Jataka: II. Dukanipata; III. Tikanipata
Based on the ed. by V. Fausb”ll: The JÃtaka together with its commentary,
being tales of the anterior births of Gotama Buddha. 
For the first time edited in the original PÃli, Vol. II,
London : Pali Text Society 1879.
(Reprinted 1963)




Input by the Dhammakaya Foundation, Thailand, 1989-1996
[GRETIL-Version vom 13.3.2015]


NOTICE
This file is (C) Copyright the Pali Text Society and the Dhammakaya Foundation, 2015.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

These files are provided by courtesy of the Pali Text Society for
scholarly purposes only.
In principle they represent a digital edition (without revision or
correction) of the printed editions of the complete set of Pali
canonical texts published by the PTS. While they have been subject to a
process of checking, it should not be assumed that there is no
divergence from the printed editions and it is strongly recommended that
they are checked against the printed editions before quoting.




PLAIN TEXT VERSION
(In order to fascilitate word search, all annotations have been removed, 
and the line breaks of the printed edition have been converted into floating text.)







STRUCTURE OF REFERENCES (added):

1. Reference at the beginning of JÃtaka verses:
Ja_n,n.nn(=nnn).nn = Ja_NipÃta,Vagga[in NipÃtas I-VIII only!].JÃtaka in that NipÃta/Vagga(=running JÃtaka number).Verse

2. Reference at the end of JÃtaka verses:
Ja_n:nnn = Ja_NipÃta:running verse number


EXAMPLE:
In NipÃta III, the 10th JÃtaka of the 5th Vagga
is the altogether 300th JÃtaka (counted from NipÃta I, Vagga 1, JÃtaka 1).
Accordingly, the 3rd verse of this JÃtaka is introduced with the reference:
"Ja_III,5.10(=300).3:"
[NipÃtas IXff. having no Vagga division, the NipÃta number is followed by
a full-stop (not a comma, as after Vagga numbers) and the number of the JÃtaka, 
e.g. "Ja_IX.2(=428).2:"]

Counted from the beginning of NipÃta III, the 3rd verse of Ja_III,5.10
is the altogether 150th verse in that NipÃta, as indicated by the additional reference
at the end of that same verse:
"Ja_III:150"



#<...># = BOLD
%<...>% = ITALICS
$<...>$ = UNDERLINE/LARGE
\<...>\ = REDLINE
@<...>@ = OUTLINE/BLUE




___________________________________________________________________

THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!
COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE.
            
Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS 
and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions):
            
description             character  =ASCII
            
long a                  Ã             195
long A                  ù             249
long i                  Å             197
long I                  ý             253
long u                  Æ             198
long U                  ô             244
vocalic r               ­             173
vocalic R               ã             227
long vocalic r          Ì             204
vocalic l               Ê             202
long vocalic l          Ë             203
velar n                 Ç             199
velar N                 §             167
palatal n               ¤             164
palatal N               ¥             165
retroflex t             Â             194
retroflex T             è             232
retroflex d             ¬             172
retroflex D             Ö             214
retroflex n             ï             239
retroflex N             ×             215
palatal s               Ó             211
palatal S               Á             193
retroflex s             «             171
retroflex S             å             229
anusvara                æ             230
capital anusvara        õ             245
visarga                 ÷             247
capital visarga         ê             234

Other characters of the REE encoding table are not included.
Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order 
to facilitate word search.             

For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings 
and formats see:
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf
and
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf

For further information see:
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm

___________________________________________________________________







JÃtaka with Commentary Vol. II

#<[page 001]>#
%<                                 1>%
                          II. DUKANIPùTA.
                           1. DAÊHAVAGGA.

                      $<1. RÃjovÃdajÃtaka.>$
DaÊhaæ daÊhassa khipatÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto rÃjovÃdaæ Ãrabbha kathesi. So TesakuïajÃtake Ãvibhavissati.
Ekasmiæ pana divase KosalarÃjà ekaæ gatigataæ dubbinicchayaæ aÂÂaæ vinicchinitvà bhuttapÃtarÃso allohattho va alaækatarathaæ abhiruyha Satthu santikaæ gantvà phullapadumasassirÅkesu pÃdesu SatthÃraæ vanditvà ekamantaæ nisÅdi. Atha naæ Satthà etad avoca: "handa, kuto nu tvaæ mahÃrÃja Ãgacchasi divÃdivassÃ" 'ti. "Bhante, ajja ekaæ gatigataæ dubbinicchayaæ aÂÂaæ vinicchinanto okÃsaæ alabhitvà idÃni taæ tÅretvà bhu¤jitvà allahattho va tumhÃkam upaÂÂhÃnaæ Ãgato 'mhÅti. Satthà "mahÃrÃja, dhammena samena aÂÂavinicchayaæ nÃma kusalaæ, saggamaggo esa, anacchariyaæ kho pan' etaæ yaæ tumhe mÃdisassa sabba¤¤ussa santikà ovÃdaæ labhamÃnà dhammena samena aÂÂaæ vinicchineyyÃtha, etad eva acchariyam yaæ pubbe rÃjÃno asabba¤¤Ænam pi paï¬itÃnaæ vacanaæ sutvà dhammena samena aÂÂaæ vinicchinantà cattÃri agatigamanÃni vajjetvà dasarÃjadhamme akopetvà dhammena rajjaæ kÃretvà saggapadaæ pÆrayamÃnà agamaæsÆ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:


#<[page 002]>#
%<2             II. DukanipÃta.  1. DaÊhavagga. (16.)>%
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa aggamahesiyà kucchismiæ paÂisandhiæ gahetvà laddhagabbhaparihÃro sotthinà mÃtukuccimhà nikkhami.
NÃmagahaïadivase pan' assa BrahmadattakumÃro tv-eva nÃmaæ akaæsu. So anupubbena vayappatto soÊasavassakÃle Takkasilaæ gantvà sabbasippesu nipphattiæ patvà pitu accayena rajje patiÂÂhÃya dhammena samena rajjam kÃresi. ChandÃdivasena agantvà vinicchayaæ anusÃsi. Tasmiæ evaæ dhammena rajjaæ kÃrente amaccÃpi dhammen' eva vohÃraæ vinicchiniæsu.
VohÃresu dhammena vinicchayamÃnesu kÆÂaÂÂakÃrakà nÃma nÃhesuæ. Tesaæ abhÃvà aÂÂatthÃya rajaÇgaïe uparavo pacchijji. Amaccà divasam pi vinicchayaÂÂhÃne nisÅditvà ka¤ci vinicchayatthÃya Ãgacchantaæ adisvà pakkamanti. VinicchayaÂÂhÃnaæ cha¬¬etabbabhÃvaæ pÃpuïi. Bodhisatto cintesi:
"mayi dhammena rajjaæ kÃrente vinicchayatthÃya Ãgacchantà nÃma n' atthi, uparavo pacchijji, vinicchayaÂÂhÃnaæ cha¬¬etabbabhÃvaæ pattaæ, idÃni mayà attano aguïam pariyesituæ vaÂÂati, `ayaæ nÃma me aguïo' ti ¤atvà taæ pahÃya guïesu yeva vattissÃmÅti". Tato paÂÂhÃya "atthi nu kho me koci aguïavÃdÅti" parigaïhanto antovala¤jakÃnaæ antare ka¤ci aguïavÃdiæ adisvà attano guïakatham eva sutvà "ete mayhaæ bhayenÃpi aguïaæ avatvà guïam eva vadeyyun" ti bahivala¤janake parigaïhanto tatrÃpi adisvà antonagaraæ parigaïhi, bahinagare catusu dvÃresu dvÃragÃmake parigaïhi. TatrÃpi ka¤ci aguïavÃdiæ adisvà attano guïakatham eva sutvà "janapadaæ parigaïhissÃmÅti" amacce rajjaæ paÂicchÃpetvà rathaæ Ãruyha sÃrathim eva gahetvà a¤¤Ãtakavesena nagarà nikkhamitvà janapadaæ parigaïhamÃno yÃva paccantabhÆmiæ gantvà ka¤ci aguïavÃdiæ adisvà attano guïakatham eva sutvà paccantasÅmato mahÃmaggena nagarÃbhimukho yeva nivatti.


#<[page 003]>#
%<                          1. RÃjovÃdajÃtaka. (151.)                    3>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tasmiæ pana kÃle Malliko nÃma KosalarÃjÃpi dhammena rajjaæ kÃrento aguïagavesako hutvà antovala¤jakÃdisu aguïavÃdiæ adisvà attano guïakatham eva sutvà janapadaæ parigaïhanto taæ padesaæ agamÃsi. Te ubho pi ekasmiæ ninne sakaÂamagge abhimukhà ahesuæ. Rathassa ukkamanaÂÂhÃnaæ n' atthi. Atha Mallikara¤¤o sÃrathi BÃrÃïasira¤¤o sÃrathiæ "tava rathaæ ukkamÃpehÅti" Ãha. So pi "ambho sÃrathi, tava rathaæ ukkamÃpehi, imasmiæ rathe BÃrÃïasirajjasÃmiko BrahmadattamahÃrÃjà nisinno" ti Ãha. Itaro pi "ambho sÃrathi, imasmiæ rathe KosalarajjasÃmiko MallikamahÃrÃjà nisinno, tava rathaæ ukkamÃpetvà amhÃkaæ ra¤¤o rathassa okÃsaæ dehÅti" Ãha. BÃrÃïasira¤¤o sÃrathi "ayam pi kira rÃjà yeva, kin nu kho kÃtabban" ti cintento "atth' esa upÃyo: vayaæ pucchitvà daharatarassa rathaæ ukkamÃpetvà mahallakassa okÃsaæ dÃpessÃmÅti" sanniÂÂhÃnaæ katvà taæ sÃrathiæ Kosalara¤¤o vayaæ pucchitvà parigaïhanto ubhinnam pi samÃnavayabhÃvaæ ¤atvà rajjaparimÃïaæ balaæ dhanaæ yasaæ jÃtigottakulapadesan ti sabbaæ pucchitvà "ubho pi tiyojanasatikassa rajjassa sÃmino, samÃnabaladhanayasajÃtigottakulapadesÃ" ti ¤atvà "sÅlavantatarassa okÃsaæ dassÃmÅti" cintetvà so sÃrathi "tumhÃkaæ ra¤¤o sÅlÃcÃro kÅdiso" ti pucchi. So "aya¤ ca aya¤ ca amhÃkaæ ra¤¤o sÅlÃcÃro" ti attano ra¤¤o aguïam eva guïato pakÃsento paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,1.1(=151).1: DaÊhaæ daÊhassa khipati Malliko mudunà muduæ,
                    sÃdhum pi sÃdhunà jeti asÃdhum pi asÃdhunÃ.
                    EtÃdiso ayaæ rÃjÃ, maggà uyyÃhi sÃrathÅti. || Ja_II:1 ||>@


#<[page 004]>#
%<4                  II. DukanipÃta.  1. DaÊhavagga. (16.)>%
     Tattha daÊhaæ daÊhassa khipatÅti yo daÊho hoti balavadaÊhena pahÃrena và vacanena và jinitabbo tassa daÊham eva pahÃraæ và vacanaæ và khipati evaæ daÊho va hutvà taæ jinÃtÅti dasseti, Malliko ti tassa ra¤¤o nÃmaæ, mudunà mudun ti mudupuggalaæ sayam pi mudu hutvà mudunà va upÃyena jinÃti, sÃdhum pi sÃdhunà jeti asÃdhum pi asÃdhunà ti ye sÃdhÆ sappurisà te sayam pi sÃdhu hutvà sÃdhunà va upÃyena, ye pana asÃdhÆ te sayam pi asÃdhu hutvà asÃdhunà va upÃyena jinÃtÅti dasseti; etÃdiso ayaæ rÃjà ti ayaæ amhÃkaæ KosalarÃjà sÅlÃcÃrena evarÆpo, maggà uyyÃhi sÃrathÅti attano rathaæ maggà ukkamÃpetvà uyyÃhi uppathena yÃhÅti amhÃkaæ ra¤¤o maggaæ dehÅti vadati.
     Atha taæ BÃrÃïasira¤¤o sÃrathi "ambho, kiæ pana tayà attano ra¤¤o guïà kathitÃ" ti vatvà "ÃmÃ" 'ti vutte "yadi ete guïà aguïà pana kÅdisÃ" ti vatvà "ete tÃva aguïà hontu, tumhÃkaæ pana ra¤¤o kÅdisà guïÃ" ti vutte "tena hi suïÃhÅti" dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,1.1(=151).2: Akkodhena jine kodhaæ, asÃdhuæ sÃdhunà jine,
                    jine kadariyaæ dÃnena saccena alikavÃdinaæ.
                    EtÃdiso ayaæ rÃjÃ, maggà uyyÃhi sÃrathÅti. (Dhp. v.223.) || Ja_II:2 ||>@

     Tattha etÃdiso ti etehi akkodhena jine kodhan-ti-Ãdivasena vuttehi guïehi samannÃgato, ayaæ hi kuddhaæ puggalaæ sayaæ akkodho hutvà akkodhena jinÃti, asÃdhuæ pana sayaæ sÃdhu hutvà sÃdhunÃ, kadariyaæ thaddhamacchariæ sayaæ dÃyako hutvà dÃnena, alikavÃdinaæ musÃvÃdiæ sayaæ saccavÃdÅ hutvà saccena jinÃti; maggà uyyÃhÅti samma sÃrathi maggato apagaccha evaævidhasÅlÃcÃraguïayuttassa amhÃkaæ ra¤¤o maggaæ dehÅti amhÃkaæ rÃjà maggassa anucchaviko ti.
     Evaæ vutte MallikarÃjà ca sÃrathi ca ubho pi rathà otaritvà asse mocetvà rathaæ apanetvà BÃrÃïasÅra¤¤o maggaæ adaæsu. BÃrÃïasÅrÃjà Mallikara¤¤o nÃma "ida¤ c' ida¤ ca kÃtuæ vaÂÂatÅti" ovÃdaæ datvà BÃrÃïasiæ gantvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà jÅvitapariyosÃne saggapadaæ pÆresi.


#<[page 005]>#
%<                                2. SigÃlajÃtaka. (152.)                   5>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  MallikarÃjÃpi tassa ovÃdaæ gahetvà janapadaæ pariggahetvà attano aguïavÃdiæ adisvà va sakanagaraæ gantvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà jÅvitapariyosÃne saggapadam eva pÆresi.
     Satthà KosalarÃjassa ovÃdadÃnatthÃya imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà Mallikara¤¤o sÃrathi MoggallÃno ahosi, rÃjà ùnando, BÃraïasÅra¤¤o sÃrathi SÃriputto ahosi, rÃjà pana aham evÃ" 'ti. RÃjovÃdajÃtakaæ.

                      $<2. SigÃlajÃtaka.>$
     Asamekkhitakammantan ti. Idaæ Satthà KÆÂÃgÃrasÃlÃyaæ viharanto VesÃli-vÃsikaæ nahÃpitaputtaæ Ãrabbha kathesi. Tassa kira pità rÃjÆnaæ rÃjorodhÃnaæ rÃjakumÃrÃnaæ rÃjakumÃrÅna¤ ca massukaraïakesasaïÂhÃpanÃÂÂhapadaÂÂhapanÃdÅni sabbakiccÃni karoti saddho pasanno tisaraïagato samÃdinnapa¤casÅlo, antarantarena SÃtthu dhammaæ suïanto kÃlaæ vÅtinÃmeti. So ekadivasaæ rÃjanivesane kammaæ kÃtuæ gacchanto attano puttaæ gahetvà gato. So tattha ekaæ devaccharapaÂibhÃgaæ alaækatapaÂiyattaæ LicchavikumÃrikaæ disvà kilesavasena paÂibaddhacitto hutvà pitarà saddhiæ rÃjanivesanà nikkhamitvà "etaæ kumÃrikaæ labhamÃno jÅvissÃmi, alabhamÃnassa me etth' eva maraïan" ti ÃhÃrÆpacchedaæ katvà ma¤cakaæ parissajitvà nipajji. Atha naæ pità upasaækamitvà "tÃta, avatthumhi chandarÃgaæ mà kari, hÅnajacco tvaæ nahÃpitaputto, LicchavikumÃrikà khattiyadhÅtà jÃtisampannÃ, na sà tuyhaæ anucchavikÃ, a¤¤an te jÃtigottehi sadisakumÃrikaæ ÃnessÃmÅti" Ãha. So pitu kathaæ na gaïhÃti. Atha naæ mÃtà bhÃtà bhaginÅ cullamÃtà cullapità ti sabbe pi ¤Ãtakà c' eva mittasuhajjà ca sannipatitvà sa¤¤apentÃpi sa¤¤Ãpetuæ nÃsakkhiæsu. So tatth' eva sussitvà parisussitvà jÅvitakkhayaæ pÃpuïi. Ath' assa pità sarÅrakiccapetakiccÃni katvà tanuttaæ gate soke


#<[page 006]>#
%<6                     II. DukanipÃta.  1. DaÊhavagga. (16.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "SatthÃraæ vandissÃmÅti" bahuæ gandhamÃlavilepanaæ gahetvà MahÃvanaæ gantvà SatthÃraæ pÆjetvà vanditvà ekamantaæ nisinno "kin nu kho upÃsaka imÃni divasÃni na dissasÅti" vutte tam atthaæ Ãrocesi. Satthà "na kho upÃsaka idÃn' eva tava putto avatthusmiæ chandarÃgaæ uppÃdetvà vinÃsaæ pÃpuni, pubbe pi patto yevÃ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto Himavantapadese sÅhayoniyaæ nibbatti. Tassa kaniÂÂhà cha bhÃtaro ekà ca bhaginÅ ahosi. Sabbe pi Ka¤canaguhÃyaæ vasanti. Tassà pana guhÃya avidÆre Rajatapabbate ekà phalikaguhà atthi. Tatth' eko sigÃlo vasati. AparabhÃge sÅhÃnaæ mÃtÃpitaro kÃlam akaæsu. Te bhaginiæ sÅhapotikaæ Ka¤canaguhÃyaæ Âhapetvà gocarÃya nikkhamitvà maæsaæ Ãharitvà tassà denti. So sigÃlo taæ sÅhÃpotikaæ disvà paÂibaddhacitto ahosi. Tassà pana mÃtÃpitunnaæ dharamÃnakÃle okÃsaæ na lattha. So sattannam pi tesaæ gocarÃya pakkantakÃle PhalikaguhÃya otaritvà Ka¤canaguhÃdvÃraæ gantvà sÅhapotikÃya purato lokÃmisapaÂisaæyuttaæ evarÆpaæ rahassakathaæ kathesi: "sÅhapotike, aham pi catuppado tvam pi catuppadÃ, tvaæ me pajÃpatÅ hohi ahan te pati bhavissÃmi, te mayaæ samaggà sammodamÃnà vasissÃma, tvaæ ito paÂÂhÃya maæ kilesavasena saægaïhÃhÅti". Sà tassa vacanaæ sutvà cintesi: "ayaæ sigÃlo catuppadÃnaæ antare hÅno patikuÂÂho caï¬Ãlasadiso, mayaæ uttamarÃjakulasammatÃ, esa kho mayà ca saddhiæ asabbhaæ ananucchavikaæ katheti, ahaæ evarÆpaæ kathaæ sutvà jÅvitena kiæ karissÃmi, nÃsÃvÃtaæ sannirumhitvà marissÃmÅti". Ath' assà etad ahosi: "mayhaæ evam eva maraïaæ ayuttaæ, bhÃtikà tÃva me Ãgacchanti, tesaæ kathetvà marissÃmÅti".


#<[page 007]>#
%<                     2. SigÃlajÃtaka. (152.)                    7>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  SigÃlo pi tassà santikà paÂivacanaæ alabhitvà "na idÃni esà mayi sambajjhatÅti" domanassappatto Phalikaguhaæ pavisitvà nipajji. Ath' eko sÅhapotako mahisavÃraïÃdisu a¤¤ataraæ vadhitvà maæsaæ khÃditvà bhaginiyà bhÃgaæ Ãharitvà "amma maæsaæ khÃdassÆ" 'ti Ãha. "BhÃtika, nÃhaæ maæsaæ khÃdissÃmi, marissÃmÅti". "KiækÃraïÃ" ti.
Sà taæ pavattiæ Ãcikkhi "idÃni kahaæ so sigÃlo" ti ca vutte PhalikaguhÃyaæ nipannasigÃlaæ "ÃkÃse nipanno" ti ma¤¤amÃnà "bhÃtika, kiæ na passasi, eso Rajatapabbate ÃkÃse nipanno" ti. SÅhapotako tassa PhalikaguhÃyaæ nipannabhÃvaæ ajÃnanto "ÃkÃse nipanno" ti sa¤¤Å hutvà "mÃressÃmi nan" ti sÅhavegena pakkhanditvà Phalikaguhaæ hadayen' eva pahari.
So hadayena phalitena tatth' eva jÅvitakkhayaæ patvà pabbatapÃde pati. AthÃparo Ãga¤chi. Sà tassa pi tath' eva kathesi. So pi tath' eva katvà jÅvitakkhayaæ patvà pabbatapÃde pati. Evaæ chasu pi bhÃtikesu matesu sabbapacchà Bodhisatto Ãga¤chi. Sà tassa pi taæ kÃraïaæ Ãrocetvà "idÃni so kuhin" ti vutte "eso Rajatapabbatamatthake ÃkÃse nipanno" ti Ãha. Bodhisatto cintesi: "sigÃlÃnaæ ÃkÃse patiÂÂhà nÃma n' atthi, PhalikaguhÃya nipannako bhavissatÅti". So pabbatapÃdaæ otaritvà cha bhÃtike mate disvà "ime attano bÃlatÃya parigaïhanapa¤¤Ãya abhÃvena PhalikaguhÃbhÃvaæ ajÃnitvà hadayena paharitvà matà bhavissanti, asamekkhitÃtituritaæ karontÃnaæ kammaæ nÃma evarÆpaæ hotÅti" ¤atvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,1.2(=152).1: Asamekkhitakammantaæ turitÃbhinipÃtinaæ
                    sÃni kammÃni tappenti uïhaæ v' ajjhohitaæ mukhe ti. || Ja_II:3 ||>@


#<[page 008]>#
%<8               II. DukanipÃta. 1. DaÊhavagga. (16.)>%
     Tattha asamekkhitakammantaæ turitÃbhinipÃtinan ti yo puggalo yaæ kammaæ kÃtukÃmo hoti tattha dosaæ asamekkhitvà anupadhÃretvà turito hutvà vegen' eva taæ kammaæ kÃtuæ abhinipatati pakkhandati paÂipajjati taæ asamekkhitakammantaæ turitÃbhinipÃtinaæ tÃni evaæ katÃni sÃni kammÃni tappenti socenti kilamenti, yathà kiæ: uïhaæ v' ajjhohitaæ mukhe yathà bhu¤jantena "idaæ sÅtalaæ idaæ uïhan" ti anupadhÃretvà uïhaæ ajjhoharaïÅyaæ mukhe ajjhohitaæ Âhapitaæ mukham pi kaïÂham pi kucchim pi dahati soceti kilameti evaæ tathÃrÆpaæ puggalaæ tÃni kammÃni tappenti.
     Iti so sÅho imaæ gÃthaæ vatvà "mama bhÃtikà anupÃyakusalà `sigÃlaæ mÃressÃmÃ' 'ti ativegena pakkhanditvà sayaæ matÃ, ahaæ pana evaæ akatvà sigÃlassa PhalikaguhÃyaæ nipannass' eva hadayaæ phÃlessÃmÅti" so sigÃlassa Ãrohanaorohanamaggaæ sallakkhetvà tadabhimukho hutvà tikkhatuæ sÅhanÃdaæ nadi. PaÂhaviyà saddhiæ ÃkÃsaæ ekaninnÃdaæ ahosi. SigÃlassa PhalikaguhÃya nipannakass' eva bhÅtatasitassa hadayaæ phali. So tatth' eva jÅvitakkhayaæ pÃpuïi.
     Satthà "evaæ so sigÃlo sÅhanÃdaæ sutvà jÅvitakkhayaæ patto" ti vatvà abhisambuddho hutvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,1.2(=152).2: SÅho ca sÅhanÃdena Daddaraæ abhinÃdayi,
                    sutvà sÅhassa nigghosaæ sigÃlo Daddare vasaæ
                    bhÅto santÃsam ÃpÃdi, hadaya¤ c' assa apphalÅti. || Ja_II:4 ||>@

     Tattha sÅho ti cattÃro sÅhÃ: tiïasÅho paï¬usÅho kÃÊasÅho surattahatthapÃdo kesarasÅho ti, tesu kesarasÅho idha adhippeto, daddaraæ abhinÃdayÅti tena asanisatasaddabheravatarena sÅhanÃdena taæ Rajatapabbataæ abhinÃdayi ekanÃdaæ akÃsi, daddare vasan ti phalikamissake Rajatapabbate vasanto, bhÅto santÃsam ÃpÃdÅti maraïabhayena bhÅto cittutrÃsaæ ÃpÃdi, hadaya¤ cassa apphalÅti tena c' assa bhayena hadayaæ phalitaæ.


#<[page 009]>#
%<                           3. SÆkÃrajÃtaka. (153.)                   9>%
     Evaæ sÅho sigÃlaæ jÅvitakkhayaæ pÃpetvà bhÃtare ekasmiæ ÂhÃne paÂicchÃdetvà tesaæ matabhÃvaæ bhaginiyà Ãcikkhitvà taæ samassÃsetvà yÃvajÅvaæ Ka¤canaguhÃya vasitvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne upÃsako sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà sigÃlo nahÃpitaputto ahosi, sÅhapotikà LicchavikumÃrikÃ, cha kaniÂÂhabhÃtaro a¤¤atarattherà ahesuæ, jeÂÂhabhÃtikasÅho pana aham evÃ" 'ti. SigÃlajÃtakaæ.

                      $<3. SÆkarajÃtaka.>$
     Catuppado aham sammà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ mahallakattheraæ Ãrabbha kathesi. Ekasmiæ hi divase rattiæ dhammasavane vattamÃne Satthari gandhakuÂidvÃre maïisopÃnaphalake Âhatvà bhikkhusaæghassa SugatovÃdaæ datvà gandhakuÂiæ paviÂÂhe dhammasenÃpati SatthÃraæ vanditvà attano pariveïaæ agamÃsi. MahÃmoggallÃno pi pariveïam eva gantvà muhuttaæ vissamitvà therassa santikaæ Ãgantvà pa¤haæ pucchi.
Pucchitapucchitaæ dhammasenÃpati gaganatale candaæ uÂÂhÃpento viya vissajjetvà pÃkaÂam akÃsi. Catasso pi parisà dhammaæ suïamÃnà nisÅdiæsu. Tatr' eko mahallakatthero cintesi: "sac' Ãhaæ imissà parisÃya majjhe SÃriputtaæ ÃluÊento pa¤haæ pucchissÃmi ayaæ me parisà `bahussuto ayan' ti ¤atvà sakkÃrasammÃnaæ karissatÅti" parisantarà uÂÂhÃya theraæ upasaækamitvà ekamantaæ Âhatvà "Ãvuso Sariputta, mayam pi taæ ekaæ pa¤haæ pucchÃma, amhÃkam pi okÃsaæ karohi, dehi me vinicchayaæ ÃvedhikÃye và nibbedhikÃye và niggahe và paÂiggahe và visese và paÂivisese vÃ" ti Ãha. Thero taæ oloketvà "ayaæ mahallako icchÃcÃre Âhito tuccho na ki¤ci jÃnÃtÅti" tena saddhiæ akathetvà va lajjamÃno vÅjaniæ Âhapetvà Ãsanà otaritvà pariveïaæ agamÃsi.


#<[page 010]>#
%<10              II. DukanipÃta. 1. DaÊhavagga. (16.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  MoggallÃnatthero pi attano pariveïam eva agamÃsi. Manussà uÂÂhÃya "gaïhath' etaæ duÂÂhamahallakaæ, madhuradhammasavanaæ no sotuæ na adÃsÅti" anubandhiæsu. So palÃyanto vihÃrapaccante bhinnapadarÃya vaccakuÂiyà patitvà gÆthamakkhito uÂÂhÃsi. Manussà taæ disvà vippaÂisÃrino hutvà Satthu santikaæ agamaæsu. Satthà te disvà "kiæ upÃsakà avelÃya Ãgatà atthÃ" 'ti pucchi. Manussà tam atthaæ Ãrocesuæ. Satthà "na kho upÃsakà idÃn' ev' esa mahallako ubbillÃpito hutvà attano balaæ ajÃnitvà mahÃbalehi saddhiæ payojetvà gÆthamakkhito jÃto, pubbe p' esa ubbillÃpito hutvà attano balaæ ajÃnitvà mahÃbalehi saddhiæ payojetvà gÆthamakkhito ahosÅti" vatvà tehi yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto sÅho hutvà Himavantapadese pabbataguhÃya vÃsaæ kappesi. TassÃvidÆre ekaæ saraæ nissÃya bahusÆkarà nivÃsaæ kappesuæ. Tam eva saraæ nissÃya tÃpasÃpi païïasÃlÃsu vÃsaæ kappesuæ. Ath' ekadivasaæ sÅho mahisavÃraïÃdisu a¤¤ataraæ vadhitvà yÃvadatthaæ maæsaæ khÃditvà taæ saraæ otaritvà pÃnÅyaæ pivitvà uttari. Tasmiæ khaïe eko thullasÆkaro taæ saraæ nissÃya gocaraæ gaïhÃti SÅho taæ disvà "a¤¤aæ ekadivasaæ imaæ khÃdissÃmi, maæ kho pana disvà puna nÃgaccheyyÃ" 'ti tassa anÃgamanabhayena sarato uttaritvà ekena passena gantuæ Ãrabhi. SÆkaro oloketvà "esa maæ disvà mama bhayena upagantuæ asakkonto bhayena palÃyati, ajja mayà iminà sÅhena saddhiæ payojetuæ vaÂÂatÅti" sÅsaæ ukkhipitvà taæ yuddhatthÃya avhayanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,1.3(=153).1: Catuppado ahaæ samma, tvam pi samma catuppado;
                    ehi sÅha nivattassu, kin nu bhÅto palÃyasÅti. || Ja_II:5 ||>@


#<[page 011]>#
%<                           3. SÆkarajÃtaka. (153.)                   11>%
     SÅho tassa kathaæ sutvà "samma sÆkara, ajja amhÃkaæ tayà saddhiæ saægÃmo n' atthi, ito pana sattame divase imasmiæ yeva ÂhÃne saægÃmo hotÆ" 'ti vatvà pakkÃmi. SÆkaro "sÅhena saddhiæ saægÃmessÃmÅti" tuÂÂhapahaÂÂho taæ pavattiæ ¤ÃtakÃnaæ Ãrocesi. Te tassa kathaæ sutvà bhÅtatasità "idÃni tvaæ sabbe pi amhe nÃsessasi, attano balaæ ajÃnitvà sÅhena saddhim saægÃmaæ kÃtukÃmo si, sÅho Ãgantvà sabbe pi amhe jÅvitakkhayaæ pÃpessati, sÃhasikakammaæ mà karÅti" Ãhaæsu.
So bhÅtatasito "idÃni kiæ karomÅti" pucchi. SÆkarà "etesaæ tÃpasÃnaæ ukkÃrabhÆmim gantvà pÆtigÆthe sattadivasÃni sarÅraæ vaÂÂetvà sarÅraæ sukkhÃpetvà sattame divase sarÅraæ ussÃvabindÆhi temetvà sÅhassa Ãgamanato purimataraæ Ãgantvà vÃtayogaæ ¤atvà uparivÃte tiÂÂha, sucijÃtiko sÅho tava sariragandhaæ ghÃyitvà tuyhaæ jayaæ datvà gamissatÅti" Ãhaæsu.
So tathà katvà sattame divase tattha aÂÂhÃsi. SÅho tassa sarÅragandhaæ ghÃyitvà gÆthamakkhitabhÃvaæ ¤atvà "samma sÆkara, sundaro te leso cintito, sace tvaæ gÆthamakkhito nÃbhavissa idh' eva taæ jÅvitakkhayaæ apÃpessaæ, idÃni pana te sarÅraæ n' eva mukhena ¬asituæ na pÃdena paharituæ sakkÃ, jayan te dammÅti" vatvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,1.3(=153).2: AsÆci pÆtilomo si, duggandho vÃsi sÆkara;
                    sace yujjhitukÃmo si jayaæ samma dadÃmi te ti. || Ja_II:6 ||>@

     Tattha pÆtilomo sÅti mÅÊhamakkhitattà duggandhalomo, duggandho vÃsÅti aniÂÂhajegucchapaÂikÆlagandho hutvà vÃyasi, jayaæ samma dadÃmi te ti tuyhaæ jayaæ demi, ahaæ parÃjito, gaccha tvan ti vatvÃ
     SÅho nivattitvà gocaraæ gahetvà sare pÃnÅyaæ pivitvà pabbataguham eva gato. SÆkaro pi "sÅho me jito" ti ¤ÃtakÃnaæ Ãrocesi.


#<[page 012]>#
%<12                II. DukanipÃta.  1. DaÊhavagga.  (16.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Te bhÅtatasità "puna ekadivasaæ Ãgacchanto sÅho sabbe va amhe jÅvitakkhayaæ pÃpessatÅti" palÃyitvà a¤¤attha agamaæsu.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà sÆkaro mahallako ahosi, sÅho pana aham evÃ" 'ti. SÆkarajÃtakaæ.

                      $<4. UragajÃtaka.>$
     IdhÆragÃnaæ pavaro paviÂÂho ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto senibhaï¬anaæ Ãrabbha kathesi. Kosalara¤¤o kira sevakà senipamukhà dve mahÃmaccà a¤¤ama¤¤aæ diÂÂhaÂÂhÃne kalahaæ karonti. Tesaæ veribhÃvo sakalanagare pÃkaÂo jÃto. Te n' eva rÃjà na ¤Ãtimittà samagge kÃtuæ sakkhiæsu. Ath' ekadivasaæ Satthà paccÆsasamaye bodhaneyyabandhave olokento tesaæ ubhinnam pi sotÃpattimaggassa upanissayaæ disvà punadivase ekako va SÃvatthiæ piï¬Ãya pavisitvà tesu ekassa gehadvÃre aÂÂhÃsi. So nikkhamitvà pattaæ gahetvà SatthÃraæ antonivesanaæ pavesetvà Ãsanaæ pa¤¤Ãpetvà nisÅdÃpesi.
Satthà nisÅditvà tassa mettÃbhÃvanÃya Ãnisaæsaæ kathetvà kallacittataæ ¤atvà saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne sotÃpattiphale patiÂÂhahi.
Satthà tassa sotÃpannabhÃvaæ ¤atvà tam eva pattaæ gÃhÃpetvà uÂÂhÃya itarassa gehadvÃraæ agamÃsi. So nikkhamitvà SatthÃraæ vanditvà "pavisatha bhante' ti gharaæ pavesetvà nisÅdÃpesi. Itaro pi pattaæ gahetvà SatthÃrà saddhiæ yeva pÃvisi. Satthà tassa ekÃdasa mettÃnisaæse vaïïetva cittakalyataæ ¤atvà saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne so pi sotÃpattiphale patiÂÂhahi. Iti te ubho pi sotÃpannà hutvà a¤¤ama¤¤aæ accayaæ desetvà khamÃpetvà samaggà {sammodamÃnÃ} ekajjhÃsayà ahesuæ. Taæ divasaæ yeva Bhagavato sammukhà va ekato bhu¤jiæsu. Satthà bhattakiccaæ niÂÂhapetvà vihÃraæ agamÃsi. Te pi bahÆni mÃlÃgandhavilepanÃdÅni c' eva sappimadhuphÃïitÃdÅni ca ÃdÃya SatthÃrà saddhiæ yeva nikkhamiæsu. Satthà bhikkhusaæghena vatte dassite SugatovÃdaæ datvà gandhakuÂiæ pÃvisi.


#<[page 013]>#
%<                           4. UragajÃtaka. (154.)       13>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  BhikkhÆ sÃyaïhasamaye dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso, Satthà adantadamako, ye nÃma dve mahÃmacce ciraæ vÃyamamÃno pi n' eva rÃjà samagge kÃtum asakkhi na ¤ÃtimittÃdayo te ekadivasen' eva TathÃgatena damitÃ" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' evÃhaæ ime dve jane samagge akÃsiæ, pubbe p' ete mayà samaggà katà yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente BÃrÃïasiyaæ ussave ghosite mahÃsamajjaæ ahosi. BahÆ manussà ca devanÃgasupaïïÃdayo ca samajjadassanatthaæ sannipatiæsu. Tatr' ekasmiæ ÂhÃne eko nÃgo ca supaïïo ca samajjaæ passamÃnà ekato aÂÂhaæsu. NÃgo supaïïassa supaïïabhÃvaæ ajÃnanto aæse hatthaæ Âhapesi. Supaïïo "kena me aæse hattho Âhapito" ti nivattitvà olokento nÃgaæ sa¤jÃni.
NÃgo pi olokento supaïïaæ sa¤jÃnitvà maraïabhayatajjito nagarà nikkhamitvà nadÅpiÂÂhena palÃyi. Supaïïo pi "taæ gahessÃmÅti" anubandhi. Tasmiæ samaye Bodhisatto tÃpaso hutvà tassà nadiyà tÅre païïasÃlÃya vasamÃno divÃdarathaæ paÂippassambhanatthaæ udakasÃÂikaæ nivÃsetvà vakkalaæ bahi Âhapetvà nadiæ otaritvà nahÃyati. NÃgo "imaæ pabbajitaæ nissÃya jÅvitaæ labhissÃmÅti" pakativaïïaæ vijahitvà maïikkhandhavaïïaæ mÃpetvà vakkalantaraæ pÃvisi. Supaïïo anubandhamÃno taæ tattha paviÂÂhaæ disvà vakkale garubhÃvena agahetvà Bodhisattaæ Ãmantetvà "bhante, ahaæ chÃto, tumhÃkaæ vakkalaæ gaïhatha, imaæ nÃgaæ khÃdissÃmÅti" imam atthaæ pakÃsetuæ paÂhamaæ gÃtham Ãha:


#<[page 014]>#
%<14                       II. DukanipÃta. 1. DaÊhavagga. (16.)>%

  @<Ja_II,1.4(=154).1: Idh' ÆragÃnaæ pavaro paviÂÂho
                    selassa vaïïena pamokkham icchaæ,
                    brahma¤ ca vaïïaæ apacÃyamÃno
                    bubhukkhito no visahÃmi bhottun ti. || Ja_II:7 ||>@

     Tattha idhÆragÃnaæ pavaro paviÂÂho ti imasmiæ vakkale uragÃnaæ pavaro nÃgarÃjà paviÂÂho, selassa vaïïenà 'ti maïivaïïena maïikkhandho hutvà paviÂÂho ti attho, pamokkham icchan ti mama santikà mokkham icchamÃno, brahma¤ ca vaïïaæ apacÃyamÃno ti ahaæ pana tumhÃkaæ brahmavaïïaæ seÂÂhavaïïaæ pÆjento garukaronto, bubhukkhito no visahÃmi bhottun ti etaæ nÃgaæ vakkalantaraæ paviÂÂhaæ chÃto pi samÃno bhakkhituæ na sakkomÅti.
     Bodhisatto udake Âhito yeva supaïïarÃjassa thutiæ katvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,1.4(=154).2: So Brahma-gutto ciram eva jÅva,
                    dibbà ca te pÃtubhavantu bhakkhÃ,
                    so brahmavaïïaæ apacÃyamÃno
                    bubhukkhito no vitarÃsi bhottun ti. || Ja_II:8 ||>@

     Tattha so brahmagutto ti so tvaæ Brahma-gopito Brahma-rakkhito hutvÃ, dibbà ca te pÃtubhavantu bhakkhà ti devatÃnaæ paribhogÃrahà bhakkhà ca tava pÃtubhavantu, mà pÃïÃtipÃtaæ katvà nÃgamaæsakhÃdako ahosi.
     Iti Bodhisatto udake Âhito va anumodanaæ katvà uttaritvà vakkalaæ nivÃsetvà te ubho pi gahetvà assamapadaæ gantvà mettÃbhÃvanÃya vaïïaæ kathetvà dve pi jane samagge akÃsi.
Te tato paÂÂhÃya samaggà sammodamÃnà sukhaæ vasiæsu.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà nÃgo ca supaïïo ca ime dve mahÃmattà ahesuæ, tÃpaso pana aham evà 'ti. UragajÃtakaæ.


#<[page 015]>#
%<                           5.  GaggajÃtaka. (155.)               15>%

                      $<5. GaggajÃtaka.>$
     JÅva vassasataæ Gaggà 'ti. Idaæ Satthà JetavanasamÅpe Pasenadira¤¤Ã kÃrite RÃjakÃrÃme viharanto attano khipitakaæ Ãrabbha kathesi. Ekasmiæ hi divase Satthà RÃjakÃrÃme catuparisamajjhe nisÅditvà dhammaæ desento khipi. BhikkhÆ "jÅvatu bhante BhagavÃ, jÅvatu Sugato" ti uccÃsaddà mahÃsaddaæ akaæsu.
Tena saddena dhammakathÃya antarÃyo ahosi. Atha kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: "Api nu kho bhikkhave khipite `jÅvÃ' 'ti vutte tappaccayà jÅveyya và mareyya vÃ" ti. "No h' etaæ bhante".
"Na bhikkhave khipite `jÅvÃ' 'ti vattabbo, yo vadeyya Ãpatti dukkaÂassÃ" 'ti. Tena kho pana samayena manussà bhikkhÆnaæ khipite "jÅvatha bhante" ti vadanti. BhikkhÆ kukkuccÃyantà nÃlapanti. Manussà ujjhÃyanti: "kathaæ hi nÃma samaïà Sakyaputtiyà `jÅvatha bhante' ti vuccamÃnà nÃlapissantÅti". Bhagavato etam atthaæ Ãrocesuæ. "GihÅ bhikkhave iÂÂhamaÇgalikÃ; anujÃnÃmi bhikkhave gihÅnaæ `jivatha bhante' ti vuccamÃnena `ciraæ jÅvÃ' 'ti vattun ti. BhikkhÆ Bhagavantaæ pucchiæsu: "bhante, jÅvapaÂijÅvaæ nÃma kadà uppanan ti. Satthà "bhikkhave, jÅvapaÂijÅvaæ nÃma porÃïakÃle uppannan" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto KÃsiraÂÂhe ekasmiæ brÃhmaïakule nibbatti. Tassa pità vohÃraæ katvà jÅvikaæ kappeti. So soÊasavassapadesikaæ Bodhisattaæ maïikabhaï¬aæ ukkhipÃpetvà gÃmanigamÃdisu caranto BÃrÃïasiæ patvà dovÃrikassa ghare bhattaæ pacÃpetvà bhu¤jitvà nivÃsanaÂÂhÃnaæ alabhanto "avelÃya Ãgatà Ãgantukà kattha vasantÅti" pucchi. Atha naæ manussà "bahinagare ekà sÃlà atthi, sà pana amanussapariggahÅtÃ, sace icchatha tattha vasathÃ" 'ti Ãhaæsu. Bodhisatto "etha tÃta, gacchÃma, mà yakkhassa bhÃyittha, ahan taæ dametvà tumhÃkaæ pÃdesu pÃtessÃmÅti" pitaraæ gahetvà tattha gato.


#<[page 016]>#
%<16                       II. DukanipÃta.  1 DaÊhavagga. (16)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' assa pità phalake nipajji, sayaæ pitu pÃde sambÃhamÃno nisÅdi. Tattha adhivattho yakkho pana dvÃdasa vassÃni Vessavaïaæ upaÂÂhahitvà taæ sÃlaæ labhanto "imaæ sÃlaæ paviÂÂhamanussesu yo khipite `jÅvÃ' 'ti vadati yo ca `jÅvÃ' 'ti vutte `paÂijÅvÃ' 'ti vadati te jÅvapaÂijÅvabhÃïino Âhapetvà avasese khÃdeyyÃsÅti" labhi. So piÂÂhavaæsathÆïÃya vasati. So "Bodhisattapitaraæ khipÃpessÃmÅti" attano ÃnubhÃvena sukhumacuïïaæ vissajjesi. Cuïïo Ãgantvà tassa nÃsÃpuÂesu pÃvisi. So phalake nipannako va khipi. Bodhisatto na `jÅvÃ' 'ti Ãha. Yakkho taæ khÃdituæ thÆïÃya otarati.
Bodhisatto taæ otarantaæ disvà "iminà me pità khipÃpito bhavissati, ayaæ so khipite `jÅvÃ' 'ti avadantaæ khÃdakayakkho bhavissatÅti" pitaraæ Ãrabbha paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,1.5(=155).1: JÅva vassasataæ Gagga aparÃni ca vÅsatiæ,
                    mà maæ pisÃcà khÃdantu, jÅva tvaæ sarado satan ti. || Ja_II:9 ||>@

     Tattha Gaggà 'ti pitaraæ nÃmena Ãlapati, ÃparÃni ca vÅsatÅti aparÃni ca vÅsati vassÃni jÅva, mà maæ pisÃcà khÃdantÆ 'ti maæ pisÃcà mà khÃdantu, jÅva tvaæ sarado satan ti tvaæ pana vÅsuttaraæ vassasataæ jÅvà 'ti, saradasataæ hi gaïhiyamÃnaæ vassasatam eva hoti, taæ purimehi vÅsÃya saddhiæ vÅsuttaraæ idha adhippetaæ.
     Yakkho Bodhisattassa vacanaæ sutvà "imaæ tÃva mÃïavaæ `jÅvÃ' 'ti vuttattà khÃdituæ na sakkÃ, pitaraæ pan' assa khÃdissÃmÅti" pitu santikaæ agamÃsi. So taæ Ãgacchantaæ disvà cintesi: "ayaæ so `paÂijÅvÃ' 'ti abhaïantÃnaæ khÃdanayakkho bhavissati, paÂijÅvaæ karissÃmÅti" so puttaæ Ãrabbha dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,1.5(=155).2: Tvam pi vassasataæ jÅva aparÃni ca vÅsatiæ,
                    visaæ pisÃcà khÃdantu, jÅva tvaæ sarado satan ti. || Ja_II:10 ||>@

#<[page 017]>#
%<                         6. AlÅnacittajÃtaka. (156.)                     17>%
            Tattha visaæ pisÃcà ti pisÃcà halÃhalavisaæ khÃdantu.
     Yakkho tassa vacanaæ sutvà "ubho p' ime na sakkà khÃditun" ti paÂinivatti. Atha naæ Bodhisatto pucchi: "bho yakkha, kasmà tvaæ imaæ sÃlaæ paviÂÂhamanusse khÃdasÅti".
"DvÃdasa vassÃni Vessavaïaæ upaÂÂhahitvà laddhattÃ" ti. "Kiæ pana sabbe va khÃdituæ labhasÅti". "JÅvapaÂijÅvabhÃïino Âhapetvà avasese khÃdÃmÅti". "Yakkha, tvaæ pubbe pi akusalaæ katvà kakkhaÊo pharuso paravihiæsako hutvà nibbatto, idÃni pi tÃdisaæ kammaæ katvà tamotamaparÃyano bhavissasi, tasmà ito paÂÂhÃya pÃïÃtipÃtÃdÅhi viramassÆ" 'ti taæ yakkhaæ dametvà nirayabhayena tajjetvà pa¤casu sÅlesu patiÂÂhÃpetvà yakkhaæ pesanakÃrakaæ viya akÃsi. Punadivase sa¤carantà manussà yakkhaæ disvà Bodhisattena c' assa damitabhÃvaæ ¤atvà ra¤¤o Ãrocesuæ: "deva, eko mÃïavo taæ yakkhaæ dametvà pesanakÃrakaæ viyà katvà Âhito" ti. RÃjà Bodhisattaæ pakkosÃpetvà senÃpatiÂÂhÃne Âhapesi pitu c' assa mahantaæ yasaæ adÃsi. So yakkhaæ balipaÂiggÃhakaæ katvà Bodhisattassa ovÃde Âhatvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà saggapadaæ pÆresi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà "jÅvapaÂijÅvaæ nÃma tasmiæ kÃle uppannan" ti vatvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rÃjà ùnando ahosi, pità Kassapo, putto pana aham evÃ" 'ti. GaggajÃtakaæ.

                      $<6. AlÅnacittajÃtaka.>$
     AlÅnacittaæ nissÃyà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ ossaÂÂhaviriyaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ EkÃdasanipÃte SaævarajÃtake Ãvibhavissati. So pana bhikkhu SatthÃrà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu viriyaæ ossajjÅti" vutte "saccaæ BhagavÃ" 'ti Ãha.


#<[page 018]>#
%<18                       II. DukanipÃta.  1. DaÊhavagga. (16.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Atha naæ Satthà "nanu tvaæ bhikkhu pubbe viriyaæ katvà maæsapesisadisassa daharakumÃrassa dvÃdasayojanike BÃrÃïasinagare rajjaæ gahetvà adÃsi, idÃni kasmà evarÆpe sÃsane pabbajitvà viriyaæ ossajasÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente BÃrÃïasito avidÆre va¬¬hakigÃmo ahosi. Tattha pa¤casatà va¬¬hakÅ vasanti. Te nÃvÃya uparisotaæ gantvà ara¤¤e gehasambhÃradÃrÆni koÂÂetvà tatth' eva ekabhÆmikadvibhÆmikÃdibhede gehe sajjetvà thambhato paÂÂhÃya sabbadÃrÆsu sa¤¤aæ katvà nadÅtÅraæ netvà nÃvaæ Ãropetvà anusotena nagaraæ Ãgantvà ye yÃdisÃni gehÃni Ãkaækhanti tesaæ tÃdisÃni katvà kahÃpaïe gahetvà puna tatth' eva gantvà gehasambhÃre Ãharanti. Evaæ tesam jÅvikaæ kappentÃnaæ ekasmiæ kÃle khandhÃvÃraæ bandhitvà dÃrÆni koÂÂentÃnaæ avidÆre eko hatthi khadirakhÃnukaæ akkami. Tassa so khÃnuko pÃdaæ vijjhi, balavavedanà vattanti, pÃdo uddhumÃyitvà pubbaæ gaïhi.
So vedanÃmatto tesaæ dÃrukoÂÂanasaddaæ sutvà "ime va¬¬hakÅ nissÃya mayhaæ sotthi bhavissatÅti" ma¤¤amÃno tÅhi pÃdehi tesaæ santikaæ gantvà avidÆre nipajji. Va¬¬hakÅ taæ uddhumÃtapÃdaæ disvà upasaækamitvà pÃde khÃnukaæ disvà tikhiïavÃsiyà khÃnukassa samantato odhiæ katvà rajjuyà bandhitvà Ãka¬¬hantà khÃnukaæ nÅharitvà pubbaæ mocetvà uïhodakena dhovitvà tadanurÆpehi bhesajjehi nacirass' eva vaïaæ phÃsukaæ kariæsu. Hatthi Ãrogo hutvà cintesi:
"mayà ime va¬¬hakÅ nissÃya jÅvitaæ laddhaæ, idÃni tesaæ mayà upakÃraæ kÃtum vaÂÂatÅti" so tato paÂÂhÃya va¬¬hakÅhi saddhiæ rukkhe nÅharati,


#<[page 019]>#
%<                         6. AlÅnacittajÃtaka. (156.)            19>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tacchentÃnaæ parivattetvà deti, vÃsiÃdÅni upasaæharati, soï¬Ãya veÂhetvà kÃlasuttakoÂiyaæ gaïhÃti. Va¬¬hakÅ pi 'ssa bhojanavelÃya ekekaæ piï¬aæ dentà pa¤ca piï¬asatÃni denti. Tassa pana hatthissa putto sabbaseto hatthÃjÃnÅyapotako atthi. Ten' assa etad ahosi: "ahaæ etarahi mahallako, idÃni mayà imesaæ kammakaraïatthÃya puttaæ datvà gantuæ vaÂÂatÅti" so va¬¬hakÅnaæ anÃcikkhitvà va ara¤¤aæ pavisitvà puttaæ Ãnetvà "ayaæ hatthipotako mama putto, tumhehi mayhaæ jÅvitaæ dinnaæ, ahaæ vo vejjavetanatthÃya imaæ dammi, ayaæ tumhÃkaæ ito paÂÂhÃya kammÃni karissatÅti" vatvà "ito paÂÂhÃya yaæ pana mayà kattabbaæ kammaæ tvaæ karohÅti" puttaæ ovaditvà va¬¬hakÅnaæ datvà sayaæ ara¤¤aæ pÃvisi. Tato paÂÂhÃya hatthipotako va¬¬hakÅnaæ vacanakaro ovÃdakkhamo hutvà sabbakiccÃni karoti. Te pi taæ pa¤cahi piï¬asatehi posenti. So kammaæ katvà nadiæ otaritvà kÅÊitvà Ãgacchati. Va¬¬hakidÃrakÃpi taæ soï¬ÃdÅsu gahetvà udake pi thale pi tena saddhiæ kÅÊanti. ùjÃnÅyà pana hatthino pi assÃpi purisÃpi udake uccÃraæ và passÃvaæ và na karonti.
Tasmà so pi udake uccÃrapassÃvaæ akatvà bahi nadÅtÅre eva karoti. Ath' ekasmiæ divase upari nadiyà devo vassi. Addhasukkhaæ hatthilaï¬aæ udakena nadiæ otaritvà gacchantaæ BÃrÃïasinagaratitthe ekasmiæ gumbe laggitvà aÂÂhÃsi. Atha ra¤¤o hatthigopakà "hatthÅ nahÃpessÃmÃ" 'ti pa¤ca hatthisatÃni nayiæsu. AjÃnÅyalaï¬assa gandhaæ ghÃyitvà eko pi hatthi nadiæ otarituæ na ussahi, sabbe naÇguÂÂhaæ ukkhipitvà palÃyituæ Ãrabhiæsu. Hatthigopakà hatthÃcariyÃnaæ Ãrocesuæ.
Te "udake paripanthena bhavitabban" ti udakaæ sodhÃpetvà tasmiæ gumbe ÃjÃnÅyalaï¬aæ disvÃ


#<[page 020]>#
%<20                       II. DukanipÃta. 1. DaÊhavagga.(16.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "idam ettha kÃraïan" ti ¤atvà cÃÂiæ ÃharÃpetvà udakassa pÆretvà taæ tattha madditvà hatthÅnaæ sarÅre si¤cÃpesuæ. SarÅrÃni sugandhÃni ahesuæ.
Tasmiæ kÃle te nadiæ otaritvà nahÃyiæsu. HatthÃcariyà ra¤¤o taæ pavattiæ Ãrocetvà "taæ hatthÃjÃnÅyaæ pariyesitvà Ãnetuæ vaÂÂati devÃ" 'ti Ãhaæsu. RÃjà nÃvÃsaæghÃÂehi nadiæ pakkhanditvà uddhagÃmÅhi saæghÃÂehi va¬¬hakÅnaæ vasanaÂÂhÃnaæ sampÃpuïi. Hatthipotako nadiyaæ kÅÊanto bherisaddaæ sutvà gantvà va¬¬hakÅnaæ santike aÂÂhÃsi. Va¬¬hakÅ ra¤¤o paccuggamanaæ katvà "deva, sace dÃrÆhi attho kiækÃraïà Ãgat' attha, kiæ pesetvà ÃharÃpetuæ na vaÂÂatÅti" Ãhaæsu. "NÃhaæ bhaïe dÃrÆnaæ atthÃya Ãgato, imassa pana hatthissa atthÃya Ãgato 'mhÅti". "GÃhÃpetvà gacchatha devÃ" 'ti. Hatthipotako gantuæ na icchi. "Kiæ kÃrÃpesi bhaïe hatthÅti". "Va¬¬hakÅnaæ posÃvanikaæ ÃharÃpehi devÃ" 'ti.
"SÃdhu bhaïe" ti rÃjà hatthissa catunnaæ pÃdÃnaæ soï¬Ãya naÇguÂÂhassa santike satasahassasatasahassaæ kahÃpaïe ÂhapÃpesi. Hatthi ettakenÃpi agantvà sabbava¬¬hakÅnaæ dussayugesu va¬¬hakÅbhariyÃnaæ nivÃsanasÃÂakesu dinnesu saddhiækÅÊitadÃrakÃna¤ ca dÃrakaparihÃre kate nivattitvà va¬¬hakÅ ca itthiyo ca dÃrake ca oloketvà ra¤¤Ã saddhiæ agamÃsi.
RÃjà taæ ÃdÃya nagaraæ gantvà nagara¤ ca hatthisÃla¤ ca alaækÃrÃpetvà hatthiæ nagaraæ padakkhiïaæ kÃretvà hatthisÃlaæ pavesetvà sabbÃlaækÃrehi alaækaritvà abhisekaæ datvà opavayhaæ katvà attano sahÃyaÂÂhÃne Âhapetvà upa¬¬harajjaæ hatthissa datvà attano samÃnaparihÃraæ akÃsi.


#<[page 021]>#
%<                         6. AlÅnacittajÃtaka. (156.)                 21>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Hatthissa ÃgatakÃlato paÂÂhÃya ra¤¤o sakala-JambudÅpe rajjaæ hatthagatam eva ahosi. Evaæ kÃle gacchante Bodhisatto tassa ra¤¤o aggamahesiyà kucchismiæ paÂisandhiæ gaïhi. Tassà gabbhaparipÃkakÃle rÃjà kÃlam akÃsi. Hatthi pana sace ra¤¤o kÃlakatabhÃvaæ jÃneyya tatth' ev' assa hadayaæ phÃleyya, tasmà hatthiæ ra¤¤o kÃlakatabhÃvaæ ajÃnÃpetvà va upaÂÂhahiæsu. Ra¤¤o pana kÃlakatabhÃvaæ sutvà "tucchaæ kira rajjan" ti anantarasÃmanto KosalarÃjà mahatiyà senÃya Ãgantvà nagaraæ parivÃri. Te nagaradvÃrÃni pidahitvà Kosalara¤¤o sÃsanaæ {pahiïiæsu}: "amhÃkaæ ra¤¤o aggamahesi paripuïïagabbhÃ, `ito kira sattame divase puttaæ vijÃyissatÅti' aÇgavijjÃpÃÂhakà Ãhaæsu, sace sà puttaæ vijÃyissati mayaæ sattame divase yuddhaæ dassÃma, na rajjaæ, ettakaæ kÃlaæ ÃgamethÃ" 'ti. RÃjà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. DevÅ sattame divase puttaæ vijÃyi. Tassa nÃmagahaïadivase "mahÃjanass' alÅnaæ cittaæ paggaïhanto jÃto" ti AlÅnacittakumÃro t' ev' assa nÃmaæ akaæsu. JÃtadivasato yeva pan' assa paÂÂhÃya nÃgarà Kosalara¤¤Ã saddhiæ yujjhiæsu. NinnÃyakattà saægÃmassa mahantam pi balaæ yujjhamÃnaæ thokathokaæ osakkati.
Amaccà deviyà tam atthaæ Ãrocetvà "mayaæ evaæ osakkamÃne bale parajjhanabhÃvassa bhÃyÃma, amhÃkaæ pana ra¤¤o kÃlakatabhÃvaæ {puttassa} {jÃtabhÃvaæ} Kosalara¤¤o Ãgantvà yujjhanabhÃva¤ ca ra¤¤o sahÃyako maÇgalahatthi na jÃnÃti, jÃnÃpema nan" ti pucchiæsu. Sà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà puttaæ alaækaritvà dukÆlacumbaÂe nipajjÃpetvà pÃsÃdà oruyha amaccagaïaparivutà hatthisÃlaæ gantvà Bodhisattaæ hatthissa pÃdamule nipajjÃpetvà "sÃmi,


#<[page 022]>#
%<22                  II. DukanipÃta. 1. DaÊhavagga. (16.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sahÃyo te kÃlakato, mayaæ tuyhaæ hadayaphÃlanabhayena nÃrocimha, ayan te sahÃyassa putto, KosalarÃjà Ãgantvà nagaraæ parivÃretvà tava puttena saddhiæ yujjhati, balaæ osakkati, tava puttaæ tvaæ ¤eva mÃrehi rajjaæ vÃssa gaïhitvà dehÅti" Ãha. Tasmiæ kÃle hatthi Bodhisattaæ soï¬Ãya parÃmasitvà ukkhipitvà kumbhe Âhapetvà roditvà paridevitvà Bodhisattaæ otÃretvà deviyà hatthe nipajjÃpetvà "KosalarÃjÃnaæ gahessÃmÅti" hatthisÃlato nikkhami. Ath' assa amaccà vammaæ paÂimu¤citvà alaækaritvà nagaradvÃraæ avÃpuritvà taæ parivÃretvà nikkhamiæsu. Hatthi nagarà nikkhamitvà ko¤canÃdaæ katvà mahÃjanaæ santÃsetvà palÃpetvà balakoÂÂakaæ bhinditvà KosalarÃjÃnaæ cÆÊÃya gahetvà Ãnetvà Bodhisattassa pÃdamÆle nipajjÃpetvà mÃraïatthÃy' assa uÂÂhite vÃretvà "ito paÂÂhÃya appamatto hohi, `kumÃro daharo' ti sa¤¤aæ mà karÅti" ovaditvà uyyojesi. Tato paÂÂhÃya sakalaJambudÅpe rajjaæ Bodhisattassa hatthagatam eva jÃtaæ, a¤¤o paÂisattu nÃma uÂÂhahituæ samattho nÃhosi. Bodhisatto sattavassikakÃle abhisekaæ patvà AlÅnacittarÃjà nÃma hutvà dhammena rajjaæ kÃretvà jÅvitapariyosÃne saggapadaæ pÆresi.
     Satthà imaæ atÅtaæ Ãharitvà abhisambuddho hutvà imaæ gÃthadvayam Ãha:

  @<Ja_II,1.6(=156).1: AlÅnacittaæ nissÃya pahaÂÂhà mahatÅ camÆ
                    Kosalaæ senÃsantuÂÂhaæ jÅvagÃhaæ agÃhayi. || Ja_II:11 ||>@

  @<Ja_II,1.6(=156).2: Evaæ nissayasampanno bhikkhu ÃraddhavÅriyo
                    bhÃvayaæ kusalaæ dhammaæ yogakkhemassa pattiyÃ
                    pÃpuïe anupubbena sabbasaæyojanakkhayan ti. || Ja_II:12 ||>@


#<[page 023]>#
%<                           7. GuïajÃtaka. (157.)                   23>%
     Tattha alÅnacittaæ nissÃyà 'ti AlÅnacittarÃjakumÃraæ nissÃya, pahaÂÂhà mahatÅ camÆ ti pavenirajjaæ no diÂÂhan ti haÂÂhatuÂÂhà hutvà mahatÅ senÃ, kosalaæ senÃsantuÂÂhan ti KosalarÃjÃnaæ sena rajjena asantuÂÂhaæ pararajjalobhena Ãgataæ, jÅvagÃhaæ agÃhayÅti amÃretvà va sà camÆ taæ rÃjÃnaæ hatthinà jÅvagÃhaæ gaïhÃpesi. Evaæ nissayasampanno ti yathà sà camÆ evaæ a¤¤o pi kulaputto nissayasampanno kalyÃïamittaæ Buddhaæ và BuddhasÃvakaæ và nissayaæ labhitvÃ, bhikkhÆ 'ti parisuddhÃdhivacanam etaæ, ÃraddhavÅriyo ti paggahitaviriyo catudosÃpagatena viriyena samannÃgato, bhÃvayaæ kusalaæ dhamman ti kusalaæ nirÃmisam sattatiæsabodhapakkhiyasaækhÃtaæ dhammaæ bhÃvento, yogakkhemassa pattiyà ti catÆhi yogehi khemassa nibbÃnassa pÃpuïanatthÃya taæ dhammaæ bhÃvento, pÃpuïe anupubbena sabbasaæyojanakkhayan ti evaæ vipassanato paÂÂhÃya imaæ kusaladhammaæ bhÃvento so kalyÃïamittÆpanissayasampanno bhikkhu anupubbena vipassanäÃïÃni ca heÂÂhimamaggaphalÃni ca pÃpuïanto pariyosÃne dasannam pi saæyojanÃnaæ khayante uppannattà sabbasaæyojanakkhayasaækhÃtaæ arahattaæ pÃpuïÃti, yasmà và nibbÃnaæ Ãgamma saæyojanà khÅyanti tasmà tam pi sabbasaæyojanakkhayam eva, evaæ anupubbena nibbÃnasaækhÃtaæ sabbasaæyojanakkhayaæ pÃpuïÃtÅti attho
     Iti Bhagavà amatamahÃnibbÃnena dhammadesanÃya kÆÂaæ gahetvà uttariæ pi saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne ossaÂÂhaviriyo bhikkhu arahatte patiÂÂhahi) "Tadà mÃtà MahÃmÃyÃ, pità SuddhodanamahÃrÃjà ahosi, rajjaæ gahetvà dinnahatthi ayaæ ossaÂÂhaviriyo bhikkhu, hatthissa pità SÃriputto, AlÅnacittakumÃro pana aham evÃ" 'ti. AlÅnacittajÃtakaæ.

                      $<7. GuïajÃtaka.>$
     YenakÃmaæ païÃmetÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ùnandattherassa sÃÂakasahassapaÂilÃbhaæ Ãrabbha kathesi. Therassa Kosalara¤¤o antepure dhammavÃcanavatthuæ heÂÂhà MahÃsÃrajÃtake Ãgatam eva. Iti there ra¤¤o antepure dhammaæ vÃcente ra¤¤o sahassagghaïakÃnaæ sÃÂakÃnaæ sahassaæ Ãhariyittha.


#<[page 024]>#
%<24                       II. DukanipÃta. 1. DaÊhavagga. (16.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  RÃjà tato pa¤ca sÃÂakasatÃni pa¤cannaæ devÅsatÃnaæ adÃsi. Tà sabbÃpi te sÃÂake Âhapetvà punadivase ùnandattherassa datvà sayaæ purÃïa sÃÂake yeva pÃrupitvà ra¤¤o pÃtarÃsaÂÂhÃnaæ Ãgamaæsu. RÃjà "mayà tumhÃkaæ sahassagghaïakà sÃÂakà dÃpitÃ, kasmà tumhe te apÃrupitvà va ÃgatÃ" ti pucchi. "Deva, te amhehi therassa dinnÃ" ti.
"ùnandattherena sabbe gahitÃ" ti. "ùma devÃ" 'ti. "SammÃsambuddhena ticÅvaraæ anu¤¤Ãtaæ, `ùnandatthero dussavaïijjaæ ma¤¤e karissatÅti' atibahÆ tena sÃÂakà gahitÃ" ti therassa kujjhitvà bhuttapÃtarÃso vihÃraæ gantvà therassa pariveïaæ pavisitvà theraæ vanditvà nisinno pucchi: "Api bhante amhÃkaæ ghare itthiyo tumhÃkaæ santike dhammaæ uggaïhanti và suïanti vÃ" ti. "ùma mahÃrÃja, gahetabbayuttakaæ gaïhanti sotabbayuttakaæ suïantÅti". Kin tà suïanti yeva udÃhu tumhÃkaæ nivÃsanaæ và pÃrupanaæ và dadantÅti. "Ajja mahÃrÃja sahassagghaïakÃni pa¤ca sÃÂakasatÃni adaæsÆ" 'ti. "Tumhehi gahitÃni bhante" ti. "ùma mahÃrÃjÃ" 'ti. "Nanu bhante SatthÃrà ticÅvaram eva anu¤¤Ãtan" ti. "ùma mahÃrÃja, Bhagavatà ekassa bhikkhuno ticÅvaram eva paribhogasÅsena anu¤¤Ãtaæ, paÂiggahanaæ pana avÃritaæ, tasmà mayÃpi a¤¤esaæ jiïïacÅvarakÃnaæ dÃtuæ te sÃÂakà paÂiggahÅtÃ" ti. "Te pana bhikkhÆ tumhÃkaæ santikà sÃÂake labhitvà purÃïacÅvarÃni kiæ karissantÅti". "PorÃïakacÅvaraæ uttarÃsaægaæ karissantÅti". "PorÃïakauttarÃsaægaæ kiæ karissantÅti". "AntaravÃsakaæ karissantÅti". "PorÃïakÃntaravÃsakaæ kiæ karissantÅti". "Paccattharaïam karissantÅti". PorÃïakapaccattharaïaæ kiæ karissantÅti". "Bhummattharaïaæ karissantÅti".


#<[page 025]>#
%<                            7. GuïajÃtaka. (157.)                      25>%
"PorÃïakabhummattharaïaæ kim karissantÅti" "PÃdapu¤chanaæ karissantÅti". "PorÃïakapÃdapu¤chanaæ kiæ karissantÅti". "MahÃrÃjÃ, saddhÃdeyyaæ nÃma vinipÃtetum na labhati, tasmà porÃïakapÃdapu¤chanaæ vÃsiyà koÂÂetvà mattikÃyà pakkhipitvà senÃsanesu mattikÃlepaæ dassentÅti". "Bhante, tumhÃkaæ dinnaæ yÃva pÃdapu¤chanÃpi nassituæ na labhatÅti". "ùma mahÃrÃjà amhÃkaæ dinnaæ nassituæ na labhati paribhogam eva hotÅti". RÃjà tuÂÂho somanassappatto hutvà itarÃni pi gehe ÂhapitÃni pa¤ca sÃÂakasatÃni ÃharÃpetvà therassa datvà anumodanaæ sutvà theraæ vanditvà padakkhiïaæ katvà pakkÃmi. Thero paÂhamaladdhÃni pa¤ca sÃÂakasatÃni jiïïacÅvarakÃnaæ adÃsi. Therassa pana pa¤camattÃni saddhivihÃrikasatÃni. Tesu eko daharabhikkhu therassa bahÆpakÃro pariveïaæ sammajjati pÃnÅyaparibhojanÅyaæ upaÂÂhapeti dantakaÂÂhamukhodakaæ deti vaccakuÂijantÃgharasenÃsanÃni paÂijaggati hatthaparikammapÃdaparikammapiÂÂhiparikammÃdÅni karoti. Thero pacchÃladdhÃni pa¤ca sÃÂakasatÃni "ayaæ me bahÆpakÃro" ti yuttavasena sabbÃni tass' eva adÃsi. So pi sabbe te sÃÂake bhÃjetvà attano samÃnupajjhÃyÃnaæ adÃsi. Evaæ sabbe pi te laddhasÃÂakà bhikkhÆ sÃÂake chinditvà ra¤jitvà kaïikÃrapupphavaïïÃni kÃsÃyÃni nivÃsetvà ca pÃrupitvà ca SatthÃraæ upasaækamitvà vanditvà ekamantaæ nisÅditvà evam Ãhaæsu: "Bhante, sotÃpannassa ariyasÃvakassa mukholokanadÃnan nÃma atthÅti". "Na bhikkhave ariyasÃvakÃnaæ mukholokanadÃnan nÃma atthÅti". "Bhante, amhÃkaæ upajjhÃyena dhammabhaï¬ÃgÃrikattherena sahassagghaïakÃnaæ sÃÂakÃnaæ pa¤ca satÃni ekass' eva daharabhikkhuno dinnÃni, so pana attanà laddhe bhÃjetvà amhÃkaæ adÃsÅti", "Na bhikkhave ùnando mukholokanabhikkhaæ deti,


#<[page 026]>#
%<26                       II. DukanipÃta. 1. DaÊhavagga. (16.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so pan' assa bhikkhu bahÆpakÃro, tasmà attano upakÃrassa upakÃravasena guïavasena yuttavasena `upakÃrassa nÃma paccupakÃro kÃtuæ vaÂÂatÅti' kata¤¤ÆkatavedibhÃvena adÃsi, porÃïakapaï¬itÃpi hi attano upakÃrÃnaæ yeva paccupakÃraæ {kariæsÆ}" 'ti vatvà tehi yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto sÅho hutvà pabbataguhÃyaæ vasati. So ekadivasaæ guhÃya nikkhamitvà pabbatapÃdaæ olokesi. Taæ pana pabbatapÃdaæ parikkhipitvà mahÃsaro ahosi. Tassa ekasmiæ unnataÂÂhÃne upari thaddhakaddamapiÂÂhe mudÆni haritatiïÃni jÃyiæsu, sasakà c' eva hariïÃdayo ca sallahukamigà kaddamamatthake vicarantà tÃni khÃdanti. Taæ divasam pi eko migo tÃni tiïÃni khÃdanto vicarati. SÅho pi 'taæ migaæ gaïhissÃmÅti' pabbatamatthakà uppatitvà sÅhavegena pakkhandi.
Migo maraïabhayatajjito viravanto palÃyi. SÅho vegaæ sandhÃretuæ asakkonto kalalapiÂÂhe nipatitvà osÅditvà uggantuæ asakkonto cattÃro pÃde thambhe viya otÃretvà sattÃhaæ nirÃhÃro aÂÂhÃsi. Atha eko sigÃlo gocarapasuto taæ disvà bhayena palÃyi. SÅho taæ pakkositvà "bho sigÃla, mà palÃyi, aham kalale laggo, jÅvitaæ me dehÅti" Ãha. SigÃlo tassa santikaæ gantvà "ahaæ taæ uddhareyyaæ, `uddhaÂo pana maæ khÃdeyyÃsÅti' bhÃyÃmÅti". "Mà bhÃyi, nÃhan taæ khÃdissÃmi, mahantaæ pana te guïaæ karissÃmi, eken' upÃyena maæ uddharÃhÅti". SigÃlo paÂi¤¤aæ gehetvà catunnaæ pÃdÃnaæ samantà kalale apanetvà catunnam pi pÃdÃnaæ catasso mÃtikà khaïitvà udakÃbhimukhaæ akÃsi,


#<[page 027]>#
%<                            7. GuïajÃtaka. (157.)                     27>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  udakaæ pavisitvà kalalaæ muduæ akÃsi. Tasmiæ khaïe sigÃlo sÅhassa udarantaraæ pavisitvà "vÃyÃmaæ karohi sÃmÅti" uccÃsaddaæ karonto sÅsena udaraæ pahari. SÅho vegam janetvà kalalà uggantvà pakkhanditva thale aÂÂhÃsi. So muhuttaæ vissamitvà saraæ oruyha kaddamaæ dhovitvà nahÃyitvà atha ekaæ mahisaæ vadhitvà dÃÂhÃhi ovijjhitvà maæsaæ ubbattetvà "khÃda sammÃ" 'ti sigÃlassa purato Âhapetvà tena khÃdite pacchà attanà khÃdi.
Puna sigÃlo ekaæ maæsapesiæ ¬asitvà gaïhi "idaæ kimatthÃya sammÃ" 'ti ca vutte "tumhÃkaæ dÃsÅ atthi, tassà bhavissatÅti" Ãha. SÅho "gaïhÃhÅti" vatvà sayam pi sÅhiyà atthÃya maæsaæ gaïhitvà "ehi samma, amhÃkaæ pabbatamuddhani Âhatvà sakhiyà vasanaÂÂhÃïaæ gamissÃmÃ" 'ti vatvà tattha gantvà maæsaæ khÃdÃpetvà sigÃla¤ ca sigÃli¤ ca assÃsetvà tato paÂÂhÃya "dÃni ahaæ tuæhe paÂijaggissÃmÅti" attano vasanaÂÂhÃnaæ netvà guhÃdvÃre a¤¤issà guhÃya vasÃpesi.
Tato paÂÂhÃya gocarÃya gacchanto sÅhi¤ ca sigÃli¤ ca Âhapetvà sigÃlena saddhiæ gantvà nÃnÃmige vadhitvà ubho pi tatth' eva maæsaæ khÃditvà itarÃsam pi dvinnaæ Ãharitvà denti.
Evaæ kÃle gacchante sÅhÅ pi dve putte vijÃyi sigÃlÅ pi.
Te sabbe pi samaggavÃsaæ vasiæsu. Ath' ekadivasaæ sÅhiyà etad ahosi: "ayaæ sÅho sigÃla¤ ca sigÃli¤ ca sigÃlapotake ca ativiya piyÃyati, nÆnam assa sigÃliyà saddhiæ santhavo atthi, tasmà evaæ sinehaæ karoti, yan nÆnÃhaæ imaæ pÅÊetvà tajjetvà ito palÃpeyyan" ti sà sÅhassa sigÃlaæ gahetvà gocarÃya gatakÃle sigÃlim pÅÊesi tajjesi: "kiækÃraïà imasmiæ ÂhÃne vasasi na palÃyasÅti".


#<[page 028]>#
%<28                       II. DukanipÃta. 1. DaÊhavagga. (16.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  PuttÃpi 'ssà sigÃlÅputte tath' eva tajjayiæsu. SigÃlÅ tam atthaæ sigÃlassa kathetvà "sÅhassa vacanena etÃya evaæ katabhÃvam pana jÃnÃma, ciraæ vasiæhÃ, nÃsÃpeyyÃpi no, amhÃkaæ vasanaÂÂhÃnam eva gacchÃmÃ" 'ti Ãha. SigÃlo tassà vacanaæ sutvà sÅhaæ upasaækamitvà Ãha. "SÃmi, ciraæ amhehi tumhÃkaæ santike vutthaæ, aticiraæ vasantà nÃma appiyà honti, amhÃkaæ gocarÃya pakkantakÃle sÅhÅ sigÃliæ viheÂheti `imasmiæ ÂhÃne kasmà vasatha palÃyathÃ' 'ti tajjeti, sÅhapotakÃpi sigÃlapotake tajjenti, yo nÃma yassa attano santike vÃsaæ na roceti tena `yÃhÅti' nÅharitabbo va, evaæ viheÂhanaæ kimatthiyan" ti vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,1.7(=157).1: YenakÃmaæ païÃmeti, dhammo balavataæ, migÅ
                    unnadanti, vijÃnÃhi, jÃtaæ saraïato bhayan ti. || Ja_II:13 ||>@

     Tattha yenakÃmaæ païÃmeti dhammo balavatan ti balavà nÃma issaro attano sevakaæ yena disÃbhÃgena icchati tena disÃbhÃgena so païÃmeti nÅharati, esa dhammo balavataæ, ayaæ issarÃnaæ sabhÃvo paveïidhammo va, tasmà sace amhÃkaæ vÃsaæ na rocetha ujukam eva no nÅharatha, viheÂhanena ko attho ti dÅpento evam Ãha, migÅti sÅhaæ Ãlapati, so hi migarÃjatÃya migà assa atthÅti migÅ, unnadantÅti pi tam eva Ãlapati, so hi unnatÃnaæ dantÃnaæ atthitÃya unnatà dantà assa atthÅti unnadantÅ, unnatadantÅti pi pÃÂho yeva, vijÃnÃhÅti esa issarÃnaæ dhammo ti evaæ jÃnÃhi, jÃtaæ saraïato bhayan ti amhÃkaæ tumhe patiÂÂhaÂÂhena saraïaæ, tumhÃkaæ yeva santikà bhayaæ jÃtaæ, tasmà attano vasanaÂÂhÃnam eva gamissÃmà 'ti dÅpeti; aparo nayo: tava migÅ sÅhÅ unnadantÅ mama puttadÃraæ tajjeti yenakÃmaæ païÃmetÅti yena yenÃkÃrena icchati tena païÃmeti pavatteti viheÂheti,


#<[page 029]>#
%<                            7. GuïajÃtaka. (157.)                      29>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evaæ tvaæ vijÃnÃhi, tatra kiæ sakkà amhehi kÃtuæ, dhammo balavataæ esa, balavantÃnaæ sabhÃvo, idÃni mayaæ gamissÃmà 'ti yasmà jÃtaæ saraïato bhayan ti.
     Tassa vacanaæ sutvà sÅho sÅhiæ Ãha: "bhadde, asukasmiæ nÃma kÃle mama gocaratthÃya gantvà sattame divase sigÃlena ca imÃya ca sigÃliyà saddhiæ ÃgatabhÃvaæ sarasÅti". "ùma sarÃmÅti". "JÃnÃsi pana mayhaæ sattÃhaæ anÃgamanassa kÃraïan" ti. "Na jÃnÃmi sÃmÅti". "Bhadde, ahaæ `ekaæ migaæ gaïhissÃmÅti virajjhitvà kalale laggo tato nikkhamituæ asakkonto sattÃhaæ nirÃhÃro aÂÂhÃsiæ. sv-Ãhaæ imaæ sigÃlaæ nissÃya jÅvitaæ labhiæ, ayaæ me jÅvitadÃyako sahÃyo, mittadhamme ÂhÃtuæ sÃmattho hi mitto dubbalo nÃma n' atthi, ito paÂÂhÃya mayhaæ sahÃyassa ca sahÃyikÃya ca puttakÃna¤ ca evarÆpaæ avamÃnaæ mà akÃsÅti" vatvà sÅho dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,1.7(=157).2: Api ce pi dubbalo mitto mittadhammesu tiÂÂhati
                    so ¤Ãtako ca bandhu ca so mitto so ca me sakhÃ;
                    dÃÂhini, mÃtima¤¤ittho, sigÃlo mama pÃïado ti. || Ja_II:14 ||>@

     Tattha api ce pÅti eko pi-saddo anuggahattho eko sambhÃvanattho, tatrÃyaæ yojanÃ: dubbalo ce pi mitto mittadhammesu api tiÂÂhati sace ÂhÃtuæ sakkoti so ¤Ãtako ca bandhu ca so mittacittatÃya mitto so ca me sahÃyatthena sakhÃ, dÃÂhini mÃtima¤¤ittho bhadde dÃÂhÃsampanne sÅhi mà mayhaæ sahÃyaæ và sahÃyiæ và atima¤¤i ayaæ hi sigÃlo mama pÃïado ti
     Sà sÅhassa vacanaæ sutvà sigÃliæ khamÃpetvà tato paÂÂhÃya saputtÃya tÃya saddhiæ samaggavÃsaæ vasi, sÅhapotakÃpi sigÃlapotakehi saddhiæ kÅÊamÃnà mÃtÃpitunnaæ atikkantakÃle pi mittabhÃvaæ abhinditvà sammodamÃnÃpi vasiæsu.


#<[page 030]>#
%<30                       II. DukanipÃta. 1. DaÊhavagga. (16.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tesaæ kira satta kulaparivaÂÂe abhijjamÃnà mettÅ agamÃsi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne keci sotÃpannÃ, keci sakadÃgÃmino, keci anÃgÃmino, keci arahantà ahesuæ.) "Tadà sigÃlo ùnando ahosi, sÅho pana aham evà 'ti. GuïajÃtakaæ.

                      $<8. SuhanujÃtaka.>$
     Na-y-idaæ visamasÅlenà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto dve caï¬abhikkhÆ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ hi samaye Jetavane pi eko bhikkhu caï¬o ahosi pharuso sÃhasiko, janapade pi.
Ath' ekadivasaæ jÃnapado bhikkhu kenacid eva karaïÅyena Jetavanaæ agamÃsi. SÃmaïerà c' eva daharabhikkhÆ ca tassa caï¬abhÃvaæ jÃnanti, "tesaæ dvinnaæ caï¬Ãnaæ {kalahaæ} passissÃmÃ" 'ti kutÆhalà taæ bhikkhuæ Jetavana-vÃsikassa pariveïaæ pahiïiæsu. Ubho caï¬Ã a¤¤ama¤¤aæ disvà va saæsandiæsu samesuæ hatthapÃdapiÂÂhisambÃhanÃdÅni akaæsu. DhammasabhÃyaæ bhikkhÆ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Avuso, caï¬Ã bhikkhÆ a¤¤esaæ upari caï¬Ã pharusà sÃhasikÃ, a¤¤ama¤¤aæ pana ubho pi samaggà sammodamÃnà piyasaævÃsà jÃtÃ" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva, pubbe p' ete a¤¤esaæ caï¬Ã pharusà sÃhasikà a¤¤ama¤¤aæ pana samaggà sammodamÃnà piyasaævÃsà va ahesun" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa sabbatthako atthadhammÃnusÃsakaamacco ahosi. So pana rÃjà thokaæ dhanalobhapakatiko.


#<[page 031]>#
%<                           8. SuhanujÃtaka. (158.)                   31>%
Tassa MahÃsoïo nÃma kÆtÃsso atthi. Atha uttarÃpathakà assavÃïijà pa¤ca assasatÃni Ãnesuæ. AssÃnaæ ÃgatabhÃvaæ ra¤¤o Ãrocesuæ. Tato pubbe pana Bodhisatto asse agghÃpetva mÆlaæ aparihÃpetvà dÃpesi. RÃjà taæ asukhÃyamÃno a¤¤aæ amaccaæ pakkositvà "tÃta, asse agghÃpehi, agghÃpetvà ca paÂhamaæ MahÃsoïaæ yathà tesaæ assÃnaæ antaram pavisati tathà vissajjetvà asse ¬asÃpetvà vaïite kÃrÃpetvà dubbalakÃle mÆlaæ hÃpetvà agghÃpeyyÃsÅti" Ãha. So "sÃdhÆ" ti sampaÂicchitvà tathà akÃsi. AssavÃïijà anattamanà hutvà tena katakiriyaæ Bodhisattassa Ãrocesuæ. Bodhisatto "kiæ pana tumhÃkaæ nagare kÆÂasso n' atthÅti" pucchi. "Atthi sÃmi Suhanu nÃma kÆÂasso caï¬o pharuso" ti. "Tena hi puna Ãgacchantà naæ assaæ ÃneyyÃthÃ" ti. Te "sÃdhÆ" ti paÂisuïitvà puna Ãgacchantà taæ kÆÂassaæ gÃhÃpetvà Ãgacchiæsu. RÃjà "assavÃïijà ÃgatÃ" ti sutvà sÅhapa¤jaraæ ugghÃÂetvà asse oloketvà MahÃsoïaæ vissajjÃpesi. AssavÃïijÃpi MahÃsoïaæ Ãgacchantaæ disvà Suhanuæ vissajjesuæ. Te a¤¤ama¤¤aæ patvà sarÅrÃni lehentà aÂÂhaæsu. RÃjà Bodhisattaæ pucchi:
"Vayassa, ime dve kÆÂassà a¤¤esaæ caï¬Ã pharusà sÃhasikà a¤¤e asse ¬asitvà gela¤¤aæ pÃpenti, a¤¤ama¤¤aæ pana sarÅraæ lehentà sammodamÃnà aÂÂhaæsu, kiæ nÃm' etan" ti.
Bodhisatto "na-y-ime mahÃrÃja visamasÅlÃ, samasÅlà samadhÃtukà ete" ti vatvà imaæ gÃthadvayam Ãha:

  @<Ja_II,1.8(=158).1: Na-y-idaæ visamasÅlena Soïena Suhanus sahÃ,
                    Suhanu pi tÃdiso yeva yo Soïassa sagocaro. || Ja_II:15 ||>@


#<[page 032]>#
%<32              II. Dukanipata. 1. DaÊhavagga. (16.)>%

  @<Ja_II,1.8(=158).2: Pakkhandinà pagabbhena niccaæ sandÃnakhÃdinÃ
                    sameti pÃpaæ pÃpena sameti asatà asan ti. || Ja_II:16 ||>@

     Tattha nayidaæ visamasÅlena Soïena Suhaïussahà ti yaæ idaæ Suhanu kÆÂasso Soïena saddhiæ pemaæ karoti idaæ na attano visamasÅlena, atha kho attano samasÅlen' eva saddhiæ karoti, ubho pi h' ete attano anÃcÃratÃya dussÅlatÃya samasÅlà samadhÃtukÃ, Suhanu pi tÃdiso yeva yo Soïassa sagocaro ti yÃdiso hi Soïo Suhanu pi tÃdiso yeva, yo Soïassa sagocaro, yaægocaro Soïo taægocaro yeva, yath' eva hi Soïo assagocaro asse ¬asanto carati tathà Suhanu pi, iminà nesaæ samÃnagocarataæ dasseti; te pana ÃcÃragocare ekato katvà dassetuæ pakkhandinà ti Ãdi vuttaæ, tattha pakkhandinà ti assÃnaæ upari pakkhandanagocarena, pagabbhenà 'ti kÃyapÃgabbhiyÃdisamannÃgatena dussÅlena, niccaæ sandÃnakhÃdinà ti sadà attano bandhanayottaæ khÃdanasÅlena khÃdanagocarena ca, sameti pÃpaæ pÃpenà 'ti etesu a¤¤atarena pÃpena saddhiæ a¤¤atarassa pÃpaæ dussÅliyaæ sameti, asatà asan ti etesu a¤¤atarena asatà anÃcÃragocarasampannena saha itarassa asaæ asÃdhukammaæ sameti gÆthÃdÅni viya gÆthÃdÅhi ekato saæsandati sadisaæ nibbisesam eva hotÅti.
     Evaæ vatvà ca pana Bodhisatto "mahÃrÃja, ra¤¤Ã nÃma na atiluddhena bhavitabban ti, parassa santakaæ nÃma nÃsetuæ na vaÂÂatÅti" rÃjÃnaæ ovaditvà asse agghÃpetvà bhÆtam eva mÆlaæ dÃpesi.
     AssavÃïijà yathÃsabhÃvam eva mÆlaæ labhitvà haÂÂhatuÂÂhà agamaæsu. RÃjÃpi Bodhisattassa ovÃde Âhatvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà dve assà ime duÂÂhabhikkhÆ ahesuæ, rÃjà ùnando, paï¬itÃmacco pana aham evÃ" 'ti. SuhanujÃtakaæ.


#<[page 033]>#
%<                             9. MorajÃtaka. (159.)                      33>%

                      $<9. MorajÃtaka.>$
     Udet' ayaæ cakkhumà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ ukkaïÂhitabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. So bhikkhu bhikkhÆhi Satthu santikaæ nÅto "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti vutte "saccaæ bhante" ti vatvà "kiæ disvÃ" ti vutte "ekaæ alaækatapaÂiyattasarÅraæ mÃtugÃmaæ oloketvÃ" ti Ãha. Atha naæ Satthà "bhikkhu, mÃtugÃmo nÃma tumhÃdisÃnaæ yeva kasmà cittaæ nÃluÊessati, porÃïakapaï¬ità nam pi hi mÃtugÃmassa saddaæ sutvà satta vassasatÃni asamudÃciïïakilesà okÃsaæ labhitvà khaïen' eva samudÃcariæsu, visuddhÃpi sattà saækilissanti, uttamayasasamaÇgino pi Ãyasakyaæ pÃpuïanti pag eva aparisuddhÃ" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto {morayoniyaæ} paÂisandhiæ gahetvà aï¬akÃle pi kaïikÃramakulavaïïÃï¬akoso hutvà aï¬aæ bhinditvà nikkhanto suvaïïavaïïo ahosi dassaniyo pÃsÃdiko pakkhÃnaæ antare surattarÃjivirÃjito. So attano jÅvitaæ rakkhanto tisso pabbatarÃjiyo atikkamma catutthÃya pabbatarÃjiyà ekasmiæ Daï¬akahira¤¤apabbatatale vÃsaæ kappesi. So pabhÃtÃyo rattiyà pabbatamatthake nisinno suriyaæ uggacchantaæ oloketvà attano gocarabhÆmiyaæ rakkhÃvaraïatthÃya Brahmamantaæ bandhanto "udet' ayan" ti Ãdim Ãha:

  @<Ja_II,1.9(=159).1: Udet' ayaæ cakkhumà ekarÃjÃ
                    harissavaïïo paÂhavippabhÃso;
                    taæ taæ namassÃmi harissavaïïaæ paÂhavippabhÃsaæ,
                    tay' ajja guttà viharemu divasan ti. || Ja_II:17 ||>@


#<[page 034]>#
%<34                  II. Dukanipati.  1. DaÊhavagga. (16.)>%
     Tattha udetÅti pÃcÅnalokadhÃtuto uggacchati, cakkhumà ti sakalacakkavÃlavÃsÅnaæ andhakÃraæ vidhamitvà cakkhupaÂilÃbhakaraïena yaæ tena tesaæ dinnaæ cakkhuæ tena cakkhunà cakkhumÃ, ekarÃjà ti sakalacakkavÃle ÃlokakarÃnaæ antare seÂÂhavisiÂÂhaÂÂhena ekarÃjÃ, harissavaïïo ti harisamÃnavaïïo suvaïïavaïïo ti attho, paÂhaviæ pabhÃsetÅti paÂhavippabhÃso; taæ taæ namassÃmÅti tasmà tam evarÆpaæ bhavantaæ namassÃmi, tayajja guttà viharemu divasan ti tayà ajja rakkhitagopità hutvà imaæ divasaæ catuiriyÃpathavihÃrena sukhaæ vihareyyÃma.
     Evaæ Bodhisatto imÃya gÃthÃya suriyaæ namassitvà dutiyagÃthÃya atÅte parinibbute Buddhe c' eva Buddhaguïe ca namassati:

  @<Ja_II,1.9(=159).2: Ye brÃhmaïà vedagÆ sabbadhamme
                    te me namo te ca maæ pÃlayantu;
                    nam' atthu BuddhÃnaæ, nam' atthu bodhiyÃ,
                    namo vimuttÃnaæ, namo vimuttiyÃ. || Ja_II:18 ||>@

     Imaæ so parittaæ katvà moro carati esanà ti.
     Tattha ye brÃhmaïà ti ye bÃhitapÃpà visuddhibrÃhmaïÃ, vedagÆ ti vedÃnaæ pÃraæ gatà ti pi vedagÆ, vedehi pÃraæ gatà ti pi vedagÆ idha pana sabbe saækhatÃsaækhatadhamme vidite pÃkaÂe katvà gatà ti vedagÆ, ten' evÃha sabbadhamme ti, sabbe khandhÃyatanadhÃtudhamme salakkhaïasÃma¤¤alakkhaïavasena attano ¤Ãïassa vidite pÃkaÂe katvà gatÃ, tinnaæ MÃrÃnaæ matthakaæ madditvà dasasahassÅlokadhÃtuæ unnÃdetvà bodhitale sammÃsambodhiæ patvà saæsÃraæ và atikkantà ti attho, te me namo ti te mama imaæ namakkÃraæ paÂicchantu, te ca maæ pÃlayantÆ 'ti evaæ mayà namassità ca te bhagavanto maæ pÃlentu rakkhantu gopentu, namatthu buddhÃnaæ namatthu bodhiyà namo vimuttÃnaæ namo vimuttiyà ti ayaæ mama namakkÃro atÅtÃnaæ parinibbutÃnaæ BuddhÃnaæ atthu,


#<[page 035]>#
%<                            9. MorajÃtaka. (159.)                   35>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tesaæ yeva catusu maggesu catusu phalesu ¤ÃïasaækhÃtÃya bodhiyà atthu, tathà tesaæ yeva arahattaphalavimuttiyà vimuttÃnaæ atthu, yà ca tesaæ tadaÇgavimuttivikkhambhanavimuttisamucchedavimuttipaÂippassaddhivimuttinissaraïavimuttÅti pa¤cavidhà vimutti tassà tesaæ vimuttiyÃpi ayaæ mayhaæ namakkÃro atthÆ ti; imaæ so parittaæ katvà moro carati esanà ti idaæ pana padadvayaæ Satthà abhisambuddho hutvà Ãha, tass' attho: bhikkhave so moro imaæ parittaæ imaæ rakkhaæ katvà attano gocarabhÆmiyaæ pupphaphalÃdÅnam atthÃya nÃnappakÃrÃya esanÃya carati.
     Evaæ divà saæcaritvà sÃyaæ pabbatamatthake nisÅditvà atthaæ gacchantaæ suriyaæ olokento Buddhaguïe Ãvajjetvà nivÃsanaÂÂhÃne rakkhÃvaraïatthÃya puna Brahmamantaæ bandhanto "apet' ayan" ti Ãdim Ãha:

  @<Ja_II,1.9(=159).1b: Apet' ayaæ cakkhumà ekarÃjÃ
                    harissavaïïo paÂhavippabhÃso;
                    taæ taæ namassÃmi harissavaïïaæ paÂhavippabhÃsaæ,
                    tay' ajja guttà viharemu rattiæ. || Ja_II:17b ||>@

  @<Ja_II,1.9(=159).2b: Ye brÃhmaïà vedagÆ sabbadhamme
                    te me nÃmo te ca maæ pÃlayantu;
                    nam' atthu buddhÃnaæ, nam' atthu bodhiyÃ,
                    namo vimuttÃnaæ, namo vimuttiyÃ. || Ja_II:18b ||>@

     Imam so parittaæ katvà moro vÃsaæ akappayÅti.
     Tattha apetÅti apayÃti atthaæ gacchati; imaæ so parittaæ katvà moro vÃsaæ akappayÅti idam pi abhisambuddho hutvà Ãha, tass' attho:
bhikkhave, so moro imaæ parittaæ imaæ rakkhaæ katvà attano nivÃsanaÂÂhÃne vÃsaæ akappayittha, tassa rattiæ và divà và imassa parittassÃnubhÃvena n' eva bhayaæ na lomahaæso ahosi.


#<[page 036]>#
%<36                  II. DukanipÃta. 1. DaÊhavagga. (16.)>%
     Ath' eko BÃrÃïasiyà avidÆre nesÃdagÃmavÃsÅ nesÃdo Himavantapadese vicaranto tasmiæ Daï¬akahira¤¤apabbatamatthake {nisinnaæ} Bodhisattaæ disvà Ãgantvà puttassa Ãrocesi. Ath' ekadivasaæ Khemà nÃma BÃrÃïasÅra¤¤o devÅ supinena suvaïïavaïïaæ moraæ dhammaæ desentaæ disvà ra¤¤o Ãrocesi:
"Ahaæ deva suvaïïavaïïassa morassa dhammaæ sotukÃmo" ti. RÃjà amacce pucchi. Amaccà "brÃhmaïà jÃnissantÅti" Ãhaæsu. BrÃhmaïà "suvaïïavaïïà morà nÃma hontÅti" vatvà "kattha hontÅti" vutte "nesÃdà jÃnissantÅti" Ãhaæsu. RÃjà nesÃde sannipÃtetvà pucchi. Atha so nesÃdaputto "Ãmà mahÃrÃja, Daï¬akahira¤¤apabbato nÃma atthi, tattha suvaïïavaïïamoro vasatÅti". "Tena hi taæ moraæ na mÃretvà bandhitvà va ÃnehÅti". NesÃdo gantvà tassa gocarabhÆmiyaæ pÃse o¬¬esi. Morena akkantaÂÂhÃne pi pÃso na sa¤carati. NesÃdo gaïhituæ asakkonto satta vassÃni vicaritvà tatth' eva kÃlam akÃsi. KhemÃpi devÅ patthitaæ alabhamÃnà kÃlam akÃsi.
RÃjà "moraæ me nissÃya devÅ kalakatÃ" ti kujjhitvà "Himavantapadese Daï¬akahira¤¤apabbato nÃma atthi, tattha suvaïïavaïïamoro vasati, ye tassa maæsaæ khÃdanti te ajarÃmarà hontÅti" suvaïïapaÂÂe likhÃpetvà paÂÂaæ ma¤jÆsÃya nikkhipÃpesi. Tasmiæ kÃlakate a¤¤o rÃjà rajjaæ patvà suvaïïapaÂÂaæ vÃcetvà "ajarÃmaro bhavissÃmÅti" a¤¤aæ nesÃdaæ pesesi. So pi gantvà Bodhisattaæ gahetuæ asakkonto tatth' eva kÃlam akÃsi. Eten' eva niyÃmena cha rÃjaparivaÂÂà gatÃ.
Atha sattamo rÃjà rajjaæ patvà ekaæ nesÃdam pahiïi. So gantvà Bodhisattena akkantaÂÂhÃne pi pÃsassa asa¤caraïabhÃvaæ attano parittaæ katvà gocarabhÆmigamanabhÃva¤ c' assa ¤atvà paccantaæ otaritvà ekaæ moriæ gahetvà yathà hatthatÃÊanasaddena naccati accharÃsaddena ca vassati evaæ sikkhÃpetvà taæ ÃdÃya gantvà morena paritte akate pÃto yeva pÃsayaÂÂhiyo ropetvà pÃse o¬¬etvà moriæ vassÃpesi.


#<[page 037]>#
%<                            9. MorajÃtaka. (159.)                         37>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Moro visabhÃgaæ mÃtugÃmasaddaæ sutvà kilesÃturo hutvà parittaæ kÃtuæ asakkuïitvà gantvà pÃse bajjhi. Atha naæ nesÃdo gahetvà gantvà BÃrÃnasÅra¤¤o adÃsi. RÃjà tassa rÆpasampattiæ disvà tuÂÂhamÃnaso Ãsanaæ dÃpesi. Bodhisatto pa¤¤attÃsane nisÅditvà "mahÃrÃja, kasmà maæ gaïhÃpesÅti" pucchi. "Ye kira tava maæsaæ khÃdanti te ajarÃmarà honti, sv-Ãhaæ tava maæsaæ khÃditvà ajarÃmaro hotukÃmo taæ gÃhÃpesin" ti Ãha.
"MahÃrÃja, mama tÃva maæsaæ khÃdantà ajarÃmarà hontu, ahaæ pana marissÃmÅti". "ùma marissasÅti". "Mayi marante pana mama maæsam eva khÃditvà kinti katvà na marissantÅti". "Tvaæ suvaïïavaïïo, tasmà kira tava maæsaæ khÃdakà ajarÃmarà bhavissantÅti". "MahÃrÃja, ahaæ na akÃraïà suvaïïavaïïo jÃto, pubbe panÃhaæ imasmim yeva nagare cakkavattirÃjà hutvà sayam pi pa¤ca sÅlÃni rakkhiæ, sakalacakkavÃlavÃsino pi rakkhÃpesiæ, sv-Ãhaæ kÃlaæ katvà TÃvatiæsabhavane nibbatto, tattha yÃvatÃyukaæ Âhatvà tato cuto a¤¤ass' ekassa akusalassa nissandena morayoniyaæ nibbattitvà porÃïasÅlÃnubhÃvena suvaïïavaïïo jÃto" ti. "`Tvaæ cakkavattÅ hutvà sÅlaæ rakkhitvà sÅlaphalena suvaïïavaïïo jÃto' ti kathaæ idaæ amhehi saddhÃtabbaæ, atthi no koci sakkhÅti".


#<[page 038]>#
%<38                  II. DukanipÃta. 1. DaÊhavagga. (16.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Atthi mahÃrÃjÃ" ti. "Ko nÃmÃ" 'ti. "MahÃrÃja, ahaæ cakkavattikÃle ratanamaye rathe nisÅditvà ÃkÃse vicariæ, so me ratho maÇgalapokkharaïiyà antobhÆmiyaæ nidahÃpito, taæ maÇgalapokkharaïÅto ukkhipÃpehi, so me sakkhÅ bhavissatÅti". RÃjà "sÃdhÆ" 'ti paÂisuïitvà pokkharaïÅto udakaæ harÃpetvà rathaæ niharÃpetvà Bodhisattassa saddahi. Bodhisatto "mahÃrÃja, Âhapetvà amatamahÃnibbÃnaæ avasesà sabbe saækhatadhammà hutvà abhÃvino aniccà khayavayadhammà yevÃ" 'ti vatvà ra¤¤o dhammaæ desetvà rÃjÃnaæ pa¤casu sÅlesu patiÂÂhÃpesi. RÃjà pasanno Bodhisattaæ rajjena pÆjetvà mahantaæ sakkÃraæ akÃsi. So rajjaæ tass' eva datvà katipÃhaæ vasitvà va "appamatto hohi mahÃrÃjÃ" 'ti ovaditvà ÃkÃse uppatitvà Daï¬akahira¤¤apabbatam eva agamÃsi. RÃjÃpi Bodhisattassa ovÃde Âhito dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccani pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu arahatte patiÂÂhahi) "Tadà rÃjà ùnando ahosi, suvaïïamoro pana aham evÃ" 'ti. MorajÃtakaæ.

                      $<10. VinÅlakajÃtaka.>$
     Evam eva nÆna rÃjÃnan ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattassa SugatÃlayaæ Ãrabbha kathesi. Devadatte GayÃsÅsaæ ÃgatÃnaæ dvinnaæ aggasÃvakÃnaæ SugatÃlayaæ dassetvà nipanne ubho pi therà dhammaæ desetvà attano nissitake ÃdÃya VeÊuvanaæ agamiæsu. Te SatthÃrà "SÃriputta, Devadatto tumhe disvà kiæ akÃsÅti" puÂÂhà "bhante SugatÃlayaæ dassetvà mahÃvinÃsaæ pÃpuïÅti" Ãrocesuæ.


#<[page 039]>#
%<                        10. VinÅlakajÃtaka. (160.)                   39>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Satthà "na kho SÃriputta Devadatto idÃn' eva mama anukiriyaæ karonto vinÃsaæ papuni, pubbe pi patto yevÃ" 'ti vatvà therena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte VideharaÂÂhe MithilÃyaæ Videhe rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa aggamahesiyà kucchismiæ nibbattitvà vayappatto TÃkkasilÃyaæ sabbasippÃni uggaïhitvà pitu accayena rajje patiÂÂhÃsi. Tadà ekassa suvaïïarÃjahaæsassa gocarabhÆmiyaæ kÃkiyà saddhiæ saævÃso ahosi. Sà puttaæ vijÃyi.
So n' eva mÃtu patirÆpako ahosi na pitu. Ath' assa vinÅlakadhÃtukattà VinÅlako tv-eva nÃmaæ akaæsu. HaæsarÃjà abhiïhaæ gantvà puttaæ passati. Apare pan' assa dve haæsapotakà puttà ahesuæ. Te pitaraæ abhiïhaæ manussapathaæ gacchantam disvà pucchiæsu: "tÃta, tumhe kasmà abhiïhaæ manussapathaæ gacchathÃ" 'ti. "TÃtÃ, ekÃya me kÃkiyà saddhiæ saævÃsam anvÃya eko putto jÃto, VinÅlako ti 'ssa nÃmaæ, taæ ahaæ daÂÂhuæ gacchÃmÅti". "Kahaæ pana te vasantÅti". "VideharaÂÂhe MithilÃyaæ avidÆre asukasmiæ nÃma ÂhÃne ekasmiæ tÃlagge vasantÅti". "TÃta, manussapatho nÃma sÃsaæko sappaÂibhayo, tumhe mà gacchatha, mayaæ gantvà taæ ÃnessÃmÃ" 'ti dve haæsapotakà pitarà Ãcikkhitasa¤¤Ãya tattha gantvà taæ VinÅlakaæ ekasmiæ daï¬ake nisÅdÃpetvà mukhatuï¬akena daï¬akotiyaæ ¬asitvà Mithilanagaramatthakena pÃyiæsu. Tasmiæ khaïe VideharÃjà sabbasetacatusindhavayuttarathavare nisÅditvà nagaraæ padakkhiïaæ karoti. VinÅlako taæ disvà cintesi:
"mayhaæ Videhara¤¤Ã saddhiæ kiæ nÃnÃkaraïaæ, eso catusindhavayuttarathe nisÅditvà nagaraæ anusa¤carati, ahaæ pana haæsayuttarathe nisÅditvà gacchÃmÅti" so ÃkÃsena gacchanto paÂhamam gÃtham Ãha:


#<[page 040]>#
%<40                      II. DukanipÃta. 1. DaÊhavagga. (16.)>%

  @<Ja_II,1.10(=160).1: Evam eva nÆna rÃjÃnaæ Vedehaæ Mithilaggahaæ
                    assà vÃhanti Ãja¤¤Ã yathà haæsà VinÅlakan" ti. || Ja_II:19 ||>@

     Tattha evam evà 'ti evam eva, nÆnà 'ti parivitakke nipÃto ekaæse pi vaÂÂati yeva, Vedehan ti VideharaÂÂhissaraæ, Mithilaggahan ti Mithile gehaæ MithilÃyaæ gharaæ pariggahetvà vasamÃnan ti attho, Ãja¤¤Ã ti kÃraïÃkÃraïajÃnanakÃ, yathà haæsà VinÅlakan ti yathà ime haæsà maæ VinÅlakaæ vahanti evam eva vahantÅti.
     Haæsapotakà tassa vacanaæ {sutvÃ} kujjhitvà "idh' eva naæ pÃtetvà gamissÃmÃ" 'ti cittaæ uppÃdetvÃpi "evam kate pità no kiæ vakkhatÅti" garahabhayena pitu santikaæ netvà tena katakiriyaæ pitu Ãcikkhiæsu. Atha naæ pità kujjhitvà "kiæ tvaæ mama puttehi adhikataro yo mama putte abhibhavitvà rathe yuttasindhave viya karosi, attano pamÃïaæ na jÃnÃsi, imaæ ÂhÃnaæ tava agocaro, attano mÃtu vasanaÂÂhÃnam eva gacchÃ" 'ti tajjetvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,1.10(=160).2: VinÅla, duggaæ bhajasi, abhÆmiæ tÃta sevasi,
                    gÃmantakÃni sevassu, etaæ mÃtÃlayaæ tavan ti. || Ja_II:20 ||>@

     Tattha VinÅlà 'ti taæ nÃmenÃlapati, duggaæ bhajasÅti imesaæ vasena giriduggaæ bhajasi, abhÆmiæ tÃta sevasÅti tÃta girivisaman nÃma tava abhÆmiæ taæ sevasi upagacchasi, etaæ mÃtÃlayaæ tavan ti etaæ gÃmantaæ ukkÃraÂÂhÃnaæ ÃmakasusÃnaÂÂhÃna¤ ca tava mÃtu Ãlayaæ gehaæ vÃsanaÂÂhÃnaæ, tattha gacchà 'ti.
     Evan taæ tajjetvà "gacchatha, naæ Mithilanagarassa ukkÃrabhÆmiyaæ yeva otÃretvà ethÃ" 'ti putte ÃïÃpesi. Te tathà akaæsu.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà VinÅlako Devadatto ahosi, haæsapotakÃpi dve aggasÃvakÃ, pità Anando, VideharÃjà pana aham evÃ" 'ti. VinÅlakajÃtakaæ.
DaÊhavaggo paÂhamo.


#<[page 041]>#
%<                   1. IndasamÃnagottajÃtaka. (161.)                  41>%

                         2. SANTHAVAVAGGA.

                      $<1. IndasamÃnagottajÃtaka.>$
     Na santhavaæ kÃpurisena kayirà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ dubbacajÃtikaæ Ãrabbha kathesi, tassa ca vatthuæ NavanipÃte GijjhajÃtake Ãvibhavissati. Satthà pana taæ bhikkhuæ "pubbe pi tvaæ bhikkhu dubbacatÃya paï¬itÃnaæ vacanaæ akatvà mattahatthipÃdehi sa¤cuïïito" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto brÃhmaïakule nibbattitvà vuddhippatto gharÃvÃsaæ pahÃya isipabbajjaæ pabbajitvà pa¤cannaæ isisatÃnaæ gaïasatthà hutvà Himavantapadese vÃsaæ kappesi. Tadà tesu tÃpasesu IndasamÃnagotto nÃmen' eko tÃpaso ahosi dubbaco anovÃdako. So ekaæ hatthipotakaæ posesi. Bodhisatto sutvà taæ pakkositvà "saccaæ kira tvaæ hatthipotakaæ posesÅti" pucchi. "Saccaæ Ãcariya matamÃtikaæ ekaæ hatthipotakaæ posemÅti". "Hatthino nÃma vuddhippattà posake yeva mÃrenti, mà taæ posehÅti". "Tena vinà vattituæ na sakkomi ÃcariyÃ" 'ti. "Tena hi pa¤¤ÃyissasÅti". So tena posiyamÃno aparabhÃge mahÃsarÅro ahosi. Ath' ekasmiæ kÃle te isayo vanamÆlaphalÃphalatthÃya dÆraæ gantvà tatth' eva katipÃhaæ vasiæsu. HatthÅ pi aggadakkhiïavÃte pabhinnamado hutvà "tassa païïasÃlaæ viddhaæsetvà pÃnÅyaghaÂaæ bhinditvà pÃsÃïaphalakaæ khipitvà Ãlambanaphalakaæ lu¤citvà taæ tÃpasaæ mÃretvà va gamissÃmÅti" ekaæ gahanaÂÂhÃnaæ pavisitvà Ãgamanamaggaæ olokento aÂÂhÃsi. IndasamÃnagotto tassa gocaraæ gahetvà sabbesaæ purato va Ãgacchanto taæ disvà pakatisa¤¤o yev' assa santikaæ agamÃsi.


#<[page 042]>#
%<42                  II. DukanipÃta. 2. Santhavavagga. (17.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Atha naæ so hatthi gahanaÂÂhÃnà nikkhamitvà soï¬Ãya parÃmasitvà bhÆmiyaæ pÃtetvà sÅsaæ pÃdena akkamitvà jÅvitakkhayaæ pÃpetvà madditvà ko¤canÃdaæ katvà ara¤¤aæ pÃvisi. SesatÃpasà taæ pavattiæ Bodhisattassa Ãrocesuæ. Bodhisatto "kÃpurisehi saddhiæ saæsaggo na kÃtabbo" ti vatvà imà gÃthà Ãha:

  @<Ja_II,2.1(=161).1: Na santhavaæ kÃpurisena kayirÃ
                    ariyo anariyena pajÃnam atthaæ
                    cirÃnuvuttho pi karoti pÃpaæ
                    gajo yathà IndasamÃnagottaæ. || Ja_II:21 ||>@

  @<Ja_II,2.1(=161).2: Yaæ tv-eva ja¤¤Ã sadiso maman ti
                    sÅlena pa¤¤Ãya sutena cÃpi
                    ten' eva mettiæ kayirÃtha saddhiæ,
                    sakhÃvaho sappurisena saÇgamo ti. || Ja_II:22 ||>@

     Tattha "na santhavaæ kÃpurisena kayirÃ" ti kucchitena kodhapurisena saddhiæ taïhÃsanthavaæ và mittasanthavaæ và na kayirÃtha, ariyo anariyena pajÃnam atthan ti, ariyo ti cattÃro ariyÃ: ÃcarÃriyo liÇgÃriyo dassanÃriyo paÂivedhÃriyo ti, tesu ÃcÃrÃriyo idha adhippeto, so pajÃnam atthaæ atthaæ pajÃnanto atthÃnatthakusalo ÃcÃre Âhito ariyapuggalo anariyena nillajjena dussÅlena saddhiæ santhavaæ na kareyyà ti attho, kiækÃraïÃ:
cirÃnuvuttho pi karoti pÃpan ti yasmà anariyo ciraæ ekato anuvuttho pi taæ ekatonivÃsaæ agaïetvà karoti pÃpakaæ lÃmakaæ kammaæ karoti yeva, yathà kiæ: gajo yathà IndasamÃnagottaæ yathà so gajo IndasamÃnagottaæ mÃrento pÃpaæ akÃsÅti attho; yaæ tveva ja¤¤Ã sadiso maman ti Ãdisu yaæ tveva puggalaæ ayaæ mama sÅlÃdÅhi sadiso ti jÃneyya ten' eva saddhiæ kariyÃtha, sappurisena saddhiæ samÃgamo sukhÃvaho ti.


#<[page 043]>#
%<                          2. SanthavajÃtaka. (162.)                     43>%
     Evaæ Bodhisatto "anovÃdakena nÃma na bhavitabbaæ, susikkhitena bhavituæ vaÂÂatÅti" isigaïaæ ovaditvà IndasamÃnagottassa sarÅrakiccaæ kÃretvà BrahmavihÃraæ bhÃvetvà brahmalokÆpago ahosi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà IndasamÃnagotto ayaæ dubbaco ahosi, gaïasatthà pana aham evÃ" 'ti. IndasamÃnagottajÃtakaæ.

                      $<2. SanthavajÃtaka.>$
     Na santhavasmà param atthi pÃpiyo ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto aggijuhanaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ heÂÂhà NaÇguÂÂhajÃtake kathitasadisam eva. BhikkhÆ te aggiæ juhante disvà "bhante, jaÂilà nÃnappakÃraæ micchÃtapaæ karonti, atthi nu kho ettha va¬¬hÅti "Bhagavantaæ pucchiæsu. Satthà "na bhikkhave ettha ki¤ci va¬¬hi nÃma atthi, porÃïakapaï¬itÃpi `aggijuhane va¬¬hi atthÅti' sa¤¤Ãya ciraæ aggiæ juhitvà tasmiæ kamme ava¬¬him eva disvà aggiæ udakena nibbÃpetvà sÃkhÃdÅhi pothetvà pothetvà puna nivattitvÃpi na olokesun" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto brÃhmaïakule nibbatti. MÃtÃpitaro tassa jÃtaggiæ gahetvà taæ soÊasavassapadese Âhitaæ Ãhaæsu: "kiæ tÃta jÃtaggiæ gahetvà ara¤¤e aggiæ paricarissasi udÃhu tayo vede uggaïhitvà kuÂumbaæ saïÂhapetvà gharÃvÃsaæ vasissasÅti".
So "na me gharÃvÃsen' attho, ara¤¤e aggiæ paricaritvà Brahmaloka-parÃyano bhavissÃmÅti" jÃtaggiæ gahetvà mÃtÃpitaro vanditvà ara¤¤aæ pavisitvà païïasÃlÃya vÃsaæ kappetvà aggiæ paricari. So ekadivasaæ nimantitaÂÂhÃnaæ gantvà sappinà pÃyÃsaæ labhitvà "imaæ pÃyÃsaæ MahÃbrahmuno yajissÃmÅti" pÃyÃsaæ Ãharitvà aggiæ jÃletvà "Aggiæ tÃva Bhagavantaæ sappiyuttaæ pÃyÃsaæ pÃyemÅti" pÃyÃsaæ aggimhi pakkhipi.


#<[page 044]>#
%<44                  II. DukanipÃta. 2. Santhavavagga. (17.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Bahusinehe pÃyÃse aggimhi pakkhittamatte yeva aggi accuggatÃhi aggÅhi païïasÃlaæ jhÃpesi. BrÃhmaïo bhÅtatasito palÃyitvà bahi Âhatvà "kÃpurisehi nÃma santhavo na kÃtabbo, idÃni me iminà agginà kicchena katà païïasÃlà jhÃpitÃ" ti vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,2.2(=162).1: Na santhavasmà param atthi pÃpiyo
                    yo santhavo kÃpurisena hoti,
                    santappito sappinà pÃyasena
                    kicchà kataæ païïakuÂiæ adaÂÂhahÅti. || Ja_II:23 ||>@

     Tattha na santhavasmà ti taïhÃsanthavà mittasanthavÃpi cà 'ti duvidhÃpi etasmà santhavà paraæ uttariæ a¤¤aæ pÃpataraæ lÃmakataran nÃma n' atthÅti attho, yo santhavo kÃpurisenà ti yo pÃpakena kÃpurisena saddhiæ duvidho pi santhavo tato pÃpataraæ a¤¤aæ n' atthi, kasmÃ: santappito --pe--  adaÂÂhahÅti yasmà sappinà ca pÃyÃsena ca santappito pi ayaæ aggi mayà kicchena kataæ païïasÃlaæ jhÃpesÅti attho.
     So evaæ vatvà "na me tayà mittadÆbhinà attho" ti taæ aggiæ udakena nibbÃpetvà sÃkhÃhi pothetvà anto Himavantaæ pavisanto ekaæ sÃmÃmigiæ sÅhassa ca vyagghassa ca dÅpino ca mukhaæ lehantiæ disvà "sappurisehi saddhiæ santhavà paraæ seyyo nÃma n' atthÅti" cintetvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,2.2(=162).2: Na santhavasmà param atthi seyyo
                    yo santhavo sappurisena hoti,>@


#<[page 045]>#
%<                           3. SusÅmajÃtaka. (163.)                       45>%
@<                    sÅhassa vyagghassa ca dÅpino ca
                    sÃmà mukhaæ lehati santhavenà 'ti. || Ja_II:24 ||>@

     Tattha sÃmà mukhaæ lehati santhavenà 'ti sÃmà migÅ imesaæ tiïïaæ janÃnaæ santhavena sinehena mukhaæ lehatÅti.
     Evaæ vatvà Bodhisatto anto Himavantaæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà jÅvitapariyosÃne brahmalokÆpago ahosi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tena samayena tÃpaso aham eva ahosin" ti. SanthavajÃtakaæ.

                      $<3. SusÅmajÃtaka.>$
     KÃÊamigà setadantà tava ime ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto chandakadÃnaæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthiyaæ hi kadÃci ekam eva kulaæ buddhapamukkhassa bhikkhusaÇghassa dÃnaæ deti, kadÃci a¤¤atitthiyÃnaæ denti, kadÃci gaïabandhanena bahÆ ekato hutvà denti, kadÃci vÅthisabhÃgena, kadÃci sakalanagaravÃsino chandakaæ saæharitvà dÃnaæ denti. Imasmiæ pana kÃle sakalanagaravÃsino chandakaæ saæharitvà sabbaparikkhÃradÃnaæ sajjetvà dve koÂÂhÃsà hutvà ekacce "imam sabbaparikkhÃradÃnaæ a¤¤atitthiyÃnaæ dassÃmÃ" ti Ãhaæsu ekacce "buddhapamukhassa bhikkhusaæghassÃ" 'ti. Evaæ punappuna kathÃya vattamÃnÃya a¤¤atitthiya sÃvakehi a¤¤atitthiyÃnaæ ¤eva BuddhasÃvakehi buddhapamukhassa bhikkhusaæghassa cà 'ti vutte "sambahulaæ karissÃmÃ" 'ti sambahulatÃya katÃya "buddhapamukhassa saÇghassa dassÃmÃ" 'ti vadantà yeva bahÆ jÃtÃ, tesa¤ ¤eva kathà patiÂÂhÃsi, a¤¤atitthiyasÃvakà BuddhÃnaæ dÃtabbadÃnassa antarÃyaæ kÃtuæ nÃsakkhiæsu. NÃgarà buddhapamukhaæ saÇghaæ nimantetvà sattÃhaæ mahÃdÃnaæ pavattetvà sattame divase sabbaparikkhÃre adaæsu. Satthà anumodanaæ katvà mahÃjanaæ maggaphalehi bodhetvà JetavanavihÃram eva gantvà bhikkhusaÇghena vatte dassite gandhakuÂipamukhe Âhatvà SugatovÃdaæ datvà gandhakuÂiæ pÃvisi.


#<[page 046]>#
%<46            II. DukanipÃta. 2. Santhavavagga. (17.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  SÃyaïhasamaye bhikkhÆ {dhammasabhÃyaæ} sannipatitvà kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso a¤¤atitthiyasÃvakà BuddhÃnaæ dÃtabbadÃnassa antarÃyakaraïatthÃya vÃyamantÃpi antarÃyaæ kÃtuæ nÃsakkhiæsu, taæ sabbaparikkhÃradÃnaæ BuddhÃnaæ yeva pÃdamÆlaæ Ãgataæ, aho Buddhabalan nÃma mahantan" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave ete a¤¤atitthiyasÃvakà idÃn' eva mayhaæ dÃtabbadÃnassa antarÃyakaraïatthÃya vÃyamanti, pubbe pi vÃyamiæsu, so pana parikkhÃro sabbakÃle pi mam' eva pÃdamÆlaæ ÃgacchatÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ SusÅmo nÃma rÃjà ahosi. Tadà Bodhisatto tassa purohitassa brÃhmaïiyà kucchismiæ paÂisandhiæ gaïhi. Tassa soÊasavassakÃle pità kÃlam akÃsi.
So pana dharamÃnakÃle ra¤¤o hatthimaÇgalakÃrako ahosi, hatthÅnaæ maÇgalakÃraïatthÃne Ãbhataæ upakaraïabhaï¬a¤ ca hatthÃlaækÃra¤ ca sabbaæ so yeva alattha. Evam assa ekekasmiæ maÇgale koÂimattaæ dhanaæ uppajjati. Atha tasmiæ kÃle hatthimaÇgalachaïo sampÃpuïi. SesabrÃhmaïà rÃjÃnaæ upasaækamitvà "mahÃrÃja, hatthimaÇgalachaïo sampatto, maÇgalaæ kÃtuæ vattati, purohitabrÃhmaïassa putto pana atidaharo n' eva tayo vede jÃnÃti na hatthisuttaæ, mayaæ hatthimaÇgalaæ karissÃmÃ" ti Ãhaæsu. RÃjà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. BrÃhmaïà "purohitaputtassa hatthimaÇgalaæ kÃtuæ adatvà hatthimaÇgalaæ katvà mayaæ dhanaæ gaïhissÃmÃ" 'ti haÂÂhatuÂÂhà vicaranti.
Atha "catutthe divase maÇgalaæ bhavissatÅti" Bodhisattassa mÃtà taæ pavattiæ sutvÃ


#<[page 047]>#
%<                           3. SusÅmajÃtaka. (163.)                      47>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "hatthimaÇgalakaraïaæ nÃma yÃva sattamà kulaparivaÂÂà amhÃkaæ, vaæso ca no osakkhissati dhanà ca parihÃyissÃmÃ" 'ti anusocamÃnà parodi. Bodhisatto "kasmà amma rodasÅti" vatvà taæ kÃraïaæ sutvà "nanu amma ahaæ maÇgalaæ karissÃmÅti" Ãha. "TÃta tvaæ n' eva tayo vede jÃnÃsi na hatthisuttaæ, kathaæ maÇgalaæ karissasÅti". "Amma kadà pana hatthimaÇgalaæ karissantÅti".
"Ito catutthe divase tÃtÃ" 'ti. "Amma tayo pana vede paguïe katvà hatthisuttaæ jÃnanakà Ãcariyà kahaæ vasantÅti".
"TÃta evarÆpo disÃpÃmokkhÃcariyo ito vÅsayojanasatamatthake GandhÃraraÂÂhe TakkasilÃyaæ vasatÅti". "Amma amhÃkaæ vaæsaæ na nÃsessÃmi, sve ekadivasen' eva Takkasilaæ gantvà ekaratten' eva tayo vede ca hatthisutta¤ ca uggaïhitvà punadivase Ãgantvà catutthe divase hatthimaÇgalaæ karissÃmi, mà rodÅti" mÃtaraæ samassÃsetvà Bodhisatto punadivase pÃto va bhu¤jitvà ekako va nikkhamitvà ekadivasen' eva Takkasilaæ gantvà Ãcariyaæ vanditvà ekamante nisÅdi. Atha naæ Ãcariyo "kuto Ãgato si tÃtÃ" 'ti pucchi. "BÃrÃïasito ÃcariyÃ" 'ti.
"Ken' atthenÃ" 'ti. "TumhÃkaæ santike tayo vede ca hatthisutta¤ ca uggaïhanatthÃyà 'ti. "SÃdhu tÃta, uggaïhÃ" 'ti. Bodhisatto "Ãcariya mayhaæ kammaæ accÃyikan" ti sabbaæ pavattiæ Ãrocetvà "ahaæ ekadivasen' eva vÅsayojanasataæ Ãgato, ajj' ekarattaæ mayhaæ yeva okÃsaæ karotha, ito tatiye hatthimaÇgalaæ bhavissati, ahaæ eken' eva uddesamaggena sabbaæ uggaïhissÃmÅti" vatvà Ãcariyaæ okÃsaæ kÃretvà Ãcariyassa pÃde dhovitvà sahassatthavikaæ purato Âhapetvà vanditvà ekamantaæ nisinno pariyattiæ Âhapetvà aruïe uggacchante uggacchante tayo vede hatthisutta¤ ca niÂÂhapetvà "a¤¤aæ pi atthi ÃcariyÃ" 'ti pucchitvà "n' atthi tÃta,


#<[page 048]>#
%<48                II. DukanipÃta. 2. Santhavagga. (17.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sabbaæ niÂÂhitan" ti vutte "Ãcariya imasmiæ ganthe ettakaæ padaæ paccÃbhaÂÂhaæ ettakaæ sajjhÃyamÆÊhaÂÂhÃnaæ, ito paÂÂhÃya antevÃsike evaæ vÃceyyÃthÃ" 'ti Ãcariyassa sippaæ sodhetvà pÃto va bhu¤jitvà Ãcariyaæ vanditvà ekadivasen' eva BÃrÃïasiæ paccÃgantvà mÃtaraæ vanditvà "uggaïhitan te tÃta sippan" ti vutte "ÃmÃ" 'ti vatvà mÃtaraæ paritosesi. Punadivase hatthÅnaæ maÇgalachaïo paÂiyÃdiyittha. Satamatte hatthÅ soïïÃlaækÃre soïïadhaje hemajÃlasa¤channe katvà Âhapesuæ, rÃjaÇgaïaæ alaækariæsu. BrÃhmaïà "mayaæ hatthimaÇgalaæ karissÃma, mayaæ karissÃmÃ" ti maï¬itapasÃdhità aÂÂhaæsu. SusÅmo pi rÃjà sabbÃlaækÃrapatimaï¬ito Ãbharaïabhaï¬aæ gÃhÃpetvà maÇgalaÂÂhÃnaæ agamÃsi. Bodhisatto pi kumÃraparihÃrena alaækato attano parisÃya purakkhataparivÃrito ra¤¤o santikaæ gantvà "saccaæ kira mahÃrÃja tumhe amhÃkaæ vaæsaæ nÃsetvà a¤¤ehi brÃhmaïehi hatthimaÇgalaæ kÃretvà `hatthÃlaækÃra¤ ca upakaraïÃni ca tesaæ dÃssÃmÃ' 'ti avacutthÃ" 'ti vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,2.3(=163).1: KÃÊà migà setadantà tava ime
                    parosataæ hemajÃlÃbhichannÃ,
                    te te dadÃmÅti SusÅma brÆsi
                    anussaraæ pettipitÃmahÃnan ti. || Ja_II:25 ||>@

     Tattha te te dadÃmÅti SusÅma brÆsÅti te ete tava santake kÃÊà migà setadantà ti evaæ saækhaæ gataæ parosataæ sabbÃlaækÃrapatimaï¬ite hatthÅ a¤¤esaæ brÃhmaïÃnaæ dadÃmÅti saccaæ kira bho SusÅma evaæ brÆsÅti attho,


#<[page 049]>#
%<                     3. SusÅmajÃtaka. (163.)                         49>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  anussaraæ pettipitÃmahÃnan ti amhÃka¤ ca attano ca vaæse pitupitÃmahÃnaæ Ãciïïaæ saranto yeva, idaæ vuttaæ hoti: mahÃrÃja, yÃva sattamà kulaparivaÂÂà tumhÃkaæ pitipitÃmahÃnaæ amhÃkaæ pitupitÃmahà hatthimaægalaæ karonti, so tvaæ evaæ anussaranto pi amhÃka¤ ca attano ca vaæsaæ nÃsetvà saccam kira tvaæ evaæ brÆsÅti.
     SusÅmo rÃjà Bodhisattassa vacanaæ sutvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,2.3(=163).2: KÃÊà migà setadantà mama ime
                    parosataæ hemajÃlÃbhichannÃ,
                    te te dadÃmÅti vadÃmi mÃïava
                    anussaraæ pettipitÃmahÃnan ti. || Ja_II:26 ||>@

     Tattha te te dadÃmÅti te ete hatthÅ a¤¤esaæ brÃhmaïÃnaæ dadÃmÅti saccam eva mÃïava vadÃmi te va hatthÅ brÃhmaïÃnaæ dadÃmÅti attho, anussaran pettipitÃmahÃnan ti pitupitÃmahÃnam pi kiriyaæ anussarÃmi yeva no nÃnussarÃmi, amhÃkaæ pitipitÃmahÃnaæ hatthimaÇgalaæ tumhÃkaæ pitupitÃmahà karontÅti pana anussaranto pi evaæ vadÃmi yevà 'ti adhippÃyen' evam Ãha.
     Atha naæ Bodhisatto etad avoca: "MahÃrÃja amhÃka¤ ca attano ca vaæsaæ anussaranto yeva kasmà maæ Âhapetvà a¤¤ehi hatthimaÇgalaæ kÃrÃpethÃ" 'ti. "Tvaæ kira tÃta tayo vede hatthisutta¤ ca na jÃnÃsÅti mayhaæ Ãrocesuæ, tenÃhaæ a¤¤ehi brÃhmaïehi kÃrÃpemÅti". "Tena hi mahÃrÃja etthakesu brÃhmaïesu ekabrÃhmaïo pi vedesu và hatthisuttesu và ekadesam pi yadi mayà saddhiæ kathetuæ samattho atthi uÂÂhahatu, tayo pi vede hatthisutta¤ ca saddhiæ hatthimaÇgalakaraïena maæ Âhapetvà a¤¤o sakala-JambudÅpe pi jÃnanto nÃma n' atthÅti" sÅhanÃdaæ nadi.


#<[page 050]>#
%<50                       II. DukanipÃta. 2. Santhavavagga. (17.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  EkabrÃhmaïo pi paÂisattu hutvà uÂÂhÃtuæ nÃsakkhi. Bodhisatto attano kulavaæsaæ patiÂÂhÃpetvà maÇgalaæ katvà bahuæ dhanaæ ÃdÃya attano nivesanaæ agamÃsi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (keci sotÃpannà ahesuæ keci sakadÃgÃmino keci anÃgÃmino, keci arahattaæ pÃpuïiæsu) "Tadà mÃtà MahÃmÃyà ahosi, pità Suddhodano mahÃrÃjÃ, SusÅmo rÃjà Anando, disÃpÃmokkhÃcariyo SÃriputto, mÃïavo pana aham evÃ" 'ti. SusÅmajÃtakaæ.

                      $<4. GijjhajÃtaka.>$
     Yaæ nu gijjho yojanasatan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ mÃtuposakabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ SÃmajÃtake Ãvibhavissati. Satthà pana taæ bhikkhuæ "saccaæ kira tvaæ bhikkhu gihÅ posesÅti" pucchitvà "saccan" ti vutte "kiæ pana te hontÅti" pucchitvà "mÃtÃpitaro me bhante" ti vutte "sÃdhu sÃdhÆ" 'ti sÃdhukÃraæ datvà "mà bhikkhave imaæ bhikkhuæ ujjhÃyittha, porÃïakapaï¬itÃpi guïavasena a¤¤ÃtakÃnam pi upakÃraæ akaæsu, imassa pana mÃtÃpitunnaæ bhÃro yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto Gijjhapabbate gijjhayoniyaæ nibbattitvà mÃtÃpitaro poseti. Ath' ekasmiæ kÃle mahatÅ vÃtavuÂÂhi ahosi. Gijjhà vÃtavuÂÂhiæ sahituæ asakkontà sÅtabhayena BÃrÃïasiæ gantvà pÃkÃrasamÅpe parikhÃsamÅpe ca sÅtena kampamÃnà nisÅdiæsu.
Tadà BÃrÃïasÅseÂÂhi nagarà nikkhamitvà nahÃyituæ gacchanto te gijjhe kilamante disvà ekasmiæ anovassakaÂÂhÃne sannipÃtetvà aggiæ kÃrÃpetvà gosusÃnaæ pesetvà gomaæsaæ ÃharÃpetvà tesaæ dÃpetvà Ãrakkhaæ Âhapesi. Gijjhà vÆpasantÃya vÃtavuÂÂhiyà kallasarÅrà hutvà pabbataæ eva agamaæsu.


#<[page 051]>#
%<                           4. GijjhajÃtaka. (164.)                       51>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tatth' eva sannipatitvà evaæ mantayiæsu: "BÃrÃïasÅseÂÂhinà amhÃkaæ upakÃro kato, `katupakÃrassa nÃma paccupakÃraæ kÃtuæ vaÂÂatÅti', tasmà ito paÂÂhÃya tumhesu yo yaæ vatthaæ và Ãbharaïaæ và labhati tena taæ BÃrÃïasiseÂÂhissa gehe ÃkÃsaÇgaïe pÃtetabban" ti. Tato paÂÂhÃya gijjhà manussÃnaæ vatthÃbharaïÃni Ãtape sukkhÃpentÃnaæ pamÃdaæ oloketvà senà viya maæsapesiæ sahasà gahetvà BÃrÃïasÅseÂÂhissa gehe ÃkÃsaÇgaïe pÃtenti. So gijjhÃnaæ ÃbharaïabhÃvaæ ¤atvà sabbÃni tÃni visuæ yeva ÂhapÃpesi{.} "Gijjhà nagaraæ vilumpantÅti" ra¤¤o Ãrocesuæ. RÃjà "ekaæ gijjham pi tÃva gaïhatha, sabbaæ ÃharÃpessÃmÅti" tattha tattha pÃse c' eva jÃlÃni ca o¬¬Ãpesi. MÃtuposakagijjho pÃse bajjhi. Taæ gahetvà "ra¤¤o dassesÃmÃ" 'ti nenti. BÃrÃïasÅsetthi rÃjupaÂÂhÃnaæ gacchanto te manusse gijjhaæ gahetvà gacchante disvà "mà imaæ gijjhaæ bÃdhayiæsÆ" ti saddhiæ ¤eva agamÃsi. Gijjhaæ ra¤¤o dassesuæ. Atha naæ rÃjà pucchi: "tumhe nagaraæ vilumpitvà vatthÃdÅni gaïhathÃ" 'ti. "ùma mahÃrÃjÃ" 'ti.
"Kassa dinnÃnÅti". "BÃrÃïasiseÂÂhissÃ" 'ti. "KiækÃraïÃ" ti.
"AmhÃkaæ tena jÅvitaæ dinnaæ, upakÃrassa nÃma paccupakÃraæ katuæ vaÂÂati, tasmà adamhÃ" 'ti. Atha naæ rÃjà "gijjhà kira yojanasatamatthake Âhatvà kuïapaæ passanti, kasmà tvaæ attano o¬¬itaæ pÃsaæ na passasÅti" vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,2.4(=164).1: Yan nu gijjho yojanasataæ kuïapÃni avekkhati
                    kasmà jÃla¤ ca pÃsa¤ ca ÃsajjÃpi na bujjhasÅti. || Ja_II:27 ||>@


#<[page 052]>#
%<52             II. DukanipÃta. 2. Santhavavagga. (17.)>%
     Tattha yan ti nipÃtamattaæ, nÆ 'ti nÃmatthe nipÃto, gijjho nÃma yojanasataæ atikkamitvà ÂhitÃni kuïapÃni avekkhati passatÅti attho, ÃsajjÃpÅti ÃsÃdetvÃpi saæpÃpuïitvÃpÅti attho, tvaæ attano atthÃya o¬¬itaæ jÃla¤ ca pÃsa¤ ca patvÃpi kasmà na bujjhasÅti pucchi.
     Gijjho tassa vacanaæ sutvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,2.4(=164).2: Yadà parÃbhavo hoti poso jÅvitasaækhaye
                    atha jÃla¤ ca pÃsa¤ ca ÃsajjÃpi na bujjhatÅti. || Ja_II:28 ||>@

     Tattha parÃbhavo ti vinÃso, poso ti satto.
     Gijjhassa vacanaæ sutvà rÃjà seÂÂhiæ pucchi: "saccaæ mahÃseÂÂhi gijjhehi tumhÃkaæ gehe vatthÃdÅni ÃbhatÃnÅti". "Saccaæ devÃ" 'ti. "Kahaæ tÃnÅti". "Deva mayà sabbÃni visuæ ÂhapitÃni, yaæ yesaæ santakaæ taæ tesaæ dassÃmi, imaæ gijjhaæ vissajjethÃ" 'ti gijjhaæ vissajjÃpetvà mahÃseÂÂhi sabbesaæ santakÃni dÃpesi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne mÃtiposakabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà rÃjà ùnando ahosi, BÃrÃïasÅseÂÂhi SÃriputto, mÃtiposakagijjho pana aham evÃ" 'ti. GijjhajÃtakaæ.

                      $<5. NakulajÃtaka.>$
     Sandhiæ katvà amittenà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto seïibhaï¬anaæ Ãrabbha kathesi, Vatthuæ heÂÂhà UragajÃtake kathitasadisam eva. IdhÃpi Satthà "na bhikkhave ime dve mahÃmattà idÃn' eva mayà samaggà katÃ, pubbe p' Ãhaæ ime samagge akÃsiæ yevÃ" 'ti vatva atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ekasmiæ gÃmake brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto TakkasilÃyaæ sabbasippÃni uggahetvà gharÃvÃsaæ pahÃya isipabbajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà u¤chÃcariyÃya vanamÆlaphalÃhÃro Himavantapadese vÃsaæ kappesi.


#<[page 053]>#
%<                            5. NakulajÃtaka (165.)                     53>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tassa caækamanakoÂiyaæ ekasmiæ vammike nakulo vasati, tass' eva ca santike ekasmiæ rukkhabile sappo vÃsaæ kappesi. Te ubho pi ahinakulà niccakÃlaæ kalahaæ karonti.
Bodhisatto tesaæ kalahe ÃdÅnava¤ ca mettÃbhÃvanÃya ca Ãnisaæsaæ kathetvà "kalahaæ nÃma akatvà samaggavÃsaæ vasituæ vaÂÂatÅti" ovaditvà ubho pi te samagge akÃsi. Atha sappassa bahinikkhantakÃle nakulo caækamanakoÂiyaæ vammikassa biladvÃre sÅsaæ katvà mukhaæ vivaritvà nipanno assasanto passasanto niddaæ upaga¤chi. Bodhisatto taæ tathà nipajjitvà niddÃyamÃnaæ disvà "kin nu kho te nissÃya bhayaæ uppannan" ti pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,2.5(=165).1: Sandhiæ katvà amittena aï¬ajena jalÃbuja
                    vivariya dÃÂhaæ sayasi, kuto te bhayam Ãgatan ti. || Ja_II:29 ||>@

     Tattha sandhiæ katvà ti mittabhÃvaæ karitvÃ, aï¬ajena 'ti aï¬akose nibbattena nÃgena, jalÃbujà 'ti nakulaæ Ãlapati, so hi jalÃbumhi jÃtattà jalÃbujo ti vuccati, vivariyà 'ti vivaritvÃ.
     Evaæ Bodhisattena vutto nakulo "ayya, paccÃmitto nÃma na avajÃnitabbo Ãsaækitabbo yevÃ" ti vatvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,2.5(=165).2: Saæketh' eva amittasmiæ, mittasmim pi na vissase.
                    abhayà bhayam uppannaæ api mÆlÃni kantatÅti. || Ja_II:30 ||>@

     Tattha abhayà bhayam uppannan ti na ito te bhayam uppannan ti abhayo, ko so: mitto yamhi mittasmim pi vissase ti tato bhayaæ uppajjati, taæ mÆlam pi nikantatÅti mittassa sabbarandhÃnam viditattà mÆlaghaccÃya saævattatÅti attho.


#<[page 054]>#
%<54                       II. DukanipÃta. 2. Santhavavagga. (17.)>%
     Atha naæ Bodhisatto "mà bhÃyi, yathà sappo tayi na dubbhati ev' Ãhaæ akÃsiæ, tvaæ ito paÂÂhÃya tasmiæ Ãsaækaæ mà karÅti" ovaditvà cattÃro BrahmavihÃre bhÃvetvà Brahmaloka-parÃyano ahosi. Te pi yathÃkammaæ gatÃ.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà sappo ca nakulo ca ime dve mahÃmattà ahesuæ, tÃpaso pana aham evÃ" 'ti. NakulajÃtakaæ.

                      $<6. UpasÃÊhajÃtaka.>$
     UpasÃÊhakanÃmÃnan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ UpasÃÊhakan nÃma susÃnasuddhikaæ brÃhmaïaæ Ãrabbha kathesi. So kira a¬¬ho ahosi mahaddhano, diÂÂhigatikattà pana dhuravihÃre vasantÃnam pi BuddhÃnaæ saægahaæ nÃma na akÃsi.
Putto pan' assa paï¬ito ahosi ¤Ãïasampanno. So mahallakakÃle puttaæ Ãha: "mà kho maæ tÃta a¤¤assa vasalassa jhÃpitasusÃne jhÃpehi, ekasmiæ pana anucchiÂÂhasusÃne yeva maæ jhÃpeyyÃsÅti". "TÃta, ahaæ tumhÃkaæ jhÃpetabbayuttakaæ ÂhÃnaæ na jÃnÃmi, sÃdhu vata maæ ÃdÃya gantvà `imasmiæ ÂhÃne maæ jhÃpeyyÃsÅti' tumhe va ÃcikkhathÃ" 'ti. BrÃhmaïo "sÃdhu tÃtÃ" 'ti taæ ÃdÃya nagarà nikkhamitvà GijjhakÆÂamatthakaæ abhirÆhitvà "tÃta idaæ a¤¤assa vasalassa na jhÃpitaÂÂhÃnaæ, ettha maæ jhÃpeyyÃsÅti" vatvà puttena saddhiæ pabbatà otarituæ Ãrabhi. Satthà pana taæ divasaæ paccÆsakÃle bodhaneyyabandhave olokento tesaæ pitÃputtÃnaæ sotÃpattimaggassa upanissayaæ addasa, tasmà taæ maggaæ gahetvà Âhitaluddako viya pabbatapÃdaæ gantvà tesaæ pabbatamatthakà otarantÃnaæ ÃgamayamÃno nisÅdi. Te otarantà SatthÃraæ addasaæsu. Satthà paÂisanthÃraæ karonto "kahaæ gamittha brÃhmaïÃ" ti pucchi. MÃïavo tam atthaæ Ãrocesi. Satthà "tena hi ehi, tava pitarà ÃcikkhitaÂÂhÃnaæ gacchÃmÃ" 'ti ubho pitÃputte gahetvà pabbatamatthakaæ Ãruyha "kataraæ ÂhÃnan" ti pucchi. MÃïavo "imesaæ tiïïaæ pabbatÃnaæ antaraæ Ãcikkhi bhante" ti Ãha.


#<[page 055]>#
%<                           6. UpasaÊhajÃtaka. (166.)                      55>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Satthà "na kho mÃïava tava pità idÃn' eva susÃnasuddhiko, pubbe pi susÃnasuddhiko va, na c' eso idÃn' eva `imasmiæ yeva ÂhÃne maæ jhÃpeyyÃsÅti' tava Ãcikkhati, pubbe pi imasmiæ yeva ÂhÃne attano jhÃpanabhÃvaæ ÃcikkhÅti" vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte imasmiæ yeva RÃjagahe ayam eva UpasÃÊhako brÃhmaïo ayam eva c' assa putto ahosi. Tadà Bodhisatto MagadharaÂÂhe brÃhmaïakule nibbattitvà paripuïïasippo isipabbajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà jhÃnakÅÊaæ kÅÊanto Himavantapadese ciraæ vasitvà loïambilasevanatthÃya GijjhakÆÂe païïasÃlÃyaæ vihÃsi. Tadà so brÃhmaïo iminà va niyÃmena puttaæ vatvà puttena "tumhe yeva me tathÃrÆpaæ ÂhÃnaæ ÃcikkhathÃ" 'ti vutte idam eva ÂhÃnam Ãcikkhitvà puttena saddhiæ otaranto Bodhisattaæ disvà tassa santikaæ upasaækami Bodhisatto ca iminà va niyÃmena pucchitvà mÃïavassa vacanaæ sutvà "ehi, tava pitarà ÃcikkhitaÂÂhÃnassa ucchiÂÂhabhÃvaæ và anucchiÂÂhabhÃvaæ và jÃnissÃmÃ" 'ti tehi saddhiæ pabbatamatthakaæ Ãruyha "idaæ tiïïaæ pabbatÃnaæ antaraæ anucchiÂÂhaÂÂhÃnan" ti mÃïavenà vutte "mÃïava, imasmiæ yeva ÂhÃne jhÃpitakÃnaæ pamÃïaæ n' atthi, tav' eva pità imasmiæ yeva RÃjagahe brÃhmaïakule yeva nibbattitvà UpasÃÊhako yeva nÃma hutvà imasmiæ pabbatantare cuddasajÃtisahassÃni jhÃpito, paÂhaviyaæ hi ajjhÃpitaÂÂhÃnaæ và asusÃnaÂÂhÃnaæ và sÅsÃnaæ aniveÂhitaÂÂhÃnaæ và laddhuæ na sakkÃ" ti pubbenivÃsa¤Ãïena paricchinditvà imaæ gÃthadvayam Ãha:


#<[page 056]>#
%<56                       II. DukanipÃta. 2 Santhavavagga. (17.)>%

  @<Ja_II,2.6(=166).1: UpasÃÊhakanÃmÃnaæ sahassÃni catuddasa
                    asmiæ padese da¬¬hÃni, n' atthi loke anÃmataæ. || Ja_II:31 ||>@

  @<Ja_II,2.6(=166).2: Yamhi sacca¤ ca dhammo ca ahiæsà sa¤¤amo damo*
                    etad ariyà sevanti, etaæ loke anÃmatan ti. || Ja_II:32 ||>@

     Tattha anÃmatan ti mataÂÂhÃnaæ hi upacÃravasena amatan ti vuccati, taæ paÂisedhento anÃmatan ti Ãha, anamatan ti pi pÃÂho, lokasmiæ hi anamataÂÂhÃnaæ asusÃnaÂÂhÃnaæ nÃma n' atthÅti attho; yamhi sacca¤ ca dhammo cà 'ti yasmiæ puggale catusaccavatthukaæ pubbabhÃgasacca¤Ãïa¤ ca lokuttaradhammo c' eva atthi, ahiæsà ti paresaæ avihesà aviheÂÂhanÃ, saæyamo ti sÅlasaæyamo, damo ti indriyadamanaæ ida¤ ca guïajÃtaæ yasmiæ puggale atthi, etadariyà sevantÅti ariyà buddhà ca paccekabuddhà ca buddhasÃvakà ca etaæ ÂhÃnaæ sevanti, evarÆpaæ puggalaæ upasaækamanti bhajantÅti attho, etaæ loke anÃmatan ti etaæ guïajÃtaæ loke amatabhÃvasÃdhanato amataæ nÃma.
     Evaæ Bodhisatto pitÃputtÃnaæ dhammaæ desetvà cattÃro BrahmavihÃre bhÃvetvà Brahmaloka-parÃyano ahosi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne ubho pitÃputtà sotÃpattiphale patiÂÂhahiæsu) "Tadà pitÃputtà va etarahi pitÃputtà ahesuæ, tÃpaso pana aham evÃ" 'ti. UpasÃÊhajÃtakaæ.

                      $<7. SamiddhijÃtaka.>$
     Abhutvà bhikkhasi bhikkhÆ 'ti. Idaæ Satthà Rajagahaæ nissÃya TapodÃrÃme viharanto Samiddhitheraæ Ãrabbha kathesi.
Ekadivasaæ hi Ãyasmà Samiddhi sabbarattiæ padhÃnaæ padahitvà aruïuggamanavelÃya nahÃtvà suvaïïavaïïaæ attabhÃvaæ sukkhÃpayamÃno antaravÃsakaæ nivÃsetvà uttarÃsaægaæ hatthena gahetvà aÂÂhÃsi.
Suparikammakatà viya suvaïïapaÂimà attabhÃvasamiddhiyà yeva hi 'ssa SamiddhÅti nÃmaæ ahosi.


#<[page 057]>#
%<                          7. SamiddhijÃtaka. (167.)             57>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' assa sarÅrasobhaggaæ disvà ekà devadhÅtà paÂibaddhacittà theraæ evam Ãha: "tvaæ kho si bhikkhu daharo yuvà susu kÃÊakeso bhadro yobbanena samannÃgato abhirÆpo dassanÅyo pÃsÃdiko, evarÆpassa tava kÃme aparibhu¤jitvà ko attho pabbajjÃya, kÃme tÃva paribhu¤jassu, pacchà pabbajitvà samaïadhammaæ karissasÅti". Atha naæ thero Ãha: "devadhÅte, asukasmiæ nÃma vaye Âhito marissÃmÅti mama maraïakÃlaæ na jÃnÃmi, esa me kÃlo paÂicchanno, tasmà taruïakÃle yeva samaïadhammaæ katvà dukkhass' antaæ karissÃmÅti". Sà therassa santikà {paÂisanthÃraæ} alabhitvà tatth' ev' antaradhÃyi. Thero SatthÃraæ upasaækamitvà etam atthaæ Ãrocesi. Satthà "na kho Samiddhi tvaæ ¤eva etarahi devadhÅtÃya palobhito, pubbe pi devadhÅtaro pabbajite palobhesuæ yevÃ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ekasmiæ KÃsigÃmake brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto sabbasippesu nipphattiæ patvà isipabbajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà Himavantapadese ekaæ jÃtassaraæ nissÃya vÃsaæ kappesi. So sabbarattiæ padhÃnaæ padahitvà aruïuggamanavelÃya nahÃtvà ekaæ vakkalaæ nivÃsetvà ekaæ hatthena gahetvà sarÅraæ nivodakaæ karonto aÂÂhÃsi. Ath' assa rÆpaggappattaæ attabhÃvaæ oloketvà paÂibaddhacittà ekà devadhÅtà Bodhisattaæ palobhayamÃnà imaæ paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,2.7(=167).1: Abhutvà bhikkhasi bhikkhu, na hi bhutvÃna bhikkhasi,
                    bhutvÃna bhikkhu bhikkhassu, mà taæ kÃlo upaccagà ti. || Ja_II:33 ||>@

     Tattha abhutvà bhikkhasi bhikkhÆ 'ti tvaæ daharakÃle kilesakÃmavasena vatthukÃme abhu¤jitvà va bhikkhÃya carasi, na hi bhutvÃna bhikkhasÅti nanu nÃma pa¤cakÃmaguïe bhu¤jitvà bhikkhÃya caritabbaæ, na hi bhutvÃna bhikkhasi, kÃme abhutvà va bhikkhÃcariyaæ upagato si, bhutvÃna bhikkhu bhikkhassÆ 'ti bhikkhu daharakÃle tÃva kÃme bhu¤ja, bhutvÃna pacchà mahallakakÃle bhikkhassu, mà taæ kÃlo upaccagà ti ayaæ kÃme bhu¤janakÃlo daharakÃlo taæ mà atikkamatÆ 'ti.


#<[page 058]>#
%<58                       II. DukanipÃta. 2. Santhavavagga. (17.)>%
     Bodhisatto devadhÅtÃya vacanaæ sutvà attano ajjhÃsayaæ pakÃsento dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,2.7(=167).2: KÃlaæ vo 'haæ na jÃnÃmi, channo kÃlo na dissati,
                    tasmà abhutvà bhikkhÃmi, mà maæ kÃlo upaccagà ti. || Ja_II:34 ||>@

     Tattha kÃlaæ vo haæ na jÃnÃmÅti vo ti nipÃtamattaæ, ahaæ paÂhamavaye và mayà maritabbaæ majjhimavaye và pacchimavaye và ti evaæ attano maraïakÃlaæ na jÃnÃmi, atipaï¬itenÃpi hi puggalena
              jÅvitaæ vyÃdhi kÃlo ca dehanikkhepanaæ gati
              {pa¤ca} te jÅvalokasmiæ animittà na ¤Ãyare,
channo kÃlo na dissatÅti yasmà asukasmiæ nÃma vassakÃle và hemantÃdiutukÃle và mayà maritabban ti mayham p' esa channo kÃlo na dissati, supaÂicchanno hutvà Âhito na pa¤¤Ãyati, tasmà abhutvà bhikkhÃmÅti tena kÃraïena kÃmaguïe abhutvà va bhikkhÃmÅti, mà maæ kÃlo upaccagà ti maæ samaïadhammassa karaïakÃlo mà atikkamatu, iminà kÃraïena daharo vasamÃno pabbajitvà samaïadhammaæ karomÅti.
     DevadhÅtà Bodhisattassa vacanaæ sutvà tatth' ev' antaradhÃyi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà devadhità ayaæ devadhÅtà ahosi, aham eva tena samayena tÃpaso ahosin" ti. SamiddhijÃtakaæ.

                      $<8. SakuïagghijÃtaka.>$
     Seno balasà patamÃno ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto attano ajjhÃsayaæ sakuïovÃdasuttaæ Ãrabbha kathesi. Ekadivasaæ hi Satthà bhikkhÆ Ãmantetvà "gocare bhikkhave caratha sake pettike visaye" ti imam saæyuttaæ MahÃvagge suttantaæ kathento "tumhe tÃva tiÂÂhatha,


#<[page 059]>#
%<                         8. SakuïagghijÃtaka. (168)                     59>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  pubbe tiracchÃnagatÃpi sakaæ pettikaæ visayaæ pahÃya agocare carantà paccÃmittÃnaæ hatthapathaæ gantvà attano pa¤¤Ãsampattiyà upÃyakosallena paccÃmittÃnaæ hatthà mucciæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto lÃpasakuïayoniyaæ nibbattitvà naÇgalakaÂÂhakaraïe le¬¬uÂÂhÃne vÃsaæ kappesi. So ekadivasaæ sakavisaye gocaragahaïaæ pahÃya "paravisaye gocaraæ gahessÃmÅti" aÂavipariyantaæ agamÃsi. Atha naæ tattha gocaraæ gaïhantaæ disvà sakuïagghi sahasà ajjhappattà aggahesi. So sakuïagghiyà hariyamÃno evaæ paridevesi: "mayam eva mahÃalakkhikÃ, mayaæ appapu¤¤Ã yeva, mayaæ agocare carimha paravisaye, sac' ajja mayaæ gocare careyyÃma sake pettike visaye na kho my-Ãyaæ sakuïagghi alaæ abhavissa yadidaæ Ãgato yuddhÃyÃ" 'ti. "Ko pana te lÃpaka gocaro sako pettiko visayo" ti". "Yad idaæ naÇgalakaÂÂhakaraïaæ le¬¬uÂÂhÃnan" ti. Atha naæ sakuïagghi sake bale atthaddhà amu¤ci: "gaccha kho tvaæ lÃpa, tatthÃpi gantvà na mokkhasÅti". So tattha gantvà mahantaæ le¬¬uæ abhirÆhitvà "ehi kho dÃni sakuïagghÅti" so taæ avhayanto aÂÂhÃsi. Sakuïagghi sake bale thaddhà ubho pakkhe sandhÃya lÃpakasakuïaæ sahasà ajjhappattÃ, yadà pana taæ lÃpo "bahumÃgato kho my-Ãyaæ sakuïagghÅti" a¤¤Ãsi atha parivattitvà tass' eva le¬¬ussa antaraæ paccÃpÃdi. Sakuïagghi vegaæ sandhÃretuæ asakkonto tatth' eva uraæ {paccatÃlesi}, evaæ so bhinnena hadayena akkhÅhi nikkhantehi jÅvatakkhayaæ pÃpuïi.


#<[page 060]>#
%<60                       II. DukanipÃta. 2 Santhavavagga (17.)>%
     Satthà imaæ atÅtaæ dassetvà "evaæ bhikkhave tiracchÃnagatÃpi agocare carantà sapattahatthaæ gacchanti. gocare pana sake pettike visaye carantà sapatte niggaïhanti, tasmà tumhe pi mà agocare carittha paravisaye, agocare bhikkhave carantÃnaæ paravisaye lacchati MÃro otÃraæ lacchati MÃro Ãrammaïaæ, ko ca bhikkhave bhikkhuno agocaro paravisayo: yadidaæ pa¤cakÃmaguïÃ, katame pa¤ca: cakkhuvineyyà rÆpÃ, ayaæ bhikkhave bhikkhuno agocaro paravisayo" ti vatvà abhisambuddho hutvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,2.8(=168).1: Seno balasà patamÃno lÃpaæ gocaraÂÂhÃyinaæ
                    sahasà ajjhappatto va, maraïaæ ten' upÃgamÅti. || Ja_II:35 ||>@

     Tattha balasà patamÃno ti lÃpaæ gaïhissÃmÅti balena thÃmena patamÃno, gocaraÂÂhÃyinan ti sakavisayà nikkhamitvà gocarÃya aÂavipariyante Âhitaæ, maraïaæ tenupÃgamÅti tena kÃraïena maraïaæ patto.
     Tasmiæ pana maraïaæ upagate lÃpo nikkhamitvà "diÂÂhà vata me paccÃmittassa piÂÂhÅti" tassa hadaye Âhatvà udÃnaæ udÃnento dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,2.8(=168).2: So 'haæ nayena sampanno pettike gocare rato
                    apetasattu modÃmi sampassaæ attham attano ti. || Ja_II:36 ||>@

     Tattha nayenà 'ti upÃyena, attham attano ti attano arogabhÃvasaækhÃtaæ va¬¬hiæ.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne bahÆ bhikkhÆ sotÃpattiphalÃdÅni pÃpuïiæsu) "Tadà seno Devadatto ahosi, lÃpo pana aham evÃ" 'ti. SakuïagghijÃtakaæ.

                      $<9. ArakajÃtaka.>$
     Yo ve mettena cittenà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viha ranto mettasuttaæ Ãrabbha kathesi. Ekasmiæ hi samaye Satthà bhikkhÆ Ãmantetvà "mettÃya bhikkhave cetovimuttiyà ÃsevitÃya bhÃvitÃya bahulikatÃya yÃnikatÃya vatthukatÃya anuÂÂhitÃya susamÃraddhÃya ekÃdasÃnisaæsÃpÃÂikaækhÃ,


#<[page 061]>#
%<                            9. ArakajÃtaka. (169.)                    61>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  katame ekÃdasa: sukhaæ supati sukhaæ patibujjhati, na pÃpakaæ supinaæ passati, manussÃnaæ piyo hoti, devatà rakkhanti, nÃssa aggi và visaæ và satthaæ và kamati, tuvaÂaæ cittaæ samÃdhiyati, mukhavaïïo vippasÅdati, asammÆÊho kÃlaæ karoti, uttariæ appaÂivijjhanto brahmalokÆpago hoti, mettÃya bhikkhave cetovimuttiyà ÃsevitÃya --pe--  ime ekÃdasa Ãnisaæsà pÃÂikaækhà ti, ime ekÃdasa Ãnisaæse gahetvà Âhitaæ mettÃbhÃvanaæ vaïïetvà bhikkhave bhikkhunà nÃma sabbasattesu odissakÃnodissakavasena mettà bhÃvetabbÃ, hito pi hitena pharitabbo, ahito pi hitena pharitabbo, majjhatto pi hitena pharitabbo evaæ sabbasattesu odissakaanodissakavasena mettà bhÃvetabbÃ, karuïà mudità upekhà bhÃvetabbÃ, catusu BrahmavihÃresu kammaæ kÃtabbam eva, evaæ karonto hi maggaæ và phalaæ và alabhanto pi Brahmaloka-parÃyano hoti, porÃïakapaï¬itÃpi sattavassÃni mettaæ bhÃvetvà sattasaævaÂÂavivaÂÂakappe Brahmalokasmiæ yeva vasiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte ekasmiæ kappe Bodhisatto ekasmiæ brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto kÃme pahÃya isipabbajjaæ pabbajitvà catunnaæ BrahmavihÃrÃnaæ lÃbhi Arako nÃma satthà hutvà Himavantapadese vÃsaæ kappesi. Tassa mahÃparivÃro ahosi. So isigaïaæ ovadanto "pabbajitena nÃma mettà bhÃvetabbÃ, karuïà mudità upekhà bhÃvetabbÃ, mettacittaæ hi nÃm' etaæ appanÃpattaæ Brahmaloka-parÃyanaæ taæ sÃdhetÅti" mettÃya Ãnisaæsaæ pakÃsento imà gÃthà avoca:

  @<Ja_II,2.9(=169).1: Yo ve mettena cittena sabbalok' Ãnukampati
                    uddhaæ adho ca tiriya¤ ca appamÃïena sabbaso. || Ja_II:37 ||>@

  @<Ja_II,2.9(=169).2: AppamÃïaæ hitaæ cittaæ paripuïïaæ subhÃvitaæ,
                    yaæ pamÃïakataæ kammaæ na taæ tatrÃvasissatÅti. || Ja_II:38 ||>@


#<[page 062]>#
%<62                       II. DukanipÃta. 2. Santhavavagga. (17.)>%
     Tattha yo ve mettena cittena sabbalokÃnukampatÅti khattiyÃdÅsu và samaïabrÃhmaïesu và yo koci appamÃïamettena cittena sakalaæ sattalokaæ anukampati, uddhan ti paÂhavito yÃva n'-eva-sa¤¤Ã-nÃsa¤¤ÃyatanabrahmalokÃ, adho ti paÂhaviyà heÂÂhà ussade mahÃniraye, tiriyan ti manussaloke, yattakÃni cakkavÃÊÃni tesu sabbesu ettake ÂhÃne sabbe sattà averà hontu abyÃpajjhà anÅghà sukham attÃnaæ pariharantÆ 'ti evaæ bhÃvitena mettena cittenà ti attho, appamÃïenà 'ti appamÃïasattà appamÃïÃrammaïattà appamÃïena, sabbaso ti sabbÃkÃrena uddhaæ adho tiriyan ti evaæ sabbasugatiduggativasenà 'ti attho, appamÃïaæ hitaæ cittan ti appamÃïaæ katvà bhÃvitaæ sabbasattesu hitam cittaæ, paripuïïan ti avikalaæ, subhÃvitan ti suva¬¬hitaæ, appamÃïacittass' etaæ nÃmaæ, yaæ pamÃïakataæ kamman ti yaæ appamÃïaæ appamÃïÃrammaïan ti evaæ Ãrammaïantikavasena ca vasÅbhÃvappattavasena ca avaddhetvà kataæ parittaæ kÃmÃvacarakammaæ, na taæ tatrÃvasissatÅti taæ parittaæ kammaæ yan taæ appamÃïaæ hitaæ cittan ti saækhaæ gataæ rÆpÃvacarakammaæ tatra nÃvasissati, yathà nÃma mahoghena ajjhottaÂaæ parittodakaæ oghassa abbhantare tena asaæhiramÃnaæ nÃvasissati na tiÂÂhati atha kho mahogho va taæ vikkhambhetvà tiÂÂhati evam eva taæ parittakammaæ tassa mahaggatakammassa abbhantare tena mahaggatakammena acchinditvà agahitavipÃkokÃsaæ hutvà na avasissati na tiÂÂhati na sakkoti attano vipÃkaæ dÃtuæ atha kho mahaggatakammam eva taæ ajjhottaritvà tiÂÂhati vipÃkaæ detÅti.
     Evaæ Bodhisatto antevÃsikÃnaæ mettÃbhÃvanÃya Ãnisaæsaæ kathetvà aparihÅnajjhÃno Brahmaloke nibbattitvà sattasaævaÂÂavivaÂÂakappe na imaæ lokaæ punar ÃgamÃsi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà isigaïo Buddhaparisà ahosi, Arako pana satthà aham evÃ" 'ti. ArakajÃtakaæ.


#<[page 063]>#
%<       10. KakaïÂakajÃtaka. (170.) 1. KalyÃïadhammajÃtaka. (171.)      63>%

                      $<10. KakaïÂakajÃtaka.>$
     NÃyaæ pure onamatÅti. Idaæ KakaïÂakajÃtakaæ MahÃummaggajÃtake Ãvibhavissati. KakaïÂakajÃtakaæ. Santhavavaggo dutiyo.

                      3. KALYù×ADHAMMAVAGGA.

                      $<1. KalyÃïadhammajÃtaka.>$
     KalyÃïadhammo ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ badhirasassuæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthiyaæ hi eko kuÂumbiyo saddho pasanno tisaraïagato pa¤casÅlasamannÃgato. So ekadivasaæ bahÆni sappiÃdibhesajjÃni c' eva pupphagandhavatthÃdÅni ca gahetvà "Jetavane Satthu santike dhammaæ sossÃmÅti" agamÃsi. Tassa tattha gatakÃle sassu khÃdaniyabhojaniyaæ gahetvà dhÅtaraæ daÂÂhukÃmà taæ gehaæ agamÃsi, sà ca thokaæ badhiradhÃtukà hoti. Sà dhÅtarà saddhiæ bhuttabhojanà bhattasammadaæ vinodayamÃnà dhÅtaraæ pucchi: "kiæ amma bhattà te sammodamÃno piyasaævÃsaæ vasatÅti".
"Amma kiæ kathetha, yÃdiso tumhÃkaæ jÃmÃtà sÅlena c' eva ÃcÃrasampadÃya ca tÃdiso pabbajito pi dullabho ti". UpÃsikà dhÅtu vacanaæ sÃdhukaæ asallakkhetvà "pabbajito" ti padam eva gahetvà "amma kasmà te bhattà pabbajito" ti mahÃsaddaæ akÃsi. Taæ sutvà sakalagehavÃsino "amhÃkaæ kira kuÂumbiko pabbajito" ti viraviæsu.
Tesaæ saddaæ sutvà dvÃrena sa¤carantà "kiæ nÃma kir' etan" ti pucchiæsu. "Imasmiæ kira gehe kuÂumbiko pabbajito" ti. So pi kho kuÂumbiko Dasabalassa dhammaæ sutvà vihÃrà nikkhamma nagaraæ pÃvisi. Atha naæ antarÃmagge yeva eko puriso disvà "samma tvaæ kira pabbajito ti, tava gehe puttadÃraparijano paridevatÅti" Ãha.


#<[page 064]>#
%<64                       II. DukanipÃta. 3. KalyÃïadhammavagga (18.)>%
Ath' assa etad ahosi: "ayaæ apabbajitam eva kira maæ `pabbajito' ti vadati, uppanno kho pana me kalyÃïasaddo na antaradhÃpetabbo, ajj' eva mayà pabbajituæ vaÂÂatÅti" tato va nivattitvà Satthu santikaæ gantvà "kin nu kho upÃsaka idÃn' eva BuddhupaÂÂhÃnaæ katvà gantvà idÃn' eva paccÃgato sÅti" vutte tam atthaæ Ãrocetvà "bhante kalyÃïasaddo nÃma uppanno na antaradhÃpetuæ vaÂÂati, tasmà pabbajitukÃmo hutvà Ãgato 'smÅti" Ãha. So pabbajja¤ ca upasampada¤ ca labhitvà sammà paÂipanno nacirass' eva arahattaæ pÃpuïi. Idaæ kira kÃraïaæ bhikkhusaæghe pÃkaÂaæ ahosi. Ath' ekadivasaæ bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso, asuko nÃma kuÂumbiko `uppanno kalyÃïasaddo na antaradhÃpetabbo' ti pabbajitvà idÃni arahattaæ patto" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "bhikkhave porÃïakapaï¬itÃpi `uppanno kalyÃïasaddo virÃdhetuæ na vaÂÂatÅti pabbajiæsu yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto seÂÂhikule nibbattitvà vayappatto pitu accayena seÂÂhiÂÂhÃnaæ pÃpuïi. So ekadivasaæ nivesanà nikkhamitvà rÃjupaÂÂhÃnaæ agamÃsi. Ath' assa sassu "dhÅtaraæ passissÃmÅti" taæ gehaæ agamÃsi. Sà thokaæ badhiradhÃtukà ti sabbaæ paccuppannavatthusadisam eva. Taæ pana rÃjupaÂÂhÃnaæ katvà attano gharaæ Ãgacchantaæ disvà eko puriso "tumhe kira pabbajità ti, tumhÃkaæ gehe mahÃparidevo pavattÅti" Ãha. Bodhisatto "uppanno kalyÃïasaddo nÃma na antaradhÃpetuæ vaÂÂatÅti" tato va nivattitvà ra¤¤o santikaæ gantvà "kiæ mahÃseÂÂhi idÃn' eva gantvà puna Ãgato sÅti" vutte "deva gehe jano kira maæ apabbajitam eva pabbajito ti vatvà paridevati, uppanno kho pana kalyÃïasaddo na antaradhÃpetabbo, pabbajissÃm' ahaæ, pabbajjaæ me anujÃnÃhÅti" etam atthaæ pakÃsento imà gÃthà avoca:


#<[page 065]>#
%<                         1. KalyÃïadhammajÃtaka. (171.)                  65>%

  @<Ja_II,3.1(=171).1: KalyÃïadhammo ti yadà janinda
                    loke sama¤¤aæ anupÃpuïÃti
                    tasmà na hiyyetha naro sapa¤¤o,
                    hiriyÃpi santo dhuram Ãdiyanti. || Ja_II:39 ||>@

  @<Ja_II,3.1(=171).2: SÃyaæ sama¤¤Ã idha m' ajja pattÃ:
                    kalyÃïadhammo ti janinda loke,
                    t' Ãhaæ samekkhaæ idha pabbajissaæ,
                    na hi m' atthi chando idha kÃmabhoge ti. || Ja_II:40 ||>@

     Tattha kalyÃïadhammo ti sundaradhammo, sama¤¤aæ anupÃpuïÃtÅti yadà sÅlavà kalyÃïadhammo pabbajito ti idaæ païïattivohÃraæ pÃpuïÃtÅti, tasmà na hiyyethà ti tato sÃma¤¤ato na parihÃyetha, hiriyÃpi santo dhuram ÃdiyantÅti mahÃrÃja sappurisà nÃma ajjhattasamuÂÂhitÃya hiriyà bahiddhà samuÂÂhitena ottappenÃpi etaæ pabbajjÃdhuraæ gaïhanti, idha majjà ti idha mayà ajja, tÃhaæ samekkhan ti taæ ahaæ guïavasena laddhasÃma¤¤aæ samekkhanto sampassanto, na hi matthi chando ti na hi me atthi chando, idha kÃmabhoge ti imasmiæ loke kilesakÃmavatthukÃmaparibhoge ti.
     Bodhisatto evaæ vatvà rÃjÃnaæ pabbajjaæ anujÃnÃpetvà Himavantapadesaæ gantvà isipabbajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà Brahmaloka-parÃyano ahosi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà rÃjà ùnando ahosi, BÃrÃïasÅseÂÂhi pana aham evÃ" 'ti. KalyÃïadhammajÃtakaæ.

                      $<2. DaddarajÃtaka.>$
     Ko nu saddena mahatà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto KokÃlikaæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ hi kÃle bahÆ bahussutà bhikkhÆ ManosilÃtale nadamÃnà taruïasÅhà viya ùkÃsagaægaæ otÃrentà viya ca saæghamajjhe padabhÃïaæ bhaïanti.


#<[page 066]>#
%<66                       II. DukanipÃta. 3. KalyÃïadhammavagga. (18.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  KokÃliko tesu padabhÃïaæ bhaïantesu attano tucchabhÃvaæ ajÃnitvà "aham pi padabhÃïaæ bhaïissÃmÅti" bhikkhÆnaæ antaraæ pavisitvà "amhÃkaæ padabhÃïaæ na pÃpenti, sace amhÃkam pi pÃpeyyuæ mayam pi bhaïeyyÃmÃ" 'ti bhikkhusaæghassa nÃmaæ agahetvà va tattha tattha kathento Ãhiï¬ati. Tassa sà kathà bhikkhusaæghe pÃkaÂà jÃtÃ.
BhikkhÆ "vÅmaæsissÃma tÃva nan" ti sa¤¤Ãya evam Ãhaæsu: "Ãvuso KokÃlika, ajja saæghassa padabhÃïaæ bhaïÃ" 'ti. So attano balaæ ajÃnitvà va "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà "ajja padabhÃïaæ bhaïissÃmÅti" attano sappÃyaæ yÃguæ pivi, khajjakaæ khÃdi, sappÃyen' eva sÆpena bhu¤ji. Suriye atthaægate dhammasavanassa kÃle ghosite bhikkhusaægho sannipati. So kaïÂakuraï¬avaïïaæ kÃsÃvaæ nivÃsetvà kaïïikÃrapupphavaïïaæ pÃrupitvà saæghamajjhaæ pavisitvà there vanditvà alaækataratanamaï¬ape pa¤¤attadhammÃsanaæ abhirÆhitvà vicitravÅjaniæ gahetvà "padabhÃïaæ bhaïissÃmÅti" nisÅdi. TÃvad ev' assa sarÅrà sedà mucciæsu, sÃrajjaæ okkami. PubbagÃthÃya paÂhamapadaæ udÃharitvà anantaraæ na passi. So kampamÃno Ãsanà oruyha lajjito saæghamajjhà apakkamma attano pariveïaæ agamÃsi. A¤¤o bahussutabhikkhu padabhÃïaæ bhaïi. Tato paÂÂhÃya bhikkhÆ tassa tucchabhÃvaæ jÃniæsu. Ath' ekadivasaæ bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso, paÂhamaæ KokÃlikassa tucchabhÃvo dujjÃno, idÃni pan' esa sayaæ naditvà pÃkaÂo jÃto" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva KokÃliko naditvà pÃkaÂo jÃto, pubbe pi naditvà pÃkaÂo ahosÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto Himavantapadese sÅhayoniyaæ nibbattitvà bahunnaæ sÅhÃnaæ rÃjà ahosi.


#<[page 067]>#
%<                           2. DaddarajÃtaka. (172).                      67>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So anekasÅhaparivÃro RajataguhÃyaæ vÃsaæ kappesi. Tassa avidÆre ekissà guhÃya eko sigÃlo pi vasati. Ath' ekadivasaæ deve vassitvà vigate sabbe sÅhà sÅharÃjass' eva guhÃdvÃre sannipatitvà sÅhanÃdaæ nadantà sÅhakÅÊaæ kÅÊiæsu. Tesaæ evaæ naditvà kÅÊanakÃle so pi sigÃlo vassi. SÅhà tassa saddaæ sutvà "ayam pi sigÃlo amhehi saddhiæ nadatÅti" lajjità tuïhÅ ahesuæ. Tesaæ tuïhÅbhÆtakÃle Bodhisattassa putto sÅhapotako "tÃta, ime sÅhà naditvà sÅhakÅÊaæ kÅÊantà etassa saddaæ sutvà lajjÃya tuïhÅ jÃtÃ, ko nÃm' eso attano saddena attÃnaæ jÃnÃpetÅti" pitaraæ pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,3.2(=172).1: Ko nu saddena mahatà abhinÃdeti Daddaraæ,
                    kiæ sÅhà na-ppaÂinandanti, ko nÃm' eso migÃdhibhÆ 'ti. || Ja_II:41 ||>@

     Tattha abhinÃdeti Daddaran ti Daddarapabbataæ ekanÃdaæ karoti, migÃdhibhÆ 'ti pitaraæ Ãlapati, ayaæ h' ettha attho: migÃdhibhÆ migajeÂÂhaka sÅharÃja, pucchÃmi taæ "ko nÃm' eso" ti.
     Ath' assa vacanaæ sutvà pità dutiyaæ {gÃtham Ãha}:

  @<Ja_II,3.2(=172).2: Adhamo migajÃtÃnaæ sigÃlo tÃta vassati,
                    jÃtim assa jigucchantà tuïhÅ sÅhà samacchare ti. || Ja_II:42 ||>@

     Tattha samacchare ti, san ti upasaggamattaæ, acchantÅti attho, tuïhÅ acchanti, tuïhÅ hutvà nisÅdantÅti vuttaæ hoti, potthakesu pana samacchare ti likhanti.
     Satthà "na bhikkhave KokÃliko idÃn' eva attano nÃdena attÃnaæ pÃkaÂaæ karoti, pubbe pi akÃsi yevÃ" 'ti desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà sigÃlo KokÃliko ahosi, sÅhapotako RÃhulo, sÅharÃjà pana aham evÃ" 'ti. DaddarajÃtakaæ.


#<[page 068]>#
%<68                       II. DukÃnipata. 3. KalyÃïadhammavagga. (18.)>%

                      $<3. MakkaÂajÃtaka.>$
     TÃta mÃïavako eso ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ kuhakaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ PakiïïakanipÃte UddÃlajÃtake Ãvibhavissati. Tadà pana Satthà "bhikkhave nÃyaæ bhikkhu idÃn' eva kuhako, pubbe pi makkaÂo hutvà aggissa kÃraïà koha¤¤aæ akÃsi yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ekasmiæ KÃsigÃmake brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto TakkasilÃyaæ sippaæ uggaïhitvà gharÃvÃsaæ saïÂhapesi. Ath' assa brÃhmaïÅ ekaæ puttaæ vijÃyitvà puttassa ÃdhÃvitvà paridhÃvitvà vicaraïakÃle kÃlam akÃsi. Bodhisatto tassà petakiccaæ katvà "kiæ me dÃni gharÃvÃsenÃ" 'ti puttaæ gahetvà "pabbajissÃmÃ" 'ti assumukhaæ ¤Ãtimittavaggaæ pahÃya puttaæ ÃdÃya Himavantaæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbajitvà tattha vanamÆlaphalÃhÃro vÃsaæ kappesi. So ekadivasaæ vassÃnakÃle deve vassante sÃradÃrÆni jÃletvà aggiæ visÅvento phalakatthare nipajji. Putto pi 'ssa tÃpasakumÃrako pitu pÃde sambÃhanto nisÅdi. Ath' eko vanamakkaÂako sÅtena pÅÊiyamÃno tassa païïasÃlÃya taæ aggiæ disvà "sac' Ãhaæ ettha pavissÃmi 'makkaÂo makkaÂo' ti maæ pothetvà nÅharissanti, aggiæ visÅvetuæ na labhissÃmÅti, atthi dÃni me upÃyo" ti "tÃpasavesaæ gahetvà koha¤¤aæ katvà pavisissÃmÅti" cintetvà ekassa matatÃpasassa vakkalaæ nivÃsetvà pacchi¤ ca aækusakayaÂÂhi¤ ca gahetvà païïasÃladvÃre ekaæ tÃlarukkhaæ nissÃya saækuÂiko aÂÂhÃsi. TÃpasakumÃrako taæ disvà makkaÂabhÃvaæ ajÃnanto "eko mahallakatÃpaso sÅtena pÅÊito aggiæ visÅvetuæ Ãgato bhavissatÅti tÃpasassa kathetvà etaæ païïasÃlaæ pavesetvà visÅvÃpessÃmÅti" cintetvà pitaraæ Ãlapanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:


#<[page 069]>#
%<                           3. MakkaÂajÃtaka. (173.)                  69>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 

  @<Ja_II,3.3(=173).1: TÃta mÃïavako eso tÃlamÆlaæ apassito,
                    agÃraka¤ c' idaæ atthi, handa dem' ass' agÃrakan ti. || Ja_II:43 ||>@

     Tattha mÃïavako eso ti sattÃdhivacanaæ, tena tÃta eso eko mÃïavako satto eko tÃpaso ti, tÃlamÆlaæ apassito ti tÃlakkhandhaæ nissÃya Âhito agÃraka¤ cidaæ atthÅti ida¤ ca amhÃkaæ pabbajitÃgÃraæ atthi, païïasÃlaæ sandhÃya vadati, handà 'ti vavassaggatthe nipÃto, demassagÃrakan ti etassa ekamante vasanatthÃya agÃrakaæ dema
     Bodhisatto puttassa vacanaæ sutvà uÂÂhÃya païïasÃladvÃre Âhatvà olokento tassa makkaÂabhÃvaæ ¤atvà "tÃta manussÃnaæ nÃma evarÆpaæ mukhaæ na hoti, makkaÂo esa, na idha pakkositabbo" ti vatvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,3.3(=173).2: MÃ kho taæ tÃta pakkosi, dÆseyya no agÃrakaæ,
                    n' etÃdisaæ mukhaæ hoti brÃhmaïassa susÅlino ti. || Ja_II:44 ||>@

     Tattha dÆseyya no agÃrakan ti ayam idha paviÂÂho samÃno imaæ kicchena kataæ païïasÃlaæ agginà và jhÃpento uccÃrÃdÅni và karonto dÆseyya, netÃdisan ti etÃdisaæ brÃhmaïassa susÅlino mukhaæ na hoti, makkaÂo eso ti vatvÃ
     Bodhisatto ekaæ ummukaæ gahetvà "kiæ ettha tiÂÂhasÅti" khipitvà taæ palÃpesi. MakkaÂo vakkalÃni cha¬¬etvà rukkhaæ abhirÆhitvà vanasaï¬aæ pÃvisi. Bodhisatto cattÃro BrahmavihÃre bhÃvetvà brahmalokÆpago ahosi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà makkaÂo ayaæ kuhakabhikkhu ahosi, tÃpasakumÃro RÃhulo, tÃpaso pana aham evÃ" 'ti. MakkaÂajÃtakaæ.


#<[page 070]>#
%<70                  II. DukanipÃta. 3. KalyÃïadhammavagga. (18.)>%

                      $<4. DÆbhiyamakkaÂajÃtake.>$
     Adamha te vÃri bahÆtarÆpan ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattaæ Ãrabbha kathesi. Ekasmiæ hi divase dhammasabhÃyaæ bhikkhÆ Devadattassa akata¤¤Ætaæ mittadÆbhibhÃvaæ kathentà nisÅdiæsu. Satthà "na bhikkhave Devadatto idÃn' eva akata¤¤Æ mittadÆbhÅ, pubbe pi evarÆpo ahosÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ekasmiæ KÃsigÃmake brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto gharÃvÃsaæ saïÂhapesi. Tasmiæ pana samaye KÃsiraÂÂhe vattanimahÃmagge eko gambhÅro udapÃno hoti anotaraïÅyo. TiracchÃnÃnaæ maggaæ paÂipannà pu¤¤atthikà manussà dÅgharajjuvÃrakena udakaæ ussi¤citvà ekissà doïiyà pÆretvà tiracchÃnÃnaæ pÃnÅyaæ denti. Tassa samantato mahantaæ ara¤¤aæ, tattha bahÆ makkaÂà vasanti. Atha tasmiæ magge dve tÅïi divasÃni manussasa¤cÃro pacchijji.
TiracchÃnà pÃnÅyaæ na labhiæsu. Eko makkaÂo pipÃsÃturo pÃnÅyaæ pariyesanto udapÃnasantike vicarati. Bodhisatto kenacid eva karaïÅyena taæ maggaæ paÂipajjitvà tattha gacchanto pÃnÅyaæ ukkÃcetvà pivitvà hatthapÃdaæ dhovitvà Âhito taæ makkaÂaæ addasa. Ath' assa pipÃsitabhÃvaæ ¤atvà pÃnÅyaæ ussi¤citvà doïiyaæ Ãkiritvà adÃsi, datvà ca pana "vissamissÃmÅti" ekasmiæ rukkhamÆle nipajji. MakkaÂo pÃnÅyaæ pivitvà avidÆre nisÅditvà mukhamakkaÂikaæ karonto Bodhisattaæ bhiæsÃpesi. Bodhisatto tassa taæ kiriyaæ disvà "are duÂÂhamakkaÂa, ahan tava pipÃsitassa kilantassa bahuæ pÃnÅyaæ adÃsiæ,


#<[page 071]>#
%<                         4. DÆbhiyamakkajÃtaka (171.)                    71>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  idÃni tvaæ mayhaæ mukhamakkaÂikaæ karosi, aho pÃpajanassa nÃma kato upakÃro niratthako" ti vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,3.4(=174).1: Adamha te vÃri bahÆtarÆpaæ
                    ghammÃbhitattassa pipÃsitassa,
                    so dÃni pÅtvÃna kikiæ karosi.
                    asaægamo pÃpajanena seyyo ti. || Ja_II:45 ||>@

     Tattha so dÃni pÅtvÃna kikiæ karositi so idÃni tvaæ mayà dinnaæ pÃnÅyaæ pivitvà mukhamakkaÂikaæ karonto kikin ti saddaæ karosi, asaægamo pÃpajanena seyyo ti pÃpajanena saddhiæ saægamo na seyyo asaægamo va seyyo ti.
     Taæ sutvà so mittadÆbhimakkaÂo "tvaæ ettaken' eva taæ niÂÂhitan ti sa¤¤aæ karosi, idÃni te sÅse vaccaæ pÃtetvà gamissÃmÅti" vatvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,3.4(=174).2: Ko te suto và diÂÂho và sÅlavà nÃma makkaÂo,
                    idÃni kho taæ Æhacca, esà amhÃka dhammatà ti. || Ja_II:46 ||>@

     TatrÃyaæ saækhepattho: bho brÃhmaïa, makkaÂo kaÂaguïajÃnanako ÃcÃrasampanno sÅlavà nÃma atthÅti kahaæ tayà suto và diÂÂho và ti, idÃni kho ahan taæ Æhacca vaccan te sÅse katvà pakkamissÃmi, amhÃkaæ hi makkaÂÃnaæ nÃma esà dhammatà ayaæ jÃtisabhÃvo yadidaæ upakÃrakassa sÅse vaccaæ kÃtabban ti.
     Taæ sutvà Bodhisatto uÂÂhÃya gantuæ Ãrabhi. MakkaÂo taæ khaïa¤ ¤eva uppatitvà sÃkhÃya nisÅditvà olambakaæ otÃrento viya tassa sÅse vaccaæ pÃtetvà viravanto vanasaï¬aæ pÃvisi. Bodhisatto nahÃtvà agamÃsi.


#<[page 072]>#
%<72                  II. DukanipÃta 3. KalyÃïadhammavagga. (18.)>%
     Satthà "na bhikkhave idÃn' eva Devadatto, pubbe pi mayà kataæ guïaæ na jÃnÃti yevÃ" 'ti vatvà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà makkaÂo Devadatto ahosi, brÃhmaïo pana aham evÃ" 'ti. DÆbhiyamakkaÂajÃtakaæ.

                      $<5. ùdiccupaÂÂhÃnajÃtaka.>$
     Sabbesu kira bhÆtesÆ 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ kuhakaæ Ãrabbha kathesi.
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto KÃsiraÂÂhe brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto TakkasilÃyaæ sabbasippaæ uggaïhitvà isipabbajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà mahÃparivÃro gaïasatthà hutvà Himavante vÃsaæ kappesi. So tattha ciraæ vasitvà loïambilasevanatthÃya pabbatà oruyha paccante ekaæ gÃmaæ nissÃya païïasÃlÃya vÃsaæ upaga¤chi. Ath' eko lolamakkaÂo isigaïe bhikkhÃcÃraæ gate assamapadaæ Ãgantvà païïasÃlÃya uttiïïÃni karoti pÃnÅyaghaÂesu udakaæ cha¬¬eti kuï¬ikà bhindati aggisÃlÃya vaccaæ karoti. TÃpasà vassaæ vasitvà "idÃni Himavanto pupphaphalasamiddho ramaïÅyo, tatth' eva gamissÃmÃ" 'ti paccantagÃmavÃsike Ãpucchiæsu. Manussà "sve bhante mayaæ bhikkhaæ gahetvà assamapadaæ ÃgamissÃma, taæ paribhu¤jitvà va gamissathÃ" 'ti vatvà dutiyadivase pahÆtaæ khÃdanÅyabhojanÅyaæ gahetvà tattha agamaæsu. Taæ disvà so makkaÂo cintesi: "koha¤¤aæ katvà manusse ÃrÃdhetvà mayham pi khÃdanÅyabhojanÅyaæ ÃharÃpessÃmÅti" so tapacaraïaæ caranto viya sÅlavà viya hutvà tÃpasÃnaæ avidure suriyaæ namassamÃno aÂÂhÃsi.


#<[page 073]>#
%<                       5. AdiccupaÂÂhÃnajÃtaka. (175.)         73>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Manussà taæ disvà "sÅlavantÃnaæ santike vasantà sÅlavanta hontÅti" vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãhaæsu:

  @<Ja_II,3.5(=175).1: Sabbesu kira bhÆtesu santi sÅlasamÃhitÃ,
                    passa sÃkhÃmigaæ jammaæ, Ãdiccam upatiÂÂhatÅti. || Ja_II:47 ||>@

     Tattha santi sÅlasamÃhità ti sÅlena samannagatà saævijjanti, silavantà ca samÃhità ca ekaggacittà saævijjantÅti pi attho, jamman ti lamakaæ, Ãdiccam upatiÂÂhatÅti suriyaæ namassamÃno tiÂÂhati.
Evaæ te manusse tassa guïe kathente disvà Bodhisatto "tumhe imassa lolamakkaÂassa sÅlÃcÃraæ ajÃnitvà avatthusmiæ yeva pasannÃ" ti vatvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,3.5(=175).2: NÃssa sÅlaæ vijÃnÃtha, ana¤¤Ãya pasaæsatha,
                    aggihutta¤ ca Æhanti, tena bhinnà kamaï¬alÆ ti. || Ja_II:48 ||>@

     Tattha ana¤¤Ãyà 'ti ajÃnitvÃ, ÆhantÅti iminà pÃpakamakkaÂena uhanti, kamaï¬alÆ ti kuï¬ikÃ, dve ca kuï¬ikà tena hi bhinnà ti evam assÃguïaæ kathesi.
Manussà makkaÂassa kuhakabhÃvaæ ¤atvà le¬¬Æ ca yaÂÂhiyo ca gahetvà pothetvà isigaïassa bhikkhaæ adaæsu. Isayo pi Himavantam eva gantvà aparihÅnajjhÃnà Brahmaloka-parÃyanà ahesuæ.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakam samodhÃnesi:
"Tadà makkaÂo ayaæ kuhako ahosi, isigaïo BuddhaparisÃ, gaïasatthà pana aham evÃ" 'ti. AdiccupaÂÂhÃnajÃtakaæ.


#<[page 074]>#
%<74                  II. DukanipÃta. 3. KalyÃïadhammavagga. (18.)>%

                      $<6. KalÃyamuÂÂhijÃtaka.>$
     BÃlo vatÃyaæ dumasÃkhagocaro ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto KosalarÃjÃnaæ Ãrabbha kathesi. Ekasmiæ hi samaye vassakÃle Kosalara¤¤o paccanto kuppi. Tattha Âhità yodhà dve tÅïi yuddhÃni katvà paccatthike abhibhavituæ asakkontà ra¤¤o sÃsanaæ pesesuæ. RÃjà akÃle vassÃne yeva nikkhamitvà JetavanasamÅpe khandhÃvÃraæ bandhitvà cintesi: "ahaæ akÃle nikkhanto, kandarapadarÃdayo udakapÆrÃ, duggamo maggo, SatthÃraæ upasaækamissÃmi, so maæ `kahaæ gacchasi mahÃrÃjÃ' 'ti pucchissati, athÃhaæ etaæ atthaæ ÃrocessÃmi, na kho pana maæ Satthà samparÃyiken' ev' atthena anugaïhÃti diÂÂhadhammikenÃpi anugaïhÃt' eva, tasmà sace me gamanena ava¬¬hi bhavissati `akÃlo mahÃrÃjÃ' 'ti vakkhati, sace pana va¬¬hi bhavissati tuïhÅ bhavissatÅti" so Jetavanaæ pavisitvà SatthÃraæ vanditvà ekamantaæ nisÅdi. Satthà "handa kuto nu tvaæ mahÃrÃja Ãgacchasi divÃdivassÃ" 'ti pucchi. "Bhante ahaæ paccantaæ vÆpasametuæ nikkhanto tumhe vanditvà gamissÃmÅti Ãgato 'mhÅti". Satthà "pubbe pi mahÃrÃjÃno senÃya abbhuggacchamÃnÃya paï¬itÃnaæ kathaæ sutvà akÃle abbhuggamanaæ nÃma nÃgamiæsÆ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa atthadhammÃnusÃsako sabbatthakÃmacco ahosi. Atha ra¤¤o paccante kupite paccantayodhà païïaæ pesesuæ. RÃjà vassakÃle nikkhamitvà uyyÃne khandhÃvÃraæ bandhi. Bodhisatto ra¤¤o santike aÂÂhÃsi. Tasmiæ khaïe assÃnaæ kalÃye sedetvà Ãharitvà doïiyaæ pakkhipiæsu. UyyÃnamakkaÂesu eko makkaÂo rukkhà otaritvà tato kalÃye gahetvà mukhaæ pÆretvà hatthehi pi gahetvà uppatitvà rukkhe nisÅditvà khÃdituæ Ãrabhi. Ath' assa khÃdamÃnassa hatthato eko kalÃyo bhÆmiyaæ pati. So mukhena ca hatthehi ca gahite sabbe kalÃye cha¬¬etvà rukkhà oruyha tam eva kalÃyaæ olokento taæ kalÃyaæ adisvà va puna rukkhaæ abhirÆhitvà aÂÂe sahassaæ parÃjito viya socamÃno dummukho rukkhasÃkhÃya nisÅdi.


#<[page 075]>#
%<                        6. KalÃyamuÂÂhijÃtaka. (176.)                   75>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  RÃjà makkaÂassa kiriyaæ disvà Bodhisattaæ Ãmantetvà "vayassa, kiæ nÃm' etaæ makkaÂena katan" ti pucchi. Bodhisatto "mahÃrÃja, bahuæ anavaloketvà appaæ oloketvà dubbuddhino bÃlà evarÆpaæ karonti yevÃ" 'ti vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,3.6(=176).1: BÃlo vatÃyaæ dumasÃkhagocaro,
                    pa¤¤Ã janinda na imassa vijjati,
                    kalÃyamuÂÂhiæ avakiriya kevalaæ
                    ekaæ kalÃyaæ patitaæ gavessatÅti. || Ja_II:49 ||>@

     Tattha dumasÃkhagocaro ti makkaÂo, so hi dumasÃkhasu gocaraæ gaïhÃti, tà va assa gocaro sa¤caraïabhÆmi bhÆtà ti tasmà dumasÃkhagocaro ti vuccati, janindà ti rÃjÃnaæ Ãlapati, paramissariyabhÃvena janassa indo ti, kalÃyamuÂÂhin ti varakamuÂÂhiæ, kÃÊarÃjamÃsamuÂÂhin ti pi vadanti yeva, avakiriyà 'ti avakiritvÃ, kevalan ti sabbaæ, gavessatÅti bhÆmiyaæ patitaæ ekam eva pariyesatÅti
     Evaæ vatvà puna Bodhisatto taæ upasaækamitvà rÃjÃnaæ Ãmantento dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,3.6(=176).2: Evam eva mayaæ rÃja ye c' a¤¤e atilobhino
                    appena bahuæ jiyyÃma kalÃyeneva vÃnaro ti. || Ja_II:50 ||>@

     TatrÃyaæ saækhepattho: mahÃrÃja, evam eva maya¤ ca ye c' a¤¤e lobhÃbhibhÆtà janà sabbe pi appena bahuæ jiyyÃma, mayaæ hi etarahi akÃle vassÃnasamaye maggaæ gacchantà appakassa atthassa kÃraïà bahukà atthà parihÃyÃma, kalÃyeneva vÃnaro ti yathà ayaæ vÃnaro ekaæ kalÃyaæ pariyesamÃno ten' ekena kalÃyena sabbakalÃyehi parihÅno evaæ mayam pi akÃlena kandarapadarÃdÅsu pÆresu gacchamÃnà appamattakaæ atthaæ pariyesamÃnà bahÆhi hatthivÃhanÃssavÃhanÃdÅhi c' eva balakÃyena ca parihÃyissÃma,


#<[page 076]>#
%<76                  II. DukanipÃta. 3. KaÊyÃïadhammavagga. (18.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tasmà akÃle gantuæ na vaÂÂatÅti ra¤¤o ovÃdaæ adÃsi.
     RÃjà tassa kathaæ sutvà tato paÂinivattitvà BÃrÃïasÅnagaram eva pÃvisi. CorÃpi "rÃjà kira `coramaddanaæ karissÃmÅti' nagarà nikkhanto" ti sutvà paccantato palÃyiæsu.
     Paccuppanne pi corà "KosalarÃjà kira nikkhanto" ti sutvà palÃyiæsu. RÃjà Satthu dhammadesanaæ sutvà uÂÂhÃyÃsanà vanditvà padakkhiïaæ katvà SÃvatthim eva pÃvisi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà rÃjà ùnando ahosi, paï¬itÃmacco pana aham evÃ" 'ti. KalÃyamuÂÂhijÃtakaæ.

                      $<7. Tiï¬ukajÃtaka.>$
     DhanuhatthakalÃpehÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto pa¤¤ÃpÃramiæ Ãrabbha kathesi. Satthà hi MahÃbodhijÃtake viya UmmaggajÃtake viya ca attano pa¤¤Ãya vaïïaæ vaïïitaæ sutvà "na bhikkhave idÃn' eva TathÃgato pa¤¤avÃ, pubbe pi pa¤¤avà upÃyakusalo yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto vÃnarayoniyaæ nibbattitvà asÅtisahassavÃnaraparivÃro Himavantapadese vÃsaæ kappesi. TassÃsanne eko paccantagÃmako kadÃci vasati kadÃci ubbisati. Tassa pana gÃmassa majjhe sÃkhÃviÂapasampanno madhuraphalo eko tiï¬ukarukkho atthi. VÃnaragaïo ubbisitakÃle Ãgantvà tassa phalÃni khÃdati. AthÃparasmiæ phalavÃre so gÃmo pana manussavÃso ahosi naÊaparikkhitto dvÃragutto. So pi rukkho phalabhÃraïamitasÃkho aÂÂhÃsi.


#<[page 077]>#
%<                           7. Tiï¬ukajÃtaka. (177.)                     77>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  VÃnaragaïo cintesi: "mayaæ pubbe asukagÃme tiï¬ukaphalÃni khÃdÃma, phalito nu kho so etarahi rukkho udÃhu no, ÃvÃsiko so gÃmo udÃhu no" ti, eva¤ ca pana cintetvà "gaccha, imaæ pavattiæ jÃnÃhÅti" ekaæ vÃnaraæ pesesi. So gantvà rukkhassa ca phalitabhÃvaæ gÃÊhavÃsabhÃvaæ ¤atvà Ãgantvà Ãrocesi. VÃnarà tassa phalitabhÃvaæ sutvà "madhurÃni tiï¬ukaphaÊÃni khÃdissÃmÃ" 'ti ussÃhajÃtà bahuvÃnarÃ{} vÃnarindassa tam atthaæ Ãrocesuæ. VÃnarindo "gÃmo ÃvÃso anÃvÃso" ti pucchi. AvÃso devÃ" 'ti. "Tena hi na gantabbaæ, manussà hi bahumÃyÃ{} hontÅti". "Deva manussÃnaæ patisallÃnÃvelÃya a¬¬harattasamaye khÃdissamÃ" 'ti bahÆ gantvà vÃnarindaæ sampaÂicchÃpetvà Himavantà otaritvà tassa gÃmassa avidÆre manussÃnaæ patisallÃnakÃlaæ ÃgamayamÃnà mahÃpÃsÃïapiÂÂhe sayitvà majjhimayÃme manussesu niddaæ okkamantesu rukkhaæ Ãruyha phalÃni khÃdiæsu. Ath' eko puriso sarÅrakiccena gehà nikkhamitvà gÃmamajjhaæ gato vÃnare disvà manussÃnaæ Ãcikkhi. BahÆ manussà dhanukalÃpaæ sannayhitvà nÃnÃvudhahatthà le¬¬udaï¬ÃdÅni ÃdÃya "pabhÃtÃya rattiyà vÃnare gaïhissÃmÃ" 'ti rukkhaæ parivÃretvà aÂÂhaæsu.
AsÅtisahassavÃnarà manusse disvà maraïabhayatajjità "n' atthi no a¤¤aæ paÂisaraïaæ a¤¤atra vÃnarindÃ" 'ti tassa santikaæ gantvà paÂhamaæ gÃtham Ãhaæsu:

  @<Ja_II,3.7(=177).1: DhanuhatthakalÃpehi nettiæsavaradhÃribhi
                    samantaparikiïï' amhÃ, kathaæ mokkho bhavissatÅti. || Ja_II:51 ||>@

     Tattha dhanuhatthakalÃpehÅti dhanukalÃpahatthehi dhanÆni c' eva sarakalÃpe ca gahetvà ÂhitehÅti attho, nettiæsavaradhÃribhÅti nettiæsà vuccanti khaggÃ, uttamakhaggadhÃrihÅti attho, parikiïïamhà ti parivÃrit' amhÃ, kathan ti kena nu kho upÃyena amhÃkaæ mokkho bhavissatÅti.


#<[page 078]>#
%<78                  II. DukanipÃta. 3. KalyÃïadhammavagga. (18.)>%
     Tesaæ kathaæ sutvà vÃnarindo "mà bhÃyatha, manussà nÃma bahukiccÃ, ajjÃpi majjhimayÃmo vattati, api nÃm' etesaæ `amhe mÃressÃmÃ' 'ti ÂhitÃnaæ imassa kiccassa antarÃyakaraæ a¤¤aæ kiccaæ uppÃdeyyÃmÃ" 'ti vÃnare samassÃsetvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,3.7(=177).2: App-eva bahukiccÃnaæ attho jÃyetha koci naæ,
                    atthi rukkhassa acchinnaæ, khajjataæ ¤eva tiï¬ukan ti. || Ja_II:52 ||>@

     Tattha nan ti nipÃtamattaæ, app-eva bahukiccÃnaæ manussÃnaæ a¤¤o koci attho uppajjeyyà 'ti, ayam ev' ettha attho, atthi rukkhassa acchinnan ti imassa rukkhassa phalÃnaæ Ãka¬¬hanaparika¬¬hanavasena acchinnaæ bahuæ ÂhÃnaæ atthi, khajjataæ ¤eva tiï¬ukan ti tiï¬ukaphalaæ khajjatu yeva tumhehi, yÃvatakena vo attho atthi tattakam{} khÃdatha, amhÃkaæ paharaïakÃlaæ{} jÃnissÃmà 'ti
     MahÃsatto kapigaïaæ samassÃsesi. Ettakaæ hi assÃsaæ alabhamÃnà sabbe pi te phalitena hadayena jÅvitakkhayaæ pÃpuïeyyuæ. MahÃsatto pana evaæ vÃnaragaïaæ assÃsetvà "sabbe vÃnare samÃnethÃ" 'ti Ãha. SamÃnentà tassa bhÃgineyyaæ Senakaæ nÃma vÃnaraæ adisvà "vÃnaragaïassa Senako nÃgato" ti Ãrocesuæ. "Sace Senako anÃgato tumhe mà bhÃyittha, idÃni vo si sotthiæ karissatÅti". Senako pi kho vÃnaragaïassa gamanakÃle niddÃyitvà pacchà pabuddho ka¤ci adisvà padÃnupadiko hutvà Ãgacchante manusse disvà "vÃnaragaïassa bhayaæ uppannan" ti ¤atvà ekasmiæ pariyantagehe aggiæ jÃletvà suttakantiyà mahallakitthiyà santikaæ gantvà khettaæ gacchanto gÃmadÃrako viya ekaæ ummukaæ gahetvà uparivÃte Âhatvà gÃmaæ padÅpesi.


#<[page 079]>#
%<                          8. KacchapajÃtaka. (178.)                    79>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Manussà makkaÂe cha¬¬etvà aggiæ nibbÃpetuæ agamaæsu. VÃnarà palÃyantà senakassa atthÃya ekekaæ phalaæ gahetvà palÃyiæsu.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà bhÃgineyyasenako MahÃnÃmo Sakko ahosi, vÃnaragaïo BuddhaparisÃ, vÃnarindo pana aham evÃ" 'ti. Tiï¬ukajÃtakaæ.

                      $<8. KacchapajÃtaka.>$
     Janittaæ me bhavittaæ me ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ ahivÃtakarogamuttakaæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthiyaæ kira ekasmiæ kule ahivÃtakarogo uppajji. MÃtÃpitaro puttaæ Ãhaæsu: "tÃta, mà imasmiæ gehe vicari, bhittiæ bhinditvà palÃyitvà yattha katthaci gantvà jÅvitaæ rakkha, pacchÃgantvà imasmiæ ÂhÃne mahÃnidhÃnaæ atthi, taæ uddharitvà kuÂumbaæ saïÂhapetvà sukhena jÅveyyÃsÅti" vutto putto tesaæ vacanaæ sampaÂicchitvà bhittiæ bhinditvà palÃyitvà attano roge vÆpasante Ãgantvà mahÃnidhÃnaæ uddharitvà gharÃvÃsaæ vasi. So ekadivasaæ sappitelÃdÅni c' eva vatthacchÃdanÃdÅni ca gÃhÃpetvà Jetavanaæ gantvà SatthÃraæ vanditvà nisÅdi. Satthà tena saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà "tumhÃkaæ gehe ahivÃtakarogo uppanno ti assumhÃ, kin ti katvà mutto sÅti" pucchi. So taæ pavattiæ Ãcikkhi. Satthà "pubbe pi kho upÃsaka bhaye uppanne attano vasanaÂÂhÃne Ãlayaæ katvà a¤¤attha agatà jÅvitakkhayaæ pÃpuïiæsu, Ãlayaæ pana akatvà a¤¤attha gatà jÅvitaæ labhiæsu" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto gÃmake kumbhakÃrakule nibbattitvà kumbhakÃrakammaæ katvà puttadÃraæ posesi. Tadà pana BÃrÃïasÅmahÃnadiyà saddhiæ ekÃbaddho mahÃjÃtassaro ahosi. So bahÆdakakÃle nadiyà saddhiæ ekodako hoti, udake mandibhÆte visuæ hoti.


#<[page 080]>#
%<80            II. DukanipÃta. 3. KalyÃïadhammavagga. (18.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Macchakacchapà pana "imasmiæ saævacchare suvuÂÂhikà bhavissati, imasmiæ dubbuÂÂhikÃ" ti jÃnanti. Atha tasmiæ sare nibbattamacchakacchapà "imasmiæ saævacchare dubbuÂÂhikà bhavissatÅti" ¤atvà udakassa ekÃbaddhakÃle yeva tamhà sarà nikkhamitvà nadiæ Ãgamiæsu. Eko pana kacchapo "idaæ me jÃtaÂÂhÃnaæ va¬¬hitaÂÂhÃnaæ mÃtÃpitÆhi vasitaÂÂhÃnaæ, na sakkomi imaæ jahitun" ti nadiæ na agamÃsi. Atha nidÃghasamaye tattha udakaæ chijji. So kacchapo Bodhisattassa mattikagaïhanaÂÂhÃne bhÆmiæ khaïitvà pÃvisi. Bodhisatto "mattikaæ gahessÃmÅti" tattha gantvà mahÃkuddÃlena bhÆmiæ khaïanto kacchapassa piÂÂhiæ bhinditvà mattikÃpiï¬aæ viya naæ kuddÃlen' eva uddharitvà thale pÃtesi. So vedanÃpatto hutvà "vasanaÂÂhÃne Ãlayaæ jahituæ asakkonto evaæ vinÃsaæ pÃpuïin" ti vatvà paridevamÃno imà gÃthà avoca:

  @<Ja_II,3.8(=178).1: Janittaæ me bhavittaæ me, iti paæke avassayiæ,
                    taæ maæ paæko ajjhobhavi yathà dubbalakaæ tathÃ,
                    taæ taæ vadÃmi bhaggava, suïohi vacanaæ mama: || Ja_II:53 ||>@

  @<Ja_II,3.8(=178).2: GÃme và yadi vÃra¤¤e sukhaæ yatrÃdhigacchati
                    taæ janittaæ bhavitta¤ ca purisassa pajÃnato
                    yamhi jÅve tamhi gacche, na niketahato siyà ti. || Ja_II:54 ||>@

     Tattha janittaæ me bhavittaæ me ti idaæ mama jÃtaÂÂhÃnaæ idaæ mama va¬¬hitaÂÂhÃnaæ, iti paæke avassayin ti iminà kÃraïena 'mhi imasmiæ kaddame avassayiæ nipajjiæ vÃsaæ kappesin ti attho, ajjhobhavÅti adhibhavi vinÃsaæ pÃpesi, bhaggavà ti kumbhakÃraæ Ãlapati, kumbhakÃrÃnaæ hi gottapa¤¤atti esà yadidaæ bhaggavà ti, sukhan. ti kÃyikacetasikassÃdaæ,


#<[page 081]>#
%<                          8. KacchapajÃtaka. (178.)                      81>%
taæ janittaæ bhavitta¤ cà 'ti taæ jÃtaÂÂhÃna¤ ca va¬¬hitaÂÂhÃna¤ ca, jÃnittaæ bhÃvittan ti dÅghavasenÃpi pÃÂho, so yev' attho, pajÃnato ti atthÃnatthaæ kÃraïÃkÃraïaæ jÃnantassa, na niketahato siyà ti nikete Ãlayaæ katvà a¤¤atra agantvà niketena hato, evarÆpaæ maraïadukkhaæ pÃpito na bhaveyyà 'ti.
     Evaæ so Bodhisattena saddhiæ kathento kathento kÃlam akÃsi. Bodhisatto taæ gahetvà sakalagÃmavÃsino sannipÃtÃpetvà te manusse ovadanto evam Ãha: "passath' imaæ kacchapaæ, a¤¤esaæ macchakacchapÃnaæ mahÃnadiæ gamanakÃle attano vasanaÂÂhÃne Ãlayaæ chindituæ asakkonto tehi saddhiæ agantvà mama mattikagahanaÂÂhÃnaæ pavisitvà nipajji, ath' assÃhaæ mattikaæ gaïhanto mahÃkuddÃlena piÂÂhiæ bhinditvà mattikÃpiï¬aæ viya naæ thale pÃtesiæ, ayaæ attanà katakammaæ saritvà dvÅhi gÃthÃhi paridevitvà kÃlam akÃsi, evam esa attano vasanaÂÂhÃne Ãlayaæ katvà maraïapatto, tumhe pi mà iminà kacchapena sadisà ahuvattha, ito paÂÂhÃya `mayhaæ rÆpaæ mayhaæ saddo mayhaæ gandho mayhaæ raso mayhaæ poÂÂhabbo mayhaæ putto mayhaæ dhÅtà mayhaæ dÃsadÃsiparicchedo mayhaæ hira¤¤asuvaïïan ti taïhÃvasena upabhogavasena mà gaïhittha, ekako v' esa satto tÅsu bhavesu parivattatÅti" evaæ BuddhalÅÊhÃya mahÃjanassa ovÃdam adÃsi. So ovÃdo sakala-JambudÅpaæ pattharitvà sattamattÃni vassasahassÃni aÂÂhÃsi. MahÃjano Bodhisattassa ovÃde Âhatvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà saggapadaæ pÆresi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne so kulaputto sotÃpattiphale patiÂÂhÃsi) "Tadà kacchapo Anando ahosi, kumbhakÃrako pana aham evÃ" 'ti.
KacchapajÃtakaæ.


#<[page 082]>#
%<82                II. DukanipÃta. 3. KalyÃïadhammavagga. (18.)>%

                      $<9. SatadhammajÃtaka.>$
     Ta¤ ca appan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekavÅsatividhaæ anesanaæ Ãrabbha kathesi. Ekasmiæ hi kÃle bahÆ bhikkhÆ vejjakammena dÆtakammena pahenagamanena jaæghapesanikena piï¬apatipiï¬enà 'ti evarÆpÃya ekavÅsatividhÃya anesanÃya jÅvikaæ kappesuæ. Sà SÃketajÃtake Ãvibhavissati. Satthà tesaæ tathà jÅvikaæ kappanabhÃvaæ ¤atvà "etarahi bahÆ bhikkhÆ anesanÃya jÅvikaæ kappenti, te pana evaæ jÅvikaæ kappetvà yakkhattà và petattà và na muccissanti, dhuragoïà hutvà nibbattissanti, niraye paÂisandhiæ gaïhissanti, etesaæ hitatthÃya sukhatthÃya attajjhÃsayaæ sakapaÂibhÃnaæ ekaæ dhammadesanaæ kathetuæ vaÂÂatÅti" bhikkhusaæghaæ sannipÃtÃpetvà "na bhikkhave ekavÅsatividhÃya anesanÃya paccayà uppÃdetabbÃ, anesanÃya hi uppanno piï¬apÃto ÃdittalohaguÊasadiso halÃhalavisÆpamo, anesanà hi nÃm' esà BuddhapaccekabuddhasÃvakehi garahità patikuÂÂhÃ, anesanÃya uppannaæ piï¬apÃtaæ bhu¤jantassa hi hÃso và somanassaæ và n' atthi, evaæ uppanno hi piï¬apÃto mama sÃsane caï¬Ãlassa ucchiÂÂhabhojanasadiso, tassa paribhogo SatadhammamÃïavassa caï¬ÃlucchiÂÂhabhattaparibhogo viya hotÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto caï¬Ãlayoniyaæ nibbattitvà vayappatto kenacid eva karaïÅyena pÃtheyyataï¬ule ca bhattapuÂa¤ ca gahetvà maggaæ paÂipajji. Tasmiæ kÃle BÃrÃïasiyaæ eko mÃïavo atthi Satadhammo nÃma udiccabrÃhmaïamahÃsÃlakule nibbatto, so pi kenacid eva karaïÅyena taï¬ule và bhattapuÂaæ và agahetvà maggaæ paÂipajji. Te ubho pi mahÃmagge samÃgacchiæsu. MÃïavo Bodhisattaæ "kiæjÃtiko sÅti" pucchi. So "ahaæ caï¬Ãlo" ti vatvà "tvaæ kiæjÃtiko" ti mÃïavaæ pucchi.


#<[page 083]>#
%<                         9. SatadhammajÃtaka. (179.)                     83>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So "ahaæ udiccabrÃhmaïo" ti vatvà "sÃdhu gacchÃmÃ" 'ti ubho pi maggaæ agamaæsu. Bodhisatto pÃtarÃsavelÃya udakaphÃsukaÂÂhÃne nisÅditvà hatthe dhovitvà bhattapuÂaæ mocetvà mÃïavaæ "bhattaæ bhu¤jÃhÅti" Ãha.
"N' atthi re caï¬Ãla mama bhattena attho" ti. Bodhisatto "sÃdhÆ" 'ti puÂakabhattaæ ucchiÂÂhaæ akatvà va attano yÃpanamattaæ a¤¤asmiæ païïe pakkhipitvà puÂakaæ bandhitvà ekamante Âhapetvà bhu¤jitvà pÃnÅyaæ pivitvà dhotahatthapÃdo taï¬ule ca sesabhatta¤ ca ÃdÃya "gacchÃma mÃïavÃ" 'ti maggaæ paÂipajji. Te sakaladivasaæ gantvà sÃyaæ ubho pi ekasmiæ udakaphÃsukaÂÂhÃne nahÃtvà paccuttariæsu. Bodhisatto phÃsukaÂÂhÃne nisÅditvà bhattapuÂaæ mocetvà mÃïavaæ anÃpucchitvà bhu¤jituæ Ãrabhi. MÃïavo sakaladivasaæ maggagamanena kilanto chÃtajjhatto "sace me bhattaæ dassati bhu¤jissÃmÅti" olokento aÂÂhÃsi. Itaro ki¤ci avatvà bhu¤jat' eva. MÃïavo cintesi: "ayaæ caï¬Ãlo mayhaæ avatvà va sabbaæ bhu¤jati, nippÅÊetvà piï¬aæ gahetvà upariucchiÂÂhabhattaæ cha¬¬etvà sesaæ bhu¤jituæ vaÂÂatÅti". So tathà katvà ucchiÂÂhabhattaæ bhu¤ji. Ath' assa bhuttamatte "mayà attano jÃtigottakulapadesÃnaæ ananucchavikaæ kataæ, caï¬Ãlassa nÃma me ucchiÂÂhabhattaæ bhuttan" ti balavavippaÂisÃro uppajji, tÃvad ev' assa salohitabhattaæ mukhato uggacchi. So "appamattakassa vata me kÃraïà ananucchavikaæ kammaæ katan" ti uppannabalavasokatÃya paridevamÃno paÂhamaæ gÃtham Ãha:


#<[page 084]>#
%<84                  II. DukanipÃta 3. KalyÃïadhammavagga. (18.)>%

  @<Ja_II,3.9(=179).1: Ta¤ ca appa¤ ca ucchiÂÂhaæ ta¤ ca kicchena no adÃ,
                    so 'haæ brÃhmaïajÃtiko, yaæ bhuttaæ tam pi uggatan ti. || Ja_II:55 ||>@

     TatrÃyaæ saækhepattho: yaæ mayà bhuttaæ taæ appa¤ ca ucchiÂÂha¤ ca, ta¤ ca no so caï¬Ãlo na attano ruciyà adÃsi, atha kho nippÅÊiyamÃno kicchena kasirena adÃsi, so 'haæ parisuddhabrÃhmaïajÃtiko ten' eva me yaæ bhuttaæ {tam pi} saddhiæ lohitena uggatan ti.
     Evaæ mÃïavo paridevitvà "kiæ dÃni me evarÆpaæ ananucchavikaæ kammaæ katvà jÅvitenÃ" 'ti ara¤¤aæ pavisitvà kassaci attÃnaæ adassetvà anÃthamaraïaæ patto.
     Satthà imaæ atÅtaæ dassetvà "seyyathÃpi bhikkhave SatadhammamÃïavassa taæ caï¬ÃlucchiÂÂhakaæ bhu¤jitvà attano ayuttabhojanabhuttattà eva n' eva hÃso na somanassaæ uppajji evam evaæ yo imasmiæ sÃsane pabbajito anesanÃya jÅvikaæ kappento yathÃladdhapaccayaæ paribhu¤jati tassa buddhapatikuÂÂhÃya garahitajÅvikÃya jÅvitabhÃvato n' eva hÃso na somanassaæ uppajjatÅti" vatvà abhisambuddho hutvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,3.9(=179).2: Evaæ dhammaæ niraækatvà yo adhammena jÅvati
                    Satadhammo va lÃbhena laddhena pi na nandatÅti. || Ja_II:56 ||>@

     Tattha dhamman ti ÃjÅvapÃrisuddhisÅladhammaæ, niraækatvà ti nÅharitvà cha¬¬etvÃ, adhammenà 'ti ekavÅsatiyà anesanasaækhÃtena micchÃjÅvena, Satadhammo ti tassa nÃmaæ, Santadhammo ti pi pÃÂho, na nandatÅti yathà Satadhammo mÃïavo caï¬ÃlucchiÂÂhakaæ me laddhan ti tena lÃbhena na nandati evaæ imasmim pi sÃsane pabbajito kulaputto anesanÃya laddhaæ lÃbhaæ paribhu¤janto na nandati na tussati, garahitajÅvikÃya jÅvÃmÅti domanassappatto va hoti, tasmà anesanÃya jÅvikaæ kappentassa SatadhammamÃïavass' eva ara¤¤aæ pavisitvà anÃthamaraïaæ marituæ varan ti.


#<[page 085]>#
%<                          10. DuddadajÃtaka. (180.)                    85>%
     Evaæ Satthà imaæ dhammadesanaæ desetvà cattÃri saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne bahÆ bhikkhÆ sotÃpattiphalÃdÅni pÃpuïiæsu) "Tadà aham eva caï¬Ãlaputto ahosin" ti.
SatadhammajÃtakaæ.

                      $<10. DuddadajÃtaka.>$
     Duddadaæ dadamÃnÃnan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto gaïadÃnaæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthiyaæ kira dve sahÃyakà kuÂimbiyaputtà chandakaæ saæharitvà sabbaparikkhÃradÃnaæ sajjetvà buddhapamukhaæ bhikkhusaæghaæ nimantetvà sattÃhaæ mahÃdÃnaæ pavattetvà sattame divase sabbaparikkhÃre adaæsu. Tesu gaïajeÂÂhako SatthÃraæ vanditvà ekamantaæ nisÅditvà "bhante imasmiæ dÃne bahudÃyakÃpi atthi appadÃyakÃpi, tesaæ sabbesam pi idaæ dÃnaæ mahapphalaæ hotÆ" 'ti dÃnaæ niyyÃdesi. Satthà "tumhehi kho upÃsakà buddhapamukkhassa saæghassa dÃnaæ datvà evaæ niyyÃdentehi mahÃkammaæ kataæ, porÃïakapaï¬itÃpi dÃnaæ datvà evam evaæ niyyÃdesun" ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto KÃsiraÂÂhe brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto Takkasilaæ gantvà sabbasippÃni uggaïhitvà gharÃvÃsaæ pahÃya isipabbajjaæ pabbajitvà gaïasatthà hutvà Himavantapadese ciraæ vasitvà loïambilasevanatthÃya janapadacÃrikaæ caramÃno BÃrÃïasiæ patvà rÃjuyyÃne vasitvà punadivase dvÃragÃme sapariso bhikkhÃcÃraæ cari. Manussà bhikkhaæ adaæsu.
Punadivase BÃrÃïasiyaæ cari. Manussà sampiyÃyamÃnà bhikkhaæ datvà gaïabandhanena chandakaæ saæka¬¬hitvà dÃnaæ sajjetvà isigaïassa mahÃdÃnaæ pavattayiæsu. DÃnapariyosÃne gaïajeÂÂhako evam eva vatvà iminà va niyÃmena dÃnaæ niyyÃdesi. Bodhisatto "Ãvuso cittappasÃde sati appakaæ nÃma dÃnaæ n' atthÅti" vatvà anumodanaæ karonto imà gÃthà avoca:


#<[page 086]>#
%<86                  II. DukanipÃta. 4. Asadisavagga. (19.)>%

  @<Ja_II,3.10(=180).1: Duddadaæ dadamÃnÃnaæ dukkaraæ kamma kubbataæ
                    asanto nÃnukubbanti, sataæ dhammo durannayo. || Ja_II:57 ||>@

  @<Ja_II,3.10(=180).2: Tasmà sata¤ ca asata¤ ca nÃnà hoti itogati,
                    asanto nirayaæ yanti, santo saggaparÃyanà ti. || Ja_II:58 ||>@

     Tattha duddadan ti dÃnaæ nÃma lobhÃdidosavasikehi apaï¬itehi dÃtuæ na sakkÃ, tasmà duddadan ti vuccati, taæ dadamÃnÃnaæ kubbatanti tad eva dÃnakammaæ sabbehi kÃtuæ na sakkà ti dukkaraæ taæ kurumÃnÃnaæ, asanto ti apaï¬ità bÃlÃ, nÃnukubbantÅti taæ kammaæ nÃnukaronti, sataæ dhammo ti paï¬itÃnaæ sabhÃvo, dÃnaæ sandhÃy' etaæ vuttaæ, durannayo ti phalasambandhavasena dujjÃno, evarÆpassa dÃnassa evarÆpo phalavipÃko hotÅti duranubodho api ca durannayo ti durabhigamo, apaï¬itehi dÃnaæ datvà dÃnaphalaæ nÃma laddhuæ na sakkà ti pi attho, nÃnà hoti itogatÅti ito cavitvà paralokaæ gacchantÃnaæ paÂisandhigahaïaæ nÃnà hoti, asanto nirayaæ yantÅti apaï¬ità dussÅlà dÃnaæ adatvà sÅlaæ arakkhitvà nirayaæ gacchanti, santo saggaparÃyanà ti paï¬ità pana dÃnaæ datvà sÅlaæ rakkhitvà uposathakammaæ katvà tÅïi sucaritÃni pÆretvà saggaparÃyanà honti, mahantaæ saggasukhasampattiæ anubhavantÅti.
     Evaæ Bodhisatto anumodanaæ katvà cattÃro vassike mÃse tatth' eva vasitvà vassÃtikkame Himavantaæ gantvà jhÃnÃni nibbattetvà aparihÅnajjhÃno brahmalokÆpago ahosi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà isigaïo Buddhaparisà ahosi, gaïasatthà pana aham evÃ" 'ti.
DuddadajÃtakaæ. KalyÃïadhammavaggo tatiyo.

                          4. ASADISAVAGGA.

                      $<1. AsadisajÃtaka.>$
     Dhanuggaho Asadiso ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto mahÃnekkhammaæ Ãrabbha kathesi. Satthà "na bhikkhave TathÃgato idÃn' eva mahÃbhinikkhamanaæ nikkhanto, pubbe pi setacchattaæ pahÃya nikkhanto yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ ÃhÃri:


#<[page 087]>#
%<                           1. AsadisajÃtaka. (181.)                       87>%
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa aggamahesiyà kucchismiæ paÂisandhiæ gaïhi. Tassa sotthinà jÃtassa nÃmagahaïadivase AsadisakumÃro ti nÃmaæ akaæsu. Ath' assa ÃdhÃvitvà paridhÃvitvà vicaraïakÃle a¤¤o pu¤¤avà satto deviyà kucchimhi paÂisandhiæ gaïhi. Tassa sotthinà jÃtassa nÃmagahaïadivase BrahmadattakumÃro ti nÃmaæ akaæsu. Tesu Bodhisatto soÊasavassakÃle Takkasilaæ gantvà disÃpÃmokkhassa Ãcariyassa santike tayo vede aÂÂhÃrasa sippÃni ca uggaïhitvà issÃsasippe asadiso hutvà BÃrÃïasiæ paccÃgami. RÃjà kÃlaæ kurumÃno "AsadisakumÃrassa rajjaæ datvà Brahmadattassa oparajjaæ dethÃ" 'ti vatvà kÃlam akÃsi. Tasmiæ kÃlakate Bodhisatto attano rajje diyyamÃne "mayhaæ rajjen' attho n' atthÅti" paÂikkhipi. Brahmadattaæ rajjena abhisi¤ciæsu. Bodhisatto "mayhaæ yasena attho n' atthÅti" ki¤ci pi na icchi. KaniÂÂhe rajjaæ kÃrente pakatiyà va rÃjÃkÃren' eva vasi.
RÃjapÃdamÆlikà "AsadisakumÃro rajjaæ patthetÅti" vatvà ra¤¤o santike Bodhisattaæ paribhindiæsu. So pi tesaæ vacanaæ gahetvà paribhinnacitto "bhÃtaram me gaïhathÃ" 'ti manusse payojesi. Ath' eko Bodhisattassa atthacarako taæ kÃraïaæ Bodhisattassa Ãrocesi. Bodhisatto kaniÂÂhabhÃtikassa kujjhitvà a¤¤aæ raÂÂhaæ gantvà "eko dhanuggaho Ãgantvà rÃjadvÃre Âhito" ti ra¤¤o ÃrocÃpesi. RÃjà "kittakaæ bhogaæ icchatÅti" pucchi.
"Ekasaævaccharena satasahassan" ti. "SÃdhu, ÃgacchatÆ" 'ti. Atha naæ Ãgantvà samÅpe Âhitaæ pucchi: "tvaæ dhanuggaho" ti. "Ama devÃ" 'ti. "SÃdhu, maæ upaÂÂhahassÆ" 'ti.
So tato paÂÂhÃya rÃjÃnaæ upaÂÂhahati. Tassa paribbayaæ diyyamÃnaæ disvà "atibahulaæ labhatÅti" porÃïakadhanuggahà ujjhÃyiæsu.


#<[page 088]>#
%<88                       II. DukanipÃta. 4. Asadisavagga. (19.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' ekadivasaæ rÃjà uyyÃnaæ gantvà maÇgalasilÃpaÂÂasamÅpe sÃïipÃkÃraæ parikkhipÃpetvà ambarukkhamÆle mahÃsayane nipanno uddhaæ olokento rukkhagge ekaæ ambapiï¬iæ disvà "imaæ na sakkà abhirÆhitvà gaïhitun" ti dhanuggahe pakkosÃpetvà "imaæ ambapiï¬iæ sarena chinditvà pÃtetuæ sakkhissathÃ" 'ti Ãha. "Na etaæ deva amhÃkaæ garu, devena pana amhÃkaæ bahuvÃre kammaæ diÂÂhapubbaæ, adhunà Ãgato dhanuggaho amhehi bahukataraæ labhati, taæ pÃtÃpethÃ" 'ti. RÃjà Bodhisattaæ pakkosÃpetvà "sakkhissasi tÃta etaæ pÃtetun" ti pucchi. "ùma mahÃrÃja, ekaæ okÃsaæ labhamÃno sakkhissÃmÅti". "KatarokÃsan" ti.
"TumhÃkaæ sayanassa antokÃsan" ti. RÃjà sayanaæ harÃpetvà okÃsaæ kÃresi. Bodhisattassa hatthe dhanuæ n' atthi, nivÃsanantare sannayhitvà vicarati, tasmà "sÃïiæ laddhuæ vaÂÂatÅti" Ãha. RÃjà "sÃdhÆ" 'ti sÃïiæ ÃharÃpetvà parikkhipÃpesi. Bodhisatto antosÃïiyaæ pavisitvà uparinivatthasetavatthaæ haritvà ekaæ rattapaÂaæ nivÃsetvà kacchaæ bandhitvà ekaæ rattapaÂaæ udare bandhitvà pasibbakato sandhiyuttaæ khaggaæ nÅharitvà vÃmapasse sannayhitvà suvaïïaka¤cukaæ paÂimu¤citvà cÃpanÃÊi piÂÂhiyaæ sannayhitvà sandhiyuttaæ meï¬akamahÃdhanuæ ÃdÃya pavÃÊavaïïaæ jiyaæ Ãropetvà uïhÅsaæ sÅse paÂimu¤citvà tikhiïakhurappaæ nakhehi parivattayamÃno sÃïiæ dvidhà katvà paÂhaviæ phÃletva alaækatanÃgakumÃro viya nikkhamitvà saraæ khipanaÂÂhÃnaæ gantvà khurappaæ sannayhitvà rÃjÃnaæ Ãha: "Kiæ mahÃrÃja etaæ ambapiï¬aæ uddhaæ Ãrohanakaï¬ena pÃtemi udÃhu adho orohanakaï¬ena" 'ti.


#<[page 089]>#
%<                           1. AsadisajÃtaka. (181.)                       89>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "TÃta, bahÆ mayà Ãrohanakaï¬ena pÃtentà diÂÂhapubbÃ, orohanakaï¬ena pana pÃtentà mayà na diÂÂhapubbÃ, orohanakaï¬ena pÃtehÅti". "MahÃrÃja, idaæ kaï¬aæ dÆraæ Ãrohissati, yÃva CÃtummahÃrÃjikabhavanà tÃva gantvà sayaæ orohissati, yÃv' assa orohanan tÃva tumhehi adhivÃsetuæ vaÂÂatÅti". RÃjà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. Atha naæ puna Ãha: "MahÃrÃja, idaæ kaï¬aæ pana ÃrohamÃnaæ ambapiï¬ivaïÂaæ yÃvamajjhaæ kantamÃnaæ Ãrohissati, orohamÃnaæ kesaggamattam pi ito và etto và agantvà odhiyaæ ¤eva patitvà ambapiï¬iæ gahetvà otarissati, passa mahÃrÃjÃ" 'ti vegaæ janetvà kaï¬aæ khipi. Taæ kaï¬aæ ambapiï¬ivaïÂaæ yÃvamajjhaæ kantamÃnaæ abhirÆhi. Bodhisatto "idÃni naæ kaï¬aæ yÃva CÃtummahÃrÃjikabhavanaæ gataæ bhavissatÅti" ¤atvà paÂhamaæ khittakaï¬ato adhikataraæ vegaæ janetvà a¤¤aæ kaï¬aæ khipi. Taæ gantvà purimakaï¬apuækhe paharitvà nivattitvà sayaæ TÃvatiæsabhavanaæ abhirÆhi. Tattha naæ devatà aggahesuæ. Nivattanakaï¬assa vÃtaæ chindanasaddo asanisaddo viya ahosi. MahÃjanena "kiæsaddo eso" ti vutte Bodhisatto "nivattanakaï¬assa saddo" ti vatvà attano attano sarÅre kaï¬assa patanabhayaæ ¤atvà bhÅtatasitaæ mahÃjanaæ "mà bhÃyathÃ" 'ti assÃsetvà "kaï¬assa bhÆmiyaæ patituæ na dassÃmÅti" Ãha. Kaï¬aæ otaramÃnaæ kesaggamattam pi ito và etto và agantvà odhiyaæ ¤eva patitvà ambapiï¬iæ chindi. Bodhisatto ambapiï¬iyà ca kaï¬assa ca bhÆmiyaæ patituæ adatvà ÃkÃse va sampaÂicchanto ekena hatthena ambapiï¬iæ ekena kaï¬aæ aggahesi. MahÃjano taæ acchariyaæ disvà "na no evarÆpaæ diÂÂhapubban" ti mahÃpurisaæ pasaæsati unnadati appoÂheti aÇguliyo vidhÆnati,


#<[page 090]>#
%<90                       II. DukanipÃta. 4. Adisavagga. (19.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  celukkhepasahassÃni pavattanti. RÃjaparisÃya tuÂÂhapahaÂÂhÃya Bodhisattassa dinnadhanaæ koÂimattaæ ahosi. RÃjÃpi 'ssa dhanavassaæ vassanto viya ca bahuæ dhanaæ mahanta¤ ca yasaæ adÃsi. Evaæ Bodhisatte tena ra¤¤Ã sakkate garukate tattha vasante "AsadisakumÃro kira BÃrÃïasiyaæ n' atthÅti" satta rÃjÃno Ãgantvà BÃrÃïasiæ parivÃretvà "rajjaæ và detu yuddhaæ vÃ" ti ra¤¤o païïaæ pesesuæ. RÃjà maraïabhayabhÅto "kahaæ me bhÃtà vasatÅti" pucchitvà "ekaæ sÃmanta rÃjÃnaæ upaÂÂhahatÅti" sutvà "mama bhÃtike anÃgacchante mayhaæ jÅvitaæ n' atthi, gacchatha, tassa mama vacanena pÃde vanditvà khamÃpetvà gaïhitvà ÃgacchathÃ" 'ti dÆte pÃhesi. Te gantvà Bodhisattassa taæ pavattiæ Ãrocesuæ.
Bodhisatto taæ rÃjÃnaæ Ãpucchitvà BÃrÃïasiæ paccÃgantvà rÃjÃnaæ "mà bhÃyÅti" samassÃsetvà kaï¬e akkharÃni chinditvà "ahaæ AsadisakumÃro Ãgato, aha¤ ca ekaæ kaï¬aæ khipanto sabbesaæ vo jÅvitaæ harissÃmi, jÅvitena atthikà palÃyantÆ" 'ti aÂÂÃlake Âhatvà sattannaæ. rÃjÆnaæ bhu¤jantÃnaæ ka¤canapÃtimakule yeva kaï¬aæ pÃtesi. Te akkharÃni disvà maraïabhayabhÅtà sabbe va palÃyiæsu. Evaæ MahÃsatto khuddakamakkhikÃya pivanamattam pi lohitaæ anuppÃdetvà satta rÃjÃno palÃpetvà kaniÂÂhabhÃtaraæ oloketvà kÃme pahÃya isipabbajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà jÅvitapariyosÃne brahmalokÆpago ahosi.


#<[page 091]>#
%<                           1. AsadÅsajÃtaka. (181.)                      91>%
     Satthà "evaæ bhikkhave AsadisakumÃro satta rÃjÃno palÃpetvà vijitasaægÃmo isipabbajjaæ pabbajito" ti abhisambuddho hutvà imà gÃthà avoca:

  @<Ja_II,4.1(=181).1: Dhanuggaho Asadiso rÃjaputto mahabbalo
                    dÆrepÃtÅ akkhaïavedhÅ mahÃkÃyappadÃlano. || Ja_II:59 ||>@

  @<Ja_II,4.1(=181).2: SabbÃmitte raïaæ katvà na ca ki¤ci viheÂhayi,
                    bhÃtaraæ sotthiæ katvÃna sa¤¤amaæ ajjhupÃgamÅti. || Ja_II:60 ||>@

     Tattha Asadiso ti na kevalaæ nÃmen' eva balaviriyapa¤¤Ãhi pi asadiso va, mahabbalo ti kÃyabalena pi ¤Ãïabalena pi mahabbalo, dÆrepÃtÅti yÃva CÃtummahÃrÃjikabhavanà TÃvatiæsabhavanà ca kaï¬aæ pesetuæ samatthatÃya dÆrepÃtÅ, akkhaïavedhÅtÅ avirÃdhitavedhÅ, atha và akkhaïaæ vuccati vijju, yÃva ekà vijju niccharati tÃva ten' obhÃsena sattaÂÂhavÃre kaï¬Ãni gahetvà vijjhatÅti akkhaïavedhÅ, mahÃkÃyappadÃlano ti mahante kÃye padÃleti, cammakÃyo dÃrukÃyo lohakÃyo ayokÃyo vÃlukakÃyo udakakÃyo phalakakÃyo ti ime satta kÃyà nÃma, tattha a¤¤o cammakÃyapadÃlano mahisacammaæ vinivijjhati yeva, a¤¤o aÂÂhaÇgulabahalaæ udumbarapadaraæ caturaÇgulabahalaæ asanapadaraæ vinivijjhati, so pana phalakasatam pi ekato baddhaæ vinivijjhati, tathà dvaÇgulabahalaæ tambalohapaÂÂaæ aÇgulabahalaæ ayapaÂÂaæ, vÃlukasakaÂassa padarasakaÂassa palÃlasakaÂassa và pacchÃbhÃgena kaï¬aæ pavesetvà purebhÃgena abhipÃteti pakatiyà udake catÆsabhaÂÂhÃnaæ kaï¬aæ peseti thale aÂÂhusabhan ti, evaæ imesaæ sattannaæ mahÃkÃyÃnaæ padÃlanato mahÃkÃyappadÃlano, sabbÃmitte ti sabbe amitte raïaæ katvà palÃpesÅti attho, na ca ki¤ci viheÂhayÅti ekam pi na viheÂhesi, aviheÂhayanto yeva pana tehi saddhiæ kaï¬apesanen' eva raïaæ katvÃ, sa¤¤amaæ ajjhupÃgamÅti sÅlasa¤¤amaæ pabbajjaæ upagato.


#<[page 092]>#
%<92                  II. DukanipÃta. 4. Asadisavagga. (19.)>%
     Evaæ Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà kaniÂÂhabhÃtà ùnando ahosi, AsadisakumÃro pana aham evÃ" 'ti. AsadisajÃtakaæ.

                      $<2. SaægÃmÃvacarajÃtaka.>$
     SaægÃmÃvacaro sÆro ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Nandattheraæ Ãrabbha kathesi. Satthari hi paÂhamagamanena Kapilapuraæ gantvà kaniÂÂhabhÃtikaæ Nandaæ rÃjakumÃraæ pabbÃjetvà Kapilapurà nikkhamma anupubbena SÃvatthiæ gantvà viharante Ãyasmà Nando, Bhagavato pattaæ ÃdÃya TathÃgatena saddhiæ gehà nikkhamanakÃle "NandakumÃro kira SatthÃrà saddhiæ gacchatÅti" sutvà a¬¬hullikhitehi kesehi vÃtapÃnantarena oloketvà "tuvaÂaæ kho ayyaputta ÃgaccheyyÃsÅti" idaæ JanapadakalyÃïiyà vuttavacanaæ anussaranto, ukkaïÂhito anabhirato uppaï¬uppaï¬ukajÃto dhamanisanthatagatto ahosi. Satthà tassa taæ pavattiæ ¤atvà "yan nÆnÃhaæ Nandaæ arahatte patiÂÂhapeyyan" ti cintetvà tassa vasanapariveïaæ gantvà pa¤¤attÃsane nisinno "kacci Nanda imasmiæ sÃsane abhiramasÅti" pucchi. "Bhante JanapadakalyÃïiyà paÂibaddhacitto hutvà nÃbhiramÃmÅti". "HimavantacÃrikaæ gatapubbo si NandÃ" 'ti.
"Na gatapubbo bhante" ti. "Tena hi gacchÃmÃ" 'ti "N' atthi me bhante iddhi, kath' Ãhaæ gamissÃmÅti". Satthà "ahaæ taæ Nanda mama iddhibalena nessÃmÅti" theraæ hatthe gahetvà ÃkÃsaæ pakkhanto antarÃmagge ekaæ jhÃmakkhettaæ dassetvà jhÃmakhÃïuke nisinnaæ chinnanÃsanaÇguÂÂhaæ jhÃmalomaæ chinnachaviæ tacamattaæ lohitapalikuïÂhitaæ ekaæ makkaÂiæ dassesi. "Passasi no Nanda etaæ makkaÂin" ti. "Ama bhante" ti. "SuÂÂhu paccakkhaæ karohÅti".
Atha naæ gahetvà saÂÂhiyojanikaæ ManosilÃtalaæ AnotattadahÃdayo sattamahÃsare pa¤camahÃnadiyo Suvaïïapabbata-Rajatapabbata-Maïipabbata-patimaï¬itaæ anekasatarÃmaneyyakaæ Himavantapabbata¤ ca dassetvà "TÃvatiæsabhavanaæ te Nanda diÂÂhapubban" ti pucchitvÃ


#<[page 093]>#
%<                        2. SaægÃmÃvacarajÃtaka. (182.)                  93>%
"na diÂÂhapubbaæ bhante" ti vutte "ehi Nanda, TÃvatiæsabhavanaæ te dassessÃmÅti" tattha netvà Paï¬ukambalasilÃsane nisÅdi. Sakko devarÃjà dvÅsu devalokesu devasaæghena saddhiæ Ãgantvà vanditvà ekamantaæ nisÅdi. A¬¬hatiyakoÂisaækhà tassa paricÃrikà pa¤casatà ca kakuÂapÃdà devaccharÃpi Ãgantvà vanditvà ekamantaæ nisÅdiæsu.
Satthà Ãyasmantaæ Nandaæ tà pa¤casatà accharà kilesavasena punappuna olokÃpesi. "Passasi Nanda imà kakuÂapÃdiniyo accharÃyo" ti.
"ùma bhante" ti. Kin nu kho età sobhanti udÃhu JanapadakalyÃïÅti". "SeyyathÃpi bhante JanapadakalyÃïiæ upanidhÃya sà paluÂÂhamakkaÂÅ evam eva imà upanidhÃya JanapadakalyÃïÅti".
"IdÃni kiæ karissasi NandÃ" ti. "Kiæ kammaæ katvà bhante imà accharà labhantÅti". "Samaïadhammaæ katvà bhante imà accharà labhantÅti". "Samaïadhammaæ katvà ti sace me bhante imÃsam paÂilÃbhÃya Bhagavà pÃÂibhogo hoti ahaæ samaïadhammaæ karissÃmÅti". "Karohi Nanda, ahan te pÃÂibhogo" ti. Evaæ thero devasaæghamajjhe TathÃgataæ pÃÂibhogaæ gahetvà "mà bhante atipapa¤caæ karotha, etha gacchÃma, ahaæ samaïadhammaæ karissÃmÅti" Ãha. Satthà taæ Ãdaya Jetavanam eva paccÃgami. Thero samaïadhammaæ kÃtuæ Ãrabhi. Satthà dhammasenÃpatiæ Ãmantetvà "SÃriputta, mayhaæ kaniÂÂhabhÃtà Nando TÃvatiæsadevaloke devasaæghassa majjhe devaccharÃnaæ kÃraïà maæ pÃÂibhogaæ aggahesÅti" tassa Ãcikkhi. Eten' upÃyena MahÃmoggallÃnattherassa MahÃkassapattherassa Anuruddhattherassa dhammabhaï¬ÃgÃrika-ùnandattherassà ti asÅtiyà mahÃsÃvakÃnaæ yebhuyyena ca sesabhikkhÆnaæ Ãcikkhi.
DhammasenÃpati SÃriputtatthero Nandattheraæ upasaækamitvà "saccaæ kira tvaæ Ãvuso Nanda Tavatiæsadevaloke devasaæghassa majjhe devaccharà labhanto `samaïadhammaæ karissÃmÅti' Dasabalaæ pÃÂibhogaæ gaïhÅti" vatvà "nanu evaæ sante tava brahmacariyavÃso mÃtugÃmasannissito kilesasannissito, tassa te itthÅnaæ atthÃya samaïadhammaæ karontassa bhatiyà kammaæ karontena kammakÃrena saddhiæ kiæ nÃnÃkaraïan"


#<[page 094]>#
%<94                  II. DukanipÃta. 4. Asadisavagga. (19.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ti theraæ lajjÃpesi nittejaæ akÃsi. Eten' upÃyena sabbe pi asÅtimahÃsÃvakà avasesabhikkhÆ ca taæ Ãyasmantaæ lajjÃpayiæsu. So "ayuttaæ vata me katan" ti hiriyà ca ottappena ca viriyaæ daÊhaæ paggaïhitvà vipassanaæ va¬¬hento arahattaæ patvà SatthÃraæ upasaækamitvà "ahaæ bhante Bhagavato paÂissavaæ mu¤cÃmÅti" Ãha. SatthÃpi "yadà tvaæ Nanda arahattaæ patto tadà yevÃhaæ paÂissavà mutto" ti Ãha. Etam atthaæ viditvà dhammasabhÃyaæ bhikkhÆ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "yÃva ovÃdakkhamo vÃyaæ Ãvuso Nandatthero ekovÃden' eva hirottappaæ paccupaÂÂhÃpetvà samaïadhammaæ katvà arahattaæ patto" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva, pubbe pi Nando ovÃdakkhamo yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ ÃhÃri:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto hatthÃcariyakule nibbattitvà vayappatto hatthÃcariyasippe nipphattiæ patto ekaæ BÃrÃïasira¤¤o sapattarÃjÃnaæ upaÂÂhÃsi. So tassa maÇgalahatthiæ susikkhitaæ katvà sikkhÃpesi. RÃjà "BÃrÃïasirajjaæ gaïhissÃmÅti" Bodhisattaæ gahetvà maÇgalahatthiæ Ãruyha mahatiyà senÃya BÃrÃïasiæ gantvà parivÃretvà "rajjaæ và detu yuddhaæ vÃ" ti ra¤¤o païïaæ pesesi. Brahmadatto "yuddhaæ dassÃmÅti" pÃkÃradvÃraÂÂÃlakagopuresu balakÃyaæ Ãropetvà yuddhaæ adÃsi.
SapattarÃjà maÇgalahatthiæ vammetvà sayam pi vammaæ paÂimu¤citvà hatthikkhandhagato tikhinaækusaæ ÃdÃya "nagaraæ bhinditvà paccÃmittaæ jÅvitakkhayaæ pÃpetvà rajjaæ hatthagataæ karissÃmÅti" hatthiæ nagarÃbhimukhaæ pesesi.
So uïhakalalÃni c' eva yantapÃsÃïe ca nÃnappakÃrÃni ca paharaïÃni vissajjente disvà maraïabhayabhÅto upasaækamituæ asakkonto paÂikkami. Atha naæ hatthÃcariyo upasaækamitvà "tÃta tvaæ sÆro saÇgÃmÃvacaro, evarÆpe ÂhÃne paÂikkamanaæ nÃma tuyhaæ nÃnucchavikan" ti vatvà hatthiæ ovadanto imà gÃthà avoca:


#<[page 095]>#
%<                        2. SaægÃmÃvacarajÃtaka. (182.)                   95>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 

  @<Ja_II,4.2(=182).1: SaægÃmÃvacaro sÆro balavà iti vissuto
                    kin nu toraïam Ãsajja paÂikkamasi ku¤jara. || Ja_II:61 ||>@

  @<Ja_II,4.2(=182).2: Omadda khippaæ palighaæ esikÃni ca abbaha,
                    toraïÃni pamadditvà khippaæ pavisa ku¤jarà 'ti. || Ja_II:62 ||>@

     Tattha iti vissuto ti tÃta tvaæ pavattasampahÃraæ saÇgÃmaæ madditvà avacaraïato saÇgÃmÃvacaro thirahadayatÃya sÆro thÃmasampattiyà balavà ti evaæ vissuto pa¤¤Ãto pÃkaÂo, {toraïamÃsajjà 'ti} nagaradvÃrasaæghÃÂaæ patvÃ, patikkamasÅti kin nu kho osakkasi,kena kÃraïana nivattasÅti, omaddà ti avamadda adho pÃtaya, esikÃni ca abbahà ti nagaradvÃre soÊasaratanaæ aÂÂharatanaæ bhÆmiyaæ pavesetvà niccalaæ katvà nikhÃtà esikatthambhà honti, te khippaæ uddharatha cà 'ti ÃïÃpeti, toraïÃni madditvà nagaradvÃrassa piÂÂhasaæghÃÂe madditvà khippaæ pavisà ti sÅghaæ nagaraæ pavisa, ku¤jarà ti nÃgaæ Ãlapati.
     Taæ sutvà nÃgo Bodhisattassa ekovÃden' eva nivattitvà esikatthambhe soï¬Ãya paliveÂhetvà ahicchattakÃni viya lu¤citvà toraïaæ madditvà palighaæ osÃdetvà nagaradvÃraæ bhinditvà nagaraæ pavisitvà rajjaæ gahetvà adÃsi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà hatthi Nando ahosi, rÃjà ùnando, hatthÃcariyo pana aham evÃ" 'ti. SaægÃmÃvacarajÃtakaæ.

                      $<3. VÃlodakajÃtaka.>$
     VÃlodakaæ apparasaæ nihÅnan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto pa¤casate vighÃsÃde Ãrabbha kathesi, SÃvatthiyaæ kira pa¤casatà upÃsakà gharapalibodhaæ puttadÃrassa niyyÃdetvà Satthu dhammadesanaæ suïantà ekato va vicaranti.


#<[page 096]>#
%<96                       II. DukanipÃta. 4. Asadisavagga. (19.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tesu keci sotÃpannà keci sakadÃgÃmino keci anÃgÃmino, eko pi putthujjano n' atthi.
SatthÃraæ nimantentÃpi te upÃsake antokaritvà va nimantenti. Tesaæ pana dantakaÂÂhamukhodakagandhamÃladÃyakà pa¤casatà cullupaÂÂhÃkà vighÃsÃdà hutvà vasanti. Te bhuttapÃtarÃsà niddÃyitvà uÂÂhÃya Aciravatiæ gantvà nadÅtÅre unnadantà Mallayuddhaæ yujjhanti. Te pana pa¤casatà upÃsakà appasaddà appanigghosà patisallÃnam anuyu¤janti. Satthà tesaæ vighÃsÃdÃnaæ uccÃsaddaæ sutvà "kiæsaddo esa ùnandÃ" 'ti theraæ pucchitvà "vighÃsÃdasaddo bhante" ti vutte "na kho ùnanda ime vighÃsÃdà idÃn' eva vighÃsaæ khÃditvà unnadanti yeva, pubbe pi unnadanti yeva, ime cÃpi upÃsakà na idÃn' eva sannisinnà pubbe pi sannisinnà yevÃ" 'ti vatvà therena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto amaccakule nibbattitvà vayappatto ra¤¤o atthadhammÃnusÃsako ahosi. Ath' ekasmiæ kÃle so rÃjà "paccanto kupito" ti sutvà pa¤casate sindhave kappÃpetvà caturaÇginiyà senÃya gantvà paccantaæ vÆpasametvà BÃrÃïasiæ yeva paccÃgantvà "sindhavà kilantÃ, allarasam eva nesaæ muddikapÃnaæ dethÃ" 'ti ÃïÃpesi. Sindhavà gandhapÃnaæ pivitvà assasÃlaæ patvà attano attano ÂhÃnesu aÂÂhaæsu. Tesaæ pana dinnÃvasiÂÂhakaæ apparasaæ bahukasaÂaæ ahosi. Manussà "idaæ kiæ karomÃ" 'ti rÃjÃnaæ pucchiæsu. RÃjà "udakena madditvà makkhipilotikÃhi parissÃvetvà ye gadrabhà sindhavÃnaæ nivÃpaæ vahiæsu tesam dÃpethÃ" 'ti dÃpesi. Gadrabhà kasaÂaæ udakaæ pivitvà mattà viravamÃnà rÃjaÇgaïe vicariæsu. RÃjà mahÃvÃtapÃnaæ vivaritvà rÃjaÇgaïaæ olokayamÃno samÅpe Âhitaæ Bodhisattaæ Ãmantetvà va "passa,


#<[page 097]>#
%<                          3. VÃlodakajÃtaka. (183.)                    97>%
ime gadrabhà kasaÂodakaæ pivitvà mattà hutvà viravantà uppatantà vicaranti, sindhavakule jÃtasindhavà pana gandhapÃnaæ pivitvà nissaddà sannisinnà na uppilavanti, kin nu kho kÃraïan" ti pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,4.3(=183).1: VÃlodakaæ apparasaæ {nihÅnaæ (Dhp.p.275).}
                    pÅtvà mado jÃyati gadrabhÃnaæ,
                    ima¤ ca pÅtvÃna rasaæ païÅtaæ
                    mado na sa¤jÃyati sindhavÃnan ti. || Ja_II:63 ||>@

     Tattha vÃlodakan ti makkhivÃlehi parissÃvitaudakaæ, vÃlÆdakan ti pi pÃÂho, nihÅnan ti nihÅnarasabhÃvena nihÅnaæ, na sa¤jÃyatÅti sindhavÃnaæ mado na jÃyati, kin nu kho kÃraïan ti pucchi.
     Ath' assa kÃraïaæ Ãcikkhanto Bodhisatto dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,4.3(=183).2: Appam pivitvÃna nihÅnajacco
                    so majjatÅ tena janinda puÂÂho,
                    dhorayhasÅlÅ ca kulamhi jÃto
                    na majjatÅ aggarasaæ pivitvà ti. || Ja_II:64 ||>@

     Tattha tena janinda puÂÂho ti janinda uttamarÃja yo nihÅnajacco tena nihÅnena jaccabhÃvena puÂÂho majjati pamajjati, dhorayhasÅlÅti dhorayhasÅlo dhuravahanakÃacÃrena sampanno jÃtisindhavo, aggarasan ti sabbapaÂhamaæ gahitaæ muddikÃrasaæ pivitvà na majjatÅti.
     RÃjà Bodhisattassa vacanaæ sutvà gadrabhe rÃjaÇgaïà nÅharÃpetvà tass' eva ovÃde Âhito dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà pa¤casatà gadrabhà ime vighÃsÃdà ahesuæ, pa¤casatà sindhavà ime upÃsakÃ, rÃjà ùnando, amaccapaï¬ito pana aham evÃ" 'ti. VÃlodakajÃtakaæ.


#<[page 098]>#
%<98                  II. DukanipÃta. 4. Asadisavagga. (19.)>%

                      $<4. GiridantajÃtaka.>$
     DÆsito giridantenà 'ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto ekaæ vipakkhaseviæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ heÂÂhà MahilÃmukhajÃtake kathitam eva. Satthà pana "na bhikkhave ayaæ bhikkhu idÃn' eva vipakkhasevako, pubbe p' esa vipakkhasevako yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ SÃmarÃjà nÃma rajjaæ kÃresi.
Tadà Bodhisatto amaccakule nibbattitvà vayappatto tassa atthadhammÃnusÃsako ahosi. Ra¤¤o pana Paï¬avo nÃma maÇgalasso, tassa Giridanto nÃma assabandho, so kha¤jo ahosi. Asso mukharajjuke gahetvà taæ purato purato gacchantaæ disvà "maæ esa sikkhÃpetÅti" sa¤¤Ãya tassa anusikkhanto kha¤jo ahosi. Tassa kha¤jabhÃvaæ ra¤¤o Ãrocesuæ. RÃjà vejje pesesi. Te gantvà assassa sarÅre rogaæ apassantà "rogam assa na passÃmÃ" 'ti ra¤¤o kathayiæsu.
RÃjà Bodhisattaæ pesesi: "gaccha vayassa, ettha kÃraïaæ jÃnÃhÅti". So gantvà kha¤jÃssabandhasaæsaggena tassa kha¤jabhÆtabhÃvaæ ¤atvà ra¤¤o tam atthaæ Ãrocetvà "saæsaggadosena nÃma evaæ hotÅti" dassento paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,4.4(=184).1: DÆsito Giridantena hayo SÃmassa Paï¬avo
                    porÃïaæ pakatiæ hitvà tass' eva anuvidhÅyatÅti. || Ja_II:65 ||>@

     Tattha hayo SÃmassà 'ti SÃmassa ra¤¤o maÇgalasso, poraïaæ pakatiæ hitvà ti attano porÃïapakatiæ siÇgÃrabhÃvaæ pahÃya, anuvidhÅyatÅti anusikkhati.
     Atha naæ rÃjà "idÃni vayassa kiæ kattabban" ti pucchi.
Bodhisatto "sundaraæ assabandhaæ labhitvà yathÃporÃïo bhavissatÅti" vatvà dutiyaæ gÃtham Ãha:


#<[page 099]>#
%<          4. GiridantajÃtaka. (184) 5. AnabhiratijÃtaka. (185.)          99>%

  @<Ja_II,4.4(=184).2: Sace va t' anujo poso sikharÃkÃrakappito
                    Ãnane taæ gahetvÃna maï¬ale parivattaye
                    khippam eva pahatvÃna tass' eva anuvidhÅyatÅti. || Ja_II:66 ||>@

     Tattha tanujo ti tassa anujo anurÆpajÃto ti anujo, tassa anujo t' anujo, idaæ vuttaæ hoti: sace hi mahÃrÃja tassa siÇgÃrassa ÃcÃrasampannassa assassa anurÆpajÃto siÇgÃrÃkÃrasampanno poso, sikharÃkÃrakappito ti sikharena sundarena ÃkÃrena kappitokesamassu, taæ assaæ Ãnane gahetvà assamaï¬ale parivatteyya, khippam ev' esa taæ kha¤jabhÃvaæ pahÃya ayaæ siÇgÃro ÃcÃrasampanno assagopako maæ sikkhÃpetÅti sa¤¤Ãya khippam ev' etassa anuvidhiyyati atianusikkhissati pakatibhÃve yeva ÂhassatÅti.
     RÃjà tathà kÃresi. Asso pakatibhÃve patiÂÂhÃsi. RÃjà "tiracchÃnÃnam pi nÃma Ãsayaæ jÃnissatÅti" tuÂÂhacitto Bodhisattassa mahantaæ yasaæ adÃsi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà Giridanto Devadatto ahosi, asso vipakkhasevako bhikkhu, rÃjà ùnando, amaccapaï¬ito pana aham evÃ" 'ti. GiridantajÃtakaæ.

                      $<5. AnabhiratijÃtaka.>$
     Yathodake Ãvile appasanne ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ brÃhmaïakumÃraæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthiyaæ kir' eko brÃhmaïakumÃro tiïïaæ vedÃnaæ pÃragÆ bahÆ khattiyakumÃre ca brÃhmaïakumÃre ca mante vÃcesi. So aparabhÃge gharÃvÃsaæ saïÂhapetvà vatthÃlaækÃradÃsadÃsÅkhettavatthugomahisaputtadÃrÃdÅnaæ atthÃya cintayamÃno rÃgadosamohavasiko hutvà Ãvilacitto ahosi, mante paÂipÃÂiyà parivattetuæ nÃsakkhi, ito c' ito ca mantà na paÂibhaæsu. So ekadivasaæ bahuæ gandhamÃlÃdiæ gahetvà Jetavanaæ gantvà SatthÃraæ pÆjetvà vanditvà ekamantaæ nisÅdi.


#<[page 100]>#
%<100                 II. DukanipÃta.  4. Asadisavagga. (19.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Satthà tena saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà "kiæ mÃïava mante vÃcesi, paguïà te mantÃ" ti pucchi. "Pubbe me bhante mantà paguïÃ, gharÃvÃsassa pana gahitakÃlato paÂÂhÃya cittaæ me Ãvilaæ jÃtaæ, tena me mantà na paguïÃ" ti. Atha nam Satthà "na kho mÃïava idÃn' eva pubbe pi te cittassa anÃvilakÃle tava mantà paguïà ahesuæ, rÃgÃdÅhi pana ÃvilakÃle tava mantà na paÂibhaæsÆ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyam Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto brÃhmaïamahÃsÃlakule nibbattitvà vayappatto TakkasilÃyaæ mante uggaïhitvà disÃpÃmokkho Ãcariyo hutvà BÃrÃïasiyaæ bahÆ khattiyabrÃhmaïakumÃre mante vÃcesi.
Tassa santike eko brÃhmaïamÃïavo tayo vede paguïe akÃsi, ekapade pi nikkaækho piÂÂhiÃcariyo hutvà mante vÃcesi. So aparena samayena gharÃvÃsaæ gahetvà gharÃvÃsacintÃya Ãvilacitto mante parivattetuæ nÃsakkhi. Atha naæ Ãcariyo attano santikaæ Ãgataæ "kiæ mÃïava paguïà te mantÃ" ti pucchitvà "gharÃvÃsaæ gahitakÃlato paÂÂhÃya me cittaæ Ãvilaæ jÃtaæ, mante parivattetuæ na sakkomÅti" vutte "tÃta Ãvile cittamhi paguïÃpi mantà na paÂibhanti, anÃvile pana appaÂibhÃnaæ nÃma n' atthÅti" vatvà imà gÃthà Ãha:

  @<Ja_II,4.5(=185).1: Yathodake Ãvile appasanne
                    na passati sippikasambukaæ
                    sakkharaæ vÃlukaæ macchagumbaæ
                    evaæ Ãvilamhi citte
                    na passati attadatthaæ paratthaæ. || Ja_II:67 ||>@

  @<Ja_II,4.5(=185).2: Yathodake acche vippasanne
                    so passati sippÅ ca macchagumbaæ>@


#<[page 101]>#
%<                6. DadhivÃhanajÃtaka.(186.)                      101>%
@<                    evaæ anÃvilamhi citte
                    so passati attadatthaæ paratthan ti. || Ja_II:68 ||>@

     Tattha Ãvile ti kaddamÃluÊite, appasanne ti tÃya eva ÃvilatÃya avippasanne, sippikasambukan ti sippika¤ ca sambuka¤ ca, macchagumban ti macchaghaÂaæ, evaæ Ãvile ti evam evaæ rÃgÃdÅhi Ãvile citte, attadatthaæ paratthan ti na attatthaæ na paratthaæ passatÅti attho, so passatÅti evam evaæ anÃvile citte so puriso attattha¤ ca parattha¤ ca passatÅti.
     Satthà imaæ atÅtaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne brÃhmaïakumÃro sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà ayam eva mÃïavo ahosi, Ãcariyo pana aham evÃ" 'ti. AnabhiratijÃtakaæ.

                      $<6. DadhivÃhanajÃtaka.>$
     Vaïïagandharasopeto ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto vipakkhaseviæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ heÂÂhÃkathitasadisam eva. Satthà pana: "bhikkhave asÃdhusannivÃso nÃma pÃpo anatthakaro, tattha manussabhÆtÃnaæ tÃva pÃpasannivÃsassa anatthakaraïÃya kiæ vattabbaæ, pubbe pana asÃtena amadhurena nimbarukkhena saddhiæ sannivÃsam Ãgamma madhuraraso dibbarasapaÂi bhÃgo acetano ambarukkho pi amadhuro tittako jÃto" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente KÃsiraÂÂhe cattÃro bhÃtaro brÃhmaïà isipabbajjaæ pabbajitvà Himavantapadese paÂipÃÂiyà païïasÃlà katvà vÃsaæ kappesuæ.
Tesaæ jeÂÂhabhÃtà kÃlaæ katvà Sakkattaæ pÃpuïi. So taæ kÃraïaæ ¤atvà antarantarà sattaÂÂhadivasaccayena tesaæ upaÂÂhÃnaæ gacchanto ekadivasaæ jeÂÂhakatÃpasaæ vanditvà ekamantaæ nisÅditvà "bhante kena te attho" ti pucchi.


#<[page 102]>#
%<102                 II. Dukanipati.  4. Asadisavagga. (19.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Paï¬urogatÃpaso "agginà me attho" ti Ãha. So tassa vÃsipharasukaæ adÃsi. (VÃsipharasuko nÃma daï¬e pavesanavasena vÃsi pi hoti pharasu pi.) TÃpaso "ko me imaæ ÃdÃya dÃrÆni ÃharissatÅti" Ãha. Atha naæ Sakko evam Ãha: "yadà te bhante dÃrÆhi attho imaæ pharasuæ hatthena pahaæsitvà `dÃrÆni me Ãharitvà aggiæ kareyyÃsÅti' vadeyyÃsi, dÃrÆni Ãharitvà aggiæ katvà dassatÅti'. Tassa vÃsipharasukaæ datvà dutiyam pi upasaækamitvà "bhante kena te attho" ti pucchi. Tassa païïasÃlÃya hatthimaggo hoti. So hatthÅhi upadduto "hatthÅnaæ me vasena dukkhaæ uppajjati, te palÃpehÅti" Ãha. Sakko tassa ekaæ bheriæ upanÃmetvà "bhante imasmiæ tale pahaÂe tumhÃkaæ paccÃmittà palÃyissanti, imasmiæ pahaÂe mettacittà hutvà caturaÇginiyà senÃya parivÃressantÅti" vatvà taæ bheriæ datvà kaniÂÂhassa santikaæ gantvà "bhante kena te attho" ti pucchi. So pi paï¬urogadhÃtuko va, tasmà "dadhinà me attho" ti Ãha. Sakko tassa ekaæ dadhighaÂaæ datvà "sace tumhe icchamÃnà imaæ Ãvajjessatha mahÃnadÅ hutvà mahoghaæ pavattetvà tumhÃkaæ rajjaæ gahetvà dÃtuæ samattho pi bhavissatÅti" vatvà pakkÃmi. Tato paÂÂhÃya vÃsipharusuko jeÂÂhabhÃtikassa aggiæ karoti, itarena bheritale pahaÂe hatthÅ palÃyanti, kaniÂÂho dadhiæ paribhu¤jati.
Tasmiæ kÃle eko sÆkaro ekasmiæ purÃïagÃmaÂÂhÃne caranto ÃnubhÃvasampannaæ ekaæ maïikkhandhaæ addasa. So taæ maïikkhandhaæ mukhena ¬asitvà tassÃnubhÃvena ÃkÃse uppatitvà samuddamajjhe ekaæ dÅpakaæ gantvà "ettha dÃni mayà vasituæ vaÂÂatÅti" otaritvà phÃsukaÂÂhÃne udumbararukkhassa heÂÂhà vÃsaæ kappesi.


#<[page 103]>#
%<                     6. DadhivÃhanajÃtaka. (186.)        103>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So ekadivasaæ tasmiæ rukkhamÆle maïikkhandhaæ purato Âhapetvà niddaæ okkami. Ath' eko KÃsiraÂÂhavÃsimanusso "nirÆpakÃro esa amhÃkan" ti mÃtÃpitÆhi gehà nikka¬¬hito ekaæ paÂÂanagÃmaæ gantvà nÃvikÃnaæ kammakaro hutvà nÃvaæ Ãruyha samuddamajjhe bhinnÃya nÃvÃya phalake nipanno Âaæ dÅpaæ patvà phalÃphalÃni pariyesanto taæ sÆkaraæ niddÃyantaæ disvà saïikaæ gantvà maïikkhandhaæ gaïhitvà tassa ÃnubhÃvena ÃkÃse uppatitvà udumbararukkhe nisÅditvà cintesi: "ayaæ sÆkaro imassa maïikkhandhassa ÃnubhÃvena ÃkÃsacÃriko hutvà idha vasati ma¤¤e, mayà pana paÂhamam eva imaæ mÃretvà maæsaæ khÃditvà pacchà gantuæ vaÂÂatÅti". So ekaæ daï¬akaæ bha¤jitvà tassa sÅse pÃtesi. SÆkaro pabujjhitvà maïiæ apassanto ito c' ito ca kampamÃno vidhÃvati. Rukkhe nisinnapuriso hasi. SÆkaro olokento taæ disvà rukkhaæ sÅsena paharitvà tatth' eva mato.
So puriso otaritvà aggiæ katvà tassa maæsaæ pacitvà khÃditvà ÃkÃse uppatitvà Himavantamatthakena gacchanto assamapadaæ disvà jeÂÂhatÃpasassa assame otaritvà dvÅhatÅhaæ vasitvà tÃpasassa vattapaÂivattaæ akÃsi vÃsipharasukassa ÃnubhÃva¤ ca passi. So "imaæ mayà gahetuæ vaÂÂatÅti" maïikkhandhassa ÃnubhÃvaæ tÃpasassa dassetvà "bhante imaæ me gahetvà vÃsipharasukaæ dethÃ" 'ti Ãha. TÃpaso ÃkÃsena caritukÃmo taæ gahetvà vÃsipharasukaæ adÃsi. So taæ gahetvà thokaæ gantvà vÃsipharasukaæ pahaæsitvà "vÃsipharasuka tÃpasassa sÅsaæ chinditvà maïikkhandhaæ me ÃharÃ" 'ti Ãha. So gantvà tÃpasassa sÅsaæ chinditvà maïikkhandhaæ Ãhari. So vÃsipharasukaæ paÂicchannaÂÂhÃne Âhapetvà majjhimatÃpasassa santikaæ gantvà {katipÃhaæ} vasitvà bheriyà ÃnubhÃvaæ disvà maïikkhandhaæ datvà bheriæ gaïhitvà purimanayen' eva tassa pi sÅsaæ chindÃpetvà kaniÂÂhaæ upasaækamitvà dadhighaÂassÃnubhÃvaæ disvà maïikkhandhaæ datvà dadhighaÂaæ gahetvà purimanayen' eva tassa sÅsaæ chindÃpetvà maïikkhandha¤ ca vÃsipharasuka¤ ca bheri¤ ca dadhighaÂa¤ ca gahetvà ÃkÃse uppatitvà BÃrÃïasiyà avidÆre Âhatvà BÃrÃïasira¤¤o


#<[page 104]>#
%<104                II. DukanipÃta.  4. Asadisavavagga. (19.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "yuddhaæ và me detu rajjaæ vÃ" ti ekassa purisassa hatthe païïaæ pÃhesi. RÃjà sÃsanaæ sutvà va "coraæ gaïhissÃmÃ" 'ti nikkhami. So ekaæ bheritalaæ pahari, caturaÇginÅ senà parivÃresi. Ra¤¤o avattharaïabhÃvaæ ¤atvà dadhighaÂaæ vissajjesi, mahÃnadÅ pavatti, mahÃjano dadhimhi osÅditvà nikkhamituæ nÃsakkhi. VÃsipharasukaæ pahaæsitvà "ra¤¤o sÅsaæ ÃharÃ" 'ti Ãha, vÃsipharasuko gantvà sÅsaæ Ãharitvà pÃdamÆle nikkhipi, eko pi Ãvudhaæ ukkhipituæ nÃsakkhi.
So mahantena balena parivuto nagaraæ pavisitvà abhisekaæ kÃretvà DadhivÃhano nÃma rÃjà hutvà dhammena rajjaæ kÃresi. Tass' ekadivasaæ mahÃnadiyaæ jÃlakaraï¬ake kÅÊantassa Kannamuï¬adahato devatÃparibhogaæ ekaæ ambapakkaæ Ãgantvà jÃle laggi. JÃlaæ ukkhipantà taæ disvà ra¤¤o adaæsu.
Taæ mahantaæ ghaÂappamÃïaæ parimaï¬alaæ suvaïïavaïïaæ ahosi. RÃjà "kissa phalaæ nÃm' etan" ti vanacÃrake pucchitvà "ambaphalan" ti sutvà paribhu¤jitvà tassa aÂÂhiæ attano uyyÃne ropÃpetvà khÅrodakena si¤cÃpesi. Rukkho nibbattitvà tatiye saævacchare phalaæ adÃsi. Ambassa sakkÃro mahà ahosi:
khÅrodakena si¤canti, gandhapa¤caÇgulikaæ denti, mÃlÃdÃmÃni parikkhipanti, gandhatelena dÅpaæ jÃlenti, parikkhepo pan' assa paÂÂasÃïiyà ahosi. PhalÃni madhurÃni suvaïïavaïïÃni ahesuæ.
DadhivÃhanarÃjà a¤¤esaæ rÃjÆnaæ ambaphalaæ pesento aÂÂhito rukkhanibbattanabhayena aækuranibbattanaÂÂhÃnaæ maï¬ukaïÂakena vijjhitvà pesesi.


#<[page 105]>#
%<                6. DadhivÃhanajÃtaka.(186.)                            105>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tesaæ ambaæ khÃditvà aÂÂhi ropitaæ na sampajjati. Te "kin nu kho ettha kÃraïan" ti pucchantà taæ kÃraïaæ jÃniæsu. Ath' eko rÃjà uyyÃnapÃlaæ pakkositvà "DadhivÃhanassa ambaphalÃnaæ rasaæ nÃsetvà tittakabhÃvaæ kÃtuæ sakkhissasÅti" pucchitvà "Ãma devÃ" 'ti vutte "tena hi gacchÃ" 'ti sahassaæ datvà pesesi. So BÃrÃïasiæ gantvà "eko uyyÃnapÃlo Ãgato" ti ra¤¤o arocÃpetvà tena pakkosÃpito pavisitvà rÃjÃnaæ vanditvà "tvaæ uyyÃnapÃlo" ti puÂÂho "Ãma devÃ" 'ti vatvà attano ÃnubhÃvaæ vaïïesi. RÃjà "gaccha, amhÃkaæ uyyÃnapÃlassa santike hohÅti" Ãha. Te tato paÂÂhÃya dve janà uyyÃnaæ paÂijagganti. AdhunÃgato uyyÃnapÃlo akÃlapupphÃni pupphÃpento akÃlaphalÃni gaïhÃpento uyyÃnaæ ramaïÅyaæ akÃsi. RÃjà tassa pasÅditvà porÃïakauyyÃnapÃlaæ nÅharitvà tass' eva uyyÃnaæ adÃsi. So uyyÃnassa attano hatthagatabhÃvaæ ¤atvà ambarukkhaæ parivÃretvà nimbe ca paggavavalliyo ca ropesi. Anupubbena nimbà va¬¬hiæsu. MÆlehi mÆlÃni sÃkhÃhi ca sÃkhà saæsaÂÂhà onaddhà vinaddhà ahesuæ.
Tena asÃtÃmadhurasaæsaggena tÃva madhuraphalo ambo tittako jÃto nimbapaïïasadisaraso. AmbaphalÃnaæ tittakabhÃvaæ ¤atvà uyyÃnapÃlo palÃyi. DadhivÃhano uyyÃnaæ gantvà ambaphalaæ khÃdanto mukhe paviÂÂhaæ ambayÆsaæ nimbakasaÂaæ viya ajjhoharituæ asakkonto kakkÃretvà nuÂÂhubhi.
Tadà Bodhisatto tassa atthadhammÃnusÃsako ahosi. RÃjà Bodhisattaæ Ãmantetvà "paï¬ita, imassa rukkhassa porÃïakaparihÃrato parihÅnaæ n' atthi, evaæ sante pi 'ssa phalaæ tittakaæ jÃtaæ, kin nu kÃraïan" ti pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:


#<[page 106]>#
%<106                II. DukanipÃta. 4. Asadisavagga. (19.)>%

  @<Ja_II,4.6(=186).1: VaïïagandharasÆpeto amb' Ãyaæ ahuvà pure,
                    tam eva pÆjaæ labhamÃno ken' ambo kaÂukapphalo ti. || Ja_II:69 ||>@

     Ath' assa kÃraïaæ Ãcikkhanto Bodhisatto dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,4.6(=186).2: PucimandaparivÃro ambo te DadhivÃhana,
                    mÆlaæ mÆlena saæsaÂÂhaæ, sÃkhà sÃkhà nisevare,
                    asataæ sannivÃsena ten' ambo kaÂukapphalo ti. || Ja_II:70 ||>@

     Tattha pucimandaparivÃro ti nimbarukkhaæparivÃro, sÃkhà sakhà nisevare ti pucimandassa sÃkhà ambarukkhassa sÃkhÃyo nisevanti, asataæ sannivÃsenà 'ti amadhurehi pucimandehi saddhiæ sannivÃsena, tenà 'ti tena kÃraïena ayaæ ambo kaÂukaphalo asÃtaphalo tittakaphalo jÃto ti.
     RÃjà tassa vacanaæ sutvà sabbe pi pucimande ca paggave ca chindÃpetvà mÆlÃni uddharÃpetvà samantà amadhuram paæsuæ harÃpetvà madhuraæ paæsuæ pakkhipÃpetvà khÅrodakasakkharodakagandhodakehi ambaæ paÂijaggÃpesi. So madhurarasasaæsaggena puna madhuro va ahosi. RÃjà pakatiuyyÃnapÃlakass' eva uyyÃnaæ niyyÃdetvà yÃvatÃyukaæ Âhatvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà aham eva paï¬itÃmacco ahosin" ti. DadhivÃhanajÃtakaæ.

                      $<7. CatumaÂÂajÃtaka.>$
     Ucce viÂabhim Ãruyhà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ mahallakabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Ekadivasaæ kira dvÅsu aggasÃvakesu a¤¤ama¤¤aæ pa¤haæ pucchanavissajjanakathÃya nisinnesu eko mahallako tesaæ santikaæ gantvà tatiyo hutvà nisÅditvà "bhante mayam pi tumhe pa¤haæ pucchissÃma,


#<[page 107]>#
%<                    7. CatumaÂÂajÃtaka. (187.)                       107>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tumhe pi attano kaækhaæ amhe pi pucchathÃ" 'ti Ãha. Therà taæ jigucchitvà uÂÂhÃya pakkamiæsu. TherÃnaæ dhammaæ sotuæ nisinnaparisà samÃgamassa bhinnakÃle Satthu santikaæ gantvà "kiæ akÃle Ãgat' atthÃ" 'ti vutte taæ kÃraïaæ Ãrocayiæsu. Satthà "na bhikkhave idÃn' eva SÃriputta-MoggallÃnà etaæ jigucchitvà akathetvà pakkamanti, pubbe pi pakkamiæsÆ" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ara¤¤Ãyatane rukkhadevatà ahosi. Atha dve haæsapotakà CittakÆÂapabbatà nikkhamitvà tasmiæ rukkhe nisÅditvà gocarÃya gantvà nivattantÃpi tasmiæ ¤eva vissamitvà CittakÆÂaæ gacchanti. Gacchante gacchante kÃle tesaæ Bodhisattena saddhiæ vissÃso ahosi, gacchantà ca Ãgacchantà ca a¤¤ama¤¤aæ sammoditvà dhammakathaæ kathetvà pakkamiæsu.
Ath' ekadivasaæ tesu rukkhagge nisÅditvà Bodhisattena saddhiæ kathentesu eko sigÃlo tassa rukkhassa heÂÂhà Âhatvà tehi haæsapotakehi saddhiæ mantento paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,4.7(=187).1: Ucce viÂabhiæ Ãruyha mantayavho rahogatÃ,
                    nÅce oruyha mantavho, migarÃjÃpi sossatÅti. || Ja_II:71 ||>@

     Tattha ucce viÂabhim Ãruyhà 'ti pakatiyÃpi ucce imasmiæ rukkhe uccataraæ ekaæ viÂapaæ abhiruhitvÃ, mantayavho ti mantetha, nÅce oruyhà 'ti otaritvà nÅce ÂhÃne Âhatvà mantayatha, migarÃjÃpi sossatÅti attÃnaæ migarÃjÃnam katvà Ãha.
     Haæsapotakà jigucchitvà uÂÂhÃya CittakÆÂam eva gatÃ.
Tesaæ gatakÃle Bodhisatto sigÃlassa dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,4.7(=187).2: Yaæ supaïïo supaïïena devo devena mantaye
                    kiæ tattha catumaÂÂassa, bilaæ pavisa jambukà 'ti. || Ja_II:72 ||>@

     Tattha supaïïo ti sundarapaïïo, supaïïenà 'ti dutiyena haæsapotakena, devo devenà 'ti te yeva dve deve katvà katheti, catumaÂÂassà 'ti sarÅrena jÃtiyà sarena guïenà 'ti imehi catuhi maÂÂassa suddhassà ti akkharattho,


#<[page 108]>#
%<108                      II.  DukanipÃta.  4  Asadisavagga. (19.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  asuddhaæ yeva pana taæ pasaæsÃvacanena nindanto evam Ãha, catuhi lÃmakassa kiæ ettha sigÃlassà 'ti ayam ettha adhippÃyo, bilaæ pavisà 'ti idaæ Bodhisatto bheravÃrammaïaæ dassetvà taæ palÃpento Ãha.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà mahallako sigÃlo ahosi, dve haæsapotakà SÃriputta-MoggallÃnÃ, rukkhadevatà pana aham evÃ" 'ti CatumaÂÂajÃtakaæ.

                      $<8. SÅhakoÂÂhukajÃtaka.>$
     SÅhaÇgulÅ sÅhanakho ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto KokÃlikaæ Ãrabbha kathesi. Ekadivasaæ kira KokÃliko a¤¤esu bahussutesu dhammaæ kathentesu sayam pi kathetukÃmo ahosÅti sabbaæ heÂÂhÃvuttanayen' eva vitthÃretabbaæ. Taæ pana pavattiæ sutvà Satthà "na bhikkhave KokÃliko idÃn' eva attano saddena pÃkaÂo jÃto, pubbe pi pÃkaÂo ahosÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto Himavantapadese sÅho hutvà ekÃya sigÃliyà saddhiæ saævÃsam anvÃya puttaæ paÂilabhi. So aÇgulÅhi nakhehi kesarena vaïïena saïÂhÃnenà ti imehi ÃkÃrehi pitusadiso ahosi, saddena mÃtusadiso. Ath' ekadivasaæ deve vassitvà vigate sÅhesu naditvà sÅhakÅÊaæ kÅÊantesu so pi tesaæ antare naditukÃmo hutvà sigÃlikaæ nÃdaæ nadi. Ath' assa saddaæ sutvà sÅhà tuïhÅ ahesuæ. Tassa saddaæ sutvà aparo Bodhisattassa sajÃtiputto "tÃta, ayaæ sÅho vaïïÃdÅhi amhehi samÃno, saddo pan' assa a¤¤Ãdiso, ko nÃm' eso" ti pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,4.8(=188).1: SÅhaÇgulÅ sÅhanakho sÅhapÃdapatiÂÂhito
                    so sÅho sÅhasaæghamhi eko nadati a¤¤athà ti. || Ja_II:73 ||>@


#<[page 109]>#
%<       8. SÅhakoÂÂhukajÃtaka. (188.)  9. SihacammajÃtaka. (189.)         109>%
     Tattha sÅhapÃdapatiÂÂhito ti sÅhapÃdeh' eva patiÂÂhito. eko nadati a¤¤athà ti eko va avasesasÅhehi asadisena sigÃlasaddena nadanto a¤¤athà nadati.
     Taæ sutvà Bodhisatto "tÃta esa tava bhÃtà sigÃliyà putto rÆpena mayà sadiso saddena mÃtarà sadiso" ti vatvà sigÃliputtaæ Ãmantetvà "tÃta, tvaæ ito paÂÂhÃya idha vasanto appasaddo vasa, sace puna nadissasi sigÃlabhÃvan te jÃnissantÅti" ovadanto dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,4.8(=188).2: MÃ tvaæ nadi rÃjaputta, appasaddo vane vasa,
                    sarena kho taæ jÃneyyuæ, na hi te pettiko saro ti. || Ja_II:74 ||>@

     Tattha rÃjaputtà 'ti sÅhassa migara¤¤o putto.
     Ima¤ ca pana ovÃdaæ sutvà puna so nadituæ nÃma na ussahi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà sigÃlo KokÃliko ahosi, sajÃtiputto Rahulo, migarÃjà pana aham evÃ" 'ti. SÅhakoÂÂhukajÃtakaæ.

                      $<9. SÅhacammajÃtaka.>$
     N' etaæ sÅhassa naditan ti. Idam pi Satthà Jetavane viharanto KokÃlikaæ Ãrabbha kathesi. So imasmiæ kÃle sarabha¤¤aæ bhaïitukÃmo ahosi, Satthà taæ pavattiæ sutvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto kassakakule nibbattitvà vayappatto kasikammena jÅvikaæ kappesi. Tasmiæ kÃle eko vÃïijo gadrabhabhÃrakena vohÃraæ karonto vicarati. So gatagataÂÂhÃne gadrabhassa piÂÂhito bhaï¬ikaæ otÃretvà gadrabhaæ sÅhacammena pÃrupitvà sÃliyavakhette vissajjeti.


#<[page 110]>#
%<110                      II. DukanipÃta. 6 Asadisavagga. (19.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Khettarakkhakà taæ disvà sÅho ti sa¤¤Ãya upasaækamituæ na sakkonti. Ath' ekadivasaæ so vÃïijo ekasmiæ gÃmadvÃre nivÃsaæ gahetvà pÃtarÃsaæ pacÃpento tato gadrabhaæ sihacammam pÃrupitvà yavakhettaæ vissajjesi. Khettarakkhakà sÅho ti sa¤¤Ãya taæ upagantuæ asakkontà gehaæ gantvà Ãrocesuæ. SakalagÃmavÃsino ÃvudhÃni gahetvà saækhe dhamentà bheriyo vÃdentà khettasamÅpaæ gantvà unnadiæsu. Gadrabho maraïabhayabhÅto gadrabharavaæ ravi. Ath' assa gadrabhabhÃvaæ ¤atvà Bodhisatto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,4.9(=189).1: N' etaæ sÅhassa naditaæ na vyagghassa na dÅpino,
                    pÃruto sÅhacammena jammo nadati gadrabho ti. || Ja_II:75 ||>@

     Tattha jammo ti lÃmako.
     GÃmavÃsino pi tassa gadrabhabhÃvaæ ¤atvà aÂÂhÅni bha¤jantà pothetvà sÅhacammaæ ÃdÃya agamaæsu. Atha so vÃïijo Ãgantvà taæ vyasanappattaæ gadrabhaæ disvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,4.9(=189).2: Ciram pi kho taæ khÃdeyya gadrabho haritaæ yavaæ
                    pÃruto sÅhacammena, ravamÃno ca dÆsayÅti. || Ja_II:76 ||>@

     Tattha tan ti nipÃtamattaæ, ayaæ gadrabho attano gadrabhabhÃvaæ ajÃnÃpetvà sÅhacammena pÃruto ciram pi kÃlaæ haritaæ yavaæ khÃdeyyà 'ti attho, ravamÃno ca dÆsayÅti attano pana gadrabharavaæ ravamÃno c' esa attÃnaæ dÆsayi, n' atth' ettha sÅhacammassa doso ti.
     Tasmiæ evaæ vadante yeva gadrabho tatth' eva mari.
VÃïijo pi taæ pahÃya pakkÃmi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà gadrabho KokÃliko ahosi, paï¬itakassako pana aham evÃ" ti. SÅhacammajÃtakaæ.


#<[page 111]>#
%<                     10. SÅlanisaæsajÃtaka. (190.)                  111>%

                      $<10. SÅlÃnisaæsajÃtaka.>$
     Passa saddhÃya sÅlassà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ saddhaæ upÃsakaæ Ãrabbha kathesi. So kira saddho pasanno ariyasÃvako ekadivasaæ Jetavanaæ gacchanto sÃyaæ AciravatÅtÅraæ gantvà nÃvike nÃvaæ tÅre Âhapetvà dhammasavanatthÃya gate titthe nÃvaæ adisvà buddhÃrammaïaæ pÅtiæ gahetvà nadiæ otari.
PÃdà udakamhi na osÅdiæsu. So paÂhavÅtale gacchanto viya vemajjhaæ gatakÃle vÅcÅ passi. Ath' assa buddhÃrammaïà pÅti mandà jÃtÃ, pÃdà osÅdituæ Ãrabhiæsu. So pana buddhÃrammaïaæ pÅtiæ daÊhaæ katvà udakapiÂÂhen' eva gantvà Jetavanaæ pavisitvà SatthÃraæ vanditvà ekamantaæ nisÅdi. Satthà tena saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà "upÃsaka kacci maggaæ Ãgacchanto appakilamathena Ãgato sÅti" pucchitvà "bhante buddhÃrammaïaæ pÅtiæ gahetvà udakapiÂÂhe patiÂÂhaæ labhitvà paÂhaviæ maddanto viya Ãgato 'mhÅti" vutte "na kho upÃsaka tvaæ ¤eva Buddhaguïe anussaritvà patiÂÂhaæ laddho, pubbe pi upÃsakà samuddamajjhe nÃvÃya bhinnÃya Buddhaguïe anussarantà patiÂÂhaæ labhiæsÆ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte KassapasammÃsambuddhakÃle sotÃpanno ariyasÃvako ekena nahÃpitakuÂumbikena saddhiæ nÃvaæ abhirÆhi. Tassa nahÃpitassa bhariyà "ayya imassa sukhadukkhaæ tava bhÃro" ti nahÃpitaæ tassa upÃsakassa hatthe nikkhipi. Atha sà nÃvà sattame divase samuddamajjhe bhinnÃ. Te pi dve janà ekasmiæ phalake nipannà ekaæ dÅpakaæ pÃpuïiæsu.
Tattha so nahÃpito sakuïe mÃretvà pacitvà khÃdanto upÃsakassÃpi deti. UpÃsako "alaæ mayhaæ" ti na khÃdati. So cintesi "imasmiæ ÂhÃne amhÃkaæ Âhapetvà tÅïi saraïÃni a¤¤Ã patiÂÂhà n' atthÅti" so tiïïaæ ratanÃnaæ guïe anussari.
Ath' assa anussarantassa anussarantassa tasmiæ dÅpake nibbatto NÃgarÃjà attano sarÅraæ mahÃnÃvaæ katvà mÃpesi.


#<[page 112]>#
%<112                      II. DukanipÃta. 4. Asadisavagga. (19.)>%
Samuddadevatà niyÃmako ahosi. NÃvà sattahi ratanehi pÆrayittha. Tayo kÆpakà indanÅlamaïimayà ahesuæ, sovaïïamayo lakÃro, rajatamayÃni yottÃni, suvaïïamayÃni padarÃni. Samuddadevatà nÃvÃya Âhatvà "atthi JambudÅpagÃmikÃ" ti ghosesi.
UpÃsako "mayaæ gamissÃmÃ" 'ti Ãha. "Tena hi ehi, nÃvaæ abhirÆhÃ" 'ti. So nÃvaæ abhirÆhitvà nahÃpitaæ pakkosi. Samuddadevatà "tuyhaæ yeva labbhati na etassÃ" ti Ãha. "KiækÃraïÃ" ti. "Etassa sÅlaguïÃcÃro n' atthi, taæ kÃraïaæ, ahaæ hi tuyhaæ nÃvaæ Ãhariæ na etassÃ" ti. "Hotu, ahaæ attanà dinnadÃne rakkhitasÅle bhÃvitabhÃvanÃya etassa pattiæ dammÅti". NahÃpito "anumodÃmi sÃmÅti" Ãha. Devatà "idÃni gaïhissÃmÅti" taæ hi Ãropetvà ubho pi jane samuddà nikkhametvà nadiyà BÃrÃïasiæ gantvà attano ÃnubhÃvena dvinnaæ pi tesaæ gehe dhanaæ patiÂÂhÃpetvà "paï¬iteh' eva nÃma saddhiæ saæsaggo nÃma kÃtabbo ti, sace hi imassa nahÃpitassa iminà upÃsakena saddhiæ saæsaggo na bhavissa samuddamajjhe yeva nassissatÅti" paï¬itasaæsaggassa guïaæ kathayamÃnà imà gÃthà avoca:

  @<Ja_II,4.10(=190).1: Passa saddhÃya sÅlassa cÃgassa ca ayaæ phalaæ:
                    nÃgo nÃvÃya vaïïena saddhaæ vahati upÃsakaæ. || Ja_II:77 ||>@

  @<Ja_II,4.10(=190).2: Sabbhir eva samÃsetha, sabbhi kubbetha santhavaæ,
                    sataæ hi sannivÃsena sotthiæ gacchati nahÃpito ti. || Ja_II:78 ||>@

     Tattha passà 'ti ka¤ci aniyÃmetvà passathà 'ti Ãlapati, saddhÃyà 'ti lokiyalokuttarÃya sÅle, pi es' eva nayo, cÃgassà 'ti deyyadhammapariccÃgassa c' eva kilesapariccÃgassa ca, ayaæ phalan ti idaæ phalaguïaæ Ãnisaæsan ti attho, atha và cÃgassa ca phalaæ passa: ayaæ nÃgo nÃvÃya vaïïenà 'ti evaæ p' ettha attho daÂÂhabbo, nÃvÃya vaïïenà ti nÃvÃya saïÂhÃnena, saddhan ti tÅsu ratanesu patiÂÂhitasaddhaæ, sabbhirevà 'ti paï¬itehi yeva,


#<[page 113]>#
%<                         1. RuhakajÃtaka. (191.)                       113>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  samÃsethà ti ekato Ãvaseyya upavaseyya vaseyyà 'ti attho, kubbethà 'ti kareyya, santhavan ti mittasanthavaæ, taïhÃsanthavo pana kenaci saddhiæ na kÃtabbo, nahÃpito ti nahÃpitakuÂumbiko, nahÃpito ti pi pÃÂho.
     Evaæ samuddadevatà ÃkÃse Âhatvà dhammaæ desetvà ovaditvà NÃgarÃjÃnaæ gaïhitvà attano vimÃnam eva agamÃsi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne upÃsako sakadÃgÃmiphale patiÂÂhahi) "Tadà sotÃpaïïaupÃsako parinibbÃyi, NÃgarÃjà SÃriputto ahosi, samuddadevatà aham evÃ" 'ti. SÅlÃnisaæsajÃtakaæ. Asadisavaggo catuttho.

                          5. RUHAKAVAGGA.

                      $<1. RuhakajÃtaka.>$
     Api ruhakacchinnÃpÅti. Idaæ Satthà jetavane viharanto purÃïadutiyikapalobhanaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ AÂÂhanipÃte IndriyajÃtake Ãvibhavissati. Satthà pana taæ bhikkhuæ "ayan te bhikkhu itthÅ anatthakÃrikÃ, pubbe pi te esà sarÃjikÃya parisÃya majjhe lajjÃpetvà gehà nikkhamanÃkÃraæ kÃresÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa aggamahesiyà kucchimhi nibbattitvà vayappatto pitu accayena rajje patiÂÂhÃya dhammena rajjaæ kÃresi. Tassa Ruhako nÃma purohito ahosi, Ruhakassa purÃïÅ brÃhmaïÅ bhariyÃ. RÃjà brÃhmaïassa assabhaï¬akena alaækaritvà assaæ adÃsi. So taæ assam Ãruyha ra¤¤o upaÂÂhÃnaæ gacchati. Atha naæ alaækatassa assassa piÂÂhe nisÅditvà gacchantaæ disvà tahaæ tahaæ Âhità manussà "aho assassa rÆpaæ, aho asso sobhatÅti" assam eva pasaæsanti. So gehaæ Ãgantvà pÃsÃdaæ Ãruyha bhariyaæ Ãmantesi:


#<[page 114]>#
%<114                  II. DukanipÃta. 5. Ruhakavagga. (20.)>%
"bhadde amhÃkaæ asso ativiya sobhati, ubhosu passesu Âhità manussà amhÃkaæ assam eva vaïïentÅti". Sà pana brÃhmaïÅ thokaæ chinnikà dhuttikadhÃtukÃ, tena naæ evam Ãha: "ayya tvaæ assassa sobhanakÃraïaæ na jÃnÃsi, ayaæ asso attano alaækataæ assabhaï¬akaæ nissÃya sobhati, sace tvam pi asso viya sobhitukÃmo assabhaï¬akaæ piÊandhitvà antaravÅthim oruyha asso viya pÃde koÂÂayamÃno gantvà rÃjÃnaæ passasi rÃjÃpi taæ vaïïayissati manussÃpi taæ ¤eva vaïïayissantÅti".
So ummattakajÃtiko brÃhmaïo tassà vacanaæ sutvà "iminà nÃma kÃraïen' esà vadatÅti" ajÃnitvà tathÃsa¤¤Å hutvà tathà akÃsi. Ye ye passanti te te parihÃsaæ karontà "sobhati Ãcariyo" ti vadiæsu. RÃjà pana naæ "kiæ Ãcariya pittan te kupitaæ, ummattiko si jÃto" ti ÃdÅni vatvà lajjÃpesi. Tasmiæ kÃle brÃhmaïo "ayuttakaæ mayà katan" ti lajjito brÃhmaïiyà kujjhitvà "tÃy' amhi sarÃjikÃya senÃya antare lajjÃpito ti, pothetvà taæ nikka¬¬hissÃmÅti" gehaæ agamÃsi. DhuttibrÃhmaïÅ tassa kujjhitvà ÃgamanabhÃvaæ ¤atvà puretaraæ ¤eva culladvÃrena nikkhamitvà rÃjanivesanaæ gantvà catuhapa¤cÃhaæ tatth' eva ahosi. RÃjà taæ kÃraïaæ ¤atvà purohitaæ pakkosÃpetvà "Ãcariya mÃtugÃmassa nÃma doso hoti yeva, brÃhmaïiyà khamituæ vaÂÂatÅti" khamÃpanatthÃya paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,5.1(=191).1: Api Ruhaka-cchinnÃpi jiyà sandhiyyate puna,
                    sandhiyyassu purÃïiyÃ, mà kodhassa vasaæ gamÅti. || Ja_II:79 ||>@

     TatthÃyaæ saækhepattho: bho Ruhaka nanu chinnÃpi dhanujiyà puna sandhiyyati ghaÂÅyati, evam tvam pi purÃïiyà saddhiæ sandhiyyassu, kodhassa vasaæ mà gamÅti


#<[page 115]>#
%<          2. SirikÃÊakaïïijÃtaka. (192.) 3. CullapadumajÃtaka. (193.)      115>%
     Taæ sutvà Ruhako dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,5.1(=191).2: VijjamÃnÃsu marÆdvÃsu vijjamÃnesu kÃrisu
                    a¤¤aæ jiyaæ karissÃma, alaæ ¤eva purÃïiyà ti. || Ja_II:80 ||>@

     Tass' attho: mahÃrÃja marucavÃkesu ca jiyakÃresu ca manussesu vijjamÃnesu a¤¤aæ jiyaæ karissÃma, imÃya jiïïÃya purÃïiyà jiyÃya alaæ, n' atthi me koci attho ti.
     Eva¤ ca pana vatvà taæ nÅharitvà a¤¤aæ brÃhmaïiæ Ãnesi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà purÃïÅ purÃïadutiyakà ahosi, Ruhako ukkaïÂhitabhikkhu, BÃrÃïasirÃjà pana aham evÃ" 'ti. RuhakajÃtakaæ.

                      $<2. SirikÃÊakaïïijÃtaka.>$
     ItthÅ siyà rÆpavatÅti. Idaæ SirikÃÊakaïïijÃtakaæ MahÃummaggajÃtake ÃvibhavissatÅti. SirikÃÊakaïïijÃtakaæ.

                      $<3. CullapadumajÃtaka.>$
     Ayam eva sà aham pi so ana¤¤o ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ukkaïÂhitabhikkhuæ Ãrabbha kathesi.
Vatthuæ UmmadantijÃtake Ãvibhavissati. So pana bhikkhu SatthÃrà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti vutte "saccaæ BhagavÃ" 'ti vatvà "ko pana taæ ukkaïÂhÃpetÅti" vutte "ahaæ bhante ekaæ alaækatapaÂiyattaæ mÃtugÃmam disvà kilesÃnuvattako hutvà ukkaïÂhito" ti Ãha. Atha naæ Satthà "bhikkhu, mÃtugÃmo nÃma akata¤¤Æ mitadÆbhÅ, thaddhahadayà porÃïakapaï¬itÃpi attano dakkhiïajannulohitaæ pÃyetvà yÃvajÅvitaæ dÃnam pi datvà mÃtugÃmassa cittaæ na labhiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:


#<[page 116]>#
%<116                 II. DukanipÃta. 5. Ruhakavagga. (20.)>%
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tasmiæ aggamahesiyà kucchimhi nibbatti, nÃmagahaïadivase c' assa PadumakumÃro ti nÃmaæ akaæsu.
Tassa aparena cha kaniÂÂhabhÃtikà ahesuæ. Te satta pi janà anupubbena vuddhippattà gharÃvÃsaæ gahetvà ra¤¤o sahÃyà viya vicaranti. Ath' ekadivasaæ rÃjà rÃjaÇgaïaæ olokento Âhito te mahÃparivÃrena rÃjÆpaÂÂhÃnaæ Ãgacchante disvà "ime maæ vadhitvà rajjaæ pi gaïheyyun" ti Ãsaækaæ uppÃdetvà te pakkosÃpetvà "tÃtÃ, tumhe imasmiæ nagare vasituæ na labhatha, a¤¤attha gantvà mam' accayena Ãgantvà kulasantakaæ rajjaæ gaïhathÃ" 'ti Ãha. Te pitu vacanaæ sampaÂicchitvà roditvà kanditvà attano gharÃni gantvà pajÃpatiyo ÃdÃya "yattha và tattha và gantvà jÅvissÃmÃ" 'ti nagarà nikkhamitvà maggaæ gacchantà ekaæ kantÃraæ patvà annapÃnaæ alabhamÃnà khudaæ adhivÃsetuæ asakkontà "mayaæ jÅvamÃnà itthiyo labhissÃmÃ" 'ti kaniÂÂhassa bhariyaæ mÃretvà terasa koÂÂhÃse katvà maæsaæ khÃdiæsu. Bodhisatto ca attano bhariyà ca laddhakoÂÂhÃsesu ekaæ Âhapetvà ekaæ dve pi khÃdiæsu. Evaæ cha divase cha itthiyo mÃretvà maæsaæ khÃdiæsu. Bodhisatto punadivase ekekaæ Âhapetvà cha koÂÂhÃse Âhapesi. Sattame divase "Bodhisattassa bhariyaæ mÃressÃmÃ" 'ti vutte Bodhisatto te cha koÂÂhÃse tesaæ datvà "ime cha koÂÂhÃse khÃdatha, sve jÃnissÃmÅti" vatvà tesaæ maæsaæ khÃditvà niddÃyanakÃle bhariyaæ gahetvà palÃyi. Sà thokaæ gantvà "gantuæ na sakkomi sÃmÅti" Ãha. Atha naæ Bodhisatto khandhenÃdÃya aruïuggamanavelÃya kantÃrà nikkhami. Sà suriye uggate "pipÃsitÃmhi sÃmÅti" Ãha. Bodhisatto "bhadde udakaæ n' atthÅti" vatvà punappunaæ kathite khaggena dakkhiïajannuæ paharitvÃ


#<[page 117]>#
%<                     3. CullapadumajÃtaka. (193.)                       117>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "bhadde pÃnÅyaæ n' atthi, idaæ pana me dakkhiïajannulohitaæ pivamÃnà nisÅdÃ" 'ti Ãha. Sà tathà akÃsi. Te anupubbena MahÃgaÇgaæ patvà pivitvà ca nahÃtvà ca phalÃphalaæ khÃditvà phÃsukaÂÂhÃne vissamitvà ekasmiæ GaÇgÃnivattane assamapadaæ mÃpetvà vÃsaæ kappesuæ. Ath' ekadivasaæ upari GaÇgÃya rÃjÃparÃdhikaæ coraæ hatthapÃde ca kaïïanÃsa¤ ca chinditvà ekasmiæ ammaïake nipajjÃpetvà MahÃgaÇgÃya pavÃhesuæ. So mahantaæ aÂÂassaraæ karonto taæ ÂhÃnaæ pÃpuni. Bodhisatto tassa karuïaæ paridevitasaddaæ sutvà "dukkhappatto satto mayi Âhite mà nassÅti" GaÇgÃtÅraæ gantvà taæ uttÃretvà assamapadaæ Ãnetvà kÃsÃvadhopanalepanÃdÅhi vaïapaÂikammaæ akÃsi. Bhariyà pan' assa "evarÆpaæ nÃma koïÂhaæ GaÇgÃya ÃvÃhetvà paÂijagganto vicaratÅti" vatvà taæ koïÂhaæ jigucchamÃnà nuÂÂhubhantÅ vicarati. Bodhisatto tassa vaïesu saævirÆÊhesu bhariyÃya saddhiæ taæ assamapade katvà aÂavito phalÃphalÃni Ãharitvà ta¤ ca bhariya¤ ca poseti. Etesu evaæ vasantesu sà itthi tasmiæ kuïÂhe paÂibaddhacittà hutvà tena saddhiæ anÃcÃraæ caritvà eten' upÃyena Bodhisattaæ mÃretukÃmà hutvà evam Ãha: "sÃmi, ahaæ tumhÃkaæ aæse nisÅditvà kantÃrà nikkhamamÃnà etaæ pabbataæ oloketvà `ayye pabbate nibbattadevate sace ahaæ sÃmikena saddhiæ Ãrogà jÅvitaæ labhissÃmi balikammaæ te karissÃmÅti' ÃyÃciæ, sà maæ idÃni uttÃseti, karom' assà balikamman" ti. Bodhisatto taæ mÃyaæ ajÃnanto sÃdhÆ 'ti sampaÂicchitvà balikammaæ sajjetvà tÃya balibhÃjanaæ gÃhÃpetvà pabbatamatthakaæ abhirÆhi. Atha naæ sà evam Ãha:


#<[page 118]>#
%<118                 II. DukanipÃta. 5. Ruhakavagga. (20.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "sÃmi, devatà no pi tvaæ ¤eva uttamadevatÃ, paÂhamaæ tÃva taæ vanapupphehi pÆjetvà padakkhiïaæ katvà vanditvà pacchà devatÃya balikammaæ karissÃmÅti" sà Bodhisattaæ papÃtÃbhimukhaæ Âhapetvà vanapupphehi pÆjetvà padakkhiïaæ katvà vanditukÃmà viya hutvà piÂÂhipasse Âhatvà piÂÂhiyaæ paharitvà papÃte pÃtetvà "diÂÂhà me va paccÃmittassa piÂÂhÅti" tuÂÂhamÃnasà pabbatà orohitvà koïÂhassa santikaæ agamÃsi. Bodhisatto pi papÃtÃnusÃrena pabbatà patanto udumbararukkhamatthake ekasmiæ akaïÂake pattasa¤channe gumbe laggi, heÂÂhÃpabbataæ pana orohituæ na sakkÃ, so udumbarÃni khÃditvà sÃkhantare nisÅdi. Ath' eko mahÃsarÅro godharÃjà heÂÂhÃpabbatapÃdato abhirÆhitvà tasmiæ udumbare phalÃni khÃdati. So taæ divasaæ Bodhisattaæ disvà palÃyi.
Punadivase Ãgantvà ekasmiæ passe phalÃni khÃditvà pakkÃmi.
Evaæ punappunaæ Ãgacchanto Bodhisattena saddhiæ vissÃsaæ Ãpajjitvà "tvaæ imaæ ÂhÃnaæ kathaæ Ãgato sÅti" pucchitvà "iminà nÃma kÃraïenÃ" 'ti vutte "tena hi mà bhÃyÅti" vatvà Bodhisattaæ attano piÂÂhiyaæ nipajjÃpetvà otÃretvà ara¤¤ato nikkhamitvà mahÃmagge Âhapetvà "iminà maggena gacchathÃ" 'ti uyyojetvà ara¤¤am eva pÃvisi. Bodhisatto ekaæ gÃmakaæ gantvà tattha vasanto pitu kÃlakatabhÃvaæ sutvà BÃrÃïasiæ gantvà kulasantake rajje patiÂÂhÃya PadumarÃjà nÃma hutvà dasarÃjadhamme akopetvà dhammena rajjaæ kÃrento catusu nagaradvÃresu nagaramajjhe nivesanadvÃre ti cha dÃnasÃlÃyo kÃretvà devasikaæ cha satasahassÃni vissajjetvà dÃnaæ adÃsi. SÃpi kho pÃpitthi taæ koïÂhaæ khandhe nisÅdÃpetvà ara¤¤Ã nikkhamitvà manussapathe bhikkhaæ caramÃnà yÃgubhattaæ saæharitvà taæ koïÂhaæ posesi. "Ayaæ te kiæ hotÅti"


#<[page 119]>#
%<                        3. CullapadumajÃÂaka. (193.)                    119>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  pucchiyamÃnà "ahaæ etassa mÃtuladhÅtÃ, pitucchÃputto me esa, etass' eva maæ adaæsu, sÃhaæ vajjhappattam pi attano sÃmikaæ ukkhipitvà pariharantÅ bhikkhaæ caritvà posemÅti" Ãha. Manussà "ayaæ patibbatÃ" ti tato paÂÂhÃya bahutaraæ yÃgubhattaæ adaæsu. Apare naæ evam Ãhaæsu:
"tvaæ mà evaæ vicari, PadumarÃjà BÃrÃïasiyaæ rajjaæ kÃreti, sakala-JambudÅpaæ saækhobhetvà dÃnaæ deti, so taæ disvà tussissati, tuÂÂho te bahuæ dhanaæ dassati, tava sÃmikaæ idha nisÅdÃpetvà gacchathÃ" 'ti thiraæ katvà vettapacchiæ adaæsu.
Sà anÃcÃrà taæ koïÂhaæ vettapacchiyaæ nisÅdÃpetvà pacchiæ ukkhipitvà BÃrÃïasiæ gantvà dÃnasÃlÃsu bhu¤jamÃnà vicarati.
Bodhisatto alaækatahatthikkhandhavaragato dÃnaggaæ gantvà aÂÂhannaæ và dasannaæ và sahatthà dÃnaæ datvà puna gehaæ gacchati. Sà anÃcÃrà taæ koïÂhaæ pacchiyaæ nisÅdÃpetvà pacchiæ ukkhipitvà tassa gamanamagge aÂÂhÃsi. RÃjà disvà "kiæ etan" ti pucchi. "Ekà deva patibbatÃ" ti. Atha naæ pakkosÃpetvà sa¤jÃnitvà koïÂhaæ pacchito nÅharÃpetvà "ayaæ te kiæ hotÅti" pucchi. Sà "pitucchÃputto me deva kuladattiyo sÃmiko" ti Ãha. Manussà taæ antaraæ ajÃnantà "aho patidevatÃ" ti ÃdÅni vatvà taæ anÃcÃritthiæ vaïïayiæsu.
Puna rÃjà taæ "ayan te koïÂho kulladattiko sÃmiyo" ti pucchi. Sà rÃjÃnaæ asa¤jÃnantÅ "Ãma devÃ" 'ti sÆrà hutvà kathesi. Atha naæ rÃjà "kiæ esa BÃrÃïasira¤¤o putto, nanu tvaæ PadumakumÃrassa bhariyà asukara¤¤o dhÅtÃ, asukà nÃma mama jannulohitaæ pivitvà imasmiæ koïÂhe paÂibaddhacittà maæ papÃte pÃtesi, sà dÃni tvaæ nalÃÂena maccuæ gahetvà maæ mato ti ma¤¤amÃnà imaæ ÂhÃnaæ ÃgatÃ, nanu ahaæ jÅvÃmÅti"


#<[page 120]>#
%<120                 II. DukanipÃta. 2. Ruhakavagga. (20.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  vatvà amacce Ãmantetvà "bho amaccÃ, nanu ahaæ tumhehi puÂÂho evaæ kathesi: `mama cha kaniÂÂhabhÃtikà cha itthiyo mÃretvà maæsaæ khÃdiæsu, ahaæ pana mayhaæ bhariyaæ Ãrogaæ katvà GaÇgÃtÅraæ netvà assamapade vasanto ekaæ vajjhappattaæ koïÂhaæ uttÃretvà paÂijaggiæ, sà itthi paÂibaddhacittà maæ pabbatapÃde papÃtesi, ahaæ attano mettacittatÃya jÅvitaæ labhin' ti, yÃya ahaæ pabbatà pÃtito na sà a¤¤Ã esà dussÅlÃ, so pi vajjhappatto koïÂho na a¤¤o ayam evÃ" 'ti vatvà imà gÃthà avoca:

  @<Ja_II,5.3(=193).1: Ayam eva sà aham pi so ana¤¤o,
                    ayam eva so hatthacchinno ana¤¤o
                    yam Ãha `komÃrapatÅ maman' ti,
                    vajjh' itthiyo, n' atthi itthÅsu saccaæ. || Ja_II:81 ||>@

  @<Ja_II,5.3(=193).2: Ima¤ ca jammaæ musalena hantvÃ
                    luddaæ chavaæ paradÃrÆpaseviæ
                    imissà ca naæ pÃpapatibbatÃya
                    jÅvantiyà chindatha kaïïanÃsan ti. || Ja_II:82 ||>@

     Tattha yam Ãha komÃrapatÅ maman ti yaæ ca sà ayaæ me komÃrapati kuladattiyo sÃmiko ti Ãha ayam eva so ana¤¤o, yam Ãhu komÃrapatÅti pi pÃÂho, ayam eva hi potthakesu likhito, tassÃpi ayam ev' attho, vacanavipallÃso pan' ettha veditabbo, yaæ hi ra¤¤Ã vuttaæ tad eva idha Ãgataæ, vajjhitthiyo ti itthiyo nÃma vajjhà vadhitabbÃ, evaæ n' atthi itthÅsu saccan ti etÃsu sabhÃvo nÃm' eko n' atthi, imaæ jamman ti Ãdi ubhinnam pi tesaæ daï¬Ãropanavasena vuttaæ, tattha jamman ti lÃmakan, musalena hantvà ti musalena hanitvà pothetvà atthÅni bha¤jantà cuïïavicuïïaæ katvÃ, luddantidÃruïaæ, chavanti guïÃbhÃvena nijjÅvaæ matasadisaæ, imissà ca nan ti ettha nan ti nipÃtamattaæ imissà ca pÃpapatibbatÃya anÃcÃrÃya dussÅlÃya jÅvantiyà va kaïïanÃsaæ chindathà 'ti attho.


#<[page 121]>#
%<                          4. MaïicorajÃtaka. (194.)                   121>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 
     Bodhisatto kodhaæ adhivÃsetuæ asakkonto evaæ tesaæ daï¬aæ ÃïÃpetvÃpi na tathà kÃresi, kopaæ pana mandaæ katvà yathà sà pacchiæ sÅsato oropetuæ na sakkoti evaæ gÃÊhaæ bandhÃpetvà koïÂhaæ tattha pakkhipÃpetvà attano vijità nÅharÃpesi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetva jÃtakam samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà cha bhÃtaro a¤¤atarà therà ahesuæ, bhariyà Ci¤camÃnavikÃ, koïÂho Devadatto, godharÃjà ùnando, PadumarÃjà pana aham evÃ" 'ti. CullapadumajÃtakaæ.

                      $<4. MaïicorajÃtaka.>$
     Na santi devà pavasanti nÆnà 'ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto parisakkanaæ Devadattaæ Ãrabbha kathesi.
Devadatto vadhÃya parisakkatÅti sutvà "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi Devadatto mayhaæ vadhÃya parisakkati yeva, parisakkanto pi pana maæ vadhituæ na sakkhÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto BÃrÃïasito avidÆre gÃmake gahapatikule nibbatti.
Ath' assa vayappattassa BÃrÃïasito kuladhÅtaraæ Ãnesuæ. Sà piyà ahosi abhirÆpà dassanÅyà devaccharà viya pupphalatà viya laÊamÃnà mattakinnarÅ viya ca SujÃtà ti nÃmena patibbatà sÅlÃcÃrasampannà vattasampannÃ, niccakÃlaæ pi 'ssà pativattaæ sassuvattaæ sasuravatta¤ ca kataæ eva hoti, sà Bodhisattassa piyà ahosi manÃpÃ. Iti te ubho pi pamodamÃnà ekacittà samaggavÃsaæ vasiæsu.


#<[page 122]>#
%<122                 II.  DukÃnipata.  5 Ruhakavagga. (0.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' ekadivasaæ SujÃtà "mÃtÃpitaro daÂÂhukÃm' {amhÅti}" Bodhisattassa Ãrocesi. So "sÃdhu bhadde, maggapÃtheyyaæ pahonakaæ paÂiyÃdehÅti" khajjakavikatiæ pacÃpetvà khajjakÃdÅni yÃnake Âhapetvà yÃnakaæ pÃjento yÃnakassa purato ahosi, itarà pacchato. Te nagarasamÅpaæ gantvà yÃnakaæ mocetvà nahÃtvà bhu¤jiæsu. Puna Bodhisatto yÃnakaæ yojetvà purato nisÅdi, SujÃtà vatthÃni parivattetvà alaækaritvà pacchato nisÅdi.
YÃnakassa antonagaraæ paviÂÂhakÃle BÃrÃïasirÃjà hatthikkandhavaragato nagaraæ padakkhiïaæ karonto taæ padesaæ agamÃsi. SujÃtà otaritvà yÃnakassa pacchato padasà pÃyÃsi.
RÃjà taæ disvà tassà rÆpasampattiyà Ãka¬¬hiyamÃnalocano paÂibaddhacitto hutvà ekaæ amaccaæ "gaccha etissà sassÃmikabhÃvaæ và assÃmikabhÃvaæ và jÃnÃhÅti" pesesi. So gantvà tassà sassÃmikabhÃvaæ ¤atvà "sassÃmikà kira deva, yÃnake nisinno puriso etissà sÃmiko" ti Ãha. RÃjà paÂibaddhacittataæ vinodetuæ asakkonto kilesÃturo hutvà "ekena naæ upÃyena mÃrÃpetvà itthiæ gahessÃmÅti" cintetvà ekaæ purisaæ Ãmantetvà "gaccha bho, imaæ cÆÊÃmaïiæ vÅthiæ gacchanto viya hutvà etassa purisassa yÃnake pakkhipitvà ehÅti" cÆÊÃmaïiæ datvà uyyojesi. So "sÃdhÆ" 'ti taæ gahetvà gantvà yÃnake Âhapetvà "Âhapito me devÃ" 'ti Ãgantvà Ãrocesi. RÃjà "cÆÊÃmaïi me naÂÂho" ti Ãha. Manussà ekakolÃhalaæ akaæsu. RÃjà "sabbadvÃrÃni pidahitvà sa¤cÃraæ chinditvà coraæ pariyesathÃ" 'ti Ãha. RÃjapurisà tathà akaæsu. Nagaraæ ekaæ saækhobhaæ ahosi. Itaro puriso manusse gahetvà Bodhisattassa santikaæ gantvà "bho, yÃnakaæ Âhapehi, ra¤¤o cÆÊÃmaïi naÂÂho,


#<[page 123]>#
%<                          4. MaïicorajÃtaka. (194.)                   123>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  yÃnakaæ sodhessÃmÃ" 'ti so yÃnakaæ sodhento attanà Âhapitamaïiæ gahetvà Bodhisattaæ gahetvà "maïicoro" ti hatthehi ca pÃdehi ca pothetvà pacchÃbÃhaæ bandhitvà netvà "ayaæ maïicoro" ti ra¤¤o dassesuæ. RÃjà "sÅsam assa chindathÃ" 'ti ÃïÃpesi. Atha naæ rÃjapurisà catukke kasÃhi tÃÊentà dakkhiïadvÃrena nagarà nikkhamÃpesuæ. SujÃtÃpi yÃnakaæ pahÃya bÃhà paggayha paridevamÃnà "sÃmi, maæ nissÃya imaæ dukkhaæ patto sÅti" paridevamÃnà pacchato pacchato agamÃsi. RÃjapurisà "sÅsam assa chindissÃmÃ" 'ti Bodhisattaæ uttÃnaæ nipajjÃpesuæ.
Taæ disvà SujÃtà attano sÅlaguïaæ Ãvajjitvà "n' atthi vata ma¤¤e imasmiæ loke sÅlavantÃnaæ viheÂhanake pÃpasÃhasikamanusse nisedhetuæ samatthà devatà nÃmÃ" 'ti ÃdÅni paridevamÃnà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,5.4(=194).1: Na santi devÃ, pavasanti nÆna,
                    na hi nÆna santi idha lokapÃlÃ,
                    sahasà karontÃnaæ asa¤¤atÃnaæ
                    na hi nÆna santi paÂisedhitÃro ti. || Ja_II:83 ||>@

     Tattha na santi devà ti imasmiæ loke sÅlavantÃnaæ olokanakà pÃpÃna¤ ca nisedhanakà na santi nÆna devà ti, pavasanti nÆnà 'ti evarÆpesu và kiccesu uppannesu nÆna pavasanti pavÃsaæ gacchanti, idha lokopÃlà ti imasmiæ loke lokapÃlakasammatà samaïabrÃhmaïÃpi sÅlavantÃnaæ anuggahakà na hi nÆna santi, sahasà karontÃnaæ asa¤¤atÃnan ti sahasà avÅmaæsitvà sÃhasikaæ kammaæ karontÃnaæ dussÅlÃnaæ, paÂisedhitÃro ti "evarupaæ kammaæ mà karittha, na labbhà etaæ kÃtun" ti paÂisedhentà ti.
     Evaæ tÃya sÅlasampannÃya paridevamÃnÃya Sakkassa devara¤¤o nisinnÃsanaæ uïhÃkÃraæ dassesi. Sakko "ko nu kho maæ Sakkattato cÃvetukÃmo" ti Ãvajjanto imaæ kÃraïaæ ¤atvà "BÃrÃïasirÃjà atipharusaæ kammaæ karoti,


#<[page 124]>#
%<124                 II. DukanipÃta.  5. Ruhakavagga. (20.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sÅlasampannaæ SujÃtaæ kilameti, gantuæ dÃni me vaÂÂatÅti" devalokà oruyha attano ÃnubhÃvena hatthipiÂÂhe nisÅditvà gacchantaæ pÃparÃjÃnaæ hatthito otÃretvà dhammagaï¬ikÃya uttÃnaæ nipajjÃpetvà Bodhisattaæ ukkhipitvà sabbÃlaækÃrehi alaækaritvà rÃjavesaæ gÃhÃpetvà hatthikhandhe nisÅdÃpesi. Pharasuæ ukkhipitvà sÅsaæ chindantà ra¤¤o sÅsaæ chindiæsu, chinnakÃle yeva c' assa ra¤¤o sÅsabhÃvaæ jÃniæsu. Sakko devarÃjà dissamÃnakasarÅren' eva Bodhisattassa santikaæ gantvà Bodhisattassa rÃjÃbhisekaæ katvà SujÃtÃya ca aggamahesiÂÂhÃnaæ dÃpesi. Amaccà c' eva brÃhmaïagahapatikÃdayo ca Sakkaæ devarÃjÃnaæ disvà "adhammikarÃjà mÃrito, idÃni amhehi sakkadattiko dhammikarÃjà laddho" ti somanassappattà ahesuæ.
Sakko pi ÃkÃse Âhatvà "ayaæ vo sakkadattiko rÃjà ito paÂÂhÃya dhammena rajjaæ kÃressati, sace hi rÃjà adhammiko hoti devo akÃle vassati kÃle na vassati, chÃtakabhayaæ rogabhayaæ satthabhayan ti imÃni tÅïi bhayÃni upagatÃn' eva hontÅti" ovadanto dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,5.4(=194).2: AkÃle vassatÅ tassa, kÃle tassa na vassati,
                    saggà ca cavati ÂhÃnÃ, nanu so tÃvatà hato ti. || Ja_II:84 ||>@

     Tattha akÃle ti adhammikassa ra¤¤o rajje ayutte kÃle sassÃnaæ pakkakÃle và lÃyanamaddanÃdikÃle và devo vassati, kÃle ti yuttapayuttakÃle vapanakÃle taruïasassakÃle gabbhagahaïakÃle ca na vassati, saggà cavati ÂhÃnà ti saggasaækhÃtà ÂhÃnà devalokà ti attho, adhammikarÃjà hi appaÂilÃbhavasena devalokà cavati nÃma, sagge pi và rajjaæ karonto adhammikarÃjà tato cavatÅti pi attho, nanu so tÃvatà hato ti nanu so adhammikarÃjà ettakena hato hotÅti, atha và ekaæsavÃcÅ ettha nukÃro:


#<[page 125]>#
%<                      5. PabbatÆpattharajÃtaka. (195.)                125>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  n' eso ekaæsena ettÃvatà hato, aÂÂhasu pana mahÃnirayesu soÊasasu ussadanirayesu dÅgharattaæ so ha¤¤issatÅti ayam ettha attho.
     Evaæ Sakko mahÃjanassa ovÃdaæ datvà attano devaÂÂhÃnam eva agamÃsi. Bodhisatto pi dhammena rajjaæ kÃretvà saggapadaæ pÆresi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà adhammikarÃjà Devadatto ahosi, Sakko Anuruddho, SujÃtà RÃhulamÃtÃ, sakkadattiyarÃjà pana aham evà 'ti. MaïicorajÃtakaæ.

                      $<5. PabbatÆpattharajÃtaka.>$
     PabbatÆpatthare ramme ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto KosalarÃjÃnaæ Ãrabbha kathesi. Kosalara¤¤o kira eko amacco antepure padussi. RÃjà parivÅmaæsamÃno taæ tattato ¤atvà "Satthu ÃrocessÃmÅti" Jetavanaæ gantvà SatthÃraæ vanditvà "bhante, amhÃkaæ antepure eko amacco padussi, tassa kiæ kÃtuæ vaÂÂatÅti" pucchi. Atha naæ Satthà "upakÃrako te mahÃrÃja so ca amacco sà ca itthi piyÃ" ti pucchitvà "Ãma bhante, ativiya upakÃrako, sakalaæ rÃjakulaæ sandhÃreti, sÃpi me itthÅ piyÃ" ti vutte "mahÃrÃja, `attano upakÃresu sevakesu piyÃsu ca itthÅsu dubbhituæ na sakkÃ' ti pubbe pi rÃjÃno paï¬itÃnaæ kathaæ sutvà majjhattà va ahesun" ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto amaccakule nibbattitvà vayappatto tassa atthadhammÃnusÃsako ahosi. Ath' assa ra¤¤o eko amacco antepure padussi. RÃjà taæ tattato ¤atvà "amacco pi me bahÆpakÃro, ayaæ itthÅ pi piyÃ, dve pi ime nÃsetuæ na sakkÃ,


#<[page 126]>#
%<126                 II. DukanipÃta.  5. Ruhakavagga. (20.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  paï¬itÃmaccaæ pa¤haæ pucchitvà sace sahitabbaæ bhavissati sahissÃmi, noce na sahissÃmÅti" Bodhisattaæ pakkosÃpetvà Ãsanaæ datvà "paï¬ita, pa¤haæ pucchissÃmÅti" vatvà "puccha mahÃrÃja, vissajjissÃmÅti" vutte pa¤haæ pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,5.5(=195).1: PabbatÆpatthare ramme jÃtà pokkharaïÅ sivÃ,
                    taæ sigÃlo apÃpÃsi jÃnaæ sÅhena rakkhitan ti. || Ja_II:85 ||>@

     Tattha pabbatÆpatthare ti HimavantapabbatapÃde pattharitvà Âhite aÇgaïaÂÂhÃne ti attho, jÃtà pokkharaïÅ sivà ti sÅtalà madhurodakapokkharaïÅ nibbattÃ, api ca pokkharasa¤channà nadÅ pi pokkharaïÅ yeva, apÃpÃsÅti apa iti upasaggo apÃsÅti attho, jÃnaæ sÅhena rakkhitan ti sà pokkharaïÅ sÅhaparibhogà sÅhena rakkhitÃ, so pi taæ sigÃlo sÅhena rakkhità ayan ti jÃnanto va apÃsi, tvaæ kiæ ma¤¤asi sigÃlo sÅhassa abhÃyitvà piveyya evarÆpaæ pokkharaïin ti ayam ettha adhippÃyo.
     Bodhisatto "addhà etassa antepure eko amacco paduÂÂho bhavissatÅti" ¤atvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,5.5(=195).2: Pivanti va mahÃrÃja sÃpadÃni mahÃnadiæ,
                    na tena anadŠhoti, khamassu yadi te piyà ti. || Ja_II:86 ||>@

     Tattha sÃpadÃnÅti na kevalaæ sigÃlo va avasesÃni pi sunakhassabilÃlamigÃdÅni sabbasÃpadÃni taæ pokkharasa¤channattà pokkharaïÅti laddhanÃmaæ nadiæ pivant' eva, na tena anadÅ hotÅti nadiyam pi dipadacatuppadÃpi ahimacchÃpi sabbe pipÃsità pÃnÅyaæ pivanti, na sà tena kÃraïena anadÅ nÃma hoti, nÃpi ucchiÂÂhanadÅ, kasmÃ: sabbesaæ sÃdhÃraïattÃ, yathà ca nadÅ yena kenaci pÅtà na dussati evaæ itthÅ pi kilesavasena sÃmikaæ atikkamitvà a¤¤ena saddhiæ saævÃsaæ gatà n' eva anitthÅ hoti, kasmÃ: sabbesaæ sÃdhÃraïabhÃvena, nÃpi ucchiÂÂhitthÅ, kasmÃ: odakantikatÃya suddhabhÃvena, khamassu yadi te piyà ti yadi pana te sà itthÅ piyà so ca amacco bahÆpakÃro tesaæ ubhinnam pi khamatha, majjhattabhÃve tiÂÂhathà 'ti.


#<[page 127]>#
%<                          6. ValÃhassajÃtaka. (196.)                   127>%
     Evaæ MahÃsatto ra¤¤o ovÃdaæ adÃsi. RÃjà tassa ovÃde Âhatvà "puna evarÆpaæ pÃpakammaæ mà karitthÃ" 'ti vatvà ubhinnam pi khami. Tato paÂÂhÃya te oramiæsu. RÃjÃpi dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà jÅvitapariyosÃne saggapadaæ pÆresi.
     KosalarÃjÃpi imaæ dhammadesanaæ sutvà tesaæ {ubhinnam} pi khamitvà majjhatto ahosi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà rÃjà ùnando ahosi, paï¬itÃmacco pana aham evÃ" 'ti. PabbatÆpattharajÃtakaæ.

                      $<6. ValÃhassajÃtaka.>$
     Ye na kÃhanti ovÃdan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ ukkaïÂhitabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. So hi bhikkhu SatthÃrà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti puÂÂho "saccan" ti vatvà "kiækÃraïÃ" ti vutte "ekaæ alaækatamÃtugÃmaæ disvà kilesavasenÃ" 'ti Ãha. Atha naæ Satthà "itthiyo nÃm' età bhikkhu attano rÆpasaddagandharasaphoÂÂhabbehi c' eva itthikuttavilÃsehi ca purise palobhetvà attano vase katvà vasaæ upagatabhÃvaæ ¤atvà sÅlavinÃsa¤ c' eva dhanavinÃsa¤ ca pÃpanaÂÂhena yakkhiniyo ti vuccanti, pubbe pi hi yakkhiniyo itthikuttena ekaæ purisasatthaæ upasaækamitvà vÃïijake upalobhetvà attano vase katvà puna a¤¤e purise disvà te sabbe pi jÅvitakkhayaæ pÃpetvà ubhohi hanukapassehi lohitena paggharantena murumurÃpetvà khÃdiæsÆ" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte TambapaïïidÅpe SirÅsavatthun nÃma yakkhanagaraæ ahosi. Tattha yakkhiniyo vasiæsu. Tà bhinnanÃvÃnaæ ÃgatakÃle alaækatapaÂiyattà khÃdaniyaæ bhojaniyaæ gÃhÃpetvà dÃsigaïaparivutà dÃrake aækenÃdÃya vÃïije upasaækamanti


#<[page 128]>#
%<128                      II. DukanipÃta. 5. Ruhakavagga. (20.)>%
Tesaæ "manussavÃsaæ Ãgat' amhÃ" 'ti sa¤jÃnanatthaæ tattha tattha kasigorakkhÃdÅni karonte manusse gogaïe sunakhe ti evam ÃdÅni dassenti, vÃïijÃnaæ santikaæ gantvà "imaæ yÃguæ pivatha, bhattaæ bhu¤jatha, khÃdaniyaæ khÃdathÃ" 'ti vadanti.
VÃïijà ajÃnantà tÃhi dinnaæ paribhu¤janti. Atha tesaæ khÃditvà bhu¤jitvà vissamitakÃle paÂisanthÃraæ karonti. "Tumhe katthavÃsikÃ, kuto ÃgatÃ, kahaæ gacchissatha, kena kammena idhÃgat' atthÃ" 'ti pucchanti, "bhinnanÃvà hutvà idhÃgat' amhÃ" 'ti vutte ca "sÃdhu ayyÃ, amhÃkam pi sÃmikÃnaæ nÃvaæ abhirÆhitvà gatÃnaæ tÅïi saævaccharÃni atikkantÃni, te matà bhavissanti, tumhe pi vÃïijà yeva, mayaæ tumhÃkaæ pÃdaparicÃrikà bhavissÃmÃ" 'ti vatvà te vÃïije itthikuttabhÃvavilÃsehi palobhetvà yakkhanagaraæ netvà sace paÂhamagahità manussà atthi te devasaækhalikÃya bandhitvà kÃraïaghare pakkhipanti.
Attano vasanaÂÂhÃne bhinnanÃvamanusse alabhantiyo pana parato KalyÃïiæ orato NÃgadÅpan ti evaæ samuddatÅraæ anuvicaranti, ayaæ tÃsaæ dhammatÃ. Ath' ekadivasaæ pa¤casatà bhinnanÃvà vÃïijà tÃsaæ nagarasamÅpe uttariæsu. Tà tesaæ santikaæ gantvà palobhetvà yakkhanagaraæ Ãnetvà paÂhamagahitamanusse devasaækhalikÃya bandhitvà kÃraïaghare pakkhipitvà jeÂÂhakayakkhinÅ jeÂÂhakavÃïijaæ sesà sese ti tà pa¤casatà yakkhiniyo te pa¤casate vÃïije attano sÃmike akaæsu.
Atha sà jeÂÂhayakkhinÅ rattibhÃge vÃïije niddaæ gate uÂÂhÃya gantvà kÃraïaghare manusse mÃretvà maæsaæ khÃditvà Ãgacchati. SesÃpi tath' eva karonti. JeÂÂhayakkhiniyà manussamaæsaæ khÃditvà ÃgatakÃle sarÅraæ sÅtalaæ hoti. JeÂÂhavÃïijo parigaïhanto tassà yakkhinibhÃvaæ ¤atvà "imà pa¤casatÃpi yakkhiniyo bhavissanti,


#<[page 129]>#
%<                         6. ValÃhassajÃtaka. (196.)                   129>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  amhehi palÃyituæ vaÂÂatÅti" punadivase pÃto va mukhadhovanatthÃya gantvà sesavÃïijÃnaæ Ãrocesi:
"imà yakkhiniyo na mÃnusiyo, a¤¤esaæ bhinnanÃvÃnaæ ÃgatakÃle te sÃmike katvà amhe khÃdissanti, etha amhe palÃyÃmÃ" 'ti tesu a¬¬hateyyasatà "mayaæ età vijahituæ na sakkhissÃma, tumhe gacchatha, mayaæ na palÃyissÃmÃ" 'ti Ãhaæsu.
JeÂÂhavÃïijo attano vacanakare a¬¬hateyyasate gahetvà tÃsaæ bhÅto palÃyi. Tasmiæ pana kÃle Bodhisatto valÃhassayoniyaæ nibbatti, sabbaseto kÃkasÅso mu¤jakeso iddhimà vehÃsaægamo ahosi. So Himavantato ÃkÃse uppatitvà TambapaïïidÅpaæ gantvà tattha Tambapaïïisare pallale sayaæjÃtasÃliæ khÃditvà gacchati, evaæ gacchanto va "janapadaæ gantukÃmà atthi, janapadaæ gantukÃmà atthÅti" tikkhattuæ karuïÃya paribhÃvitaæ mÃnusivÃcaæ bhÃsati. Te tassa vacanaæ sutvà upasaækamitvà a¤jalim paggayha "sÃmi mayaæ janapadaæ gamissÃmÃ" 'ti {Ãhaæsu}. "Tena hi mayhaæ piÂÂhiæ abhirÆhathÃ" 'ti. Ath' ekacce abhirÆhiæsu ekacce vÃladhiæ gaïhiæsu ekacce a¤jalim paggahetvà aÂÂhaæsu yeva. Bodhisatto antamaso a¤jalim paggahetvà Âhite sabbe pi te a¬¬hateyyasate vÃïije attano ÃnubhÃvena janapadaæ netvà sakasakaÂÂhÃnesu patiÂÂhÃpetvà attano vasanaÂÂhÃnaæ agamÃsi. TÃpi kho yakkhiniyo a¤¤esaæ ÃgatakÃle te tattha ohÅnake a¬¬hateyyasate manusse vadhitvà khÃdiæsu.
     Satthà bhikkhÆ Ãmantetvà "bhikkhave, yathà te yakkhinÅnaæ vasaæ gatà vÃïijà jÅvitakkhayaæ pattà vÃlÃhassarÃjassa vacanakarà sakasakaÂÂhÃnesu patiÂÂhità evam evaæ BuddhÃnaæ ovÃdaæ akarontà bhikkhÆ pi bhikkhuniyo pi upÃsakÃpi upÃsikÃyo pi catusu apÃyesu pa¤cavidhabandhanakammakaraïaÂÂhÃnÃdÅsu mahadukkhaæ pÃpuïanti,


#<[page 130]>#
%<130                 II. DukanipÃta.  5. Ruhakavagga. (20.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ovÃdakarà pana tisso kulasampattiyo cha kÃmasagge vÅsati brahmaloke ti imÃni c' eva ÂhÃnÃni patvà AmatamahÃnibbÃnaæ sacchikatvà mahantaæ sukhaæ anubhavantÅti" vatvà abhisambuddho hutvà imà gÃthà avoca:

  @<Ja_II,5.6(=196).1: Ye na kÃhanti ovÃdaæ narà Buddhena desitaæ
                    vyasanan te gamissanti rakkhasÅhi va vÃïijÃ. || Ja_II:87 ||>@

  @<Ja_II,5.6(=196).2: Ye ca kÃhanti ovÃdaæ narà Buddhena desitaæ
                    sotthiæ pÃraæ gamissanti vÃlÃheneva vÃïijà ti. || Ja_II:88 ||>@

     Tattha ye na kÃhantÅti ye na karissanti, vyasanan te gamissantÅti te mahÃvinÃsaæ pÃpuïissantÅti, rakkhasÅhi va vÃïijà ti rakkhasÅhi palobhitavÃïijà viya, sotthiæ pÃraæ gamissantÅti anantarÃyena nibbÃnaæ pÃpuïissanti, vÃlÃheneva vÃïijà ti vÃlÃhen' eva Ãgacchathà 'ti vuttà tassa vacanakarà vÃïijà viya, yathà hi te samuddapÃraæ gantvà sakaÂÂhÃnÃni agamaæsu evaæ BuddhÃnaæ ovÃdakarà saæsÃrapÃraæ nibbÃnaæ gacchantÅti AmatamahÃnibbÃnena dhammadesanÃya kÆÂaæ gaïhi.
     Iti Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi, a¤¤e pi bahÆ sotÃpattisakadÃgamianÃgÃmiarahattaphalÃni pÃpuïiæsu) "Tadà vÃlÃhassarÃjassa vacanakarà a¬¬hateyyasatà vÃïijà Buddhaparisà ahesuæ, vÃlÃhassarÃjà pana aham evÃ" 'ti.
VÃlÃhassajÃtakaæ.

                      $<7. MittÃmittajÃtaka.>$
     Na naæ umhayate disvà ti. Idaæ Satthà SÃvatthiyaæ viharanto a¤¤ataraæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. A¤¤ataro bhikkhu "mayà gahite mayhaæ upajjhÃyo na kujjhissatÅti" upajjhÃyena Âhapitaæ vissÃsena ekaæ vatthakhaï¬aæ gahetvà upÃhanatthavikaæ katvà pacchà upajjhÃyaæ Ãpucchi. Atha naæ upajjhÃyo "kiækÃraïà gaïhÅti" vatvà "mayà gahite na kujjhissatÅti tumhÃkaæ vissÃsenÃ" 'ti vutte "ko mayà saddhiæ tuyhaæ vissÃso nÃmÃ" 'ti vatvà kuddho uÂÂhahitvà pahari.


#<[page 131]>#
%<                         7. MittÃmittajÃtaka. (197.)                  131>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tassa sà kiriyà bhikkhÆsu pÃkaÂà jÃtÃ. Ath' ekadivasaæ bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso asuko kira daharako upajjhÃyassa vissÃsena vatthakhaï¬aæ gahetvà upÃhanatthavikaæ akÃsi, atha naæ upajjhÃyo `ko mayà saddhiæ tuyhaæ vissÃso nÃmÃ' 'ti vatvà kuddho uÂÂhahitvà paharÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' ev' esa bhikkhu attano saddhivihÃrikena saddhiæ avissÃsiko, pubbe pi avissÃsiko yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto KÃsiraÂÂhe brÃhmaïakule {nibbattitvÃ} vayappatto isipabbajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà gaïasatthà hutvà Himavantapadese vÃsaæ kappesi. Tasmiæ isigaïe eko tÃpaso Bodhisattassa vacanaæ akatvà ekaæ matamÃtikaæ hatthipotakaæ paÂijaggi. Atha naæ so vuddhippatto mÃretvà ara¤¤aæ pÃvisi. Tassa sarÅrakiccaæ katvà isigaïo Bodhisattaæ parivÃretvà "bhante kena nu kho kÃraïena mittabhÃvo và amittabhÃvo và sakkà jÃnitun" ti pucchi. Bodhisatto "iminà va kÃraïenÃ" 'ti Ãcikkhanto imà gÃthà avoca:

  @<Ja_II,5.7(=197).1: Na naæ umhayate disvà na ca naæ paÂinandati
                    cakkhÆni c' assa na dadÃti paÂiloma¤ ca vattati. || Ja_II:89 ||>@

  @<Ja_II,5.7(=197).2: Ete bhavanti ÃkÃrà amittasmiæ patiÂÂhitÃ
                    yehi amittaæ jÃneyya disvà ca sutvà ca paï¬ito ti. || Ja_II:90 ||>@

     Tattha na naæ umhayate disvà ti yo hi yassa amitto hoti so taæ puggalaæ disvà na umhayate hasitaæ na karoti pahaÂÂhÃkÃraæ na dasseti, na ca naæ paÂinandatÅti tassa vacanaæ sutvÃpi taæ puggalaæ na paÂinandati sÃdhu subhÃsitan ti nÃbbhanumodati,


#<[page 132]>#
%<132              II.  DukanipÃta.  5. Ruhakavagga. (20.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  cakkhÆni cassa na dadÃtÅti cakkhunà cakkhuæ Ãharitvà pamukho hutvà na oloketi, a¤¤ato cakkhÆni harati, paÂiloma¤ ca vattatÅti tassa kÃyakammaæ vacÅkammam pi na roceti paÂilomaæ gÃhaæ gaïhati paccanÅkaæ gÃhaæ, ÃkÃrà ti kÃraïÃni, yehi amittan ti yehi kÃraïehi, tÃni kÃraïÃni disvà ca sutvà ca paï¬ito puggalo ayaæ me amitto ti jÃneyya, tato viparÅtehi pana mittabhÃvo jÃnitabbo ti.
     Evaæ Bodhisatto mittÃmittabhÃvakÃraïÃni Ãcikkhitvà BrahmavihÃre bhÃvetvà brahmalokÆpago ahosi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà hatthiposakatÃpaso saddhivihÃriko ahosi, hatthi upajjhÃyo, isigaïo BuddhaparisÃ, gaïasatthà pana aham evÃ" 'ti. MittÃmittajÃtakaæ.

                      $<8. RÃdhajÃtaka.>$
     PavÃsà Ãgato tÃtà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ ukkaïÂhitabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. So kira SatthÃrà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti puÂÂho "saccaæ bhante" ti vatvà "kiækÃraïÃ" ti vutte "ekaæ alaækataitthiæ disvà kilesavasenÃ" 'ti Ãha. Atha naæ Satthà "mÃtugÃmo nÃma bhikkhu na sakkà rakkhituæ, pubbe dovÃrike Âhapetvà rakkhantÃpi rakkhituæ na sakkhiæsu, kin te itthiyÃ, laddhÃpi rakkhituæ na sakkÃ" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto sukayoniyaæ nibbatti, RÃdho ti 'ssa nÃmaæ, kaniÂÂhabhÃtà pan' assa PoÂÂhapÃdo nÃma. Te ubho pi taruïakÃle yeva eko luddako gahetvà BÃrÃïasiyaæ a¤¤atarassa brÃhmaïassa adÃsi. BrÃhmaïo te puttaÂÂhÃne Âhapetvà paÂijaggi.


#<[page 133]>#
%<                           8. RÃdhajÃtaka. (198.)                     133>%
BrÃhmaïassa pana brÃhmaïÅ arakkhità dussÅlÃ. So vohÃrakaraïatthÃya gacchanto te sukapotake Ãmantetvà "tÃta, ahaæ vohÃratthÃya gacchÃmi, kÃle vikÃle và tumhÃkaæ mÃtu karaïakammaæ olokeyyÃthà ti, a¤¤assa purisassa gamanabhÃvaæ và ÃgamanabhÃvaæ và jÃneyyÃthÃ" 'ti brÃhmaïiæ sukapotake paÂicchÃpetvà agamÃsi. Sà tassa nikkhantakÃlato paÂÂhÃya anÃcÃraæ cari, rattim pi divÃpi ÃgacchantÃna¤ ca gacchantÃna¤ ca pamÃïaæ n' atthi. Taæ disvà PoÂÂhapÃdo RÃdhaæ pucchi: "brÃhmaïo imaæ brÃhmaïiæ amhÃkaæ niyyÃdetvà gato, aya¤ ca pÃpakammaæ karoti, vadÃmi nan" ti.
RÃdho "mà vadÅti" Ãha. So tassa vacanaæ agahetvà "amma kiækÃraïà pÃpakammaæ karosÅti" Ãha. Sà taæ mÃretukÃmà hutvà "tÃta, tvaæ nÃma mayhaæ putto, ito paÂÂhÃya na karissÃmÅti, ehi tÃta tÃvÃ" 'ti piyÃyamÃnà viya naæ pakkositvà Ãgataæ gahetvà "tvaæ maæ ovadasi, attano pamÃïaæ na jÃnÃsÅti" gÅvaæ gahetvà mÃretvà uddhanantaresu pakkhipi.
BrÃhmaïo Ãgantvà vissamitvà Bodhisattaæ "kiæ tÃta RÃdha mÃtà vo anÃcÃraæ karoti na karotÅti" pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,5.8(=198).1: PavÃsà Ãgato tÃta idÃni na cirÃgato,
                    kaccin nu tÃta te mÃtà na a¤¤am upasevatÅti. || Ja_II:91 ||>@

     Tass' attho: ahaæ tÃta pavÃsà Ãgato so c' amhi idÃn' eva Ãgato na cirÃgato, tena pavattiæ ajÃnanto taæ pucchÃmi: kaccin nu tÃta te mÃtà a¤¤aæ purisaæ na upasevatÅti.
     RÃdho "tÃta paï¬ità nÃma bhÆtaæ và abhÆtaæ và aniyyÃnikaæ nÃma na kathentÅti" ¤Ãpento dutiyaæ gÃtham Ãha:


#<[page 134]>#
%<134               II.  DukanipÃta.  5.  Ruhakavagga. (20.)>%

  @<Ja_II,5.8(=198).2: Na kho pan' etaæ subhaïaæ giraæ {saccupasaæhitaæ},
                    sayetha PoÂÂhapÃdo va mummure upakÆsito. || Ja_II:92 ||>@

     Tattha giran ti vacanaæ, vacanaæ hi yathà idÃni girà evaæ tadà giran ti vuccati, so hi sukapotako liÇgaæ anÃdiyitvà evam Ãha, ayaæ pan' ettha attho:
tÃta paï¬itena nÃma saccupasaæhitaæ yathÃbhÆtaæ atthayuttaæ sabhÃvavÃcam pi aniyyÃnikaæ na subhaïaæ, aniyyÃnika¤ ca saccaæ bhaïanto sayetha PoÂÂhapÃdo va mummure upakÆsito ti yathà PoÂÂhapÃdo kukkule jhÃmo sayati evaæ sayeyyà ti, upakÆjito ti pi pÃÂho, ayam ev' attho.
     Evaæ Bodhisatto brÃhmaïassa dhammaæ desetvà "mayÃpi imasmiæ ÂhÃne vasituæ na sakkÃ" ti brÃhmaïaæ Ãpucchitvà ara¤¤am eva pÃvisi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà PoÂÂhapÃdo ùnando ahosi, RÃdho pana aham evÃ" 'ti. RÃdhajÃtakaæ.

                      $<9. GahapatijÃtaka.>$
     Ubhayam me na khamatÅti. Idaæ Satthà jetavane viharanto ukkaïÂhitam eva Ãrabbha kathesi, kathento ca "mÃtugÃmo nÃma arakkhiyo, pÃpaæ katvà yena ten' upÃyena sÃmikaæ va¤ceti yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto KÃsiraÂÂhe gahapatikule nibbattitvà vayappatto gharÃvÃsaæ gaïhi. Tassa bhariyà dussÅlà gÃmabhojanakena saddhiæ anÃcÃraæ carati. Bodhisatto ¤atvà parigaïhanto carati.


#<[page 135]>#
%<                          9. GahapatijÃtaka. (199.)                   135>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tadà pana antovasse bÅjesu nÅhaÂesu chÃtakaæ ahosi, sassÃnaæ gabbhagahaïakÃlo jÃto, sakalagÃmavÃsino "ito mÃsadvayena sassÃni uddharitvà vÅhiæ dassÃmÃ" 'ti ekato hutvà gÃmabhojakassa hatthato ekaæ jaragoïaæ gahetvà maæsaæ khÃdiæsu. Ath' ekadivasaæ gÃmabhojako khaïaæ oloketvà Bodhisattassa bahigatavelÃya gehaæ pÃvisi. Tesaæ sukhanipannakkhaïe yeva Bodhisatto gÃmadvÃrena pavisitvà gehÃbhimukho pÃyÃsi. Sà itthÅ gÃmadvÃrÃbhimukhÅ taæ disvà "ko nu kho" ti ummÃre Âhatvà olokentÅ "so yevÃ" 'ti ¤atvà gÃmabhojakassa Ãcikkhi. GÃmabhojako bhÅto pakampi. Atha naæ sà "mà bhÃyi, atth' eko upÃyo, amhehi tava hatthato gomaæsaæ khÃditaæ, tvaæ maæsamÆlaæ sodhento viya hohi, ahaæ koÂÂhaæ Ãruyha koÂÂhadvÃre Âhatvà `vÅhi n' atthÅti' vakkhÃmi, tvaæ gehamajjhe Âhatvà `amhÃkaæ ghare dÃrakà jÃtÃ, maæsamÆlaæ dehÅti' punappuna codeyyÃsÅti" vatvà koÂÂhaæ Ãruyha koÂÂhadvÃre nisÅdi. Itaro gehamajjhe Âhatvà "maæsamÆlaæ dehÅti" vadati, sà koÂÂhadvÃre nisinnà "koÂÂhe vÅhi n' atthi, sasse uddhaÂe dassÃmi, gacchÃ" 'ti Ãha. Bodhisatto gehaæ pavisitvà tesaæ kiriyaæ disvà "imÃya pÃpÃya kataupÃyo esa bhavissatÅti" ¤atvà gÃmabhojakaæ Ãmantetvà "bho gÃmabhojaka amhe hi tava jaragoïassa maæsaæ khÃdantà `ito mÃsadvayena vÅhiæ dassÃmÃ' 'ti khÃdimha, tvaæ addhamÃsam pi anatikkamitvà idÃn' eva kasmà ÃharÃpesi, na tvaæ iminà kÃraïenÃgato, a¤¤ena kÃraïena Ãgato bhavissasi, mayhaæ tava kiriyà na ruccati, ayam pi anÃcÃrà pÃpadhammà koÂÂhe vÅhÅnaæ abhÃvaæ jÃnÃti, sà dÃni koÂÂhaæ Ãruyha `vÅhi n' atthÅti' vadati tvam pi `dehÅti' ubhinnam pi vo {kÃraïaæ} mayhaæ na ruccatÅti" etam atthaæ pakÃsento imà gÃthà avoca:


#<[page 136]>#
%<136           II.  DukanipÃta.  5.  Ruhakavagga. (20.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 

  @<Ja_II,5.9(=199).1: Ubhayam me na khamati, ubhayam me na ruccati:
                    yà cÃyaæ koÂÂham otiïïà `na dassaæ' iti bhÃsati. || Ja_II:93 ||>@

  @<Ja_II,5.9(=199).2: Taæ taæ gÃmapati brÆmi: kadare appasmiæ jÅvite
                    dve mÃse kÃraæ katvÃna maæsaæ jaraggavaæ kisaæ
                    appattakÃle codesi, tam pi mayhaæ na ruccatÅti. || Ja_II:94 ||>@

     Tattha taæ taæ gÃmapati brÆmÅti ambho gÃmajeÂÂhaka tena kÃraïena taæ vadÃmi, kadare appasmiæ jÅvite ti amhÃkaæ jÅvitaæ nÃma kadara¤ c' eva thaddhaæ lÆkhaæ kasiraæ appa¤ ca mandaæ parittaæ, tasmiæ no evarÆpe jÅvite vattamÃne dve mÃse kÃraæ katvÃna maæsaæ jaraggavaæ kisan ti amhÃkaæ maæsaæ gaïhantÃnaæ jaraggavaæ kisaæ dubbalaæ jarÃgoïaæ dadamÃno tvaæ dvÅhi mÃsehi mÆlaæ dÃtabban ti evaæ dve mÃse kÃraæ saægaraparicchedaæ katvà appattakÃle codesÅti tasmiæ kÃle asampatte antarà va codesi, tam pi mayhaæ na ruccatÅti yà cÃyaæ pÃpadhammà dussÅlà antokoÂÂhe vÅhÅnaæ natthibhÃvaæ jÃnamÃnà va ajÃnantÅ viya hutvà koÂÂham otiïïà koÂÂhadvÃrena Âhatvà na dassaæ iti bhÃsati tvam pi ya¤ ca akÃle codesi taæ tam pÅti idaæ ubhayaæ mama n' eva khamati na ruccatÅti.
     Evaæ so kathento va gÃmabhojakaæ cÆÊÃya gahetvà ka¬¬hitvà gehamajjhe pÃtetvà "gÃmabhojako 'mhÅti" "parassa rakkhitagopitabhaï¬e aparajjhasÅti" ÃdÅhi paribhÃsitvà pothetvà dubbalaæ katvà gÅvÃya gahetvà gehà nikka¬¬hitvà taæ duÂÂhaitthiæ kesesu gahetvà koÂÂhà otÃretvà nippothetvà "sace puna evarÆpaæ karosi jÃnissasÅti" santajjesi. Tato paÂÂhÃya gÃmabhojako taæ gehaæ oloketum pi na visahi, sÃpi pÃpà puna manasÃpi aticarituæ nÃsakkhi.


#<[page 137]>#
%<                         10. SÃdhusÅlajÃtaka. (200.)                  137>%
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi: (SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà gÃmabhojakassa niggahakÃrako gahapati aham eva ahosin" ti. GahapatijÃtakaæ.

                      $<10. SÃdhusÅlajÃtaka.>$
     SarÅradavyan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ brÃhmaïaæ Ãrabbha kathesi. Tassa kira catasso dhÅtaro ahesuæ. Tà cattÃro janà patthenti, tesu eko abhirÆpo sarÅrasampanno, eko vayappatto mahallako, eko jÃtisampanno, eko sÅlavà ti. BrÃhmaïo cintesi: "dhÅtaro nivesentena patiÂÂhÃpentena kassa nu kho dÃtabbÃ, kiæ rÆpasampannassa udÃhu vayappattassa, jÃtisampannasÅlavantÃnaæ a¤¤atarassÃ" ti so cintento pi ajÃnitvà "imaæ kÃraïaæ SammÃsambuddho jÃnissati, taæ pucchitvà etesaæ antare anucchavikassa dassÃmÃ" ti gandhamÃlÃdÅni gÃhÃpetvà vihÃraæ gantvà SatthÃraæ vanditvà ekamantaæ nisinno Ãdito paÂÂhÃya tam atthaæ Ãrocetvà "bhante imesu catusu janesu kassa dÃtuæ vaÂÂatÅti" pucchi. Satthà "pubbe pi paï¬ità etaæ pa¤haæ kathayiæsu, bhavasaækhepagatattà pana sallakkhetuæ na sakkotÅti" vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto TakkasilÃyaæ sippaæ gaïhitvà Ãgantvà BÃrÃïasiyaæ disÃpÃmokkho Ãcariyo ahosi. Ath' ekassa brÃhmaïassa catasso dhÅtaro ahesuæ. Tà evam eva cattÃro janà patthayiæsu. BrÃhmaïo "kassa nu kho dÃtabbÃ" ti ajÃnanto "Ãcariyaæ pucchitvà dÃtabbayuttakassa dassÃmÅti" tassa santikaæ gantvà tam atthaæ pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,5.10(=200).1: SarÅradavyaæ vaddhavyaæ sojaccaæ sÃdhusÅliyaæ,
                    brÃhmaïan te va pucchÃma: kaæ nu tesaæ vaïimhase ti. || Ja_II:95 ||>@


#<[page 138]>#
%<138              II.  DukanipÃta.  5.  Ruhakavagga. (20.)>%
     Tattha sarÅradavyan ti ÃdÅhi tesaæ catunnaæ vijjamÃne guïe pakÃseti, ayaæ h' ettha adhippÃyo: dhÅtaro me cattÃro janà patthenti, tesu ekassa sarÅradavyaæ atthi sarÅrasampadÃya abhirÆpabhÃvo saævijjati, ekassa vaddhavyaæ vuddhabhÃvo mahallakatà atthi, ekassa sojaccaæ sujÃtisampadà atthi, sujaccan ti pi pÃÂho, ekassa sÃdhusÅliyaæ sundarasÅlabhÃvo sÅlasampadà atthi, brÃhmaïan te va pucchÃmà 'ti tesu asukassa nÃm' età dÃtabbà ti ajÃnantà mayaæ bhavantaæ brÃhmaïa¤ ¤eva pucchÃma, kaæ nu tesaæ vaïimhase ti tesaæ catunnaæ janÃnaæ kaæ vaïimhase kaæ icchÃma kassa tà kumÃrikà dadÃmà 'ti pucchati.
     Taæ sutvà Ãcariyo "rÆpasampadÃdisu vijjamÃnÃsu pi vipannasÅlo gÃrayho, tasmà taæ na-ppamÃïaæ, amhÃkaæ sÅlavantabhÃvo ruccatÅti" imam atthaæ pakÃsento dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,5.10(=200).2: Attho atthi sarÅrasmiæ, vaddhavyassa namo kare,
                    attho atthi sujÃtasmiæ, sÅlaæ asmÃka ruccatÅti. || Ja_II:96 ||>@

     Tattha attho atthi sarÅrasmin ti rÆpasampanne pi sarÅre attho viseso va¬¬hi atthi yeva, n' atthÅti na vadÃmi, vaddhavyassa namo kare ti vuddhabhÃvassa pana namakkÃram eva karomi, vuddhabhÃvo hi vandanamÃnanaæ labhati, attho atthi sujÃtasmin ti sujÃte pi purise va¬¬hi atthi, jÃtisampatti hi pi icchitabbà yeva, sÅlaæ asmÃka ruccatÅti amhÃkaæ pana sÅlam eva ruccati, sÅlavà hi ÃcÃrasampanno sÃrÅradavyavirahito pi pujjo pasaæso ti.
     BrÃhmaïo tassa vacanaæ sutvà sÅlavantass' eva dhÅtaro adÃsi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne brÃhmaïo sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà ayam eva brÃhmaïo ahosi, disÃpÃmokkhÃcariyo pana aham evÃ" 'ti. SÃdhusÅlajÃtakaæ. Ruhakavaggo pa¤camo.


#<[page 139]>#
%<                       1.  BandhanÃgÃrajÃtaka. (201.)                 139>%

                           6. NATAõDAÊHAVAGGA.

                      $<1. BandhanÃgÃrajÃtaka.>$
     Na taæ daÊhaæ bandhanam Ãhu dhÅrà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto bandhanÃgÃraæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ kira kÃle bahÆ sandhicchedakapanthaghÃtakamanussaghÃtakacore Ãnetvà Kosalara¤¤o dassesuæ. Te rÃjà andubandhanarajjubandhanasaækhalikabandhanehi bandhÃpesi. Tiæsamattà jÃnapadà bhikkhÆ SatthÃraæ daÂÂhukÃmà Ãgantvà disvà vanditvà punadivase piï¬Ãya carantà bandhanÃgÃraæ gantvà te core disvà piï¬apÃtapaÂikkantà sÃyaïhasamaye TathÃgataæ upasaækamitvà "bhante ajja amhehi piï¬Ãya carantehi bandhanÃgÃre bahÆ corà andubandhanÃdÅhi baddhà mahÃdukkhaæ anubhavantà diÂÂhÃ, te tÃni bandhanÃni chinditvà palÃyituæ na sakkonti, atthi nu kho tehi bandhanehi thirataraæ nÃma a¤¤aæ bandhanan" ti pucchiæsu. Satthà "bhikkhave bandhanÃni nÃm' etÃni, yaæ pan' etaæ dhanadha¤¤aputtadÃrÃdÅsu taïhÃsaækhÃtaæ kilesabandhanaæ etaæ ettehi bandhanehi sataguïena sahassaguïena thirataraæ, evaæ mahantam pi pan' etaæ ducchindiyaæ bandhanaæ porÃïakapaï¬ità chinditvà Himavantaæ pavisitvà pabbajiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ekasmiæ duggatagahapatikule nibbatti. Tassa vayappattassa pità kÃlam akÃsi. So bhatiæ katvà mÃtaraæ posesi. Ath' assa mÃtà anicchamÃnass' eva ekaæ kuladhÅtaraæ gehe katvà aparabhÃge kÃlam akÃsi. BhariyÃya pi 'ssa kucchiyaæ gabbho patiÂÂhÃsi. So gabbhassa patiÂÂhitabhÃvaæ ajÃnanto "bhadde tvaæ bhatiæ katvà jÅva, ahaæ pabbajissÃmÅti" Ãha. SÃpi "gabbho me patiÂÂhito,


#<[page 140]>#
%<140            II.  DukanipÃta.  6.  NataædaÊhavagga. (21.)>%
mayi vijÃtÃya dÃrakaæ disvà pabbajissasÅti" Ãha. So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà tassà vijÃtakÃle "bhadde, tvaæ sotthinà vijÃtÃ, idÃn' Ãhaæ pabbajissÃmÅti" pucchi. Atha naæ sà "puttassa tÃva thanapÃnato apagamanakÃle ÃgamehÅti" vatvà puna gabbhaæ gaïhi. So cintesi: "imaæ sampaÂicchÃpetvà gantuæ na sakkÃ, imissà anÃcikkhitvà va palÃyitvà pabbajissÃmÅti" so tassà anÃcikkhitvà rattibhÃge uÂÂhÃya palÃyi. Atha naæ nagaraguttikà aggahesuæ. So "ahaæ sÃmi mÃtuposako nÃma, vissajjetha man" ti tehi attÃnaæ vissajjÃpetvà ekasmiæ ÂhÃne vasitvà aggadvÃren' eva nikkhamitvà Himavantaæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà jhÃnakÅÊÃya kÅÊanto vihÃsi. So tattha vasanto "evarÆpam pi nÃma me ducchindiyaæ puttadÃrabandhanaæ kilesabandhanaæ chindin" ti udÃnaæ udÃnento imà gÃthà avoca:

  @<Ja_II,6.1(=201).1: Na taæ daÊhaæ bandhanam Ãhu dhÅrà (Dhp. v.345-46.)
                    yad Ãyasaæ dÃrujaæ pabbaja¤ ca,
                    sÃrattarattà maïikuï¬alesu
                    puttesu dÃresu ca yà apekhÃ. || Ja_II:97 ||>@

  @<Ja_II,6.1(=201).2: Etaæ daÊhaæ bandhanam Ãhu dhÅrÃ
                    ohÃrinaæ sithilaæ duppamu¤caæ,
                    etam pi chetvÃna vajanti dhÅrÃ
                    anapekhino kÃmasukhaæ pahÃyà 'ti. || Ja_II:98 ||>@

     Tattha dhÅrà ti dhitimà ti dhÅrà dhikkitapÃpà ti dhÅrÃ, athavà dhi vuccati pa¤¤Ã, tÃya pa¤¤Ãya samannÃgatà ti dhÅrÃ, Buddhà Paccekabuddhà BuddhasÃvakà Bodhisattà ca ime va dhÅrà nÃma,


#<[page 141]>#
%<                        1. BandhanÃgÃrajÃtaka. (201.)                 141>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  yadÃyasan ti ÃdÅsu yaæ saækhalikasaækhÃtaæ ayasà nibbattaæ Ãyasaæ yaæ andubandhanasaækhÃtaæ dÃrujaæ ya¤ ca pabbajatiïehi và a¤¤ehi và vÃkÃdÅhi rajjukaæ katvà katarajjubandhanaæ taæ dhÅrà daÊhaæ thiran ti nÃhu na kathenti, sÃrattarattà ti sÃrattà hutvà rattà bahalarÃgarattà ti attho, maïikuï¬alesÆ 'ti maïÅsu ca kuï¬alesu ca maïiyuttesu và kuï¬alesu, etaæ daÊhan ti ye maïikuï¬alesu sÃrattarattà tesaæ yo ca rÃgo yà ca tesaæ puttadÃresu apekhà taïhà etaæ kilesamayaæ bandhanaæ daÊhaæ thiran ti dhÅrà Ãhu, ohÃrinan ti Ãka¬¬hitvà catusu apÃyesu patanato avaharati heÂÂhà haratÅti ohÃrinaæ, sithilan ti bandhanaÂÂhÃne chavicammamaæsÃni na chindati lohitaæ na nÅharati bandhanabhÃvam pi na jÃnÃpetÅti sithilaæ, duppamu¤can ti taïhÃlobhavasena hi ekavÃram pi uppannaæ kilesabandhanaæ daÂÂhaÂÂhÃnato kacchapo viya dummocayaæ hotÅti duppamu¤caæ, etam pi chetvÃnà 'ti etaæ evaæ daÊham pi kilesabandhanaæ ¤Ãïakhaggena chinditvà ayadÃmÃni chetvà mattavaravÃraïà viya pa¤jare bhinditvà sÅhapotakà viya ca dhÅrà ca vatthukÃmakilesakÃme ukkÃrabhÆmiyaæ jigucchamÃnà anapekhino hutvà kÃmasukhaæ pahÃya vajanti pakkamanti, pakkamitvà ca pana Himavantaæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbajitvà jhÃnasukhena vÅtinÃmentÅti.
     Evaæ Bodhisatto imaæ udÃnaæ udÃnetvà aparihÅnajjhÃno Brahmaloka-parÃyano ahosi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi: (SaccapariyosÃne keci sotÃpannà keci sakadÃgÃmino keci anÃgÃmino keci arahantà ahesuæ) "Tadà mÃtà MahÃmÃyà ahosi, pità SuddhodanamahÃrÃjÃ, bhariyà RÃhulamÃtÃ, putto RÃhulo, puttadÃraæ pahÃya nikkhamitvà pabbajitapuriso pana aham evà 'ti. BandhanÃgÃrajÃtakaæ.


#<[page 142]>#
%<142            II.  DukanipÃta.  6.  NataædaÊhavagga. (21.)>%

                      $<2. KeÊisÅlajÃtaka.>$
     Haæsà ko¤cà mayÆrà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Ãyasmantaæ LakuïÂakabhaddikaæ Ãrabbha kathesi. So kirÃyasmà BuddhasÃsane pÃkaÂo ahosi pa¤¤Ãto madhurassaro madhuradhammakathiko paÂisambhidÃppatto mahÃkhÅïÃsavo asÅtiyà therÃnam abbhantare pamÃïena omako LakuïÂako sÃmaïero viya khuddako kÅÊanatthÃya kato viya. Tasmiæ ekadivasaæ TathÃgataæ vanditvà JetavanakoÂÂhakaæ gate jÃnapadà tiæsamattà bhikkhÆ "Dasabalaæ vandissÃmÃ" 'ti Jetavanaæ pavisantà vihÃrakoÂÂhake theraæ disvà "sÃmaïero eso" ti sa¤¤Ãya theraæ cÅvarakaïïe gaïhantà hatthe gaïhantà sÅse gaïhantà nÃsÃya parÃmasantà kaïïesu gahetvà cÃletvà hatthakukkuccaæ katvà pattacÅvaraæ paÂisÃmetvà SatthÃraæ {upasaækamitvÃ} vanditvà nisÅditvà SatthÃrà madhurapaÂisanthÃre kate pucchiæsu: "bhante LakuïÂakabhaddiyatthero kira nÃm' eko tumhÃkaæ sÃvako madhuradhammakathiko atthi, kahaæ so idÃnÅti". "Kiæ pana bhikkhave daÂÂhukÃm' atthÃ" 'ti. "ùma bhante" ti. "Yaæ bhikkhave tumhe dvÃrakoÂÂhake disvà civarakaïïÃdisu gaïhantà hatthakukkuccaæ katvà Ãgatà esa so" ti. "Bhante evarÆpo patthitapatthano abhinÅhÃrasampanno sÃvako kiækÃraïà appesakkho jÃto" ti. Satthà "attanà katapÃpaæ nissÃyÃ" 'ti vatvà tehi yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto Sakko devarÃjà ahosi. Tadà Brahmadattassa jiïïaæ jarÃppattaæ hatthiæ và assaæ và goïaæ và dassetuæ na sakkÃ, keÊisÅlo hutvà tathÃrÆpaæ disvà va anubandhÃpeti, jarasakaÂam pi disvà bhindÃpeti, jiïïamÃtugÃme disvà pakkosÃpetvà udare pahÃrÃpetvà pÃtÃpetvà puna uÂÂhÃpetvà bhÃyÃpeti, jiïïapurise disvà laÇghake viya bhÆmiyaæ samparivattakÃdikÅÊaæ kÅÊÃpeti, apassanto "asukaghare kira mahallako atthÅti"


#<[page 143]>#
%<                          2. KeÊisÅlajÃtaka. (202.)                   143>%
sutvÃpi pakkosÃpetvà kÅÊati. Manussà lajjantà attano mÃtÃpitaro tiro raÂÂhÃni pesenti. MÃtupaÂÂhÃnadhammo pitupaÂÂhÃnadhammo pacchijji. RÃjasevakà keÊisÅlà va ahesuæ, matamatà cattÃro apÃye pÆrenti, devaparisà parihÃyati. Sakko abhinavadevaputte apassanto "kin nu kho kÃraïan" ti Ãvajjanto ¤atvà "damessÃmi nan" ti mahallakavaïïaæ abhinimminitvà jiïïayÃnake dve takkacÃÂiyo Ãropetvà dve jaragoïe yojetvà ekasmiæ chaïadivase alaækatahatthiæ abhirÆhitvà Brahmadatte alaækatanagaraæ padakkhiïaæ karonte pilotikanivattho taæ yÃnakaæ pÃjento ra¤¤o abhimukho agamÃsi. RÃjà jiïïayÃnakaæ disvà "etaæ yÃnakaæ apanethÃ" 'ti vadati. Manussà "kahaæ deva, na passÃmÃ" 'ti Ãhaæsu, Sakko attano ÃnubhÃvena ra¤¤o yeva dassesi. Atha naæ bahusampatte tasmiæ tassa uparibhÃgena pÃjento ra¤¤o matthake ekaæ cÃÂiæ bhinditvà nivattÃpento dutiyaæ bhindi. Ath' assa sÅsato paÂÂhÃya ito c' ito ca takkaæ paggharati. So tena aÂÂÅyati harÃyati jigucchati.
Ath' assa taæ upaddutabhÃvaæ ¤atvà Sakko yÃnakaæ antaradhÃpetvà SakkattabhÃvaæ mÃpetvà vajirahattho ÃkÃse Âhatvà "pÃpa adhammikarÃja, kiæ tvaæ mahallako na bhavissasi tava sarÅraæ jarà na paharissati, keÊisÅlo hutvà vuddhe viheÂhanakammaæ karosi, taæ ekakaæ nissÃya etaæ kammaæ katvà matamatà apÃye paripÆrenti, manussà mÃtÃpitaro paÂijaggituæ na labhanti, sace imamhà kammà na viramissasi vajirena te sÅsaæ padÃlessÃmi, mà ito paÂÂhÃy' etaæ kammaæ akatthÃ" 'ti santajjetvà mÃtÃpitunnaæ guïaæ kathetvà vaddhÃpacÃyikakammassa Ãnisaæsaæ pakÃsetvà ovaditvà sakaÂÂhÃnam eva agamÃsi. RÃjà tato paÂÂhÃya tathÃrÆpaæ kammaæ kÃtuæ cittam pi na uppÃdesi.


#<[page 144]>#
%<144               II. DukanipÃta. 6. NataædaÊhavagga. (21.)>%
     Satthà imaæ atÅtaæ Ãharitvà abhisambuddho hutvà imà gÃthà avoca:

  @<Ja_II,6.2(=202).1: Haæsà ko¤cà mayÆrà ca hatthiyo pasadà migÃ
                    sabbe sÅhassa bhÃyanti, n' atthi kÃyasmi tulyatÃ. || Ja_II:99 ||>@

  @<Ja_II,6.2(=202).2: Evam evaæ manussesu daharo ce pi pa¤¤avÃ,
                    so hi tattha mahà hoti, n' eva bÃlo sarÅravà ti. || Ja_II:100 ||>@

     Tattha pasadà migà ti pasadasaækhÃtà migÃ, pasadà ca avasesà migà cà 'ti pi attho yeva, pasadÃmigà ti pi pÃÂho, pasadà migà ti attho, n' atthi kÃyasmiæ tulyatà ti sarÅre pamÃïaæ nÃma n' atthi, yadi bhaveyya mahÃsarÅrà hatthino c' eva pasadamigà ca sÅhaæ mÃreyyuæ, sÅho haæsÃdayo khuddakasarÅre yeva mÃreyya, khuddakà yeva sÅhassa bhÃyeyyuæ na mahantÃ, yasmà pan' etaæ n' atthi tasmà sabbe pi te sÅhassa bhÃyanti, sarÅravà ti bÃlo mahÃsarÅro pi mahà nÃma na hoti, tasmà LakuïÂakabhaddiko sarÅrena khuddako ti mà taæ ¤Ãïena pi khuddako ti ma¤¤itthà ti attho.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne tesu bhikkhÆsu keci sotÃpannà keci sakadÃgÃmino keci arahantà ahesuæ) "Tadà rÃjà LakuïÂakabhaddiko ahosi, so tÃya keÊisÅlatÃya paresaæ keÊinissayo jÃto, Sakko pana aham evà 'ti. KeÊisÅlajÃtakaæ.

                      $<3. KhandhavattajÃtaka.>$
     VirÆpakkhehi me mettan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Taæ kira jantÃgharadvÃre kaÂÂhÃni phÃlentaæ pÆtirukkhantarà nikkhamitvà eko sappo pÃdaÇguliyaæ ¬asi, so tatth' eva mato. Tassa tathÃmatabhÃvo sakalavihÃre pÃkaÂo ahosi. DhammasabhÃyaæ bhikkhÆ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso asuko kira bhikkhu jantÃgharadvÃre kaÂÂhÃni phÃlento sappena daÂÂho tatth' eva mato" ti. Satthà ÃgantvÃ


#<[page 145]>#
%<                        3. KhandhavattajÃtaka. (203.)                 145>%
"kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "sace so bhikkhave bhikkhu cattÃri ahirÃjakulÃni Ãrabbha mettaæ abhÃvayissa na naæ sappo ¬aseyya, porÃïakatÃpasÃpi hi anuppanne Buddhe catusu ahirÃjakulesu mettaæ bhÃvetvà tÃni ahirÃjakulÃni nissÃya uppajjanakabhayato mucciæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto KÃsiraÂÂhe brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto kÃme pahÃya isipabbajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà Himavantapadese ekasmiæ GaÇgÃnivattane assamapadaæ mÃpetvà jhÃnakÅÊaæ kÅÊanto isigaïaparivuto vihÃsi. Tadà taæ GaÇgÃtÅre nÃnappakÃrà dÅghajÃtikà isÅnaæ paripanthaæ karonti, yebhuyyena isayo jÅvitakkhayaæ pÃpuïanti. TÃpasà tam atthaæ Bodhisattassa Ãrocesuæ. Bodhisatto sabbe tÃpase sannipÃtetvà "sace tumhe catÆsu ahirÃjakulesu mettaæ bhÃveyyÃtha na vo sappà ¬aseyyuæ, tasmà ito paÂÂhÃya catÆsu ahirÃjakulesu evaæ mettaæ bhÃvethÃ" 'ti vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,6.3(=203).1: VirÆpakkhehi me mettaæ, mettaæ erÃpathehi me,
                    chabbyÃputtehi me mettaæ, [mettaæ14] kaïhÃgotamakehi cà 'ti. || Ja_II:101 ||>@
     Tattha virÆpakkhehi me mettan ti virÆpakkhanÃgarÃjakulehi saddhiæ mayhaæ mettaæ, erÃpathÃdÅsu pi es' eva nayo, etÃni pi hi erÃpathanÃgarÃjakulaæ chabbyÃputtanÃgarÃjakulaæ kaïhÃgotamakanÃgarÃjakulan ti nÃgarÃjakulÃn' eva.
     Evaæ cattÃri nÃgarÃjakulÃni dassetvà "sace tumhe etesu mettaæ bhÃvetuæ sakkhissatha dÅghajÃtikà vo na ¬asissanti na viheÂhessantÅti" vatvà dutiyaæ gÃtham Ãha:


#<[page 146]>#
%<146           II.  DukanipÃta.  6.  NataædaÊhavavagga. (21.)>%

  @<Ja_II,6.3(=203).2: ApÃdakehi me mettaæ, mettaæ dipÃdakehi me,
                    catuppadehi me mettaæ, mettaæ bahuppadehi me ti. || Ja_II:102 ||>@

     Tattha paÂhamapadena odissakaæ katvà sabbesu apÃdakesu dÅghajÃtikesu c' eva macchesu ca mettÃbhÃvanà dassitÃ, dutiyapadena manussesu c' eva pakkhijÃtesu{} ca, tatiyapadena hatthiassÃdÅsu ca sabbacatuppadesu, catutthapadena vicchikasatapadiuccÃliÇgapÃïikamakkaÂakÃdÅsu.
     Evaæ sarÆpena mettÃbhÃvanaæ dassetvà idÃni ÃyÃcanavasena dassento imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,6.3(=203).3: Mà maæ apÃdako hiæsi, mà maæ hiæsi dipÃdako,
                    mà maæ catuppado hiæsi, mà maæ hiæsi bahuppado ti. || Ja_II:103 ||>@

     Tattha mà man ti eva¤ ca tesu apÃdakÃdÅsu koci eko pi mà vihiæsatu mà viheÂhetÆ 'ti evaæ ÃyÃcantà mettaæ bhavethà 'ti attho.
     IdÃni anodissakavasena bhÃvanaæ dassento imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,6.3(=203).4: Sabbe sattà sabbe pÃïà sabbe bhÆtà ca kevalÃ
                    sabbe bhadrÃni passantu, mà ka¤ci pÃpam Ãgamà ti. || Ja_II:104 ||>@

     Tattha taïhÃdiÂÂhivasena vaÂÂe pa¤casu khandhesu Ãsattà visattà laggÃlaggità ti sattà assÃsapassÃsapavattanasaækhÃtena pÃïanavasena pÃïà ti bhÆtà bhÃvità nibbattanavasena bhÆtà ti evaæ vacanamattaviseso veditabbo, avisesena pana sabbÃni p' etÃni padÃni sabbasattasaÇgÃhakÃn' eva, kevalà ti sakalÃ, idaæ sabbasattass' eva pariyÃyavacanaæ, bhadrÃnipassantÆ 'ti sabbe p' ete sattà bhadrÃni sÃdhÆni kalyÃïÃn' eva passantu, mà ka¤ci pÃpam Ãgamà 'ti etesu ka¤ci ekaæ sattam pi pÃpaæ lÃmakaæ dukkhaæ mà Ãgamà mà Ãgacchatu mà pÃpuïÃtu, sabbe averà abyÃpajjhà sukhÅ niddukkhà hontÆ 'ti.


#<[page 147]>#
%<                        3. KhandhavattajÃtaka. (203.)                 147>%
     Evaæ "sabbasattesu anodissakamettaæ bhÃvethÃ" 'ti vatvà puna tiïïaæ ratanÃnaæ guïe anussarÃpetuæ "appamÃïo Buddho appamÃïo Dhammo appamÃïo Saægho" ti Ãha.
     Tattha pamÃïakarÃnaæ kilesÃnaæ abhÃvena guïÃna¤ ca pamÃïabhÃvena Buddharatanaæ appamÃïaæ, dhammo ti navavidho lokuttaro dhammo, tassÃpi pamÃïaæ nÃma kÃtuæ na sakkà ti appamÃïo, tena appamÃïena dhammena samannÃgatattà saægho pi appamÃïo.
     Iti Bodhisatto "imesaæ tinnaæ ratanÃnaæ guïe anussarathÃ" 'ti vatvà tiïïaæ ratanÃnaæ appamÃïaguïataæ dassetvà sappamÃïe satte dassetuæ "pamÃïavantÃni siriæsapÃni ahi vicchikà satapadÅ uïïÃnÃbhi sarabÆ mÆsikÃ" ti Ãha.
     Tattha siriæsapÃnÅti sabbadÅghajÃtikÃnaæ nÃmaæ, te hi sarantà gacchanti sirena và sapantÅti siriæsapÃ, ahÅti Ãdi tesaæ sarÆpato nidassanaæ, tattha uïïÃnÃbhÅti makkaÂako, tassa hi nÃbhito uïïÃsadisaæ suttaæ nikkhamati, tasmà uïïÃnÃbhÅti vuccati, sarabÆ ti gharagolikÃ.
     Iti Bodhisatto "yasmà etesaæ antorÃgÃdayo pamÃïakarà dhammà atthi tasmà etÃni siriæsapÃni pamÃïavantÃnÅti" dassetvà "appamÃïÃnaæ tiïïaæ ratanÃnaæ ÃnubhÃvena ime no pamÃïavantà rattiædivaæ parittakammaæ karontÆ" 'ti evaæ "tiïïaæ ratanÃnaæ guïÃni anussarathÃ" 'ti vatvà tato uttariæ kattabbaæ dassetuæ imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,6.3(=203).5: Katà me rakkhÃ, katà me parittÃ,
                    paÂikkamantu bhÆtÃni,
                    so 'haæ namo Bhagavato
                    namo sattannaæ SammÃsambuddhÃnan ti. || Ja_II:105 ||>@


#<[page 148]>#
%<148              II. DukanipÃta. 6. NataædaÊhavagga. (21.)>%
     Tattha katà me rakkhà ti mayà ratanattayaguïe anussarantena attano rakkhà gutti katÃ, katà me parittà ti parittÃnam pi me attano kataæ, paÂikkamantu bhÆtÃnÅti mayi ahitajjhÃsayÃni bhÆtÃni paÂikkamantu apagacchantu, so haæ namo Bhagavato ti so ahaæ evaæ kataparitto atÅtassa parinibbutassa sabbassÃpi Buddhassa bhagavato namo karomi, namo sattannam SammÃsambuddhÃnan ti visesena pana atÅte paÂipÃÂiyà parinibbutÃnaæ sattannaæ SammÃsambuddhÃnaæ namo karomÅti.
     Evaæ "namakkÃraæ karontÃpi satta buddhe anussarathÃ" 'ti Bodhisatto isigaïassa imaæ parittaæ bandhitvà adÃsi.
     ùdito pana paÂÂhÃya dvÅhi gÃthÃhi catusu ahirÃjakulesu mettÃya dÅpitattà odissakÃnodissakavasena và dvinnaæ mettÃbhÃvanÃnaæ dipitattà idaæ parittaæ idha vuttan ti veditabbaæ, a¤¤aæ và kÃraïaæ pariyesitabbaæ.
     Tato paÂÂhÃya isigaïo Bodhisattassa ovÃde Âhatvà mettaæ bhÃvesi, Buddhaguïe anussari. Evaæ tesu Buddhaguïe anussarantesu yeva sabbe dÅghajÃtikà paÂikkamiæsu. Bodhisatto pi BrahmavihÃre bhÃvetvà Brahmaloka-parÃyano ahosi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà isigaïo Buddhaparisà ahosi, gaïasatthà pana aham evÃ" 'ti.
KhandhavattajÃtakaæ.

                      $<4. VÅrakajÃtaka.>$
     Api VÅraka passesÅti. Idam Satthà Jetavane viharanto SugatÃlayaæ Ãrabbha kathesi. Devadattassa parisaæ gahetvà Ãgatesu hi theresu Satthà "SÃriputta, Devadatto tumhe disvà kiæ akÃsÅti" pucchitvà "SugatÃlayaæ dassesÅti" vutte "na kho SÃriputta idÃn' eva Devadatto mama anukiriyaæ karonto vinÃsam patto, pubbe pi pÃpuïÅti" vatvà therena yÃcito atÅtaæ Ãhari:


#<[page 149]>#
%<                           4. VÅrakajÃtaka. (204.)                    149>%
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto Himavantapadese udakakÃkayoniyaæ nibbattitvà ekaæ saraæ upanissÃya vasi. VÅrako ti 'ssa nÃmaæ ahosi. Tadà KÃsiraÂÂhe dubbhikkhaæ ahosi. Manussà kÃkabhattaæ và dÃtuæ yakkhanÃgabalikammaæ và kÃtuæ nÃsakkhiæsu. ChÃtakaraÂÂhato kÃkà yebhuyyena ara¤¤aæ pavisiæsu. Tatth' eko BÃrÃïasivÃsÅ SaviÂÂhako nÃma kÃko kÃkiæ ÃdÃya VÅrakassa vasanaÂÂhÃnaæ gantvà taæ saraæ nissÃya ekamante vÃsaæ kappesi. So ekadivasaæ tasmiæ sare gocaraæ gaïhanto VÅrakaæ saraæ otaritvà macche khÃditvà paccuttaritvà sarÅraæ sukkhÃpentaæ disvà "imaæ kÃkaæ nissÃya sakkà bahÆ macche laddhuæ, imaæ upaÂÂhahissÃmÅti" taæ upasaækamitvà "kiæ sammÃ" ti vutte "icchÃmi taæ sÃmi upaÂÂhÃtun" ti vatvà "sadhÆ" 'ti tena sampaÂicchite tato paÂÂhÃya upaÂÂhÃsi. VÅrako pi tato paÂÂhÃya attano yÃpanamattaæ khÃditvà macche uddharitvà SaviÂÂhakassa deti. So pi attano yÃpanamattaæ khÃditvà sesaæ kÃkiyà deti. Tassa aparabhÃge mÃno uppajji: "ayam pi udakakÃko kÃÊako, aham pi kÃÊako, akkhituï¬apÃdehi pi etassa ca mayha¤ ca nÃnattaæ n' atthi, ito paÂÂhÃya iminà gahitamacchehi mayhaæ kammaæ n' atthi, aham eva gaïhissÃmÅti" so VÅrakaæ upasaækamitvà "samma ito paÂÂhÃya aham eva saraæ otaritvà macche gaïhissÃmÅti" vatvà "na tvaæ samma udakaæ otaritvà macche gaïhanakÃkakule nibbatto, mà nassÅti" tena vÃriyamÃno pi vacanaæ anÃdiyitvà saraæ oruyha udakaæ pavisitvà ummujjanto sevÃlaæ chinditvà nikkhamituæ nÃsakkhi, sevÃlantare laggi, aggatuï¬am eva pa¤¤Ãyi, so nirussÃso anto udake yeva jÅvitakkhayaæ pÃpuïi.


#<[page 150]>#
%<150             II. DukanipÃta. 6. NataædaÊhavagga. (21.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' assa bhariyà Ãgamanaæ apassamÃnà pavattiæ jÃnanatthaæ VÅrakassa santikaæ gantvà "sÃmi SaviÂÂhako na pa¤¤Ãyati, kahaæ nu kho" ti pucchamÃnà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,6.4(=204).1: Api VÅraka passesi sakuïaæ ma¤jubhÃïakaæ (Dhp. p.146.)
                    mayÆragÅvasaækÃsaæ patiæ mayhaæ SaviÂÂhakan ti. || Ja_II:106 ||>@

     Tattha api VÅraka passesÅti sÃmi VÅraka api passesi, ma¤jubhÃïakan ti ma¤jubhÃïinaæ, sà hi rÃgavasena madhurassaro me patÅti ma¤¤ati, tasmà evam Ãha, mayÆragÅvasaækÃsan ti moragÅvasamÃnavaïïaæ.
     Taæ sutvà VÅrako "Ãma jÃnÃmi te sÃmikassa gataÂÂhÃnan" ti vatvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,6.4(=204).2: Udakathalacarassa pakkhino
                    niccaæ Ãmakamacchakabhojino
                    tassÃnukaraæ SaviÂÂhako
                    sevÃle paliguïÂhito mato ti. || Ja_II:107 ||>@
     Tattha udakathalacarassà 'ti udake ca thale ca carituæ samatthassa, pakkhino ti attÃnaæ sandhÃya vadati, tassÃnukaran ti tassa anukaronto, paliguïÂhito mato ti udakaæ pavisitvà sevÃlaæ chinditvà nikkhamituæ asakkonto sevÃlapariyonaddho anto udake yeva mato, passa etassa tuï¬aæ dissatÅti.
     Taæ sutvà kÃkÅ paridevitvà BÃrÃïasim eva agamÃsi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà SaviÂÂhako Devadatto ahosi, VÅrako pana aham evÃ" 'ti.
VÅrakajÃtakaæ.


#<[page 151]>#
%<                          5. GaÇgeyyajÃtaka. (205.)                   151>%

                      $<5. GaÇgeyyajÃtaka.>$
     Sobhanti macchà gaÇgeyyà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto dve daharabhikkhÆ Ãrabbha kathesi. Te kira dve SÃvatthi-vÃsino kulaputtà sÃsane pabbajitvà asubhabhÃvanaæ anuyu¤jitvà rÆpapasaæsakà hutvà rÆpaæ upalÃÊentà vicariæsu. Te ekadivasaæ "tvaæ sobhasi, ahaæ sobhÃmÅti" rÆpaæ nissÃya uppannavivÃdà avidÆre nisinnaæ ekaæ mahallakatheraæ disvà "eso amhÃkaæ sobhanabhÃvaæ và asobhanabhÃvam và jÃnissatÅti" taæ upasaækamitvà "bhante ko amhesu sobhano" ti pucchiæsu. "ùvuso tumhehi aham eva sobhanataro" ti Ãha. Daharà "ayaæ mahallako amhehi pucchitaæ akathetvà apucchitaæ kathesÅti" taæ paribhÃsitvà pakkamiæsu. Sà tesaæ kiriyà bhikkhusaæghe pÃkaÂà jÃtÃ. Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ "Ãvuso mahallakathero kira te rÆpanissitake dahare lajjÃpesÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave ime daharà idÃn' eva rÆpapasaæsakÃ, pubbe p' ete rÆpam eva upalÃÊentà vicariæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyam Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto GaÇgÃtÅre rukkhadevatà ahosi. Tadà GaÇgÃYamunÃnaæ samÃgamanaÂÂhÃne gaÇgeyyo ca yÃmuneyyo ca dve macchà "ahaæ sobhÃmi, tvaæ sobhasÅti" rÆpaæ nissÃya vivadamÃnà avidÆre GaÇgÃya taÂe kacchapaæ nipannaæ disvà "eso amhÃkaæ sobhanabhÃvaæ và asobhanabhÃvaæ và jÃnissatÅti" taæ upasaækamitvà "kin nu kho samma kacchapa gaÇgeyyo sobhati udÃhu yÃmuneyyo" ti pucchiæsu. Kacchapo "gaÇgeyyo pi sobhati yÃmuneyyo pi, tumhehi pana dvÅhi aham eva atirekataraæ sobhÃmÅti" imam atthaæ pakÃsento paÂhamaæ gÃtham Ãha:


#<[page 152]>#
%<152         II. DukanipÃta. 6. NataædaÊhavagga. (21.)>%

  @<Ja_II,6.5(=205).1: Sobhanti macchà gaÇgeyyÃ, atho sobhanti yÃmunÃ,
                    catuppad' Ãyaæ puriso nigrodhaparimaï¬alo
                    ÅsakÃyatagÅvo ca sabbe va atirocatÅti. || Ja_II:108 ||>@

     Tattha catuppadÃyan ti catuppado ayaæ, puriso ti attÃnaæ sandhÃya vadati, nigrodhaparimaï¬alo ti sujÃto nigrodho viya parimaï¬alo, ÅsakÃyatagÅvo ti rathÅsà viya ÃyatagÅvo, sabbe va atirocatÅti evaæ saïÂhÃnasampanno kacchapo sabbe atirocati, aham eva sabbe tumhe atikkamitvà sobhÃmÅti.
     Macchà tassa kathaæ sutvà "ambho pÃpakacchapa amhehi pucchitaæ akathetvà a¤¤am eva kathesÅti" vatvà dutiyaæ gÃtham Ãhaæsu:

  @<Ja_II,6.5(=205).2: Yaæ pucchito na taæ akkhÃ, a¤¤aæ akkhÃti pucchito,
                    attappasaæsako poso nÃyaæ asmÃka ruccatÅti. || Ja_II:109 ||>@

     Tattha attappasaæsako ti attÃnaæ pasaæsanasÅlo attukkaæsako poso, nÃyam amhÃkaæ ruccatÅti ayaæ pÃpakacchapo amhÃkaæ na ruccati na khamatÅti kacchapassa upari udakaæ khipitvà sakaÂÂhÃnam eva agamiæsu.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà dve macchà daharabhikkhÆ ahesuæ, kacchapo mahallako, imassa pana kÃraïassa paccakkhakÃrikà GaÇgÃtÅre nibbattarukkhadevatà pana aham evÃ" 'ti. GaÇgeyyajÃtakaæ.

                      $<6. KuruÇgamigajÃtaka.>$
     IÇgha vaddhamayaæ pÃsan ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattaæ Ãrabbha kathesi. Tadà hi Satthà "Devadatto vadhÃya parisakkatÅti" sutvà "na bhikkhave idÃn' eva Devadatto mayhaæ vadhÃya parisakkati, pubbe pi parisakki yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:


#<[page 153]>#
%<                         6. KuruÇgamijÃtaka. (206.)                   153>%
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto {kuruÇgamigo} hutvà ara¤¤e ekassa sarassa avidÆre ekasmiæ gumbe vÃsaæ kappesi. Tass' eva sarassa avidÆre ekasmiæ rukkhagge satapatto nisÅdi. Sarasmiæ pana kacchapo vÃsaæ kappesi. Evaæ te tayo pi sahÃyà a¤¤ama¤¤aæ piyasaævÃsaæ vasiæsu. Ath' eko migaluddako ara¤¤e caranto pÃnÅyatitthe Bodhisattassa padavala¤jaæ disvà lohanigaÊasadisaæ vaddhamayaæ pÃsaæ o¬¬etvà agamÃsi. Bodhisatto pÃnÅyaæ pÃtuæ Ãgato paÂhamayÃme yeva pÃse bajjhitvà baddharÃvaæ ravi. Tassa tena saddena rukkhaggato satapatto udakato ca kacchapo Ãgantvà "kin nu kho kÃtabban" ti mantayiæsu. Atha satapatto kacchapaæ Ãmantetvà "samma tava dantà atthi, tvaæ imaæ pÃsaæ chinda, ahaæ gantvà yathà so nÃgacchati tathà karissÃmi, evaæ amhehi dvÅhi pi kataparakkamena sahÃyo no jÅvitaæ labhissatÅti" imam atthaæ pakÃsento paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,6.6(=206).1: IÇgha vaddhamayaæ pÃsaæ chinda dantehi kacchapa,
                    ahaæ tathà karissÃmi yathà n' ehiti luddako ti. || Ja_II:110 ||>@

     Kacchapo cammavarattaæ khÃdituæ Ãrabhi. Satapatto luddassa vasanagÃmaæ gato. Luddo paccÆsakÃle yeva sattiæ gahetvà nikkhami. Sakuïo tassa nikkhamanabhÃvaæ ¤atvà vassitvà pakkhe pappoÂhetvà taæ puredvÃrena nikkhamantaæ mukhe pahari. Luddo "kÃlakaïïisakuïen' amhi pahaÂo" ti nivattitvà thokaæ sayitvà puna sattiæ gahetvà uÂÂhÃsi. Sakuïo "ayaæ paÂhamaæ puredvÃrena nikkhanto, idÃni pacchimadvÃrena nikkhamissatÅti" ¤atvà gantvà pacchimagehe nisÅdi.


#<[page 154]>#
%<154                 II. DukanipÃta. 6. NataædaÊhavagga. (21.)>%
Luddo pi "puredvÃrena me nikkhamantena kÃlakaïïisakuïo diÂÂho, idÃni pacchimadvÃrena nikkhamissÃmÅti" pacchimadvÃrena nikkhami. Sakuïo puna vassitvà gantvà mukhe pahari.
Luddo puna pi kÃlakaïïisakuïena pahaÂo "na me esa nikkhamituæ detÅti" nivattitvà yÃva aruïuggamanà sayitvà aruïavelÃya sattiæ gahetvà nikkhami. Sakuïo vegena gantvà "luddo ÃgacchatÅti" Bodhisattassa kathesi. Tasmiæ khaïe kacchapena ekam eva vaddhaæ Âhapetvà sesavarattà khÃdità honti. Dantà pan' assa patanÃkÃrappattà jÃtÃ, mukhaæ lohitamakkhitaæ.
Bodhisatto luddaputtaæ sattiæ gahetvà asanivegena Ãgacchantaæ disvà taæ vaddhaæ chinditvà vanaæ pÃvisi. Sakuïo rukhagge nisÅdi. Kacchapo pana dubbalattà tatth' eva nipajji.
Luddo kacchapaæ pasibbake pakkhipitvà ekasmiæ khÃnuke laggesi. Bodhisatto nivattitvà olokento kacchapassa gahitabhÃvaæ ¤atvà "sahÃyassa jÅvitadÃnaæ dassÃmÅti" dubbalo viya hutvà luddassa attÃnaæ dassesi. So "dubbalo esa bhavissati, mÃressÃmi nan" ti sattiæ ÃdÃya anubandhi. Bodhisatto nÃtidÆre nÃccÃsanne gacchanto taæ ÃdÃya ara¤¤aæ pÃvisi, dÆraæ gatabhÃvaæ ¤atvà padaæ va¤cetvà a¤¤ena maggena vÃtavegena gantvà siÇgena pasibbakaæ ukkhipitvà bhÆmiyaæ pÃtetvà phÃletvà kacchapaæ nÅhari. Satapatto pi rukkhà otari. Bodhisatto dvinnam pi ovÃdaæ dadamÃno "ahaæ tumhe nissÃya jÅvitaæ labhiæ, tumhehi pi sahÃyassa kattabbaæ mayhaæ kataæ, idÃni luddo Ãgantvà tumhe gaïheyya, tasmà samma satapatta tvaæ attano puttake gahetvà a¤¤attha yÃhi, tvaæ hi samma kacchapa udakaæ pavisÃ" 'ti Ãha. Te tathà akaæsu.
     Satthà abhisambuddho hutvà dutiyaæ gÃtham Ãha:


#<[page 155]>#
%<                           7. AssakajÃtaka. (207).                    155>%

  @<Ja_II,6.6(=206).2: Kacchapo pÃvisÅ vÃriæ, kuruÇgo pÃvisÅ vanaæ,
                    satapatto dumaggamhà dÆre putte apÃnayÅti. || Ja_II:111 ||>@

     Tattha apÃnayÅti apÃnayi, gahetvà agamÃsÅti.
     Luddo taæ ÂhÃnaæ Ãgantvà ka¤ci apassitvà chinnapasibbakaæ gahetvà domanassappatto attano gehaæ agamÃsi. Te pi tayo sahÃyà yÃvajÅvaæ vissÃsaæ acchinditvà yathÃkammaæ gatÃ.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà luddo Devadatto ahosi, satapatto SÃriputto, kacchapo MoggallÃno, kuruÇgamigo pana aham evÃ" 'ti. KuruÇgamigajÃtakaæ.

                      $<7. AssakajÃtaka.>$
     Ayam assakarÃjenà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto purÃïadutiyikapalobhanaæ Ãrabbha kathesi. So hi bhikkhu SatthÃrà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti puÂÂho "saccan" ti vatvà "kena ukkaïÂhÃpito sÅti" vutte "purÃïadutiyikÃyÃ" 'ti Ãha.
Atha naæ Satthà "na idÃn' eva tassà bhikkhu itthiyà sineho tayi atthi, pubbe pi tvaæ taæ nissÃya mahÃdukkhaæ patto" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte KÃsiraÂÂhe PotalinÃmanagare Assako nÃma rÃjà rajjaæ kÃresi. Tassa UbbarÅ nÃma aggamahesi piyà ahosi manÃpà abhirÆpà dassanÅyà atikkantà mÃnusaæ vaïïaæ appattà dibbavaïïaæ. Sà kÃlam akÃsi. Tassà kÃlakiriyÃya rÃjà sokÃbhibhÆto ahosi dukkhÅ dummano. So tassà sarÅraæ doïiyaæ nipajjÃpetvà telakalale pakkhipÃpetvà heÂÂhÃma¤ce ÂhapÃpetvà nirÃhÃro rodamÃno paridevamÃno nipajji.


#<[page 156]>#
%<156                 II. DukanipÃta. 6. NataædaÊhavagga. (21.)>%
MÃtÃpitaro avasesa¤Ãtakà mittÃmaccà brÃhmaïagahapatikÃdayo pi "mà soci mahÃrÃja, aniccà saækhÃrÃ" ti ÃdÅni vadantà sa¤¤Ãpetuæ nÃsakkhiæsu. Tassa vilapantass' eva satta divasà atikkantÃ. Tadà Bodhisatto pa¤cÃbhi¤¤ÃaÂÂhasamÃpattilÃbhitÃpaso hutvà Himavantapadese viharanto Ãlokaæ va¬¬hetvà dibbena cakkhunà JambudÅpaæ olokento taæ rÃjÃnaæ tathà paridevamÃnaæ disvà "etassa mayà avassayena bhavitabban" ti iddhÃnubhÃvena ÃkÃse uppatitvà ra¤¤o uyyÃne otaritvà maÇgalasilÃpaÂÂe ka¤canapaÂimà viya nisÅdi. Ath' eko PotalinagaravÃsÅ brÃhmaïamÃïavo uyyÃnaæ gato Bodhisattaæ disvà vanditvà nisÅdi. Bodhisatto tena saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà "kiæ mÃïava rÃjà dhammiko" ti pucchi. "ùma bhante dhammiko rÃjÃ, bhariyà pan' assa kÃlakatÃ, so tassà sarÅraæ doïiyaæ pakkhipÃpetvà vippalapamÃno nipanno, ajj' assa sattamo divaso, kissa tumhe rÃjÃnaæ evarÆpà dukkhà na mocetha, yuttaæ nu kho tumhÃdisesu sÅlavantesu vijjamÃnesu ra¤¤o evarÆpaæ dukkhaæ anubhavitun" ti. "Na kho ahaæ mÃïava rÃjÃnaæ jÃnÃmi, sace pana so Ãgantvà maæ puccheyya aham ev' assa tassà nibbattaÂÂhÃnaæ Ãcikkhitvà ra¤¤o santike yeva taæ kathÃpeyyan" ti. "Tena hi bhante yÃva rÃjÃnaæ Ãnemi tÃva idh' eva nisÅdathÃ" 'ti mÃïavo Bodhisattassa paÂi¤¤aæ gahetvà ra¤¤o santikaæ gantvà tam atthaæ Ãrocetvà "tassa dibbacakkhukassa santikaæ gantuæ vaÂÂatÅti" Ãha. RÃjà "Ubbariæ kira daÂÂhuæ labhissÃmÅti" tuÂÂhamÃnaso rathaæ abhirÆhitvà tattha gantvà Bodhisattaæ vanditvà ekamantaæ nisinno "saccaæ kira tumhe deviyà nibbattaÂÂhÃnaæ jÃnÃthÃ" 'ti pucchi. "ùma mahÃrÃjÃ" 'ti. "Kattha nibbattÃ" ti. "Sà kho mahÃrÃja rÆpasmi¤ ¤eva mattà pamÃdam Ãgamma kalyÃïakammaæ akatvà imasmi¤ ¤eva uyyÃne gomayapÃïakayoniyaæ nibbattÃ" ti.


#<[page 157]>#
%<                     7. AssakajÃtaka. (207.)                  157>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "NÃhaæ saddahÃmÅti". "Tena hi te dassetvà kathÃpemÅti". "SÃdhu kathÃpethÃ" 'ti. Bodhisatto attano ÃnubhÃvena "ubho pi gomayapiï¬aæ vaÂÂayamÃnà ra¤¤o purato ÃgacchantÆ" ti tesaæ Ãgamanaæ akÃsi. Te tath' eva Ãgamiæsu. Bodhisatto taæ dassento "ayan te mahÃrÃja UbbarÅ devÅ, taæ jahitvà gomayapÃïakassa pacchato Ãgacchati, passa nan" ti Ãha. "Bhante `UbbarÅ nÃma gomayapÃïakayoniyaæ nibbattissatÅti' na saddahÃm' ahan" ti. "KathÃpemi naæ mahÃrÃjÃ" 'ti. "KathÃpetha bhante" ti. Bodhisatto attano ÃnubhÃvena taæ kathÃpento "UbbarÅti" Ãha. Sà mÃnusabhÃsÃya "kiæ bhante" ti Ãha. "Tvaæ atÅtattabhÃve kà nÃma ahosÅti". "Bhante Assakara¤¤o aggamahesÅ UbbarÅ nÃma ahosin" ti. "Kiæ pana te idÃni AssakarÃjà piyo udÃhu gomayapÃïako" ti. "Bhante sà mayhaæ purimajÃti, tadà ahaæ imasmiæ uyyÃne tena saddhiæ rÆpasaddagandharasaphoÂÂhabbe anubhavamÃnà vicariæ, idÃni pana me bhavasaækhepagatakÃlato paÂÂhÃya so kiæ hoti, ahaæ hi idÃni AssakarÃjÃnaæ mÃretvà tassa galalohitena mayhaæ sÃmikassa gomayapÃïakassa pÃde makkheyyan" ti vatvà parisamajjhe manussabhÃsÃya imà gÃthà avoca:

  @<Ja_II,6.7(=207).1: Ayam AssakarÃjena deso vicarito mayÃ
                    anukÃmayÃnukÃmena piyena patinà saha. || Ja_II:112 ||>@

  @<Ja_II,6.7(=207).2: Navena sukhadukkhena porÃïaæ apithÅyati,
                    tasmà Assakara¤¤Ã va kÅÂo piyataro maman ti. || Ja_II:113 ||>@

     Tattha ayam AssakarÃjena deso vicarito mayà ti ayaæ ramaïÅyo uyyÃnapadeso pubbe mayà AssakarÃjena saddhiæ vicarito, anukÃmayÃnukÃmenà 'ti anÆ 'ti nipÃtamattaæ, mayà taæ kÃmayamÃnÃya tena maæ kÃmayamÃnenà 'ti attho,


#<[page 158]>#
%<158                 II. DukÃnipata. 6. NataædaÊhavagga. (21.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  piyenà 'ti tasmiæ attabhÃve piyena, navena sukhadukkhena porÃïaæ apithÅyatÅti bhante navena hi sukhena porÃïaæ sukhaæ navena ca dukkhena porÃïaæ dukkhaæ pithÅyati paÂicchÃdiyati, esà lokassa dhammatà ti dÅpeti, tasmà Assakara¤¤Ã va kÅÂo piyataro maman ti yasmà navena porÃïaæ pithÅyati tasmà mama AssakarÃjato sataguïena sahassaguïena kÅÂo va piyataro ti.
     Taæ sutvà AssakarÃjà vippaÂisÃri hutvà tattha Âhito va kuïapaæ nÅharÃpetvà sÅsaæ nahÃtvà Bodhisattaæ vanditvà nagaraæ pavisitvà a¤¤aæ aggamahesiæ katvà dhammena rajjaæ kÃresi. Bodhisatto pi rÃjÃnaæ ovaditvà nissokaæ katvà Himavantam eva agamÃsi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne ukkaïÂhito sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà UbbarÅ purÃïadutiyikà ahosi, AssakarÃjà ukkaïÂhito, mÃïavo SÃriputto, tÃpaso pana aham evÃ" 'ti. AssakajÃtakaæ.

                      $<8. SuæsumÃrajÃtaka.>$
     Alam etehi ambehÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Devadattassa vadhÃya parisakkanaæ Ãrabbha kathesi. Tadà hi Satthà "Devadatto vadhÃya parisakkatÅti" sutvà "na bhikkhave idÃn' eva Devadatto mayhaæ vadhÃya parisakkati, pubbe pi parisakkati yeva, santÃsamattam pi pana kÃtuæ na sakkhÅti" vatvà atÅtam Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Himavantapadese Bodhisatto kapiyoniyaæ nibbattitvà nÃgabalo thÃmasampanno mahÃsarÅro sobhaggappatto hutvà GaÇgÃnivattane ara¤¤Ãyatane vÃsaæ kappesi. Tadà GaÇgÃya eko suæsumÃro vasi. Ath' assa bhariyà Bodhisattassa sarÅraæ disvà tassa hadayamaæse dohaÊaæ uppÃdetvà suæsumÃraæ Ãha:


#<[page 159]>#
%<                         28. SuæsumÃrajÃtaka. (208.)                  159>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "ahaæ sÃmi etassa kapirÃjassa hadayamaæsaæ khÃditukÃmÃ" ti. "Bhadde, mayaæ jalagocarÃ, esa thalagocaro, kin ti taæ gaïhituæ sakkhissÃmÃ" 'ti. "Yena tena upÃyena gaïha, sace na labhissÃmi marissÃmÅti". "Tena hi mà bhÃyi, atth' eko upÃyo ti khÃdÃpessÃmi taæ tassa hadayamaæsan" ti suæsumÃriæ samassÃsetvà Bodhisattassa GaÇgÃya pÃnÅyaæ pivitvà GaÇgÃtÅre nisinnakÃle santikaæ gantvà evam Ãha: "vÃnarinda imasmiæ padese kasaÂaphalÃni khÃdanto kiæ tvaæ ciïïaÂÂhÃne yeva carasi, pÃragaÇgÃya ambalabujÃdÅnaæ madhuraphalÃnaæ anto n' atthi, kin te tattha gantvà phalÃphalaæ khÃdituæ na vaÂÂatÅti". "KumbhÅlarÃja GaÇgà mahodikà vittiïïÃ, kathaæ tattha gamissÃmÅti".
"Sace gacchasi ahaæ taæ mama piÂÂhiæ Ãropetvà nessÃmÅti".
So taæ saddahitvà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà "tena hi ehi, piÂÂhiæ me abhirÆhÃ" 'ti ca vutte taæ abhirÆhi. SuæsumÃro thokaæ netvà udake osÅdÃpesi. Bodhisatto "samma udake maæ osÅdÃpesi, kin nu kho etan" ti Ãha. "NÃhan taæ dhammesu dhammatÃya gahetvà gacchÃmi, bhariyÃya pana me tava hadayamaæse dohaÊo uppanno, tam ahaæ tava hadayaæ khÃdÃpetukÃmo" ti. "Samma, kathentena te sundaraæ kataæ, sace hi amhÃkaæ udare hadayaæ bhaveyya sÃkhaggesu carantÃnaæ cuïïavicuïïaæ bhaveyyÃ" 'ti. "Kahaæ pana tumhe ÂhapethÃ" 'ti. Bodhisatto avidÆre ekaæ udumbaraæ pakkaphalapiï¬isampannaæ dassento "pass' etÃni amhÃkaæ hadayÃni ekasmiæ udumbare olambantÅti". "Sace me hadayaæ dassasi ahan taæ na mÃressÃmÅti".


#<[page 160]>#
%<160                 II. DukanipÃta. 6. NataædaÊhavagga. (21.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Tena hi ettha nehi maæ, ahan te rukkhe olambantaæ dassÃmÅti". So taæ ÃdÃya tattha agamÃsi. Bodhisatto tassa piÂÂhito uppatitvà udumbararukkhe nisÅditvà "samma bÃlasuæsumÃra imesaæ sattÃnaæ hadayaæ nÃma rukkhagge hotÅti sa¤¤Å ahosi, bÃlo si, ahan taæ va¤cesiæ, tava phalÃphalaæ tam eva hotu, sarÅram eva pana te mahantaæ, pa¤¤Ã pana n' atthÅti" vatvà imam atthaæ pakÃsento imà gÃthà avoca:

  @<Ja_II,6.8(=208).1: Alam etehi ambehi jambÆhi panasehi ca
                    yÃni pÃraæ samuddassa, varaæ mayhaæ udumbaro. || Ja_II:114 ||>@

  @<Ja_II,6.8(=208).2: MahatÅ vata te bondi, na ca pa¤¤Ã tadÆpikÃ,
                    suæsumÃra va¤cito me si, gaccha dÃni yathÃsukhan ti. || Ja_II:115 ||>@

     Tattha alam etehÅti yÃni tayà dÅpake diÂÂhÃni etehi mayhaæ alaæ, varaæ mayhaæ udumbaro ti mayhaæ ayam eva udumbararukkho varaæ, bondÅti sarÅraæ, tadÆpikà ti pa¤¤Ã pana te tadÆpikà tassa sarÅrassa anucchavikà n' atthi, gaccha dÃni yathÃsukhan ti idÃni yathÃsukhaæ gaccha, n' atthi te hadayan ti.
     SuæsumÃro sahassaæ parÃjito viya dukkhÅ dummano pajjhÃyanto attano nivesanaÂÂhÃnam eva gato.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhanesi: "Tadà suæsumÃro Devadatto ahosi, suæsumÃrÅ Ci¤camÃïavikÃ, kapirÃjà pana aham evÃ" 'ti. SuæsumÃrajÃtakaæ.

                      $<9. KakkarajÃtaka.>$
     DiÂÂhà mayà vane rukkhà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto dhammasenÃpati-SÃriputtattherassa saddhivihÃrikadaharabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. So kira attano sarÅrassa guttikamme cheko ahosi,


#<[page 161]>#
%<                          9. KakkarajÃtakaæ. (209.)                   161>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "sarÅrassa me na sukhaæ bhaveyyÃ" 'ti bhayena atisÅtaæ accuïhaæ paribhogaæ na karoti, "sÅtuïhehi sarÅraæ kilameyyÃ" 'ti bhayena bahi na nikkhamati, atikilinnauttaï¬ulÃni na bhu¤jati.
Tassa sarÅraguttikusalatà saæghamajjhe pÃkaÂà jÃtÃ. DhammasabhÃyaæ bhikkhÆ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso asuko daharo kira sarÅraguttikamme cheko" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave ayaæ daharo idÃn' eva sarÅraguttikamme cheko, pubbe pi cheko ahosÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ara¤¤Ãyatane rukkhadevatà ahosi. Ath' eko sakuïaluddako ekaæ dÅpakakakkaraæ ÃdÃya vÃlarajju¤ ca yaÂÂhi¤ ca gahetvà ara¤¤e kakkare bandhanto ekaæ palÃyitvà ara¤¤aæ paviÂÂhaæ purÃïakakkaraæ bandhituæ Ãrabhi.
So vÃlapÃse kusalatÃya attÃnam bandhituæ na deti, uÂÂhÃy' uÂÂhÃya nilÅyati. Luddako attÃnaæ sÃkhÃpallavehi paÂicchÃdetvà punappuna yaÂÂhi¤ ca pÃsa¤ ca o¬¬eti. Kakkaro taæ lajjÃpetukÃmo mÃnusiæ vÃcaæ nicchÃretvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,6.9(=209).1: DiÂÂhà mayà vane rukkhà assakaïïavibhÅÂakÃ,
                    na tÃni evaæ sakkanti yathà tvaæ rukkha sakkasÅti. || Ja_II:116 ||>@

     Tass' attho: samma luddako, mayà imasmiæ vane jÃtà bahÆ assakaïïà ca vibhÅÂakà ca rukkhà diÂÂhapubbÃ, tÃni pana rukkhÃni yathà tvaæ sakkasi saækamasi ito c' ito ca vicarasi evaæ na sakkanti na saækamanti na vicarantÅti.
     Evaæ vatvà puna so kakkaro16 palÃyitvà a¤¤attha agamÃsi. Tassa palÃyitvà gatakÃle luddako dutiyaæ {gÃtham Ãha}:


#<[page 162]>#
%<162                 II. DukanipÃta. 6. NataædaÊhavagga. (21.)>%

  @<Ja_II,6.9(=209).2: PurÃïakakkaro ayaæ bhetvà pa¤jaram Ãgato,
                    kusalo vÃlapÃsÃnaæ apakkamati bhÃsatÅti. || Ja_II:117 ||>@

     Tattha kusalo vÃlapÃsÃnan ti vÃlamayesu pÃsesu kusalo attÃnaæ bandhituæ adatvà pakkamati c' eva bhÃsati ca bhÃsitvà ca pana palÃto ti.
     Evaæ vatvà luddako ara¤¤e caritvà yathÃladdhaæ ÃdÃya geham eva gato.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà luddako Devadatto ahosi, kakkaro kÃyaguttikusalo daharabhikkhu, tassa pana kÃraïassa paccakkhato diÂÂharukkhadevatà aham evÃ" 'ti.
KakkarajÃtakaæ.

                      $<10. KandagalakajÃtaka.>$
     Ambho ko nÃmayaæ rukkho ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto SugatÃlayaæ Ãrabbha kathesi. Tadà hi Satthà "Devadatto SugatÃlayaæ akÃsÅti" sutvà "na bhikkhave idÃn' eva Devadatto mayhaæ anukaronto vinÃsaæ patto, pubbe pi pÃpuïi yevÃ" 'ti vatvà atÅtam Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto Himavantapadese rukkhakoÂÂhasakuïayoniyaæ nibbatti. Khadiravane va gocaraæ gaïhi, Khadiravaniyo ti 'ssa nÃmaæ ahosi. Tass' eko Kandagalako nÃma sahÃyo ahosi, so phÃlibhaddakavane gocaraæ gaïhati. So ekadivasaæ Khadiravaniyassa santikaæ agamÃsi. Khadiravaniyo "sahÃyo Ãgato" ti Kandagalakaæ gahetvà khadiravanam pavisitvà khadirakhandha¤ ca tuï¬ena paharitvà rukkhato pÃïake nÅharitvà adÃsi. Kandagalo dinne dinne madhurapÆve viya chinditvà khÃdi. Tassa khÃdantass' eva mÃno uppajji: "ayam pi rukkhakoÂÂhakayoniyaæ nibbatto,


#<[page 163]>#
%<                        10. KandagalakajÃtaka (210.)                  163>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  aham pi, kim me etena dinnagocarena, sayam eva khadiravane gocaraæ gaïhissÃmÅti" so Khadiravaniyaæ Ãha: "samma, mà tvaæ dukkhaæ anubhavi, aham eva khadiravane gocaraæ gaïhissÃmÅti". Atha naæ so Ãha: "tvaæ samma simbaliphÃlibhaddakÃdivane nissÃre gocaragahaïakule samuÂÂhito, khadirà nÃma jÃtasÃrà thaddhÃ" ti vatvà "mà te evaæ ruccatÅti". Kandagalako "kiæ dÃn' Ãhaæ na rukkhakoÂÂhakayoniyaæ nibbatto" ti tassa vacanaæ anÃdiyitvà vegena gantvà khadirarukkhaæ tuï¬ena pahari. TÃvad ev' assa tuï¬aæ bhijji, akkhÅni nikkhamÃnÃkÃrappattÃni jÃtÃni, sÅsaæ phalitaæ. So khandhe patiÂÂhÃtuæ asakkonto bhÆmiyaæ patitvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,6.10(=210).1: Ambho ko nÃm' ayaæ rukkho sÅtappatto sakaïÂako
                    yattha ekappahÃrena uttamaÇgaæ visÃÂitan ti. || Ja_II:118 ||>@

     Tattha ambho ko nÃmayaæ rukkho ti bho Khadiravaniya ko nÃma ayaæ rukkho ti, konÃmo so ti pi pÃÂho, sÅtappatto ti sukhumappatto, yattha ekappahÃrenà ti yasmiæ rukkhe eken' eva pahÃrena, uttamaÇgaæ visÃÂitan ti sÅsaæ bhinnaæ, na kevala¤ ca sÅsaæ tuï¬am pi chinnaæ, so vedanÃpattatÃya khadirarukkhaæ kiærukkho nÃm' eso ti jÃnituæ asakkonto vedanÃpatto hutvà imÃya gÃthÃya vippalapi.
     Taæ sutvà Khadiravaniyo dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,6.10(=210).2: AcÃr' utÃyaæ vitudaæ vanÃni (Dhp. p.146.)
                    kaÂÂhaÇgarukkhesu asÃrakesu,
                    athÃsadà khadiraæ jÃtasÃraæ
                    yatth' abbhidà garuÊo uttamaÇgan ti. || Ja_II:119 ||>@


#<[page 164]>#
%<164                 II. DukanipÃta. 7. BÅraïatthambhakavagga. (22.)>%
     Tattha acÃrutÃyan ti acÃri vata ayaæ, vitudaæ vanÃnÅti nissÃrasimbaliphÃlibhaddakavanÃdÅni vitudanto vijjhanto, kaÂÂhaÇgarukkhesu asÃrakesÆ 'ti nissÃresu phÃlibhaddakasimbaliÃdÅsu, athÃsadà khadiraæ jÃtasÃran ti atha potakakÃlato paÂÂhÃya jÃtasÃraæ khadiraæ Ãsadà sampÃpuïi, yatthabbhidà garuÊo uttamaÇgan ti yatthabbhidà ti yasmiæ khadire abhindi padÃlayi, garuÊo ti sakuïesu sabbasakuïÃnaæ h' etaæ sagÃravasappatissavacanaæ.
     Iti Khadiravaniyo vatvà "bho Kandagalaka yattha tvaæ uttamaÇgaæ abbhidà khadiro nÃm' eso sÃrarukkho" ti Ãha.
So tatth' eva jÅvitakkhayaæ pÃpuïi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà Kandagalako Devadatto ahosi, Khadiravaniyo pana aham evÃ" 'ti.
KandagalakajÃtakaæ. NataædaÊhavaggo chaÂÂho.

                      7. BIRA×ATTHAMBHAKAVAGGA.

                      $<1. SomadattajÃtaka.>$
     AkÃsi yoggan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto LÃÊudÃyitheraæ Ãrabbha kathesi. So hi dvinnaæ tiïïaæ janÃnaæ antare ekavacanam pi sampÃdetvà kathetuæ na sakkoti, sÃrajjabahulo "a¤¤aæ kathessÃmÅti" a¤¤am eva kathesi. Tassa taæ pavattiæ bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathentà nisÅdiæsu. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ"


#<[page 165]>#
%<                         1. SomadattajÃtaka. (211.)                   165>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave LÃÊudÃyÅ idÃn' eva sÃrajjabahulo pubbe pi sÃrajjabahulo yevÃ" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto KÃsiraÂÂhe a¤¤atarasmiæ brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto hutvà TakkasilÃyaæ sippaæ uggaïhitvà puna gehaæ Ãgantvà mÃtÃpitunnaæ duggatabhÃvaæ ¤atvà "parihÅnaæ kulaæ patiÂÂhapessÃmÅti" mÃtÃpitaro Ãpucchitvà BÃrÃïasiæ gantvà rÃjÃnaæ upaÂÂhÃsi. So ra¤¤o piyo ahosi manÃpo.
Ath' assa pitu dvÅhi yeva goïehi kasiæ katvà jÅvikaæ kappentassa eko goïo mato. So Bodhisattaæ upasaækÃmitvà "tÃta eko goïo mato, kasikammaæ na-ppavattati, rÃjÃnaæ ekaæ goïaæ yÃcÃhÅti" Ãha. "TÃta nacirass' eva me rÃjà diÂÂho, idÃn' eva goïe yÃcituæ na yuttaæ, tumhe yÃcathÃ" 'ti. "TÃta tvaæ mayhaæ sÃrajjabahulataæ na jÃnÃsi, ahaæ hi dvinnaæ tiïïaæ sammukhe kathaæ sampÃdetuæ na sakkomi, sace ahaæ ra¤¤o santikaæ goïaæ yÃcituæ gamissÃmi imam pi datvà ÃgamissÃmÅti". "TÃta, yaæ hoti taæ hotu, na sakkà mayà rÃjÃnaæ yÃcituæ, api kho panÃhaæ tumhe yoggaæ kÃressÃmÅti". "Tena hi sÃdhu maæ yoggaæ kÃrehÅti". Bodhisatto pitaraæ ÃdÃya bÅraïatthambhakaæ susÃnaæ gantvà tattha tattha tiïakalÃpe bandhitvà "ayaæ rÃjà ayaæ uparÃjà ayaæ senÃpatÅti" nÃmÃni katvà paÂipÃÂiyà pitu dassetvà "tÃta tvaæ ra¤¤o santikaæ gantvà `jayatu mahÃrÃjÃ' 'ti vatvà evaæ imaæ gÃthaæ vatvà goïaæ yÃceyyÃthÃ" 'ti gÃthaæ uggaïhÃpesi:
              Dve me goïà mahÃrÃja yehi khettaæ kasÃmase,
              tesu eko mato deva, dutiyaæ dehi khattiyà 'ti.


#<[page 166]>#
%<166                 II. DukanipÃta. 7. BÅraïatthambhakavagga. (22.)>%
     BrÃhmaïo ekena saævaccharena imaæ gÃthaæ paguïaæ katvà Bodhisattaæ Ãha: "tÃta Somadatta, gÃthà me paguïà jÃtÃ, idÃni taæ ahaæ yassa kassaci santike vattuæ sakkomi, ra¤¤o maæ santikaæ nehÅti". So "sÃdhu tÃtÃ" 'ti tathÃrÆpaæ païïÃkÃraæ gÃhÃpetvà pitaraæ ra¤¤o santikaæ nesi. BrÃhmaïo "jayatu mahÃrÃjÃ" 'ti vatvà païïÃkÃraæ adÃsi. RÃjà "ayan te Somadatta brÃhmaïo kiæ hotÅti" Ãha. "Pità me mahÃrÃjÃ" 'ti. "Ken' atthenÃgato" ti. Tasmiæ khaïe brÃhmaïo goïaæ yÃcanatthÃya gÃthaæ vadanto:
              Dve me goïà mahÃrÃja yehi khettaæ kasÃmase,
              tesu eko mato deva, dutiyaæ gaïha khattiyà 'ti
Ãha. RÃjà brÃhmaïena virajjhitvà kathitabhÃvaæ ¤atvà sitaæ katvà "Somadatta tumhÃkaæ gehe bahÆ ma¤¤e goïÃ" ti Ãha.
"Tumhehi dinnà bhavissanti mahÃrÃjÃ" 'ti. RÃjà Bodhisattassa tussitvà brÃhmaïassa soÊasa goïe alaækÃrabhaï¬ake nivÃsanagÃmaæ c' assa brahmadeyyaæ datvà mahantena yasena brÃhmaïaæ uyyojesi. BrÃhmaïo sabbasetasindhavayuttaæ ratham Ãruyha mahantena parivÃrena gÃmaæ agamÃsi. Bodhisatto pitarà saddhiæ rathe nisÅditvà gacchanto "tÃta, ahaæ tumhe sakalasaævaccharaæ yoggaæ kÃresiæ, sanniÂÂhÃnakÃle pana tumhÃkaæ goïaæ ra¤¤o adatthÃ" 'ti vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,7.1(=211).1: AkÃsi yoggaæ dhuvam appamatto
                    saævaccharaæ bÅraïatthambhakasmiæ,
                    vyÃkÃsi sa¤¤aæ parisaæ vigayha,
                    na niyyamo tÃyati appapa¤¤an ti. || Ja_II:120 ||>@

     Tattha akÃsi yoggaæ dhuvaæ appamatto saævaccharaæ bÅraïatthambhakasmin ti tvaæ niccaæ appamatto bÅraïatthambhake susÃne yoggaæ akÃsi,


#<[page 167]>#
%<                      2. UcchiÂÂhabhattajÃtaka. (212.)                167>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  vyÃkÃsi sa¤¤aæ parisaæ vigayhà 'ti atha ca pana parisaæ vigÃhitvà taæ sa¤¤aæ viakÃsi vikÃraæ akÃsi parivattayÅti attho, na niyyamo tÃyati appapa¤¤an ti appapa¤¤aæ nÃma puggalaæ niyyamo yoggà ciïïacaraïaæ na tÃyati na rakkhatÅti.
     Ath' assa vacanaæ sutvà brÃhmaïo dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,7.1(=211).2: Dvayaæ yÃcanako tÃta Somadatta nigacchati:
                    alÃbhaæ dhanalÃbha¤ ca, evaædhammà hi yÃcanà ti. || Ja_II:121 ||>@

     Tattha evaædhammà hi yÃcanà ti yÃcanà hi evaæsabhÃvà ti.
     Satthà "na bhikkhave LÃÊudÃyÅ idÃn' eva sÃrajjabahulo pubbe pi sÃrajjabahulo" ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà Somadattassa pità LÃÊudÃyÅ ahosi, Somadatto pana aham evÃ" 'ti. SomadattajÃtakaæ.

                      $<2. UcchiÂÂhabhattajÃtaka.>$
     A¤¤o uparimo vaïïo ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto purÃïadutiyikapalobhaæ Ãrabbha kathesi. So hi bhikkhu SatthÃrà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti puÂÂho "saccan" ti vatvà "ko taæ ukkaïÂhÃpesÅti" vutte "purÃïadutiyikÃ" ti Ãha.
Atha naæ Satthà "bhikkhu, ayan te itthi anatthakÃrikà pubbe pi attano jÃrassa ucchiÂÂhakaæ bhojesÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ekasmiæ bhikkhaæ caritvà jÅvikakappake kapaïe naÂakakule nibbattitvà vayappatto duggato dÆrÆpako hutvà bhikkhaæ caritvà jÅvikaæ kappesi. Tadà KÃsiraÂÂhe ekasmiæ gÃmake ekassa brÃhmaïassa brÃhmaïÅ dussÅlà pÃpadhammà atÅtacÃraæ carati. Ath' ekadivasaæ kenacid eva karaïÅyena brÃhmaïe bahigate tassà jÃro taæ khaïaæ oloketvà taæ gehaæ pÃvisi.


#<[page 168]>#
%<168                 II. DukanipÃta. 7. BÅraïatthambhakavagga. (22.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Sà tena saddhiæ caritvà "muhuttaæ bhu¤jitvà va gamissÃmÅti" bhattaæ sampÃdetvà sÆpabya¤janasampannaæ uïhabhattaæ va¬¬hetvà "tvaæ bhu¤jÃ" 'ti tassa datvà sayaæ brÃhmaïassa Ãgamanaæ olokayamÃnà dvÃre aÂÂhÃsi.
Bodhisatto brÃhmaïiyà jÃrassa bhu¤janaÂÂhÃne piï¬aæ paccÃsiæsanto aÂÂhÃsi. Tasmiæ khaïe brÃhmaïo gehÃbhimukho Ãgacchati.
BrÃhmaïÅ taæ Ãgacchantaæ disvà vegena pavisitvà "uÂÂhehi, brÃhmaïo ÃgacchatÅti" jÃraæ koÂÂhe otÃretvà brÃhmaïassa pavisitvà nisinnakÃle phalakaæ upanetvà hatthadhovanaæ datvà itarena bhuttÃvasiÂÂhassa sÅtabhattassa upari uïhaæ bhattaæ va¬¬hetvà brÃhmaïassa adÃsi. So bhatte hatthaæ otÃretvà upari uïhaæ heÂÂhà bhattaæ sÅtalaæ disvà cintesi "iminà a¤¤assa bhuttÃdhikena ucchiÂÂhabhattena bhavitabban" ti so brÃhmaïiæ pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,7.2(=212).1: A¤¤o uparimo vaïïo a¤¤o vaïïo ca heÂÂhimo,
                    brÃhmaïi tv-eva pucchÃmi: kiæ heÂÂhà ki¤ ca Æpariti. || Ja_II:122 ||>@

     Tattha vaïïo ti ÃkÃro, ayaæ hi uparimassa uïhabhÃvaæ heÂÂhimassa ca sÅtalabhÃvaæ pucchanto evam Ãha, kiæ heÂÂhà ki¤ ca uparÅti va¬¬hitabhattena nÃma upari sÅtalena heÂÂhà uïhena bhavitabbaæ, ida¤ ca na tÃdisaæ, tena taæ pucchÃmi: kena kÃraïena uparibhattaæ uïhaæ heÂÂhimaæ sÅtalan ti.
     BrÃhmaïÅ attano katakammassa uttÃnabhÃvabhayena brÃhmaïe punappunaæ kathente pi tuïhÅ yeva ahosi. Tasmiæ khaïe naÂaputtassa etad ahosi: "koÂÂhe nisÅdÃpitapurisena jÃrena bhavitabbaæ, iminà gehasÃmikena, brÃhmaïÅ pana attanà katakammassa pÃkaÂabhÃvabhayena ki¤ci na kathesi, handÃhaæ imissà kammaæ pakÃsetvà jÃrassa koÂÂhake nisÅdÃpitabhÃvaæ brÃhmaïassa kathessÃmÅti" so brÃhmaïassa gehà nikkhantakÃlato paÂÂhÃya itarassa gehapavesanaæ aticaraïaæ aggabhattabhu¤janaæ brÃhmaïiyà dvÃre Âhatvà maggaæ olokanaæ itarassa koÂÂhe otÃritabhÃvan ti sabban taæ pavattiæ Ãcikkhitvà dutiyaæ gÃtham Ãha:


#<[page 169]>#
%<                           3. BharujÃtaka. (213.)                     169>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 

  @<Ja_II,7.2(=212).2: Ahaæ naÂo 'smi bhaddante, bhikkhako 'smi idhÃgato,
                    ayaæ hi koÂÂham otiïïo ayaæ so yaæ gavesasÅti. || Ja_II:123 ||>@

     Tattha ahaæ naÂo smi bhaddante ti sÃmi ahaæ naÂajÃtiko, bhikkhako smi idhÃgato ti sv-Ãhaæ imaæ ÂhÃnaæ bhikkhako bhikkhaæ pariyesamÃno Ãgato 'smi, ayaæ hi koÂÂham otiïïo ti ayaæ pana etissà jÃro imaæ bhattaæ bhu¤janto bhayena koÂÂhaæ otiïïo, ayaæ so yaæ gavesasÅti yaæ tvaæ kassa nu kho iminà ucchiÂÂhakena bhavitabban ti gavesasi ayaæ so.
     CÆÊÃya naæ gahetvà koÂÂhà nÅharitvà yathà ca na pun' evarÆpaæ pÃpaæ karoti tathà assa satiæ janehÅti vatvà pakkÃmi. BrÃhmaïo ubho pi te yathà na pun' evarÆpaæ pÃpaæ karonti tajjanapothanehi tathà sikkhÃpetvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne ukkaïÂhito sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà brÃhmaïÅ purÃïadutiyikà ahosi, brÃhmaïo ukkaïÂhito, naÂaputto pana aham evÃ" 'ti. UcchiÂÂhabhattajÃtakaæ.

                      $<3. BharujÃtakaæ.>$
     IsÅnam antaraæ katvà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto KosalarÃjÃnaæ Ãrabbha kathesi. Bhagavato hi bhikkhusaæghassa ca lÃbhasakkÃro mahà ahosi, yathÃha: Tena kho pana samayena Bhagavà sakkato hoti garukato mÃnito pÆjito apacito lÃbhÅ cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrÃnaæ, bhikkhusaægho pi kho sakkato hoti --pe-- parikkhÃrÃnaæ, a¤¤atitthiyà pana paribbÃjakà na sakkatà honti --pe-- parikkhÃrÃnan ti. Te evaæ parihÅnalÃbhasakkÃrà ahorattaæ gÆÊhasannipÃtaæ katvà mantayanti: "samaïassa Gotamassa uppannakÃlato paÂÂhÃya mayaæ hatalÃbhasakkÃrà jÃtÃ,


#<[page 170]>#
%<170                 II. DukanipÃta. 7. BÅraïatthambhakavagga. (22.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  samaïo ca Gotamo lÃbhaggayasaggapatto jÃto, kena nu kho kÃraïen' assa esà sampattÅti". Tatth' eko evam Ãha: "samaïo Gotamo sakala-JambudÅpassa uttamaÂÂhÃne bhÆmisÅse vasati, ten' assa lÃbhasakkÃro uppajjatÅti", sesÃ: "atth' etaæ kÃraïaæ, mayam pi JetavanapiÂÂhe titthiyÃrÃmaæ kÃrema, evaæ lÃbhino bhavissÃmÃ" 'ti Ãhaæsu. Te sabbe pi "evam etan" ti sanniÂÂhÃnaæ katvà "sace pana mayaæ ra¤¤o anÃrocetvà ÃrÃmaæ kÃressÃma bhikkhÆ vÃressanti, lÃbhaæ labhitvà abhijjanako nÃma n' atthi, tasmà ra¤¤o la¤caæ datvà ÃrÃmaÂÂhÃnaæ gaïhissÃmÃ" 'ti sammantetvà upaÂÂhÃke yÃcitvà ra¤¤o satasahassaæ datvà "mahÃrÃja mayaæ JetavanapiÂÂhiyaæ titthiyÃrÃmaæ karissÃma, sace bhikkhÆ `kÃtuæ na dassÃmÃ' 'ti tumhÃkaæ Ãrocenti tesaæ paÂivacanaæ na dÃtabban" ti Ãhaæsu. RÃjà la¤calobhena "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. Titthiyà rÃjÃnaæ saægaïhitvà va¬¬hakiæ pakkosÃpetvà kammaæ paÂÂhapesuæ. MahÃsaddo ahosi. Satthà "ke pan' ete ùnanda uccÃsaddà mahÃsaddÃ" ti pucchi "a¤¤atitthiyà bhante JetavanapiÂÂhiyaæ titthiyÃrÃmaæ kÃrenti, tatth' eso saddo" ti "ùnanda na taæ ÂhÃnaæ titthiyÃrÃmassa anucchavikaæ, titthiyà uccÃsaddakÃmÃ, na sakkà tehi saddhiæ vasitun" ti vatvà bhikkhusaæghaæ sannipÃtetvà "gacchatha bhikkhave ra¤¤o Ãcikkhitvà titthiyÃrÃmakaraïaæ nivÃrethÃ" 'ti Ãha. Bhikkhusaægho gantvà ra¤¤o nivesanadvÃre aÂÂhÃsi.
RÃjà saæghassa ÃgatabhÃvaæ sutvÃpi "titthiyÃrÃmaæ nissÃya Ãgatà bhavissantÅti" la¤cassa gahitattà "rÃjà gehe n' atthÅti" vadÃpesi.
BhikkhÆ gantvà Satthu Ãrocesuæ. Satthà "la¤caæ nissÃya evaæ karotÅti" dve aggasÃvake pesesi. {RÃjÃ} tesam pi ÃgatabhÃvaæ sutvà tath' eva vadÃpesi. Te pi Ãgantvà Satthu Ãrocesuæ. Satthà "na idÃni SÃriputta rÃjà gehe nisÅdituæ labhissati, bahi nikkhamissatÅti" punadivase pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaraæ ÃdÃya pa¤cahi bhikkhusatehi saddhiæ ra¤¤o nivesanadvÃraæ agamÃsi. RÃjà sutvà pÃsÃdà otaritvà pattaæ gahetvà SatthÃraæ pavesetvà Buddha-pamukhassa saæghassa yÃgukhajjakaæ datvà SatthÃraæ vanditvà ekamantaæ nisÅdi. Satthà ra¤¤o ekaæ pariyÃyadhammadesanaæ Ãrabhanto "mahÃrÃja porÃïakarÃjÃno la¤caæ gahetvà sÅlavante a¤¤ama¤¤aæ kalahaæ kÃretvà attano raÂÂhassa asÃmino hutvà mahÃvinÃsaæ pÃpuïiæsÆ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:


#<[page 171]>#
%<                           3. BharujÃtaka. (213.)                     171>%
     AtÅte BharuraÂÂhe BharurÃjà nÃma rajjaæ kÃresi.
Tadà Bodhisatto pa¤cÃbhi¤¤ÃaÂÂhasamÃpattilÃbhÅ gaïasatthà tÃpaso hutvà Himavantapadese ciraæ vasitvà loïambilasevanatthÃya pa¤casatatÃpasaparivuto Himavantà otaritvà anupubbena Bharunagaraæ patvà tattha {piï¬Ãya} caritvà nagarà nikkhamitvà uttaradvÃre sÃkhÃviÂapasampannassa vaÂarukkhassa mÆle nisÅditvà bhattakiccaæ katvà tatth' eva rukkhamÆle vÃsaæ kappesi. Evaæ tasmiæ isigaïe tatth' eva vasante addhamÃsaccayena a¤¤o gaïasatthà pa¤casataparivÃro Ãgantvà nagare bhikkhÃya caritvà nagarà nikkhamitvà dakkhiïadvÃre tÃdisass' eva vaÂarukkhassa mÆle nisÅditvà bhattakiccaæ katvà tatth' eva vÃsaæ kappesi. Iti te dve pi isigaïà tattha yathÃbhirantaæ viharitvà Himavantam eva agamaæsu. Tesaæ gatakÃle dakkhiïadvÃre vaÂarukkho sukkhi. PunavÃre tesu Ãgacchantesu dakkhiïadvÃre vaÂarukkhavÃsino paÂhamataraæ Ãgantvà attano vaÂarukkhassa sukkhabhÃvaæ ¤atvà bhikkhÃya caritvà nagarà nikkhamitvà uttaradvÃre vaÂarukkhamÆlaæ gantvà bhattakiccaæ katvà tattha vÃsaæ kappesuæ. Itare pana isayo pacchà Ãgantvà nagare bhikkhÃya caritvà attano rukkhamÆlam eva gantvà bhattakiccaæ katvà vÃsaæ kappesuæ. Te "na so tumhÃkaæ rukkho, amhÃkaæ rukkho" ti rukkhaæ nissÃya a¤¤ama¤¤aæ kalahaæ kariæsu. Kalaho mahà ahosi: eke "amhÃkaæ paÂhamavasitaÂÂhÃnaæ tumhe na labhissathÃ" 'ti vadanti, eke "mayaæ imasmiæ vÃre paÂhamataraæ idhÃgatÃ, tumhe na labhissathÃ" 'ti vadanti. Iti te "mayaæ sÃmino, mayaæ sÃmino" ti kalahaæ karontà rukkhamÆlass' atthÃya rÃjakulaæ agamaæsu. RÃjà paÂhamaæ vutthaisigaïa¤ ¤eva sÃmikaæ akÃsi.

#<[page 172]>#
%<172                 II. DukanipÃta. 7. BÅraïatthambhakavagga. (22.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Itare "na `idÃni mayaæ imehi parÃjitÃ' ti attÃnaæ vadÃpessÃmÃ" ti dibbacakkhunà oloketvà ekaæ cakkavattiparibhogaæ rathapa¤jaraæ disvà Ãharitvà ra¤¤o la¤caæ datvà "mahÃrÃja amhe pi sÃmike karohÅti" Ãhaæsu. RÃjà la¤caæ gahetvà "dve pi gaïà vasantÆ" 'ti dve pi sÃmike akÃsi. Itare isayo tassa rathapa¤jarassa ratanacakkÃn' Ãharitvà la¤caæ datvà "mahÃrÃja amhe yeva sÃmike karohÅti" Ãhaæsu. RÃjà tathà akÃsi. Isigaïà "amhehi vatthukÃme ca kilesakÃme ca pahÃya pabbajitehi rukkhamÆlassa kÃraïà kalahaæ karontehi la¤caæ dadantehi ayuttaæ katan" ti vippaÂisÃrino hutvà vegena palÃyitvà Himavantam eva agamaæsu. Sakala-BharuraÂÂhavÃsiniyo devatà ekato hutvà "sÅlavante kalahaæ karontena ra¤¤Ã ayuttaæ katan" ti Bharura¤¤o kujjhitvà tiyojanasatikaæ BharuraÂÂhaæ samuddaæ ubbattetvà araÂÂham akaæsu. Iti ekaæ BharurÃjÃnaæ nissÃya sakalaraÂÂhavÃsino vinÃsaæ pattà ti.
     Satthà idaæ atÅtaæ Ãharitvà abhisambuddho hutvà imà gÃthà avoca:

  @<Ja_II,7.3(=213).1: IsÅnam antaraæ katvà BharurÃjà ti me sutaæ
                    ucchinno, saha raÂÂhena sa rÃjà vibhavaæ gato. || Ja_II:124 ||>@

  @<Ja_II,7.3(=213).2: Tasmà hi chandÃgamanaæ na-ppasaæsanti paï¬itÃ,
                    aduÂÂhacitto bhÃseyya giraæ saccÆpasaæhitan ti. || Ja_II:125 ||>@

     Tattha antaraæ katvà ti chandÃgativasena vivaraæ katvÃ, BharurÃjà ti BharuraÂÂhe rÃjÃ, iti me sutan ti iti mayà pubbe etaæ sutaæ, tasmà hi chandÃgamanan ti yasmà hi chandÃgamanaæ gantvà BharurÃjà saha raÂÂhena ucchinno tasmà chandÃgamanaæ paï¬ità na-ppasaæsanti, aduÂÂhacitto ti kilesehi adusitacitto hutvà bhÃseyya, saccÆpasaæhitan ti sabhÃvanissitaæ atthanissitaæ kÃraïanissitam eva giraæ bhÃseyya,


#<[page 173]>#
%<                         4. PuïïanadÅjÃtaka. (214.)                   173>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ye hi tattha Bharura¤¤o la¤caæ gaïhantassa ayuttaæ etan ti paÂikkosantà saccÆpasaæhitaæ giraæ bhÃsiæsu tesaæ ÂhitaÂÂhÃnaæ NÃÊikeradÅpe ajjÃpi{} dÅpakasahassaæ{} pa¤¤ÃyatÅti.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà "mahÃrÃja, chandavasikena nÃma na bhavitabbaæ, dve pabbajitagaïe kalahaæ kÃretuæ na vaÂÂatÅti" vatvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Ahaæ tena samayena jeÂÂhakaisi ahosin" ti. RÃjà TathÃgatassa bhattakiccaæ katvà gatakÃle manusse pesetvà titthiyÃrÃmaæ viddhaæsÃpesi, titthiyà appatiÂÂhà ahesuæ.
BharujÃtakaæ.

                      $<4. PuïïanadÅjÃtaka.>$
     Puïïaæ nadin ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto pa¤¤ÃpÃramiæ Ãrabbha kathesi. Ekasmiæ hi samaye dhammasabhÃyaæ bhikkhÆ TathÃgatassa pa¤¤aæ Ãrabbha kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso SammÃsambuddho mahÃpa¤¤o puthupa¤¤o hÃsupa¤¤o javanapa¤¤o tikkhapa¤¤o nibbedhikapa¤¤o upÃyapa¤¤Ãya samannÃgato" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi TathÃgato pa¤¤avà upÃyakusalo yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto purohitakule nibbattitvà vayappatto TakkasilÃyaæ sabbasippÃni uggaïhitvà pitu accayena purohitaÂÂhÃnaæ labhitvà BÃrÃïasira¤¤o atthadhammÃnusÃsako ahosi. AparabhÃge rÃjà paribhedakÃnaæ kathaæ gahetvà kuddho "mà mama santike vasÅti" Bodhisattaæ BÃrÃïasito pabbÃjesi. Bodhisatto puttadÃraæ gahetvà ekasmiæ KÃsigÃmake vÃsaæ kappesi.
AparabhÃge rÃjà tassa guïaæ saritvà "mayhaæ ka¤ci pesetvà Ãcariyaæ pakkosituæ na yuttaæ, ekaæ pana gÃthaæ bandhitvà païïaæ likhitvà kÃkamaæsaæ pacÃpetvà païïa¤ ca maæsa¤ ca setavatthena paliveÂhetvà rÃjamuddikÃya la¤chetvà pesessÃmi,


#<[page 174]>#
%<174                 II. DukanipÃta. 7. BÅraïatthambhakavagga. (22.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  yadi paï¬ito bhavissati païïaæ vÃcetvà kÃkamaæsabhÃvaæ ¤atvà Ãgamissati, noce nÃgamissatÅti" so "puïïaæ nadin" ti imaæ gÃthaæ païïe likhi:

  @<Ja_II,7.4(=214).1: Puïïaæ nadiæ yena ca peyyam Ãhu
                    jÃtaæ yavaæ yena ca guyham Ãhu
                    dÆraæ gataæ yena ca avhayanti
                    so ty-Ãgato handa ca bhu¤ja brÃhmaïà 'ti. || Ja_II:126 ||>@

     Tattha puïïaæ nadiæ yena ca peyyamÃhÆ ti kÃkapeyyà nadÅti vadantà yena puïïaæ nadiæ peyyam Ãhu, na hi apuïïà nadÅ kÃkapeyyà ti vuccati, yadÃpi nadÅ tÅre Âhatvà gÅvaæ pasÃretvà kÃkena pÃtuæ sakkà hoti tadà naæ kÃkapeyyà ti vadanti, jÃtaæ yavaæ yena ca guyhamÃhÆ 'ti yavan ti desanÃsÅsamattaæ, idha pana sabbam pi jÃtaæ uggataæ sampannaæ taruïasassaæ adhippetaæ, taæ hi yadà antopaviÂÂhakÃkaæ paÂicchÃdetuæ sakkoti tadà guyhatÅti guyhaæ, kiæ gÆhati kÃkaæ iti kÃkassa guyhaæ kÃkaguyhan ti taæ vadamÃnà kÃkena guyhavacanassa kÃraïabhÆtena guyhan ti vadanti, tena vuttaæ: yena ca guyham ÃhÆ 'ti, dÆraæ gataæ yena ca avhayantÅti dÆraæ gataæ vippavutthaæ piyapuggalaæ yaæ Ãgantvà nilÅnaæ disvà sace itthannÃmo Ãgacchati vassa kÃkà ti và vassanta¤ ¤eva và sutvà yathà kÃko vassati itthannÃmo ÃgamissatÅti evaæ vadantà yena ca avhayanti kathenti mantenti udÃharantÅti attho, so tyÃgato ti so te ÃnÅto, handa ca bhu¤ja brÃhmaïà ti gaïha brÃhmaïa bhu¤jassu naæ khÃda kÃkamaæsan ti attho.
     Iti rÃjà imaæ gÃthaæ païïe likhitvà Bodhisattassa pesesi.
So païïaæ vÃcetvà "rÃjà maæ daÂÂhukÃmo" ti vatvà dutiyaæ gÃtham Ãha:


#<[page 175]>#
%<                          5. KacchapajÃtaka. (215.)                   175>%

  @<Ja_II,7.4(=214).2: Yato maæ saratÅ rÃjà vÃyasam pi pahetave
                    haæsà ko¤cà mayÆrà ca asatÅ yeva pÃpiyà ti. || Ja_II:127 ||>@

     Tattha yato maæ saratÅ rÃjà vÃyasam pi pahetave ti yadà rÃjà vÃyasamaæsaæ labhitvà taæ pahetuæ maæ sarati, haæsà ko¤cà mayÆrà cà 'ti yadà pan' assa ete haæsÃdayo upanÅtà bhavissanti etÃni haæsÃdÅni lacchati tadà maæ kasmà na sarissatÅti, AÂÂhakathÃyaæ pana haæsako¤camayÆrÃnan ti pÃÂho, so sundarataro, imesaæ haæsÃdÅnaæ maæsaæ labhitvà kasmà maæ na sarissatÅti c' ev' assa attho, asatÅ yeva pÃpiyà ti yaæ và taæ và labhitvà saraïaæ sundaraæ, lokasmiæ pana asati yeva pÃpiyÃ, asaraïaæ yeva hÅnaæ lÃmakaæ, ta¤ ca amhÃkaæ ra¤¤o n' atthi, sarati maæ rÃjÃ, Ãgamanaæ me paccÃsiæsati, tasmà gamissÃmÅti
     yÃnaæ yojÃpetvà gantvà rÃjÃnaæ passi. RÃjà tussitvà purohitaÂÂhÃne yeva patiÂÂhÃpesi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rÃjà ùnando ahosi, purohito pana aham evÃ" 'ti. PuïïanadÅjÃtakaæ.

                      $<5. KacchapajÃtaka.>$
     AvadhÅ vata attÃnan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto KokÃlikaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ MahÃtakkÃrijÃtake Ãvibhavissati. Tadà pana Satthà "na bhikkhave KokÃliko idÃn' eva vÃcÃya hato pubbe pi hato yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto amaccakule nibbattitvà vayappatto tassa atthadhammÃnusÃsako ahosi. So pana rÃjà bahubhÃïÅ ahosi, tasmiæ kathente a¤¤esaæ vacanassa okÃso nÃma n' atthi.


#<[page 176]>#
%<176                 II. DukanipÃta. 7. BÅraïatthambhakavagga. (22.)>%
Bodhisatto tassa taæ bahubhÃïitaæ hÃretukÃmo ekaæ upÃyaæ upadhÃrento vicarati. Tasmiæ ca kÃle Himavantapadese ekasmiæ sare kacchapo vasati. Dve haæsapotakà gocarÃya carantà tena saddhiæ vissÃsaæ akaæsu. Te daÊhavissÃsikà hutvà ekadivasaæ kacchapaæ Ãhaæsu: "samma kacchapa, amhÃkaæ Himavante CittakÆÂapabbatatale Ka¤canaguhÃya vasanaÂÂhÃnaæ ramaïÅyo padeso, gacchasi amhÃkaæ saddhin" ti. "Ahaæ kin ti katvà gamissÃmÅti". "Mayaæ taæ gahetvà gamissÃma, sace tvaæ mukhaæ rakkhituæ sakkhissasi kassaci ki¤ci na kathessasÅti". "RakkhissÃmi, gahetvà maæ gacchathÃ" 'ti.
Te "sÃdhÆ" 'ti vatvà ekaæ daï¬akaæ kacchapena ¬asÃpetvà sayaæ tassa ubho koÂiyo ¬asitvà ÃkÃsaæ pakkhandiæsu. Taæ tathà haæsehi nÅyamÃnaæ gÃmadÃrakà disvà "dve haæsà kacchapaæ daï¬akena harantÅti" Ãhaæsu. Kacchapo "yadi maæ sahÃyakà nenti tumhÃkaæ ettha kiæ duÂÂhaceÂakÃ" ti vattukÃmo haæsÃnaæ sÅghavegatÃya BÃrÃïasÅnagare rÃjanivesanassa uparibhÃgaæ sampattakÃle daÂÂhaÂÂhÃnato daï¬akaæ vissajjetvà ÃkÃsaægaïe patitvà dvebhÃgo ahosi. "Kacchapo ÃkÃsaægaïe patitvà dvedhà bhinno" ti ekakolÃhalaæ ahosi. RÃjà Bodhisattaæ ÃdÃya amaccaparivuto taæ ÂhÃnaæ gantvà kacchapaæ disvà Bodhisattaæ pucchi: "paï¬ita kin ti katva esa patito" ti. Bodhisatto "cirapaÂikaækho 'haæ rÃjÃnaæ ovaditukÃmo upÃyaæ upadhÃrento carÃmi, iminà kacchapena haæsehi saddhiæ vissÃso kato bhavissati, tehi `imaæ Himavantaæ nessÃmÃ' 'ti daï¬akaæ ¬asÃpetvà ÃkÃse pakkhantehi bhavitabbaæ, atha iminà kassaci vacanaæ sutvà arakkhitamukhatÃya ki¤ci vattukÃmena daï¬ako vissaÂÂho bhavissati,


#<[page 177]>#
%<                          5. KacchapajÃtaka. (215.)                   177>%
evaæ ÃkÃsato patitvà jÅvitakkhayaæ patten' etena bhavitabban" ti cintetvà "Ãma mahÃrÃja atimukharà nÃma apariyantavacanà evarÆpaæ dukkhaæ pÃpuïanti yevÃ" 'ti vatvà imà gÃthà avoca:

  @<Ja_II,7.5(=215).1: AvadhÅ vata attÃnaæ
                    kacchapo vyÃharaæ giraæ,
                    suggahÅtasmiæ kaÂÂhasmiæ
                    vÃcÃya sakiyà vadhi. || Ja_II:128 ||>@

  @<Ja_II,7.5(=215).2: Etam pi disvà naraviriyaseÂÂha
                    vÃcaæ pamu¤ce kusalaæ nÃtivelaæ,
                    passasi bahubhÃïena
                    kacchapaæ vyasanaæ gatan ti. || Ja_II:129 ||>@

     Tattha avadhÅ vatà 'ti ghÃtesi vata, vyÃharan ti vyÃharanto, suggahÅtasmiæ kaÂÂhasmin ti mukhena suÂÂhu ¬asitvà gahite daï¬ake, vÃcÃya sakiyà vadhÅti mukharatÃya akÃle vÃcaæ nicchÃrento daÂÂhaÂÂhÃnaæ vissajjetvà tÃya sakÃya vÃcÃya attÃnaæ vadhi ghÃtesi, evam esa jÅvitakkhayam patto na a¤¤athÃ; etam pi disvà ti etam pi kÃraïaæ disvÃ, naraviriyaseÂÂhà 'ti naresu viriyena seÂÂha uttamaviriya rÃjavara, vÃcaæ pamu¤ce kusalaæ nÃtivelan ti saccÃdipaÂisa¤¤uttaæ kusalam eva paï¬ito puriso mu¤ceyya nicchÃreyya, tam pi hitaæ kÃlayuttaæ na ativelaæ atikkantakÃle apariyantavÃcaæ na bhaïeyya, passasÅti nanu paccakkhato passasi, bahubhÃïenà 'ti bahubhÃïena, kacchapaæ vyasanaæ gatan ti etaæ kacchapaæ jÅvitakkhayaæ pattan ti.
     RÃjà "maæ sandhÃya bhÃsatÅti" ¤atvà "amhe sandhÃya kathesi paï¬itÃ" 'ti Ãha. Bodhisatto "mahÃrÃja, tvaæ và hoti a¤¤o và yo koci, pamÃïÃtikkantaæ bhÃsanto evarÆpaæ vyasanaæ pÃpuïÃtÅti" pÃkaÂaæ katvà kathesi. RÃjà tato paÂÂhÃya viramitvà mandabhÃïÅ ahosi.


#<[page 178]>#
%<178                 II. DukanipÃta. 7. {BÅraïatthambhakavagga}. (22.)>%
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà kacchapo KokÃliko ahosi, dve haæsapotakà dve mahÃtherÃ, rÃjà ùnando, amaccapaï¬ito pana aham evÃ" 'ti. KacchapajÃtakaæ.

                      $<6. MacchajÃtaka.>$
     Na mÃyam aggi tapatÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto purÃïadutiyikapalobhanaæ Ãrabbha kathesi. Taæ hi bhikkhuæ Satthà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti pucchi, "saccaæ bhante" ti vutte "kena ukkaïÂhÃpito sÅti" puÂÂho "purÃïadutiyikÃyÃ" 'ti Ãha. Atha naæ Satthà "ayan te bhikkhu itthi anatthakÃrikÃ, pubbe pi tvaæ etaæ nissÃya sÆlena vijjhitvà aÇgÃresu pacitvà khÃditabbataæ patto paï¬ite nissÃya jÅvitaæ alatthÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa purohito ahosi. Ath' ekadivasaæ kevaÂÂà jÃle laggaæ macchaæ uddharitvà uïhavÃlikÃpiÂÂhe Âhapetvà "aÇgÃresu naæ pacitvà khÃdissÃmÃ" 'ti sÆlaæ tacchesuæ.
Maccho macchiæ Ãrabbha paridevamÃno imà gÃthà avoca:

  @<Ja_II,7.6(=216).1: Na m' Ãyaæ aggi tapati na sÆlo sÃdhu tacchito,
                    ya¤ ca maæ ma¤¤atÅ macchÅ `a¤¤aæ so ratiyà gato' || Ja_II:130 ||>@

  @<Ja_II,7.6(=216).2: So maæ dahati rÃgaggi cittaæ c' Æpatapeti maæ,
                    jÃlino mu¤cath' ayirà maæ, na kÃme ha¤¤ate kvacÅti. || Ja_II:131 ||>@

     Tattha na mÃyamaggi tapatÅti na maæ ayaæ aggi tapati na tÃpaæ janeti, na socayatÅti attho, na sÆlo ti ayaæ sÆlo pi sÃdhu tacchito maæ na tapati, na me sokaæ uppÃdeti, ya¤ ca maæ ma¤¤atÅti yaæ pana macchÅ evaæ ma¤¤eti: a¤¤aæ macchiæ so pa¤cakÃmaguïaratiyà gato ti bhaïati tad eva maæ tapati socayati,


#<[page 179]>#
%<                6. MacchajÃtaka. (216) 7. SeggujÃtaka. (217.)         179>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so maæ dahatÅti yo pan' esa rÃgaggi so maæ dahati jhÃpeti, cittaæ cÆpatapeti man ti rÃgasampayuttakaæ mama cittam eva maæ ca upatÃpeti kilameti viheÂheti, jÃlino ti kevaÂÂe Ãlapati, te hi jÃlassa atthitÃya jÃlino ti vuccanti, mu¤catha ayirà man ti mu¤catha maæ sÃmino ti yÃcati, na kÃme ha¤¤ate kvacÅti kÃme ti kÃme patiÂÂhito kÃmena nÅyamÃno satto na kvaci ha¤¤ati, na hi taæ tumhÃdisà hanituæ anucchavikà ti paridevati, athavà kÃme ti hetuvacane bhummaæ, kÃmahetu macchiæ anubandhamÃno nÃma na kvaci tumhÃdisehi ha¤¤atÅti paridevati.
     Tasmiæ khaïe Bodhisatto nadÅtÅraæ gato tassa macchassa paridevitaæ sutvà kevaÂÂe upasaækamitvà taæ macchaæ mocesi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne ukkaïÂhito sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà macchÅ purÃïadutiyikà ahosi, ukkaïÂhitabhikkhu maccho, purohito pana aham evÃ" 'ti. MacchajÃtakaæ.

                      $<7. SeggujÃtaka.>$
     Sabbo loko ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ païïikaupÃsakaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ EkanipÃte vitthÃritam eva. Idha pana Satthà taæ upÃsakaæ "kiæ upÃsaka cirassaæ Ãgato sÅti" pucchi, "dhÅtà me bhante niccapahasitamukhÅ, tam ahaæ vÅmaæsitvà ekassa kuladÃrakassa adÃsiæ, tattha itikattabbatÃya tumhÃkaæ dassanÃya Ãgantuæ okÃsaæ na labhin" ti Ãha. Atha naæ Satthà "na kho upÃsaka idÃn' ev' esà sÅlavatÅ pubbe pi sÅlavatÅ, tva¤ ca pana na idÃn' ev' etaæ vÅmaæsasi pubbe pi vÅmaæsasi yevÃ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto rukkhadevatà ahosi. Tadà ayam eva païïikaupÃsako "dhÅtaraæ vÅmaæsissÃmÅti" ara¤¤aæ netvà kilesavasena icchanto viya hatthe gaïhi.


#<[page 180]>#
%<180                 II. DukanipÃta. 7. {BÅraïatthambhakavagga}. (22.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Atha naæ paridevamÃnaæ paÂhamagÃthÃya ajjhabhÃsi:

  @<Ja_II,7.7(=217).1: Sabbo loko attamano ahosi,
                    akovidà gÃmadhammassa Seggu,
                    komÃriko nÃma tav' ajja dhammo
                    yaæ tvaæ gahità pavane parodasÅti. || Ja_II:132 ||>@

     Tattha sabbo loko attamano ahosÅti amma sakalo sesasattaloko etissà kÃmasevanÃya attamano jÃto, akovidà gÃmadhammassa SeggÆ ti tassà nÃmaæ, tena tvaæ pana amma Seggu akovidà gÃmadhammassa imasmiæ gÃmadhamme vasaladhamme akusalÃsÅti vuttaæ hoti, komÃriko nÃma tavajja dhammo ti amma kumÃriko nÃm' esa tava ajja sabhÃvo, yaæ tvaæ gahità pavane parodasÅti tvaæ mayà imasmiæ pavane santhavavasena hatthe gahità parodasi na sampaÂicchasi, ko esa tava sabhÃvo, kiæ kumÃrikà yeva tvan ti pucchati.
     Taæ sutvà kumÃrikà "Ãma tÃta, kumÃrikà yevÃhaæ, nÃhaæ methunadhammaæ nÃma jÃnÃmÅti" vatvà paridevamÃnà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,7.7(=217).2: Yo dukkhaphuÂÂhÃya bhaveyya tÃïaæ
                    so me pità dÆbhi vane karoti,
                    sà kassa kandÃmi vanassa majjhe,
                    yo tÃyità so sahasà karotÅti. || Ja_II:133 ||>@

     Sà heÂÂhà kathità yeva.
     Iti so païïiko tadà dhÅtaraæ vÅmaæsitvà gehaæ netvà kuladÃrakassa datvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne païïikaupÃsako sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà dhÅtà dhÅtà yeva pità pità yeva ahosi, tassa pana kÃraïassa paccakkhakÃrikà rukkhadevatà aham evÃ" 'ti. SeggujÃtakaæ.


#<[page 181]>#
%<                         8. {KÆÂavÃïijajÃtaka}. (218.)                   181>%

                      $<8. KÆÂavÃïijajÃtaka.>$
     SaÂhassa sÃÂheyyamidan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ kÆÂavÃïijaæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthivÃsino hi kÆÂavÃïijo ca paï¬itavÃïijo ca dve janà pattikà hutvà pa¤casakaÂasatÃni bhaï¬assa pÆretvà pubbantato aparantaæ vicaramÃnà vohÃraæ katvà bahulÃbhaæ labhitvà SÃvatthiæ paccÃgamiæsu. Paï¬itavÃïijo kÆÂavÃïijaæ Ãha: "samma bhaï¬aæ bhÃjemÃ" 'ti. KÆÂavÃïijo "ayaæ dÅgharattaæ dukkhaseyyÃya dubbhojanena kilanto attano ghare nÃnaggarasaæ bhattaæ bhu¤jitvà ajÅrakena marissati, atha sabbaæ p' etaæ bhaï¬aæ mayhaæ bhavissatÅti" cintetvà "nakkhattaæ na manÃpaæ divaso na manÃpo, sve jÃnissÃmi punadivase jÃnissÃmÅti" kÃlaæ khepeti. Atha naæ paï¬itavÃïijo nippÅÊetvà bhÃjetvà gandhamÃlaæ ÃdÃya Satthu santikaæ gantvà SatthÃraæ pÆjetvà vanditvà ekamantaæ nisÅdi.
Satthà "kadà Ãgato sÅti" pucchi, "addhamÃsamatto me bhante ÃgatassÃ" 'ti vatvà atha "kasmà evaæ papa¤cetvà BuddhupaÂÂhÃnaæ Ãgato sÅti" puÂÂho taæ pavattiæ Ãrocesi. Satthà "na kho upÃsaka idÃn' eva pubbe p' eso kÆÂavÃïijo yevÃ" ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto amaccakule nibbattitvà vayappatto vinicchayÃmacco ahosi. Tadà gÃmavÃsÅ ca nagaravÃsÅ cà 'ti dve vÃïijà mittà ahesuæ. GÃmavÃsÅ nagaravÃsissa santike pa¤ca phÃlasatÃni Âhapesi. So te phÃle vikkiïitvà mÆlaæ gahetvà phÃlÃnaæ ÂhapitaÂÂhÃne mÆsikavaccaæ Ãkiritvà Âhapesi. AparabhÃge gÃmavÃsÅ Ãgantvà "phÃlaæ me dehÅti" Ãha. KÆÂavÃïijo "phÃlà te mÆsikÃhi khÃditÃ" ti mÆsikavaccaæ dassesi. Itaro "khÃdità va hontu, mÆsikehi khÃdite kiæ sakkà kÃtun" ti nahÃnatthÃya tassa puttaæ ÃdÃya gacchanto ekassa sahÃyakassa gehe "imassa katthaci gantuæ mà datthÃ" 'ti vatvà antogabbhe nisÅdÃpetvà sayaæ nahÃyitvà kÆÂavÃïijassa gehaæ agamÃsi.


#<[page 182]>#
%<182                 II. DukanipÃta. 7. {BÅraïatthambhakavagga}. (22.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So "putto me kahan" ti Ãha. "Samma, tava puttaæ tÅre Âhapetvà mama udake nimuggakÃle eko kulalo Ãgantvà tava puttaæ nakhapa¤jarena gahetvà ÃkÃse pakkhanto, ahaæ pÃïiæ paharitvà viravitvà vÃyamanto pi mocetuæ nÃsakkhin" ti.
"Tvaæ musà bhaïasi, kulalo dÃrake gÃhetvà gantuæ samattho nÃma n' atthÅti". "Samma hotu, ayutte pi honte ahaæ kiæ karomi, kulalen' eva te putto nÅto" ti. So taæ santajjetvà "are duÂÂhacora manussamÃraka, idÃni taæ vinicchayaæ gantvà ka¬¬hÃpessÃmÅti" nikkhami. So "tava ruccanakam eva karosÅti" ten' eva saddhiæ vinicchayaÂÂhÃnaæ agamÃsi.
KÆÂavÃïijo Bodhisattaæ Ãha: "ayaæ sÃmi mama puttaæ gahetvà nahÃyituæ gato, `kahaæ me putto' ti vutte `kulalena haÂo' ti Ãha, vinicchinatha me {aÂÂan}" ti. Bodhisatto "saccaæ bhaïe" ti itaraæ pucchi. So "Ãma sÃmi, ahaæ tam ÃdÃya gato, senena pahaÂabhÃvo saccam eva sÃmÅti". "Kiæ pana loke kulalà nÃma dÃrake harantÅti". "SÃmi, aham pi tumhe pucchÃmi: kulalà dÃrake gahetvà ÃkÃsena gantuæ na sakkonti, mÆsikà pana ayaphÃle khÃdantÅti". "Idaæ kiæ nÃmÃ" 'ti.
"SÃmi, mayà etassa ghare pa¤ca phÃlakasatÃni ÂhapitÃni, sv-Ãyaæ `phÃlà te mÆsikÃhi khÃditÃ' ti vatvà `idaæ te phÃle khÃditamÆsikÃnaæ vaccan' ti dasseti, sÃmi mÆsikà ce phÃle khÃdanti kulalÃpi dÃrake harissanti, sace na khÃdanti senÃpi taæ na harissanti, eso pana `phÃlà te mÆsikÃhi khÃditÃ' ti vadeti, tesaæ khÃditabhÃvaæ và akhÃditabhÃvaæ và jÃnÃtha, aÂÂaæ me vinicchinathÃ" 'ti.


#<[page 183]>#
%<                         8. KÆÂavÃïijajÃtaka. (218.)                  183>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Bodhisatto "`saÂhassa paÂisÃÂheyyaæ katvà jinissÃmÅti' iminà cintitaæ bhavissatÅti" ¤atvà "suÂÂhu te cintitan" ti vatvà imà gÃthà avoca:

  @<Ja_II,7.8(=218).1: SaÂhassa sÃÂheyyam idaæ sucintitaæ,
                    pacco¬¬itaæ paÂikÆÂassa kÆÂaæ:
                    phÃla¤ ce adeyyuæ mÆsikÃ
                    kasmà kumÃraæ kulalà no hareyyuæ. || Ja_II:134 ||>@

  @<Ja_II,7.8(=218).2: KÆÂassa hi santi kÆÂakÆÂÃ,
                    bhavati cÃpi nikatino nikatyÃ,
                    dehi puttanaÂÂha phÃlanaÂÂhassa phÃlaæ,
                    mà te puttam ahÃsi phÃlanaÂÂho ti. || Ja_II:135 ||>@

     Tattha saÂhassà 'ti saÂhabhÃvena kerÃÂikena ekaæ upÃyaæ katvà parasantakaæ khÃdituæ vaÂÂatÅti saÂhassa, sÃÂheyyam idaæ sucintitan ti idaæ paÂisÃÂheyyaæ cintentena tayà suÂÂhu cintitaæ, pacco¬¬itaæ paÂikÆÂassa kÆÂan ti kÆÂassa puggalassa tayà paÂikÆÂaæ suÂÂhu pacco¬¬itaæ, paÂibhÃvaæ katvà o¬¬itasadisam eva katan ti attho, phÃla¤ ce adeyyuæ mÆsikà ti yadi mÆsikà phÃlaæ khÃdeyyuæ, kasmà kumÃraæ no kulalà hareyyun ti mÆsikÃsu phÃle khÃdantÅsu kulalà kiækÃraïà kumÃrake no hareyyuæ, kÆÂassa hi santi kÆÂakÆÂà ti tvaæ ahaæ mÆsikÃhi phÃle khÃdÃpitapuriso kÆÂo ti ma¤¤asi, tÃdisassa pana kÆÂassa imasmiæ loke bahukÆÂà santi, kÆÂassa kÆÂÃ, kÆÂapaÂikÆÂÃnaæ etaæ nÃmaæ, kÆÂassa paÂikÆÂà nÃma santÅti vuttaæ hoti, bhavati cÃpi nikatino nikatyà ti nikatino nekatikassa va¤canakassa puggalassa nikatyà aparo nikatikÃrako va¤canakapuriso bhavati yeva, dehi puttanaÂÂha phÃlanaÂÂhassa phÃlan ti ambho naÂÂhaputtapurisa etassa naÂÂhaphÃlassa phÃlaæ dehi, mà te puttam ahÃsi phÃlanaÂÂho ti sace hi 'ssa phÃlaæ na dassasi puttan te harissati, tan te esa mà haratu phÃlam assa dehÅti, demi sace me puttaæ detÅti, demi sÃmi sace me phÃle detÅti.


#<[page 184]>#
%<184                 II. DukanipÃta. 7. {BÅraïatthambhakavagga}. (22.)>%
     Evaæ naÂÂhaputto puttaæ naÂÂhaphÃlo ca phÃlaæ paÂilabhitvà ubho pi yathÃkammaæ gatÃ.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà kÆÂavÃïijo idÃni kÆÂavÃïijo, paï¬itavÃïijo yeva paï¬itavÃïijo, vinicchayÃmacco pana aham evÃ" 'ti: KÆÂavÃïijajÃtakaæ.

                      $<9. GarahitajÃtaka.>$
     Hira¤¤am me suvaïïam me ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ anabhiratiyà ukkaïÂhitabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Etassa hi paccekaæ gahitaæ Ãrammaïaæ nÃma n' atthi, anabhirativÃsaæ vasantaæ pana taæ{} Satthu santikaæ Ãnesuæ.
So SatthÃrà "saccaæ kira ukkaïÂhito sÅti" puÂÂho "saccan" ti vatvà "kiækÃraïÃ" ti vutte "kilesavasenÃ" 'ti Ãha. Atha naæ Satthà "ayaæ bhikkhu kileso nÃma pubbe tiracchÃnehi pi garahito, tvaæ evarÆpe sÃsane pabbajito kasmà tiracchÃnehi pi garahitakilesavasena ukkaïÂhito" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto Himavantapadese vÃnarayoniyaæ nibbatti.
Tam enaæ eko vanacarako gehetvà Ãnetvà ra¤¤o adÃsi. So ciraæ rÃjagehe vasamÃno vattasampanno ahosi, manussaloke vattamÃnaæ kiriyaæ yebhuyyena a¤¤Ãsi. RÃjà tassa vatte pasÅditvà vanacarakaæ pakkosÃpetvà "imaæ vÃnaraæ gahitaÂÂhÃne yeva vissajjehÅti" ÃïÃpesi. So tathà akÃsi. VÃnaragaïo Bodhisattassa ÃgatabhÃvaæ ¤atvà tassa dassanatthÃya mahante pÃsÃïapiÂÂhe sannipatitvà Bodhisattena saddhiæ sammodanÅyaæ kathaæ katvà "samma kahaæ ettakaæ kÃlaæ vuttho sÅti" Ãha. "BÃrÃïasiyaæ rÃjanivesane" ti. "Atha kathaæ mutto sÅti". "RÃjà maæ keÊimakkaÂaæ katvà mama vatte pasanno maæ vissajjesÅti".
Atha naæ te vÃnarà "manussaloke vattanakiriyaæ nÃma tumhe jÃnissatha,


#<[page 185]>#
%<                         9. GarahitajÃtaka. (219.)                   185>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  amhÃkam pi tÃva kathetha, sotukÃm' amhÃ" 'ti "Mà maæ manussÃnaæ kiriyaæ pucchathÃ" 'ti. "Kathetha, sotukÃm' amhÃ" 'ti. Bodhisatto "manussà nÃma khattiyÃpi brÃhmaïÃpi `mayhaæ mayhan' ti vadanti, hutvà abhÃvaÂÂhena aniccataæ na jÃnanti, suïÃtha dÃni tesaæ andhabÃlÃnaæ kÃraïan" ti vatvà imà gÃthà avoca:

  @<Ja_II,7.9(=219).1: `Hira¤¤am me suvaïïam me' esà rattiædivà kathÃ
                    dummedhÃnaæ manussÃnaæ ariyadhammaæ apassataæ. || Ja_II:136 ||>@

  @<Ja_II,7.9(=219).2: Dve dve gahapatayo gehe: eko tattha amassuko
                    lambatthano veïikato atho aækitakaïïako
                    kÅto dhanena bahunà so taæ vitudate janan ti. || Ja_II:137 ||>@

     Tattha hira¤¤aæ me suvaïïaæ me ti desanÃsÅsamattam etaæ, iminà padadvayena dasavidham pi ratanaæ sabbaæ pubbaïïaparaïïaæ khettavatthuæ dvipadaæ catuppada¤ ca sabbaæ dassento idam me idam me ti Ãha, esà rattindivà kathà ti esà manussÃnaæ ratti¤ ca divà ca niccakÃlaæ kathÃ, a¤¤aæ pana te pa¤cakkhandhà aniccÃdÅti và hutvà na bhavantÅti và na jÃnantÅti evam eva paridevantà vicaranti, dummedhÃnan ti a¤¤ÃnÃnaæ, ariyadhammaæ apassatan ti ariyÃnaæ BuddhÃdÅnaæ dhammaæ ariyaæ và niddosaæ navavidhaæ lokuttaradhammaæ apassantÃnaæ esà va kathÃ, a¤¤Ã pana aniccaæ và dukkhaæ và ti tesaæ kathà nÃma n' atthi, gahapatayo ti gehe adhipatibhÆtÃ, eko tatthà 'ti tesu dvÅsu gharasÃmikesu eko ti mÃtugÃmaæ sandhÃya vadati tattha, veïikato ti kataveïi nÃnappakÃrena saïÂhÃpitakesakalÃpo ti attho, atho aækitakaïïako ti atha viddhakaïïo chiddakaïïo ti lambakaïïataæ sandhÃya Ãha, kÅto dhanena bahunà ti so pan' esa amassuko lambatthano veïikato aækitakaïïo mÃtÃpitunnaæ bahuæ dhanaæ datvà kÅto maï¬etvà pasÃdhetvà yÃnaæ Ãropetvà mahantena parivÃrena gharaæ ÃnÅto, so taæ vitudate janan ti so gahapati ÃgatakÃlato paÂÂhÃya tasmiæ gehe dÃsakammakarÃdibhedaæ janaæ are duÂÂhadÃsa duÂÂhadÃsi idaæ na karosi idaæ na karosÅti mukhasattÅhi vitudati sÃmiko viya hutvà mahÃjanaæ vicÃreti,


#<[page 186]>#
%<186                 II. DukanipÃta. 7. {BÅraïatthambhakavagga}. (22.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evaæ tÃva manussaloke ativiya ayuttan ti manussalokaæ garahi.
     Taæ sutvà sabbe vÃnarà "mà kathetha mà kathetha, asotabbayuttakaæ assumhÃ" 'ti ubhohi pi hatthehi kaïïe daÊhaæ pidahiæsu, "imasmiæ ÂhÃne amhehi idaæ ayuttaæ sutan" ti taæ ÂhÃnam pi garahitvà a¤¤attha agamaæsu. So piÂÂhipÃsÃïo GarahitapiÂÂhipÃsÃïo yeva kira nÃma jÃto.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne so bhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà vÃnaragaïo Buddhaparisà ahosi, vÃnarindo pana aham evÃ" 'ti.
GarahitajÃtakaæ.

                      $<10. DhammaddhajajÃtaka.>$
     Sukhaæ jÅvitarÆpo sÅti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto vadhÃya parisakkanaæ Ãrabbha kathesi. Tadà hi Satthà "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi Devadatto mayhaæ vadhÃya parisakkat' eva, na tÃsamattam pi kÃtuæ sakkhÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ YasapÃïi nÃma rÃjà rajjaæ kÃresi. KÃÊako nÃm' assa senÃpati ahosi. Tadà Bodhisatto tass' eva purohito ahosi nÃmena Dhammaddhajo nÃma. Ra¤¤o pana sÅsapasÃdhanakappako ChattapÃïi nÃma. RÃjà dhammena rajjaæ kÃreti. SenÃpati pan' assa vinicchayaæ karonto la¤caæ khÃdati parapiÂÂhimaæsiko, la¤caæ gahetvà asÃmike sÃmike karoti. Ath' ekadivasaæ vinicchaye parÃjito manusso bÃhà paggayha kandamÃno vinicchayà nikkhanto rÃjupaÂÂhÃnaæ gacchantaæ Bodhisattaæ disvà tassa pÃdesu patitvà "tumhÃdisesu nÃma sÃmi ra¤¤o attha¤ ca dhamma¤ ca anusÃsantesu KÃÊakasenÃpati la¤caæ gahetvà asÃmike sÃmike karotÅti" attano parÃjitabhÃvaæ kathesi.


#<[page 187]>#
%<                       10. DhammaddhajajÃtaka. (220.)                 187>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Bodhisatto kÃru¤¤aæ uppÃdetvà "ehi bhaïe, aÂÂan te vinicchinissÃmÅti" taæ gahetvà vinicchayaÂÂhÃnaæ agamÃsi. MahÃjano sannipati. Bodhisatto taæ aÂÂaæ paÂivinicchinitvà sÃmika¤ ¤eva sÃmikaæ akÃsi. MahÃjano sÃdhukÃraæ adÃsi. So saddo mahà ahosi.
RÃjà taæ sutvà "kiæsaddo nÃm' eso" ti pucchi. "Deva Dhammaddhajapaï¬itena dubbinicchitÃÂÂo vinicchito, tatr' esa sÃdhukÃrasaddo" ti. RÃjà tuÂÂho Bodhisattaæ pakkosÃpetvà "aÂÂo kira te Ãcariya vinicchito" ti pucchitvà "Ãma mahÃrÃja KÃÊakena dubbinicchitaÂÂaæ vinicchitan" ti vutte "ito dÃni paÂÂhÃya tumhe va aÂÂaæ vinicchinatha, mayha¤ ca kaïïasukhaæ bhavissati lokassa ca va¬¬hÅti" vatvà anicchantaæ pi naæ "sattÃnuddayÃya vinicchaye nisÅdathÃ" 'ti yÃcitvà sampaÂicchÃpesi. Tato paÂÂhÃya Bodhisatto vinicchaye nisÅdati, sÃmike yeva sÃmike karoti. KÃÊako tato paÂÂhÃya la¤caæ alabhanto lÃbhato parihÃyitvà "mahÃrÃja Dhammaddhajapaï¬ito te rajjaæ patthetÅti" Bodhisattaæ raïïo antare paribhindi. RÃjà asaddahanto "mà evaæ avacÃ" 'ti paÂikkhipitvà puna tena "sace me na saddahatha tassÃgamanakÃle vÃtapÃnena oloketha, athÃnena sakalanagarassa attano hatthe katabhÃvaæ passissathÃ" 'ti vutte rÃjà tassa aÂÂakÃrakaparisaæ disvà "etass' eva parisÃ" ti sa¤¤Ãya bhijjitvà "kiæ karoma senÃpatÅti" pucchi. "Deva etaæ mÃretuæ vaÂÂatÅti.


#<[page 188]>#
%<188                 II. DukanipÃta. 7. BÅraïatthambhakavagga. (22.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "OÊÃrikadosaæ apassantà kathaæ mÃressÃmÃ" 'ti.
"Atth' eko upÃyo" ti. "KatarÆpÃyo" 'ti. "Asayham assa kammaæ Ãrocetvà taæ kÃtuæ asakkontaæ tena dosena mÃressÃmÃ" 'ti. "Kiæ pan' assa asayhakamman" ti. "MahÃrÃja, uyyÃnaæ nÃma sÃrabhÆmiyaæ ropitaæ paÂijaggiyamÃnaæ dvÅhi catuhi saævaccharehi phalaæ deti, tumhe taæ pakkositvà `sve va uyyÃnaæ kÅÊissÃma, uyyÃnam me mÃpehÅti' vadetha, so mÃpetuæ na sakkhissati, atha naæ tasmiæ dose mÃressÃmÃ" 'ti. RÃjà Bodhisattaæ Ãmantetvà "paï¬ita mayaæ purÃïauyyÃne ciraæ kÅÊimha, idÃni navauyyÃne kÅÊitukam' amha, sve kÅÊissÃma uyyÃnaæ no mÃpehi, sace mÃpetuæ na sakkhissasi jÅvitaæ te n' atthÅti". Bodhisatto "KÃÊakena la¤caæ alabhamÃnena rÃjà paribhinno bhavissatÅti" ¤atvà "sakkonto jÃnissÃma mahÃrÃjÃ" 'ti vatvà gehaæ gantvà sabhojanaæ bhu¤jitvà cintayamÃno sayane nipajji.
Sakkabhavanaæ uïhÃkÃraæ dassesi. Sakko Ãvajjanto Bodhisattassa pÅÊaæ ¤atvà veganÃgantvà sirigabbhaæ pavisitvà ÃkÃse Âhatvà "kiæ cintesi paï¬itÃ" 'ti pucchi. "Ko si tvan" 'ti. "Sakko ham asmÅti". "RÃjà maæ `uyyÃnaæ mÃpehÅti' Ãha, taæ cintemÅti". "Paï¬ita, mà cintayi, ahan te Nandanavana-CittalatÃvana-sadisaæ uyyÃnaæ mÃpessÃmi, katarasmiæ ÂhÃne mÃpemÅti". "AsukaÂÂhÃne mÃpehÅti". Sakko mÃpetvà devapuram eva gato. Punadivase Bodhisatto uyyÃnaæ paccakkhato disvà gantvà ra¤¤o Ãrocesi: "niÂÂhitan te mahÃrÃja uyyÃnaæ, kiÊassÆ" 'ti. RÃjà gantvà aÂÂhÃrasahatthena manosilÃvaïïena pÃkÃrena parikkhittaæ dvÃraÂÂÃlakasampannaæ pupphaphalabhÃrabharitaæ nÃnÃrukkhapaÂimaï¬itaæ uyyÃnaæ disvà KÃÊakaæ pucchi:


#<[page 189]>#
%<                       10. DhammaddhajajÃtaka. (220.)                   189>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "paï¬itena amhÃkaæ vacanaæ kataæ, idÃni kiæ karomÃ" 'ti. "MahÃrÃja ekarattena uyyÃnaæ mÃpetuæ sakkonto rajjaæ gahetuæ kiæ na sakkotÅti". "Kiæ dÃni karomÃ" 'ti. "Aparam pi naæ asayhakammaæ kÃremÃ" 'ti.
"Kiæ kammaæ nÃmÃ" 'ti. "Sattaratanamayaæ pokkharaïiæ mÃpemÃ" 'ti. RÃjà "sÃdhÆ" 'ti Bodhisattaæ Ãmantetvà "Ãcariya uyyÃnaæ tÃva te mÃpitaæ, etassa pana anucchavikaæ sattaratanamayaæ pokkharaïiæ mÃpehi, sace mÃpetuæ na sakkhissasi jÅvitaæ te n' atthÅti" Ãha. Bodhisatto "sÃdhu mahÃrÃja, sakkonto mÃpessÃmÅti". Ath' assa Sakko pokkharaïiæ mÃpesi sobhaggappattaæ satatitthaæ sahassavaækaæ. Pa¤cavaïïapadumasa¤channaæ NandanapokkharaïÅ-sadisaæ{}. Punadivase Bodhisatto tam pi paccakkhaæ katvà ra¤¤o Ãrocesi:
"mÃpità te deva pokkharaïÅti". RÃjà tam pi disvà "idÃni kiæ karomÃ" 'ti KÃÊakaæ pucchi. "UyyÃnassa anucchavikaæ gehaæ mÃpetuæ ÃïÃpehi devÃ" 'ti. RÃjà Bodhisattaæ Ãmantetvà "idÃni Ãcariya imassa uyyÃnassa c' eva pokkharaïiyà ca anucchavikaæ sabbadantamayaæ gehaæ mÃpehi, no ce mÃpessasi jÅvitan te n' atthÅti" Ãha. Ath' assa Sakko geham pi mÃpesi. Bodhisatto punadivase tam pi paccakkhaæ katvà ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà tam pi disvà "idÃni kiæ karomÃ" 'ti KÃÊakaæ pucchi. "Gehassa anucchavikaæ maïiæ mÃpetuæ ÃïÃpehi mahÃrÃjÃ" 'ti Ãha. RÃjà Bodhisattaæ Ãmantetvà "paï¬ita, imassa dantamayassa gehassa anucchavikaæ maïiæ mÃpehi, maïiÃlokena vicarissÃma, sace mÃpetuæ na sakkosi jÅvitan te n' atthÅti" Ãha. Ath' assa Sakko maïim pi mÃpesi. Bodhisatto punadivase taæ paccakkhaæ katvà ra¤¤o Ãrocesi.


#<[page 190]>#
%<190             II. DukanipÃta.  7. BÅraïatthambhakavagga. (22.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  RÃjà tam pi disvà "idÃni kiæ karissÃmÃ" 'ti KÃÊakaæ pucchi. "MahÃrÃja, `DhammaddhajabrÃhmaïassa icchiticchitadÃyikà devatà atthÅti' ma¤¤e, idÃni yaæ devatÃpi mapetuæ na sakkonti taæ ÃïÃpehi, caturaÇgasamannÃgataæ nÃma manussaæ devatÃpi mÃpetuæ na sakkonti, tasmà `caturaÇgasamannÃgataæ me uyyÃnapÃlaæ mÃpehÅti' taæ vadÃ" 'ti.
RÃjà Bodhisattaæ Ãmantetvà "Ãcariya, tayà amhÃkaæ uyyÃnaæ pokkharaïÅ dantamayapÃsÃdo tassa ÃlokakaraïatthÃya maïiratana¤ ca mÃpitaæ, idÃni me uyyÃnarakkhanakaæ caturaÇgasamannÃgataæ uyyÃnapÃlaæ mÃpehi, no ce mÃpessasi jÅvitan te n' atthÅti" Ãha. Bodhisatto "hotu labhamÃno jÃnissÃmÅti" gehaæ gantvà subhojanaæ bhu¤jitvà nipanno paccÆsakale pabujjhitvà sayanapiÂÂhe nisinno cintesi: "Sakko devarÃjà yaæ attanà sakkà mÃpetuæ taæ mÃpesi, caturaÇgasamannÃgataæ pana uyyÃnapÃlaæ na sakkà mÃpetuæ, evaæ sante paresaæ hatthe maraïato ara¤¤e anÃthamaraïam eva varataran" ti so kassaci anÃrocetvà pÃsÃdà otaritvà aggadvÃren' eva nagarà nikkhamitvà ara¤¤aæ pavisitvà a¤¤atarasmiæ rukkhamÆle sataæ dhammaæ ÃvajjamÃno nisidi. Sakko taæ kÃraïaæ ¤atvà vanacarako viya hutvà Bodhisattaæ upasaækamitvà "brÃhmaïa, tvaæ sukhumÃlo, adiÂÂhapubbadukkho viya imaæ ara¤¤aæ pavisitvà kiæ karonto nisinno sÅti" imam atthaæ pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,7.10(=220).1: Sukhaæ jÅvitarÆpo si raÂÂhà vivanam Ãgato,
                    so ekako [ara¤¤asmiæ] rukkhamÆle kapaïo viya jhÃyasÅti. || Ja_II:138 ||>@

     Tattha sukhaæ jÅvitarÆpo sÅti tvaæ sukhena jÅvitasadiso sukhe Âhito sukhaparihaÂo viya, raÂÂhà ti ÃkiïïamanussaÂÂhÃnÃ, vivanaæ Ãgato ti nirÆdakaÂÂhÃnaæ ara¤¤aæ paviÂÂho, rukkhamÆle ti rukkhasamÅpe, kapaïo viya jhÃyasÅti kapaïo viya ekako nisinno jhÃyasi pajjhÃyasi,


#<[page 191]>#
%<                       10. DhammaddhajajÃtaka. (220.)                   191>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kin nÃm' etaæ cintesÅti pucchi.
     Taæ sutvà Bodhisatto dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,7.10(=220).2: Sukhaæ jÅvitarÆpo 'smi
                    raÂÂhà vivanam Ãgato,
                    so ekako [ara¤¤asmiæ] rukkhamÆle
                    kapaïo viya jhÃyÃmi
                    sataæ dhammaæ anussaran ti. || Ja_II:139 ||>@

     Tattha sataæ dhammam anussaran ti samma saccam etaæ: ahaæ sukhaæ jÅvitarÆpo raÂÂhato va vivanaæ Ãgato, so 'haæ ekako va imasmiæ ara¤¤e rukkhamÆle nisÅditvà kapaïo viya jhÃyÃmi, yaæ pana vadesi kin nÃm' etaæ cintesÅti tan te pavedemi, sataæ dhammaæ ti ahaæ hi sataæ dhammaæ anussaranto idha nisinno, sataæ dhamman ti Buddha-PaccekabuddhaBuddhasÃvakÃnaæ sataæ sappurisÃnaæ paï¬itÃnaæ dhammaæ: lÃbho alÃbho yaso ayaso nindà pasaæsà sukhaæ dukkhan ti ayaæ hi aÂÂhavidho lokadhammo, iminà pana abbhÃhatà santo na kampanti na vedhanti, ayam ettha akampanasaækhÃto sataæ dhammo, iti imaæ sataæ dhammaæ anussaranto nisinno 'mhÅti dÅpeti.
     Atha naæ Sakko "evaæ sante brÃhmaïa imasmiæ ÂhÃne kasmà nisinno sÅti. "RÃjà caturaÇgasamannÃgataæ uyyÃnapÃlaæ ÃharÃpeti, tÃdisaæ na sakkà laddhuæ, so 'haæ `kim me parassa hatthe maraïena, ara¤¤aæ pavisitvà anÃthamaraïaæ marissÃmÅti' cintetvà idhÃgantvà nisinno" ti. "BrÃhmaïa, ahaæ Sakko devarÃjÃ, mayà te uyyÃnÃdÅni mÃpitÃni, caturaÇgasamannÃgataæ uyyÃnapÃlaæ mÃpetuæ na sakkÃ, tumhÃkaæ ra¤¤o sÅsapasÃdhanakappako ChattapÃïi nÃma caturaÇgasamannÃgato, uyyÃnapÃlena atthe sati etaæ kappakaæ uyyÃnapÃlaæ kÃtuæ vadehÅti". Iti Sakko Bodhisattassa ovÃdaæ datvà "mà bhÃyÅti" samassÃsetvà attano devapuram eva gato. Bodhisatto gehaæ gantvà bhuttapÃtarÃso rÃjadvÃraæ gantvà ChattapÃïim pi hi tatth' eva disvà hatthe gahetvÃ


#<[page 192]>#
%<192             II. DukanipÃta.  7. {BÅraïatthambhakavagga}. (22.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "tvaæ kira samma ChattapÃïi caturaÇgasamannÃgato" ti pucchi, "ko te mayhaæ caturaÇgasamannÃgatabhÃvaæ ÃcikkhÅti" vutte "Sakko devarÃjÃ" ti vatvà "kiækÃraïà ÃcikkhÅti" puÂÂho "iminà nÃma kÃraïenÃ" 'ti sabbaæ Ãcikkhi. So "Ãma ahaæ caturaÇgasamannÃgato" ti Ãha. Atha naæ Bodhisatto hatthe gahetvà va ra¤¤o santikaæ gantvà "ayaæ mahÃrÃja ChattapÃïi caturaÇgasamannÃgato, uyyÃnapÃlena atthe sati imaæ uyyÃnapÃlaæ karothÃ" 'ti Ãha. Atha naæ rÃjà "tvaæ kira caturaÇgasamannÃgato" ti pucchi. "Ama mahÃrÃjÃ" ti. "Katamehi caturaÇgehi samannÃgato sÅti".
              Anusuyyako ahaæ deva amajjapÃyako ahaæ
              nisnehako ahaæ deva akkodhanaæ adhiÂÂhito ti.
     Mayhaæ hi mahÃrÃja usuyyà nÃma n' atthi, majjaæ me na pÅtapubbaæ, paresu me sneho và kodho và na bhÆtapubbo, imehi catuhi aÇgehi samannÃgato 'mhÅti
     Atha naæ rÃjà "bho ChattapÃïi `anusuyyako 'mÅti' vadesÅti". "Ama deva, anusuyyako 'smÅti". "Kiæ Ãrammaïaæ disvà anusuyyako jÃto sÅti". "SuïÃhi devÃ" 'ti attano anusuyyakakÃraïaæ kathento imaæ gÃtham Ãha:
              Itthiyà kÃraïà rÃjà bandhÃpesiæ purohitaæ,
              so maæ atthe nivesesi, tasmÃhaæ anusuyyako ti.
     Tass' attho: ahaæ deva pubbe imasmiæ ¤eva BÃrÃïasÅnagare tÃdiso va rÃjà hutvà itthiyà kÃraïà purohitaæ bandhÃpesiæ
          Abaddhà tattha bajjhanti yattha bÃlà pabhÃsare, (Cfr. vol.I. p.440.)
          baddhÃpi tattha muccanti yattha dhÅrà pabhÃsare ti


#<[page 193]>#
%<                        10. DhammaddhajajÃtaka. (220.)               193>%
imasmiæ hi jÃtake Ãgatanayen' eva ekasmiæ kÃle ayaæ ChattapÃïi rÃjà hutvà catusaÂÂhiyà pÃdamÆlakehi saddhiæ sampadussitvà Bodhisattaæ attano manorathaæ apÆrentaæ nÃsetukÃmÃya deviyà paribhinno bandhÃpesi, tadà naæ bandhitvà ÃnÅto Bodhisatto yathÃbhÆtaæ deviyà dosaæ Ãrocetvà sayaæ mutto ra¤¤Ã bandhÃpite sabbe pi te pÃdamÆlike mocÃpetvà etesa¤ ca deviyà ca aparÃdhaæ khamatha mahÃrÃjà 'ti ovadi, sabbaæ heÂÂhÃvuttanayen' eva vitthÃrato veditabbaæ, taæ sandhÃyÃha:
          Itthiyà kÃraïà rÃjà bandhÃpesiæ purohitaæ,
          so maæ atthe nivesesi, tasmÃhaæ anusuyyako ti.
     Tadà pana so haæ cintesiæ: ahaæ soÊasasahassà itthiyo pahÃya etaæ ekam eva kilesavasena saægaïhanto pi santappetuæ nÃsakkhiæ, evaæ duppÆraïÅyÃnaæ itthÅnaæ kujjhanan nÃma, nivatthavatthe kilissante kasmà kilissatÅti kujjhanasadisaæ hoti, bhuttabhatte gÆthabhÃvaæ Ãpajjante kasmà etaæ sabhÃvaæ ÃpajjatÅti kujjhanasadisaæ viya hoti, ito dÃni paÂÂhÃya yÃva arahattaæ na pÃpuïÃmi tÃva kilesaæ nissÃya mayhaæ usÆyà mà uppajjatÆ 'ti adhiÂÂhahiæ, tato paÂÂhÃya anusuyyako va jÃto, idaæ sandhÃya tasmÃhaæ anusuyyako ti Ãha.
     Atha naæ rÃjà "samma ChattapÃïi, kiæ Ãrammaïaæ disvà amajjapo jÃto sÅti" pucchi. So taæ kÃraïaæ Ãcikkhanto imaæ gÃtham Ãha:
          Matto ahaæ mahÃrÃja puttamaæsÃni khÃdayiæ,
          tassa soken' ahaæ puÂÂho majjapÃnaæ vivajjayin ti.
     Ahaæ mahÃrÃja pubbe tÃdiso va BÃrÃïasÅrÃjà hutvà majjena vinà vattituæ nÃsakkhiæ, amaæsakabhattam pi bhu¤jituæ nÃsakkhiæ, nagare uposathadivasesu mà ghÃto hoti bhattakÃrako pakkhassa terasiya¤ ¤eva maæsaæ gahetvà Âhapesi, taæ dunnikkhittaæ sunakhà khÃdiæsu, bhattakÃrako uposathadivase maæsaæ alabhitvà ra¤¤o nÃnaggarasabhojanaæ pacitvà pÃsÃdaæ Ãropetvà upanÃmetuæ asakkonto deviæ upasaækamitvà `devi ajja me maæsaæ na laddhaæ amaæsabhojanaæ upanÃmetuæ na sakkomi kin ti karomÅti' Ãha, `tÃta mayhaæ putto ra¤¤o piyo manÃpo, puttam me disvà rÃjà tam eva cumbanto parissajanto attano atthibhÃvam pi na jÃnÃti,


#<[page 194]>#
%<194              II. DukanipÃta.  7. BÅraïatthambhakavagga.(22.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  aham puttaæ maï¬etvà ra¤¤o Ærumhi nisÅdÃpeyyaæ, tassa puttena saddhiæ kÅÊanakÃle tvaæ bhattaæ upanÃmeyyÃsÅti', sà evaæ vatvà attano puttaæ lalitadÃrakaæ maï¬etvà ra¤¤o Ærumhi nisÅdÃpesi, ra¤¤o puttena saddhiæ kÅÊanakÃle bhattakÃrako bhattaæ upanesi, rÃjà surÃmadamatto pÃtiyaæ maæsaæ adisvà `maæsaæ kahan' ti pucchitvà `ajja deva uposathe mÃghÃtatÃya maæsaæ na laddhan' ti vutte `mayhaæ maæsaæ nÃma dullabhan' ti vatvà Ærumhi nisinnassa piyaputtassa gÅvaæ valetvà jÅvitakkhayaæ pÃpetyà bhattakÃrakassa purato khipitvà `vegena sampÃdetvà ÃharÃ' 'ti Ãha, bhattakÃrako tathà akÃsi, rÃjà puttamaæsena bhattaæ bhu¤ji, ra¤¤o bhayena eko pi kandituæ và rodituæ và kathetuæ và samattho nÃma nÃhosi, rÃjà bhu¤jitvà sayanapiÂÂhe niddaæ upagantvà paccÆsakÃle pabujjhitvà vigatamado `puttam me ÃnethÃ' ti Ãha, tasmiæ kÃle devÅ kandamÃnà pÃdamÆle pati `kiæ bhadde' ti ca vutte 'deva hiyyo te puttaæ mÃretvà puttamaæsena bhattaæ bhuttan' ti Ãha, rÃjà puttasokena roditvà kanditvà `idaæ me dukkhaæ surÃpÃnaæ nissÃya uppannan' ti surÃpÃne dosaæ disvà `ito paÂÂhÃya yÃva arahattaæ na pÃpuïÃmi tÃva evarÆpaæ vinÃsakÃrakasuran nÃma na pivissÃmÅti' paæsuæ gahetvà mukhaæ pu¤chitvà adhiÂÂhÃsiæ, tato paÂÂhÃya majjaæ nÃma na piviæ, imam atthaæ sandhÃya matto ahaæ mahÃrÃjà 'ti imaæ gÃtham Ãha.
     Atha naæ rÃjà "kiæ pana samma Ãrammaïaæ disvà nisneho jÃto sÅti" pucchi. So taæ kÃraïaæ Ãcikkhanto imaæ gÃtham Ãha:
          KitavÃso nÃm' ahaæ rÃjà putto paccekabodhi me
          pattaæ bhinditvà cavito nisneho tassa kÃraïÃ.
     MahÃrÃja pubbe ahaæ BÃrÃïasiyaæ KitavÃso nÃma rÃjÃ, tassa me putto vijÃyi, lakkhaïapÃÂhakà taæ disvà `mahÃrÃja ayaæ kumÃro pÃnÅyaæ alabhitvà marissatÅti' Ãhaæsu, DuÂÂhakumÃro ti 'ssa nÃmaæ ahosi, so vi¤¤Ætaæ patto oparajjaæ kÃresi; rÃjà kumÃraæ pacchato và purato và katvà vicarati, pÃnÅyaæ alabhitvà maraïabhayena c' assa catusu dvÃresu antonagaresu ca tattha tattha pokkharaïiyo kÃresi, catukkÃdisu maï¬ape kÃretvà pÃnÅyacÃtiyo ÂhapÃpesi, so ekadivasaæ alaækatapaÂiyatto sayam eva uyyÃnaæ gacchanto antarÃmagge Paccekabuddhaæ passi, mahÃjano pi Paccekabuddhaæ disvà tam eva vandati pasaæsati a¤jali¤ c' assa paggaïhÃti,


#<[page 195]>#
%<                       10. DhammaddhajajÃtaka. (220.)                  195>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kumÃro cintesi: `mÃdisena saddhiæ gacchantà imaæ muï¬akaæ vandanti pasaæsanti a¤jali¤ c' assa paggaïhantÅti' so kupito hatthito oruyha Paccekabuddhaæ upasaækamitvà `laddhan te samaïa bhattan' ti vatvà `Ãma kumÃrÃ' 'ti vutte tassa hatthato pattaæ gahetvà bhÆmiyaæ pÃtetvà saddhiæ bhattena madditvà pÃdappahÃrena cuïïavicuïïaæ akÃsi, Paccekabuddho `naÂÂho vatÃyaæ satto' ti tassa mukhaæ olokesi, kumÃro `ahaæ samaïa KitavÃsara¤¤o putto nÃmena DuÂÂhakumÃro nÃma, tvam me kuddho akkhÅni ummÅletvà olokento kiæ karissasÅti' Ãha, Paccekabuddho chinnabhatto hutvà vehÃsaæ abbhuggantvà Uttarahimavante NandamÆlapabbhÃram eva gato, kumÃrassÃpi taæ khaïa¤ ¤eva pÃpakammaæ paripacci, so `¬ayhÃmi ¬ayhÃmÅti' samuggatasarÅra¬Ãho tatth' eva pati, tattha tatth' eva yattakaæ pÃnÅyaæ tattakaæ pÃnÅyaæ sabbaæ chijji, mÃtikà sussiæsu, tatth' eva jÅvitakkhayaæ patvà avÅcimhi nibbatti, rÃjà taæ pavattiæ sutvà puttasokena abhibhÆto cintesi: `ayaæ me soko piyavatthuto uppajji, sace me sineho nÃbhavissa soko na uppajjissa, ito dÃni me paÂÂhÃya savi¤¤Ãïake và avi¤¤Ãïake và kismici vatthusmiæ sineho nÃma mà uppajjÅti' adhiÂÂhÃsi, tato paÂÂhÃy' assa sineho nÃma n' atthi, taæ sandhÃya KitavÃso nÃm' ahan ti gÃtham Ãha, tattha putto paccekabodhi me pattaæ bhinditvà cavito ti mama putto paccekabodhipattaæ bhinditvà cavito ti attho, nisneho tassa kÃraïà ti tadà uppannassa snehavatthussa kÃraïà nisneho jÃto ti attho.
     Atha naæ rÃjà "kiæ pana samma Ãrammaïaæ disvà nikkodho jÃto sÅti" pucchi. so taæ kÃraïaæ Ãcikkhanto imaæ gÃtham Ãha:
          Arako hutvà mettacittaæ satta vassÃni bhÃvayiæ,
          satta kappe Brahmaloke, tasmà akkodhano ahan ti.
     Tass' attho: ahaæ mahÃrÃja Arako nÃma tÃpaso hutvà satta vassÃni mettacittaæ bhÃvetvà satta saævaÂÂavivaÂÂakappe Brahmaloke vasiæ, tasmà ahaæ dÅgharattaæ mettÃbhÃvanÃya Ãciïïapariciïïattà akkodhano jÃto ti.
     Evaæ ChattapÃïinà attano catusu aÇgesu kathitesu rÃjà parisÃya iÇgitasa¤¤aæ adÃsi. Taæ khaïa¤ ¤eva amaccà ca brÃhmaïagahapatikÃdayo ca uÂÂhahitvÃ


#<[page 196]>#
%<196                  II. DukanipÃta.  8. KÃsÃvavagga. (23.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "are la¤cakhÃdaka duÂÂhacora, tvaæ la¤caæ alabhitvà paï¬itaæ upavaditvà mÃretukÃmo jÃto" ti KÃÊakaæ hatthapÃdesu gahetvà rÃjanivesanà otÃretvà gahitagahiteh' eva pÃsÃïamuggarehi sÅsaæ bhinditvà jÅvitakkhayaæ pÃpetvà pÃdesu gahetvà ka¬¬hantà saækÃraÂÂhÃne cha¬¬esuæ. Tato paÂÂhÃyà rÃjà dhammena rajjaæ kÃretvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà {KÃÊakasenÃpati} Devadatto ahosi, ChattapÃïikappako SÃriputto, Dhammaddhajo pana aham evÃ" 'ti. DhammaddhajajÃtakaæ. BÅraïatthambhakavaggo sattamo.

                           8. KùSùVAVAGGA.

                      $<1. KÃsÃvajÃtaka.>$
     AnikkasÃvo kÃsÃvan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Devadattaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ pana RÃjagahe samuÂÂhitaæ. Ekasmiæ samaye dhammasenÃpati pa¤cahi bhikkhusatehi saddhiæ VeÊuvane viharati. Devadatto pi attano anurÆpÃya dussÅlaparisÃya parivuto GayÃsÅse viharati. Tasmiæ samaye RÃjagahavÃsino chandakaæ saæharitvà dÃnaæ sajjayiæsu. Ath' eko vohÃratthÃya ÃgatavÃïijo "idaæ sÃÂakaæ vissajjetvà mam pi pattikaæ karothÃ" 'ti mahagghaæ gandhakÃsÃvaæ adÃsi. NÃgarà mahÃdÃnaæ pavattayiæsu. Sabbaæ chandakena saæka¬¬hitaæ kahÃpaïeh' eva niÂÂhÃsi.
So sÃÂako atireko ahosi. MahÃjano sannipatitvà "ayaæ gandhakÃsÃvasÃÂako atireko, kassa naæ dema, kiæ SÃriputtattherassa udÃhu DevadattassÃ" 'ti mantayiæsu. Tatth' eke "SÃriputtattherassà 'ti Ãhaæsu, apare "SÃriputtatthero KatipÃhaæ vasitvà yathÃruciæ pakkamissati,


#<[page 197]>#
%<                           1. KÃsÃvajÃtaka. (221.)                      197>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Devadattatthero pana nibaddhaæ amhÃkaæ nagaram eva upanissÃya viharati, maÇgalÃvamaÇgalesu ayam eva amhÃkaæ avassayo, Devadattassa dassÃmÃ" 'ti Ãhaæsu. Saæbahulikaæ karontesu pi "Devadattassa dassÃmÃ" 'ti vattÃro bahÆ ahesuæ. Atha naæ Devadattassa adaæsu. Devadatto tassa dasà chindÃpetvà ovaÂÂikaæ sibbÃpetvà rajÃpetvà suvaïïapaÂÂavaïïaæ katvà pÃrupi. Tasmiæ kÃle tiæsamattà bhikkhÆ RÃjagahà SÃvatthiæ gantvà SatthÃraæ vanditvà katapaÂisanthÃrà taæ pavattiæ Ãrocetvà "evaæ bhante Devadatto attano ananucchavikaæ arahaddhajaæ pÃrupÅti Ãrocesuæ.
Satthà "na bhikkhave Devadatto idÃn' eva attano ananurÆpaæ arahaddhajaæ paridahati, pubbe pi paridahi yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto Himavantapadese hatthikule nibbattitvà vayappatto asÅtisahassamattavÃraïaparivÃro yÆthapati hutvà ara¤¤Ãyatane vasati. Ath' eko duggatamanusso BÃrÃïasiyaæ viharanto dantakÃravÅthiyaæ dantakÃravalayÃdÅni karonte disvà "hatthidante labhitvà gaïhissathÃ" 'ti pucchi. Te "Ãma gaïhissÃmÃ" 'ti Ãhaæsu. So Ãvudhaæ ÃdÃya kÃsÃyavatthavasano Paccekabuddhavesaæ gaïhitvà paÂisÅsakaæ paÂimu¤citvà hatthivÅthiyaæ Âhatvà Ãvudhena hatthiæ mÃretvà dante ÃdÃya BÃrÃïasiyaæ vikkiïanto jÅvikaæ kappesi. So aparabhÃge Bodhisattassa parivÃrahatthÅnaæ sabbapacchimaæ hatthiæ mÃretuæ Ãrabhi. Hatthino devasikaæ hatthisu parihÃyantesu "kena nu kÃraïena hatthino parihÃyantÅti" Bodhisattassa Ãrocesuæ. Bodhisatto parigaïhanto "Paccekabuddhavesaæ gahetvà hatthivÅthipariyante eko puriso tiÂÂhati, kacci nu kho so mÃreti, parigaïhissÃmi nan" ti ekadivasaæ hatthÅ purato katvà sayaæ pacchato ahosi.


#<[page 198]>#
%<198                   II. DukanipÃta. 8. KÃsÃvavagga. (23.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So Bodhisattaæ disvà Ãvudhaæ ÃdÃya pakkhandi. Bodhisatto nivattitvà Âhito "bhÆmiyaæ pothetvà mÃressÃmi nan" ti soï¬aæ pasÃretvà tena paridahitÃni kÃsÃyÃni disvà "imaæ arahaddhajaæ mayà garuæ kÃtuæ vaÂÂatÅti" soï¬aæ paÂisaæharitvà "ambho purisa, nanu esa arahaddhajo ananucchaviko tuyhaæ, kasmà etaæ paridahasÅti" imà gÃthà avoca:

  @<Ja_II,8.1(=221).1: AnikkasÃvo kÃsÃvaæ yo vatthaæ paridahessati
                    apeto damasaccena na so kÃsÃvam arahati. (Dhp. v.9.) || Ja_II:140 ||>@

  @<Ja_II,8.1(=221).2: Yo ca vantakasÃv' assa sÅlesu susamÃhito
                    upeto damasaccena sa ve kÃsÃvam arahatÅti. || Ja_II:141 ||>@

     Tattha anikkasÃvo ti kÃsÃvo vuccati rÃgo doso moho makkho palÃso issà macchariyaæ mÃyà sÃÂheyyaæ thambho sÃrambho mÃno atimÃno mado pamÃdo sabbe akusaladhammà sabbe duccarità sabbaæ bhavagÃmikammaæ diya¬¬hakilesasahassaæ, eso kasÃvo nÃma, so yassa puggalassa appahÅno sasantÃnato anissaÂÂho anikkhanto so anikkasÃvo nÃma, kÃsÃvan ti kasÃyarasapÅtaæ arahaddhajabhÆtaæ, yo vatthaæ paridahessatÅti yo evarÆpo hutvà evarÆpaæ vatthaæ paridahessati nivÃseti ca pÃrupati ca, apeto damasaccenà 'ti indriyadamasaækhÃtena damena nibbÃnasaækhÃtena ca paramatthasaccena apeto parivajjito, nissakkÃtthe và karaïavacanaæ, etasmà damasaccà apeto ti attho, saccan ti c' ettha vacÅsaccaæ catusaccam pi vaÂÂati yeva, na so kÃsÃvam arahatÅti so puggalo anikkasÃvattà arahaddhajaæ kÃsÃvaæ na arahati, ananucchaviko so etassa, yo ca vantakasÃvassà 'ti yo pana puggalo yathÃvuttassa kasÃvassa abhÃvà vantakasÃvo assa, sÅlesu susamÃhito ti maggasÅlesu c' eva phalesu ca sammà Ãhito, Ãnetvà Âhapito viya tesu patiÂÂhito, tehi sÅlehi samaÇgÅbhÆtassa etaæ adhivacanaæ, upeto ti sampanno samannÃgato, damasaccenà ti vuttappakÃrena damena ca saccena ca, sa ve kÃsÃvam arahatÅti so evarÆpo puggalo imaæ arahaddhajaæ kÃsÃvaæ arahati.


#<[page 199]>#
%<                       2. {CÆÊanandiyajÃtaka}. (222.)                    199>%
     Evaæ Bodhisatto tassa purisassa imaæ kÃraïaæ kathetvà "ito paÂÂhÃya mà idhÃgami, Ãgacchasi ce jÅtitaæ te n' atthÅti" tajjetvà palÃpesi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ {samodhÃnesi}:
"Tadà hatthimÃrakapuriso Devadatto ahosi, yÆthapati pana aham evÃ" 'ti. KÃsÃvajÃtakaæ.

                      $<2. {CÆÊanandiyajÃtaka}.>$
     Idaæ tadÃcariyavaco ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattaæ Ãrabbha kathesi. Ekadivasaæ hi bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso Devadatto nÃma kakkhaÊo pharuso sÃhasiko SammÃsambuddhe abhimÃre payojesi silaæ pavijjhi NÃÊÃgiriæ pi payojesi, khantimettÃnuddayamattam pi 'ssa TathÃgate n' atthÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi Devadatto kakkhaÊo pharuso nikkÃruïiko yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto Himavantapadese Nandiyo nÃma vÃnaro ahosi, kaniÂÂhabhÃtiko pan' assa Cullanandiyo nÃma. Te ubho pi asÅtisahassavÃnaraparivÃrà Himavantapadese andhamÃtaraæ paÂijaggantà vÃsaæ kappesuæ. Te mÃtaraæ sayanagumbe Âhapetvà ara¤¤aæ pavisitvà madhurÃni phalÃphalÃni labhitvà mÃtu pesenti, Ãharaïakà tassà na denti, sà khudÃya pÅÊità aÂÂhicammÃvasesà ahosi. Atha naæ Bodhisatto Ãha:
"mayaæ amma tumhÃkaæ madhuraphalÃni pesema, tumhe kasmà milÃyathÃ" 'ti. "TÃtÃhaæ na labhÃmÅti". Bodhisatto cintesi:


#<[page 200]>#
%<200                   II. DukanipÃta.  8. KÃsÃvavagga.(23.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "mayi yÆthaæ pariharante mÃtà me nassissati, yÆthaæ pahÃya mÃtaraæ yeva paÂijaggissÃmÅti" so cullanandikaæ pakkositvà "tÃta, tvaæ yÆthaæ parihara, ahaæ mÃtaraæ paÂijaggissÃmÅti" Ãha. So pi naæ "bhÃtika, mayhaæ yÆthapariharaïena kammaæ n' atthi, aham pi mÃtaram eva {paÂijaggissÃmÅti}" Ãha.
Iti te ubho pi ekacchandà hutvà yÆthaæ pahÃya mÃtaraæ gahetvà Himavantà oruyha paccante nigrodharukkhe vÃsaæ kappetvà mÃtaraæ paÂijaggiæsu. Ath' eko BÃraïasi-vÃsiko brÃhmaïamÃïavo TakkasilÃyaæ disÃpÃmokkhassa Ãcariyassa santike sabbasippÃni uggaïhitvà "gamissÃmÅti" Ãcariyaæ Ãpucchi. ùcariyo aÇgavijjÃnubhÃvena tassa kakkhaÊapharusasÃhasikabhÃvaæ ¤atvà "tÃta, tvaæ kakkhaÊo pharuso sÃhasiko, evarÆpÃnaæ pana na sabbakÃlaæ ekasadisam eva ijjhati, mahÃvinÃsaæ mahÃdukkhaæ passanti, tvaæ mà kakkhaÊo hosi, pacchÃtÃpanakammaæ mà karÅti" ovaditvà uyyojesi. So Ãcariyaæ vanditvà BÃrÃïasiæ gantvà ghÃrÃvÃsaæ gahetvà a¤¤ehi sippehi jÅvikaæ kappetuæ asakkonto "dhanukoÂim nissÃya jÅvissÃmÅti" luddakakammaæ katvà "jÅvikaæ kappessÃmÅti" BÃrÃïasito nikkhamitvà paccantagÃmake vasanto dhanukalÃpasannaddho ara¤¤aæ pavisitvà nÃnÃmige mÃretvà maæsavikkayena jÅvikaæ kappesi. So ekadivasaæ ara¤¤e ki¤ci alabhitvà Ãgacchanto aÇgaïapariyante Âhitaæ nigrodharukkhaæ disvà "api nÃm' ettha ki¤ci bhaveyyÃ" 'ti nigrodharukkhÃbhimukho pÃyÃsi. Tasmiæ khaïe ubho pi te bhÃtaro mÃtaraæ phalÃni khÃdÃpetvà purato katvà viÂapantare nisinnà taæ Ãgacchantaæ disvà "mÃtaraæ no disvÃpi kiæ karissatÅti" sÃkhantare nilÅyiæsu. So pi kho sÃhasikapuriso rukkhamÆlaæ Ãgantvà taæ tesaæ mÃtaraæ jarÃdubbalaæ andhaæ disvà cintesi "kim me tucchahatthagamanena, imaæ makkaÂiæ vijjhitvà gamissÃmÅti" so tassà vijjhanatthÃya dhanuæ gaïhi.


#<[page 201]>#
%<                       2. {CÆÊanandiyajÃtakÃ}. (222.)                    201>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Taæ disvà Bodhisatto "tÃta Cullanandiya, esa me puriso mÃtaraæ vijjhitukÃmo, aham assà jÅvitadÃnaæ dassÃmi, tvaæ mam' accayena mÃtaraæ paÂijaggeyyÃsÅti" vatvà sÃkhantarà nikkhamitvà "bho purisa, mà me mÃtaraæ vijjhi, esà andhà jarÃdubbalÃ, aham assà jÅvitadÃnaæ demi, tvaæ etaæ amÃretvà maæ mÃrehÅti" tassa paÂi¤¤aæ gahetvà sarassa ÃsannaÂÂhÃne nisÅdi. So nikkaruïo Bodhisattaæ vijjhitvà pÃtetvà mÃtaram pi 'ssa vijjhituæ puna dhanuæ sannahi. Taæ disvà Cullanandiko "ayaæ me mÃtaraæ vijjhitukÃmo, ekadivasam pi kho me mÃtà jÅvamÃnà laddhajÅvità nÃma yeva hoti, jÅvitadÃnaæ assà dassÃmÅti" sÃkhantarà nikkhamitvà "bho purisa, mà me mÃtaraæ vijjhi, aham assà jÅvitadÃnaæ dammi, tvaæ maæ vijjhitvà amhe dve bhÃtike gahetvà amhÃkaæ mÃtu jÅvitadÃnaæ dehÅti" tassa pati¤¤aæ gahetvà sarassa ÃsannaÂÂhÃne nisÅdi. So tam pi vijjhitvà mÃretvà "ghare dÃrakÃnaæ bhavissatÅti" mÃtaram pi tesaæ vijjhitvà pÃtetvà tayo pi kÃcenÃdÃya gehÃbhimukho pÃyÃsi. Ath' assa pÃpapurisassa gehe asani patitvà bhariya¤ ca dve dÃrake ca gehen' eva saddhiæ jhÃpesi, piÂÂhivaæsathÆïamattaæ avasissi. Atha naæ gÃmadvÃre yeva eko puriso disvà taæ pavattiæ Ãrocesi. So puttadÃrakÃnaæ sokena abhibhÆto tasmiæ yeva ÂhÃne maæsakÃca¤ ca dhanu¤ ca cha¬¬etvà vatthaæ pahÃya naggo bÃhà paggayha paridevamÃno gantvà gharaæ pÃvisi. Ath' assa sà thÆïà bhijjitvà sÅse patitvà sÅsaæ bhindi. PaÂhavi vivaraæ adÃsi, avÅcito jÃlà uÂÂhahi.
So paÂhaviyà giliyamÃno Ãcariyassa ovÃdaæ saritvà "imaæ vata kÃraïaæ disvà PÃrÃsariyabrÃhmaïo mayhaæ ovÃdam adÃsÅti"


#<[page 202]>#
%<202                  II. DukanipÃta.  8. KÃsÃvavagga. (23.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  paridevamÃno imaæ gÃthadvayam Ãha:

  @<Ja_II,8.2(=222).1: Idaæ tad Ãcariyavaco PÃrÃsariyo yad abravi:
                    mà su tvaæ akarà pÃpaæ yaæ tvaæ pacchà kataæ tape, || Ja_II:142 ||>@


  @<Ja_II,8.2(=222).2: YÃni karoti puriso tÃni attani passati
                    kalyÃïakÃrÅ kalyÃïaæ pÃpakÃrÅ ca pÃpakaæ,
                    yÃdisaæ vapate bÅjaæ tÃdisaæ harate phalan ti. || Ja_II:143 ||>@

     Tass' attho: yaæ PÃrÃsariyo brÃhmaïo abravi mà tvaæ pÃpaæ akara yaæ kataæ pacchà taæ ¤eva tapeyyà 'ti idaæ taæ Ãcariyassa vacanaæ, yÃni kÃyavacÅmanodvÃrehi kammÃni puriso karoti tesaæ vipÃkaæ paÂilabhanto tÃni yeva attani passati kalyÃïakammakÃrÅ kalyÃïaæ phalam anubhoti pÃpakÃrÅ ca pÃpakam eva lÃmakaæ aniÂÂhaæ phalam anubhoti, lokasmiæ pi hi yÃdisaæ vapate bÅjaæ tÃdisaæ harate phalaæ bÅjÃnurÆpaæ bÅjÃnucchavikam eva phalaæ harati gaïhÃti anubhavatÅti.
     Iti so paridevanto paÂhaviæ pavisitvà avÅcimahÃniraye nibbatti.
     Satthà "na bhikkhave Devadatto idÃn' eva kakkhaÊo pharuso pubbe pi kakkhaÊo pharuso nikkÃruïiko yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà luddapuriso Devadatto ahosi, disÃpÃmokkhÃcariyo SÃriputto, Cullanandiko ùnando, mÃtà MahÃpajÃpatÅ GotamÅ, MahÃnandiko pana aham evÃ" 'ti. CullanandiyajÃtakaæ.

                      $<3. PuÂabhattajÃtaka.>$
     Name namantassà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ kuÂumbikaæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthinagara-vÃsÅ kir' eko kuÂumbiko ekena jÃnapadakuÂumbikena saddhiæ vohÃraæ akÃsi.


#<[page 203]>#
%<                         3. PuÂabhattajÃtaka.(223).                     203>%
So attano bhariyaæ ÃdÃya tassa dhÃraïakassa santikaæ agamÃsi.
DhÃraïako "dÃtuæ na sakkomÅti" na ki¤ci adÃsi. Itaro kujjhitvà bhattaæ abhu¤jitvà nikkhami. Atha naæ antarÃmagge chÃtajjhattaæ disvà maggapaÂipannà purisà "bhariyÃya pi datvà bhu¤jÃhÅti" bhattapuÂaæ adaæsu. So taæ gahetvà tassà adÃtukÃmo hutvà "bhadde, idaæ corÃnaæ tiÂÂhanaÂÂhÃnaæ, tvaæ purato yÃhÅti" taæ uyyojetvà sabbaæ bhattaæ bhu¤jitvà tucchapuÂaæ dassetvà "bhadde abhattakaæ tucchapuÂaæ eva adaæsÆ" 'ti Ãha. Sà tena ekaken' eva bhuttabhÃvaæ ¤atvà domanassappattà ahosi. Te ubho pi JetavanapiÂÂhivihÃrena gacchantà "pÃnÅyaæ pivissÃmÃ" 'ti Jetavanaæ pavisiæsu. SatthÃpi tesa¤ ¤eva Ãgamanaæ olokento maggaæ gahetvà Âhitaluddo viya gandhakuÂicchÃyÃya nisÅdi. Te SatthÃraæ disvà upasaækamitvà vanditvà nisÅdiæsu. Satthà tehi saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà "kiæ upÃsike ayaæ te bhattà hitakÃmo sasneho" ti pucchi. "Bhante, ahaæ etassa sasnehÃ, ayaæ pana mayhaæ nisneho, tiÂÂhantu a¤¤e divasà ajj' ev' esa antarÃmagge puÂaæ labhitvà mayhaæ adatvà attanà va bhu¤jÅti". "UpÃsike niccakÃlaæ pi tvaæ etassa hitakÃmà sasnehà ayaæ nisneho va, yadà pana paï¬ite nissÃya tava guïe jÃnÃti tadà te sabbissariyaæ niyyÃdetÅti" vatvà tÃya yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto amaccakule nibbattitvà vayappatto tassa atthadhammÃnusÃsako ahosi. Tadà rÃjà "padubbheyyÃpi me ayan" ti attano puttaæ Ãsaækanto nÅhari. So attano bhariyaæ gahetvà nagarà nikkhamma ekasmiæ KÃsikagÃmake vÃsaæ kappesi. So aparabhÃge pitu kÃlakatabhÃvaæ sutvà "kulasantakaæ rajjaæ gaïhissÃmÅti" BÃrÃïasiæ paccÃgacchanto antarÃmagge "bhariyÃya pi datvà bhu¤jÃhÅti" bhattapuÂaæ labhitvà tassà adatvà sayam etaæ bhu¤ji. SÃ


#<[page 204]>#
%<204                   II. DukanipÃta.  8. KÃsÃvavagga.(23.)>%
"kakkhaÊo vatÃyaæ satto" ti domanassappattà ahosi. So BÃrÃïasiyaæ rajjaæ gahetvà taæ aggamahesiÂÂhÃne Âhapetvà "ettakam eva etissà alan" ti na a¤¤aæ sakkÃraæ và sammÃnaæ và karoti, "kathaæ yÃpesÅti" pi na naæ pucchati. Bodhisatto cintesi "ayaæ no devÅ ra¤¤o bahÆpakÃrà sasnehÃ, rÃjà pan' etaæ kismici na ma¤¤ati, sakkÃrasammÃnam assà kÃressÃmÅti" taæ upasaækamitvà upacÃraæ katvà ekamantaæ Âhatvà "kin tÃtÃ" 'ti vutte "kathaæ samuÂÂhÃpetuæ mayaæ devi tumhe upaÂÂhahÃma, kiæ nÃma mahallakÃnaæ pitunnaæ vatthakhaï¬aæ và bhattapiï¬aæ và dÃtuæ na vaÂÂatÅti" Ãha.
"TÃta ahaæ attanà va ki¤ci na labhÃmi, tumhÃkaæ kiæ dassÃmi, nanu labhanakÃle adÃsiæ, idÃni pana me rÃjà na ki¤ci deti, tiÂÂhatu a¤¤aæ dÃnaæ rajjaæ gaïhituæ Ãgacchanto antarÃmagge bhattapuÂaæ labhitvà bhattamattam pi me adatvà attanà va bhu¤jÅti". "Kiæ pana amma ra¤¤o santike evaæ kathetuæ sakkhissasÅti". "SakkhissÃmi tÃtÃ" 'ti. "Tena hi ajj' eva mama ra¤¤o santike ÂhitakÃle mayi pucchante evaæ kathetha, ajj' eva te guïaæ jÃnÃpessÃmÅti" evaæ vatvà Bodhisatto purimataraæ gantvà ra¤¤o santike aÂÂhÃsi. SÃpi gantvà ra¤¤o samÅpe aÂÂhÃsi. Atha naæ Bodhisatto "amma tumhe ativiya kakkhaÊÃ, kiæ nÃma pitunnaæ vatthakhaï¬aæ và bhattapiï¬aæ và dÃtuæ na vaÂÂatÅti". "TÃta, aham eva ra¤¤o santikà ki¤ci na labhÃmi, tumhÃkaæ kiæ dassÃmÅti". "Nanu aggamahesiÂÂhÃnaæ vo laddhan" ti. "TÃta kismici sammÃne asati aggamahesiÂÂhÃnaæ kiæ karissati, idÃni me tumhÃkaæ rÃjà kiæ dassati, so antarÃmagge bhattapuÂaæ labhitvà tato ki¤ci adatvà sayam eva bhu¤jÅti".


#<[page 205]>#
%<                         3. PuÂabhattajÃtaka. (223.)                    205>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Bodhisatto "evaæ kira mahÃrÃjÃ" 'ti pucchi. RÃjà adhivÃsesi. Bodhisatto tassa adhivÃsanaæ viditvà "tena hi amma ra¤¤o appiyakÃlato paÂÂhÃya kiæ tumhÃkaæ idha vÃsena, lokasmiæ hi appiyasampayogo va dukkho, tumhÃkaæ idha vÃse sati ra¤¤o appiyasampayogo va dukkhaæ bhavissati, ime sattà nÃma bhajantaæ bhajanti, abhajantaæ abhajanabhÃvaæ ¤atvà a¤¤attha gantabbaæ, mahanto lokasannivÃso" ti vatva imà gÃthà avoca:

  @<Ja_II,8.3(=223).1: Name namantassa, bhaje bhajantaæ,
                    kiccÃnukubbassa kareyya kiccaæ,
                    nÃnatthakÃmassa kareyya atthaæ,
                    asambhajantam pi na sambhajeyya. || Ja_II:144 ||>@

  @<Ja_II,8.3(=223).2: Caje cajantaæ, vanathaæ na kayirÃ,
                    apetacittena na sambhajeyya,
                    dijo dumaæ khÅïaphalan ti ¤atvÃ
                    a¤¤aæ samekkheyya, mahà hi loko ti. || Ja_II:145 ||>@

     Tattha name namantassa bhaje bhajantan ti yo attano namati tass' eva paÂinameyya yo ca bhajati ta¤ ¤eva bhajeyya, kiccÃnukubbassa kareyya kiccan ti attano uppannakiccaæ anukubbantass' eva tassÃpi uppannakiccaæ paÂikareyya, caje cajantan vanathaæ na kayirà ti attÃnaæ jahantaæ jaheth' eva, tasmiæ taïhÃsaækhÃta¤ ca vanathaæ na kareyya, apetacittenà 'ti vigatacittena vipallatthacittena, na sambhajeyyà 'ti tathÃrÆpena saddhiæ na sambhaveyya, dijo duman ti yathà sakuïo pubbe phalitam pi rukkhaæ phale khÅïe khÅïaphalo ayan ti ¤atvà taæ chaddetvà a¤¤aæ samekkhati pariyesati evaæ a¤¤aæ samekkheyya, mahà hi esa loko, atha tumhe sasnehaæ ekaæ purisaæ labhissathà 'ti.
     Taæ sutvà BÃrÃïasirÃjà deviyà sabbissariyaæ adÃsi. Tato paÂÂhÃya samaggà sammodamÃnà vasiæsu.


#<[page 206]>#
%<206                   II. DukanipÃta.  8. KÃsÃvavagga.(23.)>%
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne dve jayampatikà sotÃpattiphale patiÂÂhahiæsu) Tadà jayampatikà ime dve jayampatikà ahesuæ, paï¬itÃmacco pana aham evà 'ti. PuÂabhattajÃtakaæ.

                      $<4. KumbhÅlajÃtaka.>$
     Yassete caturo dhammà ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattaæ Ãrabbha kathesi.

  @<Ja_II,8.4(=224).1: Yass' ete caturo dhammà vÃnarinda yathà tava
                    saccaæ dhammo dhiti cÃgo diÂÂhaæ so ativattati. || Ja_II:146 ||>@

  @<Ja_II,8.4(=224).2: Yassa te ca na vijjanti guïà paramabhaddakÃ
                    saccaæ dhammo dhiti cÃgo diÂÂhaæ so nÃtivattatÅti. || Ja_II:147 ||>@

     Tattha guïà paramabhaddakà ti yass' ete paramabhaddakà cattÃro rÃsaÂÂhena piï¬aÂÂhena guïà na vijjanti so paccÃmittaæ atikkamituæ na sakkotÅti; sesam ettha sabbaæ heÂÂhà KumbhÅlajÃtake vuttanayam eva saddhiæ samodhÃnenÃ" 'ti.
     KumbhÅlajÃtakaæ.

                      $<5. KhantivaïïanajÃtaka.>$
     Atthi me puriso devà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto KosalarÃjÃnaæ Ãrabbha kathesi. Tassa kir' eko bahÆpakÃro amacco antepure padussi. RÃjà "upakÃrako me" ti ¤atvÃpi adhivÃsetvà Satthu Ãrocesi. Satthà "porÃïakarÃjÃno pi mahÃrÃja adhivÃsesuæ yevÃ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente eko amacco tassa antepure padussi, amaccassÃpi sevako tassa gehe padussi. So tassa aparÃdhaæ adhivÃsetuæ asakkonto taæ ÃdÃya ra¤¤o santikaæ gantvà "deva, eko me upaÂÂhÃko sabbakiccakÃrako,


#<[page 207]>#
%<                       5. KhantivaïïanajÃtaka. (225.)                   207>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so mayhaæ gehe padussi, tassa kiæ kÃtuæ vaÂÂatÅti" pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,8.5(=225).1: Atthi me puriso deva sabbakiccesu vyÃvaÂo,
                    tassa c' eko 'parÃdh' atthi, tattha tvaæ kin ti ma¤¤asÅti. || Ja_II:148 ||>@

     Tattha tassa cekoparÃdhatthÅti tassa ca purisassa eko aparÃdho atthi, tattha tvaæ kin ti ma¤¤asÅti tattha tassa purisassa aparÃdhe tvaæ kiæ kÃtabban ti ma¤¤asi, yathà te cittaæ uppajjati tadanurÆpam assa daï¬aæ païehÅti dÅpeti.
     Taæ sutvà rÃjà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,8.5(=225).2: AmhÃkaæ c' atthi puriso ediso, idha vijjati,
                    dullabho aÇgasampanno, khantir asmÃka ruccatÅti. || Ja_II:149 ||>@

     Tass' attho: amhÃkam pi rÃjÆnaæ sataæ ediso bahÆpakÃro agÃre dussanapuriso atthi, so ca kho idha vijjati idÃni pi idh' eva saævijjati, mayaæ rÃjÃno pi samÃnà tassa bahÆpakÃrataæ sandhÃya adhivÃsema, tuyhaæ pana ara¤¤o pi sato adhivÃsanaæ bhÃro jÃto, aÇgasampanno ti sabbehi guïakoÂÂhÃsehi samannÃgato puriso nÃma dullabho, tena kÃraïena amhÃkaæ evarÆpesu ÂhÃnesu adhivÃsanakhanti yeva ruccatÅti.
     Amacco attÃnaæ sandhÃy' eva ra¤¤o vuttabhÃvaæ ¤atvà tato paÂÂhÃya antepure padussituæ na visahi. So pi 'ssa sevako ra¤¤o ÃrocitabhÃvaæ ¤atvà tato paÂÂhÃya taæ kammaæ kÃtuæ na visahi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà aham eva BÃrÃïasÅrÃjà ahosin" ti. So pi amacco ra¤¤o Satthu kathitabhÃvaæ ¤atvà tato paÂÂhÃya taæ kammaæ kÃtuæ nÃsakkhÅti. KhantivaïïanajÃtakaæ.


#<[page 208]>#
%<208                  II. {DukanipÃta}.  8. KÃsÃvavagga. (23.)>%

                      $<6. KosiyajÃtaka.>$
     KÃle nikkhamanà sÃdhÆ 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto KosalarÃjÃnaæ Ãrabbha kathesi. KosalarÃjà paccantavÆpasamanatthÃya akÃle nikkhami. Vatthuæ heÂÂhà vuttanayam eva.
Satthà pana atÅtaæ Ãharitvà Ãha: mahÃrÃja
     atÅte BÃrÃïasÅrÃjà akÃle nikkhamitvà uyyÃne khandhÃvÃraæ nivesesi. Tasmiæ kÃle ulÆkasakuïo veÊugumbaæ pavisitvà nilÅyi. KÃkasenà Ãgantvà "nikkhantam eva taæ gaïhissÃmÃ" 'ti parivÃresi. So suriyatthagamanaæ anoloketvà va akÃlass' eva nikkhamitvà palÃyituæ Ãrabhi. Atha naæ kÃkà parivÃretvà tuï¬ehi koÂÂentà paripÃtesuæ. RÃjà Bodhisattaæ Ãmantetvà "kin nu kho paï¬ita ime kÃkà kosiyaæ paripÃtentÅti" pucchi. Bodhisatto "akÃle mahÃrÃja attano vasanaÂÂhÃnà nikkhamantà evarÆpaæ dukkhaæ paÂilabhanti yeva, tasmà akÃle attano vasanaÂÂhÃnà nikkhamituæ na vaÂÂatÅti" imam atthaæ pakÃsento imaæ gÃthadvayam Ãha:

  @<Ja_II,8.6(=226).1: KÃle nikkhamanà sÃdhu, nÃkÃle sÃdhu nikkhamo,
                    akÃlena hi nikkhamma ekakaæ pi bahÆjano
                    na ki¤ci atthaæ joteti dhaækasenà va kosiyaæ. || Ja_II:150 ||>@

  @<Ja_II,8.6(=226).2: DhÅro ca vidhividhÃna¤¤Æ paresaæ vivarantagÆ
                    sabbÃmitte vasÅkatvà kosiyo va sukhÅ siyà ti. || Ja_II:151 ||>@

     Tattha kÃle nikkhamanà sÃdhÆ 'ti mahÃrÃja nikkhamanà nÃma niggamanaæ và parakkamanaæ và yuttapayuttakÃle sÃdhu, nÃkÃle sÃdhu nikkhamo ti akÃle pana attano vasanaÂÂhÃnato a¤¤attha gantuæ nikkhamanaæ và parakkamanaæ và na sÃdhu, akÃlena hÅti ÃdÅsu catusu padesu paÂhamena saddhiæ tatiyaæ dutiyena catutthaæ yojetvà evaæ attho veditabbo:
attano vasanaÂÂhÃnato puriso akÃlena nikkhamitvà và parakkamitvà và na ki¤ci atthaæ joteti attano appamattakam pi va¬¬hiæ pabhÃvetuæ na sakkoti,


#<[page 209]>#
%<            6. KosiyajÃtaka. (226.)  7. {GÆthapÃïajÃtaka}. (227.)       209>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  atha kho ekakam pi bahujano bahu pi so paccatthikajano etaæ akÃle nikkhantaæ và parakkamantaæ và ekakaæ samparivÃretvà mahÃvinÃsaæ pÃpeti, tatthÃyaæ upamÃ: dhaækasenà va kosiyaæ yathà ayaæ dhaækasenà imaæ akÃle nikkhamanta¤ ca parakkamanta¤ ca kosiyaæ tuï¬ehi vitudanti mahÃvinÃsam pÃpenti tathÃ, tasmà tiracchÃnagate Ãdiæ katvà kenaci akÃle attano vasanaÂÂhÃnà na {nikkhamitabbaæ} na parakkamitabban ti, dutiyagÃthÃya dhÅro ti paï¬ito, vidhÅti porÃïakapaï¬itehi Âhapitapaveïi, vidhÃnan ti koÂÂhÃso và saævidahanaæ vÃ. vivarantagÆ ti vivaraæ anugacchanto jÃnanto, sabbÃmitte ti sabbe amitte, vasÅkatvà ti attano vase katvÃ, kosiyo và 'ti imamhà bÃlakosiyà a¤¤o paï¬itakosiyo viya, idaæ vuttaæ hoti: yo ca kho paï¬ito imasmiæ kÃle nikkhamitabbaæ parakkamitabbaæ imasmiæ pana na nikkhamitabbaæ na parakkamitabban ti porÃïakapaï¬itehi Âhapitassa paveïisaækhÃtassa vidhino koÂÂhÃsasaækhÃtaæ vidhÃnaæ và tassa và vidhino vidhÃnaæ saævidahanaæ anuÂÂhÃnaæ jÃnÃti so vidhividhÃna¤¤Æ, paresaæ attano paccÃmittÃnaæ vivaraæ ¤atvà yathà nÃma paï¬ito kosiyo rattisaækhÃtena attano kÃlena nikkhamitvà ca parakkamitvà ca tattha tattha sayitÃna¤ ¤eva kÃkÃnaæ sÅsÃni chindamÃno te sabbe amitte {vasÅkatvÃ} sukhÅ siyà evaæ dhÅro pi kÃle nikkhamitvà parakkamitvà attano paccÃmitte vasÅkatvà sukhÅ niddukkho bhaveyyà 'ti.
     RÃjà Bodhisattassa vacanaæ sutvà nivatti.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rÃjà ùnando ahosi, paï¬itÃmacco pana aham evÃ" 'ti. KosiyajÃtakaæ.

                      $<7. GÆthapÃïajÃtaka.>$
     SÆro sÆrena saægammà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ kÃle Jetavanato gÃvutaddhayojanamatte eko nigamagÃmo, tattha bahÆni salÃkabhattapakkhikabhattÃni atthi. Tatth' eko pa¤hapucchako koïÂo vasati, so salÃkabhattapakkhikabhattÃnaæ atthÃya gate dahare ca sÃmaïere ca


#<[page 210]>#
%<210                  II. DukanipÃta.  8. KÃsÃvavagga. (23.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "ke khÃdanti ke pivanti ke bhu¤jantÅti" pa¤haæ pucchitvà kathetuæ asakkonte lajjÃpesi, te tassa bhayena salÃkabhattapakkhikabhattatthÃya taæ gÃmaæ na gacchanti. Ath' ekadivasaæ eko bhikkhu salÃkaggaæ gantvà "bhante asukagÃme salÃkabhattaæ và pakkhikabhattaæ và atthÅti" pucchitvà "atth' Ãvuso, tattha pan' eko koïÂo pa¤haæ pucchati, kathetuæ asakkonte akkosati paribhÃsati, tassa bhayena koci gantuæ na sakkotÅti" vutte "bhante tattha bhattÃni mayhaæ pÃpetha, ahaæ taæ dametvà nibbisevanaæ katvà tato paÂÂhÃya tumhe disvà palÃyanakaæ karissÃmÅti" aha. BhikkhÆ "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà tassa tattha bhattÃni pÃpesuæ. So tattha gantvà gÃmadvÃre cÅvaraæ pÃrupi. Taæ disvà koïÂo caï¬ameï¬ako viya vegena upagantvà "pa¤haæ me samaïa kathehÅti" Ãha. "UpÃsaka gÃme caritvà yÃguæ ÃdÃya ÃsanasÃlaæ tÃva me Ãgantuæ dehÅti". So yÃguæ ÃdÃya ÃsanasÃlaæ Ãgate pi tasmiæ tath' eva Ãha.
So pi taæ bhikkhuæ "yÃguæ tÃva me pÃtuæ dehi, ÃsanasÃlaæ sammajjituæ dehi, salÃkabhattaæ tÃva Ãharituæ dehÅti" vatvà salÃkabhattaæ Ãharitvà tam eva pattaæ gÃhÃpetvà "ehi, pa¤haæ te kathessÃmÅti" bahigÃmaæ netvà cÅvaraæ saæharitvà aæse Âhapetvà tassa hatthato pattaæ gahetvà aÂÂhÃsi. TatrÃpi taæ so "samaïa pa¤haæ me kathehÅti" Ãha. Atha naæ "kathemi te pa¤han" ti ekappahÃren' eva pÃtetvà aÂÂhÅni saæcuïïento pothetvà gÆthaæ mukhe pakkhipitvà "ito dÃni paÂÂhÃya imaæ gÃmaæ Ãgataæ ka¤ci bhikkhuæ pa¤haæ pucchitakÃle jÃnissÃmÅti" santajjetvà pakkÃmi.
So tato paÂÂhÃya bhikkhÆ disvà va palÃyati. AparabhÃge tassa bhikkhuno sà kiriyà bhikkhusaæghe pÃkaÂà jÃtÃ. Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso asukabhikkhu kira koïÂassa mukhe gÆthaæ pakkhipitvà gato" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave so bhikkhu idÃn' eva taæ mÅÊhena ÃsÃdesi, pubbe pi ÃsÃdesi yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:


#<[page 211]>#
%<                     7. GÆthapÃïajÃtaka. (227.)                       211>%
     AtÅte AÇga-Magadha-vÃsino a¤¤ama¤¤assa raÂÂhaæ gacchantà ekadivasaæ dvinnaæ raÂÂhÃnaæ sÅmantare ekaæ gharaæ nissÃya vasitvà suraæ pivitvà macchamaæsaæ khÃditvà pÃto va yÃnÃni yojetvà pakkamiæsu. Tesaæ gatakÃle eko gÆthakhÃdakapÃïako gÆthagandhena Ãgantvà tesaæ pÅtaÂÂhÃne cha¬¬hitaæ suraæ disvà pÃnÅyaæ pipÃsÃya pivitvà matto hutvà gÆthapu¤jaæ abhirÆhi. AllagÆthaæ tasmiæ ÃruÊhe thokaæ onami. So "paÂhavÅ maæ dhÃretuæ na sakkotÅti" viravi.
Tasmi¤ ¤eva khaïe eko mattavÃraïo taæ padesaæ patvà gÆthagandhaæ ghÃyitvà jigucchanto paÂikkami. So taæ disvà "esa bhayena palÃyatÅti" sa¤¤Å hutvà "iminà saddhiæ saægÃmetuæ vaÂÂatÅti" taæ avhayanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,8.7(=227).1: SÆro sÆrena saægamma vikkantena pahÃrinÃ
                    ehi nÃga nivattassu, kin nu bhÅto palÃyasi,
                    passantu AÇga-Magadhà mama tuyha¤ ca vikkaman ti. || Ja_II:152 ||>@

     Tass' attho: tvaæ sÆro mayà sÆrena saddhiæ samÃgantvà viriyavikkamena vikkantena pahÃradÃnasamatthatÃya pahÃrinà kiækÃraïà asaægÃmetvà va gacchasi, kin nu nÃma ekasampahÃro pi dÃtabbo siyÃ, tasmà ehi nÃga nivattassu, ettaken' eva maraïabhayatajjito hutvà kin nu bhÅto palÃyasi, ime imaæ sÅmaæ antaraæ katvà vasantà passantu, AÇga-Magadhà mama tuyha¤ ca vikkamaæ ubhinnam pi amhÃkaæ parakkamaæ passantÆ 'ti.
     So hatthi kaïïaæ datvà tassa vacanaæ sutvà nivattitvà tassa santikaæ gantvà taæ apasÃdento dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,8.7(=227).2: Na taæ pÃdà vadhissÃmi na dantehi na soï¬iyÃ,
                    mÅÊhena taæ vadhissÃmi, pÆti ha¤¤atu pÆtinà ti. || Ja_II:153 ||>@


#<[page 212]>#
%<212                   II. DukanipÃta.  8.KÃsÃvavagga. (23.)>%
     Tass' attho: na taæ pÃdÃdÅhi vadhissÃmi tuyhaæ pana anucchavikena mÅÊhena taæ vadhissÃmÅti eva¤ ca pana vatvà pÆtigÆthapÃïako pÆtinà va ha¤¤atÆ 'ti
     tassa matthake mahantaæ laï¬aæ pÃtetvà udakaæ vissajjetvà tatth' eva taæ jÅvitakkhayaæ pÃpetvà ko¤canÃdaæ nadanto ara¤¤am eva pÃvisi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà gÆthapÃïako koïÂo ahosi, vÃraïo so bhikkhu, taæ pana kÃraïaæ paccakkhato disvà tasmiæ vanasaï¬e nivutthadevatà pana aham evÃ" 'ti. GÆthapÃïajÃtakaæ.

                      $<8. KÃmanÅtajÃtaka.>$
     Tayo girin ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto KÃmanÅtabrÃhmaïaæ nÃma Ãrabbha kathesi. Vatthuæ paccuppanna¤ ca atÅta¤ ca DvÃdasanipÃte KÃmajÃtake Ãvibhavissati.
     Tesu pana dvÅsu rÃjaputtesu jeÂÂhako Ãgantvà BÃrÃïasiyaæ rÃjà ahosi kaniÂÂho uparÃjÃ. Tesu rÃjà vatthukÃmakilesakÃmesu atitto dhanalolo ahosi. Tadà Bodhisatto Sakko devarÃjà hutvà JambudÅpaæ olokento tassa ra¤¤o dvÅsu pi kÃmesu atittabhÃvaæ ¤atvà "imaæ rÃjÃnaæ niggahetvà lajjÃpessÃmÅti" brÃhmaïamÃïavavaïïena Ãgantvà rÃjÃnaæ passi ra¤¤Ã ca "ken' atthena Ãgato si mÃïavÃ" 'ti vutte "ahaæ mahÃrÃja tÅïi nagarÃni passÃmi khemÃni subhikkhÃni pahÆtahatthiassarathapattÅni hira¤¤asuvaïïÃlaækÃrabharitÃni, sakkà ca pana tÃni appaken' eva balena gaïhituæ, ahaæ te tÃni gahetvà dÃtuæ Ãgato" ti Ãha, "kadà gacchÃma mÃnavÃ" 'ti vutte "sve mahÃrÃjÃ" 'ti "tena hi gaccha, pÃto va ÃgaccheyyÃsÅti" "sÃdhu mahÃrÃja, vegena balaæ sajjehÅti" vatvà Sakko sakaÂÂhÃnam eva gato.


#<[page 213]>#
%<                          8. KÃmanÅtajÃtaka. (228.)                       213>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  RÃjà punadivase bheri¤ carÃpetvà balaæ sajjaæ kÃretvà amacce pakkositvÃ" hÅyo eko brÃhmaïamÃïavo `Uttarapa¤cÃle Indapatte Kekake ti imesu tÅsu nagaresu rajjaæ gahetvà dassÃmÅti' Ãha, taæ mÃïavaæ ÃdÃya tÅsu nagaresu rajjaæ gaïhissÃma, vegena taæ pakkosathÃ" 'ti. "Katth' assa deva nivÃso dÃpito" ti. "Na me tassa nivÃsagehaæ dÃpitan" ti. "NivÃsaparibbayo pana dinno" ti. "So pi na dinno". "Atha kahaæ taæ passissÃmÃ" 'ti. "NagaravÅthÅsu olokethÃ" 'ti. Te okokento adisvà "na passÃmà mahÃrÃjÃ" 'ti Ãhaæsu. Ra¤¤o mÃïavaæ apassantassa "evaæ mahantà nÃma issariyà parihÅno 'smÅti" mahÃsoko udapÃdi, hadayavatthuæ uïhaæ ahosi, vatthulohitaæ kuppi, lohitapakkhandikà udapÃdi, vejjà tikicchituæ nÃsakkhiæsu. Tato tÅhacatuhaccayena Sakko ÃvajjamÃno tassa taæ ÃbÃdhaæ ¤atvà "tikicchissÃmi nan" ti brÃhmaïavaïïena Ãgantvà dvÃre Âhatvà "vejjabrÃhmaïo tumhÃkaæ tikicchanatthÃya Ãgato" ti ÃrocÃpesi. RÃjà taæ sutvà "mahantamahantà rÃjavejjà maæ tikicchituæ nÃsakkhiæsu, paribbayam assa dÃpetvà uyyojethÃ" 'ti Ãha. Sakko taæ sutvà "mayhaæ n' eva nivÃsanaparibbayena attho vejjalÃbham pi na gaïhissÃmi, tikicchissÃmi naæ, rÃjà maæ passatÆ" 'ti Ãha.
RÃjà taæ sutvà "tena hi ÃgacchatÆ" 'ti Ãha. Sakko pavisitvà jayÃpetvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. RÃjà "tvaæ maæ tikicchasÅti" Ãha. "ùma devÃ" 'ti. "Tena hi tikicchassÆ" 'ti. "SÃdhu mahÃrÃja, vyÃdhino me lakkhaïam pi kathetha, kena kÃraïena uppanno, kiæ khÃditaæ và pÅtaæ và nissÃya udÃhu diÂÂhaæ và sutaæ vÃ" ti. "TÃta mayhaæ vyÃdhi sutaæ nissÃya uppanno" ti. "Kin te sutan" ti. "TÃta, eko mÃïavo Ãgantvà mayhaæ `tÅsu nagaresu rajjaæ gaïhitvà dassÃmÅti' Ãha,


#<[page 214]>#
%<214                   II. DukanipÃta.  8. KÃsÃvavagga.(23.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ahaæ tassa nivÃsanaÂÂhÃnaæ và nivÃsaparibbayaæ na dÃpesiæ, so mayhaæ kujjhitvà a¤¤assa ra¤¤o santikaæ gato bhavissati, atha me evaæ `mahantà nÃma issariyà parihÅno 'mhÅti' cintentassa ayaæ vyÃdhi uppanno ti, sace sakkosi taæ me kÃmacittaæ nissÃya uppannaæ vyÃdhiæ tikicchÃ" 'ti etam atthaæ pakÃsento paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,8.8(=228).1: Tayo giriæ antaraæ kÃmayÃmi:
                    Pa¤cÃlà Kuruyo Kekake ca,
                    tatuttariæ brÃhmaïa {kÃmayÃmi},
                    tikiccha maæ brÃhmaïa kÃmanÅtan ti. || Ja_II:154 ||>@

     Tattha tayo girin ti tayo girÅ, ayam eva và pÃÂho, yathà ca Sudassanassa girino dvÃraæ h' etaæ pakÃsatÅti ettha Sudassanaæ devanagaraæ yujjhitvà duggaïhatÃya duccalanatÃya SudassanagirÅti vuttaæ evam idhÃpi tÅïi nagarÃni tayo girin ti adhippetÃni, tasmà ayam ettha attho: tÅïi ca tesa¤ ca antaraæ tividham pi raÂÂhaæ kÃmayÃmi, Pa¤cÃlà Kuruyo Kekake cà 'ti imÃni tesaæ raÂÂhÃnaæ nÃmÃni tesu Pa¤cÃlà Uttarapa¤cÃlà tattha Kampillaæ nÃma nagaraæ, Kuruyo ti KururaÂÂhaæ tattha Indapattaæ nÃma nagaraæ, Kekake cà 'ti paccatte upayogavacanaæ tena KekayaraÂÂhaæ dasseti tattha KekayarÃjadhÃnÅ yeva nagaraæ, tatuttarin ti taæ ahaæ ito patiladdhà BÃrÃïasÅrajjà tatuttariæ tividhaæ rajjaæ kÃmayÃmi, tikiccha maæ brÃhmaïa kÃmanÅtan ti iti imehi vatthukÃmehi ca kilesakÃmehi ca nÅtaæ hataæ pahataæ sace sakkosi tikiccha maæ brÃhmaïà 'ti.
     Atha naæ Sakko "mahÃrÃja, tvaæ mÆlosadhÃdÅhi atekiccho, ¤Ãïosadhen' eva tikicchitabbo" ti vatvà dutiyaæ gÃtham Ãha:


#<[page 215]>#
%<                          8. KÃmanÅtajÃtaka. (228.)                     215>%

  @<Ja_II,8.8(=228).2: KaïhÃhi daÂÂhassa karonti h' eke,
                    amanussavaddhassa karonti paï¬itÃ,
                    na kÃmanÅtassa karoti koci,
                    okkantasukkassa hi kà tikicchà ti. || Ja_II:155 ||>@
     Tattha kaïhÃhi daÂÂhassa karonti heke ti ekacce hi tikicchakà ghoravisena kÃÊasappena daÂÂhassa mantehi c' eva osadhehi ca tikicchaæ karonti, amanussavaddhassa karonti paï¬ità ti apare paï¬ità bhÆtavejjà bhÆtayakkhÃdÅhi amanussehi vaddhassa vadhitassa abhibhÆtassa gahitassa balikammaparittakaraïaosadhaparibhÃvitÃdÅhi tikicchaæ karonti, na kÃmanÅtassa karoti kocÅti kÃmehi pana nÅtassa kÃmavasikassa puggalassa a¤¤atra paï¬itehi a¤¤o koci tikicchaæ na karoti, karonto pi kÃtuæ samattho nÃma n' atthi kiækÃraïa:
okkantasukkassa hi kà tikicchà ti okkantasukkassa avakkantakusaladhammassa mariyÃdaæ atikkantassa akusaladhamme patiÂÂhitassa puggalassa mantosadhÃdÅhi kà nÃma tikicchÃ, na sakkà osadhehi tikicchitun ti
     Iti MahÃsatto imaæ kÃraïaæ dassetvà uttariæ evam Ãha:
"mahÃrÃja, sace tvaæ tÃni tÅïi rajjÃni lacchasi api nu kho imesu catÆsu nagaresu rajjaæ kÃrento ekappahÃren' eva cattÃri sÃÂakayugÃni paridaheyyÃsi catÆsu và suvaïïapÃtÅsu bhu¤jeyyÃsi catÆsu và sirisayanesu sayeyyÃsi, mahÃrÃja taïhÃvasikena nÃma bhavituæ na vaÂÂati, taïhà hi nÃm' esà vipattimÆlaæ, sà va¬¬hamÃnà yo taæ va¬¬heti taæ puggalaæ aÂÂhasu mahÃnirayesu soÊasaussadanirayesu nÃnappakÃrabhedesu ca avasesu apÃyesu khipatÅti". Evaæ rÃjÃnaæ nirayÃdibhayena tajjetvà MahÃsatto dhammaæ desesi. RÃjÃpi 'ssa dhammaæ sutvà vigatasoko hutvà tÃvad eva nivyÃdhitaæ pÃpuïi.


#<[page 216]>#
%<216                   II. DukanipÃta. 8. KÃsÃvavagga. (23.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Sakko pi 'ssa ovÃdaæ datvà sÅlesu patiÂÂhÃpetvà devalokam eva gato. So pi tato paÂÂhÃya dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà rÃjà kÃmanÅtabrÃhmaïo ahosi, Sakko pana aham evÃ" 'ti.
KÃmanÅtajÃtakaæ.

                      $<9. PalÃyijÃtaka.>$
     GajaggameghehÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto PalÃyiparibbÃjakaæ Ãrabbha kathesi. So kira vÃdatthÃya sakala-JambudÅpaæ vicaritvà ki¤ci paÂivÃdiæ alabhitvà anupubbena SÃvatthiæ gantvà "atthi nu kho koci mayà saddhiæ vÃdaæ kÃtuæ samattho" ti manusse pucchi. Manussà "tÃdisÃnaæ sahassena pi saddhiæ vÃdaæ kÃtuæ samattho sabba¤¤Æ dipadÃnaæ aggo MahÃgotamo dhammissaro paravÃdappamaddano, sakale JambudÅpe uppanno parappavÃdo taæ Bhagavantaæ atikkamituæ samattho n' atthi, velantaæ patvà Æmiyo viya hi sabbavÃdà tassa pÃdamÆlaæ patvà cuïïavicuïïà hontÅti" Buddhaguïe kathesuæ. ParibbÃjako "kahaæ pana so etarahÅti" pucchitvà "Jetavane" ti sutvà "idÃni 'ssa vÃdaæ ÃropessÃmÅti" mahÃjanaparivuto Jetavanaæ gacchanto JetarÃjakumÃrena navakoÂidhanaæ vissajjetvà kÃritaæ JetavanadvÃrakoÂÂhakaæ disvà "ayaæ samaïassa Gotamassa vasanapÃsÃdo" ti pucchitvà "dvÃrakoÂÂhako ayan" ti sutvà "dvÃrakoÂÂhako tÃva evarÆpo vasanagehaæ kÅdisaæ bhavissatÅti" vatvà "gandhakuÂÅ nÃma appameyyÃ" ti vutte "evarÆpena samaïena saddhiæ ko vÃdaæ karissatÅti" tato va palÃyi. Manussà uïïÃdino hutvà Jetavanaæ pavisitvà SatthÃrà "kiæ akÃle Ãgat' atthÃ" 'ti vuttà taæ pavattiæ kathayiæsu. Satthà "na kho upÃsakà idÃn' eva pubbe p' esa mama vasanaÂÂhÃnassa dvÃrakoÂÂhakaæ disvà palÃyat' evÃ" 'ti vatvà tehi yÃcito atÅtaæ Ãhari:


#<[page 217]>#
%<                            9.PalÃyijÃtaka.(229.)                       217>%
     AtÅte GandhÃraraÂÂhe TakkasilÃyaæ Bodhisatto rajjaæ kÃresi, BÃrÃïasiyaæ Brahmadatto. So "Takkasilaæ gaïhissÃmÅti" mahantena balakÃyena gantvà nagarato avidÆre Âhatvà "iminà niyÃmena hatthÅ pesetha iminà asse iminà rathe iminà pattÅ, evaæ dhÃvitvà Ãvudhehi paharatha, evaæ ghanavassaæ valÃhakà viya saravassaæ vassathÃ" 'ti senaæ vicÃrento imaæ gÃthadvayam Ãha:

  @<Ja_II,8.9(=229).1: Gajaggameghehi hayaggamÃlihi
                    rathÆmijÃtehi sarÃbhivassehi
                    tharuggahÃvaÂÂadaÊhappahÃrihi
                    parivÃrità Takkasilà samantato. || Ja_II:156 ||>@

  @<Ja_II,8.9(=229).2: AbhidhÃvathà ca patathà ca
                    vividhavinadità ca dantihi,
                    vattat' ajja tumulo ghoso
                    yathà vijjutà jaladharassa gajjato ti. || Ja_II:157 ||>@

     Tattha gajaggameghehÅti aggagajameghehi ko¤canÃdaæ gajjitaæ gajjantehi mattavaravÃraïavalÃhakehÅti attho, hayaggamÃlihÅti aggahayamÃlÅhi varasindhavamÃlÃkulehi assÃnikehÅti attho, rathÆmijÃtehÅti sa¤jÃtaÆmivegehi sÃgarasalilehi viya sa¤jÃtarathÆmÅhi rathÃnikehÅti attho, sarÃbhivassehÅti tehi yeva rathÃnikehi ghanavassamegho viya saravassaæ vassantehi,


#<[page 218]>#
%<218                  II. DukanipÃta.  8. KÃsÃvavagga.(23.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tharuggahÃvaÂÂadaÊhappahÃrihÅti tharuggahehi ÃvaÂÂadaÊhapahÃrihi ito c' ito ca Ãvattitvà parivattitvà daÊhaæ paharantehi gahitakhaggaratanatharudaï¬ehi pattiyodhehi cà 'ti attho, parivÃrità Takkasilà samantato ti yathà ayaæ Takkasilà parivÃrità hoti sÅghaæ tathà karothà 'ti attho, abhidhÃvathà ca patathà cà ti vegena dhÃvatha c' eva uppatathà ca, vividhavinadità ca dantihÅti varavÃraïehi saddhiæ vividhavinadità bhavatha, selitagajjitavÃditehi nÃnÃviravà hothà ti attho, vattatajja tumulo ghoso ti vattatu ajja tumulo mahanto asanisaddasadiso ghoso, yathà vijjutà jaladharassa gajjato ti yathà gajjantassa jaladharassa mukhato niggatà vijjutà caranti evaæ vicarantà nagaraæ parivÃretvà rajjaæ ganhathà 'ti vadati.
     Iti so rÃjà gajjitvà senaæ vicÃretvà nagaradvÃrasamÅpaæ gantvà dvÃrakoÂÂhakaæ disvà "idaæ ra¤¤o vasanagehan" ti pucchitvà "ayaæ nagaradvÃrakoÂÂhako" ti vutte "nagaradvÃrakoÂÂhako tÃva evarÆpo ra¤¤o nivesanaæ kÅdisaæ bhavissatÅti" vatvà "VejayantapÃsÃdasadisan" ti sutvà "evaæ yasasampannena ra¤¤Ã saddhiæ yujjhituæ na sakkhissÃmÃ" 'ti dvÃrakoÂÂhakaæ disvà va nivattitvà palÃyitvà BÃrÃïasim eva ÃgamÃsi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà BÃrÃïasirÃjà PalÃyiparibbÃjako ahosi, TakkasilÃrÃjà aham evÃ" 'ti.
PalÃyijÃtakaæ.


#<[page 219]>#
%<                       10. DutiyapalÃyijÃtaka. (230.)                   219>%

                      $<10. DutiyapalÃyijÃtaka.>$
     Dhajamaparimitan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ PalÃyiparibbÃjakaæ eva Ãrabbha kathesi. Imasmiæ pana vatthusmiæ so paribbÃjako Jetavanaæ pÃvisi. Tasmiæ khaïe Satthà mahÃjanaparivuto alaækatadhammÃsane nisinno manosilÃtale sÅhanÃdaæ nadanto sÅhapoto viya dhammaæ deseti. ParibbÃjako Dasabalassa brahmasarÅrapaÂibhÃgaæ rÆpaæ puïïacandasassirÅkaæ mukhaæ suvaïïapaÂÂasadisaæ nalÃÂa¤ ca disvà "ko evarÆpaæ purisaæ jinituæ sakkhissatÅti" nivattitvà parisantaraæ pavisitvà palÃyi. MahÃjano taæ anubandhitvà nivattitvà Satthu taæ pavattiæ Ãrocesi. Satthà "na so paribbÃjako idÃn' eva pubbe pi mama suvaïïavaïïaæ mukhaæ disvà palÃto yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte Bodhisatto BÃrÃïasiyaæ rajjaæ kÃresi, TakkasilÃyaæ eko GandhÃrarÃjÃ. So "BÃrÃïasiæ gahessÃmÅti caturaÇginiyà senÃya Ãgantvà nagaraæ parivÃretvà nagaradvÃre Âhito attano balavÃhanaæ oloketvà "ko ettakaæ balavÃhanaæ jinituæ sakkhissatÅti" attano senaæ vaïïetvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,8.10(=230).1: Dhajam aparimitaæ anantapÃraæ
                    duppasahaæ, dhaækehi sÃgaram iva
                    giri-m-iva anilena duppasaho
                    duppasaho aham ajja tÃdisenà 'ti. || Ja_II:158 ||>@

     Tattha dhajamaparimitan ti idaæ tÃva me rathesu morapÃde Âhapetvà ussÃpitaæ dhajam eva aparimitaæ bahuæ anekasatasaækhaæ, anantapÃran ti balavÃhanam pi me ettakà hatthÅ ettakà assà ti gaïanaparicchedarahitaæ anantapÃraæ, duppasahan ti na sakkà paÂisattÆhi sahituæ abhibhavituæ,


#<[page 220]>#
%<220                 II. DukanipÃta.  8. KÃsÃvavagga.(23.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  yathà kiæ: dhaækehi sÃgaram ivà 'ti yathà sÃgaro bahÆhi pi kÃkehi vegavikkhambhanavasena và atikkamanavasena và duppasaho evaæ duppasahaæ, girimiva anilena duppasaho ti api ca me ayaæ balakÃyo yathà pabbato vÃtena akampanÅyato duppasaho tathà a¤¤ena balakÃyena duppasaho, duppasaho ahamajja tÃdisenà 'ti sv-Ãhaæ iminà balena samannÃgato ajja tÃdisena duppasaho ti aÂÂÃlake Âhitaæ Bodhisattaæ sandhÃya vadati.
     Ath' assa so puïïacandasassirÅkaæ attano mukhaæ dassetvà "bÃla mà vippalapa, idÃni te balavÃhanaæ mattavaravÃraïo viya naÊavanaæ viddhaæsessÃmÅti" santajjetvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,8.10(=230).2: MÃ bÃliyaæ vippalapi, na hi 'ssa tÃdisaæ,
                    viÊayhase, na hi labhase nisedhakaæ,
                    Ãsajjasi gajam iva ekacÃrinaæ
                    yo taæ padà nalam iva pothayissatÅti. || Ja_II:159 ||>@

     Tattha mà bÃliyaæ vippalapÅti mà attano bÃlabhÃvaæ vilapa, na hissa tÃdisan ti na hi 'ssa tÃdiso, ayam eva và pÃÂho, tÃdiso anantapÃraæ me balavÃhanan ti evarÆpaæ takkento rajja¤ ca gahetuæ samattho nÃma na hi assa na hotÅti attho, viÊayhase ti tvaæ hi kevalaæ rÃgadosamohamÃnapariÊÃhena viÊayhasi yeva, na hi labhase nisedhakan ti mÃdisaæ pana pasayha abhibhavitvà nisedhakaæ tÃva na labhasi, ajja taæ Ãgatamaggen' eva palÃpessÃmi, ÃsajjasÅti upagacchasi, gajam iva ekacÃrinan ti ekacÃrinaæ mattavaravÃraïaæ viya, yo taæ pÃdà nalam iva pothayissatÅti yo taæ yathà nÃma mattavaravÃraïo pÃdà nalaæ potheti sÃdhu cuïïeti evaæ pothayissati, tvaæ taæ ÃsajjasÅti attÃnaæ sandhÃyÃha.
     Evaæ tajjentassa pan' assa kathaæ sutvà GandhÃrarÃjà ullokento ka¤canapaÂÂasadisaæ mahÃnalÃÂaæ disvà attano gahaïabhÅto nivattitvà palÃyanto sakanagaram eva agamÃsi.


#<[page 221]>#
%<                           1. UpÃhanajÃtaka.(231.)                      221>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà GandhÃrarÃjà PalÃyiparibbÃjako ahosi, BÃrÃïasirÃjà pana aham evÃ" 'ti. DutiyapalÃyijÃtakaæ. KÃsÃvavaggo aÂÂhamo.

                          9. UPùHANAVAGGA.

                      $<1. UpÃhanajÃtaka.>$
     YathÃpi kÅtà ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattaæ Ãrabbha kathesi. DhammasabhÃyaæ hi bhikkhÆ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso Devadatto Ãcariyaæ paccakkhÃya TathÃgatassa paÂipakkho paÂisattu hutvà mahÃvinÃsaæ pÃpuïÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave Devadatto idÃn' eva Ãcariyaæ paccakkhÃya paÂipakkho hutvà mahÃvinÃsaæ patto, pubbe pi patto yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyam Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto hatthÃcariyakule nibbattitvà vayappatto hatthisippe nipphattiæ pÃpuïi. Ath' eko kÃsigÃmako mÃïavako Ãgantvà tassa santike sippaæ uggaïhi. Bodhisattà nÃma sippaæ vÃcentà ÃcariyamuÂÂhiæ na karonti, attano jÃnananiyÃmena niravasesaæ sikkhÃpenti, tasmà so mÃïavo Bodhisattassa jÃnanasippaæ niravasesaæ gaïhitvà Bodhisattaæ Ãha:


#<[page 222]>#
%<222                  II. DukanipÃta.  9. UpÃhanavagga. (24.)>%
"Ãcariya ahaæ rÃjÃnaæ upaÂÂhahissÃmÅti". Bodhisatto "sÃdhu tÃtÃ" 'ti gantvà Ãrocesi: "mahÃrÃja mama antevÃsiko tumhe upaÂÂhÃtuæ icchatÅti". "SÃdhu, upaÂÂhÃtÆ" 'ti. "Tena hi 'ssa paribbayaæ jÃnÃthÃ" 'ti. "TumhÃkaæ antevÃsiko tumhehi samakaæ na lacchati, tumhesu sataæ labhantesu païïÃsaæ lacchati, dve labhantesu ekaæ lacchatÅti". So gehaæ gantvà taæ pavattiæ antevÃsikassa Ãrocesi. AntevÃsiko "ahaæ Ãcariya tumhehi samasamasippaæ jÃnÃmi, sace samakaæ ¤eva paribbayaæ labhissÃmi upaÂÂhahissÃmi, noce na upaÂÂhahissÃmÅti" Ãha. Bodhisatto taæ pavattiæ ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà "sace so tumhehi samappakÃraæ karotu tumhehi samakaæ ¤eva sippaæ dassetuæ sakkonto samakaæ labhissatÅti" Ãha. Bhodhisatto taæ pavattiæ tassa Ãrocetvà tena "sÃdhu, dassessÃmÅti" vutte ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà "tena hi sve sippaæ dassethÃ" 'ti.
"SÃdhu, dassessÃma, nagare bheri¤ carÃpethÃ" 'ti Ãha. RÃjà "sve kira Ãcariyo ca antevÃsiko ca ubho hatthisippaæ dassenti, sve rÃjaÇgaïe sannipatitvà daÂÂhukÃmà passantÆ" 'ti bheri¤ carÃpesi. ùcariyo "na me antevÃsiko upÃyakosallaæ jÃnÃtÅti" ekaæ hatthiæ gahetvà ekaratten' eva vilomaæ sikkhÃpesi. So taæ "gacchÃ" 'ti vutte osakkituæ "osakkÃ" 'ti vutte gantuæ "tiÂÂhÃ" 'ti vutte nipajjituæ "nipajjÃ" 'ti vutte ÂhÃtuæ "gaïhÃ" 'ti vutte Âhapetuæ "thapehÅti" vutte gaïhituæ sikkhÃpetvà punadivase taæ hatthiæ abhirÆhitvà rÃjaÇgaïaæ agamÃsi. AntevÃsiko pi ekaæ manÃpahatthiæ abhirÆhi.
MahÃjano sannipati. Ubho pi samakaæ sippaæ dassesuæ.
Puna Bodhisatto attano hatthiæ vilomaæ kÃresi, so "gacchÃ"


#<[page 223]>#
%<                          1. UpÃhanajÃtaka.(231.)                      223>%
'ti vutte osakki, "osakkÃ" 'ti vutte purato dhÃvi, "tiÂÂhÃ" 'ti vutte nipajji, "nipajjÃ" 'ti vutte tiÂÂhati, "gaïhÃ" 'ti vutte nikkhipi, "nikkhipÃ" 'ti vutte gaïhi. MahÃjano "mà are duÂÂhantevÃsika tvaæ Ãcariyena saddhiæ sÃrambhaæ karohi, attano pamÃïaæ na jÃnÃsi, `Ãcariyena saddhiæ samakaæ jÃnÃmÅti' sa¤¤Å hosÅti" le¬¬udaï¬ÃdÅhi paharitvà tatth' eva jÅvitakkhayaæ pÃpesi. Bodhisatto hatthimhà oruyha rÃjÃnaæ upasaækamitvà "mahÃrÃja sippaæ nÃma attano sukhatthÃya gaïhanti, ekaccassa pana gahitasippaæ dukkatà upÃhanà viya vinÃsam eva ÃvahatÅti" vatvà idaæ gÃthadvayam Ãha:

  @<Ja_II,9.1(=231).1: YathÃpi kÅtà purisass' upÃhanÃ
                    sukhassa atthÃya dukhaæ udabbahe
                    ghammÃbhitattà talasà papÅÊitÃ
                    pÃde tass' eva purisassa khÃdare || Ja_II:160 ||>@

  @<Ja_II,9.1(=231).2: Evam eva yo dukkulino anariyo
                    tumhÃka vijja¤ ca suta¤ ca-m-Ãdiya
                    tam eva so tattha sutena khÃdati
                    anariyo vuccati pÃnadÆpamo ti. || Ja_II:161 ||>@

     Tattha udabbahe ti udabbaheyya, ghammÃbhitattà talasà papÅÊità ti ghammena abhitattà pÃdatalena ca papÅÊitÃ, tassevà 'ti yena tà sukhatthÃya kiïitvà pÃdesu paÂimukkà dukkatupÃhanà tass' eva khÃdare ti vaïaæ và karonti pÃde khÃdanti, dukkulino ti dujjÃtiko akulaputto, anariyo ti hirottappavajjito asappuriso, tumhÃka vijja¤ ca suta¤ ca mÃdiyà 'ti ettha taæ taæ namati, tumhÃkan ti vattabbe tumhÃka iti vuttaæ, tumhÃkaæ taæ taæ sippaæ Ãsevati parivattetÅti attho, Ãcariyass' etaæ nÃmaæ, tasmà tumhÃkà 'ti gÃthÃbandhanasukhatthaæ pan' assa rassabhÃvo kato,


#<[page 224]>#
%<224               II. DukanipÃta.  9. UpÃhanavagga. (24.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  vijjan ti aÂÂhÃrasasu vijjaÂÂhÃnesu, yaæ ki¤ci sutan ti yaæ ki¤ci sutapariyattiæ, Ãdiyà ti ÃdiyitvÃ, tam eva so tattha sutena khÃdatÅti tam evà 'ti attÃnam eva, yo ti yo dukkulÅno anariyo Ãcariyamhà vijja¤ ca suta¤ ca Ãdiyati so tattha sutena khÃdatÅti tassa santike sutena so attÃnam eva khÃdatÅti attho, AÂÂhakathÃyaæ pana ten' eva so tattha sutena khÃdatÅti pi pÃÂho, tassÃpi so tena tattha sutena attÃnam eva khÃdatÅti ayam eva attho, anariyo vuccati pÃnadupamo ti iti anariyo dupÃhanÆpamo dukkatupÃhanÆpamo vuccati, yathà hi dukkatÆpÃhanà purisaæ khÃdanti evam esa sutena khÃdanto attanà va attÃnaæ khÃdati, athavà pÃnÃya duto ti pÃnadu, upÃhanÆpÃnÃpi tassa upÃhanÃya khÃditapÃdass' etaæ nÃmaæ, tasmà yo so attÃnaæ sutena khÃdati so tena sutena khÃditattà anariyo ti vuccati, pÃnadÆpamo upÃhanÆpatÃpitasadiso ti vuccatÅti ayam ettha attho.
     RÃjà tuÂÂho Bodhisattassa mahantaæ yasaæ adÃsi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà antevÃsiko Devadatto ahosi, Ãcariyo pana aham evà 'ti. UpÃhanajÃtakaæ.

                      $<2. VÅïÃthÆïajÃtaka.>$
     Ekacintito va ayam attho ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ kumÃrikaæ Ãrabbha kathesi. Sà kir' ekà SÃvatthiyaæ seÂÂhidhÅtà attano gehe usabharÃjassa sakkÃraæ kayiramÃnaæ disvà dhÃtiæ pucchi "amma ko nÃm' esa evaæ sakkÃraæ labhatÅti". "UsabharÃjà nÃma ammÃ" 'ti. Puna sà ekadivasaæ pÃsÃde Âhatvà antaravÅthiæ olokentÅ ekaæ khujjaæ disvà cintesi:


#<[page 225]>#
%<                        2.  VÅïÃthÆïajÃtaka. (232.)                    225>%
"gunnaæ antare jeÂÂhakassa piÂÂhiyaæ kakudhaæ hoti, manussajeÂÂhakassÃpi tena bhavitabbaæ, ayaæ manussesu purisÆsabho bhavissati, etassa mayà pÃdaparicÃrikÃya bhavituæ vaÂÂatÅti" sà dÃsiæ pesetvà "seÂÂhidhÅtà tayà saddhiæ gantukÃmÃ, asukaÂÂhÃnaæ kira gantvà tiÂÂhathÃ" 'ti tassa Ãrocetvà sÃrabhaï¬akaæ ÃdÃya a¤¤Ãtakavesena pÃsÃdà otaritvà tena saddhiæ palÃyi. AparabhÃge taæ kammaæ nagare ca bhikkhusaæghe ca pÃkaÂaæ jÃtaæ. DhammasabhÃyaæ bhikkhÆ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso asukà kira seÂÂhidhÅtà khujjena saddhiæ palÃtÃ" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" ti vutte "na bhikkhave idÃn' ev' esà khujjaæ kÃmeti, pubbe pi kÃmesi yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ekasmiæ nigamagÃme seÂÂhikule nibbattitvà vayappatto gharÃvÃsaæ vasanto puttadhÅtÃhi va¬¬hamÃno attano puttassa BÃrÃïasÅseÂÂhissa dhÅtaraæ vÃretvà divasaæ Âhapesi. SeÂÂhidhÅtà attano gehe usabhassa sakkÃrasammÃnaæ disvà "ko nÃm' eso" ti dhÃtiæ pucchitvà "usabho" ti sutvà antaravÅthiyà gacchantaæ ekaæ khujjaæ disvà "ayaæ purisÆsabho bhavissatÅti" sÃrabhaï¬aæ gahetvà tena saddhiæ palÃyi.
Bodhisatto pi kho "seÂÂhidhÅtaraæ gehaæ ÃnessÃmÅti" mahantena parivÃrena BÃrÃïasiæ gacchanto tam eva maggaæ paÂipajji. Te ubho pi sabbarattiæ maggaæ agamaæsu. Atha khujjassa sabbarattiæ sÅtÃbhihatassa aruïodaye sarÅre vÃto kuppi, mahantà vedanà vattanti, so maggà ukkamma vedanÃmatto hutvà vÅïÃdaï¬ako viya saækuÂito nipajji, seÂÂhidhÅtÃpi 'ssa pÃdamule nisÅdi. Bodhisatto seÂÂhidhÅtaraæ khujjassa pÃdamÆle nisinnaæ disvà saæjÃnitvà upasaækamitvà seÂÂhidhÅtÃya saddhiæ sallapanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:


#<[page 226]>#
%<226                  II. DukanipÃta.  9. UpÃhanavagga. (24.)>%

  @<Ja_II,9.2(=232).1: Ekacintito va ayam attho, bÃlo aparinÃyako,
                    na hi khujjena vÃmena bhoti saægantum arahasÅti. || Ja_II:162 ||>@

     Tattha ekacintito va ayam attho ti amma yaæ tvaæ cintetvà iminà khujjena saddhiæ palÃtà ayaæ tayà ekikÃya evaæ cintito bhavissati, bÃlo aparinÃyako ti ayaæ hi khujjo bÃlo, duppa¤¤abhÃvena mahallako pi bÃlo va, a¤¤asmiæ gahetvà gacchante asati gantuæ asamatthatÃya aparinÃyako, na hi khujjena vÃmena bhoti saægantum arahasÅti iminà hi khujjena vÃmanattà vÃmena bhoti tvaæ mahÃkule jÃtà abhirÆpà dassanÅyà saægantuæ samÃgantuæ nÃrahasÅti.
     Ath' assa taæ vacanaæ sutvà seÂÂhidhÅtà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,9.2(=232).2: PurisÆsabhaæ ma¤¤amÃnà ahaæ khujjam akÃmayiæ,
                    so 'yaæ saækuÂito seti chinnatanti yathà viïà ti. || Ja_II:163 ||>@

     Tass' attho: ahaæ ayya ekaæ usabhaæ disvà gunnaæ jeÂÂhakassa piÂÂhiyaæ kakudhaæ hoti imassÃpi taæ atthi iminà purisÆsabhena bhavitabban ti evam ahaæ khujjaæ purisÆsabhan ti ma¤¤amÃnà akÃmayiæ, sv-Ãyaæ yathà nÃma chinnatanti sadoïiko vÅïÃdaï¬ako evaæ saækuÂito setÅti.
     Bodhisatto tassà a¤¤Ãtakavesena nikkhantabhÃvamattam eva ¤atvà nahÃpetvà alaækaritvà rathaæ Ãropetvà geham{} eva agamÃsi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà ayam eva seÂÂhidhÅtà ahosi, BÃrÃïasÅseÂÂhi{} pana aham evÃ" 'ti. VÅïÃthÆïajÃtakaæ{}.


#<[page 227]>#
%<                         3. VikaïïakajÃtaka. (233.)                     227>%

                      $<3. VikaïïakajÃtaka.>$
     KÃmaæ yahiæ icchasi tena gacchà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ ukkaïÂhitabhikkhuæ Ãrabbha kathesi.
So hi dhammasabhaæ ÃnÅto "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti SatthÃrà puÂÂho "saccan" ti vatvà "kasmà ukkaïÂhito sÅti" vutte "kÃmaguïakÃraïÃ" ti Ãha. Atha naæ Satthà "kÃmaguïà nÃm' ete bhikkhu vikaïïakasallasadisà sakiæ hadaye patiÂÂhaæ labhamÃnÃ, vikaïïakaæ viya paviÂÂhaæ suæsumÃraæ maraïam eva pÃpetÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte Bodhisatto BÃrÃïasiyaæ dhammena rajjaæ kÃrento ekadivasaæ uyyÃnaæ gantvà pokkharaïÅtÅraæ sampÃpuïi.
NaccagÅtÃdisu kusalà naccagÅtÃni payojesuæ. Pokkharaïiyaæ macchakacchapà gÅtasaddalolatÃya sannipatitvà ra¤¤Ã va saddhiæ gacchanti. RÃjà tÃlakkhandhappamÃïaæ macchaghaÂaæ disvà "kin nu kho ime macchà mayà saddhiæ ¤eva carantÅti" amacce pucchi. Amaccà "ete devaæ upaÂÂhahantÅti" Ãhaæsu.
RÃjà "ete kira maæ upaÂÂhahantÅti" tussitvà tesaæ niccabhattaæ paÂÂhapesi, devasikaæ taï¬ulammaïaæ paccati. Macchà bhattavelÃya ekacce Ãgacchanti ekacce nÃgacchanti, bhattaæ nassati. Ra¤¤o tam atthaæ Ãrocesuæ. RÃjà "ito paÂÂhÃya bhattavelÃya bheriæ paharitvà bherisa¤¤Ãya macchesu sannipatitesu bhattaæ dethÃ" 'ti Ãha. Tato paÂÂhÃya bhattakammiko bheriæ paharÃpetvà sannipatitÃnaæ macchÃnaæ bhattaæ deti.
Te pi bherisa¤¤Ãya sannipatitvà bhu¤janti. Tesu evaæ sannipatitvà bhu¤jantesu eko suæsumÃro Ãgantvà macche khÃdi.
Bhattakammiko ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà taæ sutvà "suæsumÃraæ macchÃnaæ khÃdanakÃle vikaïïakena vijjhitvà gaïhÃ"


#<[page 228]>#
%<228                 II. DukanipÃta.  9. UpÃhanavagga. (24.)>%
'ti Ãha. So "sÃdhÆ" 'ti gantvà nÃvÃya Âhatvà macche khÃdituæ Ãgataæ suæsumÃraæ vikaïïakena pahari. Taæ tassa antopiÂÂhiæ pÃvisi. So vedanÃmatto hutvà taæ gahetvà va palÃyi. Bhattakammiko tassa viddhabhÃvaæ ¤atvà taæ Ãlapanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,9.3(=233).1: KÃmaæ yahiæ icchasi tena gaccha,
                    viddho si mammamhi vikaïïakena,
                    hato si bhattena savÃditena
                    lolo ca macche anubandhamÃno ti. || Ja_II:164 ||>@

     Tattha kÃman ti ekaæsena, yahiæ icchasi tena gacchà 'ti yasmiæ icchasi tattha gaccha, mammasmin ti mammaÂÂhÃne, vikaïïakenà 'ti vikaïïakasallena, hato si bhattena savÃditena lolo ca macche anubandhamÃno ti tvaæ bherivÃditasa¤¤Ãya bhatte diyyamÃne lolo hutvà khÃdanatthÃya macche anubandhamÃno tena savÃditena bhattena hato, gataÂÂhÃne pi te jÅvitaæ n' atthÅti.
     So attano vasanaÂÂhÃnaæ patvà jÅvitakkhayaæ patto.
     Satthà imaæ kÃraïaæ dassetvà abhisambuddho hutvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,9.3(=233).2: Evam pi lokÃmisam opatanto
                    viha¤¤atÅ cittavasÃnuvattÅ,
                    so ha¤¤ati ¤ÃtisakhÃna majjhe
                    macchÃnugo so-r-iva suæsumÃro ti. || Ja_II:165 ||>@

     Tattha lokÃmisan ti pa¤ca kÃmaguïÃ, te hi loko iÂÂhato kantato manÃpato gaïhÃti tasmà lokÃmisan ti vuccati, taæ lokÃmisaæ anupatanto kilesavasena cittavasÃnuvattÅ puggalo viha¤¤ati kilamati, so ha¤¤atÅti so evarÆpo puggalo ¤ÃtÅna¤ ca sakhÃna¤ ca majjhe pi so vikaïïakena viddho macchÃnugo suæsumÃro viya pa¤ca kÃmaguïe manÃpà ti gahetvà ha¤¤ati kilamati mahÃvinÃsaæ pÃpuïÃti yevà 'ti.


#<[page 229]>#
%<                          4. AsitÃbhujÃtaka. (234.)                     229>%
     Evaæ Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne ukkaïÂhito bhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà BÃrÃïasÅrÃjà aham eva ahosin" ti VikaïïakajÃtakaæ.

                      $<4. AsitÃbhujÃtaka.>$
     Tvam eva dÃnim akarà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ kumÃrikaæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthiyaæ kir' ekasmiæ dvinnaæ aggasÃvakÃnaæ upaÂÂhÃkakule ekà kumÃrikà abhirÆpà sobhaggappattÃ. Sà vayappattà samÃnajÃtikaæ kulaæ agamÃsi.
SÃmiko taæ kismici ama¤¤amÃno a¤¤attha cittavasena carati. Sà tassa taæ attani anÃdarataæ agaïetvà dve aggasÃvake nimantetvà mahÃdÃnaæ datvà dhammaæ suïantÅ sotÃpattiphale patiÂÂhahi. Sà tato paÂÂhÃya maggasukhena phalasukhena vÅtinÃmayamÃnà "sÃmiko maæ na icchati, gharÃvÃsena pi me kammaæ n' atthi, pabbajissÃmÅti" cintetvà mÃtÃpitunnaæ Ãcikkhitvà pabbajitvà arahattaæ pÃpuïi. Tassà sà kiriyà bhikkhÆsu pÃkaÂà jÃtÃ. Ath' ekadivasaæ bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso asukakulassa dhÅtà atthagavesikÃ, sÃmikassa anicchanabhÃvaæ ¤atvà aggasÃvakÃnaæ dhammaæ sutvà sotÃpattiphale patiÂÂhÃya puna mÃtÃpitaro Ãpucchitvà pabbajitvà arahattaæ pattÃ, evaæ atthagavesikà Ãvuso sà kumÃrikÃ" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" ti vutte "na bhikkhave idÃn' ev' esà kuladhÅtà atthagavesikÃ, pubbe pi atthagavesikà yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto isipabbajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà Himavantapadese vÃsaæ kappesi. Tadà BÃrÃïasÅrÃjà attano puttassa BrahmadattakumÃrassa parivÃrasampattiæ disvà uppannÃsaæko puttaæ raÂÂhà pabbÃjesi.


#<[page 230]>#
%<230                  II. DukanipÃta.  9. UpÃhanavagga. (24.)>%
So AsitÃbhun nÃma attano deviæ ÃdÃya Himavantaæ pavisitvà macchamaæsaphalÃphalani khÃdanto païïasÃlÃya nivÃsaæ kappesi. So ekaæ kinnariæ disvà paÂibaddhacitto "imaæ pajÃpatiæ karissÃmÅti" AsitÃbhuæ agaïetvà tassà anupadaæ agamÃsi. Sà taæ kinnariæ anubandhamÃnaæ disvà "ayaæ maæ agaïetvà kinnariæ anubandhati, kiæ iminÃ" ti virattacittà hutvà Bodhisattaæ upasaækamitvà vanditvà attano kasiïaparikammaæ kathÃpetvà kasiïaæ olokentÅ abhi¤¤Ã ca samapattiyo ca nibbattetvà Bodhisattaæ vanditvà Ãgantvà attano païïasÃladvÃre aÂÂhÃsi. Brahmadatto pi kinnariæ anubandhanto vicaritvà tassà gatamaggam pi adisvà chinnÃso hutvà païïasÃlÃbhimukho va jÃto. AsitÃbhÆ taæ Ãgacchantaæ disvà vehÃsaæ abbhuggantvà maïivaïïe gaganatale Âhità "ayyaputta taæ nissÃya mayhaæ idaæ jhÃnasukhaæ laddhan" ti vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,9.4(=234).1: Tvam eva dÃnim akara yaæ kÃmo vyapagamà tayi,
                    so 'yaæ appaÂisandhiko kharà chinnaæ va rerukan ti. || Ja_II:166 ||>@

     Tattha tvam eva dÃnim akarà 'ti ayyaputta maæ pahÃya kinnariæ anubandhanto tvaæ ¤eva dÃni idaæ akara, yaæ kÃmo vyapagamà tayÅti yaæ mama tayi kÃmo vigato vikkhambhanappahÃnena pahÅno yassa pahÅnattà aham imaæ visesaæ pattà ti dÅpeti, so yaæ appaÂisandhiko ti so pana kÃmo idÃni appaÂisandhiko na sakkà paÂisandhetuæ, kharà chinnaæ va rerukan ti kharo vuccati kakaco rerukaæ vuccati hatthidanto, yathà kakacehi chinno va hatthidanto appaÂisandhiko hoti na puna purimanayena allÅyati evaæ puna mayhaæ tayà saddhiæ cittassa ghaÂanaæ nÃma n' atthÅti
     vatvà tassa passantass' eva uppatitvà a¤¤attha agamÃsi.
So tassà gatakÃle paridevamÃno dutiyaæ gÃtham Ãha:


#<[page 231]>#
%<                        5. VacchanakhajÃtaka. (235.)                     231>%

  @<Ja_II,9.4(=234).2: AtricchÃatilobhena atilobhamadena ca
                    evaæ hÃyati atthamhà ahaæ va AsitÃbhuyà ti. || Ja_II:167 ||>@

     Tattha atricchÃatilobhenà 'ti atricchà vuccati atra atra icchà saækhÃtà apariyantataïhÃ, atilobho vuccati atikkamitvà pavattanalobho, atilobhamadena cà 'ti purisamadaæ uppÃdanato atilobhamado nÃma jÃyati, idaæ vuttaæ hoti: atricchÃvasena atricchamÃno puggalo atilobhena ca atilobhamadena ca yathà ahaæ AsitÃbhuyà rÃjadhÅtÃya parihÅno evaæ atthà hÃyatÅti.
     Iti so imÃya gÃthÃya paridevitvà ara¤¤e ekako va vasitvà pitu accayena gantvà rajjaæ gaïhi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rÃjaputto ca rÃjadhÅtà ca ime janà ahesuæ, tÃpaso pana aham evÃ" 'ti. AsitÃbhÆjÃtakaæ.

                      $<5. VacchanakhajÃtaka.>$
     Sukhà gharà vacchanakhà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Roja-Mallaæ Ãrabbha kathesi. So kirÃyasmato ùnandassa gihisahÃyo ekadivasaæ ÃgamanatthÃya therassa sÃsanaæ pÃhesi. Thero SatthÃraæ Ãpucchitvà agamÃsi. So theraæ nÃnaggarasabhojanaæ bhojetvà ekamantaæ nisinno therena saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà theraæ gihibhogena pa¤cakÃmaguïehi nimantento "bhante ùnanda, mama gehe pahÆtaæ savi¤¤ÃïakÃvi¤¤Ãïakaratanaæ, idaæ majjhe bhinditvà tuyhaæ dammi, ehi ubho agÃraæ ajjhÃvasÃmÃ" 'ti.
Thero tassa kÃmesu ÃdÅnavaæ kathetvà uÂÂhÃyÃsanà vihÃraæ gantvà "diÂÂho te ùnanda Rojo" ti SatthÃrà pucchito "Ãma bhante" ti vatvà "kim assa kathesÅti" vutte "bhante maæ Rojo gharÃvÃsena nimantesi, ath' assÃhaæ gharÃvÃse c' eva kÃmaguïesu ca ÃdÅnavaæ kathesin" ti.
Satthà "na kho ùnanda Rojo Mallo idÃn' eva pabbajite gharÃvÃsena nimantesi, pubbe pi nimantesi yevÃ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:


#<[page 232]>#
%<232                  II. DukanipÃta. 9. UpÃhanavagga. (21.)>%
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto a¤¤atarasmiæ nigamagÃme brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto isipabbajjaæ pabbajitvà Himavantapadese ciraæ vasitvà loïambilasevanatthÃya BÃrÃïasiæ patvà rÃjuyyÃne vasitvà punadivase BÃrÃïasiæ pÃvisi. Ath' assa BÃrÃïasÅseÂÂhi cÃravihÃre pasÅditvà gehaæ netvà bhojetvà uyyÃne vasanatthÃya paÂi¤¤aæ gahetvà taæ paÂijagganto uyyÃne vasÃpesi. Te a¤¤ama¤¤aæ uppannasinehà ahesuæ. Ath' ekadivasaæ BÃrÃïasÅseÂÂhi Bodhisatte pemavissÃsavasena evaæ cintesi:
"pabbajjà nÃma dukkhÃ, mama sahÃyaæ Vacchanakhaæ paribbÃjakaæ uppabbÃjetvà sabbaæ vibhavaæ majjhe bhinditvà tassa datvà dve pi samaggavÃsaæ vasissÃmÃ" 'ti so ekadivasaæ bhattakiccapariyosÃne tena saddhiæ madhurapaÂisanthÃraæ katvà "bhante Vacchanakha, pabbajjà nÃma dukkhÃ, sukho gharÃvÃso, ehi ubho samaggà kÃme paribhu¤jamÃnà vasÃmÃ" 'ti vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,9.5(=235).1: Sukhà gharà Vacchanakha sahira¤¤Ã sabhojanÃ
                    yattha bhutvà ca pÅtvà ca sayeyyÃtha anussuko ti. || Ja_II:168 ||>@

     Tattha sahira¤¤Ã ti sattaratanasampannÃ, sabhojanà ti bahukhÃdanÅyabhojanÅyÃ, yattha bhutvà ca pÅtvà cà 'ti yesu sahira¤¤asabhojanesu gharesu nÃnaggarasÃni bhojanÃni paribhu¤jitvà nÃnÃpÃnÃni ca pivitvÃ, sayeyyÃtha anussuko ti yesu alaækate sirisayanapiÂÂhe anussuko hutvà sayeyyÃsi, tena gharà nÃma ativiya sukhà ti.
     Ath' assa sutvà Bodhisatto "mahÃseÂÂhi, tvaæ a¤¤ÃïatÃya kÃmagiddho hutvà gharÃvÃsassa guïaæ pabbajjÃya ca aguïaæ kathesi, gharÃvÃsassa te aguïaæ kathessÃmi, suïÃhi dÃnÅti" vatvà dutiyaæ gÃtham Ãha:


#<[page 233]>#
%<                            6. BakajÃtaka. (236.)                       233>%

  @<Ja_II,9.5(=235).2: Gharà nÃnÅhamÃnassa gharà nÃbhaïato musÃ
                    gharà nÃdinnadaï¬assa paresaæ anikubbato,
                    evaæ chiddaæ durabhibhavaæ ko gharaæ paÂipajjatÅti. || Ja_II:169 ||>@

     Tattha gharà nÃnÅhamÃnassà ti niccakÃlaæ kasigorakkhÃdikaranena anÅhamÃnassa avÃyamantassa gharà nÃma n' atthi, gharÃvÃso na patiÂÂhà ti attho, gharà nÃbhaïato musà ti khettavatthuhira¤¤asuvaïïÃdÅnaæ atthÃya amusà bhaïato pi gharà nÃma n' atthi, gharà nÃdinnadaï¬assa paresaæ anikubbato ti nÃadinnadaï¬assÃpi agahitadaï¬assa nikkhittadaï¬assa paresaæ anikubbato gharà nÃma n' atthi, yo pana Ãdinnadaï¬o hutvà paresaæ dÃsakammakarÃdÅnaæ tasmiæ tasmiæ aparÃdhe aparÃdhÃnurÆpaæ vadhabandhanacchedanatÃÊanÃdivasena karoti tass' eva gharÃvÃso saïÂhahatÅti attho, evaæ chiddaæ durabhibhavaæ ko gharaæ paÂipajjatÅti taæ dÃni evaæ etesaæ kuhanÃdÅnaæ akaraïe sati taya tÃya parihÃniyà chiddaæ karaïe pi sati niccam eva kÃtabbato durabhisambhavaæ durÃrÃdhanÅyaæ niccaæ karontassÃpi và durabhisambhavam eva duppÆraæ gharÃvÃsaæ ahaæ nipparitasso hutvà ajjhÃvasissÃmÅti ko gharaæ paÂipajjatÅti.
     Evaæ MahÃsatto gharÃvÃsassa dosaæ kathetvà uyyÃnam eva agamÃsi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà BÃrÃïasÅseÂÂhi Rojo Mallo ahosi, VacchanakhaparibbÃjako pana aham evÃ" 'ti. VacchanakhajÃtakaæ.

                      $<6. BakajÃtaka.>$
     Bhaddako vatayaæ pakkhÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ kuhakaæ Ãrabbha kathesi. Taæ hi Satthà Ãnetvà dassitaæ disvà "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' esa kuhako yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:


#<[page 234]>#
%<234                  II. DukanipÃta.  9. UpÃhanavagga. (24.)>%
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto Himavantapadese ekasmiæ sare maccho hutvà mahÃparivÃro vasi. Ath' eko bako "macche khÃdissÃmÅti" sarassa ÃsannaÂÂhÃne sÅsaæ pÃtetvà pakkhe pasÃretvà mandaæ mandaæ macche olokento aÂÂhÃsi tesaæ pamÃdaæ ÃgamayamÃno. Tasmiæ khaïe Bodhisatto macchagaïaparivuto gocaraæ gaïhanto taæ ÂhÃnaæ pÃpuïi. Macchagaïo taæ bakaæ passitvà pathamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,9.6(=236).1: Bhaddako vat' ayaæ pakkhÅ dijo kumudasannibho,
                    vÆpasantehi pakkhehi mandamando va jhÃyatÅti. || Ja_II:170 ||>@

     Tattha mandamando va jhÃyatÅti abalabalo viya hutvà ki¤ci ajÃnanto viya ekako va jhÃyatÅti.
     Atha naæ Bodhisatto oloketvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,9.6(=236).2: NÃssa sÅlaæ vijÃnÃtha, ana¤¤Ãya pasaæsatha,
                    amhe dijo na pÃleti, tena pakkhÅ na phandatÅti. || Ja_II:171 ||>@

     Tattha ana¤¤Ãyà ti ajÃnitvÃ, amhe dijo na pÃletÅti esa dijo amhe na rakkhati na gopÃyati, kataran nu kho etena kabalaæ karissÃmÅti upadhÃreti, tena pakkhÅ na phandatÅti ten' esa sakuïo na phandati na calatÅti.
     Evaæ vutte macchagaïo udakaæ khobhetvà bakaæ palÃpesi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà bako kuhako ahosi, maccharÃjà pana aham evÃ" 'ti. BakajÃtakaæ.

                      $<7. SÃketajÃtaka.>$
     Ko nu kho bhagavà hetÆ 'ti. Idaæ Satthà SÃketaæ upanissÃya viharanto SÃketaæ brÃhmaïaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ pan' ettha atÅtam pi paccuppannam pi heÂÂhà EkanipÃte kathitam eva.


#<[page 235]>#
%<                       7. SÃketajÃtaka. (237.)                        235>%
     TathÃgatassa pana vihÃraæ gatakÃle bhikkhu "sineho nÃm' esa bhante kathaæ patiÂÂhÃtÅti" pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,9.7(=237).1: Ko nu kho bhagavà hetu ekacce idha puggale
                    atÅva hadayaæ nibbÃti cittaæ cÃpi pasÅdatÅti. || Ja_II:172 ||>@

     Tass' attho: ko nu kho hetu yena idh' ekacce puggale diÂÂhamatte yeva hadayaæ ativiya nibbÃyati suvÃsitassa udakassa ghaÂasahassena parisittaæ viya sÅtalaæ hoti, ekacce na nibbÃti, ekacce diÂÂhamatte yeva cittaæ pasÅdati muduæ hoti pemavasena allÅyati, ekacce na allÅyatÅti.
     Atha nesaæ Satthà pemakÃraïaæ dassento dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,9.7(=237).2: Pubbe va sannivÃsena paccuppannahitena vÃ
                    evaæ taæ jÃyate pemaæ uppalaæ va yathodake ti. || Ja_II:173 ||>@

     Tass' attho: bhikkhave pemaæ nÃm' etaæ dvÅhi kÃraïehi jÃyati purimabhave mÃtà và pità và dhÅtà và putto và bhÃtà và bhaginÅ và pati và bhariyà và sahÃyo và mitto và hutvà yo yena saddhiæ ekaÂÂhÃne vutthapubbo tassa iminà pubbeva sannivÃsena va bhavantare anubandhanto so sineho na vijahati, imasmiæ attabhÃve katena paccuppannahitena và evaæ taæ jÃyate pemaæ, imehi dvÅhi taæ pemaæ nÃma jÃyati, yathà kiæ: uppalaæ va yathodake ti vakÃrassa rassattaæ kataæ samuccayatthe c' esa vutto, tasmà uppala¤ ca sesa¤ ca jalajapupphaæ yathà udake jÃyamÃnaæ dve kÃraïÃni nissÃya jÃyati udaka¤ c' eva kalala¤ ca tathà etehi dvÅhi kÃraïehi pemaæ jÃyatÅti evam ettha attho daÂÂhabbo.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà brÃhmaïo ca brÃhmaïÅ ca ime va dve janà ahesuæ, putto pana aham evÃ" 'ti. SÃketajÃtakaæ.


#<[page 236]>#
%<236                  II. DukanipÃta.  9. UpÃhanavagga. (24)>%

                      $<8. EkapadajÃtaka.>$
     Iægha ekapadaæ tÃtà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ kuÂumbikaæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthi-vÃsiko kir' esa kuÂumbiko. Ath' assa ekadivasaæ aæke nisinno putto atthassa dvÃraæ nÃma pa¤haæ pucchi. So "buddhavisayo esa pa¤ho, na naæ a¤¤o kathetuæ sakkhissatÅti" puttaæ gahetvà Jetavanaæ gantvà SatthÃraæ vanditvà "bhante, ayam me dÃrako Ærumhi nisinno atthassa dvÃraæ pa¤haæ pucchi, ahaæ taæ ajÃnanto idhÃgato, kathetha bhante imaæ pa¤han" ti. Satthà "na kho upÃsaka ayaæ dÃrako idÃn' eva atthagavesako pubbe pi atthagavesako va hutvà imaæ pa¤haæ paï¬ite pucchi, porÃïakapaï¬itÃpi 'ssa kathesuæ, bhavasaækhepagatattà pana na sallakkhesÅti" vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto seÂÂhikule nibbattitvà vayappatto pitu accayena seÂÂhiÂÂhÃnaæ labhi. Ath' assa putto daharo kumÃro Ærumhi nisÅditvà "tÃta mayhaæ ekapadaæ anekatthanissitaæ ekaæ kÃraïaæ kathethÃ" 'ti pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,9.8(=238).1: Iægha ekapadaæ tÃta anekatthapadanissitaæ
                    ki¤ci saægÃhikaæ brÆsi yen' atthe sÃdhayemase ti. || Ja_II:174 ||>@

     Tattha iæghà 'ti yÃcanatthe codanatthe và nipÃto, ekapadan ti ekaæ kÃraïapadaæ ekaæ kÃraïÆpasaæhitaæ và vya¤janapadaæ, anekatthapadanissitan ti anekÃni atthapadÃni kÃraïapadÃni nissitaæ, ki¤ci saægÃhikaæ brÆnÅti ki¤ci ekaæ bahunnaæ padÃnaæ saægÃhikaæ brÆhi, ayam eva và pÃÂho, yenatthe sÃdhayemase ti yena kena padena anekatthanissitena mayaæ attano va¬¬hiæ sÃdheyyÃma tam me kathehÅti pucchi.
     Ath' assa pità kathento dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,9.8(=238).2: Dakkheyyekapadaæ tÃta anekatthapadanissitaæ
                    ta¤ ca sÅlena saæyuttaæ khantiyà upapÃditaæ
                    alaæ mitte sukhÃpetuæ amittÃnaæ dukhÃya cà 'ti. || Ja_II:175 ||>@


#<[page 237]>#
%<            8. EkapadajÃtaka. (238)  9. HaritamÃtajÃtaka. (239.)         237>%
     Tattha dakkheyyekapadan ti dakkheyyaekapadaæ, dakkheyyaæ nÃma lÃbhuppÃdakassa jeÂÂhakassa kusalassa ¤Ãïasampayuttaæ viriyaæ, anekatthapadanissitan ti evaæ vuttappakÃraæ viriyaæ anekehi atthapadehi nissitaæ, katarehÅti sÅlÃdÅhi, ten' eva ta¤ ca sÅlena saæyuttan ti Ãdim Ãha, tass' attho: ta¤ ca pan' etaæ viriyaæ ÃcÃrasÅlasampayuttaæ adhivÃsanakhantiyà upetaæ mitte sukhÃpetuæ amittÃna¤ ca dukkhÃya alaæ samatthaæ, ko hi nÃma lÃbhuppÃda¤ÃïasampayuttakusalaviriyasamannÃgato ÃcÃrakhantisampanno mitte sukhÃpetuæ Ãmitte và dukkhÃpetuæ na sakkotÅti.
     Evaæ Bodhisatto puttassa pa¤haæ kathesi. So pi pitu kathitanayen' eva attano atthaæ sÃdhetvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne pitÃputtà sotÃpattiphale patiÂÂhitÃ) "Tadà putto ayam eva ahosi, BÃrÃïasÅseÂÂhi pana aham evÃ" 'ti. EkapadajÃtakaæ.

                      $<9. HaritamÃtajÃtaka.>$
     ùsÅvisaæ mamaæ santan ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto AjÃtasattuæ Ãrabbha kathesi. KosalarÃjassa hi pità MahÃkosalo BimbisÃrara¤¤o dhÅtaraæ dadamÃno dhÅtu nahÃnamÆlaæ KÃsigÃmakaæ nÃma adÃsi. Sà AjÃtasattunà pitughÃtakamme kate ra¤¤o sinehena nacirass' eva kÃlam akÃsi. AjÃtasattumÃtari kÃlakatÃya pi taæ gÃmaæ bhu¤jat' eva KosalarÃjÃ, "pitughÃtakassa corassa mama kulasantakaæ gÃmaæ na dassÃmÅti" tena saddhiæ yujjhati. KadÃci mÃtulassa jayo hoti kadÃci bhÃgineyyassa. Yadà pana AjÃtasattu jinÃti tadà rathe dhajaæ ussÃpetvà mahantena yasena nagaraæ pavisati, yadà pana parÃjÅyati tadà domanassappatto ka¤ci ajÃnÃpetvà va pavisati. Ath' ekadivasaæ bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso AjÃtasattu mÃtulaæ jinitvà tussati, parÃjito domanassappatto hotÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" 'ti pucchitvà "imÃya nÃmà 'ti vutte "na bhikkhave idÃni pubbe p' esa jinitvà tussati,


#<[page 238]>#
%<238                 II.  DukanipÃta.  9. UpÃhanavagga. (24.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  parÃjito domanassappatto hotÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto nÅlamaï¬ukayoniyaæ nibbatti. Tadà manussà nadÅkandarÃdÅsu tattha tattha macchagaïhanatthÃya kuminÃni o¬¬esuæ. Ekasmiæ kumine bahÆ macchà pavisiæsu.
Ath' eko udakÃsÅviso macche khÃdanto taæ kuminaæ pÃvisi.
Bahumacchà ekato hutvà taæ khÃdantà ekalohitaæ akaæsu.
So paÂisaraïaæ apassanto maraïabhayatajjito kuminamukhena nikkhamitvà vedanÃmatto udakapariyante nipajji. NÅlamaï¬uko pi tasmiæ khaïe uppatitvà kuminamÆlamatthake nipanno hoti. ùsÅviso vinicchayaÂÂhÃnaæ alabhanto tattha nipannaæ disvà "samma nÅlamaï¬uka imesaæ macchÃnaæ kiriyà ruccati tuyhan" ti pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,9.9(=239).1: ùsÅvisaæ mamaæ santaæ{} paviÂÂhaæ kuminÃmukhaæ
                    ruccate haritÃmÃtà yaæ maæ khÃdanti macchakà ti. || Ja_II:176 ||>@

     Tattha ÃsÅvisaæ mama santan ti maæ Ãgatavisaæ samÃnaæ, ruccate haritÃmÃtà yaæ maæ khÃdanti macchakà ti etaæ tava ruccati haritamaï¬ukaputtà 'ti vadati.
     Atha naæ haritamaï¬uko "Ãma samma ruccati, kiækÃraïÃ:
sace tvaæ hi tava padesaæ Ãgate macche khÃdasi macchÃpi attano padesaæ Ãgataæ taæ khÃdanti,


#<[page 239]>#
%<                        10. MahÃpiÇgalajÃtaka. (240.)                  239>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  attano attano visaye padese gocarabhÆmiyaæ abalavà nÃma n' atthÅti" vatvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,9.9(=239).2: Vilumpat' eva puriso yÃv' assa upakappati,
                    yadà c' a¤¤e vilumpanti so vilutto vilumpatÅti. || Ja_II:177 ||>@

     Tattha vilumpateva yÃvassa upakappatÅti yÃva purisassa issariyaæ upakappati ijjhati pavattati tÃva so a¤¤aæ vilumpati yeva, yÃva so upakappatÅti pi pÃÂho, yattakaæ kÃlaæ so puriso sakkoti vilumpitun ti attho, yadà c' a¤¤e vilumpantÅti yadà ca a¤¤e issarà hutvà vilumpanti, so vilutto vilumpatÅti atha so vilumpako a¤¤ehi vilumpati, vilumpate ti pi pÃÂho, ayam ev' attho, vilumpanaæti paÂhanti, tass' attho na sameti, evaæ vilumpako puna vilumpaæ pÃpuïÃtÅti
     Bodhisattena aÂÂe vinicchite udakÃsÅvisassa dubbalabhÃvaæ ¤atvà "paccÃmittaæ gaïhissÃmÃ" 'ti macchagaïà kuminamukhà nikkhamitvà tatth' eva jÅvitakkhayaæ pÃpetvà pakkÃmuæ.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà udakÃsÅviso AjÃtasattu ahosi, nÅlamaï¬uko pana aham evÃ" 'ti. HaritamÃtajÃtakaæ.

                      $<10. MahÃpiÇgalajÃtaka.>$
     Sabbo jano ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Devadattaæ Ãrabbha kathesi. Devadatte Satthari ÃghÃtaæ bandhitvà navamÃsaccayena JetavanadvÃrakoÂÂhake paÂhaviyaæ nimugge JetavanavÃsino ca sakalaraÂÂhavÃsino ca "BuddhapaÂikaïÂako Devadatto paÂhaviyà gilito, nihatapaccÃmitto dÃni SammÃsambuddho jÃto" ti tuÂÂhapahaÂÂhà ahesuæ.


#<[page 240]>#
%<240                 II. DukanipÃta.  9. UpÃhanavagga. (24.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tesaæ sutvà paramparÃghosena sakala-JambudÅpa-vÃsino yakkhabhÆtadevagaïà ca tuÂÂhapahaÂÂhà evam eva ahesuæ.
Ath' ekadivasaæ bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ:
"Ãvuso, Devadatte paÂhaviyaæ nimugge `BuddhapaÂikaïÂako Devadatto paÂhaviyà gilito' ti mahÃjano attamano jÃto" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva Devadatte mate mahÃjano tussati c' eva hasati ca, pubbe pi tussati c' eva hasati cÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ MahÃpiÇgalo nÃma rÃjà adhammena visamena rajjaæ kÃresi, chandÃdivasena pÃpakammÃni karonto daï¬abalijaæghakahÃpaïÃdigahaïena ucchuyante ucchuæ viya janaæ pÅÊesi kakkhaÊo pharuso sÃhasiko, paresu anuddayamattam pi nÃm' assa n' atthi, gehe itthÅnam pi puttadhÅtÃnam pi amaccabrÃhmaïagahapatiÃdÅnam pi appiyo amanÃpo, akkhimhi patitarajaæ viya bhattapiï¬e sakkharà viya païhiæ vijjhitvà paviÂÂhakaïÂako viya ca ahosi. Tadà Bodhisatto MahÃpiÇgalassa putto hutvà nibbatti. MahÃpiÇgalo dÅgharattaæ rajjaæ kÃretvà kÃlam akÃsi. Tasmiæ kÃlakate sakala-BÃrÃïasÅ-vÃsino haÂÂhatuÂÂhà mahÃhasitaæ hasitvà dÃrÆnaæ sakaÂasahassena MahÃpiÇgalaæ jhÃpetvà anekehi ghaÂasahassehi ÃÊÃhanaæ nibbÃpetvà Bodhisattaæ rajje abhisi¤citvà "dhammiko no rÃjà laddho" ti haÂÂhatuÂÂhà nagare ussavabheri¤ carÃpetvà samussitadhajapaÂÃkaæ naæ nagaraæ alaækaritvà dvÃre dvÃre maï¬apaæ kÃretvà vippakiïïalÃjakusumamaï¬itatalesu alaækatamaï¬apesu nisÅditvà khÃdiæsu c' eva piviæsu ca. Bodhisatto pi alaækatamahÃtale samussitasetacchattassa pallaækavarassa majjhe mahÃyasaæ anubhavanto nisÅdi,


#<[page 241]>#
%<                        10. MahÃpiÇgalajÃtaka. (240.)                  241>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  amaccà ca brÃhmaïagahapatiraÂÂhikadovÃrikÃdayo ca rÃjÃnaæ parivÃretvà aÂÂhaæsu. Ath' eko dovÃriko nÃma avidÆre Âhatvà assasanto passasanto parodi. Bodhisatto taæ disvà "samma dovÃrika, mama pitari kÃlakate sabbe tuÂÂhapahaÂÂhà ussavaæ kÅÊantà vicaranti, tvaæ parodamÃno Âhito, kin nu kho mama pità tav' eva piyo ahosi manÃpo" ti pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,9.10(=240).1: Sabbo jano hiæsito PiÇgalena, (Cfr. Dhp. p.149.)
                    tasmiæ mate paccayaæ vedayanti,
                    piyo nu te Ãsi akaïhanetto,
                    kasmà nu tvaæ rodasi dvÃrapÃlà 'ti. || Ja_II:178 ||>@

     Tattha hiæsito ti nÃnappakÃrehi daï¬abaliÃdÅhi pÅÊito, PiÇgalenà 'ti piÇgalakkhena, tassa kira dve pi akkhÅni nibbiÂÂhapiÇgalÃni biÊÃlakkhivaïïÃni ahesuæ, ten' ev' assa PiÇgalo ti nÃmaæ akaæsu, paccayaæ vedayantÅti pÅtiyo pavedayanti, akaïhanetto ti piÇgalanetto, kasmà nu tvan ti kena nu kÃraïena tvaæ rodasi AÂÂhakathÃyaæ pana kasmà tuvan ti pÃÂho
     So tassa vacanaæ sutvà "nÃhaæ `MahÃpiÇgalo mato' ti sokena rodÃmi, sÅsam assa me sukhaæ jÃtaæ, PiÇgalarÃjà hi pÃsÃdà orohanto cÃrohanto ca kammÃramuÂÂhikÃya hananto viya mayhaæ sÅse aÂÂhaÂÂha khaÂake deti, so paralokaæ gantvÃpi mama sÅse dadamÃno viya nirayapÃlÃnaæ pi Yamassa sÅse khaÂake dassati, atha naæ te `ativiya amhe bÃdhatÅti' puna idh' eva Ãnetvà vissajjeyyuæ, atha me so puna pi sÅse khaÂake dadeyyà 'ti bhayenÃhaæ rodÃmÅti" imam atthaæ pakÃsento dutiyaæ gÃtham Ãha:


#<[page 242]>#
%<242                  II. DukanipÃta.  10. SigÃlavagga. (25.)>%

  @<Ja_II,9.10(=240).2: Na me piyo Ãsi akaïhanetto,
                    bhÃyÃmi paccÃgamanÃya tassa,
                    ito gato hiæseyya maccurÃjaæ,
                    so hiæsito Ãneyya puna idhà 'ti. || Ja_II:179 ||>@

     Atha naæ Bodhisatto "so rÃjà dÃrÆnaæ vÃhasahassena da¬¬ho, udakaghaÂasatehi sittà sÃpi 'ssa ÃÊÃhanabhÆmi samantato khatÃ, pakatiyà ca paralokaæ gatà nÃma a¤¤atragativasà puna ten' eva sarÅrena na Ãgacchanti, mà tvaæ bhÃyÅti" taæ samassÃsento imaæ gÃtham Ãha:
          Da¬¬ho vÃhasahassehi sitto ghaÂasatehi so,
          parikkhatà ca sà bhÆmi, mà bhÃyi nÃgamissatÅti.
     Tato paÂÂhÃya dovÃriko assÃsaæ paÂilabhi. Bodhisatto dhammena rajjaæ kÃretvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà PiÇgalo Devadatto ahosi, putto pana aham evÃ" 'ti. MahÃpiÇgalajÃtakaæ. UpÃhanavaggo navamo.

                          10. SIGùLAVAGGA.

                      $<1. SabbadÃÂhajÃtaka.>$
     SigÃlo mÃnatthaddho ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattaæ Ãrabbha kathesi. Devadatto AjÃtasattuæ pasÃdetvà uppÃditalÃbhasakkÃraæ ciraÂÂhitikaæ kÃtuæ nÃsakkhi. NÃlÃgiripayojane paÂihÃriyassa diÂÂhakÃlato paÂÂhÃya tassa so lÃbhasakkÃro antaradhÃyi.


#<[page 243]>#
%<                         1. SabbadÃÂhajÃtaka. (241.)                   243>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' ekadivasaæ bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso Devadatto lÃbhasakkÃraæ uppÃdetvà ciraÂÂhitikaæ kÃtuæ nÃsakkhÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" 'ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave Devadatto idÃn' eva attano uppannaæ lÃbhasakkÃraæ antaradhÃpesi, pubbe pi antaradhÃpesi yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa purohito ahosi tiïïaæ vedÃnaæ aÂÂhÃrasannaæ sippÃnaæ pÃraæ gato. So paÂhavÅjayamantaæ nÃma jÃnÃti, paÂhavÅjayamanto ti Ãvajjanamanto vuccati. Ath' ekadivasaæ Bodhisatto "taæ mantaæ sajjhÃyissÃmÅti" ekasmiæ aÇgaïaÂÂhÃne piÂÂhipÃsÃïe nisÅditvà sajjhÃyam akÃsi. Taæ kira mantaæ a¤¤aæ vidhirahitaæ sÃvetuæ na sakkÃ, tasmà naæ so tathÃrÆpe ÂhÃne sajjhÃyati. Ath' assa sajjhÃyakaranakÃle eko sigÃlo ekasmiæ bile nipanno taæ mantaæ sutvà va paguïam akÃsi, so kira antarÃtÅte attabhÃve paguïapaÂhavÅjayamanto eko brÃhmaïo ahosi. Bodhisatto sajjhÃyaæ katvà uÂÂhÃya "paguïo vata me ayaæ manto" ti Ãha. SigÃlo bilà nikkhamitvà "ambho brÃhmaïa, ayaæ manto tayÃpi mam' eva paguïataro" ti vatvà palÃyi. Bodhisatto "ayaæ sigÃlo mahantaæ akusalaæ karissatÅti, gaïhatha gaïhathÃ" 'ti thokaæ anubandhi. SigÃlo palÃyitvà ara¤¤aæ pÃvisi. So gantvà ekaæ sigÃliæ thokaæ sarÅre ¬asi "kiæ sÃmÅti" ca vutte "mayhaæ jÃnÃsi na jÃnÃsÅti" Ãha. Sà "ajÃnÃmÅti" sampaÂicchi. So paÂhavÅjayamantaæ parivattetvà anekÃni sigÃlasatÃni ÃïÃpetvà sabbe pi hatthiassasÅhavyagghasÆkaramigÃdayo catuppade attano santike akÃsi,


#<[page 244]>#
%<244                  II. DukanipÃta.  10. SigÃlavagga. (25.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  katvà ca pana SabbadÃÂho nÃma rÃjà hutvà ekaæ sigÃliæ aggamahesiæ akÃsi. Dvinnaæ hatthÅnaæ piÂÂhe sÅho tiÂÂhati, sÅhapiÂÂhe SabbadÃÂho sigÃlo rÃjà sigÃliyà aggamahesiyà saddhiæ nisÅdati, mahanto yaso ahosi. So yasamahantena pamajjitvà mÃnaæ uppÃdetvà "BÃrÃïasÅrajjaæ gaïhissÃmÅti" sabbacatuppadaparivuto BÃrÃïasiyà avidÆraÂÂhÃnaæ sampÃpuïi.
Parisà dvÃdasayojanà ahosi. So avidÆre Âhito yeva "rajjaæ và detu yuddhaæ vÃ" ti ra¤¤o pesesi. BÃrÃïasÅvÃsino bhÅtatasità nagaradvÃrÃni pidahitvà aÂÂhaæsu. Bodhisatto rÃjÃnaæ upasaækamitvà "mà bhÃyi mahÃrÃja, SabbadÃÂhasigÃlena saddhiæ yuddhaæ mama bhÃro, ÂhapetvÃpi maæ a¤¤o tena saddhiæ yujjhituæ samattho nÃma n' atthÅti" so rÃjÃna¤ ca nÃgare ca samassÃsetvà "kin ti katvà SabbadÃÂho etaæ rajjaæ gahessati, pucchissÃmi tÃva nan" ti dvÃraÂÂÃlakaæ abhirÆhitvà "SabbadÃÂha kin ti katvà imaæ rajjaæ gaïhissasÅti" pucchi. "SÅhanÃdaæ nadÃpetvà mahÃjanaæ saddena santÃsetvà gaïhissÃmÅti". Bodhisatto "atth' etan" ti ¤atvà aÂÂÃlakà oruyha "sakaladvÃdasayojaniya-BÃrÃïasÅnagara-vÃsino kaïïacchiddÃni mÃsapiÂÂhena limpantÆ" 'ti bheri¤ carÃpesi. MahÃjano bheriyà Ãïaæ sutvà antamaso biÊÃle upÃdÃya sabbacatuppadÃna¤ c' eva attano ca kaïïacchiddÃni yathà parassa saddaæ sotuæ na sakkà evaæ mÃsapiÂÂhena limpi. Atha naæ Bodhisatto puna aÂÂÃlakaæ abhirÆhitvà "SabbadÃÂhÃ" 'ti Ãha. "Kiæ brÃhmaïÃ" 'ti. "Imaæ rajjaæ kin ti katvà gaïhissasÅti". "SÅhanÃdaæ nadÃpetvà manusse tÃsetvà jÅvitakkhayaæ pÃpetvà gaïhissÃmÅti". "SÅhanÃdaæ nadÃpetuæ na sakkhissasi, jÃtisampannà hi surattahatthapÃdà kesarasÅharÃjÃno tÃdisassa jarasigÃlassa Ãïaæ na {karissantÅti}". SigÃlo mÃnatthaddho hutvÃ


#<[page 245]>#
%<                         1. SabbadÃÂhajÃtaka. (241.)                   245>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "a¤¤e tÃva sÅhà tiÂÂhantu, yassÃhaæ piÂÂhe nisinno ta¤ ¤eva nadÃpessÃmÅti" Ãha. "Tena hi nadÃpehi yadi sakkosÅti". So yasmiæ sÅhe nisinno tassa "nadÃhÅti" pÃdena sa¤¤aæ adÃsi. SÅho hatthikumbhe mukhaæ uppÅÊetvà tikkhatuæ appativattiyaæ sÅhanÃdaæ nadi. HatthÅ santÃsappattà hutvà sigÃlaæ pÃdamÆle pÃtetvà pÃden' assa sÅsaæ akkamitvà cuïïavicuïïaæ akaæsu. SabbadÃÂho tatth' eva jÅvitakkhayaæ patto.
Te pi hatthÅ sÅhanÃdaæ sutvà maraïabhayatajjità a¤¤ama¤¤aæ ovijjhitvà tatth' eva jÅvitakkhayaæ pÃpuïiæsu. èhapetvà sÅhe sesÃpi migasÆkarÃdayo sasabiÊÃlapariyosÃnà sabbe catuppadà tatth' eva jÅvitakkhayaæ pÃpuïiæsu. SÅhà palÃyitvà ara¤¤aæ pavisiæsu. DvÃdasayojaniko maæsarÃsi ahosi. Bodhisatto aÂÂÃlakà otaritvà nagaradvÃrÃni vivarÃpetvà "sabbe attano kaïïesu mÃsapiÂÂhaæ apanetvà maæsatthikà maæsaæ harantÆ" 'ti nagare bheri¤ carÃpesi. Manussà allamaæsaæ khÃditvà sesaæ sukkhÃpetvà vallÆraæ akaæsu. Tasmiæ kira kÃle vallÆrakaraïaæ udapÃdÅti vadanti.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà imà abhisambuddhagÃthà vatvà jÃtakaæ samodhÃnesi:

  @<Ja_II,10.1(=241).1: SigÃlo mÃnatthaddho va parivÃrena atthiko
                    pÃpuïi mahatiæ bhÆmiæ rÃjÃsi sabbadÃÂhinaæ. || Ja_II:180 ||>@

  @<Ja_II,10.1(=241).2: Evam evaæ manussesu yo hoti parivÃravÃ
                    so hi tattha mahà hoti sigÃlo viya dÃÂhinan ti. || Ja_II:181 ||>@

     Tattha mÃnatthaddho ti parivÃraæ nissÃya uppannena mÃnena thaddho parivÃrena atthiko ti uttarim pi parivÃrena atthiko hutvÃ, mahatiæ bhÆmin ti mahantaæ sampattiæ, rÃjÃsi sabbadÃÂhinan ti sabbesaæ dÃÂhÅnaæ rÃjà Ãsi,


#<[page 246]>#
%<246                 II. DukanipÃta.  10. SigÃlavagga. (25.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so hi tattha mahà hotÅti so parivÃrasampanno puriso tesu parivÃresu mahà nÃma hoti, sigÃlo viya dÃÂhinan ti yathà sigÃlo dÃÂhÅnaæ mahà ahosi evaæ mahà hoti, atha so sigÃlo viya pamÃdaæ Ãpajjitvà taæ parivÃraæ nissÃya vinÃsaæ pÃpuïÃtÅti
     "Tadà sigÃlo DevÃdatto ahosi rÃjà SÃriputto, purohito pana eham evÃ" 'ti. SabbadÃÂhajÃtakaæ.

                      $<2. SunakhajÃtaka.>$
     BÃlo vatÃyaæ sunakho ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ambalakoÂÂhakÃasanasÃlÃya bhattabhu¤janasunakhaæ Ãrabbha kathesi. Taæ kira jÃtakÃlato paÂÂhÃya pÃnÅyahÃrakà gahetvà tattha taæ posesuæ. So aparabhÃge tattha bhattaæ bhu¤janto thullasarÅro ahosi. Ath' ekadivasaæ eko gÃmavÃsÅ puriso taæ ÂhÃnaæ patto sunakhaæ disvà pÃnÅyahÃrakÃnaæ uttarisÃÂaka¤ ca kahÃpaïa¤ ca datvà gaddÆlena bandhitvà taæ ÃdÃya pakkÃmi. So gahetvà nÅyamÃno na vassi, dinnaæ khÃdanto pacchato pacchato agamÃsi. Atha so puriso "ayaæ dÃni maæ piyÃyatÅti" gaddÆlà mocesi. So vissaÂÂhamatto ekavegena ÃsanasÃlam eva gato. BhikkhÆ taæ disvà katakÃraïaæ jÃnitvà sÃyaïhasamaye dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso ÃsanasÃlaæ sunakho bandhanà mokkhakusalo vissaÂÂhamatto va puna Ãgato" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave so sunakho idÃn' eva bandhanà mokkhakusalo, pubbe pi kusalo yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente BodhisattoKÃsiraÂÂhe ekasmiæ mahÃbhogakule nibbattitvà vayappatto gharÃvÃsaæ gaïhi. Tadà BÃrÃïasiyaæ ekassa manussassa sunakho ahosi, so piï¬abhattaæ labhanto thÆlasarÅro jÃto.


#<[page 247]>#
%<                          2. SunakhajÃtaka. (242.)                     247>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' eko gÃmavÃsÅ BÃrÃïasiæ Ãgato taæ sunakhaæ disvà tassa manussassa uttarasÃÂaka¤ ca kahÃpaïa¤ ca datvà sunakhaæ gahetvà cammayottena bandhitvà yottakoÂiyaæ gahetvà gacchanto aÂavimukhe ekaæ sÃlaæ pavisitvà sunakhaæ bandhitvà phalake nipajjitvà niddaæ okkami. Tasmiæ kÃle Bodhisatto kenacid eva karaïÅyena aÂaviæ pavisanto taæ sunakhaæ yottena bandhitvà Âhapitaæ disvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,10.2(=242).1: BÃlo vatÃyaæ sunakho yo varattaæ na khÃdati
                    bandhanà ca pamu¤ceyya asito ca gharaæ vaje ti. || Ja_II:182 ||>@

     Tattha pamu¤ceyyà ti pamocetvÃ, ayam eva và pÃÂho, asito ca gharaæ vaje ti asito ti dhÃto suhito hutvà attano {vasanaÂÂhÃnaæ} gaccheyya
     Taæ sutvà sunakho dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,10.2(=242).2: AÂÂhitaæ me manasmiæ me atho me hadaye kataæ
                    kÃla¤ ca patikaækhÃmi yÃva passupatÆ jano ti. || Ja_II:183 ||>@

     Tattha aÂÂhitaæ me manasmiæ me ti yaæ tumhe kathetha taæ mayà adhiÂÂhitam eva, manasmiæ yeva ca me etan ti, atho me hadaye katan ti atha pana me tumhÃkam pi vacanaæ hadaye katam eva, kÃla¤ ca patikaækhÃmÅti kÃlaæ patimÃnemi, yÃva passupatÆ jano ti yÃvÃyaæ mahÃjano pasupatu niddaæ okkamatu tÃvÃhaæ kÃlaæ patimÃnemi, itarathà hi ayaæ sunakho palÃyatÅti ravo uppajjeyya, tasmà rattibhÃge sabbesaæ suttakÃle cammayottaæ khÃditvà palÃyissamiti.
     So evaæ vatvà mahÃjane niddaæ okkante yottaæ khÃditvà suhito hutvà palÃyitvà attano sÃmikÃnaæ gharam eva gato.


#<[page 248]>#
%<248                  II. Dukanipata.  10. SigÃlavagga. (25.)>%
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà sunakho etarahi sunakho paï¬itapuriso pana aham evÃ" 'ti. SunakhajÃtakaæ.

                      $<3. GuttilajÃtaka.>$
     Sattatantiæ sumadhuran ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattaæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ hi kÃle bhikkhÆ Devadattaæ Ãhaæsu: "Ãvuso Devadatta, SammÃsambuddho tuyhaæ Ãcariyo, tvaæ SammÃsambuddhaæ nissÃya tÅïi piÂakÃni ugganhi cattÃri jhÃnÃni uppÃdesi, Ãcariyassa nÃma paÂisattunà bhavituæ na yuttan" ti. Devadatto "kiæ pana me Ãvuso Samaïo Gotamo Ãcariyo, nanu mayà attano balen' eva tÅïi piÂakÃni uggahitÃni cattÃri jhÃnÃni uppÃditÃnÅti" Ãcariyaæ paccakkhÃsi. BhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: Ãvuso Devadatto Ãcariyaæ paccakkhÃya SammÃsambuddhassa paÂisattu hutvà mahÃvinÃsaæ patto" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave Devadatto idÃn' eva Ãcariyaæ paccakkhÃya mama paÂisattu hutvà vinÃsaæ pÃpuïÃti, pubbe pi patto yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjam kÃrente Bodhisatto gandhabbakule nibbatti. GuttilakumÃro ti 'ssa nÃmaæ akaæsu. So vayappatto gandhabbasippe nipphattiæ patvà Guttilagandhabbo nÃma sakala-JambudÅpe ayyagandhabbo ahosi. So dÃrÃbharaïaæ akatvà andhe mÃtÃpitaro poseti. Tadà BÃrÃïasi-vÃsino vÃïijà vaïijjÃya Ujjeniæ gantvà ussave ghuÂÂhe chandakaæ saæharitvà bahuæ mÃlÃgandhavilepana¤ ca khajjabhojjÃdÅni ca ÃdÃya kÅÊanaÂÂhÃne sannipatità "vetanam datvà ekaæ gandhabbaæ ÃnethÃ" 'ti Ãhaæsu. Tena samayena Ujjeniyaæ MÆsilo nÃma jeÂÂhagandhabbo hoti.


#<[page 249]>#
%<                          3. GuttilajÃtaka. (243.)                     249>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Te taæ pakkosÃpetvà attano gandhabbaæ kÃresuæ. MÆsilavÅïÃvÃdako pi vÅïaæ uttamamucchanÃya mucchetvà vÃdesi. Tesaæ Guttilagandhabbassa gandhabbe jÃtaparicayÃnaæ tassa gandhabbaæ kila¤jakaï¬Ævanaæ viya hutvà upaÂÂhÃsi, eko pi pahaÂÂhÃkÃraæ na dassesi.
MÆsilo tesu tuÂÂhÃkÃraæ adassantesu "atikharaæ katvà vÃdemi, ma¤¤e" ti majjhimamucchanÃya mucchetvà majjhimasarena vÃdesi. Te tattha pi majjhattà va ahesuæ. Atha so "ime na ki¤ci jÃnanti, ma¤¤e" ti sayam pi ajÃnanako viya hutvà tantiyo sithile vÃdesi. Te tattha pi na ki¤ci Ãhaæsu.
Atha ne MÆsilo "ambho vÃïijà kin nu kho mayi vÅïaæ vÃdente tumhe na tussathÃ" 'ti. "Kiæ pana tvaæ vÅïaæ vÃdesi, mayaæ hi `ayaæ vÅïaæ mucchetÅti' sa¤¤aæ akarimhÃ" ti. "Kiæ pana tumhe mayà uttaritaraæ Ãcariyaæ jÃnÃtha, udÃhu attano ajÃnanabhÃvena na tussathÃ" 'ti. VÃïijà "BÃrÃïasiyaæ Guttilagandhabbassa vÅïÃsaddaæ sutapubbÃnaæ tava vÅïÃsaddo itthÅnaæ dÃrake tosÃpanasaddo viya hotÅti" Ãhaæsu. "Tena hi tumhehi handa dinnaparibbayaæ paÂigaïhatha, na mayhaæ eten' attho, api kho pana BÃrÃïasiæ gacchantà maæ gaïhitvà gaccheyyÃthÃ" 'ti. Te "sÃdhÆ" ti sampaÂicchitvà gamanakÃle taæ ÃdÃya BÃrÃïasiæ gantvà tassa "etaæ Guttilassa vasanathÃnan" ti Ãcikkhitvà sakanivesanaæ agamaæsu. MÆsilo Bodhisattasa gehaæ pavisitvà laggetvà Âhapitaæ Bodhisattassa jÃtivÅïaæ disvà gahetvà vÃdesi. Atha Bodhisattasa mÃtÃpitaro andhabhÃvena taæ apassantÃ


#<[page 250]>#
%<250                  II. DukanipÃta.  10. SigÃlavagga (25.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "mÆsikà ma¤¤e vÅïaæ khÃdantÅti, susu undurà vÅïaæ khÃdantÅti" Ãhaæsu. Tasmiæ kÃle MÆsilo vÅïaæ Âhapetvà Bodhisattassa mÃtÃpitaro vanditvà "kuto Ãgato sÅti" vutte "Ãcariyassa santike sippaæ uggaïhituæ Ujjenito Ãgato 'mhÅti" Ãha. So "sÃdhÆ" 'ti vutte "kahaæ Ãcariyo" ti pucchitvà "vippavuttho tÃta, ajja ÃgamissatÅti" sutvà tatth' eva nisÅditvà Bodhisattaæ Ãgataæ disvà tena katapaÂisanthÃro attano ÃgatakÃraïaæ Ãrocesi. Bodhisatto aÇgavijjÃpÃÂhako, so tassa asappurisabhÃvaæ ¤atvà "gaccha tÃta, n' atthi tava sippan" ti paÂikkhipi. so Bodhisattassa mÃtÃpitunnaæ pÃde gahetvà upakÃraæ karonto te ÃrÃdhetvà "sippaæ me dÃpethÃ" 'ti yÃci. Bodhisatto mÃtÃpituhi punappuna vuccamÃno te atikkamituæ asakkonto sippaæ adÃsi. So Bodhisatten' eva saddhiæ rÃjanivesanaæ gacchati. RÃjà taæ disvà "ko esa ÃcariyÃ" 'ti pucchati. "Mayhaæ antevÃsiko mahÃrÃjÃ" 'ti. So anukkamena ra¤¤o vissÃsako ahosi. Bodhisatto ÃcariyamuÂÂhiæ akatvà attano jÃnananiyÃmena sabbaæ sippaæ sikkhÃpetvà "niÂÂhitaæ te tÃta sippan" ti Ãha. So cintesi:
"mayhaæ sippaæ paguïaæ, ida¤ ca BÃrÃïasÅnagaraæ sakala-JambudÅpe agganagaraæ, Ãcariyo pi mahallako, idh' eva mayà vasituæ vaÂÂatÅti" so Ãcariyaæ Ãha: "Ãcariya ahaæ rÃjÃnaæ upaÂÂhahissÃmÅti". ùcariyo "sÃdhu tÃta, ra¤¤o ÃrocessÃmÅti" vatvà gantvà "amhÃkaæ antevÃsiko devaæ upaÂÂhÃtuæ icchati, deyyadhammam assa jÃnÃthÃ" 'ti ra¤¤o Ãrocetvà ra¤¤Ã "tumhÃkaæ deyyadhammato upa¬¬haæ labhissatÅti" vutte taæ pavattiæ MÆsilassa Ãrocesi. MÆsilo "ahaæ tumhehi samakaæ ¤eva labhanto upaÂÂhahissÃmi, alabhanto na upaÂÂhahissÃmÅti" Ãha.


#<[page 251]>#
%<                          3. GuttilajÃtaka. (243.)                     251>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "KiækÃraïÃ" ti. "Nanu ahaæ tumhÃkaæ jÃnanasippaæ sabbaæ jÃnÃmÅti". "ùma jÃnÃsÅti". "Evaæ sante kasmà mayhaæ upa¬¬haæ detÅti". Bodhisatto ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà "yadi evaæ tumhehi samakaæ sippaæ dassetuæ sakkonto samakaæ labhissatÅti" Ãha. Bodhisatto ra¤¤o vacanaæ tassa Ãrocetvà tena "sÃdhu dassessÃmÅti" vutte ra¤¤o taæ pavattiæ Ãrocetvà "sÃdhu dassetu, kataradivasaæ sÃkacchà hotÅti" vutte "ito sattame divase hotu mahÃrÃjÃ" 'ti Ãha RÃjà MÆsilaæ pakkosÃpetvà "saccaæ kira tvaæ Ãcariyena saddhiæ sÃkacchaæ karissasÅti" pucchitvà "saccaæ devÃ" 'ti vutte "Ãcariyena saddhiæ viggaho nÃma na vaÂÂati, mà karÅti" vÃriyamÃno pi "alaæ mahÃrÃja, hotu yeva me Ãcariyena saddhim sattame divase sÃkacchÃ, katarassa jÃnanabhÃvaæ jÃnissÃmÃ" ti Ãha. RÃjà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà "ito kira sattame divase Ãcariya-Guttilo ca antevÃsika-MÆsilo ca rÃjadvÃre a¤¤ama¤¤aæ sÃkacchaæ katvà sippaæ dassessanti, nÃgarà sannipatitvà sippaæ passantÆ" ti bheri¤ carÃpesi.
Bodhisatto cintesi "ayaæ MÆsilo daharo taruïo, ahaæ mahallako parihÅnatthÃmo, mahallakassa kiriyà nÃma na sampajjati, antevÃsikena nÃma jinite pi viseso n' atthi, antevÃsikassa pana jaye sati pattabbalajjato ara¤¤aæ pavisitvà maraïaæ varan" ti so ara¤¤aæ pavisitvà maraïabhayena nivattati lajjÃbhayena gacchati. Evam assa gamanÃgamanaæ karontass' eva cha divasà atikkantÃ. TiïÃni matÃni, jaæghamaggo nibbatti. Tasmiæ khaïe Sakkassa Ãsanaæ uïhÃkÃraæ dassesi. Sakko ÃvajjamÃno taæ kÃraïaæ ¤atvà "Guttilagandhabbo antevÃsikassa vasena ara¤¤e mahÃdukkhaæ anubhoti,


#<[page 252]>#
%<252                  II. DukanipÃta.  10. SigÃlavagga. (25.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  etassa mayà avassayena bhavituæ vaÂÂatÅti" vegena gantvà Bodhisattassa purato Âhatvà "Ãcariya kasmà ara¤¤aæ paviÂÂho sÅti" pucchitvà "ko si tvan" ti vutte "Sakko 'ham asmÅti" Ãha. Atha naæ Bodhisatto "ahaæ kho devarÃja antevÃsikato parÃjayabhayena ara¤¤aæ paviÂÂho" ti vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,10.3(=243).1: Sattatantiæ sumadhuraæ rÃmaïeyyaæ avÃcayiæ,
                    so maæ raÇgamhi avheti, saraïaæ me hohi Kosiyà 'ti. || Ja_II:184 ||>@

     Tass' attho: ahaæ devarÃja MÆsilaæ nÃma antevÃsikaæ sattatantiæ sumadhuraæ rÃmaïÅyaæ vÅïaæ attano jÃnananiyÃmena sikkhÃpesiæ, so maæ idÃni raÇgamaï¬ale pakkosati, tassa me tvaæ Kosiyagotta saraïaæ hohÅti.
     Sakko tassa vacanaæ sutvà "mà bhÃyi, ahan te {tÃïa¤ ca} leïa¤ cÃ" 'ti vatvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,10.3(=243).2: Ahaæ taæsaraïaæ samma, aham ÃcariyapÆjako,
                    na taæ jayissati sisso, sissam Ãcariya jessasÅti. || Ja_II:185 ||>@

     Tattha ahaæ taæsaraïan ti ahaæ saraïaæ avassayo patiÂÂhà hutvà taæ tÃyissÃmi, sammà 'ti piyavacanam etaæ, sissam Ãcariya jessasÅti Ãcariya tvaæ vÅïaæ vÃdayamÃno sissaæ jinissasi.
     "Api ca tvaæ vÅïaæ vÃdento ekaæ tantiæ chinditvà cha vÃdeyyÃsi, vÅïÃya te pakatisaddo bhavissati, MÆsilo pi tantiæ chindissati, ath' assa vÅïÃya saddo na bhavissati, tasmiæ khaïe so parÃjayaæ pÃpuïissati. Ath' assa parÃjayabhÃvaæ ¤atvà dutiyam pi tatiyam pi catuttham pi pa¤camam pi chaÂÂham pi sattamam pi tantiæ chinditvà suddhadaï¬akam eva vÃdeyyÃsi, chinnatantikoÂÅhi saro nikkhamitvà sakalaæ dvÃdasayojanikaæ BÃrÃïasÅnagaraæ chÃdetvà Âhassati".


#<[page 253]>#
%<                          3. GuttilajÃtaka. (243.)                     253>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Evaæ vatvà Sakko Bodhisattassa tisso pÃsaghaÂikà datvà evam Ãha: "vÅïÃsadden' eva sakalanagare chÃdite ito ekaæ pÃsaghaÂikaæ ÃkÃse khipeyyÃsi, atha te purato otaritvà tÅïi accharÃsatÃni naccissanti, tesaæ naccanakÃle dutiyaæ khipeyyÃsi, athÃparÃni tÅïi satÃni otaritvà tava vÅïÃdhure naccissanti, tato tatiyam pi khipeyyÃsi, athÃparÃni tÅïi satÃni otaritvà raÇgamaï¬ale naccissanti, aham pi tesaæ santikaæ ÃgamissÃmi, gaccha mà bhÃyÅti". Bodhisatto pubbaïhasamaye gehaæ agamÃsi. RÃjadvÃre pi maï¬apaæ katvà ra¤¤o Ãsanaæ pa¤¤Ãpesuæ. RÃjà pÃsÃdà otaritvà alaækatamaï¬ape pallaækamajjhe nisÅdi.
Dasasahassà alaækatitthiyo amaccabrÃhmaïaraÂÂhikÃdayo ca rÃjÃnaæ parivÃrayiæsu. Sabbe nÃgarà sannipatiæsu. RÃjaÇgaïe cakkÃticakke ma¤cÃtima¤ce bandhiæsu. Bodhisatto pi nahÃtÃnulitto nÃnaggarasabhojanaæ bhu¤jitvà vÅïaæ gÃhÃpetvà attano pa¤¤attÃsane nisÅdi. Sakko adissamÃnakÃyenÃgantvà ÃkÃse aÂÂhÃsi. Bodhisatto yeva naæ passati. MÆsilo pi Ãgantvà attano Ãsane nisÅdi. MahÃjano parivÃresi. ùdito ca dve pi samasamaæ vÃdayiæsu. MahÃjano dvinnam pi vÃditena tuÂÂho ukkuÂÂhisahassÃni pavattesi. Sakko ÃkÃse Âhatvà Bodhisattaæ ¤eva sÃvento "ekaæ tantiæ chindÃ" 'ti Ãha.
Bodhisatto bhamaratantiæ chindi, sà chinnÃpi chinnakoÂiyà saraæ mu¤cat' eva, devagandhabbaæ viya vattati. MÆsilo pi tantiæ chindi, tato saddo na nikkhami. ùcariyo dutiyam pi --pe-- sattamam pi chindi, suddhadaï¬akaæ vÃdentassa saddo nagaraæ chÃdetvà aÂÂhÃsi, celukkhepasahassÃni c' eva ukkuÂÂhisahassÃni ca pavattayiæsu.


#<[page 254]>#
%<254                 II. DukanipÃta.  10.  SigÃlavagga. (25.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Bodhisatto ekaæ pÃsakaæ ÃkÃse khipi, tÅïi accharÃsatÃni otaritvà nacciæsu, evaæ dutiye ca tatiye ca khitte nava accharÃsatÃni otaritvà vuttanayena nacciæsu. Tasmiæ khaïe rÃjà mahÃjanassa iÇgitasa¤¤aæ adÃsi, mahÃjano uÂÂhÃya "tvaæ Ãcariyena saddhiæ virajjhitvà `samakÃraæ karomÅti' vÃyamasi, attano pamÃïaæ na jÃnÃsÅti" MÆsilaæ tajjetvà gahitagahiteh' eva pÃsÃïadaï¬ÃdÅhi saæcuïïetvà jÅvitakkhayaæ pÃpetvà pÃde gahetvà saækÃraÂÂhÃne cha¬¬esi.
RÃjà tuÂÂhacitto ghanavassaæ vassanto viya Bodhisattassa bahuæ dhanam adÃsi, tathà nÃgarÃ. Sakko pi tena saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà "ahaæ te paï¬ita sahassayuttaæ Ãja¤¤arathaæ gÃhÃpetvà pacchà MÃtaliæ pesessÃmi, tvaæ sahassayuttaæ Vejayantarathavaraæ abhiruyha devalokaæ ÃgaccheyyÃsÅti" vatvà pakkÃmi. Atha naæ gantvà paï¬ukambalasilÃya nisinnaæ "kahaæ gat' attha mahÃrÃjÃ" 'ti devadhÅtaro pucchiæsu. Sakko tÃsaæ taæ kÃraïaæ vitthÃrena kathetvà Bodhisattassa sÅla¤ ca guïa¤ ca vaïïesi. DevadhÅtaro "mahÃrÃja, mayaæ hi Ãcariyaæ daÂÂhukÃmÃ, idha naæ ÃnehÅti" Ãhaæsu. Sakko MÃtaliæ Ãmantetvà "tÃta, devaccharà Guttilagandhabbaæ daÂÂhukÃmÃ, gaccha naæ Vejayantarathe nisÅdÃpetvà ÃnehÅti". So "sÃdhÆ" 'ti vatvà gantvà Bodhisattaæ Ãnesi Sakko Bodhisattena saddhiæ sammoditvà "devaka¤¤Ã kira te Ãcariya gandhabbaæ sotukÃmÃ" ti Ãha.
"Mayaæ mahÃrÃja gandhabbà nÃma sippaæ nissÃya jÅvÃma, mÆlaæ labhantà vÃdeyyÃmÃ" 'ti. "VÃdehi, ahaæ te mÆlaæ dassÃmÅti". "Na me a¤¤ena mÆlen' attho, imà pana me devadhÅtaro attano kalyÃïakammaæ kathentu, ev' Ãhaæ vÃdessÃmÅti".


#<[page 255]>#
%<                          3. GuttilajÃtaka. (243.)                   255>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Atha naæ devadhÅtaro Ãhaæsu: "amhehi KatakalyÃïakammaæ pacchà tuÂÂhà kathessÃma, gandhabbaæ karohi ÃcariyÃ" 'ti. Bodhisatto sattÃhaæ devatÃnaæ gandhabbaæ akÃsi, taæ dibbagandhabbaæ abhibhavitvà pavatti, sattame divase Ãdito paÂÂhÃya devadhÅtÃnaæ kalyÃïakammaæ pucchi.
Ekaæ KassapabuddhakÃle ekassa bhikkhuno uttamavatthaæ datvà Sakkassa paricÃrikà hutvà nibbattaæ accharÃsahassa parivÃraæ uttamadevaka¤¤aæ "tvaæ purimabhave kiæ kammaæ katvà nibbattÃ" ti pucchi. Tassa pucchanÃkÃro ca vissajjana¤ ca VimÃnavatthumhi Ãgatam eva, vuttaæ hi tattha:
          Abhikkantena vaïïena yaæ tvaæ tiÂÂhasi devate
          obhÃsentÅ disà sabbà osadhÅ viya tÃrakÃ,
          Kena te tÃdiso vaïïo, kena te idha-m-ijjhati
          uppajjanti ca te bhogà ye keci manaso piyÃ.
          PucchÃmi taæ devi mahÃnubhÃve
          manussabhÆtà kim akÃsi pu¤¤aæ,
          kenÃsi evaæ jalitÃnubhÃvÃ
          vaïïo ca te sabbadisà pabhÃsati.
          VatthuttamadÃyikà nÃrÅ
          pavarà hoti naresu nÃrisu
          evaæ piyarÆpadÃyikÃ
          manÃpaæ dibbaæ sà labhate upecca ÂhÃnaæ.
          Tassà me passa vimÃnaæ, accharà kÃmavaïïinÅ 'ham asmi
          accharÃsahassassÃhaæ pavarÃ, passa pu¤¤Ãnaæ vipÃkaæ.
          Tena me tÃdiso vaïïo, tena me idha-m-ijjhati,
          uppajjanti ca me bhogà ye keci manaso piyÃ.
          Ten' amhi evaæ jalitÃnubhÃvÃ
          vaïïo ca me sabbadisà pabhÃsatÅti.


#<[page 256]>#
%<256                  II. DukanipÃta.  10. SigÃlavagga. (25.)>%
     Aparà piï¬Ãya caramÃnassa bhikkhuno pÆjanatthÃya pupphÃni adÃsi. AparÃpi "cetiye gandhapa¤caÇgulikaæ dethÃ" 'ti gandhe adÃsi. Aparà madhurÃni phalÃphalÃni adÃsi. Aparà uttamarasaæ adÃsi. Aparà Kassapadasabalassa cetiye gandhapa¤caÇgulikaæ adÃsi. Aparà maggapaÂipannÃnaæ bhikkhÆnaæ {bhikkhunÅna¤ ca} kulagehe vÃsaæ upagatÃnaæ santike dhammaæ assosi. Aparà nÃvÃya bhuttassa bhikkhuno udake Âhatvà udakaæ adÃsi. Aparà agÃramajjhe vasamÃnà akkodhanà hutvà sassusasuravattaæ akÃsi. Aparà attano laddhakoÂÂhÃsato pi saævibhÃgaæ katvà va paribhu¤ji sÅlavatÅ ca ahosi. Aparà paragehe dÃsÅ hutvà nikkodhà nimmÃnà attano laddhakoÂÂhÃsato saævibhÃgaæ katvà devara¤¤o paricÃrikà hutvà nibbattÃ. Evaæ sabbÃpi GuttilavimÃnavatthumhi Ãgatà sattatiæsà devadhÅtà yaæ yaæ kammaæ katvà tattha nibbattà sabbaæ Bodhisatto pucchi, tÃpi 'ssa attano katakammaæ gÃthÃhi eva kathesuæ. Taæ sutvà Bodhisatto "lÃbhà vata me, suladdhaæ vata me, sv-Ãhaæ idhÃgantvà appamattakena pi kammena paÂiladdhà sampattiyo assosiæ, ito dÃni paÂÂhÃya manussalokaæ gantvà dÃnÃdÅni kusalakammÃn' eva karissÃmÅti" vatvà imaæ udÃnaæ udÃnesi:
     SvÃgataæ vata me ajja suppabhÃtaæ suvuÂÂhitaæ,
     yaæ addasÃsiæ devatÃyo accharà kÃmavaïïiyo


#<[page 257]>#
%<                         4. VÅticchajÃtaka. (244.)                     257>%
     ImÃs' Ãhaæ dhammaæ sutvà kÃhÃmi kusalaæ bahuæ
     dÃnena samacariyÃya saæ¤amena damena ca,
     so 'haæ tattha gamissÃmi yattha gantvà na socare ti.
     Atha naæ sattÃhaccayena devarÃjà MÃtalisaÇgÃhakaæ ÃïÃpetvà rathe nisÅdÃpetvà BÃrÃïasim eva pesesi. So BÃrÃïasiæ gantvà devaloke attanà diÂÂhakÃraïaæ manussÃnaæ Ãcikkhi. Tato paÂÂhÃya manussà saussÃhà pu¤¤Ãni kÃtuæ ma¤¤iæsu.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà MÆsilo Devadatto ahosi, Sakko Anuruddho, rÃjà ùnando, Guttilagandhabbo pana aham eva" 'ti. GuttilajÃtakaæ.

                      $<4. VÅticchajÃtaka.>$
     Yaæ passati na taæ icchatÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ palÃyikaæ paribbÃjakaæ Ãrabbha kathesi. So kira sakala-JambudÅpe paÂivÃdaæ alabhitvà SÃvatthiæ Ãgantvà "ko mayà saddhiæ vÃdaæ kÃtuæ samattho" ti pucchitvà "SammÃsambuddho" ti sutvà mahÃjanaparivuto Jetavanaæ gantvà Bhagavantaæ catuparisamajjhe dhammaæ desentaæ pa¤haæ pucchi. Ath' assa Satthà taæ vissajjetvà ekaæ nÃma kin ti pa¤haæ pucchi. So kathetuæ asakkonto uÂÂhÃya palÃyi. Nisinnaparisà "ekapaden' eva vo bhante paribbÃjako niggahito" ti Ãhaæsu. Satthà "nÃhaæ upÃsakà idÃn' eva taæ ekapaden' eva niggaïhÃmi, pubbe pi niggaïhiæ yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto KÃsiraÂÂhe brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto kÃme pahÃya isipabbajjaæ pabbajitvà dÅgharattaæ Himavante vasi.


#<[page 258]>#
%<258                  II. DukanipÃta.  10. SigÃlavagga. (25.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So pabbatà oruyha ekaæ gÃmanigamaæ nissÃya GaÇgÃnivattane païïasÃlÃya vÃsaæ kappesi. Ath' eko paribbÃjako sakala-JambudÅpe paÂivÃdaæ alabhitvà taæ nigamaæ patvà "atthi nu kho koci mayà saddhiæ vÃdaæ kÃtuæ samattho" ti pucchitvà "atthÅti" Bodhisattassa ÃnubhÃvaæ sutvà mahÃjanaparivuto tassa vasanaÂÂhÃnaæ gantvà paÂisanthÃraæ katvà nisÅdi. Atha naæ Bodhisatto "vanagandhaparibhÃvitaæ GaÇgÃpÃnÅyaæ pivissasÅti" pucchi. ParibbÃjako vÃdena ottharanto "kà GaÇgÃ, vÃlukà GaÇgÃ, udakaæ GaÇgÃ, orimatÅraæ GaÇgÃ, pÃrimatÅraæ GaÇgÃ" ti Ãha.
Bodhisatto taæ pana paribbÃjakaæ "Âhapetvà udakaæ vÃlukaæ orimatÅraæ pÃrimatÅra¤ ca kahaæ GaÇgaæ labhissatÅti Ãha. ParibbÃjako appaÂibhÃno hutvà uÂÂhÃya palÃyi. Tasmiæ palÃte Bodhisatto nisinnaparisÃya dhammaæ desento imà gÃthà avoca:

  @<Ja_II,10.4(=244).1: Yaæ passati na taæ icchati, ya¤ ca na passati taæ kira icchati,
                    ma¤¤Ãmi ciraæ carissati, na hi taæ lacchati yaæ so icchati. || Ja_II:186 ||>@

  @<Ja_II,10.4(=244).2: Yaæ labhati na tena tussati, yaæ pattheti laddhaæ hÅÊeti,
                    icchà hi anantagocarÃ, vÅticchÃnaæ namo karomase ti. || Ja_II:187 ||>@

     Tattha yaæ passatÅti yaæ udakÃdiæ passati taæ GaÇgà ti na icchati, ya¤ ca na passatÅti ya¤ ca udakÃdivinimmuttaæ GaÇgaæ na passati taæ kira icchati, ma¤¤Ãmi ciraæ carissatÅti ahaæ evaæ ma¤¤Ãmi: ayaæ paribbÃjako evarÆpaæ GaÇgaæ pariyesanto ciraæ carissati, yathà và udakÃdivinimmuttaæ GaÇgaæ evaæ rÆpÃdivinimmuttaæ attÃnam pi pariyesanto saæsÃre ciraæ carissati,


#<[page 259]>#
%<                        5. MÆlapariyÃyajÃtaka. (245.)                   259>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  na hi taæ lacchatÅti ciraæ caranto pi yan taæ evarÆpaæ GaÇgaæ và attÃnaæ và icchati taæ na lacchati; yaæ labhatÅti yaæ udakaæ và rÆpÃdiæ và labhati tena na tussati, yaæ pattheti laddhaæ hÅÊetÅti evaæ laddhena atussanto yaæ yaæ sampattiæ pattheti taæ taæ labhitvà kiæ etÃyà ti hÅÊeti avama¤¤ati, icchà hi anantagocarà ti laddhaæ laddhaæ hÅÊetvà a¤¤ama¤¤aæ Ãrammaïaæ icchanato ayaæ icchà nÃma taïhà anantagocarÃ, vÅticchÃnaæ namo karomase ti tasmà ye vigaticchà BuddhÃdayo tesaæ mayaæ namakkÃraæ karomà 'ti.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà paribbÃjako va etarahi paribbÃjako ahosi, tÃpaso pana aham evÃ" 'ti. VÅticchajÃtakaæ.

                      $<5. MÆlapariyÃyajÃtaka.>$
     KÃlo ghasati bhÆtÃnÅti. Idaæ Satthà UkkaÂÂhaæ nissÃya Subhagavane viharanto MÆlapariyÃyasuttantaæ Ãrabbha kathesi: Tadà kira pa¤casatà brÃhmaïà tiïïaæ vedÃnaæ pÃragÆ sÃsane pabbajitvà tÅïi piÂakÃni uggaïhitvà mÃnamadamattà hutvà "SammÃsambuddho pi tÅï' eva piÂakÃni jÃnÃti, mayam pi tÃni jÃnÃma, evaæ sante kiæ tassa amhehi nÃnÃkaraïan" ti BuddhupaÂÂhÃnaæ na gacchanti, samasatthà hutvà caranti. Ath' ekadivasaæ Satthà tesu Ãgantvà attano santike nisinnesu aÂÂhahi bhÆmÅhi patimaï¬etvà MÆlapariyÃyasuttantaæ kathesi. Te na ki¤ci sallakkhesuæ. Atha nesaæ etad Ãhosi: "mayaæ `amhehi sadisà paï¬ità n' atthÅti' mÃnaæ karoma, idÃni pana na ki¤ci jÃnÃma, Buddhehi sadiso paï¬ito n' atthi, aho Buddhaguïà nÃmÃ" 'ti, te tato paÂÂhÃya nihatamÃnà hutvà uddhaÂadÃÂhà viya sappà nibbisevanà jÃtÃ. Satthà UkkaÂÂhÃyaæ yathÃbhirantaæ viharitvà VesÃliæ gantvà Gotamakacetiye Gotamakasuttantaæ nÃma kathesi. SahassÅlokadhÃtukampanaæ ahosi. Taæ sutvà te bhikkhÆ arahattaæ pÃpuïiæsu. MÆlapariyÃyasuttantapariyosÃne pana Satthari UkkaÂÂhÃya viharante yeva bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ:


#<[page 260]>#
%<260                  II. DukanipÃta.  10. SigÃlavagga. (25.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Ãvuso aho BuddhÃnaæ ÃnubhÃvo, te nÃma brÃhmaïapabbajità tathà mÃnamadamattà Bhagavatà MÆlapariyÃyadesanÃya nihatamÃnà katÃ" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva, pubbe p' Ãhaæ ime mÃnapaggahitasire vicarante nihatamÃne akÃsiæ yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ BrÃhmadatte rajjam kÃrente Bodhisatto brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto tiïïaæ vedÃnaæ pÃragÆ disÃpÃmokkho Ãcariyo hutvà pa¤ca mÃïavakasatÃni mante vÃcesi. Te pa¤casatÃpi niÂÂhitasippà sippe anuyogaæ datvà "yattakaæ amhe jÃnÃma Ãcariyo pi tattakam eva, viseso n' atthÅti" mÃnatthaddhà Ãcariyassa santikaæ na gacchanti, vattapaÂivattaæ na karonti. Te ekadivasaæ Ãcariye badarirukkhamÆle nisinne taæ va¤cetukÃmà badarirukkhaæ nakhena ÃkoÂetvà "nissÃro vÃyaæ rukkho" ti Ãhaæsu. Bodhisatto attano va¤canabhÃvaæ ¤atvà "antevÃsikà ekaæ vo pa¤haæ pucchisÃmÅti" Ãha. Te haÂÂhatuÂÂhà "vadetha, kathessÃmÃ" 'ti. ùcariyo pa¤haæ pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,10.5(=245).1: KÃlo ghasati bhÆtÃni sabbÃn' eva sah' attanÃ,
                    yo ca kÃlaghaso bhÆto sa bhÆtapacaniæ pacÅti. || Ja_II:188 ||>@

     Tattha kÃlo ti purebhattakÃlo pi pacchÃbhattakÃlo pÅti evamÃdi, bhÆtÃnÅti sattÃdhivacanam etaæ, na kÃlo bhÆtÃnaæ cammamaæsÃdÅni lu¤citvà khÃdati api ca kho tesaæ ÃyuvaïïabalÃni khepento yobba¤¤aæ maddanto Ãrogyaæ vinÃsento ghasati khÃdatÅti vuccati, evaæ ghasanto ca na ki¤ci vajjeti, sabbÃn' eva ghasati, na kevala¤ ca bhÆtÃn' eva api ca kho sahattanà attÃnam pi ghasati, purebhattakÃlo pacchÃbhattakÃlaæ na pÃpuïÃti, esa nayo pacchÃbhattakÃlÃdÅsu, yo ca kÃlaghaso bhÆto ti khÅïÃsavass' etaæ adhivanaæ,


#<[page 261]>#
%<                       5. MÆlapariyÃyajÃtaka. (245.)                   261>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so hi ariyamaggena Ãyatiæ paÂisandhikÃlaæ khepetvà khÃditvà Âhitattà kÃlaghaso bhÆto ti vuccati, sa bhÆtapacaniæ pacÅti yÃyaæ taïhà apÃyesu bhÆte pacati taæ ¤Ãïagginà paci dahi bhasmam akÃsi, tena bhÆtapacaniæ pacÅti vuccati, pajÃtikin ti pi pÃÂho, jÃtikiæ nibbattikin ti attho.
     Imaæ pa¤haæ sutvà mÃïavesu eko pi jÃnituæ samattho nÃhosi. Atha ne Bodhisatto "mà kho tumhe `ayaæ pa¤ho tÅsu vedesu atthÅti' sa¤¤aæ akattha, tumhe yam ahaæ jÃnÃmi taæ sabbaæ jÃnÃmà 'ti ma¤¤amÃnà badarirukkhasadisaæ karotha, mama tumhehi a¤¤Ãtassa bahuno jÃnanabhÃvaæ na jÃnÃtha, gacchatha, sattame divase kÃlaæ dammi, ettakena kÃlen' imaæ pa¤haæ cintethÃ" 'ti. Te Bodhisattaæ vanditvà attano attano vasanaÂÂhÃnaæ gantvà sattÃhaæ cintetvÃpi pa¤hassa n' eva antaæ na koÂiæ passiæsu. Te sattame divase Ãcariyassa santikaæ gantvà vanditvà nisÅditvà "kiæ bhadramukhà jÃnittha pa¤han" ti vutte "na jÃnÃmÃ" 'ti vadiæsu. Puna Bodhisatto te garahamÃno dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,10.5(=245).2: BahÆni narasÅsÃni lomasÃni brahÃni ca
                    gÅvÃsu paÂimukkÃni, kocid ev' ettha kaïïavà ti. || Ja_II:189 ||>@

     Tass' attho: bahÆni narÃnaæ sÅsÃni dissanti, sabbÃni ca tÃni lomasÃni, sabbÃni mahantÃni, gÅvÃsu yeva ÂhapitÃni, na tÃlaphalaæ viya hatthena gahitÃni, n' atthi tesaæ imehi dhammehi nÃnÃkaraïaæ, ettha pana kocid eva kaïïavà ti attÃnaæ sandhÃyÃha, kaïïavà ti pa¤¤avÃ, kaïïachiddaæ pana na kassaci n' atthi.
     Iti te mÃïavake "kaïïachiddamattam eva tumhÃkaæ bÃlÃnaæ atthi, na pa¤¤Ã" ti garahitvà pa¤haæ vissajjesi. Te sutvÃ


#<[page 262]>#
%<262                  II. DukanipÃta.  10. SigÃlavagga. (25.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "aho Ãcariyà nÃma mahantÃ" ti khamÃpetvà nihatamÃnà Bodhisattaæ upaÂÂhahiæsu.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà pa¤casatà mÃïavakà ime bhikkhÆ ahesuæ, Ãcariyo pana aham evÃ" 'ti. MÆlapariyÃyajÃtakaæ.

                      $<6. TelovÃdajÃtaka.>$
     Hantvà jhatvà vadhitvà cà 'ti. Idaæ Satthà VesÃliæ upanissÃya kÆÂÃgÃrasÃlÃyaæ viharanto SÅhasenÃpatiæ Ãrabbha kathesi. So hi Bhagavantaæ saraïaæ gantvà nimantetvà punadivase samaæsakaæ bhattaæ adÃsi. NigaïÂhà taæ sutvà kupità anattamanà TathÃgataæ viheÂhetukÃmà "samaïo Gotamo jÃnaæ uddissakaÂaæ maæsaæ bhu¤jatÅti" akkosiæsu. BhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso NigaïÂha-NÃthaputto `samaïo Gotamo jÃnaæ uddissa-kaÂaæ maæsaæ bhu¤jatÅti' saddhiæ parisÃya akkosanto Ãhiï¬atÅti". Taæ sutvà Satthà "na bhikkhave NigaïÂho NÃthaputto idÃn' eva maæ uddissa-kaÂaæ maæsaæ khÃdanena garahati, pubbe pi garahi yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃräasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto isipabbajjaæ pabbajitvà loïambilasevanatthÃya Himavantato BÃrÃïasiæ Ãgantvà punadivase nagaraæ bhikkhÃya pÃvisi. Ath' eko kuÂumbiyo "tÃpasaæ viheÂhessÃmÅti" gharaæ pavesetvà pa¤¤attÃsane nisÅdÃpetvà macchamaæsena parivisitvà bhattakiccÃvasÃne ekamantaæ nisÅditvà "idaæ maæsaæ tumhe yeva uddissa pÃïe mÃretvà kataæ, idaæ akusalaæ mà amhÃkam eva tumhÃkam pi hotÅti" vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,10.6(=246).1: Hantvà jhatvà vadhitvà ca deti dÃnaæ asa¤¤ato,
                    edisaæ bhattaæ bhu¤jamÃno so pÃpena upalippatÅti. || Ja_II:190 ||>@


#<[page 263]>#
%<           6. TelovÃdajÃtaka. (246).  7. PÃda¤jalijÃtaka. (247.)         263>%
     Tattha hantvà ti hanitvà paharitvà jhatvà ti kilametvà vadhitvà ti mÃretvÃ, deti dÃnaæ asa¤¤ato ti asa¤¤ato dussÅlo evaæ katvà dÃnaæ deti, edisaæ bhattaæ bhu¤jamÃno sa pÃpenamupalippatÅti edisaæ uddissakaÂaæ bhu¤jamÃno so samaïo pi pÃpena upalippati saæyujjati yevà 'ti.
     Taæ sutvà Bodhisatto dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,10.6(=246).2: PuttadÃram pi ce hantvà deti dÃnaæ asa¤¤ato
                    bhu¤jamÃno pi sappa¤¤o na pÃpena upalippatÅti. || Ja_II:191 ||>@

     Tattha bhu¤jamÃno pi sappa¤¤o ti tiÂÂhatu a¤¤aæ maæsaæ puttadÃraæ vadhitvÃpi dussÅlena dinnaæ sappa¤¤o khantimettÃdiguïasampanno taæ bhu¤jamÃno pi pÃpena na upalippatÅti.
     Evam assa Bodhisatto dhammaæ kathetvà uÂÂhÃyÃsanà pakkÃmi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà kuÂumbiko NigaïÂha-NÃthaputto ahosi, tÃpaso pana aham evÃ" 'ti. TelovÃdajÃtakaæ.

                      $<7. PÃda¤jalijÃtaka.>$
     Addhà PÃda¤jalÅ sabbe ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto LÃÊudÃyitheraæ Ãrabbha kathesi. Ekasmiæ hi divase dve mahÃsÃvakà pa¤haæ vinicchinanti. BhikkhÆ pa¤haæ suïantà there pasaæsanti. LÃÊudÃyitthero parisantare nisinno "ete amhehi samaæ kiæ jÃnantÅti" oÂÂham bha¤ji. Taæ disvà therà uÂÂhÃya pakkamiæsu. Parisà bhijji. DhammasabhÃyaæ bhikkhÆ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso LÃÊudÃyi dve aggasÃvake garahitvà oÂÂhaæ bha¤jÅti". Taæ sutvà Satthà "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi LÃÊudÃyÅ Âhapetvà oÂÂhabha¤janaæ tato uttariæ a¤¤aæ na jÃnÃtÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:


#<[page 264]>#
%<264                  II. DukanipÃta.  10. sigÃlavagga. (25.)>%
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa atthadhammÃnusÃsako amacco ahosi.
Ra¤¤o pana PÃda¤jali nÃma putto lÃlo dandhaparisakkano ahosi. AparabhÃge rÃjà kÃlam akÃsi. Amaccà ra¤¤o matakiccÃni katvà "taæ rajje abhisi¤cissÃmÃ" 'ti mantayamÃnà rÃjaputtaæ PÃda¤jalikaæ Ãhaæsu. Bodhisatto pana "ayaæ kumÃro lÃlo dandhaparisakkano, pariggahetvà taæ abhisi¤cissÃmÃ" 'ti Ãha. Amaccà vinicchayaæ sajjetvà kumÃraæ samÅpe nisÅdÃpetvà aÂÂaæ vinicchinantà na sammà vinicchiniæsu, te asÃmikaæ sÃmikaæ katvà kumÃraæ pucchiæsu: "kÅdisaæ kumÃra suÂÂhu vinicchinimhÃ" 'ti. So oÂÂhaæ bha¤ji. Bodhisatto "paï¬ito ma¤¤e kumÃro, asammÃvinicchitabhÃvo tena ¤Ãto bhavissatÅti" ma¤¤amÃno paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,10.7(=247).1: Addhà PÃda¤jalÅ sabbe pa¤¤Ãya atirocati,
                    tathà hi oÂÂhaæ bha¤jati, uttariæ nÆna passatÅti. || Ja_II:192 ||>@

     Tass' attho: ekaæsena PÃda¤jali kumÃro sabbe amhe pa¤¤Ãya atirocati, tathà hi oÂÂhaæ bha¤jati, nÆna uttariæ a¤¤aæ kÃraïaæ passatÅti.
     Te aparasmim pi divase vinicchayaæ sajjetvà a¤¤aæ aÂÂaæ suÂÂhu vinicchinitvà "kÅdisaæ te deva suÂÂhu vinicchitan" ti pucchiæsu. So puna pi oÂÂham eva bha¤ji. Ath' assa andhabÃlabhÃvaæ ¤atvà Bodhisatto dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,10.7(=247).2: NÃyaæ dhammaæ adhammaæ và atthÃnattha¤ ca bujjhati,
                    a¤¤atra oÂÂhanibbhogà nÃyaæ jÃnÃti ki¤canan ti. || Ja_II:193 ||>@

     Amaccà PÃda¤jalikumÃrassa lÃlabhÃvaæ ¤atvà Bodhisattaæ rajje abhisi¤ciæsu.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà PÃda¤jalÅ LÃÊudÃyÅ ahosi, paï¬itÃmacco pana aham evÃ" 'ti. PÃda¤jalijÃtakaæ.


#<[page 265]>#
%<                        8. KiæsukopamajÃtaka. (248.)                   265>%

                      $<8. KiæsukopamajÃtaka.>$
     Sabbehi kiæsuko diÂÂho ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Kiæsukopamasuttantaæ Ãrabbha kathesi. CattÃro hi bhikkhÆ TathÃgataæ upasaækamitvà kammaÂÂhÃnaæ yÃciæsu. Satthà tesaæ kammaÂÂhÃnaæ kathesi. Te kammaÂÂhÃnaæ gahetvà attano attano rattiÂÂhÃnadivÃÂÂhÃnÃni agamaæsu. Tesu eko cha phassÃyatanÃni parigaïhitvà arahattaæ pÃpuïi, eko pa¤cakkhandhe eko cattÃro mahÃbhÆte eko aÂÂhÃrasa dhÃtuyo. Te attano attano adhigatavisesaæ Satthu Ãrocesuæ. Tatth' ekassa bhikkhuno parivitakko udapÃdi:
"imesaæ kammaÂÂhÃnÃnaæ nibbÃnaæ ekakaæ, kathaæ sabbehi arahattaæ pattan" ti so SatthÃraæ pucchi. Satthà "kin te bhikkhu kiæsukadiÂÂhabhÃtikehi nÃnattan" ti vatvà "idaæ no bhante kÃraïaæ kathethÃ" 'ti bhikkhÆhi yÃcito atÅtaæ ÃhÃri:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente tassa cattÃro puttà ahesuæ. Te ekadivasaæ sÃrathiæ pakkositvà "mayaæ samma kiæsukaæ daÂÂhukÃmÃ, kiæsukarukkhaæ no dassehÅti" Ãhaæsu. SÃrathi "sÃdhu, dassessÃmÅti" vatvà catunnam pi ekato adassetvà jeÂÂhaputtaæ tÃva rathe nisÅdÃpetvà ara¤¤aæ netvà "ayaæ kiæsuko" ti khÃnukorakÃle kiæsukaæ dassesi, aparassa bÃlapalÃsakÃle aparassa pupphitakÃle aparassa phalitakÃle. AparabhÃge cattÃro pi bhÃtaro ekato nisinnà "kiæsuko nÃma kÅdiso" ti kathaæ samuÂÂhÃpetvà eko "seyyathÃpi jhÃmathÆïo" ti Ãha, dutiyo "seyyathÃpi nigrodharukkho" ti, tatiyo "seyyathÃpi maæsapesÅti", catuttho "seyyathÃpi sirÅso" ti te a¤¤ama¤¤assa kathÃya aparituÂÂhà pitu santikaæ gantvà "deva kiæsuko nÃma kÅdiso" ti pucchitvà "tumhehi kiæ kathitan" ti vutte attanà kathitanÅhÃraæ ra¤¤o kathesuæ. RÃjà "catuhi pi tumhehi kiæsuko diÂÂho, kevalaæ vo kiæsukassa dassento sÃrathi `imasmiæ kÃle kiæsuko kÅdiso' ti `imasmiæ kÃle kÅdiso' ti vibhajitvà na pucchito,


#<[page 266]>#
%<266                  II. DukanipÃta.  10. SigÃlavagga. (25.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tena vo kaækhà uppannÃ" ti vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,10.8(=248).1: Sabbehi kiæsuko diÂÂho, kin n' ettha vicikicchatha,
                    na hi sabbesu ÂhÃnesu sÃrathÅ paripucchito ti. || Ja_II:194 ||>@

     Tattha na hi sabbesu ÂhÃnesu sÃrathÅ paripucchito ti sabbehi vo kiæsuko diÂÂho ti kin nu tumhe ettha vicikicchatha, sabbesu ÂhÃnesu kiæsuko p' eso, tumhehi pana na hi sabbesu sÃrathi paripucchito,tena vo kaækhà uppannà ti.
     Satthà imaæ kÃraïaæ dassetvà "yathà bhikkhave cattÃro bhÃtikà vibhÃgaæ katvà apucchitattà kiæsuke kaækhaæ uppÃdesuæ evaæ tvam pi imasmiæ dhamme kaækhaæ uppÃdesÅti" vatvà abhisambuddho hutvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,10.8(=248).2: Evaæ sabbehi ¤Ãïehi yesaæ dhammà ajÃnitÃ
                    te ve dhammesu kaækhanti kiæsukasmiæ va bhÃtaro ti. || Ja_II:195 ||>@

     Tass' attho: yathà te bhÃtaro sabbesu ÂhÃnesu kiæsukassa adiÂÂhattà kaækhiæsu evaæ sabbehi vipassanäÃïehi yesaæ sabbe pi hi chaphassÃyatanakkhandhabhÆtadhÃtubhedà dhammà ajÃnità sotÃpattimaggassa anadhigatattà appaÂividdhà te ve tesu phassÃyatanÃdidhammesu kaækhanti yathà ekasmiæ ¤eva kiæsukasmiæ cattÃro bhÃtaro ti.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà BÃrÃïasirÃjà aham eva ahosin" ti. KiæsukopamajÃtakaæ.

                      $<9. SÃlakajÃtaka.>$
     Ekaputtako bhavissasÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ mahÃtheraæ Ãrabbha kathesi. So kir' ekaæ kumÃrakaæ pabbÃjetvà pÅÊento tattha viharati. SÃmaïero pÅÊaæ sahituæ asakkonto uppabbaji. Thero gantvà upalÃpeti: "kumÃraka tava cÅvaraæ tav' eva bhavissati patto pi,


#<[page 267]>#
%<                           9. SÃlakajÃtaka.(249.)                      267>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  mama santakaæ pattacÅvaram pi tav' eva bhavissati, ehi pabbajÃhÅti". So "nÃhaæ pabbajissÃmÅti" vatvÃpi punappuna vuccamÃno pabbaji. Atha naæ pabbajitadivasato paÂÂhÃya puna thero viheÂhesi. So pÅÊaæ asahanto puna uppabbajitvà anekavÃraæ yÃcante pi tasmiæ "tvaæ n' eva maæ sahasi na vinà vattituæ sakkosi, gaccha na pabbajissÃmÅti" na pabbaji. BhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso suhadayo vata so dÃrako, mahÃtherassa Ãsayaæ ¤atvà na pabbajÅti".
Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' ev' esa suhadayo pubbe pi suhadayo, ekavÃraæ etassa dosaæ disvà na puna gaïhÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto kuÂumbikakule nibbattitvà vayappatto dha¤¤avikkayena jÅvikaæ kappesi. A¤¤ataro pi ahiguïÂhiko ekaæ makkaÂaæ sikkhÃpetvà osadhaæ gÃhÃpetvà tena sappaæ kÅÊÃpento jÅvikaæ kappesi. So BÃrÃïasiyaæ ussave ghuÂÂhe ussavaæ kÅÊitukÃmo "imaæ mà pamajjÅti" taæ makkaÂaæ tassa vÃïijakassa hatthe Âhapetvà ussavaæ kÅÊetvà sattame divase tassa santikaæ gantvà "kahaæ makkaÂo" 'ti pucchi. MakkaÂo sÃmikassa saddaæ sutvà va dha¤¤Ãpaïato vegena nikkhami.
Atha naæ so veÊupesikÃya piÂÂhiyaæ pothetvà ÃdÃya uyyÃnaæ gantvà ekamante bandhitvà niddaæ okkami. MakkaÂo tassa niddÃyanabhÃvaæ ¤atvà attano bandhanaæ mocetvà palÃyitvà ambarukkhaæ Ãruyha ambapakkaæ khÃditvà aÂÂhiæ ahiguïÂhikassa sarÅre pÃtesi. So pabujjhitvà ullokento taæ disvà "madhuravÃcÃya taæ va¤cetvà rukkhà otÃretvà gaïhissÃmÅti" taæ upalÃÊento paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,10.9(=249).1: Ekaputtako bhavissasi
                    tva¤ ca no hessasi issaro kule,>@


#<[page 268]>#
%<268                  II. DukanipÃta.  10. SigÃlavagga. (25.)>%
@<                    oroha dumasmà SÃlaka,
                    ehi dÃni gharaæ vajemase ti. || Ja_II:196 ||>@

     Tass' attho: tvaæ mayhaæ ekaputtako bhavissasi kule ca me bhogÃnaæ issaro, etasmà rukkhà otara, ehi amhÃkaæ gharaæ gamissÃma, SÃlakà 'ti nÃmena Ãlapanto Ãha.
     Taæ sutvà makkhaÂo dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_II,10.9(=249).2: Nanu maæ hadaye 'tima¤¤asi
                    ya¤ ca hanasi maæ veÊuyaÂÂhiyÃ,
                    pakkambavane ramÃmase,
                    gaccha tvaæ gharakaæ yathÃsukhan ti. || Ja_II:197 ||>@

     Tattha nanu maæ hadaye tima¤¤asÅti nanu tvaæ maæ hadaye atima¤¤asi, suhadayo ayan ti ma¤¤asÅti attho, ya¤ ca maæ hanasi veÊuyaÂÂhiyà ti yaæ evaæ atima¤¤asi ya¤ ca veÊupesikÃya hanasi, tenÃhaæ nÃgacchÃmÅti dÅpeti. Atha naæ mayaæ imasmiæ vane pakkambavane ramÃmase, gaccha tvaæ gharakaæ yathÃsukhan ti vatvà uppatitvà vanaæ pÃvisi, ahiguïÂhiko pi anattamano attano gehaæ agamÃsi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà makkaÂo sÃmaïero ahosi, ahiguïÂhiko mahÃthero, dha¤¤avÃïijo pana aham evÃ" 'ti. SÃlakajÃtakaæ

                      $<10. KapijÃtaka.>$
     Ayaæ isÅ upasamasaæ¤ame rato ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ kuhakaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi.
Tassa hi kuhakabhÃvo bhikkhÆsu pÃkaÂo jÃto. DhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso asuko bhikkhu niyyÃnike BuddhÃsane pabbajitvà kuhakavattaæ pÆretÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ"


#<[page 269]>#
%<                           10. KapijÃtaka. (250).                      269>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave esa bhikkhu idÃn' eva kuhako, pubbe pi kuhako va aggimattassa kÃraïà makkaÂo hutvà koha¤¤aæ akÃsÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto KÃsiraÂÂhe brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto puttassa ÃdhÃvitvà paridhÃvitvà vicaraïakÃle brÃhmaïiyà matÃya puttaæ aækenÃdÃya Himavantaæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbajitvà tam pi puttaæ tÃpasakumÃrakaæ katvà païïasÃlÃya vÃsaæ kappesi. VassÃrattasamaye acchinnadhÃre deve vassante makkaÂo sÅtapÅÊito dante khÃdanto kampento vicarati.
Bodhisatto mahante dÃrukkhandhe Ãharitvà aggiæ katvà ma¤cake nipajji. Puttako pi 'ssa pÃde parimajjamÃno nisÅdi. So makkaÂo ekassa matatÃpasassa santakÃni vakkalÃni nivÃsetvà ca pÃrupitvà ca ajinacammaæ ekaæsaæ katvà kÃcakamaï¬aluæ ÃdÃya isivesena gantvà païïasÃladvÃre aggissa kÃraïà kuhanakammaæ katvà aÂÂhÃsi. TÃpasakumÃrako taæ disvà "tÃta tÃpaso eko sÅtapÅÊito kampamÃno tiÂÂhati, idha naæ pakkosatha, visÅvessatÅti" pitaraæ ÃyÃcanto paÂhamaæ {gÃtham Ãha}:

  @<Ja_II,10.10(=250).1: Ayaæ isÅ upasamasaæyame rato
                    santiÂÂhati sisirabhayena aÂÂito,
                    handa ayaæ pavisatu 'maæ agÃrakaæ,
                    vinetu sÅtaæ daratha¤ ca kevalan ti. || Ja_II:198 ||>@

     Tattha upasamasaæyame rato ti rÃgÃdikilesaupasame ca sÅlasaæyame ca rato, santiÂÂhatÅti so tiÂÂhati, sisirabhayenà 'ti vÃtavuÂÂhijanitassa sisirassa bhayena, aÂÂito ti pÅÊito, pavisatu man ti pavisatu imaæ, kevalan ti sakalaæ anavasesaæ.
     BodhisÃtto puttassa vacanaæ sutvà uÂÂhÃya olokento makkaÂabhÃvaæ ¤atvà dutiyaæ gÃtham Ãha:


#<[page 270]>#
%<270                 II. DukanipÃta.  10. SigÃlavagga. (25.)>%

  @<Ja_II,10.10(=250).2: NÃyaæ isÅ upasamasaæyame rato,
                    kapÅ ayaæ dumavarasÃkhagocaro,
                    so dÆsako rosako cÃpi jammo,
                    sace vaje imam pi dÆsaye gharan ti. || Ja_II:199 ||>@

     Tattha dumavarasÃkhagocaro ti dumavarÃnaæ sÃkhagocaro, so dÆsako rosako cÃpi jammo ti so esa gatagataÂÂhÃnassa dÆsanato dÆsako, ghaÂÂanatÃya rosako, lÃmakabhÃvena jammo, sace vaje ti yÃdisaæ païïasÃlaæ sa vaje paviseyya sabbaæ uccÃrapassÃvakaraïena ca aggidÃnena ca dÆseyyà 'ti.
     Eva¤ ca vatvà Bodhisatto ummukaæ gahetvà taæ santÃsetvà palÃpesi. So uppatitvà vanaæ paccakkhanto va tathà pakkhanto va ahosi, na puna taæ ÂhÃnaæ agamÃsi. Bodhisatto abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà tÃpasakumÃrakassa kasiïaparikammaæ Ãcikkhi, so ca abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca uppÃdesi. Te ubho pi aparihÅnajjhÃnà BrahmalokaparÃyanà ahesuæ.
     Satthà "na bhikkhave idÃn' eva porÃïato paÂÂhÃya p' esa kuhako yevÃ" 'ti imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne keci sotÃpannà keci sakadÃgÃmino keci anÃgÃmino ahesuæ) "Tadà makkaÂo kuhako bhikkhu ahosi, putto RÃhulo, pità aham evÃ" 'ti. KapijÃtakaæ. SigÃlavaggo dasamo.
DukanipÃtavaïïanà niÂÂhitÃ.


#<[page 271]>#
%<                                 271>%
                         III. TIKANIPùTA.

                         1. SAõKAPPAVAGGA.

                      $<1. SaækappajÃtaka.>$
SaækapparÃgadhotenà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ukkaïÂhitabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthinagaravÃsÅ kir' esa kulaputto ratanasÃsane uraæ datvà pabbajito ekadivasaæ SÃvatthiyaæ piï¬Ãya caranto ekaæ alaækatapaÂiyattaæ itthiæ disvà uppannakÃmarÃgo anabhirato cari. Tam enaæ ÃcariyupajjhÃyÃdayo disvà anabhiratikÃraïaæ pucchitvà vibbhamitukÃmabhÃvam assa ¤atvà "Ãvuso, Satthà nÃma rÃgÃdikilesapÅÊitÃnaæ kilese hÃretvà saccÃni pakÃsetvà sotÃpattiphalÃdÅni deti, ehi taæ Satthu santikaæ nessÃmÃ" 'ti ÃdÃya agamaæsu SatthÃrà ca "kin nu kho bhikkhave anicchamÃnakaæ ¤eva bhikkhuæ gahetvà Ãgat' atthÃ" 'ti vutte tam atthaæ Ãrocesuæ. Satthà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti pucchitvà "saccan" ti vutte "kiækÃraïÃ" ti pucchi. So tam atthaæ Ãrocesi. Atha naæ Satthà "itthiyo nÃm' età bhikkhu pubbe jhÃnabalena vikkhambhitakilesÃnaæ visuddhasattÃnam pi saækilesaæ uppÃdesuæ, tÃdisà tucchapuggalà kiækÃraïà na saækilissanti, visuddhÃpi sattà saækilissanti, uttamayasasamaÇgino pi Ãyasakyaæ pÃpuïanti pag eva aparisuddhÃ, Sineru-kampanavÃto purÃïapaïïasaÂaæ


#<[page 272]>#
%<272                 III. TikanipÃta. 1. Saækappavagga. (26.)>%
kin na kampessati, bodhitale nisÅditvà abhisambujjhanakasattaæ ayaæ kileso ÃloÊesi, tÃdisaæ kin na ÃloÊessatÅti" vatvà tehi yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto asÅtikoÂivibhave brÃhmaïamahÃsÃlakule nibbattitvà vayappatto TakkasilÃyaæ sabbasippÃni uggaïhitvà BÃrÃïasiæ paccÃgantvà katadÃrapariggaho mÃtÃpitunnaæ accayena tesaæ petakiccÃni katvà hira¤¤olokanakammaæ karonto "idaæ dhanaæ pa¤¤Ãyati, yehi pan' etaæ sambhÆtaæ te na pa¤¤ÃyantÅti" Ãvajjanto saævegappatto ahosi, sarÅrà sedà mucciæsu. So gharÃvÃse ciraæ vasanto mahÃdÃnaæ datvà kÃme pahÃya assumukhaæ ¤Ãtisaæghaæ pariccajitvà Himavantaæ pavisitvà ramaïÅye padese païïasÃlaæ mÃpetvà u¤chÃcariyÃya vanamÆlaphalÃphalÃdÅhi yÃpento nacirass' eva abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca uppÃdetvà jhÃnakÅÊam kÅÊanto ciraæ vasitvà cintesi: "manussapathaæ gantvà loïambilaæ upasevissÃmi, evaæ me sarÅraæ c' eva thiraæ bhavissati jaæghÃvihÃro ca kato bhavissati, ye ca mÃdisassa sÅlavantassa bhikkhaæ và dassanti abhivÃdanÃdÅni và karissanti te saggapadaæ pÆressantÅti" so Himavantà otaritvà anupubbena cÃrikaæ caramÃno BÃrÃïasiæ patvà suriyatthagamanavelÃya vasanaÂÂhÃnaæ olokento rÃjuyyÃnaæ disvà "idaæ paÂisallÃnasÃruppaæ, ettha vasissÃmÅti" uyyÃnaæ pavisitvà a¤¤atarasmiæ rukkhamÆle nisinno jhÃnasukhena rattiæ khepetvà punadivase katasarÅrapaÂijaggano pubbaïhasamaye jaÂÃjinavakkalÃni saïÂhapetvà bhikkhÃbhÃjanaæ ÃdÃya santindriyo santamÃnaso iriyÃpathasampanno yugamattadaso hutvà sabbÃkÃrasampannÃya attano rÆpasiriyà lokassa vilocanÃni Ãka¬¬hento nagaraæ pavisitvà bhikkhÃya caranto ra¤¤o nivesanadvÃraæ pÃpuïi.


#<[page 273]>#
%<                          1. SaækappajÃtaka. (251.)                   273>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  RÃjà mahÃtale caækamanto vÃtapÃnantarena Bodhisattaæ disvà iriyÃpathasmiæ yeva pasÅditvà "sace santadhammo nÃm' atthi imassa tena abbhantare bhavitabban" ti cintetvà "gaccha taæ tÃpasaæ ÃnehÅti" ekaæ amaccaæ ÃïÃpesi. So gantvà vanditvà bhikkhÃbhÃjanaæ gahetvà "rÃjà bhante taæ pakkosatÅti" Ãha. Bodhisatto "mahÃpu¤¤a, amhe rÃjà na jÃnÃtÅti" Ãha. "Tena hi bhante yÃvÃhaæ ÃgacchÃmi tÃva idh' eva hothÃ" 'ti vatvà ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà "amhÃkaæ kulÆpakatÃpaso n' atthi, gaccha taæ ÃnehÅti" sayam pi vÃtapÃnena hatthaæ pasÃretvà vadanto "ito etha bhante" ti Ãha. Bodhisatto amaccassa hatthe bhikkhÃbhÃjanaæ datvà mahÃtalaæ abhirÆhi. Atha naæ rÃjà vanditvà rÃjapallaæke nisÅdÃpetvà attano sampÃditehi yÃgukhajjakabhattehi parivisitvà katabhattakiccaæ pa¤haæ pucchi, pa¤havyÃkaraïena bhÅyosomattÃya pasÅditvà vanditvà "bhante tumhe katthavÃsikÃ, kuto Ãgat' atthÃ" 'ti pucchitvà "HimavantavÃsikà mayaæ mahÃrÃja, Himavantà ÃgatÃ" ti vutte puna "kiækÃraïÃ" ti pucchitvà "vassÃrattakÃle mahÃrÃja nibaddhavÃso nÃma laddhuæ vaÂÂatÅti" vutte "tena hi bhante rÃjuyyÃne vasatha, tumhe ca catupaccayehi na kilamissatha, aha¤ ca saggasaævattanikaæ pu¤¤aæ pÃpuïissÃmÅti" paÂi¤¤aæ gahetvà bhuttapÃtarÃso Bodhisatten' eva saddhiæ uyyÃnaæ gantvà païïasÃlaæ kÃretvà caækamaæ mÃpetvà sesÃni pi rattiÂÂhÃnadivÃÂÂhÃnÃdÅni sampÃdetvà pabbajitaparikkhÃre paÂiyÃdetvà "sukhena vasatha bhante" ti uyyÃnapÃlaæ sampaÂicchÃpesi. Bodhisatto tato paÂÂhÃya dvÃdasa saævaccharÃni tatth' eva vasi.


#<[page 274]>#
%<274                 III. TikanipÃta. 1. Saækappavagga. (24.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' ekadivasaæ ra¤¤o paccanto kupito. So tassa vÆpasamanatthÃya gantukÃmo deviæ Ãmantetvà "bhadde tayà và mayà và nagare ohÅyituæ vaÂÂatÅti" Ãha. "Kiæ nissÃya kathetha devÃ" 'ti. "SÅlavantatÃpasaæ bhadde" 'ti. "Deva nÃhaæ tasmiæ pamajjissÃmi, amhÃkaæ ayyassa paÂijagganaæ mama bhÃro, tumhe nirÃsaækà gacchathÃ" 'ti. RÃjà nikkhamitvà gato, devÅ pi kho Bodhisattaæ tath' eva sakkaccaæ upaÂÂhahi. Bodhisatto pana ra¤¤o gatakÃle nibaddhavelÃya Ãgantvà attano rucitÃya velÃya rÃjanivesanaæ gantvà bhattakiccaæ karoti. Ath' ekadivasaæ Bodhisatte aticirÃyante devÅ sabbaæ khÃdanÅyabhojanÅyaæ paÂiyÃdetvà nahÃtvà alaækaritvà nÅcama¤cakaæ pa¤¤Ãpetvà Bodhisattassa Ãgamanaæ olokayamÃnà maÂÂasÃÂakaæ sithilaæ katvà nivÃsetvà nipajji. Bodhisatto pi velaæ sallakkhetvà bhikkhÃbhÃjanaæ ÃdÃya ÃkÃsena gantvà mahÃvÃtapÃnadvÃraæ pÃpuïi. Tassa vakkalisaddaæ sutvà sahasà uÂÂhahamÃnÃya deviyà pÅtakamaÂÂasÃÂako bhassittha. Bodhisatto visabhÃgÃrammaïaæ indriyÃni bhinditvà subhavasena olokesi. Ath' assa jhÃnabalena sannisinno pi kileso karaï¬ake pakkhittÃsÅviso viya phaïaæ katvà uÂÂhahi, khÅrarukkhassa vÃsiyà ÃkoÂitakÃlo viya ahosi, kilesuppÃdanena sah' eva jhÃnÃni parihÃyiæsu, indriyÃni aparisuddhÃni ahesuæ, sayaæ pakkhacchinnakÃko viya ahosi. So pubbe viya nisÅditvà bhattakiccaæ hi kÃtuæ nÃsakkhi, nisÅdÃpiyamÃno pi na nisÅdi.
Ath' assa devÅ sabbaæ khÃdaniyaæ bhojaniyaæ bhikkhÃbhÃjane yeva pakkhipi,


#<[page 275]>#
%<                          1. SaækappajÃtaka. (251.)                   275>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  yathà ca pubbe bhattakiccaæ katvà sÅhapa¤jarena nikkhamitvà ÃkÃsen' eva gacchati evaæ taæ divasaæ gantuæ nÃsakkhi, bhattaæ pana gahetvà mahÃnisseïiyà otaritvà uyyÃnaæ agamÃsi. DevÅ pi tassa attani paÂibaddhacittataæ a¤¤Ãsi. So uyyÃnaæ gantvà bhattaæ abhu¤jitvà va heÂÂhÃma¤ce nikkhipitvà "deviyà evarÆpà hatthasobhà pÃdasobhà evarÆpaæ kaÂipariyosÃnaæ evarÆpaæ Ærulakkhaïan" ti ÃdÅni vippalapanto sattÃhaæ nipajji. Bhattaæ pÆtikaæ ahosi nÅlamakkhikÃparikiïïaæ. Atha rÃjà paccantaæ vÆpasametvà paccÃgato. AlaækatapaÂiyattaæ nagaraæ {padakkhiïaæ} katvà rÃjanivesanaæ Ãgantvà va "Bodhisattaæ passissÃmÅti" uyyÃnaæ gantvà ukkalÃpaæ assamapadaæ disvà "pakkanto bhavissatÅti" païïasÃlÃya dvÃraæ vivaritvà antopaviÂÂho. Taæ nipannakaæ disvà "kenaci aphÃsukena bhavitabban" ti pÆtibhattaæ cha¬¬Ãpetvà païïasÃlaæ paÂijaggitvà "bhante kin te aphÃsukan" ti pucchi. "Viddho smi mahÃrÃjÃ" 'ti. RÃjà "mama paccÃmittehi mayi okÃsaæ alabhantehi `piyaÂÂhÃnam assa dubbalaæ karissÃmÃ' 'ti Ãgantvà esa viddho bhavissati ma¤¤e" ti sarÅraæ parivattetvà viddhaÂÂhÃnaæ olokento vedhaæ adisvà "kattha viddho si bhante" ti pucchi. Bodhisatto "nÃhaæ mahÃrÃja a¤¤ena viddho, ahaæ pana attanà va attÃnaæ hadaye vijjhin" ti vatvà uÂÂhÃya Ãsane nisÅditvà imà gÃthà avoca:

  @<Ja_III,1.1(=251).1: SaækapparÃgadhotena vitakkanisitena ca
                    nÃlaækatena bhaddena na usukÃrakatena ca || Ja_III:1 ||>@

  @<Ja_III,1.1(=251).2: Na kaïïÃyatamuttena nÃpi morÆpasevinÃ
                    ten' amhi hadaye viddho sabbaÇgaparidÃhinÃ. || Ja_III:2 ||>@


#<[page 276]>#
%<276                 III. TikanipÃta.  1. Saækappavagga.(26.)>%

  @<Ja_III,1.1(=251).3: ùvedha¤ ca na passÃmi yato ruhiram assave,
                    yÃva ayonisocittaæ, sayaæ me dukkham Ãbhatan ti. || Ja_III:3 ||>@

     Tattha saækapparÃgadhotenà 'ti kÃmavitakkasampayuttarÃgadhotena, vitakkanisitena cà 'ti ten' eva rÃgodakena vitakkapÃsÃïe nisitena nÃlaækatena bhaddenà 'ti n' eva alaækatena bhaddena, analaækatena bÅbhacchenà 'ti attho, na usukÃrakatena cà 'ti usukÃrehi pi akatena, na kaïïÃyatamuttenà ti yÃva dakkhiïakaïïacÆÊikaæ Ãka¬¬hitvà amuttakena, nÃpi morÆpasevinà ti morapattagijjhapattÃdÅhi akatÆpasevanena, tenamhi hadaye viddho ti tena kilesakaï¬enÃhaæ hadaye viddho, sabbaÇgaparidÃhinà ti sabbÃni aÇgÃni paridahanasamatthena, mahÃrÃja tena kilesakaï¬ena hadaye viddhakÃlato paÂÂhÃya mama aggipadittÃni va sabbÃni aÇgÃni dayhantÅti dasseti, Ãvedha¤ ca na passÃmÅti viddhaÂÂhÃne vaïa¤ ca na passÃmi, yato ruhiramassave ti yato me Ãvedhato lohitaæ pagghareyya taæ na passÃmÅti attho, yÃva ayonisocittan ti ettha yÃvà 'ti daÊhatthe nipÃto, ativiya daÊhaæ katvà ayonisocittaæ va¬¬hitan ti attho, sayam me dukkhamÃbhatan ti attanà va mayà attano dukkhaæ ÃnÅtan ti.
     Evaæ Bodhisatto imÃhi tÅhi gÃthÃhi ra¤¤o dhammaæ desetvà rÃjÃnaæ païïasÃlato bahikatvà kasiïaparikammaæ katvà naÂÂhaæ jhÃnaæ uppÃdetvà païïasÃlÃya nikkhamitvà ÃkÃse nisinno rÃjÃnaæ ovaditvà "mahÃrÃja ahaæ Himavantam eva gamissÃmÅti" vatvà "na sakkà bhante gantun" ti vuccamÃno pi "mahÃrÃja mayà idha vasantena evarÆpo vippakÃro patto, idÃni na sakkà idha vasitun" ti ra¤¤o yÃcantass' eva ÃkÃse uppatitvà Himavantaæ gantvà yÃvatÃyukaæ Âhatvà Brahmalok-Æpago ahosi.


#<[page 277]>#
%<                         2. TilamuÂÂhijÃtaka. (252.)                  277>%
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu arahatte patiÂÂhÃsi, keci sotÃpannà keci sakadÃgÃmino keci anÃgÃmino ahesuæ) "Tadà rÃjà ùnando ahosi, tÃpaso pana aham evÃ" 'ti. SaækappajÃtakaæ.

                      $<2. TilamuÂÂhijÃtaka.>$
     AjjÃpi metaæ manasÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ kodhanaæ Ãrabbha kathesi. A¤¤ataro kira bhikkhu kodhano ahosi upÃyÃsabahulo, appam pi vutto samÃno kuppi abhisajji, kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pÃtvakÃsi. DhammasabhÃyaæ bhikkhÆ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: Ãvuso asuko nÃma bhikkhu kodhano upÃyÃsabahulo uddhane pakkhittaloïaæ viya taÂataÂÃyanto vicarati, evarupe nikkodhane sÃsane pabbajitvà kopamattam pi niggaïhituæ na sakkotÅti". Satthà taæ sutva ekaæ bhikkhuæ pesetvà taæ bhikkhuæ pakkosÃpetvà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu kodhano" ti pucchitvà "saccaæ bhante" ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' Ãyaæ kodhano va ahosÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente tassa putto BrahmadattakumÃro nÃma ahosi. PorÃïakarÃjÃno ca attano putte "evaæ ete nihatamÃnadappà sÅtuïhakkhamà lokacÃritta¤¤Æ ca bhavissantÅti" attano nagare disÃpÃmokkhe Ãcariye vijjamÃne pi sippuggahaïatthÃya dÆre tiro raÂÂhaæ pesenti. Tasmà so pi rÃjà soÊasavassapadesikaæ puttaæ pakkositvà ekatalikaupÃhanà ca païïacchatta¤ ca kahÃpaïasahassa¤ ca datvà "tÃta Takkasilaæ gantvà sippaæ uggaïhÃ" 'ti pesesi.


#<[page 278]>#
%<278                III. TikanipÃta.  1. Saækappavagga. (25.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So "sÃdhÆ" 'ti mÃtÃpitaro vanditvà nikkhamitvà anupubbena Takkasilaæ patvà Ãcariyassa gehaæ pucchitvà Ãcariye mÃïavakÃnaæ sippaæ vÃcetvà uÂÂhÃya gharadvÃre caækamante gehaæ gantvà yasmiæ ÂhÃne Âhito Ãcariyaæ addasa tatth' eva upÃhanà mu¤citvà chattaæ apanÃmetvà Ãcariyaæ vanditvà aÂÂhÃsi. So tassa kilantabhÃvaæ ¤atvà Ãgantukasaægahaæ kÃresi. KumÃro bhuttabhojano thokaæ vissamitvà Ãcariyaæ upasaækamma vanditvà aÂÂhÃsi "kuto Ãgato si tÃtÃ" 'ti ca vutto "BÃrÃïasito" ti "kassa putto sÅti" "BÃrÃïasÅra¤¤o" ti "ken' atthena Ãgato sÅti" "sippaæ uggaïhanatthÃyÃ" 'ti "kin te ÃcariyabhÃgo Ãbhato udÃhu dhammantevÃsiko hotukÃmo sÅti" so "ÃcariyabhÃgo me Ãbhato" ti vatvà Ãcariyassa pÃdamÆle sahassatthavikaæ Âhapetvà vandi. DhammantevÃsikà divà Ãcariyassa kammaæ katvà rattiæ sippaæ uggaïhanti, ÃcariyabhÃgadÃyakà gehe jeÂÂhaputtà viya hutvà sippam eva uggaïhanti, tasmà so pi Ãcariyo sallahukena nakkhattena kumÃrassa sippaæ paÂÂhapesi. KumÃro sippaæ uggaïhanto ekadivasaæ Ãcariyena saddhiæ nahÃyituæ agamÃsi. Ath' ekà mahallikà tile sete katvà pattharitvà rakkhamÃnà nisÅdi. KumÃro setatile disvà khÃditukÃmo hutvà ekaæ tilamuÂÂhiæ gahetvà khÃdi. Mahallikà "taïhÃluko nu kho eso" ti ki¤ci avatvà tuïhÅ ahosi. So punadivase pi tÃya velÃya tath' eva akÃsi. SÃpi naæ na ki¤ci Ãha. Itaro tatiyadivase pi tath' eva akÃsi. Tadà mahallikà "disÃpÃmokkhÃcariyo attano antevÃsikehi maæ vilumpÃpetÅti" bÃhà paggayha kandi. ùcariyo nivattitvà "kiæ etaæ ammÃ" 'ti pucchi.


#<[page 279]>#
%<                         2. TilamuÂÂhijÃtaka. (252.)                  279>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "SÃmi, antevÃsiko te mayà katÃnaæ setatilÃnaæ ajj' ekamuÂÂhiæ khÃdi hiyyo ekaæ pare ekaæ, nanu evaæ khÃdanto mama santakaæ sabbaæ nÃsessatÅti". "Amma, mà rodi, mÆlan te dÃpessÃmÅti". "Na me sÃmi mÆlena attho, yathà pan' esa kumÃro puna evaæ na karoti tathà naæ sikkhÃpehÅti". ùcariyo "tena hi passa ammÃ" 'ti dvÅhi mÃïavehi taæ kumÃraæ dvÅsu hatthesu gÃhÃpetvà veÊupesikaæ gahetvà "puna evarÆpaæ mÃkÃsÅti" tikkhattuæ piÂÂhiyaæ pahari. KumÃro Ãcariyassa kujjhitvà rattÃni akkhÅni katvà pÃdapiÂÂhito yÃva matthakà olokesi. So pi 'ssa kujjhitvà olokitabhÃvaæ a¤¤Ãsi. KumÃro sippaæ niÂÂhÃpetvà anuyogaæ datvà "mÃrÃpetabbo esa mayÃ" ti tena katadosaæ hadaye Âhapetvà gamanakÃle Ãcariyaæ vanditvà "ahaæ Ãcariya BÃrÃïasiyaæ rajjam{} patvà tumhÃkaæ santikaæ pesessÃmi, tadà tumhe ÃgaccheyyÃthÃ" 'ti sasneho viya paÂi¤¤aæ gahetvà pakkÃmi. So BÃrÃïasiæ gantvà mÃtÃpitaro vanditvà sippaæ dassesi. RÃjà "jÅvamÃnena me putto diÂÂho, jÅvamÃno c' assa rajjasiriæ passissÃmÅti" puttaæ rajje patiÂÂhÃpesi. So rajjasiriæ anubhavamÃno Ãcariyena katadosaæ saritvà uppannakopo "mÃrÃpessÃmi nan" ti pakkosanatthÃya Ãcariyassa dÆtaæ pÃhesi.
ùcariyo "taruïakÃle naæ sa¤¤Ãpetuæ na sakkhissÃmÅti" agantvà tassa ra¤¤o majjhimavayakÃle "idÃni naæ sa¤¤Ãpetuæ sakkhissÃmÅti" gantvà rÃjadvÃre Âhatvà "TakkasilÃcariyo Ãgato" ti ÃrocÃpesi. RÃjà tuÂÂho brÃhmaïaæ pakkosÃpetvà taæ attano santikaæ Ãgataæ disvà va kopaæ uppÃdetvà rattÃni akkhÅni katvà amacce Ãmantetvà "bho ajjÃpi me Ãcariyena pahaÂaÂÂhÃnaæ rujati, Ãcariyo nalÃÂena maccum ÃdÃya 'marissÃmÅti' Ãgato,


#<[page 280]>#
%<280                 III. TikanipÃta  1. Saækappavagga. (26.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ajj' assa jÅvitaæ n' atthÅti" vatvà purimà dve gÃthà avoca:

  @<Ja_III,1.2(=252).1: AjjÃpi me taæ manasi yaæ maæ tvaæ tilamuÂÂhiyÃ
                    bÃhÃya maæ gahetvÃna laÂÂhiyà anutÃÊayi. || Ja_III:4 ||>@

  @<Ja_III,1.2(=252).2: Nanu jÅvitena ramasi yenÃsi brÃhmaïÃgato
                    yaæ maæ bÃhà gahetvÃna tikkhattuæ anutÃÊayÅti. || Ja_III:5 ||>@

     Tattha yaæ mam bÃhÃya man ti dvÅsu padesu upayogavacanaæ anutÃÊanagahaïÃpekkhaæ yaæ maæ tvaæ tilamuÂÂhiyà kÃraïà anutÃÊayi anutÃÊento ca maæ bÃhÃya gahetvà anutÃÊayi taæ anutÃÊanaæ ajjÃpi me manasÅti, ayaæ h' ettha attho, nanu jÅvitena ramasÅti ma¤¤e tvaæ attano jÅvitamhi nÃbhiramasi, yenÃsi brÃhmanÃgato ti yasmà brÃhmaïa idha mama santikaæ Ãgato si, yaæ maæ bÃhà gahetvÃnà 'ti yaæ mama bÃhaæ gahetvÃna, yaæ maæ bÃhÃya gahetvà ti pi attho, tikkhattuæ anutÃÊayÅti tayo vÃre veÊulaÂÂhiyà tÃÊesi, ajja dÃni tassa phalaæ vindÃhÅti
     Iti naæ maraïena santajjento evam Ãha. Taæ sutvà Ãcariyo tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,1.2(=252).3: Ariyo anariyaæ kubbÃnaæ yo daï¬ena nisedhati
                    sÃsanatthaæ na taæ veraæ, iti naæ paï¬ità vidÆ ti. || Ja_III:6 ||>@

     Tattha ariyo ti sundarÃdhivacanam etaæ, so pan' esa ariyo catubbidho hoti ÃcÃrÃriyo dassanÃriyo liÇgÃriyo paÂivedhÃriyo ti, tattha manusso và hotu tiracchÃno và ariyÃcÃre Âhito ÃcÃrÃriyo nÃma, vuttam pi c' etaæ:
          Ariyaæ vattasi vakkaÇga yo vaddham apacÃyasi,
          vajÃmi te taæ bhattÃraæ, gacchath' ubho yathÃsukhan ti,
rÆpena pana iriyÃpathena ca pÃsÃdikena dassanÅyena samannÃgato dassanÃriyo nÃma, vuttam pi c' etaæ:


#<[page 281]>#
%<                         2. TilamuÂÂhijÃtaka. (252.)                  281>%
          AriyÃvakÃso si pasannanetto,
          ma¤¤e bhavaæ pabbajito kulamhÃ,
          kathan nu vittÃni pahÃya bhoge
          pabbajji nikkhamma gharà sapa¤¤o ti,
nivÃsanapÃrupanaliÇgagahaïena samaïasadiso hutvà vicaranto dussÅlo pi liÇgaariyo nÃma, yaæ sandhÃya vuttaæ:
          Chadanaæ katvÃna subbatÃnaæ
          pakkhandÅ kuladÆsako pagabbho
          mÃyÃvi asa¤¤ato palÃpo
          patirÆpena caraæ samaggadÆsÅti,
BuddhÃdayo pana paÂivedhÃriyà nÃma, tena vuttaæ: ariyà vuccanti Buddhà ca paccekabuddhà ca sÃvakà cà 'ti, tesu idha ÃcÃrÃriyo adhippeto, anariyan ti dussÅlaæ pÃpadhammaæ, kubbÃnan ti pÃïÃtipÃtÃdikaæ pa¤cavidhaæ dussÅlyakammaæ karontaæ, ekam eva và etaæ anatthapadaæ anariyaæ hÅnaæ lÃmakaæ pa¤caverabhayaæ kammaæ karontaæ puggalaæ, yo ti khattiyÃdÅsu yo koci, daï¬enà 'ti yena kenaci pahÃrakena, nisedhatÅti mà su puna evarÆpaæ karÅti vÃreti, sÃsanatthaæ na taæ veran ti taæ mahÃrÃja akattabbaæ karonte puttadhÅtaro và antevÃsike và evaæ paharitvà nisedhanaæ nÃma imasmiæ loke sÃsanaæ anusatthi ovÃdo na veraæ, iti naæ paï¬ità vidÆ ti evam etaæ paï¬ità jÃnanti.
     "Tasmà mahÃrÃja tvam pi evaæ jÃna, na evarÆpe ÂhÃne veraæ kÃtuæ arahasi, sace hi tvaæ mahÃrÃja mayà evaæ sikkhÃpito nÃbhavissa gacchante kÃle pÆvasakkhaliÃdÅni c' eva phalÃphalÃdÅni ca haranto corakammesu paluddho anupubbena sandhicchedapanthadÆhanagÃmaghÃtÃdÅni katvà rÃjÃparÃdhiko coro ti sahabhaï¬aæ gahetvà ra¤¤o dassito `gacchath' assa dosÃnurÆpaæ daï¬aæ panethÃ' 'ti rÃjadaï¬abhayaæ pÃpuïissa, kuto te evarÆpà sampatti abhavissa, nanu maæ nissÃya imaæ issariyaæ tayà laddhan" ti. Evaæ Ãcariyo rÃjÃnam sa¤¤Ãpesi.


#<[page 282]>#
%<282                 III. TikanipÃta. 1. SaækÃppavagga. (26.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ParivÃretvà Âhità amaccÃpi 'ssa kathaæ sutvà "saccaæ deva idaæ issariyaæ Ãcariyass' eva santakan" ti Ãhaæsu. Tasmiæ khaïe rÃjà Ãcariyassa guïaæ sallakkhetvà "sabbissariyan te Ãcariya dammi, rajjaæ paÂicchÃ" 'ti Ãha.
ùcariyo "na me mahÃrÃja rajjen' attho" ti paÂikkhipi. RÃjà Takkasilaæ pesetvà Ãcariyassa puttadÃraæ ÃnÃpetvà mahantaæ issariyaæ datvà tam eva purohitaæ katvà pituÂÂhÃne Âhapetvà tass' ovÃde Âhito dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà saggaparÃyano ahosi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne kodhano bhikkhu anÃgÃmiphale patiÂÂhahi, bahÆ sotÃpannasakadÃgÃmianÃgÃmino ahesuæ "Tadà rÃjà kodhano bhikkhu ahosi, Ãcariyo pana aham evÃ" 'ti. TilamuÂÂhijÃtakaæ.

                      $<3. MaïikaïÂhajÃtaka.>$
     MamannapÃnan ti. Idaæ Satthà ùlaviæ nissÃya AggÃlave cetiye viharanto KuÂikÃrasikkhÃpadaæ Ãrabbha kathesi.
ùlavakà hi bhikkhÆ sa¤¤ÃcikÃyo kuÂiyo kÃrayamÃnà yÃcanabahulà vi¤¤attibahulà vihariæsu "purisaæ detha, purisatthakaraæ dethÃ" 'ti ÃdÅni vadantÃ. Manussà upaddutà yÃcanÃya vi¤¤attiyà upaddutà bhikkhÆ disvà ubbijjiæsu pi uttasiæsu pi palÃyiæsu pi.
AthÃyasmà MahÃkassapo ùlaviæ upasaækamitvà piï¬Ãya pÃvisi.
Manussà theram pi disvà tath' eva paÂijaggiæsu. So pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂikkanto bhikkhÆ Ãmantetvà "pubb' Ãyaæ Ãvuso ùlavÅ sulabhapiï¬Ã, idÃni kasmà dullabhapiï¬Ã jÃtÃ" ti pucchitvà taæ kÃraïaæ sutvà Bhagavati ùlaviyaæ Ãgantvà AggÃlave cetiye viharante Bhagavantaæ upasaækamitvà etam atthaæ Ãrocesi. Satthà etasmiæ kÃraïe bhikkhusaæghaæ sannipÃtetvà ùlavake bhikkhÆ paÂipucchi


#<[page 283]>#
%<                         3. MaïikaïÂhajÃtaka. (253.)                  283>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "saccaæ kira tumhe bhikkhave sa¤¤ÃcikÃyo kuÂiyo kÃrethÃ" 'ti "saccaæ bhante" ti ca vutte te bhikkhÆ garahitvà "bhikkhave yÃcanà nÃm' esà sattaratanaparipuïïanÃgabhavane vasantÃnaæ nÃgÃnam pi amanÃpà pag eva manussÃnaæ yesaæ ekaæ kahÃpaïaæ uppÃdentÃnaæ pÃsÃïato maæsaæ uppÃÂanakÃlo viya hotÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto mahÃvibhave brÃhmaïakule nibbatti. Tassa ÃdhÃvitvà paridhÃvitvà vicaraïakÃle a¤¤o pi pu¤¤avà satto tassa mÃtu kucchismiæ nibbatti. Te ubho pi bhÃtaro vayappattà mÃtÃpitunnaæ kÃlakiriyÃya saæviggahadayà isipabbajjaæ pabbajitvà GaÇgÃtÅre païïasÃlaæ mÃpetvà vasiæsu. Tesu jeÂÂhassa UddhagaÇgÃya païïasÃlà ahosi kaniÂÂhassa AdhogaÇgÃya.
Ath' ekadivasaæ MaïikaïÂho nÃma nÃgarÃjà bhavanà nikkhamitvà GaÇgÃtÅre mÃïavavesena vicaranto kaniÂÂhassa assamaæ gantvà vanditvà ekamantaæ nisÅdi. Te a¤¤ama¤¤aæ sammodanakathaæ katvà vissÃsikà ahesuæ vinà vattituæ nÃsakkhiæsu. MaïikaïÂho abhiïhaæ kaniÂÂhatÃpasassa santikaæ Ãgantvà kathÃsallÃpena nisÅditvà gamanakÃle tÃpase sinehena attabhÃvaæ vijahitvà bhogehi tÃpasaæ parikkhipanto parissajitvà upari muddhani mahantaæ phaïaæ dhÃretvà thokaæ sayitvà sineham vinodetvà sarÅraæ viniveÂhetvà tÃpasaæ vanditvà sakabhavanam eva gacchati. TÃpaso tassa bhayena kiso ahosi lÆkho dubbaïïo uppaï¬uppaï¬ukajÃto dhamanisanthatagatto. So ekadivasaæ bhÃtu santikaæ agamÃsi. Atha naæ so pucchi: "kissa tvaæ bho kiso lÆkho dubbaïïo uppaï¬uppaï¬ukajÃto dhamanisanthatagatto" ti. So tassa taæ pavattiæ Ãrocetvà "kiæ pana tvaæ bho tassa nÃgassa Ãgamanaæ icchasi na icchasÅti"


#<[page 284]>#
%<284                 III. TikanipÃta  1. Saækappavagga. (26.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  puÂÂho "na icchÃmÅti" Ãha, "so pana nÃgarÃjà tava santikaæ Ãgacchanto kiæ pilandhanaæ pilandhitvà ÃgacchatÅti" vutte "maïiratanan" ti Ãha. "Tena hi tvaæ tasmiæ nÃgarÃje tava santikaæ Ãgantvà anisinne yeva 'maïiæ me dehÅti' yÃca, evaæ so nÃgo taæ bhogehi aparikkhipitvà va gamissati, punadivase assamadvÃre Âhatvà Ãgacchantam eva naæ yÃceyyÃsi, tatiyadivase GaÇgÃtÅre udakà ummujjantam eva naæ yÃceyyÃsi, evan te so santikaæ puna na ÃgamissatÅti". TÃpaso "sÃdhÆ" ti patisuïitvà attano païïasÃlaæ gantvà punadivase nÃgarÃjÃnaæ Ãgantvà Âhitamattam eva "etaæ me attano pilandhanamaïiæ dehÅti" yÃci.
So anisÅditvà va palÃyi. Atha naæ dutiyadivase assamadvÃre Âhatvà Ãgacchantam eva "hiyyo pi me maïiratanaæ na adÃsi, ajja dÃni laddhuæ vaÂÂatÅti" Ãha. NÃgo assamapadaæ apavisitvà va palÃyi. Tatiyadivase udakato ummujjantam eva taæ "ajja me tatiyo divaso yÃcantassa, dehi dÃni me etaæ maïiratanan" ti Ãha. "NÃgarÃjà udake Âhatvà va tÃpasaæ paÂikkhipanto dve gÃthà avoca.

  @<Ja_III,1.3(=253).1: Mam' annapÃnaæ vipulaæ uÊÃraæ
                    uppajjatÅmassa maïissa hetu,
                    tan te na dassaæ, atiyÃcako si,
                    na cÃpi te assamaæ Ãgamissaæ. || Ja_III:7 ||>@

  @<Ja_III,1.3(=253).2: SusÆ yathà sakkharadhotapÃïi
                    tÃses' imaæ selaæ yÃcamÃno,
                    tan te na dassaæ, atiyÃcako si,
                    na cÃpi te assamaæ Ãgamissan ti. || Ja_III:8 ||>@


#<[page 285]>#
%<                         3. MaïikaïÂhajÃtaka. (253.)                  285>%
     Tattha mamannapÃnan ti mama yÃgubhattÃdidibbabhojanaæ aÂÂhapÃnakabheda¤ ca dibbapÃnaæ, vipulan ti bahu, uÊÃran ti seÂÂhaæ païÅtaæ, tan te ti taæ maïiæ tuyhaæ, atiyÃcako sÅti kÃla¤ ca pamÃïa¤ ca atikkamitvà ajja tÅïi divasÃni mayhaæ piyaæ manÃpaæ maïiratanaæ yÃcamÃno atikkamma yÃcako si, na cÃpi te ti taæ kevalaæ na dassaæ, assamam pi te na Ãgamissam, susÆ yathà ti yathà nÃma yuvà taruïamanusso, sakkharadhotapÃïÅti sakkharÃya dhotapÃïi telapÃsÃïe dhotÃsihattho sÅti attho, tÃsesimaæ selaæ yÃcamÃno ti imaæ maïiæ yÃcanto tvaæ ka¤canattharukhaggaæ abbahitvà sÅsaæ te chindÃmÅti vadanto taruïapuriso viya tÃsesi.
     Evaæ vatvà so nÃgarÃjà udake nimujjitvà attano nÃgabhavanam eva gantvà na puna paccÃga¤chi. Atha so tÃpaso tassa dassanÅyassa nÃgarÃjassa adassanena bhiyyosomattÃya kiso ahosi lÆkho dubbaïïo uppaï¬uppaï¬ukajÃto dhamanisanthatagatto. Atha jeÂÂhatÃpaso "kaniÂÂhassa pavattiæ jÃnissÃmÅti" tassa santikaæ Ãgantvà taæ bhiyyosomattÃya paï¬urogiæ disvà "kin nu kho bho tvaæ bhiyyosomattÃya paï¬urogÅ jÃto" ti vatvà "tassa dassanÅyassa nÃgassÃdassanenÃ" 'ti sutvà "ayaæ tÃpaso nÃgarÃjena vinà vattituæ na sakkotÅti" sallakkhetvà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,1.3(=253).3: Na taæ yÃce yassa piyaæ jigiæse,
                    desso hoti atiyÃcanÃya,
                    nÃgo maïiæ yÃcito brÃhmaïena
                    adassanaæ yeva tad' ajjhagamà ti. || Ja_III:9 ||>@

     Tattha na taæ yÃce ti taæ bhaï¬Ãm na yÃceyya, yassa piyaæ jigiæse ti yaæ bhaï¬am yassa puggalassa piyan ti jÃneyya, desso hotÅti appiyo hoti, atiyÃcanÃyà 'ti pamÃïaæ atikkamitvà varabhaï¬aæ yÃcanto tÃya atiyÃcanÃya, adassana¤ ¤eva tadajjhagamà ti tato paÂÂhÃya adassanam eva gato.
     Evaæ pana naæ vatvà "ito dÃni mà socÅti" samassÃsetvà jeÂÂhabhÃtà attano assamam eva gato. AthÃparabhÃge te dve pi bhÃtaro abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà Brahmaloka-parÃyanà ahesuæ.


#<[page 286]>#
%<286                 III. TikanipÃta.  1. Saækappavagga (26.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 
     Satthà "evaæ bhikkhave sattaratanaparipuïïanÃgabhavane vasantÃnaæ nÃgÃnam pi yÃcanà amanÃpà kimaÇga pana manussÃnan" ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà kaniÂÂho ùnando ahosi. jettho pana aham evÃ" 'ti. MaïikaïÂhajÃtakam.

                      $<4. Kuï¬akakucchisindhavajÃtaka.>$
     Bhutvà tiïaparighÃsan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto SÃriputtattheraæ Ãrabbha kathesi. Ekasmiæ hi samaye SammÃsambuddhe SÃvatthiyaæ vassaæ vasitvà cÃrikaæ caritvà puna paccÃgate manussà "ÃgantukasakkÃraæ karissÃmÃ" 'ti Buddhapamukhassa saæghassa dÃnaæ dadanti. VihÃre ekaæ dhammaghosakabhikkhuæ Âhapesuæ, so ye ye Ãgantvà yattake bhikkhÆ icchanti tesaæ tesaæ bhikkhÆ vicÃretvà deti. Ath' ekà duggatamahallikà ekam eva paÂiviæsaæ sajjetvà tesaæ tesaæ manussÃnaæ bhikkhÆsu vicÃretvà dinnesu ussÆre dhammaghosakassa santikaæ Ãgantvà "mayhaæ ekaæ bhikkhuæ dethÃ" 'ti Ãha. So "mayà sabbe bhikkhÆ vicÃretvà dinnÃ, SÃriputtatthero pana vihÃre yeva, tvaæ tassa bhikkhaæ dehÅti" Ãha. Sà "sÃdhÆ" 'ti tuÂÂhacittà JetavanadvÃrakoÂÂhake Âhatvà therassa ÃgatakÃle vanditvà hatthato pattaæ gahetvà gharaæ netvà nisÅdÃpesi. "EkÃya kira mahallikÃya dhammasenÃpati attano ghare nisÅdÃpito" ti bahÆni saddhÃni kulÃni assosuæ. Tesu rÃjà Pasenadi-Kosalo taæ pavattiæ sutvà tassà sÃÂakena c' eva sahassatthavikÃya ca saddhiæ bhattabhÃjanÃni pahiïi: "mayhaæ ayyaæ parivisamÃnà imaæ sÃÂakaæ nivÃsetvà ime kahÃpaïe vala¤jetvà theraæ parivisatÆ" 'ti, yathà ca rÃjà evaæ AnÃthapiï¬iko culla-AnÃthapiï¬iko VisÃkhà ca mahÃupÃsikà pahiïi,


#<[page 287]>#
%<                   4. Kuï¬akakucchisindhavajÃtaka. (254.)             287>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  a¤¤Ãni pana kulÃni ekasatadvisatÃdivasena attano balÃnurÆpena kahÃpaïe pahiïiæsu, evaæ ekÃhen' eva sà mahallikà satasahassamattaæ labhi.
Thero tÃya dinnayÃgum eva pivitvà tÃya katakhajjakam eva pakkabhattam eva ca paribhu¤jitvà anumodanaæ katvà mahallikaæ sotÃpattiphale patiÂÂhÃpetvà vihÃram eva agamÃsi. DhammasabhÃyaæ bhikkhÆ therassa guïakathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso dhammasenÃpati mahallikagahapatÃniæ duggatabhÃvato mocesi patiÂÂhà ahosi, tÃya dinnaæ ÃhÃraæ ajigucchanto paribhu¤jatÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave SÃriputto idÃn' eva etissà mahallikÃya avassayo jÃto, na ca idÃn' eva tÃya dinnaæ ÃhÃraæ ajigucchanto paribhu¤ji, pubbe pi paribhu¤ji yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto UttarÃpathe vÃïijakule nibbatti. UttarÃpathajÃnapadà pa¤casatà assavÃïijà asse BÃrÃïasiyaæ Ãnetvà vikkiïanti. A¤¤ataro pi assavÃïijo pa¤ca assasatÃni ÃdÃya BÃrÃïasÅmaggaæ paÂipajji. AntarÃmagge BÃrÃïasito avidÆre eko nigamo atthi, tattha pubbe mahÃvibhavo seÂÂhi ahosi, tassa mahantaæ nivesanaæ, taæ pana kulaæ anukkamena parikkhayaæ gataæ, ekà mahallikà avasesÃ, sà tasmiæ nivesane vasati. Atha so assavÃïijo taæ nigamaæ patvà "vetanaæ dassÃmÅti" tasmiæ nivesane nivÃsaæ gaïhitvà asse ekamante Âhapesi. Taæ divasam ev' assa ekissà ÃjÃnÅyavaÊavÃya gabbhavuÂÂhÃnaæ ahosi. So dve tayo divase vasitvà "rÃjÃnaæ passissÃmÅti" asse ÃdÃya pÃyÃsi. Atha naæ mahallikà "gehavetanaæ dehÅti" vatvà "sÃdhu amma demÅti"


#<[page 288]>#
%<288                 III. TikanipÃta.  1. Saækappavagga. (26.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  vutte "tÃta vetanaæ me dadamÃno imam pi assapotakaæ vetanato khaï¬etvà dehÅti" Ãha. VÃïijo tathà katvà pakkÃmi. Sà tasmiæ assapotake puttasinehaæ paccupaÂÂhÃpetvà avassÃvanajhÃmakabhattaæ vighÃsatiïÃni datvà taæ paÂijaggati. AthÃparabhÃge Bodhisatto pa¤ca assasatÃni ÃdÃya Ãgacchanto tasmiæ gehe nivÃsaæ gaïhi. Kuï¬akakhÃdakassa sindhavapotakassa ÂhitaÂÂhÃnato gandhaæ ghÃyitvà ekÃsso pi gehaæ pavisituæ nÃsakkhi. Bodhisatto mahallikaæ pucchi: "amma kacci imasmiæ gehe asso atthÅti". "TÃta a¤¤o asso nÃma n' atthi, ahaæ pana puttaæ katvà ekaæ assapotakaæ paÂijaggÃmi, so ettha atthÅti". "Kahaæ so ammÃ" 'ti. "Carituæ gato tÃtÃ" 'ti. "KÃya velÃya Ãgacchissati ammÃ" 'ti. "SakÃlass' eva Ãgacchissati tÃtÃ" 'ti. Bodhisatto tassa Ãgamanaæ patimÃnento asse bahi Âhapetvà va nisÅdi.
Sindhavapoto pi caritvà sakÃlass' eva Ãgami. Bodhisatto kuï¬akakucchikasindhavapotakaæ disvà lakkhaïÃni samÃnetvà "ayaæ sindhavo anaggho, mahallikÃya mÆlaæ datvà gahetuæ vaÂÂatÅti" cintesi. Sindhavo pi gehaæ pavisitvà attano vasanaÂÂhÃne yeva Âhito. Tasmiæ khaïe te assà gehaæ pavisituæ sakkhiæsu. Bodhisatto dvÅhatÅhaæ vasitvà asse santappetvà gacchanto "amma imaæ assapotakaæ mÆlaæ gahetvà mayhaæ dehÅti" Ãha. "Kiæ vadesi tÃta, putte nÃma vikkiïantà atthÅti". "Amma tvaæ etaæ kiæ khÃdÃpetvà paÂijaggasÅti". "Odanaka¤jikajjhÃmabhattaæ vighÃsatiïaæ khÃdÃpetvà kuï¬akayÃgu¤ ca pÃyetvà paÂijaggÃmi tÃtÃ" 'ti.
"Amma ahaæ etaæ labhitvà piï¬arasabhojanaæ bhojessÃmi,


#<[page 289]>#
%<               4. Kuï¬akakucchisindhavajÃtaka. (254.)             289>%
ÂhitaÂÂhÃne celavitÃnaæ pasÃretvà attharakapiÂÂhe ÂhapessÃmÅti". "TÃta evaæ sante mama putto sukhaæ anubhavatu, gahetvà naæ gacchÃ" 'ti. Atha Bodhisatto tassa catunnaæ pÃdÃnaæ naÇguÂÂhassa ca mukhassa ca mÆlaæ ekekaæ katvà cha sahassatthavikà Âhapetvà mahallikaæ ahatavatthaæ nivÃsÃpetvà alaækaritvà sindhavapotakassa purato Âhapesi. So akkhÅni ummÅletvà mÃtaraæ oloketvà assÆni pavattesi. SÃpi tassa piÂÂhiæ parimajjitvà "ahaæ mayà puÂÂhaposÃvanikaæ labhiæ, tvaæ gaccha tÃtÃ" 'ti Ãha. Tadà so agamÃsi. Bodhisatto punadivase assapotakassa piï¬arasabhojanaæ sajjetvà "vÅmaæsÃmi tÃva naæ, jÃnÃti nu kho attano balaæ udÃhu na jÃnÃtÅti" doïiyaæ kuï¬akayÃguæ ÃkirÃpetvà dÃpesi. So "nÃhaæ imaæ bhojanaæ bhu¤jissÃmÅti" taæ yÃguæ pÃtuæ na icchi.
Bodhisatto taæ vÅmaæsanavasena paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,1.4(=254).1: Bhutvà tiïaparighÃsaæ bhutvà ÃcÃmakuï¬akaæ
                    etaæ te bhojanaæ Ãsi, kasmà dÃni na bhu¤jasÅti. || Ja_III:10 ||>@

     Tattha bhutvà tiïaparighÃsan ti tvaæ pubbe mahallikÃya dinnaæ tesaæ tesaæ khÃditÃvasesaæ tiïaparighÃsasaækhÃtaæ vighÃsatiïaæ bhu¤jitvà va¬¬hito, bhutvà ÃcÃmakuï¬akan ti ettha ÃcÃmo vuccati odanÃvasesaæ kuï¬akaæ, kuï¬akaæ eva eta¤ ca bhu¤jitvà va¬¬hito sÅti dÅpeti, etan te ti etaæ tava pubbe bhojanaæ Ãsi, kasmà dÃni na bhu¤jasÅti mayÃpi te tad eva dinnaæ taæ tvaæ kasmà idÃni na bhu¤jasÅti.
     Taæ sutvà {sindhavapotako} itarà dve gÃthà avoca:

  @<Ja_III,1.4(=254).2: Yattha posaæ na jÃnanti jÃtiyà vinayena vÃ
                    pahÆt' attha mahÃbrahme api ÃcÃmakuï¬akaæ. || Ja_III:11 ||>@

  @<Ja_III,1.4(=254).3: Tva¤ ca kho maæ pajÃnÃsi yÃdis' Ãyaæ hayuttamo,
                    jÃnanto jÃnam Ãgamma na te bhakkhÃmi kuï¬adakan ti. || Ja_III:12 ||>@


#<[page 290]>#
%<290                 III. TikanipÃta.  1. Saækappavagga. (26.)>%
     Tattha yatthà ti yasmiæ ÂhÃne, posan ti sattaæ, jÃtiyà vinayena và ti jÃtisampanno và esa no và ÃcÃrayutto và na và ti evaæ na jÃnanti, mahÃbrahme ti garukÃlapanena Ãlapanto Ãha, yÃdisÃyan ti yÃdiso ayaæ attÃnaæ sandhÃya vadati, jÃnanto jÃnamÃgammà 'ti ahaæ attano balaæ jÃnanto jÃnam eva taæ Ãgamma paÂicca tava santakaæ kuï¬akaæ na bhu¤jissÃmi, na hi tvaæ kuï¬akaæ bhojÃpetukÃmatÃya cha sahassÃni datvà maæ gaïhÅti.
     Taæ sutvà Bodhisatto "tava vÅmaæsanatthÃya taæ mayà kataæ, mà kujjhà 'ti" taæ subhojanaæ bhojetvà ÃdÃya rÃjaÇgaïaæ gantvà ekasmiæ passe pa¤ca assasatÃni Âhapetvà ekasmiæ passe cittasÃïiæ parikkhipitvà heÂÂhà attharakaæ santharitvà upari celavitÃnaæ bandhitvà sindhavapotakaæ Âhapesi. RÃjà Ãgantvà asse olokento "ayaæ asso kasmà visuæ Âhapito" ti pucchitvà "mahÃrÃja ayaæ sindhavo ime asse visuæ akato mocessatÅti" "sobhaïo bho sindhavo" ti pucchi.
Bodhisatto "Ãma mahÃrÃjÃ" 'ti vatvà "tena hi 'ssa javaæ passÃmÅti" vutte taæ assaæ kappetvà abhiruhitvà "passa mahÃrÃjÃ" ti manusse ussÃrÃpetvà rÃjaÇgaïe assaæ vÃhesi.
Sabbaæ rÃjaÇgaïaæ nirantaraæ assapantÅhi parikkhittam iva ahosi. Puna Bodhisatto "passa mahÃrÃja sindhavapotakassa vegan" ti vissajjesi, ekapuriso pi naæ na addasa. Puna rattapaÂÂaæ udare parikkhipitvà vissajjesi, rattapaÂÂam eva passiæsu. Atha naæ antonagare ekissà uyyÃnapokkharaïiyà udakapiÂÂhe vissajjesi, tatth' assa udakapiÂÂhe dhÃvato khuraggÃni pi na temiæsu. PunavÃraæ paduminipaïïÃnaæ{} upari dhÃvanto ekapaïïam pi na udake osÅdÃpesi.


#<[page 291]>#
%<                            5. SukajÃtaka.  (255.)                    291>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Evam assa javasampadaæ dassetvà oruyha pÃïiæ paharitvà hatthatalaæ upanÃmesi, asso upagantvà cattÃro pÃde ekato katvà hatthatale aÂÂhÃsi. Atha MahÃsatto rÃjÃnaæ Ãha: "mahÃrÃja imassa assapotakassa sabbÃkÃrena vege dassiyamÃne samuddapariyanto na-ppahotÅti". RÃjà tussitvà MahÃsattassa upa¬¬harajjaæ adÃsi, sindhavapotam pi abhisi¤citvà maÇgalassaæ akÃsi, so ra¤¤o piyo ahosi manÃpo, sakkÃro pi 'ssa mahà ahosi, tassa pi vasanaÂÂhÃnaæ ra¤¤o alaækatapaÂiyatto vÃsagharagabbho viya ahosi, catujÃtigandhehi bhÆmilepanaæ akaæsu, gandhadÃmamÃladÃmÃni osÃrayiæsu, upari suvaïïatÃrakakhacitaæ celavitÃnaæ ahosi, samantà cittasÃïi parikkhittà va ahosi, niccaæ gandhatelapadÅpo jhÃyi, uccÃrapassÃvaÂÂhÃne pi 'ssa suvaïïakaÂÃhaæ Âhapayiæsu, niccaæ rÃjÃrahabhojanam eva bhu¤ji. Tassa pana ÃgatakÃlato paÂÂhÃya ra¤¤o sakala-JambudÅpe rajjaæ hatthagatam eva ahosi. RÃjà Bodhisattassa ovÃde Âhatvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà saggaparÃyano ahosi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakam samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne bahÆ sotÃpannà sakadÃgÃmianÃgÃmino ahesuæ) "Tadà ayam eva mahallikà mahallikà ahosi, sindhavo SÃriputto, rÃjà ùnando. assavÃïijo pana aham evÃ" 'ti.
Kuï¬akakucchisindhavajÃtakaæ.

                      $<5. SukajÃtaka.>$
     YÃvaæ so mattama¤¤ÃsÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ atibahuæ bhu¤jitvà ajÅrakena kÃlakataæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi.


#<[page 292]>#
%<292                III. Tikanipata  1. Saækappavagga. (26.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tasmiæ kira evaæ kÃlakate dhammasabhÃyaæ bhikkhÆ tassÃguïakathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso asuko nÃma bhikkhu attano kucchipamÃïaæ ajÃnitvà atibahuæ bhu¤jitvà jÅrÃpetuæ asakkonto kÃlakato" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' esa atibhojanapaccayen' eva mato" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto Himavantapadese sukayoniyaæ nibbattitvà anekÃnaæ sukasahassÃnaæ samuddÃnugate Himavantapasse vasantÃnaæ rÃjà ahosi. Tass' eko putto ahosi. Tasmiæ balappatte Bodhisatto dubbalacakkhu ahosi: SukÃnaæ kira sÅgho vego hoti, tena tesaæ mahallakakÃle paÂhamaæ cakkhum eva dubbalaæ hoti. Bodhisattassa putto mÃtÃpitaro kulÃvake katvà gocaraæ Ãharitvà posesi. So ekadivasaæ gocarabhÆmiæ gantvà pabbatamatthake Âhito samuddaæ olokento ekadÅpakaæ passi, tasmiæ pana suvaïïavaïïaæ madhuraphalaæ ambavanaæ atthi. So punadivase gocaravelÃya uppatitvà tasmiæ ambavane otaritvà ambarasaæ pivitvà ambapakkaæ ÃdÃya gantvà mÃtÃpitunnaæ adÃsi. Bodhisatto taæ khÃdanto rasaæ jÃnitvà "tÃta nanu imaæ asukadÅpake ambapakkan" ti vatvà "Ãma tÃtÃ" 'ti vutte "tÃta etaæ dÅpakaæ gacchantà nÃma sukà dÅgham Ãyuæ pÃlentà nÃma n' atthi, mà kho tvaæ puna taæ dÅpakaæ agamÃsÅti". So tassa vacanaæ agahetvà agamÃsi yeva. Ath' ekadivasaæ bahuæ ambarasaæ pivitvà mÃtÃpitunnaæ ambapakkaæ ÃdÃya samuddamatthakena Ãgacchanto atidhÃtatÃya kilantakÃyo niddÃya abhibhÆto,


#<[page 293]>#
%<                         5. SukajÃtaka (255.)                         293>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so niddÃyanto pi Ãgacchat' eva, tuï¬ena pan' assa gahitaæ ambapakkaæ pati. So anukkamena ÃgamanavÅthiæ jahitvà osÅdanto udakapiÂÂhen' evÃgacchanto udake pati.
Atha naæ eko maccho gahetvà khÃdi. Bodhisatto tasmiæ ÃgamanavelÃya anÃgacchante yeva "samudde patitvà mato" ti a¤¤Ãsi. Ath' assa mÃtÃpitaro pi ÃhÃraæ alabhamÃnà sussitvà mariæsu.
     Satthà idaæ atÅtaæ Ãharitvà abhisambuddho hutvà imà gÃthà avoca:

  @<Ja_III,1.5(=255).1: YÃvaæ so mattam a¤¤Ãsi bhojanasmiæ vihaÇgamo
                    tÃva addhÃnam ÃpÃdi mÃtara¤ ca aposayi. || Ja_III:13 ||>@

  @<Ja_III,1.5(=255).2: Yato ca so bahutaraæ bhojanaæ ajjhupÃhari
                    tato tatth' eva saæsÅdi, amatta¤¤Æ hi so ahu. || Ja_III:14 ||>@

  @<Ja_III,1.5(=255).3: Tasmà matta¤¤utà sÃdhu bhojanasmiæ agiddhitÃ,
                    amatta¤¤Æ hi sÅdanti, matta¤¤Æ ca na sÅdare ti. || Ja_III:15 ||>@

     Tattha yÃvaæ so ti yÃva so vihaÇgamo bhojane mattam a¤¤Ãsi, tÃva addhÃnam ÃpÃdÅti tattakaæ kÃlaæ jÅvitaddhÃnaæ ÃpÃdi Ãyuæ vindi, mÃtara¤ cà 'ti desanÃsÅsam etaæ, mÃtÃpitaro ca aposayÅti attho, yato ca kho ti yasmi¤ ca kho kÃle. bhojanaæ ajjhupÃharÅti ambarasaæ ajjhohari, tato ti tasmiæ kÃle, tattheva saæsÅdÅti tasmiæ samudde yeva osÅdi nimujji macchabhojanataæ Ãpajji, tasmà matta¤¤utà sÃdhÆ ti yasmà bhojane amatta¤¤usuko samudde osÅditvà mato tasmà bhojanasmiæ agiddhitÃsaækhÃtà matta¤¤utà sÃdhu, pamÃïajÃnanaæ sundaran ti attho, atha và paÂisaækhà yoniso ÃhÃraæ ÃhÃreti n' eva davÃya --pe-- phÃsuvihÃro ca
          Allaæ sukkha¤ ca bhu¤janto na bÃÊhaæ suhito siyÃ,
          Ænudaro mitÃhÃro sato bhikkhu paribbaje.


#<[page 294]>#
%<294                 III. TikanipÃta.  1. Saækappavagga. (26.)>%
          CattÃro pa¤ca Ãlope abhutvà udakaæ pive,
          alaæ phÃsuvihÃrÃya pahitattassa bhikkhuno.
          Manujassa sadà satÅmato mattaæ jÃnato laddhabhojane
          tanÆ tassa bhavanti vedanÃ, saïikaæ jÅrati, ÃyÆ pÃlayantÅti
evaæ vaïïità matta¤¤utÃpi sÃdhu,
          KantÃre puttamaæsaæ va akkhass' abbha¤janaæ yathÃ
          evaæ Ãhari ÃhÃraæ yÃpanatthÃya mucchito ti
evaæ vaïïità agiddhitÃpi sÃdhu, PÃliyaæ pana agiddhimà ti likhitaæ, tato ayaæ AÂÂhakathÃpÃÂho va sundarataro, amatta¤¤Æ hi sÅdantÅti bhojane pamÃïaæ ajÃnantà hi rasataïhÃvasena pÃpakammaæ katvà catÆsu apÃyesu sÅdanti, matta¤¤Æ ca na sÅdare ti ye pana bhojane pamÃïaæ jÃnanti te diÂÂhadhamme pi samparÃye pi na sÅdantÅti.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne bahÆ sotÃpannÃpi sakadÃgÃmino pi anÃgÃmino pi arahantÃpi ahesuæ) "Tadà bhojane amatta¤¤Æ bhikkhu sukarÃjaputto ahosi, sukarÃjà pana aham evÃ" 'ti. SukajÃtakaæ.

                      $<6. JarudapÃnajÃtaka.>$
     JarudapÃnaæ khaïamÃnà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto SÃvatthi-vÃsino vÃïije Ãrabbha kathesi. Te kira SÃvatthiyaæ bhaï¬aæ gahetvà sakaÂÃni pÆretvà vohÃratthÃya gamanakÃle TathÃgataæ nimantetvà mahÃdÃnaæ datvà saraïÃni gahetvà sÅlesu patiÂÂhÃya SatthÃraæ vanditvà "mayaæ bhante vohÃratthÃya dÅghamaggaæ gamissÃma, bhaï¬aæ vissajjetvà siddhippattà sotthinà paccÃgantvà puna tumhe vandissÃmÃ" 'ti vatvà maggaæ paÂipajjiæsu. Te kantÃramagge purÃïaudapÃnaæ disvà "imasmiæ udapÃne pÃnÅyaæ n' atthi, maya¤ ca pipÃsitÃ, khaïissÃma nan" ti khaïantà paÂipÃÂiyà va bahuæ ayaæ


#<[page 295]>#
%<                         6. JarudapÃnajÃtaka. (256.)                 295>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  --pe-- veÊuriyaæ labhiæsu. Te ten' eva santuÂÂhà hutvà tesaæ ratanÃnaæ sakaÂÃni pÆretvà sotthinà SÃvatthiæ paccÃgamiæsu. Te Ãbhataæ dhanaæ paÂisÃmetvà "mayaæ siddhippattà bhattaæ dassÃmÃ" 'ti TathÃgataæ nimantetvà dÃnaæ datvà vanditvà ekamantaæ nisinnà attano dhanassa laddhÃkÃraæ Satthu Ãrocesuæ. Satthà "tumhe kho upÃsakà tena dhanena santuÂÂhà hutvà pamÃïa¤¤utÃya dhana¤ ca jÅvita¤ ca labhittha, porÃïakà pana asantuÂÂhà amatta¤¤uno paï¬itÃnaæ vacanaæ akatvà jÅvitakkhayaæ pattÃ" ti vatvà tehi yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto BÃrÃïasiyaæ vÃïijakule nibbattitvà vayappatto satthavÃhajeÂÂhako ahosi. So BÃrÃïasiyaæ bhaï¬aæ gahetvà sakaÂÃni pÆretvà bahuvÃïije ÃdÃya tam eva kantÃraæ paÂipanno tam eva udapÃnaæ addasa. Tattha te vÃïijà "pÃnÅyaæ pivissÃmÃ" 'ti udapÃnaæ khaïantà paÂipÃÂiyà bahuayÃdÅni labhiæsu. Te bahum pi ratanaæ labhitvà tena asantuÂÂhà "a¤¤am pi ettha ito sundarataraæ bhavissatÅti" bhiyyosomattÃya naæ khaïiæsu yeva. Atha te Bodhisatto Ãha: "bho vÃïijÃ, lobho nÃm' esa vinÃsamÆlaæ, amhehi bahuæ dhanaæ laddhaæ, ettakena santuÂÂhà hotha, mà atikhaïathÃ" 'ti. Te tena vÃriyamÃnÃpi khaïiæsu yeva. So ca udapÃno nÃgapariggahÅto. Ath' assa heÂÂhà vasanakanÃgarÃjà attano vimÃne bhijjante le¬¬usu ca paæsusu ca patamÃnesu kuddho Âhapetvà Bodhisattaæ avasese pi sabbe nÃsikavÃtena paharitvà jÅvitakkhayaæ pÃpetvà nÃgabhavanà nikkhamma sakaÂÃni yojÃpetvà sabbaratanÃnaæ pÆretvà Bodhisattaæ sukhayÃnake nisÅdÃpetvà nÃgamÃïavakehi sakaÂÃni pÃjÃpento Bodhisattaæ BÃrÃïasiæ netvà gharaæ pavesetvà dhanaæ paÂisÃmetvà attano nÃgabhavanam eva gato.


#<[page 296]>#
%<296                 III. TikanipÃta.  1. Saækappavagga. (26.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Bodhisatto dhanaæ vissajjetvà sakala-JambudÅpaæ unnaÇgalaæ katvà dÃnaæ datvà sÅlaæ samÃdiyitvà uposathakammaæ katvà jÅvitapariyosÃne saggapadaæ pÆresi.
     Satthà imaæ atÅtaæ Ãharitvà abhisambuddho hutvà imà gÃthà avoca:

  @<Ja_III,1.6(=256).1: JarudapÃnaæ khaïamÃnà vÃïijà udakatthikÃ
                    ajjhagaæsu ayo lohaæ tipu sÅsa¤ ca vÃïijà || Ja_III:16 ||>@

  @<Ja_III,1.6(=256).2: Rajataæ jÃtarÆpa¤ ca muttà veÊuriyà bahÆ;
                    te ca tena asantuÂÂhà bhiyyo bhiyyo akhÃïisuæ. || Ja_III:17 ||>@

  @<Ja_III,1.6(=256).3: Te tatthÃsÅviso ghoro tejasÅ tejasà hani,
                    tasmà khaïe nÃtikhaïe, atikhÃtaæ hi pÃpakaæ,
                    khÃtena ca dhanaæ laddhaæ atikhÃtena nÃsitan ti, || Ja_III:18 ||>@

     Tattha ayan ti kÃÊalohaæ, lohan ti tambalohaæ, muttà ti muttÃyo, te ca tena asantuÂÂhà ti te ca vÃïijà tena dhanena asantuÂÂhÃ, te tatthà 'ti te vÃïijà tasmiæ udapÃne, tejasÅti ÃsÅviso tejena samannÃgato, tejasà hanÅti visatejena ghÃtesi, atikhÃtena nÃsitan ti atikhaïena ta¤ ca dhanaæ jÅvita¤ ca nÃsitan ti.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà nÃgarÃjà SÃriputto ahosi, satthavÃhajeÂÂhako pana aham evÃ" 'ti.
JarudapÃnajÃtakaæ.


#<[page 297]>#
%<                        7. GÃmaïicaï¬ajÃtaka. (257).                 297>%

                      $<7. GÃmaïicaï¬ajÃtaka.>$
     NÃyaæ gharÃnaæ kusalo ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto pa¤¤Ãpasaæsanaæ Ãrabbha kathesi. DhammasabhÃyaæ bhikkhÆ Dasabalassa pa¤¤aæ pasaæsamÃnà nisÅdiæsu: "TathÃgato mahÃpa¤¤o puthupa¤¤o hÃsupa¤¤o javanapa¤¤o tikkhapa¤¤o nibbedhikapa¤¤o, sadevakaæ lokaæ pa¤¤Ãya atikkamatÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi TathÃgato pa¤¤avà yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte bhikkhave BÃrÃïasiyaæ Janasandhe nÃma rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa aggamahesiyà kucchismiæ nibbatti. Tassa mukhaæ suparimajjitaæ ka¤canÃdÃsatalaæ viya parisuddhaæ hosi atisobhaggappattaæ. Ten' assa nÃmagahaïadivase ùdÃsamukha-kumÃro ti nÃmaæ akaæsu. Taæ sattavassabbhantare yeva pità tayo vede sabba¤ ca loke kattabbaæ sikkhÃpetvà tassa sattavassikakÃle kÃlam akÃsi. Amaccà mahantena sakkÃrena ra¤¤o sarÅrakiccaæ katvà matakadÃnÃni datvà sattame divase rÃjaÇgaïe sannipatitvà "kumÃro atidaharo, na sakkà rajje abhisi¤cituæ, vÅmaæsitvà taæ abhisi¤cissÃmÃ" 'ti ekadivasaæ nagaraæ alaækÃrÃpetvà vinicchayaÂÂhÃnaæ sajjetvà pallaækaæ pa¤¤Ãpetvà kumÃrassa santikaæ gantvà "vinicchayaÂÂhÃnaæ deva gantuæ vaÂÂatÅti "Ãhaæsu. KumÃro "sÃdhÆ" 'ti mahantena parivÃrena gantvà pallaæke nisÅdi. Tassa nisinnakÃle amaccà ekaæ dvipÃdehi vicaraïamakkaÂaæ vatthuvijjÃcariyavesaæ gÃhÃpetvà vinicchayaÂÂhÃnaæ netvà "deva ayaæ puriso pitu mahÃrÃjassa kÃle vatthuvijjÃcariyo paguïavijjo, antobhÆmiyaæ sattaratanaÂÂhÃne dosaæ passati,


#<[page 298]>#
%<298                 III. TikanipÃta.  1. Saækappavagga. (26.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  eten' eva gahitaæ rÃjakulÃnaæ gehaÂÂhÃnaæ hoti, imaæ devo saægaïhitvà ÂhÃnantare ÂhapetÆ" 'ti Ãhaæsu. KumÃro taæ heÂÂhà ca upari ca oloketvà "nÃyaæ manusso, makkaÂo eso" ti ¤atvÃ, makkaÂà nÃma kataæ kataæ viddhaæsetuæ jÃnanti, akataæ pana kÃtuæ và vicÃretuæ và na jÃnantÅti" cintetvà amaccÃnaæ paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,1.7(=257).1: NÃyaæ gharÃnaæ kusalo, lolo ayaæ valÅmukho,
                    kataæ kataæ kho dÆseyya, evaædhammam idaæ kulan ti. || Ja_III:19 ||>@

     Tattha nÃyaæ gharÃnaæ kusalo ti ayaæ satto na gharÃnaæ kusalo, gharÃni vicÃretuæ và kÃtuæ và cheko na hoti, lolo ti lolajÃtiko, valÅmukho ti valiyo mukho assà 'ti valÅmukho, evaædhammam idaæ kulan ti idaæ makkaÂakulaæ nÃma kataæ dÆsetabbaæ vinÃsetabban ti evaæsabhÃvan ti.
     Amaccà "evaæ bhavissati devÃ" 'ti taæ apanetvà ekÃhadvÅhaccayena puna tam eva alaækaritvà vinicchayaÂÂhÃnaæ Ãnetvà "ayaæ deva pitu mahÃrÃjassa kÃle vinicchayÃmacco vinicchayesu pavatti, imaæ saægaïhitvà vinicchayakammaæ kÃretuæ vaÂÂatÅti" Ãhaæsu. KumÃro taæ oloketvà "cittavato sampannamÃnasassa lomaæ nÃma evarÆpaæ na hoti, ayaæ niccittako vÃnaro vinicchayakammaæ kÃtuæ na sakkhissatÅti" ¤atvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,1.7(=257).2: Na idaæ cittavato lomaæ, nÃyaæ assÃsiko migo,
                    satthaæ me Janasandhena: nÃyaæ ki¤ci vijÃnatÅti. || Ja_III:20 ||>@

     Tattha na idaæ cittavato loman ti yaæ idaæ etassa sarÅre pharusalomaæ idaæ vicÃraïapa¤¤Ãya saæpayuttacittavato na hoti, pakaticittena pana acittako nÃma tiracchÃnagato n' atthi, nÃyaæ assÃsiko ti ayaæ avassayo và hutvà anusÃsaniæ và datvà a¤¤aæ assÃsetuæ asamatthatÃya na assÃsiko, migo ti makkaÂaæ Ãha.


#<[page 299]>#
%<                        7. GÃmaïicaï¬ajÃtaka. (257).                 299>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  satthaæ me Janasandhenà 'ti mayhaæ pitarà Janasandhena etaæ satthaæ kathitaæ: makkaÂo nÃma kÃraïÃkÃraïaæ na jÃnÃtÅti evaæ anusÃsanÅ dinnà ti dÅpeti, nÃyam ki¤ci vijÃnÃtÅti tasmà ayaæ vÃnaro ki¤ci na jÃnÃtÅti niÂÂham ettha gantabbaæ, PÃliyaæ pana nÃyaæ ki¤ci na dÆsaye ti likhitaæ, taæ AÂÂhakathÃya n' atthi.
     Amaccà imam pi gÃthaæ sutvà "evaæ bhavissati devÃ" 'ti taæ apanetvà puna pi ekadivasaæ tam eva alaækaritvà vinicchayaÂÂhÃnaæ Ãnetvà "ayaæ deva puriso pitu mahÃrÃjassa kÃle mÃtupaÂÂhÃnapitupaÂÂhanapÆrako kule jeÂÂhÃpacÃyikakammakÃrako, imaæ saægaïhituæ vaÂÂatÅti" Ãhaæsu. Puna kumÃro taæ oloketvà "makkaÂà nÃma calacittÃ, evarÆpaæ kammaæ kÃtuæ na samatthÃ" ti cintetvà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,1.7(=257).3: Na mÃtaraæ pitaraæ và bhÃtaraæ bhaginiæ sakhaæ
                    bhareyya tÃdiso poso, satthaæ Dasarathena me ti. || Ja_III:21 ||>@

     Tattha bhÃtaraæ bhaginiæ sakhan ti attano bhÃtaraæ và bhaginiæ vÃ, PÃliyaæ pana sakan ti vutte sakabhÃtikabhaginiyo labbhanti sakhan ti vutte sahÃyako labbhatÅti vicÃritam eva, bhareyyà ti poseyya, tÃdiso poso ti yÃdiso esa dissati tÃdiso makkaÂajÃtiko santo na bhareyya, satthaæ Dasarathena me ti evaæ pitarà anusiÂÂhaæ, pità hi 'ssa janaæ catÆhi saÇgahavatthÆhi sandahanato Janasandho ti vuccati, dasahi rathehi kattabbaæ attano eken' eva rathena karaïato Dasaratho ti, tassa santikà evarÆpassa ovÃdassa sutattà evam Ãha.
     Amaccà "evaæ bhavissati devÃ" 'ti makkaÂaæ apanetvà "paï¬ito kumÃro, sakkhissati rajjaæ kÃtun" ti Bodhisattaæ rajje abhisi¤citvà "ùdÃsamukhara¤¤o ÃïÃ" ti nagare bheri¤ carÃpesuæ.


#<[page 300]>#
%<300                III. TikanipÃta.  1. Saækappavagga. (26.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tato paÂÂhÃya Bodhisatto dhammena rajjaæ kÃresi.
Paï¬itabhÃvo pi 'ssa sakala-JambudÅpe pattharitvà gato.
Paï¬itabhÃvadÅpanatthaæ pan' assa imÃni cuddasa vatthÆni ÃbhatÃni:
          Goïo putto hayo c' eva naÊakÃro gÃmabhojako
          gaïikà taruïÅ sappo migo tittiradevatÃ
          nÃgo tapassino c' eva atho brÃhmaïamÃïavo ti.
TatrÃyaæ anupubbikathÃ: Bodhisattasmiæ hi rajje abhisi¤cite eko Janasandhara¤¤o pÃdamÆliko nÃmena GÃmaïicaï¬o nÃma evaæ cintesi: "idaæ rajjaæ nÃma samÃnavayehi saddhiæ sobhati, aha¤ ca mahallako, daharaæ kumÃraæ upaÂÂhÃtuæ na sakkhissÃmi, janapade kassakakammaæ katvà jÅvissÃmÅti" so nagarato tiyojanamattaæ gantvà ekasmiæ gÃmake vÃsaæ kappesi. KasikammatthÃya pan' assa goïÃpi n' atthi. So deve vaÂÂe ekaæ sahÃyakaæ dve goïe yÃcitvà sabbaæ divasaæ kasitvà tiïaæ khÃdÃpetvà goïe sÃmikassa niyyÃdetuæ gehaæ agamÃsi. So tasmiæ khaïe bhariyÃya saddhiæ gehamajjhe nisÅditvà bhattaæ bhu¤jati, goïÃpi paricayena gehaæ pavisiæsu, tesu pavisantesu sÃmiko thÃlakaæ ukkhipi, bhariyà thÃlakaæ apanesi. GÃmaïicaï¬o "bhatte na maæ nimanteyyun" ti olokento goïe aniyyÃdetvà va gato.
Corà rattiæ vajaæ chinditvà te yeva goïe hariæsu. GoïasÃmiko pÃto va vajaæ paviÂÂho te goïe adisvà corehi haÂabhÃvaæ jÃnanto pi "GÃmaïissa gÅvaæ karissÃmÅti" taæ upasaækamitvÃ


#<[page 301]>#
%<                       7. GÃmaïicaï¬ajÃtaka. (257.)                  301>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "bho goïe me dehÅti" Ãha. "Nanu goïà gehaæ paviÂÂhÃ" ti. "Kiæ pana te mayhaæ niyyÃditÃ" ti. "Na niyyÃditÃ" ti. "tena hi ayaæ te rÃjadÆto, ehÅti" Ãha. Tesu pi janesu yaæ ki¤ci sakkharaæ và kapÃlakhaï¬aæ và ukkhipitvà "ayaæ te rÃjadÆto, ehÅti" vutte yo na gacchati tassa rÃjÃïaæ karonti, tasmà so "dÆto" ti sutvà nikkhami. So tena saddhiæ rÃjakulaæ gacchanto ekaæ sahÃyassa vasanagÃmaæ patvà "bho aticchÃto, yÃva gÃmaæ pavisitvà ÃhÃrakiccaæ katvà ÃgacchÃmi tÃva idh' eva hohÅti" vatvà sahÃyassa gehaæ pÃvisi. SahÃyo pan' assa gehe n' atthi. SahÃyikà disvà "sÃmi, pakkÃhÃro n' atthi, muhuttaæ adhivÃsehi, idÃn' eva pacitvà dassÃmÅti" nisseïiyà vegena taï¬ulakoÂÂhakaæ abhirÆhantÅ bhÆmiyaæ pati. Taæ khaïaæ ¤ev' assà sattamÃsiko gabbho patito. Tasmiæ khaïe tassà sÃmiko Ãgantvà taæ disvà "tvaæ me bhariyaæ paharitvà gabbhaæ pÃtesi, ayaæ te rÃjadÆto, ehÅti" taæ gahetvà nikkhami. Tato paÂÂhÃya dve janà GÃmaïiæ majjhe katvà gacchanti. Ath' ekasmiæ gÃmadvÃre eko assagopako assaæ nivattetuæ na sakkoti, asso pi tesaæ santikena gacchati. Assagopako GÃmaïiæ disvà "mÃtula Caï¬agÃmaïi, etaæ tÃva assaæ kenacid eva paharitvà nivattehÅti" Ãha. So ekaæ pÃsÃïaæ gahetvà khipi. PÃsÃïo assassa pÃde paharitvà eraï¬adaï¬akaæ viya bhindi. Atha naæ assagopako "tayà me assassa pÃdo bhinno, ayaæ te rÃjadÆto" ti vatvà gaïhi. So tÅhi janehi nÅyamÃno cintesi: "ime maæ ra¤¤o dassessanti, ahaæ goïamÆlam pi dÃtuæ na sakkomi,


#<[page 302]>#
%<302              III. TikanipÃta.  1. Saækappavagga. (26.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  pag eva gabbhapÃtanadaï¬aæ, assamÆlaæ pana kuto lacchÃmi, mataæ me seyyo" ti gacchanto antarÃmagge aÂaviyaæ maggasamÅpe yeva ekaæ ekatopapÃtaæ pabbataæ addasa. Tass' eva chÃyÃya dve pitÃputtà naÊakÃrà kila¤jaæ cinanti. GÃmaïicaï¬o "bho sarÅrakiccaæ kÃtukÃmo 'mhi, thokaæ idh' eva hotha yÃva ÃgacchÃmÅti" vatvà pabbataæ abhirÆhitvà papÃtapasse patamÃno pitu naÊakÃrassa piÂÂhiyaæ pati. NaÊakÃro ekappahÃren' eva jÅvitakkhayaæ pÃpuïi. GÃmaïi uÂÂhÃya aÂÂhÃsi. NaÊakÃro "tvaæ me pitughÃtako coro, ayaæ te rÃjadÆto" ti vatvà hatthe gahetvà gumbato nikkhami, "kiæ etan" ti ca vutte "pitughÃtakacoro me" ti Ãha. Tato paÂÂhÃya GÃmaïiæ majjhe katvà cattÃro janà parivÃretvà nayiæsu{.} AthÃparasmiæ gÃmadvÃre eko gÃmabhojako GÃmaïicaï¬aæ disvà "mÃtula Caï¬a kahaæ gacchasÅti" vatvà "rÃjÃnaæ passitun" ti vutte "addhà tvaæ rÃjÃnaæ passissasi, ahaæ ra¤¤o sÃsanaæ dÃtukÃmo, harissasÅti" Ãha. "ùma harissÃmÅti". "Ahaæ pakatiyà abhirÆpo dhanavà yasasampanno Ãrogo, idÃni pan' amhi duggato c' eva paï¬urogÅ ca, tattha kiæ kÃraïan ti rÃjÃnaæ puccha, rÃjà kira paï¬ito, so te kathessati, tassa sÃsanaæ puna mayhaæ katheyyÃsÅti". So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. Atha naæ purato a¤¤atarasmim gÃmadvÃre ekà gaïikà disvà "mÃtula Caï¬a kahaæ yÃsÅti" vatvà "rÃjÃnaæ passitun" ti vutte "rÃjà kira paï¬ito, mama sÃsanaæ harÃ" ti vatvà evam Ãha:


#<[page 303]>#
%<                        7. GÃmaïicaï¬ajÃtaka. (257.)                 303>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "ahaæ pubbe bahuæ labhÃmi, idÃni pana tambÆlamattam pi na labhÃmi, koci me santikaæ Ãgacchanto nÃma n' atthi, tattha kiæ kÃraïan ti rÃjÃnaæ pucchitvà mayhaæ katheyyÃsÅti" Ãha. Atha naæ purato a¤¤atarasmiæ gÃmadvÃre ekà taruïitthi disvà tath' eva pucchitvà "ahaæ n' eva sÃmikassa gehe vattituæ sakkomi na kulagehe, tattha kiæ kÃraïan ti rÃjÃnaæ pucchitvà mayhaæ katheyyÃsÅti" Ãha. Atha naæ tatoparabhÃge mahÃmaggasamÅpe ekasmiæ vammike vasanto sappo disvà "Caï¬a kahaæ yÃsÅti" pucchitvà "rÃjÃnaæ passitun" ti vutte "rÃjà kira paï¬ito, sÃsanaæ me harÃ" ti vatvà "ahaæ gocarÃya gamanakÃle chÃtajjhatto milÃtasarÅro vammikato nikkhanto sarÅrena bilaæ pÆretvà sarÅraæ ka¬¬hanto kicchena nikkhamÃmi, vicaritvà Ãgato pana suhito thÆlasarÅro hutvà pavisanto bilapassÃni aphusanto sahasà va pavisÃmi, tattha kiæ kÃraïan ti rÃjÃnaæ pucchitvà mayhaæ katheyyÃsÅti" Ãha. Atha naæ parato eko migo disvà tath' eva pucchitvà "ahaæ a¤¤attha tiïaæ khÃdituæ na sakkomi, ekasmiæ ¤eva rukkhamÆle sakkomi, tattha kiæ kÃraïan ti rÃjÃnaæ puccheyyÃsÅti" Ãha.
Atha naæ tatoparabhÃge eko tittiro disvà "ahaæ ekasmiæ ¤eva vammikapÃde nisÅditvà vassanto manÃpaæ katvà vassituæ sakkomi, sesaÂÂhÃnesu nisinno na sakkomi, tattha kiæ kÃraïan ti rÃjÃnaæ puccheyyÃsÅti" Ãha. Atha naæ parato ekà rukkhadevatà disvÃ


#<[page 304]>#
%<304                 III. TikanipÃta.  1. Saækappavagga. (26.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Caï¬a kahaæ yÃsÅti" pucchitvà "ra¤¤o santikan" ti vutte "rÃjà kira paï¬ito, ahaæ pubbe sakkÃrappatto ahosiæ, idÃni pana pallavamuÂÂhimattam pi na labhÃmi, tattha kiæ kÃraïan ti rÃjÃnaæ puccheyyÃsÅti" Ãha.
TatoparabhÃge pana naæ eko nÃgarÃjà disvà tath' eva pucchitvà "rÃjà kira paï¬ito, pubbe imasmiæ sare udakaæ pasannaæ maïivaïïaæ, idÃni Ãvilaæ maï¬akapariyonaddhaæ, tattha kiæ kÃraïan ti rÃjÃnaæ puccheyyÃsÅti" Ãha. Atha naæ parato nagarassa ÃsannaÂÂhÃne ekasmiæ ÃrÃme vasantà tÃpasà disvà tath' eva pucchitvà "rÃjà kira paï¬ito, pubbe imasmiæ ÃrÃme phalÃphalÃni madhurÃni ahesuæ, idÃni nirojÃni kasaÂÃni jÃtÃni, tattha kiæ kÃraïan ti rÃjÃnaæ puccheyyÃsÅti" Ãhaæsu. Tato naæ parato pana nagaradvÃrasamÅpe ekissà sÃlÃya brÃhmaïamÃïavakà disvà "kahaæ bho Caï¬a gacchasÅti" vatvà "ra¤¤o santikan" ti vutte "tena hi no sÃsanaæ gahetvà gaccha, amhÃkaæ hi pubbe gahitagahitaÂÂhÃnaæ pÃkaÂaæ hoti, idÃni pana chiddaghaÂe udakaæ viya na saïÂhÃti na pa¤¤Ãyati andhakÃraæ hoti, tattha kiæ kÃraïan ti rÃjÃnaæ puccheyyÃsÅti" Ãhaæsu. GÃmaïicaï¬o imÃni cuddasa sÃsanÃni gahetvà ra¤¤o santikaæ agamÃsi.
RÃjà vinicchayaÂÂhÃne nisinno va ahosi. GoïasÃmiko GÃmaïicaï¬aæ gahetvà rÃjÃnaæ upasaækami. RÃjà GÃmaïicaï¬aæ disvà va sa¤jÃnitvà "ayaæ amhÃkaæ pitu upaÂÂhÃko amhe ukkhipitvà parihari, kahaæ nu kho ettakaæ kÃlaæ vasÅti"


#<[page 305]>#
%<                        7. GÃmaïicaï¬ajÃtaka. (257.)                 305>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  cintetvà "ambho Caï¬a kahaæ ettakaæ kÃlaæ vasi, cirakÃlato paÂÂhÃya na pa¤¤Ãyasi, ken' atthena Ãgato sÅti" Ãha. "ùma deva amhÃkaæ devassa saggagatakÃlato paÂÂhÃya janapadaæ gantvà kasikammaæ katvà jÅvÃmi, tato maæ ayaæ puriso goïaÂÂakÃraïà rÃjadÆtaæ dassetvà tumhÃkaæ santikaæ Ãka¬¬hÅti". "AnÃka¬¬hiyamÃno na ÃgaccheyyÃsi, Ãka¬¬hitabhÃvo yeva te sobhano, idÃni taæ daÂÂhuæ labhÃmi, kahaæ so puriso" ti. "Ayaæ devÃ" 'ti. "Saccaæ kira bho amhÃkaæ Caï¬assa dÆtaæ dassesÅti". "Saccaæ devÃ" 'ti "KiækÃraïÃ" ti. "Ayaæ me dve goïe na detÅti". "Saccaæ kira Caï¬Ã" 'ti. "Tena hi deva mayham pi suïÃthÃ" 'ti sabbaæ {pavattiæ} kathesi. Taæ sutvà rÃjà goïasÃmikaæ pucchi: kiæ bho tava gehaæ pavisante goïe addasÃ" ti. "NÃddasaæ devÃ" 'ti. "Kiæ bho maæ `ùdÃsamukharÃjà nÃmÃ' 'ti kathentÃnaæ na sutapubbaæ tayÃ, vissattho kathehÅti". "Addasaæ devÃ" 'ti. "Bho Caï¬a goïÃnaæ aniyyÃditattà goïà tava gÅvÃ, ayaæ pana puriso disvà va `na passÃmÅti' sampajÃnamusÃvÃdaæ bhaïi, tasmà tvaæ ¤eva kammiko hutvà imassa purisassa akkhÅni uppÃÂetvà sayaæ goïamÆlaæ catuvÅsatikahÃpaïe dehÅti" evaæ vutte goïasÃmikaæ bahikariæsu. So "akkhÅsu uppÃÂitesu kahÃpaïehi kiæ karissÃmÅti" GÃmaïicaï¬assa pÃdesu patitvà "sÃmi Caï¬a goïamÆlakahÃpaïà ca tuyh' eva hontu ime ca gaïhÃ" ti a¤¤e pi kahÃpaïe datvà palÃyi. Tato dutiyo Ãha: "ayaæ deva mama pajÃpatiæ paharitvà gabbhaæ pÃtesÅti".


#<[page 306]>#
%<306             III. TikanipÃta.  1. Saækappavagga. (26.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Saccaæ Caï¬Ã" 'ti. "SuïÃhi mahÃrÃjÃ" 'ti Caï¬o sabbaæ vitthÃretvà kathesi. Atha naæ rÃjà "kiæ pana tvaæ etassa pajÃpatiæ paharitvà gabbhaæ pÃtesÅti" pucchi. "Na pÃtemi devÃ" 'ti. "Ambho sakkhissasi tvaæ iminà gabbhassa pÃtitabhÃvaæ sÃdhetun" ti. "Na sakkomi devÃ" 'ti. "IdÃni kiæ karohÅti". "Puttaæ me laddhuæ vaÂÂatÅti. "Tena hi ambho Caï¬a tvaæ etassa pajÃpatiæ tava gehe karitvà yadà puttaæ vijÃtà hoti tadà naæ netvà etass' eva dehÅti". So pi GÃmaïicaï¬assa pÃdesu patitvà "mà me sÃmi gehaæ bhindÅti" kahÃpaïe datvà palÃyi.
Atha tatiyo patvà "iminà me deva paharitvà assassa pÃdo bhinno" ti Ãha. "Saccaæ Caï¬Ã" 'ti. "Suïohi mahÃrÃjÃ" 'ti Caï¬o taæ pavattiæ vitthÃretvà kathesi. Taæ sutvà rÃjà assagopakaæ Ãha: "saccaæ kira tvaæ `assaæ paharitvà nivattehÅti' kathesÅti". "Na kathemi devÃ" 'ti. So punavÃre pucchito "Ãma kathesin" ti Ãha. RÃjà Caï¬aæ Ãmantetvà "ambho Caï¬a ayaæ kathetvà `na kathemÅti' musÃvÃdaæ kari, tvaæ etassa jivhaæ chinditvà assamÆlaæ amhÃkaæ santikà gahetvà sahassaæ dehÅti" Ãha. Assagopako apare pi kahÃpaïe datvà palÃyi. Tato naÊakÃraputto "ayaæ me deva pitighÃtacoro" ti Ãha. "Saccaæ kira Caï¬Ã" 'ti.
"Suïohi devÃ" 'ti Caï¬o tam pi kÃraïaæ vitthÃretvà kathesi.
RÃjà naÊakÃraæ Ãmantetvà "idÃni kiæ karosÅti" pucchi.


#<[page 307]>#
%<                        7. GÃmaïicaï¬ajÃtaka. (257.)                 307>%
"Deva pitaraæ me laddhuæ vaÂÂatÅti". "Ambho Caï¬a, imassa pitaraæ laddhuæ vaÂÂati, matakaæ pana na sakkà Ãnetuæ, tvaæ imassa mÃtaraæ Ãnetvà tava gehe katvà etassa pità hohÅti". NaÊakÃraputto "mà me sÃmi matassa pitu gehaæ bhindÅti" GÃmaïicaï¬assa kahÃpaïe datvà palÃyi. GÃmaïicando aÂÂe jayaæ patvà tuÂÂhacitto rÃjÃnaæ Ãha: "atthi deva tumhÃkaæ kehici kehici sÃsanaæ pahitaæ, taæ vo kathemÅti". "Kathehi Caï¬Ã" 'ti. Caï¬o brÃhmaïamÃïavakÃnaæ sÃsanaæ Ãdiæ katvà paÂilomakkamena ekekaæ kathesi. RÃjà paÂipÃÂiyà vissajjesi, kathaæ: PaÂhamaæ tÃva sÃsanaæ sutvà "pubbe tesaæ vasanaÂÂhÃne velaæ jÃnitvà vassanakukkuÂo ahosi, tesaæ tena saddena uÂÂhÃya mante gahetvà sajjhÃyaæ karontÃnaæ ¤eva aruïo uggacchati, tena tesaæ gahitagahitaæ na nassi, idÃni pana nesaæ vasanaÂÂhÃne avelÃya vassanakukkuÂo atthi, so atirattiæ và vassati atipabhÃte vÃ, atirattiæ vassantassa sadden' uÂÂhÃya mante gahetvà niddÃbhibhÆtà sajjhÃyaæ akatvà va puna sayanti, atipabhÃte vassantassa sadden' uÂÂhÃya sajjhÃyituæ na labhanti, tena tesaæ gahitagahitaæ na pa¤¤ÃyatÅti" Ãha.
Dutiyaæ sutvà "te pubbe samaïadhammaæ karontà kasiïaparikamme yuttapayuttà ahesuæ, idÃni pana samaïadhammaæ vissajjetvà akattabbesu yuttapayuttà ÃrÃme uppannÃni phalÃphalÃni upaÂÂhÃkÃnaæ datvà piï¬apÃtapatipiï¬ena micchÃjÅvena jÅvikam kappenti, tena tesaæ phalÃphalÃni na madhurÃni jÃtÃni,


#<[page 308]>#
%<308                 III. TikanipÃta.  1. Saækappavagga. (26.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sace pana te pubbe viya samaggà puna samaïadhammesu yuttapayuttà bhavissanti puna tesaæ phalÃphalÃni madhurÃni bhavissanti, te tÃpasà rÃjakulÃnaæ paï¬itabhÃvaæ na jÃnanti, samaïadhammaæ tesaæ kÃtuæ vadehÅti" Ãha. Tatiyaæ sutvà "te nÃgarÃjÃno a¤¤ama¤¤aæ kalahaæ karonti, tena taæ udakaæ Ãvilaæ jÃtaæ, sace te pubbe viya samaggà bhavissanti puna pasannaæ bhavissatÅti" Ãha. Catutthaæ sutvà "sà rukkhadevatà pubbe aÂavipaÂipanne manusse rakkhati, tasmà nÃnappakÃraæ balikammaæ labhati, idÃni pana Ãrakkhaæ na karoti, tasmà balikammaæ na labhati, sace pubbe viya Ãrakkhaæ karissati puna lÃbhaggappattà bhavissati, rÃjÆnaæ atthibhÃvaæ na jÃnÃti, tasmà aÂaviÃrÆÊhamanussÃnaæ rakkhaæ kÃtuæ vadehÅti" Ãha. Pa¤camaæ sutvà "yasmiæ vammikapÃde nisÅditvà so tittiro manÃpaæ vassati tassa heÂÂhà mahantà nidhikumbhÅ atthi, taæ uddharitvà gaïhÃhÅti" Ãha.
ChaÂÂhaæ sutvà "yassa rukkhassa mÆle so migo tiïÃni khÃdituæ sakkoti tassa rukkhassa upari mahantaæ bhamaramadhuæ, so madhumakkhitesu tiïesu paluddho, a¤¤Ãni khÃdituæ na sakkoti, tvaæ taæ madhupaÂalaæ haritvà aggamadhuæ amhÃkaæ pahiïa, sesaæ attanà paribhu¤jÃ" 'ti Ãha. Sattamaæ sutvà "yasmiæ vammike so sappo vasati tassa heÂÂhà mahantà nidhikumbhÅ, so taæ rakkhamÃno vasanto nikkhamanakÃle dhanalobhena sarÅraæ lagganto nikkhamati, gocaraæ gahetvà dhanasinehena alagganto vegena sahasà pavisati, taæ nidhikumbhiæ uddharitvà tvaæ gaïhÃhÅti" Ãha. AÂÂhamaæ sutvà "tassà taruïitthiyà sÃmikassa ca mÃtÃpitunna¤ ca vasanagÃmÃnaæ antare ekasmiæ gÃme jÃro atthi,


#<[page 309]>#
%<                        7. GÃmaïicaï¬ajÃtaka. (257.)                 309>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sà taæ saritvà tasmiæ sinehena sÃmikassa gehe vasituæ asakkontÅ `mÃtÃpitaro passissÃmÅti' jÃrassa gehe katipÃhaæ vasitvà mÃtÃpitunnaæ gehaæ gacchati, tattha katipÃhaæ vasitvà puna jÃraæ saritvà `sÃmikassa gehaæ gamissÃmÅti' puna jÃrass' eva gehaæ gacchati, tassà itthiyà rÃjÆnaæ atthibhÃvaæ Ãcikkhitvà 'sÃmikass' eva kira gehe vasituæ sace noce vasatu 'taæ rÃjà gaïhÃpeti jÅvitaæ te n' atthi appamÃdaæ kÃtuæ vaÂÂatÅti' tassà kathehÅti" Ãha. Navamaæ sutvà "sà gaïikà pubbe ekassa hatthato bhatiæ gahetvà taæ ajÅrÃpetvà a¤¤assa hatthato na gaïhÃti, ten' assà pubbe bahuæ uppajji idÃni pana attano dhammataæ vissajjetvà ekassa hatthato gahitaæ ajÅrÃpetvà va a¤¤assa hatthato gaïhÃti, purimassa okÃsaæ akatvà pacchimassa karoti, ten' assà bhati na uppajjati, na keci naæ upasaækamanti, sace attano dhamme Âhassati pubbe sadisà va bhavissati, attano dhamme ÂhÃtum assà kathehÅti" Ãha.
Dasamaæ sutvà "so gÃmabhojako pubbe dhammena samena aÂÂaæ vinicchini, tena manussÃnaæ piyo ahosi manÃpo, sampiyÃyamÃnà c' assa manussà bahupaïïÃkÃraæ Ãhariæsu, tena abhirÆpo dhanavà yasasampanno ahosi, idÃni pana la¤cavittako hutvà adhammena aÂÂaæ vinicchinati, tena duggato kapaïo paï¬urogena abhibhÆto, sace pubbe viya dhammena aÂÂaæ vinicchinissati puna pubbe sadiso bhavissati, so ra¤¤o atthibhÃvaæ na jÃnÃti, dhammena aÂÂaæ vinicchinituæ assa kathehÅti Ãha. Iti so GÃmaïicaï¬o imÃni ettakÃni sÃsÃnani Ãrocesi. RÃjà attano pa¤¤Ãya sabbÃni pi tÃni sabba¤¤uBuddho viya vyÃkaritvà GÃmaïicaï¬assa bahuæ dhanaæ datvà tassa vasanagÃmaæ brahmadeyyaæ katvà tass' eva datvà uyyojesi.


#<[page 310]>#
%<310                 III. TikanipÃta.  1. Saækappavagga. (26.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So nagarà nikkhamitvà Bodhisattena dinnaæ sÃsanaæ brÃhmaïamÃïavakÃna¤ ca tÃpasÃna¤ ca nÃgarÃjassa ca rukkhadevatÃya ca Ãrocetvà tittirassa nisÅdanaÂÂhÃnato nidhiæ gahetvà migassa tiïakhÃdanaÂÂhÃne rukkhato bhamaramadhuæ gahetvà ra¤¤o madhuæ pesetvà sappassa vasanaÂÂhÃne vammikaæ bhindÃpetvà nidhiæ saÇgahetvà taruïitthiyà ca gaïikÃya ca gÃmabhojakassa ca ra¤¤o kathitaniyÃmena sÃsanaæ Ãrocetvà mahantena yasena attano gÃmaæ gantvà yÃvatÃyukaæ Âhatvà yathÃkammaæ gato. ùdÃsamukharÃjÃpi dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà jÅvitÃvasÃne saggapadaæ pÆrento gato.
     Satthà "na bhikkhave TathÃgato idÃn' eva mahÃpa¤¤o pubbe pi mahÃpa¤¤o yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne bahÆ sotÃpannà sakadÃgÃmÅ anÃgÃmÅ arahantà ahesuæ "Tadà GÃmaïicaï¬o Anando ahosi, AdÃsamukharÃjà pana aham evÃ" 'ti. GÃmaïicaï¬ajÃtakaæ.

                      $<8. MandhÃtujÃtaka.>$
     YÃvatà candimasÆriyà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ ukkaïÂhitabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. So kira SÃvatthiyaæ piï¬Ãya caramÃno ekaæ alaækatapaÂiyattaæ itthiæ disvà ukkaïÂhi. Atha naæ bhikkhÆ dhammasabhaæ Ãnetvà "ayaæ bhante bhikkhu ukkaïÂhito" ti Satthu dassesuæ. Satthà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti pucchitvà "saccaæ bhante" ti vutte "kadà tvaæ bhikkhu agÃraæ ajjhÃvasamÃno taïhaæ pÆretuæ sakkhissasi,


#<[page 311]>#
%<                          8. MandhÃtujÃtaka. (258.)                  311>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kÃmataïhà hi nÃm' esà samuddo viya duppÆrÃ, porÃïà dvisahassadÅpaparivÃresu catÆsu mahÃdÅpesu cakkavattirÃjaæ kÃretvà manussaparihÃren' eva CÃtummahÃrÃjikadevaloke rajjaæ kÃrentà TÃvatiæsadevaloke chattiæsÃya SakkÃna¤ ca vasanaÂÂhÃne devarajjaæ kÃretvÃpi attano kÃmataïhaæ pÆretuæ asakkontà va kÃlam akaæsu, tvaæ pan' etaæ taïhaæ kadà pÆretuæ sakkhissasÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte paÂhamakappesu MahÃsammato nÃma rÃjà ahosi, tassa putto Rojo nÃma, tassa putto Vararojo nÃma, tassa putto KalyÃïo nÃma, tassa putto VarakalyÃïo nÃma, VarakÃlyÃnassa putto Uposatho nÃma, Uposathassa putto MandhÃtà nÃma ahosi. So sattahi ratanehi catÆhi iddhÅhi samannÃgato cakkavattirajjaæ kÃresi. Tassa vÃmahatthaæ sammi¤jetvà dakkhiïahatthena apphoÂhitakÃle ÃkÃsà dibbamegho viya jÃnuppamÃïaæ sattaratanavassaæ vassati, evarÆpo acchariyamanusso ahosi. So caturÃsÅtivassasahassÃni kumÃrakÅÊaæ kÅÊi, caturÃsÅtivassasahassÃni oparajjaæ kÃresi, caturÃsÅtivassasahassÃni cakkavattirajjaæ kÃresi, Ãyu pan' assa asaækheyyaæ ahosi. So ekadivasaæ kÃmataïhaæ pÆretuæ asakkonto ukkaïÂhitÃkÃram dassesi. Amaccà "kiæ nu kho deva ukkaïÂhito sÅti" pucchiæsu. "Mayhaæ pu¤¤abale olokiyamÃne idaæ rajjaæ kiæ karissati, kataran nu kho ÂhÃnaæ ramaïÅyan" ti. "Devaloko mahÃrÃjÃ" ti. So cakkaratanaæ abbhukkiritvà saddhiæ parisÃya CÃtummahÃrÃjikadevalokaæ agamÃsi.


#<[page 312]>#
%<312                 IIIèikanipÃta.  1. Saækappavagga. (26.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' assa cattÃro mahÃrÃjÃno dibbamÃlÃgandhahatthà devagaïaparivutà paccuggamanaæ katvà taæ ÃdÃya CÃtummahÃrÃjikadevalokaæ gantvà devarajjaæ adaæsu. Tassa sakaparisÃya parivÃritass' eva tasmiæ rajjaæ kÃrentassa dÅgho addhà vÅtivatto. So tatthÃpi taïhaæ pÆretuæ asakkonto ukkaïÂhitÃkÃraæ dassesi. CattÃro mahÃrÃjÃno "kin nu kho mahÃrÃja ukkaïÂhito sÅti" pucchiæsu. "Imamhà devalokà kataraæ ÂhÃnaæ ramaïÅyan" ti. "Mayaæ deva paresaæ upaÂÂhÃkamanussasadisÃ, TÃvatiæsadevaloko ramaïÅyo" ti. MandhÃtà cakkaratanaæ abbhukkiritvà attano parisÃya parivuto tÃvatiæsÃbhimukho pÃyÃsi. Ath' assa Sakko devarÃjà dibbamÃlÃgandhahattho devagaïaparivuto paccuggamanaæ katvà hatthe gahetvà "ito ehi mahÃrÃjÃ" 'ti Ãha. Ra¤¤o devagaïaparivutassa gamanakÃle parinÃyakaratanaæ cakkaratanaæ ÃdÃya saddhiæ parisÃya manussapathaæ otaritvà attano nagaram eva pÃvisi. Sakko MandhÃtuæ TÃvatiæsabhavanaæ netvà devatà dve koÂÂhÃse katvà attano rajjaæ majjhe bhinditvà adÃsi. Tato paÂÂhÃya dve rÃjÃno rajjaæ kÃresuæ. Evaæ kÃle gacchante Sakko saÂÂhi¤ ca vassasatasahassÃni tisso ca vassakoÂiyo Ãyuæ khepetvà cavi, a¤¤o Sakko nibbatti, so pi devarajjaæ kÃretvà Ãyukkhayena cavi. Eten' upÃyena chattiæsa Sakkà caviæsu. MandhÃtà pana manussaparihÃrena devarajjaæ kÃreti yeva. Tassa evaæ kÃle gacchante bhiyyosomattÃya kÃmataïhà uppajji: so "kiæ me upa¬¬harajjena, Sakkaæ mÃretvà ekarajjam eva karissÃmÅti". Sakkaæ mÃretuæ nÃma na sakkÃ. Taïhà pan' esà vipattimÆlaæ.
Ten' assa ÃyusaækhÃro parihÃyi, jarà sarÅraæ parihari, manussasarÅra¤ ca nÃma devaloke na bhijjati.


#<[page 313]>#
%<                    8. MandhÃtujÃtaka. (258.)                       313>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Atha so devalokà bhassitvà uyyÃne otari. UyyÃnapÃlo tassa ÃgatabhÃvaæ rÃjakule nivedesi, rÃjakulaæ Ãgantvà uyyÃne yeva sayanaæ pa¤¤Ãpesi, rÃjà anuÂÂhÃnaseyyÃya nipajji. Amaccà "deva tumhÃkaæ parato kin ti kathemÃ" 'ti pucchiæsu. "Mama parato tumhe imaæ sÃsanaæ mahÃjanassa katheyyÃtha: MandhÃtumahÃrÃjà dvisahassadÅpaparivÃresu catusu mahÃdÅpesu cakkavattirajjaæ kÃretvà dÅgharattaæ CÃtummahÃrÃjikesu rajjaæ kÃretvà chattiæsÃya SakkÃnaæ ÃyuparimÃïena devaloke rajjaæ kÃretvà va kÃlam akÃsÅti". So evaæ vatvà kÃlaæ katvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ atÅtaæ Ãharitvà abhisambuddho hutvà imà gÃthà avoca:

  @<Ja_III,1.8(=258).1: YÃvatà candimasuriyà [pariharanti]
                    disà bhanti virocamÃnÃ
                    sabbe va dÃsà MandhÃtu
                    [ye] pÃïà paÂhavinissitÃ. || Ja_III:22 ||>@

  @<Ja_III,1.8(=258).2: Na kahÃpaïavassena titti kÃmesu vijjati, (Dhp. p.34.)
                    appassÃdà dukhà kÃmà iti vi¤¤Ãya paï¬ito || Ja_III:23 ||>@

  @<Ja_III,1.8(=258).3: Api dibbesu kÃmesu ratiæ so nÃdhigacchati,
                    taïhakkhayarato hoti SammÃsambuddhasÃvako ti. || Ja_III:24 ||>@

     Tattha yÃvatà ti paricchedavacanaæ, pariharantÅti yattakena paricchedena Sineruæ pariharanti, disà bhantÅti dasasu disÃsu bhÃsanti, virocamÃnà ti ÃlokakaraïatÃya virocanasabhÃvÃ, sabbe va dÃsà MandhÃtu ye pÃïà paÂhavinissità ti ettake padese paÂhavinissità pÃïà janapadavÃsino manussà sabbe va te dÃsÃ, mayaæ ra¤¤o MandhÃtussa ayirako no rÃjà MandhÃtà ti evaæ upagatattà bhujissÃpi samÃnà dÃsà yeva, na kahÃpaïavassenà 'ti tesaæ dÃsabhÆtÃnaæ manussÃnaæ anuggahÃya MandhÃtà appoÂhetvà sattaratanavassaæ vassÃpeti,


#<[page 314]>#
%<314                 III. TikanipÃta.  1. Saækappavagga. (26.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  taæ idha kahÃpaïavassan ti vuttaæ, titti kÃmesÆ 'ti tenÃpi kahÃpaïavassena vatthukÃmakilesakÃmesu{} titti nÃma n' atthi, evaæ duppÆrà esà taïhÃ, appassÃdà dukhà kÃmà ti supinakÆpamattÃ{} kÃmÃ{} appassÃdà parittasukhÃ, dukkham{} eva pan' ettha bahutaraæ, taæ Dukkhakkhandhasutta-pariyÃyena veditabbaæ, iti vi¤¤Ãyà 'ti evaæ jÃnitvÃ, dibbesÆ 'ti devatÃnaæ paribhogesu rÆpÃdÅsu, ratiæ so ti so vipassako bhikkhu dibbehi kÃmehi nimantiyamÃno pi tesu ratiæ nÃdhigacchati Ãyasmà Samiddhi viya, taïhakkhayarato ti nibbÃnarato, nibbÃnaæ hi Ãgamma taïhà khÅyati, tasmà taæ taïhakkhayan ti vuccati, tattha rato hoti abhirato, sammÃsambuddhasÃvako ti Buddhassa savanante jÃto bahussuto yogÃvacarapuggalo.
     Evaæ Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà desetvà cattÃri saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne ukkhaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi a¤¤e pana bahusotÃpattiphalÃdÅni pÃpuïiæsu) "Tadà MandhÃtumahÃrÃjà aham eva ahosin" ti.
MandhÃtujÃtakam.

                      $<9. TirÅÂavacchajÃtaka.>$
     Na yimassà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Ãyasmato {ùnandassa} Kosalara¤¤o mÃtugÃmÃnaæ hatthato pa¤casatÃni ra¤¤o hatthato pa¤casatÃnÅti dussasahassapaÂilÃbhavatthuæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ heÂÂhà DukanipÃte SigÃlajÃtake vitthÃritam eva.
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto KÃsiraÂÂhe brÃhmaïakule nibbattitvà nÃmagahaïadivase TirÅÂavacchakumÃro ti katanÃmo anupubbena vayappatto TakkasilÃya sippÃni uggaïhitvà agÃraæ ajjhÃvasanto mÃtÃpitunnaæ kÃlakiriyÃya saæviggo nikkhamitvà isipabbajjaæ pabbajitvà ara¤¤Ãyatane vanamÆlaphalÃphalehi yÃpento vÃsaæ kappesi.


#<[page 315]>#
%<                       9. TirÅÂavacchajÃtaka. (259.)                 315>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tasmiæ tattha vasante BÃrÃïasÅra¤¤o paccanto kuppi. So tattha gantvà yuddhaparÃjito maraïabhayabhÅto hatthikkhandhagato ekena passena palÃyitvà ara¤¤e vicaranto pubbaïhasamaye TirÅÂavacche phalÃphalatthÃya gate tassa assamapadaæ pÃvisi. So "tÃpasÃnaæ vasanaÂÂhÃnan" ti hatthito otaritvà vÃtÃtapakilanto pipÃsito pÃnÅyaghaÂaæ olokento katthaci adisvà caækamanakoÂiyaæ udapÃnaæ addasa. Udakaæ ussi¤canatthÃya rajjughaÂaæ adisvà pipÃsaæ sandhÃretuæ asakkonto hatthissa kucchiyaæ baddhaæ yottaæ gahetvà hatthiæ udapÃnataÂe Âhapetvà tassa pÃde yottaæ bandhitvà yottena udapÃnaæ otaritvà yotte apÃpuïante uttarasÃÂakaæ yottakoÂiyaæ saæghÃÂetvà puna otaritvÃpi na-ppahosi yeva. So aggapÃdehi udakaæ phusitvà atipipÃsito "pipÃsaæ vinodetvà maraïam pi suma raïan" ti udapÃne patitvà yÃvadatthaæ pivitvà paccuttarituæ asakkonto tatth' eva aÂÂhÃsi. HatthÅ pi susikkhitattà a¤¤attha agantvà rÃjÃnaæ olokento tatth' eva Âhito. Bodhisatto sÃyaïhasamaye phalÃphalaæ Ãharitvà hatthiæ disvà "rÃjà Ãgato bhavissati, vammitahatthi yeva pana pa¤¤Ãyati, kin nu kho kÃraïan" ti so hatthisamÅpaæ upasaækami. Hatthi pi tassa upasaækamanabhÃvaæ ¤atvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. Bodhisatto udapÃnataÂaæ gantvà rÃjÃnaæ disvà "mà bhÃyi mahÃrÃjÃ" ti samassÃsetvà nisseïiæ bandhitvà rÃjÃnaæ uttÃretvà kÃyam assa sambÃhitvà telena makkhetvà nahÃpetvà phalÃphalÃni datvà hatthissa sannÃhaæ mocesi.


#<[page 316]>#
%<316                 III. TikanipÃta.  1. Saækappavagga. (26.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  RÃjà dvÅhatÅhaæ vissamitvà Bodhisattassa attano santikaæ ÃgamanatthÃya paÂi¤¤aæ gahetvà pakkÃmi. RÃjabalaæ nagarassa avidÆre khandhÃvÃraæ bandhitvà Âhitaæ rÃjÃnaæ Ãgacchantaæ disvà parivÃresi. Bodhisatto pi mÃsaddhamÃsaccayena BÃrÃïasim patvà uyyÃne vasitvà punadivase bhikkhaæ caramÃno rÃjadvÃraæ gato. RÃjà mahÃvÃtapÃnaæ ugghÃÂetvà rÃjaÇgaïaæ olokayamÃno Bodhisattaæ disvà sa¤jÃnitvà pÃsÃdà oruyha vanditvà mahÃtale Ãropetvà samussitasetacchatte rÃjapallaæke nisÅdÃpetvà attano paÂiyÃditaæ ÃhÃraæ bhojetvà sayam pi bhu¤jitvà uyyÃnaæ netvà tatth' assa caækamanÃdiparivÃriæ vasanaÂÂhÃnaæ kÃretvà sabbe pabbajitaparikkhÃre datvà uyyÃnapÃlaæ paÂicchÃpetva vanditvà pakkÃmi. Tato paÂÂhÃya Bodhisatto rÃjanivesane bhu¤ji. MahÃsakkÃrasammÃno ahosi.
Taæ asahamÃnà amaccà "evarÆpaæ sakkÃraæ eko yodho labhamÃno kiæ nÃma kareyyÃ" 'ti vatvà uparÃjÃnaæ upasaækamitvà "deva amhÃkaæ rÃjà ekaæ tÃpasaæ atimamÃyati, kin nÃma tena tasmiæ diÂÂhaæ, tumhe pi tÃva ra¤¤Ã saddhiæ mantethÃ" 'ti Ãhaæsu. So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà amaccehi saddhiæ rÃjÃnaæ upasaækamitvà vanditvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,1.9(=259).1: Na-y-imassa vijjÃmayam atthi ki¤ci
                    na bandhavo no pana te sahÃyo,
                    atha kena vaïïena TirÅÂavaccho
                    tedaï¬iko bhu¤jati aggapiï¬an ti. || Ja_III:25 ||>@

     Tattha nayimassa vijjÃmayamatthi ki¤cÅti imassa tÃpasassa vijjÃmayaæ ki¤ci kammaæ n' atthi, na bandhavo ti sutabandhavasippabandhavagottabandhava¤Ãtibandhavesu a¤¤ataro pi na hoti,


#<[page 317]>#
%<                        9. TirÅÂavacchajÃtaka. (259.)                317>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  no pana te sahÃyo ti sahapaæsukÅÊito sahÃyako pi te na hoti, kena vaïïenà 'ti kena kÃraïena, TirÅÂavaccho ti tassa nÃmaæ, tedaï¬iko ti kuï¬ikaæ ÂhapanatthÃya tidaï¬aæ gahetvà caranto, aggapiï¬an ti rasasampannaæ rÃjÃrahaæ aggabhojanaæ.
     Taæ sutvà rÃjà puttaæ Ãmantetvà "tÃta mama paccantaæ gantvà yuddhaparÃjitassa dvÅhatÅhaæ anÃgatabhÃvaæ sarasÅti" vatvà "sarÃmÅti" vutte "tadà mayà imaæ nissÃya jÅvitaæ laddhan" ti sabbaæ taæ pavattiæ Ãcikkhitvà "tÃta mama jÅvitadÃyake mama santikaæ Ãgate rajjaæ dadanto pi ahaæ n' eva etena kataguïÃnurÆpaæ kÃtuæ sakkomÅti" vatvà itarà dve gÃthà avoca:

  @<Ja_III,1.9(=259).2: ùpÃsu me yuddhaparÃjitassa
                    ekassa katvà vivanasmi ghore
                    pasÃrayi kicchagatassa pÃïim,
                    ten' ÆdatÃriæ dukhasampareto. || Ja_III:26 ||>@

  @<Ja_III,1.9(=259).3: Etassa kiccena idhÃnupatto
                    VesÃyino visayà jÅvaloke,
                    lÃbhÃraho tÃta TirÅÂavaccho,
                    deth' assa bhogaæ yajata¤ ca ya¤¤an ti. || Ja_III:27 ||>@

     Tattha ÃpÃsÆ 'ti ÃpadÃsu, ekassà 'ti adutiyassa, katvà ti anukampaæ karitvà pemaæ uppÃdetvÃ, vivanasmin ti pÃnÅyarahite ara¤¤e, ghore ti dÃruïe, pasÃrayÅ kicchagatassa pÃïin ti nisseïiæ bandhitvà kÆpaæ otÃretvà dukkhagatassa mayhaæ uttÃraïatthÃya viriyapaÂisaæyuttaæ hatthaæ pasÃresi, tenÆdatÃriæ dukhasampareto ti tena kÃraïen' amhi dukkhaparivÃrito pi tamhà kÆpà utiïïo, etassa kiccena idhÃnupatto ti ahaæ etassa tÃpasassa kiccena etena katassa kiccassÃnubhÃvena idha anuppatto,


#<[page 318]>#
%<318                 III. TikanipÃta.  1. Saækappavagga. (26.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  VesÃyino visayà ti VesÃyi vuccati Yamo tassa visayÃ, {JÅvaloke} ti manussaloke, ahaæ hi imasmiæ jÅvaloke Âhito Yamavisayaæ maccuvisayaæ paralokaæ gato nÃma ahosiæ, so 'mhi etassa kÃraïà tato puna idhÃgato ti vuttaæ hoti, lÃbhÃraho ti lÃbhÃraho, catupaccayalÃbhassa anucchaviko, dethassa bhogan ti etena paribhu¤jitabbaæ catupaccayaæ sabbaæ samaïaparikkhÃrasaækhÃtaæ bhogaæ etassa detha, yajata¤ ca ya¤¤an ti tva¤ ca amaccà ca nÃgarà cà 'ti sabbe pi tumhe etassa bhogaæ detha ya¤¤a¤ ca yajatha, tassa hi diyyamÃno deyyadhammo tena bhu¤jitattà bhogo hoti itaresaæ dÃnaya¤¤attà ya¤¤aæ, tenÃha: deth' assa bhogaæ yajata¤ ca ya¤¤an ti.
     Evaæ ra¤¤Ã gaganatale candaæ uÂÂhapentena viya Bodhisattassa guïe pakÃsite tassa guïo sabbatthakam eva pÃkaÂo jÃto, atirekataro tassa lÃbhasakkÃro udapÃdi. Tato paÂÂhÃya ca uparÃjà và amaccà và a¤¤o và koci ki¤ci rÃjÃnaæ vattuæ na visahi. RÃjà Bodhisattassa ovÃde Âhatvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà saggapadaæ pÆresi. Bodhisatto abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca uppÃdetvà BrahmalokaparÃyano ahosi.
     Satthà "porÃïakapaï¬itÃpi upakÃravasen' eva kariæsÆ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rÃjà ùnando ahosi, tÃpaso pana aham evÃ" 'ti. TirÅÂavacchajÃtakaæ.

                      $<10. DÆtajÃtaka.>$
     Yassatthà dÆram ÃyantÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ lolabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ NavanipÃte KÃkajÃtake Ãvibhavissati. Satthà pana taæ bhikkhuæ Ãmantetvà "na kho bhikkhu idÃn' eva pubbe pi lolo,


#<[page 319]>#
%<                           10. DÆtajÃtaka. (260.)                    319>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  lolyakÃraïen' eva pana asinà sÅsacchedanaæ labhÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa putto hutvà vayappatto TakkasilÃyaæ sippÃni uggahetvà pitu accayena rajje patiÂÂhÃya bhojanasuddhiko ahosi, ten' assa BhojanasuddhikarÃjà tv-eva nÃmaæ jÃtaæ. So kira tathÃrÆpena vidhÃnena bhattaæ bhu¤jati yathÃssa ekissà bhattapÃtiyà satasahassaæ vayaæ gacchati, bhu¤janto pana antogehe na bhu¤jati, attano pana bhojanavidhÃnaæ olokentaæ mahÃjanaæ pu¤¤aæ kÃretukÃmatÃya rÃjadvÃre ratanamaï¬apaæ kÃretvà bhojanavelÃya taæ alaækÃrÃpetvà ka¤canamaye samussitasetacchatte rÃjapallaæke nisÅditvà khattiyaka¤¤Ãhi parivuto satasahassagghanikÃya suvaïïapÃtiyà satarasabhojanaæ bhu¤jati. Ath' eko lolamanusso tassa bhojanavidhÃnaæ oloketvà taæ bhojanaæ bhu¤jitukÃmo hutvà pipÃsaæ sandhÃretuæ asakkonto "atth' esa upÃyo" ti gÃlhaæ nivÃsetvà hatthe ukkhipitvà "bho ahaæ dÆto dÆto" ti uccÃsaddaæ karonto rÃjÃnaæ upasaækami, tena ca samayena tasmiæ janapade "dÆto smÅti" vadantaæ na vÃrenti, tasmà mahÃjano dvidhà bhijjitvà okÃsaæ adÃsi. So vegena gantvà ra¤¤o pÃtito ekaæ bhattapiï¬aæ gahetvà mukhe pakkhipi. Ath' "assa sÅsaæ chindissÃmÅti" asigÃho asiæ abbÃhesi. RÃjà "mà paharÅti" vÃreti, "mà bhÃyi, bhu¤jassÆ" 'ti. Hatthaæ dhovitvà nisÅdi.


#<[page 320]>#
%<320                 III. TikanipÃta.  1. Saækappavagga. (26.)>%
BhojanapariyosÃne c' assa attano pivanapÃnÅyam eva tambÆla¤ ca dÃpetvà "bho purisa, tvaæ `dÆto 'mhÅti' vadasi, kassa dÆto sÅti" pucchi. "MahÃrÃja ahaæ taïhÃya dÆto udaradÆto, taïhà maæ ÃïÃpetvà `tvaæ gÃcchÃhÅti' dÆtaæ katvà pesesÅti" vatvà purimà dve gÃthà avoca:

  @<Ja_III,1.10(=260).1: Yass' atthà dÆram Ãyanti amittam api yÃcituæ
                    tass' Ædarass' ahaæ dÆto, mà me kujjhi rathesabha. || Ja_III:28 ||>@

  @<Ja_III,1.10(=260).2: Yassa divà ca ratto ca vasam Ãyanti mÃïavÃ
                    tass' Ædarass' ahaæ dÆto, mà me kujjhi rathesabhà 'ti. || Ja_III:29 ||>@

     Tattha yassatthà dÆramÃyantÅti yassa atthÃya ime sattà taïhÃvasikà hutvà dÆram pi gacchanti, rathesabhà ti rathayodhajeÂÂhaka.
     RÃjà tassa vacanaæ sutvà "saccaæ etaæ, ime sattà udaradÆtÃ, taïhÃvasena vicaranti taïhà ca ime satte vicÃreti, yÃva manÃpa¤ ca vata iminà kathitan" ti tassa purisassa tussitvà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,1.10(=260).3: DadÃmi te brÃhmaïa rohiïÅnaæ
                    gavaæ sahassaæ saha puÇgavena,
                    dÆto hi dÆtassa kathaæ na dajjÃ,
                    mayam pi tass' eva bhavÃma dÆtà ti. || Ja_III:30 ||>@

     Tattha brÃhmaïà 'ti Ãlapanamattam etaæ, rohiïÅnan ti rattavaïïÃnaæ, saha puÇgavenà 'ti yÆthaparinÃyakena upaddavarakkhakena vasabhena saddhiæ, mayampÅti aha¤ ca avasesà ca sabbe sattà tass' eva udarassa dÆtà bhavÃma, tasmà ahaæ udaradÆto samÃno udaradÆtassa tuyhaæ kasmà na dajjan ti.
     Eva¤ ca pana vatvà "iminà vata mahÃpurisena sutacittakatÃya apubbaæ kÃraïaæ sÃvito ti tuÂÂhacitto tassa mahantaæ yasaæ adÃsi.


#<[page 321]>#
%<                           1. PadumajÃtaka. (261.)                   321>%
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne lolabhikkhu anÃgÃmiphale patiÂÂhahi bahÆ sotÃpannÃdayo ahesuæ) "Tadà lolapuriso etarahi lolabhikkhu, BhojanasuddhirÃjà pana aham evÃ" 'ti. DÆtajÃtakaæ. Saækappavaggo paÂhamo.

                          2. KOSIYAVAGGA.

                      $<1. PadumajÃtaka.>$
     Yathà kesà ca massu cà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ùnandabodhimhi mÃlÃpÆjakÃrake bhikkhÆ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ KÃliÇgabodhijÃtake Ãvibhavissati. So pana ùnandattherena ropitattà ùnandabodhÅti jÃto. Therena hi JetavanadvÃrakoÂÂhake bodhissa ropitabhÃvo sakala-JambudÅpaæ patthari. Ath' ekacce janapadavÃsino bhikkhÆ "ùnandabodhimhi mÃlÃpÆjaæ karissÃmÃ" 'ti Jetavanaæ Ãgantvà SatthÃraæ vanditvà punadivase SÃvatthiæ pavisitvà uppalavÅthiæ gantvà mÃlaæ alabhitvà Ãgantvà ùnandattherassa Ãrocesuæ: "Ãvuso mayaæ bodhimhi mÃlÃpÆjaæ karissÃmà 'ti uppalavÅthiæ gantvà ekamÃlam pi na labhimhÃ" 'ti. Thero "ahaæ vo Ãvuso ÃharissÃmÅti" uppalavÅthiæ gantvà bahÆ nÅluppalakalÃpe ukkhipÃpetvà Ãgamma tesaæ dÃpesi. Te tÃni gahetvà bodhipÆjaæ kariæsu. Taæ pavattiæ ¤atvà dhammasabhÃyaæ bhikkhÆ therassa guïakathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso jÃnapadà bhikkhÆ appapu¤¤Ã uppalavÅthiæ gantvà mÃlaæ na labhiæsu, thero pana gantvà va ÃharÃpesÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva vattucchekà kathÃkusalamÃlaæ labhanti,


#<[page 322]>#
%<322                  III. TikanipÃta.  2. Kosiyavagga. (27.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  pubbe pi labhiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto seÂÂhiputto ahosi. Antonagare va ekasmiæ sare padumÃni pupphanti. Eko chinnanÃso puriso saraæ rakkhati. Ath' ekadivasaæ BÃrÃïasiyaæ ussave ghuÂÂhe mÃlaæ pilandhitvà ussavaæ kÅÊitukÃmà tayo seÂÂhiputtà "nÃsacchinnassa abhÆtena vaïïaæ vatvà mÃle yÃcissÃmÃ" 'ti tassa padumÃni bha¤janakÃle sarantikaæ gantvà ekamantaæ aÂÂhaæsu. Tesu eko taæ Ãmantetvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,2.1(=261).1: Yathà kesà ca massu ca chinnaæ chinnaæ virÆhati
                    evaæ rÆhati te nÃsÃ, padumaæ dehi yÃcito ti. || Ja_III:31 ||>@

     So tassa kujjhitvà na padumaæ adÃsi. Ath' assa dutiyo dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,2.1(=261).2: Yathà sÃradikaæ bÅjaæ khette vuttaæ virÆhati
                    evaæ rÆhatu te nÃsÃ, padumaæ dehi yÃcito ti. || Ja_III:32 ||>@

     Tattha sÃradikan ti saradasamaye gahetvà nikkhittaæ sÃrasampannaæ bÅjaæ.
     So tassa kujjhitvà na padumaæ adÃsi. Ath' assa tatiyo tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,2.1(=261).3: Ubho pi palapante te `api padumÃni dassati',
                    vajju và te na và vajju n' atthi nÃsÃya rÆhanÃ,
                    dehi samma padumÃni amhehi pi yÃcito ti. || Ja_III:33 ||>@

     Tattha ubho pi palapante ti ete dve pi musà vadanti, api padumÃnÅti api nÃma no padumÃni dassatÅti cintetvà evaæ vadanti, vajju và te na và vajjÆ 'ti tava nÃsà rÆhatÆ 'ti evaæ vadeyyuæ và na vadeyyuæ etesaæ vacanaæ nÃma appamÃïaæ,


#<[page 323]>#
%<                           1. PadumajÃtaka. (261.)                   323>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sabbatthÃpi n' atthi nÃsÃya virÆhanÃ, ahaæ pana te nÃsaæ paÂicca na ki¤ci vadÃmi, kevalaæ yÃcÃmi tassa dehi samma padumÃni yÃcito ti.
     Taæ sutvà padumasaragopako "imehi dvÅhi musÃvÃdo kato, tumhehi sabhÃvo kathito, tumhÃkaæ anucchavikÃni padumÃnÅti" mahantaæ padumakalÃpaæ ÃdÃya tassa datvà attano padumasaram eva gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samadhÃnesi:
"Tadà padumalÃbhÅ seÂÂhiputto aham eva ahosin" ti. PadumajÃtakaæ.

                      $<2. MudupÃïijÃtaka.>$
     Païi ce muduko cassà 'ti. Idaæ Satthà Jetane viharanto ekaæ ukkaïÂhitabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Taæ hi Satthà dhammasabhaæ ÃnÅtaæ "saccaæ kira tvaæ ukkaïÂhito" ti pucchitvà "saccan" ti vutte "bhikkhu itthiyo nÃm' età kilesavasena gamanato arakkhiyÃ, porÃïakapaï¬itÃpi attano dhÅtaraæ rakkhituæ nÃsakkhiæsu, pitaraæ hatthe gahetvà Âhità va pitaraæ ajÃnÃpetvà kilesavasena purisena saddhiæ palÃyÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa aggamahesiyà kucchismiæ nibbattitvà vayappatto TakkasilÃya sippÃni uggaïhitvà pitu accayena rajje patiÂÂhÃya dhammena rajjaæ kÃresi. So dhÅtara¤ ca bhÃgineyya¤ ca dve pi antonivesane posento ekadivasaæ amaccehi saddhiæ nisinno "mam' accayena mayhaæ bhÃgineyyo rÃjà bhavissati,


#<[page 324]>#
%<324                  III. TikanipÃta.  2. Kosiyavagga. (27.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  dhÅtà me tass' eva aggamahesÅ bhavissatÅti" vatvà aparabhÃge tesaæ vayappattakÃle puna amaccehi saddhiæ nisinno "mayhaæ bhÃgineyyassa a¤¤assa dhÅtaraæ ÃnessÃma, mayhaæ dhÅtaram pi a¤¤asmiæ rÃjakule dassÃma, evaæ no ¤Ãtakà bahÆ bhavissantÅti" Ãha. Amaccà sampaÂicchiæsu. Atha rÃjà bhÃgineyyassa bahigehaæ dÃpesi antopavesanaæ nivÃresi. Te pana a¤¤ama¤¤aæ paÂibaddhacittà ahesuæ. KumÃro "kena nu kho upÃyena rÃjadhÅtaraæ bahi nÅharÃpeyyan" ti cintento "atthi upÃyo" ti dhÃtiyà la¤caæ datvà "kiæ ayyaputta kattaban" ti vutte "amma kathan nu kho rÃjadhÅtaraæ bahi kÃtuæ okÃsaæ labheyyÃmÃ" ti Ãha.
"RÃjadhÅtÃya saddhiæ kathetvà jÃnissÃmÅti". "SÃdhu ammÃ" 'ti. Sà gantvà "ehi amma, sÅse te Ækà gaïhissÃmÅti" taæ nÅcapÅÂhake nisÅdÃpetvà sayaæ ucce nisÅditvà tassà sÅsaæ attano ÆrÆsu Âhapetvà Ækà gaïhamÃnà rÃjadhÅtÃya sÅsaæ nakhena vijjhi. RÃjadhÅtà "nÃyaæ attano nakhena vijjhati, pitucchÃputtassa me kumÃrassa nakhena vijjhatÅti" ¤atvà "amma tvaæ kumÃrassa santikaæ agamÃsÅti" pucchi. "ùma ammÃ" 'ti. "Kin te na sÃsanaæ kathitan" ti. "Tava bahikaraïÆpÃyaæ pucchati ammÃ" 'ti. RÃjadhÅtà "paï¬ito honto jÃnissatÅti" paÂhamaæ gÃthaæ vatvà "amma imaæ uggahetvà kumÃrassa kathehÅti" Ãha:

  @<Ja_III,2.2(=262).1: PÃïi ce muduko c' assa nÃgo c' assa sukÃrito
                    andhakÃro ca vasseyya atha nÆna tadà siyà ti. || Ja_III:34 ||>@

     Sà taæ uggahetvà kumÃrassa santikaæ gantvà "amma rÃjadhÅtà kim ÃhÃ" 'ti vutte "a¤¤aæ ki¤ci avatvà imaæ gÃthaæ pahiïÅti" taæ gÃthaæ udÃhÃsi.


#<[page 325]>#
%<                          2. MudupÃïijÃtaka. (262.)                  325>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  KumÃro tass' atthaæ ¤atvà "gaccha ammÃ" 'ti taæ uyyojesi.
     GÃthÃy' attho: sace te ekassa cullÆpaÂÂhÃkassa mama hattho viya mudu assa yadi ca te Ãna¤jakÃraïaæ sukÃrito eko hatthi assa yadi ca taæ divasaæ caturaÇgasamannÃgato viya bahulo andhakÃro assa devo ca vasseyya atha nÆna tadà siyà ti tÃdise kÃle ime cattÃro paccaye Ãgamma ekaæsena te manorathassa matthakagamanaæ siyà ti.
     KumÃro etam atthaæ tattato ¤atvà ekaæ abhirÆpaæ muduhatthaæ cullÆpaÂÂhÃkaæ sajjaæ katvà maÇgalahatthigopakassa la¤caæ datvà hatthiæ Ãna¤jakÃraïaæ kÃretvà kÃlaæ Ãgamento acchi. Ath' ekasmiæ kÃÊapakkhuposathadivase majjhimayÃmasamanantare ghanakÃÊamegho vassi. So "ayaæ dÃni rÃjadhÅtÃya vuttadivaso" ti vÃraïaæ abhirÆhitvà muduhatthakaæ cullÆpaÂÂhÃkaæ hatthipiÂÂhe nisÅdÃpetvà gantvà rÃjanivesanassa ÃkÃsaÇgaïÃbhimukhe ÂhÃne hatthiæ mahÃbhittiyaæ alliyÃpetvà vÃtapÃnasamÅpe temento aÂÂhÃsi. RÃjÃpi dhÅtaraæ rakkhanto a¤¤attha sayituæ na deti, attano santike cullasayane sayÃpeti. SÃpi "ajja kumÃro ÃgamissatÅti" ¤atvà niddaæ anokkamitvà va nipannà "tÃta nahÃyitukÃm' amhÅti" Ãha. RÃjà "ehi ammÃ" 'ti taæ hatthe gahetvà vÃtapÃnasamÅpaæ netvà "nahÃhi ammÃ" 'ti ukkhipitvà vÃtapÃnassa bÃhirapadumake Âhapetvà ekasmiæ hatthe gahetvà aÂÂhÃsi.
Sà nahÃyamÃnà va kumÃrassa hatthaæ pasÃresi. So tassà hatthato ÃbharaïÃni omu¤citvà upaÂÂhÃkassa hatthe pilandhÃpetvà taæ ukkhipitvà rÃjadhÅtaraæ nissÃya padumake Âhapesi.


#<[page 326]>#
%<326                  III. TikanipÃta.  2. Kosiyavagga. (27.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Sà tassa hatthaæ gahetvà pitu hatthe Âhapesi. So tassa hatthaæ gahetvà dhÅtu hatthaæ mu¤ci. Sà itarasmÃpi hatthà ÃbharaïÃni omu¤citvà tassa dutiyahatthe pilandhÃpetvà pitu hatthe Âhapetvà kumÃrena saddhiæ agamÃsi. RÃjà "dhÅtà yeva me" ti sa¤¤Ãya taæ dÃrakaæ nahÃnapariyosÃne sirigabbhe sayÃpetvà dvÃraæ pidhÃya la¤chetvà Ãrakkhaæ datvà attano sayanaæ gantvà nipajji. So pabhÃtÃya rattiyà dvÃraæ vivaritvà taæ dÃrakaæ disvà "kiæ etan" ti pucchi.
So tassà kumÃrena saddhiæ gatabhÃvaæ kathesi. RÃjà vippaÂisÃrÅ hutvà "hatthe gahetvà carantenÃpi mÃtugÃmaæ rakkhituæ na sakkÃ, evaæ arakkhiyà nÃm' itthiyo" ti cintetvà itare dve gÃthà avoca:

  @<Ja_III,2.2(=262).2: Analà mudusambhÃsà duppÆrà tà nadÅsamÃ,
                    sÅdanti, naæ viditvÃna Ãrakà parivajjaye. || Ja_III:35 ||>@

  @<Ja_III,2.2(=262).3: Yaæ età upasevanti chandasà và dhanena vÃ
                    jÃtavedo va saïÂhÃnaæ khippaæ anu¬ahanti nan ti. || Ja_III:36 ||>@

     Tattha analà mudusambhÃsà ti muduvacanenÃpi asakkuïeyyÃ, n' eva sakkà saïhavÃcÃya saægaïhitun ti attho, purisehi và etÃsaæ na alan ti analÃ, mudusambhÃsà ti hadaye thaddhÃpi sambhÃsà va mudu etÃsan ti mudusambhÃsÃ, duppÆra tà nÃdÅsamà ti gathà nadÅ ÃgatÃgatassa udakassa sandanato udakena duppÆrà evaæ anubhÆtehi methunÃdÅhi aparitussanato duppÃrÃ, tena vuttaæ: tiïïaæ bhikkhave dhammÃnaæ attitto appaÂivÃno kÃlaæ karoti, katamesaæ tiïïaæ methunadhammÃnaæ, samÃpattiyà ca vijÃyanassa alaækÃrassa cà 'ti imesaæ kho bhikkhave tiïïaæ dhammÃnaæ atitto appaÂivÃno mÃtugÃmo kÃlaæ karotÅti, sÅdantÅti aÂÂhasu mahÃnirayesu soÊasasu ca ussadesu nimujjanti, nan ti nipÃtamattaæ,


#<[page 327]>#
%<                          2. MudupÃïijÃtaka. (262.)                327>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  viditvÃnà ti evaæ jÃnitvÃ, Ãrakà parivajjaye ti tà itthiyo methunadhammÃdÅhi atittà kÃlaæ katvà etesu nirayesu sÅdanti, età evaæ attanà sÅdamÃnà kass' a¤¤assa sukhÃya bhavissantÅti evaæ ¤atvà paï¬ito puriso dÆrato eva tà vajjeyyà ti dÅpeti, chandasà và dhanena và ti attano và chandena ruciyà pemena gativasena laddhadhanena và yaæ purisaæ età itthiyo upasevanti bhajanti, jÃtavedo ti aggi, so hi jÃtamatto va vediyati vidito pÃkaÂo hotÅti jÃtavedo, so yathà attano ÂhÃnaæ {kÃraïaæ} okÃsaæ và anudahati evam eva tÃpi yaæ upasevanti taæ purisaæ dhanayasasÅlapa¤¤ÃsamannÃgatam pi tesaæ sabbadhanÃdÅnaæ vinÃsanato paripuïïatÃya sampattiyà abhÃvuppattiæ kurumÃnà khippaæ anudahanti jhÃpenti, vuttam pi c' etaæ:
          Balavanto dubbalà honti thÃmavanto pi hÃyare
          cakkhumà andhità honti mÃtugÃmavasaæ gatÃ.
          Guïavanto nigguïà honti pa¤¤avanto pi hÃyare
          pamattà bandhane senti mÃtugÃmavasaæ gatÃ.
          Ajjhesanaæ tapaæ sÅlaæ saccaæ cÃgaæ satiæ matiæ
          acchindanti pamattassa panthadÆbhÅ va takkarÃ.
          Yasaæ kittiæ dhitiæ sÆraæ bÃhusaccaæ pajÃnanaæ
          khepayanti pamattassa kaÂÂhapu¤jaæ và pÃvako ti.
     Evaæ vatvà MahÃsatto "bhÃgineyyo pi mayà posetabbo" ti mahantena yasasakkÃrena dhÅtaraæ tass' eva datvà taæ oparajje patiÂÂhÃpesi. So mÃtulassa accayena rajje patiÂÂhahi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà rÃjà aham eva ahosin" ti. MudupÃïijÃtakaæ.


#<[page 328]>#
%<328                  III. TikanipÃta.  2. Kosiyavagga. (27.)>%

                      $<3. CullapalobhanajÃtaka.>$
     AbhijjamÃne vÃrismiæ ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ ukkaïÂhitam eva Ãrabbha kathesi. Taæ hi Satthà dhammasabhaæ ÃnÅtaæ "saccaæ kira tvaæ ukkaïÂhito" ti pucchitvà "saccan" ti vutte "itthiyo nÃm' età porÃïake suddhasatte pi saækilesesun" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatto rÃjà pana aputto hutvà attano itthiyo "puttapatthanaæ karothÃ" 'ti Ãha. Tà putte patthenti. Evaæ addhÃne gate Bodhisatto Brahmalokà cavitvà aggamahesiyà kucchimhi nibbatti. Taæ jÃtamattaæ nahÃpetvà tha¤¤aæ pÃyanatthÃya dhÃtiyà adaæsu.
So pi pÃyamÃno rodati. Atha naæ a¤¤issà adaæsu. MÃtugÃmahatthagato n' eva tuïhÅ hoti. Atha naæ ekassa pÃdamÆlikassa adaæsu. Tena gahitamatto tuïhÅ ahosi. Tato paÂÂhÃya purisà taæ gahetvà caranti. Tha¤¤aæ pÃyantà duhitvà và pÃyenti sÃïiantarena và thanaæ mukhe Âhapenti.
Tassa aparÃparaæ vaddhamÃnassÃpi mÃtugÃmaæ dassetuæ nÃma na sakkÃ, ten' assa rÃjà visuæ ¤eva nisajjÃdiÂÂhÃnÃni ca jhÃnÃgÃra¤ ca kÃresi. So tassa soÊasavassakÃle cintesi:
"mayhaæ a¤¤o putto n' atthi, ayaæ kÃme na paribhu¤jati, rajjam pi na icchissati, dulladdho vata me putto" ti. Atha naæ ekà naccagÅtavÃditakusalà purise paricaritvà attano vase kÃtuæ paÂibalà taruïà nÃÂakitthÅ upasaækamitvà "deva kin nu cintesÅti" Ãha. RÃjà taæ kÃraïaæ acikkhi. "Hotu deva,


#<[page 329]>#
%<                       3. CullapalobhanajÃtaka. (263.)             329>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ahaæ taæ palobhetvà kÃmarasaæ jÃnÃpessÃmÅti". "Sace me puttaæ anitthigandhakumÃraæ palobhetuæ sakkhissasi so rÃjà bhavissati tvaæ aggamahesÅti". Sà "mayhaæ so deva bhÃro, tumhe mà cintethÃ" 'ti vatvà Ãrakkhamanusse upasaækamitvà Ãha: "ahaæ paccÆsasamaye Ãgantvà ayyaputtassa sayanaÂÂhÃne bahijjhÃnÃgÃre Âhatvà gÃyissÃmi, sace kujjhati mayhaæ katheyyÃtha, ahaæ apagacchissÃmi, sace suïÃti vaïïaæ me katheyyÃthÃ" 'ti. Te "sÃdhÆ" ti sampaÂicchiæsu. SÃpi paccÆsakÃle tasmiæ padese Âhatvà tantissarena gÅtassaraæ gÅtassarena tantissaraæ anatikkamitvà madhurena sarena gÃyi. KumÃro suïanto va nipajji, punadivase ca Ãsanne Âhatvà gÃyituæ ÃïÃpesi, punadivase jhÃnÃgÃre Âhatvà gÃyituæ ÃïÃpesi, punadivase attano samÅpe Âhatvà ti evaæ anukkamena taïhaæ uppÃdetvà lokadhammaæ sevitvà kÃmarasaæ ¤atvà "mÃtugÃmaæ nÃma a¤¤esaæ na dassÃmÅti" asiæ gahetvà antaravÅthiæ otaritvà purise anubandhanto carati. Atha naæ rÃjà gÃhÃpetvà tÃya kumÃrikÃya saddhiæ nagarà nÅharÃpesi. Ubho pi ara¤¤aæ pavisitvà AdhogaÇgaæ gantvà ekasmiæ passe GaÇgaæ ekasmiæ samuddaæ katvà ubhinnaæ antare assamapadaæ mÃpetvà vÃsaæ kappayiæsu. KumÃrikà païïasÃlÃya nisÅditvà kandamÆlÃdÅni pacati, Bodhisatto ara¤¤ato phalÃphalaæ Ãharati.
Ath' ekadivasaæ tasmiæ phalÃphalatthÃya gate samuddadÅpakà eko tÃpaso bhikkhÃcÃratthÃya ÃkÃsena gacchanto dhÆmaæ disvà assamapade otari. Atha naæ sà "nisÅda yÃva paccatÅti" nisÅdÃpetvà itthikuttena palobhetvà jhÃnà cÃvetvà brahmacariyam assa antaradhÃpesi. So pakkhacchinnakÃko viya hutvà taæ jahituæ asakkonto sabbadivasaæ tatth' eva Âhatvà Bodhisattaæ Ãgacchantaæ disvà vegena samuddÃbhimukho palÃyi.


#<[page 330]>#
%<330                   II. TikanipÃta. 2. Kosiyavagga. (27.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Atha naæ so "paccÃmitto bhavissatÅti" asiæ abbÃhetvà anubandhi. TÃpaso uppatanÃkÃraæ dassetvà samudde pati.
Bodhisatto "esa tÃpaso ÃkÃsena Ãgato bhavissati, jhÃnassa parihÅnattà samudde patito, mayà dÃni 'ssa avassayena bhavituæ vaÂÂatÅti" cintetvà velante Âhatvà imà gÃthà avoca:

  @<Ja_III,2.3(=263).1: AbhijjamÃne vÃrismiæ sayaæ Ãgamma iddhiyÃ
                    missÅbhÃv' itthiyà gantvà saæsÅdasi mahaïïave. || Ja_III:37 ||>@

  @<Ja_III,2.3(=263).2: ùvaÂÂanÅ mahÃmÃyà brahmacariyavikopanÃ
                    sÅdanti, naæ viditvÃna Ãrakà parivajjaye. || Ja_III:38 ||>@

  @<Ja_III,2.3(=263).3: Yaæ età upasevanti chandasà và dhanena vÃ
                    jÃtavedo va saïÂhÃnaæ khippaæ anudahanti nan ti. || Ja_III:39 ||>@

     Tattha abhijjamÃne vÃrismin ti imasmiæ udake acalamÃne akampamÃne udakaæ anÃmasitvà sayaæ ÃkÃsen' eva iddhiyà ÃgantvÃ, missÅbhÃvitthiyà ti lokadhammavasena itthiyà saddhiæ missÅbhÃvaæ, ÃvaÂÂanÅ mahÃmÃyà ti itthiyo nÃm' età kÃmÃvaÂÂena ÃvaÂÂanato ÃvaÂÂanÅ anantÃhi itthimÃyÃhi samannÃgatattà mahÃmÃyà nÃma, vuttaæ h' etaæ:
     MÃyà c' età marÅcÅ ca soko rogo c' upaddavo
     kharà ca bandhanà c' età maccupÃso guhÃsayo,
     tÃsu yo vissase poso so naresu narÃdhamo ti, brahmacariyavikopanà ti seÂÂhacariyassa methunaviratibrahmacariyassa vikopanÃ, sÅdantÅti itthiyo nÃm' età isÅnaæ brahmacariyavikopanena apÃyesu sÅdanti, sesaæ purimanayen' eva yojetabbaæ.
     Etaæ pana Bodhisattassa vacanaæ sutvà tÃpaso samuddamajjhe Âhito va naÂÂhaæ jhÃnaæ puna uppÃdetvà ÃkÃsena attano vasanaÂÂhÃnam eva gato. Bodhisatto cintesi: "ayaæ tÃpaso evaæbhÃriko simbalitÆlaæ viya ÃkÃsena gato, mayÃpi iminà viya jhÃnaæ uppÃdetvà ÃkÃsena carituæ vaÂÂatÅti"


#<[page 331]>#
%<                        4õahÃpanÃdajÃtaka. (264.)                  331>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so assamaæ gantvà taæ itthiæ manussapathaæ netvà "gaccha tvan" ti uyyojetvà ara¤¤aæ pavisitvà manu¤¤e bhÆmibhÃge assamaæ mÃpetvà isipabbajjaæ pabbajitvà kasiïaparikammaæ katvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà BrahmalokaparÃyano ahosi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakam samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà anitthigandhakumÃro aham eva ahosin" ti. CullapalobhanajÃtakaæ.

                      $<4. MahÃpanÃdajÃtaka.>$
     PanÃdo nÃma so rÃjà ti. Idaæ Satthà GaÇgÃtÅre nisinno Bhaddajitherassa ÃnubhÃvaæ Ãrabbha kathesi. Ekasmiæ hi samaye Satthà SÃvatthiyaæ vassaæ vasitvà "BhaddajikumÃrassa saægahaæ karissÃmÅti" bhikkhusaæghaparivuto cÃrikaæ caramÃno Bhaddiyanagaraæ patvà JÃtiyÃvane tayo mÃse vasi kumÃrassa ¤ÃïaparipÃkaæ ÃgamayamÃno. BhaddajikumÃro mahÃyaso asÅtikoÂivibhavassa BhaddiyaseÂÂhino ekaputtako, tassa tiïïaæ utÆnaæ tayo pÃsÃdà ahesuæ, ekekasmiæ cattÃro mÃse vasati, ekasmiæ vasitvà nÃÂakaparivuto mahantena yasena a¤¤aæ pÃsÃdaæ gacchati. Tasmiæ khaïe "kumÃrassa yasaæ passissÃmÃ" 'ti sakalanagaraæ saækhubhi, pÃsÃdantare cakkÃticakkÃni ma¤cÃtima¤cÃni bandhanti. Satthà tayo mÃse vasitvà "mayaæ gacchÃmÃ" 'ti nagaravÃsÅnaæ Ãrocesi. NÃgarà "bhante sve gamissathÃ" 'ti SatthÃraæ nimantetvà dutiyadivase Buddha-pamukhassa saæghassa mahÃdÃnaæ sajjetvà nagaramajjhe maï¬apaæ katvà alaækaritvà ÃsanÃni pa¤¤Ãpetvà kÃlaæ Ãrocesuæ.
Satthà bhikkhusaæghaparivuto tattha gantvà nisÅdi. Manussà mahÃdÃnaæ adaæsu. Satthà niÂÂhitabhattakicco madhurassarena anumodanaæ Ãrabhi. Tasmiæ khaïe BhaddajikumÃro pÃsÃdato pÃsÃdaæ gacchati.


#<[page 332]>#
%<332                  III. TikanipÃta.  2. Kusiyavagga. (27.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tassa sampattidassanatthÃya taæ divasaæ koci na agamÃsi, attano manussà parivÃresuæ. So manusse pucchi: "a¤¤asmiæ kÃle mayi pÃsÃdato pÃsÃdaæ gacchante sakalanagaraæ saækhubhati, cakkÃticakkÃni ma¤cÃtima¤cÃni bandhanti, ajja pana Âhapetvà mayhaæ manusse a¤¤o koci n' atthi, kin nu kho kÃraïan" ti. "SÃmi, SammÃsambuddho imaæ nagaraæ upanissÃya tayo mÃse vasitvà ajja gacchissati, so bhattakiccaæ niÂÂhapetvà mahÃjanassa dhammaæ deseti, sakalanagaravÃsino tassa dhammakathaæ suïantÅti". So "tena hi etha, mayam pi suïissÃmÃ" 'ti sabbÃbharaïapatimaï¬ito mahantena parivÃrena upasaækamitvà parisapariyante Âhito dhammaæ suïanto sabbakilese khepetvà aggaphalaæ arahattaæ pÃpuïi. Satthà BhaddiyaseÂÂhiæ Ãmantetvà "mahÃseÂÂhi, putto te alaækatapaÂiyatto va dhammakathaæ suïanto arahatte patiÂÂhito, ten' assa ajj' eva pabbajituæ và vaÂÂati parinibbÃyituæ vÃ" ti Ãha.
"Bhante, mayhaæ puttassa parinibbÃnena kiccaæ n' atthi, pabbÃjetha naæ, pabbÃjetvà ca pana naæ gahetvà sve amhÃkaæ gehaæ upasaækamathÃ" 'ti. Bhagavà nimantanaæ adhivÃsetvà kulaputtaæ ÃdÃya vihÃraæ gantvà pabbÃjetvà upasampadaæ dÃpesi. Tassa mÃtÃpitaro sattÃhaæ mahÃsakkÃraæ kariæsu. Satthà sattÃhaæ vasitvà kulaputtaæ ÃdÃya cÃrikaæ caranto KoÂigÃmaæ pÃpuïi. KotigÃmavÃsino Buddha-pamukhassa saæghassa mahÃdÃnaæ adaæsu. Satthà bhattakiccÃvasÃne anumodanaæ Ãrabhi. Kulaputto anumodanakaraïakÃle bahigÃmaæ gantvà "Satthu ÃgatakÃle yeva uÂÂhahissÃmÅti" GaÇgÃtitthasamÅpe ekasmiæ rukkhamÆle jhÃnaæ appetvà nisÅdi. Mahallakatheresu Ãgacchantesu pi avuÂÂhahitvà Satthu ÃgatakÃle yeva vuÂÂhahi. Puthujjanà bhikkhÆ "ayaæ pure viya pabbajitvà mahÃthere Ãgacchante disvÃpi na vuÂÂhÃtÅti" kujjhiæsu. KoÂigÃmavÃsino nÃvÃsaæghÃÂe bandhiæsu. Satthà saæghÃÂetvÃ


#<[page 333]>#
%<                         4. MahÃpanÃdajÃtaka. (264.)                 333>%
"kahaæ BhaddajÅti" pucchi. "Esa bhante idh' evÃ" 'ti. "Ehi Bhaddaji, amhehi saddhiæ ekanÃvaæ abhirÆhÃ" 'ti. Thero pi uppatitvà ekanÃvÃya aÂÂhÃsi. Atha naæ GaÇgÃya majjhaæ gatakÃle Satthà Ãha: "Bhaddaji tayà MahÃpanÃdarÃjakÃle ajjhÃvutthapÃsÃdo kahan" ti. "Imasmiæ ÂhÃne nimuggo bhante" ti. Puthujjanà bhikkhÆ "Bhaddajithero a¤¤aæ vyÃkarotÅti" Ãhaæsu. Satthà "tena hi Bhaddaji sabrahmacÃrÅnaæ kaækhaæ chindÃ" 'ti Ãha. Tasmiæ khaïe thero SatthÃraæ vanditvà iddhibalena gantvà pÃsÃdathÆpikaæ{} aÇguliyà gahetvà pa¤cavÅsatiyojanaæ pÃsÃdaæ gahetvà ÃkÃse uppati, uppatito ca pana hetthà pÃsÃde ÂhitÃnaæ pÃsÃdaæ bhinditvà pa¤¤Ãyi, ekayojanaæ dviyojanaæ tiyojanaæ udakato pÃsÃdaæ ukkhipi. Ath' assa purimabhave ¤Ãtakà pÃsÃdalobhena macchakacchapanÃgamaï¬ukà hutvà tasmiæ ¤eva pÃsÃde nibbattà pÃsÃde uÂÂhahante parivattitvà parivattitvà udake yeva patiæsu. Satthà te patante disvà "¤Ãtakà te Bhaddaji kilamantÅti" Ãha. Thero Satthu vacanaæ sutvà pÃsÃdaæ vissajjesi, pÃsÃdo yathÃÂhÃne yeva patiÂÂhahi.
Satthà PÃragaÇgaæ gato. Ath' assa GaÇgÃtÅre yeva Ãsanaæ pa¤¤Ãpayiæsu. So pa¤¤atte varabuddhÃsane taruïasuriyo viya rasmiyo mu¤canto nisÅdi. Atha naæ bhikkhÆ "kasmiæ kÃle bhante ayaæ pÃsÃdo Bhaddajittherena ajjhÃvuttho" ti pucchiæsu. Satthà "MahÃpanÃdarÃjakÃle" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte VideharaÂÂhe MithilÃyaæ Suruci nÃma rÃjà ahosi. Putto pi tassa Suruci yeva, tassa pana putto MahÃpanÃdo nÃma ahosi. Te imaæ pÃsÃdaæ paÂilabhiæsu, paÂilÃbhatthÃya pan' assa pubbakammaæ: dve pitÃputtà naÊehi ca udumbaradÃrÆhi ca paccekabuddhassa vasanapaïïasÃlaæ kariæsu" 'ti imasmiæ jÃtake sabbaæ atÅtavatthuæ PakiïïakanipÃte SurucijÃtake Ãvibhavissati


#<[page 334]>#
%<334                  III. TikanipÃta. 2. Kosiyavagga. (27.)>%
     Satthà imaæ atÅtaæ Ãharitvà abhisambuddho hutvà imà gÃthà avoca:

  @<Ja_III,2.4(=264).1: PanÃdo nÃma so rÃjà yassa yÆpo suvaïïayo
                    tiriyaæ soÊasapabbedho uccam Ãhu sahassadhà || Ja_III:40 ||>@

  @<Ja_III,2.4(=264).2: Sahassakaï¬Æ satabhedo dhajÃlu haritÃmayo,
                    Anaccuæ tattha gandhabbà cha sahassÃni sattadhÃ, || Ja_III:41 ||>@

  @<Ja_III,2.4(=264).3: Evam etaæ tadà Ãsi yathà bhÃsasi Bhaddaji.
                    Sakko ahaæ tadà Ãsiæ veyyÃvaccakaro tavan ti. || Ja_III:42 ||>@

     Tattha yÆpo ti pÃsÃdo, tiriyaæ soÊasapabbedho ti vitthÃrato soÊasakaï¬apÃtavitthÃro ahosi, uccamÃhu sahassadhà ti ubbedhena sahassakaï¬agamanamattaæ ucco ahu, sahassakaï¬agamanagaïanÃyaæ pa¤cavÅsatiyojanappamÃïaæ hoti, vitthÃrato pan' assa a¬¬hayojanamatto, sahassakaï¬Æ satabhedo ti yo pan' esa sahassakaï¬ubbedho ti pÃsÃdo satabhÆmiko ahosi, dhajÃlÆ ti dhajasampanno, haritÃmayo ti haritamaïiparikkhato, AÂÂhakathÃyam pana jhayÃluharitÃmayo ti pÃÂho, haritamaïimayehi dvÃrakavÃÂavÃtapÃnehi samannÃgato ti attho, jhasà ti kira dvÃrakavÃÂavÃtapÃnÃnaæ nÃmaæ, gandhabbà ti naÂÃ, chasahassÃni sattadhà ti chagandhabbasahassÃni sattadhà hutvà tassa pÃsÃdassa sattasu ÂhÃnesu ra¤¤o ratijananatthÃya nacciæsÆ ti attho, te evaæ naccantÃpi rÃjÃnaæ hÃsetuæ na sakkhiæsu, atha Sakko devarÃjà devanaÂaæ pesetvà samajjaæ kÃresi, tadà MahÃpanÃdo hasi, yathà bhÃsasi BhaddajÅti Bhaddajitherena pi Bhaddaji tayà MahÃpanÃdarÃjakÃle ajjhÃvutthapÃsÃdo kahan ti vutte imasmiæ ÂhÃne nimuggo bhante ti vadantena tasmiæ kÃle attano atthÃya tassa pÃsÃdassa nibbattabhÃvo MahÃpanÃdarÃjabhÃvo ca bhÃsito ti taæ gahetvà Satthà yathà tvaæ Bhaddaji bhÃsasi, evam etaæ tadà Ãsi tadà etaæ tath' eva ahosi, ahaæ tadà tava kÃyaveyyÃvaccakaro Sakko devÃnaæ indo ahosin ti.


#<[page 335]>#
%<                          5. KhurappajÃtaka. (265.)                  335>%
     Tasmiæ khaïe puthujjanabhikkhÆ nikkaækhà ahesuæ.
     Satthà evaæ dhammaæ desetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà MahÃpanÃdo Bhaddaji ahosi, Sakko pana aham evÃ" 'ti. MahÃpanÃdajÃtakaæ.

                      $<5. KhurappajÃtaka.>$
     Disvà khurappe ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ ossaÂÂhaviriyaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Taæ hi Satthà "saccaæ kira tvaæ ossaÂÂhaviriyo" ti pucchitvà "saccaæ bhante" ti vutte "bhikkhu kasmà evaæniyyÃnikasÃsane pabbajitvà viriyaæ ossaji, porÃïakapaï¬ità aniyyÃnikaÂÂhÃne viriyaæ kariæsu" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ekasmiæ aÂaviÃrakkhikakule nibbattitvà vayappatto pa¤capurisasataparivÃro aÂaviÃrakkhikesu jeÂÂhako hutvà aÂavimukhe ekasmiæ gÃme vÃsaæ kappesi. So bhatiæ gahetvà manusse aÂaviæ atikkameti. Ath' ekasmiæ divase bÃrÃïaseyyako satthavÃhaputto pa¤cahi sakaÂasatehi taæ gÃmaæ patvà taæ pakkosÃpetvà "samma sahassaæ gahetvà maæ aÂaviæ atikkamehÅti" Ãha. So "sÃdhÆ" 'ti tassa hatthato sahassaæ gaïhi, bhatiæ gaïhanto yeva ca tassa jÅvitaæ pariccaji. So taæ ÃdÃya aÂaviæ pÃvisi. AÂavimajjhe pa¤casatà corà uÂÂhahiæsu. Core disvà va sesapurisà urena nipajjiæsu, ÃrakkhikajeÂÂhako eko va nadanto vagganto paharitvà pa¤casate pi core palÃpetvà satthavÃhaputtaæ sotthinà kantÃraæ tÃresi. SatthavÃhaputto parakantÃre satthaæ nivÃsetvà ÃrakkhikajeÂÂhakaæ nÃnaggarasabhojanaæ bhojetvà sayam pi bhuttapÃtarÃso sukhanisinno tena saddhiæ sallapanto


#<[page 336]>#
%<336                  III. TikanipÃta.  2. Kosiyavagga. (27.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "samma tathà dÃruïÃnaæ nÃma corÃnaæ ÃvudhÃni gahetvà avattharaïakÃle kena nu kho kÃraïena cittutrÃsamattaæ pi na uppannan" ti pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,2.5(=265).1: Disvà khurappe dhanuveganunne
                    khagge gahÅte tikkhiïe teladhote
                    tasmiæ bhayasmiæ maraïe viyÆÊhe
                    kasmà nu te nÃhu chambhitattan ti. || Ja_III:43 ||>@

     Tattha dhanuveganunne ti dhanuvegena vissaÂÂhe, khagge gahÅte ti tharudaï¬ehi sugahite khagge. maraïe viyÆÊhe ti maraïe paccupaÂÂhite, kasmà nu te nÃhÆ 'ti kena nu kho kÃraïena nÃhosi, chambhitattan ti sarÅracalanaæ.
     Taæ sutvà ÃrakkhikajeÂÂhako itarà dve gÃthà avoca:

  @<Ja_III,2.5(=265).2: Disvà khurappe dhanuveganunne
                    khagge gahÅte tikkhiïe teladhote
                    tasmiæ bhayasmiæ maraïe viyÆÊhe
                    vedaæ alatthaæ vipulaæ uÊÃraæ. || Ja_III:44 ||>@

  @<Ja_III,2.5(=265).3: So vedajÃto ajjhabhaviæ amitte,
                    pubbe va me jÅvitam Ãsi cattaæ,
                    na hi jÅvite Ãlayaæ kubbamÃno
                    sÆro kayirà sÆrakiccaæ kadÃciti. || Ja_III:45 ||>@

     Tattha vedaæ alatthan ti tutthi¤ c' eva somanassa¤ ca paÂilabhiæ, vipulan ti bahuæ, uÊÃran ti uttamaæ, ajjhabhavin ti jÅvitaæ pariccajitvà abhibhaviæ, pubbe va me jÅvitamÃsi cattan ti mayà hi pubbe va tava hatthato bhatiæ gaïhanten' eva jÅvitaæ cattam Ãsi, na hi jÅvite Ãlayaæ kubbamÃno ti jÅvitasmiæ hi nikantiæ kurumÃno purisakiccaæ kadÃci pi na karoti.


#<[page 337]>#
%<                      6. VÃtaggasindhavajÃtaka. (266.)               337>%
     Evaæ so saravasse vassanto jÅvitanikantiyà vissaÂÂhattà attanà sÆrakiccassa katabhÃvaæ ¤Ãpetvà satthavÃhaputtaæ uyyojetvà sakagÃmam eva paccÃgantvà dÃnÃdÅni pu¤¤ani katvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne ossaÂÂhaviriyo arahatte patiÂÂhÃsi) "Tadà ÃrakkhikajeÂÂhako aham eva ahosin" ti. KhurappajÃtakaæ.

                      $<6. VÃtaggasindhavajÃtaka.>$
     YenÃsi kisiyà paï¬Æ 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto SÃvatthiyaæ a¤¤ataraæ kuÂumbiyaæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthiyaæ kir' ekà abhirÆpà itthÅ ekaæ abhirÆpaæ kuÂumbiyaæ disvà paÂibaddhacittà ahosi, sakalasarÅraæ jhÃpayamÃno viy' assà abbhantare kilesaggi uppajji, sà n' eva kÃyassÃdaæ na cittassÃdaæ labhi, bhattam pi 'ssà na rucci, kevalaæ ma¤cakassa aÂaniæ gahetvà nipajji {Atha} naæ upaÂÂhÃyikà ca sahÃyikà ca pucchiæsu:
"kin nu kho tvaæ kampamÃnacittà aÂaniæ gahetvà nipannÃ, kin te aphÃsukan" ti ekadvevÃresu akathetvà punappuna vuccamÃnà tam atthaæ Ãrocesi. Atha naæ tà samassÃsetvà "mà cintayi, mayaæ taæ ÃnessÃmÃ" 'ti vatvà gantvà kuÂumbikena saddhiæ mantesuæ.
So paÂikkhipitvà punappuna vuccamÃno adhivÃsesi. Tà "asukadivase asukavelÃyÃgacchÃ" 'ti paÂi¤¤aæ gahetvà tassà Ãrocesum. Sà attano sayanagabbhaæ sajjetvà attÃnaæ alaækaritvà sayanapiÂÂhe nisinnà tasmiæ Ãgantvà sayanekadese nisinne cintesi: "sace hi imassa garuæ akatvà idÃn' eva okÃsam karissÃmi issariyaæ me parihÃyissati,


#<[page 338]>#
%<338                 III. TikanipÃta.  2. Kosiyavagga. (27.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ãgatadivase yeva okÃsakÃraïaæ nÃma akÃraïaæ, ajja naæ maækuæ katvà a¤¤asmiæ divase okÃsaæ karissÃmÅti". Atha naæ hatthagahaïÃdivasena keÊiæ kÃtuæ Ãraddhaæ hatthe gahetvà "apehi, na me tayà attho" ti nibbhacchesi. So osakkitvà lajjito uÂÂhÃya attano geham eva gato. Itarà itthiyo tÃya tathÃkatabhÃvaæ ¤atvà kuÂumbiye nikkhante upasaækamitvà evam Ãhaæsu: "tvaæ etasmiæ paÂibaddhacittà ÃhÃraæ paÂikkhipitvà nipajji, atha naæ punappuna yÃcitvà Ãnayimha, tassa kasmà okÃsaæ na akÃsÅti".
Sà tam atthaæ Ãrocesi. Itarà "tena hi pa¤¤ÃyissasÅti" apakkamiæsu. KuÂumbiyo puna nivattitvÃpi na olokesi. Sà taæ alabhamÃnà nirÃhÃrà tatth' eva jÅvitakkhayaæ pÃpuïi. KuÂumbiyo tassà matabhÃvaæ ¤atvà bahumÃlÃgandhavilepanaæ ÃdÃya Jetavanaæ gantvà SatthÃraæ pÆjetvà vanditvà ekamantaæ nisÅditvà SatthÃrà ca "kin nu kho upÃsaka na pa¤¤ÃyasÅti" pucchite tam atthaæ Ãrocetvà "sv-Ãhaæ bhante ettakaæ kÃlaæ lajjÃya BuddhÆpaÂÂhÃnaæ nÃgato" ti Ãha. Satthà "upÃsaka idÃni tav' esà kilesavasena taæ pakkosÃpetvà ÃgatakÃle taæ okÃsaæ akatvà lajjÃpesi, pubbe pi pana paï¬itesu pi paÂibaddhacittà hutvà pakkosÃpetvà ÃgatakÃle okÃsaæ akatvà kilametvà vippayojesÅti" vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto sindhavakule nibbattitvà VÃtaggasindhavo nÃma hutvà tassa maÇgalasso ahosi. Assagopakà taæ netvà GaÇgÃya nahÃpenti. Atha naæ KundÃÊÅ nÃma gadrabhÅ disvà paÂibaddhacittà hutvà kilesavasena kampamÃnà n' eva tiïaæ khÃdi na pÃnÅya¤ ca pivi,


#<[page 339]>#
%<                      6. VÃtaggasindhavajÃtaka. (266.)               339>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  parisussitvà kisà aÂÂhicammamattà va ahosi. Atha naæ putto gadrabhapotako tathà parisussamÃnaæ disvà "kin nu kho tvaæ amma n' eva tiïaæ khÃdasi na pÃnÅyaæ pivasi, parisussitvà tattha tattha kampamÃnà nipajjasi, kin te aphÃsukan" ti pucchi. Sà akathetvà punappuna vuccamÃnà taæ atthaæ kathesi. Atha naæ putto samassÃsetvà "amma mà cintayi, ahaæ taæ ÃnessÃmÅti" vatvà VÃtaggasindhavassa nahÃyituæ gatakÃle taæ upasaækamitvà "tÃta, mayhaæ mÃtà tumhesu pÃÂibaddhacittÃ, nirÃhÃrà sussitvà marati, jÅvitadÃnam assà dethÃ" 'ti Ãha.
"SÃdhu tÃta dassÃmi, assagopakà maæ nahÃpetvà thokaæ GaÇgÃtÅre caraïatthÃya vissajjenti, tvaæ mÃtaraæ gahetvà taæ padesaæ ehÅti". So gantvà mÃtaraæ Ãnetvà tasmiæ padese vissajjetvà ekamantaæ paÂicchanno aÂÂhÃsi. Assagopako pi VÃtaggasindhavaæ tasmiæ ÂhÃne vissajjesi. So taæ gadrabhiæ oloketvà upasaækami. Atha sà gadrabhÅ tasmiæ upasaækamitvà attano sarÅraæ upasiæghamÃne "sac' Ãhaæ garuæ{} akatvà Ãgatakhaïe v' assa okÃsaæ karissÃmi evaæ me yaso ca issariya¤ ca parihÃyissati, anicchamÃnà viya bhavituæ vaÂÂatÅti" cintetvà sindhavassa heÂÂhÃhanuke pÃdena paharitvà palÃyi. DantamÆlassa bhijjitvà gatakÃlo viya ahosi. VÃtaggasindhavo "ko me etÃya attho"


#<[page 340]>#
%<340               III. TikanipÃta.  2. Kosiyavagga. (27.)>%
ti lajjito tato va palÃyi. Sà vippaÂisÃrÅ hutvà tatth' eva patitvà socamÃnà nipajji. Atha naæ putto upasaækamitvà pucchanto pathamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,2.6(=266).1: YenÃsi kisiyà paï¬u yena bhattaæ na ruccati
                    ayaæ so Ãgato tÃto, kasmà dÃni palÃyasÅti. || Ja_III:46 ||>@

     Tattha yenà 'ti tasmiæ paÂibaddhacittatÃya yena kÃraïabhÆtena.
     Puttassa vacanaæ sutvà gadrabhÅ dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,2.6(=266).2: Sace panÃdiken' eva santhavo nÃma jÃyati
                    yaso hÃyati itthÅnaæ, tasmà tÃta palÃy' ahan ti. || Ja_III:47 ||>@

     Tattha Ãdikenevà 'ti Ãdito và paÂhamaæ ¤eva, santhavo ti methunadhammasampayogavasena mittasanthavo, yaso hÃyati itthÅnan ti tÃta itthÅnaæ hi garuæ akatvà Ãdito va santhavaæ kurumÃnÃnaæ yaso hÃyati issariyaæ gabbitabhÃvo parihÃyatÅti.
     Evaæ sà itthÅnaæ sabhÃvaæ puttassa kathesi.
     Tatiyaæ gÃthaæ pana Satthà abhisambuddho hutvà Ãha:

  @<Ja_III,2.6(=266).3: Yasassinaæ kule jÃtaæ Ãgataæ yà na icchati
                    socati cirarattÃya VÃtaggam iva KundalÅti{.} || Ja_III:48 ||>@

     Tattha yasassinan ti yasasampannaæ, yà na icchatÅti yà itthÅ tathÃrÆpaæ purisaæ na icchati, cirarattÃyà ti cirarattaæ dÅghamaddhÃnan ti attho.
     Satthà imaæ atÅtaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakam samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne kuÂumbiko sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà gadrabhÅ sà itthÅ ahosi, VÃtaggasindhavo pana aham evÃ" 'ti. VÃtaggasindhavajÃtakaæ.


#<[page 341]>#
%<                          7. KakkaÂajÃtaka.  (267.)                  341>%

                      $<7. KakkaÂajÃtaka.>$
     SiÇgÅ migo ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ itthiæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthiyaæ kir' eko kuÂumbiko attano bhariyaæ gahetvà uddhÃrasÃdhanatthÃya janapadaæ gantvà uddhÃraæ sÃdhetvà Ãgacchanto antarÃmagge corehi gahito. Bhariyà pan' assa abhirÆpà pÃsÃdikÃ. CorajeÂÂhako tassÃpi sinehena {kuÂumbikaæ} mÃretuæ Ãrabhi. Sà pana itthÅ sÅlavatÅ ÃcÃrasampannà patidevatÃ, sà corajeÂÂhakassa pÃdesu patitvà "sÃmi sace mayi sinehena mayhaæ sÃmikaæ mÃressasi aham pi visaæ và khÃditvà nÃsÃvÃtaæ sannirumbhitvà marissÃmi, tayà pana saddhiæ na gacchissÃmi, mà me akÃraïà sÃmikaæ mÃrehÅti" yÃcitvà taæ vissajjÃpesi.
Te ubho pi sotthinà SÃvatthiæ patvà JetavanapiÂÂhivihÃrena gacchantà "vihÃraæ pavisitvà SatthÃraæ vanditvà gamissÃmÃ" 'ti gandhakuÂipariveïaæ gantvà vanditvà ekamantaæ nisÅdiæsu. Te SatthÃrà "kahaæ gat' atthÃ" 'ti puÂÂhà "uddhÃrasÃdhanatthÃyÃ" 'ti Ãhaæsu, "antarÃmagge pana Ãrogena Ãgat' atthÃ" 'ti vutte kuÂumbiko Ãha:
"antarÃmagge no bhante corà gaïhiæsu, tatr' esà maæ mÃriyamÃnaæ corajeÂÂhakaæ yÃcitvà mocesi, imaæ nissÃya jÅvitaæ laddhan" ti. Satthà "upÃsaka idÃni tÃv' etÃya tuyhaæ jÅvitaæ dinnaæ, pubbe paï¬itÃnam pi adÃsÅti" tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Himavante mahà udakarahado, tattha mahà suvaïïakakkaÂako ahosi, so tassa nivÃsabhÃvena kulÅradaho ti pa¤¤Ãyittha.
KakkaÂako mahà ahosi khalamaï¬alappamÃïo, hatthÅ gahetvà vadhetvà khÃdati, hatthÅ tassa bhayena otaritvà gocaraæ gaïhituæ na sakkonti.


#<[page 342]>#
%<342               III. TikanipÃta.  2. Kosiyavagga. (27.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tadà Bodhisatto kulÅradahaæ upanissÃya vasamÃnaæ hatthiyÆthajeÂÂhakahatthiæ paÂicca kaïeruyà kucchismiæ paÂisandhiæ gaïhi. Ath' assa mÃtà "gabbhaæ rakkhissÃmÅti" a¤¤aæ pabbatapadesaæ gantvà gabbhaæ rakkhitvà puttaæ vijÃyi. So anukkamena vi¤¤Ætaæ patto mahÃsarÅro thÃmasampanno sobhaggappatto a¤janapabbato viya ahosi. So ekÃya kaïeruyà saddhiæ saævÃsaæ kappetvà "kakkaÂakaæ gaïhissÃmÅti" attano bhariya¤ ca mÃtara¤ ca ÃdÃya taæ hatthiyÆthaæ upasaækamitvà pitaraæ passitvà "tÃta ahaæ kakkaÂakaæ gaïhissÃmÅti" Ãha. Atha naæ pità "na sakkhissasi tÃtÃ" 'ti vÃretvà punappuna vadantam eva "jÃnissasÅti" Ãha. So kulÅradahaæ upanissÃya vasante sabbavÃraïe sannipÃtetvà sabbehi saddhiæ dahasamÅpaæ gantvà "kiæ so kakkaÂako otaraïakÃle gaïhati udÃhu gocaraæ gaïhanakÃle udÃhu uttaraïakÃle" ti pucchitvà "uttaraïakÃle" ti sutvà "tena hi tumhe kulÅradahaæ otaritvà yÃvadatthaæ gocaraæ gaïhitvà paÂhamaæ uttaratha, ahaæ pacchato gamissÃmÅti" Ãha. VÃraïà tathà kariæsu. KulÅro pacchà uttarantaæ Bodhisattaæ mahÃsaï¬Ãsena kammÃro lohasalÃkaæ viya aÊavasena pÃde daÊhaæ gaïhi. Kaïeru Bodhisattaæ avijahitvà samÅpe yeva aÂÂhÃsi. Bodhisatto Ãka¬¬hanto kulÅraæ cÃletuæ nÃsakkhi. KulÅro pana taæ Ãka¬¬hanto attano abhimukhaæ karoti. So maraïabhayatajjito baddharÃvaæ ravi. SabbavÃraïà maraïabhayabhÅtà ku¤canÃdaæ katvà muttakarÅsaæ cajamÃnà palÃyiæsu. Kaneru pi 'ssa saïÂhÃtuæ asakkontÅ palÃyituæ Ãrabhi. Atha naæ so attano baddhabhÃvaæ ¤Ãpetvà tassà apalÃyanatthaæ paÂhamaæ gÃtham Ãha:


#<[page 343]>#
%<                          7. KakkaÂajÃtaka. (267.)                   343>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 

  @<Ja_III,2.7(=267).1: SiÇgÅ migo Ãyatacakkhunetto
                    aÂÂhittaco vÃrisayo alomo,
                    tenÃbhibhÆto kapaïaæ rudÃmi,
                    mà heva maæ pÃïasamaæ jaheyyà ti. || Ja_III:49 ||>@

     Tattha siÇgÅ migo ti siÇgÅ suvaïïavaïïo migo dvÅhi aÊehi siÇgakiccaæ sÃdhentehi yuttatÃya siÇgÅti attho, migo ti pana sabbasaÇgÃhikavasena idha kulÅro vutto, Ãyatacakkhunetto ti dassanaÂÂhena cakkhunayanaÂÂhena nettaæ, ÃyatÃni cakkhusaækhÃtÃni nettÃni assà ti Ãyatacakkhunetto dÅghakkhÅti attho, aÂÂhim ev' assa tacakiccaæ sÃdhetÅti aÂÂhittaco, tenÃbhibhÆto ti tena migena abhibhÆto ajjhotthaÂo niccalaæ gahito hutvÃ, kapaïaæ rudÃmÅti kÃru¤¤appatto hutvà rodÃmi viravÃmi, mà heva man ti maæ evarÆpaæ vyasanaæ pattaæ attano pÃïasamaæ piyasÃmikaæ tvaæ mà heva jahi.
     Atha sà kaïeru nivattitvà taæ assÃsayamÃnà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,2.7(=267).2: Ayya na taæ jahissÃmi ku¤jara saÂÂhihÃyana,
                    pathavyà cÃturantÃya suppiyo hosi me tuvan ti. || Ja_III:50 ||>@

     Tattha saÂÂhihÃyanà 'ti jÃtiyà saÂÂhivassakÃlasmiæ hi ku¤jarà thamena parihÃyanti, sà ahaæ evaæ thÃmahÅnaæ imaæ vyasanaæ pattaæ na taæ jahissÃmi, mà bhÃyi, imissà hi catÆsu disÃsu samuddaæ patvà ÂhitÃya cÃturantÃya paÂhaviyà tvaæ mayhaæ suÂÂhu piyo ti.
     Atha naæ santhambhetvà "ayya idÃni taæ kulÅrena saddhiæ thokaæ kathÃsallÃpaæ labhamÃnà vissajjÃpessÃmÅti" vatvà kulÅraæ yÃcamÃnà tatiyaæ gÃtham Ãha:


#<[page 344]>#
%<344              III.  Tikanipata  2.  Kosiyavagga.  (27.)>%

  @<Ja_III,2.7(=267).3: Ye kulÅrà samuddasmiæ GaÇgÃya NammadÃya ca
                    tesaæ tvaæ vÃrijo seÂÂho, mu¤ca rodantiyà patin ti. || Ja_III:51 ||>@

     Tass' attho: ye samudde và GaÇgÃya và nadiyà NammadÃya và nadiyà kulÅrà sabbesaæ vaïïasampattiyà ca mahantattena ca tvam eva seÂÂho, tena taæ yÃcÃmi, mayhaæ rodamÃnÃya sÃmikaæ mu¤cà 'ti.
     KulÅro tassà kathayamÃnÃya itthisadde nimittaæ gahetvà akampitamÃnaso hutvà vÃraïassa pÃdato aÊe viniveÂhento "ayaæ vissaÂÂho idaæ nÃma karissatÅti" na ki¤ci a¤¤Ãsi.
Atha naæ vÃraïo pÃdaæ ukkhipitvà piÂÂhiæ akkami, tÃvad eva aÂÂhÅni bhijjiæsu. VÃraïo tuÂÂharÃvaæ ravi. SabbavÃraïà sannipatitvà kulÅraæ nÅharitvà mahÅtale Âhapetvà maddantà cuïïam akaæsu. Tassa dve aÊà sarÅrato bhijjitvà ekamante patiæsu. So ca kulÅradaho GaÇgÃya ekÃbaddho GaÇgÃya pÆraïakÃle{} GaÇgodakena pÆrati, udake mandÅbhavante dahato udakaæ GaÇgaæ otari. Atha dve pi te aÊà uppatitvà GaÇgÃya pavuyhiæsu, tesu eko samuddaæ pÃvisi, ekaæ dasabhÃtikarÃjÃno udake kÅÊamÃnà labhitvà ùnakaæ nÃma mutiÇgaæ akaæsu, samuddaæ paviÂÂhaæ pana asurà gahetvà ùÊambaraæ nÃma bheriæ kÃresuæ.
Te aparabhÃge Sakkena saÇgÃme parÃjità taæ cha¬¬etvà palÃyiæsu. Atha naæ Sakko attano atthÃya gaïhÃpesi, "AÊambaramegho viya thanantÅti" taæ sandhÃya vadanti.
     Satthà imaæ dhammadesaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne ubho pi jayampatikà {sotÃpattiphale}


#<[page 345]>#
%<                        8.  ArÃmadÆsajÃtaka (268.)              345>%
patiÂÂhahiæsu) "Tadà kaïeru ayaæ upÃsikà ahosi, vÃraïo pana aham aham evÃ" 'ti. KakkaÂajÃtaæ.

                      $<8. ùrÃmadÆsajÃtaka.>$
     Yo ve sabbasametÃnan ti. Idaæ Satthà DakkhiïÃgirijanapade a¤¤ataraæ uyyÃnapÃlaputtaæ Ãrabbha kathesi. Satthà kira vutthavasso Jetavanà nikkhamitvà DakkhiïÃgirijanapade cÃrikaæ cari. Ath' eko upÃsako Buddha-pamukhaæ saæghaæ nimantetvà uyyÃne nisÅdÃpetvà yÃgukhajjakehi santappetvà "ayyà uyyÃnacÃrikaæ caritukÃmà iminà uyyÃnapÃlena saddhiæ carantÆ" 'ti vatvà "ayyÃnaæ phalÃphalÃni dadeyyÃsÅti" uyyÃnapÃlaæ ÃïÃpesi. BhikkhÆ caramÃnà ekaæ chiddaÂÂhÃnaæ disvà "imaæ ÂhÃnaæ chiddaæ avirÆÊharukkhaæ, kin nu kho kÃraïan" ti pucchiæsu. Atha nesaæ uyyÃnapÃlo Ãcikkhi: "eko kira uyyÃnapÃlaputto uparopakesu udakaæ Ãsi¤canto `mÆlappamÃïena Ãsi¤cissÃmÅti' uppÃÂetvà mÆlappamÃïena udakaæ Ãsi¤ci, tena taæ ÂhÃnaæ chiddaæ jÃtan" ti. BhikkhÆ Satthu santikaæ Ãgantvà tam atthaæ Ãrocesuæ. Satthà "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi so kumÃrako ÃrÃmadÆsako yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Vissasene nÃma rajjaæ kÃrente ussave ghuÂÂhe uyyÃnapÃlo "ussavaæ kÅÊissÃmÅti" uyyÃnavÃsino makkaÂe Ãha: "idaæ uyyÃnaæ tumhÃkaæ bahÆpakÃraæ, ahaæ sattÃhaæ ussavaæ kÅlissÃmi, tumhe sattame divase uparopakesu udakaæ Ãsi¤cathÃ" 'ti Ãha. Te "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchiæsu. So tesaæ cammaghaÂake datvà pakkÃmi.
MakkaÂà udakaæ si¤citvà uparopakesu Ãsi¤ciæsu. Atha te makkaÂajeÂÂhako Ãha: "Ãgametha tÃva, udakaæ nÃma sabbakÃlaæ dullabhaæ, taæ rakkhitabbaæ, uparopake uppÃÂetvà mÆlappamÃïaæ ¤atvà dÅghamÆlakesu bahuæ rassamÆlakesu appaæ udakaæ Ãsi¤cituæ vaÂÂatÅti".


#<[page 346]>#
%<346          III. TikanipÃta.  2. Kosiyavagga.  (27.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Te "sÃdhÆ" 'ti vatvà ekacce uparopake uppÃÂetvà gacchanti ekacce te ropetvà udakaæ si¤canti. Tasmiæ kÃle Bodhisatto BÃrÃïasiyaæ ekassa kulassa putto ahosi. So kenacid eva karaïÅyena uyyÃnaæ gantvà te makkaÂake tathà karonte disvà "ko tumhe evaæ kÃretÅti" pucchitvà "vÃnarajeÂÂhako" ti vutte "jeÂÂhakassa tÃva vo ayaæ pa¤¤Ã, tumhÃkaæ kÅdisÅ bhavissatÅti" tam atthaæ pakÃsento paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,2.8(=268).1: Yo ve sabbasametÃnaæ ahuvà seÂÂhasammato
                    tassÃyaæ edisÅ pa¤¤Ã, kim eva itarà pajà ti. || Ja_III:52 ||>@

     Tattha sabbasametÃnan ti imesaæ sabbesam pi samÃgatÃnaæ ahuvà ti ahosi, kim eva itarà pajà ti yà itarà etesu lÃmikà pajà kÅdisà nu kho tassÃyaæ pa¤¤Ã ti.
     Tassa kathaæ sutvà vÃnarà dutiyaæ gÃthaæ Ãhaæsu:

  @<Ja_III,2.8(=268).2: Evam eva tuvaæ brahme ana¤¤Ãya vinindasi,
                    kathaæ hi mÆlaæ adisvà rukkhaæ ja¤¤Ã patiÂÂhitan ti. || Ja_III:53 ||>@

     Tattha brahme ti Ãlapanamattaæ, ayaæ pan' ettha saækhepattho: tvaæ bho purisa kÃraïÃkÃraïaæ ajÃnitvà evam evaæ amhe vinindasi, rukkhaæ nÃma gambhÅrapatiÂÂhito và esa na và ti mÆlena anuppÃÂetvà kathaæ ¤Ãtuæ sakkÃ, tena mayaæ uppÃÂetvà mÆlappamÃïena udakaæ Ãsi¤cÃmà 'ti.
     Taæ sutvà Bodhisatto tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,2.8(=268).3: NÃhaæ tumhe vinindÃmi ye c' a¤¤e vÃnarà vane,
                    Vissaseno va gÃrayho yass' atthà rukkharopakà ti. || Ja_III:54 ||>@

     Tattha Vissaseno va gÃrayho ti BÃrÃïasÅrÃjÃ{} Vissaseno yev' ettha garahitabbo, yassatthà rukkharopakà ti yass' atthÃya tumhÃdisà rukkharopakà jÃtà ti


#<[page 347]>#
%<                           9. SujÃtajÃtaka. (269.)                   347>%
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà {vÃnarajeÂÂhako} ÃrÃmadÆsakakumÃro ahosi, paï¬itapuriso pana aham evÃ" 'ti. ùrÃmadÆsakajÃtakaæ.

                      $<9. SujÃtajÃtaka.>$
     Na hi vaïïena sampannà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto AnÃthapiï¬ikassa suïisaæ Dhana¤jayaseÂÂhidhÅtaraæ VisÃkhÃya kaniÂÂhabhaginiæ SujÃtaæ Ãrabbha kathesi. Sà kira mahantena yasena AnÃthapiï¬ikassa gharaæ pÆrayamÃnà pÃvisi, "mahÃkulassa dhÅtà ahan" ti pana mÃnatthaddhà ahosi kodhanà caï¬Ã pharusÃ, sassusasurasÃmikavattÃni na karoti, gehajanaæ tajjentÅ paharantÅ carati. Ath' ekadivasaæ Satthà pa¤cabhikkhusataparivuto AnÃthapiï¬ikassa gehaæ gantvà nisÅdi. MahÃseÂÂhi dhammam suïanto Bhagavantaæ upanisÅdi. Tasmiæ khaïe SujÃtà dÃsakammakarehi saddhiæ kalahaæ karoti. Satthà dhammakathaæ Âhapetvà "kiæ saddo eso" ti Ãha. "Esà bhante kulasuïhà agÃravÃ, n' ev' assà sassusasurasÃmikavattaæ atthi na dÃnaæ na sÅlaæ, assaddhà appasannà ahorattaæ kalahaæ kurumÃnà vicaratÅti". "Tena hi pakkosathÃ" 'ti. Sà Ãgantvà vanditvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. Atha naæ Satthà "satt' imà SujÃte purisassa bhariyÃ, tÃsaæ tvaæ katarÃ" ti pucchi. "Bhante, nÃhaæ taæ saækhittena kathitassa atthaæ jÃnÃmi, vitthÃrena me kathethÃ" 'ti. Satthà "tena hi ohitasotà suïÃhÅti" vatvà imà gÃthà abhÃsi:
          PaduÂÂhacittà ahitÃnukampinÅ
          a¤¤esu rattà atima¤¤ate patiæ
          dhanena kÅtassa vadhÃya ussukÃ,
          yà evarÆpà purisassa bhariyÃ
          "vadhakà ca bhariyÃ" ti ca sà pavuccati.
          Yaæ itthiyà vindati sÃmiko dhanaæ
          sippaæ vaïijja¤ ca kasiæ adhiÂÂhaham


#<[page 348]>#
%<348                III. TikanipÃta.  2. Kosiyavagga. (27.)>%
          appam pi tasmà apahÃtum icchati,
          yà evarÆpà purisassa bhariyÃ
          "corÅ ca bhariyÃ" ti ca sà pavuccati.
          AkammakÃmà alasà mahagghasÃ
          pharusà ca caï¬Å ca duruttavÃdinÅ
          upaÂÂhÃyikÃnaæ abhibhuyya vattati,
          yà evarÆpà purisassa bhariyÃ
          "ayyà ca bhariyÃ" ti ca sà pavuccati.
          Yà sabbadà hoti hitÃnukampinÅ
          mÃtà va puttaæ anurakkhate patiæ
          tato dhanaæ sambhatam assa rakkhati,
          yà evarÆpà purisassa bhariyÃ
          "mÃtà ca bhariyÃ" ti ca sà pavuccati.
          YathÃpi jeÂÂhà bhaginÅ kaniÂÂhakÃ
          sagÃravà hoti sakamhi sÃmike
          hirÅmanà bhattuvasÃnuvattinÅ,
          yà evarÆpà purisassa bhariyÃ
          "bhaginÅ ca bhariyÃ" ti ca sà pavuccati.
          YÃ c' Ådha disvÃna patiæ pamoditÃ
          sakhÅ sakhÃraæ va cirassa Ãgataæ
          kolÅniyà sÅlavatÅ patibbatÃ,
          yà evarÆpà purisassa bhariyÃ
          "sakhÅ ca bhariyÃ" ti ca sà pavuccati.
          AkkuÂÂhasantà vadhadaï¬atajjitÃ
          aduÂÂhacittà patino titikkhati
          akkodhanà bhattuvasÃnuvattinÅ,
          yà evarÆpà purisassa bhariyÃ
          "dÃsÅ ca bhariyÃ" ti ca sà pavuccati.


#<[page 349]>#
%<                          9. SujÃtajÃtaka. (269.)                   349>%
     Imà kho SujÃte purisassa satta bhariyÃ. TÃsu vadhakasamà corisamà ayyasamà ti imà tisso niraye nibbattanti, itarà catasso NimmÃnarati-devaloke.
          Yà c' Ådha bhariyà vadhakà ti vuccati
          corÅti ayirà ti ca sà pavuccati,
          dussÅlarÆpà pharusà anÃdarÃ
          kÃyassa bhedà nirayaæ vajanti tÃ.
          Yà c' Ådha mÃtà bhaginÅ sakhÅ ca
          dÃsÅti bhariyà ti ca sà pavuccati,
          sÅle Âhitattà cirarattasaævutÃ
          kÃyassa bhedà sugatiæ vajanti tÃ.
     Evaæ Satthari imà satta bhariyà dassente yeva SujÃtà sotÃpattiphale patiÂÂhahi, tato "tvaæ imÃsaæ sattannaæ bhariyÃnaæ katarÃ" ti vutte "dÃsÅsamà ahaæ bhante" ti vatvà TathÃgataæ vanditvà khamÃpesi. Iti Satthà SujÃtaæ gharasuïhaæ ekovÃden' eva dametvà katabhattakicco Jetavanaæ gantvà bhikkhusaæghena vatte dassite gandhakuÂiæ pÃvisi. DhammasabhÃyam pi kho bhikkhÆ Satthu guïakathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso ekovÃden' eva Satthà SujÃtaæ gharasuïhaæ dametvà sotÃpattiphale patiÂÂhÃpesÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi mayà SujÃtà ekovÃden' eva damitÃ" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa aggamahesiyà kucchimhi nibbattitvà vayappatto TakkasilÃya sippÃni uggaïhitvà pitu accayena rajje patiÂÂhÃya dhammena rajjaæ kÃresi. Tassa mÃtà kodhanà ahosi caï¬Ã pharusà akkosikà paribhÃsikÃ. So mÃtu ovÃdaæ dÃtukÃmo "evaæ avatthukaæ kathetuæ na yuttan" ti tassà anusÃsanatthaæ ekaæ upamaæ olokento carati. Ath' ekadivasaæ uyyÃnaæ agamÃsi, mÃtÃpi puttena saddhiæ ¤eva agamÃsi.


#<[page 350]>#
%<350                  III. TikanipÃta.  2. Kosiyavagga. (27.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Atha antarÃmagge kikÅ sakuïo viravi. Bodhisattaparisà taæ saddaæ sutvà kaïïe thaketvà "ambho caï¬avÃce pharusavÃce mà saddam akÃsÅti" Ãha. Bodhisatte nÃÂakaparivute mÃtarà saddhiæ uyyÃne vicarante ekasmiæ supupphite sÃlarukkhe nilÅnà ekà kokilà madhurena sarena vassi.
MahÃjano tassà sare sammatto hutvà a¤jalim paggahetvà "saïhavÃce sakhilavÃce muduvÃce vassa vassÃ" 'ti gÅvaæ ukkhipitvà ohitasoto olokento aÂÂhÃsi. Bodhisatto tÃni dve kÃraïÃni disvà "dÃni mÃtaraæ sa¤¤Ãpetuæ sakkhissÃmÅti" cintetvà "amma antarÃmagge kikÅsaddaæ sutvà mahÃjano `mà saddam akÃsi, mà saddam akÃsÅti' kaïïe pidahi, pharusavÃcà nÃma na kassaci piyÃ" ti vatvà imà gÃthà avoca:

  @<Ja_III,2.9(=269).1: Na hi vaïïena sampannà ma¤jukà piyadassanÃ
                    kharavÃcà piyà honti asmiæ loke paramhi ca. || Ja_III:55 ||>@

  @<Ja_III,2.9(=269).2: Nanu passas' imaæ kÃÊiæ dubbaïïaæ tilakÃhataæ
                    kokilaæ saïhabhÃïena bahunnaæ pÃïinaæ piyaæ. || Ja_III:56 ||>@

  @<Ja_III,2.9(=269).3: TÃsmÃsakhilavÃc' assa mantabhÃïÅ anuddhato (Dhp. v.363.)
                    atthaæ dhamma¤ ca dÅpeti madhuraæ tassa bhÃsitan ti. || Ja_III:57 ||>@

     TÃsaæ ayaæ attho: amma ime sattà piyaÇgusÃmÃdinà sarÅravaïïena sampannà kathÃnigghosassa madhuratÃya ma¤jukà abhirÆpatÃya{} piyadassanà samÃnà antamaso mÃtÃpitaro pi akkosaparibhÃsÃdivasena pavattÃya kharavÃcÃya samannÃgatattà kharavÃcà imasmi¤ ca paramhi ca loke piyà nÃma na honti antarÃmagge kharavÃcà kikÅ viya, saïhabhÃïino pana maÂÂhÃya madhurÃya vÃcÃya samannÃgatà virÆpÃpi piyà honti, tena taæ vadÃmi: nanu passasi imaæ kÃliæ dubbaïïasarÅravaïïato pi kÃÊatarehi tilakehi Ãhatam kokilaæ yà evaæ dubbaïïà samÃnÃpi saïhabhÃïena bahunnaæ pÃïinam piyà jÃtÃ,


#<[page 351]>#
%<                        10. UlÆkajÃtaka. (270.)                      351>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  iti yasmà kharavÃco satto loke mÃtÃpitunnam pi appiyo tasmà bahujanassa piyabhÃvaæ icchanto poso sakhilavÃco saïhamaÂÂamuduvÃco assa pa¤¤ÃsaækhÃtÃya mantÃya {paricchinditvÃ} kathanato mantabhÃïÅ vinà uddhaccena pamÃïayuttass' eva kathanato anuddhato, yo hi evarÆpo pÃli¤ ca attha¤ ca dÅpeti tassa bhÃsitaæ kÃraïasannissitaæ katvà paraæ na akkosetvà kathitatÃya madhuran ti.
     Evaæ Bodhisatto imÃhi tÅhi gÃthÃhi mÃtu dhammaæ desetvà mÃtaraæ sa¤¤Ãpesi Sà tato paÂÂhÃya ÃcÃrasampannà ahosi. Bodhisatto pi mÃtaraæ ekovÃden' eva nibbisevanaæ katvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakam samodhÃnesi:
"Tadà BÃrÃïasira¤¤o mÃtà SujÃtà ahosi, rÃjà pana aham evÃ" 'ti.
SujÃtajÃtakaæ.

                      $<10. UlÆkajÃtaka.>$
     Sabbehi kira ¤ÃtÅhÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto kÃkolÆkakalahaæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ hi kÃle kÃkà divà ulÆke khÃdanti, ulÆkà suriyagamanato paÂÂhÃya tattha tattha sayitÃnaæ kÃkÃnaæ sÅsÃni chinditvà te jÅvitakkhayaæ pÃpenti.
Ath' ekassa bhikkhuno Jetavanapaccante ekasmim pariveïe vasantassa sammajjanakÃle rukkhato patitÃni sattaÂÂhanÃÊimattÃni pi bahutarÃni pi kÃkasÅsÃni cha¬¬etabbÃni honti. So tam atthaæ bhikkhÆnaæ Ãrocesi. BhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ:
"Ãvuso asukassa kira bhikkhuno vasanaÂÂhÃne divase divase ettakÃni nÃma kÃkasÅsÃni cha¬¬etabhÃni hontÅti".


#<[page 352]>#
%<352                  III. TikanipÃta.  2. Kosiyavagga. (27.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchi. BhikkhÆ "imÃya nÃmÃ" 'ti vatvà "kadà paÂÂhÃya pana bhante kÃkÃna¤ ca ulÆkÃna¤ ca a¤¤ama¤¤aæ veraæ uppannan" ti pucchiæsu. Satthà "paÂhamakappiyakÃlato paÂÂhÃyÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte paÂhamakappikà sannipatitvà ekaæ abhirÆpaæ sobhaggappattaæ ÃïÃsampannaæ sabbÃkÃraparipuïïaæ purisaæ gahetvà rÃjÃnaæ kariæsu, catuppadÃpi sannipatitvà ekaæ sÅhaæ rÃjÃnaæ kariæsu, mahÃsamudde macchà ùnandaæ nÃma macchaæ rÃjÃnaæ akaæsu. Tato sakuïagaïà Himavantapadese ekasmiæ piÂÂhipÃsÃïe sannipatitvà "manussesu rÃjà pa¤¤Ãyati tathà catuppadesu c' eva macchesu ca, amhÃkaæ pan' antare rÃjà nÃma n' atthi, appatissavÃso nÃma na vaÂÂati, amhÃkam pi rÃjÃnaæ laddhuæ vaÂÂati, ekaæ rÃjaÂÂhane Âhapetabbayuttakaæ jÃnÃthÃ" ti te tÃdisaæ sakuïaæ olokayamÃnà ekaæ ulÆkaæ rocetvà "ayaæ no ruccatÅti" Ãhaæsu. Ath' eko sakuïo sabbesaæ ajjhÃsayagahanatthaæ tikkhattuæ sÃvesi. Tassa sÃventassa dve sÃvanà adhivÃsetvà tatiyasÃvanÃya eko kÃko uÂÂhÃya "tiÂÂha tÃv', etassa imasmiæ rÃjÃbhisekakÃle evarÆpaæ mukhaæ, kuddhassa kÅdisaæ bhavissatÅti, iminà hi kuddhena olokità mayaæ tattakapÃle pakkhittatilà viya tattha tatth' eva bhijjissÃma, imaæ rÃjÃnaæ kÃtuæ mayhaæ na ruccatÅti" imam atthaæ pakÃsetuæ paÂhamaæ gÃtham Ãha:


#<[page 353]>#
%<                         10. UlÆkajÃtaka. (270.)                    353>%

  @<Ja_III,2.10(=270).1: Sabbehi kira ¤ÃtÅhi kosiyo issaro kato,
                    sace ¤ÃtÅh' anu¤¤Ãto bhaïeyy' Ãhaæ ekavÃciyan ti. || Ja_III:58 ||>@

     Tass' attho: yà esà sÃvanà vattati taæ sutvà vadÃmi: sabbehi kira imehi samÃgatehi ¤ÃtÅhi ayaæ kosiyo rÃjà kato sace panÃhaæ ¤ÃtÅhi anu¤¤Ãto bhaveyyaæ ettha vattabbaæ ekavÃcikaæ {ki¤ci} bhaïeyyan ti.
     Atha naæ anu¤¤Ãtattà sakuïà dutiyaæ gÃtham Ãhaæsu.

  @<Ja_III,2.10(=270).2: Bhaïa samma anu¤¤Ãto atthaæ dhamma¤ ca kevalaæ,
                    santi hi daharà pakkhÅ pa¤¤Ãvanto jutindharà ti. || Ja_III:59 ||>@

     Tattha bhaïa samma anu¤¤Ãto ti samma vÃyasa tvaæ sabbeh' ev' amhehi anu¤¤Ãto, yaæ te bhaïitabbaæ taæ bhaïa, attham dhamma¤ ca kevalan ti bhaïanto ca kÃraïa¤ c' eva paveïiÃgata¤ ca vacanaæ Ãmu¤citvà va bhaïa, pa¤¤Ãvanto jutindharà tipa¤¤Ãsampannà c' eva ¤ÃïobhÃsadharà ca daharÃpi hi atthi yeva.
     So evaæ anu¤¤Ãto tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,2.10(=270).3: Na me ruccati bhaddaæ vo ulÆkassÃbhisecanaæ,
                    akuddhassa mukhaæ passa, kathaæ kuddho karissatÅti. || Ja_III:60 ||>@

     Tass' attho: bhaddaæ tumhÃkaæ hotu, yaæ pan' etaæ tikkhattuæ sÃvanavÃcÃya ulÆkassa abhisecanaæ kayirati etaæ mayhaæ na ruccati, etassa hi idÃni tuÂÂhacittassa akuddhassa mukhaæ passatha, kuddho panÃyaæ kathaæ karissatÅti na jÃnÃmi, sabbathÃp' etaæ mayhaæ na ruccatÅti.
     So evaæ vatvà "mayhaæ na ruccati, mayhaæ na ruccatÅti" viravanto ÃkÃse uppati. UlÆko pi naæ uÂÂhÃya anubandhi. Tato paÂÂhÃya te a¤¤ama¤¤aæ veraæ bandhiæsu.
Sakuïà suvaïïahaæsaæ rÃjÃnaæ katvà pakkamiæsu.


#<[page 354]>#
%<354                  III. TikanipÃta.  3.Ara¤¤avagga. (28.)>%
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rajje abhisittahaæsapotako pana aham eva ahosin" ti. UlÆkajÃtakaæ. Kosiyavaggo dutiyo.

                         3. ARA¥¥AVAGGA.

                      $<1. UdapÃnadÆsakajÃtaka.>$
     ùra¤¤akassa isino ti. Idaæ Satthà Isipatane viharanto ekaæ udapÃnadÆsakaæ sigÃlaæ Ãrabbha kathesi. Eko kira sigÃlo bhikkhusaæghassa pÃnÅyaudapÃnaæ uccÃrapassÃvakaraïena dÆsetvà pakkÃmi. Atha naæ ekadivasaæ udapÃnasamÅpaæ Ãgataæ sÃmaïerà le¬¬Æhi paharitvà kilamesuæ. So tato paÂÂhÃya taæ ÂhÃnaæ puna nivattitvÃpi na olokesi. BhikkhÆ taæ pavattiæ ¤atvà dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso udapÃnadÆsakasigÃlo kira sÃmaïerehi kilamitakÃlato paÂÂhÃya puna nivattitvÃpi na olokesÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' esa udapÃnadÆsako yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ ÃhÃri:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ idam eva Isipatanaæ ayam eva udapÃno ahosi. Tadà Bodhisatto BÃrÃïasiyaæ kulaghare nibbattitvà isipabbajjaæ pabbajitvà isigaïaparivuto Isipatane vÃsaæ kappesi. Tadà eko va sigÃlo idam eva udapÃnaæ dÆsetvà pakkamati. Atha naæ ekadivasaæ tÃpasà parivÃretvà Âhità eken' upÃyena gahetvà Bodhisattassa santikaæ nayiæsu.
Bodhisatto sigÃlena sallapanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,3.1(=271).1: ùra¤¤akassa isino cirarattatapassino
                    kicchà kataæ udapÃnaæ kathaæ samma avÃhayÅti. || Ja_III:61 ||>@



#<[page 355]>#
%<                    1. UdapÃnadÆsakajÃtaka. (271.)                   355>%
     Tass' attho: ara¤¤e vasanatÃya Ãra¤¤akassa, esitaguïattà isino, cirarattaæ tapaæ nissÃya vutthattà cirarattatapassino, kicchà kataæ kicchena dukkhena nipphÃditaæ udapÃnaæ, kathaæ kimatthÃya samma sigÃla tvaæ avÃhayi muttakarÅsena ajjhotthari dÆsesi, taæ và muttakarÅsaæ ettha avÃhayi pÃtesÅti.
     Taæ sutvà sigÃlo dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,3.1(=271).2: Esa dhammo sigÃlÃnaæ yaæ pÅtvà ohadÃmase,
                    pitupitÃmahaæ dhammo, na naæ ujjhÃtum arahasÅti. || Ja_III:62 ||>@

     Tattha esa dhammo ti esa sabhÃvo, yaæ pÅtvà ohadÃmase ti samma mayaæ yattha pÃnÅyaæ pivÃma tam eva ÆhadÃma pi omuttema pi, esa amhÃkaæ sigÃlÃnaæ dhammo ti dasseti, pitupitÃmahan ti pitunna¤ ca pitÃmahÃna¤ ca no esa dhammo, na naæ ujjhÃtum arahasÅti etaæ amhÃkaæ paveïiÃgataæ dhammaæ sabhÃvaæ tvaæ ujjhÃtuæ nÃrahasi, na yuttaæ te ettha kujjhitun ti.
     Ath' assa Bodhisatto tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,.(=271).: Yesaæ vo ediso dhammo adhammo pana kÅdiso,
                    mà vo dhammaæ adhammaæ và addasÃma kudÃcanan ti. || Ja_III:63 ||>@

     Tattha mà vo ti tumhÃkaæ dhammaæ và adhammam và mà mayaæ kadÃci addasÃmà 'ti.
     Evaæ MahÃsatto tassa ovÃdaæ datvà "mà puna ÃgacchÅti" Ãha. So tato paÂÂhÃya puna nivattitvÃpi na olokesi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà udapÃnadÆsako ayam eva sigÃlo ahosi, gaïasatthà pana aham evÃ" 'ti. UdapÃnadÆsakajÃtakaæ.


#<[page 356]>#
%<356                  III. TikanipÃta.  3. Ara¤¤avagga. (28.)>%

                      $<2. VyagghajÃtaka.>$
     Yena mittena saæsaggo 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto KokÃlikaæ Ãrabbha kathesi. KokÃlikavatthuæ TerasanipÃte TakkÃriyajÃtake Ãvibhavissati. KokÃliko pana "SÃriputtaMoggallÃne gahetvà ÃgamissÃmÅti" KokÃlikaraÂÂhato Jetavanaæ Ãgantvà SatthÃraæ vanditvà there upasaækamitvà "Ãvuso KokÃlikaraÂÂhavÃsino manussà tumhe pakkosanti, ettha gacchÃmÃ" 'ti Ãha.
"Gaccha tvaæ Ãvuso, na mayaæ ÃgacchÃmÃ" 'ti. So therehi paÂikkhitto sayam eva agamÃsi. Atha bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso KokÃliko SÃriputta-MoggallÃnehi sahÃpi vinÃpi vattituæ na sakkoti, saæyogaæ pi na sahati viyogam pi na sahatÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi KokÃliko SÃriputta-MogallÃnehi n' eva saha na vinà vattituæ sakkotÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto a¤¤atarasmiæ ara¤¤Ãyatane rukkhadevatà hutvà nibbatti. Tassa vimÃnato avidÆre a¤¤atarasmiæ vanaspatijeÂÂhake a¤¤Ã{} rukkhadevatà vasati. Tasmiæ vanasaï¬e sÅhavyagghà ca vasanti. Tesaæ bhayena na koci tattha khettaæ karoti na rukkhaæ chindati nivattitvà oloketuæ samattho pi n' atthi. Te pana sÅhavyagghà nÃnappakÃre mige vadhitvà khÃdanti khÃditÃvasesaæ tatth' eva pahÃya gacchanti, tena so vanasaï¬o asucikuïapagandho hoti.
Atha itarà rukkhadevatà andhabÃlà kÃraïÃkÃraïaæ ajÃnamÃnà ekadivasaæ Bodhisattaæ Ãha: "samma ete no sÅhavyagghe nissÃya vanasaï¬o asucikuïapagandho jÃto, ahaæ ete palÃpemÅti". Bodhisatto "samma ime dve nissÃya amhÃkaæ vimÃnÃni rakkhiyyanti,


#<[page 357]>#
%<                          2. VyagghajÃtaka. (272.)             357>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  etesu palÃtesu vimÃnÃni no vinassissanti, sÅhavyagghÃnaæ padaæ apassamÃnà manussà sabbaæ vanaæ chinditvà ekaægaïaæ katvà khettÃni karissanti, mà te evaæ ruccÅti" vatvà purimà dve gÃthà avoca:

  @<Ja_III,3.2(=272).1: Yena mittena saæsaggà yogakkhemo vihiæsati
                    pubbe v' ajjhÃbhavan tassa rakkhe akkhÅva paï¬ito. || Ja_III:64 ||>@

  @<Ja_III,3.2(=272).2: Yena mittena saæsaggà yogakkhemo pava¬¬hati
                    kareyy' attasamaæ vuttiæ sabbakiccesu paï¬ito ti. || Ja_III:65 ||>@

     Tattha yena mittena saæsaggà ti yena pÃpamittena saddhiæ saæsaggahetu saæsaggakÃraïà yena saddhiæ dassanasaæsaggo savanasaæsaggo kÃyasaæsaggo samullÃpasaæsaggo paribhogasaæsaggo ti imassa pa¤cavidhassa saæsaggassa katattà ti attho, yogakkhemo ti kÃyacittÃnaæ sukhaæ, taæ hi dukkhayogato khemattà idha yogakkhemo ti adhippetaæ dÅpeti, vihiæsatÅti parihÃyati, pubbevajjhÃbhavantassa rakkhe akkhÅva paï¬ito ti tassa pÃpamittassa ajjhÃbhavan, tena abhibhavitabbaæ attano lÃbhayasajÅvitaæ, yathà naæ so na ajjhÃbavati tathà paÂhamataram eva attano akkhÅ viya paï¬ito puriso rakkheyya, dutiyagÃthÃya yenà 'ti yena kalyÃïamittena saha saæsaggakÃraïÃ, yogakkhemo pava¬¬hatÅti kÃyacittasukhaæ va¬¬hati, kareyyattasamaæ vuttin ti tassa kalyÃnamittassa sabbakiccesu paï¬ito puriso yathà attano jÅvitavutti¤ ca upabhogaparibhogavutti¤ ca karoti evam etaæ sabbaæ kareyya adhikam pi kareyya hÅnaæ pana na kareyyà 'ti.
     Evaæ Bodhisattena kÃraïe kathite pi sà bÃladevatà anupadhÃretvà ekadivasaæ bheravaæ rÆpÃrammanaæ dassetvà te sÅhavyagghe palÃpesi. Manussà tesaæ padavala¤jaæ adisvà "sÅhavyagghe a¤¤aæ vanasaï¬aæ gatÃ" ti ¤atvà vanasaï¬assa ekaæ passaæ chindiæsu. Devatà Bodhisattaæ upasaækamitvÃ


#<[page 358]>#
%<358               III. TikanipÃta.  3. Ara¤¤avagga. (27.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "ahaæ samma tava vacanaæ akatvà te palÃpesiæ, idÃni tesaæ gatabhÃvaæ ¤atvà manussà vanasaï¬aæ chindanti, kin nu kho kattabban" ti vatvà "idÃni te asukavanasaï¬e nÃma vasanti, gantvà te ÃnehÅti" vuttà tatth' eva gantvà tesaæ purato Âhatvà a¤jalim paggayha tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,3.2(=272).3: Etha vyagghà nivattavho paccametha mahÃvanaæ,
                    mà vanaæ chindi nivyagghaæ, vyagghà mà hesu nibbanà ti. || Ja_III:66 ||>@

     Tattha vyagghà ti ubho pi te vyagghanÃmen' evÃlapantÅ Ãha, nivattavho ti nivattatha, paccametha mahÃvanan ti taæ mahÃvanaæ paccametha, puna upagacchatha, ayam eva và pÃÂho, mà vanaæ chindi nivyagghan ti amhÃkaæ vanasaï¬aæ idÃni tumhÃkaæ abhÃvena nivyagghaæ manussà mà chindiæsu, vyagghà mà hesu nibbanà ti tumhÃdisà vyaggharÃjÃno attano vasanaÂÂhÃnà palÃyitattà nibbanà vasanaÂÂhÃnabhÆtena vanena virahità mà hesuæ.
     Te evaæ devatÃya yÃciyamÃnÃpi "gaccha tvaæ, na mayaæ ÃgamissÃmÃ" 'ti paÂikkhipiæsu yeva. Devatà ekikà va vanasaï¬aæ paccÃga¤chi. ManussÃpi katipÃhen' eva sabbaæ vanaæ chinditvà khettÃni karitvà kasikammaæ kariæsu.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà apaï¬ità devatà KokÃliko ahosi, sÅho SÃriputto, vyaggho MoggallÃno, paï¬itadevatà pana aham evÃ" 'ti. VyagghajÃtakaæ.


#<[page 359]>#
%<                          3. KacchapajÃtaka. (273.)                  359>%

                      $<3. KacchapajÃtaka.>$
     Ko nu uddhitabhatto và ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto KosalarÃjassa dvinnaæ mahÃmattÃnaæ kalahavÆpasamanaæ Ãrabbha kathesi. Paccuppannavatthuæ DukanipÃte kathitam eva.
     AtÅte pana BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto KÃsiraÂÂhe brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto TakkasilÃyaæ sippÃni uggaïhitvà kÃme pahÃya isipabbajjaæ pabbajitvà Himavantapadese GaÇgÃtÅre assamapadaæ mÃpetvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà jhÃnakÅÊaæ kÅÊanto vÃsaæ kappesi. Imasmiæ kira jÃtake Bodhisatto paramamajjhatto ahosi upekkhÃpÃramiæ pÆresi. Tassa païïasÃladvÃre nisinnassa eko pagabbho dussÅlo makkaÂo Ãgantvà kaïïasotesu aÇgajÃtena salÃkapavesanakammaæ karoti. Bodhisatto avÃretvà majjhatto hutvà nisÅdati yeva.
Ath' ekadivasaæ eko kacchapo udakà uttaritvà GaÇgÃtÅre mukhaæ vivaritvà Ãtapaæ tapanto niddÃyati. Taæ disvà so lolavÃnaro tassa mukhe salÃkapavesanakammaæ akÃsi. Ath' assa kacchapo pabujjhitvà aÇgajÃtaæ samugge pakkhipanto viya ¬asi. Balavavedanà uppajji, vedanà adhivÃsetuæ asakkonto "ko nu kho maæ imamhà dukkhà moceyya, kassa santikaæ gacchÃmÅti" cintetvà "a¤¤o maæ imamhà dukkhà mocetuæ samattho n' atthi a¤¤atra tÃpasÃ, tassa santikaæ mayà gantuæ vaÂÂatÅti" kacchapaæ dvÅhi hatthehi ukkhipitvà Bodhisattassa santikaæ agamÃsi. Bodhisatto tena dussÅlamakkaÂena saddhiæ davaæ karonto paÂhamaæ gÃtham Ãha:


#<[page 360]>#
%<360               III. TikanipÃta.  3. Ara¤¤avagga. (28.)>%

  @<Ja_III,3.3(=273).1: Ko nu uddhitabhatto va pÆrahattho va brÃhmaïo,
                    kahan nu bhikkhaæ acari, kaæ saddhaæ upasaækamÅti. || Ja_III:67 ||>@

     Tattha ko nu uddhitabhatto và ti ko esa va¬¬hitabhatto viya, ekaæ bhattava¬¬hitikaæ bhattapÆrapÃtiæ hatthehi gahetvà viya ko nu esa ÃgacchatÅti attho, pÆrahattho va brÃhmaïo ti kattikamÃse vÃcanakaæ labhitvà puïïahattho brÃhmaïo viya ca ko nu eso ti vÃnaraæ sandhÃya vadati, kahan nu bhikkhaæ acarÅti bho vÃnara kasmiæ padese ajja tava bhikkhaæ acari, kaæ saddhaæ upasaækamÅti kataran nÃma pubbe pete uddissa kataæ saddhÃbhattaæ kataraæ và saddhaæ puggalaæ upasaækamitvà te ayaæ deyyadhammo laddho ti dÅpeti.
     Taæ sutvà dussÅlamakkaÂo dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,3.3(=273).2: Ahaæ kapi 'smi dummedho, anÃmÃsÃni Ãmasiæ,
                    tvaæ maæ mocaya, bhaddan te, mutto gaccheyya pabbatan ti. || Ja_III:68 ||>@

     Tattha aham kapi 'smi dummedho ti bhante aham asmi dummedho capalacitto makkaÂo, anÃmÃsÃni Ãmasin ti anÃmÃsetabbÃni ÂhÃnÃni Ãmasiæ, tvaæ maæ mocaya bhaddam te ti tvaæ dayÃlu anukampako maæ imamhà dukkhà mocehi, bhaddan te hotu, mutto gaccheyya pabbatan ti so 'haæ tavÃnubhÃvena imamhà vyasanà mutto pabbatam eva gaccheyyaæ, na te puna cakkhupathe attÃnaæ dasseyyan ti.
     Bodhisatto tasmiæ kÃle tena kacchapena saddhiæ sallapanto tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,3.3(=273).3: Kacchapà kassapà honti, koï¬a¤¤Ã honti makkaÂÃ,
                    mu¤ca kassapa koï¬a¤¤aæ, kataæ methunakaæ tayà ti. || Ja_III:69 ||>@


#<[page 361]>#
%<                            4. LolajÃtaka. (274.)                    361>%
     Tass' attho: kacchapà nÃma kassapagottà honti makkaÂà koï¬a¤¤agottÃ, kassapakoï¬a¤¤Ãna¤ ca a¤¤ama¤¤aæ ÃvÃhavivÃhasambandho atthi, tay' idaæ lolena dussÅlamakkaÂena saddhiæ tayà ca dussÅlen' eva iminà makkaÂena saddhiæ gottasadisatÃsaækhÃtassa methunadhammassa anucchavikaæ dussÅlyakammasaækhÃtam pi methunakaæ kataæ, tasmà mu¤ca kassapa koï¬a¤¤an ti.
     Kacchapo Bodhisattassa vacanaæ sutvà kÃraïena pasanno vÃnarassa aÇgajÃtaæ mu¤ci. MakkaÂo muttamatto Bodhisattaæ vanditvà palÃto, puna taæ ÂhÃnaæ nivattitvÃpi na olokesi.
Kacchapo pi Bodhisattaæ vanditvà yathÃÂÂhÃnam eva gato.
Bodhisatto pi aparihÅnajjhÃno Brahmaloka-parÃyano va ahosi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhanesi: "Tadà kacchapavÃnarà dve mahÃmattà ahesuæ, tÃpaso pana aham evÃ" 'ti. KacchapajÃtakaæ.

                      $<4. LolajÃtaka.>$
     KÃyaæ balÃkà sikhinÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ lolabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Taæ hi dhammasabhaæ ÃnÅtaæ Satthà "na tvaæ bhikkhu idÃn' eva lolo pubbe pi lolo va lolatÃy' eva ca jÅvitakkhayaæ patto si. taæ nissÃya porÃïakapaï¬itÃpi attano vasanaÂÂhÃnà paribÃhirà ahesun" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente BÃrÃïasÅseÂÂhino mahÃnase bhattakÃrako pu¤¤atthÃya nÅÊapacchiæ Âhapesi. Tadà Bodhisatto pÃrÃpatayoniyaæ nibbattitvà tattha vÃsaæ kappesi. Ath' eko lolakÃko mahÃnasamatthakena gacchanto nÃnappakÃramacchamaæsavikatiæ disvà pipÃsÃbhibhÆto "kin nu kho nissÃya sakkà bhaveyya okÃsaæ laddhun"


#<[page 362]>#
%<362                  III. TikanipÃta.  3. Ara¤¤avagga. (28.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ti cintento Bodhisattaæ disvà "imaæ nissÃya sakkÃ" ti sanniÂÂhÃnaæ katvà tassa gocarÃya ara¤¤agamanakÃle piÂÂhito piÂÂhito anubandhi. Atha naæ Bodhisatto "mayaæ kho kÃka a¤¤agocarà tvam pi a¤¤agocaro, kin nu kho maæ anubandhasÅti" Ãha. "TumhÃkaæ kiriyà mayhaæ ruccati, aham pi tumhehi yeva samÃnagocaro hutvà tumhe upaÂÂhÃtuæ icchÃmÅti". Bodhisatto sampaÂicchi. So tena saddhiæ gocarabhÆmiyaæ ekagocaraæ caranto viya osakkitvà gomayarÃsiæ viddhaæsitvà pÃïake khÃditvà paripuïïakucchi hutvà Bodhisattaæ upasaækamitvà "tumhe ettakaæ kÃlaæ carath' eva, nanu bhojanena pamÃïaæ ¤Ãtuæ vaÂÂatÅti, etha nÃtisÃyam eva gacchÃmÃ" 'ti. Bodhisatto taæ ÃdÃya vasanaÂÂhÃnaæ agamÃsi. BhattakÃrako "amhÃkaæ pÃrÃpato sahÃyaæ gahetvà Ãgato" ti kÃkassa pi ekaæ thusapacchiæ Âhapesi. KÃko catuhapa¤cÃhaæ ten' eva nÅhÃrena vasi. Ath' ekadivasaæ seÂÂhino bahuæ macchamaæsaæ Ãhariyittha. KÃko taæ disvà lobhÃbhibhÆto paccÆsakÃlato paÂÂhÃya nitthananto nipajji. Atha naæ punadivase Bodhisatto "ehi samma, gocarÃya pakkamissÃmÃ" ti Ãha. "Tumhe gacchatha, mayhaæ ajiïïÃsaækÃ{} atthÅti".
"Samma kÃkÃnaæ ajÅrako nÃma n' atthi, dÅpavaÂÂimattam eva gahitaæ tumhÃkaæ kucchiyaæ thokaæ tiÂÂhati, sesaæ ajjhohaÂamattam eva jÅrati, mama vacanaæ karohi, mà etaæ macchamaæsaæ disvà evaæ akÃsÅti".


#<[page 363]>#
%<                            4. LolajÃtaka. (274.)                    363>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "SÃmi kiæ nÃm' etaæ kathetha, ajiïïÃsaækà va mayhan" ti. "Tena hi appamatto hohÅti" vatvà ovaditvà Bodhisatto pakkÃmi. BhattakÃrako pi nÃnÃmacchamaæsavikatiyo sampÃdetvà sarÅrato sedaæ apanento mahÃnasadvÃre aÂÂhÃsi. KÃko "ayaæ idÃni kÃlo maæsaæ khÃditun" ti gantvà rasakaroÂimatthake nisÅdi.
BhattakÃrako kilÅti saddaæ sutvà nivattitvà olokento kÃkaæ disvà pavisitvà taæ gahetvà sakalasarÅraæ lu¤citvà matthake cÆÊaæ Âhapetvà siÇgiverajÅrakÃdÅni piæsitvà takkena ÃloÊetvà "tvaæ amhÃkaæ seÂÂhino macchamaæsaæ ucchiÂÂhaæ karosÅti" sakalasarÅram assa makkhetvà {khipitvÃ} nÅÊapacchiyaæ pÃtesi. Balavavedanà uppajjiæsu. Bodhisatto gocarabhÆmito Ãgantvà taæ nitthanantaæ disvà davaæ karonto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,3.4(=274).1: KÃyaæ balÃkà sikhinÅ corÅ laæghÅpitÃmahÃ,
                    oraæ balÃke Ãgaccha, caï¬o me vÃyaso sakhà ti. || Ja_III:70 ||>@

     Tattha kÃyaæ balÃkà sikhinÅti taæ kÃkaæ tassa bahalatakkena makkhitasarÅrasetavaïïattà matthake ca sikhÃya Âhapitattà ti kà esà balÃkà {sikhinÅti} pucchanto Ãlapati, corÅti kulassa ananu¤¤Ãya kulagharaæ kÃkassa và aruciyà kÃkapacchiæ paviÂÂhattà corÅti vadati, laæghÅ pitÃmahà ti laæghÅ vuccati ÃkÃse laæghanato megho balÃkà ca nÃma meghasaddena gabbhaæ gaïhantÅti meghasaddo balÃkÃnaæ pità megho pitÃmaho ti tenÃha laæghÅpitÃmahà ti, oraæ balÃke Ãgacchà 'ti ambho balÃke ito ehi, caï¬o me vÃyaso sakhà ti mayaæ sakhà pacchisÃmiko vÃyaso caï¬o pharuso,


#<[page 364]>#
%<364             III. TikanipÃta.  3. Ara¤¤avagga. (28.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so Ãgato taæ disvà kaïayasadisena tuï¬ena koÂÂetvà jÅvitakkhayaæ pÃpeyya, tasmà yÃva so na Ãgacchati tÃva pacchito otaritva ito ehi, sÅghaæ palÃyassÆ 'ti vadati.
     Taæ sutvà kÃko dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,3.4(=274).2: NÃhaæ balÃkà sikhinÅ, ahaæ lolo 'smi vÃyaso,
                    akatvà vacanaæ tuyhaæ passa lÆno 'smi Ãgato ti. || Ja_III:71 ||>@

     Tattha Ãgato ti tvaæ idÃni gocarabhÆmito Ãgato maæ lÆnaæ passà 'ti attho.
     Taæ sutvà Bodhisatto tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,3.4(=274).3: Puna p' ÃpajjasÅ samma, sÅlaæ hi tava tÃdisaæ,
                    na hi mÃnusakà bhogà subhu¤jà honti pakkhinà ti. || Ja_III:72 ||>@

     Tattha puna pÃpajjasÅ sammà 'ti vÃyasa puna pi tvaæ evarÆpaæ dukkhaæ paÂilabhissas' eva, n' atthi te ettakena mokkho, kiækÃraïÃ:
sÅlaæ hi tava pÃpakaæ yasmà tava ÃcÃrasÅlaæ tÃdisaæ dukkhÃdhigamass' eva anurÆpaæ, na hi mÃnusakà ti manussà nÃma mahÃpu¤¤Ã, tiracchÃnagatÃnaæ tathÃrÆpaæ pu¤¤aæ n' atthi, tasmà mÃnusakà bhogà tiracchÃnagatena pakkhinà na subhu¤jà ti.
     Eva¤ ca pana vatvà Bodhisatto "na ito dÃni paÂÂhÃya mayà ettha vasituæ sakkÃ" ti uppatitvà a¤¤attha agamÃsi.
KÃko pi nitthananto tatth' eva kÃlam akÃsi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakam samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne lolabhikkhu anÃgÃmiphale patiÂÂhahi) "Tadà lolakÃko lolabhikkhu ahosi, pÃrÃpato pana aham evÃ" 'ti.
LolajÃtakaæ.


#<[page 365]>#
%<                           5. RucirajÃtaka. (275.)                   365>%

                      $<5. RucirajÃtaka.>$
     KÃyaæ balÃkà rucirà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ lolabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Dve pi vatthÆni purimasadisÃn' eva. GÃthÃpi

  @<Ja_III,3.5(=275).1: KÃyaæ balÃkà rucirà kÃkÃnÅÊasmi acchati,
                    caï¬o kÃko sakhà mayhaæ, tassa c' etaæ kulÃvakaæ. || Ja_III:73 ||>@

  @<Ja_III,3.5(=275).2: Nanu maæ samma jÃnÃsi dija sÃmÃkabhojana,
                    akatvà vacanaæ tuyhaæ passa lÆno 'smi Ãgato. || Ja_III:74 ||>@

  @<Ja_III,3.5(=275).3: Puna p' ÃpajjasÅ samma, sÅlaæ hi tava tÃdisaæ,
                    na hi mÃnusakà bhogà subhu¤jà honti pakkhinà ti. || Ja_III:75 ||>@

GÃthà hi ekantarikà eva.
     Tattha rucirà ti takkamakkhitasarÅratÃya setavaïïataæ sandhÃya vadati, rucirà piyadassanà paï¬arà ti attho, kÃkanÅÊasmin ti kÃkakulÃvake, kÃkani¬¬hasmin ti pi pÃÂho, dijà 'ti kÃko pÃrÃpataæ Ãlapati, sÃmÃkabhojanà 'ti tiïabÅjabhojana, sÃmÃkagahaïe h' ettha sabbam pi tiïabÅjam gahitaæ.
     IdhÃpi Bodhisatto "na idÃni sakkà ito paÂÂhÃya mayà ettha vasitun" ti uppatitvà a¤¤attha gato.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne lolabhikkhu anÃgÃmiphale patiÂÂhahi) "Tadà lolabhikkhu kÃko ahosi, pÃrÃpato pana aham evÃ" 'ti.
RucirajÃtakaæ.

                      $<6. KurudhammajÃtaka.>$
     Tava saddha¤ ca sÅla¤ cà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ haæsaghÃtakabhikkhuæ Ãrabbha kathesi.


#<[page 366]>#
%<366               III. TikanipÃta. 3. Ara¤¤avagga. (28.)>%
SÃvatthivÃsino dve sahÃyakà bhikkhÆ pabbajitvà laddhÆpasampadà yebhuyyena ekato caranti. Te ekadivasaæ Aciravatiæ gantvà nahÃtvà vÃlikapuline Ãtapaæ tappamÃnà sÃraïÅyakathaæ kathentà aÂÂhaæsu. Tasmiæ khaïe dve haæsà ÃkÃsena gacchanti. Ath' eko daharabhikkhu sakkharaæ gahetvà "etassa haæsapotakassa akkhim pi paharÃmÅti" Ãha. Itaro "na sakkhissasÅti" Ãha. "TiÂÂhatu, imasmiæ passe akkhiæ parapasse akkhiæ paharissÃmÅti". "Idaæ na sakkhissasi yevÃ" 'ti. "Tena hi upadhÃrehÅti" tiyaæsaæ sakkharaæ gahetvà haæsassa pacchÃbhÃge khipi. Haæso sakkharasaddaæ sutvà nivattitvà olokesi. Atha naæ itaro vaÂÂasakkharaæ gahetvà parapasse akkhimpi paharitvà orimakkinà nikkhÃmesi.
Haæso viravanto parivattitvà tesaæ pÃdamÆle yeva pati. Tattha tattha Âhità bhikkhÆ disvà Ãgantvà "Ãvuso BuddhasÃsane pabbajitvà ananucchavikaæ vo kataæ pÃïÃtipÃtaæ karontehÅti" vatvà taæ ÃdÃya TathÃgatassa dassesuæ. Satthà "saccaæ kira tayà pÃïÃtipÃto kato" ti pucchitvà "saccaæ bhante" ti vutte "bhikkhu, kasmà evarÆpe niyyÃnikasÃsane pabbajitvà evam akÃsi, porÃïakapaï¬ità anuppanne Buddhe agÃramajjhe saækiliÂÂhabhÃvaæ vasamÃnà appamattakesu pi ÂhÃnesu kukkuccaæ kariæsu, tvaæ pana evarÆpe sÃsane pabbajitvà kukkuccamattam pi na akÃsi, nanu nÃma bhikkhunà kÃyavÃcÃcittehi sa¤¤atena bhavitabban" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte KururaÂÂhe Indapattanagare Dhana¤jaye rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa aggamahesiyà kucchismiæ paÂisandhiæ gahetvà anupubbena vi¤¤Ætaæ patto TakkasilÃyaæ sippÃni uggahetvà pitarà oparajje patiÂÂhÃpito aparabhÃge pitu accayena rajjaæ patvà dasarÃjadhamme akopento Kurudhamme vattittha.


#<[page 367]>#
%<                         6. KurudhammÃjÃtaka. (276.)                 367>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Kurudhammo nÃma pa¤casÅlÃni, tÃni Bodhisatto parisuddhÃni katvà rakkhi, yathà ca Bodhisatto evam assa mÃtà aggamahesÅ kaniÂÂhabhÃtà uparÃjà porohito brÃhmaïo rajjugÃhako amacco sÃrathi seÂÂhÅ doïamÃpako mahÃmatto dovÃriko nagarasobhaïà vaïïadÃsÅti evam ete.
          RÃjà mÃtà mahesÅ ca uparÃjà porohito
          rajjuko sÃrathi seÂÂhÅ doïo dovÃriko tathÃ
          gaïikà te ekÃdasa Kurudhamme patiÂÂhità ti.
     Iti ime sabbe pi parisuddhÃni katvà pa¤casÅlÃni rakkhiæsu. RÃjà catÆsu nagaradvÃresu nagaramajjhe nivesanadvÃre cha dÃnasÃlà kÃretvà devasikaæ chasatasahassadhanaæ vissajjento sakala-JambudÅpaæ unnaÇgalaæ katvà dÃnaæ adÃsi. Tassa pana dÃnajjhÃsayatà dÃnÃbhirati sakala-JambudÅpaæ ajjhotthari. Tasmiæ kÃle KÃliÇgaraÂÂhe Dantapuranagare KÃliÇgarÃjà rajjaæ kÃreti. Tassa raÂÂhe devo na vassi, tasmiæ avassante sakalaraÂÂhe chÃtakaæ jÃtaæ, ÃhÃravipattiya¤ ca manussÃnaæ rogo udapÃdÅti dubbuÂÂhibhayaæ chÃtakabhayaæ rogabhayan ti tÅïi bhayÃni uppajjiæsu.
Manussà niggahaïà dÃrake hatthesu gahetvà tattha tattha vicaranti. SakalaraÂÂhavÃsino ekato hutvà Dantapuraæ gantvà rÃjadvÃre ukkuÂÂhiæ akaæsu. RÃjà vÃtapÃnaæ nissÃya Âhito saddaæ sutvà "kiækÃraïà ete viravantÅti" pucchi. "MahÃrÃja sakalaraÂÂhe tÅïi bhayÃni uppannÃni:


#<[page 368]>#
%<368                III. TikanipÃta.  3. Ara¤¤avagga. (28.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  devo na vassati, sassÃni vipannÃni, chÃtakaæ jÃtaæ, manussà dubbhojanà rogÃbhibhÆtà niggahaïà putte hatthesu gahetvà vicaranti, devaæ vassÃpehi mahÃrÃjÃ" 'ti. "PoraïakarÃjÃno deve avassante kiæ karontÅti". "PorÃïakarÃjÃno mahÃrÃja deve avassante dÃnaæ datvà uposathaæ adhiÂÂhÃya samÃdinnasÅlà sirigabbhaæ. pavisitvà dabbasanthare sattÃhaæ nipajjanti, tadà devo vassatÅti". RÃjà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà tathà akÃsi. Evaæ sante pi devo na vassi. RÃjà amacce pucchi: "ahaæ mayà kattabbakiccaæ akÃsiæ, devo na vassati, kin ti karomÃ" 'ti.
"MahÃrÃja, Indapattanagare Dhana¤jayassa Koravyara¤¤o A¤janavasabho nÃma maÇgalahatthÅ, taæ ÃnessÃma, evaæ sante devo vassatÅti". "So rÃjà balavÃhanasampanno duppasaho, katham assa hatthiæ ÃnessÃmÃ" 'ti. "MahÃrÃja, tena saddhim yuddhakiccaæ n' atthi, dÃnajjhÃsayo rÃjà dÃnÃbhirato yÃcito samÃno alaækatasÅsam pi chinditvà pasÃdasampannÃni akkhÅni uppÃÂetvà sakalarajjam pi niyyÃdetvà dadeyya, hatthimhi vattabbam eva n' atthi, avassaæ yÃcito dassatÅti".
"Ke pana naæ yÃcituæ samatthÃ" 'ti. "BrÃhmaïà mahÃrÃjÃ" 'ti. RÃjà brÃhmaïagÃmato aÂÂha brÃhmaïe pakkosÃpetvà sakkÃrasammÃnaæ katvà hatthiæ yÃcanatthÃya pesesi.
Te paribbayaæ ÃdÃya addhikavesaæ gahetvà sabbattha ekarattivÃsena turitagamanaæ gantvà katipÃhaæ nagaradvÃre dÃnasÃlÃyaæ bhu¤jitvà sarÅraæ santappetvà "kadà rÃjà dÃnaggaæ ÃgacchissatÅti" pucchiæsu. Manussà "pakkhassa tayo divase cÃtuddase pannarase aÂÂhamiya¤ ca Ãgacchati,


#<[page 369]>#
%<                         6. KurudhammajÃtaka. (276.)                 369>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sve pana puïïamÃ, tasmà sve pi ÃgacchissatÅti" vadiæsu. BrÃhmaïà punadivase pÃto va gantvà pÃcÅnadvÃre aÂÂhaæsu. Bodhisatto pi pÃto va nahÃtÃnulitto sabbÃlaækÃrapatimaï¬ito alaækaækatavaravÃraïakkhandhagato mahantena parivÃrena pÃcÅnadvÃre dÃnasÃlaæ gantvà otaritvà sattaÂÂhajanÃnaæ sahatthà bhattaæ datvà "iminà va nÅhÃrena dethÃ" 'ti vatvà hatthiæ abhirÆhitvà dakkhiïadvÃraæ agamÃsi. BrÃhmaïà pÃcÅnadvÃre Ãrakkhassa balavatÃya okÃsaæ alabhitvà dakkhiïadvÃram eva gantvà rÃjÃnaæ Ãgacchantaæ olokayamÃnà dvÃrato nÃtidÆre unnataÂÂhÃne sampattaæ rÃjÃnaæ hatthe ukkhipitvà jayÃpesuæ. RÃjà vajiraækusena vÃraïaæ nivattetvà tesaæ santikaæ gantvà "bho brÃhmaïÃ, kiæ icchathÃ" 'ti pucchi. BrÃhmaïà Bodhisattassa guïaæ vaïïentà paÂhamaæ gÃtham Ãhaæsu:

  @<Ja_III,3.6(=276).1: Tava saddha¤ ca sÅla¤ ca viditvÃna janÃdhipa (Dhp. p.417.)
                    vaïïaæ a¤janavaïïeïa KÃliÇgasmiæ nimimhase ti. || Ja_III:76 ||>@

     Tattha saddhan ti kammaphalÃnaæ saddahanavasena okappanakasaddhaæ, sÅlan ti saævarasÅlaæ avÅtikkamasÅlaæ, vaïïan ti tadà tasmiæ dese suvaïïaæ vuccati. desanÃsÅsam eva c' etaæ, iminà pana padena sabbam pi suvaïïahira¤¤Ãdidhanadha¤¤aæ saægahÅtaæ, a¤janavaïïenà 'ti a¤janapu¤jasamÃnavaïïena iminà tava nÃgena, KÃliÇgasmin ti KÃliÇgara¤¤o santike, nimimhase ti vinimayavasena gaïhimha paribhogavasena và udare pakkhipimhà ti attho, se ti nipÃtamattaæ, idaæ vuttaæ hoti: mayaæ hi janÃdhipa tava saddha¤ ca sÅla¤ ca viditvà addhà no evaæ saddhÃsÅlasampanno rÃjà yÃcito a¤janavaïïaæ nÃgaæ dassatÅti iminà attano santakena viya a¤janavaïïena KÃliÇgara¤¤o santike nÃgaæ te ÃharissÃmà 'ti vatvà bahuæ dhanadha¤¤aæ nimimhase parivattayimha c' eva udare ca pakkhipimha,


#<[page 370]>#
%<370                 III. TikanipÃta.  3. Ara¤¤avagga. (28.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evaæ tassa mayaæ dhÃrayamÃnà idhÃgatÃ, tattha kattabbaæ devo jÃnÃtÆ 'ti, aparo nayo: tava saddhÃsÅlaguïasaækhÃtaæ vaïïaæ, uÊÃraguïo rÃjà jÅvitam pi yÃcito dadeyya pag eva tiracchÃnagataæ nÃgan ti, evaæ KÃliÇgassa santike iminà a¤janavaïïaæ nÃgaæ dha¤¤ena nimimhase nimimha tulayimhÃ, ten' amhà idhÃgatà ti.
     Taæ vatvà Bodhisatto "sace vo brÃhmaïà imaæ nÃgaæ parivattetvà dhanaæ khÃditaæ mà cintayittha, yathÃlaækatam eva vo nÃgaæ dassÃmÅti" samassÃsetvà itarà dve gÃthà avoca:

  @<Ja_III,3.6(=276).2: Annabhaccà c' abhaccà ca yo dha uddissa gacchati
                    sabbe te appaÂikkhippÃ, pubbÃcariyavaco idaæ. || Ja_III:77 ||>@

  @<Ja_III,3.6(=276).3: DadÃmi vo brÃhmaïà nÃgam etaæ
                    rÃjÃrahaæ rÃjabhoggaæ yasassinaæ
                    alaækataæ hemajÃlÃbhichannaæ
                    sasÃrathiæ, gacchatha yenakÃman ti. || Ja_III:78 ||>@

     Tattha annabhaccà cabhaccà cà 'ti purisaæ upanissÃya jÅvamÃnà yÃgubhattÃdinà annena bharitabbà ti annabhaccà ca, itare tathà abharitabbattà abhaccÃ, sandhivasena pan' ettha akÃralopo veditabbo, ettÃvatà attÃnaæ upanissÃya ca anupanissÃya ca jÅvamÃnavasena sabbe pi sattà dve koÂÂhÃse katvà dassità honti, yo dha uddissa gacchatÅti tesu sattesu idha jÅvaloke yo satto yaæ purisaæ kÃyacid eva paccÃsiæsanÃya uddissa gacchati, sabbe te appaÂikkhippà ti tathà uddissa gacchantà sace pi bahÆ honti tathÃpi tena purisena sabbe te appaÂikkhippÃ, apetha na vo dassÃmÅti evaæ na paÂikkhipitabbà ti attho, pubbÃcariyavaco idan ti pubbÃcariyà vuccanti mÃtÃpitaro, idaæ tesaæ vacanaæ, evam ahaæ mÃtÃpitÆhi sikkhÃpito ti dÅpeti, dadÃmi vo ti yasmà idaæ amhÃkaæ pubbÃcariyavaco tasmà ahaæ brÃhmaïà tumhÃkaæ imaæ nÃgaæ dadÃmi,


#<[page 371]>#
%<                         6. KurudhammajÃtaka. (276.)                 371>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  rÃjÃrahan ti ra¤¤o anucchavikaæ, rÃjabhoggan ti rÃjaparibhogaæ, yasassinan ti parivÃrasampannaæ, taæ kira nissÃya hatthigopakà hatthivejjÃdÅni pa¤cakulasatÃni jÅvanti, tehi saddhiæ ¤eva vo dadÃmÅti attho, alaækatan ti nÃnÃvidhena hatthialaækÃrena alaækataæ, hemajÃlÃbhichannan ti suvaïïajÃlena abhicchannaæ, sasÃrathin ti yo pan' assa sÃrathi hatthidamako Ãcariyo tena saddhiæ ¤eva dadÃmi, tasmà sasÃrathÅ hutvà tumhe saparivÃraæ imaæ nÃgam gahetvà yenakÃmaæ gacchathà 'ti.
     Evaæ hatthikkhandhagato va MahÃsatto vÃcÃya datvà puna hatthikkhandhà oruyha "sace analaækataÂÂhÃnaæ atthi alaækaritvà dassÃmÅti" tikkhattuæ padakkhiïaæ karonto upaparikkhitvà nÃlaækataÂÂhÃnaæ adisvà tassa soï¬aæ brÃhmaïÃnaæ hatthesu Âhapetvà suvaïïabhiækÃrena pupphagandhavÃsitaæ udakaæ pÃtetvà adÃsi. BrÃhmaïà saparivÃraæ nÃgaæ sampaÂicchitvà hatthipiÂÂhe nisinnà Dantapuranagaraæ gantvà hatthiæ ra¤¤o adaæsu. Hatthimhi Ãgate pi devo na vassati eva. RÃjà "kin nu kho kÃraïan" ti uttariæ pucchanto "Dhana¤jayakorabyarÃjà Kurudhammaæ rakkhati, ten' assa raÂÂhe anvaddhamÃsaæ anudasÃhaæ devo vassati, ra¤¤o guïÃnubhÃvo c' esa, imassa pana tiracchÃnagatassa guïà hontÃpi kittakà bhaveyyun" ti sutvà "tena hi yathÃlaækatam eva saparivÃraæ hatthiæ paÂinetvà ra¤¤o datvà yaæ so Kurudhammaæ rakkhati taæ suvaïïapatte likhitvà ÃnethÃ" ti brÃhmaïe ca amacce ca pesesi. Te gantvà ra¤¤o hatthiæ niyyÃdetvà "deva imasmiæ hatthimhi gate pi amhÃkaæ raÂÂhe devo na vassati,


#<[page 372]>#
%<372                  III. TikanipÃta.  2. Ara¤¤avagga. (28.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tumhe kira Kurudhammaæ nÃma rakkhatha, amhÃkam pi rÃjà taæ rakkhitukÃmo `imasmiæ suvaïïapaÂÂe likhitvà ÃnethÃ' 'ti pesesi, detha no Kurudhamman" ti. "TÃtÃ, sacc' Ãhaæ etaæ Kurudhammaæ rakkhiæ, idÃni pana me tattha kukkuccaæ atthi, na me so Kurudhammo cittaæ ÃrÃdheti, tasmà tumhÃkaæ dÃtuæ na sakkÃ" ti. Kasmà pana taæ rÃjÃnaæ sÅlaæ na ÃrÃdhetÅti. Tadà kira rÃjÆnaæ tatiye tatiye saævacchare kattikamÃse kattikachaïo nÃma hoti, taæ chaïaæ kÅÊantà rÃjÃno sabbÃlaækÃrapatimaï¬ità devavesaæ gahetvà CittarÃjassa nÃma yakkhassa santike Âhatvà catuddisà pupphapatimaï¬ite cittasare khipanti. Ayam pi rÃjà taæ chaïaæ kÅÊanto ekissà taÊÃkapÃliyà CittarÃjassa santike Âhatvà catuddisà cittasare khipi.
Tesu sesadisà gate tayo sare disvà udakapiÂÂhe khittaæ saraæ na addasaæsu. Ra¤¤o "kacci nu kho mayà khitto saro macchasarÅre patito" ti kukkuccaæ ahosi pÃïÃtipÃtakammena sÅlabhedaæ Ãrabbha, tasmà sÅlaæ nÃrÃdheti. So evam Ãha: "tÃtÃ, mayhaæ Kurudhamme kukkuccaæ atthi, mÃtà pana me surakkhitaæ rakkhati, tassà santike gaïhathÃ" 'ti.
"MahÃrÃja, tumhÃkaæ `pÃïaæ vadhissÃmÅti' cetanà n' atthi, cittaæ vinà pÃïÃtipÃto nÃma na hoti, detha no attanà rakkhitaæ Kurudhamman" ti. "Tena hi likhathÃ" 'ti suvaïïapaÂÂe likhÃpesi: "pÃïo na hantabbo, adinnaæ nÃdÃtabbaæ,


#<[page 373]>#
%<                         6. KurudhammajÃtaka. (276.)                 373>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kÃmesu micchà na caritabbaæ, musà na bhaïitabbaæ, majjaæ na pÃtabban" ti, likhÃpetvà ca pana "evaæ sante pi maæ na ÃrÃdheti, mÃtu me santike gaïhathÃ" ti Ãha. DÆtà rÃjÃnaæ vanditvà tassà santikaæ gantvà "devi, tumhe kira Kurudhammaæ rakkhatha, taæ no dethÃ" 'ti vadiæsu. "TÃtÃ, sacc' Ãhaæ Kurudhammaæ rakkhÃmi, idÃni pana me tattha kukkuccaæ uppannam, na me so dhammo ÃrÃdheti, tena vo dÃtuæ na sakkÃ" ti. Tassà kira dve puttÃ, jeÂÂho rÃjà kaniÂÂho uparÃjÃ. Ath' eko rÃjà Bodhisattassa satasahassagghanikaæ candanasÃraæ sahassagghanikaæ ka¤canamÃlaæ pesesi. So "mÃtaraæ pÆjessÃmÅti" taæ sabbaæ mÃtu pesesi. Sà cintesi: "ahaæ n' eva candanaæ vilimpÃmi na mÃlaæ dhÃremi, suïisÃnaæ dassÃmÅti".
Ath' assà etad ahosi: "jeÂÂhasuïisà me issarà aggamahesiÂÂhÃne ÂhitÃ, tassà suvaïïamÃlaæ dassÃmi, kaniÂÂhasuïisà pana duggatÃ, tassà candanasÃraæ dassÃmÅti" sà ra¤¤o deviyà suvaïïamÃlaæ datvà uparÃjabhariyÃya candanasÃraæ adÃsi, datvà ca pan' assà "ahaæ Kurudhammaæ rakkhÃmi, etÃsaæ duggatÃduggatabhÃvo mayhaæ appamÃïaæ, jeÂÂhÃpacÃyikakammam eva pana kÃtuæ mayhaæ anurÆpaæ, kacci nu kho tassa akatattà sÅlaæ bhinnan" ti kukkuccaæ ahosi, tasmà evam Ãha. Atha naæ dÆtà "attano santakaæ nÃma yathÃruciyà diyyati, tumhe ettakena pi kukkuccaæ kurumÃnà kiæ a¤¤aæ pÃpakaæ karissatha, sÅlaæ nÃma evarÆpena na bhijjati,


#<[page 374]>#
%<374                  III. TikanipÃta.  3. Ara¤¤avagga. (28.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  detha no Kurudhamman" ti vatvà tassÃpi santike gahetvà suvaïïapaÂÂe likhiæsu. "TÃtÃ, evaæ sante pi n' eva maæ ÃrÃdheti, suïisà pana me suÂÂhu rakkhati, tassà santike gaïhathÃ" 'ti vuttà ca pana aggamahesiæ upasaækamitvà purimanayen' eva Kurudhammaæ yÃciæsu. SÃpi purimanayen' eva vatvà "idÃni maæ sÅlaæ nÃrÃdheti, tena vo dÃtuæ na sakkÃ" ti Ãha. Sà kira ekadivasaæ sÅhapa¤jare Âhità ra¤¤o nagaram padakkhiïaæ karontassa pacchato hatthipiÂÂhe nisinnaæ uparÃjÃnaæ disvà lobhaæ uppÃdetvà "sac' Ãhaæ iminà saddhiæ santhavaæ kareyyaæ bhÃtu accayena rajje patiÂÂhito maæ esa gaïheyyÃ" 'ti cintesi. Ath' assà "ahaæ Kurudhammaæ rakkhamÃnà sassÃmikà hutvà kilesavasena a¤¤aæ purisaæ olokesiæ, sÅlena me bhinnena bhavitabban" ti kukkuccaæ ahosi, tasmà evam Ãha. Atha naæ dÆtà "aticÃro nÃma ayye cittuppÃdamattena na hoti, tumhe ettakena pi kukkuccaæ kurumÃnà vÅtikkamaæ kiæ karissatha, na ettakena sÅlaæ bhijjati, detha no Kurudhammaæ" ti vatvà tassÃpi santike gahetvà suvaïïapaÂÂe likhiæsu.
"TÃtÃ, evaæ sante pi n' eva maæ ÃrÃdheti, uparÃjà pana suÂÂhu rakkhati, tassa santike gaïhathÃ" 'ti vuttà ca pana uparÃjÃnaæ upasaækamitvà purimanayen' eva Kurudhammaæ yÃciæsu. So pana sÃyaæ rÃjÆpaÂÂhÃnaæ gacchanto rathen' eva rÃjaÇgaïaæ patvà sace ra¤¤o santike bhu¤jitvà tatth' eva sayitukÃmo hoti rasmiyo ca patoda¤ ca antodhure cha¬¬eti, tÃya sa¤¤Ãya jano pakkamitvà punadivase pÃto va gantvà tassa nikkhamanaæ olokento va tiÂÂhati, sÃrathi pi rathaæ gopayitvà punadivase pÃto va rathaæ ÃdÃya rÃjadvÃre tiÂÂhati,


#<[page 375]>#
%<                         6. KurudhammajÃtaka. (276.)                 375>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sace taæ khaïaæ ¤eva niggantukÃmo hoti rasmiyo ca patoda¤ ca antorathe yeva Âhapetvà rÃjÆpaÂÂhÃnaæ gacchati, jano tÃya sa¤¤Ãya "idÃn' eva nikkhamissatÅti" rÃjadvÃre yeva tiÂÂhati. So ekadivasaæ evaæ katvà rÃjanivesanaæ pÃvisi, paviÂÂhamattass' eva c' assa devo pÃvassi, rÃjà "devo vassatÅti" tassa niggantuæ na adÃsi, so tatth' eva bhu¤jitvà sayi, mahÃjano "idani nikkhamissatÅti" sabbaæ rattiæ temento aÂÂhÃsi, uparÃjà dutiyadivase nikkhamitvà temetvà Âhitaæ mahÃjanaæ disvà "ahaæ Kurudhammaæ rakkhanto ettakaæ janaæ kilamesiæ, sÅlena me bhinnena bhavitabban" ti kukkuccaæ ahosi, tena tesaæ dÆtÃnaæ "sacc' Ãhaæ Kurudhammaæ rakkhÃmi, idÃni pana me kukkuccaæ atthi, tena vo na sakkà dÃtun" ti vatvà tam atthaæ Ãrocesi. Ath naæ dÆtà "tumhÃkaæ deva `ete kilamantÆ' 'ti cittaæ n' atthi, acetanakaæ kammaæ na hoti, ettakena pi kukkuccaæ karontÃnam kathaæ tumhÃkaæ vÅtikkamo bhavissatÅti" vatvà tassa pi santike sÅlaæ gahetvà suvaïïapaÂÂe likhiæsu. "Evaæ sante pi n' eva maæ ÃrÃdheti, purohito pana suÂÂhu rakkhati, tassa santike gaïhathÃ" 'ti Ãha, vuttà ca pana purohitaæ upasaækamitvà yÃciæsu. So pi ekadivasaæ rÃjÆpaÂÂhÃnaæ gacchanto ekena ra¤¤Ã tassa ra¤¤o pesitaæ taruïaravivaïïaæ rathaæ antarÃmagge disvà "kassÃyaæ ratho" ti pucchitvà "ra¤¤o Ãbhato" ti sutvà "ahaæ mahallako, sace me rÃjà imaæ rathaæ dadeyya sukhaæ imaæ Ãruyha vicareyyan" ti cintetvà rÃjÆpaÂÂhÃnaæ gato tassa jayÃpetvà ÂhitakÃle ra¤¤o rathaæ dassesuæ.


#<[page 376]>#
%<376                  III. TikanipÃta.  3. Ara¤¤avagga. (28.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  RÃjà disvà "ativiya sundaro ayam ratho, Ãcariyassa taæ dethÃ" 'ti Ãha. Purohito na icchati, punappuna vuccamÃno pi na icchi yeva, kiækÃraïÃ: evaæ kir' assa ahosi: "ahaæ Kurudhammaæ rakkhanto va parasantake lobhaæ akÃsiæ, bhinnena me sÅlena bhavitabban" ti so etam atthaæ Ãcikkhitvà "tÃtÃ, Kurudhamme me kukkuccaæ atthi, na maæ so dhammo ÃrÃdheti, tasmà na sakkà dÃtun" ti Ãha. Atha naæ dÆtà "na ayyo lobhuppÃdamattena sÅlaæ bhijjati, tumhe ettakena pi kukkuccaæ karontà kiæ vÅtikkamaæ karissathÃ" 'ti vatvà tassÃpi santike sÅlaæ gahetvà suvaïïapaÂÂe likhiæsu. "Evaæ sante pi n' eva maæ ÃrÃdheti, rajjugÃhakÃmacco pana suÂÂhu rakkhati, tassa santike gaïhathÃ" 'ti vuttà ca pana tam pi upasaækamitvà yÃciæsu.
So pi ekadivasaæ janapade khettaæ minanto rajjuæ daï¬ake bandhitvà ekaæ koÂiæ khettasÃmikena gÃhÃpetvà ekaæ attanà aggahesi, tena gahitarajjukoÂiyà baddhadaï¬ako ekassa kakkaÂakassa bilamajjhaæ pÃpuïi. So cintesi: "sace daï¬akaæ bile otÃressÃmi antobile kakkaÂako nassissati, sace pana purato karissÃmi ra¤¤o santakaæ nassissati, sace orato karissÃmi kuÂumbassa santakaæ nassissati, kin nu kho kÃtabban" ti. Ath' assa etad ahosi: "bile kakkaÂakena bhavitabban ti, sace bhaveyya pa¤¤Ãyeyya, etth' eva naæ otÃressÃmÅti" bile daï¬akaæ otÃresi. KakkaÂako kirÅti saddam akÃsi. Ath' assa etad ahosi: "daï¬ako kakkaÂapiÂÂhe otiïïo bhavissati, kakkaÂako mato bhavissati, aha¤ ca Kurudhammaæ rakkhÃmi, tena me bhinnena bhavitabban"


#<[page 377]>#
%<                         6. KurudhammajÃtaka. (276.)                 377>%
ti so etam atthaæ Ãcikkhitvà "iminà me kÃraïena Kurudhamme kukkuccaæ atthi, tena vo na sakkà dÃtun" ti Ãha.
Atha naæ dÆtà "tumhÃkaæ `kakkaÂako maratÆ' 'ti cittaæ n' atthi, acetanakaæ kammaæ na hoti, tumhe ettakena pi kukkuccaæ karontà kiæ vÅtikkamaæ karissathÃ" 'ti vatvà tassa pi santike sÅlaæ gahetvà suvaïïapaÂÂe likhiæsu. "Evaæ sante pi n' eva maæ ÃrÃdheti, sÃrathi pana suÂÂhu rakkhati, tassa santike pi gaïhathÃ" 'ti vuttà ca pana tam pi upasaækamitvà yÃciæsu. So ekadivasaæ rÃjÃnaæ rathena uyyÃnaæ nesi. RÃjà tattha divà kÅÊitvà sÃyaæ nikkhamitvà rathaæ abhirÆhi, tassa nagaraæ asampattass' eva suriyatthagamanavelÃya megho uÂÂhahi. SÃrathi ra¤¤o temanabhÃyena sindhavÃnaæ patodasa¤¤aæ adÃsi, sindhavà javena pakkhandiæsu, tato paÂÂhÃya ca pana te uyyÃnaæ gacchantÃpi tato ÃgacchantÃpi taæ ÂhÃnaæ patvà javena gacchanti, kiækÃraïÃ: tesaæ kira etad ahosi: "imasmiæ ÂhÃne parissayena bhavitabbaæ, tena no sÃrathi tadà patodasa¤¤aæ adÃsÅti". SÃrathissÃpi etad ahosi: "ra¤¤o temane và atemane và mayhaæ doso n' atthi, ahaæ pana aÂÂhÃne susikkhitasindhavÃnaæ patodasa¤¤aæ adÃsiæ, tena me idÃni aparÃparaæ javantà kilamanti, aha¤ ca Kurudhammaæ rakkhÃmi, tena me bhinnena bhavitabban" ti so etam atthaæ Ãcikkhitvà "iminà kÃraïena Kurudhamme kukkuccaæ atthi, tena vo na sakkà dÃtun" ti Ãha. Atha naæ dÆta "tumhÃkaæ `sindhavà kilamantÆ' 'ti cittaæ n' atthi, acetanakaæ kammaæ nÃma na hoti, ettakena pi ca tumhe kukkuccaæ karontà kiæ vÅtikkamaæ karissathÃ" 'ti vatvà tassa santike sÅlaæ gahetvà suvaïïapaÂÂe likhiæsu.


#<[page 378]>#
%<378                  III. TikanipÃta.  3. Ara¤¤avagga. (28.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Evaæ sante pi n' eva maæ ÃrÃdheti, seÂÂhi pana suÂÂhu rakkhati, tassa pana santike gaïhathÃ" 'ti, vuttà ca pana tam pi upasaækamitvà yÃciæsu. So pi ekadivasaæ gabbhato nikkhantasÃlisÅsaæ attano sÃlikhettaæ gantvà paccavekkhitvà nivattamÃno "vÅhimÃlaæ bandhÃpessÃmÅti" ekaæ sÅsamuÂÂhiæ gÃhÃpetvà thÆnÃya bandhÃpesi. Ath' assa etad ahosi: "imamhà kedÃrà mayà ra¤¤o bhÃgo dÃtabbo, adinnabhÃgato yeva ca me kedÃrato sÃlisÅsamuÂÂhi gÃhÃpito, aha¤ ca Kurudhamme rakkhÃmi, tena me bhinnena bhavitabban" ti so etam atthaæ Ãcikkhitvà "iminà me kÃraïena Kurudhamme kukkuccaæ atthi, tena vo na sakkà dÃtun" ti Ãha. Atha naæ dÆtà "tumhÃkaæ theyyacittaæ n' atthi, tena vinà adinnÃdÃnaæ nÃma pa¤¤Ãpetuæ na sakkÃ, ettakena pi ca kukkuccaæ karontà tumhe a¤¤asantakaæ nÃma kiæ gaïhissathÃ" 'ti vatvà tassÃpi santike sÅlaæ gahetvà suvaïïapaÂÂe likhiæsu. "Evaæ sante pi n' eva maæ ÃrÃdheti, doïamÃpako pana mahÃmatto suÂÂhu rakkhati, tassa santike gaïhathÃ" 'ti vuttà ca pana tam pi upasaækamitvà yÃciæsu.
So kira ekadivasaæ koÂÂhÃgÃradvÃre nisÅditvà rÃjabhÃge vÅhiæ minÃpento amitavÅhirÃsito vÅhiæ gahetvà lakkhaæ Âhapesi.
Tasmiæ khaïe devo pÃvassi. MahÃmatto lakkhÃni gaïetvà "mitavÅhÅ ettakà nÃma hontÅti" vatvà lakkhavÅhiæ saæka¬¬hitvà mitarÃsimhi pakkhipitvà vegena gantvà dvÃrakoÂÂhake Âhatvà cintesi: "kin nu kho mayà lakkhavÅhÅ mitarÃsimhi khittà udÃhu amitarÃsimhÅti". Ath' assa etad ahosi: "sace me mitavÅhirÃsimhi khittà akÃraïen' eva ra¤¤o santakaæ va¬¬hitaæ gahapatikÃnaæ santakaæ nÃsitaæ,


#<[page 379]>#
%<                      6. KurudhammajÃtaka. (276.)                  379>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  aha¤ ca Kurudhammaæ rakkhÃmi, tena me bhinnena bhavitabban" ti so etam atthaæ Ãcikkhitvà "iminà me kÃraïena Kurudhamme kukkuccaæ atthi, tena vo na sakkà datun" ti Ãha. Atha naæ dÆtà "tumhÃkaæ theyyacittaæ n' atthi, tena vinà adinnÃdÃnaæ nÃma pa¤¤Ãpetuæ na sakkÃ, ettake pi ca kukkuccÃyantà kiæ tumhe parasantakaæ gaïhathÃ" 'ti vatvà tassÃpi santike sÅlaæ gahetvà suvaïïapaÂÂe likhiæsu. "Evaæ sante pi n' eva maæ ÃrÃdheti, dovÃriko pana suÂÂhu rakkhati, tassa santike gaïhathÃ" 'ti vuttà ca pana tam pi upasaækamitvà yÃciæsu.
So pi ekadivasaæ nagaradvÃraæ pidhÃnavelÃya tikkhattuæ saddam anussÃvesi. Ath' eko daliddo manusso attano kaniÂÂhabhaginiyà saddhiæ dÃrupaïïatthÃya ara¤¤aæ gantvà nivattanto tassa saddaæ sutvà bhaginiæ ÃdÃya vegena sampÃpuïi. Atha naæ dovÃriko "tvaæ nagare ra¤¤o atthibhÃvaæ na jÃnÃsi,`sakÃlass' eva imassa nagarassa dvÃraæ pidhÅyatÅti' na jÃnÃsi, attano mÃtugamaæ gahetvà ara¤¤e ratikÅÊaæ kÅÊanto vicarasÅti" Ãha. Ath' assa itarena "na me sÃmi bhariyà bhaginÅ me esÃ" ti vutte etad ahosi "akÃraïaæ vata me kataæ bhaginiæ bhariyà ti vadantena, aha¤ ca Kurudhammaæ rakkhÃmi, tena me bhinnena bhavitabban" ti so etam atthaæ Ãrocetvà "iminà me kÃraïena Kurudhamme kukkuccaæ atthi, tena vo na sakkà dÃtun" ti Ãha. Atha naæ dÆtà "tumhehi tathÃsa¤¤Ãya kathitaæ,


#<[page 380]>#
%<380                  III. Tikanipata.  1. Ara¤¤avagga. (28.)>%
ettha vo sÅlabhedo n' atthi, ettake pi ca tumhe kukkuccÃyantà Kurudhamme sampajÃnamusÃvÃdaæ nÃma kiæ karissathÃ" 'ti vatvà tassa pi santike sÅlÃni gahetvà suvaïïapaÂÂe likhiæsu.
"Evaæ sante pi n' eva maæ ÃrÃdheti, vaïïadÃsÅ pana suÂÂhu rakkhati, tassà santike gaïhathÃ" 'ti vuttà ca pana tam pi upasaækamitvà yÃciæsu. SÃpi purimanayen' eva paÂikkhipi, kiækÃraïÃ: Sakko kira devÃnam indo "tassà sÅlaæ vÅmaæsissÃmÅti" mÃïavakavaïïena Ãgantvà "ahaæ ÃgamissÃmÅti" sahassaæ datvà devalokam eva gantvà tÅni saævaccharÃni nÃgacchi, sà attano sÅlabhedabhayena tÅïi saævaccharÃni a¤¤assa purisassa hatthato tambÆlamattam pi na gaïhi, sà anukkamena duggatà hutvà cintesi: "mayhaæ sahassaæ datvà gatapurisassa tÅïi saævaccharÃni nÃgacchantassa duggat' amhi jÃtÃ, jÅvitapavattiæ ghaÂetuæ na sakkomi, ito dÃni paÂÂhÃya mayà vinicchayamahÃmattÃnaæ Ãrocetvà paribbayaæ gahetuæ vaÂÂatÅti" sà vinicchayaæ gantvà "sÃmi, paribbayaæ datvà gatapurisassa me tÅïi saævaccharÃni, matabhÃvam pi 'ssa na jÃnÃmi, jÅvitaæ ghaÂetuæ na sakkomi, kiæ karomi sÃmÅti" Ãha.
"TÅïi saævaccharÃni anÃgacchante kiæ karissasi, ito paÂÂhÃya paribbayaæ gaïhÃ" 'ti. Tassà laddhavinicchayÃya vinicchayato nikkhamamÃnÃya eva eko puriso sahassabhaï¬ikaæ upanÃmesi, tassa gahaïatthÃya hatthÃnaæ pasÃraïakÃle Sakko attÃnaæ dassesi, sà disvà va "mayhaæ saævaccharattayamatthake sahassadÃyako puriso Ãgato, n' atthi me tava kahÃpaïehi attho" ti hatthaæ sammi¤jesi, Sakko attano sarÅra¤ ¤eva abhinimminitvà taruïasuriyo viya jalanto ÃkÃse aÂÂhÃsi, sakalanagaraæ sannipati, Sakko mahÃjanamajjhe


#<[page 381]>#
%<                         6. KurudhammajÃtaka (276.)                  381>%
"ahaæ etissà vÅmaæsanavasena saævaccharattayamatthake sahassaæ adÃsiæ, sÅlaæ rakkhantà nÃma evarÆpà hutvà rakkhathÃ" 'ti ovÃdaæ datvà tassà nivesanaæ sattahi ratanehi pÆretvà "ito paÂÂhÃya appamattà hohÅti" taæ anusÃsitvà devalokam eva agamÃsi, iminà kÃraïena sà "ahaæ gahitabhatiæ ajÅrÃpetvà va a¤¤ena diyyamÃnÃya bhatiyà hatthaæ pasÃresiæ, iminà kÃraïena mama sÅlaæ na ÃrÃdheti, tena vo dÃtuæ na sakkÃ" ti paÂikkhipi. Atha naæ dÆtà "hatthapasÃraïamattena sÅlabhedo n' atthi, sÅlaæ nÃma etaæ paramà pÃrisuddhi hotÅti" vatvà tassÃpi santike sÅlaæ gahetvà suvaïïapatte likhiæsu. Iti te imesaæ ekÃdasannaæ janÃnaæ rakkhaïasÅlaæ suvaïïappaÂÂe likhitvà Dantapuraæ gantvà KÃliÇgara¤¤o suvaïïapaÂÂaæ datvà taæ pavattiæ Ãrocesuæ. RÃjà tasmiæ Kurudhamme vattamÃno pa¤casÅlÃni pÆresi. Tasmiæ kÃle sakala-KÃliÇgaraÂÂhe devo vassi, tÅïi bhayÃni vÆpasantÃni, raÂÂhaæ khemaæ subhikkhaæ ahosi. Bodhisatto yÃvajÅvaæ dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà saparivÃro saggapadaæ pÆresi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi (SaccapariyosÃne keci sotÃpannà ahesuæ keci sakadÃgÃmino keci anÃgÃmino keci arahantà ti). JÃtakasamodhÃne pana
              Gaïikà Uppalavaïïà ca Puïïo dovÃriko tadà (Dhp. p.417.)
              rajjugÃho ca KaccÃno doïamÃtà ca Kolito
              SÃriputto tadà seÂÂhi Anuruddho ca sÃrathi
              brÃhmaïo Kassapo thero uparÃjà Nandapaï¬ito
              MahesÅ RÃhulamÃtà MÃyà devÅ janettiyÃ
              KururÃjà Bodhisatto, evaæ dhÃretha jÃtakan ti.
KurudhammajÃtakaæ.


#<[page 382]>#
%<382                  III. TikanipÃta.  3. Ara¤¤avagga. (28.)>%

                      $<7. RomakajÃtaka.>$
     VassÃni pa¤¤Ãsà 'ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto vadhÃya parisakkanam Ãrabbha kathesi. Paccuppannavatthuæ uttÃnam eva.
     AtÅte pana BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto pÃrÃpato hutvà bahÆhi pÃrÃvatehi parivuto ara¤¤e pabbataguhÃyaæ vÃsaæ kappesi. A¤¤ataro pi kho tÃpaso sÅlasampanno tesaæ pÃrÃpatÃnaæ vasanaÂÂhÃnato avidÆre ekaæ paccantagÃmaæ upanissÃya assamapadaæ mÃpetvà pabbataguhÃyaæ{} vÃsaæ kappesi. Bodhisatto antarantarà tassa santikaæ Ãgantvà sotabbayuttakaæ suïÃti. Tattha tÃpaso{} ciraæ vasitvà pakkÃmi. Ath' a¤¤o kÆÂajaÂilo{} Ãgantvà tattha vÃsaæ kappesi. Bodhisatto pÃrÃpataparivuto taæ upasaækamitvà vanditvà paÂisanthÃraæ katvà assamapade vicaritvà girikandarasamÅpe gocaraæ gahetvà sÃyaæ attano vasanaÂÂhÃnaæ gacchati. KÆÂatÃpaso tattha atirekapaïïÃsavassÃni vasi. Ath' assa ekadivasaæ paccantagÃmavÃsino pÃrÃpatamaæsaæ abhisaækharitvà adaæsu. So tattha rasataïhÃya bajjhitvà "kiæ maæsaæ nÃm' etan" ti pucchitvà "pÃ{rÃpatamaæsan}" ti sutvà cintesi: "mayhaæ assamapadaæ bahÆ pÃrÃpatà Ãgacchanti, te mÃretvà maæsaæ khÃdituæ vaÂÂatÅti" so taï¬ulasappidadhijÅrakamaricÃdÅni ÃharÃpetvÃ{} ekamante Âhapetvà muggaraæ cÅvarakaïïena paÂicchÃdetvà pÃrÃpatanaæ Ãgamanaæ olokento païïasÃladvÃre nisÅdi.
Bodhisatto pÃrÃpataparivuto Ãgantvà tassa kÆÂajaÂilassa duÂÂhakiriyaæ oloketvà "ayaæ duÂÂhatÃpaso a¤¤enÃkÃrena nisinno, kacci nu kho amhÃkaæ samÃnajÃtiyÃnaæ maæsaæ khÃdi, parigaïhissÃmi nan" ti anuvÃte Âhatvà tassa sarÅragandhaæ ghÃyitvÃ


#<[page 383]>#
%<                           7. RomakajÃtaka. (277.)                   383>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "ayaæ amhe mÃretvà maæsaæ khÃditukÃmo, nÃssa santikaæ gantuæ vaÂÂatÅti" pÃrÃpate ÃdÃya paÂikkamitvà cari. TÃpaso taæ anÃgacchantaæ disvà "madhurakathaæ tehi saddhiæ kathetvà vissÃsena upagate mÃretvà maæsaæ khÃdituæ vaÂÂatÅti" cintetvà purimà dve gÃthà avoca:

  @<Ja_III,3.7(=277).1: VassÃni pa¤¤Ãsa samÃdhikÃni
                    vasimha selassa guhÃya romaka,
                    asaækamÃnà abhinibbutattÃ
                    hatthattam Ãyanti mam' aï¬ajà pure. || Ja_III:79 ||>@

  @<Ja_III,3.7(=277).2: Te dÃni vakkaÇga kimattham ussukÃ
                    vajanti a¤¤aæ girikandaraæ dijÃ,
                    nanÆ na ma¤¤anti mamaæ yathà pure
                    cirappavutthà athavà na te ime ti. || Ja_III:80 ||>@

     Tattha samÃdhikÃnÅti samÃdhikÃni, romakà 'ti dumÃya uppanna, sudhotapavÃlena samÃnavaïïanettapÃdatÃya Bodhisatta-pÃrÃpataæ Ãlapati, asaækamÃnà ti evaæ atirekapa¤¤ÃsavassÃni imissà pabbataguhÃya vasantesu amhesu ete aï¬ajà ekadivasam pi mayi Ãsaækaæ akatvà abhinibbutacittà va hutvà pubbe mama hatthattaæ hatthappasÃraïaokÃsaæ ÃgacchantÅti attho, te dÃnÅti te idÃni, vakkaÇgà 'ti Bodhisattaæ Ãlapati, sabbe pi pana pakkhino uppatanakÃle gÅvaæ vaækaæ katvà uppatanato vakkaÇgà ti vuccanti, kimatthan ti kiækÃraïà sampassamÃnÃ, ussukà ti ukkaïÂhitarÆpà hutvÃ, girikandaran ti girito a¤¤aæ pabbatakandaraæ, yathà pure ti yathà pure ete pakkhino maæ garuæ katvà piyaæ katvà ma¤¤anti tathà idÃni na ma¤¤anti, pubbe idha nivutthatÃpaso a¤¤o ayaæ a¤¤o, evaæ a¤¤o ete maæ ma¤¤antÅti dÅpeti, cirappavutthà athavà na te ime ti kin nu kho ime ciraæ vippavasitvà dÅghassa addhuno accayena Ãgatattà maæ so yeva ayan ti na sa¤jÃnanti,


#<[page 384]>#
%<384                  III. TikanipÃta.  3. Ara¤¤avagga. (28.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  udÃhu ye amhesu abhinibbutattà na te ime, a¤¤e va Ãgantukapakkhino, ime kena maæ na upasaækamantÅti pucchati
     Taæ sutvà Bodhisatto paÂikkamitvà Âhito va tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,3.7(=277).3: JÃnÃma taæ, na mayam asma mÆÊhÃ,
                    so yeva tvan, te mayam asma nä¤e,
                    citta¤ ca te asmiæ jane paduÂÂhaæ,
                    ÃjÅvika tena taæ uttasÃmà 'ti. || Ja_III:81 ||>@

     Tattha na mayam asma mÆÊhà ti mayaæ mÆÊhà pamattà na homa, citta¤ ca te asmiæ jane paduÂÂhan ti tvaæ so va mayam pi te yeva, na taæ saæjÃnÃma, api kho pana tava cittaæ asmiæ jane paduÂÂhaæ amhe mÃretuæ uppannaæ, ÃjÅvikà 'ti ÃjÅvahetu pabbajita paduÂÂhatÃpasa, tena taæ uttasÃmà 'ti tena kÃraïena taæ uttasÃma bhÃyÃma na upasaækamÃma.
     KÆÂatÃpaso "¤Ãto ahaæ imehÅti" muggaraæ khipitvà virajjhitvà "gaccha tÃva, tvaæ viraddho 'mhÅti" Ãha. Atha naæ Bodhisatto "maæ tÃva viraddho si, cattÃro pana apÃye na virajjhasi, sace idha vasissasi gÃmavÃsÅnaæ `coro ayan' ti Ãcikkhitvà taæ gÃhÃpessÃmi, sÅghaæ palÃyassÆ" 'ti taæ tajjetvà pakkÃmi. JaÂilo tattha vasituæ nÃsakkhi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà tÃpaso Devadatto ahosi, purimo sÅlavantatÃpaso SÃriputto, pÃrÃpatajeÂÂhako pana aham evÃ" 'ti. RomakajÃtakaæ.


#<[page 385]>#
%<                           8. MahisajÃtaka. (278.)                   385>%

                      $<8. MahisajÃtaka.>$
     Kimattham abhisandhÃyà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ lolamakkaÂaæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthiyaæ kir' ekasmiæ kule eko posÃvaniyalolamakkaÂo hatthisÃlaæ gantvà ekassa sÅlavahatthissa piÂÂhe nisÅditvà uccÃrapassÃvaæ karoti piÂÂhiyaæ caækamati. Hatthi attano sÅlavantatÃya khantisampadÃya na ki¤ci karoti. Ath' ekadivasaæ tassa hatthissa ÂhÃne a¤¤o duÂÂhahatthipoto aÂÂhÃsi. MakkaÂo "so yeva ayan" ti sa¤¤Ãya duÂÂhahatthissa piÂÂhiæ abhirÆhi. Atha naæ so soï¬Ãya gahetvà bhÆmiyaæ Âhapetvà pÃdena akkamitvà saæcuïïesi. Sà pavatti bhikkhusaæghe pÃkaÂà jÃtÃ. Ath' ekadivasaæ bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso lolamakkaÂo kira sÅlavahatthisa¤¤Ãya duÂÂhahatthipiÂÂhiæ abhirÆhi, atha naæ so jÅvitakkhayaæ pÃpesÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' ev' esa lolamakkaÂo evaæsÅlo, porÃïato paÂÂhÃya evaæsÅlo yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto Himavantapadese mahisayoniyaæ nibbattitvà vayappatto thÃmasampanno mahÃsarÅro pabbatapÃdapabbhÃragiriduggavanaghaÂesu caranto ekam phÃsukaæ rukkhamÆlaæ disvà gocaraæ gahetvà divà tasmiæ rukkhamÆle aÂÂhÃsi. Ath' eko lolamakkaÂo rukkhà otaritvà tassa piÂÂhiæ abhirÆhitvà uccÃrapassÃvaæ katvà siÇge gaïhitvà olambanto naÇguÂÂhe gahetvà dolÃyanto kÅÊi. Bodhisatto khantimettÃnuddayasampadÃya taæ tassa anÃcÃraæ na manas' ÃkÃsi MakkaÂo punappuna tath' eva karoti. Ath' ekadivasaæ tasmiæ rukkhe adhivatthà devatà rukkhakkhandhe Âhatvà naæ "mahisarÃja,


#<[page 386]>#
%<386                  III. TikanipÃta  3. Ara¤¤avagga. (28.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kasmà imassa duÂÂhamakkaÂassa avamÃnaæ sahasi, nisedhehi nan" ti vatvà etam atthaæ pakÃsentÅ purimà dve gÃthà avoca:

  @<Ja_III,3.8(=278).1: Kam attham abhisandhÃya lahucittassa dÆbhino
                    sabbakÃmaduhassevà imaæ dukkhaæ titikkhasi. || Ja_III:82 ||>@

  @<Ja_III,3.8(=278).2: SiÇgena nihanÃh' etaæ padasà ca adhiÂÂhaha,
                    bhiyyo bÃlà pakujjheyyuæ no c' assa paÂisedhako ti. || Ja_III:83 ||>@

     Tattha kam attham abhisandhÃyà 'ti kin nu kho kÃraïaæ paÂicca kiæ sampassamÃno, dÆbhino ti mittadÆbhissa, sabbakÃmaduhassevà 'ti sabbakÃmadadassa sÃmikassa viya, titikkhasÅti adhivÃsesi, padasà ca adhiÂÂhahà 'ti pÃdena ca naæ tiïhakhuraggena yathà etth' eva marati evaæ akkamatha, bhiyyo bÃlà ti sace hi paÂisedhako na bhaveyya bÃlà a¤¤Ãïasattà punappuna kujjheyyuæ ghaÂÂeyyuæ viheÂheyyum evà 'ti dÅpeti.
     Taæ sutvà Bodhisatto "rukkhadevate, sac' Ãhaæ iminà jÃtigottabalÃdÅhi avikkosamÃno imassa dosaæ na sahissÃmi kathaæ me manoratho nipphattiæ gamissati, ayaæ pana maæ viya a¤¤am pi ma¤¤amÃno evaæ anÃcÃraæ karissati, tato yesaæ caï¬amahisÃnaæ esa evaæ karissati te yeva etaæ vadhissanti, sà etassa a¤¤ehi mÃraïà mayhaæ dukkhato ca pÃïÃtipÃtato ca pamutti bhavissatÅti" vatvà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,3.8(=278).3: Mam evÃyaæ ma¤¤amÃno a¤¤am p' eva karissati,
                    te taæ tattha vadhissanti, sà me mutti bhavissatÅti. || Ja_III:84 ||>@

KatipÃhaccayena pana Bodhisatto a¤¤attha gato, a¤¤o caï¬amahiso taæ ÂhÃnaæ Ãgantvà aÂÂhÃsi. DuÂÂhamakkaÂo "so yeva ayan"


#<[page 387]>#
%<                         9. SatapattajÃtaka. (279.)                  387>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ti sa¤¤Ãya tassa piÂÂhiæ abhirÆhitvà tatth' eva anÃcÃraæ cari. Atha naæ so vidhÆnanto bhÆmiyaæ pÃtetvà siÇgena hadaye vijjhitvà pÃdehi madditvà saæcuïïesi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà duÂÂhamahiso ayam duÂÂhahatthi ahosi, duÂÂho duÂÂhamakkaÂo va, sÅlavamahisarÃjà pana aham evÃ" 'ti. MahisajÃtakaæ.

                      $<9. SatapattajÃtaka.>$
     Yathà mÃïavako panthe ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Paï¬uka-Lohitake Ãrabbha kathesi. ChabbaggiyÃnaæ hi dve janà Mettiya-Bhummajakà RÃjagahaæ upanissÃya vihariæsu, dve Assaji-Punabbasukà KÅÂÃgiriæ upanissÃya vihariæsu, Paï¬uka-Lohitakà ime pana dve SÃvatthiæ upanissÃya Jetavane vihariæsu, te dhammena nihitaæ adhikaraïaæ ukkoÂenti, ye pi tesaæ sandiÂÂhasambhattà honti tesaæ upatthambho hutvà "na Ãvuso tumhe etehi jÃtiyà và gottena và sÅlena và nihÅnatarÃ, sace tumhe attano gÃhaæ vissajjetha suÂÂhutaraæ vo ete adhibhavissantÅti" ÃdÅni vatvà gÃhaæ {vissajjetuæ} na denti, tena bhaï¬anÃni c' eva kalahaviggahavivÃdà ca vattanti.
BhikkhÆ etam atthaæ Bhagavato Ãrocesuæ. Bhagavà etasmiæ nidÃne etasmiæ pakaraïe bhikkhÆ sannipÃtetvà Paï¬uka-Lohitake pakkosÃpetvà "saccaæ kira tumhe bhikkhave attanÃpi adhikaraïaæ ukkoÂetha, a¤¤esaæ gÃhaæ vissajjetuæ na dethÃ" 'ti pucchitvà "saccaæ bhante" ti vutte "evaæ sante hi bhikkhave tumhÃkaæ kiriyà satapattamÃïavassa kiriyà viya hotÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto a¤¤atarasmiæ KÃsigÃme ekasmiæ kule nibbattitvà vayappatto kasivaïijjÃdÅhi jÅvikaæ akappetvà pa¤casatamatte core gahetvà tesaæ jeÂÂhako hutvà panthadÆbhanasandhicchedÃdÅni karonto jÅvikaæ kappesi.


#<[page 388]>#
%<388                  III. TikanipÃta.  3. Ara¤¤avagga. (28.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tadà BÃrÃïasiyaæ eko kuÂumbiko ekassa jÃnapadassa sahassaæ kahÃpaïe datvà puna agahetvà va kÃlam akÃsi. Ath' assa bhariyà aparabhÃge gilÃnà maraïama¤cake nipannà puttaæ Ãmantetvà "tÃta pità te ekassa sahassaæ datvà anÃharÃpetvà va mato, sace aham pi marissÃmi na so tuyhaæ dassati, gaccha naæ mama jÅvantiy' eva ÃharÃpetvà gaïhÃ" 'ti Ãha. So "sÃdhÆ" ti tattha gantvà kahÃpaïe labhi. Ath' assa mÃtà kÃlakiriyaæ katvà puttasinehena tassa Ãgamanamagge opapÃtÅ sigÃlÅ hutvà nibbatti. Tadà so corajeÂÂhako maggapaÂipanne vilumpamÃno sapariso tasmiæ magge aÂÂhÃsi.
Atha sà sigÃlÅ putte aÂavimukhaæ patte "tÃta mà aÂaviæ abhirÆhi, corà ettha ÂhitÃ, te taæ mÃretvà kahÃpaïe gaïhissantÅti" punappuna maggaæ occhindamÃnà nivÃreti. So taæ kÃraïaæ ajÃnanto "ayaæ kÃlakaïïisigÃlÅ mayhaæ maggaæ occhindatÅti" le¬¬udaï¬aæ gahetvà mÃtaraæ palÃpetvà aÂaviæ paÂipajji. Ath' eko satapattasakuïo "imassa purisassa hatthe kahÃpaïasahassaæ atthi, imaæ mÃretvà taæ kahÃpaïaæ gaïhathÃ" 'ti viravanto corÃbhimukho pakkhandi. MÃïavo tena katakÃraïaæ ajÃnanto "ayaæ maÇgalasakuïo, idÃni me sotthi bhavissatÅti" cintetvà "vassa sÃmi vassa sÃmÅti" a¤jaliæ paggaïhi. Bodhissatto sabbarÆta¤¤Æ tesaæ dvinnaæ kiriyaæ disvà cintesi: "imÃya sigÃliyà etassa mÃtarà bhavitabbaæ, tena sà `imaæ mÃretvà kahÃpaïe gaïhantÅti' bhayena vÃreti, iminà pana satapattena paccÃmittena bhavitabbaæ, tena so `imaæ mÃretvà kahÃpÃïe gaïhathÃ' 'ti Ãrocesi, ayaæ pana etam atthaæ ajÃnanto atthakÃmaæ mÃtaraæ tajjetvà palÃpesi,


#<[page 389]>#
%<                         9. SatapattajÃtaka. (279.)                  389>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  anatthakÃmassa satapattassa `atthakÃmo me' ti sa¤¤Ãya a¤jaliæ pagganhÃti, aho vatÃyaæ bÃlo" ti. BodhisattÃnaæ hi evaæ mahÃpurisÃnam pi sataæ parasantakagahaïaæ visamapaÂisandhigahaïavasena hoti, nakkhattadosenà 'ti pi vadanti. MÃïavo Ãgantvà corÃnaæ antaraæ pÃpuïi. Bodhisatto taæ gÃhÃpetvà "katthavÃsiko sÅti" pucchi. "BÃrÃïasÅvÃsiko mhÅti". "Kahaæ agamÃsÅti". Ekasmiæ gÃmake sahassaæ laddhabbaæ atthi, tattha agamÃsin" ti. "Laddhaæ pana te" ti. "ùma laddhaæ" ti. "Kena tvaæ pesito sÅti". "SÃmi, pità me mato, mÃtÃpi me gilÃnÃ, sà 'mayi matÃya esa na labhissatÅti' ma¤¤amÃnà pesesÅti". "IdÃni tava mÃtu pavattiæ jÃnÃsÅti". "Nà jÃnÃmi sÃmÅti". "MÃtà te tayi nikkhante kÃlaæ katvà puttasinehena sigÃlÅ hutvà tava maraïabhayabhÅtà maggan te occhinditvà vÃreti, tvaæ tajjetvà palÃpesi, satapattasakuïo pana te paccÃmitto, so `imaæ mÃretvà kahÃpaïe gaïhathÃ' 'ti amhÃkaæ Ãcikkhi, tvaæ attano bÃlatÃya atthakÃmaæ mÃtaraæ `anatthakÃmo me' ti ma¤¤asi anatthakÃmaæ satapattaæ `atthakÃmo me' ti, tassa tumhÃkaæ kataguïo nÃma n' atthi mÃtà pana te mahÃguïÃ, kahÃpaïe gahetvà gacchÃ" ti vissajjesi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà ima gÃthà avoca:

  @<Ja_III,3.9(=279).1: Yathà mÃïavako panthe sigÃliæ vanagocariæ
                    atthakÃmaæ pavadantiæ anatthakÃmà ti ma¤¤ati
                    anatthakÃmaæ satapattam atthakÃmo ti ma¤¤ati || Ja_III:85 ||>@

  @<Ja_III,3.9(=279).2: Evam evam idh' ekacco puggalo hoti tÃdiso,
                    hitehi vacanaæ vutto patigaïhÃti vÃmato. || Ja_III:86 ||>@


#<[page 390]>#
%<390                  III. TikanipÃta  3. Ara¤¤avagga. (28.)>%

  @<Ja_III,3.9(=279).3: Ye ca kho naæ pasaæsanti bhayà ukkaæsayanti ca
                    taæ hi so ma¤¤ate mittaæ satapattaæ va mÃïavo ti. || Ja_III:87 ||>@

     Tattha hitehÅti tehi va¬¬hiæ icchamÃnehi, vacanaæ vutto ti hitasukhÃvahaæ ovÃdÃnusÃsaniæ vutto, patigaïhÃti vÃmato ti ovÃdaæ agaïhanto ayaæ me na atthÃvaho hoti anatthÃvaho me ayan ti gaïhanto vÃmato patigaïhÃti nÃma, ye ca kho nan ti ye ca kho taæ attano gÃhaæ gahetvà Âhitapuggalaæ adhikaraïaæ gahetvà Âhitapuggalaæ adhikaraïaæ gahetvà Âhitehi nÃma tumhÃdisehi bhavitabban ti gaïhanti, bhayà ukkaæsayanti cà ti imassa gÃhassa vissaÂÂhapaccayà tuæhÃkaæ ida¤ c' ida¤ ca bhayaæ uppajjissati mà vissajjayittha na te bÃhusaccakulaparivÃrÃdÅhi tumhe saæpÃpuïantÅti evaæ vissajjanapaccayà bhayaæ dassetvà ukkhipanti, taæ hi so ma¤¤ate mittan ti ye evarÆpà honti tesu yaæ ka¤ci so ekacco bÃlapuggalo attano bÃlatÃya mittaæ ma¤¤eti ayaæ me atthakÃmo mitto ti ma¤¤ati, satapattaæ và mÃïavo ti yathà anatthakÃmaæ ¤eva satapattaæ so mÃïavo attano bÃlatÃya atthakÃmo me ti ma¤¤ati paï¬ito pana evarÆpaæ anuppiyabhÃïÅ mitto ti agahetvà dÆrato va taæ vivajjeti, tena vuttaæ:
          A¤¤adatthuharo mitto yo ca mitto vacÅparo
          anuppiya¤ ca yo Ãha apÃyesu ca yo sakhÃ
          Ete amitte cattÃro iti vi¤¤Ãya paï¬ito
          Ãrakà parivajjeyya maggaæ paÂibhayaæ yathà ti.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ vitthÃretvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà corajeÂÂhako aham eva ahosin" ti. SatapattajÃtakaæ.

                      $<10. PuÂadÆsakajÃtaka.>$
     Addhà hi nÆna migarÃjà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ puÂadÆsakaæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthiyaæ kir' eko amacco Buddha-pamukhaæ saæghaæ nimantetvà uyyÃne nisÅdÃpetvà dÃnaæ dadamÃno antarÃbhatte


#<[page 391]>#
%<                  10. PuÂadÆsakajÃtaka.(280.)                     391>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "uyyÃne vicaritukÃmà vicarantÆ" 'ti Ãha. BhikkhÆ uyyÃnacÃrikaæ cariæsu. Tasmiæ khaïe uyyÃnapÃlo pattasampannaæ rukkhaæ abhirÆhitvà mahantamahantÃni pattÃni gahetvà "ayaæ pupphÃnaæ bhavissati ayaæ phalÃnan" ti puÂe katvà rukkhamÆle pÃteti, tassa putto dÃrako patitapatitaæ puÂaæ viddhaæseti. BhikkhÆ tam atthaæ Satthu Ãrocesum. Satthà "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' esa puÂadÆsako yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto BÃrÃïasiyaæ ekasmiæ kule nibbattitvà vayappatto agÃramajjhe vasamÃno ekadivasaæ kenacid eva karaïÅyena uyyÃnaæ agamÃsi. Tattha bahuvÃnarà vasanti. UyyÃnapÃlo iminà va nayena puÂe pÃteti, jeÂÂhakavÃnaro pÃtitapÃtite viddhaæseti. Bodhisatto taæ Ãmantetvà "uyyÃnapÃlena pÃtitapÃtitaæ puÂaæ viddhaæsetvà manÃpataraæ kÃtukÃmo ma¤¤etÅti" vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,3.10(=280).1: Addhà hi nÆna migarÃjà puÂakammassa kovido,
                    tathà hi puÂaæ dÆseti, a¤¤aæ nÆna karissatÅti. || Ja_III:88 ||>@

     Tattha migarÃjà ti makkaÂaæ vaïïento vadati, puÂakammassà 'ti mÃlÃpuÂakaraïassa, kovido ti cheko, ayaæ pan' ettha saækhepattho: ayaæ migarÃjà ekaæsena puÂakammassa kovido ma¤¤e, tathà hi pÃtitapÃtitaæ puÂaæ dÆseti, a¤¤aæ nÆna tato manÃpataraæ karissatÅti.
     Taæ sutvà makkaÂo dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,3.10(=280).2: Na me pità và mÃtà và puÂakammassa kovido,
                    kataæ kataæ kho dÆsema, evaædhammam idaæ kulan ti. || Ja_III:89 ||>@


#<[page 392]>#
%<392                 III. TikanipÃta. 4. Abbhantaravagga. (29.)>%
     Taæ sutvà Bodhisatto tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,3.10(=280).3: Yesaæ vo ediso dhammo adhammo pana kÅdiso,
                    mà vo dhammaæ adhammaæ và addasÃma kudÃcanan ti || Ja_III:90 ||>@

vatvà ca pana vÃnaraæ garahitvà pakkÃmi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà vÃnaro puÂadÆsakadÃrako ahosi, paï¬itapuriso pana aham evÃ" 'ti.
PuÂadÆsakajÃtakaæ. Ara¤¤avaggo tatiyo.

                         4. ABBHANTARAVAGGA.

                      $<1. AbbhantarajÃtaka.>$
     Abbhantaraæ nÃma dumo ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto SÃriputtattherassa BimbÃdevÅtheriyà ambarasadÃnaæ Ãrabbha kathesi. SammÃsambuddhasmiæ hi pavattavaradhammacakke VesÃliyaæ kÆÂÃgÃrasÃlÃyaæ viharante mahÃpajÃpatÅ GotamÅ pa¤casÃkiyÃsatÃni ÃdÃya gantvà pabbajjaæ yÃcitvà pabbajja¤ c' eva upasampada¤ ca labhi. AparabhÃge tà pa¤casatà bhikkhuniyo NandakovÃdaæ sutvà arahattaæ pÃpuïiæsu. Satthari pana SÃvatthiyaæ upanissÃya viharante RÃhulamÃtà devÅ "sÃmiko me pabbajitvà sabba¤¤Ætaæ patto, putto pi pabbajitvà tass' eva santike vasati, ahaæ agÃramajjhe kiæ karissÃmi, aham pi pabbajitvà SÃvatthiyaæ gantvà SammÃsambuddha¤ ca putta¤ ca nibaddhaæ passamÃnà viharissÃmÅti" cintetvà bhikkhunÅupassayaæ gantvà pabbajitvà ÃcariyupajjhÃyehi saddhiæ SÃvatthiyaæ gantvà SatthÃran ca piyaputta¤ ca passamÃnà ekasmiæ bhikkhunÅupassaye vÃsaæ kappesi. RÃhulasÃmanero gantvà mÃtaraæ passati. Ath' ekadivasaæ theriyà udaravÃto kuppi,


#<[page 393]>#
%<                         1. AbbhantarajÃtaka. (281.)                393>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  putte daÂÂhuæ Ãgate tassa dassanatthÃya nikkhamituæ nÃsakkhi, a¤¤Ã va Ãgantvà aphÃsukabhÃvaæ kathayiæsu. So mÃtu santikaæ gantvà "kiæ vo laddhuæ vaÂÂatÅti" pucchi. "TÃta agÃramajjhe me sakkharÃyojite ambarase pÅte udaravÃto vÆpasammati, idÃni pana piï¬Ãya caritvà jÅvikaæ kappema, kuto naæ labhissÃmÃ" 'ti. SÃmaïero "labhanto ÃharissÃmÅti" vatvà nikkhami. Tassa panÃyasmato upajjhÃyo dhammasenÃpati Ãcariyo MahÃmoggallÃno cullapità ùnandatthero pità SammÃsambuddho ti mahÃsampatti. Evaæ sante pi a¤¤assa santikaæ agantvà upajjhÃyassa santikaæ gantvà vanditvà dummukhÃkÃro hutvà aÂÂhÃsi. Atha naæ thero "kin nu kho RÃhula dummukho viyÃsÅti" Ãha. "MÃtu me bhante theriyà udaravÃto kupito" ti. "Kiæ laddhuæ vaÂÂatÅti". "SakkharÃyojitena kira ambarasena phÃsukaæ hotÅti". "Hotu labhissÃmi, mà cintayÅti" so punadivase taæ ÃdÃya SÃvatthiæ pavisitvà sÃmaïeraæ ÃsanasÃlÃya nisÅdÃpetvà rÃjadvÃraæ agamÃsi. KosalarÃjà theraæ nisÅdÃpesi. Taæ khaïaæ ¤eva uyyÃnapÃlo piï¬ipakkÃnaæ madhuraambÃnaæ ekaæ puÂaæ Ãhari. RÃjà ambÃnaæ tacaæ apanetvà sakkharaæ pakkhipitvà sayam eva madditvà therassa pattaæ pÆretvà adÃsi. Thero rÃjanivesanà ÃsanasÃlaæ gantvà sÃmaïerassa adÃsi "haritvà mÃtu dehÅti". So haritvà adÃsi. Theriyà paribhuttamatte yeva udaravÃto vÆpasami. RÃjÃpi manusse pesesi: "thero idha nisÅditvà ambarasaæ na paribhu¤ji, gaccha kassaci dinnabhÃvaæ jÃnÃhÅti". So therena saddhiæ ¤eva gantvà taæ pavattiæ ¤atvà Ãgantvà ra¤¤o kathesi. RÃjà cintesi: "sace Satthà agÃraæ ajjhÃvasissa cakkavattirÃjà abhavissa RÃhulasÃmaïero pariïÃyakaratanaæ therÅ itthiratanaæ sakalaæ cakkavÃÊarajjaæ etesaæ ¤eva abhavissa, amhehi ete upaÂÂhahantehi caritabbam assa, idÃni pabbajitvà amhe upanissÃya vasantesu na yuttaæ amhÃkaæ pamajjitun" ti so tato paÂÂhÃya theriyà nibaddhaæ ambarasaæ dÃpesi. Therena BimbÃdevÅtheriyà ambarasassa dinnabhÃvo bhikkhusaæghe pÃkaÂo jÃto. Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ:


#<[page 394]>#
%<394                III. TikanipÃta.  4. {Abbhantaravagga}. (29.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Ãvuso SÃriputtatthero kira BimbÃdevÅtheriæ ambarasena santappesÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva RÃhulamÃtà SÃriputtena ambarasena santappitÃ, pubbe p' esa etaæ santappesi yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto KÃsigÃmake brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto TakkasilÃya sippÃni uggaïhitvà saïÂhapitagharÃvÃso mÃtÃpitunnaæ accayena isipabbajjaæ pabbajitvà Himavantapadese abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà isigaïaparivuto gaïasatthà hutvà dÅghassa addhuno accayena loïambilasevanatthÃya pabbatapÃdà otaritvà cÃrikaæ caramÃno BÃrÃïasiyaæ patvà uyyÃne vÃsaæ kappesi. Ath' assa isigaïassa sÅlatejena Sakkabhavanaæ kampi. Sakko ÃvajjamÃno taæ kÃraïaæ ¤atvà "imesaæ tÃpasÃnaæ ÃvÃsÃya parisakkissÃmi, atha te bhinnÃvÃsà upaddutà caramÃnà cittekaggaæ na labhissanti, evaæ me phÃsu bhavissatÅti" cintetvà "ko nu kho upÃyo" ti vÅmaæsanto imaæ upÃyaæ addasa: "majjhimayÃmasamanantare ra¤¤o aggamahesiyà sirigabbhaæ pavisitvà ÃkÃse Âhatvà 'bhadde sace tvaæ abbhantaraæ ambapakkaæ khÃdeyyÃsi puttaæ labhissasi, so cakkavattirÃjà bhavissatÅti' ÃcikkhissÃmi, rÃjà deviyà kathaæ sutvà ambapakkatthÃya uyyÃnaæ pesessati, atha ahaæ ambÃni antaradhÃpessÃmi, ra¤¤o uyyÃne ambÃnaæ abhÃvaæ Ãrocessanti,`ke te khÃdantÅti' vutte `tÃpasà khÃdantÅti' vakkhanti, taæ sutvà rÃjà tÃpase pothetvà nÅharÃpessati, evaæ ime upaddutà bhavissantÅti" so majjhimayÃmasamanantare sirigabbhaæ pavisitvà ÃkÃse Âhito attano devarÃjabhÃvaæ jÃnÃpetvà tÃya saddhiæ sallapanto purimà dve gÃthà avoca:


#<[page 395]>#
%<                         1. AbbhantarajÃtaka. (281.)                 395>%

  @<Ja_III,4.1(=281).1: Abbhantaraæ nÃma dumo yassa dibbam idaæ phalaæ
                    bhutvà dohaÊinÅ nÃrÅ cakkavattiæ vijÃyati. || Ja_III:91 ||>@

  @<Ja_III,4.1(=281).2: Tva¤ ca bhadde mahesÅ si sà cÃsi patino piyÃ,
                    Ãharissati te rÃjà idaæ abbhantaraæ phalan ti. || Ja_III:92 ||>@

     Tattha abbhantaraæ nÃma dumo ti iminà tÃva gÃmanigamajanapadadÅpapabbatÃdÅnaæ asukassa abbhantare ti avatvà kevalaæ ekaæ abbhantaraæ ambarukkhaæ kathesi, yassa dibbamidaæ phalan ti yassa ambarukkhassa devatÃnaæ paribhogÃrahaæ dibbaæ phalaæ, idan ti pana nipÃtamattam eva, dohaÊinÅti sa¤jÃtadohaÊÃ, tvaæ bhadde mahesÅ sÅti tvaæ sobhane mahesÅ asi, AÂÂhakathÃyaæ pana mahesÅ cà ti pi pÃÂho, sà cÃsi patino piyà ti soÊasannaæ devisahassÃnaæ abbhantare aggamahesÅ cÃsi patino ca piyà ti attho, Ãharissati te rÃjà idaæ abbhantaraæ phalan ti tassÃpi te piyÃya aggamahesiyà idaæ mayà vuttappakÃraphalam rÃjà ÃharÃpessati, sà tvam taæ {paribhu¤jitvÃ} cakkavattigabbhaæ labhissasÅti.
     Evaæ Sakko deviyà imà dve gÃthà vatvà "tvaæ appamattà hohi, mà papa¤cam akÃsi, sve ra¤¤o ÃroceyyÃsÅti" taæ anusÃsitvà attano vasanaÂÂhÃnam eva gato. Sà punadivase gilÃnÃlayaæ dassetvà paricÃrÅnaæ sa¤¤aæ datvà nipajji.
RÃjà samussitasetacchatte sÅhÃsane nisinno nÃÂakÃni passanto deviæ adisvà "kahaæ devÅti" paricÃrikaæ pucchi. "GilÃnà devÃ" 'ti. So tassà santikaæ gantvà sayanapasse nisÅditvà piÂÂhiæ parimajjanto "kiæ bhadde aphÃsukan" ti pucchi.
"MahÃrÃja, a¤¤o aphÃsuko nÃma n' atthi, dohaÊo pana me uppanno" ti. "Kiæ icchasi bhadde" ti. "Abbhantarambaphalaæ devÃ" 'ti. "Abbhantarambaæ nÃma kahaæ atthÅti". "NÃhaæ deva abbhantarambaæ jÃnÃmi, tassa pana me phale labhamÃnÃya jÅvitaæ atthi alabhamÃnÃya n' atthÅti".
"Tena hi ÃharÃpessÃma, mà cintayÅti" rÃjà deviæ assÃsetvà uÂÂhÃya gantvà rÃjapallaæke nisinno amacce pakkosÃpetvÃ


#<[page 396]>#
%<396                III. TikanipÃta.  4. Abbhantaravagga (29.)>%
"deviyà abbhantarambe nÃma dohaÊo uppanno, kiæ kÃtabban" ti pucchi. "Deva dvinnaæ ambÃnaæ antare Âhito ambo abbhantarambo nÃma, uyyÃnaæ pesetvà abbhantare ÂhitÃmbato phale ÃharÃpetvà deviyà dÃpemÃ" 'ti. RÃjà "sÃdhÆ" 'ti "evarÆpaæ ambaæ ÃharathÃ" 'ti uyyÃnaæ pesesi. Sakko attano ÃnubhÃvena uyyÃne ambÃni khÃditasadisÃni katvà antaradhÃpesi. AmbatthÃya gatà sakalauyyÃnaæ vicaritvà ekaæ ambam pi alabhitvà gantvà uyyÃne ambÃnaæ abhÃvam ra¤¤o kathayiæsu. "Ke ambÃni khÃdantÅti". "TÃpasà devÃ" 'ti.
"TÃpase uyyÃnato pothetvà nÅharathÃ" 'ti. Manussà "sÃdhÆ" 'ti sutvà nÅhariæsu. Sakkassa manoratho matthakaæ pÃpuni.
DevÅ ambaphalatthÃya nibandhaæ katvà nipajji yeva. RÃjà kattabbakiccaæ apassanto amacce ca brÃhmaïe ca sannipÃtetvà "abbhantarambassa atthibhÃvaæ jÃnÃthÃ" 'ti pucchi.
BrÃhmaïà Ãhaæsu: "deva, `abbhantarambo nÃma devatÃnaæ paribhogo, Himavati Ka¤canaguhÃya anto atthÅti' ayaæ no paramparÃgato anussavo" ti. "Ko taæ ambhaæ Ãharituæ sakkhissatÅti". "Na sakkà tattha manussabhÆtena gantuæ, ekaæ sukapotakaæ pesetuæ vaÂÂatÅti". Tena samayena rÃjakule eko sukapotako mahÃsarÅro kumÃrakÃnaæ yÃnakacakkanÃbhimatto thÃmasampanno pa¤¤avà upÃyakusalo, rÃjà naæ ÃharÃpetvà "tÃta sukapota, ahaæ tava bahÆpakÃro, ka¤canapa¤jare vasasi, suvaïïataÂÂake madhulÃje khÃdasi, sakkharapÃnakaæ pivasi, tayÃpi amhÃkaæ ekaæ kiccaæ nittharituæ vaÂÂatÅti" Ãha. "Vadehi devÃ" 'ti. "TÃta.
deviyà abbhantarambe dohaÊo uppanno, so ca ambo Himavante Ka¤canapabbatantare atthi, devatÃnaæ paribhogo, na sakkà tattha manussabhÆtena gantuæ,


#<[page 397]>#
%<                1. AbbhantarajÃtaka. (281.)                      397>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tayà tato phalaæ Ãharituæ vaÂÂatÅti". "SÃdhu deva ÃharissÃmÅti". Atha naæ rÃjà suvaïïataÂÂake madhulÃje khÃdÃpetva sakkharodakaæ pÃyetvà satapÃkatelena tassa pakkhantarÃni makkhetvà ubhohi hatthehi gahetvà sÅhapa¤jare Âhatvà ÃkÃse vissajjesi. So pi ra¤¤o nipaccÃkÃraæ dassetvà ÃkÃse pakkhanto manussapathaæ atikkamma Himavante paÂhame pabbatantare vasantÃnaæ sukÃnaæ santikaæ gantvà "abbhantarambo nÃma kattha atthi, kathetha me taæ ÂhÃnan" ti pucchi. "Mayaæ na jÃnÃma, dutiye pabbatantare sukà jÃnissantÅti". So tesaæ sutvà tato uppatitvà dutiyaæ pabbatantaraæ agamÃsi. Tathà tatiyaæ catutthaæ pa¤camaæ chaÂÂhaæ agamÃsi. Tattha pi sukà "na mayaæ jÃnÃma, sattame pabbatantare sukà jÃnissantÅti" Ãhaæsu. So tattha pi gantvà "abbhantarambo nÃma kattha atthÅti" pucchi. "AsukaÂÂhÃne nÃma Ka¤canapabbatantare" ti Ãhaæsu. "Ahaæ tassa phalatthÃya Ãgato, maæ tattha netvà tato me phalaæ dÃpethÃ" 'ti. "So VessavaïamahÃrÃjassa paribhogo, na sakkà upasaækamituæ, sakalarukkho mÆlato paÂÂhÃya sattahi lohajÃlehi parikkhitto, koÂisahassà kumbhaï¬arakkhasà rakkhanti, tehi diÂÂhassa jÅvitaæ nÃma n' atthi, kappuÂÂhÃnaggiavÅcimahÃnirayasadisaæ ÂhÃnaæ, mà tattha patthanaæ karÅti". "Sace tumhe na gacchatha mayhaæ ÂhÃnaæ ÃcikkhathÃ" 'ti. "Tena hi asukena ca asukena ca ÂhÃnena yÃhÅti". So tehi Ãcikkhitavasena suÂÂhu maggaæ upadhÃretvà taæ ÂhÃnaæ gantvà divà attÃnaæ adassetvà majjhimayÃmasamanantare rakkhasÃnaæ niddokkamanasamaye abbhantarambassa santikaæ gantvà ekena mÆlantarena saïikaæ abhirÆhituæ Ãrabhi, lohajÃlaæ kilÅti saddam akÃsi,


#<[page 398]>#
%<398             III. TikanipÃta.  4. Abbhantaravagga. (29.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  rakkhasà pabujjhitvà sukapotakaæ disvà "ambacoro" ti gahetvà kammakaraïaæ saævidahiæsu. Eko "mukhe pak{khipitvÃ} gilissÃmi nan" ti Ãha, aparo "hatthehi madditvà pu¤jitvà vippakirissÃmÅti", aparo "dvedhà phÃletvà aÇgÃresu pacitvà khÃdissÃmÅti". So tesaæ kammakaraïasaævidhÃnaæ sutvÃpi asantassitvà va te rakkhase Ãmantetvà "ambho rakkhasÃ, tumhe kassa manussÃ" ti Ãha. "VessavaïamahÃrÃjassÃ" 'ti. "Ambho, tumhe pi ekassa ra¤¤o va manussÃ, aham pi ra¤¤o va manusso, BÃrÃïasÅrÃjà maæ abbhantarambaphalatthÃya pesesi, sv-Ãhaæ tatth' eva attano ra¤¤o jÅvitaæ datvà Ãgato, yo hi attano mÃtÃpitunnaæ c' eva sÃmikassa ca atthÃya jÅvitaæ pariccajati so devaloke yeva nibbattati, tasmà aham pi imamhà tiracchÃnayoniyà muccitvà devaloke nibbattissÃmÅti" vatvà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,4.1(=281).3: Bhattur atthe parakkanto yaæ ÂhÃnam adhigacchati
                    sÆro attapariccÃgÅ labhamÃno bhavÃm' ahan ti. || Ja_III:93 ||>@

     Tattha bhatturatthe ti bhattÃdÅhi bharaïakà posanakà pità mÃtà sÃmiko ca iti tividhassa petassa bhattu atthÃya, parakkanto ti parakkamaæ karonto vÃyamanto, yaæ ÂhÃnam adhigacchatÅti yaæ sukhakÃraïaæ yasaæ và lÃbhaæ và saggÆpapattiæ và adhigacchatÅti, sÆro ti abhÅru vikkamasampanno, attapariccÃgÅti kÃye ca jÅvite ca nirapekkho hutvà assa tividhassa pi bhattu atthe attÃnaæ pariccajanto, labhamÃno bhavÃmahan ti yaæ so evarÆpo sÆro devasampattiæ và manussasampattiæ và labhati aham pi labhamÃno bhavÃmÅti, tasmà hÃso va me ettha na tÃso. kiæ maæ tumhe tÃsethà 'ti.
     Evaæ so imÃya gÃthÃya tesaæ dhammaæ desesi. Te tassa dhammaæ sutvà pasannacittà "dhammiko esa, na sakkà mÃretuæ, vissajjetha nan" ti vatvà sukapotakaæ vissajjetvà "ambho sukapotaka, mutto si, amhÃkaæ hatthato sotthinà gacchÃ" 'ti Ãhaæsu.


#<[page 399]>#
%<                        1. AbbhantarajÃtaka. (281.)                 399>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Mayhaæ Ãgamanaæ mà tucchaæ karotha, detha me ekaæ ambaphalan" ti. "Suvapotaka, tuyhaæ ekaæ phalaæ dÃtuæ nÃma na bhÃro, imasmiæ pana rukkhe ambÃni aæketvà gahitÃni, ekaæ phalaæ asamente amhÃkaæ jÅvitaæ n' atthi, Vessavaïena hi kujjhitvà sakiæ olokite tattakapÃle pakkhittatilà viya kumbhaï¬asahassaæ bhijjitvà vippakirÅyati, tena te dÃtuæ na sakkoma, labhanaÂÂhÃnaæ pana ÃcikkhissÃmÃ" 'ti. "Yo koci detu, phalen' eva me attho, labhanaÂÂhÃnaæ ÃcikkhathÃ" 'ti. "Etassa Ka¤canapabbatajÃlassa antare Jotiraso nÃma tÃpaso aggiæ juhamÃno Ka¤canapattiyà nÃma païïasÃlÃya vasati Vessavaïassa kulÆpako, Vessavaïo tassa nibaddhaæ cattÃri phalÃni peseti, tassa santikaæ gacchÃ" 'ti. So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà tÃpasassa santikaæ gantvà vanditvà ekamantaæ nisÅdi. Atha naæ tÃpaso "kuto Ãgato sÅti" pucchi. "BÃrÃïasÅra¤¤o santikÃ" ti. "KimatthÃya Ãgato sÅti". "SÃmi, amhÃkaæ ra¤¤o deviyà abbhantarambapakke dohaÊo uppanno, tadatthaæ Ãgato 'mhi, rakkhasà pana me sayaæ ambapakkaæ adatvà tumhÃkaæ santikaæ pesesun" ti. "Tena hi nisÅda, labhissasÅti".
Ath' assa Vessavaïo cattÃri phalÃni pesesi. TÃpaso tato dve paribhu¤ji, ekaæ sukapotakassa khÃdanatthÃya adÃsi, tena tasmiæ khÃdite ekaæ phalaæ sikkÃya pakkhipitvà sukassa gÅvÃya paÂimu¤citvà idÃni gacchÃ" 'ti sukapotakaæ vissajjesi.
So taæ Ãharitvà deviyà adÃsi. Sà taæ khÃditvà dohaÊaæ paÂippassambhesi, tatonidÃnaæ pan' assà putto nÃhosi.


#<[page 400]>#
%<400                III. TikanipÃta.  4. Abbhantaravagga. (29.)>%
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà devÅ RÃhulamÃtà ahosi, suko ùnando, ambapakkadÃyako tÃpaso SÃriputto, uyyÃne vutthatÃpaso pana aham evÃ" 'ti. AbbhantarajÃtakaæ,

                      $<2. SeyyajÃtaka.>$
     Seyyaæso seyyaso hotÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ Kosalara¤¤o amaccaæ Ãrabbha kathesÅ. So kira ra¤¤o bahÆpakÃro sabbakiccanipphÃdako ahosi. RÃjà "bahÆpakÃro me ayan" ti tassa mahantaæ yasaæ adÃsi. Taæ asahamÃnà a¤¤e ra¤¤o pesu¤¤aæ upasaæharitvà taæ paribhedesuæ. RÃjà tesaæ vacanaæ saddahitvà dosaæ anupaparikkhitvà va taæ sÅlavantaæ niddosaæ saækhalikabandhanena bandhitvà bandhanÃgÃre pakkhipÃpesi.
So tattha ekako vasanto sÅlasampattiæ nissÃya cittekaggataæ labhitvà ekaggacitto saækhÃre sammasitvà sotÃpattiphalaæ pÃpuïi. Ath' assa rÃjà aparabhÃge niddosabhÃvaæ ¤atvà saækhalikabandhanaæ bhindÃpetvà purimayasato mahantataraæ yasaæ adÃsi. So "SatthÃraæ vandissÃmÅti" bahuæ gandhamÃlÃdiæ ÃdÃya vihÃraæ gantvà TathÃgataæ pÆjetvà vanditvà ekamantaæ nisÅdi. Satthà tena saddhiæ paÂisanthÃraæ karonto "anattho kira vo uppanno ti assumhÃ" 'ti Ãha. "ùma bhante uppanno ahaæ pana tena anatthena atthaæ akÃsiæ, bandhanÃgÃre nisÅditvà sotÃpattiphalaæ nibbattesin" ti. Satthà "na kho upÃsaka tvaæ ¤eva anatthena atthaæ Ãhari porÃïakapaï¬itÃpi attano anatthena atthaæ Ãhariæsu yevÃ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa aggamahesiyà kucchismiæ nibbattitvà vayappatto TakkasilÃya sippÃni uggahetvà pitu accayena rajje patiÂÂhÃya dasarÃjadhamme akopento dÃnaæ deti sÅlaæ rakkhati uposathaæ karoti.


#<[page 401]>#
%<                          2. SeyyajÃtaka. (282.)                     401>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' ass' eko amacco antepure padussi.
PÃdamÆlakÃdayo ¤atvà "asukÃmacco antepure paduÂÂho" ti ra¤¤o Ãrocesuæ. RÃjà parigaïhÃpento yathÃsabhÃvato ¤atvà taæ pakkositvà "mà maæ ito paÂÂhÃya upaÂÂhahÅti" nibbisayaæ akÃsi. So gantvà a¤¤atarasÃmantarÃjÃnaæ upaÂÂhahÅti sabbaæ vatthuæ heÂÂhà MahÃsÅlavajÃtake kathitasadisaæ eva. IdhÃpi so rÃjà tikkhattuæ vÅmaæsitvà tassa amaccassa vacanaæ saddahitvà "BÃrÃnasÅrajjaæ gaïhissÃmÅti" mahantena parivÃrena rajjasÅmaæ pÃpuïi. BÃrÃïasÅra¤¤o pa¤casatamattà mahÃyodhà taæ pavattiæ ¤atvà "deva asuko nÃma kira rÃjà `BÃraïasÅrajjaæ gaïhissÃmÅti' janapadaæ bhindanto Ãgacchati, etth' eva naæ gantvà gaïhissÃmÃ" 'ti Ãhaæsu.
"Mayhaæ paravihiæsÃya laddhena rajjena kiccaæ n' atthi, mà ki¤ci karitthÃ" 'ti. CorarÃjà Ãgantvà nagaraæ parikkhipi. Puna amaccà rÃjÃnaæ upasaækamitvà "deva, mà evaæ karittha, gaïhÃma nan" ti Ãhaæsu. RÃjà "na labbhà ki¤ci kÃtuæ, nagaradvÃrÃni vivarathÃ" 'ti vatvà sayaæ amaccaparivuto mahÃtale pallaæke nisÅdi. CorarÃjà catusu dvÃresu manusse pÃtento nagaraæ pavisitvà pÃsÃdaæ abhiruyha amaccaparivutaæ rÃjÃnaæ gÃhÃpetvà saækhalikÃhi bandhÃpetvà bandhanÃgÃre pakkhipÃpesi. RÃjà bandhanÃgÃre nisinno va corarÃjÃnaæ mettÃyanto mettajjhÃnaæ uppÃdesi. Tassa mettÃnubhÃvena corara¤¤o kÃye dÃho uppajji, sakalasarÅraæ yamakaukkÃhi jhÃpiyamÃnaæ viya jÃtaæ, so mahÃdukkhÃbhitunno "kin nu kho kÃraïan" ti pucchi. "Tumhe sÅlavantaæ rÃjÃnaæ bandhanÃgÃre khipÃpetha, tena vo idaæ dukkhaæ uppannaæ bhavissatÅti". So gantvà Bodhisattaæ khamÃpetvà "tumhÃkaæ rajjaæ tumhÃkam eva hotÆ" 'ti rajjaæ tass' eva niyyÃdetvÃ


#<[page 402]>#
%<402               III. TikanipÃta.  4. Abbhantaravagga. (29.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "ito paÂÂhÃya tumhÃkaæ paccatthikà mayhaæ bhÃrÃ" ti vatvà duÂÂhÃmaccassa rÃjÃïaæ karitvà attano nagaraæ eva gato. Bodhisatto alaækatamahÃtale samussitasetacchatte pallaæke nisinno parivÃretvà nisinnehi amaccehi saddhiæ sallapanto purimà dve gÃthà avoca:

  @<Ja_III,4.2(=282).1: Seyyaæso seyyaso hoti yo seyyam upasevati,
                    ekena sandhiæ katvÃna sataæ vajjhe amocayiæ. || Ja_III:94 ||>@

  @<Ja_III,4.2(=282).2: Tasmà sabbena lokena sandhiæ katvÃna ekako
                    pecca saggaæ na gaccheyya, idaæ suïotha KÃsayo
                    ti. || Ja_III:95 ||>@

     Tattha seyyaæso seyyaso hoti yo seyyam upasevatÅti anavajjauttamadhammasaækhÃtaæ seyyo aæso koÂÂhÃso assà ti seyyaæso kusaladhammasannissito puggalo yo punappuna taæ seyyaæ kusaladhammabhÃvanaæ kusalÃbhirataæ và uttamapuggalaæ upasevati so seyyaso hoti pa saæsataro ca hoti, ekena sandhiæ katvÃna sataæ vajjhe amocayin ti tadaminÃpi c' etaæ veditabbaæ: ahaæ hi seyyaæ mettabhÃvanaæ upasevanto tÃya mettabhÃvanÃya ekena corara¤¤Ã saddhiæ santhavaæ katvà mettÃbhÃvanaæ ghaÂetvà tumhe satajane vajjhe amocayiæ. DutiyagÃthÃya attho: yasmà ahaæ ekena saddhim ekako mettÃbhÃvanÃsandhiæ katvà tumhe vajjhappatte satajane mocayiæ tasmà veditabbam etaæ, tasmà sabbalokena saddhiæ mettÃbhÃvanÃsandhiæ katvà puggalo paraloke saggaæ na gaccheyya, mettÃya hi upacÃraæ kÃmÃvacare paÂisandhiæ deti, Ãpannà Brahmaloke idaæ mama vacanaæ sabbe pi tumhe KÃsiraÂÂhavÃsino suïÃthà 'ti.
     Evaæ MahÃsatto mahÃjanassa mettÃbhÃvanÃya guïaæ vaïïetvà dvÃdasayojanike BÃrÃïasÅnagare setacchattaæ pahÃya Himavantaæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbaji.


#<[page 403]>#
%<                       3. Va¬¬hakisÆkarajÃtaka. (283.)            403>%
     Satthà abhisambuddho hutvà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,4.2(=282).3: Idaæ vatvà mahÃrÃjà Kaæso BÃrÃïasiggaho
                    dhanuæ tÆïi¤ ca nikkhippa sa¤¤amam ajjhupÃgamÅti. || Ja_III:96 ||>@

     Tattha mahanto rÃjà mahÃrÃjÃ, Kaæso ti tassa nÃmaæ, BÃrÃïasiæ gahetvà ajjhÃvasanato BÃrÃïasiggaho, so rÃjà idaæ vacanaæ vatvà dhanu¤ ca tÆïi¤ ca nikkhippa pahÃya cha¬¬etvà sÅlasaæyamaæ upagato jhÃnaæ uppÃdetvà aparihÅnajjhÃno Brahmaloke uppanno ti.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà corarÃjà ùnando ahosi, BÃrÃïasÅrÃjà pana ahaæ evÃ" 'ti.
SeyyajÃtakaæ.

                      $<3. Va¬¬hakisÆkarajÃtaka.>$
     Varaæ varaæ tvan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Dhanuggahatissattheraæ Ãrabbha kathesi. Pasenadira¤¤o pità MahÃkosalo BimbisÃrara¤¤o dhÅtaraæ Kosaladeviæ dadamÃno tassà nahÃnacuïïamÆlaæ satasahassuÂÂhÃyikaæ KÃsigÃmaæ adÃsi.
AjÃtasattunà pana pitari mÃrite KosaladevÅ pi sokÃbhibhÆtà kÃlam akÃsi. Tato PasenadirÃjà cintesi: "AjÃtusattunà pità mÃrito, bhaginÅ pi me sÃmikagatena sokena kÃlakatÃ, pitughÃtakassa corassa KÃsigÃmaæ na dassÃmÅti" so taæ AjÃtasattussa na adÃsi. Taæ gÃmaæ nissÃya tesaæ dvinnam pi kÃlena kÃlaæ yuddhaæ hoti.
AjÃtasattu taruïo samattho, Pasenadi mahallako yeva, so abhikkhaïaæ parajjhati, MahÃkosalassa pi manussà yebhuyyena parÃjitÃ.
Atha rÃjà "mayaæ abhiïhaæ parajjhÃma, kin nu kho kÃtabban" ti amacce pucchi. "Deva, ayyà nÃma mantacchekà honti, JetavanavihÃre bhikkhÆnaæ kathaæ sotuæ vaÂÂatÅti". RÃjà "tena hitÃyaæ velÃyaæ bhikkhÆnaæ kathÃsallÃpaæ suïÃthÃ" 'ti carapurise ÃïÃpesi.
Te tato paÂÂhÃya tathà akaæsu. Tasmiæ pana kÃle dve mahallakatherÃ{} vihÃrapaccante païïasÃlÃya vasanti Uttatthero ca Dhanuggahatissatthero ca.


#<[page 404]>#
%<404               III. TikanipÃta.  4. Abbhantaravagga. (29.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tesu Dhanuggahatissatthero paÂhamÃyÃme pi majjhimayÃme pi niddÃyitvà pacchimayÃme pabujjhitvà ummukkÃni pothetvà aggiæ jÃletvà nisinnako Ãha: "bhante UttattherÃ" 'ti. "Kiæ bhante TissattherÃ" 'ti. "NiddÃyasi no tvan" ti. "AniddÃyantà kiæ karissÃmÃ" 'ti.
"UÂÂhÃya tÃva nisÅdathÃ" 'ti. So uÂÂhÃya nisinno taæ uttattheraæ "ayaæ te lÃlo mahodara-Kosalo cÃÂimattaæ bhattam eva pÆtiæ karoti, yuddhavicÃraïaæ pana ki¤ci na jÃnÃti, parÃjito parÃjito tv-eva dÃpetÅti". "Kiæ pana kÃtuæ vaÂÂatÅti". Tasmiæ khaïe te pana carapurisà tesaæ kathaæ suïantà atthaæsu. Dhanuggahatissatthero yuddhaæ vicÃresi: "bhante, yuddho nÃma padumavyÆho cakkavyÆho sakaÂavyÆho ti tayo vyÆhà honti, AjÃtasattuæ gaïhitukÃmena asuke nÃma pabbatakucchismiæ dvÅsu pabbatabhittÅsu manusse Âhapetvà purato dubbalabalaæ dassetvà pabbatantaraæ paviÂÂhabhÃvaæ jÃnitvà paviÂÂhamaggaæ occhinditvà purato ca pacchato ca ubhosu pabbatabhittÅsu vaggitvà unnaditvà khippe patitamacchaæ viya antomuÂÂhiyaæ maï¬ukapotakaæ viya ca katvà sakkà assa taæ gahetun" ti. Carapurisà taæ vacanaæ ra¤¤o Ãrosesuæ. Taæ sutvà rÃjà saægÃmabheriæ pahÃrÃpetvà gantvà sakaÂavyÆhaæ katvà AjÃtasattuæ jÆvagÃhaæ gÃhÃpetvà attano dhÅtaraæ VajirakumÃriæ bhÃgineyyassa datvà KÃsigÃmakaæ tassà na hÃnamÆle katvà datvà uyyojesi. Sà pavatti bhikkhusaæghe pÃkaÂà jÃtÃ. Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ:
"Ãvuso KosalarÃjà kira Dhanuggahatissassa vicÃraïÃya AjÃtasattuæ jinÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃma" ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi Dhanuggahatisso yuddhavicÃraïÃya cheko yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:


#<[page 405]>#
%<                       3. Va¬¬hakisÆkarajÃtaka. (283.)             405>%
     AtÅte BarÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ara¤¤e rukkhadevatà hutvà nibbatti. Tadà BÃrÃïasiæ nissÃya niviÂÂhà va¬¬hakigÃmakÃ. Eko va¬¬haki daï¬atthÃya ara¤¤aæ gantvà ÃvÃÂe patitaæ sÆkarapotakaæ disvà gharaæ netvà paÂijaggi. So vuddhippatto mahÃsarÅro vaækadÃÂho ÃcÃrasampanno ahosi, va¬¬hakinà puÂÂhattà pana va¬¬hakisÆkaro tv-eva pa¤¤Ãyi. Va¬¬hakissa rukkhatacchanakÃle tuï¬ena rukkhaæ parivatteti mukhena ¬asitvà vÃsipharasÆni khÃdanamuggare Ãharati kÃÊasuttakoÂiyaæ gaïhÃti. Atha so va¬¬haki "kocid' eva naæ khÃdeyyÃ" 'ti bhayena netvà ara¤¤e vissajjesi. So pi ara¤¤aæ pavisitvà khemaæ vasanaphÃsukaÂÂhÃnaæ olokento ekaæ pabbatantare mahantaæ girikandaraæ addasa sampannakandamÆlaphalaæ phÃsukaæ vasanaÂÂhÃnaæ. AnekasatasÆkarà taæ disvà tassa santikaæ agamiæsu. So pi te Ãha: "ahaæ tumhe va olokento carÃmi, tumhe ca mayà diÂÂhÃ, ida¤ ca ÂhÃnaæ ramaïÅyaæ, aham pi dÃni idh' eva vasissÃmÅti". "Saccaæ imaæ ÂhÃnaæ ramaïÅyaæ, parissayo pan' ettha atthÅti". "Aham pi tumhe disvà etaæ a¤¤Ãsiæ, evaæ gocarasampanne ÂhÃne vasantÃnaæ tesaæ sarÅresu maæsalohitaæ n' atthi, kiæ pana vo ettha bhayan" ti. "Eko vyaggho pÃto va Ãgantvà diÂÂhadiÂÂhaæ yeva gahetvà gacchatÅti". "Kiæ pana so nibaddhaæ gaïhÃti udÃhu antarantarÃ" ti. "Nibaddhaæ ganhÃtÅti". "Kati pana te vyagghÃ" ti. "Ekako yevÃ" 'ti. "Ettakà tumhe ekassa na sakkothÃ" 'ti. "ùma na sakkomÃ" 'ti. "Aham taæ gaïhissÃmi, kevalaæ tumhe mama vacanaæ karotha, so vyaggho kahaæ vasatÅti". "Etasmiæ pabbate" ti. So rattiæ ¤eva sÆkare carÃpetvà yuddhaæ vicÃrento "yuddhaæ nÃma padumavyÆhacakkavyÆhasakaÂavyÆhavasena tividhaæ hotÅti" vatvà padamavyÆhavasena vicÃresi,


#<[page 406]>#
%<406                III. TikanipÃta.  4. AbbhantrÃvagga. (28.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so hi bhÆmisÅsaæ jÃnÃti, tasmà "imasmiæ ÂhÃne yuddhaæ vicÃretuæ vaÂÂatÅti" sÆkarapillake mÃtare ca tesaæ majjhaÂÂhÃne Âhapesi, tà Ãvijjhitvà vajjhasÆkariyo tà Ãvijjhitvà potasÆkare te Ãvijjhitvà daharasÆkare te Ãvijjhitvà dÅghadÃÂhasÆkare te Ãvijjhitvà yuddhasamatthe balavabalavasÆkare dasadasavÅsativÅsatijane tasmiæ ÂhÃne balagumbaæ katvà Âhapesi. Attano ÂhitaÂÂhÃnassa purato ekaæ parimaï¬alaæ ÃvÃÂaæ khaïÃpesi, pacchato ekaæ kullakasaïÂhÃnaæ anupubbaninnaæ pabbhÃrasadisaæ.
Tassa saÂÂhisattatimatte yodhasÆkare ÃdÃya tasmiæ tasmiæ ÂhÃne "mà bhÃyitthÃ" 'ti kammaæ vicÃrentass' eva vicarato aruïaæ uÂÂhahi. Vyaggho uÂÂhÃya "kÃlo" ti ¤atvà gantvà tesaæ sammukhà Âhito pabbatatale Âhatvà akkhÅni ummÅletvà sÆkare olokesi. Va¬¬hakisÆkaro "paÂioloketha nan" ti sÆkarÃnaæ sa¤¤am adÃsi. Te paÂiolokesuæ. Vyaggho mukhaæ nibbeÂhetvà assasi, sÆkarÃpi tathà kariæsu. Vyaggho muttaæ cha¬¬esi, sÆkarÃpi cha¬¬ayiæsu. Iti yaæ yaæ so karoti taæ taæ te paÂikariæsu. So cintesi: "pubbe sÆkarà mayà olokitakÃle palÃyantà palÃyitum pi na sakkonti, ajja apalÃyitvà mama paÂisattu hutvà mayà katam eva paÂikaronti, ekasmiæ bhÆmisÅse Âhito eko nesaæ saævidahako pi atthi, ajja mayhaæ tassa jayo na pa¤¤ÃyatÅti" so nivattitvà attano vasanaÂÂhÃnaæ eva agamÃsi. Tena pana gahitamaæsakhÃdako eko kÆÂajaÂilo atthi, so taæ tucchahatthaæ eva Ãgacchantaæ disvà tena saddhiæ sallapanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:


#<[page 407]>#
%<                       3. Va¬¬hakisÆkarajÃtaka. (283.)               407>%

  @<Ja_III,4.3(=283).1: Varaæ varaæ tvaæ nihanaæ pure cari
                    asmiæ padese abhibhuyya sÆkare,
                    so dÃni eko vyapagamma jhÃyasi,
                    balaæ nu te vyaggha na c' ajja vijjatÅti. || Ja_III:97 ||>@

     Tattha varaæ varaæ tvaæ nihanaæ pure cari asmiæ padese abhibhuyya sÆkare ti ambho vyaggha tvaæ pubbe imasmiæ padese sabbasÆkare abhibhavitvà imesu sÆkaresu varaæ tvaæ uttamuttamasÆkaraæ nihananto vicari, so dÃni eko vyapagamma jhÃyasÅti so tvaæ idÃni a¤¤aæ sÆkaraæ agahetvà ekako apagantvà jhÃyasi pajjhÃyasi, balan nu te vyagha na cajja vijjatÅti ambho vyaggha ajja kÃyabalaæ n' atthÅti.
     Taæ sutvà vyaggho dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,4.3(=283).2: Ime sudaæ yanti disodisaæ pure
                    bhayaddità lenagavesino puthu,
                    te dÃni saægamma rasanti ekato,
                    yatthaÂÂhità duppasah' ajja 'me mayà ti. || Ja_III:98 ||>@

     Tattha sudan ti nipÃto, ayaæ pana saækhepattho: ime sÆkarà pubbe maæ disvà bhayena aÂÂità pÅÊità attano lenagavesino puthu visuæ hutvà disodisaæ yanti, taæ taæ disaæ abhimukhà palÃyanti, te idÃni sabbe pi samÃgantvà ekato rasanti nadanti ta¤ ca bhÆmisÅsaæ upagatÃ, yatthaÂhità duppasahà dummaddayà ajja ime mayà ti.
     Ath' assa ussÃhaæ janento kÆÂajaÂilo "mà bhÃyi, gaccha tayi naditvà pakkhandante sabbe bhÅtà bhijjitvà palÃyissantÅti" Ãha. Vyaggho tasmiæ ussÃhaæ janente sÆro hutvà puna gantvà pabbatatale aÂÂhÃsi. Va¬¬hakisÆkaro dvinnaæ ÃvÃÂÃnaæ antare aÂÂhÃsi. SÆkarà "sÃmi mahÃcoro punÃgoto" ti Ãhaæsu.
"Mà bhÃyatha, idÃni naæ gaïhissÃmÅti". Vyaggho naditvà va¬¬hakisÆkarass' upari pati. SÆkaro tassa attano uparipatitakÃle parivattitvà vegena ujukaæ khatÃavÃÂe pati.


#<[page 408]>#
%<408                III. TikanipÃta.  4. Abbhantaravagga. (29.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Vyaggho vegaæ sandhÃretuæ asakkonto upariuparibhÃgena gantvà kullakamukhassa tiriyaæ khatÃavÃÂassa atisambÃdhamukhaÂÂhÃne patitvà pu¤jakato viya ahosi. SÆkaro ÃvÃÂà uttaritvà asani vegena gantvà vyagghaæ antarasatthimhi dÃÂhÃya paharitvà yÃva vakkapadesà phÃletvà pa¤camadhuramaæsaæ dÃÂhÃya paliveÂhetvà vyagghassa matthake Ãvijjhitvà "gaïhatha tumhÃkaæ paccÃmittan" ti ukkhipitvà bahi ÃvÃÂe cha¬¬esi. PaÂhamÃgatà vyagghamaæsaæ labhiæsu, pacchà Ãgatà "vyagghamaæsaæ kÅdisaæ hotÅti" tesaæ mukhÃni upasiæghantà vicariæsu, sÆkarà na tÃva tussanti.
Va¬¬hakisÆkaro tesaæ iÇgitaæ disvà "kin nu kho tumhe na tussathÃ" 'ti Ãha. "SÃmi, kiæ etena vyagghena ghÃtitena, a¤¤e dasa vyagghe Ãnayanasamattho kÆÂajaÂilo atthi yevÃ" 'ti.
"Ko nÃm' eso" ti. "Eko dussÅlatÃpaso" ti. "Vyaggho pi mayà ghÃtito, so me kiæ pahoti, atha gaïhissÃma nan" ti sÆkaraghatÃya saddhiæ pÃyÃsi. KÆÂatapaso vyagghe cirÃyante "kin nu kho sÆkarà vyagghaæ gaïhiæsÆ" 'ti paÂipathaæ gacchanto sÆkare Ãgacchante disvà attano parikkhÃraæ ÃdÃya palÃyanto tehi anubaddho parikkhÃruæ cha¬¬etvà vegena udumbararukkhaæ abhirÆhi. SÆkarà "idÃni 'mha sÃmi naÂÂhÃ, tÃpaso palÃyitvà rukkham abhirÆÊho". "Kiæ rukkhaæ nÃmÃ" 'ti. "Udumbararukkhan" ti. So "sÆkariyo udakaæ Ãharantu, sÆkarapotakà khaïantu, dÅghadÃÂhà sÆkarà mÆlÃni chindantu, sesà parivÃretvà rakkhantÆ" 'ti saævidahitvà tesu tathà karontesu sayaæ udumbarassa ujukaæ gatathÆlamÆlaæ pharasunà paharanto viya ekappahÃram eva katvà udambararukkhaæ pÃtesi.


#<[page 409]>#
%<                       3. Va¬¬hakisÆkarajÃtaka. (283.)            409>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ParivÃretvà ÂhitasÆkarà kÆÂajaÂilaæ bhÆmiyaæ pÃtetvà khaï¬Ãkhaï¬aæ katvà yÃva aÂÂhito khÃditvà va¬¬hakisÆkaraæ udumbarakhandhe yeva nisÅdÃpetvà kÆÂajaÂilassa paribhogasaækhena udakaæ Ãharitvà abhisi¤citvà rÃjÃnaæ kariæsu, eka¤ ca taruïasÆkariæ abhisi¤citvà tassa aggamahesiæ akaæsu. Tato paÂÂhÃya kira yÃv' ajjatanà rÃjÃno udumbarabhaddapÅÂhe nisÅdÃpetvà tÅhi saækhehi abhisi¤canti. Tasmiæ vanasaï¬e adhivatthà devatà naæ acchariyaæ disvà ekasmiæ khandhavivare sÆkarÃnaæ abhimukhà hutvà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,4.3(=283).3: Nam' atthu saæghÃnaæ samÃgatÃnaæ,
                    disvà sayaæ sakhya vadÃmi abbhutaæ
                    vyagghaæ migà yattha jiniæsu dÃÂhino
                    sÃmaggiyà dÃÂhabalesu muccare ti. || Ja_III:99 ||>@

     Tattha namatthu saæghÃnan ti ayaæ mama namakkÃro samÃgatÃnaæ sÆkarasaæghÃnaæ atthu, disvà sayaæ sakhya vadÃmi abbhutan ti idaæ pubbe abhÆtapubbaæ abhÆtaæ sakhyaæ mittabhÃvaæ sayaæ disvà vadÃmi, vyagghaæ migà yattha jiniæsu dÃÂhino ti yatra hi nÃma dÃÂhino sÆkarà migà vyagghaæ jiniæsu ayam eva và pÃÂho, sÃmaggiyà dÃÂhabalesu muccare ti yà esà dÃÂhabalesu sÆkaresu sÃmaggi ekajjhÃsayatà tÃya tesu sÃmaggiyà te dÃÂhabalà paccÃmittaæ gahetvà ajja maraïabhayà muttà ti attho.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà Dhanuggahatisso va¬¬hakisÆkaro ahosi, rukkhadevatà aham evÃ" 'ti.
Va¬¬hakisÆkarajÃtakaæ.

                      $<4. SirijÃtaka.>$
     Yaæ ussukà saægharantÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ siricorabrÃhmaïaæ Ãrabbha kathesi. Imasmiæ jÃtake paccuppannavatthuæ heÂÂhà KhadiraÇgÃrajÃtake vitthÃritam eva.


#<[page 410]>#
%<410                III. TikanipÃta.  4. Abbhantaravagga. (29.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  IdhÃpi pana sà AnÃthapiï¬ikassa ghare catutthe dvÃrakoÂÂhake vasanakamicchÃdiÂÂhidevatà daï¬akammaæ karontÅ{} catupaïïÃsahira¤¤akoÂiyo Ãharitvà koÂÂhe pÆretvà setthinà saddhiæ sahÃyikà ahosi.
Atha naæ so ÃdÃya Satthu santikaæ nesi. Satthà tassà dhammaæ desesi. Sà dhammaæ sutvà sotÃpannà ahosi. Tato paÂÂhÃya seÂÂhino yaso yathÃporÃïo va jÃto. Ath' eko SÃvatthi-vÃsÅ sirilakkhaïabrÃhmano cintesi: "AnÃthapiï¬iko duggato hutvà puna issaro jÃto, yaæ nÆnÃhaæ daÂÂhukÃmo viya gantvà tassa gharato siriæ thenetvà Ãgaccheyyaæ" ti so tassa gharaæ gantvà tena katasakkÃrasammÃno sÃraïÅyakathÃya vattamÃnÃya "kimatthaæ Ãgato sÅti" vutte "kahan nu kho siri patiÂÂhitÃ" ti olokesi. SeÂÂhino ca sabbaseto dhotasaækhapaÂibhÃgo kukkuÂo suvaïïapa¤jare pakkhipitvà Âhapito atthi, tassa cÆÊÃya siri patiÂÂhÃsi. BrÃhmaïo olokayamÃno siriyà patiÂÂhitabhÃvaæ ¤atvà "ahaæ mahÃseÂÂhi pa¤casate mÃïave mante vÃcemi, akÃlarÃviæ{} ekaæ kukkuÂaæ nissÃya te ca maya¤ ca kilamÃma, aya¤ ca kira kukkuÂo kÃlarÃvÅ, imass' atthÃya Ãgato 'mhi, dehi etaæ kukkuÂan" ti Ãha. "Gaïha brÃhmaïa, demi te kukkuÂan" ti, "demÅti" ca vuttakkhaïe yeva siri tassa cÆÊÃto apagantvà ussÅsake Âhapite maïikkhandhe patiÂÂhÃsi. BrÃhmano siriyà maïimhi patiÂÂhitabhÃvaæ ¤atvà maïim pi yÃci, "maïim pi demÅti" vuttakkhaïe yeva siri maïito apagantvà ussÅsake Âhapite ÃrakkhayaÂÂhiyaæ patiÂÂhÃsi. BrÃhmaïo tattha patiÂÂhitabhÃvaæ ¤atvà yÃci, "gÃhÃpetvà gacchÃ" 'ti vuttakkhaïe yeva ca siri tato{} apagantvà Pu¤¤alakkhaïadeviyà nÃma seÂÂhino aggamahesiyà sÅse patiÂÂhÃsi. SiricorabrÃhmaïo tattha patiÂÂhitabhÃvaæ ¤atvà "avissajjiyabhaï¬aæ etaæ yÃcitum pi na sakkÃ" ti cintetvà seÂÂhiæ etad avoca: "mahÃseÂÂhi ahaæ `tumhÃkaæ gehe siriæ thenetvà gamissÃmÅti' Ãga¤chiæ, siri pana te kukkuÂassa cÆÊÃya patiÂÂhità ahosi, tasmiæ mama dinne tato apagantvà maïimhi patiÂÂhahi, maïimhi dinne ÃrakkhayaÂÂhiyà patiÂÂhahi, ÃrakkhayaÂÂhiyà dinnÃya tato apagantvà Pu¤¤alakkhaïadeviyà sÅse patiÂÂhahi,


#<[page 411]>#
%<                            4. SirijÃtaka. (284.)                    411>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  idaæ kho avissajjiyabhaï¬an ti imam pi me na gahitaæ, na sakkà tava siriæ thenetuæ, tava santakaæ tav' eva hotÆ" 'ti uÂÂhÃyÃsanà pakkÃmi. AnÃthapiï¬iko "imaæ {kÃraïaæ} Satthu kathessÃmÅti" vihÃraæ gantvà SatthÃraæ pÆjetvà vanditvà ekamantaæ nisinno sabbam TathÃgatassa Ãrocesi.
Satthà taæ sutvà "na kho gahapati a¤¤esaæ siri a¤¤atra gacchati, pubbe pi appapu¤¤ehi uppÃditasiri pana pu¤¤avantÃnaæ yeva pÃdamÆlaæ gatÃ" ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto KÃsiraÂÂhe brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto TakkasilÃyaæ sippÃni uggaïhitvà agÃraæ ajjhÃvasanto mÃtÃpitunnaæ kÃlakiriyÃya saæviggo nikkhamitvà Himavantapadese isipabbajjaæ pabbajitvà samÃpattiyo uppÃdetvà dÅghassa addhuno accayena loïambilasevanatthÃya janapadaæ gantvà BÃrÃïasÅra¤¤o uyyÃne vasitvà punadivase bhikkhaæ caramÃno hatthÃcariyassa gharadvÃraæ agamÃsi. So tassa cÃre ca vihÃre ca pasanno bhikkhaæ datvà uyyÃne vasÃpetvà niccaæ paÂijaggi. Tasmiæ kÃle eko kaÂÂhahÃrako ara¤¤ato dÃrÆni Ãharanto velÃya nagaraæ pÃpuïituæ nÃsakkhi, sÃyaæ ekasmiæ devakule dÃrukalÃpaæ ussÅsake katvà nipajji.
Devakule vissaÂÂhÃpi kho bahÆ kukkuÂà tassÃvidÆre ekasmiæ rukkhe sayiæsu, tesaæ uparisayitakukkuÂo paccÆsakÃle vaccaæ pÃtento heÂÂhÃsayitakukkuÂassa sarÅre pÃtesi, "kena me sarÅre vaccaæ pÃtitan" ti ca vutte "mayÃ" ti Ãha, "kiækÃraïÃ" ti ca vutte "anupadhÃretvÃ" ti vatvà puna pi pÃtesi. Tato ubho pi a¤¤ama¤¤aæ vatvà "kin te balaæ kin te balan" ti kalahaæ kariæsu. Atha heÂÂhÃsayitakukkuÂo Ãha: "maæ mÃretvà aÇgÃre pakkamaæsaæ khÃdanto pÃto va kahÃpaïasahassaæ labhatÅti".


#<[page 412]>#
%<412                III. TikanipÃta.  4. Abbhantaravagga. (29.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  UparisayitakukkuÂo Ãha: "ambho, mà tvaæ ettakena gajji, mama thullamaæsaæ khÃdanto rÃjà hoti bahimaæsaæ khÃdanto puriso ce senÃpatiÂÂhÃnaæ itthÅ ce aggamahesiÂÂhÃnaæ labhati, aÂÂhimaæsaæ pana me khÃdanto gihÅ ce bhaï¬ÃgÃrikaÂÂhÃnaæ pabbajito ce rÃjakulÆpakabhÃvaæ labhatÅti". KaÂÂhahÃrako tesaæ vacanam sutvà "rajje patte sahassena kiccaæ n' atthÅti" saïikaæ abhirÆhitvà uparisayitakukkuÂaæ gahetvà mÃretvà ucchaÇge katvà "rÃjà bhavissÃmÅti" gantvà vivaÂadvÃren' eva nagaraæ pavisitvà kukkuÂaæ nittacaæ katvà udaraæ sodhetvà "idaæ kukkuÂamaæsaæ sÃdhukaæ sampÃdehÅti" pajÃpatiyà adÃsi. Sà kukkuÂamaæsa¤ ca bhatta¤ ca sampÃdetvà "bhu¤ja sÃmÅti" tassa upanÃmesi. "Bhadde, etaæ maæsaæ mahÃnubhÃvaæ, etaæ khÃditvà ahaæ rÃjà bhavissÃmi, tvaæ aggamahesÅ bhavissasÅti" taæ bhatta¤ ca maæsa¤ ca ÃdÃya GaÇgÃtÅraæ gantvà "nahÃyitvà bhu¤jissÃmÅti" bhattabhÃjanaæ tÅre Âhapetvà nahÃnatthÃya otariæsu. Tasmiæ khaïe vÃtena khubhitaæ udakaæ Ãgantvà bhattabhÃjanaæ ÃdÃya agamÃsi. Taæ nadiyà sotena vuyhamÃnaæ heÂÂhÃnadiyaæ hatthÅ nahÃpento eko hatthÃcariyo mahÃmatto disvà ukkhipÃpetvà "kiæ etthÃ" 'ti pucchi. "Bhatta¤ c' eva kukkuÂamaæsa¤ ca sÃmÅti". So taæ pidahÃpetvà la¤chÃpetvà "yÃva mayaæ ÃgacchÃma tÃv' imaæ bhattaæ mà vivarÃ" 'ti bhariyÃya pesesi. So pi kho kaÂÂhahÃrako mukhato paviÂÂhena vÃlukodakena uddhumÃtaudaro palÃyi. Ath' eko tassa hatthÃcariyassa kulÆpako dibbacakkhutÃpaso "mayhaæ upaÂÂhÃko hatthiÂÂhÃnaæ na vijahati, kadà nu sampattiæ sampÃpuïissatÅti" dibbacakkhunà upadhÃrento taæ purisaæ disvà taæ {kÃraïaæ} ¤atvà puretaraæ gantvà hatthÃcariyassa nivesane nisÅdi. HatthÃcariyo Ãgantvà vanditvà ekamantaæ nisinno,


#<[page 413]>#
%<                           4. SirijÃtaka. (284.)                    413>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  taæ bhattabhÃjanaæ ÃharÃpetvà "tÃpasaæ maæsodakena parivisathÃ" 'ti Ãha. TÃpaso bhattaæ gahetvà maæse dÅyamÃne agahetvà "imaæ maæsaæ ahaæ vicÃremÅti" vatvà "vicÃrethà bhante" ti vutte thÆlamaæsÃdÅni ekekaæ koÂÂhÃsaæ kÃretvà thÆlamaæsaæ hatthÃcariyassa dÃpesi bahimaæsaæ tassa bhariyÃya, aÂÂhimaæsaæ attanà paribhu¤ji. So bhattakiccÃvasÃne gacchanto "tvaæ ito tatiyadivase rÃjà bhavissasi, appamatto hohÅti" vatvà pakkÃmi. Tatiyadivase eko sÃmantarÃjà Ãgantvà BÃrÃïasiæ parivÃresi. BÃrÃïasÅrÃjà hatthÃcariyaæ rÃjavesaæ gÃhÃpetvà "hatthiæ abhirÆhitvà yujjhÃ" 'ti ÃïÃpetvà sayaæ a¤¤Ãtakavesena senÃya vicÃrento ekena mahÃvegena sarena viddho taæ khaïam ¤eva mari. So tassa matabhÃvaæ ¤atvà hatthÃcariyo bahÆ kahÃpaïe nÅharÃpetvà "dhanatthikà purato hutvà yujjhantÆ" 'ti bheri¤ carÃpesi. BalakÃyo muhutten' eva paÂirÃjÃnam jÅvitakkhayaæ pÃpesi. Amaccà ra¤¤o sarÅrakiccaæ katvà "kaæ rÃjÃnaæ karomÃ" 'ti mantayamÃnà "rÃjà jÅvamÃno attano vesaæ hatthÃcariyassa adÃsi, ayam eva yuddhaæ katvà rajjaæ gaïhi, etass' eva rajjaæ dassÃmÃ" 'ti taæ rajjena abhisi¤ciæsu, bhariyam assa aggamahesiæ akaæsu. Bodhisatto rÃjakulÆpako ahosi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà abhisambuddho hutvà imà dve gÃthà abhÃsi:

  @<Ja_III,4.4(=284).1: Yaæ ussukà saægharanti alakkhikà bahuæ dhanaæ
                    sippavanto asippà ca LakkhÅ va tÃni bhu¤jati. || Ja_III:100 ||>@

  @<Ja_III,4.4(=284).2: Sabbattha katapu¤¤assa atÅv' a¤¤e va pÃïino
                    uppajjanti bahÆ bhogà app-anÃyatanesu pÅti. || Ja_III:101 ||>@

     Tattha yaæ ussukà ti yattha dhanasaægharaïe ussukkam Ãpannà chandajÃtà kicchena bahuæ dhanaæ saægharanti, ye ussukà ti pi pÃÂho ye purisà dhanasaægharaïe ussukà hatthisippÃdivasena sippavanto asippà ca antamaso vetanena kammaæ katvà bahuæ dhanaæ saægharantÅti attho,


#<[page 414]>#
%<414                III. TikanipÃta.  4. Abbhantaravagga (29.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  lakkhÅ va tÃni bhu¤jatÅti tÃni bahuæ dhanaæ vuttÃni dhanÃni pu¤¤avà puriso attano va pu¤¤aphalaæ paribhu¤janto ki¤ci kammaæ akatvà paribhu¤jati, atÅva¤¤eva pÃïino ti atÅva a¤¤e yeva pÃïino, evakÃro purimapadena yojetabbo, sabbath' eva katapu¤¤assa a¤¤e akatapu¤¤e satte atikkamitvà ti attho, appanÃyatanesu pÅti api anÃyatanesu pi ratanÃkaresu pi aratanÃkaresu pi ratanÃni asuvaïïÃyatanÃdÅsu suvaïïÃdÅni ahatthÃyanÃdÅsu hatthiÃdayo ti savi¤¤ÃïakÃvi¤¤Ãïakà bahÆ bhogà uppajjanti, tattha muttÃmaïiÃdÅnaæ anÃkare uppattiyaæ duÂÂhagÃmani-AbhayamahÃrajassa vatthuæ kathetabbaæ.
     Satthà pan' imaæ gÃthaæ vatvà "gahapati imesaæ sattÃnaæ pu¤¤asadisaæ a¤¤aæ Ãyatanaæ nÃma n' atthi, pu¤¤avantÃnaæ hi anÃkaresu ratanÃni uppajjanti yevÃ" 'ti vatvà imaæ dhammaæ desesi:
          Esa devamanussÃnaæ sabbakÃmadado nidhi (Khud. PÃÂha p.14.)
          yaæ yad evÃbhipatthenti sabbam etena labbhati.
          Suvaïïatà sussaratà susaïÂhÃnasurÆpatÃ
          adhipaccaparivÃro sabbaæ etena labbhati.
          Padesarajjaæ issariyaæ cakkavattisukham pi yaæ
          devarajjam pi dibbesu sabbaæ etena labbhati.
          MÃnusikà ca sampatti devaloke ca yà rati
          yà ca nibbÃnasampatti sabbaæ etena labbhati.
          Mittasampadaæ Ãgamma yoniso ve payu¤jato
          vijjÃvimutti vasÅbhÃvo sabbam etena labbhati.
          PaÂisambhidà vimokho ca yà ca sÃvakapÃramÅ
          paccekabodhibuddhabhÆmi sabbam etena labbhati.
          Evaæ mahiddhiyà esà yadidaæ pu¤¤asampadÃ,
          tasmà dhÅrà pasaæsanti paï¬ità katapu¤¤atan ti.


#<[page 415]>#
%<                         5. MaïisÆkarajÃtaka. (285.)                 415>%
IdÃni yesu AnÃthapiï¬ikassa siri patiÂÂhità tÃni ratanÃni dassetuæ kukkuÂà ti Ãdim Ãha:

  @<Ja_III,4.4(=284).3: KukkuÂamaïayo daï¬o thiyo ca {pu¤¤alakkhaïÃ}
                    uppajjanti apÃpassa katapu¤¤assa jantuno ti || Ja_III:102 ||>@

vatvà pana jÃtakaæ samodhÃnesi.
     Tatthà daï¬o ti ÃrakkhikÃyaÂÂhiæ vuttaæ, thiyo ti seÂÂhibhariyaæ Pu¤¤alakkhaïadeviæ, sesam ettha uttÃnam evà 'ti.
     JÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rÃjà ùnandatthero ahosi kulÆpakatÃpaso SammÃsambuddho" ti. SirijÃtakaæ.

                      $<5. MaïisÆkarajÃtaka.>$
     Dariyà sattavassÃnÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto SundarimÃraïaæ Ãrabbha kathesi. Tena kho pana samayena Bhagavà sakkato hoti garukato hotÅti. Vatthu Kandhake Ãgatam eva, ayaæ pan' ettha saækhepo: Bhagavato kira bhikkhusaæghassa pa¤cannaæ mahÃnadÅnaæ mahoghasadise lÃbhasakkÃre uppanne hatalÃbhasakkÃrà a¤¤atitthiyà suriyuggamanakÃle khajjopanakasadisà nippabhà hutvà ekato sannipatitvà mantayiæsu: "mayaæ samaïassa Gotamassa uppannakÃlato paÂÂhÃya hatalÃbhasakkÃrÃ, na no koci atthibhÃvam pi jÃnÃti, kena nu kho saddhiæ ekato hutvà samaïassa Gotamassa avaïïaæ uppÃdetvà lÃbhasakkÃram assa antaradhÃpeyyÃmÃ" 'ti. Atha nesaæ etad ahosi. "Sundariyà saddhiæ ekato hutvà sakkuïissÃmÃ" 'ti te ekadivasaæ Sundariæ titthiyÃrÃmaæ pavisitvà vanditvà Âhitaæ nÃlapiæsu. Sà punappuna sallapantÅ pi paÂivacanaæ alabhitvà "api nu ayyà kenaci viheÂhit' atthÃ" 'ti pucchi.
"Bhagini, samaïaæ Gotamaæ amhe viheÂhetvà hatalÃbhasakkÃre karitvà vicarantaæ na passasÅti". Sà evam Ãha: "mayà ettha kiæ kÃtuæ vaÂÂatÅti". "Tvaæ kho si bhagini abhirÆpà sobhaggappattÃ, samaïassa Gotamassa ayasaæ Ãropetvà mahÃjanaæ tava kathaæ gÃhÃpetvà hatalÃbhasakkÃraæ karohÅti".


#<[page 416]>#
%<416                III. TikanipÃta. 4. Abbhantaravagga. (29.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Sà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà vanditvà pakkantÃ. Tato paÂÂhÃya mÃlÃgandhavilepanakappÆrakaÂukapphalÃdÅni gahetvà sÃyaæ mahÃjanassa Satthu dhammadesanaæ sutvà nagaraæ pavisanakÃle jetavanÃbhimukhà gacchati, "kahaæ gacchasÅti" ca puÂÂhà "samaïassa Gotamassa santikaæ, ahaæ hi tena ekagandhakuÂiyaæ vasÃmÅti" vatvà a¤¤atarasmiæ titthiyÃrÃme vasitvà pÃto va Jetavanamaggaæ otaritvà nagarÃbhimukhà gacchati, "kiæ Sundari, kahaæ gatÃsÅti" ca puÂÂhà "samaïena Gotamena saddhiæ ekagandhakuÂiyaæ vasitvà taæ kilesaratiyà ramÃpetvà Ãgat' amhÅti" vadati. Atha naæ katipÃhaccayena dhuttÃnaæ kahÃpaïe datvà "gacchatha, Sundariæ mÃretvà samaïassa Gotamassa gandhakuÂisamÅpe mÃlÃkacavarantare nikkhipitvà ethÃ" 'ti vadiæsu. Te tathà akaæsu. Tato titthiyà "Sundariæ na passÃmÃ" 'ti kolÃhalaæ katvà ra¤¤o Ãrocetvà "kahaæ vo ÃsaækÃ" ti vuttà "ime divase Jetavanaæ gatà ti, tatr' assa pavattiæ na jÃnÃma" 'ti vatvà "tena hi gacchatha, naæ vicinathÃ" 'ti ra¤¤Ã anu¤¤Ãtà attano upaÂÂhÃke gahetvà Jetavanaæ gantvà vicinantà mÃlÃkacavarantare disvà ma¤cakaæ Ãropetvà nagaraæ pavesetvà "samaïassa Gotamassa sÃvakà SatthÃrà katapÃpakammaæ paÂicchÃdessÃmÃ' 'ti Sundariæ mÃretvà mÃlÃkacavarantare nikkhipiæsu" 'ti ra¤¤o Ãrocayiæsu. RÃjà "tena hi gacchatha, nagaraæ Ãhiï¬athÃ" 'ti Ãha. Te nagaravÅthÅsu "passatha samaïÃnaæ SakyaputtiyÃnaæ kamman" ti ÃdÅni viravitvà puna ra¤¤o nivesanadvÃraæ agamiæsu.
RÃjà Sundariyà sarÅraæ ÃmakasusÃne aÂÂakaæ Ãropetvà rakkhÃpesi.
SÃvatthivÃsino Âhapetvà ariyasÃvake sesà yebhuyyena "passatha samaïÃnaæ SakyaputtiyÃnaæ kamman" ti ÃdÅni vatvà antonagare bahinagare upavanÃra¤¤esu bhikkhÆ akkositvà vicaranti. BhikkhÆ taæ pavattiæ TathÃgatassa Ãrocesuæ. Satthà "tena hi tumhe te manusse evaæ paÂicodethÃ" ti
          AbhÆtavÃdÅ nirayaæ upeti (Dhp. v.306.)
          yo vÃpi katvà na karomÅti cÃha.

#<[page 417]>#
%<                        5. MaïisÆkarajÃtaka. (285.)                  417>%
          ubho pi te pecca samà bhavanti
          nihÅnakammà manujà paratthà ti
imaæ gÃtham Ãha. RÃjà "Sundariyà a¤¤ehi mÃritabhÃvaæ jÃnÃthÃ" 'ti purise payojesi. Te pi kho dhuttà tehi kahÃpaïehi suraæ pivantà a¤¤ama¤¤aæ kalahaæ karonti, tatth' eko evam Ãha: "tvaæ Sundariæ ekappahÃren' eva mÃretvà mÃlÃkacavarantare nikkhipitvà tato laddhakahÃpaïehi suraæ pivasi". "Hotu hotÆ" 'ti rÃjapurisà te dhutte gahetvà ra¤¤o dassesuæ. Atha ne rÃjà "tumhehi mÃritÃ" ti pucchi. "ùma devÃ" 'ti. "Kehi mÃrÃpitÃ" ti. "A¤¤atitthiyehi devÃ" 'ti. RÃjà titthiye pakkosÃpetvà "Sundariæ ukkhipÃpetvà gacchatha, tumhe evaæ vadantà nagaraæ Ãhiï¬atha: `ayaæ SundarÅ samaïassa Gotamassa avaïïaæ ÃropetukÃmehi amhehi mÃrÃpitÃ, n' eva Gotamassa nà GotamasÃvakÃnaæ doso atthi, amhÃkaæ doso"' ti. Te tathà akaæsu. BÃlamahÃjano tadà saddahi, titthiyÃpi purisavadhadaï¬ena palibuddhÃ. Tato paÂÂhÃya BuddhÃnaæ sakkÃro mahantataro ahosi. Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso, titthiyà `BuddhÃnaæ kÃÊakabhÃvaæ uppÃdessÃmÃ' 'ti sayaæ kÃÊakajÃtÃ, BuddhÃnaæ pana mahantataro lÃbhasakkÃro udapÃdÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave sakkà BuddhÃnaæ saækilesaæ uppÃdetuæ, BuddhÃnaæ saækiliÂÂhabhÃvakaraïaæ nÃma jÃtimaïino kiliÂÂhabhÃvakaraïasadisaæ, pubbe `jÃtimaïiæ kiliÂÂhaæ karissÃmÃ' 'ti vÃyamantÃpi nÃsakkhiæsu kiliÂÂhaæ kÃtun" ti vatvà tehi yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjam kÃrente Bodhisatto ekasmiæ gÃmake brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto kÃmesu ÃdÅnavaæ disvà nikkhamitvà Himavantapadese tisso pabbatarÃjiyo atikkamitvà tÃpaso hutvà païïasÃlÃya vasi. TassÃvidÆre maïiguhà ahosi, tattha tiæsamattà sÆkarà vasanti. GuhÃya avidÆre eko sÅho carati, tassa maïimhi chÃyà pa¤¤Ãyati.


#<[page 418]>#
%<418                III. TikanipÃta.  4. Abbhantaravagga. (29.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  SÆkarà sÅhacchÃyaæ disvà bhÅtà utrÃsà appamaæsalohità ahesuæ. Te "imassa maïino vippasannattà ayaæ chÃyà pa¤¤Ãyati, imaæ maïiæ saækiliÂÂhaæ vivaïïaæ karomÃ" 'ti cintetvà avidÆre ekaæ saraæ gantvà kalale vaÂÂitvà Ãgantvà taæ maïiæ ghaæsanti. So sÆkaralomehi ghaÂÂiyamÃno vippasannataro ahosi. SÆkarà upÃyaæ apassantà "imassa maïino vivanïakaraïÆpÃyaæ tÃpasaæ pucchissÃmÃ" 'ti Bodhisattaæ upasaækamitvà vanditvà ekamantaæ Âhità purimà dve gÃthà udÃhariæsu:

  @<Ja_III,4.5(=285).1: Dariyà sattavassÃni tiæsamattà vasÃmase,
                    `ha¤chema maïino Ãbhaæ' iti no mantitaæ ahu. || Ja_III:103 ||>@

  @<Ja_III,4.5(=285).2: YÃva yÃva nighaæsÃma bhiyyo vodÃyate maïi,
                    brÃhmaïaæ tv-eva pucchÃma: `kiæ kiccaæ idha ma¤¤asÅti'. || Ja_III:104 ||>@

     Tattha dariyà ti maïiguhÃya, vasÃmase ti vasÃma, ha¤chemà ti hanissÃma, ida¤ ca dÃni pucchÃmà 'ti idÃni mayaæ kena kÃraïena ayaæ mani kilissamÃno vodÃyatÅti idaæ taæ pucchÃma, kiæ kiccaæ idha ma¤¤asÅti imasmiæ atthe tvaæ imaæ kiccaæ kin ti {ma¤¤asi}.
     Atha nesaæ Ãcikkhanto Bodhisatto tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,4.5(=285).3: Ayaæ maïÅ veÊuriyo akÃco vimalo subho,
                    nÃssa sakkà siriæ hantuæ, apakkamatha sÆkarà ti. || Ja_III:105 ||>@

     Tattha akÃco ti akakkaso, subho ti sobhano, sirin ti pabhaæ, apakkamathà ti imassa maïissa pabhà nÃsetuæ na sakkÃ, tumhe pana imaæ maïiguhaæ pahÃya a¤¤attha gacchathà 'ti.
     Te tassa kathaæ sutvà tathà akaæsu. Bodhisatto jhÃnaæ uppÃdetvà Brahmaloka-parÃyano ahosi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà tÃpaso aham evÃ" 'ti. MaïisÆkarajÃtakaæ.


#<[page 419]>#
%<                           6. SÃlÆkajÃtaka. (286.)                   419>%

                      $<6. SÃlÆkajÃtaka.>$
     Mà sÃlÆkassa pihayÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto thullakumÃrikapalobhanaæ Ãrabbha kathesi. Taæ CullanÃradakassapajÃtake Ãvibhavissati. Taæ pana bhikkhuæ Satthà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti pucchitvà "evaæ bhante" ti "ko taæ ukkaïÂhÃpesÅti" "thullakumÃrikà bhante" ti. Satthà "esà te bhikkhu anatthakÃrikÃ, pubbe pi tvaæ etissà vivÃhatthÃya ÃgataparisÃya uttaribhaÇgo ahosÅti" vatvà bhikkhÆhi yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto MahÃlohitagoïo nÃma ahosi, kaniÂÂhabhÃtà pan' assa Cullalohito nÃma, ubho pi gÃmake ekasmiæ kule kammaæ karonti. Tassa kulassa ekà vayappattà kumÃrikà atthi, taæ a¤¤aæ kulaæ vÃresi. Atha naæ kulaæ "vivÃhakÃle uttaribhaÇgo bhavissatÅti" SÃlÆkaæ nÃma sÆkaraæ yÃgubhattena paÂijaggi, so heÂÂhÃma¤ce sayati. Ath' ekadivasaæ Cullalohito bhÃtaraæ Ãha: "bhÃtika, mayaæ imasmiæ kule kammaæ karoma, amhe nissÃya imaæ kulaæ jÅvati, atha ca pan' ime manussà amhÃkaæ tiïapalÃlamattaæ denti, imaæ pana sÆkaraæ yÃgubhattena posenti, heÂÂhÃma¤ce sayÃpenti, kin nÃm' esa etesaæ karissatÅti". MahÃlohito "tÃta, mà tvaæ etassa yÃgubhattaæ patthayi, etissà kumÃrikÃya vivÃhadivasaæ etaæ pana uttaribhaÇgaæ kÃtukÃmà ete maæsassa thullabhÃvakaraïatthaæ posenti, katipÃhaccayena taæ passa heÂÂhÃma¤cato nikkhÃmetvà vadhitvà khaï¬Ãkhaï¬ikaæ chinditvà Ãgantukabhattaæ kayiramÃnan" ti vatvà purimà dve gÃthà samuÂÂhÃpesi:


#<[page 420]>#
%<420              III. TikanipÃta.  4. Abbhantaravagga.  (29.)>%

  @<Ja_III,4.6(=286).1: MÃ SÃlÆkassa pihayi, ÃturannÃni bhu¤jati,
                    appossukko bhusaæ khÃda, etaæ dÅghÃyulakkhaïaæ. || Ja_III:106 ||>@

  @<Ja_III,4.6(=286).2: IdÃni so idhÃgantvà atithi yuttasevako,
                    atha dakkhasi SÃlÆkaæ sayantaæ musaluttaran ti. || Ja_III:107 ||>@

     TatrÃyaæ saækhepattho: tÃta tvaæ mà SÃlÆkasÆkara-bhÃvaæ patthayi, ayaæ hi ÃturannÃni maraïabhojanÃni bhu¤jati, yÃni bhu¤jitvà nacirass' eva maraïaæ pÃpuïissati, tvaæ pana appossukko nirÃlayo hutvà attano laddhaæ idaæ palÃlamissakaæ bhusaæ khÃda, etaæ dÅghÃyubhÃvassa lakkhaïaæ sa¤jÃnanaæ nimittaæ, idÃni katipÃhass' eva so vevÃhikapuriso mahatiyà parisÃya yutto yuttasevako idha atithi hutvà Ãgato bhavissati, ath' etaæ SÃlÆkaæ musalasadisena uttaroÂÂhena samannÃgattà musaluttaraæ mÃrituæ sayantaæ dakkhasÅti.
     Tato katipÃhass' eva vevÃhikesu Ãgatesu SÃlÆkaæ mÃretvà uttaribhaÇgaæ akaæsu. Ubho goïà taæ tassa pavattiæ disvà "amhÃkaæ bhusam eva varan" ti mantayiæsu.
     Satthà abhisambuddho hutvà tadatthajotakaæ tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,4.6(=286).3: Vikantaæ sÆkaraæ disvà sayantaæ musaluttaraæ
                    jaraggavÃsà cintesuæ: var' amhÃkaæ bhusÃm ivà 'ti. || Ja_III:108 ||>@

     Tattha bhusÃmivà 'ti bhusam eva amhÃkaæ varaæ uttaman ti.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne so bhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà thullakumÃrikà etarahi thullakumÃrikÃ, SÃlÆko ukkaïÂhitabhikkhu ahosi, Cullalohito ùnando, MahÃlohito pana aham evÃ" 'ti. SÃlÆkajÃtakaæ.

                      $<7. LÃbhagarahajÃtaka.>$
     NÃnummatto ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto SÃriputtattherassa saddhivihÃrikaæ Ãrabbha kathesi. Therassa kira saddhivihÃriko theraæ upasaækamitvà vanditvà ekamantaæ nisinno "lÃbhuppattipaÂipadaæ me bhante kathetha,


#<[page 421]>#
%<                          7. LÃbhagarahajÃtaka (287.)                421>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kiæ karonto cÅvarÃdÅnaæ lÃbhÅ hotÅti" pucchi. Ath assa thero "Ãvuso, catuh' aÇgehi samannÃgatassa lÃbhasakkÃro uppajjati, attano abbhantare hiriæ bhinditvà sÃma¤¤aæ pahÃya anummatten' eva ummattena viya bhavitabbaæ, pisuïà vÃcà vattabbÃ, naÂasadisena bhavitabbaæ, vikiïïavÃcena kutÆhalena bhavitabban" ti imaæ lÃbhuppattipaÂipadaæ kathesi. So taæ paÂipadaæ garahitvà uÂÂhÃya pakkanto. Thero SatthÃraæ upasaæ-kamitvà taæ pavattiæ Ãcikkhi. Satthà "na so SÃriputta bhikkhu idÃn' eva lÃbhaæ garahi pubbe pi garahi yevÃ" 'ti vatvà therena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto soÊasavassakÃle yeva tiïïaæ vedÃnaæ aÂÂhÃrasannaæ sippÃnaæ pariyosÃnaæ patvà disÃpÃmokkhÃcariyo hutvà pa¤camÃïavakasatÃni sippaæ vÃcesi. Tatr' eko mÃïavo sÅlÃcÃrasampanno ekadivasaæ Ãcariyaæ upasaækamitvà "kathaæ imesaæ sattÃnaæ lÃbho uppajjatÅti" lÃbhapaÂipadaæ pucchi. ùcariyo "tÃta imesaæ sattÃnaæ catÆhi kÃraïehi lÃbho uppajjatÅti" vatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,4.7(=287).1: NÃnummatto nÃpisuïo nÃnaÂo nÃkutÆhalo
                    mÆÊhesu labhate lÃbhaæ, esà te anusÃsanÅti. || Ja_III:109 ||>@

     Tattha nÃnummatto ti na anummatto, idaæ vuttaæ hoti: yathà ummattako nÃma itthipurisadÃrake disvà tesaæ vatthÃlaækÃrÃdÅni vilumpati tato tato macchamaæsapÆvÃdÅni balakkÃrena gahetvà khÃdati evam evaæ yo gihÅbhÆto ajjhattabahiddhÃsamuÂÂhÃnaæ hirottappaæ pahÃya kusalÃkusalaæ agaïetvà nirayabhayaæ abhÃyanto lobhÃbhibhÆto pariyÃdinnacitto kÃmesu pamatto sandhicchedÃdÅni sÃhasikakammÃni karoti, pabbajito pi hirottappaæ pahÃya kusalÃkusalaæ agaïetvà nirayabhayaæ abhÃyanto SatthÃrà pa¤¤attaæ sikkhÃpadaæ maddanto lobhena abhibhÆto pariyÃdinnacitto cÅvarÃdimattaæ nissÃya attano sÃma¤¤aæ vijahitvà pamatto vejjakammadÆtakammÃdÅni karoti veÊudÃnÃdÅni nissÃya jÅvikaæ kappeti, ayaæ anummatto pi ummattasadisattà ummatto nÃma,


#<[page 422]>#
%<422                  III. TikanipÃta. 4. Abbhantaravagga. (29.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evarÆpassa khippaæ lÃbho uppajjati, yo pana evaæ na ummatto lajjÅ kukkuccako esa mÆÊhesu apaï¬itesu purisesu lÃbhaæ na labhati, tasmà lÃbhatthikena ummattakena viya bhavitabban ti, nÃpisuïo ti tatthÃpi yo pisuïo hoti asukena idaæ nÃma katan ti rÃjakule pesu¤¤aæ upasaæharati so a¤¤esaæ yasaæ acchinditvà attano gaïhÃti, rÃjÃno pi naæ ayaæ amhesu sasneho ti ucce ÂhÃne Âhapenti, amaccÃdayo pi 'ssa ayaæ no rÃjakule paribhindeyyà ti bhayena dÃtabbaæ ma¤¤anti, evaæ etarahi pisuïassa lÃbho uppajjati, yo pana apisuïo so na mÆÊhesu lÃbhaæ labhati, evam attho veditabbo, nÃnaÂo ti lÃbhaæ uppÃdentena naÂena viya bhavitabbaæ, yathà naÂo hiriottappaæ pahÃya naccagÅtavÃditehi kÅÊaæ katvà dhanaæ saæharati evam eva lÃbhatthikena hiriottappaæ bhinditvà itthipurisadÃrakÃnaæ soï¬asahÃyena viya hutvà nÃnappakÃraæ keÊiæ karontena vicaritabbaæ, yo evaæ anaÂo so mÆÊhesu lÃbhaæ na labhati, nÃkutÆhalo ti kutÆhalo nÃma vippakiïïavÃco, rÃjÃno hi amaccaparivutà amacce pucchanti: asukaÂÂhÃne kira manusso mÃrito gharaæ viluttaæ paresaæ dÃrà padhaæsità ti sÆyati, kesaæ nu kho idaæ kamman ti tattha sesesu akathentesu yeva uÂÂhahitvà asuko ca asuko ca nÃmà 'ti vadati, ayaæ kutÆhalo nÃma, rÃjÃno tassa vacanena te purise pariyesitvà nisedhetvà imaæ nissÃya no nagaraæ niccoraæ jÃtan ti tassa mahantaæ yasaæ denti, sesÃpi janà ayaæ no rÃjapurisehi puÂÂho suyuttaæ duyuttaæ katheyyà ti bhayena tass' eva dhanaæ denti, evaæ kutÆhalassa lÃbho uppajjati, yo pana akutÆhalo esa na mÆÊhesu labhati lÃbhaæ, esà te anusÃsanÅti esà amhÃkaæ santikà tuyhaæ lÃbhÃnusatthi.
     AntevÃsiko Ãcariyassa kathaæ sutvà lÃbhaæ garahanto

  @<Ja_III,4.7(=287).2: Dhi-r-atthu taæ yasalÃbhaæ dhanalÃbha¤ ca brÃhmaïa
                    yà vutti vinipÃtena adhammacaraïena vÃ. || Ja_III:110 ||>@

  @<Ja_III,4.7(=287).3: Api ce pattam ÃdÃya anÃgÃro paribbaje
                    esà va jÅvikà seyyà yà cÃdhammena esanà ti || Ja_III:111 ||>@

gÃthÃdvayam Ãha.
     Tattha yà vuttÅti yà jÅvitavutti, vinipÃtenà 'ti attavinipÃtena adhammacariyÃya và ti adhammakiriyÃya visamakiriyÃya vadhabandhanagarahÃdÅni attÃnaæ vinipÃtetvà adhammaæ caritvà yà vutti ta¤ ca yasadhanalÃbha¤ ca sabbaæ dhir athu nindÃmi garahÃmÅti,


#<[page 423]>#
%<                     8. MacchuddÃnajÃtaka. (288.)                 423>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  na me etena attho ti adhippÃyo, pattamÃdÃyà 'ti bhikkhÃbhÃjanaæ gahetvÃ, anÃgÃro paribbaje ti ageho pabbajito hutvà vicareyya, na ca sappuriso kÃyaduccaritÃdivasena adhammacariyaæ careyya, kiækÃraïÃ: esà va jÅvikà seyyà yà cÃdhammena esanà ti yà esà adhammena jÅvikapariyesanà tato esà pattahatthassa parakulesu bhikkhÃcariyà va seyyà sataguïena sahassaguïena sundaratarà ti dasseti.
     Evaæ mÃïavo pabbajjÃya guïaæ vaïïetvà nikkhamitvà isipabbajjaæ pabbajitvà dhammena bhikkhaæ pariyesanto samÃpattiyo nibbattetvà Brahmaloka-parÃyano ahosi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà mÃïavo lÃbhagarahikabhikkhu ahosi, Ãcariyo pana aham evÃ" 'ti. LÃbhagarahajÃtakaæ.

                      $<8. MacchuddÃnajÃtaka.>$
     Agghanti macchà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ kÆÂavÃïijaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ heÂÂhà kathitam eva.
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto kuÂimbikakule nibbattitvà vi¤¤Ætaæ patto kuÂumbaæ saïÂhapesi. KaniÂÂhabhÃtaro{} pi 'ssa atthi. Tesaæ aparabhÃge pità kÃlakato. Te ekadivasaæ "pitu santakaæ vohÃraæ sÃdhessÃmÃ" 'ti ekaæ gÃmaæ gantvà kahÃpaïasahassaæ labhitvà Ãgacchantà nadÅtitthe nÃvaæ patimÃnento puÂabhattaæ bhu¤jiæsu. Bodhisatto atirekabhattaæ GaÇgÃya macchÃnaæ datvà nadÅdevatÃya pattiæ adÃsi, devatà pattiæ anumoditvà yeva ca dibbena yasena va¬¬hitvà attano yasava¬¬hiæ ÃvajjamÃnà taæ {kÃraïaæ} a¤¤Ãsi. Bodhisatto pi vÃlukÃya uttarÃsaÇgaæ pattharitvà nipanno niddaæ okkami.


#<[page 424]>#
%<424                 III.  TikanipÃta.  4. Abbhantaravagga. (29.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  KaniÂÂhabhÃtà pan' assa thokam corapakatiko, so te kahÃpaïe Bodhisattassa adatvà sayam eva gaïhitukÃmo tÃya kahÃpaïabhaï¬ikÃya sadisaæ ekaæ sakkharÃbhaï¬ikaæ katvà dve pi bhaï¬ikà ekato Âhapesi. Tesaæ nÃvaæ abhirÆhitva GaÇgÃ-majjhagatÃnaæ kaniÂÂho nÃvaæ koÂÂhetvà "sakkharabhaï¬ikaæ udake khipissÃmÅti" sahassabhaï¬ikaæ khipitvà "bhÃtika sahassabhaï¬ikà udake patitÃ, kin ti karomÃ" 'ti Ãha. "Udake patitÃya kiæ karissÃma, mà cintayÅti" nadÅdevatà cintesi "ahaæ iminà dinnaæ pattiæ anumoditvà dibbayasena va¬¬hitÃ, etassa santakaæ rakkhissÃmÅti" attano ÃnubhÃvena taæ bhaï¬ikaæ ekaæ mahÃmukhaæ macchaæ gilÃpetvà sayaæ Ãrakkhaæ gaïhi. So pi kho coro gehaæ gantvà "bhÃtà me va¤cito" ti bhaï¬ikaæ mocento sakkharà passitvà hadayena sussantena ma¤cassa aÂaniæ upagÆhitvà nipajji. Tadà kevaÂÂà macchaæ gahaïatthÃya jÃle khipiæsu.
So maccho devatÃnubhÃvena jÃlaæ pÃvisi. KevaÂÂà taæ gahetvà vikkiïituæ nagaraæ paviÂÂhÃ. Manussà mahÃmacchaæ disvà mÆlaæ pucchanti. KevaÂÂà "kahÃpaïasahassa¤ ca satta mÃsake datvà gaïhathÃ" ti vadanti. Manussà "sahassagghaïakamaccho pi no diÂÂho" ti parihÃsaæ karonti. KevaÂÂà macchaæ gahetvà Bodhisattassa gharadvÃraæ gantvà "imaæ macchaæ gaïhathÃ" 'ti Ãhaæsu. "Kim assa mÆlan" ti.
"Satta mÃsake datvà gaïhathÃ" 'ti. "A¤¤esaæ dadamÃnà kathaæ dethÃ" ti. A¤¤esaæ sahassena ca sattahi ca mÃsakehi dema, tumhe pana satta mÃsake datvà gaïhathÃ" 'ti.
So tesaæ satta mÃsake datvà macchaæ bhariyÃya pesesi. Sà macchassa kucchiæ phÃlayamÃnà sahassabhaï¬ikaæ disvà Bodhisattassa Ãrocesi.


#<[page 425]>#
%<                          8 MacchuddÃnajÃtaka.  (288.)               425>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Bodhisatto taæ oloketvà attano la¤chaæ disvà sakabhÃvaæ ¤atvà "idÃni ime kevaÂÂà imaæ macchaæ a¤¤esaæ dadamÃnà sahassena c' eva sattahi ca mÃsakehi, denti amhe pana datvà sahassassa amhÃkaæ santakattà satt' eva mÃsake gahetvà adaæsu, idaæ antaraæ ajÃnantaæ na sakkà ka¤ci saddahÃpetun" ti cintetvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,4.8(=288).1: Agghanti macchà adhikaæ sahassaæ,
                    na so atthi yo ima saddaheyya,
                    mayha¤ ca assÆ idha satta mÃsÃ,
                    aham pi taæ macchuddÃnaæ kiïeyyan ti. || Ja_III:112 ||>@

     Tattha adhikan ti a¤¤ehi pucchità kevaÂÂà sattamÃsÃdhikaæ sahassaæ agghatÅti vadanti, na so atthi yo imaæ saddaheyyà ti so {puriso} n' atthi yo imaæ {kÃraïaæ} paccakkhato ajÃnanto mama vacanena saddaheyya, ettakaæ và macchà agghantÅti yo imaæ saddaheyya so n' atthi, tasmà yeva te a¤¤ehi na gahità ti pi attho, mayha¤ ca assÆ 'ti mayhaæ pana sattamÃsakà ahesuæ, macchuddÃnan ti macchavaggaæ, tena hi macchena saddhiæ a¤¤e pi macchà ekato baddhÃ, taæ sakalam pi macchuddÃnaæ sandhÃy' etaæ vuttaæ, kiïeyyan ti kiïissaæ, satt' eva mÃsake datvà ekamacchamattaæ gaïhin ti attho.
     Eva¤ ca pana vatvà idaæ cintesi: "kin nu kho nissÃya mayà ete kahÃpaïà laddhÃ" ti. Tasmiæ khaïe nadÅdevatà ÃkÃse adissamÃnarÆpà Âhatvà "ahaæ GaÇgÃdevatÃ, tayà macchÃnaæ atirekabhattaæ datvà mayhaæ patti dinnÃ, tenÃhaæ tava santakaæ rakkhantÅ ÃgatÃ" ti dÅpayamÃnÃ

  @<Ja_III,4.8(=288).2: MacchÃnaæ bhojanaæ datvà mama dakkhiïam Ãdisi,
                    taæ dakkhiïaæ sarantiyà kataæ apacitiæ tayà ti || Ja_III:113 ||>@

gÃtham Ãha.


#<[page 426]>#
%<426                  III. TikanipÃta.  4. Abbhantaravagga. (29.)>%
     Tattha dakkhiïan ti imasmiæ ÂhÃne pattidÃnaæ dakkhiïà nÃma jÃtaæ, kataæ apacitiæ tayà ti taæ tayà mayhaæ katÃpacitiæ sarantiyà idaæ tava dhanam rakkhitan ti attho.
     Idaæ vatvà pana sà devatà tassa kaniÂÂhena kataæ kÆÂakammaæ sabbaæ kathetva "eso dÃni hadayena sussantena nipanno, duÂÂhacittassa va¬¬hi nÃma n' atthi, ahaæ pana tava santakaæ mà nassÅti dhanaæ te Ãharitvà adÃsiæ, idaæ tava kaniÂÂhacorassa adatvà sabbaæ tvaæ ¤eva gaïhÃhÅti" vatvà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,4.8(=288).3: PaduÂÂhacittassa na phÃti hoti,
                    na cÃpi taæ devatà pÆjayanti
                    yo bhÃtaraæ pettikaæ sÃpateyyaæ
                    ava¤cayÅ dukkatakammakÃrÅti. || Ja_III:114 ||>@

     Tattha na phÃti hotÅti evarÆpassa puggalassa idhaloke và paraloke và va¬¬hi nÃma na hoti, na cÃpi tan ti taæ puggalaæ tassa santakaæ rakkhamÃnà devatà na pÆjenti.
     Iti devatà mittadÆbhicorassa kahÃpaïe na dÃtukÃmà evam Ãha. Bodhisatto pana "na sakkà evaæ kÃtun" ti tassa pi pa¤casatÃni pesesi yeva.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne vÃïijo sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà kaniÂÂhabhÃtà idÃni kÆÂavÃïijo, jeÂÂhabhÃtà pana ahaæ evÃ" 'ti.
MacchuddÃnajÃtakaæ.

                      $<9. NÃnacchandajÃtaka.>$
     NÃnacchandà mahÃrÃjà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Ãyasmato ùnandassa aÂÂhavaralÃbhaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ EkÃdasanipÃte JuïhajÃtake Ãvibhavissati.


#<[page 427]>#
%<                          9. NÃnacchandajÃtaka. (289.)              427>%
     AtÅte pana Bodhisatto BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente tassa aggamahesiyà kucchimhi nibbattitvà vayappatto TakkasilÃyaæ sippÃni uggahetvà pitu accayena rajjaæ pÃpuni. Tassa ÂhÃnato apanÅto pitu purohito atthi, so duggato hutvà ekasmiæ jarÃgehe vasati. Ath' ekadivasaæ Bodhisatto a¤¤Ãtakavesena rattibhÃge nagaraæ parigaïhanto carati. Tam enaæ katakammacorà ekasmiæ surÃpÃne suraæ pivitvà aparam pi ghaÂenÃdÃya attano gehaæ gacchantà antaravÅthiyaæ disvà "are kho si tvan" ti vatvà paharitvà uttarisÃÂakaæ gahetvà ghaÂaæ ukkhipitvà tÃsentà gacchiæsu. So pi kho brÃhmaïo tasmiæ khaïe nikkhamitvà antaravÅthiyaæ Âhito nakkhattaæ olokento ra¤¤o amittÃnaæ hatthagatabhÃvaæ ¤atvà brÃhmaïiæ Ãmantesi. Sà "kiæ ayyÃ" 'ti vatvà vegena tassa santikaæ ÃgatÃ. Atha naæ sà Ãha: "bhoti amhÃkaæ rÃjà amittÃnaæ vasaæ gato" ti. "Ayya, kin te ra¤¤o santike pavattiyÃ, brÃhmaïà jÃnissantÅti". RÃjà brÃhmaïassa saddaæ sutvà thokaæ gantvà dhutte Ãha: "duggato 'mhi sÃmÅ, uttarÃsaÇgaæ gahetvà vissajjetha man" ti. Te punappuna kathentaæ kÃru¤¤ena vissajjesuæ. So tesaæ vasanageham sallakkhetvà nivatti. BrÃhmano pi "bhoti amhÃkaæ rÃjà amittahatthato mutto" ti Ãha. RÃjà tam pi sutvà pÃsÃdaæ abhirÆhi. So vibhÃtÃya rattiyà brÃhmaïe pakkosÃpetvà "kiæ Ãcariyà rattim nakkhattaæ olokayitthÃ" 'ti pucchi. "ùma devÃ" 'ti. "sobhanaæ asobhanan" ti.
"Sobhanaæ devÃ" 'ti. "Koci gÃho n' atthÅti". "N' atthi devÃ" 'ti. RÃjà "asukagehato brÃhmaïaæ pakkosathÃ" 'ti purÃïapurohitaæ pakkosÃpetvà "kiæ Ãcariya rattiæ te nakkhattaæ diÂÂhan" ti pucchi.


#<[page 428]>#
%<428             III. TikanipÃta.  4. Abbhantaravagga. (29.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "ùma devÃ" 'ti. "Atthi koci gÃho" ti. "ùma mahÃrÃja, ajjarattiæ tumhe amittavasaæ gantvà muhutten' eva muttÃ" ti. RÃjà "nakkhattajÃnanakena nÃma evarÆpena bhavitabban" ti sesabrÃhmaïe nikka¬¬hÃpetvà "brÃhmaïa pasanno 'smi, te varaæ gaïhÃ" ti Ãha.
"MahÃrÃja puttadÃrena saddhiæ mantetvà gaïhissÃmÅti".
"Gaccha mantetvà ehÅti". So gantvà brÃhmaïi¤ ca putta¤ ca suïisa¤ ca dÃsi¤ ca pakkositvà "rÃjà me varaæ deti, kiæ gaïhÃmÅti" pucchi. BrÃhmaïÅ "mayhaæ dhenusataæ ÃnehÅti" Ãha. Putto chattamÃïavo nÃma "mayhaæ kumudavaïïehi sindhavehi yuttaæ Ãja¤¤arathan" ti. Suïisà "mayhaæ maïikuï¬alaæ Ãdiæ katvà sabbÃlaækÃran" ti. Puïïà nÃma dÃsÅ "mayhaæ udukkhalamusala¤ c' eva suppa¤ cÃ" 'ti. BrÃhmaïo pana gÃmavaraæ gahetukÃmo ra¤¤o santikaæ gantvà "kiæ brÃhmaïa pucchito te dÃro" ti. "PuÂÂho Ãma mahÃrÃja, pucchità na pan' ekacchandÃ" ti vatvà paÂhamaæ gÃthadvayam Ãha:

  @<Ja_III,4.9(=289).1: NÃnacchandà mahÃrÃja ekÃgÃre vasÃmase,
                    ahaæ gÃmavaraæ icche, brÃhmaïÅ ca gavaæ sataæ, || Ja_III:115 ||>@

  @<Ja_III,4.9(=289).2: Chatto ca Ãja¤¤arathaæ, ka¤¤Ã ca maïikuï¬alaæ,
                    yà c' esà Puïïikà jammÅ udukkhalaæ abhikaækhatÅti. || Ja_III:116 ||>@

     Tattha icche ti icchÃmi, gavaæ satan ti rohiïÅnam guïïaæ sataæ, ka¤¤Ã ti suïisÃ, yà cesà ti yà esà amhÃkaæ ghare Puïïikà nÃma dÃsÅ sà jammikà lÃmikà suppamusalehi saddhiæ udukkhalaæ abhikaækhati icchatÅti.
     RÃjà "sabbesaæ icchiticchitaæ dethÃ" 'ti ÃïÃpento


#<[page 429]>#
%<                        10. SÅlavÅmaæsajÃtaka. (290.)               429>%

  @<Ja_III,4.9(=289).3: BrÃhmaïassa gÃmavaraæ detha brÃhmaïiyà gavaæ sataæ
                    Chattassa Ãja¤¤arathaæ ka¤¤Ãya maïikuï¬alaæ,
                    ya¤ c' etaæ Puïïikaæ jammiæ paÂipÃdetha udukkhalan ti || Ja_III:117 ||>@

gÃtham Ãha.
     Tattha ya¤cetan ti yaæ etaæ Puïïikan ti vadati taæ jammiæ udukkhalaæ paÂipÃdetha sampaÂicchÃdethà ti.
     Iti rÃjà yaæ brÃhmaïena patthitaæ ta¤ ca a¤¤a¤ ca mahantaæ yasaæ datvà "ito paÂÂhÃya amhÃkaæ kattabbakiccesu ussukkaæ ÃpajjÃ" ti vatvà brÃhmaïaæ attano santike akÃsi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà brÃhmaïo ùnando ahosi, rÃjà pana aham evÃ" 'ti. NÃnacchandajÃtakaæ.

                      $<10. SÅlavÅmaæsajÃtaka.>$
     SÅlaæ kireva kalyÃïan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ sÅlavÅmaæsakabrÃhmaïaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ pana paccuppannam pi atÅtam pi heÂÂhà EkanipÃte SÅlavÅmaæsajÃtake vitthÃritam eva, idha pana
     BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente tassa purohito "attano sÅlaæ vÅmaæsissÃmÅti" hera¤¤akaphalakato dve divase ekekaæ kahÃpaïaæ gaïhi. Atha naæ tatiyadivase coro ti gahetvà ra¤¤o santikaæ nayiæsu. So antarÃmagge ahiguï¬ike sappaæ kÅÊÃpente addasa. Atha naæ rÃjà disvà "kiss' evarÆpam akÃsÅti" pucchi. BrÃhmaïo "attano sÅlaæ vÅmaæsitukÃmatÃyÃ" 'ti vatvÃ

  @<Ja_III,4.10(=290).1: SÅlaæ kir' eva kalyÃïaæ sÅlaæ loke anuttaraæ,
                    passa ghoraviso nÃgo sÅlavà ti na ha¤¤ati. || Ja_III:118 ||>@


#<[page 430]>#
%<430                 III. DukanipÃta. 4. Abbhantaravagga. (29.)>%

  @<Ja_III,4.10(=290).2: So 'haæ sÅlaæ samÃdissaæ loke anumataæ sivaæ
                    ariyavuttisamÃcÃro yena vuccati sÅlavÃ. || Ja_III:119 ||>@

  @<Ja_III,4.10(=290).3: ¥ÃtÅna¤ ca piyo hoti mittesu ca virocati
                    kÃyassa bhedà sugatiæ upapajjati sÅlavà ti || Ja_III:120 ||>@

Ãha.
     Tattha sÅlan ti ÃcÃro kirà 'ti anussavatthe nipÃto, kalyÃïan ti sobhaïaæ, sÅlaæ kira kalyÃïan ti evaæ paï¬ità vadantÅti attho, passà 'ti attÃnam eva vadati, na ha¤¤atÅti paraæ pi na viheÂheti parena pana na viheÂhÅyati, samÃdissan ti sÃmÃdiyÃmi, anumataæ sivan ti khemaæ nibbhayan ti evaæ paï¬itehi sampaÂicchitaæ, yena vuccatÅti yena sÅlena sÅlavà puriso ariyÃnaæ BuddhÃdÅnaæ paÂipattiæ samÃcaranto ariyavuttisamÃcÃro ti vuccati tam ahaæ samÃdiyissÃmÅti attho, virocatÅti pabbatamatthake aggikkhandho viya virocati.
     Evaæ Bodhisatto tÅhi gÃthÃhi sÅlavaïïaæ pakÃsento ra¤¤o dhammaæ desetvà "mahÃrÃja mama gehe pitu santakaæ mÃtu santakaæ attanà uppÃditaæ tayà dinna¤ ca bahudhanaæ atthi pariyanto na pa¤¤Ãyati, ahaæ pana sÅlaæ vÅmaæsanto hera¤¤ikato kahÃpaïe gaïhiæ, idÃni mayà imasmiæ loke jÃtigottakulapadesÃnaæ lÃmakhabhÃvo sÅlass' eva ca jeÂÂhakabhÃvo ¤Ãto, ahaæ pabbajissÃmi, pabbajjaæ me anujÃnÃhÅti" anujÃnÃpetvà ra¤¤Ã punappuna yÃciyamÃno pi nikkhamma Himavantaæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbajitvà samÃpattiyo nibbattetvà Brahmaloka-parÃyano ahosi.
     Satthà imaæ desanam Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà sÅlavÅmaæsako purohitabrÃhmaïo aham evÃ" 'ti. SÅlavÅmaæsajÃtakaæ. Abbhantaravaggo catuttho.


#<[page 431]>#
%<                   1. BhadraghaÂajÃtaka.  (291.)                    431>%

                         5. KUMBHAVAGGA.

                      $<1. BhadraghaÂajÃtaka.>$
     SabbakÃmadadaæ kumbhan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto AnÃthapiï¬ikassa bhÃgineyyaæ Ãrabbha kathesi.
So kira mÃtÃpitunnaæ santakà cattÃlÅsahira¤¤akoÂiyo pÃnavyasanena nÃsetvà seÂÂhino santikaæ agamÃsi. So pi 'ssa "vohÃraæ karohÅti" sahassaæ adÃsi, tam pi nÃsetvà puna agamÃsi. Puna tassa pa¤ca satÃni dÃpesi, tÃni vinÃsetvà puna Ãgatassa dve thÆlasÃÂake dÃpesi, te pi nÃsetvà Ãgataæ gÅvÃya gahetvà nÅharÃpesi. So anÃtho hutvà paraku¬¬aæ nissÃya kÃlam akÃsi. Tam enaæ ka¬¬hetvà bahi cha¬¬esuæ. AnÃthapiï¬iko vihÃraæ gantvà sabbaæ taæ bhÃgineyyassa pavattiæ TathÃgatassa Ãrocesi. Satthà "tvaæ etaæ kathaæ santappessasi yam ahaæ pubbe sabbakÃmadadaæ kumbhaæ datvà santappetuæ nÃsakkhin" ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïÃsiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto seÂÂhikule nibbattitvà pitu accayena seÂÂhiÂÂhÃnaæ labhi. Tassa gehe bhÆmigatam eva cattÃlÅsakoÂidhanaæ ahosi. Putto pan' assa eko yeva. Bodhisatto dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà kÃlakÃto, Sakko devarÃjà hutvà nibbatti.
Ath' assa putto vÅthiæ Ãvaritvà maï¬apaæ kÃretvà mahÃjanaparivuto nisÅditvà suraæ pÃtuæ Ãrabhi. So laæghanadhÃvanagÅtanaccÃdÅni karontÃnaæ sahassaæ dadamÃno itthisoï¬asurÃsoï¬amaæsasoï¬ÃdibhÃvaæ Ãpajjitvà "tvaæ gÅtaæ tvaæ naccaæ tvaæ vÃditan" ti samajjatthiko pamatto hutvà Ãhiï¬anto nacirass' eva cattÃlÅsakoÂidhanaæ upabhogaparibhogÆpakaraïÃni ca nÃsetvà duggato kapaïo pilotikaæ nivÃsetvà vicari.


#<[page 432]>#
%<432                III. TikanipÃta  5. Kumbhavagga. (30.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Sakko Ãvajjanto tassa duggatabhÃvaæ ¤atvà puttapemenÃgantvà sabbakÃmadadaæ kumbhaæ datvà "tÃta yathÃyaæ kumbho na bhijjati tathà naæ rakkha, imasmiæ te sati dhanassa paricchedo nÃma na bhavissati, appamatto hohÅti" ovaditvà devalokam eva gato. Tato paÂÂhÃya pivanto vicari. Ath' ekadivasaæ matto taæ kumbhaæ ÃkÃse khipitvà paÂicchanto ekavÃraæ virajjhi. Kumbho bhÆmiyaæ patitvà bhijji. Tato paÂÂhÃya puna daliddo hutvà pilotikaæ nivÃsetvà kapÃlahattho bhikkhaæ caranto paraku¬¬aæ nissÃya kÃlam akÃsi.
     Satthà imaæ atÅtaæ ÃharitvÃ

  @<Ja_III,5.1(=291).1: SabbakÃmadadaæ kumbhaæ kuÂaæ laddhÃna dhuttako
                    yÃva so anupÃleti tÃva so sukham edhati. || Ja_III:121 ||>@

  @<Ja_III,5.1(=291).2: Yadà matto ca ditto ca pamÃdà kumbham abbhidÃ
                    tadà naggo ca pottho ca pacchà bÃlo viha¤¤ati. || Ja_III:122 ||>@

  @<Ja_III,5.1(=291).3: Evam eva yo dhanaæ laddhà amatto paribhu¤jati
                    pacchà tappati dummedho kuÂaæ bhinno va dhuttako ti || Ja_III:123 ||>@

imà abhisambuddhagÃthà vatvà jÃtakam samodhÃnesi:
     Tattha sabbakÃmadadan ti sabbe vatthukÃme dÃtuæ samatthaæ kumbhaæ, kuÂan ti kumbhavevacanaæ, yÃvà 'ti yattakaæ kÃlaæ, anupÃletÅti yo koci evarÆpaæ labhitvà yÃva rakkhati tÃva so sukham edhatÅti attho, matto ca ditto cà 'ti surÃmadena matto dappena ditto, pamÃdà kumbham abbhidà ti pamÃdena kumbhaæ bhindi, naggo ca pottho cà 'ti kadÃci potthakapilotikÃya nivatthattà pottho, evamevà 'ti evam evaæ, amatto ti appamÃïena, tappatÅti socati.
     "Tadà bhadraghaÂabhedako dhutto seÂÂhibhÃgineyyo ahosi, Sakko pana aham evÃ" 'ti. BhadraghaÂajÃtakaæ.


#<[page 433]>#
%<                     2. SupattajÃtaka.  (292.)                    433>%

                      $<2. SupattajÃtaka.>$
     BÃrÃïassaæ mahÃrÃjà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto BimbÃdeviyà SÃriputtattherena dinnarohitamaccharasaæ navaghatamissakaæ sÃlibhattaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ heÂÂhà kathita-AbbhantarajÃtake vatthusadisam eva. TadÃpi theriyà udaravÃto kuppi. RÃhulabhaddo therassa Ãcikkhi. Thero taæ ÃsanasÃlÃya nisÅdÃpetvà Kosalara¤¤o nivesanaæ gantvà rohitamaccharasaæ navasappimissakaæ sÃlibhattaæ Ãharitvà tassa adÃsi. So Ãharitvà mÃtu theriyà adÃsi. Tassà bhuttamattÃya udaravÃto paÂippassambhi.
RÃjà purise pesetvà parigaïhÃpetvà tato paÂÂhÃya theriyà tathÃrÆpaæ bhattam adÃsi. Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso dhammasenÃpati theriæ evarÆpena nÃma bhojanena santappesÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva SÃriputto RÃhulamÃtÃya pathitaæ deti, pubbe pi adÃsi yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto kÃkayoniyaæ nibbattitvà vayappatto asÅtiyà kÃkasahassÃnaæ jeÂÂhako Supatto nÃma kÃkarÃjà ahosi, aggamahesÅ pana Suphassà nÃma kÃkÅ ahosi, senÃpati Sumukho nÃma. So asÅtikÃkasahassehi parivuto BÃrÃïasiæ upanissÃya vasi. So ekadivasaæ Suphassaæ ÃdÃya gocaraæ pariyesamÃno BÃrÃïasÅra¤¤o mahÃnasamatthakena agamÃsi. SÆdo ra¤¤o nÃnÃmacchamaæsavikatiparivÃrabhojanaæ sampÃdetvà thokaæ bhÃjanÃni vivaritvà usumaæ palÃpento aÂÂhÃsi. Suphassà macchamaæsagandhaæ ghÃyitvà rÃjabhojanaæ bhu¤jitukÃmà hutvà taæ divasaæ akathetvà dutiyadivase "ehi bhadde gocarÃya gamissÃmÃ" ti vuttà "tumhe gacchatha, mayhaæ eko dohaÊo atthÅti" vatvà "kÅdiso dohaÊo" ti vutte "BÃrÃïasÅra¤¤o bhojanaæ bhu¤jitukÃm, amhi, na kho pana sakkà mayà taæ laddhuæ,


#<[page 434]>#
%<434                  III. TikanipÃta.  5. Kumbhavagga. (30.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tasmà jÅvitaæ pariccajissÃmi devÃ" 'ti Ãha. Bodhisatto cintayamÃno nisÅdi. Sumukho Ãgantvà "kiæ mahÃrÃja anattamano sÅti" pucchi. RÃjà taæ atthaæ Ãrocesi. SenÃpati "mà cintayi mahÃrÃjÃ" 'ti te ubho pi assÃsetvà "ajja tumhe idh' eva hotha, mayaæ bhattaæ ÃharissÃmÃ" 'ti vatvà pakkÃmi. So kÃke sannipÃtetvà taæ kÃraïaæ kathetvà "etha bhattaæ ÃharissÃmÃ" 'ti kÃkehi saddhiæ BÃrÃïasiæ pavisitvà mahÃnasassÃvidÆre kÃke vagge vagge katvà tasmiæ tasmiæ ÂhÃne ÃrakkhatthÃya Âhapetvà sayaæ aÂÂhahi kÃkayodhehi saddhiæ mahÃnasacchadane nisÅdi. Ra¤¤o bhattaharaïakÃlaæ ullokayamÃno te ca kÃke Ãha: "ahaæ ra¤¤o bhatte hariyamÃne bhÃjanÃni pÃtessÃmi, bhÃjanesu patitesu mayhaæ jÅvitaæ n' atthi, tumhesu cattÃro janà mukhapÆraæ bhattaæ cattÃro macchamaæsaæ gahetvà sapajÃpatikaæ kÃkarÃjaæ bhojetha, `kahaæ senÃpatÅti' vutte `pacchato ehitÅti vadeyyÃthÃ" 'ti. Atha sÆdo bhojanavikatiæ sampÃdetvà kÃjena gahetvà rÃjakulaæ pÃyÃsi. Tassa rÃjaÇgaïaæ gatakÃle kÃkasenÃpati kÃkÃnaæ sa¤¤aæ datvà sayaæ uppatitvà bhattahÃrakassa ure nisÅditvà nakhapa¤jarena paharitvà kaïayaggavaïïena tuï¬ena nÃsaggaæ assa abhihantvà uÂÂhÃya dvÅhi pÃdehi mukham assa pidahi. RÃjà mahÃtale caækamanto mahÃvÃtapÃnena oloketvà taæ kÃkassa kiriyaæ disvà bhattahÃrakassa saddaæ datvà "bho bhattahÃra, bhÃjanÃni cha¬¬etvà kÃkam eva gaïhÃ" 'ti Ãha. So bhÃjanÃni cha¬¬etvà kÃkaæ daÊhaæ gaïhi. RÃjà pana "ito ehÅti" Ãha. Tasmiæ khaïe kÃkà Ãgantvà attano pahonakaæ bhu¤jitvà sesaæ vuttaniyÃmena gahetvà agamaæsu.


#<[page 435]>#
%<                         2. SupattajÃtaka. (292.)                  435>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tato sesà Ãgantvà sesaæ bhu¤jiæsu. Te pi aÂÂha janà gantvà rÃjÃnaæ sapajÃpatikaæ bhojesuæ. SuphassÃya dohaÊo vÆpasanto. BhattahÃrako kÃkaæ ra¤¤o upanesi. Atha naæ rÃjà pucchi: "bho kÃka, tvaæ mama¤ ca na lajji bhattahÃrakassa ca nÃsaæ khaï¬esi bhattabhÃjanÃni ca bhindi attano ca jÅvitaæ na rakkhi, kasmà evarÆpaæ kammam akÃsÅti". KÃko "mahÃrÃja, amhÃkaæ rÃjà BÃrÃïasiæ upanissÃya vasati, aham assa senÃpati, tassa Suphassà nÃma bhariyà dohaÊinÅ tumhÃkaæ bhojanaæ bhu¤jitukÃma, rÃjà tassà dohaÊaæ mayhaæ Ãcikkhi, ahaæ tatth' eva mama jÅvitaæ pariccajitvà Ãgato, idÃni me tassà bhojanaæ pesitaæ, mayham manoratho matthakaæ patto, iminà kÃraïena mayà evarÆpaæ katan" ti dÅpento

  @<Ja_III,5.2(=292).1: BÃrÃïassaæ mahÃrÃja kÃkarÃjà nivÃsiko
                    asÅtiyà sahassehi Supatto parivÃrito. || Ja_III:124 ||>@

  @<Ja_III,5.2(=292).2: Tassa dohaÊinÅ bhariyà Suphassà maccham icchati
                    ra¤¤o mahÃnase pakkaæ paccagghaæ rÃjabhojanaæ. || Ja_III:125 ||>@

  @<Ja_III,5.2(=292).3: Tes' Ãhaæ pahito dÆto ra¤¤o c' amhi idhÃgato,
                    bhattu apacitiæ kummi, nÃsÃyam akaraæ vaïan ti. || Ja_III:126 ||>@

     Tattha BÃrÃïassan ti BÃrÃïasiyaæ, nivÃsiko ti nibaddhavasanako, pakkan ti nÃnappakÃrena sampÃditaæ, keci siddhan ti sajjhÃyanti, paccagghan ti accuïhaæ aparivÃsikaæ macchamaæsavikatisu và paccekapaccekamettamahagghan ti paccagghaæ, tesÃhaæ pahito dÆto ra¤¤o camhi idhÃgato ti tesaæ ubhinnam pi ahaæ dÆto Ãïattikaro ra¤¤Ã c' amhi pahito, tasmà idha Ãgato ti attho, bhattu apacitiæ kummÅti svÃhaæ evaæ Ãgato attano bhattu apacitiæ sakkÃrasammÃnaæ karomi, nÃsÃyaæ akaraæ vaïan ti mahÃrÃja iminà kÃraïena tumhe ca attano ca jÅvitaæ agaïayitvà bhattabhÃjanaæ pÃtÃpetuæ bhattahÃrakasÃnÃsÃya mukhatuï¬ena vaïaæ akÃsiæ, mayà attano ra¤¤o apaciti katÃ, idÃni tumbhe yaæ icchatha taæ daï¬aæ karothà 'ti.


#<[page 436]>#
%<436                    III. TikanipÃta.  5. Kumbhavagga.  (30.)>%
     RÃjà tassa vacanaæ sutvà "mayaæ tÃva manussabhÆtÃnaæ mahantaæ yasaæ datvà amhÃkaæ suhajje kÃtuæ na sakkoma, gÃmÃdÅni dadamÃnÃpi amhÃkaæ jÅvitadÃyakaæ na labhÃma, ayaæ kÃko samÃno attano ra¤¤o jÅvitaæ pariccajati ativiya sappuriso madhurassaro dhammiko" ti guïesu pasÅditvà ta¤ ca setacchattena pÆjesi. So attano laddhena chattena rÃjÃnam eva pÆjetvà Supattassa guïaæ kathesi. RÃjà taæ pakkosÃpetvà dhammaæ sutvà ubhinnam pi tesaæ attano bhojananiyÃmena bhattaæ paÂÂhapesi, sesakÃkÃnaæ devasikaæ ekaæ taï¬ulammaïaæ pacÃpesi, saya¤ ca Bodhisattassa ovÃde Âhatvà sabbasattÃnaæ abhayaæ datvà pa¤casÅlÃni rakkhi. SupattakÃkovÃdo sattavassasatÃni pavatti.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rÃjà Anando ahosi, senÃpati SÃriputto, Suphassà RÃhulamÃtÃ, Supatto pana aham evÃ" 'ti. SupattajÃtakaæ.

                      $<3. KÃyavicchindajÃtaka.>$
     PuÂÂhassa me ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ purisaæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthiyaæ kira eko puriso paï¬urogena aÂÂito vejjehi paÂikkhitto, PuttadÃro pi 'ssa "ko imaæ paÂijaggituæ sakkotÅti" cintesi. Tassa etad ahosi: "sac' Ãhaæ imamhà rogà vuÂÂhahissÃmi pabbajissÃmÅti". So katipÃhen' eva ki¤ci sappÃyaæ labhitvà Ãrogo hutvà Jetavanaæ gantvà pabbajjaæ yÃci.
So Satthu santike pabbajja¤ ca upasampada¤ ca labhitvà nacirass' eva arahattaæ pÃpuïi. Ath' ekadivasaæ bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesum: "Ãvuso asuko nÃma paï¬urogÅ `imamhà rogà vuÂÂhito pabbajissÃmÅti' cintetvà pabbajito c' eva arahatta¤ ca patto" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ"


#<[page 437]>#
%<                     3. KÃyavicchindajÃtaka. (293.)                 437>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave ayam eva, pubbe paï¬itÃpi evaæ vatvà rogà vuÂÂhÃya pabbajitvà attano va¬¬him akaæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto kuÂumbaæ saïÂhapetvà vasanto paï¬urogÅ ahosi. VejjÃpi paÂijaggituæ nÃsakkhiæsu, puttadÃro pi vippaÂisÃrÅ ahosi. So "imamhà rogà vuÂÂhito pabbajissÃmÅti" cintetvà ki¤cid eva sappÃyaæ labhitvà Ãrogo hutvà Himavantaæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbaji. So samÃpattiyo ca abhi¤¤Ãyo ca uppÃdetvà jhÃnasukhena viharanto "ettakaæ kÃlaæ evarÆpaæ sukhaæ {nÃlatthan}" ti udÃnaæ udÃnento

  @<Ja_III,5.3(=293).1: PuÂÂhassa me a¤¤atarena vyÃdhinÃ
                    rogena bÃÊhaæ dukkhitassa ruppato
                    parisussati khippam idaæ kalebaraæ
                    pupphaæ yathà paæsuni Ãtape kataæ. || Ja_III:127 ||>@

  @<Ja_III,5.3(=293).2: Aja¤¤aæ ja¤¤asaækhÃtaæ asuciæ sucisammataæ
                    nÃnÃkuïapaparipÆraæ ja¤¤arÆpaæ apassato. || Ja_III:128 ||>@

  @<Ja_III,5.3(=293).3: Dhi-r-atthu taæ Ãturaæ pÆtikÃyaæ
                    jegucchiyaæ asuciæ vyÃdhidhammaæ
                    yattha-ppamattà adhimucchità pajÃ
                    hÃpenti maggaæ sugatÆpapattiyà ti || Ja_III:129 ||>@

imà gÃthà abhÃsi.
     Tattha a¤¤atarenà 'ti aÂÂhanavutiyà rogesu ekena paï¬urogavyÃdhinÃ, rogenà 'ti rujanasabhÃvattà evaæladdhena nÃmena, ruppato ti ghaÂÂiyamÃnassa pÅÊiyamÃnassa, paæsuni Ãtape katan ti yathà vÃtÃtapena tattavÃlikÃya Âhapitaæ sukumÃraæ pupphaæ parisusseyya evaæ parisusseyyà 'ti attho, aja¤¤aæ ja¤¤asaækhÃtan ti paÂikkÆlaæ amanÃpam eva bÃlÃnaæ manÃpan ti saækhaæ gataæ, nÃnÃkuïapaparipÆran ti kesÃdÅhi dvattiæsÃya kuïapehi paripuïïaæ, ja¤¤arÆpaæ apassato ti apassantassa andhabÃlaputhujjanassa manÃpaæ sÃdhurÆpaæ paribhogasabhÃvaæ hutvà upaÂÂhÃti,


#<[page 438]>#
%<438                   III. TikanipÃta.  5. Kumbhavagga. (30.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  akkhimhà akkhigÆthako ti Ãdinà nayena pakÃsito assa sabhÃvo bÃlÃnaæ upaÂÂhÃti, Ãturan ti niccagilÃnaæ, adhimucchità ti kilesamucchÃya ativiya mucchitÃ, pajà ti andhabÃlaputhujjanÃ, hÃpenti maggaæ sugatÆpapattiyà ti imasmiæ pÆtikÃye laggÃlaggità hutvà apÃyamaggaæ pÆrentà devamanussabhedÃya sugatiupapattiyà maggaæ parihÃpenti.
     Iti MahÃsatto nÃnappakÃrato asucibhÃvaæ niccÃturabhÃva¤ ca parigaïhanto kÃye nibbinditvà yÃvajÅvaæ cattÃro brahmavihÃre bhÃvetvà Brahmaloka-parÃyano ahosi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakam samodhÃnesi: (Bahujanà sotÃpattiphalÃdÅni pÃpuïiæsu) "Tadà tÃpaso pana aham eva ahosin" ti. KÃyavicchindajÃtakaæ.

                      $<4. JambukhÃdakajÃtaka.>$
     Ko 'yaæ bindussaro vaggÆ 'ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadatta-KokÃlike Ãrabbha kathesi. Tadà hi Devadatte parihÅnalÃbhasakkÃre KokÃliko kulÃni upasaækamitvà "Devadattatthero MahÃsammata-paveïiyà okkÃka-rÃjavaæse jÃto asambhinne khattiyavaæse va¬¬hito tipiÂako jhÃnalÃbhÅ madhurakatho dhammakathiko, detha karotha therassÃ" 'ti Devadattassa vaïïaæ bhÃsati.
Devadatto pi "KokÃliko udiccabrÃhmaïakulà nikkhamitvà pabbajito bahussuto dhammakathiko, detha karotha KokÃlikassÃ" 'ti KokÃlikassa vaïïaæ bhÃsati. Iti te a¤¤Ãma¤¤assa vaïïaæ bhÃsitvà kulagharesu bhu¤jantà vicaranti. Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso Devadatta-KokÃlikà a¤¤ama¤¤assa abhÆtaguïaæ kathetvà bhu¤jantà vicarantÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' ev' ete abhÆtaguïaæ kathetvà bhu¤janti, pubbe p' evaæ bhu¤jiæsu yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto a¤¤atarasmiæ jambusaï¬e rukkhadevatà hutvà nibbatti.


#<[page 439]>#
%<                      4. JambukhÃdakajÃtaka.  (294.)                 439>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tatr' eko kÃko jambusÃkhÃya nisinno jambupakkÃni khÃdati. Ath' eko sigÃlo Ãgantvà uddhaæ olokento kÃkaæ disvà "yan nÆnÃhaæ imassa abhÆtaguïaæ kathetvà jambÆni khÃdeyyan" ti tassa vaïïaæ kathento imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,5.4(=294).1: Ko 'yaæ bindussaro vaggu pavadantÃnam uttamo,
                    accuto jambusÃkhÃya moracchÃpo va kÆjatÅti. || Ja_III:130 ||>@

     Tattha bindussaro ti bindunà avisaÂena piï¬itena sarena samannÃgato, vaggÆ' ti madhumadhurasaddo ti, accuto ti na cuto sunisinno, moracchÃpo va kÆjatÅti taruïamoro va manÃpena sarena, ko nÃm' eso kÆjatÅti vadati.
     Atha naæ kÃko paÂipasaæsanto dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,5.4(=294).2: Kulaputto va jÃnÃti kulaputte pasaæsituæ,
                    vyagghacchÃpasarÅvaïïa bhu¤ja samma dadÃmi te ti. || Ja_III:131 ||>@

     Tattha vyagghacchÃpasarÅvaïïà 'ti tvaæ mayhaæ vyagghapotakasamÃnavaïïo khÃyasi, tena taæ vadÃmi: ambho vyagghacchÃpasarÅvaïïa, bhu¤ja samma dadÃmi te ti vayassa yÃvadatthaæ jambupakkÃni khÃda, ahan te dadÃmÅti.
     Eva¤ ca pana vatvà jambusÃkhaæ cÃletvà phalÃni pÃtesi.
Ath' asmiæ jamburukkhe nibbattadevatà te ubho pi abhÆtaguïakathaæ kathetvà jambÆni khÃdante disvà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,5.4(=294).3: Cirassaæ vata passÃmi musÃvÃdÅ samÃgate
                    vantÃdaæ kuïapÃda¤ ca a¤¤ama¤¤aæ pasaæsake ti. || Ja_III:132 ||>@

     Tattha vantÃdan ti paresaæ vantabhattakhÃdakaæ kÃkaæ, kuïapÃda¤ cà 'ti kuïapakhÃdanakaæ sigÃla¤ ca.
     Ima¤ ca pana gÃthaæ vatvà sà devatà bheravarÆpÃrammaïaæ dassetvà te tato palÃpesÅti.


#<[page 440]>#
%<440                     III. TikanipÃta.  5. Kumbhavagga.  (30.)>%
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà sigÃlo Devadatto ahosi, kÃko KokÃliko, rukkhadevatà pana aham evÃ" 'ti. JambukhÃdakajÃtakaæ.

                      $<5. AntajÃtaka>$
     Usabhass' eva te khandho ti. Idam pi Satthà tatth' eva viharanto te yeva dve jane Ãrabbha kathesi. Paccuppannavatthuæ purimasadisam eva.
     AtÅte pana BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ekasmiæ gÃmÆpacÃre eraï¬a rukkhadevatà hutvà nibbatti. Tadà ekasmiæ gÃme mataæ jaraggavaæ nikka¬¬hitvà gÃmadvÃre eraï¬avane cha¬¬esuæ. Eko sigÃlo Ãgantvà tassa maæsaæ khÃdi. Eko kÃko Ãgantvà eraï¬e nilÅno taæ disvà "yan nÆnÃhaæ etassa abhÆtaguïakathaæ kathetvà maæsaæ khÃdeyyan" ti cintetvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,5.5(=295).1: Usabhasseva te khandho sÅhasseva vijambhitaæ,
                    migarÃja namo ty-atthu, api ki¤ci labhÃmase ti. || Ja_III:133 ||>@

     Tattha namo ty atthÆ 'ti namo te atthu.
     Taæ sutvà sigÃlo dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,5.5(=295).2: Kulaputto va jÃnÃti kulaputte pasaæsituæ,
                    mayÆragÅvasaækÃsa ito pariyÃhi vÃyasà 'ti. || Ja_III:134 ||>@

     Tattha ito pariyÃhÅti eraï¬ato otaritvà ito yenÃhaæ tenÃgantvà maæsaæ khÃdà 'ti vadati.
     Taæ tesaæ kiriyaæ disvà sà rukkhadevatà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,5.5(=295).3: MigÃnaæ kotthuko anto pakkhÅnaæ pana vÃyaso
                    eraï¬o anto rukkhÃnaæ, tayo antà samÃgatà ti. || Ja_III:135 ||>@

     Tattha anto ti hÅno lÃmako.


#<[page 441]>#
%<                       6. SamuddajÃtaka. (296.)                        441>%
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà sigÃlo Devadatto ahosi, kÃko KokÃliko, rukkhadevatà pana aham evà 'ti. AntajÃtakaæ,

                      $<6. SamuddajÃtaka.>$
     Ko nÃyan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Upanandattheraæ Ãrabbha kathesi. So hi mahagghaso mahÃtaïho ahosi, sakaÂapÆrehi paccayehi santappetuæ na sakkÃ, vassÆpanÃyikakÃle dvÅsu tÅsu vihÃresu vassaæ upagantvà ekasmiæ upÃhanà Âhapeti ekasmiæ kattarayaÂÂhiæ ekasmiæ udakatumbaæ, ekasmiæ sayaæ vasati, janapadavihÃraæ gantvà païÅtaparikkhÃre bhikkhÆ disvà ariyavaæsakathaæ kathetvà te paæsukulÃni gÃhÃpetvà tesaæ cÅvarÃni gaïhÃti, mattikapatte gÃhÃpetvà manÃpamanÃpe patte ca thÃlakÃni ca gaïhÃti, gahetvà yÃnakaæ pÆretvà Jetavanaæ Ãgacchati.
Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso Upanando Sakyaputto mahagghaso mahiccho a¤¤esaæ paÂipattiæ kathetvà samaïaparikkhÃraæ yÃnakaæ pÆretvà ÃgacchatÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "ayuttaæ bhikkhave Upanandena kataæ parisaæ ariyavaæsaæ kathentena, paÂhamataraæ hi attanà appicchena hutvà pacchà paresaæ ariyavaæsaæ kathetuæ vaÂÂatÅti"
              AttÃnam eva paÂhamaæ patirÆpe nivesaye, (Dhp. v.158.)
              ath' a¤¤am anusÃseyya, na kilisseya paï¬ito ti
imaæ Dhammapade gÃthaæ desetvà Upanandaæ garahitvà "na bhikkhave idÃn' eva Upanando mahiccho pubbe mahÃsamudde pi yÃva udakà rakkhitabbaæ ma¤¤Åti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto samuddadevatà hutvà nibbatti. Ath' eko udakakÃko samuddassa uparibhÃgehi gacchanto "samudde udakaæ pamÃïena pivatha, rakkhantà pivathÃ" 'ti macchasaæghe sakuïasaæghe vÃrento carati.


#<[page 442]>#
%<442                      III. TikanipÃta.  5. Kumbhavagga  (30.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Taæ disvà samuddadevatà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,5.6(=296).1: Ko n' Ãyaæ loïatoyasmiæ samantà paridhÃvati,
                    macche makare ca vÃreti ÆmÅsu ca viha¤¤atÅti. || Ja_III:136 ||>@

     Tattha ko nÃyan ti ko nu ayaæ.
     Taæ sutvà samuddakÃko dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,5.6(=296).2: AnantapÃyÅ sakuïo atitto tidisÃsuto
                    samuddaæ pÃtum icchÃmi sÃgaraæ saritaæ patin ti. || Ja_III:137 ||>@

     Tass' attho: ahaæ anantaæ sÃgaram pÃtum icchÃmi ten' amhi anantapÃyÅ nÃma sakuïo, mahatiyà pana apÆraïÅyataïhÃya samannÃgatattà atitto ti pi ahaæ disÃsuto vissuto pÃkaÂo, sv-Ãhaæ sakalasamuddaæ sundarÃnaæ ratanÃnaæ Ãkarattà sÃgarena và khatattà sÃgaram saritÃnaæ patibhÃvena saritaæ patiæ pÃtum icchÃmÅti.
     Taæ sutvà samuddadevatà tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,5.6(=296).3: So ayaæ hÃyati c' eva pÆrat' eva mahodadhi,
                    nÃssa nÃyati pÅtatto, apeyyo kira sÃgaro ti. || Ja_III:138 ||>@

     Tattha soyan ti so ayaæ, hÃyati cevà 'ti udakassa osakkanavelÃya hÃyati nikkhamanavelÃya pÆrati, nÃssa nÃyatÅti assa mahÃsamuddassa sace pi naæ sakalo loko piveyya tathÃpi ito ettakaæ nÃma udakaæ pÅtaæ pariyanto na pa¤¤Ãyati, apeyyo kirà 'ti esa kira sÃgaro na sakkà kenaci udakaæ khepetvà pÃtun ti.
     Eva¤ ca pana vatvà bheravarÆpÃrammaïaæ dassetvà samuddakÃkaæ palÃpesi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi. "Tadà samuddakÃko Upanando ahosi, devatà pana aham evÃ" 'ti. SamuddajÃtakaæ.


#<[page 443]>#
%<                          7. KÃmavilÃpajÃtaka. (297.)               443>%

                      $<7. KÃmavilÃpajÃtaka.>$
     Ucce sakuïa omÃnà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto purÃïadutiyikapalobhanaæ Ãrabbha kathesi. Paccuppannavatthuæ PuppharattajÃtake Ãvibhavissati, atÅtaæ IndriyajÃtake Ãvibhavissati.
     Taæ pana purisaæ jÅvasÆle uttÃsesuæ. So tattha nisinno ÃkÃsena gacchantaæ kÃkaæ disvà tÃva kharam pi taæ vedanaæ agaïetvà piyabhariyÃya sÃsanaæ pesetuæ kÃkaæ Ãmantento imà gÃthà Ãha:

  @<Ja_III,5.7(=297).1: Ucce sakuïa omÃna pattayÃna vihaÇgama
                    vajjÃsi kho tvaæ vÃmuruæ, ciraæ kho sà karissati. || Ja_III:139 ||>@

  @<Ja_III,5.7(=297).2: Idaæ kho sà na jÃnÃti asiæ satti¤ ca o¬¬itaæ,
                    sà caï¬Å{} kÃhati kodhaæ, tam me tapati no idha. || Ja_III:140 ||>@

  @<Ja_III,5.7(=297).3: Esa uppalasannÃho nikkham ussÅsake kataæ
                    kÃsiya¤ ca muduæ vatthaæ, tappatu dhanakÃmiyà ti. || Ja_III:141 ||>@

     Tattha omÃnà 'ti caramÃna gacchamÃna, pattayÃnà 'ti tam eva Ãlapati, tathà vihaÇgamà 'ti, so hi patte yÃnaæ katvà gamanato pattayÃno ÃkÃse gamanato vihaÇgamo, vajjÃsÅti vadeyyÃsi, vÃmurun ti kadalikkhandhasamÃnaÆruæ mama sÆle nisinnabhÃvaæ vadeyyÃsi, ciraæ kho sà karissatÅti sà imaæ pavattiæ ajÃnamÃnà mama Ãgamanaæ ciraæ karissati ciraæ me gamanassa piyassa na ca ÃgacchatÅti evaæ cintessatÅti attho, asiæ satti¤ cà ti asisamÃnatÃya sattisamÃnatÃya ca sÆlam eva sandhÃya vadati, taæ hi tassa uttÃsanatthÃya o¬¬itaæ Âhapitaæ,


#<[page 444]>#
%<444                   III. TikanipÃta.  5. Kumbhavagga. (30.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  caï¬Åti kodhanà kodhan ti aticirÃyatÅti mayi kodhaæ karissati, tam me tapatÅti taæ tassa kujjhanaæ maæ tapati, no idhà 'ti idha pana idaæ sÆlaæ maæ na tapatÅti dÅpeti, esa uppalasannÃho ti ÃdÅhi ghare ussÅsake Âhapitaæ attano bhaï¬aæ Ãcikkhati, tattha uppalasannÃho ti uppalo va sannÃho uppalasadiso kato, so ca sannÃhasajjo cà 'ti attho, nikkha¤ cà 'ti pa¤cahi suvaïïehi kataæ aÇguleyyakaæ, kÃsika¤ ca muduæ vatthan ti muduæ kÃsikasÃÂakayugaæ sandhÃyÃha, ettakaæ kira tena ussÅsake nikkhittaæ, tappatu dhanakÃmiyà ti etaæ sabbaæ gahetvà sà mama piyà dhanatthikà iminà dhanena tappatu pÆrà tuÂÂhà hotÆ 'ti.
     Evaæ so paridevamÃno va kÃlaæ katvà niraye nibbatti.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhanesi: (SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà bhariyà etarahi bhariyà va, yena pana devaputtena taæ kÃraïaæ diÂÂhaæ so aham evÃ" 'ti. KÃmavilÃpajÃtakaæ.

                      $<8. UdumbarajÃtaka.>$
     Udumbarà cime pakkà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. So kira a¤¤atarasmiæ paccantagÃmake vihÃraæ kÃretvà vasati, ramaïÅyo vihÃro piÂÂhipÃsÃïe niviÂÂho, mandasammajjanaÂÂhÃnaæ udakaphÃsu, gocaragÃmo na dÆre, sampiyÃyamÃnà manussà bhikkhaæ denti. Ath' eko bhikkhu cÃrikaæ caramÃno taæ vihÃraæ pÃpuïi, nevÃsikatthero tassÃgantukavattaæ katvà punadivase taæ ÃdÃya gÃmaæ piï¬Ãya pÃvisi, manussà tassa bhikkhaæ datvà svÃtanÃya nimantayiæsu, Ãgantuko katipÃhaæ bhu¤jitvà cintesi: "eken' upÃyena bhikkhuæ va¤cetvà nikka¬¬hitvà imaæ vihÃraæ gaïhissÃmÅti".


#<[page 445]>#
%<                         8. UdumbarajÃtaka. (298.)                445>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Atha naæ therÆpaÂÂhÃnaæ Ãgataæ pucchi: "kiæ Ãvuso BuddhÆpaÂÂhÃnaæ akÃsÅti". "Bhante imaæ vihÃraæ paÂijaggantà n' atthi, ten' amhi na gatapubbo" ti. "YÃva tvaæ BuddhÆpaÂÂhÃnaæ gantvà Ãgacchasi tÃvÃhaæ paÂijaggissÃmÅti". "SÃdhu bhante" ti nevÃsiko "yÃva mamÃgamanà there mà pamajjitthÃ" 'ti manussÃnaæ vatvà pakkÃmi.
Tato paÂÂhÃya Ãgantuko "tassa nevÃsikassa aya¤ cÃya¤ ca doso" ti vatvà te manusse paribhindi. Itaro pi SatthÃraæ vanditvà punÃgato.
Ath' assa so senÃsanaæ na adÃsi. So ekasmiæ ÂhÃne vasitvà punadivase piï¬Ãya gÃmaæ pÃvisi. Manussà sÃmÅcimattam pi na kariæsu.
So vippaÂisÃrÅ hutvà puna Jetavanaæ gantvà taæ kÃraïaæ bhikkhÆnaæ Ãrocesi. Te dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: Ãvuso asuko kira bhikkhu asukaæ bhikkhuæ vihÃrà nikka¬¬hitvà sayaæ tattha vasatÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi so imaæ vasanaÂÂhÃnà nikka¬¬hi yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ara¤¤e rukkhadevatà hutvà nibbatti. Tattha vassÃne sattasattÃhaæ devo vassi. Ath' eko rattamukhakhuddamakkaÂo ekissà anovassikÃya pÃsÃïadariyà vasamÃno ekadivasaæ darÅdvÃre atemanaÂÂhÃne sukhena nisÅdi. Tatth' eko kÃÊamukhamahÃmakkaÂo tinto sÅtena pÅÊiyamÃno vicaranto taæ tathà nisinnaæ disvà "upÃyena taæ nÅharitvà ettha vasissÃmÅti" cintetvà kucchiæ olambitvà suhitÃkÃram dassento tassa purato Âhatvà paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,5.8(=298).1: Udumbarà c' ime pakkà nigrodhà ca kapitthanÃ,
                    ehi nikkhama bhu¤jassu, kiæ jighacchÃya mÅyasÅti. || Ja_III:142 ||>@


#<[page 446]>#
%<446                 III. TikanipÃta.  5. Kumbhavagga. (30.)>%
     Tattha kapitthanà ti bilakkhÆ, ehi nikkhamà 'ti ete udumbarÃdayo phalabhÃranamitÃ, aham pi khÃditvà suhito Ãgato, tvam pi gaccha bhu¤jassÆ 'ti.
     So pi tassa vacanaæ saddahitvà phalÃphalÃni bhu¤jitukÃmo nikkhamitvà tattha tattha vicaritvà ki¤ci alabhanto puna Ãgantvà taæ antodariyaæ pavisitvà nisinnaæ disvà "va¤cessÃmi nan" ti tassa purato Âhatvà dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,5.8(=298).2: Evaæ so sukhito hoti yo vaddham apacÃyati
                    yathÃham ajja suhito dumapakkÃni-m-Ãsito ti. || Ja_III:143 ||>@

     Tattha dumapakkÃni mÃsito ti udumbarÃdÅni rukkhaphalÃni khÃditvà asito dhÃto suhito.
     Taæ sutvà mahÃmakkaÂo tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,5.8(=298).3: Yaæ vanejo vanejassa va¤ceyya kapino kapi
                    daharo pi taæ na saddheyya na hi jiïïo jarÃkapÅti. || Ja_III:144 ||>@

     Tass' attho: yaæ vane jÃto kapi vane jÃtassa kapino va¤canaæ kareyya taæ daharo pi tayà sadiso pi vÃnaro na saddaheyya, mÃdiso pana jiïïo jarÃkapi mahallakamakkaÂo na hi saddaheyya, sattakkhattum pi bhaïantassa tumhÃdisassa na saddahati, imasmiæ padese sabbaæ phalÃphalaæ vassena kilinnaæ patitaæ, puna tava imaæ ÂhÃnaæ n' atthi gacchà 'ti.
     So tato va pakkÃmi.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà khuddamakkaÂo nevÃsiko ahosi, kÃÊamahÃmakkaÂo Ãgantuko, rukkhadevatà pana aham evÃ" 'ti. UdumbarajÃtakaæ.


#<[page 447]>#
%<                           9. KomÃyaputtajÃtaka. (299).             447>%

                      $<9. KomÃyaputtajÃtaka.>$
     Pure tuvan ti. Idaæ Satthà PubbÃrÃme viharanto keÊisÅlake bhikkhÆ Ãrabbha kathesi. Te kira bhikkhÆ Satthari uparipÃsÃde viharante heÂÂhÃpÃsÃde diÂÂhasutÃdÅni kathentà kalaha¤ ca paribhÃsa¤ ca kathentà nisÅdiæsu. Satthà MahÃmoggallÃnaæ Ãmantetvà "ehi, bhikkhÆ saævejehÅti" Ãha. Thero ÃkÃse uppatitvà pÃdaÇguÂÂhakena pÃsÃdathÆpikaæ paharitvà yÃva udakapariyantà pÃsÃdaæ kampesi. Te bhikkhÆ maraïabhayabhÅtà nikkhamitvà bahi aÂÂhaæsu. Tesaæ so keÊisÅlakabhÃvo bhikkhÆsu pÃkaÂo jÃto. Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso ekacce bhikkhÆ evarÆpe niyyÃnikasÃne pabbajitvà keÊisÅlà hutvà caranti, aniccaæ dukkhaæ anattà ti vipassanÃya kammaæ na karontÅti".
Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi keÊisÅlakà yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ekasmiæ gÃmake brÃhmaïakule nibbatti.
KomÃyaputto ti naæ sa¤jÃniæsu. So aparabhÃge nikkhamitvà isipabbajjaæ pabbajitvà Himavantapadese vasi. Ath' a¤¤e keÊisÅlakà tÃpasà Himavantapadese assamaæ mÃpetvà vasiæsu, kasiïaparikammamattam pi nesaæ n' atthi, ara¤¤ato phalÃphalÃni Ãharitvà khÃditvà hasamÃnà nÃnappakÃrÃya keÊiyà vÅtinÃmenti. Tesaæ santike makkaÂo atthi, so pi keÊisÅlako va mukhavikÃrÃdÅni karonto tÃpasÃnaæ nÃnÃvidhaæ keÊiæ dasseti. TÃpasà tattha ciraæ vasitvà loïambilasevanatthÃya manussapathaæ Ãgamiæsu. Tesaæ gatakÃlato paÂÂhÃya Bodhisatto taæ ÂhÃnaæ Ãgantvà vÃsaæ kappesi. MakkaÂo tesaæ viya tassÃpi keÊiæ dassesi. Bodhisatto accharam paharitvà "susikkhitapabbajitÃnaæ santike vasantena nÃma ÃcÃrasampannena kÃyÃdÅhi susa¤¤atena jhÃne suyuttena bhavituæ vaÂÂatÅti"


#<[page 448]>#
%<448                        III. TikanipÃta.  5. Kumbhavagga. (30.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tassa ovÃdaæ adÃsi. So tato paÂÂhÃya sÅlavà ÃcÃrasampanno ahosi. Bodhisatto pi tato a¤¤attha agamÃsi. Atha te tÃpasà loïambilaæ sevitvà taæ ÂhÃnaæ agamiæsu. MakkaÂo pubbe viya tesaæ keÊiæ na dassesi.
Atha naæ tÃpasà "pubbe Ãvuso amhÃkaæ purato keÊiæ karosi idÃni na karosi, kiækÃraïÃ" ti pucchanto paÂhamaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,5.9(=299).1: Pure tuvaæ sÅlavataæ sakÃse
                    okkandikaæ kÅÊasi assamamhi,
                    karoh' are makkaÂiyÃni makkaÂa,
                    na taæ mayaæ sÅlavataæ ramÃmà 'ti. || Ja_III:145 ||>@

     Tattha sÅlavataæ sakÃse ti keÊisÅlÃnaæ amhÃkaæ santike, okkandikan ti migo viya okkandikatvà kÅÊasi, karohare ti karohi are ti Ãlapanaæ, makkaÂiyÃnÅti mukhamakkaÂikaæ kÅÊÃsaækhÃtÃni mukhavikÃrÃni, na taæ mayaæ sÅlavataæ ramÃmà 'ti yaæ pubbe tava keÊisÅlaæ keÊivata¤ ca taæ mayaæ etarahi na ramÃma nÃbhiramÃma, tvam pi no na ramÃpesi, kin nu kho kÃraïan ti.
     Taæ sutvà makkaÂo dutiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,5.9(=299).2: Sutà hi mayhaæ paramà visuddhi
                    KomÃyaputtassa bahussutassa,
                    mà dÃni maæ ma¤¤i tuvaæ yathà pure,
                    jhÃnÃniyuttà viharÃma Ãvuso ti. || Ja_III:146 ||>@

     Tattha mayhan ti karaïatthe sampadÃnaæ, visuddhÅti jhÃnavisuddhi, bahussutassà 'ti bahunnaæ kasiïaparikammÃnaæ aÂÂhanna¤ ca samÃpattÅnaæ sutattà c' eva paÂividdhattà ca bahussutassa, tuvan ti tesu ekaæ tÃpasaæ Ãlapanto idÃni mà maæ tvaæ pure viya sa¤jÃni nÃhaæ purimasadiso Ãcariyo me laddho ti dÅpeti.


#<[page 449]>#
%<                        10.  VakajÃtaka.  (300.)                    449>%
     Taæ sutvà tÃpaso tatiyaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_III,5.9(=299).3: Sace pi selasmiæ vapeyyu bÅjaæ
                    devo ca vasse n' eva hi taæ ruheyya,
                    sutà hi tayà paramà visuddhi,
                    Ãrà tuvaæ makkaÂa jhÃnabhÆmiyà ti. || Ja_III:147 ||>@

     Tass' attho: sace pi pÃsÃïapiÂÂhe pa¤cavidhaæ bÅjaæ vapeyyuæ devo ca sammà vasseyya akhettatÃya taæ n' eva ruheyya, evam eva taæ tayà paramajjhÃnavisuddhi sutÃ, tvam pana tiracchÃnayoniko Ãrà jhÃnabhÆmiyà dÆre Âhito, na sakkà tayà jhÃnaæ nibbattetun ti makkaÂaæ garahiæsu.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà keÊisÅlatÃpasà ime bhikkhÆ ahesuæ, KomÃyaputto pana aham evÃ" 'ti. KomÃyaputtajÃtakaæ

                      $<10. VakajÃtaka.>$
     ParapÃïarodhà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto purÃïasanthavaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ Vinaye vitthÃrato Ãgatam eva, ayaæ pan' ettha saækhepo: ùyasmà Upaseno duvassiko ekavassikena saddhivihÃrikena saddhiæ SatthÃraæ upasaækamitvà SatthÃrà garahito vanditvà pakkanto. Vipassanaæ paÂÂhapetvà arahattaæ patvà appicchatÃdiguïayutto terasadhÆtaÇgÃni samÃdÃya parisam pi terasadhÆtaÇgadharaæ katvà Bhagavati temÃsaæ patisallÅïe sapariso SatthÃraæ upasaækamitvà parisaæ nissÃya paÂhamaæ garahaæ labhitvà adhammikÃya katikÃya ananuvattane dutiyaæ sÃdhukÃraæ labhitvà "ito paÂÂhÃya dhÆtaÇgadharà bhikkhÆ yathÃsukhaæ upasaækamitvà maæ passantÆ" 'ti SatthÃrà katÃnuggaho nikkhamitvà bhikkhÆnaæ tam atthaæ Ãrocesi. Tato pabhuti bhikkhÆ dhÆtaÇgadharà hutvà SatthÃraæ dassanÃya upasaækamitvà Satthari patisallÃïà vuÂÂhite tattha paæsukÆlÃni cha¬¬etvà attano maÂÂacÅvarÃn' eva gaïhiæsu. Satthà sambahulehi bhikkhÆhi saddhiæ senÃsanacÃrikaæ caranto tattha tattha patitÃni paæsukÆlÃni disvà pucchitvà tam atthaæ sutvà "bhikkhave imesaæ nÃma bhikkhÆnaæ vatasamÃdÃnaæ naciraÂÂhitikaæ vakassa uposathakammasadisaæ ahosÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:


#<[page 450]>#
%<450                  III. TikanipÃta.  5. Kumbhavagga.  (30.)>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto Sakko devarÃjà ahosi. Ath' eko vako GaÇgÃtÅre pÃsÃïapiÂÂhe vasati. Atha GaÇgÃya himodakaæ Ãgantvà taæ pÃsÃïaæ parikkhipi. Vako abhirÆhitvà pÃsÃïapiÂÂhe nipajji, n' ev' assa gocaro atthi na gocarÃya gamanamaggo, udakam pi va¬¬hat' eva, so cintesi: "mayhaæ n' eva gocaro atthi na gocarÃya gamanamaggo, "nikkammassa pana nipajjanato uposathakammaæ varan" ti manasà va uposathaæ adhiÂÂhÃya sÅlÃni samÃdiyitvà nipajji. Tadà Sakko ÃvajjamÃno tassa taæ dubbalasamÃdÃnaæ ¤atvà "etaæ vakaæ viheÂhessÃmÅti" eÊakarÆpena Ãgantvà tassÃvidure Âhatvà attÃnaæ dassesi. Vako taæ disvà "a¤¤asmiæ divase uposathakammaæ jÃnissamÅti" uÂÂhÃya taæ gaïhituæ pakkhandi. EÊako pi ito c' ito ca pakkhanditvà attÃnaæ gahetuæ na adÃsi. Vako taæ gahetum asakkonto nivattitvà Ãgamma "uposathakammaæ tÃva me na bhijjatÅti" tatth' eva puna nipajji. Sakko SakkattabhÃven' eva ÃkÃse Âhatvà "tÃdisassa dubbalajjhÃsayassa kiæ uposathakammena, tvaæ mama SakkabhÃvaæ ajÃnanto eÊakamaæsaæ khÃditukÃmo ahosÅti" taæ viheÂhetvà garahitvà devalokam eva gato.

  @<Ja_III,5.10(=300).1: ParapÃïarodhà jÅvanto maæsalohitabhojano
                    vako vataæ samÃdiyi upapajji uposathaæ. || Ja_III:148 ||>@

  @<Ja_III,5.10(=300).2: Tassa Sakko vataæ ¤Ãya ajarÆpen upÃgami,
                    vÅtatapo ajjhappatto bha¤ji lohitapo tapaæ. || Ja_III:149 ||>@


#<[page 451]>#
%<                        10 VakajÃtaka. (300.)                    451>%

  @<Ja_III,5.10(=300).3: Evam evaæ idh' ekacce samÃdÃnasmiæ dubbalÃ
                    lahuæ karonti attÃnaæ vako va ajakÃraïà ti || Ja_III:150 ||>@

tisso pi abhisambuddhagÃthÃ.
     Tattha upapajji uposathan ti uposathavÃsaæ upagato, vata¤¤Ãsiti taæ dubbalavatam a¤¤Ãsi, vÅtatapo ajjhappatto ti vigatatapo hutvà upagato, tam khÃdituæ pakkhanto ti attho, lohitapo ti lohitapÃyÅ, tapan ti taæ attano samÃdÃnaæ tapaæ bhindi
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà Sakko aham evÃ" 'ti. VakajÃtakaæ. Kumbhavaggo pa¤camo. TikanipÃta vaïïanà niÂÂhitÃ.