Jataka: IV. Catukkanipata; V. Pancanipata; VI. Chanipata;
VII. Sattanipata; VIII. Atthanipata; IX. Navanipata.
Based on the ed. by V. Fausb”ll: The JÃtaka together with its commentary,
being tales of the anterior births of Gotama Buddha. 
For the first time edited in the original PÃli, Vol. III,
London : Pali Text Society 1883.
(Reprinted 1963)




Input by the Dhammakaya Foundation, Thailand, 1989-1996
[GRETIL-Version vom 16.3.2015]


NOTICE
This file is (C) Copyright the Pali Text Society and the Dhammakaya Foundation, 2015.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

These files are provided by courtesy of the Pali Text Society for
scholarly purposes only.
In principle they represent a digital edition (without revision or
correction) of the printed editions of the complete set of Pali
canonical texts published by the PTS. While they have been subject to a
process of checking, it should not be assumed that there is no
divergence from the printed editions and it is strongly recommended that
they are checked against the printed editions before quoting.


PLAIN TEXT VERSION
(In order to fascilitate word search, all annotations have been removed, 
and the line breaks of the printed edition have been converted into floating text.)





STRUCTURE OF REFERENCES (added):

1. Reference at the beginning of JÃtaka verses:
Ja_n,n.nn(=nnn).nn = Ja_NipÃta,Vagga[in NipÃtas I-VIII only!].JÃtaka in that NipÃta/Vagga(=running JÃtaka number).Verse

2. Reference at the end of JÃtaka verses:
Ja_n:nnn = Ja_NipÃta:running verse number


EXAMPLE:
In NipÃta III, the 10th JÃtaka of the 5th Vagga
is the altogether 300th JÃtaka (counted from NipÃta I, Vagga 1, JÃtaka 1).
Accordingly, the 3rd verse of this JÃtaka is introduced with the reference:
"Ja_III,5.10(=300).3:"
[NipÃtas IXff. having no Vagga division, the NipÃta number is followed by
a full-stop (not a comma, as after Vagga numbers) and the number of the JÃtaka, 
e.g. "Ja_IX.2(=428).2:"]

Counted from the beginning of NipÃta III, the 3rd verse of Ja_III,5.10
is the altogether 150th verse in that NipÃta, as indicated by the additional reference
at the end of that same verse:
"Ja_III:150"


NOTICE
In NipÃta IX, the running verse numbers jump from "IX:39" to "IX:41".



#<...># = BOLD
%<...>% = ITALICS
$<...>$ = UNDERLINE/LARGE
\<...>\ = REDLINE
@<...>@ = OUTLINE/BLUE



___________________________________________________________________

THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!
COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE.
            
Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS 
and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions):
            
description             character  =ASCII
            
long a                  Ã             195
long A                  ù             249
long i                  Å             197
long I                  ý             253
long u                  Æ             198
long U                  ô             244
vocalic r               ­             173
vocalic R               ã             227
long vocalic r          Ì             204
vocalic l               Ê             202
long vocalic l          Ë             203
velar n                 Ç             199
velar N                 §             167
palatal n               ¤             164
palatal N               ¥             165
retroflex t             Â             194
retroflex T             è             232
retroflex d             ¬             172
retroflex D             Ö             214
retroflex n             ï             239
retroflex N             ×             215
palatal s               Ó             211
palatal S               Á             193
retroflex s             «             171
retroflex S             å             229
anusvara                æ             230
capital anusvara        õ             245
visarga                 ÷             247
capital visarga         ê             234

Other characters of the REE encoding table are not included.
Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order 
to facilitate word search.             

For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings 
and formats see:
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf
and
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf

For further information see:
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm

___________________________________________________________________






JÃtaka with Commentary Vol. III

#<[page 001]>#
%<                                 1>%
                         IV. CATUKKANIPùTA.

                           1. VIVARAVAGGA.

                      $<1. CullakÃliÇgajÃtaka.>$
     Vivaratha imÃsaæ dvÃran ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto catunnam paribbÃjikÃnaæ pabbajjaæ Ãrabbha kathesi.
VesÃliyaæ kira LicchavirÃjÆnaæ sattasahassÃni sattasatÃni satta ca LicchavÅ vasiæsu. Te sabbe pi paÂipucchÃvitakkà ahesuæ. Ath' eko pa¤casu vÃdasatesu vyatto nigaïÂho VesÃliyaæ pÃpuïi. Te tassa saÇgahaæ akaæsu. AparÃpi evarÆpà nigaïÂhÅ sampÃpuïi. RÃjÃno dve pi jane vÃdaæ kÃresuæ. Ubho sadisà va ahesuæ. Tato LicchavÅnaæ etad ahosi: "ime dve paÂicca uppanno putto vyatto{} bhavissatÅti" tesaæ vivÃhaæ kÃretvà dve pi ekato vÃsesuæ. Atha nesaæ saævÃsam anvÃya paÂipÃÂiyà catasso dÃrikà eko ca dÃrako jÃyi.
DÃrikÃnaæ Saccà Lolà AvavÃdakà PaÂÃcÃrà ti nÃmaæ akaæsu, dÃrakassa Saccako ti. Te pa¤ca janà vi¤¤Ætaæ patvà mÃtito pa¤casatÃni pitito pa¤casatÃni vÃdasahassaæ uggaïhiæsu. MÃtÃpitaro dÃrikÃnaæ evaæ ovadiæsu: "sace koci gihÅ tumhÃkaæ vÃdaæ bhindati tassa pÃdaparicÃrikà bhaveyyÃtha sace pabbajito bhindati tassa santike pabbajeyyÃthÃ" 'ti. AparabhÃge mÃtÃpitaro kÃlam akaæsu. Tesu kÃlakatesu SaccakanigaïÂho tatth' eva VesÃliyaæ Licchavi-sippaæ sikkhanto vasi. Bhaginiyo jambusÃkhaæ gahetvà vÃdatthÃya nagare nagare caramÃnà SÃvatthiyaæ patvà nagaradvÃre jambusÃkhà nikhaïitvÃ


#<[page 002]>#
%<2                IV. CatukkanipÃta.  1. Vivaravagga (31.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "yo amhÃkaæ vÃdaæ Ãropetuæ sakkoti gihÅ và pabbajito và so etaæ paæsupu¤jaæ pÃdehi vikiritvà pÃdeh' eva sÃkhaæ maddassÆ" 'ti dÃrakÃnaæ vatvà bhikkhÃya nagaraæ pavisiæsu. Atha Ãyasmà SÃriputto asammaÂÂhÃnaæ sammajjitvà rittaghaÂesu pÃnÅyaæ upaÂÂhapetvà gilÃne ca paÂijaggitvà divÃtaraæ SÃvatthiæ piï¬Ãya pavisanto taæ sÃkhaæ disvà pucchitvà dÃrakeh' eva pÃtÃpetvà maddÃpetvà "yehi ayaæ sÃkhà Âhapità te katabhattakiccà Ãgantvà Jetavana-dvÃrakoÂÂhake maæ passantÆ" 'ti dÃrakÃnaæ vatvà nagaraæ pavisitvà katabhattakicco vihÃradvÃrakoÂÂhake aÂÂhÃsi. TÃpi paribbÃjikà bhikkhaæ caritvà Ãgatà sÃkhaæ madditaæ disvà "kenÃyaæ madditÃ" ti vatvà "SÃriputtattherena, sace tumhe vÃdatthikà vihÃradvÃrakoÂÂhakaæ kira gacchathÃ" 'ti dÃrakehi puna vuttà puna nagaraæ pavisitvà mahÃjanaæ sannipÃtetvà vihÃradvÃrakoÂÂhakaæ gantvà theraæ vÃdasahassaæ pucchiæsu. Thero vissajjetvà "a¤¤aæ ki¤ci jÃnÃthÃ" 'ti pucchi.
"Na jÃnÃma sÃmÅti". "Ahaæ pana vo ki¤ci pucchÃmi". "Puccha sÃmi, jÃnantiyo kathessÃmÃ" 'ti. Thero ekaæ nÃma kinti pucchi. Tà na jÃniæsu. Thero vissajjesi. Tà "amhÃkaæ sÃmi parÃjayo tumhÃkaæ jayo" ti Ãhaæsu. "IdÃni kiæ karissathÃ" 'ti. "AmhÃkaæ mÃtÃpitÆhi ayaæ ovÃdo dinno: `sace vo gihÅ vÃdaæ bhindati tassa pajÃpatiyo bhaveyyÃtha, sace pabbajito tassa santike pabbajeyyÃthÃ' 'ti pabbajjaæ no dethÃ" 'ti. Thero "sÃdhÆ" 'ti vatvà tà UppalavaïïÃtheriyà santike pabbÃjesi. Sabbà nacirass' eva arahattaæ pÃpuïiæsu. Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesum: "Ãvuso SÃriputtatthero catunnaæ paribbÃjikÃnaæ avassayo hutvà sabbà arahattaæ pÃpesÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' esa etÃsaæ avassayo ahosi,


#<[page 003]>#
%<                        1. CullakÃliÇgajÃtaka. (301)                   3>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  idÃni pana pabbajjÃbhisekaæ dÃpesi, pubbe rÃjamahesiÂÂhÃne ÂhapesÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte KÃliÇgaraÂÂhe Dantapuranagare KÃliÇge rajjaæ kÃrente AssakaraÂÂhe Potalinagare Assako rajjaæ kÃresi. KÃliÇgo sampannabalavÃhano sayam pi nÃgabalo paÂiyodhaæ na passati. So yuddhakÃmo hutvà amaccÃnaæ Ãrocesi: "ahaæ yuddhatthiko, paÂiyodhaæ pana na passÃmi, kiæ karomÃ" 'ti. Amaccà "atth' eko mahÃrÃja upÃyo, dhÅtaro te catasso uttamarÆpadharÃ, tà pasÃdhetvà paÂicchannayÃne nisÅdÃpetvà balaparivuto gÃmanigamarÃjadhÃniyo carÃpetha, yo rÃjà tà attano gehe kÃtukÃmo bhavissati tena saddhiæ yuddhaæ karissÃmÃ" 'ti vadiæsu. RÃjà tathà kÃresi. TÃhi gatagataÂÂhÃne rÃjÃno bhayena tÃsaæ nagaraæ pavisituæ na denti, païïÃkÃraæ pesetvà bÃhiren' eva vasÃpenti. Evaæ sakala-JambudÅpaæ caritvà AssakaraÂÂhe Potalinagaraæ pÃpuïiæsu. Assako pi nagaradvÃrÃni pidahÃpetvà païïÃkÃraæ pesesi. Tassa Nandiseno nÃma amacco paï¬ito vyatto upÃyakusalo. So cintesi: "imà kira rÃjadhÅtaro sakala-JambudÅpaæ caritvà paÂiyodhaæ na labhiæsu, evaæ sante JambudÅpo tuccho nÃma hoti, ahaæ KÃliÇgena saha yujjhissÃmÅti" so nagaradvÃraæ gantvà dovÃrike Ãmantetvà tÃsaæ dvÃraæ vivarÃpetuæ paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,1.1(=301).1: Vivaratha imÃsaæ dvÃraæ, nagaraæ pavisantu
                    AruïarÃjassa sÅhena susatthena surakkhitaæ Nandisenenà 'ti. || Ja_IV:1 ||>@

     Tattha AruïarÃjassà 'ti so hi rajje patiÂÂhito KÃliÇgaraÂÂhanÃmavasena KÃliÇgo viya Assako nÃma jÃto, kuladattikaæ pan' assa nÃmaæ Aruïo ti,


#<[page 004]>#
%<4                 IV. CatukkanipÃta.  1. Vivaravagga. (31.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tenÃha AruïarÃjassà 'ti, sÅhenà 'ti purisasÅhena, susatthenà 'ti Ãcariyehi suÂÂhu anusÃsitena, Nandisenenà 'ti mayà Nandisenena nÃma.
     So evaæ vatvà dvÃraæ vivarÃpetvà tà gahetvà Assakara¤¤o dassetvà "tumhe mà bhÃyatha, yujjhe sati ahaæ jÃnissÃmi, imà uttamarÆpadharà rÃjadhÅtaro mahesiyo karothÃ" 'ti tÃsaæ abhisekaæ dÃpetvà tÃhi saddhiæ Ãgatapurise "gacchatha, tumhe rÃjadhÅtÃnaæ AssakarÃjena mahesiÂÂhÃne ÂhapitabhÃvaæ tumhÃkaæ ra¤¤o ÃcikkhathÃ" 'ti uyyojesi. Te gantvà Ãrocesuæ. KÃliÇgo "na hi nÆna so mayhaæ balaæ jÃnÃtÅti" vatvà tÃvad eva mahatiyà senÃya nikkhami. Nandiseno tassa Ãgamanaæ ¤atvà "attano rajjasÅmÃyam eva hotu, mà amhÃkaæ rajjasÅmaæ otaratu, ubhinnaæ rajjÃnam antare, yuddhaæ bhavissatÅti" sÃsanaæ pesesi. So lekhaæ sutvà attano rajjapariyante yeva aÂÂhÃsi. Assako pi attano rajjapariyante aÂÂhÃsi. Tadà Bodhisatto isipabbajjaæ pabbajitvà tesaæ dvinnaæ rajjÃnam antare païïasÃlÃya vasati.
KÃliÇgo "samaïà nÃma ki¤ci jÃnanti, ko jÃnÃti kassa jayo và parÃjayo và bhavissati, tÃpasaæ pucchissÃmÅti" a¤¤Ãtakavesena Bodhisattaæ upasaækamitvà vanditvà ekamantaæ nisÅditvà paÂisanthÃraæ katvà "bhante KÃliÇgo ca Assako ca yujjhitukÃmà attano attano rajjasÅmÃyam eva ÂhitÃ, etesu kassa jayo hoti kassa parÃjayo bhavissatÅti" pucchi. "MahÃpu¤¤a, ahaæ `asukassa jayo asukassa parÃjayo' ti na jÃnÃmi, Sakko pana devarÃjà idhÃgacchati, tam ahaæ pucchitvà kathessÃmi, sve ÃgaccheyyÃsÅti." Sakko Bodhisattassa upaÂÂhÃnam Ãgantvà nisÅdi.


#<[page 005]>#
%<                        1. CullakÃliÇgajÃtaka. (301.)                5>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Atha naæ Bodhisatto tam atthaæ pucchi.
"Bhante, KÃliÇgo jinissati, Assako parÃjissati, ida¤ c' ida¤ ca pubbanimittaæ pa¤¤ÃyissatÅti". KÃliÇgo punadivase Ãgantvà pucchi. Bodhisatto pi 'ssa Ãcikkhi. So "kiæ nÃma pubbanimittaæ bhavissatÅti" apucchitvà va "ahaæ kira jinissÃmÅti" tuÂÂhiyà pakkÃmi. Sà kathà vitthÃrikà ahosi. Taæ sutvà Assako Nandisenaæ pakkosÃpetvà "KÃliÇgo kira jinissati, mayaæ parajjhissÃma, kin nu kho kattabban" ti Ãha.
So "ko etam mahÃrÃja jÃnÃti: kassa jayo và parÃjayo vÃ, tumhe mà cintayitthÃ" 'ti rÃjÃnaæ assÃsetvà Bodhisattaæ upasaækamitvà vanditvà ekamantaæ nisinno "bhante ko jinissati, ko parajjhissatÅti" pucchi. "KÃliÇgo jinissati, Assako parajjhissatÅti". "Bhante, jinantassa kiæ pubbanimittaæ bhavissati, kiæ parajjhantassÃ" ti. "MahÃpu¤¤a, jinantassa Ãrakkhadevatà sabbaseto usabho bhavissati, itarassa sabbakÃÊako, ubhinnam pi Ãrakkhadevatà yujjhitvà jayaparÃjayaæ karissantÅti". Nandiseno taæ sutvà uÂÂhÃya gantvà "ra¤¤o sahÃyasahassamattà mahÃyodhÃ, te gahetvà avidÆre pabbataæ Ãruyha{} ambho amhÃkaæ ra¤¤o jÅvitaæ dÃtuæ sakkhissathÃ" 'ti pucchi. "ùma sakkhissÃmÃ" 'ti. "Tena hi imasmiæ papÃte patathÃ" 'ti. Te patitum Ãrabhiæsu. Atha ne vÃretvà "alaæ ettha patanena, amhÃkaæ ra¤¤o suhadà anivattino hutvà yujjhathÃ" 'ti. Te sampaÂicchiæsu.
Ubho pi atha saægÃme paccupaÂÂhite {KÃliÇgo} "ahaæ kira jinissÃmÅti" vosÃnaæ ÃpÃdi, balakÃyo pi 'ssa "amhÃkaæ kira jayo" ti vosÃnaæ Ãpajji, sannÃhaæ katvà vaggavaggà hutvà yathÃruciæ pakkamiæsu,


#<[page 006]>#
%<6                 IV. CatukkanipÃta.  1. Vivaravagga. (31.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  viriyakaraïakÃle viriyaæ na kariæsu. Ubho pi rÃjÃno assaæ abhiruhitvà "yujjhissÃmÃ" 'ti a¤¤ama¤¤aæ upasaækamanti. Ubhinnaæ Ãrakkhadevatà purato gantvà KÃliÇgassa Ãrakkhadevatà sabbaseto usabho ahosi itarassa sabbakÃÊako, te pi{} a¤¤ama¤¤aæ yujjhanÃkÃraæ dassetvà upasaækamiæsu, te pana usabhà dvinnaæ rÃjÆnaæ yeva pa¤¤Ãyanti na a¤¤esaæ. Nandiseno Assakaæ pucchi: "pa¤¤Ãyati te mahÃrÃja ÃrakkhadevatÃ" ti.
"ùma pa¤¤ÃyatÅti." "KenÃkÃrenÃ" 'ti. "KÃliÇgassa Ãrakkhadevatà sabbaseto usabho {hutvÃ} pa¤¤Ãyati, amhÃkaæ Ãrakkhadevatà sabbakÃÊo kilanto hutvÃ" ti. "MahÃrÃja, tumhe mà bhÃyatha, mayaæ jinissÃma, KÃliÇgo parajjhissati, tumhe assa piÂÂhito otaritvà imaæ sattiæ gahetvà susikkhitasindhavaæ udarapasse vÃmahatthena uppÅÊetvà iminà purisasahassena saddhiæ vegasà gantvà KÃliÇgassa devataæ sattippahÃrena pÃtetha, tato mayaæ sahassamattà sattisahassena paharissÃma, evaæ KÃliÇgassa Ãrakkhadevatà nassissati, tato KÃliÇgo parajjhissati, mayaæ jinissÃmÃ" 'ti.
RÃjà "sÃdhÆ" 'ti Nandisenena dinnasa¤¤Ãya gantvà sattiyà pahari, amaccÃpi sattisahassena pahariæsu, Ãrakkhadevatà tatth' eva jÅvitakkhayaæ pÃpuïi. TÃvad eva KÃliÇgo parajjhitvà palÃyi. Taæ disvà sahassamattÃmaccà "KÃliÇgo palÃyatÅti" unnadiæsu. KÃliÇgo maraïabhayabhÅto palÃyamÃno taæ tÃpasaæ akkosanto dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,1.1(=301).2: `Jayo KaliÇgÃnaæ asayhasÃhinaæ,
                    parÃjayo anayo AssakÃnaæ',>@


#<[page 007]>#
%<                        1. CullakÃliÇgajÃtaka. (301.)                  7>%
@<                    icc-eva te bhÃsitaæ brahmacÃri,
                    na ujjubhÆtà vitathaæ bhaïantÅti. || Ja_IV:2 ||>@
     Tattha asayhasÃhinan ti asayhaæ dussahaæ sahituæ samatthÃnaæ, icceva te bhÃsitan ti evaæ tayà kÆÂatÃpasa la¤caæ gahetvà parajjhanarÃjÃnaæ jinissati jinanarÃjÃnaæ ca parajjhissatÅti bhÃsitaæ, na ujjubhÆtà ti ye kÃyena vÃcà manasà ca ujukà na te evaæ musà bhaïantÅti.
     Evaæ so tÃpasaæ akkosanto palÃyitvà attano nagaram eva gato, nivattitvà oloketuæ pi nÃsakkhi. Tato katipÃhaccayena Sakko tÃpasassa upaÂÂhÃnaæ agamÃsi. TÃpaso tena saddhiæ kathento tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,1.1(=301).3: Devà musÃvÃdaæ upÃtivattÃ,
                    saccan dhanaæ paraman tesu Sakka,
                    tan te musà bhÃsitaæ devarÃja
                    kiæ và paÂicca Maghavà mahindà ti. || Ja_IV:3 ||>@

     Tattha tan te musà bhÃsitan ti yaæ tayà mayhaæ bhÃsitaæ taæ atthabha¤janakamusÃvÃdaæ karontena tayà musà bhÃsitaæ, taæ tayà kiæ kÃraïaæ paÂicca evaæ bhÃsitan ti.
     Taæ sutvà Sakko catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,1.1(=301).4: Nanu te sutaæ brÃhmaïa bha¤¤amÃne:
                    devà na issanti purisaparakkamassa,
                    damo samÃdhi manaso adejjho
                    avyaggatà nikkamana¤ ca kÃle
                    daÊha¤ ca viriyaæ purisaparakkamo ca
                    ten' eva Ãsi vijayo AssakÃnan ti. || Ja_IV:4 ||>@

     Tass' attho: kiæ tayà brÃhmaïa tattha tattha vacane bha¤¤amÃne idaæ na sutapubbaæ yaæ devà purisaparakkamassa na issanti na usÆyanti, assa ca ra¤¤o viriyakaraïavasena attadamanasaækhÃto damo samaggabhÃvena manaso adejjho abhejjasamÃdhi,


#<[page 008]>#
%<8                 IV. CatukkanipÃta.  1. Vivaravagga. (31.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Assakara¤¤o sahÃyÃnaæ viriyakaraïakÃle avyaggatÃya yathà KÃliÇgassa manussà vaggavaggà hutvà osakkiæsu evaæ anosakkÃnaæ samaggabhÃvena pana abhejjacittÃni viriya¤ ca purisaparakkamo ca dhÅro ahosi, ten' eva kÃraïena AssakÃnaæ jayo ÃsÅti.
     PalÃte ca pana KÃliÇge AssakarÃjà vilopaæ gÃhÃpetvà attano nagaraæ gato. Nandiseno KÃliÇgassa sÃsanaæ pesesi:
"imesaæ catunnaæ rÃjaka¤¤Ãnaæ dÃyajjakoÂÂhÃsaæ pesetu, sace na peseti kÃtabbam ettha jÃnissÃmÅti". So taæ sÃsanaæ sutvà bhÅtatasito tÃhi laddhabbadÃyajjaæ pesesi. Tato paÂÂhÃya samaggavÃsaæ vasiæsu.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà KÃliÇgara¤¤o dhÅtaro imà daharabhikkhuniyo ahesuæ, Nandiseno SÃriputto, tÃpaso pana aham evÃ" 'ti. CullakÃliÇgajÃtakaæ.

                      $<2. MahÃassÃrohajÃtaka.>$
     Adeyyesu dadaæ dÃnan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ùnandattheraæ Ãrabbha kathesi. Paccuppannavatthuæ heÂÂhà kathitam eva. PorÃïakapaï¬itÃpi attano upakÃravasen' eva kariæsÆ 'ti vatvà idhÃpi atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte Bodhisatto BÃrÃïasirÃjà hutvà dhammena samena rajjaæ kÃreti dÃnaæ deti sÅlaæ rakkhati. So "paccantaæ kupitaæ vÆpasamessÃmÅti" balavÃhanaparivuto gantvà parÃjito assaæ abhirÆhitvà palÃyamÃno ekaæ paccantagÃmaæ pÃpuïi. Tattha tiæsa janà rÃjasevakà vasanti. Te pÃto va gÃmamajjhe sannipatitvà gÃmakiccaæ karonti. Tasmiæ khaïe rÃjà vammitaæ assaæ Ãruyha alaækatapaÂiyatto va gÃmadvÃrena antogÃmaæ pÃvisi.


#<[page 009]>#
%<                  2. MahÃassÃrohajÃtaka. (302.)             9>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Te "kinnu kho idan" ti bhÅtà palÃyitvà sakasakagehÃni pavisiæsu. Eko pan' ettha attano gehaæ agantvà ra¤¤o paccuggamanaæ katvà "rÃjà kira paccantaæ gato ti, tvaæ ko si, rÃjapuriso, corapuriso?" ti.
"RÃjapuriso sammÃ" 'ti. "Tena hi ehÅti" rÃjÃnaæ gehaæ netvà attano pÅÂhake nisÅdÃpetvà "ehi bhadde, sahÃyassa pÃde dhovÃ" 'ti bhariyÃya pÃde dhovÃpetvà attano balÃnurÆpena ÃhÃraæ datvà "muhuttaæ vissamathÃ" 'ti sayanaæ pa¤¤Ãpesi. RÃjà nipajji. Tato itaro assassa sannÃhaæ mocetvà caækamÃpetvà udakaæ pÃyetvà piÂÂhiæ telena makkhetvà tiïaæ adÃsi. Evaæ tayo cattÃro divase rÃjÃnaæ paÂijaggitvà "gacchÃm' Ãhaæ sammÃ" 'ti vutte puna ra¤¤o ca assassa ca kattabbayuttakaæ sabbam akÃsi. RÃjà bhu¤jitvà gacchanto "ahaæ samma mahÃassÃroho nÃma, nagaramajjhe amhÃkaæ gehaæ, sace kenaci kiccena nagaraæ Ãgacchasi dakkhiïadvÃre Âhatvà dovÃrikaæ `mahÃassÃroho kataragehe vasatÅti' vatvà dovÃrikaæ gahetvà amhÃkaæ gehaæ ÃgaccheyyÃsÅti" vatvà pakkÃmi. BalakÃyo pi rÃjÃnaæ adisvà bahinagare khandhÃvÃraæ bandhitvà Âhito rÃjÃnaæ disvà paccuggantvà parivÃresi. RÃjà nagaraæ pavisanto dvÃrantare Âhatvà dovÃrikaæ pakkosÃpetvà mahÃjanaæ paÂikkamÃpetvà "tÃta eko paccantagÃmavÃsÅ maæ daÂÂhukÃmo Ãgantvà `mahÃassÃrohassa kahaæ gehan' ti taæ pucchissati, tvaæ hatthe gahetvà va Ãnetvà maæ dasseyyÃsi, tadà tvaæ sahassaæ lacchasÅti" Ãha. So na Ãga¤chi. Tasmiæ anÃgacchante rÃjà tassa vasanagÃmaæ baliæ va¬¬hÃpesi. Balimhi va¬¬hite na Ãgacchati. Evaæ dutiyam pi tatiyam pi baliæ va¬¬hÃpesi, n' eva Ãgacchati. Atha naæ gÃmavÃsino sannipatitvà Ãhaæsu: "ayyo tava assÃrohassa ÃgatakÃlato paÂÂhÃya mayaæ balinà pÅÊiyamÃnà sÅsaæ ukkhipituæ na sakkoma,


#<[page 010]>#
%<10                 IV. CatukkanipÃta.  1. Vivaravagga. (31.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  gacchatha mahÃassÃrohassa vatvà amhÃkaæ baliæ vissajjayehÅti". "SÃdhu gacchissÃmi, na pana sakkà tucchahatthena gantuæ, mayhaæ sahÃyassa dve dÃrakà atthi, tesa¤ ca bhariyÃya c' assa sahÃyakassa ca me nivÃsanapÃrupanapiÊandhanÃni sajjethÃ" 'ti. "SÃdhu sajjessÃmÃ" 'ti te sabbaæ païïÃkÃraæ sajjayiæsu. So ta¤ ca attano ghare pakkapÆva¤ ca ÃdÃya gantvà dakkhiïadvÃraæ patvà dovÃrikaæ pucchi:
"kahaæ samma mahÃassÃrohassa gehan" ti. So "ehi dassemi{} te" ti taæ hatthe gahetvà rÃjadvÃraæ gantvà "dovÃriko paccantagÃmavÃsiæ gahetvà Ãgato" ti paÂivedesi.
RÃjà sutvà va Ãsanà vuÂÂhÃya "mayhaæ sahÃyo ca tena saddhiæ Ãgatà ca pavisantÆ" 'ti paccuggamanaæ katvà disvà va naæ parissajitvà "mayhaæ sahÃyikà ca dÃrakà c' assa ÃrogÃ" ti pucchitvà hatthe gahetvà mahÃtalaæ Ãruyha setacchattassa heÂÂhà rÃjÃsane nisÅdÃpetvà aggamahesiæ pakkosÃpetvà "bhadde, sahÃyassa me pÃde dhovÃ" 'ti Ãha. Sà tassa pÃde dhovi. RÃjà suvaïïabhiækÃrena udakaæ Ãsi¤ci.
DevÅ pÃde dhovitvà gandhatelena makkhesi. RÃjà "kiæ samma atthi ki¤ci amhÃkaæ khÃdaniyaæ" ti pucchi. So "atthÅti" pasibbake pÆve nÅharÃpesi. RÃjà suvaïïataÂÂakena gahetvà tassa saægahaæ karonto "mama sahÃyena ÃnÅtaæ khÃdathÃ" 'ti deviyà ca amaccÃna¤ ca dÃpetvà sayaæ pi khÃdi. Itaro itaram pi païïÃkÃraæ dassesi. RÃjà tassa gaïhanatthaæ kÃsivatthÃni apanetvà tena Ãbhatavatthayugaæ nivÃsesi,


#<[page 011]>#
%<                  2. MahÃassÃrohajÃtaka. (302.)                    11>%
devÅ pi kÃsikasÃÂaka¤ c' eva ÃbharaïÃni ca apanetvà tena ÃnÅtaæ sÃÂakaæ nivÃsetvà ÃbharaïÃni piÊandhi. Atha naæ rÃjÃrahaæ bhojanaæ bhojÃpetvà ekaæ amaccaæ ÃïÃpesi:
"gaccha imassa mama karaïaniyÃmen' eva massukammaæ kÃretvà gandhodakena nahÃpetvà satasahassagghanikaæ kÃsikavatthaæ nivÃsÃpetvà rÃjÃlaækÃrena alaækÃrÃpetvà ÃnehÅti".
So tathà akÃsi. RÃjà nagare bheri¤ carÃpetvà amacce sannipÃtetvà setacchattassa majjhe jÃtihiÇgulakasuttaæ pÃtetvà upa¬¬harajjaæ adÃsi. Te tato paÂÂhÃya ekato bhu¤janti pivanti sayanti, vissÃso thiro ahosi kenÃpi abhejjo. Ath' assa rÃjà puttadÃre pi pakkosÃpetvà antonagare nivesanaæ mapetvà adÃsi. Te samaggà sammodamÃnà rajjaæ kÃrenti. Atha amaccà kujjhitvà rÃjaputtaæ Ãhaæsu: "kumÃra, rÃjà ekassa gahapatikassa upa¬¬harajjaæ datvà tena saddhiæ ekato bhu¤jati pivati sayati dÃrake vandÃpeti, iminÃpi ra¤¤o katakammam pi na jÃnÃma, kiæ karoti rÃjÃ, mayaæ lajjÃma, tvaæ ra¤¤o kathehÅti". So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà sabbaæ taæ kathaæ ra¤¤o Ãrocetvà "mà evaæ karohi mahÃrÃjÃ" 'ti Ãha. "TÃta, ahaæ yuddhaparÃjito kahaæ vasiæ, api nu jÃnÃthÃ" ti. "Na jÃnÃma devÃ" 'ti. "Ahaæ etassa ghare vasanto Ãrogo hutvà Ãgantvà rajjaæ kÃresiæ, evaæ mama upakÃrino kasmà sampattiæ na dassÃmÅti" evaæ vatvà ca pana Bodhisatto "tÃta, yo hi adÃtabbayuttakassa deti dÃtabbayuttakassa na deti so Ãpadaæ patvà ka¤ci upakÃraæ{} na labhatÅti" dassento imà gÃthà Ãha:


#<[page 012]>#
%<12                 IV. CatukkanipÃta.  1. Vivaravagga. (31.)>%

  @<Ja_IV,1.2(=302).1: Adeyyesu dadaæ dÃnaæ deyyesu na-ppavecchati
                    ÃpÃsu vyasanaæ patto sahÃyaæ nÃdhigacchati. || Ja_IV:5 ||>@

  @<Ja_IV,1.2(=302).2: NÃdeyyesu dadaæ dÃnaæ deyyesu yo pavecchati
                    ÃpÃsu vyasanaæ patto sahÃyaæ adhigacchati. || Ja_IV:6 ||>@

  @<Ja_IV,1.2(=302).3: Sa¤¤ogasambhogavisesadassanaæ
                    anariyadhammesu saÂhesu nassati,
                    kata¤ ca ariyesu ca a¤jayesu ca
                    mahapphalaæ hoti aïum pi tÃdisu. || Ja_IV:7 ||>@

  @<Ja_IV,1.2(=302).4: Yo pubbe katakalyÃïo akà lokesu dukkaraæ
                    pacchà kayira na và kayirà accantaæ pÆjanÃraho ti. || Ja_IV:8 ||>@

     Tattha adeyyesÆ 'ti pubbe akatÆpakÃresu, deyyesÆ 'ti katÆpakÃresu, nappavecchatÅti na pavesati na deti, ÃpÃsÆ ti ÃpadÃsu, vyasanan ti dukkhaæ, sa¤¤ogasambhogavisesadassanan ti yo mittena kato sa¤¤ogo c' eva sambhogo c' eva tassa visesanadassanaæ guïadassanaæ sukataæ mayhaæ iminà ti etaæ sabbaæ asuddhadhammattà anariyadhammesu kerÃÂikattà saÂhesu nassati, ariyesÆ 'ti attano kataguïajÃnanena ariyesu parisuddhesu, a¤jayesÆ 'ti ten' eva kÃraïena ujukesu akuÂilesu, aïum pÅti appamattakam pi, tÃdisÆ 'ti ye tÃdisà puggalà honti ariyà ujÆ tesu ariyesu appam pi kataæ mahapphalaæ hoti mahÃvipphÃraæ mahÃjutikaæ, sukhette vuttabÅjam iva na nassatÅti attho, vuttam pi c' etaæ: yathà bÅjaæ aggismiæ ¬ayhati na virÆhati evaæ kataæ asappurise ¬ayhati na virÆhati
          Kata¤¤umhi ca posamhi sÅlavante ariyavuttine
          sukhette viya bÅjÃni katam tam pi na nassatÅti.
PubbekatakalyÃïo ti paÂhamataraæ upakÃraæ katvà Âhito, akà ti akari, ayaæ lokesu dukkaraæ nÃma akÃsÅti attho, pacchà kayirà ti so pacchà a¤¤aæ ki¤ci guïaæ karotu và mà và ten' eva paÂhamakatena guïena accantapÆjanÃraho hoti sabbaæ sakkÃrasammÃnaæ arahatÅti.


#<[page 013]>#
%<                          3. EkarÃjajÃtaka. (303.)                  13>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 
     Idaæ pana sutvà n' eva amaccà na rÃjaputto puna ki¤ci kathesi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà paccantagÃmavÃsÅ ùnando ahosi, BÃrÃïasirÃjà pana aham evÃ" 'ti. MahÃassÃrohajÃtakaæ.

                      $<3. EkarÃjajÃtaka.>$ (cfr. Morris CariyÃp. p. 101)
     Anuttare kÃmaguïe samiddhe ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ KosalarÃjasevakaæ Ãrabbha kathesi.
Paccuppannavatthuæ heÂÂhà SeyyaæsajÃtake kathitam eva. Idha pana Satthà "na tvaæ ¤eva anatthena atthaæ Ãhari, porÃïakapaï¬itÃpi attano anatthena atthaæ ÃhariæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasira¤¤o upaÂÂhÃko amacco rÃjantepure dubbhi. RÃjà paccakkhato tassa dosaæ disvà raÂÂhà pabbÃjesi.
So Dabbasenaæ nÃma KosalarÃjÃnaæ upaÂÂhahanto ti sabbaæ MahÃsÅlavajÃtake kathitam eva. Idha pana Dabbaseno mahÃtale amaccamajjhe nisinnaæ BÃrÃïasirÃjÃnaæ gaïhÃpetvà sikkhÃya pakkhipÃpetvà uttarummÃre heÂÂhÃsÅsakaæ olambÃpesi.
RÃjà corarÃjÃnaæ Ãrabbha mettaæ bhÃvetvà kasiïaæ parikammaæ katvà jhÃnÃni nibbattesi, bandhanaæ chinditvà rÃjà ÃkÃse pallaækena nisÅdi. Corassa sarÅre ¬Ãho uppajji, "¬ayhÃmi ¬ayhÃmÅti" bhÆmiyaæ aparÃparaæ pavattati, "kiæ etan" ti ca vutte "mahÃrÃja, tumhe evarÆpaæ dhammikarÃjÃnaæ niraparÃdhaæ dvÃrassa uttarummÃre heÂÂhÃsÅsakaæ olambÃpethÃ" 'ti vadiæsu. "Tena hi vegena gantvà mocetha nan" ti. Purisà gantvà rÃjÃnaæ ÃkÃse pallaækena nisinnaæ disvà Ãgantvà Dabbasenassa kathesuæ.


#<[page 014]>#
%<14                IV. CatukkanipÃta  1. Vivaravagga. (31.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So vegena gantvà taæ vanditvà khamÃpetvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,1.3(=303).1: Anuttare kÃmaguïe samiddhe
                    bhutvÃna pubbe vasi ekarÃjÃ,
                    so dÃni dugge narakamhi khitto
                    na-ppajahe vaïïabalaæ purÃïan ti. || Ja_IV:9 ||>@

     Tattha vasÅti vuttho, ekarÃjà ti Bodhisattaæ nÃmenÃlapati, so dÃnÅti so tvam idÃni, dugge ti visame, narakamhÅti ÃvÃÂe, olambitaÂÂhÃnaæ sandhÃy' etaæ vuttaæ, na-ppajahe vaïïabalaæ purÃïan ti evarÆpe visamaÂÂhÃne khitto pi porÃïakavaïïa¤ ca bala¤ ca na-ppajahasÅti pucchi.
     Taæ sutvà Bodhisatto sesagÃthà avoca:

  @<Ja_IV,1.3(=303).2: Pubbe va khantÅ ca tapo ca mayhaæ
                    sampatthità Dabbasenà ahosi,
                    taæ dÃni laddhÃna kathan nu rÃja
                    jahe ahaæ vaïïabalaæ purÃïaæ. || Ja_IV:10 ||>@

  @<Ja_IV,1.3(=303).3: Sabbaæ kir' evaæ pariniÂÂhitÃni
                    yasassinaæ pa¤¤avataæ visayha,
                    yaso ca laddhà purimaæ uÊÃraæ
                    na-ppajahe vaïïabalaæ purÃïaæ. || Ja_IV:11 ||>@

  @<Ja_IV,1.3(=303).4: Panujja dukkhena sukhaæ janinda
                    sukhena và dukkham asayhasÃhi
                    ubhayattha sattà abhinibbutattÃ
                    sukhe ca dukkhe ca bhavanti tulyà ti. || Ja_IV:12 ||>@

     Tattha khantÅti adhivÃsanakhanti, tapo ti tapakaraïaæ, sampatthità ti icchità abhikaækhitÃ, Dabbasenà 'ti taæ nÃmenÃlapati, taæ dÃni laddhÃnà 'ti taæ patthanaæ dÃnÃhaæ labhitvÃ, jahe ti kena kÃraïena jaheyyaæ, yassa hi dukkhaæ và domanassaæ và hoti so taæ jaheyyà 'ti dÅpeti, sabbaækireva pariniÂÂhitÃnÅti anussavavasena attano sampattim dassento Ãha,


#<[page 015]>#
%<                       4. DaddarajÃtaka. (304.)                         15>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  idaæ vuttaæ hoti: sabbÃn' eva mama kattabbakiccÃni dÃnasÅlauposathakammÃni pubbe yeva niÂÂhitÃni, yasassinaæ pa¤¤avataæ visayhà ti parivÃrasampattiyà saddhiæ pa¤¤ÃsampadÃya pa¤¤Ãvatà asayhasÃhitÃya visayhÃ, tÅïi p' etÃni Ãlapanatthe, nan ti pan' ettha nipÃto vya¤janasiliÂÂhavasena nakÃrassa anunÃsikà katà ti paccetabbÃ, yaso cà 'ti yasa¤ c' eva, laddhà puriman ti labhitvà purimaæ pubbe aladdhapubbaæ uÊÃrikaæ mahantaæ, kilesavikkhambhanamettabhÃvanajjhÃnuppattiyo sandhÃy' evam Ãha, nappajaheti evarÆpaæ yasaæ laddhà kiækÃraïà vaïïabalaæ jahissÃmÅti attho, dukkhenà 'ti tayà uppÃditena nirayamhi khipanadukkhena panujja sukhaæ panuditvÃ, sukhena và dukkhan ti jhÃnasukhena và taæ dukkhaæ panuditvÃ, ubhayattha sattà ti ye sattà honti mÃdisà te dvÅsu pi etesu koÂÂhÃsesu abhinibbutasabhÃvà majjhattÃ, sukhe dukkhe bhavanti tulyà ekasadisà nibbikÃrà va hontÅti.
     Idaæ sutvà Dabbaseno Bodhisattaæ khamÃpetvà "tumhÃkaæ rajjaæ tumhe va kÃretha, ahaæ vo core paribÃhissÃmÅti" vatvà tassa duÂÂhÃmaccassa rÃjÃïaæ katvà pakkÃmi.
Bodhisatto pi rajjaæ amaccÃnaæ niyyÃdetvà isipabbajjaæ pabbajitvà Brahmaloka-parÃyano ahosi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà Dabbaseno ùnando ahosi, BÃrÃïasirÃjà pana aham evÃ" 'ti.
EkarÃjajÃtakaæ.

                      $<4. DaddarajÃtaka.>$
     ImÃni man ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ kodhanaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ heÂÂhà kathitam eva. Tadà hi dhammasabhÃyaæ tassa kodhanabhÃvakathÃya samuÂÂhitÃya Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte taæ pakkosÃpetvà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu kodhano" ti vatvà "Ãma bhante" ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' esa kodhano yeva,


#<[page 016]>#
%<16                 IV. CatukkanipÃta.  1. Vivaravagga. (31.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kodhanabhÃven' ev' assa porÃïakapaï¬ità parisuddhà nÃgarÃjabhÃve ÂhitÃpi tÅïi vassÃni gÆthabharitÃya ukkÃrabhÆmiyaæ vasiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto -- Himavantapadese DaddarapabbatapÃde DaddaranÃgabhavanaæ atthi- tattha rajjaæ kÃrentassa SÆradaddarara¤¤o putto MahÃdaddaro nÃma ahosi, kaniÂÂhabhÃtà pan' assa Culladaddaro nÃma. So kodhano pharuso nÃgamÃïavikà akkosanto paharanto carati. NÃgarÃjà tassa pharusabhÃvaæ ¤atvà taæ nÃgabhavanato nÅharÃpetuæ ÃïÃpesi. MahÃdaddaro pana pitaraæ khamÃpetvà vÃresi. Dutiyam pi tassa rÃjà kujjhi, dutiyam pi khamÃpesi. TatiyavÃre pana "tvaæ maæ imaæ anÃcÃraæ nÅharÃpentaæ vÃresi, gacchatha, dve pi janà imamhà nÃgabhavanà nikkhamitvà BÃrÃïasiyaæ ukkÃrabhÆmiyaæ tÅïi vassÃni vasathÃ" 'ti nÃgabhavanà nikka¬¬hÃpesi.
Te tattha gantvà vasiæsu. Atha ne ukkÃrabhÆmiyaæ udakapariyante gocaraæ pariyesamÃne gÃmadÃrakà disvà paharantà le¬¬udaï¬Ãdayo khipantà "ke ime puthulasÅsà sÆcinaÇguÂÂhà udakade¬¬ubhÃ" ti ÃdÅni vatvà akkosanti. Culladaddaro caï¬apharusatÃya tesaæ tam avamÃnaæ asahanto "bhÃtika ime dÃrakà amhe paribhavanti, ÃsÅvisabhÃvaæ no na jÃnanti, ahaæ etesaæ avamÃnaæ sahituæ na sakkomi, nÃsÃvÃtena te nÃsessÃmÅti" bhÃtarà saddhiæ sallapanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,1.4(=304).1: ImÃni maæ Daddara tÃpayanti
                    vÃcÃduruttÃni manussaloke
                    `maï¬ÆkabhakkhÃ' `udakantasevÅ'
                    ÃsÅvisaæ maæ avisà sapantÅti. || Ja_IV:13 ||>@


#<[page 017]>#
%<                          4. DaddarajÃtaka.  (304.)                  17>%
     Tattha tÃpayantÅti dukkhÃpenti, maï¬Ækabhakkhà udakantasevÅti maï¬Ækabhakkhà ti udakantasevÅti ca vadantà ete avisà gÃmadÃrakà maæ ÃsÅvisaæ samÃnaæ sapanti akkosantÅti.
     Tassa vacanaæ sutvà MahÃdaddaro sesagÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IV,1.4(=304).2: Sakà raÂÂhà pabbajito a¤¤aæ janapadaæ gato
                    mahantaæ koÂÂhaæ kayirÃtha duruttÃnaæ nidhetave. || Ja_IV:14 ||>@

  @<Ja_IV,1.4(=304).3: Yattha posaæ na jÃnanti jÃtiyà vinayena vÃ
                    na tattha mÃnaæ kayirÃtha vasam a¤¤Ãtake jane. || Ja_IV:15 ||>@

  @<Ja_IV,1.4(=304).4: VidesavÃsaæ vasato jÃtavedasamena pi
                    khamitabbaæ sapa¤¤ena api dÃsassa tajjitan ti. || Ja_IV:16 ||>@

     Tattha duruttÃnaæ nidhetave ti yathà dha¤¤Ãnaæ nidhÃnatthÃya mahantaæ koÂÂhaæ katvà pÆretvà kicce uppanne dha¤¤aæ vala¤jenti evam evaæ videsagato antohadaye paï¬ito puriso duruttÃnaæ nidhÃnatthÃya mahantaæ koÂÂhaæ kayirÃtha, tattha tÃni duruttÃni nidahitvà puna attano pahonakÃlaæ kÃtabbaæ karissati, jÃtiyà vinayena và ti ayaæ khattiyo brÃhmaïo ti và sÅlavà bahussuto guïasampanno ti và evaæ yaÂÂha jÃtiyà vinayena và na jÃnantÅti attho, mÃnan ti evarÆpaæ maæ lÃmakavohÃrena voharanti na sakkaronti na garukarontÅti mÃnaæ na kareyya, vasam a¤¤Ãtake jane ti attano jÃtigottaæ ajÃnantassa santike vasanto, vasato ti vasatà ayam eva và pÃÂho.
     Evaæ{} tattha tÅïi vassÃni vasiæsu. Atha pità pakkosÃpesi. Te tato paÂÂhÃya nihatamÃnà jÃtÃ.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne kodhano bhikkhu anÃgÃmiphale patiÂÂhahi) Tadà Culladaddaro kodhano bhikkhu ahosi. MahÃdaddaro pana aham evà 'ti. DaddarajÃtakaæ.


#<[page 018]>#
%<18                 IV. CatukkanipÃta.  1. Vivaravagga. (31.)>%

                      $<5. SÅlavÅmaæsanajÃtaka.>$
     N' atthi loke raho nÃmà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto kilesaniggahaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ EkÃdasaïipÃte PÃnÅyajÃtake Ãvibhavissati. Ayaæ pan' ettha saækhepo: pa¤casatà bhikkhÆ anto Jetavane vasantà majjhimayÃmasamanantare kÃmavitakkaæ vitakkayiæsu. Satthà chasu pi rattiædivÃkoÂÂhÃsesu yathà ekacakkhuko cakkhuæ ekaputto puttaæ camarÅ vÃlaæ appamÃdena rakkhati evaæ niccakÃlaæ bhikkhÆ oloketi. So rattibhÃge dibbacakkhunà Jetavanaæ olokento cakkavattira¤¤o anto nivesane uppannacore viya te bhikkhÆ disvà gandhakuÂiæ vivaritvà ùnandattheraæ pakkositvà "ùnanda, anto koÂisanthÃre bhikkhÆ sannipÃtetvà gandhakuÂidvÃre Ãsanaæ pa¤¤ÃpehÅti" Ãha. So tathà katvà Satthu paÂivedesi. Satthà pa¤¤attÃsane nisÅditvà sabbasaægÃhikavasena Ãmantetvà "bhikkhave, porÃïakapaï¬ità `pÃpakaraïe raho nÃma n' atthÅti' pÃpaæ na kariæsÆ" 'ti vatvà atÅtam Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto tatth' eva BÃrÃïasiyaæ disÃpÃmokkhassa santike pa¤cannaæ mÃïavakasatÃnaæ jeÂÂho hutvà sippaæ uggaïhi. ùcariyassa vayappattadhÅtà atthi. So cintesi: "imesaæ mÃïavakÃnaæ sÅlaæ vÅmaæsitvà sÅlasampannass' etaæ dassÃmÅti" so ekadivasaæ mÃïavake Ãmantetvà "tÃtÃ, mayhaæ dhÅtà vayappattÃ, vivÃhaæ assà kÃressÃmi, vatthÃlaækÃraæ laddhuæ vaÂÂati, tumhe attano ¤ÃtakÃnaæ apassantÃnaæ thenetvà vatthÃlaækÃre Ãharatha, kenaci adiÂÂham eva gaïhÃmi, dassetvà Ãbhataæ na gaïhÃmÅti" Ãha. Te "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà tato paÂÂhÃya ¤ÃtakÃnaæ apassantÃnaæ thenetvà vatthapilandhanÃdÅni Ãharanti, Ãcariyo Ãbhataæ Ãbhataæ visuæ visuæ yeva Âhapesi. Bodhisatto na ki¤ci Ãhari. Atha naæ Ãcariyo Ãha:


#<[page 019]>#
%<                       5. SÅlavÅmaæsanajÃtaka. (305.)                   19>%
"tvaæ pana tÃta na ki¤ci ÃharasÅti". "ùma ÃcariyÃ" 'ti.
"Kasmà tÃtÃ" 'ti. "Tumhe kassaci passantassa Ãbhataæ na gaïhatha, ahaæ pana pÃpakaraïe raho na passÃmÅti" dÅpento ime dve gÃthà Ãha:

  @<Ja_IV,1.5(=305).1: N' atthi loke raho nÃma pÃpakammaæ pakubbato,
                    passanti vanabhÆtÃni, taæ bÃlo ma¤¤atÅ raho. || Ja_IV:17 ||>@

  @<Ja_IV,1.5(=305).2: Ahaæ raho na passÃmi, su¤¤aæ vÃpi na vijjati,
                    yattha a¤¤aæ na passÃmi asu¤¤aæ hoti tam mayà ti. || Ja_IV:18 ||>@

     Tattha raho ti paÂicchannaÂÂhÃnaæ, vanabhÆtÃnÅti vane nibbattabhÆtÃni, taæ bÃlo ti taæ pÃpakammaæ raho nÃma mayà katan ti bÃlo ma¤¤ati, su¤¤aæ vÃpÅti yaæ và ÂhÃnaæ sattehi su¤¤aæ tucchaæ bhaveyya taæ pi n' atthÅti Ãha.
     ùcariyo tassa pasÅditvà "tÃta, na mayhaæ gehe dhanaæ n' atthi, ahaæ pana sÅlasampannassa dhÅtaraæ dÃtukÃmo ime mÃïavake vÅmaæsanto evaæ akÃsiæ, mama dhÅtà tumhaæ ¤eva anucchavikÃ" ti dhÅtaraæ alaækaritvà Bodhisattassa adÃsi, sesamÃïavake "tumhehi ÃbhatÃbhataæ tumhÃkaæ geham eva nethÃ" 'ti Ãha.
     Satthà "iti kho bhikkhave dussÅlamÃïavakà attano dussÅlatÃya taæ itthiæ na labhiæsu, itaro paï¬itamaïavo sÅlasampannatÃya labhÅti" vatvà abhisambuddho hutvà itarà dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IV,1.5(=305).3: Dujjacco ca ajacco ca nando ca sukhavacchano
                    vajjho addhuvasÅlo ca te dhammaæ jahum atthikÃ. || Ja_IV:19 ||>@

  @<Ja_IV,1.5(=305).4: BrÃhmaïo ca kathaæ jahe sabbadhammÃna pÃragÆ
                    yo dhammam anupÃleti dhitimà saccanikkamo ti. || Ja_IV:20 ||>@

     Tattha dujjacco ti Ãdayo cha jeÂÂhamÃïavakÃ, tesaæ nÃmaæ gaïhi, avasesÃnaæ nÃmaæ agahetvà sabbasaÇgÃhikavasen' eva te dhammaæ jahumatthikà ti Ãha, tattha te ti sabbe pi te mÃïavà dhammaæ ti itthipaÂilÃbhasabhÃvaæ jahumatthikà ti jahuatthikà ayam eva và pÃÂho,


#<[page 020]>#
%<20                 IV. CatukkanipÃta.  1. Vivaravagga. (31.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  makÃro pana vya¤janasandhivasena vutto, idaæ vuttaæ hoti: sabbe pi te mÃïavà tÃya itthiyà atthikà va hutvà attano dussÅlatÃya taæ itthipaÂilÃbhasabhÃvam jahiæsu, brÃhmaïo cà 'ti itaro pana sÅlasampanno brÃhmaïo kathaæ hi kena kÃraïena taæ itthipaÂilÃbhaæ jahissati, sabbadhammÃnan ti imasmiæ ÂhÃne lokiyÃni pa¤ca sÅlÃni dasa sÅlÃni tÅïi sucaritÃni sabbadhammà nÃma, tesaæ so pÃraæ gato ti pÃragÆ, dhamman ti vuttappakÃram eva dhammaæ so pÃleti rakkhati, dhitimà ti sÅlarakkhanÃdhitiyà samannÃgato, saccanikkamo ti sacce sabhÃvabhÆte yathÃvutte sÅladhamme nikkamena samannÃgato
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne tÃni pa¤cabhikkhusatÃni arahatte patiÂÂhahiæsu) "Tadà Ãcariyo SÃriputto ahosi, paï¬itamÃïavo pana aham evÃ" 'ti. SÅlavÅmaæsanajÃtakaæ.

                      $<6. SujÃtajÃtaka.>$
     Kiæ aï¬akà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Mallikaæ deviæ Ãrabbha kathesi. Ekadivasaæ kira ra¤¤o tÃya saddhiæ sirivivÃdo ahosi, sayanakalaho ti pi vadanti yeva. RÃjà kujjhitvà tassà atthibhÃvam pi na jÃnÃti. Mallikà "Satthà ra¤¤o mayi kuddhabhÃvaæ na jÃnÃti, ma¤¤e" ti cintesi. SatthÃpi ¤atvà "imesaæ samaggabhÃvaæ karissÃmÅti" pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaram ÃdÃya pa¤cabhikkhusataparivÃro SÃvatthiæ pavisitvà rÃjadvÃram agamÃsi. RÃjà TathÃgatassa pattaæ gahetvà nivesanaæ pavesetvà pa¤¤attÃsane nisÅdÃpetvà Buddha-pamukhassa saæghassa dakkhiïodakaæ datvà yÃgukhajjakaæ Ãhari. Satthà pattaæ hatthena pidahitvà "mahÃrÃja kahaæ devÅti" Ãha. "Kiæ bhante tÃya, attano yasena mattà esÃ" ti. "MahÃrÃja, sayam eva yasaæ datvà mÃtugÃmaæ ukkhipitvà tÃya katassa aparÃdhassa asahanan nÃma ayuttan" ti. RÃjà Satthu vacanaæ sutvà taæ pakkosÃpesi. Sà SatthÃraæ parivisi.


#<[page 021]>#
%<                          6. SujÃtajÃtaka. (306.)                21>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Satthà "a¤¤ama¤¤aæ samaggehi bhavituæ vaÂÂatÅti" sÃmaggiyarasassa vaïïaæ kathetvà pakkÃmi. Tato paÂÂhÃya ubho samaggavÃsaæ vasiæsu. BhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso, Satthà ekavacanen' eva ubho samagge akÃsÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' Ãhaæ ete ekovÃden' eva samagge akÃsin" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa atthadhammÃnusÃsako amacco ahosi. Ath' ekadivasaæ rÃjà mahÃvÃtapÃnaæ vivaritvà rÃjaÇgaïaæ olokayamÃno aÂÂhÃsi. Tasmiæ khaïe ekà païïikadhÅtà abhirÆpà paÂhamavaye Âhità badarapacchiæ sÅse katvà "badarÃni gaïhatha, badarÃni gaïhathÃ" 'ti vadamÃnà rÃjaÇgaïena gacchati. RÃjà tassà saddaæ sutvà paÂibaddhacitto hutvà assÃmikabhÃvaæ ¤atvà pakkosÃpetvà taæ aggamahesiÂÂhÃne Âhapetvà mahantaæ yasaæ adÃsi. Sà ra¤¤o piyà ahosi manÃpÃ.
Ath' ekadivasaæ rÃjà suvaïïataÂÂake badarÃni khÃdanto nisÅdi. SujÃtà devÅ rÃjÃnaæ badarÃni khÃdantaæ disvà "mahÃrÃja, kin nÃma tumhe khÃdathÃ" 'ti pucchantÅ paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,1.6(=306).1: Kiæ aï¬akà ime deva nikkhittà kaæsamallake
                    upalohitakà vaggÆ, te me akkhÃhi pucchito ti. || Ja_IV:21 ||>@

     Tattha kiæ aï¬akà ti kiæ phalÃni nÃm' etÃnÅti parimaï¬alavasena pana aï¬akà ti Ãha, kaæsamallake ti suvaïïataÂÂake, upalohitakà ti rattavaïïÃ, vaggÆ ti vokkhà nimmalÃ.
     RÃjà kujjhitvà "badarapakkavÃïijake païïikagahapatikassa dhÅte attano kulasantakÃni badarÃni pi na jÃnÃsÅti", vatvà dve gÃthà abhÃsi:


#<[page 022]>#
%<22             IV. CatukkanipÃta. 1. Vivaravagga. (31.)>%

  @<Ja_IV,1.6(=306).2: YÃni pure tuvaæ devi bhaï¬u nantakavÃsinÅ
                    ucchaÇgahatthà pacinÃsi tassà te koliyaæ phalaæ. || Ja_IV:22 ||>@

  @<Ja_IV,1.6(=306).3: U¬ayhate na ramati, bhogà vippajahanti taæ,
                    tatth' ev' imaæ paÂinetha yattha kolaæ pacissatÅti. || Ja_IV:23 ||>@

     Tattha bhaï¬Æ ti muï¬asÅsà hutvÃ, nantakavÃsinÅti jiïïapilotikanivatthÃ, ucchaÇgahatthà pacinÃsÅti aÂaviæ pavisitvà aækusakena sÃkhan nametvà ocitocitaæ hatthena ucchaÇge pakkhipanavasena ucchaÇgahatthà hutvà pacinÃsi ocinÃsi, tassà te koliyaæ phalan ti tassà tava evaæ pacinantiyà yaæ mayaæ idÃni khÃdÃma imaæ koliyaæ kuladattikaæ phalan ti attho, u¬ayhate na ramatÅti ayaæ jambÅ imasmiæ rÃjakule vasamÃnà lohakumbhiyaæ pakkhittà viya ¬ayhati nÃbhiramati, bhogà ti rÃjabhogà imaæ alakkhikaæ vippajahanti, yattha kolaæ pacissatÅti yattha gantvà puna badaram eva pacinitvà vikkiïantÅ jÅvikaæ kappessati tatth' eva naæ nethà 'ti
     Bodhisatto "Âhapetvà maæ a¤¤o ime samagge kÃtuæ na sakkhissati, rÃjÃnaæ sa¤¤Ãpetvà imissà anikka¬¬hanaæ karissÃmÅti" cintetvà catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,1.6(=306).4: Honti h' ete mahÃrÃja iddhippattÃya nÃriyÃ,
                    khama deva SujÃtÃya, mÃssà kujjhi rathesabhà 'ti. || Ja_IV:24 ||>@

     Tass' attho: mahÃrÃja ete evarÆpà pamÃdadosÃya sampattÃya nÃriyà honti na na honti, etaæ evarÆpe ucce ÂhÃne Âhapetvà idÃni ettakassa aparÃdhassa asahanaæ nÃma na {yuttaæ} tumhÃkaæ, tasmà khama deva SujÃtÃya, etissà mà kujjhi rathesabha rathajeÂÂhakà 'ti.
     RÃjà tassa vacanena deviyà taæ aparÃdhaæ sahitvà yathÃÂhÃne yeva naæ Âhapesi. Tato paÂÂhÃya ubho samaggavÃsaæ vasiæsu.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà BÃrÃïasirÃjà KosalarÃjà ahosi, SujÃtà MallikÃ, amacco aham evÃ" 'ti. SujÃtajÃtakaæ.


#<[page 023]>#
%<                           7. PalÃsajÃtaka. (307.)                   23>%

                      $<7. PalÃsajÃtaka.>$
     Acetanaæ brÃhmaïà 'ti. Idaæ Satthà parinibbÃnama¤ce nipanno ùnandattheraæ Ãrabbha kathesi. So h' Ãyasmà "ajja rattiyaæ paccÆsasamaye Satthà parinibbÃyissatÅti" ¤atvà "aha¤ c' amhi sekho karaïÅyo Satthu ca me parinibbÃnaæ bhavissati, pa¤cavÅsati vassÃni Satthu kataæ upaÂÂhÃnaæ nipphalaæ bhavissatÅti" sokÃbhitunno uyyÃnovarake kapisÅse Ãlambitvà parodi. Satthà taæ apassanto "kahaæ bhikkhave ùnando" ti pucchitvà tam atthaæ sutvà pakkosÃpetvà "katapu¤¤o si tvaæ ùnanda, padhÃnam anuyu¤ja, khippaæ hosi anÃsavo, mà cintayi, idÃni tayà mama kataæ upaÂÂhÃnaæ kiækÃraïà nipphalaæ bhavissati, yassa te pubbe sarÃgÃdikÃle pi mama kataæ upaÂÂhÃnaæ nipphalaæ nÃhosÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto BÃrÃïasito avidÆre palÃsarukkhadevatà hutvà nibbatti. Tadà BÃrÃïasivÃsino devatÃmaÇgalikà ahesuæ niccaæ balikaraïÃdÅsu payuttÃ. Ath' eko duggatabrÃhmaïo "aham p' ekaæ devataæ paÂijaggissÃmÅti" ekassa unnatappadese Âhitassa mahato palÃsarukkhassa mÆlaæ samaæ nittiïaæ katvà parikkhipitvà vÃlikaæ okirÃpetvà sammajjitvà rukkhe gandhapa¤caÇgulikÃni datvà mÃlÃgandhadhÆpehi pÆjetvà dÅpaæ jÃletvà "sukhaæ sayÃ" 'ti vatvà rukkhaæ padakkhiïaæ katvà pakkamati. Dutiyadivase pÃto va gantvà sukhaseyyaæ pucchati. Ath' ekadivasaæ rukkhadevatà cintesi:
"ayaæ brÃhmaïo ativiya maæ paÂijaggati, imaæ brÃhmaïaæ vÅmaæsitvà yena kÃraïena maæ paÂijaggati taæ dassÃmÅti" sà tasmiæ brÃhmaïe Ãgantvà rukkhamÆlaæ sammajjante mahallakabrÃhmaïavesena samÅpe Âhatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:


#<[page 024]>#
%<24                 IV. CatukkanipÃta.  1. Vivaravagga. (31.)>%

  @<Ja_IV,1.7(=307).1: Acetanaæ brÃhmaïa assuïantaæ (cfr. Milinda p. 172)
                    jÃno ajÃnantam imaæ palÃsaæ
                    Ãraddhaviriyo dhuvaæ appamatto
                    sukhaseyyaæ pucchasi kissa hetÆ 'ti. || Ja_IV:25 ||>@

     Tattha asuïantan ti acetanaæ nÃma asuïantaæ, jÃno ti tuvam jÃnamÃno hutvÃ, dhuvaæ appamatto ti niccappamatto.
     Taæ sutvà brÃhmaïo dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,1.7(=307).2: DÆre suto c' eva brahà ca rukkho
                    dese Âhito bhÆtanivÃsarÆpo,
                    tasmà namassÃmi imaæ palÃsaæ
                    ye c' ettha bhÆtà te ca dhanassa hetÆ 'ti. || Ja_IV:26 ||>@

     Tattha dÆre suto ti brÃhmaïa ayaæ rukkho dÆre suto vissuto, na ÃsannaÂÂhÃne yeva pÃkaÂo, brahà cà ti mahanto ca, dese Âhito ti unnate same bhÆmippadese Âhito, bhÆtanivÃsarÆpo ti devatÃnivÃsabhÃvo addhà ettha mahesakkhadevatà nivutthà bhavissati, te ca dhanassa hetÆ 'ti ima¤ ca rukkhaæ ye c' ettha rukkhe nivutthà bhÆtà te ca dhanassa hetu namassÃmi na nikkÃraïà ti.
     Taæ sutvà rukkhadevatà brÃhmaïassa pasannà "ahaæ brÃhmaïa imasmiæ rukkhe nibbattadevatÃ, mà bhÃyi, dhanaæ te dassÃmÅti" taæ assÃsetvà attano vimÃnadvÃre mahantena devatÃnubhÃvena ÃkÃse Âhatvà itarà dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IV,1.7(=307).3: So te karissÃmi yathÃnubhÃvaæ
                    kata¤¤utaæ brÃhmaïa pekkhamÃno,
                    kathaæ hi Ãgamma sataæ sakÃse
                    moghà te assu pariphanditÃni. || Ja_IV:27 ||>@

  @<Ja_IV,1.7(=307).4: Yo tindurukkhassa paro pilakkhu
                    parivÃrito pubbaya¤¤o uÊÃro
                    tass' esa mÆlasmiæ nidhÅ nikhÃto
                    adÃyÃdo, gaccha, taæ uddharÃhÅti. || Ja_IV:28 ||>@


#<[page 025]>#
%<                     8. JavasakuïajÃtaka. (308.)                25>%
     Tattha yathÃnubhÃvan ti yathÃsatti yathÃbalaæ, kata¤¤utan ti tayà mayhaæ kataguïaæ jÃnanto taæ attani vijjamÃnaæ kata¤¤utaæ pekkhamÃno, Ãgammà 'ti ÃgantvÃ, sataæ sakÃse ti sappurisÃnaæ santike, moghÃti moghÃni, pariphanditÃnÅti sukhaseyyÃpucchanavasena vÃcà phanditÃni sammajjanÃdikÃraïena kÃyaphanditÃni ca tava kathaæ aphalÃni bhavissanti, yo tindurukkhassà 'ti yo esa tindurukkhassa parato pilakkhurukkho Âhito ti vimÃnadvÃre Âhità va hatthaæ pasÃretvà dasseti, parivÃrito ti ÃdÅsu tassa pilakkhurukkhassa mÆle, esa te rukkhamÆlaæ parikkhipitvà nihitatÃya samparivÃrito, pubbe pi yiÂÂhaya¤¤Ãvasena purimasÃmikÃnaæ uppannattà pubbaya¤¤o, anekanidhikumbhÅbhÃvena mahantattà uÊÃro, bhÆmiæ khaïitvà Âhapitattà nikhÃto, idÃni dÃyÃdÃnaæ abhÃvato adÃyÃdo, idaæ vuttaæ hoti: esa taæ rukkhamÆlaæ parikkhipitvà gÅvÃya gÅvaæ paharantÅnaæ kumbhÅnaæ vasena mahÃnidhi nikhÃto assÃmiko, gaccha naæ uddharitvà ganhà 'ti.
     Eva¤ ca pana vatvà sà devatà "brÃhmaïa, tvaæ etaæ uddharitvà gaïhanto kilamissasi, gaccha tvaæ, aham eva tava gharaæ netvà asukasmiæ asukasmi¤ ca ÂhÃne nidahissÃmi, tvaæ yÃvajÅvaæ etaæ dhanaæ paribhu¤janto dÃnaæ dehi sÅlaæ rakkhÃ" 'ti brÃhmaïassa ovÃdaæ datvà taæ dhanaæ attano ÃnubhÃvena tassa ghare patiÂÂhÃpesi.
     Satthà imam desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà brÃhmaïo ùnando ahosi, rukkhadevatà aham evÃ" 'ti. PalÃsajÃtakaæ.

                      $<8. JavasakuïajÃtaka.>$
     Akaramhase te kiccan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Devadattassa akata¤¤Ætaæ Ãrabbha kathesi --pe-"na bhikkhave Devadatto idÃn' eva pubbe pi akata¤¤Æ yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto Himavantapadese rukkhakoÂÂhasakuïo hutvà nibbatti.


#<[page 026]>#
%<26                 IV. CatukkanipÃta.  1. Vivaravagga. (31.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' ekassa sÅhassa maæsaæ khÃdantassa aÂÂhi gale laggi, galo uddhumÃyi, gocaraæ gaïhituæ na sakkoti, kharà vedanà vattanti. Atha naæ so sakuïo gocarapasuto disvà sÃkhÃya nilÅno "kin te samma dukkhatÅti" pucchi. So tam atthaæ Ãcikkhi. "Ahan te samma etaæ aÂÂhiæ apaneyyaæ, bhayena te mukhaæ pavisituæ na visahÃmi, khÃdeyyÃsi pi man" ti. "Mà bhÃyi samma, nÃhan taæ khÃdÃmi, jÅvitaæ me dehÅti". So "sÃdhÆ" 'ti taæ passena nipajjÃpetvà "ko jÃnÃti kiæ p' esa karissatÅti" cintetvà yathà mukhaæ pidahituæ na sakkoti tathà tassa adharoÂÂhe ca uttaroÂÂhe ca daï¬akaæ Âhapetvà mukhaæ pavisitvà aÂÂhikoÂiæ tuï¬ena pahari. AÂÂhi patitvà gataæ. So aÂÂhiæ pÃtetvà sÅhassa mukhato nikkhamanto daï¬akaæ tuï¬ena paharitvà pÃtento nikkhamitvà sÃkhagge nilÅyi. SÅho nÅrogo hutvà ekadivasaæ vanamahisaæ vadhitvà khÃdati. Sakuïo "vimaæsissÃmi nan" ti tassa uparibhÃge sÃkhÃya nilÅyitvà tena saddhiæ sallapanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,1.8(=308).1: Akaramhase te kiccaæ yaæ balaæ ahuvamhase, (cfr. Dhp. p. 147,1)
                    migarÃja namo ty-atthu, api ki¤ci labhÃmase. || Ja_IV:29 ||>@

     Tattha akaramhase te ti bho sÅha, mayam pi tava ekaæ kiccaæ akarimha, yaæ balaæ ahuvamhase ti yaæ amhÃkaæ balaæ ahosi tena balena tato ki¤ci ahÃpetvà akarimha yeva.
     Taæ sutvà sÅho dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,1.8(=308).2: Mama lohitabhakkhassa niccaæ luddÃni kubbato
                    dantantaragato santo taæ bahuæ yaæ hi jÅvasÅti. || Ja_IV:30 ||>@

     Taæ sutvà sakuïo itarà dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IV,1.8(=308).3: Akata¤¤uæ akattÃraæ katassa appatikÃrakaæ
                    yasmiæ kata¤¤utà n' atthi niratthà tassa sevanÃ. || Ja_IV:31 ||>@


#<[page 027]>#
%<                       9. ChavakajÃtaka (309.)                  27>%

  @<Ja_IV,1.8(=308).4: Yassa sammukhaciïïena mittadhammo na labbhati
                    anusuyyam anakkosaæ sanikaæ tamhà apakkame ti. || Ja_IV:32 ||>@

     Tattha akata¤¤uæ ti kataguïaæ ajÃnantaæ, akattÃran ti sayaæ ki¤ci akarontaæ, sammukhaciïïenà ti sammukhe katena guïena, anusuyyamanakkosan ti taæ puggalaæ na usÆyanto na akkosanto sanikaæ tamhà puggalà apagaccheyyà 'ti.
     Evaæ vatvà so sakuïo pakkÃmi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà sÅho Devadatto ahosi, sakuïo pana aham evÃ" 'ti. JavasakuïajÃtakaæ.

                      $<9. ChavakajÃtaka.>$
     Sabbam idaæ carimavatan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto chabbaggiye Ãrabbha kathesi. Vatthuæ Vinaye vitthÃrato Ãgatam eva. Ayam pan' ettha saækhepo. Satthà chabbaggiye pakkosÃpetvà "saccaæ kira tumhe bhikkhave nÅce Ãsane nisÅditvà ucce Ãsane nisinnassa dhammaæ desethÃ" 'ti pucchitvà "evaæ bhante" ti vutte te bhikkhÆ garahitvà "ayuttaæ bhikkhave tumhÃkaæ mama dhamme agÃravakaraïaæ, porÃïakapaï¬ità hi nÅce Ãsane nisÅditvà bÃhiramante pi vÃcente garahiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto caï¬Ãlayoniyaæ nibbattitvà vayappatto kuÂumbaæ saïÂhapesi. Tassa bhariyà ambadohaÊinÅ hutvà taæ Ãha: "icchÃm' ahaæ sÃmi ambaæ khÃditun" 'ti. "Bhadde, imasmiæ kÃle ambaæ n' atthi, a¤¤aæ ki¤ci ambilaphalaæ ÃharissÃmÅti". "SÃmi, ahaæ ambaæ labhamÃnà va jÅvissÃmi, alabhamÃnÃya me jÅvitaæ n' atthÅti". So tassà paÂibaddhacitto "kahaæ nu kho ambaæ labhissÃmÅti" cintesi.


#<[page 028]>#
%<28                 IV. CatukkanipÃta.  1. Vivaravagga. (31.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tena kho pana samayena BÃrÃïasira¤¤o uyyÃne ambo dhuvaphalo hoti. So "tato ambapakkaæ Ãharitvà imissà dohaÊaæ paÂippassambhessÃmÅti" rattibhÃge uyyÃnaæ gantvà ambaæ abhirÆhitvà sÃkhÃya sÃkhaæ ambaæ olokento vicari. Tassa tathà karontass' eva ratti vibhÃyi. So cintesi: "sace idÃni otaritvà gamissÃmi disvà maæ `coro' ti gahessanti, rattibhÃge gamissÃmÅti". Ath' ekaæ viÂapaæ abhirÆhitvà nilÅno acchi.
Tadà BÃrÃïasirÃjà purohitassa santike mante gaïhÃti, so uyyÃnaæ pavisitvà ambarukkhamÆle uccÃsane nisÅditvà Ãcariyaæ nÅcÃsane nisÅdÃpetvà mante gaïhi. Upari nisinno cintesi: "yÃva adhammiko ayaæ rÃjà uccÃsane nisÅditvà mante gaïhÃti, brÃhmaïo pi adhammiko yo nÅcÃsane nisÅditvà vÃceti, aham pi adhammiko yo mÃtugÃmassa vasaæ gantvà mama jÅvitaæ agaïetvà ambaæ ÃharÃmÅti" so rukkhato otaranto ekaæ olambanisÃkhaæ gahetvà tesaæ ubhinnam pi antare patiÂÂhÃsi, "mahÃrÃja, ahaæ naÂÂho, tvaæ thÆlo, purohito mato" ti Ãha. So ra¤¤Ã "kiækÃraïÃ" ti puÂÂho paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,1.9(=309).1: Sabbam idaæ carimavataæ, ubho dhammaæ na passati,
                    ubho pakatiyà cutà yo cÃyaæ sajjhÃpayati
                    yo ca dhammaæ adhÅyatÅti. (cfr. Vinaya IV p.204; Dhp. p. 215,28) || Ja_IV:33 ||>@

     Tattha sabbam idaæ carimavatan ti yaæ amhehi tÅhi janehi kataæ sabbam idaæ kiccaæ lÃmakaæ nimmariyÃdaæ adhammikaæ, evaæ attano corabhÃvaæ tesa¤ ca mantesu agÃravaæ garahitvà puna itare yeva garahanto ubho dhammaæ na passantÅti Ãdim Ãha,


#<[page 029]>#
%<                          9. ChavakajÃtaka. (309.)                  29>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tattha ubho ti dve pi janà garukÃrÃrahaæ porÃïakadhammaæ na passanti, tato ca dhammapakatito cutÃ, dhammo hi paÂhamuppattivasena pakati nÃma, vuttam pi c' etaæ:
          Dhammo have pÃtur ahosi pubbe
          pacchà adhammo udapÃdi loke ti,
yo cÃyan ti yo ca ayaæ nÅcÃsane nisÅditvà mante sajjhÃpeti yo ca uccÃsane nisÅditvà adhÅyatÅti.
     Taæ sutvà brÃhmaïo dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,1.9(=309).2: SÃlÅnaæ bhojanaæ bhu¤je suciæ maæsÆpasecanaæ,
                    tasmà etaæ na sevÃmi dhammaæ isibhi sevitan ti. || Ja_IV:34 ||>@

     Tass' attho: ahaæ hi bho imassa ra¤¤o santakaæ sÃlÅnaæ odanaæ suciæ paï¬araæ nÃnappakÃrÃya maæsavikatiyà sittaæ maæsÆpasecanaæ bhu¤jÃmi, tasmà udare baddho hutvà etaæ esitaguïehi isibhi sevitaæ dhammaæ na sevÃmÅti.
     Taæ sutvà itaro dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IV,1.9(=309).3: Paribbaja, mahà loko, pacant' a¤¤e pi pÃïino,
                    mà tvaæ adhammo Ãcarito asmà kumbham ivÅbhida. || Ja_IV:35 ||>@

  @<Ja_IV,1.9(=309).4: Dhi-r-atthu taæ yasalÃbhaæ dhanalÃbha¤ ca brÃhmaïa
                    yà vutti vinipÃtena adhammacaraïena và ti. || Ja_IV:36 ||>@

     Tattha paribbajà 'ti ito a¤¤attha gaccha, mahà ti ayaæ loko nÃma mahÃ, pacanta¤¤e pÅti imasmiæ JambudÅpe a¤¤e pi pÃïino pacanti, na ayam ev' eko rÃjÃ, asmà kumbhamivà 'ti pÃsÃïo ghaÂaæ viya, idaæ vuttaæ hoti: yaæ tvaæ a¤¤attha agantvà idha vasanto adhammaæ Ãcarasi so adhammo evaæ Ãcarito pÃsÃïo ghaÂaæ viya mà taæ bhindi, dhiratthÆ 'ti gÃthÃya ayaæ saækhepattho: brÃhmaïa yo esa evaæ tava yasalÃbho ca dhanalÃbho ca dhi-r-atthu taæ, garahÃma taæ mayaæ, kasmÃ? yasmà ayaæ tayà laddhalÃbho Ãyatiæ apÃyesu vinipÃtanahetu nÃsampatti ca adhammacaraïena jÅvitavutti nÃma hoti,


#<[page 030]>#
%<30                 IV. CatukkanipÃta.  1. Vivaravagga. (31.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  yà c' esà vutti iminà ÃyativinipÃtena idha adhammacaraïena và nippajjati kiæ tÃya, tena taæ evaæ vadÃmÅti.
     Ath' assa dhammakathÃya rÃjà pasÅditvà "bho purisa, kiæjÃtiko sÅti" pucchi. "Caï¬Ãlo ahaæ devÃ" 'ti. "Bho, sace tvaæ jÃtisampanno abhavissa rajjaæ te adassaæ, ito paÂÂhÃya pana ahaæ divà rÃjà bhavissÃmi, tvaæ rattiæ rÃjà hohÅti" attano kaïÂhe pilandhanapupphadÃmaæ tassa gÅvÃya pilandhÃpetvà taæ nagaraguttikaæ akÃsi. Ayaæ nagaraguttikÃnaæ kaïÂhe rattapupphadÃmalabhanassa vaæso. Tato paÂÂhÃya ca pana rÃjà tass' ovÃde Âhatvà Ãcariye gÃravaæ katvà nÅce Ãsane nisinno mante gaïhi.
     Satthà imaæ dhammadesanam Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà rÃjà ùnando ahosi, caï¬Ãlaputto pana aham evÃ" 'ti.
ChavakajÃtakaæ.

                      $<10. SayhajÃtaka.>$
     SasamuddapariyÃyan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ukkaïÂhitabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. So SÃvatthiyaæ piï¬Ãya caranto ekaæ abhirÆpaæ itthiæ disvà ukkaïÂhito sÃsane anabhirami. Atha naæ bhikkhÆ Bhagavato dassesuæ.
So Bhagavatà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti puÂÂho "saccan" ti vatvà "ko taæ ukkaïÂhÃpesÅti" vutte tam atthaæ Ãrocesi.
Satthà "kasmà tvaæ evarÆpe niyyÃnikasÃsane pabbajitvà ukkaïÂhi, pubbe paï¬ità purohitaÂÂhÃnaæ labhantà naæ paÂikkhipitvà pabbajiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto purohitassa brÃhmaïiyà kucchismiæ paÂisandhiæ gahetvà ra¤¤o puttena saddhiæ ekadivase jÃyi.


#<[page 031]>#
%<                           10. SayhajÃtaka. (310.)                   31>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  RÃjà "atthi nu kho me koci puttena saddhiæ ekadivase jÃto" ti amacce pucchi. "Atthi mahÃrÃja purohitassa putto" ti. RÃjà naæ ÃharÃpetvà dhÃtÅnaæ datvà puttena saddhiæ ekato va paÂijaggÃpesi, ubhinnam pi ÃbharaïÃni c' eva pÃnabhojanÃdÅni ca ekasadisÃn' eva ahesuæ. Te vayappattà ekato va Takkasilaæ gantvà sabbasippÃni uggaïhitvà Ãgamaæsu. RÃjà puttassa oparajjaæ adÃsi, mahÃyaso ahosi. Tato paÂÂhÃya Bodhisatto rÃjaputtena saddhiæ ekato va khÃdati pivati sayati, a¤¤ama¤¤aæ vissÃso thiro ahosi. AparabhÃge rÃjaputto pitu accayena rajje patiÂÂhÃya mahÃsampattiæ anubhavi. Bodhisatto cintesi: "mayhaæ sahÃyo rajjam anusÃsati, sallakkhitakkhaïe yeva kho pana mayhaæ purohitaÂÂhÃnaæ dassati, kim me gharÃvÃsena, pabbajitvà vivekam anubrÆhessÃmÅti" so mÃtÃpitaro vanditvà pabbajjaæ anujÃnÃpetvà mahÃsampattiæ cha¬¬etvà ekako va nikkhamitvà Himavantaæ pavisitvà manorame bhÆmibhÃge païïasÃlaæ mÃpetvà isipabbajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà jhÃnakÅÊaæ kÅÊanto vihÃsi. Tadà rÃjà naæ anussaritvà "mayhaæ sahÃyo na pa¤¤Ãyati, kahaæ so" ti pucchi. Amaccà tassa pabbajitabhÃvaæ Ãrocetvà "ramaïÅye kira vanasaï¬e vasatÅti" Ãhaæsu.
RÃjà tassa vasanokÃsaæ pucchitvà Sayhaæ nÃma amaccaæ "gaccha, sahÃyaæ me gahetvà ehi, purohitaÂÂhÃnam assa dassÃmÅti" Ãha. So "sÃdhÆ" 'ti paÂisuïitvà BÃrÃïasito nikkhamma anupubbena paccantagÃmaæ patvà tattha khandhÃvÃraæ Âhapetvà vanacarakehi saddhiæ Bodhisattassa vasanokÃsaæ gantvà Bodhisattaæ païïasÃladvÃre suvaïïapaÂimaæ viya nisinnaæ disvà vanditvà ekamantaæ nisÅditvà katapaÂisanthÃro "bhante, rÃjà te purohitaÂÂhÃnaæ dÃtukÃmo Ãgamanaæ icchatÅti" Ãha.


#<[page 032]>#
%<32                 IV. CatukkanipÃta.  1. Vivaravagga. (31.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Bodhisatto "tiÂÂhatu, purohitaÂÂhÃnaæ ahaæ sakalaæ KÃsikosalaæ JambudÅparajjaæ cakkavattisirim eva và labhanto pi na gacchissÃmi, na hi paï¬ità sakiæ jahitakilese puna gaïhanti, sakiæ jahitaæ hi nuÂÂhubhakkheÊasadisaæ hotÅti" vatvà imà gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IV,1.10(=310).1: SasamuddapariyÃyaæ mahiæ sÃgarakuï¬alaæ
                    na icche saha nindÃya, evaæ Sayha vijÃnahi. || Ja_IV:37 ||>@

  @<Ja_IV,1.10(=310).2: Dhi-r-atthu naæ yasalÃbhaæ dhanalÃbha¤ ca brÃhmaïa (cfr. Supra. p. 29)
                    yà vutti vinipÃtena adhammacaraïena vÃ. || Ja_IV:38 ||>@

  @<Ja_IV,1.10(=310).3: Api ce pattam ÃdÃya anÃgÃro paribbaje
                    sà eva jÅvikà seyyo yà cÃdhammena esanÃ. || Ja_IV:39 ||>@
                                          (Cfr. supra II. p. 422).

  @<Ja_IV,1.10(=310).4: Api ce pattam ÃdÃya anÃgÃro paribbaje
                    a¤¤aæ ahiæsayaæ loke api rajjena taæ varan ti. || Ja_IV:40 ||>@

     Tattha sasamuddapariyÃyan ti pariyÃyo vuccati parivÃro, samudde parivÃretvà Âhitena cakkavÃÊapabbatena saddhiæ samuddasaækhÃtena và parivÃrena saddhin ti attho, mahiæ sÃgarakuï¬alan ti sÃgaramajjhe dÅpavasena Âhitattà tassa kuï¬alabhÆtan ti attho, nindÃyà 'ti jhÃnasukhasampannaæ pabbajjaæ cha¬¬etvà issariyaæ gaïhÅti imÃya nindÃya, Sayhà 'ti taæ nÃmenÃlapati, vijÃnahÅti dhammaæ vijÃnÃhi, yà vutti vinipÃtenà 'ti yà purohitaÂÂhÃnavasena{} laddhà yasalÃbhadhanalÃbhavutti jhÃnasukhena tato attavinipÃtanasaækhÃtena vinipÃtena tato gantvà issariyamadamattassa adhammacaraïena và hoti taæ vuttiæ dhi-i-atthu, pattamÃdÃyà 'ti bhikkhÃbhÃjanaæ gahetvÃ, anÃgÃro ti api ahaæ agÃravirahito parakulesu careyyaæ, sà eva jÅvikà ti sà eva me jÅvikà seyyo varatarÃ, yà cÃdhammenà 'ti yà ca adhammena esanÃ, idaæ vuttaæ hoti (cfr. Milinda p. 220): yà adhammena esanà tato esà va jÅvikà sundaratarà ti, ahiæsayan ti aviheÂhento, api rajjenà 'ti evaæ paraæ aviheÂhento kapÃlahatthassa mama jÅvikakappanaæ rajjenÃpi varaæ uttaman ti.
     Iti so punappuna yÃcantam pi taæ paÂikkhipi. Sayho pi tassa manaæ alabhitvà vanditvà gantvà tassa anÃgamanabhÃvaæ ra¤¤o Ãrocesi.


#<[page 033]>#
%<                         1. PucimandajÃtaka. (311.)                   33>%
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi, apare pi bahÆ sotÃpattiphalÃdÅni sacchikariæsu) Tadà rÃjà ùnando ahosi, Sayho SÃriputto, purohitaputto aham evà 'ti.
SayhajÃtakaæ. Vivaravaggo paÂhamo.

                        2. PUCIMANDAVAGGA.

                      $<1. PucimandajÃtaka.>$
     UÂÂhehi corà 'ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Ãyasmantaæ MahÃmoggallÃnaæ Ãrabbha kathesi. There kira RÃjagahaæ nissÃya Ara¤¤akuÂikÃya viharante eko coro nagaradvÃragÃme ekasmiæ gehe sandhiæ chinditvà hatthasÃraæ ÃdÃya palÃyitvà therassa kuÂipariveïaæ pavisitvà "idha mayham Ãrakkho bhavissatÅti", therassa païïasÃlamukhe nipajji. Thero tassa pamukhe sayitabhÃvaæ ¤atvà tasmiæ Ãsaækam katvà "corasaæsaggo nÃma na vaÂÂatÅti" nikkhamitvà "mà idha sayÅti" nÅhari. So coro tato nikkhamitvà padaæ mocetvà palÃyi. Manussà ukkam ÃdÃya corassa padÃnusÃrena tattha Ãgantvà tassa ÃgataÂÂhÃnaÂhitaÂÂhÃnanisinnaÂÂhÃnasayitaÂÂhÃnÃni disvà "coro ito Ãgato, idha Âhito, idha nisinno, iminà ÂhÃnena palÃto, na diÂÂho no" ti ito c' ito ca pakkhanditvà adisvà va paÂigatÃ. Punadivase thero pubbaïhasamaye RÃjagahe piï¬Ãya caritvà piï¬apÃtapaÂikkanto VeÊuvanaæ gantvà taæ pavattiæ Satthu Ãrocesi. Satthà "na kho MoggallÃna tvaæ ¤eva Ãsaækitabbayuttakaæ Ãsaæki, porÃïakapaï¬itÃpi ÃsaækiæsÆ" 'ti vatvà therena yÃcito atÅtaæ Ãhari:


#<[page 034]>#
%<34               IV. CatukkanipÃta.  2. Pucimandavagga. (32.)>%
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto nagarassa susÃnavane nimbarukkhe devatà hutvà nibbatti. Ath' ekadivasaæ nagaradvÃragÃme katakammacoro taæ susÃnavanaæ pÃvisi. Tadà pana tattha nimbo ca assattho cà 'ti dve jeÂÂhakarukkhÃ. Coro nimbarukkhassa mÆle bhaï¬ikaæ Âhapetvà nipajji. Tasmiæ pana kÃle core gahetvà nimbasÆle uttÃsenti. Atha sà devatà cintesi: "sace manussà Ãgantvà imaæ coraæ gaïhissanti imassa nimbarukkhassa sÃkhaæ chinditvà sÆlaæ katvà etaæ uttÃsessanti, evaæ sante rukkho nassissati, handa naæ ito nÅharissÃmÅti" sà tena saddhiæ sallapantÅ paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,2.1(=311).1: UÂÂhehi cora, kiæ sesi, ko attho supinena te,
                    mà taæ gahesuæ rÃjÃno gÃme kibbisakÃrakan ti. || Ja_IV:41 ||>@

     Tattha rÃjÃno ti rÃjapurise sandhÃya vuttaæ, kibbisakÃrakan ti dÃruïasÃhasikacorakammakÃrakaæ.
     Iti naæ vatvà "yÃva taæ rÃjapurisà na gaïhanti tÃva a¤¤attha gacchÃ" 'ti {bhÃyÃpetvÃ} palÃpesi. Tasmiæ palÃte assatthadevatà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,2.1(=311).2: Yan nu coraæ gahessanti gÃme kibbisakÃrakaæ
                    kiæ tattha pucimandassa vane jÃtassa tiÂÂhato ti. || Ja_IV:42 ||>@

     Tattha vane jÃtassa tiÂÂhato ti nimbo vane jÃto c' eva Âhito ca, devataæ pana tattha nibbattattà rukkhasamudÃcÃren' eva samudÃcari.
     Taæ sutvà nimbadevatà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,2.1(=311).3: Na tvaæ assattha jÃnÃsi mama corassa c' antaraæ:
                    coraæ gahetvà rÃjÃno gÃme kibbisakÃrakaæ
                    appenti nimbasÆlasmiæ, tasmiæ me saækate mano ti. || Ja_IV:43 ||>@


#<[page 035]>#
%<                         1. PucimanadajÃtaka. (311.)           35>%
     Tattha assatthà 'ti purimanayen' eva tasmiæ nibbattadevataæ samudÃcarati, mama corassa cantaran ti mama corassa ca ekato avasanakÃraïaæ, appenti nimbasÆlasmin ti imasmiæ kÃle rÃjÃno coraæ nimbasÆle Ãvuïanti, tasmiæ me saækate mano ti tasmiæ kÃraïe mama cittaæ saækati, sace hi imaæ sÆle Ãvuïissanti vimÃnaæ me nassissati, atha sÃkhÃya olambessanti, vimÃne me kuïapagandho bhavissati, tenÃha: evaæ palÃpesin ti.
     Evaæ tÃsaæ devatÃnaæ a¤¤ama¤¤aæ sallapantÅnaæ ¤eva bhaï¬asÃmikà ukkÃhatthà padÃnusÃrena Ãgantvà corassa sayitaÂÂhÃnaæ disvà "ambho idÃni coro uÂÂhÃya palÃto ti, na laddho no coro, sace alabhissÃma imass' eva nimbassa mÆle và Ãvuïitvà sÃkhÃya và olambetvà ÃgamissÃmÃ" 'ti vatvà ito c' ito ca pakkhanditvà coraæ adisvà va gatÃ. Tesaæ sutvà assatthadevatà catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,2.1(=311).4: Saækeyya saækitabbÃni, rakkheyya nÃgataæ bhayaæ,
                    anÃgatabhayà dhÅro ubho loke avekkhatÅti. || Ja_IV:44 ||>@

     Tattha rakkheyya nÃgataæ bhayan ti dve anÃgatabhayÃni diÂÂhadhammika¤ c' eva samparÃyika¤ ca, tesu pÃpamitte parivajjento diÂÂhadhammikaæ rakkhati, tÅïi duccaritÃni parivajjento samparÃyikaæ rakkhati, anÃgatabhayà ti anÃgatabhayahetukaæ bhayaæ bhÃyamÃno dhÅro paï¬ito puriso pÃpamittasaæsaggaæ na karoti, tÅhi dvÃrehi duccaritaæ na carati, ubho loke ti evaæ bhÃyanto h' esa idhalokaparalokasaækhÃte ubho loke avekkhati oloketi, olokayamÃno idhalokabhayena pÃpamitte vajjeti paralokabhayena pÃpakammaæ na karotÅti.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakam samodhÃnesi: "Tadà assatthe nibbattadevatà SÃriputto ahosi, nimbadevatà aham evÃ" 'ti. PucimandajÃtakaæ.


#<[page 036]>#
%<36               IV. CatukkanipÃta.  2. Pucimandavagga. (32.)>%

                      $<2. KassapamandiyajÃtaka.>$
     Api Kassapa mandiyà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ mahallakabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthiyaæ kir' eko kulaputto kÃmesu ÃdÅnavaæ disvà Satthu santike pabbajitvà kammaÂÂhÃne anuyutto nacirass' eva arahattaæ pÃpuïi. TassÃparabhÃge mÃtà kÃlam akÃsi. So mÃtu accayena pitara¤ ca kaniÂÂhabhÃtika¤ ca pabbÃjetvà Jetavane vasitvà vassÆpanÃyikasamaye cÅvarapaccayassa sulabhataæ sutvà ekaæ gÃmakavÃsaæ gantvà tayo pi tatth' eva vassaæ upagantvà vutthavassà Jetavanam eva agamaæsu. Daharabhikkhu JetavanassÃsannaÂÂhÃne "sÃmaïera theraæ vissÃmetvà ÃneyyÃsi, ahaæ puretaraæ gantvà pariveïaæ paÂijaggissÃmÅti" Jetavanaæ pÃvisi. Mahallakathero saïikaæ gacchati.
SÃmaïero punappuna sÅsena uppÅÊento viya "gaccha bhante" ti taæ balakkÃrena neti. Thero "tvaæ maæ avasaæ ÃnesÅti" puna nivattitvà koÂito paÂÂhÃya gacchati. Tesaæ evaæ a¤¤ama¤¤aæ kalahaæ karontÃnaæ ¤eva suriyo atthaægato, andhakÃro jÃto. Itaro pi pariveïaæ sammajjitvà udakaæ paÂÂhapetvà tesaæ Ãgamanaæ apassanto ukkaæ gahetvà paccuggantvà te Ãgacchante disvà "ki¤ cirÃyitthÃ" 'ti pucchi. Mahallako taæ kÃraïaæ kathesi. So te dve pi vissÃmetvà saïikaæ Ãnesi. Taæ divasaæ BuddhupaÂÂhÃnass' okÃsaæ na labhi. Atha naæ dutiyadivase BuddhupuÂÂhÃnaæ Ãgantvà vanditvà nisinnaæ Satthà "kadà Ãgato sÅti" pucchi. "Hiyyo bhante" ti. "Hiyyo Ãgantvà ajja BuddhupaÂÂhÃnaæ karosÅti". So "Ãma bhante" ti vatvà taæ kÃraïaæ Ãcikkhi. Satthà mahallakaæ garahitvà "na esa idÃn' eva evarÆpaæ kammaæ karoti, pubbe pi akÃsi, idÃni pana tena tvaæ kilamito, pubbe paï¬ite kilamesÅti" vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto KÃsinigame brÃhmaïakule nibbatti. Tassa vayappattassa mÃtà kÃlam akÃsi.


#<[page 037]>#
%<                      2. KassapamandiyajÃtaka. (312.)               37>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ ÷ So mÃtu sarÅrakiccaæ katvà mÃsaddhamÃsaccayena ghare vijjamÃnaæ dhanaæ dÃnaæ datvà pitara¤ ca kaniÂÂhabhÃtara¤ ca gahetvà Himavantapadese devadattiyaæ vakkalaæ gahetvà isipabbajjaæ pabbajitvà u¤chÃcariyÃya mÆlaphalehi yÃpento ramaïÅye vanasaï¬e vasi.
Himavante pana vassÃratte acchinnadhÃre deve vassante na sakkà hoti khandhamÆlaæ khaïituæ na phalÃphalÃni ca, païïÃni ca patanti, tÃpasà yebhuyyena Himavantato otaritvà manussapathe vasanti. Tadà Bodhisatto pi pitara¤ ca kaniÂÂhabhÃtara¤ ca gahetvà manussapathe {vasitvÃ} puna Himavante pupphitaphalite te ubho pi gahetvà Himavante attano assamapadaæ Ãgacchanto assamassÃvidÆre suriye atthamente "tumhe saïikaæ ÃgaccheyyÃtha, ahaæ purato gantvà assamaæ paÂijaggissÃmÅti" vatvà te ohÃya gato. KhuddakatÃpaso pitarà saddhiæ saïikaæ gacchanto taæ kaÂippadese sÅsena uppÅÊento gacchati. Mahallako "tvaæ maæ na attano ruciyà ÃnesÅti" paÂinivattitvà koÂito paÂÂhÃya Ãgacchati.
Evaæ tesaæ kalahaæ karontÃnaæ ¤eva andhakÃro ahosi.
Bodhisatto pi païïasÃlaæ sammajjitvà udakaæ upaÂÂhapetvà ukkaæ ÃdÃya paÂipathaæ Ãgacchanto te disvà "ettakaæ kÃlaæ kiæ karitthÃ" 'ti Ãha. KhuddakatÃpaso pitarà katakÃraïaæ kathesi. Bodhisatto ubho pi te saïikaæ netvà parikkhÃraæ paÂisÃmetvà pitaraæ nahÃpetvà pÃdadhovanamakkhanapiÂÂhisambÃhanÃni katvà aÇgÃrakapallaæ upaÂÂhapetvà paÂippassaddhakilamathaæ pitaraæ upanisÅditvà "tÃta, taruïadÃrakà nÃma mattikabhÃjanasadisÃ, muhutten' eva bhijjanti,


#<[page 038]>#
%<38                IV. CatukkanipÃta.  2. Pucimandavagga (32.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sakiæ bhinnakÃlato paÂÂhÃya puna na sakkà honti ghaÂetuæ, te akkosante pi mahallakehi adhivÃsetabbÃ" ti vatvà pitaraæ ovadanto imà gÃthà Ãha:

  @<Ja_IV,2.2(=312).1: Api Kassapa mandiyà yuvà sapati hanti vÃ,
                    sabban taæ khamate dhÅro, paï¬ito taæ titikkhati. || Ja_IV:45 ||>@

  @<Ja_IV,2.2(=312).2: Sace pi santo vivadanti khippaæ sandhÅyare puna,
                    bÃlà pattà va bhijjanti, na te samatham ajjhagÆ. || Ja_IV:46 ||>@

  @<Ja_IV,2.2(=312).3: Ete bhiyyo samÃyanti sandhi tesaæ na jÅrati
                    yo cÃdhipannaæ jÃnÃti yo ca jÃnÃti desanaæ. || Ja_IV:47 ||>@

  @<Ja_IV,2.2(=312).4: Eso hi uttaritaro bhÃravÃho dhurandharo
                    yo pares' ÃdhipannÃnaæ sayaæ sandhÃtum arahatÅti. || Ja_IV:48 ||>@

     Tattha Kassapà 'ti pitaraæ nÃmenÃlapati, mandiyà ti mandabhÃvena taruïatÃya, yuvà sapati hanti và ti taruïadÃrako akkosati pi paharati pi, dhÅro ti dhikkitapÃpo, dhÅ vuccati pa¤¤Ã, tÃya samannÃgato ti pi attho, itaraæ pana imassa vevacanaæ, ubhayenÃpi sabban taæ bÃladÃrakehi kataæ aparÃdhaæ mahallako dhÅro paï¬ito sahati titikkhatÅti dasseti, sandhiyyare ti puna mittabhÃvena sandhiyyanti ghaÂÅyanti, bÃlà pattà và ti bÃlakà pana mattikapattà va bhijjanti, na te samathamajjhagÆ ti te bÃlakà appamattakam pi vivÃdaæ katvà veravÆpasamanaæ na vindanti nÃdhigacchanti, ete bhiyyo ti ete dve janà bhinnÃpi puna samÃgacchanti, sandhÅti mittasandhi, tesaæ ti tesaæ ¤eva dvinnaæ na jÅrati, yo cÃdhipannan ti yo ca attanà adhipannaæ atikkantaæ asmiæ kataæ dosaæ jÃnÃti, desanan ti yo ca tena attano dosaæ jÃnantena pi naæ accayadesanaæ patigaïhituæ jÃnÃti, yo paresÃdhipannÃnan ti yo paresaæ adhipannÃnaæ dosenÃdhibhÆtÃnaæ{} aparÃdhakÃrakÃnaæ, sayaæ sandhÃtumarahatÅti tesu akhamÃpentesu pi ehi bhadramukha uddesaæ gaïha aÂÂhakathaæ suïa bhÃvanam anuyu¤ja kasmà paribÃhiro hosÅti evaæ sayaæ sandhÃtuæ arahati mettabhÃvaæ ghaÂeti, eso evarÆpo mettÃvihÃrÅ uttaritaro mettabhÃrassa mittadhurÃya ca vahanato bhÃravÃho ti ca dhurandharo ti ca saækhaæ gacchatÅti.


#<[page 039]>#
%<                         3. KhantivÃdijÃtaka (313.)                   39>%
     Evaæ Bodhisatto pitu ovÃdaæ akÃsi. So pi tato pabhuti ahosi sudanto.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà pità tÃpaso mahallakathero ahosi, khuddakatÃpaso sÃmaïero, pitu ovÃdadÃyako pana aham evÃ" 'ti KassapamandiyajÃtakaæ.

                      $<3. KhantivÃdijÃtaka.>$
     Yo te hatthe ca pÃde cà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ kodhanaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ heÂÂhà kathitam eva. Satthà pana taæ bhikkhuæ "kasmà tvaæ akkodhanassa Buddhassa sÃsane pabbajitvà kodhaæ karosi, porÃïakapaï¬ità sarÅre pahÃrasahasse patante hatthapÃdakaïïanÃsÃsu chijjamÃnesu parassa kodhaæ na kariæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ KalÃbu nÃma KÃsirÃjà rajjaæ kÃresi. Tadà Bodhisatto asÅtikoÂivibhave brÃhmaïakule nibbattitvà Kuï¬akakumÃro nÃma mÃïavo hutvà vayappatto TakkasilÃyaæ sabbasippÃni uggaïhitvà kuÂumbaæ saïÂhapetvà mÃtÃpitunnaæ accayena dhanarÃsiæ oloketvà "imaæ dhanaæ uppÃdetvà mama ¤Ãtakà agahetvà va gatÃ, mayà pan' etaæ gahetvà gantuæ vaÂÂatÅti" sabban taæ dhanaæ viceyya dÃnavasena yo yaæ arahati tassa taæ datvà Himavantaæ pavisitvà pabbajitvà phalÃphalena yÃpento ciraæ vasitvà loïambilasevanatthÃya manussapathaæ gantvà anupubbena BÃrÃïasiæ patvà rÃjuyyÃne vasitvà punadivase nagare bhikkhÃya caranto senÃpatissa gehadvÃraæ sampÃpuïi. SenÃpati 'ssa iriyÃpathe pasÅditvà gharaæ pavesetvà attano paÂiyÃditabhojanaæ bhojetvà paÂi¤¤aæ gahetvà tatth' eva rÃjuyyÃne vasÃpesi.


#<[page 040]>#
%<40           IV. CatukkanipÃta.  2. Pucimandavagga. (32.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' ekadivasaæ KalÃburÃjà surÃmadamatto nÃÂakaparivuto mahantena yasena uyyÃnaæ gantvà maÇgalasilÃpaÂÂe sayanaæ attharÃpetvà ekissà piyamanÃpÃya itthiyà aæke sayi, gÅtavÃditanaccesu chekà nÃÂakitthiyo gÅtÃdÅni payojayiæsu, Sakkassa devara¤¤o viya mahÃsampatti ahosi, rÃjà niddaæ okkami. Atha tà itthiyo "yass, atthÃya mayaæ gÅtÃdÅni payojayÃma so niddaæ upagato, kin no gÅtÃdÅhÅti" vÅïÃdÅni turiyÃni tattha tatth' eva cha¬¬etvà uyyÃnaæ pakkantà pupphaphalaphallavÃdÅhi palobhiyamÃnà uyyÃne abhiramiæsu.
Tadà Bodhisatto tasmiæ uyyÃne sampupphitasÃlamÆle pabbajjÃsukhena vÅtinÃmento mattavaravÃraïo viya nisinno hoti.
Atha tà itthiyo caramÃnà taæ disvà "etha ayyà ti, yo etasmiæ rukkhamÆle pabbajito nisinno yÃva rÃjà pabujjhati tÃv' assa santike ki¤ci ki¤ci suïamÃnà nisÅdissÃmÃ" 'ti gantvà vanditvà parivÃretvà nisinnà "amhÃkaæ kathetabbayuttakaæ ki¤ci kathethÃ" 'ti vadiæsu. Bodhisatto tÃsaæ dhammaæ kathesi. Atha sà itthi aækaæ cÃletvà rÃjÃnaæ pabodhesi.
RÃjà pabuddho tà apassanto "kahaæ gatà vasaliyo" ti Ãha.
"Età mahÃrÃja gantvà ekaæ tÃpasaæ parivÃretvà nisÅdiæsÆ".
'ti. RÃjà kupito khaggaæ gahetvà "sikkhÃpessÃmi naæ kÆÂajaÂilan" ti vegena agamÃsi. Atha tà itthiyo rÃjÃnaæ kuddhaæ{} Ãgacchantaæ disvà tÃsu vallabhatarà gantvà ra¤¤o hatthà asiæ gahetvà rÃjÃnaæ vÆpasamesuæ. So Ãgantvà Bodhisattassa santike Âhatvà "kiævÃdÅ tvaæ samaïÃ" 'ti pucchi. "KhantivÃdÅ mahÃrÃjÃ" 'ti. "Kà esà khanti nÃmÃ" 'ti. "Akkosantesu paharantesu paribhÃsantesu akujjhanabhÃvo" ti. RÃjà "passissÃmi dÃni te khantiyà atthibhÃvan" ti coraghÃtakaæ pakkosÃpesi.


#<[page 041]>#
%<                         3. KhantivÃdijÃtaka. (313.)                 41>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So attano cÃrittena pharasu¤ ca kaïÂakakasa¤ ca ÃdÃya kÃsÃyanivÃsano rattamÃladharo Ãgantvà rÃjÃnaæ vanditvà "kiæ karomÅti" Ãha. "Imaæ coraæ duÂÂhatÃpasaæ gahetvà ka¬¬hitvà bhÆmiyaæ pÃtetvà kaïÂakakasaæ gahetvà purato pacchato ubhosu ca passesÆ 'ti catusu pi passesu dve pahÃrasahassam assa dehÅti". So tathà akÃsi.
Bodhisattassa chavi chijji, cammaæ chijji, maæsaæ chijji, lohitaæ paggharati. Puna rÃjà "kiævÃdÅ tvaæ bhikkhÆ" 'ti Ãha. "KhantivÃdÅ mahÃrÃjà 'ti, tvaæ pana mayhaæ cammantare khantÅti ma¤¤asi, na mayhaæ cammantare khanti, tayà pana daÂÂhuæ asakkuïeyye hadayabbhantare mama khanti patiÂÂhitÃ, mahÃrÃjÃ" 'ti. Puna coraghÃtako "kiæ karomÅti" pucchi. "Imassa kÆÂajaÂilassa ubho hatthe chindÃ" 'ti. So pharasuæ gahetvà gaï¬iyà Âhapetvà hatthe chindi. Atha naæ "pÃde chindÃ" 'ti Ãha. PÃde chindi. HatthapÃdakoÂÅhi ghaÂacchiddehi lÃkhÃraso viya lohitaæ paggharati. Puna rÃjà "kiævÃdÅ sÅti" pucchi. "KhantivÃdÅ mahÃrÃja, tvaæ pana mayhaæ hatthapÃdakoÂisu khanti atthÅti ma¤¤asi, n' atth' esà ettha, mayhaæ hi khanti gambhÅraÂÂhÃne patiÂÂhitÃ" ti. So "kaïïanÃsam assa chindÃ" 'ti. Ãha. Itaro kaïïanÃsaæ chindi. SakalasarÅraæ lohitakaæ ahosi. Puna naæ "kiævÃdÅ nÃma tvaæ" ti pucchi. "MahÃrÃja khantivÃdÅ nÃma, mà kho pana tvaæ kaïïanÃsakoÂÅsu patiÂÂhitÃssa khantÅti ma¤¤asi, mama khanti gambhÅre hadayabbhantare patiÂÂhitÃ" ti. RÃjà "kÆÂajaÂila, tava khantiæ tvam eva ukkhipitvà nisÅdÃ" 'ti Bodhisattaæ hadaye pÃdena paharitvà pakkÃmi.
Tasmiæ gate senÃpati Bodhisattassa sarÅrato lohitaæ pu¤chitvà hatthapÃdakaïïanÃsakoÂiyo sÃÂakakaïïe katvà Bodhisattaæ saïikaæ nisÅdÃpetvà vanditvà ekamantaæ nisÅditvÃ


#<[page 042]>#
%<42              IV. CatukkanipÃta.  2. Pucimandavagga. (32.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "sace bhante tumhe kujjhitukÃmà tumhesu katÃparÃdhassa ra¤¤o va kujjheyyÃtha mà a¤¤esan" ti yÃcanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,2.3(=313).1: Yo te hatthe ca pÃde ca kaïïanÃsa¤ ca chedayi
                    tassa kujjha mahÃvÅra, mà raÂÂhaæ vinasà idan ti. || Ja_IV:49 ||>@

     Tattha mahÃvÅrà 'ti mahÃviriya, mà raÂÂhaæ vinasà idan ti idaæ niraparÃdhaæ KÃsiraÂÂhaæ mà vinÃsesi.
     Taæ sutvà Bodhisatto dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,2.3(=313).2: Yo me hatthe ca pÃde ca kaïïanÃsa¤ ca chedayi (cfr. Alwis, Sidhat Sangarawa P. CLX)
                    ciraæ jÅvatu so rÃjÃ, na hi kujjhanti mÃdisà ti. || Ja_IV:50 ||>@

     Tattha mÃdisà ti mama sadisà khantibalena samannÃgatà paï¬ità ayaæ maæ akkosi paribhavi pahari chindi bhindÅti na kujjhanti.
         Ra¤¤o uyyÃnà nikkhamantassa Bodhisattassa cakkhupathaæ
vijahanakÃle yeva ayaæ cattÃlÅsasahassÃdhikÃni dve yojanasatasahassÃni bahalà mahÃpaÂhavÅ balitthaddhasÃÂako viya phalitÃ, avÅcito jÃlà nikkhamitvà rÃjÃnaæ kuladattikena rattakambalena pÃrupantÅ viya gaïhi. So uyyÃnadvÃre yeva paÂhaviæ pavisitvà AvÅcimahÃniraye patiÂÂhahi. Bodhisatto taæ divasam eva kÃlam akÃsi. RÃjapurisà ca nÃgarà ca gandhamÃladhÆpahatthà Ãgantvà Bodhisattassa sarÅrakiccaæ kariæsu. Keci panÃhu: Bodhisatto pana Himavantam eva gato ti, taæ abhÆtaæ.


#<[page 043]>#
%<                 4. LohakumbhijÃtaka. (314.)                      43>%

  @<Ja_IV,2.3(=313).3: Ahu atÅtamaddhÃne samaïo {khantidÅpano},
                    taæ khantiyà Âyeva hitaæ KÃsirÃjà achedayi. || Ja_IV:51 ||>@

  @<Ja_IV,2.3(=313).4: Tassa kammassa pharusassa vipÃko kaÂuko ahu
                    yaæ KÃsirÃjà vedesi nirayamhi samappito ti || Ja_IV:52 ||>@

imà dve abhisambuddhagÃthÃ.
     Tattha atÅtamaddhÃne ti atÅte addhÃne, khantidÅpano ti adhivÃsanakhantisaævaïïano, achedayÅti mÃrÃpesi, ekacce pana therà Bodhisattassa puna hatthapÃdà ghaÂità ti vadanti, Âam pi abhÆtam eva, samappito ti patiÂÂhito.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne kodhano bhikkhu anÃgÃmiphale patiÂÂhahi, bahÆ sotÃpattiphalÃdÅni pÃpuïiæsu) "Tadà KalÃbu KÃsirÃjà Devadatto ahosi, senÃpati SÃriputto, khantivÃdatÃpaso aham evÃ" 'ti.
KhantivÃdijÃtakaæ.

                      $<4. LohakumbhijÃtaka.>$
     DujjÅvitan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto KosalarÃjÃnaæ Ãrabbha kathesi. Tadà kira KosalarÃjà rattibhÃge catunnaæ nerayikasattÃnaæ saddaæ suïi, eko dukÃraæ eva bhaïi, eko sakÃraæ, eko nakÃraæ, eko sokÃraæ. Te kira atÅtabhave SÃvatthiyaæ ¤eva paradÃrikà rÃjaputtà ahesuæ. Te paresaæ rakkhitagopite mÃtugÃme aparajjhitvà cittakeÊiæ kÅÊantà bahuæ pÃpakammaæ katvà maraïacakkena chinnà SÃvatthi-sÃmante catÆsu lohakumbhÅsu nibbattà saÂÂhivassasahassÃni tattha pacitvà uggatà lohakumbhamukhavaÂÂiæ disvà "kadà nu kho imamhà dukkhà muccissÃmÃ" 'ti cattÃro pi mahantena saddena anu paÂipÃÂiyà viraviæsu. RÃjà tesaæ saddaæ sutvà maraïabhayatajjito nisinnako va aruïaæ uÂÂhapesi. AruïuggamanavelÃya brÃhmaïà Ãgantvà rÃjÃnaæ sukhasayitaæ pucchiæsu. RÃjà "kuto me Ãcariyà sukhasayitaæ, ajjÃhaæ evarÆpe cattÃro bhiæsanakasadde suïin" ti.


#<[page 044]>#
%<44               IV. CatukkanipÃta.  2. Pucimanadavagga. (32.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  BrÃhmaïà hatthe dhuniæsu. "Kiæ ÃcariyÃ" ti. "SÃhasikasaddà mahÃrÃjÃ" 'ti. "SappaÂikammà appaÂikammÃ" ti. "KÃmaæ appaÂikammÃ, mayaæ pana susikkhità mahÃrÃja". "Kiæ katvà paÂibÃhissathÃ" 'ti. "MahÃrÃja, paÂikammaæ pana mahantaæ sakkà kÃtuæ, mayaæ pana sabbacatukkaya¤¤aæ yajitvà hÃressÃmÃ" 'ti. "Tena hi khippaæ cattÃro hatthÅ cattÃro asse cattÃro usabhe cattÃro manusse ti laÂukikasakunikà Ãdiæ katvà cattÃro cattÃro pÃïe gahetvà sabbacatukkaya¤¤aæ yajitvà mama sotthibhÃvaæ karothÃ" 'ti Ãha. "SÃdhu mahÃrÃjÃ" 'ti yen' attho taæ gahetvà ya¤¤ÃvÃÂaæ paccupaÂÂhapesuæ, bahÆ pÃïe thÆïÆpanÅte katvà Âhapesuæ, "bahuæ macchamaæsaæ khÃdissÃma, dhanaæ labhissÃmÃ" 'ti ussÃhappattà ahesuæ, "idaæ laddhuæ vaÂÂati devÃ" 'ti aparÃparaæ caranti. Mallikà devÅ rÃjÃnam upasaækamitvà "kin nu kho mahÃrÃjà brÃhmaïà ativiya umhÃyantà vicarantÅti" pucchi. "Devi kiæ tuyh' iminÃ, tvaæ attano yasen' eva mattà pamattÃ, dukkhaæ pana amhÃkam eva na jÃnÃsÅti".
"Kiæ mahÃrÃjÃ" 'ti. "Devi, ahaæ evarÆpaæ nÃma asotabbam suïiæ, tato{} imesaæ saddÃnaæ sutattà `kiæ bhavissatÅti' brÃhmaïe pucchiæ, brÃhmaïà `tumhÃkaæ mahÃrÃja rajjassa và bhogÃnaæ và jÅvitassa và ÃntarÃyo pa¤¤Ãyati, sabbacatukkena yajitvà sotthibhÃvaæ karissÃmÃ' 'ti vadiæsu, te mayhaæ vacanaæ gahetvà ya¤¤ÃvÃÂaæ katvà yena yen' attho tassa tassa kÃraïà ÃgacchantÅti".
"Kiæ pana deva imesaæ saddÃnaæ nipphattiæ sadevake loke aggabrÃhmaïaæ pucchitthÃ" 'ti. "Ko esa devi sadevake loke aggabrÃhmaïo nÃmÃ" 'ti. "MahÃgotamo SammÃsambuddo" ti. "Devi SammÃsambuddho me na pucchito" ti. "Tena hi gantvà pucchathÃ" 'ti. RÃjà tassà vacanaæ sutvà bhuttapÃtarÃso rathavaram abhiruyha Jetavanaæ gantvà SatthÃraæ vanditvà pucchi: "ahaæ bhante rattibhÃge cattÃro sadde sutvà brÃhmaïe pucchiæ, te `sabbacatukkaya¤¤aæ yajitvà sotthiæ karissÃmÃ'


#<[page 045]>#
%<                         4. LohakumbhijÃtaka. (314.)                45>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  'ti vatvà ya¤¤ÃvÃÂakakammaæ karonti, tesaæ saddÃnaæ sutattà mayhaæ kiæ bhavissatÅti". "Na ki¤ci mahÃrÃja, nerayikasattà dukkham anubhavantà evaæ viraviæsÆ 'ti, na ime saddà idÃni tayà va sutÃ, porÃïakarÃjÆhi pi sutà yeva, te pi brÃhmaïe pucchitvà pasughÃtaya¤¤aæ kattukÃmà hutvà paï¬itÃnaæ kathaæ sutvà na kariæsu, paï¬ità tesaæ saddÃnaæ antaraæ kathetvà mahÃjanaæ vissajjÃpetvà sotthim akaæsÆ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto a¤¤atarasmiæ KÃsigÃme brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto kÃme pahÃya isipabbajjaæ pabbajitvà jhÃnÃbhi¤¤aæ uppÃdetvà jhÃnakÅÊaæ kÅÊanto Himavante ramaïÅye vanasaï¬e vasati. Tadà BÃrÃïasirÃjà catunnaæ nerayikÃnaæ ime cattÃro sadde sutvà bhÅtatasito iminà va niyÃmena brÃhmaïehi "tiïïam antarÃyÃnaæ a¤¤ataro bhavissatÅti, sabbacatukkaya¤¤ena naæ vÆpasamessÃmÃ" 'ti vutte sampaÂicchi. Purohito brÃhmaïehi saddhiæ ya¤¤ÃvÃÂaæ paccupaÂÂhÃpesi, mahÃjano thÆïÆpanÅto ahosi. Tadà Bodhisatto mettÃbhÃvanaæ purecÃrikaæ katvà dibbena cakkhunà lokaæ olokento imaæ kÃraïaæ disvà "ajja mayà gantuæ vaÂÂati, mahÃjanassa sotthiæ bhavissatÅti" iddhibalena vehÃsaæ uppatitvà BÃrÃïasira¤¤o uyyÃne otaritvà maÇgalasilÃpaÂÂe ka¤canarÆpakaæ viya nisÅdi. Tadà purohitassa jeÂÂhantevÃsiko Ãcariyaæ upasaækamitvà "nanu Ãcariya amhÃkaæ vedesu paraæ mÃretvà sotthikaraïaæ nÃma n' atthÅti" Ãha. Purohito "tvaæ rÃjadhanaæ va nayasi, mayaæ bahuæ macchaæ khÃdissÃma, tuïhÅ hohÅti" taæ paÂibÃhi. So "nÃhaæ ettha sahÃyo bhavissÃmÅti" nikkhamitvà rÃjuyyÃnaæ gantvà Bodhisattaæ disvà vanditvà katapaÂisanthÃro ekamantaæ nisÅdi.


#<[page 046]>#
%<46               IV. CatukkanipÃta.  2. Pucimanadavagga. (32.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Bodhisatto "kiæ mÃïava rÃjà dhammena rajjaæ kÃretÅti" pucchi. "Bhante, rÃjà dhammena rajjaæ kÃreti, rattibhÃge pana cattÃro sadde sutvà brÃhmaïe pucchi, brÃhmaïà `sabbacatukkaya¤¤aæ yajitvà sotthiæ karissÃmÃ' 'ti vadiæsu, rÃjà pasughÃtakammaæ katvà attano sotthiæ kÃtukÃmo, mahÃjano thÆïÆpanÅto, kin nu kho bhante tumhÃdisÃnaæ sÅlavantÃnaæ tesaæ saddÃnaæ nipphattiæ vatvà mahÃjanaæ maraïamukhà mocetuæ na vaÂÂatÅti". "MÃïava, rÃjà amhe na jÃnÃti, mayam pi taæ na jÃnÃma, imesaæ pana saddÃnaæ nipphattiæ jÃnÃma, sace rÃjà amhe upasaækamitvà puccheyya rÃjÃnaæ nikkaækhaæ katvà kathessÃmÃ" 'ti. "Tena hi bhante muhuttaæ idh' eva hotha, ahaæ rÃjÃnaæ ÃnessÃmÅti". "SÃdhu mÃïavÃ" 'ti. So gantvà ra¤¤o tam atthaæ Ãrocetvà rÃjÃnaæ Ãnesi. RÃjà Bodhisattaæ vanditvà ekamantaæ nisinno pucchi: "saccaæ kira tumhe mayà sutasaddÃnaæ nipphattiæ jÃnathÃ" 'ti. "ùma mahÃrÃjÃ" 'ti.
"Kathetha bhante" ti. "MahÃrÃja, ete purimabhave paresaæ rakkhitagopitesu cÃrittaæ Ãpajjitvà BÃrÃïasi-sÃmante catÆsu lohakumbhÅsu nibbattà kaÂhine khÃralohodake pheïuddehakaæ pacamÃnà tiæsavassasahassÃni adho gantvà kumbhitalaæ Ãhacca uddhaæ Ãrohantà tiæsavassasahassen' va kÃlena kumbhimukhaæ disvà bahi oloketvà cattÃro janà catasso gÃthà paripuïïaæ katvà vattukÃmÃpi tathà kÃtuæ na sakkontà ekekam eva akkharaæ katvà puna lohakumbhÅsu yeva nimuggà tesu dukÃraæ vatvà nimuggasatto evaæ vattukÃmo ahosi:


#<[page 047]>#
%<                         4. LohakumbhijÃtaka. (314.)               47>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 

  @<Ja_IV,2.4(=314).1: DujjÅvitaæ ajÅvimha ye sante na dadamhase,
                    vijjamÃnesu bhogesu dÅpaæ nÃkamha attano ti, || Ja_IV:53 ||>@

na pana sakkhÅti" vatvà Bodhisatto attano ¤Ãïena tam gÃthaæ paripuïïaæ katvà kathesi. SesÃsu pi es' eva nayo, tesu sakÃraæ vatvà vattukÃmassa ayaæ gÃthÃ:

  @<Ja_IV,2.4(=314).2: SaÂÂhivassasahassÃni paripuïïÃni sabbaso,
                    niraye paccamÃnÃnaæ kadà anto bhavissatÅti. || Ja_IV:54 ||>@

NakÃraæ vatvà vattukÃmassa ayaæ gÃthÃ:

  @<Ja_IV,2.4(=314).3: N' atthi anto kuto anto na anto patidissati,
                    tadà hi pakataæ pÃpaæ mama tuyha¤ ca mÃrisà 'ti. || Ja_IV:55 ||>@

SokÃraæ vatvà vattukÃmassa ayaæ gÃthÃ:

  @<Ja_IV,2.4(=314).4: So hi nÆna ito gantvà yoniæ laddhÃna mÃnusiæ
                    vada¤¤Æ sÅlasampanno kÃbÃmi kusalaæ bahun ti. || Ja_IV:56 ||>@

     Tattha dujjÅvitan ti tÅïi duccaritÃni carantà dujjÅvitaæ lÃmakaæ jÅvitaæ jÅvanti nÃma, so pi tad eva sandhÃyÃha dujjÅvitaæ ajÅvimhà 'ti, ye sante na dadamhase ti ye mayaæ deyyadhamme ca paÂiggÃhake ca vijjamÃne yeva na dadÃma, dÅpaæ nÃkamhà ti attano patiÂÂhaæ na karimhÃ, sabbaso ti sabbÃkÃrena, paripuïïÃnÅti anÆnÃni anadhikÃni, paccamÃnÃnan ti amhÃkaæ imasmiæ niraye paccamÃnÃnaæ, natthi anto ti amhÃkaæ asukakÃle nÃma mokkho bhavissatÅti evaæ kÃlaparicchedo n' atthi, kuto anto ti kena kÃraïena anto pa¤¤Ãyissati, na anto ti antaæ daÂÂhukÃmÃnam pi no dukkhassa anto na patidissati, tadà hi pakatan ti tasmiæ kÃle mÃrisa mama tuyha¤ ca pakataæ pÃpaæ pakaÂÂhaæ kataæ atibahum eva kataæ, tathà hi pakatan ti pi pÃÂho, tena kÃraïena kataæ yena tassa anto va daÂÂhuæ na sakkà ti attho,


#<[page 048]>#
%<48               IV. CatukkanipÃta.  2. Pucimanadavagga. (32.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  mÃrisà 'ti mayà sadisa, piyÃlapanam etaæ etesaæ, nÆnà 'ti ekaæsatthe nipÃto, so ahaæ ito gantvà yoniæ mÃnusiæ laddhà vada¤¤Æ sÅlasampanno hutvà ekaæsen' eva bahuæ kusalaæ karissÃmÅti, ayam ettha attho.
     Iti Bodhisatto ekamekaæ gÃthaæ vatvà "mahÃrÃja, so nerayikasatto imaæ gÃthaæ paripuïïaæ katvà vattukÃmo attano pÃpassa mahantatÃya tathà kÃtuæ nÃsakkhi, iti so attano kammavipÃkaæ anubhavanto viravi, tumhÃkaæ etassa saddassa savanapaccayà antarÃyo nÃma n' atthi, tumhe mà bhÃyathÃ" 'ti rÃjÃnaæ sa¤¤Ãpesi. RÃjà mahÃjanaæ vissajjÃpetvà suvaïïabheriæ carÃpetvà ya¤¤ÃvÃÂaæ viddhaæsÃpesi.
Bodhisatto mahÃjanassa sotthiæ katvà katipÃhaæ vasitvà tatth' eva gantvà aparihÅnajjhÃno Brahmaloke uppajji.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà purohitamÃïavo SÃriputto ahosi, tÃpaso aham evÃ" 'ti. LohakumbhijÃtakaæ.

                      $<5. MaæsajÃtaka.>$
     Pharusà vata te vÃcà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto SÃriputtattherena pÅtavirecanÃnaæ dinnarasapiï¬apÃtaæ Ãrabbha kathesi. Tadà kira Jetavane ekacce bhikkhÆ snehavirecanaæ piviæsu, tesaæ rasapiï¬apÃtena attho hoti, gilÃnupaÂÂhÃkà "rasabhattaæ ÃharissÃmÃ" 'ti SÃvatthiyaæ pavisitvà odanikagharavÅthiyaæ piï¬Ãya caritvÃpi rasabhattaæ alabhitvà nivattiæsu. Thero divÃtaraæ piï¬Ãya pavisamÃno te bhikkhÆ disvà "kiæ Ãvuso atipage va nivattathÃ" 'ti pucchi. Te tam atthaæ Ãrocesuæ. Thero "tena hi ethÃ" 'ti te gahetvà tam eva vÅthiæ agamÃsi.


#<[page 049]>#
%<                           5. MaæsajÃtaka. (315.)                   49>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  PÆretvà rasabhattaæ adaæsu. GilÃnupaÂÂhÃkà vihÃraæ Ãharitvà gilÃnÃnaæ adaæsu, te paribhu¤jiæsu.
Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesum: "Ãvuso thero kira pÅtavirecanÃnaæ upaÂÂhÃke rasabhattaæ alabhitvà nikkhamante gahetvà odanikagharavÅthiyaæ caritvà bahuæ rasapiï¬apÃtaæ pesesÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃni SÃriputto va maæsaæ labhi, pubbe pi muduvÃcà piyavacanaæ vattuæ chekà paï¬ità labhiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto seÂÂhiputto ahosi. Ath' ekadivasaæ eko migaluddako bahuæ maæsaæ labhitvà yÃnakaæ pÆretvà "vikkiïissÃmÅti" nagaraæ Ãgacchati. Tadà BÃrÃïasi-vÃsikà cattÃro seÂÂhiputtà nagarà nikkhamitvà ekasmiæ maggasabhÃgaÂÂhÃne ki¤ci diÂÂhasutaæ samullapantà nisÅdiæsu. Tesu eko seÂÂhiputto taæ maæsayÃnakaæ disvà "etaæ luddakaæ maæsakhaï¬aæ ÃharÃpessÃmÅti" pucchi. "Gaccha ÃharÃpehÅti" So upasaækamitvà "are luddaka, dehi me maæsakhaï¬an" ti Ãha. Luddako "paraæ ki¤ci yÃcantena nÃma piyavacanena bhavitabbaæ, tayà kathitavÃcÃya anucchavikaæ maæsakhaï¬aæ labhissasÅti" vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,2.5(=315).1: Pharusà vata te vÃcà samma yÃcanako c' asi,
                    kilomassa sadisÅ vÃcÃ, kilomaæ samma dadÃmi te ti. || Ja_IV:57 ||>@

     Tattha kilomassa sadisÅti pharusatÃya kilomakasadisÅti, kilomaæ samma dadÃmi te ti handa gaïha idaæ te vÃcÃya sadisaæ kilomaæ dammÅti nÅrasaæ salomakaæ kilomamaæsakhaï¬aæ ukkhipitvà adÃsi:
     Atha naæ aparo seÂÂhiputto "kin ti vatvà yÃcÅti" pucchi. "Are ti vatvÃ" ti. So "aham pi naæ yÃcissÃmÅti" vatvà gantvà "jeÂÂhakabhÃtika maæsakhaï¬aæ me dehÅti" Ãha.


#<[page 050]>#
%<50               IV. CatukkanipÃta.  2. Pucimandavagga (32.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Itaro "tava vacanassa anucchavikaæ labhissasÅti" dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,2.5(=315).2: AÇgam etaæ manussÃnaæ bhÃtà loke pavuccati,
                    aÇgassa sadisÅ vÃcÃ, aÇgaæ samma dadÃmi te ti. || Ja_IV:58 ||>@

     Tass' attho: imasmiæ loke manussÃnaæ aÇgasadisattà aÇgaæ etaæ yadidam bhÃtà bhaginÅti, tasmà tav' esà aÇgasadisà vÃcà ti etissà anucchavikaæ aÇgam eva dadÃme te ti.
     Eva¤ ca pana vatvà aÇgamaæsaæ ukkhipitvà adÃsi. Tam pi aparo seÂÂhiputto "kin ti vatvà yÃcÅti" pucchi. "BhÃtikà ti vatvÃ" ti. So "aham pi naæ yÃcissÃmÅti" gantvà "tÃta maæsakhaï¬am me dehÅti" Ãha. Luddako "tava vacanÃnurÆpaæ labhissasÅti" vatvà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,2.5(=315).3: TÃtà 'ti putto vadamÃno kampeti hadayaæ pitu,
                    hadayassa sadisÅ vÃcÃ, hadayaæ samma dadÃmi te ti. || Ja_IV:59 ||>@

Ta¤ ca pana vatvà hadayamaæsena saddhiæ madhuramaæsaæ ukkhipitvà adÃsi. Taæ catuttho seÂÂhiputto "kin ti vatvà yÃcÅti" pucchi. "TÃtà 'ti vatvÃ" ti. So "aham pi yÃcissÃmÅti" gantvà "sahÃya maæsakhaï¬aæ me dehÅti" Ãha.
Luddo "tava vacanÃnurÆpaæ labhissasÅti" catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,2.5(=315).4: Yassa gÃme sakhà n' atthi yathÃra¤¤aæ tath' eva taæ,
                    sabbassa sadisÅ vÃcÃ, sabbaæ samma dadÃmi te ti. || Ja_IV:60 ||>@

     Tass attho: yassa purisassa gÃme sukhadukkhesu saha ayanato sahÃyasaækhÃto sakhà n' atthi tassa taæ ÂhÃnaæ yathà amanussaæ ara¤¤aæ tath' eva taæ hoti, iti ayaæ tava vÃcà sabbassa sadisÅ sabbena attano santakena vibhavena sadisÅ, tasmà sabbam eva idaæ mama santakaæ maæsayÃnakaæ dadÃmi te ti.
     Eva¤ ca pana vatvà "ehi samma sabbam ev' idaæ maæsayÃnakaæ tava gehaæ harissÃmÅti" Ãha. SeÂÂhiputto tena yÃnakaæ pajÃpento attano gharaæ gantvà maæsaæ otÃretvà luddakassa sakkÃrasammÃnaæ katvà puttadÃram pi 'ssa pakkosÃpetvà luddakakammato apanetvà attano kuÂumbamajjhe vasÃpento tena saddhiæ abhejjasahÃyo hutvà yÃvajÅvaæ samaggavÃsaæ vasi.


#<[page 051]>#
%<                           6. SasajÃtaka. (316.)                  51>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà luddako SÃriputto ahosi, sabbamaæsalÃbhiseÂÂhiputto aham evà 'ti.
MaæsajÃtakaæ.

                      $<6. SasajÃtaka.>$ (cfr. Morris, CariyÃp. p. 82)
     Satta me rohità macchà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto sabbaparikkhÃradÃnaæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthiyaæ kir' eko kuÂumbiko Buddha-pamukhassa saæghassa sabbaparikkhÃradÃnaæ sajjetvà gharadvÃre maï¬apaæ kÃretvà Buddha-pamukhaæ bhikkhusaæghaæ nimantetvà sajjitamaï¬ape pa¤¤attavarÃsanesu nisÅdÃpetvà nÃnaggarasapaïÅtadÃnaæ datvà "puna svÃtanÃya puna svÃtanÃyÃ" 'ti sattÃhaæ nimantetvà sattame divase Buddha-pamukhÃnaæ pa¤cannaæ bhikkhusatÃnaæ sabbaparikkhÃre adÃsi. Satthà bhattakiccÃvasÃne anumodanaæ karonto "upÃsaka, tayà pÅtisomanassaæ kÃtuæ vaÂÂatÅti, idaæ hi dÃnaæ nÃma porÃïakapaï¬itÃnaæ vaæso, porÃïakapaï¬ità hi sampattayÃcakÃnaæ jÅvitaæ pariccajitvà attano maæsaæ pi adaæsÆ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto sasa yoniyaæ nibbattitvà ara¤¤e vasati. Tassa pana ara¤¤assa ekato pabbatapÃdo ekato nadÅ ekato paccantagÃmako. Apare pi 'ssa tayo sahÃyà ahesuæ: makkaÂo sigÃlo uddo ti. Te cattÃro pi paï¬ità ekato vasantà attano attano gocaraÂÂhÃne gocaraæ gahetvà sÃyaïhasamaye ekato sannipatanti.


#<[page 052]>#
%<52               IV. CatukkanipÃta.  2. Pucimandavagga. (32.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Sasapaï¬ito "dÃnaæ dÃtabbaæ sÅlaæ rakkhitabbaæ uposathakammaæ kÃtabban" ti tiïïaæ janÃnaæ ovÃdavasena dhammaæ deseti. Te tassa ovÃdaæ sampaÂicchitvà attano attano nivÃsagumbaæ pavisitvà vasanti. Evaæ kÃle gacchante ekadivasaæ Bodhisatto ÃkÃsaæ oloketvà candaæ disvà "sve uposathadivaso" ti ¤atvà itare tayo Ãha: "sve uposatho, tumhe tayo pi janà sÅlaæ samÃdiyitvà uposathikà hotha, sÅle patiÂÂhÃya dinnadÃnaæ mahapphalaæ hoti, tasmà yÃcake sampatte tumhehi khÃditabbÃhÃrato datvà khÃdeyyÃthÃ" 'ti. Te "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà attano vasanaÂÂhÃnesu vasitvà punadivase tesu uddo pÃto va "gocaraæ pariyesissÃmÅti" nikkhamitvà GaÇgÃtÅraæ gato. Ath' eko bÃlisiko satta rohitamacche uddharitvà valliyà Ãvuïitvà netvà GaÇgÃtÅre vÃlikÃya paÂicchÃdetvà macche gaïhanto adho GaÇgaæ bhassi. Uddo macchagandhaæ ghÃyitvà vÃlikaæ viyÆhitvà macche disvà nÅharitvà "atthi nu kho imesaæ sÃmiko" ti tikkhattuæ ghosetvà sÃmikaæ apassanto valliyaæ ¬asitvà attano vasanagumbe Âhapetvà "velÃyam eva khÃdissÃmÅti" attano sÅlaæ Ãvajjanto nipajji. SigÃlo pi nikkhamitvà gocaraæ pariyesanto ekassa khettagopakassa kuÂiyaæ dve maæsasÆlÃni ekaæ godhaæ eka¤ ca dadhivÃrakaæ disvà "atthi nu kho etassa sÃmiko" ti tikkhattuæ ghosetvà sÃmikaæ adisvà dadhivÃrakassa uggahaïarajjukaæ gÅvÃya pavesetvà maæsasÆle ca godha¤ ca mukhena ¬asitvà netvà attano sayanagumbe Âhapetvà "velÃyam eva khÃdissÃmÅti" attano sÅlaæ Ãvajjanto nipajji.


#<[page 053]>#
%<                            6. SasajÃtaka. (316.)                    53>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  MakkaÂo pi vanasaï¬aæ pavisitvà ambapiï¬iæ Ãharitvà vasanagumbe Âhapetvà "velÃyam eva khÃdissÃmÅti" attano sÅlaæ Ãvajjanto nipajji. Bodhisatto pana velÃyam eva nikkhamitvà "dabbatiïÃni khÃdissÃmÅti" attano gumbe yeva nipanno cintesi: "mama santikaæ ÃgatÃnaæ yÃcakÃnaæ tiïÃni dÃtuæ na sakkoti, tilataï¬ulÃdayo pi mayhaæ n' atthi, sace me santikaæ yÃcako Ãgacchissati attano sarÅramaæsaæ dassÃmÅti". Tassa sÅlatejena Sakkassa paï¬ukambalasilÃsanaæ uïhÃkÃraæ dassesi. So ÃvajjamÃno imaæ kÃraïaæ disvà "sasarÃjaæ vÅmaæsissÃmÅti" paÂhamaæ uddassa vasanaÂÂhÃnaæ gantvà brÃhmaïavesena aÂÂhÃsi, "brÃhmaïa kimatthaæ Âhito sÅti" ca vutte "paï¬ita, sace ki¤ci ÃhÃraæ labheyyaæ uposathiko hutvà samaïadhammaæ kareyyan" ti. So "sÃdhu, dassÃmi te ÃhÃran" ti tena saddhiæ sallapanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,2.6(=316).1: Satta me rohità macchà udakà thalam ubbhatÃ,
                    idaæ brÃhmaïa me atthi, etaæ bhutvà vane vasà 'ti. || Ja_IV:61 ||>@

     Tattha thalamubbhatà ti udakato thale Âhapità thale patiÂÂhità kenÃpi và uddhaÂÃ, etaæ bhutvà ti etaæ mama santakaæ macchÃhÃraæ pacitvà bhu¤jitvà samaïadhammaæ karonto ramaïÅye rukkhamÆle nisinno imasmiæ vane vasà ti.
     BrÃhmaïo "pÃto va tÃva hotu, pacchà jÃnissÃmÅti" sigÃlassa santikaæ gato, tenÃpi "kimatthaæ Âhito sÅti" vutte tath' evÃha. SigÃlo "sÃdhu dassÃmÅti" tena saddhiæ sallapanto dutiyaæ gÃtham Ãha:


#<[page 054]>#
%<54               IV. CatukkanipÃta.  2. Pucimandavagga. (32.)>%

  @<Ja_IV,2.6(=316).2: Dussa me khettapÃlassa rattibhattaæ apÃbhataæ
                    maæsasÆlà ca dve godhà eka¤ ca dadhivÃrakaæ,
                    idaæ brÃhmaïa me atthi, etaæ bhutvà vane vasà 'ti. || Ja_IV:62 ||>@

     Tattha dussa me ti yo esa mamÃvidÆre khettapÃlo vasati dussa asammussà 'ti attho, apÃbhatan ti Ãbhataæ ÃnÅtaæ, maæsasÆlà ca dve godhà ti aÇgÃrapakkÃni dve maæsasÆlÃni ekà ca godhÃ, dadhithÃlakan ti dadhivÃrako, idan ti idaæ ettakan atthi, etaæ sabbam pi tavÃbhirucikena pÃkena pacitvà paribhu¤jitvà uposathiko hutvà ramaïÅye rukkhamÆle nisÅditvà samaïadhammaæ karonto etasmiæ vanasaï¬e vasà 'ti attho.
     BrÃhmaïo "pÃto va tÃva hotu, pacchà jÃnissÃmÅti" makkaÂassa santikaæ gato, tenÃpi "kimatthaæ Âhito sÅti" vutte tath' evÃha. MakkaÂo "sÃdhu dammÅti" tena saddhiæ sallapanto tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,2.6(=316).3: Ambapakk', odakaæ sÅtaæ sÅtacchÃyaæ manoramaæ,
                    idaæ brÃhmaïa me atthi, etaæ bhutvà vane vasà 'ti. || Ja_IV:63 ||>@

     Tattha ambapakkan ti madhuraæ ambaphalaæ, udakaæ sÅtan ti GaÇgÃyaæ udakaæ sÅtalaæ, etaæ bhutvà ti brÃhmaïa etaæ ambaphalaæ paribhu¤jitvà sÅtalaæ udakaæ pivitvà yathÃrucite ramaïÅye rukkhamÆle nisinno samaïadhammaæ karonto imasmiæ vanasaï¬e vasà 'ti.
     BrÃhmaïo "pÃto va tÃva hotu, pacchà jÃnissÃmÅti" sasapaï¬itassa santikaæ gato, tenÃpi "kimatthaæ Âhito sÅti" vutte tath' evÃha. Taæ sutvà Bodhisatto somanassappatto "brÃhmaïa, suÂÂhu te kataæ ÃhÃratthÃya mama santikaæ Ãgacchantena, ajjÃhaæ mayà nadinnapubbaæ dÃnaæ dassÃmi, tvaæ pana sÅlavà pÃïÃtipÃtaæ na karissasi, gaccha tÃta dÃrÆni saæka¬¬hitvà aÇgÃre katvà mayhaæ Ãrocehi, ahaæ attÃnaæ pariccajitvà aÇgÃragabbhe patissÃmi,


#<[page 055]>#
%<                            6. SasajÃtaka. (316.)                    55>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  mama sarÅre pakke tvaæ maæsaæ khÃditvà samaïadhammaæ kareyyÃsÅti" tena saddhiæ sallapanto catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,2.6(=316).4: Na sasassa tilà atthi na muggà nÃpi taï¬ulÃ,
                    iminà agginà pakkaæ mamaæ bhutvà vane vasà 'ti. || Ja_IV:64 ||>@

     Tattha mamaæ bhutvà ti yan taæ ahaæ aggiæ karohÅti vadÃmi iminà agginà pakkaæ mamaæ bhu¤jitvà imasmiæ vane vasa, ekassa sasassa sarÅraæ nÃma ekassa purisassa yÃpanamattaæ hotÅti.
     Sakko tassa kathaæ sutvà attano ÃnubhÃvena ekaæ aÇgÃrarÃsiæ mÃpetvà Bodhisattassa Ãrocesi. So dabbatiïasayanato uÂÂhÃya tattha gantvà "sace me lomantaresu pÃïakà atthi te mà mariæsÆ" 'ti vatvà tikkhattuæ sarÅraæ vidhÆnitvà sakalasarÅraæ dÃnamukhe datvà laæghitvà padumapu¤je rÃjahaæso viya pamuditacitto aÇgÃrarÃsimhi pati. So pana aggi Bodhisattassa sarÅre lomakÆpamattam pi uïhaæ kÃtuæ nÃsakkhi, himagabbhaæ paviÂÂho viya ahosi. Atha Sakkaæ Ãmantetvà "brÃhmaïa, tayà kato aggi atisÅtalo mama sarÅre lomakÆpamattam pi uïhaæ kÃtuæ na sakkoti, kiæ nÃm' etan" ti Ãha. "Paï¬ita, nÃhaæ brÃhmaïo, Sakko aham asmi tava vÅmaæsanatthÃya Ãgato" ti "Sakka, tvaæ tÃva tiÂÂha, sakalo pi ce lokasannivÃso maæ dÃnena vÅmaæseyya n' eva me adÃtukÃmataæ passeyyÃ" 'ti Bodhisatto sÅhanadaæ nadi. Atha naæ Sakko "sasapaï¬ita, tava guïo sakalakappaæ pÃkaÂo hotÆ" 'ti pabbataæ pÅÊetvà pabbatarasaæ ÃdÃya candamaï¬ale sasalakkhaïaæ Ãlikhitvà Bodhisattaæ Ãmantetvà tasmiæ vanasaï¬e tasmiæ yeva vanagumbe taruïadabbatiïapiÂÂhe nipajjÃpetvà attano devaÂÂhÃnam eva gato.


#<[page 056]>#
%<56               IV. CatukkanipÃta.  2. Pucimandavagga. (32.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Te pi cattÃro paï¬ità samaggà sammodamÃnà sÅlaæ pÆretvà uposathakammaæ katvà yathÃkammaæ gatÃ.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (Saccapariyosane sabbaparikkhÃradÃnadÃyako gahapati sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà uddo Anando ahosi, sigÃlo MoggallÃno, makkaÂo SÃriputto, sasapaï¬ito aham evÃ" 'ti. SasajÃtakaæ.

                      $<7. MatarodanajÃtaka.>$
     Matamatam eva rodathà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ SÃvatthi-vÃsi-kuÂumbiyaæ Ãrabbha kathesi.
Tassa kira bhÃtà kÃlam akÃsi. So tassa kÃlakiriyÃya sokÃbhibhÆto na nahÃyati na bhu¤jati na vilimpati, pÃto va susÃnaæ gantvà sokasamappito rodati. Satthà paccÆsasamaye lokaæ olokento tassa sotÃpattiphalassa upanissayaæ disvà "imassa atÅtakÃraïaæ Ãharitvà sokaæ vÆpasametvà sotÃpattiphalaæ dÃtuæ Âhapetvà maæ a¤¤o koci samattho n' atthi, imassa mayà avassayena bhavituæ vaÂÂatÅti" punadivase pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂikkanto pacchÃsamaïaæ ÃdÃya tassa gharadvÃraæ gantvà "Satthà Ãgato" ti sutvà Ãsanaæ pa¤¤Ãpetvà "pavesethÃ" ti kuÂimbikena vutte pavisitvà pa¤¤attÃsane nisÅdi.
KuÂumbiko pi Ãgantvà SatthÃraæ vanditvà ekamantaæ nisÅdi. Atha naæ Satthà "kiæ kuÂumbika cintesÅti" Ãha. "ùma bhante, mama bhÃtu matakÃlato paÂÂhÃya cintemÅti". "ùvuso, sabbe saækhÃrà aniccÃ, bhijjitabbayuttakaæ bhijjati. na tattha cintetabbaæ, porÃïakapaï¬itÃpi bhÃtari mate `bhijjitabbayuttakaæ bhinnan' ti na cintayiæsÆ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto asÅtikoÂivibhave seÂÂhikule nibbatti. Tassa vayappattassa mÃtÃpitaro kÃlam akaæsu. Tesu kÃlakatesu Bodhisattassa bhÃtà kuÂumbaæ vicÃreti. Bodhisatto taæ nissÃya jÅvati.


#<[page 057]>#
%<                         7. MatarodanajÃtaka. (317.)                   57>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So aparabhÃge tathÃrÆpena vyÃdhinà kÃlaæ akÃsi. ¥ÃtimittÃmaccà sannipatitvà bÃhà paggayha kandanti rodanti, eko pi sakabhÃvena saïÂhÃtuæ nÃsakkhi. Bodhisatto pana n' eva kandati na rodati. Manussà "passatha bho, imassa bhÃtari mate mukhasaækocanamattam pi n' atthi, ativiya thaddhahadayo, `dve pi koÂÂhÃse aham eva paribhu¤jissÃmÅti' bhÃtu maraïaæ icchati ma¤¤e" ti Bodhisattaæ garahiæsu. ¥ÃtakÃpi "na tvaæ bhÃtari mate rodasÅti" garahiæsu yeva. So tesaæ kathaæ sutvà "tumhe attano andhabÃlabhÃvena aÂÂhalokadhamme ajÃnantà `mama bhÃtà mato' ti rodatha, aham pi marissÃmi, tumhe pi marissatha, attÃnam pi `mayam pi marissÃmÃ' 'ti kasmà na rodathà 'ti, sabbe saækhÃrà aniccà hutvà na honti, ten' eva sabhÃvena saïÂhÃtuæ samattho ekasaækhÃro pi n' atthi, tumhesu andhabÃlesu a¤¤ÃïatÃya aÂÂhalokadhamme ajÃnitvà rodantesu ahaæ kimatthaæ rodissÃmÅti" vatvà imà gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IV,2.7(=317).1: Matamatam eva rodatha, na hi taæ rodathà yo marissati,
                    sabbe va sarÅradhÃrino anupubbena jahanti jÅvitaæ. || Ja_IV:65 ||>@

  @<Ja_IV,2.7(=317).2: Devamanussà catuppadà pakkhigaïà uragà ca bhogino
                    asmiæ sarÅre anissarà ramamÃnà va jahanti jÅvitaæ. || Ja_IV:66 ||>@

  @<Ja_IV,2.7(=317).3: Eva¤ calitaæ asaïÂhitaæ sukhadukkhaæ manujesu apekkhiya
                    kanditaruditaæ niratthakaæ, kiæ vo sokagaïÃbhikÅrare. || Ja_IV:67 ||>@

  @<Ja_IV,2.7(=317).4: Dhuttà soï¬Ã akatà bÃlà sÆrà vÅrà ayogino
                    dhÅraæ ma¤¤anti bÃlo ti ye dhammassa akovidà ti. || Ja_IV:68 ||>@


#<[page 058]>#
%<58               IV. CatukkanipÃta.  2. Pucimandavagga. (32.)>%
     Tattha matamatamevà 'ti mataæ mataæ yeva, anupubbenà 'ti attano maraïavÃre sampatte paÂipÃÂiyà jahanti jÅvitaæ, na ekato va sabbe maranti.
yadi evaæ mareyyuæ lokappavatti ucchijjeyya, bhogino ti mahantena sarÅrabhogena samannÃgatÃ, ramamÃnà và 'ti tattha tattha nibbattà sabbe pi te devÃdayo sattà attano attano nibbattaÂÂhÃne abhiramamÃnà va anukkaïÂhità va jÅvitaæ jahanti, eva¤calitan ti evaæ tÅsu bhavesu niccalabhÃvassa ca saïÂhitabhÃvassa ca abhÃvà calitaæ asaïÂhitaæ, kiæ vo sokagaïÃbhikÅrare ti kiækÃraïà tumhe sokarÃsi abhikiranti ajjhottharanti, dhuttà soï¬Ã akatà bÃlà ti itthidhuttà surÃdhuttà akkhadhuttà ca surÃsoï¬Ãdayo soï¬Ã ca akatabuddhino asikkhitakà ca bÃlà ti bÃlena samannÃgatà aviddasuno sÆrÃ, ayogino ti ayonisomanasikÃrassa yoge ayuttatÃya ayogino, ayodhino ti pi pÃÂho, kilesamÃrena saddhiæ yujjhituæ asamatthà ti attho, dhÅraæ ma¤¤anti bÃlo ti ye dhammassa akovidà ti ye evarÆpà dhuttÃdayo aÂÂhavidhassa lokadhammassa akovidà te appamattake pi dukkhadhamme uppanne attanà kandamÃnà rodamÃnà aÂÂhalokadhamme tattvato na jÃnitvà ¤ÃtimaraïÃdÅsu akandantaæ mÃdisaæ dhÅraæ paï¬itaæ bÃlo ayaæ yo na rodatÅti ma¤¤antÅti.
     Evaæ Bodhisatto tesaæ dhammaæ desetvà sabbe pi te nissoke akÃsi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne kuÂumbiko sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà mahÃjanassa dhammaæ desetvà nissokakarapaï¬ito aham evÃ" 'ti. MatarodanajÃtakaæ.

                      $<8. KaïaverajÃtaka.>$
     Yantaæ vasantasamaye ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto purÃïadutiyikapalobhanaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ IndriyajÃtake Ãvibhavissati. Satthà pana taæ bhikkhuæ "pubbe tvaæ etaæ nissÃya asinà sÅsacchedanaæ paÂilabhÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:


#<[page 059]>#
%<                          8. KanaverajÃtaka. (318.)                59>%
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto KÃsigÃmake ekassa gahapatikassa ghare coranakkhattena jÃto vayappatto corikaæ katvà jÅvikaæ kappento loke pÃkaÂo ahosi sÆro nÃgabalo, koci naæ gaïhituæ nÃsakkhi. So ekadivasaæ ekasmiæ seÂÂhighare sandhiæ chinditvà bahuæ dhanaæ avahari. NÃgarà rÃjÃnaæ upasaækamitvà "deva, eko mahÃcoro nagaraæ vilumpati, taæ gaïhÃpethÃ" 'ti vadiæsu. RÃjà tassa gahaïatthÃya nagaraguttikaæ ÃïÃpesi.
So rattibhÃge tattha tattha vaggabandhanena manusse Âhapetvà naæ sabhogaæ gÃhÃpetvà ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà "sÅsam assa chindathÃ" 'ti nagaraguttikaæ ¤eva ÃïÃpesi. Nagaraguttiko naæ pacchÃbÃhaæ gÃÊhabandhanaæ bandhÃpetvà gÅvÃy' assa rattakaïaveramÃlaæ laggetvà sÅse iÂÂhakacuïïaæ okiritvà catukke catukke kasÃhi tÃÊÃpento kharassarena païavena ÃghÃtanaæ neti. "Imasmiæ kira nagare vilopakhÃdako coro gahito" ti sakalanagaram saækhubhi. Tadà ca BÃrÃïasiyaæ sahassaæ gaïhantÅ SÃmà nÃma gaïikà hoti rÃjavallabhà pa¤casatavaïïadÃsÅparivÃrÃ, sà pÃsÃdatale vÃtapÃnaæ vivaritvà Âhità naæ niyyamÃnaæ passi. So pana abhirÆpo pÃsÃdiko ativiya sobhaggappatto devavaïïÅ sabbesaæ matthakena pa¤¤Ãyati. Sà niyyamÃnaæ disvà va paÂibaddhacittà hutvà "kena nu kho upÃyenÃhaæ imaæ purisaæ attano sÃmikaæ kareyyan" ti cintayantÅ "atth' eso upÃyo" ti attano atthacarikÃya ekissà hatthe nagaraguttikassa sahassaæ pesesi:
"ayaæ coro SÃmÃya bhÃtÃ, a¤¤atra SÃmÃya a¤¤o etassa nissayo n' atthi, tumhe kira idaæ sahassaæ gahetvà etaæ vissajjethÃ" 'ti.


#<[page 060]>#
%<60              IV. CatukkanipÃta. 2. Pucimandavagga. (32.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Sà tathà akÃsi. Nagaraguttiko "ayaæ coro pÃkaÂo, na sakkà etaæ evaæ vissajjetuæ, a¤¤aæ pana manussaæ labhitvà imaæ paÂicchannayÃnake nisÅdÃpetvà pesetuæ sakkÃ" ti Ãha. Sà gantvà tassà Ãrocesi. Tadà pan' eko seÂÂhiputto SÃmÃya paÂibaddhacitto devasikaæ sahassaæ deti, so taæ divasam pi suriyatthaægamanavelÃya sahassaæ ganhitvà taæ gharaæ agamÃsi. SÃmÃpi sahassabhaï¬ikaæ gahetvà ÆrÆsu Âhapetvà parodantÅ nisinnà hoti, kim etan" ti ca vuttà "sÃmi, ayaæ coro mama bhÃtÃ, ahaæ nÅcakammaæ karomÅti mayhaæ santikaæ na eti, nagaraguttikassa pahite "sahassaæ labhamÃno vissajjessÃmÅti" sÃsanaæ pesesi, idÃni imaæ sahassaæ ÃdÃya nagaraguttikassa santikaæ gacchantaæ na labhÃmÅti". So tassà paÂibaddhacittatÃya "ahaæ gamissÃmÅti" Ãha. "Tena hi tayà Ãbhatam eva gahetvà gacchÃhÅti". So taæ gahetvà nagaraguttikassa gehaæ ganchi. So taæ seÂÂhiputtaæ paÂicchannaÂÂhÃne Âhapetvà coraæ paÂicchannayÃnake nisÅdÃpetvà SÃmÃya pahiïitvà "ayaæ coro raÂÂhe pÃkaÂo, samandhakÃraæ tÃva hotu, atha naæ manussÃnaæ paÂisallÃnavelÃya ghÃtÃpessÃmÅti" apadesaæ katvà muhuttaæ vÅtinÃmetvà manussesu paÂisallÅnesu seÂÂhiputtaæ mahantenÃrakkhena ÃghÃtanaæ netvà asinà sÅsaæ chinditvà sarÅraæ sÆlaæ Ãropetvà nagaraæ pÃvisi. Tato paÂÂhÃya sÃmà a¤¤esaæ hatthato ki¤ci na gaïhÃti. Ten' eva saddhiæ abhiramamÃnà vicarati. So cintesi "sace ayaæ a¤¤asmiæ paÂibaddhacittà bhavissati mam pi mÃrÃpetvà tena saddhim abhiramissati, accantamittadubbhinÅ esÃ, mayà idha avasitvà khippaæ palÃyituæ vaÂÂatÅti". Gacchanto pana "tucchahattho agantvà etissà Ãbharaïabhaï¬aæ gahetvà gacchissÃmÅti"


#<[page 061]>#
%<                          8. KaïaverajÃtaka. (318.)                    61>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  cintetvà ekasmiæ divase taæ Ãha: "bhadde, mayaæ pana pa¤jare mittakukkuÂo viya niccaæ ghare homa, ekadivasaæ uyyÃnakÅÊaæ karissÃmÃ" 'ti. Sà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂiccitvà khÃdanÅyabhojanÅyÃdÅni sabbaæ paÂiyÃdetvà sabbÃbharaïapatimaï¬ità tena saddhiæ paÂicchannayÃne nisÅditvà uyyÃnaæ agamÃsi. So tÃya saddhiæ kÅÊanto "idÃni mayhaæ palÃyituæ vaÂÂatÅti" tÃya saddhiæ kilesaratiyà ramitukÃmo viya ekaæ kaïaveragacchantaraæ pavisitvà tam ÃliÇganto viya nippÅÊetvà visa¤¤aæ katvà pÃtetvà sabbÃbharaïÃni omu¤citvà tassà yeva uttarÃsaÇge bandhitvà bhaï¬ikaæ khandhe Âhapetvà uyyÃnavatiæ laæghitvà pakkÃmi. SÃpi paÂiladdhasa¤¤Ã uÂÂhÃya paricÃrikÃnaæ santikaæ Ãgantvà "ayyaputto kahan" ti pucchi. "Na jÃnÃma ayye" ti. "Maæ matà ti sa¤¤Ãya bhÃyitvà palÃto bhavissaÂÅti" anattamanà hutvà tato va gehaæ gantvà "mama piyasÃmikassa diÂÂhakÃle yeva alaækatasayane sayissÃmÅti" bhÆmiyaæ nipajjitvà tato paÂÂhÃya manÃpasÃÂakaæ na nivÃseti dve bhattÃni na bhu¤jati gandhamÃladÅni na paÂisevati, "yena kenaci upÃyena ayyaputtaæ pariyesitvà pakkosÃpessÃmÅti" naÂe pakkosÃpetvà sahassaæ adÃsi, "kiæ karoma ayye" ti vutte "tumhÃkaæ agamanaÂÂhÃnaæ nÃma n' atthi, tumhe gÃmanigamarÃjadhÃniyo gantvà samajjaæ katvà samajjamaï¬ale paÂhamam eva imaæ gÅtaæ gÃyeyyÃthÃ" 'ti naÂe sikkhÃpentÅ paÂhamaæ gÃthaæ vatvà "tumhehi imasmiæ gÅtake gÅte sace ayyaputto tasmiæ parisantare bhavissati tumhehi saddhiæ kathessati, ath' assa mama ÃrogabhÃvaæ kathetvà taæ ÃdÃya gaccheyyÃtha,


#<[page 062]>#
%<62               IV. CatukkanipÃta.  2. Pucimandavagga. (32.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  noce Ãgacchati sÃsanaæ peseyyÃthÃ" 'ti paribbayaæ datvà naÂe uyyojesi. Te BÃrÃïasito nikkhamitvà tattha tattha samajjaæ karontà ekaæ paccantagÃmakaæ gamiæsu. So pi coro palÃyitvà tattha vasati. Te tattha samajjaæ karontà paÂhamam eva gÅtakaæ gÃyiæsu:

  @<Ja_IV,2.8(=318).1: Yan taæ vasantasamaye kaïaveresu bhÃnusu
                    SÃmaæ bÃhÃya pÅÊesi sà taæ Ãrogyam abruvÅti. || Ja_IV:69 ||>@

     Tattha kaïaveresÆ 'ti kaïaveresu, bhÃnusÆ 'ti rattarattÃnaæ pupphÃnaæ pabhÃya sampannesu, SÃman ti evaænÃmakaæ, pÅÊesÅti kilesaratiyà ramitukÃmo ÃliÇganto pÅÊesi, sà tan ti sà SÃmà ti ÃrogÃ, tvaæ pana matà ti sa¤¤Ãya bhÅto palÃyi, tena sà attano Ãrogyaæ abruvÅti kathesi ÃrocesÅti attho.
     Coro taæ sutvà naÂaæ upasaækamitvà "tvaæ `SÃmà jÅvatÅti' vadati, ahaæ pana na saddahÃmÅti" tena saddhiæ sallapanto dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,2.8(=318).2: Ambho na kira saddheyyaæ yaæ vÃto pabbataæ vahe,
                    pabbataæ ce vahe vÃto sabbam pi paÂhaviæ vahe,
                    yattha SÃmà kÃlakatà sÃmaæ Ãrogyam abruvÅti. || Ja_IV:70 ||>@

     Tass' attho: ambho naÂa idaæ kira na saddhÃtabbaæ yaæ vÃto tiïapaïïÃni viya pabbataæ vaheyya, sace hi so pabbataæ vaheyya sabbam pi paÂhaviæ vaheyya, yathà c' etaæ asaddheyyaæ tathà idan ti, yattha SÃmà kÃlakatà sÃmaæ Ãrogyaæ abruvÅti kiækÃraïà saddheyyaæ, matà nÃma na kassaci sÃsanaæ pesentÅti.


#<[page 063]>#
%<                          8. KaïaverajÃtaka. (318.)                    63>%
     Tassa vacanaæ sutvà naÂo tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,2.8(=318).3: Na c' eva sà kÃlakatÃ, na ca sà a¤¤am icchati,
                    ekabhattakinÅ SÃmà tam evam abhikaækhatÅti. || Ja_IV:71 ||>@

     Tattha tamevam abhikaækhatÅti a¤¤aæ purisaæ na icchati. taæ ¤eva kaækhati icchati pattheti
     Taæ sutvà coro "sà jÅvatu mà và na tÃya mayhaæ attho" ti vatvà catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,2.8(=318).4: Asanthutaæ maæ cirasanthutena
                    niminni SÃmà adhuvaæ dhuvena, (cfr. p. 221)
                    mayÃpi SÃmà nimineyya a¤¤aæ,
                    ito ahaæ dÆrataraæ gamissan ti. || Ja_IV:72 ||>@

     Tattha asanthutan ti akatasaæsaggaæ, cirasanthutenà 'ti cirakatasaæsaggena, niminÅti parivattesi, adhuvaæ dhuvenà ti mam adhuvaæ tena dhuvasÃmikena parivattetuæ nagaraguttikassa sahassaæ datvà maæ gaïhÅti attho, mayÃpi SÃmà nimineyya a¤¤an ti sà SÃmà mayÃpi a¤¤aæ sÃmikaæ parivattetvà gaïheyya, ito ahaæ dÆrataraæ gamissan ti yattha na sakkà tassà sÃsanaæ và pavattiæ và sotuæ tÃdisaæ dÆrataraæ ÂhÃnaæ gamissaæ, tasmà mama ito a¤¤attha gatabhÃvaæ tassà Ãrocethà ti vatvà tesaæ passantÃnaæ ¤eva gÃÊhataraæ parinivÃsetvà vegena palÃyi.
     NaÂà gantvà tena katakiriyaæ tassà kathayiæsu. Sà vippaÂisÃrÅ hutvà attano pakatiyà eva vÅtinÃmesi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà seÂÂhiputto ayaæ bhikkhu ahosi, SÃmà purÃïadutiyikÃ, coro pana aham evÃ" 'ti. KaïaverajÃtakaæ.


#<[page 064]>#
%<64               IV. CatukkanipÃta.  2. Pucimandavagga. (32.)>%

                      $<9. TittirajÃtaka.>$
     Susukhaæ vata jÅvÃmÅti. Idaæ Satthà Kosambiyaæ nissÃya BadarikÃrÃme viharanto RÃhulattheraæ Ãrabbha kathesi.
Vatthuæ heÂÂhà TipallatthajÃtake vitthÃritam eva. DhammasabhÃyaæ pana bhikkhÆhi "Ãvuso RÃhulo sikkhakÃmo kukkuccako ovÃdakkhamo" ti tassÃyasmato guïakathÃya samuÂÂhitÃya Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi RÃhulo sikkhÃkÃmo kukkuccako ovÃdakkhamo yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto TakkasilÃya sabbasippÃni uggaïhitvà nikkhamma Himavantapadese isipabbajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà jhÃnakÅÊaæ kÅÊanto ramaïÅye vanasaï¬e vasitvà loïambilasevanatthÃya a¤¤ataraæ paccantagÃmakaæ agamÃsi. Tatra naæ manussà disvà pasannacittà a¤¤atarasmiæ ara¤¤e païïasÃlaæ kÃretvà paccayehi upaÂÂhahantà vÃsesuæ. Tadà tasmiæ gÃmake eko sÃkuïiko ekaæ dÅpatittiraæ gahetvà suÂÂhu sikkhÃpetvà pa¤jare pakkhipitvà paÂijaggati. So taæ ara¤¤aæ netvà tassa saddenÃgatÃgate tittire gaïhati. Tittiro "maæ nissÃya bahÆ mama ¤Ãtakà nassanti, mayh' etaæ pÃpan" ti nissaddo ahosi. So tassa nissaddabhÃvaæ ¤atvà veÊupesikÃya naæ sÅse paharati. Tittiro dukkhÃturatÃya saddaæ karoti.
Evaæ so sÃkuïiko tan nissÃya tittire gahetvà jÅvikaæ kappesi. Atha so tittiro cintesi: "ime marantÆ 'ti mayhaæ cetanà n' atthi, paÂiccakammaæ pana maæ phusati, mayi saddaæ akaronte ete nÃdhigacchanti karonte yevÃgacchanti, ÃgatÃgate ayaæ gahetvà jÅvitakkhayaæ pÃpesi, atthi nu kho ettha mayhaæ pÃpaæ n' atthÅti" so tato paÂÂhÃya "ko nu kho imaæ kammaæ chindeyyÃ"


#<[page 065]>#
%<                          9. TittirajÃtaka. (319.)              65>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  'ti tathÃrÆpaæ paï¬itaæ upadhÃrento carati. Ath' ekadivasaæ so sÃkuïiko bahuke tittire gahetvà pacchiæ pÆretvà "pÃnÅyaæ pivissÃmÅti" Bodhisattassa assamaæ gantvà taæ pa¤jaraæ Bodhisattassa santike Âhapetvà pÃnÅyaæ pivitvà vÃlukÃtale nipanno niddaæ okkami. Tittiro tassa niddam okkantabhÃvaæ ¤atvà "mama kaækhaæ imaæ tÃpasaæ pucchissÃmi, jÃnanto me kathessatÅti" pa¤jare nipanno yeva taæ pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,2.9(=319).1: Susukhaæ vata jÅvÃmi, labhÃmi c' eva bhu¤jituæ
                    paripanthe ca tiÂÂhÃmi, kà su bhante gatÅ maman ti. || Ja_IV:73 ||>@

     Tattha susukhaæ vatà 'ti ahaæ bhante imaæ sÃkuïikaæ nissÃya suÂÂhu sukhaæ jÅvÃmi, labhÃmi cevà 'ti yathÃrucitaæ khÃdaniyabhojaniyaæ bhu¤jitum pi labhÃmi, paripanthe cà 'ti api ca kho yattha mama ¤Ãtakà mama saddena ÃgatÃgatà vinassanti tasmiæ paripanthe tiÂÂhÃmi, kà su bhante ti kà nu kho bhante mama gati kà nipphatti bhavissatÅti pucchi.
     Tassa pa¤haæ vissajjanto Bodhisatto dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,2.9(=319).2: Mano ce te na-ppaïamati pakkhi pÃpassa kammuno
                    avyÃvaÂassa bhadrassa na pÃpam upalippatÅti. || Ja_IV:74 ||>@

     Tattha pÃpassa kammuno ti yadi tava mano pÃpakammassa atthÃya na païamati pÃpakaraïe tanninno tappoïo tappabbhÃro na hoti, avyÃvaÂassà 'ti evaæ sante pÃpakammakaraïatthÃya avyÃvaÂassa ussukkaæ anÃpannassa tava bhadrass' eva sato pÃpaæ na upalippati na allÅyatÅti.
     Taæ sutvà tittiro tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,2.9(=319).3: ¥Ãtako no nisinno ti bahu Ãgacchate jano,
                    paÂiccakammaæ phusati, tasmim me saækate mano ti. || Ja_IV:75 ||>@

     Tass' attho: bhante sac' Ãhaæ saddaæ na kareyyaæ ayaæ tittirajano na Ãgaccheyya, mayi pana saddaæ karonte ¤Ãtako no nisinno ti ayaæ bahujano Ãgacchati,


#<[page 066]>#
%<66               IV. CatukkanipÃta.  2  Pucimandavagga. (32.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  taæ ÃgatÃgataæ luddo gahetvà jÅvitakkhayaæ pÃpento maæ paÂicca maæ nissÃya etaæ pÃïÃtipÃtakammaæ phusati paÂilabhati vindati, tasmiæ maæ paÂicca kate pÃpe mama nu kho etaæ pÃpan ti evaæ me mano saækati parisaækati kukkuccaæ ÃpajjatÅti.
     Taæ sutvà Bodhisatto catutthaæ gÃtham aha:

  @<Ja_IV,2.9(=319).4: PaÂiccakammaæ na phusati mano ce na-ppadussati,
                    appossukkassa bhadrassa na pÃpam upalippatÅti. || Ja_IV:76 ||>@

     Tass' attho: yadi tava pÃpakiriyÃya mano na-ppadussati tanninno tappoïo tappabbhÃro na hoti, evaæ sante luddena Ãyasmantaæ paÂicca katam pi pÃpakammaæ taæ na phusati na allÅyati, papakiriyÃya hi appossukkassa nirÃlayassa bhadrassa parisuddhassa sato tava pÃïÃtipÃtacetanÃya abhÃvà taæ pÃpaæ na upalippatÅti tava cittaæ na allÅyatÅti
     Evaæ MahÃsatto tittiraæ sa¤¤Ãpesi. So pi taæ nissÃya nikkukkucco ahosi. Luddo pabuddho Bodhisattaæ vanditvà pa¤jaraæ ÃdÃya pakkÃmi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà tittiro RÃhulo ahosi, tÃpaso pana aham evÃ" 'ti. TittirajÃtakaæ.

                      $<10. SuccajajÃtaka.>$
     Succajaæ vata naccajÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ kuÂumbikaæ Ãrabbha kathesi. So kira "gÃmake uddhÃraæ sÃdhessÃmÅti" bhariyÃya saddhiæ tattha gantvà sÃdhetvà sakaÂaæ Ãharitvà "pacchà nessÃmÅti" ekasmiæ kule Âhapetvà puna SÃvatthiæ gacchanto antarÃmagge ekaæ pabbataæ addasa. Atha naæ bhariyà Ãha: "sace sÃmi ayaæ pabbato suvaïïamayo bhaveyya
     dadeyyÃsi pana me ki¤cÅti". "KÃsi tvaæ, na ki¤ci dassÃmÅti". Sà tÃva "thaddhahadayo vatÃyaæ, pabbate suvaïïamaye jÃte pi mayhaæ ki¤ci na dassatÅti" anattamanà ahosi. Te Jetavana-samÅpaæ Ãgantvà "pÃnÅyaæ pivissÃmÃ" 'ti vihÃraæ pavisitvà pÃnÅyaæ piviæsu.


#<[page 067]>#
%<                          10. SuccajajÃtaka. (320.)                67>%
SatthÃpi paccÆsakÃle yeva tesaæ sotÃpatiphalassa upanissayaæ disvà Ãgamanaæ olokayamÃno gandhakuÂipariveïe nisÅdi chabbaïïabuddharasmiyo vissajjento. Te pi pÃnÅyaæ pivitvà Ãgantvà SatthÃraæ vanditvà nisÅdiæsu. Satthà tehi saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà "kahaæ gat' atthÃ" 'ti pucchi. "AmhÃkaæ uddhÃraæ sÃdhanatthÃya bhante" ti. "Kiæ upÃsike tava sÃmiko tuyhaæ hitapÃÂikaækhÅ upakÃran te karotÅti". "Bhante, ahaæ imasmiæ sasnehÃ, ayaæ pana mayhaæ nisneho, ajja mayà pabbataæ disvà `sac' Ãyaæ suvaïïamayo assa ki¤ci me dadeyyÃsÅti' vutto `kÃsi tvaæ, na ki¤ci dassÃmÅti' Ãha, evaæ thaddhahadayo ayan" ti. "UpÃsike, evan nÃm' esa vadeti, yadà pana tava guïe sarati tadà sabbissariyaæ tava detÅti" vatvà "kathetha bhante" ti tehi yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa sabbakiccakÃrako amacco ahosi. Ath' ekadivasaæ rÃjà puttaæ uparÃjÃnaæ upaÂÂhÃnaæ Ãgacchantaæ disvà "ayaæ mam' antare dusseyyà 'ti" taæ pakkositvà "tÃta, yÃvÃhaæ jÅvÃmi tÃva nagare vasituæ na lacchasi, a¤¤attha vasitvà mam' accayena rajjaæ kÃrehÅti" Ãha. So "sÃdhÆ" 'ti pitaraæ vanditvà jeÂÂhabhariyÃya saddhiæ BÃrÃïasito nikkhamitvà paccantaæ gantvà ara¤¤e païïasÃlaæ mÃpetvà vanamÆlaphalena yÃpento vihÃsi. AparabhÃge rÃjà kÃlam akÃsi. UparÃjà nakkhattaæ olokento tassa kÃlakatabhÃvaæ ¤atvà BÃrÃïasiæ Ãgacchanto antarÃmagge ekaæ pabbataæ addasa. Atha naæ bhariyà Ãha: "sace deva ayaæ pabbato suvaïïamayo assa deyyÃsi me ki¤cÅti. "KÃsi tvaæ, na ki¤ci dassÃmÅti". Sà "ahaæ imaæ snehena cajituæ asakkontÅ ara¤¤aæ pÃvisiæ, aya¤ ca evaæ vadati, ativiya thaddhahadayo,


#<[page 068]>#
%<68          IV. CatukkanipÃta.  2. Pucimandavagga. (32.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  rÃjà hutvÃpi esa mayhaæ kiæ kalyÃïaæ karissatÅti" anattamanà ahosi. So Ãgantvà rajje patiÂÂhito taæ aggamahesiÂÂhÃne Âhapesi, idaæ yasamattakam eva adÃsi, uttariæ pana sakkÃrasammÃno n' atthi, tassà atthibhÃvam pi na jÃnÃti. Bodhisatto "ayaæ devÅ imassa ra¤¤o upakÃrikà dukkhaæ agaïetvà ara¤¤e vÃsaæ vasi, ayaæ pan' etaæ agaïetvà a¤¤Ãhi saddhiæ abhiramanto carati, yathà esà sabbissariyaæ labhati tathà karissÃmÅti" cintetvà ekadivasaæ taæ upasaækamitvà vanditvà evam aha: "devi, mayaæ tumhÃkaæ santikà piï¬abhattam pi na labhÃma, kasmà amhesu pamajjitvà ativiya thaddhahaday' atthÃ" 'ti Ãha. "TÃta, sac' Ãhaæ attanà labheyyaæ tuyham pi dadeyyaæ, alabhamÃnà pana kiæ dassÃmi, rÃjÃpi mayhaæ idÃni kiæ nÃma dassati, so antarÃmagge `imasmiæ pabbate sovaïïamaye jÃte mayhaæ ki¤ci dassasÅti' vutto `kÃsi tvaæ, na ki¤ci dassÃmÅti' Ãha".
"Kiæ pana ra¤¤o santike imaæ kathaæ kathetuæ sakkhissathÃ" 'ti. "Kiæ na sakkhissÃmi tÃtÃ" 'ti. "Tena hi ahaæ ra¤¤o santike Âhito pucchissÃmi, tumhe katheyyÃthÃ" 'ti. "SÃdhu tÃtÃ" 'ti. Bodhisatto deviyà ra¤¤o upaÂÂhÃnaæ katvà ÂhitakÃle Ãha: "nanu ayye mayaæ tumhÃkaæ santikà ki¤ci na labhÃmÃ" 'ti. "TÃta, ahaæ labhamÃnà tuyhaæ ki¤ci dassÃmÅti, rÃjÃpi idÃni mayhaæ kiæ nÃma dassati, so ara¤ato ÃgamanakÃle ekaæ pabbataæ disvà `sac' Ãyaæ suvaïïapabbato assa ki¤ci me dadeyyÃsÅti' vutto `kÃsi tvaæ, na ki¤ci dassÃmÅti' supariccajam pi na cajÅti".


#<[page 069]>#
%<                          10. SuccajajÃtaka. (320.)                    69>%
     Etam atthaæ dÅpentÅ paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,2.10(=320).1: Succajaæ vata na-ccaji vÃcÃya adadaæ giriæ,
                    kiæ hi tass' acajantassa vÃcÃya adada pabbatan ti. || Ja_IV:77 ||>@

     Tattha succajaæ vatà 'ti sukhena cajituæ sakkuïeyyam pi na caji, adadan ti vacanamattenÃpi pabbataæ adadamÃno, kiæ hi tassa cajantassà 'ti tassa nÃm' etassa mayà yÃcitassa na cajantassa kiæ hi cajeyya, vÃcÃya adada pabbatan ti sac' Ãyaæ mayà yÃcito mama vacanena suvaïïamayam pi aho vata taæ pabbataæ vÃcÃya adada vacanamattena adadaæ hotÅti attho.
     Taæ sutvà rÃjà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,2.10(=320).2: Yaæ hi kayirà taæ hi vade yan na kayirà na taæ vade,
                    akarontaæ bhÃsamÃnaæ parijÃnanti paï¬ità ti. || Ja_IV:78 ||>@

     Tass' attho: yad eva hi paï¬ito puriso kÃyena kareyya taæ vÃcÃya vadeyya, yaæ na kayirà na taæ vade, dÃtukÃmo va dammÅti vadeyya na adÃtukÃmo ti adhippÃyo, kiækÃraïÃ: yo hi dassÃmÅti vatvà pacchà na dadÃti taæ akarontaæ kevalaæ musà bhÃsamÃnaæ parijÃnanti paï¬itÃ, ayaæ dassÃmÅti vatvà vacanamattam eva bhÃsati na pana deti, yadi kho pana adinnam pi vacanamatten' eva dinnaæ hoti taæ puretaraæ eva laddhaæ nÃma bhavissatÅti evaæ tassa musÃvÃdibhÃvaæ jÃnanti paï¬itÃ, bÃlà pana vacanamatten' eva tussantÅti.
     Taæ sutvà devÅ ra¤¤o a¤jalim paggahetvà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,2.10(=320).3: RÃjaputta namo ty-atthu, sacce dhamme Âhito c' asi
                    yassa te vyasanam patto saccasmiæ ramate mano ti. || Ja_IV:79 ||>@


#<[page 070]>#
%<70               IV. CatukkanipÃta.  2. Pucimandavagga. (32.)>%
     Tattha sacce dhamme ti vacÅsacce sabhÃvadhamme ca, vyasanam patto ti yassa 'te va raÂÂhà pabbÃjanasaækhÃtam vyasanam patto pi mano saccasmiæ yeva rÃmatÅti.
     Evaæ ra¤¤o guïakathaæ kathayamÃnÃya deviyà sutvà Bodhisatto tassà guïaæ pakÃsento catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,2.10(=320).4: Yà daÊiddÅ daÊiddassa a¬¬hà a¬¬hassa kittimÃ
                    sà hi 'ssa paramà bhariyÃ, tà hi ra¤¤assa itthiyo ti. || Ja_IV:80 ||>@

     Tattha kittimà ti kittisampannà ti attho, sà hissa paramà ti yà sà daliddassa sÃmikassa daliddakÃle sayam pi daliddÅ hutvà taæ na pariccajati, a¬¬hassà 'ti a¬¬hakÃle a¬¬hà hutvà sÃmikam eva anuvattati samÃnasukhadukkhà hoti, sà hi assa paramà uttamà bhariyà nÃma, tà hi ra¤¤assa pana issariye Âhitassa itthiyo honti yeva, anacchariyam etan ti.
     Eva¤ ca pana vatvà Bodhisatto "ayaæ mahÃrÃja tumhÃkaæ dukkhitakÃle ara¤¤e samÃnadukkhÅ hutvà vasi, imissà sammÃnaæ kÃtuæ vaÂÂatÅti" deviyà guïaæ kathesi. RÃjà tassa vacanena deviyà guïaæ saritvà "paï¬ita tava kathÃyÃhaæ deviyà guïaæ anussarin" ti vatvà tassà sabbissariyaæ adÃsi.
"TayÃhaæ deviyà gunaæ sarÃpito" ti BodhisattassÃpi mahantaæ issariyaæ adÃsi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhanesi: (Saccapariyosane jayampatikà sotÃpattiphale patiÂÂhahiæsu) "Tadà BÃrÃïasirÃjà ayaæ kuÂumbiko ahosi, devÅ ayaæ upÃsikÃ, paï¬itÃmacco pana aham evÃ" 'ti. SuccajajÃtakaæ. Pucimandavaggo dutiyo.


#<[page 071]>#
%<                    1. KuÂidÆsakajÃtaka. (321.)                  71>%

                         3. KUèIDôSAKAVAGGA.

                      $<1. KuÂidÆsakajÃtaka.>$
     Manussasseva te sÅsan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto MahÃkassapattherassa païïasÃlÃjhÃpakaæ daharaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ pana RÃjagahe samuÂÂhitaæ.
Tadà kira thero RÃjagahaæ nissÃya Ara¤¤akuÂikÃya viharati. Tassa dve daharà upaÂÂhÃnaæ karonti. Tesu eko therassa upakÃrako, eko dubbatto, itarena kataæ kataæ attanà katasadisam eva karoti, tena mukhodakÃdÅsu upaÂÂhÃpitesu therassa santikaæ gantvà vanditvà "bhante udakaæ Âhapitaæ, mukhaæ dhovathÃ" 'ti ÃdÅni vadati, tena kÃlass' eva vutthÃya therassa pariveïe sammaÂÂhe therassa nikkhamanavelÃya ito c' ito ca paharanto sakalaæ pariveïaæ attanà sammaÂÂhaæ viya karoti. Vattasampanno cintesi: "ayaæ dubbatto mayà kataæ kataæ attanà katasadisaæ karoti, etassa saÂhakammaæ pÃkaÂaæ karissÃmÅti" tasmiæ antogÃmato bhutvà Ãgantvà niddÃyante va nahÃnodakaæ tÃpetvà piÂÂhikoÂÂhake Âhapetvà a¤¤aæ nÃÊikamattaæ udakaæ uddhane Âhapesi. Itaro pabhujjhitvà gantvà usumaæ uÂÂhahantaæ disvà "udakaæ tÃpetvà koÂÂhake Âhapitaæ bhavissatÅti" therassa santikaæ gantvà "bhante nahÃnakoÂÂhake udakaæ, nahÃyathÃ" 'ti Ãha. Thero "nahÃyissÃmÅti" tena saddhiæ yeva Ãgantvà koÂÂhake udakaæ adisvà "kahaæ udakan" ti pucchi. So vegena aggisÃlaæ gantvà tucchabhÃjane {uÊuækaæ} otÃresi, uÊuæko tucchabhÃjanassa tale paÂihato taÂà ti saddaæ akÃsi. Tato paÂÂhÃya tassa UÊuækasaddako tv-eva nÃmaæ jÃtaæ.
Tasmiæ khaïe itaro piÂÂhikoÂÂhakato udakaæ Ãharitvà "nahÃtha bhante" ti Ãha. Thero nahÃtvà Ãgacchanto UÊuækasaddakassa dubbattabhÃvaæ.


#<[page 072]>#
%<72               IV. CatukkanipÃta.  3. KuÂidÆsakavagga. (33.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ¤atvà taæ sÃyaæ therupaÂÂhÃnaæ Ãgataæ ovadi:
"Ãvuso samaïena nÃma attanà katam eva `katam me' ti vattuæ vaÂÂati, a¤¤athà sampajÃnamusÃvÃdo hoti, ito paÂÂhÃya evarÆpaæ mà kÃsÅti". So therassa kujjhitvà punadivase therena saddhiæ piï¬Ãya na pÃvisi. Thero itarena saddhiæ pÃvisi. UÊuækasaddako pi therassa upaÂÂhÃkakulaæ gantvà "bhante thero kahan" ti vutte "aphÃsukena vihÃre yeva nisinno" ti vatvà "kiæ bhante laddhuæ vaÂÂatÅti" vutte "ida¤ c' ida¤ ca dethÃ" 'ti gahetvà attano rucitaÂÂhÃnaæ gantvà bhu¤jitvà vihÃraæ agamÃsi. Punadivase thero taæ kulaæ gantvà nisÅdi. Manussà "na sukhaæ, hiyyo kira tvaæ vihÃre yeva nisinno, asukadaharassa hatthe ÃhÃraæ pesayimha, paribhutto ayyenÃ" ti". Thero tuïhÅbÆto va bhattakiccaæ katvà vihÃraæ gantvà sÃyaæ therupaÂÂhÃnakÃle Ãgataæ Ãmantetvà "Ãvuso asukagÃme asukakule `therassa ida¤ c' ida¤ ca laddhuæ vaÂÂatÅti' vi¤¤Ãpetvà kira te bhuttan" ti vatvà "vi¤¤atti nÃma na vaÂÂati, mÃssu puna evarÆpaæ anÃcÃraæ carÃ' ti Ãha. So ettakena there ÃghÃtaæ bandhitvà "ayaæ hiyyo pi udakamattaæ nissÃya mayà saddhiæ kalahaæ kari, idÃni pan' assa upaÂÂhÃkÃnaæ gehe mayà bhattamuÂÂhi bhuttà ti asahanto puna kalahaæ karoti, jÃnissÃmi 'ssa kattabbayuttakan" ti punadivase there piï¬Ãya paviÂÂhe muggaraæ gahetvà paribhogabhÃjanani bhinditvà païïasÃlaæ jhÃpetvà palÃyi. So jÅvamÃno va manussapeto hutvà sussitvà kÃlaæ katvà AvÅcimahÃniraye nibbatti. So tena katÃnÃcÃro mahÃjanamajjhe pÃkaÂo jÃto.
Ath' ekadivasaæ ekacce bhikkhÆ RÃjagahà SÃvatthiæ gantvà sabhÃgaÂÂhÃne pattacÅvaraæ paÂisÃmetvà Satthu santikaæ gantvà vanditvà nisÅdiæsu. Satthà tehi saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà "kuto Ãgat' atthÃ" 'ti pucchi. "RÃjagahà bhante" ti. "Ko tattha ovÃdadÃyako Ãcariyo" ti. "MahÃkassapathero bhante" ti. "Sukhaæ bhikkhave KassapassÃ" 'ti. "ùma bhante therassa sukhaæ, saddhivihÃriko pan' assa ovÃde dinne kujjhitvà therassa païïasÃlaæ jhÃpetvà palÃyÅti".


#<[page 073]>#
%<                         1. KuÂidÆsakajÃtaka. (321.)                73>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Taæ sutvà Satthà "bhikkhave, Kassapassa evarÆpena bÃlena saddhiæ caraïato ekacariyà va seyyo" 'ti vatvà imaæ Dhammapade gÃtham Ãha:
     Cara¤ ce nÃdhiggaccheyya seyyaæ sadisam attano (Dhp. v. 61.)
     ekacariyaæ daÊhaæ kayirÃ, n' atthi bÃle sahÃyatà ti.
Ida¤ ca pana vatvà puna te bhikkhÆ Ãmantetvà "na bhikkhave idÃn' eva so kuÂidÆsako va na ca idÃn' eva ovÃdadÃyakassa kujjhati, pubbe pi kujjhi yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto siÇgilasakuïayoniyaæ nibbattitvà vayappatto attano manÃpaæ anovassakaæ kulÃvakaæ katvà Himavantapadese vasati. Ath' eko makkaÂo vassakÃle acchinnadhÃre deve vassante sÅtapÅÊito dante khÃdanto Bodhisattassa avidÆre nisÅdi. Bodhisatto taæ tathà kilamantaæ disvà tena saddhiæ sallapanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,3.1(=321).1: Manussasseva te sÅsaæ hatthapÃdà ca vÃnara,
                    atha kena nu vaïïena agÃran te na vijjatÅti. || Ja_IV:81 ||>@

     Tattha vaïïenà 'ti kÃraïena, agÃran ti tava nivÃsagehaæ kena kÃraïena n' atthÅti pucchi.
     Taæ sutvà vÃnaro dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,3.1(=321).2: Manussasseva me sÅsaæ hatthapÃdà ca siÇgila,
                    y' Ãhu seÂÂhà manussesu sà me pa¤¤Ã na vijjatÅti. || Ja_IV:82 ||>@
     Tattha siÇgilà 'ti taæ sakuïaæ nÃmenÃlapati, yÃhu seÂÂhà manussesÆ 'ti yaæ manussesu seÂÂhà ti kathenti sà mama vicÃraïapa¤¤Ã n' atthi, sÅsahatthapÃdakÃyabalÃni hi loke appamÃïaæ, vicÃraïapa¤¤Ã va seÂÂhà sà mama n' atthi, tasmà me agÃraæ na vijjatÅti.
     Taæ sutvà Bodhisatto itaraæ gÃthadvayam Ãha:

  @<Ja_IV,3.1(=321).3: AnavaÂÂhitacittassa lahucittassa dÆbhino
                    niccaæ adhuvasÅlassa sukhabhÃvo na vijjati. || Ja_IV:83 ||>@


#<[page 074]>#
%<74               IV. CatukkanipÃta.  3. KuÂidÆsakavagga. (33.)>%

  @<Ja_IV,3.1(=321).4: So karassu ÃnubhÃvaæ, vÅtivattassu sÅliyaæ,
                    sÅtavÃtaparittÃnaæ karassu kuÂavaæ kapÅti. || Ja_IV:84 ||>@

     Tattha anavaÂÂhitacittassà 'ti appatiÂÂhitacittassa, dÆbhino ti mittadÆbhissa, adhuvasÅlassà 'ti na sabbakÃlaæ sÅlarakkhanakassa, ÃnubhÃvan ti so tvaæ samma makkaÂa pa¤¤Ãya uppÃdanatthaæ ÃnubhÃvabalaæ upÃyaæ karohi, vÅtivattassu sÅliyan ti attano dussÅlabhÃvasaækhÃtaæ sÅliyaæ atikkamitvà sÅlavà hohi, kuÂavan ti sÅtass vÃtassa parittÃnasamatthaæ attano kuÂavaæ kulÃvakaæ ekaæ vasanÃgÃrakaæ karohÅti.
     MakkaÂo cintesi: "ayaæ tÃva attano anovassakaÂÂhÃne nisinnabhÃvena maæ paribhavati, na nisÅdÃpessÃmi naæ imasmiæ kuÂave" ti. Tato Bodhisattaæ gaïhitukÃmo pakkhandi. Bodhisatto uppatitvà a¤¤attha gato. MakkaÂo kuÂavaæ viddhaæsetvà cuïïavicuïïaæ katvà pakkÃmi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà makkaÂo so kuÂijjhÃpako ahosi, siÇgilasakuïo aham evÃ" 'ti.
KuÂidÆsakajÃtakaæ.

                      $<2. DaddabhajÃtaka.>$
     DaddabhÃyati bhaddante ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤atitthiye Ãrabbha kathesi. Titthiyà kira Jetavanassa samÅpe tasmiæ tasmiæ ÂhÃne kaïÂakapassaye seyyaæ kappenti pa¤ca tapaæ tapanti nÃnappakÃraæ micchÃtapaæ caranti. Atha sambahulà bhikkhÆ SÃvatthiyaæ piï¬Ãya caritvà Jetavanaæ Ãgacchantà antarÃmagge te taæ micchÃtapaæ tappente disvà gantvà SatthÃraæ upasaækamitvà "atthi nu kho bhante a¤¤atitthiyasamaïÃnaæ vatasamÃdÃne sÃro" ti pucchiæsu.


#<[page 075]>#
%<                          2. DaddabhajÃtaka. (322.)                 75>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Satthà "na bhikkhave tesaæ vatasamÃdÃne sÃro và viseso và atthi, taæ hi nighaæsiyamÃnaæ upaparikkhiyamÃnaæ ukkÃrabhÆmimaggasadisaæ sasakassa daddabhasadisaæ hotÅti" vatvà "daddabhasadisabhÃvam assa mayaæ na jÃnÃma, kathetha no bhante" ti tehi yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto sÅhayoniyaæ nibbattitvà vayappatto ara¤¤e paÂivasati. Tadà aparasamuddasamÅpe beluvamissakaæ tÃlavanaæ hoti. Tatth' eko sasako beluvarukkhamÆle ekassa tÃlagacchassa heÂÂhà vasati. So ekadivasaæ gocaraæ ÃdÃya Ãgantvà tÃlapaïïassa heÂÂhà nipanno cintesi: "sace ayaæ paÂhavÅ saævaÂÂeyya kahan nu kho bhavissÃmÅti", tasmiæ ¤eva ca khaïe ekaæ beluvapakkaæ tÃlapaïïassa upari patitaæ. So tassa saddena "dhuvÃyaæ paÂhavÅ saævaÂÂatÅti "uppatitvà pacchato anolokento va palÃyi. Taæ maraïabhÅtaæ vegena palÃyantaæ a¤¤o sasako disvà pucchi:
"kim bho ativiya bhÅto palÃyasÅti". "MÃ puccha bho" ti.
So "kim bho kim bho" ti pacchato javat' eva. Itaro nivattitvà anolokento va "ettha paÂhavÅ saævaÂÂatÅti" Ãha.
So pi tassa pacchato palÃyi. Evaæ tam a¤¤o addasa tam a¤¤o ti evaæ sasakasatasahassaæ ekato hutvà palÃyi.
Te eko migo disvà eko sÆkaro eko gokaïïo eko mahiso eko gavayo eko khaggo eko vyaggho eko sÅho eko vÃraïo disvà "kim etan" ti vÃtvà "ettha paÂhavÅ saævaÂÂatÅti" vutte palÃyi.


#<[page 076]>#
%<76               IV. CatukkanipÃta.  3. KuÂidÆsakavagga (33.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Evaæ anukkamena yojanamattaæ tiracchÃnabalaæ ahosi. Tadà Bodhisatto taæ balaæ palÃyantaæ disvà "kim etan" ti pucchitvà "ettha paÂhavÅ saævaÂÂatÅti" sutvà cintesi: "paÂhavisaævaÂÂanaæ nÃma na kadÃci atthi, addhà etesaæ ki¤ci dussutaæ bhavissati, mayi kho pana ussukkaæ anÃpajjante sabbe nassissanti, jÅvitaæ tesaæ dassamÅti" sÅhavegena purato pabbatapÃdaæ gantvà tikkhattuæ sÅhanÃdaæ nadi. Te sÅhabhayà tajjità nivattitvà piï¬ità aÂÂhaæsu. SÅho tesaæ antaraæ pavisitvà "kimatthaæ palÃyathÃ" 'ti pucchi.
"PaÂhavÅ saævaÂÂatÅti". "Kena saævaÂÂamÃnà diÂÂhÃ" ti.
"HatthÅ jÃnantÅti". HatthÅ pucchi. Te "mayaæ na jÃnÃma, sÅhà jÃnantÅti" vadiæsu. SÅhÃpi "mayaæ na jÃnÃma, vyagghà jÃnantÅti". VyagghÃpi "khaggà jÃnantÅti". KhaggÃpi "gavayÃ" ti. GavayÃpi "mahisÃ" ti. MahisÃpi "gokaïïÃ" ti.
GokaïïÃpi "sÆkarÃ" ti. SÆkarÃpi "migÃ" ti. MigÃpi "na jÃnÃma, sasakà jÃnanti". Sasakesu pucchiyamÃnesu "ayaæ kathesÅti" taæ sasakaæ dassesuæ. Atha naæ "evaæ kira samma paÂhavÅ saævaÂÂatÅti" pucchi. "ùma sÃmi mayà diÂÂhÃ" ti. "Kattha vasanto passÅti" pucchi. "SamuddasamÅpe beluvamissakatÃlavane sÃmi, ahaæ hi tattha beluvarukkhamÆle tÃlagacche tÃlapaïïassa heÂÂhà nipanno cintesiæ:
"sace paÂhavÅ saævaÂÂissati kahaæ gamissÃmÅti, atha taæ khaïaæ ¤eva paÂhaviyà saævaÂÂanasaddaæ sutvà palÃto 'mhÅti". SÅho cintesi: "addhà tassa tÃlapaïïassa upari beluvapakkaæ patitvà daddabham akÃsi, sv-Ãyaæ taæ saddaæ sutvà `paÂhavi saævaÂÂatÅti' sa¤¤aæ uppÃdetvà palÃyittha,


#<[page 077]>#
%<                        2. DaddabhajÃtaka. (322.)                  77>%
tatvato saæjÃnissÃmÅti" so taæ sasakaæ gahetvà mahÃjanaæ assÃsetvà "ahaæ iminà diÂÂhaÂÂhÃne paÂhaviyà saævaÂÂanaæ và asaævaÂÂanaæ và tatvato ¤atvà ÃgamissÃmi, yÃva mamÃgamanà tumhe etth' eva hothÃ" 'ti sasakaæ piÂÂhiyaæ Ãropetvà sÅhavegena pakkhanditvà tÃlavane sasakaæ otÃretvà "ehi, tayà diÂÂhaÂÂhÃnaæ dassehÅti" Ãha. "Na visahÃmi sÃmÅti".
"Ehi, mà bhÃyÅti". So beluvarukkaæ upasaækamituæ asakkonto avidÆre Âhatvà "idaæ sÃmi daddabhÃyanaÂÂhÃnan" ti vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,3.2(=322).1: DaddabhÃyati bhaddan te yasmiæ dese vasÃm' ahaæ,
                    aham p' etaæ na jÃnÃmi, kiæ etaæ daddabhÃyatÅti. || Ja_IV:85 ||>@

     Tattha daddabhÃyatÅti daddabhà 'ti saddaæ karoti, bhaddante ti bhaddaæ tava atthu, kimetan ti yasmiæ padese ahaæ vasÃmi tattha daddabhÃyati, aham pi pana na jÃnÃmi kiæ và etaæ daddabhÃyati kena và kÃraïena daddabhÃyati, kevalaæ daddabhÃyanasaddaæ assosin ti.
     Evaæ vutte sÅho beluvarukkhamÆlaæ gantvà tÃlapaïïassa heÂÂhà sasakena nipannaÂÂhÃnaæ c' eva tÃlapaïïamatthake patitaæ beluvapakkaæ ca disvà paÂhaviyà asaævaÂÂanabhÃvaæ tatvato jÃnitvà sasakaæ piÂÂhiyaæ Ãropetvà sihavegana khippaæ migasaæghÃnaæ santikaæ gantvà sabbapavattiæ Ãrocetvà "tumhe mà bhÃyathÃ" 'ti migagaïaæ assÃsetvà vissajjesi.
Sace hi tadà Bodhisatto na bhaveyya sabbe samuddaæ pavisitvà nasseyyuæ, Bodhisattaæ nissÃya jÅvitaæ labhiæsu.

  @<Ja_IV,3.2(=322).2: Bellaæ nipatitaæ sutvà dabhakkan ti saso javi,
                    sasassa vacanaæ sutvà santattà migavÃhinÅ. || Ja_IV:86 ||>@

  @<Ja_IV,3.2(=322).3: Appattà padavi¤¤Ãïaæ paraghosÃnusÃrino
                    pamÃdaparamà bÃlà te honti parapattiyÃ. || Ja_IV:87 ||>@


#<[page 078]>#
%<78               IV. CatukkanipÃta.  3. KuÂidÆsakavagga. (33.)>%

  @<Ja_IV,3.2(=322).4: Ye ca sÅlena sampannà pa¤¤Ãy' Æpasame ratÃ
                    Ãratà viratà dhÅrà na honti parapattiyà ti || Ja_IV:88 ||>@

imà tisso abhisambuddhagÃthÃ.
     Tattha bellan ti beluvapakkaæ, dabhakkan ti evaæ saddaæ kurumÃnaæ, santattà ti santrastÃ, migavÃhinÅti anekasahassasaækhà migasenÃ, padavi¤¤Ãïan ti vi¤¤Ãïapadaæ sotÃpattivi¤¤ÃïakoÂÂhÃsaæ apÃpuïitvà ti attho, te honti parapattiyà ti te paraghosÃnusÃrino tam eva paraghosÃnusaækhÃtaæ pamÃdaæ paraman ti ma¤¤amÃnà bÃlà andhaputhujjanà vi¤¤Ãïapadassa appattatÃya parapattiyà va honti, paresaæ vacanaæ saddahitvà yaæ và taæ và karontÅti, sÅlenà 'ti ariyamaggena ÃgatasÅlena samannÃgatÃ, pa¤¤ÃyÆpasame ratà ti maggen' eva Ãgatapa¤¤Ãya kilesÆpasame ratÃ, yathà và sÅlena evaæ pa¤¤Ãya pi sampannà kilesÆpasame ratà ti pi attho, Ãratà viratà dhÅrà ti vi¤¤Æ pÃpakiriyato Ãratà viratà paï¬ità nÃma hontÅti, te evarÆpà sotÃpannà pÃpato oratabhÃvena kilesÆpasame abhiratabhÃvena ca ekavÃraæ magga¤Ãïena paÂividdhadhammà a¤¤esaæ kathentÃnam pi na saddahanti na gaïhanti, kasmÃ: attano paccakkhato ti, tena vuttaæ:
          Assaddho akata¤¤Æ ca sandhicchedo ca yo naro (Dhp. v. 97)
          hatÃvakÃso vantÃso sa ve uttamaporiso ti.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà sÅho aham evÃ" 'ti. DaddabhajÃtakaæ.

                      $<3. BrahmadattajÃtaka.>$
     Dvayaæ yÃcanako ti. Idaæ Satthà ùÊaviæ nissÃya AggÃÊave cetiye viharanto kuÂikÃrasikkhÃpadaæ Ãrabbha kathesi.
Vatthuæ heÂÂhà MaïikaïÂhajÃtake Ãvikatam eva, idha pana Satthà "saccaæ kira tumhe bhikkhave yÃcanabahulà vi¤¤attibahulà viharathÃ" 'ti vatvà "Ãma bhante" ti vutte bhikkhÆ garahitvà "bhikkhave porÃïakapaï¬ità paÂhavissarena ra¤¤Ã pavÃritÃpi ekatalikaæ upÃhanayugaæ yÃcitukÃmà hirottappabhedÃbhayena mahÃjanamajjhe akathetvà raho kathayiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:


#<[page 079]>#
%<                     3. BrahmadattajÃtaka. (323.)                  79>%
     AtÅte KampillakaraÂÂhe Uttarapa¤cÃlanagare Pa¤cÃle rajjaæ kÃrente Bodhisatto ekasmiæ nigamagÃme brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto TakkasilÃyaæ sabbasippÃni uggaïhitvà aparabhÃge tÃpasapabbajjaæ pabbajitvà Himavante u¤chÃcariyÃya vanamÆlaphalÃphalena yÃpento ciraæ vasitvà loïambilasevanatthÃya manussapathe caranto Uttarapa¤cÃlanagaraæ patvà rÃjuyyÃne vasitvà punadivase bhikkhaæ pariyesamÃno nagaraæ pavisitvà rÃjadvÃraæ sampÃpuïi. RÃjà tassÃcÃre ca vihÃre ca pasÅditvà mahÃtale nisÅdÃpetvà rÃjÃrahaæ bhojanaæ bhojÃpetvà paÂi¤¤aæ gahetvà uyyÃne yeva vasÃpeti. So nibaddhaæ rÃjagehe yeva bhu¤janto vassÃnass' accayena Himavantam eva gantukÃmo hutvà cintesi:
"mayhaæ maggaæ gacchantassa ekatalikaupÃhanà c' eva païïacchattaka¤ ca laddhuæ vaÂÂati, rÃjÃnaæ yÃcissÃmÅti" so ekadivasaæ rÃjÃnaæ uyyÃnaæ Ãgantvà vanditvà nisinnaæ disvà "upÃhana¤ ca chatta¤ ca yÃcissÃmÅti" cintetvà puna cintesi: "paraæ `idaæ nÃma dehÅti' yÃcanto rodati nÃma, paro pi `n' atthÅti' vadanto paÂirodati nÃma, mà kho pana maæ rodantaæ mahÃjano addasa mà mahÃrÃjÃnan ti, raho paÂicchannaÂÂhÃne ubho pi roditvà tuïhÅ bhavissÃmÃ" 'ti. Atha naæ "mahÃrÃja raho paccÃsiæsÃmÅti" Ãha. Taæ sutvà rÃjapuriso apasakki. Bodhisato "sace mayi yÃcante rÃjà na dassati mettÅ no bhijjissati, tasmà na yÃcissÃmÅti" taæ divasaæ nÃmaæ gahetuæ asakkonto "gaccha tÃva mahÃrÃja, jÃnissÃmÅti" Ãha. Pun' ekadivasaæ ra¤¤o uyyÃnaæ ÃgatakÃle tath' eva puna tath' evà 'ti evaæ yÃcituæ asakkontass' eva dvÃdasa saævaccharÃni atikkantÃni. Tato rÃjà cintesi:


#<[page 080]>#
%<80               IV. CatukkanipÃta.  3. KuÂidÆsakavagga. (33.)>%
"mayhaæ ayyo `raho paccÃsiæsÃmÅti' vatvà parisÃya apagatÃya ki¤ci vattuæ na visahati, vattukÃmass' ev' assa dvÃdasa vassÃni atikkantÃni, ciraæ kho pana brahmacariyaæ carantassa, ukkaïÂhitvà bhoge bhu¤jitukÃmo rajjaæ paccÃsiæsati ma¤¤e ti, rajjassa pana nÃmaæ gahetuæ asakkonto tuïhÅ hoti, ajja dÃni 'ssÃhaæ rajjaæ Ãdiæ katvà yaæ icchati taæ dassÃmÅti" so uyyÃnaæ gantvà vanditvà nisinno Bodhisattena "raho paccÃsiæsÃmÅti" vutte parisÃya apagatÃya ki¤ci vattuæ asakkontaæ Ãha: "tumhe dvÃdasa vassÃni `raho paccÃsiæsÃmÅti' vatvà raho laddhÃpi ki¤ci vattuæ na sakkotha, ahaæ vo rajjaæ Ãdiæ katvà sabbaæ pavÃremi, nibbhayo hutvà yaæ vo ruccati taæ yÃcathÃ" 'ti. "MahÃraja, yam ahaæ yacÃmi taæ dassasÅti". "DassÃmi bhante" ti. "MahÃrÃja, mayhaæ maggaæ gacchantassa ekatalikaupÃhanÃyo ca païïacchatta¤ ca laddhuæ vaÂÂatÅti". "Ettakaæ bhante tumhe dvÃdasa vassÃni yÃcituæ na sakkothÃ" 'ti. "ùma mahÃrÃjÃ" 'ti. "KiækÃraïà bhante evam akatthÃ" 'ti. "MahÃraja, `idaæ nÃma me dehÅti' yÃcanto rodati nÃma, `n' atthÅti' vadanto paÂirodati nÃma, sace tvaæ mayà yÃcito na dadeyyÃsi `taæ no roditapaÂiroditaæ nÃma mahÃjano mà passÅti' tadatthaæ raho paccÃsiæsan" ti vatvà Ãdito tisso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IV,3.3(=323).1: Dvayaæ yÃcanako rÃja Brahmadatta nigacchati: (Vol.II 167|6.)
                    alÃbhaæ dhanalÃbhaæ vÃ, evaædhammà hi yÃcanÃ. || Ja_IV:89 ||÷>@

  @<Ja_IV,3.3(=323).2: YÃcanaæ rodanaæ Ãhu Pa¤cÃlÃnaæ rathesabha,
                    yo ca naæ paccakkhÃti tam Ãhu paÂirodanaæ. || Ja_IV:90 ||>@

  @<Ja_IV,3.3(=323).3: Mà m' addasaæsu rodantaæ Pa¤cÃlà susamÃgatÃ
                    tavaæ và paÂirodantaæ, tasmà icchÃm' ahaæ raho ti. || Ja_IV:91 ||>@


#<[page 081]>#
%<                        3. BrahmadattajÃtaka. (323.)                    81>%
     Tattha rÃja Brahmadattà 'ti dvÅhi pi rÃjÃnaæ Ãlapati, nigacchatÅti labhati vindati, evaæ dhammà ti evaæsabhÃvÃ, ÃhÆ 'ti paï¬ità kathenti, Pa¤cÃlÃnaæ rathesabhà 'ti Pa¤cÃlaraÂÂhassa issara rathapavara, yo ca naæ paccakkhÃtÅti yo ca pana taæ yÃcanakaæ n' atthÅti paÂikkhipati, tamÃhÆ 'ti taæ paÂikkhipanaæ paÂirodanan ti, mà maddasaæsÆ 'ti tava raÂÂhavÃsino Pa¤cÃlà samÃgatà maæ rodantaæ mà addasaæsÆ 'ti.
     RÃjà Bodhisattassa gÃravalakkhaïe pasÅditvà varaæ dadamÃno catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,3.3(=323).4: DadÃmi te brÃhmaïa rohiïÅnaæ (Cfr.vol.II.320|16)
                    gavaæ sahassaæ saha puÇgavena,
                    ariyo hi ariyassa kathaæ na dajjÃ
                    sutvÃna gÃthà tava dhammayuttà ti. || Ja_IV:92 ||>@

     Tattha rohiïÅnan ti rattavaïïÃnaæ, ariyo ti ÃcÃrasampanno, ariyassà 'ti ÃcÃrasampannassa, kathaæ na dajjà ti kena kÃraïena na dadeyya, dhammayuttà ti kÃraïÃyuttÃ.
     Bodhisatto pana "nÃhaæ mahÃrÃja vatthukÃmehi atthiko, yam ahaæ yÃcÃmi tad eva me dehÅti" ekatalikaupÃhanà ca païïacchatta¤ ca gahetvà "mahÃrÃja appamatto hohi, sÅlaæ rakkha, uposathakammaæ karohÅti" rÃjÃnaæ ovaditvà tassa yÃcantass' eva Himavantaæ agamÃsi. Tattha abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà Brahmaloka-parÃyano ahosi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rÃjà ùnando ahosi, tÃpaso pana aham evÃ" 'ti. BrahmadattajÃtakaæ.


#<[page 082]>#
%<82               IV. CatukkanipÃta.  3. KuÂidÆsakavagga. (33.)>%

                      $<4. CammasÃÂakajÃtaka.>$
     KalyÃïarÆpo vatÃyan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto cammasÃÂakaæ nÃma paribbÃjakaæ Ãrabbha kathesi.
Tassa kira cammam eva nivÃsana¤ ca pÃrupana¤ ca. So ekadivasaæ paribbÃjakÃrÃmà nikkhamitvà SÃvatthiyaæ bhikkhÃya caranto eÊakÃnaæ yujjhanaÂÂhÃnaæ sampÃpuïi. EÊako taæ disvà paharitukÃmo osakki. ParibbÃjako "esa mayhaæ apacitiæ dassetÅti" na paÂikkami. EÊako vegenÃgantvà taæ Ærumhi paharitvà pÃtesi.
Tassa taæ asantapaggahaïakÃranaæ bhikkhusaæghe pÃkaÂaæ ahosi.
BhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso CammasÃÂakaparibbÃjako asantapaggahaæ katvà vinÃsaæ patto" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' esa asantapaggahaæ katvà vinÃsaæ patto" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ekasmiæ vÃïijakule nibbattitvà vaïijjaæ karoti. Tadà eko cammasÃÂako paribbÃjako BÃrÃïÃsiyaæ bhikkhÃya caranto eÊakÃnaæ yujjhanaÂÂhÃnaæ patvà eÊakaæ osakkantaæ disvà "apacitiæ me karotÅtÅ" sa¤¤Ãya apaÂikkamitvà "imesaæ ettakÃnaæ manussÃnaæ antare ayaæ eko eÊako amhÃkaæ guïaæ jÃnÃtÅti" tassa a¤jalim paggaïhitvà Âhito paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,3.4(=324).1: KalyÃïarÆpo vatÃyaæ catuppado
                    subhaddako c' eva supesalo ca
                    yo brÃhmanaæ jÃtimantÆpapannaæ
                    apacÃyati meï¬avaro yasassÅti. || Ja_IV:93 ||>@

     Tattha kalyÃïarÆpo ti kalyÃïajÃtiko, supesalo ti suÂÂhupiyasÅlo, jÃtimantÆpapannan ti jÃtiyà ca mantehi ca sampannaæ, yasassÅti vaïïabhaïanam etaæ.


#<[page 083]>#
%<                        4. CammasÃÂakajÃtaka. (324.)                   83>%
     Tasmiæ khaïe Ãpaïe nisinno paï¬itavÃïijo taæ paribbÃjakaæ nisedhento dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,3.4(=324).2: MÃ brÃhmaïa ittaradassanena
                    vissÃsam Ãpajji catuppadassa,
                    daÊhappahÃraæ abhikaækhamÃno
                    avasakkatÅ dassati suppahÃran ti. || Ja_IV:94 ||>@

     Tattha ittaradassanenà ti khaïikadassanena.
     Tassa pana paï¬itavÃïijassa kathentass' eva meï¬ako vegenÃgantvà Ærumhi paharitvà tatth' eva vedanÃmattaæ katvà pÃtesi. So paridevamÃno nipajji. Satthà taæ kÃraïaæ pakÃsento tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,3.4(=324).3: Satthi bhaggÃ, pavaÂÂito khÃribhÃro,
                    sabbaæ bhaï¬aæ brÃhmaïass' Ådha bhinnaæ,
                    bÃhà paggayha kandati:
                    abhidhÃvatha, ha¤¤ate brahmacÃrÅti. || Ja_IV:95 ||>@

     Tass' attho: bhikkhave tassa paribbÃjakassa ÆruÂÂhikaæ bhaggaæ khÃribhÃro pavaÂÂito, tasmiæ pavaÂÂiyamÃne yaæ tatth' etassa brÃhmaïassa upakaraïabhaï¬aæ tam pi sabbaæ bhinnaæ, so ubho bÃhà ukkhipitvà parivÃretvà Âhitaparisaæ sandhÃya abhidhÃvatha ha¤¤ate brahmacÃrÅti vadanto kandati rodati paridevatÅti.
     Catutthaæ gÃthaæ paribbÃjako Ãha:

  @<Ja_IV,3.4(=324).4: Evaæ so nihato seti yo apÆjaæ namassati
                    yathÃham ajja pahato hato meï¬ena dummatÅti. || Ja_IV:96 ||>@

     Tattha apÆjan ti apÆjanÅyaæ, yathÃhamajjà 'ti yathà ahaæ ajja asantapaggahaæ katvà Âhito meï¬ena daÊhappahÃrena pahato hato etth' eva mÃrito,


#<[page 084]>#
%<84            IV. CatukkanipÃta.  3. KuÂidÆsakavagga. (33.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  dummatÅti duppa¤¤o, evaæ yo a¤¤o pi asantapaggahaæ karissati so ahaæ viya dukkhaæ anubhavissati.
     Iti so paridevanto tatth' eva jÅvitakkhayaæ patto ti.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà cammasÃÂako eÂarahi cammasÃÂako va, paï¬ito vÃïijo pana aham evÃ" 'ti. CammasÃÂakajÃtakaæ.

                      $<5. GodhajÃtaka.>$
     Samaïaæ taæ ma¤¤amÃno ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ kuhakaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ heÂÂhà vitthÃritam eva. IdhÃpi taæ bhikkhuæ Ãnetvà "ayaæ bhante bhikkhu kuhako" ti Satthu dassesuæ. Satthà "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' esa kuhako yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto godhayoniyaæ nibbattitvà vayappatto kÃyÆpapanno ara¤¤e vasati. Eko dussÅlatÃpaso pi tassa avidÆre païïasÃlaæ mÃpetvà vÃsaæ kappesi. Bodhisatto gocarÃya caranto taæ disvà "sÅlavantatÃpasassa païïasÃlà bhavissatÅti" tattha gantvà taæ vanditvà attano vasanaÂÂhÃnam eva gacchati. Ath' ekadivasaæ so kÆÂatÃpaso upaÂÂhÃkakulesu sampÃditamadhuramaæsaæ labhitvà "kiæ maæsaæ nÃm' etan" ti pucchitvà "godhamaæsan" ti sutvà rasataïhÃya abhibhÆto "mayhaæ assamapadaæ nibaddhaæ ÃgacchamÃnaæ godhaæ mÃretvà yathÃruciæ pacitvà khÃdissÃmÅti" sappidadhikaÂukabhaï¬ÃdÅni gahetvà tattha gantvà muggaraæ kÃsÃvena paÂicchÃdetvà Bodhisattassa Ãgamanaæ olokento païïasÃladvÃre upasantÆpasanto viya nisÅdi. So Ãgantvà taæ paduÂÂhindriyaæ disvà "iminà amhÃkaæ sajÃtikaæ maæsaæ khÃditaæ bhavissati,


#<[page 085]>#
%<                       5. GodhajÃtaka. (325.)                        85>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  pariggaïhissÃmi nan" ti adhovÃte Âhatvà sarÅragandhaæ ghÃyitvà sajÃtimaæsassa khÃditabhÃvaæ ¤atvà tÃpasaæ anupagamma paÂikkamitvà cari. So pi tassa anÃgamanaæ ¤atvà muggaraæ khipi. Muggaro sarÅre apatitvà naÇguÂÂhakoÂiyaæ pÃpuïi. TÃpaso "gaccha, viraddho smÅti" Ãha. Bodhisatto "man tÃva viraddho si, cattÃro pana apÃye na viraddho sÅti" palÃyitvà caækamanakoÂiyaæ ÂhitavammÅkaæ pavisitvà a¤¤ena chiddena sÅsaæ nÅharitvà tena saddhiæ sallapanto dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IV,3.5(=325).1: Samaïaæ taæ ma¤¤amÃno upaga¤chiæ asa¤¤ataæ,
                    so maæ daï¬ena pahÃsi yathà assamaïo tathÃ. || Ja_IV:97 ||>@

  @<Ja_IV,3.5(=325).2: Kin te jaÂÃhi dummedha, kin te ajinasÃÂiyÃ, (Dhp. v. 394.)
                    abhantaran te gahanaæ, bÃhiraæ parimajjasÅti. || Ja_IV:98 ||>@

     Tattha asa¤¤atan ti ahaæ kÃyÃdÅhi asa¤¤ataæ assamaïam eva samÃnaæ taæ samaïo eso ti samitapÃpatÃya samaïaæ ma¤¤amÃno upaga¤chiæ, pahÃsÅti pahari, ajinasÃÂiyà ti ekaæsaæ katvà pÃrutena ajinacammena tuyhaæ ko attho, abbhantarante gahanan ti tava sarÅrabbhantaraæ visapÆraæ viya alÃbu gÆthÃpÆro viya ÃvÃÂo ÃsÅvisapÆro viya vammiko kilesagahanaæ, bÃhiran ti kevalaæ bÃhiraæ sarÅraæ parimajjasi, taæ antopharusatÃya bahimaÂÂatÃya hatthilaï¬aæ viya assalaï¬aæ viya ca hoti.
     Taæ sutvà tÃpaso tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,3.5(=325).3: Ehi godha nivattassu, bhu¤ja sÃlÅnaæ odanaæ,
                    telaæ loïa¤ ca me atthi pahÆtaæ mayha pipphalin ti. || Ja_IV:99 ||>@


#<[page 086]>#
%<86               IV. CatukkanipÃta.  3. KuÂidÆsakavagga. (33.)>%
     Tattha pahÆtaæ mayha pipphalin ti na kevalaæ sÃliodanaæ telaloïam eva hiÇgujÅrakasiÇgiverakamaricapipphalippabhedaæ kaÂukabhaï¬am pi mayhaæ bahuæ atthi, tenÃbhisaækhataæ sÃlÅnam odanaæ bhu¤ja ehÅti.
     Taæ sutvà Bodhisatto catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,3.5(=325).4: Esa bhiyyo pavekkhÃmi vammÅkaæ sataporisaæ,
                    telaæ loïa¤ ca kin te si ahitaæ mayha pipphalin ti. || Ja_IV:100 ||>@

     Tattha pavekkhÃmÅti pavisissÃmi, ahitan ti yaæ etaæ tava kaÂukabhaï¬asaækhÃtaæ pipphaliæ etaæ mayhaæ ahitaæ asappÃyan ti.
     Eva¤ ca pana vatvà "are kÆÂajaÂila, sace idha vasissasi gocaragÃme manusseh' eva taæ `ayaæ coro' ti gÃhÃpetvà vippakÃraæ pÃpessÃmi, sÅghaæ palÃyassÆ" 'ti tajjesi. KÆÂajaÂilo tato palÃyi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà kÆÂajaÂilo ayaæ kuhakabhikkhu ahosi, godharÃjà aham evÃ" 'ti.
GodhajÃtakaæ.

                      $<6. KakkÃrujÃtaka.>$
     KÃyena yo nÃvahare ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Devadattaæ Ãrabbha kathesi. Tassa hi saæghaæ bhinditvà gatassa aggasÃvakehi saddhiæ parisÃya apakkantÃya uïhalohitaæ mukhato ugga¤chi. Atha bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso Devadatto musÃvÃdaæ katvà saæghaæ bhinditvà idÃni gilÃno hutvà mahÃdukkhaæ anubhotÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya na 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' esa musÃvÃdÅ yeva, na c' esa idÃn' eva musÃvÃdaæ katvà dukkhaæ anubhoti pubbe pi anubhoti yevÃ" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:


#<[page 087]>#
%<                          6. kakkÃrujÃtaka. (326.)                      87>%
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto TÃvatiæsabhavane a¤¤ataro devaputto ahosi.
Tena kho pana samayena BÃrÃïasiyaæ mahà ussavo ahosi.
BahÆ nÃgasupaïïà ca bhummaÂÂhakÃpi devà ca Ãgantvà ussavaæ olokayiæsu, TÃvatiæsabhavanato pi cattÃro devaputtà kakkÃrÆni nÃma dibbapupphÃni tehi katacumbaÂaæ pilandhitvà ussavadassanaæ agamiæsu, dvÃdasayojanikaæ nagaraæ tesaæ pupphÃnaæ gandhena ekagandhaæ ahosi. Manussà "imÃni pupphÃni kena pilandhÃnÅti" upadhÃrentà caranti. Devaputtà "amhe ete upadhÃrentÅti" vatvà rÃjaÇgaïà uppatitvà mahantena devÃnubhÃvenÃkÃse aÂÂhaæsu. MahÃjano sannipati.
RÃjÃpi saddhiæ uparÃjÃdÅhi agamÃsi. Atha ne "kataradevalokato ÃgacchathÃ" 'ti pucchiæsu. "TÃvatiæsadevalokato ÃgacchÃmÃ" 'ti. "Kena kammena Ãgat' atthÃ" 'ti. "UssavadassanatthÃyÃ" 'ti. "KiæpupphÃni nÃm' etÃnÅti". "DibbakakkÃrupupphÃni nÃmÃ" 'ti. "SÃmi, tumhÃkaæ devaloke a¤¤Ãni pilandheyyÃtha, imÃn' amhÃkaæ dethÃ" 'ti. Devaputtà "imÃni dibbapupphÃni mahÃnubhÃvÃna¤ ¤eva anucchavikÃni, manussaloke lÃmakÃnaæ duppa¤¤Ãnaæ hÅnÃdhimuttikÃnaæ dussÅlÃnaæ na anucchavikÃni, ye pana manussà imehi ca imehi ca guïehi samannÃgatà tesaæ etÃni anucchavikÃnÅti" eva¤ ca pana vatvà tesu jeÂÂhakadevaputto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,3.6(=326).1: KÃyena yo nÃvahare vÃcÃya na musà bhaïe
                    yaso laddhà na majjeyya sa ve kakkÃrum arahatÅti. || Ja_IV:101 ||>@


#<[page 088]>#
%<88               IV. CatukkanipÃta.  3. KuÂidÆsakavagga. (33.)>%
     Tass' attho: yo kÃyena parassa santakaæ tiïasalÃkam pi nÃvaharati vÃcÃya ca jÅvitaæ pariccajamÃno pi musÃvÃdaæ na bhaïati, desanÃsÅsam ev' etaæ: kÃyadvÃravacÅdvÃramanodvÃrehi pana yo dasa pi akusalakammapathe na karotÅti ayam ettha adhippÃyo, yaso laddhà ti issariya¤ ca labhitvà yo issariyamadamatto satiæ vissajjetvà pÃpakammaæ na karoti, sa ve evarÆpo imehi guïehi yutto puggalo imaæ dibbapuppham arahati, tasmà yo imehi guïehi sammannÃgato so imÃni pupphÃni yÃcatu, dassÃmÅti.
     Taæ sutvà purohito cintesi: "mayhaæ imesu guïesu eko pi n' atthi, musÃvÃdaæ pana katvà etÃni pupphÃni gahetvà pilandhissÃmi, evaæ maæ jano `guïasampanno ayan' ti jÃnissatÅti" so "ahaæ etehi guïehi samannÃgato" ti vatvà tÃni pupphÃni ÃharÃpetvà pilandhitvà dutiyaæ devaputtaæ yÃci.
So dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,3.6(=326).2: Dhammena vittam eseyya, na nikatyà dhanaæ hare,
                    bhoge laddhà na majjeyya, sa ve kakkÃrum arahatÅti. || Ja_IV:102 ||>@

     Tass' attho: dhammena parisuddhenÃjÅvena suvaïïarajatÃdivittaæ pariyeseyya, na nikatiyà ti na va¤canÃya dhanaæ hareyya, vatthÃbharaïÃdike bhoge labhitvà pamÃdaæ na pamajjeyya, evarÆpo imÃni pupphÃni arahati.
     Purohito "ahaæ etehi guïehi samannÃgato" ti vatvà tÃni pi ÃharÃpetvà pilandhitvà tatiyaæ devaputtaæ yÃci. So tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,3.6(=326).3: Yassa cittaæ ahÃliddaæ saddhà ca avirÃginÅ
                    eko sÃduæ na bhu¤jeyya sa ve kakkÃrum arahatÅti. || Ja_IV:103 ||>@

     Tass attho: yassa puggalassa cittaæ ahÃliddaæ haliddirÃgo viya na khippaæ bhijjati cirapemaæ hoti, saddhà ca avirÃginÅ kammaæ và vipÃkaæ và okappanÅyassa và puggalassa vacanaæ saddahitvà appamattaken' eva na chijjati na bhijjati, yo ca yÃcanake và a¤¤e và saævibhÃgÃrahe puggale bahikatvà eko va sÃdurasabhojanaæ na bhu¤jati saævibhajitvà va bhu¤jati so imÃni pupphÃni arahatÅti.


#<[page 089]>#
%<                       6. KakkÃrujÃtaka. (326.)                 89>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 
     Purohito "ahaæ etehi guïehi samannÃgato" ti vatvà tÃni pi ÃharÃpetvà pilandhitvà catutthaæ devaputtaæ yÃci.
So catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,3.6(=326).4: Sammukhà và parokkhà và yo sante na paribhÃsati
                    yathÃvÃdÅ tathÃkÃrÅ sa ve kakkÃrum arahatÅti. || Ja_IV:104 ||>@

     Tass' attho: yo puggalo sammukhà và parammukhà và sÅlÃdiguïayutte sante paï¬itapurise na akkosati na paribhÃsati yaæ vÃcÃya vadati tad eva kÃyena karoti so imÃni pupphÃni arahatÅti.
     Purohito "ahaæ etehi guïehi samannÃgato" ti vatvà tÃni pi ÃharÃpetvà pilandhi. Devaputtà cattÃri pi pupphacumbaÂÃni purohitassa datvà devalokam eva gatÃ. Tesaæ gatakÃle purohitassa sÅse mahatÅ vedanà uppajjati, tiïhena sikharena nimmathitaæ viya ayayantena pÅÊitaæ viya sÅsaæ ahosi.
So vedanÃmatto aparÃparaæ parivattamÃno mahÃsaddena viravi, "kim etan" ti ca vutte "ahaæ mam' antare avijjamÃne yeva guïe `atthÅti' musÃvÃdaæ katvà te devaputte pupphÃni yÃciæ, harath' etÃni mama sÅsato" ti Ãha. TÃni harantà harituæ nÃsakkhiæsu, ayapaÂÂena baddhÃni viya ahesuæ. Atha naæ ukkhipitvà gehaæ nayiæsu. Tassa tattha viravantassa satta divasà vÅtivattÃ. RÃjà amacce Ãmantetvà "dussÅlo brÃhmaïo marissati, kiæ karomÃ" 'ti Ãha. "Deva, puna ussavaæ kÃrema, devaputtà puna ÃgacchissantÅti". RÃjà puna ussavaæ kÃresi.


#<[page 090]>#
%<90               IV. CatukkanipÃta.  3. KuÂidÆsakavagga. (33.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Devaputtà puna Ãgantvà sakalanagaraæ pupphagandhena ekagandhaæ katvà tath' eva rÃjaÇgaïe aÂÂhaæsu. MahÃjano sannipati, dussÅlabrÃhmaïaæ Ãnetvà tesaæ purato urena nipajjÃpesuæ. So "jÅvitaæ me detha sÃmino" ti devaputte yÃci. Devaputtà "tuyhaæ dussÅlassa pÃpadhammassa ananucchavikÃn' etÃni pupphÃni, tvaæ amhe va¤cessÃmÅti sa¤¤Å ahosi, attano musÃvÃdaphalaæ laddhan" ti taæ mahÃjanamajjhe garahitvà sÅsato pupphacumbaÂaæ apanetvà mahÃjanassa ovÃdaæ datvà sakaÂÂhÃnam eva agamaæsu.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà brÃhmaïo Devadatto ahosi, tesu devaputtesu eko Kassapo eko MoggallÃno eko SÃriputto, jeÂÂhadevaputto pana aham evÃ" 'ti. KakkÃrujÃtakaæ.

                      $<7. KÃkÃtijÃtaka.>$
     VÃti cÃyaæ tato gandho ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ ukkaïÂhitabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Tadà hi Satthà taæ bhikkhuæ "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti pucchitvà "saccaæ bhante" ti vutte "kasmà ukkaïÂhito sÅti" "kilesavasena bhante" ti "bhikkhu, mÃtugÃmo nÃma arakkhiyo, na sakkà rakkhituæ, porÃïakapaï¬ità mÃtugÃmaæ mahÃsamuddamajjhe simbalidahavimÃne vasÃpetvÃpi rakkhituæ nÃsakkiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa aggamahesiyà kucchismiæ nibbattitvà vayappatto pitu accayena rajjaæ kÃresi. KÃkÃti nÃm' assa aggamahesÅ ahosi abhirÆpà devaccharà viya. Ayam ettha saækhepo,


#<[page 091]>#
%<                           7. KÃkÃtijÃtaka. (327.)                     91>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  vitthÃrato pana atÅtavatthuæ KuïÃlajÃtake Ãvibhavissati. Tadà pan' eko supaïïarÃjà manussavesenÃgantvà ra¤¤Ã saha jÆtaæ kÅÊanto KÃkÃtiyà aggamahesiyà paÂibaddhacitto taæ ÃdÃya supaïïabhavanaæ netvà tÃya saddhiæ abhirami. RÃjà devim apassanto NaÂakuveraæ nÃma gandhabbaæ "tvaæ vicinÃhi nan" ti Ãha. So taæ supaïïarÃjÃnaæ pariggahetvà ekasmiæ sare erakavane nipajjitvà tato supaïïassa gamanakÃle pattantare nisÅditvà supaïïabhavanaæ gantvà tÃya saddhiæ kilesasaæsaggaæ katvà puna tass' eva pattantare nisinno Ãgantvà supaïïassa ra¤¤Ã saha jÆtaæ kÅÊanakÃle attano vÅïaæ gahetvà jÆtamaï¬alaæ gantvà ra¤¤o santike Âhito gÅtakavasena paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,3.7(=327).1: VÃti cÃyaæ tato gandho yattha me vasatÅ piyÃ,
                    dÆre ito hi KÃkÃti yattha me nirato mano ti. || Ja_IV:105 ||>@

     Tattha gandho ti tassà dibbagandhavilittÃya sarÅragandho, yattha me ti yattha supaïïabhavane mama piyà vasati tato iminà saddhiæ katÃya kÃyasaæsaggÃya tassà imassa kÃyena saddhiæ Ãgato gandho vÃyatÅti adhippÃyo, dÆre ito hÅti imamhà ÂhÃnà dÆre, hikÃro nipÃtamatto, KÃkÃti devÅ, yattha me ti yassà upari mama mano nirato.
     Taæ sutvà supaïïo dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,3.7(=327).2: Kathaæ samuddaæ patari, kathaæ patari Kebukaæ,
                    kathaæ satta samuddÃni kathaæ simbalim ÃruhÅti. || Ja_IV:106 ||>@
     Tass' attho: tvaæ imaæ JambudÅpasamuddaæ tassa parato Kebukaæ nadiæ pabbatantaresu ÂhitÃni satta samuddÃni ca kathaæ tari, ken' upÃyena tiïïo, satta samuddÃni atikkamitvà Âhitaæ amhÃkaæ bhavanaæ simbalirukkha¤ ca kathaæ abhirÆhÅti.


#<[page 092]>#
%<92               IV. CatukkanipÃta.  3. KuÂidÆsakavagga. (33.)>%
     Taæ sutvà NaÂakuvero tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,3.7(=327).3: Tayà samuddam atariæ, tayà atari Kebukaæ,
                    tayà satta samuddÃni, tayà simbalim Ãruhin ti. || Ja_IV:107 ||>@

     Tattha tayà ti tayà karaïabhÆtena tava pattantare nisinno ahaæ sabbam etaæ akÃsin ti attho.
     Tato supaïïarÃjà catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,3.7(=327).4: Dhi-r-atthu maæ mahÃkÃyaæ, dhi-r-atthu maæ acetanaæ,
                    yattha jÃyÃy' ahaæ jÃraæ ÃvahÃmi vahÃmi và ti. || Ja_IV:108 ||>@

     Tattha dhiratthu man ti attÃnaæ garahanto Ãha, acetanan ti mahÃsarÅrattà lahubhÃvagarubhÃvassa ajÃnanatÃya acetanaæ, yatthà ti yasmÃ, idaæ vuttaæ hoti: yasmà ahaæ attano jÃyÃya jÃraæ imaæ gandhabbaæ pattantare nisinnaæ Ãnento ÃvahÃmi nento ca vahÃmi tasmà dhi-r-atthu man ti.
     So taæ Ãnetvà BÃrÃïasira¤¤o va datvà puna na agamÃsi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà NaÂakuvero ukkaïÂhitabhikkhu ahosi rÃjà aham evÃ" 'ti. KÃkÃtijÃtakaæ.

                      $<8. AnanusociyajÃtaka.>$
     Bahunnaæ vijjatÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ matabhariyakuÂumbikaæ Ãrabbha kathesi. So kira bhariyÃya matÃya na nahÃyati na bhu¤jati na kammante payojesi, a¤¤adatthu sokÃbhibhÆto ÃÊÃhanaæ gantvà paridevamÃno vicari, abbhantare pan' assa kÆÂe dÅpo viya sotÃpattimaggassa upanissayo jalati. Satthà paccÆsasamaye lokaæ olokento taæ disvà "imassa maæ Âhapetvà a¤¤o koci sokaæ haritvà sotÃpattimaggassa dÃyako n' atthi, bhavissÃmi 'ssa avassayo" ti pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂikkanto pacchÃsamaïaæ ÃdÃya tassa gehadvÃraæ patvà kuÂumbikena sutvà gamanaæ katapaccuggamanÃdisakkÃro pa¤¤attÃsane nisinno kuÂumbike Ãgantvà vanditvà ekamantaæ nisinne


#<[page 093]>#
%<                     8. AnanusociyajÃtaka. (328.)                   93>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "upÃsaka kiæ tuïhÅbhÆto sÅti" pucchitvà "Ãma bhante bhariyà me kÃlakatÃ, taæ anusocento cintemÅti" vutte "upÃsaka, bhijjanadhammaæ nÃma bhijjati, tasmiæ bhinne na yuttaæ cintetuæ, porÃïakapaï¬itÃpi bhariyÃya matÃya `bhijjanadhammaæ bhinnan' ti na cintayiæsÆ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ ahari:
     AtÅtavatthu DasanipÃte CullabodhijÃtake Ãvibhavissati.
Ayaæ pan' ettha saækhepo: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto brÃhmaïakule nibbattivà vayappatto TakkasilÃyaæ sabbasippÃni uggaïhitvà mÃtÃpitunnaæ santikaæ agamÃsi. Imasmiæ jÃtake MahÃsatto komÃrabrahmacÃrÅ ahosi. Ath' assa mÃtÃpitaro "dÃrapariyesanaæ karomÃ" 'ti Ãrocayiæsu. Bodhisatto "na mayhaæ gharÃvÃsen' attho, ahaæ tumhÃkaæ accayena pabbajissÃmÅti" vatvà tehi punappuna yÃcito ekaæ ka¤canarÆpaæ kÃretvà "evarÆpaæ kumÃrikaæ labhamÃno gaïhissÃmÅti" Ãha. Tassa mÃtÃpitaro "taæ ka¤canarÆpakaæ paÂicchannayÃne Ãropetvà gacchatha, JambudÅpatalaæ vicinantà yatth' evarÆpaæ brÃhmaïakumÃrikaæ passatha tattha imaæ ka¤canarÆpakaæ datvà taæ ÃnethÃ" 'ti mahantena parivÃrena manusse pesesuæ. Tasmiæ pana kÃle eko pu¤¤avà satto Brahmalokato cavitvà KÃsiraÂÂhe nigamagÃme asÅtikoÂivibhavassa brÃhmaïassa gehe kumÃrikà hutvà nibbatti, SammillabhÃsinÅti 'ssà nÃmaæ akaæsu. Sà soÊasavassakÃle abhirÆpà ahosi pÃsÃdikà devaccharapaÂibhÃgà sabbalakkhaïasampannÃ, tassÃpi kilesavasena cittaæ nÃma na uppannapubbaæ, accantabrahmacÃrinÅ ahosi. Ka¤canarÆpakaæ ÃdÃya vicarantà taæ gÃmaæ pÃpuïiæsu.


#<[page 094]>#
%<94               IV. CatukkanipÃta.  3. KuÂidÆÃkavagga. (33.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tattha manussà taæ disvà "asukabrÃhmaïassa dhÅtà SammillabhÃsinÅ kiækÃraïà idha ÂhitÃ" ti Ãhaæsu. Manussà taæ sutvà brÃhmaïakulaæ patvà SammillabhÃsinim vÃresuæ. Sà "ahaæ tumhÃkaæ accayena pabbajissÃmi, na me gharÃvÃsen' attho" ti mÃtÃpitunnaæ sÃsanaæ pesesi. Te "kiæ karosi kumÃrike" ti vatvà ka¤canarÆpaæ gahetvà taæ mahantena parivÃrena pesayiæsu. Bodhisattassa ca SammillabhÃsiniyà ca ubhinnam pi anicchantÃna¤ ¤eva maÇgalaæ kariæsu. Te ekagabbhe ekasmiæ sayane sayantÃpi na a¤¤ama¤¤aæ kilesavasena olokayiæsu, dve bhikkhÆ dve brahmà viya ca ekaÂÂhÃne vasiæsu.
AparabhÃge Bodhisattassa mÃtÃpitaro kÃlam akaæsu. So tesaæ sarÅrakiccaæ katvà SammillabhÃsiniæ pakkosÃpetvà "bhadde mama kulasantakà asÅtikoÂiyo, tava kulasantakà asÅtikoÂiyo, imaæ ettakaæ dhanaæ gahetvà kuÂumbaæ paÂipajja, ahaæ pabbajissÃmÅti" Ãha. "Ayyaputta, tayi pabbajante aham pi pabbajissÃmi, na sakkomi taæ jahitun" ti.
"Tena hi ehÅti" sabbaæ dhanaæ dÃnamukhe vissajjetvà kheÊapiï¬aæ viya sampattiæ cha¬¬etvà Himavantaæ pavisitvà ubho pi tÃpasapabbajjaæ pabbajitvà vanamÆlaphalÃhÃrà tattha ciraæ vasitvà loïambilasevanatthÃya Himavantà otaritvà anupubbena BÃrÃïasiæ patvà rÃjuyyÃne vasiæsu. Tesaæ tattha vasantÃnaæ sukhumÃlÃya paribbÃjikÃya nirojaæ missakabhattaæ paribhu¤jatiyà lohitapakkhandikÃbÃdho uppajji, sà sappÃyabhesajjaæ alabhamÃnà dubbalà ahosi. Bodhisatto bhikkhÃcÃravelÃya taæ pariggahetvà nagaradvÃraæ netvà ekissà sÃlÃya phalake nipajjÃpetvà sayaæ bhikkhÃya pÃvisi. Sà tasmiæ anikkhante yeva kÃlam akÃsi. MahÃjano paribbÃjikÃya rÆpasampattiæ disvà parivÃretvà rodati paridevati.


#<[page 095]>#
%<                        8. AnanusociyajÃtaka. (328.)                 95>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Bodhisatto bhikkhaæ caritvà Ãgato tassà matabhÃvaæ ¤atvà "bhijjanadhammaæ bhijjati, sabbe saækhÃrà aniccà evaægatikà yevÃ" 'ti vatvà tÃya nipannaphalakÃy' eva nisÅditvà missabhojanaæ bhu¤jitvà mukhaæ vikkhÃlesi. ParivÃretvà ÂhitamahÃjano "ayan te bhante paribbÃjikà kiæ hotÅti" pucchi. "GihikÃle me pÃdaparicÃrikà ahosÅti". "Bhante, mayaæ tÃva na santhambhÃma, rodÃma paridevÃma, tumhe kasmà na rodathÃ" 'ti. Bodhisatto "jÅvamÃnà tÃv' esà mama ki¤ci hoti, idÃni paralokasamaÇgitÃya na ki¤ci hoti, parajanavasaæ gatÃ, ahaæ kissa rodÃmÅti" mahÃjanassa dhammaæ desento imà gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IV,3.8(=328).1: Bahunnaæ vijjati bhotÅ, tehi kim me bhavissati,
                    tasmà etaæ na socÃmi piyaæ SammillabhÃsiniæ. || Ja_IV:109 ||>@

  @<Ja_IV,3.8(=328).2: Tan ta¤ ce anusoceyya yaæ yaæ tassa na vijjati
                    attÃnam anusoceyya sadà maccuvasaæ gataæ. || Ja_IV:110 ||>@

  @<Ja_IV,3.8(=328).3: Na h' eva Âhitaæ nÃsÅnaæ na sayÃnaæ na p' addhaguæ
                    yÃva pÃti nimisati tatrÃpi sarati-bbayo. || Ja_IV:111 ||>@

  @<Ja_IV,3.8(=328).4: Tatth' attani vata-ppaddhe vinÃbhÃve asaæsaye
                    sesaæ sesaæ dayitabbaæ vÅtaæ ananusocitan ti. || Ja_IV:112 ||>@

     Tattha bahunnaæ vijjati bhotÅti ayaæ bhotÅ amhe cha¬¬etvà idÃni a¤¤esaæ bahunnaæ matasattÃnaæ antare vijjati saævijjati, tehi me kiæ bhavissatÅti tehi matakasattehi saddhiæ vattamÃnà idÃn' esà kiæ bhavissati,


#<[page 096]>#
%<96               IV. CatukkanipÃta.  3. KuÂidÆsakavagga. (33.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tehi và sattehi atirekasambandhanavasen' esà mayhaæ kiæ bhavissati, kà nÃma bhavissati, kiæ bhariyà udÃhu bhaginÅti, tehi mekan ti pi pÃÂho, tehi matakehi saddhiæ idam pi me kalebaraæ ekaæ bhavissatÅti attho, tasmà ti yasmà esà matakesu saækhaæ gatà mayhaæ sà na ki¤ci hoti tasmà etaæ na socÃmÅti, yaæ yaæ tassà 'ti yaæ yaæ tassa anusocakassa sattassa na vijjati n' atthi mataæ niruddhaæ taæ taæ sace anusoceyyà 'ti attho, yassà ti pi pÃÂho, yaæ yaæ yassa na vijjati taæ taæ sace anusoceyyà 'ti attho, maccuvasaæ gatan ti evaæ sante niccaæ maccuvasaæ gataæ gacchantaæ attÃnam eva anusoceyya, ten' assa asocanakÃlo yeva na bhaveyyà 'ti attho, tatiyagÃthÃya na heva Âhitaæ na nisinnaæ na nipannaæ na paddhaguæ ka¤ci sattaæ ÃyusaækhÃro anugacchatÅti pÃÂhaseso, tattha paddhagun ti samparivattetvà caramÃnaæ, idaæ vuttaæ hoti: ime sattà catÆsu iriyÃpathesu mattà viharanti, ÃyusaækhÃrà pana rattiæ ca divà ca sabbiriyÃpathesu appamattà attano khayagamanakammam eva karontÅti, yÃvà 'ti yÃva, pÃtÅti ummisati, ayaæ tasmiæ kÃle vohÃro, idaæ vuttaæ hoti:
yÃva ummisati ca nimisati ca tatrÃpi evaæ appamattake kÃle imesaæ sattÃnaæ saratibbayo ti tÅsu vayesu so so vayo parihÃyat' eva nassatÅti, tatthattanivatappaddhe ti tattha te attani vata paddhe, idaæ vuttaæ hoti: tasmiæ vata evaæ saramÃne vaye ayaæ attà ti saækhaæ gato attabhÃvo paddho hoti vayena a¬¬ho upa¬¬ho aparipuïïo va hoti, evaæ tattha imasmiæ attani paddhe yo v' esa tattha tattha nibbattÃnaæ sattÃnaæ vinÃbhÃvo asaæsayo tasmiæ vinÃbhÃve pi asaæsaye nissaæsaye yaæ bhÆÂaæ sesaæ amataæ taæ sesaæ jÅvamÃnaæ, jÅvamÃnam eva dayitabbaæ dayÃyitabbaæ mettÃyitabbaæ, ayaæ satto Ãrogo hotu avyÃpajjho, evaæ tasmiæ mettÃbhÃvanà kÃtabbÃ,


#<[page 097]>#
%<                          9. KÃlabÃhujÃtaka. (329.)                     97>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  yaæ pan' etaæ vÅtaæ vigataæ mataæ ananusociyaæ na anusocitabban ti.
     Evaæ MahÃsatto catÆhi gÃthÃhi aniccatÃkÃraæ dÅpento dhammaæ desesi. MahÃjano paribbÃjikÃya sÃrÅrakiccaæ akÃsi.
Bodhisatto Himavantaæ pavisitvà jhÃnÃbhi¤¤aæ nibbattetvà Brahmaloka-parÃyano ahosi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne kuÂumbiko sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà SammillabhÃsinÅ RÃhulamÃtà ahosi, tÃpaso pana aham evÃ" 'ti. AnanusociyajÃtakaæ.

                      $<9. KÃlabÃhujÃtaka.>$
     Yaæ annapÃnassà 'ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto hatalÃbhasakkÃraæ Devadattaæ Ãrabbha kathesi. Devadattena hi TathÃgate aÂÂhÃne kopaæ bandhitvà dhanuggahesu payojitesu NÃlÃgirivissajjanen' assa doso pÃkaÂo jÃto. Ath' assa paÂÂhapitÃni dhurabhattÃdÅni manussà hariæsu. RÃjÃpi naæ na olokesi. So hatalÃbhasakkÃro kulesu vi¤¤Ãpetvà bhu¤janto cari. BhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso Devadatto `lÃbhasakkÃraæ uppÃdessÃmÅti' uppannam pi thiraæ kÃtuæ nÃsakkhÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' esa hatalÃbhasakkÃro ahosÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Dhana¤jaye rajjaæ kÃrente Bodhisatto RÃdho nÃma suko ahosi mahÃsarÅro paripuïïagatto, kaniÂÂho pan' assa PoÂÂhapÃdo nÃma. Eko luddako te dve pi jane bandhitvà netvà BÃrÃïasira¤¤o adÃsi. RÃjà ubho pi te suvaïïapa¤jare pakkhipitvà suvaïïataÂÂake madhulÃje khÃdÃpento sakkharodakaæ pÃyento paÂijaggi,


#<[page 098]>#
%<98           IV. CatukkanipÃta.  3. KuÂidÆsakavagga. (33.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sakkÃro mahà ahosi, lÃbhaggayasaggappattà ahesuæ. Ath' eko vanacarako KÃlabÃhun nÃm' ekaæ mahÃkÃlamakkaÂaæ Ãnetvà ra¤¤o adÃsi, tassa pacchà Ãgatattà mahantataro lÃbhasakkÃro ahosi, sukÃnaæ parihÃyi. Bodhisatto tÃdilakkhaïayogà na ki¤ci Ãha, kaniÂÂho pan' assa tÃdilakkhaïÃbhÃvà taæ makkaÂassa sakkÃraæ asahanto "bhÃtika, pubbe imasmiæ rÃjakule sÃdurasakhÃdaniyÃdiæ amhÃkam eva denti, idÃni mayaæ na labhÃma, KÃlabÃhumakkaÂass' eva haranti, mayaæ Dhana¤jayara¤¤o santikà lÃbhasakkÃraæ alabhantà imasmiæ ÂhÃne kiæ karissÃma, ehi ara¤¤am eva gantvà vasissÃmÃ" 'ti tena saddhiæ sallapanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,3.9(=329).1: Yaæ annapÃn' assa pure labhÃma
                    taæ dÃni sÃkhÃmigam eva gacchati,
                    gacchÃma dÃni vanam eva RÃdha
                    asakkatà v' amhà Dhana¤jayÃyà 'ti. || Ja_IV:113 ||>@

     Tattha yaæ annapÃnassà 'ti yaæ annapÃnaæ assa ra¤¤o santikÃ, upayogatthe sÃmivacanaæ, Dhana¤jayÃyà 'ti karaïatthe sampadÃnaæ, Dhana¤jayena asakkatà vamha, annapÃna¤ ca na labhÃma iminà ca asakkat' amhà 'ti attho.
     Taæ sutvà RÃdho dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,3.9(=329).2: LÃbho alÃbho ayaso yaso ca (Dasaratha-JÃt. p.9.)
                    nindà pasaæsà ca sukha¤ ca dukkhaæ
                    ete aniccà manujesu dhammÃ,
                    mà soca, kiæ socasi PoÂÂhapÃdà 'ti. || Ja_IV:114 ||>@

     Tattha yaso ti issariyaparivÃro, ayaso ti tassÃbhÃvo, ete ti ete aÂÂha lokadhammà manujesu aniccÃ, lÃbhaggappattà hutvÃpi aparena samayena appalÃbhà appesakkhà honti,


#<[page 099]>#
%<                      9. KÃlabÃhujÃtaka. (329.)                     99>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  niccalÃbhino n' atthi, yasÃdisu pi es' eva nayo.
     Taæ sutvà PoÂÂhapÃdo makkaÂe usÆyaæ apanetuæ asakkonto tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,3.9(=329).3: Addhà tuvaæ paï¬itako si RÃdha,
                    jÃnÃsi atthÃni anÃgatÃni,
                    kathan nu sÃkhÃmigaæ dakkhisÃma
                    nibbÃpitaæ rÃjakulato va jamman ti. || Ja_IV:115 ||>@

     Tattha kathan nÆ 'ti kena nu kho upÃyena, dakkhisÃmà 'ti dakkhissÃma, nibbÃpitan ti nicchuddhaæ nikkhÃmitaæ, jammaæ ti lÃmakaæ.
     Taæ sutvà RÃdho catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,3.9(=329).4: CÃleti kaïïaæ, bhakuÂiæ karoti,
                    muhuæ muhuæ bhÃyayate kumÃre,
                    sayam eva taæ kÃhati KÃlabÃhu
                    yenÃrakà Âhassati annapÃnà ti. || Ja_IV:116 ||>@

     Tattha bhÃyayate kumÃre ti rÃjakumÃre utrÃseti, yenà 'ti yena kÃraïena, Ãrakà ÂhassatÅti yena kÃraïena imamhà annapÃnà dÆre Âhassati sayam eva taæ kÃraïaæ karissati, mà tvaæ etassa cintayÅti attho.
     KÃlabÃhu pi katipÃhen' eva rÃjakumÃrÃnaæ purato kaïïacÃlanÃdÅni karonto kumÃre bhÃyÃpesi, te bhÅtà vissaram akaæsu. RÃjà "kim etan" ti pucchitvà tam atthaæ sutvà "nikka¬¬hatha nan" ti makkaÂaæ nikka¬¬hÃpesi, sukÃnaæ lÃbhasakkÃro pÃkatiko va ahosi.


#<[page 100]>#
%<100               IV. CatukkanipÃta.  3. KuÂidÆsakavagga. (33.)>%
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà KÃlabÃhu Devadatto ahosi, PoÂÂhapÃdo ùnando, RÃdho pana aham evÃ" 'ti. KÃlabÃhujÃtakaæ.

                      $<10. SÅlavÅmaæsajÃtaka.>$
     SÅlaæ kireva kalyÃïan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto sÅlavÅmaæsakabrÃhmaïaæ Ãrabbha kathesi. Dve pi vatthÆni heÂÂhà kathitÃn' eva, idha pana Bodhisatto BÃrÃïasira¤¤o purohito ahosi.
     So attano sÅlaæ vÅmaæsanto tÅïi divasÃni hera¤¤ikaphalakato kahÃpaïaæ gaïhi. Taæ "coro" ti ra¤¤o dassesuæ. So ra¤¤o santike Âhito

  @<Ja_IV,3.10(=330).1: SÅlaæ kir' eva kalyÃïaæ, sÅlaæ loke anuttaraæ,
                    passa: ghoraviso nÃgo sÅlavà ti na ha¤¤atÅti. || Ja_IV:117 ||>@

paÂhamagÃthÃya sÅlaæ vaïïetvà rÃjÃnaæ pabbajjaæ anujÃnÃpetvà pabbajituæ gacchati. Ath' ekasmiæ sÆnÃpaïe seno maæsapesiæ gahetvà ÃkÃsaæ pakkhandi. Tam a¤¤e sakuïà parivÃretvà pÃdanakhatuï¬akÃdÅhi paharanti. So taæ dukkhaæ sahituæ asakkonto maæsapesiæ cha¬¬esi. Aparo gaïhi.
So pi tath' eva viheÂhiyamÃno cha¬¬esi. Ath' a¤¤o gaïhÅti evaæ yo yo gaïhi taæ taæ sakuïà anubandhiæsu, yo yo cha¬¬esi so so sukhito ahosi. Bodhisatto taæ disvà "ime kÃmà nÃma maæsapesÆpamÃ, ete gaïhantÃnaæ yeva dukkhaæ vissajjentÃnaæ sukhan" ti cintetvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,3.10(=330).2: YÃvad ev' ass' ahÆ ki¤ci tÃvad eva akhÃdisu
                    saægamma kulalà loke, na hiæsanti aki¤canan ti. || Ja_IV:118 ||>@


#<[page 101]>#
%<                       10. SilavÅmaæsajÃtaka (330.)                 101>%
     Tass' attho: yÃvad eva assa senassa ahu ki¤ci mukhena gahitaæ maæsakhaï¬aæ tÃvad eva naæ imasmiæ loke kulalà samÃgantvà khÃdiæsu, tasmiæ pana vissaÂÂhe tam enaæ aki¤canaæ nippalibodhaæ pakkhiæ sesapakkhino na hiæsantÅti.
     So nagarà nikkhamitvà antarÃmagge ekasmiæ gÃme sÃyaæ ekassa gehe nipajji. Tattha pana PiÇgalà nÃma dÃsÅ "asukavelÃya nÃma ÃgaccheyyÃsÅti" ekena purisena saddhiæ saæketam akÃsi. Sà sÃmikÃnaæ pÃde dhovitvà tesu nipannesu tassÃgamanaæ olokentÅ ummÃre nisÅditvà "idÃni Ãgamissati idÃni ÃgamissatÅti" paÂhamayÃmam pi majjhimayÃmam pi vÅtinÃmesi, paccÆsasamaye pana "na so idÃni ÃgamissatÅti" chinnÃsà hutvà nipajjitvà niddaæ okkami. Bodhisatto idaæ kÃraïaæ disvà "ayaæ `dÃni puriso ÃgamissatÅti' ÃsÃya ettakaæ kÃlaæ nisinnà idÃni 'ssa anÃgamanabhÃvaæ ¤atvà chinnÃsà hutvà sukhaæ supati, kilesesu hi Ãsà nÃma dukkhaæ nirÃsÃbhÃvo ca sukhan" ti cintetvà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,3.10(=330).3: Sukhaæ nirÃsà supati, Ãsà phalavatÅ sukhÃ,
                    Ãsaæ nirÃsaæ katvÃna sukhaæ supati PiÇgalà ti. || Ja_IV:119 ||>@

     Tattha phalavatÅti yassà ÃsÃya phalaæ laddhaæ hoti sà tassa phalassa sukhatÃya sukhà nÃma, nirÃsaæ katvà anÃsaæ katvà chinditvà pajahitvà ti attho, PiÇgalà ti PiÇgalà dÃsÅ idÃni sukhaæ supatÅti.
     So punadivase tato gÃmà ara¤¤aæ pavisanto ara¤¤e ekaæ tÃpasaæ jhÃnaæ appetvà nisinnaæ disvà "idhaloke ca paraloke ca jhÃnasukhato uttaritaraæ sukhaæ n' atthÅti" cintetvà catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,3.10(=330).4: Na samÃdhiparo atthi asmiæ loke paramhi ca,
                    na paraæ nÃpi attÃnaæ vihiæsati samÃhito ti. || Ja_IV:120 ||>@


#<[page 102]>#
%<102                 IV. CatukkanipÃta.  4. Kokilavagga. (34.)>%
     Tattha na samÃdhiparo ti samÃdhito paro a¤¤o sukhadhammo nÃma n' atthÅti.
     So ara¤¤aæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbajitvà jhÃnÃbhi¤¤aæ uppÃdetvà Brahmaloka-parÃyano ahosi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà purohito aham evÃ" 'ti. SÅlavÅmaæsajÃtakaæ. KuÂidÆsakavaggo tatiyo.

                          4. KOKILAVAGGA.

                      $<1. KokÃlikajÃtaka.>$
     Yo ve kÃle asampatte ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto KokÃlikaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ TakkÃrikajÃtake vitthÃritaæ.
     AtÅte pana BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa amaccaratanaæ ahosi. RÃjà bahubhÃïÅ ahosi. Bodhisatto "tassa taæ bahubhÃïitaæ nisedhessÃmÅti" ekaæ upamaæ upadhÃrento vicarati. Ath' ekadivasaæ rÃjà uyyÃnaæ gantvà maÇgalasilÃpaÂÂe nisÅdi. Tass' upari ambarukkho atthi, tatth' ekasmiæ kÃkakulÃvake kÃÊakokilà attano aï¬akaæ nikkhipitvà agamÃsi. KÃkÅ taæ kokilaï¬akaæ paÂijaggi. AparabhÃge tato kokilapotako nikkhami.
KÃkÅ "putto me" 'ti sa¤¤Ãya mukhatuï¬akena gocaraæ Ãharitvà taæ paÂijaggi. So avirÆÊhapakkho akÃle yeva kokilaravaæ ravi. KÃkÅ "ayaæ idÃn' eva tÃva a¤¤aæ ravaæ ravati,


#<[page 103]>#
%<                          1. KokÃlikajÃtaka. (331.)                103>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  va¬¬hanto kiæ karissatÅti" tuï¬ena koÂÂetvà mÃretvà kulÃvakà pÃtesi. So ra¤¤o pÃdamÆle pati. RÃjà Bodhisattaæ pucchi: "kim etaæ sahÃyÃ" 'ti. Bodhisatto "ahaæ rÃjÃnaæ vinetuæ ekaæ upamaæ pariyesÃmi, laddhà dÃni p' esÃ" ti cintetvà "mahÃrÃja, atimukharà akÃle bahubhÃïino evarÆpaæ labhanti, ayaæ mahÃrÃja kokilapotako kÃkiyà puÂÂho avirÆÊhapakkho akÃle yeva viravi, atha naæ kÃkÅ `nÃyaæ mama puttako' ti ¤atvà mukhatuï¬ena koÂÂetvà mÃretvà pÃtesi, manussà và hontu tiracchÃnà và akÃle bahubhÃïino evarÆpaæ dukkhaæ anubhavantÅti" vatvà imà gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IV,4.1(=331).1: Yo ve kÃle asampatte ativelaæ pabhÃsati
                    evaæ so nihato seti kokilÃyeva atrajo. || Ja_IV:121 ||>@

  @<Ja_IV,4.1(=331).2: Na hi satthaæ sunisitaæ visaæ halÃhalaæ iva
                    evaæ nikaÂÂhe pÃteti vÃcà dubbhÃsità yathÃ. || Ja_IV:122 ||>@

  @<Ja_IV,4.1(=331).3: Tasmà kÃle akÃle và vÃcaæ rakkheyya paï¬ito,
                    nÃtivelaæ pabhÃseyya api attasamamhi ca. || Ja_IV:123 ||>@

  @<Ja_IV,4.1(=331).4: Yo ca kÃle mitam bhÃse matipubbo vicakkhaïo
                    sabbe amitte Ãdeti supaïïo uragaæ ivà ti. || Ja_IV:124 ||>@

     Tattha kÃle asampatte ti attano vacanakÃle asampatte, ativelan ti velÃtikkantaæ katvà atirekappamÃïaæ bhÃsati, halÃhalaæ ivà 'ti halÃhalam iva, nikaÂÂhe ti tasmi¤ ¤eva khaïe appamattake kÃle, tasmà ti yasmà sunisità satthà halÃhalavisato pi khippataraæ dubbhÃsitavacanam eva pÃteti tasmÃ,


#<[page 104]>#
%<104                 IV. CatukkanipÃta.  4. Kokilavagga. (34.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kÃle akÃle và ti vattuæ yuttakÃle ca akÃle ca vÃcaæ rakkhetha, ativelaæ na bhÃseyya, api attanà same ti nÃnÃkaraïe pi puggale ti attho, matipubbo ti matiæ purecÃrikaæ katvà kathanena matipubbo, vicakkhaïo ti ¤Ãïena vicÃretvà atthavindanapuggalo vicakkhaïo nÃma, uragaæ ivà ti uragam iva, idaæ vuttaæ hoti: yathà supaïïo samuddaæ khobhetvà mahÃbhogaæ uragaæ Ãdeti gaïhÃti Ãdiyitvà ca naæ simbaliæ Ãropetvà maæsaæ khÃdati evam eva yo matipubbaÇgamo vicakkhaïo vattuæ yuttakÃle mitaæ bhÃsati so sabbe amitte Ãdeti gaïhÃti attano vase vattetÅti.
     RÃjà Bodhisattassa dhammadesanaæ sutvà tato paÂÂhÃya mitabhÃïÅ ahosi, yasa¤ c' assa va¬¬hetvà mahantataraæ adÃsi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà kokilapotako KokÃliko ahosi, paï¬itÃmacco pana aham evÃ" 'ti.
KokÃlikajÃtakaæ.

                      $<2. RathalaÂÂhijÃtaka.>$
     Api hantvà hato brÆtÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Kosalara¤¤o purohitaæ Ãrabbha kathesi. So kira rathena attano bhogagÃmakaæ gacchanto sambÃdhe magge rathaæ pÃjento ekaæ sakaÂasatthaæ disvà "tumhÃkaæ sakaÂaæ apanetha apanethÃ" 'ti gacchanto sakaÂe anapanÅyamÃne kujjhitvà patodalaÂÂhiæ purimasakaÂe sÃkaÂikassa khipi. Sà rathadhure paÂihatà nivattitvà tass' eva nalÃÂaæ pahari, tÃvad eva nalÃÂe gaï¬o uÂÂhahi.
So nivattitvà "sÃkaÂikehi pahaÂo 'mhÅti" ra¤¤o Ãrocesi. SÃkaÂike pakkosÃpetvà vinicchinantà tass' eva dosaæ addasaæsu. Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso, ra¤¤o kira purohito `sÃkaÂikehi pahaÂo mhÅti' aÂÂaæ karonto sayam eva parajjhÅti".


#<[page 105]>#
%<                        2. RathalaÂÂhijÃtaka. (332.)                   105>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannissinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' esa evarÆpaæ karot' evÃ" 'ti vÃtvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tass' eva vinicchayÃmacco ahosi. Atha ra¤¤o purohito rathena attano bhogagÃmaæ gacchanto ti sabbaæ purimasadisam eva, idha pana tena ra¤¤o Ãrocite rÃjà sayaæ vinicchaye nisÅditvà sÃkaÂike pakkosÃpetvà kammaæ asodhetvà va "tumhehi mama purohitaæ koÂÂetvà nalÃÂe gaï¬o uÂÂhÃpito" ti vatvà "sabbassaharaïaæ tesaæ karothÃ" 'ti Ãha.
Atha naæ Bodhisatto "tumhe mahÃrÃja kammaæ asodhetvà va etesaæ sabbassaæ harÃpetha, ekacce pana attanà va attÃnaæ paharitvÃpi `parena pahaÂ' amhÃ' 'ti vadanti, tasmà avinicchitvà kÃtuæ na yuttaæ rajjaæ kÃrentena nÃma, nisÃmetvà kammaæ kÃtuæ vaÂÂatÅti" vatvà imà gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IV,4.2(=332).1: Api hantvà hato brÆti jetvà jino ti bhÃsati,
                    pubb' ev' akkhÃyino rÃja ekadatthu na saddahe. || Ja_IV:125 ||>@

  @<Ja_IV,4.2(=332).2: Tasmà paï¬ita jÃtiso suïeyya itarassa pi,
                    ubhinnaæ vacanaæ sutvà yathà dhammo tathà kare. || Ja_IV:126 ||>@

  @<Ja_IV,4.2(=332).3: Alaso gihÅ kÃmabhogÅ na sÃdhu,
                    asa¤¤ato pabbajito na sÃdhu,
                    rÃjà na sÃdhu anisammakÃrÅ,
                    yo paï¬ito kodhano taæ na sÃdhu. || Ja_IV:127 ||>@


#<[page 106]>#
%<106                 IV. CatukkanipÃta.  4. Kokilavagga. (34.)>%

  @<Ja_IV,4.2(=332).4: Nisamma khattiyo kayirà nÃnisamma disampati,
                    nisammakÃrino rÃja yaso kittÅ ca va¬¬hatÅti. || Ja_IV:128 ||>@

     Tattha api hantvà ti api eko attanà va attÃnaæ hantvà parena hato 'mhÅti brÆti katheti, jetvà jino ti sayaæ và pana paraæ jitvà ahaæ jito 'mhÅti bhÃsati, ekadatthÆ 'ti mahÃrÃja pubbam eva rÃjakulaæ patvà akkhÃyantassa pubbakkhÃyino ekadatthu na saddahe, ekaæsena vacanaæ na saddaheyya, tasmà ti yasmà paÂhamataraæ Ãgantvà kathentassa ekaæsena vacanaæ na saddahÃtabbaæ tasmà yathà dhammo ti yathà vinicchayasabhÃvo Âhito tathà kareyya, asa¤¤ato ti kÃyÃdÅhi asa¤¤ato dussÅlo, taæ na sÃdhÆ 'ti taæ tassa puï¬itassa ¤Ãïavato puggalassa aÂhÃnagÃhivasena daÊhakopasaækhÃtaæ kodhanaæ taæ na sÃdhu, nÃnisammà 'ti na anisÃmetvÃ, disampatÅti disÃnaæ pati mahÃrÃja, yaso kittÅ cà 'ti issariyaparisaparivÃro c' eva kittisaddo ca va¬¬hatÅti.
     RÃjà Bodhisattassa vacanaæ {sutvÃ} dhammena vinicchini, dhammena vinicchiyamÃne brÃhmaïass' eva doso jÃto ti.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà brÃhmaïo va etarahi brÃhmaïo, paï¬itÃmacco aham evÃ" 'ti.
RathalaÂÂhijÃtakaæ.

                      $<3. GodhajÃtaka.>$
     Tadeva me tvan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ kuÂumbikaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ heÂÂhà vitthÃritam eva. Idha pana tesaæ uddhÃraæ sÃdhetvà ÃgacchantÃnaæ antarÃmagge luddakà "ubho pi khÃdathÃ" ti ekaæ pakkagodhaæ adaæsu.
So puriso bhariyaæ pÃnÅyatthÃya pesetvà sabbaæ godhaæ khÃditvà tassà ÃgatakÃle "bhadde godhà palÃtÃ" ti Ãha. "SÃdhu sÃmi, pakkagodhÃya palÃyantiyà kiæ sakkà kÃtun" ti. Sà Jetavane pÃnÅyaæ pivitvà Satthu santike nisinnÃpi SatthÃrÃ


#<[page 107]>#
%<                   3. GodhÃjÃtaka. (333.)                107>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "kiæ upÃsike ayaæ te hitakÃmo sasneho upakÃrako" ti pucchità "bhante ahaæ etassa hitakÃmà sasnehÃ, ayaæ pana mayi nisneho" ti Ãha. Satthà "hotu, ma cintayi, evaæ nÃm' esa karoti, yadà pana te guïaæ sarati tadà tuyhaæ ¤eva sabbissariyaæ detÅti" vatvà tehi yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅtam pi heÂÂhÃvuttasadisam eva, idha pana tesaæ nivattantÃnaæ antarÃmagge luddakà tesaæ kilantabhÃvaæ disvà "dve pi janà khÃdathÃ" 'ti ekaæ pakkagodhaæ adaæsu.
RÃjadhÅtà naæ valliyà bandhitvà ÃdÃya maggaæ paÂipajji.
Te ekaæ saraæ disvà maggà okkamma assatthamÆle nisÅdiæsu. RÃjaputto "gaccha bhadde, sarato paduminipaïïena udakaæ Ãhara, maæsaæ khÃdissÃmÃ" 'ti Ãha. Sà godhaæ sÃkhÃya laggetvà pÃnÅyatthÃya gatÃ. Itaro sabbaæ godhaæ khÃditvà agganaÇguÂÂhaæ gahetvà parammukho nisÅdi. So tÃya pÃnÅyaæ gahetvà ÃgatÃya "bhadde, godhà sÃkhÃya otaritvà vammÅkaæ pÃvisi, ahaæ dhÃvitvà agganaÇguÂÂhe gahesiæ, gahitaÂÂhÃnaæ hatthe yeva katvà bhinditvà bilaæ paviÂÂhÃ" ti Ãha. "Hotu deva, pakkagodhÃya palÃyantiyà mayaæ kiæ karissÃma, ehi gacchÃmÃ" 'ti pÃnÅyaæ pivitvà BÃrÃïasiæ agamaæsu. RÃjaputto rajjaæ patvà taæ aggamahesiÂÂhÃne Âhapesi, sakkÃrasammÃno pan' assà n' atthi.
Bodhisatto tassà sakkÃraæ kÃretukÃmo ra¤¤o santike Âhatvà "nanu mayaæ ayye tumhÃkaæ santikà ki¤ci na labhÃma, kiæ na olokethÃ" 'ti Ãha. "TÃta, aham eva ra¤¤o santikà ki¤ci na labhÃmi, tuyhaæ kiæ dassÃmi, rÃjÃpi mayhaæ idÃni kiæ dassati, so ara¤¤ato ÃgamanakÃle pakkagodhaæ ekako va khÃdÅti".


#<[page 108]>#
%<108                 IV. CatukkanipÃta.  4. Kokilavagga. (34.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Ayye, na devo evarÆpaæ karissati, mà evaæ avacutthÃ" 'ti. Atha naæ devÅ "tuyhaæ taæ tÃta na pÃkaÂaæ, ra¤¤o yeva pÃkaÂaæ mayha¤ cÃ" 'ti vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,4.3(=333).1: Tadeva me tvaæ vidito vanamajjhe rathesabha
                    yassa te khaggabaddhassa sannaddhassa tirÅÂino
                    assatthadumasÃkhÃya pakkagodhà palÃyathà 'ti. || Ja_IV:129 ||>@

     Tattha tadevà 'ti tasmiæ ¤eva kÃle ayaæ mayhaæ adÃyako akÃrako ti evaæ tvaæ vidito, a¤¤e pana tava sabhÃvaæ na jÃnantÅti attho, khaggabaddhassà 'ti baddhakhaggassa, tirÅÂino ti tirÅÂivatthaæ nivatthassa, maggÃgamanakÃle pakkà ti aÇgÃrapakkà godhà palÃyathà 'ti.
     Evaæ ra¤¤o katadosaæ parisamajjhe pÃkaÂaæ katvà kathesi. Taæ sutvà Bodhisatto "ayye devassa appiyakÃlato pabhuti ubhinnam pi aphÃsukaæ katvà kasmà idha vasathÃ" 'ti vatvà dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IV,4.3(=333).2: Name namantassa, bhaje bhajantaæ,   (vol.II p.205, Minayef,
                    kiccÃnukubbassa kareyya kiccaæ,      Gr.Palie p.XXVIII.)
                    nÃnatthakÃmassa kareyya atthaæ,
                    asambhajantam pi na sambhajeyya. || Ja_IV:130 ||>@

  @<Ja_IV,4.3(=333).3: Caje cajantaæ, vanathaæ na kayirÃ,
                    apetacittena na sambhajeyya,
                    dijo dumaæ khÅïaphalan ti ¤atvÃ
                    a¤¤aæ samekkheyya, mahà hi loko ti. || Ja_IV:131 ||>@

     Tattha name namantassà 'ti yo attÃnaæ muducittena namati tass' eva paÂinameyya, kiccÃnukubbassà 'ti attano uppannaæ kiccaæ anukubbantass' eva, anatthakÃmassà 'ti ava¬¬hikÃmassa, vanathaæ na kayirà ti tasmiæ cajante taïhÃsnehaæ na kareyya,


#<[page 109]>#
%<                           3. GodhajÃtaka. (333.)                    109>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  apetacittenà 'ti apagatacittena, na sambhajeyyà 'ti na samÃgaccheyya, a¤¤aæ samekkheyyà 'ti a¤¤aæ olokeyya, yathà dijo khÅïaphalaæ rukkhaæ ¤atvà a¤¤aæ phalabharitaæ rukkhaæ gacchati tathà khÅïarÃgaæ purisaæ ¤atvà a¤¤aæ sasnehaæ upagaccheyyà 'ti adhippÃyo.
     RÃjà Bodhisatte kathente yeva tassà guïaæ saritvà "bhadde ettakaæ kÃlaæ tava guïaæ na sallakkhesiæ, paï¬itassa me kathÃya sallakkhitaæ, mamÃparÃdhaæ saha, idaæ sakalarajjaæ tuyh' eva dammÅti" vatvà catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,4.3(=333).4: So te karissÃmi yathÃnubhÃvaæ (cfr. supra p. 24 l. 22)
                    kata¤¤utaæ khattiye pekkhamÃno,
                    sabba¤ ca te issariyaæ dadÃmi,
                    yass' icchasÅ tassa tuvam dadÃhÅti. || Ja_IV:132 ||>@

     Tattha so ti so ahaæ yathÃnubhÃvan ti yathÃsattiæ yathÃbalaæ, yassicchasÅti yassa icchasi tassa idaæ rajjaæ Ãdiæ katvà yaæ icchasi taæ dadÃhÅti.
     Evaæ vatvà rÃjà deviyà sabbissariyaæ adÃsi, "iminÃhaæ etissà guïaæ sarÃpito" ti paï¬itassÃpi mahantaæ issariyaæ adÃsi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne ubho pi jayampatikà sotÃpattiphale patiÂÂhahiæsu) "Tadà jayampatikà va etarahi jayampatikÃ, paï¬itÃmacco pana aham evÃ" 'ti. GodhajÃtakaæ.


#<[page 110]>#
%<110                 IV. CatukkanipÃta.  4. Kokilavagga. (34.)>%

                      $<4. RÃjovÃdajÃtaka.>$
     Gava¤ce taramÃnÃnan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto rÃjovÃdam Ãrabbha kathesi. Vatthuæ TesakuïajÃtake vitthÃrato Ãvibhavissati. Idha pana Satthà "mahÃrÃja, porÃïakarÃjÃno pi paï¬itÃnaæ kathaæ sutvà dhammena rajjaæ kÃretvà saggapadaæ pÆrayamÃnà gamiæsÆ" 'ti vatvà ra¤¤o yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto sikkhitasabbasippo isipabbajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà ramaïÅye Himavantapadese vanamÆlaphalÃhÃro vihÃsi. Tadà rÃjà aguïapariyesako hutvà "atthi nu kho koci aguïaæ kathento" ti pariyesanto antojane ca bahijane ca antonagare ca bahinagare ca ka¤ci attano avaïïavÃdiæ adisvà "janapade kathan ti" a¤¤Ãtakavesena janapadaæ cari. TatrÃpi avaïïavÃdiæ apassanto attano guïakatham eva sutvà "Himavantapadese nu kathan ti" ara¤¤aæ pavisitvà caranto Bodhisattassa assamaæ patvà taæ abhivÃdetvà katapaÂisanthÃro ekamantaæ nisÅdi. Tadà Bodhisatto ara¤¤ato paripakkÃni nigrodhaphalÃni Ãharitvà bhu¤jati, tÃni honti madhurÃni ojavantÃni sakkharacuïïasadisÃni. So rÃjÃnam pi Ãmantetvà "idaæ mahÃpu¤¤a nigrodhapakkaæ khÃditvà pÃnÅyaæ pivÃ" 'ti Ãha. RÃjà tathà katvà Bodhisattaæ pucchi: "kin nu kho bhante idaæ nigrodhapakkaæ ativiya madhuran" ti. "MahÃpu¤¤a, nÆna rÃjà dhammena samena rajjaæ kÃreti, tena taæ madhuran" ti. "Ra¤¤o adhammikakÃle amadhuran nu kho bhante hotÅti".


#<[page 111]>#
%<                          4. RÃjovÃdajÃtaka. (334.)                  111>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "ùma mahÃpu¤¤a rÃjusu adhammikesu telamadhuphÃïitÃdÅni pi vanamÆlaphalÃphalÃni pi amadhurÃni honti nirojÃni, na kevalaæ etÃni, sakalam pi raÂÂhaæ nirojaæ hoti kasaÂaæ, tesu pana dhammikesu tÃni pi madhurÃni honti ojavantÃni, sakalam pi raÂÂhaæ ojavantam eva hotÅti". RÃjà "evaæ bhavissati bhante" ti attano rÃjabhÃvaæ ajÃnÃpetvà va Bodhisattaæ vanditvà BÃrÃïasiæ gantvà "tÃpasassa vacanaæ vÅmaæsissÃmÅti" adhammena rajjaæ kÃretvà "idÃni jÃnissÃmÅti" ki¤ci kÃlaæ vÅtinÃmetvà puna tattha gantvà vanditvà ekamantaæ nisÅdi. Bodhisatto pi 'ssa tath' eva vatvà nigrodhapakkaæ adÃsi, taæ tassa tittarasaæ ahosi. Atha naæ "nÅrasan" ti saha kheÊena cha¬¬etvà "tittakaæ bhante" ti Ãha. Bodhisatto "mahÃpu¤¤a, nÆna rÃjà adhammiko bhavissati, rÃjÆnaæ hi adhammikakÃle ara¤¤e phalÃphale Ãdiæ katvà sabbaæ nÅrasaæ nirojaæ hotÅti" vatvà imà gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IV,4.4(=334).1: Gava¤ ce taramÃnÃnaæ jimhaæ gacchati puÇgavo
                    sabbà tà jimhaæ gacchanti nette jimhagate sati. || Ja_IV:133 ||>@

  @<Ja_IV,4.4(=334).2: Evam eva manussesu yo hoti seÂÂhasammato
                    so ce adhammaæ carati pag eva itarà pajÃ,
                    sabbaæ raÂÂhaæ dukkhaæ seti rÃjà ce hoti adhammiko. || Ja_IV:134 ||>@

  @<Ja_IV,4.4(=334).3: Gava¤ ce taramÃnÃnaæ ujuæ gacchati puÇgavo
                    sabbà tà ujuæ gacchanti nette ujuægate sati. || Ja_IV:135 ||>@

  @<Ja_IV,4.4(=334).4: Evam eva manussesu yo hoti seÂÂhasammato
                    so ce pi dhammaæ carati pag eva itarà pajÃ,
                    sabbaæ raÂÂhaæ sukhaæ seti rÃjà ce hoti dhammiko ti. || Ja_IV:136 ||>@


#<[page 112]>#
%<112                 IV. CatukkanipÃta.  4. Kokilavagga. (34.)>%
     Tattha gavan ti gunnaæ, taramÃnÃnan ti nÃdÅ uttarantÅnaæ, jimhan ti jimhaæ kuÂilaæ, nette ti nÃyake gahetvà gacchante gavajeÂÂhake usabhe, pageva itarà payà ti itare sattà puretaram eva adhammaæ carantÅti attho, dukkhaæ setÅti na kevalaæ seti catÆsu pi iriyÃpathesu dukkham eva vindati, adhammiko ti yadi rÃjà chandÃdiagativasena adhammiko hoti, sukhaæ setÅti sace rÃjà agatigamanaæ pahÃya dhammiko hoti sabbaæ raÂÂhaæ catÆsu iriyÃpathesu sukhappattam eva hotÅti.
     RÃjà Bodhisattassa dhammaæ sutvà attano rÃjabhÃvaæ jÃnÃpetvà "bhante pubbe nigrodhapakkaæ aham eva madhuraæ katvà tittakaæ akÃsiæ, idÃni pana madhuraæ karissÃmÅti" Bodhisattaæ vanditvà gantvà dhammena rajjaæ kÃrento sabbaæ paÂipÃkatikaæ akÃsi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rÃjà ùnando ahosi, tÃpaso pana aham evÃ" 'ti. RÃjovÃdajÃtakaæ.

                      $<5. JambukajÃtaka.>$
     Brahà pavaddhakÃyo so ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattassa SugatÃlayakaraïaæ Ãrabbha kathesi.
Vatthuæ heÂÂhà vitthÃritam eva. Ayaæ pan' ettha saækhepo: SatthÃrà "SÃriputta Devadatto tumhe disvà kiæ akÃsÅti" vutte thero Ãha: "bhante tumhÃkaæ anukaronto mama hatthe vÅjaniæ datvà nipajji, atha naæ KokÃliko ure jannunà pahari, iti so tumhÃkaæ anukaronto dukkhaæ anubhavÅti". Taæ sutvà Satthà "na SÃriputta Devadatto idÃn' eva mama anukaronto dukkhaæ anubhosi pubbe pi anubhosi yevÃ" 'ti vatvà therena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto sÅhayoniyaæ nibbattitvà HimavantaguhÃya vasanto ekadivasaæ mahisaæ vadhitvà khÃditvà pÃnÅyaæ pivitvà Ãgacchati.


#<[page 113]>#
%<                      5. JambukajÃtaka. (335.)                     113>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Eko sigÃlo taæ disvà palÃyituæ asakkonto udarena nipajji "kiæ jambukÃ" 'ti vutte "upaÂÂhahissÃmi taæ bhante" ti Ãha. SÅho "tena hi ehÅti" taæ attano vasanaÂÂhÃnaæ netvà divase divase maæsaæ Ãharitvà poseti. Tassa sÅhavighÃsena thÆlasarÅraæ pattass' ekadivasaæ mÃno uppajji.
So sÅhaæ upasaækamitvà Ãha: "ahaæ sÃmi niccakÃlaæ tumhÃkaæ palibodho, tumhe niccaæ maæsaæ Ãharitvà maæ posetha, ajja tumhe idh' eva hotha, ahaæ ekaæ vÃraïaæ vadhitvà maæsaæ khÃditvà tumhÃkaæ ÃharissÃmÅti". SÅho "mà te jambuka etaæ rucci, na tvaæ vÃraïaæ vadhitvà maæsaæ khÃdakayoniyaæ nibbatto, ahaæ te vÃraïaæ vadhitvà va dassÃmi, vÃraïo nÃma mahÃkÃyo, mà vilomaæ gaïhi, mama vacanaæ karohÅti" vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,4.5(=335).1: Brahà pavaddhakÃyo so dÅghadÃÂho hi jambuka,
                    na tvaæ tamhi kule jÃto yattha gaïhanti ku¤jaran ti. || Ja_IV:137 ||>@

     Tattha brahà ti mahanto, pavaddhakÃyo ti uddhauggatakÃyo, dÅghadÃÂho ti dÅghadanto, tehi dantehi tumhÃdise paharitvà jÅvitakkhayaæ pÃpeti, yatthà 'ti yasmiæ kule jÃtà mattavÃraïe gaïhanti tvaæ tattha na jÃto, sigÃlakule pana jÃto ti attho.
     SigÃlo sÅhena vÃrito yeva guhato nikkhamitvà tikkhattuæ hukku hukkÆ 'ti sigÃlikaæ nÃdaæ naditvà gantvà pabbatapÃdaæ olokento ekaæ kÃlavÃraïaæ pabbatapÃde gacchantaæ disvà ullaæghitvà "tassa kumbhe patitÃmÅti" parivattitvà pÃdamÆle pati. VÃraïo purimapÃdaæ ukkhipitvà tassa matthake patiÂÂhapesi, sÅsaæ bhijjitvà cuïïaæ jÃtaæ.


#<[page 114]>#
%<114                 IV. CatukkanipÃta. 4. Kokilavagga. (34.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So tatth' eva anutthunanto sayi. VÃraïo ku¤canÃdaæ karonto pakkÃmi. Bodhisatto gantvà pabbatamatthake Âhito taæ vinÃsappattaæ disvà "attano mÃnaæ nissÃya naÂÂho sigÃlo" ti tisso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IV,4.5(=335).2: AsÅho sÅhamÃnena yo attÃnaæ vikubbati
                    kutthuæ va gajam Ãsajja seti bhumyà anutthunaæ. || Ja_IV:138 ||>@

  @<Ja_IV,4.5(=335).3: Yasassino uttamapuggalassa
                    sa¤jÃtakkhandhassa mahabbalassa
                    asamekkhiya thÃmabalÆpapattiæ
                    sa seti nÃgena hato va jambuko. || Ja_IV:139 ||>@

  @<Ja_IV,4.5(=335).4: Yo c' Ådha kammaæ kurute pamÃya
                    thÃmabalaæ attani saæviditvÃ
                    japena mantena subhÃsitena
                    parikkhavà so vipulaæ jinÃtÅti. || Ja_IV:140 ||>@

     Tattha vikubbatÅti parivatteti, kutthuæ và 'ti sigÃlo viya, anutthunan ti nitthunanto, idaæ vuttaæ hoti: yathà ayaæ kutthu mahantaæ gajaæ patvà anutthunanto bhÆmiyaæ seti evaæ yo a¤¤o pi dubbalo balavatà viggahaæ karoti so pi evarÆpo va hotÅti, yasassino ti issariyavato, uttamapuggalassà 'ti kÃyabalena ca ¤Ãïabalena ca uttamapuggalassa, sa¤jÃtakhandhassà 'ti susaïÂhitamahÃkhandhassa, mahabbalassà 'ti mahÃthÃmassa, thÃmabalÆpapattin ti evarÆpassa sÅhassa thÃmasaækhÃtaæ bala¤ c' eva sÅhajÃtisaækhÃtaæ upapatti¤ ca ajÃnitvÃ, kÃyathÃma¤ ca ¤Ãïabala¤ ca sÅhaupapatti¤ ca ajÃnitvà ti attho, sa setÅti attÃnaæ pi tena sadisaæ ma¤¤amÃno ayaæ jambuko nÃgena hato matasayanaæ seti, pamÃyà 'ti paminitvà upaparikkhitvÃ, pamÃnà ti pi pÃÂho attano pamÃïaæ gahetvà yo attano pamÃïena kammaæ kurute ti attho, thÃmabalan ti thÃmasaækhÃtaæ kÃyabalaæ thÃma¤ ca ¤Ãïabala¤ cà 'ti pi attho, japenà 'ti japena ajjhenenà 'ti attho, mantenà 'ti a¤¤ehi paï¬itehi saddhiæ sammantetvà karaïena, subhÃsitenà 'ti saccÃdiguïayuttena anavajjavacanena, parikkhavà ti parikkhÃsampanno,


#<[page 115]>#
%<                        6. BrahÃchattajÃtaka. (336.)                  115>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so vipulaæ jinÃtÅti so evarÆpo hoti, yaæ ki¤ci kammaæ kurumÃno attano thÃma¤ ca bala¤ ca ¤atvà japamantavasena paricchinditvà subhÃsitaæ bhÃsanto karoti, so vipulaæ mahantaæ atthaæ jinÃti no parajjhatÅti.
     Evaæ Bodhisatto imÃhi gÃthÃhi imasmiæ loke kattabbayuttakaæ kammaæ kathesÅti.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà sigÃlo Devadatto ahosi, sÅho aham evÃ" 'ti. JambukajÃtakaæ.

                      $<6. BrahÃchattajÃtaka.>$
     Tiïaæ tiïan ti lapasÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ kuhakaæ Ãrabbha kathesi. Paccuppannavatthuæ kathitam eva.
     AtÅte pana BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa atthadhammÃnusÃsako amacco ahosi. BÃrÃïasirÃjà mahatiyà senÃya KosalarÃjÃnaæ abbhuggantvà SÃvatthiæ patvà yuddhena nagaraæ pavisitvà rÃjÃnaæ gaïhi. Kosalara¤¤o pana putto Chatto nÃma kumÃro atthi, so a¤¤Ãtakavesena nikkhamitvà Takkasilaæ gantvà tayo vede aÂÂhÃrasa¤ ca sippÃni uggaïhitvà Takkasilato nikkhami, sabbasamayasippÃni sikkhanto ekaæ paccantagÃmakaæ pÃpuïi. Taæ nissÃya pa¤casatatÃpasà ara¤¤e païïasÃlÃsu vasanti. KumÃro te upasaækamitvà "imesaæ pi santike ki¤ci sikkhissÃmÅti" pabbajitvà yaæ te jÃnanti taæ sabbaæ uggaïhi. So aparabhÃge gaïasatthà jÃto. Ath' ekadivasaæ isigaïaæ Ãmantetvà "mÃrisà kasmà Majjhimadesaæ na gacchathÃ" 'ti pucchi. "MÃrisa, Majjhimadese manussà nÃma paï¬itÃ,


#<[page 116]>#
%<116                 IV. CatukkanipÃta.  4. Kokilavagga. (34.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  te pa¤haæ pucchanti anumodanaæ kÃrenti maÇgalaæ bhaïÃpenti asakkonte garahanti, mayaæ tena bhayena na gacchÃmÃ" 'ti. "Mà tumhe bhÃyatha, aham etaæ sabbaæ karissÃmÅti". "Tena hi gacchÃmÃ" 'ti sabbe attano parikkhÃraæ vividhaæ ÃdÃya anupubbena BÃrÃïasiæ pattÃ.
BÃrÃïasirÃjÃpi Kosalarajjaæ attano hatthagataæ katvà tattha rÃjayutte Âhapetvà sayaæ tattha vijjamÃnakaæ dhanaæ gahetvà BÃrÃïasiæ patvà uyyÃne lohacÃÂiyo pÆrÃpetvà nidahitvà tasmiæ samaye BÃrÃïasiyam eva vasati. Atha te isayo rÃjuyyÃne rattiæ vasitvà punadivase nagaraæ bhikkhÃya pavisitvà rÃjadvÃraæ agamaæsu. RÃjà tesaæ iriyÃpathe pasÅditvà pakkosÃpetvà mahÃtale nisÅdÃpetvà yÃgukhajjakaæ datvà yÃva bhattakÃlà taæ taæ pa¤haæ pucchi. Chatto ra¤¤o cittaæ ÃrÃdhento sabbapa¤he vissajjetvà bhattakiccÃvasÃne pi vicitraæ anumodanaæ akÃsi. RÃjà suÂÂhutaraæ pasanno paÂi¤¤aæ gahetvà sabbe pi te uyyÃne vÃsesi. Chatto nidhiuddharaïamantaæ jÃnÃti, so tattha vasanto "kahan nu kho iminà mama pitu santakaæ dhanaæ nihitan" ti mantaæ parivattetvà olokento uyyÃne nihitabhÃvaæ ¤atvà "idaæ gahetvà mama rajjaæ gahessÃmÅti" cintetvà tÃpase Ãmantetvà "mÃrisÃ, ahaæ Kosalara¤¤o putto, BÃrÃïasira¤¤Ã amhÃkaæ rajje gahite a¤¤Ãtakavesena nikkhamitvà ettakaæ kÃlaæ attano jÅvitaæ anurakkhiæ, idÃni me kulasantakaæ dhanaæ laddhaæ, ahaæ etaæ ÃdÃya gantvà attano rajjaæ gahessÃmi, tumhe kiæ karissathÃ" 'ti Ãha. "Mayam pi tayà va saddhiæ gamissÃmÃ" 'ti. So "sÃdhÆ" 'ti mahante cammapasibbake kÃretvà rattibhÃge bhÆmiæ khaïitvà dhanacÃÂiyo uddharitvà pasibbakesu dhanaæ pakkhipitvà cÃÂiyo tiïassa pÆrÃpetvà pa¤ca isisatÃni a¤¤e ca manusse dhanaæ gÃhÃpetvà palÃyitvà Sà vatthiæ gantvà sabbe rÃjayutte gÃhÃpetvà rajjaæ gahetvà pÃkÃraÂÂÃlakÃdipaÂisaækharaïaæ kÃretvà puna sapattara¤¤Ã yuddhena agahetabbaæ katvà nagaraæ ajjhÃvasi.


#<[page 117]>#
%<                   6. BrahÃchattajÃtaka. (336.)                   117>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  BÃrÃïasira¤¤o pi "tÃpasà uyyÃnato dhanaæ gahetvà palÃtÃ" ti Ãrocayiæsu. So uyyÃnaæ gantvà cÃÂiyo vivarÃpetvà tiïaæ eva passi, tassa dhanaæ nissÃya mahanto soko uppajji. So nagaraæ gantvà "tiïaæ tiïan" ti vippalapanto carati, nÃssa koci sokaæ nibbÃpetuæ sakkoti. Bodhisatto cintesi: "ra¤¤o mahanto soko, vippalapanto carati, Âhapetvà kho pana maæ nÃssa a¤¤o koci sokaæ vinodetuæ samattho" ti. "Nissokaæ naæ karissÃmÅti" so ekadivasaæ tena saddhiæ sukhanisinno tassa vippalapanakÃle paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,4.6(=336).1: Tiïaæ tiïan ti lapasi, ko nu te tiïam Ãhari,
                    kin nu te tiïakicc' atthi, tiïam eva pabhÃsasÅti. || Ja_IV:141 ||>@

     Tattha kinnu te tiïakiccatthÅti kin nu tava tiïakiccaæ kÃtabbam atthÅti, tiïameva pabhÃsasÅti tvaæ hi kevalaæ tiïaæ tiïan ti tiïam eva pabhÃsasi, asukatiïaæ nÃmà 'ti na kathesi, nÃmaæ tÃv' assa kathehi, asukatiïaæ nÃmà 'ti mayaæ te ÃharissÃma, atha pana te tiïen' attho n' atthi, nikkÃraïaæ mà vippalapÅti.
     RÃjà taæ sutvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,4.6(=336).2: IdhÃgamà brahmacÃrÅ brahà Chatto bahussuto,
                    so me sabbaæ samÃdÃya tiïaæ nikkhippa gacchatÅti. || Ja_IV:142 ||>@

     Tattha brahà ti dÅgho, Chatto ti tassa nÃmaæ, sabbaæ samÃdÃyà 'ti sabbaæ dhanaæ gahetvÃ, tiïaæ nikkhippa gacchatÅti cÃÂisu tiïaæ pakkhipitvà gato ti dassento evam Ãha:


#<[page 118]>#
%<118                 IV. CatukkanipÃta.  4. Kokilavagga. (34.)>%
           Taæ sutvà Bodhisatto tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,4.6(=336).3: Ev' etaæ hoti kattabbaæ appena bahum icchatÃ:
                    sabbaæ sakassa ÃdÃnaæ anÃdÃnaæ tiïassa cà 'ti. || Ja_IV:143 ||>@

     Tass' attho: appena tiïena bahudhanaæ icchatà evaæ etaæ kattabbaæ hoti, yadidaæ pitu santakattà sakassa dhanassa sabbaæ ÃdÃnaæ agayhÆpakassa tiïassa ca anÃdÃnaæ, iti mahÃrÃja so brahà Chatto gahetabbayuttakaæ attano pitu santakaæ dhanaæ gahetvà agahetabbayuttakaæ tiïaæ cÃÂisu pakkhipitvà gato, tattha kà paridevanà ti.
     Taæ sutvà rÃjà catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,4.6(=336).4: SÅlavanto na kubbanti, bÃlo sÅlÃni kubbati,
                    aniccasÅlaæ dussÅlaæ, kiæ paï¬iccaæ karissatÅti. || Ja_IV:144 ||>@

     Tattha sÅlavanto tiye sÅlasampannÃbrahmacÃrayo te evarÆpaæ na kubbanti, bÃlo sÅlani kubbatÅti bÃlo pana durÃcÃro evarÆpÃni attano {anÃcÃrasaækhÃtÃni} karoti, aniccasÅlan ti adhuvena dÅgharattaæ appavattena sÅlena samannÃgataæ, dussÅlyan ti dussÅlaæ, kiæ paï¬iccaæ karissatÅti evarÆpaæ puggalaæ bÃhusaccaparibhÃvitaæ paï¬iccaæ kiæ karissati kiæ sampÃdessati, kiæ nipphattim ev' assa karissatÅti.
     Taæ garahanto vatvà tÃya Bodhisattassa kathÃya nissoko hutvà dhammena rajjaæ kÃresi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà brahà Chatto kuhakabhikkhu ahosi, paï¬itÃmacco pana aham evÃ" ti. BrahÃchattajÃtakaæ.

                      $<7. PÅÂhajÃtaka.>$
     Na te pÅÂhan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. So kira janapadato Jetavanaæ gantvà pattacÅvaraæ paÂisÃmetvà SatthÃraæ vanditvà sÃmaïeradahare pucchi: "Ãvuso SÃvatthiyaæ ÃgantukabhikkhÆnaæ ke upakÃrakÃ" ti.


#<[page 119]>#
%<                           7. PÅÂhajÃtaka. (337.)                      119>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "ùvuso AnÃthapiï¬iko nÃma mahÃseÂÂhi, VisÃkhà nÃma mahÃupÃsikà ti, ete bhikkhusaæghassa upakÃrakà mÃtÃpitiÂÂhÃniyÃ" ti.
So "sÃdhÆ" 'ti punadivase pÃto va ekabhikkhussa pi apaviÂÂhakÃle AnÃthapiï¬ikassa gharadvÃraæ agamÃsi. Taæ avelÃya gatattà koci na olokesi. So tato ki¤ci alabhitvà VisÃkhÃya gharadvÃraæ gato.
TatrÃpi atipag' eva gatattà ki¤ci na labhi. So tattha tattha caritvà puna gacchanto yÃguyà niÂÂhitÃya gato. Puna pi tattha tattha caritvà bhatte niÂÂhite gato. So vihÃraæ gantvà "dve pi kulÃni assaddhÃni appasannÃn' eva, ime bhikkhÆ `saddhÃni pasannÃnÅti' kathentÅti" tÃni kulÃni paribhavanto carati. Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso, asuko kira jÃnapado bhikkhu atikÃlass' eva kuladvÃraæ gato, bhikkhaæ alabhitvà kulÃni paribhavanto caratÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃyà nÃmÃ" 'ti vutte taæ pakkosÃpetvà "saccaæ kirÃ" 'ti pucchitvà "saccaæ bhante" ti vutte "kasmà tvaæ bhikkhu kujjhasi, pubbe anuppanne Buddhe tÃpasÃpi tÃva kuladvÃraæ gatà bhikkhaæ alabhitvà na kujjhiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto TakkasilÃyaæ sabbasippÃni sikkhitvà aparabhÃge tÃpasapabbajjaæ pabbajito. So Himavante ciraæ vasitvà loïambilasevanatthÃya BÃrÃïasiæ patvà uyyÃne vasitvà punadivase nagaraæ bhikkhÃya pÃvisi. Tadà BÃrÃïasi-seÂÂhi saddho hoti pasanno.
Bodhisatto "kataraæ kulagharaæ saddhan" ti pucchitvà "seÂÂhigharan" ti sutvà seÂÂhino gharadvÃraæ agamÃsi. Tasmiæ khaïe seÂÂhi rÃjupaÂÂhÃnaæ gato. ManussÃpi taæ na passiæsu. So nivattitvà gacchati. Atha naæ seÂÂhi rÃjakulà nivattanto disvà vanditvà bhikkhÃbhÃjanaæ gahetvà gharaæ netvà nisÅdÃpetvà pÃdadhovanamakkhaïayÃgukhajjakÃdÅhi santappetvà antarÃbhatte ki¤ci ki¤ci kÃraïaæ pucchitvà kattabhattakiccaæ vanditvà ekamantaæ nisinno "bhante amhÃkaæ gharadvÃraæ Ãgatà nÃma yÃcakà và dhammikasamaïabrÃhmaïà và sakkÃrasammÃnaæ alabhitvà gatapubbà nÃma n' atthi,


#<[page 120]>#
%<120                 IV. CatukkanipÃta.  4. Kokilavagga. (34.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tumhe pan' ajja amhÃkaæ dÃrakehi adiÂÂhattà Ãsanaæ và pÃnÅyaæ và pÃdadhovanaæ và yÃgubhattaæ và alabhitvà va gatÃ, ayaæ amhÃkaæ doso, tan no khamituæ vaÂÂatÅti" vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,4.7(=337).1: Na te pÅÂham adÃsimha na pÃnaæ na pi bhojanaæ,
                    brahmacÃri khamassu me, etaæ passÃmi accayan ti. || Ja_IV:145 ||>@

     Tattha na te pÅÂhamadÃsimhà 'ti pÅÂham pi te na dadÃsimha.
     Taæ sutvà Bodhisatto dutiyaæ gatham Ãha:

  @<Ja_IV,4.7(=337).2: N' evÃbhisajjÃmi na cÃpi kuppe,
                    na cÃpi me appiyam Ãsi ki¤ci,
                    atho pi me Ãsi manovitakko:
                    etÃdiso nÆna kulassa dhammo ti. || Ja_IV:146 ||>@

     Tattha nevÃbhisajjÃmÅti n' eva laggÃmi, etÃdiso ti imassa kulassa etÃdiso nÆna bhÃvo, adÃyakavaæso esa bhavissatÅti evam me manovitakko uppanno.
     Taæ sutvà seÂÂhi itarà dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IV,4.7(=337).3: Es' asmÃkaæ kule dhammo pitupitÃmaho sadÃ: (cfr. II 356|6)
                    Ãsanaæ udakaæ pajjaæ sabb' etaæ nipadÃmase. || Ja_IV:147 ||>@

  @<Ja_IV,4.7(=337).4: Es' asmÃkaæ kule dhammo pitupitÃmaho sadÃ,
                    sakkacca taæ upaÂÂhahÃma uttamaæ viya ¤Ãtakan ti. || Ja_IV:148 ||>@


#<[page 121]>#
%<                      8. ThusajÃtaka. (338.)                 121>%
     Tattha dhammo ti sabhÃvo, pitapitÃmaho ti pitunna¤ ca pitÃmahÃna¤ ca santako, udakan ti pÃdadhovanaudakaæ, pajjan ti pÃdamakkhaïaæ, sabbetan ti sabbaæ etaæ, nipadÃmase ti nikÃrapakÃrà upasaggà dÃmase ti attho, pamÃdà ti vuttaæ hoti, iminà yÃva sattamà kulaparivaÂÂà dÃyakavaæso va amhÃkaæ vaæso ti dasseti, uttamaæ viya ¤Ãtakan ti mÃtaraæ viya ca pitaraæ viya ca mayaæ dhammikaæ samaïaæ và brÃhmaïaæ và disvà sakkaccaæ sahatthena upaÂÂhahÃmà 'ti attho.
     Bodhisatto pana katipÃhaæ BÃrÃïasiseÂÂhino dhammaæ desento tattha vasitvà puna Himavantam eva gantvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattesi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne so bhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà BÃrÃïasiseÂÂhi ùnando ahosi, tÃpaso aham evÃ" 'ti. PÅÂhajÃtakaæ.

                      $<8. ThusajÃtaka.>$
     Viditaæ thusan ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto AjÃtasattukumÃraæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ kira mÃtukucchigate tassa mÃtu KosalarÃjadhÅtÃya BimbisÃrara¤¤o dakkhiïajannulohitaæ pivanadohaÊo uppajjitvà thaddho ahosi. Sà paricÃrikÃhi pucchità tÃsaæ tam atthaæ arocesi. RÃjÃpi sutvà nemittike pakkosÃpetvà "deviyà kira evarÆpo dohaÊo uppanno, tassa kà nipphattÅti" pucchi. Nemittakà "deviyà kucchismiæ nibbatto satto tumhe mÃretvà rajjaæ gaïhissatÅti" Ãhaæsu. RÃjà "sace mama putto maæ mÃretvà rajjaæ gaïhissati ko ettha doso" ti dakkhiïajannuæ satthena phÃlÃpetvà lohitaæ suvaïïataÂÂakena gÃhÃpetvà deviyà pÃyesi. Sà cintesi: "sace mama kucchiyaæ nibbatto putto pitaraæ mÃressati kiæ me tenÃ" 'ti sà gabbhapÃtanatthaæ kucchiæ maddÃpeti sedÃpeti.


#<[page 122]>#
%<122                 IV. CatukkanipÃta.  4. Kokilavagga. (34.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  RÃjà ¤atvà taæ pakkosÃpetvà "bhadde, mayhaæ kira putto maæ mÃretvà rajjaæ gaïhissati, na kho panÃhaæ ajarÃmaro, puttamukhaæ me passituæ dehi, mà ito pabhuti evarÆpaæ kammaæ akÃsÅti" Ãha. Sà tato paÂÂhÃya uyyÃnaæ gantvà kucchiæ maddÃpeti. RÃjà ¤atvà tato paÂÂhÃya uyyÃnagamanaæ nivÃresi.
Sà paripakkagabbhà puttaæ vijÃyi. NÃmagahaïadivase c' assa ajÃtass' eva pitusattubhÃvato AjÃtasattukumÃro tv-eva nÃmam kariæsu. Tasmiæ kumÃraparihÃrena va¬¬hante Satthà ekadivasaæ pa¤casatabhikkhuparivuto ra¤¤o nivesanaæ gantvà nisÅdi. RÃjà Buddha-pamukhaæ bhikkhusaæghaæ païÅtena khÃdaniyena bhojaniyena parivisitvà SatthÃraæ vanditvà dhammaæ suïanto nisÅdi. Tasmiæ khaïe kumÃraæ maï¬etvà ra¤¤o adaæsu. RÃjà balavasinehen' eva puttaæ gahetvà Ærumhi nisÅdÃpetvà puttagatena pemena puttam eva mamÃyanto dhammaæ na suïÃti. Satthà tassa pamÃdaæ ¤atvà "mahÃrÃja pubbe rÃjÃno putte ÃsaækamÃnà paÂicchanne kÃretvà `amhÃkaæ accayena nÅharitvà rajje patiÂÂhÃpeyyÃthÃ' 'ti ÃïÃpesun" ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto TakkasilÃyaæ disÃpÃmokkho Ãcariyo hutvà bahÆ rÃjakumÃre ca brÃhmaïakumÃre ca sippaæ vÃcesi. BÃrÃïasira¤¤o pi putto soÊasavassakÃle tassa santikaæ gantvà tayo vede sabbasippÃni ca uggaïhitvà paripuïïasippo Ãcariyaæ Ãpucchi. Acariyo aÇgavijjÃvasena taæ olokento "imassa puttaæ nissÃya antarÃyo pa¤¤Ãyati, tam ahaæ attano ÃnubhÃvena harissÃmÅti" cintetvà catasso gÃthà bandhitvà rÃjakumÃrassa adÃsi eva¤ ca pana vadesi: "tÃta, {paÂhamaæ} gÃtham rajje patiÂÂhÃya tava puttassa soÊasavassakÃle bhattaæ bhu¤janto vadeyyÃsi, dutiyaæ mahÃupaÂÂhÃnakÃle, tatiyaæ pÃsÃdaæ abhirÆhamÃno sopÃnasÅse ÂhatvÃ, catutthaæ vÃsaghare sirigabbaæ pavisanto ummÃre ÂhatvÃ" ti.


#<[page 123]>#
%<                    8. ThusajÃtaka. (338.)                 123>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So "sÃdhÆ" 'ti sampaticchitvà Ãcariyaæ vanditvà gato, uparajje patiÂÂhÃya pitu accayena rajje patiÂÂhÃsi. Tassa putto soÊasavassakÃle ra¤¤o uyyÃnakÅÊÃdÅnaæ atthÃya nikkhamantassa sirivibhavaæ disvà pitaraæ mÃretvà rajjaæ gahetukÃmo hutvà attano upaÂÂhÃkÃnaæ kathesi. Te "sÃdhu deva, mahallakakÃle laddhena issariyena ko attho, yena kenaci upÃyena rÃjÃnaæ mÃretvà rajjaæ gaïhituæ vaÂÂatÅti" vadiæsu. KumÃro "visaæ khÃdÃpetvà mÃressÃmÅti" pitarà saddhiæ sÃyamÃsaæ bhu¤janto visaæ gahetvà nisÅdi. RÃjà bhattapÃtiyaæ bhatte Ãraddhe yeva paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,4.8(=338).1: Viditaæ thusaæ undurÃnaæ, viditaæ pana taï¬ulaæ,
                    thusaæ thusaæ vivajjetvà taï¬ulaæ pana khÃdare ti. || Ja_IV:149 ||>@

     Tattha viditan ti kÃÊavaddale pi andhakÃre undurÃnaæ thuso thusabhÃvena taï¬ulo ca taï¬ulabhÃvena vidito pÃkaÂo yeva, idha pana liÇgavipallÃsavasena thusaæ viditaæ taï¬ulan ti vuttaæ, khÃdare ti thusaæ vajjetvà taï¬ulam eva khÃdanti, idaæ vuttaæ hoti: tÃta kumÃra yathà undurÃnaæ andhakÃre pi thuso thusabhÃvena taï¬ulo taï¬ulabhÃvena pÃkaÂo te thusaæ vajjetvà taï¬ulam eva khÃdanti evam evaæ mama pi tava visaæ gahetvà nisinnabhÃvo pÃkaÂo ti.
     KumÃro "¤Ãto 'mhÅti" bhÅto bhattapÃtiyaæ visaæ upanetuæ avisahitvà uÂÂhÃya rÃjÃnaæ vanditvà gato. So tam atthaæ attano upaÂÂhÃkÃnaæ Ãrocetvà "ajja tÃv' amhi ¤Ãto, idÃni kathaæ mÃressÃmÅti" pucchi. Te tato paÂÂhÃya uyyÃne paÂicchannà hutvà nikaïïikavasena mantayamÃnà "atth' eko upÃyo, khaggaæ sannayhitvà mahÃupaÂÂhÃnaæ gatakÃle amaccÃnaæ antare Âhatvà ra¤¤o pamattabhÃvaæ ¤atvà khaggena paharitvà mÃretuæ vaÂÂatÅti" vavatthapesuæ. KumÃro "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà mahÃupaÂÂhÃnakÃle sannaddhakhaggo gantvà ito c' ito ca ra¤¤o paharaïokÃsaæ upadhÃresi.


#<[page 124]>#
%<124                IV. CatukkanipÃta.  4. Kokilakavagga. (34.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tasmiæ khaïe rÃjà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,4.8(=338).2: Yà mantaïà ara¤¤asmiæ yà ca gÃme nikaïïikÃ
                    ya¤ c' etaæ iti c' Åti ca etam pi viditaæ mayà ti. || Ja_IV:150 ||>@

     Tattha ara¤¤asmin ti uyyÃne, nikaïïikà ti kaïïamÆle mantaïÃ, ya¤ cetaæ iti cÅti cà 'ti ya¤ ca etaæ idÃni mama paharaïokÃsapariyesanaæ, idaæ vuttaæ hoti: tÃta kumÃra, yà esà tava attano upaÂÂhÃkehi saddhiæ uyyÃne ca gÃme ca nikaïïikà mantaïà ya¤ c' etaæ idÃni mama maraïatthÃya iti c' Åti ca kÃraïaæ etam pi sabbaæ mayà ¤Ãtan ti.
     KumÃro "jÃnÃti me veribhÃvaæ pitÃ" ti palÃyitvà upaÂÂhÃkÃnaæ Ãrocesi. Te sattaÂÂhadivase atikkamitvà "kumÃra na te pità veribhÃvaæ jÃnÃti, takkamattena tvaæ evaæsa¤¤Å ahosi, mÃrehi nan" ti vadiæsu. So ekadivasaæ khaggaæ gahetvà sopÃnamatthake gabbhe aÂÂhÃsi. RÃjà sopÃnamatthake Âhito tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,4.8(=338).3: Dhammena kira jÃtassa pità puttassa makkaÂo
                    daharass' eva santassa dantehi phalam acchidà ti. || Ja_IV:151 ||>@

     Tattha dhammenà 'ti sabhÃvena, puttassa makkaÂo ti pità makkaÂo puttassa makkaÂapotassa, idaæ vuttaæ hoti: yathà ara¤¤e jÃto makkaÂo attano yÆthapariharaïaæ Ãsaækanto taruïassa makkaÂapotakassa dantehi phalaæ chinditvà purisabhÃvaæ nÃseti tathà tava pi atirajjakÃmassa phalÃni uppÃÂetvà purisabhÃvaæ nÃsessÃmÅti.
     KumÃro "gaïhÃpetukÃmo maæ pitÃ" ti bhÅto palÃyitvà "pitarà maæ santajjito" ti upaÂÂhÃkÃnaæ Ãrocesi. Te addhamÃsamatte vÅtivatte "kumÃra, sace taæ rÃjà jÃneyya ettakaæ kÃlaæ nÃdhivÃseyya, takkamattena tayà kathitaæ, mÃrehi nan" ti vadiæsu.


#<[page 125]>#
%<                           8. ThusajÃtaka. (338.)                  125>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So ekadivasaæ khaggaæ gahetvà uparipÃsÃde sirisayanaæ pavisitvà "Ãgacchantam eva naæ paharissÃmÅti" heÂÂhà pallaæke nipajji. RÃjà bhuttasÃyamÃso parijanaæ uyyojetvà "nipajjissÃmÅti" sirigabbhaæ pavisitvà ummÃre Âhatvà catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,4.8(=338).4: Yam etaæ parisappasi ajà kÃïà va sÃsape
                    yo p' Ãyaæ heÂÂhato seti etam pi viditaæ mayà ti. || Ja_IV:152 ||>@

     Tattha parisappasÅti bhayena ito c' ito ca hosi sÃsape ti sÃsapakkhette, yo pÃyan ti yo pi ayaæ, idaæ vuttaæ hoti: yam pi etaæ sÃsapavanaæ paviÂÂhakÃïaeÊako viya bhayena ito c' ito ca saæsappasi paÂhamaæ visaæ gahetvà Ãgato si dutiyaæ khaggena paharitukÃmo hutvà Ãgato si tatiyaæ khaggaæ ÃdÃya sopÃnamatthake Âhatvà aÂÂhÃsi idÃni maæ mÃressÃmÅti heÂÂhà sayane nipanno si sabbam etaæ jÃnÃmi, na taæ idÃni lajjÃmi, gahetvà rÃjÃïaæ kÃremÅti, evaæ tassa ajÃnantass' eva sà gÃthà taæ atthaæ dÅpeti.
     KumÃro "¤Ãto 'mhi pitarÃ, idÃni maæ nÃsessatÅti" bhayappatto heÂÂhà sayanà nikkhamitvà khaggaæ ra¤¤o pÃdamÆle cha¬¬etvà "khamÃhi me devÃ" 'ti pÃdamÆle udarena nipajji. RÃjà "na mayhaæ koci kammaæ jÃnÃtÅti tvaæ cintesÅti" taæ tajjetvà saækhalikabandhanena bandhÃpetvà kÃraïagharaæ pavesetvà Ãrakkhaæ Âhapesi. Tadà rÃjà Bodhisattassa guïaæ sallakkhesi. Tato aparabhÃge kÃlam akÃsi.
Tassa sarÅrakiccaæ katvà kumÃraæ bandhanÃgÃrà nÅharitvà rajje patiÂÂhÃpesuæ.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà "evaæ mahÃrÃja porÃïakarÃjÃno Ãsaækitabbayuttakaæ ÃsaækantÅti" imaæ kÃraïaæ kathesi, evaæ kathento pi rÃjà n' eva sallakkhesi.


#<[page 126]>#
%<126                IV. CatukkanipÃta.  4. Kokilakavagga. (34.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Satthà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà TakkasilÃyaæ disÃpÃmokkho Ãcariyo aham evÃ" 'ti.
ThusajÃtakaæ.

                      $<9. BÃverujÃtaka.>$
     Adassanena morassà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto hatalÃbhasakkÃre titthiye Ãrabbha kathesi. Titthiyà hi anuppanne Buddhe lÃbhino ahesuæ uppanne pana hatalÃbhasakkÃrà suriyuggamane khajjopanakà viya jÃtÃ. Tesaæ pavattiæ Ãrabbha dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi yÃva guïavantà na uppajjanti tÃva nigguïà lÃbhaggayasaggappattà ahesuæ, guïavantesu pana uppannesu nigguïà hatalÃbhasakkÃrà jÃtÃ" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjam kÃrente Bodhisatto morayoniyaæ nibbattitvà vuddhim anvÃya sobhaggappatto ara¤¤e vicari. Tadà ekacce vÃïijà disÃkÃkaæ gahetvà nÃvÃya BÃveruraÂÂhaæ agamaæsu. Tasmiæ kira kÃle BÃveruraÂÂhe sakuïà nÃma n' atthi. ùgatÃgatà raÂÂhavÃsino taæ kÆpagge nisinnaæ disvà "passath' imassa chavivaïïaæ galapariyosÃnaæ mukhatuï¬akaæ maïiguÊakasadisÃni akkhÅnÅti" kÃkam eva pasaæsitvà te vÃïijake Ãhaæsu: "imaæ ayyo sakuïaæ amhÃkaæ detha, amhÃkaæ hi iminà attho, tumhe attano raÂÂhe a¤¤aæ labhissathÃ" 'ti. "Tena hi mÆlena gaïhathÃ" 'ti. "KahÃpaïena no dethÃ" 'ti. "Na demÃ" 'ti.


#<[page 127]>#
%<                  9. BÃverujÃtaka. (339.)                  127>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Anupubbena va¬¬hetvà "satena dethÃ" 'ti vutte "amhÃkaæ esa bahÆpakÃro, tumhehi pana saddhiæ mettÅ hotÆ" ti kahÃpaïasataæ gahetvà adaæsu. Te taæ gahetvà suvaïïapa¤jare pakkhipitvà nÃnappakÃrena macchamaæsena c' eva phalÃphalena ca paÂijaggiæsu. A¤¤esaæ sakuïÃnaæ avijjamÃnaÂÂhÃne dasahi asaddhammehi samannÃgato kÃko lÃbhaggayasaggappatto ahosi. PunavÃre te vÃïijà ekaæ mayÆrarÃjÃnaæ gahetvà yathà accharÃsaddena vassati pÃïippahÃrasaddena naccati evaæ sikkhÃpetvà BÃveruraÂÂhaæ agamaæsu. So mahÃjane sannipatite nÃvÃya dhure Âhatvà pakkhe vidhÆnitvà madhurassaraæ nicchÃretvà nacci. Manussà taæ disvà somanassajÃtà "etaæ ayyo sobhaggappattaæ susikkhitasakuïarÃjÃnaæ amhÃkaæ dethÃ" 'ti Ãhaæsu.
"Amhehi {paÂhamaæ} kÃko ÃnÅto, taæ gaïhittha, idÃni etaæ morarÃjÃnaæ ÃnÃyimha, etam pi yÃcatha, tumhÃkaæ raÂÂhe sakuïÃnaæ nÃma gahetvà Ãgantuæ na sakkÃ" ti. "Hotu ayyo, attano raÂÂhe a¤¤aæ labhissatha, imaæ no dethÃ" 'ti mÆlaæ va¬¬hetvà sahassena gaïhiæsu. Atha naæ sattaratanavicitte pa¤jare Âhapetvà macchamaæsaphalÃphalehi c' eva madhulÃjasakkharÃpÃnakÃdÅhi ca paÂijaggiæsu. MayÆrarÃjà lÃbhaggayasaggappatto jÃto. TassÃgatakÃlato paÂÂhÃya kÃkassa lÃbhasakkÃro parihÃyi, koci naæ oloketum pi na icchati. KÃko khÃdaniyabhojaniyaæ alabhÃmÃno kÃkà 'ti vassanto gantvà ukkÃrabhÆmiyaæ otari.
     Satthà dve vatthÆni ghaÂetvà abhisambuddho hutvà imà gÃthà abhÃsi:


#<[page 128]>#
%<128                 IV. CatukkanipÃta.  4. Kokilavagga. (34.)>%

  @<Ja_IV,4.9(=339).1: Adassanena morassa sikhino ma¤jubhÃïino
                    kÃkaæ tattha apÆjesuæ maæsena ca phalena ca. || Ja_IV:153 ||>@

  @<Ja_IV,4.9(=339).2: Yadà ca sarasampanno moro BÃverum ÃgamÃ
                    atha lÃbho ca sakkÃro vÃyasassa ahÃyatha. || Ja_IV:154 ||>@

  @<Ja_IV,4.9(=339).3: YÃva n' uppajjati Buddho dhammarÃjà pabhaækaro
                    tÃva a¤¤e apÆjesuæ puthÆ samaïabrÃhmaïe. || Ja_IV:155 ||>@

  @<Ja_IV,4.9(=339).4: Yadà ca sarasampanno Buddho dhammam adesayi
                    atha lÃbho ca sakkÃro titthiyÃnaæ ahÃyathà ti. || Ja_IV:156 ||>@

     Tattha sikhino ti sikhÃya samannÃgatassa, ma¤jubhÃïino ti madhurasarassa, apÆjesun ti pÆjayiæsu, tattha phalena cà 'ti nÃnappakÃrena phalÃphalena ca, BÃverumÃgato ti BÃveruraÂÂhaæ Ãgato, BÃverun ti pi pÃÂho, ahÃyathà ti parihÅno, dhammarÃjà ti navahi lokuttaradhammehi parisaæ ra¤jetÅti dhammarÃjÃ, pabhaækaro ti sattalokasaækhÃralokesu Ãlokassa katattÃ, sarasampanno ti brahmassarena samannÃgato, dhammamadesayÅti catusaccadhammaæ pakÃsesÅti.
     Imà catasso gÃthà bhÃsitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà kÃko NigaïÂho NÃthaputto ahosi, morarÃjà aham evÃ" 'ti.
BÃverujÃtakaæ.

                      $<10. VisayhajÃtaka.>$
     AdÃsi dÃnÃnÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto AnÃthapiï¬ikaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ heÂÂhà KhadiraÇgÃrajÃtake vitthÃritam eva. Idha pana Satthà AnÃthapiï¬ikaæ Ãmantetvà "porÃïakapaï¬ità gahapati `dÃnaæ mà adÃsÅti' ÃkÃse Âhatvà vÃrentaæ Sakkaæ devarÃjÃnaæ paÂibÃhitvà dÃnaæ dadiæsu yevÃ" ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto asÅtikoÂidhanavibhavo Visayho nÃma seÂÂhi hutvà pa¤cahi sÅlehi samannÃgato dÃnajjhÃsayo dÃnÃbhirato ahosi.


#<[page 129]>#
%<                          10. VisayhajÃtaka. (340.)                  129>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So catÆsu nagaradvÃresu nagaramajjhe nivesanadvÃre ti chasu ÂhÃnesu dÃnasÃlà kÃretvà dÃnaæ pavattesi, divase divase chasatasahassÃni nikkhamanti, Bodhisattassa ca yÃcakÃna¤ ca ekasadisam eva bhattaæ hoti. Tassa JambudÅpaæ unnaægalaæ katvà dÃnaæ dadato dÃnÃnubhÃvena Sakkabhavanaæ kampi, devara¤¤o paï¬ukambalasilÃsanaæ uïhÃkÃraæ dassesi. Sakko "ko nu kho maæ ÂhÃnà cÃvetukÃmo" ti upadhÃrento mahÃseÂÂhiæ disvà "ayaæ Visayho ativiya pattharitvà sakala-JambudÅpaæ unnaægalaæ katvà dÃnaæ deti, iminà dÃnena maæ cÃvetvà sayaæ Sakko bhavissati ma¤¤e, dhanam assa nÃsetvà etaæ daliddaæ katvà yathà dÃnaæ na deti tathÃssa kÃressÃmÅti" cintetvà sabbaæ dhanadha¤¤aæ telamadhuphÃïitÃdiæ antamaso dÃsakammakaraporisam pi antaradhÃpesi. DÃnavyÃvaÂà Ãgantvà "sÃmi dÃnaggaæ pacchannaæ, thapitaÂhapitaÂÂhÃne ki¤ci na passÃmÃ" 'ti Ãrocayiæsu. "Ito paribbayaæ Ãharatha, mà dÃnaæ pacchindathÃ" 'ti bhariyaæ pakkosÃpetvà "bhadde dÃnaæ pavattÃpehÅti" Ãha.
Sà sakalagehaæ vicinitvà a¬¬hamÃsakamattam pi adisvà "ayya, amhÃkaæ nivatthavatthaæ Âhapetvà a¤¤aæ ki¤ci na passÃmi, sakalagehaæ tucchan" ti Ãha. Sattaratanagabbhesu dvÃraæ vivarÃpetvà na ki¤ci addasaæsu, seÂÂhi¤ ca bhariya¤ ca Âhapetvà a¤¤e dÃsakammakarÃpi na pa¤¤Ãyiæsu. Puna MahÃsatto bhariyaæ Ãmantetvà "bhadde, na sakkà dÃnaæ pacchindituæ, sakalanivesanaæ vicinitvà ki¤ci upadhÃrehÅti" Ãha. Tasmiæ khaïe eko tiïahÃrako asita¤ c' eva kÃja¤ ca tiïabandhanarajju¤ ca dvÃrantare cha¬¬etvà palÃyi. SeÂÂhibhariyà naæ disvà "sÃmi imaæ Âhapetvà a¤¤aæ na passÃmÅti" Ãharitvà adÃsi.


#<[page 130]>#
%<130                IV. CatukkanipÃta.  4. Kokilavagga. (34.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  MahÃsatto "bhadde, mayà ettakaæ kÃlaæ tiïaæ nÃma na lÃyitapubbaæ, ajja pana tiïaæ lÃyitvà Ãharitvà vikkiïitvà yathÃnucchavikam dÃnaæ dassÃmÅti" dÃnupacchedabhayena asita¤ c' eva kÃja¤ ca rajju¤ ca gahetvà nagarà nikkhamma tiïavatthuæ gantvà tiïaæ lÃyitvà "eko amhÃkaæ bhavissati, ekena dÃnaæ dassÃmÅti" dve tiïakalÃpe bandhitvà kÃje laggetvà ÃdÃya gantvà nagaradvÃre vikiïitvà mÃsake gahetvà ekaæ koÂÂhÃsaæ yÃcakÃnaæ adÃsi. YÃcakà bahÆ, tesaæ "mayham pi dehi, mayham pi dehÅti" vadantÃnaæ itaram pi koÂÂhÃsaæ datvà taæ divasaæ saddhiæ bhariyÃya anÃhÃro vÅtinÃmesi. Iminà niyÃmena cha divasà vÅtivattÃ.
Ath' assa sattame divase tiïaæ ÃharamÃnassa sattÃhaæ nirÃhÃrassa pakatisukhumÃlassa nalÃÂe suriyÃtapena pahaÂamatte akkhÅni bhamiæsu. So satiæ paccupaÂÂhÃpetuæ asakkonto tiïaæ avattharitvà pati. Sakko tassa kiriyaæ upadhÃrayamÃno vicarati. So taæ khaïaæ Ãgantvà ÃkÃse Âhatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,4.10(=340).1: AdÃsi dÃnÃni pure Visayha,
                    dadato ca te khayadhammo ahosi,
                    itopara¤ ce na dadeyya dÃnaæ
                    tiÂÂheyyuæ te saæ¤amantassa bhogà ti. || Ja_IV:157 ||>@

     Tass' attho: ambho Visayha, tvaæ ito pubbe tava gehe dhane vijjamÃne sakala-JambudÅpaæ unnaægalaæ katvà dÃnaæ adÃsi, tassa ca evaæ dadato bhogÃna¤ ca khayadhammo khayabhÃvo ahosi, sabbam sÃpateyyaæ khÅïaæ, itopara¤ ce pi dÃnaæ na dadeyyÃsi tava saæ¤amantassa bhogà tath' eva tiÂÂheyyuæ,


#<[page 131]>#
%<                          10. VisayhajÃtaka. (340.)                 131>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ito paÂÂhÃya na dassÃmÅti mayhaæ paÂi¤¤aæ dehi, ahaæ te bhoge dassessan ti.
     MahÃsatto tassa vacanaæ sutvà "ko si tvan" ti Ãha.
"Sakko 'ham asmÅti". Bodhisatto "Sakko nÃma sayaæ dÃnaæ datvà sÅlaæ samÃdiyitvà uposathakammaæ katvà satta vatapadÃni pÆretvà Sakkattaæ patto, tvaæ pana attano issariyakÃrakaæ dÃnaæ vÃresi, anariyaæ vata karosÅti" vatvà tisso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IV,4.10(=340).2: Anariyam ariyena sahassanetta
                    suduggatenÃpi akiccam Ãhu,
                    mà vo dhanan taæ ahuvà janinda
                    yambhogahetu vijahemu saddhaæ. || Ja_IV:158 ||>@

  @<Ja_IV,4.10(=340).3: Yena eko ratho yÃti yÃti tenÃparo ratho,
                    porÃïaæ nihitaæ va¬¬haæ va¬¬hataæ ¤eva VÃsava. || Ja_IV:159 ||>@

  @<Ja_IV,4.10(=340).4: Yadi hessati dassÃma, asante kiæ dadÃmase,
                    evaæ bhÆtÃpi dassÃma, mà dÃnaæ pamadamhase ti. || Ja_IV:160 ||>@

     Tattha anariyan ti lÃmakaæ pÃpakammaæ, ariyenà 'ti parisuddhÃcÃrena ÃcÃrÃriyena, suduggatenÃpÅti sudaliddenÃpi, akiccamÃhÆ ti akattabban ti BuddhÃdayo ariyà vadanti, tvaæ pana maæ anariyamaggaæ ÃropesÅti adhippÃyo, vo ti nipÃtamattaæ yambhogahetÆ 'ti yassa dhanassa paribhu¤janahetu mayaæ dÃnasaddhaæ vijahemu pariccajeyyÃma taæ no dhanam eva mà ahu na no tena dhanena attho ti dÅpeti, ratho ti yaæ ki¤ci yÃnaæ, idaæ vuttaæ hoti: yena maggena eko ratho yÃti a¤¤o pi ratho yÃti, rathassa gatamaggo eso ti ten' eva maggena yÃti, porÃïaæ nihitaæ va¬¬han ti yaæ mayà pubbe nihitaæ va¬¬haæ taæ mayi dharante yeva mà tiÂÂhatÆ 'ti attho, evaæ bhÆtà ti evaæ tiïahÃrahabhÆtÃpi yÃva jÅvÃma tÃva dassÃma yeva,


#<[page 132]>#
%<132              IV. CatukkanipÃta.  5. CullakuïÃlavagga. (35.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kiækÃraïÃ: mà dÃnaæ pamadamhase adanto hi dÃnaæ pamajjati nÃma na sarati na sallakkheti, ahaæ pana jÅvamÃno dÃnaæ pamussituæ na icchÃmi, tasmà dassÃmi yevà 'ti dÅpeti.
     Sakko taæ paÂibÃhituæ asakkonto "kimatthÃya dÃnaæ dadÃsÅti" pucchi. "N' eva Sakkattaæ na Brahmattaæ patthayamÃno sabba¤¤utaæ patthento panÃhaæ dadÃmÅti".
Sakko tassa vacanaæ sutvà tuÂÂho hatthena piÂÂhiæ parimajji.
Bodhisattassa taæ khaïaæ ¤eva paribhuttamattass' eva sakalasarÅraæ paripÆri. SakkÃnubhÃvena pan' assa sabbo vibhavaparicchedo paÂipÃkatiko va ahosi. Sakko "mahÃseÂÂhi tvaæ ito paÂÂhÃya divase divase dvÃdasasatasahassÃni vissajjento dÃnaæ dehÅti" tassa gehe aparimÃïaæ dhanaæ katvà taæ uyyojetvà sakaÂÂhÃnam eva gato.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà seÂÂhibhariyà RÃhulamÃtà ahosi, Visayho aham evÃ" 'ti. VisayhajÃtakaæ. Kokilavaggo catuttho.

                       5. CULLAKU×ùLAVAGGA.

                      $<1. Kaï¬arijÃtaka.>$
     NarÃnaæ ÃrÃmakarÃsÆ 'ti. Imassa jÃtakassa vitthÃrakathà KuïÃlajÃtake ÃvibhavissatÅti. Kaï¬arijÃtakaæ.


#<[page 133]>#
%<                           2. VÃnarajÃtaka. (342.)                 133>%

                      $<2. VÃnarajÃtaka.>$
     Asakkhiæ vata attÃnan ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattassa vadhÃya parisakkanaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ heÂÂhà vitthÃritam eva.
     AtÅte pana BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto Himavantapadese kapiyoniyaæ nibbattitvà vayappatto GaÇgÃtÅre vasi. Ath' ekà anto GaÇgÃya suæsumÃrÅ Bodhisattassa hadayamaæse dohaÊaæ uppÃdetvà suæsumÃrassa kathesi. So "Bodhisattaæ udake nimujjÃpetvà mÃretvà hadayamaæsaæ gahetvà suæsumÃriyà dassÃmÅti" cintetvà MahÃsattaæ Ãha: "ehi samma, antaradÅpake phalÃphale khÃdituæ gacchÃmÃ" 'ti. "Ahaæ kathaæ gamissÃmÅti" Ãha.
"Taæ mama piÂÂhiyaæ nisÅdÃpetvà nessÃmÅti". So tassa cittaæ ajÃnanto laæghitvà piÂÂhiyaæ nisÅdi. SuæsumÃro thokaæ gantvà nimujjituæ Ãrabhi. Atha naæ vÃnaro "kiæ bho maæ udake nimujjÃpesÅti" Ãha. "Ahaæ taæ mÃretvà tava hadayamaæsaæ mama bhariyÃya dassÃmÅti". "Dandha tvaæ mama hadayamaæsaæ ure ti ma¤¤asÅti". "Atha kahan te Âhapitan" ti. "Etaæ udumbare olambantaæ na passasÅti". "PassÃmi, dassasi pana me" ti Ãha. "ùma dassÃmÅti". SuæsumÃro dandhatÃya taæ gahetvà nadÅtÅre udumbaramÆlaæ gato. Bodhisatto tassa piÂÂhito laæghitvà udumbararukkhe nisinno imà gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IV,5.2(=342).1: Asakkhiæ vata attÃnaæ uÂÂhÃtum udakà thalaæ,
                    idÃn' Ãhaæ puna tuyhaæ vasaæ gacchÃmi vÃrija?. || Ja_IV:161 ||>@

  @<Ja_IV,5.2(=342).2: Alam etehi ambehi jambÆhi panasehi ca
                    yÃni pÃraæ samuddassa, varaæ mayhaæ udumbaro. || Ja_IV:162 ||>@

  @<Ja_IV,5.2(=342).3: Yo ca uppatitaæ atthaæ na khippam anubujjhati
                    amittavasam anveti, pacchà ca-m-anutappati. || Ja_IV:163 ||>@


#<[page 134]>#
%<134              IV. CatukkanipÃta.  5. CullakuïÃlavagga. (35.)>%

  @<Ja_IV,5.2(=342).4: Yo ca uppatitaæ atthaæ khippam eva nibodhati
                    muccate sattusambÃdhÃ, na ca pacchÃnutappatÅti. || Ja_IV:164 ||>@

     Tattha asakkhiæ vatà 'ti samattho vata ahosiæ, uÂÂhÃtun ti uddharitum, vÃrijà 'ti suæsumÃraæ Ãlapati, yÃni pÃraæ samuddassà 'ti GaÇgaæ samuddanÃmena Ãlapanto yÃni samuddassa pÃraæ gantvà khÃditabbÃni alaæ tehÅti vadati, pacchà camanutappatÅti uppannaæ atthaæ khippaæ ajÃnanto amittavasaæ gacchati, pacchà ca anutappatÅti.
     Iti so catÆhi gÃthÃhi lokikakiccÃnaæ nipphattikÃraïaæ kathetvà vanasaï¬am eva pÃvisi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà suæsumÃro Devadatto ahosi, vÃnaro aham evÃ" 'ti. VÃnarajÃtakaæ.

                      $<3. KuntanijÃtaka.>$
     Avasimha tavÃgÃre ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Kosalara¤¤o gehe nivutthaæ kuntanisakuïikaæ Ãrabbha kathesi.
Sà kira ra¤¤o dÆteyyahÃrikÃ, dve potakÃpi 'ssà atthi. RÃjà taæ sakunikaæ ekassa ra¤¤o païïaæ gÃhÃpetvà pesesi. Tassà gatakÃle rÃjakule dÃrakà te sakuïapotake hatthehi parimaddantà mÃresuæ.
Sà Ãgantvà te potake apassantÅ "kena me puttakà mÃritÃ" ti pucchi. "Asukena ca asukena cÃ" 'ti. Tasmi¤ ca kÃle rÃjakule posÃvanikavyaggho atthi kakkhalo pharuso, bandhanabalena tiÂÂhati.
Atha te dÃrakà naæ vyaggham dassanÃya agamaæsu. SÃpi sakuïikà tehi saddhiæ gantvà "yathà imehi mama puttakà hatà tath' eva te karissÃmÅti" te dÃrake gahetvà vyagghassa pÃdamÆle khipi. Vyaggho murumurÃpetvà khÃdi. Sà "idÃni me manoratho puïïo" ti uppatitvà Himavantam eva gatÃ. Taæ kÃraïaæ sutvà dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso rÃjakule kira kuntinÅ,


#<[page 135]>#
%<                          3. KuntanijÃtaka. (343.)                  135>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  yehi 'ssà potakà mÃrità te dÃrake vyagghassa purato pÃtetvà mÃrÃpetvà palÃtÃ" ti. Satthà Ãgantvà "kayà nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' esà attano potaghÃtake ghÃtÃpesi yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Bodhisatto dhammena samena rajjaæ kÃreti. Tassa nivesane ekà kuntanÅ dÆteyyahÃrikà ti sabbaæ purimasadisam eva. Ayaæ pana viseso: Ayam vyagghena dÃrake mÃrÃpetvà cintesi: "idÃni na sakkà mayà idha vasituæ, gamissÃmi, gacchantÅ ca ra¤¤o na anÃrocetvà gamissÃmi, Ãrocetvà va gamissÃmÅti" sà rÃjÃnaæ upasaækamitvà vanditvà ekamantaæ Âhità "sÃmi tumhÃkaæ pamÃdena mama puttake dÃrakà mÃresuæ, ahaæ kodhavasikà hutvà dÃrake patimÃresiæ, idÃni mayà idha vasituæ na sakkÃ" ti vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,5.3(=343).1: Avasimha tavÃgÃre niccaæ sakkatapÆjitÃ,
                    tvam eva dÃnim akara, handa rÃja vajÃm' ahan ti. || Ja_IV:165 ||>@

     Tattha tvameva dÃnimakarà 'ti maæ païïaæ gÃhÃpetvà pesetvà attano pamÃdena mama piyaputtake Ãrakkhanto tva¤ ¤eva idÃni etaæ mama gamanakÃraïaæ akari, handà 'ti vavassaggatthe nipÃto, rÃjà 'ti Bodhisattaæ Ãlapati, vajÃmahan ti gacchÃmi ahaæ.
     Taæ sutvà rÃjà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,5.3(=343).2: Yo ve kate patikate kibbise patikibbise
                    evaæ taæ sammatÅ veraæ vasakuntani mà gamà ti. || Ja_IV:166 ||>@

     Tass' attho: yo puggalo parena kate kibbise attano puttamÃraïÃdike dÃruïakamme kate puna attanà tassa puggalassa patikibbise kate patikataæ mayà tassà 'ti jÃnÃti,


#<[page 136]>#
%<136              IV. CatukkanipÃta.  5. CullakuïÃlavagga. (35.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evaæ taæ sammatÅ veraæ ettakena taæ veraæ sammati vÆpasantaæ hoti, tasmà vasa kuntani mà gamà ti.
     Taæ sutvà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,5.3(=343).3: Na katassa ca kattà ca mettÅ sandhÅyate puna,
                    hadayaæ nÃnujÃnÃti, gaccha¤ ¤eva rathesabhà 'ti. || Ja_IV:167 ||>@

     Tattha na katassa ca kattà cà 'ti katassa ca abhibhÆtassa upapÅÊitassa puggalassa idÃni vibhattivipariïÃmaæ katvà yo kattà ca tassa cà 'ti imesaæ dvinnaæ puggalÃnaæ puna mittabhÃvo nÃma na sandhÅyati na ghaÂÅyatÅti attho, hadayaæ nÃnujÃnÃtÅti tena kÃraïena mama hadayaæ idhavÃsaæ nÃnujÃnÃti, gaccha¤¤eva rathesabhà 'ti tasmà ahaæ mahÃrÃja gamissÃmi yevà 'ti.
     Taæ sutvà rÃjà catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,5.3(=343).4: Katassa c' eva kattà ca mettÅ sandhÅyate puna
                    dhÅrÃnaæ no ca bÃlÃnaæ, vasa kuntani mà gamà ti. || Ja_IV:168 ||>@

     Tass' attho: katassa c' eva puggalassa yo ca kattà tassa mettÅ sandhÅyate puna, sà puna dhÅrÃnaæ no ca bÃlÃnaæ, dhÅrÃnaæ hi metti bhinnÃpi puna ghaÂÅyati, bÃlÃnaæ pana sakiæ bhinnà bhinnà va hoti, tasmà vasa kuntani mà gamà ti.
     Sakuïikà "evaæ sante pi na sakkà mayà idha vasituæ sÃmÅti" rÃjÃnaæ vanditvà uppatitvà Himavantam eva gatÃ.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà kuntanÅ yeva etarahi kuntanÅ ahosi, BÃrÃïasirÃjà pana aham evÃ" 'ti. KuntanijÃtakaæ.


#<[page 137]>#
%<                      4. AmbacorajÃtaka. (344).                      137>%

                      $<4. AmbacorajÃtaka.>$
     Yo nÅliyaæ maï¬ayatÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ ambagopakatheraæ Ãrabbha kathesi. So kira mahallakakÃle pabbajitvà Jetavana-paccante ambavane païïasÃlaæ kÃretvà ambarukkhato patitÃni ambapakkÃni khÃdanto vicarati, attano sambandhamanussÃnam pi deti. Tasmiæ bhikkhÃcÃraæ paviÂÂhe ambacorakà ambÃni pÃtetvà khÃditvà ca gahetvà gacchanti. Tasmiæ khaïe catasso seÂÂhidhÅtaro Aciravatiyà nahÃtvà vicarantiyo taæ ambavanaæ pavisiæsu. Mahallako Ãgantvà tà disvà "tumhehi me ambÃni khÃditÃnÅti" Ãha. "Bhante, amhe idÃni ÃgatÃ, na tumhÃkaæ ambÃni khÃdÃmÃ" 'ti. "Tena hi sapathaæ karothÃ" 'ti. "Karoma bhante" ti sapathaæ kariæsu. Mahallako tà hi sapathaæ kÃretvà lajjÃpetvà vissajjesi. Tassa taæ kiriyaæ sutvà bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso asuko kira mahallako attano vasanakÃmbavanaæ paviÂÂhaseÂÂhidhÅtaro sapathaæ kÃretvà lajjÃpetvà vissajjesÅti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' esa ambagopako hutvà ekà seÂÂhidhÅtaro sapathaæ kÃretvà lajjÃpetvà vissajjÅti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto Sakkattaæ kÃresi. Tadà eko kÆÂajaÂilo BÃrÃïasiæ upanissÃya nadÅtÅre ambavane païïasÃlaæ mÃpetvà ambÃni rakkhanto patitÃni ambapakkÃni khÃdanto sambandhamanussÃnam pi dadanto nÃnappakÃrena micchÃjÅvena jÅvikaæ kappento viharati. Tadà Sakko devarÃjà "ke nu kho manussaloke mÃtÃpitaro upaÂÂhahanti kule jeÂÂhÃpacÃyikakammaæ karonti dÃnaæ denti sÅlaæ rakkhanti uposathakammaæ karonti, ke pabbajitvà samaïadhammesu yuttapayuttà viharanti, ke anÃcÃraæ carantÅti" lokaæ volokento imaæ ambagopakaæ anÃcÃraæ jaÂilaæ disvà "ayaæ kÆÂajaÂilo kasiïaparikammÃdiæ attano samaïadhammaæ pahÃya ambavanaæ rakkhanto vicarati,


#<[page 138]>#
%<138             IV. CatukkanipÃta.  5. CullakuïÃlavagga. (35.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  saævejessÃmi nan" ti tassa gÃmaæ bhikkhÃya paviÂÂhakÃle attano ÃnubhÃvena ambe pÃtetvà corehi vilutte viya akÃsi. Tadà BÃrÃïasito catasso seÂÂhidhÅtaro taæ ambavanaæ pavisiæsu. KÆÂajaÂilo tà disvà "tumhehi ambÃni khÃditÃnÅti" palibuddhi. "Bhante, mayaæ idÃni ÃgatÃ, na te ambÃni khÃdimhÃ" 'ti. "Tena hi sapathaæ karothÃ" 'ti.
"Katvà puna gantuæ labhissÃma bhante" ti. "ùma labhissathÃ" 'ti. "SÃdhu bhante" ti tÃsaæ jeÂÂhikà sapathaæ karontÅ paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,5.4(=344).1: Yo nÅliyaæ maï¬ayati saï¬Ãsena viha¤¤ati
                    tassa sà vasam anvetu yà te ambe avÃharÅti. || Ja_IV:169 ||>@

     Tass' attho: yo puriso palitÃni kÃlavaïïakaraïatthÃya tiphalÃdÅhi yojetvà kataæ nÅliyakaæ maï¬ayati nÅlakesantare ca uÂÂhitaæ uddharanto saï¬Ãsena viha¤¤ati kilamati tassa evarÆpassa mahallakassa sà vasaæ anvetu tathÃrÆpaæ patiæ labhatu yà te ambe avÃharÅti.
     TÃpaso "tvaæ ekamantaæ tiÂÂhÃ" 'ti vatvà dutiyaæ seÂÂhidhÅtaraæ kÃresi. Sà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,5.4(=344).2: VÅsaæ và païïuvÅsaæ và Ænatiæsaæ va jÃtiyÃ
                    tÃdisà patiæ mà laddhà yà te ambe avÃharÅti. || Ja_IV:170 ||>@

Tass' attho: nÃriyo nÃma pannarasasoÊasavassakÃle purisÃnaæ piyà honti, yà pana tava ambÃni avÃhari sà evarÆpe yobbane patiæ alabhitvà jÃtiyà vÅsaæ và pa¤cavÅsaæ. và ekena dvÅhi ÆnatÃya Ænatiæsaæ và vassÃni patvà tÃdisà paripakkavayà hutvÃpi patiæ mà latthà ti.
     TÃya pi sapathaæ katvà ekamantaæ ÂhitÃya tatiyà tatiyaæ gÃtham Ãha:


#<[page 139]>#
%<                        5. GajakumbhajÃtaka. (345.)                 139>%

  @<Ja_IV,5.4(=344).3: DÅghaæ gacchatu addhÃnaæ ekikà abhisÃriyÃ
                    saækete patiæ mà addasa yà te ambe avÃharÅti. || Ja_IV:171 ||>@

     Tass' attho: yà te ambe avÃhari sà patiæ patthayamÃnà tassa santikaæ abhisaraïatÃya abhisÃriyà nÃma hutvà ekà adutiyà gÃvutaddhagÃvutamattaæ dÅghaæ addhÃnaæ gacchatu gantvÃpi ca tasmiæ asukaÂÂhÃnaæ nÃma ÃgaccheyyÃsÅti kate saækete patiæ mà addasà 'ti.
     TÃya pi sapathaæ katvà ekamantaæ ÂhitÃya catutthà catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,5.4(=344).4: Alaækatà suvasanà mÃlinÅ candanussadÃ
                    ekikà sayane sayatu yà te ambe avÃharÅti. || Ja_IV:172 ||>@

     Sà uttÃnatthà yeva.
     TÃpaso "tumhehi bhÃriyà sapathà katÃ, a¤¤ehi ambà khÃdità bhavissanti, gacchatha dÃni tumhe" ti tà uyyojesi.
Sakko bheravarÆpÃrammaïaæ dassetvà kÆÂatÃpasaæ tato palÃpesi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà kÆÂajaÂilo ayaæ ambagopako mahallako ahosi, catasso setthidhÅtaro età yeva, Sakko pana aham evÃ" 'ti. AmbacorajÃtakaæ.

                      $<5. GajakumbhajÃtaka.>$
     Vanaæ yadaggi dahatÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ alasabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. So kira SÃvatthivÃsÅ kulaputto sÃsane uraæ datvà pabbajitvÃpi alaso ahosi uddesaparipucchÃyonisomanasikÃravattapaÂivattÃdiparibÃhiro nÅvaraïÃbhibhÆto, nisinnaÂÂhÃnÃdÅsu tath' eva hoti. Tassa taæ ÃlasiyabhÃvaæ Ãrabbha dhammasabhÃyaæ katham samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso asuko nÃma evarÆpe niyyÃnikasÃsane pabbajitvà Ãlasiyo kusÅto nÅvaraïÃbhibhÆto viharatÅti".


#<[page 140]>#
%<140              IV. CatukkanipÃta.  5. CullakuïÃlavagga. (35.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi so Ãlasiko yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa amaccaratanaæ ahosi. BÃrÃïasirÃjà ÃlasiyajÃtiko ahosi. Bodhisatto "rÃjÃnaæ bodhessÃmÅti" ekaæ upÃyaæ upadhÃrento carati. Ath' ekadivasaæ rÃjà uyyÃnaæ gantvà amaccaparivuto tattha vicaranto ekaæ gajakumbhaæ Ãlasiyaæ passi. TathÃrÆpà kira Ãlasiyà sakaladivasaæ gacchantÃpi ekaÇguladvaÇgulamattam eva gacchanti. RÃjà {taæ} disvà "vayassa ko nÃm' eso" ti pucchi. Bodhisatto "gajakumbho nÃm' esa mahÃrÃja Ãlasiyo, evarÆpo hi sakaladivasaæ gacchanto pi ekaÇguladvaÇgulamattam eva gacchatÅti" vatvà tena saddhiæ sallapanto "ambho gajakumbha, tumhÃkaæ dandhagamanaæ, imasmiæ ara¤¤e dÃvaggimhi uÂÂhite kiæ karothÃ" 'ti vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,5.5(=345).1: Vanaæ yad' aggi dahati pÃvako kaïhavattanÅ
                    kathaæ karosi pacalaka evaæ dandhaparakkamo ti. || Ja_IV:173 ||>@

     Tattha yadaggÅti yadà aggi, pÃvako kaïhavattanÅti aggino va vevacanÃni, pacalakà 'ti taæ Ãlapati, so hi calanto calanto gacchati, niccaæ và pacalÃyati, tasmà pacalako ti vuccati, dandhaparakkamo ti garuviriyo.
     Taæ sutvà gajakumbho dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,5.5(=345).2: BahÆni rukkhacchiddÃni pathavyà vivarÃni ca,
                    tÃni ce nÃbhisambhoma hoti no kÃlapariyÃyo ti. || Ja_IV:174 ||>@

     Tass' attho: paï¬ita, amhÃkaæ ito uttarigamanaæ nÃma n' atthi imasmiæ pana ara¤¤e rukkhacchiddÃni ca puthuvivivarÃni ca bahÆni, yadi tÃni na pÃpuïÃma hoti no kÃlapariyÃyo ti maraïam eva no hotÅti.


#<[page 141]>#
%<                           6. KesavajÃtaka. (346.)                   141>%
     Taæ sutvà Bodhisatto itarà dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IV,5.5(=345).3: Yo dandhakÃle tarati taraïÅye ca dandhati
                    sukkhapaïïaæ va akkamma atthaæ bha¤jati attano. || Ja_IV:175 ||>@

  @<Ja_IV,5.5(=345).4: Yo dandhakÃle dandhati taraïÅye ca tÃrayi
                    sasÅva rattiæ vibhajaæ tass' attho paripÆratÅti. || Ja_IV:176 ||>@

     Tattha dandhakÃle ti tesaæ tesaæ kammÃnaæ saïikaæ kattabbakÃle, taratÅti turito vegena tÃni kammÃni karoti, sukkhapaïïaæ và 'ti yathà vÃtÃtapasukkhaæ tÃlapaïïaæ balavà puriso akkamitvà bha¤jeyya tatth' eva cuïïavicuïïaæ kareyya evaæ so attano atthaæ va¬¬hiæ bha¤jati, dandhatÅti dandhÃyati dandhakÃtabbakammÃni dandham eva karoti, tÃrayÅti tarati turitaæ kÃtabbÃni kammÃni turito va karoti, sasÅva rattiæ vibhajan ti yathà navacando ayaæ juïhapakkharattito rattiæ vibhajanto divase divase paripÆrati evaæ tassa purisassa attho paripÆratÅti vuttaæ hoti.
     RÃjà Bodhisattassa vacanaæ {sutvÃ} tato paÂÂhÃya analaso jÃto.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà gajakumbho alasabhikkhu ahosi, paï¬itÃmacco pana aham evÃ" 'ti. GajakumbhajÃtakaæ.

                      $<6. KesavajÃtaka.>$
     Manussindaæ jahitvÃnà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto vissÃsabhojanaæ Ãrabbha kathesi. AnÃthapiï¬ikassa kira gehe pa¤cannaæ bhikkhusatÃnaæ nibaddhabhattaæ hoti, gehaæ niccakÃlaæ bhikkhusaæghassa opÃnabhÆtaæ kÃsÃvappajjotaæ isivÃtaparivÃtaæ.


#<[page 142]>#
%<142              IV. CatukkanipÃta.  5. CullakuïÃlavagga. (35.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' ekadivasaæ rÃjà nagaraæ padakkhiïaæ karonto seÂÂhino nivesane bhikkhusaæghaæ disvà "aham pi ariyasaæghassa nibaddhaæ bhikkhaæ dassÃmÅti" vihÃraæ gantvà SatthÃraæ vanditvà pa¤cannaæ bhikkhusatÃnaæ nibaddhaæ bhikkhaæ paÂÂhapesi. Tato paÂÂhÃya rÃjanivesane nibaddhaæ bhikkhaæ dÅyatÅti, vassikagandhasÃlibhojanaæ païÅtaæ, vissÃsena pana sinehena sahatthà dÃyakà n' atthi, rÃjayuttà dÃpenti bhattaæ, bhikkhÆ nisÅditvà bhu¤jituæ na icchanti, nÃnaggarasaæ bhattaæ gahetvà attano upaÂÂhÃnakulaæ gantvà taæ bhattaæ tesaæ datvà tehi dinnaæ lÆkhaæ và païÅtaæ và bhu¤janti. Ath' ekadivasaæ ra¤¤o bahuæ phalÃphalaæ Ãhariæsu. RÃjà "saæghassa dethÃ" 'ti Ãha. Manussà bhattaggaæ gantvà "ekabhikkhu pi n' atthÅti" ra¤¤o Ãrocesuæ. "Nanu velÃyam eva tÃvÃ" 'ti. "{ùma} velÃ, {bhikkhÆ} pana tumhÃkaæ gehe bhattaæ gahetvà attano vissÃsikaupaÂÂhÃkÃnam gehaæ gantvà taæ bhattaæ datvà tehi dinnaæ lÆkhaæ và païÅtaæ và bhu¤jantÅti".
RÃjà "amhÃkaæ bhattaæ païÅtaæ, kena nu kho kÃraïena abhutvà a¤¤aæ bhu¤jantÅti, SatthÃraæ pucchissÃmÅti" cintetvà vihÃraæ gantvà SatthÃraæ pucchi. Satthà "mahÃrÃja, bhojanaæ nÃma vissÃsaparamaæ, tumhÃkaæ gehe vissÃsaæ paccupaÂÂhÃpetvà sinehena dÃyakÃnaæ abhÃvà bhikkhÆ bhattaæ gahetvà attano vissÃsikaÂÂhÃne paribhu¤janti, mahÃrÃja vissÃsasadiso a¤¤o raso nÃma n' atthi, avissÃsikena dinnaæ catumadhuram pi vissÃsikena dinnaæ sÃmÃkabhattaæ na agghati, porÃïakapaï¬itÃpi roge uppanne ra¤¤Ã pa¤ca vejjakulÃni gahetvà bhesajje kÃrite pi roge avÆpasamamÃne vissÃsikÃnaæ santikaæ gantvà aloïikaæ nÅvÃrasÃmÃkayÃgu¤ c' eva udakamattasittÃloïikapaïïa¤ ca paribhu¤jitvà nÅrogà jÃtÃ" ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto KÃsiraÂÂhe brÃhmaïakule nibbatti KappakumÃro ti 'ssa nÃmaæ ahaæsu.


#<[page 143]>#
%<                           6. KesavajÃtaka. (346.)               143>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So vayappatto TakkasilÃyaæ sabbasippÃni uggaïhitvà aparabhÃge isipabbajjaæ pabbaji.
Tadà Kesavo nÃma tÃpaso pa¤cahi tÃpasasatehi parivuto gaïasatthà hutvà Himavante vasati. Bodhisatto tassa santikaæ gantvà pa¤cannaæ antevÃsikasatÃnaæ jeÂÂhantevÃsiko hutvà vihÃsi, KesavatÃpasassa hitajjhÃsayo sasneho. Te a¤¤ama¤¤aæ ativissÃsikà ahesuæ. AparabhÃge Kesavo te tÃpase ÃdÃya loïambilasevanatthÃya BÃrÃïasiæ patvà rÃjuyyÃne vasitvà punadivase nagaraæ bhikkhÃya pavisitvà rÃjadvÃraæ agamÃsi. RÃjà isigaïaæ disvà pakkosÃpetvà attano nivesane bhojetvà paÂi¤¤aæ gahetvà uyyÃne vasÃpesi. Atha vassÃratte atÅte Kesavo rÃjÃnam Ãpucchi. RÃjà "bhante, tumhe mahallakÃ, amhe tÃva upanissÃya vasatha, daharatÃpase Himavantaæ pesethÃ" 'ti Ãha. So "sÃdhÆ" 'ti jeÂÂhantevÃsinà saddhiæ te Himavantaæ pesetvà sayaæ ekako va ohÅyi.
Kappo Himavantaæ gantvà tÃpasehi saddhiæ vasi. Kesavo Kappena vinà vasanto ukkaïÂhitvà taæ daÂÂhukÃmo hutvà niddaæ na labhi, tassa niddaæ alabhamÃnassa na sammà ÃhÃro pariïÃmaæ gacchati, lohitapakkhandikà ahosi, bÃÊhà vedanà vattanti. RÃjà pa¤ca vejjakulÃni gahetvà tÃpasaæ paÂijaggi, rogo na vÆpasammati. TÃpaso rÃjÃnaæ Ãha: "mahÃrÃja kiæ mayhaæ maraïaæ icchatha udÃhu ÃrogabhÃvan" ti. "ùrogabhÃvaæ bhante" ti. "Tena hi maæ Himavantaæ pesethÃ" 'ti. "SÃdhu bhante" ti, rÃjà NÃradaæ nÃma amaccaæ "bhadantaæ gahetvà vanacarakehi saddhiæ Himavantaæ yÃhÅti" pesesi. NÃrado taæ tattha netvà paccÃgamÃsi. KesavassÃpi Kappe diÂÂhamatte yeva cetasikarogo vÆpasanto, ukkaïÂhikà paÂippassaddhÃ. Ath' assa Kappo aloïena adhÆpanena udakena sittapaïïena saddhiæ sÃmÃkanÅvÃrayÃguæ adÃsi,


#<[page 144]>#
%<144              IV. CatukkanipÃta.  5. CullakuïÃlavagga. (35.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tassa taæ khaïa¤ ¤eva lohitapakkhandikà paÂippassambhi. Puna rÃjà NÃradaæ pesesi: "gaccha KesavatÃpasassa pavattiæ jÃnÃhÅti". So Ãgantvà taæ Ãrogaæ disvà "bhante BÃrÃïasirÃjà pa¤ca vejjakulÃni gahetvà paÂijagganto tumhe Ãroge kÃtuæ nÃsakkhi, kathaæ vo Kappo paÂijaggÅti" vatvà paÂhamaæ {gÃtham} Ãha:

  @<Ja_IV,5.6(=346).1: Manussindaæ jahitvÃna sabbakÃmasamiddhinaæ (Dhp. p.215.)
                    kathan nu bhagavà KesŠKappassa ramati assame ti. || Ja_IV:177 ||>@

     Tattha manussindan ti manussÃnaæ indaæ BÃrÃïasirÃjÃnaæ, kathan nu bhagavà KesÅti kena nu kho upÃyena ayaæ amhÃkaæ bhagavà KesavatÃpaso Kappassa assame ramatÅti evaæ a¤¤ena saddhiæ sallapanto viya Kesavassa abhiratikÃraïaæ pucchi.
     Taæ sutvà Kesavo dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,5.6(=346).2: SÃdÆni ramaïÅyÃni santi rakkhà manoramÃ,
                    subhÃsitÃni Kappassa NÃrada ramayanti man ti. || Ja_IV:178 ||>@

     Tattha santi rakkhà ti rukkhÃ, pÃliyaæ pÃna rukkhà t' eva likhitaæ, subhÃsitÃnÅti Kappena kathitÃni subhasitÃni ca ramayanti man ti attho.
     Eva¤ ca pana vatvà "evaæ maæ abhiramÃpento Kappo aloïÃdhÆpanaudakasittapaïïamissaæ sÃmÃkanÅvÃrayÃguæ pÃyesi, tÃya me sarÅravyÃdhi samito ti nÅrogo jÃto 'mhÅti" Ãha. Taæ sutvà NÃrado tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,5.6(=346).3: SÃlÅnaæ odanaæ bhu¤je suciæ maæsÆpasecanaæ,
                    kathaæ sÃmÃkanÅvÃraæ aloïaæ chÃdayanti tan ti. || Ja_IV:179 ||>@


#<[page 145]>#
%<                          7. AyakÆÂajÃtaka. (347.)                  145>%
     Tattha bhu¤je ti bhu¤ji ayam eva và pÃÂho, chÃdayantÅti chÃdayati pÅïeti toseti, gÃthÃbandhasukhatthaæ pana anunÃsiko kato, idaæ vuttaæ hoti:
so tvaæ suciæ maæsÆpasecanaæ rÃjakule rÃjÃrahaæ sÃlibhattaæ bhu¤ji, taæ katham idaæ sÃmÃkanÅvÃraæ aloïaæ pÅïesi tosesi, kathaæ te etaæ ruccatÅti.
     Taæ sutvà Kesavo catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,5.6(=346).4: AsÃduæ yadi và sÃduæ appaæ và yadi và bahuæ
                    vissattho yattha bhu¤jeyya vissÃsaparamà rasà ti. || Ja_IV:180 ||>@

     Tattha yadi và sÃdun ti yadi và asÃduæ, vissattho ti nirÃsaæko vissÃsappatto hutvÃ, yattha bhu¤jeyyà ti yasmiæ nivesane evaæ bhu¤jeyya tattha evaæ bhuttaæ yaæ ki¤ci bhojanaæ sÃdum eva, kasmÃ: yasmà vissÃsaparamà rasÃ, vissÃso paramo uttamo etesan ti vissÃsaparamà rasà ti, vissÃsarasasadiso hi raso nÃma n' atthi, avissÃsikena dinnaæ catumadhuram pi vissÃsikena dinnaæ ambilaka¤jiyaæ nÃgghatÅti.
     NÃrado tassa vacanaæ sutvà ra¤¤o santikaæ gantvà "Kesavo idaæ nÃma kathesÅti" Ãcikkhi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rÃjà ùnando ahosi, NÃrado SÃriputto, Kesavo BakabrahmÃ, Kappo aham evÃ" 'ti. KesavajÃtakaæ.

                      $<7. AyakÆÂajÃtaka.>$
     SabbÃyasan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto lokatthacariyaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ MahÃkaïhajÃtake Ãvibhavissati.
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa aggamahesiyà kucchismiæ nibbattitvà vayappatto uggahitasabbasippo pitu accayena rajje patiÂÂhÃya dhammena rajjaæ kÃresi. Tadà manussà devamaÇgalikà hutvà bahuajeÊakÃdayo mÃretvà devatÃnaæ balikammaæ karonti.


#<[page 146]>#
%<146              IV. CatukkanipÃta.  5. CullakuïÃlavagga. (35.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Bodhisatto "pÃïo na hantabbo" ti bheri¤ carÃpesi. Yakkhà balikammaæ alabhamÃnà Bodhisattassa kujjhitvà Himavante yakkhasamÃgamaæ katvà Bodhisattassa mÃraïatthÃya ekaæ kakkhalaæ yakkhaæ pesesuæ. So kaïïikamattaæ mahantaæ Ãdittaæ ayakÆÂaæ gahetvà "iminà naæ paharitvà mÃressÃmÅti" Ãgantvà majjhimayÃmasamanantare Bodhisattassa sayanamatthake aÂÂhÃsi. Tasmiæ khaïe Sakkassa Ãsanaæ uïhÃkÃraæ dassesi. So ÃvajjamÃno taæ kÃraïaæ ¤atvà Inda-vajiraæ ÃdÃya Ãgantvà yakkhassa upari aÂÂhÃsi. Bodhisatto yakkhaæ disvà "kiæ nu kho esa maæ rakkhamÃno Âhito udÃhu mÃretukÃmo" ti tena saddhiæ sallapanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,5.7(=347).1: SabbÃyasaæ kÆÂam atippamÃïaæ
                    paggayha so tiÂÂhati antalikkhe,
                    rakkhÃya me tvaæ vihito nu 's' ajja
                    udÃhu me cetayase vadhÃyà 'ti. || Ja_IV:181 ||>@

     Tattha vihito nu sajjà ti vihito nu asi ajja.
     Bodhisatto pana yakkham eva passati na Sakkaæ, yakkho Sakkassa bhayena Bodhisattaæ paharituæ na sakkoti. So Bodhisattassa kathaæ sutvà "mahÃrÃja, nÃhan tava ÃrakkhatthÃya Âhito, iminà pana jalitena ayakÆÂena paharitvà taæ mÃressÃmÅti Ãgato 'mhi, Sakkassa bhayena paharituæ na sakkomÅti" etam atthaæ dÅpento dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,5.7(=347).2: DÆto 'haæ rÃjà idha rakkhasÃnaæ,
                    vadhÃya tuyhaæ pahito 'ham asmi,
                    Indo ca taæ rakkhati devarÃjÃ,
                    ten' uttamaÇgaæ na hi phÃlayÃmÅti. || Ja_IV:182 ||>@

     Taæ sutvà Bodhisatto itarà dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IV,5.7(=347).3: Sace ca maæ rakkhati devarÃjÃ
                    devÃnam indo Maghavà Sujampati>@


#<[page 147]>#
%<                        8. Ara¤¤ajÃtaka. (348.)                    147>%
@<                    kÃmam pisÃcà vinadantu sabbe,
                    na santase rakkhasiyà pajÃya. || Ja_IV:183 ||>@

  @<Ja_IV,5.7(=347).4: KÃmaæ kandantu kumbhaï¬Ã sabbe paæsupisÃcakÃ,
                    nÃlaæ pisÃcà yuddhÃya, mahatÅ sà vihesikà ti. || Ja_IV:184 ||>@

     Tattha rakkhasiyà pajÃyà 'ti rakkhasasaækhÃtÃya pajÃya, rakkhasasattÃnan ti attho, kumbhaï¬Ã ti kumbhamattarahassaægà mahodarà yakkhÃ, paæsupisÃcakà ti saækÃrÃdhÃnapisÃcÃ, nÃlan ti pisÃcà nÃma mayà saddhiæ yuddhÃya na samatthÃ, mahatÅ sà vihesikà ti yaæ pun' ete yakkhà sannipatitvà vihesikaæ dassenti mahatÅ vihesikà bhÃyanÃkÃradassanamattam eva mayhaæ, na panÃhaæ bhÃyÃmÅti attho.
     Sakko yakkhaæ palÃpetvà MahÃsattaæ ovaditvà "mà bhÃyi mahÃrÃja, ito paÂÂhÃya tava rakkhÃma, mà bhÃyitthÃ" ti vatvà sakaÂÂhÃnaæ eva gato.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà Sakko Anuruddho ahosi, BÃrÃïasirÃjà pana aham evÃ" 'ti. AyakÆÂajÃtakaæ.

                      $<8. Ara¤¤ajÃtaka.>$
     Ara¤¤Ã gÃmam Ãgammà 'ti, Idaæ Satthà Jetavane viharanto thullakumÃrikapalobhanaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ CullanÃradakassapajÃtake Ãvibhavissati.
     AtÅte pana BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto TakkasilÃyaæ uggahitasabbasippo bhariyÃya kÃlakatÃya puttaæ gahetvà isipabbajjaæ pabbajitvà Himavante vasanto puttaæ assamapade Âhapetvà phalÃphalatthÃya gacchati. Tadà coresu paccantagÃmaæ paharitvà karamare gahetvà gacchantesu ekà kumÃrikà palÃyitvà taæ assamapadaæ patvà tÃpasakumÃrakaæ palobhetvà sÅlavinÃsaæ pÃpetvà "ehi gacchÃmÃ" 'ti Ãha.


#<[page 148]>#
%<148              IV. CatukkanipÃta.  5. CullakuïÃlavagga. (35.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Pità tÃva me Ãgacchatu, taæ passitvà gamissÃmÅti".
"Tena hi disvà ÃgacchÃ" 'ti nikkhamitvà antarÃmagge nisÅdi.
TÃpasakumÃro pitari Ãgate paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IV,5.8(=348).1: Ara¤¤Ã gÃmam Ãgamma kiæsÅlaæ kiævataæ ahaæ
                    purisaæ tÃta seveyyaæ, tam me akkhÃhi pucchito ti. || Ja_IV:185 ||>@

     Tattha ara¤¤Ã gÃmamÃgammà ti tÃta ahaæ ito ara¤¤ato manussapathaæ vasanatthÃya gato vasanagÃmaæ patvÃ.
     Ath' assa pità ovÃdaæ dento tisso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IV,5.8(=348).2: Yo taæ vissÃsaye tÃta vissÃsa¤ ca khameyya te
                    sussÆsÅ ca titikkhÅ ca taæ bhajehi ito gato. || Ja_IV:186 ||>@

  @<Ja_IV,5.8(=348).3: Yassa kÃyena vÃcÃya manasà n' atthi dukkataæ
                    urasÅva patiÂÂhÃya taæ bhajehi ito gato. || Ja_IV:187 ||>@

  @<Ja_IV,5.8(=348).4: HaliddirÃgaæ kapicittaæ purisaæ rÃgavirÃginaæ
                    tÃdisaæ tÃta mà sevi nimmanussam pi ce siyà ti. || Ja_IV:188 ||>@

     Tattha yo taæ vissÃsaye ti yo puriso taæ vissÃseyya na parisaækeyya, vissÃsa¤ca khameyya te ti yo ca attani kayiramÃnaæ tava vissÃsaæ pana yaæ nirÃsaæko taæ khameyya, sussÆsÅti yo ca tava vissÃsavacanaæ sotum icchati, titikkhÅti yo ca tayà kataæ aparÃdhaæ khamati, taæ bhajehÅti taæ purisaæ bhajeyyÃsi payirupÃseyyÃsi, urasÅva patiÂÂhÃyà 'ti yathà tassa urasi patiÂÂhÃya va¬¬hanto tvam pi tÃdiso urasi patitaputto viya hutvà evarÆpaæ purisaæ bhajeyyÃsÅti attho, haliddirÃgan ti haliddirÃgasadisaæ athiracittaæ, kapicittan ti lahuparivattitÃya makkaÂacittaæ, rÃgavirÃginan ti muhutten' eva rajjanavirajjanasabhÃvaæ, nimmanussam pi ce siyà ti sace pi sakala-JambudÅpatale kÃyaduccaritÃdirahitassa manussassa abhÃvena nimmanussaæ siyà tathÃpi tÃta tÃdisaæ lahucittaæ mà sevi, sabbam pi manussapathaæ vicinitvà heÂÂhÃvuttaguïasampannam eva purisaæ seveyyÃsÅti attho.


#<[page 149]>#
%<                        9. SandhibhedajÃtaka. (349.)                   149>%
     Taæ sutvà tÃpasakumÃro "ahaæ tÃta imehi guïehi samannÃgataæ purisaæ kattha labhissÃmi, na gacchÃmi, tumhÃkaæ ¤eva santike vasissÃmÅti" vatvà nivatti. Ath' assa pità kasiïaparikammaæ Ãcikkhi. Ubho pi aparihÅnajjhÃnà BrahmalokaparÃyanà ahesuæ.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà putto ca kumÃrikà ca ete yeva ahesuæ, tÃpaso aham evÃ" 'ti.
Ara¤¤ajÃtakaæ.

                      $<9. SandhibhedajÃtaka.>$
     N' eva itthÅsu sÃma¤¤an ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto pesu¤¤asikkhÃpadaæ Ãrabbha kathesi, Ekasmiæ hi samaye Satthà "chabbaggiyà bhikkhÆ pesu¤¤aæ upasaæharantÅti' sutvà te pakkosÃpetvà "saccaæ kira tumhe bhikkhave bhikkhÆnaæ bhaï¬anajÃtÃnaæ kalahajÃtÃnaæ vivÃdam ÃpannÃnaæ pesu¤¤aæ upasaæharatha, tena anuppannÃni c' eva bhaï¬anÃni uppajjanti uppannÃni ca bhiyyobhÃvÃya saævattantÅti" pucchitvà "saccan" ti vutte te bhikkhÆ garahitvà "bhikkhave, pisunà vÃcà nÃma tikhiïÃsippahÃrasadisÃ, daÊho pi vissÃso tÃya khippaæ bhijjati, ta¤ ca pana gahetvà attano mettiæ bhindanakajano sÅhausabhasadiso hotÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa putto hutvà TakkasilÃyaæ uggahitasippo pitu accayena dhammena rajjaæ kÃresi. Tadà eko gopÃlako ara¤¤e gokulesu gÃvo paÂijaggitvà Ãgacchanto ekaæ gabbhiniæ asallakkhetvà pahÃya Ãgato. Tassà ekÃya sÅhiyà saddhiæ vissÃso uppajji. Tà ubho pi daÊhamittà hutvà ekato pi caranti.
AthÃparabhÃge gÃvÅ vacchakaæ sÅhÅ sÅhapotakaæ vijÃyi. Te ubho pi janà kulehi Ãgatamettiyà daÊhamittà hutvà ekato vicaranti.


#<[page 150]>#
%<150              IV. CatukkanipÃta.  4. Cullakuïalavagga. (35.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' eko vanacarako tesaæ vissÃsaæ disvà ara¤¤e uppajjanakabhaï¬aæ ÃdÃya BÃrÃïasiæ gantvà ra¤¤o datvà "api te samma ki¤ci ara¤¤e acchariyaæ diÂÂhapubban" ti ra¤¤Ã puÂÂho "deva, a¤¤aæ ki¤ci na passÃmi, ekaæ pana sÅha¤ ca usabha¤ ca a¤¤ama¤¤aæ vissÃsike ekato carante addasan" ti Ãha. "Tesaæ tatiye uppanne bhayaæ bhavissati, yadà tesaæ tatiyaæ passasi atha me ÃcikkheyyÃsÅti". "SÃdhu devÃ" 'ti. Vanacarake BÃrÃïasiæ gate eko sigÃlo sÅha¤ ca usabha¤ ca upaÂÂhahi. Vanacarako ara¤¤aæ gantvà taæ disvà "tatiyassa uppannabhÃvaæ ra¤¤o kathessÃmÅti" nagaraæ gato.
SigÃlo pi cintesi: "mayà Âhapetvà sÅhamaæsa¤ ca usabhamaæsa¤ ca a¤¤aæ akhÃditapubbaæ nÃma n' atthi, ime bhinditvà imesaæ maæsaæ khÃdissÃmÅti" so "ayaæ taæ evaæ vadatÅti" ubho pi te a¤¤ama¤¤aæ bhinditvà nacirass' eva kalahaæ katvà maraïÃkÃrappatte akÃsi. Vanacarako pi gantvà ra¤¤o "tesaæ deva tatiyo uppanno" ti Ãha. "Ko so" ti.
"SigÃlo devÃ" ti. RÃjà "ubho pi te bhinditvà mÃrÃpessati, mayaæ tesaæ matakÃle sampÃpuïissÃmÃ" 'ti vatvà rathaæ abhiruyha vanacarakadesitena maggena gacchanto tesu a¤¤ama¤¤aæ kalahaæ katvà jÅvitakkhayaæ pattesu sampÃpuïi.
SigÃlo tuÂÂhahaÂÂho ekavÃraæ sÅhassa maæsaæ khÃdati ekavÃraæ usabhassa. RÃjà te ubho pi jÅvitakkhayaæ patte disvà rathe Âhito va sÃrathinà saddhiæ sallapanto imà gÃthà abhÃsi:


#<[page 151]>#
%<                       9. SandhibhedajÃtaka. (349.)                   151>%

  @<Ja_IV,5.9(=349).1: N' eva itthÅsu sÃma¤¤aæ
                    na pi bhakkhesu sÃrathi,
                    ath' assa sandhibhedassa
                    passa yÃva sucintitaæ. || Ja_IV:189 ||>@

  @<Ja_IV,5.9(=349).2: Asi tikkho va maæsamhi
                    pesu¤¤aæ parivattati
                    yatth' Æsabha¤ ca sÅha¤ ca
                    bhakkhayanti migÃdhamÃ. || Ja_IV:190 ||>@

  @<Ja_IV,5.9(=349).3: Imaæ so sayanaæ seti
                    ya-y-imaæ passasi sÃrathi
                    yo vÃcaæ sandhibhedassa
                    pisunassa nibodhati. || Ja_IV:191 ||>@

  @<Ja_IV,5.9(=349).4: Te janà sukham edhanti
                    narà saggagatÃ-r-iva
                    ye vÃcaæ sandhibhedassa
                    nÃvabodhanti sÃrathÅti. || Ja_IV:192 ||>@

     Tattha n' eva itthÅsÆ 'ti samma sÃrathi imesaæ dvinnaæ janÃnaæ n' eva itthisu sÃma¤¤aæ atthi na bhakkhesu pi, a¤¤am eva hi itthiæ sÅho sevati a¤¤aæ usabho, a¤¤aæ ca bhakkhaæ sÅho khÃdati a¤¤aæ usabho ti attho, ath' assà 'ti evaæ kalahakÃraïe avijjamÃne pi atha imassa mittasandhibhedakassa duÂÂhasigÃlassa ubhinnaæ maæsaæ khÃdissÃmÅti cintetvà ime mÃrentassa, passa yÃva taæ cintitaæ jÃtaæ, sucintitan ti adhippÃyo, yatthà 'ti yasmiæ pesu¤¤e parivattamÃne usabha¤ ca sÅha¤ ca migÃdhamà sigÃlà khÃdanti, taæ pesu¤¤aæ maæsamhi tikhiïÃsi viya mittabhÃvaæ chindantam eva parivattatÅti dÅpeti, yayimaæ passasÅti samma sÃrathi yaæ imaæ passasi imesaæ dvinnaæ matasayanaæ a¤¤o pi yo puggalo sandhibhedassa pisunassa pisunavÃcaæ nibodhati gaïhati so imaæ sayanaæ seti evam evaæ maratÅti dasseti, sukham edhantÅti sukhaæ vindanti labhanti, narà saggagatÃrivà 'ti saggaæ gatà dibbabhogasamaÇgino narà viya te sukhaæ vindanti, nÃvabodhantÅti na sÃrato paccenti,


#<[page 152]>#
%<152              IV. CatukkanipÃta.  5. CullakupÃlavagga. (35.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tÃdisaæ vata vacanaæ sutvà codetvà vÃretvà mettiæ abhinditvà pakatikà va hontÅti.
     RÃjà imà gÃthà bhÃsitvà sÅhassa kesaracammanakhadÃÂhà gÃhÃpetvà nagaram eva gato.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rÃjà aham eva ahosin" ti. SandhibhedajÃtakaæ.

                      $<10. DevatÃpa¤hajÃtaka.>$
     Hanti hatthehi pÃdehÅti. Ayaæ devatÃpucchà UmmaggajÃtake Ãvibhavissati. DevatÃpa¤hajÃtakaæ. CullakuïÃlavaggo pa¤camo. CatukkanipÃtavaïïanà niÂÂhitÃ.


#<[page 153]>#
%<                                  153>%
                           V. PA¥CANIPùTA.

                        1. MA×IKU×ÖALAVAGGA.

                      $<1. Maïikuï¬alajÃtaka.>$
     JÅno rathassamaïikuï¬alà cà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Kosalara¤¤o antepure paduÂÂhÃmaccaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ heÂÂhà vitthÃritam eva.
     IdhÃpi Bodhisatto BÃrÃïasiyaæ rÃjà ahosi. DuÂÂhÃmacco KosalarÃjÃnaæ Ãnetvà KÃsirajjaæ gÃhÃpetvà bandhanÃgÃre pÃpesi. RÃjà jhÃnaæ uppÃdetvà ÃkÃse pallaæke nisÅdi. Corara¤¤o sarÅre ¬Ãho uppajji. So BÃrÃïasirÃjÃnaæ upasaækamitvà paÂhamaæ gÃtham aha:

  @<Ja_V,1.1(=351).1: JÅno rathassamaïikuï¬alà ca,
                    putte ca dÃre ca tath' eva jÅno,
                    sabbesu bhogesu asesitesu
                    kasmà na santappasi sokakÃle ti. || Ja_V:1 ||>@

     Tattha jÅno rathassamaïikuï¬alà cà 'ti taæ mahÃrÃja ratha¤ ca asse ca maïikuï¬alÃni ca jÅno, rathe ca maïikuï¬ale ti pi pÃÂho, asesitesÆ 'ti na sesitesu nissesesÆ 'ti attho.


#<[page 154]>#
%<154                V. Pa¤canipÃta.  1. Maïikuï¬alavagga. (36.)>%
     Taæ sutvà Bodhisatto imà dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_V,1.1(=351).2: Pubbe va maccaæ vijahanti bhogÃ
                    macco ca ne pubbataraæ jahÃti,
                    asassatà bhogino kÃmakÃmi,
                    tasmà na socÃm' ahaæ sokakÃle. || Ja_V:2 ||>@

  @<Ja_V,1.1(=351).3: Udeti ÃpÆrati veti cando,
                    atthaæ tapetvÃna paleti suriyo,
                    vidità mayà sattuka lokadhammÃ,
                    tasmà na socÃm' ahaæ sokakÃle ti. || Ja_V:3 ||>@

     Tattha pubbevamaccan ti maccaæ bhogà pubbe va paÂhamataraæ ¤eva vijahanti, macco và te bhoge pubbataraæ vijahati, kamakÃmÅti corarÃjÃnaæ Ãlapati, ambho kÃme kÃmayamÃna kÃmakÃmi bhogino nÃma loke asassatÃ, bhogesu và naÂÂhesu jÅvamÃnà va abhogino honti, bhogaæ và pahÃya sayaæ nassanti, tasmà ahaæ mahÃjanassa sokakÃle pi na socÃmÅti attho, vidità mayà sattuka lokadhammà ti corarÃjÃnaæ Ãlapanto ambho sattuka mayà lÃbho alÃbho yaso ayaso ti Ãdayo lokadhammà viditÃ, yath' eva hi cando udeti pÆrati ca puna ca khÅyati yathà và suriyo andhakÃraæ vidhamanto mahantaæ lokapadesaæ tappetvÃna puna sÃyaæ atthaæ gacchati na dissati evam evaæ bhogà uppajjanti ca vinassanti ca, tattha kiæ sokena, tasmà na socÃmÅti attho.
     Evaæ MahÃsatto corara¤¤o dhammaæ desetvà idÃni tass' evÃcÃraæ parigaïhanto:

  @<Ja_V,1.1(=351).4: Alaso gihÅ kÃmabhogÅ nà sÃdhu, (Cfr. supra p.105.)
                    asa¤¤ato pabbajito na sÃdhu,
                    rÃjà na sÃdhu anisammakÃrÅ,
                    yo paï¬ito kodhano taæ na sÃdhu. || Ja_V:4 ||>@

  @<Ja_V,1.1(=351).5: Nisamma khattiyo kayirà nÃnisamma disampati,
                    nisammakÃrino rÃja yaso kitti ca va¬¬hatÅti Ãha. || Ja_V:5 ||>@


#<[page 155]>#
%<                           2. SujÃtajÃtaka. (352.)                     155>%
     Imà pana dve gÃthà heÂÂhà vitthÃrità eva.
     Bodhisattaæ khamÃpetvà rajjaæ paÂicchÃpetvà attano janapadaæ eva gato.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakam samodhÃnesi; "Tadà KosalarÃjà ùnando ahosi, BÃrÃïasirÃjà pana aham evÃ" 'ti. Maïikuï¬alajÃtakaæ.

                      $<2. SujÃtajÃtaka.>$
     Kinnu santaramÃno và 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto matapitikakuÂumbikaæ Ãrabbha kathesi. So kira pitari mate paridevamÃno carati, sokaæ vinodetuæ na sakkoti. Satthà tassa sotÃpattiphalÆpanissayaæ disvà SÃvatthiyaæ piï¬Ãya caritvà pacchÃsamaïaæ ÃdÃya gehaæ gantvà pa¤¤attÃsane nisinno taæ vanditvà nisinnaæ "kiæ upÃsaka socasÅti" vatvà "Ãma bhante" ti vutte "Ãvuso porÃïakapaï¬ità paï¬itÃnaæ kathaæ sutvà pitari kÃlakate na sociæsÆ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto kuÂumbikagehe nibbatti. SujÃtakumÃro ti 'ssa nÃmaæ kariæsu. Tassa vayappattassa pitÃmaho kÃlam akÃsi. Ath' assa pità pitu kÃlakiriyato paÂÂhÃya sokasamappito ÃÊÃhanato aÂÂhÅni {ÃharitvÃ} attano ÃrÃme mattikathÆpaæ katvà tÃni tattha nidahitvà gatagatavelÃya thÆpaæ pupphehi pÆjetvà Ãvajjanto paridevati, n' eva nahÃyati na vilimpati na bhu¤jati na kammante vicÃreti. Taæ disvà Bodhisatto "pità me ayyakassa matakÃlato paÂÂhÃya sokÃbhibhÆto carati, Âhapetvà kho pana maæ a¤¤o etaæ sa¤¤Ãpetuæ na sakkoti, ekena naæ upÃyena nissokaæ karissÃmÅti" bahinagare ekaæ matagoïaæ disvà tiïa¤ ca pÃnÅya¤ ca Ãharitvà tassa purato katvà "khÃda khÃda,


#<[page 156]>#
%<156               V. Pa¤canipÃta.  1. Maïikuï¬alavagga. (36.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  piva pivÃ" 'ti vadati. ùgatÃgatà naæ disvà "samma SujÃta, kiæ ummattako si, matagoïassa tiïodakaæ desÅti" vadanti. So ki¤ci na paÂivadati.
Ath' assa pitu santikaæ gantvà "putto te ummattako jÃto, matagoïassa tiïodakaæ detÅti" Ãhaæsu. Taæ sutvà kuÂumbikassa pitusoko apagato puttasoko patiÂÂhito. So vegena gantvà "nanu tvaæ tÃta SujÃta paï¬ito, kiækÃraïà matagoïassa tiïodakaæ desÅti" vatvà dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_V,1.2(=352).1: Kim nu santaramÃno va lÃyitvà haritaæ tiïaæ
                    khÃda khÃdà 'ti lapasi gatasattaæ jaraggavaæ. || Ja_V:6 ||>@

  @<Ja_V,1.2(=352).2: Na hi annena pÃnena mato goïo samuÂÂhahe,
                    ta¤ ca tucchaæ vilapasi yathà taæ dummatÅ tathà ti. || Ja_V:7 ||>@

     Tattha santaramÃno và 'ti turito viya hutvÃ, lÃyitvà ti lunitvÃ, lapasÅti vippalapasi, gatasattaæ jaraggavan ti gatajÅvitaæ jiïïaæ goïaæ, yathà tan ettha tan ti nipÃtamattaæ, yathà dummati appa¤¤o vippalapeyya tathà tvaæ tucchaæ abhÆtaæ vippalapasÅti.
     Tato Bodhisatto dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_V,1.2(=352).3: Tath' eva tiÂÂhati sÅsaæ hatthapÃdà ca vÃladhi,
                    sotà tath' eva tiÂÂhanti, ma¤¤e goïo samuÂÂhahe. || Ja_V:8 ||>@

  @<Ja_V,1.2(=352).4: N' ev' ayyakassa sÅsaæ và hatthapÃdà ca dissare,
                    rudaæ mattikathÆpasmiæ nanu tva¤ ¤eva dummatÅti. || Ja_V:9 ||>@

     Tattha tathevà 'ti yathà pubbe Âhitaæ tath' eva tiÂÂhati, ma¤¤e ti etesaæ sÅsÃdÅnaæ tath' eva Âhitattà ayaæ goïo samuÂÂhaheyyà 'ti ma¤¤Ãmi, nevayyakassà 'ti ayyakassa pana sÅsaæ và hatthapÃdà và na dissanti, piÂÂhipÃdà và na dissare ti pi pÃÂho, nanu tva¤¤eva dummatÅti ahaæ tÃva sÅsÃdÅni passanto evaæ karomi, tvaæ pana na ki¤ci passasi, jhÃpitaÂÂhÃnato aÂÂhÅni Ãharitvà thÆpaæ katvà paridevasi, iti maæ paÂicca sataguïena sahassaguïena tvam eva dummatÅti, bhijjanadhammà tÃta saækhÃrà bhijjantÅti, tattha kà paridevanà ti.


#<[page 157]>#
%<                     3. DhonasÃkhajÃtaka. (353.)                     157>%
     Taæ sutvà Bodhitassa pità "mama putto paï¬ito, idhalokaparalokakiccaæ jÃnÃti, mama sa¤¤ÃpanatthÃya etaæ kammaæ akÃsÅti" cintetvà "tÃta SujÃta paï¬ita, `sabbe saækhÃrà aniccÃ' ti me ¤Ãtaæ, ito paÂÂhÃya na socissÃmi, pitusokaharaïaputtena nÃma tÃdisena bhavitabban" ti vatvà puttassa thutiæ karonto.

  @<Ja_V,1.2(=352).5: ùdittaæ vata maæ santaæ ghatasittaæ va pÃvakaæ
                    vÃrinà viya osi¤caæ sabbaæ nibbÃpaye daraæ. || Ja_V:10 ||>@

  @<Ja_V,1.2(=352).6: Abbahi vata me sallaæ yam Ãsi hadayanissitaæ
                    yo me sokaparetassa pitusokaæ apÃnudi. || Ja_V:11 ||>@

  @<Ja_V,1.2(=352).7: So 'haæ abbÆÊhasallo smi vÅtasoko anÃvilo,
                    na socÃmi na rodÃmi tava sutvÃna mÃïava. (Cfr. Dhp. 96.) || Ja_V:12 ||>@

  @<Ja_V,1.2(=352).8: Evaæ karonti sappa¤¤Ã ye honti anukampakÃ,
                    vinivattayanti sokamhà SujÃto pitaraæ yathà ti. || Ja_V:13 ||>@

     Tattha nibbÃpaye ti nibbÃpayi, daran ti sokadarathaæ SujÃto pitaraæ yathà ti yathà ma ma putto Sujato maæ pitaraæ samÃnaæ attano sappa¤¤atÃya sokamhà vinivattayi evaæ a¤¤e pi sappa¤¤Ã sokamhà vinivattayantÅti.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne kuÂumbiko sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà SujÃto aham evÃ" 'ti. SujÃtajÃtakaæ.

                      $<3. DhonasÃkhajÃtaka.>$
     Nayidaæ niccaæ bhavitabban ti. Idaæ Satthà Bhaggesu SuæsumÃragiriæ nissÃya BhesakalÃvane viharanto BodhirÃjakumÃraæ Ãrabbha kathesi. BodhirÃjakumÃro nÃma Udenassa putto tasmiæ kÃle SuæsumÃragire vasanto ekaæ pariyodÃtasippaæ va¬¬hakiæ pakkosÃpetvà a¤¤arÃjÆhi asadisaæ katvà Kokanadaæ nÃma pÃsÃdaæ kÃrÃpesi kÃretvà ca pana


#<[page 158]>#
%<158                V. Pa¤canipÃta.  1. Maïikuï¬alavagga. (36.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "ayaæ vaddhaki a¤¤assÃpi ra¤¤o evarÆpaæ pÃsÃdaæ kÃreyyÃ" 'ti maccharÃyanto tassa akkhÅni uppÃÂesi. Tena tassa akkhÅni uppÃÂitabhÃvo bhikkhusaægho pÃkaÂo jÃto. Tasmà dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso BodhirÃjakumÃro tathÃrÆpassa va¬¬hakino akkhÅni uppÃÂÃpesi, aho kakkhalo pharuso sÃhasiko" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' esa kakkhalo pharuso sÃhasiko va, na kevala¤ ca idÃn' eva pubbe p' esa khattiyasahassÃnaæ akkhÅni uppÃÂÃpetvà mÃretvà tesaæ maæsena balikammaæ kÃresÅti"
     vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto TakkasilÃyaæ disÃpÃmokkho Ãcariyo ahosi, JambudÅpatale khattiyamÃïavà ca brÃhmaïamÃïavà ca tass' eva santike sippaæ uggaïhiæsu. BÃrÃïasira¤¤o pi putto BrahmadattakumÃro nÃma tassa santike tayo vede uggaïhi. So pana pakatiyà kakkhalo pharuso sÃhasiko. MahÃsatto aÇgavijjÃvasena tassa kakkhalapharusasÃhasikabhÃvaæ ¤atvà "tÃta tvaæ kakkhalo pharuso sÃhasiko, pharusena nÃma laddhaæ issariyaæ aciraÂÂhitikaæ hoti, so issariye vigate bhinnanÃvo viya samudde patiÂÂhaæ na labhati, tasmà mà evarÆpo ahosÅti" taæ ovadanto dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_V,1.3(=353).1: Na-y-idaæ niccaæ bhavitabbaæ Brahmadatta
                    khemaæ subhikkhaæ suhatà va kÃye,
                    atthaccaye mà hu sammÆÊho
                    bhinnaplavo sÃgarasseva majjhe. || Ja_V:14 ||>@

  @<Ja_V,1.3(=353).2: YÃni karoti puriso tÃni attani passati (Cfr«upra vol.II p.202.)
                    kalyÃïakÃri kalyÃïaæ pÃpakÃri ca pÃpakaæ,
                    yÃdisaæ vapate bÅjaæ tÃdisaæ harate phalan ti. || Ja_V:15 ||>@


#<[page 159]>#
%<                         3. DhonasÃkhajÃtaka. (353.)                 159>%
     Tattha suhatÃvakÃye ti tÃta Brahmadatta yad etaæ khemaæ và subhikkhaæ và yà và esà sukhità kÃye idaæ sabbaæ imesaæ sattÃnaæ niccaæ sabbakÃlam eva na bhavati, idaæ pana aniccaæ hutvà abhÃvadhammaæ, atthaccaye ti so tvaæ aniccatÃvasena issariye vigate attano atthassa accayena yathà nÃma bhinnaplavo bhinnanÃvo manusso sÃgaramajjhe patiÂÂhaæ alabhanto sammÆÊho hoti evaæ mà ahu sammÆÊho, tÃni attani passatÅti tesaæ kammÃnaæ phalaæ vindanto tÃni attani passati nÃma.
     So Ãcariyaæ vanditvà BÃrÃïasiæ gantvà pitu sippaæ dassetvà oparajje patiÂÂhÃya pitu accayena rajjaæ pÃpuïi. Tassa PiÇgiyo nÃma purohito ahosi kakkhaÊo pharuso. So yasalobhena cintesi: "yan nÆnÃhaæ iminà ra¤¤Ã sakala-JambudÅpe sabbarÃjÃno gÃhÃpeyyaæ, evaæ esa ekarÃjà bhavissati aham pi ekapurohito" ti so rÃjÃnaæ attano kathaæ gaïhÃpesi. RÃjà mahatiyà senÃya nikkhamitvà ekassa ra¤¤o nagaraæ rundhitvà taæ rÃjÃnaæ gaïhi. Eten' eva upÃyena sakala-JambudÅpe rajjaæ gahetvà rÃjasahassaparivuto "TakkasilÃya rajjaæ gahessÃmÅti" agamÃsi. bodhisatto nagaraæ paÂisaækharitvà parehi appadhaæsiyaæ akÃsi.
BÃrÃïasirÃjÃpi GaÇgÃtÅre mahato nigrodharukkhassa mÆle sÃïiæ parikkhipÃpetvà upari vitÃnaæ kÃretvà sayanaæ pa¤¤Ãpetvà nivÃsaæ gaïhi. So JambudÅpatale sahassaæ rÃjÃno gahetvà yujjhamÃno pi Takkasilaæ gahetuæ asakkonto purohitaæ pucchi: "Ãcariya, mayaæ ettakehi rÃjÆhi saddhiæ Ãgantvà Takkasilaæ gahetuæ na sakkoma, kin nu kho kÃtabban" ti. "MahÃrÃja rÃjasahassÃnaæ akkhÅni uppÃÂetvà kucchiæ phÃletvà pa¤camadhuramaæsaæ ÃdÃya imasmiæ nigrodhe nibbattadevatÃya balikammaæ katvà antavaÂÂÅhi rukkhaæ parikkhipitvà lohitapa¤caÇgulikÃni karoma,


#<[page 160]>#
%<160                V. Pa¤canipÃta.  1. Maïikuï¬alavagga. (36.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evaæ no khippam eva jayo bhavissatÅti". RÃjà "sÃdhÆ" ti paÂissutvà antosÃïiyaæ mahÃbale malle Âhapetvà ekamekaæ rÃjÃnaæ pakkosÃpetvà nippÅÊanen' eva visa¤¤ikÃretvà akkhÅni uppÃÂetvà mÃretvà maæsaæ ÃdÃya kaÊebarÃni GaÇgÃya pavÃhetvà vuttappakÃraæ balikammaæ kÃretvà balibheriæ ÃkoÂÃpetvà yujjhÃya gato. Ath' assa aÂÂÃlakato eko yakkho Ãgantvà dakkhiïaæ akkhiæ uppÃÂetvà agamÃsi. MahatÅ vedanà uppajji. So vedanÃmatto Ãgantvà nigrodharukkhamÆle pa¤¤attasayane uttÃnako nipajji. Tasmiæ khaïe eko gijjho ekaæ tikhiïakoÂiæ aÂÂhiæ gahetvà tassa rukkhagge nisinno maæsaæ khÃditvà aÂÂhiæ vissajjesi, aÂÂhikoÂi Ãgantvà ra¤¤o vÃmakkhimhi ayasÆlaæ vipatitvà akkhiæ bhindi.
Tasmiæ khaïe Bodhisattassa vacanaæ sallakkhesi, so "amhÃkaæ Ãcariyo `ime sattà bÅjÃnurÆpaæ phalaæ viya kammÃnurÆpaæ vipÃkaæ anubhontÅti' kathento idaæ disvà kathesi, ma¤¤e" ti vatvà vippalapanto dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_V,1.3(=353).3: Idaæ tad Ãcariyavaco
                    PÃrÃsariyo yad abravi: (Cfr«upra vol.II. p.202.)
                    mÃssu tvaæ akarà pÃpaæ
                    yaæ taæ pacchà kataæ tape. || Ja_V:16 ||>@

  @<Ja_V,1.3(=353).4: Ayam eva so PiÇgiya dhonasÃkho
                    yahiæ ghÃtayiæ khattiyÃnaæ sahassaæ
                    alaækate candanasÃralitte,
                    tam eva dukkhaæ paccÃgataæ mamà ti. || Ja_V:17 ||>@


#<[page 161]>#
%<                         3. DhonasÃkhajÃtaka. (353.)                 161>%
     Tattha idaæ tadÃcariyavaco ti taæ idaæ tassa Ãcariyassa vacanaæ, PÃrÃsariyo ti taæ gottena kitteti, pacchà katan ti yaæ pÃpaæ tayà kataæ pacchà taæ tÃpeyya kilameyya taæ mà karÅti ovÃdaæ adÃsi, aham pan' assa vacanaæ na karin ti, ayamevà 'ti nigrodharukkhaæ dassento vilapati, dhonasÃkho ti patthaÂasÃkho, yahiæ ghÃtayin ti yamhi rukkhe khattiyasahassaæ mÃresiæ, alaækate candanasÃralitte ti rÃjÃlaækÃrehi alaækate candanasÃralitte te khattiye sattÃhaæ ghÃtesiæ, ayam eva so rukkho, idÃni mayhaæ ki¤ci parittÃnaæ kÃtuæ na sakkotÅti dÅpeti, tameva dukkhan ti yaæ maya paresaæ akkhiuppÃÂanadukkhaæ kataæ idaæ me tadeva paÂiÃgataæ, idÃni no Ãcariyassa vacanaæ matthakaæ pattan ti paridevati.
     So evaæ paridevamÃno aggamahesiæ anussaritvÃ

  @<Ja_V,1.3(=353).5: SÃmà ca kho candanalittagattÅ
                    laÂÂhÅva sobha¤janakassa uggatÃ,
                    adisvà kÃlaæ karissÃmi Ubbariæ,
                    taæ me tato dukkhataraæ bhavissatÅti || Ja_V:18 ||>@

gÃtham Ãha.
     Tass' attho: mama bhariyà suvaïïasÃmà UbbarÅ, yathà nÃma siggurukkhassa ujÆ uggatà sÃkhà mandamÃÊuterità kampamÃnà sobhati evaæ itthivilÃsaæ kurumÃnà sobhati, tam ahaæ idÃni akkhÅnaæ bhinnattà Ubbariæ adisvà va kÃlaæ karissÃmÅti, tam me tassà adassanaæ ito maraïadukkhato pi dukkhataraæ bhavissatÅti.
     So evaæ vippalapanto yeva maritvà niraye nibbatti, na naæ issariyaluddho purohito parittÃnaæ kÃtuæ sakkhi, na attano issariyaæ laddho, tasmiæ matamatte yeva balakÃyo bhijjitvà palÃyi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà corarÃjà BodhirÃjakumÃro ahosi, PiÇgiyo Devadatto, disÃpÃmokkho Ãcariyo aham evÃ" 'ti. DhonasÃkhajÃtakaæ.


#<[page 162]>#
%<162                V. Pa¤canipÃta.  1. Maïikuï¬alavagga. (36.)>%

                      $<4. UragajÃtaka.>$
     Urago va tacaæ jiïïaæ ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto mataputtakakuÂumbikaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ Matabhariyamatapitikavatthusadisam eva. IdhÃpi Satthà tath' eva tassa nivesanaæ gantvà taæ Ãgantvà vanditvà nisinnaæ "kiæ Ãvuso socasÅti" pucchitvà "Ãma bhante puttassa matakÃlato paÂÂhÃya socÃmÅti" vutte "Ãvuso bhijjanadhammaæ nÃma bhijjati, nassanadhammaæ nassati, ta¤ ca kho na ekass' eva nÃpi ekasmiæ yeva gÃme, aparimÃïesu pana cakkavÃlesu tÅsu bhavesu amaraïadhammo nÃma n' atthi, tabbhÃven' eva ÂhÃtuæ samattho ekasaækhÃro pi n' atthi, sabbe sattà maraïadhammÃ, saækhÃrà bhijjanadhammÃ, porÃïakapaï¬itÃpi putte mate `nassanadhammaæ naÂÂhan' ti na sociæsÆ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto BÃrÃïasiyà dvÃragÃmake brÃhmaïakule nibbattitvà kuÂumbaæ saïÂhapetvà kasikammena jÅvikaæ kappesi. Tassa putto ca dhÅtà cà ti dve dÃrakà ahesuæ. So puttassa vayappattassa samÃnakulato kumÃrikaæ Ãnesi. Iti te dÃsiyà saddhiæ cha janà ahesuæ: Bodhisatto bhariyà putto dhÅtà suïisà dÃsÅti. Te samaggà sammodamÃnà piyasaævÃsà ahesuæ. Bodhisatto sesÃnaæ pa¤cannaæ evaæ ovÃdaæ deti:
"Tumhe yathÃladdhaniyÃmena dÃnaæ detha sÅlaæ rakkhatha uposathakammaæ karotha, maraïasatiæ bhÃvetha tumhÃkaæ maraïabhÃvaæ sallakkhetha, imesaæ hi sattÃnaæ maraïaæ dhuvaæ jÅvitaæ addhuvaæ, sabbe saækhÃrà aniccà va khayadhammino va, rattiæ divà ca appamattà hothÃ" 'ti. Te "sÃdhÆ" 'ti ovÃdaæ sampaÂicchitvà appamattà maraïasatiæ bhÃventi. Ath' ekadivasaæ Bodhisatto puttena saddhiæ khettaæ gantvà kasati.


#<[page 163]>#
%<                           4. UragajÃtaka. (354.)                  163>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Putto kacavaraæ saæka¬¬hitvà jhÃpesi.
TassÃvidÆre ekasmiæ vammÅke ÃsÅviso atthi. DhÆmo tassa akkhÅni pahari. So kuddho nikkhamitvà "imaæ nissÃyÃ" 'ti catasso dÃÂhÃpi nimujjÃpento taæ ¬asi. So maritvà va pati. Bodhisatto maritvà va patitaæ disvà goïe Âhapetvà Ãgantvà tassa matabhÃvaæ ¤atvà taæ ukkhipitvà ekasmiæ rukkhamÆle nipajjÃpetvà pÃrupitvà n' eva rodi na paridevi, "bhijjanadhammaæ pana bhijjati, maraïadhammaæ mataæ, sabbe saækhÃrà aniccà maraïanipphattikÃ" ti aniccabhÃvam eva sallakkhetvà kasi. So khettasamÅpena gacchantaæ ekaæ paÂivissakaæ purisaæ disvà "tÃta gehaæ gacchasÅti" pucchitvà "ÃmÃ" 'ti vutte "tena hi amhÃkam pi gharaæ gantvà brÃhmaïiæ vadeyyÃsi: `ajja kira pubbe viya dvinnaæ anÃharitvà ekass' evÃhÃraæ ÃneyyÃtha, pubbe pi ekikà va dÃsÅ ÃhÃraæ Ãharati, ajja pana cattÃro pi janà suddhavatthanivatthà gandhapupphahatthà ÃgaccheyyÃthÃ" 'ti. So "sÃdhÆ" 'ti gantvà brÃhmaïiyà tath' eva kathesi. "Kena tÃta idaæ sÃsanaæ dinnan" ti. "BrÃhmaïena ayye" 'ti. Sà "putto me mato" ti a¤¤Ãsi. Kampanamattam pi 'ssà nÃhosi. Evaæ subhÃvitacittà suddhavatthanivatthà pana gandhapupphahatthà ÃhÃraæ gÃhÃpetvà sesehi saddhiæ khettaæ agamÃsi.
Ekassa pi roditaæ và paridevitaæ và nÃhosi. Bodhisatto puttassa nipannacchÃyÃyam eva nisÅditvà bhu¤ji. BhuttÃvasÃne sabbe pi dÃrÆni uddharitvà taæ citakaæ Ãropetvà gandhapupphehi pÆjetvà jhÃpesuæ. Kassaci ekabindum pi assuæ nÃhosi. Sabbe bhÃvitamaraïasatino. Tesaæ sÅlatejena SakkassÃsanaæ uïhÃkÃraæ dassesi. So "ko nu kho maæ ÂhÃnà cÃvetukÃmo"


#<[page 164]>#
%<164             V. Pa¤canipÃta.  1. Maïikuï¬alavagga. (36.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ti upadhÃrento tesaæ guïatejena uïhabhÃvaæ ¤atvà pasannamÃnaso hutvà "mayà etesaæ santikaæ gantvà sÅhanÃdaæ nadÃpetvà sÅhanÃdapariyosÃne etesaæ nivesanaæ sattaratanapuïïaæ katvà Ãgantuæ vaÂÂatÅti" vegena tattha gantvà ÃÊÃhanapasse Âhito "kiæ karothÃ" 'ti Ãha.
"Ekaæ manussaæ jhÃpema sÃmÅti". "Na tumhe manussaæ jhÃpessatha, ekaæ pana migaæ mÃretvà pacatha, ma¤¤e" 'ti.
"N' atth' etaæ sÃmi, manussam eva jhÃpemÃ" 'ti. "Tena hi verimanusso vo bhavissatÅti". Atha naæ bodhisatto "orasaputto no sÃmi, na veriko" ti Ãha. "Tena hi vo appiyaputto bhavissatÅti". "Atipiyaputto sÃmÅti". "Atha kasmà na rodasÅti". So arodanakÃraïaæ kathento paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,1.4(=354).1: Urago va tacam jiïïaæ (Dhp. p.360; Thiessen, KisÃg. p.41.)
                    hitvà gacchati san tanuæ
                    evaæ sarÅre nibbhoge
                    pete kÃlakate sati. || Ja_V:19 ||>@

  @<Ja_V,1.4(=354).2: ÖayhamÃno na jÃnÃti
                    ¤ÃtÅnaæ paridevitaæ,
                    tasmà etaæ na socÃmi,
                    gato so tassa yà gatÅti. || Ja_V:20 ||>@

     Tattha san tanun ti attano sarÅraæ, nibbhoge ti jÅvitindriyÃbhÃvena bhogarahite, pete ti paralokaæ paÂigate, kÃlakate ti katakÃle mate ti attho. Idaæ vuttaæ hoti: sÃmi mama putto yathà nÃma urago jiïïatacaæ nivattitvà anolokento anapekho cha¬¬etvà gaccheyya evaæ attano sarÅraæ cha¬¬etvà gacchati, tassa jÅvitindriyarahite sarÅre evaæ nibbhoge tasmi¤ ca me putte pete puna paÂigate maraïakÃlaæ katvà Âhite sati ko rodanena và paridevitena và attho, ayaæ hi yath' esa sÆlehi vijjhitvà ¬ayhamÃno sukhadukkhaæ na jÃnÃti evaæ ¤ÃtÅnaæ paridevitaæ pi na jÃnÃti, tena kÃraïenÃhaæ etaæ na socÃmi, yà tassa attagati taæ so gato ti.


#<[page 165]>#
%<                           4. UragajÃtaka. (354.)                   165>%
     Sakko Bodhisattassa vacanaæ sutvà brÃhmaïiæ pucchi:
"amma tuyhaæ so kiæ hotÅti". "DasamÃse kucchinà pariharitvà tha¤¤aæ pÃyetvà hatthapÃde saïÂhapetvà va¬¬hitaputto me sÃmÅti". "Amma pità tÃva purisabhÃvena mà rodatu, mÃtuhadayaæ nÃma mudukaæ hoti, tvaæ kasmà na rodasÅti". Sà arodanakÃraïaæ kathentÅ

  @<Ja_V,1.4(=354).3: AnavhÃto tato ÃgÃ,
                    ananu¤¤Ãto ito gato,
                    yathÃgato tathà gato,
                    tattha kà paridevanÃ. || Ja_V:21 ||>@

  @<Ja_V,1.4(=354).4: ÖayhamÃno na jÃnÃti
                    ¤ÃtÅnaæ paridevitaæ,
                    tasmà etaæ na socÃmi,
                    gato so tassa yà gatÅti || Ja_V:22 ||>@

gÃthadvayam Ãha.
     Tattha anavhÃto ti ayaæ tÃva mayà paralokato anÃhuto ayÃcito, Ãgà ti amhÃkaæ gehaæ Ãgato, ito ti ito manussalokato gacchanto pi mayà ananu¤¤Ãto gato, yathÃgato ti Ãgacchanto yathà attano ruciyà Ãgato gacchanto pi tath' eva gato, tatthà 'ti tasmiæ tassa ito gamane kà paridevanÃ, ¬ayhamÃno ti gÃthà vuttanayen' eva veditabbÃ.
     Sakko brÃhmaïiyà kathaæ sutvà bhaginiæ pucchi: "amma tuyh' eso kiæ hotÅti". "BhÃtà me sÃmÅti". "Amma bhaginiyo nÃma bhÃtusu sasnehà honti, tvaæ kasmà na rodasÅti".
SÃpi arodanakÃraïaæ kathentÅ

  @<Ja_V,1.4(=354).5: Sace rode kisÅ assaæ,
                    tassà me kiæ phalaæ siyÃ,
                    ¤ÃtimittÃsuhajjÃnaæ
                    bhiyyo no aratÅ siyÃ. || Ja_V:23 ||>@


#<[page 166]>#
%<166                V. Pa¤canipÃta.  1. Manikuï¬alavagga. (36.)>%

  @<Ja_V,1.4(=354).6: ÖayhamÃno na jÃnÃti
                    ¤ÃtÅnaæ paridevitaæ,
                    tasmà etaæ na socÃmi,
                    gato so tassa yà gatÅti || Ja_V:24 ||>@

gÃthadvayam Ãha.
     Tattha sace ti yadi ahaæ bhÃtari mate rodeyyaæ kisasarÅrà assaæ, bhÃtu pana me tappaccayà va¬¬hi nÃma n' atthÅti tassa dasseti, tassà me ti tassà mayhaæ rodantiyà kiæ phalaæ ko Ãnisaæso bhaveyya, ava¬¬hi pana pa¤¤ÃyatÅti dÅpeti, ¤ÃtimittÃsuhajjÃnan ti ¤ÃtimittasuhajjÃnaæ, ayam eva và pÃÂho, bhiyyo no ti ye amhÃkaæ ¤Ãtimittà ca suhadayà ca tesaæ adhikatarà arati siyÃ.
     Sakko bhaginiyà kathaæ sutvà tassa bhariyaæ pucchi:
"amma tuyh' eso kiæ hotÅti". "Pati me sÃmÅti". "Itthiyo nÃma patimhi mate vidhavà honti anÃthÃ, tvaæ kasmà na rodasÅti". SÃpi 'ssa arodanakÃraïaæ kathentÅ:

  @<Ja_V,1.4(=354).7: YathÃpi dÃrako candaæ
                    gacchantam anurodati
                    evaæsampadam ev' etaæ
                    yo petam anusocati. || Ja_V:25 ||>@

  @<Ja_V,1.4(=354).8: ÖayhamÃno na jÃnÃti
                    ¤ÃtÅnaæ paridevitaæ,
                    tasmà etaæ na socÃmi,
                    gato so tassa yà gatÅti || Ja_V:26 ||>@

dve gÃthà Ãha.
     Tass' attho: yathà nÃma yuttÃyuttaæ labbhanÅyÃlabbhanÅyaæ ajÃnanto bÃladÃrako mÃtu ucchaÇge nipanno puïïamÃsiyaæ puïïacandaæ ÃkÃse gacchantaæ disvà amma candaæ me dehi candaæ me dehÅti punappuna rodati evaæsampadam ev' etan ti evaænipphattikam eva evaæ tassa roïïaæ hoti yo petaæ kÃlakataæ anusocati ito pi ca niratthakataraæ, kiækÃraïÃ: so hi vijjamÃnaæ candaæ anurodati, mayhaæ pana pati mato, etarahi avijjamÃno sÆlehi vijjhitvà ¬ayhamÃno pi na ki¤ci jÃnÃtiti.


#<[page 167]>#
%<                           4. UragajÃtaka. (354.)              167>%
     Sakko bhariyÃya kathaæ sutvà dÃsiæ pucchi: "amma tuyh' eso kiæ hotÅti". "Ayyo me sÃmÅti". "NÆna tvaæ iminà pÅletvà bÃdhetvà paributtà bhavissasi, tasmà `sumato ayan' ti na rodasÅti". "SÃmi mà evaæ avaca, na ca etaæ etassa anucchavikaæ, khantimettÃnuddayasampanno me ayyaputto ure saæva¬¬hitaputto viya ahosÅti". "Atha kasmà na rodasÅti". SÃpi 'ssa arodanakÃraïaæ kathentÅ:

  @<Ja_V,1.4(=354).9: YathÃpi [brahme9] udakakumbho
                    bhinno appaÂisandhiyo
                    evaæsampadam ev' etaæ
                    yo petam anusocati. || Ja_V:27 ||>@

  @<Ja_V,1.4(=354).10: ÖayhamÃno na jÃnÃti
                    ¤ÃtÅnaæ paridevitaæ,
                    tasmà etaæ na socÃmi,
                    gato so tassa yà gatÅti || Ja_V:28 ||>@

gÃthadvayam Ãha.
     Tass' attho: yathà nÃma udakakumbho ukkhippamÃno patitvà yathÃbhinno puna tÃni kapÃlÃni paÂipÃÂiyà Âhapetvà saævidahitvà paÂipÃkatiko kÃtuæ na sakkà yo petaæ anusocati tassÃpi etaæ anusocanaæ evaænipphattikaæ eva hoti matassa jÅvÃpetuæ asakkuneyyato, iddhimato và iddhÃnubhÃvena bhinnaæ kumbhaæ sandahitvà udakassa pÆretaæ sakkà bhaveyya, kÃlakato pana iddhibalena pi na sakkà paÂipÃkatiko kÃtun tÅ, itarà gÃthà vuttà yeva.
     Sakko sabbesaæ dhammakathaæ sutvà pasÅditvà "tumhehi appamattehi maraïasati bhÃvitÃ, mà tumhe ito paÂÂhÃya sahatthena kammaæ karittha, ahaæ Sakko devarÃjÃ, ahaæ vo gehe sattaratanÃni aparimÃïÃni karissami, tumhe dÃnaæ detha sÅlaæ rakkhatha uposathaæ upavasatha,


#<[page 168]>#
%<168                V. Pa¤canipÃta.  1. Maïikuï¬alavagga. (36.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  appamattà hothÃ" ti tesaæ ovÃdaæ datvà gehaæ aparimitaædhanaæ katvà pakkÃmi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne kuÂumbiko sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà dÃsÅ Khujjuttarà ahosi, dhÅtà UppalavaïïÃ, putto Rahulo, mÃtà KhemÃ, brÃhmaïo pana aham evÃ" 'ti. UragajÃtakaæ.

                      $<5. GhatajÃtaka.>$
     A¤¤e socanti rodantÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Kosalara¤¤o amaccaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ heÂÂhà kathitasadisam eva. Idha pana rÃjà attano upakÃrakassa amaccassa mahantaæ yasaæ datvà paribhedakÃnaæ kathaæ gahetvà taæ bandhitvà bandhanÃgÃre kÃresi. So tattha nisinno va sotÃpattimaggaæ nibbattesi. RÃjà tassa guïaæ sallakkhetvà mocÃpesi. So gandhamÃlaæ ÃdÃya Satthu santikaæ gantvà vanditvà nisÅdi. Atha naæ Satthà "anattho kira te uppanno" ti pucchitvà "Ãma bhante, anatthena pana me attho Ãgato, sotÃpattimaggo nibbattito" ti vutte "na kho upÃsaka tvaæ ¤eva anatthena atthaæ Ãhari, porÃïakapaï¬itÃpi pana ÃhariæsÆ" ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa aggamahesiyà kucchimhi nibbatti, GhatakumÃro ti 'ssa nÃmaæ kariæsu. So aparena samayena TakkasiÊÃyaæ uggahitasippo dhammena rajjaæ kÃresi. Tass' antepure eko amacco dubbhi. Taæ so paccakkhato ¤atvà raÂÂhà pabbÃjesi. Tadà SÃvatthiyaæ VaækarÃjà nÃma rajjaæ kÃresi. So tassa santikaæ gantvà upaÂÂhahitvà heÂÂhÃvuttanayen' eva attano vacanaæ gaïhÃpetvà BÃrÃïasirajjaæ gaïhÃpesi. So rajjaæ gahetvà Bodhisattaæ saækhalikÃhi bandhÃpetvà bandhanÃgÃraæ pavesesi. Bodhisatto jhÃnaæ nibbattetvà ÃkÃse pallaækena nisÅdi.


#<[page 169]>#
%<                           5. GhatajÃtaka. (355.)                     169>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Vaækassa sarÅre dÃho uÂÂhahi. So gantvà Bodhisattassa suvaïïÃdÃsaphullapadumasassirÅkaæ mukhaæ disvà Bodhisattaæ pucchanto {paÂhamaæ} gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,1.5(=355).1: A¤¤e socanti rodanti, a¤¤o assumukho jano,
                    pasannamukhavaïïo si, kasmà Ghata na socasÅti. || Ja_V:29 ||>@

     Tattha a¤¤e ti taæ Âhapetvà sesamanussÃ.
     Ath' assa Bodhisatto asocanakÃraïaæ kathento sesagÃthà abhÃsi:

  @<Ja_V,1.5(=355).2: NÃbbhatÅtaharo soko nÃnÃgatasukhÃvaho,
                    tasmà Vaæka na socÃmi, n' atthi soke dutiyyatÃ. || Ja_V:30 ||>@

  @<Ja_V,1.5(=355).3: Socaæ paï¬ukisÅhoti, bhatta¤ c' assa na ruccati,
                    amittà sumanà honti sallaviddhassa ruppato. || Ja_V:31 ||>@

  @<Ja_V,1.5(=355).4: GÃme và yadi vÃra¤¤e ninne và yadi và thale (Dhp.v. 98,121.)
                    na man taæ Ãgamissati, evaæ diÂÂhapado ahaæ. || Ja_V:32 ||>@

  @<Ja_V,1.5(=355).5: Yass' attà nÃlam eko sabbakÃmarasÃharo
                    sabbÃpi paÂhavÅ tassa na sukhaæ ÃvahissatÅti. || Ja_V:33 ||>@

     Tattha nÃbbhatÅtaharo ti na abbhatÅtÃhÃro ayam eva và pÃÂho, soko nÃma abbhatÅtaæ atikkantaæ niruddhaæ atthaæ puna nÃharati, dutiyyatà ti sÃhÃyatÃ, atÅtÃharaïena và anÃgatavahanena và soko nÃma kassaci sahÃyo na hoti, tenÃpi kÃraïenÃhaæ na socÃmÅti vadati, socan ti socanto, sallaviddhassa ruppato ti sokasallena viddhassa ten' eva ghaÂiyamÃnassa, diÂÂhà vata no paccatthikassa piÂÂhÅti amittà sumanà hontÅti attho, na man taæ ÃgamissatÅti samma VaækarÃja etesu gÃmÃdisu yattha katthaci Âhitaæ sattaæ paï¬ukisabhÃvÃdikaæ sokamÆlakaæ vyasanaæ taæ na Ãgamissati, evaæ diÂÂhapado ti yathà taæ vyasanaæ nÃgacchati evaæ mayà jhÃnapadaæ diÂÂhaæ, aÂÂhalokadhamman ti pi vadanti yeva,


#<[page 170]>#
%<170                V. Pa¤canipÃta.  1. Maïikuï¬alavagga. (36.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  pÃÊiyaæ pana na man taæ nÃgamissatÅti likhitaæ taæ aÂÂhakathÃya n' atthi, pariyosÃnagÃthÃya icchitapatthitaÂÂhena sÃtasukhasaækhÃtaæ sabbaæ kÃmarasaæ ÃharatÅti sabbakÃmarasÃhÃro, idaæ vuttaæ hoti: yassa ra¤¤o pahÃya a¤¤asahÃye attà va eko sabbakÃmarasÃvaho nÃlaæ sabbaæ jhÃnasukhasaækhÃtaæ kÃmarasaæ Ãharituæ asamattho tassa ra¤¤o sabbÃpi paÂhavi na sukhaæ Ãvahissati, kÃmÃturassa hi sukhaæ nÃma n' atthi, kilesadaratharahitaæ pana jhÃnasukhaæ Ãharituæ yass' attà samattho so rÃjà sukhito ti, yo pan' etÃya gÃthÃya yassatthà nÃlam eko ti pÃÂho tass' attho na dissati.
     Iti Vaæko imà catasso gÃthà sutvà Bodhisattaæ khamÃpetvà rajjaæ paÂicchÃpetvà pakkÃmi. MahÃsatto pi rajjaæ amaccÃnaæ niyyÃdetvà Himavantapadesaæ gantvà pabbajitvà aparihÅnajjhÃno Brahmaloka-parÃyano ahosi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà VaækarÃjà ùnando ahosi, GhatarÃjà aham evÃ" 'ti. GhatajÃtakaæ.

                      $<6. KÃraï¬iyajÃtaka.>$
     Eko ara¤¤e ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto dhammasenÃpatiæ Ãrabbha kathesi. Thero kira ÃgacchantÃnaæ dussÅlÃnaæ migaluddakamacchabandhÃdÅnaæ diÂÂhadiÂÂhÃnaæ ¤eva "sÅlaæ gaïhathÃ" 'ti sÅlaæ deti. Te therassa garubhÃvena tassa kathaæ bhindituæ asakkontà sÅlaæ gaïhanti gahetvà pana na rakkhanti attano kammam eva karonti. Thero saddhivihÃrike Ãmantetvà "Ãvuso ime manussà mama santike sÅlaæ gaïhiæsu na pana rakkhantÅti" Ãha.


#<[page 171]>#
%<                         6. KÃraï¬iyajÃtaka. (356.)                  171>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Bhante tumhe etesaæ aruciyà sÅlaæ detha, ete tumhÃkaæ kathaæ bhindituæ asakkontà gaïhanti, tumhe ito paÂÂhÃya evarÆpÃnaæ sÅlaæ mà daditthÃ" 'ti. Thero anattamano ahosi. Taæ pavattiæ sutvà dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso SÃriputtatthero kira diÂÂhadiÂÂhÃnaæ yeva sÅlaæ detÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' esa diÂhadiÂÂhÃnaæ ayÃcantÃnam eva sÅlaæ detÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto, so TakkasilÃya disÃpÃmokkhassÃcariyassa jeÂÂhantevÃsiko ahosi.
Tadà so Ãcariyo diÂÂhadiÂÂhÃnaæ kevaÂÂÃdÅnaæ ayÃcantÃnaæ yeva "sÅlaæ gaïhatha, sÅlaæ gaïhathÃ" 'ti sÅlaæ deti, gahetvÃpi na rakkhanti. ùcariyo tam atthaæ antevÃsikÃnaæ Ãrocesi. AntevÃsikà "bhante tumhe etesaæ aruciyà detha, tasmà bhindanti, ito dÃni paÂÂhÃya yÃcantÃnaæ ¤eva dadeyyÃtha mà ayÃcantÃnan" ti. So vippaÂisÃrÅ ahosi, evaæ sante pi diÂÂhadiÂÂhÃnaæ sÅlaæ deti yeva. Ath' ekadivasaæ ekasmà gÃmà manussà Ãgantvà brÃhmaïavÃcanakatthÃya Ãcariyaæ nimantayiæsu. So KÃraï¬iyaæ mÃïavaæ pakkositvà "tÃta, ahaæ na gacchÃmi, tvaæ ime pa¤casate mÃïave gahetvà tattha gantvà vÃcanakÃni paÂicchitvà amhÃkaæ dinnakoÂÂhÃsaæ ÃharÃ" 'ti pesesi. So gantvà paÂinivattanto antarÃmagge ekaæ kandaraæ disvà cintesi: "amhÃkaæ Ãcariyo diÂÂhadiÂÂhÃnaæ ayÃcito va sÅlaæ deti, ito dÃni paÂÂhÃya yathà yÃcantÃnaæ ¤eva deti tathà naæ karissÃmÅti" so tesu mÃïavesu sukhanisinnesu uÂÂhÃya mahantaæ silaæ ukkhipitvà kandarÃya khipi puna pi puna pi khipi yeva.


#<[page 172]>#
%<172                V. Pa¤canipÃta  1. Maïikuï¬alavagga. (36.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Atha naæ te mÃïavà uÂÂhÃya "Ãcariya kiæ karosÅti" Ãhaæsu. So na ki¤ci kathesi. Te vegena gantvà ÃcariyassÃrocesuæ. ùcariyo Ãgantvà tena saddhiæ sallapaïto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,1.6(=356).1: Eko ara¤¤e girikandarÃya
                    paggayha paggayha silaæ pavecchasi
                    punappunaæ santaramÃnarÆpo,
                    KÃraï¬iya ko nu tava idh' attho ti. || Ja_V:34 ||>@

     Tattha ko nu tava idhatto ti ko nu tava idha kandarÃya silÃkhipanena attho.
     So tassa vacanaæ sutvà Ãcariyaæ bodhetukÃmo dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,1.6(=356).2: Ahaæ h' imaæ sÃgarasevitantaæ
                    samaæ karissÃmi yathÃpi pÃïiæ
                    vikiriya sÃnÆni ca pabbatÃni ca,
                    tasmà silaæ dariyà pakkhipÃmÅti. || Ja_V:35 ||>@

     Tattha ahaæ himan ti ahaæ hi imaæ mahÃpaÂhaviæ, sÃgarasevitantan ti sÃgarehi sevitaæ caturantaæ, yathÃpi pÃïin ti hatthatalaæ viya samaæ karissÃmi, vikiriyà ti vikiritvÃ, sÃnÆni ca pabbatÃni cà 'ti paæsupabbate ca silÃpabbate ca.
     Taæ sutvà brÃhmaïo tatiyaæ gÃtham aha:

  @<Ja_V,1.6(=356).3: Na imaæ mahiæ arahati pÃïikappaæ
                    samaæ manusso karaïÃya-m-eko,
                    ma¤¤Ãm': ima¤ ¤eva dariæ jigiæsaæ
                    KÃrandiya hÃhasi jÅvalokan ti. || Ja_V:36 ||>@


#<[page 173]>#
%<                         6. KÃraï¬iyajÃtaka. (356.)             173>%
     Tattha karaïÃyameko ti kÃraïÃya eko, eko kÃtuæ na sakkotÅti dÅpeti, ma¤¤Ãmima¤¤eva dariæ jigiæsan ti ahaæ ma¤¤Ãmi tiÂÂhatu paÂhavi imaæ ¤eva ekaæ dariæ jigiæsaæ pÆraïatthÃya vÃyamanto silaæ pariyesanto upÃyaæ vicinanto va tvaæ imaæ jÅvalokaæ hÃhasi jahissasi, marissasÅti attho.
     Taæ sutvà mÃïavo catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,1.6(=356).4: Sace ayam bhÆtadharaæ na sattho
                    samaæ manusso karaïÃya-m-eko
                    evam eva tvaæ brahme ime manusse
                    nÃnÃdiÂÂhike nÃnÃyissasi te ti. || Ja_V:37 ||>@

     Tass' attho: sace ayaæ eko manusso imaæ bhÆtadharaæ mahÃpaÂhaviæ samaæ kÃtuæ na sattho na samattho evam eva tvaæ ime dussÅle manusse nÃnÃdiÂÂhike nÃnayissasi ne evaæ sÅlaæ gaïhatha sÅlaæ gaïhathà 'ti vadanto attano vasaæ na Ãnayissasi, paï¬itapuriso yeva hi pÃïÃtipÃtaæ akusalo ti gaïhati, saæsÃramocakÃdayo pan' ettha kusalasa¤¤ino ne taæ kathaæ Ãnayissasi, tasmà diÂÂhadiÂÂhÃnaæ sÅlaæ adatvà yÃcantÃnaæ ¤eva dehÅti.
     Taæ sutvà Ãcariyo yuttaæ vadati. KÃraï¬iko idÃni "na evaæ karissÃmÅti" attano viruddhabhÃvaæ ¤atvà pa¤camaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,1.6(=356).5: SaækhittarÆpena bhavaæ mam' atthaæ
                    akkhÃsi KÃraï¬iya evam etaæ:
                    yathà na sakkà paÂhavÅ samÃyaæ
                    kÃtuæ manussena tathà manussà ti. || Ja_V:38 ||>@

     Tattha samÃyan ti samà ayaæ.
     Evaæ Ãcariyo mÃïavassa thutiæ akÃsi. So pi naæ bodhetvà gharaæ nesi.


#<[page 174]>#
%<174        V. Pa¤canipÃta.  1. Maïikuï¬alavagga (36.)>%
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà brÃhmaïo SÃriputto ahosi, KÃraï¬iyamÃïavo pana aham evÃ" 'ti.
KÃraï¬iyajÃtakaæ.

                      $<7. LaÂukikajÃtaka.>$
     VandÃmi taæ ku¤jara saÂÂhihÃyanan ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattaæ Ãrabbha kathesi, Ekasmiæ hi divase dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso Devadatto kakkhalo pharuso sÃhasiko, sattesu karuïÃmattakam pi 'ssa n' atthÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn'
     eva pubbe p' esa nikkaruïo yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto hatthiyoniyaæ nibbattitvà vayappatto pÃsÃdiko mahÃkÃyo asÅtisahassavÃraïaparivÃro yÆthapati hutvà Himavantapadese vihÃsi. Tadà ekà laÂukikà sakuïikà hatthÅnaæ vicaraïaÂÂhÃne aï¬Ãni nikkhipi. TÃni pariïatÃni bhinditvà sakuïapotakà nikkhamiæsu. Tesu avirÆÊhapakkhesu uppatituæ asakkontesu yeva MahÃsatto asÅtisahassavÃraïaparivuto gocarÃya caranto taæ padesaæ sampatto. Taæ disvà laÂukikà cintesi: "ayaæ hatthirÃjà mama potake madditvà mÃressati, handa naæ puttakÃnaæ parittÃnatthÃya dhammikaæ rakkhaæ yÃcÃmÅti" sà ubho pakkhe ekato katvà tassa purato Âhatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,1.7(=357).1: VandÃmi taæ ku¤jara saÂÂhihÃyanaæ
                    Ãra¤¤akaæ yÆthapatiæ yasassiæ,
                    pakkhehi taæ pa¤jalikaæ karomi:
                    mà me vadhÅ puttake dubbalÃyà 'ti. || Ja_V:39 ||>@


#<[page 175]>#
%<                       7. LaÂukikajÃtaka. (357.)           175>%
     Tattha saÂÂhihÃyanan ti saÂÂhivassakÃle hÃyanabalaæ, yasassin ti parivÃrasampannaæ, pakkhehi taæ pa¤jalikan ti ahaæ pakkhehi tava a¤jalikaæ karomÅti attho.
     MahÃsatto "mà cintayi laÂukike, ahan te puttake rakkhissan" ti sakuïapotakÃnaæ upari gantvà asÅtiyà hatthisahassesu gatesu laÂukikaæ Ãmantetvà "amhÃkaæ pacchato eko ekacÃrikahatthi Ãgacchati, so amhÃkaæ vacanaæ na karissati, tasmiæ Ãgate taæ pi yÃcitvà puttakÃnaæ sotthibhÃvaæ kareyyÃsÅti" vatvà pakkÃmi. SÃpi tassa paccuggamanaæ katvà ubhohi pakkhehi a¤jaliæ katvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,1.7(=357).2: VandÃmi taæ ku¤jara ekacÃriæ
                    Ãra¤¤akaæ pabbatasÃnugocaraæ,
                    pakkhehi taæ pa¤jalikaæ karomi:
                    mà me vadhÅ puttake dubbalÃyà 'ti. || Ja_V:40 ||>@

     Tattha pabbatasÃnugocaran ti ghanaselapabbatesu ca paæsupabbatesu ca gocaraæ gaïhantaæ.
     So tassa vacanaæ sutvà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,1.7(=357).3: VadhissÃmi te laÂukike puttakÃni,
                    kim me tuvaæ kÃhasi dubbalÃsi,
                    sataæ sahassÃni pi tÃdisÅnaæ
                    vÃmena pÃdena papothayeyyan ti. || Ja_V:41 ||>@

     Tattha vadhissÃmi te ti tvaæ kasmà mama caraïamagge puttakÃni Âhapesi, yasmà Âhapesi tasmà vadhissÃmi te puttakÃnÅti Ãha, kimme tuvaæ kÃhasÅ ti mayhaæ mahÃthÃmassa tvaæ dubbalà kiæ karissasi, papothayeyyan ti ahaæ hi tÃdisÃnaæ pakkhÅnaæ satasahassÃnam satasahassam pi vÃmena pÃdena saæcuïïeyyaæ, dakkhiïena pana kathà va n' atthÅti.


#<[page 176]>#
%<176        V. Pa¤canipÃta.  1. Maïikaï¬alavagga. (36.)>%
     Eva¤ ca pana vatvà so tassà puttake pÃdena saæcuïïetvà muttena pavÃhetvà nadanto pakkÃmi. LaÂukikà rukkhasÃkhÃya nisÅditvà "idÃni tvaæ nadanto gaccha, katipÃhen' eva me kiriyaæ passissasi, kÃyabalato ¤Ãïabalassa mahantatarabhÃvaæ na jÃnÃsi, bho jÃnÃpessÃmi tan" ti taæ santajjayamÃnà catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,1.7(=357).4: Na h' eva sabbattha balena kiccaæ,
                    balaæ hi bÃlassa vadhÃya hoti,
                    karissÃmi te nÃgarÃjà anatthaæ
                    yo me vadhÅ puttake dubbalÃyà 'ti. || Ja_V:42 ||>@

     Tattha balenà 'ti kÃyabalena, anatthan ti ava¬¬hiæ, yo me ti yo tvaæ mama dubbalÃya puttake vadhi ghÃtesÅti.
     Evaæ vatvà katipÃhaæ ekaæ kÃkaæ upaÂÂhahitvà tena tuÂÂhena "kin te karomÅti" vuttà "sÃmi a¤¤aæ me kÃtabbaæ n' atthi etassa pana ekacÃrivÃraïassa tuï¬ena paharitvà tumhehi akkhÅni bhinnÃni paccÃsiæsÃmÅti" Ãha. Sà tena "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchite ekaæ nÅlamakkhikaæ upaÂÂhahi, tÃya pi "kin te karomÅti" vuttà "iminà kÃkena ekacÃrivÃraïassa akkhÅsu bhinnesu tumhehi tattha ÃsÃÂikaæ pÃtitaæ icchÃmÅti" vatvà tÃya pi "sÃdhÆ" 'ti vutte ekaæ maï¬Ækaæ upaÂÂhahitvà tena "kiæ karomÅti" vuttà "yadà esa ekacÃrivÃraïo andho hutvà pÃnÅyaæ pariyesati tadà pabbatamatthake Âhità saddaæ katvà etasmiæ pabbatamatthakaæ abhirÆÊhe otaritvà papÃte saddaæ kareyyÃtha, ettakaæ ahaæ tumhÃkaæ santikà paccÃsiæsÃmÅti" Ãha. So pi tassà vacanaæ sutvà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. Ath' ekadivasaæ kÃko vÃraïassa dve pi akkhÅni tuï¬ena bhindi makkhikà ÃsÃÂikaæ pÃtesi.


#<[page 177]>#
%<                      8. CulladhammapalajÃtaka. (358.)          177>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So puÊavehi khajjanto vedanamatto pipÃsÃya abhibhÆto pÃnÅyaæ pariyesamÃno vicari. Tasmiæ kÃle maï¬Æko pabbatamatthake Âhatvà saddam akÃsi. VÃraïo "ettha pÃnÅyaæ bhavissatÅti" pabbataæ abhirÆhi. Atha maï¬Æko otaritvà papÃte Âhatvà saddam akÃsi. VÃraïo "ettha pÃnÅyaæ bhavissatÅti" papÃtÃbhimukho gacchanto pavaÂÂetvà pabbatapÃde patitvà jÅvitakkhayaæ pÃpuïi. LaÂukikà tassa matabhavaæ ¤atvà "diÂÂhà me paccÃmittassa piÂÂhÅti" haÂÂhatuÂÂhà tassa khandhe caækamitvà yathÃkammaæ gatÃ.
     Satthà "na bhikkhave kenaci saddhiæ veraæ nÃma kÃtabbaæ, evaæbalasampannaæ nÃma vÃraïaæ ime cattÃro janà ekato hutvà jÅvitakkhayaæ pÃpesun" ti

  @<Ja_V,1.7(=357).5: KÃka¤ ca passa laÂukikaæ maï¬Ækaæ nÅlamakkhikaæ,
                    ete nÃgaæ aghÃtesuæ, passa verassa verinaæ,
                    tasmà hi veraæ na kayirÃtha api yena ca kenacÅti || Ja_V:43 ||>@

imaæ abhisambuddhagÃthaæ vatvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
     Tattha passà ti aniyÃmitÃlapanam etaæ, bhikkhÆ pana sandhÃya vuttattà passathà bhikkhave ti vuttaæ hoti, ete ti ete cattÃro ekato hutvÃ, aghÃtesun ti vadhiæsu, passa verassa verinan ti passatha verikÃnaæ verassa gatin ti attho.
     "Tadà ekacÃrihatthi Devadatto ahosi, yÆthapati pana aham evÃ" 'ti. LaÂukikajÃtakaæ.

                      $<8. CulladhammapÃlajÃtaka.>$
     Ahameva dÆsiyà bhÆnahatà ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattassa vadhÃya parisakkanaæ Ãrabbha kathesi. A¤¤esu jÃtakesu Devadatto Bodhisattassa tÃsamattam pi kÃtuæ nÃsakkhi, imasmiæ pana CulladhammapÃlajÃtake Bodhisattassa sattamÃsikakÃle hatthapÃde ca sÅsa¤ ca chindÃpetvà asimÃlaæ nÃma kÃresi,


#<[page 178]>#
%<178         V. Pa¤canipÃta.  1. Maïikuï¬alavagga. (36.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  DaddarajÃtake gÅvaæ valitvà mÃretvà uddhane maæsaæ pacitvà khÃdi, KhantivÃdijÃtake dvÅhi kasÃpahÃrasahassehi tÃÊÃpetvà hatthapÃde ca kaïïanÃsa¤ ca chedÃpetvà jaÂÃsu gahetvà ka¬¬hÃpetvà uttÃnakaæ nipajjÃpetvà udare pÃdena paharitvà gato, Bodhisatto taæ divasam eva jÅvitakkhayaæ pÃpuïi, CullanandakajÃtake pi VevaÂiyakapijÃtake pi mÃrÃpesi yeva, evam esa dÅgharattaæ vadhÃya parisakkanto BuddhakÃle pi parisakki yeva. Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso Devadatto BuddhÃnaæ maraïattham eva upÃyaæ karoti, `SammÃsambuddhaæ mÃrÃpessÃmÅti' dhanuggahe payojesi silaæ pavijjhi NÃlÃgiriæ vissajjÃpesÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' esa mayhaæ vadhÃya parisakkat' eva, idÃni pana tÃsamattam pi kÃtuæ na sakkoti, pubbe maæ DhammapÃlakumÃrakÃle attano puttaæ samÃnaæ jÅvitakkhayaæ pÃpetvà asimÃlaæ nÃma kÃresÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ MahÃpatÃpe nÃma rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa aggamahesiyà CandÃdeviyà kucchimhi nibbatti.
DhammapÃlo ti 'ssa nÃmaæ kariæsu. Tam enaæ sattamÃsikakÃle mÃtà gandhodakena nahÃpetvà alaækaritvà kÅÊÃpayamÃnà nisinnÃ. RÃjà tassà vasanaÂÂhÃnaæ agamÃsi. Sà puttaæ kÅÊÃpayamÃnà puttasinehena samappità hutvà rÃjÃnaæ passitvÃpi na uÂÂhahi. So cintesi: "ayaæ idÃn' eva tÃva puttaæ nissÃya mÃnaæ karoti maæ kismi¤ci na ma¤¤ati, putte pana va¬¬hante mayi manusso ti pi sa¤¤aæ na karissati, idÃn' eva naæ ghÃtessÃmÅti" so nivattetvà rÃjÃsane nisÅditvà "attano vidhÃnena ÃgacchatÆ" 'ti coraghÃtakaæ pakkosÃpesi. So kÃsÃyavatthanivattho rattamÃlÃdharo parasuæ aæse Âhapetvà upadhÃnaghaÂikaæ ÃdÃya Ãgantvà rÃjÃnaæ vanditvÃ


#<[page 179]>#
%<                      8. CulladhammapÃlajÃtaka. (358.)             179>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "kiæ karomi devÃ" 'ti aÂÂhÃsi. "Deviyà sirigabbhaæ gantvà DhammapÃlaæ ÃnehÅti". DevÅ pi ra¤¤o kujjhitvà nivattanabhÃvaæ ¤atvà Bodhisattaæ ure nipajjÃpetvà rodamÃnà nisÅdi. CoraghÃtako gantvà taæ piÂÂhiyaæ paharitvà hatthato kumÃraæ acchinditvà ÃdÃya ra¤¤o santikaæ Ãgantvà "kiæ karomi devÃ" 'ti Ãha. RÃjà "ekaæ phalakaæ ÃharÃpetvà purato nikkhipÃpetvà idha naæ nipajjÃpehÅti" Ãha. So tathà akÃsi. CandÃdevÅ pi puttassa pacchato va paridevamÃnà Ãgaæchi. Puna coraghÃtako "kiæ karomi devÃ" 'ti Ãha. "DhammapÃlassa hatthe chindÃ" 'ti. Candà devÅ "mahÃrÃja mama putto sattamÃsiko bÃlako na ki¤ci jÃnÃti, n' atth' etassa doso, doso pana honto mayi bhaveyya, tasmà mayhaæ hatthe chindÃpehÅti" imam atthaæ pakÃsentÅ paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,1.8(=358).1: Aham eva dÆsiyà bhÆnahatà ra¤¤o MahÃpatÃpassa,
                    pamu¤cantu DhammapÃlaæ, hatthe me deva chedehÅti. || Ja_V:44 ||>@

     Tattha dÆsiyà ti dÆsikÃ, tumhe disvà anuÂÂhahamÃnà dosakÃrikà ti attho, dÆsikà ti pi pÃÂho ayam ev' attho, bhÆnahatà ti hatabhÆnà hatava¬¬hÅti attho, ra¤¤o ti idaæ dÆsiyà ti padena yojetabbaæ, ahaæ ra¤¤o MahÃpatÃpassa aparÃdhakÃrikà na kumÃro, tasmà niraparÃdhaæ etaæ bÃlakaæ mu¤cantu DhammapÃlaæ, sace hi hatthe chedÃpetukÃmo dosakÃrikÃya hatthe me deva chedehÅti, ayam ettha attho.
     RÃjà coraghÃtakaæ olokesi. "Kiæ karomi devÃ" 'ti. "Papa¤caæ akatvà hatthe chindÃ" 'ti. Tasmiæ khaïe coraghÃtako tikhiïaparasuæ gahetvà kumÃrassa taruïavaæsakaÊÅre viya dve hatthe chindi.


#<[page 180]>#
%<180       V. Pa¤canipÃta.  1. Maïikuï¬alavagga. (36.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So hatthesu chijjamÃnesu n' eva rodi na paridevi, khanti¤ ca metta¤ ca purecÃrikaæ katvà adhivÃsesi. Candà pana devÅ chinnahatthakoÂiæ ucchaÇge katvà lohitalittà paridevamÃnà vicarati. Puna coraghÃtako "kiæ karomi devÃ" 'ti pucchi. "Dve pi pÃde chindÃ" 'ti.
Taæ sutvà Candà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,1.8(=358).2: Aham eva dÆsiyà bhÆnahatà ra¤¤o MahÃpatÃpassa,
                    pamu¤cantu DhammapÃlaæ, pÃde me deva chedehÅti. || Ja_V:45 ||>@

     Tatth' adhippÃyo purimanayen' eva veditabbo.
     RÃjÃpi puna coraghÃtakaæ ÃïÃpesi. So ubho pi pÃde chindi. Candà devÅ pÃde pi ucchaÇge katvà lohitalittà paridevamÃnà "sÃmi MahÃpatÃpa, chinnahatthapÃdà nÃma dÃrakà mÃtarà posetabbà honti, ahaæ bhatiæ katvà mama puttakaæ posessÃmi, dehi me etan" ti Ãha. coraghÃtako "kiæ deva katà rÃjÃïÃ, niÂÂhitaæ mama kiccan" ti pucchi. "Na tÃva niÂÂhitan" ti. "Atha kiæ karomÅti". "SÅsam assa chindÃ" 'ti.
Tato Candà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,1.8(=358).3: Aham eva dÆsiyà bhÆnahatà ra¤¤o MahÃpatÃpassa,
                    pamu¤cantu DhammapÃlaæ, sÅsam me deva chedehÅti || Ja_V:46 ||>@

vatvà ca pana attano sÅsaæ upanesi. Puna coraghÃtako "kiæ karomi devÃ" 'ti pucchi. "SÅsam assa chindÃ" 'ti. So sÅsam assa chinditvà "katà deva rÃjÃïÃ" 'ti pucchi. "Na tÃva katÃ" ti. "Atha kiæ karomÅti". "Asituï¬ena naæ paÂicchitvà asimÃlaæ nÃma kÃrohÅti". So tassa kalevaraæ ÃkÃse khipitvà asituï¬ena paÂicchitvà asimÃlaæ nÃma katvà mahÃtale vippakiri. Candà Bodhisattassa maæsaæ ucchaÇge katvà mahÃtale paridevamÃnÃ


#<[page 181]>#
%<                       8. CÆladhammapÃlajÃtaka. (358.)          181>%

  @<Ja_V,1.8(=358).4: Na ha nÆn' imassa ra¤¤o mittÃmaccà ca vijjare suhadÃ
                    ye na vadanti rÃjÃnaæ: mà ghÃtayi orasaæ puttaæ: || Ja_V:47 ||>@

  @<Ja_V,1.8(=358).5: Na ha nÆn' imassa ra¤¤o mittà ¤ÃtÅ ca vijjare suhadÃ
                    ye na vadanti rÃjÃnaæ: mà ghÃtayi atrajaæ puttan ti || Ja_V:48 ||>@

imà gÃthà abhÃsi.
     Tattha mittÃmaccà ca vijjare sahadà ti nÆna assa ra¤¤o nÃtidaÊhamittà và sabbakiccesu sahabhÃvino amaccà và muduhadayatÃya suhadà và keci na vijjanti, ye na vadantÅti ye adhunà imaæ rÃjÃnaæ Ãgantvà attano piyaputtaæ mà ghÃtayÅti na vadanti imaæ rÃjÃnaæ na paÂisedhenti te n' atthi yevÃ" 'ti ma¤¤e, dutiyagÃthÃya ¤ÃtÅti ¤ÃtakÃ.
     Imà ca pana dve gÃthà vatvà Candà devÅ ubhohi hatthehi hadayamaæsaæ dhÃrayamÃnà tatiyaæ gÃtham Ãha

  @<Ja_V,1.8(=358).6: CandanasÃrÃnulittà bÃhà chijjanti DhammapÃlassa
                    dÃyÃdassa pathavyÃ, pÃïà me deva rujjhantÅti. || Ja_V:49 ||>@

     Tattha dÃyÃdassa pathavyà ti pitu santakÃya cÃturantÃya paÂhaviyà dÃyÃdassa lohitacandanasÃrÃnulittà hatthà chijjanti pÃdà chijjanti sÅsaæ chijjati, asimÃlako si kato tava vaæsaæ pacchinditvà gato si dÃnÅti evam ÃdÅni vippalapantÅ evam Ãha, pÃïà me deva rujjhantÅti deva mayham pi imaæ sokaæ dhÃretuæ asakkontiyà jÅvitaæ nirujjhatÅti.
     Tassà evaæ paridevamÃnÃya eva ¬ayhamÃne veÊuvane veÊu viya hadayaæ phalitaæ, tatth' eva jÅvitakkhayaæ pattÃ. RÃjÃpi pallaæke ÂhÃtuæ asakkonto mahÃtale pati, padaraæ dvidhà chijji, so tato pi bhÆmiyaæ pati. Tato catunahutÃdhikÃni dviyojanasatasahassabahalÃpi ghanapaÂhavÅ tassÃguïaæ dhÃretuæ asakkontÅ bhijjitvà vivaram adÃsi, avÅcito jÃlà uÂÂhÃya kuladattikena kambalena parikkhipantÅ viya taæ gahetvà avÅcimhi khipi.


#<[page 182]>#
%<182        V. Pa¤canipÃta.  1. Maïikuï¬alavagga. (36.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  CandÃya ca Bodhisattassa ca amaccà sarÅrakiccaæ kariæsu.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rÃjà Devadatto ahosi, Candà MahÃpajÃpatÅ, DhammapÃlakumÃro pana aham evÃ" 'ti. CÆladhammapÃlajÃtakaæ.

                      $<9. SuvaïïamigajÃtaka.>$
     Vikkama re mahÃmigà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto SÃvatthiyaæ ekaæ kuladhÅtaraæ Ãrabbha kathesi. Sà kira SÃvatthiyaæ dvinnaæ aggasÃvakÃnaæ upaÂÂhÃkakulassa dhÅtà saddhà pasannà Buddha-mÃmikà dhammamÃmikà saæghamÃmikà ÃcÃrasampannà paï¬ità dÃnÃdipu¤¤ÃbhiratÃ. Taæ a¤¤aæ SÃvatthiyam eva samÃnajÃtikaæ micchÃdiÂÂhikakulaæ vÃresi. Ath' assà mÃtÃpitaro "amhÃkaæ dhÅtà saddhà pasannà tÅïi ratanÃni mamÃyati dÃnÃdipu¤¤ÃbhiratÃ, tumhe micchÃdiÂÂhikÃ, imissÃpi yathÃruciyà dÃnaæ dÃtuæ dhammaæ và sotuæ vihÃraæ và gantuæ sÅlaæ và rakkhituæ uposathaæ và kÃtuæ na dassatha, na mayaæ tumhÃkaæ dassÃma, attano sadisà micchÃdiÂÂhikakulà va kumÃrikaæ gaïhathÃ" 'ti Ãhaæsu.
Tehi paÂikkhittà "tumhÃkaæ dhÅtà amhÃkaæ gharaæ gantvà yathÃdhippÃyena sabbam etaæ karotu, mayaæ na vÃressÃma, detha no etan" ti vatvà "tena hi gaïhathÃ" 'ti vuttà bhaddakena nakkhattena maÇgalakiriyaæ katvà taæ attano gharaæ nayiæsu. Sà vattÃcÃrasampannà patidevatà ahosi, sassusasuravattÃni katÃn' eva honti.
Sà ekadivasaæ sÃmikaæ Ãha: "icchÃm' ahaæ ayyaputta amhÃkaæ kulÆpakattherÃnaæ dÃnam dÃtun" ti. "SÃdhu bhadde yathÃjjhÃsayena dÃnaæ dehÅti". Sà ekadivasaæ there nimantÃpetvà mahÃsakkÃraæ katvà païÅtabhojanena bhojetvà ekamantaæ nisÅditvà "bhante imaæ kulaæ micchÃdiÂÂhikaæ assaddhaæ, tiïïaæ ratanÃnaæ guïaæ na jÃnÃti, sÃdhu ayyà yÃva imaæ kulaæ tiïïaæ ratanÃnaæ guïaæ jÃnÃti tÃva idh' eva bhikkhaæ gaïhathÃ" 'ti Ãha. Therà adhivÃsetvà tattha nibaddhaæ bhu¤janti. Puna sÃmikaæ Ãha: "ayyaputta therà idh' eva nibaddhaæ Ãgacchanti,


#<[page 183]>#
%<                     9. SuvaïïamigajÃtaka. (359.)              183>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kiækÃraïà tumhe na passathÃ" ti. Taæ sutvà "sÃdhu passissÃmÅti" vutte sà punadivase therÃnaæ bhattakiccapariyosÃne tassa Ãrocesi. So upasaækamitvà therehi saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà ekamantaæ nisÅdi. Ath' assa dhammasenÃpati dhammakathaæ kathesi. So therassa dhammakathÃya c' eva iriyÃpathe ca pasÅditvà tato paÂÂhÃya therÃnaæ nisÅdanÃsanaæ pa¤¤Ãpeti pÃnÅya¤ ca parissÃveti, antarabhatte dhammakathaæ suïÃti. TassÃparabhÃge micchÃdiÂÂhi bhijji. Ath' ekadivasaæ thero tesaæ dvinnam pi dhammakathaæ kathento saccÃni pakÃsesi, saccapariyosÃne ubho pi sotÃpattiphale patiÂÂhahiæsu. Tato paÂÂhÃya tassa mÃtÃpitaro Ãdiæ katvà antamaso dÃsakammakarÃpi sabbe pi micchÃdiÂÂhiæ bhinditvà buddhadhammasaæghamÃmakà yeva jÃtÃ.
Ath' ekadivasaæ sà dÃrikà attano sÃmikaæ Ãha: "ayyaputta, kiæ me gharÃvÃsena, icchÃm' ahaæ pabbajitun" ti. So "sÃdhu bhadde, aham pi pabbajissÃmÅti" mahantena parivÃrena taæ bhikkhunipassayaæ netvà pabbÃjetvà sayam pi SatthÃraæ upasaækamitvà pabbajjaæ yÃci. Taæ Satthà pabbÃjesi, pacchà upasampÃdesi. Te ubho pi vipassitvà nacirass' eva arahattaæ pÃpuïiæsu. Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso asukà nÃma daharabhikkhunÅ attano c' eva paccayà jÃtà sÃmikassa ca, ubho pi pabbajitvà vipassitvà arahattaæ pÃpuïiæsÆ" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva tÃva esà sÃmikaæ rÃgapÃsà mocesi, pubbe p' esà porÃïakapaï¬ite pana maraïapÃsà mocesÅti" vatvà tuïhÅ ahosi, tehi yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto Himavante migayoniyaæ nibbattitvà vayappatto abhirÆpo ahosi pÃsÃdiko suvaïïavaïïo lÃkhÃparikammakatehi viya hatthapÃdehi rajatadÃmasadisehi visÃïehi maïiguÊapaÂibhÃgehi akkhÅhi rattakambalabheï¬usadisena mukhena ca samannÃgato.


#<[page 184]>#
%<184        V. Pa¤canipÃta.  1. Maïikuï¬alavagga. (36.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  BhariyÃpi 'ssa migÅ, sÃpi abhirÆpà ahosi. Te samaggà sammodamÃnà vasiæsu. AsÅtisahassavicittamigà Bodhisattaæ upaÂÂhahiæsu. Tesu evaæ vasantesu eko migaluddako migavÅthisu pÃsaæ o¬¬esi. Ath' ekadivasaæ Bodhisatto migÃnaæ purato gacchanto pÃdena pÃse bandhitvà "chindissÃmÅti" Ãka¬¬hi cammaæ chindi, puna Ãka¬¬hi maæsaæ chindi, puna Ãka¬¬hi nahÃruæ chindi, pÃso aÂÂhiæ Ãhacca aÂÂhÃsi. So pÃsaæ chindituæ asakkonto maraïabhayena tajjito baddharÃvaæ ravi. Taæ sutvà bhÅtà migagaïà palÃyiæsu. Bhariyà pan' assa palÃyitvà migÃnaæ antaraæ olokentÅ Bodhisattaæ adisvà "imaæ bhayaæ mayhaæ sÃmikassa uppannaæ bhavissatÅti" vegena tassa santikaæ gantvà assumukhÅ rodamÃnà "sÃmi tvaæ hi mahabbalo, kiæ esa pÃsaæ sandhÃretuæ na sakkhissasi, vegaæ janetvà chindÃhi nan" ti tassa ussÃhaæ janentÅ paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,1.9(=359).1: Vikkama re mahÃmiga, vikkama re haripada,
                    chinda vÃrattikaæ pÃsaæ, nÃhaæ ekà vane rame ti. || Ja_V:50 ||>@

     Tattha vikkamà 'ti parakkama Ãka¬¬hà 'ti attho, re ti Ãmantaïe nipÃto, haripadà 'ti tassa pÃdato paÂÂhÃya sakalasarÅraæ suvaïïavaïïattÃ, ayaæ pana gÃraven' evam Ãha, nÃhaæ ekà vane rame ti ahaæ tava vinà ekikà hutvà vane na ramissÃmi, tiïodakaæ pana aggahetvà sussitvà marissÃmÅti dasseti.


#<[page 185]>#
%<                        9. SuvaïïamigajÃtaka. (359.)        185>%
     Taæ sutvà Bodhisatto dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,1.9(=359).2: VikkamÃmi na pÃremi bhÆmiæ sumhÃmi vegasÃ,
                    daÊho vÃrattiko pÃso pÃdam me parikantatÅti. || Ja_V:51 ||>@

     Tattha vikkamÃmÅti bhadde ahaæ viriyaæ karomi, na pÃremÅti pÃsaæ pana chindituæ na sakkomÅti attho, bhÆmiæ sumhÃmÅti api nu chindeyyan ti pÃdena bhÆmiæ paharÃmi vegena, parikantatÅti cammÃdÅni chindanto samantà kantati.
     Atha naæ migÅ "sÃmi, mà bhÃyi, ahaæ attano balena luddaæ yÃcitvà mama jÅvitam pi datvà tava jÅvitaæ ÃharissÃmÅti" MahÃsattaæ assÃsetvà lohitalittaæ Bodhisattaæ pariggahetvà aÂÂhÃsi. Luddako pi asi¤ ca satti¤ ca gahetvà kappuÂÂhÃnaggi viya Ãgacchi. Sà taæ disvà "sÃmi, luddako Ãgacchati, ahaæ attano balena tava mocetuæ karissÃmi, tvaæ mà bhÃyÅti" migaæ assÃsetvà luddassa paÂipathaæ gantvà paÂikkamitvà ekamantaæ Âhità taæ vanditvà "sÃmi mama sÃmiko suvaïïavaïïo sÅlÃcÃrasampanno asÅtisahassÃnaæ migÃnaæ rÃjÃ" ti Bodhisattassa guïaæ kathetvà migarÃje Âhite yeva attano vadhaæ yÃcantÅ tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,1.9(=359).3: Attharassu palÃsÃni, asiæ nibbaha luddaka,
                    paÂhamaæ maæ hanitvÃna hana pacchà mahÃmigan ti. || Ja_V:52 ||>@

     Tattha palÃsÃnÅti maæsaæ ÂhapanatthÃya palÃsapaïïÃni attharassu, asiæ nibbahà 'ti asikosato asiæ nÅharà 'ti attho, luddakà 'ti dÃruïakammena jÅvitattà tena nÃmena Ãlapati.
     Taæ sutvà luddo "manussabhÆtÃpi attano sÃmikassa atthÃya attano jÅvitaæ na denti atha tiracchÃnà pageva, kim idan" ti acchariyappatto "ayaæ manussabhÃsÃya madhurena sarena katheti,


#<[page 186]>#
%<186        V. Pa¤canipÃta.  1. Maïikuï¬alavagga. (36.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ajja imissà ca patino ca jÅvitaæ dammÅti" tassà pasannacitto catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,1.9(=359).4: Na me sutaæ và diÂÂhaæ và bhÃsantiæ mÃnusiæ migiæ,
                    tva¤ ca bhadde sukhÅ hohi eso cÃpi mahÃmigo ti. || Ja_V:53 ||>@

     Tattha sutaæ và diÂÂhaæ và ti mayà ito pubbe evarÆpaæ diÂÂhaæ và sutaæ và n' atthi, bhÃsantiæ mÃnusiæ migin ti ahaæ hi ito pubbe mÃnusivÃcena bhÃsantiæ migiæ n' eva ca addasaæ nÃssosiæ, yesaæ pana na me sutaæ và diÂÂhaæ và bhÃsantiæ mÃnusiæ migin ti pÃli, tesaæ yathÃpÃliæ eva attho, bhadde ti laÂÂhake paï¬ite upÃyakusale, iti taæ Ãlapitvà ca pana eso cÃpi mÃhamigo ti dve pi janà sukhà niddukkhà hothà 'ti taæ sammassÃsetvà so luddako Bodhisattassa santikaæ gantvà vÃsiyà cammapÃsaæ chinditvà pÃde laggitaæ pÃsaæ sanikaæ nÅharitvà cammehi cammaæ maæsehi maæsaæ nahÃrÆhi nahÃruæ paÂipÃdetvà pÃdaæ hatthena parimajji, taæ khaïaæ yeva MahÃsattassa pÆritapÃramitÃnubhÃvena luddassa mettacittÃnubhÃvena ca migiyà mettadhammÃnubhÃvena ca cammamaæsanahÃrÆni paÂipÃÂiyà saïÂhahiæsu, Bodhisatto pi sukhÅ niddukkho hutvà aÂÂhÃsi
     MigÅ Bodhisattaæ sukhitaæ disvà somanassajÃtà luddassa anumodanaæ karontÅ pa¤camaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,1.9(=359).5: Evaæ luddaka nandassu saha sabbehi ¤Ãtihi
                    yathÃham ajja nandÃmi muttaæ disvà mahÃmigan ti. || Ja_V:54 ||>@

     Bodhisatto ca evaæ cintesi: "mayhaæ jÅvita¤ ca migiyà ca asÅtisahassamigÃna¤ ca jÅvitaæ iminà luddena dinnaæ, mayhaæ avassayo jÃto, mayÃpi 'ssa avassayena bhavituæ vaÂÂatÅti" attano guïajeÂÂhakassa bhÃvena "dadantassa dÃtabbaæ yuttan" ti gocarabhÆmiyaæ diÂÂhaæ ekaæ maïikkhandhaæ tassà datvà "samma ito paÂÂhÃya pÃïÃtipÃtÃdÅni mà kari,


#<[page 187]>#
%<                         10. SussondijÃtaka. (360.)           187>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  iminà kuÂumbaæ saïÂhapetvà puttadÃre posento dÃnasÅlÃdÅni pu¤¤Ãni karohÅti" tassa ovÃdaæ datvà ara¤¤aæ pÃvisi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà luddo Channo ahosi, migÅ ayaæ daharabhikkhunÅ, migarÃjà pana aham evÃ" 'ti. SuvaïïamigajÃtakaæ.

                      $<10. SussondijÃtaka.>$
     VÃti gandho timirÃnan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ukkaïÂhitabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Taæ hi Satthà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti pucchitvà "saccan" ti vutte "kiæ disvÃ" ti "alaækatamÃtugÃman" ti vutte "mÃtugÃmo nÃm' eso bhikkhu na sakkà rakkhituæ, porÃïakapaï¬ità supaïïabhavane katvà rakkhantÃpi rakkhituæ nÃsakkhiæsÆ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅre BÃrÃïasiyaæ TambarÃjà nÃma rajjaæ kÃresi.
Tassa SussondÅ nÃma aggamahesÅ ahosi uttamarÆpadharÃ.
Tadà Bodhisatto supaïïayoniyaæ nibbatti. Tasmiæ kÃle NÃgadÅpo SerumadÅpo nÃma hoti. Bodhisatto tasmiæ dÅpe supaïïabhavane vasati. So BÃrÃïasiæ gantvà TambarÃjena saddhiæ mÃnavavesena jÆtaæ kÅÊati. Tassa rÆpasampattiæ disvà "amhÃkaæ ra¤¤Ã saddhiæ evarÆpo nÃma mÃnavo jÆtaæ kÅÊatÅti" Sussondiyà Ãrocesuæ. Sà taæ daÂÂhukÃmà hutvà ekadivasaæ alaækaritvà jÆtamaï¬alaæ Ãgantvà paricÃrikÃnaæ antare Âhità taæ olokesi.


#<[page 188]>#
%<188        V. Pa¤canipÃta.  1. Maïikuï¬alavagga. (36.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So pi deviæ olokesi.
Dve pi a¤¤ama¤¤aæ paÂibaddhacittà ahesuæ. SupaïïarÃjà attano ÃnubhÃvena nagare vÃtaæ samuÂÂhÃpesi. Gehapatanabhayena rÃjanivesanà manussà nikkhamiæsu. So attano ÃnubhÃvena andhakÃraæ katvà deviæ gahetvà ÃkÃsena NÃgadÅpe attano bhavanaæ pÃvisi. Sussondiyà ÃgataÂÂhÃnaæ và gataÂÂhÃnaæ và jÃnantà nÃma nÃhesuæ. So tÃya saddhiæ abhiramamÃno gantvà ra¤¤Ã saddhiæ jÆtaæ kÅÊati. Ra¤¤o pana Saggo nÃma gandhabbo atthi. So deviyà gataÂÂhÃnaæ ajÃnanto taæ gandhabbaæ Ãmantetvà "gaccha tÃva, sabbaæ thalajalapathaæ anuvicaritvà deviyà gataÂÂhÃnaæ passÃ" 'ti uyyojesi. So paribbayaæ gahetvà dvÃragÃmato paÂÂhÃya vicinanto BharÆkacchaæ pÃpuni. Tadà ca BharukacchavÃïijà nÃvÃya SuvaïïabhÆmim gacchanti. So te upasaækamitvà "ahaæ gandhabbo, nÃvÃya vetanaæ khaï¬etvà tumhÃkaæ gandhabbaæ karissÃmi, mam pi nethÃ" 'ti Ãha. Te "sÃdhÆ" 'ti taæ Ãropetvà nÃvaæ vissajjesuæ. Te sukhapayÃtÃya nÃvÃya taæ pakkositvà "gandhabbaæ no karohÅti" Ãhaæsu. "Ahaæ gandhabbaæ kareyyaæ, mayi pana gandhabbaæ karonte macchà calissanti, atha yo nÃvà bhijjissatÅti". "MÃnusamatte gandhabbaæ karonte macchÃnaæ calanaæ nÃma n' atthi, karohÅti". "Tena hi mà mayhaæ kujjhitthÃ" 'ti vÅïaæ mucchetvà tantissarena gÅtassaraæ anatikkamanto gandhabbaæ akÃsi. Tena saddena sammattà hutvà macchà caliæsu. Ath' eko makaro uppatitvà nÃvÃya patanto nÃvaæ bhindi. Saggo phalake nipajjitvà yathÃvÃtaæ gacchanto NÃgadÅpe supaïïabhavanassa nigrodharukkhassa santikaæ pÃpuïi. SussondÅ pi devÅ supaïïarÃjassa jÆtaæ kÅÊituæ gatagatakÃle vimÃnà otaritvà velante vicarantÅ Saggagandhabbaæ disvà sa¤jÃnitvà "kathaæ Ãgato sÅti" pucchi.


#<[page 189]>#
%<                        10. SussondijÃtaka. (360.)             189>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So sabbaæ kathesi. "Tena hi mà bhÃyÅti" taæ assÃsetvà bÃhÃhi pariggahetvà vimÃnaæ Ãropetvà sayanapiÂÂhe nipajjÃpetvà samassatthakÃle dibbabhojanaæ datvà dibbagandhodakena nahÃpetvà dibbavatthehi acchÃdetvà dibbagandhapupphehi alaækaritvà puna dibbasayane nipajjÃpetvà evaæ taæ paÂijaggamÃnà supaïïara¤¤o ÃgatavelÃya paÂicchÃdetvà gatakÃle tena saddhiæ kilesavasena abhirami.
Tato mÃsaddhamÃsaccayena BÃrÃïasi-vÃsino vÃïijà dÃrÆdakagahaïatthÃya tasmiæ dÅpe nigrodharukkhamÆlaæ sampattÃ.
So tehi saddhiæ nÃvaæ abhiruyha BÃrÃïasiæ gantvà rÃjÃnaæ disvà va tassa jÆtakÅÊanavelÃya vÅïaæ gahetvà gandhabbaæ karonto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,1.10(=360).1: VÃti gandho timirÃnaæ, kusamuddo va ghosavÃ,
                    dÆre ito pi SussondÅ, Tamba kÃmà tudanti man ti. || Ja_V:55 ||>@

     Tattha timirÃnan ti timirarukkhapupphÃnaæ, taæ kira nigrodhaæ parivÃretvà timirarukkho atthi, te sandhÃy' evaæ vadati, kusamuddo ti khuddakasamuddo, ghosavà ti mahÃravo, tass' eva nigrodhassa santike samuddaæ sandhÃy' evam Ãha, ito hÅti imamhà nagarÃ, Tambà 'ti rÃjÃnaæ Ãlapati, athavà TambakÃmà ti Tambena kÃmitakÃmà TambakÃmà nÃma, te maæ hadaye vijjhantÅti dÅpeti.
     Taæ sutvà supaïïo dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,1.10(=360).2: Kathaæ samuddaæ atari, kathaæ addakkhi Serumaæ,
                    kathaæ tassà ca tuyha¤ ca ahÆ Sagga samÃgamo ti. || Ja_V:56 ||>@

     Tattha Seruman ti SerumadÅpaæ


#<[page 190]>#
%<190        V. Pa¤canipÃta.  1. Maïikuï¬alavagga. (36.)>%
     Tato Saggo tisso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_V,1.10(=360).3: Bharukaccha-payÃtÃnaæ vÃïijÃnaæ dhanesinaæ
                    makarehi bhinnà nÃvÃ, phalaken' aham aplaviæ. || Ja_V:57 ||>@

  @<Ja_V,1.10(=360).4: Sà maæ saïhena mudunà niccaæ candanagandhinÅ
                    aækena uddharÅ bhaddà mÃtà puttaæ va orasaæ. || Ja_V:58 ||>@

  @<Ja_V,1.10(=360).5: SÃ maæ annena pÃnena vatthena sayanena ca
                    attanÃpi ca mandakkhÅ, evaæ Tamba vijÃnahÅti. || Ja_V:59 ||>@

     Tattha sà maæ saïhenà 'ti evaæ phalakena tÅraæ uttiïïaæ maæ samuddatÅre vicarantÅ sà disvà mà bhÃyÅti saïhena mudunà vacanena samassÃsetvà ti attho, aækenà 'ti bÃhÃyugalaæ idha aæko ti vuttaæ, bhaddà ti dassanÅyà pÃsÃdikÃ, sà maæ annenà 'ti sà maæ etena annÃdinà santappesÅti attho, attanÃpi cà 'ti na kevalaæ annÃdÅh' eva attanÃpi maæ abhiramentÅ santappesÅti dÅpeti, mandakkhÅti mandanayanà mudunà ÃkÃrena olokanasÅlà ti vuttaæ hoti, mattakkhÅti pi pÃÂho madamattehi viya akkhÅhi samannÃgatà ti attho, evaæ Tambà 'ti evaæ TambarÃja jÃnÃhÅti.
     Supaïïo gandhabbassa kathentass' eva vippaÂisÃrÅ hutvà "ahaæ supaïïabhavane vasanto pi rakkhituæ nÃsakkhiæ, kiæ etÃya dussÅlÃyÃ" 'ti taæ Ãnetvà ra¤¤o datvà pakkÃmi. Tato paÂÂhÃya puna nÃga¤chi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (Sacca pariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà rÃjà ùnando ahosi, supaïïarÃjà pana aham evÃ" 'ti.
SussondijÃtakaæ. Maïikuï¬alavaggo paÂhamo.


#<[page 191]>#
%<                      1. VaïïÃrohajÃtaka. (361.)           191>%

                          2. VA××ùROHAVAGGA.

                      $<1. VaïïÃrohajÃtaka.>$
     VaïïÃrohenà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto dve aggasÃvake Ãrabbha kathesi. Ekasmiæ hi samaye ubho pi mahÃtherà "imaæ antovassaæ su¤¤ÃgÃraæ anubrÆhessÃmÃ" 'ti SatthÃraæ Ãpucchitvà gaïaæ pahÃya sayam eva pattacÅvaraæ ÃdÃya Jetavanà nikkhamitvà ekaæ paccantagÃmaæ nissÃya ara¤¤e vihariæsu.
A¤¤ataro pi vighÃsÃdo therÃnaæ upaÂÂhÃnaæ karonto tatth' eva ekamante vasi. So therÃnaæ samaggavÃsaæ disvà "ime ativiya samaggà vasanti, sakkà nu kho ete a¤¤ama¤¤aæ bhinditun" ti cintetvà SÃriputtatheraæ upasaækamitvà "kin nu kho bhante ayyena MahÃmoggallÃnatherena saddhiæ tumhÃkaæ ki¤ci veraæ atthÅti" pucchi.
"Kiæ panÃvuso" ti. "Esa bhante `mama gatakÃle SÃriputto nÃma jÃtigottakulapadesehi và sutagandhapaÂivedhaiddhÅhi và mayà saddhiæ kiæ pahotÅti' tumhÃkaæ aguïam eva kathetÅti". Thero sitaæ katvà "gaccha tvaæ Ãvuso" ti Ãha. So parasmim pi divase MahÃmoggallÃnatheram pi upasaækamitvà tath' eva kathesi. So pi naæ sitaæ katvà "gaccha tvaæ Ãvuso" ti vatvà SÃriputtatheraæ upasaækamitvà "Ãvuso esa vighÃsÃdo tumhÃkaæ santike ki¤ci kathesÅti" pucchi. "ùmÃvuso mayÃpi saddhiæ kathesi, imaæ nÅharituæ vaÂÂatÅti". "SÃdh' Ãvuso nÅharÃ" 'ti. Thero "mà idha vasÅti" accharaæ paharitvà nÅhari. Te ubho pi samaggavÃsaæ vasitvà Satthu santikaæ gantvà vanditvà nisÅdiæsu. Satthà patisanthÃraæ katvà "sukhena vassaæ vutthÃ" ti pucchitvà "bhante eko vighÃsÃdo amhe bhinditukÃmo hutvà bhindituæ asakkonto palÃyÅti" vutte "na kho SÃriputta idÃn' eva pubbe p' esa tumhe `bhindissÃmÅti' bhindituæ asakkonto palÃyÅti" vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ara¤¤e rukkhadevatà ahosi. Tadà sÅhoca vyaggho ca ara¤¤e pabbataguhÃyaæ vasanti.


#<[page 192]>#
%<192         V. Pa¤canipÃta.  2. VaïïÃrohavagga. (37.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Eko sigÃlo te upaÂÂhahanto tesaæ vighÃsaæ khÃditvà mahÃkÃyo hutvà ekadivasaæ cintesi: "mayà sÅhavyagghamaæsaæ na khÃditapubbaæ, mayà ime dve jane bhindituæ vaÂÂati, tato tesaæ kalahaæ katvà matÃnaæ maæsaæ khÃdissÃmÅti" so sÅhaæ upasaækamitvà "kiæ sÃmi tumhÃkaæ vyagghena saddhiæ ki¤ci veraæ atthÅti" pucchi. "Kiæ pana sammÃ" ti. "Esa bhante `mama gatakÃle sÅho nÃma sarÅravaïïena và ÃrohapariïÃhena và jÃtibalaviriyehi và mama kalÃbhÃgaæ na pÃpuïÃtÅti' tumhÃkaæ avaïïam evà kathetÅti". Atha naæ sÅho "gaccha tvaæ, na eso evaæ kathessatÅti" Ãha. Vyaggham pi upasaækamitvà eten' eva upÃyena kathesi. Taæ sutvà vyaggho sÅhaæ upasaækamitvà "samma tvaæ kira ida¤ c' ida¤ ca vadesÅti" pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,2.1(=361).1: VaïïÃrohena jÃtiyà balà nikkamanena ca
                    SubÃhu na mayà seyyo SudÃÂha iti bhÃsasÅti. || Ja_V:60 ||>@

     Tattha balà nikkamanena cà 'ti kÃyabalena c' eva viriyabalena ca, SubÃhu na mayà seyyo ti ayam SubÃhu nÃma vyaggho etehi kÃraïehi mayà n' eva sadiso na uttaritaro ti saccaæ kira tvaæ sobhanÃhi dÃÂhÃhi samannÃgata SudÃÂha migarÃja evaæ vadesÅti.
     Taæ sutvà SudÃÂho sesà catasso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_V,2.1(=361).2: VaïïÃrohena jÃtiyà balà nikkamanena ca
                    SudÃÂho na mayà seyyo SubÃhu iti bhÃsasi. || Ja_V:61 ||>@

  @<Ja_V,2.1(=361).3: Evaæ ce maæ viharantaæ SubÃhu samma dubbhasi,
                    na dÃn' Ãhaæ tayà saddhiæ saævÃsam abhirocaye. || Ja_V:62 ||>@

  @<Ja_V,2.1(=361).4: Yo paresaæ vacanÃni saddahetha yathÃtathaæ
                    khippaæ bhijjetha mittasmiæ vera¤ ca pasave bahuæ. || Ja_V:63 ||>@

  @<Ja_V,2.1(=361).5: Na so mitto yo sadà appamatto
                    bhedÃsaækÅ randham evÃnupassÅ,>@


#<[page 193]>#
%<                        2. SÅlavÅmaæsajÃtaka. (362.)            193>%
@<                    yasmi¤ ca setÅ urasÅva putto
                    sa ve mitto yo abhejjo parehÅti. || Ja_V:64 ||>@
     Tattha sammà 'ti vayassa, dubbhasÅti yadi evaæ tayà saddhiæ samaggavÃsaæ vasantaæ maæ sigÃlassa kathaæ gahetvà tvaæ dubbhasi hanituæ icchasi ito dÃni paÂÂhÃya ahaæ tayà saddhiæ saævÃsaæ nÃbhirocaye, yathÃtathan ti tatvato yathÃvatathaæ yathÃtacchaæ avisaævÃdakena ariyena vuttavacanaæ saddhÃtabbaæ, evaæ yo yesaæ kesa¤ci paresaæ vacanÃni saddahethà 'ti pi attho, yo sadà appamatto ti yo niccaæ appamatto hutvà mittassa vissÃsaæ na deti so mitto nÃma na hotÅti attho, bhedÃsaækÅti ajja bhijjissati sve bhijjissatÅti evaæ mittassa bhedam eva Ãsaækati, randham evÃnupassÅti chiddaæ vivaram eva passanto, urasÅva putto ti yasmiæ mitte mÃtu hadaye putto viya nirÃsaæko nibbhayo seti.
     Iti imÃhi catÆhi gÃthÃhi sÅhena mittaguïe kathite vyaggho "mayhaæ doso" ti sÅhaæ khamÃpesi. Te tatth' eva samaggavÃsaæ vasiæsu. SigÃlo pana palÃyitvà a¤¤attha gato.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà sigÃlo vighÃsÃdo ahosi, sÅho SÃriputto, vyaggho MoggallÃno, taæ kÃraïaæ paccakkhato disvà tasmiæ vane vutthadevatà aham evà 'ti.
VaïïÃrohajÃtakaæ.

                      $<2. SÅlavÅmaæsajÃtaka.>$
     SÅlaæ seyyo ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ sÅlavÅmaæsakabrÃhmaïaæ Ãrabbha kathesi. Taæ kira rÃjà "esa sÅlasampanno" ti a¤¤ehi brÃhmaïehi atirekaæ katvà passati.
So cintesi: "kin nu kho maæ rÃjà `sÅlasampanno' ti a¤¤ehi atirekaæ katvà passati udÃhu `sutÃdhÃrayutto' ti, vÅmaæsissÃmi tÃva sÅlassa và sutassa và mahantabhÃvan" ti so ekadivasaæ hera¤¤ikaphalakato kahÃpaïaæ gaïhi. Hera¤¤iko garubhÃvena na ki¤ci Ãha.
TatiyavÃre pana taæ `vilopakhÃdako' ti gÃhÃpetvà ra¤¤o dassetvà "kiæ iminà katan" ti vutte "kuÂumbaæ vilumpatÅti" Ãha. "Saccaæ kira brÃhmaïÃ" 'ti.


#<[page 194]>#
%<194             V. Pa¤canipÃta.  2. VaïïÃrohÃvagga. (37.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Na mahÃrÃja kuÂumbaæ vilumpÃmi, mayhaæ pana `sÅlaæ nu kho mahantaæ sutaæ nu kho' ti kukkuccaæ ahosi, sv-Ãhaæ `etesu kataraæ nu kho mahantan' ti vÅmaæsanto tayo vÃre kahÃpaïaæ gaïhiæ, taæ maæ esa bandhÃpetvà tumhÃkaæ dassesi, idÃni me sutato sÅlassa mahantabhÃvo ¤Ãto, na me gharÃvÃsen' attho, pabbajissÃm' ahan" ti pabbajjaæ anujÃnÃpetvà gharadvÃraæ anoloketvà va Jetavanaæ gantvà SatthÃraæ pabbajjaæ yÃci. Tassa Satthà pabbajja¤ ca upasampada¤ ca dÃpesi. So acirÆpasampanno vipassitvà aggaphale patiÂÂhahi. DhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ:
"Ãvuso asukabrÃhmaïo attano sÅlaæ vimaæsitvà pabbajito vipassitvà arahattaæ patto" ti. Satthà agantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃni ayam eva pubbe paï¬itÃpi sÅlaæ vÅmaæsitvà pabbajitvà attano patiÂÂhaæ kariæsu yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto TakkasilÃyaæ sabbasippaæ uggaïhitvà BÃrÃïasiæ gantvà rÃjÃnaæ passi. RÃjà tassa purohitaÂÂhÃnaæ adÃsi. So pa¤casÅlÃni rakkhati. RÃjà naæ `sÅlavÃ' ti garuæ katvà passati. So cintesi: "kin nu kho rÃjà `sÅlavÃ' ti maæ garuæ katvà passati udÃhu sutÃdhÃrayutto" ti sabbaæ paccuppannavatthusadisam eva, idha pana so brÃhmaïo "idÃni me sutato sÅlassa mahantabhÃvo ¤Ãto" ti vatvà imà pa¤ca gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_V,2.2(=362).1: SÅlaæ seyyo sutaæ seyyo iti me saæsayo ahÆ,
                    sÅlam eva sutà seyyo iti me n' atthi saæsayo. || Ja_V:65 ||>@

  @<Ja_V,2.2(=362).2: Moghà jÃti ca vaïïo ca, sÅlam eva kir' uttamaæ,
                    sÅlena anupetassa suten' attho na vijjati. || Ja_V:66 ||>@

  @<Ja_V,2.2(=362).3: Khattiyo ca adhammaÂÂho vesso cÃdhammanissito
                    te pariccajj' ubho loke upapajjanti duggatiæ. || Ja_V:67 ||>@

  @<Ja_V,2.2(=362).4: Khattiyà brÃhmaïà vessà suddà caï¬ÃlapukkusÃ
                    idha dhammaæ caritvÃna bhavanti tidive samÃ. || Ja_V:68 ||>@


#<[page 195]>#
%<                        2. SÅlavÅmaæsajÃtaka. (362.)            195>%

  @<Ja_V,2.2(=362).5: Na vedà samparÃyÃya na jÃti no pi bandhavÃ
                    saka¤ ca sÅlaæ saæsuddhaæ samparÃyasukhÃya cà 'ti. || Ja_V:69 ||>@

     Tattha sÅlam eva sutà seyyo ti sutapariyattito sataguïena sahassaguïena sÅlam eva uttaritaran ti, eva¤ ca pana vatvà sÅlaæ nÃm' etaæ ekavidhaæ saævaravasena duvidhaæ cÃrittavÃrittavasena tividhaæ kÃyikavÃcasikamÃnasikavasena catubbidhaæ pÃtimokkhasaævaraindriyasaævarÃajÅvapÃrisuddhipaccayasannisitavasenà 'ti mÃtikaæ Âhapetvà vitthÃrento sÅlassa vaïïaæ bhÃsi, moghà ti aphalà tucchÃ, jÃtÅti khattiyakulÃdÅsu nibbatti, vaïïo ti sarÅravaïïo abhirÆpabhÃvo, so hi yasmà sÅlarahitassa jÃtisampadà và vaïïasampadà và saggasukhaæ dÃtuæ na sakkoti tasmà ubhayam pi taæ moghan ti Ãha, sÅlam eva kirà 'ti anussavavasena vadati na pana sayaæ jÃnÃti, anupetassà 'ti anupagatassa, sutenattho na vijjatÅti sÅlarahitassa sutapariyattimattena idhaloke và paraloke và kÃci va¬¬hi nÃma n' atthi, tato parà dve gÃthà jÃtiyà moghabhÃvadassanatthaæ vuttÃ, tattha te pariccajjubho loke ti Âe dussÅlà devaloka¤ ca manussaloka¤ cà 'ti ubho loke pariccajitvà duggatiæ upapajjanti, caï¬Ãlapukkusà ti chavacha¬¬akacaï¬Ãlà ca pupphacha¬¬akapukkusà ca, bhavanti tidive samà ti ete sabbe pi sÅlÃnubhÃvena devaloke nibbattà samà honti, nibbisesà devà t' eva saækhaæ gacchanti, pa¤camagÃthà sabbesam pi sutÃdÅnaæ moghabhÃvadassanatthaæ vuttÃ, tass' attho mahÃrÃja ete vedÃdayo Âhapetvà idhaloke yasamattadÃnaæ samparÃye dutiye và tatiye và bhave yasaæ và sukhaæ và dÃtuæ nÃma na sakkonti, suparisuddhaæ pana attano sÅlam eva taæ sakkotÅti.
     Evaæ MahÃsatto sÅlaguïaæ kathetvà rÃjÃnaæ pabbajjaæ anujÃnÃpetvà taæ divasam eva Himavantaæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà Brahmaloka-parÃyano ahosi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà sÅlaæ vÅmaæsitvà isipabbajjaæ pabbajito aham evÃ" 'ti. SÅlavÅmaæsajÃtakaæ.


#<[page 196]>#
%<196         V. Pa¤canipÃta.  2. VaïïÃrohavagga. (37.)>%

                      $<3. HirijÃtaka.>$
     Hirintarantan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto AnÃthapiï¬ikassa sahÃyaæ paccantavÃsiæ seÂÂhiæ Ãrabbha kathesi.
Dve pi vatthÆni EkanipÃte navamavaggassa pariyosÃnajÃtaka vitthÃritÃn' eva, idha pana "paccantavÃsiseÂÂhino manussà pacchinnasabbasÃpateyyà attano santakassa asÃmino hutvà palÃtÃ" ti BÃrÃïasiseÂÂhissa Ãrocite BÃrÃïasiseÂÂhi "attano santikaæ ÃgatÃnaæ kattabbaæ akarontà nÃma paÂikÃrake na labhanti yevÃ" 'ti vatvà imà gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_V,2.3(=363).1: Hirin tarantaæ vijigucchamÃnaæ (cfr. SuttanipÃta v.253 p.204-205)
                    tavÃham asmÅ iti bhÃsamÃnaæ 
                    seyyÃni kammÃni anÃdiyantaæ
                    n' eso maman ti iti taæ vija¤¤Ã. || Ja_V:70 ||>@

  @<Ja_V,2.3(=363).2: Yaæ hi kayirà taæ hi vade yaæ na kayirà na taæ vade,
                    akarontaæ bhÃsamÃnaæ parijÃnanti paï¬itÃ. (J. 320 V.2) || Ja_V:71 ||>@

  @<Ja_V,2.3(=363).3: Na so mitto yo sadà appamatto (= supra p.192 v.5.)
                    bhedÃsaækÅ randham evÃnupassÅ,
                    yasmi¤ ca seti urasÅva putto
                    sa ve mitto yo abhejjo parehi. || Ja_V:72 ||>@

  @<Ja_V,2.3(=363).4: PÃmujjakaraïaæ ÂhÃnaæ pasaæsÃvahanaæ sukhaæ
                    phalÃnisaæso bhÃveti vahanto porisaæ dhuraæ. || Ja_V:73 ||>@

  @<Ja_V,2.3(=363).5: Pavivekarasaæ pÅtvà rasaæ upasamessa ca (Dhp. v. 205)
                    niddaro hoti nippÃpo dhammapÅtirasaæ pivan ti. || Ja_V:74 ||>@

     Tattha hirintarantan ti lajjaæ atikkamantaæ, vijigucchamÃnan ti mittabhÃvena jigucchamÃnaæ, tavÃhamasmÅti tava ahaæ mitto ti kevalaæ vacanamatten' eva bhÃsamÃnaæ, seyyÃni kammÃnÅti dassÃmÅti vacanassa anurÆpÃni uttamakammÃni, anÃdiyantan ti akarontaæ, neso maman ti evarÆpaæ puggalaæ eso mama mitto ti na vija¤¤Ã, pÃmujjakaraïaæ ÂhÃnan ti dÃnam pi sÅlam pi bhÃvanÃpi paï¬itehi kalyÃïamittehi saddhiæ mittabhÃvo ti idha pana vuttapakÃraæ mittabhÃvam eva sandhÃy' evam Ãha,


#<[page 197]>#
%<         4. KhajjopanakajÃtaka. (364.)  5. Ahiguï¬ikajÃtaka. (365.)  197>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  paï¬itena hi kalyÃnamittena saddhiæ mittabhÃvo pÃmujjam pi karoti pasaæsam pi Ãvahati idhalokaparalokesu kÃyikacetasikasukhahetuto sukhan ti pi vuccati, tasmà eta¤ ca phala¤ ca Ãnisaæsa¤ ca sampassamÃno phalÃnisaæso kulaputto purisehi vahitabbaæ dÃnasÅlabhÃvanÃmittabhÃvasaækhÃtaæ catubbidham pi porisaæ dhuraæ vahanto etaæ mittabhÃvasaækhÃtaæ pÃmujjakaraïaæ ÂhÃnaæ pasaæsÃvahantaæ sukhaæ bhÃveti va¬¬heti, na paï¬itehi mittabhÃvaæ bhindatÅti dÅpeti, pavivekarasan ti kÃyacittaupadhivivekÃnaæ rasaæ te viveke nissÃya uppannaæ somanassaæ, rasaæ upasamessa cà 'ti kilesavÆpasamena laddhasomanassaæ, niddaro hoti nippÃpo ti sabbakilesadarathÃbhÃvena niddaratho kilesÃbhÃvena nippÃpo hoti, dhammapÅtirasan ti dhammapÅtisaækhÃtaæ rasaæ, vimuttipÅtirasaæ pibantÅti pi attho.
     Iti MahÃsatto pÃpamittasaæsaggato ubbiggo pavivekavasena amatamahÃnibbÃnaæ pÃpetvà desanÃkÆÂaæ gaïhi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà BÃrÃïasiseÂÂhi aham eva ahosin" 'ti. HirijÃtakaæ.

                      $<4. KhajjopanakajÃtaka.>$
     Ko nu santamhi pajjote ti. Ayaæ Khajjopanakapa¤ho MahÃummagge vitthÃrato Ãvibhavissati. KhajjopanakajÃtakaæ

                      $<5. Ahiguï¬ikajÃtaka.>$
     VuttomhÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ mahallakaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ heÂÂhà SÃlakajÃtake vitthÃritaæ. IdhÃpi so mahallako ekaæ gÃmadÃrakaæ pabbÃjetvà akkosati paharati. DÃrako palÃyitvà vibbhami. Dutiyam pi taæ pabbÃjetvà tath' eva akÃsi.


#<[page 198]>#
%<198         V. Pa¤canipÃta.  2. VaïïÃrohavagga. (37.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tatiyam pi vibbhamitvà puna yÃciyamÃno oloketum pi na icchi. DhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ:
"Ãvuso asukamahallako attano sÃmaïerena sahÃpi vinÃpi vasituæ na sakkoti, itaro tassa dosaæ disvà puna oloketum pi na icchi, suhadayo kumÃrako" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya na 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' esa sÃmaïero suhadayo vasati, dosaæ disvà puna oloketum pi na icchatÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto dha¤¤avÃïijakule nibbattitvà vayappatto dha¤¤avikkayena jÅvikaæ kappeti. Ath' eko ahiguï¬iko makkaÂaæ gahetvà sikkhÃpetvà ahiæ kÅÊÃpento BÃrÃïasiyaæ ussave ghuÂÂhe tam makkaÂaæ dha¤¤avÃïijakassa santike Âhapetvà ahiæ kÅÊÃpento sattadivasÃni cari. So pi vÃïijo makkaÂassa khÃdaniyabhojaniyaæ adÃsi. Ahiguï¬iko sattame divase ussavakÅÊÃmatto Ãgantvà taæ makkaÂaæ veÊupesikÃya tikkhattuæ paharitvà ÃdÃya uyyÃnaæ gantvà bandhitvà niddaæ okkami. MakkaÂo bandhanaæ mocetvà ambarukkhaæ abhiruyha ambÃni khÃdanto nisÅdi. So pabuddho rukkhe makkaÂaæ disvà "etaæ mayà upalÃpetvà gahetuæ vaÂÂatÅti" tena saddhiæ sallapanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,2.5(=365).1: Vutto 'mhi samma sumukha jÆte akkhaparÃjito,
                    sevehi ambapakkÃni, viriyan te bhakkhayÃmase ti. || Ja_V:75 ||>@

     Tattha akkhaparÃjito ti akkhehi parÃjito, sevehÅti pÃtehi, savehÅti pi pÃÂho.
     Taæ sutvà makkaÂo sesagÃthà abhÃsi:

  @<Ja_V,2.5(=365).2: Alikaæ vata maæ samma abhÆtena pasaæsayi,
                    ko te suto và diÂÂho và sumukho nÃma makkaÂo. || Ja_V:76 ||>@


#<[page 199]>#
%<                        5. Ahiguï¬ikajÃtaka. (365.)             199>%

  @<Ja_V,2.5(=365).3: AjjÃpi me taæ manasi yaæ maæ tvaæ ahiguï¬ika
                    dha¤¤Ãpaïaæ pavisitvà matto chÃtaæ hanÃsi maæ. || Ja_V:77 ||>@

  @<Ja_V,2.5(=365).4: T' Ãhaæ saraæ dukkhaseyyaæ api rajjam pi kÃraye
                    n' eva taæ yÃcito dajjaæ, tathà hi bhayatajjito. || Ja_V:78 ||>@

  @<Ja_V,2.5(=365).5: Ya¤ ca ja¤¤Ã kule jÃtaæ gabbhe tittaæ amacchariæ
                    tena sakkhi¤ ca mitta¤ ca dhÅro sandhÃtum arahatÅti. || Ja_V:79 ||>@

     Tattha alikaæ vatà 'ti musà vata, abhÆtenà ti avijjamÃnena, ko te ti kattha tayÃ, sumukho ti sundaramukho, ahiguï¬ikà 'ti taæ Ãlapati, ahiguïÂhikà ti pi pÃÂho, chÃtan ti jighacchÃbhibhÆtaæ dubbalaæ kapaïaæ, hanÃsÅti veÊupesikÃya tikkhattuæ paharasi, tÃhan ti taæ ahaæ, saran ti saranto, dukkhaseyyan ti tasmiæ Ãpaïe dukkhasayanaæ, api rajjampi kÃraye ti sace pi BÃrÃïasirajjaæ gahetvà mayhaæ datvà maæ rajjaæ kÃreyyÃsi evam pi n' eva naæ yÃcito dajjaæ, taæ ekam pi ambapakkaæ ahaæ tayà yÃcito na dadeyyaæ, kiækÃraïÃ: tathà hi bhayatajjito ti tathà hi ahaæ tayà bhayena tajjito ti attho, gabbhe tittan ti subhojanarasena mÃtukucchiyaæ yeva alaækatapaÂiyatte sayanagabbhe yeva và tittaæ bhogÃsÃya akapaïaæ, sakkhi¤ camitta¤ cà 'ti sakhibhÃva¤ ca mittabhÃva¤ ca tathÃrÆpena kulajÃtena tittena akapaïenena amaccharinà saddhiæ paï¬ito sandhÃtuæ puna ghaÂetuæ arahati, tayà pana kapaïena ahiguï¬ikena saddhiæ ko pana mittabhÃvaæ ghaÂessatÅti attho
     Evaæ vatvà vÃnaro ghaÂaæ pÃvisi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà ahiguï¬iko mahallako ahosi, makkaÂo sÃmaïero, dha¤¤avÃïijo aham evÃ" 'ti. Ahiguï¬ikajÃtakaæ.


#<[page 200]>#
%<200          V. Pa¤canipÃta.  2. VaïïÃrohavagga. (37.)>%

                      $<6. GumbiyajÃtaka.>$
     Madhuvaïïaæ madhurasan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ukkaïÂhitabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Taæ hi Satthà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti pucchitvà "saccaæ bhante" ti "kiæ disvÃ" ti "alaækatamÃtugÃman" ti vutte "bhikkhu ime pa¤cakÃmaguïà nÃma ekena Gumbikena halÃhalavisaæ pakkhipitvà magge ÂhapitamadhusadisÃ" ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto satthavÃhakule nibbattitvà vayappatto BÃrÃïasito pa¤cahi sakaÂasatehi bhaï¬aæ ÃdÃya vohÃratthÃya gacchanto mahÃvattaniaÂavidvÃraæ patvà satthake sannipÃtetvà "ambho imasmiæ magge visapaïïapupphaphalÃdÅni atthi, tumhe ki¤ci akhÃditapubbaæ khÃdantà maæ apucchitvà mà khÃditthà 'ti, amanussÃpi visaæ pakkhipitvà bhattaddapuÂamadhukaphalÃphalÃni Âhapenti, tÃni pi maæ anÃpucchitvà mà khÃditthÃ" 'ti ovÃdaæ datvà maggaæ paÂipajji. Ath' eko Gumbiyo nÃma yakkho aÂaviyà majjhaÂhÃne magge païïÃni attharitvà halÃhalavisayuttÃni madhukhaï¬Ãni Âhapetvà sayaæ maggasÃmante madhuæ gaïhanto viya rukkhe koÂÂento viya carati. AjÃnantà "pu¤¤atthÃya ÂhapitÃni bhavissantÅti" khÃditvà jÅvitakkhayaæ pÃpuïanti. Amanussà Ãgantvà te khÃdanti. Bodhisattassa satthakamanussÃpi tÃni disvà ekacce lolajÃtikà adhivÃsetuæ asakkontà khÃdiæsu, paï¬itajÃtikà "pucchitvà khÃdissÃmÃ" 'ti gahetvà aÂÂhaæsu. Bodhisatto te disvà hatthagatÃni cha¬¬Ãpesi, yehi paÂhamataraæ khÃditÃni te mariæsu, yehi a¬¬hakhÃditÃni tesaæ vamanayoggaæ datvà vantakÃle catumadhuraæ adÃsi,


#<[page 201]>#
%<                     6. GumbiyajÃtaka. (366.)            201>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  iti te tassÃnubhÃvena jÅvitaæ paÂilabhiæsu.
Bodhisatto sotthinà icchitaÂÂhÃnaæ gantvà bhaï¬aæ vissajjetvà attano geham eva agamÃsi.

  @<Ja_V,2.6(=366).1: Madhuvaïïaæ madhurasaæ madhugandhaæ visaæ ahu,
                    Gumbiyo ghÃsam esÃno ara¤¤e odahÅ visam. || Ja_V:80 ||>@

  @<Ja_V,2.6(=366).2: MadhÆ 'ti ma¤¤amÃnà ye taæ visaæ samÃsÃsisuæ
                    tesaæ taæ kaÂukaæ Ãsi, maraïaæ ten' upÃgamuæ. || Ja_V:81 ||>@

  @<Ja_V,2.6(=366).3: Ye ca kho paÂisaækhÃya visaæ taæ parivajjayuæ
                    te Ãturesu sukhità ¬ayhamÃnesu nibbutÃ. || Ja_V:82 ||>@

  @<Ja_V,2.6(=366).4: Evam eva manussesu visaæ kÃmà samohitÃ
                    Ãmisaæ bandhanaæ c' etaæ maccuveso guhÃsayo. || Ja_V:83 ||>@

  @<Ja_V,2.6(=366).5: Evam eva ime kÃme Ãturà paricÃrake
                    ye sadà parivajjenti saægaæ loke upaccagun ti. || Ja_V:84 ||>@

     Satthà imà abhisambuddhagÃthà vatvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
     Tattha Gumbiyo ti tasmiæ vanagumbe vicaraïena evaæladdhanÃmayakkho, ghÃsamesÃno ti taæ visaæ khÃditvà mate khÃdissÃmÅti evaæ attano ghÃsaæ pariyesanto, odahÅti taæ madhunà samÃnavaïïagandharasaæ visaæ nikkhipi, kaÂukaæ ÃsÅti tikhiïaæ ahosi, maraïaæ tenupÃgamun ti tena visena te sattà maraïaæ upagatÃ, ÃturesÆ 'ti visavegena Ãsannamaraïesu, ¬ayhamÃnesÆ 'ti visatejena ¬ayhantesu, visaæ kÃmà samohità ti yathà tasmiæ vattanimahÃmagge visaæ samohitaæ nikkhittaæ evaæ manussesu pi ye ete rÆpÃdayo pa¤ca vatthukÃmà tattha tattha samohità nikkhittà te visan ti veditabbÃ, Ãmisaæ bandhanaæ cetan ti ye te pa¤cakÃmaguïà nÃma etaæ imassa maccubhÆtassa lÃmakassa MÃrabÃlisikena pakkhittaæ Ãmisa¤ c' eva bhavÃbhavato nikkhamituæ appadÃnena ÃhuÃdibhedaæ nÃnappakÃrakaæ bandhana¤ ca, maccuveso guhÃsayo ti sarÅraguhÃya vasako maraïamaccuveso,


#<[page 202]>#
%<202         V. Pa¤canipÃta.  2. VaïïÃrohavagga. (37.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evameva ime kÃme ti yathà vattanimahÃmagge visaæ nikkhittaæ evaæ tattha tattha nikkhitte ime kÃme, Ãturà ti ekantamaraïadhammatÃya Ãturà Ãsannamaraïà paï¬itamanussÃ, paricarake ti kilesaparicarake kilesasaævaddhake, ye sadà parivajjentÅti ye vuttappakÃrà paï¬itapurisà niccaæ ete evarÆpe kÃme vajjenti, saægaæ loke ti te loke lagganaÂÂhena saægan ti laddhanÃmaæ rÃgÃdibhedaæ kilesajÃtaæ accaguæ, atÅtà nÃmà 'ti veditabbÃ, atikkamantÅti và attho.
     (SaccapariyosÃne {ukkaïÂhitabhikkhu} sotÃpattiphale patiÂÂhahi).
"Tadà satthavÃho aham eva ahosin" 'ti. GumbiyajÃtakaæ.

                      $<7. SÃliyajÃtaka.>$
     Yoyaæ sÃliyachÃpo ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto "Ãvuso Devadatto tÃsakÃrako pi bhavituæ nÃsakkhÅti" vacanaæ Ãrabbha kathesi.
     BÃrÃïasiyaæ hi Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto gÃmake kuÂumbiyakule nibbattitvà taruïakÃle taruïakumÃrakehi saddhiæ gÃmadvÃre nigrodharukkhamÆle kÅÊati.
Tadà eko dubbalavejjo gÃme ki¤ci kammaæ alabhitvà nikkhanto taæ ÂhÃnaæ patvà ekaæ sappaæ viÂabhiantarena sÅsaæ nÅharitvà niddÃyantaæ disvà "mayà gÃme pi ki¤ci na laddhaæ, ime dÃrake va¤cetvà sappena ¬asÃpetvà tikicchitvà ki¤cid eva gaïhissÃmÅti" cintetvà Bodhisattaæ Ãha: "sace sÃliyacchÃpaæ passeyyÃsi gaïheyyÃsÅti". "ùma gaïheyyan"


#<[page 203]>#
%<                           7. SÃliyajÃtaka. (367.)             203>%
ti. "Pass' eso viÂabhiantare sayito" ti. so sappabhÃvaæ ajÃnanto rukkhaæ Ãruyha taæ gÅvÃya gahetvà sappo ti ¤atvà nivattituæ adento sugahitaæ gahetvà vegena khipi.
So gantvà vejjassa gÅvÃya patito gÅvaya paliveÂhetvà karakarÃni khÃditvà tatth' eva naæ pÃtetvà palÃyi. Manussà parivÃrayiæsu. MahÃsatto sampattaparisÃya dhammaæ desento

  @<Ja_V,2.7(=367).1: Yo 'yaæ sÃliyachÃpo ti kaïhasappaæ agÃhayi
                    tena sappen' ayaæ daÂÂho hato pÃpÃnusÃsako. || Ja_V:85 ||>@

  @<Ja_V,2.7(=367).2: Ahanantam ahantÃraæ yo naro hantum icchati
                    evaæ so nihato seti yathÃyaæ puriso hato. || Ja_V:86 ||>@

  @<Ja_V,2.7(=367).3: Ahanantaæ aghÃtentaæ yo naro hantum icchati
                    evaæ so nihato seti yathÃyaæ puriso hato. || Ja_V:87 ||>@

  @<Ja_V,2.7(=367).4: Yathà paæsumuÂÂhiæ puriso paÂivÃtaæ paÂikkhipe
                    tam eva so rajo hanti yathÃyaæ puriso hato. || Ja_V:88 ||>@

  @<Ja_V,2.7(=367).5: Yo appaduÂÂhassa narassa dussati (Dhp. v. 125.)
                    suddhassa posassa anaÇgaïassa
                    tam eva bÃlaæ pacceti pÃpaæ
                    sukhumo rajo paÂivÃtaæ va khitto ti || Ja_V:89 ||>@

imà gÃthà abhÃsi.
     Tatthà yoyan ti yo ayaæ ayam eva và pÃÂho, sappenayan ti sappena ayaæ, sayam eva tena sappena daÂÂho, pÃpÃnusÃsako ti pÃpakaæ anusÃsanaæ anusÃsako, ahanantan ti apaharantaæ, ahantÃran ti amÃrentaæ, suddhassà 'ti niraparÃdhassa, posassà 'ti sattassa, anaÇgaïassà 'ti idaæ pi niraparÃdhabhÃvaæ ¤eva sandhÃya vuttaæ, paccetÅti kammasarikkhakaæ hutvà paÂieti.
     Satthà imaæ desanaæ ÃhÃritvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà dubbalavejjo Devadatto ahosi, paï¬itadaharako pana aham evÃ" 'ti. SÃliyajÃtakaæ.


#<[page 204]>#
%<204         V. Pa¤canipÃta   2. VaïïÃrohavagga. (37.)>%

                      $<8. TacasÃrajÃtaka.>$
     Amittahatthatthagatà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto pa¤¤ÃpÃramiæ Ãrabbha kathesi. Tadà hi Satthà "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi TathÃgato pa¤¤avà upÃyakusalo yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto gÃmake kuÂumbikakule nibbattitvà ti sabbaæ purimajÃtakaniyÃmen' eva kathetabbaæ. Idha pana vejje mate gÃmavÃsino "manussamÃrakÃ" ti dÃrake gaddÆlehi bandhitvà "ra¤¤o dassessÃmÃ" 'ti BÃrÃïasiæ nayiæsu. Bodhisatto antarÃmagge yeva sesadÃrakÃnaæ ovÃdaæ adÃsi: "tumhe mà bhÃyatha, rÃjÃnaæ disvÃpi abhÅtà tuÂÂhindriyà bhÃveyyÃtha, rÃjà amhehi saddhiæ paÂhamataraæ kathessati, tato paÂÂhÃya ahaæ jÃnissÃmÅti". Te "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà tathà kariæsu. RÃjà te abhÅte tuÂÂhindriye disvà "ime manussamÃrakà ti kudaï¬akabaddhà ÃnÅtÃ, evarÆpaæ dukkhaæ pattÃpi ca na bhÃyanti tuÂÂhindriyà yeva, kin nu kho etesaæ nasocanakÃraïaæ, pucchissÃmi ne" ti paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,2.8(=368).1: Amittahatthatthagatà tacasÃrasamappitÃ
                    pasannamukhavaïïÃtha kasmà tumhe na socathà 'ti. || Ja_V:90 ||>@

     Tattha amittahatthatthagatà ti kudaï¬akehi gÅvÃya bandhitvà ÃnentÃnaæ amittÃnaæ hatthagatÃ, tacasÃrasamappità ti veïudaï¬akehi baddhattà evam Ãha, kasmà ti evarÆpaæ vyasanaæ pattÃpi tumhe kiækÃranà na socathà 'ti
     Taæ sutvà Bodhisatto sesagÃthà abhÃsi:

  @<Ja_V,2.8(=368).2: Na socanÃya paridevanÃya
                    attho va labbho api appako pi,
                    socantam enaæ dukhitaæ viditvÃ
                    paccatthikà attamanà bhavanti. || Ja_V:91 ||>@


#<[page 205]>#
%<                        8. TacasÃrajÃtaka. (368.)              205>%

  @<Ja_V,2.8(=368).3: Yato ca kho paï¬ito ÃpadÃsu
                    na vedhati atthavinicchaya¤¤Æ
                    paccatthikÃssa dukkhità bhavanti
                    disvà mukhaæ avikÃraæ purÃïaæ. || Ja_V:92 ||>@

  @<Ja_V,2.8(=368).4: Japena mantena subhÃsitena (cfr. Supra p. 114,13)
                    anuppadÃnena paveïiyà vÃ
                    yathà yathà yattha labhetha atthaæ
                    tathà tathà tattha parakkameyya. || Ja_V:93 ||>@

  @<Ja_V,2.8(=368).5: Yato ca jÃneyya alabbhaneyyo
                    mayà va a¤¤ena và esa attho
                    asocamÃno adhivÃsayeyya
                    kammaæ daÊhaæ kinti karomi dÃnÅti. || Ja_V:94 ||>@

     Tattha attho ti va¬¬hi, paccatthikà attamanà ti evaæ purisaæ socantaæ dukkhitaæ viditvà paccÃmittà tuÂÂhacittà honti, tesaæ tussanakÃraïaæ nÃma paï¬itena kÃtuæ na vaÂÂatÅti dÅpeti, yato ti yadÃ, na vedhatÅti cittutrÃsabhayena na kampati, atthavinicchaya¤¤Æ ti tassa tassa atthassa vinicchayakusalo, japenà 'ti mantaparijapanena, mantenà 'ti paï¬itehi saddhiæ mantagahaïena, subhÃsitenà 'ti piyavacanena, anuppadÃnenà 'ti la¤cadÃnena, paveïiyà ti kulavaæsena, idam vuttaæ hoti: mahÃrÃja paï¬itena nÃma ÃpadÃsu uppannÃsu na socitabbaæ kilamitabbaæ, imesu pana pa¤casu kÃraïesu a¤¤ataravasena paccÃmittà jinitabbÃ, sace hi sakkoti mantaæ parijapitvà mukhabandhanaæ katvÃpi te jinitabbÃ, tathà asakkontena paï¬itehi saddhiæ mantetvà ekaæ upÃyaæ sallakkhetvà jinitabbÃ, piyavacanaæ vattuæ sakkontena piyaæ vatvÃpi te jinitabbÃ, tathà asakkontena vinicchayÃmaccÃnaæ la¤caæ datvÃpi jinitabbÃ, tathà asakkontena kulavaæsaæ kathetvà mayaæ asukapaveïiyà Ãgatà tumhÃka¤ ca amhÃka¤ ca eko va pubbapuriso ti evaæ vijjamÃnaæ ¤ÃtikoÂiæ ghaÂetvÃpi jinitabbà evà 'ti, yathà yathà ti etesu pa¤casu kÃraïesu yena yena kÃraïena yattha yattha attano va¬¬hiæ labheyya, tathà tathà ti tena tena kÃraïena tattha tattha parakkameyya parakkamaæ katvà paccatthike jineyyà 'ti adhippÃyo, yato ca jÃneyyà 'ti yato pajÃneyya mayà và a¤¤ena và esa attho alabbhaneyyo nÃnappakÃrena vÃyamitvÃpi na sakkà laddhuæ tadà paï¬ito puriso asocamÃno akilamamÃno mayà pubbe katakammaæ daÊhaæ thiraæ na sakkà paÂibÃhituæ idÃni kiæ sakkà kÃtun ti adhivÃseyyà 'ti.


#<[page 206]>#
%<206         V. Pa¤canipÃta.  2. VaïïÃrohavagga. (37.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 
     RÃjà Bodhisattassa dhammakathaæ sutvà kammaæ sodhetvà niddosabhÃvaæ ¤atvà kudaï¬ake harÃpetvà MahÃsattassa mahantaæ yasaæ datvà attano atthadhammÃnusÃsakaæ amaccaratanaæ akÃsi, sesadÃrakÃnaæ pi yasaæ datvà ÂhÃnantarÃni adÃsi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà BÃrÃïasirÃjà ùnando ahosi, dÃrakà therÃnutherÃ, paï¬itadÃrako aham evà 'ti. TacasÃrajÃtakaæ.

                      $<9. MittavindajÃtaka.>$
     KyÃhaæ devÃnamakaran ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ dubbacabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ MahÃmittavindajÃtake Ãvibhavissati.
     Ayaæ pana Mittavindako samudde khitto atriccho hutvà parato gantvà nerayikasattÃnaæ paccanaÂÂhÃnaæ Ussadanirayaæ ekaæ nagaran ti sa¤¤Ãya pavisitvà khuracakkaæ ÃsÃdesi. Tadà Bodhisatto devaputto hutvà ussadacÃrikaæ cari.
So taæ disvà pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,2.9(=369).1: Ky-Ãhaæ devÃnam akaraæ kiæ pÃpaæ pakataæ mayÃ
                    yaæ me sirasmiæ Æhacca cakkaæ bhamati matthake ti. || Ja_V:95 ||>@

     Tattha kyÃhaæ devÃnamakaran ti sÃmi devaputta kiæ nÃma ahaæ devÃnaæ akariæ, kiæ maæ devà bÃdhenti, kiæ pÃpaæ pakataæ mayà ti dukkhamahantatÃya vedanÃmatto attanà katapÃpaæ asallakkhento evam Ãha, yaæ me ti yena pÃpena maæ sirasmiæ Æhacca hanitvà idaæ khuracakkaæ mama matthake bhamati naæ kiæ nÃmà 'ti.


#<[page 207]>#
%<                          MittavindajÃtaka. (369).             207>%
     Taæ sutvà Bodhisatto dutiyaæ gÃtham Ãha: (Cfr. vol.I. p.363.)

  @<Ja_V,2.9(=369).2: Atikkamma ramaïakaæ sadÃmatta¤ ca dÆbhakaæ
                    brahmattara¤ ca pÃsÃdaæ ken' atthena idhÃgato ti. || Ja_V:96 ||>@

     Tattha ramaïakan ti phalikapÃsÃdaæ sadÃmattan ti rajatapÃsÃdaæ, dÆbhakan ti maïipÃsÃdaæ, brahmattara¤ ca pÃsÃdan ti suvaïïapÃsÃda¤ ca, kenatthenà 'ti tvaæ etesu ramaïakÃdÅsu catasso aÂÂha soÊasa battiæsà ti età devadhÅtaro pahÃya te pÃsÃde atikkamitvà kena kÃraïena idha Ãgato ti.
     Tato Mittavindako tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,2.9(=369).3: Ito bahutarà bhogà atra ma¤¤e bhavissare,
                    iti etÃya sa¤¤Ãya passa maæ vyasanaæ gatan ti. || Ja_V:97 ||>@

     Tattha ito bahutarà ti imesu catÆsu pÃsÃdesu bhogehi atirekatarà bhavissantÅti.
     Tato Bodhisatto sesagÃthà abhÃsi:

  @<Ja_V,2.9(=369).4: Catubbhi aÂÂh' ajjhagamà aÂÂhÃhi pi ca soÊasa (vol.I p.414.)
                    soÊasÃhi ca battiæsa, atricchaæ cakkam Ãsado,
                    icchÃhatassa posassa cakkaæ bhamati matthake. || Ja_V:98 ||>@

  @<Ja_V,2.9(=369).5: UparivisÃlaæ duppÆraæ icchÃvisaÂagÃminiæ
                    ye ca taæ anugijjhanti te honti cakkadhÃrino ti. || Ja_V:99 ||>@

     Tattha uparivisÃlan ti Mittavindaka taïhà nÃm' esà ÃseviyamÃnà upari visÃlà hoti patthaÂà mahÃsamuddo viya duppÆrà rÆpÃdÅsu taæ taæ Ãrammaïaæ icchamÃnÃya icchÃya patthaÂÃya visaÂagÃminÅ, tasmà ye purisà taæ evarÆpaæ taïhaæ anugijjhanti punappuna giddhà hutvà gaïhanti te honti cakkadhÃrino te evaæ khuracakkaæ dhÃrentÅti vadati.
     Mittavindikaæ pana kathentam eva nipiæsamÃnaæ taæ cakkaæ bhassi, tena so puna kathetuæ nÃsakkhi, devaputto attano devaÂÂhÃnam eva gato.


#<[page 208]>#
%<208                    V. Pa¤canipÃta.  2. VaïïÃrohavagga  (37.)>%
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà Mittavindako dubbacabhikkhu ahosi, devaputto pana aham evÃ" 'ti.
MittavindajÃtakaæ.

                      $<10. PalÃsajÃtaka.>$
     Haæso palÃsamavacà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto kilesaniggahaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ Pa¤¤ajÃtake (cfr. p. 18,4) Ãvibhavissati. Idha pana Satthà bhikkhÆ Ãmantetvà "bhikkhave kileso nÃma Ãsaækitabbo, appamattako samÃno pi nigrodhagaccho viya vinÃsaæ pÃpeti, porÃïakapaï¬itÃpi Ãsaækitabbaæ Ãsaækiæsu yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto suvaïïahaæsayoniyaæ nibbattitvà vayappatto CittakÆÂapabbate SuvaïïaguhÃyaæ vasanto Himavantapadese jÃtassare sayaæ jÃtasÃliæ khÃditvà khÃditvà Ãgacchati. Tassa gamanÃgamanamagge mahÃpalÃsarukkho ahosi. So gacchanto pi tattha vissamitvà gacchati, Ãgacchanto pi vissamitvà Ãgacchati. Ath' asmiæ rukkhe nibbattadevatÃya saddhiæ vissÃso ahosi. AparabhÃge ekasakuïikà ekasmiæ nigrodharukkhe nigrodhapakkaæ khÃditvà gantvà tasmiæ palÃsarukkhe nisÅditvà viÂabhiantare vaccaæ pÃtesi. Tato nigrodhagaccho jÃto, so caturaÇgulamattakÃle rattaÇkurapalÃsatÃya sobhati.
HaæsarÃjà taæ disvà rukkhadevataæ Ãmantetvà "samma palÃsa nigrodho nÃma yamhi rukkhe jÃyati va¬¬hento taæ nÃseti, imassa va¬¬hituæ mà dehi, vimÃnaæ te nÃsessati, paÂigacc' eva naæ uddharitvà cha¬¬ehi, {Ãsaækitabbayuttaæ} nÃma Ãsaækituæ vaÂÂatÅti" palÃsadevatÃya saddhiæ mantento paÂhamaæ gÃtham Ãha:


#<[page 209]>#
%<                          10. PalÃsajÃtaka. (370.)           209>%

  @<Ja_V,2.10(=370).1: Haæso palÃsam avaca: nigrodho samma jÃyati,
                    aækasmiæ te nisinno va so te mammÃni checchatÅti. || Ja_V:100 ||>@

     PaÂhamapÃdo pan' ettha abhisambuddhena hutvà SatthÃrà vutto. PalÃsan ti palÃsadevataæ, sammà 'ti vayassa, aækasmin ti viÂabhiyaæ, so te mammÃni checchatÅti so te aækesu va¬¬hitasapatto viya jÅvitaæ chindissatÅti attho, jÅvitasaækhÃrà hi idha mammÃnÅti vuttÃ.
     Taæ sutvà tassa vacanaæ agaïhantÅ palÃsadevatà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,2.10(=370).2: Va¬¬hatÃm eva nigrodho, patiÂÂh' assa bhavÃm' ahaæ
                    yathà pità và mÃtà vÃ, evam eso bhavissatÅti. || Ja_V:101 ||>@

     Samma na tvaæ jÃnÃsi: vaddhatÃm eva esa, aham assa yathà bÃlakÃle puttÃnaæ mÃtÃpitaro patiÂÂhà honti tathà bhavissÃmi, yathà pana samvaddhà puttà pacchà mahallakakÃle mÃtÃpitunnaæ patiÂÂhà honti mayham pi mahallakakÃle evam eva so patiÂÂhà bhavissatÅti.
     Tato haæso tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,2.10(=370).3: Yaæ tvaæ aækasmiæ va¬¬hesi khÅrarukkhaæ bhayÃnakaæ
                    Ãmanta kho taæ gacchÃma va¬¬hi-m-assa na ruccatÅti. || Ja_V:102 ||>@

     Tattha yaæ tvan ti yasmà tvaæ etaæ bhayadÃyakaæ khÅrarukkhaæ sapattaæ viya aækena va¬¬hesi, Ãmanta kho tan ti tasmà mayaæ taæ Ãmantetvà jÃnÃpetvà gacchÃma, va¬¬himassà 'ti assa va¬¬hi mayhaæ na ruccatÅti.
     Eva¤ ca pana vatvà haæsarÃjà pakkhe pasÃretvà CittakÆÂapabbatam eva gato. Tato paÂÂhÃya na punÃga¤chi.
AparabhÃge nigrodho va¬¬hi. Tasmiæ ekà rukkhadevatÃpi nibbatti. So va¬¬hito palÃsaæ bha¤ji, sÃkhÃya saddhiæ yeva devatÃya vimÃnaæ pati. Sà tasmiæ kÃle haæsara¤¤o vacanaæ sallakkhetvà idaæ anÃgatabhayaæ disvà "haæsarÃjà kathesi,


#<[page 210]>#
%<210        V. Pa¤canipÃta.  2. VaïïÃrohavagga. (37.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ahaæ pan' assa vacanaæ na kÃsin ti" paridevamÃnà catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,2.10(=370).4: IdÃni kho maæ bhÃyati MahÃneru-nidassanaæ,
                    haæsassa anabhi¤¤Ãya mahà me bhayam Ãgatan ti. || Ja_V:103 ||>@

     Tattha idÃni kho maæ bhÃyatÅti ayaæ nigrodho taruïakÃle tosetvà idÃni maæ bhÃyÃpeti santajjeti, mahÃnerunidassanan ti Sinerupabbatasadisaæ mahantam, haæsarÃjassa vacanaæ sutvà ajÃnitvà taruïakÃle yeva etÃssa anuddhaÂattà mahà me bhayam Ãgatan ti idÃni mayhaæ mahantaæ bhayaæ Ãgatan ti paridevi.
     Nigrodho pi va¬¬hanto sabbaæ palÃsaæ bha¤jitvà khÃïukam eva akÃsi, devatÃya vimÃnaæ sabbaæ antaradhÃyi.

  @<Ja_V,2.10(=370).5: Na tassa va¬¬hi kusalappasatthÃ
                    yo va¬¬hamÃno ghasate patiÂÂhaæ,
                    tass' Æparodhaæ parisaækamÃno
                    patÃrayÅ mÆlavadhÃya dhÅro ti || Ja_V:104 ||>@

pa¤camà abhisambuddhagÃthÃ.
     Tattha kusalappasatthà ti {kusalehi} pasatthÃ, ghasate ti khÃdati vinÃsetÅti attho, patÃrayÅti patarati vÃyamati, idaæ vuttaæ hoti: bhikkhave yo va¬¬hamÃno attano patiÂÂhaæ nÃseti tassa va¬¬hi paï¬itehi na pasatthà tassa pana abbhantarassa và bÃhirassa và parissayassa ito me uparodho bhavissatÅti evaæ uparodhaæ vinÃsaæ parisaækamÃno dhÅro ¤Ãïasampanno mÆlavadhÃya parakkamatÅti.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne pa¤casatà bhikkhÆ arahattaæ pÃpuïiæsu) "Tadà suvaïïahaæso aham eva ahosin" ti. PalÃsajÃtakaæ. VaïïÃrohavaggo dutiyo.


#<[page 211]>#
%<                     1. DÅghitikosalajÃtaka. (371.)           211>%

                            3. AÖÖHAVAGGA.

                      $<1. DÅghitikosalajÃtaka.>$
     EvaæbhÆtassa te rÃjà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Kosambake bhaï¬anakÃrake Ãrabbha kathesi. Tesaæ hi Jetavanaæ Ãgantvà khamÃpanakÃle Satthà ne Ãmantetvà "bhikkhave tumhe mayhaæ orasà mukhato jÃtà puttà nÃma, puttehi ca pitarà dinnaæ ovÃdaæ maddituæ na vaÂÂati, tumhe pana mama ovÃdaæ na karittha, porÃïakapaï¬ità attano mÃtÃpitaro ghÃtetvà rajjaæ gahetvà Âhitacore pi ara¤¤e hatthapathaæ Ãgate `mÃtÃpitÆhi dinnaæ na maddissÃmÃ' 'ti na mÃrayiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari. Imasmiæ pana jÃtake dve pi vatthÆni SaæghabhedakajÃtake vitthÃrato Ãvibhavissanti.
     So pana DÅghÃyukumÃro ara¤¤e attano aæke nipannaæ BÃrÃïasirÃjÃnaæ cÆÊÃya gahetvà "idÃni mayhaæ mÃtÃpitughÃtakaæ coraæ cuddasa khaï¬Ãni katvà chindissÃmÅti" asiæ ukkhipanto tasmiæ khaïe mÃtÃpitÆhi dinnaæ ovÃdaæ saritvà "jÅvitaæ cajanto pi tesaæ ovÃdaæ na maddissÃmÅti kevalaæ imaæ tajjessÃmÅti" cintetvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,3.1(=371).1: EvaæbhÆtassa te rÃja Ãgatassa vaso mama
                    atthi nu koci pariyÃyo yo taæ dukkhà pamocaye ti. || Ja_V:105 ||>@

     Tattha vaso mamà 'ti mama vasaæ Ãgatassa, pariyÃyo ti kÃraïaæ.
     Tato rÃjà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,3.1(=371).2: EvaæbhÆtassa me tÃta Ãgatassa vaso tava
                    n' atthi no koci pariyÃyo yo maæ dukkhà pamocaye ti. || Ja_V:106 ||>@


#<[page 212]>#
%<212           V. Pa¤canipÃta.  3. A¬¬havagga. (38.)>%
     Tattha no ti nipÃtamattaæ, n' atthi koci pariyÃyo yo taæ etasmà dukkhà pamocaye ti attho.
     Tato Bodhisatto avasesagÃthà abhÃsi:

  @<Ja_V,3.1(=371).3: Nä¤aæ sucaritaæ rÃja nä¤aæ rÃja subhÃsitaæ
                    tÃyate maraïakÃle, evam ev' itaraæ dhanaæ. || Ja_V:107 ||>@

  @<Ja_V,3.1(=371).4: Akkocchi maæ avadhi maæ ajini maæ ahÃsi me, (Dhp. v. 3-5.)
                    ye taæ upanayhanti veraæ tesaæ na sammati. || Ja_V:108 ||>@

  @<Ja_V,3.1(=371).5: Akkocchi maæ avadhi maæ ajini maæ ahÃsi me,
                    ye taæ na upanayhanti veraæ tes' Æpasamati. || Ja_V:109 ||>@

  @<Ja_V,3.1(=371).6: Na hi verena verÃni sammantÅdha kudÃcanaæ
                    averena ca sammanti, esa dhammo sanantano ti. || Ja_V:110 ||>@

     Tattha nä¤aæ sucaritan ti nä¤Ã sucaritÃ, ayam eva và pÃÂho, Âhapetvà sucaritaæ a¤¤aæ na passÃmÅti và attho, idha sucaritan ti mÃtÃpitÆhi dinnaæ ovÃdaæ sandhÃy' evam Ãha, evamevà 'ti niratthakam eva, idaæ vuttaæ hoti: mahÃrÃja a¤¤atra ovÃdÃnusatthisaækhÃtà sucaritasubhÃsità maraïakÃle tÃyituæ rakkhituæ samattho nÃma a¤¤o n' atthi, yaæ etaæ itaraæ dhanaæ evam eva niratthakam eva hoti, tvaæ hi idÃni mayham koÂisatasahassamattam pi dhanaæ dadanto jÅvitaæ na labheyyÃsi, tasmà veditabbam etaæ: dhanato sucaritasubhÃsitam eva uttaritaran ti, sesagÃthÃsu pi ayaæ saækhepattho: mahÃrÃja ye purisà ayaæ maæ akkosi ayaæ maæ pahari ayaæ maæ ajini ayaæ mama santakaæ ahÃsÅti evaæ veraæ upanayhanti bandhitvà viya hadaye Âhapenti tesaæ veraæ na upasammati, ye pan' etaæ na upanayhanti hadaye na Âhapenti tesaæ upasammati, verÃni hi na kadÃci verena sammanti averen' eva pana sammanti, esa dhammo sanantano porÃïo dhammo cirakÃlappavatto sabhÃvo ti.
     Eva¤ ca pana vatvà Bodhisatto "ahaæ mahÃrÃja tayi na dubbhÃmi, tvaæ pana maæ mÃrehÅti" tassa hatthe asiæ Âhapesi. RÃjÃpi, "nÃhaæ tayi dubbhÃmÅti" sapathaæ katvà tena saddhiæ nagaraæ gantvà taæ amaccÃnaæ dassetvà "ayaæ bhaïe Kosalara¤¤o putto DÅghÃvukumÃro, iminà mayhaæ jÅvitaæ dinnaæ,


#<[page 213]>#
%<                   2. MigapotakajÃtaka. (372.)           213>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  na labbhà imaæ ki¤ci kÃtun" ti vatvà attano dhÅtaraæ datvà pitu santake rajje patiÂÂhÃpesi. Tato paÂÂhÃya ubho samaggà sammodamÃnà rajjaæ kÃresuæ.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà mÃtÃpitaro mahÃrÃjakulÃni ahesuæ, DÅghÃvukumÃro aham evÃ" 'ti.
DÅghitikosalajÃtakaæ.

                      $<2. MigapotakajÃtaka.>$
     AgÃrà paccupetassà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ mahallakaæ Ãrabbha kathesi. So kir' ekaæ dÃrakaæ pabbÃjesi. SÃmaïero taæ sakkaccaæ upaÂÂhahitvà aparabhÃge aphÃsukena kÃlam akÃsi. Tassa kÃlakiriyÃya mahallako sokÃbhibhÆto mahantena saddena paridevanto vicari. BhikkhÆ sa¤¤Ãpetuæ asakkontà dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso asuko mahallako sÃmaïerassa kÃlakiriyÃya paridevanto vicarati, maraïasatibhÃvanÃya paribÃhiro eso bhavissatÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' esa etasmiæ mate paridevanto vicaratÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto Sakkattaæ kÃresi. Tadà eko KÃsiraÂÂhavÃsÅ Himavantaæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbajitvà phalÃphalena yÃpeti. So ekadivasaæ ara¤¤e ekaæ matamÃtikaæ migapotakaæ disvà assamaæ Ãnetvà gocaraæ datvà posesi.
Migapotako va¬¬hanto abhirÆpo ahosi sobhaggappatto. TÃpaso taæ attano puttakaæ katvà pariharati. Ekadivasaæ migapotako bahuæ tiïaæ khÃditvà ajÅrakena kÃlam akÃsi.
TÃpaso "putto me mato" ti paridevanto vicarati. Tadà Sakko devarÃjà lokaæ parigaïhanto taæ tÃpasaæ disvÃ


#<[page 214]>#
%<214           V. Pa¤canipÃta.  3. A¬¬havagga. (38.)>%
"saævejessÃmi nan" ti Ãgantvà ÃkÃse Âhito paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,3.2(=372).1: AgÃrà paccupetassa anÃgÃrassa te sato
                    samaïassa na taæ sÃdhu yaæ petam anusocasÅti. || Ja_V:111 ||>@

     Taæ sutvà tÃpaso dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,3.2(=372).2: SaævÃsena have Sakka manussassa migassa vÃ
                    hadaye jÃyate pemaæ, taæ na sakkà asocitun ti. || Ja_V:112 ||>@

     Tattha taæ na sakkà ti taæ manussaæ và tiracchÃnaæ và na sakkà na socituæ, socÃm' evÃhan ti.
     Tato Sakko dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_V,3.2(=372).3: Mataæ marissaæ rodanti ye rudanti lapanti ca,
                    isi mà rudi, roditaæ mogham Ãhu santo. (cfr. p. 390,10) || Ja_V:113 ||>@

  @<Ja_V,3.2(=372).4: Roditena have brahme mato peto samuÂÂhahe
                    sabbe saægamma rodÃma a¤¤ama¤¤assa ¤Ãtake ti. || Ja_V:114 ||>@

     Tattha marissan ti yo idÃni marissati taæ, lapanti cà 'ti vippalapanti ca, idaæ vuttaæ hoti: ye va loke mata¤ ca marissanta¤ ca rodanti te rudanti yeva vippalapanti ca, tesaæ assu pacchijja divaso nÃma n' atthi, kiækÃraïÃ: sadÃpi matÃna¤ ca marissantÃna¤ ca atthitÃya, isi mà rudÅti tasmà tvaæ isi mà rudÅti, kiækÃraïÃ: roditaæ moghamÃhu santo ti santo hi BuddhÃdayo roditaæ moghan ti vadanti, mato peto ti yo esa mato peto ti vuccati yadi so roditena samuÂÂhaheyya evaæ sante kiæ nikkamma acchÃma sabbe samÃgamma a¤¤ama¤¤assa ¤Ãtake rodÃma, yasmà pana te roditakÃraïà na uÂÂhahanti tasmà moghaæ ruditan ti roditassa moghabhÃvaæ sÃdheti.
     Evaæ Sakkassa kathentassa tÃpaso "niratthakaæ roditan" ti sallakkhetvà Sakkassa thutiæ karonto tisso gÃthà abhÃsi:


#<[page 215]>#
%<                           3. MÆsikajÃtaka. (373.)         215>%

  @<Ja_V,3.2(=372).5: ùdittaæ vata maæ santaæ ghatasittaæ va pÃvakaæ
                    vÃrinà viya osi¤caæ sabbaæ nibbÃpaye daraæ. || Ja_V:115 ||>@

  @<Ja_V,3.2(=372).6: Abbahi vata me sallaæ yam m' Ãsi hadayanissitaæ
                    yo me sokaparetassa puttasokaæ apÃnudi. || Ja_V:116 ||>@

  @<Ja_V,3.2(=372).7: So 'haæ abbÆÊhasallo 'smi vÅtasoko anÃvilo,
                    na socÃmi na rodÃmi tava sutvÃna VÃsavà 'ti. || Ja_V:117 ||>@
                                           (Cfr. supra p.157.)
     Tattha yammÃsÅti yam me Ãsi, hadayanissitan ti hadaye nissitaæ, apÃnudÅti nÅhari.
     Sakko tÃpasassa ovÃdaæ datvà sakaÂÂhÃnam eva gato.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà tÃpaso mahallako ahosi, migo sÃmaïero, Sakko aham evÃ" 'ti.
MigapotakajÃtakaæ.

                      $<3. MÆsikajÃtaka.>$
     Kuhiæ gatà kattha gatà ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto AjÃtasattuæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ heÂÂhà ThusajÃtake vitthÃritam eva. IdhÃpi hi Satthà tath' eva rÃjÃnaæ sakiæ puttena saddhiæ kÅÊamÃnam sakiæ dhammaæ suïamÃnaæ disvà taæ nissÃya ra¤¤o bhayaæ uppajjissatÅti" ¤atvà "mahÃrÃja, porÃïakarÃjÃno Ãsaækitabbaæ Ãsaækitvà attano putte `amhÃkaæ dhÆmakÃle rajjaæ kÃrentÆ' 'ti ekamante akaæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto TakkasilÃyaæ brÃhmaïakule nibbattitvà disÃpÃmokkhÃcariyo ahosi. Tassa santike BÃrÃïasira¤¤o putto YavakumÃro nÃma sabbasippÃni uggaïhitvà anuyogaæ datvà gantukÃmo taæ Ãpucchi. ùcariyo "puttaæ nissÃya tassa antarÃyo bhavissatÅti" aÇgavijjÃvasena ¤atvà "etam assa harissÃmÅti" ekaæ upamaæ upadhÃretuæ Ãrabhi. Tadà pan' assa eko asso ahosi,


#<[page 216]>#
%<216           V. Pa¤canipÃta.  3. A¬¬havagga. (38.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tassa pÃde vaïo uÂÂhahi, taæ vaïÃnurakkhaïatthaæ gehe yeva kariæsu. TassÃvidÆre eko udapÃno atthi.
Ath' ekà mÆsikà gehà nikkhamitvà assassa pÃde vaïaæ khÃdati. Asso vÃretuæ na sakkoti. So ekadivasaæ vedanaæ adhivÃsetuæ asakkonto mÆsikaæ khÃdituæ Ãgataæ pÃdena paharitvà mÃretvà udapÃne pÃtesi. Assagopakà mÆsikaæ apassantà "a¤¤esu divasesu mÆsikà Ãgantvà vaïaæ khÃdati, idÃni na pa¤¤Ãyati, kahaæ nu kho gatÃ" ti vadiæsu. Bodhisatto taæ kÃraïaæ paccakkhaæ katvà "a¤¤e ajÃnantà `kahaæ mÆsikÃ' ti vadanti, mÆsikÃya pana mÃretvà udapÃne khittabhÃvaæ aham eva jÃnÃmÅti". So idam eva kÃraïaæ upamaæ katvà paÂhamaæ gÃthaæ bandhitvà rÃjakumÃrassa adÃsi. So aparam pi upamaæ upadhÃrento tam eva assaæ saærÆÊhavaïaæ nikkhamitvà ekaæ yavavatthuæ gantvà "yavaæ khÃdissÃmitÅ" vaticchiddena mukhaæ pavesentaæ disvà tam eva upamaæ katvà dutiyaæ gÃthaæ bandhitvà tassa adÃsi. Tatiyaæ gÃthaæ pana attano pa¤¤Ãbalen' eva bandhitvà tam pi tassa datvà "tÃta tvaæ rajje patiÂÂhÃya sÃyaæ nahÃnapokkharaïiæ gacchanto yÃva dhurasopÃnà paÂhamaæ gÃthaæ sajjhÃyanto gaccheyyÃsi, tava nivÃsapÃsÃdaæ pavisanto yÃva sopÃnapÃdamÆlà dutiyaæ gÃthaæ sajjhÃyanto gaccheyyÃsi, tato yÃva sopÃnamatthakà tatiyaæ gÃthaæ sajjhÃyanto gaccheyyÃsÅti" vatvà pesesi. So kumÃro gantvà uparÃjà hutvà pitu accayena rajjaæ kÃresi.
Tass' eko putto jÃyi. So soÊasavassakÃle rajjalobhena "pitaraæ mÃressÃmÅti" cintetvà upaÂÂhÃke Ãha: "mayhaæ pità taruïo, ahaæ etassa dhÆmakÃlaæ olokento mahallako bhavissÃmi jarÃjiïïo, tÃdise kÃle laddhena pi rajjena ko attho" ti.
Te Ãhaæsu: "deva na sakkà paccantaæ gantvà corattaæ kÃtuæ, tava pitaraæ kenaci upÃyena mÃretvà rajjaæ gaïhÃ"


#<[page 217]>#
%<                      3. MÆsikajÃtaka. (373.)         217>%
ti. So "sÃdhÆ" 'ti anto nivesane ra¤¤o sÃyaæ nahÃnapokkharaïÅsamÅpaæ gantvà "ettha taæ mÃressÃmÅti" khaggaæ gahetvà aÂÂhÃsi. RÃjà sÃyaæ MÆsikaæ nÃma dÃsiæ "gantvà pokkharaïÅpiÂÂhiæ sodhetvà ehi, nahÃyissÃmÅti" pesesi. Sà gantvà pokkharaïÅpiÂÂhiæ sodhentÅ kumÃraæ passi. KumÃro attano kammassa pÃkaÂabhÃvabhayena taæ dvidhà chinditvà pokkharaïiyaæ pÃtesi. RÃjà nahÃyituæ agamÃsi. Sesajano "ajjÃpi MÆsikà dÃsÅ na punÃgacchati, kuhiæ gatà kattha gatÃ" ti Ãha. RÃjÃ

  @<Ja_V,3.3(=373).1: Kuhiæ gatà kattha gatà iti lÃlappatÅ jano,
                    aham eva eko jÃnÃmi: udapÃne MÆsikà hatà ti || Ja_V:118 ||>@

paÂhamaæ gÃthaæ bhaïanto pokkharaïÅtÅraæ agamÃsi.
     Tattha kuhiæ katthà 'ti a¤¤ama¤¤avevacanÃni, iti lÃlappatÅti evaæ vippalapati, iti ayaæ gÃthà ajÃnanto jano MÆsikà dÃsÅ kuhiæ gatà ti vippalapati rÃjakumÃrena dvidhà chinditvà MÆsikÃya pokkharaïiyaæ pÃtitabhÃvaæ aham eva eko jÃnÃmÅti ra¤¤o ajÃnantass' eva imam atthaæ dÅpeti.
     KumÃro "mayà katakammaæ mayhaæ pitarà ¤Ãtan" ti bhÅto palÃyitvà tam atthaæ upaÂÂhÃkÃnaæ Ãrocesi. Te sattaÂÂhadivasaccayena puna taæ Ãhaæsu: "deva sace rÃjà jÃneyya na tuïhÅ bhaveyya, takkagÃhena pana tena vuttaæ bhavissati, mÃrehi nan" ti. So pun' ekadivasaæ khaggahattho sopÃnapÃdamÆle Âhatvà ra¤¤o ÃgamanakÃle ito c' ito ca paharaïokÃsaæ olokesi. RÃjÃ

  @<Ja_V,3.3(=373).2: Yath' etaæ iti c' Åti ca gadrabho va nivattasi,
                    udapÃne MÆsikaæ hantvà yavaæ bhakkhetum icchasÅti || Ja_V:119 ||>@

dutiyaæ gÃthaæ sajjhÃyanto agamÃsi.


#<[page 218]>#
%<218           V. Pa¤canipÃta.  3. A¬¬havagga. (38.)>%
     Ayam pi gÃthà yasmà tvaæ iti cÅti ca ito c' ito ca-paharaïokÃsaæ olokento gadrabho va nivattasi tasmà taæ jÃnÃmi purimadivasaæ pokkharaïiyaæ MÆsikaæ dÃsiæ hantvà ajja maæ YavarÃjÃnaæ bhakkhetum icchasÅti ra¤¤o ajÃnantass' eva imam atthaæ dÅpeti.
     KumÃro "diÂÂho 'mhi pitarÃ" ti utrasto palÃyi. So puna a¬¬hamÃsamattaæ atikkamitvà "rÃjÃnaæ davyà paharitvà mÃressÃmÅti" ekaæ dÅghadaï¬akaæ dabbÅpaharaïaæ gahetvà olambetvà aÂÂhÃsi. RÃjÃ

  @<Ja_V,3.3(=373).3: Daharo c' asi dummedha paÂhamuppattito susu,
                    dÅgham etaæ samÃsajja na te dassÃmi jÅvitan ti || Ja_V:120 ||>@

tatiyaæ gÃthaæ sajjhÃyanto sopÃnamatthakaæ abhirÆhi.
     Tattha paÂhamuppattito ti paÂhamavayena uppattito uggato, paÂhamavaye Âhito ti attho, susÆ 'ti taruïo, dÅghan ti dÅghadaï¬akaæ dabbÅpaharaïaæ, samÃsajjà 'ti gahetvà olambetvà Âhito sÅti attho. Ayam pi gÃthà dummedha attano vayaæ paribhu¤jituæ na labhissasi na te dÃni lajjissÃmi mÃretvà khaï¬Ãkhaï¬aæ chinditvà sÆle yeva ÃvuïÃpessÃmÅti ra¤¤o ajÃnantass' eva kumÃraæ santajjamÃno imam atthaæ dÅpeti.
     So taæ divasaæ palÃyituæ asakkonto "jÅvitaæ me dehi devÃ" 'ti ra¤¤o pÃdamÆle nipajji. RÃjà taæ tajjetvà saækhalikÃhi bandhÃpetvà bandhanÃgÃre kÃretvà setacchattassa heÂÂhà alaækatarÃjÃsane nisÅditvà "amhÃkaæ Ãcariyo disÃpÃmokkhabrÃhmaïo imaæ mayhaæ antarÃyaæ disvà imà tisso gÃthà adÃsÅti" haÂÂhatuÂÂho udÃnento sesagÃthà abhÃsi:

  @<Ja_V,3.3(=373).4: NÃntalikkhabhavanena n' aÇgaputtasirena vÃ
                    puttena hi patthayito silokehi pamocito. || Ja_V:121 ||>@

  @<Ja_V,3.3(=373).5: Sabbaæ sutam adhÅyetha hÅnamukkhaÂÂamajjhimaæ,
                    sabbassa attham jÃneyya, na ca sabbaæ payojaye,
                    hoti tÃdisako kÃlo yattha atthÃvahaæ sutan ti. || Ja_V:122 ||>@


#<[page 219]>#
%<                      4. CulladhanuggahajÃtaka. (374.)            219>%
     Tattha nÃntalikkhabhavanenà 'ti antalikkhabhavanaæ vuccati dibbavimÃnaæ, ahaæ ajja antalikkhe bhavanam pi na ÃrÆÊho, tasmà antalikkhabhavanenÃpi ajja maraïato na mocito 'mhi, naÇgaputtasirena và ti aÇgasarikkhakena và puttenÃpi hi na pamocito, puttena hi patthayito ti ahaæ pana attano putten' ev' ajja mÃretuæ patthito, silokehi pamocito ti so 'mhi Ãcariyena bandhitvà dinnÃhi gÃthÃhi pamocito, sutan ti pariyattiæ, adhÅyethà 'ti gaïheyya sikkheyya, hÅnamukkaÂÂhamajjhiman ti hÅnaæ và hotu majjhimaæ và uttamaæ và sabbaæ adhÅyitabbam evà 'ti dÅpeti, na ca sabbaæ payojaye ti hÅnaæ mantaæ và sippaæ và na payojaye, uttamam eva payojayeyyà 'ti attho, yattha atthÃvahaæ sutan ti yasmiæ kÃle Mahosadhapaï¬itassa kumbhakÃrakammakaraïaæ viya yaæ ki¤ci sikkhitasippaæ atthÃvahaæ hoti tÃdiso pi kÃlo hoti yevà 'ti attho.
     AparabhÃge ra¤¤o accayena kumÃro rajje patiÂÂhÃsi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà disÃpÃmokkhÃcariyo aham eva ahosin" 'ti. MÆsikajÃtakaæ.

                      $<4. CulladhanuggahajÃtaka.>$
     Sabbaæ bhaï¬an 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto purÃïadutiyikapalobhanaæ Ãrabbha kathesi. Tena bhikkhunà "purÃïadutiyikà maæ bhante ukkaïÂhÃpetÅti" vutte Satthà "esà bhikkhu itthi na idÃn' eva tuyhaæ anatthakÃrikÃ, pubbe pi te etaæ nissÃya asinà sÅsaæ chinnan" ti vatvà bhikkhÆhi yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     Atite BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto Sakkattaæ kÃresi. Tadà eko BÃrÃïasibrÃhmaïo mÃïavo TakkasilÃya sabbasippÃni uggaïhitvà dhanukamme nipphattiæ patto Culladhanuggahapaï¬ito nÃma ahosi. Ath' assa Ãcariyo "ayaæ mayà sadisaæ sippaæ uggaïhÅti" attano dhÅtaraæ adÃsi. So taæ gahetvà "BÃrÃïasiæ gamissÃmÅti" maggaæ paÂipajji. AntarÃmagge eko vÃraïo ekaæ padesaæ su¤¤aæ akÃsi, taæ ÂhÃnaæ abhirÆhituæ na koci ussahi.
Culladhanuggahapaï¬ito manussÃnaæ vÃrentÃnaæ vÃrentÃnaæ ¤eva bhariyaæ gahetvà taæ aÂavimukhaæ abhirÆhi.


#<[page 220]>#
%<220           V. Pa¤canipÃta.  3. A¬¬havagga. (38.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' assa aÂavimajjhe vÃraïo uÂÂhahi. So taæ kumbhe sarena vijjhi. Saro vinivijjhitvà pacchÃbhÃgena nikkhami. VÃraïo tatth' eva pati. Dhanuggahapaï¬ito taæ ÂhÃnaæ khemaæ katvà parato a¤¤aæ aÂaviæ pÃpuïi. TatthÃpi pa¤¤Ãsa corà maggaæ hananti. Tam pi so manussehi variyamÃno abhirÆhitvà tesaæ corÃnaæ mige vadhitvà maggasamÅpe maæsaæ pacitvà khÃdantÃnaæ ÂhitaÂÂhÃnaæ pÃpuïi. Corà taæ alaækatapaÂiyattÃya bhariyÃya saddhiæ Ãgacchantaæ disvà "gaïhissÃmÃ" 'ti ussÃhaæ kariæsu. CorajeÂÂhako purisalakkhaïakusalo, so taæ oloketvà va "uttamapuriso ayan" ti ¤atvà ekassa pi uÂÂhahituæ na adÃsi. Dhanuggahapaï¬ito "gaccha, `amhÃkaæ p' ekaæ maæsasÆlaæ dethÃ' 'ti vatvà maæsaæ ÃharÃ" 'ti tesaæ santikaæ bhariyaæ pesesi. Sà gantvà "ekaæ kira maæsasÆlaæ dethÃ" 'ti Ãha. CorajeÂÂhako "anaggho puriso" ti sÆlaæ dÃpesi. Corà "amhehi kira pakkaæ khÃdissatÅti" apakkamaæsasÆlaæ adaæsu. Dhanuggaho attÃnaæ sambhÃvetvà "mayhaæ apakkamaæsaæ dadantÅti" corÃnaæ kujjhi. Corà "kiæ ayam ev' eko puriso, mayaæ itthiyo" ti tajjetvà upaÂÂhahiæsu. Dhanuggaho ekÆnapa¤¤Ãsa jane ekÆnapa¤¤ÃsÃya kaï¬ehi vijjhitvà pÃtesi. CorajeÂÂhakaæ vijjhituæ kaï¬aæ nÃhosi. Tassa kira kaï¬anÃÊiyaæ samapaïïÃsam eva kaï¬Ãni, tesu ekena vÃranaæ vijjhi ekÆnapa¤¤ÃsÃya core. So corajeÂÂhakaæ pÃtetvà tassa ure nisinno "sÅsam assa chindissÃmÅti" bhariyÃya hatthato asiæ ÃharÃpesi. Sà taæ khaïaæ ¤eva corajeÂÂhake lobhaæ katvà corassa hatthe tharuæ sÃmikassa hatthe thalaæ Âhapesi.


#<[page 221]>#
%<                      4. CulladhanuggahajÃtaka. (374.)         221>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Coro tharudaï¬aæ parÃmasitvà asiæ nÅharitvà Dhanuggahassa sÅsaæ chindi. So taæ ghÃtetvà itthiæ ÃdÃya gacchanto jÃtiæ pucchi. Sà "TakkasilÃya disÃpÃmokkhÃcariyassa dhÅtÃmhÅti" Ãha. "Kathaæ tvaæ iminà laddhÃ" ti. "Mayhaæ pità `ayaæ mayà sadisaæ katvà sippaæ sikkhÅti' tussitvà maæ imassa adÃsi, sÃhaæ tayi sinehaæ katvà attano kuladattikasÃmikaæ mÃrÃpesin" ti. CorajeÂÂhako "kuladattiyaæ tÃv' esà sÃmikaæ mÃresi, a¤¤aæ pan' ekaæ disvà mama pi evam evaæ karissati, imaæ cha¬¬etuæ vaÂÂatÅti" cintetvà gacchanto antarÃmagge ekaæ kunnadiæ uttÃnatalaæ taækhaïodakapÆraæ disvà "bhadde, imissà nadiyà suæsumÃro kakkhalo, kiæ karomÃ" 'ti Ãha. "SÃmi sabbaæ Ãbharaïabhaï¬aæ mama uttarÃsaÇge bhaï¬ikaæ katvà paratÅraæ netvà puna Ãgantvà maæ gahetvà gacchÃ" 'ti. So "sÃdhÆ" 'ti sabbaæ Ãbharaïabhaï¬aæ ÃdÃya nadiæ otaritvà taranto viya paratÅraæ patvà taæ cha¬¬etvà pÃyÃsi. Sà taæ disvà "sÃmi, maæ cha¬¬etvà viya gacchasi, kasmà evaæ karosi, ehi mam pi ÃdÃya gacchÃ" 'ti tena saddhiæ sallapantÅ paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,3.4(=374).1: Sabbaæ bhaï¬aæ samÃdÃya pÃraæ tiïïo si brÃhmaïa,
                    pacchà gaccha lahuæ, khippaæ mam pi tÃrehi dÃn' ito ti. || Ja_V:123 ||>@

     Tattha lahuæ khippan ti lahuæ pacchà gaccha, khippaæ mam pi tÃrehi idÃni ito ti attho.
     Coro taæ sutvà paratÅre Âhito yeva dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,3.4(=374).2: Asanthutaæ maæ cirasanthutena (Cfr. supra p. 63.)
                    niminni bhotÅ adhuvaæ dhuvena,>@


#<[page 222]>#
%<222           V. Pa¤canipÃta.  3. A¬¬havagga. (38.)>%
@<                    mayÃpi bhotÅ nimineyya a¤¤aæ,
                    ito ahaæ dÆrataraæ gamissan ti. || Ja_V:124 ||>@
     Sà heÂÂhà vuttà yeva.
     Coro pana "ito ahaæ dÆrataraæ gamissaæ, tiÂÂha tvan" ti tassà viravantiyà va Ãbharaïabhaï¬aæ ÃdÃya palÃto. Sà bÃlà atricchatÃya evarÆpaæ vyasanaæ pattÃ. AnÃthà hutvà avidÆre ekaæ eÊagalÃgumbaæ upagantvà rodamÃnà nisÅdi.
Tasmiæ khaïe Sakko lokaæ olokento taæ atricchatÃhataæ sÃmikà ca jÃrà ca parihÅnaæ rodamÃnaæ disvà "etaæ niggaïhitvà lajjÃpetvà ÃgamissÃmÅti" MÃtali¤ ca Pa¤casikha¤ ca ÃdÃya tattha gantvà nadÅtÅre Âhatvà "MÃtali tvaæ maccho bhava, Pa¤casikha tvaæ sakuïo bhava, ahaæ pana sigÃlo hutvà mukhena maæsapiï¬aæ gahetvà etissà pamukhaÂÂhÃnaæ gamissÃmi, tvaæ mayi tattha gate udakato ullaæghitvà mama purato pata, athÃhaæ mukhena gahitaæ maæsapiï¬aæ cha¬¬etvà macchaæ gahetuæ pakkhandissÃmi, tasmiæ khaïe tvaæ Pa¤casikha tam maæsapiï¬aæ gahetvà ÃkÃse uppata, tvaæ MÃtali udake patÃ" 'ti ÃïÃpesi. "SÃdhu devÃ" 'ti. MÃtali maccho ahosi, Pa¤casikho sakuïo ahosi, Sakko sigÃlo hutvà maæsapiï¬aæ mukhenÃdÃya tassà sammukhaÂÂhÃnaæ agamÃsi. Maccho udakà uppatitvà sigÃlassa purato pati, so mukhena gahitamaæsapiï¬aæ cha¬¬etvà macchatthÃya pakkhandi, maccho uppatitvà udake pati, sakuïo maæsapiï¬aæ gahetvà ÃkÃse uppati, sigÃlo ubho pi alabhitvà eÊagalÃgumbaæ olokento dummukho nisÅdi. Sà taæ disvà "atricchatÃhato n' eva maæsaæ na macchaæ labhÅti" kÆÂaæ bhindantÅ vÅya mahÃhasitaæ hasi.


#<[page 223]>#
%<                      4. CulladhanuggahajÃtaka. (374.)          223>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Taæ sutvà sigÃlo tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,3.4(=374).3: KÃyaæ eÊagalÃgumbe karoti ahuhÃliyaæ,
                    na-y-idha naccaæ và gÅtaæ và tÃlaæ và susamÃhitaæ,
                    anamhakÃle sussoïi kin nu jagghasi sobhaïe ti. || Ja_V:125 ||@

     Tattha kÃyan ti kà ayaæ, eÊagalÃgumbe ti kambojigumbe, ahuhÃliyan ti dantavidaæsakaæ mahÃhasitaæ vuccati, taæ kà esà etasmiæ gumbe karotÅti pucchati, nayidha naccaæ và ti imasmiæ ÂhÃne kassaci naccantassa naccaæ và gÃyantassa gÅtaæ và hatthe susamÃhite katvà vÃdentassa susamÃhitaæ hatthatÃlaæ và n' atthi yaæ disvà tvaæ haseyyÃsÅti dÅpeti, anamhakÃle ti ÃrodanakÃle, sussoïÅti sundarasoïi, kinnujagghasÅti kena nu kÃraïena tvaæ rodituæ yuttakÃle arodamÃnà va mahÃhasitaæ hasi, sobhaïe ti taæ pasaæsanto Ãlapati.
     Taæ sutvà sà catuttham gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,3.4(=374).4: SigÃla bÃla dummedha appapa¤¤o si jambuka,
                    jÅno maccha¤ ca pesi¤ ca kapaïo viya jhÃyasÅti. || Ja_V:126 ||>@

     Tattha jÅno ti jÃnippatto hutvÃ, pesin ti maæsapesiæ, kapaïo viya jhÃyasÅti sahassabhaï¬ikaæ parÃjito kapaïo viya jhÃyasi socasi cintesi.
     Tato sigÃlo pa¤camaæ gÃtham Ãha: (Dhp. v. 252.)

  @<Ja_V,3.4(=374).5: Sudassaæ vajjaæ a¤¤esaæ attano pana duddasaæ,
                    jÅnà pati¤ ca jÃra¤ ca tvam pi ma¤¤e va jhÃyasÅti. || Ja_V:127 ||>@

     Tattha tvampi ma¤¤eva jhÃyasÅti pÃpadhamme dussÅle ahaæ tÃva mama gocaraæ labhissÃmi tvaæ pana atricchatÃya hatà taæ muhuttaæ diÂÂhake core paÂibaddhacittà hutvà ta¤ ca jÃraæ kuladattika¤ ca patiæ jÅnÃ, maæ upÃdÃya sataguïena sahassaguïena kapaïatarà va hutvà jhÃyasi paridevasÅti lajjÃpetvà vippakÃraæ pÃpento MahÃsatto evam Ãha.


#<[page 224]>#
%<224           V. Pa¤canipÃta.  3. A¬¬havagga (38.)>%
     SÃ tassa vacanaæ sutvÃ

  @<Ja_V,3.4(=374).6: Evam etaæ migarÃja yathà bhÃsasi jambuka,
                    sà nÆnÃhaæ ito gantvà bhattu hessaæ vasÃnugà ti || Ja_V:128 ||>@

gÃtham Ãha.
     Tattha nÆnà 'ti ekaæsatthe nipato, sà ahaæ ito gantvà puna a¤¤aæ bhattÃraæ labhitvà ekaæsen' eva tassa bhattu vasÃnugà vasavattinÅ bhavissamÅti.
     Ath' assà anÃcÃrÃya dussÅlÃya kathaæ sutvà Sakko devarÃjà osÃnagÃtham Ãha:

  @<Ja_V,3.4(=374).7: Yo hare mattikÃthÃlaæ kaæsathÃlam pi so hare,
                    kataæ yeva tayà pÃpaæ puna p' evaæ karissasÅti. || Ja_V:129 ||>@

     Tass' attho: anÃcÃre kiæ kathesi yo mattikÃthÃlaæ harati suvaïïathÃlarajatathÃlÃdibhedaæ kaæsathÃlam pi so harat' eva, ida¤ ca tayà pÃpaæ katam eva na sakkà tava sandhÃretum, sà tvaæ puna pi evam karissasi yevà 'ti.
     Evaæ so taæ lajjÃpetvà vippaÂisÃraæ pÃpetvà sakaÂÂhÃnaæ eva agamÃsi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà Dhanuggaho ukkaïÂhitabhikkhu ahosi, sà itthi purÃïadutiyikÃ, Sakko devarÃjà aham evÃ" 'ti. CulladhanuggahajÃtakaæ.

                      $<5. KapotajÃtaka.>$
     IdÃni khomhÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ lolabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Lolavatthuæ anekaso vitthÃritam eva. Taæ pana Satthà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu lolo" ti pucchi, "Ãma bhante" ti vutte "na kho bhikkhu idÃn' eva pubbe pi tvaæ lolo lolatÃya ca pana jÅvitakkhayaæ patto" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:


#<[page 225]>#
%<                           5. KapotajÃtaka. (375.)           225>%
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto pÃrÃpatayoniyaæ nibbattitvà BÃrÃïasiseÂÂhino mahÃnase nÅÊapacchiyaæ vasati. Ath' eko kÃko macchimaæsaluddho tena saddhiæ mettiæ katvà tatth' eva vasi. So ekadivasaæ bahuæ macchamaæsaæ disvà "idaæ khÃdissÃmÅti" tintiïÃyanto nÅÊapacchiyaæ yeva nipajjitvà pÃrÃpatena "ehi samma gocarÃya gamissÃmÃ" 'ti vuccamÃno pi "ajÅrakena nipanno 'mhi, gaccha tvan" ti agantvà tasmiæ gate "gato me paccÃmittakaïÂako, idÃni yathÃruciæ macchamaæsaæ khÃdissÃmÅti" cintetvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,3.5(=375).1: IdÃni kho 'mhi sukhito arogo
                    nikkaïÂako, nippatito kapoto,
                    kÃhÃmi dÃni hadayassa tuÂÂhiæ,
                    tathà hi maæ maæsasÃkaæ baletÅti. || Ja_V:130 ||>@

     Tattha nippatito ti niggato, kapoto ti pÃrÃpato, kÃhÃmi dÃnÅti karissÃmi dÃni, tathà hi maæ maæsasÃkaæ baletÅti tathà hi maæsa¤ ca avasesaæ sÃka¤ ca mayhaæ balaæ karoti, uÂÂhehi khÃdà 'ti vadamÃnaæ viya ussÃhaæ maæ karotÅti attho.
     So bhattakÃrake macchamaæsaæ pacitvà mahÃnasà nikkhamma sarÅrato sedaæ pavÃhente pacchito nikkhamitvà rasakaroÂiyaæ nilÅyi. KaroÂi kilÅti saddaæ akÃsi.
BhattakÃrako vegena gantvà kÃkaæ gahetvà sabbapattÃni lu¤citvà allasiÇgivera¤ ca siddhatthake ca piæsitvà pÆtitakkena madditvà sakalasarÅraæ makkhetvà ekaæ kaÂhalaæ ghaæsitvà vijjhitvà suttakena tassa gÅvÃya bandhitvà nÅÊapacchiyaæ yeva naæ khipitvà agamÃsi.


#<[page 226]>#
%<226          V. Pa¤canipÃta.  3. A¬¬havagga. (38.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  PÃrÃpato Ãgantvà taæ disvà "kà esà balÃkà mama sahÃyassa pacchiyaæ nipannÃ, caï¬o hi so Ãgantvà ghÃteyyÃpi nan" ti parihÃsaæ karonto dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,3.5(=375).2: KÃyaæ balÃkà sikhinÅ corÅ laæghÅpitÃmahÃ, (= vol.II p.363.)
                    oraæ balÃke Ãgaccha, caï¬o me vÃyaso sakhà ti. || Ja_V:131 ||>@

     Sà heÂÂhÃvuttatthà yeva.
     Taæ sutvà kÃko tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,3.5(=375).3: Alaæ hi te jagghitÃye mamaæ disvÃna edisaæ
                    vilÆnaæ sÆdaputtena piÂÂhimaddena makkhitan ti. || Ja_V:132 ||>@

     Tattha alan ti paÂisedhatthe nipÃto, jagghitÃye ti hasitvÃ, idaæ vuttaæ hoti: idÃni maæ edisaæ evaæ dukkhapattaæ disvà tava alaæ hasitena, mà Ådise kÃle parihÃsakeliæ karohÅti.
     So keliæ karonto va puna catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,3.5(=375).4: SunahÃto suvilitto annapÃnena tappito,
                    kaïÂhe ca te veÊuriyo, agamà nu Kajaægalan ti. || Ja_V:133 ||>@

     Tattha kaïÂhe ca te veÊuriyo ti ayaæ te veÊuriyamaïi pi kaïÂhe pilandho, tvaæ ettakaæ kÃlaæ amhÃkaæ etaæ na dassesÅti sandhÃy' evam Ãha, Kajaægalan ti idha BÃrÃïasi yeva Kajaægalà ti adhippetÃ, ito nikkhamitvà kacci anto nagaraæ gato ti pucchÅti.
     Tato kÃko pa¤camaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_V,3.5(=375).5: Mà te mitto amitto và agamÃsi Kajaægalaæ,
                    pi¤jÃni tattha lÃyitvà kaïÂhe bandhanti va¬¬hanan ti. || Ja_V:134 ||>@


#<[page 227]>#
%<                          5. KapotajÃtaka. (375.)              227>%
     Tattha pi¤jÃnÅti pi¤jÃni, tattha lÃyitvà ti tasmiæ BÃrÃïasinagare lu¤citvÃ, va¬¬hanan ti kaÂhalakam.
     Taæ sutvà pÃrÃpato osÃnagÃtham Ãha:

  @<Ja_V,3.5(=375).6: Puna p' ÃpajjasÅ samma, sÅlaæ hi tava tÃdisaæ, (vol.II p.364.)
                    na hi mÃnusakà bhogà subhu¤jà honti pakkhinà ti. || Ja_V:135 ||>@

     Tattha puna pÃpajjasÅti puna pi evarÆpaæ Ãpajjissasi, evarÆpaæ hi te sÅlan ti.
     Iti taæ so ovaditvà tattha avasitvà pakkhe pasÃretvà a¤¤attha agamÃsi. KÃko tatth' eva jÅvitakkhayaæ pÃpuïi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne lolabhikkhu anÃgÃmiphale patiÂÂhahi) "Tadà kÃko lolabhikkhu ahosi, kapoto aham evÃ" 'ti. KapotajÃtakaæ. A¬¬havaggo tatiyo. Pa¤canipÃtavaïïanà niÂÂhitÃ.


#<[page 228]>#
%<                                 228>%
                           VI. CHANIPùTA.

                           1. AVùRIYAVAGGA.

                      $<1. AvÃriyajÃtaka.>$
     MÃssu kujjhi bhÆmipatÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ titthanÃvikaæ Ãrabbha kathesi. So kira bÃlo ahosi a¤¤ÃïÅ, n' eva BuddhÃdÅnaæ ratanÃnaæ na a¤¤esaæ puggalÃnaæ guïaæ jÃnÃti caï¬o pharuso sÃhasiko. Ath' eko jÃnapado bhikkhu "BuddhupaÂÂhÃnaæ karissÃmÅti" Ãgacchanto sÃyaæ AciravatÅtitthaæ patvà taæ evam Ãha: "upÃsaka, paratÅraæ gamissÃmi, nÃvaæ dehÅti". "Bhante, idÃni akÃlo, ekasmiæ ÂhÃne vasassÆ" 'ti. "UpÃsaka, idha kuhiæ vasissÃmi, gaïhitvà maæ gacchÃ" 'ti. So kujjhitvà "ehi re samaïÃ" 'ti theraæ nÃvaæ Ãropetvà ujukaæ agantvà heÂÂhà nÃvaæ netvà ullolaæ katvà tassa cÅvaraæ temetvà andhakÃravelÃya uyyojesi. So vihÃraæ gantvà taæ divasaæ BuddhupaÂÂhÃnassa okÃsaæ alabhitvà punadivase SatthÃraæ upasaækamitvà vanditvà ekamantaæ nisÅditvà SatthÃrà katapaÂisanthÃro "kadà Ãgato sÅti" vutte "hiyyo" ti "atha kasmà ajja BuddhupaÂÂhÃnaæ Ãgato sÅti" vutte tam atthaæ Ãrocesi. Taæ sutvà Satthà "na kho bhikkhu idÃn' eva pubbe p' esa pharuso va, idÃni pana tena tvaæ kilamito, pubbe paï¬ite kilamesÅti" vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto TakkasilÃyaæ sabbasippÃni uggaïhitvà isipabbajjaæ pabbajitvà dÅgham addhÃnaæ Himavante phalÃphalena yÃpetvà loïambilasevanatthÃya BÃrÃïasiæ patvà rÃjuyyÃne vasitvà punadivase nagaraæ bhikkhÃya pÃvisi.


#<[page 229]>#
%<                          1. AvÃriyajÃtaka. (376.)               229>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Atha naæ rÃjaægaïaæ pattaæ rÃjà disvà tassa iriyÃpathe pasÅditvà antepuraæ Ãnetvà bhojetvà paÂi¤¤aæ gahetvà rÃjuyyÃne vÃsesi, devasikaæ upaÂÂhÃnaæ agamÃsi.
Tam enaæ Bodhisatto "ra¤¤Ã nÃma mahÃrÃja cattÃri agatigamanÃni vajjetvà appamattena khantimettÃnuddayasampannena hutvà dhammena rajjaæ kÃretabban" ti vatvà devasikaæ ovadanto

  @<Ja_VI,1.1(=376).1: MÃssu kujjhi bhÆmipati, mÃssu kujjhi rathesabha,
                    kuddhaæ appaÂikujjhanto rÃjà raÂÂhassa pÆjito. || Ja_VI:1 ||>@

  @<Ja_VI,1.1(=376).2: GÃme và yadivÃra¤¤e ninne va yadivà thale (Dhp. v. 98.)
                    sabbattha-m-anusÃsÃmi: mÃssu kujjhi rathesabhà 'ti || Ja_VI:2 ||>@

dve gÃthà vadeti.
     Tattha raÂÂhassa pÆjito ti evarÆpo rÃjà raÂÂhassa pÆjanÅyo hotÅti attho, sabbatthamanusÃsÃmÅti etesu gÃmÃdisu yattha katthaci vasanto p' ahaæ mahÃrÃja imÃya eva anusatthiyà taæ anusÃsÃmi, etesu và gÃmÃdisu yattha katthaci ekasmim pi ekasatte pi, mÃssu kujjhi rathesabhà 'ti evam evÃhaæ taæ anusÃsÃmi: ra¤¤Ã nÃma kujjhituæ na vaÂÂati, kiækÃraïÃ: rÃjÃno nÃma vÃcÃvudhÃ, tesaæ kuddhÃnaæ vacanamatten' eva bahÆ jÅvitakkhayaæ pÃpuïantÅti.
     Evaæ Bodhisatto ra¤¤o ÃgatÃgatadivase imà gÃthà vadeti. RÃjà pasannacitto MahÃsattassa satasahassuÂÂhÃnakaæ gÃmaæ adÃsi. Bodhisatto paÂikkhipi. Iti so tatth' eva dvÃdasa saævacchare vasitvà "aticiraæ nivuttho 'smi, janapadacÃrikaæ tÃva caritvà ÃgamissÃmÅti" ra¤¤o akathetvà va uyyÃnapÃlaæ Ãmantetvà "tÃta ukkaïÂhitarÆpo 'smi, janapadaæ caritvà ÃgamissÃmi, tvaæ ra¤¤o kÃtheyyÃsÅti" vatvà pakkanto GaægÃya nÃvÃtitthaæ pÃpuïi.


#<[page 230]>#
%<230          VI. ChanipÃta.  1. AvÃriyavagga. (39.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tattha AvÃriyapità nÃma nÃviko ahosi bÃlo, n' eva guïavantÃnaæ guïaæ na attano ÃyÃpÃyaæ jÃnÃti, Gaægaæ taritukÃmaæ janaæ paÂhamaæ tÃretvà pacchà vetanaæ yÃcati, vetanaæ adentehi saddhiæ kalahaæ karonto akkosappahÃre yeva bahÆ labhati appalÃbhaæ, evarÆpo andhabÃlo.
     Taæ sandhÃya Satthà abhisambuddho hutvà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,1.1(=376).3: AvÃriyapità nÃma ahÆ GaægÃya nÃviko,
                    pubbe janaæ tÃretvÃna pacchà yÃcati vetanaæ,
                    ten' assa bhaï¬anaæ hoti, na ca bhogehi va¬¬hatÅti. || Ja_VI:3 ||>@

     Tattha AvÃriyapità ti AvÃriyà nÃma tassa dhÅtÃ, tassà vasena AvÃriyapità nÃma jÃto, tenassa bhaï¬anan ti ten' assa kÃraïena tena pacchà yÃciyamÃnena janena saddhiæ tassa bhaï¬anaæ hoti.
     Bodhisatto taæ nÃvikaæ upasaækamitvà "Ãvuso paratÅraæ maæ nehÅti" Ãha, "Samaïa kiæ me vetanaæ dassasÅti".
"ùvuso ahaæ bhogava¬¬hiæ atthava¬¬hiæ dhammava¬¬hiæ nÃma kathessÃmÅti". NÃviko "dhuvaæ esa mayhaæ ki¤ci dassatÅti" taæ paratÅraæ netvà "dehi me nÃvÃvetanan" ti.
So tassa "sÃdh' Ãvuso" ti paÂhamaæ bhogava¬¬hiæ kathento

  @<Ja_VI,1.1(=376).4: Atiïïaæ yeva yÃcassu apÃraæ tÃta nÃvika,
                    a¤¤o hi tiïïassa mano, a¤¤o hoti taresino ti || Ja_VI:4 ||>@

gÃtham Ãha.
     Tattha apÃran ti tÃta nÃvika paratÅraæ atiïïaæ eva janaæ orimatÅre Âhitaæ ¤eva vetanaæ yÃcassu, tato laddhaæ gahetvà gutte ÂhÃne Âhapetvà pacchà manusse paratÅraæ neyyÃsi, evaæ te bhogavaddhi bhavissatÅti, a¤¤o hi tiïïassa mano ti paratÅraæ gatassa hi a¤¤o mano hoti, adatvà va gantukÃmo hoti, yo pan' esa taresÅ nÃma taraæ esati paratÅraæ gantukÃmo hoti so atirekam pi datvà gantukÃmo hotÅti, iti taresino a¤¤o mano hoti, tasmà tvaæ atiïïam eva yÃceyyÃsi, ayaæ tÃva te bhogÃnaæ va¬¬hi nÃma.


#<[page 231]>#
%<                          1. AvÃriyajÃtaka. (376.)               231>%
     NÃviko cintesi: "ayaæ tÃva me ovÃdo bhavissati, idÃni pan' esa a¤¤aæ ki¤ci mayhaæ dassatÅti". Atha naæ Bodhisatto: "ayaæ tÃva te Ãvuso bhogava¬¬hi, idÃni atthadhammava¬¬hiæ suïÃ" 'ti vatvà ovadanto

  @<Ja_VI,1.1(=376).5: GÃme và yadi vÃraïïe ninne và yadi và thale
                    sabbattha-m-anusÃsÃmi: mÃssu kujjhi nÃvikà 'ti || Ja_VI:5 ||>@

gÃtham Ãha. Iti 'ssa imÃya gÃthÃya atthadhammava¬¬hiæ kathetvà "ayaæ te atthava¬¬hi ca dhammava¬¬hi cÃ" 'ti Ãha. So pana dandhapuriso taæ ovÃdaæ na kismi¤ci ma¤¤amÃno "idaæ samaïa tayà mayhaæ dinnaæ nÃvÃvetanan" ti Ãha. "ùmÃvuso" ti. "Mayhaæ iminà kammaæ n' atthi, a¤¤aæ me dehÅti". "ùvuso idaæ Âhapetvà mayhaæ a¤¤aæ n' atthÅti". "Atha kasmà mama nÃvaæ ÃrÆÊho sÅti tÃpasaæ GaægÃtÅre pÃtetvà ure nisÅditvà mukham ev' assa pothesi.
     Satthà "iti kho bhikkhave yaæ so tÃpaso ovÃdaæ datvà ra¤¤o santikà gÃmavaraæ labhi tam eva ovÃdaæ andhabÃlassa nÃvikassa kathetvà mukhapothanaæ pÃpuïi, tasmà ovÃdaæ dentena yuttajanass' eva dÃtabbo na ayuttajanassà 'ti vatvà abhisambuddho hutvà tadanantaraæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,1.1(=376).6: YÃy' eva anusÃsaniyà rÃjà gÃmavaraæ adÃ
                    tÃy' eva anusÃsaniyà nÃviko pahari mukhe ti. || Ja_VI:6 ||>@

     Tassa taæ paharantass' eva bhariyà bhattaæ gahetvà ÃgatÃ, taæ tÃpasaæ disvà "sÃmi, ayaæ tÃpaso rÃjakulÆpako, mà paharÅti" Ãha. So kujjhitvà "tvaæ me imaæ kÆÂatÃpasaæ paharituæ na desÅti" uÂÂhÃya taæ paharitvà pÃtesi.
BhattapÃtÅ patitvà bhijji, tassà ca garugabbhÃya gabbho bhÆmiyaæ pati. Atha naæ manussà samparivÃretvà "purisaghÃtakacoro" ti gahetvà bandhitvà ra¤¤o dassesuæ.


#<[page 232]>#
%<232          VI. ChanipÃta.  1. AvÃriyavagga. (39.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  RÃjà vinicchinitvà tassa rÃjÃïaæ kÃresi.
     Satthà abhisambuddho hutvà imam atthaæ pakÃsento osÃnagÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,1.1(=376).7: Bhattaæ bhinnaæ hatà bhariyÃ, gabbho va patito chamÃ,
                    migo va jÃtarÆpena na ten' atthaæ abandhi sÆ 'ti. || Ja_VI:7 ||>@

     Tattha bhattaæ bhinnan ti bhattapÃtÅ bhinnÃ, hatà ti pahaÂÃ, chamà ti bhÆmiyaæ, migo va jÃtarÆpenà 'ti yathà migo suvaïïaæ và muttÃmaïiÃdÅni và madditvà gacchanto pi attharitvà nipajjanto pi tena jÃtarÆpena attano atthava¬¬hiæ bandhituæ nibbattetuæ na sakkoti evaæ so andhabÃlo paï¬itehi dinnovÃdaæ sutvÃpi attano atthaæ bandhituæ nibbattetuæ na sakkhÅti vuttaæ hoti, abandhi sÆ 'ti ettha hi bandhi so iti evam attho veditabbo, so iti imesaæ padÃnaæ hi sÆ 'ti sandhi hoti.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne so bhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi "Tadà nÃviko idÃni nÃviko, rÃjà ùnando, tÃpaso aham evÃ" 'ti.
AvÃriyajÃtakaæ.

                      $<2. SetaketujÃtaka.>$
     Mà tÃta kujjhi na hi sÃdhu kodho ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto kuhakabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Paccuppannavatthuæ UddÃlajÃtake Ãvibhavissati.
     AtÅte pana BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto BÃrÃïasiyaæ disÃpÃmokkhÃcariyo hutvà pa¤casata mÃïave mante vÃceti. Nesaæ jeÂÂhako Setaketu nÃma udiccabrÃhmaïakule nibbatto mÃïavo. Tassa jÃtiæ nissÃya mahanto mÃno ahosi. So ekadivasaæ a¤¤ehi mÃïavehi saddhiæ nagarà nikkhamanto nagaraæ pavisanto ekaæ caï¬Ãlaæ disvà "ko si tvan" ti pucchitvà "caï¬Ãlo 'ham asmÅti"


#<[page 233]>#
%<                          2. SetaketujÃtaka. (377.)             233>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  vutte tassa sarÅraæ paharitvà ÃgatavÃtassa attano sarÅre phusanabhayena "nassa caï¬Ãla kÃlakaïïi, adhovÃtaæ yÃhÅti" vatvà vegena tassa uparivÃtaæ agamÃsi. Caï¬Ãlo sÅghataraæ gantvà tassa uparivÃte aÂÂhÃsi. Atha naæ so "nassa kÃlakaïïÅti" suÂÂhutaraæ akkosi paribhÃsi. Caï¬Ãlo "tvaæ ko sÅti" pucchi. "BrÃhmaïamÃïavo 'ham asmÅti". "BrÃhmaïo hotu, mayà pana puÂÂhapa¤haæ kathetuæ sakkhissasÅti".
"ùma sakkhissÃmÅti". "Sace na sakkosi pÃdantare taæ gamemÅti". So attÃnaæ takketvà "ÃgamehÅti" Ãha. Caï¬Ãlaputto tassa kathaæ parisaæ gÃhÃpetvà "mÃïava disà nÃma katarÃ" ti pa¤haæ pucchi. "Disà nÃma puratthimÃdayo catasso disÃ" ti. Caï¬Ãlo "ahaæ taæ etaæ disaæ na pucchÃmi, tvaæ ettakam pi ajÃnanto mama sarÅre pahaÂavÃtaæ jigucchasÅti" taæ khandhaÂÂhike{} gahetvà onametvà attano pÃdantarena gamesi. MÃïavà taæ pavattiæ ÃcariyassÃcikkhiæsu. ùcariyo "saccaæ kira tÃta Setaketu caï¬Ãlen' asi pÃdantarena gamito" ti. "ùma Ãcariya, so maæ caï¬ÃladÃsiputto `disÃmattam pi na jÃnÃtÅti' attano pÃdantarena gamesi, idÃni disvà kattabbam assa jÃnissamÅti" kuddho caï¬Ãlaputtaæ akkosi. AthÃcariyo "tÃta Setaketu, mà tassa kujjhi, paï¬ito caï¬Ãlaputto, na so taæ etaæ disaæ pucchi a¤¤aæ pucchi, tayà pana diÂÂhasutavi¤¤Ãtato adiÂÂhaasutÃvi¤¤Ãtaæ eva bahutaran" ti ovadanto dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VI,1.2(=377).1: MÃ tÃta kujjhi, na hi sÃdhu kodho,
                    bahum pi te adiÂÂhaæ assuta¤ ca,>@


#<[page 234]>#
%<234          VI. ChanipÃta.  1. AvÃriyavagga. (39.)>%
@<                    mÃtÃpità disà tà Setaketu,
                    Ãcariyam Ãhu disataæ pasatthÃ. || Ja_VI:8 ||>@

  @<Ja_VI,1.2(=377).2: AgÃrino annadapÃnavatthadà (= vol.I. p.401.)
                    avhÃyikà tam pi disaæ vadanti,
                    esà disà paramà Setaketu
                    yaæ patvà dukkhÅ sukhino bhavantÅti. || Ja_VI:9 ||>@

     Tattha na hi sÃdhu kodho ti kodho nÃma uppajjamÃno subhÃsitadubbhÃsitaæ atthÃnatthaæ hitÃhitaæ jÃnituæ na detÅti na sÃdhu na laÂÂhako, bahumpi te adiÂÂhan ti tayà cakkhunà adiÂÂhaæ sotena ca asutam eva bahutaraæ, disà tà ti disà mÃtÃpitaro puttÃnaæ purimataraæ uppannattà puratthimadisà nÃma jÃtà ti vadati, disataæ pasatthà ti Ãcariyà pana dakkhiïeyyattà disataæ pasatthà dakkhiïà disà ti BuddhÃdayo ariyà Ãhu kathenti dÅpentÅti vadati, agÃrino ti gahaÂÂhÃ, annadapÃnavatthadà ti annadà pÃnavatthadà ca, avhÃyikà ti ettha deyyadhammaæ patigaïhathà 'ti pakkosanakÃ, tam pi disaæ vadantÅti tam pi BuddhÃdayo ariyà ekaæ disaæ vadanti, iminà catupaccayadÃyakà gahaÂÂhà paccaye apadisitvà dhammikasamaïà brÃhmaïehi upagantabbattà ekà disà nÃmà 'ti dÅpeti, aparo nayo:
ye ete agÃrino annapÃnavatthadà nesaæ chakÃmamaggasampattidÃyakattena upari avhÃyanato ye avhÃyikà {dhammikasamaïabrÃhmaïÃ} tam pi disaæ vadanti taæ BuddhÃdayo ariyà uparimadisaæ nÃma vadantÅti dÅpeti, vuttam pi c' etaæ:
          MÃtÃpità disà pubbà Ãcariyà dakkhiïà disÃ
          puttadÃrà disà pacchà mittÃmaccà ca uttarà   (= vol.I. v.401 and Grimblot, S. S. P. p.309).
          DÃsakammakarà heÂÂhà uddhaæ samaïabrÃhmaïÃ,
          età disà namasseyya alamatto kule gihÅti.
Esà disà ti idaæ pana nibbÃnaæ sandhÃya vuttaæ, jÃtiÃdinà hi nÃnappakÃrena dukkhena dukkhità sattà taæ patvà niddukkhà sukhino bhavanti, esà eva ca sattehi agatapubbà disà nÃma, ten' eva taæ paramà ti Ãha, vuttam pi c' etaæ:


#<[page 235]>#
%<                          2. SetaketujÃtaka (377.)          235>%
          Samatittiyaæ anavasesaæ (= vol.I p.400)
          telapattaæ yathà parihareyya
          evaæ sacittam anurakkhe
          patthayÃno disaæ agatapubban ti.
     Evaæ MahÃsatto mÃïavassa disà kathesi. So pana "caï¬Ãlen' amhi pÃdantarena gamito" ti tasmiæ ÂhÃne avasitvà Takkasilaæ gantvà disÃpÃmokkhÃcariyassa santike sabbasippÃni uggaïhitvà Ãcariyena anu¤¤Ãto Takkasilato nikkhamitvà sabbasamayasippaæ sikkhanto vicari. So ekaæ paccantagÃmaæ patvà taæ nissÃya vasante pa¤casate tÃpase disvà tesaæ santike pabbajitvà yaæ te jÃnanti sippamantacaraïaæ taæ uggaïhitvà tehi parivuto BÃrÃïasiæ patvà punadivase bhikkhaæ caranto rÃjaæganaæ agamÃsi. RÃjà tÃpasÃnaæ iriyapathe pasÅditvà antonivesane bhojetvà te attano uyyÃne vÃsesi. So ekadivasaæ tÃpase parivisitvà "ajja sÃyaïhe uyyÃnaæ gantvà ayye vandissÃmÅti" Ãha. Setaketu uyyÃnaæ gantvà tÃpase sannipÃtetvà "mÃrisà ajja rÃjà ÃgamissatÅti" Ãha "rÃjÃno ca nÃma sakiæ ÃrÃdhetvà yÃvatÃyukaæ sukhaæ jÅvituæ sakkÃ, ajja ekacce vaggulivataæ caratha ekacce kaïÂhakaseyyaæ kappetha ekacce pa¤cÃtapaæ tappetha ekacce ukkuÂikappadhÃnam anuyu¤jatha ekacce udakogÃhanakammaæ karotha ekacce mante sajjhÃyathÃ" 'ti vicÃretvà sayaæ païïasÃladvÃre apassayapÅÂhake nisÅditvà pa¤cavaïïaraÇgasamujjalavÃsanaæ ekaæ potthakaæ vicitravaïïe ÃdhÃrake Âhapetvà susikkhitehi catÆhi pa¤cahi mÃïavehi pucchite pucchite atthe kathesi. Tasmiæ khaïe rÃjà Ãgantvà te micchÃtapaæ karonte disvà tuÂÂho Setaketuæ upasaækamitvà vanditvà ekamantaæ nisinno purohitena saddhiæ sallapanto tatiyaæ gÃtham Ãha:


#<[page 236]>#
%<236        VI. ChanipÃta.  1. AvÃriyavagga. (39.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 

  @<Ja_VI,1.2(=377).3: KharÃjinà jaÂilà paækadantÃ
                    dummukkharÆpà ye 'me japanti
                    kacci nu te mÃnusake payoge
                    idaæ vidÆ parimuttà apÃyà ti. || Ja_VI:10 ||>@

     Tattha kharÃjinà ti kharehi ajinehi samannÃgatÃ, paækadantà ti dantakaÂÂhassa akhÃdanena malaggahitadantÃ, dummukkharÆpà ti ana¤jitÃmaï¬italÆkhanivÃsanapÃrupanà mÃlÃgandhavilepanavajjità kiliÂÂharÆpà ti vuttaæ hoti, ye me japantÅti ye ime mante sajjhÃyanti, mÃnusake payoge ti manusehi kattabbapayoge ÂhitÃ, idaæ vidÆ parimuttà apÃyà ti imasmiæ payoge Âhatvà imaæ lokaæ viditvà pÃkaÂaæ katvà kacci nu ete isayo catÆhi apÃyehi muttà ti pucchati.
     Taæ sutvà purohito catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,1.2(=377).4: PÃpÃni kammÃni karitvÃna rÃja
                    bahussuto ce na careyya dhammaæ
                    sahassavedo pi na taæ paÂicca
                    dukkhà pamu¤ce caraïaæ apatvà ti. || Ja_VI:11 ||>@

     Tattha karitvÃnà 'ti katvÃ, caraïan ti saha sÅlena aÂÂhasamÃpattiyo, idaæ vuttaæ hoti: mahÃrÃja, ahaæ bahussuto 'mhÅti sahassavedo pi ce tividhaæ sucaritaæ dhammaæ na careyya pÃpÃn' eva kareyya so tÃni pÃpÃni kammÃni katvà taæ bÃhusaccaæ paÂicca sÅlasamÃpattisaækhÃtaæ caraïaæ appatvà dukkhà na mu¤ce apÃyadukkhato na muccat' evà 'ti attho
     Taæ sutvà rÃjà tÃpasesu pasÃdaæ hari. Tato Setaketu cintesi: "imassa ra¤¤o tÃpasesu pasÃdo udapÃdi, taæ pan' esa purohito vÃsiyà paharitvà viya chindi, mayà etena saddhiæ kathetuæ vaÂÂatÅti" so tena sadhiæ kathento pa¤camaæ gÃtham Ãha:


#<[page 237]>#
%<                    2. SetaketujÃtaka. (377.)             237>%

  @<Ja_VI,1.2(=377).5: Sahassavedo pi na taæ paÂicca
                    dukkhà pamu¤ce caraïaæ apatvÃ,
                    ma¤¤Ãmi vedà aphalà bhavanti,
                    sasa¤¤amaæ caraïaæ ¤eva saccan ti. || Ja_VI:12 ||>@

     Tass' attho: sace sahassavedo pi taæ bÃhusaccaæ paÂicca caraïaæ apatvà attÃnaæ na dukkhà pamu¤ce evaæ sante ahaæ ma¤¤Ãm' tayo vedà aphalà honti sasÅlaæ aÂÂhasamÃpatticaraïaæ ekaæ saccaæ hotÅti.
     Taæ sutvà purohito chaÂÂhaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,1.2(=377).6: Na h' eva vedà aphalà bhavanti
                    sasaæyamaæ caraïaæ yeva saccaæ,
                    kittiæ hi pappoti adhicca vede
                    santiæ pun' eti caraïena danto ti. || Ja_VI:13 ||>@

     Tass' attho: tayo vedà aphalà sasaæyamaæ caraïam eva saccaæ seyyaæ uttamaæ pavaraæ na h' eva hoti, kiækÃraïÃ: kittiæ hi pappoti tayo vede adhicca, diÂÂhadhamme kittimattaæ yasamattaæ labhati itoparaæ a¤¤aæ n' atthi, tasmà na te aphalÃ, santiæ pun' eti caraïena pana danto, sÅle patiÂÂhÃya samÃpattiyo nibbattetvà samÃpattipadaÂÂhÃnaæ vipassanaæ va¬¬hento accantasantim nibbÃnaæ nÃma taæ eti pÃpuïÃti.
     Iti purohito Setaketuno vÃdaæ bhinditvà te sabbe gihÅ kÃretvà phalakÃvudhÃni gÃhÃpetvà mahantatarake katvà ra¤¤o upaÂÂhÃke kÃresi, ayaæ kira mahantatarakÃnaæ vaæso.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi; "Tadà Setaketu kuhako bhikkhu ahosi, caï¬Ãlo SÃriputto, purohito pana aham evÃ" 'ti. SetaketujÃtakaæ


#<[page 238]>#
%<238           VI. ChanipÃta  1. AvÃriyavagga. (39.)>%

                      $<3. DarÅmukhajÃtaka.>$
     Paæko ca kÃmà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto mahÃnekkhammaæ Ãrabbha kathesi. Paccuppannavatthuæ heÂÂhà kathitam eva.
     AtÅte pana RÃjagahanagare MagadharÃjà nÃma rajjaæ kÃresi. Tadà Bodhisatto tassa aggamahesiyà kucchimhi nibbatti, BrahmadattakumÃro ti 'ssa nÃmaæ akaæsu. Tassa jÃtadivase yeva purohitassÃpi putto vijÃyi, tassa mukhaæ ativiya sobhati, ten' assa DarÅmukho ti nÃmaæ akaæsu. Te ubho pi rÃjakule yeva saævaddhÃ, te a¤¤ama¤¤aæ piyasahÃyà hutvà soÊasavassakÃle Takkasilaæ gantvà sabbasippÃni uggaïhitvÃ, sabbasamayasippa¤ ca sikkhissÃma desacÃritta¤ ca jÃnissÃmÃ" 'ti gÃmanigamÃdÅsu ca rantà BÃrÃïasiæ patvà devakule vasitvà punadivase BÃrÃïasiæ bhikkhÃya pavisiæsu. Tattha ekasmiæ kule, "brÃhmaïe bhojetvà vÃcanakaæ dassÃmÃ" 'ti pÃyÃsaæ pacitvà ÃsanÃni pa¤¤attÃni honti. Manussà te ubho pi bhikkhÃya carante disvÃ, "brÃhmaïà ÃgatÃ" 'ti gehaæ pavesetvà MahÃsattassa Ãsane suddhavatthaæ pa¤¤Ãpesuæ DarÅmukhassa rattakambalaæ. DarÅmukho taæ nimittaæ disvà "ajja mayhaæ sahÃyo BÃrÃïasiyaæ rÃjà bhavissati, ahaæ senÃpatÅti" a¤¤Ãsi. Te tattha bhu¤jitvà vÃcanakaæ gahetvà maÇgalaæ vatvà nikkhamma rÃjuyyÃnaæ agamaæsu. MahÃsatto maÇgalasilÃpaÂÂe nipajji, DarÅmukho pan' assa pÃde parimajjanto nisÅdi. Tadà BÃrÃïasira¤¤o matassa sattamo divaso hoti. Purohito ra¤¤o sarÅrakiccaæ kÃretvà aputtake rajje sattadivasÃni phussarathaæ vissajjesi. Phussarathakiccaæ MahÃjanakajÃtake Ãvibhavissati. Phussaratho nagarà nikkhamitvà tattha caturaÇginiyà senÃya parivuto anekasatehi turiyehi vajjamÃnehi uyyÃnadvÃraæ pÃpuïi.


#<[page 239]>#
%<                         3. DarÅmukhajÃtaka. (378.)             239>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  DarÅmukho turiyasaddaæ sutvà "sahÃyassa me phussarathaæ Ãgacchati, ajj' eva rÃjà hutvà mayhaæ senÃpatiÂÂhÃnaæ dassati, ko me gharÃvÃsen' attho, nikkhamitvà pabbajissÃmÅti" Bodhisattaæ anÃmantetvà va ekamantaæ gantvà paÂicchanno aÂÂhÃsi. Purohito uyyÃnadvÃre rathaæ Âhapetvà uyyÃnaæ paviÂÂho Bodhisattaæ maÇgalasilÃpaÂÂe nipannaæ disvà pÃdesu lakkhaïÃni oloketvà "pu¤¤avà santo dvisahassadÅpaparivÃrÃnaæ catunnaæ pi dÅpÃnaæ rajjaæ kÃretuæ samattho, dhiti pan' assa kÅdisÃ" ti sabbaturiyÃni paggaïhÃpesi. Bodhisatto pabujjhitvà mukhato sÃÂakaæ apanetvà mahÃjanaæ oloketvà puna sÃÂakena mukhaæ paÂicchÃdetvà thokaæ nipajjitvà passaddharathà uÂÂhÃya silÃpaÂÂe pallaækena nisÅdi. Purohito jannukena patiÂÂhÃya "deva tumhÃkaæ rajjaæ pÃpuïÃtÅti" Ãha. "Aputtakaæ bhaïe rajjan" ti.
"ùma devÃ" 'ti. "Tena hi sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. Tassa uyyÃne yeva abhisekaæ akaæsu. So yasamahantatÃya DarÅmukhaæ na sarÅ. Rathaæ Ãruyha mahajanaparivuto nagaraæ {pavisitvÃ} padakkhiïaæ katvà rÃjadvÃre Âhito va amaccÃnaæ ÂhÃnantarÃni vicÃretvà pÃsÃdaæ abhirÆhi. Tasmiæ khaïe DarÅmukho "su¤¤aæ dÃni uyyÃnan ti Ãgantvà maÇgalasilÃya nisÅdi. Ath' assa purato paï¬upalÃsaæ pati. So tasmiæ yeva paï¬upalÃse khayavayaæ paÂÂhapetvà tilakkhaïaæ sammasitvà paÂhaviæ unnÃdento paccekabodhiæ nibbattesi. Tassa taæ khaïaæ ¤eva gihiliÇgaæ antaradhÃyi, iddhimayapattacÅvaraæ ÃkÃsato otaritvà sarÅre paÂimucci, tÃvad eva aÂÂhaparikkhÃradharo iriyÃpathasampanno vassasatikathero viya hutvà iddhiyà ÃkÃse uppatitvà Himavantapadese NandamÆlapabbhÃraæ agamÃsi.


#<[page 240]>#
%<240          VI. ChanipÃta.  1. AvÃriyavagga. (39.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Bodhisatto dhammena rajjaæ kÃresi, yasamahantatÃya pana yasena pamatto hutvà cattÃlÅsa vassÃni DarÅmukhaæ na sari, cattÃlÅsatime pana saævacchare taæ saritvà "mayhaæ sahÃyo DarÅmukho nÃma atthi, kahaæ nu kho so" ti taæ daÂÂhukÃmo ahosi. So tato paÂÂhÃya antepure pi parisamajjhe pi "kahaæ nu kho mayhaæ sahÃyo DarÅmukho, yo me tassa vasanaÂÂhÃnaæ katheti mahantam assa yasaæ dassÃmÅti" vadati. Evaæ tassa punappunaæ taæ sarantass' eva a¤¤Ãni dasa saævaccharÃni atikkantÃni. DarÅmukho paccekabuddho pi pa¤¤Ãsavassaccayena Ãvajjanto "maæ kho sahÃyo saratÅti" ¤atvà "idÃni so mahallako puttadhÅtÃdÅhi vuddhippatto, gantvà dhammaæ kathetvà pabbÃjessÃmi tan" ti iddhiyà ÃkÃsenÃgantvà uyyÃne otaritvà suvaïïapaÂimà viya silÃpaÂÂe nisÅdi. UyyÃnapÃlo taæ disvà upasaækamitvà "bhante kuto tumhe ethÃ" 'ti pucchi. "NandamÆlakapabbhÃrato" ti. "Ko nÃma tumhe" ti. "DarÅmukhapacceko nÃmÃhaæ Ãvuso" ti. "Bhante amhÃkaæ rÃjÃnaæ jÃnÃthÃ" 'ti. "ùma, gihikÃle no sahÃyo" ti. "Bhante, rÃjà tumhe daÂÂhukÃmo, kathemi 'ssa tumhÃkaæ ÃgatabhÃvan" ti. "Gaccha kathehÅti". So gantvà tassa Ãgantvà silÃpaÂÂe nissinnabhÃvaæ ra¤¤o kathesi. RÃjà "Ãgato kira me sahÃyo, passissÃmi nan" ti rathaæ Ãruyha mahantena parivÃrena uyyÃnaæ gantvà paccekabuddhaæ vanditvà paÂisanthÃraæ katvà ekamantaæ nisÅdi. Atha naæ paccekabuddho "kiæ Brahmadatta dhammena rajjaæ kÃresi, agatigamanaæ na gacchasi, dhanatthÃya lokaæ na pÅÊesi, dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karosÅti"


#<[page 241]>#
%<                         3. DarÅmukhajÃtaka. (378.)             241>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ÃdÅni vadanto paÂisanthÃraæ katvà "Brahmadatta, mahallako si, etarahi kÃme pahÃya pabbajituæ te samayo" ti vatvà tassa dhammaæ desento paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,1.3(=378).1: Paæko ca kÃmà palipà ca kÃmÃ
                    bhaya¤ ca m-etaæ timÆlaæ pavuttaæ,
                    rajo ca dhÆmo ca mayà pakÃsitÃ,
                    hitvà tuvaæ pabbaja Brahmadattà 'ti. || Ja_VI:14 ||>@

     Tattha paæko ti udake jÃtÃni tiïasevÃlanaÊakumudagacchÃdÅni adhippetÃni, yathà hi udakaæ tarantaæ laggÃpenti tathà saæsÃrasÃgaraæ tarantassa yogÃvacarassa pa¤cakÃmaguïà sabbe và pana vatthukÃmakilesakÃmà laggÃpanavasena paæko nÃma, imasmiæ hi pana paæke Ãsattà visattà devÃpi manussÃpi tiracchÃnÃpi kilamanti paridevanti, palipà ca kÃmà ti palipo vuccati mahÃkaddamo yamhi laggà sÆkaramigÃdayo pi sÅhÃpi vÃraïÃpi attÃnaæ uddharitvà gantuæ na sakkonti, vatthukÃmakilesakÃmÃpi taæsarikkhatÃya palipà ti vuttÃ, pa¤¤Ãvanto pi hi sattà tesu kÃmesu sakiæ laggakÃlato paÂÂhÃya te kÃme padÃletvà sÅghaæ uÂÂhÃya aki¤canaæ apalibodhaæ ramaïÅyaæ pabbajjaæ upagantuæ na sakkonti, bhaya¤ ca metan ti bhaya¤ ca etaæ makÃro vya¤janasandhivasena vutto, timÆlan ti tÅhi mÆlehi patiÂÂhitaæ viya acalaæ, balavabhayass' etaæ nÃmaæ, pavuttan ti mahÃrÃja ete kÃmà nÃma diÂÂhadhammikasamparÃyikassa attÃnuvÃdabhayÃdikassa c' eva dvattiæsakammakaraïÃÂÂhanavutirogavasappavattassa ca bhayassa paccayaÂÂhena balavabhayan ti BuddhapaccekabuddhasÃvakehi c' eva sabba¤¤Æbodhisattehi ca pavuttaæ kathitaæ dÅpitan ti attho, athavà bhaya¤ ca metan ti bhaya¤ ca mayà etaæ timÆlaæ pavuttan ti evam ettha attho daÂÂhabbo yeva, rajo ca dhÆmo cà 'ti rajadhÆmasadisattà rajo ti dhÆmo ti ca mayà pakÃsitÃ, yathà hi sunahÃtassa suvilittÃlaækatassa purisassa sarÅre sukhumarajaæ patitaæ taæ purisaæ dubbaïïaæ sobhÃrahitaæ kiliÂÂhaæ karoti evam eva iddhibalena ÃkÃsena gantvà cando viya suriyo viya ca loke pa¤¤ÃtÃpi sakiæ kÃmarajassa antopatitakÃlato paÂÂhÃya guïavaïïaguïasobhÃguïasuddhÅnaæ upahatattà dubbaïïà sobhÃrahità kiliÂÂhà yeva honti, yathà ca dhÆmena pahaÂakÃlato paÂÂhÃya suparisuddhà bhittikÃlavaïïà honti evam evaæ atiparisuddha¤ÃïÃpi kÃmadhÆmena pahaÂakÃlato paÂÂhÃya guïavinÃsappattiyà mahÃjanamajjhe kÃlakà va hutvà pa¤¤Ãyanti,


#<[page 242]>#
%<242          VI. ChanipÃta.  2. AvÃriyavagga. (39.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  iti rajadhÆmasarikkhatÃya ete kÃmà rajo ca dhÆmo cà 'ti mayà tuyhaæ pakÃsitÃ, tasmà ime kÃme hitvà tvaæ pabbaja Brahmadattà 'ti rÃjÃnaæ pabbajjÃya ussÃheti.
     Taæ sutvà rÃjà kilesehi attano baddhabhÃvaæ kathento dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,1.3(=378).2: Gatito ca ratto ca adhimucchito ca
                    kÃmesv-Ãhaæ brÃhmaïa, bhiæsarÆpaæ
                    taæ n' ussahe jÅvikattho pahÃtuæ,
                    kÃhÃmi pu¤¤ani anappakÃnÅti. || Ja_VI:15 ||>@

     Tattha gatito ti abhijjhÃvyÃpÃdakÃyaganthena baddho, ratto ti pakatijahÃpanena rÃgena ratto, adhimucchito ti ativiya mucchito, kÃmesvÃhan ti duvidhesu pi kÃmesu ahaæ, brÃhmaïà ti paccekabuddhaæ Ãlapati, bhiæsarÆpan ti balavarÆpaæ, taæ nussahe jÅvikattho pahÃtun ti imÃya jÅvikÃya atthiko ahaæ taæ kÃmaæ pahÃtuæ na sakkomÅti vadati, kÃhÃmi pu¤¤ÃnÅti dÃnasÅlauposathakammasaækhÃtÃni pana pu¤¤Ãni anappakÃni bahÆni karissÃmÅti. Evaæ kilesakÃmo nÃm' esa sakiæ allÅnakÃlato paÂÂhÃya apanetuæ na sakkÃ, yena saækiliÂÂhacitto mahÃpuriso paccekabuddhe pabbajjÃya guïaæ kathente pi pabbajituæ na sakkomÅti Ãha. Yo DÅpaækarapÃdamÆle attano sabhÃvena ¤Ãïena BuddhakÃrakadhamme vicinanto tatiyaæ nekkhammapÃramiæ disvÃ
          Imaæ tvaæ tatiyaæ tÃva daÊhaæ katvà samÃdiya (Cfr. vol.I, 21)
          nekkhamme pÃramiæ gaccha yadi bodhiæ pattuæ icchasi
          Yathà andughare puriso ciravuttho dukhaddito
          na tattha rÃgam abhijaneti muttiæ yeva gavesati
          Tath' eva tvaæ sabbabhave passa andughare viya
          nekkhammÃbhimukho hutvà sambodhiæ pÃpuïissasÅti
evaæ nekkhamme guïam parikittesi so ajja paccekabuddhena pabbajjÃya vaïïaæ vatvà kilese cha¬¬etvà samaïo hohÅti vuccamÃno nÃhaæ kilese cha¬¬etvà samaïo bhavituæ sakkomÅti vadati. Imasmiæ kira loke aÂÂha ummattakà nÃma, tenÃhu porÃïÃ: aÂÂha puggalà ummattakasa¤¤aæ paÂilabhanti, kÃmummattako lobhavasagato,


#<[page 243]>#
%<                         3. DarÅmukhajÃtaka. (378.)           243>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kodhummattako vihesÃvasagato, diÂÂhummattako vipallÃsavasagato, mohummattako a¤¤Ãïavasagato, yakkhummattako yakkhavasagato, pittummattako pittavasagato, surummattako pÃnavasagato, vyasanummattako sokavasagato ti, imesu aÂÂhasu ummattakesu MahÃsatto imasmiæ jÃtake kÃmummattako hutvà lobhavasagato pabbajjÃguïaæ na a¤¤Ãsi. Evaæ anatthakÃrakaæ pan' imaæ guïaparidhaæsakaæ lobhaæ jÃnaæ kasmà sattà parimu¤cituæ na sakkontÅti: anamatagge saæsÃre anekÃni kappakoÂisatasahassÃni ekato va¬¬hitabhÃvena, evaæ sante pi taæ paï¬ità appassÃdà kÃmà ti ÃdÅnaæ anekesaæ paccavekkhaïÃnaæ vasena pajahanti.
     Ten' eva DarÅmukkho paccekabuddho MahÃsattena "pabbajituæ na sakkomÅti" vutte pi dhuranikkhepaæ akatvà uttarim pi ovadanto

  @<Ja_VI,1.3(=378).3: Yo atthakÃmassa hitÃnukampino
                    ovajjamÃno na karoti sÃsanaæ
                    idam eva seyyo iti ma¤¤amÃno
                    punappunaæ gabbham upeti mando. (Dhp. v. 325.) Ja_6.16 ||>@

  @<Ja_VI,1.3(=378).4: So ghorarÆpaæ nirayaæ upeti
                    subhÃsubhaæ muttakarÅsapÆraæ,
                    sattà sakÃye na jahanti giddhÃ
                    ye honti kÃmesu avÅtarÃgà ti || Ja_VI:17 ||>@

dve gÃthà Ãha.
     Tattha atthakÃmassà 'ti va¬¬hikÃmassa, hitÃnukampino ti hitena muducittena anukampantassa, ovajjamÃno ti ovadiyamÃno, idameva seyyo ti yaæ attanà gahitagahaïaæ aseyyaæ anuttamam pi samÃnaæ taæ idam eva seyyo iti ma¤¤amÃno, mando ti so a¤¤ÃïÅ puggalo mÃtukucchiyà vÃsaæ nÃtikkamati, punappunaæ gabbham upeti yevà 'ti attho, so ghorarÆpan ti mahÃrÃja so mando taæ mÃtukucchiæ upento ghorarÆpaæ dÃruïajÃtikaæ nirayaæ upeti nÃma, mÃtukucchi hi nirassÃdaÂÂhena idha nirayo vutto, Catukuï¬ikanirayo nÃma kataro ti vutto, mÃtukucchim eva vattuæ vaÂÂati, AvÅcimahÃniraye nibbattasattassa hi aparÃparaæ ÃdhÃvanaparidhÃvanaæ hoti yeva, tasmà taæ Catukuï¬ikanirayo ti vattuæ na labbhati, mÃtukucchiyaæ pana nava và dasa và mÃse catÆhi pi passehi ito c' ito ca gantuæ nÃma na sakkÃ,


#<[page 244]>#
%<244           V. ChanipÃta.  1. AvÃriyavagga. (39.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  atisambÃdhe okÃse catukuï¬ena catusaækuÂiten' eva hutvà acchitabbaæ, tasmà eva Catukuï¬ikanirayo ti vuccati, subhÃsubhan ti subhÃnaæ asubhaæ, subhÃnaæ hi saæsÃrabhÅrukÃnaæ yogÃvacarakulaputtÃnaæ mÃtukucchi ekantaæ asubhasammato, tena vuttaæ:
          Aja¤¤aæ ja¤¤asammataæ asuciæ sucisammataæ (Cfr. vol.II. p.437.)
          nÃnÃkuïapaparipÆraæ ja¤¤arÆpaæ apassato.
          Dhi-r-atthu 'maæ Ãturaæ pÆtikÃyaæ
          jegucchiyaæ asuciæ vyÃdhidhammaæ,
          ettha-ppamattà adhimucchità pajÃ
          hÃpenti maggaæ sugatÆpapattiyÃ.
Sattà ti Ãsattà visattà laggà lagitÃ, sakÃye na jahantÅti taæ mÃtukucchiæ na pariccajanti, giddhà ti gathitÃ, ye hontÅti ye kÃmesu avÅtarÃgà honti te etaæ gabbhÃvÃsaæ na jahantÅti.
     Evaæ DarÅmukho paccekabuddho gabbhokkantimÆlakaæ parihÃramÆlaka¤ ca dukkhaæ dassetvà idÃni gabbhavuÂÂhÃnamÆlakaæ dassetuæ

  @<Ja_VI,1.3(=378).5: MÅÊhena littà ruhirena makkhitÃ
                    semhena littà upanikkhamanti,
                    yaæ yaæ hi kÃyena phusanti tÃvade
                    sabbaæ asÃtaæ dukkham eva kevalaæ. || Ja_VI:18 ||>@

  @<Ja_VI,1.3(=378).6a: Öisvà vadÃmi na hi a¤¤ato savaæ
                    pubbenivÃsaæ bahukaæ sarÃmÅti || Ja_VI:19a ||>@

diya¬¬hagÃtham Ãha.
     Tattha mÅÊhena littà ti mahÃrÃja ime sattà mÃtukucchito nikkhamantà na catujÃtigandhaæ vilimpitvà surabhimÃlaæ pilandhitvà nikkhamanti, purÃïagÆthena pana makkhità palibuddhà hutvà nikkhamanti, ruhirena makkhità ti rattalohitacandanÃnulittÃpi ca hutvà na nikkhamanti, rattalohitamakkhità pana hutvà nikkhamanti, semhena littà ti na cÃpi te setacandanena vilittà nikkhamanti, bahalapicchilasemhalittà pana hutvà nikkhamanti, itthÅnaæ hi gabbhavuÂÂhÃnakÃle etÃni asucÅni nikkhamanti,


#<[page 245]>#
%<                        3. DarÅmukhajÃtaka. (378.)           245>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tÃvade ti tasmiæ samaye, idaæ vuttaæ hoti: mahÃrÃja ime sattà tasmiæ mÃtukucchito nikkhamanasamaye evaæ mÅÊhÃdilittà nikkhamantà yaæ yaæ nikkhamanamaggaæ padesaæ và hatthaæ và pÃdaæ và phusanti taæ sabbaæ asÃtaæ amadhuraæ kevalaæ asammissaæ dukkham eva phusanti, sukhaæ nÃma tesaæ tasmiæ samaye n' atthi, disvà vadÃmi na hi a¤¤ato savan ti mahÃrÃja ahaæ imaæ ettakaæ vadanto na a¤¤ato savaæ a¤¤assa samaïassa và brÃhmaïassa và sutvà vadÃmi attano pana paccekabodhi¤Ãïena disvà paÂivijjhitvà paccakkhaæ katvà vadÃmÅti attho, pubbenivÃsaæ bahukan ti idaæ attano ÃnubhÃvaæ dassento Ãha, idaæ vuttaæ hoti: mahÃrÃja ahaæ hi pubbe nivutthakhandhapaÂipÃÂisaækhÃtaæ pubbenivÃsaæ bahuæ sarÃmi, satasahassakappÃdhikÃni dve asaækheyyÃni sarÃmÅti.
     IdÃni Satthà abhisambuddho hutvÃ, evaæ so paccekabuddho rÃjÃnaæ subhÃsitakathÃya saægaïhÅti" vatvà osÃne upa¬¬hagÃtham abhÃsi:

  @<Ja_VI,1.3(=378).6b:  CitrÃhi gÃthÃhi subhÃsitÃhi
                    DarÅmukho nijjhapayÅ Sumedhan ti. || Ja_VI:19b ||>@

     Tattha citrÃhÅti anekatthasannissitÃhi, subhÃsitÃhÅti sukathitÃhi, DarÅmukho nijjhapayÅ Sumedhan ti bhikkhave so DarÅmukho paccekabuddho taæ Sumedhaæ sundarapa¤¤aæ kÃraïÃkÃraïajÃnanasamatthaæ rÃjÃnaæ nijjhÃpayi ¤Ãpesi attano yacanaæ gaïhÃpesÅti attho.
     Paccekabuddho kÃmesu dosaæ dassetvà attano vacanaæ gÃhÃpetvÃ, "mahÃrÃja, idÃni pabbaja và mà vÃ, mayà pana tuyhaæ kÃmesu ÃdÅnavo pabbajjÃya ca Ãnisaæso kathito, tvaæ appamatto hohÅti" vatvà suvaïïarÃjahaæso viya ÃkÃse uppatitvà valÃhakagabbhaæ maddanto NandamÆlakapabbhÃram eva gato. MahÃsatto dasanakhasamodhÃnasamujjalaæ a¤jaliæ sirasmiæ Âhapetvà namassamÃno Âhatvà tasmiæ dassanavisayaæ atÅte jeÂÂhaputtaæ pakkosÃpetvà rajjaæ paÂicchÃpetvà mahÃjanassa rodantassa paridevantassa kÃme pahÃya Himavantaæ pavisitvà païïasÃlaæ mÃpetvà isipabbajjam pabbajitvà nacirass' eva abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà ÃyupariyosÃne BrahmalokÆpago ahosÅti.


#<[page 246]>#
%<246          VI. ChanipÃta.  1. AvÃriyavagga. (39.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 
     Satthà imaæ desanaæ {ÃharitvÃ} saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne bahÆ sotÃpannÃdayo ahesuæ) "Tadà rÃjà aham eva ahosin ti. DarÅmukhajÃtakaæ.

                      $<4. NerujÃtaka.>$
     KÃkolà kÃkasaæghà cà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. So kira Satthu santike kammaÂÂhÃnaæ gahetvà ekaæ paccantagÃmaæ agamÃsi. Manussà tassa iriyÃpathe pasÅditvà taæ bhojetvà paÂi¤¤aæ gahetvà ara¤¤e païïasÃlaæ kÃretvà tattha vasÃpesuæ, ativiya c' assa sakkÃraæ kariæsu. Ath' eke sassatavÃdà Ãgamiæsu. Te nesaæ vacanaæ sutvà theraæ vissajjetvà sassatavÃde gahetvà tesaæ yeva sakkÃraæ kariæsu. Tato ucchedavÃdà Ãgamiæsu. Te sassatavÃde vissajjetvà ucchedavÃde gaïhiæsu. Ath' a¤¤e acelakà Ãgamiæsu. Te ucchedavÃde vissajjetvà acelakavÃdaæ uggaïhiæsu. So tesaæ guïÃguïaæ ajÃnantÃnaæ manussÃnaæ santike dukkhena vasitvà vutthavasso pavÃretvà Satthu santikaæ gantvà katapaÂisanthÃro "kahaæ vassaæ vuttho sÅti" vutte "paccantaæ nissÃya bhante" ti vatvà "sukhaæ vuttho sÅti" puÂÂho "bhante guïÃguïaæ ajÃnantÃnaæ santike dukkhaæ vuttho 'smÅti" Ãha. Satthà "bhikkhu, porÃïakapaï¬ità tiracchÃnayoniyaæ nibbattÃpi guïÃguïaæ ajÃnantehi saddhiæ ekadivasam pi na vasiæsu, tvaæ attano guïÃguïaæ ajÃnanaÂÂhÃne kasmà vasÅti" vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto suvaïïahaæsayoniyaæ nibbatti, kaniÂÂhabhÃtÃpi 'ssa atthi,


#<[page 247]>#
%<                            4. NerujÃtaka. (379.)              247>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  te CittakÆÂapabbate vasantà Himavantapadese sayaæjÃtasÃliæ khÃdanti. Te ekadivasaæ tattha caritvà CittakÆÂaæ Ãgacchantà antarÃmagge ekaæ Neruæ nÃma ka¤canapabbataæ disvà tassa matthake nisÅdiæsu. Taæ pana pabbataæ nissÃya vasantà sakuïà catuppÃdà ca gocarabhÆmiyaæ nÃnÃvaïïà honti, pabbataæ paviÂÂhakÃlato paÂÂhÃya tass' obhÃsena suvaïïavaïïà va honti. Taæ disvà Bodhisattassa kaniÂÂho kÃraïaæ ajÃnitvà "kin nu kho ettha kÃraïan" ti bhÃtarà saddhiæ sallapanto dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VI,1.4(=379).1: KÃkolà kÃkasaæghà ca maya¤ ca patataæ varÃ
                    sabbe va sadisà homa imaæ Ãgamma pabbataæ. || Ja_VI:20 ||>@

  @<Ja_VI,1.4(=379).2: Idha sÅhà ca vyagghà ca sigÃlà ca migÃdhamÃ
                    sabbe va sadisà honti, ayaæ ko nÃma pabbato ti. || Ja_VI:21 ||>@

     Tattha kÃkolà ti vanakÃkÃ, kÃkasaæghà ti pÃkatikakÃkaghaÂà patataæ varà ti pakkhiseÂÂhÃ, sadisà homà 'ti samavaïïà homa.
     Tassa vacanaæ sutvà Bodhisatto tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,1.4(=379).3: Imaæ NerÆ 'ti jÃnanti manussà pabbatuttamaæ,
                    idha vaïïena sampannà vasanti sabbapÃïino ti. || Ja_VI:22 ||>@

     Tattha idha vaïïenà 'ti imasmiæ Nerupabbate obhÃsena vaïïasampannà hutvÃ.
     Taæ sutvà kaniÂÂho sesagÃthà Ãha:

  @<Ja_VI,1.4(=379).4: AmÃnanà yattha siyà santÃna và vimÃnanÃ
                    hÅnasammÃnanà vÃpi na tattha vasa divase. || Ja_VI:23 ||>@

  @<Ja_VI,1.4(=379).5: Yattha alaso dakkho ca sÆro bhÅru ca pÆjiyÃ
                    na tattha santo nivasanti avisesakare nage. || Ja_VI:24 ||>@


#<[page 248]>#
%<248          VI. ChanipÃta.  1. AvÃriyavagga. (39.)>%

  @<Ja_VI,1.4(=379).6: NÃyaæ Neru vibhajati hÅnamukkaÂÂhamajjhime,
                    avisesakaro Neru, handa Neruæ jahÃmase ti. || Ja_VI:25 ||>@

     Tattha paÂhamagÃthÃy' attho: yattha santÃnaæ paï¬itÃnaæ sÅlasampannÃnaæ mÃnanassa abhÃvena amÃnanà và avamÃnavasena vimÃnanà và hÅnÃnaæ và dussÅlÃnaæ sammÃnanà siyà tattha divasam pi na vaseyya, pÆjiyà ti ete ettha ekasadisÃya pÆjÃya pÆjanÅyà honti, samakaæ sakkÃraæ labhanti, hÅnamukkaÂÂhamajjhime ti jÃtigottakulapadesasÅlÃcÃra¤ÃïÃdÅhi hÅne ca majjhime ca ukkaÂÂhe ca ayaæ na vibhajati, handà 'ti vavassaggatthe nipÃto, jahÃmase ti pariccajÃma.
     Eva¤ ca pana vatvà ubho pi te haæsà uppatitvà CittakÆÂam eva gatÃ.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne so bhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà kaniÂÂhahaæso ùnando ahosi, jeÂÂho aham evÃ" 'ti. NerujÃtakaæ.

                      $<5. ùsaækajÃtaka.>$
     ùsÃvatÅ nÃma latà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto purÃïadutiyikapalobhanaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ IndriyajÃtake Ãvibhavissati. Idha pana Satthà taæ bhikkhuæ "saccaæ kira tvaæ ukkaïÂhito" ti pucchitvà "saccaæ bhante" ti vutte "kena ukkaïÂhÃpito sÅti" "purÃïadutiyikÃya bhante" ti vutte "samaïa, esà itthi tuyhaæ anatthakÃrikÃ, pubbe pi tvaæ etaæ nissÃya caturaÇginiæ senaæ cajitvà Himavantapadese mahantaæ dukkhaæ anubhavanto tÅïi saævaccharÃni vasÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto KÃsigÃme brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto TakkasilÃya uggaïhitasippo isipabbajjaæ pabbajitvà vanamÆlaphalÃhÃro abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà Himavantapadese vasi.


#<[page 249]>#
%<                           4. ùsaækajÃtaka. (380.)            249>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tasmiæ kÃle eko pu¤¤asampanno satto TÃvatiæsabhavanà cavitvà tasmiæ ÂhÃne padumasare ekasmiæ padumagabbhe dÃrikà hutvà nibbatti, sesapadumesu purÃïabhÃvaæ patvà patantesu pi taæ mahÃkucchikaæ hutvà tiÂÂhat' eva. TÃpaso nahÃyituæ gato taæ disvà "a¤¤esu padumesu patantesu pi idaæ mahÃkucchikaæ hutvà tiÂÂhati, kin nu kho kÃraïan" ti cintetvà udakasÃÂikaæ nivÃsetvà taranto gantvà taæ padumaæ vivaritvà taæ dÃrikaæ disvà dhÅtusa¤¤aæ uppÃdetvà païïasÃlaæ Ãnetvà paÂijaggi. Sà aparabhÃge soÊasavassuddesikà hutvà abhirÆpà ahosi uttamarÆpadharà atikkantà mÃnusaæ vaïïaæ appattà devavaïïaæ. Tadà Sakko Bodhisattassa upaÂÂhÃnaæ Ãgacchati. So dÃrikaæ disvà "kuto esÃ" ti pucchitvà laddhaniyÃmaæ sutvà "imissà kiæ laddhuæ vaÂÂatÅti" pucchi. "NivÃsanaÂÂhÃnaæ vatthÃlaækÃrabhojanavidhÃnaæ mÃrisÃ" 'ti. So "sÃdhu bhante" ti tassà vasanaÂÂhÃya phalikapÃsÃdaæ mÃpetvà dibbasayanaæ dibbavatthÃlaækÃraæ dibbannapÃnÃni mÃpesi. So pÃsÃdo tassà abhirÆhanakÃle otaritvà bhÆmiyaæ patiÂÂhÃti abhirÆÊhakÃle laæghitvà ÃkÃse tiÂÂhati. Bodhisattassa vattapaÂivattaæ kurumÃnà pÃsÃde vasi. Taæ eko vanacarako disvà "ayaæ vo bhante kiæ hotÅti" pucchitvà "dhÅtà me" ti sutvà BÃrÃïasiæ gantvà "deva mayà Himavantapadese evarÆpà nÃma ekassa tÃpasassa dhÅtà diÂÂhÃ" ti ra¤¤o Ãrocesi. So savanasaæsaggen' eva bajjhitvà vanacaraæ maggadesikaæ katvà caturaÇginiyà senÃya taæ ÂhÃnaæ gantvà khandhÃvÃraæ nivesetvà vanacarakaæ ÃdÃya amaccaparivuto assamapadaæ pavisitvà MahÃsattaæ vanditvÃ


#<[page 250]>#
%<250          VI. ChanipÃta.  1. AvÃriyavagga. (39.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "bhante, itthiyo nÃma brahmacariyassa malaæ, tumhÃkaæ dhÅtaraæ ahaæ paÂijaggissÃmÅti" Ãha. Bodhisatto pana "kin nu kho etasmiæ padume" ti Ãsaækaæ katvà udakaæ taritvà ÃnÅtabhÃvena tassà kumÃrikÃya ùsaækà ti nÃmaæ akÃsi. So taæ rÃjÃnaæ "imaæ gahetvà gacchÃ" 'ti ujukaæ avatvà mahÃrÃja imÃya kumÃrikÃya nÃmaæ jÃnanto gaïhitvà gacchÃ" 'ti Ãha. "Tumhehi kathite ¤assÃmi bhante" ti. "Ahaæ na kathemi, tvaæ nÃmaæ jÃnanto gahetvà yÃhÅti". So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà ito paÂÂhÃya amaccehi saddhiæ "kinnÃmà nu kho esÃ" ti nÃmaæ upadhÃreti. So yÃni dujjÃnÃni nÃmÃni tÃni kittetvà "asukà nÃma bhavissatÅti" Bodhisattena saddhiæ kathesi. Bodhisatto "na evaænÃmÃ" 'ti paÂikkhipati. Ra¤¤o nÃmaæ upadhÃrentass' eva saævaccharo atÅto. Hatthiassamanusse sÅhÃdayo vÃÊà gaïhanti, dÅghajÃtikaparipantho hoti, makkhikaparipantho va hoti sÅtena kilamitvà bahÆ maranti. RÃjà "kiæ me etÃyÃ" 'ti Bodhisattassa kathetvà pÃyÃsi. ùsaækÃkumÃrikà phalikavÃtapÃnaæ vivaritvà aÂÂhÃsi. RÃjà naæ disvà "mayaæ tÃva nÃmaæ jÃnituæ na sakkoma, tvaæ Himavante yeva vasa, mayaæ gamissÃmÃ" 'ti Ãha. "MahÃrÃja, tvaæ gacchanto mÃdisaæ itthiæ na labhissasi, TÃvatiæsadevaloke CittalatÃvane ùsÃvatÅ nÃma latà atthi, tassà phalassa abbhantare dibbapÃnaæ nibbattaæ, taæ ekaæ vÃraæ pivitvà cattÃro mÃse mattà hutvà dibbasayane sayanti, sà pana vassasahasse vassasahasse phalati,


#<[page 251]>#
%<                      5. ùsaækajÃtaka. (380.)               251>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  surÃsoï¬Ã devaputtà `ito phalaæ labhissÃma' 'ti dibbapÃnapipÃsaæ adhivÃsetvà vassasahassaæ nibaddhaæ gantvà taæ lataæ `Ãrogà nu kho' ti olokenti, tvaæ pana ekasaævaccharen' eva ukkaïÂhito, ÃsÃphalalÃbho nÃma sukho, mà ukkaïÂhÅti" vatvà tisso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VI,1.5(=380).1: ùsÃvatÅ nÃma latà jÃtà CittalatÃvane,
                    tassà vassasahassena ekaæ nibbattate phalaæ,
                    taæ devà payirupÃsanti tÃva dÆraphalaæ satiæ. || Ja_VI:26 ||>@

  @<Ja_VI,1.5(=380).2: ùsiæs' eva tuvaæ rÃja, Ãsà phalavatÅ sukhÃ,
                    Ãsiæseth' eva so pakkhÅ, Ãsiæseth eva so dijo. || Ja_VI:27 ||>@

  @<Ja_VI,1.5(=380).3: Tassa cÃsà samijjhittha tÃva dÆragatà satÅ,
                    Ãsiæs' eva tuvaæ rÃja, Ãsà phalavatÅ sukhà ti. || Ja_VI:28 ||>@

     Tattha ùsÃvatÅti evaænÃmikÃ, sà hi yasmà tassà phale Ãsà uppajjati tasmà evaæ nÃmaæ labhi, CittalatÃvane ti evaænÃmake uyyÃne, tasmiæ kira uyyÃne rukkhalatÃdÅnaæ pabhà paviÂÂhapaviÂÂhÃnaæ devÃnam sarÅravaïïaæ cittaæ karoti, ten' assa CittalatÃvanan ti nÃmaæ jÃtaæ, payirupÃsantÅti punappunaæ upenti, Ãsiæsevà 'ti ÃsiæsÃhi yeva patthehi yeva mà Ãsacchedakaæ kammaæ karohÅti.
     RÃjà tassà kathÃya bajjhitvà puna amacce sannipÃtetvà dasanÃmaæ kÃretvà nÃmaæ gavesanto aparam pi {saævaccharaæ} vasi. Tassà dasanÃmake pi nÃmaæ na hoti, asukaæ nÃmà 'ti vutte Bodhisatto paÂikkhipat' eva Puna rÃjà "kiæ me imÃyÃ" 'ti pÃyÃsi. SÃpi vÃtapÃne Âhatvà attÃnaæ dassesi, RÃjà "tiÂÂha tvaæ, mayaæ gamissÃmÃ" 'ti Ãha.


#<[page 252]>#
%<252          VI. ChanipÃta.  1. AvÃriyavagga. (39.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Kasmà yÃsi mahÃrÃjÃ" 'ti. "Tava nÃmaæ jÃnituæ na sakkomÅti". "MahÃrÃja, kasmà nÃmaæ na jÃnissasi, Ãsà nÃma asamijjhanikà n' atthi, eko bako pabbatamuddhani Âhito attanà patthitaæ labhi, tvaæ kasmà na labhissasi, adhivÃsehi mahÃrÃjÃ" 'ti. "Eko kira bako ekasmiæ padumasare gocaraæ gahetvà uppatitvà pabbatamatthake nilÅyi, so taæ divasaæ tatth' eva vasitvà punadivase cintesi: `ahaæ imasmiæ pabbatamatthake sukhanisinno, sace ito anotaritvà etth' eva nisinno gocaraæ gahetvà pÃnÅyaæ pivitvà imaæ divasaæ vaseyyaæ bhadrakaæ vata assÃ' 'ti, atha naæ divasam eva Sakko devarÃjà asuranimmathanaæ katvà TÃvatiæsabhavane devissariyaæ laddho cintesi: `mama tÃva manoratho matthakaæ patto, atthi nu kho ara¤¤e koci aparipuïïamanoratho' ti upadhÃrento taæ bakaæ disvà `imassa manorathaæ matthakaæ pÃpessÃmÅti', bakassa nisinnaÂÂhÃnato avidÆre ekà nadÅ atthi, Sakko taæ nadiæ oghapuïïaæ katvà pabbatamatthakena pesesi, bako tatth' eva nisinno macche khÃditvà pÃnÅyaæ pivitvà taæ divasaæ tatth' eva vasi, udakam pi bhassitvà gataæ, evaæ mahÃrÃja bako pi tÃya attano ÃsÃya phalaæ labhi, tvaæ kasmà na labhissasÅti" vatvà Ãsiæsethevà 'ti Ãdiæ Ãha.
     Tattha Ãsiæsethevà 'ti Ãsiæsi yeva, pakkhehi yuttatÃya pakkhÅ dvikkhattuæ jÃtatÃya dvijo, tÃva dÆragatà ti pabbatamatthakato macchÃna¤ ca udakassa ca dÆrabhÃvaæ passa, evaæ dÆragatà samÃnà Sakkassa ÃnubhÃvena bakassa Ãsà pÆrità yevà 'ti.
     RÃjà tassa kathaæ sutvà rÆpe bajjhitvà kathÃya allÅno gantuæ asakkonto amacce sannipÃtetvà satanÃmaæ kÃresi,


#<[page 253]>#
%<                  5. ùsaækajÃtaka. (380.)               253>%
satanÃmavasena gavesantassÃpi 'ssa a¤¤aæ saævaccharaæ atÅtaæ. So tiïïaæ saævaccharÃnaæ accayena Bodhisattaæ upasaækamitvà "satanÃmavasena asukaæ nÃma bhavissati bhante" ti pucchi. "Na jÃnÃsi mahÃrÃjÃ" 'ti. So "gamissÃm' idÃni mayan" ti Bodhisattaæ vanditvà pÃyÃsi. ùsaækakumÃrikà puna phalikavÃtapÃnaæ nissÃya ÂhitÃ. RÃjà taæ disvà "tvaæ tiÂÂha, mayaæ gamissÃmÃ" 'ti Ãha. "Kasmà mahÃrÃjÃ" 'ti. "Tvaæ maæ vacanen' eva santappesi na kÃmaratiyÃ, tava madhuravacane bajjhitvà vasantassa mama tÅïi saævaccharÃni atikkantÃni, idÃni gamissÃmÅti" vatvÃ

  @<Ja_VI,1.5(=380).4: Sampesi kho maæ vÃcÃya, na ca sampesi kammanÃ,
                    mÃlà sereyyakass' eva vaïïavantà agandhikÃ. || Ja_VI:29 ||>@

  @<Ja_VI,1.5(=380).5: Aphalaæ madhuraæ vÃcaæ yo mittesu pakubbati
                    adadaæ avissajaæ bhogaæ sandhi ten' assa jÅrati. || Ja_VI:30 ||>@

  @<Ja_VI,1.5(=380).6: Yaæ hi kayirà taæ hi vade, yaæ na kayirà na taæ vade,
                    akarontaæ bhÃsamÃnaæ parijÃnanti paï¬itÃ. (J. 363 v. 2.) || Ja_VI:31 ||>@

  @<Ja_VI,1.5(=380).7: Bala¤ ca vata me khÅïaæ, pÃtheyya¤ ca na vijjati,
                    saæke pÃïuparodhÃya, handa dÃni vajÃm' ahan ti || Ja_VI:32 ||>@

imà gÃthà abhÃsi.
     Tattha sampesÅti santappesi pÅïesi, sereyyakassà 'ti kaïÂakakuraï¬akassa, desanÃsÅsam ev' etaæ, yaæ ki¤ci pana suvaïïakuraï¬akajÅvasumanÃdikaæ a¤¤am pi pupphaæ agandhakaæ sabban tam sandhÃy' evam Ãha, vaïïavantà agandhikà ti yathà sereyyakÃdÅnaæ mÃlà vaïïavantatÃya dassanena tappeti agandhatÃya gandhena na tappeti evaæ tvam pi maæ dassanavacaneh' eva tappesi na kammanà ti dÅpeti, adadan ti bhadde yo imaæ nÃma bhogaæ dassÃmÅti madhuravacanena vatvà taæ bhogaæ adadanto avissajjento kevalaæ madhuravacanam eva karoti tena saddhiæ assa mittassa sandhi jÅrati mittasanthavo na ghaÂÅyati,


#<[page 254]>#
%<254          VI. ChanipÃta.  1. AvÃriyavagga. (39.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  pÃtheyya¤ cà 'ti bhadde mayhaæ tava madhuravacane bandhitvà tÅïi saævaccharÃni vasantass' eva hatthiassarathapadÃtisaækhÃtaæ bala¤ ca khÅïaæ manussÃnaæ bhattavetanasaækhÃtaæ pÃtheyya¤ ca n' atthi, saæke pÃïuparodhÃyà 'ti sv-Ãhaæ idh' eva attano jÅvitavinÃsaæ ÃsaækÃmi, handa idÃn' Ãhaæ gacchÃmÅti.
     ùsaækakumÃrikà ra¤¤o vacanaæ sutvà "mahÃrÃja, tvaæ mayhaæ nÃmaæ jÃnÃsi, tayà vuttam eva, mama nÃmaæ idaæ me pitu kathetvà maæ gaïhitvà yÃhÅti" ra¤¤Ã saddhiæ sallapantÅ

  @<Ja_VI,1.5(=380).8: Etad eva hi me nÃmaæ yaænÃm' asmi rathesabha,
                    Ãgamehi mahÃrÃja, pitaraæ ÃmantayÃm' ahan ti || Ja_VI:33 ||>@

Ãha.
     Tass' attho: yannÃmà aham asmi taæ etaæ Ãsaækat' eva mama nÃman ti.
     RÃjà Bodhisattassa santikaæ gantvà vanditvà "bhante tumhÃkaæ dhÅtà ùsaækà nÃmÃ" ti Ãha. "NÃmaæ¤ÃtakÃlato paÂÂhÃya gahetvà gaccha mahÃrÃjÃ" 'ti. So MahÃsattaæ vanditvà phalikavimÃnadvÃraæ Ãgantvà "bhadde pitarÃpi mayhaæ dinnÃ, ehi dÃnÅti". "ùgamehi mahÃrÃja, pitaraæ ÃmantayÃm' ahan" ti vatvà pÃsÃdà otaritvà MahÃsattaæ vanditvà khamÃpetvà ra¤¤o santikaæ ÃgatÃ. RÃjà taæ gahetvà BÃrÃïasiæ gantvà puttadhÅtÃhi va¬¬hanto piyasaævÃsaæ vasi.
Bodhisatto aparihÅnajjhÃno Brahmaloke uppajji.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà ùsaækakumÃrikà purÃïadutiyikà ahosi, rÃjà ukkaïÂhitabhikkhu, tÃpaso aham evÃ" 'ti. ùsaækajÃtakaæ.


#<[page 255]>#
%<                  6. MigÃlopajÃtaka. (381.)                255>%

                      $<6. MigÃlopajÃtaka.>$
     Na me ruccan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ dubbacabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Satthà taæ bhikkhuæ "saccaæ kira tvaæ dubbaco" ti pucchitvà "Ãma bhante" ti vutte "na kho bhikkhu idÃn' eva pubbe pi tvaæ dubbaco, dubbacabhÃvaæ pana nissÃya paï¬itÃnaæ vacanaæ akaronto verambavÃtamukhe nidhanaæ gato sÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto gijjhayoniyaæ nibbattitvà Aparaïïagijjho nÃma ahosi. So gijjhagaïaparivuto Gijjhapabbate vasi.
Putto pan' assa MigÃlopo nÃma thÃmabalasampanno ahosi, so a¤¤esaæ gijjhÃnaæ sÅmaæ atikkamitvà uccaæ uppati.
Gijjhà "putto vo atidÆraæ uppattÅti" gijjhara¤¤o Ãcikkhiæsu.
So taæ pakkositvà "tvaæ kira tÃta atiuccaæ gacchasi, atiuccaæ gacchanto jÅvitakkhayaæ pÃpuïissasÅti" vatvà tisso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VI,1.6(=381).1: Na me ruccaæ MigÃlopa yassa te tÃdisà gati,
                    atuccaæ tÃta patasi, abhÆmiæ tÃta sevasi. || Ja_VI:34 ||>@

  @<Ja_VI,1.6(=381).2: Catukkaïïaæ va kedÃraæ yadà te paÂhavÅ siyÃ
                    tato tÃta nivattassu, mÃssu etto paraæ gami. || Ja_VI:35 ||>@

  @<Ja_VI,1.6(=381).3: Santi a¤¤e pi sakuïà pattayÃnà vihaÇgamÃ,
                    akkhittà vÃtavegena naÂÂhà te sassatÅsamà ti. || Ja_VI:36 ||>@

     Tattha MigÃlopà 'ti puttaæ nÃmenÃlapati, atuccaæ tÃta patasÅti tÃta tvaæ a¤¤esaæ gijjhÃnaæ sÅmaæ atikkamitvà atiuccaæ gacchasi, catukkaïïaæ va kedÃran ti iminÃssa sÅmaæ Ãcikkhati, idaæ vuttaæ hoti: tÃta yadà te ayaæ mahÃpaÂhavÅ catukkaïïakedÃraæ viya siyà evaæ khuddikà viya hutvà pa¤¤Ãyetha atha tvaæ ettakà ÂhÃnà nivatteyyÃsi,


#<[page 256]>#
%<256          VI. ChanipÃta.  1. Avariyavagga. (39.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  etto paraæ mà gamÅti, santi a¤¤e pÅti na kevalaæ tvam eva a¤¤e pi gijjhà evaæ kariæsÆ 'ti dÅpeti, akkhittà ti te pi amhÃkaæ sÅmaæ atikkamitvà gatà vÃtavegena Ãka¬¬hità nassiæsu, sassatÅsamà ti sassatÅ hi paÂhavi, pabbatÃdÅhi samaæ attÃnaæ ma¤¤amÃnà attano vassasahassaparimÃïaæ Ãyuæ apÆretvÃpi antarà va naÂÂhà ti attho.
     MigÃlopo anovÃdakattà pitu vacanaæ akatvà laæghanto laæghanto pitarà akkhÃtaæ sÅmaæ disvà taæ atikkamma kÃlavÃte patvà tepi chinditvà uppatito verambhavÃtamukhaæ pakkhandi. Atha naæ verambhavÃtà pahariæsu. So tehi pahaÂamatto va khaï¬Ãkhaï¬aæ hutvà ÃkÃse va antaradhÃyi.

  @<Ja_VI,1.6(=381).4: Akatvà Aparaïïassa pitu vaddhassa bhÃsanaæ
                    kÃlavÃte atikkamma verambÃnaæ vasaæ agÃ. || Ja_VI:37 ||>@

  @<Ja_VI,1.6(=381).5: Tassa puttà ca dÃrà ca ye c' a¤¤e anujÅvino
                    sabbe vyasanam ÃpÃduæ anovÃdakare dije. || Ja_VI:38 ||>@

  @<Ja_VI,1.6(=381).6: Evam pi idha vaddhÃnaæ yo vÃkyaæ nÃvabujjhati
                    atisÅmacaro ditto gijjho vÃtÅtasÃsano,
                    sabbe vyasanaæ papponti akatvà vaddhasÃsanan ti || Ja_VI:39 ||>@

imà tisso abhisambuddhagÃthÃ.
     Tattha anujÅvino ti taæ nissÃya jÅvanakÃ, anovÃdakare dije ti tasmiæ MigÃlopagijjhe ovÃdaæ akaronte sabbe p' ete tena saddhiæ atisÅmaæ gantvà vinÃsaæ pÃpuïiæsu. Evaæ pÅti bhikkhave yathà so gijjho evaæ yo a¤¤o pi gahaÂÂho va pabbajito và hitÃnukampakÃnaæ vaddhÃnaæ vacanaæ na gaïhÃti so pi ayaæ sÅmaæ atikkamitvà caranto ditto gabbito gijjho va vyasanaæ pÃpuïÃtÅti.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà MigÃlopo dubbacabhikkhu ahosi, Aparaïïo aham evÃ" 'ti. MigÃlopajÃtakaæ.


#<[page 257]>#
%<                       7. SirikÃlakaïïijÃtaka. (382.)            257>%

                      $<7. SirikÃlakaïïijÃtaka.>$
     Kà nu kÃÊena vaïïenà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto AnÃthapiï¬ikaæ Ãrabbha kathesi. So hi sotÃpattiphale patiÂÂhitakÃlato paÂÂhÃya akhaï¬Ãni pa¤casÅlani rakkhi, bhariyÃpi 'ssa puttadhitaro pi dÃsÃpi bhatiæ gahetvà kammaæ karontà kammakarÃpi sabbe rakkhiæsu yeva. Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso AnÃthapiï¬iko suci c' eva suciparivÃro ca hutvà caratÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "bhikkhave porÃïakapaï¬itÃpi suciparivÃrà ahesun" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto seÂÂhi hutvà dÃnaæ adÃsi sÅlaæ rakkhi uposathakammaæ kari, bhariyÃpi 'ssa pa¤cÃsÅlÃni rakkhi, puttadhÅtaro pi dÃsakammakaraporisÃpi. So SuciparivÃraseÂÂhi t' eva pa¤¤Ãyittha. So cintesi: "sace mayà sucitarasÅlo koci Ãgamissati tassa mama nisÅdanapallaækaæ và nipajjanasayanaæ và dÃtuæ na yuttaæ, anucchiÂÂhaæ aparibhuttaæ dÃtuæ vaÂÂatÅti" attano upaÂÂhÃne yeva ekapasse aparibhuttapallaæka¤ ca sayana¤ ca pa¤¤Ãpesi. Tasmiæ samaye CÃtummahÃrÃjikadevaloke VirÆpakkhamahÃrÃjassa dhÅtà KÃlakaïïÅ nÃma DhataraÂÂhamahÃrÃjassa dhÅtà SirÅ ca nÃmà 'ti imà dve bahuæ gandhamÃlaæ ÃdÃya "Anotatte kÅÊissÃmÃ" 'ti AnotattapiÂÂhiæ gacchiæsu. Tasmiæ pana dahe bahÆni titthÃni, tesu BuddhÃnaæ titthe Buddhà va nahÃyanti, paccekabuddhÃnaæ titthe paccekabuddhà va, bhikkhÆnaæ titthe bhikkhÆ va,


#<[page 258]>#
%<258           VI. ChanipÃta.  1. AvÃriyavagga. (39.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tÃpasanaæ titthe tÃpasà va, cÃtummahÃrÃjikÃdisu chasu kÃmasaggesu devaputtÃnaæ titthe devaputtà va, devadhÅtÃnaæ titthe devadhÅtà va nahÃyanti.
Tatr' imà dve gantvà "ahaæ paÂhamaæ nahÃyissÃmi, ahaæ paÂhaman" ti titthatthÃya kalahaæ kariæsu. KÃlakaïïÅ "ahaæ lokaæ vicÃremi, tasmà paÂhamaæ nahÃyituæ yutt' amhÅti" vadati. SirÅ "ahaæ mahÃjanassa issariyadÃyikÃya paÂipadÃya ÂhitÃ, tasmà paÂhamaæ nahÃyituæ yutt' amhÅti" vadati.
Tà "amhesu paÂhamaæ nahÃyituæ yuttarÆpaæ cattÃro mahÃrÃjÃno jÃnissantÅti" tesaæ santikaæ gantvà "amhesu kà paÂhamaæ Anotatte nahÃyituæ yuttarÆpÃ" ti pucchiæsu.
DhataraÂÂha-VirÆpakkhà "na sakkà amhehi vinicchitun" ti VirÆÊha-VessavaïÃnaæ bhÃram akaæsu. Te "amhehi pi na sakkÃ, sÃmipÃdamÆle yeva pesessÃmÃ" 'ti tà Sakkassa santikaæ pesesuæ. Sakko tÃsaæ vacanaæ sutvà cintesi: "imà dve pi mama manussÃnaæ ¤eva dhÅtaro, na sakkà mayà imaæ aÂÂaæ vinicchitun" ti, atha tà Ãha: "BÃrÃïasiyaæ SuciparivÃro nÃma seÂÂhi atthi, tassa ghare anucchiÂÂhÃsana¤ c' eva anucchiÂÂhasayana¤ ca pa¤¤attaæ, yà tattha nisÅditu¤ ca sayitu¤ ca labhati sà paÂhamaæ nahÃyituæ yuttarÆpÃ" ti.
Taæ sutvà KÃlakaïïÅ taæ khaïaæ ¤eva nÅlavatthaæ nivÃsetvà nÅlavilepanaæ vilimpitvà nÅlamaïipilandhanaæ pilandhitvà yantapÃsÃïe viya devalokà otaritvà majjhimayÃmasamanantare seÂÂhino pÃsÃdassa upaÂÂhÃnadvÃre sayanassa avidÆraÂÂhÃne nÅlaraæsiæ vissajjetvà ÃkÃse aÂÂhÃsi. SeÂÂhi {oloketvÃ} taæ addasa,


#<[page 259]>#
%<                       7. SirikÃlakaïïijÃtaka. (382.)            259>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  dassanen' ev' assa appiyà ahosi amanÃpÃ. So tÃya saddhiæ sallapanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,1.7(=382).1: KÃ nu kÃÊena vaïïena na cÃpi piyadassanÃ,
                    kà và tvaæ kassa và dhÅtÃ, kathaæ jÃnemu taæ mayan ti. || Ja_VI:40 ||>@

     Tattha kÃÊenà 'ti nÅlavaïïenà 'ti sarÅravatthÃbharaïavaïïena, na cÃpi piyadassanà ti dhÃtuso bhikkhave sattà saæsandantÅti hi vuttaæ, aya¤ ca devadhÅtà anÃcÃrà dussÅlÃ, tasmà dassanen' ev' assa appiyà jÃtÃ, ten' evam Ãha, kà và tvan ti kà ca tvaæ ayam eva và pÃÂho.
     Taæ sutvà KÃlakaïïÅ dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,1.7(=382).2: MahÃrÃjass' ahaæ dhÅtà VirÆpakkhassa caï¬iyÃ,
                    ahaæ KÃlÅ alakkhikÃ, KÃlakaïïÅti maæ vidÆ,
                    okÃsaæ yÃcito dehi, vasemu tava santike ti. || Ja_VI:41 ||>@

     Tattha caï¬iyà ti kodhanabhÃvena hi mayhaæ caï¬Åti nÃmaæ kariæsu, alakkhikà ti nippu¤¤Ã, maæ vidÆ ti evaæ maæ cÃtummahÃrÃjikadevaloke jÃnanti, vasemÆ 'ti mayaæ ajja ekarattiæ tava santike vaseyyÃma, etasmiæ me anucchiÂÂhÃsane okÃsaæ dehÅti.
     Tato Bodhisatto tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,1.7(=382).3: KiæsÅle kiæsamÃcÃre purise nivase tuvaæ,
                    puÂÂhà me KÃli akkhÃhi yathà jÃnemu taæ mayan ti. || Ja_VI:42 ||>@

     Tattha nivase ti tava cittena vasasi patiÂÂhahasi.
     Tato sà attano guïaæ kathentÅ catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,1.7(=382).4: MakkhÅ palÃsÅ sÃrambhÅ issukÅ maccharÅ saÂho
                    so mayhaæ puriso kanto laddhaæ yassa vinassatÅti. || Ja_VI:43 ||>@

     Tass' attho: yo puriso attano kataguïaæ na jÃnÃti guïamakkhÅ hoti attano kismi¤ci kÃraïe kathite kiæ ahaæ etaæ jÃnÃmÅti yugaggÃhaæ gaïhÃti a¤¤ehi ki¤ci kataæ disvà sÃrambhavasena kÃraïuttaraæ karoti pare lÃbhaæ labhante na tussati mayhaæ acchariyaæ paresaæ mà hotu mayham eva hotÆ 'ti sakasampattiæ gahetvà parassa tiïena telabindum pi na deti kerÃÂi yalakkhaïena samannÃgato hutvà attano santakaæ parassa adatvà tehi tehi upÃyehi parasantakam eva khÃdati yassa laddhaæ dhanaæ và dha¤¤aæ và nassati na tiÂÂhati surÃdhutto akkhadhutto itthidhutto và hutvà laddhaæ vinÃseti ayaæ etehi guïehi samannÃgato puriso mayhaæ kanto piyo manÃpo,


#<[page 260]>#
%<260          VI. ChanipÃta.  1. AvÃriyavagga. (39.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evarÆpe ahaæ cittena patiÂÂhahÃmÅti.
     Sà yeva pa¤camacchaÂÂhasattamagÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VI,1.7(=382).5: Kodhano upanÃhÅ ca pisuno hi vibhedako
                    aï¬akavÃco pharuso so me kantataro tato. || Ja_VI:44 ||>@

  @<Ja_VI,1.7(=382).6: Ajja-ssuve ti puriso sadatthaæ nÃvabujjhati,
                    ovajjamÃno kuppati, seyyaæ so atima¤¤ati. || Ja_VI:45 ||>@

  @<Ja_VI,1.7(=382).7: Davappaladdho puriso sabbamittehi dhaæsati,
                    so mayhaæ puriso kanto, tasmiæ homi anÃmayà ti. || Ja_VI:46 ||>@

     TÃpi iminà va nayena vitthÃretabbÃ, saækhepato pan' ettha: kodhano ti appamattakena pi kujjhanako, upanÃhÅti parassa aparÃdhaæ hadaye Âhapetvà sucirena pi tassa anatthakÃrako, pisuno ti pisunÃvÃco, vibhedako ti appamattakena pi mettibhindanako, aï¬akavÃco ti sadosavÃco, pharuso ti thaddhavÃco, kantataro ti so puriso mayhaæ purimamhÃpi kantataro piyataro, ajjassuve ti idaæ kammaæ ajja kÃtabbaæ idaæ suve idaæ tatiyadivasÃdisÆ 'ti evaæ so sadatthaæ attano kiccaæ nÃvabujjhati na jÃnÃti, ovajjamÃno ti ovadiyamÃno, seyyaæ so atima¤¤atÅti jÃtigotta, kulapadesasÅlÃcÃraguïehi uttaritaraæ uttamapuggalaæ tvaæ mayhaæ kiæ pahosÅti atikkamitvà ma¤¤ati, davappaladdho ti rÆpÃdisu kÃmaguïesu nirantaraæ davena paladdho abhibhÆto vase kato, dhaæsatÅti tayà mayhaæ kiæ katan ti ÃdÅni vatvà sabbeh' eva mittehi dhaæsati parihiyyati, anÃmayà ti ahaæ etehi guïehi samannÃgate puggale niddukkhà nissokà homi, taæ labhitvà a¤¤attha anÃlayà hutvà vasÃmÅti.


#<[page 261]>#
%<                       7. SirikÃlakaïïijÃtaka. (382.)            261>%
     Atha naæ garahanto MahÃsatto aÂÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,1.7(=382).8: Apehi etto tvaæ KÃli, n' etaæ amhesu vijjati,
                    a¤¤aæ janapadaæ gaccha nigame rÃjadhÃniyo ti. || Ja_VI:47 ||>@

     Tattha apehÅti apagaccha, netaæ amhesÆ 'ti etaæ makkhÃdikaæ tava piyabhÃvakaraïaæ amhesu na vijjati n' atthi, nigame rÃjadhÃniyo ti nigame pi a¤¤e rÃjadhÃniyo pi a¤¤attha gaccha yattha mayaæ na vasÃma 'ti dÅpeti.
     Taæ sutvà KÃlakaïïÅ addità hutvà anantaraæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,1.7(=382).9: Aham pi kho taæ jÃnÃmi: n' etaæ tumhesu vijjati,
                    santi loke alakkhikÃ, saægharanti bahuæ dhanaæ,
                    ahaæ Devo ca me bhÃtà ubho naæ vidhamemasÅti. || Ja_VI:48 ||>@

     Tattha netaæ tumhesÆ 'ti yaæ mama piyabhÃvakaraïaæ makkhÃdikaæ yena ahaæ attanÃpi samannÃgatà taæ tumhesu n' atthÅti aham pi etaæ jÃnÃmi, santi loke alakkhikà ti a¤¤e pana loke nissÅlà nippu¤¤Ã santi saægharantÅti te nissÅlà nippu¤¤Ãpi samÃnà etehi makkhÃdihi bahudhanaæ saægharanti piï¬aæ karonti, ubho nan ti tam pana etehi saægharitvà Âhapitaæ dhanaæ aha¤ ca mayham eva bhÃtà Devo ca nÃma devaputto ti ubho pi ekato hutvà vidhamema nÃsema, amhÃkaæ pana bahudibbabhogà atthi, dibbÃni ÃsanÃni dibbÃni sayanÃni tvaæ dadeyyÃsi và na vÃ, ko me tayà attho ti vatvà pakkÃmi.
     Tassà pakkantakÃle SirÅ devadhÅtà suvaïïavaïïehi vatthavilepanehi suvaïïadassanena ca alaækÃrenÃgantvà upaÂÂhÃnadvÃre pÅtaraæsiæ vissajjetvà samehi pÃdehi samaæ paÂhaviyaæ patiÂÂhÃya sagÃravà aÂÂhÃsi. Taæ disvà MahÃsatto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,1.7(=382).10: Kà nu dibbena vaïïena pathavyà suppatiÂÂhitÃ,
                    kà và tvaæ kassa và dhÅtÃ, kathaæ jÃnemu taæ mayanti. || Ja_VI:49 ||>@


#<[page 262]>#
%<262          VI. ChanipÃta.  1. AvÃriyavagga. (39.)>%
     Tattha dibbenà 'ti visiÂÂhena uttamena.
     Taæ sutvà SirÅ dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,1.7(=382).11: MahÃrÃjass' ahaæ dhÅtà DhataraÂÂhassa sirÅmato,
                    ahaæ SirÅ ca LakkhÅ ca, bhÆripa¤¤Ã ti maæ vidÆ,
                    okÃsaæ yÃcito dehi, vasemu tava santike ti. || Ja_VI:50 ||>@

     Tattha SirÅ ca LakkhÅ cà 'ti SirÅti ca LakkhÅti ca aham eva na a¤¤Ã, bhÆripa¤¤Ã ti maæ vidÆ 'ti maæ CÃtummahÃrÃjikadevaloke paÂhavisamÃya vipulapa¤¤Ãya samannÃgatà ti jÃnanti, vasemÆ 'ti tava santike anucchiÂÂhÃsane sayane ca ekarattiæ vaseyyÃma okÃsaæ me dehÅti.
     Tatoparaæ

  @<Ja_VI,1.7(=382).12: KiæsÅle kiæsamÃcÃre purise nivase tuvaæ,
                    puÂÂhà me Lakkhi akkhÃhi yathà jÃnemu taæ mayaæ. || Ja_VI:51 ||>@

  @<Ja_VI,1.7(=382).13: Yo vÃpi sÅte athavÃpi uïhe
                    vÃtÃtape ¬aæsasiriæsape ca
                    khudaæ pipÃsaæ abhibhuyya sabbaæ
                    rattiædivaæ yo satataæ niyutto
                    kÃlÃbhata¤ ca na hÃpeti atthaæ
                    so me manÃpo nivase ca tamhi. || Ja_VI:52 ||>@

  @<Ja_VI,1.7(=382).14: Akkodhano mittavà cÃgavà ca
                    sÅlÆpapanno asaÂho ujjubhÆto
                    saægÃhako sakhilo saïhavÃco
                    mahattapatto pi nivÃtavutti
                    tasm' Ãhaæ pose vipulà bhavÃmi
                    ÆmÅ samuddassa yathÃpi vaïïaæ. || Ja_VI:53 ||>@

  @<Ja_VI,1.7(=382).15: Yo vÃpi mitte athavà amitte
                    seÂÂhe sarikkhe athavÃpi hÅne
                    atthaæ carantaæ athavà anatthaæ
                    ÃvÅ raho saægaham eva vatte>@


#<[page 263]>#
%<                       7. SirikÃlakaïïijÃtaka. (382.)           263>%
@<                    vÃcaæ na vajjà pharusaæ kadÃci
                    matassa jÅvassa ca tassa homi. || Ja_VI:54 ||>@

  @<Ja_VI,1.7(=382).16: Etesaæ yo a¤¤ataraæ labhitvÃ
                    kantà sirÅ majjati appapa¤¤o
                    taæ dittarÆpaæ visamaæ carantaæ
                    karÅsavÃcaæ va vivajjayÃmi. || Ja_VI:55 ||>@

  @<Ja_VI,1.7(=382).17: Attanà kurute lakkhiæ alakkhiæ kurut' attanÃ,
                    na hi lakkhiæ alakkhiæ và a¤¤o a¤¤assa kÃrako ti || Ja_VI:56 ||>@

     seÂÂhissa pucchà hoti Siriyà vissajjanÃ.
     Tattha ¬aæsasiriæsape ti ¬aæsà vuccanti piÇgalamakkhikÃ, sabbà makkhikajÃti adhippetÃ, siriæsapà ti dÅghajÃtikÃ, ¬aæsà ca siriæsapà ca ¬aæsasiriæsapÃ, tasmim ¬aæsasiriæsape sati, idaæ vuttaæ hoti: yo mahÃseÂÂhipuriso sÅte và uïhe và vÃtÃtape và ¬aæsasiriæsape và sati etehi sÅtÃdÅhi pÅÊiyamÃno pi etÃni c' eva sÅtÃdÅni khudaæ pipÃsa¤ cà 'ti sabbam p' etaæ parissayaæ abhibhuyya abhibhavitvà tiïaæ viya agaïetvà rattiædivaæ kasivanijjÃdÅsu c' eva dÃnasÅlÃdÅsu ca satataæ attano kammesu yutto attÃnaæ yojetvà vattati, kÃlÃbhata¤cà 'ti kasikÃlÃdisu kasiÃdÅni dhanapariccÃgasÅlarakkhaïadhammasavanÃdikÃlesu dhanapariccajanÃdibhedam diÂÂhadhammasamparÃyisukhÃvahaæ atthaæ na hÃpeti yuttapayuttakÃle karoti yeva so mayhaæ manÃpo tasmi¤ ca purise aham nivasÃmÅti, akkodhano ti adhivÃsanakhantiyà samannÃgato, mittavà ti kalyÃïamittehi samannÃgato, cÃgavà ti dhanapariccÃgayutto, saægÃhako ti mittasaægahÃamisasaægahadhammasaægahÃnaæ kÃrako, sakhilo ti muduvÃco, saïhavÃco ti maÂÂavacano, mahattapatto pi nivÃtavuttÅti mahantam ÂhÃnaæ vipulaæ issariyaæ patto pi yasena anuddhato nÅcavutti paï¬itÃnaæ ovÃdakaro hoti, tassÃhaæ pose ti tasmiæ ahaæ purise, vipulà bhavÃmÅti akhuddikà homi, so hi mahatiyà siriyà padaÂÂhÃnaæ, Æmi samuddassa yathÃpi vaïïan ti yathà nÃma samuddassa vaïïaæ olokentÃnaæ uparÆpari ÃgacchamÃnà Æmi vipulà khÃyati evam ahaæ tasmiæ puggale vipulà homÅti dÅpeti, ÃvÅ raho ti sammukhà ca parammukhà ca, saægahameva vatte ti etasmiæ mittÃdibhede puggale catubbidhaæ saægahaæ eva vatteti pavatteti, na vajjà ti yo ca kadÃci kismi¤ci pi kÃle pharusavacanaæ na vadeyya madhuravacano hoti, matassa jÅvassa cà 'ti tassÃhaæ puggalassa matassa pi jÅvantassa pi pattikà homi,


#<[page 264]>#
%<264          VI. ChanipÃta  1. AvÃriyavagga. (39.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  idhaloke pi paraloke pi tÃdisam eva bhajÃmÅti dasseti, etesaæ yo ti etesaæ sÅtÃbhibhavanÃdÅnaæ heÂÂhà vuttaguïÃnaæ yo puggalo ekaæ pi guïaæ pamajjati pamussati puna nÃnuyu¤jatÅti attho, kantÃsirÅ kantasiriæ kantaæ sirin ti tayo pÃÂhÃ, tesaæ vasena ayaæ atthayojanÃ: yo puggalo siriæ labhitvà kantà me siri bhariyaÂÂhÃne Âhità ti etesaæ a¤¤ataram guïam pamajjati yo và puggalo kantasiriæ piyasiriæ icchanto va etesaæ gunÃnaæ a¤¤ataraæ labhitvà pamajjati yo và puggalo siriæ labhitvà kantaæ manÃpaæ siriæ etesaæ guïÃnaæ a¤¤ataraæ pamajjatÅti, appapa¤¤o ti nippa¤¤o, taæ dittarÆpaæ visamaæ carantan ti taæ ahaæ dittasabhÃvaæ gabbitasabhÃvaæ kÃyaduccaritÃdibhedaæ visamaæ carantaæ sucijÃtiko manusso gÆthakÆpaæ viya dÆrato vivajjayÃmÅti, a¤¤o a¤¤assa kÃrako ti evaæ sante lakkhiæ và alakkhiæ và a¤¤o puriso a¤¤assa kÃrako nÃma n' atthi yo koci attanà lakkhiæ và alakkhiæ và karotÅti.
     Evaæ MahÃsatto Sirideviyà vacanaæ abhinanditvà "idaæ anucchiÂÂhaæ Ãsana¤ ca sayana¤ ca tuyhaæ yeva anucchavikaæ, nisÅda c' eva nippajja cÃ" ti Ãha. Sà tattha vasitvà paccÆsakÃle nikkhamitvà CÃtummahÃrÃjikadevalokaæ gantvà Anotattadahe paÂhamaæ nahÃyi. Tam pi sayanaæ SiridevatÃya paribhuttabhÃvena sirisayaæ nÃma jÃtaæ. SirisayanassÃyaæ vaæso. Iminà kÃraïena yÃv' ajjatanà sirÅsayanan ti vuccati.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà SiridevÅ Uppalavaïïà ahosi, SuciparivÃraseÂÂhi aham evÃ" 'ti. SirikÃlakaïïijÃtakaæ.


#<[page 265]>#
%<                          8. KukkuÂajÃtaka. (383.)               265>%

                      $<8. KukkuÂajÃtaka.>$
     Sucittapattacchadanà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ ukkaïÂhitabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Taæ bhikkhuæ Satthà "kasmà ukkaïÂhito sÅti" pucchitvà "ekaæ alaækataitthiæ disvà kilesavasena bhante" ti vutte "bhikkhu itthiyo nÃma va¤cetvà upalÃpetvà attano vasaæ gatakÃle vinÃsaæ pÃpanena biÊÃrÅ viya hontÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ara¤¤e kukkuÂayoniyaæ nibbattitvà anekasatakukkuÂaparivÃro ara¤¤e vasati. Tassa avidÆre ekà biÊÃrikÃpi vasati, sà Âhapetvà Bodhisattaæ sesakukkuÂe upÃyena va¤cetvà khÃdi. Bodhisatto tassà gahaïaæ na gacchati. Sà cintesi:
"ayaæ kukkuÂo ativiya saÂho amhÃka¤ ca saÂhabhÃvaæ upÃyakusalabhÃvaæ na jÃnÃti, imaæ mayà `bhariyà te bhavissÃmÅti' upalÃpetvà attano vasaæ ÃgatakÃle khÃdituæ vaÂÂatÅti" sà tena nisinnarukkhassa mÆlaæ gantvà vaïïabhÃsanapubbaÇgamÃya vÃcÃya taæ yÃcamÃnà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,1.8(=383).1: Sucittapattacchadana lambacÆlavihaÇgama
                    oroha dumasÃkhÃya, mudhà bhariyà bhavÃmi te ti. || Ja_VI:57 ||>@

     Tattha sucittapattacchadanà 'ti sucittehi pattehi katacchadana, mudhà ti vinà mÆlena ki¤ci gahetvÃ.
     Taæ {sutvÃ} Bodhisatto "imÃya mama sabba¤Ãtakà khÃditÃ, idÃni maæ upalÃpetvà khÃditukÃmÃ, uyyojessÃmi nan" ti cintetvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,1.8(=383).2: Catuppadà tvaæ kalyÃïi, dipad' Ãhaæ manorame,
                    migÅ pakkhÅ asa¤¤uttÃ, a¤¤aæ pariyesa sÃmikan ti. || Ja_VI:58 ||>@


#<[page 266]>#
%<266          VI. ChanipÃta.  1. AvÃriyavagga. (39.)>%
     Tattha migÅti biÊÃriæ sandhÃyÃha, asa¤¤uttà ti jayampatikà bhavituæ ayuttà asambandhà vÃ, n' atth' etesaæ Ådiso sambandho ti dÅpeti.
     Tato sà "ayaæ ativiya saÂho, yena kenaci upÃyena naæ va¤cetvà khÃdissÃmÅti" cintetvà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,1.8(=383).3: KomÃrikà te hessÃmi ma¤jukà piyabhÃïinÅ,
                    vinda maæ ariyena vedena, sÃvayà maæ yad icchasÅti. || Ja_VI:59 ||>@

     Tattha komÃrikà ti ahaæ ettakaæ kÃlaæ a¤¤aæ purisaæ na jÃnÃmi, tava komÃrikabhariyà bhavissÃmÅti vadati, ma¤jukà piyabhÃïinÅti tava madhurakathà piyabhÃïinÅ yeva bhavissÃmi, vinda man ti paÂilabha maæ, ariyena vedenà 'ti sundarena paÂilÃbhena, ahaæ hi ito pubbe purisasamphassaæ na jÃnÃmi tvam pi itthisamphassaæ, iti pakatiyà brahmacÃrÅ brahmacÃrÅnaæ mam niddosena lÃbhena labha, sÃvayà maæ yadicchasÅti atha me vacanaæ na saddahasi dvÃdasayojanÃya BÃrÃïasiyà bheri¤ carÃpetvà ayaæ me dÃsÅti sÃvaya, maæ attano dÃsiæ katvà gaïhà 'ti vadati.
     Tato Bodhisatto "imaæ tajjetvà palÃpetuæ vaÂÂatÅti" cintetvà catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,1.8(=383).4: SakuïakhÃdini lohitape cori kukkuÂapothini
                    na tvaæ ariyena vedena mamaæ bhattÃraæ icchasÅti. || Ja_VI:60 ||>@

     Tattha na tvaæ ariyenà 'ti tvaæ ariyena brahmacariyavÃsalÃbhena na maæ bhattÃraæ icchasi va¤cetvà pana khÃditukÃmÃsÅti taæ palÃpeti.
     Sà palÃpetvà gatà na puna oloketum pi visahi.

  @<Ja_VI,1.8(=383).5: Evam pi caturà nÃrÅ disvÃna pavaraæ naraæ
                    nenti saïhÃhi vÃcÃhi biÊÃrÅ viya kukkuÂaæ. || Ja_VI:61 ||>@

  @<Ja_VI,1.8(=383).6: Yo ve uppatitaæ atthaæ na khippam anubujjhati (= supra p.133.)
                    amittavasaæ anveti pacchà ca-m-anutappati. || Ja_VI:62 ||>@


#<[page 267]>#
%<                  9. DhammaddhajajÃtaka. (384.)                           267>%

  @<Ja_VI,1.8(=383).7: Yo ve uppatitaæ atthaæ khippam eva nibodhati
                    muccate sattusambÃdhà kukkuÂo va biÊÃriyà ti. || Ja_VI:63 ||>@

Imà abhisambuddhagÃthÃ.
     Tattha caturà ti cÃturiyena samannÃgatÃ, nÃrÅti itthiyo, nentÅti attano vasaæ upanenti, biÊÃrÅ viyà 'ti yathà sà biÊÃrÅ taæ kukkuÂaæ netuæ vÃyami evaæ a¤¤Ã nÃriyo nenti yeva, uppatitaæ atthan ti uppannaæ ki¤cid eva atthaæ, na anubujjhatÅti yathÃsabhÃvena na jÃnÃti, pacchà ca manutappatÅti pacchà ca anutappati, kukkuÂo và 'ti yathà so ¤Ãïena sampanno kukkuÂo biÊÃrito mutto evaæ sattusaæbÃdhato muccati.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi) Tadà kukkuÂarÃjà aham eva ahosin ti. KukkuÂajÃtakaæ.

                      $<9. DhammaddhajajÃtaka.>$
     Dhammaæ caratha ¤Ãtayo ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ kuhakaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Tadà hi Satthà "na bhikkhave ayaæ idÃn' eva pubbe pi kuhako yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto sakuïayoniyaæ nibbattitvà vayappatto sakuïasaæghaparivuto samuddamajjhe dÅpake vasi. Ath' ekacce KÃsiraÂÂhavÃsino vÃïijà disÃkÃkaæ gahetvà nÃvÃya samuddaæ pakkhandiæsu. Samuddamajjhe nÃvà bhijji. DisÃkÃko taæ dÅpakaæ gantvà cintesi: "ayaæ mahÃsakuïasaægho, mayà kuhakakammaæ katvà etesaæ aï¬akÃni c' eva chÃpake ca khÃdituæ vaÂÂatÅti" so otaritvà sakuïasaæghassa majjhe mukhaæ vivaritvà ekena pÃdena paÂhaviyaæ aÂÂhÃsi. "Ko nÃma tvaæ sÃmÅti" sakuïehi puÂÂho "ahaæ dhammiko nÃmÃ" 'ti Ãha.
"Kasmà pana ekapÃdena Âhito sÅti". "Mayà dutiye pÃde nikkhitte paÂhavi dhÃretuæ na sakkotÅti".


#<[page 268]>#
%<268          VI. ChanipÃta.  1. AvÃriyavagga. (39.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Atha kasmà mukhaæ vivaritvà tiÂÂhasÅti". "Mayaæ a¤¤aæ ÃhÃraæ na khÃdÃma, vÃtam eva pivÃmÃ" 'ti, eva¤ ca pana vatvà te sakuïe Ãmantetvà ovÃdaæ vo dassÃmi, taæ suïÃthÃ" 'ti tesaæ ovÃdavasena paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,1.9(=384).1: Dhammaæ caratha ¤Ãtayo, dhammaæ caratha, bhaddaæ vo,
                    dhammacÃrÅ sukhaæ seti asmiæ loke paramhi cà 'ti. || Ja_VI:64 ||>@

     Tattha dhammaæ carathà 'ti kÃyasucaritÃdibhedaæ dhammaæ karotha, ¤Ãtayo ti te Ãlapati, dhammaæ caratha bhaddaæ vo ti ekavÃraæ caritvà mà osakkatha puna carath' eva, bhaddaæ vo bhavissatÅti, sukhaæ setÅti desanÃsÅsam etaæ, dhammacÃrÅ pana sukhaæ tiÂÂhati gacchati nisÅdati sayati sabbiriyÃpathesu sukhito hotÅti dÅpeti.
     Sakuïà "ayaæ koha¤¤ena aï¬akÃni khÃdituæ evaæ vadatÅti" ajÃnitvà taæ vaïïentà dutiyaæ gÃtham Ãhaæsu:

  @<Ja_VI,1.9(=384).2: Bhaddako vat' ayaæ pakkhÅ dijo paramadhammiko,
                    ekapÃdena tiÂÂhanto dhammam evÃnusÃsatÅti. || Ja_VI:65 ||>@

     Tattha dhammamevà 'ti sabhÃvam eva anusÃsatÅti katheti.
     Sakuïà tassa dussÅlassa saddahitvà "tvaæ kira sÃmi a¤¤aæ gocaraæ na gaïhasi, vÃtam eva bhakkhesi, tena hi amhÃkaæ aï¬akÃni ca chÃpake ca olokeyyÃsÅti" vatvà gocarÃya gacchanti. So pÃpo tesaæ gatakÃle aï¬akÃni chÃpake ca kucchipÆraæ khÃditvà tesaæ ÃgamanakÃle upasanto hutvà mukhaæ vivaritvà ekena pÃdena tiÂÂhati. Sakuïà Ãgantvà puttake apassantà "ko nu kho khÃdatÅti" mahÃsaddena viravanti, "ayaæ kÃko dhammiko" ti tasmiæ Ãsaækamattam pi na karonti. Ath' ekadivasaæ MahÃsatto cintesi: "idha pubbe koci paripantho n' atthi, imassÃgatakÃlato paÂÂhÃya jÃto, imaæ pariggahetuæ vaÂÂatÅti" so sakuïehi saddhiæ gocarÃya gacchanto viya hutvà nivattitvà paÂicchannaÂÂhÃne aÂÂhÃsi.


#<[page 269]>#
%<                        9. DhammaddhajajÃtaka. (384.)          269>%
KÃko "gatà sakuïÃ" ti nirÃsaæko hutvà uÂÂhÃya gantvà aï¬akÃni ca chÃpake ca khÃditvà punÃgantvà mukhaæ {vivaritvÃ} ekena pÃdena aÂÂhÃsi. SakuïarÃjà sakuïesu Ãgatesu sabbe sannipÃtÃpetvà "ahaæ vo ajja puttakÃnaæ paripanthaæ parigaïhanto imaæ pÃpakÃkaæ khÃdantaæ addasaæ, atha naæ gaïhÃmÃ" 'ti sakuïasaæghaæ Ãnetvà samparivÃretvà "sace palÃyati gaïheyyÃtha nan" ti vatvà avasesagÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VI,1.9(=384).3: NÃssa sÅlaæ vijÃnÃtha, ana¤¤Ãya pasaæsatha,
                    bhutvà aï¬a¤ ca pota¤ ca dhammo dhammo ti bhÃsati. || Ja_VI:66 ||>@

  @<Ja_VI,1.9(=384).4: A¤¤aæ bhaïati vÃcÃya, a¤¤aæ kÃyena kubbati,
                    vÃcÃya no ca kÃyena na taæ dhammaæ adhiÂÂhito. || Ja_VI:67 ||>@

  @<Ja_VI,1.9(=384).5: VÃcÃya sakhilo manoviduggo
                    paÂicchanno kÆpasayo kaïhasappo
                    dhammadhajo gÃmanigamasÃdhu
                    bhaddako dujjÃno purisena bÃlisena. || Ja_VI:68 ||>@

  @<Ja_VI,1.9(=384).6: Imaæ tuï¬ehi pakkhehi pÃdà c' imaæ vipothatha,
                    chavaæ h' imaæ vinÃsetha, nÃyaæ saævÃsanÃraho ti. || Ja_VI:69 ||>@

     Tattha nÃssa sÅlan ti na assa sÅlaæ, ana¤¤Ãyà 'ti ajÃnitvà bhutvà ti khÃditvÃ, vÃcÃya no ca kÃyenà 'ti ayaæ hi vacanen' eva dhammaæ carati kÃyena pana na karoti, na taæ dhammaæ adhiÂÂhito ti tasmiæ jÃnitabbo yathÃyaæ dhammaæ bhaïati taæ na adhiÂÂhito tasmiæ dhamme na patiÂÂhito, vÃcÃya sakhilo ti vacanena mudu, manoviduggo ti manasà viduggo duppavesà visamo, paÂicchanno ti yasmiæ bile sayati tena channo, kÆpasayo ti bilÃsayo, dhammadhajo ti sucaritadhammaæ dhajaæ katvà vicaraïena dhammadhajo, gÃmanigamasÃdhÆ 'ti gÃmesu ca nigamesu ca sÃdhu, bhaddako ti sambhÃvito, dujjÃno ti ayaæ evarÆpo dussÅlo paÂicchannakammanto bÃlena a¤¤Ãïena purisena na sakkà jÃnituæ, pÃdà ciman ti attano pÃdena ca imaæ, vipothathà 'ti paharatha hanatha, chavan ti lÃmakaæ, nÃyan ti ayaæ amhehi saddhiæ ekasmiæ ÂhÃne saævÃsaæ na arahatÅti.


#<[page 270]>#
%<270        VI. ChanipÃta.  1. AvÃriyavagga. (39.)>%
     Eva¤ ca pana vatvà sakuïajeÂÂhako sayam eva laæghitvà tassa sÅse tuï¬ena pahari, avasesà tuï¬apÃdapakkhehi pahariæsu. So tatth' eva jÅvitakkhayaæ pÃpuïi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà kÃko kuhakabhikkhu ahosi, sakuïarÃjà aham evÃ" 'ti. DhammaddhajajÃtakaæ.

                      $<10. NandiyamigajÃtaka.>$
     Sace brÃhmaïa gacchesÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ mÃtiposakabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Taæ hi Satthà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu gihÅ posesÅti" pucchitvà "saccaæ bhante" ti "kin te hontÅti" "mÃtÃpitaro bhante" ti vutte "sÃdhu sÃdhu bhikkhu porÃïakapaï¬itÃnaæ vaæsaæ pÃlesi, porÃïakapaï¬ità hi tiracchÃnayoniyaæ nibbattivÃpi mÃtÃpitunnaæ jÅvitaæ adaæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte KosalaraÂÂhe SÃkete KosalarÃje rajjaæ kÃrente Bodhisatto migayoniyaæ nibbattitvà vayappatto Nandiyamigo nÃma hutvà sÅlÃcÃrasampanno mÃtÃpitaro poseti. Tadà KosalarÃjà migavittako hoti, manussÃnaæ kasikammÃdÅni kÃtuæ adatvà mahÃparivÃro devasikaæ migavaæ gacchati. Manussà sannipatitvà "ayyÃ, ayaæ rÃjà amhÃkaæ kammacchedaæ karoti, gharÃvÃso vinassati, yan nÆna mayaæ A¤janavanauyyÃnaæ parikkhipitvà dvÃraæ yojetvà pokkharaïiæ khaïitvà tiïÃni ropetvà daï¬amuggarÃdihatthà ara¤¤aæ pavisitvà gumbe paharantà mige nÅharitvà parivÃretvà gorÆpÃni viya vajaæ uyyÃnaæ pavesetvà dvÃraæ pidahitvà ra¤¤o ÃrocÃpetvà attano kammaæ kareyyÃmÃ" 'ti mantayiæsu. "Atth' eso upÃyo" ti sabbe ekacchandà hutvà uyyÃnaæ sajjetvà ara¤¤aæ pavisitvà yojanamattaÂÂhÃnaæ parikkhipiæsu.


#<[page 271]>#
%<                        10. NandiyamigajÃtaka. (385.)              271>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tasmiæ khaïe Nandiyo ekasmiæ khuddake gumbe mÃtÃpitaro gahetvà bhÆmiyaæ nipanno hoti. Manussà nÃnÃphalakÃvudhahatthà bÃhunà bÃhuæ pÅÊetvà taæ gumbaæ parikkhipiæsu. Ath' ekacce mige olokentà taæ gumbaæ pavisiæsu. Nandiyo te disvà "ajja mayà jÅvitaæ pariccajitvà mÃtÃpitunnaæ jÅvitaæ dÃtuæ vaÂÂatÅti" cintetvà uÂÂhÃya mÃtÃpitaro vanditvà "amma tÃta, ime manussà imaæ gumbaæ pavisitvà amhe tayo pi passissanti, tumhe eken' upÃyena jÅveyyÃtha, jÅvitaæ vo seyyo, ahaæ tumhÃkaæ jÅvitadÃnaæ datvà manussehi gumbapariyante Âhatvà gumbe pahaÂamatte yeva nikkhamissÃmi, atha te `imasmiæ khuddakagumbe eko yeva migo bhavissatÅti' ma¤¤amÃnà gumbaæ na pavisissanti, tumhe appamattà hothÃ" 'ti mÃtÃpitaro khamÃpetvà gamanasajjo aÂÂhÃsi. So manussehi gumbapariyante Âhatvà unnaditvà gumbe pahaÂamatte yeva tato nikkhami.
Te "eko v' ettha migo bhavissatÅti" gumbaæ na pavisiæsu.
Nandiyo gantvà migÃnaæ antaraæ pÃvisi. Manussà parivÃretvà sabbe mige uyyÃnaæ pavesetvà dvÃraæ thaketvà ra¤¤o Ãrocetvà sakaÂÂhÃnÃni agamiæsu. Tato paÂÂhÃya rÃjà sayam eva gantvà ekaæ migaæ vijjhitvà gahetvà và eti pesetvà và ÃharÃpesi. Migà vÃraæ Âhapayiæsu. PattavÃro migo ekamante tiÂÂhati. Taæ vijjhitvà gaïhanti. Nandiyo pokkharaïiyaæ pÃnÅyaæ pivati, tiïÃni khÃdati, vÃro pan' assa na tÃva pÃpuïÃti. Atha bahunnaæ divasÃnaæ accayena tassa mÃtÃpitaro taæ daÂÂhukÃmà hutvà "amhÃkaæ putto NandiyamigarÃjà nÃgabalo thÃmasampanno sace jÅvati avassaæ vatiæ laæghitvà amhÃkaæ dassanatthÃya Ãgamissati, sÃsanam assa pesessÃmÃ"


#<[page 272]>#
%<272          VI. ChanipÃta.  1. AvÃriyavagga. (39.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  'ti cintetvà maggasamÅpe Âhatvà ekaæ brÃhmaïaæ disvà "ayya kahaæ gacchasÅti" mÃnusikÃyà vÃcÃya pucchitvà "SÃketan" ti vutte puttassa sÃsanaæ pahiïantà paÂhamaæ gÃtham Ãhaæsu:

  @<Ja_VI,1.10(=385).1: Sace brÃhmaïa gacchasi SÃkete A¤janaævanaæ
                    vajjÃsi Nandiyaæ nÃma puttaæ asmÃkam orasaæ:
                    mÃtÃpità ca te vuddhÃ, te taæ icchanti passitun ti. || Ja_VI:70 ||>@

     Tass' attho: sace tvaæ brÃhmaïa SÃketaæ gacchasi SÃkete A¤janavanaæ nÃma uyyÃnaæ atthi, tattha amhÃkaæ putto Nandiyo nÃma migo, taæ vadeyyÃsi: mÃtÃpitaro te vuddhà te yÃva na maranti tÃva taæ passituæ icchantÅti.
     So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà SÃketaæ gantvà punadivase uyyÃnaæ pavisitvà "Nandiyamigo nÃma kataro" ti pucchi. Migo Ãgantvà tassa samÅpe Âhatvà "ahan" ti Ãha. BrÃhmaïo taæ atthaæ Ãrocesi. Nandiyo taæ sutvà "gaccheyy' Ãhaæ brÃhmaïa, vatiæ laæghitvÃpi no na gaccheyyaæ, mayà pana ra¤¤o santikà nivÃpapÃnabhojanaæ bhuttaæ, taæ me iïaÂÂhÃne Âhitaæ imesa¤ cÃpi migÃnaæ majjhe ciravuttho 'smi, tassa me ra¤¤o c' eva etesa¤ ca sotthibhÃvaæ akatvà attano balaæ adassetvà gamanaæ nÃma ayuttaæ, attano pana vÃre sampatte ahaæ etesaæ sotthibhÃvaæ katvà sukhito ÃgacchissÃmÅti" imaæ atthaæ pakÃsento dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VI,1.10(=385).2: Bhuttà mayà nivÃpà rÃjino pÃnabhojanaæ,
                    taæ rÃjapiï¬aæ avabhottuæ nÃhaæ brÃhmaïa-m-ussahe. || Ja_VI:71 ||>@

  @<Ja_VI,1.10(=385).3: OdahissÃm' ahaæ passaæ khurapÃïissa rÃjino,
                    tadÃhaæ sukhito mutto api passeyya mÃtaran ti. || Ja_VI:72 ||>@

     Tattha nivÃpà ti tesu tesu ÂhÃnesu nivuttà nivÃpÃ, pÃnabhojanan ti pÃnÅya¤ ca avasesatiïa¤ ca, taæ rÃjapiï¬an ti taæ ra¤¤o santikà saæka¬¬hitvà samodhÃnitaÂÂhena piï¬aæ, avabhottun ti dubbhuttaæ bhu¤jituæ,


#<[page 273]>#
%<                        10. NandiyamigajÃtaka. (385.)           273>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ra¤¤o hi kiccaæ anipphÃdento taæ avabhu¤jati nÃma, sv-Ãhaæ evaæ avabhottuæ na ussahÃmÅti vadÃmi, brÃhmaïamussahe ti c' ettha brÃhmaïà 'ti Ãlapanaæ, makÃro sandhivasena vutto, odahissÃmahaæ passaæ khurapÃïissa rÃjino ti ahaæ brÃhmaïa attano vÃre patte khurappaæ sannahitvà Ãgatassa ra¤¤o migayÆthato nikkhamitvà ekamante Âhatvà maæ vijjha maæ vijjha mahÃrÃjà 'ti vatvà attano mahÃphÃsukapassaæ odahissÃmi, sukhito mutto ti tadà ahaæ maraïabhayà mutto sukhito niddukkho ra¤¤Ã anu¤¤Ãto api nÃma mÃtaraæ passeyyan ti
     Taæ sutvà brÃhmaïo pakkÃmi. AparabhÃge tassa vÃradivase rÃjà mahantena parivÃrena uyyÃnaæ Ãga¤chi. MahÃsatto ekamante aÂÂhÃsi. RÃjà "migaæ vijjhissÃmÅti" khurappaæ sannahi. MahÃsatto yathà a¤¤e maraïabhayatajjità palÃyanti evaæ apalÃyitvà nibbhayo hutvà mettaæ purecÃrikaæ katvà mahÃphÃsukapassaæ odahitvà niccalo aÂÂhÃsi. RÃjà tassa mettÃnubhÃvena saraæ vissajjetuæ nÃsakkhi. MahÃsatto "kiæ mahÃrÃja saraæ na mu¤casi, mu¤cÃ" 'ti Ãha. "Na sakkomi migarÃjÃ" 'ti. "Tena hi guïavantÃnaæ guïaæ jÃna, mahÃrÃjà 'ti". Tadà rÃjà Bodhisatte pasÅditvà dhanuæ cha¬¬etvà "imaæ acittaæ kaliÇgarakaï¬am pi tava guïaæ jÃnÃti, sacittako manussabhÆto pi ahaæ na jÃnÃmi, mayhaæ khamatha, abhayaæ te dammÅti" Ãha. "MahÃrÃja, mayhaæ tÃva abhayaæ desi, ayaæ uyyÃne migagaïo kiæ karissatÅti". "Etassa pi dammÅti". Evaæ MahÃsatto NigrodhajÃtake vuttanayen' eva sabbesaæ ara¤¤e migÃnaæ ÃkÃsagatasakuïajalacaramacchÃnaæ abhayaæ dÃpetvà rÃjÃnaæ pa¤casu sÅlesu patiÂÂhÃpetvà "mahÃrÃja, ra¤¤Ã nÃma agatigamanaæ pahÃya dasarÃjadhamme akopentena dhammena samena rajjaæ kÃretuæ vaÂÂatÅti",


#<[page 274]>#
%<274          VI. ChanipÃta.  1. AvÃriyavagga. (39.)>%

  @<Ja_VI,1.10(=385).4: DÃnaæ sÅlaæ pariccÃgaæ ajjavaæ maddavaæ tapaæ
                    akkodhaæ avihiæsà ca khantÅ ca avirodhanaæ, || Ja_VI:73 ||>@

  @<Ja_VI,1.10(=385).5: Icc-ete kusale dhamme Âhite passÃmi attani,
                    tato me jÃyate pÅti somanassa¤ c' anappakan ti. || Ja_VI:74 ||>@

evaæ vutte rÃjadhamme gÃthÃbandhanen' eva desetvà katipÃhaæ ra¤¤o santike vasitvà nagare sabbasattÃnaæ abhayadÃnappakÃsanaæ suvaïïabheri¤ carÃpetvà "appamatto hohi mahÃrÃjÃ" 'ti vatvà mÃtÃpitunnaæ dassanatthÃya gato.

  @<Ja_VI,1.10(=385).6: MigarÃjà pure Ãsiæ Kosalassa niketave
                    Nandiyo nÃma nÃmena abhirÆpo catuppado. || Ja_VI:75 ||>@

  @<Ja_VI,1.10(=385).7: Taæ maæ vadhituæ Ãga¤chi dÃyasmiæ A¤janÃvane
                    dhanuæ adejjhaæ katvÃna usuæ sandhÃya Kosalo. || Ja_VI:76 ||>@

  @<Ja_VI,1.10(=385).8: TassÃhaæ odahiæ passaæ khurapÃïissa rÃjino,
                    tadÃhaæ sukhito mutto mÃtaraæ daÂÂhum Ãgato ti || Ja_VI:77 ||>@

imà abhisambuddhagÃthà honti.
     Tattha Kosalassa niketave ti Kosalara¤¤o niketave vasanaÂÂhÃne, tassa santike ara¤¤asmin ti attho, dÃyasmin ti migÃnaæ vasanatthÃya dinne uyyÃne, adejjhaæ katvÃnà 'ti jiyÃya saddhiæ ekato katvÃ, Ãropetvà ti attho, sandhÃyà 'ti sandahitvà yojetvÃ, odahin ti o¬¬esiæ, mÃtaraæ daÂÂhumÃgato ti desanÃsÅsaæ etaæ, ra¤¤o dhammaæ desetvà sabbasattÃnaæ abhayatthÃya suvaïïabheri¤ carÃpetvà mÃtÃpitaro daÂÂhuæ Ãgato 'smÅti attho.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne mÃtuposakabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà mÃtÃpitaro mahÃrÃjakulÃni ahesuæ, brÃhmaïo SÃriputto, rÃjà ùnando, migarÃjà aham evÃ" 'ti. NandiyamigajÃtakaæ. AvÃriyavaggo paÂhamo.


#<[page 275]>#
%<                  1. KharaputtajÃtaka. (386.)              275>%

                        2. SENAKAVAGGA.

                      $<1. KharaputtajÃtaka.>$
     Saccaæ kirevamÃhaæsÆ 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto purÃïadutiyikapalobhanaæ Ãrabbha kathesi. Taæ hi bhikkhuæ Satthà "saccaæ kira tvaæ ukkaïÂhito" 'ti pucchitvà "Ãma bhante" ti "kena ukkaïÂhÃpito sÅti" "purÃïadutiyikÃyÃ" 'ti vutte "bhikkhu, ayaæ te itthi anatthakÃrikÃ, pubbe pi tvaæ imaæ nissÃya aggiæ pavisitvà maranto paï¬ite nissÃya jÅvitaæ labhÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Senake nÃma ra¤¤e rajjaæ kÃrente Bodhisatto Sakkattaæ kÃresi. Tadà Senakassa ra¤¤o ekena nÃgarÃjena saddhiæ mittabhÃvo hoti. So kira nÃgarÃjà nÃgabhavanà nikkhamitvà thale gocaraæ gaïhanto carati.
Atha naæ gÃmadÃrakà disvà "sappo ayan" ti le¬¬uÃdÅhi pahariæsu. RÃjà uyyÃnakÅÊikaæ gacchanto disvà "kiæ ete dÃrakà {karontÅti}" pucchitvà "ekaæ sappaæ paharantÅti" sutvà "paharituæ mà detha, palÃpetha ne" ti palÃpesi. NÃgarÃjà jÅvitaæ labhitvà nÃgabhavanaæ gantvà bahÆni ratanÃni ÃdÃya a¬¬harattasamaye ra¤¤o sayanigharaæ pavisitvà tÃni ratanÃni datvà "mayà tumhe nissÃya jÅvitaæ laddhan" ti ra¤¤Ã saddhiæ mittabhÃvaæ katvà punappunaæ gantvà rÃjÃnaæ passati. So attano nÃgamÃïavikÃsu ekaæ kÃmesu atittaæ nÃgamÃïavikaæ rakkhanatthÃya ra¤¤o santike Âhapesi "yadà etaæ na passasi tadà imaæ mantaæ parivatteyyÃsÅti" c' assa ekaæ mantaæ adÃsi. So ekadivasaæ uyyÃnaæ gantvà nÃgamÃïavikÃya saddhiæ pokkharaïiyaæ udakakÅÊaæ kÅÊi. NÃgamÃïavikà ekaæ udakasappaæ disvà attabhÃvaæ vijahitvà tena saddhiæ asaddhammaæ patisevi. RÃjà taæ apassanto "kahaæ nu kho gatÃ"


#<[page 276]>#
%<276            VI. ChanipÃta.  2. Senakavagga. (40.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ti mantaæ parivattetvà anÃcÃraæ karontiæ disvà veÊupesikÃya pahari. Sà kujjhitvà tato nÃgabhavanaæ gantvà "kasmà ÃgatÃsÅti" puÂÂhà "tumhÃkaæ sahÃyo maæ attano vacanaæ agaïhantiæ piÂÂhiyaæ paharÅti" pahÃraæ dassesi. NÃgarÃjà tattato ajÃnitvà va cattÃro nÃgamÃïavake Ãmantetvà "gacchatha, Senakassa sayanigharaæ pavisitvà nÃsÃvÃtena taæ bhusaæ viya viddhaæsethÃ" 'ti pesesi. Te gantvà ra¤¤o sirisayane nipannakÃle gabbhaæ pavisiæsu. Tesaæ pavisanavelÃyam eva rÃjà {deviæ} Ãha: "jÃnÃsi nu kho bhadde nÃgamÃïavikÃya gataÂÂhÃnan" ti. "Na jÃnÃmi devÃ" 'ti. "Ajja sà amhÃkaæ pokkharaïiyaæ kÅÊanakÃle attabhÃvaæ vijahitvà ekena udakasappena saddhiæ anÃcÃraæ akÃsi, atha naæ ahaæ `evaæ mà karÅti' sikkhÃpanatthÃya viÊupesikÃya pahariæ, `nÃgabhavanaæ gantvà sahÃyassa me a¤¤aæ ki¤ci kathetvà mettiæ bhindeyyÃ' 'ti me bhayaæ uppajjatÅti". Taæ sutvà nÃgamÃïavakà tato va {nivattitvÃ} nÃgabhavanaæ gantvà nÃgarÃjassa tam atthaæ Ãrocesuæ. So saævegappatto hutvà taæ khaïaæ ¤eva ra¤¤o sayanigharaæ Ãgantvà tam atthaæ Ãcikkhitvà khamÃpetvà "idaæ me daï¬akamman" ti sabbarÆtajÃnanamantaæ datvà "ayaæ mahÃrÃja anagghamanto, sace imaæ mantaæ a¤¤assa dadeyyÃsi datvà va aggiæ pavisitvà mareyyÃsÅti" Ãha. RÃjà "sÃdhÆ" ti sampaÂicchi. So tato paÂÂhÃya pipÅlikÃnam pi saddaæ jÃnÃti. Tass' ekadivasaæ mahÃtale nisÅditvà madhuphÃïitehi khÃdanÅyaæ khÃdantassa ekaæ madhubindu¤ ca phÃïitabindu¤ ca pÆvakhaï¬a¤ ca bhÆmiyaæ pati. Ekà pipÅlikà taæ disvà "ra¤¤o mahÃtale madhucÃÂi bhinnÃ, phÃïitasakaÂaæ pÆvasakaÂaæ nikkujjitaæ,


#<[page 277]>#
%<              1. KharaputtajÃtaka. (386.)             277>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  madhuphÃïitapÆve khÃdathÃ" 'ti viravantÅ carati. RÃjà tassa ravaæ sutvà hasi. Ra¤¤o samÅpe Âhità devÅ "kin nu kho disvà rÃjà hasÅti" citesi. Tasmiæ khÃdanÅyaæ khÃditvà nahÃtvà pallaæke nisinne ekaæ makkhikaæ sÃmiko "ehi bhadde, kilesaratiyà ramÃmÃ" 'ti Ãha.
Atha naæ sà "adhivÃsehi tÃva sÃmi, idÃni ra¤¤o gandhe Ãharissanti, tassa vilimpantassa pÃdamÆle gandhacuïïaæ patissati, ahaæ tattha vasitvà sugandhà bhavissÃmi, tato ra¤¤o piÂÂhiyaæ nipajjitvà ramissÃmÃ" 'ti Ãha. RÃjà tam pi saddaæ sutvà hasi. DevÅ "kin nu kho disvà hasÅti" puna cintesi.
Puna ra¤¤o sÃyamÃsaæ bhu¤jantassa ekaæ sitthaæ bhÆmiyaæ pati. PipÅlikà "rÃjakule bhattasakaÂaæ bhaggaæ, bhattaæ bhu¤jantà n' atthÅti" viraviæsu. Taæ sutvà rÃjà puna pi hasi. DevÅ suvaïïakaÂacchuæ gahetvà rÃjÃnaæ parivisantÅ "maæ nu kho disvà rÃjà hasÅti" parivitakkesi. Sà ra¤¤Ã saddhiæ sayanaæ Ãruyha nipannakÃle "kiækÃraïà deva hasÅti" pucchi. So "kiæ te mama hasitakÃraïenÃ" 'ti vatvà punappuna nibaddho kathesi. Atha naæ sà "tumhÃkaæ jÃnanamantaæ mayhaæ dethÃ" 'ti vatvà "na sakkà dÃtun" ti paÂikhittà ti puna nibandhi. RÃjà "sac' Ãhaæ imaæ mantaæ tuyhaæ dassÃmi marissÃmÅti" Ãha. "Maranto pi mayhaæ dehi yevÃ" 'ti. RÃjà mÃtugÃmavasiko hutvà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà "imissà mantaæ datvà aggiæ pavisissÃmÅti" rathena uyyÃnaæ pÃyÃsi. Tasmiæ khaïe Sakko devarÃjà lokaæ olokento imaæ kÃraïaæ disvà "ayaæ bÃlarÃjà mÃtugÃmaæ nissÃya `aggiæ pavisissÃmÅti' gacchati, jÅvitadÃnam assa dassÃmÅti" Sujaæ asuraka¤¤aæ ÃdÃya BÃrÃïasiæ Ãgantvà taæ ajikaæ katvà attanà ajo hutvÃ


#<[page 278]>#
%<278           VI. ChanipÃta.  2. Senakavagga. (40.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "mahÃjano mà passÅti" adhiÂÂhÃya ra¤¤o rathassa purato ahosi. Taæ rÃjà c' eva rathe yuttasindhavà ca passanti, a¤¤o koci na passati. So kathÃsamuÂÂhÃpanatthaæ ajikÃya saddhiæ methunadhammaæ patisevanto viya ahosi. Tam eko rathe yuttasindhavo disvà "samma aja mayaæ pubbe `ajà kira bÃlà ahirikÃ' ti assumha na passimha, tvaæ kira raho paÂicchannaÂÂhÃne kattabbaæ anÃcÃraæ amhÃkaæ ettakÃnaæ passantÃnaæ ¤eva karosi na lajjasi, taæ no pubbe sutaæ iminà diÂÂhena sametÅti" vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:
  @<Ja_VI,2.1(=386).1: Saccaæ kir' evam Ãhaæsu bhastaæ bÃlo ti paï¬itÃ,
                    passa: bÃlo rahokammaæ Ãvikubbaæ na bujjhatÅti. || Ja_VI:78 ||>@

     Tattha bhastan ti ajaæ, paï¬ità ti ¤Ãïasampannà taæ bÃlo ti vadantà saccaæ kira vadanti, passà 'ti Ãlapanaæ, passathà 'ti attho, na bujjhatÅti evaæ kÃtuæ na yuttan ti na jÃnÃti.
     Taæ sutvà ajo dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VI,2.1(=386).2: Tvaæ ca kho samma bÃlo si, kharaputta vijÃnahi:
                    rajjuyÃsi parikkhitto vaækoÂÂho ohitomukho. || Ja_VI:79 ||>@

  @<Ja_VI,2.1(=386).3: Aparam pi samma te balyaæ yo mutto na palÃyasi,
                    so ca bÃlÃtaro samma yaæ tvaæ vahasi Senakan ti. || Ja_VI:80 ||>@

     Tattha tva¤ ca kho sammà 'ti samma sindhava mayÃpi kho tvaæ bÃlataro, kharaputtà 'ti so kira gadrabhassa jÃtako, tena taæ evaæ Ãha, vijÃnahÅti aham eva bÃlo ti jÃna, parikkhitto ti yugena saddhiæ gÅvÃya parikkhitto, vaækoÂÂho ti vaækaoÂÂho, ohitomukho ti mukhabandhakena Âhapitamukho, yo mutto na palÃyasÅti yo tvaæ rathato mutto samÃno muttakÃle palÃyitvà ara¤¤aæ na pavisasi, taæ te apalÃyanaæ aparam pi bÃlyaæ,


#<[page 279]>#
%<                 1. KharaputtajÃtaka. (386.)           279>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so ca bÃlataro ti yaæ tvam Senakaæ vahasi so Senako tayÃpi bÃlataro.
     RÃjà tesaæ ubhinnaæ pi kathaæ jÃnÃti, tasmà taæ suïanto sanikaæ rathaæ pesesi. Gadrabho pi 'ssa kathaæ sutvà puna catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,2.1(=386).4: Yan nu samma ahaæ bÃlo ajarÃja vijÃnahi,
                    atha kena Senako bÃlo taæ me akkhÃhi pucchito ti. || Ja_VI:81 ||>@

     Tattha yan ti karaïatthe paccattavacanaæ, nÆ 'ti tÃvatthe nipÃto, idaæ vuttaæ hoti: samma ajarÃja yena tÃva tiracchÃnagatatthena kÃraïena ahaæ bÃlo taæ tvaæ kÃraïaæ jÃnÃsi, sakkà etaæ tayà ¤Ãtuæ, ahaæ tiracchÃnagatattà va bÃlo, tasmà kharaputtà 'ti Ãdini vadanto suÂÂhu vadasi, ayaæ pana Senako rÃjà kena kÃraïena bÃlo, tam me kÃraïaæ pucchito akkhÃhÅti.
     Taæ Ãcikkhanto ajo pa¤camaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,2.1(=386).5: Uttamatthaæ labhitvÃna bhariyà yo padassati
                    tena jahissat' attÃnaæ sà c' ev' assa na hessatÅti. || Ja_VI:82 ||>@

     Tattha uttamatthan ti sabbarÆtajÃnanamantaæ, tenà 'ti tena tassà mantappadÃnasaækhÃtena kÃraïena taæ datvà aggiæ pavisanto attÃna¤ ca jahissati sà c' assa bhariyà na bhavissati, tasmà esa tayÃpi bÃlataro yo laddhaæ yasaæ rakkhituæ na sakkotÅti.
     RÃjà tassa vacanaæ sutvà "ajarÃja amhÃkaæ sotthiæ karonto pi tvaæ ¤eva karissasi, kathehi tÃva no kattabbayuttan" ti Ãha. Atha naæ ajarÃjà "mahÃrÃja imesaæ sattÃnaæ attanà a¤¤o piyataro nÃma n' atthi, ekaæ piyabhaï¬am nissÃya attÃnaæ nÃsetuæ laddhaæ yasaæ pahÃtuæ na vaÂÂatÅti" vatvà chaÂÂhamaæ gÃtham Ãha:


#<[page 280]>#
%<280           VI. ChanipÃta.  2. Senakavagga. (40.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 

  @<Ja_VI,2.1(=386).6: Na ve `piyaæ me' ti janinda tÃdiso
                    attaæ niraækatvà piyÃni sevati,
                    attà va seyyo paramà va seyyo
                    labbhà piyà ocitatthena pacchà ti. || Ja_VI:83 ||>@

     Tattha piyaæ me ti piyaæ me ti ayam eva và pÃÂho, idaæ vuttaæ hoti: janinda tÃdiso tumhÃdiso yasamahante Âhito puggalo ekaæ piyabhaï¬aæ nissÃya idaæ piyaæ me ti attaæ niraækatvà attÃnaæ cha¬¬etvà tÃni piyÃni na sevat' eva, kiækÃraïÃ: attà va seyyo paramà va seyyo ti yasmà sataguïena sahassaguïena attà va seyyo varo uttamo, kuto: paramà va seyyo, paramà uttamÃpi a¤¤asmà piyabhaï¬Ã ti attho, ettha hi vakÃro pikÃratthe nipÃto ti daÂÂhabbo, labbhà piyà ocitatthena pacchà ti ocitatthena hi va¬¬hitatthena yasappattena purisena pacchÃpi nÃma sakkà laddhuæ, tasmà kÃraïà attà na nÃsetabbo ti.
     Evaæ MahÃsatto ra¤¤o ovÃdaæ adÃsi. RÃjà tussitvà "ajarÃja kuto Ãgato sÅti" pucchi. "Sakko ahaæ mahÃrÃja, tava anukampÃya taæ maraïà mocetuæ Ãgato 'mhÅti. "DevarÃja ahaæ `etissà mantaæ dassÃmÅti' avacaæ, idÃni kiæ karomÅti". "TumhÃkaæ ubhinnam pi vinÃsena kiccaæ n' atthi, `sippassa upacÃro' ti vatvà etaæ katipayehi pahÃrehi paharÃpehi, iminà upÃyena na gaïhissatÅti". RÃjà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. MahÃsatto ra¤¤o ovÃdaæ datvà sakaÂÂhÃnam eva gato. RÃjà uyyÃnaæ gantvà deviæ pakkosÃpetvà Ãha "gaïhissasi bhadde mantan" ti. "ùma devÃ" 'ti. "Tena hi upacÃraæ karohÅti". "Ko upacÃro" ti. "PiÂÂhiyaæ pahÃrasate patamÃne saddaæ kÃtuæ na vaÂÂatÅti".


#<[page 281]>#
%<                 2. SÆcijÃtaka. (387.)          281>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Sà mantalobhena "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. RÃjà ceÂake kasà gÃhÃpetvà ubhosu passesu paharÃpesi. Sà dve tayo pahÃre adhivÃsetvà tatoparaæ "na me manten' attho" ti viravi. Atha naæ rÃjà "tvaæ maæ mÃretvà mantaæ gaïhitukÃmÃ" ti piÂÂhiæ niccammaæ kÃretvà vissajjÃpesi. Sà tato paÂÂhÃya pana kathetuæ nÃsakkhi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà rÃjà ukkaïÂhitabhikkhu ahosi, devÅ purÃïadÆtiyikÃ, asso SÃriputto, Sakko aham evÃ" 'ti. KharaputtajÃtakaæ.

                      $<2. SÆcijÃtaka.>$
     Akakkasan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto pa¤¤ÃpÃramiæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ MahÃummagge Ãvibhavissati.
Tadà pana Satthà bhikkhÆ Ãmantetvà "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi TathÃgato pa¤¤avà upÃyakusalo yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto KÃsiraÂÂhe kammÃrakule nibbattitvà vayappatto pariyodÃtasippo ahosi. MÃtÃpitaro pan' assa daliddÃ. Tesaæ gÃmato avidÆre a¤¤o sahassakuÂiko kammÃragÃmo. Tattha kammÃrasahassassa jeÂÂhakakammÃro rÃjavallabho a¬¬ho mahaddhano. Tass' ekà dhÅtà ahosi uttamarÆpadharà devaccharÃpaÂibhÃgà JanapadakalyÃïilakkhaïehi samannÃgatÃ. SÃmantagÃmesu manussà vÃsÅpharasuphÃlapÃcanÃdikÃrÃpanatthÃya taæ gÃmaæ gantvà yebhuyyena taæ kumÃrikaæ passanti. Te attano attano gÃme gantvà nisinnaÂÂhÃnÃdisu tassà rÆpaæ vaïïenti.


#<[page 282]>#
%<282           VI. ChanipÃta.  2. Senakavagga. (40.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Bodhisatto taæ sutvà savanasaæsaggena bandhitvà "pÃdaparicÃrikaæ taæ karissÃmÅti" uttamajÃtikaæ ayaæ gahetvà ekaæ sukhumaæ ghanaæ sÆciæ katvà pÃse vijjhitvà odake opilÃpetvà aparam pi tathÃrÆpam eva tassà kosakaæ katvà pÃse vijjhi, iminà niyÃmena tassà sattakose akÃsi, kathaæ akÃsÅti na vattabbaæ, BodhisattÃnaæ hi ¤ÃïamahantatÃya kÃraïaæ ijjhati. So taæ sÆciæ nÃÊikÃya pakkhipitvà ovaÂÂikÃya katvà taæ gÃmaæ gantvà kammÃrajeÂÂhakassa vasanavÅthiæ pucchitvà tattha gantvà dvÃre Âhatvà "ko mama hatthato evarÆpaæ nÃma sÆciæ mÆlena kiïituæ icchatÅti" sÆciæ vaïïento jeÂÂhakakammÃragharasamÅpe Âhatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,2.2(=387).1: Akakkasaæ apharusaæ kharadhotaæ supÃsiyaæ
                    sukhumaæ tikhiïagga¤ ca ko sÆciæ ketum icchatÅti. || Ja_VI:84 ||>@

     Tass' attho: paÂalassa và tilakassa và odhino và abhÃvena akakkasaæ, vaÂÂatÃya apharusaæ, kharena arena pÃsÃïena dhotattà kharadhotaæ, sundarena suviddhena pÃsena samannÃgatattà supÃsiyam, saïhatÃya sukhumaæ, aggassa tikhiïatÃya tikhiïaggaæ sÆciæ mama hatthato mÆlaæ datvà ko kiïitum icchatÅti.
     Eva¤ ca pana vatvà puna pi taæ vaïïento dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,2.2(=387).2: Sumajja¤ ca supÃsa¤ ca anupubbaæ suvaÂÂitaæ
                    ghanaghÃtimaæ paÂitthaddhaæ ko sÆciæ ketum icchatÅti. || Ja_VI:85 ||>@

     Tattha sumajjan ti kuruvindakacuïïena suÂÂhu majjitaæ, supÃsan ti saïhena pÃsavedhakena viddhattà sundarapÃsaæ, ghanaghÃtiman ti yà ghÃtiyamÃnà adhikaraïiæ anupavisati ayaæ ghanaghÃtimà ti vuccati, tÃdisà ti attho, paÂitthaddhan ti amudukaæ.


#<[page 283]>#
%<                        2. SÆcijÃtaka. (387.)                283>%
     Tasmiæ khaïe sà kumÃrikà bhuttapÃtarÃsaæ pitaraæ darathapaÂippassambhanatthaæ cullasayanake nipannaæ tÃlavaïÂena vÅjayamÃnà Bodhisattassa madhurasaddaæ sutvà allapiï¬amaæsena hadaye pahaÂà viya ghaÂasahassena nibbÃpitadarathà viya hutvà "ko nu kho esa madhurena saddena kammÃrÃnaæ vasanagÃme sÆciæ vikkiïÃti, kena nu kho kammena Ãgato, jÃnissÃmi nan" ti tÃlavaïÂaæ Âhapetvà gehà nikkhamma bahi Ãlindake Âhatvà tena saddhiæ kathesi. BodhisattÃnaæ patthitaæ nÃma samijjhati, so hi tassà yev' atthÃya taæ gÃmaæ Ãgato. Sà yeva tena saddhiæ kathentÅ "mÃïava sakalaraÂÂhavÃsino sÆciÃdÅnaæ atthÃya imaæ gÃmaæ Ãgacchanti, tvaæ bÃlatÃya kammÃragÃme sÆcÅ vikketum icchasi, sace pi divasaæ sÆciyà vaïïaæ bhÃsissasi na te koci hatthato sÆciæ gaïhissati, sace mÆlaæ laddhum icchasi a¤¤aæ gÃmaæ yÃhÅti" vatvà dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VI,2.2(=387).3: Ito dÃni patÃyanti sÆciyo balisÃni ca,
                    ko 'yaæ kammÃragÃmasmiæ sÆcÅ vikketum icchati. || Ja_VI:86 ||>@

  @<Ja_VI,2.2(=387).4: Ito satthÃni gacchanti kammantà vividhà puthÆ,
                    ko 'yaæ kammÃragÃmasmiæ sÆcÅ vikketum arahatÅti. || Ja_VI:87 ||>@

     Tattha ito dÃnÅti imasmiæ raÂÂhe idÃni sÆciyo balisÃni ca a¤¤ani ca upakaraïÃni imamhà kammÃragÃmà patÃyanti nikkhamanti, taæ taæ disaæ pattharantà nigacchanti, ko yan ti evaæ sante ko ayaæ imasmiæ kammÃragÃme sÆciæ vikkiïituæ icchati, satthÃnÅti BÃrÃïasiæ gacchantÃni nÃnappakÃrÃni satthÃni ito va gacchanti, vividhà puthÆ ti nÃnappakÃrakà bahukammantÃpi sakalaraÂÂhavÃsÅnaæ ito gahitaupakaraïeh' eva pavattanti
     Bodhisatto tassà vacanaæ sutvà "bhadde tvaæ ajÃnantÅ a¤¤Ãïena evaæ vadasÅti" vatvà dve gÃthà abhÃsi:


#<[page 284]>#
%<284           VI. ChanipÃta.  2. Senakavagga. (40.)>%

  @<Ja_VI,2.2(=387).5: SÆciæ kammÃragÃmasmiæ vikketabbà pajÃnatÃ,
                    Ãcariyà va sa¤jÃnanti kammaæ sukatadukkataæ. || Ja_VI:88 ||>@

  @<Ja_VI,2.2(=387).6: Ima¤ ca te pità bhadde sÆciæ ja¤¤Ã mayà kataæ
                    tayà ca maæ nimanteyya ya¤ c' atth' a¤¤aæ ghare dhanan ti. || Ja_VI:89 ||>@

     Tattha sÆcin ti vibhattivipallÃso kato, idaæ vuttaæ hoti: sÆci nÃma pajÃnatà paï¬itena purisena kammÃragÃmasmiæ yeva vikketabbÃ, kiækÃraïà Ãcariyà sa¤jÃnanti kammaæ sukatadukkataæ, tassa tassa hi sippassa Ãcariyà va tasmiæ tasmiæ sippe sukatadukkataæ kammaæ jÃnanti, sv-Ãhaæ kammÃrakammaæ ajÃnantÃnaæ gahapatikÃnaæ gÃmaæ gantvà mama sÆciyà sukatadukkatabhÃvaæ kathaæ jÃnÃpessÃmi, imasmiæ pana gÃme mama balaæ jÃnÃpessÃmÅti, evaæ Bodhisatto imÃya gÃthÃya attano balaæ vaïïesi, tayà ca maæ nimanteyyà 'ti bhadde sace tava pità imaæ mayà kataæ sÆciæ Ådisà và esà evaæ và katà ti jÃneyya imaæ te dhÅtaraæ pÃdaparicÃrikaæ dammi gaïhÃhi tan ti evaæ tayà ca maæ nimanteyya ya¤cattha¤¤aæ ghare dhanaæ ya¤ ca a¤¤aæ savi¤¤Ãïakaæ và avi¤¤Ãïakaæ và ghare dhanaæ atthi tena maæ nimanteyya, ya¤cassa¤¤an ti pi pÃtho, ya¤ ca assa ghare a¤¤aæ dhanaæ atthÅti attho.
     KammÃrajeÂÂhako sabbaæ tesaæ kathaæ sutvà "ammÃ" 'ti dhÅtaraæ pakkositvà "kena saddhiæ sallapasÅti" pucchi. "TÃta, eko manusso sÆciæ vikkiïÃti, tena saddhin" ti. "Tena hi pakkosÃhi nan" ti. Sà gantvà pakkosi.
Bodhisatto kammÃrajeÂÂhakaæ vanditvà aÂÂhasi. Atha naæ "kataragÃmavÃsiko sÅti" pucchi. "Ahaæ asukagÃmavÃsÅ asukakammÃrassa putto" ti. "Kasmà idhÃgato sÅti". "SÆcivikkayatthÃyÃ" 'ti. "ùhara, sÆciæ te passÃmÃ" 'ti.


#<[page 285]>#
%<                  2. SÆcijÃtaka. (387.)            285>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Bodhisatto attano guïaæ sabbesaæ majjhe pakÃsetukÃmo "nanu ekakÃnaæ olokitato sabbesaæ majjhe olokitaæ varan" ti Ãha. So "sÃdhu tÃtÃ" 'ti sabbe kammÃre sannipÃtetvà tehi parivuto "Ãhara tÃta sÆcin" ti Ãha.
"ùcariya ekaæ adhikaraïi¤ ca udakapuïïa¤ ca kaæsathÃlaæ ÃharÃpethÃ" 'ti. So ÃharÃpesi. Bodhisatto ovaÂÂikato sÆcinÃÊikaæ nÅharitvà adÃsi. KammÃrajeÂÂhako tato sÆciæ nÅharitvà "ayaæ tÃta sÆcÅti" pucchi. NÃyaæ sÆci, kosako eso" ti. So upadhÃrento n' ev' antaæ na koÂiæ addasa.
Bodhisatto ÃharÃpetvà nakhena kosakaæ apanetvà "ayaæ sÆci, ayaæ kosako" ti mahÃjanassa dassetvà sÆciæ Ãcariyassa hatthe kosakaæ pÃdamÆle Âhapesi. Puna tena "ayaæ ma¤¤e sÆcÅti" vutto "ayam pi sÆcikosako yevÃ" 'ti vatvà nakhena paharanto paÂipÃÂiyà cha kosake kammÃrajeÂÂhakassa pÃdamÆle Âhapetvà "ayaæ sÆcÅti" tassa hatthe Âhapesi.
KammÃrasahassaæ aÇguliyo poÂhesi, celukkhepà pavattiæsu. Atha naæ kammÃrajeÂÂhako "tÃta imÃya sÆciyà kiæ balan" ti pucchi. "ùcariya balavapurisena adhikaraïiæ ukkhipÃpetvà adhikaraïiyà heÂÂhà udakapÃtiæ ÂhapÃpetvà adhikaraïiyà majjhe imaæ sÆciæ paharathÃ" 'ti. so tathà kÃretvà adhikaraïimajjhe sÆciæ aggena pahari. Sà adhikaraïÅ nibbijjhitvà udakapiÂÂhe kesaggamattam pi uddhaæ và adho và ahutvà tiriyaæ patiÂÂhÃsi. SabbakammÃrà "amhehi ettakaæ kÃlam `kammÃrà nÃma edisà hontÅti' sutivasenÃpi na sutapubban" ti aÇguliyo poÂhetvà celukkhepasahassaæ pavattayiæsu.


#<[page 286]>#
%<286           VI. ChanipÃta.  2. Senakavagga. (40.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  KammÃrajeÂÂhako dhÅtaraæ pakkositvà tasmiæ ¤eva parisamajjhe "ayaæ kumarikà tuyham eva anucchavikÃ" ti udakaæ pÃtetvà adÃsi. So aparabhÃge kammÃrajeÂÂhakass' accayena tasmiæ gÃme kammÃrajeÂÂhako Ãsi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "KammÃradhÅtà RÃhulamÃtà ahosi, paï¬itakammÃraputto aham evÃ" 'ti. SÆcijÃtÃkaæ.

                      $<3. Tuï¬ilajÃtaka.>$
     Nava chandake ti, Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ maraïabhÅrukabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. So kira SÃvatthivÃsi-kulaputto sÃsane pabbajitvà maraïabhÅruko ahosi, appamattakaæ pi sÃkhÃcalanaæ daï¬akapatanaæ sakuïacatuppadasaddaæ và a¤¤aæ và tathÃrÆpaæ sutvà maraïabhayatajjito hutvà kucchiyaæ viddhasaso viya kampanto vicarati. BhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso asukabhikkhu kira maraïabhÅruko appamattakam pi saddaæ sutvÃpi kampamÃno palÃyati, imesa¤ ca sattÃnaæ maraïam eva dhuvaæ jÅvitaæ addhuvaæ, nanu nÃma tad eva yoniso manasikÃtabban" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte taæ bhikkhuæ pakkosÃpetvà "saccaæ kira tvaæ maraïabhÅruko" ti "Ãma bhante" ti tena paÂi¤¤Ãto "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' esa maraïabhÅruko yevÃ" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto sÆkariyà kucchismiæ paÂisandhiæ gaïhi.
SÆkarÅ pariïatagabbhà dve putte vijÃyi. Sà ekadivasaæ te gahetvà ekasmiæ ÃvÃÂe nipajji. Ath' ekà BÃrÃïasidvÃragÃmavÃsinÅ mahallikà kappÃsakhettato pacchipÆraæ kappÃsaæ ÃdÃya yaÂÂhiyà bhÆmiæ ÃkoÂentÅ Ãga¤chi.


#<[page 287]>#
%<                          3. Tuï¬ilajÃtaka. (388.)           287>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  SÆkarÅ taæ saddaæ sutvà maraïabhayena puttake cha¬¬etvà palÃyi. Mahallikà sÆkarapotake disvà puttasa¤¤aæ paÂilabhitvà pacchiyaæ pakkhipitvà gharaæ netvà jeÂÂhassa MahÃtuï¬ilo kaniÂÂhassa Cullatuï¬ilo ti nÃmaæ katvà te puttake viya posesi. Te aparabhÃge va¬¬hitvà thullasarÅra ahesuæ. Mahallikà "ime no mÆlena dehÅti" vuccamÃnÃpi "puttà me" ti vatvà kassaci na deti. Ath' ekasmiæ chaïakÃle dhuttà suraæ pivantà maæse khÅïe "kuto nu kho maæsaæ labhissÃmÃ" 'ti vÅmaæsantà mahallikÃya gehe sÆkarÃnaæ atthibhÃvaæ ¤atvà mÆlaæ gahetvà tattha gantvà "amma mÆlaæ gahetvà ekaæ no sÆkaraæ dehÅti" Ãhaæsu. Sà "alaæ tÃta, putte nÃma maæsaæ khÃdanatthÃya kiïantÃnaæ dadantà atthÅti" paÂikkhipi. Dhuttà "amma, manussÃnaæ sÆkarà nÃma puttà na honti, dehi no" ti punappuna yÃcantÃpi alabhitvà mahallikaæ suraæ pÃyetvà mattakÃle "amma, sÆkarehi kiæ karissasi, mÆlaæ gahetvà paribbayaæ karohÅti" tassà hatthe kahÃpaïe Âhapayiæsu. Sà kahÃpaïe gahetvà "tÃtÃ, MahÃtuï¬ilaæ dÃtuæ na sakkÃ, Cullatuï¬ilaæ pana gaïhathÃ" 'ti Ãha. "Kahaæ so" ti. "Ayaæ etasmiæ gacche" ti. "Saddam assa dehÅti". "ùhÃraæ na passÃmÅti". Dhuttà mÆlen' ekaæ bhattapÃtiæ ÃharÃpesuæ. Mahallikà taæ gahetvà dvÃre Âhapitaæ sÆkaradoïiæ pÆretvà doïisamÅpe aÂÂhÃsi. Tiæsamattà dhuttÃpi pÃsahatthà tatth' eva aÂÂhaæsu. Mahallikà "tÃta Cullatuï¬ila ehi re" ti tassa saddam akÃsi. Taæ sutvà MahÃtuï¬ilo "ettakaæ kÃlaæ mama mÃtarà Cullatuï¬ilassa saddo na dinnapubbo,


#<[page 288]>#
%<288           VI. ChanipÃta.  2. Senakavagga. (40.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  maæ yeva paÂhamaæ saddÃyati, avassaæ ajja amhÃkaæ bhayaæ uppannaæ bhavissatÅti" a¤¤Ãsi. So kaniÂÂhaæ Ãmantetvà "tÃta, mama mÃtà taæ pakkosati, gaccha tÃva, jÃnÃhÅti". So gacchà nikkhamitvà bhattadoïisamÅpe tesaæ ÂhitabhÃvaæ disvà "ajja me maraïaæ uppannan" ti maraïabhayatajjito nivattitvà kampamÃno bhÃtu santikaæ Ãgantvà santhambhituæ nÃsakkhi, kampamÃno paribbhamati. MahÃtuï¬ilo taæ disvà "tÃta, tvaæ pan' ajja vedhasi bhamasi pavisanaÂÂhÃnaæ olokesi, kiæ nÃm' etaæ karosÅti" pucchi. So attanà diÂÂhakÃraïaæ kathento paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,2.3(=388).1: Navachandake dÃni diyyati,
                    puïïÃyaæ doïÅ, suvÃminÅ ÂhitÃ,
                    bahuke jane pÃsapÃïike,
                    no ca kho me paÂibhÃti bhu¤jitun ti. || Ja_VI:90 ||>@

     Tattha navachandake dÃni diyyatÅti bhÃtika pubbe amhÃkaæ kuï¬akayÃgu và jhÃmabhattaæ và diyyati, ajja pana navachandakaæ navÃkÃraæ dÃnaæ diyyati, puïïÃyaæ doïÅti ayaæ amhÃkaæ bhattadoïi suddhabhattassa puïïÃ, suvÃminÅ Âhità ti ayyÃpi no tassà santike ÂhitÃ, bahuke jane ti na kevala¤ ca ayyà va a¤¤o pi hahuko jano pÃsapÃïiko Âhito, no ca kho me paÂibhÃtÅti ayaæ evaæ etesaæ ÂhitabhÃvo pi idaæ bhattaæ bhu¤jitum pi mayhaæ na paÂibhÃti na ruccatÅti attho.
     Taæ sutvà MahÃsatto "tÃta Cullatuï¬ila, mama kira mÃtà etth' eva sÆkare posentà nÃma yadatthaæ poseti sv-assà attho ajja matthakaæ patto,


#<[page 289]>#
%<                    3. Tuï¬ilajÃtaka (388.)         289>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tvaæ mà cintayÅti" vatvà madhurena sarena BuddhalÅÊhÃya dhammaæ desento dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VI,2.3(=388).2: Tasasi bhamasi lenam icchasi
                    attÃïo si kuhiæ gamissasi,
                    appossukko bhu¤ja Tuï¬ila,
                    maæsatthÃya hi posiyÃmase. || Ja_VI:91 ||>@

  @<Ja_VI,2.3(=388).3: Ogaha rahadaæ akaddamaæ,
                    sabbaæ sedamalaæ pavÃhaya,
                    gaïhÃhi navaæ vilepanaæ
                    yassa gandho na kadÃci chijjatÅti. || Ja_VI:92 ||>@

     Tassa dasapÃramiyo Ãvajjitvà mettÃpÃramiæ purecÃrikaæ katvà paÂhamaæ padaæ udÃharantass' eva saddo sakalaæ dvÃdasayojaniyaæ BÃrÃïasiæ ajjhotharitvà gato. Sutasutakhaïe yeva rÃjauparÃjÃdayo Ãdiæ katvà BÃrÃïasivÃsino Ãgamiæsu, anÃgatÃpi gehe Âhità va suïiæsu. RÃjapurisà gacchaæ bhinditvà bhÆmiæ samaæ katvà vÃlikaæ okiriæsu. DhuttÃnaæ surÃmado chijji, pÃse cha¬¬etvà dhammaæ suïamÃnà aÂÂhaæsu. MahallikÃya pi maddo chijji. MahÃsatto mahÃjanamajjhe Cullatuï¬ilassa dhammadesanaæ Ãrabhi.
     Tattha tasasi bhamasÅti maraïabhayena uttasasi, ten' eva kilamanto bhamasi, lenamicchasÅti patiÂÂhaæ olokesi, attÃïo sÅti tÃta pubbe amhÃkaæ mÃtà patisaraïaæ hoti, sà ajja nirapekkhà amhe cha¬¬esi, idÃni kuhiæ gamissasi, ogahà 'ti ogÃha, ayam eva và pÃÂho, pavÃhayà 'ti hÃrehi, na chijjatÅti na nassati, idaæ vuttaæ hoti: sace maraïato bhÃyasi akaddamaæ pokkharaïiæ otaritvà tava sarÅre sabbaæ seda¤ ca mala¤ ca pavÃhetvà niccaæ surabhigandhavilepanaæ vilimpà 'ti.


#<[page 290]>#
%<290           VI. ChanipÃta.  2. Senakavagga. (40.)>%
     Taæ sutvà Cullatuï¬ilo "mayhaæ bhÃtà evaæ vadeti, amhÃka¤ ca vaæso pokkharaïiæ otaritvà nahÃnaæ sarÅrato sedamalapavÃhanaæ purÃïavilepanaæ hÃretvà navavilepanagahaïa¤ ca kismi¤ci kÃle n' atthi, kin nu kho sandhÃya bhÃtà maæ evam ÃhÃ" 'ti pucchanto catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,2.3(=388).4: Katamo rahado akaddamo,
                    kiæ su sedamalan ti vuccati,
                    katama¤ ca navaæ vilepanaæ
                    yassa gandho na kadÃci chijjatÅti. || Ja_VI:93 ||>@

     Taæ sutvà MahÃsatto "tena hi ohitasoto suïÃhÅti" BuddhalÅÊhÃya dhammaæ desento

  @<Ja_VI,2.3(=388).5: Dhammo rahado akaddamo,
                    pÃpaæ sedamalan ti vuccati,
                    sÅla¤ ca navaæ vilepanaæ,
                    tassa gandho na kadÃci chijjati. || Ja_VI:94 ||>@

  @<Ja_VI,2.3(=388).6: Nandanti sarÅraghÃtino,
                    na ca nandanti sarÅradhÃrino,
                    puïïÃya ca puïïamÃsiyÃ
                    ramamÃnà va jahanti jÅvitan ti || Ja_VI:95 ||>@

imà gÃthà Ãha.
     Tattha dhammo pa¤casÅladasasÅlÃni tÅïi sucaritÃni sattatiæsabodhapakkhiyadhammà amatamahÃnibbÃnan ti sabbo p' esa dhammo nÃma, akaddamo ti rÃgadosamohamÃnadiÂÂhikilesakaddamÃnaæ abhÃvena akaddamo, iminà sesadhammato vinivaÂÂetvà nibbÃnam eva dasseti, "yÃvatà bhikkhave dhammà saækhÃtà và asaækhÃtà và virÃgo tesaæ dhammÃnaæ aggam akkhÃyati, yadidaæ madanimmadano pipÃsavinayo ÃlayasamugghÃto vaÂÂÆpacchedo taïhakkhayo virÃgo nirodho nibbÃnan" ti vuttaæ, tad ev' esa dassento tÃta Cullatuï¬ila ahaæ nibbÃnatalÃkaæ rahado ti kathemi, jÃtijarÃvyÃdhimaraïÃni hi tatth' eva n' atthi, sace pi maraïato muccitukÃmo nibbÃnagÃminiæ paÂipadaæ gaïhà 'ti; upanissayapaccayavasena kira Bodhisatto evaæ kathesi, pÃpaæ sedamalan ti tÃta Cullatuï¬ila pÃpaæ sedamalasadisattà sedamalan ti porÃïakapaï¬itehi kathitaæ,


#<[page 291]>#
%<                          3. Tuï¬ilajÃtaka. (388.)              291>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  taæ pan' etaæ ekavidhena pÃpaæ yadidaæ manopadoso, duvidhena pÃpaæ pÃpaka¤ ca sÅlaæ pÃpikà ca diÂÂhi, tividhena pÃpaæ tÅïi duccaritÃni, catubbidhena pÃpaæ cattÃri agatigamanÃni, pa¤cavidhena pÃpaæ pa¤ca cetokhilÃ, chabbidhena pÃpaæ cha agÃravÃ, sattavidhena pÃpaæ satta asaddhammÃ, aÂÂhavidhena pÃpaæ aÂÂha micchatta, navavidhena pÃpaæ nava ÃghÃtavatthÆni, dasavidhena pÃpaæ dasa akusalakammapathÃ, bahuvidhena pÃpaæ rÃgo doso moho ti ekadukatikÃdivasena vibhattà akusaladhammà ti, sabbaæ p' etaæ pÃpaæ sarÅranissitasedamalasadisan ti paï¬itehi kathitaæ, sÅlan ti pa¤casÅlaæ dasasÅlaæ catupÃrisuddhisÅlaæ, idaæ tÃta sÅlaæ catujÃtigandhavilepanasadisan ti vadanti, tassà 'ti tassa sÅlassa gandho tÅsu vayesu na kadÃci chijjatÅti sakalalokaæ pattharitvà gacchati,
          Na pupphagandho paÂivÃtam eti (Dhp. v. 54-56.)
          na candanaæ tagaramallikà vÃ,
          sata¤ ca gandho paÂivÃtam eti,
          sabbà disà sappuriso pavÃti.
          Candanaæ tagaraæ vÃpi uppalaæ atha vassikÅ
          etesaæ gandhajÃtÃnaæ sÅlagandho anuttaro,
          Appamatto ayaæ gandho y' Ãyaæ tagaracandanÅ,
          yo ca sÅlavataæ gandho vÃti devesu uttamo ti,
nandanti sarÅraghÃtino ti tÃta Tuï¬ila ime a¤¤Ãïamanussà madhuramaæsaæ khÃdissÃma puttadÃraæ khÃdÃpessÃmà ti pÃïÃtipÃtaæ karontà nandanti tussanti, pÃïÃtipÃto Ãsevito bhÃvito bahulÅkato nirayasaævattaniko hoti, tiracchÃnayoni-pe-pettivisayasaævattaniko hoti, yo sabbalahuko pÃïÃtipÃtassa vipÃko so manussabhÆtassa appÃyukasaævattaniko hotÅti imaæ pÃïÃtipÃte ÃdÅnavaæ na jÃnanti, ajÃnantÃ
          Madhuvà ma¤¤ati bÃlo yÃva pÃpaæ na paccatÅti (Dhp. v. 69.)
madhurasa¤¤ino hutvÃ
          Caranti bÃlà dummedhà amitteneva attanà (Dhp. v. 66.)
          karontà pÃpakaæ kammaæ yaæ hoti kaÂukapphalaæ,
ettakam pi na jÃnanti
          Na taæ kammaæ kataæ sÃdhu yaæ hoti kaÂukapphalaæ (Dhp. v. 67.)
          yassa assumukho rodaæ vipÃkaæ paÂisevati,
na ca nandantÅti tÃta Tuï¬ila ye pan' ete sarÅradhÃrino sattà te attano maraïe Ãgacchante Âhapetvà sÅhamigarÃjahatthÃjÃnÅyÃssÃjÃnÅyakhÅïÃsave avasesà Bodhisattaæ Ãdiæ katvà abhÃyantà nÃma n' atthi


#<[page 292]>#
%<292                        VI. ChanipÃta.  2. Senakavagga. (40.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 
          Sabbe tasanti daï¬assa, sabbesaæ jÅvitaæ piyaæ, (Dhp. v. 130.)
          attÃnaæ upamaæ katvà na haneyya na ghÃtaye,
puïïÃyà 'ti guïapuïïÃya, puïïamÃsiyà ti puïïacandayuttÃya mÃsaæ và pÆretvà ÂhitÃya tadà kira puïïamÃsiuposathadivaso hoti, ramamÃnà va jahanti jÅvitan ti tÃta Tuï¬ila mà soci mà paridevi, maraïassa nÃma te bhÃyanti yesaæ abbhantare sÅlÃdiguïà n' atthi, mayaæ pana sÅlÃcÃrasampannà pu¤¤avanto, tasmà amhÃdisà sattà ramamÃnà va jahanti jÅvitan ti.
     Evaæ MahÃsatto madhurena sarena BuddhavilÃsena dhammaæ desesi. MahÃjanakÃyà satasahassaso aÇguliyo poÂhesuæ, celukkhepà ca pavattiæsu, sÃdhukÃrasaddapuïïo antalikkho ahosi. BÃrÃïasirÃjà Bodhisattaæ rajjena pÆjetvà mahallikÃya yasaæ datvà ubho pi te gandhodakena nahÃpetvà vatthÃni nivÃsetvà gÅvÃsu maïiratanÃni pilandhÃpetvà nagaraæ netvà puttaÂÂhÃne Âhapetvà mahantena parivÃrena paÂijaggi. Bodhisatto ra¤¤o pa¤casÅlÃni adÃsi, sabbe BÃrÃïasivÃsino ca KÃsiraÂÂhavÃsino ca sÅlÃni rakkhiæsu. MahÃsatto tesaæ pakkhadivasesu dhammaæ desesi, vinicchaye nisÅditvà aÂÂe tÅresi, tasmiæ dharamÃne kÆÂaÂÂakÃrakà nÃma nÃhesuæ. AparabhÃge rÃjà kÃlam akÃsi. MahÃsatto tassa sarÅraparihÃraæ kÃretvà vinicchaye potthakaæ likhÃpetvà "imaæ potthakaæ olokentà aÂÂaæ tÅreyyÃthÃ" 'ti vatvà mahÃjanassa dhammaæ desetvà appamÃdena ovaditvà sabbesaæ rodantÃnaæ paridevantÃnam eva saddhiæ Cullatuï¬ilena ara¤¤aæ pÃvisi. Tadà Bodhisattass' ovÃdo saÂÂhivassasahassÃni pavatti.


#<[page 293]>#
%<                   4. SuvaïïakakkaÂakajÃtaka. (389.)          293>%
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhanesi: (SaccapariyosÃne so maraïabhÅruko sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà rÃjà ùnando ahosi, Cullatuï¬ilo maraïabhÅruko bhikkhu, parisà BuddhaparisÃ, MahÃtuï¬ilo pana aham evÃ" 'ti.
Tuï¬ilajÃtakaæ.

                      $<4. SuvaïïakakkaÂakajÃtaka.>$
     SiÇgÅ migo ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto ùnandattherassa attano atthÃya jÅvitapariccÃgaæ Ãrabbha kathesi.
Vatthuæ yÃva dhanuggahapayojanà Khaï¬ahÃlajÃtake DhanapÃlagajjitaæ CullahaæsajÃtake kathitaæ. Tadà pana dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso dhammabhaï¬ÃgÃrika-ùnandatthero sekhapaÂisambhidÃpatto hutvà DhanapÃlake Ãgacchante SammÃsambuddhassa jÅvitaæ pariccajÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi ùnando mayhaæ pariccattajÅvito yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte RÃjagahassa pubbapasse SÃlindiyaæ nÃma brÃhmaïagÃmo hoti. Tadà Bodhisatto tasmiæ gÃme kassakabrÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto kuÂumbaæ saïÂhÃpetvà tassa gÃmassa pubbuttaradisÃya ekasmiæ Magadhakhette karÅsasahassamattaæ kasiæ kÃresi. So ekadivasaæ manussehi saddhiæ khettaæ gantvà kammakÃre "kasathÃ" 'ti ÃïÃpetvà mukhadhovanatthÃya khettakoÂiyaæ mahantaæ sobbhaæ upasaækami. Tasmiæ kho pana sobbhe eko suvaïïavaïïo kakkaÂako paÂivasati abhirÆpo pÃsÃdiko. Bodhisatto dantakaÂÂhaæ khÃditvà taæ sobbhaæ otari. Tassa mukhadhovanakÃle kakkaÂako santikaæ Ãga¤chi.


#<[page 294]>#
%<294           VI. ChanipÃta.  2. Senakavagga. (40.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Atha naæ so ukkhipitvà attano uttarisÃÂakantare nipajjÃpetvà gahetvà khette kattabbakiccaæ katvà gacchanto tatth' eva naæ sobbhe pakkhipitvà gehaæ agamÃsi. Tato paÂÂhÃya khettaæ Ãgacchanto paÂhamaæ taæ sobbhaæ gantvà kakkaÂakaæ uttarisÃÂakantare nipajjÃpetvà pacchà kammantaæ vicÃreti. Iti tesaæ a¤¤ama¤¤aæ vissÃso daÊho ahosi. Bodhisatto nibaddhaæ khettaæ Ãgacchati. AkkhÅsu pan' assa pa¤ca pasÃdà tÅïi maï¬alÃni suvisuddhÃni hutvà pa¤¤Ãyanti. Ath' assa khettakoÂiyaæ ekasmiæ tÃle kÃkakulÃvake kÃkÅ tassa akkhÅni disvà khÃditukÃmà hutvà kÃkaæ Ãha: "sÃmi dohaÊo mama uppanno" ti. "KiædohaÊo nÃmÃ" 'ti. "Ekassa brÃhmaïassa akkhÅni khÃditukÃm' amhÅti". "DuddohaÊo te uppanno, ko etÃni Ãharituæ sakkhissatÅti". "Tvaæ na sakkosÅti, aham p' etaæ jÃnÃmi, yo pan' esa tÃlassa avidÆre vammiko ettha kaïhasappo vasati, tam upaÂÂhaha, so etaæ ¬asitvà mÃressati, ath' assa akkhÅni uppÃÂetvà tvaæ ÃharissasÅti". So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà tato paÂÂhÃya kaïhasappaæ upaÂÂhahi. Bodhisattena pi vÃpitasassÃnaæ gabbhagahaïakÃle kakkaÂako mahà ahosi.
Ath' ekadivasaæ sappo kÃkaæ Ãha: "samma tvaæ nibaddhaæ maæ upaÂÂhahasi, kiæ te karomÅti". "SÃmi, tumhÃkaæ dÃsiyà etassa khettasÃmikassa akkhÅsu dohaÊo uppajji, sv-Ãhaæ tumhÃkaæ ÃnubhÃvena tassa akkhÅni labhissÃmÅti tumhe upaÂÂhahÃmÅti". Sappo "hotu, na-y-idaæ garukaæ, labhissasÅti" taæ assÃsetvà punadivase brÃhmaïassa Ãgamanamagge kedÃramariyÃdaæ nissÃya tiïehi paÂicchanno hutvà tassÃgamanaæ olokento nipajji.


#<[page 295]>#
%<               4. SuvaïïakakkaÂakajÃtaka. (389.)            295>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Bodhisatto Ãgacchanto paÂhamaæ sobbhaæ otaritvà mukhaæ dhovitvà sinehaæ paccupaÂÂhÃpetvà suvaïïakakkaÂakaæ ÃliÇgitvà uttarisÃÂakantare nipajjÃpetvà khettaæ pÃvisi.
Sappo taæ Ãgacchantaæ disvà va vegena pakkhanditvà piï¬ikamaæse ¬asitvà tatth' eva pÃtetvà vammÅkaæ sandhÃya palÃyi. Bodhisattassa patana¤ ca ka¤canakakkaÂakassa sÃÂakantarato laæghana¤ ca kÃkassa Ãgantvà Bodhisattassa ure nilÅyana¤ ca apacchÃpurimaæ ahosi. KÃko nilÅyitvà akkhÅnaæ tuï¬aæ pasÃresi. KakkaÂako "imaæ kÃkaæ nissÃya mama sahÃyassa bhayaæ uppannaæ, etasmiæ gahite sappo ÃgacchissatÅti" saï¬Ãsena gaïhanto viya kÃkaæ gÅvÃya aÊena daÊhaæ gahetvà kilametvà thokaæ sithilam akÃsi. KÃko "kissa mam samma cha¬¬etvà palÃyasi, esa maæ kakkaÂako viheseti, yÃva na marÃmi tÃva ehÅti" sappaæ pakkosanto paÂhamaæ gatham Ãha:

  @<Ja_VI,2.4(=389).1: SiÇgÅ migo Ãyatacakkhunetto (Cfr. II p.343.)
                    aÂÂhittaco vÃrisayo alomo,
                    tenÃbhibhÆto kapaïaæ rudÃmi,
                    hare sakhà kissa nu maæ jahÃsÅti. || Ja_VI:96 ||>@

     Tattha siÇgÅmigo ti siÇgÅsuvaïïavaïïatÃya và alasaækhÃtÃnaæ và siÇgÃnaæ atthitÃya kakkaÂako vutto, Ãyatacakkhunetto ti dÅghehi cakkhusaækhÃtehi nettehi samannÃgato, aÂÂhim eva taco assà 'ti aÂÂhittaco, hare sakhà ti Ãlapanam etaæ, ambho sahÃyà 'ti attho.
     Sappo taæ sutvà mahantaæ phaïaæ katvà kÃkaæ assÃsento agamÃsi.
     Satthà imam atthaæ dÅpento abhisambuddho hutvà dutiyaæ gÃtham Ãha:


#<[page 296]>#
%<296                     VI. ChanipÃta.  2. Senakavagga. (40.)>%

  @<Ja_VI,2.4(=389).2: So passasanto mahatà phaïena
                    bhujaÇgamo kakkaÂaæ ajjhapatto
                    sakhà sakhÃraæ paritÃyamÃno,
                    bhujaÇgamaæ kakkaÂako gahesÅti. || Ja_VI:97 ||>@

     Tattha kakkaÂamajjhapatto ti kakkaÂakaæ sampatto, sakhà sakhÃran ti sahÃyo sahÃyaæ, sakaæ sakhÃran ti pi pÃÂho, attano sahÃyan ti attho, paritÃyamÃno ti rakkhamÃno, gahesÅti dutiyena alena gÅvÃya daÊhaæ gahesi.
     Atha naæ kilametvà thokaæ sithilam akÃsi. Atha sappo "kakkaÂakà nÃma n' eva vÃyasamaæsaæ khÃdanti na sappamaæsaæ, kena nu kho kÃraïena ayaæ amhe gaïhÅti" cintetvà taæ pucchanto tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,2.4(=389).3: Na vÃyasaæ no pana sapparÃjaæ
                    ghÃsatthiko kakkaÂako adeyya,
                    pucchÃmi taæ Ãyatanettacakkhu
                    atha kissa hetu 'mha ubho gahÅtà ti. || Ja_VI:98 ||>@

     Tattha ghÃsatthiko ti ÃhÃratthiko hutvÃ, Ãdeyyà 'ti Ãdiyeyya, nakÃrena yojetvà na gaïhÅti attho.
     Taæ sutvà kakkaÂako gahaïakÃraïaæ kathento dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VI,2.4(=389).4: Ayaæ puriso mama atthakÃmo,
                    yo maæ gahetvÃna dakÃya neti,
                    tasmiæ mate dukkham anappakam me,
                    aha¤ ca eso ca ubho na homa. || Ja_VI:99 ||>@

  @<Ja_VI,2.4(=389).5: Mama¤ ca disvÃna pavaddhakÃyaæ
                    sabbo jano hiæsitum eva-m-icche,
                    sÃdu¤ ca thulla¤ ca mudu¤ ca maæsaæ
                    kÃkÃpi maæ disva viheÂhayeyyun ti. || Ja_VI:100 ||>@


#<[page 297]>#
%<                      4. SuvaïïakakkaÂakajÃtaka. (389.)          297>%
     Tattha ayan ti Bodhisattaæ niddisati, atthakÃmo ti hitakÃmo, dakÃya netÅti yo maæ sampiyÃyamÃno uttarisÃÂakena gahetvà udakÃya neti attano vasanakasobbhaæ pÃpeti, tasmiæ mate ti sace so imasmiæ ÂhÃne marissati etasmiæ mate mama kÃyikacetasikaæ mahantaæ dukkhaæ bhavissatÅti dÅpeti, ubho na homà 'ti dve janà na bhavissÃma, mama¤ca disvà ti gÃthÃya ayam attho: ida¤ ca aparam pi kÃraïaæ, imasmiæ mate anÃthaæ nippaccayaæ maæ va¬¬hitakÃyaæ disvà sabbo jano imassa kakkaÂakassa sÃdu¤ ca thulla¤ ca mudu¤ ca maæsan ti maæ mÃretuæ iccheyya, na kevalaæ ca jano tiracchÃnabhÆtà kÃkÃpi maæ disvà viheÂhayeyyuæ viheseyyuæ mÃreyyuæ.
     Taæ sutvà sappo cintesi: "eken' upÃyena imaæ va¤cetvà kÃka¤ ca attÃna¤ ca mocessÃmÅti". Atha naæ va¤cetuæ chaÂÂhaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,2.4(=389).6: Sac' etassa hetu 'mha ubho gahÅtÃ
                    uÂÂhÃtu poso visam ÃcamÃmi,
                    mama¤ ca kÃka¤ ca pamu¤ca khippaæ,
                    pure visaæ gÃÊham upeti maccan ti. || Ja_VI:101 ||>@

     Tattha sacetassa hetÆ 'ti sace etassa kÃraïÃ, uÂÂhÃtÆ 'ti nibbiso hotu, visamÃcamÃmÅti aham assa visaæ Ãka¬¬hÃmi nibbisaæ naæ karomi, pure visaæ gÃÊhamupeti maccan ti imaæ hi maccaæ mayà anÃcÃmiyamÃnaæ visaæ gÃÊhaæ balavaæ hutvà upagaccheyya, taæ yÃva na upagacchati tÃvad eva amhe dve pi jane mu¤cà 'ti.
     Taæ sutvà kakkaÂako cintesi: "ayaæ eken' upÃyena maæ dve pi jane vissajjÃpetvà palÃyitukÃmo, mayhaæ upÃyakosallaæ na jÃnÃti, ahaæ dÃni yathà sappo sa¤carituæ sakkoti evaæ aÊaæ sithilaæ karissÃmi, kÃkaæ pana n' eva vissajjessÃmÅti" evaæ cintetvà sattamaæ gÃtham Ãha:


#<[page 298]>#
%<298           VI. ChanipÃta  2. Senakavagga. (40.)>%

  @<Ja_VI,2.4(=389).7: Sappaæ pamokkhÃmi na tÃva kÃkaæ,
                    paÂibaddhako hohiti tÃva kÃko,
                    purisa¤ ca disvÃna sukhiæ arogaæ
                    kÃkaæ pamokkhÃmi yath' eva sappan ti. || Ja_VI:102 ||>@

     Tattha paÂibaddhako ti pÃÂibhogo, yatheva sappan ti yathà bhavantaæ sappaæ mu¤cÃmi tathà kÃkam pi pamokkhÃmi, kevalaæ tvaæ imassa brÃhmaïassa sarÅrato sÅghaæ visaæ ÃcamÃhÅti.
     Eva¤ ca pana vatvà tassa sukhacaraïatthaæ aÊaæ sithilam akÃsi. Sappo visaæ Ãcamitvà MahÃsattasa sarÅraæ nibbisaæ akÃsi. So niddukkho uÂÂhÃya pakativaïïen' eva aÂÂhÃsi.
KakkaÂako "sace ime dve pi arogà bhavissanti mayhaæ sahÃyassa va¬¬hi nÃma na bhavissati, vinÃsessÃmi ne" ti cintetvà kattariyà uppalamakulaæ viya aÊehi ubhinnam pi sÅsaæ kappetvà jÅvitakkhayaæ pÃpesi. KÃkÅ pi tamhà ÂhÃnà palÃyi. Bodhisatto sappassa sarÅraæ daï¬akena vedhetvà gumbapiÂÂhe khipi, suvaïïakakkaÂakaæ sobbhe vissajjetvà nahÃtvà SÃlindiyagÃmam eva gato. Tato paÂÂhÃya c' assa kakkaÂakena saddhiæ adhikataro vissÃso ahosi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnento osÃnagÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,2.4(=389).8: KÃko tadà Devadatto ahosi,
                    MÃro pana kaïhasappo ahosi,
                    ùnando bhaddo kakkaÂako ahosi,
                    ahaæ tadà brÃhmaïo homi tatthà 'ti. || Ja_VI:103 ||>@

SaccapariyosÃne bahÆ sotÃpannÃdayo ahesuæ. KÃkÅ pana gÃthÃya na vuttÃ, sà Ci¤camÃïavikà ahosÅti. SuvaïïakakkaÂakajÃtakaæ.


#<[page 299]>#
%<                          5. MayhakajÃtaka. (390.)           299>%

                      $<5. MayhakajÃtaka.>$
     Sakuïo Mayhako nÃmà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ÃgantukaseÂÂhiæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthiyaæ hi ÃgantukaseÂÂhi nÃma a¬¬ho ahosi mahaddhano, so n' eva attanà bhoge bhu¤ji na paresaæ adÃsi, nÃnaggarase païÅtabhojane upanÅte taæ na bhu¤jati, bilaÇgadutiyaæ kaïÃjakam eva bhu¤jati, dhÆpitavÃsitesu kÃsikavatthesu upanÅtesu tÃni hÃretvà thÆlagulavÃlakasÃÂake nivÃseti, ajÃnÅyayutte maïikanakavicitte rathe upanÅte taæ harÃpetvà kattararathakena gacchati païïacchattena dhÃriyamÃnena.
So yÃvajÅvaæ dÃnÃdÅsu pu¤¤esu ekam pi akatvà kÃlakato Roruvaniraye nibbatti. TassÃputtakaæ sÃpateyyaæ rÃjabalaæ sattahi rattiædivasehi rÃjakulaæ pavesesi. Tasmiæ pavesite rÃjà bhuttapÃtarÃso Jetavanaæ gantvà SatthÃraæ vanditvà "kiæ mahÃrÃja BuddhupaÂÂhÃnaæ na karosÅti" vutte "bhante SÃvatthiyaæ ÃgantukaseÂÂhi nÃma kÃlaæ kari, tassa assÃmikadhane amhÃkaæ ghare ÃhariyamÃne yeva satta divasà gatÃ, so pana ettakaæ dhanaæ labhitvÃpi n' eva attanà paribhu¤ji na paresaæ adÃsi, rakkhasapariggahÅtapokkharaïÅ viy' assa dhanaæ ahosi, so ekadivasam pi païÅtabhojanÃdÅnaæ rasaæ ananubhavitvà va maraïamukhaæ paviÂÂho, evaæ maccharÅ apu¤¤asatto kiæ katvà ettakaæ dhanaæ paÂilabhi, ken' assa bhogesu cittaæ na namatÅti" SatthÃraæ pucchi. "MahÃrÃja dhanalÃbho ca dhanaæ laddhà aparibhu¤janakÃraïa¤ ca ten' eva katan" ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente BÃrÃïasiseÂÂhi assaddho ahosi maccharÅ, na kassaci ki¤ci deti, na ki¤ci saægaïhÃti. So ekadivasaæ rÃjupaÂÂhÃnaæ gacchanto Tagarasikhiæ nÃma paccekabuddhaæ piï¬Ãya carantaæ disvà vanditvà "laddhà bhante bhikkhÃ" ti pucchitvà "nanu carÃma mahÃseÂÂhÅti" vutte purisaæ ÃïÃpesi


#<[page 300]>#
%<300           VI. ChanipÃta.  2. Senakavagga. (40.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "gaccha imaæ amhÃkaæ gharaæ netvà {mama} pallaæke nisÅdÃpetvà amhÃkaæ paÂiyattabhattassa pattaæ pÆretvà dÃpehÅti". So paccekabuddhaæ gharaæ netvà nisÅdÃpetvà seÂÂhibhariyÃya Ãcikkhi. Sà nÃnaggarasassa bhattassa pattaæ pÆretvà tassa adÃsi. So bhattaæ gahetvà seÂÂhinivesanà nikkhamitvà antaravÅthiæ paÂipajji. SeÂÂhi rÃjakulà pacchÃgacchanto taæ disvà vanditvà "laddhaæ bhante bhattan" ti pucchi. "Laddhaæ mahÃseÂÂhÅti". So pattaæ oloketvà cittaæ pasÃdetuæ nÃsakkhi, "imaæ me bhattaæ dÃsà và kammakarà và bhu¤jitvà dukkaraæ pi kammaæ kareyyuæ, aho vata me jÃnÅti" aparacetanaæ paripuïïaæ kÃtuæ nÃsakkhi.
DÃnaæ hi nÃma tisso cetanà paripuïïaæ kÃtuæ sakkontass' eva mahapphalaæ hoti
          Pubbe va dÃnà sumanà bhavÃma.
          dadam pi ce attamanà bhavÃma,
          datvÃpi ce nÃnutappÃma pacchÃ,
          tasmà ti amhaæ daharà na mÅyare.
          Pubbe va dÃnà sumano dadaæ cittaæ pasÃdaye,
          datvà attamano hoti, esà ya¤¤assa sampadÃ.
Iti kho mahÃrÃja ÃgantukaseÂÂhi Tagarasikhi-paccekabuddhassa dinnapaccayena bahuæ dhanaæ paÂilabhi, datvà aparacetanaæ païÅtaæ kÃtuæ asamatthatÃya bhoge bhu¤jituæ nÃsakkhi. "Puttaæ pana kasmà na labhi bhante" ti. Satthà "puttassa alÃbhakÃraïaæ pi ten' eva kataæ mahÃrÃjÃ" 'ti tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto asÅtikoÂivibhave seÂÂhikule nibbattitvà vayappatto mÃtÃpitunnaæ accayena kaniÂÂhaæ saægaïhitvà kuÂumbaæ vicÃrento gharadvÃre dÃnasÃlaæ kÃretvà mahÃdÃnaæ pavattento agÃraæ ajjhÃvasi. Ath' assa eko putto jÃyi.
So tassa padasà gamanakÃle kÃmesu ÃdÅnavaæ nekkhamme ca Ãnisaæsaæ disvà saddhiæ puttadÃrena sabbaæ gharavibhavaæ kaniÂÂhassa niyyÃdetvÃ


#<[page 301]>#
%<                           5. MayhakajÃtaka. (390.)          301>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "appamatto dÃnaæ pavattehÅti" ovÃdaæ datvà isipabbajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà Himavantapadese vihÃsi. KaniÂÂho pi 'ssa ekaæ puttaæ paÂilabhi. So taæ va¬¬hantaæ disvà cintesi: "mama bhÃtu putte jÅvante kuÂumbaæ bhijjitvà dvedhà bhavissati, bhÃtu puttaæ mÃressÃmÅti". Atha naæ ekadivasaæ nadiyaæ opilÃpetvà mÃresi. Tam eva nahÃtvà Ãgataæ bhÃtu jÃyà "kahaæ mama putto" ti pucchi. "Nadiyaæ udakakÅÊikaæ kÅÊi, atha naæ vicinanto nÃddasan" ti. Sà roditvà tuïhÅ ahosi. Bodhisatto taæ pavattiæ ¤atvà "idaæ kiccaæ pÃkaÂaæ karissÃmÅti" ÃkÃsenÃgantvà BÃrÃïasiyaæ otaritvà sunivattho supÃruto tassa gharadvÃre Âhatvà dÃnasÃlaæ adisvà "sÃlÃpi iminà asappurisena nÃsitÃ" ti cintesi. KaniÂÂho tassa ÃgatabhÃvaæ sutvà Ãgantvà MahÃsattaæ vanditvà pÃsÃdaæ Ãropetvà subhojanaæ bhojesi. So bhattakiccÃvasÃne sukhakathÃya nisinno "dÃrako na pa¤¤Ãyati, kahaæ nu kho so" ti pucchi. "Mato bhante" ti. "Kena kÃraïenÃ" ti.
"UdakakÅÊanaÂÂhÃne, asukakÃraïenà 'ti na jÃnÃmÅti".
"Kiæ tvaæ asappurisa na jÃnissasi, tayà katakiccaæ mayhaæ pÃkaÂaæ, nanu tvaæ iminà kÃraïena taæ mÃresi, kin nu tvaæ rÃjÃdÅnaæ vasena nassamÃnaæ dhanaæ rakkhitum sakkuïeyyÃsi, Mayhasakuïassa ca tuyha¤ ca kiæ nÃnÃkÃraïan" ti. Ath' assa MahÃsatto BuddhaliÊhÃya dhammaæ desento imà gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VI,2.5(=390).1: Sakuïo Mayhako nÃma girÅsÃnudarÅcaro
                    pakkaæ pipphalam Ãruyha mayha mayhan 'ti kandati. || Ja_VI:104 ||>@


#<[page 302]>#
%<302                      VI. ChanipÃta.  2. Senakavagga. (40.)>%

  @<Ja_VI,2.5(=390).2: Tass' eva vilapantassa dijasaæghà samÃgatÃ,
                    bhutvÃna pipphaliæ yanti, vilapi tv-eva so dijo. || Ja_VI:105 ||>@

  @<Ja_VI,2.5(=390).3: Evam eva idh' ekacco saægharitvà bahuæ dhanaæ
                    n' ev' attano na ¤ÃtÅnaæ yathodhiæ paÂipajjati. || Ja_VI:106 ||>@

  @<Ja_VI,2.5(=390).4: Na so acchÃdanaæ bhattaæ na mÃlaæ na vilepanaæ
                    anubhoti sakiæ ki¤ci na saægaïhÃti ¤Ãtake. || Ja_VI:107 ||>@

  @<Ja_VI,2.5(=390).5: Tass' eva vilapantassa mayha mayhan ti rakkhato
                    rÃjÃno atha và corà dÃyÃdà yeva appiyÃ
                    dhanam ÃdÃya gacchanti, vilapi tv-eva so naro. || Ja_VI:108 ||>@

  @<Ja_VI,2.5(=390).6: DhÅro bhoge adhigamma saægaïhÃti ca ¤Ãtake,
                    tena so kittiæ pappoti pecca sagge ca modatÅti. || Ja_VI:109 ||>@

     Tattha mayhako ti mayhaæ mayhan ti vicaraïavasena evaæ laddhanÃmo, girisÃnudarÅsu caratÅti girisÃnudarÅcaro, pakkaæ pipphalan ti Himavantapadese ekaæ phalabharitaæ pipphalÅrukkhaæ, kandatÅti dijagaïe taæ rukkhaæ {parivÃretvÃ} pakkÃni khÃdante vÃreruæ mayhaæ mayhan ti paridevanto vicarati, tassevaæ vilapantassà 'ti tassa vilapantass' eva, bhutvÃna pipphaliæ yantÅti taæ pipphalÅrukkhaæ paribhu¤jitvà a¤¤aæ phalasampannaæ rukkhaæ gacchanti, vilapi tvevà 'ti so pana dvijo vilapi yeva, yathodhin ti yathÃkoÂÂhÃsaæ, mÃtÃpitibhÃtubhaginiputtadhÅtÃdÅnaæ upabhogaparibhogavasena yo koÂÂhÃso dÃtabbo taæ na detÅti attho, sakin ti ekavÃram pi nÃnubhoti, attano santakam pÅti attho, saægaïhÃtÅti bhattacchÃdanabhÅjanaÇgalÃdidÃnavasena saægaïhÃti, vilapi tveva so naro ti etesu rÃjÃdisu dhanaæ gahetvà gacchantesu kevalaæ so puriso vilapati yeva, dhÅro ti paï¬ito, saægaïhÃtÅti attano santikaæ Ãgate dubbala¤Ãtake bhattacchÃdanabÅjanaÇgalÃdidÃnena saægaïhÃti, tenà 'ti so sappuriso tena ¤Ãtisaægahena catuparisamajjhe kitti¤ ca attano vaïïa¤ ca pÃpuïÃti pecca sagge devanagare modatÅti.


#<[page 303]>#
%<                        6. DhajaviheÂhajÃtaka. (391.)        303>%
     Evaæ MahÃsatto tassa dhammaæ desetvà dÃnaæ paÂipÃkatikaæ kÃretvà Himavantam eva gantvà aparihÅnajjhÃno BrahmalokÆpago ahosi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà "iti kho maharÃja ÃgantukaseÂÂhi bhÃtu puttassa mÃritattà ettakaæ kÃlaæ n' eva puttaæ na dhÅtaraæ alabhitthÃ" 'ti vatvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà kaniÂÂho ÃgantukaseÂÂhi ahosi, jeÂÂho aham evÃ" 'ti. MayhakajÃtakaæ.

                      $<6. DhajaviheÂhajÃtaka.>$
     DubbaïïarÆpan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto lokatthacariyaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ MahÃkaïhajÃtake Ãvibhavissati. Tadà pana Satthà "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi TathÃgato lokassa atthaæ cari yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto Sakko ahosi. Tadà eko vijjÃdharo vijjaæ parivattetvà a¬¬harattasamaye Ãgantvà BÃrÃïasira¤¤o mahesiyà saddhiæ aticarati. Tassà paricÃrikÃyo a¤¤iæsu. Sà sayam eva rÃjÃnaæ upasaækamitvà "deva eko puriso a¬¬harattasamaye sirigabbhaæ pavisitvà maæ dÆsetÅti" Ãha. "Sakkhissasi pan' assa ki¤ci sa¤¤Ãïaæ kÃtun" ti. "Sakkomi devÃ" 'ti. Sà jÃtihiÇgulakapÃtiæ ÃharÃpetvà tassa purisassa rattiæ Ãgantvà abhiramitvà gacchantassa piÂÂhiyaæ pa¤caÇgulikaæ datvà pÃto va ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà manusse ÃïÃpesi:
"gacchatha, sabbadisÃsu oloketvà piÂÂhiyaæ katajÃtihiÇgulikapurisaæ gaïhathÃ" 'ti. VijjÃdharo pi rattiæ anÃcÃraæ karitvà divà susÃne suriyaæ namassanto ekapÃdena tiÂÂhati. RÃjapurisà disvà tam parivÃrayiæsu. So "pÃkaÂaæ me kammaæ jÃnantÅti"


#<[page 304]>#
%<304                       VI. ChanipÃta.  2. Senakavagga. (40.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  vijjaæ parivattetvà ÃkÃse uppatitvà gato. RÃjà taæ disvà Ãgatapurise "addasathÃ" 'ti pucchi. "ùma addasÃmÃ" 'ti. "Ko nÃm' eso" ti. "Pabbajito devÃ" 'ti. So hi rattiæ anÃcÃraæ katvà divà pabbajitavesena vasati. RÃjà "ime divà samaïavesena caritvà rattiæ anÃcÃraæ karontÅti" pabbajitÃnaæ kujjhitvà micchÃgahaïaæ gahetvà "mayhaæ vijite sabbe pabbajità palÃyantu, diÂÂhadiÂÂhÃnaæ ¤eva rÃjÃïaæ karissantÅti" bheri¤ carÃpesi. Tiyojanasatika-KÃsiraÂÂhà palÃyitvà sabbapabbajità a¤¤arÃjadhÃniyo agamiæsu, sakala-KÃsiraÂÂhe manussÃnaæ ovÃdadÃyako eko pi dhammikasamaïabrÃhmaïo nÃhosi, anovÃdakà manussà pharusà ahesuæ, "dÃnasÅlavimukhà matamatà yebhuyyena apÃye nibbattiæsu, sagge nibbattanakà nÃma nÃhesuæ. Sakko nave deve apassanto "kin nu kho kÃraïan" ti Ãvajjitvà vijjÃdharam nissÃya BÃrÃïasira¤¤Ã kuddhena micchÃgahaïaæ gahetvà pabbajitÃnaæ raÂÂhà pabbajitabhÃvaæ ¤atvà "Âhapetvà maæ a¤¤o imassa ra¤¤o micchÃgahaïaæ bhindituæ samattho nÃma n' atthi, ra¤¤o ca raÂÂhavÃsina¤ ca avassayo bhavissÃmÅti" cintetvà NandamÆlapabbhÃre paccekabuddhÃnaæ santikaæ gantvà "bhante mayhaæ mahallakaæ ekaæ paccekabuddhaæ detha, KÃsiraÂÂhaæ pasÃdessÃmÅti" Ãha. So saægattheram eva labhi. Ath' assa pattacÅvaraæ gahetvà taæ purato katvà sayaæ pacchato hutvà sirasmiæ a¤jaliæ Âhapetvà paccekabuddhaæ namassanto uttamarÆpadharo mÃïavako hutvà sakalanagarassa matthakamatthakena tikkhattuæ vicaritvà rÃjadvÃraæ gantvà ÃkÃse aÂÂhÃsi. Ra¤¤o Ãrocayiæsu:
"deva eko abhirÆpo mÃïavako ekaæ samaïaæ Ãnetvà rÃjadvÃre ÃkÃse Âhito" ti.


#<[page 305]>#
%<                        6. DhajaviheÂhajÃtaka. (391.)          305>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  RÃjà Ãsanà uÂÂhÃya sÅhapa¤jare Âhatvà "mÃïavaka kasmà tvaæ abhirÆpo samÃno etassa virÆpasamaïassa pattacÅvaraæ gahetvà namassamÃno Âhito" ti tena saddhiæ sallapanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,2.6(=391).1: DubbaïïarÆpaæ tvam ariyavaïïÅ
                    purakkhatvà pa¤jaliko namassasi,
                    seyyo nu te so udavà sarikkho,
                    nÃmaæ parass' attano cÃpi brÆhÅti. || Ja_VI:110 ||>@

     Tattha ariyavaïïÅti sundararÆpo, seyyo nu te so ti eso virÆpapabbajito kin nu tayà uttaritaro udÃhu sarikkho ti, parassattano cà 'ti etassa parassa ca attano ca nÃmaæ brÆhÅti pucchati.
     Atha naæ Sakko "mahÃrÃja samaïà nÃma garuÂÂhÃniyÃ, tena me nÃmaæ lapituæ na labbhati, mayhaæ pana te nÃmaæ kathessÃmÅti" vatvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,2.6(=391).2: Na nÃmagottaæ gaïhanti rÃja
                    sammaggatÃn' ujjugatÃna devÃ, (cfr. Saæyutta p. 204-205)
                    aha¤ ca te nÃmadheyyaæ vadÃmi:
                    Sakko 'ham asmÅ tidasÃnam indo ti. || Ja_VI:111 ||>@

     Tattha sammaggatÃnujjugatÃna devà ti mahÃrÃja sabbasaækhÃre yathÃvasarasavasena sammasitvà aggaphalaæ arahattaæ pattattà sammaggatÃnaæ ujunà va aÂÂhaÇgikena maggena nibbÃnaæ gatattà ujugatÃnaæ mahÃkhÅïÃsavÃnaæ uppattidevehi uttaritarÃnaæ visuddhidevÃnaæ uppattidevà nÃmagottaæ na gaïhanti, aha¤ca te nÃmadheyyan ti api ca ahaæ attano nÃmadheyyaæ tuyhaæ kathemi.
     Taæ sutvà rÃjà tatiyagÃthÃya bhikkhunamassane Ãnisaæsaæ pucchi:

  @<Ja_VI,2.6(=391).3: Yo disvà bhikkhuæ caraïÆpapannaæ
                    purakkhatvà a¤jaliko namassati>@


#<[page 306]>#
%<306                       VI. ChanipÃta.  2. Senakavagga. (40.)>%
@<                    pucchÃmi taæ devarÃj' etam atthaæ
                    ito cuto kiæ labhate sukhaæ so ti. || Ja_VI:112 ||>@

     Sakko catutthagÃthÃya kathesi:

  @<Ja_VI,2.6(=391).4: Yo disvà bhikkhuæ caraïÆpapannaæ
                    purakkhatvà pa¤jaliko namassati
                    diÂÂhe va dhamme labhate pasaæsaæ
                    sagga¤ ca so yÃti sarÅrabhedà ti. || Ja_VI:113 ||>@

     Tattha bhikkhun ti bhinnakilesaparisuddhapuggalaæ, caraïÆpapannan ti sÅlacaraïena upetaæ, diÂÂhe va dhamme ti na kevalaæ ito cuto yeva imasmiæ pana attabhÃve so pasaæsaæ labhati pasaæsÃsukhaæ vindati.
     RÃjà Sakkassa kathaæ sutvà attano micchÃgahaïaæ bhinditvà tuÂÂhamÃnaso pa¤camaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,2.6(=391).5: LakkhÅ vatà me udapÃdi ajja
                    yaæ VÃsavaæ bhÆtapat' addasÃma,
                    bhikkhu¤ ca disvÃna tav' ajja Sakka
                    kÃhÃmi pu¤¤Ãni anappakÃnÅti. || Ja_VI:114 ||>@

     Tattha lakkhÅti sirÅ, pa¤¤Ã ti pi vadanti, idaæ vuttaæ hoti: ajja tava vacanaæ suïantass' eva kusalÃkusalavipÃkajÃnanapa¤¤Ã uppannÃ, yan ti nipÃtamattaæ, bhÆtapataddasÃmà 'ti bhÆtapatiæ addasÃma.
     Taæ sutvà Sakko paï¬itassa thutiæ karonto chaÂÂhaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,2.6(=391).6: Addhà have sevitabbà sapa¤¤Ã
                    bahussutà ye bahuÂÂhÃnacintino,
                    bhikkhu¤ ca disvÃna mama¤ ca rÃja
                    karohi pu¤¤ani anappakÃnÅti. || Ja_VI:115 ||>@

     Tattha bahuÂÂhÃnacintino ti bahÆni kÃraïÃni cintanasamatthÃ.


#<[page 307]>#
%<                        7. BhisapupphajÃtaka. (392.)             307>%
     {Taæ} sutvà rÃjà osÃnagÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,2.6(=391).7: Akkodhano niccapasannacitto
                    sabbÃtithÅyÃcayogo bhavitvÃ
                    nihacca mÃnaæ abhivÃdayissaæ
                    sutvÃna devinda subhÃsitÃnÅti. || Ja_VI:116 ||>@

     Tattha sabbÃtithÅyÃcayogo bhavitvà ti sabbesaæ atithinaæ ÃgatÃgatÃnaæ ÃgantukÃnaæ yaæ yaæ te yÃcanti tassa tassa yutto anucchaviko bhavitvÃ, sabbaæ tehi yÃcitayÃcitaæ dadamÃno ti attho, sutvÃna devinda subhÃsitÃnÅti tava subhÃsitÃni sutvà ahaæ evarÆpo bhavissÃmÅti vadati.
     Eva¤ ca pana vatvà pÃsÃdà oruyha paccekabuddhaæ vanditvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. Paccekabuddho ÃkÃse pallaækena nisÅditvà "mahÃrÃja, vijjÃdharo na samaïo, tvaæ ito paÂÂhÃya `atuccho loko, atthi dhammikasamaïabrÃhmaïÃ' ti ¤atvà dÃnaæ dehi sÅlaæ rakkha uposathakammaæ karohÅti" rÃjÃnaæ ovadi. Sakko pi SakkÃnubhÃvena ÃkÃse Âhatvà "ito paÂÂhÃya appamattà hothÃ" 'ti nÃgarÃnaæ ovÃdaæ datvà "palÃtà samaïabrÃhmaïà ÃgacchantÆ" 'ti bheri¤ carÃpesi. Atha te ubho pi sakaÂÂhÃnam eva agamaæsu. RÃjà ovÃde Âhatvà pu¤¤Ãni akÃsi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà paccekabuddho parinibbuto, rÃjà ùnando ahosi, Sakko aham evÃ" 'ti. DhajaviheÂhajÃtakaæ.

                      $<7. BhisapupphajÃtaka.>$
     Yametan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. So kira Jetavanà nikkhamitvà KosalaraÂÂhe a¤¤ataraæ ara¤¤aæ nissÃya viharanto ekadivasaæ padumasaraæ otaritvà pupphitapadumaæ disvà adhovÃte Âhatvà upasiæghi.


#<[page 308]>#
%<308          VI. ChanipÃta.  2. Senakavagga. (40.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Atha naæ tasmiæ vanasaï¬e adhivatthà devatà "mÃrisa, tvaæ gandhatheno nÃma, idan te ekaæ theyyaÇgan" ti saævejesi. So tÃya saævejito puna Jetavanaæ Ãgantvà SatthÃraæ vanditvà nisinno "kahaæ bhikkhu nivuttho sÅti" puÂÂho "asukavanasaï¬e nÃma, tattha ca maæ devatà evaæ nÃma saævejesÅti" Ãha. Atha naæ Satthà "na kho bhikkhu pupphaæ upasiæghanto tvam eva devatÃya saævejito, porÃïakapaï¬itÃpi saævejitapubbÃ" ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ekasmiæ KÃsinigame brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto TakkasilÃyaæ uggaïhitasippo aparabhÃge isipabbajjaæ pabbajitvà ekaæ padumasaraæ nissÃya upavasanto ekadivasam saraæ otaritvà supupphitapadumaæ upasiæghamÃno aÂÂhÃsi. Atha naæ ekà devadhÅtà rukkhakkhandhavivare Âhatvà saævejayamÃnà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,2.7(=392).1: Yam ekaæ vÃrijaæ pupphaæ adinnaæ upasiæghasi
                    ekaÇgam etaæ theyyÃnaæ, gandhatheno si mÃrisà 'ti. || Ja_VI:117 ||>@

     Tattha ekaÇgametan ti eko koÂÂhÃso esa.
     Tato Bodhisatto dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,2.7(=392).2: Na harÃmi, na bha¤jÃmi, Ãrà siæghÃmi vÃrijaæ,
                    atha kena nu vaïïena gandhattheno ti vuccatÅti. || Ja_VI:118 ||>@

     Tattha Ãrà siæghÃmÅti dÆre Âhito ghÃyÃmi, vaïïenà 'ti kÃraïena.
     Tasmiæ pana khaïe eko puriso tasmiæ sare bhisÃni c' eva khaïati puï¬arÅkÃni ca bha¤jati. Bodhisatto taæ disvà "Ãrà Âhatvà upasiæghantaæ `coro' ti vadasi, etaæ purisaæ kasmà na bhaïasÅti"


#<[page 309]>#
%<                   7. BhisapupphajÃtaka. (392.)            309>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tÃya saddhiæ sallapanto tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,2.7(=392).3: Yo 'yaæ bhisÃni khaïati puï¬arÅkÃni bha¤jati
                    evaæ Ãkiïïakammanto kasmà eso na vuccatÅti. || Ja_VI:119 ||>@

     Tattha Ãkiïïakammanto ti kakkhalakammanto dÃruïakammanto.
     Ath' assÃvacanakÃraïaæ ÃcikkhantÅ devatà catutthapa¤camagÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VI,2.7(=392).4: ùkiïïaluddo puriso dhÃticelaæ va makkhito,
                    tasmiæ me vacanaæ n' atthi, ta¤ ca arahÃmi vattave. || Ja_VI:120 ||>@

  @<Ja_VI,2.7(=392).5: AnaÇgaïassa posassa niccaæ sucigavesino
                    vÃlaggamattaæ pÃpassa abbhÃmattaæ va khÃyatÅti. || Ja_VI:121 ||>@

     Tattha dhÃticelaæ và 'ti khelasiæghÃïikamuttagÆthamakkhitaæ dhÃtidÃsiyà nivatthacelaæ viya ayaæ pÃpamakkhito yeva, tena kÃraïena tasmiæ mama vacanaæ n' atthi, ta¤ca arahÃmÅti samaïà pana ovÃdakÃmà honti piyasÅlÃ, tasmà appamattakam pi ayuttaæ karontaæ vattuæ arahÃmi samaïà 'ti, anaÇgaïassà 'ti niddosassa tumhÃdisassa, abbhÃmattaæ va khÃyatÅti mahÃmeghapamÃïaæ hutvà upaÂÂhÃti, idÃni kasmà evarÆpaæ dosaæ abbohÃrikaæ karosÅti.
     TÃya pana saævejito Bodhisatto saævegappatto chaÂÂhaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,2.7(=392).6: Addhà maæ yakkha jÃnÃsi atho maæ anukampasi,
                    puna pi yakkha vajjÃsi yadà passasi edisan ti. || Ja_VI:122 ||>@

     Tattha yakkhà 'ti devataæ Ãlapati, vajjÃsÅti vadeyyÃsi, yadà passasi edisan ti yadà mama evarÆpaæ dosaæ passasi tadà evam evaæ vÃreyyÃsÅti vadati.
     Ath' assa devatà sattamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,2.7(=392).7: N' eva taæ upajÅvÃmi na pi te bhatak' amhase,
                    tvam eva bhikkhu jÃneyya yena gaccheyya suggatin ti. || Ja_VI:123 ||>@


#<[page 310]>#
%<310           VI. ChanipÃta.  2. Senakavagga. (40.)>%
     Tattha bhatakamhase ti tava bhatihatà kammakarÃpi te na homa, kiækÃraïà taæ sabbakÃlaæ rakkhamÃnà vicarissÃmà 'ti dÅpeti, yena gaccheyyà 'ti bhikkhu yena kammena tvaæ sugatiæ gaccheyyÃsi tvam eva jÃneyyÃsÅti.
     Evaæ sà tassa ovÃdaæ datvà attano vimÃnam eva paviÂÂhÃ. Bodhisatto pi jhÃnaæ nibbattetvà BrahmalokÆpago ahosi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne so bhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà devadhÅtà Uppalavaïïà ahosi, tÃpaso aham evÃ" 'ti. BhisapupphajÃtakaæ.

                      $<8. VighÃsajÃtaka.>$
     Susukhaæ vatà 'ti. Idaæ Satthà PubbÃrÃme viharanto keÊisÅlake bhikkhÆ Ãrabbha kathesi. Tesu MahÃmoggallÃnattherena pÃsÃdaæ kampetvà saævejitesu dhammasabhÃyaæ bhikkhÆ tesaæ aguïaæ kathentà nisÅdiæsu. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' ete keÊisÅlakà yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto Sakko ahosi. Ath' a¤¤atarasmiæ KÃsigÃme satta bhÃtaro kÃmesu dosaæ disvà nikkhamitvà isipabbajjaæ pabbajitvà MejjhÃra¤¤e vasanto yoge yogaæ akatvà kÃyada¬¬hibahulà hutvà nÃnappakÃrakaæ kÅÊikaæ kÅÊitvà cariæsu. Sakko devarÃjà "ime saævejessÃmÅti" suko hutvà tesaæ vasanaÂÂhÃnaæ Ãgantvà ekasmim rukkhe nilÅyitvà te saævejento paÂhamaæ gÃtham Ãha:


#<[page 311]>#
%<                         8. VighÃsajÃtaka. (393.)          311>%

  @<Ja_VI,2.8(=393).1: Susukhaæ vata jÅvanti ye janà vighÃsÃdino,
                    diÂÂhe va dhamme pÃsaæsÃ, samparÃye ca suggatÅti. || Ja_VI:124 ||>@

     Tattha vighÃsÃdino ti bhuttÃtirekaæ bhu¤jante sandhÃyÃha, diÂÂhe va dhamme ti ye evarÆpà te diÂÂhe va dhamme pÃsaæsÃ, samparÃye ca tesaæ sugati hoti, sagge uppajjantÅti adhippÃyena vadati.
     Atha tesu eko tassa vacanaæ sutvà avasese Ãmantetvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,2.8(=393).2: Suvassa bhÃsamÃnassa na nisÃmetha paï¬itÃ,
                    idaæ suïotha sodariyÃ: amhe vÃyaæ pasaæsatÅti. || Ja_VI:125 ||>@

     Tattha bhÃsamÃnassà 'ti mÃnusiyà vÃcÃya bhaïantassa, na nisÃmethà 'ti na suïotha, idaæ suïothà 'ti idaæ assa vacanaæ suïotha, sodariyà ti samÃne udare vutthabhÃvena te Ãlapanto Ãha.
     Atha ne paÂikkhipanto suko tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,2.8(=393).3: NÃhaæ tumhe pasaæsÃmi, kuïapÃdà suïotha me:
                    ucchiÂÂhabhojino tumhe, na tumhe vighÃsÃdino ti. || Ja_VI:126 ||>@

     Tattha kuïapÃdà ti kuïapakhÃdakà ti te Ãlapati.
     Te tassa vacanaæ sutvà sabbe pi catutthaæ gÃtham Ãhaæsu:
  @<Ja_VI,2.8(=393).4: Sattavassà pabbajitvà MejjhÃra¤¤e sikhaï¬ino
                    vighÃsen' eva yÃpentà maya¤ ce bhoto gÃrayhÃ
                    ke nu bhoto pasaæsiyà ti. || Ja_VI:127 ||>@

     Tattha sikhaï¬ino ti cÆÊÃya samannÃgatÃ, vighÃsenevà 'ti ettakaæ kÃlaæ sattavassÃni sÅhavyaggavighÃsen' eva yÃpentà yadi bhoto gÃrayhà atha ke nu te pasaæsiyà ti.
     Te lajjÃpento MahÃsatto pa¤camaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,2.8(=393).5: Tumhe sÅhÃnaæ vyagghÃnaæ vÃÊÃna¤ cÃvasiÂÂhakaæ
                    ucchiÂÂhen' eva yÃpentà ma¤¤ivho vighÃsÃdino ti. || Ja_VI:128 ||>@

     Tattha vÃlÃna¤cÃvasiÂÂhakan ti sesavÃlamigÃna¤ ca avasiÂÂhakaæ ucchiÂÂhabhojanaæ.


#<[page 312]>#
%<312                        VI. ChanipÃta.  2. Senakavagga. (40.)>%
     Taæ sutvà tÃpasà "sace mayaæ na vighÃsÃdà atha ke carahi te vighÃsÃdÃ" 'ti. Atha tesaæ so tam atthaæ Ãcikkhanto chaÂÂhaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,2.8(=393).6: Ye brÃhmaïassa samaïassa a¤¤ass' eva vanibbino
                    datvÃna sesaæ bhu¤janti te janà vighÃsÃdino ti. || Ja_VI:129 ||>@

     Tattha vanibbino ti tam taæ bhaï¬aæ yÃcanakassa.
     Evam te lajjÃpetvà MahÃsatto sakaÂÂhÃnam eva gato.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà te satta bhÃtaro ime keÊisÅlakà bhikkhÆ ahesuæ.
Sakko aham evÃ" 'ti. VighÃsajÃtakaæ.

                      $<9. VaÂÂakajÃtaka.>$
     PaïÅtan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ lolabhikkhuæ sandhÃya kathesi. Taæ hi Satthà "saccaæ kira tvaæ lolo" ti pucchitvà "Ãma bhante" ti vutte "na kho bhikkhu idÃn' eva pubbe pi tvaæ lolo va, lolatÃy' eva ca pana BÃrÃïasiyaæ hatthigavÃssapurisakuïapehi atitto `ito uttaritaraæ labhissÃmÅti' ara¤¤aæ paviÂÂho sÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto vaÂÂakayoniyaæ nibbattitvà ara¤¤e lÆkhatiïabÅjÃhÃro vasi. Tadà BÃrÃïasiyaæ eko lolakÃko hatthikuïapÃdÅhi atitto "ito uttaritaraæ labhissÃmÅti" ara¤¤aæ pavisitvà phalÃphalÃni khÃdanto Bodhisattaæ disvà "ayaæ vaÂÂako ativiya thÆlasarÅro, madhuragocaraæ khÃdati ma¤¤e, etassa gocaraæ pucchitvà taæ khÃditvà ahaæ thÆlo bhavissÃmÅti" cintetvà Bodhisattassa uparibhÃge sÃkhÃya nilÅyi. Bodhisatto tena apucchito va tena saddhiæ paÂisanthÃraæ karonto paÂhamaæ gÃtham Ãha:


#<[page 313]>#
%<                          9. VaÂÂakajÃtaka. (394.)              313>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 

  @<Ja_VI,2.9(=394).1: PaïÅtaæ bhu¤jase bhattaæ sappitela¤ ca mÃtula,
                    atha kena nu vaïïena kiso tvam asi vÃyasà 'ti. || Ja_VI:130 ||>@

     Tattha bhattan ti manussÃnaæ bhojananiyÃmena paÂiyÃditabhattaæ, mÃtulà 'ti taæ piyasamudÃcÃrenÃlapati, kiso ti appamaæsalohito.
     Tassa vacanaæ sutvà kÃko tisso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VI,2.9(=394).2: Amittamajjhe vasato tesu Ãmisam esato
                    niccaæ ubbiggahadayassa kuto kÃkassa daÊhiyaæ. || Ja_VI:131 ||>@

  @<Ja_VI,2.9(=394).3: Niccaæ ubbegino kÃkà vaækà pÃpena kammunÃ,
                    laddho piï¬o na pÅïeti, kiso ten' asmi vaÂÂaka. || Ja_VI:132 ||>@

  @<Ja_VI,2.9(=394).4: LÆkhÃni tiïabÅjÃni appasinehÃni bhu¤jasi,
                    atha kena nu vaïïena thÆlo tvam asi vaÂÂakà 'ti. || Ja_VI:133 ||>@

     Tattha daÊhiyan ti evarÆpassa mayhaæ kÃkassa kuto daÊhabhÃvo, kuto thÆlan ti attho, ubbegino ti ubbegavanto, vaækà ti kÃkÃnam eva nÃmaæ, laddho ti te kÃke manussasantakavilumpanapÃpena kammena laddho piï¬o na pÅïetÅti na tappeti, tenasmÅti tena kÃraïenÃhaæ kiso asmi, appasinehÃnÅti mandojÃni, idaæ kÃko Bodhisattaæ païÅtabhojanaæ khÃdatÅti sa¤¤Å hutvÃpi vaÂÂakÃnaæ pakatigocaraæ kathento Ãha.
     Taæ sutvà Bodhisatto attano thÆlabhÃvakÃraïaæ kathento:

  @<Ja_VI,2.9(=394).5: Appicchà appacintÃya avidÆragamanena ca
                    laddhÃladdhena yÃpento thÆlo ten' asmi vÃyasa. || Ja_VI:134 ||>@

  @<Ja_VI,2.9(=394).6: Appicchassa hi posassa appacintisukhassa ca
                    susaægahitapamÃïassa vuttÅ susamudÃnayà ti || Ja_VI:135 ||>@

imà gÃthà Ãha.
     Tattha appicchà ti ÃhÃre appicchatÃya nittaïhatÃya, kevalaæ sarÅrayÃpanavasena ÃhÃrÃharaïatÃyà 'ti attho, appacintÃyà 'ti ajja kahaæ ÃhÃraæ labhissÃmi sve kahan ti evaæ ÃhÃracintÃya abhÃvena,


#<[page 314]>#
%<314           VI. ChanipÃta.  2. Senakavagga. (40.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  avidÆragamanena cà 'ti asukasmiæ nÃma ÂhÃne madhuraæ labhissÃmÅti cintetvà avidÆragamanena ca, laddhÃladdhenà 'ti lÆkhaæ và hotu païÅtaæ và yaæ laddhaæ ten' eva tuÂÂho, thÆlo ten' asmÅti tena catubbidhena kÃraïena thÆlo 'smi vÃyasà 'ti, appacintisukhassà 'ti ÃhÃracintÃrahitÃnaæ appacintÅnaæ ariyÃnaæ sukham assa atthÅti appacintisukho, tassa tÃdisena sukhena samannÃgatassa, susaægahitapamÃïassà 'ti ettakaæ bhu¤jitvà jÅrÃpetuæ sakkhissÃmÅti evaæ suÂÂhu saægahitÃhÃrapamÃïassa, vuttÅ susamudÃnayà ti evarÆpassa puggalassa jÅvitavutti sukhena sakkà samudÃnetuæ susamudÃnayà sunibbattiyÃ.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne lolabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà kÃko lolabhikkhu ahosi, vaÂÂako pana aham evÃ" 'ti.
VaÂÂakajÃtakaæ.

                      $<10. KÃkajÃtaka.>$
     Cirassaæ vata passÃmà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto lolabhikkhuæ yeva Ãrabbha kathesi. Paccuppannavatthuæ heÂÂhÃvuttanayam eva.
     AtÅte pana BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto pÃrÃpato hutvà BÃrÃïasisetthino mahÃnase nÅÊapacchiyaæ vasati. KÃko pi tena saddhiæ vissÃsaæ katvà tatth' eva vasatÅti vitthÃretabbaæ. BhattakÃrako kÃkassa pattÃni lu¤citvà piÂÂhena taæ makkhetvà ekaæ varÃÂakaæ vijjhitvà kaïÂhe pilandhitvà pacchiyaæ pakkhipi.
Bodhisatto ara¤¤ato Ãgantvà taæ disvà parihÃsaæ karonto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,2.10(=395).1: Cirassaæ vata passÃma sahÃyaæ maïidhÃrinaæ,
                    sukatÃya massukuttiyà sobhate vata me sakhà ti. || Ja_VI:136 ||>@

     Tattha massukuttiyà ti massukiriyÃya.


#<[page 315]>#
%<                           10. KÃkajÃtaka. (395.)                315>%
     Taæ sutvà kÃko dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,2.10(=395).2: ParÆÊhakacchanakhalomo ahaæ kamme suvyÃvaÂo
                    cirassaæ nahÃpitaæ laddhà lomantam apahÃrayin ti. || Ja_VI:137 ||>@

     Tattha ahaæ kamme suvyÃvaÂo ti ahaæ tasmiæ rÃjakamme suvyÃvaÂo okÃsaæ alabhamÃno parÆÊhakacchanakhalomo Ãsin ti vadati, apahÃrayin ti ajja hÃresiæ.
     Tato Bodhisatto tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,2.10(=395).3: Yan nu lomaæ ahÃresi dullabhaæ laddhu kappakaæ
                    atha ki¤ carahi te samma kaïÂhe kiïakiïÃyatÅti. || Ja_VI:138 ||>@

     Tass' attho: yaæ tÃva dullabhaæ kappakaæ labhitvà lomaæ harÃpesi taæ harÃpaya, atha ki¤ carahi te vayassa idaæ kaïÂhe kiïikiïÃyatÅti.
     Tato kÃko dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VI,2.10(=395).4: ManussasukhumÃlÃnaæ maïi kaïÂhesu lambati,
                    tes' Ãhaæ anusikkhÃmi, mà tvaæ ma¤¤i davà kataæ. || Ja_VI:139 ||>@

  @<Ja_VI,2.10(=395).5: Sace p' imaæ pihayasi massukuttiæ sukÃritaæ
                    kÃrayissÃmi te samma maïi¤ cÃpi dadÃmi te ti. || Ja_VI:140 ||>@

     Tattha maïÅti evarÆpÃnaæ manussÃnaæ ekaæ maïiratanaæ kaïÂhesu lambati, tesÃhan ti tesaæ ahaæ, mà tvaæ ma¤¤Åti tvaæ pana etaæ mayà davà katan ti mà ma¤¤i, pihayasÅti sace imaæ mama kataæ massukuttiæ tvaæ icchasi.
     Taæ sutvà Bodhisatto chaÂÂhaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VI,2.10(=395).6: Tva¤ ¤eva maïino channo sukatÃya ca massuyÃ,
                    Ãmanta kho taæ gacchÃmi, piyaæ me tav' adassanan ti. || Ja_VI:141 ||>@

     Tattha maïino ti maïinÃ, ayam eva và pÃÂho, idaæ vuttaæ hoti:
samma vÃyasa tva¤ ¤eva imassa maïino anucchaviko imissà ca sukatÃya massuyÃ,


#<[page 316]>#
%<316           VI. ChanipÃta.  2. Senakavagga. (40.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  mama pana tava adassanam eva piyaæ, tasmà taæ Ãmantayitvà gacchÃmÅti.
     Eva¤ ca pana vatvà uppatitvà a¤¤attha gato. KÃko pana tatth' eva jÅvitakkhayaæ patto.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne lolabhikkhu anÃgÃmiphale patiÂÂhahà "Tadà kÃko lolabhikkhu ahosi, pÃrÃpato aham evÃ" 'ti. KÃkajÃtakaæ. Senakavaggo dutiyo, ChanipÃta vaïïanà niÂÂhitÃ.


#<[page 317]>#
%<                                317>%
                        VII. SATTANIPùTA.

                          1. KUKKUVAGGA.

                      $<1. KukkujÃtaka.>$
Diya¬¬hakukkÆ 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto rÃjovÃdam Ãrabbha kathesi. Paccuppannavatthuæ TesakuïajÃtake Ãvibhavissati.
     AtÅte pana BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa atthadhammÃnusÃsako amacco ahosi. RÃjà agatigamane patiÂÂhÃya adhammena rajjaæ kÃresi, janapadaæ pÅÊetvà dhanam eva saæhari. Bodhisatto rÃjÃnaæ ovaditukÃmo ekaæ upamaæ upadhÃrento carati, ra¤¤o ca vÃsÃgÃraæ vippakataæ hoti aniÂÂhitacchadanaæ, kaïïikaæ Ãropetvà gopÃnasiyo pavesitamattà honti. RÃjà kÅÊanatthÃya uyyÃnaæ gantvà tattha vicaritvà taæ gehaæ pavisitvà ullokento kaïïikamaï¬alaæ disvà attano uparipatanabhayena nikkhamitvà bahi Âhito puna ulloketvà "kin nu kho nissÃya kaïïikà ÂhitÃ, kiæ nissÃya gopÃnasiyo" ti cintetvà Bodhisattaæ pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:


#<[page 318]>#
%<318          VII. SattanipÃta.  1. Kukkuvagga. (41.)>%

  @<Ja_VII,1.1(=396).1: Diya¬¬hakukku udayena kaïïikÃ,
                    vidatthiyo aÂÂha parikkhipanti naæ
                    sasiæsapà sÃramayà apheggukÃ
                    kuhiæ Âhità uparito na dhaæsatÅti. || Ja_VII:1 ||>@

     Tattha diya¬¬hakukkÆ 'ti diya¬¬haratanÃ, udayenà 'ti uccattena, parikkhipanti nan ti taæ pan' etaæ aÂÂha vidatthiyo parikkhipanti, parikkhepato aÂÂhavidatthippamÃïà ti vuttaæ hoti, kuhiæ Âhità ti kattha patiÂÂhità hutvà na dhaæsati na patati.
     Taæ sutvà Bodhisatto "laddhà dÃni me ra¤¤o ovadatthÃya upamÃ" ti cintetvÃ

  @<Ja_VII,1.1(=396).2: Yà tiæsati sÃramayà anujjukÃ
                    parikiriya gopÃnasiyo samaæ ÂhitÃ
                    tÃhi saægahÅtà balasà papÅÊitÃ
                    samaæ Âhità uparito na dhaæsati. || Ja_VII:2 ||>@

  @<Ja_VII,1.1(=396).3: Evam pi mittehi daÊhehi paï¬ito
                    abhejjarÆpehi sucÅhi mantihi
                    susaægahÅto siriyà na dhaæsati
                    gopÃnasÅbhÃravahà va kaïïikà ti. || Ja_VII:3 ||>@

imà gÃthà Ãha.
     Tattha yà tiæsati sÃramayà ti yà età sÃrarukkhamayà tiæsati gopÃnasiyo, parikiriyà 'ti parivÃretvÃ, samaæ Âhità ti samabhÃgaÂhitÃ, balasà papÅÊità ti gopÃnasihi balena pÅÊetvà suÂÂhu saægahità ekÃbaddhà hutvÃ, paï¬ito ti ¤Ãïasampanno rÃjÃ, sucÅhÅti sucisamÃcÃrehi kalyÃïamittehi, mantihÅti mantakusalehi, gopÃnasÅbhÃravahà va kaïïikà ti yathà gopÃnasÅnaæ bhÃraæ vahamÃnà kaïïikà na dhaæsati evaæ rÃjà vuttappakÃrehi mantÅhi abhijjahadayehi susaægahito sirito na dhaæsati na patati na parihÃyati.


#<[page 319]>#
%<                           1. KukkujÃtaka. (396.)              319>%
     RÃjà Bodhisatte kathente yeva attano kiriyaæ sallakkhetvà "kaïïikÃya asati gopÃnasiyo na patiÂÂhanti, gopÃnasÅhi asaægahità kaïïikà na tiÂÂhati, gopÃnasÅsu bhijjantÅsu kaïïikà patati, evam evaæ adhammiko rÃjà attano mittÃmacce ca balakÃye ca brÃhmaïagahapatike ca asaægaïhanto tesu bhijjantesu tehi asaægahito issariyà dhaæsati, ra¤¤Ã nÃma dhammikena bhavitabban" ti. Ath' assa tasmiæ khaïe païïÃkÃratthÃya mÃtuluÇgaæ Ãhariæsu. RÃjà "sahÃya imaæ mÃtuluÇgaæ khÃdÃ" 'ti Bodhisattaæ Ãha. Bodhisatto gahetvà "mahÃrÃja, idaæ khÃdituæ ajÃnantà tittakaæ và karonti ambilaæ vÃ, jÃnantà pana paï¬ità tittakaæ hÃretvà ambilaæ anÅharitvà mÃtuluÇgarasaæ anÃsetvà va khÃdantÅti" ra¤¤o imÃya upamÃya dhanasaægharaïÆpÃyaæ dassento dve gÃthà Ãha:

  @<Ja_VII,1.1(=396).4: Kharattacaæ mellaæ yathÃpi satthavÃ
                    anÃmasanto pi karoti tittakaæ
                    samÃharaæ sÃdukaroti patthiva
                    asÃdukayirà tanuvaÂÂam uddharaæ. || Ja_VII:4 ||>@

  @<Ja_VII,1.1(=396).5: Evam pi gÃmanigamesu paï¬ito
                    asÃhasaæ rÃjadhanÃni saægharaæ
                    dhammÃnuvattÅ paÂipajjamÃno
                    sa phÃtiæ kayirà aviheÂhayaæ paran ti. || Ja_VII:5 ||>@

     Tattha kharattacan ti thaddhatacaæ, mellan ti mÃtuluÇgaæ, bellan ti và pÃÂho, ayam ev' attho, satthavà ti satthakahattho, anÃmasanto ti bahitacaæ tanukam pi atacchento idaæ phalaæ tittakaæ karoti, samÃharan tÅ samÃharanto bahitacaæ tacchento anto ca ambilaæ anÅharanto taæ sÃdum karoti, patthitvà 'ti rÃjÃnaæ Ãlapati, tanuvaÂÂamuddharan ti tanukaæ pana vaÂÂaæ uddharanto sabbaso tittakassa anapanÅtattà taæ asÃdum eva kayirÃ,


#<[page 320]>#
%<320          VII. SattanipÃta  1. Kukkuvagga. (41.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evan ti evaæ paï¬ito rÃjÃpi asÃhasaæ sÃhasiyataïhÃya vasaæ agacchanto agatigamanaæ pahÃya raÂÂhaæ apÅÊetvà upacikÃnaæ vammikavaddhananiyÃmena madhukarÃnaæ reïuæ gahetvà madhukaraniyÃmena ca dhanaæ saægharanto
     DÃnaæ sÅlaæ pariccÃgaæ ajjavaæ maddavaæ tapaæ (supra p.274)
     akkodham avihiæsà ca khantÅ ca avirodhanan ti
imesaæ dasannaæ rÃjadhammÃnaæ anuvattanena dhammÃnuvattÅ hutvà paÂipajjamÃno so attano ca paresa¤ ca phÃtiæ va¬¬hiæ kareyya paraæ aviheÂhento yevà 'ti.
     RÃjà Bodhisattena saddhiæ mantento va pokkharaïÅtÅraæ gantvà supupphitaæ bÃlasuriyavaïïaæ udakena anupalittaæ padumaæ disvà Ãha: "sahÃya idaæ padumaæ udake jÃtam eva udakena alippamÃnaæ Âhitan" ti. Atha naæ Bodhisatto "mahÃrÃja ra¤¤Ãpi evarÆpen' eva bhavitabban" ti ovadanto

  @<Ja_VII,1.1(=396).6: OdÃtamÆlaæ sucivÃrisambhavaæ
                    jÃtaæ yathà pokkharaïÅsu ambujaæ
                    padumaæ yathà agginikÃsiphÃlimaæ
                    na kadamo na rajo na vÃri limpati. || Ja_VII:6 ||>@

  @<Ja_VII,1.1(=396).7: Evam pi vohÃrasuciæ asÃhasaæ
                    visuddhakammantam apetapÃpakaæ
                    na limpati kammakilesa, tÃdiso
                    jÃtaæ yathà pokkharaïÅsu ambujan ti || Ja_VII:7 ||>@

imà gÃthà Ãha.
     Tattha odÃtamÆlan ti paï¬aramÆlaæ, ambujan ti padumass' eva vevacanaæ, agginikÃsiphÃliman ti agginikÃsinà suriyena phÃlitaæ vikasitan ti attho, na kaddemo na rajo na vÃri limpatÅti n' eva kaddamo na rajo na udakaæ limpati makkhetÅti attho, lepaticc-eva pÃÂho, bhummatthe và etÃni paccattÃni, etesu kaddamÃdisu na limpati na allÅyatÅti attho, vohÃrasucin ti porÃïehi dhammikarÃjÆhi likhÃpetvà ÂhapitavinicchayavohÃresu agatiæ pahÃya dhammena vinicchayakÃrakan ti attho,


#<[page 321]>#
%<                           2. ManojajÃtaka. (397.)              321>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  asÃhasan ti dhammikavinicchaye Âhitattà yeva sÃhasakiriyÃya rahitaæ, visuddhakammantan ti ten' eva asÃhasikattena parisuddhakammantaæ saccavÃdaæ nikkodhaæ majjhattaæ tulÃbhÆtaæ lokassa, apetapÃpakan ti apagatapÃpakammaæ, na limpati kammakilesa tÃdiso ti taæ rÃjÃnaæ pÃïÃtipÃto adinnÃdÃnaæ micchÃcÃro musÃvÃdo ti ayaæ kammakileso na allÅyatÅti, kiækÃraïÃ: tÃdiso jÃtaæ yathà pokkharaïÅsu ambujan ti tÃdiso hi rÃjà yathà pokkharaïÅsu jÃtapadumaæ anupalittaæ evaæ anupalitto nÃma hoti.
     RÃjà Bodhisattassa ovÃdaæ sutvà tato paÂÂhÃya dhammena rajjaæ kÃrento dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà saggaparÃyano ahosi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rÃjà ùnando ahosi, paï¬itÃmacco aham evÃ" ti.
KukkujÃtakaæ,

                      $<2. ManojajÃtaka.>$
     Yathà cÃpo ninnamatÅti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto vipakkhasevakaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ heÂÂhà MahilÃmukhatajÃtake vitthÃritam eva. Tadà pana Satthà "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' esa vipakkhasevako yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto sÅho hutvà sÅhiyà saddhiæ saævasanto dve potake labhi putta¤ ca dhÅtara¤ ca. Puttassa Manojo ti nÃmaæ ahosi. So pi vayappatto ekaæ sÅhapotikaæ gaïhi. Iti te pa¤ca janà ahesuæ. Manojo vanamahisÃdayo vadhitvà maæsaæ Ãharitvà mÃtÃpitaro ca bhagini¤ ca pajÃpati¤ ca poseti.


#<[page 322]>#
%<322          VII. SattanipÃta.  1. Kukkuvagga. (41.)>%
So ekadivasaæ gocarabhÆmiyaæ Giriyaæ nÃma sigÃlaæ palÃyituæ appahontaæ udarena nipannaæ disvà "kiæ sammÃ" 'ti pucchitvà "upaÂÂhÃtukÃmo 'mhi sÃmÅti" vutte "sÃdhu upaÂÂhahassÆ" 'ti taæ gahetvà attano vasanaguhaæ Ãnesi. Bodhisatto taæ disvà "tÃta Manoja, sigÃlà nÃma dussÅlà pÃpadhammà akicce niyojenti, mà etaæ attano santike karÅti" vÃretuæ nÃsakkhi. Ath' ekadivasaæ sigÃlo assamaæsaæ khÃditukÃmo Manojaæ Ãha: "sÃmi amhehi Âhapetvà assamaæsaæ a¤¤aæ akhÃditapubbaæ n' atthi, assaæ gaïhissÃmÃ" 'ti.
"Kahaæ pana samma assà hontÅti". "BÃrÃïasiyaæ nadÅtÅre" ti. So tassa vacanaæ gahetvà tena saddhiæ assÃnaæ nadiyaæ nahÃnavelÃyaæ gantvà ekaæ assaæ gahetvà piÂÂhiyaæ Ãropetvà vegena attano guhÃdvÃram eva Ãgato. Ath' assa pità assamaæsaæ khÃditvà "tÃta assà nÃma rÃjabhogÃ, rÃjÃno anekamÃyÃ, kusalehi dhanuggahehi vijjhÃpenti, assamaæsaæ khÃdanasÅhà nÃma dÅghÃyukà na honti, ito paÂÂhÃya mà assaæ gaïhÅti" Ãha. SÅho pitu vacanaæ akatvà gaïhat' eva. "SÅho asse gaïhÃtÅti" sutvà rÃjà antonagare yeva assÃnaæ pokkharaïiæ kÃresi. Tato pi Ãgantvà gaïhi yeva. RÃjà assasÃlaæ kÃretvà antosÃlÃyam eva tiïodakaæ dÃpesi. SÅho pÃkÃramatthakena gantvà antosÃlÃto pi gaïhi yeva. RÃjà ekaæ akkhaïavedhiæ dhanuggahaæ pakkosÃpetvà "sakkhissasi tÃta sÅhaæ vijjhitun" ti Ãha. So "sakkomÅti" vatvà pÃkÃraæ nissÃya sÅhassÃgamanamagge aÂÂakaæ katvà aÂÂhÃsi. SÅho Ãgantvà bahisusÃne sigÃlaæ Âhapetvà assagahaïatthÃya nagaraæ pakkhandi. Dhanuggaho "ÃgamanakÃle atitikhiïo vego" ti sÅhaæ avijjhitvà assaæ gahetvà gamanakÃle garubhÃratÃya olÅnavegaæ sÅhaæ tikhiïena nÃrÃcena pacchÃbhÃge vijjhi.
NÃrÃco puratthimakÃyena nikkhamitvà ÃkÃse pakkhandi.


#<[page 323]>#
%<                           2. ManojajÃtaka. (397.)                  323>%
SÅho "viddho 'smÅti" hi viravi. Dhanuggaho taæ vijjhitvà asani viya jiyaæ poÂhesi. SigÃlo sÅhassa ca jiyÃya ca saddaæ sutvà "sahÃyo me vijjhitvà mÃrito bhavissatÅti, matakena hi saddhiæ vissÃso nÃma n' atthi, idÃni mama pakativasanavanam eva gamissÃmÅti" attanà va saddhiæ sallapanto dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VII,1.2(=397).1: Yathà cÃpo ninnamati jiyà cÃpi nikÆjati
                    ha¤¤ate nÆna Manojo migarÃjà sakhà mama. || Ja_VII:8 ||>@

  @<Ja_VII,1.2(=397).2: Handa dÃni vanantÃni pakkamÃmi yathÃsukhaæ,
                    n' etÃdisà sakhà honti, labbhà me jÅvato sakhà ti. || Ja_VII:9 ||>@

     Tattha yathà ti yenÃkÃren' esa cÃpo ninnamati, ha¤¤ate nÆnà 'ti nÆna ha¤¤ati, netÃdisà ti evarÆpà matakà sahÃyà nÃma na honti, labbhà me ti jÅvato mama sahÃyo nÃma sakkà laddhuæ.
     SÅho pi ekavegen' eva gantvà assaæ guhÃdvÃre pÃtetvà sayam pi maritvà va pati. Ath' assa ¤Ãtakà nikkhamitvà taæ lohitamakkhitaæ pahÃramukhehi paggharitalohitaæ pÃpajanasevitÃya jÅvitakkhayaæ pattaæ addasaæsu, disvà c' assa pità mÃtà bhaginÅ pajÃpatÅti paÂipÃÂiyà catasso gÃthà bhÃsiæsu:

  @<Ja_VII,1.2(=397).3: Na pÃpajanasaæsevÅ accantasukham edhati,
                    Manojaæ passa semÃnaæ, GiriyassÃnusÃsanÅ. || Ja_VII:10 ||>@

  @<Ja_VII,1.2(=397).4: Na pÃpasampavaækena mÃtà puttena nandati,
                    Manojaæ passa semÃnaæ acchannaæ samhi lohite. || Ja_VII:11 ||>@

  @<Ja_VII,1.2(=397).5: Evam ÃpajjatÅ poso pÃpiyo ca nigacchati
                    yo ve hitÃnaæ vacanaæ na karoti atthadassinaæ. || Ja_VII:12 ||>@

  @<Ja_VII,1.2(=397).6: Eva¤ ca so hoti tato va pÃpiyo
                    yo uttamo adhamajanÆpasevÅ,>@


#<[page 324]>#
%<324                        VII. SattanipÃta.  1. Kukkuvagga. (41.)>%
@<                    pass' uttamaæ adhamajanÆpasevitaæ
                    migÃdhipaæ saravaravedhanibbutan ti. || Ja_VII:13 ||>@

     Tattha accantasukhamedhatÅti na ciraæ sukhaæ labhati, GiriyassÃnusÃsanÅti ayaæ evarÆpà GiriyassÃnusÃsanÅti garahanto Ãha, pÃpasampavaækenà 'ti pÃpesu sampavaækena pÃpasahÃyena, acchannan ti nimuggaæ, pÃpiyo ca nigacchatÅti pÃpaka¤ ca vindati, hitÃnan ti atthakÃmÃnaæ, atthadassinan ti anÃgataæ atthaæ passantÃnaæ, pÃpiyo ti pÃpataro, adhamajanÆpasevÅti adhamajanaæ upasevati, uttaman ti sarÅrabalena jeÂÂhakaæ.
     Pacchimà abhisambuddhagÃthÃ:

  @<Ja_VII,1.2(=397).7: {NihÅyati} puriso nihÅnasevÅ,
                    na ca hÃyetha kadÃci tulyasevÅ,
                    seÂÂham upanamaæ udeti khippaæ,
                    tasmà attano uttariæ bhajethà 'ti. || Ja_VII:14 ||>@

     Tattha nihÅyatÅti bhikkhave hÅnasevÅ nÃma ManojasÅho viya nihÅyati parihÃyati vinÃsaæ pÃpuïÃti, tulyasevÅti sÅlÃdÅhi attanà sadisaæ sevamÃno na hÃyati, seÂÂhamupanaman ti sÅlÃdÅhi uttaritaraæ yeva upagacchanto, udeti khippan ti sÅgham eva sÅlÃdÅhi guïehi upeti upagacchati.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne vipakkhasevako sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà sigÃlo Devadatto ahosi, Manojo vipakkhasevako, bhaginÅ UppalavaïïÃ, bhariyà Khemà bhikkhunÅ, mÃtà RÃhulamÃtÃ, pità aham evÃ" 'ti. ManojajÃtakaæ.

                      $<3. SutanojÃtaka.>$
     RÃjà te bhattan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto mÃtiposakabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ SÃmajÃtake Ãvibhavissati.


#<[page 325]>#
%<                      3. SutanojÃtaka. (398.)       325>%
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto duggatagahapatikule nibbatti, Sutano ti 'ssa nÃmaæ akaæsu. So vayappatto bhatiæ katvà mÃtÃpitaro posetvà pitari kÃlakate mÃtaraæ posesi. Tasmiæ pana kÃle BÃrÃïasirÃjà migavittako ahosi. So ekadivasaæ mahantena parivÃrena yojanadviyojanamattaæ ara¤¤aæ pavisitvà "yassa ÂhitaÂÂhÃnena migo palÃyati so imaæ nÃma jito" ti sabbesaæ ÃrocÃpesi. Amaccà ra¤¤o dhuvamaggaÂÂhÃne koÂÂhakaæ chÃdetvà adaæsu. Manussehi migÃnaæ vasanaÂÂhÃnÃni parivÃretvà unnadantehi uÂÂhapitesu migesu eko eïimigo ra¤¤o ÂhitaÂÂhÃnaæ paÂipajji. RÃjà "naæ vijjhissÃmÅti" saraæ khipi. UggahitamÃyo migo saraæ mahÃphÃsukÃbhimukhaæ Ãgacchantaæ ¤atvà parivattitvà sarena viddho viya hutvà pati. RÃjà "migo me viddho" ti gahaïatthÃya dhÃvi. Migo uÂÂhÃya vÃtavegena palÃyi. AmaccÃdayo rÃjÃnaæ avahasiæsu. So migaæ anubandhitvà kilantakÃle khaggena dvidhà chinditvà ekasmiæ daï¬ake laggetvà kÃjaæ vahanto viya Ãgacchanto "thokaæ vissamissÃmÅti" maggasamÅpe Âhitaæ vaÂarukkhaæ upagantvà nipajjitvà niddaæ okkami. Tasmiæ pana vaÂe nibbatto MakhÃdevo nÃma yakkho tattha paviÂÂhe Vessavaïassa santikà khÃdituæ labhi. So rÃjÃnaæ uÂÂhÃya gacchantaæ "tiÂÂha, bhakkho si me" ti hatthe gaïhi. "Tvaæ konÃmo" ti. "Ahaæ idha nibbattayakkho, imaæ ÂhÃnaæ paviÂÂhake khÃdituæ labhÃmÅti". RÃjà dhitiæ upaÂÂhapetvà "kiæ ajj' eva khÃdissasi nibaddhaæ khÃdissasÅti" pucchi. "Labhanto nibaddhaæ khÃdissÃmÅti". "Ajja imaæ migaæ khÃditvà maæ vissajjehi, ahaæ te sve paÂÂhÃya ekÃya bhattapÃtiyà saddhiæ ekaæ manussaæ pesessÃmÅti". "Tena hi appamatto hohi, apesitadivase taæ ¤eva khÃdissÃmÅti".


#<[page 326]>#
%<326          VII. SattanipÃta.  1. Kukkuvagga. (41.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Ahaæ BÃrÃïasirÃjÃ, mayhaæ avijjamÃnaæ nÃma n' atthÅti". Yakkho paÂi¤¤aæ gahetvà taæ vissajjesi. So nagaraæ pavisitvà tam atthaæ ekassa atthacarakassa amaccassa kathetvà "idÃni kiæ kÃtabban" ti pucchi.
"Divasaparicchedo kato devÃ" 'ti. "Na kato" ti. "Ayuttaæ vo kataæ evaæ karontehi, mà cintayittha, bahÆ bandhanÃgÃre manussÃ" ti. "Tena hi tvaæ etaæ kammaæ kara, mayhaæ jÅvitam dehÅti". Amacco "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà devasikaæ bandhanÃgÃrato manussaæ nÅharitvà bhattapÃtiæ gahetvà ki¤ci ajÃnÃpetvà va yakkhassa pesesi. Yakkho bhattaæ bhu¤jitvà manussaæ khÃdati. AparabhÃge bandhanÃgÃrÃni nimmanussÃni jÃtÃni. RÃjà bhattahÃrakaæ alabhanto maraïabhayena kampi. Atha naæ amacco assÃsetvà "deva jÅvitÃsÃto dhanÃsà balavatarÃ, hatthikkhandhe sahassabhaï¬ikaæ Âhapetvà `ko imaæ dhanaæ gahetvà yakkhassa bhattaæ ÃdÃya gamissatÅti' bheri¤ carÃpemÃ" 'ti vatvà tathà kÃresi. Bodhisatto cintesi: "ahaæ bhatiyà mÃsakaddhamÃsakaæ saægharitvà kicchena mÃtaraæ posemi, imaæ dhanaæ gahetvà mÃtu datvà yakkhassa santikaæ gamissÃmi, sace yakkhaæ dametuæ sakkhissÃmi icc-etaæ kusalaæ, noce sakkhissÃmi mÃtà me sukhaæ jÅvissatÅti" so tam atthaæ mÃtu Ãrocetvà "alaæ tÃta, na mam' attho dhanenÃ" 'ti dve vÃre paÂikkhitto tatiyavÃre taæ anÃpucchà va "Ãharath' ayyo sahassaæ, ahaæ bhattaæ harissÃmÅti" sahassaæ gahetvà mÃtu datvà "amma mà cintayi, ahaæ yakkhaæ dametvà mahÃjanassa sotthiæ katvà ajj' eva tavÃssukilinnamukhaæ hasÃpento ÃgacchissÃmÅti" mÃtaraæ vanditvà rÃjapurisehi saddhiæ ra¤¤o santikaæ gantvà vanditvà aÂÂhÃsi. Tato ra¤¤Ã "tÃta tvaæ bhattaæ harissasÅti" vutte "Ãma devÃ" 'ti Ãha. "Kiæ te laddhuæ vaÂÂatÅti". "TumhÃkaæ suvaïïapÃdukà devÃ" 'ti Ãha.


#<[page 327]>#
%<                 3. SutanojÃtaka. (398.)                327>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "KiækÃraïÃ" ti. "Deva so yakkho rukkhamÆle bhÆmiyaæ Âhitake khÃdituæ labhati, ahaæ etassa santakabhÆmiyaæ aÂhatvà pÃdukÃsu ÂhassÃmÅti".
"A¤¤aæ kiæ laddhuæ vaÂÂatÅti". "TumhÃkaæ chattaæ devÃ" 'ti. "Idaæ kimatthÃyÃ" 'ti. "Deva yakkho attano rukkhacchÃyÃya Âhitake khÃdituæ labhati, ahaæ tassa rukkhacchÃyÃya aÂhatvà chattacchÃyÃya ÂhassÃmÅti". "A¤¤aæ kiæ laddhuæ vaÂÂatÅti". "TumhÃkaæ khaggaæ devÃ" 'ti. "Iminà ko attho" ti. "Deva amanussÃpi ÃvudhahatthÃnaæ bhÃyanti yevÃ" 'ti. "A¤¤aæ kiæ laddhuæ vaÂÂatÅti". "TumhÃkaæ suvaïïapÃtiæ pÆretvà tumhÃkaæ bhu¤janakabhattaæ devÃ" 'ti.
"KiækÃraïà tÃtÃ" 'ti. "Deva mÃdisassa nÃma paï¬itapurisassa mattikapÃtiyà lÆkhabhojanaæ harituæ na anucchavikan" ti.
"SÃdhu tÃtÃ" 'ti rÃjà sabbaæ dÃpetvà tass' eva veyyÃvaccakare paÂipÃdesi. Bodhisatto "mahÃrÃja, mà bhÃyi, ajjÃhaæ yakkhaæ dametvà tumhÃkaæ sotthiæ katvà ÃgamissÃmÅti" rÃjÃnaæ vanditvà upakaraïÃni gÃhÃpetvà tattha gantvà rukkhassÃvidÆre manusse Âhapetvà suvaïïapÃdukà Ãruyha khaggaæ sannayhitvà setacchattaæ matthake katvà ka¤canapÃtiyà bhattaæ gahetvà yakkhassa santikaæ pÃyÃsi. Yakkho maggaæ olokento taæ disvà "ayaæ puriso na a¤¤esu divasesu ÃgamananiyÃmena eti, kin nu kho kÃraïan" ti cintesi. Bodhisatto pi rukkhasamÅpaæ gantvà va asituï¬ena bhattapÃtiæ antochÃyÃya karitvà chÃyÃsanne Âhito paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.3(=398).1: RÃjà te bhattaæ pÃhesi suciæ maæsÆpasecanaæ,
                    makhÃdevasmiæ adhivatthe ehi nikkhama bhu¤jassÆ 'ti. || Ja_VII:15 ||>@


#<[page 328]>#
%<328          VII. SattanipÃta.  1. Kukkuvagga. (41.)>%
     Tattha pÃhesÅti pahiïi, makhÃdevasmiæ adhivatthe ti makhÃdevo ti vaÂarukkho vuccati, tasmiæ adhivatthe ti devataæ Ãlapati.
     Taæ sutvà yakkho "imaæ purisaæ va¤cetvà antochÃyaæ paviÂÂhaæ khÃdissÃmÅti" cintetvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.3(=398).2: Ehi mÃïava orena bhikkham ÃdÃya sÆpinaæ,
                    tva¤ ca mÃïava bhikkhà ca ubho bhakkhà bhavissathà 'ti. || Ja_VII:16 ||>@

     Tattha bhikkhan ti mama nibaddhabhikkhaæ, sÆpinan ti sÆpasampannaæ.
     Tato Bodhisatto dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VII,1.3(=398).3: Appakena tuvaæ yakkha thullam atthaæ jahissasi,
                    bhikkhaæ te nÃharissanti janà maraïasa¤¤ino. || Ja_VII:17 ||>@

  @<Ja_VII,1.3(=398).4: LaddhÃyaæ yakkha tava niccabhikkhaæ
                    suciæ païÅtaæ rasasà upetaæ,
                    bhikkha¤ ca te Ãhariyo naro idha
                    sudullabho hohiti khÃdite mayÅti. || Ja_VII:18 ||>@

     Tattha thullamatthan ti appakena kÃraïena mahantam atthaæ jahissasÅti dasseti, nÃharissantÅti ito paÂÂhÃya maraïasa¤¤ino hutvà na Ãharissanti atha tvaæ milÃtasÃkho viya rukkho nirÃhÃro dubbalo bhavissasÅti, laddhÃyan ti laddhaæ ayaæ laddhaæ gamanaæ, idaæ vuttaæ hoti: samma yakkha, yam ahaæ ajja Ãhariæ idaæ tava niccabhikkhaæ suciæ païÅtaæ uttamarasena upetaæ laddhÃgamanaæ devasikaæ te Ãgacchissati, Ãhariyo ti Ãharaïako, idaæ vuttaæ hoti: sace tvaæ idaæ bhikkhaæ gahetvà Ãgataæ maæ bhakkhasi ath' eva mayi bhakkhite Ãharaïako a¤¤o naro idha sudullabho bhavissati, kiækÃranÃ: mÃdiso hi BÃrÃïasiyaæ a¤¤o paï¬itamanusso n' atthi, mayi pana khÃdite Sutano pi nÃma yakkhena khÃdito a¤¤assa kassa so lajjissatÅti bhattÃaharaïakaæ na labhissasi, atha te ito paÂÂhÃya bhojanaæ dullabhaæ bhavissati, amhÃkam pi rÃjÃnaæ gaïhituæ na labhissasi, kasmÃ: rukkhato bahibhÃvena, sace pan' idaæ bhattaæ bhu¤jitvà maæ pahiïissasi ahaæ te ra¤¤o kathetvà nibaddhaæ bhattaæ pesessÃmi, attÃnam pi ca te khÃdituæ na dassÃmi,


#<[page 329]>#
%<                           3. SutanojÃtaka. (398.)              329>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ahaæ hi tava santake ÂhÃïe na ÂhassÃmi pÃdukÃsu ÂhassÃmi, rukkhacchÃyÃya pi te na ÂhassÃmi attano chattacchÃyÃyam eva ÂhassÃmi, sace pana mayà saddhiæ virajjhissasi khaggena taæ dvidhà chindissÃmi, ahaæ hi ajja etadattham eva sajjo hutvà Ãgato ti. Evaæ kira naæ MahÃsatto tajjesi.
     Yakkho "yuttaæ mÃïavo vadatÅti" sallakkhetvà pasannacitto dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VII,1.3(=398).5: Mam' esa Sutano attho yathà bhÃsasi mÃïava,
                    mayà tvaæ samanu¤¤Ãto sotthiæ passÃhi mÃtaraæ. || Ja_VII:19 ||>@

  @<Ja_VII,1.3(=398).6: Khaggaæ chatta¤ ca pÃti¤ ca gacch' evÃdÃya mÃïava,
                    sotthiæ passatu te mÃtà tva¤ ca passÃhi mÃtaran ti. || Ja_VII:20 ||>@

     Tattha Sutano ti Bodhisattaæ Ãlapati, yathà bhÃsasÅti yathà tvaæ bhÃsasi tathà yo esa tayà bhÃsito attho eso mam' ev' attho mayhaæ ¤eva va¬¬hati.
     Yakkhassa kathaæ sutvà Bodhisatto "mama kammaæ nipphannaæ, damito me yakkho, bahuæ dhanaæ laddhaæ, ra¤¤o vacanaæ katan" ti tuÂÂhacitto yakkhassa anumodanaæ karonto osÃnagÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.3(=398).7: Evaæ yakkha sukhÅ hohi saha sabbehi ¤Ãtibhi,
                    dhana¤ ca me adhigataæ, ra¤¤o ca vacanaæ katan ti. || Ja_VII:21 ||>@

vatvà ca pana yakkhaæ Ãmantetvà "samma, tvaæ pubbe akusalakammaæ katvà kakkhaÊo pharuso paresaæ lohitamaæsabhakkho yakkho hutvà nibbatto, ito paÂÂhÃya pÃïÃtipÃtÃdÅni mà karÅti" sÅle Ãnisaæsaæ dussÅlye cÃdÅnavaæ kathetvà yakkhaæ pa¤casu sÅlesu patiÂÂhÃpetvà "kiæ te ara¤¤avÃsena, ehi nagaradvÃre taæ nisÅdÃpetvà aggabhattalÃbhiæ karomÅti" yakkhena saddhiæ nikkhamitvà khaggÃdÅni yakkham eva gÃhÃpetvà BÃrÃïasiæ agamÃsi. "Sutano mÃïavo yakkhaæ gahetvà etÅti" ra¤¤o Ãrocesuæ. RÃjà amaccaparivuto Bodhisattassa paccuggamanaæ katvà yakkhaæ nagaradvÃre nisÅdÃpetvà aggabhattalÃbhinaæ katvà nagaraæ pavisitvà bheri¤ carÃpetvà nÃgare sannipÃtetvà Bodhisattassa guïaæ kathetvà senÃpatiÂÂhÃnaæ adÃsi,


#<[page 330]>#
%<330          VII. SattanipÃta.  1. Kukkuvagga. (41.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  saya¤ ca Bodhisattassa ovÃde Âhatvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà saggaparÃyano ahosi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne mÃtuposakabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà yakkho AÇgulimÃlo ahosi, rÃjà ùnando, mÃïavo aham evÃ" 'ti. SutanojÃtakaæ.

                      $<4. GijjhajÃtaka.>$
     Te kathannu karissantÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ mÃtiposakabhikkhuæ Ãrabbha kathesi.
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto gijjhayoniyaæ nibbattitvà vayappatto vuddhe parihÅnacakkhuke mÃtÃpitaro gijjhaguhÃya Âhapetvà gomaæsÃdÅni Ãharitvà posesi. Tasmiæ kÃle BÃrÃïasi-susÃne eko nesÃdo aniyametvà gijjhÃnaæ pÃse o¬¬esi. Ath' ekadivasaæ Bodhisatto gomaæsam pariyesanto susÃnaæ paviÂÂho pÃdena pÃse bajjhitvà attano na cintesi, vuddhe pana mÃtÃpitaro anussaritvà "kathan nu kho me mÃtÃpitaro yÃpessanti, mama baddhabhÃvam pi ajÃnantà anÃthà nippaccayà pabbataguhÃyam eva sussitvà marissanti ma¤¤e" ti vilapanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.4(=399).1: Te kathan nu karissanti vaddhà giridarÅsayÃ,
                    ahaæ baddho 'smi pÃsena NilÅyassa vasaæ gato ti. || Ja_VII:22 ||>@

     Tattha NilÅyassà 'ti evaænÃmakassa nesÃdaputtassa.


#<[page 331]>#
%<                           4. GijjhajÃtaka. (399.)               331>%
     Tassa paridevato sutvÃ

  @<Ja_VII,1.4(=399).2: Kiæ gijjha paridevasi, kà nu te paridevanÃ,
                    na me suto và diÂÂho và bhÃsanto mÃnusiæ dijo. || Ja_VII:23 ||>@

  @<Ja_VII,1.4(=399).3: BharÃmi mÃtÃpitaro vaddhe giridarÅsaye,
                    te kathan nu karissanti, ahaæ vasaæ gato tava. || Ja_VII:24 ||>@

  @<Ja_VII,1.4(=399).4: Yan nu gijjho yojanasataæ kuïapÃni avekkhati (cfr. II 51|25 52|6)
                    kasmà jÃla¤ ca pÃsa¤ ca ÃsajjÃpi na bujjhasi. || Ja_VII:25 ||>@

  @<Ja_VII,1.4(=399).5: Yadà parÃbhavo hoti poso jÅvitasaækhaye
                    atha jÃla¤ ca pÃsa¤ ca ÃsajjÃpi na bujjhati. || Ja_VII:26 ||>@

  @<Ja_VII,1.4(=399).6: Bharassu mÃtÃpitaro vaddhe giridarÅsaye,
                    mayà tvaæ samanu¤¤Ãto sotthiæ passÃhi ¤Ãtake. || Ja_VII:27 ||>@

  @<Ja_VII,1.4(=399).7: Evaæ luddaka nandassu saha sabbehi ¤Ãtibhi,
                    bharissaæ mÃtÃpitaro vaddhe giridarÅsaye ti || Ja_VII:28 ||>@

nesÃdaputtena dutiyà gijjhena tatiyà ti imà gÃthà paÂipÃÂiyà vuttÃ.
     Tattha yannÆ 'ti yaæ nu etaæ loke kathÅyati, gijjho yojanasataæ kuïapÃni avekkhatÅti yojanasataæ atikkamma ÂhitÃni pi kuïapÃni passati, taæ yadi tathà atha kasmà tvaæ imaæ jÃla¤ ca {pÃsa¤} ca ÃsajjÃpi na bujjhasi santikaæ ÃgantvÃpi na jÃnÃsÅti, parÃbhavo ti vinÃso, bharassÆ 'ti idaæ so Bodhisattassa dhammakathaæ sutvà paï¬ito gijjharÃjà paridevanto na attano paridevati mÃtÃpitunnaæ paridevati nÃyaæ mÃretuæ yutto ti tussitvà Ãha vatvà ca pana piyacittena muducittena pÃsaæ mocesi.
     Ath' assa Bodhisatto maraïadukkhà mutto sukhito anumodanaæ karonto osÃnagÃthaæ vatvà mukhapÆraæ maæsaæ ÃdÃya gantvà mÃtÃpitunnaæ adÃsi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne mÃtiposakabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi)


#<[page 332]>#
%<332          VII. SattanipÃta.  1. Kukkuvagga. (41.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Tadà nesÃdaputto Channo ahosi, mÃtÃpitaro mahÃrÃjakulÃni, gijjharÃjà aham evÃ" 'ti. GijjhajÃtakaæ.

                      $<5. DabbhapupphajÃtaka.>$
     AnutÅracÃrÅ bhaddante ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Upanandaæ Sakyaputtaæ Ãrabbha kathesi. So hi sÃsane pabbajitvà appicchatÃdiguïe pahÃya mahÃtaïho ahosi, vassÆpanÃyikÃya dve tayo vihÃre pariggahetvà ekasmiæ chattaæ và upÃhanaæ và ekasmiæ kattarayaÂÂhiæ và udakumbhaæ và Âhapetvà ekasmiæ sayaæ vasati. So ekasmiæ janapadavihÃre vassaæ upagantvà "bhikkhÆhi nÃma appicchehi bhavitabban" ti ÃkÃse candaæ uÂÂhÃpento viya bhikkhÆnaæ paccayasantosadÅpakaæ ariyavaæsapaÂipadaæ kathesi. Taæ sutvà bhikkhÆ manoramÃni pattacÅvarÃni cha¬¬etvà mattikÃpattÃni c' eva paæsukÆlacÅvarÃni ca gaïhiæsu. So itarÃni attano vasanaÂÂhÃne Âhapetvà vutthavasso pavÃretvà yÃnakaæ pÆretvà Jetavanaæ gacchanto antarÃmagge ekassa ara¤¤avihÃrassa piÂÂhibhÃge pÃde valliyà palibuddho "addhà ettha ki¤ci laddhabbaæ bhavissatÅti" taæ vihÃraæ pÃvisi. Tattha pana dve mahallakabhikkhÆ vassaæ upagacchiæsu, te dve ca thÆlasÃÂake eka¤ ca sukhumakambalaæ labhitvà bhÃjetuæ asakkontà naæ disvà "thero no bhÃjetvà dassatÅti" tuÂÂhacittà "mayaæ bhante imaæ vassÃvÃsikaæ bhÃjetuæ na sakkoma, imaæ no nissÃya vivÃdo hoti, imaæ amhÃkaæ bhÃjetvà dethÃ" 'ti Ãhaæsu. So "sÃdhu bhÃjessÃmÅti" dve thÆlasÃÂake dvinnam pi datvà "ayaæ amhÃkaæ vinayadharÃnaæ pÃpuïÃtÅti" kambalaæ gahetvà pakkÃmi. Te pi therà kambale sÃlayà ten' eva saddhiæ Jetavanaæ gantvà vinayadharabhikkhÆnaæ tam atthaæ Ãrocetvà "labbhati no bhante vinayadharÃnaæ evaæ vilopaæ khÃditun" ti Ãhaæsu. BhikkhÆ Upanandattherena Ãbhataæ pattacÅvararÃsiæ disvà "mahÃpu¤¤o si tvaæ Ãvuso, bahuæ te pattacÅvaraæ laddhan" ti vadaæsu. So "kuto me Ãvuso pu¤¤aæ, iminà upÃyena idaæ laddhan" ti sabbaæ kathesi. DhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso Upanando Sakyaputto mahÃtaïho mahÃlobho" ti.


#<[page 333]>#
%<                        5. DabbhapupphajÃtaka. (400.)            333>%
Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannissinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave Upanandena paÂipadÃya anucchavikaæ kataæ, parassa paÂipadaæ kathentena nÃma bhikkhunà paÂhamaæ attano anucchavikaæ katvà pacchà paro ovaditabbo",
     AttÃnaæ eva paÂhamaæ patirÆpe nivesaye, (= Dhp. v.158; cfr. J. II p.441.)
     ath' a¤¤aæ anusÃseyya, na kilisseyya paï¬ito ti imÃya Dhammapade gÃthÃya dhammaæ desetvà "na bhikkhave Upanando idÃn' eva pubbe p' esa mahÃlobho va, na ca idÃn' eva imesaæ santakaæ vilumpati pubbe pi vilumpi yevÃ" 'ti vatvà atÅtam Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto nadÅtÅre rukkhadevatà ahosi. Tadà eko sigÃlo MÃyÃvÅ nÃma bhariyaæ gahetvà nadÅtÅre ekasmiæ ÂhÃne vasi. Ath' ekadivasaæ sigÃlaæ sigÃlÅ evam Ãha: "dohaÊo me sÃmi uppanno, allarohitamacchaæ khÃdituæ icchÃmÅti".
SigÃlo "appossukkà hohi, ÃharissÃmi te" ti nadÅtÅre caranto valliyà pÃde palibuddhitvà anutÅram eva agamÃsi. Tasmiæ khaïe GambhÅracÃrÅ ca AnutÅracÃrÅ cà 'ti dve uddà macche pariyesantà tÅre aÂÂhaæsu. Tesu GambhÅracÃrÅ mahantaæ rohitamacchaæ disvà vegena udakaæ pavisitvà taæ naÇguÂÂhe gaïhi. Balavà maccho parika¬¬hanto pÃyÃsi. So "mahÃmaccho ubhinnam pi no pahossati, ehi me sahÃyo hohÅti" itarena saddhiæ sallapanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.5(=400).1: AnutÅracÃri bhaddan te, sahÃya-m-anudhÃva maæ,
                    mahà me gahito maccho, so maæ harati vegasà ti. || Ja_VII:29 ||>@

     Tatthà sahÃyamanudhÃva man ti sahÃya anudhÃva maæ, sandhivasena makÃro vutto, idaæ vuttaæ hoti: yathÃhaæ iminà macchena na saæhÅrÃmi evaæ maæ naÇguÂÂhakhaï¬e gahetvà tvaæ anudhÃvà 'ti.


#<[page 334]>#
%<334          VII. SattanipÃta.  1. Kukkuvagga. (41.)>%
     Taæ sutvà itaro dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.5(=400).2: GambhÅracÃri bhaddan te, daÊhaæ gaïhÃhi thÃmasÃ,
                    ahan taæ uddharissÃmi supaïïo uragam-m-ivà 'ti. || Ja_VII:30 ||>@

     Tattha thÃmasà ti thÃmena, uddharissÃmÅti nÅharissÃmi, supaïïo uragammivà ti garuÊo sappaæ viya.
     Atha dve pi te ekato hutvà rohitamacchaæ nÅharitvà thale Âhapetvà mÃretvà "bhÃjehÅti" kalahaæ katvà bhÃjetuæ asakkontà Âhapetvà nisÅdiæsu. Tasmiæ khaïe sigÃlo taæ ÂhÃnaæ anuppatto. Te taæ disvà ubho pi paccuggamanaæ katvà "ayaæ samma dabbhapuppha maccho amhehi ekato hutvà gahito, taæ no bhÃjetuæ asakkontÃnaæ vivÃdo uppanno, samabhÃgaæ no bhÃjetvà dehÅti" tatiyaæ gÃtham Ãhaæsu:

  @<Ja_VII,1.5(=400).3: VivÃdo no samuppanno, dabbhapuppha suïohi me,
                    samehi medhakaæ samma, vivÃdo vÆpasammatan ti. || Ja_VII:31 ||>@

     Tattha dabbhapapphà 'ti dabbhapupphasamÃnavaïïatÃya taæ Ãlapati, medhakan ti kalahaæ.
     Tesaæ vacanaæ sutvà sigÃlo attano balaæ dÅpento

  @<Ja_VII,1.5(=400).4: DhammaÂÂho 'haæ pure Ãsiæ, bahu atthaæ me tÅritaæ,
                    samemi medhakaæ sammÃ, vivÃdo vÆpasammatan ti || Ja_VII:32 ||>@

imaæ gÃthaæ vatvà bhÃjento

  @<Ja_VII,1.5(=400).5: AnutÅrÃcÃrÅ naÇguÂÂhaæ, sÅsaæ GambhÅracÃrino,
                    athÃyaæ majjhimo khaï¬o dhammaÂÂhassa bhavissatÅti || Ja_VII:33 ||>@

imaæ gÃtham Ãha.
     Tattha paÂhamagÃthÃya ayam attho: ahaæ pubbe rÃjÆnaæ vinicchayÃmacco Ãsiæ, tena mayà vinicchaye nisÅditvà bahum atthaæ tÅritaæ, tesaæ tesaæ brÃhmaïagahapatikÃnaæ bahÆ atthà tÅritÃ, vinicchinitvà sv-Ãhaæ tumhÃdisÃnaæ samajÃtikÃnaæ catuppadÃnaæ atthaæ tÅretuæ kiæ na sakkhissÃmi, ahaæ vo samemi medhakaæ, sammà maæ nissÃya tumhÃkaæ vivÃdo vÆpasammatÆ ti,


#<[page 335]>#
%<                        5. DabbhapupphajÃtaka. (400.)               335>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  eva¤ ca pana vatvà macchaæ tayo koÂÂhÃse katvÃ: AnutÅracÃri tvaæ naÇguÂÂhaæ gaïha, sÅsaæ GambhÅracÃrino hotu, athÃyaæ majjhimo khaï¬o ti api ca ayaæ majjhimo koÂÂhÃso, athavÃ: accà ti aticca, ime dve koÂÂhÃse atikkamitvà Âhito ayaæ majjhimo khaï¬o dhammaÂÂhassa vinicchayasÃmikassa mayhaæ bhavissatÅti.
     Evaæ taæ macchaæ vibhajitvà "tumhe kalahaæ akatvà naÇguÂÂha¤ ca sÅsa¤ ca khÃdathÃ" 'ti vatvà majjhimakhaï¬aæ mukhena ¬asitvà tesaæ passantÃnaæ ¤eva pÃyÃsi. Te sahassaæ parÃjità viya dummukhà nisÅditvà chaÂÂhaæ gÃtham Ãhaæsu:

  @<Ja_VII,1.5(=400).6: Ciram pi bhakkho abhavissa sace na vivademase,
                    asÅsakaæ anaÇguÂÂhaæ sigÃlo harati rohitan ti. || Ja_VII:34 ||>@

     Tattha cirampÅti dve và tayo và divase sandhÃya vuttaæ.
     SigÃlo pi "ajja bhariyaæ rohitamacchaæ khÃdÃpessÃmÅti" tuÂÂhacitto tassà santikaæ agamÃsi. Sà taæ Ãgacchantaæ disvà abhinandamÃnÃ

  @<Ja_VII,1.5(=400).7: YathÃpi rÃjà nandeyya rajjaæ laddhÃna khattiyo
                    ev' Ãham ajja nandÃmi disvà puïïamukhaæ patin ti || Ja_VII:35 ||>@

imaæ gÃthaæ vatvà adhigamÆpÃyaæ pucchantÅ

  @<Ja_VII,1.5(=400).8: Kathan nu thalajo santo udake macchaæ parÃmasi,
                    puÂÂho me samma akkhÃhi kathaæ adhigataæ tayà ti || Ja_VII:36 ||>@

imaæ gÃtham Ãha.
     Tattha kathannÆ 'ti khÃda bhadde ti macchakhaï¬e purato Âhapite kathan nu tvaæ thalajo samÃno udake macchaæ gaïhÅti pucchati.
     SigÃlo tassà adhigamÆpÃyaæ Ãcikkhanto anantaraæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.5(=400).9: VivÃdena kisà honti, vivÃdena dhanakkhayÃ,
                    jÅnà uddà vivÃdena, bhu¤ja MÃyÃvi rohitan ti. || Ja_VII:37 ||>@


#<[page 336]>#
%<336         VII. SattanipÃta.  1. Kukkuvagga. (41.)>%
     Tattha vivÃdena kisà hontÅti bhadde ime sattà vivÃdaæ karontà vivÃdaæ nissÃya kisà appamaæsalohità honti, vivÃdena dhanakkhayà ti hira¤¤asuvaïïÃdÅnaæ dhanÃnaæ khayÃpi vivÃden' eva honti, dvÅsu vivadantesu eko parÃjito parÃjitattà dhanakkhayaæ pÃpuïÃti itaro jayabhÃgadÃnena, jÅnà uddà ti dve pi vivÃden' eva imaæ macchaæ jÅnÃ, tasmà tvaæ mayà Ãbhatassa uppattiæ mà sodhesi, kevalaæ imaæ bhu¤ja MÃyÃvi rohitan ti.
     Itarà abhisambuddhagÃthÃ:

  @<Ja_VII,1.5(=400).10: Evam evaæ manussesu vivÃdo yattha jÃyati
                    dhammaÂÂhaæ paÂi dhÃvanti, so hi nesaæ vinÃyako,
                    dhanÃpi tattha jÅyanti rÃjakoso ca va¬¬hatÅti. || Ja_VII:38 ||>@

     Ettha evamevan ti bhikkhave yathà ete uddà jÅnà evam evaæ manussesu pi yasmiæ ÂhÃne vivÃdo jÃyati tattha te manussà dhammaÂÂhaæ paÂidhÃvanti vinicchayasÃmikaæ upasaækamanti, kiækÃraïÃ: so hi nesaæ vinÃyako, tesaæ vivÃdÃpannÃnaæ vivÃdavÆpasamako ti attho, dhanÃpi tatthà 'ti tattha te vivÃdÃpannà dhanato pi jÅyanti attano santakà parihÃyanti daï¬ena c' eva jayabhÃgagahaïena ca rÃjakoso ca va¬¬hatÅti.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà sigÃlo Upanando ahosi, uddà dve mahallakÃ, tassa kÃraïassa paccakkhakÃrikà rukkhadevatà aham evÃ" 'ti. DabbhapupphajÃtakaæ.

                      $<6. DasaïïakajÃtaka.>$
     Dasaïïakaæ tikhiïadhÃran ti. Idam Satthà Jetavane viharanto purÃïadÆtiyikapalobhanaæ Ãrabbha kathesi. Taæ hi bhikkhuæ "saccaæ kira tvaæ ukkaïÂhito" ti pucchitvà "saccaæ bhante" ti "kena ukkaïÂhÃpito" ti "purÃïadÆtiyikÃyÃ" 'ti vutte "bhikkhu, ayaæ itthi tuyhaæ anatthakÃrikÃ, pubbe pi tvaæ imaæ nissÃya cetasikarogena maranto paï¬ite nissÃya jÅvitaæ alatthÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:


#<[page 337]>#
%<                         6. DasaïïakajÃtaka. (401.)             337>%
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ MaddavamahÃrÃje rajjaæ kÃrente Bodhisatto brÃhmaïakule nibbatti. SenakakumÃro ti 'ssa nÃmaæ kariæsu. So vayappatto TakkasilÃyaæ sabbasippÃni uggahetvà BÃrÃïasiæ paccÃgantvà Maddavara¤¤o atthadhammÃnusÃsako amacco ahosi, Senakapaï¬ito ti vutte sakalanagare cando viya suriyo viya pa¤¤Ãyi. Tadà ra¤¤o purohitaputto rÃjÆpaÂÂhÃïaæ Ãgato sabbÃlaækÃrapatimaï¬itaæ uttamarÆpadharaæ ra¤¤o aggamahesiæ disvà paÂibaddhacitto hutvà gehaæ gantvà nirÃhÃro nipajjitvà sahÃyakehi puÂÂho tam atthaæ Ãrocesi. RÃjà "purohitaputto na dissati, kahaæ nu kho" ti pucchitvà tam atthaæ sutvà taæ pakkosÃpetvà "ahaæ te imaæ sattadivasÃni dammi, sattÃhaæ ghare katvà aÂÂhame divase ÃneyyÃsÅti" Ãha. So "sÃdhÆ" ti sampaÂicchitvà taæ gehaæ netvà tÃya saddhiæ abhirami. Te a¤¤ama¤¤aæ paÂibaddhacittà hutvà ki¤ci ajÃnÃpetvà aggadvÃrena palÃyitvà a¤¤assa ra¤¤o vijitaæ agamaæsu. Koci gataÂÂhÃnaæ na jÃnÃti, nÃvÃya gatamaggo viya ahosi. RÃjà nagare bheri¤ carÃpetvà nÃnappakÃrena vicinanto pi tassà gataÂÂhÃnaæ na a¤¤Ãsi. Ath' assa taæ nissÃya balavasoko uppajji, hadayaæ uïhaæ hutvà lohitaæ pagghari, tato paÂÂhÃy' assa kucchito lohitaæ nikkhami, vyÃdhi mahanto ahosi. MahantÃpi rÃjavejjà tikicchituæ nÃsakkhiæsu. Bodhisatto "imassa ra¤¤o vyÃdhi n' atthi, bhariyaæ pana apassanto cetasikarogena puÂÂho, upÃyena taæ tikicchissÃmÅti" ùyura¤ ca nÃma Pukkusa¤ ca ra¤¤o paï¬itÃmacce Ãmantetvà "ra¤¤o deviyà adassanena cetasikarogaæ Âhapetvà a¤¤o rogo n' atthi, bahÆpakÃro kho pan' amhÃkaæ, upÃyena naæ tikicchÃma, rÃjaÇgaïe samajjaæ kÃretvà asiæ gilituæ jÃnantena asiæ gilÃpema,


#<[page 338]>#
%<338          VII. SattanipÃta.  1. Kukkuvagga. (41.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  rÃjÃnaæ sÅhapa¤jare katvà samajjaæ olokÃpessÃma, rÃjà asiæ gilantaæ disvà `atthi nu kho ito a¤¤aæ dukkarataran' ti pa¤haæ pucchissati, taæ samma ùyura tvaæ `asukaæ nÃma dadÃmÅti vacanaæ ito dukkarataran' ti vyÃkareyyÃsi, tato samma Pukkusa taæ pucchissati, ath' assa tvaæ `mahÃrÃja, dadÃmÅti vatvà adadato sà vÃcà aphalà hotÅti, tathÃrÆpiæ vÃcaæ na keci upajÅvanti, na khÃdanti na pivanti, ye pana tassa vacanassÃnucchavikaæ karonti yathÃpaÂi¤¤Ãtam atthaæ denti yeva idaæ tato dukkarataran' ti evaæ vyÃkareyyÃsi, itoparaæ kattabbaæ ahaæ jÃnissÃmÅti" vatvà samajjaæ kÃresi. Atha te tayo paï¬ità ra¤¤o santikaæ gantvà "mahÃrÃja, rÃjaÇgaïe samajjo vattati, taæ olokentÃnaæ dukkham pi na dukkhaæ hoti, ehi gacchÃmÃ" 'ti rÃjÃnaæ netvà sÅhapa¤jaraæ vivaritvà samajjaæ olokÃpesuæ. BahÆ janà attano attano jÃnanakasippaæ dassesuæ. Eko pana puriso tettiæsaÇgulaæ tikhiïadhÃraæ asiratanaæ gilati. RÃjà taæ disvà "ayaæ puriso etaæ asiæ gilati, `atthi nu kho ito a¤¤aæ dukkarataran' ti ime paï¬ite pucchissÃmÅti" cintetvà ùyuraæ pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.6(=401).1: Dasaïïakaæ tikhiïadhÃraæ asiæ sampanna pÃyinaæ
                    parisÃyaæ puriso gilati kiæ dukkarataraæ tato,
                    yad a¤¤aæ dukkaraæ ÂhÃnaæ tam me akkhÃhi pucchito ti. || Ja_VII:39 ||>@

     Tattha dasaïïakan ti DasaïïakaraÂÂhe uppannaæ, sampannapÃyinan ti sampannaæ paralohitapÃnapÃyiæ, parisÃyan ti parisamajjhe dhanalobhena ayaæ puriso gilati, yada¤¤an ti ito asigilanato yaæ a¤¤aæ dukkaraæ taæ kÃraïaæ tvaæ mayà pucchito kathehÅti.


#<[page 339]>#
%<                      6. DasaïïakajÃtaka. (401.)                339>%
     Atha so kathento dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.6(=401).2: Gileyya puriso lobhà asiæ sampanna pÃyinaæ,
                    yo ca vajjà dadÃmÅti taæ dukkarataram tato,
                    sabb' a¤¤aæ sukaraæ ÂhÃnaæ, evaæ jÃnÃhi MÃgadhà 'ti. || Ja_VII:40 ||>@

     Tattha vajjà ti vadeyya, taæ dukkarataran ti taæ dadÃmÅti vacanaæ tato asigilanato dukkarataraæ, sabba¤¤an ti asukaæ nÃma tava dassÃmÅti vacanaæ Âhapetvà a¤¤aæ sabbam pi kÃraïaæ sukaraæ, MÃgadhà 'ti rÃjÃnam gottenÃlapati
     Ra¤¤o ùyurapaï¬itassa vacanaæ sutvà "asigilanato kira `idaæ nÃma dammÅti' vacanaæ dukkaraæ, aha¤ ca `purohitaputtassa deviæ dammÅti' avacaæ, atidukkaraæ vata me katan" ti vÅmaæsantass' eva hadaye soko thokaæ tanuttaæ gato. Tato "parassa idaæ nÃma demÅti vacanato pan' a¤¤aæ dukkarataraæ atthi nu kho" ti cintetvà Pukkusapaï¬itena saddhiæ sallapanto tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.6(=401).3: VyÃkÃsi ùyuro pa¤haæ atthadhammassa kovido,
                    Pukkusaæ dÃni pucchÃmi: kiæ dukkarataraæ tato,
                    yad a¤¤aæ dukkaraæ ÂhÃnaæ tam me akkhÃhi pucchito ti. || Ja_VII:41 ||>@

     Tattha pa¤haæ atthan ti pa¤hassa atthaæ vyÃkarÅti vuttaæ hoti, dhammassa kovido ti tadatthajotake ganthe kusalo, tato ti tato vacanato kiæ dukkarataraæ.
     Ath' assa vyÃkaronto Pukkusapaï¬ito catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.6(=401).4: Na vÃcam upajÅvanti aphalaæ giram udÅritaæ,
                    yo ca datvà avÃkayirà taæ dukkarataraæ tato,
                    sabb' a¤¤aæ sukaraæ ÂhÃnaæ, evaæ jÃnÃhi MÃgadhà 'ti. || Ja_VII:42 ||>@

     Tattha datvà ti asukaæ nÃma demÅti paÂi¤¤aæ datvÃ, avÃkayirà ti taæ paÂi¤¤Ãtam atthaæ dadanto tasmiæ lobhaæ avÃkareyya chindeyya, taæ bhaï¬aæ dadeyyà 'ti vuttaæ hoti,


#<[page 340]>#
%<340         VII. SattanipÃta.  1. Kukkuvagga. (41.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tato ti asigilanato ca asukaæ nÃma te demÅti vacanato ca tad eva dukkarataraæ.
     Ra¤¤o tam pi vacanaæ sutvà "ahaæ `purohitaputtassa deviæ demÅti' paÂhamaæ vatvà vÃcÃanucchavikaæ katvà adÃsiæ, dukkaraæ vata me katan" ti parivitakkentassa soko tanukataro jÃto. Ath' assa etad ahosi: "Senakapaï¬itato a¤¤o paï¬itataro nÃma n' atthi, imaæ pa¤haæ etaæ pucchissÃmÅti" tato taæ pucchanto pa¤camaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.6(=401).5: VyÃkÃsi Pukkuso pa¤haæ atthadhammassa kovido,
                    Senakaæ dÃni pucchÃmi: kiæ dukkarataraæ tato,
                    yad a¤¤aæ dukkaraæ ÂhÃnam tam me akkhÃhi pucchito ti. || Ja_VII:43 ||>@

     Ath' assa vyÃkaronto Senako chaÂÂhaæ gÃthamà ha:

  @<Ja_VII,1.6(=401).6: Dadeyya puriso dÃnaæ appaæ và yadivà bahuæ,
                    yo ca datvà nÃnutape taæ dukkarataraæ tato,
                    sabb' a¤¤am sukaraæ ÂhÃnaæ, evaæ jÃnÃhi MÃgadhà 'ti. || Ja_VII:44 ||>@

     Tattha nÃnutape ti attano atikkantaæ atimanÃpaæ piyabhaï¬aæ parassa datvà kimatthaæ mayà idaæ dinnan ti evaæ taæ piyabhaï¬aæ Ãrabbha yo pacchà nÃnutappati na socati taæ asigilanato ca asukaæ nÃma demÅti vacanato ca tassa dÃnato ca dukkarataraæ. Iti MahÃsatto rÃjÃnaæ sa¤¤apento kathesi. DÃnaæ hi datvà aparacetanà va dussandhÃriyÃ, tassà sandhÃraïadukkaratà VessantarajÃtakena dÅpità ti, vuttaæ h' etaæ:
            ùdu cÃpaæ gahetvÃna khaggaæ bandhitva vÃmato
            ÃnayÃmi sake putte, puttÃnaæ hi vadho dukho.
            Addhà hi me taæ dukkharÆpaæ yaæ kumÃrà viha¤¤are,
            sata¤ ca dhammam a¤¤Ãya ko datvà anutapissatiti.
     RÃjà Bodhisattassa vacanaæ sutvà sallakkhesi: "ahaæ attano manen' eva purohitaputtassa deviæ datvà sakamanaæ sandhÃretuæ na sakkomi,


#<[page 341]>#
%<                     7. SattubhastajÃtaka. (402.)              341>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  socÃmi kilamÃmi, na me idaæ anucchavikaæ, sace mayi sasnehà bhaveyya idaæ issariyaæ cha¬¬etvà na palÃyeyya, mayi pana sinehaæ akatvà palÃtÃya kiæ tÃya mayhan" ti. Tass' evaæ cintentassa padumapatte udabindu viya sabbo soko vivaÂÂitvà gato. Taæ khaïaæ ¤ev' assa kucchi parisaïÂhÃsi. NÅrogo sukhito hutvà Bodhisattassa thutiæ karonto osÃnagÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.6(=401).7: VyÃkÃsi ùyuro pa¤haæ atha Pukkusa-poriso,
                    sabbe pa¤he atihoti yathà bhÃsati Senako ti. || Ja_VII:45 ||>@

     Tattha yathà bhÃsatÅti yathà paï¬ito bhÃsati tath' ev' etaæ: dÃnaæ nÃma datvà n' eva anutapitabban ti.
     Imaæ pan' assa thutiæ katvà tuÂÂho bahuæ dhanam adÃsi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà rÃjamahesÅ purÃïadÆtiyikà ahosi, rÃjà ukkaïÂhitabhikkhu, ùyura-paï¬ito MoggallÃno, Pukkusa-paï¬ito SÃriputto, Senakapaï¬ito aham evÃ" 'ti. DasaïïakajÃtakaæ.
                      $<7. SattubhastajÃtaka.>$
     Vibbhantacitto ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto pa¤¤ÃpÃramiæ Ãrabbha kathesi. Paccuppannavatthuæ UmmaggajÃtake Ãvibhavissati.
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Janako nÃma rÃjà rajjaæ kÃresi.
Tada Bodhisatto brÃhmaïakule nibbatti, SenakakumÃro ti 'ssa nÃmaæ kariæsu. So vayappatto TakkasilÃya sabbasippÃni uggaïhitvà BÃrÃïasiæ paccÃgantvà rÃjÃnaæ passi.
RÃjà taæ amaccaÂÂhÃne Âhapesi mahanta¤ c' assa yasaæ anuppadÃsi.


#<[page 342]>#
%<342          VII. SattanipÃta.  1. Kukkuvagga. (41.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So ra¤¤o attha¤ ca dhamma¤ ca anusÃsi. Madhurakatho dhammakathiko hutvà rÃjÃnaæ pa¤casu sÅlesu patiÂÂhÃpetvà dÃne uposathakamme dasakusalakammapathesÆ 'ti imÃya kalyÃïapaÂipadÃya patiÂÂhÃpesi. SakalaraÂÂhe BuddhÃnaæ uppannakÃlo viya ahosi. Pakkhadivasesu rÃjà ca uparÃjÃdayo ca sabbe sannipatitvà va dhammasabhaæ sajjenti. MahÃsatto sajjitadhammasabhÃya sarabhapallaækamajjhagato BuddhalÅÊhÃya dhammam deseti, BuddhÃnaæ dhammakathÃsadisà c' assa kathà hoti. Ath' a¤¤ataro mahallakabrÃhmaïo dhanabhikkhaæ caritvà kahÃpaïasahassaæ labhitvà ekasmiæ brÃhmaïakule nikkhipitvà "puna bhikkhaæ carissÃmÅti" gato. Tassa gatakÃle taæ kulaæ kahÃpaïe vala¤jesi. So Ãgantvà kahÃpaïe ÃharÃpesi. BrÃhmaïo kahÃpaïe dÃtuæ asakkonto attano dhÅtaraæ tassà pÃdaparicÃrikaæ katvà adÃsi. BrÃhmaïo taæ gahetvà BÃrÃïasito avidÆre brÃhmaïagÃme vÃsaæ kappesi. Ath' assa bhariyà daharatÃya kÃmesu atittà a¤¤ena taruïabrÃhmaïena saddhiæ micchÃcÃraæ cari.
SoÊasa hi atappiyavatthÆni nÃma, katamÃni soÊasa: sÃgaro sabbasavantÅhi na tappati, aggi upÃdÃnena na tappati, rÃjà raÂÂhena na tappati, bÃlo pÃpehi na tappati, itthi methunadhammena alaækÃrena vijÃyanenà 'ti imehi tÅhi na tappati, brÃhmaïo mantehi na tappati, jhÃyÅ vihÃrasampattiyà na tappati, sekho apacayena na tappati, appiccho dhÆtaguïena na tappati, Ãraddhaviriyo viriyÃrambhena na tappati, kathiko sÃkacchÃya na tappati, visÃrado parisÃya na tappati, saddho saæghupaÂÂhÃnena na tappati, dÃyako pariccÃgena na tappati, paï¬ito dhammasavanena na tappati, catasso parisà TathÃgatadassanena na tappanti. SÃpi brÃhmaïÅ methunadhamme atittà taæ brÃhmaïaæ nÅharitvà vissatthà pÃpakammaæ kattukÃmà hutvà ekadivasaæ dummanà nipajjitvÃ


#<[page 343]>#
%<             7. SattubhastajÃtaka. (402.)                343>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "kiæ bhotÅti" vuttà "brÃhmaïa, ahaæ tava gehe kammaæ kÃtuæ na sakkomi, dÃsiæ ÃnehÅti". "Bhoti dhanaæ me n' atthi, kiæ datvà ÃnemÅti". "Bhikkhaæ caritvà dhanaæ pariyesitvà ÃnehÅti". "Tena hi bhoti pÃtheyyaæ me sajjehÅti". Sà tassa baddhasattuabaddhasattÆnaæ cammapasibbakaæ pÆretvà adÃsi.
BrÃhmaïo gÃmanigamarÃjadhÃnÅsu caranto sattakahÃpaïasatÃni labhitvà "alaæ me ettakaæ dhanaæ dÃsidÃsamÆlÃyÃ" 'ti nivattitvà attano gÃmaæ Ãgacchanto ekasmiæ udakaphÃsukaÂÂhÃne pasibbakaæ mu¤citvà sattuæ khÃditvà pasibbakamukhaæ abandhitvà va pÃnÅyaæ pivituæ otiïïo. Ath' ekasmiæ rukkhasusire eko kaïhasappo sattugandhaæ ghÃyitvà pasibbakaæ pavisitvà bhogaæ Ãbhu¤jitvà sattuæ khÃdanto nipajji. BrÃhmaïo Ãgantvà abbhantaraæ anoloketvà pasibbakaæ bandhitvà aæse katvà pÃyÃsi. Atha naæ antarÃmagge ekasmiæ rukkhe nibbattadevatà khandhavivare Âhatvà "brÃhmaïa, sace antarÃmagge vasissasi sayaæ marissasi, sace ajja gharaæ gamissasi bhariyà te marissatÅti" vatvà antaradhÃyi. So olokento devataæ adisvà bhÅto maraïabhayatajjito rodanto paridevanto BÃrÃïasinagaradvÃraæ sampÃpuïi. Tadà ca pana pannarasuposatho hoti, alaækatadhammÃsane nisÅditvà Bodhisattassa dhammakathÃdivaso, mahÃjano gandhapupphÃdihattho vaggavaggo hutvà dhammakathaæ sotuæ gacchati. BrÃhmaïo disvà "kahaæ gacchathÃ" 'ti pucchitvà "brÃhmaïa, ajja Senakapaï¬ito madhurena sarena BuddhalÅÊhÃya dhammaæ deseti, tvaæ na jÃnÃsÅti" vutte cintesi: "paï¬ito kira dhammakathiko aha¤ c' amhi maraïabhayatajjito, paï¬itÃpi kho pana mahantam pi sokaæ harituæ sakkonti,


#<[page 344]>#
%<344          VII. SattanipÃta.  1. Kukkuvagga. (41.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  mayÃpi tattha gantvà dhammaæ sotuæ vaÂÂatÅti" so tehi saddhiæ tattha gantvà MahÃsattaæ parivÃretvà nisinnÃya sarÃjikÃya parisÃya pariyante sattupasibbakena khandhagatena dhammÃsanato avidÆre maraïabhayabhÅto aÂÂhÃsi. MahÃsatto ùkÃsagaÇgaæ otÃrento viya amatavassaæ vassanto viya dhammaæ desesi. MahÃjano sa¤jÃtasomanasso sÃdhukÃraæ datvà dhammaæ assosi. Paï¬ità ca nÃma disÃcakkhukà honti. Tasmiæ khaïe MahÃsatto pasannapa¤cappasÃdÃni akkhÅni ummÅletvà samantato parisaæ olokento taæ brÃhmaïaæ disvà cintesi: "ayaæ ettikà parisà somanassajÃtà sÃdhukÃraæ datvà dhammaæ suïÃti, ayaæ pan' eko brÃhmaïo domanassappatto rodati, etass' abbhantare assujananasamatthena sokena bhavitabbaæ, tam assa ambilena paharitvà tambamalaæ viya padumapalÃsato udabindu viya vinivaÂÂetvà etth' eva naæ nissokaæ tuÂÂhamÃnasaæ katvà dhammaæ desessÃmÅti" so taæ Ãmantetvà "brÃhmaïa, Senakapaï¬ito nÃmÃhaæ, idÃn' eva taæ nissokaæ karissÃmi, vissattho kathehÅti" tena saddhiæ sallapanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.7(=402).1: Vibbhantacitto kupitindriyo si,
                    nettehi te vÃrigaïà savanti,
                    kin te naÂÂhaæ kiæ pana patthayÃno
                    idhÃgamà brahme tad iægha brÆhÅti. || Ja_VII:46 ||>@

     Tattha kupitindriyo sÅti cakkhundriyam eva sandhÃya ghaÂÂitindriyo sÅti Ãha, vÃrigaïà ti assubindÆni, iæghà 'ti codanatthe nipÃto, taæ hi MahÃsatto codento evamÃha: brÃhmaïa, sattà nÃma dvÅhi kÃraïehi socanti paridevanti sattasaækhÃresu kismicid eva piyajÃtike naÂÂhe và ki¤cid eva piyajÃtikaæ patthetvà alabhantà vÃ, tattha kiæ te naÂÂhaæ kiæ và pana patthayanto tvaæ idhÃgato, idaæ me khippaæ brÆhÅti.


#<[page 345]>#
%<                   7. SattubhastajÃtaka. (402.)             345>%
     Ath' assa attano sokakÃraïaæ kathento brÃhmaïo dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.7(=402).2: MÅyetha bhariyà vajato mam' ajja,
                    agacchato maraïaæ Ãha yakkho,
                    etena dukkhena pavedhito 'smi,
                    akkhÃhi me Senaka etam atthan ti. || Ja_VII:47 ||>@

     Tattha vajato ti gehaæ gacchantassa, agacchato ti agacchantassa, yakkho ti antarÃmagge ekà rukkhadevatÃ, evaæ Ãhà 'ti vadati, sà kira devatà pasibbake te brÃhmaïa kaïhasappo ti anÃcikkhantÅ Bodhisattassa ¤ÃïÃnubhÃvappakÃsanatthaæ nÃcikkhi, etena dukkhenà 'ti gacchato bhariyÃya maraïadukkhena agacchato attano maraïadukkhena, ten' asmi pavedhito ghaÂÂito kampito, etamatthan ti etaæ kÃranaæ, yena me kÃraïena gacchato bhariyÃya maraïaæ agacchato attano maraïaæ hoti etaæ me kÃraïaæ ÃcikkhÃhÅti attho.
     MahÃsatto brÃhmaïassa vacanaæ sutvà samuddamatthake jÃlaæ khipanto viya ¤ÃïajÃlaæ pattharitvà "imesaæ sattÃnaæ bahÆni maraïakÃraïÃni: samudde nimuggÃpi maranti, tattha vÃÊamacchehi gahitÃpi, GaÇgÃya patitÃpi suæsumÃrehi gahitÃpi, rukkhato patitÃpi kaïÂakena viddhÃpi, nÃnappakÃrehi Ãvudhehi pÃhaÂÃpi, visaæ khÃditvÃpi ubbandhitvÃpi papÃte patitvÃpi atisÅtÃdÅhi và nÃnappakÃrehi và rogehi upaddutÃpi maranti yeva, evaæ bahÆsu maraïakÃraïesu katarena nu kho kÃraïena ajj' esa brÃhmaïo antarÃmagge vasanto sayaæ marissati geham assa vajato bhariyà marissatÅti" cintesi, cintento eva ca brÃhmaïassa khandhe pasibbakaæ disvà "imasmiæ pasibbake ekena sappena paviÂÂhena bhavitabbaæ, pavisanto ca pana so imasmiæ brÃhmaïe pÃtarÃsasamaye sattuæ khÃditvà pasibbakamukhaæ abandhitvà va pÃnÅyaæ pÃtuæ gate sattugandhena paviÂÂho bhavissati, brÃhmaïo pi pÃnÅyaæ pivitvà Ãgato sappassa paviÂÂhabhÃvaæ ajÃnitvà va pasibbakaæ bandhitvà ÃdÃya pakkanto bhavissati,


#<[page 346]>#
%<346          VII. SattanipÃta.  1. Kukkuvagga. (41.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sv-Ãyaæ antarÃmagge vasanto sÃyaæ vasanaÂÂhÃne `sattuæ khÃdissÃmÅti' pasibbakaæ mu¤citvà hatthaæ pavesessati, atha naæ sappo hatthe ¬asitvà jÅvitakkhayaæ pÃpessati, idam assa antarÃmagge vasantassa maraïakÃraïaæ, sace pana gehaæ gaccheyya pasibbako bhariyÃya hatthagato bhavissati, sà `antobhaï¬aæ olokessÃmÅti' pasibbakaæ mu¤citvà hatthaæ pavesessati, atha naæ sappo ¬asitvà jÅvitakkhayaæ pÃpessati, idam assa ajja gehaæ gatassa bhariyÃya maraïakÃraïan" ti upÃyakosalla¤Ãïen' eva a¤¤Ãsi. Ath' assa etad ahosi: "iminà sappena kaïhasappena sÆrena nibbhayena bhavitabbaæ, ayaæ hi brÃhmaïassa mahÃphÃsukaæ paharante pi pasibbake attano calanaæ và phandanaæ và na dasseti, evarÆpÃya parisÃya majjhe pi attano atthibhÃvaæ na dasseti, tasmà iminà kaïhasappena sÆrena nibbhayena bhavitabban" ti idam pi so upÃyakosalla¤aïen' eva dibbacakkhunà passanto viya a¤¤Ãsi. Evaæ sarÃjikÃya parisÃya majjhe sappaæ pasibbakaæ pavisantaæ disvà Âhitapuriso viya MahÃsatto upÃyakosalla¤Ãïen' eva paricchinditvà brÃhmaïassa pa¤haæ kathento tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.7(=402).3: BahÆni ÂhÃnÃni vicintayitvÃ
                    yam ettha vakkhÃmi tad eva saccaæ,
                    ma¤¤Ãmi te brÃhmaïa sattubhastaæ
                    ajÃnato kaïhasappo paviÂÂho ti. || Ja_VII:48 ||>@

     Tattha bahÆni ÂhÃnÃnÅti bahÆni kÃraïani, vicintayitvà ti paÂivijjhitvà cintÃvasena pavattapaÂivedho viya hutvÃ, yamettha vakkhÃmÅti yaæ te ahaæ etesu kÃraïesu ekaæ kÃraïam vakkhÃmi, tadeva saccan ti tad ev' atthaæ dibbacakkhunà disvà kathitasadisaæ bhavissatÅti dÅpeti, ma¤¤ÃmÅti sallakkhemi, sattubhastan ti sattupasibbakaæ, ajÃnato ti ajÃnantass' eva eko kaïhasappo paviÂÂho ti ma¤¤ÃmÅti.


#<[page 347]>#
%<                   7. SattubhastajÃtaka. (402.)              347>%
     Eva¤ ca pana vatvà "atthi te brÃhmaïa etasmiæ pasibbake sattÆ" 'ti pucchi. "Atthi paï¬itÃ" 'ti. "Ajja pÃtarÃsavelÃya sattuæ khÃdÅti". "ùma paï¬itÃ" 'ti., Kattha nisÅditvÃ" 'ti. "Ara¤¤e rukkhamÆlasmin" ti. "Sattuæ khÃditvà pÃnÅyaæ pÃtuæ gacchanto pasibbakamukhaæ bandhi na bandhÅti". "Na bandhiæ paï¬itÃ" 'ti. "PÃnÅyaæ pivitvà Ãgato pasibbakaæ oloketvà bandhÅti". "Anoloketvà bandhiæ paï¬itÃ" 'ti. "BrÃhmaïa tava pÃnÅyaæ pÃtuæ gatakÃle ajÃnantass' eva te sattugandhena pasibbakaæ sappo paviÂÂho ti ma¤¤Ãmi, etam etth' atthaæ, tasmà pasibbakaæ otÃretvà parisamajjhe Âhapetvà mukhaæ mocetvà paÂikkamma Âhito ekaæ daï¬aæ gahetvà pasibbakaæ tÃva pahara, tato patthaÂaphaïaæ susÆ ti katvà nikkhamantaæ kaïhasappaæ disvà nikkaækho bhavissasÅti" catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.7(=402).4: ùdÃya daï¬aæ parisumbha bhastaæ,
                    pass' eÊamÆgaæ uragaæ dijivhaæ,
                    chind' ajja kaækhaæ vicikicchitÃni,
                    bhujaÇgamaæ passa, pamu¤ca bhastan ti. || Ja_VII:49 ||>@

     Tattha parisumbhà 'ti pahara, passeÊamÆgan ti eÊapaggharantena mukhena eÊamÆgaæ pasibbakato nikkhamantaæ dijivhaæ uragaæ passa, chindajja kaækhaæ vicikicchitÃnÅti atthi nu kho me pasibbake sappo udÃhu n' atthÅti kaækham eva punappana uppajjamÃnÃni vicikicchitÃni ca ajja chinda, mayhaæ saddaha, avitathaæ hi me veyyÃkaraïaæ, idÃn' eva nikkhamantaæ bhujaÇgamaæ passa, pamu¤ca bhastan ti.
     BrÃhmaïo MahÃsattassa kathaæ sutvà saæviggo bhayappatto tathà akÃsi. Sappo pi bhoge daï¬ena pahaÂe pasibbakamukhà nikkhamitvà mahÃjanaæ olokento aÂÂhÃsi.


#<[page 348]>#
%<348                      VII. SattanipÃta.  1. Kukkuvagga. (41.)>%
     Tam atthaæ pakÃsento Satthà pa¤camaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.7(=402).5: SaæviggarÆpo parisÃya majjhe
                    so brÃhmaïo sattubhastaæ pamu¤ci,
                    atha nikkhami urago uggatejo
                    ÃsÅviso sappo phaïaæ karitvà ti. || Ja_VII:50 ||>@

     Sappassa phaïaæ katvà nikkhamanakÃle MahÃsattassa sabba¤¤uBuddhasseva vyÃkaraïaæ ahosi. MahÃjano celukkhepasahassÃni pavattesi, aÇgulipoÂhasahassÃni paribbhamiæsu, ghanameghavassaæ viya sattaratanavassaæ vassi, sÃdhukÃrasatasahassÃni pavattiæsu, mahÃpaÂhavibhijjanasaddo viya ahosi. Idaæ pana BuddhalÅÊhÃya evarÆpassa pa¤hassa kathanaæ nÃma n' eva jÃtiyà balaæ na gottakulapadesayasadhanÃnaæ balaæ, kassa pan' etaæ balan ti, pa¤¤Ãya, pa¤¤avà hi puriso vipassanaæ va¬¬hetvà ariyamaggadvÃraæ vivaritvà amatamahÃnibbÃnaæ pavisati, sÃvakapÃramim pi paccekabodhim pi sammÃsambodhim pi paÂivijjhati, amatamahÃnibbÃnasampÃpakesu hi dhammesu pa¤¤Ã va seÂÂhÃ, avasesà tassà parivÃrà honti, ten' etaæ vuttaæ:
          Pa¤¤Ã hi seÂÂhà kusalà vadanti
          nakkhattarÃjÃ-r-iva tÃrakÃnaæ,
          sÅlaæ siri¤ cÃpi sata¤ ca dhammaæ
          anvÃyikà pa¤¤avato bhavantÅti.
     Evaæ kathite ca pana MahÃsattena pa¤he eko ahiguï¬iko sappassa mukhabandhanaæ katvà sappaæ gahetvà ara¤¤e vissajjesi. BrÃhmaïo rÃjÃnaæ upasaækamitvà jayÃpetvà a¤jaliæ paggayha ra¤¤o thutiæ karonto upa¬¬haæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.7(=402).6: SuladdhalÃbhà Janakassa ra¤¤o
                    yo passatÅ Senakaæ sÃdhupa¤¤an ti. || Ja_VII:51 ||>@

     Tass attho: sÃdhupa¤¤an ti uttamapa¤¤aæ Senaka-paï¬itaæ, akkhÅni ummÅletvà icchiticchitakkhaïe viya cakkhÆhi passituæ labbati, tassa ra¤¤o Janakassa ete icchiticchitakkhaïe dassanalÃbhà suladdhalÃbhà vata etena, laddhesu sabbalÃbhesu ete va lÃbhà suladdhà nÃmà 'ti.


#<[page 349]>#
%<                        7. SattubhastajÃtaka. (402.)                349>%
     Ra¤¤o thutiæ katvà pana pasibbakato sattakahÃpaïasatÃni gahetvà MahÃsattassa thutiæ katvà tuÂÂhidÃyaæ dÃtukÃmo diya¬¬hagÃtham Ãha:
          Vivattacchaddà nu si sabbadassÅ,
          ¤Ãïaæ nu te brÃhmaïa bhiæsarÆpaæ,

  @<Ja_VII,1.7(=402).7: imÃni me sattasatÃni atthi,
                    gaïhÃhi sabbÃni dadÃmi tuyhaæ.
                    Tayà hi me jÅvitaæ ajja laddhaæ,
                    atho pi bhariyÃya-m-akÃsi sotthin ti. || Ja_VII:52 ||>@

     Tattha vivattacchaddà nu si sabbadassÅti kiæ nu kho tvaæ sabbesu dhammÃkÃresu vivattacchadano vivaÂaneyyadhammo sabba¤¤Æ Buddho ti thutivasena pucchati, ¤Ãïaæ nu te brÃhmaïa bhiæsarÆpan ti udÃhu asabba¤¤ussÃpi sace tava ¤Ãïaæ bhiæsarÆpaæ sabba¤¤uta¤Ãïaæ viya balavan ti, tayà hi me ti tayà hi dinnattà ajja mayà jÅvitaæ laddhaæ, atho pi bhariyÃyamakÃsi sotthin ti atho pi me bhariyÃya tvam eva sotthiæ akÃsi; iti so vatvà sace pi satasahassaæ bhaveyya dadeyyam evÃhaæ ettakam eva dhanaæ imÃni sattasatÃni gaïhà 'ti punappuna Bodhisattaæ yÃci.
     Taæ sutvà Bodhisatto aÂÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.7(=402).8: Na paï¬ità vedanam Ãdiyanti
                    citrÃhi gÃthÃhi subhÃsitÃhi,
                    ito pi te brahme dadantu vittaæ,
                    ÃdÃya tvaæ gaccha sakaæ niketan ti. || Ja_VII:53 ||>@

     Tattha vedanan ti vetanaæ, ayam eva và pÃÂho, ito pi te brahme ti brÃhmaïa mama pÃdamÆlato pi tuyhaæ dhanaæ dadantu, ÃdÃya tvaæ gacchà 'ti ito a¤¤Ãni tÅïi satÃni gahetvà sahassabhaï¬ikaæ ÃdÃya sakanivesanaæ gaccha.
     Eva¤ ca pana vatvà MahasÃtto brÃhmaïassa sahassaæ pÆrÃpento kahÃpaïe dÃpetvà "brÃhmaïa kena tvaæ dhanabhikkhÃya pesito" ti pucchi. "BhariyÃya paï¬itÃ" 'ti.


#<[page 350]>#
%<350          VII. SattanipÃta.  1. Kukkuvagga. (41.)>%
"Bhariyà te mahallikà daharÃ" ti. "Daharà paï¬itÃ" 'ti.
"Tena hi sà a¤¤ena saddhiæ anÃcÃraæ karontÅ `nibbhayà hutvà karissÃmÅti' taæ pesesi, sace ime kahÃpaïe gharaæ nessasi sà te dukkhena laddhakahÃpaïe attano jÃrassa dassati, tasmà tvaæ ujukam eva gehaæ agantvà bahigÃme rukkhamÆle và katthaci và kahÃpaïe Âhapetvà paviseyyÃsÅti" vatvà taæ uyyojesi. So gÃmasamÅpaæ gantvà ekasmiæ rukkhamÆle kahÃpaïe Âhapetvà sÃyaæ gehaæ agamÃsi. Bhariyà pi 'ssa tasmiæ khaïe jÃrena saddhiæ nisinnà hoti. BrÃhmaïo dvÃre Âhatvà "bhotÅti" Ãha. Sà tassa saddaæ sallakkhetvà dÅpaæ nibbÃpetvà dvÃraæ vivaritvà brÃhmaïe antopaviÂÂhe itaraæ nÅharitvà dvÃramÆle Âhapetvà gehaæ pavisitvà pasibbake ki¤ci adisvà "brÃhmaïa kin te bhikkhaæ caritvà laddhan" ti pucchi. "Sahassaæ me laddhan" ti. "Kahaæ pana tan" ti.
"AsukaÂÂhÃne nÃma Âhapitaæ, pÃto va ÃharissÃma, mà cintayÅti". Sà gantvà jÃrassa Ãcikkhi. So nikkhamitvà attano Âhapitaæ viya gaïhi. BrÃhmaïo punadivase gantvà kahÃpaïe apassanto Bodhisattassa santikaæ gantvà "kiæ brÃhmaïÃ" 'ti vutte "kahÃpaïe na passÃmi paï¬itÃ" ti Ãha. "Bhariyà pana te ÃcikkhitÃ" ti. "ùma paï¬itÃ" 'ti. TÃya jÃrassa ÃcikkhitabhÃvaæ ¤atvà "atthi pana te brÃhmaïa bhariyÃkulÆpakabrÃhmaïo" ti pucchi. "Atthi paï¬itÃ" 'ti. "Tuyham pi atthÅti". "ùma paï¬itÃ" 'ti. Ath' assa MahÃsatto sattannaæ divasÃnaæ paribbayaæ dÃpetvà "gaccha, paÂhamaæ divasaæ tvaæ satta bhariyà te sattà ti cuddasa brÃhmaïe nimantetvà bhojetha, punadivasato paÂÂhÃya ekekaæ hÃpetvà sattame divase tvaæ ekaæ bhariyà te ekan ti dve brÃhmaïe nimantetvà bhariyÃya te sattadivase nimantitabrÃhmaïassa nibaddhaæ ÃgamanabhÃvaæ ¤atvà mayhaæ ÃrocehÅti" Ãha.


#<[page 351]>#
%<                        8. AÂÂhisenajÃtaka. (403.)               351>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  BrÃhmaïo tathà katvà "sallakkhito me paï¬ita nibaddhaæ bhu¤janakabrÃhmaïo" ti MahÃsattassÃrocesi.
Bodhisatto tena saddhiæ purise pesetvà taæ brÃhmaïaæ ÃnÃpetvà "asukarukkhamÆlato te imassa brÃhmaïassa santakaæ kahÃpaïasahassaæ gahitan" ti pucchi. "Na gaïhÃmi paï¬itÃ" 'ti. "Tvaæ mama Senakapaï¬itabhÃvaæ na jÃnÃsi, ÃharÃpessÃmi taæ kahÃpaïan" ti. So bhÅto "gahità me" ti sampaÂicchi. "Kin te katÃ" ti. "Tath' eva paï¬ita ÂhapitÃ" ti. Bodhisatto brÃhmaïaæ pucchi: "brÃhmaïa, kin te sà yeva bhariyà hotu udÃhu a¤¤aæ gaïhissasÅti". "Sà yeva me hotu paï¬itÃ" 'ti. Bodhisatto manusse pesetvà brÃhmaïakahÃpaïe ca brÃhmaïi¤ ca ÃnÃpetvà corabrÃhmaïassa hatthato kahÃpaïe brÃhmaïassa dÃpetvà itarassa rÃjÃïaæ kÃretvà nagarà nÅharÃpetvà brÃhmaïiyÃpi Ãïaæ kÃretvà brÃhmaïassa mahantaæ yasaæ datvà attano yeva santike vasÃpesi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne bahÆ sotÃpattiphalÃdÅni sacchikariæsu) "Tadà brÃhmaïo ùnando ahosi, devatà SÃriputto, parisà BuddhaparisÃ, Senaka-paï¬ito ahaæ eva ahosin" ti. SattubhastajÃtakaæ.

                      $<8. AÂÂhisenajÃtaka.>$
     Ye me ahaæ na jÃnÃmÅti. Idaæ Satthà ùÊaviæ nissÃya AggÃÊave cetiye viharanto kuÂikÃrasikkhÃpadaæ Ãrabbha kathesi. Paccuppannavatthuæ heÂÂhà MaïikaïÂhajÃtake kathitam eva. Satthà pana te bhikkhÆ Ãmantetvà "bhikkhave pubbe anuppanne Buddhe bÃhirapabbajjÃya pabbajità rÃjÆhi parivÃritÃpi


#<[page 352]>#
%<352          VII. SattanipÃta.  1. Kukkuvagga. (41.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  `yÃcanà nÃma paresaæ appiyà amanÃpÃ' ti na yÃciæsu" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ekasmiæ nigame brÃhmaïakule nibbatti, AÂÂhisenakumÃro ti 'ssa nÃmaæ kariæsu. So vayappatto TakkasilÃya sabbasippÃni uggaïhitvà aparabhÃge kÃmesu ÃdÅnavaæ disvà isipabbajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà Himavantapadese ciraæ vasitvà loïambilasevanatthÃya manussapathaæ otaritvà BÃrÃïasiæ patvà uyyÃne vasitvà punadivase bhikkhÃya caranto rÃjaÇgaïaæ agamÃsi.
RÃjà tassÃcÃravihÃre pasÅditvà taæ pakkosÃpetvà pÃsÃdatale pallaæke nisÅdÃpetvà subhojanaæ bhojetvà bhojanÃvasÃne anumodanaæ sutvà pasanno paÂi¤¤aæ gahetvà MahÃsattaæ rÃjuyyÃne vÃsesi divasassa ca dve tayo vÃre upaÂÂhÃnaæ agamÃsi. So ekadivasaæ dhammakathÃya pasanno "rajjaæ Ãdiæ katvà yena vo attho taæ vadeyyÃthÃ" 'ti pavÃresi.
Bodhisatto "idaæ nÃma me dehÅti" na vadati. A¤¤e yÃcakà "idaæ dehÅti" icchiticchitaæ yÃcanti, rÃjà asajjamÃno deti yeva. So ekadivasaæ cintesi: "a¤¤e yÃcanakavanibbakà `ida¤ c' ida¤ c' amhÃkaæ dehÅti' maæ yÃcanti, ayyo pana AÂÂhiseno pavÃritakÃlato paÂÂhÃya na ki¤ci yÃcati, pa¤¤avà kho pan' esa upÃyakusalo, pucchissÃmi nan" ti so ekadivasaæ bhuttapÃtarÃso gantvà ekamantaæ nisinno a¤¤esaæ yÃcanakÃranaæ tassa cÃyÃcanakÃraïaæ pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.8(=403).1: Ye 'me ahaæ na jÃnÃmi AÂÂhisena vanibbake
                    te maæ saægamma yÃcanti, kasmà maæ tvaæ na yÃcasÅti. || Ja_VII:54 ||>@


#<[page 353]>#
%<                     8. AÂÂhisenajÃtaka. (403.)               353>%
     Tattha vanibbake ti yÃcanake, saægammà 'ti samÃgantvÃ, idaæ vuttaæ hoti: ayya AÂÂhisena ye 'me vanibbake ahaæ nÃmagottajÃtikulapadesena ime nÃma ete ti pi na jÃnÃmi ete maæ samÃgantvà icchiticchitaæ yÃcanti tvaæ pana kasmà maæ ki¤ci na yÃcasÅti.
     Taæ sutvà Bodhisatto dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.8(=403).2: YÃcako appiyo hoti, yÃcaæ adadam appiyo,
                    tasmÃhaæ taæ na yÃcÃmi, mà me viddesanà ahÆ ti. || Ja_VII:55 ||>@

     Tattha yÃcako appiyo hotÅti yo hi mahÃrÃja puggalo idaæ me dehÅti yÃcako so mÃtÃpitunnam pi mittÃmaccÃdÅnam pi appiyo hoti amanÃpo, tassa appiyabhÃvo MaïikaïÂhajÃtakena dÅpetabbo, yÃcan ti yÃcitaæ bhaï¬aæ, adadan ti adadamÃno, idaæ vuttaæ hoti: yo pi yÃcitaæ na deti so mÃtÃpitaro Ãdiæ katvà adadamÃno puggalo yÃcakassa appiyo hoti, tasmà ti yasmà yÃcako pi dÃyakassa yÃcitaæ bhaï¬aæ adadanto pi yÃcakassa appiyo hoti tasmà ahaæ taæ na yÃcÃmi, mà me viddesanà ti sace hi ahaæ yÃceyyam eva tava viddeso bhaveyya, sà me tava santikà uppannà viddesanÃ, sace pana tvaæ na dadeyyÃsi mama viddeso bhaveyyÃsi, sà và mama tayi viddesanÃ, evaæ sabbathÃpi mà me viddesanà ahÆ ti, mà no ubhinnam pi mettà bhijjÅti, etam atthaæ sampassanto ahaæ taæ na yÃcÃmÅti.
     Ath' assa vacanaæ sutvà rÃjà tisso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VII,1.8(=403).3: Yo ca yÃcanajÅvÃno kÃle yÃcaæ na yÃcati
                    para¤ ca pu¤¤Ã dhaæseti attanÃpi na jÅvati. || Ja_VII:56 ||>@

  @<Ja_VII,1.8(=403).4: Yo ca yÃcanajÅvÃno kÃle yÃcÃni yÃcati
                    para¤ ca pu¤¤aæ labbheti attanÃpi ca jÅvati. || Ja_VII:57 ||>@

  @<Ja_VII,1.8(=403).5: Na ve dissanti sappa¤¤Ã disvà yÃcakamÃgate,
                    brahmacÃri piyo me si, vara tvaæ bha¤¤am icchasÅti. || Ja_VII:58 ||>@

     Tattha yÃcanajÅvÃno ti yÃcanajÅvino, ayam eva và pÃÂho, idaæ vuttaæ hoti: Ayya AÂÂhisena yo yÃcanena jÅvamÃno dhammiko samaïo và brÃhmaïo và yÃcitabbassa yuttakÃle yÃcaæ na yÃcati so para¤ ca dÃyakaæ pu¤¤Ã dhaæseti parihÃpeti attanÃpi ca sukhaæ na jÅvatÅti, pu¤¤aæ labbhetÅti kÃle pana yÃcitabbaæ yÃcanto para¤ ca pu¤¤aæ adhigameti attanÃpi ca sukhaæ jÅvati,


#<[page 354]>#
%<354          VII. SattanipÃta.  1. Kukkuvagga. (41.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  na ve dissantÅti yaæ tvaæ vadesi mà me viddesanà ahÆ ti taæ kasmà vadasi, sappa¤¤Ã hi dÃna¤ ca dÃnaphala¤ ca jÃnantà paï¬ità yÃcake Ãgate disvà na dissanti na kujjhanti a¤¤adatthu pana mudità va hontÅti dÅpeti, yÃcakamÃgate ti makÃro vya¤janasandhivasena vutto, yÃcake Ãgate ti attho, brahmacÃri piyo me sÅti ayya AÂÂhisena parisuddhacÃri mahÃpa¤¤a, tvaæ mayhaæ ativiya piyo, tasmà varaæ tvaæ maæ vadehi yÃcÃhi yeva, bha¤¤amicchasÅti yaæ ki¤ci vattabbaæ icchasi sabbaæ vada, rajjam pi te dassÃmi yevà 'ti.
     Evaæ Bodhisatto rajjenÃpi pavÃrito n' eva ki¤ci yÃci.
Ra¤¤o pana evaæ attano ajjhÃsaye kathite MahÃsatto pi pabbajitapaÂipadaæ dassetuæ "mahÃrÃja, yÃcanà hi nÃm' esà kÃmabhogÅnaæ gihÅnaæ Ãciïïà na pabbajitÃnaæ, pabbajitena pana pabbajitakÃlato paÂÂhÃya gihiasamena parisuddhÃjÅvena bhavitabban" ti pabbajitapaÂipadaæ dassento chaÂÂhaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.8(=403).6: Na ve yÃcanti sappa¤¤Ã, dhÅro ca viditum arahati,
                    uddissa ariyà tiÂÂhanti, esà ariyÃnaæ yÃcanà ti. || Ja_VII:59 ||>@

                                              (Cfr. Milindap. p.230.)
     Tattha sappa¤¤Ã ti Buddhà ca Buddha-sÃvakà ca bodhiyà paÂipannà isipabbajjaæ pabbajitvà Bodhisattà ca sabbe pi sappa¤¤Ã supa¤¤avà susÅlavÃ, ete evarÆpà sappa¤¤Ã amhÃkaæ ida¤ c' ida¤ ca dethà 'ti na yÃcanti, dhÅro ca viditumarahatÅti upaÂÂhÃko pana dhÅro paï¬ito gilÃnakÃle ca agilÃnakÃle ca yena yen' attho taæ sabbaæ sayam eva vedituæ jÃnitum arahati, uddissa ariyà tiÂÂhantÅti ariyà pana vÃcaæ abhinditvà yen' atthikà honti uddissa kevalaæ bhikkhÃcÃravattena tiÂÂhanti, n' eva kÃyaÇgaæ vÃcaÇgaæ và kopenti, kÃyavikÃraæ dassetvà nimittaæ karonto hi kÃyaÇgaæ kopeti nÃma, vacÅbhedaæ karonto vÃcaÇgaæ kopeti nÃma, tadubhayaæ akatvà BuddhÃdayo ariyà tiÂÂhanti, esà ariyÃnaæ yÃcanà ti esà kÃyaÇgaæ vÃcaÇgaæ akopetvà bhikkhÃya tiÂÂhanà ariyÃnaæ yÃcanà nÃma.


#<[page 355]>#
%<                            9. KapijÃtaka. (404.)               355>%
     RÃjà Bodhisattassa vacanaæ sutvà "bhante yadi sapa¤¤o upaÂÂhÃko attanà va ¤atvà kulÆpakassa dÃtabbaæ deti aham pi tumhÃkaæ ida¤ c' ida¤ ca dammÅti" sattamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.8(=403).7: DadÃmi te brÃhmaïa rohiïÅnaæ (Cfr. supra p.81.)
                    gavaæ sahassaæ saha puÇgavena,
                    ariyo hi ariyassa kathaæ na dajjÃ
                    sutvÃna gÃthà tava dhammayuttà ti. || Ja_VII:60 ||>@

     Tattha rohiïÅnan ti rattavaïïÃnaæ, gavaæ ahassan ti khÅradadhiÃdimadhurarasaparibhogatthÃya evarÆpÃnaæ gunnaæ sahassaæ tuyhaæ dammi, taæ me patigaïha, ariyo ti ÃcÃrÃriyo, ariyassà 'ti ÃcÃrÃriyassa, kathaæ na dajjà ti kena kÃraïena na dadeyya.
     Evaæ vutte Bodhisatto "ahaæ mahÃrÃja aki¤cano pabbajito, na me gÃvÅhi attho" ti paÂikkhipi. RÃjà tass' ovÃde Âhatvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà saggaparÃyano ahosi, so pi aparihÅnajjhÃno Brahmaloke uppajji.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne bahÆ sotÃpattiphalÃdÅsu patiÂÂhitÃ) "Tadà rÃjà ùnando ahosi, AÂÂhiseno aham evÃ" 'ti. AÂÂhisenajÃtakaæ.

                      $<9. KapijÃtaka.>$
     Yattha verÅ nivasatÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Devadattassa paÂhavipavesanaæ Ãrabbha kathesi.
Tasmiæ hi paÂhaviæ paviÂÂhe dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso Devadatto saha parisÃya naÂÂho" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva saha parisÃya naÂÂho pubbe pi nassi yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto kapiyoniyaæ nibbattitvà pa¤casatakapiparivÃro rÃjuyyÃne vasati.


#<[page 356]>#
%<356          VII. SattanipÃta.  1. Kukkuvagga. (41.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Devadatto pi kopiyoniyaæ nibbattitvà pa¤casatakapiparivÃro tatth' eva vasi. Ath' ekadivasaæ purohite uyyÃnaæ gantvà nahÃtvà alaækaritvà nikkhamante eko lolakapi puretaraæ gantvà uyyÃnadvÃratoraïamatthake nisÅditvà tassa matthake vaccaæ pÃtetvà pana uddhaæ olokentassa mukhe pÃtesi. So nivattitvà "hotu, jÃnissÃmi tumhÃkaæ kattabban" ti makkaÂe santajjetvà nahÃtvà pakkÃmi. Tena veraæ gahetvà makkaÂÃnaæ santajjitabhÃvaæ Bodhisattassa Ãrocesuæ. So "verÅnaæ nivÃsanaÂÂhÃne nÃma vasituæ na vaÂÂatÅti, sabbo pi kapigaïo palÃyitvà a¤¤attha gacchatÆ" 'ti kapisahassassÃpi ÃrocÃpesi. Dubbacakapi attano parivÃramakkaÂe gahetvà "pacchà jÃnissÃmÅti" na palÃyi. Bodhisatto attano parivÃraæ gahetvà ara¤¤aæ pÃvisi. Ath' ekadivasaæ ekissà vÅhikoÂÂikÃya dÃsiyà Ãtape pasÃritavÅhiæ khÃdanto eko eÊako ummukena pahÃraæ labhitvà ÃdittasarÅro palÃyanto ekissà hatthisÃlaæ nissÃya tiïakuÂiyà ku¬¬e sarÅraæ ghaæsi. So aggi tiïakuÂikaæ gaïhi, tato uÂÂhÃya hatthisÃlaæ gaïhi, hatthisÃlÃya hatthÅnaæ piÂÂhi jhÃyi, hatthivejjà hatthÅnaæ paÂijagganti. Purohito pi makkaÂÃnaæ gahaïÆpÃyaæ upadhÃrento vicarati. Atha naæ rÃjÆpaÂÂhÃnaæ Ãgantvà nisinnaæ rÃjà Ãha: "Ãcariya, bahÆ no hatthÅ vaïità jÃtÃ, hatthivejjà paÂijaggituæ na jÃnanti, jÃnÃsi kho ki¤ci bhesajjan" ti. "JÃnÃmi mahÃrÃjÃ" 'ti. "Kin namÃ" 'ti.
"MakkaÂavasà mahÃrÃjÃ" 'ti. "Kahaæ labhissÃmÃ" 'ti.
"Nanu uyyÃne bahÆ makkaÂÃ" ti. RÃjà "uyyÃne makkaÂe mÃretvà vasaæ ÃnethÃ" 'ti Ãha. Dhanuggahà gantvà pa¤casate pi makkaÂe vijjhitvà mÃresuæ. Eko pana jeÂÂhakamakkaÂo palÃyanto sarappahÃraæ labhitvÃpi tatth' eva apatitvà Bodhisattassa vasanaÂÂhÃnaæ patvà pati.


#<[page 357]>#
%<                    9. KapijÃtaka. (404.)                     357>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  VÃnarà "amhÃkaæ vasanaÂÂhÃnaæ patvà mato" ti tassa pahÃraæ laddhà matabhÃvaæ Bodhisattassa Ãrocesuæ. So Ãgantvà kapigaïamajjhe nisinno "paï¬itÃnaæ ovÃdaæ katvà veriÂÂhÃne vasantà evaæ vinassantÅti" kapigaïassa ovÃdavasena imà gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VII,1.9(=404).1: Yattha verÅ nivasati na vase tattha paï¬ito, (JÃt.I. p.413.)
                    ekarattaæ dirattaæ và dukkhaæ vasati verisu. || Ja_VII:61 ||>@

  @<Ja_VII,1.9(=404).2: Diso ve lahucitt' assa posassa anuvidhiyyato
                    ekassa kapino hetu yÆthassa anayo kato. || Ja_VII:62 ||>@

  @<Ja_VII,1.9(=404).3: BÃlo ca paï¬itamÃnÅ yÆthassa parihÃrako
                    sacittassa vasaæ gantvà sayethÃyaæ yathà kapi. || Ja_VII:63 ||>@

  @<Ja_VII,1.9(=404).4: Na sÃdhu balavà bÃlo yÆthassa parihÃrako,
                    ahito bhavati ¤ÃtÅnaæ sakuïÃnaæ va cetako. || Ja_VII:64 ||>@

  @<Ja_VII,1.9(=404).5: DhÅro ca balavà sÃdhu yÆthassa parihÃrako
                    hito bhavati ¤ÃtÅnaæ TidasÃnaæ va VÃsavo. || Ja_VII:65 ||>@

  @<Ja_VII,1.9(=404).6: Yo ca sÅla¤ ca pa¤¤a¤ ca suta¤ c' attani passati
                    ubhinnam atthaæ carati attano ca parassa ca. || Ja_VII:66 ||>@

  @<Ja_VII,1.9(=404).7: Tasmà tuleyya-m-attÃnaæ sÅlapa¤¤ÃsutÃm iva
                    gaïaæ và parihare dhÅro eko vÃpi paribbaje ti. || Ja_VII:67 ||>@

     Tattha lahucittassà 'ti lahucitto assa, idaæ vuttaæ hoti: yo poso lahucittassa mittassa và ¤Ãtino và anuvidhiyyati anuvattati tassa posassa anuvidhiyyato so lahucitto diso hoti verikiccaæ karoti, ekassa kapino ti passa ekassa lahucittassa andhabÃlassa kapino hetu ayaæ sakalassa yÆthassa anayo ava¬¬hi mahÃvinÃso kato ti, paï¬itamÃnÅti yo sayaæ bÃlo hutvà ahaæ paï¬ito ti attÃnaæ ma¤¤amÃno paï¬itÃnaæ ovÃdaæ akatvà sakassa cittassa vasaæ gacchati so sacittassa vasaæ gantvà yathà ayaæ dubbacakapi matasayanaæ sayito evaæ sayethà 'ti attho, na sÃdhÆ 'ti bÃlo nÃma balasampanno yÆthassa parihÃrako na sÃdhu na laÂÂhako, kiæ kÃraïÃ: so hi ahito hoti ¤ÃtÅnaæ, vinÃsam evÃvahati, sakuïÃnaæ va cetako ti yathà tittirasakuïÃnaæ dÅpakatittiro divasam pi vassanto a¤¤e sakuïe na mÃreti ¤Ãtake va mÃreti tesaæ ¤eva ahito hoti evan ti attho,


#<[page 358]>#
%<358          VII. SattanipÃta.  1. Kukkuvagga. (41.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  hito bhavatÅti kÃyena pi vÃcÃya pi manasÃpi hitakÃrako yeva, ubhinnamatthaæ caratÅti yo idha puggalo ete sÅlÃdayo guïe attani passati so mayhaæ ÃcÃrasÅlam pi atthi pa¤¤Ãpi sutapariyatti pi atthÅti tattato jÃnitvà gaïaæ pariharanto attano ca paresa¤ ca attÃnaæ parivÃretvà carantÃnan ti ubhinnam pi attham eva carati, tuleyyamattÃnan ti tuleyya attÃnaæ, tuleyyà 'ti tuletvÃ, sÅlapa¤¤ÃsutÃmivà 'ti etÃni sÅlÃdÅni viya, idaæ vuttaæ hoti: yasmà sÅlÃdÅni attani samanupassanto ubhinnam atthaæ carati tasmà paï¬ito etÃni sÅlÃdÅni viya attÃnam pi tesu tuletvà patiÂÂhito nu kho 'mhi sÅle pa¤¤Ãya sute ti tÅretvà patiÂÂhitabhÃvaæ paccakkhaæ katvà dhÅro gaïaæ và parihareyya catusu iriyÃpathesu eko và hutvà paribbajeyya vatteyya, parisÆpaÂÂhÃpakenÃpi hi vivekacÃrinÃpi imehi tÅhi dhammehi samannÃgaten' eva bhavitabbaæ.
     Evaæ MahÃsatto kapirÃjà hutvÃpi vinayapariyattikiccaæ kathesÅti.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà dubbacakapi Devadatto ahosi, parisÃpi 'ssa DevadattaparisÃ, paï¬itakapi rÃjà pana aham evÃ" 'ti. KapijÃtakaæ.

                      $<10. BakabrahmajÃtaka.>$
     DvÃsattatÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto BakabrahmÃnaæ Ãrabbha kathesi. Tassa hi "idaæ niccaæ dhuvaæ sassataæ acavanadhammaæ, ito a¤¤aæ loke nissaraïaæ nibbÃnaæ nÃma n' atthÅti" evaæ diÂÂhi uppajji. HeÂÂhÆpapattiko kir' esa Brahmà pubbe jhÃnaæ bhÃvetvà Vehapphalesu nibbatto. Tattha pa¤casatakappaparimÃïaæ Ãyuæ khepetvà Subhakiïïesu nibbattitvà catusaÂÂhikappe khepetvà tato cuto aÂÂhakappÃyukesu ùbhassaresu nibbatti. Tatr' assa esà diÂÂhi uppajji. So hi n' eva Uparibrahmalokato cutiæ na tattha uppattiæ anussari, tadubhayam pi apassanto evaæ diÂÂhiæ gaïhi. Bhagavà tassa cetoparivitakkam a¤¤Ãya seyyathÃpi nÃma balavà puriso sammi¤jitaæ và bÃhaæ pasÃreyya pasÃritaæ và bÃhaæ sammi¤jeyya evam evaæ Jetavane antarahito tasmiæ Brahmaloke pÃturahosi.


#<[page 359]>#
%<                        10. BakabrahmajÃtaka. (405.)             359>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Brahmà Bhagavantaæ disvà "ehi kho mÃrisa, svÃgataæ mÃrisa, cirassaæ kho mÃrisa imaæ pariyÃyam akÃsi yadidaæ idhÃgamanÃya, idaæ hi mÃrisa niccaæ idaæ dhuvaæ idaæ sassataæ idaæ kevalaæ idaæ acavanadhammaæ, idaæ hi na jÃyati na jÅyati na mÅyati na cavati na uppajjati, ito pi pan' a¤¤aæ uttariæ nissaraïaæ n' atthÅti" Ãha. Evaæ vutte Bhagavà BakabrahmÃnaæ etad avoca: "avijjÃgato vata bho Bako BrahmÃ, avijjÃgato vata bho Bako BrahmÃ, yatra hi nÃma aniccaæ ¤eva samÃnaæ niccan ti vakkhati -- pe -- santa¤ ca pan' a¤¤aæ uttariæ nissaraïaæ n' atth' a¤¤aæ uttariæ nissaraïan ti vakkhatÅti" Ãha. Taæ sutvà Brahmà "tvaæ evaæ kathesi, tvaæ evaæ kathesÅti, iti maæ esa anuvijjanto anubandhatÅti" cintetvà yathà nÃma dubbalacoro katipaye pahÃre labhitvà va "kiæ aham eva coro, asuko pi coro, asuko pi coro" ti sabbe sahÃye Ãcikkhati tath' eva Bhagavato anuyogabhayabhÅto a¤¤e pi attano sahÃye Ãcikkhanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.10(=405).1: DvÃsattati Gotama pu¤¤akammÃ
                    Vasavattino jÃtijaraæ atÅtÃ,
                    ayam antimà vedagÆ Brahmapatti,
                    asmÃbhijappanti janà anekà ti. || Ja_VII:68 ||>@

     Tattha dvÃsattatÅti na kevalaæ bho Gotama aham eva atha kho imasmiæ Brahmaloke mayaæ dvÃsattati janà pu¤¤akammà a¤¤esaæ upari attano vasaæ vattanena Vasavattino jÃti¤ ca jara¤ ca atÅtÃ, ayaæ no vedehi gatattà vedagÆ ayaæ Gotama antima-Brahmapatti pacchimakoÂippatti seÂÂhabhÃvappatti, asmÃbhijappanti janà anekà ti amhe a¤¤e bahÆ janà pa¤jalikà hutvà ayaæ kho bhavaæ Brahmà MahÃbrahmà ti ÃdÅni vadantà namassanti patthenti pihenti, aho vata mayam pi evarÆpà bhaveyyÃmà 'ti icchantÅti attho.
     Tassa kathaæ sutvà Satthà dutiyaæ gÃtham Ãha:


#<[page 360]>#
%<360          VII. SattanipÃta.  1. Kukkuvagga. (41.)>%

  @<Ja_VII,1.10(=405).2: Appaæ hi etaæ na hi dÅgham Ãyu
                    yan tvaæ Baka ma¤¤asi dÅgham Ãyu,
                    sataæ sahassÃnaæ nirabbudÃnaæ
                    Ãyuæ pajÃnÃmi tavÃhaæ Brahme ti. || Ja_VII:69 ||>@

     Tattha sataæ sahassÃnaæ nirabbudÃnan ti nirabbudasaækhÃtÃnaæ gaïanÃnaæ satasahassaæ, vassÃnaæ hi dasadasakaæ sataæ, dasasatÃni sahassaæ, sataæ sahassÃnaæ satasahassaæ, sataæ satasahassÃnaæ koÂi nÃma, sataæ koÂisatasahassÃnaæ pakoÂi nÃma, sataæ pakoÂisatasahassÃnaæ koÂippakoÂi nÃma, sataæ koÂippakoÂisatasahassÃnaæ ekaæ nahutaæ nÃma, sataæ nahutasatasahassÃnaæ ekaæ ninnahutaæ nÃma, cheko gaïako ettakaæ gaïetuæ sakkoti, tatoparaæ gaïanà nÃma BuddhÃnam eva visayo, tattha sataæ ninnahutasatasahassÃnaæ ekaæ abbudaæ, vÅsati abbudÃni ekaæ nirabbudaæ, tesaæ nirabuddÃnaæ satasahassÃnaæ ekaæ ahahaæ nÃma, ettakaæ Bakassa Brahmuno tasmiæ bhave avasiÂÂhaæ Ãyuæ sandhÃya Bhagavà evam Ãha.
     Taæ sutvà Bako tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.10(=405).3: AnantadassÅ BhagavÃham asmi
                    jÃtijaraæ sokam upÃtivatto,
                    kiæ me purÃïaæ vatasÅlavantaæ,
                    Ãcikkha me taæ yam ahaæ vija¤¤an ti. || Ja_VII:70 ||>@

     Tattha Bhagavà ti Bhagava tumhe Ãyuæ pajÃnÃmi tavÃhan ti vadantà ahaæ anantadassÅ jÃtijara¤ ca sokam upÃtivatto smÅti vadatha, vatasÅlavantan ti vatasamÃdÃna¤ ca sÅlavata¤ ca, idaæ vuttaæ hoti: yadi tumhe sabba¤¤uBuddhà evaæ sante kiæ mayhaæ purÃïaæ vata¤ ca sÅlacaraïa¤ ca, Ãcikkha me taæ yam ahaæ tayà Ãcikkhitaæ yathÃvasarasato vijÃneyyan ti.
     Ath' assa Bhagavà atÅtÃni vatthÆni Ãharitvà Ãcikkhanto catasso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VII,1.10(=405).4: Yaæ tvaæ apÃyesi bahÆ manusse
                    pipÃsite ghammani samparete
                    taæ te purÃïaæ vatasÅlavantaæ
                    suttappabuddho va anussarÃmi. || Ja_VII:71 ||>@


#<[page 361]>#
%<                     10. BakabrahmajÃtaka. (405.)               361>%

  @<Ja_VII,1.10(=405).5: Yaæ EïikÆlasmiæ janaæ gahÅtaæ
                    amocayÅ gayhaka niyyamÃnaæ
                    taæ te purÃïaæ vatasÅlavantaæ
                    suttappabuddho va anussarÃmi. || Ja_VII:72 ||>@

  @<Ja_VII,1.10(=405).6: GaÇgÃya sotasmiæ gahÅtanÃvaæ
                    luddhena nÃgena manussakamyÃ
                    amocayittha balasà pasayha,
                    taæ te purÃïaæ vatasÅlavantaæ
                    suttappabuddho va anussarÃmi. || Ja_VII:73 ||>@

  @<Ja_VII,1.10(=405).7: Kappo ca te baddhacaro ahosiæ,
                    sambuddhivantaæ vatinam ama¤¤aæ,
                    taæ te purÃïaæ vatasÅlavantaæ
                    suttappabuddho va anussarÃmÅti. || Ja_VII:74 ||>@

     Tattha apÃyesÅti pÃyesi, ghammani samparete ti ghammena samparete ativiya phuÂÂhe ghammakilante, suttappabuddho và 'ti paccÆsakÃle supanato supinaæ passitvà taæ supinakaæ viya anussarÃmi. So kira Brahmà ekasmiæ kappe tÃpaso hutvà marukantÃre vasanto bahunnaæ kantÃrapaÂipannÃnaæ pÃnÅyaæ Ãharitvà adÃsi. Ath' ekadivasaæ eko satthavÃho pa¤cahi sakaÂasatehi marukantÃraæ paÂipajji. manussà disà vavatthapetuæ asakkontà sattadivasÃni Ãhiï¬itvà khÅïadÃrÆdakà nirÃhÃrà taïhÃbhibhÆtà idÃni no jÅvitaæ n' atthÅti sakaÂe parivattetvà goïe mocetvà heÂÂhÃsakaÂesu nipajjiæsu.
Tadà tÃpaso Ãvajjanto te disvà mà mayi passante nassiæsÆ 'ti attano iddhÃnubhÃvena GaÇgÃsotaæ ubbattetvà satthÃbhimukhaæ akÃsi, avidÆre c' ekaæ vanasaï¬aæ mÃpesi. Manussà pÃnÅyaæ pivitvà nahÃtvà goïe santappetvà vanasaï¬ato tiïaæ lÃyitvà dÃrÆni gahetvà disaæ sallakkhetvà arogà kantÃraæ atikkamiæsu, taæ sandhÃy' etaæ vuttaæ. EïikÆlasmin ti Eïiyà nÃma nadiyà kÆle, gayhakaniyyamÃnan ti karamaragÃhaæ gahetvà niyyamÃnaæ. So kira tÃpaso aparasmiæ kÃle ekaæ paccantagÃmaæ nissÃya nadÅtÅre vanasaï¬e vihÃsi. Ath' ekasmiæ divase pabbatato corà otaritvà taæ gÃmaæ paharitvà mahÃjanaæ gahetvà pabbataæ Ãropetvà antarÃmagge cariyamanusse Âhapetvà pabbatabilaæ pavisitvà ÃhÃraæ pacÃpentà nisÅdiæsu. TÃpaso gomahisÃdÅna¤ c' eva dÃrakÃdÅna¤ ca mahantaæ aÂÂasaraæ sutvà mayi passante mà nassiæsÆ 'ti iddhÃnubhÃvena attabhÃvaæ vijahitvà caturaÇginiyà senÃya parivuto rÃjà hutvà yuddhabheriæ ÃkoÂÃpento taæ ÂhÃnaæ agÃmÃsi. Cariyamanussà disvà corÃnaæ Ãrocesum.


#<[page 362]>#
%<362          VII. SattanipÃta.  1. Kukkuvagga. (41.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Corà ra¤¤Ã saddhiæ viggaho nÃma na yutto ti sabbaæ gahitabhaï¬aæ cha¬¬etvà bhattaæ abhu¤jitvà va palÃyiæsu.
TÃpaso te sabbe Ãnetvà sakagÃme yeva patiÂÂhÃpesi, taæ sandhÃya vuttaæ.
GahÅtanÃvan ti gahitanÃvaæ, luddhenà 'ti kakkhaÊena, manussakamyà ti manusse vinÃsetukÃmatÃya, balasà 'ti balena, pasayhà 'ti abhibhavitvÃ.
Tasmiæ kÃle so tÃpaso GaÇgÃtÅre vihÃsi. Tadà manussà dve tayo nÃvÃsaæghÃÂe bandhitvà saæghÃÂamatthake pupphamaï¬apaæ kÃretvà saæghÃÂe nisÅditvà khÃdantà pivantà sambandhakulaæ gacchanti, te pÅtÃvasesaæ suraæ bhuttakhÃditÃvasesÃni bhattamacchamaæsatambulÃdÅni GaÇgÃyam eva pÃtenti.
GaÇgeyyo nÃgarÃjà ime ucchiÂÂhakaæ mama upari khipantÅti kujjhitvà sabbe va ne gahetvà GaÇgÃya osÅdÃpemÅti mahantaæ ekadoïinÃvappamÃïaæ attabhÃvaæ mÃpetvà udakaæ bhinditvà phaïaæ dhÃrayamÃno tesaæ abhimukho pÃyÃsi. Te nÃgarÃjÃnaæ disvà va maraïabhayatajjità ekappahÃrena mahÃsaddaæ kariæsu. TÃpaso tesaæ paridevitasaddaæ sutvà nÃgarÃjassa ca kuddhabhÃvaæ ¤atvà mayi passante mà nassiæsÆ 'ti khippaæ iddhiyÃnubÃvena supaïïavaïïaæ mÃpetvà agamÃsi. NÃgarÃjà taæ disvà maraïabhayabhÅto udake nimujji. Manussà sotthibhÃvaæ patvà agamaæsu, taæ sandhÃya vuttaæ. Baddhacaro ti antevÃsiko, sambuddhivantaæ vatinaæ ama¤¤an ti buddhisampanno c' eva vatasampanno ca so ti taæ ma¤¤amÃno, iminà kiæ dasseti: MahÃbrahme ahaæ tava KesavatÃpasakÃle Kappo nÃma antevÃsÅ veyyÃvaccakaro hutvà tuyhaæ NÃradena nÃma amaccena BarÃïasito Himavantaæ ÃnÅtassa rogaæ vÆpasamesiæ. Atha naæ NÃrado dutiyavÃre Ãgantvà nÅrogaæ disvà imaæ gÃthaæ abhÃsi:
          Manussindaæ jahitvÃna sabbakÃmasamiddhinaæ (supra p.144.)
          kathan nu Bhagavà KesŠKappassa ramati assame ti.
Taæ enaæ tvaæ evam avaca:
          SÃdÆni ramaïÅyÃni santi rakkhà manoramÃ,
          subhÃsitÃni Kappassa NÃrada ramayanti man ti.
Iti 'ssa Bhagavà imaæ attanà antevÃsikena hutvà rogassa vÆpasamitabhÃvaæ dÅpento evam Ãha. Ida¤ ca pana Brahmunà manussakÃle katakammaæ sabbaæ MahÃbrahmÃnaæ sallakkhÃpento va kathesi.


#<[page 363]>#
%<                          1. GandhÃrajÃtaka. (406.)              363>%
     So Satthu vacanena attanà katakammaæ saritvà thutiæ karonto osÃnagÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.10(=405).8: Addhà pajÃnÃsi mam' etam Ãyuæ,
                    a¤¤am pi jÃnÃsi, tathà hi Buddho,
                    tathà hi t' Ãyaæ jalitÃnubhÃvo
                    obhÃsayaæ tiÂÂhati Brahmalokan ti. || Ja_VII:75 ||>@

     Tattha tathà hi Buddho ti tathà hi tvaæ Buddho, BuddhÃnaæ hi a¤¤Ãtaæ nÃma n' atthi, sabbadhammÃnaæ buddhattà yeva hi te Buddhà nÃmà 'ti taæ dasseti, tathà hi tÃyan ti buddhattà yeva pana ayaæ jalito sarÅrappabhÃvo, obhÃsayaæ tiÂÂhatÅti imaæ sakalam pi Brahmalokaæ obhÃsento tiÂÂhati.
     Evaæ Satthà attano Buddhaguïaæ jÃnÃpento dhammaæ desetvà saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne dasamattÃnaæ BrahmasahassÃnaæ anupÃdÃya Ãsavehi città vimucciæsu. Iti Bhagavà bahunnaæ BrahmÃnaæ avassayo hutvà Brahmalokà Jetavanaæ Ãgantvà tattha kathitaniyÃmen' eva taæ dhammadesanaæ kathetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà KesavatÃpaso Baka-Brahmà ahosi, KappamÃïavo aham evÃ" 'ti. BakabrahmajÃtakaæ. Kukkuvaggo paÂhamo.

                         2. GANDHùRAVAGGA.

                      $<1. GandhÃrajÃtaka.>$
     Hitvà gÃmasahassÃnÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto bhesajjasannidhikÃrasikkhÃpadaæ Ãrabbha kathesi.
Vatthuæ pana RÃjagahe samuÂÂhitaæ. ùyasmatà Pilindiyavacchena ÃrÃmikakulaæ mocetuæ rÃjanivesanaæ gantvà ra¤¤o pÃsÃde iddhibalena sovaïïamaye kate manussà pasÅditvà therassa pa¤cabhesajjÃni pahiïiæsu. So tÃni parisÃya vissajjesi. Parisà pana bÃhulikà ahosi,


#<[page 364]>#
%<364         VI. SattanipÃta.  2. GandhÃravagga. (42.)>%
laddhaæ laddhaæ kolambe pi ghaÂe pi pattatthavikÃyo pi pÆretvà paÂisÃmesi. Manussà disvà "mahicchà ime samaïà antokoÂÂhÃgÃrikÃ" ti ujjhÃyiæsu. Satthà taæ pavattiæ sutvà `yÃni kho pana tÃni gilÃnÃnaæ bhikkhÆnan' ti sikkhÃpadaæ pa¤¤apetvà "bhikkhave porÃïakapaï¬ità anuppanne Buddhe bÃhirakapabbajjaæ pabbajitvà pa¤casÅlamattakaæ rakkhantÃpi loïasakkharamattakaæ punadivasatthÃya nidahante garahiæsu, tumhe pana evarÆpe niyyÃnikasÃsane pabbajitvà dutiyatatiyadivasatthÃya sannidhiæ karothÃ" 'ti {vatvÃ} atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte GandhÃraraÂÂhe Bodhisatto GandhÃrara¤¤o putto hutvà pitu accayena rajje patiÂÂhÃya dhammena rajjaæ kÃresi. Majjhimapadese pi VideharaÂÂhe Videho nÃma rÃjà rajjaæ kÃresi. Te dve pi rÃjÃno adiÂÂhasahÃyà va hutvà a¤¤ama¤¤aæ thiravissÃsà ahesuæ. Tadà manussà dÅghÃyukà honti, tiæsavassasahassÃni jÅvanti. Ath' ekadà GandhÃrarÃjà puïïamuposathadivase samÃdinnasÅlo mahÃtale pa¤¤attavarapallaækamajjhagato vivaÂena sÅhapa¤jarena pÃcÅnalokadhÃtuæ olokento amaccÃnaæ dhammatthayuttakathaæ kathento nisÅdi. Tasmiæ khaïe gaganatalaæ abhilaæghantaæ eva paripuïïaæ candamaï¬alaæ RÃhu avatthari. Candappabhà antaradhÃyi. Amaccà candÃlokaæ apassantà candassa RÃhunà gahitabhÃvaæ ra¤¤o Ãrocesuæ. RÃjà candaæ oloketvà "ayaæ cando Ãgantukaupakkilesena upakkiliÂÂho nippabho jÃto, mayham p' esa rÃjaparivÃro upakkileso, na kho pana me taæ patirÆpaæ y' Ãhaæ RÃhunà gahitacando viya nippabho bhaveyyaæ, visuddhe gaganatale virocantaæ candamaï¬alam iva rajjaæ pahÃya pabbajissÃmi, kim me parena ovaditena, kule ca gaïe ca alaggo hutvà attÃnam eva ovadanto vicarissÃmi, idam me patirÆpan" ti cintetvà "yaæ icchatha tam karothÃ" 'ti rajjaæ amaccÃnaæ niyyÃdesi.


#<[page 365]>#
%<                1. GandhÃrajÃtaka. (406.)              365>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  DvÅsu pi KasmÅra-GandhÃra-raÂÂhesu so rajjaæ cha¬¬etvà isipabbajjaæ pabbajitvà jhÃnÃbhi¤¤aæ nibbattetvà jhÃnaratisamappito Himavantapadese vÃsaæ kappesi. VideharÃjÃpi "sukhaæ me sahÃyassÃ" 'ti vÃïije pucchitvà tassa pabbajitabhÃvaæ sutvà "mama sahÃye pabbajite aham rajjena kiæ karissÃmÅti" sattayojane Mithilanagare rajjaæ tiyojanasatike VideharaÂÂhe soÊasasu gÃmasahassesu pÆritÃni koÂÂhÃgÃrÃni soÊasasahassanÃÂakitthiyo cha¬¬etvà puttadhÅtaro amanasikaritvà Himavantapadesaæ pavisitvà pabbajitvà pavattaphalabhojano hutvà samavattavÃsaæ vasanto viharati. Te ubho pi samavattacÃraæ carantà aparabhÃge samÃgacchiæsu, na pana a¤¤ama¤¤aæ sa¤jÃniæsu, sammodamÃnà ekato va samavattavÃsaæ vasiæsu. VidehatÃpaso GandhÃratÃpasassa upaÂÂhÃnaæ karoti. Tesaæ ekasmiæ puïïamadivase a¤¤atarasmiæ rukkhamÆle nisÅditvà dhammayuttaæ kathaæ kathentÃnaæ gaganatale virocamÃnaæ candamaï¬alaæ RÃhu avatthari. VidehatÃpaso "kin nu kho candassa pabhà naÂÂhÃ" ti ulloketvà RÃhu-gahitaæ candaæ disvà "ko nu kho eso Ãcariya candaæ avattharitvà nippabham akÃsÅti" pucchi. "AntevÃsika, ayaæ RÃhu nÃma candass' eko upakkileso, virocituæ na deti, aham pi RÃhupahaÂaæ candamaï¬alaæ disvà `idaæ parisuddhacandamaï¬alaæ Ãgantukaupakkilesena nippabhaæ jÃtaæ, mayham pi idaæ rajjaæ upakkileso, yÃva candamaï¬alaæ RÃhu viya idaæ nippabhaæ na karoti tÃva pabbajissÃmÅti' cintetvà tÃvad eva RÃhu-gahitaæ candamaï¬alaæ Ãrammaïaæ katvà mahÃrajjaæ cha¬¬etvà pabbajito" ti. "ùcariya tvaæ GandhÃrarÃjÃ" ti.


#<[page 366]>#
%<366        VII. SattanipÃta.  2. GandhÃravagga. (42.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "ùma ahan" ti. "ùcariya, ahaæ VideharaÂÂhe Mithilanagare VideharÃjà nÃma, nanu mayaæ a¤¤ama¤¤aæ adiÂÂhasahÃyÃ" ti. "Kiæ pana te Ãrammaïaæ ahosÅti". "Ahaæ `tumhe pabbajitÃ' ti sutvà `addhà pabbajjÃya guïaæ addasaæsÆ' ti tumhe yeva Ãrammaïaæ katvà rajjaæ pahÃya pabbajito" ti.
Te tato paÂÂhÃya ativiya samaggà sammodamÃnà pavattaphalabhojanà hutvà vicariæsu. Tattha dÅgharattaæ vasitvà ca pana loïambilasevanatthÃya Himavantato otaritvà ekaæ paccantagÃmaæ pÃpuïiæsu. Manussà tesaæ iriyÃpathe pasÅditvà bhikkhaæ datvà paÂi¤¤aæ gahetvà ara¤¤e rattiÂÂhÃnÃdÅni mÃpetvà vasÃpesuæ, antarÃmagge pi tesaæ bhattakiccakaraïatthÃya udakaphÃsukaÂÂhÃne sÃlaæ kÃresuæ. Te paccantagÃme bhikkhaæ caritvà tÃya païïasÃlÃya nisÅditvà paribhu¤jitvà attano vasanaÂÂhÃnaæ gacchanti. Te pi nesaæ manussà ÃhÃraæ dadamÃnà ekadà loïaæ patte pakkhipitvà denti ekadà aloïakÃhÃram eva denti. Te ekadivasaæ païïapuÂe bahutaraæ loïaæ adaæsu. VedehatÃpaso loïaæ ÃdÃya gantvà Bodhisattassa bhattakiccakÃle pahonakaæ datvà attano pamÃïayuttaæ gahetvà atirekaæ païïapuÂe bandhitvà "aloïakadivase bhavissatÅti tiïavaÂÂiantare Âhapesi. Ath' ekadivasaæ aloïake ÃhÃre laddhe Vedeho GandhÃrassa bhikkhÃbhÃjanaæ datvà tiïavaÂÂiantarato loïaæ Ãharitvà "Ãcariya loïaæ gaïhathÃ" 'ti Ãha. "Ajja manussehi loïaæ na dinnaæ, tvaæ kuto labhÅti". "ùcariya, purimadivasaæ manussà bahuæ loïaæ adaæsu, athÃhaæ `aloïakadivase bhavissatÅti' atirekaæ Âhapesin" ti. Atha naæ Bodhisatto "moghapurisa tiyojanasatikaæ VideharaÂÂhaæ pahÃya pabbajitvà aki¤canabhÃvaæ patvà idÃni loïasakkharÃya taïhaæ janesÅti" tajjetvà ovadanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:


#<[page 367]>#
%<                      1. GandhÃrajÃtaka. (406.)              367>%

  @<Ja_VII,1.1(=406).1: Hitvà gÃmasahassÃni paripuïïÃni soÊasa
                    koÂÂhÃgÃrÃni phÅtÃni sannidhiæ dÃni kubbasÅti. || Ja_VII:76 ||>@

     Tattha koÂÂhÃgÃrÃnÅti suvaïïarajatamaïimuttÃdiratanakoÂÂhÃgÃrÃni c' eva dussakoÂÂhÃgÃradha¤¤akoÂÂhÃgÃrÃni ca, phÅtÃnÅti {pÆrÃni}, sannidhiæ dÃni kubbasÅti idÃni sve bhavissati tatiyadivase bhavissatÅti loïamattaæ sannidhiæ karosÅti.
     Videho evaæ garahiyamÃno garahaæ asahanto paÂipakkho hutvà "Ãcariya, tumhe attano dosaæ adisvà mayham eva dosaæ passatha, nanu tumhe `kim me parena ovaditena, attÃnam eva ovadissÃmÅti' rajjaæ cha¬¬etvà pabbajitÃ, te idÃni maæ kasmà ovadathÃ" 'ti dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.1(=406).2: Hitvà GandhÃravisayaæ pahÆtadhanadhÃniyaæ
                    pasÃsanÃto nikkhanto idha dÃni pasÃsasÅti. || Ja_VII:77 ||>@

     Tattha pasÃsanÃto ti ovÃdÃnusÃsanidÃnato, idha dÃnÅti idÃni idha ara¤¤e kasmà maæ ovadathà 'ti.
     Taæ sutvà Bodhisatto tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.1(=406).3: Dhammaæ bhaïÃmi Vedeha, adhammo me na ruccati,
                    dhammaæ me bhaïamÃnassa na pÃpam upalippatÅti. || Ja_VII:78 ||>@

     Tattha dhamman ti sabhÃvaæ, BuddhÃdÅhi vaïïitaæ pasatthaæ kÃraïam eva, na ruccatÅti adhammo nÃma assabhÃvo mayhaæ kadÃci na ruccati, na pÃpamupalippatÅti mama sabhÃvam eva kÃraïam eva bhaïantassa pÃpaæ nÃma hadaye na allÅyati, ovÃdadÃnaæ nÃm' etaæ BuddhapaccekabuddhasÃvakabodhisattÃnaæ paveïi, tehi dinnovÃdaæ bÃlà na gaïhanti, ovÃdadÃyakassa pana pÃpaæ nÃma n' atthi:
          NidhÅnaæ va pavattÃraæ yaæ passe vajjadassinaæ
          niggayhavÃdiæ medhÃviæ tÃdisaæ paï¬itaæ bhaje,
          tÃdisaæ bhajamÃnassa seyyo hoti na pÃpiyo.
          Ovadeyy' anusÃseyya asabbhà ca nivÃraye,
          sataæ hi so piyo hoti, asataæ hoti appiyo ti. (Dhp. v. 76-77.)
     VedehatÃpaso Bodhisattassa kathaæ sutvà "Ãcariya atthanissitaæ kathentenÃpi paraæ ghaÂÂetvà rosetvà kathetuæ na vaÂÂati,


#<[page 368]>#
%<368        VII. SattanipÃta.  2. GandhÃravagga. (42.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tvaæ maæ kuïÂhasatthena muï¬anto viya atipharusaæ kathesÅti" vatvà catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.1(=406).4: Yena kenaci vaïïena paro labhati ruppanaæ
                    mahatthiyampi ce vÃcaæ na taæ bhÃseyya paï¬ito ti. || Ja_VII:79 ||>@

     Tattha yena kenacÅti dhammayuttenÃpi kÃraïena, labhati ruppanan ti ghaÂÂanaæ dÆsanaæ kuppanaæ labhati yeva, na taæ bhÃseyyà 'ti tasmà taæ parapuggalaæ yÃya so vÃcÃya ruppati taæ mahatthiyaæ mahantaæ attha nissitam pi vÃcaæ na bhÃseyyà 'ti attho.
     Ath' assa Bodhisatto pa¤camaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,1.1(=406).5: KÃmaæ ruppatu và mà và bhusaæ và vikiriyyatu,
                    dhammaæ me bhaïamÃssa na pÃpam upalippatÅti. || Ja_VII:80 ||>@

     Tattha kÃman ti ekaæsena, idaæ vuttaæ hoti: ayuttakÃroko puggalo ayuttaæ te katan ti ovadiyamÃno ekaæsen' eva kujjhatu và mà và kujjhatu athavà bhusamuÂÂhi viya vikiriyyatu, mayhaæ pana dhammaæ bhaïantassa pÃpaæ nÃma n' atthÅti.
     Eva¤ ca pana vatvà "na vo ahaæ ùnanda tathà parakkamissÃmi yathà kumbhakÃro Ãmake Ãmakamatte, niggayha niggayhÃhaæ ùnanda vakkhÃmi, yo sÃro so ÂhassatÅti" imassa SugatovÃdassa anurÆpÃya paÂipattiyaæ Âhatvà yathà kumbhakÃro bhÃjanesu punappuna ÃkoÂetvà Ãmakaæ agahetvà pakkam eva bhÃjanaæ gaïhÃti evaæ punappun' ovaditvà niggaïhitvà pakkabhÃjanasadiso puggalo gahetabbo ti dassetuæ puna taæ ovadanto

  @<Ja_VII,2.1(=406).6: Noce assa sakà buddhi vinayo và susikkhito
                    vane andhamahiso va careyya bahuko jano. || Ja_VII:81 ||>@

  @<Ja_VII,2.1(=406).7: Yasmà ca pan' idh' ekacce ÃcÃramhi susikkhitÃ
                    tasmà vinÅtavinayà caranti susamÃhità ti || Ja_VII:82 ||>@

idaæ gÃthadvayam Ãha.


#<[page 369]>#
%<                      2. MahÃkapijÃtaka. (407.)               369>%
     Tass' attho: samma Vedeha imesaæ hi sattÃnaæ sace attano buddhiyà paï¬ite ovÃdadÃyake nissÃya ÃcÃrapaïïatti vinayo và susikkhito na bhaveyya evaæ sante yathà tiïalatÃdigahane vane andhamahiso gocarÃgocaraæ sÃsaækanirÃsaæka¤ ca ÂhÃnaæ ajÃnanto carati tathà tumhÃdiso bahuko jano careyya, yasmà pana idh' ekacce sakÃya buddhiyà rahità sattà Ãcariyasantike ÃcÃrapaïïattisusikkhità tasmà Ãcariyehi attano anurÆpe vinaye vinÅtattà vinÅtavinayà susamÃhità ekaggacittà hutvà carantÅti, iminà idaæ dasseti: iminà hi sattena gihinà hutvà attano kulÃnarÆpaæ pabbajitena pabbajjÃnurÆpà sikkhà sikkhitabbÃ, gihino pi hi attano kulÃnurÆpesu kasigorakkhÃdisu sikkhità va sampannÃjÅvà hutvà susamÃhità caranti, pabbajitÃpi pabbajjÃnarÆpesu pÃsÃdikesu abhikkantapaÂikkantÃdisu adhisÅlÃdhicittÃdhipa¤¤ÃsikkhÃsu sikkhità va vigatavikkhepà susamÃhità caranti, lokasmiæ hi
          BÃhusacca¤ ca sippa¤ ca vinayo ca susikkhito,
          subhÃsità ca yà vÃcà etam maÇgalam uttaman ti.   (Childers, Kh. PÃÂha p.5)
     Taæ sutvà VedehatÃpaso "Ãcariya, ito paÂÂhÃya maæ ovadatha, ahaæ anadhivÃsakajÃtikatÃya tumhehi saddhiæ kathesiæ, taæ me khamathÃ" 'ti vanditvà MahÃsattaæ khamÃpesi. Te samaggavÃsaæ vasitvà pana Himavantam eva agamaæsu. Tatra Bodhisatto VedehatÃpasassa kasiïaparikammaæ kathesi. So taæ katvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattesi. Iti te ubho pi aparihÅnajjhÃnà BrahmalokaparÃyanà ahesuæ.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà Vedeho ùnando ahosi, GandhÃrarÃjà aham evÃ" 'ti. GandhÃrajÃtakam.

                      $<2. MahÃkapijÃtaka.>$
     AttÃnaæ saækamaæ katvà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ¤Ãtatthacariyaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ BhaddasÃlajÃtake Ãvibhavissati. Tadà pana dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso SammÃsambuddho ¤ÃtakÃnaæ atthaæ caratÅti".


#<[page 370]>#
%<370        VII. SattanipÃta.  1. GandhÃravagga. (42.)>%
Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi TathÃgato ¤ÃtÅnaæ atthaæ carat' evÃ" "ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto kapiyoniyaæ nibbattitvà vayappatto ÃrohapariïÃhasampanno thÃmabalÆpeto asÅtisahassakapigaïaparivÃro Himavantapadese vasati. Tattha GaÇgÃtÅraæ nissÃya sÃkhÃviÂapasampanno sandacchÃyo bahalapatto pabbatakÆÂaæ viya samuggato ambarukkho ahosi, nigrodharukkho ti pi vadanti, tassa madhurÃni phalÃni dibbagandharasÃni mahantÃni mahantakÆÂappamÃïÃni, tassa ekissà sÃkhÃya phalÃni thale patanti ekissà GaÇgÃjale, dvinnaæ sÃkhÃnaæ phalÃni majjhe rukkhamÆle patanti. Bodhisatto kapigaïaæ ÃdÃya tattha phalÃni khÃdanto "ekasmiæ kÃle imassa rukkhassa udake patitaphalaæ nissÃya amhÃkaæ bhayaæ uppajjissatÅti" udakamatthake sÃkhÃya ekaæ phalam pi anavasesetvà pupphakÃle kalÃyamattakÃlato paÂÂhÃya khÃdÃpeti c' eva pÃtÃpeti ca.
Evaæ sante pi asÅtiyà vÃnarasahassehi adiÂÂhaæ kipillakapuÂapaÂicchannaæ ekaæ pakkaæ phalaæ nadiyaæ patitvà uddha¤ ca adho ca jÃlaæ bandhÃpetvà udakakÅÊaæ kÅÊantassa BÃrÃïasira¤¤o uddhajÃle laggi. Ra¤¤o divasaæ kÅÊitvà sÃyaæ gamanasamaye kevattà jÃlaæ ukkhipantà taæ disvà "asukaphalaæ nÃmÃ" 'ti ajÃnantà ra¤¤o dassesuæ. RÃjà "kiæ phalaæ nÃm' etan" ti pucchi. "Na jÃnÃma devÃ" 'ti. "Ke jÃnissantÅti". "Vanacarakà devÃ" 'ti. So vanacarake pakkosÃpetvà tesaæ santikà "ambapakkan" ti sutvà churikÃya chinditvà paÂhamaæ vanacarake khÃdÃpetvà attanÃpi khÃdi, itthÃgÃrassa pi amaccÃnam pi dÃpesi.


#<[page 371]>#
%<                         2. MahÃkapijÃtaka. (407.)                      371>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ra¤¤o ambapakkaraso sakalasarÅraæ pharitvà aÂÂhÃsi. So rasataïhÃya bandhitvà tassa rukkhassa ÂhitaÂÂhÃnaæ vanacarake pucchitvà tehi "Himavantapadese nadÅtÅre" ti vutte bahÆ nÃvÃsaæghÃÂe bandhÃpetvà vanacarakehi desitamaggena uddhasotaæ agamÃsi.
"EttakÃni divasÃnÅti" paricchedo na kathito. Anupubbena taæ ÂhÃnaæ patvà "eso so deva rukkho" ti vanacarakà ra¤¤o Ãcikkhiæsu. RÃjà nÃvà Âhapetvà mahÃjanaparivuto padasà tattha gantvà rukkhamÆle sayanaæ pa¤¤ÃpÃpetvà ambapakkÃni khÃditvà nÃnaggarasabhojanaæ bhu¤jitvà nipajji. SabbÃsu disÃsu Ãrakkhaæ Âhapetvà aggiæ kariæsu. MahÃsatto manussesu niddaæ okkantesu a¬¬harattasamaye parisÃya saddhiæ ÃgamÃsi. AsÅtisahassavÃnarà sÃkhÃya sÃkhaæ carantà ambÃni khÃdanti. RÃjà pabujjhitvà kapigaïaæ disvà manusse uÂÂhapetvà dhanuggahe pakkosÃpetvà "yathà ete phalakhÃdakà vÃnarà na palÃyanti tathà te parikkhipitvà vijjhatah, sve ambÃni ca vÃnaramaæsa¤ ca khÃdissÃmÅti" Ãha. Dhanuggahà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà rukkhaæ parivÃretvà sare sandahitvà aÂÂhaæsu. Te disvà vÃnarà maraïabhayabhÅtà palÃyituæ asakkontà MahÃsattaæ upasaækamitvà "deva `palÃyanamakkaÂe vijjhissÃmÃ' 'ti rukkhaæ parivÃretvà dhanuggahà ÂhitÃ, kiæ karomÃ" 'ti pucchitvà kampamÃnà aÂÂhaæsu. Bodhisatto "mà bhÃyittha, ahaæ vo jÅvitaæ dassÃmÅti" vÃnaragaïaæ samassÃsetvà ujukaæ uggatasÃkhaæ abhiruyha gaÇgÃbhimukhaæ gatasÃkhaæ gantvà tassà pariyantato pakkhanditvà dhanusatamattaæ ÂhÃnaæ atikkamma GaÇgÃtÅre ekasmiæ gumbamatthake patitvà tato oruyha "mamÃgataÂÂhÃnaæ ettakaæ bhavissatÅti" ÃkÃsaæ paricchinditvà ekaæ vettalataæ mÆle chinditvà sodhetvÃ


#<[page 372]>#
%<372                       VII. SattanipÃta.  2. GandhÃravagga. (42.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "ettakaæ rukkhe bajjhissati ettakaæ ÃkÃsaÂÂhaæ bhavissatÅti" imÃni dve ÂhÃnÃni vavatthapetvà attano kaÂiyaæ bandhanaæ na sallakkhesi. So taæ lataæ ÃdÃya ekakoÂiæ GaÇgÃtÅre patiÂÂhitarukkhe bandhitvà ekaæ attano kaÂiyaæ bandhitvà vÃtacchinnavalÃhakavegena dhanusatamattaæ ÂhÃnaæ laæghitvà kaÂiyaæ baddhaÂÂhÃnassa asallakkhitattà rukkhaæ pÃpuïituæ asakkonto ubhohi hatthehi ambasÃkhaæ daÊhaæ gaïhitvà vÃnaragaïassa sa¤¤aæ adÃsi: "sÅghaæ mama piÂÂhiæ maddamÃnà vettalatÃya sotthigamanaæ gacchathÃ" 'ti. AsÅtisahassavÃnarà MahÃsattaæ vanditvà khamÃpetvà tathà agamaæsu. Tadà Devadatto pi makkaÂo hutvà tesaæ abbhantaro hoti, "ayaæ me paccÃmittassa piÂÂhiæ passituæ kÃlo" ti uccasÃkhaæ Ãruyha vegaæ janetvà tassa piÂÂhiyaæ pati. MahÃsattassa hadayaæ chijji, balavavedanà uppajji. So pi taæ vedanÃmattaæ katvà pakkÃmi. MahÃsatto ekako va ahosi. RÃjà aniddÃyanto vÃnarehi ca MahÃsattena ca katakiriyaæ sabbaæ disvà "ayaæ tiracchÃno hutvà attano jÅvitaæ agaïetvà parisÃya sotthibhÃvam eva akÃsÅti" cintento nipajji. So pabhÃtÃya rattiyà MahÃsattassa tussitvà "na yuttaæ imaæ kapirÃjÃnaæ nÃsetuæ, upÃyena naæ otÃretvà paÂijaggissÃmÅti" AdhogaÇgÃya saæghÃtaæ Âhapetvà tattha aÂÂakaæ bandhÃpetvà saïikaæ MahÃsattaæ otÃrÃpetvà piÂÂhiyaæ kÃsÃvavatthaæ pattharÃpetvà GaÇgodakena nahÃpetvà phÃïitodakaæ pÃyetvà parisuddhasarÅraæ sahassapÃkatelena abbha¤jÃpetvà sayanapiÂÂhe telacammaæ pattharÃpetvà tattha taæ nipajjÃpetvà attanà nÅce Ãsane nisÅditvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:


#<[page 373]>#
%<                     2. MahÃkapijÃtaka. (407.)                          373>%

  @<Ja_VII,2.2(=407).1: AttÃnaæ saækamaæ katvà yo sotthiæ samatÃrayi
                    kiæ tvaæ tesaæ kimo tuyhaæ honti ete mahÃkapÅti. || Ja_VII:83 ||>@

     Tass' attho: ambho mahÃkapi yo tvaæ attÃnaæ saækamaæ katvà tulaæ Ãropetvà jÅvitaæ pariccajitvà ime vÃnare sotthiæ samatÃrayÅ khemena santÃresi kiæ tvaæ tesaæ hosi kimo tuyhaæ và kiæsu ete hontÅti.
     Taæ sutvà Bodhisatto rÃjÃnaæ ovadanto sesà gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VII,2.2(=407).2: RÃjÃhaæ issaro tesaæ yÆthassa parihÃrako
                    tesaæ sokaparetÃnaæ bhÅtÃnaæ te arindama. || Ja_VII:84 ||>@

  @<Ja_VII,2.2(=407).3: Sa laæghayitvà attÃnaæ vissaÂÂhadhanuno sataæ
                    tato aparapÃdesu daÊhaæ baddhalatÃguïaæ || Ja_VII:85 ||>@

  @<Ja_VII,2.2(=407).4: Chinnabbham iva vÃtena nuïïo rukkhaæ upÃgamiæ,
                    so 'haæ appabhavaæ tattha sÃkhaæ hatthehi aggahi. || Ja_VII:86 ||>@

  @<Ja_VII,2.2(=407).5: Taæ maæ viyÃyataæ santaæ sÃkhÃya ca latÃya ca
                    samanukkamantà pÃdehi sotthiæ sÃkhÃmigà gatÃ. || Ja_VII:87 ||>@

  @<Ja_VII,2.2(=407).6: Taæ maæ na tapate bandho, vadho me na tapessati,
                    sukham Ãharitaæ tesaæ yesaæ rajjam akÃrayiæ. || Ja_VII:88 ||>@

  @<Ja_VII,2.2(=407).7: Esà te upamà rÃja atthasandassanÅ katÃ,
                    ra¤¤Ã raÂÂhassa yoggassa balassa nigamassa ca
                    sabbesaæ sukham eÂÂhabbaæ khattiyena pajÃnatà ti. || Ja_VII:89 ||>@

     Tattha tesan ti tesaæ asÅtisahassÃnaæ vÃnarÃnaæ, bhÅtÃnan te ti tava vijjhanatthÃya ÃïÃpetvà Âhitassa bhÅtÃnaæ, arindamà 'ti rÃjÃnaæ Ãlapati, rÃjà hi corÃdÅnaæ arÅnaæ damanato arindamo ti vuccati, vissaÂÂhadhanuno satan ti anÃropitadhanusatappamÃïaæ ÂhÃnaæ attÃnaæ ÃkÃse ullaæghayitvà vissajjetvà tato imamhà rukkhà laæghitvà gataÂÂhÃnato aparapÃdesu idaæ kaÂibhÃgaæ sandhÃya vuttaæ, Bodhisatto hi kaÂibhÃge taæ latÃguïaæ daÊhaæ bandhitvà pacchimapÃdehi bhÆmiyaæ akkamitvà vissajjetvà vÃtavegena ÃkÃsaæ pakkhandi, nuïïo rukkhaæ upÃgamin ti vÃtacchinnaæ abbham iva attano vegajanitena vÃtena nuïïo yathà vÃtacchinnÃbbhaæ vÃtena evaæ attano vegena nuïïo hutvà imaæ ambarukkhaæ upÃgamiæ,


#<[page 374]>#
%<374        VII. SattanipÃta.  2. GandhÃravagga. (42.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  appabhavan ti so 'haæ tattha ÃkÃsappadese rukkhaæ pÃpuïituæ appahonto tassa rukkhassa sÃkhaæ hatthehi gahesin ti attho, viyÃyatan ti rukkhasÃkhaya ca vettalatÃya ca vÅïÃya bhamaratanti viya vitataæ Ãka¬¬hitasarÅraæ, samanukkamantà ti mayà anu¤¤Ãtà maæ vanditvà khamÃpetvà pÃdehi samanukkamantà nirantaram eva akkamantà sotthiæ gatÃ, taæ maæ na tapate bandho ti nÃpi so valliyà bandho tapati nÃpi idÃni maraïaæ tappessati, kiækÃraïÃ: sukhaæ Ãharitaæ tesan ti yasmà yesaæ ahaæ rajjam akÃrayiæ tesaæ mayà sukham Ãharitaæ, ete hi mahÃrÃja ayaæ no uppannaæ dukkhaæ haritvà sukhaæ ÃharissasÅti maæ rÃjÃnaæ akaæsu, ahaæ pi tumhÃkaæ uppannaæ dukkhaæ harissÃmi-cceva etesaæ rÃjà jÃto, taæ ajja mayà etesaæ maraïadukkhaæ haritvà jÅvitasukhaæ ÃhaÂaæ, taæ maæ nÃpi bandho tapati na maranavadho tappessati, esà te upamà ti esà te mahÃrÃja mayà katakiriyÃya upamÃ, taæ suïohÅti tasmà imÃya upamÃya saæsandetvà attano diyyamÃnaæ ovÃdaæ suïa, ra¤¤Ã raÂÂhassà 'ti mahÃrÃja ra¤¤Ã nÃma ucchuyante viya raÂÂhaæ apÅÊetvà catubbidhaæ agatiæ pahÃya catuhi saægahavatthÆhi saægaïhantena dasasu rÃjadhammesu patiÂÂhÃya mayà viya attano jÅvitaæ pi pariccajitvà kinti me raÂÂhavÃsino vigatabhayà gimhakÃle vivatadvÃrà ¤ÃtÅhi ca parivÃrakehi ca parivutà ure puttà naccantà sÅtena vÃtena vijÅyamÃnà yathÃruciæ attano santakaæ paribhu¤jantà kÃyikacetasikasukhasamaÇgino bhaveyyun ti sakalaraÂÂhassa ca rathasakaÂÃdiyugavÃhanassa yoggassa pattikasaækhÃtassa balassa ca negamajanapadasaækhÃtassa nigamassa ca sabbesaæ sukham eva esitabbaæ gavesitabban ti attho, khattiyena pajÃnatà ti khettÃnaæ adhipatibhÃvena khattiyo ti ca laddhanÃmena pana etena avasesasatte atikkamma pajÃnatà ¤Ãïasampannena bhavitabban ti.
     Evaæ MahÃsatto rÃjÃnaæ ovadanto va anusÃsanto va kÃlam akÃsi. RÃjà amacce pakkosÃpetvà "imassa kapirÃjassa rÃjÆnaæ viya sarÅrakiccaæ karothÃ" 'ti vatvà itthÃgÃram pi ÃïÃpesi: "tumhe rattavatthanivatthà vikiïïakesà daï¬adÅpikahatthà kapirÃjÃnaæ parivÃretvà ÃÊÃhanaæ gacchathÃ" 'ti.


#<[page 375]>#
%<                     3. KumbhakÃrajÃtaka. (108.)                        375>%
Amaccà dÃrÆnaæ sakaÂasatamattena citakaæ kariæsu. RÃjÆnaæ karaïaniyÃmen' eva MahÃsattassa sarÅrakiccaæ katvà sÅsakapÃlaæ gahetvà ra¤¤o santikaæ agamaæsu. RÃjà MahÃsattassa ÃÊÃhane cetiyaæ kÃretvà dÅpe jÃlÃpetvà gandhamÃlÃdÅhi pÆjetvà sÅsakapÃlaæ suvaïïakhacitaæ kÃretvà kuntagge Âhapetvà purato kÃretvà gandhamÃlÃdÅhi pÆjento BÃrÃïasiæ gantvà antorÃjadvÃre Âhapetvà sakalanagaraæ sajjÃpetvà sattÃhaæ pÆjaæ kÃresi. Atha taæ dhÃtuæ gahetvà cetiyaæ kÃretvà yÃvajÅvaæ gandamÃlÃdÅhi pÆjento Bodhisattassa ovÃde patiÂÂhÃya dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karonto dhammena rajjaæ kÃretvà saggaparÃyano ahosi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rÃjà ùnando ahosi, parisà BuddhaparisÃ, kapirÃjà aham evÃ" 'ti. MahÃkapijÃtakaæ.

                      $<3. KumbhakÃrajÃtaka.>$
     AmbÃhamaddaæ vanamantarasmin ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto kilesaniggahaæ Ãrabbha kathesi. VaÂÂhuæ PÃnÅyajÃtake Ãvibhavissati. Tadà pana SÃvatthiyaæ pa¤casatasahÃyakà pabbajitvà antokoÂisanthÃre vasamÃnà a¬¬harattasamaye kÃmavitakkaæ vitakkayiæsu. Satthà attano sÃvake rattiyà tayo vÃre divasassa tayo vÃre ti rattiædivaæ cha vÃre olokento kikÅ va aï¬aæ viya camarÅ va vÃladhiæ viya mÃtà piyaputtaæ viya ekacakkhuko puriso cakkhuæ viya rakkhati, tasmiæ tasmiæ yeva khaïe uppannakilesaæ niggaïhati. So taæ divasaæ a¬¬harattasamaye Jetavanaæ parigaïhanto tesaæ bhikkhÆnaæ vitakkasamudÃcÃraæ ¤atvà "imesaæ bhikkhÆnaæ abbhantare ayaæ kileso va¬¬hanto arahattassa hetuæ chindissati, idÃn' eva nesaæ kilesaæ niggaïhitvà arahattaæ dassÃmÅti" gandhakuÂito nikkhamitvà ùnandattheraæ pakkositvà ùnanda antokoÂisanthÃre vasanakabhikkhÆ sabbe va sannipÃtehÅti" sannipÃtÃpetvà pa¤¤atta-BuddhÃsane nisidi.


#<[page 376]>#
%<376       VII. SattanipÃta.  2. GandhÃravagga. (42.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Bhikkhave, antopavattakilesÃnaæ vase vattituæ na vaÂÂati, kileso hi va¬¬hamÃno paccÃmitto viya mahÃvinÃsaæ pÃpeti, bhikkhunà nÃma appakam pi kilesaæ niggaïhituæ vaÂÂati, porÃïakapaï¬ità appamattakaæ Ãrammaïaæ disvà abbhantare pavattitakilesaæ niggaïhitvà paccekabodhiæ nibbattesun" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto BÃrÃïasinagarassa dvÃragÃme kumbhakÃrakule nibbattitvà vayappatto kuÂumbaæ saïÂhapetvà ekaæ putta¤ ca dhÅtara¤ ca labhitvà kumbhakÃrakammaæ nissÃya puttadÃraæ posesi. Tadà KÃliÇgaraÂÂhe Dantapuranagare Karaï¬u nÃma rÃjà mahantena parivÃrena uyyÃnaæ gacchanto uyyÃnadvÃre phalabhÃrabharitaæ madhuraphalaæ ambarukkhaæ disvà hatthikkhandhagato yeva hatthaæ pasÃretvà ekaæ ambapiï¬aæ gahetvà uyyÃnaæ pavisitvà maÇgalasilÃya nisinno dÃtabbayuttakÃnaæ datvà ambaæ paribhu¤ji. Ra¤¤Ã gahitakÃlato paÂÂhÃya sesehi nÃma gahetabbam evà 'ti amaccÃpi brÃhmaïagahapatikÃdayo pi ambÃni pÃtetvà khÃdiæsu. Pacchà pacchà Ãgatà rukkhaæ Ãruyha muggarehi pothetvà obhaggavibhaggasÃkhaæ katvà Ãmakaphalam pi asesetvà khÃdiæsu.
RÃjà divasaæ uyyÃne kÅÊitvà sÃyaïhasamaye alaækatahatthikkhandhe nisÅditvà gacchanto taæ rukkhaæ disvà hatthito otaritvà rukkhamÆlaæ gantvà rukkhaæ oloketvà "ayaæ pÃto va passantÃnaæ atittikaro phalabhÃrabharito sobhamÃno aÂÂhÃsi, idÃni gahitaphalo obhaggavibhaggo asobhamÃno Âhito" ti cintetvà puna a¤¤ato olokento aparaæ nipphalaæ ambarukkhaæ disvà "esa rukkho attano nipphalabhÃvena muï¬amaïipabbato viya sobhamÃno Âhito, ayaæ pana phalitabhÃvena imaæ vyasanaæ patto,


#<[page 377]>#
%<                3. KumbhakÃrajÃtaka. (408.)              377>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  idaæ agÃramajjham pi phalitarukkhasadisaæ, pabbajjà nipphalarukkhasadisÃ, sadhanass' eva bhayaæ atthi niddhanassa bhayaæ n' atthi, mayÃpi nipphalarukkhena viya bhavitabban" ti phalarukkhaæ Ãrammaïaæ katvà rukkhamÆle Âhitako va tÅïi lakkhaïÃni sallakkhetvà vipassanaæ va¬¬hetvà paccekabodhi¤Ãïaæ nibbattetvà "viddhaæsità dÃni me mÃtukucchikuÂikÃ, chinnà tÅsu bhavesu paÂisandhi, sodhità saæsÃrukkÃrabhÆmi, sosito assusamuddo, bhinno aÂÂhipÃkÃro, n' atthi me puna paÂisandhÅti" Ãvajjanto sabbÃlaækÃrapatimaï¬ito va aÂÂhÃsi. Atha naæ amaccà Ãhaæsu: "atibahuæ Âhit' attha mahÃrÃjÃ" 'ti. "Na mayaæ rÃjÃno, paccekabuddhà nÃma mayan" 'ti. "Paccekabuddhà na tumhÃdisà honti devÃ" 'ti. "Atha kÅdisà hontÅti". "OropitakesamassukÃsÃvavatthapaÂicchannà kule và gaïe và alaggà vÃtacchinnavalÃhakarÃhumuttacandamaï¬alapaÂibhÃgà Himavati NandamÆlapabbhÃre vasanti, evarÆpà deva paccekabuddhÃ" ti. Tasmiæ khaïe rÃjà hatthaæ ukkhipitvà sÅsaæ parÃmasi, tÃvad ev' assa gihiliÇgaæ antaradhÃyi samaïaliÇgaæ pÃtur ahosi:
          TicÅvara¤ ca patto ca vÃsi sÆci ca bandhanaæ
          parissÃvanena aÂÂh' ete yuttayogassa bhikkhuno ti
evaævuttasamaïaparikkhÃrà kÃyapaÂibaddhà va ahesuæ.
So ÃkÃse Âhatvà mahÃjanassa ovÃdaæ datvà anilapathena Uttarahimavante NandamÆlapabbhÃram eva agamÃsi. GandhÃraraÂÂhe pi Takkasilanagare Naggaji nÃma rÃjà uparipÃsÃde pallaækavaramajjhagato ekaæ itthiæ ekekahatthe ekekamaïivalayaæ pilandhitvà avidÆre nisÅditvà gandhaæ piæsamÃnaæ disvà "etÃni maïivalayÃni ekekabhÃvena na ghaÂÂanti na viravantÅti" olokento nisÅdi. Atha sà dakkhiïahatthato valayaæ vÃmahatthe yeva pilandhitvà dakkhiïahatthena gandhaæ saæka¬¬hitvà piæsituæ Ãrabhi.


#<[page 378]>#
%<378                  VII. SattanipÃta.  2. GandhÃravagga (42.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  VÃmahatthe valayaæ dutiyaæ Ãgamma ghaÂÂiyamÃnaæ saddam akÃsi. RÃjà tÃni dve valayÃni a¤¤ama¤¤aæ saæghaÂÂentÃni viravantÃni disvà cintesi: "idaæ valayaæ ekekakÃle na ghaÂÂesi, dutiyaæ Ãgamma ghaÂÂeti saddaæ karoti, evam eva ime sattÃpi ekekà na ghaÂÂanti na viravanti dve tayo hutvà a¤¤ama¤¤aæ saæghaÂÂanti kalahaæ karonti, ahaæ pana KasmÅra-GandhÃresu dvÅsu rajjesu raÂÂhavÃsino vicÃremi, mayÃpi ekavalayasadisena hutvà param avicÃretvà attÃnaæ eva vicÃrentena vasituæ vaÂÂatÅti" saæghaÂÂanavalayam Ãrammaïaæ katvà yathÃnisinno va tÅïi lakkhaïÃni sallakkhetvà vipassanaæ va¬¬hetvà paccekabodhi¤Ãïaæ nibbattesi, sesaæ purimasadisam eva. VideharaÂÂhe Mithilanagare NimirÃjà nÃma bhuttapÃtarÃso amaccagaïaparivuto vivaÂasÅhapa¤jarena antaravÅthiæ pekkhamÃno aÂÂhÃsi.
Ath' eko seno sÆnÃpaïato maæsapesiæ gahetvà ÃkÃsaæ pakkhandi. Tam enaæ ito c' ito ca gijjhÃdayo sakuïà samparivÃretvà ÃhÃrahetu tuï¬ena viheÂhentà pakkhena paharantà pÃdehi maddantà agamiæsu. So attano vadhaæ asahamÃno taæ maæsaæ cha¬¬esi, a¤¤o gaïhi, sakuïà imaæ mu¤citvà taæ anubandhiæsu, tena pi vissaÂÂhaæ a¤¤o aggahesi, tam pi tath' eva viheÂhesuæ. RÃjà te sakuïe disvà cintesi: "yo yo maæsapesiæ gaïhi tassa tass' eva dukkhaæ, yo yo vissajjesi tassa tass' eva sukhaæ, ime pi pa¤ca kÃmaguïe yo yo gaïhati tassa tass' eva dukkhaæ, itarassa sukhaæ, ime hi bahunnaæ sÃdhÃraïÃ, mayhaæ kho pana soÊasa itthisahassÃni, mayà vissaÂÂhamaæsapiï¬ena viya senena pa¤cakÃmaguïe pahÃya sukhitena bhavituæ vaÂÂatÅti" yoniso manasikaronto yathÃÂhito va tÅïi lakkhaïÃni sallakkhetvà vipassanaæ va¬¬hetvà paccekabodhi¤Ãïaæ nibbattesi,


#<[page 379]>#
%<                       3. KumbhakÃrajÃtaka. (408.)             379>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sesaæ purimasadisam eva.
Uttarapa¤cÃlaraÂÂhe Kampillanagare Dummukho nÃma rÃjà bhuttapÃtarÃso sabbÃlaækÃrapatimaï¬ito amaccaparivuto vivaÂasÅhapa¤jarena rÃjaægaïaæ olokento aÂÂhÃsi. Tasmiæ khaïe vajadvÃraæ vivariæsu, usabhà vajato {nikkhamitvÃ} kilesavasena ekaæ gÃviæ anubandhiæsu, tatth' eko tikhiïasiÇgo mahÃusabho a¤¤aæ usabhaæ Ãgacchantaæ disvà kilesamaccherÃbhibhÆto tikhiïasiÇgena antarasatthimhi pahari, tassa pahÃramukhena antÃni nikkhamiæsu, tatth' eva jÅvitakkhayaæ pÃpuïi. RÃjà disvà cintesi: "ime sattà tiracchÃnagate Ãdiæ katvà kilesavasena dukkhaæ pÃpuïanti, ayaæ usabho kilesaæ nissÃya jÅvitakkhayaæ patto, a¤¤e pi sattà kileseh' eva kampanti, mayà imesaæ sattÃnaæ kampanakilese pahÃtuæ vaÂÂatÅti" so Âhitako va tÅïi lakkhaïÃni sallakkhetvà vipassanaæ va¬¬hetvà paccekabodhi¤Ãïaæ nibbattesi, sesaæ purimasadisam eva. Ath' ekadivasaæ te cattÃro paccekabuddhà bhikkhÃcÃravelaæ sallakkhetvà NandamÆlapabbhÃrà nikkhamma Anotattadahe nÃgalatÃdantakaÂÂhaæ khÃditvà katasarÅrapaÂijagganà ManosilÃtale Âhatvà nivÃsetvà pattacÅvaram ÃdÃya iddhiyà ÃkÃse uppatitvà pa¤cavaïïavalÃhake maddamÃnà gantvà BÃrÃïasinagaradvÃragÃmassa avidÆre otaritvà ekasmiæ phÃsukaÂÂhÃne cÅvaraæ pÃrupitvà pattaæ gahetvà dvÃragÃmaæ pavisitvà piï¬Ãya caranto Bodhisattassa gehadvÃraæ sampÃpuïiæsu. Bodhisatto te disvà tuÂÂhacitto gehaæ pavesetvà pa¤¤attÃsane nisÅdÃpetvà dakkhiïodakaæ datvà païÅtena khÃdaniyena bhojaniyena parivisitvà ekamantaæ nisÅditvà saæghattheraæ vanditvà "bhante, tumhÃkaæ pabbajjà ativiya sobhati, vippasannÃni kho indriyÃni, parisuddho chavivaïïo, kin nu kho Ãrammaïaæ disvà tumhe imaæ bhikkhÃcariyaæ pabbajjaæ upagatÃ" ti pucchi,


#<[page 380]>#
%<380        VII. SattanipÃta.  2. GandhÃravagga. (42.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  yathà ca saæghattheraæ evaæ sese pi upasaækamitvà pucchi.
Ath' assa te cattÃro pi janà "ahaæ asukaraÂÂhe asukanagare asukarÃjà nÃma hutvÃ" ti Ãdinà nayena attano attano abhinikkhamanavatthÆni kathetvà paÂipÃÂiyà ekekaæ gÃtham Ãhaæsu:

  @<Ja_VII,2.3(=408).1: Amb' Ãham addaæ vanamantarasmiæ
                    nÅlobhÃsaæ phalinaæ saævirÆÊhaæ,
                    tam addasaæ phalahetÆ vibhaggaæ,
                    taæ disvà bhikkhÃcariyaæ carÃmi. || Ja_VII:90 ||>@

  @<Ja_VII,2.3(=408).2: Selaæ sumaÂÂaæ naravÅraniÂÂhitaæ
                    nÃrÅ yugaæ dhÃrayi appasaddaæ,
                    dutiya¤ ca Ãgamma ahosi saddo,
                    taæ disvà bhikkhÃcariyaæ carÃmi. || Ja_VII:91 ||>@

  @<Ja_VII,2.3(=408).3: Dijà dijaæ kuïapam Ãharantaæ
                    ekaæ samÃnaæ bahukà samecca
                    ÃhÃrahetÆ paripÃtayiæsu,
                    taæ disvà bhikkhÃcariyaæ carÃmi. || Ja_VII:92 ||>@

  @<Ja_VII,2.3(=408).4: Usabh' Ãham addaæ yÆthassa majjhe
                    calakkakuæ vaïïabalÆpapannaæ,
                    tam addasaæ kÃmahetÆ vitunnaæ,
                    taæ disvà bhikkhÃcariyaæ carÃmÅti. || Ja_VII:93 ||>@

     Tattha ambÃhamaddan ti ambarukkhaæ ahaæ addasaæ, vanamantarasmin ti vanÃntare ambavanamajjhe ti attho, saævirÆÊhan ti suva¬¬hitaæ, tamaddasan ti taæ uyyÃnato nikkhamanto phalahetu vibhaggaæ puna addasaæ, taæ disvà ti taæ phalahetu bhaggaæ disvà paÂiladdhasaævego paccekabodhi¤Ãïaæ nibbattetvà imaæ bhikkhÃcariyaæ pabbajjaæ upagato 'smi, tasmà bhikkhÃcariyaæ carÃmÅti idaæ so phalahetu vibhaggaæ ambarukkhaæ dassanato paÂÂhÃya sabbaæ cittÃcÃraæ kathetvà va kathesi, sesÃnaæ vissajjanesu pi es' eva nayo, ayaæ pan' ettha anuttÃnapadadÅpanÃ, selan ti maïivalayaæ, naravÅraniÂÂhitan ti vÅranaraniÂÂhitaæ paï¬itapurisena katan ti attho,


#<[page 381]>#
%<            3.  KumbhakÃrajÃtaka.  (408.)                    381>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  yugan ti ekekasmiæ ekekaæ katvà ekaæ valayayugaæ, dijà dijan ti gahitamaæsapiï¬aæ dijaæ avasesadijÃ, kuïapamÃharantan ti taæ maæsapiï¬aæ ÃdÃya harantaæ, samecca ti samÃgantvà sannipatitvÃ, paripÃtayiæsÆ 'ti koÂÂhentà anubandhiæsu, usabhÃhamaddan ti usabhaæ ahaæ addasaæ, calakkakun ti calakakudhaæ.
     Bodhisatto ekekaæ gÃthaæ sutvà "sÃdhu bhante tumhÃkam ev' etaæ Ãrammaïaæ anurÆpan" ti ekekassa paccekabuddhassa thutiæ akÃsi, ta¤ ca pana catuhi janehi desitaæ dhammakathaæ sutvà gharÃvÃse anapekkho hutvà pakkantesu paccekabuddhesu bhuttapÃtarÃso sukhaæ nisinno bhariyaæ Ãmantetvà "bhadde ete cattÃro paccekabuddhà rajjaæ pahÃya pabbajità aki¤canà apalibodhà pabbajjÃsukhena vÅtinÃmenti, ahaæ pana bhatiyà jÅvikaæ kappemi, kim me gharÃvÃsena, tvaæ puttake saægaïhantÅ gehe vasÃ" 'ti vatvà dve gÃthà Ãha:

  @<Ja_VII,2.3(=408).5: Karaï¬u nÃma KaliÇgÃnaæ GandhÃrÃna¤ ca Naggaji
                    NimirÃjà VidehÃnaæ Pa¤cÃlÃna¤ ca Dummukho,
                    ete raÂÂhÃni hitvÃna pabbajiæsu aki¤canÃ. || Ja_VII:94 ||>@

  @<Ja_VII,2.3(=408).6: Sabb' ev' ime devasamà samÃgatÃ
                    aggŠyathà pajjalito tath' ev' ime,
                    aham pi eko carissÃmi Bhaggavi
                    hitvÃna kÃmÃni yathodhikÃnÅti. || Ja_VII:95 ||>@

     TÃsaæ attho: bhadde esa saæghattherapaccekabuddho Dantapure nÃma nagare Karaï¬u nÃma KaliÇgÃnaæ janapadassa rÃjÃ, dutiyo TakkasilÃnagare Naggaji nÃma GandhÃrÃnaæ janapadassa rÃjÃ, tatiyo Mithilanagare Nimi nÃma VidehÃnaæ janapadassa rÃjÃ, catuttho Kampillanagare Dummukho nÃma Uttarapa¤cÃlÃnaæ janapadassa rÃjÃ, te evarÆpÃni raÂÂhÃni hitvà aki¤canà hutvà pabbajiæsu, ime pana sabbe pi visuddhidevehi purimapaccekabuddhehi samÃnà ekato samÃgatÃ, yathà hi aggi pajjalito obhÃsati tath' eva me ti ime pi tath' eva sÅlÃdÅhi pa¤cahi guïehi obhÃsanti,


#<[page 382]>#
%<382                VII SattanipÃta.  2. GandhÃravagga. (42.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  yathà ete tathà aham pi eko carissÃmÅti attho, bhaggavÅti pana bhariyaæ Ãlapati, hitvÃna kÃmÃnÅti rÆpÃdayo vatthukÃme hitvÃ, yathodhikÃnÅti attano odhivasena ÂhitÃni, idaæ vuttaæ hoti: rÆpÃdiodhivasena yathodhi te vatthukÃme pahÃya aham pi pabbajitvà eko carissÃmÅti, yatodhikÃnÅti pi pÃÂho, tass' attho: yato uparato odhi etesan ti yatodhikÃni uparatakoÂÂhÃsÃni, pabbajissÃmÅti cintitakÃlato paÂÂhÃya hi kilesakÃmÃnaæ eko koÂÂhÃso uparato nÃma hoti niruddho tassa vatthubhÆto kÃmakoÂÂhÃso pi uparato va hotÅti.
     Sà tassa kathaæ sutvà "mayham pi kho sÃmi paccekabuddhÃnaæ dhammakathaæ sutakÃlato paÂÂhÃya ghare cittaæ na saïÂhÃtÅti" vatvÃ:

  @<Ja_VII,2.3(=408).7: Ayam eva kÃlo, na hi a¤¤o atthi,
                    anusÃsità me na bhaveyya pacchÃ,
                    aham pi ekà carissÃmi bhaggava
                    sakuïÅ va muttà purisassa hatthà ti || Ja_VII:96 ||>@

imaæ gÃtham Ãha.
     Tattha nnusÃsità me na bhaveyya pacchà ti anusÃsako ovÃdako na bhaveyya dullabhattà ovÃdakÃnaæ, tasmà ayam eva pabbajituæ kÃlo na hi a¤¤o atthÅti dasseti, sakuïÅ va muttà ti yathà sakuïikena gahetvà sakuïapacchiyaæ khittÃsu sakuïÅsu tassa hatthato muttà ekà sakuïÅ anilapathaæ laæghayitvà yathÃrucitaæ ÂhÃnam gantvà ekikà careyya tathÃham pi tava hatthato muttà ekà va carissÃmÅti sayam pi pabbajitukÃmà hutvà evam Ãha.
     Bodhisatto tassà kathaæ sutvà tuïhÅ ahosi. Sà pana Bodhisattaæ va¤cetvà puretaraæ pabbajitukÃmà "sÃmi pÃnÅyatitthaæ gamissÃmi dÃrake olokehÅti" ghaÂaæ ÃdÃya gacchantÅ viya palÃyitvà nagarasÃmante tÃpasÃnaæ santikaæ gantvà pabbaji. Bodhisatto tassà anÃgamanaæ ¤atvà sayaæ dÃrake posesi. AparabhÃge tesu thokaæ va¬¬hitvà attano ayanÃya jÃnanasamatthataæ pattesu tesaæ vÅmaæsanatthaæ ekadivasaæ bhattaæ pacanto thokaæ uttaï¬ulaæ paci ekadivasaæ thokaæ kilinnaæ ekadivasaæ supakkaæ ekadivasaæ atikilinnaæ ekadivasaæ aloïaæ ekadivasaæ atiloïaæ.


#<[page 383]>#
%<                3.  KumbhakÃrajÃtaka.  (408.)               383>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  DÃrakà "tÃta ajja bhattaæ uttaï¬ulaæ ajja atikilinnaæ ajja supakkaæ ajja aloïakaæ ajja atiloïan" ti kathesuæ. Bodhisatto "Ãma tÃtÃ" ti vatvà cintesi: "ime dÃrakà idÃni ÃmapakkaloïikÃloïikÃni jÃnanti, attano dhammatÃya jÅvituæ sakkhissanti, mayà pabbajituæ vaÂÂatÅti." Atha te dÃrake ¤ÃtakakulÃnaæ dassetvà isipabbajjaæ pabbajitvà nagarasÃmante yeva vasi. Atha naæ ekadivasaæ BÃrÃïasiyaæ bhikkhÃya carantÅ paribbÃjikà disvà vanditvà "ayya dÃrakà te nÃsità ma¤¤e" ti Ãha. MahÃsatto "nÃhaæ dÃrake nÃsemi, tesaæ attano ayanÃya jÃnanakÃle pabbajito 'mhi, tvaæ tesaæ acintetvà pabbajjÃya abhiramÃ" 'ti vatvà osÃnagÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,2.3(=408).8: ùmaæ pakka¤ ca jÃnanti atho loïaæ aloïikaæ,
                    tam ahaæ disvà pabbajiæ, car' eva tvaæ carÃm' ahan ti. || Ja_VII:97 ||>@

     Tattha tamahan ti taæ ahaæ dÃrakÃnaæ kiriyaæ disvà pabbajito, careva tvaæ carÃmahan ti tvam pi bhikkhÃcariyam eva cara, aham Pi bhikkhÃcariyaæ eva carissÃmÅti.
     Iti so paribbÃjikaæ ovaditvà uyyojesi. SÃpi ovÃdaæ gahetvà MahÃsattaæ vanditvà yathÃrucitaæ ÂhÃnaæ gatÃ. èhapetvà kira taæ divasaæ na te puna a¤¤ama¤¤aæ addasaæsu.
Bodhisatto jhÃnÃbhi¤¤aæ nibbattetvà brahmalokÆpago ahosi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (saccapariyosÃne pa¤casatà bhikkhÆ arahatte patiÂÂhahiæsu) "Tadà dhÅtà Uppalavaïïà ahosi, putto RÃhulakumÃro, paribbÃjikà RÃhulamÃtÃ, paribbÃjako aham evÃ" 'ti. KumbhakÃrajÃtakaæ.


#<[page 384]>#
%<384              VII. SattanipÃta.  2. GandhÃravagga. (42.)>%

                      $<4. DaÊhadhammajÃtaka.>$
     Aha¤ce daÊhadhammÃyà 'ti. Idaæ Satthà Kosambiyaæ nissÃya GhositÃrÃme viharanto Udenassa ra¤¤o Bhaddavatiyahatthiniæ Ãrabbha kathesi. Tassà pana hatthiniyà laddhavidhÃna¤ ca Udenassa rÃjavaæso ca MÃtaÇgajÃtake Ãvibhavissati. Ekadivasaæ pana sà hatthinÅ nagarà nikkhamantÅ Bhagavantaæ pÃto va ariyagaïaparivutaæ anopamÃya Buddhasiriya nagaraæ piï¬Ãya pavisantaæ disvà TathÃgatassa pÃdamÆle nipajjitvà "Bhagavà sabba¤¤Æ sabbalokanitthÃrÅ, Udeno vaæsarÃjà maæ taruïakÃle kammaæ nittharituæ samatthakÃle `imaæ nissÃya jÅvita¤ ca rajja¤ ca devi¤ ca laddhÃ' ti piyÃyitvà mahantaæ parihÃraæ adÃsi, sabbÃlaækÃrehi alaækaritvà tiÂÂhanaÂÂhÃne gandhaparibhaï¬aæ kÃretvà samantà citrasÃïiæ parikkhipÃpetvà gandhatelena dÅpaæ jÃletvà dhÆmataÂÂakaæ ÂhapÃpetvà karÅsacha¬¬anaÂÂhÃne suvaïïakaÂÃhaæ patiÂÂhÃpetvà maæ citrattharakapiÂÂhe Âhapesi, rÃjÃraha¤ ca me nÃnaggarasabhojanaæ dÃpesi, idÃni pana me mahallakakÃle kammaæ nittharituæ asamatthakÃle sabbaæ taæ parihÃraæ acchindi, anÃthà nippaccayà hutvà ara¤¤e ketakÃni khÃdantÅ jÅvÃmi, a¤¤aæ mayhaæ paÂisaraïaæ n' atthi, Udenaæ mama guïaæ sallakkhÃpetvà porÃïakaparihÃraæ me paÂipÃkatikaæ kÃretha BhagavÃ" 'ti paridevamÃnà TathÃgataæ yÃci.
Satthà "gaccha tvaæ, ahaæ te ra¤¤o kathetvà yasaæ paÂipÃkatikaæ kÃressÃmÅti" vatvà ra¤¤o nivesanadvÃraæ agamÃsi. RÃjà TathÃgataæ pavesetvà antonivesane Buddha-pamukhassa bhikkhusaæghassa mahÃdÃnaæ pavattesi. Satthà bhattakiccapariyosÃne anumodanaæ karonto "mahÃrÃja Bhaddavatikà kahan" ti pucchi. "Na jÃnÃmi bhante" ti. "MahÃrÃja upakÃrakÃnaæ yasaæ datvà mahallakakÃle gahetuæ nÃma na vaÂÂati, kata¤¤unà katavedinà bhavituæ vaÂÂati, Bhaddavatikà idÃni mahallikà jarÃjiïïà anÃthà hutvà ara¤¤e ketakÃni khÃdantÅ jÅvati, taæ jiïïakÃle anÃthaæ kÃtuæ tumhÃkaæ ayuttan" ti BhaddavatikÃya guïaæ kathetvà "sabbaæ porÃïakaparihÃraæ pÃkatikaæ karohÅti" vatvà pakkÃmi.


#<[page 385]>#
%<                         4. DaÊhadhammajÃtaka.  (409.)                  385>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  RÃjà tathà akÃsi. "TathÃgatena kira.
BhaddavatikÃya guïe kathetvà porÃïakayaso paÂipÃkatiko kÃrito" ti sakalanagaraæ patthari. Bhikkhusaæghe pi sà pavatti pÃkaÂà jÃtÃ, atha bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso SatthÃrà kira BhaddavatikÃya guïaæ kathetvà porÃïakayaso paÂipÃkatiko kÃrito" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi TathÃgato etissà guïaæ kathetvà naÂÂhaæ yasaæ paÂipÃkatikaæ kÃresi yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ DaÊhadhammo nÃma rÃjà rajjaæ kÃresi. Tadà Bodhisatto amaccakule nibbattitvà vayappatto taæ rÃjÃnaæ upaÂÂhahi. So tassa santikà mahantaæ yasaæ labhitvà amaccaratanaÂÂhÃne aÂÂhÃsi. Tadà tassa ra¤¤o ekà oÂÂhivyÃdhi thÃmabalasampannà mahabbalà {ahosi}.
Ekadivasaæ yojanasataæ gacchati, ra¤¤o dÆteyyaharaïakiccaæ karoti, saægÃme yuddhaæ katvà sattumaddanaæ karoti. RÃjà "ayaæ me bahÆpakÃrÃ" ti tassà sabbÃlaækÃraæ datvà Udenena BhaddavatikÃya dinnasadisaæ sabbaparihÃraæ dÃpesi. Ath' assà jiïïadubbalakÃle rÃjà sabbaæ yasaæ gaïhi. Sà tato paÂÂhÃya anÃthà hutvà ara¤¤e tiïapaïïÃni khÃdantÅ jÅvati. Ath' ekadivasaæ rÃjakule bhÃjanesu appahontesu rÃjà kumbhakÃraæ pakkosÃpetvà "bhÃjanÃni kira na-ppahontÅti" Ãha. "GomayÃharaïayÃnake yojetuæ goïe na labhÃmi devÃ" 'ti. RÃjà tassa kathaæ sutvà "amhÃkaæ oÂÂhivyÃdhi kuhin" ti pucchi. "Attano dhammatÃya carati devÃ" 'ti. RÃjà "ito paÂÂhÃya taæ yojetvà gomayaæ ÃharÃ" 'ti taæ kumbhakÃrassa adÃsi. KumbhakÃro "sÃdhu devÃ" 'ti tathà akÃsi. Ath' ekadivasaæ sà nagarà nikkhamamÃnà nagaraæ pavisantaæ Bodhisattaæ disvà tassa pÃdamÆle nipajjitvà paridevamÃnà "sÃmi, rÃjà maæ taruïakÃle bahÆpakÃrà ti sallakkhetvà mahantaæ yasaæ datvà idÃni mahallakakÃle sabbaæ acchinditvà mayi cittam pi na karoti,


#<[page 386]>#
%<386           VII.  SattanipÃta.  2. GandhÃravagga.  (42.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ahaæ anÃthà ara¤¤e tiïapaïïÃni khÃdantÅ jÅvÃmi, evaæ dukkhappattaæ idÃni yÃnake yojetuæ kumbhakÃrassa adÃsi, Âhapetvà tumhe a¤¤aæ mayhaæ paÂisaraïaæ n' atthi, mayà ra¤¤o katÆpakÃraæ tumhe jÃnÃtha, sÃdhu dÃni me naÂÂhaæ yasaæ paÂipÃkatikaæ karothÃ" 'ti vatvà tisso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VII,2.4(=409).1: Aha¤ ce DaÊhadhammÃya vahantÅ nÃbhirÃdhayiæ
                    nudantÅ urasiæ sallaæ yuddhe vikkantacÃrinÅ. || Ja_VII:98 ||>@

  @<Ja_VII,2.4(=409).2: Na ha nÆna rÃjà jÃnÃti mama vikkamaporisaæ
                    saægÃme sukatantÃni dÆtavippahitÃni ca. || Ja_VII:99 ||>@

  @<Ja_VII,2.4(=409).3: SÃ nÆnÃhaæ marissÃmi abandhu aparÃyinÅ,
                    tathà hi kumbhakÃrassa dinnà chakaïahÃrikà ti. || Ja_VII:100 ||>@

     Tattha vahantÅti dÆteyyaharaïaæ saægÃme balakoÂÂhabhedan ti taæ taæ kiccaæ vahantÅ nittharantÅ, nudantÅ urasiæ sallan ti urasmiæ baddhaæ khaï¬aæ asiæ và sattiæ và yuddhakÃle sattÆnaæ upari abhiharantÅ, vikkantacÃrinÅti vikkamaæ katvà parabalavijayena yuddhe vikkantagÃminÅ, idaæ vuttaæ boti: sace sÃmi ahaæ imÃni kiccÃni karontÅ ra¤¤o DaÊhadhammassa cittaæ nÃrÃdhayiæ na paritosesiæ ko dÃni a¤¤o tassa cittaæ ÃrÃdhessatÅti, mama vikkamaporisan ti mayà kataæ purisaparakkamaæ, sukatantÃnÅti sukatÃni yathà kammÃn' eva kammantÃni vanÃn' eva vanantÃni evam idha sukatantÃnÅti vuttÃni, dÆtavippahitÃni cà 'ti gale païïaæ bandhitvà asukara¤¤o nÃma dehÅti pahitÃya mayà ekadivasen' eva yojanasataæ gantvà katÃni dÆtapesanÃni ca, na ha nÆna rÃjà jÃnÃtÅti nÆna tumhÃkaæ rÃjà etÃni mayà katÃni kiccÃni na jÃnÃti, aparÃyinÅti appatiÂÂhà appaÂisaraïÃ,


#<[page 387]>#
%<                  4. DaÊhadhammajÃtaka.  (409.)                   387>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tathà hÅti tadà hi, ayam eva và pÃÂho, dinnà ti ahaæ ra¤¤Ã chakaïahÃrikaæ katvà kumbhakÃrassa dinnà ti.
     Bodhisatto tassà kathaæ sutvà "tvaæ mà soci, ahaæ ra¤¤o kathetvà tava yasaæ paÂipÃkatikaæ karissÃmÅti" taæ samassÃsetvà nagaraæ pavisitvà bhuttapÃtarÃso ra¤¤o santikaæ gantvà kathaæ samuÂÂhÃpetvà "mahÃrÃja, nanu tumhÃkaæ asukà nÃma oÂÂhivyÃdhi asukaÂÂhÃne ca asukaÂÂhÃne ca ure sallaæ bandhitvà saægÃmaæ nitthari, asukadivasaæ nÃma gÅvÃya païïaæ bandhitvà pesità yojanasataæ agamÃsi, tumhe pi 'ssà mahantaæ yasaæ adattha, sà idÃni kuhin" ti. "Tam ahaæ kumbhakÃrassa gomayÃharaïatthÃya adÃsin" ti. Atha naæ Bodhisatto "yuttaæ nu kho mahÃrÃja tumhÃkaæ taæ kumbhakÃrassa yÃnake yojanatthÃya dÃtun" ti vatvà ovÃdavasena catasso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VII,2.4(=409).4: YÃvatÃsiæsatÅ poso tÃvad eva pavÅïati,
                    atthÃpÃye jahantÅ naæ oÂÂhivyÃdhiæ va khattiyo. || Ja_VII:101 ||>@

  @<Ja_VII,2.4(=409).5: Yo pubbe katakalyÃïo katattho nÃvabujjhati
                    atthà tassa palujjanti ye honti abhipatthitÃ. || Ja_VII:102 ||>@

  @<Ja_VII,2.4(=409).6: Yo pubbe katakalyÃïo katattho-m-anubujjhati
                    atthà tassa pava¬¬hanti ye honti abhipatthitÃ. || Ja_VII:103 ||>@

  @<Ja_VII,2.4(=409).7: Taæ vo vadÃmi bhaddaæ vo yÃvant' ettha samÃgatÃ:
                    sabbe kata¤¤uno hotha, ciraæ saggamhi Âhassathà 'ti. || Ja_VII:104 ||>@

     Tattha paÂhamagÃthÃya tÃva attho: idh' ekacco a¤¤ÃïajÃtiko poso yÃvatÃsiæsati yÃva idaæ nÃma me ayaæ kÃtuæ sakkhissatÅti paccÃsiæsati tÃvad eva taæ purisaæ pavÅïati bhajati sevati, tassa pana atthÃpÃye va¬¬hiyà apagamane parihÅnakÃle taæ nÃnÃkiccesu patthitaæ posaæ ekacce bÃlà imaæ otthivyÃdhiæ ayaæ khattiyo viya jahanti, katakalyÃïo ti parena attano katakalyÃïakammo, katattho ti nipphÃditakicco, nÃvabujjhatÅti pacchà taæ parena kataæ upakÃraæ tassa jarÃjiïïakÃle na sarati attanà dinnam pi yasaæ puna gaïhati,


#<[page 388]>#
%<388               VII. SattanipÃta.  2. GandhÃravagga. (42.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  palujjantÅti bhijjanti nassanti, ye honti abhipatthità ti ye keci atthà icchità nÃma honti sabbe nassantÅti dÅpeti, mittadÆbhipuggalassa hi patthitapatthitaæ aggimhi pakkhittabÅjaæ viya nassati, katattho manubujjhatÅti katattho anubujjhati, makÃro vya¤janasandhivasena gahito, taæ vo vadÃmÅti tena kÃraïena tumhe vadÃmi, Âhassathà 'ti kata¤¤uno hutvà ciraæ kÃlaæ saggamhi dibbasampattiæ anubhavantà patiÂÂhahissatha.
     Evaæ MahÃsatto rÃjÃnaæ Ãdiæ katvà sannipatitÃnaæ sabbesaæ ovÃdaæ adÃsi. Taæ sutvà rÃjà oÂÂhivyÃdhiyà yasaæ pÃkatikaæ akÃsi Bodhisattassa ca ovÃde Âhatvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karitvà saggaparÃyano ahosi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà ÂÂhivyÃdhi Bhaddavatikà ahosi, rÃjà ùnando, amacco aham evÃ" 'ti. DaÊhadhammajÃtakaæ.

                      $<5. SomadattajÃtaka.>$
     Yo maæ pure paccudetÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ mahallakaæ Ãrabbha kathesi. So kir' ekaæ sÃmaïeraæ pabbÃjesi. SÃmaïero tassa upakÃrako tathÃrÆpena rogena kÃlam akÃsi. Mahallako tasmiæ kÃlakate rodanto paridevanto vicarati. Taæ disvà bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso asukamahallako sÃmaïerassa kÃlakiriyÃya rodanto paridevanto vicarati maraïasatikammaÂÂhÃnarahito ma¤¤e" ti.
Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' esa imasmiæ mate rodati yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjam kÃrente Bodhisatto Sakkattaæ kÃresi. Ath' eko KÃsinigamavÃsibrÃhmaïamahÃsÃlo kÃme pahÃya Himavantam pavisitvà isipabbajjaæ pabbajitvà u¤chÃcariyÃya vanamÆlaphalehi yÃpento ekadivasaæ phalÃphalatthÃya gato ekaæ hatthicchÃpaæ disvà attano assamaæ Ãnetvà puttaÂÂhÃne Âhapetvà Somadatto ti 'ssa nÃmaæ katvà tiïapaïïÃni khÃdÃpento paÂijaggi.


#<[page 389]>#
%<                        5. SomadattajÃtaka. (410.)                   389>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So vayappatto mahÃsÃrÅro hutvà ekadivasaæ bahuæ gocaraæ gahetvà ajÅrakena dubbalo ahosi. TÃpaso taæ assamapade katvà phalÃphalatthÃya gato. Tasmiæ anÃgate yeva hatthipotako kÃlam akÃsi. TÃpaso phalÃphalaæ gahetvà Ãgacchanto "a¤¤esu me divasesu putto paccuggamanaæ karoti, ajja na dissati, kahan nu kho gato" ti paridevanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,2.5(=410).1: Yo maæ pure paccudeti ara¤¤e dÆram Ãyato
                    so na dissati mÃtaÇgo, Somadatto kuhiæ gato ti. || Ja_VII:105 ||>@

     Tattha pure ti ito pure, paccudeti paccuggacchati, ara¤¤e dÆran ti imasmiæ nimmanusse ara¤¤e maæ dÆraæ paccudeti, Ãyato ti ÃyÃmasampanno.
     Evaæ paridevamÃno Ãgantvà taæ caækamanakoÂiyaæ patitaæ disvà gale gahetvà paridevanavasen' eva dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,2.5(=410).2: Ayaæ va so mato seti allapiækaæ va chijjito,
                    bhumyà nipatito seti, amarà vata ku¤jaro ti. || Ja_VII:106 ||>@

     Tattha ayaæ và 'ti vibhÃvanatthe vasaddo, ayaæ eva so a¤¤o ti taæ vibhÃvento evaæ Ãha, allapiækan ti mÃluvalatÃyaæ aggapavÃlaæ, chijjito ti chinno, gimhakÃle majjhantikasamaye vÃlikapuline nakhena chinditvà patito mÃluvalatÃya aggaækuro viyà 'ti vuttaæ hoti, bhumyà ti bhÆmiyaæ, amarà vatà 'ti mato vata, amarÅti pi pÃÂho.
     Tasmiæ khaïe Sakko lokaæ olokento "ayaæ tÃpaso puttadÃraæ pahÃya pabbajito, idÃni hatthipotake puttasa¤¤aæ katvà paridevati, saævejetvà naæ satiæ paÂilÃbhessÃmÅti" tassa assamapadaæ Ãgantvà ÃkÃse Âhito tatiyaæ gÃtham Ãha:


#<[page 390]>#
%<390               VII. SattanipÃta.  2. GandhÃravagga. (42.)>%

  @<Ja_VII,2.5(=410).3: AnÃgÃriyupetassa vippamuttassa cetaso (Cfr. supra p.214.)
                    samaïassa na taæ sÃdhu yaæ petam anusocasÅti. || Ja_VII:107 ||>@

     Tassa vacanaæ sutvà catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,2.5(=410).4: SaævÃsena have Sakka manussassa migassa vÃ
                    hadaye jÃyatÅ pemaæ, taæ na sakkà asocitun ti. || Ja_VII:108 ||>@

     Tattha migassa và ti imasmiæ ÂhÃne sabbe pi tiracchÃnà migà ti vuttÃ, tan ti piyÃyitaæ sattaæ.
     Atha naæ ovadanto Sakko dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VII,2.5(=410).5: Mataæ marissaæ rodanti ye rudanti lapanti ca,
                    isi mà rudi, roditaæ mogham Ãhu santo... || Ja_VII:109 ||>@

  @<Ja_VII,2.5(=410).6: Kanditena have brahme mato peto samuÂÂhahe,
                    sabbe saægamma rodÃma a¤¤ama¤¤assa ¤Ãtake ti. || Ja_VII:110 ||>@

     Tattha ye rudanti lapanti cà 'ti brÃhmaïa ye sattà rodanti ca paridevanti ca sabbe te mataæ yo ca marissati taæ rodanti, tesaæ yeva rodantÃnaæ assusukkhanakÃlo n' atthi, tasmà tvaæ isi mà rodi, kiækÃraïÃ: roditaæ moghamÃhu santo paï¬ità hi roditaæ nipphalan ti vadanti, mato peto ti yadi esa peto ti saækhaæ gato mato roditena samuÂÂhaheyya evaæ sante sabbe pi mayaæ samÃgantvà a¤¤ama¤¤assa ¤Ãtake rodÃma kiæ nikkammaæ acchÃmà 'ti.
     TÃpaso Sakkassa vacanaæ sutvà satiæ paÂilabhitvà vÅtasoko assÆni majjitvà Sakkassa thutivasena sesagÃthà Ãha:

  @<Ja_VII,2.5(=410).7: ùdittaæ vata maæ santaæ ghatasittaæ va pÃvakaæ
                    vÃrinà viya osi¤caæ sabbaæ nibbÃpaye daraæ. || Ja_VII:111 ||>@

  @<Ja_VII,2.5(=410).8: AbbahÅ vata me sallaæ yam Ãsi hadayanissitaæ
                    yo me sokaparetassa puttasokaæ apÃnudi. || Ja_VII:112 ||>@


#<[page 391]>#
%<                        6. SusÅmajÃtaka. (411.)                       391>%

  @<Ja_VII,2.5(=410).9: So 'haæ abbÆÊhasallo 'smi vÅtasoko anÃvilo,
                    na socÃmi na rodÃmi tava sutvÃna VÃsavà 'ti. || Ja_VII:113 ||>@

Tà heÂÂhà vuttà yeva.
     Evaæ Sakko tÃpasaæ ovaditvà sakaÂÂhÃnam eva gato.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà hatthipotako sÃmaïero ahosi, tÃpaso mahallako, Sakko aham evÃ" 'ti. SomadattajÃtakaæ.

                      $<6. SusÅmajÃtaka.>$
     KÃÊÃni kesÃni pure ahesun ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto mahÃnekkhammaæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ hi samaye bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ nisÅditvà Dasabalassa nekkhammaæ vaïïayiæsu. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "anacchariyaæ bhikkhave mayà idÃni anekÃni kappakoÂisatasahassÃni pÆritapÃraminà mahÃnekkhammÃbhinikkhamanaæ, pubbe p' ahaæ tiyojanasatike KÃsiraÂÂhe rajjam cha¬¬etvà nekkhammaæ nikkhanto yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa purohitassa aggamahesiyà kucchismiæ nibbatti. Tassa jÃtadivase yeva BÃrÃïasira¤¤o putto jÃyi.
Tesaæ nÃmagahaïadivase MahÃsattassa SusÅmakumÃro ti nÃmaæ akaæsu rÃjaputtassa BrahmadattakumÃro ti. BÃrÃïasirÃjà "puttena me saddhiæ ekadivase jÃto" ti Bodhisattaæ ÃïÃpetvà dhÃtiyo datvà tena saddhiæ ekato va va¬¬hesi.
Te ubho pi vayappattà abhirÆpà devakumÃravaïïino hutvÃ


#<[page 392]>#
%<392          VII. SattanipÃta.  2. GandhÃravagga. (42.)>%
     TakkasilÃya sabbasippÃni uggaïhitvà paccÃgamiæsu. RÃjaputto uparÃjà hutvà Bodhisattena saddhiæ ekato khÃdanto pivanto nisÅdanto pitu accayena rajjaæ patvà MahÃsattassa mahantaæ yasaæ datvà purohitaÂÂhÃne Âhapetvà ekadivasaæ nagaraæ sajjÃpetvà Sakko devarÃjà viya alaækato ErÃvaïapaÂibhÃgassa mattavaravÃraïassa khandhe nisÅditvà Bodhisattaæ pacchÃsane hatthipiÂÂhe nisÅdÃpetvà nagaraæ padakkhiïaæ akÃsi. MÃtÃpi 'ssa "puttaæ olokessÃmÅti" sÅhapa¤jare Âhatvà tassa nagaraæ padakkhiïaæ katvà Ãgacchantassa pacchato nisinnaæ purohitaæ disvà paÂibaddhacittà hutvà sayanagabbhaæ pavisitvà "imaæ alabhantÅ etth' eva marissÃmÅti" ÃhÃraæ pacchinditvà nipajji. RÃjà mÃtaraæ apassanto "kuhiæ me mÃtÃ" iti pucchitvà "gilÃnÃ" ti sutvà tassà santikaæ gantvà vanditvà "kiæ amma aphÃsukan" ti pucchi. Sà lajjÃya na kathesi. So gantvà rÃjapallaæke nisÅditvà attano aggamahesiæ pakkositvà "gaccha, ammÃya aphÃsukaæ jÃnÃhÅti" pesesi. Sà gantvà piÂÂhiæ parimajjantÅ pucchi. Itthiyo nÃma itthÅnaæ rahassaæ na nigÆhanti. Sà tassà tam atthaæ Ãrocesi. ItarÃpi taæ sutvà gantvà ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà "hotu, gaccha naæ samassÃsehi, purohitaæ rÃjÃnaæ katvà tassa taæ aggamahesiæ karissÃmÅti". Sà gantvà samassÃsesi.
RÃjÃpi purohitaæ pakkosÃpetvà etam atthaæ Ãrocetvà "samma, mÃtu me jÅvitaæ dehi, tvaæ rÃjà bhavissasi, sà aggamahesÅ, ahaæ uparÃjÃ" ti. So "na sakkà evaæ kÃtun" ti patikkhipitvà puna yÃciyamÃno sampaÂicchi. RÃjà purohitaæ rÃjÃnaæ mÃtaraæ aggamahesiæ kÃretvà sayaæ uparÃjÃ.
ahosi. Tesaæ samaggavÃse vasantÃnaæ aparabhÃge Bodhisatto agÃramajjhe ukkaïÂhito kÃme pahÃya pabbajjÃya namitacitto kilesaratiæ anallÅyanto ekako va tiÂÂhati ekako va nisÅdati ekako va sayati bandhanÃgÃre baddho viya pa¤jare pakkhittakukkuÂo viya ca ahosi.


#<[page 393]>#
%<                          6. SusÅmajÃtaka.(411.)                   393>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' assa aggamahesÅ "ayaæ rÃjà mayà saddhiæ nÃbhiramati, ekako va tiÂÂhati nisÅdati seyyaæ kappeti, ayaæ kho pana daharo taruïo ahaæ mahallikÃ, sÅse me palitÃni pa¤¤Ãyanti, yan nÆnÃhaæ `sÅse deva ekapalitaæ pa¤¤ÃyatÅti' musÃvÃdaæ katvà eken' upÃyena rÃjÃnaæ paÂijÃnÃpetvà mayà saddhiæ abhiramÃpeyan" ti cintetvà ekadivasaæ ra¤¤o sÅse Ækà vicinantÅ viya hutvà "deva mahallako si jÃto, sÅse te ekaæ palitaæ pa¤¤ÃyatÅti" Ãha. "Tena hi bhadde ekaæ palitaæ lu¤citvà mayhaæ yeva hatthe ÂhapehÅti".
Sà tassa sÅsato ekaæ kesaæ lu¤citvà taæ cha¬¬etvà attano sÅse palitaæ gahetvà "idan te deva palitan" ti tassa hatthe Âhapesi. Bodhisattassa taæ disvà va bhÅtatasitassa ka¤canapaÂÂasadise nalÃÂe sedà mucciæsu. So attÃnaæ ovadanto "SusÅma, tvaæ daharo hutvà mahallako jÃto, ettakaæ kÃlaæ gÆthakalale nimuggagÃmasÆkaro viya kÃmakalale nimujjitvà taæ kalalaæ jahituæ na sakkosi, nanu kÃme pahÃya Himavantaæ pavisitvà pabbajitvà brahmacariyavÃsassa te kÃlo" ti cintetvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,2.6(=411).1: KÃÊÃni kesÃni pure ahesuæ
                    jÃtÃni sÅsamhi yathÃpadese,
                    tÃn' ajja setÃni SusÅma disvÃ
                    dhammaæ carÃ, brahmacariyassa kÃlo ti. || Ja_VII:114 ||>@

     Tattha yathÃpadese ti tava sÅse tasmiæ tasmiæ kesÃnaæ anurÆpe padese ito pubbe kÃÊakÃni bhamara¤janavaïïÃni kesÃni jÃtÃni ahesun ti vadati, dhammaæ carà ti dasakusalakammapathadhammaæ carà 'ti attÃnam eva ÃïÃpeti, brahmacariyassà 'ti methunaviratiyà te kÃlo ti attho.
     Evaæ Bodhisattena brahmacariyavÃsassa guïe vaïïite itarà "ahaæ imassa `lobhaæ karissÃmÅti' vissajjanam eva karin" ti bhÅtatasità "idÃni 'ssa apabbajanatthÃya sarÅravaïïaæ vaïïessÃmÅti" dve gÃthà abhÃsi:


#<[page 394]>#
%<394                          VII. SattanipÃta. 2. GandhÃravagga. (42.)>%

  @<Ja_VII,2.6(=411).2: Mam' eva deva palitaæ na tuyhaæ,
                    mam' eva sÅsaæ mama uttamaÇgaæ,
                    atthaæ karissan ti musà abhÃïiæ,
                    ekÃparÃdhaæ khama rÃjaseÂÂha. || Ja_VII:115 ||>@

  @<Ja_VII,2.6(=411).3: Daharo tuvaæ dassanÅyo si rÃja,
                    paÂhamuggato hosi yathà kaÊÅro,
                    rajja¤ ca kÃrehi mama¤ ca passa,
                    mà kÃlikaæ anudhÃvi janindà 'ti. || Ja_VII:116 ||>@

     Tattha mameva sÅsan ti mam' eva sÅsaæ jÃtapalitan ti dÅpeti, itaraæ tass' eva vevacanaæ, atthan ti attano va¬¬hiæ karissÃmÅti musà kathesim, ekÃparÃdhan ti imaæ mayhaæ ekaæ aparÃdhaæ, paÂhamuggato ti paÂhamavayena uggato, hohÅti hosi, paÂhamavaye patiÂÂhito sÅti attho, hosÅti yeva và pÃÂho, yathà kaÊÅro ti yathà siniddhachavitaruïakaÊÅro mandavÃterito ativiya sobhati evarÆpo si tvan ti dasseti, paÂhamuggato hosÅti pi pÃÂho, tass' attho: yathà paÂhamuggato taruïakaÊÅro dassanÅyo hoti evaæ tvaæ pi dassanÅyo, mama¤ca passà 'ti mama¤ ca olokehi mà maæ anÃthaæ vidhavaæ karÅti attho, kÃlikan ti brahmacariyacaranaæ nÃma dutiye và tatiye và attabhÃve vipÃkajananato kÃlikaæ nÃma, rajjaæ pana imasmiæ yeva attabhÃve kÃmaguïasukhappadÃnato akÃlikaæ, so imaæ akÃlikaæ pahÃya mà kÃlikaæ anudhÃvÅti vadati
     Bodhisatto tassà vacanaæ sutvà "bhadde tvaæ bhavitabbam ev' etaæ kathesi, pariïamante hi vaye imehi kÃÊakesehi parivattitvà saïhakasadisehi paï¬arehi bhavitabbaæ, ahaæ hi nÅluppalÃdikusumadÃmasukumÃrÃnaæ ka¤canarÆpakapaÂibhÃgÃnaæ uttamayobbanavilÃsamattÃnaæ khattiyaka¤¤ÃdÅnaæ vaye pariïamante jarappattÃnaæ vevaïïiya¤ c' eva sarÅrabhaÇga¤ ca passÃmi, evaæ vipattipariyosÃno h' esa bhadde jÅvaloko" ti vatvà upari BuddhalÅÊhÃya dhammaæ desento:


#<[page 395]>#
%<                         6. SusÅmajÃtaka. (411.)                   395>%

  @<Ja_VII,2.6(=411).4: PassÃmi vo 'haæ dahariæ kumÃriæ
                    sÃmaÂÂhapassaæ sutanuæ sumajjhaæ,
                    kÃÊÃpavÃÊÃ va pavellamÃnÃ
                    sà lobhayantŠva naresu gacchati. || Ja_VII:117 ||>@

  @<Ja_VII,2.6(=411).5: Tam ena passÃmi parena nÃriæ
                    ÃsÅtikaæ nÃvutikaæ va jaccÃ
                    daï¬aæ gahetvà va pavedhamÃnaæ
                    gopÃnasÅbhoggasamaæ carantin ti || Ja_VII:118 ||>@

gÃthadvayam Ãha.
     Tattha vo ti nipÃtamattaæ, sÃmaÂÂhapassan ti sammaÂÂhapassaæ, ayam eva và pÃÂho, sabbapasse maÂÂhacchavivaïïan ti attho, sutanun ti sundarasarÅraæ, sumajjhan ti susaïÂhitamajjha¤ ca, kÃÊÃpavÃÊà va pavellamÃnà ti yathà nÃma taruïakÃle susamuggatà kÃÊavallipavÃÊà va hutvà mandavÃterità ito c' ito ca pavellati evaæ pavellamÃnà itthivilÃsaæ dassayamÃnà kumÃrikà lobhayantÅ va naresu gacchati, samÅpaÂÂhe bhummavacanaæ, purisÃnaæ santike te purise kilesavasena palobhayantÅ viya gacchati, tamena passÃmi parenà 'ti tam enaæ nÃriæ aparena samayena jarÃpattaæ antarahitarÆpasobhaæ passÃmi, Bodhisatto hi paÂhamagÃthÃya rÆpe assÃdaæ kathetvà idÃni ÃdÅnavaæ dassento evam Ãha, asÅtikaæ navutikaæ va jaccà ti asÅtisaævaccharaæ và navutisaævaccharaæ và jÃtiyÃ, gopÃnasÅbhoggasaman ti gopÃnasÅsamaæ bhoggaæ gopÃnasiÃkÃrena bhaggasarÅraæ oïamitvà naÂÂhakÃkaïiæ pariyesantiæ viya caramÃnan ti attho, kÃma¤ ca Bodhisattena daharakÃlena disvà puna nÃvutikakÃle diÂÂhapubbà nÃma n' atthi, ¤Ãïena diÂÂhabhÃvaæ sandhÃya pan' etaæ vuttaæ.
     Iti MahÃsatto imÃya gÃthÃya rÆpassa ÃdÅnavaæ dassetvà idÃni agÃramajjhe attano anabhiratiæ pakÃsento:


#<[page 396]>#
%<396               VII. SattanipÃta.  2. GandhÃravagga. (42.)>%

  @<Ja_VII,2.6(=411).6: So 'haæ tam evÃnuvicintayanto
                    eko sayÃmi sayanassa majjhe,
                    aham pi evaæ iti pekkhamÃno
                    na gahe rame, brahmacariyassa kÃlo. || Ja_VII:119 ||>@

  @<Ja_VII,2.6(=411).7: Rajju vÃlambanÅ c' esà yà gehe vasato rati
                    etam pi chetvÃna vajanti dhÅrÃ
                    anapekkhino kÃmasukhaæ pahÃyà 'ti. || Ja_VII:120 ||>@

     Tattha so han ti so ahaæ, tamevÃnuvicintayanto ti tam eva rÆpÃnaæ assÃda¤ ca ÃdÅnava¤ ca cintento, evaæ iti pekkhamÃno ti yathà esà pariïatà aham pi evaæ jaraæ patto bhoggasarÅro bhavissÃmÅti pekkhamÃno, na gahe rame ti gehe na ramÃmi, brahmacariyassa kÃlo ti bhadde brahmacariyassa kÃlo, tasmà pabbajissÃmÅti dÅpeti. rajju vÃlambanÅ cesà ti cakÃro nipÃtamatto, Ãlambanarajju viya esà ti attho, katarÃ: yà gehe vasato rati, yà gehe vasantassa rÆpÃdÅsu Ãrammaïesu kÃmaratÅti attho, iminà kÃmÃnaæ appassÃdataæ dasseti, ayaæ h' ettha adhippÃyo: yathà gilÃnassa manussassa attano balena parivattituæ asakkontassa imaæ Ãlambitvà parivatteyyÃsÅti Ãlambanarajjuæ bandheyyuæ tassa taæ Ãlambitvà parivattantassa appakaæ kÃyikacetasikaæ sukhaæ bhaveyya evaæ kilesÃturÃnaæ sattÃnaæ vivekasukhavasena parivattituæ asakkontÃnaæ agÃramajjhe ÂhapitÃni kÃmaratidÃyakÃni rÆpÃdÅni ÃrammaïÃni tesaæ kilesapariÊÃhakÃle methunadhammapatisevanavasena tÃni Ãrabbha parivattamÃnÃnaæ kÃyikacetasikasukhasaækhÃtà kÃmarati nÃma taæ muhuttaæ uppajjamÃnà appamattikà hoti, evaæ appassÃdà kÃmà ti, etam pi chetvÃnà 'ti yasmà pana bahudukkhà kÃmà bahupÃyÃsà ÃdÅnavo ettha bhiyyo tasmà taæ ÃdÅnavaæ sampassamÃnà paï¬ità etam pi rajjuæ chetvà gÆthakÆpe nimuggapuriso taæ pajahanto viya anapekkhino etaæ appamattakaæ bahudukkhaæ kÃmasukhaæ pahÃya vajanti nikkhamitvà manoramaæ pabbajjaæ pabbajantÅti.
     Evaæ MahÃsatto kÃmesu assÃda¤ ca adÅnava¤ ca pakÃsetvà BuddhalÅÊhÃya dhammaæ desetvà sahÃyaæ pakkositvà rajjaæ paÂicchÃpetvà ¤ÃtimittasuhajjÃnaæ paridevantÃnaæ paridevantÃnam eva sirivibhavaæ cha¬¬etvà Himavantaæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbajitvà jhÃnÃbhi¤¤aæ nibbattetvà Brahmaloka-parÃyano ahosi.


#<[page 397]>#
%<                          7. KoÂisimbalijÃtaka.  (412.)                 397>%
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi, bahÆ amatapÃnaæ pÃyetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà aggamahesÅ RÃhulamÃtà ahosi, rÃjà ùnando, SusÅmarÃjà aham evÃ" 'ti. SusÅmajÃtakaæ.

                      $<7. KoÂisimbalijÃtaka.>$
     Ahaæ dasasataævyÃman ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto kilasaniggahaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ Pa¤¤ÃjÃtake Ãvibhavissati. IdhÃpi Satthà antokoÂisanthÃre kÃmavitakkÃbhibhÆte pa¤casate bhikkhÆ disvà saæghaæ sannipÃtetvà "bhikkhave Ãsaækitabbayuttakaæ nÃma Ãsaækituæ vaÂÂati, kilesà nÃma va¬¬hantà nigrodhÃdayo viya rukkhaæ purisaæ bhajanti, ten' eva pubbe koÂisimbaliyaæ nibbattà devatà ekaæ sakuïaæ nigrodhabÅjÃni khÃditvà attano rukkhassa sÃkhantaresu vaccaæ pÃtentaæ disvà `ito me vimÃnassa vinÃso bhavissatÅti' bhayappattà ahosÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto koÂisimbaliyaæ rukkhadevatà hutvà nibbatti.
Ath' eko supaïïarÃjà diya¬¬hayojanasatikaæ attabhÃvaæ mÃpetvà pakkhavÃtehi mahÃsamudde udakaæ dvidhà katvà ekaæ vyÃmasahassÃyÃmaæ nÃgarÃjÃnaæ naÇguÂÂhe gahetvà mukhe tassa gahitagocaraæ cha¬¬Ãpetvà koÂisimbaliæ sandhÃya vanamatthakena pÃyÃsi. NÃgarÃjà "olambento attÃnaæ mocessÃmÅti" ekasmiæ nigrodharukkhe bhogaæ pavesetvà nigrodhaæ veÂhetvà gaïhi. Supaïïara¤¤o mahabbalatÃya nÃgarÃjassa mahÃsarÅratÃya ca nigrodharukkho samugghÃtaæ agamÃsi. NÃgarÃjà n' eva rukkhaæ vissajjesi. Supaïïo saddhiæ nigrodharukkhena nÃgarÃjÃnaæ gahetvà koÂisimbaliæ patvà nÃgarÃjÃnaæ rukkhakkhandhapiÂÂhe nipajjÃpetvà udarassa phÃletvà nÃgamedaæ khÃditvà sesaæ kalebaraæ samudde vissajjesi.


#<[page 398]>#
%<398               VII. SattanipÃta. 2. GandhÃravagga. (42.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tasmiæ pana nigrodhe ekà sakuïikà atthi, sà nigrodharukkhe vissaÂÂhe uppatitvà koÂisimbaliyà sÃkhantare nisÅdi. Rukkhadevatà taæ disvà "ayaæ sakuïikà mama rukkhakkhandhe vaccaæ pÃtessati, tato nigrodhagaccho và pilakkhagaccho và uÂÂhahitvà sakalarukkhaæ ottharitvà gacchissati, atha me vimÃnaæ nassissatÅti" bhÅtatasità pavedhi.
Tassà pavedhantiyà koÂisimbalÅ pi yÃva mÆlà pavedhi.
SupaïïarÃjà taæ pavedhamÃnaæ disvà kÃraïaæ pucchanto dve gÃthà Ãha:
  @<Ja_VII,2.7(=412).1: Ahaæ dasasataævyÃmaæ uragam ÃdÃya-m-Ãgato,
                    ta¤ ca ma¤ ca mahÃkÃyaæ dhÃrayaæ na-ppavedhasi. || Ja_VII:121 ||>@

  @<Ja_VII,2.7(=412).2: Atha imaæ khuddakaæ pakkhiæ appamaæsataraæ mayÃ
                    dhÃrayaæ vyadhase bhÅto kam atthaæ koÂisimbalÅti. || Ja_VII:122 ||>@

     Tattha dasasataævyÃman ti sahassavyÃmÃyÃmaæ, uragamÃdÃyamÃgato ti evaæmahantaæ uragaæ ÃdÃya idha Ãgato, ta¤ ca ma¤ cà 'ti ta¤ ca uragaæ ma¤ ca, dhÃrayan ti dhÃrayamÃnÃ, vyadhasÅti kampasi, kamatthan ti kimatthaæ kena kÃraïenà 'ti pucchati, kaæ và atthaæ sampassamÃnà ti pi attho, koÂisimbalÅti rukkhanÃmena devataæ Ãlapati, so hi simbalirukkho khandhasÃkhassa mahantatÃya koÂisimbalÅti nÃmaæ labhi, tasmiæ adhivatthadevaputtassa pi tad eva nÃmaæ.
     Ath' assa kÃraïaæ kathento devaputto catasso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VII,2.7(=412).3: Maæsabhakkho tuvaæ rÃja, phalabhakkho ayaæ dijo,
                    ayaæ nigrodhabÅjÃni pilakkhadumbarÃni ca
                    assatthÃni ca bhakkhetvà khandhe me odahissati. || Ja_VII:123 ||>@

  @<Ja_VII,2.7(=412).4: Te rukkhà saævirÆhanti mama passe nivÃtajÃ,
                    te maæ pariyonandhissanti, arukkham maæ karissare. || Ja_VII:124 ||>@


#<[page 399]>#
%<                7. KoÂisimbalijÃtaka.  (412.)                       399>%

  @<Ja_VII,2.7(=412).5: Santi a¤¤e pi rukkhÃse mÆlino khandhino dumÃ
                    iminà sakuïajÃtena bÅjam Ãharità hatÃ. || Ja_VII:125 ||>@

  @<Ja_VII,2.7(=412).6: AjjhÃrÆÊhÃbhiva¬¬hanti brahantam pi vanaspatiæ,
                    tasmà rÃja pavedhÃmi sampassaæ nÃgataæ bhayan ti. || Ja_VII:126 ||>@

     Tattha odahisatÅti vaccaæ pÃtessati, te rukkhà ti te tehi bÅjehi jÃtà nigrodhÃdayo rukkhÃ, saævirÆhantÅti saævirÆhissanti va¬¬hissanti, mama passe ti mama sÃkhantarÃdisu, nivÃtajà ti mama sÃkhÃhi vÃtassa nivÃritattà nivÃte jÃtÃ, pariyonandhissantÅti ete evaæ va¬¬hità maæ pariyonandhissanti, ayam etthÃdhippayo, karissare ti ath' evaæ pariyonandhitvà maæ arukkham eva karissanti sabbaso bha¤jissanti, rukkhÃse ti rukkhÃ, mÆlino khandhino ti mÆlasampannà c' eva khandhasampannà ca, dumà ti rukkhavevacanam eva, bÅjamÃharità ti bÅjaæ ÃharitvÃ, hatà ti a¤¤e pi imasmiæ vane rukhà vinÃsità santi, ajjhÃrÆÊhÃbhiva¬¬hantÅti nigrodhÃdayo rukkhÃnam ajjhÃruhà rukkhà mahantam pi a¤¤aæ vanaspatiæ atikkamma va¬¬hantÅti dasseti, ettha pana vanaspati passati vanaspatÅti tayo pi pÃÂhà yeva, rÃjà 'ti supaïïaæ Ãlapati.
     RukkhadevatÃya vacanaæ sutvà supaïïo osÃnagÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,2.7(=412).7: Saækeyya saækitabbÃni rakkheyya nÃgataæ bhayaæ,
                    anÃgatabhayà dhÅro ubho loke avekkhatÅti. || Ja_VII:127 ||>@

     Tattha anÃgatabhayan ti pÃïÃtipÃtÃdÅhi viramanto diÂÂhadhammikam pi samparÃyikam pi anÃgatabhayaæ rakkhati nÃma, pÃpamitte veripuggale ca anupasaækamanto pi anÃgatabhayaæ rakkhati nÃma, evaæ anÃgatabhayaæ rakkheyya, anÃgatabhayà ti anÃgatabhayakÃraïÃ, taæ bhayaæ sampassanto dhÅro idhalokaæ paraloka¤ ca avekkhati oloketi nÃma.
     Eva¤ ca pana vatvà supaïïo attano ÃnubhÃvena taæ pakkhiæ tamhà rukkhà palÃpesi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà "Ãsaækitabbayuttakaæ Ãsaækituæ vaÂÂatÅti" saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne pa¤casatà bhikkhÆ arahatte patiÂÂhahiæsu) "Tadà supaïïarÃjà SÃriputto ahosi,


#<[page 400]>#
%<400              VII. SattanipÃta.  2.GandhÃravagga. (42.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  rukkhadevatà aham evà 'ti. KoÂisimbalijÃtakaæ.

                      $<8. DhÆmakÃrijÃtaka.>$
     RÃjà apucchi VidhÆran ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Kosalara¤¤o Ãgantukasaægahaæ Ãrabbha kathesi. So kira ekasmiæ samaye paveïiÃgatÃnaæ porÃïakayodhÃnaæ saægaham akatvà abhinavÃgatÃnaæ ÃgantukÃnaæ va sakkÃrasammÃnaæ akÃsi.
Ath' assa paccante kupite yuddhatthÃya gatassa "Ãgantuka laddhasakkÃrà yujjhissantÅti" porÃïakayodhà na yujjhiæsu, "porÃïakà yujjhissantÅti" ÃgantukÃpi na yujjhiæsu. Corà jiniæsu. RÃjà parÃjito Ãgantukasaægahadosena attano parÃjitabhÃvaæ ¤atvà SÃvatthiæ paccÃgantvà "`kin nu kho aham eva evaæ karonto parÃjito udÃhu a¤¤e pi rÃjÃno parÃjitapubbÃ' ti Dasabalaæ pucchissÃmÅti" bhuttapÃtarÃso Jetavanaæ gantvà SatthÃraæ tam atthaæ pucchi. Satthà "na kho mahÃrÃja tva¤ ¤ev' eko, porÃïakarÃjÃno pi Ãgantukasaægahaæ katvà parÃjitÃ" ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte KururaÂÂhe Indapattanagare YudhiÂÂhilagotto Dhana¤jayo nÃma KoravyarÃjà rajjaæ kÃresi. Tadà Bodhisatto tassa purohitakule nibbattitvà vayappatto TakkasilÃya sabbasippÃni uggaïhitvà Indapattaæ Ãgantvà pitu accayena purohitaÂÂhÃnaæ labhitvà ra¤¤o atthadhammÃnusÃsako ahosi, VidhÆrapaï¬ito ti 'ssa nÃmaæ akÃsi. Tadà Dhana¤jayarÃjà porÃïakayodhe agaïetvà ÃgantukÃnaæ yeva saægahaæ akÃsi. Tassa paccante kupite yuddhatthÃya gatassa "Ãgantukà jÃnissantÅti" "porÃïakà jÃnissantÅti" n' eva porÃïakà nÃgantukà yujjhiæsu. RÃjà parÃjito Indapattam eva paccÃgantvà "Ãgantukasaægahassa katabhÃvena parÃjito 'mhÅti" cintesi.


#<[page 401]>#
%<                         8.  DhÆmakÃrijÃtaka. (413.)                    401>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So ekadivasaæ "kin nu kho aham eva Ãgantukasaægahaæ katvà parÃjito udÃhu a¤¤e pi rÃjÃno parÃjitapubbà atthi, VidhÆrapaï¬itaæ pucchissÃmÅti" cintetvà taæ rÃjupaÂÂhÃnaæ Ãgantvà nisinnaæ tam atthaæ pucchi.
     Ath' assa taæ pucchanÃkÃraæ Ãvikaronto Satthà upa¬¬hagÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,2.8(=413).1: RÃjà apucchi VidhÆraæ dhammakÃmo YudhiÂÂhilo ti
                    Tattha dhammakÃmo ti sucaritadhammappiyo.
                    api brÃhmaïa jÃnÃsi ko eko bahu socatÅti. || Ja_VII:128 ||>@

     Sesaupa¬¬hagÃthÃya puna ayam attho: api nÃma brÃhmaïa tvaæ jÃnÃsi ko imasmiæ loke eko bahuæ socati nÃnÃkÃraïena socatÅti.
     Taæ sutvà Bodhisatto "mahÃrÃja, kiæsoko nÃma tumhÃkaæ soko, pubbe DhÆmakÃrinÃmako ajapÃlabrÃhmaïo mahantaæ ajayÆthaæ gahetvà ara¤¤e vajaæ katvà tattha ajà Âhapetvà aggi¤ ca dhÆma¤ ca katvà ajayÆthaæ paÂijagganto khÅrÃdÅni paribhu¤janto vasi. So tattha Ãgate suvaïïavaïïasarabhe disvà tesu sinehaæ katvà ajà agaïetvà ajÃnaæ sakkÃraæ sarabhÃnaæ katvà saradakÃle sarabhesu palÃyitvà Himavantaæ gatesu ajÃsu vinaÂÂhÃsu sarabhe apassanto sokena paï¬urogÅ hutvà jÅvitakkhayaæ patto, ayaæ Ãgantukasaægahaæ katvà tumhehi sataguïena sahassaguïena socitvà kilamitvà vinÃsaæ patto" ti idaæ udÃharaïaæ Ãharitvà dassento

  @<Ja_VII,2.8(=413).2: BrÃhmaïo ajayÆthena bahutejo vane vasaæ
                    dhÆmaæ akÃsi VÃseÂÂho rattiædivam atandito. || Ja_VII:129 ||>@

  @<Ja_VII,2.8(=413).3: Tassa taædhÆmagandhena sarabhà makasaÂÂitÃ
                    vassÃvÃsaæ upaga¤chuæ DhÆmakÃrissa santike. || Ja_VII:130 ||>@

  @<Ja_VII,2.8(=413).4: Sarabhesu manaæ katvà ajà so nÃvabujjhatha,
                    Ãgacchanti vajanti vÃ, tassa tà vinasuæ ajÃ. || Ja_VII:131 ||>@


#<[page 402]>#
%<402               VII. SattanipÃta.  2.GandhÃravagga. (42.)>%

  @<Ja_VII,2.8(=413).5: Sarabhà saradakÃle pahÅnamakase vane
                    pÃvisuæ giriduggÃni nadÅnaæ pabhavÃni ca. || Ja_VII:132 ||>@

  @<Ja_VII,2.8(=413).6: Sarabhe ca gate disvà ajà ca vibhavaæ gatÃ
                    kiso ca vivaïïo Ãsi paï¬urogÅ ca brÃhmaïo. || Ja_VII:133 ||>@

  @<Ja_VII,2.8(=413).7: Evaæ yo saæ niraækatvà Ãgantuæ kurute piyaæ
                    so eko bahu socati DhÆmakÃrÅva brÃhmaïo ti. || Ja_VII:134 ||>@

     Tattha bahutejo ti bahutaindhano, dhÆmaæ akÃsÅti makkhikaparipanthaharaïatthÃya aggi¤ ca dhÆma¤ ca akÃsi, VÃseÂÂho ti tassa gottaæ, atandito ti analaso hutvÃ, taædhÆmagandhenà 'ti tena dhÆmagandhena, sarabhà ti sarabhamigÃ, makasaÂÂità ti makasehi upaddutà pÅÊità ti, sesamakkhikÃpi makasagahaïen' eva gahitÃ, vassÃvÃsan ti vassÃrattavÃsaæ, manaæ katvà ti sinehaæ uppÃdetvÃ, nÃvabujjhathà 'ti ara¤¤ato caritvà Ãgacchanti ca vajato ara¤¤aæ gacchanti ca, ettikà Ãgatà ettikà gatà ti na jÃni, tassa tà vinasun ti tassa tà evaæ apaccavekkhità sÅhaparipanthÃdito arakkhiyamÃnà ajà sÅhaparipanthÃdÅhi vinasuæ, sabbà va vinaÂÂhÃ, nadÅnaæ pabhavÃni cà 'ti pabbateyyÃnaæ nadÅnaæ pabhavaÂÂhÃnÃni ca paviÂÂhÃ, vibhavan ti ajà ca vinÃsaæ pattà disvà jÃnitvÃ, kiso vivaïïo ti khÅrÃdidÃyikà ajà pahÃya sarabhe saægaïhitvà te pi apassanto ubhato parihÅno sokÃbhibhÆto kiso c' eva dubbaïïo ca ahosi, evaæ yo saæ niraækatvà ti evaæ mahÃrÃja yo sakaæ porÃïaæ ajjhattikaæ janaæ nÅharitvà pahÃya kismi¤ci agaïetvà Ãgantukaæ piyaæ karoti so tumhÃdiso eko bahu socati, ayaæ te mayà dassito DhÆmakÃrÅ brÃhmaïo viya bahu socatÅti.
     Evaæ MahÃsatto rÃjÃnaæ sa¤¤Ãpento kathesi. So pi sa¤¤attiæ gantvà tassa pasÅditvà bahuæ dhanaæ adÃsi.
Tato paÂÂhÃya ca ajjhattikasaægaham eva karonto dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà saggaparÃyano ahosi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà KoravyarÃjà ùnando ahosi, DhÆmakÃrÅ Pasenadi Kosalo, VidhÆrapaï¬ito aham evÃ" 'ti. DhÆmakÃrijÃtakaæ.


#<[page 403]>#
%<        9. JÃgarajÃtaka. (414.)                    403>%

                      $<9. JÃgarajÃtaka.>$
     Ko dha jÃgarataæ sutto ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ upÃsakaæ Ãrabbha kathesi. So hi sotÃpanno ariyasÃvako SÃvatthito sakaÂasatthena saddhiæ kantÃramaggaæ paÂipajji. SatthavÃho tattha ekasmiæ udakaphÃsukaÂÂhÃne pa¤casatasakaÂÃni mocetvà khÃdaniyabhojaniyaæ saævidahitvà vÃsaæ upaga¤chi. Manussà tattha tattha nipajjitvà supiæsu. UpÃsako pana satthavÃhassa santike ekasmiæ rukkhamÆle caækamaæ adhiÂÂhÃsi.
Atha "naæ satthaæ vilupÃmÃ" 'ti pa¤casatacorà nÃnÃÃvudhÃni gahetvà satthaæ parivÃretvà atthaæsu. Te taæ upÃsakaæ caækamantaæ disvà "imassa niddÃyanakÃle vilumpissÃmÃ" 'ti tattha tattha aÂÂhaæsu. So pi tiyÃmarattiæ caækami yeva. Corà paccÆsasamaye gahitagahitapÃsÃïamuggarÃdayo cha¬¬etvà "bho satthavÃha imaæ appamÃdena jaggantaæ purisaæ nissÃya jÅvitaæ labhitvà tava santakassa sÃmiko jÃto si, etassa sakkÃraæ kÃreyyÃsÅti" pakkamiæsu. Manussà kÃlass' eva vuÂÂhÃya tehi cha¬¬ite pÃsÃïÃdayo disvà "imaæ nissÃya amhehi jivitaæ laddhan" ti upÃsakassa sakkÃraæ adaæsu. UpÃsako pi icchitaÂÂhÃnaæ gantvà katakicco puna SÃvatthiæ Ãgantvà Jetavanaæ gantvà TathÃgataæ pÆjetvà vanditvà nisinno "kiæ upÃsaka na pa¤¤ÃyasÅti" vute etam atthaæ Ãrocesi.
Satthà "na kho upÃsaka tvaæ ¤eva aniddÃyitvà jagganto visesaæ labhi, porÃïakapaï¬itÃpi jaggantà visesaguïaæ labhiæsÆ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ karente Bodhisatto brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto TakkasilÃya sabbasippÃni uggaïhitvà paccÃgantvà agÃramajjhe vasanto aparabhÃge nikkhamitvà isipabbajjaæ pabbajitvà nacirass' eva jhÃnÃbhi¤¤aæ nibbattetvà Himavantapadese ÂhÃnacaækamiriyÃpatho hutvà vasanto niddaæ anupagantvà sabbarattiæ caækamati. Ath' assa caækamakoÂiyaæ rukkhe nibbattadevatà tussitvà khandhavivare Âhatvà pa¤haæ pucchantÅ paÂhamaæ gÃtham Ãha:


#<[page 404]>#
%<404               VII. SattanipÃta.  2. GandhÃravagga. (42.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 

  @<Ja_VII,2.9(=414).1: Ko 'dha jÃgarataæ sutto, ko 'dha suttesu jÃgaro,
                    ko mam' etaæ vijÃnÃti, ko taæ paÂibhaïÃti me ti. || Ja_VII:135 ||>@

     Tattha kodhà ti ko idha, mametaæ ti ko mama etaæ pa¤haæ vijÃnÃti, ko taæ paÂibhaïÃti me ti taæ evaæ mayà puÂÂhapa¤haæ mayhaæ ko paÂibhaïÃti ko vyÃkarituæ sakkhissatÅti pucchati.
     Bodhisatto tassà vacanaæ sutvÃ

  @<Ja_VII,2.9(=414).2: Ahaæ jÃgarataæ sutto, ahaæ suttesu jÃgaro,
                    aham etaæ vijÃnÃmi, ahaæ paÂibhaïÃmi te ti || Ja_VII:136 ||>@

imaæ gÃthaæ vatvà puna tÃya

  @<Ja_VII,2.9(=414).3: Kathaæ jÃgarataæ sutto, kathaæ suttesu jÃgaro,
                    kathaæ etaæ vijÃnÃsi, kathaæ paÂibhaïÃsi me ti || Ja_VII:137 ||>@

imaæ gÃthaæ puÂÂho tam atthaæ vyÃkaronto

  @<Ja_VII,2.9(=414).4: Ye dhammaæ na-ppajÃnanti sa¤¤amo ti damo ti ca
                    tesu suppamÃnesu ahaæ jaggÃmi devate. || Ja_VII:138 ||>@

  @<Ja_VII,2.9(=414).5: Yesaæ rÃgo ca doso ca avijjà ca virÃjitÃ
                    tesu jÃgaramÃnesu ahaæ sutto 'smi devate. || Ja_VII:139 ||>@

  @<Ja_VII,2.9(=414).6: Evaæ jÃgarataæ sutto evaæ suttesu jÃgaro,
                    evam etaæ vijÃnÃmi, evaæ paÂibhaïÃmi te ti. || Ja_VII:140 ||>@

     Tattha kathaæ jÃgarataæ sutto ti kathaæ tvaæ jÃgarataæ sattÃnaæ antare sutto nÃma hosi, esa nayo sabbattha, ye dhamman ti ye sattà navavidhalokuttaradhammaæ na jÃnanti, sa¤¤amo ti damo ti cà 'ti ayaæ sa¤¤amo ayaæ damo ti eva¤ ca ye maggena Ãgataæ sÅla¤ c' eva indriyasaævara¤ ca na jÃnanti, indriyasaævaro hi manacchaÂÂhÃnam indriyÃnaæ damanato damo ti vuccati, tesu suppamÃnesÆ 'ti tesu kilesaniddÃvasena suppantesu sattesu ahaæ appamÃdavasena jaggÃmi, yesaæ rÃgo cà 'ti gÃthÃya yesaæ mahÃkhÅïÃsavÃnaæ padasatena niddiÂÂhadÅghataïhÃlobhasaækhÃto rÃgo ca navÃghÃtavatthusamuÂÂhÃno doso ca dukkhÃdÅsu aÂÂhasu vatthusu a¤¤ÃïabhÆtà avijjà cà 'ti ime kilesà virÃjità pahÅnà tesu ariyesu sabbÃkÃrena jÃgaramÃnesu te upÃdÃya ahaæ sutto nÃma devate ti attho,


#<[page 405]>#
%<                    10. KummÃsapiï¬ajÃtaka. (415.)                      405>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evaæ jÃgaratan ti evaæ devate ahaæ iminà kÃraïena jÃgarataæ sutto nÃmà 'ti, esa nayo sabbattha padesu.
     Evaæ MahÃsattena pa¤he kathite tuÂÂhà devatà tassa thutiæ karontÅ osÃnagÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,2.9(=414).7: SÃdhu jÃgarataæ sutto, sÃdhu suttesu jÃgaro,
                    sÃdhu metaæ vijÃnÃsi, sÃdhu paÂibhaïÃsi me ti. || Ja_VII:141 ||>@

     Tattha sÃdhÆ 'ti sÃdhu laÂÂhakaæ katvà imaæ pa¤haæ kathesi, mayaæ pi naæ evam eva kathemà 'ti.
     Evaæ sà Bodhisattassa thutiæ katvà attano vimÃnam eva pÃvisi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà devatà Uppalavaïïà ahosi, tÃpaso aham evÃ" 'ti. JÃgarajÃtakaæ.

                      $<10. KummÃsapiï¬ajÃtaka.>$
     Na kiratthÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Mallikaæ deviæ Ãrabbha kathesi. Sà hi SÃvatthiyaæ ekassa mÃlakÃrajeÂÂhakassa dhÅtà uttamarÆpadharà mahÃpu¤¤Ã soÊasavassakÃle ekadivasaæ kumÃrikÃhi saddhiæ pupphÃrÃmaæ gacchantÅ tayo kummÃsapiï¬e gahetvà pupphapacchiyaæ Âhapetvà gacchati. Sà nagarato nikkhamanakÃle Bhagavantaæ sarÅrappabhaæ vissajjetvà bhikkhusaæghaparivutaæ nagaraæ pavisantaæ disvà tayo kummÃsapiï¬e upanesi. Satthà mahÃrÃjadattiyaæ pattaæ upanetvà patiggahesi. SÃpi TathÃgatassa pÃde sirasà vanditvà buddhÃrammaïaæ pÅtiæ gahetvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. Satthà tam oloketvà sitaæ pÃtvÃkÃsi. ùyasmà ùnando "ko nu kho hetu TathÃgatassa sitakaraïÃyÃ" 'ti cintetvà Bhagavantaæ pucchi. Ath' assa Satthà "ùnanda ayaæ kumÃrikà imesaæ kummÃsapiï¬akÃnaæ phalena ajj' eva Kosalara¤¤o aggamahesÅ bhavissatÅti" sitakÃraïaæ kathesi. KumÃrikkÃpi pupphÃrÃmaæ gatÃ.


#<[page 406]>#
%<406               VII. SattanipÃta.  2. GandhÃravagga. (42.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Taæ divasam eva KosalarÃjà AjÃtasattunà saddhiæ yujjhanto yuddhaparÃjito palÃyi. Tato assaæ abhiruyha Ãgacchanto tassà gÅtasaddaæ sutvà paÂibaddhacitto assaæ ÃrÃmÃbhimukhaæ pesesi.
Pu¤¤asampannà kumÃrikà rÃjÃnaæ disvà apalÃyitvà va Ãgantvà assassa nÃsÃya rajjuyà gaïhi. RÃjà assapiÂÂhiyaæ nisinno va "sassÃmikÃsi assÃmikÃsÅti" pucchitvà assÃmikabhÃvaæ ¤atvà assà oruyha vÃtÃtapakilanto tassà aæke nipanno muhuttaæ vissamitvà taæ assapiÂÂhiyaæ nisÅdÃpetvà balakÃyaparivuto nagaraæ pavisitvà attano kulagharaæ pavesetvà sÃyaïhasamaye yÃnaæ pahiïitvà mahantena sakkÃrena sammÃnena kulagharato ÃnÃpetvà ratanarÃsimhi Âhapetvà abhisekaæ datvà aggamahesiæ akÃsi. Tato paÂÂhÃya ca ra¤¤o piyà ahosi manÃpà pubbuÂÂhÃyitÃdÅhi pa¤cahi kalyÃïadhammehi samannÃgatà patidevatÃ, BuddhÃnam pi vallabhà ahosi. Tassà Satthu tayo kummÃsapiï¬e datvà taæ sampattiæ adhigatabhÃvo sakalanagaraæ pattharitvà gato. Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhapesuæ: Ãvuso, Mallikà devÅ BuddhÃnaæ tayo kummÃsapiï¬e datvà tesaæ phalena taæ divasam eva abhisekaæ pattÃ, aho BuddhÃnaæ mahÃguïatÃ" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "anacchariyaæ bhikkhave MallikÃya ekassa sabba¤¤Æ-Buddhassa tayo kummÃsapiï¬e datvà Kosalara¤¤o aggamahesibhÃvÃdhigamo, kasmÃ:
BuddhÃnaæ guïamahantatÃya, porÃïakapaï¬ità pana pacceka-BuddhÃnaæ aloïikaæ atelaæ kummÃsaæ datvà tassa phalena dutiye attabhÃve tiyojanakasatike KÃsiraÂÂhe rajjasiriæ pÃpuïiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ekasmiæ daÊiddakule nibbattitvà vayappatto ekaæ seÂÂhiæ nissÃya bhatiyà kammaæ karonto jÅvikaæ kappesi. So ekadivasaæ "pÃtarÃsatthÃya me bhavissatÅti antarÃpaïato cattÃro kummÃsapiï¬e gahetvà kammantaæ gacchanto cattÃro pacceka-Buddhe bhikkhÃcÃratthÃya BÃrÃïasi-nagarÃbhimukhe Ãgacchante disvà "ime bhikkhaæ sandhÃya BÃrÃïasiæ gacchanti,


#<[page 407]>#
%<                    10.  KummÃsapiï¬ajÃtaka.  (415.)                 407>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  mayha¤ c' ime cattÃro kummÃsapiï¬Ã atthi, yan nÆnÃhaæ imesaæ dadeyyan" ti cintetvà te upasaækamitvà vanditvà "bhante ime me hatthe cattÃro kummÃsapiï¬Ã, ahaæ ime tumhÃkaæ dadÃmi, sÃdhu me bhante patigaïhÃtha, evam idaæ pu¤¤aæ mayhaæ bhavissati dÅgharattaæ hitÃya sukhÃyÃ" 'ti vatvà tesaæ adhivÃsanaæ viditvà vÃlikaæ ussÃpetvà cattÃri ÃsanÃni pa¤¤apetvà tesaæ upari sÃkhÃbhaÇgaæ attharitvà pacceka-Buddhe paÂipÃÂiyà nisÅdÃpetvà païïapuÂena udakaæ Ãharitvà dakkhiïodakaæ pÃtetvà catusu pattesu cattÃro kummÃsapiï¬e patiÂÂhÃpetvà vanditvà "bhante etesaæ nissandena daÊiddagehe nibbatti nÃma mà hotu, sabba¤¤uta¤ÃïapaÂivedhassa paccayo hotÆ" 'ti Ãha. Pacceka-Buddhà paribhu¤jitvà paribhogÃvasÃne anumodanaæ katvà uppatitvà NandamÆlapabbhÃram eva agamaæsu. Bodhisatto a¤jaliæ paggayha paccekabuddhagataæ pÅtiæ gahetvà tesu cakkhupathe atÅtesu kammantaæ gantvà yÃvatÃyukaæ anussaritvà kÃlaæ katvà tassa phalena BÃraïasira¤¤o aggamahesiyà kucchismiæ nibbatti. BrahmadattakumÃro ti 'ssa nÃmaæ akaæsu. So attano padasà gamanakÃlato paÂÂhÃya "ahaæ imasmiæ ¤eva nagare bhatako hutvà kammantaæ gacchanto pacceka-BuddhÃnaæ cattÃro kummÃsapiï¬e datvà tassa dÃnassa phalena idha nibbatto" ti pasannÃdÃse mukhanimittaæ viya sabbapurimajÃtikiriyaæ jÃtissara¤Ãïena pÃkaÂaæ katvà passi. So vayappatto Takkasilaæ gantvà sabbasippÃni uggaïhitvà Ãgantvà sikkhitasippaæ pitu dassetvà tuÂÂhena pitarà uparajje patiÂÂhÃpito aparabhÃge pitu accayena rajje patiÂÂhÃsi. Ath' assa uttamarÆpadharaæ Kosalara¤¤o dhÅtaraæ Ãnetvà aggamahesiæ akaæsu.
ChattamaÇgaladivase pan' assa sakalanagaraæ devanagaraæ viya alaækariæsu. So nagaraæ padakkhiïaæ katvà alaækatapÃsÃdaæ abhirÆhitvà mahÃtalamajjhe samussÃpitasetacchattaæ pallaækaæ Ãruyha nisinno parivÃretvà Âhite ekato amacce ekato brÃhmaïagahapatiÃdayo nÃnÃvidhavesavilÃsasamujjale ekato nÃnÃvidhapaïïÃkÃrahatthe nagaramanusse ekato alaækatadevaccharÃsaæghà viya soÊasasahassasaækhà nÃÂakigaïà ti imaæ atimanoramaæ sirivibhavaæ olokento attano pubbakammaæ anussaritvÃ


#<[page 408]>#
%<408               VII. SattanipÃta.  2. GandhÃravagga. (42.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "idaæ suvaïïapiï¬ikaæ ka¤canamÃlasetacchattaæ imÃni ca anekasahassÃni hatthivÃhanarathavÃhanÃni maïimuttÃdipÆrità sÃragabbhà nÃnÃvidhadha¤¤apÆrità mahÃpaÂhavÅ devaccharapaÂibhÃgà nÃriyo cà 'ti sabbo p' esa mayhaæ sirivibhavo na a¤¤assa santoko catunnaæ pacceka-BuddhÃnaæ dinnassa catukummÃsapiï¬adÃnass' eva santako, te nissÃya mayÃ{} esa laddho" ti paccekaBuddhÃnaæ guïaæ anussaritvà attano kammaæ pÃkaÂaæ akÃsi.
Tassa taæ sarantassa sakalasarÅraæ pÅtiyà pÆri. So pÅtiyà temitahadayo mahÃjanamajjhe udÃnagÅtaæ gÃyanto dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VII,2.10(=415).1: Na kir' atthi anomadassisu
                    pÃricariyà Buddhesu appikÃ, (= vol.I.228|14)
                    sukkhÃya aloïikÃya ca
                    passa phalaæ kummÃsapiï¬iyÃ. || Ja_VII:142 ||>@

  @<Ja_VII,2.10(=415).2: HatthÅ gavÃssà ca me bahÆ
                    dhanadha¤¤aæ paÂhavÅ ca kevalÃ
                    nÃriyo c' imà accharÆpamÃ,
                    passa phalaæ kummÃsapiï¬iyà ti. || Ja_VII:143 ||>@

     Tattha anomadassisÆ 'ti anomassa alÃmakassa paccekabodhi¤Ãïassa diÂÂhattà pacceka-Buddhà anomadassino nÃma, pÃricariyà ti abhivÃdanapaccuÂÂhÃnäjalikammÃdibhedà sÃmÅcikiriyÃpi, sampatte disvà attano santakaæ appaæ và bahuæ và lÆkhaæ và païÅtaæ và deyyadhammaæ cittaæ pasÃdetvà guïaæ sallakkhetvà tisso cetanà visodhetvà phalaæ saddahitvà pariccajanakiriyÃpi,


#<[page 409]>#
%<                  10.  KummÃsapiï¬ajÃtaka (415.)                        409>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  BuddhesÆ 'ti pacceka-Buddhesu, appikà ti mandà parittà nÃma n' atthi kira, sukkhÃyà 'ti nisnehÃya, aloïikÃyà 'ti phÃïitavirahitÃya, nipphÃïitattà hi sà aloïikà ti vuttÃ, kummÃsapiï¬iyà ti cattÃro kummÃsapiï¬e ekaæ katvà gahitaæ, taæ kummÃsaæ sandhÃy' evam Ãha, guïavantÃnaæ samaïabrÃhmaïÃnaæ guïe sallakkhetvà cittaæ pasÃdetvà phalapÃÂikaækhinà tisso cetanà visodhetvà dinnadakkhiïà appikà nÃma n' atthi, nibbattaÂÂhÃne mahÃsampattiæ deti, vuttaæ hoti c' ettha:
          N' atthi citte pasannamhi appikà nÃma dakkhiïÃ
          TathÃgate và Sambuddhe atha và tassa sÃvake it,
imassa ca pan' atthassa dÅpanatthÃya
          KhÅrodanaæ aham adÃsiæ bhikkhuno piï¬Ãya carantassa,
          tassà me passa vimÃnaæ, accharà kÃmavaïïinÅ 'ham asmi.
          AccharÃsahassassÃhaæ pavarÃ, passa pu¤¤Ãnaæ vipÃkaæ,
          tena me tÃdiso vaïïo, tena me idha-m-ijjhati.
          Uppajjanti ca me bhogà ye keci manaso piyÃ, (= vol.II. p.255)
          ten' amhi evaæ jalitÃnubhÃvà vaïïo ca me sabbadisà pabhÃsatÅti
evam-Ãdi-VimÃnÃni ÃharitabbÃni, dhanadha¤¤an ti muttÃdidhana¤ ca sattadha¤¤Ãni ca, paÂhavÅ ca kevalà ti sakalà c' esà mahÃpaÂhavÅti sakalapaÂhaviæ hatthagataæ ma¤¤amÃno vadati, passa phalaæ kummÃsapiï¬iyà ti attano dÃnaphalaæ dassento evam Ãha, dÃnaphalaæ kira Bodhisattà ca sabba¤¤Æ-Buddhà yeva ca jÃnanti, ten' eva Satthà Itivuttakesu suttantaæ kathento "eva¤ ce bhikkhave sattà jÃneyyuæ dÃnasaævibhÃgassa vipÃkaæ yathÃhaæ jÃnÃmi na adatvà bhu¤jeyyuæ na ca nesaæ maccheramalaæ cittaæ pariyÃdÃya tiÂÂheyya yo pi nesaæ assa carimo Ãlopo carimaæ kabalaæ tato pi na asaævibhajitvà bhu¤jeyyuæ sace nesaæ patiggÃhakà assu, yasmà ca kho bhikkhave sattà na evaæ jÃnanti dÃnasaævibhÃgassa vipÃkaæ yathÃhaæ jÃnÃmi tasmà adatvà bhu¤janti maccheramala¤ ca tesaæ cittaæ pariyÃdÃya tiÂÂhatÅti"
     Bodhisatto pi attano chattamaægaladivase sa¤jÃtapÅtipÃmojjo imÃhi dvÅhi gÃthÃhi udÃnagÅtaæ gÃyi. Tato paÂÂhÃya "ra¤¤o piyagÅtakan" ti Bodhisattassa nÃÂakiniyo sesanÃÂakagandhabbÃdayo pi antopure jano pi antonagaravÃsino pi amaccamaï¬alesu pi "amhÃkaæ ra¤¤o piyagÅtan" 'ti tad eva gÅtaæ gÃyanti.


#<[page 410]>#
%<410               VII. SattanipÃta.  2. GandhÃravagga.(42)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Evaæ addhÃne gate aggamahesÅ tassa gÅtassa atthaæ jÃnitukÃmà ahosi, MahÃsattaæ pana pucchituæ na visahati. Ath' assà ekasmiæ guïe pasÅditvà ekadivasaæ rÃjà "bhadde varan te dassÃmi, varaæ gaïhÃ" 'ti Ãha. Sà "sÃdhu deva gaïhÃmÅti". "HatthiassÃdisu te kiæ dammÅti".
"Deva tumhe nissÃya mayhaæ na ki¤ci n' atthi, na me etehi attho, sace pana dÃtukÃm' attha tumhÃkaæ gÅtassa atthaæ kathetvà dethÃ" 'ti. "Bhadde ko te iminà varena attho, a¤¤aæ gaïhÃhÅti". "Deva a¤¤ena me attho n' atthi, etad eva gaïhÃmÅti". "SÃdhu bhadde kathessÃmi, tuyhaæ pana ekikÃya raho na kathessÃmi, dvÃdasayojanikÃya BÃrÃïasiyà bheri¤ carÃpetvà rÃjadvÃre ratanamaï¬apaæ kÃretvà ratanapallaækaæ pa¤¤Ãpetvà amaccabrÃhmaïÃdÅhi nÃgarehi c' eva soÊasahi itthisahassehi ca parivuto tesaæ majjhe ratanapallaæke nisÅditvà kathessÃmÅti". Sà "sÃdhu devÃ" 'ti sampaÂicchi. RÃjà tathà kÃretvà amaragaïaparivuto Sakko devarÃjà viya mahÃjanakÃyaparivuto ratanapallaæke nisÅdi. DevÅ pi sabbÃlaækÃrapatimaï¬ità ka¤canabhaddapÅÂhaæ attharitvà ekamante akkhikoÂiyà oloketvà tathÃrÆpe ÂhÃne nisÅditvà "deva tumhÃkaæ tussitvà gÃyanamaÇgalagÅtassa tÃva me atthaæ gaganatale candaæ uÂÂhÃpento viya pÃkaÂaæ katvà kathethÃ" 'ti vatvà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,2.10(=415).3: Abhikkhaïaæ rÃjaku¤jara
                    gÃthà bhÃsasi kosalÃdhipa,
                    pucchÃmi taæ raÂÂhavaddhana
                    bÃÊhaæ pÅtimano pabhÃsasÅti. || Ja_VII:144 ||>@

     Tattha kosalÃdhipà 'ti na so KosalaraÂÂhÃdhipo, kusale pana dhamme adhipatiæ katvà viharati, tena taæ ÃlapantÅ evam Ãha, kusalÃkhipa kusalajjhÃsayà 'ti attho,


#<[page 411]>#
%<                  10.  KummÃsapiï¬ajÃtaka. (415.)                     411>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  bÃÊhaæ pÅtimano ti ativiya pÅticitto hutvà bhÃsasi, tasmà kathetha tÃva me etÃsaæ gÃthÃnaæ atthan ti.
     Ath' assà gÃthÃy atthaæ Ãvikaronto MahÃsatto catasso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VII,2.10(=415).4: Imasmiæ yeva nagare kule a¤¤atare ahuæ,
                    parakammakaro Ãsiæ bhatako sÅlasaævuto. || Ja_VII:145 ||>@

  @<Ja_VII,2.10(=415).5: kammÃya nikkhamant' Ãhaæ caturo samaïe addasaæ
                    ÃcÃrasÅlasampanne sÅtibhÆte anÃsave. || Ja_VII:146 ||>@

  @<Ja_VII,2.10(=415).6: Tesu cittaæ pasÃdetvà nisÅditvà païïasanthate
                    adaæ BuddhÃnaæ kummÃsaæ pasanno sakehi pÃïihi. || Ja_VII:147 ||>@

  @<Ja_VII,2.10(=415).7: Tassa kammassa kusalassa idaæ me edisaæ phalaæ.
                    anubhomi idaæ rajjaæ phÅtaæ dharaïim uttaman ti. || Ja_VII:148 ||>@

     Tattha kule a¤¤atare ti nÃmena và gottena và apÃkaÂe ekasmiæ vessakule, ahun ti nibbattiæ, parakammakaro Ãsin ti tasmiæ kule jÃto vÃhaæ daÊiddatÃya parassa kammaæ katvà jÅvikaæ kappento parakammakaro Ãsiæ, bhatako ti paravetanabhato, sÅlasaævuto ti pa¤casÅlasaævare Âhito, bhatiyà jÅvanto pi dussilyaæ pahÃya sÅlassapanno va ahosin ti dÅpeti, kammÃya nikkhamantÃhan ti taæ divasaæ kattabbassa kiccassa karaïatthÃya nikkhanto ahaæ, caturo samaïe addasan ti bhadde ahaæ nagarà nikkhamma mahÃmaggaæ Ãruyha attano kammabhÆmiæ gacchanto bhikkhatthÃya BÃrÃïasinagaraæ pavisante samitapÃpe cattÃro pabbajite addasaæ, ÃcÃrasÅlasampanne ti ekavÅsatiyà anesanehi jÅvikakappanaæ anÃcÃro nÃma, tassa paÂipakkhena ÃcÃrena c' eva maggaphalehi Ãgatena sÅlena ca samannÃgate, sÅtibhÆte ti rÃgÃdipariÊÃhavÆpasamena c' eva ekÃdasÃgginibbÃnena ca sÅtibhÃvappatte, anÃsave ti kÃmÃsavÃdirahite, nisÅditvà ti vÃlikÃsanÃnaæ upari santhate païïasanthare nisÅdÃpetvÃ, santharo hi idha santhato ti vutto, adan ti tesaæ udakaæ datvà sakkaccaæ sakehi hatthehi kummÃsaæ adÃsiæ, kusalassà 'ti ÃrogyÃnavajjaÂÂhena kusalassa, phalan ti nissandaphalaæ, phÅtan ti sabbasampattiphullitaæ.


#<[page 412]>#
%<412               VII. SattanipÃta.  2. GandhÃravagga. (42.)>%
     Evaæ MahÃsattassa attano kammaphalaæ vitthÃretvà kathentassa sutvà pasannà devÅ "sace mahÃrÃja evaæ paccakkhato dÃnaphalaæ jÃnÃtha ito dÃni paÂÂhÃya ekam pi bhattapiï¬aæ labhitvà dhammikasamaïabrÃhmaïÃdÅnaæ datvà va paribhu¤jeyyÃthÃ" 'ti Bodhisattassa thutiæ karontÅ

  @<Ja_VII,2.10(=415).8: Dada bhu¤ja ca mà ca pamÃdo
                    cakkaæ vattaya kosalÃdhipa,
                    mà rÃja adhammiko ahÆ,
                    dhammaæ pÃlaya kosalÃdhipà 'ti || Ja_VII:149 ||>@

imaæ gÃtham Ãha.
     Tattha dada bhu¤ja cà 'ti a¤¤esaæ datvà va attanà bhu¤ja, mà ca pamÃdo ti dÃnÃdisu pu¤¤esu mà pamajja, cakkaæ vattaya kosalÃdhipà 'ti kusalajjhÃsaya mahÃrÃja patirÆpadesavÃsÃdikaæ catubbidhaæ dhammacakkaæ pavattehi, pakatiratho hi dvÅhi cakkehi gacchati, ayaæ pana kÃyo imehi catÆhi cakkehi devalokaæ gacchati, tena dhammacakkavattisaækhaæ gatÃnaæ tvaæ cakkaæ vattehi pavattehi, mà adhammiko ti yathà a¤¤e chandÃgatiæ gacchantà lokaæ ucchuyante pÅÊitvà viya dhanam eva saæka¬¬hantà adhammikà honti tathà tvaæ mà adhammiko ahÆ, dhammaæ pÃlayà 'ti
          DÃnaæ sÅlaæ pariccÃgaæ ajjavam maddavaæ tapaæ (supra p.320.)
          akkodhaæ avihiæsà ca khanti ca avirodhanan ti
idaæ pana dasavidhaæ rÃjadhammam eva pÃlaya rakkha mà pariccaja.
     MahÃsatto tassà vacanaæ sampaÂicchanto

  @<Ja_VII,2.10(=415).9: So 'haæ tad eva punappunaæ
                    vaÂumaæ ÃcarissÃmi sobhane
                    ariyÃcaritaæ sukosale,
                    arahanto me manÃpà va passitun ti || Ja_VII:150 ||>@

gÃtham Ãha.
     Tattha vaÂuman ti maggaæ, ariyÃcaritan ti ariyehi BuddhÃdÅhi Ãciïïaæ, sukosale ti sobhane, Kosalara¤¤o sudhÅte ti attho, arahanto ti kilesehi Ãrakattà arÃna¤ ca arÅna¤ ca hatattà paccayÃnaæ arahattà evaæ laddhanÃmà pacceka-BuddhÃ, idaæ vuttam hoti: bhadde KosalarÃjadhÅte so ahaæ dÃnaæ me dinnan ti tittiæ akatvà punappunaæ tad eva ariyÃcaritaæ dÃnamaggaæ ÃcarissÃmi,


#<[page 413]>#
%<                    10. KummÃsapiï¬ajÃtaka.  (415.)                     413>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  mayhaæ hi aggadakkhiïeyyattà arahantà manÃpadassanÃ, cÅvarÃdÅnaæ dÃtukÃmatÃya te yeva passituæ icchÃmÅti.
     Ida¤ ca pana vatvà deviyà sampattiæ oloketvà "bhadde, mayà tava purimabhave attano kusalakammaæ vitthÃretvà kathitaæ, imÃsaæ pana nÃrÅnaæ majjhe rÆpena và lÅlÃvilÃsena và tayà sadisÅ ekÃpi n' atthi, sà tvaæ kiæ kammaæ katvà imaæ sampattiæ paÂilabhÅti" pucchanto puna gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,2.10(=415).10: DevÅ viya accharÆpamÃ
                    majjhe nÃrigaïassa sobhasi,
                    kiæ kammam akÃsi bhaddakaæ,
                    kenÃsi vaïïavatÅ sukosale ti. || Ja_VII:151 ||>@

     Tass' attho bhadde kosale Kosalara¤¤o sudhÅte tvaæ rÆpasampattiyà accharÆpamà Tidasapure Sakkassa devara¤¤o a¤¤atarà devÅ viya imassa nÃrigaïassa majjhe sobhasi, pubbe kiæ nÃma bhaddakaæ kalyÃïakammaæ akÃsi, kenÃsi kÃraïena evaæ vaïïavatÅ jÃtà ti.
     Ath' assa sà purimabhave kalyÃïakammaæ kathentÅ sesaæ gÃthadvayam Ãha:

  @<Ja_VII,2.10(=415).11: AmbaÂÂhakulassa khattiya
                    dass-Ãhaæ parapessiyà ahuæ
                    sa¤¤atà dhammajÅvinÅ
                    sÅlavatÅ ca apÃpadassanÃ. || Ja_VII:152 ||>@

  @<Ja_VII,2.10(=415).12: UddhaÂabhattaæ ahaæ tadÃ
                    caramÃnassa adÃsi bhikkhuno
                    vittà sumanà sayaæ ahaæ,
                    tassa kammassa phalaæ mam' edisan ti. || Ja_VII:153 ||>@

     SÃpi kira jÃtissara¤Ãïena paricchinditvà va kathesi.


#<[page 414]>#
%<414               VII. SattanipÃta.  2. GandhÃravagga.(42.)>%
     Tattha ambaÂÂhakulassà 'ti kuÂumbiyakulassa, dassÃhan ti dÃsÅ ahaæ dÃsÃhan ti pi pÃÂho. parapessiyà ti parehi tassa tassa kiccassa karaïatthÃya pesitabbà pesanakÃrikÃ, sa¤¤atà ti dÃsiyo nÃma dussÅlà honti, ahaæ pana tÅhi dvÃrehi sa¤¤atà sÅlasampannÃ, dhammajÅvinÅti parava¤canÃdÅni akatvà dhammena samena pavattitajÅvikÃ, sÅlavatÅti ÃcÃrasampannà guïavatÅ, apÃpadassanà ti kalyÃïadassanà piyadhammÃ, uddhaÂabhattan ti attano pattakoÂÂhÃsavasena uddharitvà laddhabhÃgabhattaæ, bhikkhuno ti bhinnakilesassa paccekabuddhassa, vittà sumanà ti tuÂÂhà somanassajÃtà kammaphalaæ saddahantÅ, tassa kammassà 'ti tassa ekabhikkhÃdÃnakammassa, idaæ vuttaæ hoti: ahaæ mahÃrÃja pubbe SÃvatthiyaæ a¤¤atarassa kuÂumbiyakulassa dÃsÅ hutvà attano laddhabhÃgabhattaæ ÃdÃya nikkhamantÅ ekaæ paccekabuddhaæ piï¬Ãya carantaæ disvà attano taïhaæ milÃpetvà sa¤¤amÃdiguïasampannà kammaphalaæ saddahantÅ tassa taæ bhattaæ adÃsiæ, sÃhaæ yÃvatÃyukaæ Âhatvà kÃlakatà tattha SÃvatthiyaæ Kosalara¤¤o aggamahesiyà kucchimhi nibbattitvà idÃni tava pÃde paricaramÃnà evarÆpaæ sampattiæ anubhavÃmi, tassa mama kammassa idam Ådisaæ phalan ti, tattha guïasampannÃnaæ dinnassa mahapphalabhÃvadassanatthaæ `aggato ve pasannÃnan' ti ca `esa devamanussÃnaæ sabbakÃmadado nidhÅti' ca-Ãdi-gÃthà vitthÃretabbÃ.
     Iti te ubho pi attano purimakammaæ vitthÃrato kathetvà tato paÂÂhÃya catÆsu nagaradvÃresu nagaramajjhe nivesanadvÃre ti cha dÃnasÃlà kÃrÃpetvà sakala-JambudÅpaæ unnaægalaæ karontà mahÃdÃnaæ pavattetvà sÅlaæ rakkhitvà uposathakammaæ katvà jÅvitapariyosÃne saggaparÃyanà ahesuæ.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà devÅ RÃhulamÃtà ahosi, rÃjà pana aham evÃ" 'ti. KummÃsapiï¬ajÃtakaæ.

                      $<11. ParantapajÃtaka.>$
     ùgamissati me pÃpan ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattassa vadhÃya parisakkanaæ Ãrabbha kathesi.
Tadà hi dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: Ãvuso Devadatto TathÃgatassa mÃraïattham eva parisakkati,


#<[page 415]>#
%<                     11. ParantapajÃtaka.  (416.)                       415>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  dhanuggahe payojesi silaæ pavijjhi NÃÊÃgiriæ vissajjÃpesi, TathÃgatassa vinÃsanattham eva upÃyaæ karotÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" "ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' esa mama vadhÃya parisakki, tÃsamattam pi pana kÃtuæ asakkonto attanà va dukkhaæ anubhosÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa aggamahesiyà kucchimhi nibbattitvà vayappatto TakkasilÃya sabbasippÃni sikkhi sabbarÃvajÃnanamantaæ uggaïhi. So Ãcariyassa anuyogaæ datvà BÃrÃïasiæ paccÃga¤chi. Pità taæ oparajje Âhapesi. Ki¤cÃpi uparajje Âhapesi mÃrÃpetukÃmo pana taæ hutvà daÂÂhuæ pi na icchi. Ath' ekà sigÃlÅ dve potake gahetvà rattiæ manussesu patisallÅnesu niddhamanena nagaraæ pÃvisi. Bodhisattassa ca pÃsÃde sayanagabbhassa avidÆre ekà sÃlà atthi, tatth' eko addhikamanusso upÃhanà omu¤citvà pÃdamÆle bhÆmiyaæ Âhapetvà ekasmiæ phalake nipajji na tÃva niddÃyati. SigÃliyà potakà chÃtakà viraviæsu. Atha nesaæ mÃtà "tÃtà mà saddaæ karittha, etissà sÃlÃya eko manusso upÃhanà omu¤citvà bhÆmiyaæ Âhapetvà phalake nipanno, na tÃva niddÃyati, etassa niddÃyanakÃle età upÃhanà Ãharitvà tumhe khÃdÃpessÃmÅti" attano bhÃsÃya Ãha. Bodhisatto mantÃnubhÃvena tassà ravaæ jÃnitvà sayanagabbhà nikkhamma vÃtapÃnaæ vivaritvà "ko etthÃ" 'ti Ãha. "Ahaæ deva addhikamanusso" ti. "UpÃhanà te kuhin" ti. "BhÆmiyaæ devÃ" 'ti. "Ukkhipitvà olambitvà ÂhapehÅti".
Taæ sutvà sigÃlÅ Bodhisattassa kujjhi. Pun' ekadivasaæ sà tath' eva nagaraæ pÃvisi. Tadà c' eko mattamanusso "pÃnÅyaæ pivissÃmÅti"


#<[page 416]>#
%<416                        VII. Sattanipata.  2. GandhÃravagga (42.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  pokkharaïiæ otaranto patitvà nimuggo nirussÃso mari. Nivatthà pan' assa dve sÃÂakÃ, nivÃsanantare kahÃpaïasahassaæ aæguliyà ca muddikà atthi. TadÃpi sà puttake "chÃt' amhà 'ti" viravante "tÃta, mà saddaæ karittha, etissà pokkharaïiyà manusso mato, tass' ida¤ c' ida¤ ca atthi, so pana maritvà sopÃne yeva nipanno, tumhe etaæ manussaæ khÃdÃpessÃmÅti" Ãha. Bodhisatto taæ sutvà vÃtapÃnaæ vivaritvà "sÃlÃya ko atthÅti" vatvà eken' uÂÂhÃya "ahaæ devÃ" 'ti vutte "gaccha etissà pokkharaïiyà matapurisassa sÃÂake ca kahÃpaïasahassa¤ ca aægulimuddika¤ ca gahetvà sarÅraæ assa yathà na uÂÂhahati evaæ udake osÅdÃpehÅti" ÃhÃ. So tathà akÃsi. Sà puna kujjhitvà "purimadivase tÃva me puttÃnaæ upÃhanà khÃdituæ nÃdÃsi, ajja matamanussaæ khÃdituæ nÃdÃsi, hotu ito dÃni tatiyadivase eko sapattarÃjà Ãgantvà nagaraæ parikkhipissati, atha taæ pità yuddhatthÃya pesessati, tatra te sÅsaæ chindissanti, atha te galalohitaæ pivitvà veraæ mu¤cissÃmi, tvaæ mayà saddhiæ veraæ bandhasi, jÃnissÃmÅti" viravitvà Bodhisattaæ tajjetvà putte gahetvà nikkhami. Tatiyadivase sapattarÃjà Ãgantvà nagaraæ parivÃresi. RÃjà Bodhisattaæ "gaccha tÃta tena saddhiæ yujjhÃ" 'ti Ãha. "Mayà deva ekaæ diÂÂhaæ atthi, gantuæ na visahÃmi, jÅvitantarÃyaæ bhÃyÃmÅti". "Mayhaæ tava mate và amate và kiæ, gacch' eva tvan" ti. So "sÃdhu devÃ" 'ti MahÃsatto parisaæ gahetvà sapattara¤¤o ÂhitadvÃrena anikkhamitvà a¤¤aæ dvÃraæ vivarÃpetvà nikkhami. Tasmiæ gacchante sakalanagaraæ tucchaæ viya ahosi, sabbe ten' eva saddhiæ nikkhamiæsu. So ekasmiæ sabhÃgaÂÂhÃne khandhÃvÃraæ nivÃsetvà acchi. RÃjà cintesi: "uparÃjà nagaraæ tucchaæ katvà balaæ gahetvà palÃyi, sapattarÃjÃpi nagaraæ parivÃretvà Âhito,


#<[page 417]>#
%<                11.  ParantapajÃtaka.  (416.)                417>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  idÃni mayhaæ jÅvitaæ n' atthi". So "jÅvitaæ rakkhissÃmÅti" devi¤ ca purohita¤ ca purohita¤ ca Paratapaæ nÃm' ekaæ pÃdamÆlika¤ ca gahetvà rattibhÃge a¤¤Ãtakavesena palÃyitvà ara¤¤aæ pÃvisi. Bodhisatto tassa palÃtabhÃvaæ sutvà nagaraæ pavisitvà yuddham katvà sapattaæ palÃpetvà rajjaæ gaïhi. PitÃpi 'ssa ekasmiæ nadÅtÅre païïasÃlaæ kÃretvà phalÃphalena yÃpento vasi. RÃjà ca purohito ca phalÃphalatthÃya gacchanti. ParantapadÃso deviyà saddhiæ païïasÃlÃyam eva hoti. TatrÃpi rÃjÃnaæ paÂicca deviyà kucchismiæ gabbho patiÂÂhahi. Sà abiïhasaæsaggavasena Parantapena saddhiæ aticari. Sà ekadivasaæ Parantapaæ Ãha:
"ra¤¤Ã ¤Ãte n' eva tava na mayhaæ jÅvitaæ atthi, mÃrehi nan" ti. "Kathaæ mÃremÅti". "Esa taæ khagga¤ ca nahÃnasÃÂaka¤ ca gÃhÃpetvà nahÃyituæ gacchati, tatr' assa nahÃnaÂÂhÃne pamÃdaæ ¤atvà khaggena sÅsaæ chinditvà sarÅraæ khaï¬Ãkhaï¬ikaæ katvà bhÆmiyaæ nikhaïÃhÅti". So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. Ath' ekadivasaæ purohito yeva phalÃphalatthÃya gantvà avidÆre ra¤¤o nahÃnatitthasÃmante ekaæ rukkhaæ Ãruyha phalÃphalaæ gaïhÃti. RÃjà "nahÃyissÃmÅti" Parantapaæ khagga¤ ca nahÃnasÃÂaka¤ ca gÃhÃpetvà nadÅtÅraæ agamÃsi. Tatra naæ nahÃnakÃle pamÃdam Ãpannaæ "mÃressÃmÅti" Parantapo gÅvÃya gahetvà khaggaæ ukkhipi. So maraïabhayena viravi. Purohito saddaæ sutvà olokento Parantapam rÃjÃnaæ mÃrentaæ disvà bhÅtabhÅto sÃkhaæ vissajjetvà rukkhato oruyha ekaæ gumbaæ pavisitvà nisÅdi. Parantapo tassa sÃkhÃvissajjanasaddaæ sutvà rÃjÃnaæ mÃretvà bhÆmiyaæ nikhaïitvà "imasmiæ ÂhÃne sÃkhÃvissajjanasaddo ahosi, ko nu kho etthÃ" 'ti cintento ka¤ci adisvà nahÃtvà gato. Tassa gatakÃle purohito nisinnaÂÂhÃnà nikkhami, ra¤¤o khaï¬Ãkhaï¬ikaæ chinditvà ÃvÃÂe nikhÃtabhÃvaæ ¤atvà nahÃtvà attano vadhanabhayena andhavesaæ gahetvà païïasÃlaæ agamÃsi.


#<[page 418]>#
%<418               VII. SattanipÃta.  2. GandhÃravagga. (42.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Taæ disvà Parantapo "brÃhmaïa kin te katan" ti' Ãha: So ajÃnanto viya "deva akkhÅni me nÃsetvà Ãgato 'mhi, ussannÃsÅvise ara¤¤e ekasmiæ vammÅkapasse aÂÂhÃsiæ, tatr' ekena ÃsÅvisena nÃsÃvÃto vissaÂÂho me bhavissatÅti". Parantapo "na maæ jÃnÃtÅti devà 'ti vadati, samassÃsessÃmi nan ti "brÃhmaïa, mà cintayi, ahaæ taæ paÂijaggissÃmÅti" assÃsetvà phalÃphalaæ datvà santapesi. Tato paÂÂhÃya ParantapadÃso phalÃphalaæ Ãharati. DevÅ pi puttaæ vijÃyi. Sà putte va¬¬hante ekadivasaæ paccÆsasamaye sukhanisinnà saïikaæ ParantapadÃsaæ etad avoca: "tvaæ rÃjÃnaæ mÃrento kenaci diÂÂho" ti. "Na maæ koci addasa, sÃkhÃvissaÂÂhasaddaæ pana assosiæ, tassà sÃkhÃya manussena và tiracchÃnena và vissaÂÂhabhÃvaæ na jÃnÃmi, yadà kadÃci pana me bhayaæ Ãgacchati yena sakhà vissaÂÂhà tato ÃgamissatÅti tÃya saddhiæ sallapanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,2.11(=416).1: {ùgamissati} me pÃpaæ, Ãgamissati me bhayaæ,
                    tadà hi calità sÃkhà manussena migena và ti. || Ja_VII:154 ||>@

     Tattha pÃpan ti lÃmakaæ aniÂÂhaæ akantaæ, bhayan ti cittutrÃsabhayaæ pi me Ãgamissati, na sakkà nÃgantuæ, kiækÃraïÃ: tadà hi calità sÃkhà pana manussena và migena và ti na pa¤¤Ãyati, tasmà tato maæ bhayaæ Ãgamissat' eva.
     Te "purohito niddÃyatÅti" ma¤¤iæsu. So pana aniddÃyanto va tesaæ kathaæ assosi. Ath' ekadivasaæ purohito ParantapadÃse phalÃphalatthÃya gate attano brÃhmaïiæ saritvà vippalapanto dutiyaæ gÃtham Ãha:


#<[page 419]>#
%<                      11. ParantapajÃtaka. (416.)           419>%

  @<Ja_VII,2.11(=416).2: BhÅruyà nÆna me kÃmo avidÆre vasantiyÃ
                    karissati kisaæ paï¬uæ, sà va sÃkhà Parantapan ti. || Ja_VII:155 ||>@

     Tattha bhÅruyà ti itthi nÃma appamattaken' eva bhÃyati, tasmà bhÅrÆ ti vuccati, avidÆre ti nÃtidÆre ito, katipayayojanamatthake vasantiyà bhÅruyà mayhaæ brÃhmaïiyà yo mama kÃmo uppanno so nÆna maæ kisa¤ ca paï¬u¤ ca karissatÅti dasseti, sà va sÃkhà ti iminà pana opammaæ dasseti, yathà sÃkhà Parantapaæ kisaæ paï¬uæ karoti evan ti attho, iti brÃhmaïo gÃtham eva vadati, atthaæ pana na katheti, tasmà imÃya gÃthÃya kiccaæ deviyà apÃkataæ.
     Atha naæ "kiæ kathesi brÃhmaïÃ" 'ti Ãha. So pi "sallakkhitam me" ti vatvà puna ekadivasaæ tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,2.11(=416).3: Socayissati maæ kantà gÃme vasam aninditÃ,
                    karissati kisaæ paï¬uæ, sà va sÃkhà Parantapan ti. || Ja_VII:156 ||>@

     Tattha socayissatÅti sokuppÃdanena sukkhÃpessati. kantà ti iÂÂhabhariyÃ, gÃme vasan ti BÃrÃïasiyà vasantÅti adhippÃyo, anindità ti agarahità uttamarÆpadharÃ.
     Puna ekadivasaæ catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,2.11(=416).4: Tayà maæ h' asitÃpaÇgi mihitÃni bhaïitÃni ca
                    kisaæ paï¬uæ karissanti, sà va sÃkhà Parantapan ti. || Ja_VII:157 ||>@

     Tattha tayà maæ hasitÃpaÇgÅti tayà maæ hi asitÃpaÇgÅ, idaæ vuttaæ hoti: bhadde akkhikoÂito a¤janasalÃkÃya nÅharitvà abhisaækhitaasitÃpaÇgi hi tayà ca pavattitÃni mandahasitÃni ca madhurabhaïitÃni ca mayà vissaÂÂhasÃkhà vicaramÃnà Parantapaæ viya kisaæ paï¬uæ karissatÅti, pakÃraæ vakÃraæ katvà vaÇgÅti pi pÃÂho yeva.
     AparabhÃge kumÃro vayappatto ahosi soÊasavassuddesiko.
Atha naæ brÃhmaïo yaÂÂhikoÂiæ gÃhÃpetvà nahÃnatitthaæ gantvà akkhÅni ummÅletvà olokesi. "Nanu tvaæ brÃhmaïa andho" ti Ãha.


#<[page 420]>#
%<420                   VII. SattanipÃta.  2. GandhÃravagga. (42.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So "nÃhaæ andho, iminà pan' upÃyena jÅvitaæ rakkhÃmÅti" vatvà "tava pitaraæ jÃnÃsÅti" Ãha. "ùmÃ" 'ti. "NÃyaæ tava pitÃ, pità pana te BÃrÃïasirÃjÃ, ayaæ tumhÃkaæ dÃso, so mÃtari te vippaÂipajjitvà imasmiæ ÂhÃne tava pitaraæ mÃretvà nikhanÅti" aÂÂhÅni nÅharitvà dassesi.
KumÃrassa balavakodho uppajji. Atha naæ "idÃni kiæ karomÅti" pucchi. "Yan tena imasmiæ yeva titthe pitu te kataæ taæ karohÅti" sabbaæ pavattiæ Ãcikkhitvà kumÃraæ katipÃhaæ tharugaïhanaæ sikkhÃpesi. Ath' ekadivasaæ kumÃro khagga¤ ca nahÃnasÃÂaka¤ ca gahetvà "nahÃyituæ gacchÃma tÃtÃ" 'ti Ãha. Parantapo "sÃdhÆ" 'ti tena saddhiæ gato.
Ath' assa nahÃyituæ otiïïakÃle dakkhiïahatthena asiæ vÃmahatthena cÆÊaæ gahetvà "tvaæ kira imasmiæ yeva titthe mama pitaraæ cÆÊÃya gahetvà viravantaæ mÃresi, aham pi taæ tath' eva karissÃmÅti" Ãha. So maraïabhayabhÅto paridevamÃno dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VII,2.11(=416).5: Agamà nÆna so saddo asaæsi nÆna so tava,
                    akkhÃtaæ nÆna taæ tena yo taæ sÃkhaæ akampayi. || Ja_VII:158 ||>@

  @<Ja_VII,2.11(=416).6: Idaæ kho taæ samÃgama mama bÃlassa cintitaæ:
                    tadà hi calità sÃkhà manussena migena và ti. || Ja_VII:159 ||>@

     Tattha agamà ti yo sÃkhÃsaddo nÆna taæ Ãgato sampatto, asaæsi nÆna so tavà 'ti so saddo tava Ãrocesi ma¤¤e, akkhÃtaæ nÆna taæ tenà 'ti yo satto tadà taæ sÃkhaæ akampayi tena evan te pità mÃrito ti nÆna taæ kÃraïaæ akkhÃtaæ, samÃgamà ti samÃgamma, samÃgatan ti attho, yaæ mama bÃlassa: tadà calità sÃkhà manussena migena và tato me bhayaæ uppajjissatÅti cintitaæ parivitakkitaæ ahosi idaæ tayà saddhiæ samÃgatan ti vuttaæ hoti.
     Tato kumÃro osÃnagÃtham Ãha:

  @<Ja_VII,2.11(=416).7: Tath' eva tvaæ avedi ava¤ci pitaraæ mama
                    gantvà sÃkhÃhi chÃdento Ãgamissati me bhayan ti. || Ja_VII:160 ||>@


#<[page 421]>#
%<                   11. ParantapajÃtaka. (416.)                      421>%
     Tattha tatheva tvaæ avedÅti tath' eva tvaæ a¤¤Ãsi, ava¤ci pitaraæ mamà 'ti tvaæ hi mama pitaraæ nahÃyituæ gacchÃmà 'ti vissÃsetvà nahÃyantaæ mÃretvà khaï¬Ãkhaï¬ikaæ chinditvà nikhanitvà sace koci jÃnissati mayham pi evarÆpaæ bhayaæ ÃgacchissatÅti va¤cesi, idaæ kho pana taæ maraïabhayaæ idÃni tathÃgatan ti.
     Iti taæ vatvà tatth' eva jÅvitakkhayaæ pÃpetvà nikhanitvà sÃkhÃhi paÂicchÃdetvà khaggaæ dhovitvà nahÃtvà païïasÃlaæ gantvà tassa mÃritabhÃvaæ purohitassa kathetvà mÃtaraæ paribhÃsitvà "idha kiæ karissÃmÃ" 'ti tayo janà BÃraïasiæ eva agamaæsu. Bodhisatto kaniÂÂhassa uparajjaæ datvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karitvà saggapadaæ pÆresi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà piturÃjà Devadatto ahosi puttarÃjà aham evÃ" 'ti. ParantapajÃtakaæ. GandhÃravaggo dutiyo. SattanipÃta vaïïanà niÂÂhitÃ.


#<[page 422]>#
%<                               422>%
                        VIII.  AèèHANIPùTA.

                         1. KACCùNIVAGGA.

                      $<1. KaccÃnijÃtaka.>$
     OdÃtavatthà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ mÃtiposakaæ Ãrabbha kathesi. So kira SÃvatthiyaæ kuladÃrako ÃcÃrasampanno pitari kÃlakate mÃtidevato hutvà mukhadhovanadantakaÂÂhadÃnanahÃpanapÃdadhovanÃdiveyyÃvaccakammena c' eva yÃgubhattÃdÅhi ca mÃtaraæ paÂijaggi. Atha naæ mÃtà "tÃta a¤¤Ãni pi gharÃvÃsakiccÃni atthi, ekaæ samajÃtikakulà kumÃrikaæ gaïha, sà maæ posessati, tvam pi attano kammaæ karissasÅti" Ãha.
"Amma, ahaæ attano hitasukhaæ paccÃsiæsamÃno tumhe upaÂÂhahÃmi, ko a¤¤o evaæ upaÂÂhahissatÅti". "Kulavaddhanakammaæ nÃma tÃta kÃtuæ vaÂÂatÅti". "Na mayhaæ gharÃvÃsena attho, ahaæ tumhe upaÂÂhahitvà tumhÃkaæ dhÆmakÃle pabbajissÃmÅti". Ath' assa mÃtà punappuna yacitvÃpi manaæ alabhamÃnà tassa chandaæ agahetvà samajÃtikakulà kumarikaæ Ãnesi. So mÃtaraæ appaÂikkhipitvà tÃya saddhiæ saævÃsaæ kappeti. SÃpi "mayhaæ sÃmiko mahanten' ussÃhena mÃtaraæ upaÂÂhahati, aham pi naæ upaÂÂhahissÃmÅti" cintetvà taæ sakkaccaæ upaÂÂhahi. So "ayaæ me mÃtaraæ sakkaccaæ upaÂÂhahatÅti" tato paÂÂhÃya laddhaladdhÃni madhurakhÃdaniyÃni tassà yeva deti. Sà aparabhÃge cintesi: "ayaæ laddhaladdhÃni madhurakhÃdaniyÃni mayhaæ ¤eva deti, addhà mÃtaraæ nÅharitukÃmo bhavissatÅti nÅharaïÆpÃyaæ assà karissÃmÅti"


#<[page 423]>#
%<                   1.  KaccÃnijÃtaka. (417.)          423>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evaæ ayoniso ummujjitvà ekadivasaæ Ãha: "sÃmi tayi bahi nikkhante tava mÃtà maæ akkosatÅti". So tuïhÅ ahosi. Sà cintesi: "imaæ mahallikaæ ujjhÃpetvà puttassa paÂikkÆlaæ kÃressÃmÅti" tato paÂÂhÃya yÃguæ dadamÃnà accuïhaæ và atisÅtaæ và atiloïaæ va aloïaæ và deti, "amma accuïhà atiloïÃ" ti ca vutte pÆretvà sÅtodakaæ pakkhipati, puna "atisÅtalà nilloïà yevÃ" 'ti vutte "idÃn' eva `accuïhà atiloïÃ' ti vadati, ko taæ tosetuæ sakkhissatÅti" mahÃsaddaæ karoti, nahÃnodakaæ pi accuïhaæ katvà piÂÂhiyaæ Ãsi¤cati, "amma piÂÂhi me jhÃyatÅti ca vutte puna pÆretvà sÅtodakaæ pakkhipati, "atisÅtaæ ammÃ" 'ti vutte "idÃn' eva `accuïhan' ti vatvà puna `atisÅtan' ti viravati, ko etissà avamÃnaæ sahissatÅti" paÂivissakÃnaæ katheti, "amma ma¤cake me bahÆ maækuïÃ" ti vutte pi ma¤cakaæ nÅharitvà tassa upari attano ma¤cakaæ poÂhetvà "poÂhito me" ti atiharitvà pa¤¤Ãpeti, mahÃupÃsikà diguïehi maækuïehi khajjamÃnà sabbarattiæ nisinnà va vÅtinÃmetvà "amma sabbarattiæ maækuïehi khÃdit' amhÅti" vadati, itarà "hiyyo te ma¤co poÂhito, pare poÂhito, ko imissà kiccaæ nÅharituæ sakkotÅti" paÂivatvà "idÃni putte ujjhÃpessÃmÅti" tattha tattha kheÊasiæghÃïikapalitÃni vippakiritvà "ko imaæ sakalagehaæ asuciæ karotÅti" vutte "mÃtà te evaæ karotÅti", "mà karÅti" vuccamÃnà kalahaæ karoti, "ahaæ evarÆpÃya kÃlakaïïiyà saddhiæ ekagehe vasituæ na sakkomi, etaæ và ghare vasÃpehi maæ vÃ" ti Ãha. So tassà vacanaæ sutvà "bhadde tvaæ tÃva taruïÃ, yattha katthaci gantvà jÅvituæ sakkosi, mÃtà pana me dubbalÃ, aham ev' assà paÂisaraïaæ, tvaæ nikkhamitvà attano kulaæ gacchÃ" 'ti Ãha. Sà tassa vacanaæ sutvà bhÅtà cintesi: "na sakkà imaæ mÃtu antare bhindituæ, ekaæsen' assa mÃtà piyÃ, sace panÃhaæ kulagharaæ gamissÃmi vidhavÃvÃsaæ vasantÅ dukkhità bhavissÃmi, purimaniyÃmen' eva sassuæ ÃrÃdhetvà paÂijaggissÃmÅti"


#<[page 424]>#
%<424               VIII.  AÂÂhanipÃta.  1. KaccÃnivagga. (43.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sà tato paÂÂhÃya purimasadisam eva taæ paÂijaggi.
Ath' ekadivasaæ so upÃsako dhammasavanatthÃya Jetavanaæ gantvà SatthÃraæ vanditvà ekamantaæ nisÅdi, "kiæ upÃsaka pu¤¤akammesu na-ppamajjasi, mÃtu upaÂÂhÃnakammaæ pÆresÅti" ca vutto "Ãma bhante, mama mÃtà mayhaæ aruciyà yeva ekaæ kuladÃrikaæ Ãnesi, sà ida¤ c' ida¤ cÃnÃcÃrakammaæ akÃsÅti" sabbaæ Satthu Ãcikkhitvà "iti Bhagavà sà itthi n' eva maæ mÃtu antare bhindituæ sakkhi, idÃni naæ sakkaccaæ upaÂÂhahatÅti" Ãha. Satthà tassa kathaæ sutvà "idÃni tÃva tvaæ Ãvuso tassà vacanaæ na akÃsi, pubbe pan' etissà vacanena tava mÃtaraæ nikka¬¬hitvà maæ nissÃya puna gehaæ Ãnetvà paÂijaggÅti" vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente a¤¤atarassa kulassa putto pitari kÃlakate mÃtidevato hutvà vuttaniyÃmen' eva mÃtaraæ paÂijaggÅti sabbaæ heÂÂhÃkathitaniyÃmen' eva vitthÃretabbaæ. "Ahaæ evarÆpÃya kÃlakaïïiyà saddhiæ vasituæ na sakkomi, etaæ và ghare vasÃpehi maæ vÃ" ti vutte pana tassà kathaæ gahetvà "mÃtu yeva me doso" ti mÃtaraæ Ãha: "amma tvaæ niccaæ imasmiæ ghare kalahaæ karosi, ito nikkhamitvà a¤¤asmiæ yathÃrucite ÂhÃne vasÃhÅti". Sà "sÃdhÆ" 'ti rodamÃnà nikkhamitvà ekaæ mittakulaæ nissÃya bhatiæ katvà dukkhena jÅvikaæ kappesi.
Sassuyà nikkhantakÃle suïisÃya gabbho patiÂÂhahi, sà "tÃya kÃlakaïïiyà gehe vasamÃnÃya gabbham pi na labhiæ, idÃni me laddho" ti patino ca paÂivissakÃna¤ ca kathentÅ vicari. AparabhÃge puttaæ vijÃyitvÃpi sÃmikaæ Ãha: "tava mÃtari gehe vasamÃnÃya puttaæ na labhiæ, idÃni me laddho, iminÃpi kÃraïena tassà kÃlakaïïibhÃvaæ jÃnÃhÅti". Itarà "mama kira nikka¬¬hitakÃle puttaæ labhÅti". sutvà cintesi:
"addhà imasmiæ loke dhammo mato bhavissati, sace hi dhammo mato na bhaveyya mÃtaraæ poÂhetvà nikka¬¬hantà puttaæ na labheyyuæ sukhaæ na jÅveyyuæ,


#<[page 425]>#
%<                  1.  KaccÃnijÃtaka.  (417.)    425>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  dhammassa matakabhattaæ dassÃmÅti" sà ekadivasaæ tilapiÂÂha¤ ca taï¬ula¤ ca pacanathÃlika¤ ca dabbi¤ cÃdÃya ÃmakasusÃnaæ gantvà tÅhi manussasÅsehi uddhanaæ katvà aggiæ jÃletvà udakaæ oruyha sasÅsaæ nahÃtvà sÃÂakaæ vikkhÃletvà uddhanaÂÂhÃnaæ Ãgantvà kese mocetvà taï¬ule dhovituæ Ãrabhi. Tadà Bodhisatto Sakko devarÃjà ahosi, Bodhisattà ca nÃma appamattà honti. So tasmiæ khaïe lokaæ olokento taæ dukkhappattaæ "dhammo mato" ti sa¤¤Ãya dhammassa matakabbattaæ dÃtukÃmaæ disvà "ajja mayhaæ balaæ dassessÃmÅti" brÃhmaïavesena mahÃmaggaæ paÂipanno viya hutvà taæ disvà maggà okkamma tassà santike Âhatvà "amma susÃne ÃhÃraæ pacantà nÃma n' atthi, tvaæ iminà idha pakkena tilodanena kiæ karissasÅti" kathaæ samuÂÂhÃpento paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.1(=417).1: OdÃtavatthà suci allakesÃ
                    KaccÃni kiæ kumbhim apassayitvÃ
                    piÂÂhà tilà dhovasi taï¬ulÃni,
                    tilodano hohiti kissa hetÆ 'ti. || Ja_VIII:1 ||>@

     Tattha KaccÃnÅti taæ Ãlapati, kumbhimapassayitvà ti pacanathÃlikaæ manussasÅsuddhanaæ ÃropetvÃ, hohitÅti ayaæ tilodano kissa hetu bhavissati, kiæ attanà bhu¤jissasi udÃhu a¤¤akÃraïam atthÅti attho.
     Ath' assa sà ÃcikkhantÅ dutiyaæ gÃtham aha:

  @<Ja_VIII,1.1(=417).2: Na kho ayaæ brÃhmaïa bhojanatthÃ
                    tilodano hohiti sÃdhupakko,
                    dhammo mato, tassa bahÆtamajjÃ
                    ahaæ karissÃmi susÃnamajjhe ti. || Ja_VIII:2 ||>@


#<[page 426]>#
%<426               VIII. AÂÂhanipÃta.  1. KaccÃnivagga. (43.)>%
     Tattha dhammo ti jeÂÂhÃpacÃyanadhammo c' eva tividhasucaritadhammo ca, tassa bahÆtamajjà ti tassÃhaæ dhammassa idaæ matakabhattaæ karissÃmÅti attho.
     Tato Sakko tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.1(=417).3: Anuvicca KaccÃni karohi kiccaæ,
                    dhammo mato, ko nu tav' et' asaæsi,
                    Sahassanetto atulÃnubhÃvo,
                    na miyyati dhammavaro kadÃcÅti. || Ja_VIII:3 ||>@

     Tattha anuviccà 'ti upaparikkhitvà jÃnitvÃ, ko nu tavetasaæsÅti ko nu tava etaæ Ãcikkhi, Sahassanetto ti attÃnaæ dhammavaraæ uttamadhammaæ katvà dassento evam Ãha.
     Taæ vacanaæ sutvà itarà dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VIII,1.1(=417).4: DaÊhappamÃïaæ mama ettha brahme,
                    dhammo mato, n' atthi mam' ettha kaækhÃ,
                    ye ye va dÃni pÃpà bhavanti
                    te te va dÃni sukhità bhavanti. || Ja_VIII:4 ||>@

  @<Ja_VIII,1.1(=417).5: Suïisà hi mayhaæ vaæjhà ahosi,
                    sà maæ vadhitvÃna vijÃyi puttaæ,
                    sà dÃni sabbassa kulassa issarÃ,
                    ahaæ pan' amhi apaviddhà ekikà ti. || Ja_VIII:5 ||>@

     Tattha daÊhappamÃïan ti daÊhaæ thiraæ nissaæsayaæ brÃhmaïa ettha mama-ppamÃïan ti vadati, ye ye ti tassa matabhÃve kÃraïaæ dassentÅ evaæ Ãha, vadhitvÃnà 'ti poÂhetvà nikka¬¬hitvÃ, apaviddhà ti cha¬¬hità anÃthà hutvà ekikà vasÃmi.
     Tato Sakko chaÂÂhaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.1(=417).6: JÅvÃmi vo 'haæ, nÃhaæ mato 'smi,
                    tav' eva atthÃya idhÃgato 'smi,
                    yà taæ vadhitvÃna vijÃyi puttaæ
                    sahà va puttena karomi bhasman ti. || Ja_VIII:6 ||>@

     Tattha vo ti nipÃtamattaæ.


#<[page 427]>#
%<                            1  KaccÃnijÃtaka.  (417.)          427>%
     Itarà taæ sutvà "dhi kiæ kathesi, mama nattu amaraïÃkÃraæ karissÃmÅti" sattamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.1(=417).7: Eta¤ ca te ruccati devarÃja,
                    mam' eva atthÃya idhÃgato si,
                    aha¤ ca putto suïisà ca nattÃ
                    sammodamÃnà gharam Ãvasemà 'ti. || Ja_VIII:7 ||>@

     Ath' assà Sakko aÂÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.1(=417).8: Eta¤ ca te ruccati KÃtiyÃni,
                    hatÃpi santà na jahÃsi dhammaæ,
                    tva¤ ca putto suïisà ca nattÃ
                    sammodamÃnà gharam ÃvasÃthà 'ti. || Ja_VIII:8 ||>@

     Tattha hatÃpi santà ti yadi tvaæ poÂhitÃpi nikka¬¬hitÃpi samÃnà tava dÃrakesu mettadhammaæ na jahÃsi evaæ sante yathà tvaæ icchasi tathà hotu, ahan te imasmiæ guïe pasanno ti
     Eva¤ ca pana vatvà Sakko alaækatapaÂiyatto attano ÃnubhÃvena ÃkÃse Âhatvà "KaccÃni tvaæ mà bhÃyi, putto ca te suïisà ca mamÃnubhÃvenÃgantvà antarÃmagge khamÃpetvà taæ ÃdÃya gamissanti, appamattà vasÃ" 'ti vatvà attano ÂhÃnam eva gato. Te pi SakkÃnubhÃvena tassà guïaæ anussaritvà "kahan no mÃtÃ" ti antogÃme manusse pucchitvà "susÃnÃbhimukhÅ gatÃ" ti sutvà "amma ammÃ" 'ti susÃnamaggaæ paÂipajjitvà taæ disvà va pÃdesu patitvà "amma amhÃkaæ dosaæ khamÃhÅti" khamÃpesuæ. SÃpi nattÃraæ gaïhi. Iti sammodamÃnà gehaæ gantvà tato paÂÂhÃya samaggavÃsaæ vasiæsu.

  @<Ja_VIII,1.1(=417).9: SÃ KÃtiyÃnÅ suïisÃya saddhiæ
                    sammodamÃnà gharam Ãvasittha,
                    putto ca nattà ca upaÂÂhahiæsu
                    devÃnam indena adhiggahÅtà ti || Ja_VIII:9 ||>@

ayaæ abhisambuddhagÃthÃ.


#<[page 428]>#
%<428               VIII. AÂÂhanipÃta. 1. KaccÃnivagga. (43.)>%
     Tattha sà kÃtiyÃnÅti bhikkhave sà KaccÃnagottÃ, devÃnamindena adhiggahÅtà ti devindena Sakkena anuggahÅtà hutvà tassÃnubhÃvena samaggavÃsaæ vasiæsÆ 'ti.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne so upÃsako sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà mÃtiposako va etarahi mÃtiposako, bhariyÃpi 'ssa tadà bhariyà va, Sakko aham evÃ" 'ti. KaccÃnijÃtakaæ.

                      $<2. AÂÂhasaddajÃtaka.>$
     Idaæ pure ninnamÃhÆ ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Kosalara¤¤o a¬¬harattasamaye sutaæ bhiæsanakaæ avinibbhogasaddaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ heÂÂhà LohakumbhijÃtake kathitasadisam eva. Idha pana Satthà "mayhaæ bhante imesaæ saddÃnaæ sutattà kiæ bhavissatÅti" vutte "mà bhÃyi mahÃrÃja, na te etesaæ sutapaccayà koci antarÃyo bhavissati, na hi mahÃrÃja, eva rÆpaæ bhayÃnakaæ avinibbhogasaddaæ tvam ev' eko suïi, pubbe pi rÃjÃno evarÆpaæ saddaæ sutvà brÃhmaïÃnaæ kathaæ gahetvà sabbacatukkaya¤¤aæ yajitukÃmà paï¬itÃnaæ kathaæ sutvà ya¤¤aharaïatthÃya gahitasatte vissajjetvà nagare mÃghÃtabheri¤ carÃpesun" ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto asÅtikoÂivibhave brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto TakkasilÃyaæ uggahitasippo mÃtÃpitunnaæ accayena ratanavilokanaæ katvà sabbaæ vibhavajÃtaæ dÃnamukhe vissajjetvà kÃme pahÃya Himavantaæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbajitvà jhÃnÃbhi¤¤aæ nibbattetvà aparabhÃge loïambilasevanatthÃya manussapathaæ caranto BÃrÃïasiæ patvà uyyÃne vasi. Tadà BÃrÃïasirÃjà sirisayane nisinno a¬¬harattasamaye aÂÂha sadde assosi: paÂhamaæ rÃjanivesanasÃmantà uyyÃne eko bako saddam akÃsi, dutiyaæ tasmiæ sadde anupacchinne yeva hatthisÃlÃya toraïanivÃsinÅ kÃkÅ saddam akÃsi, tatiyaæ rÃjagehe kaïïikÃya nivutthaguïapÃïako saddam akÃsi,


#<[page 429]>#
%<                2. AÂÂhasaddajÃtaka. (418.)               429>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  catutthaæ rÃjagehe posÃvaniyakokilo saddam akÃsi, pa¤camaæ tatth' eva posÃvaniyakamigo saddaæ akÃsi, chaÂÂhaæ tatth' eva posÃvaniyakavÃnaro saddam akÃsi, sattamaæ tatth' eva posÃvaniyakakinnaro saddam akÃsi, aÂÂhamaæ tasmiæ sadde anupacchinne yeva rÃjanivesanamatthakena uyyÃnaæ gacchanto paccekabuddho ekaæ udÃnaæ udÃnento saddam akÃsi. BÃrÃïasirÃjà ime aÂÂha sadde sutvà bhÅtatasito punadivase brÃhmaïe pucchi. BrÃhmaïà "antarÃyo te mahÃrÃja pa¤¤Ãyati, sabbacatukkaya¤¤aæ yajissÃmÃ" 'ti vatvà ra¤¤Ã "yathÃruciæ karothÃ" 'ti anu¤¤Ãtà haÂÂhapahaÂÂhà rÃjakulato nikkhamitvà ya¤¤akammaæ Ãrabhiæsu. Atha nesaæ jeÂÂhakaya¤¤akÃrabrÃhmaïassa antevÃsimÃïavo paï¬ito vyatto Ãcariyaæ Ãha: "Ãcariya evarÆpaæ kakkhaÊapharusaæ bahunnaæ sattÃnaæ vinÃsakammaæ mà karÅti". "TÃta, tvaæ kiæ jÃnÃsi, sace pi a¤¤aæ ki¤ci na bhavissati macchamaæsam tÃva bahuæ khÃdituæ labhissÃmÃ" 'ti. "ùcariya kucchiæ nissÃya niraye nibbattanakammaæ mà karothÃ" 'ti. Taæ sutvà sesabrÃhmaïà "ayaæ amhÃkaæ lÃbhantarÃyaæ karotÅti" tassa kujjhiæsu. MÃïavo tesaæ bhayena "tena hi tumhe macchamaæsaæ khÃdanÆpÃyaæ karothÃ" 'ti nikkhamitvà bahinagare rÃjÃnaæ nivÃretuæ samatthaæ dhammikasamaïaæ upadhÃrento rÃjuyyÃnaæ gantvà Bodhisattaæ disvà vanditvà "kiæ tumhÃkaæ sattesu anukampà n' atthi, rÃjà bahusatte mÃretvà ya¤¤aæ yajÃpeti, kin te mahÃjanassa bandhanamokkhaæ kÃtuæ na vaÂÂatÅti" Ãha. "MÃïava ettha n' eva rÃjà amhe jÃnÃti na mayaæ rÃjÃnan" 'ti. "JÃnÃtha pana bhante ra¤¤Ã sutasaddÃnaæ nissandan ti. "ùma jÃnÃmÅti". "JÃnantà ra¤¤o kasmà na kathethÃ" 'ti.


#<[page 430]>#
%<430                    VIII. AÂÂanipÃta.  1. KaccÃnivagga.  (43.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "MÃïava, kiæ sakkà `ahaæ jÃnÃmÅti' nalÃÂe siÇgaæ bandhitvà carituæ, sace idhÃgantvà pucchissati kathessÃmi 'ssÃ" 'ti. MÃïavo vegena rÃjakulaæ gantvà "kiæ tÃtÃ" 'ti vutte "mahÃrÃja tumhehi sutasaddÃnaæ nipphattiæ jÃnanako eko tÃpaso tumhÃkaæ uyyÃne maÇgalasilÃya nisinno `sace maæ pucchati kathessÃmÅti' vadati, gantvà pucchituæ vaÂÂatÅti". RÃjà vegena tattha gantvà tÃpasaæ vanditvà katapaÂisanthÃro nisÅditvà "saccaæ kira bhante tumhe mayà sutasaddÃnaæ nipphattiæ jÃnÃthÃ" 'ti pucchi. "ùma mahÃrÃjÃ" 'ti. "Tena hi kathetha tÃva me" 'ti. "MahÃrÃja, tesaæ sutapaccayà tava koci antarÃyo n' atthi, purÃïuyyÃne pana te eko bako atthi, so gocaraæ alabhanto jigacchÃpareto paÂhamaæ saddam akÃsÅti" tassa kiriyaæ attano ¤Ãïena paricchinditvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.2(=418).1: Idaæ pure ninnam Ãhu bahumacchaæ mahodikaæ,
                    ÃvÃso bakarÃjassa pettikaæ bhavanaæ mama,
                    ty-ajja bhekena yÃpema, okaæ na vijahÃmase ti. || Ja_VIII:10 ||>@

     Tattha idan ti maægalapokkharaïiæ sandhÃya vadati, sà hi pubbe udakatumbena udake pavisante bahÆdikà bahumacchÃ, idÃni pana udakassa paricchinnattà na bahodikà jÃtÃ, tyajja bhekenà 'ti te mayaæ ajja macche alabhantà maï¬Ækamattena yÃpema, okan ti evaæ jigacchÃpÅÊitÃpi vasanaÂÂhÃnaæ na vijahÃma.
     "Iti mahÃrÃja so bako jighacchÃpÅÊito saddam akÃsi, sace pi taæ jighacchÃto mocetukÃmo taæ uyyÃnaæ sodhÃpetvà pokkharaïiæ udakassa pÆrehÅti". RÃjà tathà kÃretuæ ekaæ amaccaæ ÃïÃpesi. "HatthisÃlatoraïe pana te mahÃrÃja ekà kÃkÅ vasamÃnà attano puttasokena dutiyasaddam akÃsi, tato pi te bhayaæ n' atthÅti" vatvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.2(=418).2: Ko dutiyaæ asÅlassa Bandhurass' akkhi bhejjati,
                    ko me putte kulÃva¤ ca ma¤ ca sotthiæ karissatÅti || Ja_VIII:11 ||>@


#<[page 431]>#
%<                 2. AÂÂhasaddajÃtaka.  (418.)                431>%
vatvà ca pana "ko nÃma te mahÃrÃja hatthisÃlÃya hathimeï¬o" ti pucchi. "Bandhuro nÃma bhante" ti. "EkakkhikÃïo so mahÃrÃjÃ" 'ti. "ùma bhante" 'ti. "MahÃrÃja, hatthisÃlÃya te dvÃratoraïe ekà kÃkÅ kulÃvakaæ katvà aï¬akÃni nikkhipi, tÃni pariïatÃni, kÃkapotakà nikkhantÃ, hatthimeï¬o hatthiæ Ãruyha sÃlato nikkhamanto ca pavisanto ca aækusakena kÃkiæ pi puttake pi 'ssà paharati kulÃvakam pi viddhaæseti, sà tena dukkhena pÅÊità tassÃkkhibhedaæ ÃyÃcantÅ evam Ãha, sace te kÃkiyà mettacittaæ atthi etaæ Bandhuraæ pakkosÃpetvà kulÃvakaviddhaæsanato vÃrehÅti". RÃjà taæ pakkosÃpetvà paribhÃsitvà hÃretvà a¤¤assa taæ hatthiæ adÃsi. "PÃsÃdakaïïikÃya pana te mahÃrÃja eko guïapÃïako vasati, so tattha phegguæ khÃditvà tasmiæ khÅïe sÃraæ khÃdituæ nÃsakkhi, so bhakkhaæ alabhitvà nikkhamitum pi asakkonto paridevamÃno tatiyam pi saddam akÃsi, tato pi te bhayaæ n' atthÅti" vatvà tassa kiriyaæ attano ¤Ãïena paricchinditvà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.2(=418).3: Sabbà parikkhatà pheggu yÃva tassà gati ahu,
                    khÅïabhakkho mahÃrÃja sÃre na ramatÅ guïo ti. || Ja_VIII:12 ||>@

     Tattha yÃva tassà gati ahÆ 'ti yÃva tassà phegguyà nipphatti ahosi sà sabbà khÃditÃ, na ramatÅti mahÃrÃja so pÃïako tato nikkhamitvà gamanaÂÂhÃnam pi apassanto paridevati, nÅharÃpehi nan ti Ãha.
     RÃjà ekaæ purisaæ ÃïÃpetvà upÃyena nÅharÃpesi. "Nivesane te mahÃrÃja ekà posÃvanikà kokilà atthÅti". "Atthi bhante" ti. "MahÃrÃja, sà attanà nivutthapubbaæ vanasaï¬aæ saritvà ukkaïÂhitvà `kadà nu kho imamhà pa¤jarà mu¤citvà ramaïÅyaæ vanasaï¬aæ gacchissÃmÅti' catutthaæ saddam akÃsi, tato pi te bhayaæ n' atthÅti" vatvà catutthaæ gÃtham Ãha:


#<[page 432]>#
%<432               VIII. AÂÂhanipÃta.  1.KaccÃnivagga. (43.)>%

  @<Ja_VIII,1.2(=418).4: Sà nÆnÃhaæ ito gantvà ra¤¤o muttà nivesanÃ
                    attÃnaæ ramayissÃmi dumasÃkhÃniketinÅti. || Ja_VIII:13 ||>@

     Tattha dumasÃkhÃniketinÅti supupphitÃsu rukkhasÃkhÃsu kataniketà hutvÃ.
     Eva¤ ca pana vatvà "ukkaïÂhità mahÃrÃjà sà kokilÃ, vissajjehi nan" ti Ãha. RÃjà tathà kÃresi. "Nivesane pana te mahÃrÃja eko posÃvaniyamigo atthÅti". "Atthi bhante" ti.
"MahÃrÃja, so eko yÆthapati attano migiæ anussaritvà kilesavasena ukkaïÂhito pa¤camaæ saddaæ akÃsi, tato pi te bhayaæ n' atthÅti" vatvà pa¤camaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.2(=418).5: So nÆnÃhaæ ito gantvà ra¤¤o mutto nivesanÃ
                    aggodakÃni pissÃmi yÆthassa purato vajan ti. || Ja_VIII:14 ||>@

     Tattha aggodakÃnÅti a¤¤ehi paÂhamataraæ apÅtÃni anucciÂÂhodakÃni yÆthassa purato gacchanto kadà nu kho pivissÃmÅti.
     MahÃsatto tam pi migaæ vissajjÃpetvà "nivesane te mahÃrÃja posÃvaniko makkaÂo atthÅti" pucchi "Ãma bhante" ti vutte "so pi mahÃrÃja Himavantapadese yÆthapati makkaÂÅhi saddhiæ kÃmagiddho hutvà vicaranto Bharatena nÃma luddena idhÃnÅto idÃni ukkaïÂhitvà tatth' eva gantukÃmo chaÂÂhaæ saddam akÃsi, ito pi te bhayaæ n' atthÅti" vatvà chaÂÂhaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.2(=418).6: Taæ maæ kÃmehi sampannaæ rattaæ kÃmesu mucchitaæ
                    Ãnayi Bharato luddo bÃhiyo, bhaddam atthu te ti. || Ja_VIII:15 ||>@

     Tattha bÃhiko ti BÃhikaraÂÂhavÃsÅ, bhaddamatthu te ti imaæ atthaæ so vÃnaro Ãha, tuyhaæ pana bhaddam atthu, vissajjehi nan ti.
     MahÃsatto taæ vÃnaraæ vissajjÃpetvà "nivesane pana te mahÃrÃja posÃvanikakinnaro atthÅti" pucchitvà "atthÅti" vutte "so mahÃrÃja attano kinnariyà kataæ guïaæ anussaritvà kilesÃturo sattamaæ saddam akÃsi,

#<[page 433]>#
%<                         2.  AÂÂhasaddajÃtaka.  (418.)               433>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so hi tÃya saddhiæ ekadivasaæ tuÇgapabbatasikharaæ Ãruhi, te tattha vaïïagandhasampannÃni nÃnÃpupphÃni ocinantà pilandhantà suriyaæ attham entaæ na sallakkhesuæ, atthaæ gate suriye otarantÃnaæ andhakÃro ahosi, tattha naæ kinnarÅ `sÃmi andhakÃro vattati, apakkhalanto appamÃdena otarÃ' 'ti vatvà hatthe gahetvà otÃresi, so tÃya taæ vacanaæ anussaritvà saddam akÃsi, tato pi te bhayaæ n' atthÅti" taæ kÃraïaæ attano ¤Ãïeïa paricchinditvà pÃkaÂaæ karonto sattamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.2(=418).7: AndhakÃratimissÃya tuÇge upari pabbate
                    sà maæ saïhena mudunà mà pÃdaæ khaïi-y-asmanÅti. || Ja_VIII:16 ||>@

     Tattha andhakÃratimissÃyà ti andhabhÃvakÃrake tame, tuÇge ti tikhiïe, saïhena mudunà ti maÂÂena mudukena vacanena, mà pÃdaæ khaïiyasmanÅti yakÃro vya¤janasandhivasena gahito, idaæ vuttaæ hoti: sà maæ kinnarÅ saïhena mudunà vacanena sÃmi appamatto hohi mà pÃdaæ khaïi yasmani yathà te upakkhalitvà pÃdo pÃsÃïasmiæ na kha¤¤ati tathà otarà 'ti vatvà hatthe gahetvà otÃresÅti.
     Iti MahÃsatto kinnarena katasaddakÃraïaæ kathetvà taæ vissajjÃpetvà "mahÃrÃja, aÂÂhamo udÃnasaddo ahosi, NandamÆlapabbhÃrasmiæ hi eko paccekabuddho attano ÃyusaækhÃraparikkhayaæ ¤atvà manussapathaæ gantvà `BÃrÃïasira¤¤o uyyÃne parinibbÃyissÃmi, tassa me manussà sarÅranikkhepaæ katvà sÃdhukÅÊikam kÅÊitvà dhÃtupÆjaæ katvà saggapathaæ pÆressantÅti' iddhÃnubhÃvena Ãgacchanto tava pÃsÃdamatthakaæ pattakÃle khandhabhÃraæ otÃretvà NibbÃnapurapavesanadÅpanaæ udÃnaæ udanesÅti" paccekabuddhena vuttaæ gÃtham Ãha:


#<[page 434]>#
%<434               VIII. AÂÂhanipÃta.  1. KaccÃnivagga. (43.)>%

  @<Ja_VIII,1.2(=418).8: Asaæsayaæ jÃtikhayantadassÅ
                    na gabbhaseyyaæ punar Ãvajissaæ,
                    ayaæ hi me antimà gabbhaseyyÃ,
                    khÅïo me saæsÃro punabbhavÃyà 'ti. || Ja_VIII:17 ||>@

     Tass' attho: jÃtiyà khayantasaækhÃtassa nibbÃnassa diÂÂhattà jÃtikhayantadassÅ ahaæ asaæsayaæ puna gabbhaseyyaæ na Ãvajissaæ, ayaæ hi me antimà jÃti pacchimagabbhaseyyÃ, khÅïo me punabbhavÃya khandhapaÂipÃtisaækhÃto saæsÃro ti.
     "Ida¤ ca pana so udÃnaæ vatvà imaæ uyyÃnaæ Ãgamma ekassa supupphitassa sÃlassa mÆle parinibbuto, ehi mahÃrÃja sarÅrakiccam assa karohÅti" MahÃsatto rÃjÃnaæ gahetvà paccekabuddhassa parinibbutaÂÂhÃnaæ gantvà sarÅraæ dassesi.
RÃjà tassa sarÅraæ disvà saddhiæ balakÃyena gandhamÃlÃdÅhi pÆjetvà Bodhisattassa vacanaæ nissÃya ya¤¤aæ hÃretvà sabbasattÃnaæ jÅvitadÃnaæ datvà nagare mÃghÃtabheri¤ carÃpetvà sattÃhaæ sÃdhukÅÊaæ kÃretvà sabbagandhacitake mahantena sakkÃrena paccekabuddhassa sarÅraæ jhÃpetvà catumahÃpathe thÆpaæ kÃresi. Bodhisatto pi ra¤¤o dhammaæ desetvà "appamatto hohÅti" ovaditvà Himavantam eva pavisitvà brahmavihÃresu kammaæ katvà aparihÅnajjhÃno Brahmaloka-parÃyano ahosi.
     Sattha imaæ desanaæ Ãharitvà "mahÃrÃja tassa saddassa kÃraïà tava koci antarÃyo n' atthÅti, ya¤¤aæ harÃpetvà mahÃjanassa jÅvitaæ dehÅti" jÅvitadÃnaæ datvà nagare bheri¤ carÃpetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rÃjà ùnando ahosi, mÃïavo SÃriputto, tÃpaso aham evÃ" 'ti. AÂÂhasaddajÃtakaæ.


#<[page 435]>#
%<                 3. SulasÃjÃtaka.  (419.)                               435>%

                      $<3. SulasÃjÃtaka.>$
     Idaæ suvaïïakÃyÆran ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ AnÃthapiï¬ikassa dÃsiæ Ãrabbha kathesi. Sà kira ekasmiæ ussavadivase dÃsigaïena saddhiæ uyyÃnaæ gacchantÅ attano sÃminiæ Puïïalakkhaïadeviæ Ãbharaïaæ yÃci. Sà tassà satasahassamÆlaæ attano Ãbharaïaæ adÃsi. Sà taæ pilandhitvà dÃsigaïena saddhiæ uyyÃnaæ pÃyÃsi. Ath' eko coro tassà Ãbharaïe lobhaæ uppÃdetvà "imaæ mÃretvà Ãbharaïaæ harissÃmÅti" tÃya saddhiæ sallapanto uyyÃnaæ gantvà tassà macchamaæsasurÃdÅni adÃsi. Sà "kilesavasena deti ma¤¤e" ti gahetvà uyyÃnakÅÊaæ kÅÊitvà vissamanatthÃya sÃyaïhasamaye nipanne dÃsigaïe uÂÂhÃya tassa santikaæ agamÃsi. So "bhadde, imaæ ÂhÃnaæ apaÂicchannaæ, thokaæ parato gacchÃmÃ" 'ti Ãha. Taæ sutvà itarà "imasmiæ ÂhÃne na sakkà rahassakammaæ kÃtuæ, ayaæ pana nissaæsayaæ maæ mÃretvà pilandhanabhaï¬aæ haritukÃmo bhavissati, hotu sikkhÃpessÃmi nan" ti cintetvà "sÃmi surÃmadena me sukkhaæ sarÅraæ, pÃnÅyaæ tÃva maæ pÃyehÅti" ekaæ kÆpaæ netvà "ito me pÃnÅyaæ ussi¤cÃ" 'ti rajju¤ ca ghaÂa¤ ca dassesi. Coro rajjuæ kÆpe otÃresi. Atha naæ onamitvà udakaæ si¤cantaæ mahabbalà dÃsÅ ubhohi hatthehi Ãnisadaæ paharitvà kÆpe khipitvà "na tvaæ ettakena marissasÅti" ekaæ mahantaæ iÂÂhakaæ matthake Ãsumhi. So tatth' eva jÅvitakkhayaæ patto. SÃpi nagaraæ pavisitvà sÃminiyà Ãbharaïaæ dadamÃnà "man' amhi ajja imaæ Ãbharaïaæ nissÃya matÃ" ti sabbaæ taæ pavattiæ Ãrocesi. SÃpi AnÃthapiï¬ikassa Ãrocesi.
AnÃthapiï¬iko TathÃgatassa Ãrocesi. Satthà "na kho gahapati idÃn' eva sà dÃsÅ ÂhÃnuppattikapa¤¤Ãya samannÃgatÃ, pubbe pi samannÃgatà va, na ca idÃn' eva tÃya so mÃrito, pubbe pi naæ mÃresi yevÃ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Sulasà nÃma nagarasobhanÅ pa¤casatavaïïadÃsiparivÃrà ahosi, sahassena rattiæ gacchati. Tasmiæ yeva nagare Sattuko nÃma coro ahosi nÃgabalo,


#<[page 436]>#
%<436               VIII. AÂÂhanipÃta.  1. KaccÃnivagga.  (43.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  rattibhÃge issaragharÃni pavisitvà yathÃruciæ vilumpati. NÃgarà sannipatitvà ra¤¤o upakkosiæsu.
RÃjà nagaraguttikaæ ÃïÃpetvà "tattha tattha gumbaæ Âhapetvà coraæ gaïhÃpetvà sÅsam assa chindathÃ" 'ti Ãha. Taæ pacchÃbÃhaæ bandhitvà catukke catukke kasÃhi tÃÊentà ÃghÃtanaæ nenti. "Coro kira gagito" ti sakalanagaraæ saækhubhi. Tadà Sulasà vÃtapÃne Âhatvà antaravÅthiyaæ olokentÅ taæ disvà paÂibaddhacittà hutvà "sace imaæ yodhaæ samatthapurisaæ mocetuæ sakkhissÃmi, idaæ kiliÂÂhakammaæ akatvà iminà va saddhiæ saævÃsaæ kappessÃmÅti" cintetvà heÂÂhà KaïaverajÃtake vuttanayen' eva nagaraguttikassa sahassaæ pesetvà taæ mocetvà tena saddhiæ sammodamÃnà samaggavÃsaæ vasi. Coro tiïïaæ catunnaæ mÃsÃnaæ accayena cintesi: "ahaæ imasmiæ yeva ÂhÃne vasituæ na sakkhissÃmi, tucchahatthena gantum pi na sakkÃ, SulasÃya pilandhanabhaï¬aæ satasahassaæ agghati, Sulasaæ mÃretvà idaæ gaïhissÃmÅti". Atha naæ ekadivasaæ Ãha: "bhadde, ahaæ tadà rÃjapurisehi nÅyamÃno asukapabbatamatthake rukkhadevatÃya balikammaæ paÂisuïiæ, sà maæ balikammaæ alabhamÃnà bhiæsÃpeti, balikammaæ karomÃ" 'ti. "SÃdhu sÃmi, sajjetvà pesehÅti". "Bhadde, pesetuæ na vaÂÂati, mayaæ ubho pi sabbÃbharaïapaÂimaï¬ità mahantena parivÃrena gantvà dassÃmÃ" 'ti. "SÃdhu sÃmi, tathà karomÃ" 'ti.
Atha naæ tathà kÃretvà pabbatapÃdaæ gatakÃle Ãha:
"bhadde, mahÃjanaæ disvà devatà balikammaæ na paÂicchissati, mayaæ ubho va abhirÆhitvà demÃ" 'ti so tÃyà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchite taæ balipÃtiæ ukkhipÃpetvà sayaæ sannaddhapa¤cÃvudho hutvà pabbatamatthakam abhirÆhitvà ekaæ sataporisaæ papÃtaæ nissÃya jÃtarukkhamÆle baliæ ÂhapÃpetvà "bhadde,


#<[page 437]>#
%<                    3. SulasÃjÃtaka. (419.)              437>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  nÃhaæ balikammatthÃya Ãgato, taæ pana mÃretvà pilandhanaæ te gahetvà gamissÃmÅti Ãgato 'mhi, tava pilandhanaæ omu¤citvà uttarasÃÂake bhaï¬ikaæ karohÅti" Ãha.
"SÃmi maæ kasmà mÃresÅti". "DhanakÃraïÃ" ti. "SÃmi mayà kataguïaæ anussara, ahaæ taæ bandhitvà nÅyamÃnaæ seÂÂhiputtena parivattetvà bahuæ dhanaæ datvà jÅvitaæ labhÃpesiæ, devasikaæ sahassaæ labhamÃnÃpi a¤¤aæ purisaæ na olokemi, evaæ hi tava upakÃrikÃ, mà maæ mÃrehi, bahu¤ ca te dhanaæ dassÃmi dÃsÅ ca bhavissÃmÅti" taæ yÃcantÅ paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.3(=419).1: Idaæ suvaïïakÃyÆraæ muttà veÊuriyà bahÆ
                    sabbaæ harassu bhaddaæ te ma¤ ca dÃsÅti sÃvayà 'ti. || Ja_VIII:18 ||>@

     Tattha kÃyÆran ti gÅvÃya pilandhanapasÃdhanaæ, na keyÆraæ, sÃvayà 'ti mahÃjanamajjhe sÃvetvà dÃsiæ katvà gaïhà 'ti.
     Tato Sattukena

  @<Ja_VIII,1.3(=419).2: Oropayassu kalyÃïi, mà bahuæ paridevasi,
                    na cÃhaæ abhijÃnÃmi ahantvà dhanam Ãbhatan ti || Ja_VIII:19 ||>@

attano ajjhÃsayÃnurÆpaæ dutiyagÃthÃya vuttÃya Sulasà ÂhÃnuppattikÃraïaæ paÂilabhitvà "ayaæ coro mayhaæ jÅvitaæ na dassati, upÃyena naæ paÂhamataraæ papÃte pÃtetvà jÅvitakkhayaæ pÃpessÃmÅti" cintetvà gÃthadvayam Ãha:

  @<Ja_VIII,1.3(=419).3: Yato sarÃmi attÃnaæ yato patto 'smi vi¤¤utaæ
                    na cÃhaæ abhijÃnÃmi a¤¤aæ piyataraæ tayÃ. || Ja_VIII:20 ||>@

  @<Ja_VIII,1.3(=419).4: Ehi taæ upagÆhissaæ karissa¤ ca padakkhiïaæ,
                    na hi dÃni punà atthi mama tuyha¤ ca saægamo ti. || Ja_VIII:21 ||>@

     Sattuko tassà adhippÃyaæ ajÃnanto "sÃdhu bhadde, ehi upagÆhassu man" ti Ãha. Sulasà taæ tikkhattuæ padakkhiïaæ katvà upagÆhitvà "idÃni taæ sÃmi catÆsu passesu vandissÃmÅti"


#<[page 438]>#
%<438               VIII.  AÂÂhanipÃta.  1.KaccÃnivagga. (43.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  vatvà pÃdapiÂÂhiyaæ sÅsaæ Âhapetvà bÃhÃpasse vanditvà pacchimapassaæ gantvà vandamÃnà viya hutvà nÃgabalà gaïikà coraæ dvÅsu pacchÃbhÃgesu gahetvà heÂÂhÃsÅsakaæ {katvÃ} sataporise niraye khipi. So tatth' eva cuïïavicuïïaæ hutvà mari. Taæ kiriyaæ disvà pabbatamatthake nibattadevatà imà gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VIII,1.3(=419).5: Na hi sabbesu ÂhÃnesu puriso hoti paï¬ito,
                    itthÅ pi paï¬ità hoti tattha tattha vicakkhaïÃ. || Ja_VIII:22 ||>@

  @<Ja_VIII,1.3(=419).6: Na hi sabbesu ÂhÃnesu puriso hoti paï¬ito,
                    itthÅ pi paï¬ità hoti lahum atthavicintikÃ. || Ja_VIII:23 ||>@

  @<Ja_VIII,1.3(=419).7: Lahu¤ ca vata khippa¤ ca nikaÂÂhe samacetayi,
                    migaæ puïïÃyateneva Sulasà Sattukaæ vadhi. || Ja_VIII:24 ||>@

  @<Ja_VIII,1.3(=419).8: Yo 'dha uppatitaæ atthaæ na khippam anubujjhati (Cfr. p.266,24.)
                    so ha¤¤ati mandamati coro va girigabbhare. || Ja_VIII:25 ||>@

  @<Ja_VIII,1.3(=419).9: Yo ca uppatitaæ atthaæ khippam eva nibodhati
                    muccate sattusambÃdhà Sulasà SattukÃ-m-ivà 'ti. || Ja_VIII:26 ||>@

     Tattha paï¬ità hotÅti itthi pi paï¬ità tatthà tattha vicakkhaïà hoti, athavà itthÅ paï¬ità c' eva tattha tattha vicakkhaïà ca hoti, lahuæ atthavicintikà ti lahuæ khippaæ atthaæ vicintikÃ, lahu¤ca vatà 'ti adandha¤ ca vata, khippa¤ cà 'ti acirena ca, nikaÂÂhe samacetayÅti santike Âhità va tassa maraïupÃyaæ cintesi, puïïÃyatenevà 'ti pÆritadhanusmiæ, idaæ vuttaæ hoti: yathà cheko migaluddako Ãkiïïapuïïadhanusmiæ khippaæ migaæ vadhati evaæ Sulasà Sattukaæ vadhÅti, yo dhà 'ti yo imasmiæ sattaloke, nibodhatÅti jÃnÃti, SattukÃmivà 'ti Sattukà iva, yathà Sulasà muttà evaæ muccatÅti attho.
     Iti Sulasà coraæ vadhitvà pabbatà oruyha attano parijanassa santikaæ gantvà "ayyaputto kahan" ti pucchità "mà taæ pucchathÃ" 'ti vatvà rathaæ abhirÆhitvà nagaram eva pÃvisi.


#<[page 439]>#
%<                   4.  SumaÇgalajÃtaka.  (420.)      439>%
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà te ubho ime va ahesuæ, devatà pana aham eva" 'ti. SulasÃjÃtakaæ.

                      $<4. SumaÇgalajÃtaka.>$
     Bhusamhi kuddho ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto RÃjovÃdasuttaæ Ãrabbha kathesi. Tadà pana Satthà ra¤¤Ã yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa aggamahesiyà kucchimhi nibbatto vayappatto pitu accayena rajjaæ kÃresi mahÃdÃnaæ pavattesi.
Tassa SumaÇgalo nÃma uyyÃnapÃlo ahosi. Ath' eko paccekabuddho NandamÆlapabbhÃrà nikkhamitvà cÃrikaæ caramÃno BÃrÃïasiæ patvà uyyÃne vasitvà punadivase nagaraæ piï¬Ãya pÃvisi. Tam enaæ rÃjà disvà pasannacitto pÃsÃdaæ Ãropetvà rÃjÃsane nisÅdÃpetvà nÃnaggarasehi khÃdaniyabhojaniyehi parivisitvà anumodanaæ sutvà pasanno attano uyyÃne vasanatthÃya paÂi¤¤aæ gahetvà uyyÃnaæ pavesetvà sayam pi bhuttapÃtarÃso tattha gantvà rattiÂÂhÃnadivÃÂÂhÃnÃdÅni saævidahitvà SumaÇgalaæ uyyÃnapÃlaæ veyyÃvaccakaraæ katvà nagaraæ pÃvisi. Paccekabuddho tato paÂÂhÃya nibaddhaæ rÃjagehe bhu¤janto tattha ciraæ vasi. SumaÇgalo pi naæ sakkaccaæ upaÂÂhahi. Ath' ekadivasaæ paccekabuddho SumaÇgalaæ Ãmantetvà "ahaæ katipÃhaæ asukagÃmaæ nissÃya vasitvà ÃgacchissÃmÅti ra¤¤o ÃroceyyÃsÅti" vatvà pakkÃmi. SumaÇgalo pi ra¤¤o Ãrocesi. Paccekabuddho katipÃhaæ tattha vasitvà sÃyaæ suriye atthaæ gate uyyÃnaæ paccÃgami.


#<[page 440]>#
%<440               VIII. AÂÂhanipÃta.  1. KaccÃnivagga. (43.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  SumaÇgalo tassa ÃgatabhÃvaæ ajÃnanto attano gehaæ agamÃsi. Paccekabuddho pi pattacÅvaraæ paÂisÃmetvà thokaæ caækamitvà pÃsÃïaphalake nisÅdi. Taæ divasaæ pana uyyÃnapÃlassa gharaæ pÃhuneyyakà Ãgamiæsu.
So tesaæ sÆpavya¤janatthÃya "uyyÃne abhayaladdhamigaæ mÃressÃmÅti" dhanuæ ÃdÃya uyyÃnaæ Ãgantvà migaæ upadhÃrento paccekabuddhaæ disvà "mahÃmigo bhavissatÅti sa¤¤Ãya saraæ sandahitvà vijjhi. Paccekabuddho sÅsaæ vivaritvà "SumaÇgalÃ" 'ti Ãha. So saævegappatto hutvà "bhante tumhÃkaæ ÃgatabhÃvaæ ajÃnanto `migo' ti sa¤¤Ãya vijjhiæ, khamatha me" ti vatvà "hotu, idÃni kiæ karissasi, ehi, saraæ lu¤citvà gaïhÃ" 'ti vutte vanditvà saraæ lu¤ci.
MahatÅ vedanà uppajji. Paccekabuddho tatth' evà parinibbÃyi. UyyÃnapÃlo "sace rÃjà jÃnissati na me sahissatÅti" puttadÃraæ gahetvà palÃyi. TÃvad eva "paccekabuddho parinibbuto" ti devatÃnubhÃvena sakalanagaraæ ekakolÃhalaæ jÃtaæ. Punadivase manussà uyyÃnaæ gantvà taæ disvà "uyyÃnapÃlo paccekabuddhaæ mÃretvà palÃto" ti ra¤¤o kathayiæsÆ. RÃjà mahantena parivÃrena gantvà sattÃhaæ sarÅrapÆjaæ katvà mahantena sakkÃrena dhÃtuyo ÃdÃya cetiyaæ katvà taæ pÆjento dhammena rajjaæ kÃresi. SumaÇgalo pi ekaæ saævaccharaæ vÅtinÃmetvà "ra¤¤o cittaæ jÃnissÃmÅti" Ãgantvà ekaæ amaccaæ passitvà "mayi ra¤¤o cittaæ jÃnÃhÅti" Ãha. So ra¤¤o santike tassa guïaæ kathesi. RÃjà asuïanto viya ahosi. Amacco puna ki¤ci akathetvà ra¤¤o anattamanabhÃvaæ SumaÇgalassa kathesi. So dutiyasaævacchare pi Ãgantvà tatiyasaævacchare puttadÃraæ gahetvà Ãga¤chi. Amacco ra¤¤o mudubhÃvaæ ¤atvà taæ rÃjadvÃre Âhapetvà tassa ÃgatabhÃvaæ ra¤¤o kathesi.


#<[page 441]>#
%<                        4. SumaÇgalajÃtaka. (420.)                      441>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  RÃjà taæ pakkosÃpetvà paÂisanthÃraæ katvà "SumanÃgala kasmà tayà mama pu¤¤akkhettaæ paccekabuddho mÃrito" ti pucchi. So "nÃhaæ deva `paccekabuddhaæ mÃremÅti' mÃresiæ, api ca kho iminà nÃma kÃraïena idaæ nÃma akÃsin" ti taæ pavattiæ Ãcikkhi. Atha naæ rÃjà "tena hi mà bhÃyÅti" samassÃsetvà puna uyyÃnapÃlam eva akÃsi. Atha naæ so amacco pucchi:
"deva, kasmà tumhe dve vÃre SumaÇgalassa guïaæ sutvÃpi ki¤ci na kathayittha, kasmà pana tatiyavÃre sutvà va taæ pakkositvà anukampitthÃ" 'ti. RÃjà "tÃtÃ, ra¤¤Ã nÃma kuddhena sahasà ki¤ci kÃtuæ na vaÂÂati, tenÃhaæ pubbe tuïhÅ hutvà tatiyavÃre SumaÇgale mama cittassa mudubhÃvaæ ¤atvà taæ pakkosÃpesin" ti rÃjavattaæ kathento:

  @<Ja_VIII,1.4(=420).1: Bhus' amhi kuddho ti avekkhiyÃna
                    na tÃva daï¬aæ panayeyya issaro,
                    aÂÂhÃnaso appatirÆpam attano
                    parassa dukkhÃni bhusaæ udÅraye. || Ja_VIII:27 ||>@

  @<Ja_VIII,1.4(=420).2: Yato ca jÃneyya pasÃdam attano
                    atthaæ niyu¤jeyya parassa dukkataæ,
                    tadÃyam attho ti sayaæ avekkhiya
                    ath' assa daï¬aæ sadisaæ nivesaye. || Ja_VIII:28 ||>@

  @<Ja_VIII,1.4(=420).3: Na cÃpi jhÃpeti paraæ na attanaæ
                    amucchito yo nayate nayÃnayaæ
                    yo daï¬adhÃro bhavatÅdha issaro
                    sa vaïïagutto siriyà na dhaæsati. || Ja_VIII:29 ||>@

  @<Ja_VIII,1.4(=420).4: Ye khattiyÃse anisammakÃrino
                    païenti daï¬aæ sahasà pamucchitÃ
                    avaïïasaæyuttà jahanti jÅvitaæ,
                    ito vimuttÃpi ca yanti duggatiæ. || Ja_VIII:30 ||>@


#<[page 442]>#
%<442               VIII. AÂÂhanipÃta.  1. KaccÃnivagga. (43.)>%

  @<Ja_VIII,1.4(=420).5: Dhamme ca ye ariyapavedite ratà (Cfr. Dhp. v. 79.
                    anuttarà te vacasà manasà kammanà ca,
                    te santisoraccasamÃdhisaïÂhitÃ
                    vajanti lokaæ dubhayaæ tathÃvidhÃ. || Ja_VIII:31 ||>@

  @<Ja_VIII,1.4(=420).6: RÃjÃham asmi narapamadÃnam issaro,
                    sace pi kujjhÃmi Âhapemi attanaæ,
                    nisedhayanto janataæ tathÃvidhaæ
                    païemi daï¬aæ anukampa yoniso ti || Ja_VIII:32 ||>@

     imà gÃthà Ãha.
     Tattha avekkhiyÃnà 'ti avekkhitvÃ, idaæ vuttaæ hoti: tÃta paÂhavissaro rÃjà nÃma ahaæ bhusaæ kuddho balavakodhÃbhibhÆto ti ¤atvà aÂÂhavatthukÃdibhedaæ daï¬aæ parassa na païeyya na pavatteyya, kiækÃraïÃ:
kuddho hi aÂÂhavatthukaæ soÊasavatthukaæ katvà aÂÂhÃnena akÃraïena attano rÃjabhÃvassa ananurÆpaæ imaæ ettakaæ nÃma ÃharÃpetha idaæ vÃssa karothà 'ti parassa bhusaæ dukkhÃni balavadukkhÃni udÅreyya, yato ti yadÃ, idaæ vuttaæ hoti: yadà pana rÃjà parasmiæ uppannaæ attano pasÃdaæ jÃneyya atha parassa dukkataæ atthaæ niyu¤jeyya upaparikkheyya tadà evaæ niyu¤janto ayaæ nÃm' ettha attho ayam eva tassa doso ti sayaæ attanà paccakkhaæ katvà ath' assa aparÃdhakÃrakassa aÂÂhavatthukahetu aÂÂh' eva soÊasavatthukahetu soÊas' eva kahÃpaïe gaïhanto daï¬aæ sadisaæ katadosÃnurÆpaæ nivesaye Âhapeyya pavatteyyà 'ti, amucchito ti chandÃdÅhi agatikilesehi amucchito anadhibhÆto hutvà yo nayÃnayaæ nayati upaparikkhati so n' eva paraæ jhÃpeti na attÃnaæ, chandÃdivasena hi ahetukaæ daï¬aæ pavattento param pi tena daï¬ena jhÃpeti dahati pÅÊeti attÃnam pi tatonidÃnena pÃpena, ayaæ pana na paraæ jhÃpeti na attÃnan ti, yo daï¬adhÃro bhavatÅdha issaro ti yo idha paÂhavissaro jÃto idha sattaloke dosÃnucchavikaæ daï¬aæ pavattento daï¬adhÃro hoti, savaïïagutto gunavaïïena c' eva yasavaïïena ca gutto rakkhito siriyà na dhaæsati na parihÃyati, avaïïasaæyuttà jahantÅti adhammikà lolarÃjÃno avaïïena yuttà hutvà jÅvitaæ jahanti, dhamme ca ye ariyapavedite ti ye rÃjÃno ÃcÃrÃriyehi dhammikarÃjÆhi pavedite dasavidhe rÃjadhamme ratÃ, anuttarà te ti te vacasà manasà kammunà ca tÅhi pi etehi anuttarà jeÂÂhakÃ,


#<[page 443]>#
%<                 4.  SumaÇgalajÃtaka.  (420.)                      443>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  te santisoraccasamÃdhisaïÂhità ti te agatipahÃnena kilesasantiya¤ ca dussÅlyasaækhÃte soracce ca ekaggatÃya samÃdhimhi ca saïÂhità patiÂÂhità dhammikarÃjÃno, vajanti lokaæ dubhayan ti dhammena rajjaæ kÃretvà manussalokato devalokaæ devalokato manussalokan ti ubhayalokaæ eva vajanti, nirayÃdisu na nibbattanti, narapamadÃnan ti narÃna¤ ca pamadÃna¤ ca, Âhapemi attÃnan ti kuddho pi kodhavasena agantvà attÃnaæ porÃïakarÃjÆhi Âhapitanayasmiæ ¤eva dhamme Âhapemi vinicchayadhammaæ na bhindÃmi.
     Evaæ chahi gÃthÃhi ra¤¤Ã attano guïe kathite sabbÃpi rÃjaparisà tuÂÂhà "ayaæ sÅlÃcÃraguïasampatti tumhÃkaæ ¤eva anurÆpÃ" ti ra¤¤o guïaæ kathesi. SumaÇgalo pana parisÃya kathitÃvasÃne uÂÂhÃya rÃjÃnaæ vanditvà a¤jalim paggayha ra¤¤o thutiæ karonto tisso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VIII,1.4(=420).7: Siri¤ ca lakkhi¤ ca tam eva khattiya
                    janÃdhipa mà vijahi kudÃcanaæ,
                    akkodhano niccapasannacitto
                    anÅgho tuvaæ vassasatÃni pÃlaya. || Ja_VIII:33 ||>@

  @<Ja_VIII,1.4(=420).8: Guïehi etehi upeta khattiya
                    ÂhitamariyavattÅ suvaco akodhano
                    sukhÅ anuppÅÊa pasÃsa mediniæ,
                    ito vimutto pi ca yÃhi suggatiæ. || Ja_VIII:34 ||>@

  @<Ja_VIII,1.4(=420).9: Evaæ suvinÅtena subhÃsitena
                    dhammena ¤Ãyena upÃyaso nayaæ
                    nibbÃpaye saækhubhitaæ mahÃjanaæ
                    mahà va megho salilena medinin ti. || Ja_VIII:35 ||>@

     Tattha siri¤ ca lakkhi¤ cà ti parivÃrasampatti¤ ca pa¤¤a¤ ca, anÅgho ti niddukkho hutvÃ, upeta khattiyà 'ti upeto khattiya ayam eva và pÃÂho, ÂhitamariyavattÅti ÂhitÃriyavatti, ariyavatti nÃma dasarÃjadhammasaækhÃtaæ porÃïakarÃjavattaæ, tassa patiÂÂhitattà ÂhitarÃjadhammo hutvà ti attho, anuppÅÊapasÃsamedinin ti anuppÅÊaæ pasÃsa medinin ti ayam eva và pÃÂho,


#<[page 444]>#
%<444               VIII. AÂÂhanipÃta.  1. KaccÃnivagga. (43.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  suvinÅtenà 'ti sunayena suÂÂhukÃraïena, dhammenà 'ti dasakusalakammapathadhammena, ¤Ãyenà 'ti purimass' ev' etaæ vevacanaæ, upÃyaso ti upÃyakosallena, nayan ti nayanto rajjaæ anusÃsanto dhammikarÃjÃ, nibbÃpaye ti imÃya paÂipattiyà kÃyikacetasikadarathaæ apanento kÃyikacetasikadukkhasaækhubhitam pi mahÃjanaæ mahÃmegho salilena mediniæ viya nibbÃpeyya, tvam pi tath' eva nibbÃpehÅti dÅpento evam Ãha.
     Satthà Kosalara¤¤o ovÃdavasena imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà paccekabuddho parinibbuto, SumanÃgalo ùnando ahosi, rÃjà aham evÃ" 'ti. SumaÇgalajÃtakaæ.

                      $<5. GaÇgamÃlajÃtaka.>$
     AÇgÃrajÃtà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto uposathakammaæ Ãrabbha kathesi. Ekadivasaæ hi Satthà uposathike upÃsake Ãmantetvà "upÃsakÃ, sÃdhurÆpaæ vo kataæ, uposathaæ upavasantehi dÃnaæ nÃma dÃtabbaæ sÅlaæ rakkhitabbaæ kodho na kÃtabbo mettà bhÃvetabbà uposathavÃso vasitabbo, porÃïakapaï¬ità hi ekaæ khaï¬Æposathakammaæ nissÃya mahÃyasaæ labhiæsÆ" 'ti vatvà tehi yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente tasmiæ nagare SuciparivÃro nÃma seÂÂhi ahosi asÅtikoÂidhanavibhavo dÃnÃdipu¤¤Ãbhirato. Tassa puttadÃro pi parijano pi antamaso tasmiæ ghare vacchakapÃlakÃpi sabbe mÃsassa cha divase uposathaæ upavasanti. Tadà Bodhisatto ekasmiæ daliddakule nibbattitvà bhatiæ katvà kicchena jÅvati. So "bhatiæ karissÃmÅti tassa gehaæ gantvà vanditvà ekamantaæ Âhito "kim Ãgato sÅti" vutte "tumhÃkaæ ghare bhatiyà kammaæ karaïatthan" ti Ãha. SeÂÂhi "a¤¤esaæ bhatikÃnaæ Ãgatadivase yeva imasmiæ gehe kammaæ karontà sÅlaæ rakkhanti, sÅlaæ rakkhituæ sakkontà kammaæ karothÃ" 'ti vadati, Bodhisattassa pana sÅlarakkhaïÃcikkhane sa¤¤aæ akatvà "sÃdhu tÃta attano bhatiæ jÃnitvà kammaæ karohÅti" Ãha.


#<[page 445]>#
%<                 5. GaÇgamÃlajÃtaka. (421.)                       445>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So tato paÂÂhÃya subbaco hutvà uraæ datvà attano kilamathaæ agaïetvà tassa sabbakiccÃni karoti, pÃto va kammantaæ gantvà sÃyaæ Ãgacchati. Ath' ekadivasaæ nagare chaïaæ ghosesuæ. MahÃseÂÂhi dÃsiæ Ãmantetvà "ajj' uposathadivase gehe kammakarÃnaæ pÃto va bhattaæ pacitvà dehi, kÃlass' eva bhu¤jitvà uposathikà bhavissantÅti" Ãha. Bodhisatto kÃlass' eva vuÂÂhÃya kammantaæ agamÃsi, "ajja uposathiko bhaveyyÃsÅti" tassa koci nÃrocesi. Sesakammakarà pÃto va bhu¤jitvà uposathikà ahesuæ. SeÂÂhi pi saputtadÃraparijano uposathaæ adhiÂÂhahi. Sabbe pi uposathikà attano attano vasanaÂÂhÃnaæ gantvà sÅlaæ Ãvajjantà nisÅdiæsu. Bodhisatto sakaladivasaæ kammaæ katvà suriyatthagamanavelÃya Ãgato.
Ath' assa bhattakÃrikà hatthadhovanaæ datvà pÃtiyà bhattaæ va¬¬hetvà upanÃmesi. Bodhisatto "a¤¤esu divasesu imÃya velÃya mahÃsaddo hoti, ajja kahaæ gatÃ" ti pucchi, "sabbe uposathaæ samÃdiyitvà attano vasanaÂÂhÃnÃni gatÃ" ti sutvà cintesi: "ettakÃnaæ sÅlavantÃnaæ antare ahaæ eko dussÅlo hutvà na vasissÃmi, idÃni uposathaÇgesu adhiÂÂhitesu hoti nu kho uposathakammaæ no" ti so gantvà seÂÂhiæ pucchi. Atha naæ seÂÂhi "pÃto va anadhiÂÂhitattà sakalakammaæ na hoti, upa¬¬hakammaæ pana hotÅti" Ãha. So "ettakaæ pi hotÆ" 'ti seÂÂhissa santike samÃdinnasÅlo hutvà uposathaæ adhiÂÂhÃya attano vasanokÃsaæ pavisitvà sÅlaæ Ãvajjanto nipajji. Ath' assa sakaladivasaæ nirÃhÃratÃya pacchimayÃmasamanantare satthakavÃtà samuÂÂhahiæsu. SeÂÂhinà nÃnÃbhesajjÃni Ãharitvà "paribhu¤jÃ" 'ti vuccamÃno pi "uposathaæ na bhindissÃmi, jÅvitapariyantikaæ katvà samÃdiyin" ti Ãha.


#<[page 446]>#
%<446               VIII. AÂÂhanipÃta.  1.KaccÃnivagga. (43.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Balavavedanà uppajji, aruïuggamanavelÃyaæ satiæ paccupaÂÂhÃpetuæ nÃsakkhi. Atha naæ "idÃni marissasÅti" nÅharitvà osÃrake nipajjÃpesuæ. Tasmiæ khaïe BÃrÃïasirÃjà rathavaragato mahantena parivÃrena nagaraæ padakkhiïaæ karonto taæ ÂhÃnaæ sampÃpuïi. Bodhisatto tassa siriæ oloketvà lobhaæ uppÃdetvà rajjaæ patthesi. So cavitvà upa¬¬huposathakammassa nissandena tassa aggamahesiyà kucchismiæ paÂisandhim gaïhi. Sà laddhagabbhaparihÃrà dasamÃsaccayena puttaæ vijÃyi. UdayakumÃro ti 'ssa nÃmaæ akaæsu. So vayappatto sabbasippÃnaæ nipphattiæ pÃpuïi, jÃtissara¤Ãïena attano pubbakammaæ saritvà "appassa kammassa phalaæ mamedan" ti abhikkhaïaæ udÃnaæ udÃnesi.
So pitu accayena rajjaæ patvÃpi attano mahantaæ sirivibhavaæ oloketvà tad eva udÃnaæ udÃnesi. Ath' ekadivasaæ nagare chaïaæ sajjayiæsu. MahÃjano kÅÊÃpasuto ahosi. Tadà BÃrÃïasiyà uttaradvÃravÃsÅ eko bhatiko udakabhatiæ katvà laddhaæ a¬¬hamÃsakaæ pÃkÃriÂÂhikÃya antare Âhapetvà tattha udakabhatim eva katvà jÅvamÃnÃya ekÃya kapaïitthiyà saddhiæ saævÃsaæ kappesi. Sà taæ Ãha: "sÃmi nagare chaïo vattati, sace te ki¤ci atthi mayam pi kÅÊeyyÃmÃ" 'ti. "ùma atthÅti". "Kittakaæ sÃmÅti". "A¬¬hamÃsako" ti. "Kahaæ so" ti. "UttaradvÃre iÂÂhakantare Âhapito ti ito me dvÃdasayojanantare nidhÃnaæ, tava pana hatthe ki¤ci atthÅti".
"ùma atthÅti". "Kittakan" ti. "A¬¬hamÃsako vÃ" ti.
"Iti tavì¬hamÃsako mamì¬hamÃsako ti mÃsako hoti, tato ekena koÂÂhÃsena mÃlaæ ekena koÂÂhÃsena gandhaæ ekena suraæ gahetvà kÅÊissÃma, gaccha tayà Âhapitaæ a¬¬hamÃsakaæ ÃharÃ" 'ti.


#<[page 447]>#
%<             5.  GaÇgamÃlajÃtaka. (421.)                         447>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So "bhariyÃya me santikà kathà laddhÃ" ti haÂÂhatuÂÂho "bhadde, mà cintayi, ÃharissÃmi nan" ti vatvà pakkÃmi. NÃgabalo bhatako cha yojanÃni atikkamma majjhantikasamaye vÅtaccikaÇgÃrasanthatam iva uïhaæ vÃlikaæ maddanto dhanalobhena haÂÂhatuÂÂho kÃsÃvanantakanivÃsano kaïïe tÃlapaïïaæ pilandhitvà etena Ãyogavattena gÅtaæ gÃyanto rÃjaÇgaïena pÃyÃsi. UdayarÃjà sÅhapa¤jaraæ vivaritvà Âhito taæ tathà gacchantaæ disvà "kin nu kho esa evarÆpaæ vÃtÃtapaæ agaïetvà haÂÂhatuÂÂho gÃyanto gacchati, pucchissÃmi nan" ti cintetvà pakkosanatthÃya ekaæ purisaæ pahiïi. Tena gantvà "rÃjà taæ pakkosatÅti" vutte "rÃjà mayhaæ kiæ hoti, nÃhaæ rÃjÃnaæ jÃnÃmÅti" vatvà balakkÃrena nÅto ekamantaæ aÂÂhÃsi. Atha naæ rÃjà pucchanto dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VIII,1.5(=421).1: AÇgÃrajÃtà paÂhavÅ, kukkuÊÃnugatà mahÅ,
                    atha gÃyasi vattÃni, na taæ tapati Ãtapo. || Ja_VIII:36 ||>@

  @<Ja_VIII,1.5(=421).2: Uddhaæ tapati Ãdicco, adho tapati vÃlukÃ,
                    atha gÃyasi vattÃni, na taæ tapati Ãtapo ti. || Ja_VIII:37 ||>@

     Tattha aÇgÃrajÃtà ti bho purisa ayaæ paÂhavÅ vÅtaccikaÇgÃraæ viya uïhajÃtÃ, kukkuÊÃnugatà ti ÃdittachÃrikasaækhÃtena kukkuÊena viya uïhavÃlikÃya anugatÃ, vattÃnÅti ayogavattÃni Ãropetvà gÅtaæ gÃyasi.
     So ra¤¤o kathaæ sutvà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.5(=421).3: Na maæ tapati Ãtapo, Ãtappà tapayanti maæ,
                    atthà hi vividhà rÃja, te tapanti, na Ãtapo ti. || Ja_VIII:38 ||>@

     Tattha Ãtappà ti vatthukÃmakilesakÃmÃ, purisaæ hi te Ãtapanti, tasmà Ãtappà ti vuttÃ, atthà hi vividhà ti mahÃrÃja mayhaæ vatthukÃmakilesakÃme nissÃya kattabbà nÃnÃkiccasaækhÃtà vividhà atthà atthi, te maæ tapanti na Ãtapo ti.


#<[page 448]>#
%<448               VIII. AÂÂhanipÃta.  1. KaccÃnivagga. (43.)>%
     Atha naæ rÃjà "ko nÃma te attho" ti pucchi. So Ãha:
"ahaæ deva dakkhiïadvÃre kapaïitthiyà saddhiæ saævÃsaæ kappayiæ, sà maæ `chaïakÅÊaæ sÃmi kÅÊissÃma, atthi te ki¤ci hatthe' ti pucchi, atha naæ ahaæ `mama nidÃnaæ uttaradvÃre pÃkÃrantare Âhapitan' ti avacaæ, sà `gaccha taæ Ãhara, ubho pi kÅÊissÃmÃ' 'ti maæ pahiïi, sà me tassà kathà hadayaæ na vijahati, taæ maæ anussarantaæ kÃmÃtapo tapati, ayaæ me deva attho" ti. "Atha evarÆpaæ vÃtÃtapaæ agaïetvà kin te tussanakÃraïaæ yena gÃyanto gacchasÅti".
"Deva taæ nidhÃnaæ Ãharitvà `tÃya saddhiæ abhiramissÃmÅti' iminà kÃraïena tuÂÂho gÃyÃmÅti". "Kiæ pana bho purisa uttaradvÃre ÂhapitanidhÃnaæ satasahassamattaæ atthÅti".
"N' atthi devÃ" 'ti. "Tena hi pa¤¤ÃsasahassÃni cattÃlÅsa tiæsa vÅsati dasa pa¤ca cattÃri tayo dve eko kahÃpaïo a¬¬ho pÃdo cattÃro mÃsakà tayo dve eko mÃsako" ti pucchi. Sabbaæ paÂikkhipitvà "a¬¬hamÃsako" ti vutte "Ãma deva, ettakaæ mayhaæ dhanaæ, taæ Ãharitvà tÃya saddhiæ abhiramissÃmÅti gacchÃmi, tÃya pÅtiyà tena somanassena na maæ esa vÃtÃtapo tapatÅti". Atha naæ rÃjà "bho purisa evarÆpe Ãtape tattha mà gami, ahan te addhamÃsakaæ dassÃmÅti" Ãha. "Deva tumhÃkaæ kathÃya Âhatvà ta¤ ca gaïhissÃmi itara¤ ca na nÃsessÃmi, mama gamanaæ ahÃpetvà tam pi gahessÃmÅti. "Bho puriso nivatta, mÃsakaæ te dassÃmi, dve mÃsake ti evaæ va¬¬hetvà koÂiæ koÂisataæ aparimitaæ dhamaæ dassÃmi, nivattÃ" 'ti vutte pi "deva taæ gahetvà itaram pi gaïhissÃmi" cceva Ãha. Tato seÂÂhiÂÂhÃnÃdÅhi ÂhÃnantarehi palobhito yÃva oparajjà tath' eva vatvà "upa¬¬harajjaæ te dassÃmi,


#<[page 449]>#
%<              5.  GaÇgamÃlajÃtaka.  (421.)                        449>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  nivattÃ" 'ti vutte sampaÂicchi. RÃjà "gaccha, mama sahÃyassa massuæ kÃretvà nahÃpetvà alaækaritvà Ãnetha nan" ti amacce ÃïÃpesi. ùmaccà tathà akaæsu. RÃjà rajjaæ dvidhà bhinditvà tassa upa¬¬harajjaæ dÃpesi. So pana taæ gahetvÃpi "a¬¬hamÃsakapemena uttarapassaæ gato yevÃ" ti vadanti. So A¬¬hamÃsakarÃjà nÃma ahosi. Te samaggà sammodamÃnà rajjaæ kÃrentà ekadivasaæ uyyÃnaæ gamiæsu. Tattha kÅÊitvà UdayarÃjà A¬¬hamÃsakara¤¤o aæke sÅsaæ katvà nipajji. Tasmiæ niddaæ okkante parivÃramanussà kÅÊÃnubhavanavasena tattha tattha agamaæsu. A¬¬hamÃsakarÃjà "kiæ me niccakÃlaæ upa¬¬harajjena, imaæ maretvà aham eva rajjaæ kÃressÃmÅti" khaggaæ abbahitvà "paharissÃmi nan" ti cintetvà puna "ayaæ rÃjà maæ daliddaæ kapaïamanussaæ attanà samÃnaæ katvà mahante issariye patiÂÂhÃpesi, evarÆpaæ nÃma yasadÃyakaæ mÃretuæ mama icchà uppannÃ, ayuttaæ vata me katan" ti satiæ paÂilabhitvà khaggaæ pavesesi. Ath' assa dutiyam pi tatiyam pi tath' eva cittaæ uppajji. Tato cintesi "idaæ cittaæ punappuna uppajjamÃnaæ pÃpakamme yojeyyÃ" ti so asiæ bhÆmiyaæ khipitvà rÃjÃnaæ uÂÂhapetvà "khamÃhi devÃ" 'ti pÃdesu pati. "Nanu samma tava mam' antare doso n' atthÅti". "Atthi mahÃrÃja, ahaæ idaæ nÃma akÃsin" ti.
"Tena hi samma khamÃmi te, icchanto pana rajjaæ kÃrehi, ahaæ uparÃjà hutvà upaÂÂhahissÃmÅti". So "na me deva rajjen' attho, ayaæ hi taïhà maæ apÃyesu nibbattÃpessati, tava rajjaæ, tvam eva gaïha, ahaæ pabbajissÃmi, diÂÂham me kÃmassa mÆlaæ, ayaæ hi saækappentassa va¬¬hati, na dÃni naæ ito paÂÂhÃya saækappessÃmÅti udÃnaæ udÃnento catutthaæ gÃtham Ãha:


#<[page 450]>#
%<450               VIII. AÂÂhanipÃta.  1. KaccÃnivagga.(43.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 

  @<Ja_VIII,1.5(=421).4: Addasaæ kÃma te mÆlaæ, saækappà kÃma jÃyasi,
                    na taæ saækappayissÃmi, evaæ kÃma na hohisÅti. || Ja_VIII:39 ||>@

     Tattha evan ti evaæ mama antare, na hohisÅti na uppajjissasÅti.
     Eva¤ ca pana vatvà puna kÃmesu anuyuttassa mahÃjanassa dhammaæ desento pa¤camaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.5(=421).5: AppÃpi kÃmà na alaæ, bahÆhi pi na tappati,
                    ahahà bÃlalapanÃ, paÂivijjhetha jaggato ti. || Ja_VIII:40 ||>@

     Tattha ahahà ti saævegadÅpanaæ, jaggato ti jagganto, idaæ vuttaæ hoti: mahÃrÃja imassa mahÃjanassa appÃpi vatthukÃmakilesakÃmà na alaæ pariyattà va, bahÆhi pi ca tehi na tappat' eva, aho ime mama rÆpà mama saddà ti lapanato bÃlalapanà kÃmÃ, ime vipassanaæ va¬¬hetvà bodhapakkhiyÃnaæ dhammÃnaæ bhÃvanÃnuyogam anuyutto jagganto kulaputto paÂivijjhetha, pari¤¤ÃpahÃnÃbhisamayehi abhisametvà pajaheyya
     Evaæ so mahÃjanassa dhammaæ desetvà UdayarÃjÃnaæ rajjaæ paÂicchÃpetvà mahÃjanaæ assumukhaæ rudamÃnaæ pahÃya Himavantaæ pavisitvà pabbajitvà jhÃnÃbhi¤¤aæ nibbattesi. Tassa pabbajitakÃle UdayarÃjà taæ udÃnaæ sakalaæ katvà udÃnento chaÂÂhaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.5(=421).6: Appassa kammassa phalaæ {mamÃ}-y-idaæ,
                    Udayo ajjhagamà mahattapattaæ,
                    suladdhalÃbhà vata mÃïavassa
                    yo pabbaji kÃmarÃgaæ pahÃyà 'ti. || Ja_VIII:41 ||>@

     Tattha Udayo ti attÃnaæ sandhÃya vadati, mahattapattan ti mahantabhÃvaæ pattaæ vipulaæ issariyaæ ajjhagamÃ, mÃïavassà 'ti sattassa mayhaæ sahÃyassa suladdhalÃbhà yo kÃmarÃgaæ pahÃya pabbajito ti adhippÃyen' evam Ãha.


#<[page 451]>#
%<                  5.  GaÇgamÃlajÃtaka.  (412.)                         451>%
     Imissà pana gÃthÃya na koci atthaæ jÃnÃti. Atha naæ ekadivasaæ aggamahesÅ gÃthÃy' atthaæ pucchi. RÃjà na kathesi. Eko pan' assa GaÇgamÃlo nÃma maÇgalanahÃpito, so ra¤¤o massuæ karonto paÂhamaæ khuraparikammaæ katvà pacchà saï¬Ãsena lomÃni gaïhÃti. Ra¤¤o khuraparikammakÃle sukhaæ hoti lomaharaïakÃle dukkhaæ. So paÂhamaæ tassa varaæ dÃtukÃmo hoti, pacchà sÅsacchedaæ Ãkaækhati.
Ath' ekadivasaæ "bhadde amhÃkaæ maÇgalakappako bÃlo" ti deviyà tam atthaæ Ãrocetvà "kiæ pana deva kÃtuæ vaÂÂatÅti" vutte "paÂhamaæ lomÃni gahetvà pacchà khurakamman" ti Ãha. Sà kappakaæ pakkosÃpetvà "tÃta idÃni ra¤¤o massukaraïadivase paÂhamaæ lomÃni gahetvà pacchà khuraparikammaæ kareyyÃsÅti, ra¤¤Ã ca `varaæ gaïhÃhÅti' vutte `a¤¤ena me deva attho n' atthi, tumhÃkaæ udÃnagÃthÃyà atthaæ ÃcikkhathÃ' ti vadeyyÃsi, ahan te bahuæ dhanaæ dassÃmÅti" Ãha. So "sÃdhÆ" 'ti sampaticchitvà massukaraïadivase paÂhamaæ saï¬Ãsaæ gaïhitvà "kiæ bhaïe GaÇgamÃla apubbaæ te karaïan" ti ra¤¤Ã vutto "deva kappakà nÃma apubbam pi karontÅti" vatvà paÂhamaæ lomÃni gahetvà pacchà khuraparikammaæ akÃsi. RÃjà "varaæ gaïhÃ" 'ti Ãha. "Deva a¤¤ena me attho n' atthi, udÃnagÃthÃya atthaæ kathethÃ" 'ti. RÃjà attano daliddakÃle kataæ kathetuæ lajjanto "tÃta iminà te varena ko attho, a¤¤aæ gaïhÃ" 'ti Ãha. "Etam eva dehi devÃ" 'ti. so musÃvÃdabhayena "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà KummÃsapiï¬ajÃtake vuttanayena sabbaæ saævidahÃpetvà ratanapallaæke nisÅditvà "ahaæ GaÇgamÃla purimabhave imasmiæ yeva nagare" ti sabbaæ purimakiriyaæ Ãcikkhitvà "iminà kÃraïena upa¬¬hagÃthaæ, sahÃyo pana me pabbajito, ahaæ pamatto hutvà rajjaæ eva kÃremÅti iminà kÃraïena pacchÃupa¬¬hagÃthaæ vadÃmÅti" udÃnassa atthaæ kathesi.


#<[page 452]>#
%<452                 VIII. AÂÂhanipÃta.  1. KaccÃnivagga. (43.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Taæ sutvà kappako "upa¬¬huposathakammena kira ra¤¤o ayaæ sampatti laddhÃ, kusalaæ nÃma kÃtabbaæ, yan nÆnÃhaæ pabbajitvà attano patiÂÂhaæ kÃreyyan" ti cintetvà ¤ÃtibhogaparivaÂÂaæ pahÃya rÃjÃnaæ pabbajjaæ anujÃnÃpetvà Himavantaæ gantvà isipabbajjaæ pabbajitvà tilakkhaïaæ Ãropetvà vipassanaæ va¬¬hetvà paccekabodhiæ patvà iddhiyà nibbattapattacÅvaradharo GandhamÃdanapabbate pa¤ce cha vassÃni vasitvà "BÃrÃïasÅrÃjÃnaæ olokessÃmÅti" ÃkÃsenÃgantvà uyyÃne maÇgalasilÃya nisÅdi. UyyÃnapÃlo sa¤jÃnitvà ra¤¤o Ãrocesi: "deva GaÇgamÃlo paccekabuddho hutvà ÃkÃsenÃgantvà uyyÃne nisinno" ti. RÃjà sutvà "paccekabuddhaæ vandissÃmÅti" vegena nikkhami. RÃjamÃtÃpi puttena saddhiæ yeva nikkhami. RÃjà uyyÃnaæ pavisitvà taæ vanditvà ekamantaæ nisÅdi saddhiæ parisÃya. So ra¤¤a saddhiæ paÂisanthÃraæ karonto "kiæ Brahmadatta appamatto si, dhammena rajjaæ kÃresi, dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karosÅti" rÃjÃnaæ kulanÃmena Ãlapitvà paÂisanthÃraæ karoti. Taæ sutvà ra¤¤o mÃtà "ayaæ hÅnajacco malamajjano nahÃpitaputto attÃnaæ na jÃnÃti, mama puttaæ paÂhavissaraæ jÃtikhattiyaæ Brahmadattà 'ti nÃmenÃlapatÅti" kujjhitvà sattamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.5(=421).7: Tapasà pajahanti pÃpakammaæ,
                    tapasà nahÃpitakumbhakÃrabhÃvaæ,
                    tapasà abhibhuyya GaÇgamÃla
                    nÃmenÃlapas' ajja Brahmadattà ti. || Ja_VIII:42 ||>@

     Tass' attho: ime tÃva sattà tapasà attano katena tapoguïena pÃpakammaæ jahanti, kiæ pan' evaæ tapasà nahÃpitakumbhakÃrabhÃvam pi jahanti yaæ tvaæ GaÇgamÃla attano tapasà abhibhuyya mama puttaæ Brahmadattaæ nÃmenÃlapasi, patirÆpan nu te etan ti.


#<[page 453]>#
%<                        5.  GaÇgamÃlajÃtaka. (421.)                   453>%
     RÃjà mÃtaraæ vÃretvà paccekabuddhassa guïaæ pakÃsento aÂÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.5(=421).8: SandiÂÂhikam eva passatha
                    khantisoracciyassa yo vipÃko,
                    yo sabbajanassa vandità ahÆ
                    taæ vandÃma sarÃjikà samaccà ti. || Ja_VIII:43 ||>@

     Tattha khantisoracciyassà 'ti adhivÃsanakhantiyà cà soraccassa ca, vandÃmà 'ti taæ idÃni mayaæ sarÃjikà samaccà sabbe vandÃma, passatha amma khantisoraccÃnaæ vipÃkan ti.
     Ra¤¤a mÃtari vÃritÃya sesamahÃjano uÂÂhahitvà "ayuttaæ tÃva evarÆpassa hÅnajaccassa tumhe nÃmenÃlapitun" ti Ãha.
RÃjà mahÃjanaæ paÂibÃhitvà tassa guïakathaæ kathetuæ osÃnagÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.5(=421).9: MÃ ki¤ci avacuttha GaÇgamÃlaæ
                    muninaæ monapathesu sikkhamÃnam,
                    eso hi atarÅ aïïavaæ
                    yaæ taritvà vicaranti vÅtasokà ti. || Ja_VIII:44 ||>@

     Tattha muninan ti agÃrikÃnagÃrikasekkhÃsekkhapaccekamunÅsu paccekamuniæ, monapathesu sikkhamÃnan ti pubbabhÃgapaÂipadÃbodhapakkhiyadhammasaækhÃtesu monapathesu sikkhamÃnaæ, aïïavan ti saæsÃrasamuddaæ.
     Evaæ vatvà rÃjà paccekabuddhaæ vanditvà "bhante mayhaæ mÃtu khamathÃ" 'ti Ãha. "KhamÃma mahÃrÃjÃ" 'ti.
RÃjaparisÃpi naæ khamÃpesi. RÃjà attÃnaæ nissÃya vasanatthÃya paÂi¤¤aæ yÃci. Paccekabuddho pana adatvà sarÃjikÃya parisÃya passantiyà va ÃkÃse Âhatvà ra¤¤o ovÃdaæ datvà GandhamÃdanam eva gato.


#<[page 454]>#
%<454                VIII. AÂÂhanipÃte.  1.KaccÃnivagga. (43.)>%
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà "evaæ upÃsakà uposathavÃso nÃma vasitabbayuttako" ti vatvà jÃtakaæ samodhÃnesi. "Tadà paccekabuddho parinibbÃyi, A¬¬hamÃsakarÃjà ùnando ahosi, mahesÅ RÃhulamÃtÃ, UdayarÃjà pana aham evÃ" 'ti. GaÇgamÃlajÃtakaæ.

                      $<6. CetiyajÃtaka.>$
     Dhammo have hato hantÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Devadattassa paÂhavipavesanaæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ hi divase dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso Devadatto musÃvÃdaæ katvà paÂhaviæ paviÂÂho AvÅci-parÃyano jÃto" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na {bhikkhave} idÃn' eva pubbe pi paÂhaviæ paviÂÂho yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte paÂhamakappe MahÃsammato nÃma rÃjà asaækheyyÃyuko ahosi. Tassa putto Rojo nÃma, Rojassa Vararojo nÃma, tassa KalyÃïo nÃma, KalyÃïassa VarakalyÃïo nÃma, VarakalyÃïassa Uposatho nÃma, Uposathassa MandhÃtà nÃma, MandhÃtussa VaramandhÃtà nÃma, tassa putto Caro nÃma, Carassa putto Upacaro nÃma ahosi. Apacaro ti pi tass' eva nÃmaæ. So CetiyaraÂÂhe Sotthivatinagare rajjaæ kÃresi, catÆhi iddhÅhi samannÃgato ahosi:
uparicaro hoti ÃkÃsagÃmÅ, cattÃro naæ devaputtà catusu pi disÃsu khaggahatthà rakkhanti, kÃyato candaÇgandho vÃyati, mukhato uppalagandho. Tassa Kapilo nÃma brÃhmaïo purohito ahosi. KapilabrÃhmaïassa pana kahiÂÂho Korakalambo nÃma ra¤¤Ã saddhiæ ekÃcariyakule uggahitasippo bÃlasahÃyo. Tassa kumÃrakÃle yeva "ahaæ rajjaæ patvà tuyhaæ purohitaÂÂhÃnaæ dassÃmÅti" paÂijÃni.


#<[page 455]>#
%<            6.  CetiyajÃtaka.  (422.)                           455>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So rajjaæ patvÃpi pitu purohitaæ KapilabrÃhmaïaæ purohitaÂÂhÃnato cÃvetuæ nÃsakkhi. Purohite pana attano upaÂÂhÃnaæ Ãgacchante tasmiæ gÃravena apacitÃkÃraæ dasseti. BrÃhmaïo taæ sallakkhetvà "rajjaæ nÃma samavayehi saddhiæ suparihÃraæ hoti, ahaæ rÃjÃnaæ Ãpucchitvà pabbajissÃmÅti" cintetvà "deva ahaæ mahallako, gehe kumÃro atthi, taæ purohitaæ karohi, ahaæ pabbajissÃmÅti" rÃjÃnaæ anujÃnÃpetvà puttaæ purohitaÂÂhÃne ÂhapÃpetvà rÃjuyyÃnaæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbajitvà jhÃnÃbhi¤¤am nibbattetvà puttaæ upanissÃya tatth' eva vÃsaæ kappesi. Korakalambako "ayaæ pabbajanto mayhaæ ÂhÃnantaraæ na dÃpesÅti" bhÃtari ÃghÃtaæ bandhitvà ekadivasaæ sukhakathÃsamaye ra¤¤Ã "Korakalambaka tvaæ purohitaÂÂhÃnaæ na karosÅti" vutte "Ãma deva na karomi, bhÃtà me kÃretÅti" Ãha. "Nanu te bhÃtà pabbajito" ti. "ùma pabbajito, ÂhÃnantaraæ pana puttassa dÃpesÅti". "Tena hi tvaæ kÃrehÅti"."Deva paveïiyà Ãgataæ ÂhÃnantaraæ bhÃtaraæ apanetvà na sakkà mayà kÃtun" ti.
"Evaæ sante ahaæ taæ mahallakaæ katvà itaraæ te kaniÂÂhaæ karissÃmÅti". "Kathaæ devÃ" 'ti "MusÃvÃdaæ katvÃ" ti. "Kiæ deva na jÃnÃtha yathà mama bhÃtà mahantena abbhutadhammena samannÃgato vijjÃdharo, so abhÆtena tumhe va¤cessati, cattÃro devaputte antarahite viya karissati, kÃyato ca mukhato ca gandhaæ duggandhaæ viya karissati, tumhe ÃkÃsà otÃretvà bhÆmiyaæ Âhite viya karissati, tumhe paÂhaviæ pavisantà viya bhavissatha, tadà tumhÃkaæ kathÃya patiÂÂhÃtuæ na sakkhissathÃ" 'ti. "Tvaæ evaæ sa¤¤aæ mà kari, ahaæ kÃtuæ sakkhissÃmÅti. "Kadà karissatha devÃ" 'ti.


#<[page 456]>#
%<456               VIII. AÂÂhanipÃta.  1. KaccÃnivagga. (43.)>%
"Ito sattame divase" ti. Sà kathà sakalanagare pÃkaÂà ahosi.
"RÃjà kira musÃvÃdaæ katvà mahallakaæ khuddakaæ karissati, ÂhÃnantaraæ khuddakassa dÃpessati, kÅdiso nu kho musÃvÃdo nÃma, kiæ nÅlako udÃhu pÅtakÃdisu a¤¤ataro vaïïo" ti evaæ mahÃjanassa parivitakko udapÃdi. Tadà kira lokassa saccavÃdikÃlo, musÃvÃdo nÃma evarÆpo ti pi na jÃnanti. Purohitaputto pi taæ kathaæ sutvà pitu kathesi: "tÃta rÃjà kira musÃvÃdaæ katvà tumhe khuddake katvà amhÃkam ÂhÃnantaraæ mama petteyyassa dassatÅti". "TÃta rÃjà musà vÃdaæ katvÃpi amhÃkaæ ÂhÃnantaraæ harituæ na sakkhissati, kataradivasaæ pana karissatÅti". "Ito kira sattame divase" ti. "Tena hi tadà mayhaæ ÃroceyyÃsÅti". Sattame divase mahÃjano "musÃvÃdaæ passÃmÃ" 'ti rÃjaÇgaïe sannipatitvà ma¤cÃtima¤ce bandhi. KumÃro gantvà pitu Ãrocesi.
RÃjà alaækatapaÂiyatto nikkhamitvà mahÃjanamajjhe rÃjaÇgaïe ÃkÃse aÂÂhÃsi. TÃpaso ÃkÃsenÃgantvà ra¤¤o purato nisÅdanacammaæ attharitvà ÃkÃse pallaækena nisÅditvà "saccaæ kira tvaæ mahÃrÃja musÃvÃdaæ katvà khuddakaæ mahallakaæ katvà tassa ÂhÃnantaraæ dÃtukÃmo sÅti". "ùma Ãcariya evaæ me katan" ti. Atha naæ so ovadanto "mahÃrÃja musÃvÃdo nÃma bhÃriyo guïaparidhaæsako, catusu apÃyesu nibbattÃpeti, rÃjà nÃma musÃvÃdaæ karonto dhammaæ hanti, so dhammaæ hanitvà sayam eva ha¤¤atÅti" vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.6(=422).1: Dhammo have hato hanti, nÃhato hanti ka¤cinaæ,
                    tasmà hi dhammaæ na hane mà taæ dhammo hato hanÅti. || Ja_VIII:45 ||>@


#<[page 457]>#
%<                        6. CetiyajÃtaka. (422.)                         457>%
     Tattha dhammo ti jeÂÂhÃpacÃyanadhammo adhippeto.
     Atha naæ uttarim pi ovadanto "sace mahÃrÃja musÃvÃdaæ karissasi catasso iddhiyo antaradhÃyissantÅti" vatvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.6(=422).2: Alikaæ bhÃsamÃnassa apakkamanti devatÃ,
                    pÆtika¤ ca mukhaæ vÃti saggaÂÂhÃnà ca dhaæsati
                    yo jÃnaæ pucchiro pa¤haæ a¤¤athà naæ viyÃkare ti. || Ja_VIII:46 ||>@

     Tattha apakkamanti devatà ti mahÃrÃja sace alikaæ bhaïissasi cattÃro devaputtà Ãrakkhaæ cha¬¬etvà antaradhÃyissantÅti adhippÃyena vadati, pÆtika¤ca mukhan ti mukha¤ ca te kÃyo ca ubho pÆtigandhaæ vÃyissantÅti sandhÃyÃha, saggaÂÂhÃnà ca dhaæsatÅti ÃkÃsato bhassitvà paÂhaviæ pavisissatÅti dÅpento evam Ãha.
     Taæ sutvà rÃjà bhÅto Korakalambakaæ olokesi. Atha naæ so "mà bhÃyi mahÃrÃja, nanu mayà paÂhamam eva tumhÃkaæ etaæ kathitan" ti Ãdim Ãha. RÃjà Kapilassa vacanaæ sutvà attano katham eva purato karonto "tvaæ si bhante kaniÂÂho, jeÂÂho Korakalambako" ti Ãha. Ath' assa saha musÃvÃdena cattÃro devaputtà "tÃdisassa musÃvÃdino Ãrakkhaæ na gaïhissÃmÃ" 'ti khagge pÃdamÆle cha¬¬etvà antaradhÃyiæsu, mukhaæ bhinnakukkuÂaï¬aæ viya kÃyo vivaÂavaccakuÂÅ viya duggandhaæ vÃyi, ÃkÃsato bhassitvà paÂhaviyaæ patiÂÂhahÅti catasso iddhiyo parihÃyiæsu. Atha naæ mahÃpurohito "mà bhÃyi mahÃrÃja, sace saccaæ bhaïissasi sabbaæ te paÂipÃkatikaæ karissÃmÅti" vatvà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.6(=422).3: Sace hi saccaæ bhaïasi hohi rÃja yathà pure,
                    musà ce bhÃsase rÃja bhÆmiyaæ tiÂÂha Cetiyà 'ti. || Ja_VIII:47 ||>@


#<[page 458]>#
%<458               VIII. AÂÂhanipÃta.  1. KaccÃnivagga. (43.)>%
     Tattha bhÆmiyaæ tiÂÂhà 'ti bhÆmiyaæ yeva patiÂÂha, puna ÃkÃsaæ laæghituæ na sakkhissasÅti attho.
     So "passa mahÃrÃja, paÂhamaæ musÃvÃden' eva te catasso iddhiyo antarahitÃ, sallakkhehi, idÃni pi sakkà patipÃkatikaæ kÃtun" ti vutte pi "evaæ katvà tumhe maæ va¤cetukÃmÃ" ti dutiyam pi musà bhaïitvà yÃva gopphakà paÂhaviæ pÃvisi. Atha naæ puna pi brÃhmaïo "sallakkhehi mahÃrÃjÃ" 'ti vatvà catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.6(=422).4: AkÃle vassatÅ tassa kÃle tassa na vassati
                    yo jÃnaæ pucchito pa¤haæ a¤¤athà naæ viyÃkare ti. || Ja_VIII:48 ||>@

     Tattha tassà 'ti yo jÃnanto pucchitapa¤haæ musÃvÃdaæ katvà a¤¤athà vyÃkaroti tassa ra¤¤o vijite devo yuttakÃle avassitvà akÃle vassatÅti attho.
     Atha naæ puna pi "musÃvÃdaphalena yÃva gopphakà pathaviæ paviÂÂho sallakkhehi mahÃrÃjÃ" 'ti vatvà pa¤camaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.6(=422).5: Sace hi saccaæ bhaïasi hohi rÃja yathà pure,
                    musà ce bhÃsase rÃja bhÆmiæ pavisa Cetiyà 'ti. || Ja_VIII:49 ||>@

So tatiyam pi "tvaæ si bhante kaniÂÂho, jeÂÂho Korakalambako" ti musÃvÃdam eva katvà yÃva jaïïukà paÂhaviæ pÃvisi. Atha naæ "puna pi sallakkhehi mahÃrÃjÃ" 'ti

  @<Ja_VIII,1.6(=422).6: Jivhà tassa dvidhà hoti uragasseva disampati
                    yo jÃnaæ pucchito pa¤haæ a¤¤athà naæ viyÃkare. || Ja_VIII:50 ||>@

  @<Ja_VIII,1.6(=422).7: Sace hi saccaæ bhaïasi hohi rÃja yathà pure,
                    musà ce bhÃsase rÃja bhiyyo pavisa Cetiyà 'ti || Ja_VIII:51 ||>@

imà dve gÃthà vatvà "idÃni pi sakkà paÂipÃkatikaæ kÃtun" ti Ãha. RÃjà tassa vacanaæ anÃdiyanto "tvaæ si bhante kaniÂÂho, jeÂÂho Korakalambako" ti catuttham pi musÃvÃdaæ katvà yÃva kaÂito paÂhaviæ pÃvisi.


#<[page 459]>#
%<                      6. CetiyajÃtaka. (422.)                           459>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Atha naæ brÃhmaïo "sallakkhehi mahÃrÃja" 'ti vatvà puna dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VIII,1.6(=422).8: Jivhà tassa na bhavati macchasseva disampati
                    yo jÃnaæ pucchito pa¤haæ a¤¤athà naæ viyÃkare. || Ja_VIII:52 ||>@

  @<Ja_VIII,1.6(=422).9: Sace hi saccaæ bhaïasi hohi rÃja yathà pure,
                    musà ce bhÃsase rÃja bhiyyo pavisa Cetiyà 'ti. || Ja_VIII:53 ||>@

     Tattha macchassevà 'ti nibbattanibbattaÂÂhÃne musÃvÃdino macchassa viya kathanasamatthà jivhà na hoti, mÆgo va hotÅti attho.
     So pa¤camam pi "tvaæ si bhante kaniÂÂho, jeÂÂho Korakalambako" ti musÃvÃdaæ katvà yÃva nÃbhito paÂhaviæ pÃvisi. Atha naæ brÃhmaïo "puna pi sallakkhehi mahÃrÃjÃ" 'ti vatvà dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VIII,1.6(=422).10: Thiyo tassa pajÃyanti na pumà jÃyare kule
                    yo jÃnaæ pucchito pa¤haæ a¤¤athà naæ viyÃkare. || Ja_VIII:54 ||>@

  @<Ja_VIII,1.6(=422).11: Sace hi saccaæ bhaïasi hohi rÃja yathà pure,
                    musà ce bhÃsase rÃja bhiyyo pavisa Cetiyà 'ti. || Ja_VIII:55 ||>@

     Tatthà thiyo ti nibbattanibbattaÂÂhÃne musÃvÃdissa dhÅtaro va jÃyanti, puttà na jÃyantÅti attho.
     RÃjà anÃdiyitvà chaÂÂham pi tath' eva musà bhaïitvà yÃva thanà paÂhaviæ pÃvisi. Puna pi brÃhmaïo "sallakkhehi mahÃrÃjÃ" 'ti vatvà dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VIII,1.6(=422).12: Puttà tassa na bhavanti pakkamanti disodisaæ
                    yo jÃnaæ pucchito pa¤haæ a¤¤athà naæ viyÃkare. || Ja_VIII:56 ||>@

  @<Ja_VIII,1.6(=422).13: Sace hi saccaæ bhaïasi hohi rÃja yathà pure,
                    musà ce bhÃsase rÃja bhiyyo pavisa Cetiyà 'ti. || Ja_VIII:57 ||>@

     Tattha pakkamantÅti sace musÃvÃdissa puttà honti mÃtÃpitunnaæ anupakÃrà hutvà palÃyantÅti attho.
     So pÃpamittasaæsaggadosena tassa vacanaæ anÃdiyitvà sattamam pi tath' eva akÃsi, ath' assa paÂhavÅ vivaraæ adÃsi, AvÅcito jÃlà uÂÂhahitvà gaïhi.


#<[page 460]>#
%<460               VIII. AÂÂhanipÃta.  1. KaccÃnivagga. (43.)>%

  @<Ja_VIII,1.6(=422).14: Sa rÃjà isinà satto antalikkhecaro pure
                    pÃvekkhi paÂhaviæ c' eso hÅnatto {patvÃ} pariyÃyaæ. || Ja_VIII:58 ||>@

  @<Ja_VIII,1.6(=422).15: Tasmà hi chandÃgamanaæ na-ppasaæsanti paï¬itÃ, (= vol.II 172|20.)
                    aduÂÂhacitto bhÃseyya giraæ saccÆpasaæhitan ti || Ja_VIII:59 ||>@

imà dve abhisambuddhagathà honti.
     Tattha sa rÃjà ti bhikkhave so rÃjà Cetiyo pubbe antalikkhe caro hutvà pacchà isinà abhisatto parihÅnabhÃvo hutvà {patvÃ} pariyÃyaæ attano kÃlapariyÃyaæ patvà paÂhaviæ pÃvisÅti attho, tasmà ti yasmà CetiyarÃjà chandÃgamanena AvÅci-parÃyano jÃto tasmà aduÂÂhacitto ti chandÃdÅhi adÆsitacitto hutvà saccam eva bhÃseyyà 'ti
     MahÃjano "CetiyarÃjà isiæ akkositvà musÃvÃdaæ katvà AvÅciæ paviÂÂho" ti bhayappatto ahosi. Ra¤¤o pa¤ca puttà Ãgantvà "amhÃkaæ avassayo hohÅti" vadiæsu. BrÃhmaïo "tÃta, tumhÃkaæ pità dhammaæ nÃsetvà musÃvÃdaæ katvà isiæ akkositvà AvÅci-paÂipanno, dhammo nÃm' esa hato hanati, tumhehi na sakkà idha vasitun" ti vatvà sabbajeÂÂhaæ "ehi tvaæ tÃta, pÃcÅnadvÃrena nikkhamitvà ujukaæ gacchanto sabbasetaæ sattappatiÂÂhitaæ hatthiratanaæ passissasi, tÃya sa¤¤Ãya tattha nagaraæ mÃpetvà vasa, taæ nagaraæ Hatthipuraæ nÃma bhavissatÅti" Ãha. Dutiyaæ Ãmantetvà "tvaæ tÃta dakkhiïadvÃrena nikkhamitvà ujukam eva gacchanto sabbasetaæ assaratanaæ passissasi, tÃya sa¤¤Ãya tattha nagaraæ mÃpetvà vasa, taæ nagaram Assapuraæ nÃma bhavissatÅti" Ãha. Tatiyaæ Ãmantetvà "tvaæ tÃta pacchimadvÃrena nikkhamitvà ujukaæ gacchanto kesarasÅhaæ passissasi, tÃya sa¤¤Ãya tattha nagaraæ mÃpetvà vasa, taæ nagaraæ SÅhapuraæ nÃma bhavissatÅti" Ãha. Catutthaæ Ãmantetvà "tvaæ tÃta uttaradvÃrena nikkhamitvà ujukaæ yeva gacchanto sabbaratanamayaæ cakkapa¤jaraæ passissasi, tÃya sa¤¤Ãya tattha nagaraæ mÃpetvà vasa,


#<[page 461]>#
%<                        7. IndriyajÃtaka (423.)                         461>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  taæ nagaraæ Uttarapa¤cÃlaæ nÃma bhavissatÅti" Ãha. Pa¤camaæ Ãmantetvà "tÃta tayà imasmiæ ÂhÃne vasituæ na sakkÃ, imasmiæ nagare mahÃthÆpaæ katvà nikkhamitvà pacchimauttarÃya disÃya ujukaæ gaccha, gacchanto dve pabbate a¤¤ama¤¤aæ paharitvà daddarà 'ti saddaæ karonte passissasi, tÃya sa¤¤Ãya tattha nagaraæ mÃpetvà vasa, taæ nagaraæ Daddarapuraæ nÃma bhavissatÅti" Ãha. Te pa¤ca pi janà tÃya sa¤¤Ãya gantvà tasmiæ ÂhÃne nagarÃni mÃpetvà vasiæsu.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi Devadatto musÃvÃdaæ katvà paÂhaviæ paviÂÂho" ti vatvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà CetiyarÃjà Devadatto ahosi, KapilabrÃhmaïo aham evÃ" 'ti. CetiyajÃtakaæ.

                      $<7. IndriyajÃtaka.>$
     Yo indriyÃnan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto purÃïadutiyikapalobhanaæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthiyaæ kir' eko kulaputto Satthu dhammadesanaæ sutvà "na sakkà agÃramajjhe vasantena ekantaparipuïïaæ ekantaparisuddhaæ brahmacariyaæ carituæ, niyyÃnike sÃsane pabbajitvà dukkhass' antaæ karissÃmÅti" gharavibhavaæ puttadÃrassa niyyÃdetvà SatthÃraæ pabbajjaæ yÃci.
SatthÃpi 'ssa pabbajjaæ dÃpesi. TassÃcariyupajjhÃyehi saddhiæ piï¬Ãya carato navakattà c' eva bhikkhÆnaæ bahubhÃvena ca kulaghare và ÃsanasÃlÃya và Ãsanaæ na pÃpuïÃti, saæghanavakakoÂiyaæ pÅÂhaæ và phalakaæ và pÃpuïÃti, ÃhÃro pi uÊuækapiÂÂhena ghaÂÂitÃ, bhinnasitthakayÃguæ và pÆtisukkhakhajjaæ và jhÃmasukkhaækuro và pÃpuïÃti, yÃpanapamÃïaæ na hoti. So attanà laddhaæ gahetvà purÃïadutiyikÃya santikaæ gacchati,


#<[page 462]>#
%<462               VIII. AÂÂhanipÃta.  1. KaccÃnivagga. (43.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ath' assa sà pattaæ gahetvà vanditvà pattato bhattaæ haritvà susampÃditÃni yÃgubhattasÆpavya¤janÃni deti, mahallako rasataïhÃya bajjhitvà purÃïadutiyikaæ jahituæ na sakkoti. Sà cintesi: "baddho nu kho no ti vÅmaæsissÃmi nan" ti. Ath' ekadivasaæ janapadamanussaæ setamattikÃya nahÃpetvà gehe nisÅdÃpetvà a¤¤e pi 'ssa katipaye manusse ÃnÃpetvà thokaæ pÃnabhojanaæ dÃpesi. Te khÃdantà {bhu¤jantÃ} {nisÅdiæsu}. GehadvÃre cakkesu goïe bandhÃpetvà ekaæ sakaÂam pi ÂhapÃpesi. Sayaæ pana piÂÂhigabbhe nisÅditvà pÆve paci.
Mahallako Ãgantvà dvÃre aÂÂhÃsi. Taæ disvà eko mahallakapuriso "ayye eko thero dvÃre Âhito" ti Ãha. "Vanditvà aticchÃpehÅti".
"Aticchatha bhante" ti punappuna kathetvÃpi taæ anÃgacchantaæ disvà "ayye thero na gacchatÅti" Ãha. Sà Ãgantvà sÃïikaæ ukkhipitvà oloketvà "aho mama dÃrakapitÃ" ti vatvà nikkhamitvà vanditvà pattaæ gahetvà gehaæ pavesetvà bhojetvà bhojanapariyosÃne vanditvà "bhante tumhe idh' eva parinibbÃyatha, mayaæ ettakaæ kÃlaæ a¤¤aæ kulaæ na gaïhimha, assÃmike pana ghare gharavÃso na saïÂhÃti, mayaæ a¤¤aæ kulaæ gaïhÃma, dÆraæ janapadaæ gacchissÃma, tumhe appamattà hotha, sace me doso atthi khamathÃ" 'ti Ãha. Mahallakassa hadayaphÃlanakÃlo viya ahosi. Atha naæ "ahaæ taæ jahituæ na sakkomi, mà gaccha vibbhamissÃmi, asukaÂÂhÃne sÃÂakaæ pesehi, pattacÅvaraæ paÂicchÃpetvà ÃgacchissÃmÅti" Ãha. Sà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. Mahallako vihÃraæ gantvà ÃcariyupajjhÃye pattacÅvaraæ paÂicchÃpento "kasmà evaæ karosÅti" vutte "purÃïadutiyikaæ jahituæ na sakkomi, vibbhamissÃmÅti" Ãha.
Atha naæ te anicchantaæ ¤eva Satthu santikaæ netvÃ..kiæ bhikkhave imaæ anicchantaæ ¤eva ÃnayitthÃ" 'ti vutte "bhante ayaæ ukkaïÂhitvà vibbhamitukÃmo" ti vadiæsu. Atha naæ Satthà "saccaæ kira tvaæ ukkaïÂhito" ti pucchitvà "saccaæ bhante" ti "ko taæ ukkaïÂhÃpetÅti" "purÃïadutiyikà bhante" ti vutte "bhikkhu sà itthi tuyhaæ anatthakÃrikÃ, pubbe tvaæ etaæ nissÃya catuhi jhÃnehi parihÅno mahÃdukkhaæ patvà maæ nissÃya tamhà dukkhà muccitvà naÂÂhaæ jhÃnaæ paÂilabhÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:


#<[page 463]>#
%<                 7. IndriyajÃtaka. (423.)                  463>%
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa purohitaæ paÂicca tassa brÃhmaïiyà kucchismiæ nibbatti. JÃtadivase c' assa sakalanagare ÃvudhÃni pajjaliæsu, ten' assa JotipÃlakumÃro ti nÃmaæ kariæsu.
So vayappatto TakkasilÃya sabbasippÃni uggaïhitvà ra¤¤o sippaæ dassetvà issariyaæ pahÃya ka¤ci ajÃnÃpetvà aggadvÃrena nikkhamitvà {ara¤¤aæ} pavisitvà Sakkadattiye KaviÂÂhakÃssame isipabbajjaæ pabbajitvà jhÃnÃbhi¤¤aæ nibbattesi. Taæ tattha vasantaæ anekÃni isisatÃni parivÃresuæ.
MahÃsamÃgamo ahosi, satta antevÃsikajeÂÂhakà ahesuæ. Tesu SÃlissaro nÃma isi KaviÂÂhakassamà nikkhamitvà SuraÂÂhajanapade SÃtodikÃnÃmanadiyà tÅre anekasahassaisiparivÃro vasi. Meï¬issaro nÃma isi Pajakara¤¤o vijite LambacÆÊakaæ nÃma nigamaæ nissÃya anekasahassaisiparivÃro vasi.
Pabbato nÃma isi ekaæ aÂavijanapadaæ nissÃya anekasahassaisiparivÃro vasi. KÃÊadevalo nÃma isi AvantÅ-dakkhiïÃpathe ekaæ ghanaselaæ nissÃya anekasahassaisiparivÃro vasi.
Kisavaccho nÃma isi ekako va Daï¬akira¤¤o KumbhavatÅnagaraæ nissÃya uyyÃne vasi. AnusissatÃpaso pana Bodhisattass' upaÂÂhÃko tassa santike vasi. NÃrado nÃma isi KÃÊadevalassa kaniÂÂho Majjhimapadese Ara¤jaragirimhi pabbatajÃlantare ekako va ekasmiæ guhÃleïe vasi. Ara¤jaragirito pana avidÆre eko Ãkiïïamanusso nigamo atthi.
Tesaæ antare mahatÅ nadÅ, taæ nadiæ bahÆ manussà otaranti, uttamarÆpadharà vaïïadÃsiyo pi purise palobhiyamÃnà tassà nadiyà tÅre nisÅdanti. NÃradatÃpaso tÃsu ekaæ disvà paÂibaddhacitto hutvà jhÃnaæ antaradhÃpetvà nirÃhÃro parisussanto kilesavasaæ gantvà sattÃhaæ nipajji.


#<[page 464]>#
%<464               VIII. AÂÂhanipÃta.  1.KaccÃnivagga. (43.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' assa bhÃtà KÃÊadevalo Ãvajjanto taæ kÃraïaæ ¤atvà ÃkÃsenÃgantvà leïaæ pÃvisi. NÃrado taæ disvà "kasmà bhavaæ Ãgato" 'ti.
"Bhavaæ akallako ti bhavantaæ paÂijaggituæ Ãgato 'mhÅti".
Atha naæ so "avatthukaæ bhavaæ kathesi, alikaæ tucchakaæ kathesÅti" musÃvÃdena niggaïhi. So "na taæ pahÃtuæ vaÂÂatÅti" SÃlissaraæ Ãnesi Meï¬issaraæ Ãnesi Pabbatissaraæ Ãnesi. Itaro pi te tayo musÃvÃdena niggaïhi. KÃÊadevalo "SarabhaÇgasatthÃraæ ÃnessÃmÅti" ÃkÃsena gantvà taæ Ãnesi.
So {ÃgantvÃ} taæ disvà "indriyavasaæ gato" ti ¤atvà "kacci si NÃrada indriyÃnaæ vasaæ gato" ti pucchitvà itarena kathaæ sutvà va uÂÂhÃya vanditvà "Ãma ÃcariyÃ" 'ti vutte "NÃrada indriyavasaæ gatà nÃma imasmiæ attabhÃve sussantà dukkhaæ anubhavitvà dutiyattabhÃve niraye nibbattantÅti" vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.7(=423).1: Yo indriyÃnaæ kÃmena vasaæ NÃrada gacchati
                    so pariccajj' ubho loke jÅvar eva visussatÅti. || Ja_VIII:60 ||>@

     Tattha yo indriyÃnan ti NÃrada yo puriso rÆpÃdÅsu subhÃkÃraæ gahetvà kilesakÃmavasena channaæ indriyÃnaæ vasaæ gacchati, pariccajjubho loke ti so puriso manussaloka¤ ca devaloka¤ cà 'ti ubho loke pariccajitvà nirayÃdÅsu nibbattatÅti, jÅvareva visussatÅti jÅvanto yeva ca attanà icchitaæ kilesavatthuæ alabhanto sokena visussati mahÃdukkhaæ pÃpuïÃtÅti.
     Taæ sutvà NÃrado "Ãcariya kÃmasevanaæ nÃma sukhaæ, evarÆpaæ sukhaæ kiæ sandhÃya dukkhan ti vadasÅti" pucchi. Ath' assa SarabhaÇgo "tena hi suïÃhÅti" dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.7(=423).2: SukhassÃnantaraæ dukkhaæ dukkhassÃnantaraæ sukhaæ,
                    sopi patto sukhà dukkhaæ paÂikaækha varaæ sukhanti. || Ja_VIII:61 ||>@


#<[page 465]>#
%<                        7. IndriyajÃtaka. (423.)                     465>%
     Tattha sukhassÃnantaran ti kÃmasukhassa anantaraæ nirayadukkhaæ, dukkhassà 'ti sÅlarakkhaïadukkhassa anantaraæ dibbamÃnusakaæ sukha¤ c' eva nibbÃnasukha¤ ca, idaæ vuttaæ hoti: NÃrada ime hi sattà kÃmasevanasamaye kÃlaæ katvà ekantadukkhe niraye nibbattanti, sÅlaæ rakkhantà vipassanÃya kammaæ karontà ca pana kilamanti, te dukkhena sÅlaæ rakkhitvà sÅlabalena vuttappakÃraæ sukhaæ paÂilabhanti, idaæ sandhÃyÃhaæ evaæ vadÃmÅti, so pi patto ti tvaæ NÃrada idÃni jhÃnasukhaæ nÃsetvà tato sukhà mahantaæ kÃmanissitaæ cetasikadukkhaæ patto, paÂikaækhà 'ti idaæ kilesadukkhaæ cha¬¬etvà puna tad eva varaæ uttamaæ jhÃnasukhaæ iccha patthehi.
     NÃrado "idaæ Ãcariya dukkhaæ dussahaæ, na taæ adhivÃsetuæ sakkomÅti" Ãha. Atha naæ MahÃsatto "NÃrada dukkhaæ nÃma uppannaæ adhivÃsetabbam evÃ" 'ti vatvà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.7(=423).3: KicchakÃle kicchasaho yo kicchaæ nÃtivattati
                    sa kicchantaæ sukhaæ dhÅro yogaæ samadhigacchatÅti. || Ja_VIII:62 ||>@

     Tattha nÃtivattatÅti na anuvattati, ayam eva và pÃÂho, idaæ {vuttaæ} hoti: NÃrada yo kÃyikacetasikadukkhasaækhÃtassa kicchassa uppannakÃle appamatto tassa kicchassa haraïÆpÃyaæ karonto kicchasaho hutvà taæ kicchaæ nÃnuvattati tassa vase avattitvà tehi tehi upÃyehi taæ kicchaæ abhibhavati vinÃseti sa dhÅro kicchassa antimasaækhÃtaæ nirÃmisaæ sukhaæ jhÃnasukhaæ adhigacchati taæ và kicchantaæ yogasukhaæ adhigacchati akilamanto va pÃpuïÃtÅti.
     So "Ãcariya kÃmasukhaæ nÃma uttamasukhaæ, na taæ jahituæ sakkomÅti" Ãha. Atha naæ MahÃsatto "dhammo nÃma na kenaci kÃraïena nÃsetabbo" 'ti vatvà catutthaæ gÃtham Ãha:


#<[page 466]>#
%<466               VIII. AÂÂhanipÃta.  1. KaccÃnivagga. (43.)>%

  @<Ja_VIII,1.7(=423).4: Na h' eva kÃmÃna kÃmà nÃnatthà n' atthakÃraïÃ
                    na kata¤ ca nikatvÃna dhammà cavitum arahasÅti. || Ja_VIII:63 ||>@

     Tattha kÃmÃna kÃmà ti kÃmÃnaæ kÃmÃ, vatthukÃmapatthanÃyà 'ti attho, nÃnatthà natthakÃraïà ti na anatthato na atthakÃraïÃ, na kata¤ca nikatvÃnà 'ti na kata¤ca nipphÃditaæ nikatvÃna, idaæ vuttaæ hoti: NÃrada na h' eva vatthukÃmapatthanÃya dhammà cavitum arahasi, ekasmiæ anatthe uppanne taæ paÂihanitukÃmo nÃnatthà na atthena pi kÃraïena bhÆtena dhammà cavitum arahasi, asuko nÃma me attho uppajjissatÅti evaæ atthakÃraïÃpi na dhammà cavitum arahasi, kataæ pana nipphÃditaæ jhÃnasukhaæ niraækatvà vinÃsetvà n' eva dhammà cavitum arahasÅti.
     Evaæ SarabhÃgena catÆhi gÃthÃhi dhamme desite KÃÊadevalo attano kaniÂÂhaæ ovadanto pa¤camaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.7(=423).5: Dukkhaæ gahapataæ sÃdhu, saævibhajja¤ ca bhojanaæ,
                    ahÃso atthalÃbhesu, atthavyÃpatti avyatho ti. || Ja_VIII:64 ||>@

     Tattha dukkhaæ gahapatan ti NÃrada gharÃvÃsaæ vasantÃnaæ gahapatÅnaæ bhoguppÃdanatthÃya anÃlasyachekakusalabhÃvasaækhÃtaæ dukkhaæ nÃma sÃdhu dakkhabhÃvo laÂÂhako, saævibhajja¤ca bhojanan ti dukkhena uppÃditabhogÃnaæ dhammikasamaïabrÃhmaïehi saævibhajitvà paribhogakÃraïaæ dutiyaæ sÃdhu, ahÃso ti atthalÃbhe mahante issariye uppanne pamÃdavasena ahÃso anubbillÃvitattaæ tatiyaæ sÃdhu, atthavyÃpattÅti yadà pana attano atthavyÃpatti yasavinÃso hoti tadà avyatho akilamanaæ catutthaæ sÃdhu, tasmà tvaæ NÃrada jhÃnaæ me antarahitan ti mà soci, sace indriyÃnaæ vasaæ na gamissasi naÂÂham pi te jhÃnaæ puna pÃkatikam eva bhavissatÅti.
     Taæ pana Devalena NÃradassa ovaditabhÃvaæ ¤atvà Satthà abhisambuddho hutvà chaÂÂhaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.7(=423).6: EttÃvatà te paï¬iccaæ Asito Devalo bravÅ,
                    na-y-ito ki¤cana pÃpiyo yo indriyÃnaæ vasaæ vaje ti. || Ja_VIII:65 ||>@


#<[page 467]>#
%<                        7. IndriyajÃtaka. (423.)                        467>%
     Tass' attho: bhikkhave, ettakaæ etaæ paï¬iccaæ yaæ Devalo abravi, yo pana kilesavasena indriyÃnaæ vasaæ vajati ito a¤¤o pÃpiyo n' atthÅti.
     Atha naæ SarabhaÇgo Ãmantetvà "NÃrada, idaæ tÃva suïa, yo hi paÂhamam eva kattabbayuttakaæ na karoti so ara¤¤aæ paviÂÂhamÃïavako viya socati paridevatÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte ekasmiæ KÃsinigame eko brÃhmaïamÃïavo abhirÆpo ahosi thÃmasampanno nÃgabalo, so cintesi: "kim me kasikammÃdÅni katvà mÃtÃpitÆhi puÂÂhehi, kiæ puttadÃrena, kiæ dÃnÃdÅhi pu¤¤ehi katehi, ka¤ci aposetvà ki¤ci pu¤¤aæ akatvà ara¤¤aæ pavisitvà mige mÃretvà attÃnam eva posessÃmÅti" so pa¤cÃvudhasannaddho Himavantaæ gantvà nÃnÃmige vadhitvà khÃdanto anto-Himavante VidhavÃya nÃma nadiyà tÅre giriparikkhittaæ mahantaæ pabbatajÃlaæ patvà tattha mige vadhitvà aÇgÃre pakkamaæsaæ khÃdanto vÃsaæ kappesi. So cintesi:
"ahaæ sadà thÃmasampanno nÃma na bhavissÃmi, dubbalakÃle ara¤¤e carituæ na sakkhissÃmi, idÃn' eva nÃnÃvaïïamige pabbatajÃlaæ pavesetvà dvÃraæ yojetvà ara¤¤aæ anÃhiï¬anto va yathÃruciyà mige vadhitvà khÃdissÃmÅti tathà akÃsi. Ath' assa kÃle atikkamante taæ kammaæ matthakaæ pattaæ, diÂÂhadhammavedanÅyaæ jÃtaæ: attano hatthapÃde na labhi, aparÃparaæ parivattetuæ nÃsakkhi, n' eva ki¤ci khÃdaniyaæ na pÃnÅyaæ passi, sarÅraæ milÃyi, manussapeto ahosi, gimhakÃle paÂhavÅ viya sarÅraæ bhijjitvà rÃjiyo dassesi, so dÆrÆpo dussaïÂhito mahÃdukkhaæ anubhavi. Evaæ addhÃne gate SiviraÂÂhe SivirÃjà nÃma "ara¤¤e aÇgÃre pakkamaæsaæ khÃdissÃmÅti" amaccÃnaæ rajjaæ niyyÃdetvà pa¤cÃvudhasannaddho ara¤¤aæ pavisitvà mige vadhitvà maæsaæ khÃdanto anupubbena taæ padesaæ patvà taæ purisaæ disvà bhÅto pi dhitiæ upaÂÂhapetvà "ko si tvaæ ambho purisÃ" 'ti pucchi. "SÃmi manussapeto 'haæ, attanà katakammassa phalaæ anubhavÃmi, tvaæ pana ko sÅti". "SivirÃjÃham asmÅti". "Atha kasmà idhÃgato sÅti".


#<[page 468]>#
%<468               VIII.  AÂÂhanipata.  1. KaccÃnivagga. (43.)>%
"Migamaæsaæ khÃdanatthÃyÃ" 'ti. Ath' assa so "aham pi mahÃrÃja iminà va kÃraïenÃgantvà manussapeto jÃto" ti sabbaæ vitthÃrena kathetvà attano dukkhitabhÃvaæ ra¤¤o Ãcikkhanto sesagÃthà Ãha:

  @<Ja_VIII,1.7(=423).7: AmittÃnaæ va hatthatthaæ Siva pappoti mÃm iva,
                    kammaæ vijja¤ ca dakkheyyaæ vivÃhaæ sÅlamaddavaæ
                    ete ca yase hÃpetvà nibbatto sehi kammehi. || Ja_VIII:66 ||>@

  @<Ja_VIII,1.7(=423).8: So 'haæ sahassajÅno va abandhu aparÃyano
                    ariyadhammà apakkanto yathà peto tath' ev' ahaæ. || Ja_VIII:67 ||>@

  @<Ja_VIII,1.7(=423).9: SukhakÃme dukkhÃpetvà Ãpanno 'smi padaæ imaæ,
                    so sukhaæ nÃdhigacchÃmi cito bhÃnumatÃ-m-ivà 'ti. || Ja_VIII:68 ||>@

     Tattha amittÃnaæ va hatthatthan ti amittÃnaæ hatthahatthaæ vinÃsaæ viya, Sivà 'ti rÃjÃnaæ Ãlapati, pappoti mÃmivà 'ti mÃdiso pÃpakamme pÃpuïÃti, attano va kammena vinÃsaæ pÃpuïÃtÅti vuttaæ hoti, kamman ti kasikammÃdibhedaæ ÃjÅvasÃdhakakiccaæ, vijjan ti nÃnappakÃrakaæ hatthisippÃdikaæ sippaæ, dakkheyyan ti nÃnappakÃrena bhoguppÃdanakosallaæ, vivÃhan ti ÃvÃhavivÃhasampannaæ bandhaæ, sÅlamaddavan ti pa¤cavidhasÅla¤ c' eva muduvacanaæ hitakÃmaæ pÃpanivÃraïaæ kalyÃïamittata¤ ca, so hi idha maddavo ti adhippeto, ete ca yase hÃpetvà ti ete ettake yasadÃyakadhamme hÃpetvà va, nibbatto sehi kammehÅti attano kammehi nibbatto, idaæ vuttaæ hoti: ahaæ mahÃrÃja imasmiæ loke issariyadÃyakaæ kattabbayuttakaæ kammaæ akatvà sippaæ asikkhitvà upÃyena bhoge anuppÃdetvà ÃvÃhavivÃhaæ akatvà sÅlaæ arakkhitvà maæ akiccaæ karontaæ nivÃraïasamatthe kalyÃïamitte abhajitvà ime ettake yasakÃrakattà yase ti saækhaæ gate lokapavattidhamme avahÃpetvà cha¬¬etvà imaæ ara¤¤aæ pavisitvà sayaækatehi pÃpakammehi idÃni manussapeto hutvà nibbatto 'smÅti, sahassajÅno và 'ti sahassajitapuriso viyà 'ti attho, yv-Ãyaæ sammà paÂipajjitvà bhoge uppÃdeyyaæ tehi anekasahassehi bhogehi jÅno ti pi attho, aparÃyano ti asaraïo nippatiÂÂho, ariyadhammà ti sappurisadhammato, yathà peto ti yathà mato peto hutvà uppajjeyya,


#<[page 469]>#
%<                   8. ùdittajÃtaka. (424.)                      469>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  jÅvamÃno yeva tathà manussapeto jÃto 'smÅti attho, sukhakÃme dukkhÃpetvà ti sukhakÃme satte dukkhÃpetvÃ, sukhakÃmo ti pi pÃÂho, sayaæ sukhakÃmo a¤¤aæ dukkhÃpetvà ti attho, Ãpanno smi padaæ iman ti imaæ evarÆpaæ koÂÂhÃsaæ patto 'smi, pathan ti pi pÃÂho, imaæ dukkhassa pathabhÆtaæ attabhÃvaæ patto smÅti attho, cito bhÃnumatÃmivà 'ti bhÃnumà vuccati aggi, vÅtaccikaÇgÃrehi samantà parikiïïe viya sarÅre uÂÂhitena mahìÃhena ¬ayhanto kÃyikacetasikasukhaæ nÃma na vindÃmÅti vadati.
     Eva¤ ca pana vatvà "ahaæ mahÃrÃja sukhakÃmo paraæ dukkhÃpetvà diÂÂhe va dhamme manussapeto jÃto 'smi, tvaæ pÃpaæ mà kari, attano nagaraæ gantvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karohÅti" Ãha.
RÃjà tathà katvà saggapathaæ pÆresi.
     SarabhaÇgasatthà imaæ kÃraïaæ Ãharitvà tÃpasaæ sa¤¤Ãpesi. So tassa kathÃya saævegaæ paÂilabhitvà taæ vanditvà khamÃpetvà kasiïaparikammaæ katvà naÂÂhaæ jhÃnaæ paÂipÃkatikaæ akÃsi. SarabhaÇgo tassa tattha vasituæ adatvà taæ ÃdÃya attano assamaæ gato.
     Satthà imaæ dessanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi (SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi): "Tadà NÃrado ukkaïÂhitabhikkhu ahosi, SÃlissaro SÃriputto, Meï¬issaro Kassapo, Pabbato Anuruddho, KÃÊadevalo KaccÃno, Anusisso ùnando, Kisavaccho MoggallÃno, SarabhaÇgo pana aham evÃ" 'ti. IndriyajÃtakaæ.

                      $<8. ùdittajÃtaka.>$
     ùdittasmin ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto asadisadÃnaæ Ãrabbha kathesi. AsadisadÃnaæ MahÃgovindasuttavaïïanato vitthÃretvà kathetabbaæ. Tassa pana dinnadivasato dutiyadivase dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso KosalarÃjà vicinitvà va khettaæ ¤atvà Buddha-pamukhassa ariyasaæghassa mahÃdÃnaæ adÃsÅti".


#<[page 470]>#
%<470               VIII. AÂÂanipÃta.  1.KaccÃnivagga. (43.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "anacchariyaæ bhikkhave ra¤¤o vicinitvà anuttare pu¤¤akhette dÃnapatiÂÂhÃpanaæ, porÃïakapaï¬itÃpi vicinitvà va dÃnaæ adaæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte SovÅraraÂÂhe Roruvanagare BharatamahÃrÃjà nÃma dasarÃjadhamme akopetvà catÆhi saægahavatthÆhi janaæ saægaïhanto mahÃjanassa mÃtÃpitiÂÂhÃne Âhatvà kapaïiddhikavanibbakayÃcakÃdÅnaæ mahÃdÃnaæ pavatteti. Tassa Samuddavijayà nÃma aggamahesÅ ahosi paï¬ità ¤ÃïasampannÃ. So ekadivasaæ dÃnaggaæ olokento "mayhaæ dÃnaæ dussÅlà lolasattà bhu¤janti, taæ maæ na hÃseti, ahaæ kho pana sÅlavantÃnaæ aggadakkhineyyÃnaæ paccekabuddhÃnaæ dÃtukÃmo, te ca Himavantapadese vasanti, ko nu kho te nimantetvà Ãnessati, kaæ pesessÃmÅti" cintetvà tam atthaæ deviyà Ãrocesi. Atha naæ sà Ãha: "mahÃrÃja, mà cintayittha, amhÃkaæ dÃtabbadÃnabalena sÅlabalena saccabalena pupphÃni pesetvà paccekabuddhe nimantetvà tesaæ ÃgatakÃle sabbaparikkhÃrasampannaæ dÃnaæ dassÃmÃ" 'ti. RÃjà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà "sakalanagaravÃsino sÅlaæ samÃdiyantÆ" 'ti bheri¤ carÃpetvà sayam pi saparijano uposathaÇgÃni adhiÂÂhÃya mahÃdÃnaæ pavattetvà sumanapupphapuïïaæ suvaïïasamuggaæ gÃhÃpetvà pÃsÃdà oruyha rÃjaÇgaïe Âhatvà pa¤caÇgÃni paÂhaviyaæ patiÂÂhÃpetvà pÃcÅnadisÃbhimukho vanditvà "pÃcÅnadisÃyaæ arahante vandÃmi, sace amhÃkaæ koci guïo atthi amhesu anukampaæ katvà amhÃkaæ bhikkhaæ gaïhathÃ" 'ti vatvà sattapupphamuÂÂhiyo khipi. PÃcÅnadisÃyaæ paccekabuddhÃnaæ abhÃvà punadivase nÃgamiæsu. Dutiyadivase dakkhiïadisaæ namassi, tato pi nÃgatÃ. Tatiyadivase pacchimadisaæ namassi,


#<[page 471]>#
%<                8. ùdittajÃtaka. (424.)                              471>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tato pi nÃgatÃ. Catutthadivase uttaradisaæ namassi, namassitvà ca pana "Uttarahimavanta-padesavÃsino paccekabuddhà amhÃkaæ bhikkhaæ gaïhantÆ" 'ti sattapupphamuÂÂhiyo vissajjesi, pupphÃni gantvà NandamÆlakapabbhÃre pa¤cannaæ paccekabuddhasatÃnaæ upari patiæsu, te ÃvajjamÃnà ra¤¤Ã attano nimantitabhÃvam ¤atvà punadivase satta paccekabuddhe Ãmantetvà "mÃrisà rÃjà vo nimanteti, tassa saægahaæ karothÃ" 'ti vadiæsu. Paccekabuddhà ÃkÃsenÃgantvà rÃjadvÃre {otariæsu}. Te disvà rÃjà somanassajÃto vanditvà pÃsÃdaæ Ãropetvà mahantaæ sakkÃraæ katvà dÃnaæ datvà bhattakiccapariyosÃne punadivasatthÃya punadivasatthÃyà ti evaæ pa¤camadivase nimantetvà chÃhaæ bhuttÃnaæ sattamadivase sabbaparikkhÃradÃnaæ sajjetvà suvaïïakhacitÃni ma¤capÅÂhÃni pa¤¤Ãpetvà ticÅvarÃdike sabbe samaïaparibhoge sattannaæ paccekabuddhÃnaæ santike Âhapetvà "ime parikkhÃre tumhÃkaæ demÃ" 'ti vanditvà tesaæ bhattakiccapariyosÃne rÃjà ca devÅ ca ubho pi vanditvà namassamÃnà aÂÂhaæsu. Atha nesaæ anumodanaæ karonto saæghatthero dve gÃthà abhÃsi:
  @<Ja_VIII,1.8(=424).1: ùdittasmiæ agÃrasmiæ yaæ nÅharati bhÃjanaæ (cfr. Saæyutta p.31)
                    taæ tassa hoti atthÃya no ca yaæ tattha ¬ayhati. || Ja_VIII:69 ||>@

  @<Ja_VIII,1.8(=424).2: Evaæ ÃdÅpito loko jarÃya maraïena ca,
                    nÅhareth' eva dÃnena, dinnaæ hi hoti nÅbhatan ti. || Ja_VIII:70 ||>@

     Tattha Ãdittasmin ti taækhaïe pajjalite, bhÃjanan ti yaæ ki¤c' Æpakaraïaæ, no ca yaæ tatthà 'ti yaæ pana tattha ¬ayhati antamaso ratanasantharo pi sabbaæ tassa anupakÃram eva hoti, jarÃya maraïena cà 'ti desanÃsÅsam etaæ, atthato pan' esa ekÃdasahi aggÅhi ÃdÅpito nÃma, nÅharethevà 'ti tato ekÃdasahi aggÅhi pajjalità lokà dasavidhadÃnavatthubhedaæ taæ taæ parikkhÃraæ dÃnacetanÃya nikka¬¬heth' eva,


#<[page 472]>#
%<472               VIII. AÂÂhanipÃta.  1. KaccÃnivagga. (43.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  dinnaæ hÅti appaæ và hi bahuæ và yaæ dinnaæ tad eva nÅbhataæ nÃma hotÅti.
     Evaæ saæghatthero anumodanaæ katvà "appamatto hohi mahÃrÃjÃ" 'ti ra¤¤o ovÃdaæ datvà ÃkÃse uppatitvà pÃsÃdakaïïikaæ dvidhà katvà gantvà NandÃmÆlakappabbhÃre yeva otari, tassa dinnaparikkhÃro pi ten' eva saddhiæ uppatitvà pabbhÃre yeva otari, ra¤¤o ca deviyà ca sakalasarÅraæ pÅtiyà puïïaæ ahosi. Evaæ tasmiæ gate avasesÃpi

  @<Ja_VIII,1.8(=424).3: Yo dhammaladdhassa dadÃti dÃnaæ (cfr. Saæyutta p. 20-22)
                    uÂÂhÃnaviriyÃdhigatassa jantu (no)
                    atikkamma so Vetaraïiæ Yamassa
                    dibbÃni ÂhÃnÃni upeti macco. || Ja_VIII:71 ||>@

  @<Ja_VIII,1.8(=424).4: DÃna¤ ca yuddha¤ ca samÃnam Ãhu:
                    appÃpi santà bahuke jinanti,
                    appam pi ce saddahÃno dadÃti
                    ten' eva so hoti sukhÅ parattha. || Ja_VIII:72 ||>@

  @<Ja_VIII,1.8(=424).5: Viceyya dÃnaæ Sugata-ppasatthaæ,
                    ye dakkhiïeyyà idha jÅvaloke
                    etesu dinnÃni mahapphalÃni
                    bÅjÃni vuttÃni yathà sukhette. || Ja_VIII:73 ||>@

  @<Ja_VIII,1.8(=424).6: Yo pÃïabhÆtÃni aheÂhaya¤ caraæ
                    parÆpavÃdà na karoti pÃpaæ
                    bhÅruæ pasaæsanti, na hi tattha sÆraæ,
                    bhayà hi santo na karoti pÃpaæ. || Ja_VIII:74 ||>@

  @<Ja_VIII,1.8(=424).7: HÅnena brahmacariyena khattiye upapajjati
                    majjhimena ca devattaæ, uttamena visujjhati. || Ja_VIII:75 ||>@

  @<Ja_VIII,1.8(=424).8: Addhà hi dÃnaæ bahudhà pasatthaæ
                    dÃnà ca kho dhammapadaæ va seyyo,>@


#<[page 473]>#
%<                     8.  ùdittajÃtaka.  (424.)               473>%
@<                    pubbe va hi pubbatar' eva santo
                    nibbÃnam ev' ajjhagamÆ sapa¤¤Ã ti || Ja_VIII:76 ||>@

evam ekekÃya gÃthÃya anumodanam katvà tath' eva agamaæsu saddhiæ parikkhÃrehi.
     Tattha dhammaladdhassà 'ti khÅïÃsavaæ Ãdiæ katvà yÃva vipassakayogÃvacaro puggalo dhammassa laddhattà dhammaladdho nÃma, sv-eva uÂÂhÃnaviriyena tassa dhammassa adhigatattà uÂÂhÃnaviriyÃdhigato nÃma, tassa puggalassa yo jantu dadÃti dÃnan ti attho, dhammena laddhassa uÂÂhÃnasaækhÃtena viriyenÃdhigatassa deyyadhammassa aggaæ gahetvà yo jantu sÅlavantesu dÃnaæ dadÃtÅti pi attho, upayogatthe và sÃmivacanaæ katvÃp' ettha attho veditabbo, VeteraïÅti desanÃsÅsam etaæ, aÂÂha mahÃniraye soÊasa ca ussade atikkamitvà ti attho, dibbÃni ÂhÃnÃïi upetÅti devaloke uppajjati, samÃnamÃhÆ 'ti sadisaæ vadanti, khayabhÅrukassa hi dÃnaæ n' atthi bhayabhÅrukassa yuddhaæ n' atthi, jÅvite Ãlayaæ vijahitvà yujjhanto yujjhituæ sakkoti, bhogesu Ãlayaæ vijahitvà va dÃyako dÃtuæ sakkoti, ten' eva taæ ubhayaæ samÃnan ti vadanti, appÃpi santà ti thokÃpi samÃnà pariccattajÅvità bahuke jinanti, evam evaæ appÃpi mu¤canacetanà bahum pi maccheracittaæ lobhÃdiæ và kilesagahanaæ jinÃti, appampi ce ti thokam pi ce deyyadhammaæ kamma¤ ca phala¤ ca saddahanto deti, teneva so ti tena parittadeyyadhammavatthukena parittakena pi cÃgena parattha sukhÅ hoti mahÃrÃjà 'ti, viceyya dÃnan ti dakkhiïa¤ ca dakkhiïeyya¤ ca vicinitvà dinnadÃnaæ, tattha yaæ và taæ và adatvà aggaggaæ païÅtaæ deyyadhammaæ vicinitvà dento dakkhiïaæ vicinÃti nÃma, yesaæ và tesaæ và adatvà sÅlÃdiguïasampanne vicinitvà tesaæ dadanto dakkhiïeyye vicinÃti nÃma, Sugatappasatthan ti evarÆpaæ dÃnaæ Buddhehi pasatthaæ, tattha dakkhiïeyyavicinanaæ dassetuæ ye dakkhiïeyyà ti Ãdi vuttaæ, tattha dakkhiïeyyà ti dakkhiïÃya anucchavikà BuddhÃdayo, pÃïabhÆtÃnÅti pÃïasaækhÃtÃni bhÆtÃni aheÂhayanto kÃru¤¤ena aviheÂhento caramÃno, parÆpavÃdà ti parÆpavÃdabhayena pÃpaæ na karoti, bhÅrun ti upavÃdà bhÅrukaæ, na hi tattha sÆran ti yo pana ayonisomanasikÃrena tasmiæ upavÃde sÆro hoti taæ paï¬ità na-ppasaæsanti, bhayà hÅti upavÃdabhayena hi paï¬ità pÃpaæ na karonti, hÅnena brahmacariyenà 'ti bÃhiratitthÃyatane tÃva methunaviratisÅlamattakaæ hÅnabrahmacariyaæ nÃma,


#<[page 474]>#
%<474               VIII. AÂÂhanipÃta.  1. KaccÃnivagga. (43.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tena khattiyakule uppajjati, jhÃnassa upacÃramattaæ majjhimaæ, tena devaloke uppajjati, aÂÂha samÃpattiyo uttamaæ, tena Brahmaloke uppanno visujjhati nÃma, sÃsane pana sÅlavantass' eva païidhÃya brahmacariyaæ hÅnaæ nÃma, parisuddhasÅlass' eva samÃpattinibbattanaæ majjhimaæ nÃma, parisuddhasÅle Âhatvà vipassanaæ va¬¬hetvà arahattapatti uttamaæ nÃma, osÃnagÃthÃya attho: mahÃrÃja ki¤cÃpi hi ekaæsen' eva dÃnaæ bahudhà pasatthaæ vaïïitaæ dÃnato pana samathavipassanÃsaækhÃtaæ nibbÃnasaækhÃta¤ ca dhammakoÂÂhÃsabhÆtaæ dhammapadam eva uttaritaraæ, kiækÃraïÃ: pubbe va hi imasmiæ kappe KassapadasabalÃdayo pubbatar' eva VessabhÆdasabalÃdayo santo sappurisà sapa¤¤Ã samathavipassanà bhÃvetvà nibbÃnam eva ajjhagamÆ adhigatà ti.
     Evaæ sattamapaccekabuddho anumodanÃya ra¤¤o AmatamahÃnibbÃnaæ vaïïetvà rÃjÃnaæ appamÃdena ovaditvà vuttanayena attano vasanaÂÂhÃnam eva gato. RÃjÃpi saddhiæ mahesiyà yÃvajÅvaæ dÃnaæ datvà saggapadaæ pÆresi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà "evaæ pubbe pi paï¬ità viceyyadÃnaæ adaæsÆ" 'ti vatvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà paccekabuddhà parinibbÃyiæsu, Samuddavijayà RÃhulamÃtà ahosi, BharatarÃjà aham evÃ" 'ti. ùdittajÃtakaæ.

                      $<9. AÂÂhÃnajÃtaka.>$
     GaÇgÃkumudinÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ ukkaïÂhitabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Taæ hi bhikkhuæ Satthà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti pucchitvà "saccaæ bhante" ti "kiækÃraïÃ" ti "kilesavasenÃ" 'ti "bhikkhu mÃtugÃmo nÃma akata¤¤Æ mittadÆbhÅ avissÃsaniyo, atÅte paï¬ità devasikaæ sahassaæ dentÃpi mÃtugÃmaæ tosetuæ nÃsakkhiæsu, sà ekadivasamattaæ sahassaæ alabhitvà va te gÅvÃya gÃhÃpetvà nÅharÃpesi,


#<[page 475]>#
%<                      9.  AÂÂhÃnajÃtaka. (425.)        475>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evaæ akata¤¤Æ mÃtugÃmo, mà tassa kÃraïà kilesavasaæ gacchÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente tassa ca putto BrahmadattakumÃro BÃrÃïasiseÂÂhino ca putto MahÃdhanakumÃro nÃma sahapaæsukÅÊità sahÃyà ahesuæ, ekÃcariyakule yeva sippaæ uggaïhiæsu. KumÃro pitu accayena rajje patiÂÂhÃsi, seÂÂhiputto pi 'ssa santike yevÃhosi.
BÃrÃïasiyaæ ca ekà nagarasobhaïÅ vaïïadÃsÅ abhirÆpà ahosi sobhaggappattÃ. SeÂÂhiputto devasikaæ sahassaæ datvà niccakÃle tÃya yeva saddhiæ abhiramanto pitu accayena seÂÂhiÂÂhÃnaæ labhitvà taæ na vijahi, tath' eva devasikaæ sahassaæ datvà abhirami. So divasassa tayo vÃre rÃjupaÂÂhÃnaæ gacchati. Ath' assa ekadivasaæ sÃyaæ rÃjupaÂÂhÃnaæ gatassa ra¤¤Ã saddhiæ samullapantass' eva suriyo atthamito, andhakÃraæ jÃtaæ. So rÃjakulà nikkhamitvà "idÃni gehaæ gantvà Ãgamanavelà n' atthi, nagarasobhaïiyà yeva gehaæ gamissÃmÅti" upaÂÂhÃke uyyojetvà ekako va tassà gehaæ pÃvisi. Atha naæ sà disvà va "ayyaputta sahassaæ Ãbhatan" ti Ãha. "Bhadde ajja ativikÃlo jÃto, tasmà gehaæ agantvà manusse uyyojetvà ekako va paviÂÂho 'smi, sve pana te dve sahasse dassÃmÅti". Sà cintesi: "sac' Ãhaæ ajja okÃsaæ karissÃmi a¤¤esu pi divasesu tucchahattho Ãgamissati, evaæ me dhanaæ parihÃyissati, na dÃni 'ssa okÃsaæ karissÃmÅti. Atha naæ evam Ãha: "sÃmi mayaæ vaïïadÃsiyo nÃma, amhÃkaæ sahassaæ keÊi nÃma n' atthi, Ãhara sahassan" ti. "Bhadde sve diguïaæ ÃharissÃmÅti" punappuna yÃci.


#<[page 476]>#
%<476               VIII. AÂÂhanipÃta.  1. KaccÃnivagga. (43.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Nagarasobhanà dÃsiyo ÃïÃpesi: "etassa idha Âhatvà maæ oloketuæ mà adattha, gÅvÃya naæ gahetvà nÅharitvà dvÃraæ pidahathÃ" 'ti. Tà tathà akaæsu. So cintesi:
"ahaæ imÃya saddhiæ asÅtikoÂidhanaæ khÃdiæ, sà maæ ekadivasaæ tucchahatthaæ disvà gÅvÃya gahetvà nÅharÃpesi, aho mÃtugÃmo nÃma pÃpo nillajjo akata¤¤Æ mittadÆbhÅti" so mÃtugÃmassa aguïaæ anussaranto anussaranto va virajji paÂikkÆlasa¤¤aæ paÂilabhi gharÃvÃse pi ukkaïÂhi, tato "kim me gharÃvÃsena, ajj' eva nikkhamitvà pabbajissÃmÅti" puna gehaæ agantvà rÃjÃnam pi adisvà va nagarà nikkhamitvà ara¤¤aæ pavisitvà GaÇgÃtÅre assamaæ mÃpetvà pabbajitvà jhÃnÃbhi¤¤aæ nibbattetvà vanamÆlaphalÃhÃro tattha vÃsaæ kappesi. RÃjà taæ apassanto "kahaæ me sahÃyo" ti pucchi.
NagarasobhaniyÃpi katakammaæ sakalanagare pÃkaÂaæ jÃtam. Ath' assa tam atthaæ Ãcikkhitvà "iti te deva sahÃyo lajjÃya gharam pi agantvà ara¤¤aæ pavisitvà pabbajito kirÃ" 'ti kathayiæsu. RÃjà nagarasobhaniæ pakkosÃpetvà "saccaæ kira tvaæ ekadivasaæ sahassaæ alabhitvà mama sahÃyaæ gÅvÃya gÃhÃpetvà nÅharÃpesÅti" pucchi. "Saccaæ devÃ" 'ti.
"PÃpe jammi sÅghaæ mama sahÃyassa gataÂÂhÃnaæ gantvà Ãnehi, noce Ãnesi jÅvitaæ te n' atthÅti". Sà ra¤¤o vacanaæ sutvà bhÅtà rathaæ Ãruyha mahantena parivÃrena nagarà nikkhamitvà tassa gataÂÂhÃnaæ pariyesantÅ sutivasena sutvà tattha gantvà vanditvà "ayya mayà andhabÃlabhÃvena katadosaæ saha, na pun' evaæ karissÃmÅti yÃcitvà "sÃdhu khamÃmi, n' atthi me tayi ÃghÃto" ti vutte "sace me khamatha mayà saddhiæ rathaæ abhirÆhatha, nagaraæ gacchissÃma, nagaraæ gatakÃle yeva yaæ mama ghare dhanaæ atthi sabbaæ dassÃmÅti" Ãha.


#<[page 477]>#
%<                 9. AÂÂhÃnajÃtaka. (425.)                   477>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So tassà vacanaæ sutvà "bhadde idÃni tayà saddhiæ gantuæ na sakkÃ, yadà pana imasmiæ loke yaæ na bhavitabbaæ taæ bhavissati api nÃma tadà gaccheyyan" ti vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.9(=425).1: GaÇgà kumudinÅ santà saækhavÃïïà ca kokilÃ
                    jambu tÃlÃphalaæ dajjà atha nÆna tadà siyà ti. || Ja_VIII:77 ||>@

     Tass' attho: bhadde yathà hi kumudasarà kumudehi sa¤channà tiÂÂhanti tath' eva sace sakalÃpi mahÃ-GaÇgà kumudinÅ sÅghasotaæ pahÃya santà upasantà siyà sabbakokilà ca saækhavaïïà bhaveyyuæ sabbo pi ca jamburukkho tÃlaphalaæ dadeyya atha nÆna tadà siyà ti atha tÃdise kÃle amhÃkam pi samÃgamo nÆna siyà bhaveyya nÃmà 'ti vuttaæ hoti.
     Evaæ vatvà puna pi tÃya "ehi, gacchÃm' evÃ" 'ti vutte "gacchissÃm' evÃ" 'ti vatvà "kasmiæ kÃle" ti "asukasmi¤ cÃ" 'ti vatvà sesagÃthà abhÃsi:

  @<Ja_VIII,1.9(=425).2: Yadà kacchapalomÃnaæ pavÃro tividho siyÃ
                    hemantikaæ pÃpuraïaæ atha nÆna tadà siyÃ. || Ja_VIII:78 ||>@

  @<Ja_VIII,1.9(=425).3: Yadà makasadÃÂhÃnaæ aÂÂÃlo sukato siyÃ
                    daÊho ca appakampÅ ca atha nÆna tadà siyÃ. || Ja_VIII:79 ||>@

  @<Ja_VIII,1.9(=425).4: Yadà sasavisÃïÃnaæ nisseïi sukatà siyÃ
                    saggassÃrohaïatthÃya atha nÆna tadà siyÃ. || Ja_VIII:80 ||>@

  @<Ja_VIII,1.9(=425).5: Yadà nisseïim Ãruyha candaæ khÃdeyyuæ mÆsikÃ
                    RÃhu¤ ca paripÃteyyuæ atha nÆna tadà siyÃ. || Ja_VIII:81 ||>@

  @<Ja_VIII,1.9(=425).6: Yadà surÃghaÂaæ pÅtvà makkhikà gaïacÃrinÅ
                    aÇgÃre vÃsaæ kappeyyuæ atha nÆna tadà siyÃ. || Ja_VIII:82 ||>@

  @<Ja_VIII,1.9(=425).7: Yadà bimboÂÂhasampanno gadrabho sumukho siyÃ
                    kusalo naccagÅtassa atha nÆna tadà siyÃ. || Ja_VIII:83 ||>@

  @<Ja_VIII,1.9(=425).8: Yadà kÃkà ulÆkà ca mantayeyyuæ rahogatÃ
                    a¤¤ama¤¤aæ pihayeyyuæ athà nÆna tadà siyÃ. || Ja_VIII:84 ||>@


#<[page 478]>#
%<478               VIII.  AÂÂhanipÃta.  1.KaccÃnivagga. (43.)>%

  @<Ja_VIII,1.9(=425).9: Yadà pulasapattÃnaæ chattaæ thirataraæ siyÃ
                    vassassa paÂighÃtÃya atha nÆna tadà siyÃ. || Ja_VIII:85 ||>@

  @<Ja_VIII,1.9(=425).10: Yadà kuluæko sakuïo pabbataæ GandhamÃdanaæ
                    tuï¬enÃdÃya gaccheyya atha nÆna tadà siyÃ. || Ja_VIII:86 ||>@

  @<Ja_VIII,1.9(=425).11: Yadà sÃmuddikaæ nÃvaæ sayantaæ savaÂÃkaraæ
                    ceÂo ÃdÃya gaccheyya atha nÆna tadà siyÃ. || Ja_VIII:87 ||>@

     Tattha tividho ti eko kacchapalomamayena pupphena eko tÆlena eko ubhayenà 'ti evaæ tippakÃro, hemantikaæ pÃpuraïan ti himapÃtasamaye pÃpuraïÃya bhavituæ samattho, atha nÆna tadà siyà ti atha tasmiæ kÃle mama tayà saddhiæ ekaæsen' eva saæsaggo siyÃ, evaæ sabbattha pacchimapadaæ yojetabbaæ, aÂÂÃlo sukato ti abhirÆhitvà yujjhantaæ purisasataæ dhÃretuæ yathà sakkoti evaæ sukato, paripÃteyyun ti palÃpeyyuæ, aÇgÃre ti vÅtaccikaÇgÃrasanthare, vÃsaæ kappeyyun tÅ ekekaæ surÃghaÂam pivitvà mattà vaseyyuæ, bimboÂÂhasampanno ti bimbaphalasadisehi oÂÂhehi samannÃgato, sumukho ti suvaïïÃdÃsasadisamukho, pihayeyyun ti a¤¤ama¤¤assa sampattiæ icchantà pihayeyyuæ pattheyyuæ, pulasapattÃnan ti saïhÃnaæ pulasagacchapaïïÃnaæ, kuluæko ti eko khuddakasakuïo, sÃmuddikan ti samuddapakkhandanamahÃnÃvaæ, sayantaæ savaÂÃkaran ti yantena c' eva vaÂÃkarena ca{} saddhiæ sambhÃrayuttaæ, ceÂo ÃdÃyà 'ti yadà evarÆpaæ nÃvaæ khuddako gÃmadÃrako hatthena gahetvà gaccheyyà 'ti attho.
     Iti MahÃsatto imà aÂÂhÃnaparikappena ekÃdasa gÃthà abhÃsi. Tà sutvà nagarasobhanÅ MahÃsattaæ khamÃpetvà nagaraæ gantvà ra¤¤o taæ kÃraïaæ Ãrocetvà attano jÅvitaæ yÃcitvà gaïhi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà "evaæ bhikkhu mÃtugÃmo nÃma akata¤¤Æ mittadÆbhÅti" vatvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi (SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi): "Tadà rÃjà ùnando ahosi, tÃpaso aham evÃ" 'ti. AÂÂhÃnajÃtakaæ.


#<[page 479]>#
%<                     10. DÅpijÃtaka.  (426.)                            479>%

                      $<10. DÅpijÃtaka.>$
     KhamanÅyaæ yÃpanÅyan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ eÊikaæ Ãrabbha kathesi. Ekasmiæ hi samaye MoggallÃnatthero giriparikkhitte ekadvÃre giribbajasenÃsane vihÃsi.
DvÃrasamÅpe yev' assa caækamo ahosi. Tadà eÊakapÃlakà "eÊakà ettha carantÆ" 'ti giribbajaæ pavesetvà kÅÊantà viharanti. Tesu ekadivasaæ sÃyaæ Ãgantvà eÊake gahetvà gacchantesu ekà eÊikà dÆre caramÃnà eÊake nikkhamante adisvà ohÅyi. Taæ pacchà nikkhamantiæ eko dÅpiko disvà "khÃdissÃmi nan" ti giribbajadvÃre aÂÂhÃsi.
SÃpi ito c' ito ca olokentÅ taæ disvà "esa maæ mÃretvà khÃditukÃmatÃya Âhito, sace nivattitvà palÃyissÃmi jÅvitam me n' atthi, ajja mayà purisÃkÃraæ kÃtuæ vaÂÂatÅti" cintetvà siÇgÃni ukkhipitvà tassÃbhimukhaæ vegena pakkhanditvà dÅpikassa "ito gaïhissÃmÅti" vipphandato va gahaïaæ anupagantvà vegena palÃyitvà eÊakÃnaæ antaraæ pÃvisi. Thero taæ tesaæ kiriyaæ disvà punadivase gantvà TathÃgatassÃrocetvà "evaæ bhante sà eÊikà attano upÃyakusalatÃya parakkamaæ katvà dÅpikato muccÅti" Ãha. Satthà "MoggallÃna, idÃni tÃva so dÅpiko taæ gahetuæ nÃsakkhi, pubbe pana naæ viravantiæ mÃretvà khÃdÅti" vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte MagadharaÂÂhe Bodhisatto ekasmiæ gÃme mahÃbhogakule nibbattitvà vayappatto kÃme pahÃya isipabbajjaæ pabbajitvà jhÃnÃbhi¤¤aæ nibbattetvà ciraæ Himavante vasitvà loïambilasevanatthÃya RÃjagahaæ patvà ekasmiæ yeva giribbaje païïasÃlaæ mÃpetvà vÃsaæ kappesi. Tadà iminà va niyÃmena eÊakapÃlesu eÊake carantesu ekadivasaæ evam eva ekaæ eÊikaæ pacchà nikkhamantiæ disvà eko dÅpiko "khÃdissÃmi nan" ti dvÃre aÂÂhÃsi. SÃpi taæ disvà "ajja mayhaæ jÅvitaæ n' atthi, eken' upÃyena iminà saddhiæ madhurapaÂisanthÃraæ katvà hadayamaddavam assa janetvà jÅvitaæ rakkhissÃmÅti"


#<[page 480]>#
%<480               VIII. AÂÂhanipÃta.  1.KaccÃnivagga. (43.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  cintetvà dÆrato va tena saddhiæ paÂisanthÃraæ karontÅ ÃgacchamÃnà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.10(=426).1: KhamanÅyaæ yÃpanÅyaæ kacci mÃtula te sukhaæ,
                    sukhaæ te ammà avaca, sukhakÃmà hi te mayan ti. || Ja_VIII:88 ||>@

     Tattha sukhaæ te ammà 'ti mayhaæ mÃtÃpi tumhÃkaæ sukhaæ puccheyyÃsÅti ajja maæ avacà 'ti attho, mayan ti mÃtula mayam pi tumhÃkaæ sukham eva icchÃmà 'ti.
     Taæ sutvà dÅpiko "ayaæ dhuttikà maæ mÃtulavÃdena va¤cetukÃmÃ, na me kakkhaÊabhÃvaæ jÃnÃtÅti cintetvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.10(=426).2: NaÇguÂÂham me avakkamma heÂhayitvÃna eÊiki
                    s' ajja mÃtulavÃdena mu¤citabbà nu ma¤¤asÅti. || Ja_VIII:89 ||>@

     Tass' attho: tvaæ mama naÇguÂÂhamaï¬alaæ akkamitvà heÂhayitvà Ãgacchasi, sà tvaæ ajja mÃtulavÃdena mu¤citabbÃham asmÅti ma¤¤asi nu, evaæ ma¤¤asi ma¤¤e ti.
     Taæ sutvà itarà "mÃtula mà evaæ vadÅti" vatvà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.10(=426).3: PuratthÃmukho nisinno si, ahaæ te mukham ÃgatÃ,
                    pacchato tuyha naÇguÂÂhaæ, kathaæ kho 'haæ avakkamin ti. || Ja_VIII:90 ||>@

     Tattha mukhan ti abhimukhaæ, kathaæ kho han ti taæ tava pacchato Âhitaæ ahaæ kathaæ avakkamin ti attho.
     Atha naæ so "kiæ kathesi eÊike, mama naÇguÂÂhassa aÂhitaÂÂhÃnaæ nÃma n' atthÅti" vatvà catutthaæ gÃtham Ãha:


#<[page 481]>#
%<              10. DÅpijÃtaka. (426.)                        481>%

  @<Ja_VIII,1.10(=426).4: YÃvatà caturo dÅpà sasamuddà sapabbatÃ
                    tÃvatà mayha naÇguÂÂhaæ kathaæ kho tvaæ vivajjayÅti. || Ja_VIII:91 ||>@

     Tattha tÃvatà ti ettÃvatà mama naÇguÂÂhaæ parikkhipitvà gatan ti vadati.
     Taæ sutvà eÊikà "ayaæ pÃpo madhurakathÃya na allÅyati, paÂisattu hutvÃssa kathessÃmÅti" pa¤camaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.10(=426).5: Pubbe va m' etaæ akkhaæsu mÃtà pità ca bhÃtaro:
                    dÅghaæ duÂÂhassa naÇguÂÂhaæ, s' amhi vehÃyasÃgatà ti. || Ja_VIII:92 ||>@

     Tattha akkhaæsÆ 'ti pubbe va me evaæ mÃtà ca pità ca bhÃtaro ca Ãcikkhiæsu, samhÅti sà ahaæ ¤ÃtakÃnaæ santikà tava naÇguÂÂhassa dÅghabhÃvaæ sutvà tava naÇguÂÂhaæ pariharantÅ vehÃyasà ÃkÃsena Ãgatà ti.
     Atha naæ so "jÃnÃmi te ahaæ ÃkÃsenÃgatabhÃvaæ, evaæ ÃgacchantÅ pana mayhaæ bhakkhe nÃsetvà ÃgatÃsÅti" vatvà chaÂÂhaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_VIII,1.10(=426).6: Ta¤ca disvÃna Ãyantiæ antalikkhasmim eÊiki
                    migasaægho palÃyittha, bhakkho me nÃsito tayà ti. || Ja_VIII:93 ||>@

     Taæ sutvà itarà maraïabhayabhÅtà a¤¤aæ kÃraïaæ Ãharituæ asakkontÅ "mÃtula mà evarÆpaæ kakkhaÊakammaæ kari, jÅvitaæ me dehÅti" vilapi. Itaro pi naæ vilapantiæ yeva khandhe gahetvà mÃretvà khÃdi.

  @<Ja_VIII,1.10(=426).7: Icc-eva vilapantiyà eÊikiyà ruhaæghaso
                    galakaæ anvÃmaddi n' atthi duÂÂhe subhÃsitaæ. || Ja_VIII:94 ||>@

  @<Ja_VIII,1.10(=426).8: N' eva duÂÂhe nayo atthi na dhammo na subhÃsitaæ,
                    nikkamaæ duÂÂhe yujjetha, so ca sabbhi na rajjatÅti || Ja_VIII:95 ||>@

imà dve abhisambuddhagÃthÃ.


#<[page 482]>#
%<482               VIII. AÂÂhanipÃta.  1.KaccÃnivagga.(43.)>%
     {Tatha} ruhaæghaso ti ruhirabhakkho lohitapÃyÅ sÃhasikadÅpiko, galakaæ anvÃmaddÅti gÅvaæ maddi, ¬asitvà phÃlesÅti attho, nayo ti kÃraïaæ, dhammo ti sabhÃvo, subhÃsitan ti sukathitavacanaæ, sabbam p' etaæ duÂÂhe n' atthÅti attho, nikkamaæ duÂÂhe yujjethà 'ti bhikkhave duÂÂhapuggale parakkamo ca yujjeyya, so ca sabbhi na rajjatÅti so pana puggalo sabbhi sundaraæ subhÃsitaæ na rajjati, na sampiyÃyatÅti attho.
     TÃpaso tesaæ kiriyaæ sabbaæ addasa.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà eÊikÅ va etarahi eÊikÅ, dÅpiko va etarahi dÅpiko, tÃpaso pana aham evÃ" 'ti. DÅpijÃtakaæ. KaccÃnivaggo. AÂÂhanipÃtavaïïanà niÂÂhitÃ.


#<[page 483]>#
%<                                483>%
                         IX. NAVANIPùTA.

                      $<1. GijjhajÃtaka.>$
     Parisaækupatho nÃmà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ dubbacaæ Ãrabbha kathesi. So kira eko kulaputto niyyÃnikasÃsane pabbajitvÃpi atthakÃmehi ÃcariyupajjhÃyehi c' eva sabrahmacÃrÅhi ca "evaæ te abhikkamitabbaæ evaæ paÂikkamitabbaæ evaæ Ãlokitabbaæ evaæ vilokitabbaæ evaæ sammi¤jitabbaæ evaæ pasÃretabbaæ evaæ nivÃsetabbaæ evaæ pÃrupitabbaæ evaæ patto gahetabbo yÃpanamattaæ gahetvà paccavekkhitvà va paribhu¤jitabbaæ indriyesu guttadvÃrena bhojane matta¤¤unà jÃgariyam anuyuttena bhavitabbaæ idaæ Ãgantukavattaæ nÃma jÃnitabbaæ idaæ gamikavattaæ nÃma imÃni cuddasa khandhakavattÃni asÅti mahÃvattÃni tattha te sammà vattitabbaæ ime terasa dhutaÇgaguïà nÃma ete samÃdÃya vattitabban" ti ovadiyamÃno dubbaco ahosi akkhamo appadakkhiïaggÃhÅ anusÃsaniæ, "ahaæ tumhe na anuvadÃmi, tumhe kasmà maæ vadetha, aham eva attano atthaæ và anatthaæ và jÃnissÃmÅti" attÃnaæ avacanÅyaæ akÃsi. Ath' assa dubbacabhÃvaæ ¤atvà bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ aguïaæ kathentà nisÅdiæsu. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmà 'ti vutte taæ bhikkhuæ pakkosÃpetvà "saccaæ kira tvaæ dubbaco" ti pucchitvà "saccan" ti vutte "kasmà bhikkhu evarÆpe niyyÃnikasÃsane pabbajitvà atthakÃmÃnaæ vacanaæ na karosi,


#<[page 484]>#
%<484                         IX.  NavanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  pubbe pi tvaæ paï¬itÃnaæ vacanaæ akatvà verambavÃtamukhe cuïïavicuïïajÃto" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte Gijjhapabbate Bodhisatto gijjhayoniyaæ nibbatti. Putto pan' assa Supatto nÃma gijjharÃjà anekasahassagijjhaparivÃro thÃmasampanno ahosi. So mÃtÃpitaro posesi.
Balasampannattà pana atidÆraæ uppatati, atha naæ pità "tÃta ettakaæ nÃma ÂhÃnaæ atikkamitvà na gantabban" ti ovadi.
So "sÃdhÆ" 'ti vatvÃpi ekadivasaæ pana vuÂÂhe deve gijjhehi saddhiæ uppatitvà sese ohÃya atibhÆmiæ gantvà verambavÃtamukhaæ patvà cuïïavicuïïabhÃvaæ pÃpuïi.
     Satthà tam atthaæ dassento abhisambuddho hutvà imà gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IX.1(=427).1: Parisaækupatho nÃma gijjhapantho sanantano,
                    tatrÃsi mÃtÃpitaro gijjho posesi jiïïake. || Ja_IX:1 ||>@

  @<Ja_IX.1(=427).2: Tesaæ ajakaraæ medaæ accahÃsi bahÆtaso,
                    pità ca puttaæ avaca jÃnaæ uccÃpapÃtinaæ
                    supattaæ pakkhasampannaæ tejasiæ dÆragÃminaæ. || Ja_IX:2 ||>@

  @<Ja_IX.1(=427).3: Pariplavantaæ paÂhaviæ: yadà tÃta vijÃnahi
                    sÃgarena parikkhittaæ cakkaæ va parimaï¬alaæ
                    tato tÃta nivattassu, mÃssu etto paraæ gami. || Ja_IX:3 ||>@

  @<Ja_IX.1(=427).4: Udapatto si vegena balÅ pakkhÅ dijuttamo
                    olokayanto vakkaÇgo pabbatÃni vanÃni ca. || Ja_IX:4 ||>@

  @<Ja_IX.1(=427).5: Addasa paÂhaviæ gijjho yathÃsÃsÅ pitus sutaæ
                    sÃgarena parikkhittaæ cakkaæ va parimaï¬alaæ
                    [tato tÃta nivattassu, mÃssu etto paraæ gami]. (Cfr. p.255, 30.)|| Ja_IX:5 ||>@

  @<Ja_IX.1(=427).6: Ta¤ ca so samatikkamma param ev' accavattatha
                    ta¤ ca vÃtasikhà tikkhà accahÃsi baliæ dijaæ. || Ja_IX:6 ||>@

  @<Ja_IX.1(=427).7: NÃsakkh' Ãtigato poso punar eva nivattituæ,
                    dijo vyasanam ÃpÃdi verambÃnaæ vasaæ gato. || Ja_IX:7 ||>@


#<[page 485]>#
%<                     1. GijjhajÃtaka.  (427.)                     485>%

  @<Ja_IX.1(=427).8: Tassa puttà ca dÃrà ca ye c' a¤¤e anujÅvino (Cfr. p.256, 14.)
                    sabbe vyasanaæ ÃpÃduæ anovÃdakare dije. || Ja_IX:8 ||>@

  @<Ja_IX.1(=427).9: Evam pi idha vaddhÃnaæ yo vÃkyaæ nÃvabujjhati
                    atisÅmacaro ditto gijjho vÃtÅtasÃsano
                    sa ve vyasanaæ pappoti akatvà vaddhasÃsanan ti. || Ja_IX:9 ||>@

     Tattha parisaækupatho ti saækupatho, manussà hira¤¤asuvaïïatthÃya gacchantà tasmiæ padese khÃïuke koÂÂetvà tesu rajjuæ bandhitvà gacchanti, tena so Gijjhapabbate jaæghamaggo saækupatho ti vuccati, gijjhapantho ti gijjhapabbatamatthake maggo, sanantano ti porÃïo, tatrÃsÅti tasmiæ gijjhapabbatamatthake saækupathe eko gijjho Ãsi, so jiïïake mÃtÃpitaro posesi, ajakaraæ medan ti ajakaramedaæ, accahÃsÅti ativiya Ãhari, bahÆtaso ti bahÆtaso, jÃnaæ uccÃpapÃtinan ti putto te atiuccaæ ÂhÃnaæ laæghatÅti sutvà ucce papÃtÅ ayan ti jÃnanto, tejasin ti purisatejasampannaæ, dÆragÃminan ti ten' eva tejena dÆragÃmiæ, pariplavantan ti uppalapattaæ viya udake upplavamÃnaæ, vijÃnahÅti vijÃnÃsi, cakkaæ va parimaï¬alan ti yaæ tasmiæ te padese Âhitassa samuddena paricchinno JambudÅpo cakkaæ va pa¤¤Ãyati tato ÂhÃnà nivattÃhÅti ovadanto evam Ãha, udapatto sÅti pitu ovÃdaæ akatvà ekaæ divasaæ gijjhehi saddhiæ uppatito te ohÃya pitarà kathitaÂÂhÃnaæ agamÃsi, olokayanto vakkaægo ti vaækagÅvo, yathÃsÃsi pitussutan ti yathÃssa pitu santikà sutaæ Ãsi tath' eva addasa, yathÃssÃsÅti và pÃÂho, paramevaccavattathà 'ti pitarà akkhÃtaÂÂhÃnato paraæ ativatto va, ta¤ca vÃtasikhà tikkhà ti taæ anovÃdakaæ balim pi samÃnam dijaæ tikhiïaverambavÃtasikhà accahÃsi atihari cuïïavicuïïaæ akÃsi, nÃsakkhÃtigato ti nÃsakkhi atigato, poso ti satto, anovÃdakare ti tasmiæ dije paï¬itÃnaæ ovÃdaæ akaronte sabbe pi te mahÃdukkhaæ pÃpuïiæsu, akatvà vaddhasÃsanan ti vuddhÃnaæ hitakÃmÃnaæ vacanaæ akatvà evam eva vyasanaæ mahÃdukkhaæ pÃpunÃti.


#<[page 486]>#
%<486                     IX. NavanipÃta.>%
     "Tasmà tvaæ bhikkhu mà gijjhasadiso bhava, atthakÃmÃnaæ vacanaæ karohÅti" so SatthÃrà evaæ ovadito tato paÂÂhÃya subbaco ahosi.
SatthÃpi imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà dubbacagijjho etarahi dubbacabhikkhu ahosi, gijjhapità pana aham evÃ" 'ti. GijjhajÃtakaæ.

                      $<2. KosambÅjÃtaka.>$
     Puthusaddo ti. Idaæ Satthà Kosambiyaæ nissÃya GhositÃrÃme viharanto Kosambiyaæ bhaï¬anakÃrake Ãrabbha kathesi.
Vatthuæ Kosambakkhandhake Ãgatam eva. Ayaæ pan' ettha saækhepo: Tadà kira dve bhikkhÆ ekasmiæ ÃvÃse vasiæsu vinayadharo ca suttantiko ca. Tesu suttantiko ekadivasaæ sarÅravaÊa¤jaæ katvà udakakoÂÂhake ÃcamanaudakÃvasesaæ bhÃjane Âhapetvà nikkhami.
Pacchà vinayadharo tattha paviÂÂho taæ udakaæ disvà nikkhamitvà itaraæ pucchi: "tayà udakaæ Âhapitan" 'ti. "ùma Ãvuso" 'ti.
"Kiæ pan' ettha ÃpattibhÃvaæ na jÃnÃsÅti". "ùma na jÃmÃmÅti".
"Hot' Ãvuso, etthÃpattÅti". "Tena hi paÂikarissÃmi nan" ti.
"Sace pana te Ãvuso asa¤cicca asatiyà kataæ n' atthi ÃpattÅti" so tassà Ãpattiyà anÃpattidiÂÂhi ahosi. Vinayadharo pi attano nissitakÃnaæ "ayaæ suttantiko Ãpattiæ ÃpajjamÃno pi na jÃnÃtÅti" Ãrocesi. Te tassa nissitake disvà "tumhÃkaæ upajjhÃyo Ãpattiæ ÃpajjitvÃpi ÃpattibhÃvaæ na jÃnÃtÅti" Ãhaæsu. Te gantvà attano upajjhÃyassa Ãrocesuæ. So evam Ãha: "ayaæ vinayadharo pubbe `anÃpattÅti' vatvà idÃni `ÃpattÅti' vadati, musÃvÃdÅ eso" ti. Te gantvà "tumhÃkaæ upajjhÃyo musÃvÃdÅti". Evaæ a¤¤ama¤¤aæ kalahaæ va¬¬hayiæsu. Tato vinayadharo okÃsaæ labhitvà tassa Ãpattiyà adassane ukkhepanÅyakammaæ akÃsi. Tato paÂÂhÃya tesaæ paccayadÃyakà upÃsakÃpi dve koÂÂhÃsà ahesuæ, ovÃdapaÂiggÃhikà bhikkhuniyo pi ÃrakkhadevatÃpi sandiÂÂhà sambhattà ÃkÃsaÂÂhakadevatÃpi yÃva Brahmalokà sabbe puthujjanà dve pakkhà ahesuæ,


#<[page 487]>#
%<                   2. KosambÅjÃtaka. (428.)                             487>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  yÃva AkaniÂÂhabhavanà pana idaæ kolÃhalaæ agamÃsi. Ath' eko bhikkhu TathÃgataæ upasaækamitvà ukkhepakÃnaæ "dhammiken' eva kammenÃyaæ ukkhitto" ti ukkhittÃnuvattakÃnaæ "adhammikena kammena ukkhitto" ti laddhiæ ukkhepakehi vÃriyamÃnÃnaæ pi ca nesaæ taæ anuparivÃretvà caraïabhÃvaæ Ãrocesi. Bhagavà "bhinno bhikkhusaægho bhinno bhikkhusaægho" ti tesaæ santikaæ gantvà ukkhepakÃnaæ ukkhepane itaresu¤ ca Ãpattiyà adassanÃya ÃdÅnavaæ vatvà pakkÃmi. Puna tesaæ tatth' eva ekasÅmÃya uposathÃdÅni karitvà bhattaggÃdisu bhaï¬anajÃtÃnaæ "ÃsanantarikÃya nisÅditabban" ti bhattagge vattaæ pa¤¤Ãpetvà "idÃni pi bhaï¬anajÃtà viharantÅti" sutvà tattha gantvà "alaæ bhikkhave, mà bhaï¬anan" ti ÃdÅni vatvà a¤¤atarena dhammavÃdinà Bhagavato vihesaæ anicchantena "Ãgametu bhante Bhagavà dhammassÃmÅ, apposukko bhante Bhagavà diÂÂhadhammasukhavihÃraæ anuyutto viharatu, mayaæ etena bhaï¬anena kalahena viggahena vivÃdena pa¤¤ÃyissÃmÃ" 'ti vutte "bhÆtapubbaæ bhikkhave BÃrÃïasiyaæ Brahmadatto nÃma KÃsirÃjà ahosÅti Brahmadattena DÅghatissa Kosalara¤¤o rajjaæ acchinditvà a¤¤Ãtakavesena vasantassa mÃritabhÃva¤ c' eva DÅghÃvukumÃrena attano jÅvite dinne tato paÂÂhÃya tesaæ samaggabhÃva¤ ca kathetvà "tesaæ hi nÃma bhikkhave rÃjÆnaæ Ãdinnadaï¬Ãnaæ ÃdinnasatthÃnaæ evarÆpaæ khantisoraccaæ bhavissati, idha kho taæ bhikkhave sobhetha yaæ tumhe evaæ svÃkkhÃte dhammavinaye pabbajità samÃnà khamà va bhaveyyÃtha soratà cÃ" 'ti ovaditvà tatiyam pi "alaæ bhikkhave, mà bhaï¬anan" ti vÃretvà anoramante disvà "pariyÃdinnarÆpà kho ime moghapurisÃ, na-y-ime sukarà sa¤¤Ãpetun" ti pakkamitvà punadivase piï¬apÃtapaÂikkanto gandhakuÂiyà thokaæ vissamitvà senÃsanaæ saæsÃmetvà attanà va attano pattacÅvaraæ ÃdÃya saæghamajjhe ÃkÃse Âhatvà imà gÃthà abhÃsi:


#<[page 488]>#
%<488                        IX. NavanipÃta.>%

  @<Ja_IX.2(=428).1: Puthusaddo samajano, na bÃlo koci ma¤¤atha, (= Vinaya vol.I. p.349.)
                    saæghasmiæ bhijjamÃnasmiæ nä¤aæ bhiyyo ama¤¤aruæ. || Ja_IX:10 ||>@

  @<Ja_IX.2(=428).2: ParimuÂÂhà paï¬itÃbhÃsà vÃcÃgocara bhÃïino
                    yÃv' icchanti mukhÃyÃmaæ yena nÅtà na taæ vidÆ. || Ja_IX:11 ||>@

  @<Ja_IX.2(=428).3: `Akkocchi maæ avadhi maæ ajini maæ ahÃsi me' (Cfr. supra p.212.)
                    ye taæ upanayhanti veraæ tesaæ na sammati. || Ja_IX:12 ||>@

  @<Ja_IX.2(=428).4: `Akkocchi maæ avadhi maæ ajini maæ ahÃsi me'
                    ye taæ na upanayhanti veraæ tesÆpasammati. || Ja_IX:13 ||>@

  @<Ja_IX.2(=428).5: Na hi verena verÃni sammant' idha kudÃcanaæ,
                    averena ca sammanti, esa dhammo sanantano. || Ja_IX:14 ||>@

  @<Ja_IX.2(=428).6: Pare ca na vijÃnanti 'mayam ettha yamÃmase',
                    ye ca tattha vijÃnanti tato sammanti medhagÃ. || Ja_IX:15 ||>@

  @<Ja_IX.2(=428).7: AÂÂhicchiddà pÃïaharà gavÃssadhanahÃrino,
                    raÂÂhaæ vilumpamÃnÃnaæ tesaæ pi hoti saægati,
                    kasmà tumhÃka no siyÃ. || Ja_IX:16 ||>@

  @<Ja_IX.2(=428).8: Sace labetha nipakaæ sahÃyaæ (Cfr. Dhp. vv.328-30 & p.108. Suttanip. VV.44 - 45.)
                    saddhiæcaraæ sÃdhuvihÃri dhÅraæ
                    abhibhuyya sabbÃni parissayÃni
                    careyya ten' attamano satÅmÃ. || Ja_IX:17 ||>@

  @<Ja_IX.2(=428).9: No ce labhetha nipakaæ sahÃyaæ
                    saddhiæcaraæ sÃdhuvihÃri dhÅraæ
                    rÃjà va raÂÂhaæ vijitaæ pahÃya
                    eko care mÃtaÇg' ara¤¤e va nÃgo. || Ja_IX:18 ||>@

  @<Ja_IX.2(=428).10: Ekassa caritaæ seyyo, n' atthi bÃle sahÃyatÃ,
                    eko care na ca pÃpÃni kayirÃ
                    appossukko mÃtaÇg' ara¤¤e va nÃgo ti. || Ja_IX:19 ||>@

     Tattha puthu mahà saddo assà 'ti puthusaddo, samajano ti samÃno ekasadiso jano, sabbo vÃyaæ bhaï¬anakÃrakajano samantato saddanicchÃraïena puthusaddo c' eva sadiso cà 'ti vuttaæ hoti, na bÃlo koci ma¤¤athà 'ti tattha koci eko pi ahaæ bÃlo ti na ma¤¤ittha, sabbe paï¬itamÃnino, sabbo cÃyaæ bhaï¬anakÃrako jano yeva nä¤aæ bhiyyo ma¤¤anti, koci eko pi ahaæ bÃlo ti na ma¤¤ittha, bhiyyo ca saæghasmiæ bhijjamÃne a¤¤am pi ekaæ, mayhaæ kÃraïena saægho bhijjatÅti idaæ kÃraïaæ na ma¤¤itthà 'ti attho, parimuÂÂhà ti muÂÂhassatino, paï¬itÃbhÃsà ti attano paï¬itamÃnena paï¬itasadisÃ,


#<[page 489]>#
%<                        2. KosambÅjÃtaka. (428.)                        489>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  vÃcÃgocara bhÃïino ti rÃkÃrassa rassÃdeso kato, vÃcÃgocarà ca na satipaÂÂhÃnÃdiariyadhammagocarà bhÃïino ca, kathaæbhÃïino:
yÃvicchanti mukhÃyÃman ti yÃva mukhaæ Ãyamituæ icchanti tÃva pasÃretvà aggaggapÃdehi Âhatvà bhÃïino, eko pi saæghagÃravena mukhasaækocanaæ na karotÅti attho, yena nÅtà ti yena bhaï¬anena imaæ nillajjabhÃvaæ nÅtÃ, na taæ vidÆ ti evaæ sÃdÅnavaæ idan ti na jÃnanti, ye taæ upanayhantÅti taæ akkocchi man ti Ãdikaæ ÃkÃraæ ye upanayhanti, sanantano ti porÃïo, pare ti paï¬ite Âhapetvà tato a¤¤e bhaï¬anakÃrakà pare nÃma, te ettha saæghamajjhe kolÃhalaæ karontà mayaæ yamÃmase uparamÃma nassÃma satataæ samitaæ maccusantikaæ gacchÃmà 'ti na jÃnanti, ye ca tattha vijÃnantÅti ye tattha paï¬ità mayaæ maccusamÅpaæ gacchÃmà 'ti vijÃnanti, tato sammanti medhagà ti evaæ hi te jÃnantà yonisomanasikÃraæ uppÃdetvà medhakÃnaæ kalahÃnaæ vÆpasamÃya paÂipajjanti, aÂÂhicchiddà ti ayaæ gÃthà Brahmadatta¤ ca DÅghÃvukumÃra¤ ca sandhÃya vuttÃ, tesam pi hoti saægati, kasmà tumhÃkaæ na hoti yesaæ vo n' eva mÃtÃpitunnaæ aÂÂhÅni chinnÃni na pÃïà haÂà na gavÃssadhanÃni haÂÃni, idaæ vuttaæ hoti: bhikkhave tesaæ hi nÃma Ãdinnadaï¬Ãnaæ rÃjÆnaæ evarÆpà saægati samÃgamo ÃvÃhavivÃhasambandhaæ katvà ekato pÃnabhojanaæ hoti, tumhe evarÆpe sÃsane pabbajitvà attano veramattam pi nissajituæ na sakkotha, ko tumhÃkaæ bhikkhubhÃvo ti, sace labhethà 'ti-Ãdi-gÃthÃyo paï¬itasahÃyassa ca bÃlasahÃyassa ca vaïïÃvaïïadÅpanatthaæ vuttÃ, abhibhuyya sabbÃni parissayÃnÅti sabbe pÃkaÂaparissaye ca paÂicchannaparissaye ca abhibhavitvà tena saddhiæ attamano satimà careyya, rÃjà va raÂÂhaæ vijitan ti yathà attano vijitaraÂÂhaæ MahÃjanakarÃjà ca ArindamakarÃjà ca pahÃya ekakà va cariæsu evaæ careyyà 'ti attho, mÃtaÇgara¤¤e va nÃgo ti mÃtaÇgo ti hatthi vuccati, nÃgo ti mahantatÃdhivacanaæ etaæ, yathà hi mÃtiposako mÃtaÇganÃgo ara¤¤e eko cari na ca pÃpÃni akÃsi yathà ca PÃrileyyako evaæ eko care na ca pÃpÃni kayirà ti vuttaæ hoti.
     Satthà evaæ kathetvÃpi te bhikkhÆ samagge kÃtuæ asakkonto BÃlakaloïakÃragÃmaæ gantvà Bhaguttherassa ekÅbhÃve Ãnisaæsaæ kathetvà tato tiïïaæ kulaputtÃnaæ vasanaÂÂhÃnaæ gantvà tesaæ sÃmaggirase Ãnisaæsaæ kathetvà tato PÃrileyyakavanasaï¬aæ gantvà tattha temÃsaæ vasitvà puna Kosambiæ anÃgantvà SÃvatthim eva agamÃsi.


#<[page 490]>#
%<490                       IX. NavanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  KosambivÃsino pi upÃsakà "ime kho ayyà Kosambakà bhikkhÆ bahuno amhÃkaæ anatthassa kÃrakÃ, imehi ubbÃÊho Bhagavà pakkanto, mayaæ imesaæ n' evÃbhivÃdanÃdÅni karissÃma na upagatÃnaæ piï¬akaæ dassÃma, evaæ ime pakkamissanti và vibbhamissanti và Bhagavantaæ và pasÃdessantÅti" sammantayitvà tathà akaæsu. Te tena daï¬akammena pÅÊità SÃvatthiæ gantvà Bhagavantaæ khamÃpesuæ.
     Satthà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Pità SuddhodanamahÃrÃjà ahosi, matà MahÃmÃya, DÅghÃvukumÃro pana aham evÃ" 'ti.
KosambÅjÃtakaæ.

                      $<3. MahÃsukajÃtaka.>$
     Dumo yadà hotÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. So kira Satthu santike kammaÂÂhÃnaæ gahetvà Kosalajanapade a¤¤ataraæ paccantagÃmaæ upanissÃya ara¤¤e vihÃsi. Manussà tassa rattiÂÂhÃnadivÃtthÃnÃdÅni sampÃdetvà gamanÃgamanasampanne ÂhÃne senÃsanaæ katvà sakkaccaæ upaÂÂhahiæsu. Tassa vassÆpagatassa paÂhamamÃse yeva so gÃmo jhÃyi, manussÃnaæ bÅjamattaæ pi avasiÂÂhaæ nÃhosi, te tassa païÅtaæ piï¬apÃtaæ dÃtuæ nÃsakkhiæsu, so sappÃyasenÃsane piï¬apÃtena kilamanto maggaæ và phalaæ và nibbattetuæ nÃsakkhi. Atha naæ temÃsaccayena SatthÃram vandituæ Ãgataæ Satthà paÂisanthÃraæ katvà "kacci piï¬apÃtena kilamanto pi senÃsanaæ sappÃyaæ ahosÅti" pucchi. So tam atthaæ Ãrocesi. Satthà tassa taæ senÃsanaæ sappÃyan ti {¤atvÃ} "bhikkhu samaïena nÃma senÃsane sappÃye sati loluppacÃraæ pahÃya ki¤cid eva yathÃladdhaæ paribhu¤jitvà santuÂÂhena samaïadhammaæ kÃtuæ vaÂÂati, porÃïakapaï¬ità tiracchÃnayoniyaæ nibbattitvà attano vÃse sukkharukkhe cuïïaæ khÃdantÃpi loluppacÃraæ pahÃya santuÂÂhà mittadhammaæ abhinditvà a¤¤attha na agamiæsu,


#<[page 491]>#
%<                  3.  MahÃsukajÃtaka.  (429.)                 491>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tvaæ kasmà `piï¬apÃto paritto lÆkho' ti sappÃyasenÃsanaæ pariccajÅti" vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte Himavante GaÇgÃtÅre ekasmiæ udumbaravane anekasatasahassà sukà vasiæsu. Tatth' eko sukarÃjà attano nivÃsarukkhassa phalesu khÅïesu ya¤ ¤ad eva avasiÂÂhaæ hoti aækuro và pattaæ và taco và papaÂikà và taæ khÃditvà GaÇgÃya pÃnÅyaæ pivitvà paramÃppicchasantuÂÂho hutvà a¤¤attha na gacchati. Tassa appicchasantuÂÂhabhÃvaguïena Sakkabhavanaæ kampi. Sakko ÃvajjamÃno taæ disvà tassa vÅmaæsanatthaæ attano ÃnubhÃvena taæ rukkhaæ sukkhÃpesi, rukkho khÃïumatto hutvà chiddÃvacchiddo vÃte paharante ÃkoÂiyamÃno va aÂÂhÃsi, tassa chiddehi cuïïÃni nikkhamanti.
SukarÃjà tÃni cuïïani khÃditvà GaÇgÃya pÃnÅyaæ pivitvà a¤¤attha agantvà vÃtÃtapaæ agaïetvà udumbarakhÃïumatthake nisÅdati. Sakko tassa paramappicchabhÃvaæ ¤atvà "mittadhammaguïaæ kathÃpetvà varam assa datvà udumbaraæ amataphalaæ karitvà ÃgamissÃmÅti" eko haæsarÃjà hutvà Sujaæ asuraka¤¤aæ purato katvà taæ udumbaravanaæ gantvà avidÆre ekassa rukkhassa sÃkhÃya nisÅditvà tena saddhiæ kathaæ samuÂÂhÃpento paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.3(=429).1: Dumo yadà hoti phalÆpapanno
                    bhu¤janti naæ vihagà sampatantÃ,
                    khÅïan ti ¤atvÃna dumaæ phalaccaye
                    disodisaæ yanti tato vihaÇgamà ti. || Ja_IX:20 ||>@

     Tass' attho: sukarÃja rukkho nÃma yadà phalasampanno hoti tadà taæ sÃkhato sÃkhaæ sampatantà vihaÇgamà bhu¤janti, taæ pana khÅïaæ ¤atvà phalÃnaæ accaye tato rukkhato disodisaæ vihaÇgamà gacchantÅti


#<[page 492]>#
%<492               IX. NavanipÃta.>%
     Eva¤ ca pana taæ vatvà tato uyyojetuæ dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.3(=429).2: Cara cÃrikaæ lohitatuï¬a mà cari,
                    kiæ tvaæ suva sukkhadumamhi jhÃyasi,
                    tad iægha maæ brÆhi vasantasannibha:
                    kasmà suva sukkhadumaæ na ri¤casÅti. || Ja_IX:21 ||>@

     Tattha jhÃyasÅti kiækÃraïà sukkhakhÃïumatthake jhÃyanto pajjhÃyanto tiÂÂhasi, iæghà 'ti codanatthe nipÃto, vasantasannibhà 'ti vasantakÃle vanasaï¬o sukagaïasamÃkiïïo viya nÅlobhÃso hoti, tena taæ vasantasannibhà 'ti Ãlapati, na ri¤casÅti na cha¬¬esi.
     Atha naæ sukarÃjà "ahaæ haæsa attano kata¤¤ÆkataveditÃya imaæ rukkhaæ na jahÃmÅti" vatvà dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IX.3(=429).3: Ye ve sakhÅnaæ sakhÃro bhavanti
                    pÃïaccaye sukhadukkhesu haæsa
                    khÅïaæ akhÅïan ti na taæ jahanti
                    santo sataæ dhammam anussarantÃ. || Ja_IX:22 ||>@

  @<Ja_IX.3(=429).4: So 'haæ sataæ a¤¤ataro 'smi haæsa,
                    ¤ÃtÅ ca me hoti sakhà ca rukkho,
                    taæ n' ussahe jÅvikattho pahÃtuæ
                    khÅïan ti ¤atvÃna, na h' esa dhammo ti. || Ja_IX:23 ||>@

     Tattha ye ve sakhÅnaæ sakhÃro bhavantÅti ye sahÃyÃnaæ sahÃyà honti, khÅïaæ akhÅïan ti paï¬ità nÃma attano sahÃyaæ bhogaparikkhayena pi khÅnam pi akhÅnam pi na jahanti, sataæ dhammamanussarantà ti paï¬itÃnaæ paveïiæ anussaramÃnÃ, ¤ÃtÅ ca me ti haæsarÃja ayaæ rukkho sampiyÃyanaÂÂhena mayhaæ ¤Ãti ca sahaciïïacaraïatÃya sakhà ca, jÅvikattho ti tam ahaæ jÅvikÃya atthiko hutvà pahÃtuæ na sakkomi.
     Sakko tassa kathaæ sutvà tuÂÂho pasaæsitvà varaæ dÃtukÃmo dve gÃthà abhÃsi:


#<[page 493]>#
%<                         3. MahÃsukajÃtaka. (429.)                      493>%

  @<Ja_IX.3(=429).5: SÃdhu sakkhi kataæ hoti metti saæsati santhavo,
                    sac' etaæ dhammaæ rocesi pÃsaæso si vijÃnataæ. || Ja_IX:24 ||>@

  @<Ja_IX.3(=429).6: So te suva varaæ dammi pattayÃna vihaÇgama, (Cfr. p.495.)
                    varaæ varassu vakkaÇga yaæ ki¤ci manas' icchasÅti. || Ja_IX:25 ||>@

     Tattha sÃdhÆ ti sampahaæsanaæ, sakkhi kataæ hoti metti saæsati santhavo ti sakhÅbhÃvo ca mettÅ ca parisamajjhe santhavo cà 'ti yaæ p' etaæ kataæ sÃdhu hoti laÂÂhakaæ bhaddakam eva, sacetaæ dhamman ti sace etaæ mettidhammaæ, vijÃnatan ti evaæ sante vi¤¤Ænaæ pasaæsitabbayuttako sÅti attho, so te ti so 'haæ tuyhaæ, varassÆ 'ti iccha, manasicchasÅti yaæ ki¤ci manasà icchasi sabbaæ taæ dadÃmi te ti.
     Taæ sutvà sukarÃjà varaæ varanto sattamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.3(=429).7: Varaæ ce me haæsa tuvaæ dadeyya
                    ayaæ rukkho punar Ãyuæ labhetha,
                    so sÃkhavà phalimà saævirÆÊho
                    madhatthiko tiÂÂhatu sobhamÃno ti. || Ja_IX:26 ||>@

     Tattha sÃkhavà ti sÃkhÃsampanno, phalimà ti phalinÅhi sÃkhÃhi upeto, saævirÆÊho ti samantato virÆÊhapatto taruïapattasaæchanno hutvÃ, madhatthiko ti saævijjamÃnamadhuraphalesu pakkhittamadhu viya, madhuraphalo hutvà ti attho.
     Ath' assa Sakko varaæ dadamÃno aÂÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.3(=429).8: Taæ passa samma phalimaæ uÊÃraæ,
                    sabhà va te hotu udumbarena,
                    so sÃkhavà phalimà saævirÆÊho
                    madhatthiko tiÂÂhatu sobhamÃno ti. || Ja_IX:27 ||>@

     Tattha sabhà va te hotu udumbarenà 'ti tava udumbarena saddhiæ saha ekato va vÃso hotu.


#<[page 494]>#
%<494                         IX. NavanipÃta.>%
     Eva¤ ca pana vatvà taæ attabhÃvaæ vijahitvà attano ca SujÃya ca ÃnubhÃvaæ dassetvà GaÇgato hatthena udakaæ gahetvà udumbarakhÃïukaæ pahari, tÃvad eva sÃkhÃvÅÂapasampanno madhuraphalo rukkho uÂÂhahitvà muï¬a-Maïipabbato viya vilÃsasampanno aÂÂhÃsi. SukarÃjà taæ disvà somanassappatto Sakkassa thutiæ karonto navamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.3(=429).9: Evaæ Sakka sukhÅ hohi saha sabbehi ¤Ãtibhi (Cfr. p. 495.)
                    yathÃham ajja sukhito disvÃna phalitaæ duman ti. || Ja_IX:28 ||>@

     Sakko tassa varaæ datvà udumbaraæ amataphalaæ katvà saddhiæ SujÃtÃya attano ÂhÃnam eva gato.
     Tam atthaæ dÅpayamÃnà osÃne abhisambuddhagÃthà ÂhapitÃ:

  @<Ja_IX.3(=429).10: Suvassa ca varaæ datvà katvÃna saphalaæ dumaæ (Cfr. p.495.)
                    pakkÃmi saha bhariyÃya devÃnaæ Nandanaæ vanan ti. || Ja_IX:29 ||>@

     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà "evaæ bhikkhu porÃïakapaï¬ità tiracchÃnayoniyaæ nibbattitvÃpi nilloluppà ahesuæ, tvaæ kasmà evarÆpe sÃsane pabbajitvà loluppacÃraæ carasi, gaccha tatth' eva vasÃ" 'ti kammaÂÂhÃnam assa kathetvà jÃtakaæ samodhÃnesi (so bhikkhu tattha gantvà vipassanto arahattaæ pÃpuïi): "Tadà Sakko Anuruddho ahosi, sukarÃjà aham evÃ" 'ti. MahÃsukajÃtakaæ.

                      $<4. CullasukajÃtaka.>$
     Santi rukkhà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Vera¤jakaï¬aæ Ãrabbha kathesi. Satthari hi Vera¤jÃyaæ vassaæ vasitvà anupubbena SÃvatthiæ anuppatte bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso, TathÃgato khattiyasukhumÃlo buddhasukhumÃlo mahantena iddhÃnubhÃvena samannÃgato pi Vera¤jena brÃhmaïena nimantito temÃsaæ vasanto MÃrÃvaÂÂanavasena tassa santikà ekadivasam pi bhikkhaæ alabhitvà loluppacÃraæ pahÃya temÃsaæ patthamÆlakapiÂÂhodakena yÃpento a¤¤attha na agamÃsi, aho TathÃgatÃnaæ appicchasantuÂÂhabhÃvo" ti.


#<[page 495]>#
%<                     4. CullasukajÃtaka. (430.)          495>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "anacchariyaæ bhikkhave TathÃgatassa idÃni loluppacÃrapahÃnaæ yo pubbe tiracchÃnayoniyaæ nibbatto pi loluppacÃraæ pahÃsÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari. Sabbaæ vatthuæ heÂÂhÃkathitaniyÃmen' eva vitthÃretabbaæ:

  @<Ja_IX.4(=430).1: Santi rukkhà haritapattà dumà nekaphalà bahÆ,
                    kasmà nu sukkhe koÊÃpe sukassa nirato mano. || Ja_IX:30 ||>@

  @<Ja_IX.4(=430).2: Phal' assa upabhu¤jimha nekavassagaïe bahÆ,
                    aphalam pi viditvÃna sà va metti yathà pure. || Ja_IX:31 ||>@

  @<Ja_IX.4(=430).3: {Sukkha¤} ca rukkhaæ koÊÃpaæ opattam aphalaæ dumaæ
                    ohÃya sakuïà yanti, kiæ dosaæ passase dija. || Ja_IX:32 ||>@

  @<Ja_IX.4(=430).4: Ye phalaÂÂhà saæbhajanti aphalo ti jahanti naæ,
                    attaÂÂhapa¤¤Ã dummedhà te honti pakkhapÃtino. || Ja_IX:33 ||>@

  @<Ja_IX.4(=430).5: SÃdhu sakkhi kataæ hoti mittaæ saæsati santhavo,
                    sac' etaæ dhammaæ rocesi pÃsaæso si vijÃnataæ. || Ja_IX:34 ||>@

  @<Ja_IX.4(=430).6: So te suva varaæ dammi pattayÃna vihaÇgama,
                    varaæ varassu vakkaÇga yaæ ki¤ci manas' icchasi. || Ja_IX:35 ||>@

  @<Ja_IX.4(=430).7: Api nÃma naæ passemu sapattaæ saphalaæ dumaæ,
                    daliddo va nidhiæ laddhà nandeyy' Ãhaæ punappunaæ. || Ja_IX:36 ||>@

  @<Ja_IX.4(=430).8: Tato amatam ÃdÃya abhisi¤ci mahÅruhaæ,
                    tassa sÃkhà virÆhiæsu sÅtacchÃyà manoramÃ. || Ja_IX:37 ||>@

  @<Ja_IX.4(=430).9: Evaæ Sakka sakhÅ hohi saha sabbehi ¤Ãtibhi
                    yathÃham ajja sukhito disvÃna saphalaæ dumaæ. || Ja_IX:38 ||>@

  @<Ja_IX.4(=430).10: Suvassa ca varaæ datvà katvÃna saphalaæ dumaæ
                    pakkÃmi saha bhariyÃya devÃnaæ Nandanaæ vanan ti. || Ja_IX:39 ||>@

     Pa¤hapaÂipa¤hÃpi purimanayen' eva veditabbÃ, anuttÃnapadamattam eva vaïïayissÃma: haritapattà ti nÅlapaïïasa¤channÃ, koÊÃpe ti vÃte paharante ÃkoÂitasaddaæ viya mu¤camÃne nissÃre,


#<[page 496]>#
%<496                                IX. NavanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sukassà 'ti Ãyasmato sukarÃjassa kasmà evarÆpe rukkhe mano nirato, phalassà 'ti phalam assa rukkhassa, nekavassagaïe ti aneke vassagaïe bahÆ ti samÃne pi anekasate na dve tayo atha kho bahÆ, viditvÃnà 'ti haæsarÃja idÃni amhÃkaæ imaæ rukkhaæ aphalaæ viditvÃpi yathà pure etena saddhiæ metti, taæ hi mayaæ na bhindÃma, mettiæ bhindantà hi anariyà asappurisà nÃma hontÅti pakÃsento evam Ãha, opattan ti avapattaæ nippattaæ patitapattaæ, kiæ dosaæ passasÅti a¤¤e sakuïà etaæ ohÃya a¤¤attha gacchanti, tvaæ evaægamane kiæ nÃma dosaæ passasÅti, ye phalaÂÂhà ti ye pakkhino phalatthÃya phalakÃraïà saæbhajanti upagacchanti, jahanti nan ti aphalo ti ¤atvà etaæ jahanti, attaÂÂhapa¤¤Ã ti attano atthÃya pa¤¤Ã, paraæ anoloketvà attani yeva và Âhità etesaæ pa¤¤Ã ti attaÂÂhapa¤¤Ã, pakkhapÃtino ti te attano yeva va¬¬hiæ paccÃsiæsamÃnà mittapakkhaæ pÃtenti nÃsentÅti pakkhapÃtino nÃma honti, attapakkhe yeva và patantÅti pi pakkhapÃtino, api nÃma nan ti haæsarÃja sace mama manoratho nippajjeyya tayà và dinno varo sampajjeyya api nÃma ahaæ imaæ rukkhaæ sapattaæ saphalaæ puna passeyyaæ, tato daliddo nidhiæ labhitvà va punappunaæ etaæ abhinandeyyaæ disvà disvà ca pamodeyyaæ ti, amatamÃdÃyà 'ti attano ÃnubhÃve Âhito GaÇgodakaæ gahetvÃ, imasmiæ jÃtake imÃyà saddhiæ dve abhisambuddhagÃthà honti.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà Sakko Anuruddho ahosi, sukarÃjà aham evÃ" 'ti. CullasukajÃtakaæ.

                      $<5. HÃritajÃtaka.>$
     Sutaæ metaæ MahÃbrahme ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ukkhaïÂhitabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Taæ hi bhikkhuæ ekaæ alaækatamÃtugÃmaæ disvà ukkaïÂhitaæ dÅghalomanakhakesaæ vibbhamitukÃmaæ ÃcariyupajjhÃyehi aruciyà ÃnÅtaæ Satthà "saccaæ kira tvaæ ukkaïÂhito" ti pucchitvà "saccaæ bhante" ti "kiækÃraïÃ" ti "alaækatamÃtugÃmaæ disvà kilesavasena bhante"


#<[page 497]>#
%<                        5. HÃritajÃtaka. (431.)                         497>%
ti vutte "bhikkhu kileso nÃma guïaviddhaæsako nirassÃdo niraye nibbattÃpeti, esa pana kileso kiækÃraïà taæ na kilamessati, na hi Sineruæ paharitvà haraïavÃto purÃïapaïïassa lajjati, imaæ hi kilesaæ nissÃya bodhi¤ÃïassÃnupadaæ caramÃnà pa¤cÃbhi¤¤ÃaÂÂhasamÃpattilÃbhino visuddhamahÃpurisÃpi satiæ upaÂÂhapetuæ asakkontà jhÃnaæ antaradhÃpesun" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ekasmiæ nigame asÅtikoÂivibhave brÃhmaïakule nibbatti, ka¤canachavitÃya tassa HarittacakumÃro ti nÃmaæ kariæsu. So vayappatto TakkasilÃya uggahitasippo kuÂumbaæ saïÂhapetvà mÃtÃpitunnaæ accayena dhanavilokanaæ katvà "dhanam eva pa¤¤Ãyati, dhanassa uppÃdanakà na pa¤¤Ãyanti, mayÃpi maraïamukhe cuïïavicuïïena bhavitabban" ti maraïabhayabhÅto mahÃdÃnaæ datvà Himavantaæ pavisitvà pabbajitvà sattame divase abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà tattha ciraæ vanamÆlaphalÃhÃro yÃpetvà loïambilasevanatthaæ pabbatà otaritvà anupubbena BÃrÃïasiæ patvà rÃjuyyÃne vasitvà punadivase BÃrÃïasiyaæ bhikkhÃya caranto rÃjadvÃraæ sampÃpuïi. RÃjà taæ disvà pasannacitto pakkosÃpetvà samussitasetacchatte rÃjapallaæke nisÅdÃpetvà nÃnaggarasabhojanaæ bhojetvà anumodanÃvasÃne atirekataraæ pasÅditvà "kahaæ bhante gacchathÃ" 'ti pucchitvà "vassÃvasanaÂÂhÃnaæ upadhÃrema mahÃrÃjÃ" 'ti vutte "sÃdhu bhante ti bhuttapÃtarÃso taæ ÃdÃya uyyÃnaæ gantvà tassa tattha rattiÂÂhÃnadivÃÂÂhÃnÃdÅni kÃretvà uyyÃnapÃlaæ paricÃrikaæ katvà datvà vanditvà nikkhami. MahÃsatto tato paÂÂhÃya nibaddhaæ rÃjagehe bhu¤janto dvÃdasa vassÃni tattha vasi.
Ath' ekadivasaæ rÃjà paccantaæ kupitaæ vÆpasametuæ gacchanto


#<[page 498]>#
%<498                             IX. NavanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "amhÃkaæ pu¤¤akkhettaæ mà pamajjÅti" MahÃsattaæ deviyà niyyÃdetvà agamÃsi. Tato paÂÂhÃya sà MahÃsattaæ sahatthà parivisati. Ath' ekadivasaæ sà bhojanaæ sampÃdetvà tasmiæ cirÃyamÃne gandhodakena nahÃtvà saïhaæ maÂÂasÃÂakaæ nivÃsetvà sÅhapa¤jaraæ vivarÃpetvà sarÅraæ vÃtaæ paharÃpentÅ muÂÂhima¤cake nipajji. MahÃsatto pi divÃtaraæ sunivattho supÃruto bhikkhÃbhÃjanaæ ÃdÃya ÃkÃsenÃgantvà sÅhapa¤jaraæ sampÃpuni. Deviyà tassa vÃkacÅrasaddaæ sutvà vegena uÂÂhahantiyà maÂÂasÃÂako bhassi. MahÃsattassa visabhÃgÃrammaïaæ cakkhuæ paÂiha¤¤i, ath' assa anekavassakoÂisatasahassakÃlabbhantare nivutthakileso karaï¬ake sayitÃasÅviso viya uÂÂhahitvà jhÃnaæ antaradhÃpesi.
So satiæ upaÂÂhapetuæ asakkonto gantvà deviæ hatthe gaïhi, tÃvad eva sÃïiæ parikkhipiæsu. So tÃya saddhiæ lokadhammaæ sevitvà bhu¤jitvà uyyÃnaæ gantvà tato paÂÂhÃya devasikaæ tath' eva akÃsi. Tassa tÃya saddhiæ lokadhammapatisevanam sakalanagare pÃkaÂaæ jÃtaæ. Amaccà "HÃritatÃpaso evam akÃsÅti" ra¤¤o païïaæ pahiïiæsu. RÃjà "maæ bhinditukÃmà evaæ vadantÅti" asaddahitvà paccantaæ vÆpasametvà BÃrÃïasiæ paccÃgantvà nagaraæ padakkhiïaæ katvà deviyà santikaæ gantvà "saccaæ kira mama ayyo HÃritatÃpaso tayà saddhiæ lokadhammaæ patisevÅti" pucchi. "Saccaæ devÃ" 'ti. So tassÃpi asaddahitvà "tam eva pucchissÃmÅti" uyyÃnaæ gantvà vanditvà ekamantaæ nisÅditvà taæ pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.5(=431).1: Sutaæ m' etaæ mahÃbrahme: kÃme bhu¤jati HÃrito,
                    kacc' etaæ vacanaæ tucchaæ, kacci suddho irÅyasÅti. || Ja_IX:41 ||>@

     Tattha kaccetan ti kacci etaæ HÃrito kÃme paribhu¤jatÅti amhehi sutavacanaæ tucchaæ abhÆtaæ, kacci tvaæ suddho iriyasi viharasÅti.


#<[page 499]>#
%<                    5. HÃritajÃtaka. (431.)                  499>%
     So cintesi: "ayaæ rÃjà `nÃhaæ paribhu¤jÃmÅti' vutte pi mama saddahissat' eva, imasmiæ pana loke saccasadisÅ patiÂÂhà nÃma n' atthi, ujjhitasaccà hi bodhitale nisÅditvà bodhiæ pÃpuïituæ na sakkonti, mayà saccam eva kathetuæ vaÂÂatÅti".
Bodhisattassa hi ekaccesu ÂhÃnesu pÃïÃtipÃto pi adinnÃdÃnam pi micchÃcÃro pi surÃpÃnam pi hoti yeva, atthabha¤jakavisaævÃdaæ pana purakkhatvà musÃvÃdo nÃma na hosi, tasmà so saccam eva kathento dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.5(=431).2: Evam etaæ mahÃrÃja yathà te vacanaæ sutaæ,
                    kummagge paÂipanno 'smi mohaneyyesu mucchito ti. || Ja_IX:42 ||>@

     Tattha mohaneyyesÆ 'ti kÃmaguïesu, kÃmaguïesu hi loko muyhati, te ca lokaæ mohenti, tasmà mohaneyyà ti vuccanti.
     Taæ sutvà rÃjà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.5(=431).3: ùdu pa¤¤Ã kimatthikà nipuïà sÃdhucintanÅ
                    yÃva uppatitaæ rÃgaæ kiæmano na vinodaye ti. || Ja_IX:43 ||>@

     Tattha ÃdÆ 'ti nipÃto, idaæ vuttaæ hoti: bhante gilÃnassa nÃma bhesajjaæ pipÃsitassa pÃnÅyaæ paÂisaraïaæ, tumhÃkaæ pan' esà nipuïà sÃdhÆnaæ atthÃnaæ cintanÅ pa¤¤Ã kimatthiyà yà puna uppatitaæ rÃgaæ kiæmano na vinodaye ti kiæcittam pi nÃma vinodetuæ nÃsakkhÅti.
     Ath' assa kilesabalaæ dassento HÃrito catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.5(=431).4: CattÃro 'me mahÃrÃja loke atibalà bhusÃ
                    rÃgo doso mado moho yattha pa¤¤Ã na gÃdhatÅti. || Ja_IX:44 ||>@


#<[page 500]>#
%<500                      IX. NavanipÃta.>%
     Tattha yatthà 'ti yesu pariyuÂÂhÃnappattesu mahoghe patità viya pa¤¤Ã gÃdhaæ patiÂÂhaæ na labhati.
     Taæ sutvà rÃjà pa¤camaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.5(=431).5: Arahaæ sÅlasampanno suddho carati HÃrito
                    medhÃvÅ paï¬ito c' eva, iti no sammato bhavan ti. || Ja_IX:45 ||>@

     Tattha iti no sammato ti evaæ amhÃkaæ sammato sambhÃvito bhavaæ.
     Tato HÃrito chaÂÂhaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.5(=431).6: MedhÃvinam pi hiæsanti isiæ dhammaguïe ratam
                    vitakkà pÃpakà rÃja subhà rÃgÆpasaæhità ti. || Ja_IX:46 ||>@

     Tattha subhà ti subhanimittagahaïena pavattÃ.
     Atha naæ kilesappahÃne ussÃhento rÃjà sattamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.5(=431).7: Uppann' Ãyaæ sarÅrajo
                    rÃgo vaïïavidÆsano tava,
                    taæ pajaha, bhaddam atthu te,
                    bahunn' Ãsi medhÃvi sammato ti. || Ja_IX:47 ||>@

     Tattha vaïïavidÆsano ti tava sarÅravaïïassa ca guïavaïïassa ca vidÆsano, bahunnÃsÅti bahunnaæ asi medhÃvÅti sammato ti.
     Tato MahÃsatto satiæ paÂilabhitvà kÃmesu ÃdÅnavaæ sallakkhetvà aÂÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.5(=431).8: Te andhakaraïe kÃme bahudukkhe mahÃvise
                    tesaæ mÆlaæ gavesissaæ, checchaæ rÃgaæ sabandhanan ti. || Ja_IX:48 ||>@

     Tattha andhakaraïe ti pa¤¤ÃcakkhuvinÃsanato andhakare, bahudukkhe ti ettha appasÃdà kÃmà ti ÃdÅni suttÃni Ãharitvà tesaæ bahudukkhatà dassetabbÃ, mahÃvise ti sampayuttakilesavisassa c' eva vipÃkavisassa ca mahantatÃya mahÃvise, tesaæ mÆlan ti te vuttappakÃre kÃme pahÃtuæ tesaæ mÆlaæ gavesissaæ pariyesissÃmi,


#<[page 501]>#
%<                        6. PadakusalamÃïavajÃtaka. (432.)               501>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kiæ pana tesaæ mÆlan ti: ayonisomanasikÃro, checchaæ rÃgaæ sabandhanan ti mahÃrÃja idÃn' eva pa¤¤Ãkhaggena paharitvà subhanimittabandhanena sabandhanaæ rÃgaæ chindissÃmÅti.
     Ida¤ ca pana vatvà "mahÃrÃja okÃsaæ tÃva me karohÅti" okÃsaæ kÃretvà païïasÃlaæ pavisitvà kasiïamaï¬alaæ oloketvà puna jhÃnaæ uppÃdetvà païïasÃlato nikkhamma ÃkÃse pallaækena nisÅditvà ra¤¤o dhammaæ desetvà "mahÃrÃja, ahaæ aÂÂhÃne vutthakÃraïà mahÃjanamajjhe garahappatto, appamatto hohi, puna dÃni ahaæ anitthigandhavanasaï¬am eva gamissÃmÅti" ra¤¤o rodantassa paridevantassa Himavantam eva gantvà aparihÅnajjhÃno brahmalokÆpago ahosi.
     Satthà taæ kÃraïaæ ¤atvÃ

  @<Ja_IX.5(=431).9: Idaæ vatvÃna HÃrito isi saccaparakkamo (Alwis, NirvÃna 121.)
                    kÃmarÃgaæ virÃjetvà brahmalokÆpago ahÆ ti || Ja_IX:49 ||>@

abhisambuddho hutvà imaæ gÃthaæ vatvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi (saccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu arahatte patiÂÂhahi): "Tadà rÃjà ùnando ahosi, HÃrito pana aham evÃ" 'ti.
HÃritajÃtakaæ.

                      $<6. PadakusalamÃïavajÃtaka.>$
     Bahussutan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ dÃrakaæ Ãrabbha kathesi. So kira SÃvatthiyaæ kuÂumbiyaputto sattavassakÃle yeva padakusalo ahosi. Ath' assa pità "imaæ vÅmaæsissÃmÅti" tassa ajÃnantass' eva mittagharaæ agamÃsi. So pitu gataÂÂhÃnaæ apucchitvà va tassa padÃnusÃrena gantvà pitu santike aÂÂhÃsi. Atha naæ pità ekadivasaæ pucchi "tÃta tvaæ mayi taæ ajÃnÃpetvà gate pi kathaæ mama gataÂÂhÃnaæ jÃnasÅti".


#<[page 502]>#
%<502                             IX. NavanipÃta.>%
"TÃta padaæ te saæjÃnÃmi, padakusalo ahan" ti. Ath' assa vÅmaæsanatthÃya pità bhuttapÃtarÃso gharà nikkhamitvà anantarapaÂivissakagharaæ gantvà tato dutiyaæ pavisitvà tatiyagharà nikkhamitvà puna attano gharadvÃraæ Ãgantvà tato uttaradvÃraæ gantvà dvÃrena nikkhamitvà nagaraæ vÃmaæ karonto Jetavanaæ gantvà SatthÃraæ vanditvà dhammaæ suïanto nisÅdi. DÃrako "kahaæ me pitÃ" ti pucchitvà "na jÃnÃmÃ" 'ti vutte tassa padÃnusÃrena anantarapaÂivissakagharaæ Ãdiæ katvà pitu gataÂÂhÃïamaggen' eva Jetavanaæ gantvà SatthÃraæ vanditvà pitu santike aÂÂhÃsi, pitarà ca "kathaæ tÃta mama idhÃgatabhÃvaæ a¤¤ÃsÅti" puÂÂho "padÃni sa¤jÃnitvà padÃnusÃrena Ãgato 'mhÅti" Ãha. Satthà "kiæ kathesi upÃsakÃ" 'ti pucchitvà "bhante ayaæ dÃrako padakusalo, ahaæ imaæ vÅmaæsanto iminà nÃma upÃyena Ãgato, ayam pi maæ gehe adisvà mama padÃnusÃren' eva Ãgato" ti vutte "anacchariyaæ upÃsaka bhÆmiyaæ padasa¤jÃnanaæ, porÃïakapaï¬ità ÃkÃse padaæ sa¤jÃniæsÆ" ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente tassa aggamahesÅ aticaritvà ra¤¤Ã pucchità "sace ahaæ tumhe aticarÃmi assumukhÅ yakkhinÅ homÅti" sapathaæ katvà kÃlakatà ekasmiæ pabbatapÃde assumukhÅ yakkhinÅ hutvà lenaguhÃya vasamÃnà mahÃaÂaviyaæ pubbantato aparantagamanamaggaæ anusa¤carante manusse gahetvà khÃdati. Sà kira tÅïi vassÃni Vessavaïaæ upaÂÂhahitvà ÃyÃmato tiæsayojane vitthÃrato pa¤cayojane ÂhÃne manusse khÃdituæ labhi. Ath' ekadivasaæ eko a¬¬ho mahaddhano abhirÆpo brÃhmaïo bahÆhi manussehi parivuto taæ maggaæ abhirÆhi.
Taæ disvà yakkhinÅ hasitvà pakkhandi, parivÃramanussà palÃyiæsu. Sà vÃtavegena gantvà brÃhmaïaæ gaïhitvà piÂÂhiyaæ nipajjÃpetvà guhaæ gacchantÅ purisasamphassaæ paÂilabhitvà kilesavasena tasmiæ sinehaæ uppÃdetvà taæ akhÃditvà attano sÃmikaæ akÃsi.


#<[page 503]>#
%<                        6. PadakusalamÃïavajÃtaka. (432.)              503>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Te a¤¤ama¤¤aæ samaggavÃsaæ vasiæsu. Tato paÂÂhÃya ca yakkhinÅ manusse gaïhantÅ vatthataï¬ulatelÃdÅni pi gahetvà tassa nÃnaggarasabhojanaæ upanetvà attanà manussamaæsaæ khÃdati, gamanakÃle ca tassa palÃyanabhayena mahatiyà silÃya guhÃdvÃraæ pidahitvà gacchati. Evaæ tesu sammodamÃnesu vasantesu Bodhisatto nibbattaÂÂhÃnà cavitvà brÃhmaïaæ paÂicca tassà kucchismiæ paÂisandhiæ gaïhi. DasamÃsaccayena puttaæ janetvà putte ca brÃhmaïe ca balavasinehà hutvà ubho pi posesi. Sà aparabhÃge putte vuddhippatte puttam pi pitarà saddhiæ antokaritvà dvÃraæ pidahati. Ath' ekadivasaæ Bodhisatto tassà gatabhÃvaæ ¤atvà silaæ apanetvà pitaraæ bahiakÃsi. Sà Ãgantvà "kena silà apanÅtÃ" ti vatvà "amma mayà apanÅtÃ, andhakÃre nisÅdituæ na sakkomÃ" 'ti vutte puttasinehena na ki¤ci avoca. Ath' ekadivasaæ Bodhisatto pitaraæ pucchi: "tÃta mayhaæ mÃtu mukhaæ a¤¤asadisaæ tumhÃkaæ a¤¤asadisaæ, kiæ nu kho kÃraïan" ti. "TÃta, tava mÃtà manussamaæsakhÃdakayakkhinÅ, mayaæ ubho mamussÃ" ti. "Yadi evaæ idha kasmà vasÃma, ehi manussapathaæ gacchÃmÃ" 'ti. "TÃta sace mayaæ palÃyissÃma ubho pi amhe tava mÃtà mÃressatÅti". Bodhisatto "mà bhÃyi tÃta, tava manussapathaæ sampÃpanaæ mama bhÃro" ti pitaraæ assÃsetvà punadivase mÃtari gatÃyaæ pitaraæ gahetvà palÃyi. YakkhinÅ Ãgantvà te adisvà vÃtavegena pakkhanditvà te gahetvà "brÃhmaïa, kiæ palÃyasi, kiæ te idha n' atthÅti" vatvà "bhadde, mà mayhaæ kujjhi, putto te maæ gahetvà yÃtÅti"


#<[page 504]>#
%<504                             IX. NavanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  vutte puttasinehena ki¤ci avatvà te assÃsetvà attano vasanaÂÂhÃnam eva te gahetvà gantvà evaæ puna katipaye divase palÃyante Ãnesi. Bodhisatto cintesi:
"mayhaæ mÃtu paricchinnena okÃsena bhavitabbaæ, yan nÆnÃhaæ imissà ÃïÃpavattiÂÂhÃnasÅmaæ puccheyyaæ, atha naæ atikkamitvà palÃyissÃmÅti" so ekadivasaæ mÃtaraæ gahetvà ekamantaæ nisinno "amma, mÃtu santakaæ nÃma puttÃnaæ pÃpuïÃti, akkhÃhi tÃva me attano santakÃya bhÆmiyà paricchedan" ti Ãha. Sà sabbadisÃsu pabbatÃdinimittÃni kathetvà ÃyÃmato tiæsayojanaæ vitthÃrato pa¤cayojanaÂÂhÃnaæ puttassa kathetvà "idaæ ettakaæ ÂhÃnaæ sallakkhehi puttÃ" 'ti Ãha. So dve tayo divase atikkamitvà mÃtu aÂaviæ gatakÃle pitaraæ khandhe Ãropetvà mÃtarà dinnasa¤¤Ãya vÃtavegena pakkhanditvà paricchedanadÅtÅraæ sampÃpuïi. SÃpi Ãgantvà te apassantÅ anubandhi. Bodhisatto pitaraæ gahetvà nadÅmajjhaæ agamÃsi. Sà Ãgantvà nadÅtÅre Âhatvà attano paricchedaæ atikkantabhÃvaæ ¤atvà tatth' eva Âhità "tÃta pitaraæ gahetvà ehi, ko mayhaæ doso, tumhÃkaæ maæ nissÃya kiæ nÃma na sampajjati, nivatta sÃmÅti" putta¤ ca pati¤ ca yÃci. Atha brÃhmaïo nadiæ uttari. Sà puttam eva yÃcantÅ "tÃta, mà evaæ kari, nivattÃhÅti" Ãha.
"Amma, mayaæ manussÃ, tvaæ yakkhinÅ, na sakkà sabbakÃlaæ tava santike vasitun" ti. "N' eva nivattissasi tÃtÃ" 'ti. "ùma ammÃ" 'ti. "Yadi na nivattissasi -- manussaloke jÅvituæ nÃma dukkhaæ, sippaæ ajÃnantà jÅvituæ na sakkonti -ahaæ ekaæ cintÃmaïiæ nÃma vijjaæ jÃnÃmi, tassÃnubhÃvena dvÃdasasaævaccharamatthake gatÃnam pi padÃnupadaæ sakkà gantuæ, ayaæ te jÅvikà bhavissati, gaïha tÃta anagghamantan" ti tathÃrÆpena dukkhena abhibhÆtà puttasinehena mantaæ adÃsi.


#<[page 505]>#
%<                    6.  PadakusalamÃïavajÃtaka.  (432.)                 505>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Bodhisatto nadiyà Âhitako va mÃtaraæ vanditvà hatthakacchapakaæ katvà mantaæ gahetvà mÃtaraæ vanditvà "gacchatha ammÃ" 'ti Ãha. "TÃta tumhesu anivattantesu mayhaæ jÅvitaæ n' atthÅti" vatvà yakkhinÅ uraæ pahari, tÃvad ev' assà puttasokena hadayaæ phali, sà maritvà tatth' eva patitÃ. Bodhisatto tassà matabhÃvaæ ¤atvà pitaraæ pakkositvà mÃtu santikaæ gantvà citakaæ katvà jhÃpetvà ÃÊÃhanaæ nibbÃpetvà nÃnÃvaïïehi pupphehi pÆjetvà roditvà paridevitvà pitaraæ ÃdÃya BÃrÃïasiæ gantvà "padakusalamÃïavo dvÃre Âhito" ti ra¤¤o paÂivedetvà "ÃgacchatÆ" 'ti vutte pavisitvà vanditvà "tÃta kiæ sippaæ jÃnÃsÅti" vutte "deva dvadasasaævaccharamatthake haÂabhaï¬aæ padÃnupadaæ gantvà gaïhituæ jÃnÃmÅti" Ãha. "Tena hi maæ upaÂÂhÃhÅti" Ãha.
"Devasikaæ sahassaæ labhanto upaÂÂhahissÃmÅti". "SÃdhu tÃta upaÂÂhahÃ" 'ti rÃjà devasikaæ sahassaæ dÃpesi. Ath' ekadivasaæ purohito rajÃnaæ Ãha: "mahÃrÃja, mayaæ tassa mÃïavassa sippÃnubhÃvena kassaci kammassa akatattà `sippaæ atthi và n' atthi vÃ' ti na jÃnÃma, vÅmaæsÃma tÃva nan" ti.
RÃjà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà ubho pi nÃnÃratanagopakÃnaæ sa¤¤aæ datvà ratanasÃraæ gahetvà pÃsÃdà oruyha rÃjanivesane tikkhattuæ andhitvà nisseïiæ attharitvà pÃkÃramatthakena bahi otaritvà vinicchayasÃlaæ pavisitvà tattha nisÅditvà puna gantvà nisseïiæ attharitvà pÃkÃramatthakena otaritvà antopure pokkharaïiyà tÅraæ gantvà pokkharaïiæ tikkhattuæ padakkhiïaæ katvà otaritvà antopokkharaïiyaæ bhaï¬akaæ Âhapetvà pÃsÃdaæ abhirÆhiæsu. Punadivase


#<[page 506]>#
%<506                             IX. NavanipÃta.>%
"rÃjanivesanato kira ratanaæ hariæsÆ" 'ti ekakoÊÃhalaæ ahosi.
RÃjà ajÃnanto viya hutvà Bodhisattaæ pakkositvà "tÃta, rÃjanivesanato bahuæ ratanabhaï¬aæ haÂam, anuvijjituæ vaÂÂatÅti" Ãha. "MahÃrÃja, dvÃdasasaævaccharamatthake haÂabhaï¬aæ corÃnaæ padÃnupadaæ gantvà Ãharaïasamatthassa mama anacchariyaæ ajjarattiæ haÂabhaï¬aæ Ãharituæ, ÃharissÃmi taæ, mà cintayitthÃ" 'ti. "Tena hi tÃta ÃharÃ" 'ti. So "sÃdhu devÃ" 'ti gantvà mÃtaraæ vanditvà mantaæ parivattetvà mahÃtale Âhito va "mahÃrÃja dvinnaæ corÃnaæ padaæ pa¤¤ÃyatÅti" ra¤¤o ca purohitassa ca padÃnusÃrena sirigabbhaæ pavisitvà tato nikkhamitvà pÃsÃdà oruyha rÃjanivesane tikkhattuæ parigantvà padÃnusÃren' eva pÃkÃrasamÅpaæ gantvà pÃkÃre Âhatvà "mahÃrÃja, imasmiæ ÂhÃne pÃkÃrato muccitvà ÃkÃse padaæ pa¤¤Ãyati, nisseïiæ dethÃ" 'ti nisseïiæ attharÃpetvà pÃkÃramatthakena otaritvà padÃnusÃren' eva vinicchayasÃlaæ gantvà puna rÃjanivesanaæ Ãgantvà nisseïiæ attharÃpetvà pÃkÃramatthakena oruyha pokkharaïiæ gantvà tikkhattuæ padakkhiïaæ katvà "mahÃrÃja corà imaæ pokkharaïiæ otiïïà ti vatvà attanà Âhapitaæ viya bhaï¬akaæ nÅharitvà ra¤¤o datvà "mahÃrÃja, ime dve corà abhi¤¤ÃtamahÃcorÃ, iminà maggena rÃjanivesanaæ abhirÆÊhÃ" ti Ãha.
MahÃjano haÂÂhatuÂÂho aÇguliyo poÂhesi, celukkhepà pavattiæsu. RÃjà cintesi: "ayaæ mÃïavo padÃnusÃren' eva gantvà corehi Âhapitabhaï¬aÂÂhÃnam eva ma¤¤e jÃnÃti, core pana gahetuæ na sakkotÅti". Atha naæ Ãha: "corehi haÂabhaï¬aæ tÃva no tayà ÃhaÂaæ, core pana no gahetvà dÃtuæ sakkhissasÅti". "MahÃrÃja, idh' eva corÃ, na dÆre" ti.


#<[page 507]>#
%<                    6. PadakusalamÃïavajÃtaka.  (432.)           507>%
"Ko ca ko cÃ" 'ti. "MahÃrÃja yo icchati so va coro hotu, tumhÃkaæ bhaï¬akassa laddhakÃlato paÂÂhÃya corehi ko attho, mà pucchathÃ" 'ti. "TÃta, ahaæ tumhÃkaæ devasikaæ sahassaæ dammi, core me gahetvà dehÅti". "MahÃrÃja dhane laddhe kiæ corehÅti". "Dhanato pi no tÃta core laddhuæ vaÂÂatÅti". "Tena hi mahÃrÃja `ime nÃma corÃ' ti tumhÃkaæ na kathessÃmi, atÅte pavattitakÃraïaæ pana vo ÃharissÃmi, sace tumhe pa¤¤Ãvanto taæ kÃraïaæ jÃnÃthÃ" 'ti. So evaæ vatvà atÅtaæ Ãhari:
     MahÃraja, atÅte BÃrÃïasito avidÆre nadÅtÅragÃmake PÃÂalo nÃma eko naÂo vasati. So ekasmiæ divase bhariyaæ ÃdÃya BÃrÃïasiæ pavisitvà naccitvà gÃyitvà dhanaæ labhitvà ussavapariyosÃne bahuæ surÃbhattaæ gÃhÃpetvà attano gÃmaæ gacchanto nadÅtÅraæ patvà navodakaæ Ãgacchantaæ disvà suraæ pivanto nisÅditvà matto attano balaæ ajÃnanto "mahÃvÅïaæ gÅvÃya bandhitvà nadiæ taritvà gamissÃmÅti" bhariyaæ hatthe gahetvà nadiæ otari. VÅïÃchiddehi udakaæ pÃvisi, atha naæ sà vÅïà udake osÅdÃpayi, Bhariyà pan' assa osÅdanabhÃvaæ ¤atvà taæ vissajjetvà uttaritvà tÅre aÂÂhÃsi. NaÂaPÃÂalo sakiæ ummujjati sakiæ nimmujjati, udakaæ pivitvà uddhumÃtodaro ahosi. Ath' assa bhariyà cintesi: "mayhaæ sÃmiko idÃni marissati, ekaæ naæ gÅtikaæ yÃcitvà parisamajjhe taæ gÃyantÅ jÅvikaæ kappessÃmÅti" cintetvà "sÃmi, tvaæ udake nimmujjasi, ekaæ me gÅtakaæ dehi, tena jÅvikaæ kappessÃmÅti" vatvÃ

  @<Ja_IX.6(=432).1: Bahussutaæ cittakathiæ GaÇgà vahati PÃÂalaæ
                    vuyhamÃnaka bhaddan te, ekaæ me gÃhi gÃthakan ti
                    gÃtham Ãha. || Ja_IX:50 ||>@

     Tattha gÃthakan ti khuddakaæ gÃthaæ.


#<[page 508]>#
%<508                    IX. NavanipÃta.>%
     Atha naæ naÂa-PÃÂalo "bhadde kathaæ te gÅtikaæ dassÃmi, idÃni maæ mahÃjanassa paÂisaraïabhÆtaæ udakaæ mÃretÅti" vatvÃ

  @<Ja_IX.6(=432).2: Yena si¤canti dukkhitaæ yena si¤canti Ãturaæ
                    tassa majjhe marissÃmi, jÃtaæ saraïato bhayan ti || Ja_IX:51 ||>@

gÃtham Ãha.
     Bodhisatto imaæ gÃthaæ dassetvà "mahÃrÃja, yathà udakaæ mahÃjanassa paÂisaraïaæ tathà rÃjÃno pi, tesaæ santikà bhaye uppajjamÃne taæ bhayaæ ko paÂibÃhissatÅti" vatvà "mahÃrÃja, idaæ kÃraïaæ paÂicchannaæ, mayà pana paï¬itavedanÅyaæ katvà kathitaæ, jÃna mahÃrÃjÃ" 'ti Ãha.
"TÃta ahaæ evarÆpam pi paÂicchannakathaæ na jÃnÃmi, core me gahetvà dehÅti". Ath' assa MahÃsatto "tena hi mahÃrÃja idaæ sutvà jÃnÃhÅti" aparam pi kÃraïaæ Ãhari:
     Deva pubbe imissà va BÃrÃïasiyà dvÃragÃme eko kumbhakÃro bhÃjanatthÃya mattikaæ Ãharanto ekasmiæ ¤eva ÂhÃne nibaddhaæ gaïhitvà antopabbhÃraæ mahantaæ ÃvÃÂaæ khaïi. Ath' ekadivasaæ tassa mattikaæ gaïhantassa akÃlamegho uÂÂhahitvà mahÃvuÂÂhiæ pÃtesi, udakaæ avattharamÃnaæ ÃvÃÂataÂaæ pÃtesi, ten' assa matthako bhijji. So paridevamÃno

  @<Ja_IX.6(=432).3: Yattha bÅjÃni rÆhanti sattà yattha patiÂÂhitÃ
                    sà me sÅsaæ nipÅÊeti, jÃtaæ saraïato bhayan ti || Ja_IX:52 ||>@

gÃtham Ãha:
     Tattha nipÅÊetÅti patitvà pÅÊeti bhindati.
     "Yathà hi deva mahÃjanassa paÂisaraïabhÆtà mahÃpaÂhavÅ kumbhakÃrassa sÅsaæ bhindi evaæ mahÃpaÂhavisame sabbalokassa paÂisaraïe narinde uÂÂhÃya corikaæ karonte ko paÂibÃhissati, sakkhissasi mahÃrÃja evaæ paÂicchÃdetvà kathitaæ coraæ jÃnitun" ti.


#<[page 509]>#
%<                6. PadakusalamÃïavajÃtaka. (432.)                509>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "TÃta mayhaæ paÂicchannena kÃraïaæ n' atthi, `ayaæ coro' ti evaæ me coraæ gahetvà dehÅti". So rÃjÃnaæ rakkhanto "tvaæ coro" ti avatvà aparam pi udÃharaïaæ Ãhari:
     MahÃrÃja pubbe imasmiæ yeva nagare ekassa purisassa gehaæ Ãdittaæ. So "anto pavisitvà bhaï¬akaæ nÅharÃ" ti a¤¤aæ ÃïÃpesi.
Tasmiæ pavisitvà nÅharante gehadvÃraæ pidahitaæ. So dhÆmandho hutvà nikkhamanamaggaæ alabhanto uppanna¬Ãhadukkho anto Âhito va pavidevanto:

  @<Ja_IX.6(=432).4: Yena bhattÃni paccanti sÅtaæ yena viha¤¤ati
                    so maæ ¬ahati gattÃni, jÃtaæ saraïato bhayan ti || Ja_IX:53 ||>@

gÃtham Ãha.
     Tattha so maæ ¬ahatÅti so me ¬ahati, ayam eva và pÃÂho.
     "MahÃrÃja, aggi viya mahÃjanassa paÂisaraïabhÆto eko manusso ratanabhaï¬ikaæ hari, mà maæ coraæ pucchÃ" 'ti.
"TÃta mayhaæ coraæ dehi yevÃ" 'ti. So rÃjÃnaæ "tvaæ coro" ti avatvà aparam pi udÃharaïaæ Ãhari:
     Deva pubbe imasmiæ yeva nagare eko puriso atibahuæ bhu¤jitvà jÅrÃpetuæ asakkonto vedanÃmatto hutvà paridevanto

  @<Ja_IX.6(=432).5: Yena bhuttena yÃpenti puthubrÃhmaïakhattiyÃ
                    so maæ bhutto vyÃpÃdi, jÃtaæ saraïato bhayan ti || Ja_IX:54 ||>@

gÃtham Ãha.
     Tattha so maæ bhutto vyÃpÃdÅti so odano bhutto maæ vyÃpÃdeti mÃreti.
     "MahÃrÃja, bhattaæ viya mahÃjanassa paÂisaraïabhÆto eko bhaï¬akaæ hari, tasmiæ laddhe kiæ coraæ pucchasÅti".
     "TÃta sakkonto coraæ me dehÅti". So tassa sa¤¤Ãpanatthaæ aparam pi udÃharaïaæ Ãhari:


#<[page 510]>#
%<510                             IX.  NavanipÃta.>%
     MahÃrÃja pubbe imasmiæ ¤eva nagare ekassa vÃto uÂÂhahitvà gattÃni bha¤ji, so paridevanto

  @<Ja_IX.6(=432).6: GimhÃnaæ pacchime mÃse vÃtam icchanti paï¬itÃ,
                    so me bha¤jati gattÃni, jÃtaæ saraïato bhayan ti || Ja_IX:55 ||>@

gÃtham Ãha.
     "Iti mahÃrÃja saraïato bhayaæ uppannaæ, jÃn' etaæ kÃraïan" ti. "TÃta coram eva dehÅti". So tassa sa¤¤Ãpanatthaæ aparam pi udÃharaïaæ Ãhari:
     Deva atÅte Himavantapasse viÂapasampanno mahÃrukkho ahosi anekasahassÃnaæ sakuïÃnaæ nivÃso, tassa dve sÃkhà a¤¤ama¤¤aæ ghaÂÂesuæ, tato dhÆmo uppajji, aggicuïïÃni patiæsu, taæ disvà sakuïajeÂÂhako

  @<Ja_IX.6(=432).7: Yaæ nissità jagatiruhaæ [vihaÇgamÃ] so 'yaæ aggiæ pamu¤cati,
                    disà bhajatha vakkaÇgÃ, jÃtaæ saraïato bhayan ti (= J. I p.216.) || Ja_IX:56 ||>@

gÃtham Ãha.
     Tattha jagatiruhan ti mahÅruhaæ.
     "Yathà hi deva rukkho pakkhÅnaæ paÂisaraïaæ evaæ rÃjà mahÃjanassa, tasmiæ corikaæ karonte ko paÂibÃhissati, sallakkhehi devÃ" 'ti. "TÃta mayhaæ coram eva dehÅti".
Ath' assa so aparam pi udÃharaïaæ Ãhari:
     MahÃrÃja ekasmiæ KÃsigÃme a¤¤atarassa kulagharassa pacchimabhÃge kakkhaÊasuæsumÃranadÅ atthi, tassa ca kulassa eko va putto, so pitari kÃlakate mÃtaraæ paÂijaggi. Tassa mÃtà anicchamÃnass' ev' ekaæ kuladhÅtaraæ Ãnesi. Sà pubbabhÃge sassuæ sampiyÃyitvà pacchà puttadhÅtÃhi va¬¬hamÃnà taæ nÅharitukÃmà ahosi.
TassÃpi pana mÃtÃpi tasmiæ ¤eva ghare vasati. Sà sÃmikassa santike sassuyà nÃnappakÃraæ dosaæ vatvà paribhinditvà "ahaæ te mÃtaraæ posetuæ na sakkomi, mÃrehi nan" ti vatvà "manussamaraïaæ nÃma bhÃriyaæ,


#<[page 511]>#
%<                   6. PadakusalamÃïavajÃtaka. (432.)             511>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kathaæ naæ mÃremÅti" vutte "niddokkamanakÃle naæ ma¤caken' eva gahetvà suæsumÃranadiyaæ khipissÃma, atha naæ suæsumÃrà mÃressantÅti" Ãha. "Tuyhaæ pana mÃtà kuhin" ti. "Tassà yeva santike sayatÅti". "Tena hi gaccha, tassà nipannama¤cake rajjuæ bandhitvà sa¤¤aæ karohÅti". Sà tathà katvà "katà me sa¤¤Ã" ti Ãha. Itaro "thokaæ adhivÃsehi, manussà tÃva sayantÆ" 'ti niddÃyanto viya nipajjitvà gantvà taæ rajjukaæ bhariyÃya mÃtu ma¤cake bandhitvà bhariyaæ pabodhetvà ubho pi gantvà taæ ma¤caken' eva saddhiæ ukkhipitvà nadiyaæ khipiæsu. Tattha naæ suæsumÃrà viddhaæsetvà khÃdiæsu. Sà punadivase mÃtu parivattitabhÃvaæ ¤atvà "sÃmi mama mÃtà va mÃritÃ, idÃni tava mÃtaraæ mÃremÃ" 'ti vatvà "tena hi sÃdhÆ" 'ti vutte "susÃne citakaæ katvà aggimhi naæ pakkhipitvà mÃressÃmÃ" 'ti Ãha. Atha naæ niddÃyamÃnaæ ubho pi susÃnaæ netvà Âhapayiæsu. Tatra sÃmiko bhariyaæ Ãha: "aggi te Ãbhato" ti. "PammuÂÂhà sÃmÅti".
"Tena hi gantvà ÃnehÅti". "Na sakkomi sÃmi gantuæ, tayi gate pi ca ÂhÃtuæ na sakkhissÃmi, ubho pi gacchissÃmÃ" 'ti. Tesu gatesu mahallikà sÅtavÃtena pabodhità susÃnabhÃvaæ ¤atvà "ime maæ mÃretukÃmÃ, aggiatthÃya gatÃ" ti ca upadhÃretvà "na me balaæ jÃnatÅti" ekaæ kalebaraæ ma¤cake nipajjÃpetvà upari pilotikÃya paÂicchÃdetvà sayaæ palÃyitvà tatth' eva lenaguhaæ pÃvisi.
Itare aggiæ Ãharitvà mahallikà ti sa¤¤Ãya kalebaraæ jhÃpetvà pakkamiæsu. Ekena ca corena tasmiæ guhÃleïe bhaï¬ikà ÂhapitÃ, so "taæ gaïhissÃmÅti Ãgantvà mahallikaæ disvà "ekà yakkhinÅ bhavissati, bhaï¬ikà me amanussapariggahÅtà jÃtÃ" ti ekaæ bhÆtavejjaæ Ãnesi. Vejjo mantaæ karonto guhaæ pÃvisi. Atha naæ sà Ãha: "nÃhaæ yakkhinÅ, ehi ubho pi imaæ dhanaæ khÃdissÃmÃ" 'ti.
"Kathaæ saddhÃtabban" ti. "Tava jivhaæ mama jivhÃya ÂhapehÅti".
So tathà akÃsi. Ath' assa sà jivhaæ ¬asitvà chinditvà pÃtesi.
BhÆtavejjo "addhà esà yakkhinÅti" jivhÃya lohitaæ paggharantiyà viravamÃno palÃyi.


#<[page 512]>#
%<512                    IX. NavanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Mahallikà punadivase maÂÂasÃÂakaæ nivÃsetvà nÃnÃratanabhaï¬ikaæ gahetvà va gharaæ agamÃsi. Suïisà naæ disvà "kahaæ te amma idaæ laddhan" ti pucchi. "Amma etasmiæ susÃne dÃrucitakÃya jhÃpità evarÆpaæ labhantÅti". "Amma mayÃpi sakkà laddhun" ti. "MÃdisÅ hutvà labhissasÅti". Sà piÊandhanabhaï¬akalobhena sÃmikass' akathetvà tattha attÃnaæ jhÃpesi. Atha naæ punadivase sÃmiko apassanto "amma imÃya hi te velÃya suïisà nÃgacchatÅti" Ãha. Sà taæ "are pÃpapurisa kiæ matà nÃma ÃgacchantÅti" tajjetvÃ

  @<Ja_IX.6(=432).8: Yam Ãnayiæ somanassaæ mÃliniæ candanussadaæ
                    sà maæ gharà nicchubhati, jÃtaæ saraïato bhayan ti || Ja_IX:57 ||>@

gÃtham Ãha.
     Tattha somanassan ti somanassaæ uppÃdetvÃ, somanassà ti và pÃÂho, somanassavatÅ hutvà ti attho, idaæ vuttaæ hoti: yam ahaæ imaæ me nissÃya putto puttadhÅtÃhi va¬¬hissati ma¤ ca mahallikakÃle posessatÅti mÃliniæ candanussadaæ katvà alaækaritvà somanassajÃtaæ Ãnesiæ sà maæ ajja gharà nÅharati, saraïato yeva bhayaæ uppannan ti.
     "MahÃrÃja, suïisà viya sassuyà mahÃjanassa rÃjà paÂisaranaæ, tato bhaye uppanne kiæ sakkà kÃtuæ, sallakkhehi devÃ" 'ti. "TÃta, nÃhaæ tayà ÃhaÂakÃraïÃni jÃnÃmi, coram eva dehÅti". So "rÃjÃnaæ rakkhissÃmÅti" puna aparam pi kÃraïaæ Ãhari:
     Deva pubbe imasmiæ ¤eva nagare eko puriso patthanaæ katvà puttaæ labhi. So tassa jÃtakÃle "putto me laddho" ti pÅtisomanassajÃto taæ posetvà vayappattakÃle dÃrena saæyojetvà aparabhÃge jaraæ patvà kammantaæ adhiÂÂhÃtuæ nÃsakkhi. Atha naæ putto "tvaæ kammaæ kÃtuæ na sakkosi, ito nikkhamÃ" 'ti gehato nÅhari.


#<[page 513]>#
%<               6. PadakusalamÃïavajÃtaka.(432.)                    513>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So kicchena kasirena bhikkhÃya jÅvikaæ kappento paridevamÃno

  @<Ja_IX.6(=432).9: Yena jÃtena nandissaæ yassa ca bhavam icchisaæ
                    so maæ gharà nicchubhati, jÃtaæ saraïato {bhayan} ti || Ja_IX:58 ||>@

gÃtham Ãha.
     Tattha so man ti so putto maæ gharato nÅharati, sv-Ãhaæ {bhikkhaæ} caritvà dukkhaæ jÅvÃmi, saraïato yeva me bhayaæ jÃtan ti.
     "MahÃrÃja yathà pità nÃma mahallako paÂibalena puttena rakkhitabbo evaæ sabbo pi janapado ra¤¤Ã rakkhitabbo, ida¤ ca bhayaæ uppajjamÃnaæ sabbasatte rakkhantassa ra¤¤o santikà uppannaæ, iminà kÃraïena `asuko nÃma coro' ti jÃna devÃ" 'ti Ãha. "TÃta nÃhaæ kÃraïaæ và akÃraïaæ và jÃnÃmi, coraæ và me dehi tvaæ ¤eva và coro hohÅti" evaæ rÃjà punappuna mÃïavaæ anuyu¤ji. Atha naæ so evam Ãha:
"kiæ pana mahÃrÃja ekaæsen' eva coragahaïaæ rocethÃ" 'ti. "ùma tÃtà 'ti. "Tena hi `asuko ca asuko ca coro' ti parisamajjhe pakÃsemÅti". "Evaæ karohi tÃtÃ" 'ti. So tassa vacanaæ sutvà "ayaæ rÃjà attÃnaæ rakkhituæ na deti, gaïhissÃmi idÃni coran" ti sannipatite mahÃjane ÃmantetvÃ

  @<Ja_IX.6(=432).10: Suïantu me jÃnapadà negamà ca samÃgatÃ:
                    yat' odakaæ tad Ãdittaæ, yato khemaæ tato bhayaæ, || Ja_IX:59 ||>@

  @<Ja_IX.6(=432).11: RÃjà vilumpate raÂÂhaæ brÃhmaïo ca purohito,
                    attaguttà viharatha, jÃtaæ saraïato bhayan ti || Ja_IX:60 ||>@

imà gÃthà Ãha.
     Tattha yato dakaæ tadÃdittan ti yaæ udakaæ tad eva Ãdittaæ, yato kheman ti yato rÃjato khemena bhavitabbaæ tato va bhayaæ uppannaæ, attaguttà viharathà 'ti tumhe dÃni anÃthà jÃtà attÃnaæ mà vinÃsetha,


#<[page 514]>#
%<514                           IX. NavanipÃta.>%
attanà va guttà hutvà attano santakaæ dhanadha¤¤aæ rakkhatha, rÃjà nÃma mahÃjanassa paÂisaraïaæ, tato va tumhÃkaæ bhayaæ uppannaæ, rÃjà ca purohito ca vilopakhÃdakacorÃ, sace core gahetukÃm' attha ime dve gaïhitvà kammakaraïaæ karothà 'ti.
     Te tassa kathaæ sutvà cintayiæsu: "ayaæ rÃjà rakkhaïÃraho pi samÃno idÃni a¤¤ass' upari dosaæ Ãropetvà attano bhaï¬akaæ sayam eva pokkharaïiyaæ Âhapetvà coraæ pariyesÃpeti, ito dÃni paÂÂhÃya puna corakammassa akaraïatthÃya mÃrema naæ pÃparÃjÃnan" ti daï¬amuggarÃdihatthà uÂÂhÃya tatth' eva rÃjÃna¤ ca purohita¤ ca pothetvà jÅvitakkhayaæ pÃpetvà MahÃsattaæ abhisi¤citvà rajje patiÂÂhÃpesuæ.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà "anacchariyaæ upÃsaka paÂhaviyaæ padasa¤jÃnanaæ, porÃïakapaï¬ità tÃva ÃkÃse padaæ sa¤jÃniæsÆ" 'ti vatvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi (SaccapariyosÃne upÃsako ca putto ca sotÃpattiphale patiÂÂhitÃ): "Tadà pità Kassapo ahosi, padakusalamÃïavo aham evÃ" 'ti. PadakusalamÃïavajÃtakaæ

                      $<7. LomasakassapajÃtaka.>$
     Assa Inda-samo rÃjà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ ukkaïÂhitabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Taæ hi bhikkhuæ Satthà "saccaæ kira tvaæ ukkaïÂhito" ti pucchitvà "saccan ti vutte "bhikkhu yasasamaÇgino pi Ãyasakyaæ pÃpuïanti, kilesà nÃm' ete parisuddhasatte pi saækiliÂÂhe karonti pag eva tÃdisan" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasi-ra¤¤o Brahmadattassa putto BrahmadattakumÃro nÃma purohitaputto ca Kassapo nÃma sahÃyakà hutvà ekÃcariyakule sabbasippÃni uggaïhiæsu.


#<[page 515]>#
%<                        7.  LomasakassapajÃtaka. (433.)                  515>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  AparabhÃge kumÃro pitu accayena rajje patiÂÂhÃsi. Kassapo cintesi: "mayhaæ sahÃyo rÃjà jÃto, idÃni me mahantaæ issariyaæ dassati, kiæ me issariyena, ahaæ mÃtÃpitaro ca rÃjÃna¤ ca Ãpucchitvà pabbajissÃmÅti" so rÃjÃna¤ ca mÃtÃpitaro ca Ãpucchitvà Himavantaæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbajitvà sattame divase abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà u¤chÃcariyÃya yÃpento vihÃsi. Pabbajitaæ pana Lomasakassapo ti sa¤jÃniæsu. ParimÃritindriyo ghoratapo tÃpaso ahosi. Tassa pana tapatejena Sakkabhavanaæ kampi. Sakko ÃvajjamÃno taæ disvà cintesi: "ayaæ tÃpaso ativiya uggatejo SakkabhÃvÃpi maæ cÃveyya, BÃrÃïasira¤¤Ã saddhiæ ekato hutvà tapam assa bhindissÃmÅti" so SakkÃnubhÃvena a¬¬harattasamaye BÃrÃïasira¤¤o sirigabbhaæ pavisitvà sakalagabbhaæ sarÅrappabhÃya obhÃsetvà ra¤¤o santike ÃkÃse Âhito "uÂÂhehi mahÃrÃjÃ" 'ti rÃjÃnaæ pabodhesi "ko si nÃma tvan" ti ca vutte "Sakko ham asmÅti" Ãha. "Kimatthaæ Ãgato sÅti". "MahÃrÃja sakala-JambudÅpe ekarajjaæ icchasi na icchasÅti".
"Kissa na icchÃmÅti". Atha naæ Sakko "tena hi Lomasakassapaæ Ãnetvà pasughÃtaya¤¤aæ yajÃpehi, Sakka-samo ajarÃmaro hutvà sakala-JambudÅpe rajjaæ karissasÅti" vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.7(=433).1: Assa Inda-samo rÃja accantaæ ajarÃmaro
                    sace tvaæ ya¤¤aæ yÃjeyya isiæ Lomasakassapan ti. || Ja_IX:61 ||>@

     Tattha assà ti bhavissasi, yÃjeyyà 'ti sace tvaæ ara¤¤Ãyatanato isiæ Lomasakassapaæ Ãnetvà ya¤¤aæ yajissasi.
     Tassa vacanaæ sutvà rÃjà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi.
Sakko "tena hi mà papa¤caæ karÅti" vatvà pakkÃmi. RÃjà punadivase Sayhaæ nÃma amaccam pakkositvÃ


#<[page 516]>#
%<516                                     IX.  NavanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "samma mayhaæ piyasahÃyassa Lomasakassapassa santikaæ gantvà mama vacanena evaæ vadehi: `rÃjà tumhehi ya¤¤aæ yajÃpetvà sakala-JambudÅpe ekarÃjà bhavissati, tumhÃkam pi yattakaæ padesaæ icchatha tattakaæ dassati, mayà saddhiæ ya¤¤aæ yajituæ ÃgacchathÃ"' 'ti. So "sÃdhu devÃ" 'ti tÃpasassa vasanokÃsaæ jÃnanatthaæ nagare bheri¤ carÃpetvà ekena vanacarakena "ahaæ jÃnÃmÅti" vutte taæ purato katvà mahantena parivÃrena tattha gantvà isiæ vanditvà ekamantaæ nisinno taæ sÃsanaæ Ãrocesi. Atha naæ so "Sayha kiæ nÃm' etaæ kathesÅti" vatvà paÂikkhipanto catasso gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IX.7(=433).2: SasamuddapariyÃyaæ mahiæ sÃgarakuï¬alaæ (Cfr. p.32.)
                    na icche saha nindÃya, evaæ Sayha vijÃnahi. || Ja_IX:62 ||>@

  @<Ja_IX.7(=433).3: Dhi-r-atthu taæ yasalÃbhaæ dhanalÃbha¤ ca brÃhmaïa
                    yà vutti vinipÃtena adhammacaraïena vÃ. || Ja_IX:63 ||>@

  @<Ja_IX.7(=433).4: Api ce pattam ÃdÃya anÃgÃro paribbaje
                    sà eva jÅvikà seyyà yà cÃdhammena esanÃ. || Ja_IX:64 ||>@

  @<Ja_IX.7(=433).5: Api ce pattam ÃdÃya anÃgÃro paribbaje
                    a¤¤aæ ahiæsayaæ loke api rajjena taæ varan ti. || Ja_IX:65 ||>@

     Tattha sasamuddapariyÃyan ti sasamuddaparikkhepaæ, mahiæ sÃgarakuï¬alan ti cattÃro dÅpe parikkhipitvà ÂhitasÃgarehi kaïïavalliyà Âhapitakuï¬alehi viya samannÃgataæ, saha nindÃyà 'ti iminà pasughÃtakammaæ katan ti imÃya nindÃya saha cakkavÃÊapariyantaæ mahÃpaÂhaviæ na icchÃmÅti vadati, yà vutti vinipÃtenà 'ti narake vinipÃtakammena yà ca jÅvikavutti hoti taæ dhiratthu, garahÃmi taæ vuttin ti dÅpeti, sà jÅvikà ti pabbajitassa mattikÃpattaæ ÃdÃya paragharÃni upasaækamitvà ÃhÃrapariyesanajÅvikà yasa dhanalÃbhato sataguïena varatarà ti attho, api rajjena taæ varan ti anÃgÃrassa sato a¤¤aæ avihiæsantassa paribbajanaæ sakala-JambudÅparajjena pi varan ti attho.
     Amacco tassa kathaæ sutvà gantvà ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà "anÃgacchante kiæ sakkà kÃtun" ti tuïhÅ ahosi. Puna Sakko a¬¬harattasamaye Ãgantvà ÃkÃse ÂhatvÃ


#<[page 517]>#
%<                        7. LomasakassapajÃtaka. (433.)              517>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "kiæ mahÃrÃja Lomasakassapaæ ÃnÃpetvà ya¤¤aæ na yÃjÃpesÅti" Ãha. "Pesite pi nÃgacchatÅti". "MahÃrÃja, attano dhÅtaraæ CandavatÅkumÃriæ alaækaritvà Sayhassa hatthe pesetvà `sace kirÃgantvà ya¤¤aæ yajissasi rÃjà te imaæ kumÃrikaæ dassatÅti' vadÃpehi, addhà so kumÃrikÃya paÂibaddhacitto ÃgacchissatÅti".
RÃjà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà punadivase Sayhassa hatthe dhÅtaraæ pesesi. So dhÅtaraæ gahetvà tattha gantvà isiæ vanditvà paÂisanthÃraæ katvà devaccharÃpaÂibhÃgaæ rÃjadhÅtaraæ tassa dassetvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. So indriyÃni bhinditvà taæ olokesi, sah' olokanen' eva paÂibaddhacitto hutvà jhÃnà parihÃyi. Amacco tassa paÂibaddhabhÃvaæ ¤atvà "bhante sace kira ya¤¤aæ yajissatha rÃjà vo imaæ pÃdaparicÃrikaæ katvà dassatÅti". So kilesavasena kampanto "imaæ kira me dassatÅti" Ãha. "ùma ya¤¤aæ yajantassa te dassatÅti". So "sÃdhu, imaæ labhanto yajissÃmÅti" vatvà taæ gahetvà sah' eva jaÂÃhi alaækatarathaæ abhiruyha BÃrÃïasiæ agamÃsi. RÃjÃpi "Ãgacchati kirÃ" 'ti sutvà va ya¤¤ÃvÃÂe kammaæ paÂÂhapesi. Atha naæ Ãgataæ disvà "sace ya¤¤aæ yajissatha ahaæ Inda-samo bhavissÃmi, ya¤¤apariyosÃne vo dhÅtaraæ dassÃmÅti" Ãha. Kassapo "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. Atha naæ rÃjà punadivase ÃdÃya Candavatiyà saddhiæ yeva ya¤¤ÃvÃÂaæ gato. Tattha hatthiassausabhÃdisabbacatuppadà paÂipÃÂiyà Âhapità va ahesuæ.
Kassapo te sabbe hanitvà ca ghÃtetvà ca ya¤¤aæ yajituæ Ãrabhi. Atha naæ tattha sannipatito mahÃjano disvà "idan te Lomasakassapa ayuttaæ appatirÆpaæ,


#<[page 518]>#
%<518                             IX. NavanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kin nÃm' etaæ karosÅti" vatvà paridevanto dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IX.7(=433).6: Balaæ cando balaæ suriyo balaæ samaïabrÃhmaïÃ
                    balaæ velà samuddassa balÃtibalam itthiyo. || Ja_IX:66 ||>@

  @<Ja_IX.7(=433).7: Yathà uggatapaæ santaæ isiæ Lomasakassapaæ
                    pitu atthà CandavatÅ vÃcapeyyaæ ayÃjayÅti. || Ja_IX:67 ||>@

     Tattha balaæ cando balaæ suriyo ti mahÃndhakÃravidhamane a¤¤aæ balaæ nÃma n' atthi, candimasuriyà va tattha balavanto ti attho, samaïabrÃhmaïà ti iÂÂhÃniÂÂhavisayavegasahane khantibala¤Ãïabalena samannÃgatà samitapÃpà bÃhitapÃpà samaïabrÃhmaïÃ, balaæ velà samuddassà 'ti mahÃsamuddassa uttarituæ adatvà udakaæ Ãvaritvà ÂhÃnasamatthatÃya velà balaæ nÃma, balÃtibalan ti itthiyo pana visada¤Ãïe pi avÅtarÃge attano vasaæ Ãnetvà vinÃsetuæ samatthatÃya etehi sabbehi balehi atibalà nÃma, sabbabalehi itthibalam eva mahantan ti attho, yathà ti yasmÃ, pitu atthà ti pitu va¬¬hiatthÃya, idaæ vuttaæ hoti: yasmà imaæ uggatapaæ samÃnaæ sÅlÃdÅnaæ guïÃnaæ esitattà isiæ ayaæ CandavatÅ nissÅlaæ katvà pitu atthÃya vÃcapeyyaya¤¤aæ yÃjeti tasmà jÃnitabbam etaæ: balÃtibalam itthiyo ti.
     Tasmiæ samaye Kassapo ya¤¤aæ yajanatthÃya "maÇgalahatthiæ gÅvÃya paharissÃmÅti" khaggaratanaæ ukkhipi.
Hatthi taæ disvà maraïabhayatajjito mahÃviravaæ viravi.
Tassa ravaæ sutvà sesÃpi hatthiassausabhà maraïabhayena viraviæsu, mahÃjano pi viravi. Kassapo taæ mahÃviravaæ sutvà saævegappatto hutvà attano jaÂÃdÅni olokesi. Ath' assa jaÂà massu kucchilomÃni uralomÃni pÃkaÂÃni ahesuæ. So vippaÂisÃrÅ hutvà "ananurÆpaæ vata me pÃpakammaæ katan" ti saævegaæ pakÃsento aÂÂhamaæ gÃtham Ãha:


#<[page 519]>#
%<               7.  LomasakassapajÃtaka. (433.)                 519>%

  @<Ja_IX.7(=433).8: Taæ lobhà pakataæ kammaæ kaÂukaæ kÃmahetukaæ,
                    tassa mÆlaæ gavesissaæ, checchaæ rÃgaæ sabandhanan ti. || Ja_IX:68 ||>@

     Tass' attho: mahÃrÃja, yaæ etaæ mayà Candavatiyà lobhaæ uppÃdetvà tena lobhena pakataæ kÃmahetukaæ pÃpaæ taæ kaÂukaæ tikhiïavipÃkaæ, tassÃhaæ ayonisomanasikÃrasaækhÃtaæ mÆlaæ gavesissaæ, alam me iminà khaggena, pa¤¤Ãkhaggaæ nÅharitvà subhanimittabandhanena saddhiæ sabandhanaæ rÃgaæ chindissÃmÅti.
     Atha naæ rÃjà "mà bhÃyi samma, idÃni te CandavatÅkumÃri¤ ca raÂÂha¤ ca sattaratanarÃsi¤ ca dassÃmi, yajÃhi ya¤¤an" ti Ãha. Taæ sutvà Kassapo "na me mahÃrÃja iminà kilesen' attho" ti vatvà osÃnagÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.7(=433).9: Dhi-r-atthu kÃme subahÆ pi loke,
                    tapo va seyyo kÃmaguïehi rÃja,
                    tapo karissÃmi pahÃya kÃme,
                    tav' eva raÂÂhaæ CandavatÅ ca hotÆ 'ti. || Ja_IX:69 ||>@

     Tattha subahÆpÅti atibahuke pi, tapo karissÃmÅti sÅlasaæyamatapam eva karissÃmÅti.
     So evaæ vatvà kasiïaæ samannÃharitvà naÂÂhaæ visesaæ uppÃdetvà ÃkÃse pallaækena nisÅditvà ra¤¤o dhammaæ desetvà "appamatto hohÅti" ovaditvà ya¤¤ÃvÃÂaæ viddhaæsÃpetvà mahÃjanassa abhayadÃnaæ dÃpetvà ra¤¤o yÃcantass' eva uppatitvà attano vasanaÂÂhÃnam eva gantvà yÃvajÅvaæ BrahmavihÃre bhÃvetvà Brahmaloka-parÃyano ahosi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi (SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu arahatte patiÂÂhahi):
"Tadà SayhamahÃmacco SÃriputto ahosi, Lomasakassapo aham evÃ" 'ti. LomasakassapajÃtakaæ


#<[page 520]>#
%<520                     IX. NavanipÃta.>%

                      $<8. CakkavÃkajÃtaka.>$
     KÃsÃyavatthe ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ lolabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. So kira lolo ahosi paccayaluddho ÃcariyupajjhÃyavattÃdÅni cha¬¬etvà pÃto va SÃvatthiæ pavisitvà VisÃkhÃya gehe anekakhÃdaniyaparivÃravarayÃguæ pivitvà divà nÃnaggarasaæ sÃlimaæsodanaæ bhu¤jitvÃpi tenÃtitto tato CullÃnÃthapiï¬ikassa Kosalara¤¤o ti tesaæ tesaæ nivesanÃni sandhÃya vicarati.
Ath' ekadivasaæ tassa lolabhÃvaæ Ãrabbha dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" ti vutte taæ bhikkhuæ pakkosÃpetvà "saccaæ kira tvaæ lolo" ti pucchitvà "saccaæ bhante" ti vutte "bhikkhu kasmà lolo si, pubbe pi tvaæ lolabhÃvena BÃrÃïasiyaæ hatthikuïapÃdÅhi atitto tato nikkhamitvà GaÇgÃkÆle vicaranto Himavantaæ paviÂÂho" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente eko lolakÃko BÃrÃïasiyaæ hatthikuïapÃdÅni khÃditvà caranto tehi atitto "GaÇgÃkÆle macchamedaæ khÃdissÃmÅti" vatvà tattha matamacche khÃdanto katipÃhaæ vasitvà Himavantaæ pavisitvà nÃnÃvidhÃni phalÃphalÃni khÃdanto pahÆtamacchakacchapaæ mahantaæ padumasaraæ patvà tattha suvaïïavaïïe dve cakkavÃke sevÃle khÃditvà vasante disvà "ime ativiya vaïïasampannà sobhaggappattÃ, imesaæ bhojanaæ manÃpaæ bhavissati, imesaæ bhojanaæ pucchitvà aham pi tad eva bhu¤jitvà suvaïïavaïïo bhavissÃmÅti" cintetvà tesaæ santikaæ gantvà paÂisanthÃraæ katvà ekasmiæ sÃkhÃpariyante nisÅditvà tesaæ pasaæsanapaÂisaæyuttaæ paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.8(=434).1: KÃsÃyavatthe sakuïe vadÃmi
                    duve duve nandimane carante,
                    kaæ aï¬ajaæ aï¬ajà mÃnusesu
                    jÃtiæ pasaæsanti, tad iægha brÆthà 'ti. || Ja_IX:70 ||>@


#<[page 521]>#
%<                      8. CakkavÃkajÃtaka. (434.)                        521>%
     Tattha kÃsÃyavatthe ti suvaïïavaïïe kÃsÃyavatthanivatthe viya, duve duve ti dve dve hutvÃ, nandimane ti tuÂÂhacitte, kaæ aï¬ajaæ aï¬ajà mÃnusesu jÃtiæ pasaæsantÅti ambho aï¬ajà tumhe mÃnusesu pasaæsantà kaæ aï¬ajan ti kataran nÃma aï¬ajan ti vatvà pasaæsanti, kaæ sakuïaæ nÃmà 'ti vatvà tumhe manussÃnaæ antare vaïïentÅti attho, kaæ aï¬ajaæ aï¬ajamÃnusesÆ 'ti pi pÃÂho, tass' attho: tumhe aï¬ajesu ca manussesu ca kataraæ aï¬ajan ti vatvà pasaæsantÅti.
     Taæ sutvà cakkavÃko dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.8(=434).2: Amhe manussesu manussahiæsa
                    anubbate cakkavÃke vadanti,
                    kalyÃïabhÃv' amha dijesu sammatÃ,
                    abhÅtarÆpà vicarÃma aïïave ti. || Ja_IX:71 ||>@

     Tattha manussahiæsà 'ti kÃko manusse hiæsati viheÂheti, tena taæ evaæ Ãlapati, anubbate ti a¤¤ama¤¤aæ anugate sammodamÃne piyasaævÃse, cakkavÃke ti cakkavÃkà nÃma sà aï¬ajajÃtÅti pasaæsanti vaïïenti kathenti, dijesÆ 'ti yattakà pakkhino nÃma tesu mayaæ kalyÃïabhÃvà ti pi manussesu sammatÃ, dutiye atthavikappe: manussesu amhe cakkavÃkà ti pi vadanti, dijesu pana mayaæ kalyÃïabhÃvà ti sammatÃ, kalyÃïabhÃvà ti no dijà vadanti, aïïave ti imasmiæ ÂhÃne saro aïïavo ti vutto, imasmiæ padumasare mayam eva dve janà paresaæ ahiæsanato abhÅtarÆpà vicarÃmà 'ti attho, imissà pana gÃthÃya catutthaæ pÃdaæ: na ghÃsahetu pakaroma.  pÃpan ti paÂhanti, tass' attho: yasmà mayaæ ghÃsahetu pÃpaæ na karoma tasmà kalyÃïabhÃvà ti amha manussesu ca dijesu ca sammatà ti.
     Taæ sutvà kÃko tatiyaæ gatham Ãha:

  @<Ja_IX.8(=434).3: Kiæ, aïïave kÃni phalÃni bhu¤je
                    maæsaæ kuto khÃdatha cakkavÃkÃ,
                    kiæ bhojanaæ bhu¤jatha vo anamÃ,
                    bala¤ ca vaïïo ca anapparÆpo ti. || Ja_IX:72 ||>@

     Tattha kin ti pucchÃvasena Ãlapanaæ, kiæ bho cakkavÃkà ti vuttaæ hoti, aïïave ti imasmiæ sare, bhu¤je ti bhu¤jitvà ti attho, maæsaæ kuto khÃdathà 'ti katarapÃïÅnaæ sarÅrato maæsaæ khÃdatha, bhu¤jatha vo ti vokÃro nipÃtamattaæ và parapadena vÃssa sambandho:


#<[page 522]>#
%<522                    IX. NavanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  bala¤ ca vo vaïïo ca anapparÆpo ti.
     Tato cakkavÃko catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.8(=434).4: Na aïïave santi phalÃni vaæka
                    maæsaæ kuto khÃdituæ cakkavÃke,
                    sevÃlabhakkh' amha avÃkabhojanÃ,
                    na ghÃsahetÆ pakaroma pÃpan ti. || Ja_IX:73 ||>@

     Tattha cakkavÃke ti cakkavÃkassa, avÃkabhojanà ti vakkalarahitaudakabhojanÃ, amhÃkaæ hi sevÃlo c' eva udaka¤ ca bhojanan ti dasseti, na ghÃsahetÆ ti tumhÃdisà viya mayaæ ghÃsahetu pÃpaæ na karoma
     Tato kÃko dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IX.8(=434).5: Na me idaæ ruccati cakkavÃkÃ,
                    asmiæ bhave bhojanasannikÃso
                    ahosi me pubbe, tato me a¤¤athÃ,
                    icc-eva me vimati ettha jÃtÃ. || Ja_IX:74 ||>@

  @<Ja_IX.8(=434).6: Aham pi maæsÃni phalÃni bhu¤je
                    annÃni ca loïiyateliyÃni,
                    rasaæ manussesu labhÃmi bhottuæ
                    sÆro va saægÃmamukhaæ vijetvÃ,
                    na ca me tÃdiso vaïïo
                    cakkavÃka yathà tavan ti. || Ja_IX:75 ||>@

     Tattha idan ti tumhÃkaæ bhu¤janabhojanaæ mayhaæ na ruccati, asmiæ bhave bhojanasannikÃso ti asmiæ bhave abhojjanasannikÃso, yaæ asmiæ cakkavÃkabhave bhojanaæ na tvaæ tena sannikÃso taæsadiso tadanurÆpo na hosi, ativiya sampannasarÅro sÅti attho, tato me a¤¤athà ti mayhaæ pubbe tumhe disvà va ete ettha nÃnÃvidhÃni phalÃni c' eva macchamaæsa¤ ca khÃdanti tena evaæ sobhaggappattà ti ahosi, idÃni me tato a¤¤athà hotÅti attho, icceva me ti eten' eva me kÃraïena ettha tumhÃkaæ sarÅravaïïe vimati jÃtÃ:


#<[page 523]>#
%<                      8. CakkavÃkajÃtaka. (434.)            523>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kathan nu kho ete evarÆpaæ lÆkhaæ bhojanaæ bhu¤jantà vaïïavanto jÃtà ti, ahaæ pÅti ahaæ hi ayam eva và pÃÂho, bhu¤je ti bhu¤jÃmi, annÃni ca 'ti bhojanÃni ca, loïiyateliyÃnÅti loïatelayuttÃni, rasan ti manussesu manussaparibhogaæ païÅtarasaæ, vijetvà ti yathà sÆro vÅrayodho saægÃmamukhaæ vijaÂetvà vilumpitvà paribhu¤jati tathà vilumpitvà paribhu¤jÃmÅti attho, yathà tavan ti evaæ païÅtabhojanaæ bhu¤jantassÃpi mama tÃdiso vaïïo n' atthi yÃdiso tava, tena te vacanaæ na saddahÃmÅti dÅpeti.
     Ath' assa vaïïasampattiyà abhÃvakÃraïaæ attano ca bhÃvakÃraïaæ kathento cakkavÃko sesagÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IX.8(=434).7: Asuddhabhakkho si khaïÃnupÃtÅ,
                    kicchena te labbhati annapÃnaæ,
                    na tussasi rukkhaphalehi vaæka
                    maæsÃni và yÃni susÃnamajjhe. || Ja_IX:76 ||>@

  @<Ja_IX.8(=434).8: Yo sÃhasena adhigamma bhoge
                    paribhu¤jati vaæka khaïÃnupÃtÅ
                    tato upakkosati naæ sabhÃvo,
                    upakkuÂÂho vaïïabalaæ jahÃti. || Ja_IX:77 ||>@

  @<Ja_IX.8(=434).9: Appam pi ce nibbutiæ bhu¤jatÅ yadi
                    asÃhasena aparÆpaghÃtÅ
                    bala¤ ca vaïïo ca tad' assa hoti,
                    na hi sabbo ÃhÃramayena vaïïo ti. || Ja_IX:78 ||>@

     Tattha asuddhabhakkho sÅti tvaæ thenetvà va¤cetvà bhakkhaïato asuddhabhakkho, khaïÃnupÃtÅti pamÃdakkhaïe anupatanasÅlo, kicchena te ti tassa tava dukkhena annapÃnaæ labbhati, maæsÃni và ti yÃni và susÃnamajjhe maæsÃni tehi na tussasi, tato ti pacchÃ, upakkosati naæ sabhÃvo ti attà va taæ puggalaæ garahati, upakkuÂÂho ti evaæ attanÃpi parehi pi akkuÂÂho garahito vippaÂisÃritÃya vaïïa¤ ca bala¤ ca jahÃti, nibbutiæ bhu¤jati yadÅti yadi pana paraæ aviheÂetvà appakam pi dhammaladdhaæ nibbutabhojanaæ bhu¤jati, tadassa hotÅti tadà assa paï¬itassa sarÅrabala¤ ca vaïïabala¤ ca hoti.


#<[page 524]>#
%<524                             IX. Navanipata.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ÃhÃramayenà 'ti nÃnappakÃrena ÃhÃrena, idaæ vuttaæ hoti: bho kÃka vaïïo nÃm' esa catusamuÂÂhÃno, so na ÃhÃramatten' eva hoti, utucittakammehi pi hoti yevà 'ti.
     Evaæ cakkavÃko anekapariyÃyena kÃkaæ garahi. KÃko garahÃyitvà "na mayhaæ tava vaïïena attho" ti kà kà ti vassanto palÃyi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi (SaccapariyosÃne lolabhikkhu anÃgÃmiphale patiÂÂhahi):
"Tadà kÃko lolabhikkhu ahosi, cakkavÃkÅ RÃhulamÃtÃ, cakkavÃko aham evÃ" 'ti. CakkavÃkajÃtakaæ.

                      $<9. HaliddiragajÃtaka.>$
     Sutitikkhan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto thullakumÃripalobhanaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ TerasanipÃte CullanÃradajÃtake Ãvibhavissati.
     AtÅtavatthumhi pana sà kumÃrikà tassa tÃpasakumÃrassa sÅlaæ bhinditvà attano vase ÂhitabhÃvaæ ¤atvà "imaæ va¤cetvà manussapathaæ nessÃmÅti "cintetvÃ" rÆpÃdikÃmaguïarahite ara¤¤e rakkhitasÅlaæ nÃma na mahapphalaæ hoti, manussapathe rÆpÃdÅnaæ paccupaÂÂhÃne mahapphalaæ hoti, ehi mayà saddhiæ tattha gantvà sÅlaæ rakkha, kin te ara¤¤enÃ" 'ti vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.9(=435).1: Sutitikkhaæ ara¤¤amhi pantamhi sayanÃsane,
                    ye ca gÃme titikkhanti te uÊÃratarà tayà ti. || Ja_IX:79 ||>@

     Tattha sutitikkhan ti suadhivÃsaæ, titikkhantÅti sÅtÃdÅni adhivÃsenti.
     Taæ sutvà tÃpasakumÃro "pità me ara¤¤aæ gato, tasmiæ Ãgate taæ Ãpucchitvà gamissÃmÅti" Ãha. Sà cintesi: "pitÃpi kir' assa atthi,


#<[page 525]>#
%<                      9.  HaliddirÃgajÃtaka. (435.)                  525>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sace maæ so passissati kÃcakoÂiyà va pothetvà vinÃsaæ pÃpessati, mayà paÂhamam eva gantabban" ti.
Atha naæ Ãha: "tena hi ahaæ magge sa¤¤aæ kurumÃnà paÂhamataraæ gamissÃmi, tvaæ pacchà ÃgacchÃ" 'ti. So tassà gatakÃle n' eva dÃrÆni Ãhari na pÃnÅyaæ upaÂÂhÃpesi, kevalaæ pajjhÃyanto nisÅdi, pitu ÃgamanakÃle paccuggamanam pi na akÃsi. Atha naæ pità "itthivasaæ gato eso" ti ¤atvÃpi "kasmà tÃta n' eva dÃrÆni Ãhari na pÃnÅyaæ na paribhojanÅyaæ upaÂÂhÃpesi, pajjhÃyanto yeva pana nisinno sÅti" Ãha. TÃpasakumÃro "tÃta, ara¤¤e kira rakkhitasÅlaæ na mahapphalaæ hoti manussapathe mahapphalaæ, ahaæ tattha gantvà sÅlaæ rakkhissÃmi, sahÃyo maæ `ÃgaccheyyÃsÅti' vatvà purato gato, ahaæ ten' eva saddhiæ gamissÃmi, tattha pana vasantena mayà kathaærÆpo puriso sevitabbo" ti pucchanto dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.9(=435).2: Ara¤¤Ã gÃmam Ãgamma kiæsÅlaæ kiævataæ ahaæ
                    purisaæ tÃta seveyyaæ, tam me akkhÃhi pucchito ti. || Ja_IX:80 ||>@

     Ath' assa pità kathento sesagÃthà abhÃsi: (supra p.148.)

  @<Ja_IX.9(=435).3: Yo te vissÃsaye tÃta vissÃsa¤ ca khameyya te
                    sussÆsÅ ca titikkhÅ ca taæ bhajehi ito gato. || Ja_IX:81 ||>@

  @<Ja_IX.9(=435).4: Yassa kÃyena vÃcÃya manasà n' atthi dukkataæ
                    urasÅva patiÂÂhÃya tam bhajehi ito gato. || Ja_IX:82 ||>@

  @<Ja_IX.9(=435).5: Yo ca dhammena carati caranto pi na ma¤¤ati
                    visuddhakÃriæ sappa¤¤aæ taæ bhajehi ito gato. || Ja_IX:83 ||>@

  @<Ja_IX.9(=435).6: HaliddirÃgaæ kapicittaæ purisaæ rÃgavirÃginaæ
                    tÃdisaæ tÃta mà sevi nimmanussam pi ce siyÃ. || Ja_IX:84 ||>@

  @<Ja_IX.9(=435).7: ùsÅvisaæ va kupitaæ mÅÊhalittaæ mahÃpathaæ
                    Ãrakà parivajjehi yÃnÅva visamaæ pathaæ. || Ja_IX:85 ||>@


#<[page 526]>#
%<526                            IX. NavanipÃta.>%

  @<Ja_IX.9(=435).8: Anatthà tÃta va¬¬hanti bÃlaæ accÆpasevato,
                    mÃssu bÃlena saæga¤chi amitteneva sabbadÃ. || Ja_IX:86 ||>@

  @<Ja_IX.9(=435).9: Taæ t' Ãhaæ tÃta yÃcÃmi, karassu vacanaæ mama,
                    mÃssu bÃlena saæga¤chi, dukkho bÃlehi saægamo ti. || Ja_IX:87 ||>@

     Tattha yo te vissÃsaye ti yo tava vissÃseyya, khameyya te ti yo tava attani tayà kataæ vissÃsaæ khameyya, sussÆsÅ ca titikkhÅ cà 'ti tava vacanaæ sussÆsÃya c' eva vacanÃdhivÃsanena ca samannÃgato yo bhaveyyà 'ti attho, urasÅva patiÂÂhÃyà 'ti yathà mÃtu urasi putto patiÂÂhÃti evaæ patiÂÂhahitvà viya attano mÃtaraæ viya ma¤¤amÃno taæ bhajeyyÃsÅti vadati, yo ca dhammena caratÅti yo tividhasucaritadhammen' eva iriyati, na ma¤¤atÅti tathà caranto pi ca ahaæ dhammaæ carÃmÅti mÃnaæ na karoti, visuddhakÃrin ti visuddhÃnaæ dasannaæ kusalakammapathÃnaæ kÃrakaæ, rÃgavirÃginan ti rÃgina¤ ca virÃgina¤ ca, rajjitvà taækhaïam eva virajjanasabhÃvaæ, nimmanussam pi ce ti sace pi sakala-JambudÅpatalaæ nimmanussaæ hoti so yeva eko manusso tiÂÂhati, tathÃpi tÃdisaæ mà sevi, mahÃpathan ti gÆthamakkhitamaggaæ viya ca, yÃnÅvà 'ti yÃnena gacchanto viya, visaman ti ninnaunnatakhÃïupÃsÃïÃdivisamaæ, bÃlaæ accÆpasevato ti bÃlaæ apa¤¤aæ atisevantassa, sabbadà ti tÃta bÃlena saddhiæ saævÃso nÃma amittasaævÃso viya sabbadà niccakÃlam eva dukkho, tantÃhan ti tena kÃraïena taæ ahaæ.
     So evaæ pitarà ovadito "tÃta ahaæ manussapathaæ gantvà tumhÃdise paï¬ite na labhissÃmi, tattha gantuæ bhÃyÃmi, idh' eva tumhÃkaæ santike vasissÃmÅti" Ãha. Ath' assa pità bhiyyo pi ovÃdaæ datvà kasiïaparikammaæ Ãcikkhi. So nacirass' eva abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca uppÃdetvà saddhiæ pitarà Brahmaloka-parÃyano ahosi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi (SaccapariyosÃne ukkaïÂhito sotÃpattiphale patiÂÂhani):
"Tadà tÃpasakumÃro ukkaïÂhitabhikkhu ahosi, kumÃrikà kumÃrikà ca, pità pana aham evÃ" ti. HaliddirÃgajÃtakaæ.


#<[page 527]>#
%<                    10. SamuggajÃtaka. (436.)                 527>%

                      $<10. SamuggajÃtaka.>$
     Kuto nu Ãgacchathà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ukkaïÂhitabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Taæ hi Satthà "saccaæ kira tvaæ ukkaïÂhito" ti pucchitvà "saccaæ bhante" ti vutte "kasmà bhikkhu mÃtugÃmaæ patthesi, mÃtugÃmo nÃm' esa asabbho akata¤¤Æ, pubbe dÃnavarakkhasà gilitvà kucchinà pariharantÃpi mÃtugÃmaæ rakkhituæ ekapurisanissitaæ kÃtuæ nÃsakkhiæsu, tvaæ kathaæ sakkhissasÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto kÃme pahÃya Himavantaæ pavisitvà pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà phalÃphalena yÃpento vihÃsi. Tassa païïasÃlÃya avidÆre eko dÃnavarakkhaso vasati, antarantarà MahÃsattaæ upasaækamitvà dhammaæ suïÃti, aÂaviyaæ pana manussÃnaæ sa¤caraïamagge Âhatvà manusse gahetvà khÃdati. Tasmiæ kÃle ekà KÃsiraÂÂhe kuladhÅtà uttamarÆpadharà a¤¤atarasmiæ paccantagÃme niviÂÂhà hoti. Tassà ekadivasaæ mÃtÃpitunnaæ dassanatthÃya Ãgantvà paccÃgamanakÃle parivÃramanusse disvà so danavo bheravarÆpena pakkhandi. Manussà gahitÃvudhÃni cha¬¬etvà palÃyiæsu. DÃnavo yÃne nisinnaæ abhirÆpaæ mÃtugÃmaæ disvà paÂibaddhacitto hutvà attano guhaæ netvà bhariyaæ akÃsi. Tato paÂÂhÃya ca sappitaï¬ulamacchamaæsÃdÅni c' eva madhuraphalÃni ca Ãharitvà taæ posesi, vatthÃlaækÃrehi ca naæ alaækaritvà rakkhanatthÃya ekasmiæ karaï¬ake nipajjÃpetvà karaï¬akaæ gilitvà kucchinà pariharati. So ekadivasaæ nahÃyitukÃmatÃya ekaæ saraæ gantvà karaï¬akaæ uggilitvà tato nÅharitvà nahÃpetvà vilimpetvà alaækaritvà "thokaæ tava sarÅraæ utuæ gaïhÃpehÅti" taæ karaï¬akasamÅpe Âhatvà sayaæ nahÃnatitthaæ otaritvà anÃsaækamÃno thokaæ dÆraæ gantvà nahÃyi.


#<[page 528]>#
%<528                             IX. NavanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tasmiæ samaye VÃyussa putto nÃma vijjÃdharo sannaddhakhaggo ÃkÃsena gacchati. Sà taæ disvà "ehÅti" hatthamuddaæ akÃsi. VijjÃdharo khippaæ otari.
Atha naæ sà karaï¬ake pakkhipitvà dÃnavassa Ãgamanaæ olokentÅ karaï¬akÆpari nisÅditvà taæ Ãgacchantaæ disvà tassa attÃnaæ dassetvà tasmiæ karaï¬akasamÅpaæ asampatte yeva karaï¬akaæ vivaritvà anto pavisitvà vijjÃdharassa upari nipajjitvà attano sÃÂakaæ pÃrupi. DÃnavo Ãgantvà karaï¬akaæ asodhetvà va "mÃtugÃmo yeva me" ti sa¤¤Ãya karaï¬akaæ gilitvà attano guhaæ gacchanto antarÃmagge "tÃpaso me ciradiÂÂho, ajja tÃva naæ gantvà vandissÃmÅti" tassa santikaæ agamÃsi. TÃpaso pi naæ dÆrato va Ãgacchantaæ disvà dinnaæ janÃnaæ kucchigatabhÃvaæ ¤atvà Ãlapanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.10(=436).1: Kuto nu Ãgacchatha bho tayo janÃ,
                    svÃgataæ ettha nisÅdathÃsane,
                    kacci 'ttha bhonto kusalaæ anÃmayaæ,
                    cirassam abbhÃgamanaæ hi vo idhà 'ti. || Ja_IX:88 ||>@

     Tattha bho ti Ãlapanaæ, kaccitthà 'ti kacci bhotha bhavatha, bhonto ti puna pi Ãlapanto va Ãha, kusalaæ anÃmayan ti kacci tumhÃkaæ kusalaæ Ãrogyaæ, cirassamabbhÃgamanaæ hi vo idhà 'ti ajja tumhÃkaæ idha abbhÃgamana¤ ca cirassaæ jÃtaæ.
     Taæ sutvà dÃnavo "ahaæ imassa tÃpasassa santikaæ eko va Ãgato, aya¤ ca `tayo janÃ' ti vadati, kin nÃm' esa katheti, kin nu kho sabhÃvaæ ¤atvà katheti udÃhu ummattako hutvà vippalapatÅti" cintetvà tÃpasaæ upasaækamitvà vanditvà ekamantaæ nisÅditvà tena saddhiæ sallapanto dutiyaæ gÃtham Ãha:


#<[page 529]>#
%<                        10. SamuggajÃtaka. (436.)                       529>%

  @<Ja_IX.10(=436).2: Aham eva eko idha-m-ajja patto
                    na cÃpi me dutiyo koci vijjati,
                    kim eva sandhÃya te bhÃsitaæ ise:
                    kuto nu Ãgacchatha bho tayo janà ti. || Ja_IX:89 ||>@

     Tattha idhamajjà 'ti idha ajja, kimeva sandhÃya te bhÃsitaæ ise ti bhante isi kin nÃm' etaæ sandhÃya tayà bhÃsitaæ, pÃkaÂaæ tÃva me katvà kathehÅti.
     TÃpaso "ekaæsen' evÃvuso sotukÃmo sÅti" "Ãma bhante" ti "tena hi suïohÅti" vatvà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.10(=436).3: Tuva¤ ca eko bhariyà ca te piyÃ
                    samuggapakkhittanikiïïa-m-antare,
                    sà rakkhità kucchigatà va te sadÃ
                    VÃyussa puttena sahà tahiæ ratà ti. || Ja_IX:90 ||>@

     Tuva¤ ca eko ti paÂhamaæ tÃva tvaæ eko, pakkhittanikiïïamantare ti pakkhittà nikiïïà antare, atha te bhariyaæ rakkhitukÃmena sadà tayà samugge pakkhittà saddhiæ samuggena nikiïïà antare, antokucchiyaæ Âhapità ti attho, VÃyussa puttena sahà ti evannÃmakena vijjÃdharena saddhiæ, tahiæ ratà ti tattha tava antokucchiyaæ ¤eva kilesaratiyà ratÃ, so dÃni tvaæ mÃtugÃmaæ ekapurisanissitaæ rakkhissÃmÅti kucchinà pariharanto tassà jÃram pi ukkhipitvà carasÅti.
     Taæ sutvà dÃnavo "vijjÃdharà nÃma bahumÃyà honti, sac' assa khaggo hatthagato bhavissati kucchim me phÃletvÃpi palÃyissatÅti" bhÅtatasito hutvà khippaæ karaï¬akaæ uggilitvà purato Âhapesi.
     Satthà abhisambuddho hutvà taæ pavattiæ pakÃsento catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.10(=436).4: SaæviggarÆpo asinà vyÃkato
                    so dÃnavo tattha samuggam uggili,>@


#<[page 530]>#
%<530                             IX.  NavanipÃta.>%
@<                    addakkhi bhariyaæ sucimÃlabhÃriniæ
                    VÃyussa puttena sahà tahiæ ratan ti. || Ja_IX:91 ||>@

     Tattha addakkhÅti karaï¬akaæ vivaritvà addasa.
     Karaï¬ake pana vivaÂamatte yeva vijjÃdharo vijjaæ parijapitvà khaggaæ gahetvà ÃkÃsaæ pakkhandi. Taæ disvà dÃnavo MahÃsattassa tussitvà thutipubbaÇgamà sesagÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IX.10(=436).5: SuddiÂÂharÆp' uggatapÃnuvattinÃ:
                    hÅnà narà ye pamadÃvasaæ gatÃ,
                    yathà have pÃïa-r-iv' ettha rakkhitÃ
                    duÂÂhà mayÅ a¤¤am abhippamodati. || Ja_IX:92 ||>@

  @<Ja_IX.10(=436).6: Divà ca ratto ca mayà upaÂÂhitÃ
                    tapassinà jotir ivà vane vasaæ,
                    sà dhammam okkamma adhammam Ãcari,
                    akiriyarÆpo pamadÃhi santhavo. || Ja_IX:93 ||>@

  @<Ja_IX.10(=436).7: `SarÅramajjhamhi ÂhitÃ' ti ma¤¤i 'haæ
                    `mayhaæ ayan' ti asatiæ asa¤¤ataæ,
                    sà dhammam okkamma adhammam Ãcari,
                    akiriyarÆpo pamadÃhi santhavo. || Ja_IX:94 ||>@

  @<Ja_IX.10(=436).8: `Surakkhitam me' ti kathan nu vissase,
                    anekacittÃsu na h' atthi rakkhanÃ,
                    età hi pÃtÃlapapÃtasannibhÃ,
                    ettha-ppamatto vyasanaæ nigacchati. || Ja_IX:95 ||>@

  @<Ja_IX.10(=436).9: Tasmà hi te sukhino vÅtasokÃ
                    ye mÃtugÃmÃhi caranti nissaÂÃ,
                    etaæ sivaæ uttamam Ãbhipatthayaæ
                    na mÃtugÃmÃhi kareyya santhavan ti. || Ja_IX:96 ||>@


#<[page 531]>#
%<                 10.  SamuggajÃtaka. (436.)                             531>%
     Tattha suddiÂÂharÆpuggatapÃnuvattinà ti bhante isivara uggatapaanuvattanena uggatapÃnuvattinà tayà sudiÂÂharÆpaæ idam kÃraïaæ, hÅnà ti nÅcÃ, yathà have pÃïarivettha rakkhità ti ayaæ mayà attano pÃïà viya ettha antokucchiyaæ pariharantena rakkhitÃ, duÂÂhà mayÅti idÃni mayi mittadÆbhikammaæ katvà duÂÂhà a¤¤aæ purisaæ abhippamodati, jotiriva vane vasan ti vane vasantena tapassinà aggi viya mayà upaÂÂhità paricaritÃ, sà dhammamokkammà 'ti sà esà dhammaæ ukkamitvà atikkamitvÃ, akiriyarÆpo ti akattabbarÆpo, sarÅramajjhamhi Âhità ti ma¤¤ihaæ mayhaæ ayan ti asatiæ asa¤¤atan ti imaæ asatiæ asappurisadhammasamannÃgataæ asa¤¤ataæ dussÅlaæ mayhaæ sarÅramajjhamhi Âhità ti ca mayhaæ ayan ti ca ma¤¤Ãmi, surakkhitamme ti kathannu vissase ti ayaæ mayà surakkhità ti kathaæ paï¬ito vissaseyya yatra hi nÃma mÃdiso pi attano kucchiyaæ rakkhanto rakkhituæ nÃsakkhi, pÃtÃlapapÃtasannibhà ti lokassÃdena duppÆraïÅyattà mahÃsamudde pÃtÃlasaækhÃtena papÃtena sadisÃ, etthappamatto ti evarÆpÃsu etÃsu nigguïÃsu pamatto puriso mahÃvyasanaæ pÃpuïÃti, tasmà hÅti yasmà mÃtugÃmavasaæ gatà mahÃvinÃsaæ pÃpuïanti tasmà ye mÃtugÃmÃhi nissaÂà hutvà caranti te sukhino, etaæ sivan ti yad etaæ mÃtugÃmato nissaÂÃnaæ visaæsaÂÂhÃnaæ caraïaæ etaæ jhÃnasukham eva sivaæ khemaæ uttamaæ abhipatthetabbaæ, etaæ patthayamÃno mÃtugÃmehi saddhiæ santhavaæ na kareyyà 'ti.
     Evaæ vatvà dÃnavo MahÃsattassa pÃdesu patitvà "bhante, tumhe nissÃya mayà jÅvÅtaæ laddhaæ, man' amhi imÃya pÃpadhammÃya vijjÃdharena mÃrÃpito" ti MahÃsattaæ abhitthavi. So pi 'ssa dhammaæ desetvà "imissà mà ki¤ci pÃpaæ akÃsi, sÅlÃni gaïhÃ" ti taæ pa¤casÅlesu patiÂÂhÃpesi.
DÃnavo "ahaæ kucchinà pariharanto pi rakkhituæ na sakkomi, a¤¤o ko rakkhissatÅti" taæ uyyojetvà attano ara¤¤am eva pÃvisi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi (SaccapariyosÃne ukkaïÂhito sotÃpattiphale patiÂÂhahi): "Tadà dibbacakkhukatÃpaso aham eva ahosin" 'ti. SamuggajÃtakaæ.


#<[page 532]>#
%<532                    IX.  NavanipÃta.>%

                      $<11. PÆtimaæsajÃtaka.>$
     Na kho me ruccatÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto indriyasaævaraæ Ãrabbha kathesi. Ekasmiæ hi samaye bahubhikkhÆ indriyesu aguttadvÃrà ahesuæ. Satthà "ime bhikkhÆ ovadituæ vaÂÂatÅti" Anandattherassa vatvà aniyamavasena bhikkhusaæghaæ sannipÃtÃpetvà alaækatapallaækavaramajjhagato bhikkhÆ Ãmantetvà "bhikkhave, bhikkhunà nÃmarÆpÃdÅsu subhanimittavasena nimittaæ gaïhituæ na vaÂÂati, sace hi tasmiæ samaye kÃlaæ karoti nirayÃdisu nibbattati, tasmà rÆpÃdÅsu subhanimittaæ mà gaïhittha, bhikkhunà nÃmarÆpÃdigocarena na bhavitabbaæ, rÆpÃdigocarà hi diÂÂhe va dhamme mahÃvinÃsaæ pÃpuïanti, tasmà varaæ bhikkhave tattÃya ayosalÃkÃya cakkhundriyaæ sampalimaÂÂhan" ti vitthÃretvà "tumhÃkaæ rÆpaæ olokanakÃlo pi atthi anolokanakÃlo pi, olokanakÃle subhavasena anoloketvà asubhavasen' eva olokeyyÃtha, evaæ attano gocarà na parihÃyissatha, ko pana tumhÃkaæ gocaro ti: cattÃro satipaÂÂhÃnà ariyo aÂÂhaÇgiko maggo nava lokuttaradhammÃ, etasmiæ hi vo gocare carataæ na lacchati {MÃro} otÃraæ, sace pana kilesavasikà hutvà subhanimittavasena olokessatha PÆtimaæsasigÃlo viya attano gocarà parihÃyissathÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Himavantapasse ara¤¤Ãyatane pabbataguhÃyaæ anekasatà eÊakà vasanti. Tesaæ vasanaÂÂhÃnato avidÆre ekissà guhÃya PÆtimaæso nÃma sigÃlo Veïiyà nÃma bhariyÃya saddhiæ vasati. So ekadivasaæ bhariyÃya saddhiæ vicaranto te eÊake disvà "eken' upÃyena imesaæ maæsaæ khÃdituæ vaÂÂatÅti" cintetvà upÃyena ekekaæ eÊakaæ mÃresi. Te ubho pi eÊakamaæsaæ khÃdantà thÃmasampannà thÆlasarÅrà ahesuæ. Anupubbena eÊakà parikkhayaæ agamaæsu Tesaæ antare


#<[page 533]>#
%<                        11. PÆtimaæsajÃtaka. (437.)                     533>%
MeÊamÃtà nÃma ekà eÊikà vyattà ahosi. UpÃyakusalo sigÃlo taæ mÃretuæ asakkonto ekadivasaæ bhariyÃya saddhiæ sammantento "bhadde, eÊakà khÅïÃ, imaæ eÊikaæ eken' upÃyena khÃdituæ vaÂÂati, ayaæ pan' ettha upÃyo: tvaæ ekikà va gantvà etÃya saddhiæ sakhikà hohi, atha te tÃya saddhiæ vissÃse uppanne ahaæ matÃlayaæ karitvà nipajjissÃmi, tvaæ etaæ upasaækamitvà `ÃÊi, sÃmiyo me mato aha¤ ca anÃthÃ, Âhapetvà taæ a¤¤o me ¤Ãtako n' atthi, ehi roditvà kanditvà tassa sarÅrakiccaæ karissÃmÃ' 'ti vatvà taæ gaïhitvà ÃgaccheyyÃsi, atha naæ ahaæ uppatitvà gÅvÃya ¬asitvà mÃressÃmÅti". Sà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà tÃya saddhiæ sakhibhÃvaæ katvà vissÃse uppanne eÊikaæ tathà avoca. EÊikà "ÃÊi, tava sÃmikena sabbe mama ¤Ãtakà khÃditÃ, bhÃyÃmi, na sakkomi gantun" ti Ãha. "ùÊi, mà bhÃyi, matako kiæ karissatÅti". "Kharamanto te sÃmiko, bhÃyÃm' evÃhan" ti sà evaæ vatvÃpi tÃya punappuna yÃciyamÃnà "addhà mato bhavissatÅti" sampaÂicchitvà tÃya saddhiæ pÃyÃsi. GacchantÅ pi pana "ko jÃnÃti kiæ bhavissatÅti" tasmiæ ÃsaækÃya sigÃliæ purato katvà sigÃlaæ parigaïhantÅ yeva gacchati.
SigÃlo tesaæ padasaddaæ sutvà "Ãgatà nu kho eÊikÃ" ti sÅsaæ ukkhipitvà akkhÅni parivattetvà olokesi. EÊikà taæ tathà karontaæ disvà "ayaæ pÃpadhammo maæ ya¤cetvà mÃretukÃmo matÃlayaæ dassetvà nipanno" ti nivattitvà palÃyantÅ sigÃliyà "kasmà palÃyasÅti" vutte taæ kÃraïaæ kathentÅ paÂhamaæ gÃtham Ãha:


#<[page 534]>#
%<534                                IX.  NavanipÃta.>%

  @<Ja_IX.11(=437).1: Na kho me ruccati ÃÊi PÆtimaæsassa pekkhanÃ,
                    etÃdisà sakhÃrasmà Ãrakà parivajjaye ti. || Ja_IX:97 ||>@

     Tattha ÃÊÅti Ãlapanaæ, sakhi sahÃyike ti attho, etÃdisà sakhÃrasmà ti evarÆpà sahÃyakà apakkamitvà taæ sahÃyakaæ Ãrakà parivajjethà 'ti attho.
     Eva¤ ca pana vatvà sà nivattitvà attano vasanaÂÂhÃnam eva gatÃ. SigÃlÅ pi taæ nivattetuæ asakkontÅ tassà kujjhitvà attano sÃmikass' eva santikaæ gantvà pajjhÃyamÃnà nisÅdi.
Atha naæ sigÃlo garahanto dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.11(=437).2: Ummattikà ayaæ VeïÅ, vaïïeti patino sakhiæ,
                    pajjhÃti paÂigacchantiæ Ãgataæ MeÊamÃtaran ti. || Ja_IX:98 ||>@

     Tattha VeïÅti tassà nÃmaæ, vaïïeti patino sakhin ti paÂhamam eva attano sakhiæ eÊikaæ mayi sassinehavissÃsikà Ãgamissati no santikaæ matÃlayaæ karohÅti patino santike vaïïeti, atha naæ idÃni Ãgataæ mama santikaæ anÃgantvà va paÂigacchantiæ MeÊamÃtaraæ pajjhÃyati anusocatÅti.
     Taæ sutvà sigÃlÅ tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.11(=437).3: Tvaæ kho si samma ummatto dummedho avicakkhaïo
                    yo tvaæ matÃlayaæ katvà akÃlena vipekkhasÅti. || Ja_IX:99 ||>@

     Tattha avicakkhaïo ti vicÃraïapa¤¤Ãrahito, akÃlena vipekkhasÅti eÊikÃya attano santikaæ anÃgatÃy' eva olokesÅti attho.

  @<Ja_IX.11(=437).4: Na akÃle vipekkheyya kÃle pekkheyya paï¬ito.
                    PÆtimaæso va pajjhÃti yo akÃle vipekkhatÅti. || Ja_IX:100 ||>@

ayaæ abhisambuddhagÃthÃ.
     Tattha akÃle ti kÃmaguïe Ãrabbha subhavasena cittuppattikÃle, ayaæ hi bhikkhuno rÆpaæ oloketuæ akÃlo nÃma, kÃle ti asubhavasena anussativasena kasiïavasena và rÆpagahaïakÃle, ayaæ hi bhikkhuno rÆpaæ oloketuæ kÃlo nÃma, tattha akÃle sÃrattakÃle rÆpaæ olokento mahÃvinÃsaæ pÃpuïÃtÅti HÃritajÃtaka-LomasakassapajÃtakÃdÅhi dÅpetabbaæ, kÃle asubhavasena olokento arahatte patiÂÂhahatÅti Asubhakammikatissattheravatthunà kathetabbaæ, PÆtimaæso va pajjhÃtÅti bhikkhave yathà PÆtimaæsasigÃlo akÃle eÊikaæ oloketvà attano gocarà parihÅno pajjhÃyati evaæ bhikkhu akÃle subhavasena rÆpaæ oloketvà satipaÂÂhÃnÃdigocarà parihÅno diÂÂhadhamme samparÃye pi jhÃyati pajjhÃyati kilamati.


#<[page 535]>#
%<                        11. PÆtimaæsajÃtaka. (437.)                     535>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 
     VeïÅ pi kho sigÃlÅ PÆtimaæsaæ samassÃsetvà "sÃmi, mà cintesi, ahaæ taæ puna pi upÃyena ÃnessÃmi, tvaæ ÃgamanakÃle appamatto gaïheyyÃsÅti" tassà santikaæ gantvà "ÃÊi, tava ÃgatabhÃvo yeva no atthÃya jÃto, tava ÃgatakÃlasmiæ yeva hi me sÃmiko satiæ paÂilabhi, idÃni jÅvati, ehi tena saddhiæ paÂisanthÃraæ karohÅti" vatvà pa¤camaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.11(=437).5: Piyaæ kho ÃÊi me hotu, puïïapattaæ dadÃhi me,
                    pati sa¤jÅvito mayhaæ, eyyÃsi piyapucchikà ti. || Ja_IX:101 ||>@

     Tattha puïïapattaæ dadÃhi me ti piyakkhÃnaæ akkhÃyikà mayhaæ tuÂÂhidÃnaæ dehi, pati sa¤jÅvito ti mayhaæ sÃmiko sa¤jÅvito uÂÂhito Ãrogo ti attho, eyyÃsÅti mayà saddhiæ ¤eva Ãgaccha.
     EÊikà "ayaæ pÃpadhammà maæ va¤cetukÃmÃ, ayuttaæ kho pana paÂipakkhakaraïaæ, upÃyen' eva naæ va¤cessÃmÅti" cintetvà chaÂÂhaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.11(=437).6: Piyaæ kho ÃÊi te hotu, puïïapattaæ dadÃmi te,
                    mahatà ca parivÃrena esaæ, kayirÃsi bhojanan ti. || Ja_IX:102 ||>@

     Tattha esan ti ÃgamissÃmi, ÃgacchamÃnà ca attano rakkhaæ katvà mahantena parivÃrena ÃgacchissÃmi.
     Atha naæ sigÃlÅ parivÃraæ pucchantÅ

  @<Ja_IX.11(=437).7: KÅdiso tuyhaæ parivÃro yesaæ kÃhÃmi bhojanaæ,
                    kiænÃmakà ca te sabbe, te me akkhÃhi pucchità ti || Ja_IX:103 ||>@

sattamaæ gÃtham Ãha. SÃ ÃcikkhantÅ

  @<Ja_IX.11(=437).8: MÃliyo Caturakkho ca PiÇgiyo atha Jambuko
                    ediso mayhaæ parivÃro, tesaæ kayirÃsi bhojanan ti || Ja_IX:104 ||>@

aÂÂhamaæ gÃtham Ãha.


#<[page 536]>#
%<536                            IX. NavanipÃta.>%
     Tattha te me ti te parivÃre mayhaæ Ãcikkha, MÃliyo ti ÃdÅni catunnaæ sunakhÃnaæ nÃmÃni.
     "Tattha ekekassa pa¤ca sunakhasatÃni parivÃro ti evaæ dvÅhi sunakhasahassehi parivÃrità ÃgamissÃmÅti" vatvà "sace te bhojanaæ na labhissanti tumhe pi dve jane mÃretvà khÃdissantÅti" Ãha. Taæ sutvà sigÃlÅ bhÅtà "alaæ imissà tatthagamanena, upÃyen' assà anÃgamanam eva karissÃmÅti" cintetvà navamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.11(=437).9: NikkhantÃya agÃrasmà bhaï¬akam pi vinassati,
                    Ãrogyaæ ÃÊino vajjaæ, idh' eva vasa, mà gamà 'ti. || Ja_IX:105 ||>@

     Tass' attho: ÃÊi, tava gehe bahubhaï¬akaæ atthi, tan te nikkhantÃya agÃrasmà nirÃrakkhaæ bhaï¬akaæ vinassissati, aham eva te ÃÊino sahÃyakassa Ãrogyaæ vajjaæ vadissÃmi, tvaæ idh' eva vasa, mà gamà ti.
     Eva¤ ca pana vatvà maraïabhayabhÅtà vegena sÃmikassa santikaæ gantvà taæ gahetvà palÃyi. Te puna taæ ÂhÃnaæ Ãgantuæ nÃsakkhiæsu.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakam samodhÃnesi: "Tadà ahaæ tasmiæ ÂhÃne vanajeÂÂharukkhe nibbattadevatà ahosin" ti.
PÆtimaæsajÃtakaæ.

                      $<12. TittirajÃtaka.>$
     Yo te puttake ti. Idaæ Satthà GijjhakÆÂe viharanto vadhÃya parisakkanaæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ hi samaye dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "aho Ãvuso Devadatto nillajjo anariyo evaæ uttamaguïadharassa SammÃsambuddhassa AjÃtasattunà saddhiæ ekato hutvà dhanuggahapayojana-silÃvijjhana-nÃÊÃgirivissajjanehi vadhÃya upÃyaæ karotÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte


#<[page 537]>#
%<                              12. TittirajÃtaka. (438.)                 537>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi Devadatto mayhaæ vadhÃya parisakki, idÃni pana me tÃsamattam pi kÃtuæ nÃsakkhÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente eko disÃpÃmokkho Ãcariyo BÃrÃïasiyaæ pa¤casatÃnaæ mÃïavakÃnaæ sippaæ vÃcento ekadivasaæ cintesi: "mayhaæ idha vasantassa palibodho hoti, mÃïavÃnam pi sippaæ na niÂÂhÃti, Himavantapadese ara¤¤Ãyatanaæ pavisitvà tattha vasanto vÃcessÃmÅti".
So mÃïavakÃnaæ kathetvà tilataï¬ulatelavatthÃdÅni gÃhÃpetvà ara¤¤aæ pavisitvà maggato avidÆraÂÂhÃne païïasÃlaæ kÃretvà nivÃsaæ kappesi. MÃïavÃpi attano attano païïasÃlaæ kariæsu.
MÃïavÃnaæ ¤Ãtakà taï¬ulÃdÅni pesenti, raÂÂhavÃsino pi "disÃpÃmokkhÃcariyo kira ara¤¤e asukaÂÂhÃne nÃma vasanto sippaæ uggaïhÃpetÅti" tassa taï¬ulÃdÅni abhiharanti, kantÃrapaÂipannÃpi denti, a¤¤ataro puriso khÅrapÃnatthÃya savacchaæ dhenum pi adÃsi. ùcariyassa pana païïasÃlÃya santike dvÅhi potakehi saddhiæ ekà godhà vasati, sÅhavyagghÃpi 'ssa upaÂÂhÃnaæ Ãgacchanti. Eko tittiro pi tattha nibaddhavÃso ahosi, so Ãcariyassa mÃïavÃnaæ mante vÃcentassa sutvà tayo pi vede uggaïhi. MÃïavà tena saddhiæ ativissÃsikà ahesuæ.
AparabhÃge mÃïavesu nipphattiæ appattesu yeva Ãcariyo kÃlam akÃsi, mÃïavà tassa sarÅraæ jhÃpetvà vÃlukÃthÆpaæ katvà nÃnÃpupphehi pÆjetvà rodanti paridevanti. Atha te tittiro "kasmà rodathÃ" 'ti Ãha. "ùcariyo no sippe aniÂÂhite yeva kÃlakato, tasmà rodÃmÃ" 'ti. "Evaæ sante mà cintayittha, ahaæ vo sippaæ vÃcessÃmÅti". "Tvaæ kathaæ jÃnÃsÅti".
"Ahaæ Ãcariye tumhÃkaæ vÃcente sutvà va tayo vede paguïe akÃsin" ti. "Tena hi attano paguïabhÃvaæ amhe jÃnÃpehÅti".


#<[page 538]>#
%<538                         IX. NavanipÃta.>%
Tittiro "tena hi suïÃthÃ" 'ti tesaæ gaïÂhigaïÂiÂÂhÃnam eva pabbatamatthakà nadiæ otÃrento viya osÃresi. Maïavà haÂÂhatuÂÂhà hutvà tittirapaï¬itassa santike sippaæ paÂÂhapesuæ.
So pi disÃpÃmokkhÃcariyaÂÂhÃne Âhatvà te sippaæ vÃcesi.
MÃïavà tassa suvaïïapa¤jaraæ karitvà upari vitÃnaæ bandhitvà suvaïïataÂÂake madhulÃjÃdÅni upaharantà nÃnÃvaïïehi pupphehi pÆjentà mahantaæ sakkÃraæ kariæsu. "Tittiro kira ara¤¤Ãyatane pa¤casate mÃïave mante vÃcetÅti" sakalaJambudÅpe pÃkaÂo ahosi. Tadà JambudÅpe giraggasamajjasadisaæ mahantaæ chaïaæ ghosayiæsu. MÃïavÃnaæ mÃtÃpitaro chaïadassanatthÃya ÃgacchantÆ 'ti pesesuæ. MÃïavà tittirassa Ãrocetvà tittirapaï¬ita¤ ca sabba¤ ca assamapadaæ godhaæ paÂicchÃpetvà attano attano nagaraæ gamiæsu. Tadà eko niggatiko duÂÂhatÃpaso tattha tattha vicaranto taæ ÂhÃnaæ pÃpuïi. Godhà taæ disvà paÂisanthÃraæ katvà "asukaÂÂhÃne taï¬ulà asukaÂÂhÃne telÃdÅni atthi, bhattaæ pacitvà bhu¤jÃ" 'ti vatvà gocaratthÃya gatÃ. So pÃto va bhattaæ pacitvà dve godhÃputtake mÃretvà rasaæ katvà bhu¤ji, divà tittirapaï¬ita¤ ca vacchaka¤ ca mÃretvà khÃdi, sÃyaæ dhenuæ Ãgataæ disvà tam pi mÃretvà maæsaæ khÃditvà rukkhamÆle nipajjitvà ghurughurÃyanto niddaæ okkami.
Godhà sÃyaæ Ãgantvà puttake apassantÅ upadhÃrayamÃnà vicari. Rukkhadevatà godhaæ puttake adisvà kampamÃnaæ oloketvà khandhavivare dibbÃnubhÃvena thatvà "godhe, mà kampi, iminà pÃpapurisena tava puttakà ca tittiro ca vaccho ca dhenu ca mÃritÃ, gÅvÃya ¬asitvà jÅvitakkhayaæ pÃpehÅti" sallapantÅ paÂhamaæ gÃtham Ãha:


#<[page 539]>#
%<                         12. TittirajÃtaka. (438.)                      539>%

  @<Ja_IX.12(=438).1: Yo te puttake akhÃdi dinnabhatto adÆsake
                    tasmiæ dÃÂhaæ nipÃtehi, mà te muccittha jÅvato ti. || Ja_IX:106 ||>@

     Tattha dinnabhatto ti bhattaæ pacitvà bhu¤jà 'ti tayà dinnabhatto, adÆsake ti niddose niraparÃdhe, tasmiæ dÃÂhan ti tasmiæ pÃpapurise catasso pi dÃÂhà nipÃtehÅti adhippÃyo, mà te muccittha jÅvato ti jÅvanto sajÅvo hutvà tava hatthato esa pÃpadhammo mà mucci mokkhaæ mà labhatu, jÅvitakkhayaæ pÃpehÅti attho.
     Tato godhà dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IX.12(=438).2: ùkiïïaluddo puriso dhÃticelaæ va makkhito,
                    padesan taæ na passÃmi yattha dÃÂhaæ nipÃtaye. || Ja_IX:107 ||>@

  @<Ja_IX.12(=438).3: Akata¤¤ussa posassa niccaæ vivaradassino (I, 322; Dhp. p.149.)
                    sabbaæ ce paÂhaviæ dajjà n' eva naæ abhirÃdhaye ti. || Ja_IX:108 ||>@

     Tattha Ãkiïïaluddo ti gÃÊhaluddo, vivaradassino ti chiddaæ otÃraæ pariyesantassa, neva naæ abhirÃdhaye ti evarÆpaæ puggalaæ sakalaæ paÂhaviæ dento pi tosetuæ na sakkuïeyya, kimaÇga, panÃhaæ bhattamattadÃyikà ti dasseti.
     Godhà evaæ vatvà "ayaæ pabujjhitvà mam pi khÃdeyyÃ" 'ti attano jÅvitaæ rakkhamÃnà palÃyi. Te pi pana sÅhavyagghà tittirassa sahÃyakà va. KadÃci pi te Ãgantvà tittiraæ passanti, kadÃci so gantvà tesaæ dhammaæ desetvà Ãgacchati. Tasmiæ pana divase sÅho vyagghaæ Ãha: "samma, ciradiÂÂho no tittiro, ajja sattaÂÂhadivasà honti, gaccha tÃv' assa pavattiæ ¤atvà ehÅti". Vyaggho "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà godhÃya palÃtakÃle taæ ÂhÃïaæ patvà taæ pÃpapurisaæ niddÃyantaæ passi. Tassa jaÂantare tittirapaï¬itassa lomÃni pa¤¤Ãyanti,


#<[page 540]>#
%<540                             IX.  NavanipÃta.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  dhenuyà ca vacchakassa ca aÂÂhÅni pa¤¤Ãyanti. VyaggharÃjà taæ sabbaæ disvà suvaïïapa¤jare ca tittirapaï¬itaæ adisvà "iminà pÃpapurisen' ete mÃrità bhavissantÅti" taæ pÃdena paharitvà uÂÂhapesi. So taæ disvà bhÅtatasito va ahosi. Atha naæ vyaggho "tvaæ ete mÃretvà khÃdÅti" pucchi. "N' eva mÃremi na khÃdÃmÅti". "PÃpadhamma, tayi amÃrente a¤¤o ko mÃressati, kathehi, akathentassa te jÅvitaæ n' atthÅti". So maraïabhayabhÅto "Ãma sÃmi, godhapotake vacchaka¤ ca dhenu¤ ca mÃretvà khÃdiæ, tittiraæ pana na mÃremÅti". So tassa bahuæ kathentassÃpi asaddahitvà "tvaæ kuto Ãgato sÅti" pucchitvà "sÃmi KÃliÇgaraÂÂhe vÃïijakÃnaæ bhaï¬ikaæ vahanto jÅvikahetu ida¤ c' ida¤ ca kammaæ katvà idÃni 'mhi idhÃgato" ti tena sabbasmiæ attanà katakamme kathite "pÃpadhamma, tayi tittiraæ amÃrente a¤¤o ko mÃressati, ehi sÅhassa taæ migara¤¤o santikaæ nessÃmÅti" taæ purato katvà tÃsento agamÃsi. SÅho vyaggharÃjÃnaæ taæ Ãnentaæ disvà vyagghaæ pucchanto catutthaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.12(=438).4: Kin nu SubÃhu taramÃnarÆpo
                    paccÃgato si saha mÃïavena,
                    kiæ kiccam atthaæ idha-m-atthi tuyhaæ,
                    akkhÃhi me pucchito etam atthan ti. || Ja_IX:109 ||>@

     Tattha SubÃhÆ 'ti vyagghaæ nÃmenÃlapati, vyagghassa hi purimakÃyo manÃpo hoti, tena taæ evam Ãha, kiæ kiccamatthaæ idhamatthi tuyhan ti kiæ karaïÅyaæ atthasaæhitaæ iminà mÃïavena idha atthi tuyhaæ, kikiccamatthan ti pi pÃÂho, ayam eva attho.


#<[page 541]>#
%<                       12.  TittirajÃtaka. (438.)             541>%
     Taæ sutvà vyaggho pa¤camaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.12(=438).5: Yo te sakhà daddaro sÃdhurÆpo
                    tassa vadhaæ parisaækÃmi ajja,
                    purisassa kammÃyatanÃni sutvÃ
                    nÃhaæ sukhiæ daddaraæ ajja ma¤¤e ti. || Ja_IX:110 ||>@

     Tattha daddaro ti tittiro, tassa vadhan ti tassa tittirapaï¬itassa imamhà purisà ajja vadhaæ parisaækÃmi, nÃhaæ sukhin ti ahaæ ajja daddaraæ sukhiæ Ãrogyaæ na ma¤¤Ãmi.
     Atha sÅho chaÂÂhaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_IX.12(=438).6: KÃni 'ssa kammÃyatanÃni assu
                    purisassa vattisamodhÃnatÃya,
                    kaæ và paÂi¤¤aæ purisassa sutvÃ
                    parisaækasi daddaraæ mÃïavenà 'ti. || Ja_IX:111 ||>@

     Tattha assÆ 'ti assosi, vattisamodhÃnatÃyà 'ti jÅvitavuttisamodhÃnatÃya kÃni nÃma iminà attano kammÃni tuyhaæ kathitÃnÅti attho, mÃïavenà 'ti kiæ sutvà iminà mÃïavena mÃritaæ parisaækasi.
     Ath' assa kathento vyaggharÃjà sesagÃthà abhÃsi:

  @<Ja_IX.12(=438).7: Ciïïà KÃliÇgÃ, carità vaïijjÃ,
                    vettÃcÃro saækupatho pi ciïïo,
                    naÂehi ciïïaæ saha vÃkarehi,
                    daï¬ehi yuddham pi samajjamajjhe. || Ja_IX:112 ||>@

  @<Ja_IX.12(=438).8: Baddhà kuliækÃ, mitam ÃÊhakena,
                    akkhà jitÃ, saæyamo abbhatÅto,
                    abbÆhitaæ pupphakaæ a¬¬harattaæ,
                    hatthà da¬¬hà piï¬apaÂiggahena. || Ja_IX:113 ||>@


#<[page 542]>#
%<542                             IX.  NavanipÃta.>%

  @<Ja_IX.12(=438).9: TÃni 'ssa kammÃyatanÃni assuæ
                    purisassa vattisamodhÃnatÃya,
                    yathà ayaæ dissati lomapiï¬o
                    gÃvo hatÃ, kiæ pana daddarassà 'ti. || Ja_IX:114 ||>@

     Tattha ciïïà kÃliÇgà ti vÃïijakÃnaæ bhaï¬aæ vahantena kira nena KÃliÇgaraÂÂhaæ ciïïaæ, carità vaïijjà ti vÃïijjÃpi tena katÃ, vettÃcÃro ti vettehi sa¤caritabbo, saækupatho pi ciïïo ti khÃïukamaggo pi vala¤jito, naÂehÅti jÅvitahetu yeva naÂehi pi saddhiæ ciïïaæ, saha vÃkarehÅti vÃkarà vahantena vÃkarehi pi saddhiæ caritaæ, daï¬ena yuddhan ti daï¬ayuddham pi kira tena yujjhitaæ, baddhà kuliækà ti sakuïikÃpi kira tena baddhÃ, mitamÃÊhakenà 'ti dha¤¤amÃpakakammam pi kira tena kataæ, akkhà jità ti akkhadhuttÃnaæ veyyÃvaccaæ karontena akkhà haÂÃ, saæyamo abbhatÅto ti jÅvikavuttiæ nissÃya pabbajanten' eva sÅlasaæyamo atikkanto, abbÆhitan Âhapitaæ appaggharakaæ kataæ, pupphakaæ ti lohitaæ, idaæ vuttaæ hoti: iminà kira jÅvikaæ nissÃya rÃjÃparÃdhikÃnaæ hatthapÃde chinditvà te Ãnetvà sÃlÃyaæ nipajjÃpetvà vaïamukhehi paggharantaæ lohitaæ a¬¬harattasamaye tattha gantvà kuï¬akadhÆmaæ nÃma datvà Âhapitan ti, hatthà da¬¬hà ti ÃjÅvikapabbajjaæ pabbajitakÃle uïhapiï¬apaÂiggahaïena hatthÃpi kir' assa da¬¬hÃ, tÃnissa kammÃyatanÃnÅti tÃni assa kammÃni, assun ti assosiæ, yathà ayan ti yathà etassa jaÂantare tittiralomapiï¬o dissati iminà kÃraïena veditabbam etaæ: eten' eva so mÃrito ti, gÃvo hatà kiæ pana daddarassà 'ti gÃvo pi etena hatÃ, daddarassa pana kiæ kathetabbaæ atthi, kasmà esa taæ na mÃressatÅti.
     SÅho taæ purisaæ pucchi: "mÃrito te tittirapaï¬ito" ti.
"ùma sÃmÅti". Ath' assa saccavacanaæ sutvà taæ vissajjetukÃmo ahosi, vyaggharÃjà pana "mÃretabbayuttako esa pÃpo" ti tatth' eva naæ dÃÂhÃhi paharitvà ÃvÃÂaæ


#<[page 543]>#
%<                   12.  TittirajÃtaka. (438.)           543>%
khaïitvà pakkhipi. MÃïavà Ãgantvà tittirapaï¬itaæ adisvà roditvà paridevitvà pakkamiæsu.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà "evaæ bhikkhave Devadatto pubbe pi mayhaæ vadhÃya parisakkÅti" vatvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà jaÂilo Devadatto ahosi, godhà KisÃgotamÅ, vyaggho MoggallÃno, sÅho SÃriputto, disÃpÃmokkhÃcariyo Kassapo, tittirapaï¬ito aham evÃ" 'ti. TittirajÃtakaæ. NavanipÃtavaïïanà niÂÂhitÃ.