Jataka: I. Ekanipata
Based on the ed. by V. Fausb”ll: The JÃtaka together with its commentary,
being tales of the anterior births of Gotama Buddha. 
For the first time edited in the original PÃli, Vol. I,
London : Pali Text Society 1877.
(Reprinted 1962)




Input by the Dhammakaya Foundation, Thailand, 1989-1996
[GRETIL-Version vom 13.3.2015]


NOTICE
This file is (C) Copyright the Pali Text Society and the Dhammakaya Foundation, 2015.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

These files are provided by courtesy of the Pali Text Society for
scholarly purposes only.
In principle they represent a digital edition (without revision or
correction) of the printed editions of the complete set of Pali
canonical texts published by the PTS. While they have been subject to a
process of checking, it should not be assumed that there is no
divergence from the printed editions and it is strongly recommended that
they are checked against the printed editions before quoting.


PLAIN TEXT VERSION
(In order to fascilitate word search, all annotations have been removed, 
and the line breaks of the printed edition have been converted into floating text.)





STRUCTURE OF REFERENCES (added):

A. Verses in the NidÃnakathà (introduction):
JaNi_nnn = JaNi_verse number 

B. Verses in the JÃtakas:
1. Reference at the beginning of JÃtaka verses:
Ja_n,n.nn(=nnn).nn = Ja_NipÃta,Vagga[in NipÃtas I-VIII only!].JÃtaka in that NipÃta/Vagga(=running JÃtaka number).Verse

2. Reference at the end of JÃtaka verses:
Ja_n:nnn = Ja_NipÃta:running verse number


EXAMPLE:
In NipÃta III, the 10th JÃtaka of the 5th Vagga
is the altogether 300th JÃtaka (counted from NipÃta I, Vagga 1, JÃtaka 1).
Accordingly, the 3rd verse of this JÃtaka is introduced with the reference:
"Ja_III,5.10(=300).3:"
[NipÃtas IXff. having no Vagga division, the NipÃta number is followed by
a full-stop (not a comma, as after Vagga numbers) and the number of the JÃtaka, 
e.g. "Ja_IX.2(=428).2:"]

Counted from the beginning of NipÃta III, the 3rd verse of Ja_III,5.10
is the altogether 150th verse in that NipÃta, as indicated by the additional reference
at the end of that same verse:
"Ja_III:150"




#<...># = BOLD
%<...>% = ITALICS
$<...>$ = UNDERLINE/LARGE
\<...>\ = REDLINE
@<...>@ = OUTLINE/BLUE





JÃtaka with Commentary Vol. I

#<[page 001]>#
%<                                   1>%
             NAMO TASSA BHAGAVATO ARAHATO SAMMùSAMBUDDHASSA.
  #<JaNi_1:  JÃtikoÂisahassehi pamÃïarahitaæ hitaæ
           lokassa lokanÃthena kataæ yena MahesinÃ>#
  #<JaNi_2:  Tassa pÃde namassitvà katvà Dhammassa c' a¤jalim
           Saægha¤ ca patimÃnetvà sabbasammÃnabhÃjanaæ>#
  #<JaNi_3:  {NamassanÃdino} assa pu¤¤assa Ratanattaye
           pavattassÃnubhÃvena bhetvà sabbe upaddave>#
  #<JaNi_4:  Taæ taæ kÃraïam Ãgamma desitÃni jutÅmatÃ
           ApaïïakÃdÅni purà jÃtakÃni MahesinÃ>#
  #<JaNi_5:  YÃni yesu ciraæ Satthà lokanittharaïatthiko
           anante bodhisambhÃre paripÃcesi nÃyako>#
  #<JaNi_6:  TÃni sabbÃni ekajjhaæ Ãropentehi saægahaæ
           JÃtakaæ nÃma saægÅtaæ dhammasaægÃhakehi yaæ>#
  #<JaNi_7:  Buddhavaæsassa etassa icchantena ciraÂÂhitiæ
           yÃcito abhigantvÃna therena AtthadassinÃ>#
  #<JaNi_8:  AsaæsaÂÂhavihÃrena sadà saddhivihÃrinÃ
           tath' eva Buddhamittena santacittena vi¤¤unÃ>#
  #<JaNi_9:  MahiæsÃsakavaæsamhi sambhÆtena naya¤¤unÃ
           Buddhadevena ca tathà bhikkhunà suddhabuddhinÃ>#
  #<JaNi_10:  MahÃpurisacariyÃnaæ ÃnubhÃvaæ acintiyaæ
           tassa vijjotayantassa JÃtakass' Atthavaïïanaæ>#
  #<JaNi_11:  MahÃvihÃravÃsÅnaæ vÃcanÃmagganissitaæ
           bhÃsissaæ, bhÃsato tam me sÃdhu gaïhantu sÃdhavo.>#


#<[page 002]>#
%<2                              TÅïi NidÃnÃni.>%
Sà panÃyaæ JÃtakassa Atthavaïïanà DÆrenidÃnaæ AvidÆrenidÃnaæ SantikenidÃnan ti imÃni tÅïi nidÃnÃni dassetvà vaïïiyamÃnà ye naæ suïanti tehi samudÃgamato paÂÂhÃya vi¤¤Ãtattà yasmà suÂÂhu vi¤¤Ãtà nÃma hoti tasmà taæ tÅïi nidÃnÃni dassetvà vaïïayisÃma. Tattha Ãdito tÃva tesaæ nidÃnÃnaæ paricchedo veditabbo. DÅpaækarapÃdamÆlasmiæ hi katÃbhinÅhÃrassa MahÃsattassa yÃva VessantarattabhÃvà cavitvà Tusitapure nibbatti tÃva pavatto kathÃmaggo DÆrenidÃnaæ nÃma. Tusitabhavanato pana cavitvà yÃva bodhimaï¬e sabba¤¤utappatti tÃva pavatto kathÃmaggo AvidÆrenidÃnaæ nÃma. SantikenidÃnaæ pana tesu tesu ÂhÃnesu viharato tasmim tasmim yeva ÂhÃne labbhatÅti. Tatr' idaæ DÆrenidÃnaæ nÃma:
                              I. DÆrenidÃna.
     Ito kira kappasatasahassÃdhikÃnaæ catunnaæ asaækheyyÃnaæ matthake AmaravatÅ nÃma nagaraæ ahosi. Tattha Sumedho nÃma brÃhmaïo paÂivasati ubhato sujÃto mÃtito ca pitito ca saæsuddhagahaïiko yÃva sattamà kulaparivaÂÂà akkhitto anupakkuÂÂho jÃtivÃdena abhirÆpo dassanÅyo pÃsÃdiko paramÃya vaïïapokkharatÃya samannÃgato. So a¤¤aæ kammaæ akatvà brÃhmaïasippam eva uggaïhi. Tassa daharakÃle yeva mÃtÃpitaro kÃlam akaæsu. Ath' assa rÃsiva¬¬hako amacco ayapotthakaæ Ãharitvà suvaïïarajatamaïimuttÃdibharite gabbhe vivaritvà "ettakaæ te kumÃra mÃtusantakaæ ettakaæ pitusantakaæ ettakaæ ayyakapayyakÃnan" ti yÃva sattamà kulaparivaÂÂà dhanaæ Ãcikkhitvà "etaæ paÂijaggÃhÅti" Ãha. Sumedhapaï¬ito cintesi: "imaæ dhanaæ saæharitvà mayhaæ pitupitÃmahÃdayo paralokaæ gacchantà ekaæ kahÃpaïam pi gahetvà na gatÃ, mayà pana gahetvà gamanakÃraïaæ kÃtuæ vaÂÂatÅti" ra¤¤o Ãrocetvà nagare bheri¤ carÃpetvà mahÃjanassa dÃnaæ datvà tÃpasapabbajjaæ pabbaji. Imassa pan' atthassa ÃvibhÃvatthaæ imasmiæ ÂhÃne Sumedhakathà kathetabbÃ. Sà pan' esà ki¤c' Ãpi Buddhavaæse nirantaraæ Ãgatà yeva gÃthÃbandhanena pana Ãgatattà na suÂÂhu pÃkaÂÃ, tasmà taæ antarantarà gÃthÃbandhadÅpakehi vacanehi saddhiæ kathessÃma. KappasatasahassÃdhikÃnaæ hi catunnaæ asaækheyyÃnaæ matthake dasahi saddehi avivittaæ AmaravatÅti ca Amaran ti ca laddhanÃmaæ nagaraæ ahosi; yaæ sandhÃya Buddhavaæse vuttaæ:


#<[page 003]>#
%<                                SumedhakathÃ.                           3>%
  #<JaNi_12:  Kappe ca satasahasse ca caturo ca asaækhiye
         Amaraæ nÃma nagaraæ dassaneyyaæ manoramaæ
         dasahi saddehi avivittaæ annapÃnasamÃyutan ti.>#
     Tattha dasahi saddehi avivittan ti hatthisaddena assasaddena rathasaddena bherisaddena muÂiÇgasaddena vÅïÃsaddena gÅtasaddena sammasaddena saækhasaddena tÃÊasaddena "asanÃtha pivatha khÃdathÃ" 'ti dasamena saddenà 'ti imehi dasahi saddehi avivittaæ ahosi. Tesaæ pana saddÃnaæ ekadesam eva gahetvÃ
  #<JaNi_13:  Hatthisaddaæ assasaddaæ bherisaækharathÃni ca
         khÃdatha pivatha c'-eva annapÃnena ghositan ti>#
Buddhavaæse vuttagÃthaæ vatvÃ
  #<JaNi_14:  Nagaraæ sabbaÇgasampannaæ sabbakammamupÃgataæ
         sattaratanasampannam nÃnÃjanasamÃkulaæ
         samiddhaæ devanagaraæ va ÃvÃsaæ pu¤¤akamminaæ.>#
  #<JaNi_15:  Nagare Amaravatiyà Sumedho nÃma brÃhmaïo
         anekakoÂisannicayo pahÆtadhanadha¤¤ava>#
  #<JaNi_16:  AjjhÃyako mantadharo tiïïaæ vedÃna pÃragÆ
         lakkhaïe itihÃse ca sadhamme pÃramim gato ti>#
vuttaæ hi. Ath' ekadivasaæ so Sumedhapaï¬ito {uparipÃsÃdavaratale} rahogato hutvà pallaækaæ Ãbhujitvà nisinno cintesi: "punabbhave paï¬ita paÂisandhigahaïaæ nÃma dukkhaæ tathà nibbattanibbattaÂÂhÃne sarÅrabhedanaæ, aha¤ ca jÃtidhammo jarÃdhammo vyÃdhidhammo maraïadhammo, evaæbhÆtena mayà ajÃtiæ ajaraæ avyÃdhiæ adukkham asukhaæ sÅtalaæ AmatamahÃnibbÃnaæ pariyesituæ vaÂÂati, avassam bhavato mu¤citvà nibbÃnagÃminà ekena maggena bhavitabban" ti; tena vuttaæ:
  #<JaNi_17:  "Rahogato nisÅditvà evaæ cintes' ahan tadÃ:
         'dukkho punabbhavo nÃma sarÅrassa ca bhedanaæ.>#
  #<JaNi_18:  JÃtidhammo jarÃdhammo vyÃdhidhammo c' ahan tadÃ
         ajaraæ amaraæ khemaæ pariyesissÃmi Nibbutiæ.>#
  #<JaNi_19:  Yan nÆn' imaæ pÆtikÃyaæ nÃnÃkuïapapÆritaæ.
         cha¬¬ayitvÃna gaccheyyaæ anapekho anatthiko.>#


#<[page 004]>#
%<4                          Maggo NibbÃnagÃmÅ.>%
  #<JaNi_20:  Atthi hehiti so maggo, na so sakkà na hetuye,.
         pariyesissÃmi taæ maggaæ. bhavato parimuttiyÃ' ti.>#
Tato uttarim pi evaæ cintesi: "yathà hi loke dukkhassa paÂipakkhabhÆtaæ sukhaæ nÃma atthi evaæ bhave sati tappaÂipakkhena vibhavenÃpi bhavitabbaæ, yathà ca uïhe sati tassa vÆpasamabhÆtaæ sÅtam pi atthi evaæ rÃgÃdÅnaæ vÆpasamena NibbÃnenÃpi bhavitabbaæ. yathà ca pÃpakassa lÃmakassa dhammassa paÂipakkhabhÆto kalyÃïo anavajjadhammo pi atthi yeva evam eva pÃpikÃya jÃtiyà sati sabbajÃtikhepanato ajÃtisaækhÃtena NibbÃnenapi bhavitabbam evÃ" 'ti; tena vuttaæ:
  #<JaNi_21:  `YathÃpi dukkhe vijjante sukhaæ nÃma pi vijjati
         evaæ bhave vijjamÃne vibhavo pi icchitabbako.>#
  #<JaNi_22:  YathÃpi uïhe vijjante aparaæ vijjati sÅtalaæ.
         evaæ tividhaggi vijjante NibbÃnaæ icchitabbakaæ.>#
  #<JaNi_23:  YathÃpi pÃpe vijjante kalyÃïaæ pi vijjati
         evam eva jÃti vijjante ajÃtiæ pi icchitabbakan' ti.>#
Aparam pi cintesi: "yathà nÃma gÆtharÃsimhi nimuggena purisena dÆrato pa¤cavaïïapadumasa¤channaæ mahÃtaÊÃkaæ disvà `katarena nu kho maggena ettha gantabban' ti taæ taÊÃkaæ gavesituæ yuttaæ yaæ tassa agavesanaæ na so taÊÃkassa doso evaæ kilesamaladhovane AmatamahÃnibbÃnataÊÃke vijjante tassa agavesanaæ na AmatanibbÃnamahÃtaÊÃkassa doso, yathà ca corehi samparivÃrito puriso palÃyanamagge vijjamÃne pi sace na palÃyati na so maggassa doso purisass' eva doso evam eva kilesehi parivÃretvà gahitassa purisassa vijjamÃne yeva nibbÃnagÃmimhi sive magge maggassa agavesanaæ nÃma na maggassa doso puggalass' eva doso, yathà ca vyÃdhipÅÊito puriso vijamÃne vyÃdhitikicchake vejje sace taæ vejjaæ gavesitvà vyÃdhin na tikicchÃpeti na so vejjassa doso evam eva yo kilesavyÃdhipÅÊito kilesavÆpasamamaggakovidaæ vijjamÃnam eva Ãcariyaæ na gavesati tass' eva doso na kilesavinÃsakassa ÃcariyassÃ" 'ti; tena vuttaæ:
  #<JaNi_24:  `Yathà gÆthagato puriso taÊÃkaæ disvÃna pÆritaæ
         na gavesati taæ taÊÃkaæ na doso taÊÃkassa so>#
  #<JaNi_25:  Evaæ kilesamaladhove vijjante Amatantale
         na gavesati taæ taÊÃkaæ na doso Amatantale.>#


#<[page 005]>#
%<                                Maggo NibbÃnagÃmÅ.                     5>%
  #<JaNi_26:  Yathà arÅhi pariruddho vijjante gamane pathe
         na palÃyati so puriso na doso a¤jasassa so>#
  #<JaNi_27:  Evaæ kilesapariruddho vijjamÃne sive pathe
         na gavesati taæ maggaæ na doso sivama¤jase.>#
  #<JaNi_28:  YathÃpi vyÃdhito puriso vijjamÃne tikicchake
         na tikicchÃpeti taæ vyÃdhim na so doso tikicchake>#
  #<JaNi_29:  Evaæ kilesavyÃdhÅhi dukkhito patipÅÊito
         na gavesati taæ Ãcariyaæ na so doso vinÃyake' ti.>#
Aparam pi cintesi: "yathà maï¬anakajÃtiko puriso kaïÂhe Ãsattaæ kuïapaæ cha¬¬etvà sukhaæ gacchati evaæ mayÃpi imaæ pÆtikÃyaæ cha¬¬etvà anapekhena NibbÃnanagaraæ pÃvisitabbaæ, yathà ca naranÃriyo ukkÃrabhÆmiyaæ uccÃrapassÃvaæ katvà na taæ ucchaÇgena và ÃdÃya dasantena và veÂhetvà gacchanti jigucchamÃnà pana anapekhà va cha¬¬etvà gacchanti evaæ mayÃpi imaæ pÆtikÃyaæ anapekhena cha¬¬etvà Amataæ NibbÃnanagaraæ pavisituæ vaÂÂati, yathà ca navikà nÃma jajjaraæ nÃvaæ anapekhà cha¬¬etvà gacchanti evaæ aham pi imaæ navahi vaïamukhehi paggharantaæ kÃyaæ cha¬¬etvà anapekho NibbÃnanagaraæ pavisissÃmi, yathà ca puriso nÃnÃratanÃni ÃdÃya corehi saddhim maggaæ gacchanto attano ratananÃsabhayena te cha¬¬etvà khemaæ maggaæ gaïhÃti evaæ ayam pi karajakÃyo ratanavilopakacorasadiso, sac' Ãhaæ ettha taïhaæ karissÃmi ariyamaggakusaladhammaratanam me nassissati, tasmà mayà imaæ corasadisaæ kÃyaæ cha¬¬etvà NibbÃnanagaraæ pavisituæ vaÂÂatÅti"; tena vuttaæ:
  #<JaNi_30:  "YathÃpi kuïapaæ puriso kaïÂhe baddhaæ jigucchiya
         mocayitvÃna gaccheyya sukhÅ serÅ sayaævasÅ>#
  #<JaNi_31:  Tath' ev' imaæ pÆtikÃyaæ nÃnÃkuïapasa¤cayaæ
         cha¬¬ayitvÃna gaccheyyaæ anapekho anatthiko.>#
  #<JaNi_32:  Yathà uccÃraÂÂhÃnamhi karÅsan naranÃriyo
         cha¬¬ayitvÃna gacchanti anapekhà anatthikÃ>#
  #<JaNi_33:  Evam eva imaæ kÃyaæ nÃnÃkuïapapÆritaæ
         cha¬¬ayitvÃna gacchissaæ vaccaæ katvà yathà kuÂiæ.>#
  #<JaNi_34:  YathÃpi jajjaraæ nÃvaæ paluggaæ udakagÃhiniæ
         sÃmÅ cha¬¬etvà gacchanti anapekhà anatthikÃ>#


#<[page 006]>#
%<6                              IsipabbajjÃ.>%
  #<JaNi_35:  Evam eva imaæ kÃyaæ navacchiddaæ dhuvassavaæ
         cha¬¬ayitvÃna gacchissaæ chinnaæ nÃvaæ va sÃmikÃ.>#
  #<JaNi_36:  YathÃpi puriso corehi gacchanto bhaï¬am Ãdiya
         bhaï¬acchedabhayaæ disvà cha¬¬ayitvÃna gacchati>#
  #<JaNi_37:  Evam eva ayaæ kÃyo mahÃcorasamo viya,
         PahÃy' imaæ gamissÃmi kusalacchedanÃbhayÃ"' ti.>#
Evam Sumedhapaï¬ito nÃnÃvidhÃhi upamÃhi imaæ nekkhammÆpasaæhitaæ atthaæ cintetvà sakanivesane aparimitaæ bhogakkhandhaæ heÂÂhÃvuttanayena kapaïaddhikÃdÅnaæ vissajjetvà mahÃdÃnaæ datvà vatthukÃme ca kilesakÃme ca pahÃya Amaranagarato nikkhamitvà ekako va Himavante Dhammakaæ nÃma pabbataæ nissÃya assamaæ katvà païïasÃla¤ ca caækama¤ ca mÃpetvà pa¤cahi nÅvaraïadosehi vivajjitaæ "evaæ samÃhite citte" ti Ãdinà nayena vuttehi aÂÂhahi kÃraïaguïehi samupetaæ abhi¤¤ÃsaækhÃtaæ balaæ Ãharituæ tasmiæ assamapade navadosasamannÃgataæ sÃÂakaæ pajahitvà dvÃdasaguïasamannÃgataæ vÃkacÅraæ nivÃsetvà isipabbajjaæ pabbaji; evaæ pabbajito aÂÂhadosasamÃkiïïaæ taæ païïasÃlaæ pahÃya dasaguïasamannÃgataæ rukkhamÆlaæ upagantvà sabbaæ dha¤¤avikatiæ pahÃya pavattaphalabhojano hutvà nisajjaÂÂhÃnacaækamavasen' eva padhÃnaæ padahanto sattÃhabbhantare yeva aÂÂhannaæ samÃpattÅnaæ pa¤canna¤ ca abhi¤¤anaæ lÃbhÅ ahosi, evan taæ yathÃpatthitaæ abhi¤¤Ãbalaæ pÃpuïi; tena vuttaæ:
  #<JaNi_38:  "EvÃhaæ cintayitvÃna nekakoÂisataæ dhanaæ
         nÃthÃnÃthÃnaæ datvÃna Himavantaæ upÃgamiæ.>#
  #<JaNi_39:  Himavantassa avidÆre Dhammako nÃma pabbato
         assamo sukato mayhaæ païïasÃlà sumÃpitÃ.>#
  #<JaNi_40:  Caækamaæ tattha mÃpesiæ pa¤cadosavivajjitaæ
         aÂÂhaguïasamÆpetaæ, abhi¤¤Ãbalam Ãhariæ.>#
  #<JaNi_41:  SÃÂakaæ pajahim tattha navadosamupÃgataæ,
         vÃkacÅraæ nivÃsesiæ dvÃdasaguïamupÃgataæ.>#
  #<JaNi_42:  AÂÂhadosasamÃkiïïaæ pajahiæ païïasÃlakaæ.
         upÃgamiæ rukkhamÆlaæ guïe dasah' upÃgataæ,>#
  #<JaNi_43:  VÃpitaæ ropitaæ dha¤¤aæ pajahiæ niravasesato,
         anekaguïasampannaæ pavattaphalam Ãdiyiæ.>#


#<[page 007]>#
%<                                Abhi¤¤Ãbalaæ.                          7>%
  #<JaNi_44:  Tattha-ppadhÃnaæ padahiæ nipajjaÂÂhÃnacaækame,
         abbhantaramhi sattÃhe abhi¤¤Ãbala pÃpuïin" ti.>#
ImÃya pana pÃÊiyà Sumedhapaï¬itena assamapaïïasÃlacaækamà sahatthà mÃpità viya vuttÃ, ayaæ, pan' ettha attho: MahÃsattaæ "Himavantaæ ajjhogahetvà ajja Dhammakapabbataæ pavisissatÅti" disvà Sakkena Vissakammadevaputtaæ Ãmantetvà "tÃta ayaæ Sumedhapaï¬ito `pabbajissÃmÅti' nikkhanto, etassa vasanaÂÂhÃnaæ mÃpehÅti". So tassa vacanaæ sampaÂicchitvà ramaïÅyaæ assamaæ supaïïasÃlaæ manoramaæ caækamaæ mÃpesi. Bhagavà pana tadà attano pu¤¤anubhÃvena nipphannaæ taæ assamapadaæ sandhÃya "SÃriputta tasmiæ Dhammakapabbate
         Assamo sukato mayhaæ païïasÃlà sumÃpitÃ,
         caækamaæ tattha mÃpesiæ pa¤cadosavivajjitan" ti
Ãha. Tattha sukato mayhan ti sukato mayÃ, païïasÃlà sumÃpità ti païïacchadanasÃlÃpi me sumÃpità ahosi; pa¤cadosavivajjitan ti pa¤c' ime caækamanadosà nÃma: thadhavisamatà antorukkhatà gahanacchannatà atisambÃdhatà atvisÃlatà ti, thaddhavisamabhÆmibhÃgasmim hi caækame caækamantassa pÃdà rujanti phoÂà uÂÂhahanti cittaæ ekaggataæ na labhati kammaÂÂhÃnaæ vipajjati, mudusamatale pana phÃsuvihÃraæ Ãgamma kammaÂÂhÃnaæ sampajjati, tasmà thaddhavisamabhÆmibhÃgatà eko doso ti veditabbo, caækamassa anto majjhe và koÂiyaæ và rukkhe sati pamÃdam Ãgamma caækamantassa nalÃÂaæ và sÅsaæ và paÂiha¤¤atÅti antorukkhatà dutiyo doso, tiïalatÃdigahanacchanne caækame caækamanto andhakÃrÃvelÃyaæ uragÃdike pÃïe akkamitvà và mÃreti tehi và daÂÂho dukkhaæ ÃpajjatÅti gahanacchannatà tatiyo doso, atisambÃdhe caækame ÃyÃmato ratanike và a¬¬haratanike và caækame caækamantassa paricchede pakkhalitvà nakhÃpi aÇguliyo pi bhijjantÅti atisambÃdhatà catuttho doso, ativisÃle caækame caækamantassa cittaæ vidhÃvati ekaggataæ na labhatÅti ativisÃlatà pa¤camo doso, puthulato pana diyaddharatanaæ dvÅsu passesu ratanamattaæ anucaækamanaæ dÅghato saÂÂhihatthaæ mudutalaæ samavippakiïïavÃlukaæ caækamanaæ vaÂÂati, Cetiyagirimhi dÅpappasÃdaka-Mahindattherassa caækamanaæ viya tÃdisaæ ahosi, tenÃha: caækamaæ tattha mÃpesiæ pa¤cadosavivajjitan ti, aÂÂhaguïasamÆpetan ti aÂÂhahÅ samaïasukhehi upetaæ, aÂÂh' imÃni samaïasukhÃni nÃma:
dhanadha¤¤apariggahÃbhÃvo anavajjapiï¬apÃtapariyesanabhÃvo nibbutapiï¬aæ bhu¤janabhÃvo raÂÂhaæ pÅÊetvà dhanasÃraæ và sÅsakahÃpaïÃdÅni và gaïhantesu rÃjakulesu raÂÂhakilesÃbhÃvo upakaraïesu nicchandarÃgabhÃvo coravilope nibbhayabhÃvo rÃjarÃjamahÃmattehi asaæsaÂÂhabhÃvo catusu disÃsu appaÂihatabhÃvo, idaæ vuttaæ hoti:


#<[page 008]>#
%<8                              Abhi¤¤Ãbalaæ.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  yathà tasmiæ assame vasantena sakkà honti imÃni aÂÂha sukhÃni vindituæ evam aÂÂhaguïasamupetaæ taæ assamaæ mÃpesin ti; abhi¤¤Ãbalam Ãharin ti pacchà tasmiæ assame vasanto kasiïaparikammaæ katvà abhi¤¤Ãna¤ ca samÃpattÅna¤ ca uppÃdanatthÃya aniccato dukkhato vipassanaæ Ãrabhitvà thÃmappattaæ vipassanÃbalaæ Ãhariæ, yathà tasmiæ vasanto taæ balaæ Ãharituæ sakkomi evaæ taæ assamaæ tassa abhi¤¤atthÃya vipassanÃbalassa anucchavikaæ katvà mÃpesin ti attho; sÃÂakaæ pajahiæ tattha navadosamupÃgatan ti etthÃyaæ ÃnupubbikathÃ: tadà kira kuÂileïacaækamÃdipatimaï¬itaæ pupphÆpagaphalÆpagarukkhasa¤channaæ ramaïÅyaæ madhurasalilÃsayaæ apagatavÃÊamigabhiæsanakasakuïaæ pavivekakkhamaæ assamaæ mÃpetvà alaækatacaækamassa ubhosu antesu Ãlambanaphalakaæ saævidhÃya nisÅdanatthÃya caækamavemajjhe samatalaæ muggavaïïasilaæ mÃpetvà anto païïasÃlÃyaæ jaÂÃmaï¬alaæ vÃkacÅraæ tidaï¬akuï¬ikÃdike tÃpasaparikkhÃre maï¬ape pÃnÅyakuÂapÃnÅyasaækhapÃnÅyasarÃvÃni aggisÃlÃyaæ aÇgÃrakapalladÃruÃdÅnÅti evam yaæ yaæ pabbajitÃnaæ upakÃrÃya saævattati taæ sabbaæ mÃpetvà païïasÃladhittiyaæ "ye keci pabbajitukÃmà ime parikkhÃre gahetvà pabbajantÆ" 'ti akkharÃni chinditvà devalokam eva gate Vissakamme devaputte Sumedhapaï¬ito HimavantapÃde girikandarÃnusÃrena attano nivÃsÃnurÆpaæ phÃsukaÂÂhÃnaæ olokento nadÅnivattane vissakammanimmitaæ sakkadattiyaæ ramaïÅyaæ assamaæ disvà caækamanakotiæ gantvà padavala¤jaæ apassanto "dhuvaæ pabbajità dhuragÃme bhikkhaæ pariyesitvà kilantarÆpà Ãgantvà païïasÃlaæ pavisitvà nisinnà bhavissantÅti" cintetvà thokaæ Ãgametvà "`ativiya cirÃyantÅti' jÃnissÃmÅti" païïasÃlakuÂidvÃraæ vivaritvà anto pavisitvà ito c' ito ca olokento mahÃbhittiyaæ akkharÃni vÃcetvà "mayhaæ kappiyaparikkhÃrà ete, ime gahetvà pabbajissÃmÅti" attanà nivatthapÃrutaæ sÃÂakayugaæ pajahi, tenÃha: sÃÂakaæ pajahiæ tatthà ti, evaæ paviÂÂho ahaæ SÃriputta tassaæ païïasÃlÃyaæ sÃÂakaæ pajahiæ navadosamupÃgatan ti sÃÂakaæ pajahanto nava dose disvà pajahin ti dÅpeti, tÃpasapabbajjaæ pabbajitÃnaæ hi sÃÂakasmiæ nava dosà upaÂÂhahanti: mahagghabhÃvo eko doso, parapaÂibaddhatÃya uppajjanabhÃvo eko, paribhogena lahuæ kilissanabhÃvo eko kiliÂÂho ca dhovitabbo ca rajitabbo ca hoti, paribhogena jÅraïabhÃvo eko jiïïassa hi tunnaæ và aggaladÃnaæ và kÃtabbaæ hoti, puna pariyesanÃya durabhisambhavabhÃvo eko, tÃpasapabbajjÃya asÃruppabhÃvo eko, paccatthikÃnaæ sÃdhÃraïabhÃvo eko yathà hi naæ paccatthikà na gaïhanti tathà gopetabbaæ hoti, paribhu¤jantassa vibhÆsanaÂÂhÃnabhÃvo eko, gahetvà carantassa khandhabhÃramahicchabhÃvo eko ti; vÃkacÅraæ nivÃsesin ti tadà ahaæ SÃriputta ime nava dose disvà sÃÂakaæ pahÃya vÃkacÅraæ nivÃsesiæ, mu¤jatiïaæ hÅrahÅraæ katvà ganthetvà kataæ vÃkacÅraæ nivÃsanapÃrupanatthÃya Ãdiyin ti attho,


#<[page 009]>#
%<                                Abhi¤¤Ãbalaæ.                           9>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  dvÃdasaguïamupÃgatan ti dvÃdasahi Ãnisaæsehi samannÃgataæ, vÃkacÅrasmiæ hi dvÃdasa ÃnisaæsÃ: appagghaæ sundaraæ kappiyan ti ayan tÃva eko Ãnisaæso, sahatthà kÃtuæ sakkà ti ayaæ tatiyo, paribhogena sanikaæ kilissati dhoviyamÃne pi papa¤co n' atthÅti ayaæ dutiyo, paribhogena jiïïe pi sibbitabbÃbhÃvo catuttho, puna pariyesantassa sukhena karaïabhÃvo pa¤camo, tÃpasapabbajjÃya sÃruppabhÃvo chaÂÂho, paccatthikÃnaæ nirÆpabhogabhÃvo sattamo, paribhu¤jantassa vibhÆsanaÂÂhÃnÃbhÃvo aÂÂhamo, dhÃraïasallahukabhÃvo navamo, cÅvarapaccaye appicchabhÃvo dasamo, vÃkuppattiyà dhammikÃnavajjabhÃvo ekÃdasamo, vÃkacÅre naÂÂhe pi anapekkhabhÃvo dvÃdasamo ti; aÂÂhadosasamÃkiïïaæ pajahiæ païïasÃlakan ti kathaæ pajahi, so kira varasÃÂakayugaæ omu¤canto cÅvaravaæse laggitaæ anojapupphadÃmasadisaæ rattaæ vÃkacÅraæ gahetvà nivÃsetvà tass' upari aparaæ suvaïïavaïïaæ vÃkacÅraæ paridahitvà punnÃgapupphasantharasadisaæ sakhuraæ ajinacammaæ ekaæsaæ katvà jaÂÃmaï¬alaæ paÂimu¤citvà cÆÊÃya saddhiæ niccalabhÃvakaraïatthaæ sÃrasÆciæ pavesetvà muttajÃlasadisÃya sikkÃya pavÃlavaïïaæ kuï¬ikaæ odahitvà tÅsu ÂhÃnesu vaækaæ kÃjaæ ÃdÃya ekissà kÃjakoÂiyà kuï¬ikaæ ekissà aækusapacchiæ tidaï¬akÃdÅni olambetvà khÃribhÃraæ aæse katvà dakkhiïena hatthena kattaradaï¬aæ gahetvà païïasÃlato nikkhamitvà saÂÂhihatthamahÃcaækame aparÃparaæ caækamanto attano vesaæ oloketvà "mayhaæ mano matthakaæ patto, sobhati vata me pabbajjÃ, BuddhapaccekabuddhÃdÅhi sabbehi vÅrapurisehi vaïïità thomità ayaæ pabbajjà nÃma, pahÅnaæ me gihibandhanaæ, nikkhanto 'smi nekkhammaæ laddhà me uttamapabbajjÃ, karissÃmi samaïadhammaæ, labhissÃmi maggaphalasukhan" ti ussÃhajÃto khÃrikÃjaæ otÃretvà caækamavemajjhe muggavaïïasilÃpaÂÂe suvaïïapaÂimà viya nisinno divasabhÃgaæ vÅtinÃmetvà sÃyaïhasamayaæ païïasÃlaæ pavisitvà bidalama¤cakapasse kaÂÂhattharikÃya nipanno sarÅraæ utuæ gÃhÃpetvà balavapaccÆse pabujjhitvà attano Ãgamanaæ Ãvajjesi:
"ahaæ gharÃvÃse ÃdÅnavaæ disvà amitabhogaæ anantaæ yasaæ pahÃya ara¤¤aæ pavisitvà nekkhammagavesako hutvà pabbajito, ito dÃni paÂÂhaya pamÃdacÃraæ carituæ na vaÂÂati, pavivekaæ hi pahÃya vicarantaæ micchÃvitakkamakkhikà khÃdanti, idÃni mayà vivekam anubrÆhetuæ vaÂÂati, ahaæ hi gharÃvÃsaæ palibodhato disvà nikkhanto, aya¤ ca manÃpà païïasÃlÃ, beluvapakkavaïïaparibhaï¬akatà bhÆmi, rajatavaïïà setabhittiyo, kapotapÃdavaïïaæ païïacchadanaæ, vicittattharakavaïïabidalama¤cako, nivÃsaphÃsukaæ vasanaÂÂhÃnaæ, etto atirekatarà viya me gehasampadà pa¤¤ayatÅti" païïasÃlÃya dose vicinanto aÂÂha dose passi, païïasÃlÃparibhogasmim hi aÂÂha ÃdÅnavÃ: mahÃsambhÃrena dabbasambhÃre samodhÃnetvà karaïapariyesanabhÃvo eko ÃdÅnavo, tiïapaïïamattikÃsu patitÃsu tÃsaæ punappuna ÂhapetabbatÃya nibaddhajagganabhÃvo dutiyo,


#<[page 010]>#
%<10                             DÅpaækaro Buddho.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "senÃsanan nÃma mahallakassa pÃpuïÃti, avelÃya vuÂÂhÃpiyamÃnassa cittekaggatà na hotÅti" uÂÂhÃpanÅyabhÃvo tatiyo, sÅtuïhapaÂighÃtena kÃyassa sukhumÃlakaraïabhÃvo catuÂÂho, "gehaæ paviÂÂhena yaæ ki¤ci pÃpaæ sakkà kÃtun" ti garahapaÂicchÃdanabhÃvo pa¤camo, "mayhan" ti pariggahakaraïaæ chaÂÂho, "gehassa atthibhÃvo nÃma sadutiyakavÃso" ti sattamo, ÆkamaækuïagharagoÊikÃdÅnaæ sÃdhÃraïatÃya bahusÃdhÃraïabhÃvo aÂÂhamo, iti ime aÂÂhÃdÅnave disvà MahÃsatto païïasÃlaæ pajahi, tenÃha: aÂÂhadosasamÃkiïïaæ pajahiæ païïasÃlakan ti; upÃgamiæ rukkhamÆlaæ guïe dasah' upÃgatan ti "channaæ paÂikkhipitvà dasahi guïehi upetaæ rukkhamÆlaæ upagato 'smÅti" vadati, tatr' ime dasa guïÃ:
appasamÃrambhatà eko guïo, "upagamanamattakam eva hi tattha hotÅti" appajagganatà dutiyo, "taæ hi sammaÂÂham pi asammaÂÂham pi paribhogaphÃsukaæ hoti yeva" anuÂÂhÃpanÅyabhÃvo tatiyo, "garahaæ na paÂicchÃdeti, tattha hi pÃpaæ karonto lajjatÅti" garahÃya apaÂicchannabhÃvo catuttho, "abbhokÃsavÃso viya kÃyaæ na santhambhetÅti" kÃyassa asanthambhanabhÃvo pa¤camo, parigghakaraïabhÃvo chaÂÂho, gehÃlayapaÂikkhepo sattamo, bahusÃdhÃraïagehe viya "paÂijaggissÃmi naæ nikkhamathÃ" ti nÅharaïakÃbhÃvo aÂÂhamo, vasantassa sappÅtikabhÃvo navamo, rukkhamÆlasenÃsanassa gatagataÂÂhÃne sulabhatÃya anapekkhabhÃvo dasamo ti, "ime dasa guïe disvà rukkhamÆlaæ upagato 'smÅti" vadati; imÃni ettakÃni kÃraïÃni sallakkhetvà MahÃsatto punadivase bhikkhÃya pÃvisi, ath' assa sampattagÃme manussà mahantena ussÃhena bhikkhaæ adaæsu, so bhattakiccaæ niÂÂhapetvà assamaæ Ãgamma nisÅditvà cintesi: "nÃhaæ `ÃhÃraæ labhÃmÅti' pabbajito, siniddhÃhÃro nÃm' esa mÃnamadapurisamade va¬¬heti, ÃhÃramÆlakassa ca dukkhassa anto n' atthi, yan nÆnÃhaæ vÃpitaæ ropitaæ dha¤¤anibbattaæ ÃhÃraæ jahitvà pavattaphalabhojano bhaveyyan" ti; so tato paÂÂhÃya tathà katvà ghaÂanto vÃyamanto sattÃhabbhantare yeva aÂÂha samÃpattiyo pa¤ca abhi¤¤a nibbattesi, tena vuttaæ:
         VÃpitaæ ropitaæ dha¤¤aæ pajahiæ niravasesato,
         anekaguïasampannaæ pavattaphalam Ãdiyiæ,
         Tattha-ppadhÃnaæ padahiæ nisajjaÂÂhÃnacaækame.
         abbhantaramhi sattÃhe abhi¤¤Ãbala pÃpuïin ti.
Evam abhi¤¤Ãbalaæ patvà SumedhatÃpase samÃpattisukhena vÅtinÃmente DÅpaækaro nÃma Satthà loke udapÃdi. Tassa paÂisandhijÃtibodhidhammacakkappavattanesu sakalÃpi dasasahassÅlokadhÃtu saækampi sampakampi sampavedhi mahÃviravaæ viravi,


#<[page 011]>#
%<                              DÅpaækaro Buddho.                      11>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  dvattiæsa pubbanimittÃni pÃturahaæsu. SumedhatÃpaso samÃpattisukhena vÅtinÃmento n' eva taæ saddam assosi na tÃni nimittÃni addasa; tena vuttaæ:
  #<JaNi_45:  "Evaæ me siddhippattassa vasÅbhÆtassa sÃsane
         DÅpaækaro nÃma Jino uppajji lokanÃyako.>#
  #<JaNi_46:  Uppajjante ca jÃyante bujjhante dhammadesane
         caturo nimitte nÃddasaæ jhÃnaratisamappito" ti.>#
Tasmiæ kÃle DÅpaækaradasabalo catuhi khÅïÃsavasatasahassehi parivuto anupubbena cÃrikaæ caramÃno Rammakaæ nÃma nagaraæ patvà SudassanamahÃvihÃre paÂivasati. RammanagaravÃsino "DÅpaækaro kira samaïissaro paramÃbhisambodhiæ patvà pavattavaradhammacakko anupubbena cÃrikaæ caramÃno Rammanagaraæ patvà SudassanamahÃvihÃre paÂivasatÅti" sutvà sappinavanÅtÃdÅni c' eva bhesajjÃni vatthacchÃdanÃni ca gÃhÃpetvà gandhamÃlÃdihatthà yena Buddho yena Dhammo yena Saægho tanninnà tappoïà tappabbhÃrà hutvà SatthÃraæ upasaækamitvà vanditvà gandhÃdÅhi pÆjetvà ekamantaæ nisinnÃ, dhammadesanaæ sutvà svÃtanÃya nimantetvà uÂÂhÃyÃsanà pakkamiæsu. Te punadivase mahÃdÃnaæ sajjetvà nagaraæ alaækaritvà Dasabalassa Ãgamanamaggaæ alaækarontà udakabinnaÂÂhÃnesu paæsuæ pakkhipitvà samaæ bhÆmitalaæ katvà rajatapaÂÂavaïïaæ vÃlukaæ Ãkiranti, lÃjÃni c' eva pupphÃni ca vikiranti, nÃnÃvirÃgehi vatthehi dhajapaÂÃke ussÃpenti, kadaliyo c' eva puïïaghaÂapantiyo ca patiÂÂhÃpenti.
Tasmiæ kÃle SumedhatÃpaso attano assamapadà uggantvà tesaæ manussÃnaæ uparibhÃgena ÃkÃsena gacchanto te haÂÂhatuÂÂhe manusse disvà "kin nu kho kÃraïan" ti ÃkÃsato oruyha ekamantaæ Âhito manusse pucchi: "hambho kassa tumhe imaæ maggaæ alaækarothÃ" 'ti; tena vuttaæ:
  #<JaNi_47:  "Paccantadesavisaye nimantetvà TathÃgataæ
         tassa Ãgamanaæmaggaæ sodhenti tuÂÂhamÃnasÃ>#
  #<JaNi_48:  Ahan tena samayena nikkhamitvà sakassamÃ
         dhunanto vÃkacÅrÃni gacchÃmi ambare tadÃ.>#
  #<JaNi_49:  VedajÃtaæ janaæ disvà tuÂÂhahaÂÂhaæ pamoditaæ
         orohitvÃna gaganà manusse pucchi tÃvade:>#


#<[page 012]>#
%<12                            DÅpaækaro Buddho.>%
  #<JaNi_50:  `TuÂÂhahaÂÂho pamodito vedajÃto mahÃjano,
         kassa sodhÅyatÅ maggo a¤jasaæ vaÂumÃyanan"' ti.>#
Manussà Ãhaæsu: "bhante Sumedha na tvaæ jÃnÃsi: `DÅpaækaradasabalo sammÃsambodhiæ patvà pavattavaradhammacakko cÃrikaæ caramÃno amhÃkaæ nagaraæ patvà SudassanamahÃvihÃre paÂivasati, mayan taæ Bhagavantaæ nimantayimha, tass' etaæ Buddhassa Bhagavato Ãgamanamaggaæ alaækaromÃ"' 'ti. SumedhatÃpaso cintesi:
"`Buddho' ti kho ghosamattam pi loke dullabhaæ pag eva BuddhuppÃdo, mayÃpi imehi manussehi saddhiæ Dasabalassa maggaæ alaækarituæ vaÂÂatÅti". So te manusse Ãha: "sace bho tumhe etaæ maggaæ Buddhassa alaækarotha mayham pi ekaæ okÃsaæ detha, aham pi tumhehi saddhiæ maggaæ alaækarissÃmÅti". Te "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà "SumedhatÃpaso iddhimÃ" ti jÃnantà udakabhinnokÃsaæ sallakkhetvÃ" tvaæ imaæ ÂhÃnaæ alaækarohÅti" adaæsu. Sumedho buddhà rammaïaæ pÅtiæ gahetvà cintesi: "ahaæ imaæ okÃsaæ iddhiyà alaækarituæ pahomi, evaæ alaækato pana maæ na paritosessati, ajja mayà kÃyaveyyÃvaccaæ kÃtuæ vaÂÂatÅti" paæsuæ Ãharitvà tasmiæ padese pakkhipi. Tassa tasmiæ padese analaækate yeva DÅpaækaro Dasabalo mahÃnubhÃvÃnaæ chaÊabhi¤¤akhÅïÃsavÃnaæ catuhi satasahassehi parivuto devatÃsu dibbamÃlagandhÃdÅhi pÆjayantesu dibbasaægÅtesu pavattantesu manussehi mÃnusakagandhehi c' eva mÃlÃdÅhi ca pÆjayantesu anantÃya BuddhalÅhÃya ManosilÃtale vijambhamÃno sÅho viya taæ alaækatapaÂiyattamaggaæ paÂipajji. SumedhatÃpaso akkhÅni ummÅletvà alaækatamaggena Ãgacchantassa Dasabalassa dvattiæsamahÃpurisalakkhaïapatimaï¬itaæ asÅtiyà anubya¤janehi anubya¤jitaæ; byÃmappabhÃya samparivÃritaæ maïivaïïagaganatale nÃnappakÃrà vijjullatà viya ÃveÊÃveÊabhÆtà c' eva yugaÊayugaÊabhÆtà ca chabbaïïaghanabuddharasmiyo vissajjentaæ rÆpaggappattaæ attabhÃvaæ oloketvà "ajja mayà Dasabalassa jÅvitapariccÃgaæ kÃtuæ vaÂÂatÅti" "mà Bhagavà kalale akkami, maïiphalakasetuæ pana akkamanto viya saddhiæ catuhi khÅïÃsavasatasahassehi mama piÂÂhiæ maddamÃno gacchatu, taæ me bhavissati dÅgharattaæ hitÃya sukhÃyÃ" 'ti kese mocetvà ajinajaÂÃvÃkacÅrÃni kÃÊavaïïe kalale pattharitvà maïiphalakasetuæ viya kalalapiÂÂhe nipajji;


#<[page 013]>#
%<                          BuddhabhÃvÃya AbhinÅhÃro.                  13>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tena vuttaæ:
  #<JaNi_51:  "Te me puÂÂhà vyÃkariæsu: `Buddho loke anuttaro
         DÅpaækaro nÃma Jino uppajji lokanÃyako,
         tassa sodhÅyatÅ maggo a¤jasaæ vaÂumÃyanaæ'.>#
  #<JaNi_52:  `Buddho' ti mama sutvÃna pÅti uppajji tÃvade,
         `Buddho Buddho' ti kathayanto somanassaæ pavedayiæ. >#
  #<JaNi_53:  Tattha Âhatvà vicintesiæ tuÂÂho saæviggamÃnaso:
         `idha bÅjÃni ropissaæ, khaïo ve mà upaccagÃ,>#
  #<JaNi_54:  Yadi Buddhassa sodhetha ekokÃsaæ dadÃtha me,
         aham pi sodhayissÃmi a¤jasaæ vaÂumÃyanaæ'.>#
  #<JaNi_55:  Adaæsu te mam' okÃsaæ sodhetuæ a¤jasaæ tadÃ.
         `Buddho Buddho' ti cintento maggaæ sodhem' ahan tadÃ.>#
  #<JaNi_56:  AniÂÂhite mam' okÃse DÅpaækaro mahÃmuni
         {catÆhisatasahassehi} chaÊabhi¤¤ehi tÃdihi
         khÅïÃsavehi vimalehi paÂipajji a¤jasaæ Jino.>#
  #<JaNi_57:  Paccuggamanà vattanti, vajjanti bheriyo bahÆ,
         Ãmodità naramarÆ sÃdhukÃraæ pavattayuæ.>#
  #<JaNi_58:  Devà manusse passanti manussÃpi ca devatÃ,
         ubho pi te pa¤jalikà anuyanti TathÃgataæ.>#
  #<JaNi_59:  Devà dibbehi turiyehi manussà mÃnusakehi ca
         ubho pi te vajjayantà anuyanti TathÃgataæ.>#
  #<JaNi_60:  Dibbaæ mandÃravaæ pupphaæ padumaæ pÃricchattakaæ
         disodisaæ okiranti ÃkÃsanabhagatà marÆ.>#
  #<JaNi_61:  Campakaæ salaÊaæ nÅpaæ nÃgapunnÃgaketakaæ
         disodisaæ ukkhipanti bhÆmitalagatà narÃ.>#
  #<JaNi_62:  Kese mu¤citv' ahaæ tattha vÃkacÅra¤ ca cammakaæ
         kalale pattharitvÃna avakujjo nipajj' ahaæ.>#
  #<JaNi_63:  `AkkamitvÃna maæ Buddho saha sissehi gacchatu,
         mà kalale akkamittho, hitÃya me bhavissatÅti"'>#
so kalalapiÂÂhe nipannako va puna akkhÅni ummÅletvà DÅpaækaradasabalassa Buddhasiriæ sampassamÃno evaæ cintesi: "sace ahaæ iccheyyaæ sabbakilese jhÃpetvà saæghanavako hutvà Rammanagaraæ paviseyyaæ, a¤¤Ãtakavesena pana me kilese jhÃpetvà NibbÃnapattiyà kiccaæ n' atthi,


#<[page 014]>#
%<14                                 AÂÂhadhammÃ.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  yan nÆnÃhaæ DÅpaækaradasabalo viya paramÃbhisambodhiæ patvà dhammanÃvaæ Ãropetvà mahÃjanaæ SaæsÃrasÃgarà uttÃretvà pacchà parinibbÃyeyyaæ, idaæ mayhaæ patirÆpan" ti. Tato aÂÂha dhamme samobhÃnetvà BuddhabhÃvÃya abhinÅhÃraæ katvà nipajji; tena vuttaæ:
  #<JaNi_64:  "Puthaviyaæ nipannassa evam me Ãsi cetaso:
         `icchamÃno ahaæ ajja kilese jhÃpaye mama.>#
  #<JaNi_65:  Kim me a¤¤Ãtavesena dhammaæsacchikaten' idha,
         sabba¤¤utaæ pÃpuïitvà Buddho hessaæ sadevake.>#
  #<JaNi_66:  Kim me ekena tiïïena purisena thÃmadassinÃ,
         sabba¤¤utaæ pÃpuïitvà santÃressaæ sadevake.>#
  #<JaNi_67:  Iminà me adhikÃrena purisena thÃmadassinÃ
         sabba¤¤utaæ pÃpuïÃmi tÃremi janataæ bahuæ.>#
  #<JaNi_68:  SaæsÃrasotaæ chinditvà viddhaæsitvà tayo bhave
         dhammanÃvaæ samÃruyha santÃressaæ sadevake"' ti,>#
yasmà pana Buddhattaæ patthentassa
  #<JaNi_69:  Manussattaæ liÇgasampatti hetu SatthÃradassanaæ
         pabbajjà guïasampatti adhikÃro ca chandatÃ
         aÂÂhadhammasamodhÃnà abhinÅhÃro samijjhati.>#
ManussatthabhÃvasmiæ yeva hi Âhatvà Buddhattaæ patthentassa patthanà samijjhati nÃgassa và suppaïïassa và devatÃya và patthanà no samijjhati, manussattabhÃve pi purisaliÇge Âhitass' eva patthanà samijjhati itthiyà và paï¬akanapuæsakaubhatobya¤janakÃnaæ và no samijjhati, purisassa pi tasmiæ attabhÃve arahattappattiyà hetusampannass' eva patthanà samijjhati no itarassa, hetusampannena pi sace jÅvamÃnakabuddhass' eva santikà patthentassa patthanà samijjhati parinibbute Buddhe cetiyasantike và bodhimÆle và patthentassa na samijjhati, BuddhÃnaæ santike patthentassÃpi pabbajjÃliÇge Âhitass' eva samijjhati no gihiliÇge Âhitassa, pabbajitassÃpi pa¤cÃbhi¤¤assa aÂÂhasamÃpattilÃbhino yeva samijjhati na imÃya guïasampattiyà virahitassa, guïasampannenÃpi yena attano jÅvitaæ BuddhÃnaæ pariccattaæ hoti tassa iminà adhikÃrena adhikÃrasampannass' eva samijjhati na itarassa, adhikÃrasampannassÃpi yassa BuddhakÃradhammÃnaæ atthÃya mahanto chando ca mahanto ussÃho ca vÃyÃmo ca pariyeÂÂhi tass' eva samijjhati na itarassa, tatth' idaæ chandamahantatÃya opammaæ: sace hi evam assa "yo sakalacakkavÃÊagabbhaæ ekodakÅbhÆtaæ attano bÃhubalena pataritvà pÃraæ gantuæ samattho so Buddhattaæ pÃpuïÃti,


#<[page 015]>#
%<                          Gotamo nÃma Buddho.                     15>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  yo và pana sakalacakkavÃlagabbhaæ veÊugumbasa¤channaæ viyÆhitvà madditvà padasà gacchanto pÃraæ gantuæ samattho so Buddhattaæ pÃpuïÃti, yo và pana sakalacakkavÃÊagabbhaæ sattiyo ÃkoÂetvà nirantaraæ sattithalasamÃkiïïaæ padasà akkamamÃno pÃraæ gantuæ samattho so Buddhattaæ pÃpuïÃti, yo và pana sakalacakkavÃÊagabbhaæ vÅtaccikaægÃrabharitaæ pÃdehi maddamÃno pÃraæ gantuæ samattho so Buddhattaæ pÃpuïÃtÅti" yo etesu ekam pi attano dukkaraæ na ma¤¤ati "ahaæ etam pi taritvà và gantvà và pÃraæ gahessÃmÅti" evaæ mahantena chandena ca ussÃbena ca vÃyÃmena ca pariyeÂÂhiyà ca samannÃgato hoti tassa patthanà samijjhati na itarassa. SumedhatÃpaso pana ime aÂÂha dhamme samodhÃnetvà BuddhabhÃvÃya abhinÅhÃraæ katvà nipajji.
DÅpaækaro pi Bhagavà Ãgantvà SumedhatÃpasassa sÅsabhÃge Âhatvà maïisÅhapa¤jaraæ ugghÃÂento viya pa¤cavaïïapasÃdasampannÃni akkhÅni ummÅletvà kalalapiÂÂhe nipannaæ SumedhatÃpasaæ disva "ayaæ tÃpaso BuddhattÃya abhinÅhÃraæ katvà nipanno, ijjhissati nu kho imassa patthanà udÃhu no" ti anÃgataæ sa¤¤Ãïaæ pesetvà upadhÃrento "ito kappasatasahassÃdhikÃni cattÃri asaækheyyÃni atikkamitvà Gotamo nÃma Buddho bhavissatÅti" ¤atvà Âhitako va parisamajjhe vyÃkÃsi: "Passatha no tumhe imaæ uggatapaæ tÃpasaæ kalalapiÂÂhe nipannan" ti. "Evaæ bhante". "Ayaæ BuddhattÃya abhinÅhÃraæ katvà nipanno, samijjhissati imassa patthanÃ, ito kappasatasahassÃdhikÃnaæ catunnaæ asaækheyyÃnaæ matthake Gotamo nÃma Buddho bhavissati, tasmiæ pan' assa attabhÃve Kapilavatthu nÃma nagaraæ nivÃso bhavissati, MÃyà nÃma devÅ mÃtÃ, Suddhodano nÃma rÃjà pitÃ, aggasÃvako Upatisso nÃma thero, dutiyasÃvako Kolito nÃma, BuddhupaÂÂhÃko ùnando nÃma, aggasÃvikà Khemà nÃma therÅ, dutiyasÃvikà Uppalavaïïà nÃma therÅ bhavissati, paripakka¤Ãïo mahÃbhinikkhamanaæ katvà mahÃpadhÃnaæ padahitvà nigrodhamÆle pÃyÃsam paÂiggahetvà Nera¤jarÃya tÅre paribhu¤jitvà bodhimaï¬aæ Ãruyha assattharukkhamÆle abhisambujjhissatÅti"; tena vuttaæ:
  #<JaNi_70:  "DÅpaækaro lokavidÆ ÃhutÅnaæ paÂiggaho
         ussÅsake maæ ÂhatvÃna idaæ vacanam abravi:>#
  #<JaNi_71:  `Passatha imaæ tÃpasaæ jaÂilaæ uggatÃpanaæ,
         aparimeyye ito kappe Buddho loke bhavissati.>#


#<[page 016]>#
%<16                            NimittÃni.>%
  #<JaNi_72:  Aho Kapilavhayà rammà nikkhamitvà TathÃgato
         padhÃnaæ padahitvÃna katvà dukkarakÃriyaæ>#
  #<JaNi_73:  AjapÃlarukkhamÆle nisÅditvà TathÃgato
         tattha pÃyasam aggayha Nera¤jaram upehiti.>#
  #<JaNi_74:  Nera¤jarÃya tÅre pÃyÃsaæ ÃdÃya so Jino
         paÂiyattavaramaggena bodhimÆlamhi ehiti.>#
  #<JaNi_75:  Tato padakkhiïaæ katvà bodhimaï¬aæ anuttaro
         assatthassa mÆle bujjhissati mahÃyaso.>#
  #<JaNi_76:  Imassa janikà mÃtà MÃyà nÃma bhavissati,
         pità Suddhodano nÃma, ayaæ hessati Gotamo.>#
  #<JaNi_77:  AnÃsavà vÅtarÃgà santacittà samÃhitÃ
         Kolito Upatisso ca aggà hessanti sÃvakÃ.>#
  #<JaNi_78:  ùnando nÃm' upaÂÂhÃko upaÂÂhissati taæ Jinaæ,
         Khemà Uppalavaïïà ca aggà hessanti sÃvikÃ>#
  #<JaNi_79:  AnÃsavà vÅtarÃgà santacittà samÃhitÃ.
         Bodhi tassa Bhagavato `Assattho' ti pavuccati"'.>#
SumedhatÃpaso "mayhaæ kira patthanà samijjhissatÅti" somanassappatto ahosi. MahÃjano DÅpaækaradasabalassa vacanaæ sutvà "SumedhatÃpaso kira BuddhabÅjaæ Buddhaækuro" ti haÂÂhatuÂÂho ahosi.
Evaæ c' assa ahosi: "yathà nÃma puriso nadiæ taranto ujukena titthena uttarituæ asakkonto heÂÂhÃtitthena uttarati evam evaæ mayaæ DÅpaækaradasabalassa sÃsane maggaphalaæ alabhamÃnà anÃgate yadà tvaæ Buddho bhavissasi tadà tava sammukhà maggaphalaæ sacchikÃtuæ samatthà bhaveyyÃmÃ" 'ti patthanaæ Âhapayiæsu. DÅpaækaradasabalo pi Bodhisattaæ pasaæsitvà aÂÂhahi pupphamuÂÂhÅhi pÆjetvà padakkhiïaæ katvà pakkÃmi. Te pi catusatasahassasaækhà khÅïÃsavà Bo¬hisattaæ gandhehi ca mÃlehi ca pÆjetvà padakkhiïaæ katvà pakkamiæsu.
Devamanussà pana tath' eva pÆjetvà vanditvà pakkantÃ. Bodhisatto sabbesaæ paÂikkantakÃle sayanà vuÂÂhÃya "pÃramiyo vicinissÃmÅti" puppharÃsimatthake pallaækaæ Ãbhujitvà nisÅdi. Evaæ nisinne Bodhisatte sakaladasasahassacakkavÃÊe devatà sannipatitvà sÃdhukÃraæ katvà "ayya SumedhatÃpasa porÃïakabodhisattÃnaæ pallaækaæ Ãbhujitvà `pÃramiyo vicinissÃmÃ' 'ti nisinnakÃle yÃni pubbanimittÃni nÃma pa¤¤Ãyanti tÃni sabbÃni pi ajja pÃtubhÆtÃni, nissaæsayena tvaæ Buddho bhavissasi,


#<[page 017]>#
%<                                 NimittÃni.                          17>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  mayam etaæ jÃnÃma: yass' etÃni nimittÃni pa¤¤Ãyanti ekantena so Buddho hoti, tvaæ attano viriyaæ daÊhaæ katvà paggaïhÃ" ti Bodhisattaæ nÃnappakÃrehi thutÅhi abhitthuniæsu; tena vuttaæ:
  #<JaNi_80:  "Idaæ sutvÃna vacanaæ asamassa Mahesino
         Ãmodità naramarÆ: `BuddhabÅjaækuro ayaæ'.>#
  #<JaNi_81:  UkkuÂÂhisaddà vattanti appoÂhenti hasanti ca
         kata¤jalÅ namassanti dasasahassÅ sadevakÃ.>#
  #<JaNi_82:  `Yad' imassa LokanÃthassa virajjhissÃma sÃsanaæ
         anÃgatamhi addhÃne hessÃma sammukhà imaæ.>#
  #<JaNi_83:  Yathà manussà nadiæ tarantà paÂititthaæ virajjhiya
         heÂÂhÃtitthe gahetvÃna uttaranti mahÃnadiæ>#
  #<JaNi_84:  Evam evaæ mayaæ sabbe yadi mu¤cem' imaæ Jinaæ
         anÃgatamhi addhÃne hessÃma sammukhà imaæ'.>#
  #<JaNi_85:  DÅpaækaro LokavidÆ ÃhutÅnaæ paÂiggaho
         mama kammaæ pakittetvà dakkhiïaæ padam uddhari.>#
  #<JaNi_86:  Ye tattha Ãsuæ Jinaputtà sabbe padakkhiïam akaæsu maæ,
         narà nÃgà ca gandhabbà abhivÃdetvÃna pakkamuæ.>#
  #<JaNi_87:  Dassanam me atikkante sasaæghe LokanÃyake
         haÂÂho haÂÂhena cittena Ãsanà vuÂÂhahiæ tadÃ.>#
  #<JaNi_88:  Sukhena sukhito homi pÃmujjena pamodito,
         pÅtiyà ca abhissanno pallaækaæ Ãbhujiæ tadÃ.>#
  #<JaNi_89:  Pallaækena nisÅditvà evaæ cintes' ahan tadÃ:
         `vasÅbhÆto ahaæ jhÃne abhi¤¤Ãsu pÃramiæ gato,>#
  #<JaNi_90:  Sahassikamhi lokamhi isayo n' atthi me samÃ,
         asamo iddhidhammesu alabhiæ Ådisaæ sukhaæ'.>#
  #<JaNi_91:  PallaækÃbhujane mayhaæ dasasahassÃdhivÃsino
         mahÃnÃdaæ pavattesuæ: `dhuvaæ Buddho bhavissasi.>#
  #<JaNi_92:  Yaæ pubbe BodhisattÃnaæ pallaækavaramÃbhuje
         nimittÃni padissanti tÃni ajja padissare.>#
  #<JaNi_93:  SÅtaæ vyapagataæ hoti uïha¤ ca upasammati,
         tÃni ajja padissanti, dhuvaæ Buddho bhavissasi.>#
  #<JaNi_94:  DasasahassilokadhÃtu nissaddà hoti nirÃkulÃ,
         tÃni ajja padissanti, dhuvaæ Buddho bhavissasi.>#


#<[page 018]>#
%<18                            NimittÃni.>%
  #<JaNi_95:  MahÃvÃtà na vÃyanti, na sandanti savantiyo,
         tÃni ajja padissanti, dhuvaæ Buddho bhavissasi.>#
  #<JaNi_96:  Thalajà dakajà pupphà sabbe pupphanti tÃvade,
         te p' ajja pupphità sabbe, dhuvaæ Buddho bhavissasi.>#
  #<JaNi_97:  Latà và yadivà rukkhà phalabhÃrà honti tÃvade,
         te p' ajja phalità sabbe, dhuvaæ Buddho bhavissasi.>#
  #<JaNi_98:  ÃkÃsaÂÂhà ca bhummaÂÂhà ratanà jotanti tÃvade,
         te p' ajja ratanà jotanti, dhuvaæ Buddho bhavissasi.>#
  #<JaNi_99:  MÃnusakà ca dibbà ca turiyà vajjanti tÃvade,
         te p' ajj' ubho abhiravanti, dhuvaæ Buddho bhavissasi.>#
  #<JaNi_100:  Vicittapupphà gaganà abhivassanti tÃvade,
         te p' ajja padissanti, dhuvaæ Buddho bhavissasi.>#
  #<JaNi_101:  MahÃsamuddo Ãbhujati, dasasahassÅ pakampati,
         te p' ajj' ubho abhiravanti, dhuvaæ Buddho bhavissasi.>#
  #<JaNi_102:  Niraye pi dasasahassÅ aggÅ nibbÃyi tÃvade,
         te p' ajja nibbutà aggÅ, dhuvaæ Buddho bhavissasi.>#
  #<JaNi_103:  Vimalo hoti suriyo, sabbe dissanti tÃrakÃ,
         te pi ajja padissanti, dhuvaæ Buddho bhavissasi.>#
  #<JaNi_104:  AnovaÂÂena udakena mahiyà ubbhijje tÃvade,
         taæ p' ajj' ubbhijjate mahiyÃ, dhuvaæ Buddho Bhavissasi.>#
  #<JaNi_105:  TÃrÃgaïà virocanti nakkhattaæ gaganamaï¬ale
         visÃkhà candimÃyuttÃ, dhuvaæ Buddho bhavissasi.>#
  #<JaNi_106:  BilÃsayà darÅsayà nikkhamanti sakÃsayÃ,
         te p' ajja Ãsayà chuddhÃ, dhuvaæ Buddho bhavissasi.>#
  #<JaNi_107:  Na hoti arati sattÃnaæ, santuÂÂhà honti tÃvade,
         te p' ajja sabbe santuÂÂhÃ, dhuvaæ Buddho bhavissasi.>#
  #<JaNi_108:  Rogà tad' Æpasammanti jighacchà ca vinassati,
         tÃni ajja padissanti, dhuvaæ Buddho bhavissasi.>#
  #<JaNi_109:  RÃgo tadà tanu hoti, doso moho pi nassati,
         te p' ajja vigatà sabbe, dhuvaæ Buddho bhavissasi.>#
  #<JaNi_110:  Bhayaæ tadà na bhavati, ajja p' etaæ padissati,
         tena liÇgena jÃnÃma: dhuvaæ Buddho bhavissasi.>#
  #<JaNi_111:  Rajo n' uddhaæsati uddhaæ, ajja p' etaæ padissati,
         tena liÇgena jÃnÃma: dhuvaæ Buddho bhavissasi.>#
  #<JaNi_112:  AniÂÂhagandho pakkamati, dibbagandho pavÃyati,
         so p' ajja vÃyatÅ gandho, dhuvaæ Buddho bhavissasi.>#


#<[page 019]>#
%<                             BuddhakÃrakadhammÃ.                  19>%
  #<JaNi_113:  Sabbe devà padissanti Âhapayitvà arÆpino,
         te p' ajja sabbe dissanti, dhuvaæ Buddho bhavissasi.>#
  #<JaNi_114:  YÃvÃtà nirayà nÃma sabbe dissanti tÃvade,
         te p' ajja sabbe dissanti, dhuvaæ Buddho bhavissasi.>#
  #<JaNi_115:  Ku¬¬Ã kavÃÂà selà ca na hont' Ãvaraïan tadÃ,
         ÃkÃsabhÆtà te p' ajja, dhuvaæ Buddho bhavissasi.>#
  #<JaNi_116:  CutÅ ca upapattÅ ca khaïe tasmiæ na vijjati,
         tÃni ajja padissanti, dhuvaæ Buddho bhavissasi.>#
  #<JaNi_117:  DaÊhaæ paggaïha viriyaæ, mà nivatta abhikkama,
         mayaæ p' etaæ vijÃnÃma: dhuvaæ Buddho bhavissasÅti"'.>#
Bodhisatto DÅpaækaradasabalassa ca dasasahassacakkavÃÊe devatÃna¤ ca vacanaæ sutvà bhiyyosomattÃya sa¤jÃtussÃho hutvà cintesi: "Buddhà nÃma amoghavacanÃ, n' atthi BuddhÃnaæ kathÃya a¤¤athattaæ, yathà hi ÃkÃse khittale¬¬ussa patanaæ jÃtassa maraïaæ aruïe uggate suriyass' uÂÂhÃnaæ Ãsayà nikkhantasÅhassa sÅhanÃdanadanaæ garugabbhÃya itthiyà bhÃramocanaæ dhuvaæ avassabhÃvi evam evaæ BuddhÃnaæ vacanaæ nÃma dhuvaæ amoghaæ, addhà ahaæ Buddho bhavissÃmÅti"; tena vuttaæ:
  #<JaNi_118:  "Buddhassa vacanaæ sutvà dasahassÅna c' Æbhayaæ
         tuÂÂhahaÂÂho pamudito evaæ cintes' ahan tadÃ:>#
  #<JaNi_119:  `Advejjhavacanà BuddhÃ, amoghavacanà JinÃ,
         vitathaæ n' atthi BuddhÃnaæ, dhuvaæ Buddho bhavÃm' ahaæ.>#
  #<JaNi_120:  Yathà khittaæ nabhe le¬¬u dhuvaæ patati bhÆmiyaæ
         tath' eva BuddhaseÂÂhÃnaæ vacanaæ dhuvasassataæ.>#
  #<JaNi_121:  YathÃpi sabbasattÃnaæ maraïaæ dhuvasassataæ
         tath' eva BuddhaseÂÂhÃnaæ vacanaæ dhuvasassataæ.>#
  #<JaNi_122:  Yathà rattikkhaye patte suriyass' uggamanaæ dhuvaæ
         tath' eva BuddhaseÂÂhÃnaæ vacanaæ dhuvasassataæ.>#
  #<JaNi_123:  Yathà nikkhantasayanassa sÅhassa nadanaæ dhuvaæ
         tath' eva BuddhaseÂÂhÃnaæ vacanaæ dhuvasassataæ.>#
  #<JaNi_124:  Yathà ÃpannasattÃnaæ bhÃramoropanaæ dhuvaæ
         tath' eva BuddhaseÂÂhÃnaæ vacanaæ dhuvasassatan"' ti.>#
So "dhuv' Ãhaæ Buddho bhavissÃmÅti" evaæ katasanniÂÂhÃno buddhakÃrake dhamme upadhÃretuæ "kahan nu kho BuddhakÃrakadhammÃ, kiæ uddhaæ udÃhu adho disÃsu vidisÃsÆ"


#<[page 020]>#
%<20                            DÃnapÃramÅ.  SÅlapÃramÅ.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  'ti anukkamena sakaladhammadhÃtuæ vicinanto porÃïakabodhisattehi Ãsevitanisevitaæ paÂhamaæ dÃnapÃramiæ disvà evaæ attÃnaæ ovadi: "Sumedhapaï¬ita tvaæ ito paÂÂhÃya paÂhamaæ dÃnapÃramiæ pÆreyyÃsi, yathà hi nikkujjito udakumbho nissesaæ katvà udakaæ vamati yeva na paccÃharati evam evaæ dhanaæ và yasaæ và puttadÃraæ và aÇgapaccaÇgaæ và anoloketvà sampattayÃcakÃnaæ sabbaæ icchiticchitaæ nissesaæ katvà dadamÃno bodhirukkhamÆle nisÅditvà Buddho bhavissasÅti" paÂhamaæ dÃnapÃramiæ daÊhaæ katvà adhiÂÂhÃsi; tena vuttaæ:
  #<JaNi_125:  "Handa buddhakare dhamme vicinÃmi ito c' ito
         uddhaæ adho dasadisà yÃvatà dhammadhÃtuyÃ.>#
  #<JaNi_126:  Vicinanto tadà dakkhiæ paÂhamaæ dÃnapÃramiæ
         pubbakehi MahesÅhi anuciïïaæ mahÃpathaæ.>#
  #<JaNi_127:  `Imaæ tvaæ paÂhamaæ tÃva daÊhaæ katvà samÃdiya
         dÃnapÃramitaæ gaccha yadi bodhiæ pattum icchasi.>#
  #<JaNi_128:  YathÃpi kumbho sampuïïo yassa kassaci adhokato
         vamate udakaæ nissesaæ na tattha parirakkhati>#
  #<JaNi_129:  Tath' eva yÃcake disvà hÅnamukkaÂÂhamajjhime
         dadÃhi dÃnaæ nissesaæ kumbho viya adhokato"' ti.>#
Ath' assa "na ettakeh' eva BuddhakÃrakadhammehi bhavitabban" ti uttarim pi upadhÃrayato dutiyaæ sÅlapÃramiæ disvà etad ahosi:
"Sumedhapaï¬ita tvaæ ito paÂÂhÃya sÅlapÃramiæ pÆreyyÃsi, yathà hi camaramigo nÃma jÅvitam pi anoloketvà attano vÃlam eva rakkhati evaæ tvam pi ito paÂÂhÃya jÅvitam pi anoloketvà sÅlam eva rakkhanto Buddho bhavissasÅti' dutiyaæ sÅlapÃramiæ daÊham katvà adhiÂÂhÃsi; tena vuttaæ:
  #<JaNi_130:  "Na h' ete ettakà yeva Buddhadhammà bhavissare,
         a¤¤e pi vicinissÃmi ye dhammà bodhipÃcanÃ.>#
  #<JaNi_131:  Vicinanto tadà dakkhiæ dutiyaæ sÅlapÃramiæ
         pubbakehi MahesÅhi Ãsevitanisevitaæ.>#
  #<JaNi_132:  `Imaæ tvaæ dutiyaæ tÃva daÊhaæ katvà samÃdiya
         sÅlapÃramitaæ gaccha yadi bodhiæ pattum icchasi.>#
  #<JaNi_133:  YathÃpi camarÅ vÃlaæ kismici pativilaggitaæ
         upeti maraïaæ tattha na vikopeti vÃladhiæ (Cfr. AElian 16, 11.)>#


#<[page 021]>#
%<                        NekkhammapÃramÅ. Pa¤¤ÃpÃramÅ.                  21>%
  #<JaNi_134:  Tath' eva catusu bhÆmÅsu sÅlÃni paripÆriya
         parirakkha sabbadà sÅlaæ camarÅ viya vÃladhin"' ti.>#
Ath' assa "na ettakeh' eva BuddhakÃrakadhammehi bhavitabban" ti uttarim pi upadhÃrayato tatiyaæ nekkhammapÃramiæ disvà etad ahosi:
"Sumedhapaï¬ita tvaæ ito paÂÂhÃya nekkhammapÃramiæ pÆreyyÃsi, yathà hi ciram pi bandhanÃgÃre vasamÃno puriso na tattha sinehaæ karoti atha kho ukkaïÂhati yeva avasitukÃmo hoti evam eva tvaæ sabbabhave bandhanÃgÃrasadise katvà sabbabhave ukkaïÂhito mu¤citukÃmo hutvà nekkhammÃbhimukho va hohi, evaæ Buddho bhavissasÅti" tatiyaæ nekkhammapÃramiæ daÊhaæ katvà adhiÂÂhÃsi; tena vuttam:
  #<JaNi_135:  "Na h' ete ettakà yeva Buddhadhammà bhavissare,
         a¤¤e pi vicinissÃmi ye dhammà bodhipÃcanÃ.>#
  #<JaNi_136:  Vicinanto tadà dakkhim tatiyaæ nekkhammapÃramiæ
         pubbakehi MahesÅhi Ãsevitanisevitaæ.>#
  #<JaNi_137:  `Imaæ tvaæ tatiyaæ tÃva daÊhaæ katvà samÃdiya
         nekkhamme pÃramiæ gaccha yadi bodhiæ pattum icchasi.>#
  #<JaNi_138:  Yathà andughare puriso ciravuttho dukhaddito
         na tattha rÃgaæ abhijaneti muttiæ yeva gavesati>#
  #<JaNi_139:  Tath' eva tvaæ sabbabhave passa andughare viya,
         nekkhammÃbhimukho hohi bhavato parimuttiyÃ"' ti.>#
Ath' assa "na ettakeh' eva BuddhakÃrakadhammehi bhavitabban" ti uttarim pi upadhÃrayato catutthaæ pa¤¤ÃpÃramiæ disvà etad ahosi:
"Sumedhapaï¬ita tvaæ ito paÂÂhÃya pa¤¤ÃpÃramiæ pi pÆreyyÃsi, hÅnamajjhimukkaÂÂhesu ki¤ci avajjetvà sabbe pi paï¬ite upasaækamitvà pa¤haæ puccheyyÃsi, yathà hi piï¬acÃriko bhikkhu hÅnÃdibhedesu kulesu ki¤ci avajjetvà paÂipÃÂiyà piï¬Ãya caranto khippaæ yÃpanaæ labhati evaæ tvam pi sabbapaï¬ite upasaækamitvà pa¤haæ pucchanto Buddho bhavissasÅti" catutthaæ pa¤¤ÃpÃramiæ daÊhaæ katvà adhiÂÂhÃsi; tena vuttam:
  #<JaNi_140:  "Na h' ete ettakà yeva Buddhadhammà bhavissare,
         a¤¤e pi vicinissÃmi ye dhammà bodhipÃcanÃ.>#
  #<JaNi_141:  Vicinanto tadà dakkhiæ catutthaæ pa¤¤ÃpÃramiæ
         pubbakehi MahesÅhi Ãsevitanisevitaæ.>#
  #<JaNi_142:  `Imaæ tvaæ catutthaæ tÃva daÊhaæ katvà samÃdiya
         pa¤¤ÃpÃramitaæ gaccha yadi bodhiæ pattum icchasi.>#


#<[page 022]>#
%<22                       ViriyapÃramÅ. KhantipÃramÅ.>%
  #<JaNi_143:  YathÃpi bhikkhu bhikkhanto hÅnamukkaÂÂhamajjhime
         kulÃni na vivajjento evaæ labhati yÃpanaæ>#
  #<JaNi_144:  Tath' eva tvaæ sabbakÃle paripucchanto budhaæ janaæ
         pa¤¤ÃpÃramitaæ gantvà sambodhiæ pÃpuïissasÅti"'>#
Ath' assa "na ettakeh' eva BuddhakÃrakadhammehi bhavitabban" ti uttarim pi upadhÃrayato pa¤camaæ viriyapÃramiæ disvà etad ahosi:
"Sumedhapaï¬ita tvaæ ito paÂÂhÃya viriyapÃramiæ pÆreyyÃsi, yathà sÅho migarÃjà sabbairiyÃpathesu daÊhaviriyo hoti evaæ tvaæ sabbabhavesu sabbairiyÃpathesu daÊhaviriyo anolÅnaviriyo samÃno Buddho bhavissasÅti" pa¤camaæ viriyapÃramiæ daÊhaæ katvà adhiÂÂhÃsi; tena vuttaæ:
  #<JaNi_145:  "Na h' ete ettakà yeva Buddhadhammà bhavissare,
         a¤¤e pi vicinissÃmi ye dhammà bodhipÃcanÃ.>#
  #<JaNi_146:  Vicinanto tadà dakkhiæ pa¤camaæ viriyapÃramiæ
         pubbakehi MahesÅhi Ãsevitanisevitaæ.>#
  #<JaNi_147:  `Imaæ tvaæ pa¤camaæ tÃva daÊhaæ katvà samÃdiya
         viriyapÃramitaæ gaccha yadi bodhiæ pattum icchasi.>#
  #<JaNi_148:  YathÃpi sÅho migarÃjà nisajjaÂÂhÃnacaækame
         alÅnaviriyo hoti paggahÅtamano sadÃ>#
  #<JaNi_149:  Tath' eva tvam pi sabbabhave paggaïha viriyaæ daÊhaæ,
         viriyapÃramitaæ gantvà sambodhiæ pÃpuïissasÅti"'>#
Ath' assa "na ettakeh' eva BuddhakÃrakadhammehi bhavitabban" ti uttarim pi upadhÃrayato chaÂÂhaæ khantipÃramiæ disvà etad ahosi:
"Sumedhapaï¬ita tvaæ ito paÂÂhÃya khantipÃramiæ pÆreyyÃsi, sammÃnane pi avamÃnane pi khamo va bhaveyyÃsi, yathÃpi paÂhaviyaæ nÃma sucim pi pakkhipanti asucim pi na tena paÂhavi sinehaæ na paÂighaæ karoti khamati sahati adhivÃseti yeva evam evaæ tvam pi sammÃnanÃvamÃnanesu khamo va samÃno Buddho bhavissasÅti" chaÂÂhaæ khantipÃramiæ daÊhaæ katvà adhiÂÂhÃsi; tena vuttaæ:
  #<JaNi_150:  "Na h' ete ettakà yeva Buddhadhammà bhavissare,
         a¤¤e pi vicinissÃmi ye dhammà bodhipÃcanÃ.>#
  #<JaNi_151:  Vicinanto tadà dakkhiæ chaÂÂhamaæ khantipÃramiæ
         pubbakehi MahesÅhi Ãsevitanisevitaæ.>#
  #<JaNi_152:  `Imaæ tvaæ chaÂÂhamaæ tÃva daÊhaæ katvà samÃdiya
         tattha advejjhamÃnaso sambodhiæ pÃpuïissasi.>#


#<[page 023]>#
%<                       SaccapÃramÅ. AdhiÂÂhÃnapÃramÅ.                  23>%
  #<JaNi_153:  YathÃpi paÂhavÅ nÃma sucim pi asucim pi ca
         sabbaæ sahati nikkhepaæ na karoti paÂighaæ dayaæ>#
  #<JaNi_154:  Tath' eva tvam pi sabbesaæ sammÃnÃvamÃnakkhamo
         KhantipÃramitaæ gantvà sambodhiæ pÃpuïissasÅti"'.>#
Ath' assa "na ettakeh' eva BuddhakÃrakadhammehi bhavitabban" ti uttarim pi upadhÃrayato sattamaæ saccapÃramiæ disvà etad ahosi:
"Sumedhapaï¬ita tvaæ ito paÂÂhÃya saccapÃramiæ pi pÆreyyÃsi, asaniyà matthake patamÃnÃya pi dhanÃdÅnaæ atthÃya chandÃdÅnaæ vasena sampajÃnamusÃvÃdaæ nÃma mà akÃsi, yathà hi osadhitÃrakà nÃma sabbautusu attano gamanavÅthiæ jahitvà a¤¤Ãya vÅthiyà na gacchati sakavÅthiyà va gacchati evam evaæ tvam pi saccaæ pahÃya musÃvÃdaæ nÃma akaronto yeva Buddho bhavissasÅti" sattamaæ saccapÃramiæ daÊhaæ katvà adhiÂÂhÃsi: tena vuttaæ:
  #<JaNi_155:  "Na h' ete ettakà yeva Buddhadhammà bhavissare,
         a¤¤e pi vicinissÃmi ye dhammà bodhipÃcanÃ.>#
  #<JaNi_156:  Vicinanto tadà dakkhiæ sa tamaæ saccapÃramiæ
         pubbakehi MahesÅhi Ãsevitaæsevitaæ.>#
  #<JaNi_157:  `Imaæ tvaæ sattamaæ tÃva daÊhaæ katvà samÃdiya
         tattha advejjhavacano sambodhiæ pÃpuïissasi.>#
  #<JaNi_158:  YathÃpi osadhÅ nÃma tulÃbhÆtà sadevake
         samaye utupasse và na vokkamati vÅthito>#
  #<JaNi_159:  Tath' eva tvam pi saccesu mà vokkami vÅthito,
         saccapÃramitaæ gantvà sambodhiæ pÃpuïissasÅti"'.>#
Ath' assa "na ettakeh' eva BuddhakÃrakadhammehi bhavitabban" ti uttarim pi upadhÃrayato aÂÂhamaæ adhiÂÂhÃnapÃramiæ disvà etad ahosi:
"Sumedhapaï¬ita tvaæ ito paÂÂhÃya adhiÂÂhÃnapÃramim pi pÆreyyÃsi, yaæ adhiÂÂhÃsi tasmiæ adhiÂÂhÃne niccalo bhaveyyÃsi, yathà hi pabbato nÃma sabbadisÃsu pi vÃte paharante pi na kampati na calati attano ÂhÃne yeva tiÂÂhati evam evaæ tvam pi attano adhiÂÂhÃne niccalo honto va Buddho bhavissasÅti" aÂÂhamaæ adhiÂÂhÃnapÃramiæ daÊhaæ katvà adhiÂÂhÃsi; tena vuttaæ:
  #<JaNi_160:  "Na h' ete ettakà yeva Buddhadhammà bhavissare.
         a¤¤e pi vicinissÃmi ye dhammà bodhipÃcanÃ.>#


#<[page 024]>#
%<24                       MettÃpÃramÅ. UpekkhÃpÃramÅ.>%
  #<JaNi_161:  Vicinanto tadà dakkhiæ aÂÂhamaæ adhiÂÂhÃnapÃramiæ
         pubbakehi MahesÅhi Ãsevitanisevitaæ.>#
  #<JaNi_162:  `Imaæ tvaæ aÂÂhamaæ tÃva daÊhaæ katvà samÃdiya
         tattha tvaæ acalo hutvà sambodhiæ pÃpuïissasi.>#
  #<JaNi_163:  YathÃpi pabbato selo acalo suppatiÂÂhito
         na kampati bhusavÃtehi sakaÂÂhÃne va tiÂÂhati>#
  #<JaNi_164:  Tath' eva tvam pi adhiÂÂhÃne sabbadà acalo bhava,
         adhiÂÂhÃnapÃramiæ gantvà sambodhiæ pÃpuïissasÅti"'.>#
Ath' assa "na ettakeh' eva BuddhakÃrakadhammehi bhavitabban" ti uttarim pi upadhÃrayato navamaæ mettÃpÃramiæ disvà etad ahosi:
"Sumedhapaï¬ita tvaæ ito paÂÂhÃya mettÃpÃramiæ pÆreyyÃsi, hitesu pi ahitesu pi ekacitto bhaveyyÃsi, yathÃpi udakaæ nÃma pÃpajanassa pi kalyÃïajjanassa pi sÅtabhÃvaæ ekasadisaæ katvà pharati evam evaæ tvaæ sabbasattesu mettacittena ekacitto honto Buddho bhavissasÅti" navamaæ mettÃpÃramiæ daÊhaæ katvà adhiÂÂhÃsi; tena vuttaæ:
  #<JaNi_165:  "Na h' ete ettakà yeva Buddhadhammà bhavissare,
         a¤¤e pi vicinissÃmi ye dhammà bodhipÃcanÃ.>#
  #<JaNi_166:  Vicinanto tadà dakkhiæ navamaæ mettÃpÃramiæ
         pubbakehi mahesÅhi Ãsevitanisevitaæ.>#
  #<JaNi_167:  `Imaæ tvaæ navamaæ tÃva daÊhaæ katvà samÃdiya
         mettÃya asamo hohi yadi bodhiæ pattum icchasi.>#
  #<JaNi_168:  YathÃpi udakaæ nÃma kalyÃïe pÃpake jane
         samaæ pharati sÅtena pavÃheti rajomalaæ>#
  #<JaNi_169:  Tath' eva tvam pi ahitahite samaæ mettÃya bhÃvaya,
         mettÃpÃramitaæ gantvà sambodhiæ pÃpuïissasÅti"'.>#
Ath' assa "na ettakeh' eva BuddhakÃrakadhammehi bhavitabban" ti uttarim pi upadhÃrayato dasamaæ upekkhÃpÃramiæ disvà etad ahosi:
"Sumedhapaï¬ita tvaæ ito paÂÂhÃya upekkhÃpÃramiæ pi pÆreyyÃsi, sukhe pi dukkhe pi majjhatto va bhaveyyÃsi, yathÃpi paÂhavÅ nÃma sucim pi asucim pi pakkhippamÃne majjhattà va hoti evam evaæ tvam pi sukhadukkhesu majjhatto va honto Buddho bhavissasÅti" dasamaæ upekkhÃpÃramiæ daÊhaæ katvà adhiÂÂhÃsi; tena vuttaæ:


#<[page 025]>#
%<                                  pÃramiyo.                        25>%
  #<JaNi_170:  "Na h' ete ettakà yeva Buddhadhammà bhavissare,
         a¤¤e pi {vicinissÃmi} ye dhammà bodhipÃcanÃ.>#
  #<JaNi_171:  Vicinanto tadà dakkhiæ dasamaæ upekhÃpÃramiæ
         pubbakehi MahesÅhi Ãsevitanisevitaæ.>#
  #<JaNi_172:  `Imaæ tvaæ dasamaæ tÃva daÊhaæ katvà samÃdiya
         tulÃbhÆto daÊho hutvà sambodhiæ pÃpuïissasi.>#
  #<JaNi_173:  YathÃpi paÂhavÅ nÃma nikkhittaæ asuciæ suciæ
         upekkhati ubho p' ete kopÃnunayavajjitÃ>#
  #<JaNi_174:  Tath' eva tvam pi sukhadukkhe tulÃbhÆto sadà bhava,
         upekkhÃpÃramitaæ gantvà sambodhiæ pÃpuïissasÅti"'.>#
Tato cintesi: "Imasmiæ loke Bodhisattehi pÆretabbà bodhiparipÃcanà BuddhakÃrakadhammà ettakà yeva, dasa pÃramiyo Âhapetvà a¤¤e n' atthi, imÃpi dasa pÃramiyo uddhaæ ÃkÃse pi n' atthi, heÂÂhà paÂhaviyam pi puratthimÃdisu disÃsu pi n' atthi, mayhaæ yeva pana hadayamaæsantare patiÂÂhitÃ" ti. Evaæ tÃsaæ hadaye patiÂÂhitabhÃvaæ disvà sabbÃpi daÊhaæ katvà adhiÂÂhÃya punappuna sammasanto anulomapaÂilomaæ sammasati, pariyante gahetvà Ãdiæ pÃpeti, Ãdimhi gahetvà pariyante Âhapeti, majjhe gahetvà ubhato osÃpeti, ubhatokoÂisu gahetvà majjhe osÃpeti, aÇgapariccÃgo pÃramiyo nÃma bÃhirabhÃï¬apariccÃgo upapÃramiyo nÃma jÅvitapariccÃgo paramatthapÃramiyo nÃmà 'ti dasa pÃramiyo dasa upapÃramiyo dasa paramatthapÃramiyo ti yamakatelaæ vinivaÂÂento viya MahÃmeruæ manthaæ katvà cakkavÃlamahÃsamuddaæ ÃluÊento viya ca sammasi. Tassa dasa pÃramiyo sammasantassa sammasantassa dhammatejena catunahutÃdhikÃni dve yojanasatasahassÃni bahalà ayaæ mahÃpaÂhavÅ hatthinà akkantanaÊakalÃpo viya pÅÊiyamÃnaæ ucchuyantaæ viya mahÃviravaæ viravamÃnà saækampi sampakampi sampavedhi, kulÃlacakkaæ viya telayantacakkaæ viya ca paribbhami; tena vuttaæ:
  #<JaNi_175:  "`Ettakà yeva te loke ye dhammà bodhipÃcanÃ,
         tat' uddhaæ n' atthi a¤¤atra, daÊhaæ tattha patiÂÂhaha'.>#
  #<JaNi_176:  Ime dhamme sammasato sabhÃvasarasalakkhaïe
         dhammatejena vasudhà dasasahassŠpakampatha.>#
  #<JaNi_177:  CalatÅ ravatÅ puthavÅ ucchuyantaæ va pÅÊitaæ,
         telayante yathà cakkaæ evaæ kampati medinÅti".>#


#<[page 026]>#
%<26                       PaÂhavikampanaæ.>%
MahÃpaÂhaviyà kampamÃnÃya RammanagaravÃsino saïÂhÃtuæ asakkontà yugantavÃtamhà hatà mahÃsÃlà viya mucchitamucchità papatiæsu, ghaÂÃdÅni kulÃlabhÃjanÃni pavaÂÂantÃni a¤¤ama¤¤aæ paharantÃni cuïïavicuïïÃni ahesuæ. MahÃjano bhÅtatasito SatthÃraæ upasaækamitvà "kin nu kho Bhagavà nÃgÃvaÂÂo ayaæ bhÆtayakkhadevatÃsu a¤¤atarÃvaÂÂo ti, na hi mayaæ etaæ jÃnÃma, api ca kho sabbo pi ayaæ mahÃjano upadduto, kin nu kho imassa lokassa pÃpakaæ bhavissati udÃhu kalyÃïaæ, kathetha no etaæ kÃraïan" ti Ãha. Satthà tesaæ kathaæ sutvà "tumhe mà bhÃyatha mà cintayitta, n' atthi vo itonidÃnaæ bhayaæ, yo so mayà ajja Sumedhapaï¬ito `anÃgate Gotamo nÃma Buddho bhavissasÅti' vyÃkato so idÃni pÃramiyo sammasati, tassa pÃramiyo sammasantassa viloÊentassa dhammatejena sakaladasasahassilokadhÃtu ekappahÃrena kampati c' eva ravati cÃ" 'ti Ãha; tena vuttaæ:
  #<JaNi_178:  "YÃvatà parisà Ãsi Buddhassa parivesane
         pavedhamÃnà sà tattha mucchità seti bhÆmiyÃ.>#
  #<JaNi_179:  GhaÂÃnekasahassÃni kumbhÅna¤ ca satà bahÆ
         sa¤cuïïamathità tattha a¤¤ama¤¤' ÆpaghaÂÂitÃ.>#
  #<JaNi_180:  Ubbiggà tasità bhÅtà bhantà vyÃdhitamÃnasÃ
         mahÃjanà samÃgamma DÅpaækaram upÃgamuæ.>#
  #<JaNi_181:  `Kim bhavissati lokassa kalyÃïaæ atha pÃpakaæ,
         sabbo upadduto loko, taæ vinodehi cakkhumÃ'.>#
  #<JaNi_182:  Tesaæ sadà sa¤¤apesi DÅpaækaro MahÃmuni.
         `vissatthà hotha mà bhÃtha imasmiæ puthavikampane,>#
  #<JaNi_183:  Yam ahaæ ajja vyÃkÃsiæ `Buddho loke bhavissati'
         eso sammasatÅ dhammaæ pubbakaæ jinasevitaæ.>#
  #<JaNi_184:  Tassa sammasato dhammaæ BuddhabhÆmiæ asesato
         tenÃyaæ kampità {pathavÅ} dasasahassÅ sadevake ti"'.>#
MahÃjano TathÃgatassa vacanaæ sutvà haÂÂhatuÂÂho mÃlÃgandhavilepanaæ ÃdÃya Rammanagarà nikkhamitvà Bodhisattaæ upasaækamitvà mÃlÃdÅhi pÆjetvà vanditvà padakkhiïaæ katvà Rammanagaram eva pÃvisi. Bodhisatto pi dasa pÃramiyo sammasitvà viriyaæ daÊhaæ katvà adhiÂÂhÃya nisinnÃsanà vuÂÂhÃsi: tena vuttaæ:


#<[page 027]>#
%<                                   Thuti.                            27>%
  #<JaNi_185:  "Buddhassa vacanaæ sutvà mano nibbÃyi tÃvade,
         sabbe maæ upasaækamma puna pi maæ abhivandiyuæ.>#
  #<JaNi_186:  SamÃdiyitvà Buddhaguïaæ daÊhaæ katvÃna mÃnasaæ
         DÅpaækaraæ namassitvà va Ãsanà vuÂÂhahiæ tadÃ" ti.>#
Atha Bodhisattaæ Ãsanà vuÂÂhahantaæ sakaladasasahassacakkavÃÊe devatà sannipatitvà dibbehi mÃlÃgandhehi pÆjetvà "ayya SumedhatÃpasa tayà ajja DÅpaækaradasabalassa pÃdamÆle mahatÅ patthanà patthitÃ, sà te anantarÃyena samijjhatu, mà te bhayaæ và chambhitattaæ và ahosi, sarÅre appamattako pi rogo mà uppajji, khippaæ pÃpamiyo pÆretvà sammÃsambodhiæ paÂivijjha, yathà pupphÆpagaphalÆpagà rukkhà samaye pupphanti c' eva phalanti ca tath' eva tvam pi samayaæ anatikkamitvà khippaæ bodhim uttamaæ phusassÆ" 'ti ÃdÅni thutimaÇgalÃni payirudÃhaæsu, evaæ payirudÃhitvà attano attano devaÂÂhÃnaæ eva agamaæsu. Bodhisatto pi devatÃhi abhitthuto "ahaæ dasapÃramiyo pÆretvà kappasatasahassÃdhikÃnaæ catunnaæ asaækheyyÃnaæ matthake Buddho bhavissÃmÅti" viriyaæ; daÊhaæ katvà adhiÂÂhÃya nabhaæ abbhuggantvà Himavantam eva agamÃsi; tena vuttaæ:
  #<JaNi_187:  "Dibbaæ mÃnusakaæ pupphaæ devà mÃnusakà ubho
         samokiranti pupphehi vuÂÂhahantassa ÃsanÃ.>#
  #<JaNi_188:  Vedayanti ca te sotthiæ devà mÃnusakà ubho:
         `mahantaæ patthitaæ tuyhaæ taæ labhassu yathicchitaæ.>#
  #<JaNi_189:  SabbÅtiyo vivajjantu, sabbarogo vinassatu,
         mà te bhavatu antarÃyo, phusa khippaæ bodhim uttamaæ.>#
  #<JaNi_190:  YathÃpi samaye patte pupphanti pupphino dumÃ
         tath' eva tvaæ mahÃvÅra Buddha¤Ãïena pupphasi.>#
  #<JaNi_191:  Yathà ye keci Sambuddhà pÆrayaæ dasapÃramiæ
         tath' eva tvaæ mahÃrÅra pÆrehi dasapÃramiæ.>#
  #<JaNi_192:  Yathà ye keci Sambuddhà bodhimaï¬amhi bujjhare
         tath' eva tvaæ mahÃvÅra bujjhassu Jinabodhiyaæ..>#
  #<JaNi_193:  Yathà ye keci Sambuddhà dhammacakkaæ pavattayuæ
         tath' eva tvaæ mahÃvÅra dhammacakkaæ pavattaya.>#
  #<JaNi_194:  PuïïamÃse yathà cando parisuddho virocati
         tath' eva tvaæ puïïamano viroca dasasahassiyaæ.>#


#<[page 028]>#
%<28                            DÅpaækaro.>%
  #<JaNi_195:  RÃhumutto yathà suriyo tÃpena atirocati
         tath' eva lokaæ mu¤citvà viroca siriyà tuvaæ.>#
  #<JaNi_196:  Yathà yà kÃci nadiyo osaranti mahodadhiæ
         evaæ sadevakà lokà osarantu tav' antikaæ'.>#
  #<JaNi_197:  Tehi thutippasattho so dasa dhamme samÃdiya
         te dhamme paripÆrento pavanaæ pÃvisÅ tadÃ" ti>#
                        Sumedhakathà niÂÂhitÃ.
     RammanagaravÃsino pi kho nagaram pavisitvà buddhapamukahassa bhikkhusaæghassa mahÃdÃnaæ adaæsu. Satthà tesaæ dhammaæ desetvà mahÃjanaæ saraïÃdisu patiÂÂhÃpetvà Rammanagaramhà nikkhamitvà tato uddhaæ pi yÃvatÃyukaæ tiÂÂhanto sabbaæ Buddhakiccaæ katvà anukkamena anupÃdisesÃya NibbÃnadhÃtuyà parinibbÃyi. Tattha yaæ vattabbaæ taæ sabbaæ Buddhavaæse vuttanayen' eva veditabbaæ, vuttaæ hi tattha:
  #<JaNi_198:  "Tadà te bhojayitvÃna sasaæghaæ LokanÃyakaæ
         upaga¤chuæ saraïaæ tassa DÅpaækarassa Satthuno.>#
  #<JaNi_199:  SaraïÃgÃmane ka¤ci nivesesi TathÃgato
         ka¤ci pa¤casu sÅlesu sÅle dasavidhe paraæ.>#
  #<JaNi_200:  Kassaci deti sÃma¤¤aæ caturo phalamuttame,
         Kassaci asame dhamme deti so paÂisambhidÃ.>#
  #<JaNi_201:  KassacÅ varasamÃpattiyo aÂÂha deti NarÃsabho,
         tisso kassaci vijjÃyo chaÊabhi¤¤Ã pavecchati.>#
  #<JaNi_202:  Tena yogena janakÃyaæ ovadati MahÃmuni,
         tena vitthÃrikaæ Ãsi LokanÃthassa sÃsanaæ.>#
  #<JaNi_203:  MahÃhanu usabhakkhandho DÅpaækarasanÃmako
         bahÆ jane tÃrayati parimoceti duggatiæ.>#
  #<JaNi_204:  Bodhaneyyaæ janaæ disvà satasahasse pi yojane
         khaïena upagantvÃna bodheti taæ MahÃmuni.>#
  #<JaNi_205:  PaÂhamÃbhisamaye Buddho koÂisatam abodhayi,
         dutiyÃbhisamaye NÃtho satasahassaæ abodhayi.>#
  #<JaNi_206:  Yadà devabhavanaæhi Buddho dhammam adesayi
         navutikoÂisahassÃnaæ tatiyÃbhisamayo ahu.>#


#<[page 029]>#
%<                                 DÅpaækaro.                         29>%
  #<JaNi_207:  SannipÃtà tayo Ãsuæ DÅpaækarassa Satthuno:
         koÂisatasahassÃnaæ paÂhamo Ãsi samÃgamo.>#
  #<JaNi_208:  Puna NÃradakÆÂamhi pavivekagate Jine
         KhÅïÃsavà vÅtamalà samiæsu satakoÂiyo.>#
  #<JaNi_209:  Yadà vasÅ MahÃvÅro Sudassanasiluccaye
         navutikoÂisahassehi pavÃresi tadà Muni.>#
  #<JaNi_210:  Ahaæ tena samayena jaÂilo uggatÃpano
         antalikkhamhi caraïo pa¤cÃbhi¤¤Ãsu pÃragÆ.>#
  #<JaNi_211:  DasavÅsaæsahassÃnaæ dhammÃbhisamayo ahu,
         ekadvinnaæ abhisamayo gaïanÃto asaækhiyÃ.>#
  #<JaNi_212:  VitthÃrikaæ bÃhuja¤¤aæ iddhaæ pÅtaæ ahÆ tadÃ
         DÅpaækarassa Bhagavato sÃsanaæ suvisodhitaæ.>#
  #<JaNi_213:  CattÃri satasahassÃni chaÊabhi¤¤Ã mahiddhikÃ
         DÅpaækaraæ Lokaviduæ parivÃrenti sabbadÃ.>#
  #<JaNi_214:  Ye keci tena samayena jahanti mÃnusam bhavaæ
         appattamÃnasà sekhà garahità va bhavanti te.>#
  #<JaNi_215:  Supupphitaæ pÃvacanaæ arahantehi tÃdihi
         khÅïÃsavehi vimalehi upasobhati sadevake.>#
  #<JaNi_216:  Nagaraæ RammavatÅ nÃma, Sumedho nÃma khattiyo,
         Sumedhà {nÃma} janiyà DÅpaækarassa Satthuno.>#
  #<JaNi_217:  SumaÇgalo ca Tisso ca ahesuæ aggasÃvakÃ,
         SÃgato nÃm' upaÂÂhÃko DÅpaækarassa Satthuno.>#
  #<JaNi_218:  Nandà c' eva Sunandà ca ahesuæ aggasÃvikÃ,
         bodhi tassa Bhagavato PipphalÅti pavuccati.>#
  #<JaNi_219:  AsÅtihatthamubbedho DÅpaækaro MahÃmuni
         sobhati dÅparukkho va sÃlarÃjà va phullito>#
  #<JaNi_220:  Satasahassaæ vassÃni Ãyuæ tassa Mahesino,
         tÃvatà tiÂÂhamÃno so tÃresi janataæ bahuæ.>#
  #<JaNi_221:  JotayitvÃna saddhammaæ santÃretvà mahÃjanaæ
         Jalitvà aggikkhandho va nibbuto so sasÃvako.>#
  #<JaNi_222:  SÃ ca iddhÅ so ca yaso tÃni ca pÃdesu cakkaratanÃni
         sabbaæ samantarahitaæ, nanu rittà sabbasaækharÃ" 'ti.>#


#<[page 030]>#
%<30                       Koï¬a¤¤o. VijitÃvÅ.>%
  #<JaNi_223:  "DÅpaækarassa aparena koï¬a¤¤o nÃma NÃyako
         anantatejo amitayaso appameyyo durÃsodo".>#
DÅpaækarassa pana Bhagavato aparabhÃge ekaæ asaækheyyaæ atikkamitvà Koï¬a¤¤o nÃma Satthà udapÃdi. TassÃpi tayo sÃvakasannipÃtà ahesuæ, paÂhamasannipÃte koÂisatasahassaæ, dutiye koÂisahassaæ, tatiye navutikoÂiyo. Tadà Bodhisatto VijitÃvÅ nÃma cakkavattÅ hutvà koÂisatasahassasaækhassa buddhapamukhassa bhikkhusaæghassa mahÃdÃnaæ adÃsi. Satthà Bodhisattaæ "Buddho bhavissasÅti" vyÃkaritvà dhammaæ desesi. So Satthu dhammakathaæ sutvà rajjaæ niyyÃdetvà pabbaji. So tÅïi PiÂakÃni uggahetvà aÂÂha samÃpattiyo pa¤ca ca abhi¤¤Ãyo uppÃdetvà aparihÅnajjhÃno Brahmaloke nibbatti. Koï¬a¤¤abuddhassa pana RammavatÅ nÃma nagaraæ, Sunando nÃma khattiyo pitÃ, SujÃtà nÃma devÅ mÃtÃ, Bhaddo ca Subhaddo ca dve aggasÃvakÃ, Anuruddho nÃma upaÂÂhÃko, Tissà ca Upatissà ca aggasÃvikÃ, SÃlakalyÃïi bodhi, aÂÂhÃsÅtihatthubbedhaæ sarÅraæ, vassasatasahassaæ ÃyuppamÃïaæ ahosi. Tassa aparabhÃge ekaæ asaækheyyaæ atikkamitvà ekasmiæ yeva kappe cattÃro Buddhà nibbattiæsu: MaÇgalo Sumano Revato Sobhito ti. MaÇgalassa Bhagavato tayo sÃvakasannipÃtà ahesuæ, tesu paÂhamasannipÃte koÂisatasahassaæ bhikkhÆ ahesuæ, dutiye koÂisahassaæ, tatiye navutikoÂiyo. VemÃtikabhÃtà kir' assa ùnandakumÃro navutikoÂisaækhÃya parisÃya saddhiæ dhammasavanatthÃya Satthu santikaæ agamÃsi. Satthà tassa Ãnupubbikathaæ kathesi, so saddhiæ parisÃya saha paÂisambhidÃhi arahattaæ pÃpuïi. Satthà tesaæ kulaputtÃnaæ pubbacaritaæ olokento iddhimayapattacÅvarassa upanissayaæ disvà dakkhiïahatthaæ pasÃretvà "etha bhikkhavo" ti Ãha. Sabbe taæ khaïaæ yeva iddhimayapattacÅvaradharà saÂÂhivassatherà viya Ãkappasampannà hutvà SatthÃraæ vanditvà parivÃrayiæsu. Ayam assa tatiyo sÃvakasannipÃto ahosi. Yathà pana a¤¤esaæ BuddhÃnaæ samantà asÅtihatthappamÃïà yeva sarÅrappabhà ahosi na evaæ, tassa pana Bhagavato sarÅrapabhà niccakÃlaæ dasasahassilokadhÃtuæ pharitvà aÂÂhÃsi. RukkhapaÂhavipabbatasamuddÃdayo antamaso ukkhaliyÃdÅni upÃdÃya suvaïïapattapariyonaddhà viya ahesuæ. ùyuppamÃïaæ pan' assa navutivassasahassÃni ahosi.
Ettakaæ kÃlaæ candasuriyÃdayo attano pabhÃya virocituæ na sakkhiæsu, rattindivaæparicchedo na pa¤¤Ãyittha, divà suriyÃlokena viya sattà niccaæ BuddhÃloken' eva vicariæsu,


#<[page 031]>#
%<                            MaÇgalo KharadÃÂhiko.                 31>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sÃyaæ pupphanakusumÃnaæ pÃto va ravanasakuïÃdÅna¤ ca vasena loko rattindivaæparicchedaæ sallakkhesi. "Kim pana a¤¤esaæ BuddhÃnaæ ayam ÃnubhÃvo n' atthÅti" no n' atthi, te hi pi ÃkaækhamÃnà dasasahassÅ và lokadhÃtuæ tato và bhiyyo ÃbhÃya phareyyuæ, MaÇgalassa pana Bhagavato pubbapatthanÃvasena a¤¤esaæ vyÃmappabhà viya sarÅrappabhà niccam eva dasasahassilokadhÃtuæ pharitvà aÂÂhÃsi. So kira BodhisattacariyakÃle vessantarasadise attabhÃve Âhito saputtadÃro vaækapabbatasadise pabbate vasi. Ath' eko KharadÃÂhiko nÃma yakkho MahÃpurisassa dÃnajjhÃsayataæ sutvà brÃhmaïavaïïena upasaækamitvà MahÃsattaæ dve dÃrake yÃci. MahÃsatto "dadÃmi brÃhmaïassa puttake" ti haÂÂhapahaÂÂho udakapariyantaæ paÂhaviæ kampento dve pi dÃrake adÃsi.
Yakkho caækamanakoÂiyaæ Ãlambanaphalakaæ nissÃya Âhatvà passantass' eva MahÃsattassa mÆlakalÃpaæ viya dÃrake khÃdi. MahÃpurisassa yakkhaæ oloketvà {mukhaævivaÂamatte} aggijÃlà viya lohitadhÃraæ uggiramÃnaæ tassa mukhaæ disvÃpi kesaggamattam pi domanassaæ na uppajji, "sudinnaæ vata me dÃnan" ti cintayato pan' assa sarÅre mahantaæ pÅtisomanassaæ udapÃdi. So "imassa me nissandena anÃgate iminà va nÅhÃrena rasmiyo nikkhamantÆ" 'ti patthanaæ akÃsi. Tassa taæ paÂÂhanaæ nissÃya BuddhabhÆtassa sarirato rasmiyo nikkhamitvà ettakaæ ÂhÃnaæ phariæsu. Aparam pi 'ssa pubbacaritaæ atthi: so kira BodhisattakÃle ekassa Buddhassa cetiyaæ disvà "imassa Buddhassa mayà jÅvitaæ pariccajituæ vaÂÂatÅti" daï¬akadÅpikÃveÂhananiyÃmena sakalasarÅraæ veÂhÃpetvà ratanamakulaæ satasahassagghaïakaæ suvaïïapÃtiæ sappissa pÆrÃpetvà tattha sahassaæ vaÂÂiyo jÃletvà taæ sÅsenÃdÃya sakalasarÅraæ jÃlÃpetvà cetiyaæ padakkhiïaæ karonto sakalarattiæ vÅtinÃmesi, evaæ yÃva aruïuggamanà vÃyamantassa pi 'ssa lomakÆpamattam pi usumaæ na gaïhi, padumagabbhaæ paviÂÂhakÃlo viya ahosi, dhammo hi nÃm' esa attÃnaæ rakkhantaæ rakkhati; tenÃhà BhagavÃ:
  #<JaNi_224:  "Dhammo have rakkhati dhammacÃriæ,
         dhammo suciïïo sukham ÃvahÃti,
         esÃnisaæso dhamme suciïïe:
         na duggatiæ gacchati dhammacÃrÅti" (Dhp. p. 126)>#


#<[page 032]>#
%<32                            Suruci.>%
imassÃpi kammassa nissandena tassa Bhagavato sarÅrobhÃso dasasahassilokadhÃtuæ pharitvà aÂÂhÃsi. Tadà amhÃkaæ Bodhisatto Suruci nÃma brÃhmaïo hutvà SatthÃraæ "nimantessÃmÅti" upasaækamitvà madhuradhammakathaæ sutvà "sve mayhaæ bhikkhaæ gaïhatha bhante' ti Ãha. "BrÃhmaïa kittakehi te bhikkhÆhi attho" ti.
"Kittakà pana vo bhante parivÃrabhikkhÆ" ti Ãha. Tadà Satthu paÂhamasannipÃto yeva hoti, tasmà "koÂisatasahassan" ti Ãha. "Bhante sabbehi pi saddhiæ mayhaæ gehe bhikkhaæ gaïhathÃ" 'ti. Satthà adhivÃsesi. BrÃhmaïo svÃtanÃya nimantetvà gehaæ gacchanto cintesi:
"ahaæ ettakÃnaæ bhikkhÆnaæ yÃgubhattavatthÃdÅni dÃtuæ nona sakkomi, nisÅdanaÂÂhÃnaæ pana kathaæ bhavissatÅti". Tassa sà cintà caturÃsÅtiyojanasahassamatthake Âhitassa devara¤¤o Paï¬ukambalasilÃsanassa uïhabhÃvaæ janesi. Sakko "ko nu kho maæ imasmà ÂhÃnà cÃvetukÃmo" ti dibbacakkhunà olokento MahÃpurisaæ disvà "SurucibrÃhmaïo buddhapamukhaæ bhikkhusaæghaæ nimantetvà nisÅdanaÂÂhÃnatthÃya cintesi, mayÃpi tattha gantvà pu¤¤akoÂÂhÃsaæ gahetuæ vaÂÂatÅti" va¬¬hakivaïïaæ nimminitvà vÃsipharasuhattho MahÃsattassa purato pÃtur ahosi, "atthi nu kho kassaci bhatiyà kattabban" ti Ãha.
MahÃpuriso disvà "kiæ kammaæ karissasÅti" Ãha. "Mama ajÃnanasippaæ nÃma n' atthi, gehaæ và maï¬apaæ và yo yaæ kÃreti tassa taæ kÃtuæ jÃnÃmÅti". "Tena hi mayhaæ kammaæ atthÅti". "Kiæ ayyÃ" 'ti "SvÃtanÃya me koÂisatasahassabhikkhÆ nimantitÃ, tesaæ nisÅdanamaï¬apaæ karissasÅti". "Ahaæ nÃma kareyyaæ sace me bhatiæ dÃtuæ sakkhissathÃ" 'ti. "SakkhissÃmi tÃtÃ" 'ti. "SÃdhu karissÃmÅti" gantvà ekaæ padesaæ olokesi. DvÃdasaterasayojanappamÃïo padeso kasiïamaï¬alaæ viya samatalo ahosi. So "ettake ÂhÃme sattaratanamayo maï¬apo uÂÂhahatÆ" 'ti cintetvà olokesi, tÃvad eva puthaviæ bhinditvà maï¬apo uÂÂhahi. Tassa sovaïïamayesu thambhesu rajatamayà ghaÂakà ahesuæ, rajatamayesu sovaïïamayÃ, maïitthambhesu pÃvÃlamayÃ, pavÃlatthambhesu maïimayÃ, sattaratanamayesu sattaratanamayà va ghaÂakà ahesuæ. Tato "maï¬apassa antarantare kiækiïikajÃlaæ olambatÆ" 'ti olokesi. Saha olokanen' eva jÃlaæ olambi yassa mandavÃteritassa pa¤caÇgikass' eva turiyassa madhurasaddo niggacchati, dibbasaÇgÅtivattanakÃlo viya hoti. "Antarà gandhadÃmamÃladÃmÃni olambantÆ" 'ti cintesi, dÃmÃni olambiæsu. "KoÂisatasahassasaækhÃnaæ bhikkhÆnaæ ÃsanÃni ca ÃdhÃrakÃni ca paÂhaviæ bhinditvà uÂÂhahantÆ" 'ti cintesi,


#<[page 033]>#
%<                                   Suruci.                            33>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tÃvad eva uÂÂhahiæsu. "Koïe koïe ekekà udakacÃÂiyo uÂÂhahantÆ" 'ti cintesi, udakacÃÂiyo uÂÂhahiæsu. Ettakaæ mÃpetvà brÃhmaïassa santikaæ gantvà "ehi ayya, tava maï¬apaæ oloketvà mayhaæ bhatiæ dehÅti" Ãha. MahÃpuriso gantvà maï¬apaæ olokesi, olokentass' eva sakalasarÅraæ pa¤cavaïïÃya pÅtiyà nirantaraæ phuÂaæ ahosi. Ath' assa maï¬apaæ oloketvà etad ahosi: "nÃyaæ maï¬apo manussabhÆtena kato, mayhaæ pana ajjhÃsayaæ mayhaæ guïaæ Ãgamma addhà Sakkabhavanaæ uïhaæ ahosi, tato Sakkena devara¤¤Ã ayaæ maï¬apo kÃrito bhavissati, na kho pana me yuttaæ evarÆpe maï¬ape ekadivasaæ yeva dÃnaæ dÃtuæ sattÃhaæ dassÃmÅti" cintesi.
BÃhirakadÃnam hi kittakam pi samÃnaæ BodhisattÃnaæ tuÂÂhiæ kÃtuæ na sakkoti, alaækatasÅsam pana chinditvà a¤jitÃkkhÅni uppÃÂetvà hadayamaæsaæ và ubbattetvà dinnakÃle BodhisattÃnaæ cÃgaæ nissÃya tuÂÂhi nÃma hoti. AmhÃkam pi hi Bodhisattassa SivijÃtake devasikaæ pa¤cakahÃpaïammaïÃni vissajjetvà catusu dvÃresu majjhe nagare dÃnaæ dentassa taæ dÃnaæ cÃgatuÂÂhiæ uppÃdetuæ nÃsakkhi, yadà pan' assa brÃhmaïavaïïena Ãgantvà Sakko devarÃjà akkhÅni yÃci tadà nÃni uppÃÂetvà dadamÃnass' eva hÃso uppajji, kesaggamattaæ pi cittaæ a¤¤athattaæ nÃhosi. Evaæ dÃnaæ nissÃya BodhisattÃnaæ titti nÃma n' atthi. Tasmà so pi MahÃpuriso "sattÃhaæ mayà koÂisatasahassasaækhÃnaæ bhikkhÆnaæ dÃnaæ dÃtuæ vaÂÂatÅti" cintetvà tasmiæ maï¬ape nisÅdÃpetvà sattÃhaæ gavapÃnaæ nÃma dÃnaæ adÃsi. GavapÃnan ti mahante mahante kolambe khÅrassa pÆretvà uddhane Ãropetvà ghanapÃkapakke khÅre thoke taï¬ule pakkhipitvà pakkaæ madhusakkaracuïïasappÅhi abhisaækhaÂabhojanaæ vuccati. Manussà yeva pana parivisituæ nÃsakkhiæsu, devÃpi ekantarikà hutvà parivisiæsu. DvÃdasaterasayojanappamÃïaÂÂhÃnam pi bhikkhÆ gaïhituæ na-ppahosi yeva, te pana bhikkhÆ attano attano ÃnubhÃvena nisÅdiæsu.
PariyosÃnadivase sabbabhikkhÆnaæ pattÃni dhovÃpetvà bhesajjatthÃya sappinavanÅtamadhuphÃïitÃdÅni pÆretvà ticÅvarehi saddhiæ adÃsi.
Saæghanavakabhikkhunà laddhacÅvarasÃÂakà satasahassagghanakà ahesuæ. Satthà anumodanaæ karonto "ayaæ puriso evarÆpaæ mahÃdÃnaæ adÃsi, ko nu kho bhavissatÅti" upadhÃrento "anÃgate kappasatasahassÃdhikÃnaæ dvinnaæ asaækheyyÃnaæ matthake Gotamo nÃma Buddho bhavissatÅti disvà MahÃpurisaæ Ãmantetvà "tvaæ ettakaæ nÃma kÃlaæ atikkamitvà Gotamo nÃma Buddho bhavissasÅti" vyÃkÃsi.


#<[page 034]>#
%<34                            Sumano. Atulo.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  MahÃpuriso vyÃkaraïaæ sutvà "ahaæ kira Buddho bhavissÃmi, ko me gharÃvÃsena attho, pabbajissÃmÅti" cintetvà tathÃrÆpaæ sampattiæ kheÊapiï¬aæ viya pahÃya Satthu santike pabbaji, pabbajitvà Buddhavacanaæ uggaïhetvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà ÃyupariyosÃne Brahmaloke nibbatti. MaÇgalassa pana Bhagavato nagaraæ Uttaraæ nÃma ahosi, pitÃpi Uttaro nÃma khattiyo, mÃtÃpi Uttarà nÃma, Sudevo ca Dhammasena ca dve aggasÃvakÃ, PÃlito nÃma upaÂÂhÃko, SÅvalÅ ca Asokà ca dve aggasÃvikÃ, NÃgarukkho bodhi, aÂÂhÃsÅtihatthubbedhaæ sarÅraæ ahosi. NavutivassasahassÃni Âhatvà parinibbute pana tasmiæ ekappahÃren' eva dasacakkavÃÊasahassÃni ekandhakÃrÃni ahesuæ, sabbacakkavÃÊesu manussÃnaæ mahantaæ Ãrodanaparidevanaæ ahosi.
  #<JaNi_225:  "Koï¬a¤¤assa aparena MaÇgalo nÃma nÃyako
         tamaæ loke nihantvÃna dhammokkam abhidhÃrayÅti".>#
Evaæ dasasahassilokadhÃtuæ andhakÃraæ katvà parinibbutassa Bhagavato aparabhÃge Sumano nÃma Satthà udapÃdi. TassÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhamasannipÃte koÂisatasahassaæ bhikkhÆ ahesuæ, dutiye Ka¤canapabbatamhi navutikoÂisatasahassÃni, tatiye asÅtikoÂisatasahassÃni. Tadà MahÃsatto Atulo nÃma nÃgarÃjà ahosi mahiddhiko mahÃnubhÃvo. So "Buddho uppanno' ti sutvà ¤Ãtisaæghaparivuto nÃgabhavanà nikkhamitvà koÂisatasahassabhikkhuparivÃrassa tassa Bhagavato dibbaturiyehi upahÃraæ kÃretvà mahÃdÃnaæ datvà paccekaæ dussayugÃni datvà saraïesu patiÂÂhÃsi. So pi naæ Satthà "anÃgate Buddho bhavissasÅti" vyÃkÃsi. Tassa Bhagavato nagaraæ Khemaæ nÃma ahosi, Sudatto nÃma rÃjà pitÃ, Sirimà nÃma mÃtÃ, Saraïo ca BhÃvitatto ca aggasÃvakÃ, Udeno nÃm' upaÂÂhÃko, Soïà ca Upasoïà ca aggasÃvikÃ, NÃgarukkho ca bodhi, navutihatthubbedhaæ sarÅraæ, navuti yeva vassasahassÃni ÃyuppamÃïaæ ahosÅti.
  #<JaNi_226:  "MaÇgalassa aparena Sumano nÃma nÃyako
         sabbadhammehi asamo sabbasattÃnam uttamo".>#


#<[page 035]>#
%<                      Revato. Atidevo. Sobhito. Ajito.                35>%
Tassa aparabhÃge Revato nÃma Satthà udapÃdi. TassÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhamasannipÃte gaïanà nÃma n' atthi, dutiye koÂisatasahassaæ bhikkhÆ ahesuæ, tathà tatiye. Tadà Bodhisatto Atidevo nÃma brÃhmaïo hutvà Satthu dhammadesanaæ sutvà saraïesu patiÂÂhÃya sirasi a¤jaliæ Âhapetvà tassa Satthuno kilesappahÃne vaïïaæ vatvà uttarÃsaægena pÆjaæ akÃsi. So pi naæ "Buddho bhavissasÅti" vyÃkÃsi. Tassa pana Bhagavato nagaraæ Sudha¤¤avatÅ nÃma ahosi, pità Vipulo nÃma khattiyo, mÃtà Vipulà nÃma, Varuïo ca Brahmadevo ca aggasÃvakÃ, Sambhavo nÃma upaÂÂhÃko, Bhaddà ca Subhaddà ca aggasÃvikÃ, NÃgarukkho ca bodhi, sarÅraæ asÅtihatthubbedhaæ ahosi, Ãyaæ saÂÂhivassasahassÃnÅti.
  #<JaNi_227:  "Sumanassa aparena Revato nÃma nÃyako
         anÆpamo asadiso atulo uttamo Jino" ti.>#
Tassa aparabhÃge Sobhito nÃma Satthà udapÃdi. TassÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhamasannipÃte koÂisataæ bhikkhÆ ahesuæ, dutiye navutikoÂiyo, tatiye asÅtikoÂiyo. Tadà Bodhisatto Ajito nÃma brÃhmaïo hutvà Satthu dhammadesanaæ sutvà saraïesu patiÂÂhÃya buddhapamukhassa bhikkhusaæghassa mahÃdÃnaæ adÃsi. So pi naæ "Buddho bhavissasÅti" vyÃkÃsi. Tassa pana Bhagavato nagaraæ Sudhammaæ nÃma ahosi, pità Sudhammo nÃma rÃjÃ, mÃtÃpi Sudhammà nÃma, Asamo ca Sunetto ca aggasÃvakÃ, Anomo nÃma upaÂÂhÃko, Nakulà ca SujÃtà ca aggasÃvikÃ, NÃgarukkho ca bodhi, aÂÂhapa¤¤Ãsahatthubbedhaæ sarÅraæ ahosi, navutivassasahassÃni ÃyuppamÃïan ti.
  #<JaNi_228:  "Revatassa aparena Sobhito nÃma nÃyako
         samÃhito santacitto asamo appaÂipuggalo" ti.>#
Tassa aparabhÃge ekaæ asaækheyyaæ atikkamitvà ekasmiæ kappe tayo Buddhà nibbattiæsu: AnomadassÅ Padumo NÃrado ti. Anomadassissa Bhagavato tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhame aÂÂha bhikkhusatasahassÃni ahesuæ, dutiye satta, tatiye cha. Tadà Bodhisatto eko yakkhasenÃpati ahosi mahiddhiko mahÃnubhÃvo anekakoÂi.


#<[page 036]>#
%<36             AnomadassÅ. YakkhasenÃpati. Padumo SÅho.>%
satasahassÃnaæ yakkhÃnaæ adhipati. So "Buddho uppanno" ti sutvà Ãgantvà Buddhapamukhassa saæghassa mahÃdÃnaæ adÃsi. SatthÃpi naæ "anÃgate Buddho bhavissasÅti" vyÃkÃsi. Anomadassissa pana Bhagavato CandavatÅ nÃma nagaraæ ahosi, Yasavà nÃma rÃjà pitÃ, Yasodharà nÃma mÃtÃ, Nisabho ca Anomo ca aggasÃvakÃ, Varuïo nÃma upaÂÂhÃko, SundarÅ ca Sumanà ca aggasÃvikÃ, Ajjunarukkho bodhi, sarÅraæ aÂÂhapa¤¤Ãsahatthubbedhaæ ahosi, vassasatasahassaæ ÃyÆ 'ti.
  #<JaNi_229:  "Sobhitassa aparena Sambuddho dipaduttamo
         AnomadassÅ amitayaso tejasÅ duratikkamo" ti.>#
Tassa aparabhÃge Padumo nÃma Satthà udapÃdi. TassÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhamasannipÃte koÂisatasahassaæ bhikkhÆ ahesuæ, dutiye tÅïi satasahassÃni, tatiye agÃmake ara¤¤e mahÃvanasaï¬avÃsÅnaæ bhikkhÆnaæ dve satasahassÃni. Tadà TathÃgate tasmiæ vanasaï¬e vasante Bodhisatto sÅho hutvà SatthÃraæ nirodhasamÃpattiæ samÃpannaæ disvà pasannacitto vanditvà padakkhiïaæ katvà pÅtisomanassajÃto tikkhattuæ sÅhanÃdaæ naditvà sattÃhaæ buddhÃrammaïaæ pÅtiæ avijahitvà pÅtisukhen' eva gocarÃya apakkamitvà jÅvitapariccÃgaæ katvà payirupÃsamÃno aÂÂhÃsi. Satthà sattÃhaccayena nirodhà vuÂÂhito sÅhaæ oloketvà "bhikkhusaæghe pi cittaæ pasÃdetvà saæghaæ vandissatÅti" "bhikkhusaægho ÃgacchatÆ" 'ti cintesi. BhikkhÆ tÃvad eva Ãgamiæsu.
SÅho saæghe cittaæ pasÃdesi. Satthà tassa manaæ oloketvà "anÃgate Buddho bhavissatÅti" vyÃkÃsi. Padumassa pana Bhagavato Campakaæ nÃma nagaraæ ahosi, Padumo nÃma rÃjà pitÃ, mÃtÃpi Asamà nÃma, SÃlo ca UpasÃlo ca aggasÃvakÃ, Varuïo nÃm' upaÂÂhÃko, RÃmà ca UparÃmà ca aggasÃvikÃ, Soïarukkho nÃma bodhi, aÂÂhapa¤¤Ãsahatthubbedhaæ sarÅraæ ahosi, Ãyuæ vassasatasahassan ti.
  #<JaNi_230:  "Anomadassissa aparena Sambuddho dipaduttamo
         Padumo nÃma nÃmena asamo appaÂipuggalo" ti.>#
Tassa aparabhÃge NÃrado nÃma Satthà udapÃdi. TassÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhamasannipÃte koÂisatasahassabhikkhÆ ahesuæ, dutiye navutikoÂisatasahassÃni,


#<[page 037]>#
%<             NÃrado. Isi. Padumuttaro. JaÂilo. Sumedho. Uttaro.          37>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tatiye asÅtikoÂisatasahassÃni. Tadà Bodhisatto isipabbajjaæ pabbajitvà pa¤casu abhi¤¤Ãsu aÂÂhasu ca samÃpattÅsu vasÅ hutvà buddhapamukhassa saæghassa mahÃdÃnaæ datvà lohitacandanena pÆjaæ akÃsi. So pi taæ "anÃgate Buddho bhavissasÅti" vyÃkÃsi. Tassa Bhagavato Dha¤¤avatÅ nÃma nagaraæ ahosi, Sumedho nÃma khattiyo pitÃ, Anomà nÃma mÃtÃ, BhaddasÃlo ca Jitamitto ca aggasÃvakÃ, VÃseÂÂho nÃm' upaÂÂhÃko, Uttarà ca PhagguïÅ ca aggasÃvikÃ, MahÃsoïarukkho nÃma bodhi, sarÅraæ aÂÂhÃsÅtihatthubbedhaæ ahosi, navutivassasahassÃni ÃyÆ 'ti.
  #<JaNi_231:  "Padumassa aparena Sambuddho dipaduttamo
         NÃrado nÃma nÃmena asamo appaÂipuggalo" ti.>#
NÃradabuddhassa aparabhÃge ito satasahassakappamatthake ekasmiæ kappe eko va Padumuttarabuddho nÃma udapÃdi. TassÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhame koÂisatasahassaæ bhikkhÆ ahesuæ, dutiye VebhÃrapabbate navutikoÂisahassÃni, tatiye asÅtikoÂisahassÃni. Tadà Bodhisatto JaÂilo nÃma MÃhÃraÂÂhiyo hutvà buddhapamukhassa saæghassa cÅvaradÃnaæ adÃsi. So pi naæ "anÃgate Buddho bhavissasÅti" vyÃkÃsi. Padumuttarassa pana Bhagavato kÃle titthiyà nÃhesuæ, sabbe devamanussà Buddham eva saraïaæ agamaæsu. Tassa nagaraæ HaæsavatÅ nÃma ahosi, pità ùnando nÃma khattiyo, mÃtà SujÃtà nÃma, Devalo ca SujÃto ca aggasÃvakÃ, Sumano nÃma upaÂÂhÃko, Amità ca Asamà ca aggasÃvikÃ, SÃlarukkho ca bodhi, sarÅraæ aÂÂhÃsÅtihatthubbedhaæ ahosi, sarÅrappabhà samantato dvÃdasa yojanÃni gaïhi, vassasatasahassaæ Ãyuæ
  #<JaNi_232:  "NÃradassa aparena Sambuddho dipaduttamo
         Padumuttaro nÃma Jino akkhobbho sÃgarÆpamo" ti.>#
Tassa aparabhÃge tiæsakappasahassÃni atikkamitvà Sumedho ca SujÃto cà 'ti ekasmiæ kappe dve Buddhà nibbattiæsu. SumedhassÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhamasannipÃte Sudassananagare koÂisataæ khÅïÃsavà ahesuæ, dutiye navutikoÂiyo, tatiye asÅtikoÂiyo. Tadà Bodhisatto Uttaro nÃma mÃïavo hutvà nidahitvà Âhapitaæ yeva asÅtikoÂidhanaæ vissajjetvà buddhapamukhassa saæghassa mahÃdÃnaæ datvà dhammaæ sutvà saraïesu patiÂÂhÃya nikkhamitvà pabbaji.


#<[page 038]>#
%<38             SujÃto. CakkavattirÃjÃ. PiyadassÅ. Kassapo.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So pi naæ "anÃgate Buddho bhavissasÅti" vyÃkÃsi. Sumedhassa Bhagavato Sudassanaæ nÃma nagaraæ ahosi, Sudatto nÃma rÃjà pitÃ, matÃpi Sudattà nÃma, Saraïo ca SabbakÃmo ca dve aggasÃvakÃ, SÃgaro nÃma upaÂÂhÃko, RÃmà ca SurÃmà ca dve aggasÃvikÃ, MahÃnÅparukkho bodhi, sarÅraæ aÂÂhÃsÅtihatthubbedhaæ ahosi, Ãyu navutivassasahassÃni.
  #<JaNi_233:  "Padumuttarassa aparena Sumedho nÃma nÃyako
         durÃsado uggatejo sabbalokuttamo munÅti".>#
Tassa aparabhÃge SujÃto nÃma Satthà udapÃdi. TassÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhamasannipÃte saÂÂhibhikkhusahassÃni ahesuæ, dutiye pa¤¤Ãsaæ, tatiye cattÃrÅsaæ. Tadà Bodhisatto cakkavattirÃjà hutvà "Buddho uppanno" ti sutvà upasaækamitvà dhammaæ sutvà buddhapamukhassa saæghassa saddhiæ sattahi ratanehi catumahÃdÅparajjaæ datvà Satthu santike pabbaji. SakalaraÂÂhavÃsino raÂÂhuppÃdaæ gahetvà ÃrÃmikakiccaæ sÃdhentà buddhapamukhassa saæghassa niccaæ mahÃdÃnaæ adaæsu. So pi naæ Satthà vyÃkÃsi. Tassa Bhagavato nagaraæ SumaÇgalaæ nÃma ahosi, Uggato nÃma rÃjà pitÃ, PabhÃvatÅ nÃma mÃtÃ, Sudassano ca Deva ca aggasÃvakÃ, NÃrado nÃma upaÂÂhÃko, NÃgà ca NÃgasamÃlà ca aggasÃvikÃ, MahÃveÊurukkho bodhi, so kira mandachiddo ghanakkhandho uparimahÃsÃkhÃhi morapi¤jakalÃpo viya virocittha. Tassa Bhagavato sarÅraæ pa¤¤Ãsahatthubbedham ahosi, Ãyuæ navutivassasahassÃnÅti.
  #<JaNi_234:  "Tatth' eva Maï¬akappamhi SujÃto nÃma nÃyako
         sÅhahan' usabhakkhandho appameyyo durÃsado" ti.>#
Tassa aparabhÃge ito aÂÂhÃrasakappasatamatthake ekasmiæ kappe PiyadassÅ AtthadassÅ DhammadassÅti tayo Buddhà nibbattiæsu.
Piyadassissa pi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhame koÂisatasahassaæ bhikkhÆ ahesuæ, dutiye navutikoÂiyo, tatiye asÅtikoÂiyo ti. Tadà Bodhisatto Kassapo nÃma mÃïavo tiïïaæ vedÃnaæ pÃraæ gato va hutvà Satthu dhammadesanaæ sutvà koÂisatasahassadhanapariccÃgena saæghÃrÃmaæ kÃretvà saraïesu ca sÅlesu ca patiÂÂhÃsi.


#<[page 039]>#
%<                   AtthadassÅ. SusÅmo. DhammadassÅ. Sakko.             39>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Atha naæ Satthà "aÂÂhÃrasakappasataccayena Buddho bhavissasÅti' vyÃkÃsi.
Tassa Bhagavato Anomaæ nÃma nagaraæ ahosi, pità Sudinno nÃma rÃjÃ, mÃtà Candà nÃma, PÃlito ca SabbadassÅ ca aggasÃvakÃ, Sobhito nÃm' upaÂÂhÃko, SujÃtà ca Dhammadinnà ca aggasÃvikÃ, PiyaÇgurukko bodhi, sarÅraæ asÅtihatthubbedhaæ ahosi, navutivassasahassÃni ÃyÆ 'ti.
  #<JaNi_235:  "SujÃtassa aparena sayambhÆ lokanÃyako
         durÃsado asamasamo PiyadassÅ mahÃyaso" ti.>#
Tassa aparabhÃge AtthadassÅ nÃma Satthà udapÃdi. TassÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhame aÂÂhanavutibhikkhusatasahassÃni ahesuæ, dutiye aÂÂhÃsÅtisatasahassÃni, tathà tatiye. Tadà Bodhisatto SusÅmo nÃma mahiddhikatÃpaso hutvà devalokato mandÃravapupphachattaæ Ãharitvà SatthÃraæ pÆjesi. So pi naæ vyÃkÃsi. Tassa Bhagavato Sobhitaæ nÃma nagaraæ ahosi, SÃgaro nÃma rÃjà pitÃ, Sudassanà nÃma mÃtÃ, Santo ca Upasanto ca aggasÃvakÃ, Abhayo nÃm' upaÂÂhÃko, Dhammà ca Sudhammà ca aggasÃvikÃ, Campakarukkho bodhi, sarÅraæ asÅtihatthubbedhaæ ahosi, sarÅrappabhà samantato sabbakÃlaæ yojanamattaæ pharitvà aÂÂhÃsi, Ãyuæ vassasatasahassÃnÅti.
  #<JaNi_236:  "Tatth' eva Maï¬akappamhi AtthadassÅ narÃsabho
         mahÃtamaæ nihantvÃna patto sambodhim uttaman" ti.>#
Tassa aparabhÃge DhammadassÅ nÃma Satthà udapÃdi. TassÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhame koÂisataæ bhikkhÆ ahesuæ, dutiye sattatikoÂiyo, tatiye asÅtikoÂiyo. Tadà Bodhisatto Sakko devarÃjà hutvà dibbagandhapupphehi ca dibbaturiyehi ca pÆjaæ akÃsi. So pi naæ vyÃkÃsi. Tassa Bhagavato Saraïaæ nÃma nagaraæ ahosi, pità Saraïo nÃma rÃjÃ, mÃtà Sunandà nÃma, Padumo ca Phussadevo ca aggasÃvakÃ, Sunetto nÃm' upaÂÂhÃko, Khemà ca SabbanÃmà ca aggasÃvikÃ, Rattakuravakarukkho bodhi, bimbijÃlo ti pi vuccati. SarÅraæ pan' assa asÅtihatthubbedhaæ ahosi, vassasatasahassaæ ÃyÆ 'ti.
  #<JaNi_237:  "Tatth' eva Maï¬akappamhi DhammadassÅ mahÃyaso
         tamandhakÃraæ vidhametvà atirocati sadevake" ti.>#


#<[page 040]>#
%<40        Siddhattho. MaÇgalo. Tisso. SujÃto. Phusso. VijitÃvÅ.>%
Tassa aparabhÃge ito catunavutikappamatthake ekasmiæ kappe eko va Siddhattho nÃma Buddho udapÃdi. TassÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhamasannipÃte koÂisatasahassaæ bhikkhÆ ahesuæ, dutiye navutikoÂiyo, tatiye asÅtikoÂiyo. Tadà Bodhisatto uggatejo abhi¤¤Ãbalasampanno MaÇgalo nÃma tÃpaso hutvà mahÃjambuphalaæ Ãharitvà TathÃgatassa adÃsi. Satthà taæ phalaæ paribhu¤jitvà "catunavutikappamatthake Buddho bhavissasÅti" Bodhisattaæ vyÃkÃsi. Tassa Bhagavato nagaraæ VebhÃraæ nÃma ahosi, pità Jayaseno nÃma rÃjÃ, mÃtà Suphassà nÃma, Sambalo ca Sumitto ca aggasÃvakÃ, Revato nÃma upaÂÂhÃko, SÅvalÅ ca SurÃmà ca aggasÃvikÃ, KaïikÃrarukkho bodhi, sarÅraæ saÂÂhihatthubbedhaæ ahosi, vassasatasahassaæ ÃyÆ 'ti.
  #<JaNi_238:  "Dhammadassissa aparena Siddhattho nÃma nÃyako
         nihanitvà tamaæ sabbaæ suriyo v' abbhuggato yathÃ" ti.>#
Tassa aparabhÃge ito dvÃnavutikappamatthake Tisso Phusso ti ekasmiæ kappe dve Buddhà nibbattiæsu. Tissassa Bhagavato tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhamasannipÃte bhikkhÆnaæ koÂisataæ ahosi, dutiye navutikoÂiyo, tatiye asÅtikoÂiyo. Tadà Bodhisatto mÃhÃbhogo mahÃyaso SujÃto nÃma khattiyo hutvà isipabbajjaæ pabbajitvà mahiddhikabhÃvaæ patvà "Buddho uppanno" ti sutvà dibbaæ mandÃravapadumaæ pÃricchattakapupphÃni ÃdÃya catuparisamajjhe gacchantaæ TathÃgataæ pÆjesi, ÃkÃse pupphavitÃnaæ akÃsi. So pi naæ Satthà "ito dvenavutikappe Buddho bhavissasÅti" vyÃkÃsi. Tassa Bhagavato Khemaæ nÃma nagaraæ ahosi, pità Janasandho nÃma khattiyo, mÃtà Padumà nÃma, Brahmadevo ca Udayo ca aggasÃvakÃ, Sambhavo nÃma upaÂÂhÃko, Phussà ca Sudattà ca aggasÃvikÃ, Asanarukkho bodhi, sarÅraæ saÂÂhihatthubbedhaæ ahosi, vassasatasahassaæ ÃyÆ 'ti.
  #<JaNi_239:  "Siddhatthassa aparena asamo appaÂipuggalo
         anantasÅlo amitayaso Tisso lokagganÃyako" ti.>#
Tassa aparabhÃge Phusso nÃma Satthà udapÃdi. TassÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhamasannipÃte saÂÂhiæ bhikkhusatasahassÃni, dutiye pa¤¤Ãsa, tatiye dvattiæsa. Tadà Bodhisatto VijitÃvÅ nÃma khattiyo hutvà mahÃrajjaæ pahÃya Satthu santike pabbajitvà tÅïi piÂakÃni uggahetvà mahÃjanassa dhammakathaæ kathesi sÅlapÃrami¤ ca pÆresi.


#<[page 041]>#
%<                      VipassÅ. Atulo. SikhÅ. Arindamo.                   41>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So pi naæ Buddho tath' eva vyÃkÃsi. Tassa Bhagavato kÃsi nÃma nagaraæ ahosi, Jayaseno nÃma rÃjà pitÃ, Sirimà nÃma mÃtÃ, Surakkhito ca Dhammaseno ca aggasÃvakÃ, Sabhiyo nÃma upaÂÂhÃko, CÃlà ca UpacÃlà aggasÃvikÃ, ùmalakarukkho bodhi, sarÅraæ aÂÂhapa¤¤Ãsahatthubbedhaæ ahosi, navutivassasahassÃni ÃyÆ 'ti.
  #<JaNi_240:  "Tatth' eva Maï¬akappamhi ahÆ Satthà anuttaro
         anÆpamo asamasamo Phusso lokagganÃyako" ti.>#
Tassa aparabhÃge ito ekanavutikappe VipassÅ nÃma Bhagavà udapÃdi TassÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhamasannipÃte aÂÂhasaÂÂhiæ bhikkhusatasahassaæ ahosi, dutiye ekasatasahassaæ, tatiye asÅtisahassÃni.
Tadà Bodhisatto mahiddhiko mahÃnubhÃvo Atulo nÃma nÃgarÃjà hutvà sattaratanakhacitaæ sovaïïamayapÅÂhaæ Bhagavato adÃsi. So pi taæ "ito ekanavutikappe Buddho bhavissasÅti" vyÃkÃsi. Tassa Bhagavato BandhumatÅ nÃma nagaraæ ahosi, Bandhumà nÃma rÃjà pitÃ, BandhumatÅ nÃma mÃtÃ, Khaï¬o ca Tisso ca aggasÃvakÃ, Asoko nÃma upaÂÂhÃko, Candà ca Candamittà ca aggasÃvikÃ, PÃÂalirukkho bodhi, sarÅraæ asÅtihatthubbedhaæ ahosi, sarÅrappabbà sadà sattayojanÃni pharitvà aÂÂhÃsi, asÅtivassasahassÃni ÃyÆ 'ti.
  #<JaNi_241:  "Phussassa aparena Sambuddho dipaduttamo
         VipassÅ nÃma nÃmena loke uppajji cakkhumÃ" ti.>#
Tassa aparabhÃge ito ekatiæsakappe SikhÅ ca VessabhÆ cà 'ti dve Buddhà ahesuæ. SikhissÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhamasannipÃte bhikkhusatasahassaæ ahosi, dutiye asÅtisahassÃni, tatiye sattati. Tadà Bodhisatto Arindamo nÃma rÃjà hutvà buddhapamukhassa saæghassa sacÅvaraæ mahÃdÃnaæ pavattetvà sattaratanapatimaï¬itaæ hatthiratanaæ datvà hatthipamÃïaæ katvà kappiyabhaï¬aæ adÃsi. So pi naæ "ito ekatiæse kappe Buddho bhavissasÅti' vyÃkÃsi. Tassa pana Bhagavato AruïavatÅ nÃma nagaraæ ahosi, Aruïo nÃma khattiyo pitÃ, PabhÃvatÅ nÃma mÃtÃ, AbhibhÆ ca Sambhavo ca aggasÃvakÃ, Khemaækaro nÃma upaÂÂhÃko, Makhilà ca Padumà ca aggasÃvikÃ, Puï¬arÅkarukkho bodhi, sarÅraæ sattatiæsahatthubbedhaæ ahosi,


#<[page 042]>#
%<42                  VessabhÆ. Sudassano. Kakusandho. Khemo.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sarÅrappabhà yojanattayaæ pharitvà aÂÂhÃsi, sattatiæsavassasahassÃni ÃyÆ 'ti.
  #<JaNi_242:  "Vipassissa aparena Sambuddho dipaduttamo
         SikhÅsavhayo nÃma Jino asamo appaÂipuggalo" ti.>#
Tassa aparabhÃge VessabhÆ nÃma Satthà udapÃdi. TassÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhamasannipÃte asÅtibhikkhusatasahassÃni ahesuæ, dutiye sattati, tatiye saÂÂhi. Tadà Bodhisatto Sudassano nÃma rÃjà hutvà buddhapamukhassa saæghassa sacÅvaraæ mahÃdÃnaæ datvà tassa santike pabbajitvà ÃcÃraguïasampanno Buddharatane cittikÃrapÅtibahulo ahosi. So pi naæ Bhagavà "ito ekatiæsakappe Buddho bhavissasÅti" vyÃkÃsi. Tassa pana Bhagavato Anopamaæ nÃma nagaraæ ahosi, SuppatÅto nÃma rÃjà pitÃ, YasavatÅ nÃma mÃtÃ, Soïo ca Uttaro ca aggasÃvakÃ, Upasanto nÃma upaÂÂhÃko, DÃmà ca SamÃlà ca aggasÃvikÃ, SÃlarukkho bodhi, sarÅraæ saÂÂhihatthubbedhaæ ahosi, saÂÂhivassasahassÃni ÃyÆ 'ti
  #<JaNi_243:  "Tatth' eva Maï¬akappamhi asamo appaÂipuggalo
         VessabhÆ nÃma nÃmena loke uppajji so Jino" ti.>#
Tassa aparabhÃge imasmiæ kappe cattÃro Buddhà nibbattÃ: Kakusandho KoïÃgamano Kassapo amhÃkaæ Bhagavà ti, Kakusandhassa Bhagavato eko sannipÃto, tattha cattÃlÅsaæ bhikkhusahassÃni ahesuæ. Tadà Bodhisatto Khemo nÃma rÃjà hutvà buddhapamukhassa saæghassa sapattacÅvaraæ mahÃdÃna¤ c' eva a¤janÃni bhesajjÃni c' eva datvà Satthu dhammadesanaæ sutvà pabbaji. So pi naæ Satthà vyÃkÃsi.
Kakusandhassa pana Bhagavato Khemaæ nÃma nagaraæ ahosi, Aggidatto nÃma brÃhmaïo pitÃ, VisÃkhà nÃma brÃhmaïÅ mÃtÃ, VidhÆro ca Sa¤jÅvo ca aggasÃvakÃ, Buddhijo nÃma upaÂÂhÃko, SÃmà ca Campakà ca aggasÃvikÃ, MahÃsirÅsarukkho bodhi sarÅraæ cattÃlÅsahatthubbedhaæ ahosi, cattÃlisaæ vassasahassÃni ÃyÆ 'ti.
  #<JaNi_244:  "Vessabhussa aparena Sambuddho dipaduttamo
         Kakusandho nÃma nÃmena appameyyo durÃsado" ti.>#


#<[page 043]>#
%<                  KoïÃgamano. Pabbato. Kassapo.  JotipÃlo.             43>%
Tassa aparabhÃge KoïÃgamano nÃma Satthà udapÃdi. TassÃpi eko sÃvakasannipÃto, tattha tiæsabhikkhusahassÃni ahesuæ. Tadà Bodhisatto Pabbato nÃma rÃjà hutvà amaccagaïaparivuto Satthu santikaæ gantvà dhammadesanaæ sutvà buddhapamukhaæ bhikkhusaæghaæ nimantetvà mahÃdÃnaæ pavattetvà pattuïïacÅnapaÂÂaæ koseyyaæ kambalaæ dukÆlÃni c' eva suvaïïapaÂÂaka¤ ca datvà Satthu santike pabbaji.
So pi naæ vyÃkÃsi. Tassa Bhagavato SobhavatÅ nÃma nagaraæ ahosi, Ya¤¤adatto nÃma brÃhmaïo pitÃ, Uttarà nÃma brÃhmaïÅ mÃtÃ, Bhiyyoso ca Uttaro ca aggasÃvakÃ, Sotthijo nÃma upaÂÂhÃko, Samuddà ca Uttarà ca aggasÃvikÃ, Udumbararukkho bodhi, sarÅraæ vÅsatihatthubbedhaæ ahosi, tiæsavassasahassaæ ÃyÆ 'ti.
  #<JaNi_245:  "Kakusandhassa aparena Sambuddho dipaduttamo
         KoïÃgamano nÃma Jino lokajeÂÂho narÃsabho" ti.>#
Tassa aparabhÃge Kassapo nÃma Satthà loke udapÃdi. TassÃpi eko sÃvakasannipÃto, tatthà vÅsatibhikkhusahassÃni ahesuæ. Tadà Bodhisatto JotipÃlo nÃma mÃïavo hutvà tiïïaæ vedÃnaæ pÃragÆ bhÆmiya¤ ca antalikkhe ca pÃkaÂo GhaÂÅkÃrassa kumbhakÃrassa mitto ahosi. So tena saddhiæ SatthÃraæ upasaækamitvà dhammakathaæ sutvà pabbajitvà Ãraddhaviriyo tÅïi piÂakÃni uggahetvà vattÃvattasampattiyà BuddhasÃsanaæ sobhesi. So pi naæ Satthà vyÃkÃsi. Tassa Bhagavato jÃtanagaraæ BÃrÃïasÅ nÃma ahosi, Brahmadatto nÃma brÃhmaïo pitÃ, DhanavatÅ nÃma brÃhmaïÅ mÃtÃ, Tisso ca BhÃradvÃjo ca aggasÃvakÃ, Sabbamitto nÃma upaÂÂhÃko, AnuÊà ca UruveÊà ca aggasÃvikÃ, Nigrodharukkho bodhi, sarÅraæ vÅsatihatthubbedhaæ ahosi, vÅsativassasahassÃni ÃyÆ 'ti.
  #<JaNi_246:  "KoïÃgamanassa aparena Sambuddho dipaduttamo
         Kassapo nÃma so Jino dhammarÃjà pabhaækaro" ti.>#
Yasmiæ pana kappe DÅpaækaradasabalo udapÃdi tasmiæ a¤¤e pi tayo Buddhà ahesuæ. Tesaæ santikà Bodhisattassa vyÃkaraïaæ n' atthi,


#<[page 044]>#
%<44                       Sabbe BuddhÃ. ùnisaæsÃ.>%
tasmà te idha na dassitÃ, AÂÂhakathÃyaæ pana tamhà kappà paÂÂhÃya sabbe Buddhe dassetuæ idaæ vuttaæ:
  #<JaNi_247:  "Taïhaækaro Medhaækaro atho pi Saraïaækaro
         DÅpaækaro ca sambuddho Koï¬a¤¤o dipaduttamo.>#
  #<JaNi_248:  MaÇgalo ca Sumano ca Revato Sobhito muni
         AnomadassÅ Padumo NÃrado Padumuttaro.>#
  #<JaNi_249:  Sumedho ca SujÃto ca PiyadassÅ mahÃyaso
         AtthadassÅ DhammadassÅ Siddhattho lokanÃyako.>#
  #<JaNi_250:  Tisso Phusso ca sambuddho VipassÅ Sikhi VessabhÆ
         Kakusandho KoïÃgamano Kassapo cÃpi nÃyako.>#
  #<JaNi_251:  Ete ahesuæ Sambuddhà vÅtarÃgà samÃhitÃ
         sataraæsÅva uppannà mahÃtamavinodanÃ,
         Jalitvà aggikkhandhà va nibbutà te sasÃvakÃ" ti.>#
Tattha amhÃkaæ Bodhisatto DÅpaækarÃdÅnaæ catuvÅsatiyà BuddhÃnaæ santike adhikÃraæ karonto kappasatasahassÃdhikÃni cattÃri asaækheyyÃni Ãgato. Kassapassa pana Bhagavato orabhÃge Âhapetvà imaæ SammÃsambuddhaæ a¤¤o Buddho nÃma n' atthi. Iti DÅpaækarÃdÅnaæ catuvÅsatiyà BuddhÃnaæ santike laddhavyÃkaraïo pana Bodhisatto.
Yena pana tena
           Manussattaæ liÇgasampatti hetu SatthÃradassanaæ
           pabbajjà guïasampatti adhikÃro ca chandatÃ
           aÂÂhadhammasamodhÃnà abhinÅhÃro samijjhatÅti
ime aÂÂhadhamme samodhÃnetvà DÅpaækarapÃdamÆle katÃbhinÅhÃrena "handa buddhakare dhamme vicinÃmi ito c' ito" ti ussÃhaæ katvà "vicinanto tadà dakkhiæ paÂhamaæ dÃnapÃramin" ti dÃnapÃramitÃdayo buddhakÃrakadhammà diÂÂhà ne pÆrento yeva VessantarattabhÃvà Ãgami, Ãgacchanto va ye te katÃbhinÅhÃrÃnaæ BodhisattÃnaæ Ãnisaæsà saævaïïitÃ:
  #<JaNi_252:  "Evaæ sabbaÇgasampannà bodhiyà niyatà narÃ
         saæsaraæ dÅghaæ addhÃnaæ kappakoÂisatehi pi>#
  #<JaNi_253:  Avicimhi na uppajjanti, tathà lokantaresu ca,
         nijjhÃmataïhà khuppipÃsà na honti kÃlaka¤jakÃ,
         na honti khuddakà pÃïà uppajjantÃpi duggatiæ,>#


#<[page 045]>#
%<                  DÃnapÃramÅ. SÅlapÃramÅ. NekkhammapÃramÅ.              45>%
  #<JaNi_254:  JÃyamÃnà manussesu jaccandhà na bhavanti te,
         sotavekalyatà n' atthi, na bhavanti mÆgapakkhikÃ,>#
  #<JaNi_255:  ItthibhÃvaæ na gacchanti, ubhatovya¤janapaï¬akÃ
         na bhavanti pariyÃpannà bodhiyà niyatà narÃ,>#
  #<JaNi_256:  Muttà ÃnantarÅkehi sabbattha suddhagocarÃ
         micchÃdiÂÂhiæ na sevanti kammakiriyadassanÃ,>#
  #<JaNi_257:  VasamÃnÃpi saggesu asa¤¤aæ na uppajjare,
         suddhÃvÃsesu devesu hetu nÃma na vijjati,>#
  #<JaNi_258:  Nekkhammaninnà sappurisà visaæyuttà bhavÃbhave
         caranti lokatthacariyÃyo pÆrentà sabbapÃramÅti">#
te Ãnisaæse adhigantvà va Ãgato. PÃramiyo pÆrentassa c' assa AkittibrÃhmaïakÃle SaækhabrÃhmaïakÃle Dhana¤jayarÃjakÃle MahÃsudassanakÃle MahÃgovindakÃle NimimahÃrÃjakÃle CandakumÃrakÃle VisayhaseÂÂhikÃle SivirÃjakÃle VessantarakÃle ti dÃnapÃramitÃya pÆritattabhÃvÃnaæ parimÃïaæ n' atthi. Ekantena pan' assa Sasapaï¬itajÃtake
  #<JaNi_259:  "BhikkhÃya upagataæ disvà sakattÃnaæ pariccajiæ,
         dÃnena me samo n' atthi, esà me dÃnapÃramÅti">#
evaæ attapariccÃgaæ karontassa dÃnapÃramità paramatthapÃramÅ nÃma jÃtÃ. Tathà SÅlavanÃgarÃjakÃle CampeyyanÃgarÃjakÃle BhÆridattanÃgarÃjakÃle ChaddantanÃgarÃjakÃle JayaddisarÃjassa putta-AlÅnasattukumÃra-kÃle ti sÅlapÃramitÃya pÆritattabhÃvÃnaæ parimÃïaæ nÃma n' atthi. Ekantena pan' assa SaækhapÃlajÃtake
  #<JaNi_260:  "SÆlehi pi vijjhayanto koÂÂayante pi sattihi
         Bhojaputte na kuppÃmi, {esÃ} me sÅlapÃramÅti">#
evaæ attapariccÃgaæ karontassa sÅlapÃramità paramatthapÃramÅ nÃma jÃtÃ. Tathà SomanassakumÃrakÃle HatthipÃlakumÃrakÃle Ayogharapaï¬itakÃle ti mahÃrajjaæ pahÃya nekkhammapÃramitÃya pÆritattabhÃvÃnaæ parimÃïaæ nÃma n' atthi. Ekantena pana CÆlasutasomajÃtake


#<[page 046]>#
%<46        Pa¤¤ÃpÃramÅ. ViriyapÃramÅ. KhantipÃramÅ. SaccapÃramÅ.>%
  #<JaNi_261:  "MahÃrajjaæ hatthagataæ kheÊapiï¬am va cha¬¬ayiæ,
         cajato na hoti laganaæ, esà me nekkhammapÃramÅti">#
evaæ nissaÇgatÃya rajjaæ cha¬¬etvà nikkhamantassa nekkhammapÃramÅ paramatthapÃramÅ nÃma jÃtÃ. Tathà VidhÆrapaï¬itakÃle MahÃgovindapaï¬itakÃle KuddÃlapaï¬itakÃle Arakapaï¬itakÃle BodhiparibbÃjakakÃle Mahosadhapaï¬itakÃle ti pa¤¤ÃpÃramiyà pÆritattabhÃvÃnaæ parimÃïaæ nÃma n' atthi. Ekantena pan' assa SattubhattajÃtake Senakapaï¬itakÃle
  #<JaNi_262:  "Pa¤¤Ãya pavicinanto 'haæ brÃhmaïaæ mocayiæ dukhÃ,
         pa¤¤Ãya me samo n' atthi, esà me pa¤¤ÃpÃramÅti">#
antobhastagataæ sappaæ dassentassa pa¤¤ÃpÃramÅ paramatthapÃramÅ nÃma jÃtÃ. Tathà viriyapÃramitÃdÅnam pi pÆritattabhÃvÃnaæ parimÃïaæ nÃma n' atthi. Ekantena pan' assa MahÃjanakajÃtake
  #<JaNi_263:  "AtÅradassÅ jalamajjhe hatà sabbe va mÃnusÃ,
         cittassa a¤¤athà n' atthi, esà me viriyapÃramÅti">#
evaæ mahÃsamuddaæ tarantassa viriyapÃramÅ paramatthapÃramÅ nÃma jÃtÃ. KhantivÃdajÃtake
  #<JaNi_264:  "Acetanaæ va koÂÂente tiïhena pharasunà mama
         KÃsirÃje na kuppÃmi, esà me khantipÃramÅti">#
evaæ acetanÃbhÃvena viya mahÃdukkhaæ adhivÃsentassa khantipÃramÅ paramatthapÃramÅ nÃma jÃtÃ. MahÃsutasomajÃtake
  #<JaNi_265:  "SaccavÃcaæ anurakkhanto cajitvà mama jÅvitaæ
         mocayiæ ekasataæ khattiye, paramatthasaccapÃramÅti">#
evaæ jÅvitaæ cajitvà saccam anurakkhantassa saccapÃramÅ paramatthapÃramÅ nÃma jÃtÃ. MÆgapakkhajÃtake
  #<JaNi_266:  "MÃtÃpità na me dessÃ, na pi me dessaæ mahÃyasaæ,
         sabba¤¤utaæ piyaæ mayhaæ, tasmà vatam adhiÂÂhahin" ti>#


#<[page 047]>#
%<                AdhiÂÂhÃnapÃramÅ. MettÃpÃramÅ. UpekhÃpÃramÅ.         47>%
evaæ jÅvitam pi cajitvà vataæ adhiÂÂhahantassa adhiÂÂhÃnapÃramÅ paramatthapÃramÅ nÃma jÃtÃ. EkarÃjajÃtake
  #<JaNi_267:  "Na maæ koci uttasati, na pi 'haæ bhÃyÃmi kassaci,
         mettÃbalen' upatthaddho ramÃmi pavane sadÃ" ti>#
evaæ jÅvitam pi anavaloketvà mettÃyantassa mettÃpÃramÅ paramatthapÃramÅ nÃma jÃtÃ. LomahaæsajÃtake
  #<JaNi_268:  "SusÃne seyyaæ kappemi chavaÂÂhikaæ upadhÃy' ahaæ,
         gomaï¬alà upagantvà rÆpaæ dassent' anappakan" ti>#
evaæ gÃmadÃrakesu niÂÂhubhanÃdÅhi c' eva mÃlÃgandhÆpahÃrÃdÅhi ca sukhadukkhaæ uppÃdentesu pi upekhaæ anaÂivattassa upekhÃpÃramÅ paramatthapÃramÅ nÃma jÃtÃ. Ayam ettha saækhepo, vitthÃrato pan' esa attho CariyÃpiÂakato gahetabbo. Evaæ pÃramiyo pÆretvà VessantarattabhÃve Âhito
  #<JaNi_269:  "AcetanÃyaæ puthavÅ avi¤¤Ãya {sukhaædukhaæ,}
         sÃpi dÃnabalà mayhaæ sattakkhattuæ pakampathÃ" 'ti>#
evaæ mahÃpaÂhavikampanÃni mahÃpu¤¤Ãni karitvà ÃyupariyosÃne tato cuto Tusitabhavane nibbatti. Iti DÅpaækarapÃdamÆlato paÂÂhÃya yÃva ayaæ Tusitapure nibbatti ettakaæ ÂhÃnaæ DÆrenidÃnaæ nÃmà 'ti veditabbaæ.
                              II. AvidÆrenidÃna.
     Tusitapure vasante yeva pana Bodhisatte BuddhahalÃhalaæ nÃma udapÃdi. Lokasmiæ hi tÅïi halÃhalÃni uppajjanti: KappahalÃhalaæ BuddhahalÃhalaæ CakkavattihalÃhalan ti. Tattha vassasatasahassassa accayena kappuÂÂhÃnaæ bhavissatÅti LokabyÆhà nÃma kÃmÃvacaradevà muttasirà vikiïïakesà rudammukhà assÆni hatthehi pu¤jamÃnà rattavatthanivatthà ativiya virÆpavesadhÃrino hutvà manussapathe vicarantà evaæ Ãrocenti: "mÃrisÃ, ito vassasatasahassassa accayena kappuÂÂhÃnaæ bhavissati, ayaæ loke vinassissati, mahÃsamuddo pi sussisati,


#<[page 048]>#
%<48                       TÅïi HalÃhalÃmi. KÃlo.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  aya¤ ca mahÃpaÂhavÅ Sineru ca pabbatarÃjà u¬¬ayhissanti vinassissanti, yÃva Brahmalokà lokavinÃso bhavissatÅti mettaæ mÃrisà bhÃvetha, karuïaæ muditaæ upekkhaæ mÃrisà bhÃvetha, mÃtaraæ upaÂÂhahatha pitaraæ upaÂÂhahatha, kule jeÂÂhÃpacÃyino hothÃ" 'ti.
Idaæ KappahalÃhalaæ nÃma. Vassasahassassa accayena pana sabba¤¤u-Buddho loke uppajjissatÅti lokapÃladevatÃ: "ito mÃrisà vassasahassassa accayena Buddho loke uppajjissatÅti" ugghosentà Ãhiï¬anti. Idaæ BuddhahalÃhalaæ nÃma. Vassasatassa pana accayena cakkavattirÃjà uppajjissatÅti devatà yeva: "ito mÃrisà vassasataccayena cakkavattiko rÃjà loke uppajjissatÅti" ugghosentiyo Ãhiï¬anti. Idaæ CakkavattihalÃhalaæ nÃma. ImÃni tÅïi halÃhalÃni mahantÃni honti. Tesu BuddhahalÃhalasaddaæ sutvà sakaladasasahassacakkavÃle devatà ekato sannipatitvà "asuko nÃma satto Buddho bhavissatÅti" ¤atvà taæ upasaækamitvà ÃyÃcanti, ÃyÃcamÃnà ca pubbanimittesu uppannesu ÃyÃcanti. Tadà pana sabbÃpi tà ekekacakkavÃle CÃtummahÃrÃja-Sakka-SuyÃma-SantusitaParanimmitavasavatti-MahÃbrahmehi saddhiæ ekacakkavÃle sannipatitvà Tusitabhavane Bodhisattassa santikaæ gantvà "mÃrisÃ, tumhehi dasapÃramiyo pÆrentehi na Sakkasampattiæ na MÃra-Brahma-Cakkavattisampattiæ patthentehi pÆrità lokanittharaïatthÃya pana sabba¤¤utaæ patthentehi pÆritÃ, so vo dÃni kÃlo mÃrisa BuddhattÃya, samayo mÃrisa BuddhattÃyÃ" 'ti yÃciæsu. Atha MahÃsatto devatÃnaæ paÂi¤¤aæ adatvà va kÃladÅpadesakulajanettiÃyuparicchedavasena pa¤camahÃvilokanan nÃma vilokesi. Tattha "kÃlo nu kho" ti "akÃlo nu kho" ti paÂhamaæ kÃlaæ vilokesi. Tattha vassasatasahassato uddhaæ va¬¬hitÃayukÃlo kÃlo nÃma na hoti, kasmÃ? tadà hi sattÃnaæ jÃtijarÃmaraïÃni na pa¤¤Ãyanti, BuddhÃna¤ ca dhammadesanà tilakkhaïamuttà nÃma n' atthi, tesaæ aniccadukkhamanattà ti kathentÃnaæ "kin nÃm' etaæ kathentÅti" n' eva sotabbaæ na saddhÃtabbaæ ma¤¤anti, tato abhisamayo na hoti, tasmiæ asati aniyyÃnikaæ sÃsanaæ hoti, tasmà so akÃlo. Vassasatato ÆnÃayukÃlo pi kÃlo na hoti, kasmÃ? tadà sattà ussannakilesà honti, ussannakilesÃna¤ ca dinno ovÃdo ovÃdaÂÂhÃne na tiÂÂhati udake daï¬arÃji viya khippaæ vigacchati,


#<[page 049]>#
%<                       DÅpo. OkÃso. Kulaæ. MÃtÃ. ùyuæ.              49>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tasmà so pi akÃlo. Vassasatasahassato pana paÂÂhÃya heÂÂhà vassasatato paÂÂhÃya uddhaæ ÃyukÃlo kÃlo nÃma, tadà ca vassasatakÃlo, atha MahÃsatto nibbattitabbakÃlo ti passi. Tato dÅpaæ vilokento saparivÃre cattÃro dÅpe oloketvà "tÅsu dÅpesu Buddhà na nibbattanti, JambudÅpe yeva nibbattantÅti" dÅpaæ passi. Tato "JambudÅpo nÃma mahÃ, dasayojanasahassaparimÃïaæ, katarasmiæ nu kho padese Buddhà nibbattantÅti" okÃsaæ vilokento Majjhimadesaæ passi. Majjhimadeso nÃma "puratthimadisÃya KajaÇgalan nÃma nigamo tassa aparena MahÃsÃlo tatoparaæ paccantimà janapadà orato majjhe, pubbadakkhiïÃya disÃya SalalavatÅ nÃma nadÅ tatoparaæ paccantimà janapadà orato majjhe, dakkhiïÃya disÃya Setakaïïikan nÃma nigamo tatoparaæ paccantimà janapadà orato majjhe, pacchimÃya disÃya ThÆïan nÃma brÃhmaïagÃmo tatoparaæ paccantimà janapadà orato majjhe, uttarÃya disÃya UsÅraddhajo nÃma pabbato tatoparaæ paccantimà janapadà orato majjhe" ti evaæ Vinaye vutto padeso. So ÃyÃmato tÅïi yojanasatÃni vitthÃrato a¬¬hatiyÃni parikkhepato navayojanasatÃnÅti. Etasmiæ padese Buddhà Paccekabuddhà aggasÃvakà mahÃsÃvakà asÅti mahÃsÃvakà cakkavattirÃjà a¤¤e ca mahesakkhà khattiyabrÃhmaïagahapatimahÃsÃlà uppajjanti. "Idaæ c' ettha Kapilavatthukaæ nÃma nagaraæ, tattha mayà nibbattitabban" ti niÂÂhaæ agamÃsi. Tato kulaæ vilokento "Buddhà nÃma vessakule và suddakule và na nibbattanti, lokasammate pana khattiyakule và brÃhmaïakule và ti dvÅsu yeva kulesu nibbattanti, idÃni ca khattiyakulaæ lokasammataæ, tattha nibbattissÃmi, Suddhodano nÃma rÃjà me pità bhavissatÅti" kulaæ passi. Tato mÃtaraæ vilokento "BuddhamÃtà nÃma lolà surÃdhuttà na hoti, kappasatasahassaæ pana pÆritapÃramÅ, jÃtito paÂÂhÃya akhaï¬apa¤casÅlà yeva hoti, aya¤ ca MahÃmÃyà nÃma devÅ edisÃ, aya¤ ca me mÃtà bhavissatÅti, kittakaæ pan' assà Ãyun" ti dasannaæ mÃsÃnaæ upari satta divasÃni passi. Iti imaæ pa¤camahÃvilokanaæ viloketvà "kÃlo me mÃrisa BuddhabhÃvÃyÃ" 'ti devatÃnaæ saÇgahaæ karonto paÂi¤¤aæ datvà "gacchatha tumhe" ti tà devatà uyyojetvà TusitadevatÃhi parivuto Tusitapure Nandanavanaæ pÃvisi. Sabbadevalokesu hi Nandanavanaæ atthi yeva. Tatra naæ devatà "ito cuto sugatiæ gacchÃ" 'ti pubbe katakusalakammokÃsaæ sÃrayamÃnà vicaranti.


#<[page 050]>#
%<50                            MahÃmÃyÃya supinaæ.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So evaæ devatÃhi kusalaæ sÃrayamÃnÃhi parivuto tattha vicaranto cavitvà MahÃmÃyÃya deviyà kucchismiæ paÂisandhiæ gaïhi. TassÃvibhÃvatthaæ ayaæ anupubbakathÃ: Tadà kira Kapilavatthunagare ÃsÃÊhinakkhattaæ ghuÂÂhaæ ahosi. MahÃjano nakkhattaæ kÅÊati. MahÃmÃyà devÅ pure puïïamÃya sattamadivasato paÂÂhÃya vigatasurÃpÃnaæ mÃlÃgandhavibhÆtisampannaæ nakkhattakÅÊaæ anubhavamÃnà sattamadivase pÃto va uÂÂhÃya gandhodakena nahÃyitvà cattÃri satasahassÃni vissajjetvà mahÃdÃnaæ datvà sabbÃlaækÃravibhÆsità varabhojanaæ bhu¤jitvà uposathaÇgÃni adhiÂÂhÃya alaækatapaÂiyattaæ sirigabbhaæ pavisitvà sirisayane nipannà niddaæ okkamamÃnà imaæ supinaæ addasa: CattÃro kira naæ mahÃrÃjÃno sayanen' eva saddhiæ ukkhipitvà Himavantaæ netvà saÂÂhiyojanike ManosilÃtale sattayojanikassa mahÃsÃlarukkhassa heÂÂhà Âhapetvà ekamantaæ aÂÂhaæsu. Atha nesaæ deviyo Ãgantvà deviæ Anotattadahaæ netvà manussamalaharaïatthaæ nahÃpetvà dibbavatthaæ nivÃsÃpetvà gandhehi vilimpÃpetvà dibbapupphÃni pilandhÃpetvÃ-tato avidÆre Rajatapabbato, tassa anto kanakavimÃnaæ atthi-tattha pÃcÅnasÅsakaæ dibbasayanaæ pa¤¤Ãpetvà nipajjÃpesuæ.
Atha Bodhisatto setavaravÃraïo hutvÃ-tato avidÆre eko Suvaïïapabbato-tattha caritvà tato oruyha Rajatapabbataæ abhirÆhitvà uttaradisato Ãgamma {rajatadÃmavaïïÃya} soï¬Ãya setapadumaæ gahetvà ko¤canÃdaæ naditvà kanakavimÃnaæ pavisitvà mÃtusayanaæ tikkhattuæ padakkhiïaæ katvà dakkhiïapassaæ tÃÊetvà kucchiæ paviÂÂhasadiso ahosi. Evaæ uttarasÃÊhanakkhattena paÂisandhiæ gaïhi. Punadivase pabuddhà devÅ taæ supinaæ ra¤¤o Ãrocesi.
RÃjà catusaÂÂhimatte brÃhmaïapÃmokkhe pakkosÃpetvà haritupattÃya lÃjÃdÅhi katamaÇgalasakkÃrÃya bhÆmiyà mahÃrahÃni ÃsanÃni pa¤¤Ãpetvà tattha nisinnÃnaæ brÃhmaïÃnaæ sappimadhusakkarÃbhisaækhatassa varapÃyÃsassa suvaïïarajatapÃtiyo pÆretvà suvaïïarajatapÃtÅhi yeva paÂikujjetvà adÃsi a¤¤ehi ca ahatavatthakapilagÃvidÃnÃdÅhi te santappesi. Atha tesaæ sabbakÃmehi santappitÃnaæ supinaæ ÃrocÃpetvà "kiæ bhavissatÅti" pucchi. BrÃhmaïà Ãhaæsu:
"mà cintayi mahÃrÃja, deviyà te kucchimhi gabbho patiÂÂhito, so ca kho purisagabbho na itthigabbho,


#<[page 051]>#
%<                         Dvattiæsa pubbanimittÃni.                    51>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  putto te bhavissati, so sace agÃraæ ajjhÃvasissati rÃjà bhavissati cakkavattÅ, sace agÃrà nikkhamma pabbajissati Buddho bhavissati loke vivattacchaddo" ti. Bodhisattassa pana mÃtukucchimhi paÂisandhigahaïakkhaïe ekappahÃren' eva sakaladasasahassÅ lokadhÃtu saækampi sampakampi sampavedhi.
Dvattiæsa pubbanimittÃni pÃtur ahiæsu: dasasu cakkavÃlasahassesu appamÃïo obhÃso phari, tassa taæ siriæ daÂÂhukÃmà viya andhà cakkhÆni paÂilabhiæsu, badhirà saddaæ suïiæsu, mÆgà samÃlapiæsu, khujjà ujugattà ahesum, paÇgalà padasà gamanaæ paÂilabhiæsu, bandhanagatà sabbasattà andubandhanÃdÅhi mucciæsu, sabbanarakesu aggi nibbÃyi, pittivisaye khuppipÃsà vÆpasami, tiracchÃnÃnaæ bhayaæ nÃhosi, sabbasattÃnaæ rogo vÆpasami, sabbasattà piyaævadà ahesuæ, madhurenÃkÃrena assà hasiæsu vÃraïà gajjiæsu, sabbaturiyÃni sakasakaninnÃdaæ mu¤ciæsu aghaÂÂitÃni yeva, manussÃnaæ hatthupagÃdÅni ÃbharaïÃni viraviæsu, sabbadisà vippasannà ahesum, sattÃnaæ sukhaæ uppÃdayamÃno mudu sÅtalo vÃto vÃyi, akÃlamegho vassi, paÂhavito pi udakaæ ubbhijjitvà vissandi, pakkhino ÃkÃsagamanaæ vijahiæsu, nadiyo assandamÃnà aÂÂhaæsu, mahÃsamudde madhuraæ udakaæ ahosi, sabbatthakam eva pa¤cavaïïehi padumehi sa¤channatalo ahosi, thalajajalajÃdÅni sabbapupphÃni pupphiæsu, rukkhÃnaæ khandhesu khandhapadumÃni sÃkhÃsu sÃkhÃpadumÃni latÃsu latÃpadumÃni pupphiæsu, thale silÃtalÃni bhinditvà uparÆpari satta satta hutvà daï¬apadumÃni nÃma nikkhamiæsu, ÃkÃse olambakapadumÃni nÃma nibbattiæsu, samantato pupphavassaæ vassiæsu, ÃkÃse dibbaturiyÃni vajjiæsu, sakaladasasahassÅ lokadhÃtu vaÂÂetvà vissaÂÂhamÃlÃguÊaæ viya uppÅÊetvà baddhamÃlÃkalÃpo viya alaækatapaÂiyattaæ mÃlÃsanaæ viya ca ekamÃlÃmÃlinÅ vipphurantavÃlavÅjanÅ pupphadhÆpagandhaparivÃsità paramasobhaggappattà ahosi. Evaæ gahitapaÂisandhikassa Bodhisattassa paÂisandhito paÂÂhÃya Bodhisattassa c' eva BodhisattamÃtuyà ca upaddavanivÃraïatthaæ khaggahatthà cattÃro devaputtà Ãrakkhaæ gaïhiæsu. BodhisattamÃtu purisesu rÃgacittaæ n' uppajji, lÃbhaggayasaggappattà ca ahosi sukhinÅ akilantakÃyÃ, Bodhisatta¤ ca antokucchigataæ vippasanne maïiratane Ãvutapaï¬usuttaæ viya passati.


#<[page 052]>#
%<52        BodhisattamÃtu dhammatÃ. SÃlasÃkhÃ. CattÃro MahÃbrahmÃno.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Yasmà ca Bodhisattena vasitakucchi nÃma cetiyagabbhasadisà na sakkà hoti a¤¤ena Ãvasituæ và paribhu¤jituæ và tasmà BodhisattamÃtà sattÃhajÃte Bodhisatte kÃlaæ katvà Tusitapure nibbattati. Yathà ca a¤¤Ã itthiyo dasamÃse appatvÃpi atikkamitvÃpi nisinnÃpi nipannÃpi vijÃyanti na evaæ BodhisattamÃtÃ, sà pana Bodhisattaæ dasamÃse kucchinà pariharitvà Âhità va vijÃyati, ayaæ BodhisattamÃtu dhammatÃ.
MahÃmÃyÃpi devÅ pattena telaæ viya dasamÃse kucchiyà Bodhisattaæ pariharitvà paripuïïagabbhà ¤Ãtigharaæ gantukÃmà SuddhodanamahÃrÃjassa Ãrocesi: "icchÃm' ahaæ deva kulasantakaæ Devadahanagaraæ gantun" ti. RÃjà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà Kapilavatthuto yÃva De vadahanagarà maggaæ samaæ kÃretvà kadalipuïïaghaÂadhajapaÂÃkÃdÅhi alaækÃrÃpetvà deviæ sovaïïasivikÃya nisÅdÃpetvà amaccasahassena ukkhipÃpetvà mahantena parivÃrena pesesi. Dvinnaæ pana nagarÃnaæ antare ubhayanagaravÃsÅnam pi Lumbinivanaæ nÃma maÇgalasÃlavanaæ atthi. Tasmiæ samaye mÆlato paÂÂhÃya yÃva aggasÃkhà sabbaæ ekaphÃliphullaæ ahosi, sÃkhantarehi c' eva pupphantarehi ca pa¤cavaïïabhamaragaïà nÃnappakÃrà ca sakuïasaæghà madhurassarena vikÆjantà vicaranti. Sakalaæ Lumbinivanaæ cittalatÃvanasadisaæ mahÃnubhÃvassa ra¤¤o susajjitÃapÃnamaï¬alaæ viya ahosi. Deviyà taæ disvà sÃlavanakÅÊaæ kÅÊitukÃmatà udapÃdi. Amaccà deviæ gahetvà sÃlavanaæ pavisiæsu. Sà maÇgalasÃlamÆlaæ gantvà sÃlasÃkhÃyaæ gaïhitukÃmà ahosi. SÃlasÃkhà suseditavettaggaæ viya onamitvà deviyà hatthapathaæ upaga¤chi. Sà hatthaæ pasÃretvà sÃkhaæ aggahesi. TÃvad eva c' assà kammajavÃtà caliæsu. Ath' assà sÃïim parikkhipitvà mahÃjano paÂikkami. SÃlasÃkhaæ gahetvà tiÂÂhamÃnÃya eva c' assà gabbhavuÂÂhÃnaæ ahosi. Taæ khaïaæ yeva cattÃro pi suddhacittà MahÃbrahmÃno suvaïïajÃlaæ ÃdÃya sampattà tena suvaïïajÃlena Bodhisattaæ sampaÂicchitvà mÃtu purato Âhapetvà "attamanà devi hohi, mahesakkho te putto uppanno' ti Ãhaæsu.
Yathà pana a¤¤e sattà mÃtukucchito nikkhamantà paÂikkÆlena asucinà makkhità nikkhamanti na evaæ Bodhisatto. Bodhisatto pana dhammÃsanato otaranto dhammakathiko viya nisseïito otaranto puriso viya ca dve ca hatthe dve ca pÃde pasÃretvà Âhitako mÃtukucchisambhavena kenaci asucinà amakkhito suddho visado kÃsikavatthe nikkhittamaïiratanaæ viya jotanto mÃtukucchito nikkhami.


#<[page 053]>#
%<          Dve udakadhÃrÃ.  SattapadavÅtihÃro.  SÅhanÃdo.  Mahosadho.      53>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Evaæ sante pi Bodhisattassa ca BodhisattamÃtuyà ca sakkÃratthaæ ÃkÃsato dve udakadhÃrà nikkhamitvà Bodhisattassa ca mÃtu c' assa sarÅre utuæ gÃhÃpesuæ. Atha naæ suvaïïajÃlena paÂiggahetvà ÂhitÃnaæ BrahmÃnaæ hatthato cattÃro mahÃrÃjÃno maÇgalasammatÃya sukhasamphassÃya ajinappaveïiyà gaïhiæsu, tesaæ hatthato manussà dukÆlacumbaÂakena, manussÃnaæ hatthato {mu¤citvÃ} paÂhaviyaæ patiÂÂhÃya puratthimadisaæ olokesi. AnekÃni cakkavÃlasahassÃni ekaÇgaïÃni ahesum. Tattha devamanussà gandhamÃlÃdÅhi pÆjayamÃnà "MahÃpurisa idha tumhehi sadiso a¤¤o n' atthi, kut' ettha uttaritaro" ti Ãhaæsu. Evaæ catasso disà ca catasso anudisà ca heÂÂhà uparÅti dasa pi disà anuviloketvà attano sadisaæ adisvà "ayaæ uttarà disÃ" ti sattapadavÅtihÃrena agamÃsi MahÃbrahmunà setacchattaæ dhÃriyamÃno SuyÃmena vÃlavÅjaniæ a¤¤ehi ca devatÃhi sesarÃjakakudhabhaï¬ahatthÃhi anugammamÃno, tato sattamapade Âhito "aggo 'ham asmi lokassÃ" 'ti Ãdikaæ Ãsabhiæ vÃcaæ nicchÃrento sÅhanÃdaæ nadi. Bodhisatto hi tÅsu attabhÃvesu mÃtukucchito nikkhantamatto eva vÃcaæ nicchÃresi MahosadhattabhÃve VessantarattabhÃve imasmiæ attabhÃve ti. MahosadhattabhÃve kir' assa mÃtukucchito nikkhamantass' eva Sakko devarÃjà Ãgantvà candanasÃraæ hatthe Âhapetvà gato. So taæ muÂÂhiyaæ katvà va nikkhanto. Atha naæ mÃtà "tÃta kiæ gahetvà Ãgato sÅti" pucchi. "Osadhaæ ammÃ" 'ti. Iti osadhaæ gahetvà Ãgatattà osadhadÃrako t' ev' assa nÃmaæ akaæsu. Taæ osadhaæ gahetvà cÃÂiyaæ pakkhipiæsu. ùgatÃgatÃnaæ andhabadhirÃdÅnaæ tad eva sabbarogavÆpasamÃya bhesajjaæ ahosi. Tato "mahantaæ idaæ osadhaæ, mahantaæ idaæ osadhan" ti uppannavacanaæ upÃdÃya Mahosadho t' ev' assa nÃmaæ jÃtaæ. VessantarattabhÃve pana mÃtukucchito nikkhamanto dakkhiïahatthaæ pasÃretvà va "atthi nu kho amma ki¤ci gehasmiæ, dÃnaæ dassÃmÅti" vadanto nikkhami. Ath' assa mÃtà "sadhane kule nibbatto si tÃtÃ" 'ti puttassa hatthaæ attano hatthatale katvà sahassatthavikaæ ÂhapÃpesi.


#<[page 054]>#
%<54     Satta sahajÃtÃ.  KÃÊadevalo tÃpaso.  PaÂhamaæ vandanaæ.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Imasmiæ pana attabhÃve imaæ sÅhanÃdaæ nadÅti. Evaæ Bodhisatto tÅsu attabhÃvesu mÃtukucchito nikkhantamatto va vÃcaæ nicchÃresi. Yathà ca paÂisandhikkhaïe jÃtikkhaïe pi 'ssa dvattiæsa pubbanimittÃni pÃtur ahiæsu. Yasmiæ pana samaye amhÃkaæ Bodhisatto Lumbinivane jÃto tasmiæ yeva samaye RÃhulamÃtà devÅ Channo amacco KÃÊudÃyi amacco Kanthako assarÃjà MahÃbodhi rukkho cattÃro nidhikumbhiyo ca jÃtÃ, tattha ekà gÃvutappamÃïà ekà addhayojanappamÃïà ekà tigÃvutappamÃïa ekà yojanappamÃïà ahosÅti ime satta sahajÃtà nÃma.
UbhayanagaravÃsino Bodhisattaæ gahetvà Kapilavatthunagaram eva agamaæsu. Taæ divasaæ yeva ca "Kapilavatthunagare SuddhodanamahÃrÃjassa putto jÃto, ayaæ kumÃro bodhitale nisÅditvà Buddho bhavissatÅti" TÃvatiæsabhavane haÂÂhatuÂÂhà devasaæghà celukkhepÃdÅni pavattentà kÅÊiæsu. Tasmiæ samaye SuddhodanamahÃrÃjassa kulÆpako aÂÂhasamÃpattilÃbhÅ KÃÊadevalo nÃma tÃpaso bhattakiccaæ katvà divÃvihÃratthÃya TÃvatiæsabhavanaæ gantvà tattha divÃvihÃraæ nisinno tà devatà disvà "kiækÃraïà tumhe evaæ tuÂÂhamÃnasà kÅÊatha, mayhaæ p' etaæ kÃraïaæ kathethÃ" 'ti pucchi. Devatà Ãhaæsu: "mÃrisa `Suddhodanara¤¤o putto jÃto, so bodhitale nisÅditvà Buddho hutvà dhammacakkaæ pavattessati, tassa anantaæ BuddhalÅÊhaæ daÂÂhuæ dhamma¤ ca sotuæ lacchÃmÃ' 'ti iminÃ, kÃraïena tuÂÂh' amhÃ" 'ti. TÃpaso tÃsaæ vacanaæ sutvà khippaæ devalokato oruyha rÃjanivesanaæ pavisitvà pa¤¤attÃsane nisinno "putto kira te mahÃrÃja jÃto, passissÃmi nan" ti Ãha. RÃjà alaækatapaÂiyattaæ kumÃraæ ÃnÃpetvà tÃpasaæ vandÃpetuæ abhihari. Bodhisattassa pÃdà parivattitvà tÃpasassa jaÂÃsu patiÂÂhahiæsu. Bodhisattassa hi ten' attabhÃvena vanditabbayuttako a¤¤o nÃma n' atthi, sace hi ajÃnantà Bodhisattassa sÅsaæ tÃpasassa pÃdamÆle Âhapeyyuæ sattadhà assa muddhaæ phaleyya. TÃpaso "na me attÃnaæ nÃsetuæ yuttan" ti uÂÂhÃyÃsanà Bodhisattassa a¤jalim paggahesi. RÃjà taæ acchariyaæ disvà attano puttaæ vandi. TÃpaso atÅte cattÃlÅsa kappe anÃgate cattÃlÅsà 'ti asÅti kappe anussarati. Bodhisattassa lakkhaïasampattiæ disvà "bhavissati nu kho Buddho udÃhu no" ti Ãvajjitvà upadhÃrento "nissaæsayaæ Buddho bhavissatÅti" ¤atvà "acchariyapuriso ayan" ti sitaæ akÃsi.


#<[page 055]>#
%<                           NÃlakadÃrako.                 55>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tato "ahaæ imaæ BuddhabhÆtaæ daÂÂhuæ labhissÃmi nu kho" ti upadhÃrento "na labhissÃmi, antarà yeva kÃlaæ katvà Buddhasatena pi Buddhasahassena pi gantvà bodhetum asakkuneyyo ArÆpabhave nibbattissÃmÅti" disvà "evarÆpaæ nÃma acchariyapurisaæ BuddhabhÆtaæ daÂÂhuæ na labhissÃmÅti, mahatÅ vata me jÃni bhavissatÅti" parodi. Manussà disvà "amhÃkaæ ayyo idÃn' eva hasitvà puna rodituæ upaÂÂhito, kin nu kho bhante amhÃkaæ ayyaputtassa koci antarÃyo bhavissatÅti" pucchiæsu. "N' atth' etassa antarÃyo, nissaæsayena Buddho bhavissatÅti". "Atha kasmà paroditthÃ" 'ti. "`EvarÆpaæ purisaæ BuddhabhÆtaæ daÂÂhuæ na labhissÃmi, mahatÅ vata me jÃni bhavissatÅti' attÃnaæ anusocanto rodÃmÅti" Ãha.
Tato "kin nu kho me ¤Ãtakesu koci etaæ BuddhabhÆtaæ daÂÂhuæ labhissati na labhissatÅti" upadhÃrento bhÃgineyyaæ NÃlakadÃrakaæ addasa. So bhaginiyà gehaæ gantvà "kahaæ te putto NÃlako" ti.
"Gehe ayya". "PakkosÃhi nan" ti. Attano santikaæ Ãgataæ Ãha:
"TÃta SuddhodanamahÃrÃjassa kule putto jÃto Buddhaækuro, esa pa¤catiæsa vassÃni atikkamitvà Buddho bhavissatÅti, tvaæ etaæ daÂÂhuæ labhissasÅti, ajj' eva pabbajÃhÅti". SattÃsÅtikoÂidhane kule nibbatto dÃrako "na maæ mÃtulo anatthe niyojessatÅti" cintetvà tÃvad eva antarÃpaïato kÃsÃvÃni c' eva mattikÃpatta¤ ca ÃharÃpetvà kesamassum ohÃretvà kÃsÃyÃni vatthÃni acchÃdetvà "yo loke uttamapuggalo taæ uddissa mayhaæ pabbajjÃ" ti bodhisattÃbhimukhaæ a¤jalim paggayha pa¤capatiÂÂhitena vanditvà pattaæ thavikÃya pakkhipitvà aæsakÆÂe olambetvà Himavantaæ pavisitvà samaïadhammaæ akÃsi. So paramÃbhisambodhiæ pattaæ TathÃgataæ upasaækamitvà NÃlakapaÂipadaæ kathÃpetvà puna Himavantaæ pavisitvà arahattaæ patvà ukkaÂÂhapaÂipadaæ paÂipanno satt' eva mÃse Ãyuæ pÃletvà ekaæ Suvaïïapabbataæ nissÃya Âhitako va anupÃdisesÃya NibbÃnadhÃtuyà parinibbÃyi. Bodhisattam pi kho pa¤camadivase sÅsaæ nahÃpetvà "nÃmagahaïaæ gaïhissÃmÃ" 'ti rÃjabhavanaæ catujÃtikagandhehi vilimpitvà lÃjapa¤camakÃni pupphÃni vikiritvà asambhinnapÃyÃsaæ pacÃpetvà tiïïaæ vedÃnaæ pÃrage aÂÂhasataæ brÃhmaïe nimantetvà rÃjabhavane nisÅdÃpetvà subhojanaæ bhojetvà mahÃsakkÃraæ katvà "kin nu kho bhavissatÅti" lakkhaïÃni paÂiggahÃpesuæ.


#<[page 056]>#
%<56                 AÂÂha brÃhmaïà lakkhaïapaÂiggÃhakÃ.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tesu
  #<JaNi_270:  RÃmo Dhajo Lakkhaïo cÃpi MantÅ
               Koï¬a¤¤o ca Bhojo SuyÃmo Sudatto,
               ete tadà aÂÂha ahesuæ brÃhmaïÃ,
               chaÊaÇgavà mantaæ vyÃkariæsÆ ti>#
ime aÂÂh' eva brÃhmaïà lakkhaïapaÂiggÃhakà ahesuæ. PaÂisandhigahaïadivase supino pi eteh' eva paÂiggahÅto. Tesu satta janà dve aÇguliyo ukkhipitvà dvedhà vyÃkariæsu: "imehi lakkhaïehi samannÃgato agÃraæ ajjhÃvasamÃno rÃjà hoti cakkavattÅ, pabbajamÃno Buddho" ti sabbaæ cakkavattira¤¤o {sirivibhavaæ} Ãcikkhiæsu. Tesaæ pana sabbadaharo goÂÂato Koï¬a¤¤o nÃma mÃïavo Bodhisattassa lakkhaïavaranipphattiæ oloketvà "etassa agÃramajjhe ÂhÃnakÃraïaæ n' atthi, ekanten' eva vivattacchaddo Buddho bhavissatÅti" ekam eva aÇguliæ ukkhipitvà ekaæsavyÃkaraïaæ vyÃkÃsi. Ayaæ hi katÃdhikÃro pacchimabhavikasatto pa¤¤Ãya itare satta jane abhibhavitvà "imehi lakkhaïehi samannÃgatassa agÃramajjhe ÂhÃnaæ nÃma n' atthi, asaæsayaæ Buddho bhavissatÅti" ekam eva gatiæ addasa, tasmà ekaæ aÇguliæ ukkhipitvà evaæ vyÃkÃsi. Atha te brÃhmaïà attano gharÃni gantvà putte Ãmantayiæsu: "tÃtÃ, amhe mahallakÃ, SuddhodanamahÃrÃjassa puttaæ sabba¤¤utaæ pattaæ mayaæ sambhaveyyÃma và no vÃ, tumhe tasmiæ kumÃre sabba¤¤utaæ patte tassa sÃsane pabbajeyyÃthÃ" ti. Te satta pi janà yÃvatÃyukaæ Âhatvà yathÃkammaæ gatÃ.
Koï¬a¤¤o mÃïavo va arogo ahosi. So MahÃsatte buddhim anvÃya mahÃbhinikkhamanaæ abhinikkhamitvà anukkamena Uruvelaæ gantvà "ramaïÅyo vata ayaæ bhÆmibhÃgo, alaæ vat' edaæ kulaputtassa padhÃnatthikassa padhÃnÃyÃ" 'ti cittaæ uppÃdetvà tattha vÃsaæ upagato. "MahÃpuriso pabbajito" ti sutvà tesaæ brÃhmaïÃnaæ putte upasaækamitvà evam Ãha: "SiddhatthakumÃro kira pabbajito, so nissaæsayaæ Buddho bhavissati, sace tumhÃkaæ pitaro arogà assuæ ajja nikkhamitvà pabbajeyyuæ, sace tumhe pi iccheyyÃtha etha, ahan taæ purisaæ anuppabbajissÃmÅti". Te sabbe ekacchandà bhavituæ nÃsakkhiæsu.


#<[page 057]>#
%<                     Pa¤cavaggiyatherÃ.  VappamaÇgalaæ.               57>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ ÷ Tayo janà na pabbajiæsu. Koï¬a¤¤abrÃhmaïaæ jeÂÂhakaæ katvà itare cattÃro pabbajiæsu. Te pa¤ca pi janà Pa¤cavaggiyatherà nÃma jÃtÃ. Tadà pana rÃjà "kiæ disvà mayhaæ putto pabbajissatÅti" pucchi. "CattÃri pubbanimittÃnÅti". "Kataraæ katara¤ cÃ" 'ti. "JarÃjiïïaæ vyÃdhitaæ mataæ pabbajitan" ti. RÃjà "ito paÂÂhÃya evarÆpÃnaæ mama puttassa santikaæ upasaækamituæ mà adattha, mayhaæ puttassa BuddhabhÃvena kammaæ n' atthi, ahaæ mama puttaæ dvisahassadÅpaparivÃrÃnaæ catunnaæ mahÃdÅpÃnaæ issariyÃdhipaccaæ rajjaæ kÃrentaæ chattiæsayojanaparimaï¬alÃya parisÃya parivutaæ gaganatale vicaramÃnaæ passitukÃmo" ti, eva¤ ca pana vatvà imesaæ catuppakÃrÃnaæ purisÃnaæ kumÃrassa cakkhupathe Ãgamanaæ nivÃraïatthaæ catusu disÃsu gÃvute gÃvute Ãrakkhaæ Âhapesi. Taæ divasa¤ ca pana maÇgalaÂÂhÃne sannipatitesu asÅtiyà ¤Ãtikulasahassesu ekeko ekamekaæ puttaæ paÂijÃni: "ayaæ Buddho và hotu rÃjà vÃ, mayaæ ekamekaæ puttaæ dassÃma, sace pi Buddho bhavissati khattiyasamaïeh' eva purakkhataparivÃrito vicarissati, sace pi rÃjà bhavissati khattiyakumÃreh' eva purakkhataparivÃrito vicarissatÅti". RÃjà Bodhisattassa uttamarÆpasampannà vigatasabbadosà dhÃtiyo paccupaÂÂhÃpesi. Bodhisatto anantena parivÃrena mahantena sirisobhaggena va¬¬hati. Ath' ekadivasaæ ra¤¤o vappamaÇgalaæ nÃma ahosi. Taæ divasaæ sakalanagaraæ devavimÃnaæ viya alaækaronti.
Sabbe dÃsakammakarÃdayo ahatavatthanivatthà gandhamÃlÃdipatimaï¬ità rÃjakule sannipatani. Ra¤¤o kammante naÇgalasahassaæ yojÅyati.
Tasmiæ pana divase ekena Ænaæ aÂÂhasataæ saddhiæ balivaddarasmiyottehi rajataparikkhatÃni honti. Ra¤¤o ÃlambananaÇgale pana rattasuvaïïaparikkhataæ hoti. BalivaddÃnaæ siÇgarasmipatodÃpi suvaïïaparikkhatà va honti. RÃjà mahÃparivÃrena nikkhamanto puttaæ gahetvà agamÃsi. KammantaÂÂhÃne eko jamburukkho bahalapalÃso sandacchÃyo ahosi. Tassa heÂÂhà kumÃrassa sayanaæ pa¤¤Ãpetvà upari suvaïïatÃrakhacitaæ vitÃnaæ bandhÃpetvà sÃïipÃkÃrena parikkhipÃpetvà Ãrakkhaæ Âhapetvà rÃjà sabbÃlaækÃraæ alaækaritvà amaccaparivuto naÇgalakaranaÂÂhÃnaæ agamÃsi. Tattha rÃjà suvaïïanaÇgalaæ gaïhÃti, amaccà ekaÆnaÂÂhasataæ rajatanaÇgalÃni, kassakà sesanaÇgalÃni, te tÃni gahetvà ito c' ito ca kasanti. RÃjà orato và pÃraæ gacchati pÃrato và oraæ Ãgacchati, etasmiæ ÂhÃne mahÃsampattiæ anubhosi.


#<[page 058]>#
%<58             Dutiyaæ vandanaæ.  Bodhisatto sippaæ dasseti.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Bodhisattaæ parivÃretvà nisinnà dhÃtiyo "ra¤¤o sampattiæ passissÃmÃ" 'ti antosÃïito bahi nikkhantÃ. Bodhisatto ito c' ito ca olokento ka¤ci adivà vegena uÂÂhÃya pallaækaæ Ãbhujitvà ÃnÃpÃne pariggahetvà paÂhamajjhÃnaæ nibbattesi. DhÃtiyo khajjabhojjantare vicaramÃnà thokaæ cirÃyiæsu. SesarukkhÃnaæ chÃyà ativattà tassa pana rukkhassa parimaï¬alà hutvà aÂÂhÃsi.
DhÃtiyo "ayyaputto ekako" ti vegena sÃïiæ ukkhipitvà anto pavisamÃnà Bodhisattaæ sayane pallaækena nisinnaæ ta¤ ca pÃÂihÃriyaæ disvà gantvà ra¤¤o Ãrocesuæ: "deva kumÃro evaæ nisinno, a¤¤esaæ rukkhÃnaæ chÃyà ativattà jamburukkhassa chÃyà parimaï¬alà ÂhitÃ" ti. RÃjà vegenÃgantvà pÃÂihÃriyaæ disvà "idaæ te tÃta dutiyaæ vandanan" ti puttaæ vandi. Atha anukkamena Bodhisatto soÊasavassapadesiko jÃto. RÃjà Bodhisattassa tiïïaæ utÆnaæ anucchavike tayo pÃsÃde kÃresi ekaæ navabhÆmakaæ ekaæ sattabhÆmakaæ ekaæ pa¤cabhÆmakaæ, cattÃlÅsasahassà ca nÃÂakiyo upaÂÂhÃpesi. Bodhisatto devo viya accharÃsaæghaparivuto alaækatanÃÂakaparivuto nippurisehi turiyehi paricÃriyamÃno mahÃsampattiæ anubhavanto utuvÃrena utuvÃrena tesu tesu pÃsÃdesu viharati. RÃhulamÃtà pan' assa devÅ aggamahesÅ ahosi. Tass' evaæ mahÃsampattiæ anubhavantassa ekadivasaæ ¤Ãtisaæghassa abbhantare ayaæ kathà udapÃdi: "Siddhatto kÅÊÃpasuto va vicarati, na ki¤ci sippaæ sikkhati, saÇgÃme paccupaÂÂhite kiæ karissatÅti". RÃjà Bodhisattaæ pakkosÃpetvà "tÃta tava ¤Ãtakà `Siddhattho ki¤ci sippaæ asikkhitvà kÅÊÃpasuto va vicaratÅti' vadanti, ettha kiæ pattakÃle ma¤¤asÅti." "Deva mama sippaæ sikkhanakiccaæ n' atthi, nagare mama sippaæ dassanatthaæ bheri¤ carÃpetha, ito sattamadivase ¤ÃtakÃnaæ sippaæ dassessÃmÅti." RÃjà tathà akÃsi. Bodhisatto akkhaïavedhivÃlavedhidhanuggahe sannipÃtÃpetvà mahÃjanassa majjhe a¤¤ehi ca dhanuggahehi asÃdhÃraïaæ ¤ÃtakÃnaæ dvÃdasavidhaæ sippaæ dassesi. Taæ SarabhaÇgajÃtake Ãgatanayena veditabbaæ. TadÃssa ¤Ãtisaægho nikkaækho ahosi.
Ath' ekadivasaæ Bodhisatto uyyÃnabhÆmiæ gantukÃmo sÃrathiæ Ãmantetvà "rathaæ yojehÅti" Ãha. So "sÃdhÆ" 'ti paÂisuïitvà mahÃrahaæ uttamarathaæ sabbÃlaækÃrena alaækaritvà kumudapattavaïïe cattÃro maÇgalasindhave yojetvà Bodhisattassa paÂivedesi.


#<[page 059]>#
%<                    CattÃri pubbanimittÃni.                        59>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Bodhisatto devavimÃnasadisaæ rathaæ abhirÆhitvà uyyÃnÃbhimukho agamÃsi.
Devatà "SiddhatthakumÃrassa abhisambujjhanakÃlo Ãsanno, pubbanimittaæ dassessÃmÃ" 'ti ekaæ devaputtaæ jÃrÃjajjaraæ khaï¬adantaæ palitakesaæ vaækaæ obhaggasarÅraæ daï¬ahatthaæ pavedhamÃnaæ katvà dassesuæ. Taæ Bodhisatto c' eva sÃrathi ca passanti. Tato Bodhisatto sÃrathiæ "samma, ko nÃm' esa puriso, kesÃpi 'ssa na yathà a¤¤esan" ti MahÃpadÃne Ãgatanayena pucchitvà tassa vacanaæ sutvà "dhi-r-atthu vata bho jÃtiyà yatra hi nÃma jÃtassa jarà pa¤¤ÃyissatÅti" saæviggahadayo tato va paÂinivattivà pÃsÃdam eva abhirÆhi. RÃjà "kiækÃraïà mama putto khippaæ paÂinivattÅti" pucchi. "Jiïïaæ purisaæ disvà devà 'ti, jiïïaæ purisaæ disvà pabbajissatÅti" Ãhaæsu. "Tasmà maæ nÃsetha, sÅghaæ puttassa nÃÂakÃni sajjetha, sampattiæ anubhavanto pabbajjÃya satiæ na karissatÅti" vatvà Ãrakkhaæ va¬¬hetvà sabbadisÃsu addhayojane addhayojane Âhapesi. Pun' ekadivasaæ Bodhisatto tath' eva uyyÃnaæ gacchanto devatÃhi nimmitaæ vyÃdhitaæ purisaæ disvà purimanayen' eva pucchitvà saæviggahadayo nivattitvà pÃsÃdaæ abhirÆhi. RÃjÃpi pucchitvà heÂÂhÃvuttanayen' eva saævidahitvà puna va¬¬hetvà samantato tigÃvutappamÃïe padese Ãrakkhaæ Âhapesi. Aparaæ pana ekadivasaæ Bodhisatto tath' eva uyyÃnaæ gacchanto devatÃhi nimmitaæ kÃlakataæ disvà purimanayen' eva pucchitvà saæviggahadayo puna nivattitvà pÃsÃdaæ abhirÆhi. RÃjÃpi pucchitvà heÂÂhÃvuttanayen' eva saævidahitvà puna va¬¬hetvà samantato yojanappamÃïe padese Ãrakkhaæ Âhapesi.
Aparaæ pana ekadivasaæ uyyÃnaæ gacchanto tath' eva devatÃhi nimmitaæ sunivatthaæ supÃrutaæ pabbajitaæ disvà "ko nÃm' eso sammÃ" 'ti sÃrathiæ pucchi. SÃrathi ki¤cÃpi BuddhuppÃdassa abhÃvà pabbajitaæ và pabbajitaguïe và na jÃnÃti, devÃnubhÃvena pana "pabbajito nÃm' esa devÃ" 'ti vatvà pabbajjÃya guïe vaïïesi. Bodhisatto pabbajjÃya ruciæ uppÃdetvà taæ divasaæ uyyÃnaæ agamÃsi.
DÅghabhÃïakà panÃhu: cattÃri nimittÃni ekadivasen eva disvà agamÃsÅti. Tattha divasabhÃgaæ kÅÊitvà maÇgalapokkharaïiyaæ nahÃyitvà atthaæ gate suriye maÇgalasilÃpaÂÂe nisÅdi attÃnaæ alaækÃrÃpetukÃmo. Ath' assa paricÃrakapurisà nÃnÃvaïïÃni dussÃni nÃnÃppakÃrà Ãbharaïavikatiyo mÃlÃgandhavilepanÃni ca ÃdÃya samantà parivÃretvà aÂÂhaæsu. Tasmiæ khaïe Sakkassa nisinnÃsanaæ uïhaæ ahosi.


#<[page 060]>#
%<60             Bodhisattassa alaækaraïaæ.  RÃhulo jÃto.  KisÃgotamÅ.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So "ko nu kho maæ imamhà ÂhÃnà cÃvetukÃmo" ti upadhÃrento Bodhisattassa alaækaraïakÃlaæ disvà Vissakammaæ Ãmantesi: "samma Vissakamma, SiddhatthakumÃro ajja a¬¬harattasamaye mahÃbhinikkhamanaæ nikkhamissati, ayam assa pacchimo alaækÃro, uyyÃnaæ gantvà MahÃpurisaæ dibbÃlaækÃrehi alaækarohÅti". So "sÃdhÆ" 'ti paÂisuïitvà devatÃnubhÃvena taæ khaïaæ yeva upasaækamitvà tass' eva kappakasadiso hutvà kappakassa hatthato veÂhanadussaæ gahetvà Bodhisattassa sÅsaæ veÂhesi. Bodhisatto hatthasamphassen' eva "nÃyaæ manusso, devaputto eko" ti a¤¤Ãsi. VeÂhanen' eva veÂhitamatte sÅsamoliyaæ maïiratanÃkÃrena dussasahassaæ abbhugga¤chi, puna veÂhentassa dussasahassan ti dasakkhattuæ veÂhentassa dasadussasahassÃni abbhuggacchiæsu. SÅsaæ khuddakaæ dussÃni bahÆni kathaæ abbhuggatÃnÅti na cintetabbaæ, tesu hi sabbamahantaæ sÃmalatÃpupphappamÃïaæ avasesÃni kutumbakapupphappamÃïÃni ahesuæ. Bodhisattassa sÅsaæ ki¤jakkhagavacchitaæ viya kuyyakapupphaæ ahosi. Ath' assa sabbÃlaækÃrapatimaï¬itassa sabbatÃlÃvacaresu sakÃni sakÃni ca paÂibhÃnÃni dassayantesu brÃhmaïesu jaya-nandÃ-ti-Ãdi-vacanehi sÆtamÃghatandhakÃdÅsu nÃnappakÃrehi maÇgalavacanathutighosehi sambhavantesu sabbÃlaækÃrapatimaï¬itaæ rathavaraæ abhirÆhi. Tasmiæ samaye "RÃhulamÃtà puttaæ vijÃtÃ" ti sutvà SuddhodanamahÃrÃjà "puttassa me tuÂÂhiæ nivedethÃ" 'ti sÃsanam pahiïi. Bodhisatto taæ sutvà "RÃhulo jÃto, bandhanaæ jÃtan" ti Ãha. RÃjà "kiæ me putto avacÃ" 'ti pucchitvà taæ vacanaæ sutvà "ito paÂÂhÃya me nattu RÃhulakumÃro yeva nÃmaæ hotÆ 'ti. Bodhisatto pi kho rathavaraæ Ãruyha mahantena yasena atimanoramena sirisobhaggena nagaraæ pÃvisi. Tasmiæ samaye KisÃgotamÅ nÃma khattiyaka¤¤Ã uparipÃsÃdavaratalagatà nagaraæ padakkhinaæ kurumÃnassa Bodhisattassa rÆpasiriæ disvà pÅtisomanassajÃtà imaæ udÃnaæ udÃnesi:
  #<JaNi_271:  "Nibbutà nÆna sà mÃtÃ,
               nibbuto nÆna so pitÃ,
               nibbutà nÆna sà nÃri
               yassÃyaæ Ådiso patÅti." (Dhp. p. 118)>#


#<[page 061]>#
%<                                NÃÂakitthiyo.                         61>%
Bodhisatto taæ sutvà cintesi: "ayam evaæ Ãha, evarÆpaæ attabhÃvaæ passantiyà mÃtuhadayaæ nibbÃyati pituhadayaæ nibbÃyati pajÃpatihadayaæ nibbÃyatÅti, kasmiæ nu kho nibbute hadayaæ nibbutaæ nÃma hotÅti. Ath' assa kilesesu virattamÃnasassa etad ahosi: "rÃgaggimhi nibbute nibbutaæ nÃma hoti, dosaggimhi mohaggimhi nibbute nibbutaæ nÃma hoti, mÃnadiÂÂhiÃdisu sabbakilesadarathesu nibbutesu nibbutaæ nÃma hoti, ayaæ me sussavaïaæ sÃvesi, ahaæ hi nibbÃnaæ gavesanto carÃmi, ajj' eva mayà gharÃvÃsaæ cha¬¬etvà nikkhamma pabbajitvà nibbÃnaæ gavesituæ vaÂÂati, ayaæ imissà ÃcariyabhÃgo hotÆ" 'ti kaïÂhato omu¤citvà KisÃgotamiyà satasahassagghaïakaæ muttÃhÃraæ pesesi. Sà "SiddhatthakumÃro mayi paÂibaddhacitto hutvà païïÃkÃraæ pesesÅti" somanassajÃtà ahosi.
Bodhisatto pi mahantena sirisobhaggena attano pÃsÃdaæ abhirÆhitvà sirisayane nipajji. TÃvad eva naæ sabbÃlaækÃrapatimaï¬ità naccagÅtÃdisu susikkhità devaka¤¤Ã viya rÆpappattà itthiyo nÃnÃturiyÃni gahetvà samparivÃrayitvà abhiramÃpentiyo naccagÅtavÃditÃni payojayiæsu. Bodhisatto kilesesu virattacittatÃya naccÃdisu anabhirato muhuttaæ niddaæ okkami. TÃpi itthiyo "yass' atthÃya mayaæ naccÃdÅni payojayema so niddaæ upagato, idÃni kimatthaæ kilamÃmÃ" 'ti gahitagahitÃni turiyÃni ajjhottharitvà nipajjiæsu. GandhatelapadÅpà jhÃyanti. Bodhisatto pabujjhitvà sayanapiÂÂhe pallaækena nisinno addasa tà itthiyo turiyabhaï¬Ãni avattharitvà niddÃyantiyo ekaccà paggharitakheÊà lÃlÃkilinnagattà ekaccà dante khÃdantiyo ekaccà kÃkacchantiyo ekaccà vippalapantiyo ekaccà vivaÂamukhà ekaccà apagatavatthà pÃkaÂabhÅbhacchasambÃdhaÂÂhÃnÃ. So tÃsaæ taæ vippakÃraæ disvà bhiyyosomattÃya kÃmesu viratto ahosi. Tassa alaækatapaÂiyattaæ sakkabhavanasadisam pi taæ mahÃtalaæ vippaviddhanÃnÃkuïapabharitaæ ÃmakasusÃnaæ viya upaÂÂhÃsi, tayo bhavà Ãdittagehasadisà viya khÃyiæsu, "upaddutaæ vata bho upassaÂÂhaæ vata bho" ti udÃnaæ pavatti, ativiya pabbajjÃya cittaæ nami. So "ajj' eva mayà mabÃbhinikkhamanaæ nikkhamituæ vaÂÂatÅti" sayanà vuÂÂhÃya dvÃrasamÅpaæ gantvà "ko etthÃ" 'ti Ãha.


#<[page 062]>#
%<62             Bodhisatto mahÃbhinikkhamanaæ nikkhamitukÃmo.>%
UmmÃre sÅsaæ katvà nipanno Channo "ahaæ ayyaputta Channo" ti Ãha. "Ahaæ ajja mahÃbhinikkhamanaæ nikkhamitukÃmo, ekaæ me assaæ kappehÅti". So "sÃdhu devÃ" 'ti assabhaï¬akaæ gahetvà assasÃlaæ gantvà gandhatelapadÅpesu jalantesu sumanapaÂÂavitÃnassa heÂÂhà ramaïÅye bhÆmibhÃge Âhitaæ Kanthakaæ assarÃjÃnaæ disvà "ajja mayà imam eva kappetuæ vaÂÂatÅti" Kanthakaæ kappesi. So kappiyamÃno va a¤¤Ãsi: "ayaæ kappanà atigÃÊhÃ, a¤¤esu divasesu uyyÃnakÅÊÃdigamane kappanà viya na hoti, mayhaæ ayyaputto ajja mahÃbhinikkhamanaæ nikkhamitukÃmo bhavissatÅti", tato tuÂÂhamÃnaso mahÃhasitaæ hasi. So saddo sakalanagaraæ pattharitvà gaccheyya.
Devatà pana taæ saddaæ nirumhitvà na kassaci sotuæ adaæsu.
Bodhisatto pi kho Channaæ pesetvà va "puttaæ tÃva passissÃmÅti" cintetvà nisinnapallaækato vuÂÂhÃya RÃhulamÃtÃya vasanaÂÂhÃnaæ gantvà gabbhadvÃraæ vivari. Tasmiæ khaïe antogabbhe gandhatelappadÅpo jhÃyati. RÃhulamÃtà sumanamallikÃdÅnaæ pupphÃnaæ ammaïamattena abhippakiïïasayane puttassa matthake hatthaæ Âhapetvà niddÃyati. Bodhisatto ummÃre pÃdaæ Âhapetvà Âhitako va oloketvà "sac' Ãhaæ deviyà hatthaæ apanetvà mama puttaæ gaïhissÃmi devÅ pabujjhissatÅti, evaæ me gamanantarÃyo bhavissatÅti, Buddho hutvà va Ãgantvà passissÃmÅti pÃsÃdatato otari. Yaæ pana JÃtakaÂÂhakathÃya "tadà sattÃhajÃto RÃhulakumÃro hotÅti vuttaæ taæ sesaÂÂhakathÃsu n' atthi. Tasmà idam eva gahetabbaæ. Evaæ Bodhisatto pÃsÃdatalà otaritvà assasamÅpaæ gantvà evam Ãha: "tÃta Kanthaka, tvaæ ajja ekarattiæ maæ tÃraya, ahaæ taæ nissÃya Buddho hutvà sadevakaæ lokaæ tÃressÃmÅti", tato ullaæghitvà Kanthakassa piÂÂhiæ abhirÆhi. Kanthako gÅvato paÂÂhÃya ÃyÃmena aÂÂhÃrasahattho hoti tadanucchavikena ubbedhena samannÃgato thÃmajavasampanno sabbaseto {dhotasaækhasadiso}. So sace haseyya và pÃdasaddaæ kareyya và saddo sakalanagaraæ avatthareyya, tasmà devatà attano ÃnubhÃvena tassa yathà na koci suïÃti evaæ hasitaæsaddaæ sannirumbhitvà akkamaïÃkkamaïapadavÃre hatthatalÃni upanÃmesuæ. Bodhisatto assavarassa piÂÂhivaramajjhagato Channaæ assassa vÃladhiæ gÃhÃpetvà a¬¬harattasamaye mahÃdvÃrasamÅpaæ patto.


#<[page 063]>#
%<                         Channo. Kanthako.  MÃro.                     63>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tadà pana rÃjà "evaæ Bodhisatto yÃya kÃyaci velÃya nagaradvÃraæ vivaritvà nikkhamituæ na sakkhissatÅti" dvÅsu dvÃrakavÃÂesu ekekaæ purisasahassena vivaritabbaæ kÃrÃpesi. Bodhisatto thÃmabalasampanno hatthigaïanÃya koÂisahassahatthÅnaæ balaæ dhÃreti purisagaïanÃya dasapurisakoÂisahassassa. So cintesi: "sace dvÃraæ na avÃpurÅyati ajja Kanthakassa piÂÂhe nisinno va vÃladhiæ gahetvà Âhitena Channena saddhiæ yeva Kanthakaæ ÆrÆhi nippÅÊetvà aÂÂhÃrasahatthubbedhaæ pÃkÃraæ uppatitvà atikkamissÃmÅti". Channo cintesi: "sace dvÃraæ na vivarÅyati ahaæ ayyaputtaæ khandhe nisÅdÃpetvà {Kanthakaæ} dakkhiïahatthena kucchiyaæ parikkhipanto upakacchantare katvà pÃkÃraæ uppatitvà atikkamissÃmÅti". Kanthako pi cintesi: "sace dvÃraæ na vivarÅyati ahaæ attano sÃmikaæ piÂÂhiyaæ yathÃnisinnam eva Channena vÃladhiæ gahetvà Âhitena saddhiæ yeva ukkhipitvà pÃkÃraæ uppatitvà atikkamissÃmÅti". Sace dvÃraæ na avÃpurÅyittha yathÃcintitam eva tÅsu janesu a¤¤ataro sampÃdeyya. DvÃre adhivatthà devatà pana dvÃraæ vivari. Tasmiæ yeva khaïe MÃro "Bodhisattaæ nivattessÃmÅti" Ãgantvà ÃkÃse Âhito Ãha: "mÃrisa mà nikkhami, ito te sattame divase cakkaratanaæ pÃtubhavissati, dvisahassaparittadÅpaparivÃrÃnaæ catunnaæ mahÃdÅpÃnaæ rajjaæ kÃressasi, nivatta mÃrisÃ" 'ti Ãha. "Ko si tvan" ti. "Ahaæ VasavattÅti", "MÃra jÃnÃm' ahaæ mayhaæ cakkaratanapÃtubhÃvaæ, anatthiko 'haæ rajjena, dasasahassilokadhÃtuæ unnÃdetvà Buddho bhavissÃmÅti" Ãha. MÃro "ito dÃni te paÂÂhÃya kÃmavitakkaæ và vyÃpÃdavitakkaæ và vihiæsÃvitakkaæ và cintitakÃle jÃnissÃmÅti" otÃrÃpekho chÃyà viya anapagacchanto anubandhi. Bodhisatto pi hatthagataæ cakkavattirajjaæ kheÊapiï¬aæ viya anapekho cha¬¬etvà mahantena sakkÃrena nagarà nikkhamitvà ÃsÃÊhipuïïamÃya uttarÃsÃÊhanakkhatte vattamÃne nikkhamitvà ca puna nagaraæ apaloketukÃmo jÃto, eva¤ ca pan' assa citte uppannamatte yeva "MahÃpurisa na tayà nivattitvà olokanakammaæ katan" ti vadamÃnà viya mahÃpaÂhavÅ kulÃlacakkaæ viya chijjitvà parivatti. Bodhisatto nagarÃbhimukho Âhatvà nagaraæ oloketvà tasmiæ puthavippadese KanthakanivattanacetiyaÂÂhÃnaæ dassetvà gantabbamaggÃbhimukhaæ Kanthakaæ katvà pÃyÃsi mahantena sakkÃrena uÊÃrena sirisobhaggena.


#<[page 064]>#
%<64                            Anomà nÃma nadÅ.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tadà kir' assa devatà purato saÂÂhiæ ukkÃsahassÃni dhÃrayiæsu pacchato saÂÂhiæ dakkhimapassato saÂÂhiæ vÃmapassato saÂÂhiæ. Aparà devatà cakkavÃÊamukhavaÂÂiyaæ aparimÃïà ukkà dhÃrayiæsu, aparà devatà ca nÃgasupaïïÃdayo ca dibbehi gandhehi mÃlehi cuïïehi dhÆpehi pÆjayamÃnà gacchanti, pÃricchattakapupphehi c' eva ghanameghavuÂÂhikÃle dhÃrÃhi viya nabhaæ nirantaraæ ahosi. DibbÃni saÇgÅtÃni pavattanti, samantato aÂÂhaturiyÃni saÂÂhituriyÃnÅti aÂÂhasaÂÂhituriyasatasahassÃni pavajjayiæsu, samuddakucchiyaæ meghatthanitakÃlo viya Yugandharakucchiyaæ sÃgaranigghosakÃlo viya vattati. Iminà sirisobhaggena gacchanto Bodhisatto ekaratten' eva tÅïi rajjÃni atikkamma tiæsayojanamatthake AnomÃnÃmanadÅtÅraæ pÃpuïi. "Kiæ pana asso tatoparaæ gantuæ na sakkotÅti. Nona sakkoti, so hi ekacakkavÃÊagabbhaæ nÃbhiyà Âhitacakkassa nemivaÂÂiæ maddanto viya antantena caritvà pure pÃtarÃsam eva Ãgantvà attano sampÃditaæ bhattaæ bhu¤jituæ samattho. Tadà pana devatÃnÃgasupaïïÃdÅhi ÃkÃse Âhatvà ossaÂÂhehi gandhamÃlÃdÅhi yÃva Æruppadesà sa¤channaæ sarÅraæ Ãka¬¬hitvà gandhamÃlÃjaÂaæ chindantassa atipapa¤co ahosi, tasmà tiæsayojanamattam eva agamÃsi. Atha Bodhisatto nadÅtÅre Âhatvà Channaæ pucchi: "kin nÃma ayaæ nadÅti. "Anomà nÃma devÃ" 'ti. "AmhÃkam pi pabbajjà anomà nÃma bhavissatÅti" païhiyà ghaÂÂento assassa sa¤¤aæ adÃsi. Asso uppatitvà aÂÂhausabhavitthÃrÃya nadiyà pÃrimatÅre aÂÂhÃsi. Bodhisatto assapiÂÂhito oruyha rajatapaÂÂasadise vÃlukÃpuline Âhatvà Channaæ Ãmantesi: "samma Channa, tvaæ mayhaæ ÃbharaïÃni c' eva Kanthaka¤ ca ÃdÃya gaccha, ahaæ pabbajissÃmÅti". "Aham pi deva pabbajissÃmÅti". Bodhisatto "na labbhà tayà pabbajituæ, gaccha tvan" ti tikkhattuæ paÂibÃhitvà ÃbharaïÃni c' eva Kanthaka¤ ca paÂicchÃpetvà cintesi: "ime mayhaæ kesà samaïasÃruppà na hontÅti, a¤¤o Bodhisattassa kese chindituæ yuttarÆpo n' atthi, tato sayam eva khaggena chindissÃmÅti" dakkhiïahatthena asiæ gaïhitvà vÃmahatthena moliyà saddhiæ cÆÊaæ gahetvà chindi. Kesà dvaÇgulamattà hutvà dakkhiïato ÃvattamÃnà sÅsaæ allÅyiæsu, tesaæ yÃvajÅvaæ tad eva pamÃïaæ ahosi, massu¤ ca tadanurÆpaæ ahosi. Puna kesamassuohÃraïakiccaæ nÃma nÃhosi.


#<[page 065]>#
%<               CÆÊÃmaïiveÂhanaæ.  SamaïaparikkhÃrÃ.  Kanthako.        65>%
Bodhisatto saha molinà cÆÊaæ gahetvà "sac' Ãhaæ Buddho bhavissÃmi ÃkÃse tiÂÂhatu, no ce bhÆmiyaæ patatÆ" 'ti antalikkhe khipi, taæ cÆÊÃmaïiveÂhanaæ yojanappamÃïaæ ÂhÃnaæ gantvà ÃkÃse aÂÂhÃsi.
Sakko devarÃjà dibbacakkhunà oloketvà yojaniyaratanacaægoÂakena sampaÂicchitvà TÃvatiæsabhavane CÆÊÃmaïicetiyan nÃma patiÂÂhÃpesi:
  #<JaNi_272:  "ChetvÃna moliæ varagandhavÃsitaæ
               vehÃsayaæ ukkhipi aggapuggalo,
               sahassanetto sirasà paÂiggahÅ
               suvaïïacaægoÂavarena VÃsavo" ti.>#
Puna Bodhisatto cintesi: "imÃni kÃsikavatthÃni mayhaæ na samaïasÃruppÃnÅti". Ath' assa KassapabuddhakÃle purÃïasahÃyako GhaÂÅkÃro MahÃbrahmà ekaæ Buddhantaraæ jaraæ appattena mittabhÃvena cintesi: "ajja me sahÃyako mahÃbhinikkhamanaæ nikkhanto, samaïaparikkhÃram assa gahetvà gacchissÃmÅti".
  #<JaNi_273:  "TicÅvara¤ ca patto ca
               vÃsi sÆci¤ ca bandhanaæ
               parissÃvanena, aÂÂh' ete
               yuttayogassa bhikkhuno" ti>#
ime aÂÂha samaïaparikkhÃre Ãharitvà adÃsi. Bodhisatto arahaddhajaæ nivÃsetvà uttamapabbajjÃvesaæ gaïhitvà "Channa mama vacanena mÃtÃpitunnaæ Ãrogyaæ vadehÅti" uyyojesi. Channo Bodhisattaæ vanditvà padakkhiïaæ katvà pakkÃmi. Kanthako pana channena saddhiæ mantayamÃnassa Bodhisattassa vacanaæ suïanto Âhatvà "n' atth' idÃni mayhaæ puna sÃmino dassanan" ti cakkhupathaæ vijahanto sokaæ adhivÃsetuæ asakkonto hadayena phalitena kÃlaæ katvà TÃvatiæsabhavane Kanthako nÃma devaputto hutvà nibbatti.
Channassa paÂhamaæ eko va soko ahosi, Kanthakassa pana kÃlakiriyÃya dutiyena sokena pÅÊito rodanto paridevanto nagaraæ agamÃsi. Bodhisatto pi pabbajitvà -- tasmiæ yeva padese AnÆpiyaæ nÃma ambavanaæ atthi, tattha sattÃhaæ pabbajjÃsukhena vÅtinÃmetvà --


#<[page 066]>#
%<66             Bodhisatto pabbajitvà RÃjagahaæ pÃvisi.>%
ekadivasen' eva tiæsayojanamaggaæ padasà gantvà RÃjagahaæ pÃvisi, pavisitvà sapadÃnaæ piï¬Ãya cari. Sakalanagaraæ Bodhisattassa rÆpadassanena DhanapÃlakena paviÂÂha-RÃjagahaæ viya Asurindena paviÂÂha-Devanagaraæ viya ca saækhobhaæ agamÃsi. RÃjapurisà gantvà "deva, evarÆpo nÃma satto nagare piï¬Ãya carati, `devo và manusso và nÃgo và supaïïo và ko nÃm' eso' ti na jÃnÃmÃ" 'ti Ãrocesuæ. RÃjà pÃsÃdatale Âhatvà MahÃpurisaæ disvà acchariyabbhuto jÃto purise ÃïÃpesi: "gacchatha bhaïe vÅmaæsatha, sace amanusso bhavissati nagarà nikkhamitvà antaradhÃyissati, sace devatà bhavissati ÃkÃsena gacchissati, sace nÃgo bhavissati paÂhaviyaæ nimujjitvà gamissati, sace manusso bhavissati yathÃladdhaæ bhikkhaæ paribhu¤jissatÅti. MahÃpuriso pi kho missakabhattaæ saæharitvà "alaæ me ettakaæ yÃpanÃyÃ" 'ti ¤atvà paviÂÂhadvÃren' eva nagarà nikkhamitvà Paï¬avapabbatachÃyÃya puratthÃbhimukho nisÅditvà ÃhÃraæ paribhu¤jituæ Ãraddho. Ath' assa antÃni parivattitvà mukhena nikkhamanÃkÃrappattÃni ahesuæ. Tato tena attabhÃvena evarÆpassa ÃhÃrassa cakkhunÃpi adiÂÂhapubbatÃya tena paÂikkÆlÃhÃrena aÂÂiyamÃno evaæ attanà va attÃnaæ ovadi: "Siddhattha tvaæ sulabhÃnnapÃnakule tivassikagandhasÃlibhojanaæ nÃnaggarasehi bhu¤janaÂÂhÃne nibbattivÃpi ekaæ paæsukÆlikaæ disvà `kadà nu kho aham pi evarÆpo hutvà piï¬Ãya caritvà bhu¤jissÃmi, bhavissati nu kho me so kÃlo' ti cintetvà nikkhanto, idÃni kiæ nÃm' etaæ karosÅti. Evaæ attanà va attÃnaæ ovaditvà nibbikÃro hutvà ÃhÃraæ paribhu¤ji. RÃjapurisà taæ pavattiæ disvà gantvà ra¤¤o Ãrocesuæ. RÃjà dÆtavacanaæ sutvà vegena nagarà nikkhamitvà Bodhisattassa santikaæ gantvà iriyÃpathasmiæ yeva pasÅditvà Bodhisattassa sabbaæ issariyaæ niyyÃdesi. Bodhisatto "mayhaæ mahÃrÃja vatthukÃmehi và kilesakÃmehi và attho n' atthi, ahaæ paramÃbhisambodhiæ patthayanto nikkhanto" ti. RÃjà anekappakÃraæ yÃcanto pi tassa cittaæ alabhitvà "addhà tvaæ Buddho bhavissasi, BuddhabhÆtena pana te paÂhamaæ mama vijitaæ Ãgantabban" ti.
Ayam ettha saækhepo, vitthÃro pana "pabbajjaæ kittayissÃmi yathà pabbaji cakkhumà ti imaæ PabbajjÃsuttaæ saddhiæ AÂÂhakathÃya oloketvà veditabbo. Bodhisatto pi ra¤¤o paÂi¤¤aæ datvà anupubbena cÃrikaæ caramÃno ùÊÃra¤ ca KÃlÃmaæ Uddaka¤ ca RÃmaputtaæ upasaækamitvà samÃpattiyo nibbattetvà "nÃyaæ maggo bodhiyà ti tam pi samÃpattibhÃvanaæ analaækaritvà sadevakassa lokassa attano thÃmaviriyasandassanatthaæ mahÃpadhÃnaæ padahitukÃmo Uruvelaæ gantvÃ


#<[page 067]>#
%<                    DukkarakÃrikÃ.  Pa¤cavaggiyà bhikkhÆ.             67>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "ramaïÅyo vatÃyaæ bhÆmibhÃgo ti tatth' eva vÃsaæ upagantvà mahÃpadhÃnaæ padahi. Te pi Koï¬a¤¤a-pamukhà pa¤ca pabbajità gÃmanigamarÃjadhÃnÅsu bhikkhÃya carantà tattha Bodhisattaæ sampÃpuniæsu. Atha naæ chabbassÃni mahÃpadhÃnaæ padahantaæ "idÃni Buddho bhavissati idÃni Buddho bhavissatÅti" pariveïasammajjanÃdikÃya vattapaÂivattÃya upaÂÂhahamÃnà santikÃvacarà c' assa ahesuæ. Bodhisatto pi kho "koÂippattaæ dukkarakÃrikaæ karissÃmÅti" ekatilataï¬ulÃdÅhi pi vÅtinÃmesi, sabbaso pi ÃhÃrÆpacchedaæ akÃsi, devatÃpi lomakÆpehi ojaæ upasaæharamÃnà paÂikkhipi. Ath' assa tÃya nirÃhÃratÃya paramakasimÃnappattakÃyassa suvaïïavaïïo kÃyo kÃÊavaïïo ahosi, dvattiæsa MahÃpurisalakkhaïÃni paÂicchannÃni ahesuæ. App-ekadà appÃïakaæ jhÃnaæ jhÃyanto mahÃvedanÃhi abhitunno visa¤¤ÅbhÆto caækamanakoÂiyaæ patati. Atha naæ ekaccà devatà "kÃlakato samaïo Gotamo" ti vadanti, ekaccà "vihÃro v' eso arahatan" ti Ãhaæsu. Tattha yÃsaæ "kÃlakato" ti ahosi tà gantvà SuddhodanamahÃrÃjassa Ãrocesum: "tumhÃkaæ putto kÃlakato" ti. "Mama putto Buddho hutvà kÃlakato ahutvÃ" ti. "Buddho bhavituæ nÃsakkhi, padhÃnabhÆmiyaæ yeva patitvà kÃlakato" ti.
Idaæ sutvà rÃjà "nÃhaæ saddahÃmi, mama puttassa bodhiæ appatvà kÃlakiriyà nÃma n' atthÅti" paÂikkhipati. "Kasmà pana rÃjà na saddahatÅti, KÃÊadevalatÃpasassa vandÃpanadivase jamburukkhamÆle ca pÃÂihÃriyÃnaæ diÂÂhattÃ. Puna Bodhisatte sa¤¤aæ paÂilabhitvà uÂÂhite tà devatà Ãgantvà "Ãrogo te mahÃrÃja putto" ti Ãrocenti.
RÃjà "jÃnÃm' ahaæ puttassa amaraïabhÃvan" ti vadeti. MahÃsattassa chabbassÃni dukkarakÃriyaæ karontassa ÃkÃse gaïÂhikaraïakÃlo viya ahosi. So "ayaæ dukkarakÃrikà nÃma bodhÃya maggo na hotÅti" oÊÃrikaæ ÃhÃraæ ÃhÃretuæ gÃmanigamesu piï¬Ãya caritvà ÃhÃraæ Ãhari. Ath' assa dvattiæsa MahÃpurisalakkhaïÃni pÃkatikÃni ahesuæ, kÃyo suvaïïavaïïo ahosi. Pa¤cavaggiyà bhikkhÆ "ayaæ chabbassÃni dukkarakÃrikaæ karonto pi sabba¤¤utaæ paÂivijjhituæ nÃsakkhi, idÃni gÃmÃdisu piï¬Ãya caritvà oÊÃrikaæ ÃhÃraæ ÃhariyamÃno kiæ sakkhissati,


#<[page 068]>#
%<68                            SujÃtÃ.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  bÃhuliko esa padhÃnavibbhanto, sÅsaæ nahÃyitukÃmassa ussÃvabindutakkaïaæ viya amhÃkaæ etassa santikà visesatakkaïaæ, kiæ no iminÃ" ti MahÃpurisaæ pahÃya attano attano pattacÅvaraæ gahetvà aÂÂhÃrasayojanamaggaæ gantvà Isipatanaæ pavisiæsu. Tena kho pana samayena UruvelÃyaæ SenÃninigame SenÃnikuÂimbikassa gehe nibbattà SujÃtà nÃma dÃrikà vayappattà ekasmiæ nigrodharukkhe patthanaæ akÃsi: "sace samajÃtikaæ kulagharaæ gantvà paÂhamagabbhe puttaæ labhissÃmi anusaævaccharaæ te satasahassapariccÃgena balikammaæ karissÃmÅti". Tassà sà patthanà samijjhi. Sà MahÃsattassa dukkarakÃrikaæ karontassa chaÂÂhe vasse paripuïïe VisÃkhapuïïamÃya balikammaæ kÃtukÃmà hutvà puretaraæ dhenusahassaæ LaÂÂhimadhukavane carÃpetvà tÃsaæ khÅraæ pa¤ca dhenusatÃni pÃyetvà tÃsaæ khÅraæ a¬¬hatiyÃnÅti evaæ yÃva soÊasannaæ dhenÆnaæ khÅraæ aÂÂha dhenuyo pivanti tÃva khÅrassa bahalata¤ ca madhurata¤ ca ojavantata¤ ca. patthayamÃnà khÅraparivattanaæ nÃma akÃsi. Sà VisÃkhapuïïamadivase pÃto va "balikammaæ karissÃmÅti" rattiyà paccÆsasamayaæ paccuÂÂhÃya tà aÂÂha dhenuyo duhÃpesi. Vacchakà dhenÆnaæ thanamÆlaæ nÃgamaæsu. ThanamÆle pana navabhÃjanesu upanÅtamattesu attano dhammatÃya khÅradhÃrà pavattiæsu. Taæ acchariyaæ disvà SujÃtà sahatthen' eva khÅraæ gahetvà navabhÃjane pakkhipitvà sahatthen' eva aggiæ katvà pacituæ Ãrabhi. Tasmiæ pÃyÃse paccamÃne mahantamahantà bubbulà uÂÂhahitvà dakkhiïÃvattà hutvà sa¤caranti, ekaphusitam pi bahi na patati, uddhanato appamattako pi dhÆmo na uÂÂhahati. Tasmiæ samaye cattÃro lokapÃlà Ãgantvà uddhane Ãrakkhaæ gaïhiæsu. MahÃbrahmà chattaæ dhÃresi. Sakko alÃtÃni samÃnento aggiæ jÃlesi. Devatà dvisahassadÅpaparivÃresu catusu mahÃdÅpesu devÃna¤ ca manussÃna¤ ca upakappanaojaæ attano devÃnubhÃvena daï¬akabaddhaæ makhupaÂalaæ pÅÊetvà madhuæ gaïhamÃnà viya saæharitvà tattha pakkhipiæsu. A¤¤esu hi kÃlesu devatà kabaÊe kabaÊe ojaæ pakkhipanti, sambodhidivase ca pana parinibbÃnadivase ca ukkhaliyaæ yeva pakkhipanti. SujÃtà ekadivasen' eva tattha attano pÃkaÂÃni anekÃni acchariyÃni disvà PuïïadÃsiæ Ãmantesi:


#<[page 069]>#
%<                       Bodhisatto rukkhamÆle nisinno.                 69>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "amma Puïïe ajja amhÃkaæ devatà ativiya pasannÃ, mayà ettake kÃle evarÆpaæ acchariyaæ nÃma na diÂÂhapubbaæ, vegena gantvà devaÂÂhÃnaæ paÂijaggÃhÅti". Sà "sÃdhu ayye" ti tassà vacanaæ sampaÂicchitvà turitaturità rukkhamÆlaæ agamÃsi. Bodhisatto pi kho tasmiæ rattibhÃge pa¤ca mahÃsupine disvà parigaïhanto "nissaæsayenÃhaæ Buddho ajja bhavissÃmÅti" katasanniÂÂhÃno tassà rattiyà accayena katasarÅrapaÂijaggano bhikkhÃcÃrakÃlaæ ÃgamayamÃno pÃto va Ãgantvà tasmiæ rukkhamÆle nisÅdi attano pabhÃya sakalarukkhaæ obhÃsayamÃno. Atha kho sà Puïïà Ãgantvà addasa Bodhisattaæ rukkhamÆle pÃcÅnalokadhÃtuæ olokayamÃnaæ nisinnaæ, sarÅrato c' assa nikkhantÃhi pabhÃhi sakalarukkhaæ suvaïïavaïïaæ disvà tassà etad ahosi: "ajja amhÃkaæ devatà rukkhato oruyha sahatthen' eva balikammaæ paÂicchituæ nisinnÃ, ma¤¤e" ti ubbegapattà hutvà vegena gantvà SujÃtÃya etam atthaæ Ãrocesi. SujÃtà tassà vacanaæ sutvà tuÂÂhamÃnasà hutvà "ajja dÃni paÂÂhÃya mama jeÂÂhadhÅtuÂÂhÃne tiÂÂhÃhÅti" dhÅtu anucchavikaæ sabbÃlaækÃraæ adÃsi. Yasmà pana BuddhabhÃvaæ pÃpuïanadivase satasahassagghanikaæ suvaïïapÃtiæ laddhuæ vaÂÂati tasmà sà "suvaïïapÃtiyaæ pÃyÃsaæ pakkhipissÃmÅti" cittaæ uppÃdetvà satasahassagghanikaæ suvaïïapÃtiæ nÅharÃpetvà tattha pÃyÃsaæ pakkhipitukÃmà pakkabhÃjanaæ Ãvajjesi. Sabbo pÃyÃso padumapattà udakaæ viya vinivaÂÂitvà pÃtiyaæ patiÂÂhÃsi, ekapÃtipÆramatto va ahosi. Sà taæ pÃtiæ a¤¤Ãya suvaïïapÃtiyà paÂikujjetvà vasanena veÂhetvà sabbÃlaækÃrehi attabhÃvaæ alaækaritvà taæ pÃtiæ attano sÅse Âhapetvà mahantena ÃnubhÃvena nigrodhamÆlaæ gantvà Bodhisattaæ oloketvà balavasomanassajÃtà rukkhadevatà ti sa¤¤Ãya diÂÂhaÂÂhÃnato paÂÂhÃya onatonatà gantvà sÅsato thÃlaæ otÃretvà vivaritvà suvaïïabhiækÃrena gandhapupphavÃsitaæ udakaæ gahetvà Bodhisattaæ upagantvà aÂÂhÃsi. GhaÂÅkÃramahÃbrahmunà dinnamattikÃpatto ettakaæ addhÃnaæ Bodhisattaæ avijahitvà tasmiæ khaïe adassanaæ gato. Bodhisatto pattaæ apassanto dakkhiïahatthaæ pasÃretvà udakaæ sampaÂicchi. SujÃtà sah' eva pÃtiyà pÃyÃsaæ MahÃpurisassa hatthe Âhapesi. MahÃpuriso SujÃtaæ olokesi. Sà ÃkÃraæ sallakkhetvà "ayya mayà tumhÃkaæ pariccattaæ gaïhitvà yathÃruciæ gacchathÃ" 'ti vanditvà "yathà mayhaæ manoratho nipphanno evaæ tumhÃkaæ pi nippajjatÆ"


#<[page 070]>#
%<70    Bodhisattassa pÃtÅ paÂisotaæ gacchati.  Sotthiyo nÃma tiïahÃrako.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  'ti vatvà satasahassagghanikÃya suvaïïapÃtiyà purÃïapaïïaæ viya anapekkhà hutvà pakkÃmi. Bodhisatto pi kho nisinnaÂÂhÃnà uÂÂhÃya rukkhaæ padakkhiïaæ katvà pÃtiæ ÃdÃya Nera¤jarÃya tÅraæ gantvà anekesam BodhisattasahassÃnaæ abhisambujjhanadivase otaritvà -- nahÃnaÂÂhÃnaæ SuppatiÂÂhitatitthaæ nÃma atthi, tassa tÅre pÃtiæ Âhapetvà otaritvà -nahÃtvà anekabuddhasatasahassÃnaæ nivÃsanaæ arahaddhajaæ nivÃsetvà puratthÃbhimukho nisÅditvà ekaÂÂhitÃlapakkappamÃïe ekÆnapa¤¤Ãsa piï¬e katvà sabbaæ appodakaæ madhupÃyÃsaæ paribhu¤ji. So eva hi 'ssa BuddhabhÆtassa sattasattÃhaæ bodhimaï¬e vasantassa ekÆnapa¤¤Ãsa divasÃni ÃhÃro ahosi, ettakaæ kÃlaæ n' eva a¤¤o ÃhÃro atthi na nahÃnaæ na mukhadhovanaæ na sarÅravala¤jo, jhÃnasukhena maggasukhena phalasukhen' eva vÅtinÃmesi. Taæ pana pÃyasaæ bhu¤jitvà suvaïïapÃtiæ gahetvà "sac' Ãhaæ ajja Buddho bhavituæ sakkhissÃmi ayaæ pÃti paÂisotaæ gacchatu, no ce sakkhissÃmi anusotaæ gacchatÆ" 'ti vatvà pakkhipi. Sà sotaæ chindamÃnà nadÅmajjhaæ gantvà majjhamajjhaÂÂhÃnen' eva javasampanno asso viya asÅtihatthamattaÂÂhÃnaæ paÂisotaæ gantvà ekasmiæ Ãvatte nimujjitvà KÃlanÃgarÃjabhavanaæ gantvà tiïïaæ BuddhÃnaæ paribhogapÃtiyo kili kilÅti rÃvaæ kÃrayamÃnà paharitvà tÃsaæ sabbaheÂÂhimà hutvà aÂÂhÃsi, KÃlo nÃgarÃjà taæ saddaæ sutvà "hiyyo eko Buddho nibbatti, puna ajja eko nibbatto" ti anekehi padasatehi thutiyo vadamÃno aÂÂhÃsi. Tassa pana mahÃpaÂhaviyà ekayojanatigÃvutappamÃïaæ nabhaæ pÆretvà ÃrohanakÃlo ajja và hiyyo và ti sadiso ahosi. Bodhisatto pi nadÅtÅramhi supupphitasÃlavane divÃvihÃraæ katvà sÃyaïhasamaye pupphÃnaæ vaïÂato mu¤canakÃle devatÃhi alaækatena aÂÂhÆsabhavitthÃrena maggena sÅho va vijambhamÃno bodhirukkhÃbhimukho pÃyÃsi. NÃgayakkhasupaïïÃdayo dibbehi gandhapupphÃdÅhi pÆjayiæsu, dibbasaægÅtÃni pavattayiæsu, dasasahassÅlokadhÃtu ekagandhà ekamÃlà ekasÃdhukÃrà ahosi. Tasmiæ samaye Sotthiyo nÃma tiïahÃrako tiïaæ ÃdÃya paÂipathe Ãgacchanto MahÃpurisassa ÃkÃraæ ¤atvà aÂÂha tiïamuÂÂhiyo adÃsi. Bodhisatto tiïaæ gahetvà bodhimaï¬aæ Ãruyha dakkhiïadisÃbhÃge uttarÃbhimukho aÂÂhÃsi.


#<[page 071]>#
%<                            Pallaæko.  MÃrasenÃ.                      71>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tasmiæ khaïe dakkhiïacakkavÃlaæ osÅditvà heÂÂhà avÅcisampattaæ viya ahosi, uttaracakkavÃlaæ ullaæghitvà upari bhavaggappattaæ viya ahosi. Bodhisatto "idaæ sambodhiæ pÃpuïanaÂÂhÃnaæ na bhavissati, ma¤¤e" ti padakkhiïaæ karonto pacchimadisÃbhÃgaæ gantvà puratthÃbhimukho aÂÂhÃsi. Tato pacchimacakkavÃlaæ osÅditvà heÂÂhà avÅcisampattaæ viya ahosi, puratthimacakkavÃlaæ ullaæghitvà bhavaggappattaæ viya ahosi, ÂhitaÂhitaÂÂhÃne kir' assa nemivaÂÂapariyante akkante nÃbhiyà patiÂÂhitamahÃsakaÂacakkaæ viya mahÃpaÂhavÅ onatunnatà ahosi. Bodhisatto "idam pi sambodhiæ pÃpuïanaÂÂhÃnaæ na bhavissati, ma¤¤e" ti padakkhiïaæ karonto uttaradisÃbhÃgaæ gantvà dakkhiïÃbhimukho aÂÂhÃsi. Tato uttaracakkavÃlaæ osÅditvà heÂÂhà avÅcisampattaæ viya ahosi, dakkhiïacakkavÃlaæ ullaæghitvà bhavaggappattaæ viya ahosi. Bodhisatto "idam pi sambodhipÃpuïanaÂÂhÃnaæ na bhavissati, ma¤¤e ti padakkhiïaæ karonto puratthimadisÃbhÃgaæ gantvà pacchimÃbhimukho aÂÂhÃsi. PuratthimadisÃbhÃge pana sabbabuddhÃnaæ pallaækaÂÂhÃnaæ, taæ n' eva-cchambhati na kampati. MahÃsatto "idaæ sabbabuddhÃnaæ avijahitÃcalaÂÂhÃnaæ kilesapa¤jaraviddhaæsanaÂÂhÃnan" ti ¤atvà tÃni tiïÃni agge gahetvà cÃlesi. TÃvad eva cuddasahattho pallaæko ahosi. TÃni pi kho tiïÃni tathÃrÆpena saïÂhÃnena saïÂhahiæsu yathÃrÆpaæ sukusalo pi cittakÃro và potthakÃro và Ãlikhitum pi samattho n' atthi. Bodhisatto bodhikhandhaæ piÂÂhito katvà puratthimÃbhimukho daÊhamÃnaso hutvà "kÃmaæ taco ca nahÃru ca aÂÂhi ca avasussatu, upasussatu sarÅre maæsalohitaæ, na tv-eva sammÃsambodhiæ appatvà imaæ pallaækaæ bhindissÃmÅti" asanisatasannipÃtenÃpi abhejjarÆpaæ{} aparÃjitapallaækaæ Ãbhujitvà nisÅdi. Tasmiæ samaye MÃro devaputto "SiddhatthakumÃro mayhaæ vasaæ atikkamitukÃmo, na dÃni 'ssa atikkamituæ dassÃmÅti" MÃrabalassa santikaæ gantvà etam atthaæ Ãrocetvà MÃraghosanaæ nÃma ghosÃpetvà MÃrabalaæ ÃdÃya nikkhami.
Sà MÃrasenà MÃrassa purato dvÃdasa yojanÃni hoti, dakkhiïato ca vÃmato ca dvÃdasa yojanÃni, pacchato yÃva cakkavÃlapariyantaæ katvà ÂhitvÃ, uddhaæ navayojanubbedhÃ, yassà unnadantiyà unnÃdasaddo yojanasahassato paÂÂhÃya paÂhavÅudrÅyanasaddo viya sÆyati.


#<[page 072]>#
%<72                EkadevatÃpi ÂhÃtuæ samattho nÃhosi.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Atha MÃro devaputto diya¬¬hayojanasatikaæ Girimekhalaæ nÃma hatthiæ abhirÆhitvà bÃhusahassaæ mÃpetvà nÃnÃvudhÃni aggahesi. AvasesÃya pi MÃraparisÃya dve jÃnà ekasadisakaæ Ãvudhaæ na gaïhiæsu, nÃnappakÃravaïïà nÃnÃppakÃramukhà hutvà MahÃsattaæ ajjhottharamÃnà Ãgamiæsu. DasasahassacakkavÃle devatà pana MahÃsattassa thutiyo vadamÃnà aÂÂhaæsu. Sakko devarÃjà Vijayuttarasaækhaæ dhamamÃno aÂÂhÃsi, so kira saækho vÅsaæhatthasatiko hoti, sakiæ vÃtaæ gÃhÃpetvà dhamanto cattÃro mÃse saddaæ karitvà nissaddo hoti. MahÃkÃlanÃgarÃjà atirekapadasatena vaïïaæ vadanto aÂÂhÃsi.
MahÃbrahmà setacchattaæ dhÃrayamÃno aÂÂhÃsi. MÃrabale pana bodhimaï¬aæ upasaækamante upasaækamante tesaæ eko pi ÂhÃtuæ nÃsakkhi, sammukhasammukhaÂÂhÃnen' eva palÃyiæsu. KÃlo nÃgarÃjà paÂhaviyaæ nimujjitvà pa¤cayojanasatikaæ Ma¤jerikanÃgabhavanaæ gantvà ubhohi hatthehi mukhaæ pidahitvà nipanno. Sakko Vijayuttarasaækhaæ piÂÂhiyaæ katvà cakkavÃlamukhavaÂÂiyaæ aÂÂhÃsi.
MahÃbrahmà setacchattaæ cakkavÃlakoÂiyam Âhapetvà Brahmalokam eva agamÃsi. EkadevatÃpi ÂhÃtuæ samattho nÃhosi. MahÃpuriso ekako va nisÅdi. MÃro pi attano parisaæ Ãha: "tÃtÃ, Suddhodanaputtena Siddhatthena sadiso a¤¤o puriso nÃma n' atthi, mayaæ sammukhà yuddhaæ dÃtuæ na sakkhissÃma, pacchÃbhÃgena dassÃmÃ" 'ti. MahÃpuriso pi tÅïi passÃni oloketvà sabbadevatÃnaæ palÃtattà su¤¤Ã ti addasa. Puna uttarapassena MÃrabalaæ ajjhottharamÃnaæ disvà "ayam ettako jano maæ ekakaæ sandhÃya mahantaæ vÃyÃmaæ parakkamaæ karoti, imasmiæ ÂhÃne mayhaæ mÃtÃpità và bhÃtà và a¤¤o và koci ¤Ãtako n' atthi, imà pana dasa pÃramiyo va mayhaæ dÅgharattaæ puÂÂhaparijanasadisÃ, tasmà pÃramiyo va phalakaæ katvà pÃramisatthen' eva paharitvà ayaæ balakÃyo mayà viddhaæsetuæ vaÂÂatÅti" dasa pÃramiyo ÃvajjamÃno nisÅdi. Atha MÃro devaputto "eten' eva Siddhatthaæ palÃpessÃmÅti vÃtamaï¬alaæ samuÂÂhÃpesi. Taæ khaïaæ yeva puratthimÃdibhedà vÃtà samuÂÂhahitvà a¬¬hayojanadviyojanatiyojanappamÃïÃni pabbatakÆÂÃni padÃletvà vanagaccharukkÃdÅni ummÆletvà samantà gÃmanigame cuïïavicuïïaæ kÃtuæ samatthÃpi MahÃpurisassa pu¤¤atejena vihatÃnubhÃvà Bodhisattaæ patvà cÅvarakaïïamattam pi cÃletuæ nÃsakkhiæsu.


#<[page 073]>#
%<    Nava vÃtavassapÃsÃïapaharaïaÇgÃrakukkuÊavÃlukakalalandhÃkÃravuÂÂhÅ. 73>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tato "udakena naæ ajjhottharitvà mÃressÃmÅti" mahÃvassaæ samuÂÂhÃpesi, tassÃnubhÃvena uparÆpari satapaÂalasahassapaÂalÃdibhedà valÃhakà uÂÂhahitvà vassiæsu, vuÂÂhidhÃrÃvegena paÂhavi chiddà ahosi, vanarukkhÃdÅnaæ uparibhÃgena mahÃogho Ãgantvà MahÃsattassa cÅvare ussÃvabinduÂÂhÃnamattam pi temetuæ nÃsakkhi. Tato pÃsÃïavassaæ samuÂÂhÃpesi, mahantÃni mahantÃni pabbatakÆÂÃni dhÆpayantÃni pajjalantÃni ÃkÃsenÃgantvà Bodhisattaæ patvà dibbamÃlÃguÊabhÃvaæ Ãpajjiæsu. Tato paharaïavassaæ samuÂÂhÃpesi, ekatodhÃrÃubhatodhÃrÃasisattikhurappÃdayo dhÆpayantà pajjalantà ÃkÃsenÃgantvà Bodhisattaæ patvà dibbapupphÃni ahesuæ.
Tato aÇgÃrakavassaæ samuÂÂhÃpesi, kiæsukavaïïà aÇgÃrà ÃkÃsenÃgantvà Bodhisattassa pÃdamÆle dibbapupphÃni hutvà vikiriæsu. Tato kukkuÊavassaæ samuÂÂhÃpesi, accuïho aggivaïïo kukkuÊo ÃkÃsenÃgantvà Bodhisattassa pÃdamÆle candanacuïïaæ hutvà nipati. Tato vÃlukavassaæ samuÂÂhÃpesi, atisukhumavÃlukà dhÆpayantà pajjalantà ÃkÃsenÃgantvà Bodhisattassa pÃdamÆle dibbapupphÃni hutvà nipatiæsu.
Tato kalalavassaæ samuÂÂhÃpesi, taæ kalalaæ dhÆpayantaæ pajjalantaæ ÃkÃsenÃgantvà Bodhisattassa pÃdamÆle dibbavilepanaæ hutvà nipati.
Tato "iminà bhiæsetvà Siddhatthaæ palÃpessÃmÅti" andhakÃraæ samuÂÂhÃpesi, taæ caturaÇgasamannÃgataæ mahÃtamaæ hutvà Bodhisattaæ patvà suriyappabhÃvihataæ viya andhakÃraæ antaradhÃyi.
Evaæ MÃro imÃhi navahi vÃtavassapÃsÃïapaharaïaÇgÃrakukkuÊavÃlikakalalandhakÃravuÂÂhÅhi Bodhisattaæ palÃpetuæ asakkonto "kiæ bhaïe tiÂÂhatha, imaæ kumÃraæ gaïhatha hanatha palÃpethÃ" 'ti parisaæ ÃïÃpetvà sayam pi Girimekhalassa hatthino khandhe nisinno cakkÃvudhaæ ÃdÃya Bodhisattaæ upasaækamitvà "Siddhattha, uÂÂhahatha etasmà pallaækÃ, nÃyaæ tuyhaæ pÃpuïÃti, mayhaæ eso pÃpuïÃtÅti" Ãha. MahÃsatto tassa vacanaæ sutvà avoca: "MÃra, n' eva tayà dasa pÃramiyo pÆrità na upapÃramiyo na paramatthapÃramiyo, na pi pa¤camahÃpariccÃgà pariccattÃ, na ¤Ãnatthacariyà na lokatthacariyà na buddhicariyà pÆritÃ, nÃyaæ pallaæko tuyhaæ pÃpuïati,


#<[page 074]>#
%<74                   MahÃpaÂhavÅ sakkhÅ.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  mayh' ev' eso pÃpuïÃtÅti. MÃro kuddho kodhavegaæ asahanto MahÃpurisassa cakkÃvudhaæ vissajjesi, tan tassa dasa pÃramiyo Ãvajjentassa uparibhÃge mÃlÃvitÃnaæ hutvà aÂÂhÃsi. Taæ kira khuradhÃraæ cakkÃvudhaæ a¤¤adà tena kuddhena vissaÂÂhaæ ekaghanapÃsÃïe thambhe vaæsakaÊÅre viya chindantaæ gacchati. IdÃni pana tasmiæ mÃlÃvitÃnaæ hutvà Âhite avasesà MÃraparisà "idÃni pallaækato vuÂÂhÃya palÃyissatÅti mahantamahantÃni selakÆÂÃni vissajjesuæ, tÃni pi MahÃpurisassa dasa pÃramiyo Ãvajjentassa mÃlÃguÊabhÃvaæ Ãpajjitvà bhÆmiyaæ patiæsu. Devatà cakkavÃÊamukhavaÂÂiyaæ Âhità gÅvaæ pasÃretvà sÅsaæ ukkhipitvà "naÂÂho vata bho SiddhatthakumÃrassa rÆpaggappatto attabhÃvo, kin nu kho karissatÅti olokenti. Tato MahÃpuriso "pÃritapÃramÅnaæ BodhisattÃnaæ abhisambujjhanadivase pattapallaækaæ mayhaæ pÃpuïÃtÅti" vatvà Âhitaæ MÃraæ Ãha:
"MÃra tuyhaæ dÃnassa dinnabhave ko sakkhÅti" Ãha. MÃro "ime ettakà sakkhino" ti MÃrabalÃbhimukhaæ hatthaæ pasÃresi. Tasmiæ khaïe MÃraparisÃya "ahaæ sakkhÅ ahaæ sakkhÅti" pavattasaddo paÂhavÅudrÅyanasaddasadiso ahosi. Atha MÃro MahÃpurisaæ Ãha:
"Siddhattha tuyhaæ dÃnassa dinnabhÃve ko sakkhÅti". MahÃpuriso "tuyhaæ tÃva dÃnassa dinnabhÃve sacetanà sakkhino, mayhaæ pana imasmiæ ÂhÃne sacetano koci sakkhÅ nÃma n' atthi, tiÂÂhatu tÃva me avasesattabhÃvesu dinnadÃnaæ, VessantarattabhÃve pana Âhatvà sattasatakamahÃdÃnassa tÃva dinnabhÃve ayaæ acetanÃpi ghanamahÃpaÂhavÅ sakkhÅti" cÅvaragabbhantarato dakkhiïahatthaæ abhinÅharitvà "VessantarattabhÃve Âhatvà mayhaæ sattasatakamahÃdÃnassa dinnabhÃve tvaæ sakkhÅ na sakkhÅti" mahÃpaÂhavÅabhimukhaæ hatthaæ pasÃresi. mahÃpaÂhavÅ "ahan te tadà sakkhÅti" virÃvasatena virÃvasahassena virÃvasatasahassena mÃrabalaæ avattharamÃnà viya unnadi. Tato MahÃpurise "dinnan te Siddhattha mahÃdÃnaæ uttamadÃnan" ti VessantaradÃnaæ sammasante sammasante diya¬¬hayojanasatiko Girimekhalahatthi jannukehi patiÂÂhÃsi. MÃraparisà disÃvidisà palÃyi, dve ekamaggena gatà nÃma n' atthi, sÅsÃbharaïÃni c' eva nivatthavatthÃni ca pahÃya sammukhasammukhà disÃhi yeva {palÃyiæsu.} Tato devasaæghà palÃyamÃnaæ MÃrabalaæ disvÃ


#<[page 075]>#
%<                               Buddhassa jayo.                        75>%
"MÃrassa parÃjayo jÃto, SiddhatthakumÃrassa jayo, jayapÆjaæ karissÃmÃ" 'ti nÃgà nÃgÃnaæ supaïïà supaïïÃnaæ devatà devatÃnaæ brahmÃno brahmÃnaæ pesetvà gandhamÃlÃdihatthà MahÃpurisassa santikaæ bodhipallaækaæ agamaæsu. Evaæ gatesu ca pana tesu
  #<JaNi_274:  "Jayo hi Buddhassa sirÅmato ayaæ
               MÃrassa ca pÃpimato parÃjayo",
               ugghosayuæ bodhimaï¬e pamoditÃ
               jayaæ tadà nÃgagaïà Mahesino.>#
  #<JaNi_275:  "Jayo hi Buddhassa sirÅmato ayaæ
               MÃrassa ca pÃpimato parÃjayo",
               ugghosayuæ bodhimaï¬e pamoditÃ
               supaïïasaæghÃpi jayaæ Mahesino.>#
  #<JaNi_276:  "Jayo hi Buddhassa sirÅmato ayaæ
               MÃrassa ca pÃpimato parÃjayo",
               ugghosayuæ bodhimaï¬e pamoditÃ
               jayaæ tadà devagaïà Mahesino.>#
  #<JaNi_277:  "Jayo hi Buddhassa sirÅmato ayaæ
               MÃrassa ca pÃpimato parÃjayo",
               ugghosayuæ bodhimaï¬e pamoditÃ
               jayaæ tadà brahmagaïÃpi tÃdino.>#
Avasesà dasasu cakkavÃlasahassesu devatà mÃlÃgandhavilepanehi pÆjayamÃnà nÃnappakÃrà thutiyo vadamÃnà aÂÂhaæsu. Evaæ dharamÃne yeva suriye MahÃpuriso MÃrabalaæ vidhametvà cÅvarÆparipatamÃnehi bodhirukkhaækurehi rattapavÃÊadalehi viya pÆjayamÃno paÂhame yÃme pubbenivÃsa¤Ãïaæ majjhimayÃme dibbacakkhuæ visodhetvà pacchimayÃme paÂiccasamuppÃde ¤Ãïaæ otÃresi. Ath' assa dvÃdasapadikaæ paccayÃkÃraæ vaÂÂavivaÂÂavasena anulomapaÂilomato sammasantassa sammasantassa dasasahassilokadhÃtu udakapariyantaæ katvà dvÃdasakkhattuæ saækampi. MahÃpurise pana dasasahassilokadhÃtuæ unnÃdetvà aruïuggamanavelÃya sabba¤¤Æta¤Ãïam paÂivijjhante sakaladasasahassilokadhÃtu alaækatapaÂiyattà ahosi.


#<[page 076]>#
%<76      SakaladasasahassilokadhÃtu alaækatapaÂiyattà ahosi.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  PÃcÅnacakkavÃlamukhavaÂÂiyaæ ussÃpitÃnaæ dhajÃnaæ paÂÃkÃnaæ raæsiyo pacchimacakkavÃlamukhavaÂÂiyaæ paharanti, tathà pacchimacakkavÃlamukhavaÂÂiyaæ ussÃpitÃnaæ pÃcÅnacakkavÃlamukhavaÂÂiyaæ, uttaracakkavÃlamukhavaÂÂiyaæ ussÃpitÃnaæ dakkhiïacakkavÃlamukhavaÂÂiyaæ, dakkhiïacakkavÃlamukhavaÂÂiyaæ {ussÃpitÃnaæ} uttaracakkavÃlamukhavaÂÂiyaæ paharanti, paÂhavitale ussÃpitÃnaæ pana dhajÃnaæ paÂÃkÃnaæ Brahmalokaæ Ãhacca aÂÂhaæsu, Brahmaloke baddhÃnaæ paÂhavitale patiÂÂhahiæsu, dasasahassacakkavÃle pupphÆpagarukkhà pupphaæ gaïhiæsu, phalÆpagarukkhà phalapiï¬ibhÃrabharità ahesuæ, khandhesu khandhapadumÃni pupphiæsu, sÃkhÃsu sÃkhÃpadumÃni, latÃsu latÃpadumÃni, ÃkÃse olambakapadumÃni, silÃtalÃni bhinditvà uparÆpari sattasatta hutvà daï¬akapadumÃni uÂÂhahiæsu, dasasahassilokadhÃtu vaÂÂetvà vissaÂÂhamÃlÃguÊà viya susanthatapupphasanthÃro viya ca ahosi, cakkavÃlantaresu aÂÂhayojanasahassalokantarikà sattasuriyappabhÃya pi anobhÃsitapubbà ekobhÃsà ahesuæ, caturÃsÅtiyojanasahassagambhÅro mahÃsamuddo madhurodako ahosi, nadiyo na-ppavattiæsu, jaccandhà rÆpÃni passiæsu, jÃtibadhirà saddaæ {suïiæsu}, jÃtipÅÂhasappÅ padasà gacchiæsu, andubandhanÃdÅni chinditvà patiæsu. Evaæ aparimÃïena sirivibhavena pÆjayamÃne nekappakÃresu acchariyadhammesu pÃtubhÆtesu sabba¤¤Æta¤Ãïaæ paÂivijjhitvà sabbabuddhÃnaæ avijahitaæ udÃnaæ udÃnesi:
  #<JaNi_278:  "AnekajÃtisaæsÃraæ
               sandhÃvissaæ anibbisaæ
               gahakÃrakaæ gavesanto,
               dukkhà jÃti punappunaæ. (Dhpd. v. 153.)>#
  #<JaNi_279:  GahakÃraka diÂÂho si,
               puna gehaæ na kÃhasi,
               sabbà te phÃsukà bhaggÃ,
               gahakÆÂaæ visaækhitaæ,
              visaækhÃragataæ cittaæ
               taïhÃnaæ khayam ajjhagÃ" ti. (Dhpd. v. 154.)>#


#<[page 077]>#
%<                       SattasattÃhÃni. Animisacetiyaæ.                77>%
Iti Tusitapurato paÂÂhÃya yÃva ayaæ bodhimaï¬e sabba¤¤Ætappatti ettakaæ ÂhÃnaæ AvidÆrenidÃnaæ nÃmà 'ti veditabbaæ.
                             III. SantikenidÃna.
     SantikenidÃnaæ pana "Bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme, VesÃliyaæ viharati MahÃvane kÆÂÃgÃrasÃlÃyan" ti evaæ "tesu tesu ÂhÃnesu viharanto tasmiæ tasmiæ ÂhÃne yeva labbhatÅti" vuttaæ, ki¤c' Ãpi evaæ vuttaæ atha kho pana tam pi Ãdito paÂÂhÃya evaæ veditabbaæ. UdÃnaæ udÃnetvà nisinnassa hi Bhagavato etad ahosi: "ahaæ kappasatasahassÃdhikÃni cattÃri asaækheyyÃni imassa pallaækassa kÃraïà sandhÃviæ, ettakaæ me kÃlaæ imass' eva pallaækassa kÃraïà alaækatasÅsaæ gÅvÃya chinditvà dinnaæ, sua¤jitÃni akkhÅni hadayamaæsaæ ubbattetvà dinnaæ, JÃlikumÃrasadisà puttà KaïhÃjinakumÃri-sadisà dhÅtaro Maddidevi-sadisà bhariyÃyo ca paresaæ dÃsatthÃya dinnÃ, ayaæ me pallaæko jayapallaæko varapallaæko ca, ettha me nisinnassa saækappà paripuïïÃ, na tÃva ito vuÂÂhahissÃmÆti" anekakoÂisatasahassà samÃpattiyo samÃpajjanto sattÃhaæ tatth' eva nisÅdi, yaæ sandhÃya "atho kho Bhagavà sattÃhaæ ekapallaækena nisÅdi vimuttisukhapaÂisaævedÅti". Ath' ekaccÃnaæ devatÃnaæ "ajjÃpi nÆna Siddhatthassa kattabbakiccaæ atthi, pallaækasmiæ hi Ãlayaæ na vijahatÅti" parivitakko udapÃdi.
Satthà devatÃnaæ vitakkaæ ¤atvà tÃsaæ vitakkaæ vÆpasamanatthaæ vehÃsaæ abbhuggantvà yamakapÃÂihÃriyaæ dassesi. MahÃbodhimaï¬asmiæ hi katapÃÂihÃriya¤ ca ¤ÃtisamÃgame katapÃÂihÃriya¤ ca PÃÂikaputtasamÃgame katapÃÂihÃriya¤ ca sabbaæ gaï¬ambamÆle yamakapÃÂihÃriyasadisaæ ahosi. Evaæ Satthà iminà pÃÂihÃriyena devatÃnaæ vitakkaæ vÆpasametvà pallaækato Åsakaæ pÃcÅnanissite uttaradisÃbhÃge Âhatvà "imasmim vata me pallaæke sabba¤¤Æta¤Ãïaæ paÂividdhan" ti cattÃri asaækheyyÃni kappasatasahassa¤ ca pÆritÃnaæ pÃramÅnaæ phalÃdhigamaÂÂhÃnaæ pallaækaæ animisehi akkhÅhi olokayamÃno sattÃhaæ vÅtinÃmesi. Taæ ÂhÃnaæ Animisacetiyan nÃma jÃtaæ. Atha pallaækassa ca ÂhitaÂÂhÃnassa ca antarà caækamaæ mÃpetvà puratthimapacchimato Ãyate ratanacaækame caækamanto sattÃhaæ vÅtinÃmesi.


#<[page 078]>#
%<78        Rata¤caækamacetiyaæ.  Ratanagharacetiyaæ. MÃrassa soÊasa lekhÃ.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Taæ ÂhÃnaæ Ratanacaækamacetiyan nÃma jÃtaæ. Catutthe pana sattÃhe bodhito pacchimuttaradisÃbhÃge devatà Ratanagharaæ mÃpayiæsu. Tattha pallaækena nisÅditvà AbhidhammapiÂakaæ visesato c' ettha anantanayaæ samantapaÂÂhÃnaæ vicinanto sattÃhaæ vÅtinÃmesi. Abhidhammikà panÃhu: Ratanagharan nÃma ratanamayaæ gehaæ sattannaæ pakaraïÃnaæ sammasitaÂÂhÃnaæ ratanagharan ti, yasmà pan' ettha ubho p' ete pariyÃyà yujjanti tasmà ubhayam p' etaæ gahetabbam eva. Tato paÂÂhÃya pana taæ ÂhÃnaæ Ratanagharacetiyan nÃma jÃtaæ. Evaæ bodhisamÆpe yeva cattÃri sattÃhÃni vÅtinÃmetvà pa¤came sattÃhe bodhirukkhamÆlà yena AjapÃlanigrodho ten' upasaækami. TatrÃpi dhammaæ vicinanto yeva vimuttisukha¤ ca paÂisaævedento nisÅdi.
Tasmiæ samaye MÃro devaputto "ettakaæ kÃlaæ anubandhanto otÃrÃpekkho pi imassa ki¤ci khalitaæ nÃddasaæ, atikkanto dÃni esa mama vasan" ti domanassappatto mahÃmagge nisÅditvà soÊasa kÃraïÃni cintento bhÆmiyaæ soÊasa lekhà ka¬¬hi: "ahaæ eso viya dÃnapÃramiæ na pÆresiæ, ten' amhi iminà sadiso na jÃto" ti ekaæ lekhaæ ka¬¬hi; tathà "ahaæ eso viya sÅlapÃramiæ nekkhammapÃramiæ pa¤¤ÃpÃramiæ viriyapÃramiæ khantipÃramiæ saccapÃramiæ adhiÂÂhÃnapÃramiæ mettÃpÃramiæ upekhÃpÃramiæ na pÆresiæ, ten' amhi iminà sadiso na jÃto" ti dasamaæ lekhaæ ka¬¬hi; "ahaæ eso viya asÃdhÃraïassa indriyaparopariya¤Ãïassa paÂivedhÃya upanissayabhÆtà dasa pÃramiyo na pÆresiæ, ten' amhi iminà sadiso na jÃto" ti ekÃdasamaæ lekhaæ ka¬¬hi; tathà "ahaæ eso viya asÃdhÃraïassa ÃsayÃnusaya¤Ãïassa mahÃkaruïÃsamÃpatti¤Ãïassa yamakapÃÂihÅra¤Ãïassa anÃvaraïa¤Ãïassa sabba¤¤Æta¤Ãïassa paÂivedhÃya upanissayabhÆtà dasa pÃramiyo na pÆresiæ, ten' amhi iminà sadiso na jÃto" ti soÊasamaæ lekhaæ ka¬¬hi. Evaæ imehi kÃraïehi mahÃmagge soÊasa lekhà  Ãka¬¬hamÃno nisÅdi. Tasmiæ samaye Taïhà AratÅ Ragà ti tisso MÃradhÅtaro "pità no na pa¤¤Ãyati, kahaæ nu kho etarahÅti" olokayamÃnà taæ domanassappattaæ bhÆmiæ likhamÃnaæ disvà pitu santikaæ gantvà "kasmÃsi tÃta dukkhÅ domanasso" ti pucchiæsu. "AmmÃ, ayaæ MahÃsamaïo mayhaæ vasaæ atikkanto, ettakaæ kÃlaæ olokento otÃram assa daÂÂhuæ nÃsakkhiæ, ten' amhi dukkhÅ dummano" ti.


#<[page 079]>#
%<                                MÃradhÅtaro.                          79>%
"Yadi evaæ mà cintayittha, mayaæ etaæ attano vase katvà ÃdÃya ÃgamissÃmÃ" 'ti. "Na sakkà ammà eso kenaci vase kÃtuæ, acalÃya saddhÃya patiÂÂhito eso puriso" ti. "TÃta mayaæ itthiyo nÃma, idÃn' eva taæ rÃgapÃsÃdÅhi bandhitvà ÃnessÃma, tumhe mà cintayitthÃ" 'ti Bhagavantaæ upasaækamitvà "pÃde te Samaïa paricÃremÃ" 'ti Ãhaæsu. Bhagavà n' eva tÃsaæ vacanaæ manasi akÃsi na akkhÅni ummÅletvà olokesi, anuttare upadhisaækhaye vimuttamÃnaso vivekasukha¤ ¤eva anubhavanto nisÅdi. Puna MÃradhÅtaro "uccÃvacà kho purisÃnaæ adhippÃyÃ, kesa¤ci kumÃrikÃsu pemaæ hoti kesa¤ci paÂhamavaye ÂhitÃsu kesa¤ci majjhimavaye ÂhitÃsu kesa¤ci pacchimavaye ÂhitÃsu, yan nÆna mayaæ nÃnappakÃrehi palobheyyÃmÃ" 'ti ekamekà kumÃrivaïïÃdivasena sataæ sataæ attabhÃve abhinimminitvà kumÃriyo avijÃtà sakiæ vijÃtà duvijÃtà majjhimitthiyo mahitthiyo ca hutvà chakkhattuæ Bhagavantaæ upasaækamitvà "pÃde te Samaïa paricÃremÃ" 'ti Ãhaæsu. Tam pi Bhagavà na manas' ÃkÃsi yathà taæ anuttare upadhisaækhaye vimutto. Keci païÃcariyà vadanti: tà mahitthibhÃvena upagatà disvà Bhagavà evam evaæ età khaï¬adantà palitakesà hontÆ 'ti adhiÂÂhÃsÅti, taæ na gahetabbaæ, na hi Satthà evarÆpaæ adhiÂÂhÃnaæ karoti, Bhagavà pana "apetha, tumhe kiæ disvà evaæ vÃyamatha, evarÆpaæ nÃma avÅtarÃgÃdÅnaæ purato kÃtuæ vaÂÂati, TathÃgatassa pana rÃgo pahÅno doso pahÅno moho pahÅno" ti attano kilesappahÃnaæ Ãrabbha
  #<JaNi_280:  "Yassa jitaæ nÃvajÅyati
               jitaæ assa no yÃti koci loke
               tam Buddham anantagocaraæ
               apadaæ kena padena nessatha; (Dhpd. v. 179.)>#
  #<JaNi_281:  Yassa jÃlinÅ visattikÃ
               taïhà n' atthi kuhi¤ci netave
               taæ Buddham anantagocaraæ
               apadaæ kena padena nessathÃ" 'ti (Dhpd. v. 180.)>#
imà Dhammapade Buddhavagge dve gÃthà vadanto dhammaæ kathesi.
Tà "saccaæ kira no pità avoca: `Arahaæ Sugato loke na rÃgena suvÃnayo"' ti ÃdÅni vatvà pitu santikaæ agamaæsu.


#<[page 080]>#
%<80        Mucalindo.  Tapassu-Bhallukà vÃïijÃ.  CattÃro pattÃ.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  BhagavÃpi tattha sattÃhaæ vÅtinÃmetvà Mucalinaæ agamÃsi. Tattha sattÃhaæ vÅtinÃmetvà vaddalikÃya uppannÃya sÅtÃdipaÂibÃhanatthaæ Mucalindena nÃgarÃjena sattakkhattuæ bhogehi parikkhitto asambÃdhaæ gandhakuÂiyaæ viharanto viya vimuttisukhaæ paÂisaævediyamÃno sattÃhaæ vÅtinÃmetvà rÃjÃyatanaæ upasaækami. TatthÃpi vimuttisukhapaÂisaævedÅ {yeva} nisÅdi. EttÃvatà sattasattÃhÃni paripuïïÃni. Etth' antare n' eva mukhadhovanaæ na sarÅrapaÂijagganaæ na ÃhÃrakiccaæ ahosi, jhÃnasukhena maggasukhena phalasukhen' eva ca vÅtinÃmesi.
Ath' assa tasmiæ sattasattÃhamatthake ekÆnapa¤¤Ãsatime divase tattha nisinnassa "mukhaæ dhovissÃmÅti" cittaæ udapÃdi. Sakko devÃnaæ indo agadaharÅÂakaæ Ãharitvà adÃsi. Satthà taæ paribhu¤ji, ten' assa sarÅravala¤jaæ ahosi. Ath' assa Sakko yeva nÃgalatÃdantakaÂÂha¤ c' eva mukhadhovanaudaka¤ ca adÃsi. Satthà taæ dantakaÂÂhaæ khÃditvà Anotattadahe udakena mukhaæ dhovitvà tatth' eva rÃjÃyatanamÆle nisÅdi. Tasmiæ samaye Tapassu-Bhallukà nÃma dve vÃnijà pa¤cahi sakaÂasatehi Ukkalà janapadà Majjhimadesaæ gacchantà attano ¤ÃtisÃlohitÃya devatÃya sakaÂÃni sannirumhitvà Satthu ÃhÃrasampÃdane ussÃhità mantha¤ ca madhupiï¬ika¤ ca ÃdÃya "patigaïhÃtu no bhante Bhagavà imaæ ÃhÃraæ anukampaæ upÃdÃyÃ" 'ti SatthÃraæ upasaækamitvà aÂÂhaæsu. Bhagavà pÃyÃsaæ paÂiggahaïadivase yeva pattassa antarahitattà "na kho TathÃgatà hatthesu patigaïhanti, kimhi nu kho ahaæ patigaïheyyan" ti cintesi. Ath' assa cittaæ ¤atvà catuhi disÃhi cattÃro MahÃrÃjÃno indanÅlamaïimaye patte upanÃmesuæ. Bhagavà te paÂikkhipi. Puna muggavaïïaselamaye cattÃro patte upanÃmesuæ. Bhagavà catunnam pi devaputtÃnaæ anukampÃya cattÃro patte paÂiggahetvà uparÆpari Âhapetvà "eko hotÆ" 'ti adhiÂÂhahi. CattÃro pi mukhavaÂÂiyaæ pa¤¤ÃyamÃnalekhà hutvà majjhimena pamÃïena ekattaæ upagamiæsu. Bhagavà tasmiæ paccagghe selamaye patte ÃhÃraæ patigaïhitvà paribhu¤jitvà anumodanaæ akÃsi. Dve bhÃtaro vÃïijà Buddha¤ ca Dhamma¤ ca saraïaæ gantvà dvevÃcikaupÃsakà ahesuæ.


#<[page 081]>#
%<                    Brahmà Sahampati.  Pa¤cavaggiyatherÃ.              81>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Atha tesaæ "ekaæ no bhante paricÃritabbaÂÂhÃnaæ dethÃ" 'ti vadantÃnaæ dakkhiïahatthena attano sÅsaæ parÃmasitvà kesadhÃtuyo adÃsi. Te attano nagare tà dhÃtuyo anto pakkhipitvà cetiyaæ patiÂÂhÃpesuæ. SammÃsambuddho pi kho tato uÂÂhÃya puna AjapÃlanigrodham eva gantvà nigrodhamÆle nisÅdi.
Ath' assa tattha nisinnamattass' eva attanà adhigatassa dhammassa gambhÅrattaæ paccavekkhantassa BuddhÃnaæ Ãciïïo "adhigato kho my-Ãyaæ dhammo" ti paresaæ dhammaæ adesetukammatÃkÃrappavatto vitakko udapÃdi. Atha Brahmà Sahampati "nassati vata bho loko, vinassati vata bho loko" ti dasahi cakkavÃlasahassehi Sakka-SuyÃmaSantusita-Sunimmita-Vasavatti-MahÃbrahmuno ÃdÃya Satthu santikaæ gantvà "desetu bhante Bhagavà dhammaæ, desetu Bhagavà bhante dhamman" ti Ãdinà nayena dhammadesanaæ ÃyÃci. Satthà tassa paÂi¤¤aæ datvà "kassa nu kho ahaæ paÂhamaæ dhammaæ deseyyan" ti cintento "ùÊÃro paï¬ito, so imaæ dhammaæ khippaæ ÃjÃnissatÅti" cittaæ uppÃdetvà puna olokento tassa sattÃhakÃlakatabhÃvaæ ¤atvà Uddakaæ Ãvajjesi. TassÃpi abhidosakÃlakatabhÃvaæ ¤atvà "bahÆpakÃrà kho pa¤cavaggiyà bhikkhÆ" ti Pa¤cavaggiye Ãrabbha manasikÃraæ katvà "kahaæ nu kho te etarahi viharantÅti" Ãvajjento "BÃrÃïasiyaæ MigadÃye" ti ¤atvà "tattha gantvà dhammacakkaæ pavattessÃmÅti" katipÃhaæ bodhimaï¬asamantà yeva piï¬Ãya caranto viharitvà "ùsÃÊhipuïïamÃsiyaæ BÃrÃïasiæ gamissÃmÅti" cÃtuddasiyaæ paccÆsasamaye pabhÃtÃya rattiyà kÃlass' eva pattacÅvaraæ ÃdÃya aÂÂhÃrasayojanamaggaæ paÂipanno antarÃmagge Upakaæ nÃma ÃjÅvikaæ disvà tassa attano BuddhabhÃvaæ Ãcikkhitvà taæ divasaæ yeva sÃyaïhasamaye Isipatanaæ agamÃsi. Pa¤cavaggiyatherà TathÃgataæ dÆrato va Ãgacchantaæ disvà "ayaæ Ãvuso samaïo Gotamo paccayabÃhullÃya Ãvattitvà paripuïïakÃyo phÅtindriyo suvaïïavaïïo hutvà Ãgacchati, imassa abhivÃdanÃdÅni na karissÃma, mahÃkulappasÆto kho pan' esa ÃsanÃbhihÃraæ arahati, ten' assa Ãsanamattaæ pa¤¤ÃpessÃmÃ" 'ti katikaæ akaæsu. Bhagavà sadevakassa lokassa cittÃcÃraæ jÃnanasamatthena ¤Ãïena "kin mu kho ime cintayiæsÆ" 'ti Ãvajjitvà cittaæ a¤¤Ãsi. Atha ne sabbadevamanussesu anodissakavasena pharaïasamatthaæ mettacittaæ saækhipitvà odissakavasena mettacittaæ phari.


#<[page 082]>#
%<82        Yasa. BhaddavaggiyakumÃrÃ. TebhÃtikajaÂilÃ>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Te Bhagavatà mettacittena phuÂÂhà TathÃgate upasaækamante upasaækamante sakÃya katikÃya saïÂhÃtuæ asakkontà abhivÃdanapaccuÂÂhÃnÃdÅni sabbakiccÃni akaæsu, SambuddhabhÃvaæ pan' assa ajÃnamÃnà kevalaæ nÃmena ca ÃvusovÃdena ca samudÃcaranti.
Atha ne Bhagavà "mà bhikkhave TathÃgataæ nÃmena ca ÃvusovÃdena ca samudÃcaratha, ahaæ bhikkhave TathÃgato SammÃsambuddho" ti attano BuddhabhÃvaæ sa¤¤Ãpetvà pa¤¤attavarabuddhÃsane{} nisinno UttarasÃÊhanakkhattayoge vattamÃne aÂÂhÃrasahi BrahmakoÂÅhi parivuto Pa¤cavaggiye there Ãmantetvà Dhammacakkappavattanasuttaæ desesi.
Tesu A¤¤Ãkoï¬a¤¤athero desanÃnusÃrena ¤Ãïaæ pesento suttapariyosÃne aÂÂhÃrasahi BrahmakoÂÅhi saddhiæ sotÃpattiphale patiÂÂhÃsi.
Satthà tatth' eva vassaæ upagantvà punadivase Vappatheraæ ovadanto vihÃre yeva nisÅdi. Sesà cattÃro piï¬Ãya cariæsu. Vappathero pubbaïhe yeva sotÃpattiphalaæ pÃpuïi. Eten' eva upÃyena punadivase Bhaddiyatheraæ punadivase MahÃnÃmatheraæ punadivase Assajitheran ti sabbe sotÃpattiphale patiÂÂhÃpetvà pa¤camiyaæ pakkhassa pa¤ca pi jane sannipÃtetvà Anattalakkhaïasuttantaæ desesi, desanÃpariyosÃne pa¤ca pi therà arahattaphale patiÂÂhahiæsu. Atha Satthà Yasassa kulaputtassa upanissayaæ disvà taæ rattibhÃge nibbijjitvà gehaæ pahÃya nikkhantaæ "ehi YasÃ" 'ti pakkositvà tasmiæ yeva rattibhÃge sotÃpattiphale punadivase arahatte patiÂÂhÃpetvà apare pi tassa sahÃyake catupaïïÃsa jane ehibhikkhupabbajjÃya pabbÃjetvà arahattaæ pÃpesi. Evaæ loke ekasaÂÂhiyà arahantesu jÃtesu Satthà vutthavasso pavÃretvà "caratha bhikkhave cÃrikan" ti saÂÂhiæ bhikkhÆ disÃsu pesetvà sayaæ Uruvelaæ gacchanto antarÃmagge KappÃsiyavanasaï¬e tiæsa jane BhaddavaggiyakumÃre vinesi.
Tesu sabbapacchimako sotÃpanno sabbuttamo anÃgÃmÅ ahosi. Te pi sabbe ehibhikkhubhÃven' eva pabbÃjetvà disÃsu pesetvà sayaæ Uruvelaæ gantvà a¬¬hu¬¬hÃni pÃÂihÃriyasahassÃni dassetvà UruvelakassapÃdayo sahassajaÂilaparivÃre tebhÃtikajaÂile vinetvà ehibhikkhubhÃven' eva pabbÃjetvà GayÃsÅse nisÅdÃpetvà AdittapariyÃyadesanÃya arahatte patiÂÂhÃpetvà tena arahantasahassena parivuto "BimbisÃra¤¤o dinnaæ paÂi¤¤aæ mocessÃmÅti"


#<[page 083]>#
%<                       Uruvelakassapo TathÃgatena damito.               83>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  RÃjagahanagarÆpacÃre LaÂÂhivanuyyÃnaæ agamÃsi.
RÃjà uyyÃnapÃlassa santikà "Satthà ÃgÃto" ti sutvà dvÃdasanahutehi brÃhmaïagahapatikehi parivuto SatthÃraæ upasaækamitvà cakkavicittatalesu suvaïïapaÂavitÃnaæ viya pabhÃsamudayaæ vissajjentesu TathÃgatassa pÃdesu sirasà nipatitvà ekamantaæ nisÅdi saddhiæ parisÃya. Atha kho tesaæ brÃhmaïagahapatikÃnaæ etad ahosi: "kin nu kho MahÃsamaïo Uruvelakassape brahmacariyaæ carati udÃhu Uruvelakassapo MahÃsamaïe" ti. Bhagavà tesaæ cetasà cetoparivitakkam a¤¤Ãya theraæ gÃthÃya ajjhabhÃsi:
  #<JaNi_282:  "Kim eva disvà UruvelavÃsi
               pahÃsi aggiæ kisako vadÃno,
               pucchÃmi taæ Kassapa etam atthaæ:
               kathaæ pahÅnaæ tava aggihuttan" ti.>#
Thero pi Bhagavato adhippÃyaæ viditvÃ
  #<JaNi_283:  RÆpe ca sadde ca atho rase ca
               kÃmitthiyo cÃbhivadanti ya¤¤aæ,
               etaæ malan ti upadhÅsu ¤atvÃ
               tasmà na yiÂÂhe na hute araæjin ti>#
imaæ gÃthaæ vatvà attano sÃvakabhÃvappakÃsanatthaæ TathÃgatassa pÃdapiÂÂhe sÅsaæ Âhapetvà "satthà me bhante BhagavÃ, sÃvako 'haæ asmÅti" vatvà ekatÃlaæ dvitÃlaæ titÃlan ti yÃva sattatÃlappamÃïaæ sattakkhattuæ vehÃsaæ abbhuggantvà oruyha TathÃgataæ vanditvà ekamantaæ nisÅdi. Taæ pÃÂihÃriyaæ disvà mahÃjano "aho mahÃnubhÃvà BuddhÃ, evaæ thÃmagatadiÂÂhiko nÃma `arahÃ' ti ma¤¤amÃno Uruvelakassapo pi diÂÂhijÃlam bhinditvà TathÃgatena damito" ti Satthu guïakathaæ yeva kathesi. Bhagavà "nÃhaæ idÃnim eva Uruvelakassapaæ damemi, atÅte pi esa mayà damito yevÃ" 'ti vatvà imissà aÂÂhuppaÂÂiyà MahÃnÃradakassapajÃtakaæ kathetvà cattÃri saccÃni pakÃsesi. MagadharÃjà ekÃdasahi nahutehi saddhiæ sotÃpattiphale patiÂÂhÃsi, ekaæ nahutaæ upÃsakattaæ paÂivedesi.


#<[page 084]>#
%<84                   Sakko.  Buddhassa paricÃrako.>%
RÃjà satthu santike nisinno yeva pa¤ca assÃsake pavedetvà saraïaæ gantvà svÃtanÃya nimantetvà Ãsanà vuÂÂhÃya Bhagavantaæ padakkhiïaæ katvà pakkÃmi. Punadivase yehi ca Bhagavà diÂÂho yehi ca adiÂÂho sabbe pi RÃjagahavÃsino aÂÂhÃrasakoÂisaækhà manussà TathÃgataæ daÂÂhukÃmà pÃto va RÃjagahato LaÂÂhivanaæ agamaæsu.
TigÃvutamaggo na-ppahosi. SakalalaÂÂhivanuyyÃnaæ nirantaraæ puÂaæ ahosi. MahÃjano Dasabalassa rÆpaggappattaæ attabhÃvaæ passanto tittiæ kÃtuæ nÃsakkhi. VaïïabhÆ nÃm' esÃ, evarÆpesu hi ÂhÃnesu TathÃgatassa lakkhaïÃnubya¤janÃdippabhedà sabbÃpi rÆpakÃyasiriæ vaïïetabbÃ. Evaæ rÆpaggappattaæ Dasabalassa sarÅraæ passamÃnena mahÃjanena nirantaraæ puÂe uyyÃne ca magge ca ekabhikkhussÃpi nikkhamanokÃso nÃhosi. Taæ divasaæ kira "Bhagavà chinnabhatto bhaveyya, taæ mà ahosÅti" Sakkassa nisinnÃsanaæ uïhÃkÃraæ dassesi.
So ÃvajjamÃno taæ kÃraïaæ ¤atvà mÃïavakavaïïaæ abhinimminitvà Buddha-Dhamma-Saægha-paÂisaæyuttathutiyo vadamÃno Dasabalassa purato otaritvà devÃnubhÃvena okÃsaæ katvÃ
  #<JaNi_284:  "Danto dantehi saha purÃïajaÂilehi vippamuttehi
         siÇgÅnikkhasavaïïo RÃjagahaæ pavisi BhagavÃ.>#
  #<JaNi_285/286:  Mutto muttehi --pe--. Tiïïo tiïïehi --pe--.>#
  #<JaNi_287:  DasÃvÃso Dasabalo dasadhammavidÆ dasahi c' upeto
         so dasasataparivÃro RÃjagaham pÃvisi BhagavÃ" ti>#
imÃhi gÃthÃhi Satthu vaïïaæ vadamÃno purato pÃyÃsi. MahÃjano mÃïavakassa rÆpasiriæ disvà "ativiya abhirÆpo ayaæ mÃïavako, na kho pan' amhehi diÂÂhapubbo" ti cintetvà "kuto ayaæ mÃïavako, kassa và ayan" ti Ãha. Taæ sutvà mÃïavo
  #<JaNi_288:  Yo dhÅro sabbadhÅ danto Buddho appaÂipuggalo
         arahaæ sugato loke tassÃhaæ paricÃrako" ti>#
gÃthaæ Ãha. Satthà Sakkena katokÃsaæ maggaæ paÂipajjitvà bhikkhusahassaparivuto RÃjagaham pÃvisi.


#<[page 085]>#
%<                VeÊuvanaæ senÃsanaæ  SÃriputto.  MoggallÃno.            85>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  RÃjà buddhapamukhassa saæghassa mahÃdÃnaæ datvà "ahaæ bhante tÅïi ratanÃni vinà vattituæ na sakkhissÃmi, velÃya và avelÃya và Bhagavato santikaæ ÃgamissÃmi, LaÂÂhivanuyyÃna¤ ca nÃma atidÆre idam pan' amhÃkaæ VeÊuvanaæ nÃma uyyÃnaæ nÃtidÆre, gamanÃgamanasampannaæ buddhÃrahaæ senÃsanaæ idaæ me Bhagavà patigaïhatÆ" ti suvaïïabhiækÃrena pupphagandhavÃsitamaïivaïïaudakaæ ÃdÃya VeÊuvanuyyÃnaæ pariccajanto Dasabalassa hatthe udakaæ pÃtesi. Tasmiæ ÃrÃmapaÂiggahaïe BuddhasÃsanassa mÆlÃni otiïïÃnÅti mahÃpaÂhavÅ kampi. JambudÅpasmiæ hi Âhapetvà VeÊuvanaæ a¤¤aæ paÂhaviæ kampetvà gahitasenÃsanaæ nÃma n' atthi. TambapaïïidÅpe pi Âhapetvà MahÃvihÃraæ a¤¤aæ paÂhaviæ kampetvà gahitasenÃsanaæ nÃma n' atthi. Satthà veÊuvanÃrÃmaæ paÂiggahetvà ra¤¤o anumodanaæ katvà uÂÂhÃyÃsanà bhikkhusaæghaparivuto VeÊuvanaæ agamÃsi. Tasmiæ kho pana samaye SÃriputto ca MoggallÃno cà 'ti dve paribbÃjakà RÃjagahaæ upanissÃya viharanti amataæ pariyesamÃnÃ. Tesu SÃriputto Assajitheraæ piï¬Ãya paviÂÂhaæ disvà pasannacitto payirupÃsitvà "ye dhammà hetuppabhavÃ" ti gÃthaæ sutvà sotÃpattiphale patiÂÂhÃya sahÃyakassa MoggallÃnaparibbÃjakassÃpi tam eva gÃthaæ abhÃsi. So pi sotÃpattiphale patiÂÂhahi. Te ubho pi Sa¤jayaæ oloketvà attano parisÃya saddhiæ Satthu santike pabbajiæsu. Tesu MahÃmoggallÃno sattÃhena arahattaæ pÃpuïi SÃriputtatthero addhamÃsena, ubho pi ca ne Satthà aggasÃvakaÂÂhÃne Âhapesi. SÃriputtattherena arahattapattadivase yeva sÃvakasannipÃtam akÃsi. TathÃgate pana tasmi¤ ¤eva VeÊuvanuyyÃne viharante SuddhodanamahÃrÃjà "putto kira me chabbassÃni dukkarakÃrikaæ caritvà paramÃbhisambodhiæ patvà pavattavaradhammacakko RÃjagahaæ nissÃya VeÊuvane viharatÅti" sutvà a¤¤ataraæ amaccaæ Ãmantesi: "ehi bhaïe purisasahassaparivÃro RÃjagahaæ gantvà mama vacanena `pità vo SuddhodanamahÃrÃjà daÂÂhukÃmo' ti vatvà puttam me gaïhitvà ehÅti" Ãha. So "evaæ devÃ" 'ti ra¤¤o vacanaæ sirasà sampaÂicchitvà purisasahassaparivÃro khippam eva saÂÂhiyojanamaggaæ gantvà Dasabalassa catuparisamajjhe nisÅditvà dhammadesanavelÃya vihÃraæ pÃvisi. So "tiÂÂhatu tÃva ra¤¤o pahitasÃsanan" ti parisante Âhito Satthu dhammadesanaæ sutvà yathÃÂhito va saddhiæ purisasahassena arahattaæ patvà pabbajjaæ yÃci.


#<[page 086]>#
%<86               RÃjà puttaæ daÂÂhuæ icchati.  KÃÊudÃyÅ.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Bhagavà "etha bhikkhavo" ti hatthaæ pasÃresi. Sabbe taæ khaïaæ yeva iddhimayapattacÅvaradharà vassasatikatherà viya ahesuæ. Arahattaæ pattakÃlato paÂÂhÃya pana ariyà nÃma majjhattà va hontÅti ra¤¤o pahitasÃsanaæ Dasabalassa na kathesi. RÃjà "n' eva gatako va Ãgacchati na sÃsanaæ sÆyatÅti "ehi bhaïe tvaæ gacchÃ" 'ti ten' eva niyÃmena a¤¤aæ amaccaæ pesesi.
So pi gantvà purimanayen' eva saddhiæ parisÃya arahattaæ patvà tuïhÅ ahosi. RÃjà eten' eva niyÃmena purisasahassaparivÃre nava amacce pesesi. Sabbe attano kiccaæ niÂÂhapetvà tuïhÅ bhÆtà tatth' eva vihariæsu. RÃjà sÃsanamattakam pi Ãharitvà Ãcikkhantaæ alabhitvà cintesi: "ettakà janà mayi sinehabhÃvena sÃsanamattam pi na paccÃhariæsu, ko nu kho me vacanaæ karissatÅti sabbaæ rÃjabalaæ olokento KÃÊudÃyiæ addasa. So kira ra¤¤o sabbatthasÃdhako abbhantariko ativissÃsiko Bodhisattena saddhiæ ekadivase jÃto sahapaæsukÅÊito sahÃyo. Atha naæ rÃjà Ãmantesi: "tÃta KÃÊudÃyi, ahaæ mama puttaæ passitukÃmo nava purisasahassÃni pesesiæ, ekapuriso pi Ãgantvà sÃsanamattaæ ÃrocetvÃpi n' atthi, dujjÃno kho pana jÅvitantarÃyo, ahaæ jÅvamÃno va puttaæ daÂÂhuæ icchÃmi, sakkhissati nu kho me puttaæ dassetun" ti "SakkhissÃmi deva sace pabbajituæ labhissÃmÅti". "TÃta tvam pabbajitvà và apabbajitvà và mayhaæ puttaæ dassehÅti". So "sÃdhu devÃ" 'ti ra¤¤o sÃsanaæ ÃdÃya RÃjagahaæ gantvà Satthu dhammadesanavelÃya parisapariyante Âhito dhammaæ sutvà saparivÃro arahattaphalaæ patvà ehibhikkhubhÃve patiÂÂhÃsi. Satthà Buddho hutvà paÂhamaæ antovassaæ Isipatane vasitvà vutthavasso pavÃretvà Uruvelaæ gantvà tattha tayo mÃse vasanto tebhÃtikajaÂile vinetvà bhikkhusahassaparivÃro PhussamÃsapuïïamÃya RÃjÃgahaæ gantvà dve mÃse vasi. EttÃvatà BÃrÃïasito nikkhantassa pa¤ca mÃsà jÃtÃ. Sakalo hemanto atikkanto, UdÃyittherassa Ãgatadivasato sattaÂÂhadivasà vÅtivattÃ. So PhaggunipuïïamÃsiyaæ cintesi: "atikkanto hemanto, vasantasamayo anuppatto, manussehi sassÃdÅni uddharitvà sammukhaÂÂhÃne maggà dinnÃ, haritatiïasa¤channà paÂhavÅ, supupphità vanasaï¬Ã, paÂipajjanakkhamà maggÃ, kÃlo Dasabalassa ¤Ãtisaægaham kÃtun" ti. Atha Bhagavantaæ upasaækamitvÃ


#<[page 087]>#
%<       Bhagavà Kapilavatthuæ agamÃsi.  Thero piï¬apÃtaæ Ãhari.         87>%
  #<JaNi_289:  "AÇgÃrino dÃni dumà bhadante
               phalesino chadanaæ vippahÃya,
               te accimanto va pabhÃsayanti.
              samayo MahÃvÅra bhagÅ rasÃnaæ.>#
  #<JaNi_290:  NÃtisÅtaæ nÃtiuïhaæ nÃtidubbhikkhachÃtakaæ,
         saddalà harità bhÆmi, esa kÃlo MahÃmunÅti">#
saÂÂhimattÃhi gÃthÃhi Dasabalassa kulanagaragamanatthÃya gamanavaïïaæ vaïïesi. Atha naæ Satthà "kin nu kho UdÃyi madhurassarena gamanavaïïaæ vaïïesÅti" Ãha. "Bhante tumhÃkaæ pità SuddhodanamahÃrÃjà passitukÃmo, karothà ¤ÃtakÃnaæ saægahan" ti. "SÃdhu UdÃyi, karissÃmi ¤ÃtakÃnaæ saægahaæ, bhikkhusaæghassa Ãrocehi, gamiyavattaæ pÆressantÅti". "SÃdhu bhante ti thero Ãrocesi.
Bhagavà AÇga-Magadha-vÃsÅnaæ kulaputtÃnaæ dasahi sahassehi KapilavatthuvÃsÅnaæ dasahi sahassehÅti sabbeh' eva vÅsatisahassehi khÅïÃsavabhikkhÆhi parivuto RÃjagahà nikkhamitvà divase divase yojanaæ gacchati. "RÃjagahato saÂÂhiyojanaæ Kapilavattuæ dvÅhi mÃsehi pÃpuïissÃmÅti" aturitacÃrikaæ pakkÃmi. Thero pi "Bhagavato nikkhantabhÃvaæ ra¤¤o ÃrocessÃmÅti" vehÃsam abbhuggantvà ra¤¤o nivesane pÃtur ahosi. RÃjà theraæ disvà tuÂÂhacitto mahÃrahe pallaæke nisÅdÃpetvà attano paÂiyÃditassa nÃnaggarasabhojanassa pattaæ pÆretvà adÃsi. Thero uÂÂhÃya gamanÃkÃraæ dassesi. "NisÅditvà bhu¤jathÃ" 'ti. "Satthu santikaæ gantvà bhu¤jissÃmi mahÃrÃjÃ" 'ti. "Kahaæ pana SatthÃ" ti. "VÅsatibhikkhusahassaparivÃro tumhÃkaæ dassanatthÃya cÃrikaæ nikkhanto mahÃrÃjÃ" 'ti. RÃjà tuÂÂhamÃnaso Ãha: "tumhe imaæ paribhu¤jitvà yÃva mama putto imaæ nagaraæ pÃpuïÃti tÃv' assa ito va piï¬apÃtaæ pariharathÃ" 'ti. Thero adhivÃsesi. RÃjà theraæ parivisitvà pattaæ gandhacuïïena ubbaÂÂetvà uttamabhojanassa pÆretvà "TathÃgatassa dethÃ" 'ti therassa hatthe patiÂÂhÃpesi. Thero sabbesaæ passantÃnaæ yeva pattaæ ÃkÃse khipitvà sayam pi vehÃsaæ abbhuggantvà piï¬apÃtaæ Ãharitvà Satthu hatthe Âhapesi. Satthà taæ paribhu¤ji. Eten' upÃyena thero divase divase Ãhari. SatthÃpi antarÃmagge ra¤¤o yeva piï¬apÃtaæ paribhu¤ji. Thero pi bhattakiccÃvasÃne divase divase "ajja ettakaæ Bhagavà Ãgato, ajja ettakan"


#<[page 088]>#
%<88           SÃkiyà mÃnajÃtikÃ.  Bhagavà pÃÂihÃriyaæ akÃsi.>%
ti baddhaguïapaÂisaæyuttÃya ca kathÃya sakalarÃjakulaæ Satthu dassanaæ vinà yeva Satthari sa¤jÃtappasÃdaæ akÃsi. Ten' eva naæ Bhagavà "etadaggaæ bhikkhave mama sÃvakÃnaæ bhikkhÆnaæ kulappasÃdakÃnaæ yadidaæ KÃÊudÃyÅti" etadagge Âhapesi. SÃkiyÃpi kho anuppatte Bhagavati "amhÃkaæ ¤ÃtiseÂÂhaæ passissÃmÃ" 'ti sannipativà Bhagavato vasanaÂÂhÃnaæ vÅmaïisamÃnà "Nigrodhasakkassa ÃrÃmo ramaïÅyo" ti sallakkhetvà tattha sabbaæ paÂijagganavidhiæ kÃretvà gandhapupphahatthà paccuggamanaæ karontà sabbÃlaækÃrapatimaï¬ite daharadahare nÃgaradÃrake ca dÃrikÃyo ca paÂhamaæ pahiïiæsu, tato rÃjakumÃre ca rÃjakumÃriyo ca, tesaæ anantaraæ sÃmaæ gandhapupphacuïïÃdÅhi pÆjayamÃnà Bhagavantaæ gahetvà NigrodhÃrÃmam eva gagamaæsu. Tatra Bhagavà vÅsatisahassakhÅïÃsavaparivuto pa¤¤attavarabuddhÃsane nisÅdi. SÃkiyà nÃma mÃnajÃtikà mÃnatthaddhÃ. Te "SiddhatthakumÃro amhehi daharataro amhÃkaæ kaniÂÂho bhÃgineyyo putto nattÃ" ti cintetvà daharadahare rÃjakumÃre Ãhaæsu: "tumhe vandathÃ, mayaæ tumhÃkaæ piÂÂhito nisÅdissÃmÃ" 'ti Tesu evaæ nisinnesu Bhagavà tesaæ ajjhÃsayam oloketvà "na maæ ¤Ãtayo vandati, handa dÃni ne vandÃpessÃmÅti" abhi¤¤ÃpÃdakajjhÃnaæ samÃpajjitvà vuÂÂhÃya ÃkÃsaæ abbhuggantvà tesaæ sÅse pÃdapaæsuæ okiramÃno viya Gaï¬ambamÆle yamakapÃÂihÃriyasadisaæ pÃÂihÃriyaæ akÃsi. RÃjà taæ acchariyaæ disvà Ãha: "Bhagavà tumhÃkaæ jÃtadivase KÃÊadevalassa vandanatthaæ upanÅtÃnaæ pÃde vo parivattitvà brÃhmaïassa matthake patiÂÂhite disvÃpi ahaæ tumhe vandiæ, ayam me paÂhamavandanÃ, vappamaÇgaladivase jambucchÃyÃya sirisayane nisinnÃnaæ vo jambucchÃyÃya aparivattanaæ disvÃpi pÃde vandiæ, ayaæ me dutiyà vandanÃ, idÃni imaæ adiÂÂhapubbaæ pÃÂihÃriyaæ disvÃpi tumhÃkaæ pÃde vandÃmi, ayaæ me tatiyà vandanÃ" ti. Ra¤¤o pana vandite Bhagavantaæ avanditvà ÂhÃtuæ samattho nÃma eko SÃkiyo pi nÃhosi, sabbe vandiæsu yeva. Iti Bhagavà ¤Ãtake vandÃpetvà ÃkÃsato otaritvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi. Nisinne Bhagavati sikhÃppatto ¤ÃtisamÃgamo ahosi. Sabbe ekaggacittà hutvà nisÅdiæsu. Tato mahÃmegho pokkharavassaæ vassi, tambavaïïaæ udakaæ heÂÂhà viravantam gacchati, temitukÃmo va temeti, atemitukÃmassa sarÅre udabindumatto pi na patati. Taæ disvà sabbe acchariyabbhutacittajÃtà "aho acchariyaæ aho abbhutan" ti kathaæ samuÂÂhÃpesuæ. Satthà "na idÃnim eva mayhaæ ¤ÃtisamÃgame pokkharavassaæ vassati,


#<[page 089]>#
%<                    Bhagavà Kapilavatthuæ piï¬Ãya carati.                  89>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  atÅte pi vassÅti" imissà aÂÂhuppattiyà VessantarajÃtakaæ kathesi. Dhammadesanaæ sutvà sabbe uÂÂhÃya vanditvà pakkamiæsu, eko pi rÃjà và rÃjamahÃmatto và "sve amhÃkaæ bhikkhaæ gaïhathÃ" 'ti vatvà gato nÃma n' atthi. Satthà punadivase vÅsatisahassabhikkhuparivuto Kapilavatthuæ piï¬Ãya pÃvisi. Taæ na koci gantvà nimantesi và pattaæ và aggahesi. Bhagavà indakhÅle Âhito va Ãvajjesi: "kathan nu kho pubbabuddhà kulanagare piï¬Ãya cariæsu, kiæ uppaÂipÃÂiyà issarajjanÃnam gharÃni agamaæsu udÃhu sapadÃnacÃrikaæ cariæsÆ" 'ti. Tato ekabuddhassÃpi uppaÂipÃÂiyà gamanaæ adisvà "mayÃpi dÃni ayam eva vaæso ayaæ me paveïi paggahetabbÃ, Ãyati¤ ca me sÃvakÃpi mama¤ ¤eva anusikkhantà piï¬acÃriyavattaæ paripÆressantÅti" koÂiyaæ niviÂÂhagehato paÂÂhÃya sapadÃnaæ piï¬Ãya cari. "Ayyo kira SiddhatthakumÃro piï¬Ãya caratÅti dvibhÆmakatibhÆmakÃdisu pÃsÃdesu sÅhapa¤jare vivaritvà mahÃjano dassanavyÃvaÂo ahosi.
RÃhulamÃtÃpi devÅ "ayyaputto kira imasmiæ yeva nagare mahantena rÃjÃnubhÃvena suvaïïasivikÃdÅhi vicaritvà idÃni kesamassuæ ohÃretvà kÃsÃyavatthavasano kapÃlahattho piï¬Ãya carati, sobhati nu kho" ti sÅhapa¤jaraæ vivaritvà olokayamÃnà Bhagavantaæ nÃnÃvirÃgasamujjalÃya sarÅrappabhÃya nagaravÅthiyo obhÃsetvà vyÃmappabhÃparikkhepasamupabbÆÊhÃya asÅtÃnubya¤janÃvabhÃsitÃya dvattiæsamahÃpurisalakkhaïapatimaï¬itÃya anopamÃya Buddhasiriyà virocamÃnaæ disvÃ
  #<JaNi_291:  "SiniddhanÅlamuduku¤citakeso
               suriyasunimmalatalÃbhinalÃÂo
               yuttatuÇgamudukÃyatanÃso
               raæsijÃlavitato narasÅho" ti>#
evamÃdikÃhi aÂÂhahi narasÅhagÃthÃhi nÃma abhitthavitvà "tumhÃkaæ putto piï¬Ãya caratÅti" ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà saæviggahadayo hatthena sÃÂakaæ saïÂhapento turitaturitaæ nikkhamitvà vegena gantvà Bhagavato purato Âhatvà Ãha: "kiæ bhante amhe lajjÃpetha, kimatthaæ piï¬Ãya caratha, kiæ `ettakÃnaæ bhikkhÆnaæ na sakkà bhattaæ laddhun' ti sa¤¤aæ karitthÃ" 'ti.


#<[page 090]>#
%<90             RÃjavaæso.  Buddhavaæso.  RÃjà  sotÃpattipale patiÂÂhÃsi.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "CÃrittaæ etaæ mahÃrÃjà amhÃkan ti.
"Nanu bhante amhÃkaæ MahÃsammatakhattiyavaæso nÃma vaæso, tattha ca ekakhattiyo pi bhikkhÃcÃro nÃma n' atthÅti". "Ayaæ mahÃrÃja rÃjavaæso nÃma tava vaæso, amhÃkaæ pana DÅpaækaro Koï¬a¤¤o --pe-- Kassapo ti ayaæ Buddhavaæso nÃma, ete ca a¤¤e ca anekasahassasaækhà Buddhà bhikkhÃcÃrà bhikkhÃcÃren' eva jÅvikaæ kappesun" ti antaravÅthiyaæ Âhito va
  #<JaNi_292:  "UttiÂÂhe na-ppamajjeyya,
               dhammaæ sucaritaæ care,
               dhammacÃrÅ sukhaæ seti
               asmiæ loke paramhi ca" (Dhpd. v. 168.)>#
imaæ gÃtham Ãha. GÃthÃpariyosÃne rÃjà sotÃpattiphale patiÂÂhÃsi.
  #<JaNi_293:  "Dhammaæ care sucaritaæ,
               na naæ duccaritaæ care,
               dhammacÃrÅ sukhaæ seti
               asmiæ loke paramhi cÃ" 'ti (Dhpd. v. 169.)>#
imaæ pana gÃthaæ sutvà sakadÃgÃmiphale patiÂÂhÃsi. DhammapÃlajÃtakaæ sutvà anÃgÃmiphale patiÂÂhÃsi. Maraïasamaye setacchattassa heÂÂhà sirisayane nipanno yeva arahattaæ pÃpuïi. Ara¤¤avÃsena padhÃnÃnuyogakiccaæ ra¤¤o nÃhosi. SotÃpattiphalaæ sacchikatvà yeva pana Bhagavato pattaæ gahetvà saparisaæ Bhagavantaæ mahÃpÃsÃdaæ Ãropetvà païÅtena khÃdanÅyena bhojanÅyena parivisi.
BhattakiccapariyosÃne sabbaæ itthÃgÃraæ Ãgantvà Bhagavantaæ vandi Âhapetvà RÃhulamÃtaraæ. Sà pana "gaccha, ayyaputtaæ vandÃhÅti" parijanena vuccamÃnÃpi "sace mayhaæ guïo atthi sayam eva me santikaæ ayyaputto Ãgamissati, Ãgataæ eva naæ vandissÃmÅti" vatvà na agamÃsi. Bhagavà rÃjÃnaæ pattam gÃhÃpetvà dvÅhi aggasÃvakehi saddhiæ rÃjadhÅtÃya sirigabbhaæ gantvà "rÃjadhÅtà yathÃruciæ vandamÃnà na ki¤ci vattabbÃ" ti vatvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi. Sà vegena gantvà gopphakesu gahetvà pÃdapiÂÂhiyaæ sÅsaæ parivattetvà yathÃjjhÃsayaæ vandi. RÃjà rÃjadhÅtÃya Bhagavati sinehabahumÃnÃdiguïasampattiyo kathesi: "bhante mama dhÅtà `tumhehi kÃsÃyÃni nivatthÃnÅti' sutvà tato paÂÂhÃya kÃsÃvavatthà jÃtÃ,


#<[page 091]>#
%<           Bhavavà Nandaæ pabbÃjesi.  RÃhuÊo dÃyajjaæ yÃcati.             91>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tumhÃkaæ ekabhattikabhÃvaæ sutvà ekabhattikà va jÃtÃ, tumhehi mahÃsayanassa cha¬¬itabhÃvaæ ¤atvà paÂÂikama¤cake yeva nipannÃ, tumhÃkaæ mÃlÃgandhÃdÅhi viratabhÃvaæ ¤atvà viratamÃlÃgandhà va jÃtÃ, attano ¤Ãtakesu `mayaæ paÂijaggissÃmÃ' 'ti sÃsane pesite eka¤Ãtikam pi na olokesi, evaæ guïasampannà me Bhagavà dhÅtÃ" ti. "Anacchariyaæ mahÃrÃja yaæ idÃni tayà rakkhiyamÃnà rÃjadhÅtà paripakke ¤aïe attÃnaæ rakkheyya, esà pubbe anÃrakkhà pabbatapÃde vicaramÃnà aparipakke ¤Ãïe attÃnaæ rakkhÅti" vatvà CandakinnarajÃtakaæ kathetvà uÂÂhÃyÃsanà pakkÃmi. Dutiyadivase Nandassa rÃjÃkumÃrassa abhisekagehappavesanavivÃhamaÇgalesu vattamÃnesu tassa gehaæ gantvà kumÃraæ pattaæ gÃhÃpetvà pabbÃjetukÃmo maÇgalaæ vatvà uÂÂhÃyÃsanà pakkÃmi. JanapadakalyÃïÅ kumÃraæ gacchantaæ disvà "tuvaÂaæ kho ayyaputta ÃgaccheyyÃsÅti" vatvà gÅvaæ pasÃretvà olokesi.
So pi Bhagavantaæ "pattaæ gaïhathÃ" 'ti vattuæ avisahamÃno vihÃraæ yeva agamÃsi. Taæ anicchamÃnaæ yeva Bhagavà pabbÃjesi. Iti Bhagavà Kapilapuraæ gantvà tatiyadivase Nandaæ pabbÃjesi, Sattame divase RÃhulamÃtà kumÃraæ alaækaritvà Bhagavato santikaæ pesesi:
"Passa tÃta etaæ vÅsatisahassasamaïaparÅvutaæ suvaïïavaïïaæ brahmarÆpivaïïaæ samaïaæ, ayaæ te pitÃ, etassa mahantà nidhiyo ahesuæ, ty-Ãssa nikkhamanato paÂÂhÃya na passÃma, gaccha naæ dÃyajjaæ yÃca: `ahaæ tÃta kumÃro, abhisekaæ patvà cakkavattÅ bhavissÃmi, dhanena me attho, dhanam me dehi, sÃmiko hi putto pitu santakassÃ"' 'ti. KumÃro ca Bhagavato santikaæ gantvà pitu sinehaæ paÂilabhitvà haÂÂhatuÂÂho "sukhà te samaïa chÃyÃ" ti vatvà a¤¤am pi bahuæ attano anurÆpaæ vadanto aÂÂhÃsi. Bhagavà katabhattakicco anumodanaæ katvà uÂÂhÃyÃsanà pakkÃmi. KumÃro pi "dÃyajjaæ me samaïa dehi, sÃyajjaæ me samaïa dehÅti" Bhagavantaæ anubandhi.
Bhagavà kumÃraæ na nivattÃpesi. Parijano pi Bhagavatà saddhiæ gacchanto nivattetuæ nÃsakkhi. Iti so Bhagavatà saddhiæ ÃrÃmam eva agamÃsi. Tato Bhagavà cintesi: "yaæ ayaæ pitu santakaæ dhanaæ icchati taæ vaÂÂÃnugataæ savighÃtaæ, hand' assa bodhimaï¬e paÂiladdhaæ sattavidhaæ ariyadhanaæ demi, lokuttaradÃyajjassa naæ sÃmikaæ karomÅti" Ãyasmantaæ SÃriputtaæ Ãmantesi "tena hi tvaæ SÃriputta RÃhulakumÃraæ pabbÃjehÅti".


#<[page 092]>#
%<92      SÃriputto RÃhulaæ pabbÃjeti. RÃjà anÃgÃmÅ.  AnÃthapiï¬iko.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Pabbajite pana kumÃre ra¤¤o adhimattadukkhaæ upajji. Taæ adhivÃsetuæ asakkonto Bhagavato nivedetvà "sÃdhu bhante, ayyà mÃtÃpitÆhi ananu¤¤Ã aæ puttaæ na pabbÃjeyyun" ti varaæ yÃci. Bhagavà tassa taæ varaæ datvà punadivase rÃjanivesane katapÃtarÃso ekamantaæ nisinnena ra¤¤Ã "bhante, tumhÃkaæ dukkaracÃrikakÃle ekà devatà maæ upasaækamitvà `putto te kÃlakato' ti Ãha, tassà vacanaæ asaddahanto `na mayhaæ putto bodhiæ appatvà kÃlaæ karotÅti' taæ paÂikkhipin" ti vutto "idÃni kiæ saddahissatha ye tumhe pubbe pi aÂÂhikÃni dassetvà `putto te mato' ti vutte na saddahitthÃ" ti imissà aÂÂhuppattiyà MahÃdhammapÃlajÃtakaæ kathesi. KathÃpariyosÃne rÃjà anÃgÃmiphale patiÂÂhahi. Iti Bhagavà pitaraæ tÅsu phalesu patiÂÂhÃpetvà bhikkhusaæghaparivuto puna-d-eva RÃjagahaæ gantvà SÅtavane vihÃsi. Tasmiæ samaye AnÃthapiï¬iko gahapati pa¤cahi sakaÂasatehi bhaï¬aæ ÃdÃya RÃjÃgahe piyasahÃyassa seÂÂhino gehaæ gantvà tattha Buddhassa Bhagavato uppannabhÃvaæ sutvà balavapaccÆsasamaye devatÃnubhÃvena vivaÂena dvÃrena SatthÃraæ upasaækamitvà dhammaæ sutvà sotÃpattiphale patiÂÂhÃya dutiyadivase buddhapamukhassa saæghassa mahÃdÃnaæ datvà SÃvatthiæ ÃgamanatthÃya Satthu paÂi¤¤aæ gahetvà antarÃmagge pa¤cacattÃrÅsayojanaÂÂhÃne satasahassaæ satasahassaæ dÃpetvà yojanikÃya yojanikÃya vihÃre kÃretvà Jetavanaæ koÂisanthÃrena aÂÂhÃrasahira¤¤akoÂÅhi kiïitvà navakammaæ paÂÂhapesi.
So majjhe Dasabalassa gandhakuÂiæ kÃresi. Taæ parivÃretvà asÅtimahÃtherÃnaæ pÃÂiekkasannivesane ÃvÃse ekaku¬¬akadviku¬¬akahaæsavaÂÂakadÅghasÃlamaï¬apÃdivasena sesasenÃsanÃni pokkharaïiyo ca caækamanarattiÂÂhÃnadivÃÂÂhÃnÃni cà ti aÂÂhÃrasakoÂipariccÃgena ramaïÅye bhÆmibhÃge manoramaæ vihÃraæ kÃrÃpetvà Dasabalassa ÃgamanatthÃya dÆtaæ pesesi. Satthà dÆtassa sÃsanaæ sutvà mahÃbhikkhusaæghaparivÃro RÃjagahà nikkhamitvà anupubbena SÃvatthinagaraæ pÃpuïi. MahÃsetthÅ pi kho vihÃramahaæ sajjetvà TathÃgatassa Jetavanaæ pavisanadivase puttaæ sabbÃlaækÃrapatimaï¬itaæ katvà alaækatapaÂiyatteh' eva pa¤cahi kumÃrasatehi saddhiæ pesesi.
So saparivÃro pa¤cavaïïavatthasamujjalÃni pa¤cadhajasatÃni gahetvà Dasabalassa purato ahosi.


#<[page 093]>#
%<             Bhagavà JetavanavihÃraæ pÃvisi.  VihÃrÃnisaæso.             93>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tesaæ pacchato MahÃsubhaddÃ-CÆlasubhaddà ti dve seÂÂhidhÅtaro pa¤cahi kumÃrisatehi saddhiæ puïïaghaÂe gahetvà nikkhamiæsu. Tesaæ pacchato seÂÂhibhariyà sabbÃlaækÃrapatimandità pa¤cahi mÃtugÃmasatehi saddhiæ puïïapÃtiyo gahetvà nikkhami. Sabbesaæ pacchato sayaæ mahÃseÂÂhi ahatavatthanivattho ahatavattheh' eva pa¤cahi seÂÂhisatehi saddhiæ Bhagavantaæ abbhugga¤chi. Bhagavà imaæ upÃsakaparisaæ purato katvà mahÃbhikkhusaæghaparivuto attano sarÅrappabhÃya suvaïïarasasekapi¤jarÃni viya vanantarÃni kurumÃno anantÃya BuddhalÅÊhÃya appaÂisamÃya Buddhasiriyà JetavanavihÃraæ pÃvisi. Atha naæ AnÃthapiï¬iko pucchi: "kath' Ãham bhante imasmiæ vihÃre paÂipajjÃmÅti". "tena hi gahapati imaæ vihÃraæ ÃgatÃnÃgatassa bhikkhusaæghassa dehÅti". "SÃdhu bhante" ti mahÃseÂÂhi suvaïïabhiækÃraæ ÃdÃya Dasabalassa hatthe udakaæ pÃtetvà "imaæ JetavanavihÃram ÃgatÃnÃgatassa cÃtuddisassa buddhapamukhassa saæghassa dammÅti" adÃsi. SÃtthà vihÃraæ paÂiggahetvà anumodanaæ karonto
  #<JaNi_294:  "SÅtaæ uïhaæ paÂihanti
               tato vÃÊamigÃni ca
               siriæsape ca makase ca
               sisire cÃpi vuÂÂhiyo.>#
  #<JaNi_295:  Tato vÃtÃtape ghore
               sa¤jÃte paÂiha¤¤ati.
               Leïatta¤ ca sukhattha¤ ca
               jhÃyitu¤ ca vipassituæ
               vihÃradÃnaæ saæghassa
               aggaæ Buddhena vaïïitaæ.>#
  #<JaNi_296:  Tasmà hi paï¬ito poso
               sampassaæ attham attano
               vihÃre kÃraye ramme
               vÃsay' ettha bahussute.>#
  #<JaNi_297:  Tesaæ anna¤ ca pÃna¤ ca
               vatthasenÃsanÃni ca
               dadeyya ujubhÆtesu
               vippasannena cetasÃ.>#


#<[page 094]>#
%<94                           VihÃramaho.>%
  #<JaNi_298:  Te tassa dhammaæ desenti
               sabbadukkhÃpanÆdanaæ,
               yaæ yo dhammaæ idh' a¤¤Ãya
               parinibbÃti anÃsavo" ti>#
vihÃrÃnisaæsaæ kathesi. AnÃthapiï¬iko dutiyadivasato paÂÂhÃya vihÃramahaæ Ãrabhi. VisÃkhÃya pÃsÃdamaho catuhi mÃsehi niÂÂhito.
AnÃthapiï¬ikassa pana vihÃramaho navahi mÃsehi niÂÂhÃsi. VihÃramahe pi aÂÂhÃras' eva koÂiyo agamaæsu, iti imasmiæ yeva vihÃre catupaïïÃsakoÂisaækhaæ dhanaæ pariccaji. AtÅte pana Vipassissa Bhagavato kÃle Punabbasumitto nÃma seÂÂhi suvaïïiÂÂhikasanthÃrena kiïitvà tasmiæ yeva ÂhÃne yojanappamÃïaæ saæghÃrÃmaæ kÃresi. Sikhissa Bhagavato kÃle Siriva¬¬ho nÃma seÂÂhi suvaïïaphÃlasanthÃrena kiïitvà tasmiæ yeva ÂhÃne tigÃvutappamÃïaæ saæghÃrÃmaæ kÃresi.
Vessabhussa Bhagavato kÃle Sotthiyo nÃma seÂÂhi suvaïïahatthipa¬asanthÃrena kiïitvà tasmiæ yeva ÂhÃne a¬¬hayojanappamÃïaæ saæghÃrÃmaæ kÃresi. kakusandhassa Bhagavato kÃle Accuto nÃma seÂÂhi suvaïïiÂÂhikasanthÃren' eva kiïitvà tasmiæ yeva ÂhÃne gÃvutappamÃïaæ saæghÃrÃmaæ kÃresi. KoïÃgamanassa Bhagavato kÃle Uggo nÃma seÂÂhi suvaïïakacchapasanthÃrena kiïitvà tasmiæ yeva ÂhÃne a¬¬hagÃvutappamÃïaæ saæghÃrÃmaæ kÃresi. kassapassa Bhagavato kÃle SumaÇgalo nÃma seÂÂhi suvaïïiÂÂhikasanthÃrena kiïitvà tasmiæ yeva ÂhÃne soÊasakarÅsappamÃïaæ saæghÃrÃmaæ kÃresi. AmhÃkaæ Bhagavato kÃle AnÃthapiï¬iko seÂÂhi kahÃpaïakoÂisanthÃrena kiïitvà tasmiæ yeva ÂhÃne aÂÂhakarÅsappamÃïaæ saæghÃrÃmaæ kÃresi.
Idaæ kira ÂhÃnaæ sabbabuddhÃnaæ avijahitaÂÂhÃnam eva. Iti mahÃbodhimaï¬e sabba¤¤Ætappattito yÃva mahÃparinibbÃnama¤cà yasmiæ ÂhÃne Bhagavà vihÃsi idaæ SantikenidÃnaæ nÃma, tassa vasena sabbajÃtakÃni vaïïayissÃma.
                                  NIDùNAKATHù
                                   niÂÂhitÃ.


#<[page 095]>#
%<                                95>%
                            NAMO TASSA
            BHAGAVATO ARAHATO SAMMùSAMBUDDHASSA.
                           I. EKANIPùTA.
                         1. APA××AKAVAGGA.

                      $<1. ApaïïakajÃtaka.>$
Imaæ tÃva Apaïïakadhammadesanaæ Bhagavà SÃvatthiæ upanissÃya JetavanamahÃvihÃre viharanto kathesi. Kam pana Ãrabbha ayaæ kathà samuÂÂhità ti. SeÂÂhissa sahÃyake pa¤casate titthiyasÃvake. Ekasmiæ hi divase AnÃthapiï¬iko seÂÂhi attano sahÃyake pa¤casate a¤¤atitthiyasÃvake ÃdÃya bahumÃlÃgandhavilepana¤ c' eva telamadhuphÃïitavatthacchÃdanÃni ca gÃhÃpetvà Jetavanaæ gantvà Bhagavantaæ vanditvà mÃlÃdÅhi pÆjetvà bhesajjÃni c' eva vatthÃni ca bhikkhusaæghassa vissajjetvà cha nisajjadose vajjetvà ekamantaæ nisÅdi. Te pi a¤¤atitthiyasÃvakà TathÃgataæ vanditvà Satthu puïïacandasassirÅkaæ mukhaæ lakkhaïÃnubya¤janapatimaï¬itaæ vyÃmappabhÃparikkhittaæ brahmakÃyaæ ÃveÊÃveÊà yamakayamakà hutvà niccharantiyo ghanabuddharasamiyo ca olokayamÃnà AnÃthapiï¬ikassa samÅpe yeva nisÅdiæsu. Atha tesaæ ManosilÃtale sÅhanÃdaæ nadanto taruïasÅho viya gajjanto pÃvussakamegho viya ca ùkÃsagaÇgaæ otÃrento viya ratanadÃmaæ ganthento viya ca aÂÂhaÇgasamannÃgatena savaïÅyena kamanÅyena brahmassarena nÃnÃnayavicittaæ madhuradhammakathaæ kathesi.


#<[page 096]>#
%<96                I. EkanipÃta.  1. Apaïïakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Te Satthu dhammadesanaæ sutvà pasannacittà vuÂÂhÃya Dasabalaæ vanditvà a¤¤atitthiyasaraïaæ bhinditvà Buddhaæ saraïaæ agamaæsu. Te tato paÂÂhÃya niccakÃlaæ AnÃthapiï¬ikena saddhiæ gandhamÃlÃdihatthà vihÃraæ gantvà dhammaæ suïanti dÃnaæ denti sÅlaæ rakkhanti uposathakammaæ karonti. Atha Bhagavà SÃvatthito puna-d-eva RÃjagahaæ agamÃsi. Te TathÃgatassa gatakÃle taæ saraïaæ bhinditvà puna a¤¤atitthiyasaraïaæ gantvà attano mÆlaÂÂhÃne yeva patiÂÂhitÃ. BhagavÃpi saÂÂaÂÂhamÃse vÅtinÃmetvà puna Jetavanaæ agamÃsi. AnÃthapiï¬iko puna pi te ÃdÃya Satthu santikaæ gantvà SatthÃraæ gandhÃdÅhi pÆjetvà vanditvà ekamantaæ nisÅdi. Te pi Bhagavantaæ vanditvà ekamantaæ nisÅdiæsu. Atha nesaæ TathÃgate cÃrikaæ pakkante gahitasaraïaæ bhinditvà puna a¤¤atitthiyasaraïam eva gahetvà mÆle patiÂÂhitabhÃvaæ Bhagavato Ãrocesi. Bhagavà aparimitakappakoÂiyo nirantaraæ pavattitavacÅsucaritÃnubhÃvena dibbagandhagandhitaæ nÃnÃgandhapÆritaæ ratanakaraï¬akaæ vivarento viya mukhapadumaæ vivaritvà madhurassaraæ nicchÃrento "saccaæ kira tumhe upÃsakà tÅïi saraïÃni bhinditvà a¤¤atitthiyasaraïaæ gatÃ" 'ti pucchi. Atha tehi paÂicchÃdetuæ asakkontehi "saccaæ BhagavÃ" 'ti vutte Satthà "upÃsakÃ, heÂÂhà avÅciæ upari bhavaggaæ paricchedaæ katvà tiriyaæ aparimÃïÃsu lokadhÃtÆsu sÅlÃdiguïena Buddhena sadiso nÃma n' atthi, kuto adhikataro, `yÃvatà bhikkhave sattà apadà và --pe-TathÃgato tesaæ aggam akkhÃyati', `yaæ ki¤ci vittaæ idha và huraæ và --pe--', `aggato ve pasannÃnan ti ÃdÅhi suttehi pakÃsite ratanattayaguïe pakÃsetvà evaæ uttamaguïehi samannÃgataæ ratanattayasaraïaæ gatà upÃsakà và upÃsikà và nirayÃdÅsu nibbattanakà nÃma n' atthi, apÃyanibbattito pana muccitvà devaloke uppajjitvà mahÃsampattiæ anubhonti, tasmà tumhehi evarÆpaæ saraïaæ bhinditvà a¤¤atitthiyasaraïaæ gacchantehi ayuttaæ katan" ti Ãha. Ettha ca tÅïi ratanÃni mokkhavasena uttamavasena saraïagatÃnaæ apÃyesu nibbattiyà abhÃvaæ dÅpanatthaæ imÃni suttÃni dassetabbÃni:


#<[page 097]>#
%<                    1. ApaïïakajÃtaka. (1).                        97>%
                Ye keci Buddhaæ saraïaæ gatà se
                na te gamissanti apÃyaæ,
                pahÃya mÃnusaæ dehaæ
                devakÃyaæ paripÆressanti.
                Ye keci Dhammaæ --pe--.
                Ye keci Saæghaæ --pe--,
                devakÃyaæ paripÆressantÅti.
                Bahuæ ve saraïaæ yanti
                pabbatÃni vanÃni ca --pe--,
                etaæ saraïam Ãgamma
                sabbadukkhà pamuccatÅti. (Dhpd. v. 188-192).
Na kevala¤ ca nesaæ Satthà ettakaæ yeva dhammaæ desesi, api ca kho "upÃsakà BuddhÃnussatikammaÂÂhÃnaæ nÃma DhammÃnussati --pe-SaæghÃnussatikammaÂÂhÃnaæ nÃma sotÃpattimaggaæ deti sotÃpattiphalaæ deti sakadÃgÃmimaggaæ deti sakadÃgÃmiphalam deti anÃgÃmimaggaæ deti anÃgÃmiphalaæ deti arahattamaggaæ deti arahattaphalaæ detÅti" evamÃdÅhi pi nayehi dhammaæ desetvà "evarupaæ nÃma saraïaæ bhindantehi ayuttaæ tumhehi katan" ti Ãha. Ettha ca BuddhÃnussatikammaÂÂhÃnÃdÅnaæ sotÃpattimaggÃdippadÃnaæ "ekadhammo bhikkhave bhÃvito bahulÅkato ekantanibbidÃya virÃgÃya nirodhÃya upasamÃya abhi¤¤Ãya sambodhÃya nibbÃnÃya saævattati, katamo ekadhammo, BuddhÃnussatÅti" evamÃdÅhi suttehi dÅpetabbaæ. Evaæ Bhagavà nÃnÃppakÃrehi upÃsake ovaditvà "upÃsakÃ, pubbe pi manussà asaraïaæ saraïan ti takkagÃhena viruddhagÃhena gahetvà amanussapariggahÅte kantÃre yakkhabhattaæ hutvà mahÃvinÃsaæ pattÃ, apaïïakagÃham pana ekaæsagÃhaæ aviruddhagÃhaæ gahitamanussà tasmiæ yeva kantÃre sotthibhÃvaæ pattÃ" ti vatvà tuïhÅ ahosi. Atha kho AnÃthapiï¬iko gahapati uÂÂhÃyÃsanà Bhagavantaæ vanditvà abhitthavitvà sirasi a¤jalim patiÂÂhÃpetvà evam Ãha: "bhante idÃni tÃva imesaæ upÃsakÃnaæ uttamasaraïaæ bhinditvà takkagahaïaæ amhÃkaæ pÃkaÂaæ, pubbe pana amanussapariggahÅte kantÃre takkikÃnaæ vinÃso apaïïakagÃhaæ gahitamanussÃna¤ ca sotthibhÃvo amhÃkaæ paÂicchanno tumhÃkam eva pÃkaÂo,


#<[page 098]>#
%<98                      I. EkanipÃta.  1. Apaïïakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sÃdhu vata no Bhagavà ÃkÃse puïïacandaæ uÂÂhÃpento viya imaæ kÃraïaæ pÃkaÂaæ karotÆ" 'ti. Atha Bhagavà "mayà kho gahapati aparimitakÃlaæ dasa pÃramiyo pÆretvà lokassa kaækhacchedanattham eva sabba¤¤Æta¤Ãïaæ paÂividdhaæ, sÅhavasÃya suvaïïanÃÊiæ pÆrento viya sakkaccaæ sotaæ odahitvà suïÃhÅti" seÂÂhino satuppÃdaæ janetvà himagabbhaæ padÃletvà puïïacandaæ nÅharanto viya bhavantarena paÂicchannakÃraïaæ pÃkaÂaæ akÃsi:
     AtÅte KÃsiraÂÂhe BÃrÃïasinagare Brahmadatto nÃma rÃjà ahosi. Tadà Bodhisatto satthavÃhakule paÂisandhiæ gahetvà anupubbena vayappatto pa¤cahi sakaÂasatehi vaïijjaæ karonto vicarati. So kadÃci pubbantato aparantaæ gacchati kadÃci aparantato pubbantaæ. BÃrÃïasiyaæ yeva a¤¤o pi satthavÃhaputto atthi bÃlo avyatto anupÃyakusalo. Tadà Bodhisatto BÃrÃïasito mahagghaæ bhaï¬aæ gahetvà pa¤ca sakaÂasatÃni pÆretvà gamanasajjÃni katvà thÃpesi. So pi bÃlasatthavÃhaputto tath' eva pa¤ca sakaÂasatÃni pÆretvà gamanasajjÃni katvà Âhapesi. Bodhisatto cintesi: "sace ayaæ bÃlasatthavÃhaputto mayà saddhiæ yeva gamissati sakaÂasahasse ca ekato magge gacchante maggo pi na-ppahessati, manussÃnaæ dÃrÆdakÃdÅni pi balivaddÃnaæ tiïÃni pi dullabhÃni bhavissanti, etena và mayà và purato gantuæ vaÂÂatÅti" so taæ pakkosÃpetvà etam atthaæ Ãrocetvà "dvÅhi amhehi ekato gantuæ na sakkà ti, kiæ tvaæ purato gamissasi udÃhu pacchato" ti Ãha. So cintesi: "mayi purato gacchante bahÆ ÃnisaæsÃ, maggena abhinnen' eva gamissÃmi, goïà anÃmaÂÂhatiïaæ khÃdissanti, manussÃnaæ anÃmaÂÂhaæ sÆpeyyapaïïaæ bhavissati, pasannaæ udakaæ, yathÃruciæ agghaæ Âhapetvà bhaï¬aæ vikkiïissÃmÅti" so "ahaæ samma purato gamissÃmÅti".


#<[page 099]>#
%<                     1. ApaïïakajÃtaka. (1).                      99>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Bodhisatto pi pacchato gamane bahÆ Ãnisaæse addasa, evaæ hi assa ahosi: "purato gacchantà magge visamaÂÂhÃnaæ samaæ karissanti, ahaæ tehi gatamaggena gamissÃmi, purato gatehi balivaddehi pariïatathaddhatiïe khÃdite mama goïà puna uÂÂhitÃni madhuratiïÃni khÃdissanti, gahitapaïïaÂÂhÃnato uÂÂhitaæ manussÃnaæ sÆpeyyapaïïaæ madhuraæ bhavissati, anudake ÂhÃne khaïitvà ete udakaæ uppÃdessanti, parehi katesu ÃvÃÂesu mayaæ udakaæ pivissÃma, agghaÂÂhapanaæ nÃma manussÃnaæ jÅvità voropanasadisaæ, ahaæ pacchato gantvà etehi Âhapitagghen' eva bhaï¬aæ vikkiïissÃmÅti", atha so ettake Ãnisaæse disvà "samma tvaæ purato gacchÃ" 'ti Ãha.
"SÃdhu sammÃ" 'ti bÃlasatthavÃho sakaÂÃni yojetvà nikkhanto anupubbena manussÃvÃsaæ atikkamitvà kantÃramukhaæ pÃpuïi.
KantÃraæ nÃma corakantÃraæ vÃÊakantÃraæ nirudakakantÃraæ amanussakantÃraæ appabhakkhakantÃran ti pa¤cavidhaæ, tattha corehi adhiÂÂhito maggo corakantÃraæ nÃma, sÅhÃdÅhi adhiÂÂhitamaggo vÃÊakantÃraæ nÃma, yattha nahÃyituæ và pÃtuæ và udakaæ n' atthi idaæ nirudakakantÃraæ nÃma, amanussÃdhiÂÂhitaæ amanussakantÃraæ nÃma, mÆlakhÃdanÅyÃdivirahitaæ appabhakkhakantÃraæ nÃma, imasmiæ pa¤cavidhe kantÃre taæ kantÃraæ nirudakakantÃra¤ c' eva amanussakantÃra¤ ca. Tasmà so satthavÃhaputto sakaÂesu mahantamahantacÃÂiyo Âhapetvà udakassa pÆrÃpetvà saÂÂhiyojanikaæ kantÃraæ paÂipajji. Ath' assa kantÃramajjhaæ gatakÃle kantÃre adhivatthayakkho "imehi gahitaudakaæ cha¬¬Ãpetvà dubbale katvà sabbe va ne khÃdissÃmÅti" sabbasetataruïabalivaddayuttaæ manoramaæ yÃnakaæ mÃpetvà dhanukalÃpaphalakÃvudhahatthehi dasahi dvÃdasahi amanussehi parivuto uppalakumudÃni piÊandhitvà allasÅso allavattho issarapuriso viya tasmiæ yÃnake nisÅditvà kaddamamakkhitehi cakkehi paÂipathaæ agamÃsi.


#<[page 100]>#
%<100                     I. EkanipÃta.  1. Apaïïakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ParivÃramanussÃpi 'ssa purato ca pacchato ca gacchantà allakesà allavatthà uppalakumudamÃlà piÊandhitvà padumapuï¬arÅkakalÃpe gahetvà bhisamuÊÃlÃni khÃdantà udakabindÆhi c' eva kalalena ca paggharantena agamaæsu. SatthavÃhà ca nÃma yadà dhuravÃto vÃyati tadà yÃnake nisÅditvà upaÂÂhÃkaparivutà rajaæ pariharantà purato gacchanti, yadà pacchato vÃyati tadà ten' eva nayena pacchato gacchanti, tadà pana dhuravÃto ahosi, tasmà so satthavÃhaputto purato agamÃsi. Yakkho taæ Ãgacchantaæ disvà attano yÃnakaæ maggà okkametvà "kahaæ gacchathÃ" 'ti tena saddhiæ paÂisanthÃraæ akÃsi. SatthavÃho pi attano yÃnakaæ maggà okkamÃpetvà sakaÂÃnaæ gamanokÃsaæ datvà ekamantaæ Âhito taæ yakkhaæ avoca: "bho, amhe tÃva BÃrÃïasito ÃgacchÃma, tumhe pana uppalakumudÃni piÊandhitvà padumapuï¬arÅkahatthà bhisamuÊÃlÃni khÃdantà kaddamamakkhità udakabindÆhi paggharantehi Ãgacchatha, kin nu kho tumhehi Ãgatamagge devo vassati uppalÃdisa¤channÃni sarÃni atthÅti" pucchi. Yakkho tassa kathaæ sutvà "samma, kiæ nÃm' etaæ kathesi, esà nÅlavanarÃji pa¤¤Ãyati, tato paÂÂhÃya sakalaæ ara¤¤aæ ekodakaæ, nibaddhaæ vassati, kandarà pÆrÃ, tasmiæ tasmiæ ÂhÃne padumÃdisa¤channÃni sarÃnÅti" vatvà paÂipÃÂiyà gacchantesu sakaÂesu


#<[page 101]>#
%<                           1. ApaïïakajÃtaka. (1).                       101>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "imÃni sakaÂÃni ÃdÃya kahaæ gacchathÃ" 'ti pucchi. "Asukaæ janapadaæ nÃmÃ" 'ti. "Imasmi¤ ca imasmi¤ ca sakaÂe kiæ nÃma bhaï¬an" ti. "Asuka¤ ca asuka¤ cÃ" 'ti. "Pacchato Ãgacchantaæ sakaÂaæ ativiya garukaæ hutvà Ãgacchati, etasmiæ kiæ bhaï¬an" ti. "Udakaæ etthÃ" 'ti. "Parato tÃva udakaæ Ãnentehi vo manÃpaæ kataæ, ito paÂÂhÃya pana udakena kiccaæ n' atthi, purato bahuæ udakaæ, cÃÂiyo bhinditvà udakaæ cha¬¬etvà sukhena gacchathÃ" 'ti Ãha, eva¤ ca pana vatvà "tumhe gacchatha, amhÃkaæ papa¤co hotÅti" thokaæ gantvà tesaæ adassanaæ patvà attano yakkhanagaram eva agamÃsi. So pi kho bÃlasatthavÃho attano bÃlatÃya yakkhassa vacanaæ gahetvà cÃÂiyo bhindÃpetvà pasatamattam pi udakaæ anavasesetvà sabbaæ cha¬¬hetvà sakaÂÃni pÃjÃpesi. Purato appamattakam pi udakaæ nÃhosi. Manussà pÃnÅyam alabhantà kilamiæsu. Te yÃva suriyass' atthagamanà gantvà sakaÂÃni mocetvà parivattakena Âhapetvà goïe cakkesu bandhiæsu. N' eva goïÃnaæ udakaæ ahosi na manussÃnaæ yÃgubhattaæ vÃ. Dubbalamanussà tattha tattha nipajjitvà sayiæsu. RattibhÃgasamanantare yakkhà yakkhanagarato Ãgantvà sabbe pi goïe ca manusse ca jÅvitakkhayaæ {pÃpetvÃ} maæsaæ khÃditvà aÂÂhÅni avasesetvà agamaæsu. Evaæ ekaæ bÃlasatthavÃhaputtaæ nissÃya sabbe te vinÃsaæ pÃpuïiæsu, hatthaÂÂhikÃdÅni disÃvidisÃvippakiïïÃni ahesuæ, pa¤ca sakaÂasatÃni yathÃpÆritÃn' eva aÂÂhaæsu. Bodhisatto pi kho bÃlasatthavÃhaputtassa nikkhantadivasato mÃsaddhamÃsaæ vÅtinÃmetvà pa¤cahi sakaÂasatehi nagarà nikkhamma anupubbena kantÃramukhaæ pÃpuïi. So tattha udakacÃÂiyo pÆretvà bahuæ udakaæ ÃdÃya khandhÃvÃre bheri¤ carÃpetvà manusse sannipÃtetvà evam Ãha:


#<[page 102]>#
%<102                      I. EkanipÃta.  1. Apaïïakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "maæ anÃpucchitvà pasatamattam pi udakaæ mà vala¤jayittha, kantÃre visarukkhà nÃma honti, pattaæ và pupphaæ và phalaæ và tumhehi pure akhÃditapubbaæ maæ anÃpucchitvà mà khÃditthÃ" 'ti evaæ manussÃnaæ ovÃdaæ datvà pa¤cahi sakaÂasatehi kantÃraæ paÂipajji. Tasmiæ kantÃramajjhaæ sampatte so yakkho purimanayen' eva Bodhisattassa paÂipathe attÃnaæ dassesi. Bodhisatto taæ disvà va a¤¤Ãsi: "imasmiæ kantÃre udakaæ n' atthi, nirÆdakakantÃro nÃm' esa, aya¤ ca nibbhayo rattanetto, chÃyÃpi 'ssa na pa¤¤Ãyati, nissaæsayaæ iminà purato gato bÃlasatthavÃhaputto sabbaæ udakaæ cha¬¬Ãpetvà kilametvà sapariso khÃdito bhavissati, mayhaæ pana paï¬itabhÃvaæ upÃyakosallaæ na jÃnÃti, ma¤¤e" ti. Tato naæ Ãha: "gacchatha tumhe, mayaæ vÃïijà nÃma, a¤¤aæ udakaæ adisvà gahitaudakaæ na cha¬¬ema, diÂÂhaÂÂhÃne pana cha¬¬etvà sakaÂÃni sallahukÃni katvà gamissÃmÃ" 'ti. Yakkho thokaæ gantvà adassanaæ upagamma attano yakkhanagaram eva gato. Yakkhe pana gate manussà Bodhisattaæ Ãhaæsu: "ayya, ete manussà `esà nÅlavanarÃji pa¤¤Ãyati, tato paÂÂhÃya devo nibaddhaæ vassatÅti' vatvà uppalakumudamÃlamÃlino padumapuï¬arÅkakalÃpe ÃdÃya bhisamulÃlaæ khÃdantà allavatthà allasÅsà udakabindÆhi paggharantehi ÃgatÃ, udakaæ cha¬¬etvà lahukehi sakaÂehi khippaæ gacchÃmÃ" 'ti. Bodhisatto tesaæ vacanaæ sutvà sakaÂÃni ÂhapÃpetvà sabbamanusse sannipÃtÃpetvà "tumhehi `imasmiæ kantÃre saro và pokkharaïÅ và atthÅti' kassaci sutapubban" ti pucchi. "Na ayyà sutapubban ti, nirÆdakakantÃro nÃma eso" ti. "IdÃni ekacce manussà `etÃya nÅlavanarÃjiyà parato devo vassatÅti' vadanti, vuÂÂhivÃto nÃma kittakaæ ÂhÃnaæ vÃyatÅti".


#<[page 103]>#
%<                           1. ApaïïakajÃtaka.(1).                        103>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Yojanamattaæ ayyÃ" 'ti. "Kacci pana vo ekassÃpi sarÅre vuÂÂhivÃto paharatÅti. "N' atthi ayyÃ" 'ti. "MeghasÅsaæ nÃma kittake ÂhÃne pa¤¤ÃyatÅti". "Yojanamatte ayyÃ" 'ti. "Atthi pana vo kenaci ekam pi meghasÅsaæ diÂÂhan" ti. "N' atthi ayyÃ" 'ti. "Vijjullatà nÃma kittake ÂhÃne pa¤¤ÃyatÅti". "Catupa¤cayojane ayyÃ" 'ti. "Atthi pana vo kenaci vijjullatobhÃso diÂÂho" ti. "N' atthi ayyÃ" 'ti.
"Meghasaddo nÃma kittake ÂhÃne sÆyatÅti". "Ekadviyojanamatte ayyÃ" 'ti. "Atthi pana vo kenaci meghasaddo suto" ti. "N' atthi ayyÃ" 'ti. "Na ete manussÃ, yakkhà ete, amhe udakaæ cha¬¬Ãpetvà dubbale katvà `khÃdissÃmÃ' 'ti Ãgatà bhavissanti, purato gato bÃlasatthavÃhaputto na upÃyakusalo, addhà so etehi udakaæ cha¬¬Ãpetvà kilametvà khÃdito bhavissati, pa¤ca sakaÂasatÃni yathÃpÆritÃn' eva ÂhitÃni bhavissanti, ajja mayaæ tÃni passissÃma, pasatamattam pi udakaæ acha¬¬etvà sÅghasÅghaæ pÃjethÃ" 'ti pÃjÃpesi. So gacchanto yathÃpÆritÃn' eva pa¤ca sakaÂasatÃni goïamanussÃna¤ ca hatthaÂÂhikÃdÅni disÃsu vippakiïïÃni disvà sakaÂÃni mocÃpetvà sakaÂaparivattakena khandhÃvÃraæ bandhÃpetvà kÃlass' eva manusse ca goïe ca sÃyamÃsabhattaæ {bhojÃpetvÃ} manussÃnaæ majjhe goïe nipajjÃpetvà sayaæ balanÃyake gahetvà khaggahattho tiyÃmarattiæ Ãrakkhaæ gahetvà Âhitako va aruïaæ uÂÂhÃpesi. Punadivase pÃto va sabbakiccÃni niÂÂhÃpetvà goïe bhojetvà dubbalasakaÂÃni cha¬¬etvà thirÃni gÃhÃpetvà appagghaæ bhaï¬aæ cha¬¬Ãpetvà mahagghaæ Ãropetvà yathÃdhippetaæ ÂhÃnaæ gantvà dviguïatiguïena mÆlena bhaï¬aæ vikkinitvà sabbaæ parisaæ ÃdÃya puna attano nagaram eva agamÃsi.


#<[page 104]>#
%<104                  I. EkanipÃta.  1. Apaïïakavagga.>%
     Satthà imaæ kathaæ kathetvà "evaæ gahapati pubbe takkagÃhagÃhino mahÃvinÃsaæ pattÃ, apaïïakagÃhino pana amanussÃnaæ hatthato mu¤citvà sotthinà icchitaÂÂhÃnaæ gantvà puna sakaÂÂhÃnam eva paccÃgamiæsÆ" 'ti dve pi vatthÆni ghaÂetvà imissà apaïïakadhammadesanÃya abhisambuddho hutvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,1.1(=1).1: Apaïïakaæ ÂhÃnam eke dutiyaæ Ãhu takkikÃ,
                 etad a¤¤Ãya medhÃvÅ taæ gaïhe yad apaïïakan ti. || Ja_I:1 ||>@

     Tattha apaïïakan ti ekaæsikaæ aviruddhaæ niyyÃnikaæ, ÂhÃnan ti kÃraïaæ, kÃraïaæ hi yasmà tadÃyattavuttitÃya phalaæ tiÂÂhati nÃma tasmà ÂhÃnan ti vuccati, "ÂhÃna¤ ca ÂhÃnato aÂÂhÃna¤ ca aÂÂhÃnato" ti Ãdisu c' assa payogo veditabbo, iti apaïïakaæ ÂhÃnan ti padadvayenÃpi ekantahitasukhÃvahattà paï¬itehi paÂipannaæ ekaæsikakÃraïaæ aviruddhakÃraïaæ niyyÃnikakÃraïaæ idan ti dÅpeti, ayam ettha saækhepo, pabhedato pana tÅïi saraïÃgamanÃni pa¤ca sÅlÃni dasa sÅlÃni pÃtimokkhasaævaro indriyasaævaro ÃjÅvapÃrisuddhi paccayapaÂisevanaæ sabbam pi catupÃrisuddhisÅlaæ indriyesu guttadvÃratà bhojane matta¤¤Ætà jÃgariyÃnuyogo jhÃnaæ vipassanà abhi¤¤Ã samÃpatti ariyamaggo ariyaphalaæ sabbam p' etaæ apaïïakaÂÂhÃnaæ apaïïakapaÂipadà niyyÃnikapaÂipadà ti attho, yasmà ca pana niyyÃnikapaÂipadÃya etaæ nÃmaæ tasmà yeva Bhagavà apaïïakapaÂipadaæ desento imaæ suttam Ãha:
"TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato bhikkhu apaïïakapaÂipadaæ paÂipanno hoti, yoniso c' assa Ãraddho hoti ÃsavÃnaæ khayÃya, katamehi tÅhi: idha bhikkhave bhikkhu indriyesu guttadvÃro hoti, bhojane matta¤¤Æ hoti, jÃgariyaæ anuyutto hoti, katha¤ ca bhikkhave bhikkhu indriyesu guttadvÃro hoti: idha bhikkhave bhikkhu cakkhunà rÆpaæ disvà na nimittaggÃhÅ hoti --pe-- evaæ kho bhikkhave bhikkhu indriyesu guttadvÃro hoti, katha¤ ca bhikkhave bhikkhu bhojane matta¤¤Æ hoti: idha bhikkhave bhikkhu paÂisaækhà yoniso ÃhÃraæ Ãhareti n' eva davÃya na madÃya --pe-- evaæ kho bhikkhave bhikkhu bhojane matta¤¤Æ hoti, katha¤ ca bhikkhave bhikkhu jÃgariyaæ anuyutto hoti: idha bhikkhave bhikkhu divasaæ caækamena nisajjÃya --pe-- evaæ kho bhikkhave bhikkhu jÃgariyaæ anuyutto hotÅti", imasmi¤ cÃpi sutte tayo va dhammà vuttÃ, ayaæ pana apaïïakapaÂipadà yÃva arahattaphalaæ labbhat' eva,


#<[page 105]>#
%<                           1. ApaïïakajÃtaka. (1).                       105>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tattha arahattaphalam pi phalasamÃpattivihÃrassa c' eva anupÃdÃparinibbÃnassa ca paÂipadÃy' eva nÃmaæ hoti, eke ti ekacce paï¬itamanussÃ, tattha ki¤c' Ãpi asukà nÃmà 'ti niyamo n' atthi, idaæ pana saparisaæ Bodhisattaæ yeva sandhÃya vuttan ti veditabbaæ; dutiyaæ Ãhu takkikà ti, dutiyan ti paÂhamato apaïïakaÂÂhÃnato niyyÃnikakÃraïato dutiyaæ takkagÃhakÃraïaæ aniyyÃnikakÃraïaæ, Ãhu takkikà ti ettha pana saddhiæ purimapadena ayaæ yojanÃ: apaïïakaÂÂhÃnaæ aviruddhakÃraïaæ niyyÃnikakÃraïaæ eke bodhisattapamukhà paï¬itamanussà gaïhiæsu, ye pana bÃlasatthavÃhaputtapamukhà takkikà Ãhu te dutiyaæ sÃparÃdhaæ anekaæsikaÂÂhÃnaæ aniyyÃnikakÃranaæ aggahesuæ, tesu ye apaïïakaÂÂhÃnaæ aggahesuæ te sukkapaÂipadaæ paÂipannÃ, ye dutiyaæ "purato bhavitabbaæ udakenÃ" 'ti takkagÃhasaækhÃtaæ aniyyÃnikakÃraïaæ aggahesum te kaïhapaÂipadaæ paÂipannÃ, tattha sukkapaÂipadà aparihÃnipaÂipadà kaïhapaÂipadà parihÃnipaÂipadÃ, tasmà ye sukkapaÂipadaæ paÂipannà te aparihÅnà sotthibhÃvaæ pattà ye pana kaïhapaÂipadaæ paÂipannà te parihÅnà anayavyasanaæ Ãpannà ti; imam atthaæ Bhagavà AnÃthapiï¬ikassa gahapatino vatvà uttariæ idam Ãha: Etad a¤¤Ãya medhÃvÅ taæ gaïhe yad apaïïakan ti, tattha etad a¤¤Ãya {medhÃvÅti} medhà ti laddhanÃmÃya visuddhÃya uttamÃya pa¤¤Ãya samannÃgato kulaputto, etaæ apaïïaka¤ c' eva apaïïake cà 'ti dvÅsu atakkagÃhatakkagÃhasaækhÃtesu ÂhÃnesu guïadosaæ vuddhihÃniæ atthÃnatthaæ ¤atvà ti attho, taæ gaïhe yad apaïïakan ti yaæ apaïïakaæ ekaæsikasukkapaÂipa¬ÃaparihÃniyapaÂipadÃsaækhÃtaæ niyyÃnikakÃraïaæ tad eva gaïheyya, kasmÃ: ekaæsikÃdibhÃvato yeva, itaraæ pana na gaïheyya, kasmÃ: anekaæsikÃdibhÃvato yeva, ayaæ hi apaïïakapaÂipadà nÃma sabbesaæ BuddhapaccekabuddhabuddhaputtÃnaæ paÂipadÃ, sabbabuddhà hi apaïïakapaÂipadÃyam eva Âhatvà daÊhena viriyena pÃramiyo pÆretvà bodhitale Buddhà nÃma honti, Paccekabuddhà paccekabodhiæ uppÃdenti, Buddhaputtà sÃvakapÃrami¤Ãïaæ paÂivijjhanti.
     Iti Bhagavà tesaæ upÃsakÃnaæ "tisso kusalasampattiyo cha kÃmasagge Brahmalokasampattiyo ca datvÃpi pariyosÃne arahattamaggadÃyikà apaïïakapaÂipadà nÃma catusu apÃyesu pa¤casu ca nÅcakulesu nibbattidÃyikà sapaïïakapaÂipa¬Ã nÃmÃ"


#<[page 106]>#
%<106              I. EkanipÃta.  1. Apaïïakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  'ti imaæ apaïïakadhammadesanaæ dassetvà upari cattÃri saccÃni soÊasahi ÃkÃrehi pakÃsesi. SaccapariyosÃne sabbe pi te pa¤casatà upÃsakà sotÃpattiphale patiÂÂhahiæsu.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà dassetvà dve vatthÆni kathetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnetvà dassesi: "Tasmiæ samaye bÃlasatthavÃhaputto Devadatto ahosi, tassa parisà Devadattaparisà va, paï¬itasatthavÃhaputtaparisà BuddhaparisÃ, paï¬itasatthavÃhaputto pana aham eva ahosin" ti desanaæ niÂÂhapesi. ApaïïakajÃtakaæ

                      $<2. VaïïupathajÃtaka.>$
     AkilÃsuno ti. Imaæ dhammadesanaæ Bhagavà SÃvatthiyaæ viharanto kathesi. Kaæ Ãrabbhà 'ti. Ekaæ ossaÂÂhaviriyaæ bhikkhuæ. TathÃgate kira SÃvatthiyaæ viharante eko sÃvatthivÃsÅ kulaputto Jetavanaæ gantvà Satthu santike dhammadesanaæ sutvà pasannacitto kÃmesu ÃdÅnavaæ disvà pabbajitvà upasampadÃya pa¤cavassiko hutvà dve mÃtikà uggaïhitvà vipassanÃcÃraæ sikkhitvà Satthu santike attano cittaruciyaæ kammaÂÂhÃnaæ gahetvà ekaæ ara¤¤aæ pavisitvà vassaæ upagantvà temÃsaæ vÃyamanto obhÃsamattaæ và nimittamattaæ và uppÃdetuæ nÃsakkhi. Ath' assa etad ahosi:
"SatthÃrà cattÃro puggalà kathitÃ, tesu mayà padaparamena bhavitabbaæ, n' atthi ma¤¤e mayhaæ imasmiæ attabhÃve maggo và phalaæ vÃ, kiæ karissÃmi ara¤¤avÃsena, Satthu santikaæ gantvà rÆpaggappattaæ BuddhasarÅraæ olokento madhuradhammadesanaæ suïanto viharissÃmÅti" puna Jetavanam eva paccÃgamÃsi. Atha naæ sandiÂÂhà sambhattà Ãhaæsu: "Ãvuso, tvaæ Satthu santike kammaÂÂhÃnaæ gahetvà `samaïadhammaæ karissÃmÅti' gato, idÃni pana Ãgantvà saægaïikÃya abhiramamÃno carasi, kin nu kho te pabbajitakiccaæ matthakaæ pattaæ, appaÂisandhiko jÃto sÅti. "Avuso ahaæ maggaæ và phalaæ và alabhitvà `abhabbapuggalena mayà bhavitabban' ti viriyaæ ossajitvà Ãgato 'mhÅti". "AkÃraïaæ te Ãvuso kataæ daÊhaviriyassa Satthu sÃsane pabbajitvà viriyaæ ossajantena, ehi TathÃgatassa taæ dassÃmÃ"


#<[page 107]>#
%<                         2.  VaïïupathajÃtaka. (2).                      107>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  'ti taæ ÃdÃya Satthu santikaæ agamaæsu.
Satthà disvà evam Ãha: "bhikkhave, tumhe etaæ bhikkhuæ anicchamÃnaæ ÃdÃya ÃgatÃ, kiæ kataæ iminÃ" ti. "Bhante ayaæ bhikkhu evarÆpe niyyÃnikasÃsane pabbajitvà samaïadhammaæ karonto viriyaæ ossajitvà Ãgato" ti. Atha naæ Satthà Ãha: "saccaæ kira tayà bhikkhu viriyaæ ossaÂÂhaæ". "Saccaæ BhagavÃ" ti. "Kiæ pana tvaæ bhikkhu evarÆpe sÃsane pabbajitvà appiccho ti và santuÂÂho ti và pavivitto ti và Ãraddhaviriyo ti và evaæ attÃnaæ ajÃnÃpetvà ossaÂÂhaviriyo bhikkhÆ ti jÃnÃpesi, nanu tvaæ pubbe viriyavà ahosi, tayà ekena kataviriyaæ nissÃya marukantÃre pa¤casu sakaÂasatesu manussà ca goïà ca pÃnÅyaæ labhitvà sukhità jÃtÃ, idÃni kasmà viriyaæ ossajasÅti". So bhikkhu ettakena upatthambhito ahosi. Taæ pana kathaæ sutvà bhikkhÆ Bhagavantaæ yÃciæsu: "bhante idÃni iminà bhikkhunà viriyassa {ossaÂÂhabhÃvo} amhÃkaæ pÃkaÂo, pubbe pana etassa ekassa viriyaæ nissÃya marukantÃre goïamanussÃnaæ pÃnÅyaæ labhitvà sukhitabhÃvo paÂicchanno tumhÃkaæ sabba¤¤Æta¤Ãïass' eva pÃkaÂo, amhÃkam p' etaæ kÃraïaæ kathethÃ" 'ti. "Tena hi bhikkhave suïÃthÃ" 'ti Bhagavà tesaæ bhikkhÆnaæ satuppÃdaæ janetvà bhavantarena paÂicchannakÃraïaæ pÃkaÂaæ akÃsi:
     AtÅte KÃsiraÂÂhe BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto satthavÃhakule paÂisandhiæ gahetvà vayappatto pa¤cahi sakaÂasatehi vaïijjaæ karonto vicarati.
So ekadà saÂÂhiyojanikaæ marukantÃraæ paÂipajji. Tasmiæ kantÃre sukhumavÃlikà muÂÂhinà gahità hatthe na tiÂÂhati, suriyuggamanato paÂÂhÃya aÇgÃrarÃsi viya uïhà hoti, na sakkà akkamituæ, tasmà taæ paÂipajjantà dÃrÆdakatelataï¬ulÃdÅni sakaÂehi ÃdÃya rattim eva gantvà aruïuggamane sakaÂÃni parivattaæ katvà matthake maï¬apaæ kÃretvà kÃlass' eva ÃhÃrakiccaæ niÂÂhÃpetvà chÃyÃya nisinnà divasaæ khepetvà atthaæ gate suriye sÃyamÃsaæ bhu¤jitvà bhÆmiyà sÅtalÃya jÃtÃya sakaÂÃni yojetvà gacchanti, samuddagamanasadisam eva gamanaæ hoti, thalaniyÃmako nÃma laddhuæ vaÂÂati, so tÃrakasa¤¤Ãya satthaæ tÃreti.


#<[page 108]>#
%<108              I. EkanipÃta.  1. Apaïïakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So pi satthavÃho tasmiæ kÃle iminà va niyÃmena taæ kantÃraæ gacchanto ekÆnasaÂÂhiyojanÃni gantvà "idÃni ekaratten' eva marukantÃrà nikkhamanaæ bhavissatÅti" sÃyamÃsaæ bhu¤jitvà sabbaæ dÃrÆdakaæ khepetvà sakaÂÃni yojetvà pÃyÃsi. NiyÃmako purimasakaÂe Ãsandiæ santharÃpetvà ÃkÃse tÃrakà olokento "ito pÃjethÃ" 'ti vadamÃno nipajji. So dÅgham addhÃnaæ aniddÃyanabhÃvena kilanto niddaæ okkami, goïe nivattitvà Ãgatamaggam eva gaïhante na a¤¤Ãsi. Goïà sabbarattiæ agamaæsu. NiyÃmako aruïuggamanavelÃya pabuddho nakkhattaæ oloketvà "sakaÂÃni nivattetha nivattethÃ" 'ti Ãha. SakaÂÃni nivattetvà paÂipÃÂiæ karontÃnaæ yeva aruïo uggamano. Manussà "hiyyo amhÃkaæ niviÂÂhakhandhÃvÃraÂÂhÃnam ev' etaæ, dÃrÆdakam pi no khÅïaæ, idÃni 'mhà naÂÂhÃ" ti sakaÂÃni mocetvà parivattakena Âhapetvà matthake maï¬apaæ katvà attano attano sakaÂassa heÂÂhà anusocantà nipajjiæsu. Bodhisatto "mayi viriyaæ ossajante sabbe vinassissantÅti" pÃto sÅtalavelÃyam eva Ãhiï¬anto ekaæ dabbatiïagacchaæ disvà "imÃni tiïÃni heÂÂhà udakasinehena uÂÂhitÃni bhavissantÅti" cintetvà kuddÃlaæ gÃhÃpetvà taæ padesaæ khaïÃpesi. SaÂÂhihatthaÂÂhÃnaæ khaïiæsu. Ettakaæ ÂhÃnaæ khaïitvà paharantÃnaæ kuddÃlo heÂÂhà pÃsÃïe paÂiha¤¤i, pahaÂamatte sabbe viriyaæ ossajiæsu. Bodhisatto pana "imassa pÃsÃïassa heÂÂhà udakena bhavitabban" ti otaritvà pÃsÃïe Âhito onamitvà sotaæ odahitvà saddaæ Ãvajjento heÂÂhà udakassa pavattanasaddaæ sutvà uttaritvà cÆlÆpaÂÂhÃkaæ Ãha:
"tÃta, tayà viriye ossaÂÂhe sabbe vinassissÃma, tvaæ viriyaæ anossajitvà imaæ ayakÆÂaæ gahetvà ÃvÃtaæ otaritvà etasmiæ pÃsÃïe pahÃraæ dehÅti. So tassa vacanaæ sampaÂicchitvà sabbesu viriyaæ ossajitvà Âhitesu pi viriyaæ anossajanto otaritvà pÃsÃïe pahÃraæ adÃsi.


#<[page 109]>#
%<                2. VaïupathajÃtaka. (2).                       109>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  PÃsÃïo majjhe bhijjitvà heÂÂhà patitvà sotaæ sannirumhitvà aÂÂhÃsi. TÃlakkhandhappamÃïà udakavaÂÂi ugga¤chi. Sabbe pÃnÅyaæ pivitvà nahÃyiæsu. AtirekÃni akkhayugÃdÅni phÃletvà yÃgubhattaæ pacitvà bhu¤jitvà goïe ca bhojetvà suriye atthaæ gate udakÃvÃÂasamÅpe dhajaæ bandhitvà icchitaÂÂhÃnaæ agamiæsu. Te tattha bhaï¬aæ vikkiïitvà dviguïaæ catugguïaæ bhogaæ labhitvà attano vasanaÂÂhÃnam eva agamiæsu. Te tattha yÃvatÃyukaæ Âhatvà yathÃkammaæ gatÃ. Bodhisatto pi dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammam eva gato.
     SammÃsambuddho imaæ dhammadesanaæ kathetvà abhisambuddho va imaæ gÃthaæ kathesi:

  @<Ja_I,1.2(=2).1: AkilÃsuno vaïïupathe khaïantÃ
                 udaÇgaïe tattha papaæ avinduæ,
                 evaæ muni viriyabalÆpapanno
                 akilÃsu vinde hadayassa santin ti. || Ja_I:2 ||>@

     Tattha akilÃsuno ti nikkosajjà ÃraddhaviriyÃ, vaïïupathe ti, vaïïu vuccati vÃlukÃ, vÃlukÃmagge ti attho, khaïantà ti bhÆmiæ khaïamÃnÃ, udaÇgaïe ti, ettha uda iti nipÃto, aÇgaïe ti attho, manussÃnaæ saæcaraïaÂÂhÃne anÃvaÂe bhÆmibhÃge ti attho, tatthà ti tasmiæ vaïïupathe, papaæ avindun ti udakaæ labhiæsu, udakaæ hi papÅyanabhÃvena papà ti vuccati, pavaÂÂaæ và Ãpaæ papaæ, mahodakan ti attho; evan ti opammapaÂipÃdanaæ, munÅti, monaæ vuccati ¤Ãïaæ, kÃyamoneyyÃdÅsu và a¤¤ataraæ, tena samannÃgatattà puggalo munÅti vuccati, so pan' esa agÃriyamuni anagÃriyamuni sekhamuni asekhamuni paccekamuni munimunÅti anekavidho, tattha agÃriyamunÅti gihÅ Ãgataphalo vi¤¤ÃtasÃsano, anagÃriyamunÅti tathÃrÆpo va pabbajito, sekkhamunÅti sattasekhÃ, asekhamunÅti khÅïÃsavo, paccekamunÅti paccekasambuddho, munimunÅti sammÃsambuddho, imasmiæ pan' atthe sabbasaægÃhikavasena moneyyasaækhÃtÃya pa¤¤Ãya samannÃgato munÅti veditabbo,


#<[page 110]>#
%<110                    I. EkanipÃta.  1. Apaïïakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  viriyabalÆpapanno ti viriyena c' eva kÃyabala¤Ãïabalena ca samannÃgato, akilÃsÆ ti nikkosajjo, kÃmaæ taco ca nahÃru ca aÂÂhi ca avasussatu upasussatu sarÅre maæsalohitan ti evaæ vuttena caturaÇgasamannÃgatena viriyena samannÃgatattà analaso, vinde hadayassa santin ti cittassa pi hadayarÆpassa pi sÅtalabhÃvakaraïena santin ti saækhaæ gataæ jhÃnavipassanÃbhi¤¤Ãarahattamagga¤ÃïasaækhÃtaæ arivadhammaæ vindati paÂilabhatÅti attho. Bhagavatà hi: "dukkhaæ bhikkhave kusÅto viharati vokiïïo pÃpakehi akusalehi dhammehi mahanta¤ ca sadatthaæ parihÃpeti, Ãraddhaviriyo ca kho bhikkhave sukhaæ viharati pavivitto pÃpakehi akusalehi dhammehi mahanta¤ ca sadatthaæ paripÆreti, na bhikkhave hÅnena aggassa pattÅ hotÅti" evaæ anekehi suttehi kusÅtassa dukkhavihÃro Ãraddhaviriyassa sukhavihÃro saævaïïito, idhÃpi Ãraddhaviriyassa akatÃbhinivesassa vipassakassa viriyabalena adhigantabbaæ, tam eva sukhavihÃraæ dassento "evaæ muni viriyabalÆpapanno akilÃsu vinde hadayassa santin" ti Ãha. Idaæ vuttaæ hoti: "yathà te vÃïijà akilÃsuno vaïïupathe khaïantà udakaæ labhiæsu evaæ imasmim pi sÃsane akilÃsu hutvà vÃyamamÃno paï¬ito bhikkhu imaæ jhÃnÃdibhedaæ hadayasantiæ labhati, so tvaæ bhikkhu pubbe udakamattassa atthÃya viriyaæ katvà idÃni evarÆpe maggaphalatthÃya niyyÃnikasÃsane kasmà viriyaæ ossajasÅti".
     Evaæ imaæ dhammadesanaæ dassetvà cattÃri saccÃni pakÃsesi.
SaccapariyosÃne ossaÂÂhaviriyo bhikkhu aggaphale arahatte patiÂÂhÃsi.
     Satthà dve vatthÆni kathetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnetvà dassesi: "Tasmiæ samaye viriyaæ anossajitvà pÃsÃïaæ bhinditvà mahÃjanassa udakadÃyako cÆlÆpaÂÂhÃko ayaæ ossaÂÂhaviriyo bhikkhu ahosi, avasesaparisà idÃni Buddhaparisà jÃtÃ, satthavÃhajeÂÂhako pana aham eva ahosin" ti desanaæ niÂÂhÃpesi. VaïïupathajÃtakaæ.

                      $<3. SerivÃïijajÃtaka.>$
     Idha ce hi naæ virÃdhesÅti. Imam pi dhammadesanaæ Bhagavà SÃvatthiyaæ viharanto ekaæ ossaÂÂhaviriyam eva bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Taæ hi purimanayen' eva bhikkhÆhi ÃnÅtaæ Satthà Ãha: "tvaæ bhikkhu evarÆpe maggaphaladÃyake sÃsane pabbajitvà viriyaæ ossajanto satasahassagghanikÃya ka¤canapÃtiyà parihÅno SerivavÃïijo viya ciraæ socissasÅti.


#<[page 111]>#
%<                          3.  SerivÃïijÃtaka. (3).                       111>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  BhikkhÆ tassa atthassÃvibhÃvatthaæ Bhagavantaæ yÃciæsu. Bhagavà bhavantarena paÂicchannaæ kÃraïaæ pÃkaÂaæ akÃsi:
     AtÅte ito pa¤came kappe Bodhisatto SerivaraÂÂhe Serivo nÃma kacchapuÂavÃïijo ahosi. So Serivà nÃma ekena lolakacchapuÂavÃïijena saddhiæ TelavÃhaæ nÃma nadiæ uttaritvà Andhapuraæ nÃma nagaraæ pavisanto nagaravÅthiyo bhÃjetvà attano pattavÅthiyà bhaï¬aæ vikkiïanto cari. Itaro attano pattaæ vÅthiæ gaïhi. Tasmi¤ ca nagare ekaæ seÂÂhikulaæ parijiïïaæ ahosi, sabbe puttabhÃtikà ca dhana¤ ca parikkhayaæ agamÃsi. Ekà dÃrikà ayyakÃya saddhiæ avasesà ahosi. Tà dve pi paresaæ bhatiæ katvà jÅvanti. Gehe pana tesaæ mahÃseÂÂhinà paribhuttapubbà suvaïïapÃti bhÃjanantare nikkhittà dÅgharattaæ avala¤jiyamÃnà malaggahÅtà ahosi. Tà tassà suvaïïapÃtibhÃvam pi na jÃnanti. So lolavÃïijo tasmiæ samaye "maïike gaïhatha, maïike gaïhathÃ" 'ti vicaranto gharadvÃraæ pÃpuïi. Sà kumÃrikà taæ disvà ayyakaæ Ãha:
"amma mayhaæ ekaæ pilandhanaæ gaïhÃ" 'ti. "Amma mayaæ duggatÃ, kiæ datvà gaïhissÃmÃ" 'ti. "Ayaæ no pÃti atthi no ca amhÃkaæ upakÃrÃ, imaæ datvà gaïhÃ" 'ti. Sà vÃnijaæ pakkosÃpetvà Ãsane {nisÅdÃpetvÃ} taæ pÃtiæ datvà "ayya imaæ gahetvà tava bhaginiyà ki¤cid eva dehÅti" Ãha. VÃïijo pÃtiæ hatthena gahetvà "suvaïïapÃti bhavissatÅti" parivattetvà pÃtipiÂÂhiyà sÆciyà lekhaæ ka¬¬hitvà suvaïïabhÃvaæ ¤atvà "imesaæ ki¤ci adatvà va imaæ pÃtiæ harissÃmÅti" "ayaæ kiæ agghati, addhamÃsako pi 'ssà mÆlaæ na hotÅti"


#<[page 112]>#
%<112              I. EkanipÃta.  1. Apaïïakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  bhÆmiyaæ khipitvà uÂÂhÃyÃsanà pakkÃmi. Tena pavisitvà nikkhantavÅthiæ itaro pavisituæ labbhatÅti Bodhisatto taæ vÅthiæ pavisitvà "maïike gaïhathÃ" 'ti taæ eva gharadvÃraæ pÃpuïi. Puna sà kumÃrikà tath' eva ayyakaæ Ãha. Atha naæ ayyakà "amma, paÂhamaæ ÃgatavÃïijo pÃtiæ bhÆmiyaæ khipitvà gato, idÃni kiæ datvà gaïhissÃmÃ" 'ti Ãha.
"Amma, so vÃïijo pharusavÃco, ayaæ pana piyadassano mudusallÃpo, app-eva nÃma naæ gaïheyyÃ" 'ti. "Tena hi pakkosÃ" 'ti. Sà taæ pakkosi. Ath' assa gehaæ pavisitvà nisinnassa taæ pÃtiæ adaæsu. So tassà suvaïïapÃtibhÃvaæ ¤atvà "amma, ayaæ pÃti satasahassaæ agghati, pÃÂiagghanakabhaï¬am mayhaæ hatthe n' atthÅti" Ãha. "Ayya, paÂhamaæ ÃgatavÃïijo `ayaæ addhamÃsakam pi na agghatÅti' bhÆmiyaæ khipitvà gato, ayaæ pana tava pu¤¤ena suvaïïapÃti jÃtà bhavissatÅti mayaæ imaæ tuyhaæ dema, ki¤cid eva no datvà imaæ gahetvà yÃhÅti". Bodhisatto tasmiæ khaïe hatthagatÃni pa¤ca kahÃpaïasatÃni pa¤casatagghaïaka¤ ca bhaï¬aæ sabbaæ datvà "mayhaæ imaæ tula¤ ca pasibbaka¤ ca aÂÂha ca kahÃpaïe dethÃ" 'ti ettakaæ yÃcitvà ÃdÃya pakkÃmi. So sÅgham eva nadÅtÅraæ gantvà nÃvikassa aÂÂha kahÃpaïe datvà nÃvaæ abhirÆhi. Tato lolavÃïijo pi puna gehaæ gantvà "Ãharatha taæ pÃtiæ, tumhÃkaæ ki¤cid eva dassÃmÅti" Ãha. Sà taæ paribhÃsitvà "tvaæ amhÃkaæ satasahassagghanikaæ suvaïïapÃtiæ addhamÃsakagghanikam pi na akÃsi, tuyhaæ pana sÃmikasadiso eko dhammikavÃïijo amhÃkaæ sahassaæ datvà taæ ÃdÃya gato" ti Ãha. Taæ sutvà "tassa satasahassagghanikÃya hi suvaïïapÃtiyà parihÅno 'mhi, mahÃjÃnikaro vata me ayan" ti sa¤jÃtabalavasoko satiæ paccupaÂÂhÃpetuæ asakkonto visa¤¤Å hutvà attano hatthagate kahÃpaïe c' eva bhaï¬aka¤ ca gharadvÃre yeva vikiritvà nivÃsanapÃrupanam pahÃya tulÃdaï¬aæ muggaraæ katvà ÃdÃya Bodhisattassa anupadaæ pakkanto nadÅtÅraæ gantvà Bodhisattaæ gacchantaæ disvÃ


#<[page 113]>#
%<                         3. SerivÃïijajÃtaka. (3).                       113>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "ambho nÃvika nÃvaæ nivattehÅti" Ãha. Bodhisatto "mà nivattayÅti" paÂisedheti. ItarassÃpi Bodhisattaæ gacchantaæ passantassa passantassa balavasoko udapÃdi. Hadayaæ uïhaæ ahosi, mukhato lohitaæ ugga¤chi, vÃpikaddamo viya hadayaæ phali. So Bodhisatte ÃghÃtaæ bandhitvà tatth' eva jÅvitakkhayaæ pÃpuïi. Idaæ paÂhamaæ Devadattassa Bodhisatte ÃghÃtabandhanaæ. Bodhisatto dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karitvà yathÃkammaæ agamÃsi.
     SammÃsambuddho imaæ dhammadesanaæ kathetvà abhisambuddho va imaæ gÃthaæ kathesi:

  @<Ja_I,1.3(=3).1: Idha ce hi naæ virÃdhesi saddhammassa niyÃmataæ
                 ciraæ tvaæ anutapessasi SerivÃyaæ va vÃïijo ti. || Ja_I:3 ||>@

     Tattha idha ce hi naæ virÃdhesi saddhammassa niyÃmatan ti imasmiæ sÃsane etaæ saddhammassa niyÃmatÃsaækhÃtaæ sotÃpattimaggaæ virÃdhesi yadi virÃdhesi viriyaæ ossajanto nÃdhigacchasi na paÂilabhasÅti attho, ciraæ tvaæ anutapessasÅti evaæ sante tvaæ dÅgham addhÃnaæ socanto paridevanto a¤utapessasi, athavà ossaÂÂhaviriyatÃya ariyamaggassa virÃdhitattà dÅgharattaæ nirayÃdÅsu uppanno nÃnappakÃrÃni dukkhÃni anubhavanto anutapessasi kilamissasÅti, ayam ettha attho; kathaæ: SerivÃyaæ va vÃïijo ti, Serivà ti evaænÃmako 'yam, và 'ti yathÃ, idaæ vuttaæ hoti: yathà pubbe Serivà nÃma vÃïijo satasahassagghanikaæ suvaïïapÃtiæ labhitvà tassa gahaïatthÃya viriyaæ akatvà tato parihÅno anutappi evam eva tvam pi imasmiæ sÃsane paÂiyattasuvaïïapÃtisadisaæ ariyamaggaæ ossaÂÂhaviriyatÃya anadhigacchanto tato parihÅno dÅgharattaæ anutappissasi, sace pana viriyaæ na ossajissasi paï¬itavÃïijo suvaïïapÃtiæ viya mama sÃsane navavidham pi lokuttaradhammaæ paÂilabhissasÅti.


#<[page 114]>#
%<114              I. EkanipÃta.  1. Apaïïakavagga.>%
     Evam assa Satthà arahattena kÆÂaæ gaïhanto imaæ dhammadesanaæ dassetvà cattÃri saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne ossaÂÂhaviriyo bhikkhu aggaphale arahatte patiÂÂhÃsi.
     SatthÃpi dve vatthÆni kathetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnetvà dassesi: "Tadà bÃlavÃïijo Devadatto ahosi, paï¬itavÃïijo aham eva ahosin" ti desanaæ niÂÂhÃpesi. SerivÃïijajÃtakaæ.

                      $<4. CullakaseÂÂhijÃtaka.>$
     Appakena pi medhÃvÅti. Imaæ dhammadesanaæ Bhagavà RÃjagahaæ upanissÃya JÅvakambavane viharanto Cullapanthakattheraæ Ãrabbha kathesi. Tattha Cullapanthakassa tÃva nibbatti kathetabbÃ. RÃjagahe kira dhanaseÂÂhikulassa dhÅtà attano dÃsen' eva saddhiæ santhavaæ katvà "a¤¤e pi me imaæ kammaæ jÃneyyun" ti bhÅtà evam Ãha: "amhehi imasmiæ ÂhÃne vasituæ na sakkÃ, sace me mÃtÃpitaro. imaæ dosaæ jÃnissanti khaï¬Ãkhaï¬aæ karissanti, videsaæ gantvà vasissÃmÃ" 'ti hatthasÃraæ gahetvà aggadvÃrena nikkhamitvà "yattha và tattha và a¤¤ehi ajÃnanaÂÂhÃnaæ gantvà vasissÃmÃ" 'ti ubho pi agamaæsu. Tesaæ ekasmiæ ÂhÃne vasantÃnaæ saævÃsam anvÃya tassà kucchiyaæ gabbho patiÂÂhÃsi. Sà gabbhaparipÃkam Ãgamma sÃmikena saddhiæ mantesi: "gabbho me paripÃkaæ gato, ¤Ãtibandhuvirahite ca ÂhÃne gabbhavuÂÂhÃnaæ nÃma ubhinnam pi amhÃkaæ dukkham eva, kulagehaæ gacchÃmÃ" 'ti. So "ajja gacchÃma, sve gacchÃmÃ" 'ti divase atikkÃmesi. Sà cintesi: "ayaæ bÃlo attano dosamahantatÃya gantuæ na ussahati, mÃtÃpitaro nÃma ekantahitÃ, ayaæ gacchatu và mà và mayà gantuæ vaÂÂatÅti". Tasmiæ gehà nikkhante gehaparikkhÃraæ paÂisÃmetvà attano kulagharaæ gatabhÃvaæ anantaragehavÃsÅnaæ Ãrocetvà maggaæ paÂipajji. Atha so puriso gharaæ Ãgato taæ adisvà paÂivissake pucchitvà "kulagharaæ gatÃ" ti sutvà vegena anubandhitvà antarÃmagge sampÃpuïi. TassÃpi tatth' eva gabbhavuÂÂhÃnaæ ahosi. So "kiæ idaæ bhadde" ti pucchi.
"SÃmi, eko putto jÃto" ti. "IdÃni kiæ karissÃmÃ" 'ti. "Yass' atthÃya mayaæ kulagharaæ gaccheyyÃma taæ kammaæ antarà va nipphannaæ, tattha gantvà kiæ karissÃma, nivattÃmÃ" 'ti dve pi ekacittà hutvà nivattiæsu. Tassa ca dÃrakassa panthe jÃtattà Panthako ti nÃmaæ akaæsu.


#<[page 115]>#
%<                        4. CullakaseÂÂhijÃtaka. (4).                      115>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tassà na cirass' eva aparo pi gabbho patiÂÂhahi. Sabbaæ purimanayen' eva vitthÃretabbaæ. Tassa pi dÃrakassa panthe jÃtattà paÂhamajÃtassa MahÃpanthako ti nÃmaæ katvà itarassa Cullapanthako ti nÃmaæ akaæsu. Te dve pi dÃrake gahetvà attano vasanaÂÂhÃnam eva ÃgatÃ. Tesaæ tattha vasantÃnaæ ayaæ PanthadÃrako a¤¤e dÃrake cullapità ti ayyako ti ayyakà ti vadante sutvà mÃtaraæ pucchi: "amma a¤¤e dÃrakà cullapità ti ayyako ti ayyakà ti vadanti, amhÃkaæ ¤Ãtakà n' atthÅti". "ùma tÃta, tumhÃkaæ ettha ¤Ãtakà n' atthi, RÃjagahanagare pana vo dhanaseÂÂhi nÃma ayyako, tattha tumhÃkaæ bahu¤ÃtakÃ" ti. "Kasmà tattha na gacchÃma ammÃ" ti. Sà attano agamanakÃraïaæ puttassa kathetvà puttesu punappuna kathentesu sÃmikaæ Ãha:
"ime dÃrakà ativiya kilamenti, kiæ no mÃtÃpitaro disvà maæsaæ khÃdissanti, ehi dÃrakÃnaæ ayyakakulaæ dassemÃ" 'ti. "Ahaæ sammukhà va ÂhÃtuæ na sakkhissÃmi, taæ pana tattha nayissÃmÅti". "SÃdhu ayya, yena kenaci nayena dÃrakÃnaæ ayyakakulam eva daÂÂhuæ vaÂÂatÅti".
Dve pi janà dÃrake ÃdÃya anupubbena RÃjagahaæ patvà nagaradvÃre ekissà sÃlÃya nivÃsaæ kappetvà dÃrakamÃtà dve dÃrake gahetvà ÃgatabhÃvaæ mÃtÃpitunnaæ ÃrocÃpesi. Te taæ sÃsanaæ sutvà "saæsÃre carantÃnaæ na putto dhÅtà nÃma n' atthi, te amhÃkaæ mahÃparÃdhikÃ, na sakkà tehi amhÃkaæ cakkhupathe ÂhÃtuæ, ettakaæ pana nÃma dhanaæ gahetvà dve pi janà phÃsukaÂÂhÃnaæ gantvà jÅvantu, dÃrake pana idha pesentÆ" ti. SeÂÂhidhÅtà mÃtÃpitÆhi pesitaæ dhanaæ gahetvà dÃrake ÃgatadÆtÃnaæ yeva hatthe datvà pesesi.
DÃrakà ayyakakule va¬¬hanti. Tesu Cullapanthako atidaharo, MahÃpanthako pana ayyakena saddhiæ Dasabalassa dhammakathaæ sotuæ gacchati. Tassa niccaæ Satthu sammukhà dhammaæ suïantassa pabbajjÃya cittaæ nami. So ayyakaæ Ãha: "sace tumhe sampaÂicchatha ahaæ pabbajeyyan" ti. "Kiæ vadesi tÃta, mayhaæ sakalalokassÃpi pabbajato tav' eva pabbajjà bhaddikÃ, sace sakkosi pabbaja tÃtÃ" 'ti sampaÂicchitvà Satthu santikaæ gato. Satthà "kiæ mahÃseÂÂhi dÃrako te laddho" ti. "ùma bhante, ayaæ dÃrako mayhaæ nattà `tumhÃkaæ santike pabbajÃmÅti Ãha".


#<[page 116]>#
%<116              I. EkanipÃta.  1. Apaïïakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Satthà a¤¤ataraæ piï¬acÃrikaæ "imaæ dÃrakaæ pabbÃjehÅti" ÃïÃpesi. Thero tassa tacapa¤cakakammaÂÂhÃnaæ Ãcikkhitvà pabbÃjesi. So bahuæ Buddhavacanaæ uggaïhitvà paripuïïavasso upasampadaæ labhi, upasampanno yonisomanasikÃre kammaæ karonto arahattam pÃpuïi. So jhÃnasukhena maggasukhena ca vÅtinÃmento cintesi: "sakkà nu kho imaæ sukhaæ Cullapanthakassa dÃtun" ti. Tato ayyakaseÂÂhissa santikaæ gantvà "mahÃseÂÂhi sace tumhe sampaÂicchatha ahaæ Cullapanthakaæ pabbÃjeyyan" ti Ãha. "PabbÃjetha bhante" ti. Thero CullapanthakadÃrakaæ pabbÃjetvà dasasu sÅlesu patiÂÂhÃpesi. CullapanthakasÃmaïero pabbajitvà va dandho ahosi.
         Padumaæ yathà kokanadaæ sugandhaæ
         pÃto siyà phullam avÅtagandhaæ
         AÇgÅrasam passa virocamÃnaæ
         tapantam Ãdiccam iv' antalikkhe ti
imaæ ekaæ gÃtham catuhi mÃsehi gaïhituæ nÃsakkhi. So kira KassapasammÃsambuddhakÃle pabbajitvà pa¤¤avà hutvà a¤¤atarassa dandhabhikkhuno uddesagahaïakÃle parihÃsakeÊiæ akÃsi. So bhikkhu tena parihÃsena lajjito n' eva uddesaæ gaïhi na sajjhÃyam akÃsi.
Tena kammenÃyaæ pabbajitvà va dandho jÃto, gahitagahitaæ padaæ upari upari gaïhantassa nassati, tassa imam eva gÃthaæ gahetuæ vÃyamantassa cattÃro mÃsà atikkantÃ. Atha naæ MahÃpanthako Ãha: "Panthaka, tvaæ imasmiæ sÃsane abhabbo, catuhi mÃsehi ekaæ gÃtham pi gahetuæ na sakkosi, pabbajitakiccaæ pana tvaæ kathaæ matthakaæ pÃpessasi, nikkhama ito vihÃrÃ" ti nikka¬¬hi. Cullapanthako BuddhasÃsane sinehena gihibhÃvaæ na pattheti. Tasmi¤ ca kÃle MahÃpanthako bhattuddesako hoti. JÅvako KomÃrabhacco bahuæ gandhamÃlaæ ÃdÃya attano ambavanaæ gantvà SatthÃraæ pÆjetvà dhammaæ sutvà uÂÂhÃyÃsanà Dasabalaæ vanditvà MahÃpanthakaæ upasaækamitvà "kittakà bhante Satthu santike bhikkhÆ" ti pucchi. "Pa¤camattÃni satÃnÅti." "Sve bhante buddhapamukhÃni pa¤ca bhikkhusatÃni ÃdÃya amhÃkaæ nivesane bhikkhaæ gaïhathÃ" 'ti. "UpÃsaka, Cullapanthako nÃma dandho avirÆÊhidhammo, taæ Âhapetvà sesÃnaæ nimantaïaæ paÂicchÃmÅti" thero Ãha.


#<[page 117]>#
%<                        4. CullakaseÂÂhijÃtaka. (4).                     117>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Taæ sutvà Cullapanthako cintesi: "thero ettakÃnaæ bhikkhÆnaæ nimantaïaæ paÂicchanto maæ bÃhiraæ katvà paÂicchati, nissaæsayaæ mayhaæ bhÃtikassa mayi cittaæ bhinnaæ bhavissati, kiæ dÃni mayhaæ iminà sÃsanena, gihÅ hutvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karonto jÅvissÃmÅti" so punadivase pÃto va "gihÅ bhavissÃmÅti" pÃyÃsi. Satthà paccÆsakÃle yeva lokaæ olokento imaæ kÃraïaæ disvà paÂhamataraæ gantvà Cullapanthakassa gamanamagge dvÃrakoÂÂhake caækamanto aÂÂhÃsi. Cullapanthako gharà nikkhamanto SatthÃraæ disvà upasaækamitvà vandi. Atha naæ Satthà "kahaæ pana tvaæ Cullapanthaka imÃya velÃya gacchasÅti" Ãha. "BhÃtà maæ bhante nikka¬¬hati, tenÃhaæ vibbhamituæ gacchamÅti. "Cullapanthaka, tava pabbajjà nÃma mama santakÃ, bhÃtarà nikka¬¬hito kasmà mama santikaæ nÃga¤chi, ehi kin te gihibhÃvena, mama santike bhavissasÅti" Cullapanthakaæ ÃdÃya gantvà gandhakuÂipamukhe nisÅdÃpetvà "Cullapanthaka puratthÃbhimukho hutvà imaæ pilotikaæ rajoharaïaæ rajoharaïan ti parimajjanto idh' eva hohÅti" iddhiyà abhisaækhaÂaæ parisuddhaæ pilotikaæ datvà kÃle Ãrocite bhikkhusaæghaparivuto JÅvakassa gehaæ gantvà pa¤¤attÃsane nisÅdi. Cullapanthako pi suriyaæ olokento taæ pilotikakhaï¬aæ rajoharaïaæ rajoharaïan ti parimajjanto nisÅdi. Tassa taæ pilotikakhaï¬aæ parimajjantassa parimajjantassa kiliÂÂhaæ ahosi. Tato cintesi: "idaæ pilotikakhaï¬aæ ativiya parisuddhaæ, imaæ pana attabhÃvaæ nissÃya purimapakatiæ vijahitvà evaæ kiliÂÂhaæ jÃtaæ, aniccà vata saækhÃrà ti khayavayaæ paÂÂhapento vipassanaæ va¬¬hesi. Satthà Cullapanthakassa cittaæ vipassanaæ ÃrÆÊhan ti ¤atvà "Cullapanthaka, tvaæ `etaæ pilotikakhaï¬am eva saækiliÂÂhaæ rajara¤jitaæ jÃtan' ti mà sa¤¤aæ kari, abbhantare pana te rÃgarajÃdayo atthi, te harÃhÅti vatvà obhÃsaæ vissajjetvà purato nisinno viya pa¤¤ÃyamÃnarÆpo hutvà imà gÃthà abhÃsi:
         RÃgo rajo na ca pana reïu vuccati,
         rÃgass' etaæ adhivacanaæ rajo ti;
         etaæ rajaæ vippajahitvà bhikkhavo
         viharanti te vigatarajassa sÃsane.


#<[page 118]>#
%<118              I. EkanipÃta.  1. Apaïïakavagga.>%
         Doso rajo --pe--.
         Moho rajo na ca pana reïu vuccati,
         mohass' etaæ adhivacanaæ rajo ti;
         etaæ rajaæ vippajahitvà bhikkhavo
         viharanti te vigatarajassa sÃsane ti.
GÃthÃpariyosÃne Cullapanthako saha paÂisambhidÃhi arahattam pÃpuïi, PaÂisambhidÃhi yev' assa tÅïi PiÂakÃni Ãgamiæsu. So kira pubbe rÃjà hutvà nagaraæ padakkhiïaæ karonto nalÃÂato sede mu¤cante parisuddhena sÃÂakena nalÃÂantaæ pu¤ji. SÃÂako kiliÂÂho ahosi. So "imaæ sarÅraæ nissÃya evarÆpo parisuddho sÃÂako pakatiæ jahitvà kiliÂÂho jÃto, aniccà vata saækhÃra" ti aniccasa¤¤aæ paÂilabhi, tena kÃraïen' assa rajoharaïam eva paccayo jÃto. JÅvako pi kho KomÃrabhacco Dasabalassa dakkhiïodakaæ upanÃmesi. Satthà "nanu JÅvaka vihÃre bhikkhÆ atthÅti" hatthena pattaæ pidahi. MahÃpanthako "nanu bhante vihÃre n' atthi bhikkhÆ ti" Ãha. Satthà "atthi JÅvakÃ" 'ti Ãha. JÅvako "tena hi bhaïe gaccha, vihÃre bhikkhÆnaæ atthibhÃvaæ và natthibhÃvaæ và jÃnÃhÅti" purisaæ pesesi. Tasmiæ khaïe Cullapanthako "mayhaæ bhÃtiko `vihÃre bhikkhÆ n' atthÅti' bhaïati, vihÃre bhikkhÆnaæ atthibhÃvam assa pakÃsessÃmÅti" sakalaæ ambavanaæ bhikkhÆna¤ ¤eva pÆresi. Ekacce bhikkhÆ cÅvarakammaæ karonti, ekacce rajanakammaæ, ekacce sajjhÃyaæ karontÅti evaæ a¤¤ama¤¤aæ asadisaæ bhikkhusahassaæ mÃpesi. So puriso vihÃre bahÆ bhikkhÆ disvà nivattivà "ayya sakalaæ ambavanaæ bhikkhÆhi paripuïïan" ti JÅvakassa Ãrocesi. Thero pi kho tatth' eva
         "Sahassakkhattuæ attÃnaæ nimminitvÃna Panthako
         nisÅdi ambavane ramme yÃva kÃlappavedanÃ" ti.
Atha Satthà taæ purisaæ Ãha: "vihÃraæ gantvà `Satthà Cullapanthakaæ nÃma pakkosatÅti' vadehÅti". Tena gantvà tathà vutte "ahaæ Cullapanthako ahaæ Cullapanthako" ti mukhasahassaæ uÂÂhahi. Puriso gantvà "sabbe pi kira bhante Cullapanthakà yeva nÃmÃ" 'ti Ãha.
"Tena hi tvaæ gantvà yo `ahaæ Cullapanthako' ti paÂhamaæ vadati taæ hatthe gaïha,


#<[page 119]>#
%<                        4. CullakaseÂÂhijÃtaka. (4).                     119>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  avasesà antaradhÃyissantÅti". So tathà akÃsi.
TÃvad eva sahassamattà bhikkhÆ antaradhÃyiæsu. Thero gatena purisena saddhiæ agamÃsi. Satthà bhattakiccapariyosÃne JÅvakaæ Ãmantesi: "JÅvaka, Cullapanthakassa pattaæ gaïha, ayan te anumodanaæ karissatÅti". JÅvako tathà akÃsi. Thero sÅhanÃdaæ nadanto taruïasÅho viya tÅhi PiÂakehi saækhobhetvà anumodanaæ akÃsi.
Satthà uÂÂhÃyÃsanà bhikkhusaæghaparivÃro vihÃraæ gantvà bhikkhÆhi vatte dassite utthÃyÃsanà gandhakuÂipamukhe Âhatvà bhikkhusaæghassa SugatovÃdaæ datvà kammaÂÂhÃnaæ kathetvà bhikkhusaæghaæ uyyojetvà surabhigandhavÃsitaæ gandhakuÂiæ pavisitvà dakkhiïena passena sÅhaseyyaæ upagato. Atha sÃyaïhasamaye dhammasabhÃyaæ bhikkhÆ ito c' ito ca samosaritvà rattakambalasÃïiæ parikkhipantà viya nisÅditvà Satthu guïakathaæ Ãrabhiæsu: "Ãvuso; MahÃpanthako Cullapanthakassa ajjhÃsayaæ ajÃnanto `catuhi mÃsehi ekaæ gÃthaæ gaïhituæ na sakkoti, dandho ayan' ti vihÃrà nikka¬¬hi, SammÃsambuddho pana attano anuttaradhammarÃjatÃya ekasmiæ yev' assa antarabhatte saha paÂisambhidÃya arahattaæ adÃsi, tÅïi PiÂakÃni paÂisambhidÃhi yeva ÃgatÃni, aho BuddhÃnaæ balan nÃma mahantan" ti.
Atha Bhagavà dhammasabhÃyaæ imaæ kathÃpavattiæ ¤atvà "ajja mayà gantuæ vaÂÂatÅti" BuddhaseyyÃya uÂÂhÃya surattadupaÂÂaæ nivÃsetvà vijjullatà viya kÃyabandhanaæ bandhitvà rattakambalasadisaæ SugatamahÃcÅvaraæ pÃrupitvà surabhigandhakuÂito nikkhamma mattavaravÃraïasÅhavikkantavilÃsena anantÃya BuddhalÅÊhÃya dhammasabhÃyaæ gantvà alaækatamaï¬apamajjhe supa¤¤attavarabuddhÃsanaæ abhiruyha chabbaïïabuddharasmiyo vissajjento aïïavakucchiæ obhÃsayamÃno Yugandharamatthake bÃlasuriyo viya Ãsanamajjhe nisÅdi.
SammÃsambuddhe pana Ãgatamatte bhikkhusaægho kathaæ pacchinditvà tuïhÅ ahosi. Satthà mudukena mettacittena parisaæ oloketvà "ayaæ parisà ativiya sobhati, ekassa pi hatthakukkuccaæ và pÃdakukkuccaæ và ukkÃsitasaddo và khipitasaddo và n' atthi, sabbe p' ime BuddhagÃravena sagÃravà Buddhatejena tajjità mayi Ãyukappam pi akathetvà nisinne paÂhamaæ kathaæ samuÂÂhÃpetvà na kathessanti, kathÃsamuÂÂhÃpanavattan nÃma mayà va jÃnitabbaæ, aham eva paÂhamaæ kathessÃmÅti madhurena brahmassarena bhikkhÆ Ãmantetvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ,


#<[page 120]>#
%<120              I. EkanipÃta.  1. Apaïïakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kà ca pana vo antarÃkathà vippakatà ti Ãha. "Bhante, na mayaæ imasmiæ ÂhÃne nisinnà a¤¤aæ tiracchÃnakathaæ kathema, tumhÃkaæ yeva pana guïe vaïïayamÃnà nisinn' amhÃ" 'ti, "Ãvuso, MahÃpanthako Cullapanthakassa ajjhÃsayaæ ajÃnanto --pe-- aho BuddhÃnaæ balan nÃma mahantan" ti. Satthà bhikkhÆnaæ kathaæ sutvà "bhikkhave, Cullapanthako maæ nissÃya idÃni tÃva dhammesu dhammamahantataæ patto, pubbe pana maæ nissÃya bhogesu pi bhogamahantataæ pÃpuïÅti" Ãha. BhikkhÆ tass' atthassa ÃvibhÃvatthaæ Bhagavantaæ yÃciæsu. Bhagavà bhavantarena paÂicchannaæ kÃraïaæ pÃkaÂaæ akÃsi:
     AtÅte KÃsiraÂÂhe BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto seÂÂhikule nibbattitvà vayappatto seÂÂhiÂÂhÃnaæ labhitvà CullakaseÂÂhi nÃma ahosi. So paï¬ito vyatto sabbanimittÃni jÃnÃti. So ekadivasaæ rÃjÆpaÂÂhÃnaæ gacchanto antaravÅthiyaæ matamÆsikaæ disvà taækhaïe nakkhattaæ samÃnetvà idam Ãha: "sakkà cakkhumatà kulaputtena imaæ unduraæ gahetvà dÃrÃbharaïaæ và kÃtuæ kammante ca payojetun" ti. A¤¤ataro duggatakulaputto taæ seÂÂhissa vacanaæ sutvà "nÃyaæ ajÃnitvà kathessatÅti" mÆsikaæ gahetvà ekasmiæ Ãpaïe biÊÃlass' atthÃya datvà kÃkaïikaæ labhi.
TÃya kÃkaïikÃya phÃïitaæ gahetvà ekena kuÂena pÃnÅyaæ gaïhi. So ara¤¤ato Ãgacchante {mÃlakÃre} disvà thokaæ thokaæ phÃïitakhaï¬aæ datvà uluækena pÃnÅyaæ adÃsi. Te tassa ekekaæ pupphamuÂÂhiæ adaæsu. So tena pupphamÆlena punadivase pi phÃïita¤ ca pÃnÅyaghaÂa¤ ca gahetvà pupphÃrÃmam eva gato. Tassa taæ divasaæ mÃlÃkÃrà a¬¬hocitake pupphagacche datvà agamaæsu. So na cirass' eva iminà upÃyena aÂÂha kahÃpaïe labhi. Puna ekasmiæ vÃtavuÂÂhidivase rÃjuyyÃne bahÆ sukkhadaï¬akà ca sÃkhà ca palÃsa¤ ca vÃtena patitaæ hoti. UyyÃnapÃlo cha¬¬etuæ upÃyaæ na passati.


#<[page 121]>#
%<                        4. CullakaseÂÂhijÃtaka. (4).                     121>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So tattha gantvà "sace imÃni dÃrupaïïÃni mayhaæ dassasi ahan te imÃni sabbÃni nÅharissÃmÅti" uyyÃnapÃlaæ Ãha. So "gaïha ayyÃ" 'ti sampaÂicchi. CullantevÃsiko dÃrakÃnaæ keÊimaï¬alaæ gantvà phÃïitaæ datvà muhuttena sabbÃni dÃrupaïïÃni nÅharÃpetvà uyyÃnadvÃre rÃsiæ kÃresi. Tadà rÃjakumbhakÃro rÃjakulÃnaæ bhÃjanÃnaæ pacanatthÃya dÃrÆni pariyesamÃno uyyÃnadvÃre tÃni disvà tassa hatthato vikkiïitvà gaïhi. Taæ divasaæ CullantevÃsiko dÃruvikkayena soÊasa kahÃpaïe cÃÂiÃdÅni ca pa¤ca bhÃjanÃïi labhi. So catuvÅsatiyà kahÃpaïesu jÃtesu "atthi ayaæ upÃyo mayhan" ti nagaradvÃrato avidÆraÂÂhÃne ekaæ pÃnÅyacÃÂiæ Âhapetvà pa¤casate tiïahÃrake pÃnÅyena upaÂÂhahi. Te Ãhaæsu: "tvaæ samma amhÃkaæ bahÆpakÃro, kin te karomÃ" 'ti. So "mayhaæ kicce uppanne karissathÃ" 'ti vatvà ito c' ito ca vicaranto thalapathakammikena ca jalapathakammikena ca saddhiæ mittasanthavaæ akÃsi. Tassa thalapathakammiko "sve imaæ nagaraæ assavÃïijako pa¤ca assasatÃni gahetvà ÃgamissatÅti" Ãcikkhi. So tassa vacanaæ sutvà tiïahÃrake Ãha: "ajja mayhaæ ekekaæ tiïakalÃpaæ detha, mayà ca tiïe avikkÅte attano tiïaæ mà vikkiïathÃ" 'ti. Te "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà pa¤ca tiïakalÃpasatÃni Ãharitvà tassa ghare pÃtayiæsu. AssavÃïijo sakalanagare assÃnaæ tiïaæ alabhitvà tassa sahassaæ datvà taæ tiïaæ gaïhi. Tato katipÃhaccayena tassa jalapathakammikasahÃyako Ãrocesi: "paÂÂanaæ mahÃnÃvà ÃgatÃ" ti.
So "atthi ayaæ upÃyo" ti aÂÂhahi kahÃpaïehi sabbaparivÃrasampannaæ tÃvakÃlikaæ rathaæ gahetvà mahantena yasena nÃvÃpaÂÂanaæ gantvà ekaæ aÇgulimuddikaæ nÃvÃya saccakÃraæ datvà avidÆraÂÂhÃne sÃïiæ parikkhipÃpetvà nisinno purise ÃïÃpesi: "bÃhirato vÃïijesu Ãgatesu tatiyena pÃÂihÃrena ÃrocethÃ" 'ti.


#<[page 122]>#
%<122              I. EkanipÃta.  1. Apaïïakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "NÃvà ÃgatÃ" ti sutvà BÃrÃïasito satamattà vÃïijà "bhaï¬aæ gaïhÃmÃ" 'ti Ãgamiæsu. "Bhaï¬aæ tumhe na labhissatha, asukaÂÂhÃne nÃma mahÃvÃïijena saccakÃro dinno" ti. Te taæ sutvà tassa santikaæ ÃgatÃ. PÃdamÆlikapurisà purimasa¤¤Ãvasena tatiyena pÃÂihÃrena tesaæ ÃgatabhÃvaæ Ãrocesuæ. Te satamattÃpi vÃïijà ekekaæ sahassaæ datvà tena saddhiæ nÃvÃya paÂÂikà hutvà puna ekekaæ sahassaæ datvà pattiæ vissajjÃpetvà bhaï¬aæ attano santakaæ akaæsu.
CullantevÃsiko dve satasahassÃni gaïhitvà BÃrÃïasiæ Ãgantvà "kata¤¤unà bhavituæ vaÂÂatÅti" ekaæ satasahassaæ gÃhÃpetvà CullakaseÂÂhissa samÅpaæ gato. Atha naæ seÂÂhi "kin te tÃta katvà idaæ dhanaæ laddhan" ti pucchi. So "tumhe kathitaupÃye Âhatvà catumÃsabbhantaren' eva laddhan" ti matamÆsikaæ Ãdiæ katvà sabbaæ vatthuæ kathesi. CullamahÃseÂÂhi tassa vacanaæ sutvà "na dÃni evarÆpaæ dÃrakaæ parasantakaæ kÃtuæ vaÂÂatÅti" vayappattaæ dhÅtaraæ datvà sakalakuÂumbassa sÃmikaæ akÃsi. So seÂÂhino accayena tasmiæ nagare seÂÂhiÂÂhÃnaæ labhi. Bodhisatto pi yathÃkammaæ agamÃsi.
     SammÃsambuddho pi imaæ dhammadesanaæ kathetvà abhisambuddho va imaæ gÃthaæ kathesi:

  @<Ja_I,1.4(=4).1: Appakena pi medhÃvÅ pÃbhatena vicakkhaïo
                 samuÂÂhÃpeti attÃnaæ anuæ aggÅva santhaman ti. || Ja_I:4 ||>@

     Tattha appakena pÅti thokenÃpi parittakenÃpi, medhÃvÅti pa¤¤avÃ, pÃbhatenà 'ti bhaï¬amÆlena, vicakkhaïo ti vohÃrakusalo, samuÂÂhÃpeti attÃnan ti mahantaæ dhana¤ ca yasa¤ ca uppÃdetvà tattha attÃnaæ saïÂhapeti patiÂÂhÃpeti, yathà kim: aïuæ aggiva santhamaæ, yathà paï¬ito puriso parittaæ aggiæ anukkamena gomayacuïïÃdÅni pakkhipitvà mukhavÃtena dhamanto samuÂÂhÃpeti va¬¬heti mahantaæ aggikkhandhaæ karoti evam eva paï¬ito thokam pi pÃbhataæ labhitvà nÃnÃupÃyehi payojetvà dhana¤ ca yasa¤ ca va¬¬heti va¬¬hetvà ca pana tattha attÃnaæ patiÂÂhÃpeti,


#<[page 123]>#
%<                         5. Taï¬ulanÃlijÃtaka. (5).                      123>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tÃya eva và pana dhanayasamahantatÃya attÃnaæ samuÂÂhÃpeti, abhi¤¤Ãtaæ pÃkaÂaæ karotÅti attho.
     Iti Bhagavà "bhikkhave, Cullapanthako maæ nissÃya idÃni dhammesu dhammamahantataæ patto, pubbe pana bhogesu pi bhogamahantataæ pÃpuïÅti".
     Evaæ imaæ dhammadesanaæ dassetvà dve vatthÆni kathetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà CullantevÃsiko Cullapanthako ahosi, CullakamahÃseÂÂhi pana aham eva ahosin" ti desanaæ niÂÂhapesi. CullakaseÂÂhijÃtakaæ.

                      $<5. Taï¬ulanÃlijÃtaka.>$
     Kim agghati taï¬ulanÃlikà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto LÃÊudÃyittheraæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ samaye Ãyasmà Dabbo Mallaputto saæghassa bhattuddesako hoti. Tasmiæ pÃto va salÃkabhattÃni uddisamÃne UdÃyittherassa kadÃci varabhattaæ pÃpuïÃti kadÃci lÃmakabhattaæ. So lÃmakabhattassa pattadivase salÃkaggaæ Ãkulaæ karoti: "kiæ Dabbo va salÃkaæ dÃtuæ jÃnÃti, amhe na jÃnÃmÃ" 'ti vadati. Tasmiæ salÃkaggaæ Ãkulaæ karonte "handa dÃni tvam eva salÃkà dehÅti" salÃkapacchiæ adaæsu. Tato paÂÂhÃya so saæghassa salÃkaæ adÃsi, dadanto pana idaæ varabhattan ti và lÃmakabhattan ti và asukavassagge varabhattaæ Âhitaæ asukavassagge lÃmakabhattan ti và na jÃnÃti, Âhitikaæ karonto pi asukavassagge Âhitikà ti na sallakkheti, bhikkhÆnaæ ÂhitavelÃya imasmiæ ÂhÃne ayaæ Âhitikà Âhità imasmiæ ÂhÃne ayan ti bhÆmiyaæ và bhittiyaæ và lekhaæ ka¬¬hati. Punadivase salÃkagge bhikkhÆ mandatarà và honti bahutarà vÃ, tesu mandataresu lekhà heÂÂhà hoti bahutaresu upari, so Âhitikaæ ajÃnanto lekhÃsa¤¤Ãya salÃkaæ deti.
Atha naæ bhikkhÆ "Ãvuso UdÃyi lekhà nÃma heÂÂhà và hoti upari vÃ, varabhattaæ pana asukavassagge Âhitaæ lÃmakabhattaæ asukavassagge" ti Ãhaæsu. So bhikkhÆ paÂippharanto "yadi evaæ ayaæ lekhà kasmà evaæ ÂhitÃ, kiæ ahaæ tumhÃkaæ saddahÃmi, imissà lekhÃya saddahÃmÅti" vadati, Atha naæ daharà ca sÃmaïerà ca "Ãvuso LÃÊudÃyi,


#<[page 124]>#
%<124              I. EkanipÃta.  1. Apaïïakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tayi salÃkà dente bhikkhÆ lÃbhena parihÃyanti, na tvaæ dÃtuæ anucchaviko, niggaccha ito" ti salÃkaggato nikka¬¬hiæsu.
Tasmiæ khaïe salÃkagge mahantaæ kolÃhalaæ ahosi. Taæ sutvà Satthà Anandattheraæ pucchi: "ùnanda, salÃkagge mahantaæ kolÃhalaæ, kiæsaddo nÃm' eso" ti. Thero TathÃgatassa tam atthaæ Ãrocesi. "Ananda, na idÃn' eva UdÃyi attano bÃlatÃya paresaæ lÃbhahÃniæ karoti, pubbe pi akÃsi yevÃ" 'ti Ãha. Thero tass' atthassa ÃvibhÃvatthaæ Bhagavantaæ yÃci. Bhagavà bhavantarena paÂicchannaæ kÃraïaæ pÃkaÂaæ akÃsi:
     AtÅte KÃsiraÂÂhe BÃrÃïasiyaæ Brahmadatto rÃjà ahosi.
Tadà amhÃkaæ Bodhisatto tassa agghakÃrako ahosi, hatthiassÃdÅni c' eva maïisuvaïïÃdÅni ca agghÃpeti, agghÃpetvà bhaï¬asÃmikÃnaæ bhaï¬ÃnurÆpam eva mÆlaæ dÃpesi. RÃjà pana luddho hoti, so lobhapakatiyà evaæ cintesi: "ayaæ agghÃpanako evaæ agghÃpento na cirass' eva mama gehe dhanaæ parikkhayaæ gamissati, a¤¤aæ agghÃpanakaæ karissÃmÅti" so sÅhapa¤jaraæ ugghÃÂetvà rÃjaÇgaïaæ olokento ekaæ gÃmikamanussaæ lolabÃlaæ rÃjaÇgaïena gacchantaæ disvà "esa mayhaæ agghÃpanakakammaæ kÃtuæ sakkhissatÅti" taæ pakkosÃpetvà "sakkhissasi bhaïe amhÃkaæ agghÃpanakakammaæ kÃtun" ti Ãha. "SakkhissÃmi devÃ" 'ti. RÃjà attano dhanarakkhaïatthÃya taæ bÃlaæ agghÃpanakakamme Âhapesi. Tato paÂÂhÃya so bÃlo hatthiassÃdÅni agghÃpento agghaæ hÃpetvà yathÃruciyà katheti, tassa ÂhÃnantare Âhitattà yaæ so katheti tam eva mÆlaæ hoti. Tasmiæ kÃle uttarÃpathato eko assavÃïijo pa¤ca assasatÃni Ãnesi. RÃjà taæ purisaæ pakkosÃpetvà asse agghÃpesi. So pa¤cannaæ assasatÃnaæ ekaæ taï¬ulanÃlikaæ aggham akÃsi, katvà ca pana "assavÃïijassa ekaæ taï¬ulanÃlikaæ dethÃ" 'ti vatvà asse assasÃlÃyaæ saïÂhÃpesi.


#<[page 125]>#
%<                        5. Taï¬ulanÃlijÃtaka. (5).                    125>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  AssavÃïijo porÃïakÃgghÃpanikassa santikaæ gantvà taæ pavattiæ Ãrocetvà "idÃni kiæ kattabban" ti pucchi. So Ãha: "tassa purisassa la¤caæ datvà evaæ pucchatha: "`amhÃkaæ tÃva assà ekaæ taï¬ulanÃlikaæ agghantÅti' ¤Ãtam etaæ, tumhe pana nissÃya taï¬ulanÃliyà agghaæ jÃnitukÃm' amha, sakkhissatha no ra¤¤o santike Âhatvà `sà taï¬ulanÃlikà idaæ nÃma agghatÅti' vattun tÅ, sace `sakkomÅti' vadati taæ gahetvà ra¤¤o santikaæ gacchatha, aham pi tattha ÃgamissÃmÅti". AssavÃïijo "sÃdhÆ" 'ti Bodhisattassa vacanaæ sampaÂicchitvà agghÃpanikassa la¤caæ datvà tam atthaæ ÃrocÃpesi. So la¤caæ labhitvà va "sakkhissÃmi taï¬ulanÃliæ agghÃpetun" ti. "Tena hi gacchÃma rÃjakulan" ti taæ ÃdÃya ra¤¤o santikaæ agamÃsi. Bodhisatto pi a¤¤e pi bahuamaccà agamaæsu. AssavÃïijo rÃjÃnaæ vanditvà "ahaæ deva pa¤cannaæ assasatÃnaæ ekaæ taï¬ulanÃliæ agghanabhÃvaæ jÃniæ, `sà pana taï¬ulanÃli kiæ agghatÅti' agghÃpanikaæ puccha devÃ" 'ti. RÃjà taæ pavattiæ ajÃnanto "ambho agghÃpanika pa¤ca assasatÃni kiæ agghantÅti" pucchi. "Taï¬ulanÃliæ devÃ" ti.
"Hotu bhaïe, pa¤ca assasatÃni tÃva taï¬ulanÃliæ agghantu, sà pana kim agghati taï¬ulanÃlikÃ" ti pucchi. So bÃlapuriso "BÃrÃïasiæ santarabÃhiraæ agghati taï¬ulanÃlikÃ" ti Ãha.
So kira pubbe rÃjÃnaæ anuvattanto ekaæ sÃlitaï¬ulanÃliæ assÃnaæ agghaæ akÃsi, puna vÃïijakassa hatthato la¤caæ labhitvà tassà taï¬ulanÃlikÃya BÃrÃïasiæ santarabÃhiraæ aggham akÃsi. Tadà pana BÃrÃïasiyà pÃkÃraparikkhepo dvÃdasayojaniko hoti, idam assà antarabÃhiraæ pana tiyojanasatikaraÂÂhaæ, iti so bÃlo evaæ mahantaæ BÃrÃïasiæ sÃntarabÃhiraæ taï¬ulanÃlikÃya agghaæ akÃsi. Taæ sutvà amaccà pÃïiæ paharitvà hasamÃnÃ


#<[page 126]>#
%<126              I. EkanipÃta.  1. Apaïïakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "mayaæ pubbe paÂhavi¤ ca rajja¤ ca anagghan ti sa¤¤ino ahumha, evaæ mahantaæ kira sarÃjakaæ BÃrÃïasirajjaæ taï¬ulanÃlimattaæ agghati, aho agghÃpanikassa pa¤¤ÃsampadÃ, kahaæ ettakaæ kÃlaæ agghÃpaniko vihÃsi, amhÃkaæ ra¤¤o eva anucchaviko" ti parihÃsaæ akaæsu.
Tasmiæ kÃle rÃjà lajjito taæ bÃlaæ nikka¬¬hÃpetvà Bodhisattass' eva agghÃpanikaÂÂhÃnaæ adÃsi. Bodhisatto pi yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà dassetvà dve vatthÆni kathetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà gÃmikabÃlÃgghÃpaniko LÃÊudÃyÅ ahosi, paï¬itÃgghÃpaniko aham eva ahosin" ti desanaæ niÂÂhapesi. Taï¬ulanÃlijÃtakaæ.

                      $<6. DevadhammajÃtaka.>$
     Hiriottappasampannà ti. Idaæ Bhagavà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ bahubhaï¬aæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi.
SÃvatthivÃsÅ kir' eko kuÂumbiko bhariyÃya kÃlakatÃya pabbaji. So pabbajanto attano pariveïa¤ ca aggisÃla¤ ca bhaï¬agabbha¤ ca kÃretvà bhaï¬agabbhaæ sappitaï¬ulÃdÅhi pÆretvà pabbaji, pabbajitvà pana attano dÃse pakkosÃpetvà yathÃrucitaæ ÃhÃraæ pacÃpetvà bhu¤jati, bahuparikkhÃro ca ahosi, rattiæ a¤¤aæ nivÃsanapÃrupanaæ hoti divà a¤¤aæ, vihÃrapaccante vasati. Tass' ekadivasaæ cÅvarapaccattharaïÃdÅni nÅharitvà pariveïe pattharitvà sukkhÃpentassa sambahulà jÃnapadà bhikkhÆ senÃsanacÃrikaæ Ãhiï¬antà pariveïaæ gantvà cÅvarÃdÅni disvà "kass' imÃnÅti" pucchiæsu. So "mayhaæ Ãvuso" ti Ãha. "ùvuso idam pi cÅvaraæ idam pi cÅvaraæ idam pi nivÃsanaæ idam pi nivÃsanaæ idam pi paccattharaïaæ sabbaæ tuyham evÃ" ti. "ùma mayham evÃ" ti. "ùvuso, Bhagavatà tÅïi cÅvarÃni anu¤¤ÃtÃni, tvaæ evaæ appicchassa Buddhassa sÃsane pabbajitvà evaæ bahuparikkhÃro jÃto, ehi taæ Dasabalassa santikaæ nessÃmÃ" ti taæ ÃdÃya Satthu santikaæ agamaæsu. Satthà disvà "kin nu kho bhikkhave anicchamÃnakaæ yeva bhikkhuæ gahetvà Ãgat' atthÃ" ti Ãha.


#<[page 127]>#
%<                     6. DevadhammajÃtaka. (6).                       127>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Bhante ayaæ bhikkhu bahubhaï¬o bahuparikkhÃro" ti. "Saccaæ kira tvaæ bhikkhu bahubhaï¬o" ti. "Saccaæ BhagavÃ" ti. "Kasmà pana tvaæ bhikkhu bahubhaï¬o jÃto, nanu ahaæ appicchatÃya santuÂÂhiyà --pe-- pavivekassa viriyÃrambhassa vaïïaæ vadÃmÅti". So Satthu vacanaæ sutvà kupito "iminà dÃni nÅhÃrena carissÃmÅti" pÃrupanaæ cha¬¬etvà parisamajjhe ekacÅvaro aÂÂhÃsi. Atha naæ Satthà upatthambhayamÃno "nanu tvaæ bhikkhu pubbe hirottappagavesako dakarakkhasakÃle pi hirottappaæ gavesamÃno dvÃdasa saævaccharÃni vihÃsi, atha kasmà idÃni evaægaruke BuddhasÃsane pabbajitvà catuparisamajjhe pÃrupanaæ cha¬¬etvà hirottappaæ pahÃya Âhito sÅti". So Satthu vacanaæ sutvà hirottappaæ paccupaÂÂhÃpetvà taæ cÅvaraæ pÃrupitvà SatthÃraæ vanditvà ekamantaæ nisÅdi. BhikkhÆ tass' atthassa ÃvibhÃvatthaæ Bhagavantaæ yÃciæsu. Bhagavà bhavantarena paÂicchannaæ kÃraïaæ pÃkaÂaæ akÃsi:
     AtÅte KÃsiraÂÂhe BÃrÃïasiyaæ Brahmadatto rÃjà ahosi. Tadà Bodhisatto tassa aggamahesiyà kucchismiæ paÂisandhiæ gaïhi, tassa nÃmagahaïadivase MahiæsÃsakumÃro ti nÃmaæ akaæsu. Tassa ÃdhÃvitvà paridhÃvitvà vicaraïakÃle ra¤¤o a¤¤o pi putto jÃto, tassa CandakumÃro ti nÃmaæ akaæsu. Tassa pana ÃdhÃvitvà paridhÃvitvà vicaraïakÃle BodhisattamÃtà kÃlam akÃsi. RÃjà a¤¤aæ aggamahesiÂÂhÃne ÂhÃpesi. Sà ra¤¤o piyà ahosi manÃpÃ. Sà piyasaævÃsam anvÃya ekaæ puttaæ vijÃyi, SuriyakumÃro ti tassa nÃmaæ akaæsu. RÃjà puttaæ disvà tuÂÂhacitto "bhadde puttassa te varaæ dammÅti" Ãha. DevÅ varaæ icchitakÃle gahetabbaæ katvà Âhapesi. Sà putte vayappatte rÃjÃnaæ Ãha:
"devena mayhaæ puttassa jÃtakÃle varo dinno, puttassa me rajjaæ dehÅti". RÃjà "mayhaæ dve puttà aggikkhandhà viya jalamÃnà vicaranti, na sakkà tava puttassa rajjaæ dÃtun" ti paÂikkhipitvà taæ punappuna yÃcamÃnam eva disvà "ayaæ mayhaæ puttÃnaæ pÃpakam pi cinteyyÃ"


#<[page 128]>#
%<128                 I. EkanipÃta.  1. Apaïïakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  'ti putte pakkosÃpetvà Ãha: "tÃtÃ, ahaæ SuriyakumÃrassa jÃtakÃle varaæ adÃsiæ, idÃni 'ssa mÃtà rajjaæ yÃcati, ahaæ tassa na dÃtukÃmo, mÃtugÃmo nÃma pÃpo, tumhÃkaæ pÃpakam pi cinteyya, tumhe ara¤¤aæ pavisitvà mam' accayena kulasantake nagare rajjaæ kareyyÃthÃ" 'ti kanditvà roditvà sÅse cumbitvà uyyojesi. Te pitaraæ vanditvà pÃsÃdà orohante rÃjaÇgaïe kÅÊamÃno SuriyakumÃro pi disvà taæ kÃraïaæ ¤atvà "aham pi bhÃtikehi saddhiæ gamissÃmÅti" tehi saddhiæ yeva nikkhami. Te Himavantaæ pavisiæsu. Bodhisatto maggà okkamma rukkhamÆle nisÅditvà SuriyakumÃraæ Ãmantesi: "tÃta Suriya etaæ saraæ gantvà nahÃtvà ca pivitvà ca paduminipaïïehi amhÃkam pi pÃnÅyaæ ÃnehÅti". Taæ pana saraæ Vessavaïassa santikà ekena dakarakkhasena laddhaæ hoti, Vessavaïo ca taæ Ãha: "Âhapetvà devadhammajÃnanake ye a¤¤e imaæ saraæ otaranti te khÃdituæ labhasi, anotiïïe na labhasÅti. Tato paÂÂhÃya so rakkhaso ye taæ saraæ otaranti te devadhamme pucchitvà ye na jÃnanti te khÃdati. Atha kho SuriyakumÃro taæ saraæ gantvà avÅmaæsitvà va otari. Atha naæ so rakkhaso gahetvà "devadhammaæ jÃnÃsÅti" pucchi. So "devadhammà nÃma Canda-SuriyÃ" ti Ãha. Atha naæ "tvaæ devadhamme na jÃnÃsÅti" udakaæ pavesetvà attano vasanaÂÂhÃne Âhapesi. Bodhisatto pi taæ cirÃyantaæ disvà CandakumÃraæ pesesi.
Rakkhaso tam pi gaïhitvà "devadhamme jÃnÃsÅti" pucchi.
"ùma jÃnÃmi, devadhammo nÃma catasso disÃ" ti. Rakkhaso "na tvaæ devadhamme jÃnÃsÅti" tam pi gahetvà tatth' eva Âhapesi. Bodhisatto tasmim pi cirÃyante "ekena antarÃyena bhavitabban" ti sayaæ tattha gantvà dvinnam pi otaraïapadavala¤jaæ disvÃ


#<[page 129]>#
%<                          6. DevadhammajÃtaka. (6).                      129>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "rakkhasapariggahÅtena iminà sarena bhavitabban" ti khaggaæ sannayhitvà dhanuæ gahetvà aÂÂhÃsi.
Dakarakkhaso Bodhisattaæ udakaæ anotarantaæ disvà vanakammikapuriso viya hutvà Bodhisattaæ Ãha: "bho purisa, tvaæ maggakilanto, kasmà imaæ saraæ otaritvà nahÃtvà pivitvà bhisamuÊÃlaæ khÃditvà pupphÃni pilandhitvà yathÃsukhaæ na gacchasÅti". Bodhisatto taæ disvà "eso yakkho bhavissatÅti" ¤atvà "tayà me bhÃtikà gahitÃ" ti Ãha. "ùma mayÃ" ti. "KiækÃraïÃ" ti. "Ahaæ imaæ saraæ otiïïake labhÃmÅti". "Kiæ pana sabbe va labhasÅti". "Ye devadhamme jÃnanti te Âhapetvà avasese labhÃmÅti". "Atthi pana te devadhammehi attho" ti. "Ama atthi". "Yadi evaæ ahan te devadhamme kathessÃmÅti". "Tena hi kathehi, ahaæ devadhamme sunissÃmÅti". Bodhisatto "ahaæ devadhamme katheyyaæ, kiliÂÂhagatto pan' amhÅti" Ãha. Yakkho Bodhisattaæ nahÃpetvà bhojanaæ bhojetvà pÃnÅyaæ pÃyetvà pupphÃni pilandhÃpetvà gandhehi vilimpÃpetvà alaækatamaï¬apamajjhe pallaækaæ attharitvà adÃsi. Bodhisatto Ãsane nisÅditvà yakkhaæ pÃdamÆle nisÅdÃpetvà "tena hi ohitasoto sakkaccaæ devadhamme suïÃhÅti" imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,1.6(=6).1: Hiriottappasampannà sukkadhammasamÃhitÃ
                 santo sappurisà loke devadhammà ti vuccare ti. || Ja_I:5 ||>@

     Tattha hiriottappasampannà ti hiriyà ca ottappena ca samannÃgatÃ, tesu kÃyaduccaritÃdÅhi hirÅyatÅti hiri, lajjÃy' etaæ adhivacanaæ, tehi yeva ottapaÂÅti ottappaæ, pÃpato ubbegass' etaæ adhivacanaæ, tattha ajjhattasammuÂÂhÃnà hiri bahiddhÃsamuÂÂhÃnaæ ottappaæ, attÃdhipateyyà hiri lokÃdhipateyyaæ ottappaæ, lajjÃsabhÃvasaïÂhità hiri bhayasabhÃvasaïÂhitaæ ottappaæ, sappatissavalakkhaïà hiri vajjabhÅrukabhayadassÃvÅlakkhaïaæ ottappaæ; tattha ajjhattasamuÂÂhÃnaæ hiriæ catuhi kÃraïehi samuÂÂhÃpeti, jÃtiæ paccavekkhitvà vayaæ paccavekkhitvà sÆrabhÃvaæ paccavekkhitvà bÃhusaccaæ paccavekkhitvÃ, kathaæ?


#<[page 130]>#
%<130              I. EkanipÃta.  1. Apaïïakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "pÃpakaraïaæ nÃm etaæ na jÃtisampannÃnaæ kammaæ, hÅnajaccÃnaæ kevaÂÂÃdÅnaæ idaæ kammaæ, tÃdisassa jÃtisampannassa idaæ kammaæ kÃtuæ na yuttan" ti evan tÃva jÃtiæ paccavekkhitvà pÃïÃtipÃtÃdipÃpaæ akaronto hiriæ samuÂÂhÃpeti, tathà "pÃpakaraïaæ nÃm' etaæ daharehi kattabbakammaæ, tÃdisassa vaye Âhitassa idaæ kammaæ kÃtuæ na yuttan" ti evaæ vayaæ paccavekkhitvà pÃïÃtipÃtÃdipÃpaæ akaronto hiriæ samuÂÂhÃpeti, tathà "pÃpaæ nÃm' etaæ dubbalajÃtikÃnaæ kammaæ; tÃdisassa sÆrabhÃvasampannassa idaæ kammaæ kÃtuæ na yuttan" ti evaæ sÆrabhÃvaæ paccavekkhitvà pÃïÃtipÃtÃdipÃpaæ akaronto hiriæ samuÂÂhÃpeti, tathà "pÃpakammaæ nÃm etaæ andhabÃlÃnaæ kammaæ na paï¬itÃnaæ, tÃdisassa paï¬itassa bahussutassa idaæ kammaæ kÃtuæ na yuttan" ti evaæ bÃhusaccaæ paccavekkhitvà pÃïÃtipÃtÃdipÃpaæ akaronto hiriæ samuÂÂhÃpeti, evaæ ajjhattasamuÂÂhÃnaæ hiriæ catuhi kÃraïehi samuÂÂhÃpeti, samuÂÂhÃpetvà ca pana attano citte hiriæ pavesetvà pÃpakammaæ na karoti, evaæ hiri ajjhattasamuÂÂhÃnà nÃma hoti; kathaæ ottappaæ bahiddhÃsamuÂÂhÃnaæ nÃma, "sace tvaæ pÃpakammaæ karissasi catusu parisÃsu garahappatto bhavissasi,
         Garahissanti taæ vi¤¤Æ asuciæ nÃgariko yathÃ,
         vivajjito sÅlavantehi kathaæ bhikkhu karissatÅti"
paccavekkhanto bahiddhÃsamuÂÂhitena ottappena pÃpakammaæ na karoti, evaæ ottappaæ bahiddhÃsamuÂÂhÃnaæ nÃma hoti; kathaæ hiri attÃdhipateyyà nÃma, idh' ekacco kulaputto attÃnaæ adhipatiæ jeÂÂhakaæ katvà "tÃdisassa saddhÃpabbajitassa bahussutassa dhutavÃdissa na yuttaæ pÃpakammaæ kÃtun" ti pÃpaæ na karoti, evaæ hiri attÃdhipateyyà nÃma hoti' tenÃha BhagavÃ: "Yo attÃnaæ yeva adhipatiæ katvà akusalaæ pajahati kusalaæ bhÃveti sÃvajjaæ pajahati anavajjaæ bhÃveti suddham attÃnaæ pariharatÅti"; kathaæ ottappaæ lokÃdhipateyyaæ nÃma, idh' ekacco kulaputto lokaæ adhipatiæ jeÂÂhakaæ katvà pÃpakammaæ na karoti, yathÃha: "Mahà kho panÃyaæ lokasannivÃso, tasmiæ kho pana lokasannivÃse santi samaïabrÃhmaïà iddhimanto dibbacakkhukà paracittaviduno, te dÆrato pi passanti Ãsanne pi dissanti, cetasÃpi cittaæ pajÃnanti, te pi maæ evaæ jÃnissanti: `passatha bho imaæ kulaputtaæ, saddhÃya agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajito samÃno vokiïïo viharati pÃpakehi akusalehi dhammehÅti', santi devatà iddhimanto dibbacakkhukà paracittaviduniyo, tà dÆrato pi passanti Ãsanne pi dissanti, cetasÃpi cittaæ pajÃnanti, tÃpi maæ jÃnissanti: `passatha bho imaæ kulaputtaæ, saddhÃya agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajito samÃno vokiïïo viharati pÃpakehi akusalehi dhammehÅti',


#<[page 131]>#
%<                          6. DevadhammajÃtaka. (6).                      131>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  so lokaæ yeva adhipatiæ karitvà akusalaæ pajahati kusalam bhÃveti sÃvajjaæ pajahati {anavajjaæ} bhÃveti suddhaæ attÃnaæ pariharatÅti", evaæ ottappaæ lokÃdhipateyyaæ nÃma hoti; lajjÃsabhÃvasaïÂhità hiri {bhayasabhÃvasaïÂhitaæ} ottappan ti, ettha pana lajjà ti lajjanÃkÃro tena sabhÃvena saïÂhità hirÅ, bhayan ti apÃyabhayaæ tena sabhÃvena saïÂhitaæ ottappaæ, tadubhayam pi pÃpaparivajjane pÃkaÂaæ hoti, ekacco hi yathà nÃm' eko kulaputto uccÃrapassÃvÃdÅni karonto lajjitabbayuttakaæ ekaæ disvà lajjanÃkÃrappatto bhaveyya hiÊÅto evam evaæ ajjhattaæ lajjidhammaæ okkametvà pÃpakammaæ na karoti, ekacco apÃyabhayabhÅto hutvà pÃpakammaæ na karoti, tatr' idaæ opammaæ: yathà hi dvÅsu ayoguÊesu eko sÅtalo bhaveyya gÆthamakkhito eko uïho Ãditto tattha paï¬ito sÅtalaæ gÆthamakkhitattà jigucchanto na gaïhÃti itaraæ ¬Ãhabhayena tattha sÅtalassa gÆthamakkhitassa jigucchÃya agaïhanaæ viya ajjhattaæ lajjidhammaæ okkametvà pÃpassa akaraïaæ uïhassa ¬Ãhabhayena agaïhanaæ viya apÃyabhayena pÃpassa akaraïaæ veditabbaæ; sappatissavalakkhaïà hiri vajjabhÅrukabhayadassÃvilakkhaïaæ ottappan ti, idam pi dvayaæ pÃpaparivajjane yeva pÃkaÂaæ hoti, ekacco hi jÃtimahantapaccavekkhaïà satthumahantapaccavekkhaïà dÃyajjamahantapaccavekkhaïà sabrahmacÃrimahantapaccavekkhaïà ti catuhi kÃraïehi sappatissavalakkhaïaæ hiriæ samuÂÂhÃpetvà pÃpaæ na karoti, ekacco attÃnuvÃdabhayaæ parÃnuvÃdabhayaæ daï¬abhayaæ duggatibhayan ti catuhi kÃraïehi vajjabhÅrukabhayadassÃvilakkhaïaæ ottappaæ samuÂÂhÃpetvà pÃpaæ na karoti, tattha jÃtimahantapaccavekkhaïÃdÅni c' eva attÃnuvÃdabhayÃdÅni ca vitthÃretvà kathetabbÃni, tesaæ vitthÃro AÇguttaraÂÂhakathÃya vutto; sukkadhammasamÃhità ti idam eva hirottappaæ Ãdiæ katvà kattabbà kusalà dhammà sukkadhammà nÃma, te sabbasaægÃhikanayena catubhÆmakalokiyalokuttaradhammÃ, tehi samÃhità samannÃgatà ti attho; santo sappurisà loke ti kÃyakammÃdÅnaæ santatÃya santo kata¤¤ÆkataveditÃya sobhanapurisà ti sappurisÃ, loko ti pana saækhÃraloko sattaloko okÃsaloko khandhaloko Ãyatanaloko dhÃtuloko ti anekavidho, tattha eko loko sabbe sattà ÃhÃraÂÂhitikà --pe-- aÂÂhÃrasaloko aÂÂhÃrasa dhÃtuyo ti, ettha saækhÃraloko vutto, khaï¬halokÃdayo tadantogadhà yeva, ayaæ loko paraloko devaloko manussaloko ti Ãdisu pana sattaloko vutto,


#<[page 132]>#
%<132              I. EkanipÃta.  1. Apaïïakavagga.>%
         YÃvatà candimasuriyà pariharanti virocanÃ
         tÃva sahassadhà loko ettha te vattatÅ vaso ti
ettha okÃsaloko vutto, tesu idha sattaloko adhippeto, sattalokasmiæ hi yeva evarÆpà sappurisÃ; te devadhammà ti vuccare, tattha devà ti sammutidevà uppattidevà visuddhidevà ti tividhÃ, tesu MahÃsammatakÃlato paÂÂhÃya lokena devà ti sammatattà rÃjarÃjakumÃrÃdayo sammutidevà nÃma, devaloke uppannà uppattidevà nÃma, khÅïÃsavà visuddhidevà nÃma, vuttam pi c' etaæ:
sammutidevà nÃma rÃjÃno deviyo kumÃrÃ, uppattidevà nÃma bhummadeve upÃdÃya tatuttariæ devÃ, visuddhidevà nÃma BuddhapaccekabuddhakhÅïÃsavà ti, imesaæ devÃnaæ dhammà ti devadhammà ti, vuccare ti vuccanti, hirottappamÆlakà hi kusaladhammÃ, kusalasampadÃya c' eva devaloke nibbattiyà ca visuddhibhÃvass' eva kÃraïattà kÃraïaÂÂhena tividhÃnaæ tesaæ devÃnaæ dhammà ti devadhammÃ, tehi devadhammehi samannÃgatà puggalÃpi devadhammÃ, tasmà puggalÃdhiÂÂhÃnÃya desanÃya te dhamme dassento santo sappurisà loke devadhammà ti vuccare ti Ãha.
     Yakkho imaæ dhammadesanaæ sutvà pasanno Bodhisattaæ Ãha: "paï¬ita, ahaæ tumhÃkaæ pasanno, ekaæ bhÃtaraæ demi, kataraæ ÃnemÅti". "KaniÂÂhaæ ÃnehÅti". "Paï¬ita, tvaæ kevalaæ devadhamme jÃnÃsi yeva, na pana tesu vattasÅti".
"KiækÃraïÃ" ti. "YaækÃraïà jeÂÂhaæ Âhapetvà kaniÂÂhaæ ÃnÃpento jeÂÂhÃpacÃyikakammaæ nÃma na karosÅti. "Devadhamme cÃhaæ yakkha jÃnÃmi tesu ca vattÃmi, mayaæ hi imaæ ara¤¤aæ etaæ nissÃya paviÂÂhÃ, etassa hi atthÃya amhÃkaæ pitaraæ etassa mÃtà rajjaæ yÃci, amhÃkaæ pana pità taæ varaæ adatvà amhÃkaæ anurakkhaïatthÃya ara¤¤avÃsaæ anujÃni, so kumÃro anivattitvà amhehi saddhiæ Ãgato, `taæ ara¤¤e eko yakkho khÃdÅti' vutte pi na koci saddahissati, tenÃhaæ garahabhayabhÅto tam eva ÃnÃpemÅti".
"SÃdhu sÃdhu paï¬ita, tvaæ devadhamme ca jÃnÃsi tesu ca vattasÅti"


#<[page 133]>#
%<                          6. DevadhammajÃtaka.(6).                       133>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  pasannacitto yakkho Bodhisattassa sÃdhukÃraæ datvà dve pi bhÃtaro Ãnetvà adÃsi. Atha naæ Bodhisatto Ãha:
"samma, tvaæ pubbe attanà katena pÃpakammena paresaæ maæsalohitakhÃdako yakkho hutvà nibbatto, idÃni puna pi pÃpam eva karosi, idaæ te pÃpakammaæ nirayÃdÅhi muccituæ na dassati, tasmà ito paÂÂhÃya pÃpaæ pahÃya kusalaæ karohÅti, asakkhi ca pana taæ dametuæ. So taæ yakkhaæ dametvà tena saævihitÃrakkho tatth' eva vasanto ekadivasaæ nakkhattaæ oloketvà pitu kÃlakatabhÃvaæ ¤atvà yakkhaæ ÃdÃya BÃrÃïasiæ gantvà rajjaæ gahetvà CandakumÃrassa oparajjaæ SuriyakumÃrassa senÃpatiÂÂhÃnaæ datvà yakkhassa ramaïÅye ÂhÃne Ãyatanaæ kÃretvà yathà so aggamÃlaæ aggapupphaæ aggabhatta¤ ca labhati tathà akÃsi. So dhammena rajjaæ kÃretvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà dassetvà saccÃni pakÃsesi.
SaccapariyosÃne so bhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi. SammÃsambuddho pi dve vatthÆni kathetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà dakarakkhaso bahubhaï¬ikabhikkhu ahosi, SuriyakumÃro ùnando, CandakumÃro SÃriputto, jeÂÂhakabhÃtà MahiæsÃsakumÃro aham eva ahosin" ti. DevadhammajÃtakaæ.

                      $<7. KaÂÂhahÃrijÃtaka.>$
     Putto tyÃhaæ mahÃrÃjà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto VÃsabhakhattiyÃya vatthuæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ DvÃdasanipÃte BhaddasÃlajÃtake Ãvibhavissati. Sà kira MahÃnÃmassa Sakkassa dhÅtà NÃgamuï¬Ãya nÃma dÃsiyà kucchismiæ jÃtà KosalarÃjassa aggamahesi ahosi. Sà ra¤¤o puttaæ vijÃyi. RÃjà pan' assà pacchà dÃsibhÃvaæ ¤atvà ÂhÃnaæ parihÃpesi, puttassa Vi¬Æ¬abhassÃpi ÂhÃnaæ parihÃpesi yeva. Ubho pi antonivesane yeva vasanti.
Satthà taæ kÃraïaæ ¤atvà pubbaïhasamaye pa¤casatabhikkhuparivuto ra¤¤o nivesanaæ gantvà pa¤¤attÃsane nisÅditvÃ


#<[page 134]>#
%<134              I. EkanipÃta.  1. Apaïïakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "mahÃrÃja kahaæ VÃsabhakhattiyÃ" ti Ãha. RÃjà taæ kÃraïaæ Ãrocesi. "MahÃrÃja VÃsabhakhattiyà kassa dhÅtÃ" ti. "MahÃnÃmassa bhante" ti.
"ùgacchamÃnà kassa ÃgatÃ" ti. "Mayhaæ bhante" ti. "MahÃrÃja, esà ra¤¤o dhÅtÃ, ra¤¤o va ÃgatÃ, rÃjÃnaæ yeva paÂicca puttaæ labhi, so putto kiækÃraïà pitu santakassa rajjassa sÃmiko na hoti, pubbe rÃjÃno muhuttikÃya kaÂÂhahÃrikÃya kucchismiæ puttaæ labhitvà puttassa rajjaæ adaæsÆ" 'ti. RÃjà tass' atthassÃvibhÃvatthÃya Bhagavantaæ yÃci. Bhagavà bhavantarena paÂicchannaæ kÃraïaæ pÃkaÂaæ akÃsi:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatto rÃjà mahantena yasena uyyÃnaæ gantvà tattha pupphaphalalobhena vicaranto uyyÃnavanasaï¬e gÃyitvà gÃyitvà dÃrÆni uddharamÃnaæ ekaæ itthiæ disvà paÂibaddhacitto saævÃsaæ kappesi. Taæ khaïaæ yeva Bodhisatto tassà kucchiyaæ yeva paÂisandhiæ gaïhi.
TÃvad eva tassà vajirapÆrità viya garukà kucchi ahosi. Sà gabbhassa patiÂÂhitabhÃvaæ ¤atvà "gabbho me deva patiÂÂhito" ti Ãha. RÃjà aÇgulimuddikaæ datvà "sace dhÅtà hoti imaæ vissajjetvà poseyyÃsi, sace putto hoti muddikÃya saddhiæ mama santikaæ ÃneyyÃsÅti" vatvà pakkÃmi. SÃpi paripÃkagabbhà Bodhisattaæ vijÃyi. Tassa ÃdhÃvitvà paridhÃvitvà vicaraïakÃle keÊimaï¬ale kÅÊantassa evaæ vattÃro honti "nippitiken' amhà pahaÂÃ" ti. Taæ sutvà Bodhisatto mÃtu santikaæ gantvà "amma ko mayhaæ pitÃ" ti pucchi. "TÃta tvaæ BÃrÃïasira¤¤o putto" ti. "Amma atthi pana koci sakkhÅti." "TÃta rÃjà imaæ muddikaæ datvà `sace dhÅtà hoti imaæ vissajjetvà poseyyÃsi, sace puto hoti imÃya muddikÃya saddhiæ ÃneyyÃsÅti vatvà gato" ti. "Amma evaæ sante kasmà maæ pitu santikaæ nÃnesÅti".


#<[page 135]>#
%<                          7. KaÂÂhahÃrijÃtaka. (7).                      135>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Sà puttassa ajjhÃsayaæ ¤atvà rÃjadvÃraæ gantvà ra¤¤o ÃrocÃpesi ra¤¤o ca pakkosÃpità pavisitvà rÃjÃnaæ vanditvà "ayaæ te deva putto" ti Ãha. RÃjà jÃnanto pi parisamajjhe lajjÃya "na mayhaæ putto" ti Ãha. "Ayan te deva muddikÃ, imaæ sa¤jÃnÃsÅti." "Ayam pi mayhaæ muddikà na hotÅti." "Deva idÃni Âhapetvà saccakiriyaæ a¤¤o mama sakkhÅ n' atthi, sac' Ãyaæ dÃrako tumhe paÂicca jÃto ÃkÃse tiÂÂhatu, noce bhÆmiyaæ patitvà maratÆ" 'ti Bodhisattaæ pÃde gahetvà ÃkÃse khipi. Bodhisatto ÃkÃse pallaækaæ Ãbhujitvà nisinno madhurassarena pitu dhammaæ kathento imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,1.7(=7).1: Putto ty-Ãhaæ mahÃrÃja, tvaæ maæ posa janÃdhipa,
                 a¤¤e pi devo poseti ki¤ca devo sakaæ pajan ti. || Ja_I:6 ||>@

     Tattha putto tyÃhan ti putto te ahaæ, puttà ca nÃm' ete atrajo khettajo antevÃsiko dinnako ti catubbidhÃ, tattha attÃnaæ paÂicca jÃto atrajo nÃma, sayanapiÂÂhe pallaæke ure ti evam ÃdÅsu nibbatto khettajo nÃma, santike sippuggahaïako antevasiko nÃma, posÃvanatthÃya dinno dinnako nÃma, idha pana atrajaæ sandhÃya putto ti vuttaæ, catuhi saÇgahavatthÆhi janaæ ra¤jatÅti rÃjÃ, mahanto rÃjà mahÃrÃjÃ, taæ Ãmantento Ãha: mahÃrÃjà ti, tvaæ maæ posa janÃdhipà ti janÃdhipa mahÃjanajeÂÂhaka tvaæ maæ posa bharassu va¬¬hehi, a¤¤e pi devo posetÅti a¤¤e pi hatthibandhÃdayo manusse hatthiassÃdayo tiracchÃnagate bahujane ca devo poseti, ki¤ca devo sakaæ pajan ti, ettha pana ki¤cà ti garahatthe ca anuggahatthe ca nipÃto, sakaæ pajaæ attano puttaæ maæ devo na posetÅti pi vadanto garahati nÃma, a¤¤e bahujane posetÅti vadanto anugaïhati nÃma, iti Bodhisatto garahanto pi anugaïhanto pi ki¤ca devo sakaæ pajan ti Ãha.
     RÃjà Bodhisattassa ÃkÃse nisÅditvà evaæ dhammaæ desentassa sutvà "ehi tÃta, aham eva posessÃmi aham eva posessÃmÅti" hatthaæ pasÃresi. Hatthasahassaæ pasÃrayittha.


#<[page 136]>#
%<136              I. EkanipÃta.  1. Apaïïakavagga.>%
Bodhisatto a¤¤assa hatthe anotaritvà ra¤¤o va hatthe otaritvà aæke nisÅdi. RÃjà tassa oparajjaæ datvà mÃtaraæ aggamahesiæ akÃsi. So pitu accayena KaÂÂhavÃhanarÃjà nÃma hutvà dhammena rajjaæ kÃretvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà Kosalara¤¤o imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà dve vatthÆni dassetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà mÃtà MahÃmÃyà ahosi, pità SuddhodanamahÃrÃjÃ, KaÂÂhavÃhanarÃjà aham eva ahosin" ti. KaÂÂhahÃrijÃtakaæ.

                      $<8. GÃmanijÃtaka.>$
     Api ataramÃnÃnan ti. Idaæ Satthà jetavane viharanto ossaÂÂhaviriyaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Imasmiæ pana jÃtake paccuppannavatthu¤ ca atÅtavatthu¤ ca EkÃdasanipÃte SaævarajÃtake Ãvibhavissati, vatthuæ hi tasmi¤ ca imasmi¤ ca ekasadisam eva, gÃthà pana nÃnÃ. GÃmanikumÃro Bodhisattassa ovÃde Âhatvà bhÃtikasatassa kaniÂÂho pi hutvà bhÃtikasataparivÃrito setacchattassa heÂÂhà varapallaæke nisinno attano yasasampattiæ oloketvà "ayaæ mayhaæ yasasampatti amhÃkaæ Ãcariyassa santakà ti tuÂÂho imaæ udÃnaæ udÃnesi:

  @<Ja_I,1.8(=8).1: Api ataramÃnÃnaæ phalÃsà va samijjhati,
                 vipakkabrahmacariyo 'smi, evaæ jÃnÃhi GÃmanÅti. || Ja_I:7 ||>@

     Tattha apÅti nipÃtamattaæ, ataramÃnÃnan ti paï¬itÃnaæ ovÃde Âhatvà aturitvà avegà hitvà upÃyena kammaæ karontÃnaæ, phalÃsà va samijjhatÅti yathÃpatthitaphale Ãsà tassa phalassa nipphattiyà samijjhati yeva, atha và phalÃsà ti ÃsÃphalaæ, yathÃpatthitaæ phalaæ samijjhati yevà ti attho, vipakkabrahmacariyo 'smÅti ettha cattÃri saÇgahavatthÆni seÂÂhacariyattà brahmacariyaæ nÃma ta¤ ca tammÆlikÃya yasasampattiyà paÂiladdhattà vipakkan nÃma, yo vÃssa yaso nipphanno so pi seÂÂhaÂÂhena brahmacariyaæ nÃma, tenÃha vipakkabrahmacariyo 'smÅti, evaæ jÃnÃhi GÃmanÅti katthaci gÃmikapuriso pi gÃmajeÂÂhako pi gÃmani,


#<[page 137]>#
%<                            8. GÃmanijÃtaka. (8).                        137>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  idha pana sabbajanajeÂÂhakaæ attÃnaæ sandhÃyÃha: "ambho GÃmani tvaæ etaæ kÃraïaæ evaæ jÃnÃhi, Ãcariyaæ nissÃya bhÃtikasataæ atikkamitvà idaæ mahÃrajjaæ patto 'smÅti" udÃnaæ udÃnesi.
     Tasmiæ pana rajjaæ patte sattaÂÂhadivasaccayena sabbe pi bhÃtaro attano vasanaÂÂhÃnaæ gatÃ. GÃmanirÃjà dhammena rajjaæ kÃretvà yathÃkammaæ gato. Bodhisatto pi pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà dassetvà saccÃni pakÃsesi.
SaccapariyosÃne ossaÂÂhaviriyo bhikkhu arahatte patiÂÂhito ti. Satthà dve vatthÆni kathetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi.
GÃmanijÃtakaæ.

                      $<9. MakhÃdevajÃtaka.>$
     UttamaÇgaruhà mayhan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto mahÃnekkhammaæ Ãrabbha kathesi. Taæ heÂÂhà NidÃnakathÃyaæ kathitam eva. Tasmiæ pana kÃle bhikkhÆ Dasabalassa nekkhammaæ vaïïentà nisÅdiæsu. Atha Satthà dhammasabhaæ Ãgantvà BuddhÃsane nisinno bhikkhÆ Ãmantesi: "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "bhante na a¤¤Ãya kathÃya, tumhÃkaæ yeva pana nekkhammaæ vaïïayamÃnà nissinn' amhÃ" ti "bhikkhave, na TathÃgato etarahi yeva nekkhammaæ nikkhanto, pubbe pi nikkhanto yevÃ" 'ti Ãha. BhikkhÆ tass' atthassÃvibhÃvatthaæ Bhagavantaæ yÃciæsu. Bhagavà bhavantarena paÂicchannaæ kÃraïaæ pÃkaÂaæ akÃsi:
     AtÅte VideharaÂÂhe MithilÃyaæ MakhÃdevo nÃma rÃjà ahosi dhammiko dhammarÃjÃ. So caturÃsÅtivassasahassÃni kumÃrakÅÊaæ tathà oparajjaæ tathà mahÃrajjaæ katvà dÅgham addhÃnaæ khepetvà ekadivasaæ kappakaæ Ãmantesi: "yadà me samma kappaka sirasmiæ phalitÃni passeyyÃsi atha me ÃroceyyÃsÅti." Kappako pi dÅgham addhÃnaæ khepetvà ekadivasaæ ra¤¤o a¤janavaïïÃnaæ kesÃnaæ antare ekam eva phalitaæ disvà "deva ekan te phalitaæ dissatÅti" Ãrocesi,


#<[page 138]>#
%<138              I. EkanipÃta.  1. Apaïïakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "tena hi me sammà taæ phalitaæ uddharitvà pÃïimhi ÂhapehÅti" ca vutto suvaïïasaï¬Ãsena uddharitvà ra¤¤o pÃïimhi patiÂÂhÃpesi. Tadà ra¤¤o caturÃsÅtivassasahassÃni Ãyuæ avasiÂÂhaæ hoti. Evaæ sante pi phalitaæ disvà va maccurÃjÃnaæ Ãgantvà samÅpe Âhitaæ viya attÃnaæ ÃdittapaïïasÃlaæ paviÂÂhaæ viya ca ma¤¤amÃno saævegaæ Ãpajjitvà "bÃla MakhÃdeva yÃva phalitass' uppÃdà va ime kilese jahituæ nÃsakkhÅti" cintesi. Tass' evaæ phalitapÃtubhÃvaæ Ãvajjantassa Ãvajjantassa anto¬Ãho uppajji, sarÅrà sedà mucciæsu, sÃÂakà pÅÊetvà apanetabbÃkÃrappattà ahesuæ. So "ajj' eva mayà nikkhamitvà pabbajituæ vaÂÂatÅti" kappakassa satasahassuÂÂhÃnaæ gÃmavaraæ datvà jeÂÂhaputtaæ pakkosÃpetvà "tÃta, mama sÅse phalitaæ pÃtubhÆtaæ, mahallako 'mhi jÃto, bhuttà kho pana me mÃnusakà kÃmÃ, idÃni dibbakÃme pariyesissÃmi, nekkhammakÃlo mayhaæ, tvaæ imaæ rajjaæ paÂipajja, ahaæ pana pabbajitvà MakhÃdevambavanuyyÃne vasanto samaïadhammaæ karissÃmÅti" Ãha. Taæ evaæ pabbajitukÃmaæ amaccà upasaækamitvà "deva kiæ tumhÃkaæ pabbajjÃkÃraïan" ti pucchiæsu. RÃjà phalitaæ hatthena gahetvà amaccÃnaæ imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,1.9(=9).1: Uttamaægaruhà mayhaæ ime jÃtà vayoharÃ
                 pÃtubhÆtà devadÆtÃ, pabbajjÃsamayo mamà 'ti. || Ja_I:8 ||>@

     Tattha uttamaÇgaruhà ti kesÃ, kesà hi sabbesaæ hatthapÃdÃdÅnaæ aÇgÃnaæ uttame sirasmiæ ruhattà uttamaÇgaruhà nÃmà 'ti vuccanti, ime jÃtà vayoharà ti passatha tÃtà phalitapÃtubhÃvena tiïïaæ vayÃnaæ haraïato ime jÃtà vayoharÃ,


#<[page 139]>#
%<                          9. MakhÃdevajÃtaka. (9).                       139>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  pÃtubhÆtà ti nibbattÃ, devadÆtà ti, devo ti maccu, tassa dutà ti devadÆtÃ, siramiæ hi phalitesu pÃtubhÆtesu maccurÃjassa santike Âhito viya hoti, tasmà phalitÃni maccudevassa dÆtà ti vuccanti, devà viya dÆtà ti pi devadÆtÃ, yathà hi alaækatapaÂiyattÃya devatÃya ÃkÃse Âhatvà "asukadivase marissasÅti" vutte taæ tath' eva hoti evaæ sirasmiæ phalitesu pÃtubhÆtesu devatÃya vyÃkaraïasadisam eva hoti, tasmà phalitÃni devasadisà dÆtà ti vuccanti, visuddhidevÃnaæ dÆtà ti pi devadÆtÃ, sabbabodhisattà hi jiïïavyÃdhimatapabbajite disvà va saævegam Ãpajjitvà nikkhamma pabbajanti, yathÃha:
         Jiïïa¤ ca disvà dukhita¤ ca vyÃdhitaæ
         mata¤ ca disvà gatam Ãyusaækhayaæ
         kÃsÃyavatthaæ pabbajita¤ ca disvÃ
         tasmà ahaæ pabbajito 'mhi rÃjà ti,
iminà pariyÃyena phalitÃni visuddhidevÃnaæ dÆtattà devadÆtà ti vuccanti, pabbajjÃsamayomaman ti gihÅbhÃvato nikkhantaÂÂhena pabbajjà ti laddhanÃmassa samaïaliÇgagahaïassa kÃlo mayhan ti dasseti.
     So evaæ vatvà taæ divasam eva rajjaæ pahÃya isipabbajjaæ pabbajitvà tasmi¤ ¤eva MakhÃdevambavane viharanto caturÃsÅtivassasahassÃni cattÃro brahmavihÃre bhÃvetvà aparihÅnajjhÃne Âhito kÃlaæ katvà Brahmaloke nibbattitvà puna tato cuto MithilÃyaæ yeva Nimi nÃma rÃjà hutvà ossakkamÃnaæ attano vaæsaæ ghaÂetvà tatth' eva ambavane pabbajitvà brahmavihÃre bhÃvetvà puna brahmalokÆpago va ahosi.
     SatthÃpi "na bhikkhave TathÃgato idÃn' eva mahÃbhinikkhamanaæ nikkhanto, pubbe pi nikkhanto yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà dassetvà cattÃri saccÃni pakÃsesi. Keci sotÃpannà ahesuæ, keci sakadÃgÃmino, keci anÃgÃmino. Iti Bhagavà imÃni dve vatthÆni kathetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà kappako ùnando ahosi, putto RÃhulo, MakhÃdevarÃjà pana aham evà ti.
MakhÃdevajÃtakaæ.


#<[page 140]>#
%<140              I. EkanipÃta.  1. Apaïïakavagga.>%

                      $<10. SukhavihÃrijÃtaka.>$
     Ya¤ ca a¤¤e na rakkhantÅti. Idaæ Satthà AnÆpiyanagaraæ nissÃya AnÆpiyambavane viharanto sukhavihÃriæ Bhaddiyattheraæ Ãrabbha kathesi. SukhavihÃrÅ Bhaddiyatthero chakhattiyasamÃgame UpÃli-sattamo pabbajito. Tesu Bhaddiyatthero ca Kimbilatthero ca Bhagutthero ca UpÃlitthero ca arahattaæ pattÃ, ùnandatthero sotÃpanno jÃto, Anuruddhatthero dibbacakkhuko, Devadatto jhÃnalÃbhÅ jÃto. Channaæ pana khattiyÃnaæ vatthuæ yÃva AnÆpiyanagarà Khaï¬ahÃlajÃtake Ãvibhavissati. Ayasmà pana Bhaddiyo rÃjakÃle attÃnaæ rakkhanto rakkhÃsaævidhÃnadevatà va bahÆhi rakkhÃhi rakkhiyamÃnassa upari pÃsÃdatale mahÃsayane samparivattamÃnassÃpi attano bhayapatti¤ ca idÃni arahattaæ patvà ara¤¤ÃdÅsu yattha katthaci vicaranto pi attano vigatabhayata¤ ca samanupassanto "aho sukhaæ aho sukhan" ti udÃnaæ udÃnesi. Taæ bhikkhÆ "Ãyasmà Bhaddiyo a¤¤aæ vyÃkarotÅti" Bhagavato Ãrocesuæ. Bhagavà "bhikkhave, Bhaddiyo na idÃn' eva sukhavihÃrÅ, pubbe pi sukhavihÃrÅ yevÃ" 'ti Ãha. BhikkhÆ tass' atthassÃvibhÃvatthÃya Bhagavantaæ yÃciæsu. Bhagavà bhavantarena paÂicchannaæ kÃraïaæ pÃkaÂaæ akÃsi:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrayamÃne Bodhisatto {udiccabrÃhmaïamahÃsÃlo} {hutvÃ} kÃmesu ÃdÅnavaæ nekkhamme cÃnisaæsaæ disvà kÃme pahÃya Himavantaæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbajitvà aÂÂha samÃpattiyo nibbattesi. ParivÃro pi 'ssa mahà ahosi pa¤ca tÃpasasatÃni.
So vassakÃle Himavantato nikkhamitvà tÃpasagaïaparivuto gÃmanigamÃdÅsu cÃrikaæ caranto BÃrÃïasiæ patvà rÃjÃnaæ nissÃya rÃjuyyÃne vÃsaæ kappesi. Tattha vassike cattÃro mÃse vasitvà rÃjÃnaæ Ãpucchi. Atha naæ rÃjà "tumhe bhante mahallakÃ, kiæ vo Himavantena, antevÃsike Himavantaæ pesetvà idh' eva vasathÃ" 'ti yÃci.


#<[page 141]>#
%<                        10. SukhavihÃrijÃtaka. (10).                     141>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Bodhisatto jeÂÂhantevÃsikaæ pa¤ca tÃpasasatÃni paÂicchÃpetvà "gaccha tvaæ, imehi saddhiæ Himavante vasa, aham pana idh' eva vasissamÅti" te uyyojetvà tatth' eva vÃsaæ kappesi. So pan' assa jeÂÂhantevÃsiko rÃjapabbajito mahantaæ rajjaæ pahÃya pabbajitvà kasiïaparikammaæ katvà aÂÂhasamÃpattilÃbhÅ ahosi. So tÃpasehi saddhiæ Himavante vasamÃno ekadivasaæ Ãcariyaæ daÂÂhukÃmo hutvà te tÃpase Ãmantetvà "tumhe anukkaïÂhamÃnà idh' eva vasatha, ahaæ Ãcariyaæ vanditvà ÃgamissÃmÅti" Ãcariyassa santikaæ gantvà vanditvà paÂisanthÃraæ katvà ekaæ taÂÂikaæ attharitvà Ãcariyassa santike yeva nipajji. Tasmi¤ ca samaye rÃjà "tÃpasaæ passissÃmÅti" uyyÃnaæ gantvà vanditvà ekamantaæ nisÅdi. AntevÃsitÃpaso rÃjÃnaæ disvÃpi n' eva vuÂÂhÃsi, nipannako yeva pana "aho sukhaæ aho sukhan" ti udÃnaæ udÃnesi. RÃjà "ayaæ tÃpaso maæ disvÃpi na uÂÂhito" ti anattamano Bodhisattaæ Ãha: "bhante, ayaæ tÃpaso yadicchakaæ bhutto bhavissati, udÃnaæ udÃnento sukhaseyyam eva kappetÅti". "MahÃrÃja, ayaæ tÃpaso pubbe tumhÃdiso eko rÃjà ahosi, sv-Ãyaæ `ahaæ pubbe gihikÃle rajjasiriæ anubhavanto Ãvudhahatthehi bahÆhi rakkhiyamÃno pi evarÆpaæ sukhaæ nÃma nÃlatthan' ti attano pabbajjÃsukhaæ jhÃnasukhaæ Ãrabbha imaæ udÃnaæ udÃnetÅti", eva¤ ca pana vatvà Bodhisatto ra¤¤o dhammakathaæ kathetuæ imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,1.10(=10).1: Ya¤ ca a¤¤e na rakkhanti yo ca a¤¤e na rakkhati
                 sa ve rÃja sukhaæ seti kÃmesu anapekkhavà ti. || Ja_I:9 ||>@

     Tattha ya¤ ca a¤¤e na rakkhantÅti yaæ puggalaæ a¤¤e bahÆ puggalà na rakkhanti, yo ca¤¤e na rakkhatÅti yo ca "ekako ahaæ rajjaæ kÃremÅti" a¤¤e bahÆ na rakkhati, sa ve rÃja sukhaæ setÅti mahÃrÃja so puggalo eko adutiyo pavivitto kÃyikacetasikasukhasamaÇgÅ hutvà sukhaæ seti,


#<[page 142]>#
%<142              I. EkanipÃta.  2. SÅlavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ika¤ ca desanÃsÅsam eva: na kevalaæ pana seti yeva, evarÆpo pana puggalo sukhaæ gacchati tiÂÂhati nisÅdati sayatÅti sabbiriyÃpathesu sukhappatto va hoti, kÃmesu anapekkhavà ti vatthukÃmakilesakÃmesu apekkhÃrahito vigatacchandarÃgo nittaïho, evarÆpo puggalo sabbiriyÃpathesu sukhaæ viharati mahÃrÃjà 'ti.
     RÃjà dhammadesanaæ sutvà tuÂÂhamÃnaso vanditvà nivesanam eva gato. AntevÃsiko pi Ãcariyaæ vanditvà Himavantam eva gato. Bodhisatto pana tatth' eva viharanto aparihÅnajjhÃno kÃlaæ katvà Brahmaloke nibbatti.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà dassetvà dve vatthÆni kathetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà antevÃsiko Bhaddiyatthero ahosi, gaïasatthà aham evÃ" 'ti. SukhavihÃrijÃtakaæ.
Apaïïakavaggo paÂhamo.

                            2. SýLAVAGGA.

                      $<1. LakkhaïajÃtaka>$
     Hoti sÅlavataæ attho ti. Idaæ Satthà RÃjagahaæ upanissÃya VeÊuvane viharanto Devadattaæ Ãrabbha kathesi.
Devadattassa vatthuæ yÃva AbhimÃrapayojanà Khaï¬ahÃlajÃtake Ãvibhavissati yÃva DhanapÃlakavissajjanà pana CullahaæsajÃtake Ãvibhavissati yÃva paÂhavipavesanà SoÊasanipÃte SamuddavÃïijajÃtake Ãvibhavissati. Ekasmiæ hi samaye Devadatto pa¤ca vatthÆni yÃcitvà alabhanto saæghaæ bhinditvà pa¤ca bhikkhusatÃni ÃdÃya GayÃsÅse viharati. Atha tesaæ bhikkhÆnaæ ¤Ãïaæ paripÃkaæ agamÃsi. Taæ ¤atvà Satthà dve aggasÃvake Ãmantesi: "SÃriputta, tumhÃkaæ nissitakà pa¤casatà bhikkhÆ Devadattassa laddhiæ rocetvà tena saddhiæ gatÃ, idÃni pana tesaæ ¤Ãïaæ paripÃkaæ gataæ, tumhe bahÆhi bhikkhÆhi saddhiæ tattha gantvà tesaæ dhammaæ desetvà te bhikkhÆ maggaphalehi sambodhetvà gahetvà ÃgacchathÃ" 'ti. Te tath' eva gantvà tesaæ dhammaæ desetvà maggaphalehi pabodhetvà punadivase aruïuggamanavelÃya te bhikkhÆ ÃdÃya VeÊuvanam eva agamaæsu.


#<[page 143]>#
%<                          1. LakkhaïajÃtaka. (11).                       143>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ùgantvà ca pana SÃriputtathero Bhagavantaæ vanditvà ÂhitakÃle bhikkhÆ theraæ pasaæsitvà Bhagavantaæ Ãhaæsu: "bhante, amhÃkaæ jeÂÂhakabhÃtiko dhammasenÃpati pa¤cahi bhikkhusatehi parivuto Ãgacchanto ativiya sobhi, Devadatto pana pahÅnaparivÃro jÃto" ti. "Na bhikkhave SÃriputto idÃn' eva ¤Ãtisaæghaparivuto Ãgacchanto sobhati, pubbe pi sobhi yeva, Devadatto pi na idÃn' eva gaïato parihÅno, pubbe pi parihÅno yevÃ" 'ti. BhikkhÆ tass' atthassÃvibhÃvatthÃya Bhagavantaæ yÃciæsu. Bhagavà bhavantarena paÂicchannaæ kÃranaæ pÃkaÂaæ akÃsi:
     AtÅte MagadharaÂÂhe RÃjagahanagare eko MagadharÃjà rajjaæ kÃresi. Tadà Bodhisatto migayoniyaæ paÂisandhiæ gahetvà vuddhippatto migasahassaparivÃro ara¤¤e vasati. Tassa Lakkhaïo ca KÃÊo cà 'ti dve puttà ahesuæ.
So attano mahallakakÃle "tÃtÃ, ahaæ idÃni mahallako, tumhe imaæ gaïaæ pariharathÃ" 'ti pa¤ca pa¤ca migasatÃni ekekaæ puttaæ paÂicchÃpesi. Tato paÂÂhÃya te dve janà migagaïaæ pariharanti. MagadharaÂÂhasmi¤ ca sassasamaye kiÂÂhasambÃdhe ara¤¤e migÃnaæ paripantho hoti. Manussà sassakhÃdakÃnaæ mÃraïatthÃya tattha tattha opÃtaæ khananti sÆlÃni ropenti pÃsÃïayantÃni sajjenti kÆÂapÃsÃdayo pÃse o¬¬enti. BahÆ migà vinÃsaæ Ãpajjanti. Bodhisatto kiÂÂhasambÃdhasamayaæ ¤atvà putte pakkosÃpetvà Ãha: "tÃtÃ, ayaæ kiÂÂhasambÃdhasamayo, bahÆ migà vinÃsaæ pÃpuïanti, mayaæ mahallakÃ, yena ken' upÃyena ekasmiæ ÂhÃne vÅtinÃmessÃma, tumhe tumhÃkaæ migagaïe gahetvà ara¤¤e pabbatapÃdaæ pavisitvà sassÃnaæ uddhaÂakÃle ÃgaccheyyÃthÃ" 'ti. Te "sÃdhÆ" 'ti pitu vacanaæ sutvà saparivÃrà nikkhamiæsu. Tesaæ pana gamanamagge manussà jÃnanti: "imasmiæ kÃle migà pabbataæ Ãrohanti, imasmiæ kÃle orohantÅti". Te tattha tattha paÂicchannaÂÂhÃne nilÅnà bahumige vijjhitvà mÃrenti.


#<[page 144]>#
%<144              I. EkanipÃta.  2. SÅlavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  KÃÊamigo pi attano dandhatÃya "imÃya nÃma velÃya gantabbaæ, imÃya velÃya na gantabban" ti ajÃnanto migagaïaæ ÃdÃya pubbaïhe pi sÃyaïhe pi padose pi paccÆse pi gÃmadvÃrena gacchati.
Manussà tattha tattha pakatiyà va Âhità ca nilÅnà ca bahÆ mige vinÃsaæ gamenti. Evaæ so attano dandhatÃya bahÆ mige vinÃsaæ pÃpetvà appakeh' eva migehi ara¤¤aæ pÃvisi.
Lakkhaïamigo pana paï¬ito vyatto upÃyakusalo "imÃya velÃya gantabbaæ, imÃya velÃya na gantabban" ti jÃnÃti, so gÃmadvÃrena pi na gacchati, divÃpi na gacchati, padose pi paccÆse pi na gacchati, migagaïaæ ÃdÃya a¬¬harattasamayen' eva gacchati, tasmà ekam pi migaæ avinÃsetvà ara¤¤aæ pÃvisi.
Te tattha cattÃro mÃse vasitvà sassesu uddhaÂesu pabbatà otariæsu. KÃÊo pacchà gacchanto pi purimanayen' eva avasesamige vinÃsaæ pÃpento ekako va Ãgami. Lakkhaïo pana ekamigam pi avinÃsetvà pa¤cahi pi migasatehi parivuto mÃtÃpitunnaæ santikaæ Ãgami. Bodhisatto dve putte Ãgacchante disvà migagaïena saddhiæ mantento imaæ gÃthaæ samuÂÂhÃpesi:

  @<Ja_I,2.1(=11).1: Hoti sÅlavataæ attho paÂisanthÃravuttinaæ, (Dhpd. p. 146).
                 Lakkhaïaæ passa Ãyantaæ ¤Ãtisaæghapurakkhataæ,
                 atha passas' imaæ KÃÊaæ suvihÅnaæ va ¤ÃtihÅti. || Ja_I:10 ||>@

     Tattha sÅlavatan ti sukkasÅlatÃya sÅlavantÃnaæ ÃcÃrasampannÃnaæ, attho ti va¬¬hi, paÂisanthÃravuttinan ti dhammapaÂisanthÃro ca ÃmisapatisanthÃro ca etesaæ vuttÅti paÂisanthÃravuttino, tesaæ paÂisanthÃravuttinaæ, ettha ca pÃpanivÃraïaovÃdÃnusÃsanivasena dhammapaÂisanthÃro ca gocaralÃbhà pana gilÃnupaÂÂhÃnadhammikarakkhÃvasena ÃmisapaÂisanthÃro veditabbo, imaæ vuttaæ hoti: imesu dvÅsu paÂisanthÃresu ÂhitÃnaæ paï¬itÃnaæ va¬¬hi nÃma hoti, idÃni taæ va¬¬hiæ dassetuæ puttamÃtaraæ Ãlapanto viya Lakkhaïaæ passà ti Ãdim Ãha, tatrÃyaæ saækhepattho: ÃcÃrapaÂisanthÃrasampannaæ attano puttaæ ekamigam pi avinÃsetvà ¤Ãtisaæghena purakkhataparivÃritaæ Ãgacchantaæ passa,


#<[page 145]>#
%<                        2. NigrodhamigajÃtaka. (12).                     145>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tÃya pana ÃcÃrapaÂisanthÃrasampadÃya vihÅnaæ dandhapa¤¤aæ atha passasimaæ KÃÊaæ ekam pi ¤Ãtiæ anavasesetvà suvihÅnam eva ¤ÃtÅhi ekakaæ Ãgacchantan ti.
     Evaæ puttaæ abhinanditvà pana Bodhisatto yÃvatÃyukaæ Âhatvà yathÃkammaæ gato.
     SatthÃpi "na bhikkhave SÃriputto idÃn' eva ¤ÃtisaæghaparivÃrito sobhati, pubbe pi sobhi yeva, na ca Devadatto etarahi yeva gaïamhà parihÅno, pubbe pi parihino yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ dassetvà dve vatthÆni ghaÂetvà anusandhiæ yojetvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà KÃÊo Devadatto ahosi, parisÃpi 'ssa Devadattassa parisà va, Lakkhaïo SÃriputto, parisà pan' assa BuddhaparisÃ, mÃtà RÃhulamÃtà ahosi, pità pana aham eva ahosin" ti. LakkhaïajÃtakaæ.

                      $<2. NigrodhamigajÃtaka.>$
     Nigrodham eva seveyyà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto KumÃrakassapatherassa mÃtaraæ Ãrabbha kathesi.
Sà kira RÃjagahanagare mahÃvibhavassa seÂÂhino dhÅtà ahosi ussannakusalamÆlà parimaddhitasaækhÃrà pacchimabhavikÃ, antokÆÂe padÅpo viy' assà hadaye arahattÆpanissayo jalati. Sà attÃnaæ jÃnanakÃlato paÂÂhÃya gehe anabhiratà pabbajitukÃmà hutvà mÃtÃpitaro Ãha:
"amma tÃta, mayhaæ gharÃvÃse cittaæ nÃbhiramati, ahaæ niyyÃnike BuddhasÃsane pabbajitukÃmÃ, pabbÃjetha man" ti. "Amma, kiæ vadesi, imaæ kulaæ bahuvibhavaæ, tva¤ ca amhÃkaæ ekadhÅtakÃ, na labbhà tayà pabbajitun" ti. Sà punappuna yÃcitvÃpi mÃtÃpitunnaæ santikà pabbajjaæ alabhamÃnà cintesi: "hotu, patikulaæ gatà sÃmikaæ ÃrÃdhetvà pabbajissÃmÅti" sà vayappattà patikulaæ gantvà patidevatà hutvà sÅlavatÅ kalyÃïadhammà agÃraæ ajjhÃvasi. Ath' assà saævÃsam anvÃya kucchiyaæ gabbho patiÂÂhahi. Sà gabbhassa patiÂÂhitabhÃvaæ na a¤¤Ãsi. Atha tasmiæ nagare nakkhattaæ ghosayiæsu.


#<[page 146]>#
%<146              I. EkanipÃta.  2. SÅlavagga.>%
SakalanagaravÃsino nakkhattaæ kÅÊiæsu. Nagaraæ devanagaraæ viya alaækatapaÂiyattaæ ahosi. Sà pana tÃva uÊÃrÃya pi nakkhattakÅlÃya vattamÃnÃya attano sarÅraæ na vilimpati nÃlaækaroti, pakativesen' eva carati. Atha naæ sÃmiko Ãha: "bhadde, sakalanagaraæ nakkhattanissitaæ, tvaæ pana sarÅraæ na-ppaÂijaggasÅti". "Ayya, dvattiæsÃya me kuïapehi pÆritaæ sarÅraæ, kiæ iminà alaækatena, ayaæ hi kÃyo n' eva devanimmito na brahmanimmito na suvaïïamayo na maïimayo na haricandanamayo na puï¬arÅkakamaluppalagabbhasambhÆto na amatosadhapÆrito, atha kho kuïape jÃto mÃtÃpettikasambhavo aniccucchÃdanaparimaddanabhedanaviddhaæsanadhammo kaÂasiva¬¬hano taïhupÃdinno sokÃnaæ nidÃnaæ paridevÃnaæ vatthu sabbarogÃnaæ Ãlayo kammakaraïÃnaæ paÂiggaho antopÆtibahiniccapaggharano kimikulÃnaæ ÃvÃso sÅvathikapÃyÃto maraïapariyosÃno sabbalokassa cakkhupathe vattamÃno pi
         AÂÂhinahÃrusaæyutto tacamaæsavilepano
         chaviyà kÃyo paÂicchanno yathÃbhÆtaæ na dissati
         AntapÆro udarapÆro yakapeÊassa vatthino
         hadayassa papphÃsassa vakkassa pihakassa ca
         SiæghÃïikÃya khelassa sedassa medassa ca
         lohitassa lasikÃya pittassa ca vasÃya ca.
         Ath' assa navahi sotehi asÆci savati sabbadÃ
         akkhimhà akkhigÆthako kaïïamhà kaïïagÆthako
         SiæghÃïikà ca nÃsÃto mukhena vamati ekadÃ
         pittaæ semha¤ ca vamati kÃyamhà sedajallikÃ.
         Ath' assa susiraæ sÅsaæ matthaluÇgena pÆritaæ,
         subhato naæ ma¤¤atÅ bÃlo avijjÃya purakkhato.
         AnantÃdÅnavo kÃyo visarukkhasamÆpamo
         ÃvÃso sabbarogÃnaæ pu¤jo dukkhassa kevalo.
         Sace imassa kÃyassa anto bÃhirato siyÃ
         daï¬aæ nÆna gahetvÃna kÃke soïe ca vÃraye.
         Duggandho asucÅkÃyo kuïapo ukkarÆpamo
         nindito cakkhubhÆtehi kÃyo bÃlÃbhinandito.


#<[page 147]>#
%<                        2. NigrodhamigajÃtaka. (12).                     147>%
Ayyaputta, imaæ kÃyaæ alaækaritvà kiæ karissÃmi, nanu imassa alaækaraïaæ gÆthapuïïaghaÂassa bahicittakammakaraïaæ viya hotÅti".
SeÂÂhiputto taæ tassà vacanaæ sutvà Ãha: "bhadde tvaæ imassa sarÅrassa evaæ dose passamÃnà kasmà na pabbajasÅti". "Ayyaputta ahaæ pabbajjaæ labhamÃnà ajj' eva pabbajeyyan" ti. SeÂÂhiputto "sÃdhu, ahaæ taæ pabbÃjessÃmÅti" vatvà mahÃdÃnaæ pavattetvà mahÃsakkÃraæ katvà mahantena parivÃrena bhikkhuniupassayaæ netvà taæ pabbÃjento Devadatta-pakkhiyÃnaæ bhikkhunÅnaæ santike pabbÃjesi. Sà pabbajjaæ labhitvà paripuïïasaækappà attamanà ahosi.
Ath' assà gabbhe paripÃkaæ gacchante indriyÃnaæ a¤¤athattaæ hatthapÃdapiÂÂhÅnaæ bahalattaæ udarapaÂalassa ca mahantataæ disvà bhikkhuniyo taæ pucchiæsu: "ayye tvaæ gabbhinÅ viya pa¤¤Ãyasi, kiæ etan" ti. "Ayye `idaæ nÃma kÃraïan' ti na jÃnÃmi, sÅlam pana me paripuïïan" ti. Atha naæ tà bhikkhuniyo Devadattassa santikaæ netvà Devadattaæ pucchiæsu: "ayya, ayaæ kuladhÅtà kicchena sÃmikaæ ÃrÃdhetvà pabbajjaæ labhi, idÃni pan' assa gabbho pa¤¤Ãyati, mayaæ imassa gabbhassa gihikÃle và pabbajitakÃle và laddhabhÃvaæ na jÃnÃma, kiæ dÃni karomÃ" 'ti. Devadatto attano abuddhabhÃvena khantimettÃnuddayÃna¤ ca natthitÃya evaæ cintesi: "`Devadattassa pakkhikà bhikkhunÅ kucchinà gabbhaæ pariharati, Devadatto ca taæ ajjhupekkhatÅti' mayhaæ garahà uppajjissati, mayà imaæ uppabbÃjetuæ vaÂÂatÅti" so avÅmaæsitvà va selaguÊaæ pavaÂÂayamÃno viya pakkhanditvà "gacchatha, imaæ uppabbÃjethÃ" ti Ãha. Tà tassa vacanaæ sutvà uÂÂhÃya vanditvà upassayaæ gatÃ. Atha sà daharà tà bhikkhuniyo Ãha: "ayye, na Devadattathero Buddho, na pi mayhaæ tassa santike pabbajjÃ, loke pana aggapuggalassa SammÃsambuddhassa santike mayhaæ pabbajjÃ, yà ca pana me dukkhena laddhà mà naæ antaradhÃpetha, etha maæ gahetvà Satthu santikaæ Jetavanaæ gacchathÃ" ti. Tà taæ ÃdÃya RÃjagahà pa¤cacatÃlÅsayojanaæ maggaæ atikkamma anupubbena Jetavanaæ patvà SatthÃraæ vanditvà tam atthaæ Ãrocesuæ. Satthà cintesi: "ki¤c' Ãpi gihikÃle etissà gabbho patiÂÂhito evaæ sante pi `Samaïo Gotamo Devadattena jahitikaæ ÃdÃya caratÅti' titthiyÃnaæ okÃso bhavissati,


#<[page 148]>#
%<148              I. EkanipÃta.  2. SÅlavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tasmà imaæ kathaæ pacchindituæ sarÃjikÃya parisÃya majjhe imaæ adhikaraïaæ vinicchitum vaÂÂatÅti" punadivase rÃjÃnaæ Pasenadikosalaæ MahÃnÃthapiï¬ikaæ CÆÊanÃthapiï¬ikaæ VisÃkhaæ mahÃupÃsikaæ aæ¤Ãni ca abhi¤¤ÃtÃni mahÃkulÃni pakkosÃpetvà sÃyaïhasamaye catusu parisÃsu sannipatitÃsu UpÃlitheraæ Ãmantesi: "gaccha, catuparisamajjhe imissà daharabhikkhuniyà kammaæ sodhehÅti". "SÃdhu bhante" ti thero parisamajjhaæ gantvà attano pattÃsane nisÅditvà ra¤¤o purato VisÃkhaæ upÃsikaæ pakkosÃpetvà imaæ adhikaraïaæ paÂicchÃpesi:
"gaccha VisÃkhe, `ayaæ daharà asukamÃse asukadivase pabbajitÃ' ti tattato ¤atvà imassa gabbhassa pure và pacchà và laddhabhÃvaæ jÃnÃhÅti." UpÃsikà "sadhÆ" 'ti sampaÂicchitvà sÃïiæ parikkhipÃpetvà antosÃïiyaæ daharabhikkhuniyà hatthapÃdanÃbhiudarapariyosÃnÃni oloketvà mÃsadivase samÃnetvà gihibhÃve gabbhassa laddhabhÃvaæ tattato ¤atvà therassa santikaæ gantvà tam atthaæ Ãrocesi. Thero catuparisamajjhe taæ bhikkhuniæ suddhiæ akÃsi. Sà suddhà hutvà bhikkhusaægha¤ ca SatthÃra¤ ca vanditvà bhikkhunÅhi saddhiæ upassayam eva gatÃ. Sà gabbhaparipÃkam anvÃya PadumuttarapÃdamÆle patthitapatthanaæ mahÃnubhÃvaæ puttaæ vijÃyi. Ath' ekadivasaæ rÃjà bhikkhuniupassayasamÅpena gacchanto dÃrakasaddaæ sutvà amacce pucchi. Amaccà taæ kÃraïaæ ¤atvà "deva, sà daharabhikkhunÅ puttaæ vijÃtÃ, tass' eso saddo" ti Ãhaæsu. "BhikkhunÅnaæ bhane dÃrakajagganan nÃma palibodho, mayaæ naæ jaggissÃmÃ" 'ti.
RÃjà taæ dÃrakaæ nÃÂakitthÅnaæ dÃpetvà kumÃraparihÃrena va¬¬hÃpesi. NÃmagahaïadivase c' assa Kassapo ti nÃmaæ akaæsu. Atha naæ kumÃraparihÃrena va¬¬hitattà KumÃrakassapo ti sa¤jÃniæsu.
So sattavassikakÃle Satthu santike pabbajitvà paripuïïavasso upasampadaæ labhitvà gacchante gacchante kÃle dhammakathikesu citrakathÅ ahosi. Atha naæ Satthà "etadaggaæ bhikkhave mama sÃvakÃnaæ citrakathÅnaæ yadidaæ KumÃrakassapo" ti etadagge Âhapesi.
So pacchà VammÅkasutte arahattaæ pÃpuïi. MÃtÃpi 'ssa bhikkhunÅ vipassitvà aggaphalaæ pattÃ. KumÃrakassapo thero BuddhÃnaæ sÃsane gaganamajjhe puïïacando viya pÃkaÂo jÃto.


#<[page 149]>#
%<                     2. NigrodhamigajÃtaka. (12).                      149>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' ekadivasaæ TathÃgato pacchÃbhaÂÂaæ piï¬apÃtapaÂikkanto bhikkhÆnaæ ovÃdaæ datvà gandhakuÂiæ pÃvisi. BhikkhÆ ovÃdaæ gahetvà attano rattiÂÂhÃnadivaÂÂhÃnesu divasabhÃgaæ khepetvà sÃyaïhasamaye dhammasabhÃyaæ sannipatitvà "Ãvuso, Devadattena attano abuddhabhÃvena c' eva khantimettÃdÅna¤ ca abhÃvena KumÃrakassapathero ca therÅ ca manaæ nÃsitÃ, SammÃsambuddho pana attano dhammarÃjatÃya c' eva khantimettÃnuddayasampattiyà ca ubhinnam pi tesaæ paccayo jÃto" ti Buddhaguïe vaïïayamÃnà nisÅdiæsu. Satthà BuddhalÅÊhÃya dhammasabhaæ Ãgantvà pa¤¤attÃsane nisÅditvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchi. "Bhante tumhÃkam eva guïakathÃyÃ" 'ti sabbaæ Ãrocayiæsu. "Na bhikkhave TathÃgato idÃn' eva imesaæ ubhinnaæ paccayo ca patiÂÂhà ca jÃto, pubbe pi ahosi yevÃ" 'ti. BhikkhÆ tass' atthassÃvibhÃvatthÃya Bhagavantaæ yÃciæsu.
Bhagavà bhavantarena paÂicchannaæ kÃraïaæ pÃkaÂam akÃsi:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrayamÃne Bodhisatto migayoniyaæ paÂisandhiæ gaïhi. So mÃtu kucchito nikkhanto suvaïïavaïïo ahosi, akkhÅni c' assa maïiguÊasadisÃni ahesuæ, siÇgÃni rajatavaïïÃni, mukham rattakambalapu¤javaïïaæ, hatthapÃdapariyantà lÃkhà parikammakatà viya, vÃladhÅ camarassa viya ahosi, sarÅraæ pan' assa mahantaæ assapotakappamÃïaæ ahosi. So pa¤casatamigaparivÃro ara¤¤e vÃsaæ kappesi nÃmena NigrodhamigarÃjà nÃma. AvidÆre pan' assa a¤¤o pi pa¤casatamigaparivÃro SÃkhamigo nÃma vasati, so pi suvaïïavaïïo va ahosi. Tena samayena BÃrÃïasirÃjà migavadhapasuto hoti, vinà maæsena nà bhu¤jati, manussÃnaæ kammacchedaæ katvà sabbe negamajÃnapade sannipÃtetvà devasikaæ migavaæ gacchati. Manussà cintesuæ:
"ayaæ rÃjà amhÃkaæ kammacchedaæ karoti, yan nÆna mayaæ uyyÃne migÃnaæ nivÃpaæ vapitvà pÃnÅyaæ sampÃdetvà bahumige uyyÃne pavesetvà dvÃraæ bandhitvà ra¤¤o niyyÃdemÃ"


#<[page 150]>#
%<150                 I. EkanipÃta.  2. SÅlavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  'ti te sabbe uyyÃne nivÃpatiïaæ ropetvà udakaæ sampÃdetvà dvÃraæ yojÃpetvà nÃgare ÃdÃya muggarÃdinÃnÃvudhahatthà ara¤¤aæ pavisitvà mige pariyesamÃnà "majjhe Âhite mige gaïhissÃmÃ" 'ti yojanamattaæ ÂhÃnaæ parikkhipitvà saækhipamÃnà Nigrodhamiga-SÃkhamigÃnaæ vasanaÂÂhÃnaæ majjhe katvà parikkhipiæsu. Atha naæ migagaïaæ disvà rukkhagumbÃdayo ca bhÆmi¤ ca muggarehi paharantà migagaïaæ gahanaÂÂhÃnato nÅharitvà asisattidhanuÃdÅni ÃvudhÃni uggiritvà mahÃnÃdaæ nadantà naæ migagaïaæ uyyÃnaæ pavesetvà dvÃram pidhÃya rÃjÃnaæ upasaækamitvà "deva, nibaddhaæ migavaæ gacchantà amhÃkaæ kammaæ nÃsetha, amhehi ara¤¤ato mige Ãnetvà tumhÃkaæ uyyÃnaæ pÆritaæ, ito paÂÂhÃya tesaæ maæsaæ khÃdathÃ" 'ti rÃjÃnaæ Ãpucchitvà pakkamiæsu.
RÃjà tesaæ vacanaæ sutvà uyyÃnaæ gantvà mige olokento dve suvaïïamige disvà tesaæ abhayaæ adÃsi. Tato paÂÂhÃya pana kadÃci sÃmaæ gantvà ekamigaæ vijjhitvà Ãneti, kadÃci 'ssa bhattakÃrako gantvà vijjhitvà Ãharati. Migà dhanuæ disvà va maraïabhayena tajjità palÃyanti, dve tayo pahÃre labhitvà kilamanti pi gilÃnÃpi honti maraïam pi pÃpuïanti. Migagaïo taæ pavattiæ Bodhisattassa Ãrocesi. So SÃkhaæ pakkosÃpetvà Ãha: "samma, bahÆ migà nassanti, ekaæsena maritabbe sati ito paÂÂhÃya mà kaï¬ena mige vijjhantu, dhammagaïÂhikaÂÂhÃne migÃnaæ vÃro hotu, ekadivasaæ mama parisÃya vÃro pÃpuïÃtu, ekadivasaæ tava parisÃya vÃro pÃpuïÃtu, vÃrappatto migo gantvà dhammagaïÂhikÃya sÅsaæ Âhapetvà nipajjatu, evaæ sante migà vaïità na bhavissantÅti." So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. Tato paÂÂhÃya vÃrappatto va migo gantvà dhammagaïÂhikÃya gÅvaæ Âhapetvà nipajjati.


#<[page 151]>#
%<                2 NigrodhamigajÃtaka. (12).             151>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  BhattakÃrako Ãgantvà tattha nipannakam eva gahetvà gacchati. Ath' ekadivasaæ SÃkhamigassa parisÃya ekissà gabbhinÅmigiyà vÃro pÃpuïi.
Sà SÃkhaæ upasaækamitvà "sÃmi, aham pi gabbhinÅ, puttakaæ vijÃyitvà dve janà vÃraæ gamissÃma, mayhaæ vÃraæ atikkamehÅti" Ãha. So "na sakkà tava vÃraæ a¤¤esaæ pÃpetuæ, tvam eva tuyhaæ pattaæ jÃnissasi, gacchÃhÅti" Ãha. Sà tassa santikà anuggahaæ alabhamÃnà Bodhisattaæ upasaækamitvà tam atthaæ Ãrocesi. So tassà vacanaæ sutvà "hotu, gaccha tvaæ, ahan te vÃraæ atikkamessÃmÅti" sayaæ gantvà dhammagaïÂhikÃya sÅsaæ katvà nipajji. BhattakÃrako taæ disvà "laddhÃbhayo migarÃjà gaïÂhikÃya nipanno, kin nu kÃraïan" ti vegena gantvà ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà tÃvad eva rathaæ Ãruyha mahantena parivÃrena Ãgantvà Bodhisattaæ disvà Ãha:
"samma migarÃja, nanu mayà tuyhaæ abhayaæ dinnaæ, kasmà tvaæ idha nipanno" ti. "MahÃrÃja, gabbhinÅ migÅ Ãgantvà `mama vÃraæ a¤¤assa pÃpehÅti' Ãha, na sakkà kho pana mayà ekassa maraïadukkhaæ a¤¤assa upari pakkhipituæ, sv-Ãhaæ attano jÅvitaæ tassà datvà tassà santakaæ maraïaæ gahetvà idha nipanno, mà a¤¤aæ ki¤ci Ãsaækitthà mahÃrÃjÃ" 'ti. RÃjà Ãha: "sÃmi suvaïïavaïïamigarÃja, mayà tÃdiso khantimettÃnuddayasampanno manussesu pi na diÂÂhapubbo, tena te pasanno 'smi, uÂÂhehi, tuyha¤ ca tassà ca abhayaæ dammÅti". "DvÅhi abhaye laddhe avasesà kiæ karissanti narindÃ" 'ti. "AvasesÃnam pi abhayaæ damma sÃmÅti". "MahÃrÃja, evam pi uyyÃne yeva migà abhayaæ labhissanti, sesà kiæ kÃrissantÅti". "Etesam pi abhayaæ dammi sÃmÅti". "MahÃrÃja, migà tÃva abhayaæ labhantu, sesà catuppadà kiæ karissantÅti".


#<[page 152]>#
%<152                I. EkanipÃta.  2. SÅlavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Etesam pi abhayaæ dammi sÃmÅti". "MahÃrÃja, catuppadà tÃva abhayaæ labhantu, dvijagaïà kiæ karissantÅti".
"Etesam pi dammi sÃmÅti". MahÃrÃjÃ, dvijagaïà tÃva abhayaæ labhissanti, udake vasantà macchà kiæ karissantÅti".
"Etesam pi abhayaæ dammi sÃmÅti." Evaæ MahÃsatto rÃjÃnaæ sabbasattÃnaæ abhayaæ yÃcitvà uÂÂhÃya rÃjÃnaæ pa¤casu sÅlesu patiÂÂhÃpetvà "dhammaæ cara mahÃrÃja, mÃtÃpitusu puttadhÅtÃsu brÃhmaïagahapatikesu negamajÃnapadesu dhammaæ caranto samaæ caranto kÃyassa bhedà sugatiæ Saggaæ lokaæ gamissasÅti" ra¤¤o BuddhalÅÊhÃya dhammaæ desetvà katipÃhaæ uyyÃne vasitvà ra¤¤o ovÃdaæ datvà migagaïaparivuto ara¤¤aæ pÃvisi. SÃpi kho migadhenu pupphakaïïikasadisaæ puttaæ vijÃyi. So kÅÊamÃno SÃkhamigassa santikaæ gacchati. Atha naæ mÃtà tassa santikaæ gacchantaæ disvà "putta, ito paÂÂhÃya mà etassa santikaæ gaccha, Nigrodhass' eva santikaæ gaccheyyÃsÅti" ovadantÅ imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,2.2(=12).1: Nigrodham eva seveyya, na SÃkhaæ {upasaævase (Dhp.p.329),}
                 Nigrodhasmiæ mataæ seyyo ya¤ce SÃkhasmiæ jÅvitan ti. || Ja_I:11 ||>@

     Tattha nigrodham eva seveyyà ti tÃta tvaæ và a¤¤o và attano hitakÃmo Nigrodham eva seveyya bhajeyya upasaækameyya, na sÃkham upasaævase ti SÃkhamigaæ pana na upasaævase, upagamma na saævaseyya, etaæ nissÃya jÅvikaæ na kappeyya, nigrodhasmiæ mataæ seyyo ti Nigrodhara¤¤o pÃdamÆle maraïam pi seyyo varaæ uttamaæ, {ya¤ce} sÃkhasmiæ jÅvitan ti yaæ pana SÃkhassa santike jÅvitaæ taæ n' eva seyyo na varaæ na uttaman ti attho.
     Tato paÂÂhÃya ca pana abhayaladdhakà migà manussÃnaæ sassÃni khÃdanti. Manussà "laddhÃbhayà ime migÃ" ti paharituæ và palÃpetuæ và na visahanti. Te rÃjaÇgaïe sannipatitvà ra¤¤o tam atthaæ Ãrocesuæ. RÃjà "mayà pasannena Nigrodhamigavarassa varo dinno,


#<[page 153]>#
%<                     3. Kaï¬inajÃtaka. (13).                  153>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ahaæ rajjaæ jaheyyaæ na ca taæ paÂi¤¤aæ, gacchatha, na koci mama vijite mige paharituæ labhatÅti". Nigrodhamigo taæ pavattiæ sutvà migagaïaæ sannipÃtÃpetvà "ito paÂÂhÃya paresaæ sassaæ khÃdituæ na labhathÃ" 'ti mige vÃretvà manussÃnaæ ÃrocÃpesi: "ito paÂÂhÃya sassakÃrakamanussà sassarakkhanatthaæ vatiæ mà karontu, khettaæ pana Ãvijjhitvà païïasa¤¤aæ bandhantÆ" 'ti.
Tato paÂÂhÃya kira khettesu païïabandhanasa¤¤aæ udapÃdi, tato paÂÂhÃya païïasa¤¤aæ atikkamanakamigo nÃma n' atthi, ayaæ kira nesaæ Bodhisattato laddhaovÃdo. Evaæ migagaïaæ ovaditvà Bodhisatto yÃvatÃyukaæ Âhatvà saddhiæ migehi yathÃkammaæ gato. RÃjÃpi Bodhisattassa ovÃde Âhatvà pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà "na bhikkhave idÃn' evÃhaæ theriyà ca KumÃrakassapassa ca avassayo, pubbe pi avassayo evÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà catusaccadhammadesanaæ vinivaÂÂetvà dve vatthÆni kathetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà SÃkhamigo Devadatto ahosi, parisÃpi 'ssa Devadattaparisà va, migadhenu therÅ ahosi, putto KumÃrakassapo, rÃjà ùnando, NigrodhamigarÃjà pana aham eva ahosin" ti. NigrodhamigajÃtakaæ.

                      $<3. Kaï¬inajÃtaka.>$
     {Dhiratthu} kaï¬inaæ sallan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto purÃïa¬utiyikapalobhanaæ Ãrabbha kathesi. Taæ AÂÂhanipÃte IndriyajÃtake Ãvibhavissati. Bhagavà pana taæ bhikkhuæ etad avoca: "bhikkhu pubbe pi tvaæ etaæ mÃtugÃmaæ nissÃya jÅvitakkhayaæ patvà vÅtaccikesu aÇgÃresu pakko" ti. BhikkhÆ tass' atthassÃvibhÃvatthÃya Bhagavantaæ yÃciæsu. Bhagavà bhavantarena paÂicchannaæ kÃraïaæ pÃkaÂaæ akÃsi. Itoparaæ pana bhikkhÆnaæ yÃcanaæ bhavantarapaÂicchannata¤ ca avatvà "atÅtaæ ÃharÅti" ettakam eva vakkhÃma,


#<[page 154]>#
%<154                   I. EkanipÃta.  2. SÅlavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ettake vutte pi ÃyÃcanaæ valÃhakagabbhato candanÅharaïÆpamà ca bhavantarapaÂicchannakÃraïabhÃvo cà 'ti sabbam etaæ heÂÂhÃvuttanayen' eva yojetvà veditabbaæ.
     AtÅte MagadharaÂÂhe RÃjagahe MagadharÃjà rajjaæ kÃreti. MagadhavÃsikÃnaæ sassasamaye migÃnaæ mahÃparipantho hoti. Te ara¤¤e pabbatapÃdaæ pavisanti. Tattha eko ara¤¤avÃsipabbateyyamigo ekÃya gÃmantavÃsiniyà migapotikÃya saddhiæ santhavaæ katvà tesaæ migÃnaæ pabbatapÃdato oruyha puna gÃmantaæ osaraïakÃle migapotikÃya paÂibaddhacittattà tehi saddhiæ yeva otari. Atha naæ sà Ãha: "tvaæ kho si ayya pabbateyyo bÃlamigo, gÃmanto ca nÃma sÃsaæko sappaÂibhayo, mà amhehi saddhiæ otarÃhÅti". So tassà paÂibaddhacittatÃya anivattitvà saddhiæ yeva agamÃsi. MagadhavÃsino "idÃni migÃnaæ pabbatapÃdà otaraïakÃlo" ti ¤atvà magge paÂicchannakoÂÂhakesu tiÂÂhanti. Tesam pi dvinnaæ Ãgamanamagge eko luddako paÂicchannakoÂÂhake Âhito hoti.
Migapotikà manussagandhaæ ghÃyitvà "eko luddako Âhito bhavissatÅti" taæ bÃlamigaæ purato katvà sayaæ pacchato ahosi. Luddako ekena sarappahÃrena migaæ tatth' eva pÃtesi.
Migapotikà tassa viddhabhÃvaæ ¤atvà uppatitvà vÃtagatiyà palÃyi. Luddako koÂÂhakà nikkhamitvà migaæ okkantitvà aggiæ katvà vÅtaccikesu aÇgÃresu madhuramaæsaæ pacitvà khÃditvà pÃnÅyaæ pivitvà avasesaæ lohitabindÆhi paggharantehi kÃcenÃdÃya dÃrake tosento gharaæ agamÃsi. Tadà Bodhisatto tasmiæ vanasaï¬e devatà hutvà nibbatto hoti. So taæ kÃraïaæ disvà "imassa bÃlamigassa maraïaæ n' eva mÃtaraæ nissÃya na pitaraæ nissÃya atha kho kÃmaæ nissÃya,


#<[page 155]>#
%<                       3. Kaï¬inajÃtaka.(13).                   155>%
kÃmanimittamhi sattà sugati yÃva hatthacchedà duggatiya¤ ca pa¤cavidhabandhanÃdinÃnappakÃrakaæ dukkhaæ pÃpuïanti, paresaæ maraïadukkhuppÃdanam pi nÃma imasmiæ loke garahitam eva, yaæ janapadaæ mÃtugÃmo vicÃreti anusÃsati so itthiparinÃyako janapado garahito va, ye sattà mÃtugÃmassa vasaæ gacchanti te pi garahità vÃ" 'ti ekÃya gÃthÃya tÅïi garahavatthÆni dassetvà vanadevatÃsu sadhukÃraæ datvà gandhapupphadÅhi pÆjayamÃnÃsu madhurena sarena taæ vanasaï¬aæ unnÃdento imÃya gÃthÃya dhammaæ deseti:

  @<Ja_I,2.3(=13).1: Dhi-r-atthu kaï¬inaæ sallaæ purisaæ gÃÊhavedhinaæ,
                 dhi-r-atthu taæ janapadaæ yatth' itthÅ parinÃyikÃ,
                 te cÃpi dhikkità sattà ye itthÅnaæ vasaæ gatà ti. || Ja_I:12 ||>@

     Tattha dhiratthÆ 'ti garahanatthe nipÃto, sv-Ãyam idha uttÃsaubbegavasena garahane daÂÂhabbo, uttasitubbiggà hi honto Bodhisatto evam Ãha, kaï¬am assa atthÅti {kaï¬Å, taæ} kaï¬inaæ, taæ pana kaï¬aæ anupavisanaÂÂhena sallan ti vuccati, tasmà kaï¬inaæ sallan ti, ettha sallaæ kaï¬in ti attho, sallaæ và assa atthÅti sallo, taæ salla¤ ca, mahantaæ vaïamukhaæ katvà balavappahÃraæ dento gÃÊhaæ vijjhatÅti {gÃÊhavedhÅ, taæ} gÃÊhavedhinaæ, nÃnappakÃrakena kaï¬ena kumudapattasaïÂhÃnathalena ujukagamanen' eva sallena ca samannÃgataæ gÃÊhavedhinaæ purisaæ dhiratthÆ 'ti ayam ettha attho, parinÃyikà ti issarà saævidhÃyikÃ, dhikkità ti garahitÃ, sesam ettha uttÃnattham eva, itoparaæ pana ettakam pi avatvà yaæ yaæ anuttÃnaæ taæ tad eva vaïïayissÃma.
     Evaæ ekÃya gÃthÃya tÅïi garahavatthÆni dassetvà Bodhisatto vanaæ unnÃdetvà BuddhalÅÊhÃya dhammaæ desesi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi. Satthà dve vatthÆni kathetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi.


#<[page 156]>#
%<156                    I. EkanipÃta.  2. SÅlavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Itoparaæ pana "dve vatthÆni kathetvÃ" ti imaæ avatvà "anusandhiæ ghaÂetvÃ" ti ettakam eva vakkhÃma, avuttam pi pana heÂÂhÃvuttanayen' eva yojetvà gahetabbaæ. "Tadà pabbateyyo migo ukkaïÂhitabhikkhu ahosi, migapotikà purÃïadutiyikÃ, kÃmesu dosaæ dassetvà dhammaæ desitadevatà pana aham eva ahosin" ti. Kaï¬inajÃtakaæ.

                      $<4. VÃtamigajÃtaka.>$
     Na kiratthi {rasehi} pÃpiyo ti. Idaæ SaÂÂhà Jetavane viharanto Cullapiï¬apÃtikatissatheraæ Ãrabbha kathesi.
Satthari kira RÃjagahaæ upanissÃya Veluvane viharante TissakumÃro nÃma mahÃvibhavassa seÂÂhikulassa putto ekadivasaæ Veluvanaæ gantvà Satthu dhammadesanaæ sutvà pabbajitukÃmo pabbajjaæ yÃcitvà mÃtÃpitÆhi ananu¤¤Ãtattà paÂikkhitto sattÃhaæ bhattacchedaæ katvà RaÂÂhapÃlathero viya mÃtÃpitaro anujÃnÃpetvà Satthu santike pabbaji.
Satthà taæ pabbÃjetvà addhamÃsamattaæ Veluvane viharitvà Jetavanaæ agamÃsi. TatrÃyaæ kulaputto terasa dhutaÇgÃni samÃdÃya SÃvatthiyaæ sapadÃnaæ piï¬Ãya caramÃno kÃlaæ vÅtinÃmeti. Cullapiï¬apÃtikatissatthero nÃmà ti vutte gaganatale cando viya BuddhasÃsane pÃkaÂo {pa¤¤Ãto} ahosi. Tasmiæ kÃle RÃjagahe nakkhattakÅÊÃya vattamÃnÃya therassa mÃtÃpitaro yan tassa gihikÃle ahosi Ãbharaïabhaï¬akan taæ rajatacaægoÂake nikkhipitvà ure Âhapetvà "a¤¤Ãsu nakkhattakÅÊÃsu amhÃkaæ putto iminà iminà alaækÃrena alaækato nakkhattaæ kÅÊati tan no ekaputtakaæ gahetvà Samaïo Gotamo SÃvatthinagaraæ gato, kahaæ nu kho so etarahi nisinno, kahaæ Âhito" ti vatvà rodanti.
Ath' ekà vaïïadÃsÅ taæ kulaæ gantvà seÂÂhibhariyaæ rodantiæ disvà pucchi: "kiæ ayye rodasÅti". Sà tam atthaæ Ãrocesi. "Kiæ pana ayye ayyaputto piyÃyatÅti". "Asuka¤ ca asuka¤ cÃ" 'ti. "Sace tumhe imasmiæ gehe sabbaæ issariyaæ mayhaæ detha ahaæ vo puttaæ ÃnessÃmÅti,". SeÂÂhibhariyà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà paribbayaæ datvà mahantena parivÃrena taæ uyyojesi: "gaccha, attano balena mama puttaæ ÃnehÅti". Sà paÂicchannayÃne nisinnà SÃvatthiæ gantvà therassa bhikkhÃcÃravÅtiyaæ nivÃsaæ gahetvà seÂÂhikulà Ãgatamanusse therassa adassetvà attano parivÃren' eva parivutà therassa piï¬Ãya paviÂÂhassa Ãdito va uluækabhikkhaæ sarakabhikkha¤ ca datvà rasataïhÃya bandhitvà anukkamena gehe nisÅdÃpetvà bhikkhaæ dadamÃnà attano vasaæ upagatabhÃvaæ ¤atvà gilÃnÃlayaæ dassetvà antogabbhe nipajji.


#<[page 157]>#
%<                     4.VÃtamigajÃtaka.(14).                157>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Thero pi bhikkhÃcÃravelÃya sapadÃnaæ caranto gehadvÃraæ agamÃsi. Parijano therassa pattaæ gahetvà theraæ ghare nisÅdÃpesi. Thero nisÅditvà va "kahaæ upÃsika" ti pucchi. "GilÃnà bhante, tumhÃkaæ dassanaæ icchatÅti". So rasataïhÃya baddho attano vatasamÃdÃnaæ bhinditvà tassÃpi nipannaÂÂhÃnaæ pÃvisi. Sà attano ÃgatakÃraïaæ kathetvà taæ palobhetvà rasataïhÃya bandhitvà uppabbÃjetvà attano vase Âhapetvà yÃne nisÅdÃpetvà mahantena pari vÃrena RÃjagaham eva agamÃsi. Sà pavatti pÃkaÂà jÃtÃ. BhikkhÆ dhammasabhÃyaæ sannisinnà "Cullapiï¬apÃtikatissattheraæ kira ekà vaïïadÃsÅ rasataïhÃya bandhitvà ÃdÃya gatÃ" ti kathaæ samuÂÂhÃpesuæ. Satthà dhammasabhaæ upagantvà alaækatÃsane nisÅditvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti Ãha. Te taæ pavattiæ kathayiæsu. "Na bhikkhave idÃn' eva eso bhikkhu rasataïhÃya bandhitvà tassà vasaæ gato, pubbe pi tassà vasaæ gato yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ ra¤¤o Brahmadattassa Sa¤jayo nÃma uyyÃnapÃlo ahosi. Ath' eko vÃtamigo taæ uyyÃnaæ Ãgantvà Sa¤jayaæ disvà palÃyati. Sa¤jayo pi na taæ tajjetvà nÅharati. So punappuna Ãgantvà uyyÃne yeva carati. UyyÃna pÃlo uyyÃne nÃnappakÃrakÃni pupphaphalÃni gahetvà divase divase ra¤¤o abhiharati. Atha naæ ekadivasaæ rÃjà pucchi:
"atthi pana samma uyyÃnapÃla uyyÃne ki¤ci acchariyaæ passasÅti". "Deva a¤¤aæ na passÃmi, eko pana vÃtamigo Ãgantvà uyyÃne carati, etaæ passÃmÅti". "Sakkhissasi pana taæ gahetun" ti. "Thokaæ madhuæ labhanto imaæ antorÃjanivesanam pi taæ Ãnetuæ sakkhissÃmÅti". RÃjà tassa madhuæ dÃpesi. So taæ gahetvà uyyÃnaæ gantvà vÃtamigassa caraïaÂÂhÃne tiïÃni madhunà makkhetvà nilÅyi.


#<[page 158]>#
%<158                    I. EkanipÃta.  2. SÅlavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Migo Ãgantvà madhumakkhitÃni tiïÃni khÃditvà rasataïhÃya baddho a¤¤attha agantvà uyyÃnam eva Ãgacchati. UyyÃnapÃlo tassa madhumakkhitatiïesu paluddhabhÃvaæ ¤atvà anukkamena attÃnaæ dassesi. So taæ disvà katipÃhaæ palÃyitvà punappuna passanto vissÃsaæ Ãpajjitvà anukkamena uyyÃnapÃlassa hatthe ÂhitatiïÃni khÃdituæ Ãraddho.
So tassa vissÃsaæ ÃpannabhÃvaæ ¤atvà yÃva rÃjanivesanà vÅthiæ kila¤jehi parikkhipitvà va tahaæ sÃkhÃbhaÇgaæ pÃtetvà madhulÃbukaæ aæse laggetvà tiïakalÃpaæ upakacchake Âhapetvà madhumakkhitÃni tinÃni migassa purato purato vikiranto antorÃjanivesanaæ yeva agamÃsi. Mige antopaviÂÂhe dvÃraæ pidahiæsu. Migo manusse disvà kampamÃno maraïabhayabhÅto antonivesanaæ gato ÃdhÃvati paridhÃvati. RÃjà pÃsÃdà oruyha taæ kampamÃnaæ disvà "vÃtamigo nÃma manussÃnaæ diÂÂhaÂÂhÃnaæ sattÃhaæ na gacchati, tajjitaÂÂhÃnaæ yÃvajÅvaæ na gacchati, so evarÆpo gahananissito vÃtamigo rasataïhÃya baddho idÃni evarÆpaæ ÂhÃnaæ Ãgato, n' atthi vata bho loke rasataïhÃya pÃpakataraæ nÃmÃ" 'ti imÃya gÃthÃya dhammadesanaæ paÂÂhapesi:

  @<Ja_I,2.4(=14).1: Na kir' atthi rasehi pÃpiyo
                 ÃvÃsehi và santhavehi vÃ,
                 vÃtamigaæ gehanissitaæ
                 vasam anesi rasehi Sa¤jayo ti. || Ja_I:13 ||>@

     Tattha kirà ti anussavatthe nipÃto, rasehÅti jivhÃvi¤¤eyyehi madhuram.
bilÃdÅhi, pÃpiyo ti pÃpataro, ÃvÃsehi và santhavehi và ti nibaddhavasanaÂÂhÃnasaækhÃtesu hi ÃvÃsesu pi mittasanthavesu pi chandarÃgo pÃpako va tehi pana sacchandarÃgaparibhogehi ÃvÃsehi và mittasanthavehi và sataguïena sahassaguïena madhuvapaÂisevanaÂÂhena ÃhÃraæ vinà jÅvitindriyapÃlanÃya abhÃvena ca sacchandarÃgaparibhogarasà va pÃpatarà ti Bodhisatto pana anusvÃgataæ viya imam atthaæ katvà na kiratthi rasehi pÃpiyo ÃvÃsehi và santhavehi và ti Ãha,


#<[page 159]>#
%<                           5. KharÃdiyajÃtaka. (15).                   159>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  idÃni tesaæ pÃpiyabhÃvaæ dassento vÃtamigan-ti-Ãdim Ãha, tattha gehanissitan ti gahanaÂÂhÃnanissitaæ, idaæ vuttaæ hoti: passatha rasÃnaæ pÃpiyabhÃvaæ, imaæ nÃma ara¤¤Ãyatane gahananissitaæ vÃtamigaæ Sa¤jayo uyyÃnapÃlo madhurasehi attano vasaæ Ãnesi, sabbathÃpi sacchandarÃgaparibhogehi rasehi samaæ a¤¤aæ pÃpakataraæ lÃmakataraæ n' atthÅti rasataïhÃya ÃdÅnavaæ kathesi kathetvà ca pana taæ migaæ ara¤¤am eva pesesi.
     Satthà "na bhikkhave sà vaïïadÃsÅ idÃni etaæ rasataïhÃya bandhitvà attano vase karoti, pubbe pi akÃsi yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà Sa¤jayo ayaæ vaïïadÃsÅ ahosi, vÃtamigo Cullapiï¬apÃtiyo, BÃrÃïasirÃjà pana aham eva ahosin" ti. VÃtamigajÃtakaæ.

                      $<5. KharÃdiyajÃtaka.>$
     AÂÂhakhuraæ KharÃdiye ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ dubbacabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. So kira bhikkhu dubbaco ovÃdaæ na gaïhati. Atha naæ Satthà pucchi:
"saccaæ kira tvaæ bhikkhu dubbaco ovÃdaæ na gaïhasÅti". "Saccaæ BhagavÃ" 'ti. Satthà "pubbe pi tvaæ dubbacatÃya paï¬itÃnaæ ovÃdaæ agahetvà pÃsena baddho va jÅvitakkhayaæ patto" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto migo hutvà migagaïaparivuto ara¤¤e vasati.
Ath' assa bhaginÅ migÅ puttakaæ dassetvà "bhÃtika, ayan te bhÃgineyyo, etaæ migamÃyaæ uggaïhÃpehÅti" paÂicchÃpesi.
So taæ bhÃgineyyaæ "asukavelÃya nÃma Ãgantvà uggaïhÃtÅti" Ãha. So vuttavelÃya na gacchati, yathà ekadivasaæ evaæ sattadivase sattovÃde atikkanto so migamÃyaæ anuggaïhitvà va vicaranto pÃse bajjhi. MÃtÃpi 'ssa bhÃtaraæ upasaækamitvà "kin te bhÃtika bhÃgineyyo migamÃyaæ uggaïhÃpito" ti pucchi. Bodhisatto ca "tassa anovÃdakassa mà cintayi,


#<[page 160]>#
%<160                  I. EkanipÃta. 2åÅlavagga.>%
na te puttena migamÃyà uggahitÃ" ti vatvà idÃni pi taæ anovaditukÃmo va hutvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,2.5(=15).1: AÂÂhakhuraæ KharÃdiye migaæ vaækÃtivaækinaæ
                 sattahi kÃlÃh' atikkantaæ na naæ ovadit' ussahe ti. || Ja_I:14 ||>@

     Tattha aÂÂhakhuran ti ekekasmiæ pÃde dvinnaæ dvinnaæ vasena aÂÂhakhuraæ, KharÃdiye ti taæ nÃmena Ãlapati, migan ti sabbasaægÃhikavacanaæ, vaækÃtivaækinan ti mÆle vaækÃni agge ativaækÃni tÃdisÃni siÇgÃni assa atthÅti vaækÃtivaækinaæ, sattahi kÃlÃhatikkantan ti sattahi ovÃdakÃlehi ovÃdaæ atikkantaæ, na naæ ovaditussahe ti evaæ dubbacamigaæ ahaæ ovadituæ na ussahÃmi, etassa me ovÃdanatthÃya cittam pi na uppajjatÅti dasseti.
     Atha naæ dubbacamigaæ pÃse baddhaæ luddo mÃretvà maæsaæ ÃdÃya pakkÃmi.
     SatthÃpi "na tvaæ bhikkhu idÃn' eva dubbaco, pubbe pi dubbaco yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà bhÃgineyyo migo dubbacabhikkhu ahosi, bhaginÅ UppalavaïïÃ, ovÃdakamigo pana aham eva ahosin" ti. KharÃdiyajÃtakaæ.

                      $<6. TipallatthamigajÃtaka.>$
     Migan tipallatthan ti. Idaæ Satthà Kosambiyam BadarikÃrÃme viharanto sikkhÃkÃmaæ RÃhulattheraæ Ãrabbha kathesi.
Ekasmiæ hi kÃle Satthari ùÊavinagaraæ nissÃya AggÃÊave Cetiye viharante bahÆ upÃsikà ca bhikkhuniyo ca vihÃraæ dhammasavanÃya gacchanti. Divà dhammasavanaæ hoti, gacchante pana kÃle upÃsikà ca bhikkhuniyo ca na gacchiæsu, bhikkhÆ c' eva upÃsakà ca ahesuæ.
Tato paÂÂhÃya rattiæ dhammasavanaæ jÃtaæ. DhammasavanapariyosÃne therà bhikkhÆ attano attano vasanaÂÂhÃnÃni gacchanti. Daharà upÃsakehi saddhiæ upaÂÂhÃnasÃlÃya sayanti. Tesu niddaæ upagatesu ekacce ghurughurÆpassÃsà kÃkacchamÃnà dante khÃdantà nipajjiæsu, ekacce muhuttaæ niddÃyitvà uÂÂhahiæsu.


#<[page 161]>#
%<                     6. TipallatthamigajÃtaka. (16).              161>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Te taæ vippakÃraæ disvà Bhagavato Ãrocesuæ. Bhagavà "yo pana bhikkhu anupasampannena saha seyyaæ kappeyya pÃcittiyan" ti sikkhÃpadaæ pa¤¤Ãpetvà Kosambiæ agamÃsi. Tattha bhikkhÆ Ãyasmantaæ RÃhulaæ Ãhaæsu:
"Ãvuso RÃhula, Bhagavatà sikkhÃpadaæ pa¤¤attaæ, idÃni tvaæ attano vasanaÂÂhÃnaæ jÃnÃhÅti". Pubbe pana te bhikkhÆ Bhagavati ca gÃravaæ tassa cÃyasmato sikkhÃkÃmataæ paÂicca taæ attano vasanaÂÂhÃnaæ Ãgataæ ativiya saægaïhanti, khuddakama¤cakaæ pa¤¤Ãpetvà ussÅsakaraïatthÃya cÅvaraæ denti, taæ divasaæ pana sikkhÃpadabhayena vasanaÂÂhÃnam pi na adaæsu. RÃhulabhaddo "pità me" ti Dasabalassa và "upajjhÃyo me" ti dhammasenÃpatino và "Ãcariyo me" ti MahÃmoggallÃnÃssa và "cullapità me" ti ùnandatherassa và santikaæ agantvà Dasabalassa vala¤janavaccakuÂiæ brahmavimÃnaæ pavisanto viya pavisitvà vÃsaæ kappesi. BuddhÃnaæ hi vala¤janakuÂiyà dvÃraæ supihitaæ hoti, gandhaparibhaï¬akatà bhÆmi, gandhadÃmamÃlÃdÃmÃni osÃritÃn' eva honti, sabbarattiæ dÅpo jhÃyati.
RÃhulabhaddo pana na Âassà kuÂiyà imaæ sampattiæ paÂicca tattha vÃsaæ upagato, bhikkhÆhi pana "vasanaÂÂhÃnaæ jÃnÃhÅti" vuttattà ovÃdagÃravena sikkhÃkÃmatÃya tattha vÃsaæ upagato, antarantarà hi bhikkhÆ pi taæ Ãyasmantaæ dÆrato và gacchantaæ disvà tassa vÅmaæsanatthÃya muÂÂhisammujjaniæ và kacavaracha¬¬anakaæ và bahi khipitvà tasmiæ Ãgate "Ãvuso imaæ kena cha¬¬itan" ti vadanti, tattha kehici "RÃhulo iminà maggena gato" ti vutte so Ãyasmà "nÃhaæ bhante etaæ jÃnÃmÅti" avatvà va taæ paÂisÃmetvà va "khamatha me bhante" ti khamÃpetvà gacchati, evam esa sikkhÃkÃmo, so taæ sikkhÃkÃmataæ yeva paÂicca tattha vÃsaæ upagato. Atha Satthà pure aruïaæ yeva vaccakuÂidvÃre Âhatvà ukkÃsi, so panÃyasmà ukkÃsi:
"ko eso" ti. "Ahaæ RÃhulo" ti nikkhamitvà vandi. "Kasmà tvaæ RÃhula idha nipanno" ti. "VasanaÂÂhÃnassa abhÃvato, pubbe hi bhante bhikkhÆ mama saægahaæ karonti, idÃni attano Ãpattibhayena vasanaÂÂhÃnaæ na denti,


#<[page 162]>#
%<162                         I. EkanipÃta. 2. SÅlavagga>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sv-Ãhaæ `idaæ a¤¤esaæ asaæghaÂÂanaÂÂhÃnan' ti iminà kÃraïena idha nipanno" ti. Atha Bhagavato "RÃhulaæ tÃva bhikkhÆ evaæ pariccajantà a¤¤e kuladÃrake pabbÃjetvà kiæ karissantÅti" dhammasaævego udapÃdi. Atha pÃto va bhikkhÆ sannipÃtetvà dhammasenÃpatiæ paÂipucchi: "jÃnÃsi pana tvaæ SÃriputta ajja katthaci RÃhulassa vutthabhÃvan" ti. "Na jÃnÃmi bhante" ti.
"SÃriputta ajja RÃhulo vaccakuÂiyaæ vasi, SÃriputta tumhe RÃhulaæ evaæ pariccajantà a¤¤e kuladÃrake pabbÃjetvà kiæ karissatha, evaæ hi sante imasmiæ sÃsane pabbajità na-ppatiÂÂhà bhavissanti, ito dÃni paÂÂhÃya anupasampannena ekadve va divase attano santike vasÃpetvà tatiyadivase tesaæ vasanaÂÂhÃnaæ ¤atvà bahi vÃsethÃ" 'ti imaæ anuppa¤¤attiæ katvà puna sikkhÃpadaæ pa¤¤Ãpesi. Tasmiæ samaye dhammasabhÃyaæ sannisinnà bhikkhÆ RÃhulassa guïaæ kathenti:
"passathÃvuso yÃvà sikkhÃkÃmo vatÃyaæ RÃhulo `tava vasanaÂÂhÃnaæ jÃnÃhÅti' vutto nÃma `ahaæ Dasabalassa putto, tumhe ke senÃsanassa, tumhe yeva nikkhamathÃ' 'ti ekabhikkhum pi appaÂippharitvà vaccakuÂiyaæ vÃsaæ kappesÅti". Evan tesu kathayamÃnesu Satthà dhammasabhaæ upagantvà alaækatÃsane nisÅditvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti Ãha. "Bhante RÃhulassa sikkhÃkÃmakathÃya, na {a¤¤Ãya} kathÃyÃ" 'ti. Satthà "na bhikkhave RÃhulo idÃn' eva sikkhÃkÃmo, pubbe tiracchÃnayoniyaæ nibbatto pi sikkhÃkÃmo yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte RÃjagahe eko MagadharÃjà rajjaæ kÃreti.
Tadà Bodhisatto migayoniyaæ nibbattitvà migagaïaparivuto ara¤¤e vasati. Ath' assa bhaginÅ attano puttakaæ upanetvà "bhÃtika imaæ bhÃgineyyaæ migamÃyaæ sikkhÃpehÅti" Ãha.
Bodhisatto "sÃdhÆ" 'ti paÂisuïitvà "gaccha tÃta, asukavelÃya nÃma Ãgantvà sikkheyyÃsÅti" Ãha. So mÃtulena vuttavelaæ anatikkametvà taæ upasaækamitvà migamÃyaæ sikkhi. So ekadivasaæ vane vicaranto pÃsena baddho baddharÃvaæ ravi.
Migagaïo palÃyitvà "putto te pÃsena baddho" ti tassa mÃtuyà Ãrocesi. Sà bhÃtu santikaæ gantvà "bhÃtika bhÃgineyyo te migamÃyaæ sikkhÃpito" ti pucchi. Bodhisatto "mà tvaæ puttassa ki¤ci pÃpakaæ Ãsaæki,


#<[page 163]>#
%<                          6. TipallatthamigajÃtaka. (16).         163>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  suggahÅtà nena migamÃyÃ, idÃni taæ hÃsayamÃno ÃgacchissatÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,2.6(=16).1: Migan tipallattham anekamÃyaæ
                 aÂÂhakhuraæ a¬¬harattÃvapÃyiæ
                 ekena sotena chamÃssasanto
                 chahi kalÃh' atibhoti bhÃgineyyo ti. || Ja_I:15 ||>@

     Tattha mÅgan ti bhÃgineyyamigan, tipallatthan ti pallatthaæ vuccati sayanaæ, ubhohi passahi ujukam eva ca gonisinnakavasenà ti tÅh' ÃkÃrehi pallatthaæ assa, tÅïi và pallatthÃni assà ti tipallattho, taæ tipallatthaæ anekamÃyan ti bahumÃyaæ bahuva¤canaæ, aÂÂhakhuran ti ekekasmiæ pÃde dvinnaæ dvinnaæ vasena aÂÂhahi khurehi samannÃgataæ, a¬¬harattÃvapÃyin ti purimayÃmaæ atikkamitvà majjhimayÃme ara¤¤ato Ãgamma pÃnÅyassa pivanato a¬¬haratte avapivatÅti a¬¬harattÃvapÃyi taæ a¬¬haratte apÃyin ti attho, mama bhÃgineyyaæ migaæ ahaæ sÃdhukaæ migamÃyaæ uggaïhÃpesiæ, kathaæ:
yathà ekena sotena chamÃssasanto chahi kalÃhatibhoti bhÃgineyyo ti, idaæ vuttaæ hoti: ahaæ hi tava puttaæ tathà uggaïhÃpesiæ yathà ekasmiæ uparimanÃsikasote vÃtaæ sannirumhitvà paÂhaviyaæ allÅnena ekena heÂÂhimasotena tatth' eva chamÃyaæ assasanto chahi kalÃhi luddakaæ atibhoti chahi koÂÂhÃsehi ajjhottharati va¤cetÅti attho, katamÃhi chahi:
cattÃro pÃde pasÃretvà ekena passena seyyÃyà khurehi tiïapaæsukhaïanena jivhÃninnÃmanena udarassa uddhumÃtabhÃvakaraïena uccÃrapassÃvavissajjanena vÃtaæ sannirumhanenà 'ti, aparo nayo: pÃdesu gahetvà abhimukhÃka¬¬hanena paÂipanÃmanena ubhato passesu sa¤caraïena uddhaæ ukkhipanena adho avakkhipanenà 'ti imÃhi chahi kalÃhi yathà atibhoti, mato ayan ti saæ¤aæ uppÃdetvà va¤ceti, evaæ naæ migamÃyaæ uggaïhÃpesin ti dÅpeti, aparo nayo:
tathà naæ uggaïhÃpesiæ yathà ekena sotena chamÃssasanto chahi kalÃhati dvÅsu pi nayesu dassitehi chahi kÃraïehi kalÃhati kalÃyissati luddakaæ va¤cessatÅti,


#<[page 164]>#
%<164                           1. EkanipÃta.  2. SÅlavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  bhotÅti bhaginiæ Ãlapati, bhÃgineyyo ti evaæ chahi kÃraïehi va¤canakaæ bhÃgineyyaæ niddisati.
     Evaæ Bodhisatto bhÃgineyyassa migamÃyÃya sÃdhukaæ uggahitabhÃvaæ dassento bhaginiæ samassÃsesi. So pi migapotako pÃse baddho avipphanditvà yeva bhÆmiyaæ mahÃphÃsukapassena pÃde pasÃretvà nipanno pÃdÃnaæ ÃsannaÂÂhÃne khureh' eva paharitvà paæsu ca tiïÃni ca uppÃÂetvà uccÃrapassÃvaæ vissajjetvà sÅsaæ pÃtetvà jivhaæ ninnÃmetvà sarÅraæ kheÊakilinnaæ katvà vÃtaggahaïena udaraæ uddhumÃtakaæ katvà akkhÅni parivattetvà heÂÂhÃnÃsikasotena vÃtaæ sa¤carÃpento uparimanÃsikasotena vÃtaæ sannirumhitvà sakalasarÅraæ thaddhabhÃvaæ gÃhÃpetvà matakÃkÃraæ dassesi. NÅlamakkhikÃpi naæ samparivÃresuæ. Tasmiæ tasmiæ ÂhÃne kÃkà nilÅyiæsu. Luddo Ãgantvà udare hatthena paharitvà "pÃto va baddho bhavissati, pÆtiko jÃto" ti tassa bandhanarajjukaæ mocetvà "etth' eva dÃni naæ ukkantitvà maæsaæ ÃdÃya gamissÃmÅti" nirÃsaæko hutvà sÃkhÃpalÃsaæ gahetuæ Ãraddho Migapotako pi uÂÂhÃya catÆhi pÃdehi Âhatvà kÃyaæ vidhÆnitvà gÅvaæ pasÃretvà mahÃvÃtena chinnavalÃhako viya vegena mÃtu santikaæ agamÃsi.
     SatthÃpi "na bhikkhave RÃhulo idÃn' eva sikkhÃkÃmo, pubbe pi sikkhÃkÃmo yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà bhÃgineyyo migapotako RÃhulo ahosi, mÃtà UppalavaïïÃ, mÃtulamigo pana aham eva ahosin" ti.
TipallatthamigajÃtakaæ.

                      $<7. MÃlutajÃtaka.>$
     KÃÊe và yadi và juïhe ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto dve bu¬¬hapabbajite Ãrabbha kathesi. Te kira Kosalajanapade ekasmiæ ara¤¤avÃse vasanti eko KÃÊatthero nÃma eko Juïhatthero nÃma.


#<[page 165]>#
%<            7.  MÃlutajÃtaka. (17).                               165>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' ekadivasaæ Juïho KÃÊaæ pucchi:
"bhante sÅtaæ nÃma kasmiæ kÃle hotÅti". So "kÃÊe hotÅti" Ãha.
Ath' ekadivasaæ KÃÊo Juïhaæ pucchi: "bhante Juïha sÅtaæ nÃma kasmiæ kÃle hotÅti". So "jaïhe hotÅti" aha: Te ubho pi attano kaækhaæ chinditum asakkontà Satthu santikaæ gantvà SatthÃraæ vanditvà "bhante sÅtaæ nÃma kasmiæ kÃle hotÅti" pucchiæsu. Satthà tesaæ kÃthaæ sutvà "pubbe p' Ãhaæ bhikkhave tumhÃkaæ imaæ pa¤haæ kathesiæ, bhavasaækhepagatattà pana na sallakkhayittÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte ekasmiæ pabbatapÃde sÅho ca vyaggho ca dve sahÃyakà ekissà yeva guhÃyaæ vasanti. Tadà {Bodhisatto} pi isipabbajjaæ pabbajitvà tasmiæ yeva pabbatapÃde vasati.
Ath' ekadivasaæ tesaæ sahÃyakÃnaæ sÅtaæ nissÃya vivÃdo udapÃdi, vyaggho "kÃÊe yeva sÅtaæ hotÅti" Ãha, sÅho "juïhe yevÃ" ti. Te ubho pi attano kaækhaæ chindituæ asakkontà Bodhisattaæ pucchiæsu. Bodhisatto imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,2.7(=17).1: KÃÊe và yadi và juïhe yadà vÃyati mÃluto,
                 vÃtajÃni hi sÅtÃni, ubho 'ttha-m-aparÃjità ti. || Ja_I:16 ||>@

     Tattha kÃÊe và yadi và juïhe ti kÃÊapakkhe và juïhapakkhe vÃ, yadà vÃyati mÃluto ti yasmiæ samaye puratthimÃdibhedo vÃto vÃyati tasmiæ samaye sÅtaæ hoti, kiækÃraïÃ: vÃtajÃni hi sÅtani yasmà vÃte vÅjante yeva sÅtÃni honti, kÃÊapakkhe và juïhapakkhe và ettha appamÃïan ti vuttaæ hoti, ubhotthamaparÃjità ti ubho pi tumhe imasmiæ pa¤he aparÃjità ti.
     Evaæ Bodhisatto te sahÃyake sa¤¤Ãpesi.
     SatthÃpi "bhikkhave pubbe pi mayà tumhÃkaæ ayaæ pa¤ho kathito" ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne dve pi te therà sotÃpattiphale patiÂÂhahiæsu.


#<[page 166]>#
%<166                 I. EkanipÃta.  2. SÅlavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Satthà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà vyaggho KÃÊo ahosi, sÅho Juïho, pa¤havissajjanakatÃpaso pana aham eva ahosin" ti. MÃlutajÃtakaæ.

                      $<8. MatakabhattajÃtaka.>$
     Evan ce sattà jÃneyyun ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto matakabhattaæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ hi kÃle manussà bahÆ ajeÊakÃdayo mÃretvà kÃlakate ¤Ãtake uddissa matakabhattaæ nÃma denti. BhikkhÆ te manusse tathà karonte disvà SatthÃraæ pucchiæsu: "etarahi bhante manussà bahÆ pÃïe jÅvitakkhayaæ pÃpetvà matakabhattaæ nÃma denti, atthi nu kho bhante ettha va¬¬hÅti".
Satthà "na bhikkhave matakabhattaæ dassÃmà ti, kate pi pÃïÃtipÃte kÃci va¬¬hi nÃma atthi, pubbe paï¬ità ÃkÃse nisajja dhammaæ desetvà ettha ÃdÅnavaæ kathetvà sakalajambudÅpavÃsike etaæ kammaæ jahÃpesuæ, idÃni pana bhavasaækhepagatattà puna pÃtubhÆtan" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente eko tiïïaæ vedÃnaæ pÃragÆ disÃpÃmokkho Ãcariyo brÃhmaïo "matakabhattaæ dassÃmÅti" ekaæ eÊakaæ gÃhÃpetvà antevÃsike Ãha: "tÃtà imaæ eÊakaæ nadiæ netvà nahÃpetvà kaïÂhe" mÃlaæ parikkhipitvà pa¤caÇgulikaæ datvà maï¬etvà ÃnethÃ" ti. Te "sÃdhÆ" ti paÂisuïitvà taæ ÃdÃya nadiæ gantvà nahÃpetvà maï¬etvà nadÅtÅre Âhapesuæ. So eÊako attano pubbakammaæ disvà "evarÆpà nÃma dukkhà ajja muccissÃmÅti" somanassajÃto ghaÂaæ bhindanto viya mahÃhasitaæ hasitvà puna "ayaæ brÃhmaïo maæ ghÃtetvà mayà laddhaæ dukkhaæ labhissasÅti" brÃhmaïe kÃru¤¤aæ uppÃdetvà mahantena saddena parodi. Atha naæ te mÃïavakà pucchiæsu: "samma eÊaka,


#<[page 167]>#
%<                          8. MatakabhattajÃtaka. (18).                 167>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tvaæ mahÃsaddena hasi c' eva rodi ca, kena nu kÃraïena hasi, kena kÃraïena rodÅti". "Tumhe maæ imaæ kÃraïaæ attano Ãcariyassa santike puccheyyÃthÃ" ti. Te taæ ÃdÃya gantvà idaæ kÃraïaæ Ãcariyassa Ãrocesuæ. ùcariyo tesaæ vacanaæ sutvà eÊakaæ pucchi: "kasmà tvaæ eÊaka hasi, kasmà rodÅti". EÊako attanà katakammaæ jÃtissara¤Ãïena anussaritvà brÃhmaïassa kathesi: "ahaæ brÃhmaïa pubbe tÃdiso va mantajjhÃyakabrÃhmaïo hutvà `matakabhattaæ dassÃmÅti' eÊakaæ mÃretvà adÃsiæ, sv-Ãhaæ ekassa eÊakassa ghÃtitattà eken' Ænesu pa¤casu attabhÃvasatesu sÅsacchedaæ pÃpuïiæ, ayaæ me koÂiyaæ Âhito pa¤casatimo attabhÃvo, `sv-Ãhaæ ajja evarÆpà dukkhà muccissÃmÅti' somanassajÃto iminà kÃraïena hasiæ, rodanto pana `ahaæ tÃva ekaæ eÊakaæ mÃretvà pa¤cajÃtisatÃni sÅsacchedadukkhaæ patvà ajja tasmà dukkhà muccissÃmÅti, ayaæ pana brÃhmaïo maæ mÃretvà ahaæ viya pa¤cajÃtisatÃni sÅsacchedadukkhaæ labhissatÅti' tayi kÃru¤¤ena rodin" ti. "EÊaka, mà bhÃyi, nÃhan taæ mÃressÃmÅti". "BrÃhmaïa, kiæ vadesi, tayi mÃrente pi amÃrente pi na sakkà ajja mayà maraïà muccitun" ti. "EÊaka, mà bhÃyi, ahan te Ãrakkhaæ gahetvà tayà saddhiæ yeva vicarissÃmÅti".
"BrÃhmaïa, appamattako tava Ãrakkho, mayà katapÃpaæ pana mahantaæ balavan" ti. BrÃhmaïo eÊakaæ mu¤citvà "imaæ eÊakaæ kassaci pi mÃretuæ na dassÃmÃ" ti antevÃsike ÃdÃya eÊaken' eva saddhiæ vicari. EÊako vissaÂÂhamatto va ekaæ pÃsÃïapiÂÂhaæ nissÃya jÃtagumbe gÅvaæ ukkhipitvà païïÃni khÃdituæ Ãraddho. Taæ khaïaæ yeva tasmiæ pÃsÃïapiÂÂhe asani patitÃ. Ekà pÃsÃïasakalikà chijjitvà eÊakassa pasÃritagÅvÃya patitvà sÅsaæ chindi. MahÃjano sannipati. Tadà Bodhisatto tasmiæ ÂhÃne rukkhadevatà hutvà nibbatto.


#<[page 168]>#
%<168                   I. EkanipÃta.  2. SÅlavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So passantass' eva tassa mahÃjanassa devatÃnubhÃvena ÃkÃse pallaækena nisÅditvà "ime sattà evaæ pÃpassa phalaæ jÃnamÃnà app-eva nÃma pÃïÃtipÃtaæ na kareyyun" ti madhurena sarena dhammaæ desento imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,2.8(=18).1: Eva¤ ce sattà jÃneyyuæ `dukkh' Ãyaæ jÃtisambhavo'
                 na pÃïo pÃïinaæ ha¤¤e, pÃïaghÃtÅ hi socatÅti. || Ja_I:17 ||>@

     Tattha eva¤ ce sattà jÃneyyun ti ime sattà eva¤ ce jÃneyyuæ, kathaæ:
dukkhÃyaæ jÃtisambhavo ti ayaæ tattha tattha jÃti ca jÃtassa anukkamena va¬¬hisaækhÃto sambhavo ca jarÃvyÃdhimaraïÃppiyasampayogapiyavippayogahatthapÃdacchedÃdÅnaæ dukkhÃnaæ vatthubhÆtattà dukkho ti yadi jÃneyyuæ, na pÃïo pÃïinaæ ha¤¤e ti paraæ vadhento jÃtisambhave vadhaæ labhati pÅÊento pÅÊaæ labhatÅti jÃtisambhavassa dukkhavatthutÃya dukkhabhÃvaæ jÃïanto koci pÃïo a¤¤aæ pÃïinaæ na ha¤¤e, satto sattaæ na haneyyà ti attho,.
kiækÃranÃ: pÃïaghÃtÅhi socati yasmà sÃhatthikÃdisu chasu payogesu yena kenaci payogena parassa jÅvitindriyupacchedanena pÃïaghÃtapuggalo aÂÂhasu mahÃnirayesu soÊasasu ussadanirayesu nÃnappakÃrÃya tiracchÃnayoniyà pettivisaye asurakÃye ti imesu catusu apÃyesu mahÃdukkhaæ anubhavamÃno dÅgharattaæ antonijjhÃyanalakkhaïena sokena socati, yathà và ayaæ eÊako maraïabhayena soci evaæ dÅgharattaæ socatÅti pi ¤atvà na pÃïo pÃïinaæ ha¤¤e, koci pÃïÃtipÃtakammaæ nÃma na kareyya, mohena pana mÆÊhà avijjÃya andhÅkatà imaæ ÃdÅnavaæ apassantà pÃïÃtipÃtaæ karontÅti.
     Evaæ MahÃsatto nirayabhayena tajjetvà dhammaæ desesi.
Manussà taæ dhammadesanaæ sutvà nirayabhayabhÅtà pÃïatipÃtà viramiæsu. Bodhisatto pi dhammaæ desetvà mahÃjanaæ sÅle patiÂÂhÃpetvà yathÃkamaæ gato. MahÃjano pi Bodhisattassa ovÃde Âhatvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà devanagaraæ pÆresi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Ahan tena samayena rukkhadevatà ahosin" ti.
MatakabhattajÃtakaæ.


#<[page 169]>#
%<                          9. ùyÃcitabhattajÃtaka. (19).                 169>%

                      $<9. AyÃcitabhattajÃtaka.>$
     Sace mu¤ce ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto devatÃnaæ ÃyÃcanabalikammaæ Ãrabbha kathesi. Tadà kira manussà vaïijjÃya gacchantà pÃïe vadhitvà devatÃnaæ balikammaæ katvà "mayaæ anantarÃyena atthasiddhiæ patvà Ãgantvà puna tumhÃkaæ balikammaæ karissÃmÃ" ti ÃyÃcitvà gacchanti. Tattha anantarÃyena atthasiddhiæ patvà Ãgatà "devatÃnubhÃvena idaæ jÃtan" ti ma¤¤amÃnà bahÆ pÃïe vadhitvà ÃyÃcanato muccituæ balikammaæ karonti. Taæ disvà bhikkhÆ "atthi nu kho bhante ettha attho" ti Bhagavantaæ pucchiæsu. Bhagavà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte KÃsiraÂÂhe ekasmiæ gÃmake kuÂimbiko gÃmadvÃre Âhite nigrodharukkhe devatÃya balikammaæ paÂijÃnitvà anantarÃyena Ãgantvà bahÆ pÃïe vadhitvà "ÃyÃcanato muccissÃmÅti" rukkhamÆlaæ gato. Rukkhadevatà khandhaviÂape Âhatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,2.9(=19).1: Sace mu¤ce pecca mu¤ce, muccamÃno hi bajjhati,
                 na h' evaæ dhÅrà muccanti, mutti bÃlassa bandhanan ti || Ja_I:18 ||>@

     Tattha sace mu¤ce pecca mu¤ce ti bho purisa tvaæ sace mu¤ce yadi muccitukÃmo si pecca mu¤ce yathà paralokena bajjhasi, evaæ muccamÃno hi bajjhatÅti yathà pana tvaæ pÃïaæ vadhitvà muccituæ icchasi evaæ muccamÃno hi pÃpakammena bajjhasÅti, tasmà na hevaæ dhÅrà muccanti ye paï¬itapurisà te evaæ paÂissavato na muccanti, kiækÃraïÃ: evarÆpà hi mutti bÃlassa bandhanaæ esà pÃïÃtipÃtaæ katvà mutti nÃma bÃlassa bandhanam eva hotÅti dhammaæ desesi.
     Tato paÂÂhÃya manussà evarÆpà pÃïÃtipÃtakammà viratà dhammaæ caritvà devanagaraæ pÆrayiæsu.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Ahan tena samayena rukkhadevatà ahosin" ti.
ùyÃcitabhattajÃtakaæ.


#<[page 170]>#
%<170                   I. EkanipÃta. 2. SÅlavagga.>%

                      $<10. NaÊapÃnajÃtaka.>$
     Disvà padam anuttiïïan ti. Idaæ Satthà Kosalesu cÃrika¤ caramÃno NaÊakapÃnagÃmaæ patvà NaÊakapÃnapokkharaïiyaæ Ketakavane viharanto naÊadaï¬ake Ãrabbha kathesi. Tadà pana bhikkhÆ NaÊakapÃnapokkharaïiyaæ nahÃtvà sÆcigharatthÃya sÃmanerehi naÊadaï¬ake gÃhÃpetvà te sabbatthakam eva chidde disvà SatthÃraæ upasaækamitvà "bhante mayaæ sÆcigharatthÃya naÊadaï¬ake gaïhÃpema, te mÆlato yÃva aggà sabbatthakam eva chiddÃ, kin nu kho etan" ti pucchiæsu. Satthà "idaæ bhikkhave mayhaæ porÃïakÃdhiÂÂhÃnan" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     Pubbe kira so vanasaï¬o ara¤¤o ahosi. TassÃpi pokkharaïiyà eko dakarakkhaso otiïïotiïïe khÃdati. Tadà Bodhisatto rohitamigapotappamÃïo kapirÃjà hutvà asÅtisahassamattavÃnaraparivuto yÆthaæ pariharanto tasmiæ ara¤¤e vasati. So vÃnaragaïassa ovÃdaæ adÃsi: "tÃtà imasmiæ ara¤¤e visarukkhÃpi amanussapariggahÅtà pokkharaïiyo pi honti, tumhe akhÃditapubbaæ phalÃphalaæ khÃdantà và apÅtapubbaæ pÃnÅyaæ pivantà và maæ paÂipuccheyyÃthÃ" ti.
Te "sÃdhÆ" ti paÂisuïitvà ekadivasaæ agatapubbaÂÂhÃnaæ gatÃ. Tattha bahu-d-eva divasaæ caritvà pÃnÅyaæ gavesamÃnà ekaæ pokkharaïiæ disvà pÃnÅyaæ apivitvà va Bodhisattassa Ãgamanaæ olokayamÃna nisÅdiæsu. Bodhisatto Ãgantvà "kiæ tÃtà pÃnÅyaæ na pivathÃ" ti Ãha. "TumhÃkaæ Ãgamanaæ olokemÃ" ti. "SuÂÂhu tÃtÃ" ti Bodhisatto pokkharaïiæ Ãvijjhitvà padaæ paricchindanto otiïïam eva passi na uttiïïaæ. So "nissaæsayaæ esà amanussapariggahÅtÃ" ti ¤atvà "suÂÂhu vo kataæ tÃtà pÃnÅyaæ apivantehi, amanussapariggahÅtà ayan" ti Ãha, Dakarakkhaso pi tesaæ anotaraïabhÃvaæ ¤atvà nÅlodaro paï¬aramukho surattahatthapÃdo bhÅbhacchadassano hutvà udakaæ dvidhà katvà nikkhamitvÃ


#<[page 171]>#
%<                              10. NaÊapÃnajÃtaka. (20).         171>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "kasmà nisinn' attha, otaritvà pÃnÅyaæ pivathÃ" ti Ãha. Atha naæ Bodhisatto pucchi: "tvaæ idha nibbattadakarakkhaso" ti.
"ùma ahan" ti. "Tvaæ pokkharaïiæ otiïïake labhasÅti".
"ùma labhÃmÅti, ahaæ idh' otiïïaæ antamaso sakuïikaæ upÃdÃya na ki¤ci mu¤cami, tumhe pi sabbe khÃdissÃmÅti".
"Na mayaæ attÃnaæ tuyhaæ khÃdituæ dassÃmÃ" ti. "PÃnÅyaæ pana pivissathÃ" ti. "ùma pÃnÅya¤ ca pivissÃma, na ca te vasaæ gamissÃmÃ" ti. "Atha kathaæ pÃnÅyaæ pivissathÃ" ti. "Kiæ pana tvaæ ma¤¤asi `otaritvà pivissantÅti', mayaæ hi anotaritvà asÅtisahassÃpi ekamekaæ naÊadaï¬akaæ gahetvà uppalanÃÊena udakaæ pivantà viya tava pokkharaïiyà pÃnÅyaæ pivissÃma, evaæ no tvaæ khÃdituæ na sakkhissasÅti". Etam atthaæ viditvà Satthà abhisambuddho hutvà imissà gÃthÃya purimapadadvayaæ abhÃsi:

  @<Ja_I,2.10(=20).1: Disvà padam anuttiïïaæ disvÃn' otaritaæ padan ti
                 [naÊena vÃrim pivissÃma n' eva maæ tvaæ vadhissasÅti]. || Ja_I:19 ||>@

     Tass' attho: bhikkhave, so kapirÃjà tassà pokkharaïiyà ekam pi uttiïïaæ padaæ nÃddasa, otaritaæ pana otiïïapadaæ eva addasa, evaæ disvà padaæ anuttiïïaæ disvÃna otaritaæ padaæ, addhà ayaæ pokkharaïÅ amanussapariggahÅtà ti ¤atvà tena saddhiæ sallapanto sapariso Ãha: naÊena vÃrim pivissÃmà ti, tass' attho: mayaæ tava pokkharaïiyà nalena pÃnÅyaæ pivissÃmà ti, puna MahÃsatto va Ãha: neva maæ tvaæ vadhissasÅti evaæ naÊena pÃnÅyaæ pivantaæ saparisam pi maæ tvaæ n' eva vadhissasÅti attho.
     Evaæ vatvà pana Bodhisatto ekaæ naÊadaï¬akaæ ÃharÃpetvà pÃramiyo Ãvajjitvà saccakiriyaæ katvà mukhena pumi.


#<[page 172]>#
%<172                           I. EkanipÃta.  2. SÅlavagga.>%
NaÊo anto ki¤ci gaïÂhiæ asesetvà sabbatthakam eva susiro ahosi. Iminà niyÃmena aparam pi aparam pi ÃharÃpetvà pumitvà adÃsÅti evaæ sante pi na sakkà niÂÂhapetuæ, tasmà evaæ na gahetabbaæ. Bodhisatto pana imaæ pokkharaïiæ parivÃretvà "jÃtà sabbe pi naÊà ekacchiddà hontÆ" 'ti adhiÂÂhÃsi. BodhisattÃnaæ hi hitÆpacÃrassa mahantatÃya adhiÂÂhÃnaæ samijjhati.
Tato paÂÂhÃya sabbe pi taæ pokkharaïiæ parivÃretvà uÂÂhitanaÊà ekacchiddà jÃtÃ. Imasmiæ kappe cattÃri kappaÂÂhiyapÃÂihÃriyÃni nÃma, katamÃni cattÃri: candassa sasalakkhaïaæ sakalam pi imaæ kappaæ Âhassati. VaÂÂakajÃtake aggito nibbutaÂÂhÃnaæ sakalam pi imaæ kappaæ aggi na jhÃpessati, ghaÂikÃranivesanaÂÂhÃnaæ sakalam pi imaæ kappaæ anovassakaæ Âhassati, imaæ pokkharaïiæ parivÃretvà uÂÂhitanaÊà sakalam pi imaæ kappaæ ekacchiddà bhavissantÅti, imÃni cattÃri kappaÂÂhiyapÃÂihÃriyÃni nÃma. Bodhisatto evaæ adhiÂÂhahitvà ekaæ nalaæ ÃdÃya nisÅdi. Te pi asÅtisahassavÃnarà ekekaæ ÃdÃya pokkharaïiæ parivÃretvà nisÅdiæsu. Te pi Bodhisattassa naÊena Ãka¬¬hitvà pÃnÅyaæ pivanakÃle sabbe tÅre nisinnà va piviæsu. Evaæ tehi pÃnÅye pÅte dÃkarakkhaso ki¤ci alabhitvà anattamano sakanivesanam eva gato. Bodhisatto pi saparivÃro ara¤¤aæ eva pÃvisi.
     Satthà pana "imesaæ bhikkhave naÊÃnaæ ekacchiddabhÃvo mayham ev' etaæ porÃïakaæ adhiÂÂhÃnan" ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà dakarakkhaso Devadatto ahosi, asÅtisahassavÃnarà BuddhaparisÃ, upÃyakusalo pana kapirÃjà aham eva ahosin" ti. NaÊapÃnajÃtakaæ.
SÅlavaggo dutiyo.


#<[page 173]>#
%<                    1. KuruÇgamigajÃtaka. (21).                 173>%
                          3. KuruÇgavagga.

                      $<1. KuruÇgamigajÃtaka.>$
     ¥Ãtam etaæ kuruÇgassà ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattaæ Ãrabbha kathesi. Ekasmiæ hi samaye dhammasabhÃyaæ sannipatità bhikkhÆ "Ãvuso Devadatto TathÃgatassa ghÃtanatthÃya dhanuggahe payojesi silaæ pavijjhi DhanapÃlakaæ vissajjesi, sabbathÃpi Dasabalassa vadhÃya parisakkatÅti" Devadattassa avaïïaæ kathentà nisÅdiæsu. Satthà Ãgantvà pa¤¤attÃsane nisinno "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchi.
"Bhante 'Devadatto tumhÃkaæ vadhÃya parisakkatÅti" tassa aguïakathÃya sannisinn' amhÃ" ti. Satthà "na bhikkhave Devadatto idÃn' eva mama vadhÃya parisakkati, pubbe pi parisakkati yeva, na ca pana vadhituæ asakkhÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto kuruÇgamigo hutvà ekasmiæ ara¤¤Ãyatane phalÃni khÃdanto vasati. So ekasmiæ kÃle phalasampanne sepaïïirukkhe sepaïïiphalÃni khÃdati. Ath' eko gÃmavÃsiaÂÂakaluddako phalarukkhamÆlesu migÃnaæ padÃni upadhÃretvà uparirukkhe aÂÂakaæ bandhitvà tattha nisÅditvà phalÃni khÃdituæ ÃgatÃgate mige sattiyà vijjhitvà tesaæ maæsaæ vikkiïanto jÅvikaæ kappeti. So ekadivasaæ tasmiæ rukkhamÆle Bodhisattassa padavala¤jaæ disvà tasmiæ sepaïïirukkhe aÂÂakaæ bandhitvà pÃto va bhu¤jitvà sattiæ ÃdÃya vanaæ pavisitvà taæ rukkhaæ abhirÆhitvà aÂÂake nisÅdi. Bodhisatto pi pÃto va vasanaÂÂhÃnà nikkhamitvà "sepaïïiphalÃni khÃdissÃmÅti" Ãgamma taæ rukkhamÆlaæ sahasà va apavisitvà "kadÃci aÂÂakaluddakà rukkhesu aÂÂakaæ bandhanti, atthi nu kho evarÆpo upaddavo" ti parigaïhanto bÃhirato va aÂÂhÃsi.
Luddako pi Bodhisattassa anÃgamanabhÃvaæ ¤atvà aÂÂake nisinno va sepaïïiphalÃni khipitvà tassa purato pÃtesi.


#<[page 174]>#
%<174                      I. EkanipÃta. 3.KuruÇgavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Bodhisatto "imÃni phalÃni Ãgantvà mayhaæ purato patanti, atthi nu kho upari luddako" ti punappuna ullokento luddakaæ disvà apassanto viya hutvà "ambho rukkha, pubbe tvaæ olambakaæ cÃrento viya ujukam eva phalÃni pÃtesi, ajja pana te rukkhadhammo pariccatto, evaæ tayà rukkhadhamme pariccatte aham pi a¤¤aæ rukkhamÆlaæ upasaækamitvà mayhaæ ÃhÃraæ pariyesissÃmÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,3.1(=21).1: ¥Ãtam etaæ kuruÇgassa yaæ tvaæ sepaïïi seyyasi,
                 a¤¤aæ sepaïïiæ gacchami, na me te ruccate phalan ti. || Ja_I:20 ||>@

     Tattha ¤Ãtan ti pÃkaÂaæ jÃtaæ, etan ti idaæ, kuruÇgassà ti kuruÇgamigassa, yaæ tvaæ sepaïïi seyyasÅti yaæ tvaæ hambho sepaïïirukkha purato purato phalÃni pÃtayamÃno seyyasi viseyyasi visiïïaphalo hoti taæ sabbaæ kuruÇgassa pÃkaÂaæ jÃtaæ, na me ruccate ti evaæ phalaæ dadamÃnÃya me tava phalaæ na ruccati, tiÂÂha tvaæ, ahaæ a¤¤attha gamissÃmÅti agamÃsi.
     Ath' assa luddako aÂÂake nisinno va sattiæ khipitvà "gaccha, viraddho dÃni 'mhi tan" ti Ãha. Bodhisatto nivattitvà Âhito Ãha: "ambho purisa, idÃni si {ki¤c' Ãpi} maæ viraddho, aÂÂha pana mahÃniraye soÊasa. Ussadaniraye pa¤cavidhabandhanÃdÅni ca kammakaraïÃni aviraddho yevÃsÅti" eva¤ ca pana vatvà palÃyitvà yathÃruciæ gato. Luddako pi otaritvà yathÃruciæ gato.
     SatthÃpi "na bhikkhave Devadatto idÃn' eva mama vadhÃya parisakkati, pubbe pi parisakkati, na ca pana vadhituæ asakkhÅti" imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà aÂÂakaluddo Devadatto ahosi, kuruÇgamigo pana aham evÃ" ti. KuruÇgamigajÃtakaæ.


#<[page 175]>#
%<                            2. KukkurajÃtaka. (22)                175>%

                      $<2. KukkurajÃtaka.>$
     Ye kukkurà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ¤Ãtatthacariyaæ Ãrabbha kathesi. Sà DvÃdasanipÃte BhaddasÃlajÃtake Ãvibhavissati. Idaæ pana vatthuæ patiÂÂhapetvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tathÃrÆpaæ kammaæ paÂicca kukkurayoniyaæ nibbattitvà anekasatakukkuraparivuto mahÃsusÃne vasati. Ath' ekadivasaæ rÃjà setasindhavayuttaæ sabbÃlaækÃrapatimaï¬itaæ rathaæ abhiruyha uyyÃnaæ gantvà tattha divasabhÃgaæ kÅÊitvà atthaæ gate suriye nagaraæ pÃvisi. Tassa taæ rathavarattaæ yathÃnaddham eva rÃjaægaïe {Âhapayiæsu.} So rattiæ deve vassante tinto. UparipÃsÃdato koleyyakasunakhà otaritvà tassa camma¤ ca nandi¤ ca khÃdiæsu. Punadivase ra¤¤o Ãrocayiæsu:
"deva niddhamanamukhena sunakhà pavisitvà rathassa camma¤ ca nandi¤ ca khÃdiæsÆ" 'ti. RÃjà sunakhÃnaæ kujjhitvà "diÂÂhadiÂÂhaÂÂhÃne sunakhe ghÃtethÃ" 'ti Ãha. Tato paÂÂhÃya sunakhÃnaæ mahÃvyasanaæ udapÃdi. Te diÂÂhadiÂÂhaÂÂhÃne ghÃtiyamÃnà palÃyitvà susÃnaæ gantvà Bodhisattassa santikaæ agamaæsu. Bodhisatto "tumhe bahÆ sannipatitÃ, kin nu kho kÃraïan" ti pucchi. Te "`antepure kira rathassa camma¤ ca nandi¤ ca sunakhehi khÃditÃ' ti kuddho rÃjà sunakhavadhaæ ÃïÃpesi, bahÆ sunakhà vinassanti, mahÃbhayaæ uppannan" ti Ãhaæsu. Bodhisatto cintesi: "ÃrakkhaÂÂhÃne bahi sunakhÃnaæ okÃso n' atthi, anto rÃjanivesane koleyyakasunakhÃnaæ yeva taæ kammaæ bhavissati, idÃni pana corÃnaæ ki¤ci n' atthi, acorà maraïaæ labhanti, yan nÆnÃhaæ core ra¤¤o dassetvà ¤Ãtisaæghassa jÅvitadÃnaæ dadeyyan" ti so ¤Ãtake samassÃsetvÃ" tumhe mà bhÃyittha, ahaæ vo abhayaæ ÃharissÃmi,


#<[page 176]>#
%<176                         I. EkanipÃta.  3. KuruÇgavagga.>%
yÃva rÃjÃnaæ passÃmi tÃva idh' eva hothÃ" 'ti pÃramiyo Ãvajjetvà mettÃbhÃvanaæ purecÃrikaæ katvà "mayhaæ upari le¬¬uæ và muggaraæ và mà koci khipituæ ussahÅti" adhiÂÂhÃya ekako va antonagaraæ pÃvisi. Atha naæ disvà ekasatto pi kujjhitvà olokento nÃma nÃhosi. RÃjÃpi sunakhavadhaæ ÃïÃpetvà sayaæ vinicchaye nisinno hoti. Bodhisatto tatth' eva gantvà pakkhanditvà ra¤¤o Ãsanassa heÂÂhà pÃvisi. Atha naæ rÃjapurisà nÅharituæ ÃraddhÃ. RÃjà pana vÃresi. So thokaæ samassasitvà heÂÂhÃsanà nikkhamitvà rÃjÃnaæ vanditvà "tumhe kukkure mÃrÃpethÃ" 'ti pucchi. "ùma ahan" ti. "Ko tesaæ aparÃdho narindÃ" 'ti. "Rathassa me parivÃracamma¤ ca nandi¤ ca khÃdiæsÆ" 'ti. "Ye khÃdiæsu te  jÃnÃthÃ" 'ti. "Na jÃnÃmÃ" 'ti. "`Ime nÃma cammakhÃdakacorÃ' ti tatvato ajÃnitvà va diÂÂhadiÂÂhaÂÂhÃne yeva mÃrÃpanaæ na yuttaæ devÃ" 'ti. "Rathacammassa kukkurehi khÃditattà diÂÂhadiÂÂhe sabbe va mÃrethÃ' 'ti sunakhavadhaæ ÃïÃpesin" ti. "Kiæ pana vo manussà sabbe ca kukkure mÃrenti udÃhu maraïaæ alabhantÃpi atthÅti". "Atthi, amhÃkaæ ghare koleyyakà maraïaæ na labhantÅti". "MahÃrÃja, idÃn' eva tumhe `rathacammassa kukkurehi khÃditattà diÂÂhadiÂÂhe va sabbe mÃrethà ti sunakhavadhaæ ÃïÃpesin' ti avocuttha, idÃni pana `amhÃkaæ ghare koleyyakà maraïaæ na labhantÅti' vadetha, nanu evaæ sante tumhe chandÃdivasena agatigamanaæ gacchathà 'ti, agatigamana¤ ca nÃma na yuttaæ, na ca rÃjadhammo, ra¤¤o nÃma kÃraïagavesakena tulÃsadisena bhavituæ vaÂÂati, idÃni ca koleyyakà maraïaæ na labhanti dubbalasunakhà va labhanti, evam sante nÃyaæ sabbasunakhaghaccÃ, dubbalaghÃtikà nÃm, esÃ" ti eva¤ ca pana vatvà MahÃsatto madhurassaraæ nicchÃretvà "mahÃrÃja yaæ tumhe karotha nÃyaæ dhammo" ti ra¤¤o dhammaæ desento imaæ gÃtham Ãha:


#<[page 177]>#
%<                        2. KukkurajÃtaka. (22).              177>%

  @<Ja_I,3.2(=22).1: Ye kukkurà rÃjakulasmi vaddhÃ
                 koleyyakà vaïïabalÆpapannÃ
                 te 'me na vajjhÃ, mayam asmà vajjhÃ,
                 nÃyaæ saghaccà dubbalaghÃtikÃyan ti. || Ja_I:21 ||>@

     Tattha ye kukkurà ti ye sunakhÃ, yathà hi dhÃtuïho pi passÃvo pÆtimuttan ti tadahujÃto pi sigÃlo jarasigÃlo ti komalÃpi galocilatà pÆtilatà ti suvaïïavaïïo pi kÃyo pÆtikÃyo ti vuccati evamevaæ vassasatiko pi sunakho kukkuro ti vuccati, tasmà mahallakà kÃyÆpapannÃpi te kukkurà t' eva vuttÃ, vaddhà ti va¬¬hitÃ, koleyyakà ti rÃjakule jÃtà sambhÆtà saævaddhÃ, vaïïabalÆpapannà ti sarÅravaïïena c' eva kÃyabalena ca sampannÃ, te me na vajjhà ti te ime sassÃmikà sÃrakkhà na vajjhÃ, mayam asma vajjhÃti assÃmikà anÃrakkhà mayaæ vajjhà nÃma jÃtÃ, nÃyaæ saghaccà ti evaæ sante ayaæ avisesena saghaccà nÃma na hoti, dubbalaghÃtikÃyan ti ayaæ pana dubbalÃnaæ yeva ghÃtanato dubbalaghÃtikà nÃma hoti, rÃjÆhi nÃma corà niggaïhitabbà no acorÃ, idha pana corÃnaæ ki¤ci n' atthi, acorà maraïaæ labhanti, aho imasmiæ loke ayuttaæ vattati, aho adhammo vattatÅti.
     RÃjà Bodhisattassa vacanaæ sutvà Ãha: "jÃnÃsi tvaæ paï¬ita asukaæ nÃma rathacammaæ khÃditan" ti. "ùma jÃnÃmÅti". "Kehi khÃditan" ti. "TumhÃkaæ gehe vasanakehi koleyyakasunakhehÅti". "Kathaæ tehi khÃditabhÃvo jÃnitabbo" ti. "Aham tehi khÃditabhÃvaæ dassessÃmÅti". "Dassehi paï¬itÃ" 'ti. "TumhÃkaæ ghare koleyyakasunakhe ÃnÃpetvà thokaæ takka¤ ca dabbatiïÃni ca ÃharÃpethÃ" 'ti. RÃjà tathà akÃsi. Atha naæ MahÃsatto "imÃni tiïÃni takke maddÃpetvà ete sunakhe pÃyethÃ" 'ti' Ãha. RÃjà tathà katvà pÃyÃpesi.
PÅtapÅtasunakhà saddhiæ cammehi vamiæsu. RÃjà sabba¤¤ÆBuddhassa vyÃkaraïaæ viyà 'ti tuÂÂho Bodhisattassa setacchattena pÆjaæ akÃsi. Bodhisatto "dhammaæ cara mahÃrÃja mÃtÃpitusu khattiyÃ" 'ti ÃdÅhi TesakuïajÃtake ÃgatÃhi dasahi dhammacariyagÃthÃhi ra¤¤o dhammaæ desetvà "mahÃrÃja ito paÂÂhÃya appamatto hohÅti" rÃjÃnaæ pa¤casu sÅlesu patiÂÂhÃpetvà setacchattaæ ra¤¤o va paÂiadÃsi. RÃjà MahÃsattassa dhammakathaæ sutvà sabbasattÃnaæ abhayaæ datvà Bodhisattaæ Ãdiæ katvà sabbasunakhÃnaæ attano bhojanasadisam eva niccabhattaæ paÂÂhapetvà Bodhisattassa ovÃde Âhito yÃvatÃyukaæ dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karitvà kÃlaæ katvà devaloke uppajji.


#<[page 178]>#
%<178                1. EkanipÃta.  3. KuruÇgavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  KukkurovÃdo dasavassasahassÃni pavatti. Bodhisatto pi yÃvatÃyukaæ Âhatvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà "na bhikkhave TathÃgato idÃn' eva ¤ÃtakÃnaæ atthaæ carati, pubbe pi cari yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rÃjà ùnando ahosi, avasesà BuddhaparisÃ, kukkuro pana aham evÃ" 'ti. KukkurajÃtakaæ.

                      $<3. BhojÃjÃnÅyajÃtaka.>$
     Api passena semÃno ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ ossaÂÂha-viriyaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ hi samaye Satthà taæ bhikkhuæ Ãmantetvà "bhikkhave pubbe paï¬ità anÃyatane pi viriyaæ akaæsu, pahÃraæ laddhÃpi n' eva ossajiæsÆ" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto bhojÃjÃnÅyasindhavakule nibbatto sabbÃlaækÃrasampanno BÃrÃïasira¤¤o maÇgalasso ahosi. So satasahassagghanikÃya suvaïïapÃtiyaæ yeva nÃnaggarasasampannaæ tivassikasÃlibhojanaæ bhu¤jati catujÃtikagandhÆpalittÃyam eva bhÆmiyaæ tiÂÂhati. Taæ ÂhÃnaæ rattakambalasÃïiparikkhittaæ upari suvaïïatÃrakhacitaæ celavitÃnaæ samosaritagandhadÃmamÃladÃmaæ avijahitagandhatelappadÅpaæ hoti. BÃrÃïasirajjaæ pana apatthentà rÃjÃno nÃma n' atthi. Ekaæ samayaæ satta rÃjÃno BÃrÃïasiæ parikkhipitvà "amhÃkaæ rajjaæ và detu yuddhaæ vÃ" ti BÃrÃïasira¤¤o païïaæ pesayiæsu. RÃjà amacce sannipÃtetvà taæ pavattiæ Ãcikkhitvà "idÃni kiæ karoma tÃtÃ" 'ti pucchi. "Deva, tumhehi tÃva Ãdito va yuddhÃya na gantabbaæ, asukaæ nÃma assÃrohaæ pesetvà yuddhaæ kÃretha,


#<[page 179]>#
%<                      3. BhojÃjÃnÅyajÃtaka. (23).            179>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tasmiæ asakkonte pacchà jÃnissÃmÃ" 'ti. RÃjà taæ pakkosÃpetvà "sakkhissasi tÃta sattahi rÃjÆhi yuddhaæ kÃtun" ti Ãha. "Deva, sace bhojÃjÃnÅyasindhavaæ labhÃmi tiÂÂhantu satta rÃjÃno, sakala-JambudÅpe rÃjÆhi saddhiæ yujjhituæ sakkhissÃmÅti".
"TÃta, bhojÃjÃnÅyasindhavo và hotu a¤¤o vÃ, yaæ icchasi taæ gahetvà yuddhaæ karohÅti". So "sÃdhu devÃ" 'ti rÃjÃnaæ vanditvà pÃsÃdà oruyha bhojÃjÃnÅyasindhavaæ ÃharÃpetvà suvammitaæ katvà attanÃpi sabbasannÃhasannaddho khaggaæ bandhitvà sindhavapiÂÂhivaragato nagarà nikkhamma vijju viya vicaramÃno paÂhamaæ balakoÂÂhakaæ bhinditvà ekaæ rÃjÃnaæ jÅvagÃham eva gahetvà Ãgantvà nagare balassa niyyÃdetvà puna gantvà dutiyaæ balakoÂÂhakaæ bhinditvà tatiyan ti evaæ pa¤ca rÃjÃno jÅvagÃhaæ gahetvà chaÂÂhaæ balakoÂÂhakaæ bhinditvà chaÂÂhassa ra¤¤o gahitakÃle bhojÃjÃnÅyo pahÃraæ labhi.
Lohitaæ paggharati, vedanà balavatiyo vattanti. AssÃroho tassa pahaÂabhÃvaæ ¤atvà bhojÃjÃnÅyasindhavaæ rÃjadvÃre nipajjÃpetvà sannÃhaæ sithilaæ katvà a¤¤aæ assaæ sannayhituæ Ãraddho. Bodhisatto mahÃphÃsukapassena nipanno va akkhÅni ummÅletvà assÃrohaæ disvà "ayaæ a¤¤aæ assaæ sannayhati, aya¤ ca asso sattamaæ balakoÂÂhakaæ bhinditvà sattamaæ rÃjÃnaæ gaïhituæ na sakkhissati, mayà katakammaæ vinassissati, appaÂisamo assÃroho pi nassissati, rÃjÃpi parahatthaæ gamissati, Âhapetvà maæ a¤¤o asso sattamaæ balakoÂÂhakaæ bhinditvà sattamaæ rÃjÃnaæ gahetuæ samattha nÃma n' atthÅti" nipannako va assÃrohaæ pakkosÃpetvà "samma assÃroho sattamaæ balakoÂÂhakaæ bhinditvà sattamaæ rÃjÃnaæ gahetuæ samattho Âhapetvà maæ a¤¤o asso nÃma n' atthi, nÃhaæ mayà katakammaæ nÃsessÃmi, mamaæ ¤eva uÂÂhapetvà sannayhÃ" 'ti vatvà imaæ gÃtham Ãha:


#<[page 180]>#
%<180                1. EkanipÃta.  3. KuruÇgavagga.>%

  @<Ja_I,3.3(=23).1: Api passena semÃno sallehi sallalÅkato
                 seyyo va vaÊavà bhojjho, yu¤ja maæ ¤eva sÃrathÅti. || Ja_I:22 ||>@

     Tattha api passena semÃno ti ekena passena sayamÃno pi, sallehi sallalÅkato ti sallehi viddho pi samÃno, seyyo va vaÊavà bhojjho ti, vaÊavo ti sindhavakule ajÃto khaÊuækasso, bhojjho ti bhojÃjÃnÅyasindhavo, iti etasmà vaÊavà sallehi viddho pi bhojÃjÃnÅyasindhavo va seyyo varo uttamo, yu¤ja maæ ¤eva sÃrathÅti yasmà evaæ gato pi aham eva seyyo tasmà mamaæ ¤eva yojehi, maæ vammehiti vadati.
     AssÃroho Bodhisattaæ uÂÂhapetvà vaïaæ bandhitvà susannaddhaæ sannayhitvà tassa piÂÂhiyaæ nisÅditvà sattamaæ balakoÂÂhakaæ bhinditvà sattamaæ rÃjÃnaæ jÅvagahaæ gahetvà rÃjabalassa niyyÃdesi. Bodhisattaæ pi rÃjadvÃraæ Ãnayiæsu.
RÃjà tassa dassanatthÃya nikkhami. MahÃsatto rÃjÃnaæ Ãha:
"mahÃrÃja, satta rÃjÃno mà ghÃtayittha, sapathaæ kÃretvà vissajjetha, mayha¤ ca assÃrohassa ca dÃtabbaæ yasaæ assÃrohass' eva detha, satta rÃjÃno gahetvà dinnayodhan nÃma nÃsetuæ na vaÂÂati, tumhe pi dÃnaæ detha, sÅlaæ rakkhatha, dhammena samena rajjaæ kÃrethÃ" ti. Evaæ Bodhisattena ra¤¤o ovÃde dinne Bodhisattassa sannÃhaæ mocayiæsu. So sannÃhe mu¤cante mu¤cante yeva nirujjhi. RÃjà tassa sarÅrakiccaæ kÃretvà assÃrohassa mahantaæ yasaæ datvà satta rÃjÃno puna attano adÆbhÃya sapathaæ kÃretvà sakaÂÂhÃnÃni pesetvà dhammena samena rajjaæ kÃretvà jÅvitapariyosÃne yathÃkammaæ gato.
     Satthà "evaæ bhikkhave pubbe paï¬ità anÃyatane pi viriyaæ akaæsu, evarÆpaæ pahÃraæ laddhÃpi na ossajiæsu, tvaæ pana evarÆpe niyyÃnikasÃsane pabbajitvà kasmà viriyaæ ossajasÅti" vatvà cattÃri saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne ossaÂÂhaviriyo bhikkhu arahattaphale patiÂÂhÃsi. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi:


#<[page 181]>#
%<                         4. ùja¤¤ajÃtaka. (24).              181>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Tadà rÃjà ùnando ahosi, assÃroho SÃriputto, bhojÃjÃnÅyasindhavo pana aham eva ahosin" ti.
BhojÃjÃnÅyajÃtakaæ.

                      $<4. Aja¤¤ajÃtaka.>$
     YadÃyadà ti. Idam pi Satthà Jetavane viharanto ossaÂÂhaviriyam eva Ãrabbha kathesi. Taæ pana bhikkhuæ Satthà Ãmantetvà "bhikkhu pubbe paï¬ità anÃyatane pi laddhappahÃrà hutvà viriyaæ akaæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente purimanayen' eva satta rÃjÃno nagaraæ parivÃrayiæsu. Ath' eko rathikayodho dve bhÃtikasindhave rathe yojetvà nagarà nikkhamma cha balakoÂÂhake bhinditvà cha rÃjÃno aggahesi.
Tasmiæ khaïe jeÂÂhakÃsso pahÃraæ labhi. Rathiko rathaæ pesento rÃjadvÃraæ Ãgantvà jeÂÂhakabhÃtikaæ rathà mocetvà sannÃhaæ sithilaæ katvà ekena passena nipajjÃpetvà a¤¤aæ assaæ sannayhituæ Ãraddho. Bodhisatto taæ disvà purimanayen' eva cintetvà rathikaæ pakkosÃpetvà nipannako va imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,3.4(=24).1: Yadà yadà yattha yadà yattha yattha yadà yadÃ
                 Ãja¤¤o kurute vegaæ hÃyanti tattha vÃÊavà ti. || Ja_I:23 ||>@

     Tattha yadà yadà ti pubbaïhÃdisu yasmiæ yasmiæ kÃle, yatthà 'ti yasmiæ ÂhÃne magge và saægÃmasÅse vÃ, yadà ti yasmiæ khaïe, yattha yatthà 'ti sattannaæ balakoÂÂhakÃnaæ vasena bahusu yuddhamaï¬alesu, yadà yadà ti yasmiæ yasmiæ kÃle pahÃraæ laddhakÃle và aladdhakÃle vÃ, Ãja¤¤o kurute vegan ti sÃrathissa cittarucitaæ kÃraïaæ ÃjÃnanasabhÃvo Ãja¤¤o varasindhavo vegaæ karoti vÃyamati viriyaæ Ãrabhati, hÃyanti tattha vÃÊavà ti tasmiæ vege kayiramÃne itare vaÊavasaækhÃtà khaÊuækassà hÃyanti parihÃyanti, tasmà imasmiæ rathe maæ yeva yojehÅti Ãha.
     SÃrathi Bodhisattaæ uÂÂhapetvà yojetvà sattamaæ balakoÂÂhakaæ bhinditvà sattamaæ rÃjÃnaæ ÃdÃya rathaæ pesento rÃjadvÃraæ Ãgantvà sindhavaæ mocesi.


#<[page 182]>#
%<182                      I. EkanipÃta.   3. KuruÇgavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Bodhisatto ekena passena nipanno purimanayen' eva ra¤¤o ovÃdaæ datvà nirujjhi. RÃjà tassa sarÅrakiccaæ kÃretvà rathikassa sammÃnaæ katvà dhammena rajjaæ kÃretvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne so bhikkhu arahatte patiÂÂhÃsi) "Tadà rÃjà ùnandathero ahosi, asso SammÃsambuddho" ti. ùja¤¤ajÃtakaæ.

                      $<5. TitthajÃtaka.>$
     A¤¤ama¤¤ehi titthehÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto dhammasenÃpatissa saddhivihÃrikaæ ekaæ suvaïïakÃrapubbakaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. ùsayÃnusaya¤Ãïaæ hi BuddhÃnaæ yeva hoti na a¤¤esaæ, tasmà dhammasenÃpati attano ÃsayÃnusaya¤Ãïassa natthitÃya saddhivihÃrikassa ÃsayÃnusaya¤Ãïaæ ajÃnanto asubhakammaÂÂhÃnam eva kathesi. Tassa taæ na sappÃyam ahosi, kasmÃ? so kira paÂipÃÂiyà pa¤ca jÃtisatÃni suvaïïakÃragehe yeva paÂisandhiæ gaïhi. Ath' assa dÅgharattaæ parisuddhasuvaïïadassanass' eva paricitattà asubhaæ na sappÃyam ahosi. So tattha nimittamattam pi uppÃdetuæ asakkonto cattÃro mÃse khepesi. DhammasenÃpati attano saddhivihÃrikassa arahattaæ dÃtuæ asakkonto "addhà ayaæ Buddhaveneyyo bhavissati, TathÃgatassa santikaæ nessÃmÅti" cintetvà pÃto va taæ ÃdÃya Satthu santikaæ agamÃsi. Satthà "kin nu kho SÃriputta ekaæ bhikkhuæ ÃdÃya Ãgato sÅti" pucchi. "Ahaæ bhante imassa kammaÂÂhÃnaæ adÃsiæ, catuhi mÃsehi nimittamattam pi na uppÃdesi, sv-Ãyaæ `Buddhaveneyyo eso bhavissatÅti' cintetvà tumhÃkaæ santikaæ ÃdÃya Ãgato" ti. "SÃriputta kataraæ pana te kammaÂÂhÃnaæ saddhivihÃrikassa dinnan" ti. "AsubhakammaÂÂhÃnaæ bhagavÃ" 'ti. "SÃriputta, n' atthi tava sattÃnaæ ÃsayÃnusaya¤Ãïaæ, gaccha tvaæ, sÃyaïhasamaye `Ãgantvà tava saddhivihÃrikaæ ÃdÃya gaccheyyÃsÅti". Evaæ Satthà theraæ uyyojetvà tassa bhikkhussa manÃpanivÃsana¤ ca cÅvara¤ ca dÃpetvà taæ ÃdÃya yeva piï¬Ãya pavisitvà païÅtaæ khÃdaniyabhojaniyaæ dÃpetvà mahÃbhikkhusaæghaparivÃro puna vihÃraæ Ãgantvà gandhakuÂiyaæ divasabhÃgaæ khepetvà sÃyaïhasamaye taæ bhikkhuæ gahetvà vihÃracÃrikaæ caramÃno ambavane ekaæ pokkharaïiæ mÃpetvà tattha mahantaæ paduminigacchaæ tatrÃpi ca mahantaæ ekaæ padumapupphaæ mÃpetvÃ


#<[page 183]>#
%<                    5. TitthajÃtaka. (25).                       183>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "bhikkhu imaæ pupphaæ olokento nisÅdÃhÅti" nisÅdÃpetvà gandhakuÂiæ pÃvisi. So bhikkhu taæ pupphaæ punappuna oloketi. Bhagavà taæ pupphaæ jaraæ pÃpesi. Taæ tassa passantass' eva jaraæ patvà vivaïïaæ ahosi. Ath' assa pariyantato paÂÂhÃya pattÃni patantÃni, muhuttena sabbÃni patiæsu. Tato ki¤jakkhaæ pati, kaïïikà va avasissi. So bhikkhu taæ passanto cintesi: "idaæ padumapupphaæ idÃn' eva abhirÆpaæ ahosi dassanÅyaæ, ath' assa vaïïo parinato pattÃni ca ki¤jakkha¤ ca patitaæ kaïïikamattam eva Âhitaæ, evarÆpassa nÃma padumassa jarà pattÃ, mayhaæ sarÅrassa kin na pÃpuïissasÅti, sabbe saækhÃrà aniccÃ" ti vipassanaæ paÂÂhapesi.
Satthà "tassa cittaæ vipassanaæ ÃrÆÊhan" ti ¤atvà gandhakuÂiyaæ nisinno va obhÃsaæ pharitvà imaæ gÃtham Ãha:
                Ucchinda sineham attano
                kumudaæ sÃradikaæ va pÃïinÃ,
                santimaggam eva brÆhaya
                nibbÃnaæ Sugatena desitan ti. (Dhpd. v. 285).
So bhikkhu gÃthÃpariyosÃne arahattaæ patvà "mutto vat' amhi sabbabhavehÅti" cintetvÃ
                So vutthavÃso paripuïïamÃnaso
                khÅïÃsavo antimadehadhÃrÅ
                visuddhasÅlo susamÃhitindriyo
                cando yathà RÃhumukhà pamutto
                Samo tataæ mohamahandhakÃraæ
                vinodayiæ sabbamalaæ asesaæ
                Ãlokam ujjotakaro pabhaækaro
                sahassaraæsÅ viya bhÃnumà nabhe ti
ÃdÅhi gÃthÃhi udÃnaæ udÃnesi udÃnetvà ca pana gantvà Bhagavantaæ vandi. Thero pi Ãgantvà SatthÃraæ vanditvà attano saddhivihÃrikaæ gahetvà agamÃsi. Ayaæ pavatti bhikkhÆnaæ antare pÃkaÂà jÃtÃ.


#<[page 184]>#
%<184                      I. EkanipÃta. 3. KuruÇgavagga.>%
BhikkhÆ dhammasabhÃyaæ Dasabalassa guïe vaïïayamÃnà nisÅdiæsu:
"Ãvuso SÃriputtathero ÃsayÃnusaya¤Ãïassa abhÃvena attano saddhivihÃrikassa Ãsayaæ na jÃnÃti, Satthà pana ¤atvà ekadivasen' eva tassa saha paÂisambhidÃhi arahattaæ adÃsi, aho Buddhà nÃma mahÃnubhÃvÃ" ti. Satthà Ãgantvà pa¤¤attÃsane nisÅditvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchi. "Na Bhagavà a¤¤Ãya tumhÃkaæ ¤eva pana dhammasenÃpatino saddhivihÃrikassa ÃsayÃnusaya¤ÃïakathÃyÃ" ti. Satthà "na bhikkhave etaæ acchariyaæ, sv-Ãhaæ etarahi Buddho hutvà tassa Ãsayaæ jÃnÃmi, pubbe p' Ãhan tassa Ãsayaæ jÃnÃmi yevÃ" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatto rajjaæ kÃresi.
Tadà Bodhisatto taæ rÃjÃnaæ atthe ca dhamme ca anusÃsati. Tadà ra¤¤o maÇgalassanahÃnatitthe a¤¤ataraæ vaÊavaæ khaÊuækaæ nahÃpesuæ. MaÇgalasso vaÊavena nahÃpitatitthaæ otariyamÃno jigucchitvà otarituæ na icchi. Assagopako gantvà ra¤¤o Ãrocesi: "deva maÇgalasso titthaæ otarituæ na icchatÅti". RÃjà Bodhisattaæ pesesi: "gaccha paï¬ita, jÃnÃhi kena kÃraïena asso titthaæ otariyamÃno na otaratÅti". Bodhisatto "sÃdhu devÃ" 'ti nadÅtÅraæ gantvà assaæ oloketvà nirogabhÃvassa ¤atvà "kena nu kho kÃraïena ayaæ imaæ titthaæ na otaratÅti" upadhÃrento "paÂhamataraæ ettha a¤¤o nahÃpito bhavissati, ten' esa jigucchiyamÃno titthaæ na otarati ma¤¤e" ti cintetvà assagopake pucchi: "hambho imasmiæ titthe kaæ paÂhamaæ nahÃpayitthÃ" 'ti. "A¤¤ataraæ vaÊavassaæ sÃmÅti".
Bodhisatto "esa attano siÇgÃratÃya jigucchanto ettha nahÃyituæ na icchati, imaæ a¤¤asmiæ titthe nahÃpetuæ vaÂÂatÅti" tassa Ãsayaæ ¤atvà "bho assagopaka, sappimadhupphÃïitÃbhisaækhataæ pÃyÃsam pi tÃva punappuna bhu¤jantassa titti hoti, ayaæ asso bahuvÃre idha titthe nahÃto, a¤¤am pi tÃva naæ titthaæ otÃretvà nahÃpetha ca pÃyetha cÃ"


#<[page 185]>#
%<                6. MahilÃmukhajÃtaka. (26).                           185>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  'ti vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,3.5(=25).1: A¤¤ama¤¤ehi titthehi assaæ pÃyehi sÃrathi,
                 accÃsanassa puriso pÃyÃsassa pi tappatÅti. || Ja_I:24 ||>@

     Tattha a¤¤ama¤¤ehÅti a¤¤ehi a¤¤ehi, pÃyehÅti desanÃsÅsam etaæ nahÃpehi ca pÃyehi cà ti attho, accÃsanassà 'ti karaïatthe sÃmivacanaæ, atiasanena atibhuttenà ti attho, pÃyÃsassa pi tappatÅti sappiÃdiabhisaækhatena madhurapÃyÃsena tappati titto hoti dhÃto suhito na puna bhu¤jitukÃmatà Ãpajjati, tasmà ayam pi asso imasmiæ titthe nibaddhanahÃnena pariyattiæ Ãpanno bhavissati, a¤¤attha taæ nahÃpethà 'ti.
     Te tassa vacanaæ sutvà assaæ a¤¤atitthaæ otÃretvà pÃyesuæ c' eva nahÃpesuæ ca. Bodhisatto assassa pÃnÅyaæ pivitvà nahÃnakÃle ra¤¤o santikaæ agamÃsi. RÃjà "kiæ tÃta asso nahÃto ca pÅto cÃ" ti. "ùma devÃ" 'ti. "PaÂhamaæ kiækÃraïà na icchatÅti". "Iminà nÃma pakÃrenÃ" 'ti sabbaæ Ãcikkhi. RÃjà "evarÆpassa tiracchÃnassÃpi nÃma Ãsayaæ jÃnÃti, aho paï¬ito" ti Bodhisattassa mahantaæ yasaæ datvà jÅvitapariyosÃne yathÃkammaæ gato. Bodhisatto pi yathÃkammam eva gato.
     Satthà "na bhikkhave ahaæ etassa idÃn' eva Ãsayaæ jÃnÃmi, pubbe pi jÃnÃmi yevÃ" ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà maÇgalasso ayaæ bhikkhu ahosi, rÃjà ùnando, paï¬itÃmacco pana aham evÃ" 'ti. TitthajÃtakaæ.

                      $<6. MahilÃmukhajÃtaka.>$
     PurÃïacorÃnaæ vaco nisammà ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattaæ Ãrabbha kathesi. Devadatto AjÃtasattukumÃraæ pasÃdetvà lÃbhasakkÃraæ nippÃdesi. AjÃtasattukumÃro Devadattassa GayÃsÅse vihÃraæ kÃretvà nÃnaggarasehi tivassikagandhasÃlibhojanassa divase divase pa¤ca thÃlipÃkasatÃni abhihari.


#<[page 186]>#
%<186                       I. EkanipÃta. 3.KuruÇgavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  LÃbhasakkÃraæ nissÃya Devadattassa parivÃro mahanto jÃto. Devadatto parivÃrena saddhiæ vihÃre yeva hoti. Tena samayena RÃjagaha-vÃsikà dve sahÃyÃ. Tesu eko Satthu santike pabbajito, eko Devadattassa. Te a¤¤ama¤¤aæ tasmiæ tasmiæ ÂhÃne pi passanti vihÃraæ gantvÃpi passanti yeva. Ath' ekadivasaæ Devadattassa nissitako itaraæ Ãha: "Ãvuso kiæ tvaæ devasikaæ sedehi muccamÃnehi piï¬Ãya carasi, Devadatto GayÃsÅsavihÃre nisÅditvà va nÃnaggarasehi subhojanaæ bhu¤jati, evarÆpo upÃyo n' atthi, kiæ tvaæ dukkhaæ anubhosi, kiæ te pÃto va GayÃsÅsaæ Ãgantvà sauttaribhaÇgaæ yÃguæ pivitvà aÂÂhÃrasavidhaæ khajjakaæ khÃditvà nÃnaggarasehi subhojanaæ bhu¤jituæ na vaÂÂatÅti". So punappuna vuccamÃno gantukÃmo hutvà tato paÂÂhÃya GayÃsÅsaæ gantvà bhu¤jitvà bhu¤jitvà kÃlass' eva VeÊuvanaæ Ãgacchati. So sabbakÃle paÂicchÃdetuæ nÃsakkhi, "GayÃsÅsaæ gantvà Devadattassa paÂÂhapitaæ bhattaæ bhu¤jatÅti" na cirass' eva pÃkaÂo jÃto. Atha naæ sahÃyà pucchiæsu: "saccaæ kira tvaæ Ãvuso Devadattassa paÂÂhapitaæ bhattaæ bhu¤jasÅti". "Ko evam ÃhÃ" 'ti. "Asuko ca asuko cÃ" 'ti. "Saccaæ ahaæ Ãvuso GayÃsÅsaæ gantvà bhu¤jÃmi, na pana me Devadatto bhattaæ deti, a¤¤e manussà dentÅti". Avuso, Devadatto BuddhÃnaæ paÂikaïÂako, dussÅlo AjÃtasattuæ pasÃdetvà adhammena attano lÃbhasakkÃraæ uppÃdesi, tvaæ evarÆpe niyyÃnikasÃsane pabbajitvà Devadattassa adhammena uppannaæ bhojanaæ bhu¤jasi, ehi taæ Satthu santikaæ nessÃmÃ" 'ti taæ bhikkhuæ ÃdÃya dhammasabhaæ Ãgamiæsu. Satthà disvà va "kiæ bhikkhave etaæ bhikkhuæ anicchantaæ ¤eva ÃdÃya Ãgat' atthÃ" 'ti.
"ùma bhante, ayaæ bhikkhu tumhÃkaæ santike pabbajitvà Devadattassa adhammena uppannaæ bhojanaæ bhu¤jatÅti". "Saccaæ kira tvaæ bhikkhu Devadattassa adhammena uppannaæ bhojanaæ bhu¤jasÅti". "Na bhante Devadatto mayhaæ deti, a¤¤e manussà denti, tam ahaæ bhu¤jÃmÅti". Satthà "mà bhikkhu ettha parihÃraæ kari, Devadatto anÃcÃro dussÅlo, kathaæ hi nÃma tvaæ idha pabbajitvà mama sÃsanaæ bhajanto yeva Devadattassa bhattaæ bhu¤jasi, niccakÃlam pi bhajanasÅlako va tvaæ diÂÂhe diÂÂhe yeva bhajasÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa amacco ahosi. Tadà ra¤¤o MahilÃmukho nÃma maÇgalahatthi ahosi sÅlavà ÃcÃrasampanno,


#<[page 187]>#
%<                       6. MahilÃmukhajÃtaka. (26)            187>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  na ki¤ci viheÂheti. Ath' ekadivasaæ tassà sÃlÃya samÅpe rattibhÃgasamanantare corà Ãgantvà tassa avidÆre nisinnà corà mantaæ mantayiæsu: "evaæ ummaggo bhinditabbo, evaæ sandhicchedakammaæ kattabbaæ, ummagga¤ ca sandhiccheda¤ ca maggasadisaæ titthasadisaæ nijjaÂaæ niggumbaæ katvà bhaï¬aæ harituæ vaÂÂati, harantena mÃretvà va haritabbaæ, evaæ uÂÂhÃtuæ samattho nÃma na bhavissati, corena ca nÃma sÅlÃcÃrayuttena na bhavitabbaæ, kakkhaÊena pharusena sÃhasikena bhavitabban" ti evaæ mantetvà a¤¤ama¤¤aæ uggaïhÃpetvà agamaæsu. Eten' eva upÃyena punadivase pÅti bahudivase tattha Ãgantvà mantayiæsu. So tesaæ vacanaæ sutvà "maæ sikkhÃpentÅti" sa¤¤Ãya "idÃni mayà kakkhaÊena pharusena sÃhasikena bhavitabban" ti tathÃrÆpo va ahosi, pÃto va Ãgataæ hatthigopakaæ soï¬Ãya gahetvà bhÆmiyaæ pothetvà mÃresi, aparam pi tathà aparam pi tathà ti ÃgatÃgataæ mÃreti yeva. "MahilÃmukho ummattako jÃto diÂÂhadiÂÂhe mÃretÅti" ra¤¤o Ãrocayiæsu. RÃjà Bodhisattaæ pahiïi: "gaccha paï¬ita, jÃnÃhi kena kÃraïena so duÂÂho jÃto" ti. Bodhisatto gantvà tassa sarÅre rogÃbhÃvaæ ¤atvà "kena nu kho kÃraïen' esa duÂÂho jÃto" ti upadhÃretvà "addhà avidÆre kesa¤ci vacanaæ sutvà `maæ ete sikkhÃpentÅti' sa¤¤Ãya duÂÂho jÃto" ti sanniÂÂhÃnaæ katvà hatthigopake pucchi: "atthi nu kho hatthisÃlÃsamÅpe rattibhÃge kehici ki¤ci kathitapubban" ti. "ùma sÃmi, corà Ãgantvà kathayiæsÆ" 'ti. Bodhisatto gantvà ra¤¤o Ãrocesi: "deva, a¤¤o hatthissa sarÅre vikÃro n' atthi, corÃnaæ kathaæ sutvà duÂÂho jÃto" ti. "IdÃni kiæ kÃtuæ vaÂÂatÅti".
"SÅlavante samaïabrÃhmaïe hatthisÃlÃyaæ nisÅdÃpetvà sÅlÃcÃrakathaæ kathetuæ vaÂÂatÅti". "Evaæ kÃrehi tÃtÃ" 'ti.
Bodhisatto sÅlavante samaïabrÃhmane hatthisÃlÃya nisÅdÃpetvÃ


#<[page 188]>#
%<188                I. EkanipÃta.  3. KuruÇgavagga.>%
"sÅlakathaæ kathetha bhante" ti Ãha. Te hatthissa avidÆre nisinnà "na koci parÃmasitabbo na mÃretabbo, sÅlÃcÃrasampannena khantimettÃnuddayayuttena bhavituæ vaÂÂatÅti" sÅlakathaæ kathayiæsu. So taæ sutvà "maæ ete sikkhÃpenti, ito dÃni paÂÂhÃya sÅlavatà bhavitabban" ti sÅlavà ahosi. RÃjà Bodhisattaæ pucchi: "kiæ tÃta sÅlavanto jÃto" ti. Bodhisatto "Ãma devà 'ti, evarÆpo duÂÂhahatthi paï¬ite nissÃya porÃïakadhamme yeva patiÂÂhito" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,3.6(=26).1: PurÃïacorÃna vaco nisamma
                 MahilÃmukho pothayam ÃnucÃri,
                 susa¤¤atÃnaæ hi vaco nisamma
                 gajuttamo sabbaguïesu aÂÂhà ti. || Ja_I:25 ||>@

     Tattha purÃïacorÃnan 'ti purÃïacorÃnaæ, nisammà 'ti sutvÃ, paÂhamaæ corÃnaæ vacanaæ sutvà ti attho, MahilÃmukho ti hatthinimukhena sadisamukho, yathà va mahilà purato olokiyamÃnà sobhati na pacchato tathà so pi purato olokiyamÃno sobhati, tasmà MahilÃmukho ti 'ssa nÃmaæ akaæsu, pothayamÃnucÃrÅti pothayanto mÃrento, anvacÃrÅ ayam eva và pÃÂho, susa¤¤atÃnan ti suÂÂhu sa¤¤atÃnaæ sÅlavantÃnaæ, gajuttamo ti uttamagajo maÇgalahatthi, sabbaguïesu aÂÂhà ti sabbesu porÃïakaguïesu patiÂÂhito.
     RÃjà "tiracchÃnagatassÃpi Ãsayaæ jÃnÃtÅti" Bodhisattassa mahantaæ yasaæ adÃsi. So yÃvatÃyukaæ Âhatvà saddhiæ.
Bodhisattena yathÃkammaæ gato.
     Satthà "pubbe pi tvaæ bhikkhu diÂÂhadiÂÂhake va bhaji, corÃnaæ vacanaæ sutvà core bhaji, dhammikÃnaæ vacanaæ sutvà dhammike bhajÅti" imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà MahilÃmukho vipakkhasevakabhikkhu ahosi, rÃjà ùnando, amacco pana aham evÃ" 'ti. MahilÃmukhajÃtakaæ.

                      $<7. AbhiïhajÃtaka.>$
     NÃlaæ kabalaæ padÃtave ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ upÃsaka¤ ca mahallakathera¤ ca Ãrabbha kathesi.


#<[page 189]>#
%<                        7. AbhiïhajÃtaka. (27).              189>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  SÃvatthiyaæ kira dve sahÃyakÃ. Tesu eko pabbajitvà devasikaæ itarassa gharaæ gacchati. So tassa bhikkhaæ datvà sayam pi bhu¤jitvà ten' eva saddhiæ vihÃraæ Ãgantvà yÃva suriyass' atthaægamà allÃpasallÃpena nisÅditvà nagaraæ pavisati. Itaro pi naæ yÃva nagaradvÃraæ anugantvà nivattati. So tesaæ vissÃso bhikkhÆnaæ antare pÃkaÂo jÃto. Ath' ekadivasaæ bhikkhÆ tesaæ vissÃsakathaæ kathentà dhammasabhÃyaæ nisÅdiæsu. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchi. Te "imÃya nÃma bhante" ti kathayiæsu, Satthà "na bhikkhave ime idÃn' eva vissÃsikÃ, pubbe pi vissÃsikà ahesun" ti atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto amacco ahosi. Tadà eko kukkuro maÇgalahatthisÃlaæ gantvà maÇgalahatthissa bhu¤janaÂÂhÃne patitÃni bhattasitthÃni khÃdati. So ten' eva bhojanena saævaÂÂamÃno maÇgalahatthissa vissÃsiko jÃto hatthiss' eva santike bhu¤jati.
Ubho pi vinà vattituæ na sakkonti. So hatthino soï¬Ãya gahetvà aparÃparaæ karonto kÅÊati. Ath' ekadivasaæ eko gÃmikamanusso hatthigopakassa mÆlaæ datvà taæ kukkuraæ ÃdÃya attano gÃmaæ agamÃsi. Tato paÂÂhÃya so hatthi kukkuraæ apassanto n' eva khÃdati na pivati na nahÃyati. Tam atthaæ ra¤¤o Ãrocayiæsu. RÃjà Bodhisattaæ pahiïi: "gaccha paï¬ita, jÃnÃhi kiækÃraïà hatthi evaæ karotÅti". Bodhisatto hatthisÃlaæ gantvà hatthissa dummanabhÃvaæ ¤atvà "imassa sarÅre rogo na pa¤¤Ãyati, kenaci pan' assa saddhiæ mittasanthavena bhavitabbaæ, taæ apassanto esa ma¤¤e sokÃbhibhÆto" ti hatthigopake pucchi: "atthi nu kho imassa kenaci saddhiæ vissÃso" ti. "ùma sÃmi, ekena sunakhena saddhiæ balavà mettÅti". "Kahaæ so etarahÅti". "Ekena manussena nÅto" ti. "JÃnÃtha pan' assa nivÃsanaÂÂhÃnan" ti. "Na jÃnÃma sÃmÅti". Bodhisatto ra¤¤o santikaæ gantvà "n' atthi deva hatthissa koci ÃbÃdho, ekena pan' assa sunakhena saddhiæ balavavissÃso,


#<[page 190]>#
%<190                I. EkanipÃta.  3. KuruÇgavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  taæ apassanto na bhu¤jati ma¤¤e" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,3.7(=27).1: NÃlaæ kabalaæ padÃtave
                 na ca piï¬aæ na kuse, na ghaæsituæ,
                 ma¤¤Ãmi: abhiïhadassanÃ
                 nÃgo sineham akÃsi kukkure ti. || Ja_I:26 ||>@

     Tattha nÃlan ti na samattho, kabalan ti bhojanakÃle paÂhamam eva dinnaæ kaÂukakabalaæ, padÃtave ti padÃtave sandhivaseïa ÃkÃralopo veditabbo, gahetun ti attho, na piï¬an ti vaddhetvà dÅyamÃnaæ hatthapiï¬am pi nÃlaæ gahetuæ, na kuse ti khÃdanatthÃya dinnÃni tiïÃni pi nÃlaæ gahetuæ, na ghaæsitun ti nahÃpiyamano sarÅram pi ghasituæ nÃlaæ; evaæ yaæ yaæ so hatthi kÃtuæ na samattho taæ sabbaæ ra¤¤o Ãrocetvà tassa asamatthabhÃve attanà sallakkhitakÃraïaæ Ãrocento ma¤¤ÃmÅti Ãdim Ãha.
     RÃjà tassa vacanaæ sutvà "idÃni kiæ kÃtabbaæ paï¬itÃ" 'ti pucchi. "`AmhÃkaæ kira maÇgalahatthissa sahÃyasunakhaæ eko manusso gahetvà gato, yassa ghare taæ sunakhaæ passanti tassa ayaæ nÃma daï¬o' ti bheri¤ carÃpetha devÃ" 'ti. RÃjà tathà kÃresi. Taæ pavattiæ sutvà so puriso sunakhaæ vissajjesi. Sunakho vegena gantvà hatthisantikam eva agamÃsi.
HatthÅ taæ soï¬Ãya gahetvà kumbhe Âhapetvà roditvà paridevitvà kumbhà otÃretvà tena bhutte pacchà attanà bhu¤ji.
"TiracchÃnagatassa Ãsayaæ jÃnÅti" rÃjà Bodhisattassa mahantaæ yasaæ adÃsi.
     Satthà "na bhikkhave ime idÃn' eva vissÃsikÃ, pubbe pi vissÃsikÃ" ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà catusaccakathÃya vinivaÂÂetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (Idaæ catusaccakathÃya vinivaÂÂan nÃma sabbajÃtakesu pi atthi yeva, mayam pana naæ yatth' assa Ãnisaæso pa¤¤Ãyati tatth' eva dassayissÃma) "Tadà sunakho upÃsako ahosi, hatthi mahallako thero, amaccapaï¬ito pana aham eva ahosin" ti. AbhiïhajÃtakaæ.


#<[page 191]>#
%<                       8. NandivisÃlajÃtaka. (28).            191>%

                      $<8. NandivisÃlajÃtaka.>$
     Manu¤¤am eva bhÃseyyà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto chabbaggiyÃnaæ bhikkhÆnaæ omasavÃdaæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ hi samaye chabbaggiyà kalahaæ karontà pesale bhikkhÆ khuæsenti vamhenti ovijjhanti dasahi akkosavatthÆhi akkosanti.
BhikkhÆ Bhagavato Ãrocesuæ. Bhagavà chabbaggiye pakkosÃpetvà "saccaæ kira bhikkhave" ti pucchitvà "saccan" ti vutte vigarahitvà "bhikkhave pharusà vÃcà nÃma tiracchÃnagatÃnam pi amanÃpÃ, pubbe pi eko tiracchÃnagato attÃnaæ pharusena samudÃcarantaæ sahassaæ parÃjesÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari;
     AtÅte GandhÃraraÂÂhe TakkasilÃyaæ GandhÃrarÃjà rajjaæ kÃresi. Bodhisatto goyoniyaæ nibbatti. Atha naæ taruïavacchakakÃle yeva eko brÃhmaïo godakkhiïÃdÃyakÃnaæ santikaæ gantvà goïaæ labhitvà NandivisÃlo ti nÃmaæ katvà puttaÂÂhÃne Âhapetvà sampiyÃyamÃno yÃgubhattÃdÅni datvà posesi. Bodhisatto vayappatto cintesi: "ahaæ iminà brÃhmaïena kicchena paÂijaggito, mayà ca saddhiæ sakala-JambudÅpe a¤¤o samadhuro goïo nÃma n' atthi, yan nÆnÃhaæ attano balaæ dassetvà brÃhmaïassa posÃvaniyaæ dadeyyan" ti. So ekadivasaæ brÃhmaïaæ Ãha: "gaccha brÃhmaïa ekaæ govittakaæ seÂÂhiæ upasaækamitvà `mayhaæ balivaddo atibaddhasakaÂasataæ pavaÂÂetÅti' vatvà sahassena abbhutaæ karohÅti". So brÃhmaïo seÂÂhissa santikaæ gantvà kathaæ samuÂÂhÃpesi: "imasmiæ nagare kassa goïà thÃmasampannÃ" ti. Atha naæ seÂÂhi "asukassa asukassa cÃ" 'ti vatvà "sakalanagare pana amhÃkaæ goïehi sadiso n' atthÅti" Ãha. BrÃhmaïo "mayhaæ eko goïo atibaddhaæ sakaÂasataæ pavaÂÂetuæ samattho atthÅti" Ãha. SeÂÂhi gahapati "kuto evarÆpo goïo" ti Ãha. BrÃhmaïo "mayhaæ gehe atthÅti".
"Tena hi abbhutaæ karohÅti". "SÃdhu karomÅti" sahassena abbhutaæ akÃsi.


#<[page 192]>#
%<192                I. EkanipÃta.  3. KuruÇgavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So sakaÂasataæ vÃlikasakkharapÃsÃïÃnaæ yeva pÆretvà paÂipÃÂiyà Âhapetvà sabbÃni akkhabandhanayottena ekato bandhitvà NandivisÃlaæ nahÃpetvà gandhena pa¤caÇguliæ datvà kaïÂhe mÃlaæ piÊandhitvà purimasakaÂadhure ekakam eva yojetvà sayaæ dhure nisÅditvà patodaæ ukkhipitvÃ" a¤ja kÆÂa vahassu kÆÂÃ" ti Ãha. Bodhisatto "ayaæ maæ akÆÂaæ kÆÂavÃdena samudÃcaratÅti" cattÃro pÃde thambhe viya niccale katvà aÂÂhÃsi. SeÂÂhi taæ khaïaæ ¤eva brÃhmaïaæ sahassaæ ÃharÃpesi. BrÃhmaïo sahassaæ parÃjito goïaæ mu¤citvà gharaæ gantvà sokÃbhibhÆto nipajji. NandivisÃlo caritvà Ãgato brÃhmaïaæ sokÃbhibhÆtaæ disvà upasaækamitvà "kiæ brÃhmaïa niddÃyasÅti" Ãha. "Kuto me niddà sahassaæ parÃjitassÃ" 'ti. "BrÃhmaïa mayà ettakaæ kÃlaæ tava gehe vasantena atthi ki¤ci bhÃjanaæ và bhinnapubbaæ koci và madditapubbo aÂÂhÃne và pana uccÃrapassÃvo katapubbo" ti.
"N' atthi tÃtÃ" 'ti. "Atha maæ kasmà kÆÂavÃdena samudÃcarasi, tav' eso doso, mayhaæ doso n' atthi, gaccha tena saddhiæ dvÅhi sahassehi abbhutaæ karohi, kevalaæ maæ akÆÂaæ kÆÂavÃdena na samudÃcarÃ" 'ti. BrÃhmaïo tassa vacanaæ sutvà gantvà dvÅhi sahassehi abbhutaæ katvà purimanayen' eva sakaÂasataæ atibandhitvà NandivisÃlaæ maï¬etvà purimasakaÂadhure yojesi, kathaæ yojesÅti yugaæ dhure niccalaæ bandhitvà ekÃya koÂiyà NandivisÃlaæ yojetvà ekaæ koÂiæ dhurayottena {paliveÂhetvÃ} yugakoÂi¤ ca akkhÃni pÃda¤ ca nissÃya muï¬arukkhadaï¬akaæ datvà tena yottena niccalaæ bandhitvà Âhapesi, evaæ hi kate yugaæ etto và ito và na gacchati, sakkà hoti eken' eva goïena Ãka¬¬hituæ. Ath' assa brÃhmaïo dhure nisÅditvà NandivisÃlassa piÂÂhiæ parimajjitvà "a¤ja bhadra vahassu bhadrÃ" 'ti Ãha. Bodhisatto atibaddhaæ sakaÂasataæ ekavegen' eva Ãka¬¬hitvà pacchÃÂhitaæ sakaÂaæ puratoÂhitasakaÂassa ÂhÃne Âhapesi.


#<[page 193]>#
%<                         9. KaïhajÃtaka.(29).              193>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  GovittakaseÂÂhi parÃjito brÃhmaïassa dve sahassÃni adÃsi, a¤¤e pi manussà Bodhisattassa bahuæ dhanam adaæsu, sabbaæ brÃhmaïass' eva ahosi. Evaæ Bodhisattaæ nissÃya bahuæ dhanaæ labhi.
     Satthà "na bhikkhave pharusavacanaæ nÃma kassaci manÃpan" ti chabbaggiye garahitvà sikkhÃpadaæ pa¤¤Ãpetvà abhisambuddho hutvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,3.8(=28).1: Manu¤¤am eva bhÃseyya nÃmanu¤¤aæ kudÃcanaæ,
                 manu¤¤aæ bhÃsamÃnassa garuæ bhÃraæ udaddhari,
                 dhana¤ ca naæ alabbhesi, tena c' attamano ahÆ 'ti. || Ja_I:27 ||>@

     Tattha manu¤¤am eva bhÃseyyà ti parena saddhiæ bhÃsamÃno catudosavirahitaæ madhuraæ manÃpaæ saïhaæ mudukaæ piyavacanam eva bhÃseyya, garuæ bhÃraæ udaddharÅti NandivisÃlabalivaddo amanÃpaæ bhÃsamÃnassa bhÃraæ anuddharitvà pacchà manÃpaæ piyavacanaæ bhÃsamÃnassa brÃhmaïassa garuæ bhÃraæ udaddhari, uddharitvà ka¬¬hitvà pavaÂÂesiti attho, dakÃro pan' ettha vya¤janasandhivasena padasandhikÃro.
     Iti Satthà manu¤¤am eva bhÃseyyà ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà brÃhmaïo ùnando ahosi, NandivisÃlo pana aham evÃ" 'ti. NandivisÃlajÃtakaæ.

                      $<9. KaïhajÃtaka.>$
     Yato yato garu dhuran ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto yamakapÃÂihÃriyaæ Ãrabbha kathesi. Taæ saddhiæ devorohaïena TerasanipÃte SarabhamigajÃtake Ãvibhavissati. SammÃsambuddho pana yamakapÃÂihÃriyaæ katvà devaloke vasitvà mahÃpavÃraïÃya Saækassanagare oruyha mahantena parivÃrena Jetavanaæ paviÂÂhe. BhikkhÆ dhammasabhÃyaæ sannipatità "Ãvuso, TathÃgato nÃma asamadhuro, TathÃgatena vÆÊhaæ dhuraæ a¤¤o vahituæ samattho nÃma n' atthi, cha sattÃro `mayam eva pÃÂihÃriyaæ karissÃma, mayam eva pÃÂihÃriyaæ karissÃmÃ' 'ti vatvà ekam pi pÃÂihÃriyaæ na akaæsu, aho Satthà asamadhuro" ti Satthu guïakathaæ kathentà nisÅdiæsu.
Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchi.


#<[page 194]>#
%<194                 I. EkanipÃta. 3. KuruÇgavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Na bhante a¤¤Ãya evarÆpÃya nÃma tumhÃkam eva guïakathÃyÃ" ti. Satthà "bhikkhave, idÃni mayà vÆÊhaæ dhuraæ ko vahissati, pubbe tiracchÃnayoniyaæ nibbatto pi ahaæ attanà samadhuraæ ka¤ci nÃlatthan" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto goyoniyaæ paÂisandhiæ gaïhi. Atha naæ sÃmikà taruïavacchakakÃle yeva ekissà mahallikÃya ghare vasitvà nivÃsavetanaæ paricchinditvà adaæsu. Sà taæ yÃgubhattÃdÅhi paÂijaggamÃnà puttaÂÂhÃne Âhapetvà va¬¬hesi. So AyyakÃkÃÊako t' eva pa¤¤Ãyittha, vayappatto ca a¤janavaïïo hutvà gÃmagoïehi saddhiæ carati, sÅlÃcÃrasampanno ahosi.
GÃmadÃrakà siÇgesu pi kaïïesu pi galesu pi gahetvà olambanti, naÇguÂÂhe pi gahetvà kÅÊanti, piÂÂhiyam pi nisÅdanti.
So ekadivasaæ cintesi: "mayhaæ mÃtà duggatÃ, maæ puttaÂÂhÃne Âhapetvà dukkhena posesi, yan nÆnÃhaæ bhatiæ katvà imaæ duggatabhÃvato moceyyÃmÅti". So tato paÂÂhÃya bhatiæ upadhÃrento carati. Ath' ekadivasaæ eko satthavÃhaputto pa¤cahi sakaÂasatehi visamatitthaæ sampatto. Tassa goïà sakaÂÃni uttÃretuæ na sakkonti, pa¤casu sakaÂasatesu goïà yugaparamparÃya yojità ekam pi sakaÂaæ uttÃretuæ nÃsakkhiæsu. Bodhisatto pi gÃmagorÆpehi saddhiæ titthasamÅpe carati. SatthavÃhaputto pi gosuttavittako, so "atthi nu kho etesaæ gunnaæ antare imÃni sakaÂÃni uttÃretuæ samattho usabhÃjÃnÅyo" ti upadhÃrayamÃno Bodhisattaæ disvà "ayaæ ajÃnÅyo sakkhissati mayhaæ sakaÂÃni uttÃretuæ, ko nu kho assa sÃmiko" ti gopÃlake pucchi: "ko nu kho bho imassa sÃmiko, ahaæ imaæ sakaÂe yojetvà sakaÂesu uttÃritesu vetanaæ dassÃmÅti". Te Ãhaæsu: "gahetvà naæ yojetha, n' atthi imassa imasmiæ ÂhÃne sÃmiko" ti. So taæ nÃsÃya rajjukena bandhitvà ka¬¬hento cÃletuæ nÃsakkhi.


#<[page 195]>#
%<                         9. KaïhajÃtaka. (29).               195>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Bodhisatto kira "bhatiyà kathitÃya gamissÃmÅti" na agamÃsi. SatthavÃhaputto tassÃdhippÃyaæ ¤atvà "sÃmi tayà pa¤casu sakaÂasatesu uttÃritesu ekasakaÂassa dve kahÃpaïÃni bhatiæ katvà sahassaæ dassÃmÅti" Ãha. Tadà Bodhisatto sayam eva agamÃsi. Atha naæ purisà sakaÂesu yojesuæ. Atha naæ ekavegen' eva ukkhipitvà thale patiÂÂhÃpesi, eten' upÃyena sabbasakaÂÃni uttÃresi. SatthavÃhaputto ekassa sakaÂassa ekaæ katvà pa¤ca satÃni bhaï¬ikaæ katvà tassa gale bandhi. So "ayaæ mayhaæ yathÃparicchinnaæ bhatiæ na deti, na dÃni 'ssa gantuæ dassÃmÅti" gantvà sabbapurimassa sakaÂassa purato maggaæ nivÃretvà aÂÂhÃsi, apanetuæ vÃyamantÃpi naæ apanetuæ nÃsakkhiæsu.
SatthavÃhaputto "jÃnÃti ma¤¤e esa attano bhatiyà ÆnabhÃvan" ti ekasmiæ sÃÂake sahassaæ bhaï¬ikaæ bandhitvà "ayan te sakaÂuttaraïabhatÅti" gÅvÃya laggesi. So sahassabhaï¬ikaæ ÃdÃya mÃtu santikaæ agamÃsi. GÃmadÃrakà "kiæ nÃm' etaæ AyyakÃkÃÊassa gale" ti Bodhisattassa santikaæ Ãgacchanti. So te anubandhitvà dÆrato va palÃpento mÃtu santikaæ gato.
Pa¤cannaæ pana sakaÂasatÃnaæ uttÃritattà rattehi akkhÅhi kilantarÆpo pa¤¤Ãyittha. UpÃsikà tassa gÅvÃya sahassatthavikaæ disvà "tÃta ayan te kahaæ laddhan" ti gopÃladÃrake pucchitvà tam atthaæ sutvà "tÃta kiæ ahaæ tayà laddhabhatiyà jÅvitukÃmÃ, kiækÃraïà evarÆpaæ dukkhaæ anubhosÅti" vatvà Bodhisattaæ uïhodakena nahÃpetvà sakalasarÅraæ telena makkhetvà pÃnÅyaæ pÃyetvà sappÃyabhojanaæ bhojetvà jÅvitapariyosÃne saddhiæ Bodhisattena yathÃkammaæ gatÃ.
     Satthà "na bhikkhave TathÃgato idÃn' eva asamadhuro, pubbe pi asamadhuro yevÃ" ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà abhisambuddho hutvà imaæ gÃtham Ãha:


#<[page 196]>#
%<196                I. EkanipÃta.  3. KuruÇgavagga.>%

  @<Ja_I,3.9(=29).1: Yato yato garu dhuraæ yato gambhÅravattani
                 tad' assu kaïhaæ yu¤janti sv-Ãssu taæ vahate dhuran ti. || Ja_I:28 ||>@

     Tattha yato yato garu dhuran ti yasmiæ yasmiæ ÂhÃne dhuraæ garuæ bhÃrikaæ hoti a¤¤e balivaddà ukkhipituæ na sakkonti, yato gambhÅravattanÅti, vattanti etthà 'ti vattani, maggass' etaæ nÃmaæ, yasmiæ ÂhÃne udakacikkhallamahantatÃya và visamacchinnataÂabhÃvena và maggo gambhÅro hotÅti attho, tadassu kaïhaæ yu¤jantÅti, assÆ ti nipÃtamattaæ, tadà kaïhaæ yu¤jantÅti attho, yadà dhura¤ ca garuæ hoti maggo ca gambhÅro tadà a¤¤e balivadde apanetvà kaïham eva yojentÅti vuttaæ hoti, svÃssu taæ vahate. Dhuran ti etthÃpi assÆ 'ti nipÃtamattam eva, so taæ dhuraæ vahatÅti attho.
     Evaæ Bhagavà "tadà bhikkhave kaïho va taæ dhuraæ vahatÅti" dassetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà mahallikà Uppalavaïïà ahosi, AyyakÃkÃÊako pana aham evÃ" ti.
KaïhajÃtakaæ.

                      $<10. MuïikajÃtaka.>$
     Mà muïikassà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto thullakumÃrikapalobhanaæ Ãrabbha kathesi. Taæ TerasanipÃte CullanÃradakassapajÃtake Ãvibhavissati. Satthà pana taæ bhikkhuæ "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti pucchi. "ùma bhante" ti. "Kiæ nissÃyÃ" 'ti. "ThullakumÃrikapalobhanaæ bhante" ti.
Satthà "bhikkhu, esà tava anatthakÃrikÃ, pubbe pi tvaæ imissà vivÃhadivase jÅvitakkhayaæ patvà mahÃjanassa uttaribhaÇgabhÃvaæ patto" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ekasmiæ gÃmake ekassa kuÂimbikassa gehe goyoniyaæ nibbatti MahÃlohito ti nÃmena. KaniÂÂhabhÃtÃpi 'ssa Cullalohito nÃma ahosi. Te yeva dve bhÃtike nissÃya tasmiæ kule kammadhuraæ va¬¬hati. Tasmiæ pana kule ekà kumÃrikà atthi. Taæ eko nagaravÃsikulaputto attano puttassa vÃreti. Tassà mÃtÃpitaro kumÃrikÃya vivÃhakÃle "ÃgatÃnaæ pÃhunakÃnaæ uttaribhaÇgo bhavissatÅti" yÃgubhattaæ datvà Muïikaæ nÃma sÆkaraæ posesuæ.


#<[page 197]>#
%<                        10. MuïikajÃtaka. (30).              197>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Taæ disvà Cullalohito bhÃtaraæ pucchi: "imasmiæ kule kammadhuraæ va¬¬hamÃnaæ amhe dve bhÃtike nissÃya va¬¬hati, ime {pana} amhÃkaæ tiïapalÃlÃdÅn' eva denti, sÆkaraæ yÃgubhattena posenti, kena nu kho kÃraïen' esa etaæ labhatÅti". Ath' assa bhÃtà "tÃta cullalohita, mà tvaæ etassa bhojanaæ pihayi, ayaæ sÆkaro maraïabhattaæ bhu¤jati, `etissà hi kumÃrikÃya vivÃhakÃle ÃgatÃnaæ pÃhunakÃnaæ uttaribhaÇgo bhavissatÅti' ime etaæ sÆkaraæ posenti, ito katipÃhass' accayena te manussà Ãgamissanti, atha naæ sÆkaraæ pÃdesu gahetvà ka¬¬hentà heÂÂhà ma¤cato nÅharitvà jÅvitakkhayaæ pÃpetvà pÃhunakÃnaæ sÆpavya¤janaæ kÃriyamÃnaæ passissasÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,3.10(=30).1: MÃ Muïikassa pihayi, ÃturannÃni bhu¤jati,
                 appossukko bhusaæ khÃda, etaæ dÅghÃyulakkhaïan ti. || Ja_I:29 ||>@

     Tattha mà Muïikassa pihayÅti Muïikassa bhojane piham mà uppÃdesi, esa subhojanaæ bhu¤jatÅti mà Muïikassa pihayi, kadà nu kho aham pi evaæ sukhito bhaveyyan ti mà MuïikabhÃvaæ patthayi, ayam pi ÃturannÃni bhu¤jatÅti ÃturannÃnÅti maraïabhojanÃni, appossukko bhusaæ khÃdà 'ti tassa bhojane nirussukko hutvà attanà laddhaæ bhusaæ khÃda, etaæ dÅghÃyulakkhaïan ti etaæ dÅghÃyubhÃvassa kÃraïaæ.
     Tato {nacirass' eva} te manussà Ãgamiæsu. Muïikaæ ghÃtetvà nÃnappakÃrehi paciæsu. Bodhisatto Cullalohitaæ Ãha: "diÂÂho te tÃta Muïiko" ti. "DiÂÂham me bhÃtika Muïikassa bhojanaphalaæ, etassa bhattato sataguïena sahassaguïena amhÃkaæ tiïapalÃlabhusamattam eva uttama¤ ca anavajja¤ ca dÅghÃyulakkhaïa¤ cÃ" 'ti.
     Satthà "evaæ kho tvaæ bhikkhu pubbe pi imaæ kumÃrikaæ nissÃya jÅvitakkhayaæ patvà mahÃjanassa uttaribhaÇgikabhÃvaæ gato" ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi.


#<[page 198]>#
%<198                I. EkanipÃta.  3. KuruÇgavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhÃsi. SatthÃpi anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà MuïikasÆkaro ukkaïÂhitabhikkhu ahosi, thullakumÃrikà sà eva, Cullalohito ùnando, MahÃlohito pana aham evÃ" 'ti. MuïikajÃtakaæ.. KuruÇgavaggo tatiyo.

                        4. KULùVAKAVAGGA.

                      $<1. KulÃvakajÃtaka.>$
     KulÃvakà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto aparissÃvetvà pÃnÅyaæ pÅtaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthito kira dve sahÃyakà daharà bhikkhÆ janapadaæ gantvà ekasmiæ phÃsukaÂÂhÃne yathÃjjhÃsayaæ vasitvà "SammÃsambuddhaæ passissÃmÃ" 'ti puna tato nikkhamitvà jetavanÃbhimukhà pÃyiæsu. Ekassa hatthe parissÃvanaæ atthi, ekassa n' atthi, dve pi ekato pÃnÅyaæ parissÃvetvà pivanti. Te ekadivasaæ vivÃdaæ akaæsu. ParissÃvanasÃmiko itarassa parissÃvanaæ adatvà sayam eva pÃnÅyaæ parissÃvetvà pivi. Itaro pana parissÃvanaæ alabhitvà pipÃsaæ sandhÃretuæ asakkonto aparissÃvetvà pÃnÅyaæ pivi. Te ubho pi anupubbena Jetavanaæ Ãgantvà SatthÃraæ vanditvà nisÅdiæsu. Satthà sammodanÅyaæ kathaæ katvà "kuto Ãgat' atthÃ" 'ti pucchi. "Bhante mayaæ Kosalajanapade ekasmiæ gÃmake vasitvà tato nikkhamitvà tumhÃkaæ dassanatthÃya ÃgatÃ" ti. "Kacci pana samaggà Ãgat' atthÃ" 'ti. AparissÃvanako Ãha: "ayaæ bhante antarÃmagge mayà saddhiæ vivÃdaæ katvà parissÃvanaæ na dÃsÅti." Itaro "ayaæ bhante aparissÃvetvà va jÃnaæ sappÃïakaæ udakaæ pivÅti" Ãha. "Saccaæ kira tvaæ bhikkhu jÃnaæ sappÃïakaæ udakaæ pivÅti". "ùma bhante aparissÃvitaæ udakaæ pÅtaæ mayÃ" ti. Satthà "bhikkhu pubbe paï¬ità devanagare rajjaæ kÃrentà yuddhaparÃjità samuddapiÂÂhena palÃyantà `issariyaæ nissÃya pÃïavadhaæ na karissÃmÃ' 'ti tÃva mahantaæ yasaæ pariccajitvà supaïïapotakÃnaæ jÅvitaæ datvà rathaæ nivattayiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:


#<[page 199]>#
%<                        1. KulÃvakajÃtaka. (31).              199>%
     AtÅte MagadharaÂÂhe RÃjagahe eko MagadharÃjà rajjaæ kÃresi. Tadà Bodhisatto yathà etarahi Sakko purime attabhÃve MagadharaÂÂhe MacalagÃmake nibbatti evaæ tasmiæ yeva MacalagÃmake mahÃkulassa putto hutvà nibbatti, nÃmagahaïadivase c' assa MaghakumÃro tv-eva nÃmaæ akaæsu.
So vayappatto MaghamÃïavo ti pa¤¤Ãyittha. Ath' assa mÃtÃpitaro samÃnajÃtiyaæ kulato dÃrikaæ Ãnayiæsu. So puttadhÅtÃhi va¬¬hamÃno dÃnapatÅ ahosi, pa¤ca sÅlÃni rakkhati.
Tasmiæ ca gÃme tiæs' eva kulÃni honti, te ca tiæsa kulamanussà ekadivasaæ gÃmamajjhe Âhatvà gÃmakammaæ karonti.
Bodhisatto ÂhitaÂÂhÃne pÃdehi paæsuæ viyÆhitvà taæ padesaæ ramaïÅyaæ katvà aÂÂhÃsi, ath' a¤¤o eko Ãgantvà tasmiæ ÂhÃne Âhito. Bodhisatto aparaæ ÂhÃnaæ ramaïÅyaæ {katvÃ} aÂÂhÃsi, tatthÃpi a¤¤o Âhito. Bodhisatto aparam pi aparam pÅti sabbesam pi ÂhitaÂÂhÃnaæ ramaïÅyaæ katvà aparena samayena tasmiæ ÂhÃne maï¬apaæ kÃresi, maï¬apam pi apanetvà sÃlaæ kÃresi, tattha phalakÃsanÃni santharitvà pÃnÅyacÃÂiæ Âhapesi.
Aparena samayena te pi tiæsa janà Bodhisattena samÃnacchandà ahesuæ. Te Bodhisatto pa¤casu sÅlesu patiÂÂhÃpetvà tato paÂÂhÃya tehi saddhiæ pu¤¤Ãni karonto vicarati.
Te pi ten' eva saddhiæ pu¤¤Ãni karontà kÃlass' eva vuÂÂhÃya vÃsipharasumusalahatthà catumahÃpathÃdÅsu musalena pÃsÃïe ubbattetvà pavaÂÂenti, yÃnÃnaæ akkhapaÂighÃtarukkhe haranti, visamaæ samaæ karonti, setuæ attharanti, pokkharaïiyo khaïanti, sÃlaæ karonti, dÃnÃni denti, sÅlaæ rakkhanti, evaæ yebhuyyena sakalagÃmavÃsino Bodhisattassa ovÃde Âhatvà sÅlÃni rakkhiæsu. Atha nesaæ gÃmabhojako cintesi: "ahaæ pubbe etesu suram pivantesu pÃïÃtipÃtÃdÅni karontesu cÃÂikahÃpaïÃdivasena c' eva daï¬abalivasena ca dhanaæ labhÃmi, idÃni pana Magho mÃïavo `sÅlaæ rakkhÃpemÅti' tesaæ pÃïÃtipÃtÃdÅni kÃtuæ na deti,


#<[page 200]>#
%<200                I. EkanipÃta.  4. KulÃvakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  idÃni pana te pa¤ca sÅlÃni rakkhÃpessÃmÅti" kuddho rÃjÃnaæ upasaækamitvà "deva bahÆ corà gÃmaghÃtakÃdÅni karontà vicarantÅti" Ãha. RÃjà tassa vacanaæ sutvà "gaccha, te ÃnehÅti" Ãha. So gantvà sabbe pi te bandhitvà Ãnetvà "ÃnÅtà deva corÃ" ti ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà tesaæ kammaæ asodhetvà va "hatthinà te maddÃpethÃ" 'ti Ãha. Tato sabbe pi te rÃjaÇgaïe nipajjÃpetvà hatthiæ Ãnayiæsu. Bodhisatto tesaæ ovÃdaæ adÃsi: "tumhe sÅlÃni Ãvajjetha, pesu¤¤akÃrake ca ra¤¤e ca hatthimhi ca attano sarÅre ca ekasadisam eva mettaæ bhÃvethÃ" 'ti. Te tathà akaæsu. Atha nesaæ maddanatthÃya hatthiæ upanesuæ. So upanÅyamÃno pi na upagacchati, mahÃviravaæ viravitvà palÃyati. A¤¤am a¤¤aæ hatthiæ Ãnayiæsu. Te pi tath' eva palÃyiæsu. RÃjà "etesaæ hatthe ki¤ci osadhaæ bhavissatÅti" cintetvà "vicinathÃ" 'ti Ãha. Vicinantà adisvà "n' atthi devÃ" 'ti Ãhaæsu. "Tena hi ki¤ci mantaæ parivattessanti, pucchatha te: `atthi vo parivattanamantÃ"' ti. RÃjapurisà pucchiæsu. Bodhisatto "atthÅti" Ãha. RÃjapurisà "atthi kira devÃ" 'ti Ãrocayiæsu. RÃjà sabbe pi te pakkosÃpetvà "tumhÃkaæ jÃnanamantaæ kathethÃ" 'ti Ãha. Bodhisatto avoca: "deva a¤¤o amhÃkaæ manto nÃma n' atthi, amhe pana tiæsamattà janà pÃïaæ na hanÃma, adinnaæ nÃdiyÃma, micchà na carÃma, musÃvÃdaæ na kathema, majjaæ na pivÃma, mettaæ bhÃvema, dÃnaæ dema, maggaæ samaæ karoma, pokkharaïiyo khanÃma, sÃlaæ kÃrema, ayaæ amhÃkaæ manto ca paritta¤ ca va¬¬hi¤ cÃ" 'ti. RÃjà tesaæ pasanno pesu¤¤akÃrakassa sabbaæ gehavibhavaæ ta¤ ca tesa¤ ¤eva dÃsaæ katvà adÃsi, taæ hatthi¤ ca gÃma¤ ca tesa¤ ¤eva adÃsi. Te tato paÂÂhÃya yathÃruciyà pu¤¤Ãni karontà "catumahÃpathe mahantaæ sÃlaæ kÃressÃmÃ" 'ti va¬¬hakiæ pakkosÃpetvà sÃlaæ paÂÂhapesuæ, mÃtugÃmesu pana vigatacchandatÃya tassà sÃlÃya mÃtugÃmÃnaæ pattiæ nÃdaæsu.


#<[page 201]>#
%<                    1.  KulÃvakajÃtaka.  (31).                    201>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tena samayena Bodhisattassa gehe Sudhammà Città Nandà SujÃtà ti catasso itthiyo honti. TÃsu Sudhammà va¬¬hakinà saddhiæ ekato hutvà "bhÃtika imissà sÃlÃyaæ maæ jeÂÂhikaæ karohÅti" vatvà la¤caæ adÃsi. So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà paÂhamam eva kaïïikarukkhaæ sukkhÃpetvà tacchetvà vijjhitvà kaïïikaæ niÂÂhapetvà vatthena paliveÂhetvà Âhapesi. Atha sÃlaæ niÂÂhapetvà kaïïikÃropanakÃle "aho ayyà ekaæ na karimhÃ" 'ti Ãha. "Kin nÃma hoti". "Kaïïikà laddhuæ vaÂÂatÅti". "Hotu, ÃharissÃmÃ" 'ti. "IdÃni chinnarukkhena kÃtuæ na sakkÃ, pubbe yeva chinditvà tacchetvà vijjhitvà Âhapitakaïïikà laddhuæ vaÂÂatÅti". "IdÃni kiæ kÃtabban" ti. "Sace kassaci gehe niÂÂhapetvà ÂhapitavikkÃyikakaïïikà atthi sà pariyesitabbÃ" ti. Te pariyesantà SudhammÃya gehe disvà mÆlena na labhiæsu. "Sace maæ sÃlÃya pattikaæ karotha dassÃmÅti" vutte pana "mayaæ mÃtugÃmÃnaæ pattiæ na damhÃ" 'ti Ãhaæsu. Atha ne va¬¬hakÅ Ãha: "ayyà tumhe kiæ kathetha, Âhapetvà Brahmalokaæ a¤¤aæ mÃtugÃmarahitaÂÂhÃnaæ nÃma n' atthi, gaïhatha kaïïikaæ, evaæ sante amhÃkaæ kammaæ niÂÂhaæ gamissatÅti". Te "sÃdhÆ" 'ti kaïïikaæ gahetvà sÃlaæ niÂÂhapetvà ÃsanaphalakÃni santharitvà pÃnÅ yacÃÂiyo Âhapetvà yÃgubhattaæ nibandhiæsu, sÃlaæ pÃkÃrena parikkhipitvà dvÃraæ yojetvà anto pÃkÃre vÃlukaæ Ãkiritvà bahi pÃkÃre tÃlapantiæ ropesuæ. CittÃpi tasmiæ ÂhÃne uyyÃnaæ kÃresi, "pupphÆpagaphalÆpagarukkho asuko nÃma tasmiæ n' atthÅti" nÃhosi. NandÃpi tasmiæ yeva ÂhÃne pokkharaïiæ kÃresi pa¤cavaïïehi padumehi sa¤channaæ ramaïÅyaæ. SujÃtà ki¤ci na akÃsi. Bodhisatto "mÃtu upaÂÂhÃnaæ pitu upaÂÂhÃnaæ kule jeÂÂhÃpacÃyikakammaæ saccavÃcaæ apharusavÃcaæ apisunavÃcaæ maccheravinayan"


#<[page 202]>#
%<202                 I.  EkanipÃta.  4.  KulÃvakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ti imÃni satta vatapadÃni pÆretvÃ
         MÃtÃpettibharaæ jantuæ kule jeÂÂhÃpacÃyinaæ
         saïhaæ sakhilasambhÃsaæ pesuneyyappahÃyinaæ
         Maccheravinaye yuttaæ saccaæ kodhÃbhibhuæ naraæ
         taæ ve devà tÃvatiæsà Ãhu sappuriso itÅti
evaæ pasaæsiyabhÃvaæ Ãpajjitvà jÅvitapariyosÃne tÃvatiæsabhavane Sakko va devarÃjà hutvà nibbatti. Te pi 'ssa sahÃyà tatth' eva nibbattiæsu. Tasmiæ kÃle tÃvatiæsabhavane asurà paÂivasanti. Sakko devarÃjà "kiæ no sÃdhÃraïena rajjenÃ" 'ti asure dibbapÃnaæ pÃyetvà matte samÃne pÃdesu gahetvà SinerupapÃte khipÃpesi. Te asurabhavanam eva sampÃpuïiæsu. Asurabhavanam nÃma Sinerussa heÂÂhimatale tÃvatiæsadevalokappamÃïam eva, tattha devÃnaæ pÃricchattako viya CittapÃÂalÅ nÃma kappaÂÂhiyarukkho hoti. Te CittapÃÂaliyà pupphitÃya jÃnanti: "nÃyaæ amhÃkaæ devaloko, devalokasmiæ hi pÃricchattako pupphatÅti". Atha te "jara- Sakko amhe matte katvà mahÃsamuddapiÂÂhe khipitvà amhÃkaæ devanagaraæ gaïhi". Te "mayaæ tena saddhiæ yujjhitvà amhÃkaæ devanagaram eva gaïhissÃmÃ" 'ti pipillikà viya thambhaæ Sineruæ anusa¤caramÃnà uÂÂhahiæsu. Sakko "asurà kira uÂÂhitÃ" ti sutvà samuddapiÂÂhe yeva abbhuggantvà yujjhamÃno tehi parÃjito diya¬¬hayojanasatikena Vejayantarathena dakkhiïasamuddassa matthakamatthakena palÃyituæ Ãraddho. Ath' assa ratho samuddapiÂÂhena vegena gacchanto Simbalivanaæ pakkhanto. Tassa gamanamagge Simbalivanaæ tÃlavanaæ viya chijjitvà chijjitvà samuddapiÂÂhe patati. Supaïïapotakà samuddapiÂÂhe parivattentà mahÃravaæ raviæsu. Sakko MÃtaliæ pucchi: "samma MÃtali, kiæsaddo nÃm' esa, atikaruïo ravo vattatÅti".


#<[page 203]>#
%<                    1.  KulÃvakajÃtaka.  (31).                       203>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Deva tumhÃkaæ rathavegavicuïïite Simbalivane patante supaïïapotakà maraïabhayatajjità ekaviravaæ viravantÅti". MahÃsatto "samma MÃtali, mà amhe nissÃya ete kilamantu, na mayaæ issariyaæ nissÃya pÃïavadhakammaæ karoma, etesaæ pana atthÃya mayaæ jÅvitaæ pariccajitvà asurÃnaæ dassÃma, nivattay' etaæ rathan" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,4.1(=31).1: KulÃvakà MÃtali Simbalismiæ
                 ÅsÃmukhena parivajjayassu,
                 kÃmaæ cajÃma asuresu pÃïaæ,
                 mÃ-y-ime dijà vikulÃvà ahesun ti. || Ja_I:30 ||>@

     Tattha kulÃvakà ti supaïïapotakÃ, MÃtalÅti sÃrathiæ Ãmantesi, Simbalismin ti passa ete simbalirukkhe olambantà Âhità ti dasseti, ÅsÃmukhena parivajjayassÆ 'ti ete etassa rathassa ÅsÃmukhena yathà na ha¤¤anti evan te parivajjayassu, kÃmaæ cajÃma asuresu pÃïan ti yadi amhesu asurÃnaæ pÃïaæ cajantesu etesaæ sotthi hoti kÃmaæ cajÃma ekaæsen' eva mayaæ asuresu amhÃkaæ pÃïaæ cajÃma, mÃyime dijà vikulÃvà ahesun ti ime pana dijà ime garuÊapotakà viddhastavicuïïitakulÃvakatÃya vikulÃvà mà ahesuæ mà amhÃkaæ dukkhaæ etesaæ uparikkhipa, nivattaya nivattaya rathan ti.
     MÃtali saægÃhako tassa vacanaæ sutvà rathaæ nivattetvà a¤¤ena maggena devalokÃbhimukhaæ akÃsi. Asurà pana taæ nivattayamÃnam eva disvà "addhà a¤¤ehi pi cakkavÃlehi Sakkà Ãgacchanti, balaæ labhitvà ratho nivatto bhavissatÅti" maraïabhayabhÅtà palÃyitvà asurabhavanam eva pavisiæsu. Sakko pi devanagaraæ pavisitvà dvÅsu devalokesu devagaïena parivuto nagaramajjhe aÂÂhÃsi. Tasmiæ khaïe paÂhaviæ bhinditvà yojanasahassubbedho VejayantapÃsÃdo uÂÂhahi. Vijayante uÂÂhitattà Vejayanto t' eva nÃmaæ akaæsu. Atha Sakko puna asurÃnaæ anÃgamanatthÃya pa¤casu ÂhÃnesu Ãrakkhaæ Âhapesi, yaæ sandhÃya vuttaæ:


#<[page 204]>#
%<204                 I.  EkanipÃta.  4.  KulÃvakavagga.>%
                Antarà dvinnaæ ayujjhapurÃnaæ
                pa¤cavidhà Âhapità abhirakkhÃ:
                uragakaroÂi payassa ca hÃrÅ
                madanayutà caturo ca mahantà ti.
     Dve nagarÃni pi yuddhena gahetuæ asakkuïeyyatÃya ayujjhapurÃni nÃma jÃtÃni devanagara¤ ca asuranagara¤ ca, yadà hi asurà balavantà honti atha devehi palÃyitvà devanagaraæ pavisitvà dvÃre pihite asurÃnaæ satasahassam pi ki¤ci kÃtuæ na sakkoti, yadà devà balavantà honti atha asurehi palÃyitvà asuranagarassa dvÃre pihite SakkÃnaæ satasahassam pi ki¤ci kÃtuæ na sakkoti.
iti imÃni dve nagarÃni ayujjhapurÃni nÃma. Nesaæ antarà etesu uragÃdisu pa¤casu ÂhÃnesu Sakkena rakkhà ÂhapitÃ. Tattha uragasaddena nÃgà gahitÃ, te udake balavantà honti, tasmà Sinerussa paÂhamÃlinde tesaæ ÃrakkhÃ, karoÂisaddena supaïïà gahitÃ, tesaæ kira karoÂi nÃma pÃnabhojanaæ, tena nÃmaæ labhiæsu, dutiyÃlinde tesaæ ÃrakkhÃ, payassa hÃrisaddena kumbhaï¬Ã gahitÃ, dÃnavarakkhasà kir' ete, tatiyÃlinde tesaæ ÃrakkhÃ, madanayutasaddena yakkhà gahitÃ, visamacÃrino kir' ete yuddhaæsoï¬Ã, catutthÃlinde tesaæ ÃrakkhÃ, caturo ca mahantà ti cattÃro mahÃrÃjÃno vuttÃ, pa¤camÃlinde tesaæ ÃrakkhÃ, tasmà yadi asurà kupità Ãvilacittà devapuraæ upayanti pa¤cavidhesu yaæ girino paÂhamaæ paribhaï¬aæ taæ uragà paribÃhiya tiÂÂhanti, evaæ sesesu sesÃ.
     Imesu pana pa¤casu ÂhÃnesu Ãrakkhaæ Âhapetvà Sakko devÃnam indo dibbasampattiæ anubhavamÃne Sudhammà cavitvà tass' eva pÃdaparicÃrikà hutvà nibbatti, kaïïikÃya dinnanissandena c' assà pa¤cayojanasatikà Sudhammà nÃma devamaïisabhà udapÃdi, yattha dibbasetacchattassa heÂÂhà yojanappamÃïe ka¤canapallaæke nisinno Sakko devÃnam indo devamanussÃnaæ kattabbakiccÃni karoti. CittÃpi cavitvà tass' eva pÃdaparicÃrikà hutvà nibbatti, uyyÃnassa karaïanissandena c' assà CittalatÃvanaæ nÃma uyyÃnaæ udapÃdi. NandÃpi cavitvà tass' eva pÃdaparicÃrikà hutvà nibbatti, pokkharaïÅnissandena c' assà Nandà nÃma pokkharaïÅ udapÃdi. SujÃtà pana kusalakammassa akatattà ekasmiæ ara¤¤e kandarÃya bakasakuïikà hutvà nibbattÃ.


#<[page 205]>#
%<                    1.  KulÃvakajÃtaka.  (31).                          205>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Sakko "SujÃtà na pa¤¤Ãyati, kattha nu kho nibbattÃ" ti Ãvajjento disvà tattha gantvà taæ ÃdÃya devalokaæ gantvà tassà ramaïÅyaæ devanagaraæ Sudhammaæ devasabhaæ CittalatÃvanaæ NandÃpokkharaïiæ ca dassetvà "età kusalaæ katvà mayhaæ pÃdaparicÃrikà hutvà nibbattÃ, tvaæ pana kusalaæ akatvà tiracchÃnayoniyaæ nibbattÃ, ito paÂÂhÃya sÅlaæ rakkhÃ" 'ti taæ ovaditvà pa¤casu sÅlesu patiÂÂhapetvà tatth' eva netvà vissajjesi. SÃpi tato paÂÂhÃya sÅlaæ rakkhati. Sakko katipÃhaccayena "sakkà nu kho sÅlaæ rakkhitun" ti gantvà maccharÆpena uttÃno hutvà purato nipajji.
Sà "matamacchako" ti sa¤¤Ãya sÅse aggahesi, maccho naÇguÂÂhaæ cÃlesi, atha naæ "jÅvati, ma¤¤e" ti vissajjesi. Sakko "sÃdhu sÃdhu, sakkhissasi sÅlaæ rakkhitun" ti agamÃsi. Sà tato cutà BÃrÃïasiyaæ kumbhakÃragehe nibbatti. Sakko "kahan nu kho nibbattÃ" ti tattha nibbattabhÃvaæ ¤atvà suvaïïaelÃÊukÃnaæ yÃnakaæ pÆretvà majjhe gÃmassa mahallakavesena nisÅditvà "elÃÊukÃni gaïhatha, elÃÊukÃni gaïhathÃ" 'ti ugghosesi. Manussà Ãgantvà "dehi tÃtÃ" 'ti Ãhaæsu. "Ahaæ sÅlaæ rakkhakÃnaæ demi, tumhe sÅlaæ rakkhathÃ" 'ti. "Mayaæ sÅlaæ nÃma na jÃnÃma, mÆlena dehÅti". "Na mayhaæ mÆlena attho, sÅlarakkhakÃna¤ ¤evÃhaæ dammÅti". Manussà "koci ayaæ lÃlako" ti pakkamiæsu. SujÃtà taæ pavattiæ sutvà "mayhaæ ÃnÅtaæ bhavissatÅti" cintetvà gantvà "dehi tÃtÃ" ti Ãha. "SÅlaæ rakkhasi ammÃ" ti. "ùma rakkhÃmÅti". "Idaæ mayà tuyham eva atthÃya Ãbhatan" ti saddhiæ yÃnakena gehadvÃre Âhapetvà pakkÃmi. SÃpi yÃvajÅvaæ sÅlaæ rakkhitvà tato cutà Vepacittiyassa asurindassa dhÅtà hutvà nibbatti, sÅlÃnisaæsena abhirÆpà ahosi. So tassà vayappattakÃle "mayhaæ dhÅtà attano cittarucitaæ sÃmikaæ gaïhatÆ" 'ti asure sannipÃtesi.


#<[page 206]>#
%<206              I. EkanipÃta.  4. KulÃvakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Sakko "kahaæ nu sà nibbattÃ" ti olokento tattha nibbattabhÃvaæ ¤atvà "SujÃtà cittarucitaæ sÃmikaæ gaïhantÅ maæ gaïhissatÅti" asuravaïïaæ mÃpetvà tattha agamÃsi.
SujÃtaæ alaækaritvà sannipÃtaÂÂhÃnaæ Ãnetvà "cittarucitaæ sÃmikaæ gaïhÃ" 'ti Ãhaæsu. Sà olokentÅ Sakkaæ disvà pubbe pi sinehavasena "ayam me sÃmiko" ti aggahesi. So taæ devanagaraæ Ãnetvà a¬¬hatiyÃnaæ nÃÂakakoÂÅnaæ jeÂÂhikaæ katvà yÃvatÃyukaæ Âhatvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà "evaæ bhikkhave pubbe paï¬ità devarajjaæ kÃrayamÃnà attano jÅvitaæ pariccajantÃpi pÃïÃtipÃtaæ na kariæsu, tvaæ nÃma evarÆpe niyyÃnikasÃsane pabbajitvà aparissÃvitaæ sappÃïakaæ udakaæ pivissasÅti" taæ bhikkhuæ garahitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà MÃtali saægÃhako ùnando ahosi, Sakko pana aham evÃ" 'ti. KulÃvakajÃtakaæ.

                      $<2. NaccajÃtaka.>$
     Rudaæ manu¤¤an ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ bahubhaï¬ikaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ heÂÂhà DevadhammajÃtake vuttasadisam eva. Satthà taæ bhikkhuæ "saccaæ kira tvaæ bhikkhu bahubhaï¬o" ti pucchi. "ùma bhante" ti. "KiækÃraïà tvaæ bahubhaï¬o jÃto" ti. So ettakaæ sutvà va kuddho nivÃsanapÃrupanaæ cha¬¬etvà "iminà dÃni nÅhÃrena vicarÃmÅti" Satthu purato naggo aÂÂhÃsi. Manussà dhi dhÅti Ãhaæsu. So tato palÃyitvà hÅnÃyÃvatto. BhikkhÆ dhammasabhÃyaæ sannisinnà "Satthu nÃma purato evarÆpaæ karissasÅti" tassa aguïakathaæ kathesuæ. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti bhikkhÆ pucchi. "Bhante `so hi nÃma bhikkhu tumhÃkaæ purato catuparisamajjhe hirottappaæ pahÃya gÃmadÃrako viya naggo Âhatvà manussehi jigucchiyamÃno hÅnÃya vattitvà sÃsanà parihÅno' ti tassa aguïakathÃya nisinn' amhÃ" 'ti. Satthà "na bhikkhave idÃn' ev' eso bhikkhu hirottappÃbhÃvena ratanasÃsanà parihÅno, pubbe itthiratanapaÂilÃbhato pi parihÅno yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:


#<[page 207]>#
%<                      2.  NaccajÃtaka.  (32).                          207>%
     AtÅte paÂhamakappe catuppadà SÅhaæ rÃjÃnaæ akaæsu, macchà ùnandamacchaæ, sakuïà Suvaïïahaæsaæ. Tassa pana SuvaïïarÃjahaæsassa dhÅtà haæsapotikà abhirÆpà ahosÅti so tassà varaæ adÃsi. Sà attano cittarucitaæ sÃmikaæ vÃresi. HaæsarÃjà tassà varaæ datvà Himavante sabbasakuïe sannipÃtÃpesi. NÃnappakÃrà haæsamorÃdayo sakuïagaïà samÃgantvà ekasmiæ mahante pÃsÃïatale sannipatiæsu. HaæsarÃjà "attano cittarucitaæ sÃmikaæ Ãgantvà gaïhatÆ" 'ti dhÅtaraæ pakkosÃpesi. Sà sakuïasaæghaæ olokentÅ maïivaïïagÅvaæ citrapekhuïaæ moraæ disvà "ayaæ me sÃmiko hotÆ" 'ti rocesi. Sakuïasaæghà moraæ upasaækamitvà Ãhaæsu: "samma mora ayaæ rÃjadhÅtà ettakÃnaæ sakuïÃnaæ majjhe sÃmikaæ rocentÅ tayi ruciæ uppÃdesÅti". Moro "ajjÃpi tÃva me balaæ na passasÅti" atituÂÂhiyà hirottappaæ bhinditvà tÃva mahato sakuïasaæghassa majjhe pakkhe pasÃretvà naccituæ Ãrabhi, naccanto appaÂicchanno ahosi. SuvaïïahaæsarÃjà lajjito imassa n' eva ajjhattasamuÂÂhÃnà hiri atthi na bahiddhÃsamuÂÂhÃnaæ ottappaæ, nÃssa bhinnahirottappassa mama dhÅtaraæ dasÃmÅti" sakuïasaæghamajjhe imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,4.2(=32).1: Rudam manu¤¤aæ rucirà ca piÂÂhi
                 veÊuriyavaïïÆpanibhà ca gÅvÃ
                 vyÃmamattÃni ca pekkhuïÃni,
                 naccena te dhÅtaraæ no dadÃmÅti. || Ja_I:31 ||>@

     Tattha rudam manu¤¤an ti, takÃrassa dakÃro kato, rudam manÃpaæ, vassitasaddo madhuro ti attho, rucirà ca piÂÂhÅti piÂÂhi pi te citrà c' eva sobhanà ca, veÊuriyavaïïÆpanibhà ti veÊuriyamaïivaïïasadisÃ, vyÃmamattÃnÅti ekavyÃmapamÃïÃni, pekkhuïÃnÅti pi¤jÃni, naccena te dhÅtaraæ no dadÃmÅti hirottappaæ bhinditvà naccitabhÃven' eva te evarÆpassa nillajjassa dhÅtaraæ no dadÃmÅti vatvÃ
     HaæsarÃjà tasmiæ yeva parisamajjhe attano bhÃgineyyahaæsapotakassa dhÅtaraæ adÃsi. Moro haæsapotikaæ alabhitvà lajjitvà tato va uÂÂhahitvà palÃyi.


#<[page 208]>#
%<208              I.  EkanipÃta.  4.  KulÃvakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  HaæsarÃjÃpi attano vasanaÂÂhÃnam eva gato.
     Satthà "na bhikkhave idÃn' ev' esa hirottappaæ bhinditvà ratanasÃsanà parihÅno, pubbe itthiratanapaÂilÃbhato pi parihÅno yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà moro bahubhaï¬iko ahosi, haæsarÃjà pana aham evÃ" 'ti. NaccajÃtakaæ.

                      $<3. SammodamÃnajÃtaka.>$
     SammodamÃnà ti. Idaæ Satthà Kapilavatthuæ upanissÃya nigrodhÃrÃme viharanto cumbaÂakalahaæ Ãrabbha kathesi.
So KuïÃlajÃtake Ãvibhavissati. Tadà pana Satthà ¤Ãtake Ãmantetvà "mahÃrÃjÃno, ¤ÃtakÃnaæ a¤¤ama¤¤aæ viggaho nÃma na yutto, tiracchÃnagatÃpi pubbe samaggakÃle paccÃmitte abhibhavitvà yadà vivÃdam Ãpannà tadà mahÃvinÃsaæ pattÃ" ti ¤ÃtirÃjakulehi ÃyÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto vaÂÂakayoniyaæ nibbattitvà anekavaÂÂakasahassaparivÃro ara¤¤e vasati. Tadà eko vaÂÂakaluddako tesaæ vasanaÂÂhÃnaæ gantvà vaÂÂakavassitaæ katvà tesaæ sannipatitabhÃvaæ ¤atvà tesaæ upari jÃlaæ khipitvà pariyantesu maddanto sabbe ekato katvà pacchiæ pÆretvà gharaæ gantvà te vikkiïitvà tena mÆlena jÅvikaæ kappeti. Ath' ekadivasaæ Bodhisatto te vaÂÂake Ãha: "ayaæ sÃkuïiko amhÃkaæ ¤Ãtake vinÃsaæ pÃpeti, ahaæ ekaæ upÃyaæ jÃnÃmi yen' esa amhe gaïhituæ na sakkhissati, ito dÃni paÂÂhÃya etena tumhÃkaæ upari jÃle khittamatte ekeko ekekasmiæ jÃlakkhike sÅsaæ Âhapetvà jÃlaæ ukkhipitvà icchitaÂÂhÃnaæ haritvà ekasmiæ kaïÂakagumbe pakkhipatha, evaæ sante tena tena ÂhÃnena palÃyissÃmÃ" 'ti. Te sabbe "sÃdhÆ" 'ti paÂisuïiæsu. Dutiyadivase upari jÃlaækhitte Bodhisattena vuttanayen' eva jÃlaæ ukkhipitvà ekasmiæ kaïÂakagumbe khipitvà sayaæ heÂÂhÃbhÃgena tato palÃyiæsu.


#<[page 209]>#
%<                   3.  SammodamÃnajÃtaka.  (33).                       209>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  SÃkuïikassa gumbato jÃlaæ mocentass' eva vikÃlo jÃto. So tucchahattho va agamÃsi. Punadivasato paÂÂhÃya pi vaÂÂakà tath' eva karonti. So pi yÃva suriyass' atthagamanà jÃlam eva mocento ki¤ci alabhitvà tucchahattho va gehaæ gacchati. Ath' assa bhariyà kujjhitvà "tvaæ divase divase tucchahattho Ãgacchasi, a¤¤am pi te bahi positabbaÂÂhÃnaæ atthi ma¤¤e" ti Ãha. SÃkuïiko "bhadde mama a¤¤aæ positabbaÂÂhÃnaæ n' atthi, api ca kho pana te vaÂÂakà samaggà hutvà caranti, mayà khittamattaæ jÃlaæ ÃdÃya kaïÂakagumbe khipitvà gacchanti, na kho pana te sabbakÃlam eva sammodamÃnà viharissanti, tvaæ mà cintayi, yadà te vivÃdam Ãpajjissanti tadà te sabbe vÃdÃya tava mukhaæ hÃsayamÃno ÃgacchissÃmÅti" vatvà bhariyÃya imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,4.3(=33).1: SammodamÃnà gacchanti jÃlam ÃdÃya pakkhino,
                 yadà te vivadissanti tadà ehinti me vasan ti. || Ja_I:32 ||>@

     Tattha yadà te vivadissantÅti yasmiæ kÃle te vaÂÂakà nÃnÃladdhikà nÃnÃgÃhà hutvà vivadissanti kalahaæ karissantÅti attho, tadà ehinti me vasan ti tasmiæ kÃle sabbe pi te mama vasaæ Ãgacchissanti, athÃhan te gahetvà tava mukhaæ hÃsayanto ÃgacchissÃmÅti bhariyaæ samassÃsesi.
     KatipÃhass' eva pana accayena eko vaÂÂako gocarabhÆmiæ otaranto asallakkhetvà a¤¤assa sÅsaæ akkami. Itaro "ko maæ sÅse akkamÅti" kujjhi. "Ahaæ asallakkhetvà akkamiæ, mà kujjhÅti" vutte pi ca kujjhi yeva. Te punappuna kathentà "tvam eva ma¤¤e jÃlaæ ukkhipasÅti" a¤¤ama¤¤aæ vivÃdaæ kariæsu. Tesu vivadantesu Bodhisatto cintesi: vivÃdake sotthibhÃvo nÃma n' atthi, idÃn' eva te jÃlaæ no ukkhipissanti, tato mahantaæ vinÃsaæ pÃpuïissanti, sÃkuïiko okÃsaæ labhissati, mayà imasmiæ ÂhÃne na sakkà vasitun" ti so attano parisaæ ÃdÃya a¤¤attha gato. SÃkuïiko pi kho katipÃhaccayena Ãgantvà vaÂÂakavassitaæ vassitvà tesaæ sannipatitÃnaæ upari jÃlaæ pakkhipi.


#<[page 210]>#
%<210                   I.  EkanipÃta.  4.  KulÃvakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' eko vaÂÂako "tuyhaæ kira jÃlaæ ukkhipantass' eva matthake lomÃni patitÃni, idÃni ukkhipÃ" 'ti Ãha. Aparo "tuyhaæ kira jÃlaæ ukkhipantass' eva dvÅsu pakkhesu pattÃni patitÃni, idÃni ukkhipÃ" 'ti Ãha.
Iti tesaæ "tvaæ ukkhipÃ" 'ti vadantÃna¤ ¤eva sÃkuïiko jÃlaæ ukkhipitvà sabbe va te ekato katvà pacchiæ pÆretvà bhariyaæ hÃsayamÃno gehaæ agamÃsi.
     Satthà "evaæ mahÃrÃja ¤ÃtakÃnaæ kalaho nÃma na yutto, kalaho vinÃsamÆlam eva hotÅti" imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà apaï¬itavaÂÂako Devadatto ahosi, paï¬itavaÂÂako pana aham evÃ"' ti. SammodamÃnajÃtakaæ.

                      $<4. MacchajÃtaka.>$
     Na maæ sÅtaæ na maæ uïhan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto purÃïadutiyikapalobhanaæ Ãrabbha kathesi. Tadà hi Satthà taæ bhikkhuæ "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti pucchi. "Saccaæ BhagavÃ" 'ti. "KenÃsi ukkaïÂhÃpito" ti. "PurÃïadutiyikà me bhante madhurahattharasÃ, naæ jahituæ na sakkomÅti". Atha naæ Satthà "bhikkhu, esà itthÅ tava anatthakÃrikÃ, pubbe pi tvaæ etaæ nissÃya maraïaæ pÃpuïato maæ Ãgamma maraïamutto" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa purohito ahosi. Tadà kevaÂÂà nadiyaæ jÃlaæ khipiæsu. Ath' eko mahÃmaccho rativasena attano macchiyà saddhiæ kÅÊamÃno Ãgacchati. Tassa sà macchÅ purato gacchamÃnà jÃlagandhaæ ghÃyitvà jÃlaæ pariharamÃnà gatÃ. So pana kÃmagijjho lolamaccho jÃlakucchim eva paviÂÂho. KevaÂÂà tassa jÃlaæ paviÂÂhabhÃvaæ ¤atvà jÃlaæ ukkhipitvà macchaæ gahetvà amÃretvà va vÃlikapiÂÂhe khipitvÃ


#<[page 211]>#
%<              4. MacchajÃtaka.  (34).                             211>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "imaæ aÇgÃresu pacitvà khÃdissÃmÃ" 'ti aÇgÃre karonti sÆlaæ tacchenti. Maccho "etaæ aÇgÃratÃpanaæ và sÆlavedhanaæ và a¤¤aæ và pana dukkhaæ na maæ kilameti, yaæ pana sà macchi `a¤¤aæ so nÆna gato' ti mayi domanassaæ Ãpajjati tad eva maæ bÃdhatÅti" paridevamÃno imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,4.4(=34).1: Na maæ sÅtaæ na maæ uïhaæ na maæ jÃlasmiæ bÃdhanaæ,
                 ya¤ ca maæ ma¤¤ate macchi `a¤¤aæ so ratiyà gato' ti. || Ja_I:33 ||>@

     Tattha na maæ sÅtaæ na maæ uïhan ti macchÃnaæ udakà nÅtaÂakÃle sÅtaæ hoti, tasmiæ vigate uïhaæ hoti, tadubhayaæ sandhÃya na maæ sÅtaæ na maæ uïhaæ bÃdhatÅti paridevati, yam pi taæ aÇgÃresu paccanamÆlakaæ dukkhaæ bhavissati tam pi sandhÃya na maæ uïhan ti paridevat' eva, na maæ jÃlasmiæ bÃdhanan ti yam pi me jÃlasmiæ bÃdhanaæ ahosi tam pi maæ na bÃdhesÅti paridevati, ya¤ ca man ti ÃdÅsu ayaæ piï¬attho: sà macchÅ mama jÃle patitassa imehi kevaÂÂehi gahitabhÃvaæ ajÃnantÅ maæ apassamÃna "so maccho idÃni a¤¤aæ macchiæ kÃmaratiyà gato bhavissatÅti" cinteti, taæ tassà domanassappattÃya cintanaæ maæ bÃdhatÅti vÃlikapiÂÂhe nipanno paridevati.
     Tasmiæ samaye purohito dÃsaparisaparivuto nahÃnatthÃya nadÅtÅraæ Ãgato. So pana sabbaruta¤¤u hoti. Ten' assa macchaparidevitaæ sutvà etad ahosi: "ayaæ maccho kilesaparidevitaæ paridevati, evaæ Ãturacitto kho pan' esa mÅyamÃno niraye yeva nibbattissati, aham assa avassayo bhavissÃmÅti" kevaÂÂÃnaæ santikaæ gantvà "ambho tumhe amhÃkaæ ekadivasam pi vya¤janatthÃya macchaæ na dethÃ" 'ti Ãha. KevaÂÂà "kiæ vedetha sÃmi, tumhÃkaæ ruccanakamacchaæ gaïhitvà gacchathÃ" 'ti Ãhaæsu. "AmhÃkaæ a¤¤ena kammaæ n' atthi, ima¤ ¤eva dethÃ" 'ti. "Gaïhatha sÃmÅti".
Bodhisatto taæ ubhohi hatthehi gahetvà nadÅtÅre nisÅditvà "ambho maccha, sace t' Ãhaæ ajja na passeyyaæ jÅvitakkhayaæ pÃpuïeyyÃsi, idÃni ito paÂÂhÃya mà kilesavasiko ahosÅti" ovaditvà udake vissajjetvà nagaraæ pÃvisi.


#<[page 212]>#
%<212                      I. EkanipÃta.  4. KulÃvakavagga.>%
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhÃsi. SatthÃpi anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà macchÅ purÃïadutiyikà ahosi, maccho ukkaïÂhitabhikkhu, purohito aham eva ahosin" ti. MacchajÃtakaæ.

                      $<5. VaÂÂakajÃtaka.>$
     Santi pakkhà ti. Idaæ Satthà Magadhesu cÃrikaæ caramÃno dÃvagginibbÃnaæ Ãrabbha kathesi. Ekasmiæ hi samaye Satthà Magadhesu cÃrikaæ caramÃno a¤¤atarasmiæ MagadhagÃmake piï¬Ãya caritvà pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂikkanto bhikkhugaïaparivuto maggaæ paÂipajji. Tasmiæ samaye mahÃdÃvo uÂÂhahi. Purato ca pacchato ca bahÆ bhikkhÆ. So pi kho aggi ekadhÆmo ekajÃlo hutvà avattharamÃno Ãgacchat' eva. Tatra eke puthujjanabhikkhÆ maraïabhayabhÅtà "paÂaggiæ dassÃma, tena da¬¬haÂÂhÃnaæ itaro aggi na ottharissatÅti" araïÅ sahitaæ nÅharitvà aggiæ karonti. Apare Ãhaæsu: "Ãvuso, tumhe kin nÃma karotha, gaganamajjhe Âhitaæ candaæ pÃcÅnalokadhÃtuto uggacchantaæ sahassaraæsipatimaï¬itaæ suriyamaï¬alaæ velÃtÅre Âhità samuddaæ Sineruæ nissÃya Âhità Sineruæ apassantà viya sadevake loke aggapuggalaæ attanà saddhiæ gacchantam eva SammÃsambuddhaæ anoloketvà `paÂaggiæ demÃ' ti vadetha, Buddhabalaæ nÃma na jÃnÃtha, etha Satthu santikaæ gamissÃmÃ" 'ti purato ca pacchato ca gacchantà sabbe pi ekato hutvà Dasabalassa santikaæ agamaæsu. Satthà mahÃbhikkhusaæghaparivÃro a¤¤atarasmiæ padese aÂÂhÃsi. DÃvaggi abhibhavanto viya viravanto Ãgacchati, Ãgantvà TathÃgatassa ÂhitaÂÂhÃnaæ patvà tassa padesassa samantà soÊasakarÅsamattaæ ÂhÃnaæ patto udake opilÃpitatiïukkà viya nibbÃyi, vibbedhato dvattiæsakarÅsamattaÂÂhÃnaæ avattharituæ nÃsakkhi. BhikkhÆ Satthu guïakathaæ Ãrabhiæsu: "aho BuddhÃnaæ guïaæ nÃma, ayaæ hi nÃma acetano aggi BuddhÃnaæ ÂhitaÂÂhÃnaæ avattharituæ na sakkoti, udake tiïukkà viya nibbÃyati, aho BuddhÃnaæ ÃnubhÃvo nÃmÃ" 'ti.


#<[page 213]>#
%<                     5. VaÂÂakajÃtaka. (35).            213>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Satthà tesaæ kathaæ sutvà "na bhikkhave idaæ etarahi mayhaæ balaæ, yaæ imaæ bhÆmippadesaæ patvà esa aggo nibbÃyati idaæ pana mayhaæ porÃïakasaccabalaæ, imasmiæ hi padese sakalam pi imaæ kappaæ aggi na jalissati, kappaÂÂhiyapÃÂihÃriyaæ nÃm' etan" ti Ãha. AthÃyasmà ùnando Satthu nisÅdanatthÃya catuggaïaæ saæghÃÂiæ pa¤¤Ãpesi. NisÅdi SatthÃ. Pallaækaæ Ãbhujitvà bhikkhusaægho pi TathÃgataæ vanditvà parivÃretvà nisÅdi. Atha Satthà "idaæ tÃva bhante amhÃkaæ pÃkaÂaæ, atÅtaæ paÂicchannaæ, taæ no pÃkaÂaæ karothÃ" 'ti bhikkhÆhi ÃyÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte MagadharaÂÂhe tasmiæ yeva padese Bodhisatto vaÂÂakayoniyaæ paÂisandhiæ gahetvà mÃtu kucchito jÃto aï¬ako sampadÃletvà nikkhantakÃle mahÃbheï¬ukappamÃïo vaÂÂakapotako ahosi. Atha naæ mÃtÃpitaro kulÃvake nipajjÃpetvà mukhatuï¬akena gocaraæ Ãharitvà posenti. Tassa pakkhe pasÃretvà ÃkÃsagamanabalaæ và pÃde ukkhipitvà thale gamanabalaæ và n' atthi. Ta¤ ca padesaæ saævacchare saævacchare dÃvaggi gaïhÃti. So tasmim pi samaye mahÃravaæ ravanto taæ padesaæ gaïhi. Sakuïasaæghà attano attano kulÃvakehi nikkhamitvà maraïabhayabhÅtà viravantà palÃyanti. Bodhisattassa pi mÃtÃpitaro maraïabhayabhÅtà Bodhisattaæ cha¬¬etvà palÃyiæsu. Bodhisatto kulÃvake nipannako va gÅvaæ ukkhipitvà avattharitvà Ãgacchantaæ aggiæ disvà cintesi: "sace mayhaæ pakkhe pasÃretvà ÃkÃsena gamanabalaæ bhaveyya uppatitvà a¤¤attha gaccheyyaæ, sace pÃde ukkhipitvà gamanabalaæ bhaveyya pÃdavÃrena a¤¤attha gaccheyyaæ, mÃtÃpitaro pi kho me maraïabhayabhÅtà maæ ekakaæ pahÃya attÃnaæ parittÃyantà palÃtÃ, idÃni me a¤¤aæ paÂisaraïaæ n' atthi, attÃïo 'mhi asaraïo, kin nu kho ajja mayà kÃtuæ vaÂÂatÅti". Ath' assa etad ahosi: "imasmiæ loke sÅlaguïo nÃma atthi, saccaguïo nÃma atthi, atÅte pÃramiyo pÆretvà bodhitale nisÅditvà abhisambuddhà sÅlasamÃdhipa¤¤Ãvimuttivimutti¤Ãïadassanasampannà saccÃnuddayakÃru¤¤akhantisamannÃgatà sabbasattesu samapavattamettabhÃvanà sabba¤¤u-Buddhà nÃma atthi,


#<[page 214]>#
%<214                     I. EkanipÃta.  4. KulÃvakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tehi ca paÂividdhà dhammaguïà nÃma atthi, mayhaæ cÃpi ekaæ saccaæ atthi, saævijjamÃno eko sabhÃvadhammo pa¤¤Ãyati, tasmà atÅte Buddhe c' eva tehi paÂividdhaguïe ca Ãvajjitvà mayi vijjamÃnaæ saccasabhÃvadhammaæ gahetvà saccakiriyaæ katvà aggiæ paÂikkamÃpetvà ajja mayà attano c' eva sesasakuïÃna¤ ca sotthibhÃvaæ kÃtuæ vaÂÂatÅti". Tena vuttaæ:
         Atthi loke sÅlaguïo, saccaæ soceyy' anuddayÃ,
         tena saccena kÃhÃmi saccakiriyam anuttamaæ.
         ùvajjitvà dhammabalaæ saritvà pubbake Jine
         saccabalam apassÃya saccakiriyaæ akÃs' ahan ti.
Atha Bodhisatto atÅte parinibbutÃnaæ BuddhÃnaæ guïe Ãvajjitvà attani vijjamÃnaæ saccasabhÃvaæ Ãrabbha saccakiriyaæ karonto imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,4.5(=35).1: Santi pakkhà apatanÃ, santi pÃdà ava¤canÃ,
                 mÃtÃpità ca nikkhantÃ, jÃtaveda paÂikkamà ti. || Ja_I:34 ||>@

     Tattha santi pakkhà apatanà ti mayhaæ pakkhà nÃma atthi upalabbhanti, na ca kho sakkà etehi uppatituæ ÃkÃsena gantun ti apatanÃ, santi pÃdà ava¤canà ti pÃdÃpi me atthi tehi pana va¤cituæ pÃdacÃragamanena gantuæ na sakkà ti ava¤canÃ, mÃtÃpità ca nikkhantà ti ye ca maæ a¤¤attha neyyuæ te pi maraïabhayena mÃtÃpitaro nikkhantÃ, jÃtavedà ti aggiæ Ãlapati, so hi jÃto vediyati pa¤¤Ãyati, tasmà jÃtavedo ti vuccati, paÂikkamà ti paÂigaccha nivattà 'ti jÃtavedaæ ÃïÃpeti. Iti MahÃsatto sace mayhaæ pakkhÃnaæ atthibhÃvo c' eva te ca pasÃretvà ÃkÃse apatanabhÃvo saccaæ pÃdÃnaæ atthibhÃvo te ca ukkhipitvà ava¤canabhÃvo mÃtÃpitunnaæ maæ kulÃvake yeva cha¬¬etvà palÃtabhÃvo ca sacco sabhÃvabhÆto yeva, jÃtaveda etena saccena tvaæ ito paÂikkamà ti kulÃvake nipanno yeva saccakiriyaæ akÃsi.
     Tassa saha saccakiriyÃya soÊasakarÅsamatte ÂhÃne jÃtavedo paÂikkami, paÂikkamanto ca na-jjhÃpayamÃno va ara¤¤aæ gato, udake pana opilÃpità ukkà viya tatth' eva nibbÃyi.
Tena vuttaæ:


#<[page 215]>#
%<                     6. SakuïajÃtaka. (36).             215>%
         Saha saccakate mayhaæ mahà pajjalÅ sikhÅ,
         vajjesi soÊasa karÅsÃni udakaæ patvà yathà sikhÅti.
Tam pan' etaæ ÂhÃnaæ sakale pi imasmiæ kappe agginà anabhibhavanÅyattà kappaÂÂhiyapÃÂihÃriyaæ nÃma jÃtaæ. Evaæ Bodhisatto saccakiriyaæ katvà jÅvitapariyosÃne yathÃkammaæ gato.
     Satthà "na bhikkhave imassa vanassa agginà anajjhottharaïaæ etarahi mayhaæ balaæ, porÃïaæ pan' etaæ vaÂÂakapotakakÃle mayham eva saccabalan" ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi.
SaccapariyosÃne keci sotÃpannà ahesuæ, keci sakadÃgÃmino keci anÃgÃmino ahesuæ, keci arahattaæ pattà ti. SatthÃpi anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà mÃtÃpitaro etarahi mÃtÃpitaro va ahesuæ, vaÂÂakarÃjà pana aham evÃ" 'ti. VaÂÂakajÃtakaæ.

                      $<6. SakuïajÃtaka.>$
     Yaæ nissità ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto da¬¬hapaïïasÃlaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Eko kira bhikkhu Satthu santike kammaÂÂhÃnaæ gahetvà Jetavanato nikkhamma Kosalesu ekaæ paccantagÃmaæ upanissÃya ekasmiæ ara¤¤e senÃsane vasati. Ath' assa paÂhamamÃse yeva païïasÃlà ¬ayhittha. So "païïasÃlà me da¬¬hÃ, dukkhaæ vasÃmÅti" manussÃnaæ Ãcikkhi.
Manussà "idÃni no khettaæ parisukkhaæ, kedÃre pÃyetvà karissÃma, tasmiæ pÃyite bÅjaæ vapitvà bÅje vutte vatiæ katvà vatiyà katÃya ni¬¬Ãyitvà lÃyitvà madditvÃ" ti evaæ taæ taæ kammaæ apadisantà yeva temÃsaæ vÅtinÃmesuæ. So bhikkhu temÃsaæ abbhokÃse dukkhaæ vasanto kammaÂÂhÃnaæ va¬¬hetvà visesaæ nibbattetuæ nÃsakkhi, pavÃretvà pana Satthu santikaæ gantvà vanditvà ekamante nisÅdi.
Satthà tena saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà "kiæ bhikkhu sukhena vassaæ vuttho si, kammaÂÂhÃnan te matthakaæ pattan" ti pucchi.
So taæ pavattiæ Ãcikkhitvà "senÃsanasappÃyassa me abhÃvena kammaÂÂhÃnaæ matthakaæ na pattan" ti Ãha. Satthà "pubbe bhikkhu tiracchÃnagatÃpi attano sappÃyÃsappÃyaæ jÃniæsu, tvaæ kasmà na a¤¤ÃsÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:


#<[page 216]>#
%<216            I. EkanipÃta. 4. KulÃvakavagga.>%
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto sakuïayoniyaæ nibbattitvà sakuïasaæghaparivuto ara¤¤Ãyatane sÃkhÃviÂapasampannaæ mahÃrukkhaæ nissÃya vasati. Ath' ekadivasaæ tassa rukkhassa sÃkhÃsu a¤¤ama¤¤aæ ghaæsantÅsu cuïïaæ patati. DhÆmo uÂÂhÃti. Taæ disvà Bodhisatto cintesi: "imà dve sÃkhà evaæ ghaæsamÃnà aggiæ vissajjessanti, so patitvà purÃïapaïïÃni gaïhissati, tato paÂÂhÃya imam pi rukkhaæ jhÃpessati, na sakkà idha amhehi vasituæ, ito palÃyitvà a¤¤attha gantuæ vaÂÂatÅti" so sakuïasaæghassa imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,4.6(=36).1: Yaæ nissità jagatiruhaæ vihaægamÃ
                 sv-Ãyaæ aggiæ pamu¤cati,
                 disà bhajatha vakkaægÃ, jÃtaæ saraïato bhayan ti. || Ja_I:35 ||>@

     Tattha jagatiruhan ti, jagati vuccati paÂhavi,tattha jÃtattà rukkho jagatiruho ti vuccati, vihaægamà ti vihaæ vuccati ÃkÃsaæ, tattha gamanato pakkhÅ vihaægamà ti vuccanti, disà bhajathà ti imaæ rukkhaæ mu¤citvà a¤¤ato palÃyantà catasso disà bhajatha, vakkaægà ti sakuïe Ãlapati, te hi uttamaægaæ galaæ kadÃci kadÃci vakkaæ karonti, tasmà vakkaægà ti vuccanti, vaækà và tesaæ ubhosu passesu pakkhà jÃtà ti pi vakkaægÃ, jÃtaæ saraïato bhayan ti amhÃkaæ avassayarukkhato yeva bhayaæ nibbattaæ, etha a¤¤attha gacchÃmà ti.
     Bodhisattassa vacanakarà paï¬ità sakuïà tena saddhiæ ekappahÃren' eva uppatitvà a¤¤attha gatÃ, ye pana apaï¬ità te "evamevaæ esa bindumatte udake kumbhÅle passatÅti" tassa vacanaæ agahetvà tatth' eva vasiæsu. Tato nacirass' eva Bodhisattena cintitÃkÃren' eva aggi nibbattitvà naæ rukkhaæ aggahesi. DhÆme ca jÃlÃsu ca uÂÂhitÃsu dhÆmandhà sakuïà a¤¤attha gantuæ nÃsakkhiæsu, aggimhi patitvà patitvà vinÃsaæ pÃpuïiæsu.
     Satthà "evaæ bhikkhu pubbe tiracchÃnagatÃpi rukkhagge vasantà attano sappÃyÃsappÃyaæ jÃnanti, tvaæ kasmà na a¤¤ÃsÅti" imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi.


#<[page 217]>#
%<                     7. TittirajÃtaka. (37).            217>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  SaccapariyosÃne so bhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhito. SatthÃpi anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà Bodhisattassa vacanakarà sakuïà Buddhaparisà ahesuæ, paï¬itasakuïo pana aham evÃ" 'ti. SakuïajÃtakaæ.

                      $<7. TittirajÃtaka.>$
     Ye vaddham apacÃyantÅti, Idaæ Satthà SÃvatthiæ gacchanto SÃriputtatherassa senÃsanapaÂibÃhanaæ Ãrabbha kathesi. AnÃthapiï¬ikena hi vihÃraæ kÃretvà dÆte pesite Satthà RÃjagahà nikkhamma VesÃliæ patvà tattha yathÃbhirantaæ viharitvà "SÃvatthiæ gamissÃmÅti" maggaæ paÂipajji. Tena ca samayena ChabbaggikÃnaæ antevÃsikà purato gantvà therÃnaæ senÃsanesu agahitesv-eva "idaæ senÃsanaæ amhÃkaæ upajjhÃyassa idaæ Ãcariyassa idaæ amhÃkam eva bhavissatÅti" senÃsanÃni palibuddhanti.
Pacchà Ãgatà therà senÃsanÃni na labhanti. SÃriputtatherassÃpi antevÃsikà therassa senÃsanaæ pariyesantà na labhiæsu. Thero senÃsanaæ alabhanto Satthu senÃsanassa avidÆre ekasmiæ rukkhamÆle nisajjÃya caækamena ca vÅtinÃmesi. Satthà paccÆsasamaye nikkhamitvà ukkÃsi. Thero pi ukkÃsi. "Ko eso" ti. "Ahaæ bhante SÃriputto" ti.
"SÃriputta imÃya velÃya idha kiæ karosÅti". So taæ pavattiæ Ãrocesi. Satthà therassa vacanaæ sutvà "idÃni tÃva mayi jÅvante yeva bhikkhÆ a¤¤ama¤¤aæ agÃravà appatissÃ, parinibbute nu kho kiæ karissantÅti" Ãvajjantassa dhammasaævego udapÃdi. So pabhÃtÃya rattiyà bhikkhusaæghaæ sannipÃtÃpetvà bhikkhÆ pucchi: "saccaæ kira bhikkhave Chabbaggiyà purato purato gantvà therÃnaæ bhikkhÆnaæ senÃsanaæ paÂibÃhantÅti". "Saccaæ BhagavÃ" 'ti. Tato chabbaggiye garahitvà dhammakathaæ kathetvà bhikkhÆ Ãmantesi: "ko nu kho bhikkhave aggÃsanaæ aggodakaæ aggapiï¬aæ arahatÅti".
Ekacce "khattiyakulà pabbajito" ti Ãhaæsu, ekacce "brÃhmaïakulà gahapatikulà pabbajito" ti, apare "vinayadharo dhammakathiko paÂhamassa jhÃnassa lÃbhÅ dutiyassa tatiyassa catutthassa jhÃnassa lÃbhÅti", apare "sotÃpanno sakadÃgÃmÅ anÃgÃmÅ arahà tevijjo chaÊabhi¤¤o" ti Ãhaæsu. Evaæ tehi bhikkhÆhi attano attano rucivasena aggÃsanÃdirahÃnaæ kathitakÃle Satthà Ãha: "na hi bhikkhave mayhaæ sÃsane aggÃsanÃdÅni patvà khattiyakulà pabbajito pamÃïaæ,


#<[page 218]>#
%<218                 I. EkanipÃta.  4. KulÃvakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  na brÃhmaïakulà na gahapatikulà pabbajito na vinayadharo na suttantiko nÃbhidhammiko na paÂhamajjhÃnÃdilÃbhino na sotÃpannÃdayo pamÃïaæ, atha kho bhikkhave imasmiæ sÃsane yathÃbu¬¬haæ abhivÃdanapaccuÂÂhÃnaæ a¤jalikammaæ sÃmÅcikammaæ kÃtabbaæ, aggÃsanaæ aggodakaæ aggapiï¬o laddhabbo, idam ettha pamÃïaæ, tasmà bu¬¬hataro bhikkhu etesaæ anucchaviko, idÃni kho pana bhikkhave SÃriputto mayhaæ aggasÃvako anudhammacakkaæ pavattako mamÃnantaraæ senÃsanaæ laddhuæ arahati, so imaæ rattiæ senÃsanaæ alabhanto rukkhamÆle vÅtinÃmesi, tumhe idÃn' eva evaæ agÃravà appatissà gacchante gacchante kÃle kin ti katvà viharissathÃ" 'ti. Atha nesaæ ovÃdadÃnatthÃya "pubbe bhikkhave tiracchÃnagatÃpi `na kho pan' etaæ amhÃkaæ patirÆpaæ yaæ mayaæ a¤¤ama¤¤aæ agÃravà appatissà asabhÃgavuttino vihareyyÃma, amhesu mahallakataraæ jÃnitvà tassa abhivÃdanÃdÅni karissÃmÃ' 'ti sÃdhukaæ vÅmaæsitvà `ayaæ no mahallako' ti ¤atvà tassa abhivÃdanÃdÅni katvà devapathaæ pÆrayamÃnà gatÃ" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte Himavantapasse ekaæ mahÃnigrodhaæ upanissÃya tayo sahÃyà vihariæsu: tittiro makkaÂo hatthÅti. Te a¤¤ama¤¤aæ agÃravà appatissà asabhÃgavuttino ahesuæ. Atha nesaæ etad ahosi: "na yuttaæ amhÃkaæ evaæ viharituæ, yan nÆna mayaæ yo no mahallakataro tassa abhivÃdanÃdÅni karontà vihareyyÃmÃ" 'ti. "Ko pana no mahallakataro" ti cintetvà ekadivasaæ "atth' eso upÃyo" ti tayo pi janà nigrodhamÆle nisÅditvà tittiro ca makkaÂo ca hatthiæ pucchiæsu: "samma hatthi tvaæ imaæ nigrodharukkhaæ kÅvappamÃïakÃlato paÂÂhÃya jÃnÃsÅti". So Ãha: "samma ahaæ taruïapotakakÃle imaæ nigrodhagacchaæ antarasatthÅsu katvà gacchÃmi, antataritvà ÂhitakÃle ca pana me etassa aggasÃkhà nÃbhiæ ghaÂÂeti, ev' Ãhaæ imaæ gacchakÃlato paÂÂhÃya jÃnÃmÅti". Puna ubho janà purimanayen' eva makkaÂaæ pucchiæsu. So Ãha:
"ahaæ samma makkaÂacchÃpako samÃno bhÆmiyaæ nisÅditvà gÅvaæ anukkhipitvà va imassa nigrodhapotakassa aggaækure khÃdÃmi,


#<[page 219]>#
%<                     7. TittirajÃtaka. (37).            219>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evam ahaæ imaæ khuddakakÃlato paÂÂhÃya jÃnÃmÅti".
Atha itare ubho purimanayen' eva tittiraæ pucchiæsu. So Ãha: "samma pubbe asukasmiæ nÃma ÂhÃne mahÃnigrodharukkho ahosi, ahaæ tassa phalÃni khÃditvà etasmiæ ÂhÃne vaccaæ pÃtesiæ, tato esa rukkho jÃto, ev' Ãhaæ imaæ ajÃtakÃlato paÂÂhÃya jÃnÃmi, tasmà ahaæ tumhehi jÃtiyà mahallakataro" ti. Evaæ vutte makaÂo ca hatthÅ ca tittirapaï¬itaæ Ãhaæsu: "samma, tvaæ amhehi mahallakataro, ito paÂÂhÃya mayaæ tava sakkÃragarukÃramÃnanavandanapÆjanÃni c' eva abhivÃdanapaccuÂÂhÃnäjalikammasÃmÅcikammÃni ca karissÃma, ovÃde ca te ÂhassÃma, tvaæ pana ito paÂÂhÃya amhÃkaæ ovÃdÃnusÃsanÅyaæ dadeyyÃsi". Tato paÂÂhÃya tittiro tesaæ ovÃdaæ adÃsi, sÅlesu patiÂÂhÃpesi, sayam pi sÅlÃni samÃdiyi.
Te tayo pi janà pa¤casÅlesu patiÂÂhÃya a¤¤ama¤¤aæ sagÃravà sappatissà sabhÃgavuttino hutvà jÅvitapariyosÃne devalokaparÃyanà ahesuæ.
     "Tesaæ tiïïaæ samÃdÃnaæ tittiriyabrahmacariyan nÃma ahosi, te hi nÃma bhikkhave tiracchÃnagatà a¤¤ama¤¤aæ sagÃravà sappatissà vihariæsu, tumhe evaæ svÃkkhÃte dhammavinaye pabbajitvà kasmà a¤¤ama¤¤aæ agÃravà appatissà viharatha, anujÃnÃmi bhikkhave ito paÂÂhÃya tumhÃkaæ yathÃbu¬¬haæ abhivÃdanapaccuÂÂhÃnaæ a¤jalikammaæ sÃmÅcikammaæ yathÃbu¬¬haæ aggÃsanaæ aggodakaæ aggapiï¬aæ ito paÂÂhÃya ca navakatarena bu¬¬hataro senÃsanena na paÂibÃhitabbo, yo paÂibÃheyya Ãpatti dukkaÂassÃ" ti.
     Evaæ Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà abhisambuddho hutvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,4.7(=37).1: Ye vaddham apacÃyanti narà dhammassa kovidÃ
                 diÂÂhe va dhamme pÃsaæsà samparÃye ca suggatÅti. || Ja_I:36 ||>@

     Tattha ye vaddham apacÃyantÅti jÃtivaddho vayovaddho guïavaddho ti tayo vaddhÃ, tesu jÃtisampanno jÃtivaddho nÃma, vaye Âhito vayovaddho nÃma,


#<[page 220]>#
%<220                 I. EkanipÃta.  4. KulÃvakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  guïasampanno guïavaddho nÃma, tesu guïasampanno vayovaddho imasmiæ ÂhÃne vaddho ti adhippeto, apacÃyantÅti jeÂÂhÃpacÃyikakammena pÆjenti, dhammassa kovidà ti jeÂÂhÃpacÃyanadhammassa kovidà ti kusalÃ, diÂÂhe va dhamme ti imasmiæ yeva attabhÃve, pÃsaæsà ti pasaæsÃrahÃ, samparÃye ca suggatÅti samparetabbe imaæ lokaæ hitvà gantabbe paraloke pi tesaæ sugati yeva hotÅti; ayam pan' ettha piï¬attho: bhikkhave khattiyà và hontu brÃhmaïà và vessà và suddà và gahaÂÂhà và pabbajità và tiracchÃnagatà và ye keci sattà jeÂÂhÃpacitikamme chekà kusalà guïasampannÃnaæ vayovuddhÃnaæ apacitiæ karonti te imasmi¤ ca attabhÃve jeÂÂhÃpacitikÃrakà ti pasaæsaæ vaïïanaæ thomanaæ labhanti kÃyassa ca bhedà sagge nibbattantÅti.
     Evaæ Satthà jeÂÂhÃpacitikammassa guïaæ kathetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà hatthinÃgo MoggallÃno ahosi, makkaÂo SÃriputto, tittirapaï¬ito pana aham evÃ" 'ti. TittirajÃtakaæ.

                      $<8. BakajÃtaka.>$
     NÃccanta nikatippa¤¤o ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto cÅvarava¬¬hakaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Eko kira jetavanavÃsiko bhikkhu yaæ ki¤ci cÅvare kattabbaæ chedanaghaÂÂanavicÃraïasibbanÃdikaæ kammaæ tattha sukusalo. So tÃya kusalatÃya cÅvaraæ va¬¬heti, tasmà cÅvarava¬¬hako t' eva pa¤¤Ãyittha. Kiæ pan' esa karotÅti jiïïapilotikÃsu hatthakammaæ dassetvà suphassitaæ manÃpaæ cÅvaraæ katvà rajanapariyosÃne piÂÂhodakena ra¤jitvà saækhena ghaæsitvà ujjalaæ manu¤¤aæ katvà nikkhipati. CÅvarakammaæ kÃtuæ ajÃnantà bhikkhÆ ahate sÃÂake gahetvà tassa santikaæ Ãgantvà "mayaæ cÅvaraæ kÃtuæ na jÃnÃma, cÅvaraæ no katvà dethÃ" 'ti vadanti. So "cÅvaraæ Ãvuso kayiramÃnaæ cirena niÂÂhÃti, mayà katacÅvaram eva atthi, ime sÃÂake Âhapetvà gaïhitvà gacchathÃ" 'ti nÅharitvà dasseti. Te tassa vaïïasampattiæ yeva disvà antaraæ ajÃnantà thiran ti sa¤¤Ãya ahatasÃÂake cÅvarava¬¬hakassa datvà gaïhitvà gacchanti. Tan tehi thokaæ kiliÂÂhakÃle uïhodakena dhoviyamÃnaæ attano pakatiæ dassesi, tattha tattha jiïïaÂÂhÃnaæ pa¤¤Ãyati. Te vippaÂisÃrino honti. Evaæ ÃgatÃgate pilotikÃhi va¤cento so bhikkhu sabbattha pÃkaÂo jÃto. Yathà c' esa Jetavane tathà a¤¤atarasmiæ gÃmake pi eko cÅvarava¬¬hako lokaæ va¤ceti.


#<[page 221]>#
%<                     8. BakajÃtaka. (38).           221>%
Tassa sambhattà bhikkhÆ "bhante Jetavane kira eko cÅvarava¬¬hako evaæ lokaæ va¤cetÅti" Ãrocayiæsu. Ath' assa etad ahosi: "hand' ahan taæ nagaravÃsikaæ va¤cemÅti" pilotikacÅvaraæ atimanÃpaæ katvà surattaæ ra¤jitvà taæ pÃrupitvà Jetavanaæ agamÃsi. Itaro taæ disvà va lobhaæ uppÃdetvà "bhante imaæ cÅvaraæ tumhehi katan" ti pucchi. "ùma Ãvuso" ti. "Bhante, imaæ cÅvaraæ mayhaæ detha, tumhe a¤¤aæ labhissathÃ" 'ti. "ùvuso, mayaæ gÃmavÃsikà dullabhapaccayÃ, im' Ãhaæ tuyhaæ datvà attanà kiæ pÃrupissÃmÅti". "Bhante, mama santike ahatasÃÂakà atthi, te gahetvà tumhÃkaæ cÅvaraæ karothÃ" 'ti. "ùvuso, mayà ettha hatthakammaæ dassitaæ, tayi pana evaæ vadante kiæ sakkà kÃtuæ, gaïhÃhi nan" ti tassa pilotikacÅvaraæ datvà ahatasÃÂake ÃdÃya taæ va¤cetvà pakkÃmi. JetavanavÃsiko pi taæ cÅvaraæ pÃrupitvà katipÃhaccayena uïhodakena dhovanto jiïïapilotikaæ disvà lajjito. "GÃmavÃsicÅvarava¬¬hakena kira JetavanavÃsiko va¤cito" ti tassa va¤citabhÃvo saæghamajjhe pÃkaÂo jÃto.
Ath' ekadivasaæ bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ taæ kathaæ kathentà nisÅdiæsu. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchi. Te tam atthaæ Ãrocesuæ. Satthà "na bhikkhave jetavanavÃsicÅvarava¬¬hako idÃn' eva a¤¤e va¤ceti, pubbe pi va¤ceti yeva, na gÃmavÃsikenÃpi idÃn' eva esa jetavanavÃsicÅvarava¬¬hako va¤cito, pubbe pi va¤cito yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte ekasmiæ ara¤¤Ãyatane Bodhisatto a¤¤ataraæ padumasaraæ nissÃya Âhite rukkhe rukkhadevatà hutvà nibbatti. Tadà a¤¤atarasmiæ nÃtimahante sare nidÃghasamaye udakaæ mandaæ ahosi, bahÆ c' ettha macchà honti. Ath' eko bako te macche disvà "eken' upÃyena ime macche va¤cetvà khÃdissÃmÅti" gantvà udakapariyante cintento nisÅdi.
Atha taæ macchà disvà "kim ayya cintento nisinno sÅti" pucchiæsu. "TumhÃkaæ cintento nisinno 'mhÅti". "AmhÃkaæ kiæ cintesi ayyÃ" 'ti. "Imasmiæ sare udakaæ parittaæ gocaro ca mando nidÃgho ca mahanto, `idÃn' ime macchà kiæ nÃma karissantÅti' tumhÃkaæ cintento nisinno 'mhÅti". "Atha kiæ karoma ayyÃ" 'ti. "Tumhe sace mayhaæ vacanaæ kareyyÃtha ahaæ vo ekekaæ mukhatuï¬akena gahetvà etaæ pa¤cavaïïapadumasa¤channaæ mahÃsaraæ netvà vissajjeyyan" ti.


#<[page 222]>#
%<222            I. EkanipÃta.  4.  KulÃvakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Ayya, paÂhamakappikato paÂÂhÃya macchÃnaæ cintanakabako nÃma n' atthi, tvaæ amhesu ekekaæ khÃditukÃmo sÅti".
"NÃhaæ tumhe mayhaæ saddahante khÃdissÃmi, sace pana sarassa atthibhÃvaæ mayhaæ na saddahatha ekaæ macchaæ mayà saddhiæ saraæ passituæ pesethÃ" 'ti. Macchà tassa saddahitvà "ayaæ jale pi thale pi samattho" ti ekaæ kÃïamahÃmacchaæ adaæsu. "Imaæ gahetvà gacchathÃ" 'ti. So taæ gahetvà netvà sare vissajjetvà sabbaæ saraæ dassetvà puna Ãnetvà tesaæ macchÃnaæ santike vissajjesi. So tesaæ macchÃnaæ sarassa sampattiæ vaïïesi. Te tassa kathaæ sutvà gantukÃmà hutvà "sÃdhu ayya amhe gaïhitvà gacchÃhÅti" Ãhaæsu. Bako paÂhaman taæ kÃïamahÃmaccham eva gahetvà saratÅtaæ netvà saraæ dassetvà saratÅre jÃte varaïarukkhe nilÅyitvà taæ viÂapantare pakkhipitvà tuï¬ena vijjhanto jÅvitakkhayaæ pÃpetvà maæsaæ khÃditvà kaïÂake rukkhamÆle pÃpetvà puna gantvà "vissaÂÂho me so maccho, a¤¤o ÃgacchatÆ" 'ti eten' upÃyena ekekaæ gahetvà sabbamacchake khÃditvà puna Ãgato ekamaccham pi nÃddasa. Eko pan' ettha kakkaÂako avasiÂÂho. Bako tam pi khÃditukÃmo hutvà "bho kakkaÂaka, mayà sabbe te macchà netvà padumasa¤channe mahÃsare vissajjitÃ, ehi tvam pi nessÃmÅti". "Maæ gahetvà gacchanto kathaæ gaïhissasÅti". "Dasitvà ganhissÃmÅti". "Tvaæ evaæ gahetvà gacchanto maæ pÃtessasi, nÃhan tayà saddhiæ gamissÃmÅti". "Mà bhÃyi, ahan taæ sugahitaæ gahetvà gamissÃmÅti". KakkaÂako cintesi: "imassa macche netvà sare vissajjanaæ nÃma n' atthi, sace pana maæ sare vissajjessati icc-etaæ kusalaæ, noce vissajjessati gÅvam assa chinditvà jÅvitaæ harissÃmÅti". Atha naæ evam Ãha: "samma baka, na kho tvaæ sugahitaæ gahetuæ sakkhissasi, amhÃkaæ pana gahaïaæ sugahaïaæ,


#<[page 223]>#
%<                     8. BakajÃtaka. (38).               223>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sac' Ãhaæ aÊena tava gÅvaæ gahetuæ labhissÃmi tava gÅvaæ sugahitaæ katvà tayà saddhiæ gamissÃmÅti". So taæ "va¤cetukÃmo esa man" ti ajÃnanto "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. KakkaÂako attano aÊehi kammÃrasaï¬Ãsena viya tassa gÅvaæ sugahitaæ katvà "idÃni gacchÃ" 'ti Ãha. So taæ netvà saraæ dassetvà varaïarukkhÃbhimukho pÃyÃsi. KakkaÂako Ãha: "mÃtula, ayaæ saro etto, tvaæ pana ito nesÅti".
Bako "piyamÃtulako atibhaginiputto si me tvan" ti vatvà "tvaæ `esa maæ ukkhipitvà vicaranto mayhaæ dÃso' ti sa¤¤aæ karosi, ma¤¤e, pass' etaæ varaïarukkhamÆle kaïÂakarÃsiæ, yathà me te sabbamacchà khÃdità tam pi tath' eva khÃdissÃmÅti" Ãha. KakkaÂako "ete macchà attano bÃlatÃya tayà khÃditÃ, ahaæ pana te maæ khÃdituæ na dassÃmi, ta¤ ¤eva pana vinÃsaæ pÃpessÃmi, tvaæ hi bÃlatÃya mayà va¤citabhÃvaæ na jÃnÃsi, marantà ubho pi marissÃma, esa te sÅsaæ chinditvà bhÆmiyaæ khipissÃmÅti" vatvà saï¬Ãsena viya aÊehi tassa gÅvaæ nippÅÊesi. So vattakatena mukhena akkhÅhi assunà paggharantena maraïabhayatajjito "sÃmi, ahan taæ na khÃdissÃmi, jÅvitaæ me dehÅti" Ãha. "Yadi evaæ otaritvà sarasmiæ maæ vissajjehÅti". So nivattitvà saram eva otaritvà kakkaÂakaæ sarapariyante paækapiÂÂhe Âhapesi. KakkaÂako kattarikÃya kumudanaÊaæ kappento viya tassa gÅvaæ kappetvà udakaæ pÃvisi. Taæ acchariyaæ disvà varaïarukkhe adhivatthà devatà sÃdhukÃraæ dadamÃna vanaæ unnÃdayamÃnà madhurassarena imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,4.8(=38).1: NÃccanta nikatippa¤¤o nikatyà sukham edhati,
                 ÃrÃdhe nikatippa¤¤o bako kakkaÂakÃ-m-ivà ti. || Ja_I:37 ||>@

     Tattha nÃccantanikatippa¤¤o nikatyà sukham edhatÅti, nikati vuccati va¤canÃ, nikatipa¤¤o va¤canapa¤¤o puggalo, tÃya nikatyà nikatyà va¤canÃya na accantaæ sukham edhati niccakÃle sukhasmiæ ¤eva patiÂÂhÃtuæ na sakkoti,


#<[page 224]>#
%<224            I. EkanipÃta.  4. KulÃvakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ekaæsena pana vinÃsaæ pÃpuïÃti yevà ti attho, ÃrÃdhetÅti paÂilabhati, nikatipa¤¤o ti kerÃÂikabhÃvaæ sikkhitapa¤¤o pÃpapuggalo attanà katassa pÃpassa phalaæ paÂilabhati vindatÅti attho, kathaæ? bako kakkaÂakÃmiva yathà bako kakkaÂakà gÅvacchedanaæ pÃpuïi evaæ pÃpapuggalo attanà katapÃpato diÂÂhadhamme và samparÃyaæ và bhayaæ ÃrÃdheti paÂilabhatÅti, imam atthaæ pakÃsento MahÃsatto vanaæ unnÃdento dhammaæ desesi.
     Satthà "na bhikkhave idÃn' eva gÃmavÃsicÅvarava¬¬haken' esa va¤cito, atÅte pi va¤cito yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà so jetavanavÃsicÅvarava¬¬hako ahosi, kakkaÂako gÃmavÃsicÅvarava¬¬hako, rukkhadevatà pana aham evÃ" 'ti. BakajÃtakaæ.

                      $<9. NandajÃtaka.>$
     Ma¤¤e sovaïïayo rÃsÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto SÃriputtatherassa saddhivihÃrikaæ Ãrabbha kathesi.
So kira bhikkhu suvaco ahosi vacanakkhamo, therassa mahanten' ussÃhena upakÃraæ karoti. Ath' ekaæ samayaæ thero SatthÃraæ Ãpucchitvà cÃrikaæ pakkanto DakkhiïÃgirijanapadaæ agamÃsi. So bhikkhu tattha gatakÃle mÃnatthaddho hutvà therassa vacanaæ na karoti, "Ãvuso idan nÃma karohÅti" vutte pana therassa paÂipakkho hoti. Thero tassa Ãsayaæ na jÃnÃti. So tattha cÃrikaæ caritvà puna Jetavanaæ Ãgato. So bhikkhu therassa JetavanavihÃraæ ÃgatakÃlato paÂÂhÃya puna tÃdiso va jÃto. Thero TathÃgatassa Ãrocesi:
"bhante, mayhaæ eko saddhivihÃriko ekasmiæ ÂhÃne satena kÅtadÃso viya hoti, ekasmiæ ÂhÃne mÃnatthaddho hutvà `idaæ nÃma karohÅti' vutte paÂipakkho hotÅti". Satthà "nÃyaæ SÃriputta bhikkhu idÃn' eva evaæsÅlo, pubbe p' esa ekaæ ÂhÃnaæ gato satena kÅtadÃso viya hoti ekaæ ÂhÃnaæ gato paÂipakkho paÂisattu hotÅti" vatvà therena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ekasmiæ kuÂumbiyakule paÂisandhiæ gaïhi.
Tass' eko sahÃyako kuÂumbiko sayaæ mahallako, bhariyà pan' assa taruïÅ.


#<[page 225]>#
%<                9. NandajÃtaka. (39).                   225>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Sà taæ nissÃya puttaæ paÂilabhi. So cintesi: "ayaæ itthikà taruïattà mam' accayena ka¤cid eva purisaæ gahetvà imaæ dhanaæ vinÃseyya, puttassa me na dadeyya, yan nÆnÃhaæ imaæ dhanaæ paÂhavigataæ kareyyan" ti ghare Nandaæ nÃma dÃsaæ gahetvà ara¤¤aæ gantvà ekasmiæ ÂhÃne taæ dhanaæ nidahitvà tassa Ãcikkhitvà "tÃta Nanda, imaæ dhanaæ mama accayena mayhaæ puttassa ÃcikkheyyÃsi, mà vanaæ pariccajitthÃ" 'ti ovaditvà kÃlam akÃsi, Putto pi 'ssa anukkamena vayappatto jÃto, Atha naæ mÃtà Ãha: "tÃta tava pità Nandaæ dÃsaæ gahetvà dhanaæ nidhesi, taæ ÃharÃpetvà kuÂumbaæ saïÂhapehÅti". So ekadivasaæ Nandaæ Ãha: "mÃtula atthi ki¤ci mayhaæ pitarà dhanaæ nidahitan" ti. "ùma sÃmÅti". "Kuhiæ taæ nidahitan" ti.
"ùra¤¤e sÃmÅti". "Tena hi gacchÃmÃ" 'ti kuddÃlapiÂakaæ ÃdÃya nidhiÂÂhÃnaæ gantvà "kahaæ mÃtula dhanan" ti Ãha.
Nando Ãruyha dhanamatthake Âhatvà dhanaæ nissÃya mÃnaæ uppÃdetvà "are dÃsiputtaceÂaka, kuto te imasmiæ ÂhÃne dhanan" ti kumÃraæ akkosati. KumÃro tassa pharusavacanaæ sutvà asuïanto viya "tena hi gacchÃmÃ" 'ti taæ gahetvà paÂinivattitvà puna dve tayo divase atikkamitvà agamÃsi. Nando tath' eva akkosati. KumÃro tena saddhiæ pharusavacanaæ avatvà va nivattitvà "ayaæ dÃso `ito paÂÂhÃya dhanaæ ÃcikkhissÃmÅti' gacchati, gantvà pana akkosati, tattha kÃraïaæ na jÃnÃmi, atthi kho pana me pitu sahÃyo kuÂumbiko, taæ paÂipucchitvà jÃnissÃmÅti" Bodhisattassa santikaæ gantvà sabbaæ taæ pavattiæ Ãrocetvà "kin nu kho tÃta kÃraïan" ti pucchi. Bodhisatto "yasmiæ te tÃta ÂhÃne Âhito Nando akkosati tatth' eva te pitu santakaæ dhanaæ, tasmà yadà te Nando akkosati tadà naæ `ehi re dÃsa, kiæ akkosasÅti' ka¬¬hitvà kuddÃlaæ gahetva taæ ÂhÃnaæ bhinditvà kulasantakaæ dhanaæ nÅharitvà dÃsaæ ukkhipÃpetvà dhanaæ ÃharÃ" 'ti vatvà imaæ gÃtham Ãha:


#<[page 226]>#
%<226                      I. EkanipÃta. 4. KulÃvakavagga.>%

  @<Ja_I,4.9(=39).1: Ma¤¤e sovaïïayo rÃsi sovaïïamÃlà ca Nandako
                 yattha dÃso ÃmajÃto Âhito thullÃni gajjatÅti. || Ja_I:38 ||>@

     Tattha ma¤¤e ti evaæ ahaæ jÃnÃmi, sovaïïayo ti sundaro vaïïo etesan ti suvaïïÃni, kÃni tÃni rajatamaïika¤canapavÃÊÃdiratanÃni imasmiæ hi ÂhÃne sabbÃn' etÃni suvaïïÃnÅti adhippetÃni, tesaæ rÃsi sovaïïayo rÃsi, sovaïïamÃlà cà 'ti tuyhaæ pitu santakà suvaïïamÃlÃpi ca etth' evà 'ti ma¤¤Ãmi, Nandako yattha dÃso ti yasmiæ ÂhÃne Âhito Nandako dÃso, ÃmajÃto ti Ãma ahaæ vo dÃsÅti evaæ dÃsavyaæ upagatÃya ÃmadÃsÅsaækhÃtÃya dÃsiyà putto, Âhito thullÃni gajjatÅti so yasmiæ ÂhÃne Âhito thullÃni pharusavacanÃni vadati tatth' eva te kuladhanaæ, evam ahan taæ ma¤¤ÃmÅti Bodhisatto kumÃrassa dhanagahaïÆpÃyaæ Ãcikkhi.
     KumÃro Bodhisattaæ vanditvà gharaæ gantvà Nandaæ ÃdÃya nidhiÂÂhÃnaæ gantvà yathÃnusiÂÂhaæ paÂipajjitvà taæ dhanaæ Ãharitvà kuÂumbaæ saïÂhapetvà Bodhisattassa ovÃde Âhito dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà jÅvitapariyosÃne yathÃkammaæ gato.
     Satthà "pubbe p' esa evaæsÅlo yevÃ" 'ti vatvà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà Nando SÃriputtassa saddhivihÃriko ahosi, paï¬itakuÂumbiyo pana aham evÃ" 'ti. NandajÃtakaæ.

                      $<10. KhadiraÇgÃrajÃtaka.>$
     KÃmam patÃmi nirayan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto AnÃthapiï¬ikaæ Ãrabbha kathesi. AnÃthapiï¬iko hi vihÃram eva Ãrabbha catupaïïÃsakoÂidhanaæ BuddhasÃsane vikiritvà Âhapetvà tÅïi ratanÃni a¤¤attha ratanasa¤¤am eva anuppÃdetvà Satthari Jetavane viharante devasikaæ tÅïi mahÃupaÂÂhÃnÃni gacchati, pÃto va ekavÃraæ gacchati, katapÃtarÃso ekavÃraæ, sÃyaïhe ekavÃraæ, a¤¤Ãni pi antarÆpaÂÂhÃnÃni honti yeva, gacchanto ca "kin nu kho ÃdÃya Ãgato" ti "sÃmaïerà và daharà và hattham pi me olokeyyun" ti tucchahattho nÃma na gatapubbo, pÃto va gacchanto yÃguæ gÃhÃpetvà gacchati,


#<[page 227]>#
%<                          10. KhadiraÇgÃrajÃtaka. (40).          227>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  katapÃtarÃso sappinavanÅtamadhupphÃïitÃdÅni pi, sÃyaïhasamaye gandhamÃlÃvatthahattho ti, evaæ divase divase pariccajantassa pan' assa pariccÃge pamÃïaæ n' atthi, bahÆ vohÃrÆpajÅvino pi 'ssa hatthato païïe Ãropetvà aÂÂhÃrasakoÂisaækhaæ dhanaæ iïaæ gaïhiæsu. Te mahÃseÂÂhi na ÃharÃpeti. A¤¤Ã pan' assa kulasantakà aÂÂhÃrasakoÂiyo nadÅtÅre nidahitvà Âhapità vÃtodakena nadÅkÆle bhinne mahÃsamuddaæ paviÂÂhÃ, tà yathà pihitala¤chità va lohacÃÂiyo aïïavakucchiyaæ pavaÂÂantà vicaranti. Gehe pan' assa pa¤cannaæ bhikkhusatÃnaæ niccabhattaæ nibaddham eva hoti, seÂÂhino hi gehaæ bhikkhusaæghassa catumahÃpathe khaïitapokkharaïÅsadisaæ, sabbabhikkhÆnaæ mÃtÃpitiÂÂhÃne Âhitaæ, ten' assa gharaæ SammÃsambuddho pi gacchati, asÅtimahÃtherÃpi gacchanti yeva, sesabhikkhÆnaæ pana ÃgacchantÃna¤ ca gacchantÃna¤ ca pamÃïaæ n' atthi. Taæ pana gharaæ sattabhÆmakaæ sattadvÃrakoÂÂhakapatimaï¬itaæ. Tassa catutthe dvÃrakoÂÂhake ekà micchÃdiÂÂhikà devatà vasati. SammÃsambuddhe gehaæ pavisante attano vimÃne ÂhÃtuæ na sakkoti, dÃrake gahetvà otaritvà bhÆmiyaæ tiÂÂhati, asÅtimahÃtheresu pi avasesatheresu pi pavisantesu ca nikkhamantesu ca tath' eva karoti. Sà cintesi:
"samaïe ca Gotame sÃvakesu c' assa imaæ gehaæ pavisantesu mayhaæ sukhaæ nÃma n' atthi, niccakÃlaæ otaritvà otaritvà bhÆmiyaæ ÂhÃtuæ na sakkhissÃmi, yathà ime etaæ gharaæ na pavisanti tathà mayà kÃtuæ vaÂÂatÅti". Ath' ekadivasaæ sayanÆpagatass' eva mahÃkammantikassa santikaæ gantvà obhÃsaæ pharitvà aÂÂhÃsi, "ko etthÃ" 'ti ca vutte "ahaæ catutthadvÃrakoÂÂhake nibbattadevatÃ" ti Ãha. "Kasmà ÃgatÃsÅti".
"Tumhe seÂÂhissa kiriyaæ na passatha, attano pacchimakÃlaæ anoloketvà dhanaæ nÅharitvà samaïaæ Gotamaæ yeva pÆreti, n' eva vaïijjaæ payojeti na kammante paÂÂhapeti, tumhe seÂÂhiæ tathà ovadatha yathà attano kammaæ karoti, yathà ca samaïo Gotamo sasÃvako imaæ gharaæ na pavisati tathà karothÃ" 'ti. Atha naæ so Ãha: "bÃladevate seÂÂhi dhanaæ vissajjento niyyÃnike BuddhasÃsane vissajjeti, so sace maæ cÆÊÃya gahetvà vikkiïissati n' evÃhaæ ki¤ci kathessÃmi, gaccha tvan" ti. Sà pan' ekadivasaæ seÂÂhino jeÂÂhaputtaæ upasaækamitvà tath' eva ovadi. So pi naæ purimanayen' eva tajjesi. SeÂÂhinà pana saddhiæ kathetuæ yeva na sakkoti. SeÂÂhino pi nirantaraæ dÃnaæ dentassa vohÃre akarontassa Ãye mandÅbhÆte dhanaæ parikkhayaæ agamÃsi.


#<[page 228]>#
%<228                      I. EkanipÃta. 4. KulÃvakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' assa anukkamena dÃÊiddiyappattassa paribhogasÃÂakasayanabhojanÃni pi purÃïasadisÃni na bhaviæsu, evaæbhÆto pi bhikkhusaæghassa dÃnaæ deti, païÅtaæ pana katvà dÃtuæ na sakkoti.
Atha naæ ekadivasaæ vanditvà nisinnaæ Satthà "diyyati pana te gahapati kule dÃnan" ti pucchi. So "diyyati bhante, ta¤ ca kho kaïÃjakaæ bilaægadutiyan" ti Ãha. Atha naæ Satthà "gahapati `lÆkhaæ dÃnaæ demÅti' mà cittaæ saækocayittha, cittasmiæ hi païÅte BuddhapaccekabuddhabuddhasÃvakÃnaæ dinnaæ dÃnaæ lÆkhaæ nÃma na hoti, kasmÃ: vipÃkamahantattÃ" ti Ãha. Cittaæ hi païÅtaæ kÃtuæ sakkontassa dÃnaæ lÆkhaæ nÃma n' atthÅti c' etaæ evaæ veditabbaæ:
                N' atthi citte pasannamhi appikà nÃma dakkhiïÃ
                TathÃgate và Sambuddhe atha và tassa sÃvake.
                Na kir' atthi anomadassisu
                pÃricariyà Buddhesu appikÃ,
                sukkhÃya aloïikÃya ca
                passa phalaæ kummÃsapiï¬iyà ti.
     Aparam pi naæ Ãha: "gahapati, tvaæ tÃva lÆkhaæ dÃnaæ dadamÃno aÂÂhannaæ ariyapuggalÃnaæ desi, ahaæ VelÃmakÃle sakalaJambudÅpaæ unnaægalaæ katvà satta ratanÃni dadamÃno pa¤ca mahÃnadiyo ekoghapuïïaæ katvà viya ca mahÃdÃnaæ pavattayamÃno tisaraïagataæ và pa¤casÅlarakkhÃnakaæ và ki¤ci nÃlatthaæ, dakkhiïeyyapuggalà nÃma evaæ dullabhÃ, tasmà `lÆkhaæ me dÃnan' ti mà cittaæ saækocayitthÃ" 'ti, eva¤ ca pana vatvà VelÃmakasuttaæ kathesi. Atha kho sà devatà issarakÃle seÂÂhinà saddhiæ kathetum pi asakkontÅ "idÃn' Ãyaæ duggatattà mama vacanaæ gaïhissatÅti" ma¤¤amÃnà a¬¬harattasamaye sirigabbhaæ pavisitvà obhÃsaæ pharitvà ÃkÃse aÂÂhÃsi.
SeÂÂhi disvà "ko eso" ti Ãha. "Ahaæ mahÃsetthi catutthadvÃrakoÂÂhake adhivatthà devatÃ" ti. "Kimatthaæ ÃgatÃsÅti". "Tuyhaæ ovÃdaæ kathetukÃmà hutvÃ" ti. "Tena hi kathehÅti". "MahÃseÂÂhi, tvaæ pacchimakÃlaæ na cintesi, puttadhÅtaro na olokesi, samaïassa te Gotamassa sÃsane bahuæ dhanaæ vippakiïïaæ, so tvaæ ativelaæ dhanavissajjanena và navakammantÃnaæ akaraïena và samaïaæ Gotamaæ nissÃya duggato jÃto,


#<[page 229]>#
%<                          10. KhadiraÇgÃrajÃtaka. (40).          229>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evambhÆto pi samaïaæ Gotamaæ na mu¤casi, ajjÃpi te samaïà gharaæ pavisanti yeva, yan tÃva tehi nÅtaæ taæ na sakkà paccÃharÃpetuæ, gahitakam eva hotu, ito paÂÂhÃya pana saya¤ ca samaïassa Gotamassa santikaæ mà gamittha sÃvakÃna¤ c' assa imaæ gharaæ pavisituæ mà adÃsi, samaïaæ Gotamaæ nivattitvÃpi anolokento attano vohÃre ca vaïijja¤ ca katvà kuÂumbaæ saïÂhapehÅti". Atha naæ so evam Ãha: "ayan tayà mayhaæ dÃtabbaovÃdo" ti. "ùma ayan" ti. "TÃdisÃnaæ devatÃnaæ satena pi sahassena pi satasahassena pi akampanÅyo ahaæ Dasabalena kato, mama hi saddhà Sineru viya acalà suppatiÂÂhitÃ, mayà niyyÃnike ratanasÃsane dhanaæ vissajjitaæ, ayuttan te kathitaæ, BuddhasÃsane pahÃro dinno evarÆpÃya anÃdarÃya dussÅlÃya kÃlakaïïiyÃ, saddhiæ tayà mama ekagehe vasanakiccaæ n' atthi, sÅghaæ mama gehà nikkhamitvà a¤¤attha gacchÃ" ti. Sà sotÃpannassa ariyasÃvakassa vacanaæ sutvà ÂhÃtuæ asakkontÅ attano vasanaÂÂhÃnaæ gantvà dÃrake hatthena gahetvà nikkhami, nikkhamitvà ca pana "a¤¤attha vasanaÂÂhÃnaæ alabhamÃnà seÂÂhiæ khamÃpetvà tatth' eva vasissÃmÅti" nagarapariggÃhakadevaputtassa santikaæ gantvà taæ vanditvà aÂÂhÃsi, "ken' atthena ÃgatÃsÅti" ca vuttà "ahaæ sÃmi anupadhÃretvà AnÃthapiï¬ikena saddhiæ kathesiæ, so maæ kujjhitvà vasanaÂÂhÃnà nikka¬¬hi, maæ seÂÂhissa santikaæ netvà khamÃpetvà vasanaÂÂhÃnaæ me dethÃ" ti. "Kim pana tayà seÂÂhi vutto" ti. "`Ito paÂÂhÃya BuddhupaÂÂhÃnaæ saæghupaÂÂhÃnaæ mà kari, samaïassa Gotamassa ghare pavesanaæ mà adÃsÅti' evaæ me vutto sÃmÅti". "Ayuttaæ tayà vuttaæ, sÃsane pahÃro dinno, ahaæ taæ ÃdÃya seÂÂhino santikaæ gantuæ na ussahÃmÅti".
Sà tassa santikà saægahaæ alabhitvà catunnaæ MahÃrÃjÃnaæ santikaæ agamÃsi. Tehi pi tath' eva paÂikkhittà Sakkaæ devarÃjam upasaækamitvà taæ pavattiæ Ãcikkhitvà "ahaæ deva vasanaÂÂhÃnaæ alabhamÃnà dÃrake hatthena gahetvà attÃïà vicarÃmi, tumhÃkaæ siriyà mayhaæ vasanaÂÂhÃnaæ dÃpethÃ" ti suÂÂhutaraæ yÃci. So pi naæ Ãha: "tayà ayuttaæ kataæ, JinasÃsane pahÃro dinno, aham pi taæ nissÃya seÂÂhinà saddhiæ kathetuæ na sakkomi, ekaæ pana te seÂÂhissa khamanÆpÃyaæ kathessÃmÅti".


#<[page 230]>#
%<230                      I. EkanipÃta. 4. KulÃvakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "SÃdhu deva kathehÅti". "MahÃseÂÂhissa hatthato manussehi païïe Ãropetvà aÂÂhÃrasakoÂisaækhaæ dhanaæ gahitaæ atthi, tvaæ tassa Ãyuttakavesaæ gahetvà ka¤ci ajÃnÃpetvà tÃni païïÃni ÃdÃya katipayehi yakkhataruïehi parivÃrità ekena hatthena païïaæ ekena lekhaniæ gahetvà tesaæ gehaæ gantvà gehamajjhe Âhità attano yakkhÃnubhÃvena te uttÃsetvà `idaæ tumhÃkaæ iïapaïïaæ, amhÃkaæ seÂÂhi attano issarakÃle tumhe na ki¤ci Ãha, idÃni duggato jÃto, tumhehi gahitakahÃpaïÃni dethÃ' 'ti attano yakkhÃnubhÃvaæ dassetvà sabbÃpi tà aÂÂhÃrasa hira¤¤akoÂiyo sÃdhetvà seÂÂhissa tucchakoÂÂhake pÆretvà a¤¤aæ AciravatÅnadÅtÅre nihitadhanaæ nadÅkÆle bhinne samuddaæ paviÂÂhaæ atthi tam pi attano ÃnubhÃvena Ãharitvà koÂÂhe pÆretvà a¤¤am pi asukaÂÂhÃne nÃma assÃmikaæ aÂÂhÃrasakoÂimattam eva dhanaæ atthi tam pi Ãharitvà tucchakoÂÂhe pÆrehi, imÃhi catupaïïÃsakoÂÅhi imaæ tucchakoÂÂhake pÆraïena daï¬akammaæ katvà mahÃseÂÂhiæ khamÃpehÅti". Sà "sÃdhu devÃ" 'ti tassa vacanaæ sampaÂicchitvà vuttanayen' eva sabbaæ dhanaæ Ãharitvà a¬¬harattasamaye seÂÂhissa sirigabbhaæ pavisitvà obhÃsaæ pharitvà ÃkÃse aÂÂhÃsi, "ko eso" ti vutte "ahan te mahÃseÂÂhi catutthadvÃrakoÂÂhake adhivatthà andhabÃladevatÃ, mayà mahÃmohamÆÊhÃya Buddhaguïe ajÃnitvà purimesu divasesu tumhehi saddhiæ ki¤ci kathitaæ, taæ me dosaæ khamatha, Sakkassa hi me devarÃjassa vacanena tumhÃkaæ iïaæ sÃdhetvà aÂÂhÃrasa koÂiyo samuddaæ gatà aÂÂhÃrasa koÂiyo tasmiæ tasmiæ ÂhÃne assÃmikadhanassa aÂÂhÃrassa koÂiyo ti catuppaïïÃsakoÂiyo Ãharitvà tucchakoÂÂhaæ pÆraïena daï¬akammaæ kataæ, JetavanavihÃraæ Ãrabbha parikkhayaæ gatadhanaæ sabbaæ sampiï¬itaæ, vasanaÂÂhÃnaæ alabhamÃnà kilamÃmi, mayà a¤¤ÃïatÃya kataæ manasi akatvà khamatha mahÃseÂÂhÅti" Ãha. AnÃthapiï¬iko tassà vacanaæ sutvà cintesi: "aya¤ ca devatÃ, `daï¬akamma¤ ca me katan' ti vadati, attano ca dosaæ paÂijÃnÃti, Satthà imaæ cintetvà attano guïe jÃnÃpessati, SammÃsambuddhassa naæ dassessÃmÅti". Atha naæ Ãha: "amma devate, sace si maæ khamÃpetukÃmà Satthu santike maæ khamÃpehÅti". "SÃdhu evaæ karissÃmi, Satthu pana maæ santikaæ gahetvà gacchÃhÅti". So "sÃdhÆ" 'ti vatvà vibhÃtÃya rattiyà pÃto va taæ gahetvà Satthu santikaæ gantvà tÃya katakammaæ sabbaæ TathÃgatassa Ãrocesi. Satthà tassa vacanaæ sutvà "idha gahapati pÃpapuggalo pi yÃva pÃpaæ na paccati tÃva bhadrÃni passati,


#<[page 231]>#
%<                          10. KhadiraÇgÃrajÃtaka. (40).          231>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  yadà pan' assa pÃpaæ paccati tadà pÃpam eva passati, bhadrapuggalo pi yÃva bhadraæ na paccati tÃva pÃpÃni passati, yadà pan' assa bhadraæ paccati tadà bhadram eva passatÅti" vatvà imà Dhammapade dve gÃthà abhÃsi:
         PÃpo pi passatÅ bhadraæ yÃva pÃpaæ na paccati, (Dhp. vv.
         yadà ca paccatÅ pÃpaæ atha pÃpo pÃpÃni passati. 119-120.)
         Bhadro pi passatÅ pÃpaæ yÃva bhadraæ na paccati,
         yadà ca paccatÅ bhadraæ atha bhadro bhadrÃni passatÅti.
ImÃya ca pana gÃthÃnaæ pariyosÃne sà devatà sotÃpattiphale patiÂÂhÃsi. Sà cakkaækitesu Satthu pÃdesu nipatitvà "mayà bhante rÃgarattÃya dosaduÂÂhÃya mohamÆÊhÃya avijjandhÃya tumbÃkaæ guïe ajÃnantiyà pÃpakaæ vacanaæ vuttaæ, taæ me khamathÃ" 'ti SatthÃraæ khamÃpetvà mahÃseÂÂhiæ khamÃpesi. Tasmiæ samaye AnÃthapiï¬iko Satthu purato attano guïaæ kathesi: "bhante ayaæ devatà `BuddhupaÂÂhÃnÃdÅni mà karohÅti' vÃriyamÃnÃpi maæ vÃretuæ nÃsakkhi, `dÃnaæ na dÃtabban' ti imÃya vÃriyamÃno p' ahaæ adÃsim eva, nanu esa bhante mayhaæ guïo" ti. Satthà "tvaæ kho si gahapati sotÃpanno ariyasÃvako acalasaddho visuddhadassano, tuyhaæ imÃya appesakkhadevatÃya vÃrentiyà avÃritabhÃvo nÃcchariyo, yaæ pana pubbe paï¬ità anuppanne Buddhe aparipakke ¤Ãïe Âhità kÃmÃvacarissarena MÃrena ÃkÃse Âhatvà `sace dÃnaæ dassasi imasmiæ niraye paccissasÅti' asÅtihatthagambhÅraæ aÇgÃrakÃsuæ dassetvà `mà dÃnaæ adÃsÅti' vÃritÃpadumakaïïikamajjhe Âhatvà dÃnaæ adaæsu idaæ acchariyan" ti vatvà AnÃthapiï¬ikena yÃcito atÅtam Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto BÃrÃïasiseÂÂhissa kule nibbattitvà nÃnappakÃrehi sukhÆpaharaïehi devakumÃro viya saæva¬¬hiyamÃno anukkamena vi¤¤Ætaæ patvà soÊasavassakÃle yeva sabbasippesu nipphattiæ patto. So pitu accayena seÂÂhiÂÂhÃne Âhatvà catusu nagaradvÃresu catasso dÃnasÃlà majjhe nagarassa ekaæ attano nivesanadvÃre ekan ti cha dÃnasÃlà kÃretvà mahÃdÃnaæ deti sÅlaæ rakkhati uposathakammaæ karoti.


#<[page 232]>#
%<232                      I. EkanipÃta. 4. KulÃvakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' ekadivasaæ pÃtarÃsavelÃya Bodhisattassa nÃnaggarase manu¤¤abhojane upanÅyamÃne eko paccekabuddho sattÃhaccayena nirodhà vuÂÂhÃya bhikkhÃcÃravelaæ sallakkhetvà "ajja mayà BÃrÃïasiseÂÂhissa gehadvÃraæ gantuæ vaÂÂatÅti" nÃgalatÃdantakaÂÂhaæ khÃditvà Anotattadahe mukhaæ dhovitvà ManosilÃtale Âhito nivÃsetvà kÃyabandhanaæ bandhitvà cÅvaraæ pÃrupitvà iddhimayamattikÃpattaæ ÃdÃya ÃkÃsenÃgantvà Boddhisattassa bhatte upanÅtamatte gehadvÃre aÂÂhÃsi. Bodhisatto taæ desvà va Ãsanà vuÂÂhÃya nipaccÃkÃraæ dassetvà parikammakÃrakaæ olokesi, "kiæ karomi sÃmÅti" ca vutte "ayyassa pattaæ ÃharathÃ" 'ti Ãha. Taæ khaïaæ yeva MÃro pÃpimà vikampamÃno uÂÂhÃya "ayaæ paccekabuddho ito sattame divase ÃhÃraæ labhi, ajja alabhanto vinassissati, ima¤ ca vinÃsessÃmi seÂÂhino ca dÃnantarÃyaæ karissÃmÅti" taæ khaïaæ ¤eva Ãgantvà antaravatthumhi asÅtihatthamattaæ aÇgÃrakÃsuæ nimmini, sà khadiraÇgÃrapuïïà sampajjalità sajotibhÆtà AvÅcimadhÃnirayo viya khÃyittha, taæ pana mÃpetvà sayaæ ÃkÃse aÂÂhÃsi. PattaharaïatthÃya gacchamÃno puriso taæ disvà mahÃbhayapatto nivatti.
Bodhisatto "kiæ tÃta nivatto sÅti" pucchi. Ayaæ, "sÃmi antaravatthumhi mahatÅ aÇgÃrakÃsÆ sampajjalità sajotibhÆtÃ" ti.
Ath' a¤¤o ath' a¤¤o ti evaæ ÃgatÃgatà sabbe pi bhayappattà vegena palÃyiæsu. Bodhisatto cintesi: "ajja mayhaæ dÃnantarÃyaæ kÃtukÃmo Vasavatti MÃro uyyutto bhavissati, na kho pana jÃnÃmi MÃrasatena MÃrasahassenÃpi mayhaæ akampiyabhÃvaæ, ajja dÃni mayhaæ và MÃrassa và balamahantataæ ÃnubhÃvamahantataæ jÃnissÃmÅti" taæ yathÃsajjitam eva bhattapÃtiæ sayaæ ÃdÃya gehà nikkhamma aÇgÃrakÃsutaÂe Âhatvà ÃkÃsaæ ulloketvà MÃraæ disvà "ko. Si tvan" ti Ãha. "Ahaæ MÃro" ti. Ayaæ aÇgÃrakÃsu tayà nimmitÃ" ti. "ùma mayÃ"


#<[page 233]>#
%<                   10. KhadiraÇgÃrajÃtaka. (40).                 233>%
ti. "KimatthÃyÃ" 'ti. "Tava dÃnassa antarÃyakaraïatthÃya ca paccekabuddhassa ca jÅvitanÃsanatthÃyÃ" 'ti. Bodhisatto "n' eva te ahaæ attano dÃnassa antarÃyaæ na paccekabuddhassa jÅvitantarÃyaæ kÃtuæ dassÃmi, ajja dÃni mayhaæ và tuyhaæ và balamahantataæ jÃnissÃmÅti" aÇgÃrakÃsuyà taÂe Âhatvà "bhante paccekabuddha, ahaæ imassà aÇgÃrakÃsuyà adhosÅso patamÃno pi na nivattissÃmi, kevalaæ tumhe mayà dinnabhojanaæ patigaïhathÃ" 'ti vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,4.10(=40).1: KÃmam patÃmi nirayaæ uddhapÃdo avaæsiro,
                 nÃnariyaæ karissÃmi, handa piï¬aæ paÂiggahà 'ti. || Ja_I:39 ||>@

     TatrÃyaæ piï¬attho; bhante paccekavarabuddha, sace p' ahaæ tumhÃkaæ piï¬apÃtaæ dento ekaæsen' eva imaæ nirayam uddhapÃdo avaæsÅro hutvà patÃmi tathÃpi yad idaæ adÃna¤ ca asÅliya¤ ca ariyehi akÃtabbattà anariyehi ca kÃtabbattà anariyan ti vuccati na taæ anariyaæ karissÃmi, handa imaæ mayà diyyamÃnaæ piï¬aæ paÂiggaha patigaïhÃhÅti, ettha ca handà 'ti vavassaggatthe nipÃto.
     Evaæ vatvà Bodhisatto daÊhasamÃdÃnena bhattapÃtiæ gahetvà aÇgÃrakÃsumatthakena pakkanto. TÃvad eva asÅtihatthÃya gambhÅrÃya aÇgÃrakÃsuyà talato uparÆpari jÃtaæ attasattamaæ ekaæ mahÃpadumaæ uggantvà Bodhisattassa pÃde paÂicchi. Tato mahÃtumbamatto reïu uggantvà MahÃsattassa muddhani Âhatvà sakalasarÅraæ suvaïïacuïïasamokiïïam iva akÃsi. So padumakaïïikÃya Âhatvà nÃnaggarasabhojanaæ paccekabuddhassa patte patiÂÂhÃpesi. So taæ paÂiggahetvà anumodanaæ katvà pattaæ ÃkÃse khipitvà passantass' eva mahÃjanassa sayam pi vehÃsaæ abbhuggantvà nÃnappakÃraæ valÃhakapantiæ maddamÃno viya Himavantam eva gato. MÃro pi parÃjito domanassaæ patvà attano vasanaÂÂhÃnam eva gato.
Bodhisatto pana padumakaïïikÃya Âhitako va mahÃjanassa dÃnasÅlasaævaïïanena dhammaæ desetvà mahÃjanena parivuto attano nivesanam eva pavisitvà yÃvajÅvaæ dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karitvà yathÃkammaæ gato.


#<[page 234]>#
%<234                      I. EkanipÃta. 5. AtthakÃmavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 
     Satthà "na idaæ gahapati acchariyaæ yaæ tvaæ evaæ dassanasampanno etarahi devatÃya na kampito., pubbe paï¬itehi katam eva acchariyan" ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà paccekabuddho tatth' eva parinibbÃyi, MÃraæ parÃjayitvà padumakaïïikÃya Âhatvà paccekabuddhassa piï¬apÃtadÃyako BÃrÃïasiseÂÂhi pana aham evÃ" 'ti. KhadiraÇgÃrajÃtakaæ. KulÃvakavaggo catuttho.

                         5. ATTHAKùMAVAGGA.

                      $<1. LosakajÃtaka.>$
     Yo atthakÃmassà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Losakatissattheraæ nÃma Ãrabbha kathesi. Ko pan' esa Losakatissatthero nÃmà 'ti KosalaraÂÂhe eko attano kulanÃsako kevaÂÂaputtako alÃbhÅ bhikkhu. So kira nibbattaÂÂhÃnato cavitvà KosalaraÂÂhe ekasmiæ kulasahassavÃse kevaÂÂagÃme ekissà kevaÂÂiyà kucchismiæ paÂisandhiæ gaïhi. Tassa paÂisandhigahaïadivase taæ kulasahassaæ jÃlahatthaæ nadiya¤ ca taÊÃkÃdisu ca macche pariyesantaæ ekaæ khuddakamaccham pi nÃlattha. Tato paÂÂhÃya ca te kevaÂÂà parihÃyanti yeva. Tasmim pi kucchigate yeva nesaæ gÃmo sattavÃre agginà da¬¬ho sattavÃre ra¤¤Ã daï¬ito. Evaæ anukkamena duggatà jÃtÃ.
Te cintayiæsu: "pubbe amhÃkaæ evarÆpaæ n' atthi, idÃni pana parihÃyÃma, amhÃkaæ antare ekÃya kÃÊakaïïiyà bhavitabbaæ, dve vaggà homÃ" 'ti pa¤ca pa¤ca kulasatÃni ekato ahesuæ. Tato yattha tassa mÃtÃpitaro so koÂÂhÃso parihÃyati itaro va¬¬hati. Te "tam pi koÂÂhÃsaæ dvidhà tam pi dvidhÃ" ti evaæ yÃva tam eva kulaæ ekaæ ahosi tÃva vibhajitvà tesaæ kÃÊakaïïibhÃvaæ ¤atvà pothetvà nikka¬¬hiæsu.


#<[page 235]>#
%<                      1. LosakajÃtaka. (41).                     235>%
Ath' assa mÃtà kicchena jÅvamÃnà paripakke gabbhe ekasmiæ ÂhÃne vijÃyi. Pacchimabhavikasattaæ na sakkà nÃsetuæ, antoghaÂe dÅpo viya hi 'ssa hadaye arahattassa upanissayo jalati. Sà taæ dÃrakaæ paÂijaggitvà ÃdhÃvitvà paridhÃvitvà vicaraïakÃle ekam assa kapÃlakaæ hatthe datvà puttaæ "ekaæ gharaæ pavisÃ" 'ti pesetvà palÃtÃ. So tato paÂÂhÃya ekako va hutvà tattha bhikkhaæ pariyesitvà ekasmiæ ÂhÃne sayati na nahÃyati na sarÅraæ paÂijaggati paæsupisÃcako viya kicchena jÅvikaæ kappeti. So anukkamena sattavassiko hutvà ekasmiæ gehadvÃre ukkhalidhovanassa cha¬¬itaÂÂhÃne kÃko viya ekekaæ sitthaæ uccinitvà khÃdati. Atha naæ dhammasenÃpati SÃvatthiæ piï¬Ãya caramÃno disvà "ayaæ satto atikÃru¤¤appatto kataragÃmavÃsiko nu kho" ti tasmiæ mettacittaæ va¬¬hitvà "ehi re" ti Ãha. So gantvà theraæ vanditvà aÂÂhÃsi. Atha naæ thero "kataragÃmavÃsiko si, kahaæ và te mÃtÃpitaro" ti pucchi. "Ahaæ bhante nippaccayo, mayhaæ mÃtÃpitaro maæ nissÃya `kilant' amhÃ' 'ti maæ cha¬¬etvà palÃtÃ" ti.
"Api pana pabbajissasÅti" "Bhante, ahaæ tÃva pabbajeyyaæ, mÃdisaæ pana kapaïaæ ko pabbÃjessatÅti. "Ahaæ pabbÃjessÃmÅti". "SÃdhu pabbÃjethÃ" 'ti. Thero tassa khÃdanÅyaæ bhojanÅyaæ datvà taæ vihÃraæ netvà sahatthen' eva nahÃpetvà pabbÃjetvà paripuïïavassaæ upasampÃdesi. So mahallakakÃle Losakatissatthero ti pa¤¤Ãyittha nippa¤¤o appalÃbho. Tena kira asadisadÃne pi kucchipÆro na laddhapubbo jÅvitaghaÂanamattakam eva labhati. Tassa hi patte ekasmiæ ¤eva yÃgÆluæke dinne patto samatittiko hutvà pa¤¤Ãyati. Atha manussà "imassa patto pÆro" ti pa¤¤Ãyittha heÂÂhà yÃguæ denti.
Tassa patte yÃguæ dÃnakÃle manussÃnaæ bhÃjane yÃguæ antaradhÃyatÅti pi vadanti. KhajjakÃdisu pi es' eva nayo. So aparena samayena vipassanaæ va¬¬hetvà aggaphale arahatte patiÂÂhito pi appalÃbho va ahosi. Ath' assa anupubbena ÃyusaækhÃresu parihÅnesu parinibbÃnadivaso sampÃpuïi. DhammasenÃpati Ãvajjento tassa parinibbÃnabhÃvaæ ¤atvà "ayaæ Losakatissatthero ajja parinibbÃyissati, ajja mayà etassa yÃvadatthaæ ÃhÃraæ dÃtuæ vaÂÂatÅti" taæ ÃdÃya SÃvatthiæ piï¬Ãya pÃvisi. Thero taæ nissÃya tÃva bahumanussÃya SÃvatthiyà hattham pasÃretvà vandanamattam pi nÃlattha. Atha naæ thero "gacchÃvuso, ÃsanasÃlÃya nisÅdÃ" 'ti uyyojetvà "imaæ Losakassa dethÃ"


#<[page 236]>#
%<236              I. EkanipÃta.  5. AtthakÃmavagga.>%
'ti laddhÃhÃraæ pesesi. Taæ gahetvà gatà Losakatheraæ asaritvà sayam eva bhu¤jiæsu. Atha therassa uÂÂhÃya vihÃraæ gamanakÃle Losakatissatthero gantvà theraæ vandi. Thero nivattitvà Âhitako va "laddhan te Ãvuso bhattan" ti pucchi. "LabhissÃma no bhante" ti.
Thero saævegappatto kÃlaæ olokesi. KÃlo atikkanto. Thero "hot' Ãvuso, idh' eva nisÅdÃ" 'ti Losakatheraæ ÃsanasÃlÃya nisÅdÃpetvà Kosalara¤¤o nivesanaæ agamÃsi. RÃjà therassa pattaæ gÃhÃpetvà "bhattassa akÃlo" ti pattapÆraæ catumadhuraæ dÃpesi. Thero taæ ÃdÃya gantvà "eh' Ãvuso Tissa, imaæ catumadhuraæ bhu¤jÃ" 'ti vatvà pattaæ gahetvà va aÂÂhÃsi. So thero gÃravena lajjanto na paribhu¤jati. Atha naæ thero "eh' Ãvuso Tissa, ahaæ imaæ pattaæ gahetvà va ÂhassÃmi, tvaæ nisÅditvà paribhu¤ja, sace imaæ pattaæ hatthato mu¤ceyyaæ ki¤ci na bhaveyyÃ" 'ti Ãha. AthÃyasmà Losakatissatthero aggissare dhammasenÃpatimhi pattaæ gahetvà Âhite catumadhuraæ paribhu¤ji. Taæ therassa ariyiddhibalena parikkhayaæ na agamÃsi.
Tadà Losakatissatthero yÃvadatthaæ udarapÆraæ katvà paribhu¤ji, taæ divasaæ yeva ca anupÃdisesÃya nibbÃnadhÃtuyà parinibbÃyi.
SammÃsambuddho santike Âhatvà sarÅranikkhepaæ kÃresi. DhÃtuyo gahetvà cetiyaæ kariæsu. Tadà bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ sannipatitvà "Ãvuso, Losakathero apu¤¤o appalÃbhÅ, evarÆpena nÃma apu¤¤ena appalÃbhinà kathaæ ariyadhammo laddho" ti kathentà nisÅdiæsu.
Satthà dhÃmmasabhÃyaæ gantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" 'ti pucchi. Te "imÃya nÃma bhante" ti Ãrocesuæ.
Satthà "bhikkhave, eso bhikkhu attano alÃbhibhÃva¤ ca ariyadhammalÃbhibhÃva¤ ca attanà va akÃsi, ayaæ hi pubbe paresaæ lÃbhantarayaæ katvà appalÃbhÅ jÃto, `aniccaæ dukkhaæ anantÃ' ti vipassanÃya yuttabhÃvassa phalena ariyadhammalÃbhÅ jÃto" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte KassapasammÃsambuddhakÃle a¤¤ataro bhikkhu ekaæ kuÂumbikaæ nissÃya gÃmakÃvÃse vasati pakatatto sÅlavà vipassanÃya yuttapayutto. Ath' eko khÅïÃsavathero samavattasaævÃsaæ vasamÃno pubbe na tassa bhikkhuno upaÂÂhÃkakuÂumbikassa vasanagÃmaæ sampatto. KuÂumbiko therassa iriyÃpathe yeva pasÅditvà pattaæ ÃdÃya gharaæ pavesetvà sakkaccaæ bhojetvà thokaæ dhammakathaæ sutvà theraæ vanditvà "bhante,


#<[page 237]>#
%<                      1. LosakajÃtaka. (41).                   237>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  amhÃkaæ dhuravihÃram eva gacchatha, mayam sÃyaïhasamaye Ãgantvà passissÃmÃ" 'ti Ãha. Thero vihÃraæ gantvà nevÃsikatheraæ vanditvà Ãpucchitvà ekamantaæ nisÅdi. So pi tena saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà "laddho te Ãvuso bhikkhÃhÃro" ti pucchi. "Ama laddho" ti. "Kahaæ laddho" ti. "TumhÃkaæ dhuragÃme kuÂumbiyaghare" ti eva¤ ca pana vatvà attano senÃsanaæ pucchitvà paÂijaggitvà pattacÅvaraæ paÂisÃmetvà jhÃnasukhena phalasukhena vÅtinÃmento nisÅdi. So pi kuÂumbiko sÃyaïhe gandhamÃla¤ c' eva dÅpatela¤ ca gÃhÃpetvà vihÃraæ gantvà nevÃsikatheraæ vanditvà "bhante, eko Ãgantukathero atthi, Ãgato nu kho" ti pucchi, "ùma Ãgato" ti. "IdÃni kahan" ti. "AsukasenÃsane nÃmÃ" 'ti. So tassa santikaæ gantvà vanditvà ekamantaæ nisinno dhammakathaæ sutvà sÅtalavelÃya cetiya¤ ca bodhi¤ ca pÆjetvà dÅpe jÃletvà ubho pi jane nimantetvà gato. NevÃsikathero pi kho "ayaæ kuÂumbiko paribhinno, sac' Ãyaæ bhikkhu imasmiæ vihÃre vasissati na maæ esa kismi¤ca gaïayissatÅti" thero anattamanantaæ Ãpajjitvà "imasmiæ vihÃre etassa avasanÃkÃro mayà kÃtuæ vaÂÂatÅti" tena upaÂÂhÃnavelÃya Ãgatena saddhiæ ki¤ci na kathesi. KhÅïÃsavathero tassa ajjhÃsayaæ jÃnitvà "ayaæ thero mama kule và gaïe và apalibuddhabhÃvaæ na jÃnÃtÅti" attano vasanaÂÂhÃnaæ gantvà jhÃnasukhena phalasukhena vÅtinÃmesi. NevÃsiko pi punadivasena kapiÂÂhena gaï¬iæ paharitvà nakhena dvÃraæ ÃkoÂetvà kuÂumbiyassa gehaæ agamÃsi. So tassa pattaæ gahetvà pa¤¤attÃsane nisÅdÃpetvà "Ãgantukathero kahaæ bhante" ti pucchi. "NÃhaæ tava kulÆpakassa pavattiæ jÃnÃmi, gaï¬im paharanto dvÃraæ ÃkoÂento pabodhetuæ nÃsakkhiæ, hiyyo tava gehe païÅtabhojanaæ bhu¤jitvà jÅrÃpetuæ asakkonto `idÃni niddaæ okkanto yeva bhavissatÅti' tvaæ pasÅdamÃno evarÆpesu ÂhÃnesu yeva pasÅdasÅti" Ãha.


#<[page 238]>#
%<238             I. EkanipÃta.  5. AtthakÃmavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  KhÅïÃsavathero pi attano bhikkhÃcÃravelaæ sallakkhetvà sarÅraæ paÂijaggitvà pattacÅvaram ÃdÃya ÃkÃse uppatitvà a¤¤attha agamÃsi. So kuÂumbiko nevÃsikatheraæ sappimadhusakkarÃbhisaækhataæ pÃyasaæ pÃyetvà pattaæ gandhacuïïehi ubbaÂÂetvà puna pÆretvà "bhante, so thero maggakilanto bhavissati idam assa harathÃ" 'ti adÃsi. Itaro apaÂikkhipitvà va gahetvà gacchanto "sace so bhikkhu imaæ pÃyÃsaæ pivissati gÅvÃya gahetvà nikka¬¬hiyamÃno pi na gamissati, sace panÃhaæ imaæ pÃyÃsaæ manussassa dassÃmi pÃkaÂam me kammaæ bhavissati, sace udake opilÃpessÃmi udakapiÂÂhe sappi pa¤¤Ãyissati, sace bhÆmiyaæ cha¬¬essÃmi kÃkasannipÃtena pa¤¤Ãyissati, kattha nu kho imaæ cha¬¬eyyan" ti upadhÃrento ekaæ jhÃmakhettaæ disvà aægÃre viyÆhitvà tattha pakkhipitvà upari aægÃrehi paÂicchÃdetvà vihÃraæ gato. Taæ bhikkhuæ adisvà cintesi: "addhà so bhikkhu khÅïÃsavo mama ajjhÃsayaæ viditvà a¤¤attha gato bhavissati, aho mayà udarahetu ayuttaæ katan" ti tÃvad ev' assa mahantaæ domanassaæ udapÃdi, tato paÂÂhÃy' eva ca manussapeto hutvà nacirass' eva kÃlaæ katvà niraye nibbatti. So bahÆni vassasatasahassÃni niraye paccitvà pakkÃvasesena paÂipÃÂiyà pa¤cajÃtisatesu yakkho hutvà ekadivasam pi udarapÆraæ ÃhÃraæ na labhi. Ekadivasaæ pana gabbhamalaæ udarapÆraæ labhi. Puna pa¤ca jÃtisatÃni sunakho ahosi.
TadÃpi ekadivasaæ bhattavamanaæ udarapÆraæ labhi. SesakÃle pana tena udarÃpÆro ÃhÃro nÃma na laddhapubbo. Sunakhayonito pana cavitvà KÃsiraÂÂhe ekasmiæ gÃme duggatakule nibbatti. Tassa nibbattito paÂÂhÃya taæ kulaæ paramaduggatam eva jÃtaæ. NÃbhito uddhaæ udakaka¤jikamattam pi na labhi. Tassa pana Mittavindako ti nÃmaæ ahosi. MÃtÃpitaro jÃtakadukkhaæ adhivÃsetuæ asakkhontÃ


#<[page 239]>#
%<                      1.  LosakajÃtaka. (41).                 239>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "gaccha kÃÊakaïïikÃ" 'ti taæ pothetvà nÅhariæsu. So appaÂisarano vicaranto BÃrÃïasiæ agamÃsi. Tadà Bodhisatto BÃrÃïasiyaæ disÃpÃmokkho Ãcariyo hutvà pa¤ca mÃïavakasatÃni sippaæ vÃcesi. Tadà BÃrÃïasivÃsino duggatÃnaæ paribbayaæ datvà sippaæ sikkhÃpenti. Ayam pi Mittavindako Bodhisattassa san tike pu¤¤asippaæ sikkhati. So pharuso anovÃdakkhamo taæ taæ paharanto vicarati, Bodhisattena; ovadiyamÃno pi ovÃdaæ na gaïhÃti, taæ nissÃya Ãyo pi 'ssa mando jÃto. Atha so mÃïavakehi saddhiæ bhaï¬itvà ovÃdaæ agaïhanto tato palÃyitvà Ãhiï¬anto ekaæ paccantagÃmaæ gantvà bhatiæ katvà jÅvati.
So tattha ekÃya duggatitthiyà saddhiæ saævÃsaæ kappesi. Sà taæ nissÃya dve dÃrake vijÃyi. GÃmavÃsino "amhÃkaæ susÃsanaæ dussÃsanaæ ÃroceyyÃsÅti" Mittavindakassa bhatiæ datvà taæ gÃmadvÃre kuÂikÃya vasÃpesuæ. Taæ pana Mittavindakaæ nissÃya te paccantagÃmavÃsino sattakkhattuæ rÃjadaï¬aæ adaæsu, sattakkhattuæ tesaæ gehÃni {nijjhÃyiæsu,} sattakkhattuæ taÊÃkaæ chijji. Te cintayiæsu: "amhÃkaæ pubbe imassa Mittavindakassa anÃgamanakÃle evarÆpaæ n' atthi, idÃni pan' assa ÃgatakÃlato paÂÂhÃya parihÃyÃmÃ" 'ti taæ pothetvà nÅhariæsu.
So attano dÃrake gahetvà a¤¤attha gacchanto ekaæ amanussapariggahaæ aÂaviæ pÃvisi. Tatth' assa amanussà dÃrake ca bhariya¤ ca mÃretvà maæsaæ khÃdiæsu. So tato palÃyitvà tato tato Ãhiï¬anto ekaæ GambhÅraæ nÃma paÂÂanagÃmaæ nÃvÃvissajjanadivase yeva patvà kammakaro hutvà nÃvaæ abhirÆhi. NÃvà samuddapitthe sattÃhaæ gantvà sattame divase samuddamajjhe ÃkoÂetvà Âhapità viya aÂÂhÃsi. Te kÃÊakaïïisalÃkaæ vÃresuæ. Sattakkhattuæ Mittavindakass' eva pÃpuïi.
Manussà tass' ekaæ veïukalÃpakaæ datvà hatthe gahetvà samudde khipiæsu. Tasmiæ khittamatte nÃvà agamÃsi. Mittavindako veïukalÃpe nipajjitvà samuddapiÂÂhe gacchanto KassapasammÃsambuddhassa kÃle rakkhitasÅlassa phalena samuddapiÂÂhe ekasmiæ phalikavimÃne catasso devadhÅtà paÂilabhitvà tÃsaæ santike sukhaæ anubhavamÃno sattÃhaæ vasi.


#<[page 240]>#
%<240                   I. EkanipÃta.  5. AtthakÃmavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tà pana vimÃnapetiyo sattÃhaæ sukhaæ anubhavanti. SattÃhaæ dukkhaæ anubhavituæ gacchamÃnà "yÃva mayaæ ÃgacchÃma tÃva idh' eva hohÅti" vatvà agamaæsu. Mittavindako tÃsaæ gatakÃle veïukalÃpe nipajjitvà parato gacchanto rajatavimÃne aÂÂha devadhÅtaro labhi. Tato pi paraæ gacchanto maïivimÃne soÊasa kanakavimÃne dvattiæsa devadhÅtaro labhi. TÃsam pi vacanaæ akatvà parato gacchanto antaradÅpake ekaæ yakkhanagaraæ addasa. Tatth' ekà yakkhinÅ ajarÆpena vicarati. Mittavindako tassà yakkhinÅbhÃvaæ ajÃnanto "ajamaæsaæ khÃdissÃmÅti" taæ pÃde aggahesi. SÃyaæ yakkhÃnubhÃvena taæ ukkhipitvà khipi.
So tÃya khitte samuddamatthakena gantvà BÃrÃïasiyaæ parikhÃpiÂÂhe ekasmiæ kaïÂakagumbamatthake patitvà pavaÂÂamÃno bhÆmiyaæ patiÂÂhÃsi. Tasmi¤ ca samaye tasmiæ parikhÃpiÂÂhe ra¤¤o ajikà caramÃnà corà haranti. Ajikagopakà "core gaïhissÃmÃ" 'ti ekamantaæ nilÅnà aÂÂhaæsu. Mittavindako pavaÂÂitvà bhÆmiyaæ Âhito tà ajikà disvà cintesi: "ahaæ samudde ekasmiæ dÅpake ajikaæ pÃde gahetvà tÃya khitto idha patito, sace pan' idÃni ekaæ ajikaæ pÃde gahissÃmi sà maæ parato samuddapiÂÂhe vimÃnadevatÃnaæ santike khipissatÅti" so evaæ ayoniso manasi karitvà ajikaæ pÃde gaïhi. Sà gahitamattà viravi. Ajikagopakà ito c' ito ca Ãgantvà taæ gahetvà "ettakaæ kÃlaæ rÃjakule ajikÃkhÃdako esa coro" ti taæ koÂÂetvà bandhitvà ra¤¤o santikaæ nenti. Tasmiæ khaïe Bodhisatto pa¤casatamÃïavakaparivuto nagarà nikkhamma nahÃyituæ gacchanto Mittavindakaæ disvà sa¤jÃnitvà te manusse Ãha: "tÃta, ayaæ amhÃkaæ antevÃsiko, kasmà taæ gaïhitthÃ" 'ti. "Ajikacorako ayya ekaæ ajikaæ pÃde gaïhi, tasmà gahito" ti. "Tena h' etaæ amhÃkaæ dÃsaæ katvà detha,


#<[page 241]>#
%<                      2. KapotajÃtaka. (42).              241>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  amhe nissÃya jÅvissatÅti".
Te "sÃdhu ayyÃ" 'ti taæ vissajjetvà agamaæsu. Atha naæ Bodhisatto "Mittavindaka tvaæ ettakaæ kÃlaæ kahaæ vasÅti" pucchi. So sabbaæ attanà katakammaæ Ãrocesi. Bodhisatto "atthakÃmÃnaæ vacanaæ akaronto etaæ dukkhaæ pÃpuïantÅti" vatvà imaæ gÃthaæ Ãha:

  @<Ja_I,5.1(=41).1: Yo atthakÃmassa hitÃnukampino
                 ovajjamÃno na karoti sÃsanaæ
                 ajiyà pÃdam olubbha Mittako viya socatÅti. || Ja_I:40 ||>@

     Tattha atthakÃmassà 'ti va¬¬hiæ icchantassa, hitÃnukampino ti hitena anukampamÃnassa, ovajjamÃno ti mudukena hitacittena ovadiyamÃno, na karoti sÃsanan ti anusatthiæ na karoti dubbaco anovÃdako hoti, Mittako viya socatÅti yathà ayaæ Mittavindako ajÃya pÃdaæ gahetvà socati kilamati evaæ niccakÃlaæ socatÅti imÃya gÃthÃya Bodhisatto dhammaæ desesi. Evaæ tena therena ettake addhÃne tÅsu yeva attabhÃvesu kucchipÆro laddhapubbo, yakkhena hutvà ekadivasaæ gabbhamalaæ laddhaæ sunakhena hutvà ekadivasaæ bhattavamanaæ parinibbÃnadivase dhammasenÃpatissÃnubhÃvena catumadhuraæ laddhaæ, evaæ parassa lÃbhantarÃyakaraïaæ nÃma mahÃdosan ti veditabbaæ.
     Tasmiæ pana kÃle so pi Ãcariyo Mittavindako pi yathÃkammaæ gato.
     Satthà "evaæ bhikkhave attanà appalÃbhibhÃva¤ ca ariyadhammalÃbhibhÃva¤ ca sayam eva esa akÃsÅti" imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà Mittavindako Losakatissatthero ahosi, disÃpÃmokkhÃcariyo pana aham evÃ" 'ti.
LosakajÃtakaæ.

                      $<2. KapotajÃtaka.>$
     Yo atthakÃmassà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ lolabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Tassa lolabhÃvo NavanipÃte KÃkajÃtake Ãvibhavissati. Tadà pana taæ bhikkhÆ "ayaæ bhante bhikkhu lolo" ti Satthu Ãrocesuæ. Atha naæ Satthà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu lolo" ti pucchi.


#<[page 242]>#
%<242             I. EkanipÃta.  5. AtthakÃmavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "ùma bhante" ti. Satthà "pubbe pi tvaæ bhikkhu lolo, lolakÃraïà jÅvitakkhayaæ patto, paï¬itÃpi taæ nissÃya attano vasanaÂÂhÃnà parihÅnÃ" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto pÃrÃpatayoniyaæ nibbatti. Tadà BÃrÃïasivÃsino pu¤¤akÃmatÃya tasmiæ tasmiæ ÂhÃne sakuïÃnaæ sukhavÃsatthÃya thusapacchiyo olambenti. BÃrÃïasiseÂÂhino pi bhattakÃrako attano mahÃnase ekaæ thusapacchiæ olambetvà Âhapesi.
Bodhisatto tattha vÃsaæ kappesi. So pÃto va nikkhamitvà gocare caritvà sÃyaæ Ãgantvà tattha vasanto kÃlaæ khepeti.
Ath' ekadivasaæ eko kÃko mahÃnasamatthakena gacchanto ambilÃnambilamacchamaæsÃnaæ dhÆpanavÃsaæ ghÃyitvà lobhaæ uppÃdetvà "kin nu kho nissÃya imaæ macchamaæsaæ labhissÃmÅti" avidÆre nisÅditvà parigaïhanto sÃyaæ Bodhisattaæ Ãgantvà mahÃnasaæ pavisantaæ disvà "imaæ pÃrÃpataæ nissÃya macchamaæsaæ labhissÃmÅti" punadivase pÃto va Ãgantvà Bodhisattassa nikkhamitvà gocaratthÃya gamanakÃle piÂÂhito piÂÂhito agamÃsi. Atha naæ Bodhisatto "kasmà tvaæ samma amhehi saddhiæ carasÅti" Ãha. "SÃmi, tumhÃkaæ kiriyà mayhaæ ruccati, ito paÂÂhÃya tumhe upaÂÂhahissÃmÅti". "Samma, tumhe a¤¤agocarà mayaæ a¤¤agocarÃ, tumhehi amhÃkaæ upaÂÂhÃnaæ dukkaran" ti. "SÃmi tumhÃgocaragahaïakÃle aham pi gocaraæ gahetvà tumhehi saddhiæ yeva gamissÃmÅti". "SÃdhu, kevalan te appamattena bhavitabban" ti. Evaæ Bodhisatto kÃkaæ ovaditvà gocare caranto tiïabÅjÃdÅni khÃdati. Bodhisattassa pana gocaragahaïakÃle kÃko gantvà gomayapiï¬aæ apanetvà pÃïake khÃditvà udaraæ pÆretvà Bodhisattassa santikaæ Ãgantvà "sÃmi, tumhe ativelaæ caratha, atibahubhakkhena nÃma bhavituæ na vaÂÂatÅti" vatvà Bodhisattena gocaraæ gahetvà sÃyaæ Ãgacchantena saddhiæ yeva mahÃnasaæ pÃvisi.


#<[page 243]>#
%<                      2. KapotajÃtaka. (42).               243>%
BhattakÃrako "amhÃkaæ kapoto a¤¤am pi gahetvà Ãgato" ti kÃkassa pi pacchiæ Âhapesi. Tato paÂÂhÃya dve janà vasanti.
Ath' ekadivasaæ seÂÂhissa bahuæ macchamaæsaæ Ãhariæsu.
Taæ ÃdÃya bhattakÃrako mahÃnase tattha tattha olambesi.
KÃko taæ disvà lobhaæ uppÃdetvà "sve gocarabhÆmiæ agantvà mayà idam eva khÃditabban" ti rattiæ tintiïanto nipajji. Punadivase Bodhisatto gocarÃya gacchanto "ehi samma kÃkÃ" 'ti Ãha. "SÃmi, tumhe gacchatha, mayhaæ kucchirogo atthÅti".
"Samma, {kÃkÃnaæ} kucchirogo nÃma kadÃci na bhÆtapubbo, rattiæ tÅsu yÃmesu ekekasmiæ yÃme mucchità honti, dÅpavaÂÂiæ gilitakÃle pana nesaæ muhuttan titti hoti, tvaæ imaæ macchamaæsaæ khÃditukÃmo bhavissasi, ehi manussaparibhogo nÃma tumhÃkaæ dupparibhu¤jiyo, mà evarÆpaæ akÃsi, mayà saddhiæ yeva gocarÃya gacchÃhÅti". "Na sakkomi sÃmÅti". "Tena hi pa¤¤Ãyissasi sakena kammena, lobhavasaæ agantvà appamatto hohÅti" taæ ovaditvà Bodhisatto gocarÃya gato. BhattakÃrako nÃnappakÃraæ macchamaæsavikatiæ sampÃdetvà usumanikkhamanatthaæ bhÃjanÃni thokaæ vivaritvà rasaparissÃvanakaroÂiæ bhÃjanamatthake Âhapetvà bahi nikkhamitvà sedaæ mu¤camÃno aÂÂhÃsi. Tasmiæ khaïe kÃko pacchito sÅsaæ ukkhipitvà bhattagehaæ olokento tassa nikkhamitabhÃvaæ ¤atvà "ayaæ dÃni mayhaæ manorathaæ pÆretvà maæsaæ khÃdituæ kÃlo, kin nu kho mahÃmaæsaæ khÃdÃmi udÃhu cuïïikamaæsan" ti cintetvà "cuïïikamaæsena nÃma khippaæ kucchiæ pÆretuæ na sakkÃ, mahantaæ maæsakhaï¬aæ Ãharitvà pacchiyaæ nikkhipitvà khÃdamÃno nipajjissÃmÅti" pacchito uppatitvà rasakaroÂiyaæ nilÅyi. Sà kilÅti saddam akÃsi. BhattakÃrako taæ saddaæ sutvà "kin nu kho etan" ti paviÂÂho kÃkaæ disvà "ayaæ duÂÂhakÃko mayà seÂÂhino pakkamaæsaæ khÃditukÃmo, ahaæ kho pana seÂÂhiæ nissÃya jÅvissÃmi na imaæ bÃlaæ, kiæ me iminÃ" ti dvÃraæ pidhÃya kÃkaæ gahetvà sakalasarÅre pattÃni lu¤citvà addasiÇgiveraæ loïajÅrakÃya koÂÂetvà ambilatakkena ÃloÊetvà ten' assa sakalasarÅraæ makkhetvà taæ kÃkaæ pacchiyaæ khipi.


#<[page 244]>#
%<244             I. EkanipÃta.  5. AtthakÃmavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So adhimattavedanÃbhibhÆto tintiïÃyanto nipajji. Bodhisatto sÃyaæ Ãgantvà taæ vyasanappattaæ disvà "lolakÃka mama vacanaæ akatvà tava lobhaæ nissÃya mahÃdukkhaæ patto sÅti" vatvà imaæ gÃthaæ Ãha:

  @<Ja_I,5.2(=42).1: Yo atthakÃmassa hitÃnukampino
                 ovajjamÃno na karoti sÃsanaæ
                 kapotakassa vacanaæ akatvÃ
                 amittahatthatthagato va setÅti. || Ja_I:41 ||>@

     Tattha kapotakassa vacanaæ akatvà ti pÃrÃpatassa hitÃnusÃsanivacanaæ akatvÃ, amittahatthatthagato va setÅti amittÃnaæ anatthakÃrakÃnaæ dukkhuppÃdakapuggalÃnaæ hatthatthaæ hatthapathaæ gato, ayaæ kÃko viya puggalo mahantaæ vyasanaæ patvà anusocamÃno setÅti.
     Bodhisatto imaæ gÃthaæ vatvà "idÃni mayà ca etasmiæ ÂhÃne na sakkà vasitun" ti a¤¤attha gato. KÃko tatth' eva jÅvitakkhayaæ patto. Atha naæ bhattakÃrako saddhiæ pacchiyà gahetvà saækÃraÂÂhÃne cha¬¬esi.
     SatthÃpi "na tvaæ bhikkhu idÃn' eva lolo pubbe pi lolo yeva, ta¤ ca pana te lolyaæ nissÃya paï¬itÃpi sakamhà ÃvÃsà parihÅnÃ" ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne so bhikkhu anÃgÃmiphalaæ patto. Satthà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà kÃko lolabhikkhu ahosi, pÃrÃpato pana aham evÃ" 'ti. KapotajÃtakaæ.

                      $<3. VeÊukajÃtaka.>$
     Yo atthakÃmassà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ dubbacabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Taæ hi Bhagavà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu dubbaco" ti pucchitvà "saccam bhante" ti vutte "na tvaæ bhikkhu idÃn' eva dubbaco, pubbe pi dubbaco yeva,


#<[page 245]>#
%<                      3. VeÊukajÃtaka. (43).                245>%
dubbacattà yeva ca paï¬itÃnaæ vacanaæ akatvà sappamukhe jÅvitakkhayaæ patto sÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto KÃsiraÂÂhe mahÃbhogakule nibbatto vi¤¤Ætaæ patvà kÃmesu ÃdÅnavaæ nekkhamme cÃnisaæsaæ disvà kÃme pahÃya Himavantaæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbajitvà kasiïaparikammaæ katvà pa¤ca abhi¤¤Ã aÂÂha samÃpattiyo uppÃdetvà jhÃnasukhena vÅtinÃmento aparabhÃge mahÃparivÃro pa¤cahi tÃpasasatehi parivuto gaïassa satthà hutvà vihÃsi. Ath' eko ÃsÅvisapotako attano dhammatÃya caranto a¤¤atarassa tÃpasassa assamapadaæ patto. TÃpaso tasmiæ puttasinehaæ uppÃdetvà taæ ekasmiæ veÊupabbe sayÃpetvà paÂijaggati. Tassa veÊupabbe sayanato VeÊuko tv-eva nÃmaæ akaæsu. Taæ puttasinehena paÂijagganato tÃpasassa VeÊukapità tv-eva nÃmaæ akaæsu. Tadà Bodhisatto "eko kira tÃpaso ÃsÆvisaæ paÂijaggatÅti" sutvà pakkositvà "saccaæ kira tvaæ ÃsÅvisaæ jaggasÅti" pucchitvà "saccan" ti vutte "ÃsÅvisena saddhiæ vissÃso nÃma n' atthi, mà evaæ jaggasÅti" Ãha. TÃpaso Ãha: "so me Ãcariyaputto, nÃhaæ tena vinà vattituæ sakkhissÃmÅti". "Tena hi etass' eva santikà jÅvitakkhayaæ pÃpuïissasÅti". TÃpaso Bodhisattassa vacanaæ na gaïhi, ÃsÅvisam pi jahituæ nÃsakkhi. Tato katipÃhaccayen' eva sabbe tÃpasà phalÃphalatthÃya gantvà gataÂÂhÃne phalÃphalassa sulabhabhÃvaæ disvà dve tayo divase tatth' eva vasiæsu. VeÊukapitÃpi tehi saddhiæ gacchanto ÃsÅvisaæ veÊukapabbe yeva sayÃpetvà pidahitvà gato. So puna tÃpasehi saddhiæ dvÅhatÅhaccayena Ãgantvà "VeÊukassa gocaraæ dassÃmÅti" veÊupabbaæ ugghÃÂetvà "ehi putta, chÃtako sÅti" hatthaæ pasÃresi. ùsÅviso dvÅhatÅhaæ nirÃhÃratÃya kujjhitvà pasÃritahatthe ¬asitvà tÃpasaæ tatth' eva jÅvitakkhayaæ pÃpetvà ara¤¤aæ pÃvisi. TÃpasà taæ disvà Bodhisattassa Ãrocesuæ.


#<[page 246]>#
%<246             I. EkanipÃta.  5. AtthakÃmavagga.>%
Bodhisatto tassa sarÅrakiccaæ kÃretvà isigaïassa majjhe nisÅditvà isÅnaæ ovÃdavasena imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,5.3(=43).1: Yo atthakÃmassa hitÃnukampino
                 ovajjamÃno na karoti sÃsanaæ
                 evaæ so nihato seti VeÊukassa yathà pità ti. || Ja_I:42 ||>@

     Tattha evaæ so nihato setÅti yo hi isÅnaæ ovÃdaæ na gaïhÃti so yathà esa tÃpaso ÃsÅvisamukhe pÆtibhÃvam patvà nihato seti, evaæ mahÃvinÃsaæ patvà nihato setÅti attho.
     Evaæ Bodhisatto isigaïaæ ovaditvà cattÃro brahmavihÃre bhÃvetvà ÃyupariyosÃne Brahmaloke uppajji.
     SatthÃpi "na tvaæ bhikkhu idÃn' eva dubbaco, pubbe pi dubbacabhÃven' eva ca ÃsÅvisamukhe pÆtibhÃvaæ patto" ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà VeÊukapità dubbacabhikkhu ahosi, sesaparisà BuddhaparisÃ, gaïasatthà pana aham evÃ" 'ti. VeÊukajÃtakaæ.

                      $<4. MakasajÃtaka.>$
     Seyyo amitto ti. Idaæ Satthà Magadhesu cÃrikaæ caramÃno a¤¤atarasmiæ gÃmake bÃlagÃmikamanusse Ãrabbha kathesi.
TathÃgato kira ekasmiæ samaye SÃvatthito MagadharaÂÂhaæ gantvà tattha cÃrikaæ caramÃno a¤¤ataraæ gÃmakaæ sampÃpuïi. So ca gÃmako yebhuyyena andhabÃlamanussehi yeva ussanno. Tatth' ekadivasaæ te andhabÃlamanussà sannipatitvà "bho amhe ara¤¤aæ pavisitva kammaæ karonte makasà khÃdanti, tappaccayà amhÃkaæ kammacchedo hoti, sabbe va dhanÆni c' eva ÃvudhÃni ca ÃdÃya gantvà makasehi saddhiæ yujjhitvà sabbamakase vijjhitvà chinditvà ca mÃremÃ" 'ti mantayitvà ara¤¤aæ gantvà "makase vijjhissÃmÃ" 'ti a¤¤ama¤¤aæ vijjhitvà ca paharitvà ca dukkhappattÃ, Ãgantvà antogÃme ca gÃmamajjhe ca gÃmadvÃre ca nipajjiæsu. Satthà bhikkhusaæghaparivuto taæ gÃmaæ piï¬Ãya pÃvisi. Avasesà paï¬itamanussà Bhagavantaæ disvà gÃmadvÃre maï¬apaæ katvà buddhapamukhassa bhikkhusaæghassa mahÃdÃnaæ datvà SatthÃraæ vanditvà nisÅdiæsu.


#<[page 247]>#
%<                     4. MakasajÃtaka. (44).                  247>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Satthà tasmiæ tasmiæ ÂhÃne vaïitamanusse disvà te upÃsake pucchi: "bahÆ ime gilÃnamanussÃ, kiæ etehi katan" ti. "Bhante ete manussà `makasayuddhaæ karissÃmÃ' 'ti gantvà a¤¤ama¤¤aæ vijjhitvà sayaæ gilÃnà jÃtÃ" ti. Satthà "na idÃn' eva andhabÃlamanussà `makase paharissÃmÃ' 'ti. AttÃnaæ paharanti, pubbe pi `makasaæ paharissÃmÃ' 'ti paraæ paharaïakamanussà ahesuæ yevÃ" 'ti vatvà tehi manussehi yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto vaïijjÃya jÅvikaæ kappeti. Tadà KÃsiraÂÂhe ekasmiæ paccantagÃme bahÆ va¬¬hakÅ vasanti. Tatth' eko phalitava¬¬haki rukkhaæ tacchati. Ath' assa eko makaso tambalohathÃlakapiÂÂhisadise sÅse nisÅditvà sattiyà paharanto viya sÅsaæ mukhatuï¬akena vijjhi. So attano santike nisinnaæ puttaæ Ãha: "tÃta, mayhaæ sÅsaæ makaso sattiyà paharanto viya vijjhati, vÃrehi tan" ti. "TÃta, adhivÃsehi, ekappahÃrena naæ mÃressÃmÅti". Tasmiæ samaye Bodhisatto pi attano bhaï¬aæ pariyesamÃno taæ gÃmaæ patvà tassà va¬¬hakisÃlÃya nisinno hoti. Atha so va¬¬haki puttaæ Ãha: "tÃta imaæ makasaæ vÃrehÅti". So "vÃressÃmi tÃtÃ" 'ti tikhiïaæ mahÃpharasuæ ukkhipitvà pitu piÂÂhipasse Âhatvà "makasaæ paharissÃmÅti" pitu matthakaæ dvidhà bhindi. Va¬¬haki tatth' eva jÅvitakkhayaæ patto. Bodhisatto tassa taæ kammaæ disvà "paccÃmitto pi paï¬ito va seyyo, so hi daï¬abhayenÃpi manussÃnaæ na mÃressatÅti" cintetvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,5.4(=44).1: Seyyo amito matiyà upeto
                 na tv-eva mitto mativippahÅno,
                 "makasaæ vadhissan" ti hi elamÆgo
                 putto pitu abbhidà uttamaÇgan ti. || Ja_I:43 ||>@



#<[page 248]>#
%<248             I. EkanipÃta.  5. AtthakÃmavagga.>%
     Tattha seyyo ti pavaro uttamo, matiyà upeto ti pa¤¤Ãya samannÃgato, elamÆgo ti lÃlÃmukho bÃlo putto, pitu abbhidà uttamaægan ti attano bÃlatÃya putto pi hutvà pitu uttamaægaæ matthakaæ makasaæ mÃressÃmÅti dvidhà bhindi, tasmà bÃlamittato paï¬ito amitto va seyyo ti.
     Imaæ gÃthaæ vatvà Bodhisatto uÂÂhÃya yathÃkammaæ gato.
Va¬¬hakissÃpi ¤Ãtakà sarÅrakiccaæ akaæsu.
     Satthà "evaæ upÃsakà pubbe pi `makasaæ paharissÃmÃ' 'ti paraæ paharaïakamanussà ahesuæ yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà gÃthaæ vatvà pakkanto paï¬itavÃïijo pana aham eva ahosin" ti. MakasajÃtakaæ.

                      $<5. RohiïÅjÃtaka.>$
     Seyyo amitto ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ AnÃthapiï¬ikaseÂÂhino dÃsiæ Ãrabbha kathesi. AnÃthapiï¬ikassa kira ekà RohiïÅ nÃma dÃsÅ ahosi. Tassà vÅhipaharaïaÂÂhÃne Ãgantvà mahallikamÃtà nipajji. Taæ makkhikà parivÃretvà sÆciyà vijjhamÃnà viya khÃdanti. Sà dhÅtaraæ Ãha: "amma, makkhikà maæ khÃdanti, età vÃrehÅti". Sà "vÃressÃmi ammÃ" 'ti musalaæ ukkhipitvà "mÃtu sarÅre makkhikà mÃretvà vinÃsaæ pÃpessÃmÅti" mÃtaraæ musalena paharitvà jÅvitakkhayaæ pÃpesi. Taæ disvà "mÃtÃ" ti rodituæ Ãrabhi. Taæ pavattiæ seÂÂhissa Ãrocesuæ. SeÂÂhi tassà sarÅrakiccaæ kÃretvà vihÃraæ gantvà sabbaæ taæ pavattiæ Satthu Ãrocesi.
Satthà "na kho gahapati esà `mÃtu sarÅre makkhikà mÃremÅti' idÃn' eva musalena paharitvà mÃtaraæ mÃresi, pubbe pi mÃresi yevÃ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto seÂÂhikule nibbatitvà pitu accayena seÂÂhiÂÂhÃnaæ pÃpuïi. TassÃpi RohiïÅ nÃma dÃsÅ ahosi. SÃpi attano vihipaharaïaÂÂhÃnaæ Ãgantvà nipannaæ mÃtaraæ "makkhikà me amma vÃrehÅti" vuttà evam evaæ musalena paharitvà mÃtaraæ jÅvitakkhayaæ pÃpetvà rodituæ Ãrabhi. Bodhisatto taæ pavattiæ sutvÃ


#<[page 249]>#
%<         5. RohiïÅjÃtaka. (45)-6. ùrÃmadÆsakajÃtaka. (46).       249>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "amitto pi hi imasmiæ loke paï¬ito va seyyo" ti cintetvà imaæ gÃthaæ Ãha:

  @<Ja_I,5.5(=45).1: Seyyo amitto medhÃvÅ ya¤ce bÃlÃnukampako,
                 passa Rohiïikaæ jammiæ mÃtaraæ hantvÃna socatÅti. || Ja_I:44 ||>@

     Tattha medhÃvÅti paï¬ito ¤ÃïÅ vibhÃvÅ, ya¤ce bÃlÃnukampako ti ettha yan ti liÇgavipallÃso kato ce ti nÃmatthe nipÃto, yo nÃma bÃlo anukampako tato sataguïena sahassaguïena paï¬ito amitto honto pi seyyo yevà 'ti attho, atha và yan ti paÂisedhanatthe nipÃto, noce bÃlÃnukampako ti attho, jammin ti lÃmikaæ dandhaæ, mÃtaraæ hantvà socatÅti makkhikà mÃressÃmÅti mÃtaraæ hantvà idÃni ayaæ bÃlà sayam eva rodati paridevati, iminà kÃraïena imasmiæ loke amitto pi paï¬ito seyyo ti
     Bodhisatto paï¬itaæ pasaæsanto imÃya gÃthÃya dhammaæ desesi.
     Satthà "na kho gahapati esà idÃn' eva "makkhikà mÃressÃmÅti" mÃtaraæ ghÃtesi, pubbe pi ghÃtesi yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà mÃtà yeva mÃtà ahosi, dhÅtà yeva dhÅtÃ, mahÃseÂÂhi pana aham eva ahosin" ti.
RohiïÅjÃtakaæ.

                      $<6. ùramadÆsakajÃtaka.>$
     Na ve anatthakusalenà 'ti. Idaæ Satthà a¤¤atarasmiæ KosalagÃmake uyyÃnadÆsakaæ Ãrabbha kathesi. Satthà kira Kosalesu cÃrikaæ caramÃno a¤¤ataraæ gÃmakaæ sampÃpuïi. Tatth' eko kuÂumbiko TathÃgataæ nimantetvà attano uyyÃne nisÅdÃpetvà buddhapamukhassa saæghassa dÃnaæ datvà "bhante yathÃruciyà imasmiæ uyyÃne vicarathÃ" 'ti Ãha, BhikkhÆ uÂÂhÃya uyyÃnapÃlaæ gahetvà uyyÃne vicarantà ekaæ aÇgaïaÂÂhÃnaæ disvà uyyÃnapÃlaæ pucchiæsu:
"upÃsaka imaæ uyyÃnaæ a¤¤attha sandacchÃyaæ, imasmim pana ÂhÃne koci rukkho và gaccho và n' atthi, kin nu kho kÃraïan" ti. "Bhante imassa uyyÃnassa ropanakÃle eko gÃmadÃrako udakaæ si¤canto imasmiæ ÂhÃne rukkhapotake ummÆlaæ katvà mÆlappamÃïena udakaæ si¤ci.


#<[page 250]>#
%<250             I. EkanipÃta.  5. AtthakÃmavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Te rukkhapotakà milÃyitvà matÃ, iminà kÃraïena idaæ ÂhÃnaæ aÇgaïaæ jÃtan" ti. BhikkhÆ SatthÃraæ upasaækamitvà etam atthaæ Ãrocesuæ. Satthà "na bhikkhave so gÃmadÃrako idÃn' eva ÃrÃmadÆsako, pubbe pi ÃrÃmadÆsako yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente BÃrÃïasiyaæ nakkhattaæ ghosayiæsu. NakkhattabherisaddasavanakÃlato paÂÂhÃya sakalanagaravÃsino nakkhattanissitakà hutvà vicaranti. Tadà ra¤¤o uyyÃne bahÆ makkaÂà vasanti. UyyÃnapÃlo cintesi: "nagare nakkhattaæ ghuÂÂhaæ, ime vÃnare `udakaæ si¤cathÃ' 'ti vatvà ahaæ nakkhattaæ kÅÊissÃmÅti" jeÂÂhakavÃnaraæ upasaækamitvà "samma vÃnarajeÂÂhaka, imaæ uyyÃnaæ tumhÃkam pi bahÆpakÃraæ, tumhe ettha pupphaphalapallavÃni khÃdatha, nagare nakkhattaæ ghuÂÂhaæ, ahaæ nakkhattaæ kÅÊissÃmi, yÃvÃhaæ ÃgacchÃmi tÃva imasmiæ uyyÃne rukkhapotakesu udakaæ si¤cituæ sakkhissathÃ" 'ti pucchi.
"SÃdhu, si¤cissÃmÅti"'. "Tena hi appamattà hothÃ" 'ti udakaæ si¤canatthÃya tesaæ cammaï¬e c' eva dÃrukuÂe ca datvà gato. VÃnarà cammaï¬e c' eva dÃrukuÂe ca gahetvà rukkhapotakesu udakaæ si¤canti. Atha ne vÃnarajeÂÂhako evam Ãha:
"bho vÃnarÃ, udakaæ nÃma rakkhitabbaæ, tumhe rukkhapotakesu udakaæ si¤cantà uppÃÂetvà uppÃÂetvà mÆlaæ oloketvà gambhÅragatesu mÆlesu bahuæ udakaæ si¤catha agambhÅragatesu appaæ, pacchà amhÃkaæ udakaæ dullabhaæ bhavissatÅti".
Te "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà tathà akaæsu. Tasmiæ samaye eko paï¬itapuriso rÃjuyyÃne te vÃnare tathà karonte disvà evam Ãha: "bho vÃnarÃ, kasmà tumhe rukkhapotake uppÃÂetvà uppÃÂetvà mÆlappamÃïena udakaæ si¤cathÃ" 'ti. Te "evaæ no vÃnarajeÂÂhako ovadatÅti" Ãhaæsu. So taæ vacanaæ sutvà "aho vata bho bÃlà apaï¬ità `atthaæ karissÃmÃ' 'ti anattham eva karontÅti" cintetvà imaæ gÃtham Ãha:


#<[page 251]>#
%<                      7. VÃruïijÃtaka. (47).                251>%

  @<Ja_I,5.6(=46).1: Na ve anatthakusalena atthacariyà sukhÃvahÃ,
                 hÃpeti atthaæ dummedho kapi ÃrÃmiko yathà ti. || Ja_I:45 ||>@

     Tattha ve ti nipÃtamattaæ, anatthakusalenà 'ti anatthe anÃyatane kusalena atthaæ anÃyatane kÃraïe akusalena cà 'ti attho, atthacariyà ti va¬¬hakiriyÃ, sukhÃvahà ti evarÆpena anatthakusalena kÃyikacetasikasukhasaækhÃtassa atthassa cariyà na sukhÃvahÃ, na sakkà Ãvahitun ti attho, kiækÃraïÃ:
ekanten' eva hi hÃpeti atthaæ dummedho bÃlapuggalo atthaæ karissÃmà 'ti atthaæ hÃpetvà anattham eva karoti, kapi ÃrÃmiko yathà ti yathà ÃrÃme niyutto ÃrÃmarakkhaïako makkaÂo atthaæ karissÃmÅti anattham eva karoti evaæ yo koci anatthakusalo tena na sakkà atthacariyaæ Ãvahituæ, so ekaæsena atthaæ hÃpeti yevà 'ti.
     Evaæ so paï¬itapuriso imÃya gÃthÃya vÃnarajeÂÂhakaæ garahitvà attano parisaæ ÃdÃya uyyÃnà nikkhami.
     Satthà "na bhikkhave esa gÃmadÃrako idÃn' eva ÃrÃmadÆsako, pubbe pi ÃrÃmadÆsako yevÃ" 'ti vatvà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà vÃnarajeÂÂhako ÃrÃmadÆsakagÃmadÃrako ahosi, paï¬itapuriso pana aham evÃ" 'ti.
ùramadÆsakajÃtakaæ.

                      $<7. VÃruïijÃtaka.>$
     Na ve anatthakusalenà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto vÃruïidÆsakaæ Ãrabbha kathesi. AnÃthapiï¬ikassa kira sahÃyo eko vÃruïivÃnijo tikhiïaæ vÃruïiæ yojetvà hira¤¤asuvaïïÃdÅni gahetvà vikkiïanto mahÃjane sannipatite "tÃta tvaæ mÆlaæ gahetvà vÃruïin dehÅti" antevÃsikaæ ÃïÃpetvà sayaæ nahÃyituæ agamÃsi.
AntevÃsiko mahÃjanassa vÃruïiæ dento manusse antarantarà loïasakkharà ÃharÃpetvà khÃdante disvà "surà aloïikà bhavissati, loïam ettha pakkhipissÃmÅti" surÃcÃÂiyaæ nÃÊimattaæ loïaæ pakkhipitvà tesaæ suraæ adÃsi. Te mukhaæ pÆretvà pÆretvà cha¬¬etvà "kin te katan" ti pucchiæsu. "Tumhe suraæ pivitvà loïaæ ÃharÃpente disvà loïena yojesin" ti. "EvarÆpaæ nÃma manÃpaæ vÃruniæ nÃsesi bÃlÃ" 'ti taæ garahitvà uÂÂhÃy' uÂÂhÃya pakkantÃ. VÃruïÅvÃnijo Ãgantvà ekam pi adisvà "vÃruïipÃyakà kahaæ gatÃ" ti pucchi.


#<[page 252]>#
%<252             I. EkanipÃta.  5. AtthakÃmavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So taæ atthaæ Ãrocesi, Atha naæ Ãcariyo "bÃla evarÆpà nÃma te surà nÃsitÃ" ti garahitvà imaæ kÃraïaæ AnÃthapiï¬ikassa Ãrocesi. AnÃthapiï¬iko "atthi no idaæ kathÃpÃbhatan" ti Jetavanaæ gantvà SatthÃraæ vanditvà etam atthaæ Ãrocesi. Satthà "na esa gahapati idÃn' eva vÃruïidÆsako, pubbe pi vÃruïidÆsako yevÃ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto BÃrÃïasiyaæ seÂÂhi ahosi. Taæ upanissÃya eko vÃruïivÃïijo jÅvati. So tikhiïam suraæ yojetvà "imaæ vikkiïÃhÅti" antevÃsikaæ vatvà nahÃyituæ gato. AntevÃsiko tasmiæ gatamatte yeva surÃya loïaæ pakkhipitvà iminà va nayena suraæ vinÃsesi. Ath' assa Ãcariyo Ãgantvà taæ kÃraïaæ ¤atvà seÂÂhissa Ãrocesi. SeÂÂhi "anatthakusalà nÃma bÃlà `atthaæ karissÃmÃ' 'ti anattham eva karontÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,5.7(=47).1: Na ve anatthakusalena atthacariyà sukhÃvahÃ,
                 hÃpeti atthaæ dummedho Koï¬a¤¤o vÃruïiæ yathà ti. || Ja_I:46 ||>@

     Tattha Koï¬a¤¤o vÃruïiæ yathà ti yathà ayaæ Koï¬a¤¤anÃmako antevÃsiko atthaæ karissÃmÅti loïaæ pakkhipitvà vÃruïiæ hÃpesi parihÃpesi vinÃsesi evaæ sabbo pi anatthakusalo atthaæ hÃpetÅti
     Bodhisatto imÃya gÃthÃya dhammaæ desesi.
     SatthÃpi "na esa gahapati idÃn' eva vÃruïidÆsako, pubbe pi vÃruïidÆsako yevÃ" 'ti vatvà aïusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà vÃruïidÆsako idÃni pi vÃruïidÆsako ahosi, BÃrÃïasiseÂÂhi pana aham evÃ" 'ti. VÃruïijÃtakaæ.

                      $<8. VedabbhajÃtaka.>$
     AnupÃyena yo atthan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto dubbacam bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Taæ hi bhikkhuæ Satthà "na tvaæ bhikkhu idÃn' eva dubbaco, pubbe pi dubbaco yeva,


#<[page 253]>#
%<                     8. VedabbhajÃtaka. (48).                253>%
ten' eva {ca kÃraïena} paï¬itÃnaæ vacanaæ akatvà tiïhena asinà dvidhà katvà chinno hutvà magge nipatittha, ta¤ ca ekakaæ nissÃya purisasahassaæ jÅvitakkhayaæ pattan" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente ekasmiæ gÃmake a¤¤ataro brÃhmaïo Vedabbhaæ nÃma mantaæ jÃnÃti. So kira manto aggho mahÃraho. Nakkhattayoge laddhe taæ mantaæ parivattetvà ÃkÃse ulloki, tato ÃkÃsato sattaratanavassaæ vassati. Tadà Bodhisatto tassa brÃhmaïassa santike sippaæ uggaïhÃti. Ath' ekadivasaæ brÃhmaïo Bodhisattaæ ÃdÃya kenacid eva karaïÅyena attano gÃmà nikkhamitvà CetiyaraÂÂhaæ agamÃsi. AntarÃmagge ekasmiæ ara¤¤aÂÂhÃne pa¤casatà pesanakacorà nÃma panthaghÃtaæ karonti. Te Bodhisatta¤ ca VedabbhabrÃhmaïa¤ ca gaïhiæsu. Kasmà pan' ete pesanakacorà ti vuccanti. te kira dve jane gahetvà ekaæ dhanÃharaïatthÃya pesenti, tasmà pesanakacorà t' eva vuccanti, te pi ca pitÃputte gahetvà pitaraæ "tvaæ amhÃkaæ dhanaæ Ãharitvà puttaæ gahetvà yÃhÅti" vadanti, eten' upÃyena mÃtudhÅtaro gahetvà mÃtaraæ vissajjenti, jeÂÂhakakaniÂÂhe gahetvà jeÂÂhakabhÃtikaæ vissajjenti, ÃcariyantevÃsike gahetvà antevÃsikaæ vissajjenti. Te tasmim pi kÃle VedabbhabrÃhmaïaæ gahetvà Bodhisattaæ vissajjesuæ. Bodhisatto Ãcariyaæ vanditvà "aham ekÃhadvÅhaccayena ÃgamissÃmi, tumhe mà bhÃyittha, api ca kho pana mama vacanaæ karotha, ajja dhanavassÃpanakanakkhattayogo bhavissati, mà kho tumhe dukkhaæ asahanto mantaæ parivattetvà dhanaæ vassÃpayittha, sace vassÃpessatha tumhe vinÃsaæ pÃpuïissatha ime ca pa¤casatà corÃ" ti. Evaæ Ãcariyaæ ovaditvà dhanatthÃya agamÃsi.
CorÃpi suriye atthaæ gate brÃhmaïaæ bandhitvà nipajjÃpesuæ.
Taæ khaïaæ yeva pÃcÅnalokadhÃtuto paripuïïaæ candamaï¬alaæ uÂÂhahi. BrÃhmaïo nakkhattaæ olokento "dhanavassÃpanakanakkhattayogo laddho,


#<[page 254]>#
%<254                      I. EkanipÃta. 5. AtthakÃmavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kim me dukkhena anubhÆtena, mantaæ parivattetvà ratanavassaæ vassÃpetvà corÃnaæ dhanaæ datvà yathÃsukhaæ gamissÃmÅti" cintetvà core Ãmantesi: "bho corÃ, tumhe maæ kimatthÃya gaïhitthÃ" 'ti. "DhanatthÃya ayyÃ" 'ti. "Sace vo dhanena attho khippaæ maæ bandhanà mocetvà sÅsaæ nahÃpetvà ahatavatthÃni acchÃdetvà gandhehi vilimpÃpetvà pupphÃni piÊandhÃpetvà ÂhapethÃ" 'ti. Corà tassa kathaæ sutvà tathà akaæsu. BrÃhmaïo nakkhattayogaæ ¤atva mantaæ parivattetvà ÃkÃsaæ ullokesi. TÃvad eva ÃkÃsà ratanÃni patiæsu. Corà taæ dhanaæ saæka¬¬hitvà uttarÃsaÇgesu bhaï¬ikaæ katvà pÃyiæsu. BrÃhmaïo pi tesaæ pacchato va agamÃsi. Atha te core a¤¤e pa¤casatà corà gaïhiæsu.
"Kimatthaæ amhe gaïhathÃ" 'ti ca vuttà "dhanatthÃyÃ" 'ti Ãhaæsu. "Yadi vo dhanena attho etaæ brÃhmaïaæ gaïhatha, eso ÃkÃsaæ ulloketvà dhanaæ vassÃpesi, amhÃkam p' etaæ eten' eva dinnan" ti. Corà core vissajjetvà "amhÃkam pi dhanaæ dehÅti" brÃhmaïaæ gaïhiæsu. BrÃhmaïo "ahaæ tumhÃkaæ dhanaæ dadeyyaæ, dhanavassÃpananakkhattayogo pana ito saævaccharamatthake bhavissati, yadi vo dhanena attho adhivÃsetha, tadà dhanavassaæ vassÃpessÃmÅti" Ãha. Corà kujjhitvà "ambho duÂÂhabrÃhmaïa, a¤¤esaæ idÃn' eva dhanaæ vassÃpetvà amhe a¤¤aæ saævaccharaæ adhivÃsÃpesÅti" tiïhena asinà brÃhmaïaæ dvidhà chinditvà magge cha¬¬etvà vegena anubandhitvà tehi corehi saddhiæ yujjhitvà te sabbe pi mÃretvà dhanaæ ÃdÃya puna dve koÂÂhÃsà hutvà a¤¤ama¤¤aæ yujjhitvà a¬¬hatiyÃni purisasatÃni ghÃtetvà etena upÃyena yÃva dve janà avasiÂÂhà ahesuæ tÃva a¤¤ama¤¤aæ ghÃtayiæsu. Evaæ taæ purisasahassaæ vinÃsaæ pattaæ. Te pana dve janà upÃyena taæ dhanaæ Ãharitvà ekasmiæ gÃmasamÅpe gahanaÂÂhÃne dhanaæ paÂicchÃdetvà eko khaggaæ gahetvà rakkhanto nisÅdi eko taï¬ule gahetvà bhattaæ pacÃpetuæ gÃmaæ pÃvisi.


#<[page 255]>#
%<                      8. VedabbhajÃtaka (48).                           255>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Lobho ca nÃm' esa vinÃsamÆlam evÃ" 'ti dhanasantike nisinno cintesi: "tasmiæ Ãgate imaæ dhanaæ dve koÂÂhÃsà bhavissanti, yan nÆnÃhaæ taæ Ãgatamattam eva khaggena paharitvà ghÃtessan" ti so khaggaæ sannahitvà tassa Ãgamanaæ olokento nisÅdi. Itaro pi cintesi: "taæ dhanaæ dve koÂÂhÃsà bhavissanti, yan nÆnÃhaæ bhatte visaæ pakkhipitvà taæ purisaæ bhojetvà jÅvitakkhayaæ pÃpetvà ekako va dhanaæ gaïheyyan" ti so niÂÂhite bhatte sayaæ bhu¤jitvà sesake visaæ pakkhipitvà taæ ÃdÃya tattha agamÃsi. Tam bhattaæ otÃretvà Âhitamattam eva itaro khaggena dvidhà chetvà taæ paÂicchanne ÂhÃne cha¬¬etvà ta¤ ca bhattaæ bhu¤jitvà sayam pi tatth' eva jÅvitakkhayaæ pÃpuïi. Evaæ taæ dhanaæ nissÃya sabbe pi vinÃsaæ pÃpuïiæsu. Bodhisatto pi kho ekÃhadvÅhaccayena dhanaæ ÃdÃya Ãgato. Tasmiæ ÂhÃne Ãcariyaæ adisvà vippakiïïaæ pana dhanaæ disvà "Ãcariyena mama vacanaæ akatvà dhanaæ vassÃpitaæ bhavissati, sabbehi vinÃsaæ pattehi bhavitabban" ti mahÃmaggena pÃyÃsi. Gacchanto Ãcariyaæ mahÃmagge dvidhà chinnaæ disvà "mama vacanaæ akatvà mato" ti dÃrÆni uddharitvà citakaæ katvà Ãcariyaæ jhÃpetvà vanapupphehi pÆjetvà parato gacchanto jÅvitakkhayaæ patte pa¤casate parato a¬¬hatiyasate ti anukkamena avasÃne dve jane jÅvitakkhayaæ patte disvà cintesi: "imaæ dvÅhi Ænaæ purisasahassaæ vinÃsaæ pattaæ, a¤¤ehi dvÅhi corehi bhavitabbaæ, te pi santhambhituæ na sakkhissanti, kahan nu kho te gatÃ" ti gacchanto tesaæ dhanaæ ÃdÃya gahanaÂÂhÃnapaviÂÂhamaggaæ disvà gacchanto bhaï¬ikabaddhassa dhanassa rÃsiæ disvà ekaæ bhattapÃtiæ avattharitvà mataæ addasa. Tato "idan nÃma tehi kataæ bhavissatÅti" sabbaæ ¤atvà "kahan nu kho so puriso" ti vicinanto tam pi paÂicchanne ÂhÃne apaviddhaæ disvà "amhÃkaæ Ãcariyo mama vacanaæ akatvà attano dubbacabhÃvena attanÃpi vinÃsam patto,


#<[page 256]>#
%<256                      I. EkanipÃta.  5. AtthakÃmavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  aparam pi tena purisasahassaæ vinÃsitaæ, anupÃyena vata akÃraïena attano va¬¬hiæ patthayamÃnà amhÃkaæ Ãcariyo viya mahÃnÃsam eva pÃpuïissantÅti" cintetvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,5.8(=48).1: AnupÃyena yo atthaæ icchati so viha¤¤ati,
                 Cetà haniæsu Vedabbhaæ, sabbe te vyasanam ajjhagÆ ti. || Ja_I:47 ||>@

     Tattha so viha¤¤atÅti so anupÃyena attano atthaæ va¬¬hiæ sukhaæ icchÃmÅti akÃle vÃyÃmaæ karonto puggalo viha¤¤ati kilamati mahÃvinÃsaæ pÃpuïÃti, Cetà ti CetiyaraÂÂhavÃsino corÃ, haniæsu Vedabbhan ti Vedabbhamantavasena Vedabbho ti laddhanÃmaæ brÃhmaïaæ haniæsu, sabbe te vyasanam ajjhagÆ ti te pi ca anavasesà a¤¤aæ ghÃtayamÃnà vyasanaæ adhigacchiæsu paÂilabhiæsÆ 'ti.
     Evaæ Bodhisatto "yathà amhÃkaæ Ãcariyo anupÃyena aÂÂhÃne parakkamaæ karonto dhanaæ vassÃpetvà attanà jÅvitakkhayaæ patto a¤¤esa¤ ca vinÃsappaccayo jÃto evam eva yo a¤¤o pi anupÃyena attano atthaæ icchitvà vÃyÃmaæ karissati sabbaso attanà ca vinassissati paresa¤ ca vinÃsappaccayo bhavissatÅti" vanaæ unnÃdetvà devatÃsu sÃdhukÃraæ dadamÃnÃsu imÃya gÃthÃya dhammaæ desetvà taæ dhanaæ upÃyena attano gehaæ Ãharitvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karonto yÃvatÃyukaæ Âhatvà jÅvitapariyosÃne saggapathaæ pÆrayamÃno agamÃsi.
     SatthÃpi "na tvaæ bhikkhu idÃn' eva dubbaco, pubbe pi dubbaco ca, dubbacattà pana mahÃvinÃsaæ patto" ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà VedabbhabrÃhmaïo dubbacabhikkhu ahosi, antevÃsiko pana aham evÃ" 'ti. VedabbhajÃ.
takaæ.


#<[page 257]>#
%<                     9. NakkhattajÃtaka. (49).                      257>%

                      $<9. NakkhattajÃtaka.>$
     Nakkhattaæ patimÃnentan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ ÃjÅvikaæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthiyaæ kir' ekaæ kuladhÅtaraæ janapade eko kulaputto attano puttassa vÃretvà "asukadivase nÃma gaïhissÃmÅti" divasaæ Âhapetvà tasmiæ divase sampatte attano kulÆpakaæ ÃjÅvikaæ pucchi: "bhante, ajja mayaæ ekaæ maægalaæ karissÃma, sobhanaæ nu kho nakkhattan" ti. So "ayaæ maæ paÂhamaæ apucchitvà divasaæ Âhapetvà idÃni paÂipucchati, hotu sikkhÃpessÃmi nan" ti kujjhitvà "ajja asobhanaæ nakkhattaæ, mà ajja maægalaæ karittha, sace karissatha mahÃvinÃso bhavissatÅti" Ãha. Tasmiæ kule manussà tassa saddahitvà taæ divasaæ na gacchiæsu. NagaravÃsino sabbaæ maægalakiriyaæ katvà tesaæ anÃgamanaæ disvà "tehi ajja divaso Âhapito no ca kho ÃgatÃ, amhÃkam pi bahuæ vayakammaæ gataæ, kiæ no tehi, amhÃkaæ dhÅtaraæ a¤¤assa dassÃmÃ" 'ti yathÃkaten' eva maægalena dhÅtaraæ a¤¤assa adaæsu.
Itare punadivase Ãgantvà "detha no dÃrikan" ti Ãhaæsu. Atha ne SÃvatthivÃsino "janapadavÃsino nÃma tumhe gahapatikà pÃpamanussÃ, divasaæ Âhapetvà ava¤¤Ãya nÃgatÃ, Ãgatamaggen' eva paÂigacchatha, amhehi a¤¤esaæ dÃrikà dinnÃ" ti paribhÃsiæsu. Te tehi saddhiæ kalahaæ katvà yathÃgatamaggen' eva gatÃ. Tena pi ÃjÅvikena tesaæ manussÃnaæ maægalantarÃyakatabhÃvo bhikkhÆnaæ antare pÃkaÂo jÃto. Te bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ sannipatità "Ãvuso ÃjÅvikena kulassa maægalantarÃyo kato" ti kathayamÃnà nisÅdiæsu. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchi. Te "imÃya nÃmÃ" 'ti kathayiæsu, "Na bhikkhave idÃn' eva ÃjÅviko tassa kulassa maægalantarÃyaæ karoti, pubbe pi esa tesaæ kujjhitvà maægalantarÃyaæ akÃsi yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente nagaravÃsino janapadavÃsÅnaæ dhÅtaraæ vÃretvà divasaæ Âhapetvà attano kulÆpakaæ ÃjÅvikaæ pucchiæsu: "bhante, ajja amhÃkaæ ekà maægalakiriyÃ, sobhanaæ nu kho nakkhattan" ti. So "ime attano ruciyà divasaæ Âhapetvà idÃni maæ pucchantÅti" kujjhitvà "ajja nesaæ maægalantarÃyaæ karissÃmÅti" cintetvà "ajja asobhanaæ nakkhattaæ,


#<[page 258]>#
%<258                      I. EkanipÃta.  5. AtthakÃmavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sace karotha mahÃvinÃsaæ pÃpuïissathÃ" 'ti Ãha. Te tassa saddahitvà nÃgamiæsu. JanapadavÃsino tesaæ anÃgamanaæ ¤atvà "te ajja divasaæ ÂhapetvÃpi na ÃgatÃ, kin no tehÅti" a¤¤esaæ dhÅtaraæ adaæsu. NagaravÃsino punadivase Ãgantvà dÃrikaæ yÃciæsu. JanapadavÃsino "tumhe nagaravÃsino nÃma chinnahirikà gahapatikÃ, divasaæ Âhapetvà dÃrikaæ na gaïhittha, mayaæ tumhÃkaæ anÃgamanabhÃvena a¤¤esaæ adamhÃ" 'ti. "Mayaæ ÃjÅvikaæ paÂipucchitvà `nakkhattaæ na sobhanan' ti nÃgatÃ, detha no dÃrikan" ti.
"Amhehi tumhÃkaæ anÃgamanabhÃvena a¤¤esaæ dinnÃ, idÃni dinnadÃrikaæ kathaæ puna ÃnessÃmÃ" 'ti. Evaæ tesu a¤¤ama¤¤aæ kalahaæ karontesu eko nagaravÃsipaï¬itapuriso ekena kammena janapadaæ gato. Tesaæ nagaravÃsinaæ "mayaæ ÃjÅvikaæ pucchitvà nakkhattassa asobhanabhÃvena nÃgatÃ" ti kathentÃnaæ sutvà "nakkhattena ko attho, nanu dÃrikÃya laddhabhÃvo va nakkhattan" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,5.9(=49).1: Nakkhattaæ patimÃnentaæ attho bÃlaæ upaccagÃ,
                 attho atthassa nakkhattaæ, kiæ karissanti tÃrakà ti. || Ja_I:48 ||>@

     Tattha patimÃnentan ti olokentaæ, idÃni nakkhattaæ bhavissati idÃni bhavissatÅti ÃgamayamÃnaæ, attho bÃlaæ upaccagà ti etaæ nagaravÃsikaæ bÃladÃrikapaÂilÃbhasaækhÃto attho atikkanto, attho atthassa nakkhattan ti yaæ atthaæ pariyesanto carati so paÂiladdho attho ca atthassa nakkhattaæ nÃma, kiæ karissanti tÃrakà ti itare pana ÃkÃse tÃrakà kiæ karissanti, kataraatthaæ sÃdhessantÅti attho.
     NagaravÃsino kalahaæ katvà dÃrikaæ alabhitvà va agamaæsu.
     SatthÃpi "na bhikkhave esa ÃjÅviko idÃn' ev' assa kulassa maægalantarÃyaæ karoti, pubbe pi akÃsi yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà ÃjÅviko etarahi ÃjÅviko va ahosi,


#<[page 259]>#
%<                     10. DummedhajÃtaka.(50).                          259>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tÃni pi kulÃni idÃni kulÃn' eva, gÃthaæ vatvà Âhito paï¬itapuriso pana aham evÃ" 'ti. NakkhattajÃtakaæ.

                      $<10. DummedhajÃtaka.>$
     DummedhÃnan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto lokatthacariyaæ Ãrabbha kathesi. Sà DvÃdasanipÃte MahÃkaïhajÃtake Ãvibhavissati.
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrante Bodhisatto tassa ra¤¤o aggamahesiyà kucchismiæ paÂisandhiæ gaïhi. Tassa mÃtu kucchito nikkhantassa nÃmagahaïadivase BrahmadattakumÃro ti nÃmaæ akaæsu. So soÊasavassapadesiko hutvà TakkasilÃyaæ sippaæ uggaïhitvà tiïïaæ vedÃnaæ pÃraæ gantvà aÂÂhÃrasannaæ vijjaÂÂhÃnÃnaæ nipphattiæ pÃpuïi. Ath' assa pità oparajjaæ adÃsi. Tasmiæ samaye BÃrÃïasivÃsino devatÃmaægalikà honti, devatà namassanti, bahuajeÊakakukkuÂasÆkarÃdayo vadhitvà nÃnappakÃrehi pupphagandhehi c' eva maæsalohitehi ca balikammaæ karonti. Bodhisatto cintesi: "idÃni sattà devatÃmaægalikà bahuæ pÃïavadhaæ karonti, mahÃjano yebhuyyena adhammasmiæ yeva niviÂÂho, ahaæ pitu accayena rajjaæ labhitvà ekam pi akilametvà upÃyen' eva pÃïavadhaæ kÃtuæ na dassÃmÅti" so ekadivasaæ rathaæ abhiruyha nagarà nikkhanto addasa ekasmiæ mahante vaÂarukkhe mahÃjanaæ sannipatitaæ tasmiæ rukkhe nibbattadevatÃya santike puttadhÅtuyasadhanÃdisu yaæ yaæ icchati taæ taæ patthentaæ. So rathà oruyha taæ rukkhaæ upasaækamitvà gandhapupphehi pÆjetvà udakena abhisekaæ katvà rukkhaæ padakkhiïaæ katvà devatÃmaægaliko hutvà devataæ namassitvà rathaæ abhiruyha nagaram eva pÃvisi. Tato paÂÂhÃya iminà va niyÃmena antarantare tattha gantvà devatÃmaægaliko viya pÆjaæ karoti.


#<[page 260]>#
%<260                      I. EkanipÃta.  5.  AtthakÃmavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So aparena samayena pitu accayena rajje patiÂÂhÃya catasso agatiyo vajjetvà dasa rÃjadhamme akopento dhammena rajjaæ kÃrento cintesi: "mayhaæ mano matthakaæ patto, rajje patiÂÂhito 'smi, yaæ panÃhaæ pubbe ekaæ atthaæ cintayiæ idÃni tam matthakaæ pÃpessÃmÅti" amacce ca brÃhmaïagahapatiÃdayo ca sannipÃtÃpetvà Ãmantesi: "jÃnÃtha bho mayà kena kÃraïena rajjaæ pattan" ti. "Na jÃnÃma devÃ" 'ti. "Api vo 'haæ asukaæ nÃma vaÂarukkhaæ gandhÃdÅhi pÆjetvà a¤jalim paggahetvà namassamÃno diÂÂhapubbo" ti. "ùma devÃ" 'ti. "Tadà ahaæ patthanaæ akÃsiæ: `sace rajjaæ pÃpuïissÃmi balikammaæ te karissÃmÅti', tassà me devatÃya ÃnubhÃvena idaæ rajjaæ laddhaæ, idÃni 'ssà balikammaæ karissÃmi, tumhe papa¤caæ akatvà khippaæ devatÃya balikammaæ sajjethÃ" 'ti. "Kiæ kiæ gaïhÃma devatÃ" ti. "Bho ahaæ devatÃya ÃyÃcamÃno `ye va mayhaæ rajje pÃïÃtipÃtÃdÅni pa¤ca dussÅlakammÃni dasa akusalakammapathe samÃdÃya vattissanti te ghÃtetvà antavaddhimaæsalohitÃdÅhi balikammaæ karissÃmÅti' ÃyÃciæ, tumhe evaæ bheriæ carÃpetha `amhÃkaæ rÃjà uparÃjakÃle yeva evaæ ÃyÃci: sac' Ãhaæ rajjaæ pÃpuïissÃmi ye me rajje dussÅlà bhavissanti te sabbe ghÃtetvà balikammaæ karissÃmÅti so idÃni pa¤cavidhaæ dasavidhaæ dussÅlakammaæ samÃdÃya vattamÃnÃnaæ dussÅlÃnaæ sahassaæ ghÃtÃpetvà tesaæ hadayamaæsÃdÅni gÃhÃpetvà devatÃya balikammaæ kÃretukÃmo, eva¤ ca nagaravÃsino jÃnantÆ' 'ti, eva¤ ca pana vatvà ye dÃni ito paÂÂhÃya dussÅlakamme vattissanti tesaæ sahassaæ ghÃtetvà ya¤¤aæ yajitvà ÃyÃcanato muccissÃmÅti". Etam atthaæ pakÃsento imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,5.10(=50).1: DummedhÃnaæ sahassena ya¤¤o me upayÃcito,
                 idÃni kho 'haæ yajissÃmi, bahÆ adhammiko jano ti. || Ja_I:49 ||>@



#<[page 261]>#
%<                     10.  DummedhajÃtaka.(50).                        261>%
     Tattha dummedhÃnaæ sahassenà 'ti idaæ kammaæ kÃtuæ vaÂÂati idaæ na vaÂÂatÅti ajÃnanabhÃvena dasasu và pana akusalakammapathesu samÃdÃya vattanabhÃvena duÂÂhà medhà etesan ti dummedhÃ, tesaæ dummedhÃnaæ nippa¤¤Ãnaæ bÃlapuggalÃnaæ gaïitvà gahitena sahassena, ya¤¤o me upayÃcito ti mayà devataæ upasaækamitvà evaæ yajissÃmÅti ya¤¤o yÃcito, idÃni kho 'haæ yajissÃmÅti so aham idÃni ÃyÃcanena rajjassa paÂiladdhattà idÃni yajissÃmi, kiækÃraïÃ: idÃni hi bahÆ adhammiko jano, tasmà idÃn' eva naæ gahetvà balikammaæ karissÃmÅti.
     Amaccà Bodhisattassa vacanaæ sutvà "sÃdhu devÃ" 'ti dvÃdasayojanike BÃrÃïasinagare bheri¤ carÃpesuæ. Bheriyà Ãïaæ sutvà ekam pi dussÅlakammaæ samÃdÃya Âhito eko puriso pi nÃhosi. Iti yÃva Bodhisatto rajjaæ kÃresi tÃva ekapuggalo pi pa¤cadasasu và dussÅlakammesu ekam pi kammaæ karonto na pa¤¤Ãyittha. Evaæ Bodhisatto ekapuggalam pi akilamento sakalaraÂÂhavÃsino sÅlaæ rakkhÃpetvà sayam pi dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karitvà jÅvitapariyosÃne attano parisaæ ÃdÃya devanagaraæ pÆrento agamÃsi.
     SatthÃpi "na bhikkhave TathÃgato idÃn' eva lokassa atthaæ carati, pubbe pi cari yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà parisà Buddhaparisà ahesuæ, BÃrÃïasirÃjà pana aham evÃ" 'ti. DummedhajÃtakaæ.
AtthakÃmavaggo pa¤camo. PaÂhamo païïÃso.

                           6. ùSIõSAVAGGA.

                      $<1. MahÃsÅlavajÃtaka.>$
     ùsiæsetheva puriso ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ossaÂÂhaviriyaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Taæ hi Satthà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ossaÂÂhaviriyo" ti pucchi "Ãma bhante" ti ca vutte "kasmà tvaæ bhikkhu evarÆpe niyyÃnikasÃsane viriyaæ ossaji,


#<[page 262]>#
%<262                      I. EkanipÃta.  6.  Asiæsavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  pubbe paï¬ità rajjaæ parihÃyitvÃpi attano viriye Âhatvà va naÂÂham pi yasaæ uppÃdayiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃraïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ra¤¤o aggamahesiyà kucchismiæ nibbatto. Tassa nÃmagahaïadivase SÅlavakumÃro ti nÃmaæ akaæsu. So.
soÊasavassapadesiko va sabbasippesu nipphattiæ patvà aparabhÃge pitu accayena rajje patiÂÂhito MahÃsÅlavarÃjà nÃma ahosi dhammiko dhammarÃjÃ. So nagarassa catusu dvÃresu catasso majjhe ekaæ nivesanadvÃre ekan ti cha dÃnasÃlà kÃretvà kapaïaddhikÃnaæ dÃnaæ deti sÅlam rakkhati uposathakammaæ karoti khantimettÃnuddayasampanno, aæke nisinnaæ puttaæ paritosayamÃno viya sabbasatte paritosayamÃno dhammena rajjaæ kÃreti. Tass' eko amacco antopure padubbhitvà aparabhÃge pÃkaÂo jÃto. Amaccà ra¤¤o Ãrocesuæ. RÃjà parigaïhanto attanà paccakkhato ¤atvà taæ amaccaæ pakkosÃpetvà "andhabÃla, ayuttan te kataæ, na tvaæ mama vijite vasituæ arahasi, attano dhana¤ ca puttadÃra¤ ca gahetvà a¤¤attha yÃhÅti" raÂÂhà pabbÃjesi. So KÃsiraÂÂhaæ atikkamma KosalarÃjÃnaæ upaÂÂhahanto anukkamena ra¤¤o abbhantare vissÃsiko jÃto. So ekadivasaæ KosalarÃjÃnaæ Ãha: "deva, BÃrÃïasirajjaæ nimmakkhikamadhupaÂalasadisaæ, rÃjà atimuduko, appen' eva balavÃhanena sakkà BÃrÃïasirajjaæ gaïhitun" ti. RÃjà tassa vacanaæ sutvà "BÃrÃïasirajjaæ nÃma mahÃ, aya¤ ca `appen' eva balavÃhanena sakkà gaïhitun' ti Ãha, kin nu kho payuttakacoro siyÃ" ti cintetvà "payuttako si, ma¤¤e" ti Ãha.
"NÃham deva payuttako, saccam eva vadÃmi, sace me na saddahatha manusse pesetvà paccantagÃmaæ {hanÃpetha} te manusse gahetvà attano santikaæ nÅte dhanaæ datvà vissajjessatÅti. RÃjà "ayaæ ativiya sÆro hutvà katheti, vÅmaæsissÃmi tÃvÃ"


#<[page 263]>#
%<                     1 MahÃsÅlavajÃtaka. (51).                          263>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  'ti attano purise pesetvà paccantagÃmaæ hanÃpesi. Te core gahetvà BÃrÃïasira¤¤o dassesuæ. RÃjà te disvà "tÃtà kasmà gÃmaæ hanathÃ" 'ti pucchi. "JÅvituæ asakkontà devÃ" 'ti. "Atha kasmà mama santikaæ na Ãgamittha, ito dÃni paÂÂhÃya evarÆpaæ mà karitthÃ" 'ti tesaæ dhanaæ datvà vissajjesi. Te gantvà Kosalara¤¤o taæ pavattiæ Ãrocesuæ. So ettakenÃpi gantuæ avisahanto puna majjhe janapadaæ hanÃpesi. Te pi core rÃjà tath' eva dhanaæ datvà vissajjesi. So ettakenÃpi agantvà puna pesetvà antaravÅthiyaæ vilumpÃpesi.
RÃjà tesam pi corÃnaæ dhanaæ datvà vissajjesi yeva. Tadà KosalarÃjà "ativiya dhammiko rÃjÃ" ti ¤atvà "BÃrÃïasirajjaæ gahessÃmÅti" balavÃhanaæ ÃdÃya niyyÃsi. Tadà pana BÃrÃïasira¤¤o mattavÃraïe abhimukhaæ Ãgacchante anivattanadhammà asaniyÃpi sÅse patantiyà asantasanasabhÃvà SÅlavamahÃrÃjassa ruciyà sati sakala-JambudÅpe rajjaæ gahetuæ samatthà sahassamattà abhejjavarasÆramahÃyodhà honti. Te "KosalarÃjà ÃgacchatÅti" sutvà rÃjÃnaæ upasaækamitvà "deva, KosalarÃjà kira `BÃrÃïasirajjaæ gaïhissÃmÅti' Ãgacchati, gacchÃma, naæ amhÃkaæ rajjasÅmaæ anokkantamattam eva pothetvà gaïhÃmÃ" `ti vadiæsu. "TÃtÃ, maæ nissÃya a¤¤esaæ kilamanakiccaæ n' atthi, rajjatthikà rajjaæ gaïhantu, mà gamitthÃ" 'ti nivÃresi.
KosalarÃjà sÅmaæ atikkamitvà janapadamajjhaæ pÃvisi. Amaccà puna pi rÃjÃnaæ upasaækamitvà tath' eva vadiæsu. RÃjà purimanayen' eva nivÃresi. KosalarÃjà bahinagare Âhatvà "rajjaæ và detu yuddhaæ vÃ" ti SÅlavamahÃrÃjassa sÃsanaæ pesesi.
RÃjà taæ sutvà "n' atthi mayà saddhiæ yuddhaæ, rajjaæ gaïhatÆ" 'ti paÂisÃsanaæ pesesi. Puna pi amaccà rÃjÃnaæ upasaækamitvà "deva, na mayaæ Kosalara¤¤o nagaraæ pavisituæ dema, bahinagare yeva naæ pothetvà gaïhÃmÃ" 'ti Ãhaæsu.
RÃjà purimanayen' eva nivÃretvà nagaradvÃrÃni avÃpurÃpetvà saddhiæ amaccasahassena mahÃtale pallaækamajjhe nisÅdi.


#<[page 264]>#
%<264                 I. EkanipÃta.  6 ùsiæsavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  KosalarÃjà mahantena balavÃhanena BÃrÃïasiæ pÃvisi. So ekam pi paÂisattuæ apassanto ra¤¤o nivesanadvÃraæ gantvà amaccagaïaparivuto apÃrutadvÃre nivesane alaækatapaÂiyattaæ mahÃtalaæ Ãruyha nisinnaæ niraparÃdhaæ SÅlavamahÃrÃjÃnaæ saddhiæ amaccasahassena gaïhÃpetvà "gacchatha, imaæ rÃjÃnaæ saddhiæ amaccehi pacchÃbÃhaæ gÃÊhabandhanaæ bandhitvà ÃmakasusÃnaæ netvà galappamÃïe ÃvÃÂe khaïitvà yathà eko pi hatthaæ ukkhipituæ na sakkoti evaæ paæsuæ pakkhipitvà nikhaïatha, rattiæ sigÃlà Ãgantvà etesaæ kÃtabbayuttakaæ karissantÅti" Ãha. Manussà corara¤¤o Ãïaæ sutvà rÃjÃnaæ saddhiæ amaccehi pacchÃbÃhaæ gÃÊhabandhanaæ bandhitvà nikkhÃmesuæ. Tasmim pi kÃle SÅlavamahÃrÃjà corara¤¤o ÃghÃtamattam pi nÃkÃsi. Tesu pi amaccesu evaæ bandhitvà nÅyamÃnesu eko pi ra¤¤o vacanaæ bhindituæ samattho nÃma nÃhosi, evaæ suvinÅtà kir' assa parisÃ. Atha te rÃjapurisà sÃmaccaæ SÅlavarÃjÃnaæ ÃmakasusÃnaæ netvà galappamÃïe ÃvÃÂe khaïitvà SÅlavamahÃrÃjÃnaæ majjhe ubhosu passesu sesà amacce ti sabbe pi ÃvÃÂesu otÃretvà paæsuæ Ãkiritvà ghanaæ ÃkoÂetvà agamaæsu. SÅlavarÃjà amacce Ãmantetvà corara¤¤o upari kopaæ akatvà "mettam eva bhÃvetha tÃtÃ" ti ovadi.
Atha a¬¬harattasamaye "manussamaæsaæ khÃdissÃmÃ" 'ti sigÃlà Ãgamiæsu. Te disvà rÃjà ca amaccà ca ekappahÃren' eva saddam akaæsu. SigÃlà bhÅtà palÃyiæsu. Te nivattitvà olokentà pacchato kassaci anÃgamanabhÃvaæ ¤atvà puna paccÃgamiæsu. Itare pi tath' eva saddam akaæsu. Evaæ yÃva tatiyaæ palÃyitvà puna olokentà tesu ekassÃpi anÃgamanabhÃvaæ ¤atvà "vajjhappattà ete bhavissantÅti" sÆrà hutvà nivattitvà puna tesu saddaæ karontesu pi na palÃyiæsu. JeÂÂhakasigÃlo rÃjÃnaæ upaga¤chi, sesà sesÃnaæ santikaæ agamaæsu.


#<[page 265]>#
%<                     1. MahÃsÅlavajÃtaka. (51)                           265>%
UpÃyakusalo rÃjà tassa attano santikaæ ÃgatabhÃvaæ ¤atvà ¬asituæ okÃsaæ dento viya gÅvaæ ukkhipitvà taæ gÅvÃya ¬asamÃnaæ hanukaÂÂhikena Ãka¬¬hitvà yante pakkhipitvà viya gÃÊhakaæ gaïhi. NÃgabalena ra¤¤Ã hanukaÂÂhikena Ãka¬¬hitvà gÅvÃya daÊhagahitasigÃlo attÃnaæ mocetuæ asakkonto maraïabhayatajjito mahÃviravaæ viravi. AvasesasigÃlà tassa taæ aÂÂassaraæ sutvà "ekena purisen' esa gahito bhavissatÅti" amacce upasaækamituæ asakkontà maraïabhayatajjità sabbe palÃyiæsu. Ra¤¤o hanukaÂÂhikena daÊhaæ katvà gahitasigÃlo aparÃparaæ saæsarante paæsu sithilà ahosi. So pi sigÃlo maraïabhayabhÅto catuhi pÃdehi ra¤¤o uparimabhÃge paæsuæ apabbÆhi. RÃjà paæsuno sithilabhÃvaæ ¤atvà sigÃlaæ vissajjetvà nÃgabalo thÃmasampanno aparÃparaæ saæcaranto ubho hatthe ukkhipitvà ÃvÃÂamukhavaÂÂiyaæ olubbha vÃtacchinnavalÃhako viya nikkhamitvà Âhito amacce assÃsetvà paæsuæ viyÆhitvà sabbe uddharitvà amaccaparivuto ÃmakasusÃne aÂÂhÃsi.
Tasmiæ samaye manussà ekaæ matamanussaæ ÃmakasusÃne cha¬¬entà dvinnaæ yakkhÃnaæ sÅmantarikÃya cha¬¬esuæ.
Yakkhà taæ matamanussaæ bhÃjetuæ asakkontà "mayaæ imaæ bhÃjetuæ na sakkoma, ayaæ SÅlavarÃjà dhammiko, esa no bhÃjetvà dassati, etassa santikaæ gacchÃmÃ" 'ti taæ matamanussaæ pÃde gahetvà ka¬¬hantà ra¤¤o santikaæ gantvà "deva amhÃkaæ imaæ bhÃjetvà dehÅti" Ãhaæsu. "Bho yakkhÃ, ahaæ imaæ tumhÃkaæ bhÃjetvà dadeyyaæ, aparisuddho pan' amhi, nahÃyissÃmi tÃvÃ" ti. Yakkhà corara¤¤o ÂhapitavÃsitaudakaæ attano ÃnubhÃvena Ãharitvà ra¤¤o nahÃnatthÃya adaæsu, nahÃtvà Âhitassa saæharitvà Âhapite corara¤¤o sÃÂake Ãharitvà adaæsu, te nivÃsetvà Âhitassa {catujÃtigandhasamuggaæ} {ÃharitvÃ} adaæsu, gandhe vilimpitvà Âhitassa {suvaïïasamugge} maïitÃlavaïÂesu ÂhapitÃni nÃnÃpupphÃni Ãharitvà adaæsu, pupphÃni pilandhitvà ÂhitakÃle "a¤¤aæ kiæ karomÃ" 'ti pucchiæsu. RÃjà attano chÃtakÃkÃraæ dassesi.


#<[page 266]>#
%<266                   I. EkanipÃta. 6. ùsiæsavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Te gantvà corara¤¤o sampÃditaæ nÃnaggarasabhojanaæ Ãharitvà adaæsu. RÃjà nahÃtÃnulitto maï¬itapasÃdhito nÃnaggarasabhojanaæ bhu¤ji. Yakkhà corara¤¤o ÂhapitavÃsitapÃnÅyaæ suvaïïabhiækÃren' eva suvaïïasarakena pi saddhiæ Ãhariæsu. Ath' assa pÃnÅyaæ pivitvà mukhaæ vikkhÃletvà hatthe dhovitakÃle corara¤¤o sampÃditaæ pa¤casugandhikaparivÃraæ tambÆlaæ Ãharitvà adaæsu, taæ khÃditvà ÂhitakÃle "a¤¤aæ kiæ karomÃ" 'ti pucchiæsu, "gantvà corara¤¤o ussÅsake nikkhittaæ maægalakhaggaæ ÃharathÃ" 'ti tam pi gantvà Ãhariæsu. RÃjà khaggaæ gahetvà taæ matamanussaæ ujukaæ ÂhapÃpetvà matthakamajjhe asinà paharitvà dve koÂÂhÃse katvà dvinnaæ yakkhÃnaæ samavibhattam eva vibhajitvà adÃsi, datvà ca pana khaggaæ dhovitvà sannahitvà aÂÂhÃsi. Atha te yakkhà manussamaæsaæ khÃditvà suhità hutvà tuÂÂhacittà "a¤¤aæ te mahÃrÃja kiæ karomÃ" 'ti pucchiæsu. "Tena hi tumhe attano ÃnubhÃvena maæ corara¤¤o sirigabbhe otÃretha, ime ca amacce attano attano gehe patiÂÂhÃpethÃ" 'ti. Te "sÃdhu devÃ" 'ti sampaÂicchitvà tathà akaæsu. Tasmiæ samaye corarÃjà alaækatasirigabbhe sirisayanapiÂÂhe nipanno niddÃyati. RÃjà tassa pamattassa niddÃyantassa khaggatalena udaraæ pahari. So bhÅto pabujjhitvà dÅpÃlokena SÅlavamahÃrÃjÃnaæ sa¤jÃnitvà sayanà vuÂÂhÃya dhitiæ upaÂÂhapetvà Âhito rÃjÃnaæ Ãha: "mahÃrÃja evarÆpÃya rattiyà gahitÃrakkhe pihitadvÃre bhavane Ãrakkhamanussehi nirokÃse ÂhÃne khaggaæ sannayhitvà alaækatapaÂiyatto kathaæ nÃma tvaæ imaæ sayanapiÂÂhaæ Ãgato" ti. RÃjà attano ÃgamanÃkÃraæ sabbaæ vitthÃrato kathesi. Taæ sutvà corarÃjà saæviggamÃnaso "mahÃrÃja, ahaæ manussabhÆto pi samÃno tumhÃkaæ guïaæ na jÃnÃmi, paresaæ lohitamaæsakhÃdakehi pana kakkhaÊehi pharusehi yakkhehi tava guïà ¤ÃtÃ, na dÃn' Ãhaæ narinda evarÆpe sÅlasampanne tayi dubbhissÃmÅti"


#<[page 267]>#
%<                     1. MahÃsÅlavajÃtaka. (51).                          267>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  khaggaæ ÃdÃya sapathaæ katvà rÃjÃnaæ khamÃpetvà mahÃsayane nipajjÃpetvà attanà khuddakama¤cake nipajjitvà pabhÃtÃya rattiyà uÂÂhite suriye bheri¤ carÃpetvà sabbaseïiyo ca amaccabrÃhmaïagahapatike ca sannipÃtÃpetvà tesaæ purato ÃkÃse puïïacandaæ ukkhipanto viya SÅlavara¤¤o guïe kathetvà parisamajjhe yeva puna rÃjÃnaæ khamÃpetvà rajjaæ paÂicchÃpetvà "ito paÂÂhÃya tumhÃkaæ uppanno corÆpaddavo mayhaæ bhÃro, mayà gahitÃrakkhà tumhÃkaæ rajjaæ karothÃ" ti vatvà pesu¤¤akÃrakassa Ãïaæ katvà attano balavÃhanaæ ÃdÃya sakaraÂÂham eva gato.
SÅlavamahÃrÃjÃpi kho alaækatapaÂiyatto setacchattassa heÂÂhà sarabhapÃdake ka¤canapallaæke nisinno attano sampattiæ oloketvà "aya¤ ca evarÆpà sampatti amaccasahassassa ca jÅvitapaÂilÃbho, mayi viriyaæ akaronte na ki¤ci abhavissa, viriyabalena panÃhaæ naÂÂha¤ ca imaæ yasaæ paÂilabhiæ, amaccasahassassa ca jÅvitadÃnaæ adÃsiæ, ÃsÃcchedaæ vata akatvà viriyam eva kattabbaæ, kataviriyassa hi phalaæ nÃma evaæ samijjhatÅti" cintetvà udÃnavasena imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,6.1(=51).1: ùsiæseth' eva puriso, na nibbindeyya paï¬ito,
                 passÃmi vo 'haæ attÃnaæ, yathà icchiæ tathà ahÆ ti. || Ja_I:50 ||>@

     Tattha Ãsiæsethevà 'ti evÃhaæ viriyaæ Ãrabhanto imamhà dukkhà muccissÃmÅti attano viriyabale Ãsaæ karoth' eva, na nibbindeyya paï¬ito ti upÃyakusalo yuttaÂÂhÃne viriyaæ karonto ahaæ imassa viriyassa phalaæ na labhissÃmÅti na ukkaïÂheyya, ÃsÃcchedakammaæ na kareyyÃsÅti attho, passÃmi vo haæ attÃnan ti, ettha vo ti nipÃtamattaæ, ahaæ ajja attÃnaæ passÃmi, yathà icchiæ tathà ahÆ 'ti ahaæ hi ÃvÃÂe nikhÃto tamhà dukkhà muccitvà puna attano rajjasampattiæ icchiæ, so ahaæ imaæ sampattiæ pattaæ attÃnaæ passÃmi, yath' evÃhaæ pubbe icchiæ tath' eva me attà jÃto ti.
     Evaæ Bodhisatto "aho vata bho sÅlasaæpannÃnaæ viriyaphalaæ nÃma samijjhatÅti" imÃya gÃthÃya udÃnaæ udÃnetvà yÃvajÅvaæ pu¤¤Ãni karitvà yathÃkammaæ gato.


#<[page 268]>#
%<268                     I. EkanipÃta. 6. ùsiæsavagga.>%
     SatthÃpi imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne ossaÂÂhaviriyo bhikkhu arahatte patiÂÂhÃsi. Satthà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà duÂÂhÃmacco Devadatto ahosi, amaccasahassà BuddhaparisÃ, SÅlavamahÃrÃjà pana aham evÃ" 'ti. MahÃsÅlavajÃtakaæ.

                      $<2. CÆÊajanakajÃtaka.>$
     VÃyametheva puriso ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ossaÂÂhaviriyam eva Ãrabbha kathesi. Tattha yaæ vattabbaæ taæ sabbaæ MahÃjanakajÃtake Ãvibhavissati. RÃjà pana setacchattassa heÂÂhà nisinno imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,6.2(=52).1: VÃyameth' eva puriso, na nibbindeyya paï¬ito,
                 passÃmi vo 'haæ attÃnaæ udakà thalam ubbhatan ti. || Ja_I:51 ||>@

     Tattha vÃyamethevà 'ti vÃyÃmaæ karoth' eva, udakà thalam ubbhatan ti udakato thalam uttiïïaæ, thale patiÂÂhitaæ attÃnaæ passÃmÅti.
     IdhÃpi ossaÂÂhaviriyo bhikkhu arahattaæ patto, JanakarÃjà SammÃsambuddho va ahosÅti. CÆÊajanakajÃtakaæ.

                      $<3. PuïïapÃtijÃtaka.>$
     Tatheva puïïapÃtiyo ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto visavÃruïiæ Ãrabbha kathesi. Ekaæ samayaæ SÃvatthiyaæ surÃdhuttà sannipatitvà mantayiæsu: "surÃmÆlaæ no khÅïaæ, kahan nu kho labhissÃmÃ" 'ti. Ath' eko kakkhaÊadhutto Ãha: "mà cintayittha, atth' eko upÃyo" ti. "KatarÆpÃyo nÃmÃ" 'ti. "AnÃthapiï¬iko aÇgulimuddikà piÊandhitvà {maÂÂasÃÂakanivattho} rÃjupaÂÂhÃnaæ gacchati, mayaæ surÃpÃtiyaæ visa¤¤Åkaraïabhesajjaæ pakkhipitvà ÃpÃnaæ sajjetvà nisÅditvà AnÃthapiï¬ikassa ÃgamanakÃle `ito ehi mahÃseÂÂhÅti' pakkositvà taæ suraæ pÃyetvà visa¤¤ÅbhÆtassa aÇgulimuddikà ca sÃÂake ca gahetvà surÃmÆlaæ karissÃmÃ" 'ti. Te "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà tathà katvà seÂÂhissa ÃgamanakÃle paÂimaggaæ gantvà "sÃmi, ito tÃva Ãgacchatha,


#<[page 269]>#
%<                     3. PuïïapÃtijÃtaka. (53).                          269>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ayaæ amhÃkaæ santike atimanÃpà surÃ, thokaæ pivitvà gacchathÃ" 'ti vadiæsu. "SotÃpanno ariyasÃvako kiæ suraæ pivissati, anatthiko samÃno pi pana ime dhutte parigaïhissÃmÅti" tesaæ ÃpÃnabhÆmiæ gantvà tesaæ kiriyaæ oloketvà "ayaæ surà imehi iminà nÃma kÃraïena yojitÃ" ti ¤atvà "ito dÃni paÂÂhÃya ime ito palÃpessÃmÅti" cintetvà Ãha: "are duÂÂhadhuttà tumhe `surÃpÃtiyaæ bhesajjaæ pakkhipitvà ÃgatÃgate pÃyetvà visa¤¤Åkatvà vilumpissÃmÃ' 'ti ÃpÃnamaï¬alaæ sajjetvà nisinnà kevalaæ imaæ suraæ vaïïetha, eko pi vo ukkhipitvà pivituæ na ussahati, sace ayaæ ayojitakà assa tumhe va piveyyÃthÃ" 'ti dhutte tajjetvà tato palÃpetvà attano gehaæ gantvà "dhuttehi katakÃraïaæ TathÃgatassa ÃrocessÃmÅti" Jetavanaæ gantvà Ãrocesi. Satthà "idÃni tÃva gahapati ne dhuttà taæ va¤cetukÃmà jÃtÃ, pubbe pana paï¬ite pi va¤cetukÃmà ahesun" ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto BÃrÃïasiseÂÂhi ahosi. TadÃp' ete dhuttà evam eva sammantetvà suraæ yojetvà BÃrÃïasiseÂÂhissa ÃgamanakÃle paÂimaggaæ gantvà evam eva kathayiæsu. SeÂÂhi anatthiko hutvà te parigaïhitukÃmo gantvà tesaæ kiriyaæ oloketvà "idan nÃm' ete kÃtukÃmÃ, palÃpessÃmi te ito" ti cintetvà evam Ãha:
"bho dhuttÃ, surà pivitvà rÃjakulaæ gantuæ nÃma na yuttaæ, rÃjÃnaæ disvà puna Ãgacchante jÃnissÃmi, tumhe idh' eva nisÅdathÃ" 'ti rÃjupaÂÂhÃnaæ gantvà paccÃga¤chi. Dhuttà "ito etha sÃmÅti". So tattha gantvà bhesajjasaæyojità pÃtiyo oloketvà evam Ãha: "bho dhuttÃ, tumhÃkaæ kiriyà mayhaæ na ruccati, tumhÃkaæ surÃpÃtiyo yathÃpÆrità va ÂhitÃ, tumhe kevalaæ suraæ vaïïetha na pana pivatha, sac' Ãyaæ manÃpà assa tumhe pi piveyyÃtha, imÃya pana visasaæyuttÃya bhavitabban" ti tesaæ manorathaæ bhindanto imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,6.3(=53).1: Tath' eva puïïapÃtiyo, a¤¤Ãyaæ vattate kathÃ,
                 ÃkÃrakena jÃnÃmi: na cÃyaæ bhaddikà surà ti. || Ja_I:52 ||>@



#<[page 270]>#
%<270                 I. EkanipÃta. 6. ùsiæsavagga.>%
     Tattha tathevà 'ti yathà mayà gamanakÃle diÂÂhà idÃni pi imà surÃpÃtiyo tath' eva puïïÃ, a¤¤Ãyaæ vattate kathà ti yà ayaæ tumhÃkaæ surÃvaïïanakathà vattati sà a¤¤' eva abhÆtà atacchÃ, yadi hi esà surà manÃpà assa tumhe piveyyÃtha, upa¬¬hapÃtiyo avasisseyyuæ, tumhÃkaæ pana ekenÃpi surà na pÅtÃ, ÃkÃrakena jÃnÃmÅti tasmà iminà kÃraïena jÃnÃmi, na cÃyaæ bhaddikà surà ti n' eva ayaæ bhaddikà surÃ, visayojitÃya etÃya bhavitabban ti dhutte gahetvà yathà na puna evarÆpaæ karonti tathà te tajjetvà vissajjesi.
     So yÃvajÅvaæ dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karitvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà dhuttà etarahi dhuttÃ, BÃrÃïasiseÂÂhi pana ahan tena samayenÃ" 'ti. PuïïapÃtijÃtakaæ.

                      $<4. PhalajÃtaka.>$
     NÃyaæ rukkho durÃruho ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ phalakusalaæ upÃsakaæ Ãrabbha kathesi. Eko kira SÃvatthivÃsikuÂumbiko Buddhapamukhasaæghaæ nimantetvà attano ÃrÃme nisÅdÃpetvà yÃgukhajjakaæ datvà uyyÃnapÃlaæ ÃïÃpesi: "bhikkhÆhi saddhiæ uyyÃne vicaritvà ayyÃnaæ ambÃdÅni nÃnÃphalÃni de hÅti". So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà bhikkhusaæghaæ ÃdÃya uyyÃne vicaranto rukkhaæ oloketvà va "etaæ phalaæ Ãmaæ, etaæ na supakkaæ, etaæ supakkan" ti jÃnÃti, yaæ so vadati taæ tath' eva hoti.
BhikkhÆ gantvà TathÃgatassa Ãrocesuæ: "bhante, ayaæ uyyÃnapÃlo phalakusalo, bhÆmiyaæ Âhito rukkhaæ oloketvà `etaæ phalaæ Ãmaæ, etaæ na supakkaæ, etaæ supakkan' ti jÃnÃti, yaæ so vadati taæ tath' eva hotÅti". Satthà "na bhikkhave ayam eva uyyÃnapÃlo phalakusalo, pubbe pana paï¬ità phalakusalà ahesun" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto seÂÂhikule nibbattitvà vayappatto pa¤cahi sakaÂasatehi vaïijjaæ karonto ekasmiæ kÃle mahÃvattaniaÂaviæ patvà aÂavimukhe Âhatvà sabbe manusse sannipÃtÃpetvà "imissà aÂaviyà visarukkhà nÃma honti yeva,


#<[page 271]>#
%<                   4. PhalajÃtaka. (54).                            271>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  pubbe tumhehi aparibhuttaæ yaæ ki¤ci pattaæ và pupphaæ và phalaæ và maæ aparipucchitvà mà khÃditthÃ" 'ti Ãha. Te "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà aÂaviæ otariæsu. AÂavimukhe ca ekasmiæ gÃmadvÃre kiæphalarukkho nÃma atthi, tassa khandhasÃkhÃpalÃsapupphaphalÃni sabbÃni ambasadisÃn' eva honti, na kevalaæ vaïïasaïÂhÃnato va gandharasehi pi 'ssa ÃmapakkÃni phalÃni ambaphalasadisÃn' eva, khÃditÃni pana halÃhalavisaæ viya taæ khaïaæ yeva jÅvitakkhayaæ pÃpeti. Purato gacchantà ekacce lolapurisà "ambarukkho ayan" ti sa¤¤Ãya phalÃni khÃdiæsu, ekacce "satthavÃhaæ pucchitvà va khÃdissÃmÃ" 'ti hatthena gahetvà aÂÂhaæsu. Te satthavÃhe Ãgate "ayya imÃni ambaphalÃni khÃdÃmÃ" 'ti pucchiæsu. Bodhisatto "nÃyaæ ambarukkho" ti ¤atvà "kiæphalarukkho nÃm' esa ambarukkho, mà khÃditthÃ" 'ti vÃretvà ye khÃdiæsu te pi vamÃpetvà catumadhuraæ pÃyetvà Ãroge akÃsi. Pubbe pana imasmiæ rukkhamÆle manussà nivÃsaæ kappetvà ambaphalÃnÅti imÃni visaphalÃni khÃditvà jÅvitakkhayaæ pÃpuïanti, punadivase gÃmavÃsino nikkhamitvà matamanusse disvà pÃde gaïhitvà paÂicchannaÂÂhÃne cha¬¬etvà sakaÂehi saddhiæ yeva sabban tesaæ santakaæ gahetvà gacchanti. Te taæ divasam pi aruïuggamanakÃle yeva "mayhaæ balivaddà bhavissanti mayhaæ sakaÂaæ mayhaæ bhaï¬an" ti vegena taæ rukkhamÆlaæ gantvà manusse nÅroge disvà "kathaæ tumhe imaæ rukkhaæ `nÃyaæ ambarukkho' ti jÃnitthÃ" 'ti pucchiæsu. Te "mayaæ na jÃnÃma, satthavÃhajeÂÂhako no jÃnÅti" Ãhaæsu. Manussà Bodhisattaæ pucchiæsu:
"paï¬ita kin ti katvà tvaæ imassa rukkhassa nÃmbarukkhabhÃvaæ a¤¤ÃsÅti". So "dvÅhi kÃraïehi a¤¤Ãsin" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha:


#<[page 272]>#
%<272                       I. EkanÅpÃta. 6. ùsiæsavagga.>%

  @<Ja_I,6.4(=54).1: NÃyaæ rukkho durÃruho, na pi gÃmato ÃrakÃ,
                 ÃkÃrakena jÃnÃmi: nÃyaæ sÃdhuphalo dumo ti. || Ja_I:53 ||>@

     Tattha nÃyaæ rukkho durÃruho ti ayaæ visarukkho na dukkhÃruho, ukkhipitvà ÂhapitanisseïÅ viya sukhena Ãrohituæ sakkà ti vadati, na hi gÃmato Ãrakà ti gÃmato dÆre Âhito pi na hoti, gÃmadvÃre Âhito yevà 'ti dÅpeti, ÃkÃrakena jÃnÃmÅti iminà duvidhena kÃraïenÃhaæ imaæ rukkhaæ jÃnÃmi, kin ti nÃyaæ sÃdhuphalo dumo ti sace hi ayaæ madhuraphalo ambarukkho abhavissa evaæ sukhÃruhe avidÆre Âhite etasmiæ ekam pi phalaæ na tiÂÂheyya, phalakhÃdakamanussehi niccaæ parivuto va assa, evaæ ahaæ attano ¤Ãïena paricchinditvà imassa visarukkhabhÃvaæ a¤¤Ãsin ti
         mahÃjanassa dhammaæ desetvà sotthigamanaæ gato.
         SatthÃpi "evaæ bhikkhave pubbe paï¬ità phalakusalà ahesun" ti
imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà parisà Buddhaparisà ahesuæ, satthavÃho pana aham evÃ" 'ti. PhalajÃtakaæ.

                      $<5. Pa¤cÃvudhajÃtaka.>$
     Yo alÅnena cittenà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ossaÂÂhaviriyaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Taæ hi bhikkhuæ Satthà Ãmantetvà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ossaÂÂhaviriyo" ti pucchitvà "saccam BhagavÃ" 'ti vutte "bhikkhu pubbe paï¬ità viriyaæ kÃtuæ yuttaÂÂhÃne viriyaæ katvà rajjasampattiæ pÃpuïiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa ra¤¤o aggamahesiyà kucchismiæ nibbatti.
Tassa nÃmagahaïadivase aÂÂhasataæ brÃhmaïe sabbakÃmehi santappetvà lakkhaïÃni paÂipucchiæsu. Lakkhaïakusalà brÃhmaïà lakkhaïasampattiæ disvà "pu¤¤asampanno mahÃrÃja kumÃro tumhÃkaæ accayena rajjaæ pÃpuïissati, pa¤cÃvudhakamme pa¤¤Ãto pÃkaÂo JambudÅpe aggapuriso bhavissatÅti" vyÃkariæsu.


#<[page 273]>#
%<                    5. Pa¤cÃvudhajÃtaka. (55).                           273>%
BrÃhmaïÃnaæ vacanaæ sutvà kumÃrassa nÃmaæ gaïhantà Pa¤cÃvudhakumÃro ti nÃmaæ akaæsu. Atha naæ vi¤¤Ætaæ patvà soÊasavassapadese Âhitaæ rÃjà Ãmantetvà "tÃta sippaæ uggaïhÃhÅti" Ãha. "Kassa santike uggaïhÃmi devÃ" 'ti.
"Gaccha tÃta, GandhÃraraÂÂhe TakkasilÃnagare disÃpÃmokkhassa Ãcariyassa santike uggaïha, idam assa Ãcariyassa bhÃgaæ dadeyyÃsÅti" sahassaæ datvà uyyojesi. So tattha gantvà sippaæ sikkhitvà Ãcariyena dinnaæ pa¤cÃvudhaæ gahetvà Ãcariyaæ vanditvà TakkasilÃnagarato nikkhamitvà sannaddhapa¤cÃvudho BÃrÃïasimaggaæ paÂipajji. So antarÃmagge Silesalomayakkhena nÃma adhiÂÂhitaæ ekaæ aÂaviæ pÃpuïi. Atha naæ aÂavimukhe manussà disvà "bho mÃïava, mà imaæ aÂaviæ pÃvisi, Silesalomayakkho nÃm' ettha atthi, so diÂÂhadiÂÂhamanusse jÅvitakkhayaæ pÃpetÅti" vÃrayiæsu. Bodhisatto attÃnaæ takkento asambhÅtakesarasÅho viya aÂaviæ pÃvisi yeva. Tasmiæ aÂavimajjhaæ sampatte so yakkho tÃlamatto hutvà kÆÂÃgÃramattaæ sÅsaæ pattappamÃïÃni akkhÅni kandamakulamattà dve dÃÂhà ca mÃpetvà senamukho kabarakucchi nÅlahatthapÃdo hutvà Bodhisattassa attÃnaæ dassetvà "kahaæ yÃsi, tiÂÂha, bhakkho me" ti Ãha. Atha naæ Bodhisatto "yakkha, ahaæ attÃnaæ takketvà idha paviÂÂho, tvaæ appamatto hutvà maæ upagaccheyyÃsi, visapÅtena hi taæ sarena vijjhitvà etth' eva pÃtessÃmÅti" santajjetvà halÃhalavisam pÅtaæ saraæ sannahitvà mu¤ci.
So yakkhassa lomesu yeva allÅyi. Tato a¤¤an ti evaæ pa¤¤Ãsasare mu¤ci. Sabbe tassa lomesu yeva allÅyiæsu. Yakkho sabbe pi te sare poÂhetvà attano pÃdamÆle yeva pÃtetvà Bodhisattaæ upasaækami. Bodhisatto puna pi taæ tajjetvà khaggaæ ka¬¬hitvà pahari. TettiæsaægulÃyato khaggo lomesu yeva allÅyi.
Atha naæ kaïayena pahari. So pi lomesu yeva allÅyi. Tassa allÅnabhÃvaæ ¤atvà muggarena pahari. So pi lomesu yeva allÅyi. Tassa allÅnabhÃvaæ ¤atvà "bho yakkha, na te ahaæ Pa¤cÃvudhakumÃro nÃmà ti sutapubbo,


#<[page 274]>#
%<274                    I. EkanipÃta. 6. ùsiæsavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ahaæ tayà adhiÂÂhitaæ aÂaviæ pavisanto na dhanuÃdÅni takketvà paviÂÂho attÃnaæ yeva pana takketvà paviÂÂho, ajja taæ pothetvà cuïïavicuïïaæ karissÃmÅti" adhiÂÂhitaæ nÃma dassetvà unnaditvà dakkhiïahatthena yakkhaæ pahari. Hattho lomesu yeva allÅyi. VÃmahatthena pahari. So pi allÅyi. DakkhiïapÃdena pahari. So pi allÅyi. VÃmapÃdena pahari. So pi allÅyi. SÅsena taæ pothetvà "cuïïavicuïïaæ karissÃmÅti" sÅsena pahari. Tam pi lomesu yeva allÅyi. So pa¤co¬¬ito pa¤casu ÂhÃnesu baddho olambanto pi nibbhayo nissÃrajjo va ahosi. Yakkho va cintesi:
"ayaæ eko purisasÅho purisÃjÃniyo na purisamatto va, mÃdisena nÃm' assa yakkhena gahitassa santÃsamattam pi na bhavissati, mayà imaæ maggaæ hanantena eko pi evarÆpo puriso na diÂÂhapubbo, kasmà nu kho esa na bhÃyatÅti" so taæ khÃdituæ avisahanto "kasmà nu kho tvaæ mÃïava maraïabhayaæ na bhÃyasÅti" pucchi. "KiækÃraïà yakkha bhÃyissÃmi, ekasmiæ hi attabhÃve ekaæ maraïaæ niyatam eva, api ca mayhaæ kucchimhi vajirÃvudhaæ atthi, sace maæ khÃdissasi taæ Ãvudhaæ jÅretuæ na sakkhissasi, tan te antÃni khaï¬Ãkhaï¬aæ chinditvà jÅvitakkhayam pÃpessati, iti ubho pi nassissÃma, iminà kÃraïenÃhaæ na bhÃyÃmÅti". Idaæ kira Bodhisatto attano abbhantare ¤ÃïÃvudhaæ sandhÃya kathesi. Taæ sutvà yakkho cintesi: "ayaæ mÃïavo taccham eva bhaïati, imassa purisasÅhassa sarÅrato muggabÅjamattam pi maæsakhaï¬aæ mayhaæ kucchiæ jÅretuæ na sakkhissati, vissajjessÃmi nan" ti maraïabhayatajjito Bodhisattaæ vissajjetvà "mÃïava, purisasÅho tvaæ, na te ahaæ maæsaæ khÃdissÃmi, tvaæ ajja RÃhumukhà muttacando viya mama hatthato muccitvà ¤Ãtisuhajjamaï¬alan tosento yÃhÅti" Ãha. Atha naæ Bodhisatto Ãha: "yakkha, ahaæ tÃva gacchissÃmi, tvaæ pana pubbe pi akusalaæ katvà luddo lohitapÃïÅ pararuhiramaæsabhakkho yakkho hutvà nibbatto, sace idhÃpi Âhatvà akusalam eva karissasi andhakÃrà andhakÃraæ gamissasi,


#<[page 275]>#
%<                    5. Pa¤cÃvudhajÃtaka. (55).                    275>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  maæ diÂÂhakÃlato paÂÂhÃya pana na sakkà tayà akusalaæ kÃtuæ, pÃïÃtipÃtakammaæ nÃma niraye tiracchÃnayoniyaæ pettivisaye asurakÃye ca nibbatteti, manussesu nibbattaÂÂhÃne appÃyukasaævattanikaæ hotÅti" evamÃdinà nayena pa¤cannaæ dussÅlyakammÃnaæ ÃdÅnavaæ pa¤cannaæ sÅlÃnaæ Ãnisaæsaæ kathetvà nÃnÃkÃraïehi yakkhaæ tajjetvà dhammaæ desetvà dametvà nibbisevanaæ katvà pa¤casu sÅlesu patiÂÂhÃpetvà tassÃsevanaæ aÂaviyà balipaÂiggÃhakaæ devataæ katvà appamÃdena ovaditvà aÂavito nikkhamanto aÂavimukhe manussÃnaæ Ãcikkhitvà sannaddhapa¤cÃvudho BÃrÃïasiæ gantvà mÃtÃpitaro disvà aparabhÃge rajje patiÂÂhÃya dhammena rajjaæ kÃrento dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karitvà yathÃkammaæ agamÃsi.
     SatthÃpi imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà abhisambuddho hutvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,6.5(=55).1: Yo alÅnena cittena alÅnamanaso naro
                 bhÃveti kusalaæ dhammaæ yogakkhemassa pattiyÃ
                 pÃpuïe anupubbena sabbasaæyojanakkhayan ti. || Ja_I:54 ||>@

     TatthÃyaæ piï¬attho: yo puriso alÅnena asaækucitena cittena pakatiyÃpi alÅnamano alÅnajjhÃsayo hutvà anavajjaÂÂhena kusalaæ sattatiæsabodhapakkhiyabhedaæ dhammaæ bhÃveti va¬¬heti visÃlena cittena vipassanaæ anuyu¤jati catuhi yogehi khemassa nibbÃnassa pattiyà so evaæ sabbasaækhÃresu aniccaæ dukkhaæ anattà ti tilakkhaïaæ Ãropetvà taruïavipassanato paÂÂhÃya uppanne bodhapakkhiyadhamme bhÃvento anupubbena {ekaæ saæyojanam} pi anavasesetvà sabbasaæyojanÃnaæ khayakarassa catutthamaggassa pariyosÃne uppannattà sabbasaæyojanakkhayo ti saækhaæ gataæ arahattaæ pÃpuïeyyà 'ti.
     Evaæ Satthà arahattena dhammadesanÃya kÆÂaæ gahetvà matthake cattÃri saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne so bhikkhu arahattaæ pÃpuïi. SatthÃpi anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà yakkho AÇgulimÃlo ahosi, Pa¤cÃvudhakumÃro nÃma aham evÃ" 'ti.
Pa¤cÃvudhajÃtakaæ.


#<[page 276]>#
%<276                   I. EkanipÃta. 6. ùsiæsavagga.>%

                      $<6. Ka¤canakkhandhajÃtaka.>$
     Yo pahaÂÂhena cittenà 'ti. Idaæ Satthà SÃvatthiyaæ viharanto a¤¤ataraæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Eko kira SÃvatthivÃsikulaputto Satthu dhammadesanaæ sutvà ratanasÃsane uraæ datvà pabbaji. Ath' assa ÃcariyupajjhÃyà "Ãvuso ekavidhena sÅlan nÃma, duvidhena tividhena catubbidhena pa¤cavidhena chabbidhena sattavidhena aÂÂhavidhena navavidhena dasavidhena bahuvidhena sÅlaæ nÃma, idaæ cullasÅlaæ nÃma, idaæ majjhimasÅlaæ nÃma, idaæ mahÃsÅlaæ nÃma, idaæ pÃtimokkhasaævarasÅlaæ nÃma, idaæ indriyasaævarasÅlaæ nÃma, idaæ ÃjÅvapÃrisuddhisÅlaæ nÃma, idaæ paccayapaÂisevanasÅlaæ nÃmÃ" 'ti sÅlaæ Ãcikkhanti. So cintesi: "idaæ sÅlaæ nÃma atibahuæ, ahaæ ettakaæ samÃdÃya vattituæ na sakkhissÃmi, sÅlaæ pÆretuæ asakkontassa nÃma pabbajjÃya ko attho, ahaæ gihÅ hutvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karissÃmi puttadÃra¤ ca posessÃmÅti" eva¤ ca pana cintetvà "bhante, ahaæ sÅlaæ rakkhituæ na sakkhissÃmi, asakkontassa ca nÃma pabbajjÃya ko attho, ahaæ hÅnÃya vattissÃmi, tumhÃkaæ pattacÅvaraæ gaïhathÃ" 'ti Ãha. Atha naæ Ãhaæsu: "evaæ sante Dasabalaæ vanditvà yÃhÅti" ne taæ ÃdÃya Satthu santikaæ dhammasabhaæ agamaæsu. Satthà disvà va "kiæ bhikkhave anatthikaæ bhikkhuæ ÃdÃya Ãgat' atthÃ" 'ti Ãha. "Bhante, ayaæ bhikkhu `ahaæ sÅlaæ rakkhituæ na sakkhissÃmÅti" pattacÅvaraæ niyyÃdeti, atha naæ mayaæ gahetvà ÃgatÃ" ti. "Kasmà pana tumhe bhikkhave imassa bhikkhuno bahuæ sÅlaæ Ãcikkhatha, yattakaæ esa rakkhituæ sakkoti tattakam eva rakkhissati, ito paÂÂhÃya tumhe evaæ mà ki¤ci avacuttha, aham ettha kattabbaæ jÃnissÃmÅti". "Ehi tvaæ bhikkhu, kin te bahunà sÅlena, tÅïi yeva sÅlÃni rakkhituæ sakkhissasÅti".
"SakkhissÃmi bhante" 'ti. "Tena hi tvaæ ito paÂÂhÃya kÃyadvÃraæ vacÅdvÃraæ manodvÃraæ ti tÅïi dvÃrÃni rakkha, mà kÃyena pÃpakammaæ kari mà vÃcÃya mà manasÃ, gaccha mà hÅnÃya vatti, imÃni tÅïi yeva sÅlÃni rakkhÃ" 'ti. EttÃvattà so bhikkhu tuÂÂhamÃnaso "sÃdhu bhante rakkhissÃmi imÃni tÅïi sÅlÃnÅti" SatthÃraæ vanditvà ÃcariyupajjhÃyehi saddhiæ yeva agamÃsi. So tÃni tÅïi sÅlÃni pÆrento va a¤¤Ãsi:
"ÃcariyupajjhÃyehi mayhaæ Ãcikkhitaæ sÅlam pi, ettakam eva te pana attano abuddhabhÃvena maæ bujjhÃpetuæ nÃsakkhiæsu, SammÃsambuddho attano buddhasubuddhatÃya anuttaradhammarÃjatÃya ettakaæ sÅlaæ tÅsu yeva dvÃresu pakkhipitvà maæ gaïhÃpesi,


#<[page 277]>#
%<                  6. Ka¤canakkhandhajÃtaka. (56).                       277>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  avassayo vata me satthà jÃto" ti vipassanaæ va¬¬hetvà katipÃhen' eva arahatte patiÂÂhÃsi. Taæ pavattiæ ¤atvà dhammasabhÃyaæ sannipatità bhikkhÆ "Ãvuso taæ kira bhikkhuæ `sÅlÃni rakkhituæ na sakkomÅti' hÅnÃya vattantaæ sabbasÅlÃni tÅhi koÂÂhÃsehi pakkhipitvà gÃhÃpetvà Satthà arahattaæ pÃpesi, aho Buddhà nÃma acchariyamanussÃ" ti Buddhaguïe kathentà nisÅdiæsu. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchi "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "bhikkhave, atigaruko pi bhÃro koÂÂhÃsavasena bhÃjetvà dinno lahuko viya hoti, pubbe pi paï¬ità mahantaæ ka¤canakkhandhaæ labhitvà ukkhipituæ asakkontà vibhÃgaæ katvà ukkhipitvà agamaæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ekasmiæ gÃmake kassako ahosi. So ekadivasaæ a¤¤atarasmiæ cha¬¬hitagÃmake khette kasiæ kasati. Pubbe ca tasmiæ gÃme eko vibhavasampanno seÂÂhi ÆrumattapariïÃhaæ catuhatthÃyÃmaæ ka¤canakkhandhaæ nidahitvà kÃlam akÃsi. Tasmiæ Bodhisattassa naÇgalaæ laggitvà aÂÂhÃsi. So "mÆlasantÃnakaæ bhavissatÅti" paæsuæ viyÆhanto taæ disvà paæsunà paÂicchÃdetvà divasaæ kasitvà atthaæ gate suriye yuganaÇgalÃdÅni ekamante nikkhipitvà "ka¤canakkhandhaæ gaïhitvà gacchissÃmÅti" taæ ukkhipituæ nÃsakkhi, asakkonto nisÅditvà "ettakaæ kucchiharaïÃya bhavissati, ettakaæ nidahitvà ÂhapessÃmi, ettakena kammante saæyojessÃmi, ettakaæ dÃnÃdipu¤¤akiriyÃya bhavissatÅti" cattÃro koÂÂhÃse akÃsi.
Tass' evaæ vibhattakÃle so ka¤canakkhandho sallahuko viya ahosi. So taæ ukkhipitvà gharaæ netvà catudhà vibhajitvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato.
     Bhagavà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà abhisambuddho hutvà imaæ gÃtham Ãha:


#<[page 278]>#
%<278                  I. EkanipÃta. 6. ùsiæsavagga.>%

  @<Ja_I,6.6(=56).1: Yo pahaÂÂhena cittena pahaÂÂhamanaso naro
                 bhÃveti kusalaæ dhammaæ yogakkhemassa pattiyÃ
                 pÃpuïe anupubbena sabbasaæyojanakkhayan ti. || Ja_I:55 ||>@

     Tattha pahaÂÂhenà 'ti vinÅvaraïena, pahaÂÂhamanaso ti tÃya eva vinÅvaraïatÃya pahaÂÂhamanaso, suvaïïaæ viya pahaæsitvà samujjotitasappabhÃsakkatacitto hutvà ti attho.
     Evaæ Satthà arahattanikÆÂena desanaæ niÂÂhapetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà ka¤canakkhandhaæ laddhapuriso aham eva ahosin" ti. Ka¤canakkhandhajÃtakaæ.

                      $<7. VÃnarindajÃtaka.>$
     Yassete caturo dhammà 'ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattassa vadhÃya parisakkanaæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ hi samaye Satthà "Devadatto vadhÃya parisakkatÅti" sutvà "na bhikkhave idÃn' eva Devadatto mayhaæ vadhÃya parisakkati, pubbe pi parisakkati yeva, nÃsamattam pi pana kÃtuæ na sakkhÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto kapiyoniyaæ nibbattitvà vuddhim anvÃya assapotappamÃïo thÃmasampanno ekacaro hutvà nadÅtÅre viharati.
Tassà pana nadiyà vemajjhe eko dÅpako nÃnappakÃrehi ambapanasÃdÅhi phalarukkhehi sampanno. Bodhisatto nÃgabalo thÃmasampanno nadiyà orimatÅrato uppatitvÃ-dÅpakassa orato nadÅmajjhe eko piÂÂhipÃsÃïo atthi-tasmiæ nipatati. Tato uppatitvà tasmiæ dÅpake patati. Tattha nÃnappakÃrÃni phalÃni khÃditvà sÃyaæ ten' eva upÃyena paccÃgantvà attano vasanaÂÂhÃne vasitvà punadivase pi tath' eva karoti. Iminà niyÃmena tattha vÃsaæ kappeti. Tasmiæ pana kÃle eko kumbhÅlo sapajÃpatiko tassà nadiyà vasati. Tassa sà bhariyà Bodhisattaæ aparÃparaæ gacchantaæ disvà Bodhisattassa hadayamaæse dohaÊaæ uppÃdetvà kumbhÅlaæ Ãha:


#<[page 279]>#
%<                     7. VÃnarindajÃtaka. (57).                           279>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "mayhaæ kho ayya imassa vÃnarindassa hadayamaæse dohaÊo uppanno" ti. KumbhÅlo "sÃdhu hoti, lacchasÅti" vatvà "ajja taæ sÃyaæ dÅpakato Ãgacchantam eva gaïhissÃmÅti" gantvà piÂÂhipÃsÃïe nipajji. Bodhisatto divasaæ caritvà sÃyaïhasamaye dÅpake Âhito va pÃsÃïaæ oloketvà "ayaæ pÃsÃïo idÃni uccataro khÃyati, kin nu kÃraïan" ti cintesi. Tassa kira udakappamÃïa¤ ca pÃsÃïappamÃïa¤ ca suvavatthÃpitam eva, ten' assa etad ahosi: "ajja imissà nadiyà udakaæ n' eva hÃyati na va¬¬hati, atha ca panÃyaæ pÃsÃïo mahà hutvà pa¤¤Ãyati, kacci nu kho ettha mayhaæ gahaïatthÃya kumbhÅlo nipanno" ti so "vÅmaæsÃmi tÃva nan" ti tatth' eva Âhatvà pÃsÃïena saddhiæ kathento viya "bho pÃsÃïÃ" 'ti vatvà paÂivacanaæ alabhanto yÃvatatiyaæ "pÃsÃïÃ" 'ti Ãha.
PÃsÃïo kiæ paÂivacanaæ na dassati. Puna pi naæ vÃnaro "kiæ bho pÃsÃïa ajja mayhaæ paÂivacanaæ na desÅti" Ãha.
KumbhÅlo "addhà a¤¤esu divasesu ayaæ pÃsÃïo vÃnarindassa paÂivacanaæ adÃsi, dassÃmi dÃni 'ssa paÂivacanan" ti cintetvà "kiæ bho vÃnarindÃ" 'ti Ãha. "Ko si tvan" ti. "Ahaæ kumbhÅlo" ti. "Kimatthaæ ettha nipanno sÅti". "Tava hadayamaæsaæ patthayamÃno" ti. Bodhisatto cintesi: "a¤¤o me gamanamaggo n' atthi, ajja mayà esa kumbhÅlo va¤cetabbo" ti.
Atha naæ evam Ãha: "samma kumbhÅla, ahaæ attÃnaæ tuyhaæ pariccajissÃmi, tvaæ mukhaæ vivaritvà maæ tava santikaæ ÃgatakÃle gaïhÃhÅti". KumbhÅlÃnaæ hi mukhavivaÂe akkhÅni nimÅlanti. So taæ kÃraïaæ asallakkhetvà mukhaæ vivari.
Ath' assa akkhÅni pithÅyiæsu. So mukhaæ vivaritvà akkhÅni nimÅletvà nipajji. Bodhisatto tathÃbhÃvaæ ¤atvà dÅpakà uppatito gantvà kumbhÅlassa matthakaæ akkamitvà tato uppatito vijjullatà viya vijjotamÃno paratÅre aÂÂhÃsi. KumbhÅlo taæ acchariyaæ disvà "iminà vÃnarindena atiaccherakaæ katan" ti cintetvà "bho vÃnarinda, imasmiæ loke catuhi dhammehi samannÃgato puggalo paccÃmitte abhibhavati,


#<[page 280]>#
%<280                      I. EkanipÃta. 6. ùsiæsavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  te sabbe pi tuyhaæ abbhantare atthi, ma¤¤e" ti vatvà imaæ gÃthaæ Ãha:

  @<Ja_I,6.7(=57).1: Yass' ete caturo dhammà vÃnarinda yathà tava
                 saccaæ dhammo dhitÅ cÃgo diÂÂhaæ so ativattatÅti. || Ja_I:56 ||>@

     Tattha yassà 'ti yassa kassaci puggalassa, ete ti idÃni vattabbe paccakkhato niddisati, caturo dhammà ti cattÃro guïÃ, saccan ti vacÅsaccaæ, mama santikaæ ÃgamissÃmÅti hi vatvà musÃvÃdaæ akatvà Ãgato yevà 'ti, etan te vacÅsaccaæ, dhammo ti vicÃraïapa¤¤Ã, evaæ kate idan nÃma bhavissasÅti, esà te vicÃraïapa¤¤Ã, dhitÅti abbocchinnaviriyaæ vuccati, etam pi te atthi, cÃgo ti attapariccÃgo, tvaæ attÃnaæ pariccajitvà mama santikaæ Ãgato, yam panÃhaæ gaïhituæ nÃsakkhiæ mayham ev' ettha doso, diÂÂhan ti paccÃmittaæ, so ativattatÅti yassa puggalassa yathà tava evaæ ete cattÃro dhammà atthi so yathà maæ ajja tvaæ atikkanto tath' eva attano paccÃmittaæ atikkamati abhibhavatÅti.
     Evaæ kumbhÅlo Bodhisattaæ pasaæsitvà attano vasanaÂÂhÃnaæ gato.
     Satthà "na bhikkhave Devadatto idÃn' eva mayhaæ vadhÃya parisakkati, pubbe pi parisakki yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà kumbhÅlo Devadatto ahosi, bhariyÃssa Ci¤camÃnavikÃ, vÃnarindo pana aham evÃ" 'ti. VÃnarindajÃtakaæ.

                      $<8. TayodhammajÃtaka.>$
     Yassete ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto vadhÃya parisakkanam eva Ãrabbha kathesi.
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Devadatto vÃnarayoniyaæ nibbattitvà Himavantapadese yÆthaæ pariharanto attÃnaæ paÂicca jÃtÃnaæ vÃnarapotakÃnaæ "vuddhippattà ime yÆthaæ parihareyyun" ti bhayena dantehi ¬asitvà tesaæ bÅjÃni uppÃÂeti.


#<[page 281]>#
%<                    8. TayodhammajÃtaka. (58).                          281>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tadà Bodhisatto pi taæ yeva paÂicca ekissà vÃnariyà kucchimhi paÂisandhiæ gaïhi. Atha sà vÃnarÅ gabbhassa patiÂÂhitabhÃvaæ ¤atvà attano gabbhaæ anurakkhamÃnà ara¤¤aæ pabbatapÃdaæ agamÃsi. Sà paripakkagabbhà Bodhisattaæ vijÃyi. So vuddhim anvÃya vi¤¤Ætaæ patto thÃmasampanno ahosi. So ekadivasaæ mÃtaraæ pucchi: "amma mayhaæ pità kahan" ti. "TÃta asukasmiæ nÃma pabbatapÃde yÆthaæ pariharanto vasatÅti". "Amma tassa maæ santikaæ nehÅti".
"TÃta na sakkà tayà pitu santikaæ gantuæ, pità hi te attÃnaæ paÂicca jÃtÃnaæ vÃnarapotakÃnaæ yÆthapariharaïabhayena dantehi ¬asitvà bÅjÃni uppÃÂetÅti". "Amma, nehi maæ tattha, ahaæ jÃnissÃmÅti". Sà puttaæ ÃdÃya tassa santikaæ agamÃsi.
So vÃnaro attano puttaæ disvà va "ayaæ va¬¬hento mayhaæ yÆthaæ pariharituæ na dassati, idÃn' eva haritabbo" ti "etaæ ÃliÇganto viya gÃÊhaæ pÅÊetvà jÅvitakkhayaæ pÃpessÃmÅti" cintetvà "ehi tÃta, ettakaæ kÃlaæ kahaæ gato sÅti" Bodhisattaæ ÃliÇganto viya nippÅÊesi. Bodhisatto pana nÃgabalo thÃmasampanno, so pi taæ nippÅÊesi. Ath' assa aÂÂhÅni bhijjanÃkÃrappattÃni ahesuæ. Ath' assa etad ahosi: "ayaæ va¬¬hento maæ mÃressati, kena nu kho upÃyena puretaraæ ¤eva mareyyan" ti. Tato cintesi: "ayaæ avidÆre rakkhasapariggahÅto saro, tattha taæ rakkhasena khÃdÃpessÃmÅti". Atha naæ evam Ãha: "tÃta ahaæ mahallako, imaæ yÆthaæ tuyhaæ niyyÃdemi, ajj' eva taæ rÃjÃnaæ karomi, asukasmiæ nÃma ÂhÃne saro atthi, tattha dve kumudiniyo tisso uppaliniyo pa¤ca paduminiyo pupphanti, gaccha tato pupphÃni ÃharÃ" 'ti. So "sÃdhu tÃta ÃharissÃmÅti" gantvà sahasà anotaritvà samantà padaæ paricchindanto otiïïapadaæ yeva addasa na uttiïïapadaæ. So "iminà sarena rakkhasapariggahena bhavitabbaæ, mayhaæ pità attanà asakkonto rakkhasena maæ khÃdÃpetukÃmo bhavissatÅti,


#<[page 282]>#
%<282                         I. EkanipÃta.  6. ùsiæsavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ahaæ ima¤ ca saraæ na otarissÃmi, pupphÃni ca gahessÃmÅti" nirÆdakaæ ÂhÃnaæ gantvà vegaæ gahetvà uppatitvà parato gacchanto nirÆdake ÃkÃse ÂhitÃn' eva dve pupphÃni gahetvà paratÅre pati, parato ca orimatÅraæ Ãgacchanto ten' ev' upÃyena dve gaïhi, evaæ ubhosu passesu rÃsiæ karonto pupphÃni ca gaïhi rakkhasassa ca ÃïaÂÂhÃnaæ na otari. Ath' assa "ito uttariæ ukkhipituæ na sakkhissÃmÅti" tÃni pupphÃni gahetvà ekasmiæ ÂhÃne rÃsiæ karontassa so rakkhaso "mayà ettakaæ kÃlaæ evarÆpo pa¤¤avà acchariyapuriso na diÂÂhapubbo, pupphÃni ca nÃma yÃvadicchakaæ gahitÃni, mayha¤ ca ÃïaÂÂhÃnaæ na otarÅti" udakaæ dvidhà bhindanto udakato uÂÂhÃya Bodhisattassa upasaækamitvà "vÃnarinda, imasmiæ loke yassa tayo dhammà atthi so paccÃmittaæ abhibhoti, te sabbe pi tava abbhantare atthi, ma¤¤e" ti vatvà Bodhisattassa thutiæ karonto imaæ gÃthaæ Ãha:

  @<Ja_I,6.8(=58).1: Yass' ete tayo dhammà vÃnarinda yathà tava
                 dakkhiyaæ sÆriyaæ pa¤¤Ã diÂÂhaæ so ativattatÅti. || Ja_I:57 ||>@

     Tattha dakkhiyan ti dakkhabhÃvo, sampattabhayaæ vidhamituæ jÃnanapa¤¤Ãya sampayuttauttamaviriyass' etaæ nÃmaæ, sÆriyan ti sÆrabhÃvo, nibbhayabhÃvass' etaæ nÃmaæ, pa¤¤Ã ti pa¤¤ÃpanapaÂÂhapanÃya upÃyapa¤¤Ãy' etaæ nÃmaæ.
     Evaæ so dakarakkhaso imÃya gÃthÃya Bodhisattassa thutiæ katvà "imÃni pupphÃni kimatthaæ harasÅti" pucchi. "Pità maæ rÃjÃnaæ kÃtukÃmo, tena kÃraïena harÃmÅti". "Na sakkà tÃdisena uttamapurisena pupphÃni gahituæ, ahaæ gaïhissÃmÅti" ukkhipitvà tassa pacchato pacchato agamÃsi. Ath' assa pità dÆrato va taæ disvà "ahaæ imaæ `rakkhasabhattaæ bhavissatÅti' pahiïiæ, so dÃn' esa rakkhasaæ pupphÃni gÃhÃpento Ãgacchati, idÃni 'mhi naÂÂho" ti cintento sattadhà hadayaphÃlanaæ patvà tatth' eva jÅvitakkhayaæ patto.


#<[page 283]>#
%<                     9. BherivÃdajÃtaka. (59).                        283>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  SesavÃnarà sannipatitvà Bodhisattaæ rÃjÃnaæ akaæsu.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà yÆthapati Devadatto ahosi, yÆthapatiputto pana aham evÃ" 'ti. TayodhammajÃtakaæ.

                      $<9. BherivÃdajÃtaka.>$
     Dhame dhame ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ dubbacaæ Ãrabbha kathesi. Taæ hi bhikkhuæ Satthà "saccaæ kira tvaæ dubbaco sÅti" pucchitvà "saccaæ BhagavÃ" 'ti vutte "na tvaæ bhikkhu idÃn' eva dubbaco, pubbe pi dubbaco yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto bherivÃdakakule nibbattitvà gÃmake vasati.
So "BÃrÃïasiyaæ nakkhattaæ ghuÂÂhan" ti sutvà "samajjamaï¬ale bheriæ vÃdetvà dhanaæ ÃharissÃmÅti" puttaæ ÃdÃya tattha gantvà bheriæ vÃdetvà bahuæ dhanaæ labhi. Taæ ÃdÃya attano gÃmaæ gacchanto corÃÂavim patvà puttaæ nirantaraæ bheriæ vÃdentaæ vÃresi: "tÃta nirantaraæ avÃdetvà maggapaÂipannaæ issarabheri viya antarantarà vÃdehÅti". So pitarà vÃriyamÃno pi "bherisadden' eva core palÃpessÃmÅti" vatvà nirantaram eva vÃdesi. Corà paÂhamaæ ¤eva bherisaddaæ sutvà "issarabheri bhavissatÅti" palÃyitvà ativiya ekÃbaddhaæ saddaæ sutvà "nÃyaæ issarabheri bhavissatÅti" Ãgantvà upadhÃretvà dve yeva jane disvà pothetvà vilumpiæsu. Bodhisatto "kicchena vata no laddhaæ dhanaæ ekÃbaddhaæ katvà vÃdento nÃsesÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,6.9(=59).1: Dhame dhame nÃtidhame, atidhantaæ hi pÃpakaæ,
                 dhantena sataæ laddhaæ, atidhantena nÃsitan ti. || Ja_I:58 ||>@



#<[page 284]>#
%<284                        1. EkanipÃta.  6. ùsiæsavagga.>%
     Tattha dhame dhame ti dhameyya no na dhameyya bheriæ vÃdeyya na na vÃdeyyà ti attho, nÃtidhame ti atikkametvà pana nirantaram eva katvà na vÃdeyya, kiækÃraïÃ: atidhantaæ hi pÃpakaæ nirantaraæ bherivÃdaæ idÃni amhÃkaæ pÃpakaæ lÃmakaæ jÃtaæ, dhantena sataæ laddhan ti nagare bherivÃdanena kahÃpaïasataæ laddhaæ, atidhantena nÃsitan ti idÃni pana me puttena vacanaæ akatvà yaæ idaæ aÂaviyaæ atidhantaæ tena atidhantena sabbaæ nÃsitan ti.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà putto dubbacabhikkhu ahosi, pità pana aham evÃ" 'ti. BherivÃdajÃtakaæ.

                      $<10. SaækhadhamanajÃtaka.>$
     Dhame dhame ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto dubbacam eva Ãrabbha kathesi.
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto saækhadhamakakule nibbattitvà BÃrÃïasiyaæ nakkhatte ghuÂÂhe pitaraæ ÃdÃya saækhadhamanakammena dhanaæ labhitvà ÃgamanakÃle corÃÂaviyaæ pitaraæ nirantaraæ saækhaæ dhamantaæ vÃresi. So "saækhasaddena core palÃpessÃmÅti" nirantaram eva dhami. Corà purimanayen' eva Ãgantvà vilumpiæsu. Bodhisatto pi purimanayen' eva gÃtham abhÃsi:

  @<Ja_I,6.10(=60).1: Dhame dhame nÃtidhame, atidhantaæ hi pÃpakaæ,
                 dhantenÃdhigatà bhogÃ, te tÃto vidhamÅ dhaman ti. || Ja_I:59 ||>@

     Tattha te tÃto vidhamÅ dhaman ti te saækhaæ dhamitvà laddhabhoge mama pità punappuna dhamento vidhamÅti viddhaæsesi vinÃsesÅti.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà pità dubbacabhikkhu ahosi, putto pana aham evÃ" 'ti. SaækhadhamanajÃtakaæ. ùsiæsavaggo chaÂÂho.


#<[page 285]>#
%<                    1. AsÃtamantajÃtaka. (61).                      285>%

                          7. ITTHIVAGGA.

                      $<1. AsÃtamantajÃtaka.>$
     ùsà lokitthiyo nÃmà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ukkaïÂhitabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Tassa vatthuæ UmmadantijÃtake Ãvibhavissati. Taæ pana bhikkhuæ Satthà "bhikkhu itthiyo nÃma Ãsà asatiyo lÃmikà pacchimikÃ, tvaæ evarÆpaæ lÃmikaæ itthiæ nissÃya kasmà ukkaïÂhito" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto GandhÃraraÂÂhe TakkasilÃyaæ brÃhmaïakule nibbattitvà vi¤¤Ætaæ patto tÅsu vedesu sabbasippesu ca nipphattim patto disÃpÃmokkho Ãcariyo ahosi. Tadà BÃrÃïasiyaæ ekasmiæ brÃhmaïakule puttassa jÃtadivase aggiæ gahetvà anibbÃyantaæ Âhapayiæsu. Atha naæ brÃhmaïakumÃraæ soÊasavassakÃle mÃtÃpitaro Ãhaæsu: "putta, mayaæ tÃva jÃtadivase aggiæ gahetvà Âhapayimha, sace brahmalokaparÃyano bhavitukÃmo taæ aggiæ ÃdÃya ara¤¤aæ pavisitvà Aggiæ Bhagavantaæ namassamÃno brahmalokaparÃyano hohi, sace agÃraæ ÃvasitukÃmo Takkasilaæ gantvà disÃpÃmokkhassa Ãcariyassa santike sippaæ uggaïhitvà kuÂumbaæ saïÂhapehÅti". MÃïavo "nÃhaæ sakkhissÃmi ara¤¤e aggiæ paricarituæ, kuÂumbam eva saïÂhapessÃmÅti" mÃtÃpitaro vanditvà ÃcariyabhÃgaæ sahassaæ gahetvà Takkasilaæ gantvà sippaæ uggaïhitvà pacchà agamÃsi.
MÃtÃpitaro pan' assa anatthikà gharÃvÃsena ara¤¤e hi aggiæ paricarÃpetukÃmà honti. Atha naæ mÃtà itthÅnaæ dosaæ dassetvà ara¤¤aæ pesetukÃmà "so Ãcariyo paï¬ito vyatto sakkhissati me puttassa itthÅnaæ dosaæ kathetun" ti cintetvà Ãha:
"uggahitan te tÃta sippan" ti. "ùma ammÃ" 'ti. "AsÃtamantÃpi te uggahitÃ" ti.


#<[page 286]>#
%<286                     I. EkanipÃta. 7. Itthivagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Na uggahità ammÃ" 'ti. "TÃta, yadi te asÃtamantaæ na uggahitaæ kin nÃma te sippaæ uggahitaæ, gaccha uggahitvà ehÅti". So "sÃdhÆ" 'ti puna takkasilÃbhimukho pÃyÃsi. Tassa pi Ãcariyassa mÃtà mahallikà vÅsaævassasatikÃ. So taæ sahatthà nahÃpento bhojento pÃyento paÂijaggati. A¤¤e manussà naæ tathà karontaæ jigucchanti. So cintesi: "yan nÆnÃhaæ ara¤¤aæ pavisitvà tattha mÃtaraæ paÂijagganto vihareyyan" ti. Ath' ekasmiæ vivitte ara¤¤e udakaphÃsukaÂÂhÃne païïasÃlaæ kÃretvà sappitaï¬ulÃdÅni ÃharÃpetvà mÃtaraæ ukkhipitvà tattha gantvà mÃtaraæ paÂijagganto vÃsaæ kappesi. So pi kho mÃïavo Takkasilaæ gantvà Ãcariyaæ apassanto "kahaæ Ãcariyo" ti pucchitvà taæ pavattiæ sutvà tattha gantvà vanditvà aÂÂhÃsi. Atha naæ Ãcariyo "kin nu kho tÃta atisÅghaæ Ãgato sÅti". "Nanu ahaæ tumhehi asÃtamanto nÃma na uggaïhÃpito" ti. Ko pana te asÃtamante uggaïhetabbe katvà kathesÅti". "Mayhaæ mÃtà {ÃcariyÃ}" 'ti. Bodhisatto cintesi: "asÃtamantà nÃma keci n' atthi, imassa pana mÃtà imaæ itthidose jÃnÃpetukÃmà bhavissatÅti". Atha naæ "sÃdhu tÃta, dassÃmi te asÃtamante, tvaæ ajja Ãdiæ katvà mama ÂhÃne Âhatvà mÃtaraæ sahatthà nahÃpento bhojento pÃyento paÂijaggÃhi, hatthapÃdasÅsapiÂÂhisambÃhanÃdÅni c' assà karonto `ayye, jaraæ pattakÃle pi tÃva te evarÆpaæ sarÅraæ, daharakÃle kÅdisaæ ahosÅti' hatthaparikammÃdikaraïakÃle hatthapÃdÃdÅnaæ vaïïaæ katheyyÃsi, yaæ ca te mama mÃtà katheti taæ alajjanto anigÆhanto mayhaæ ÃroceyyÃsi, evaæ karonto asÃtamante lacchasi akaronto na lacchasÅti" Ãha. So "sÃdhu ÃcariyÃ" 'ti tassa vacanaæ sampaÂicchitvà tato paÂÂhÃya sabbaæ yathÃvuttavidhÃnaæ akÃsi. Ath' assa tasmiæ mÃïave punappuna vaïïayamÃne "ayaæ mayà saddhiæ abhiramitukÃmo bhavissatÅti" andhÃya jarÃjiïïÃya abbhantare kileso uppajji.


#<[page 287]>#
%<                    1. AsÃtamantajÃtaka. (61).                        287>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Sà ekadivasaæ attano sarÅravaïïaæ kathayamÃnaæ mÃïavaæ Ãha: "mayà saddhiæ abhiramituæ icchasÅti". "Ayye, ahaæ tÃva iccheyyaæ, Ãcariyo pana garuko" ti. "Sace maæ icchasi puttaæ me mÃrehÅti". "Ahaæ Ãcariyassa santike ettakaæ sippaæ uggaïhitvà kilesamattaæ nissÃya kin ti katvà Ãcariyaæ mÃressÃmÅti". "Tena hi sace tvaæ maæ na pariccajasi aham eva naæ mÃressÃmÅti". Evaæ itthiyo nÃma Ãsà lÃmikà pacchimikÃ, tathÃrÆpà nÃma vaye Âhità rÃgacittaæ uppÃdetvà kilesaæ anuvattamÃnà evaæ upakÃrakaæ puttaæ mÃretukÃmà jÃtÃ. MÃïavo sabbaæ taæ kathaæ Bodhisattassa Ãrocesi. Bodhisatto "suÂÂhu te mÃïava kataæ mayhaæ ÃrocentenÃ" 'ti vatvà mÃtu ÃyusaækhÃraæ olokento "ajj' eva marissatÅti" ¤atvà "ehi mÃïava, vÅmaæsissÃmi nan" ti ekaæ udumbararukkhaæ chinditvà attano pamÃïena kaÂÂharÆpakaæ katvà sasÅsaæ pÃrupitvà attano sayanaÂÂhÃne uttÃnaæ nipajjÃpetvà rajjukaæ bandhitvà antevÃsikaæ Ãha: "tÃta pharasuæ ÃdÃya gantvà mama mÃtu sa¤¤aæ dehÅti". MÃïavo gantvà "ayye Ãcariyo païïasÃlÃyaæ attano sayanaÂÂhÃne nipanno, rajjusa¤¤Ã me baddhÃ, imaæ pharasuæ ÃdÃya gantvà sace sakkosi mÃrehi tan" ti Ãha. "Tvaæ maæ na pariccajissasÅti".
"KiækÃraïà pariccajissÃmÅti". Sà pharasuæ ÃdÃya pavedhamÃnà uÂÂhÃya rajjusa¤¤Ãya gantvà hatthena parÃmasitvà "ayaæ me putto" ti sa¤¤Ãya kaÂÂharÆpakassa mukhato sÃÂake apanetvà pharasuæ ÃdÃya "ekappahÃren' eva mÃressÃmÅti" gÅvÃyam eva paharitvà Âan ti sadde uppanne rukkhabhÃvaæ a¤¤Ãsi. Atha Bodhisattena "kiæ karosi ammÃ" 'ti vutte "va¤citammÅti" tatth' eva maritvà patitÃ. Attano kira païïasÃlÃya nipannÃpi taæ khaïaæ tÃya maritabbam eva. So tassà matabhÃvaæ ¤atvà sarÅrakiccaæ katvà ÃÊÃhanaæ nibbÃpetvà vanapupphehi pÆjetvà mÃïavaæ ÃdÃya païïasÃlÃdvÃre nisÅditvà "tÃta, pÃÂiyekko asÃtamanto nÃma n' atthi,


#<[page 288]>#
%<288                     I. EkanipÃta.  7. {Itthivagga}.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  itthiyo asÃtà nÃma, tava mÃtà `asÃtamante uggaïhÃ' 'ti mama santikaæ pesayamÃnà itthÅnaæ dosaæ jÃnanatthaæ pesesi, idÃni pana te paccakkham eva mama mÃtu dosà diÂÂhÃ, iminà kÃraïena `itthiyo nÃma Ãsà lÃmikÃ' ti jÃneyyÃsÅti" taæ ovaditvà uyyojesi. So pi Ãcariyaæ vanditvà mÃtÃpitunnaæ santikaæ agamÃsi. Atha naæ mÃtà pucchi:
"uggahità te asÃtamantÃ" ti. "ùma ammÃ" 'ti. "IdÃni kiæ karissasi, pabbajitvà aggiæ paricarissasi, agÃramajjhe vasissasÅti". MÃïavo "mayà paccakkhato itthÅnaæ dosà diÂÂhÃ, agÃrena me kiccaæ n' atthi, pabbajissÃm' ahan" ti attano adhippÃyaæ pakÃsento imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,7.1(=61).1: ùsà lokitthiyo nÃma, velà tÃsaæ na vijjati,
                 sÃrattà ca pagabbhà ca sikhÅ sabbaghaso yathÃ,
                 tà hitvà pabbajissÃmi vivekam anubrÆhayan ti. || Ja_I:60 ||>@

     Tattha Ãsà ti asatiyo lÃmikÃ, atha và sÃtaæ vuccati sukhaæ taæ tÃsu n' atthi, attani paÂibaddhacittÃnaæ asÃtam eva dentÅti pi asÃtà dukkhà dukkhÃvatthubhÆtà ti attho, imassa pan' atthassa sÃdhanatthÃya idaæ vuttaæ Ãharitabbaæ:
         MÃyà c' esà marÅci ca soko rogo c' upaddavo
         kharà ca bandhanà c' età maccupÃso guhÃsayo,
         tÃsu yo vissase poso so naresu narÃdhamo ti.
Lokitthiyo ti loke itthiyo, velà tÃsaæ na vijjatÅti amma tÃsaæ itthÅnaæ kilesasuppattiæ patvà velà saævaro mariyÃdà pamÃïan nÃm' ekaæ n' atthi, sÃrattà ca pagabbhà cà 'ti velà ca etesaæ n' atthi, pa¤casu kÃmaguïesu sÃrattà allÅnÃ, tathà kÃyapÃgabbhiniyena vÃcÃpÃgabbhiniyena manopÃgabbhinivenà ti tividhena pÃgabbhiniyena samannÃgatattà pagabbhà c' etÃ, etÃsaæ hi antare kÃyadvÃrÃdÅni patvà saævaro nÃma n' atthi, lolà kÃkapaÂibhÃgà ti dasseti, sikhÅ sabbaghaso yathà ti amma yathà jÃlasikhÃya sikhÅti saækhaæ gato aggi nÃma gÆthagatÃdibhedaæ asucim pi sappimadhuphÃïitÃdibhedaæ sucim pi iÂÂham pi aniÂÂham pi yaæ yad eva labhati sabbaæ ghasati khÃdati tasmà sabbaghaso ti vuccati tath' eva tà itthiyo pi hatthimeï¬agomeï¬Ãdayo và hontu hÅnajaccà hÅnakammantà khattiyÃdayo và hontu uttamakammantà hÅnukkaÂÂhabhÃvaæ acintetvà lokassÃdavasena kilesasanthave uppanne yaæ yaæ labhanti sabbam eva sevantÅti sabbaghasasikhisadisà honti,


#<[page 289]>#
%<                     2. Aï¬abhÆtajÃtaka. (62).                        289>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tasmà sikhÅ sabbaghaso yathà tathà v' età ti veditabbÃ, tà hitvà pabbajissÃmÅti aham tà lÃmikà dukkhavatthubhÆtà itthiyo hitvà ara¤¤aæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbajissÃmÅti, vivekam anubrÆhayan ti kÃyaviveko cittaviveko upadhiviveko ti tayo vivekÃ, tesu idha kÃyaviveko pi vaÂÂati cittaviveko pi, idaæ vuttaæ hoti: ahaæ amma pabbajitvà kasiïaparikammaæ katvà aÂÂhasamÃpattiyo pa¤ca abhi¤¤Ã uppÃdetvà gaïato kÃyaæ kilesehi ca cittaæ vivecetvà imaæ vivekaæ brÆhento va¬¬hento brahmalokaparÃyano bhavissÃmi, alaæ me agÃrenà ti.
     Evaæ itthiyo garahitvà mÃtÃpitaro vanditvà pabbajitvà vuttappakÃraæ vivekaæ brÆhento brahmalokaparÃyano ahosi.
     SatthÃpi "evaæ bhikkhu itthiyo nÃma Ãsà lÃmikà dukkhadÃyikÃ" ti itthÅnaæ aguïaæ kathetvà saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne so bhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi. Satthà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà mÃtà KÃpilÃnÅ, pità MahÃkassapo ahosi, antevÃsiko ùnando, Ãcariyo pana aham evÃ" 'ti. AsÃtamantajÃtakaæ.

                      $<2. Aï¬abhÆtajÃtaka.>$
     Yaæ brÃhmaïo ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ukkaïÂhitam eva Ãrabbha kathesi. Taæ hi Satthà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti pucchitvà "saccan" ti vutte "bhikkhu, itthiyo nÃma arakkhiyÃ, pubbe paï¬ità itthiæ gabbhato paÂÂhÃya rakkhantà rakkhituæ nÃsakkhiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa aggamahesiyà kucchismiæ nibbattitvà vayappatto sabbasippesu nipphattiæ patvà pitu accayena rajje patiÂÂhÃya dhammena rajjaæ kÃresi. So purohitena saddhiæ jÆtaæ kÅÊati, kÅÊanto pana:
         Sabbà nadÅ vaækagatÃ, sabbe kaÂÂhamayà vanÃ,
         sabbitthiyo kare pÃpaæ labhamÃnà nivÃtake ti


#<[page 290]>#
%<290                    I. EkanipÃta.  7. Itthivagga.>%
imaæ jÆtagÅtaæ gÃyanto rajataphalake suvaïïapÃsake khipati.
Evaæ kÅÊanto pana rÃjà niccaæ jinÃti, purohito parÃjÅyati. So anukkamena ghare vibhave parikkhayaæ gacchante cintesi:
"evaæ sante sabbaæ imasmiæ ghare dhanaæ khÅyissati, pariyesitvà purisantaraæ agataæ ekaæ mÃtugÃmaæ ghare karissÃmÅti". Atha etad ahosi: "`a¤¤apurisaæ diÂÂhapubbaæ itthiæ rakkhituæ na sakkhissÃmÅti' gabbhato paÂÂhÃy' ekaæ mÃtugÃmaæ rakkhitvà taæ vayappattaæ vase Âhapetvà ekapurisikaæ katvà gÃÊhaæ Ãrakkhaæ saævidahitvà rÃjakulato dhanaæ ÃharissÃmÅti". So ca aÇgavijjÃya cheko hoti. Ath' ekaæ duggatitthiæ gabbhiniæ disvà "dhÅtaraæ vijÃyissatÅti" ¤atvà taæ pakkosÃpetvà paribbayaæ datvà ghare yeva vasÃpetvà vijÃtakÃle dhanaæ datvà uyyojetvà taæ kumÃrikaæ a¤¤esaæ purisÃnaæ daÂÂhuæ adatvà itthÅnaæ yeva hatthe datvà posÃpetvà vayappattakÃle taæ attano vase Âhapesi. YÃva c' esà va¬¬hati tÃva ra¤¤Ã saddhiæ jÆtaæ na kÅÊi, taæ pana vase Âhapetvà "mahÃrÃja jÆtaæ kÅÊÃmÃ" 'ti Ãha. RÃjà "sÃdhÆ" 'ti purimanayen' eva kÅÊi. Purohito ra¤¤Ã gÃyitvà pÃsakakhipanakÃle "Âhapetvà mama mÃïavikan" ti Ãha. Tato paÂÂhÃya purohito jinÃti, rÃjà parÃjÅyati. Bodhisatto "imassa ghare ekapurisikÃya ekÃya itthiyà bhavitabban" ti parigaïhÃpento atthibhÃvaæ ¤atvà "sÅlam assà bhindÃpessÃmÅti" ekaæ dhuttaæ pakkosÃpetvà "sakkasi purohitassa itthiyà sÅlaæ bhinditun" ti Ãha. "SakkÃmi devÃ" 'ti. Ath' assa rÃjà dhanaæ datvà "tena hi khippaæ niÂÂhÃpehÅti" taæ pahiïi. So ra¤¤o santikà dhanaæ ÃdÃya gandhadhÆpÃcuïïakappÆrÃdÅni gahetvà tassa gharato avidÆre sabbagandhÃpaïaæ pasÃresi. PurohitassÃpi gehaæ sattabhÆmakaæ sattadvÃrakoÂÂhakaæ hoti, sabbesu pi dvÃrakoÂÂhakesu itthÅnaæ ¤eva Ãrakkho, Âhapetvà pana brÃhmaïaæ a¤¤o puriso gehaæ pavisituæ labhanto nÃma n' atthi, kacavaracha¬¬anapacchim pi sodhetvà yeva pavesenti.


#<[page 291]>#
%<                     2. Aï¬abhÆtajÃtaka. (62).                           291>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Taæ mÃïavikaæ purohito c' eva daÂÂhuæ labhati tassà ca ekà paricÃrikà itthÅ. Ath' assà sà paricÃrikà gandhapupphamÆlaæ gahetvà gacchantÅ tass' eva dhuttassa ÃpaïasamÅpena gacchati. So "ayaæ tassà paricÃrikÃ" ti suÂÂhu ¤atvà ekadivasaæ taæ Ãgacchantiæ disvà va Ãpaïà uÂÂhÃya gantvà tassà pÃdamÆle patitvà ubhohi hatthehi pÃde gÃÊhaæ gahetvà "amma ettakaæ kÃlaæ kahaæ gatÃsÅti" paridevi. Atha sesÃpi payuttakadhuttà ekamantaæ Âhatvà "hatthapÃdamukhasaïÂhÃnehi ca Ãkappena ca mÃtÃputtà ekasadisà yevÃ" 'ti Ãhaæsu. Sà itthÅ tesu tesu kathentesu attano asaddahitvà "ayaæ me putto bhavissatÅti" sayam pi rodituæ Ãrabhi.
Te ubho pi kanditvà roditvà a¤¤ama¤¤aæ ÃliÇgitvà aÂÂhaæsu. Atha so dhutto Ãha: "amma kahaæ vasasÅti". "KinnaralÅÊhÃya vasamÃnÃya rÆpaggappattÃya purohitassa daharitthiyà upaÂÂhÃnaæ kurumÃnà vasÃmi tÃtÃ" 'ti. "IdÃni kahaæ yÃsi ammÃ" 'ti.
"Tassà gandhamÃlÃdÅnaæ atthÃyÃ" 'ti. "Amma, kin te a¤¤atthagatena, ito paÂÂhÃya mam' eva santikà harÃ" 'ti mÆlaæ agahetvà va bahÆni tambÆlatakkolakÃdÅni c' eva nÃnÃpupphÃni ca adÃsi. MÃïavikà bahÆni gandhapupphÃdÅni disvà "kiæ amma ajja amhÃkaæ brÃhmaïo pasanno" ti Ãha. "Kasmà evaæ vadasÅti". "Imesaæ bahubhÃvaæ disvÃ" ti. "Na brÃhmaïo bahuæ mÆlaæ adÃsi, mayà pan' etaæ mayhaæ puttassa santikà ÃnÅtan" ti. Tato paÂÂhÃya brÃhmaïena dinnaæ mÆlaæ attanà gahetvà tass' eva santikà gandhapupphÃdÅni Ãharati.
Dhutto katipÃhaccayena gilÃnÃlayaæ katvà nipajji. Sà tassa ÃpaïadvÃraæ gantvà taæ adisvà "kahaæ me putto" ti pucchi.
"Puttassa te aphÃsukaæ jÃtan" ti. Sà tassa nipannaÂÂhÃnaæ gantvà nisÅditvà piÂÂhiæ parimajjantÅ "kin te tÃta aphÃsukan" ti pucchi. So tuïhÅ ahosi. "Kin na kathesi puttÃ" 'ti. "Amma marantenÃpi tuyhaæ kathetuæ na sakkÃ" ti. "Mayhaæ akathetvà kassa kathesi tÃtÃ" 'ti.


#<[page 292]>#
%<292                       I. EkanipÃta.  7. Itthivagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Amma, mayhaæ a¤¤aæ aphÃsukaæ n' atthi, tassà pana mÃïavikÃya vaïïaæ sutvà paÂibaddhacitto 'smi jÃto, taæ labhanto jÅvissÃmi alabhanto idh' eva marissÃmÅti". "TÃta, mayhaæ esa bhÃro, mà tvaæ etaæ nissÃya cintayÅti" taæ assÃsetvà bahÆni gandhapupphÃdÅni ÃdÃya mÃïavikÃya santikaæ gantvà "putto me amma mama santikà tava vaïïaæ sutvà paÂibaddhacitto jÃto, kiæ kÃtabban" ti.
"Sace Ãnetuæ sakkotha mayaæ katokÃsà yevÃ" 'ti. Sà tassà vacanaæ sutvà tato paÂÂhÃya tassa gehassa kaïïakaïïehi bahuæ kacavaraæ saæka¬¬hitvà pupphapupphapacchiyà gahetvà gacchantÅ sodhanakÃle Ãrakkhitthiyà upari cha¬¬esi. Sà tena aÂÂiyamÃnà apeti, itarà ten' eva niyÃmena yà yà ki¤ci katheti tassà tassà upari kacavaraæ cha¬¬esi. Tato paÂÂhÃya yaæ yaæ sà Ãharati và harati và taæ na kÃci sodhetuæ ussahati. Tasmiæ kÃle sà taæ dhuttaæ pupphapacchiyaæ nipajjÃpetvà mÃïavikÃya santikaæ atihari. Dhutto mÃïavikÃya sÅlaæ bhinditvà ekÃhadvÅhaæ pÃsÃde yeva ahosi. Purohite bahi nikkhante ubho abhiramanti, tasmiæ Ãgate dhutto nilÅyati. Atha naæ sà ekÃkadvÅhaccayena "sÃmi idÃni tava gantuæ vaÂÂatÅti" Ãha. "Ahaæ brÃhmaïaæ paharitvà gantukÃmo" ti. Sà "evaæ hotÆ" 'ti dhuttaæ nilÅyÃpetvà brÃhmaïe Ãgate evam Ãha: "ahaæ ayya tumhesu vÅïaæ vÃdentesu naccituæ icchÃmÅti". "SÃdhu bhadde naccassÆ" 'ti vÅïaæ vÃdesi. "Tumhesu olokentesu lajjÃmi, sumukhaæ pana vo sÃÂakena bandhitvà naccissÃmÅti". "Sace lajjasi evaæ karohÅti". MÃïavikà ghanasÃÂakaæ gahetvà tassa akkhÅni pidahamÃnà mukhaæ bandhi. BrÃhmaïo mukhaæ bandhÃpetvà vÅïaæ vÃdesi. Sà muhuttaæ naccitvà "ayya ahan te ekavÃraæ sÅse paharitukÃma" 'ti Ãha. Itthilolo brÃhmaïo ki¤ci kÃraïaæ ajÃnanto "paharÃhÅti" Ãha. MÃïavikà dhuttasa¤¤aæ adÃsi. So saïikaæ Ãgantvà brÃhmaïassa piÂÂhipasse Âhatvà sÅse kapparena pahari.


#<[page 293]>#
%<                     2. Aï¬abhÆtajÃtaka. (62).                     293>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  AkkhÅni patanÃkÃrapattÃni ahesuæ, sÅse gaï¬o uÂÂhahi. So vedanaï¬o hutvà "Ãhara te hatthan" ti Ãha. MÃïavikà attano hatthaæ ukkhipitvà tassa hatthe Âhapesi. BrÃhmaïo "hattho muduko, pahÃro pana thaddho" ti Ãha. Dhutto brÃhmaïaæ paharitvà nilÅyi. MÃïavikà tasmiæ nilÅne brÃhmaïassa mukhato sÃÂakaæ mocetvà telaæ ÃdÃya sÅse pahÃraæ sambÃhi. BrÃhmaïe bahi nikkhante puna sà itthÅ dhuttaæ pacchiyaæ nipajjÃpetvà nÅhari. So ra¤¤o santikaæ gantvà sabban taæ pavattiæ Ãrocesi. RÃjà attano upaÂÂhÃnaæ Ãgataæ brÃhmaïaæ Ãha: "jÆtaæ kÅÊÃma brÃhmaïÃ" 'ti "SÃdhu mahÃrÃjÃ" 'ti. RÃjà jÆtamaï¬alaæ sajjÃpetvà purimanayen' eva jÆtagÅtaæ gÃyitvà pÃse khipati. BrÃhmaïo mÃïavikÃya tapassa bhinnabhÃvaæ ajÃnanto "Âhapetvà mama mÃïavikan" ti Ãha, evaæ vadanto pi parÃjito yeva. RÃjà jÃnitvà "brÃhmaïa kiæ Âhapesi, mÃïavikÃya te tapo bhinno, tvaæ mÃtugÃmaæ gabbhato paÂÂhÃya rakkhanto sattasu ÂhÃnesu Ãrakkhaæ karonto `rakkhituæ sakkhissÃmÅti' ma¤¤esi, mÃtugÃmo nÃma kucchiyaæ pakkhipitvà carantenÃpi rakkhituæ na sakkÃ, ekapurisikà itthÅ nÃma n' atthi, tava mÃïavikà `naccitukÃm' amhÅti' vatvà vÅïaæ vÃdentassa tava sÃÂakena mukhaæ bandhitvà attano jÃraæ tava sÅse kapparena paharÃpetvà uyyojesi, idÃni kiæ ÂhapesÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,7.2(=62).1: Yaæ brÃhmaïo avÃdesi vÅïaæ sammukhaveÂhito,
                 aï¬abhÆtà bhatà bhariyÃ, tÃsu ko jÃtu vissase ti. || Ja_I:61 ||>@

     Tattha yaæ brÃhmaïo avÃdesi vÅïaæ sammukhaveÂhito ti yena kÃraïena brÃhmaïo ghanasÃÂakena saha mukhena veÂhito hutvà vÅïaæ vÃdesi naæ kÃraïaæ na jÃnÃtÅti attho, taæ hi sà va¤cetukÃmà evam akÃsi, brÃhmaïo pana taæ itthÅnaæ bahumÃyabhÃvaæ na jÃnanto mÃtugÃmassa saddahitvà maæ esà lajjatÅti evaæ sa¤¤Å ahosi, ten' assa a¤¤ÃïabhÃvaæ pakÃsento rÃjà evam Ãha, ayam ettha adhippÃyo,


#<[page 294]>#
%<294                  I.  EkanipÃta.  7. Itthivagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  aï¬abhÆtà bhatà bhariyà ti, aï¬aæ vuccati bÅjaæ, bÅjabhÆtà mÃtu kucchito anikkhantakÃle yeva Ãbhatà ÃnÅtà bhatà và puÂÂhà và ti attho, kÃ: sà bhariyà pajÃpatÅ pÃdaparicÃrikÃ, sà hi bhattavatthÃdÅhi bharitabbatÃya bhinnasaævaratÃya lokadhammehi bharitatÃya và bhariyà ti vuccati, tÃsu ko jÃtu vissase ti, jÃtÆ ti ekaæsÃdhivacanaæ, tÃsu kucchito paÂÂhÃya rakkhiyamÃnÃsu pi evaæ vikÃraæ ÃpajjantÅsu bhariyÃsu ko nÃma paï¬itapuriso ekaæsena vissase, nibbikÃrà età mayhan ti ko saddaheyyà ti attho, asaddhammavasena hi Ãmantakesu nimantakesu vijjamÃnesu mÃtugÃmo nÃma na sakkà rakkhitun ti.
     Evaæ Bodhisatto brÃhmaïassa dhammaæ desesi. BrÃhmaïo Bodhisattassa dhammadesanaæ sutvà nivesanaæ gantvà taæ mÃïavikaæ Ãha: "tayà kira evarÆpaæ pÃpakammaæ katan" ti. "Ayya, ko evam Ãha, na karomi, aham eva pahariæ, na a¤¤o koci, sace na saddahatha ahaæ `tumhe Âhapetvà a¤¤assa purisassa hatthasamphassaæ na jÃnÃmÅti' saccakiriyaæ katvà aggiæ pavisitvà tumhe saddahÃpessÃmÅti". BrÃhmaïo "evaæ hotÆ" 'ti mahantaæ dÃrurÃsiæ kÃretvà aggiæ datvà taæ pakkosÃpetvà "sace attano saddahasi aggiæ pavisÃ" 'ti Ãha. MÃïavikà attano paricÃrikaæ paÂhamam eva sikkhÃpesi: "amma tava puttaæ tattha gantvà mama aggiæ pavisanakÃle hatthagahaïaæ kÃtuæ vadehÅti". Sà gantvà tathà avaca. Dhutto Ãgantvà parisamajjhe aÂÂhÃsi. Sà mÃïavikà brÃhmaïaæ va¤cetukÃmà mahÃjanamajjhe Âhatvà "brÃhmaïa taæ Âhapetvà a¤¤assa purisassa hatthasamphassaæ na jÃnÃmi, iminà saccena ayaæ aggi mà maæ jhÃpesÅti" aggim pavisituæ ÃraddhÃ. Tasmiæ khaïe dhutto "passatha purohitabrÃhmaïassa kammaæ, evarÆpaæ mÃtugÃmaæ aggiæ pavesÃpetÅti" gantvà taæ mÃïavikaæ hatthe gaïhi. Sà hatthaæ vissajjÃpetvà purohitaæ Ãha:
"ayya, mama saccakiriyà bhinnÃ, na sakkà aggiæ pavisitun" ti. "KiækÃraïÃ" ti. "Ajja mayà evaæ saccakiriyà katÃ:
`Âhapetvà mama sÃmikaæ a¤¤apurisassa hatthasamphassaæ na jÃnÃmÅti',


#<[page 295]>#
%<                      3.  TakkajÃtaka. (63).                        295>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  idÃni c' amhi iminà purisena hatthe gahitÃ" ti.
BrÃhmaïo "va¤cito ahaæ imÃyÃ" ti ¤atvà taæ pothetvà nÅharÃpesi. Evaæ asaddhammasamannÃgatà kir' età itthiyo, kÅvamahantam pi pÃpakammaæ katvà attano sÃmikaæ va¤cetuæ "nÃhaæ evarÆpaæ karomÅti" divasam pi sapathaæ kurumÃnà nÃnÃcittà va honti, tena vuttaæ:
         CorÅnaæ bahubuddhÅnaæ yÃsu saccaæ sudullabhaæ
         thÅnaæ bhÃvo durÃjÃno macchassevodake gataæ.
         Musà tÃsaæ yathà saccaæ saccaæ tÃsaæ yathà musÃ,
         gÃvo bahutiïasseva mama santi varaæ varaæ.
         Coriyo kaÂhinà h' età vÃÊà capalasakkharÃ,
         na tà ki¤ci na jÃnanti yaæ manussesu vÃcanan ti.
     Satthà "evaæ arakkhiyo mÃtugÃmo" ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi. SatthÃpi anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà BÃrÃïasirÃjà aham eva ahosin" ti. Aï¬abhÆtajÃtakaæ.

                      $<3. TakkajÃtaka.>$
     Kodhanà akata¤¤Æ cà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ukkaïÂhitabhikkhuæ ¤eva Ãrabbha kathesi. Taæ hi Satthà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti pucchitvà "saccan" ti vutte "itthiyo nÃma akata¤¤Æ mittadÆbhÃ, kasmà tà nissÃya ukkaïÂhito sÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto isipabbajjaæ pabbajitvà GaÇgÃtÅre assamaæ mÃpetvà samÃpattiyo c' eva abhi¤¤Ã ca nibbattetvà jhÃnaratisukhena viharati. Tasmiæ samaye BÃrÃïasiseÂÂhino dhÅtà DuÂÂhakumÃrÅ nÃma caï¬Ã ahosi pharusÃ, dÃsakammakare akkosati paharati. Atha naæ ekadivasaæ gahetvà "GaÇgÃya kÅÊissÃmÃ" 'ti agamaæsu.


#<[page 296]>#
%<296                           I. EkanipÃta. 7. Itthivagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tesaæ kÅÊantÃnaæ yeva suriyatthaÇgamanavelà jÃtÃ. Megho uÂÂhahi. Manussà meghaæ disvà ito c' ito ca vegena palÃyiæsu. SeÂÂhidhÅtÃya dÃsakammakarà "ajj' amhehi etissà piÂÂhiæ passituæ vaÂÂatÅti" taæ anto udasmiæ ¤eva cha¬¬etvà uttariæsu. Devo pÃvassi. Suriyo pi atthaÇgato. AndhakÃraæ jÃtaæ. Tà tÃya vinà va gehaæ gantvà "kahaæ sÃ" ti vutte "GaÇgÃto tÃva uttiïïÃ, atha naæ na jÃnÃma kahaæ gatÃ" ti. ¥Ãtakà vicinitvÃpi na passiæsu.
Sà mahÃviravaæ viravantÅ udakena vuyhamÃnà a¬¬harattasamaye Bodhisattassa païïasÃlasamÅpaæ pÃpuïi. So tassà saddaæ sutvà "mÃtugÃmassa saddo, parittÃïam assà karissÃmÅti" tiïukkaæ ÃdÃya nadÅtÅraæ gantvà taæ disvà "mà bhÃyi, mà bhÃyÅti" assÃsetvà nÃgabalo thÃmasampanno nadiæ taramÃno gantvà taæ ukkhipitvà assamapadaæ Ãnetvà aggiæ katvà adÃsi. SÅte vigate madhurÃni phalÃphalÃni upanÃmesi. TÃni khÃditvà Âhitaæ "kattha vÃsikÃsi, katha¤ ca GaÇgÃya patitÃsÅti" pucchi. Sà taæ pavattiæ Ãrocesi. Atha naæ" tvaæ etth' eva vasÃ" 'ti païïasÃlÃya vasÃpento dvÅhatÅhaæ sayaæ abbhokÃse vasitvà "idÃni gacchÃ" 'ti Ãha. Sà "imaæ tÃpasaæ {sÅlabhedaæ} pÃpetvà gahetvà gamissÃmÅti" na gacchati. Atha gacchante kÃle itthikuttaæ itthilÅÊhaæ dassetvà tassa sÅlabhedaæ katvà jhÃnaæ antaradhÃpesi. So tam gahetvà ara¤¤e yeva vasati. Atha naæ sà Ãha: "ayya, kin no ara¤¤avÃsena, manussapathaæ gamissÃmÃ" ti. So taæ ÃdÃya ekaæ paccantagÃmakaæ gantvà takkabhatiyà va jÅvikaæ kappetvà taæ poseti. Tassa takkaæ vikkiïitvà jÅvatÅti Takkapaï¬ito ti nÃmaæ akaæsu. Ath' assa te gÃmavÃsino paribbayaæ datvà "amhÃkaæ suyuttaæ duyuttaæ Ãcikkhanto ettha vasÃ" 'ti gÃmadvÃre kuÂiyaæ vÃsesuæ. Tena ca samayena corà pabbatà oruyha paccantaæ paharanti. Te ekadivasaæ taæ gÃmaæ paharitvà gÃmavÃsikehi yeva bhaï¬ikà pakkhipÃpetvà gacchantà tam pi seÂÂhidhÅtaraæ gahetvà attano vasanaÂÂhÃnaæ gantvà sesajanaæ vissajjesuæ.


#<[page 297]>#
%<                       3 TakkajÃtaka. (63).                             297>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  CorajeÂÂhako pana tassà rÆpe bajjhitvà taæ attano bhariyaæ akÃsi. Bodhisatto "itthannÃmà kahan" ti pucchi, "corajeÂÂhakena gahetvà attano bhariyà katÃ" ti ca sutvÃpi "na sà tattha mayà vinà vasissati palÃyitvà ÃgacchissatÅti" taæ Ãgamanaæ olokento tatth' eva vasi. SeÂÂhidhÅtÃpi cintesi: "ahaæ idha sukhaæ vasÃmi, kadÃci maæ Takkapaï¬ito ki¤cid eva nissÃya Ãgantvà ito ÃdÃya gaccheyya ath' etasmà sukhà parihÃyissÃmi, yan nÆnÃhaæ sampiyÃyamÃnà viya taæ pakkosÃpetvà ghÃtÃpeyyan" ti sà ekaæ manussaæ pakkositvà "ahaæ idha dukkhaæ jÅvÃmi, Takkapaï¬ito maæ Ãgantvà ÃdÃya gacchatÆ" 'ti sÃsanaæ pesesi. So taæ sÃsanaæ sutvà saddahitvà tattha gantvà gÃmadvÃre Âhatvà sÃsanaæ pesesi. Sà nikkhamitvà taæ disvà "ayya, sace mayaæ idÃni gacchissÃma corajeÂÂhako anubandhitvà ubho pi amhe ghÃtessati, rattibhÃge gacchissÃmÃ" 'ti taæ Ãnetvà bhojetvà koÂÂhake nisÅdÃpetvà sÃyaæ corajeÂÂhakassa Ãgantvà suraæ pÅtvà mattakÃle "sÃmi sace imÃya velÃya tava sapattaæ passeyyÃsi kin ti taæ kareyyÃsÅti" Ãha. "Ida¤ c' ida¤ ca karissÃmÅti". "Kiæ pana so dÆre, nanu koÂÂhake nisinno" ti. CorajeÂÂhako ukkaæ ÃdÃya tattha gantvà taæ disvà gahetvà gehamajjhe pÃtetvà kapparÃdÅhi yathÃruciæ pothesi. So pothiyamÃno pi a¤¤aæ ki¤ci avatvà "kodhanà akata¤¤Æ ca pisuïà mittadÆbhikÃ" ti ettakam eva vadati. Coro taæ pothetvà bandhitvà nipajjÃpetvà sÃyamÃsaæ bhu¤jitvà sayi, pabuddho jiïïasayasurÃya puna taæ pothetuæ Ãrabhi. So pi tÃn' eva cattÃri padÃni vadati.
Coro cintesi: "ayaæ evaæ pothiyamÃno pi a¤¤aæ ki¤ci avatvà imÃn' eva cattÃri padÃni vadati, pucchissÃmi nan" ti tassÃsuttabhÃvaæ ¤atvà taæ pucchi: "ambho tvaæ evaæ pothiyamÃno pi kasmà etÃn' eva padÃni vadasÅti".


#<[page 298]>#
%<298                   I. EkanipÃta. 7. Itthivagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Takkapaï¬ito "tena hi suïÃhÅti" taæ kÃraïaæ Ãdito paÂÂhÃya kathesi: "ahaæ pubbe ara¤¤avÃsiko eko tÃpaso jhÃnalÃbhÅ, sv-Ãhaæ etaæ GaÇgÃya vuyhamÃnaæ uttÃretvà paÂijaggiæ, atha maæ esà palobhetvà jhÃnà parihÃpesi, sv-Ãhaæ ara¤¤aæ pahÃya etaæ posento paccantagÃmake vasÃmi, ath' esà corehi idhÃnÅtà `ahaæ dukkhaæ vasÃmi, Ãgantvà maæ netÆ' 'ti mayhaæ sÃsanaæ pesetvà idÃni tava hatthe pÃtesi, iminà kÃraïenÃhaæ evaæ kathemÅti". Coro cintesi: "yà esà evarÆpe guïasampanne upakÃrake evaæ vippaÂipajji sà mayhaæ kataran nÃma upaddavaæ na kareyya, hÃretabbà esÃ" ti so Takkapaï¬itaæ assÃsetvà taæ pabodhetvà khaggaæ ÃdÃya nikkhamma "etaæ purisaæ gÃmadvÃre ghÃtessÃmÅti" vatvà tÃya saddhiæ bahigÃmaæ gantvà "etaæ hatthe gaïhÃ" 'ti taæ tÃya hatthe gÃhÃpetvà khaggaæ ÃdÃya Takkapaï¬itaæ paharanto viya taæ dvidhà chinditvà sasÅsaæ nahÃpetvà Takkapaï¬itaæ katipÃhaæ païÅtabhojanena santappena "idÃni kahaæ gamissasÅti" Ãha. Takkapaï¬ito "gharÃvÃsena me kiccaæ n' atthi, isipabbajjaæ pabbajitvà tatth' eva ara¤¤e vasissÃmÅti" Ãha. "Tena hi aham pi pabbajissÃmÅti" ubho pi pabbajitvà taæ ara¤¤Ãyatanaæ gantvà pa¤ca abhi¤¤Ã ca aÂÂha samÃpattiyo nibbattetvà jÅvitapariyosÃne brahmalokaparÃyanà ahesuæ.
     Satthà imÃni dve vatthÆni kathetvà anusandhiæ ghaÂetvà abhisambuddho hutvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,7.3(=63).1: Kodhanà akata¤¤Æ ca pisuïà ca vibhedikÃ,
                 brahmacariyaæ cara bhikkhu, so sukhaæ na vihÃhisÅti. || Ja_I:62 ||>@

     TatrÃyam piï¬attho: bhikkhu, itthiyo nÃm' età kodhanà uppannaæ kodhaæ nivÃretuæ na sakkonti, akata¤¤Æ ca atimahantam pi upakÃraæ na jÃnanti,


#<[page 299]>#
%<                     4. DurÃjÃnajÃtaka. (64).                           299>%
pisuïà ca piyasu¤¤abhÃvakaraïam eva kathaæ kathenti, vibhedikà mitte bhindanti mittabhedanakathaæ kathanasÅlà yeva, evarÆpehi pÃpakammehi samannÃgatà etÃ, kin te etÃhi, brahmacariyaæ cara bhikkhu, ayaæ hi methunavirati parisuddhaÂÂhena brahmacariyaæ nÃma, taæ cara, so sukhaæ na vihÃhisi so tvaæ etaæ brahmacariyavÃsaæ vasanto jhÃnasukhaæ maggasukhaæ phalasukhaæ ca na vihÃhisi, etaæ sukhaæ na vijahissasi, etasmà sukhà na parihÃyissatÅti attho, na parihÃhisÅti pi pÃÂho, ayam ev' attho.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi. SatthÃpi jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà corajeÂÂhako ùnando ahosi, Takkapaï¬ito pana aham evÃ" 'ti. TakkajÃtakaæ.

                      $<4. DurÃjÃnajÃtaka.>$
     Mà su nandi icchati man ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ upÃsakaæ Ãrabbha kathesi. Eko kira SÃvatthivÃsiupÃsako tÅsu ratanesu pa¤casu ca sÅlesu patiÂÂhito buddhamÃmako dhammamÃmako saæghamÃmako. Bhariyà pan' assa dussÅlà pÃpadhammÃ, yaæ divasaæ micchÃcÃraæ carati taæ divasaæ satakÅtadÃsÅ viya hoti, micchÃcÃrassa pana akatadivase sÃminÅ hoti caï¬Ã pharusÃ. So tassà bhÃvaæ jÃnituæ na sakkoti. Atha tÃya ubbÃÊho BuddhupaÂÂhÃnaæ na gacchati.
Atha naæ ekadivasaæ gandhapupphÃni ÃdÃya Ãgantvà vanditvà nisinnaæ Satthà Ãha: "kin nu kho tvaæ upÃsaka sattaÂÂhadivase BuddhupaÂÂhÃnaæ nÃgacchasÅti". "GharaïÅ me bhante ekasmiæ divase satakÅtà dÃsÅ viya hoti, ekasmiæ sÃminÅ viya caï¬Ã pharusÃ, ahaæ tassà bhÃvaæ jÃnitum na sakkomi, sv-Ãhaæ tÃya ubbÃÊho BuddhupaÂÂhÃnaæ nÃgacchÃmÅti". Ath' assa vacanaæ sutvà Satthà "upÃsaka, `mÃtugÃmassa bhÃvo nÃma dujjÃno' ti pubbe pi te paï¬ità kathayiæsÆ" 'ti vatvà pana "taæ bhavasaækhepagatattà sallakkhetuæ na sakkotÅti" vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto disÃpÃmokkho Ãcariyo hutvà pa¤camÃïavakasatÃni sippaæ sikkhÃpeti.


#<[page 300]>#
%<300                   I. EkanipÃta. 7. Itthivagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' eko tiroraÂÂhavÃsiko brÃhmaïamÃïavako Ãgantvà tassa santike sippaæ uggaïhanto ekÃya itthiyà paÂibaddhacitto hutvà taæ bhariyaæ katvà tasmiæ yeva BÃrÃïasinagare vasanto dve tisso velÃya Ãcariyassa upaÂÂhÃnaæ na gacchati. Sà pan' assa bhariyà dussÅlà pÃpadhammÃ, micchÃcÃraæ ciïïadivase dÃsÅ viya hoti, aciïïadivase sÃminÅ viya caï¬Ã pharusà hoti. So tassà bhÃvaæ jÃnituæ asakkonto tÃya ubbÃÊho Ãkulacitto Ãcariyassa upaÂÂhÃnaæ na gacchati. Atha naæ sattaÂÂhadivase atikkamitvà Ãgataæ "kiæ mÃïava na pa¤¤ÃyasÅti" Ãcariyo pucchi. So "bhariyà maæ Ãcariya ekadivasaæ icchati pattheti, dÃsÅ viya nihatamÃnà hoti, ekadivase sÃminÅ viya thaddhà caï¬Ã pharusÃ, ahaæ tassà bhÃvaæ jÃntuæ na sakkomi, tÃya ubbÃÊho Ãkulacitto tumhÃkaæ upaÂÂhÃnaæ nÃgato 'mhÅti". ùcariyo "evam etaæ mÃïava, itthiyo nÃma anÃcÃraæ ciïïadivase sÃmikaæ anuvattanti, dÃsÅ viya nihatamÃna honti, anÃciïïadivase pana mÃnatthaddhà hutvà sÃmikaæ na gaïenti, evaæ itthiyo nÃm' enà anÃcÃrà dussÅlÃ, tÃsaæ bhÃvo nÃma dujjÃno, tÃsu icchantÅsu pi anicchantÅsu pi majjhatten' eva bhavitabban" ti vatvÃna tass' ovÃdavasena imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,7.4(=64).1: Mà su nandi: icchati maæ, mà su soci: na icchati,
                 thÅnam bhÃvo durÃjÃno macchassevodake gatan ti. || Ja_I:63 ||>@

     Tattha mà su nandi icchati man ti, sukÃro nipÃtamattaæ, ayaæ itthÅ maæ icchati pattheti mayi sinehaæ karotÅti mà tussi, mà su soci na icchatÅti ayaæ maæ na icchatÅti pi mà soci, icchamÃnÃya nandiæ na icchamÃnÃya ca sokaæ akatvà majjhatto va hohÅti dÅpeti, thÅnaæ bhÃvo durÃjÃno ti itthÅnaæ bhÃvo nÃma itthimÃyÃya paÂicchannattà durÃjÃno, yathà kiæ: macchassevodake gatan ti yathà macchagamanaæ udakena paÂicchannattà dujjÃnaæ ten' eva so kevaÂÂe Ãgate udakena gamanaæ paÂicchÃdetvà palÃyati attÃnaæ gaïhituæ na deti evam eva itthiyo mahantam pi dussÅlakammaæ katvà mayaæ evarÆpaæ na karomà 'ti attanà katakammaæ itthimÃyÃya {paÂicchÃdetvÃ} sÃmike va¤centi,


#<[page 301]>#
%<                    5. AnabhiratijÃtaka. (65).                           301>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evaæ itthiyo nÃm' età pÃpakammà durÃcÃrÃ, tÃsu majjhatto yeva sukhito hotÅti.
     Evaæ Bodhisatto antevÃsikassa ovÃdaæ adÃsi. Tato paÂÂhÃya so tassà upari majjhatto ahosi. SÃpi 'ssa bhariyà "Ãcariyena kira me dussÅlabhÃvo ¤Ãto" ti tato paÂÂhÃya na anÃcÃraæ cari.
     SÃpi tassa upÃsakassa itthÅ "SammÃsambuddhena kira mayhaæ durÃcÃrabhÃvo ¤Ãto" ti tato paÂÂhÃya pÃpakammaæ nÃma na akÃsi.
     SatthÃpi imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne upÃsako sotÃpattiphale patiÂÂhahi. Satthà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà jayampatikà yeva idÃni jayampatikà Ãcariyo pana aham eva ahosin" ti. DurÃjÃnajÃtakaæ.

                      $<5. AnabhiratijÃtaka.>$
     Yathà nadÅ ca pantho cà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto tathÃrÆpaæ yeva upÃsakaæ Ãrabbha kathesi. So pana parigaïhanto tassà dussÅlabhÃvaæ ¤atvà bhaï¬iketo cittavyÃkulatÃya sattaÂÂhadivase upaÂÂhÃnaæ na agamÃsi. So ekaæ divasaæ vihÃraæ gantvà TathÃgataæ vanditvà nisinno "kasmà sattaÂÂhadivasÃni nÃgato sÅti" vutto "bhariyà me bhante dussÅlÃ, tassà upari vyÃkulacittatÃya nÃgato 'mhÅti" Ãha. Satthà "upÃsaka, itthÅsu nÃcÃrà età ti kopaæ akatvà majjhatten' eva bhavituæ vaÂÂatÅti' pubbe pi te paï¬ità kathayiæsu, tvaæ ca pana bhavantarena paÂicchannattà taæ kÃraïaæ na sallakkhesÅti" vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto purimanayen' eva disÃpÃmokkho Ãcariyo ahosi.
Ath' assa antevÃsiko bhariyÃya dosaæ disvà vyÃkulacittatÃya katipÃhaæ anÃgantvà ekadivasaæ Ãcariyena pucchito taæ kÃraïaæ nivedesi. Ath' assa Ãcariyo "tÃta, itthiyo nÃma sabbasÃdhÃraïÃ,


#<[page 302]>#
%<302                   I. EkanipÃta. 7. Itthivagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tÃsu 'dussÅlà etÃ' ti paï¬ità kopaæ na karontÅti" vatvà ovÃdavasena imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,7.5(=65).1: Yathà nadÅ ca pantho ca pÃnÃgÃraæ sabhà papÃ
                 evaæ lokitthiyo nÃma, nÃsaæ kujjhanti paï¬ità ti. || Ja_I:64 ||>@

     Tattha yathà nadÅti yathà anekatitthà nadÅ nahÃnatthÃya sampattÃnaæ caï¬ÃlÃdÅnaæ khattiyÃdÅnam pi sÃdhÃraïÃ, na tattha koci nahÃyituæ na labhati nÃma, pantho ti ÃdÅsu pi yathà mahÃmaggo pi sabbesaæ sÃdhÃraïo, na koci tena gantuæ na labhati, pÃnÃgÃram pi surÃgehaæ sabbesaæ sÃdhÃraïaæ, yo yo pÃtukÃmo sabbo tattha pavisat' eva, pu¤¤atthikehi tattha tattha manussÃnaæ nivÃsatthÃya katà sabhÃpi sÃdhÃraïÃ, na tattha koci pavisituæ na labhati, mahÃmagge pÃnÅyacÃÂiyo Âhapetvà katà papÃpi sabbesaæ sÃdhÃraïÃ, na tattha koci pÃnÅyaæ pivituæ na labhati, evaæ lokitthiyo nÃma, evam evaæ tÃta mÃïava imasmiæ loke itthiyo pi sabbasÃdhÃraïÃ, ten' eva sÃdhÃraïaÂÂhena nadÅpanthapÃnÃgÃrÃsabhÃpapÃsadisÃ, tasmà nÃsaæ kujjhanti paï¬ità etÃsaæ itthÅnaæ lÃmikà età anÃcÃrà dussÅlà sabbadhÃraïà ti cintetvà paï¬ità chekà buddhisampannà na kujjhantÅti.
     Evaæ Bodhisatto antevÃsikassa ovÃdaæ adÃsi. So taæ ovÃdaæ sutvà majjhatto ahosi. BhariyÃpi 'ssa "Ãcariyena kir' amhi ¤ÃtÃ" ti tato paÂÂhÃya pÃpakammaæ na akÃsi.
     Tassa pi upÃsakassa bhariyà "SatthÃrà kir' amhi ¤ÃtÃ" ti tato paÂÂhÃya pÃpakammaæ na akÃsi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne upÃsako sotÃpattiphale patiÂÂhÃsi. SatthÃpi anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà jayampatikà va etarahi jayampatikÃ, ÃcariyabrÃhmaïo pana aham eva ahosin" ti. AnabhiratijÃtakaæ.

                      $<6. MudulakkhaïajÃtaka.>$
     Ekà icchà pure ÃsÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto saækilesaæ Ãrabbha kathesi. Eko kira SÃvatthivÃsikulaputto Satthu dhammadesanaæ sutvà ratanasÃsane uraæ datvà pabbajitvà paÂipannako yogÃvacaro avissaÂÂhakammaÂÂhÃno hutvà ekadivasaæ SÃvatthiyaæ piï¬Ãya caramÃno ekaæ alaækatapaÂiyattaæ itthiæ disvà subhavasena indriyÃni bhinditvà olokesi.


#<[page 303]>#
%<                   6. MudulakkhaïajÃtaka. (66).                          303>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tass' abbhantare kileso cali, vÃsiyà ÃkoÂitakhÅrarukkho viya ahosi. So tato paÂÂhÃya kilesavÃsiko hutvà n' eva kÃyassÃdaæ na cittassÃdaæ labhati, bhantamigasappaÂibhÃgo sÃsane anabhirato parÆÊhakesanakhalomakiliÂÂhacÅvaro ahosi. Ath' assa indriyavikÃraæ disvà sahÃyakà bhikkhÆ "kin nu kho te Ãvuso na yathà porÃïÃni indriyÃnÅti" pucchiæsu. "Anabhirato 'smi Ãvuso" ti. Atha nan te Satthu santikaæ nayiæsu. Satthà "kim bhikkhave anicchamÃnaæ bhikkhuæ ÃdÃya Ãgat' atthÃ" 'ti pucchi. "Ayam bhante bhikkhu anabhirato" ti. "Saccaæ bhikkhÆ" 'ti. "Saccaæ BhagavÃ" 'ti.
"Ko taæ ukkaïÂhÃpesÅti". "Ahaæ bhante piï¬Ãya caranto ekaæ itthiæ indriyÃni bhinditvà olokesiæ, atha me kileso cali, ten' amhi ukkaïÂhito" ti. Atha naæ Satthà "anacchariyam etaæ bhikkhu yaæ tvaæ indriyÃni bhinditvà visabhÃgÃrammaïaæ subhavasena olokento kilesehi kampito, pubbe pa¤cÃbhi¤¤ÃaÂÂhasamÃpattilÃbhino jhÃnabalena kilese vikkhambhetvà visuddhacittà gaganatalacarà BodhisattÃpi indriyÃni bhinditvà visabhÃgÃrammaïaæ olokayamÃnà jhÃnà parihÃyitvà kilesehi kampità mahÃdukkhaæ anubhaviæsu, na hi Sineru-uppÃÂanakavÃto Hatthimatta-muï¬apabbatakaæ mahÃjambÆmmÆlakavÃto chinnataÂe virÆÊhagacchakaæ mahÃsamuddaæ và pana sosanavÃto khuddakataÊÃkaæ kismicid eva gaïhati, evaæ uttamabuddhÅnaæ nÃma visuddhacittÃnaæ BodhisattÃnaæ a¤¤ÃïabhÃvakarà kilesà tayi kiæ lajjissanti, visuddhÃpi sattà saækilissanti, uttamayasasamaægino pi Ãyasakyaæ pÃpuïantÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto KÃsiraÂÂhe ekassa mahÃvibhavassa brÃhmaïakule nibbattitvà vi¤¤Ætaæ patto sabbasippÃnaæ pÃraæ gantvà kÃme pahÃya isipabbajjaæ pabbajitvà kasiïaparikammaæ katvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca uppÃdetvà jhÃnasukhena vÅtinÃmento Himavantapadese vÃsaæ kappesi. So ekasmiæ kÃle loïambilasevanatthÃya Himavantà otaritvà BÃrÃïasiæ patvà rÃjuyyÃne vasitvà punadivase katasarÅrapaÂijaggano rattavÃkamayaæ nivÃsanapÃrupanaæ saïÂhapetvà ajinaæ ekasmiæ aæse katvà jaÂÃmaï¬alaæ bandhitvà khÃrikÃjam ÃdÃya BÃrÃïasiyaæ bhikkhÃya caramÃno ra¤¤o gharadvÃraæ pÃpuïi.


#<[page 304]>#
%<304                    I. EkanipÃta. 7. Itthivagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  RÃjà c' assa cariyÃvihÃre pasÅditvà pakkosÃpetvà mahÃrahe Ãsane nisÅdÃpetvà païÅtena khÃdaniyabhojaniyena santappetvà katÃnumodanaæ uyyÃne vasanatthÃya yÃci. So sampaÂicchitvà rÃjagehe bhu¤jitvà rÃjakulaæ ovadamÃno tasmiæ uyyÃne soÊasa vassÃni vasi.
Ath' ekadivasaæ rÃjà kupitaæ paccantaæ vÆpasametuæ gacchanto Mudulakkhaïaæ nÃma aggamahesiæ "appamattà ayyassa upaÂÂhÃnaæ karohÅti" vatvà agamÃsi. Bodhisatto ra¤¤o gatakÃlato paÂÂhÃya attano ruccanavelÃya gehaæ gacchati. Ath' ekadivasaæ Mudulakkhaïà Bodhisattassa ÃhÃraæ sampÃdetvà "ajja ayyo cirÃyatÅti" gandhodakena nahÃyitvà sabbÃlaækÃrapatimaï¬ità mahÃtale cullasayanaæ pa¤¤Ãpetvà Bodhisattassa Ãgamanaæ olokayamÃnà nipajji. Bodhisatto pi attano velaæ sallakkhetvà jhÃnà vuÂÂhÃya ÃkÃsen' eva rÃjanivesanaæ agamÃsi.
Mudulakkhaïà vÃkacÅrasaddaæ sutvà va "ayyo Ãgato" ti vegena uÂÂhahi. Tassà vegena uÂÂhahantiyà maÂÂasÃÂako bhassÅ. TÃpaso sÅhapa¤jarena pavisanto deviyà visabhÃgarÆpÃrammaïaæ indriyÃni bhinditvà subhavasena olokesi. Ath' assa abbhantare kileso cali, pahaÂakhÅrarukkho viya ahosi. TÃvad ev' assa jhÃnaæ antaradhÃyi, chinnapakkho kÃko viya ahosi. So Âhitako va ÃhÃraæ gahetvà abhu¤jitvà va kilesakampito pÃsÃdà oruyha uyyÃnaæ gantvà païïasÃlaæ pavisitvà phalakattharasayanassa heÂÂhà ÃhÃraæ Âhapetvà visabhÃgÃrammaïe baddho kilesagginà ¬ayhamÃno nirÃhÃratÃya sukkhamÃno sattadivasÃni phalakattharÃke nipajji. Sattame divase rÃjà paccantaæ vÆpasametvà Ãgato. Nagaraæ padakkhiïaæ katvà nivesanaæ {agantvÃ} va


#<[page 305]>#
%<                   6. MudulakkhaïajÃtaka. (66).                          305>%
"ayyaæ passÃmÅti" uyyÃnaæ gantvà païïasÃlaæ pavisitvà taæ nipannakaæ disvà "ekaæ aphÃsukaæ jÃtaæ, ma¤¤e" ti païïa sÃlaæ sodhÃpetvà pÃde parimajjanto "kiæ ayya aphÃsukan" ti pucchi. "MahÃrÃja, a¤¤aæ me aphÃsukaæ n' atthi, kilesavasena pan' amhi paÂibaddhacitto jÃto" ti. "Kahaæ paÂibaddhan te ayya cittan" ti. "MudulakkhaïÃya mahÃrÃjÃ" 'ti. "SÃdhu ayya, ahaæ Mudulakkhaïaæ tumhÃkaæ dammÅti" tÃpasaæ ÃdÃya nivesanaæ pavisitvà deviæ sabbÃlaækÃrapatimaï¬itaæ katvà tÃpasassa adÃsi. DadamÃno yena MudulakkhaïÃya sa¤¤am adÃsi: "tayà attano balena ayyaæ rakkhituæ vÃyamitabban" ti. "SÃdhu deva, rakkhissÃmÅti". TÃpaso deviæ gahetvà rÃjanivesanà otari. Atha naæ mahÃdvÃrato nikkhantakÃle "ayya amhÃkaæ ekaæ gehaæ laddhuæ vaÂÂatÅti gaccha rÃjÃnaæ gehaæ yÃcÃhÅti" Ãha. TÃpaso gehaæ yÃci. RÃjà manussÃnaæ vaccakuÂikiccaæ sÃdhayamÃnaæ ekaæ cha¬¬itagehaæ dÃpesi.
So deviæ gahetvà tattha agamÃsi. Sà pavisituæ na icchati.
"KiækÃraïà na pavissati". "AsucibhÃvenÃ" 'ti. "IdÃni kiæ {karomÅti.} {PaÂijaggÃhi} nan" ti vatvà ra¤¤o santikaæ pesetvà "gaccha, kuddÃlaæ Ãhara, pacchiæ ÃharÃ" 'ti ÃharÃpetvà asuci¤ ca saækÃra¤ ca cha¬¬Ãpetvà gomayaæ ÃharÃpetvà limpÃpetvà puna pi "gaccha, ma¤caæ Ãhara, pÅÂhaæ Ãhara, attharaïaæ Ãhara, cÃÂiæ Ãhara, ghaÂaæ ÃharÃ" 'ti ekamekaæ ÃharÃpetvà puna udakÃharaïÃdÅnaæ atthÃya ÃïÃpesi. So ghaÂaæ ÃdÃya udakaæ Ãharitvà cÃÂiæ pÆretvà nahÃnodakaæ sajjetvà sayanaæ atthari. Atha naæ sayane ekato nisÅdantaæ dÃÂhikÃsu gahetvà "tava samaïabhÃvaæ và brÃhmaïabhÃvaæ và na jÃnÃhÅti" onametvà attano abhimukhaæ Ãka¬¬hi. So tasmiæ kÃle satiæ paÂilabhi, ettake pana kÃle a¤¤ÃïÅ ahosi. "Evaæ a¤¤ÃïakÃraïà kilesà nÃma kÃmacchandanÅvaraïÃ, bhikkhave andhakaraïaæ a¤¤ÃïakÃraïan"


#<[page 306]>#
%<306                   I. EkanipÃta. 7. Itthivagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ti Ãdim ettha vattabbaæ. So satiæ paÂilabhitvà cintesi: "ayaæ taïhà va¬¬hamÃnà mama catÆhi apÃyehi sÅsaæ ukkhipituæ na dassati, ajj' eva mayà imaæ ra¤¤o niyyÃdetvà Himavantaæ pavisituæ vaÂÂatÅti" so taæ ÃdÃya rÃjÃnaæ upasaækamitvà "mahÃrÃja, tava deviyà mayhaæ attho n' atthi, kevalaæ me imaæ nissÃya taïhà va¬¬hitÃ" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,7.6(=66).1: Ekà icchà pure Ãsi aladdhà Mudulakkhaïaæ,
                 yato laddhà aÊÃrakkhÅ icchà icchaæ vijÃyathà 'ti. || Ja_I:65 ||>@

     TatrÃyaæ piï¬attho: mahÃrÃja mayhaæ imaæ tava deviæ Mudulakkhaïaæ alabhitvà pure aho vatÃhaæ etaæ labheyyan ti ekà icchà Ãsi, ekà va taïhà uppajji, yato pana me ayaæ aÊÃrakkhÅ visÃlanettà sobhanalocanà laddhà atha sà purimikà {icchÃ} gehataïhaæ upakaraïataïhaæ upabhogataïhan ti uparÆpari a¤¤aæ nÃnappakÃrà icchà vijÃyatha janesi uppÃdesi, sà kho pana me evaæ va¬¬hamÃnà icchà apÃyato sÅsaæ ukkhipÅtuæ na dassati, alam me imÃya, tvaæ yeva tava bhariyaæ gaïha, ahaæ pana Himavantaæ gamissÃmÅti.
     TÃvad eva naÂÂhaæ jhÃnaæ uppÃdetvà ÃkÃse nisinno dhammaæ desetvà ra¤¤o ovÃdaæ datvà ÃkÃsen' eva Himavantaæ gantvà puna manussapathaæ nÃma nÃgamÃsi, brahmavihÃre pana bhÃvetvà aparihÅnajjhÃno Brahmaloke nibbatti.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne so bhikkhu arahatte yeva patiÂÂhÃsi. SatthÃpi anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rÃjà ùnando, Mudulakkhaïà UppalavaïïÃ, isi pana aham evÃ" 'ti. MudulakkhaïajÃtakaæ.

                      $<7. UcchaÇgajÃtaka.>$
     UcchaÇge deva me putto ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ jÃnapaditthiæ Ãrabbha kathesi. Ekasmiæ hi samaye KosalaraÂÂhe tayo janà a¤¤atarasmiæ aÂavimukhe kasanti.
Tasmiæ samaye anto aÂaviyaæ corà manusse vilumpitvà palÃyiæsu.


#<[page 307]>#
%<                     7. UcchaÇgajÃtaka. (67).                            307>%
Te core pariyesitvà apassantà taæ ÂhÃnaæ Ãgantvà "tumhe aÂaviyaæ vilumpitvà idÃni kassakà viya hothÃ" 'ti te "corà ime" ti bandhitvà Ãnetvà Kosalara¤¤o adaæsu. Ath' ekà itthi Ãgantvà "acchÃdanam me detha, acchÃdanam me dethÃ" 'ti paridevantÅ punappuna rÃjanivesanaæ pariyÃti. RÃjà tassà saddaæ sutvà "deh' imissà acchÃdanan" ti Ãha. SÃÂakaæ gahetvà agamaæsu. Sà taæ disvà "nÃhaæ etaæ acchÃdanaæ yÃcÃmÅti" Ãha. Manussà gantvà ra¤¤o nivedayiæsu: "na kir' esà imaæ acchÃdanaæ katheti, sÃmikacchÃdanaæ kathetÅti". Atha naæ rÃjà pakkosÃpetvà "tvaæ kira sÃmikacchÃdanaæ yÃcasÅti" pucchi.
"ùma deva, itthiyà hi sÃmiko acchÃdanaæ nÃma, sÃmikamhi asati sahassamÆlam pi sÃÂakaæ nivatthà iïaggà yeva nÃma". Imassa pan' atthassa sÃdhanatthaæ
     Naggà nadÅ anodikÃ, naggaæ raÂÂhaæ arÃjikaæ,
     itthÅ pi vidhavà naggà yassÃpi dasa bhÃtaro ti idaæ suttaæ Ãharitabbaæ. RÃjà tassà pasanno "te tayo janà kiæ hontÅti" pucchi. "Eko me deva sÃmiko, eko bhÃtÃ, eko putto" ti.
RÃjà "ahan te tuÂÂho imesu tÅsu ekaæ demi, katamaæ icchasÅti" pucchi. Sà Ãha: "ahaæ deva jÅvamÃnà ekaæ sÃmikaæ labhissÃmi puttam pi labhissÃm' eva, mÃtÃpitunnaæ pana me matattà bhÃtà va dullabho, bhÃtaram me dehi devÃ" 'ti. RÃjà tussitvà tayo pi vissajjesi. Evaæ taæ ekikaæ nissÃya tayo janà dukkhato muttÃ. Taæ kÃraïaæ bhikkhusaæghe pÃkaÂaæ jÃtaæ. Ath' ekadivasaæ bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ sannipatità "Ãvuso ekaæ iÂÂhiæ nissÃya tayo janà dukkhà muttÃ" ti tassà guïakathÃya nisÅdiæsu. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave esà itthÅ idÃn' eva te tayo jane dukkhà mocesi, pubbe pi mocesi yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente tayo janà aÂavimukhe kasantÅti sabbaæ purimasadisam eva.
Tadà pana ra¤¤Ã "tÅsu janesu kaæ icchasÅti" vutte sà Ãha "tayo pi dÃtuæ na sakkotha devÃ" 'ti. "ùma na sakkomÅti".


#<[page 308]>#
%<308                  I. EkanipÃta. 7. Itthivagga.>%
"Sace tayo dÃtuæ na sakkotha bhÃtaram me dethÃ" 'ti. "Puttakaæ và sÃmikaæ và gaïha, kin te bhÃtarÃ" ti ca vuttà "ete nÃma deva sulabhÃ, bhÃtà pana dullabho" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,7.7(=67).1: UcchaÇge deva me putto, pathe dhÃvantiyà pati,
                 ta¤ ca desaæ na passÃmi yato sodariyam Ãnaye ti. || Ja_I:66 ||>@

     Tattha ucchaÇge deva me putto ti deva mayhaæ putto ucchaÇge yeva, yathà hi ara¤¤aæ pavisitvà ucchaÇge katvà sÃkaæ uccinitvà tattha pakkhipantiyà ucchaÇge sÃkaæ nÃma sulabhaæ hoti evaæ itthiyà putto pi sulabho, ucchaÇge sÃkasadiso va, tena vuttaæ: ucchaÇge deva me putto ti, pathe dhÃvantiyà patÅti maggaæ Ãruyha ekikÃya gacchamÃnÃya pi hi itthiyà pati nÃma sulabho, diÂÂhadiÂÂho yeva hoti, tena vuttaæ: pathe dhÃvantiyà patÅti, ta¤ ca desaæ na passÃmi yato sodariyam Ãnaye ti yasmà pana me mÃtÃpità n' atthi tasmà idÃni taæ mÃtukucchisaækhÃtaæ a¤¤aæ desaæ na passÃmi yato ahaæ samÃne udare jÃtattà sahaudariyasaækhÃtaæ bhÃtaraæ Ãneyyaæ, tasmà bhÃtaraæ yeva me dethà 'ti.
     RÃjà "saccaæ esà vadatÅti" tuÂÂhacitto tayo pi jane bandhanÃgÃrato Ãnetvà adÃsi. Sà tayo pi te gahetvà gatÃ.
     SatthÃpi "na bhikkhave idÃn' eva, pubbe p' esà ime tayo jane dukkhà mocesi yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "AtÅte cattÃro etarahi cattÃro va, rÃjà pana ahan tena samayenÃ" 'ti. UcchaÇgajÃtakaæ.

                      $<8. SÃketajÃtaka.>$
     Yasmiæ mano nivisatÅti. Idaæ Satthà SÃketaæ nissÃya A¤janavane viharanto ekaæ brÃhmaïaæ Ãrabbha kathesi. Bhagavato kira bhikkhusaæghaparivutassa SÃketaæ nissÃya pavisanakÃle eko SÃketanagaravÃsimahallakabrÃhmaïo nagarato bahi gacchanto antaradvÃre Dasabalaæ disvà pÃdesu patitvà gopphakesu gÃÊhaæ gahetvà "tÃta, nanu nÃma puttehi jiïïakÃle mÃtÃpitaro paÂijaggitabbÃ, kasmà ettakaæ kÃlaæ amhÃkaæ attÃnaæ na dassesi,


#<[page 309]>#
%<                      8. SÃketajÃtaka. (68).                             309>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  mayà tÃva diÂÂho si, mÃtaraæ pana passituæ ehÅti" SatthÃraæ gahetvà attano gehaæ agamÃsi.
Satthà tattha gantvà nisÅdi pa¤¤atte Ãsane saddhiæ bhikkhusaæghena.
BrÃhmaïÅ pi Ãgantvà Satthu pÃdesu patitvà "tÃta ettakaæ kÃlaæ kahaæ gato si, nanu nÃma mÃtÃpitaro mahallakà upaÂÂhÃtabbÃ" ti paridevi. PuttadhÅtaro pi "etha. BhÃtaraæ vandathÃ" 'ti vandÃpeti.
Ubho tuÂÂhamÃnasà mahÃdÃnaæ adaæsu. Satthà bhattakiccaæ niÂÂhÃpetvà tesaæ dvinnam pi janÃnaæ JarÃsuttaæ kathesi. SuttapariyosÃne ubho pi anÃgamiphale patiÂÂhahiæsu. Satthà uÂÂhÃyÃsanà A¤janavanam eva agamÃsi. BhikkhÆ dhammasabhÃyaæ sannisinnà kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso, brÃhmaïo `TathÃgatassa pità Suddhodano, mÃtà MahÃmÃyÃ' ti jÃnÃti, jÃnanto va saddhiæ brÃhmaïiyà TathÃgataæ `amhÃkaæ putto' ti vadati, SatthÃpi adhivÃseti, kin nu kho kÃraïan" ti. Satthà tesaæ kathaæ sutvà "bhikkhave ubho pi te attano puttam eva 'putto' ti vadantÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     Bhikkhave, ayaæ brÃhmaïo atÅte nirantaraæ pa¤cajÃtisatÃni mayhaæ pità ahosi, pa¤cajÃtisatÃni cullapitÃ, pa¤cajÃtisatÃni mahÃpitÃ, esÃpi brÃhmaïÅ nirantaram eva pa¤cajÃtisatÃni mÃtà ahosi, pa¤cajÃtisatÃni cullamÃtÃ, pa¤cajÃtisatÃni mahÃmÃtÃ, ev' Ãhaæ diya¬¬hajÃtisahassaæ brÃhmaïassa hatthe saævaddho diya¬¬hajÃtisahassaæ brÃhmaïiyà hatthe saævaddho ti tÅïi jÃtisahassÃni kathetvà abhisambuddho hutvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,7.8(=68).1: Yasmiæ mano nivisati cittaæ cÃpi pasÅdati
                 adiÂÂhapubbake pose kÃmaæ tasmiæ pi vissase ti. || Ja_I:67 ||>@

     Tattha yasmiæ mano nivisatÅti yasmiæ puggale diÂÂhamatte yeva cittaæ patiÂÂhÃti, cittaæ cÃpi pasÅdatÅti yasmiæ diÂÂhamatte cittaæ pasÅdati mudukaæ hoti adiÂÂhapubbake pose ti pakatiyà tasmiæ attabhÃve adiÂÂhapubbe pi puggale, kÃmaæ tasmi¤ cÃpi vissase ti anubhÆtapubbasinehen' eva tasmim pi puggale ekaæsena vissase ti vissÃsaæ Ãpajjati yevà 'ti attho


#<[page 310]>#
%<310                1. EkanipÃta. 7. Itthivagga.>%
     Evaæ Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà brÃhmaïo ca brÃhmaïÅ ca ete eva ahesuæ, putto pi aham evÃ" 'ti. SÃketajÃtakaæ.

                      $<9. VisavantajÃtaka.>$
     Dhiratthu taæ visaæ vantan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto dhammasenÃpatiæ Ãrabbha kathesi. Therassa kira piÂÂhakhajjakaæ khÃdanakÃle manussà saæghassa bahuæ piÂÂhakhÃdaniyaæ gahetvà vihÃraæ agamaæsu. Bhikkhusaæghassa gahitÃvasesaæ bahuæ atirittaæ ahosi. Manussà "bhante antogÃmagatÃnam pi gaïhathÃ" 'ti Ãhaæsu. Tasmiæ khaïe therassa saddhivihÃridaharo anto gÃme hoti. Tassa koÂÂhÃsaæ gahetvà tasmiæ anÃgacchante "atidivà hotÅti" therassa adaæsu. Therena tasmiæ paribhutte daharo agamÃsi. Atha naæ thero "mayaæ Ãvuso tuyhaæ ÂhapitakhÃdaniyaæ paribhu¤jimhÃ" 'ti Ãha. So "madhuraæ nÃma bhante kassa appiyan" ti Ãha. MahÃtherassa saævego udapÃdi. So "ito paÂÂhÃya piÂÂhakhÃdaniyaæ na khÃdissÃmÅti" adhiÂÂhahi. Tato paÂÂhÃya kira SÃriputtattherena piÂÂhakhÃdaniyaæ nÃma na khÃditapubbaæ. Tassa piÂÂhakhÃdaniyaæ akhÃdanabhÃvo bhikkhusaæghe pÃkaÂo jÃto.
BhikkhÆ taæ kathaæ kathentà dhammasabhÃyaæ sannisÅdiæsu. Atha Satthà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchi "imÃya nÃmÃ" 'ti ca vutte "bhikkhave SÃriputto ekavÃraæ jahitakaæ jÅvitaæ pariccajanto pi na gaïhati yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto pi visavejjakule nibbattitvà vejjakammena jÅvikaæ kappeti. Ath' ekaæ janapadamanussaæ sappo ¬asi.
Tassa ¤Ãtakà pamÃdaæ akatvà khippaæ vejjaæ Ãnayiæsu.
Vejjo Ãha: "kin tÃva osadhena paribhÃvitvà visaæ harÃmi, daÂÂhasappaæ ÃvÃhetvà daÂÂhaÂÂhÃnato ten' eva visaæ Ãka¬¬hÃpemÅti" Ãha. "Sappaæ ÃvÃhetvà visaæ Ãka¬¬hÃpehÅti". So sappaæ ÃvÃhetvà "tayà ayaæ daÂÂho" ti Ãha. "ùma mayÃ"


#<[page 311]>#
%<                     9. VisavantajÃtaka. (69)                    311>%
ti. "Tayà daÂÂhaÂÂhÃnato tvaæ yeva mukhena visaæ Ãka¬¬hÃhÅti".
"Mayà ekavÃraæ jahitavisakaæ puna na gahitapubbaæ, nÃhaæ mayà jahitavisaæ ka¬¬hissÃmÅti". So dÃrÆni ÃharÃpetvà aggiæ katvà Ãha: "sace attano visaæ nÃka¬¬hasi imaæ aggiæ pavisÃ" 'ti. Sappo "api aggiæ pavisissÃmi na c' attanà ekavÃraæ jahitavisaæ paccÃvamissÃmÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,7.9(=69).1: Dhi-r-atthu taæ visaæ vantaæ yam ahaæ jÅvitakÃraïÃ
                 vantaæ paccÃvamissÃmi, matam me jÅvità varan ti. || Ja_I:68 ||>@

     Tattha dhiratthÆ 'ti garahanatthe nipÃto, taæ visan ti yam yaæ jÅvitakÃraïà vantaæ visaæ paccÃharissÃmi taæ vantaæ visaæ dhi-r-atthu, mataæ me jÅvità varan ti tassa visassa apaccÃvamanakÃraïÃya aggiæ pavisitvà maraïan taæ mama jÅvitato varan ti attho.
     Eva¤ ca pana vatvà aggiæ pavisituæ pÃyÃsi. Atha naæ vejjo nivÃretvà naæ purisaæ osadhehi ca mantehi ca nibbisaæ Ãrogaæ katvà sappassa sÅlÃni datvà "ito paÂÂhÃya mà ka¤ci viheÂhehÅti" vissajjesi.
     SatthÃpi "na bhikkhave SÃriputto ekavÃraæ jahitakaæ jÅvitaæ pi pariccajanto puna gaïhÅti" imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà sappo SÃriputto ahosi, vejjo pana aham evÃ" 'ti. VisavantajÃtakaæ.

                      $<10. KuddÃlajÃtaka.>$
     Na taæ jitaæ sÃdhu jitan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto CittahatthasÃriputtattheraæ Ãrabbha kathesi. So kira SÃvatthiyaæ eko kuladÃrako. Ath' ekadivasaæ kasitvà Ãgacchanto vihÃraæ pavisitvà ekassa therassa pattato siniddhaæ madhuraæ païÅtabhojanaæ labhitvà cintesi: "mayaæ rattiædivaæ sahatthena nÃnÃkammÃni kurumÃnÃpi evarÆpaæ madhurÃhÃraæ na labhÃma, mayÃpi samaïena bhavitabban" ti so pabbajitvà mÃsaddhamÃsaccayena ayonisomanasikaronto kilesavasiko hutvà vibbhamitvà puna bhattena


#<[page 312]>#
%<312                 1. EkanipÃta  7. Itthivagga.>%
kilamanto Ãgantvà pabbajitvà abhidhammaæ uggaïhi, iminÃpi ca upÃyena chavÃre vibbhamitvà pabbajitvà tato sattame bhikkhubhÃve sattappakaraïÅko hutvà bahu bhikkhudhammaæ vÃcento vipassanaæ va¬¬hetvà arahattaæ pÃpuïi. Ath' assa sahÃyakà bhikkhÆ "kin nu kho Ãvuso cittaæ pubbe viya te etarahi kilesà na va¬¬hantÅti" parihÃsaæ kariæsu. "ùvuso abhabbo dÃn' Ãhaæ ito paÂÂhÃya gihÅbhÃvassÃ" 'ti. Evaæ tasmiæ arahattaæ patte dhammasabhÃyaæ kathà udapÃdi: "Ãvuso, evarÆpassa nÃma arahattassa upanissaye sati Ãyasmà CittahatthasÃriputto chakkhattuæ uppabbajito, aho mahÃdoso puthujjanabhÃvo" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "bhikkhave, puthujjanacittan nÃma lahukaæ dunniggahaæ Ãrammaïavasena gantvà allÅyati, ekavÃraæ allÅnaæ na sakkà hoti khippaæ mocetuæ, evarÆpassa cittassa damatho sÃdhu, dantam eva hitaæ sukhaæ Ãvahati:
         Dunniggahassa lahuno yatthakÃmanipÃtino (Dhp. v. 35)
         cittassa damatho sÃdhu, cittaæ dantaæ sukhÃvahaæ.
Tassa pana dunniggahaïatÃya pubbe paï¬ità ekaæ kuddÃlakaæ nissÃya taæ jahituæ asakkontà lobhavasena chakkhattuæ uppabbajitvà sattame pabbajitabhÃve jhÃnaæ uppÃdetvà taæ lobhaæ niggaïhiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente BodhisÃtto païïikakule nibbattitvà vi¤¤Ætaæ pÃpuïi.
KuddÃlakapaï¬ito ti 'ssa nÃmaæ ahosi. KuddÃlakena bhÆmiparikammaæ katvà sÃka¤ c' eva ÃlÃbukumbhaï¬ÅelÃÊukÃdÅni ca vapitvà tÃni pi vikkiïanto kapaïajÅvikaæ kappeti.
Taæ hi 'ssa ekaæ kuddÃlakaæ Âhapetvà a¤¤aæ dhanaæ nÃma n' atthi. So ekadivasaæ cintesi: "kim me gharÃvÃsena, nikkhamitvà pabbajissÃmÅti". Ath' ekadivasaæ taæ kuddÃlakaæ paÂicchannaÂÂhÃne Âhapetvà isipabbajjaæ pabbajitvà taæ kuddÃlakam anussaritvà lobhaæ chindituæ asakkonto kuïÂhakuddÃlakaæ nissÃya uppabbaji.


#<[page 313]>#
%<                     10. KuddÃlajÃtaka. (70).                        313>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Evaæ dutiyaæ tatiyaæ pÅti cha vÃre taæ kuddÃlakaæ paÂicchanne ÂhÃne nikkhipitvà pabbajito c' ev' uppabbajito ca. Sattame pana vÃre cintesi: "ahaæ imaæ kuïÂakuddÃlakaæ nissÃya punappuna uppabbajito, idÃni taæ mahÃnadiyaæ pakkhipitvà pabbajissÃmÅti" nadÅtÅraæ gantvà "sac' assa patitaÂÂhÃnaæ passissÃmi puna Ãgantvà uddharitukÃmatà bhaveyyÃ" 'ti taæ kuddÃlakaæ daï¬e gahetvà nÃgabalo thÃmasampanno sÅsassa uparibhÃge tikkhattuæ Ãvijjhitvà akkhÅni nimmÅletvà nadÅmajjhe khipitvà "jitam me, jitaæ me" ti tikkhattuæ sÅhanÃdaæ nadi. Tasmiæ khaïe BÃrÃïasirÃjà paccantaæ vÆpasametvà Ãgato, nadiyà sÅsaæ nahÃyitvà sabbÃlaækÃrapatimaï¬ito hatthikkhandhena gacchamÃno taæ Bodhisattassa saddaæ sutvà "ayaæ puriso `jitam me' ti vadati, ko nu kho etena jito, pakkosatha nan" ti pakkosÃpetvà "bho purisa, ahaæ tÃva vijitasaægÃmo, idÃni jayaæ gahetvà ÃgacchÃmi, tayà pana ko jito" ti pucchi. Bodhisatto "mahÃrÃja, tayà saægÃmasahassam pi saægÃmasatasahassam pi jinantena dujjitam eva kilesÃnaæ ajitattÃ, ahaæ pana mama abbhantare lobhaæ niggaïhanto kilese jinin" ti kathento yeva mahÃnadiæ oloketvà ÃpokasiïÃrammaïaæ jhÃnaæ nibbattetvà sampattÃnubhÃvo ÃkÃse nisÅditvà ra¤¤o dhammaæ desento imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,7.10(=70).1: Na taæ jitaæ sÃdhu jitaæ yaæ jitaæ avajÅyati,
                 taæ kho jitaæ sÃdhu jitaæ yaæ jitaæ nÃvajÅyatÅti. || Ja_I:69 ||>@

     Tattha na taæ jitaæ sÃdhu jitaæ yaæ jitaæ avajÅyatÅti yaæ paccÃmitte parÃjinitvà raÂÂhaæ jitaæ paÂiladdhaæ puna jitehi paccÃmittehi avajÅyati taæ jitaæ sÃdhu nÃma na hoti, kasmÃ: puna avajÅyanato, aparo nayo:
jitaæ vuccati jayo, yo paccÃmittehi saddhiæ yujjhitvà adhigato jayo puna tesu jinantesu parajayo hoti so na sÃdhu na sobhano,


#<[page 314]>#
%<314                1. EkanipÃta.  7. Itthivagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tasmà yasmà puna parÃjayo va hoti, taæ kho jitaæ sÃdhu jitaæ yaæ jitaæ nÃvajÅyatÅti yaæ kho pana paccÃmitte nimmathetvà jitaæ puna tehi nÃvajÅyati yo và ekavÃraæ laddho jayo puna parÃjayo na hoti taæ jitaæ sÃdhu jitaæ sobhanaæ so jayo sÃdhu sobhano nÃma hoti, kasmÃ: puna nÃvajÅyanato, tasmà tvaæ mahÃrÃja sahassakkhattum pi satasahassakkhattum pi saægÃmasÅsaæ jinitvÃpi tvaæ saægÃmayodho nÃma na hosi, kiækÃraïÃ: attano kilesÃnaæ ajitattÃ, yo pana ekavÃram pi attano abbhantare kilese jinÃti ayaæ uttamo saægÃmasÅse yodho ti ÃkÃse nisinnako evaæ BuddhalÅÊhÃya ra¤¤o dhammaæ desesi. UttamasaægÃmayodhabhÃvo pan' ettha
           Yo sahassaæ sahassena saægÃme mÃnuse jine (Dhp. v. 103)
           eka¤ ca jeyyam attÃnaæ sa ve saægÃmajuttamo ti
idaæ suttaæ sÃdhakaæ.
     Ra¤¤o pana dhammaæ suïantass' eva tadaÇgappahÃnavasena kilesà pahÅnÃ, pabbajjÃya cittaæ nami, rÃjabalassÃpi tath' eva kilesà pahÅyiæsu. RÃjà "idÃni tumhe kahaæ gamissathÃ" 'ti Bodhisattassa pucchi. "Himavantaæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbajissÃmi mahÃrÃjÃ" 'ti. "Tana hi aham pi pabbajissÃmÅti" Bodhisatten' eva saddhiæ nikkhami. BalakÃyo brÃhmaïagahapatikà sabbaseniyo ti sabbo pi tasmiæ ÂhÃne sannipatito janakÃyo ra¤¤Ã saddhiæ yena nikkhami. BÃrÃïasivÃsino "amhÃkaæ kira rÃjà KuddÃlapaï¬itassa dhammadesanaæ sutvà pabbajjÃbhimukho hutvà saddhiæ balakÃyena nikkhanto, mayaæ idha kiæ karissÃmÃ" 'ti dvÃdasayojanikÃya BÃrÃïasiyà sakalanagaravÃsino nikkhamiæsu. DvÃdasayojanikà parisà ahosi. Taæ ÃdÃya Bodhisatto Himavantaæ pÃvisi. Sakkassa devara¤¤o nisinnÃsanaæ uïhÃkÃraæ dassesi. So ÃvajjamÃno "KuddÃlapaï¬ito mahÃbhinikkhamanaæ nikkhanto" ti disvà "mahÃsamÃgamo bhavissati, vasanaÂÂhÃnaæ laddhuæ vaÂÂatÅti" Vissakammaæ Ãmantetvà "tÃta, KuddÃlapaï¬ito mahÃbhinikkhamanaæ nikkhanto,


#<[page 315]>#
%<                      10 KuddÃlajÃtaka. (70).                       315>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  vasanaÂÂhÃnaæ laddhuæ vaÂÂati, tvaæ Himavantapadesaæ gantvà samabhÆmibhÃge dÅghato tiæsayojanaæ vitthÃrato pannarasayojanaæ assamapadaæ mÃpehÅti" Ãha. So "sÃdhu devÃ" 'ti paÂissutvà gantvà tathà akÃsi. Ayam ettha saækhepo, vitthÃro pana HatthipÃlajÃtake Ãvibhavissati. Ida¤ ca hi ta¤ ca ekaparicchedam eva. Vissakammo pi assamapade païïasÃlaæ mÃpetvà dussadde mige ca sakuïe ca amanusse ca paÂikkamÃpetvà tena tena disÃbhÃgena ekapadikamaggaæ nÅharitvà attano vasanaÂÂhÃnam eva agamÃsi. KuddÃlapaï¬ito pi taæ parisaæ ÃdÃya Himavantaæ pavisitvà sakkadattiyaæ assamapadaæ gantvà Vissakammena mÃpitaæ pabbajitaparikkhÃraæ gahetvà paÂhamaæ attanà pabbajitvà pacchà parisaæ pabbÃjetvà assamapadaæ bhÃjetvà adÃsi. SakkattarajjÃni cha¬¬ayiæsu.
Tiæsayojanaæ assamapadaæ pÆri. KuddÃlakapaï¬ito sesakasiïesu pi parikammaæ katvà brahmavihÃre bhÃvetvà parisÃya kammaÂÂhÃnaæ Ãcikkhi. Sabbe samÃpattilÃbhino hutvà brahmalokaparÃyanà ahesuæ, ye pana tesaæ pÃricariyaæ akaæsu te devalokaparÃyanà ahesuæ.
     Satthà "evaæ bhikkhave cittaæ nÃm' etaæ kilesavasena allÅnaæ dummocayaæ hoti, uppannà lobhadhammà duppajahà evarÆpe pi paï¬ite a¤¤Ãïe karontÅti" imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi.
SaccapariyosÃne keci sotÃpannà ahesuæ keci sakadÃgÃmino keci anÃgÃmino, keci arahattaæ pÃpuïiæsu. SatthÃpi anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rÃjà ùnando ahosi, parisà BuddhaparisÃ, KuddÃlakapaï¬ito pana aham evÃ" 'ti. KuddÃlajÃtakaæ. Itthivaggo sattamo.


#<[page 316]>#
%<316               1. EkanipÃta.  8. Varaïavagga.>%

                           8. VARA×AVAGGA.

                      $<1. VaraïajÃtaka.>$
     Yo pubbe karaïÅyÃnÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto KuÂumbiyaputtatissattheraæ Ãrabbha kathesi. Ekasmiæ kira divase SÃvatthivÃsino a¤¤ama¤¤aæ sahÃyakà tiæsamattà kulaputtà gandhapupphavatthÃdÅni gahetvà "Satthu dhammadesanaæ suïissÃmÃ" 'ti mahÃjanapadaparivutà Jetavanaæ gantvà nÃgamÃÊakasÃlamÃÊakÃdisu thokaæ nisÅditvà sÃyanhasamaye Satthari surabhigandhavÃsitÃya gandhakuÂito nikkhamitvà dhammasabbaæ gantvà alaækatabuddhÃsane nisinne saparivÃrà dhammasabaæ gantvà SatthÃraæ gandhapupphehi pÆjetvà cakkaækitatalesu phullapadumasassirÅkesu pÃdesu vanditvà ekamantaæ nisinnà dhammaæ suïiæsu. Atha nesaæ etad ahosi: "yathà yathà kho mayaæ Bhagavatà dhammaæ desitaæ ÃjÃnÃma pabbajeyyÃmÃ" 'ti te TathÃgatassa dhammasabhato nikkhantakÃle TathÃgataæ upasaækamitvà vanditvà pabbajjaæ yÃciæsu. Tesaæ Satthà pabbajjaæ adÃsi. Te ÃcariyupajjhÃye ÃrÃdhetvà upasampadaæ labhitvà pa¤ca vassÃni ÃcariyupajjhÃyÃnaæ santike vasitvà dve mÃtikà paguïaæ katvà kappiyÃkappiyaæ ¤atvà tisso anumodanà uggaïhitvà cÅvarÃni sibbetvà rajitvà "samaïadhammaæ karissÃmÃ" 'ti ÃcariyupajjhÃye Ãpucchitvà SatthÃraæ upasaækamitvà vanditvà ekamantaæ nisÅditvà "mayaæ bhante bhavesu ukkaïÂhità jÃtijarÃvyÃdhimaraïabhayabhÅtÃ, tesaæ no saæsÃraparimocanatthÃya kammaÂÂhÃnaæ kathethÃ" 'ti yÃciæsu. Satthà tesaæ aÂÂhatiæsÃya kammaÂÂhÃnesu sappÃyaæ vicinitvà kammaÂÂhÃnaæ kathesi. Te Satthu santike kammaÂÂhÃnaæ gahetvà SatthÃraæ vanditvà padakkhiïaæ katvà pariveïaæ gantvà ÃcariyupajjhÃye oloketvà pattacÅvaraæ ÃdÃya "samaïadhammaæ karissÃmÃ" 'ti nikkhamiæsu. Atha nesaæ abbhantare eko bhikkhu nÃmena KuÂumbikaputtatissatthero nÃma kusÅto hÅnaviriyo rasagiddho.
So evaæ cintesi: "ahaæ n' eva ara¤¤e vasituæ na padhÃnaæ padahituæ na bhikkhÃcariyÃya yÃpetuæ sakkhissÃmi, ko me gamanena attho, nivattissÃmÅti" so viriyaæ ossajitvà te bhikkhÆ anugantvà nivatti. Te pi kho bhikkhÆ Kosalesu cÃrikaæ caramÃnà a¤¤ataraæ paccantagÃmaæ gantvà taæ upanissÃya ekasmiæ ara¤¤Ãyatane vassaæ upagantvà anto temÃsaæ ghaÂantà vÃyamantà vipassanÃgabbhaæ gÃhÃpetvà paÂhaviæ unnÃdayamÃnà arahattaæ patvà vutthavassà pavÃretvÃ


#<[page 317]>#
%<                      1. VaraïajÃtaka. (71).                       317>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "paÂiladdhaguïaæ Satthu ÃrocessÃmÃ" 'ti tato nikkhamitvà anupubbena Jetavanaæ patvà pattacÅvaraæ paÂisÃmetvà ÃcariyupajjhÃye disvà TathÃgataæ daÂÂhukÃmà Satthu santikaæ gantvà vanditvà nisÅdiæsu.
Satthà tehi saddhiæ madhurapaÂisanthÃraæ akÃsi. Te katapaÂisanthÃrà attanà laddhaguïaæ TathÃgatassa Ãrocesuæ. Satthà te bhikkhÆ pasaæsi. KuÂumbikaputtatissatthero SatthÃraæ tesaæ guïakathaæ kathentaæ disvà sayam pi samaïadhammaæ kÃtukÃmo jÃto. Te pi kho bhikkhÆ "mayaæ bhante tam eva ara¤¤avÃsaæ gantvà vasissÃmÃ" 'ti SatthÃraæ Ãpucchiæsu. Satthà "sÃdhÆ" 'ti anujÃni. Te vanditvà pariveïaæ agamaæsu. Atha so KuÂimbiyaputtatissatthero rattibhÃgasamanantare accÃraddhaviriyo hutvà ativegena samaïadhammaæ karonto majjhimayÃmasamanantare Ãlambanaphalakaæ nissÃya Âhitako va niddÃyanto parivattitvà patito, ÆraÂÂhikaæ bhijji, vedanà mahantà jÃtÃ, tesaæ bhikkhÆnaæ taæ paÂijaggantÃnaæ gamanaæ na sampajji. Atha ne upaÂÂhÃnavelÃyaæ Ãgate Satthà pucchi: "nanu tumhe bhikkhave `sve gamissÃmÃ' 'ti hiyyo Ãpucchità ti". ùma bhante, api ca kho pan' amhÃkaæ sahÃyako KuÂimbikaputtatissatthero akÃle ativegena samaïadhammaæ karonto niddÃbhibhÆto parivattitvà patito, ÆraÂÂhik' assa bhinno, taæ nissÃya {amhÃkaæ} gamanaæ na sampannan" ti.
Satthà "na bhikkhave idÃn' ev' esa attano hÅnaviriyabhÃvena akÃle ativegena viriyaæ karonto tumhÃkaæ gamanantarÃyaæ karoti, pubbe p' esa tumhÃkaæ gamanantÃrÃyaæ akÃsi yevÃ" 'ti vatvà tehi yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte GandhÃraraÂÂhe TakkasilÃyaæ Bodhisatto disÃpÃmokkho Ãcariyo hutvà pa¤camÃïavakasatÃni sippaæ uggaïhÃpeti. Ath' assa te mÃïavà ekadivasaæ dÃruÃharaïatthÃya ara¤¤aæ gantvà dÃrÆni uddhariæsu. Tesaæ antare eko kusÅtamÃïavo mahantaæ varaïarukkhaæ disvà "sukkharukkho eso" ti sa¤¤Ãya "muhuttan tÃva nipajjitvà pacchà rukkhaæ abhirÆhitvà dÃrÆni pÃtetvà ÃdÃya gamissÃmÅti"


#<[page 318]>#
%<318                 1. EkanipÃta.  8. Varaïavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  uttarisÃÂakaæ pattharitvà nipajjitvà kÃkacchamÃno niddaæ okkami. Itare mÃïavakà dÃrukalÃpe badhitvà ÃdÃya gacchantà taæ pÃdena piÂÂhiyaæ paharitvà pabodhetvà agamaæsu. KusÅtamÃïavo uÂÂhÃya akkhÅni pu¤jitvà pu¤jitvà avigataniddo va taæ rukkhaæ abhirÆhitvà sÃkhaæ gahetvà attano abhimukhaæ Ãka¬¬hitvà bha¤janto bhijjitvà uÂÂhitakoÂiyà attano akkhiæ bhindÃpetvà ekena hatthena taæ pidhÃya ekena hatthena alladÃrÆni bha¤jitvà rukkhato oruyha dÃrukalÃpaæ bandhitvà ukkhipitvà vegena gantvà tehi pÃtitÃnaæ dÃrÆnaæ upari pÃtesi. Taæ divasa¤ ca janapadagÃmakato ekakulaæ "sve brÃhmaïavÃcanakaæ karissÃmÃ" 'ti Ãcariyaæ nimantayiæsu. ùcariyo mÃïavake Ãha: "tÃtÃ, sve ekaæ gÃmaæ gantabbaæ, tumhe pana nirÃhÃrà na sakkhissatha gantuæ, pÃto va yÃguæ pacÃpetvà tattha gantvà attanà laddhaæ koÂÂhÃsa¤ ca amhÃkaæ pattakoÂÂhÃsa¤ ca sabbaæ ÃdÃya ÃgacchathÃ" 'ti. Te pÃto va yÃgupÃcanatthÃya dÃsiæ uÂÂhÃpetvà "khippaæ no yÃguæ pacÃhÅti" Ãhaæsu. Sà dÃrÆni gaïhantÅ upari ÂhitÃni allavaraïadÃrÆni gahetvà punappuna mukhavÃtaæ dadamÃnÃpi aggiæ ujjÃletuæ asakkontÅ suriyaæ uÂÂhÃpesi. MÃïavakà "atidivà jÃto, idÃni na sakkà gantun" ti Ãcariyassa santikaæ agamiæsu. ùcariyo "kiæ tÃtà na gacchathÃ" 'ti.
"ùma Ãcariya na gat' amhÃ" 'ti. "KiækÃraïÃ" ti. "Asuko nÃma kusÅtamÃïavo amhehi saddhiæ dÃrunaæ gantvà varaïarukkhamÆle niddÃyitvà pacchà vegenÃruyha akkhiæ bhindÃpetvà allavaraïadÃrÆni Ãharitvà amhehi ÃnÅtadÃrÆnaæ upari pakkhipi, yÃgupÃcikà tÃni sukkhadÃrusa¤¤Ãya gahetvà yÃva suriyass' uggamanà ujjÃletuæ nÃsakkhi, iminà no kÃraïena gamanantarÃyo jÃto" ti. ùcariyo mÃïavena katakammaæ sutvà "andhabÃlÃnaæ kammaæ nissÃya evarÆpà va parihÃni hotÅti" vatvà imaæ gÃthaæ samuÂÂhÃpesi:


#<[page 319]>#
%<                    2. SÅlavanÃgajÃtaka. (72).                     319>%

  @<Ja_I,8.1(=71).1: Yo pubbe karaïÅyÃni pacchà so kÃtum icchati
                 varaïakaÂÂhabha¤jo va sa pacchÃ-m-anutappatÅti. || Ja_I:70 ||>@

     Tattha sa pacchÃmanutappatÅti yo koci puggalo idaæ pubbe kattabbaæ idaæ pacchà ti avÅmaæsitvà pubbe karaïÅyÃni paÂhamam eva kattabbakammÃni pacchà karoti ayaæ varaïakaÂÂhabha¤jo amhÃkaæ mÃïavako viya so bÃlapuggalo pacchà anutappati socati paridevatÅti attho.
     Evaæ Bodhisatto antevÃsikÃnaæ imaæ kÃraïaæ kathetvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà jÅvitapariyosÃne yathÃkammaæ gato.
     Satthà "na bhikkhave esa idÃn' eva tumhÃkaæ antarÃyaæ karoti, pubbe pi akÃsi yevÃ" 'ti vatvà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà akkhibhedam patto mÃïavo Ærubhedam patto bhikkhu ahosi, sesamÃïavà BuddhaparisÃ, ÃcariyabrÃhmaïo pana aham evÃ" 'ti. VaraïajÃtakaæ.

                      $<2. SÅlavanÃgajÃtaka.>$
     Akata¤¤ussa posassà 'ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattaæ Ãrabbha kathesi. DhammasabhÃyaæ bhikkhÆ "Ãvuso Devadatto akata¤¤Æ TathÃgatassa guïe na jÃnÃtÅti" kathentà nisÅdiæsu. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva Devadatto akata¤¤Æ, pubbe pi akata¤¤Æ yeva, na kadÃci mayhaæ guïaæ jÃnÃtÅti" vatvà tehi yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto Himavantapadese hatthiyoniyaæ nibbatti. So mÃtukucchito nikkhanto sabbaseto ahosi rajatapu¤jasannibho, akkhÅni pan' assa maïiguÊasadisÃni pa¤¤ÃyamÃnapa¤cappasÃdÃni ahesuæ, mukhaæ rattakambalasadisaæ, soï¬Ã rattasuvaïïabindupatimaï¬itarajatadÃmaæ viya, cattÃro pÃdà katalÃkhÃparikammà viya, evam assa dasahi pÃramÅhi alaækato rÆpaggappatto attabhÃvo ahosi. Atha naæ vi¤¤Ætaæ pattaæ sakalaHimavante vÃraïà sannipatitvà upaÂÂhahantà vicariæsu.


#<[page 320]>#
%<320               1. EkanipÃta.  8. Varaïavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Evaæ so asÅtisahassavÃraïaparivÃro Himavantapadese vasamÃno aparabhÃge gaïe dosaæ disvà gaïamhà kÃyavivekassa ekako va ara¤¤e vÃsaæ kappesi, sÅlavantatÃya ca pan' assa SÅlavanÃgarÃjà tv-eva nÃmaæ ahosi. Ath' eko BÃrÃïasivÃsiko vanacarako Himavantaæ pavisitvà attano ÃjÅvabhaï¬akaæ gavesamÃno disà vavatthÃpetuæ asakkonto maggamÆÊho hutvà maraïabhayabhÅto bÃhà paggayha paridevamÃno carati. Bodhisatto tassa taæ balavaparidevitaæ sutvà "imaæ purisaæ dukkhà mocessÃmÅti" kÃru¤¤ena codito tassa santikaæ agamÃsi.
So taæ disvà va bhÅto palÃyi. Bodhisatto taæ palÃyantaæ disvà tatth' eva aÂÂhÃsi. So puriso Bodhisattaæ Âhitaæ disvà aÂÂhÃsi. Bodhisatto puna agamÃsi. So puna palÃyitvà tassa ÂhitakÃle Âhatvà cintesi: "ayaæ vÃraïo mama palÃyanakÃle tiÂÂhati ÂhitakÃle Ãgacchati, nÃyaæ mayhaæ anatthakÃmo, imamhà pana dukkhà mocetukÃmo va bhavissatÅti" sÆro hutvà aÂÂhÃsi. Bodhisatto taæ upasaækamitvà "kasmà bho tvaæ purisa paridevamÃno vicarasÅti" pucchi. "SÃmi disà vavatthÃpetuæ asakkonto maggamÆÊho hutvà maraïabhayenÃ" 'ti. Atha naæ Bodhisatto attano vasanaÂÂhÃnaæ netvà katipÃhaæ phalÃphalehi santappetvà "bho purisa, mà bhÃyi, ahan taæ manussapathaæ nessÃmÅti" attano piÂÂhe nisÅdÃpetvà manussapathaæ pÃyÃsi. Atha kho so mittadÆbhÅ puriso "sace koci pucchissati Ãcikkhitabbaæ bhavissatÅti" Bodhisattassa piÂÂhe nisinno yeva rukkhanimittaæ pabbatanimittaæ upadhÃrento va gacchati.
Atha taæ Bodhisatto ara¤¤Ã nÅharitvà BÃrÃïasigÃmimahÃmagge Âhapetvà "bho purisa, iminà maggena gaccha, mayhaæ pana vasanaÂÂhÃnaæ pucchito pi apucchito pi mà kassaci ÃcikkhÅti" taæ uyyojetvà attano vasanaÂÂhÃnaæ yeva agamÃsi.
Atha so puriso BÃrÃïasiæ gantvà anuvicaranto dantakÃravÅthiæ patvà dantakÃre dantavikatiyo kurumÃne disvà "kim pana bho jÅvadantam pi labhitvà gaïheyyÃthÃ" 'ti.


#<[page 321]>#
%<                    2. SÅlavanÃgajÃtaka. (72).                        321>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Bho kiæ vadesi, jÅvadanto nÃma matahatthidantato mahagghataran" ti. "Tena hi ahaæ vo jÅvadantaæ ÃharissÃmÅti" pÃtheyyaæ gahetvà kharakakacaæ ÃdÃya Bodhisattassa vasanaÂÂhÃnaæ agamÃsi.
Bodhisatto taæ disvà "kimatthaæ Ãgato sÅti" pucchi. "Ahaæ sÃmi duggato kapaïo jÅvituæ asakkonto tumhe dantakhaï¬aæ yÃcitvà sace dassatha taæ ÃdÃya gantvà vikkiïitvà tena mÆlena jÅvissÃmÅti Ãgato" ti. "Hotu bho, dantaæ te dassÃmi, sace dantakappanatthÃya kakacakhaï¬aæ atthÅti". "Kakacaæ gahetvà Ãgato 'mhi sÃmi". "Tena hi dante kakacena kantitvà ÃdÃya gacchÃ" 'ti Bodhisatto pÃde sammi¤jetvà gonisinnakaæ nisÅdi. So tassa dve pi aggadante chindi. Bodhisatto te dante soï¬Ãya "bho purisa, nÃhaæ `ete dantà mayhaæ appiyà amanÃpÃ' ti dammi, ime hi pana me sahassaguïena satasahassaguïena sabbadhammapaÂivedhanasamatthà sabba¤¤Æta¤Ãïadantà va piyatarÃ, tassa me idaæ dantadÃnaæ sabba¤¤Æta¤Ãïaæ paÂivijjhanatthÃya hotÆ" 'ti sabba¤¤Æta¤Ãïassa Ãvapanaæ katvà dantayugaÊaæ adÃsi. So taæ ÃdÃya gantvà vikkiïitvà tasmiæ mÆle khÅïe puna Bodhisattassa santikaæ gantvà "sÃmi tumhÃkaæ dante vikkiïitvà laddhamÆlaæ mayhaæ iïasodhanamattam eva jÃtaæ, avasesadante dethÃ" 'ti Ãha. Bodhisatto "sÃdhÆ" 'ti paÂisuïitvà purimanayen' eva kappÃpetvà avasesadante adÃsi.
So te pi vikkiïitvà puna Ãgantvà "sÃmi jÅvituæ na sakkomi, mÆladÃÂhà me dehÅti" Ãha. Bodhisatto "sÃdhÆ" 'ti vatvà purimanayen' eva nisÅdi. So pÃpapuriso MahÃsattassa rajatadÃmasadisaæ soï¬aæ maddamÃno KelÃsakÆÂa-sadisaæ kumbhaæ abhirÆhitvà ubho dantakoÂiyo païhiyà paharanto maæsaæ viyÆhitvà kumbhaæ Ãruyha kharakakacena mÆladÃÂhà kappetvà pakkÃmi.
Bodhisattassa dassanÆpacÃraæ vijahante yeva pan' assa tasmiæ pÃpapurise catunahutÃdhikÃni dveyojanasatasahassÃni bahalaghanapaÂhavÅ Sineru-YugandharÃdayo mahÃbhÃro duggandhe jegucchÃni gÆthamuttÃdÅni ca dhÃretuæ samatthÃpi tassa guïarÃsiæ dhÃretuæ asakkontÅ viya bhijjitvà vivaram adÃsi.


#<[page 322]>#
%<322                 I. EkanipÃta.  8. Varaïavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  TÃvad eva avÅcimahÃnirayato jÃlà nikkhamitvà taæ mittadÆbhipurisaæ kusalantakena kambalena pÃrupantÅ viya parikkhipitvà gaïhi.
Evaæ tassa pÃpapuggalassa paÂhavipaviÂÂhakÃle tasmiæ vanasaï¬e adhivatthà rukkhadevatà "akata¤¤ÆmittadÆbhipuggalo cakkavattirajjaæ datvÃpi tosetuæ na sakkÃ" ti vanaæ unnÃdetvà dhammaæ desayamÃnà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,8.2(=72).1: Akata¤¤ussa posassa niccaæ vivaradassino
                 sabbaæ ce paÂhaviæ dajjà n' eva naæ abhirÃdhaye ti. || Ja_I:71 ||>@

     Tattha akata¤¤ussà 'ti attano kataguïaæ ajÃnantassa, posassà 'ti purisassa, vivaradassino ti chiddam eva okÃsam eva olokentassa, sabbaæ ce paÂhaviæ dajjà ti sace pi tÃdisassa puggalassa sakalaæ cakkavattirajjaæ imaæ và pana mahÃpaÂhaviæ parivattetvà paÂhavojaæ dadeyya, neva naæ abhirÃdhaye ti evaæ karonto pi evarÆpaæ kataguïaviddhaæsanaæ koci paritosetuæ và pasÃdetuæ và na sakkuneyyà 'ti attho.
     Evaæ sà devatà taæ vanaæ unnÃdetvà dhammaæ desesi.
Bodhisatto yÃvatÃyukaæ Âhatvà yathÃkammaæ agamÃsi.
     Satthà "na bhikkhave Devadatto idÃn' eva akata¤¤Æ, pubbe pi akata¤¤Æ yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà mittadÆbhipuggalo Devadatto ahosi, rukkhadevatà SÃriputto, SÅlavanÃgarÃjà pana aham evÃ" 'ti. SÅlavanÃgajÃtakaæ.

                      $<3. SaccaækirajÃtaka.>$
     Saccaæ kirevam ÃhaæsÆ 'ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto vadhÃya parisakkanaæ Ãrabbha kathesi. Bhikkhusaæghasmiæ hi dhammasabhÃyaæ nisÅditvà "Ãvuso Devadatto Satthu guïaæ na jÃnÃti, vadhÃya yeva parisakkatÅti" Devadattassa aguïaæ kathente Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ"


#<[page 323]>#
%<                    3. SaccaækirajÃtaka. (73).                   323>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva Devadatto mayhaæ vadhÃya parisakkati, pubbe pi parisakki yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatto rajjaæ kÃresi.
Tassa DuÂÂhakumÃro nÃma putto ahosi kakkhaÊo pharuso pahaÂÃsÅvisopamo, anakkositvà và apaharitvà và kenaci saddhiæ na katheti, so antojanassa ca bahijanassa ca akkhimhi patitarajaæ viya khÃdituæ ÃgatapisÃco viya ca amanÃpo ahosi ubbejanÅyo. So ekadivasaæ nadÅkÅÊaæ kÅÊitukÃmo mahantena parivÃrena nadÅtÅraæ agamÃsi. Tasmiæ khaïe mahÃmegho uÂÂhahi. Disà andhakÃrà jÃtÃ. So dÃsapessajanaæ Ãha: "etha bhaïe, maæ gahetvà nadÅmajjhaæ netvà nahÃpetvà ÃnethÃ" 'ti.
Te taæ tattha netvà "kin no rÃjà karissati, imaæ pÃpapurisaæ etth' eva mÃremÃ" 'ti mantayitvà "ettha gaccha kÃÊakaïïÅti" udake naæ opilÃpetvà paccuttaritvà tÅre aÂÂhaæsu. "`Kahaæ kumÃro' ti ca vutte na mayaæ kumÃraæ passÃma, meghaæ uÂÂhitaæ disvà udake nimujjitvà purato Ãgato bhavissatÅti" amaccà ra¤¤o santikaæ agamaæsu. RÃjà "kahaæ me putto" ti pucchi. "Na jÃnÃma deva, megho uÂÂhito, purato Ãgato bhavissatÅti sa¤¤Ãya Ãgat' amhÃ" 'ti. RÃjà dvÃraæ vivarÃpetvà nadÅtÅraæ gantvà "vicinathÃ" 'ti tattha tattha vicinÃpesi. Koci kumÃraæ nÃddasa. So pi kho meghandhakÃre deve vassante nadiyà vuyhamÃno ekaæ dÃrukkhandhaæ disvà tattha nisÅditvà maraïabhayatajjito paridevamÃno gacchati.
Tasmiæ pana kÃle BÃrÃïasi-vÃsÅ eko seÂÂhi nadÅtÅre cattÃlÅsakoÂidhanaæ nidahitvà dhanataïhÃya dhanapiÂÂhe sappo hutvà nibbatti. Aparo tasmiæ yeva padese tiæsakoÂiyo nidahitvà dhanataïhÃya tatth' eva unduro hutvà nibbatti. Tesaæ vasanaÂÂhÃnaæ udakaæ pÃvisi. Te udakassa paviÂÂhamaggen' eva nikkhamitvà sotaæ chindantà gantvà naæ rÃjakumÃrena abhinisinnaæ rukkhakkhandhaæ patvà eko ekaæ koÂiæ itaro itaraæ Ãruyha khandhapiÂÂhe va nipajjiæsu.


#<[page 324]>#
%<324                         I. EkanipÃta.  8 Varaïavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tassà yeva kho pana nadiyà tÅre eko simbalirukkho atthi, tatth' eko suvapotako vasati. So pi rukkho udakena dhotamÆlo nadÅpiÂÂhe pati. Suvapotako deve vassante uppatitvà gantuæ asakkonto gantvà tass' eva khandhassa ekapasse nilÅyi. Evaæ te cattÃro janà ekato vuyhamÃnà gacchanti. Bodhisatto pi kho tasmiæ kÃle KÃsiraÂÂhe udiccabrÃhmaïakule nibbattitvà vuddhippatto isipabbajjaæ pabbajitvà ekasmiæ nadÅnivattane païïasÃlaæ mÃpetvà vasati. So a¬¬harattasamaye caækamamÃno tassa rÃjakumÃrassa balavaparidevanasaddaæ sutvà cintesi:
"mÃdise nÃma mettÃnuddayasampanne tÃpase passante etassa purisassa maraïaæ ayuttaæ, udakato uddharitvà tassa jÅvitadÃnaæ dassÃmÅti" so taæ "mà bhÃyi, mà bhÃyÅti" assÃsetvà udakasotaæ chindanto gantvà taæ dÃrukkhandhaæ ekÃya koÂiyà gahetvà Ãka¬¬hanto nÃgabalo thÃmasampanno ekavegena tÅraæ patvà kumÃraæ ukkhipitvà tÅre patiÂÂhÃpesi. Te pi sappÃdayo disvà ukkhipitvà assamapadaæ netvà aggiæ jÃletvà "te dubbalatarÃ" ti paÂhamaæ sappÃdÅnaæ sarÅraæ sedetvà pacchà rÃjakumÃrassa sarÅraæ sedetvà tam pi Ãrogaæ katvà ÃhÃraæ dento pi paÂhamaæ sappÃdÅnaæ yeva datvà pacchà tassa phalÃphalÃni upanÃmesi. RÃjakumÃro "ayaæ kÆÂatÃpaso maæ rÃjakumÃraæ agaïetvà tiracchÃnagatÃnaæ sammÃnaæ karotÅti" Bodhisatte ÃghÃtaæ bandhi. Tato katipÃhaccayena sabbesu pi tesu thÃmabalappattesu nadiyà oghe pacchinne sappo tÃpasaæ vanditvà Ãha: "bhante tumhehi mayhaæ mahà upakÃro kato, na kho panÃhaæ daÊiddo, asukaÂÂhÃne me cattÃlÅsa hira¤¤akoÂiyo nidahitÃ, tumhÃkaæ dhanena kicce sati sabbam etaæ dhanaæ tumhÃkaæ dÃtuæ sakkomi, taæ ÂhÃnaæ Ãgantvà `dÅghÃ' 'ti pakkoseyyÃthÃ" 'ti vatvà pakkÃmi. Unduro tath' eva tÃpasaæ nimantetvà "asukaÂÂhÃne Âhatvà `undurÃ' 'ti pakkoseyyÃthÃ" 'ti vatvà pakkÃmi.


#<[page 325]>#
%<                    3. SaccaækirajÃtaka. (73).                         325>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Suvo pana tÃpasaæ vanditvà "bhante mayhaæ dhanaæ n' atthi, rattasÃlÅhi pana vo atthe sati asukan nÃma mayhaæ vasanaÂÂhÃnaæ, tattha gantvà `suvÃ' 'ti pakkoseyyÃtha, ahaæ ¤ÃtakÃnaæ Ãrocetvà anekasakaÂapÆramatte rattasÃliyo ÃharÃpetvà dÃtuæ sakkomÅti" vatvà pakkÃmi. Itaro pana mittadÆbhidhammesu dhammatÃya ki¤ci avatvà eva "taæ attano santikaæ Ãgataæ mÃressÃmÅti" cintetvà "bhante mayi rajje patiÂÂhite ÃgaccheyyÃtha, ahaæ vo catuhi paccayehi upaÂÂhahissÃmÅti" vatvà pakkÃmi. So gantvà nacirass' eva rajje patiÂÂhÃsi. Bodhisatto "vÅmaæsissÃmi tÃva te" ti paÂhamaæ sappassa santikaæ gantvà avidÆre Âhatvà "dÅghÃ" 'ti pakkosi. So ekavacanen' eva nikkhamitvà Bodhisattaæ vanditvà "bhante imasmiæ ÂhÃne cattÃlÅsa hira¤¤akoÂiyo, tà sabbÃpi nÅharitvà gaïhathÃ" 'ti Ãha. Bodhisatto "evam atthu, uppanne kicce jÃnissÃmÅti" taæ nivattetvà undurassa santikaæ gantvà saddam akÃsi. So pi tath' eva paÂipajji. Bodhisatto tam pi nivattetvà suvassa santikaæ gantvà "suvÃ" 'ti pakkosi. So pi ekavacanen' eva rukkhaggato otaritvà Bodhisattaæ vanditvà "kiæ bhante mayhaæ ¤ÃtakÃnaæ vatvà Himavantapadesato tumhÃkaæ saya¤jÃtasÃliæ ÃharÃpemÅti" pucchi. Bodhisatto "atthe sati jÃnissÃmÅti" tam pi nivattetvà "idÃni rÃjÃnaæ parigaïhissÃmÅti" gantvà rÃjuyyÃne vasitvà punadivase Ãkappasaæpattiæ katvà bhikkhÃcÃravattena nagaraæ pÃvisi. Tasmiæ khaïe so mittadÆbhirÃjà alaækatahatthikkhandhavaragato mahantena parivÃrena nagaraæ padakkhiïaæ karoti. So Bodhisattaæ dÆrato va disvà "ayaæ so kÆÂatÃpaso mama santike bhutvà bhutvà vasitukÃmo Ãgato, yÃva parisamajjhe attano mayhaæ kataguïaæ na-ppakÃseti tÃvad ev' assa sÅsaæ chindÃpessÃmÅti" purise olokesi, "kiæ karoma devÃ" 'ti ca vutte "esa kÆÂatÃpaso maæ ki¤ci yÃcitukÃmo Ãgacchati ma¤¤e, etassa kÃÊakaïïikatÃpasassa maæ passituæ adatvà va etaæ gahetvÃ


#<[page 326]>#
%<326                       I. EkanipÃta.  8. Varaïavagga.>%
{pacchÃbÃhaæ} bandhitvà catukke catukke paharantà nagarà nikkhÃmetvà ÃghÃtane sÅsam assa chinditvà sarÅraæ sÆle uttÃsethÃ" 'ti Ãha. Te "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà gantvà niraparÃdhaæ MahÃsattaæ bandhitvà catukke catukke paharantà ÃghÃtanaæ netuæ Ãrabhiæsu. Bodhisatto pahaÂapahaÂaÂÂhÃne "amma tÃtÃ" 'te akanditvà nibbikÃro imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,8.3(=73).1: Saccaæ kir' evam Ãhaæsu narà ekacciyà idha:
                 kaÂÂhavipalÃvitaæ seyyo na tv-ev' ekacciyo naro ti. || Ja_I:72 ||>@

     Tattha saccaæ kirevam ÃhaæsÆ 'ti avitatham eva kira evaæ vadanti, narà ekacciyà idhà 'ti idh' ekacce paï¬itapurisÃ, kaÂÂhaæ nipalÃvitaæ seyyo ti nadiyà vuyhamÃnaæ sukkhadÃruæ nipalÃvitaæ uttÃretvà thale Âhapitaæ seyyo sundarataraæ etan ti vadamÃnà te purisà saccaæ kira vadanti, kiækÃraïÃ:
tam hi yÃgubhattÃdÅnaæ pacanatthÃya sÅtÃturÃnaæ visÅvanatthÃya a¤¤esam pi ca parissayÃnaæ hÃranatthÃya upakÃraæ hoti, na tvevekacciyo naro ti ekacco pana mittadÆbhi akata¤¤Æ pÃpapuriso oghena vuyhamÃno hatthe gahetvà uttÃrito n' atth' eva varaæ, tathà hi ahaæ imaæ pÃpapurisaæ uttÃretvà imaæ attano dukkhaæ Ãharin ti.
     Evaæ pahaÂapahaÂaÂÂhÃne imaæ gÃtham Ãha. Taæ sutvà ye tattha paï¬itapurisà te Ãhaæsu: "kiæ pana bho pabbajita tayà amhÃkaæ ra¤¤o {atthi} koci guïo kato" ti. Bodhisatto taæ pavattiæ Ãrocetvà "evam imaæ mahoghato uttÃrento aham eva attano dukkhaæ akÃsiæ, `na vata me porÃïakapaï¬itÃnaæ vacanaæ katan' ti anussaritvà evaæ vadÃmÅti" Ãha. Taæ sutvà khattiyabrÃhmaïÃdayo nagaravÃsino "sv-Ãyaæ mittadÆbhÅ rÃjà evaæ guïasampanassa attano jÅvitadÃyakassa guïamattam pi na jÃnÃti, taæ nissÃya kuto amhÃkaæ va¬¬hi, ganhatha nan" ti kupità samantato uÂÂhahitvà ususattipÃsÃïamuggarÃdippahÃrehi hatthikkhandhagatam eva naæ ghÃtetvà pÃde gahetvà ka¬¬hitvà parikhÃpiÂÂhe cha¬¬etvà Bodhisattaæ abhisi¤citvà rajje patiÂÂhÃpesuæ. So dhammena rajjaæ kÃrento puna ekadivasaæ sappÃdayo parigaïhitukÃmo mahantena parivÃrena sappassa vasanaÂÂhÃnaæ gantvà "dÅghÃ" 'ti pakkosi.


#<[page 327]>#
%<                   4. RukkhadhammajÃtaka.  (74).                    327>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Sappo Ãgantvà vanditvà "idan te sÃmi dhanaæ, gaïhÃ" 'ti Ãha. RÃjà cattÃlÅsahira¤¤akoÂidhanaæ amacce paÂicchÃpetvà undurassa santikaæ gantvà "undurÃ" 'ti pakkosi. So pi Ãgantvà vanditvà tiæsakoÂidhanaæ niyyÃdesi. RÃjà tam pi amacce paÂicchÃpetvà suvassa vasanaÂÂhÃnaæ gantvà "suvÃ" 'ti pakkosi. So pi Ãgantvà pÃde vanditvà "kiæ sÃmi sÃliæ ÃharÃmÅti" Ãha. RÃjà "sÃlÅhi atthe sati Ãharissasi, ehi gacchÃmÃ" 'ti sattatiyà hira¤¤akoÂÅhi saddhiæ te tayo pi jane gÃhÃpetvà nagaraæ gantvà pÃsÃdavare mahÃtalaæ Ãruyha dhanaæ saægopÃpetvà sappassa vasanatthÃya suvaïïanÃÊiæ undurassa phalikaguhaæ suvassa suvaïïapa¤jaraæ kÃrÃpetvà sappassa ca suvassa ca bhojanatthÃya devasikaæ ka¤canataÂÂake madhulÃje undurassa gandhasÃlitaï¬ule dÃpesi, dÃnÃdÅni ca pu¤¤Ãni karoti. Evan te cattÃro pi janà yÃvajÅvaæ samaggà sammodamÃnà viharitvà jÅvitakkhaye yathÃkammaæ agamaæsu.
     Satthà "na bhikkhave Devadatto idÃn' eva mayhaæ vadhÃya parisakkati, pubbe pi parisakkati yevÃ" 'ti vatvà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà DuÂÂharÃjà Devadatto ahosi, sappo SÃriputto, unduro MoggallÃno, suvo ùnando, pacchà rajjaæ patto dhammarÃjà pana aham evÃ" 'ti. SaccaækirajÃtakaæ.

                      $<4. RukkhadhammajÃtaka.>$
     SÃdhu sambahulà ¤ÃtÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto udakakalahe attano ¤ÃtakÃnaæ mahÃvinÃsaæ paccupaÂÂhitaæ ¤atvà ÃkÃsena gantvà Rohiïiyà nadiyà upari pallaækena nisÅditvà nÅlaraæsiæ vissajjetvà ¤Ãtake saævejetvà ÃkÃsà oruyha nadÅtÅre nisinno taæ kalahaæ Ãrabbha kathesi. Ayam ettha saækhepo, vitthÃro pana KuïÃlÃjÃtake Ãvibhavissati. Tadà pana Satthà ¤Ãtake Ãmantetvà "mahÃrÃja tumhe ¤Ãtakà ¤Ãtakehi nÃma samaggehi sammodamÃnehi bhavituæ vaÂÂatÅti" "¤ÃtakÃnaæ hi sÃmaggiyà sati paccÃmittà okÃsaæ na labhanti,


#<[page 328]>#
%<328                         I. EkanipÃta. 8. Varaïavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tiÂÂhantu tÃva manussabhÆtÃ, acetanÃnaæ rukkhÃnam pi samaggiæ laddhuæ vaÂÂatÅti" "atÅtasmiæ hi Himavantapadese mahÃvÃto sÃlavanaæ pahari, tassa pana sÃlavanassa a¤¤ama¤¤aæ rukkhagacchagumbalatÃhi sambaddhattà ekarukkham pi pÃtetuæ asakkonto matthakamatthaken' eva agamÃsi, ekaæ pana aÇgaïe Âhitaæ sÃkhÃviÂapasampannam pi mahÃrukkhaæ a¤¤ehi rukkhehi asambaddhattà ummÆletvà bhÆmiyaæ pÃtesi, iminà kÃraïena tumhehi pi samaggehi sammodamÃnehi vasituæ vaÂÂatÅti" vatvà tehi yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente paÂhamaæ uppanno Vessavaïo mahÃrÃjà cavi. Sakko a¤¤aæ Vessavaïaæ Âhapesi. Etasmiæ Vessavaïe parivatte pacchÃnibbatta-Vessavaïo rukkhagacchagumbalatÃnaæ "attano attano ruccanaÂÂhÃne vimÃnaæ gaïhantÆ" 'ti sÃsanaæ pesesi. Tadà Bodhisatto Himavantapadese ekasmiæ sÃlavane rukkhadevatà hutvà nibbatti. So ¤Ãtake Ãha: "tumhe vimÃnÃni gaïhantà aÇgaïe Âhitarukkhesu mà gaïhittha, imasmiæ pana sÃlavane mayà gahitavimÃnaæ parivÃretvà va gaïhathÃ" 'ti. Tattha Bodhisattassa vacanakarà paï¬itadevatà Bodhisattassa vimÃnaæ parivÃretvà va vimÃnÃni gaïhiæsu, apaï¬ità pana "kiæ amhÃkaæ ara¤¤e vimÃnehi, mayaæ manussapathe gÃmanigamarÃjadhÃnidvÃresu vimÃnÃni gaïhissÃma, gÃmÃdayo hi upanissÃya vasamÃnà devatà lÃbhaggayasaggappattà hontÅti" manussapathe aÇgaïaÂÂhÃne nibbattamahÃrukkhesu vimÃnÃni gaïhiæsu. Ath' ekasmiæ divase mahatÅ vÃtavuÂÂhi uppajjitvà tassa atitaddhatÃya daÊhamÆlà vanajeÂÂharukkhÃpi sambhaggasÃkhÃviÂapà samÆlà nipatiæsu. Tam pana a¤¤ama¤¤aæ sambandhanena ÂhitasÃlavanam patvà ito c' ito ca paharanto ekarukkham pi pÃtetuæ nÃsakkhi. BhaggavimÃnà devatà nippaÂisaraïà dÃrake hatthesu gahetvà Himavantaæ gantvà attano pavattiæ sÃlavane devatÃnaæ kathayiæsu.


#<[page 329]>#
%<                      5. MacchajÃtaka. (75).                            329>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tà tÃsaæ evaæ ÃgatabhÃvaæ Bodhisattassa Ãrocesuæ. Bodhisatto "paï¬itÃnaæ vacanaæ agahetvà nippaccayaÂÂhÃnaæ gatà nÃma evarupà va hontÅti" vatvà dhammaæ desento imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,8.4(=74).1: SÃdhu sambahulà ¤ÃtÅ api rukkhà ara¤¤ajÃ,
                 vÃto vahati ekaÂÂhaæ brahantam pi vanaspatin ti. || Ja_I:73 ||>@

     Tattha sambahulà ¤ÃtÅti cattÃro upÃdÃya tatuttariæ satasahassaæ pi sambahulà nÃma, evaæ sambahulà a¤¤ama¤¤aæ nissÃya vasantà ¤Ãtakà sÃdhu sobhanà pasatthà parehi appadhaæsiyà ti attho, api rukkhà ara¤¤ajà ti tiÂÂhantu manussabhÆtà ara¤¤e jÃtarukkhÃpi sambahulà a¤¤ama¤¤Æpatthambhena Âhità sÃdhu yeva, rukkhÃnam pi hi sapaccayabhÃvo va laddhuæ vaÂÂati, vÃto vahati ekaÂÂhan ti puratthimÃdibhedo vÃto vÃyanto aÇgaïaÂÂhÃne Âhitaæ ekaÂÂhaæ ekakam eva Âhitaæ, brahantam pi vanaspatin ti sÃkhÃviÂapasampannaæ mahÃrukkham pi vahati, ummÆletvà pÃtetÅti attho.
     Bodhisatto imaæ kÃraïaæ kathetvà Ãyukkhaye yathÃkammaæ gato.
     SatthÃpi "evaæ mahÃrÃja ¤ÃtakÃnaæ tÃva sÃmaggi yeva laddhuæ vaÂÂatÅti, samaggà sammodamÃnà piyavÃsam eva vasathÃ" 'ti. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà devatà Buddhaparisà ahesuæ, paï¬itadevatà pana aham evÃ" 'ti. RukkhadhammajÃtakaæ.

                      $<5. MacchajÃtaka.>$
     Abhitthanaya Pajjunnà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto attanà vassÃpitavassaæ Ãrabbha kathesi. Ekasmiæ kira samaye KosalaraÂÂhe devo na vassi, sassÃni milÃyanti, tesu ÂhÃnesu talÃkapokkharaïisarà sussanti. JetavanadvÃrakoÂÂhakasamÅpe JetavanapokkharaïiyÃpi udakaæ chijji, kalalagahanaæ pavisitvà nipanne macchakacchape kÃkakulalÃdayo kaïayaggasadisehi tuï¬ehi koÂÂetvà nÅharitvà nÅharitvà vipphandamÃne khÃdanti. Satthà macchakacchapÃnaæ taæ vyasanaæ disvà mahÃkaruïÃya ussÃhitahadayo "ajja mayà devaæ vassÃpetuæ vaÂÂatÅti pabhÃtÃya rattiyà sarÅrapaÂijagganaæ katvà bhikkhÃcÃravelaæ sallakkhetvà mahÃbhikkhusaæghaparivuto BuddhalÅÊhÃya SÃvatthiæ piï¬Ãya pavisitvà pacchÃbhattaæ piï¬apÃtaæ paÂikkanto SÃvatthito vihÃraæ gacchanto Jetavanapokkharaïiyà sopÃne Âhatvà ùnandattheraæ Ãmantesi:


#<[page 330]>#
%<330               I. EkanipÃta. 8. Varaïavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Ananda, udakasÃÂikaæ Ãhara, Jetavanapokkharaïiyaæ nahÃyissÃmÅti". "Nanu bhante Jetavanapokkharaïiyaæ udakaæ chinnakaæ, kalalamattam eva avasiÂÂhan" ti. "Ananda, Buddhabalaæ nÃma mahantaæ, Ãhara tvaæ udakasÃÂikan" ti. Thero Ãharitvà adÃsi. Satthà eken' antena udakasÃÂiæ nivÃsetvà eken' antena sarÅraæ pÃrupitvà "Jetavanapokkharaïiyaæ nahÃyissÃmÅti" sopÃne aÂÂhÃsi. Taæ khaïaæ ¤eva Sakkassa paï¬ukambalasilÃsanaæ uïhÃkÃraæ dassesi. So "kin nu kho" ti Ãvajjanto taæ kÃraïaæ ¤atvà vassavalÃhakadevarÃjÃnaæ pakkosÃpetvà "tÃta, Satthà `Jetavanapokkharaïiyaæ nahÃyissÃmÅti' dhurasopÃne Âhito, khippaæ sakala-KosalaraÂÂhaæ ekam oghaæ katvà vassÃpehÅti". So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà ekaæ {valÃhakaæ} nivÃsetvà ekaæ pÃrupitvà meghagÅtaæ gÃyanto pÃcÅnalokadhÃtumukho pakkhandi, pÃcÅnadisÃbhÃge khalamaï¬alamattaæ ekaæ meghapaÂalaæ uÂÂhÃya satapaÂalasahassapaÂalaæ hutvà abhitthanantaæ vijjutà nicchÃrentaæ adhomukhaæ ÂhapitaudakakumbhÃkÃrena vassamÃnaæ sakalaæ KosalaraÂÂhaæ mahoghena viya ajjhottari. Devo acchinnadhÃraæ vassanto muhutten' eva Jetavanapokkharaïiæ pÆresi, dhurasopÃnaæ Ãhacca udakaæ aÂÂhÃsi. Satthà pokkharaïiyaæ nahÃyitvà rattadupaÂÂaæ nivÃsetvà kÃyabandhanaæ bandhitvà SugatamahÃcÅvaraæ ekaæsagataæ katvà bhikkhusaæghaparivuto gantvà gandhakuÂipariveïe pa¤¤attavarabuddhÃsane nisÅditvà bhikkhusaæghena vatte dassite uÂÂhÃya maïisopÃnaphalake Âhatvà bhikkhusaæghassa ovÃdaæ datvà uyyojetvà surabhigandhakuÂim pavisitvà dakkhiïena passena sÅhaseyyaæ kappetvà sÃyaïhasamaye dhammasabhÃyaæ sannipatitÃnaæ bhikkhÆnaæ "passathÃvuso Dasabalassa khantimettÃnuddayasampattiæ vividhasassesu milÃyantesu nÃnÃjalÃsayesu sussantesu macchakacchapesu mahÃdukkhaæ pÃpuïantesu kÃru¤¤aæ paÂicca `mahÃjanaæ dukkhà mocessÃmÅti' udakasÃÂikaæ nivÃsetvà Jetavanapokkharaïiyà dhurasopÃne Âhatvà muhuttena sakala-KosalaraÂÂhaæ mahoghena opilÃpento viya devaæ vassÃpetvà mahÃjanaæ kÃyikacetasikadukkhato mocetvà vihÃraæ paviÂÂho"


#<[page 331]>#
%<                       5. MacchajÃtaka. (75).                   331>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ti kathÃya vattamÃnÃya gandhakuÂito nikkhamitvà dhammasabhaæ Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave TathÃgato idÃn' eva mahÃjane kilamante devaæ vassÃpesi, pubbe tiracchÃnayoniyaæ nibbattitvà maccharÃjakÃle pi vassÃpesi yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte imasmiæ yeva KosalaraÂÂhe imissà ca SÃvatthiyà imasmiæ yeva JetavanapokkharaïiyaÂÂhÃne ekà valligahanaæ parikkhittà kandarà ahosi. Bodhisatto macchayoniyaæ nibbattitvà macchagaïaparivuto tattha paÂivasati. Yathà pana idÃni evam evaæ tadÃpi tasmiæ raÂÂhe devo na vassi. ManussÃnaæ sassÃni milÃyiæsu, vÃpiÃdisu udakaæ chijji, macchakacchapà kalalagahanaæ pavisiæsu. ImissÃpi kandarÃya macchà kalalagahanaæ pavisitvà tasmiæ tasmiæ ÂhÃne nilÅyiæsu, kÃkÃdayo tuï¬ena koÂÂetvà nÅharitvà khÃdiæsu. Bodhisatto ¤Ãtisaæghassa taæ vyasanaæ disvà "imaæ hi etesaæ ¬ukkhaæ Âhapetvà maæ a¤¤o mocetuæ samattho nÃma n' atthi, saccakiriyaæ katvà devaæ vassÃpetvà ¤Ãtake maraïadukkhà mocessÃmÅti" kÃlavaïïaæ kaddamaæ dvidhà viyÆhitvà nikkhamitvà a¤janarukkhasÃraghaÂikavaïïamahÃmaccho sudhotalohitaækamaïisadisÃni akkhÅni ummÅletvà ÃkÃsaæ ulloketvà Pajjunnadeva{rÃjassa} saddaæ datvà "bho Pajjunna, ahaæ ¤Ãtake nissÃya dukkhito, tvaæ mayi sÅlavante kilamante kasmà devaæ na vassÃpesi, mayà samÃnajÃtikÃnaæ khÃdanaÂÂhÃne nibbattitvà taï¬ulapamÃïam pi macchaæ Ãdiæ katvà khÃditapubbo nÃma n' atthi, a¤¤o pi me pÃïo jÅvità na voropitapubbo, iminà saccena devaæ vassÃpetvà ¤Ãtisaæghaæ me dukkhà mocehÅti" vatvà paricÃrakaceÂakaæ ÃïÃpento viya Pajjunnaæ devarÃjÃnaæ Ãlapanto imaæ gÃtham Ãha:


#<[page 332]>#
%<332              I. EkanipÃta.  8. Varaïavagga.>%

  @<Ja_I,8.5(=75).1: Abhitthanaya Pajjunna, nidhiæ kÃkassa nÃsaya,
                 kÃkaæ sokÃya randhehi, ma¤ ca sokà pamocayà ti. || Ja_I:74 ||>@

     Tattha abhitthanaya Pajjunnà 'ti pajjunno vuccati megho, ayaæ pana meghavasena laddhanÃmaæ vassavalÃhakadevarÃjÃnaæ Ãlapati, ayaæ kir' assa adhippÃyo: devo nÃma anabhitthananto vijjutà anicchÃrento vassanto pi na sobhati, tasmà tvaæ abhitthananto vijjutà nicchÃrento vassÃpehÅti, nidhiæ kÃkassa nÃsayà ti kÃkà kalalaæ pavisitvà Âhite macche tuï¬ena koÂÂetvà nÅharitvà khÃdanti, tasmà nesaæ anto kalale macchà nidhÅti vuccanti, taæ kÃkasaæghassa nidhiæ devaæ vassÃpento udake paÂicchÃdetvà nÃsehÅti, kÃkaæ sokÃya randhehÅti kÃkasaægho imissà kandarÃya udakena puïïÃya macche alabhamÃno socissati, tam kÃkagaïaæ tvam imaæ kandaraæ pÆrento sokÃya randhehi sokass' atthÃya, pÃpa yatha antonijjhÃnalakkhaïaæ sokaæ pÃpuïÃti evaæ karohÅti attho, ma¤ ca sokà pamocayà ti ettha cakÃro sampiï¬anattho, evaæ ma¤ ca mama ¤Ãtake ca sabbe va imamhà maraïasokà mocehÅti.
     Evaæ Bodhisatto paricÃrakaceÂakaæ ÃïÃpento viya Pajjunnaæ Ãlapitvà sakala-KosalaraÂÂhe mahÃvassaæ vassÃpetvà mahÃjanaæ maraïadukkhà mocetvà jÅvitapariyosÃne yathÃkammaæ gato.
     Satthà "na bhikkhave TathÃgato idÃn' eva devaæ vassÃpeti, pubbe pi macchayoniyaæ nibbatto pi vassÃpesi yevÃ" 'ti vatvà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà macchagaïo Buddhaparisà ahosi, PajjunnadevarÃjà ùnando, maccharÃjà pana aham evÃ" 'ti. MacchajÃtakaæ.

                      $<6. AsaækiyajÃtaka.>$
     Asaækiyomhi gÃmamhÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ SÃvatthi-vÃsiæ upÃsakaæ Ãrabbha kathesi. So kira sotÃpanno ariyasÃvako kenacid eva karaïÅyena ekena sakaÂasatthavÃhena saddhiæ maggaæ paÂipajjitvà ekasmiæ ara¤¤aÂÂhÃne sakaÂÃni mocetvà {khandhÃvÃraækhandhe} kate satthavÃhassa avidÆre a¤¤atarasmiæ rukkhamÆle caækamati. Ath' attano kÃlaæ sallakkhetvà pa¤casatà corà "khandhÃvÃraæ vilumpissÃmÃ" 'ti dhanumuggarÃdihatthà taæ ÂhÃnaæ parivÃrayiæsu.


#<[page 333]>#
%<                     6. AsaækiyajÃtaka. (76).               333>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  UpÃsako pi caækami yeva. Corà naæ disvà "addhà esa khandhÃvÃraæ rakkhako bhavissati, imissa niddaæ okkantakÃle vilumpissÃmÃ" 'ti ajjhottarituæ asakkontà tattha tatth' eva aÂÂhaæsu.
So pi upÃsako paÂhamayÃme pi majjhimayÃme pi pacchimayÃme pi caækamaæ ¤eva adhiÂÂhÃsi. PaccÆsakÃle jÃte corà okÃsaæ alabhantà gahite pÃsÃïamuggarÃdayo cha¬¬etvà palÃyiæsu. UpÃsako pi attano kammaæ niÂÂhÃpetvà puna SÃvatthiæ Ãgantvà SatthÃraæ upasaækamitvà "bhante attÃnaæ rakkhamÃnà paraæ rakkhikà hontÅti" pucchi.
"ùma upÃsaka, attÃnaæ rakkhanto paraæ rakkhati, paraæ rakkhanto attÃnaæ rakkhatÅti". So "yÃva subhÃsitaæ c' idaæ bhante BhagavatÃ, ahaæ ekena satthavÃhena saddhiæ maggaæ paÂipanno `rukkhamÆle caækamanto maæ rakkhissÃmÅti' sakalasatthaæ rakkhin" ti Ãha.
Satthà "upÃsaka pubbe pi paï¬ità attÃnaæ rakkhantà paraæ rakkhiæsÆ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto kÃmesu ÃdÅnavaæ disvà isipabbajjaæ pabbajitvà Himavante vasanto loïambilasevanatthÃya janapadaæ Ãgantvà janapadacÃrikaæ caranto ekena satthavÃhena saddhiæ maggaæ paÂipajjitvà ekasmiæ ara¤¤aÂÂhÃne satthe niviÂÂhe satthato avidÆre jhÃnasukhena vÅtinÃmento a¤¤atarasmiæ rukkhamÆle caækamaæ adhiÂÂhÃsi.
Atha kho pa¤casatà corà sÃyamÃsabhattassa bhuttakÃle "taæ sakaÂasatthaæ vilumpissÃmÃ" 'ti Ãgantvà parivÃrayiæsu. Ne taæ tÃpasaæ disvà "sace ayaæ amhe passissati satthavÃsikÃnaæ Ãrocessati, etassa niddÆpagatavelÃya vilumpissÃmÃ" ti tatth' eva aÂÂhaæsu. TÃpaso sakalam pi rattiæ caækami yeva. Corà okÃsaæ alabhitvà gahitagahite muggarapÃsÃïe cha¬¬etvà sakaÂasatthavÃsÅnaæ saddaæ datvà "bho satthavÃsino, sace esa rukkhamÆle caækamanatÃpaso ajja nÃbhavissa sabbe mahÃvilopaæ pattà abhavissatha, sve tÃpasassa mahÃsakkÃraæ kareyyÃthÃ" 'ti vatvà pakkamiæsu. Te pabhÃtÃya rattiyà corehi cha¬¬ite muggarapÃsÃïÃdayo disvà bhÅtà Bodhisattassa santikaæ gantvà vanditvà "bhante diÂÂhà vo corÃ" ti pucchiæsu.


#<[page 334]>#
%<334                I. EkanipÃta.  8. Varaïavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "ùmÃvuso diÂÂhÃ" ti. "Bhante ettake vo core disvà bhayaæ và sÃrajjaæ và na uppajjÅti". Bodhisatto "Ãvuso core disvà bhayaæ nÃma sadhanassa hoti, ahaæ pana niddhano, sv-Ãhaæ kiæ bhÃyissÃmi, mayhaæ hi gÃme pi ara¤¤e pi vasantassa bhayaæ và sÃrajjaæ và n' atthÅti" vatvà tesaæ dhammaæ desento imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,8.6(=76).1: Asaækiyo 'mhi gÃmamhi, ara¤¤e n' atthi me bhayaæ,
                 ujumaggaæ samÃrÆÊho mettÃya karuïÃya cà ti. || Ja_I:75 ||>@

     Tattha saækÃya niyutto patiÂÂhito ti saækiyo na saækiyo asaækiyo, ahaæ gÃme vasanto pi saækÃya appatiÂÂhitattà asaækiyo nibbhayo nirÃsaæko ti dÅpeti.
ara¤¤e ti gÃmagÃmÆpacÃravinimutte ÂhÃne, ujumaggaæ samÃrÆÊho mettÃya karuïÃya cà 'ti ahan tikacatukkajjhÃnikÃhi mettÃkaruïÃhi kÃyavaækÃdivirahitaæ ujubrahmalokagÃmimaggaæ ÃrÆÊho ti vadati, atha và parisuddhasÅlatÃya kÃyavacÅmanovaækavirahitaæ ujuæ devalokamaggaæ ÃrÆÊho 'mhÅti dassetvà tato uttariæ mettÃya karuïÃya ca patiÂÂhitattà ujuæ Brahmalokamaggam pi ÃrÆÊho 'mhÅti dasseti pi, aparihÅnajjhÃnassa hi ekaekantena BrahmalokaparÃyanattà mettÃkaruïÃdayo ujumaggà nÃma.
     Evaæ Bodhisatto imÃya gathÃya dhammaæ desetvà tuÂÂhacittehi tehi manussehi sakkatapÆjito yÃvajÅvaæ cattÃro BrahmavihÃre bhÃvetvà Brahmaloke nibbatti.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà satthavÃsino Buddhaparisà ahesuæ, tÃpaso pana aham evÃ" 'ti. AsaækiyajÃtakaæ.

                      $<7. MahÃsupinajÃtaka.>$
     LÃpÆni sÅdantÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto soÊasa mahÃsupine Ãrabbha kathesi. Ekadivasaæ kira KosalamahÃrÃjà rattiæ niddÆpagato pacchimayÃme soÊasa mahÃsupine disvà bhÅtatasito pabujjhitvÃ


#<[page 335]>#
%<                      7. MahÃsupinajÃtaka. (77).                 335>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "imesaæ supinÃnaæ diÂÂhattà kin nu kho me bhavissatÅti" maraïabhayatajjito sayanapiÂÂhe nisinnako va vÅtinÃmesi.
Atha naæ pabhÃtÃya rattiyà brÃhmaïapurohità upasaækamitvà "sukham asayittha mahÃrÃjÃ" 'ti pucchiæsu. "Kuto me Ãcariyà sukhaæ, ajjÃhaæ paccÆsasamaye soÊasa mahÃsupine passiæ, so 'mhi tesaæ diÂÂhakÃlato paÂÂhÃya bhayappatto, vadetha ÃcariyÃ" ti. "Sutvà jÃnissÃmÃ" 'ti vutte brÃhmaïÃnaæ diÂÂhasupine kathetvà "kin nu kho me imesaæ diÂÂhakÃraïà 'bhavissatÅti" pucchi. BrÃhmaïà hatthe vidhÆniæsu. "Kasmà hatthe vidhÆnathÃ" 'ti ca vutte "kakkhaÊà mahÃrÃja supinÃ" ti. "Kà tesaæ nipphatti bhavissatÅti". "RajjantarÃyo jÅvitantarÃyo bhogantarÃyo ti imesaæ tiïïaæ antarÃyÃnaæ a¤¤ataro" ti.
"SappaÂikammà appaÂikammÃ" ti. "KÃmaæ ete supinà atipharusattà appaÂikammÃ, mayaæ pana te sappaÂikamme karissÃma, ete paÂikkamÃpetuæ asakkontÃnaæ amhÃkaæ sikkhitabhÃvo nÃma kiæ karissatÅti". "Kiæ pana katvà paÂikkamÃpessathÃ" 'ti. "Sabbacatukkena ya¤¤aæ yajissÃma mahÃrÃjÃ" 'ti. RÃjà bhÅtatasito "tena hi Ãcariyà mama jÅvitaæ tumhÃkaæ hatthe, khippaæ me sotthiæ karothÃ" 'ti Ãha. BrÃhmaïà "bahuæ dhanaæ labhissÃma, bahuæ khajjabhojjaæ ÃharÃpessÃmÃ" 'ti haÂÂhatuÂÂhà "mà cintayi mahÃrÃjÃ" 'ti rÃjÃnaæ samassÃsetvà rÃjanivesanà nikkhamitvà bahinagare ya¤¤ÃvÃÂaæ katvà bahÆ catuppadagaïe thÆne païÅte katvà pakkhigaïe samÃhalitvà "ida¤ c' ida¤ ca laddhuæ vaÂÂatÅti" punappuna saæsaranti. Atha kho Mallikà devÅ taæ kÃraïaæ ¤atvà rÃjÃnaæ upasaækamitvà pucchi:
"kin nu kho mahÃrÃja brÃhmaïà punappuna saæsarantÅti". "Sukhità tvaæ amhÃkaæ, kaïïamÆle ÃsÅvisaæ carantaæ na jÃnÃsÅti". "Kim etaæ mahÃrÃjÃ" 'ti. "Mayà evarÆpà dussupinà diÂÂhÃ, brÃhmaïà `tiïïaæ antarÃyÃnaæ a¤¤ataro pa¤¤ÃyatÅti' vatvà `tesaæ paÂighÃtÃya ya¤¤aæ yajÃmÃ' 'ti vatvà punappuna saæsarantÅti". "Kim pana te mahÃrÃja sadevake loke aggabrÃhmaïo supinapaÂikammaæ pucchito" ti. "Kataro pan' esa bhadde sadevake loke aggabrÃhmaïo" ti. "Sadevake loke aggapuggalaæ sabba¤¤uæ visuddhaæ nikkilesaæ mahÃbrÃhmaïaæ na jÃnÃsi, so hi Bhagavà supinantaraæ jÃneyya, gaccha tvaæ puccha mahÃrÃjÃ" 'ti. "SÃdhu devÅti" rÃjà vihÃraæ gantvà SatthÃraæ vanditvà nisÅdi. Satthà madhurassaraæ nicchÃretvà "kin nu kho mahÃrÃja atippage va Ãgato sÅti" Ãha. "Ahaæ bhante paccÆsamaye soÊasa mahÃsupine disvà bhÅto brÃhmaïÃnaæ Ãrocesiæ,


#<[page 336]>#
%<336              I. EkanipÃta.  8. Varaïavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  brÃhmaïà `kakkhaÊà mahÃrÃja supinÃ, etesaæ paÂighÃtanatthÃya sabbacatukkena ya¤¤aæ yajissÃmÃ' 'ti ya¤¤aæ sajjenti, bahÆ pÃïà maraïabhayatajjitÃ, tumhe va sadevake loke aggapuggalo, atÅtÃnÃgatapaccuppannaæ upÃdÃya n' atthi so neyyadhammo yo vo ¤Ãïamukhe ÃpÃthaæ nÃgacchati, etesaæ me supinÃnaæ nipphattiæ kathetha BhagavÃ" 'ti. "Evam etaæ mahÃrÃja, sadevake loke maæ Âhapetvà a¤¤o etesaæ supinÃnaæ antaraæ và nipphattiæ và jÃnituæ samattho nÃma n' atthi, ahan te kathessÃmi, api ca kho tvaæ diÂÂhaniyÃmen' eva supine kathehÅti". "SÃdhu bhante" ti rÃjà diÂÂhaniyÃmen' eva kathento
                Usabhà rukkhà gÃviyo gavà ca
                asso kaæso sigÃlÅ ca kumbho
                pokkharaïÅ ca apÃkacandanaæ
                LÃpÆni sÅdanti silà plavanti.
                maï¬Ækiyo kaïhasappe gilanti
                kÃkaæ suvaïïà parivÃrayanti
                tasà vakà eÊakÃnaæ bhayà hÅti
imaæ mÃtikaæ nikkhipitvà kathesi, "Kathaæ bhante, ekan tÃva supinaæ evaæ addasaæ: cattÃro a¤janavaïïà kÃÊausabhà `yujjhissÃmÃ' 'ti catÆhi disÃhi rÃjaÇgaïaæ Ãgantvà `usabhayuddhaæ passissÃmÃ' 'ti mahÃjane sannipatite yujjhanÃkÃraæ dassetvà naditvà gajjitvà ayujjhitvà va paÂikkantÃ, imaæ pathamaæ supinamaddasaæ, imassa ko vipÃko" ti. "MahÃrÃja, imassa vipÃko n' eva tava na mama kÃle bhavissati, anÃgate pana adhammikÃnaæ kapaïarÃjÆnaæ adhammikÃnaæ ca manussÃnaæ kÃle loke viparivattamÃne kusale ossanne akusale ussanne lokassa parihÃnakÃle, devo na sammà vassissati, meghapÃdà ca chijjissanti, sassÃni milÃyissanti, dubbhikkhaæ bhavissati, vassitukÃmà viya catÆhi disÃhi meghà uÂÂhahitvà itthikÃhi Ãtape patthaÂÃnaæ vÅhiÃdÅnaæ temanabhayena antopavesitakÃle purisesu kuddÃlapiÂakahatthesu ÃÊiæ bandhanatthÃya nikkhantesu vassanÃkÃraæ dassetvà gajjitvà vijjutà nicchÃretvà te usabhà viya ayujjhitvà avassitvà va palÃyissanti, ayam etassa vipÃko, tuyhaæ pana tappaccayà koci antarÃyo n' atthi, anÃgataæ Ãrabbha diÂÂhasupino esa,


#<[page 337]>#
%<                    7. MahÃsupinajÃtaka. (77).                 337>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  brÃhmaïà pana attano jÅvitavuttiæ nissÃya kathayiæsÆ" ti. Evaæ Satthà supinassa nipphattiæ kathetvà Ãha: "dutiyaæ kathehi mahÃrÃjÃ" 'ti. "Dutiyaæ bhante evaæ addasaæ: khuddakà rukkhà c' eva gacchà ca paÂhaviæ bhinditvà vidatthimattam pi ratanamattam pi anugantvà va pupphanti c' eva phalanti ca, imaæ dutiyam addasaæ, imassa ko vipÃko" ti. "MahÃrÃja, imassa vipÃko lokassa parihÅnakÃle manussÃnaæ parittÃyukakÃle bhavissati, anÃgatasmiæ hi sattà tibbarÃgà bhavissanti, asampattavayà va kumÃriyo purisantaraæ gantvà utuniyo c' eva gabbhiniyo ca hutvà puttadhÅtÃhi va¬¬hissanti, khuddakarukkhÃnaæ pupphaæ viya hi tÃsaæ utunibhÃvo phalaæ viya ca puttadhÅtaro bhavissanti, itonidÃnam pi te bhayaæ n' atthi. Tatiyaæ kathehi mahÃrÃjÃ" 'ti. "GÃviyo bhante tadahujÃtÃnaæ vacchÃnaæ khÅraæ pivantiyo addasaæ, ayaæ me tatiyo supino, imassa ko vipÃko" ti. "ImassÃpi vipÃko anÃgate eva manussÃnaæ jeÂÂhÃpacÃyikakammassa naÂÂhakÃle bhavissati, anÃgatasmiæ hi sattà mÃtÃpitusu và sassusasuresu và lajjaæ anupaÂÂhapetvà sayam eva kuÂumbaæ saævidahantà va ghÃsacchÃdanamattam pi mahallakÃnaæ dÃtukÃmà dassanti adÃtukÃmà na dassanti, mahallakà anÃthà asayaævasÅ dÃrake ÃrÃdhetvà jÅvissanti tadahujÃtÃnaæ vacchakÃnaæ khÅraæ pivantà mahÃgÃviyo viya, itonidÃnaæ pi te bhayaæ n' atthi. Catutthaæ kathehÅti". "DhuravÃhe bhante ÃrohapariïÃhasampanne mahÃgoïe yugaparamparÃya ayojetvà taruïe godamme dhure yojente addasaæ, te dhuraæ vahituæ asakkontà cha¬¬etvà aÂÂhaæsu, sakaÂÃni na-ppavattiæsu, ayam me catuttho supino, imassa ko vipÃko" ti. "ImassÃpi vipÃko anÃgate eva adhammikarÃjÆnaæ kÃle bhavissati, anÃgatasmiæ hi adhammikakapaïarÃjÃno paï¬itÃnaæ paveïikusalÃnaæ kammaæ nittharaïasamatthÃnaæ mahÃmattÃnaæ yasaæ na dassanti, dhammasabhÃya vinicchayaÂÂhÃne pi paï¬ite vohÃrakusale mahallake amacce na Âhapessanti, tabbiparÅtÃnaæ pana taruïataruïÃnaæ yasaæ dassanti, tathÃrÆpe eva ca vinicchayaÂÂhÃne Âhapessanti, te rÃjakammÃni yeva yuttÃna¤ ca ajÃnantà n' eva taæ yasaæ ukkhipituæ sakkhissanti na rÃjakammÃni nittharituæ, te asakkontà kammadhuraæ cha¬¬essanti, mahallakÃpi paï¬itÃmaccà yasaæ alabhantà kiccÃni nittharituæ samatthÃpi `kiæ amhÃkaæ etehi, mayaæ bÃhirakà jÃtÃ, abbhantarikà taruïadÃrakà jÃnissantÅti' uppannÃni kammÃni na karissanti,


#<[page 338]>#
%<338                I. EkanipÃta.  8. Varaïavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  evaæ sabbathÃpi tesaæ rÃjÆnaæ hÃni yeva bhavissati, dhuraæ vahituæ asamatthÃnaæ vacchadammÃnaæ dhure yojitakÃlo viya dhuravÃhÃnaæ mahÃgoïÃnaæ yugaparamparÃya ayojitakÃlo viya bhavissati, itonidÃnam pi te bhayaæ n' atthi. Pa¤camaæ kathehÅti". "Bhante, ubhatomukhaæ assaæ addasaæ, tassa dvÅsu passesu yavasan denti, so dvÅhi mukhehi khÃdati, ayaæ me pa¤camo supino, imassa ko vipÃko" ti. "ImassÃpi anÃgate adhammikarÃjakÃle yeva vipÃko bhavissati, anÃgatasmiæ hi adhammikabÃlarÃjÃno adhammike lolamanusse vinicchaye Âhapessanti, te pÃpà pu¤¤esu anÃdarà bÃlà sabhÃyaæ nisÅditvà vinicchayaæ dentà ubhinnam pi atthapaccatthikÃnaæ hatthato la¤caæ gahetvà khÃdissanti asso viya dvÅhi mukhehi yavasaæ, itonidÃnam pi te bhayaæ n' atthi. ChaÂÂhaæ kathehÅti". "Bhante, mahÃjano satasahassagghaïikaæ suvaïïapÃtiæ sammajjitvà "idha passÃvaæ karohÅti" ekassa jarasigÃlassa upanÃmesi, taæ tattha passÃvaæ karontaæ addasaæ, ayaæ me chaÂÂho supino, imassa ko vipÃko" ti. "ImassÃpi vipÃko anÃgate yeva bhavissati, anÃgatasmiæ hi adhammikà va jÃtirÃjÃno jÃtisampannÃnaæ kulaputtÃnaæ ÃsaækÃya yasaæ na dassanti akulÅne va va¬¬hessanti, evaæ mahÃkulÃni duggatÃni bhavissanti lÃmakakulÃni issarÃni, te ca kulÅnapurisà jÅvituæ asakkontà `ime nissÃya jÅvissÃmÃ' 'ti akulÅnÃnaæ dhÅtaro dassanti, iti tÃsaæ kuladhÅtÃnaæ akulÅnehi saddhiæ saævÃso jarasigÃlassa suvaïïapÃtiyaæ passÃvakaraïasadiso bhavissati, itonidÃnaæ pi te bhayaæ n' atthi. Sattamaæ kathehÅti" . "Bhante, eko puriso rajjuæ vaÂÂetvà vaÂÂetvà pÃdamÆle nikkhipati, tena nisinnapÅÂhassa heÂÂhà sayità ekà chÃtasigÃlÅ nassa ajÃnantass' eva taæ khÃdati, ev' Ãhaæ addasaæ, ayaæ sattamo supino, imassa ko vipÃko" ti. "Imassa pi anÃgate yeva vipÃko bhavissati, anÃgatasmiæ hi itthiyo purisalolà surÃlolà alaækÃralolà visikhÃlolà Ãmisalolà bhavissanti, dussÅlà durÃcÃrà tà sÃmikehi kasÅgorakkhÃdÅni kammÃni katvà kicchena kasirena sambhataæ dhanaæ jÃrehi saddhiæ suram pivantà mÃlÃgandhavilepanaæ dhÃrayamÃnà anto gehe accÃyikam pi kiccaæ anoloketvà gehe parikkhepassa uparibhÃgena chiddaÂÂhÃnehi pi jÃre upadhÃrayamÃnà sve vapitabbayuttakaæ bÅjam pi koÂÂetvà yÃgubhattakhajjakÃni sampÃdetvà khÃdamÃnà vilumpissanti heÂÂhà pÅÂhake nipannacchÃtasigÃlÅ viya vaÂÂetvà vaÂÂetvà pÃdamÆle nikkhittarajjum,


#<[page 339]>#
%<                    7. MahÃsupinajÃtaka. (77).                    339>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  itonidÃnam pi te bhayaæ n' atthi.
AÂÂhamaæ kathehÅti". "Bhante, rÃjadvÃre bahÆhi tucchakumbhehi parivÃretvà Âhapitaæ ekaæ mahantaæ pÆritakumbhaæ addasaæ, cattÃro pi pana vaïïà catÆhi disÃhi catÆhi anudisÃhi ca ghaÂehi udakaæ Ãharitvà Ãharitvà pÆritakumbham eva pÆrenti, pÆritapÆritaæ udakaæ uttaritvà palÃyi, tato pi punappuna tatth' eva udakaæ Ãsi¤canti, tucchakumbhe olokento pi n' atthi, ayam me aÂÂhamo supino, imassa ko vipÃko" ti. "ImassÃpi anÃgate yeva vipÃko bhavissati, anÃgatasmiæ hi loko parihÃyissati, raÂÂhaæ nirojaæ bhavissati, rÃjÃno duggatà kapaïà bhavissanti, yo issaro bhavissati tassa bhaï¬ÃgÃre satasahassamattà kahÃpaïà bhavissanti, te evaæ duggatà sabbe {jÃnapade} attano vapakamme kÃressanti, upaddutamanussà sake kammante cha¬¬etvà rÃjÆnaæ ¤eva atthÃya pubbaïïaparaïïÃni ca vapantà rakkhantà layantà maddantà pavesentà ucchukkhettÃni karontà yantÃni karontà yantÃni vÃhentà phÃïitÃdÅni pacantà pupphÃrÃme phalÃrÃme ca karontà tattha tattha nipphannÃni pubbaïïÃdÅni Ãharitvà ra¤¤o koÂÂhÃgÃram eva pÆressanti, attano gehesu tucchakoÂÂhakesu olokentÃpi na bhavissanti, tucchatucchakumbhe anoloketvà pÆritakumbhe pÆraïasadisam eva bhavissati, itonidÃnam pi te bhayaæ n' atthi. Navamaæ kathehÅti".
"Bhante, ekaæ pa¤capadumasa¤channaæ gambhÅraæ sabbatotitthaæ pokkharaïiæ addasaæ, samantato dipadacatuppadà otaritvà tattha pÃnÅyaæ pivanti, tassà majjhe gambhÅraÂÂhÃne udakaæ Ãvilaæ, tÅrapadesesu dipadacatuppadÃnaæ akkamanaÂÂhÃne acchaæ vippasannam anÃvilaæ, ev' Ãhaæ addasaæ, ayaæ me navamo supino, imassa ko vipÃko" ti. "ImassÃpi anÃgate eva vipÃko bhavissati, anÃgatasmiæ hi rÃjÃno adhammikà bhavissanti, chandÃdivasena agatiæ gacchantà rajjaæ kÃressanti, dhammena vinicchayaæ nÃma na dassanti, la¤cavittakà bhavissanti dhanalolÃ, raÂÂhavÃsikesu nesaæ khantimettÃnuddayà nÃma na bhavissanti, kakkhaÊà pharusà ucchuyante ucchugaïÂhikà viya manusse pÅÊentà nÃnappakÃrehi baliæ uppÃdetvà dhanaæ gaïhissanti, manussà balipÅÊità ki¤ci dÃtuæ asakkontà gÃmanigamÃdayo cha¬¬etvà paccantaæ gantvà vÃsaæ kappessanti, majjhimajanapado su¤¤o bhavissati paccanto ghanavÃso seyyathÃpi pokkharaïiyà majjhe udakaæ Ãvilaæ pariyante vippasannaæ, itonidÃnaæ pi te bhayaæ n' atthi.


#<[page 340]>#
%<340                I. EkanipÃta.  8. Varaïavagga.>%
Dasamaæ kathehÅti". "Bhante, ekissà yeva kumbhiyà paccamÃnaæ odanaæ apÃkaæ addasaæ - apÃkan ti vidÃretvà vibhajitvà Âhapitaæ viya, tÅh' ÃkÃrehi paccamÃnaæ ekasmiæ phasse atikilinno hoti ekasmiæ uttaï¬ulo ekasmiæ supakko ti-, ayam me dasamo supino, imassa ko vipÃko" ti. "ImassÃpi anÃgate yeva vipÃko bhavissati, anÃgatasmiæ hi rÃjÃno adhammikà bhavissanti, tesu adhammikesu rÃjayuttÃpi brÃhmaïagahapatinegamajÃnapadÃpÅti samaïabrÃhmaïe upÃdÃya sabbe manussà adhammikà bhavissanti, tato nesaæ Ãrakkhadevatà balipaÂiggÃhikà devatà rukkhadevatà ÃkÃsaÂÂhadevatà ti evaæ devatÃpi adhammikà bhavissanti, adhammikÃrÃjÆnaæ rajje vÃtà visamà kharà vÃyissanti, te ÃkÃsaÂÂhakavimÃnÃni kampessanti, tesu kampitesu devatà kupità devaæ vassituæ na dassanti, vassamÃno pi sakalaraÂÂhe ekappahÃrena na vassissati, vassamÃno pi sabbattha kasikammassa và vappakammassa và upakÃro hutvà na vassissati, yathà ca raÂÂhe evaæ janapade pi gÃme pi ekatalÃkasare pi ekappahÃrena na vassissati, talÃkassa uparibhÃge vassanto heÂÂhÃbhÃge na vassissati, heÂÂhà vassanto upari na vassissati, ekasmiæ bhÃge sassaæ ativassena nÃsessati, ekasmiæ avassanena milÃpessati, ekasmiæ sammà vassamÃno sampÃdessati, evaæ ekassa ra¤¤o rajje vuttasassà nippakÃrà bhavissanti ekakumbhiyà odano viya, itonidÃnam pi te bhayaæ n' atthi. EkÃdasamaæ kathehÅti". "Bhante, satasahassagghaïikaæ candanasÃraæ pÆtitakkena vikkiïanti addasaæ, ayaæ me ekÃdasamo supino, imassa ko vipÃko" ti. "ImassÃpi anÃgate eva mayhaæ sÃsane parihÃyante vipÃko bhavissati, anÃgatasmiæ hi paccayalolà alajjÅ bhikkhÆ bahÆ bhavissanti, te mayà paccayaloluppaæ nimmathetvà kathitadhammadesanaæ cÅvarÃdicatupaccayahetu paresaæ desessanti, paccayehi muccitvà titthÃraïapakkhe Âhità nibbÃnÃbhimukhaæ katvà desetuæ na sakkhissanti, kevalaæ mama vya¤janasampattiæ c' eva madhurasadda¤ ca sutvà mahagghÃni cÅvarÃdÅni dassanti c' eva dÃtukÃmà ca hontÅti desessanti, apare antaravÅthicatukkarÃjadvÃrÃdisu nisÅditvà kahÃpaïa¬¬hapÃdamÃsakarÆpÃdÅni pi nissÃya desessanti, iti mayà nibbÃnagghaïakaæ katvà desitaæ dhammaæ catuppaccayatthÃya c' eva kahÃpaïa¬¬hakahÃpaïÃnaæ atthÃya ca vikkiïitvà desentà satasahassagghaïakaæ candanasÃraæ pÆtitakkena vikkiïantà viya bhavissanti,


#<[page 341]>#
%<                    7. MahÃsupinajÃtaka. (77).                 341>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  itonidÃnam pi te bhayaæ n' atthi.
DvÃdasamaæ kathehÅti". "Bhante, tucchalÃpÆni udake sÅdantÃni addasaæ, imassa ko vipÃko" ti. "ImassÃpi anÃgate adhammikarÃjakÃle loke viparivattante yeva vipÃko bhavissati, tadà hi rÃjÃno jÃtisampannÃnaæ kulaputtÃnaæ yasaæ na dassanti akulÅnÃnaæ yeva dassanti, te issarà bhavissanti itare daliddÃ, rÃjasammukhe pi rÃjadvÃre pi amaccasammukhe pi vinicchayaÂÂhÃne pi tucchalÃbusadisÃnaæ akulÅnÃnaæ ¤eva kathà osÅditvà Âhità viya niccalà suppatiÂÂhità bhavissati, saæghasannipÃtesu pi saæghakammagaïakammaÂÂhÃnesu c' eva pattacÅvarapariveïÃdivinicchayaÂÂhÃnesu ca dussÅlÃnaæ pÃpapuggalÃnaæ ¤eva kathà niyyÃnikà bhavissati na lajjibhikkhÆnan ti evaæ sabbathÃpi tucchalÃpusÅdanakÃlo viya bhavissati, itonidÃnam pi te bhayaæ n' atthi. Terasamaæ kathehÅti" vutte "bhante mahantamahantà kÆÂÃgÃrappamÃïà ghanasilà nÃvà viya udake plavamÃnà addasaæ, imassa ko vipÃko" ti. "ImassÃpi tÃdise yeva kÃle vipÃko bhavissati, tadà hi adhammikarÃjÃno akulÅnÃnaæ yasaæ dassanti, te issarà bhavissanti kulÅnà duggatÃ, tesu na keci gÃravaæ karissanti, itaresu yeva karissanti, rÃjasammukhe và amaccasammukhe và vinicchayaÂÂhÃne và vinicchayakusalÃnaæ ghanasilÃsadisÃnaæ kulaputtÃnaæ kathà na ogÃhitvà patiÂÂhahissati, tesu kathentesu `kiæ ime kathentÅti' itare parihÃsam eva karissanti, bhikkhusannipÃte pi vuttappakÃresu ÂhÃnesu n' eva pesale bhikkhÆ garukÃtabbe ma¤¤issanti nÃpi tesaæ kathà pariyogÃhitvà patiÂÂhahissati, silÃnaæ plavanakÃlo viya bhavissati, itonidÃnam pi te bhayaæ n' atthi. Cuddasaæ kathehÅti". "Bhante, khuddakamadhukapupphapamÃïamaï¬Ækiyo mahante kaïhasappe vegena anubandhitvà uppalanÃle viya chinditvà chinditvà maæsaæ khÃditvà gilantiyo addasaæ, imassa ko vipÃko" ti. "ImassÃpi loke parihÃyante anÃgate eva vipÃko bhavissati, tadà hi manussà tibbarÃgÃdijÃtikà kilesÃnuvattikà hutvà taruïataruïÃnaæ attano bhariyÃnaæ vase vattissanti, gehe dÃsakammakarÃdayo pi gomahisÃdayo pi hira¤¤asuvaïïam pi sabbaæ tÃsaæ yeva Ãyattaæ bhavissati, "asukaæ hira¤¤asuvaïïaæ và paricchadÃdijÃtaæ và kahan" ti vutte "yattha và tattha và hotu, kiæ tuyh' iminà vyÃpÃrena, tvaæ mayhaæ ghare santaæ và asantaæ và jÃnitukÃmo jÃto" ti vatvà nÃnappakÃrehi akkositvà mukhasattÅhi koÂÂetvà dÃsaceÂake viya vase katvà attano issariyaæ pavattessanti, evaæ madhukapupphapamÃïÃnaæ maï¬ÆkapotikÃnaæ ÃsÅvise kaïhasappe gilanakÃlo viya bhavissati,


#<[page 342]>#
%<342                I. EkanipÃta.  8. Varaïavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  itonidÃnam pi te bhayaæ n' atthi. Pannarasamaæ kathehÅti". "Bhante, dasahi asaddhammehi samannÃgataæ gÃmagocaraæ kÃkaæ ka¤canavaïïapaïïatÃya suvaïïà ti laddhanÃme suvaïïarÃjahaæse parivÃrente addasaæ, imassa ko vipÃko" ti. "ImassÃpi anÃgate dubbalarÃjakÃle yeva vipÃko bhavissati, anÃgatasmiæ rÃjÃno hatthisippÃdisu akusalà yuddhesu visÃradà bhavissanti, te attano rajjÃdivipattiæ ÃsaækamÃnà samÃnajÃtikÃnaæ kulaputtÃnaæ issariyaæ adatvà attano pÃdamÆlikanahÃpakakappakÃdÅnaæ dassanti, jÃtigottasampannakulaputtà rÃjakule patiÂÂhaæ alabhamÃnà jÅvikaæ kappetuæ asamatthà hutvà isariye Âhite jÃtigottahÅne akulÅne upaÂÂhahantà vicarissanti, suvaïïarÃjahaæsehi kÃkassa parivÃritakÃlo viya bhavissati, itonidÃnam pi te bhayaæ n' atthi. SoÊasamaæ kathehÅti". "Bhante, pubbe dÅpino eÊake khÃdanti, ahaæ pana eÊake dÅpino anubandhitvà murumurà ti khÃdante addasaæ, ath' a¤¤e tasà vakà eÊake dÆrato va disvà tasità tÃsappattà hutvà eÊakÃnaæ bhayà palÃyitvà gumbagahanÃni pavisitvà nilÅyiæsu,- hikÃro pan' ettha nipÃtamattam eva-, ev' Ãhaæ addasaæ, imassa ko vipÃko" ti, "ImassÃpi anÃgate adhammikarÃjakÃle yeva vipÃko bhavissati, tadà hi akulÅnà rÃjavallabhà issarà bhavissanti, kulÅnà appa¤¤Ãtà duggatÃ, te rÃjavallabhà rÃjÃnaæ attano kathaæ gÃhÃpetvà vinicchayaÂÂhÃnÃdisu balavanto {hutvÃ} kulÅnÃnaæ paveïiÃgatÃnaæ khettavatthÃdÅni `amhÃkaæ santakÃni etÃnÅti' abhiyujjhitvà te `na tumhÃkaæ amhÃkan' ti Ãgantvà vinicchayaÂÂhÃnÃdisu vivadante vettalatÃdÅhi pahÃrÃpetvà gÅvÃya gahetvà apaka¬¬hÃpetvà `attano pamÃïaæ na jÃnÃtha, amhehi saddhiæ vivadatha, idÃni vo ra¤¤o kathetvà hatthapÃdacchedanÃdÅni kÃressÃmÃ' ti santajjessanti, te tesaæ bhayena attano santakÃni vatthÆni `tumhÃkaæ yev' etÃni, gaïhathÃ' ti niyyÃdetvà attano gehÃni pavisitvà bhÅtà nipajjissanti; pÃpabhikkhu pi pesale bhikkhÆ yathÃruciæ viheÂhessanti, te pesalà bhikkhÆ paÂisaraïaæ alabhamÃnà ara¤¤aæ pavisitvà gahanaÂÂhÃnesu nilÅyissanti; evaæ hÅnajaccehi c' eva pÃpabhikkhÆhi ca upaddutÃnaæ jÃtimantakulaputtÃnaæ c' eva pesalÃnaæ bhikkhÆna¤ ca eÊakÃnaæ bhayena tasavakÃnaæ palÃyanakÃlo viya bhavissati, itonidÃnam pi te bhayaæ n' atthi, ayam pi hi supino anÃgataæ ¤eva Ãrabbha diÂÂho, brÃhmaïà pana na dhammasudhammatÃya tayi sinehena kathayiæsu,


#<[page 343]>#
%<                    7. MahasupinajÃtakÃ. (77).          343>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  `bahuæ dhanaæ labhissÃnÃ' ti ÃmisacakkhutÃya jÅvitavuttiæ nissÃya kathayiæsÆ" ti.
Evaæ Satthà soÊasannaæ mahÃsupinÃnaæ nipphattiæ kathetvà "na kho mahÃrÃja etarahi tvaæ ¤eva ime supine addasa, porÃïakarÃjÃno pi addasaæsu, brÃhmaïÃpi tesaæ evam eva ime supine gahetvà ya¤¤amatthake khipiæsu, tato paï¬itehi dinnena nayena gantvà Bodhisattaæ pucchiæsu, porÃïakÃpi tesaæ ime supine kathentà iminà niyÃmena kathesun" ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto udiccabrÃhmaïakule nibbattivà vayappatto isipabbajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã c' eva samÃpattiyo ca nibbattetvà Himavantapadesaæ jhÃnakÅÊaæ kÅÊanto viharati. Tadà BÃrÃïasiyaæ Brahmadatto iminà va niyÃmena ime supine disvà brÃhmaïe pucchi. BrÃhmaïà evam evaæ ya¤¤aæ yajituæ Ãrabhiæsu. Tesu purohitassa antevÃsikamÃïavo paï¬ito vyatto Ãcariyaæ Ãha: "Ãcariya, tumhehi mayaæ tayo vede uggaïhÃpitÃ, nanu tesu `ekaæ mÃretvà ekassa sotthikammassa karaïan nÃma n' atthÅti"'. "TÃta iminà upÃyena amhÃkaæ bahuæ dhanaæ uppajjissati, tvaæ pana ra¤¤o; dhanaæ rakkhitukÃmo ma¤¤e" ti. MÃïavo "tena hi Ãcariya tumhe tumhÃkaæ kammaæ karotha, ahaæ tumhÃkaæ santike kiæ karissÃmÅti" vicaranto ra¤¤o uyyÃnaæ agamÃsi. Taæ divasaæ ¤eva Bodhisatto pi taæ kÃraïaæ ¤atvà "ajja mayi manussapathaæ gate mahÃjanassa bandhanà mokkho bhavissatÅti" ÃkÃsena gantvà uyyÃne otaritvà suvaïïapaÂimà viya maÇgalasilÃtale nisÅdi. MÃïavo Bodhisattaæ upasaækamitvà vanditvà ekamantaæ nisÅditvà paÂisanthÃraæ akÃsi. Bodhisatto pi tena saddhiæ madhurapatisanthÃraæ katvà "kin nu kho mÃïava rÃjà dhammena rajjaæ kÃretÅti" pucchi. "Bhante, rÃjà nÃma dhammiko, api ca kho pana naæ brÃhmaïà atitthe pakkhaæ dÃpenti, rÃjà soÊasa supine disvà brÃhmaïÃnaæ Ãrocesi, brÃhmaïà `ya¤¤aæ yajissÃma'


#<[page 344]>#
%<344              I. EkanipÃta.  8. Varaïavagga.>%
'ti ÃraddhÃ, kin nu kho bhante `ayaæ nÃma imesaæ supinÃnaæ nipphattÅti' rÃjÃnaæ sa¤¤Ãpetvà tumhÃkaæ mahÃjanaæ bhayà mocetuæ na vaÂÂatÅti". "Mayaæ kho mÃïava rÃjÃnaæ na jÃnÃma, rÃjÃpi amhe na jÃnÃti, sace pana idhÃgantvà puccheyya katheyyÃm, assa mayan" ti. MÃïavo "ahaæ bhante ÃnessÃmi, tumhe mamÃgamanaæ udikkhantà muhuttaæ nisÅdathÃ" 'ti Bodhisattaæ paÂijÃnÃpetvà ra¤¤o santikaæ gantvà "mahÃrÃja eko ÃkÃsacÃriko tÃpaso tumhÃkaæ uyyÃne otaritvà `tumhehi diÂÂhasupinÃnaæ nipphattiæ kathessÃmÅti' tumhe pakkosatÅti" Ãha. RÃjà tassa kathaæ sutvà tÃvad eva mahantena parivÃrena uyyÃnaæ gantvà tÃpasaæ vanditvà ekamantaæ nisinno pucchi:
"tumhe kira bhante mayà diÂÂhasupinÃnaæ nipphattiæ jÃnathÃ" 'ti. "ùma mahÃrÃjÃ" 'ti. "Tena hi kathethÃ" ti. "Kathemi mahÃrÃja, yathÃdiÂÂhe tÃva supine maæ sÃvehÅti". "SÃdhu bhante" ti rÃjÃ

  @<Ja_I,8.7(=77).1: Usabhà rukkhà gÃviyo gavà ca
                 asso kaæso sigÃlÅ ca kumbho
                 pokkharaïÅ ca apÃka candanaæ
                 LÃpÆni sÅdanti silà {palavanti} --pe--
                 tasà vakà eÊakÃnaæ bhayà hÅti || Ja_I:76 ||>@

vatvà Pasenadira¤¤Ã kathitaniyÃmen' eva supine kathesi.
     Bodhisatto pi tesaæ idÃni SatthÃrà kathitaniyÃmen' eva vitthÃrato nipphattiæ kathetvà pariyosÃne sayaæ idaæ kathesi: VipariyÃso vattati, na idha-matthÅti, tatrÃyaæ attho: ayaæ mahÃrÃja imesaæ supinÃnaæ nipphatti, yaæ pan' etaæ tesaæ paÂighÃtatthÃya ya¤¤akammaæ vattati taæ vipariyÃso vattati, viparÅtato vattati, vipallÃsena vattatÅti vuttaæ hoti, kiækÃraïÃ: imesaæ hi nipphatti nÃma lokassa viparivattakÃle akÃraïassa kÃraïan ti gahaïakÃle kÃraïassa akÃraïan ti cha¬¬anakÃle abhÆtassa bhÆtan ti gaïhanakÃle alajjÅnaæ ussannakÃle lajjÅna¤ parihÅnakÃle bhavissati, na-y-idha-m-atthi, idÃni pana tava và mama và kÃle idha imasmiæ purisayuge vattamÃne etesaæ nipphatti n' atthi,


#<[page 345]>#
%<                      8. IllÅsajÃtaka. (78).               345>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tasmà etesaæ paÂighÃtÃya vattamÃnaæ ya¤¤akammaæ vipallÃsena vattati.
     "Alan tena, n' atthi te itonidÃnaæ bhayaæ và chambhittaæ vÃ" ti mahÃpuriso rÃjÃnaæ samassÃsetvà mahÃjanaæ bandhanà mocetvà puna ÃkÃse Âhatvà ra¤¤o ovÃdaæ datvà pa¤casu sÅlesu patiÂÂhÃpetvà "ito paÂÂhÃya mahÃrÃja brÃhmaïehi saddhiæ ekato hutvà pasughÃtaya¤¤aæ nÃma mà yajÃ" 'ti dhammaæ desetvà ÃkÃsen' eva attano vasanaÂÂhÃnaæ agamÃsi. RÃjÃpi tassa ovÃde Âhito dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà "supinapaccayà te bhayaæ n' atthi, hare taæ ya¤¤aæ" ti ya¤¤aæ hÃretvà mahÃjanassa jÅvitadÃnaæ datvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rÃjà ùnando ahosi, mÃïavo SÃriputto, tÃpaso pana aham evÃ" 'ti.
     Parinibbute pana Bhagavati SaægÅtikÃrakà usabhÃrukkhÃdÅni tÅïi padÃni AÂÂhakathaæ Ãropetvà lÃbÆnÅti ÃdÅni pa¤ca padÃni ekaæ gÃthaæ katvà EkanipÃtapÃlim Ãropesun ti. MahÃsupinajÃtakaæ.

                      $<8. IllÅsajÃtaka.>$
     Ubho kha¤jà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto macchariseÂÂhiæ Ãrabbha kathesi. RÃjagahanagarassa kira avidÆre Sakkharan nÃma nigamo. Tatth' eko Maccharikosiyo nÃma seÂÂhi asÅtikoÂivibhavo paÂivasati. So tiïaggena telabindumattam pi n' eva paresaæ deti na attanà paribhu¤jati, iti tassa taæ vibhavajÃtaæ n' eva puttadÃrÃdÅnaæ na samaïabrÃhmaïÃnaæ atthaæ anubhoti, rakkhasapariggahÅtapokkharaïÅ viya aparibhogaæ tiÂÂhati. Satthà ekadivasaæ paccÆsasamaye mahÃkaruïÃsamÃpattito vuÂÂhÃya sakalalokadhÃtuyaæ bodhaneyyabandhave olokento pa¤cacattÃlÅsayojanamatthake vasantassa setthino sapajÃpatikassa sotÃpattiphalassa upanissayaæ addasa. Tato purimataradivase rÃjÃnaæ upaÂÂhÃpetuæ rÃjagehaæ gantvà rÃjupaÂÂhÃnaæ katvà Ãgacchanto ekaæ chÃtajjhattaæ janapadamanussaæ kummÃsapÆraæ kapallapÆvaæ khÃdantaæ disvà tattha pipÃsaæ uppÃdetvà attano gharaæ gantvà cintesi:


#<[page 346]>#
%<346              I. EkanipÃta.  8. Varaïavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "sac' Ãhaæ `kapallapÆvaæ khÃditukÃmo 'mhÅti' vakkhÃmi bahÆ mayà saddhiæ khÃditukÃmà bhavissanti, evaæ me bahÆni taï¬ulasappiphÃïitÃdÅni parikkhayaæ gamissanti, na kassaci kathessÃmÅti" taïhaæ adhivÃsento carati. So gacchante gacchante kÃle uppaï¬uppaï¬ukajÃto dhamanisanthatagatto jÃto. Tato taïhaæ adhivÃsetuæ asakkonto gabbhaæ pavisitvà ma¤cakaæ upagÆhitvà nipajji, evaæ gato pi dhanahÃnibhayena kassaci ki¤ci na kathesi. Atha naæ bhariyà upasaækamitvà piÂÂhiæ parimajjitvà "kin te sÃmi aphÃsukan" ti pucchi. "Na me ki¤ci aphÃsukaæ atthÅti. "Kin nu kho te rÃjà kupito" ti. "RÃjÃpi me na kuppati". "Atha kin te puttadhÅtÃhi và dÃsakammakarÃdÅhi và ki¤ci amanÃpaæ kataæ atthÅti". "EvarÆpam pi n' atthi". "Kismici pana te taïhà atthÅti". Evaæ vutte pi dhanahÃnibhayena ki¤ci avatvà nissaddo va nipajji. Atha naæ bhariyà "kathehi sÃmi, kismin te taïhÃ" ti Ãha. So vacanaæ parigilanto viya "atthi me ekà taïhÃ" ti Ãha. "Kin taïhà sÃmÅti". "KapallapÆvaæ khÃditukÃmo 'mhi". "Atha kimatthaæ na kathesi, kiæ tvaæ daliddo, idÃni sakalasakkharanigamavÃsÅnaæ pahonake kapallapÆve pacissÃmÅti".
"Kin tehi, attano kammaæ katvà khÃdissantÅti". "Tena hi ekaracchavÃsÅnaæ pahonake pacÃmÅti". "JÃnÃm' ahan tava mahÃdhanabhÃvan" ti. "Imasmiæ gehamatte sabbesaæ pahonakaæ katvà pacÃmÅti".
"JÃnÃm' ahan tava mahajjhÃsayabhÃvan" ti. "Tena hi te puttadÃramattass' eva pahonakaæ katvà pacÃmÅti". "Kin te etehÅti". "Kiæ pana tuyha¤ ca mayha¤ ca pahonakaæ katvà pacÃmÅti". "Tvaæ kiæ karissasi". "Tena hi ekass' eva te pahonakaæ katvà pacÃmÅti".
"Imasmiæ ÂhÃne paccamÃnaæ bahÆ paccÃsiæsanti, sakalataï¬ule Âhapetvà bhinnataï¬ule ca uddhanakapallÃni ca ÃdÃya thokaæ khÅrasappimadhuphÃïita¤ ca gahetvà sattabhÆmakassa pÃsÃdassa upari mahÃtalaæ Ãruyha paca, tatthÃhaæ ekako va nisÅditvà khÃdissÃmÅti". Sà "sÃdhÆ" 'ti paÂisuïitvà gahetabbaæ gÃhÃpetvà pÃsÃdaæ Ãruyha dÃsiyo vissajjetvà seÂÂhiæ pakkosÃpesi, so Ãdito paÂÂhÃya dvÃrÃni pidahanto sabbadvÃresu sÆcighaÂikÃdayo datvà sattamaæ talaæ abhiruhitvà tattha pi dvÃraæ pidahitvà nisÅdi, BhariyÃpi 'ssa uddhane aggiæ jÃletvà kapallakaæ Ãropetvà pÆve pacituæ Ãrabhi. Atha Satthà pÃto va MahÃmoggallÃnattheraæ Ãmantesi: "eso MoggallÃna RÃjagahassa avidÆre Sakkharanigame macchariseÂÂhi


#<[page 347]>#
%<                      8. IllÅsajÃtaka. (78).            347>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  `kapallapÆve khÃdissÃmÅti a¤¤esaæ dassanabhayena sattabhÆmakapÃsÃde kapallapÆve pacÃpeti, tvaæ tattha gantvà taæ seÂÂhiæ dametvà nibbisevanaæ katvà ubho pi jayampatike pÆve ca khÅrasappimadhuphÃïitÃdÅni ca gÃhÃpetvà attano balena Jetavanaæ Ãnehi, ajjÃhaæ pa¤cahi bhikkhusatehi saddhiæ vihÃre yeva nisÅdissÃmi, pÆveh' eva bhattakiccaæ karissÃmÅti" Ãha. Thero "sÃdhu bhante" ti Satthu vacanaæ sampaÂicchitvà tÃvad eva iddhibalena taæ nigamaæ gantvà tassa pÃsÃdassa sÅhapa¤jaradvÃre sunivattho supÃruto ÃkÃse yeva maïirÆpakaæ viya aÂÂhÃsi. MahÃseÂÂhino theraæ disvà va hadayamaæsaæ kampi. So "ahaæ evarÆpÃnaæ ¤eva bhayena imaæ ÂhÃnaæ Ãgato, aya¤ ca Ãgantvà vÃtapÃnadvÃre Âhito" ti gahetabbagahaïaæ apassanto aggimhi pakkhittaloïasakkharà viya rosena taÂatatÃyanto evam Ãha: "samaïa ÃkÃse Âhatvà thÃva kiæ labhissasÅti, akÃse apade padaæ dassetvà caækamanto pi n' eva labhissasÅti" Ãha. Thero tasmiæ yeva ÂhÃne aparÃparaæ caækami. SeÂÂhi "caækamanto kiæ labhissasi, ÃkÃse pallaækena nisÅdamÃno pi na labhissasi yevÃ" 'ti Ãha. Thero pallaækaæ Ãbhujitvà nisÅdi. Atha naæ "nisinno kiæ labhissasi, Ãgantvà vÃtapÃnaummÃre Âhito pi na labhissasÅti" Ãha. Thero ummÃre aÂÂhÃsi. Atha naæ "ummÃre Âhito kiæ labhissasi, dhÆpayanto pi na labhissasi yevÃ" 'ti Ãha. Thero dhÆpÃyi, sakalapÃsÃdo ekadhÆmo ahosi. SeÂÂhino akkhÅnaæ sÆciya vijjhanakÃlo viya jÃto, gehajjhÃnabhayena pana naæ "pajjalanto pi na labhissasÅti" avatvà cintesi:
"ayaæ samaïo suÂÂhu laggo, aladdhà na gamissati, ekam assa pÆvaæ dÃpessÃmÅti" bhariyaæ Ãha: "bhadde ekaæ khuddakapÆvaæ pacitvà samaïassa datvà uyyojehi nan" ti. Sà thokaæ ¤eva piÂÂhiæ kapallapÃtiyaæ pakkhipi. MahÃpÆvo hutvà sakalaæ pÃtiæ pÆretvà uddhumÃto aÂÂhÃsi.
SeÂÂhi taæ disvà "bahuæ taya piÂÂhaæ gahitaæ bhavissatÅti" sayam eva dabbikaïïena thokaæ piÂÂhiæ gahetvà pakkhipi. PÆvo purimapÆvato mahantataro jÃto. Evaæ yaæ yaæ pacati so so mahantamahanto va hoti. So nibbiïïo bhariyaæ Ãha: "bhadde imassa ekaæ pÆvaæ dehÅti". Tassà pacchito ekaæ pÆvaæ gaïhantiyà sabbe ekÃbaddhà allÅyiæsu. Sà seÂÂhiæ Ãha: "sÃmi, sabbe pÆvà ekato laggÃ, visuæ katuæ na sakkomÅti". "Ahaæ karissÃmÅti" so pi kÃtuæ nÃsakkhi.
Ubho janà koÂiyaæ gahetvà ka¬¬hantÃpi viyojetuæ nÃsakkhiæsu yeva.
Ath' assa pÆvehi saddhiæ vÃyamantass' eva sarÅrato sedà mucciæsu pipÃsà ca pacchijji. Tato bhariyaæ Ãha: "bhadde, na me pÆvehi attho,


#<[page 348]>#
%<348              I. EkanipÃta.  8. Varaïavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  pacchiyà saddhiæ yeva imassa bhikkhussa dehÅti". Sà pacchiæ ÃdÃya theraæ upasaækami. Thero ubhinnam pi dhammaæ desesi, tiïïaæ ratanÃnaæ guïe kathesi, "atthi dinnaæ, atthi yiÂÂhan" ti dÃnÃdÅnaæ phalaæ gaganatale candaæ viya dassesi. Taæ sutvà pasannacitto seÂÂhi "bhante Ãgantvà imasmiæ pallaæke nisÅditvà pÆve paribhu¤jathÃ" 'ti Ãha. Thero "mahÃseÂÂhi, SammÃsambuddho `pÆve khÃdissÃmÅti" pa¤cahi bhikkhusatehi saddhiæ vihÃre nisinno, tumhÃkaæ ruciyà sati seÂÂhi bhariyaæ pÆve ca khÅrÃdÅni ca gaïhÃpetha, Satthu santikaæ gamissÃmÃ" 'ti Ãha. "Kahaæ pana bhante etarahi SatthÃ" ti. "Ito pa¤cacattÃlÅsayojanamatthake JetavanavihÃre seÂÂhÅti". "Bhante kÃlaæ anatikkamitvÃ" ettakaæ addhÃnaæ kathaæ gamissÃmÃ" 'ti. "MahÃseÂÂhi, tumhÃkaæ ruciyà sati ahaæ vo attano iddhibalena nessÃmi, tumhÃkaæ pÃsÃde sopÃnasÅsaæ attano ÂhÃne yeva bhavissati, sopÃnapariyosÃnaæ pana JetavanadvÃrakoÂÂhake bhavissatÅti uparipÃsÃdà heÂÂhÃpÃsÃdaæ otaraïakÃlamattena vo Jetavanaæ nessÃmÅti". So "sÃdhu bhante" ti sampaÂicchi. Thero sopÃnasÅsaæ tatth' eva katvà "sopÃnapÃdamÆlaæ JetavanadvÃrakoÂÂhake hotÆ" 'ti adhiÂÂhÃsi. Tath' eva Ãhosi. Iti thero setthi¤ ca seÂÂhibhariya¤ ca uparipÃsÃdà heÂÂhà otaraïakÃlato khippataraæ Jetavanaæ sampÃpesi. Te ubho pi SatthÃraæ upasaækamitvà kÃlaæ Ãrocesuæ. Satthà bhattaggaæ pavisitvà pa¤¤attabuddhÃsane nisÅdi saddhiæ bhikkhusaæghena. MahÃseÂÂhi buddhapamukhassa saæghassa dakkhiïodakaæ adÃsi, bhariyà TathÃgatassa patte pÆvaæ patiÂÂhÃpesi. Satthà attano yÃpanamattaæ gaïhi, pa¤ casatà bhikkhÆ pi tath' eva gaïhiæsu. SeÂÂhi khÅrasappimadhusakkharà dadamÃno agamÃsi. Satthà pa¤cahi bhikkhusatehi saddhiæ bhattakiccaæ niÂÂhapesi. MahÃseÂÂhÅ pi saddhiæ bhariyÃya yÃvadatthaæ khÃdi. PÆvÃnaæ pariyosÃnam eva na pa¤¤Ãyati. SakalavihÃre bhikkhÆna¤ ca vighÃsÃdÃna¤ ca dinne pi pariyanto na pa¤¤Ãyati. "Bhante pÆvaæ parikkhayaæ na gacchatÅti" Bhagavato Ãrocesuæ. "Tena hi JetavanadvÃrakoÂÂhake cha¬¬ethÃ" 'ti. Atha ne dvÃrakoÂÂhakassa avidÆre pabbhÃraÂÂhÃne cha¬¬ayiæsu. AjjÃpi taæ ÂhÃnaæ KapallapÆvaæ pabbhÃrante va pa¤¤Ãyati. MahÃseÂÂhi saha bhariyÃya Bhagavantaæ upasaækamitvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. Bhagavà anumodanaæ akÃsi, anumodanapariyosÃne ubho pi sotÃpattiphale patiÂÂhÃya SatthÃraæ vanditvà dvÃrakoÂÂhake sopÃnaæ Ãruyha attano pÃsÃde yeva patiÂÂhahiæsu.


#<[page 349]>#
%<                      8. IllÅsajÃtaka. (78).            349>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tato paÂÂhÃya mahÃseÂÂhi asÅtikoÂidhanaæ BuddhasÃsane yeva vikiri. Punadivase SammÃsambuddho SÃvatthiyaæ piï¬Ãya caritvà Jetavanaæ Ãgamma bhikkhÆnaæ SugatovÃdaæ datvà gandhakuÂiæ pavisitvà patisallÅïo. SÃyaïhasamaye dhammasabhÃyam sannipatitvà bhikkhÆ "passathÃvuso MahÃmoggallÃnattherassÃnubhÃvaæ, macchariseÂÂhiæ muhuttena dametvà nibbisevanaæ katvà pÆve gÃhÃpetvà Jetavanaæ Ãnetvà Satthu sammukhaæ katvà sotÃpattiphale patiÂÂhÃpesi, aho mahÃnubhÃvo thero" ti therassa guïakathaæ kathentà nisÅdiæsu.
Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "bhikkhave kuladamakena nÃma bhikkhunà kulaæ aviheÂhetvà akilametvà pupphato raïuæ gaïhantena bhamarena viya upasaækamitvà Buddhaguïe jÃnÃpetabban" ti vatvà theraæ pasaæsanto
         YathÃpi bhamaro pupphaæ vaïïagandhaæ aheÂhayaæ
         paleti rasam ÃdÃya evaæ gÃme munÅ care ti (Dhp. v. 49)
imaæ Dhammapade gÃthaæ vatvà uttarim pi therassa guïaæ pakÃsetuæ "na bhikkhave idÃn' eva MoggallÃnena macchariseÂÂhi damito, pubbe pi taæ dametvà kammaphalasambandhaæ jÃnÃpesi yevÃ" ti vatvà atÅtaæ Ãhari
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente BÃrÃïasiyam IllÅso nÃma seÂÂhi ahosi asÅtikoÂivibhavo purisadosasamannÃgato kha¤jo kuïÅ visamÃkkhimaï¬alo assaddho appasanno maccharÅ, n' eva a¤¤esaæ deti na sayaæ paribhu¤jati, rakkhasapariggahÅtapokkharaïÅ viy' assa gehaæ ahosi.
MÃtÃpitaro pan' assa yÃva sattamà kulaparivaÂÂà dÃyakà dÃnapatino. So seÂÂhiÂÂhÃnaæ labhitvà yeva kulavaæsaæ nÃsetvà dÃnasÃlaæ jhÃpetvà yÃcake pothetvà nikka¬¬hitvà dhanam eva saïÂhapeti. So ekadivasaæ rÃjupaÂÂhÃnaæ katvà attano gharaæ Ãgacchanto ekaæ maggakilantaæ janapadamanussaæ ekaæ surÃvÃrakaæ ÃdÃya pÅÂhake nisÅditvà ambilasurÃya kosakaæ pÆretvà pÆtimacchakena uttaribhaÇgena pivantaæ disvà suraæ pÃtukÃmo hutvà cintesi:


#<[page 350]>#
%<350                    I. EkanipÃta.  8. Varaïavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "sac' Ãhaæ suraæ pivissÃmi mayi pivante bahÆ pivitukÃmà bhavissanti, evam me dhanaparikkhayo bhavissatÅti" so taïhaæ adhivÃsento vicaritvà gacchante kÃle adhivÃsetuæ asakkonto vihatakappÃso viya paï¬usarÅro ahosi dhamanisanthatagatto jÃto. Ath' ekadivasaæ gabbhaæ pavisitvà ma¤cakaæ upagÆhitvà nipajji. Tam enaæ bhariyà upasaækamitvà piÂÂhiæ parimajjitvà "kin te sÃmi aphÃsukan" ti pucchi.
Sabbaæ heÂÂhÃkathitaniyÃmen' eva veditabbaæ. "Tena hi ekakass' eva te pahonakaæ suraæ karomÅti" puna vutte "gehe surÃya kÃriyamÃnÃya bahÆ paccÃsiæsanti, antarÃpaïato ÃharÃpetvÃpi na sakkà idha nisinnena pÃtun" ti mÃsakamattaæ datvà antarÃpaïato surÃvÃrakaæ ÃharÃpetvà ceÂakena gÃhÃpetvà nagarà nikkhamma nadÅtÅraæ gantvà mahÃmaggasamÅpe ekaæ gumbaæ pavisitvà surÃvÃrakaæ ÂhapÃpetvà "gaccha tvan" ti ceÂakaæ dÆre nisÅdÃpetvà kosakaæ pÆretvà suraæ pÃtuæ Ãrabhi.
Pità pan' assa dÃnÃdÅnaæ pu¤¤Ãnaæ katattà devaloke Sakko hutvà nibbatto, so tasmiæ khaïe "pavattati nu kho me dÃnaæ udÃhu no" ti Ãvajjento tassa appavattiæ puttassa ca kulavaæsaæ nÃsetvà dÃnasÃlaæ jhÃpetvà yÃcake nikka¬¬hitvà macchariyabhÃvena patiÂÂhÃya `a¤¤esaæ dÃtabbaæ bhavissatÅti' bhayena gumbaæ pavisitvà ekakass' eva suraæ pivanabhÃva¤ ca disvà "gacchÃmi, taæ saækhobhetvà dametvà kammaphalasambandhaæ jÃnÃpetvà dÃnaæ dÃpetvà devaloke nibbattanÃrahaæ karomÅti" manussapathaæ otaritvà IllÅsaseÂÂhinà nibbisesaæ kha¤jakuïiæ visamacakkhulaæ attabhÃvaæ nimminitvà RÃjagahanagaraæ pavisitvà ra¤¤o nivesanadvÃre Âhatvà attano ÃgatabhÃvaæ ÃrocÃpetvà "pavisatÆ" 'ti vutte pavisitvà rÃjÃnaæ vanditvà aÂÂhÃsi, RÃjà "kiæ mahÃseÂÂhi avelÃya Ãgato sÅti" Ãha. "ùgato 'mhi deva, ghare me asÅtikoÂimattaæ dhanaæ atthi, taæ devo ÃharÃpetvà attano bhaï¬ÃgÃre pÆrÃpetÆ" ti. "Alaæ mahÃseÂÂhi, tava dhanato amhÃkaæ gehe bahutaraæ dhanan" ti.
#<[page 351]>#
%<                      8. IllÅsajÃtaka. (78).                   351>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Sace deva tumhÃkaæ kammaæ n' atthi yathÃruciyà naæ gahetvà dÃnaæ dammÅti". "Dehi seÂÂhÅti". So "sÃdhu devÃ" 'ti rÃjÃnaæ vanditvà nikkhamitvà IllÅsaseÂÂhino gehaæ agamÃsi. Sabbe upaÂÂhÃkamanussà parivÃresuæ, eko pi "nÃyaæ IllÅso" ti jÃnituæ samattho {n' atthi,} so gehaæ pavisitvà ante ummÃre Âhatvà dovÃrikaæ pakkosÃpetvà "yo a¤¤o mayà samÃnarÆpo Ãgantvà `mam' etaæ gehan' ti pavisituæ Ãgacchati taæ piÂÂhiyaæ paharitvà nÅhareyyÃthÃ" 'ti vatvà pÃsÃdaæ Ãruyha mahÃrahe Ãsane nisÅditvà seÂÂhibhariyaæ pakkosÃpetvà sitÃkÃraæ dassetvà "bhadde dÃnaæ demÃ" 'ti Ãha. Tassa taæ vacanaæ sutvà va seÂÂhibhariyà ca puttadhÅtaro ca dÃsakammakarà ca "ettakaæ kÃlaæ `dÃnaæ demÃ' 'ti cittam eva n' atthi, ajja pana suraæ pivitvà muducitto hutvà dÃtukÃmo jÃro bhavissatÅti" vadiæsu. Atha naæ seÂÂhibhariyà "yathÃruciyà detha sÃmÅti" Ãha. "Tena hi bherivÃdakaæ pakkosÃpetvà `suvaïïarajatamaïimuttÃdÅhi atthikà IllÅsaseÂÂhissa gharaæ gacchantÆ' 'ti sakalanagare bheri¤ carÃpehÅti". Sà tathà kÃresi. MahÃjano pacchipasibbakÃdÅni gahetvà gehadvÃre sannipati. Sakko sattaratanapÆre gabbhe vivarÃpetvà "tumhÃkaæ dammi, yÃvadatthaæ gahetvà gacchathÃ" 'ti Ãha. MahÃjano dhanaæ nÅharitvà mahÃtale rÃsiæ katvà ÃbhatabhÃjanÃni pÆretvà gacchati. A¤¤ataro janapadamanusso IllÅsaseÂÂhino goïe tass' eva rathe yojetvà sattahi ratanehi pÆretvà nagarà nikkhamma mahÃmaggaæ paÂipajjitvà tassa gumbassa avidÆrena rathaæ pesento "vassasataæ jÅva sÃmi IllÅsaseÂÂhi, taæ nissÃya dÃni me yÃvajÅvaæ kammaæ akatvà jÅvitabbaæ jÃtaæ, tav' eva ratho tav' eva goïà tav' eva gehe satta ratanÃni n' eva mÃtarà dinnà na pitarà taæ nissÃya laddhÃni sÃmÅti" seÂÂhino guïakathaæ kathento gacchati. So taæ saddaæ sutvà bhÅtatasito cintesi: "ayaæ mama nÃmaæ gahetvà ida¤ c' ida¤ ca vadati,


#<[page 352]>#
%<352                1. EkanipÃta.  8. Varaïavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kacci nu kho ra¤¤Ã mama dhanaæ lokassa dinnan" ti gumbà nikkhamitvà goïe ca ratha¤ ca sa¤jÃnitvà "are ceÂaka, mayhaæ gonÃ, mayhaæ ratho" ti vatvà gantvà goïe nÃsÃrajjuyaæ gaïhi. Gahapatiko rathà oruyha "are duÂÂhaceÂaka, IllÅsamahÃseÂÂhi sakalanagarassa dÃnaæ deti, tvaæ kiæ ahosÅti" pakkhanditvà asaniæ pÃtento viya khandhe paharitvà rathaæ ÃdÃya agamÃsi. So puna kampamÃno uÂÂhÃya paæsuæ pu¤jitvà vegena gantvà rathaæ gaïhi.
Gahapatiko otaritvà kesesu gahetvà nÃmetvà kapparappahÃrehi koÂÂetvà gale gahetvà ÃgatamaggÃbhimukhaæ khipitvà pakkÃmi.
EttÃvatÃssa surÃmado chijji. So kampamÃno vegana nivesanadvÃraæ gantvà dhanaæ ÃdÃya gacchante "ambho,-kiæ nÃm' etaæ, kiæ rÃjà mama dhanaæ vilumpÃpetÅti" taæ taæ gantvà gaïhÃti, gahitagahità paharitvà pÃdamÆle yeva pÃtenti. So vedanÃmatto gehaæ pavisituæ Ãrabhi, dvÃrapÃlà "are duÂÂhagahapati, kahaæ pavisasÅti" vaæsapesikÃhi pothetvà gÅvÃya gahetvà nÅhariæsu. So "Âhapetvà idÃni rÃjÃnaæ n' atthi me a¤¤o koci paÂisaraïan" ti ra¤¤o santikaæ gantvà "deva mama gehaæ tumhe vilumpÃpethÃ" 'ti. "NÃhaæ seÂÂhi vilumpÃpemi, nanu tvam eva Ãgantvà `sace tumhe na gaïhatha ahaæ mama dhanaæ dÃnaæ dassÃmÅti' nagare bheri¤ carÃpetvà dÃnaæ adÃsÅti". "NÃhaæ deva tumhÃkaæ santikaæ ÃgacchÃmi, kiæ tumhe mayhaæ macchariyabhÃvaæ na jÃnÃtha, ahaæ tiïaggena telabindum pi na kassaci demi, yo dÃnaæ deti taæ pakkosÃpetvà vimaæsatha devÃ" 'ti. RÃjà Sakkaæ pakkosÃpesi. Dvinnaæ janÃnaæ visesaæ n' eva rÃjà jÃnÃti na amaccÃ. MacchariyaseÂÂhi "kiæ deva ayaæ seÂÂhi, ahaæ seÂÂhÅti" Ãha. "Mayaæ na sa¤jÃnÃma, atthi tesaæ jÃnanako" ti. "Bhariyà me devÃ" 'ti bhariyaæ pakkosÃpetvà "kataro te sÃmiyo" ti pucchiæsu.
Sà "ayan" ti Sakkass' eva santike aÂÂhÃsi. PuttadhÅtaro dÃsakammakare pakkosÃpetvà pucchiæsu.


#<[page 353]>#
%<                      8. IllÅsajÃtaka. (78).                     353>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Sabbe Sakkass' eva santike tiÂÂhanti. Puna seÂÂhi cintesi: "mayhaæ sÅse piÊakà atthi kesehi paÂicchannÃ, taæ kho pana kappako eva jÃnÃti, taæ pakkosÃpessÃmÅti" so "kappako maæ deva sa¤jÃnÃtÅti taæ pakkosÃpehÅti" Ãha. Tasmiæ pana kÃle Bodhisatto tassa kappako hoti. RÃjà naæ pakkosÃpetvà "IllÅsaseÂÂhiæ jÃnÃsÅti" pucchi. "SÅsaæ oloketvà sa¤jÃnissÃmi devÃ" 'ti. "Tena hi dvinnam pi sÅsaæ olokehÅti". Tasmiæ khaïe Sakko sÅse paÊakaæ mÃpesi. Bodhisatto dvinnam pi sÅsaæ olokento piÊakaæ disvà "mahÃrÃja, dvinnam pi sÅse piÊakà atth' eva, nÃhaæ etesu ekassa sÃmi-IllÅsa-bhÃvaæ sa¤jÃnituæ sakkomÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,8.8(=78).1: Ubho kha¤jà ubho kuïÅ ubho visamacakkhulÃ,
                 ubhinnaæ piÊakà jÃtÃ, nÃhaæ passÃmi IllÅsan ti. || Ja_I:77 ||>@

     Tattha ubho ti dve pi janÃ, kha¤jà ti kuïÂhapÃdÃ, kuïÅti kuïÂhahatthÃ, visamacakkhulà ti visamÃkkhimaï¬alà kekarÃ, piÊakà ti dvinnam pi ekasmiæ yeva sÅsapadese ekasaïÂhÃnà va piÊakà jÃta, nÃhaæ passÃmÅti ahaæ imesu ayaæ nÃma IllÅso ti na passÃmi, ekassa pi IllÅsabhÃvaæ na jÃnÃmÅti avoca.
     Bodhisattassa vacanaæ sutvà seÂÂhi kampamÃno dhanasokena satiæ paccupaÂÂhÃpetuæ asakkonto tatth' eva papati.
Tasmiæ khaïe Sakko "nÃhaæ mahÃrÃja IllÅso, Sakko 'ham asmÅti" mahatiyà lÅÊhÃya ÃkÃse aÂÂhÃsi. IllÅsassa mukhaæ pu¤jitvà udakena si¤ciæsu. So uÂÂhÃya Sakkaæ devarÃjÃnaæ vanditvà aÂÂhÃsi. Atha naæ Sakko Ãha: "IllÅsa, idaæ dhanaæ mama santakaæ na tava, aham pi te pitÃ, tvaæ mama putto, ahaæ dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà Sakkattaæ patto, tvaæ pana me vaæsaæ upacchinditvà adÃnasÅlo hutvà macchariye patiÂÂhÃya dÃnasÃlà jhÃpetvà yÃcake nikka¬¬hitvà dhanam eva saïÂhapesi, taæ n' eva tvaæ paribhu¤jasi na a¤¤o, rakkhasipariggahÅtaæ viya tiÂÂhati,


#<[page 354]>#
%<354                1. EkanipÃta.  8. Varaïavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sace me dÃnasÃlà pÃkatikaæ katvà dÃnaæ dassasi icc-etaæ kusalaæ, noce dassasi tabbaæ te dhanaæ antaradhÃpetvà iminà Indavajirena sÅsaæ chinditvà jÅvitakkhayaæ pÃpessÃmÃ" 'ti. IllÅsaseÂÂhi maraïabhayena santajjito "ito paÂÂhÃya dÃnaæ dassÃmÅti" paÂi¤¤aæ adÃsi. Sakko tassa paÂi¤¤aæ gahetvà ÃkÃse nisinnako va dhammaæ desetvà taæ sÅlesu patiÂÂhÃpetvà sakaÂÂhÃnam eva agamÃsi. IllÅso pi dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà saggaparÃyano ahosi.
     Satthà "na bhikkhave idÃn' eva MoggallÃno macchariyaseÂÂhiæ dameti, pubbe p' esa iminà damito yevÃ" 'ti vatvà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà IllÅso macchariyaseÂÂhi ahosi, Sakko devarÃjà MoggallÃno, rÃjà ùnando, kappako pana aham evÃ" 'ti. IllÅsajÃtakaæ.

                      $<9. KharassarajÃtaka.>$
     Yato viluttà ca hatà ca gÃvo ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ amaccaæ Ãrabbha kathesi. Kosalara¤¤o kira eko amacco rÃjÃnaæ ÃrÃdhetvà paccantagÃme rÃjabaliæ labhitvà corehi saddhiæ ekato hutvà "ahaæ manusse ÃdÃya ara¤¤aæ pavisissÃmi, tumhe gÃmaæ vilumpitvà upa¬¬haæ mayhaæ dadeyyÃthÃ" 'ti vatvà page va manusse sannipÃtetvà ara¤¤aæ gantvà coresu Ãgantvà gÃviyo ghÃtetvà maæsaæ khÃditvà gÃmaæ vilumpitvà gatesu sÃyaïhasamaye mahÃjanaparivuto Ãgacchati. Tassa na ciren' eva taæ kammaæ pÃkaÂaæ jÃtaæ. Manussà ra¤¤o Ãrocesuæ. RÃjà naæ pakkosÃpetvà dosaæ patiÂÂhÃpetvà suniggahÅtaæ niggahetvà a¤¤aæ gÃmabhojakaæ pesetvà Jetavanaæ gantvà Bhagavato etam atthaæ Ãrocesi. Bhagavà "na mahÃrÃja idÃn' ev' esa evaæsÅlo, pubbe pi evaæsÅlo yevÃ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente ekassa amaccassa paccantagÃmaæ adÃsi. Sabbaæ purimasadisam eva. TAdà pana Bodhisatto vaïijjÃya paccante vicaranto tasmiæ gÃmake nivÃsaæ kappesi.


#<[page 355]>#
%<                    9. KharassarajÃtaka. (79).                   355>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So tasmiæ gÃmabhojake sÃyaïhasamaye mahÃjanaparivÃrena bheriyà vajjamÃnÃya Ãgacchante "ayaæ duÂÂhabhojako corehi ekato hutvà gÃmaæ vilumpÃpetvà coresu palÃyitvà aÂavim paviÂÂhesu idÃni upasantÆpasanto viya bheriyà vajjamÃnÃya ÃgacchatÅti" imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,8.9(=79).1: Yato viluttà ca hatà ca gÃvo
                 da¬¬hÃni gehÃni jano ca nÅto
                 athÃgamà puttahatÃya putto
                 kharassaraæ deï¬imaæ vÃdayanto ti. || Ja_I:78 ||>@

     Tattha yato ti yadÃ, viluttà ca hatà cà 'ti vilumpitvà ca nÅtà maæsaæ khÃdanatthÃya ca hatà ca, gÃvo ti gorÆpÃni, da¬¬hÃnÅti aggiæ datvà jhÃpitÃni, jano ca nÅto ti karamaragÃhaæ gahetvà nÅto, puttahatÃya putto ti hataputtÃya putto nillajjo ti attho, chinnahirottappassa hi mÃtà nÃma n' atthi iti so tassà jÅvanto pi hataputtaÂÂhÃne tiÂÂhatÅti hataputtÃya putto nÃma hoti, kharassaran ti thaddhasaddaæ, deï¬iman ti paÂababheriæ.
     Evaæ Bodhisatto imÃya gÃthÃya taæ paribhÃsi, na ciren' eva c' assa taæ kammaæ pÃkaÂaæ jÃtaæ. Ath' assa tÃjà dosÃnurÆpaæ niggahaæ akÃsi,
     Satthà "na mahÃrÃja idÃn' ev' esa evaæsÅlo, pubbe pi evaæsÅlo yevÃ" 'ti vatvà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà amacco idÃni amacco yeva, gÃthÃya udÃhÃrakapaï¬itamanusso pana aham evÃ" 'ti. KharassarajÃtakaæ.

                      $<10. BhÅmasenajÃtaka.>$
     Yan te pavikatthitaæ pure ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ vikatthitaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Eko kira bhikkhu "Ãvuso, amhÃkaæ jÃtisamà jÃti gottasamaæ gottaæ nÃma n' atthi, mayaæ evarÆpe nÃma mahÃkhattiyakule jÃtÃ, gottena và kulapadesena và amhehi sadiso n' atthi, amhÃkaæ suvaïïarajatÃdÅnaæ anto n' atthi, dÃsakammakarÃpi no sÃlimaæsodanaæ bhu¤janti, kÃsikavatthaæ nivÃsenti, kÃsikavilepanaæ vilimpanti, mayaæ pabbajitabhÃvena etarahi evarÆpÃni lÆkhÃni bhojanÃni bhu¤jÃma,


#<[page 356]>#
%<356                I. EkanipÃta.  8. Varaïavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  lÆkhÃni cÅvarÃni dhÃremÃ" 'ti theranavamajjhimÃnam bhikkhÆnaæ antare vikatthento jÃtiÃdivasena vamhento va¤cento vicarati. Ath' assa eko bhikkhu kulapadesaæ parigaïhitvà taæ vikatthanabhÃvaæ bhikkhÆnaæ kathesi. BhikkhÆ dhammasabhÃyaæ sannipatità "Ãvuso, asuko nÃma bhikkhu evarÆpe niyyÃnikasÃsaïe pabbajitvà vikatthento vamhento vicaratÅti" etassa aguïaæ kathayiæsu. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave so bhikkhu idÃn' eva vikatthento vicarati, pubbe pi vikatthento vamhento vicaratÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ekasmiæ nigamagÃme udiccabrÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto TakkasilÃya disÃpÃmokkhassa Ãcariyassa santike tayo vede aÂÂhÃrasa vijjaÂÂhÃnÃni uggahetvà sabbasippe nipphattiæ patvà Culladhanuggahapaï¬ito nÃma ahosi.
So Takkasilato nikkhamitvà sabbasamayasippÃni pariyesamÃno MahiæsakaraÂÂhaæ agamÃsi. Imasmiæ pana jÃtake Bodhisatto thokaæ rasso oïatÃkÃro ahosi. So cintesi: "sac' Ãhaæ ka¤ci rÃjÃnaæ upasaækamissÃmi so `evaæ rassasarÅro tvaæ kiæ amhÃkaæ karissasÅti' vakkhati, yan nÆnÃhaæ ÃrohapariïÃhasampaïïaæ abhirÆpaæ ekaæ purisaæ phalakaæ katvà tassa piÂÂhicchÃyÃya jÅvikaæ kappeyyan" ti so tathÃrÆpaæ purisaæ pariyesamÃno BhÅmasenassa nÃm' ekassa tantavÃyassa tantavitataÂÂhÃnaæ gantvà tena saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà "samma tvaæ kiænÃmo" ti pucchi. "Ahaæ BhÅmaseno nÃmÃ" 'ti. "Kiæ pana tvaæ abhirÆpo upadhisampanno hutvà imaæ lÃmakakammaæ karosÅti". "JÅvituæ asakkonto" ti. "Samma mà etaæ kammaæ kari, sakala-JambudÅpe mayà sadiso dhanuggaho nÃma n' atthi, sace panÃhaæ ka¤ci rÃjÃnaæ passeyyaæ so mam `evaæ rasso ayaæ kiæ amhÃkaæ karissatÅti' kopeyya, tvaæ rÃjÃnaæ disvà `ahaæ dhanuggaho' ti vakkhasi, rÃjà te paribbayaæ datva vuttiæ nibaddhaæ dassati,


#<[page 357]>#
%<                    10. BhÅmasenajÃtaka. (80).               357>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ahan te uppannakammaæ karonto tava piÂÂhicchÃyÃya jÅvissÃmi, evaæ ubho pi sukhità bhavissÃma, karohi mama vacanan" ti Ãha. So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi.
Atha naæ ÃdÃya BÃrÃïasiæ gantvà sayaæ CulladhanupaÂÂhÃko hutvà taæ purato katvà rÃjadvÃre Âhatvà ra¤¤o ÃrocÃpesi "ÃgacchatÆ" 'ti ca vutte ubho pi pavisitvà rÃjÃnaæ vanditvà aÂÂhaæsu, "kiækÃraïà Ãgat' atthÃ" 'ti ca vutte BhÅmaseno Ãha: "ahaæ dhanuggaho, mayà sadiso sakala-JambudÅpe dhanuggaho n' atthÅti". "Kiæ pana labhanto maæ upaÂÂhahissasÅti". "AddhamÃse sahassaæ labhanto upaÂÂhahissÃmi devÃ" 'ti. "Ayan te puriso kiæ hotÅti". "CullupaÂÂhÃko devÃ" 'ti. "SÃdhu, uppaÂÂhahÃ" 'ti. Tato paÂÂhÃya BhÅmaseno rÃjÃnaæ upaÂÂhÃti, upannaæ kiccaæ pan' assa Bodhisatto va nittharati. Tena kho pana samayena KÃsiraÂÂhe ekasmiæ ara¤¤e bahunnaæ manussÃnaæ sa¤caraïamaggaæ vyaggho cha¬¬Ãpeti, bahÆ manusse gahetvà khÃdati. Taæ pavattiæ ra¤¤o Ãrocesuæ. RÃjà BhÅmasenaæ pakkosÃpetvà "sakkhissasi tÃta tvaæ vyagghaæ gaïhitun" ti Ãha. "Deva, kiæ dhanuggaho nÃmÃhaæ yadi vyagghaæ gahetuæ na sakkomÅti". RÃjà tassa paribbayaæ datvà uyyojesi. So gharaæ gantvà Bodhisattassa kathesi.
Bodhisatto "sÃdhu samma gacchÃ" 'ti Ãha. "Tvaæ pana na gamissasÅti". "ùma na gamissÃmi, upÃyam pana te ÃcikkhissÃmÅti". "ùcikkha sammÃ" 'ti. "Tvaæ vyagghassa vasanaÂÂhÃnaæ sahasà ekako va mà agamÃsi, jÃnapadamanusse pana sannipÃtetvà ekaæ và dve và dhanusahassÃni gÃhÃpetvà tattha gantvà vyagghassa uÂÂhitabhÃvaæ ¤atvà palÃyitvà ekaæ gumbaæ pavisitvà udarena nipajjeyyÃsi, jÃnapadà va vyagghaæ pothetvà gaïhissanti, tehi vyagghe gahite tvaæ dantehi ekaæ valliæ chinditvà koÂiyaæ gahetvà matavyagghassa santikaæ gantvà `bho ken' esa vyaggho mÃrito ti, ahaæ imaæ vyagghaæ goïaæ viya valliyà bandhitvà ra¤¤o santikaæ nessÃmÅti valliæ atthÃya gumbaæ paviÂÂho,


#<[page 358]>#
%<358                I. EkanipÃta.  8. Varaïavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  mayà valliyà anÃbhatÃya eva ken' esa mÃrito ti katheyyÃ' 'ti, atha te jÃnapadà bhÅtatasità `sÃmi mà ra¤¤o ÃcikkhÅti, bahuæ dhanaæ dassanti, vyaggho tayà gahito va bhavissati, ra¤¤o pi santikà bahuæ dhanaæ labhissasÅti". So "sÃdhÆ" 'ti gantvà Bodhisattena kathitaniyÃmen' eva vyagghaæ gahetvà ara¤¤aæ khemaæ katvà mahÃjanaparivuto BÃrÃïasiæ Ãgantvà rÃjÃnaæ disvà "gahito me deva vyaggho, ara¤¤aæ khemaæ katan" ti Ãha. RÃjà tuÂÂho bahuæ dhanaæ adÃsi, Pun' ekadivasaæ "ekaæ maggaæ mahiso cha¬¬ÃpetÅti" ra¤¤o Ãrocayiæsu, RÃjà tath' eva BhÅmasenaæ pesesi. So Bodhisattena dinnanayena vyagghaæ viya tam pi gahetvà Ãga¤chi. RÃjà puna bahuæ dhanaæ adÃsi. Mahantaæ issariyaæ jÃtaæ. So issariyÃmadamatto Bodhisatte ava¤¤aæ katvà tassa vacanaæ na gaïhÃti, "nÃhaæ taæ nissÃya jÅvÃmi, kiæ tvaæ ¤eva puriso" ti ÃdÅni pharusavacanÃni vadati. Atha katipÃhaccayen' ev' eko sapattarÃjà Ãgantvà BÃrÃnasiæ uparundhitvà "rajjaæ và detu yuddhaæ vÃ" ti ra¤¤o sÃsanam pesesi. RÃjà "yujjhÃhÅti" BhÅmasenaæ pesesi. So sabbanÃhasannaddho bhaÂavesaæ gahetvà susannaddhassa vÃraïassa piÂÂhe nisÅdi. Bodhisatto pi tassa maraïabhayena sabbasannÃhasannaddho BhÅmasenass' eva pacchimÃsane nisÅdi. VÃraïo mahÃjanaparivuto nagaradvÃrena nikkhamitvà saægÃmasÅsaæ pÃpuïi. BhÅmaseno yuddhabherisaddaæ sutvà va kampituæ Ãraddho. Bodhisatto "idÃn' esa hatthipiÂÂhà patitvà marissasÅti" hatthito apatanatthaæ BhÅmasenaæ yottena parikkhipitvà gaïhi. BhÅmaseno sampahÃraÂÂhÃnaæ disvà maraïabhayatajjito sarÅravaÊa¤jena hatthipiÂÂhaæ dÆsesi. Bodhisatto "na kho te BhÅmasena purimena pacchimaæ sameti, tvaæ pubbe saægÃmayodho viya ahosi, idÃni hatthipiÂÂhaæ dÆsesÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha:


#<[page 359]>#
%<                   10. BhÅmasenajÃtaka. (80).                359>%

  @<Ja_I,8.10(=80).1: Yan te pavikatthitaæ pure
                 atha te pÆtisarà sajanti pacchÃ
                 ubhayaæ na sameti BhÅmasena
                 yuddhakathà ca ida¤ ca te viha¤¤an ti. || Ja_I:79 ||>@

     Tattha yan te pavikatthitaæ pure ti yan tvayà pubbe kiæ tvaæ yeva puriso nÃham pi saægÃmayodho ti vikatthitaæ vamhaæ vacanaæ vuttaæ idaæ tÃva ekaæ, atha te pÆtisarà sajanti pacchà atha te ime pÆtibhÃvena saraïabhÃvena ca pÆtisarà ti laddhanÃma sarÅravala¤jadhÃrà sajanti vala¤janti paggharanti, pacchà ti tato pure vikatthitato aparabhÃge idÃni imasmiæ saægÃmasÅse ti attho, ubhayaæ na sameti BhÅmasenà ti idaæ BhÅmasena ubhayaæ na sameti, kataraæ: yuddhakathà ca ida¤ ca te viha¤¤aæ. yà ca pure kÃthità yuddhakathà ya¤ ca te idÃni viha¤¤aæ kilamatho hatthipiÂÂhaæ dÆsanÃkÃrappatto vighÃto ti attho.
     Evaæ Bodhisatto taæ garahitvà "mà bhÃyi samma, kasmà mayi Âhite viha¤¤asÅti" BhÅmasenaæ hatthipiÂÂhito otÃretvà "nahÃyitvà geham eva gacchÃ" 'ti uyyojetvà "ajja mayà pÃkaÂena bhavituæ vaÂÂatÅti" saægÃmaæ pavisitvà unnaditvà balakoÂÂhakaæ bhinditvà sapattarÃjÃnaæ jÅvagÃhaæ gÃhÃpetvà BÃrÃïasira¤¤o santikaæ agamÃsi. RÃjà tuÂÂho Bodhisattassa mahantaæ yasaæ adÃsi. Tato paÂÂhÃya Culladhanuggahapaï¬ito ti sakala-JambudÅpe pÃkaÂo ahosi. So BhÅmasenassa paribbayaæ datvà sakaÂÂhÃnam eva pesetvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà "na bhikkhave idÃn' ev' esa bhikkhu vikattheti, pubbe pi vikattheti yevÃ" 'ti vatvà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà BhÅmaseno vikatthitabhikkhu ahosi, Culladhunuggahapaï¬ito pana aham evÃ" 'ti. BhÅmasenajÃtakaæ. Varaïavaggo aÂÂhamo.


#<[page 360]>#
%<360                I. EkanipÃta.  9. ApÃyimhavagga.>%

                          9. APùYIMHAVAGGA.

                      $<1. SurÃpÃïajÃtaka.>$
     ApÃyimha anaccimhà ti. Idaæ Satthà Kosambiyaæ upanissÃya GhositÃrÃme viharanto SÃgatattheraæ Ãrabbha kathesi.
Bhagavati hi SÃvatthiyaæ vassaæ vasitvà cÃrikagamanena Bhaddavatikaæ nÃma nigamaæ sampatte gopÃlakà pasupÃlakà kassakà pathÃvino ca SatthÃraæ disvà vanditvà "mà bhante Bhagavà ambatitthaæ agamÃsi, ambatitthe jaÂilassame ambatitthako nÃma nÃgo ÃsÅviso ghoraviso Bhagavantaæ viheÂheyyÃ" 'ti vÃrayiæsu. Bhagavà tesaæ kathaæ asuïanto viya tesu yÃva tatiyaæ vÃrayamÃnesu pi agamÃsi yeva. Tatra sudaæ Bhagavati BhaddavatikÃya avidÆre a¤¤atarasmiæ vanasaï¬e viharante tena samayena buddhupaÂÂhÃko SÃgato nÃma thero puthujjanikÃya iddhiyà samannÃgato taæ assamaæ upasaækamitvà tassa nÃgarÃjassa vasanaÂÂhÃne tiïasantharakaæ pa¤¤Ãpetvà pallaækena nisÅdi.
NÃgo makkhaæ asahamÃno dhÆmÃyi. Thero pi dhÆmÃyi. NÃgo pajjali. Thero pi pajjali. NÃgassa tejo theraæ na bÃdhati. Therassa tejo nÃgaæ bÃdhati. Evaæ so khaïena taæ nÃgarÃjÃnaæ dametvà saraïesu ca sÅlesu ca patiÂÂhapetvà Satthu santikaæ agamÃsi. SatthÃpi BhaddavatikÃyaæ yathÃbhirantaæ viharitvà Kosambiæ agamÃsi. SÃgatattherena nÃgassa damitabhÃvo sakalajanapadaæ patthari. KosambinagaravÃsino Satthu paccuggamanaæ katvà SatthÃraæ vanditvà SÃgatattherassa santikaæ gantvà vanditvà ekamantaæ thità evam Ãhaæsu: "bhante yaæ tumhÃkaæ dullabhaæ taæ vadeyyÃthà 'ti tad eva mayaæ paÂiyÃdessÃmÃ" 'ti. Thero tuïhÅ ahosi. Chabbaggiyà panÃhaæsu: "Ãvuso {pabbajitÃnaæ} nÃma kÃpotikà surà dullabhà c' eva manÃpà ca, sace tumhe therassa pasannaæ kÃpotikaæ suraæ patiyÃdethÃ" 'ti. Te. "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà SatthÃraæ svÃtanÃya nimantetvà nagaraæ pavisitvà "attano attano gehe therassa dassÃmÃ"' ti kÃpotikaæ pasannaæ paÂiyÃdetvà theraæ nimantetvà ghare ghare pasannaæ adaæsu. Thero pivitvà surÃmadamatto {nagarato nikkhamanto} dvÃrantare pati, vippalapamÃno nipajji. Satthà katabhattakicco nagarà nikkhamanto theraæ tenÃkÃrena nipannaæ disvà "gaïhatha bhikkhave SÃgatan" ti gÃhÃpetvà ÃrÃmaæ agamÃsi.


#<[page 361]>#
%<                          1. SurÃpÃnajÃtaka. (81).                     361>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  BhikkhÆ therassa sÅsaæ TathÃgatassa pÃdamÆle katvà taæ nipajjÃpesuæ. So parivattitvà pÃde tathÃgatÃbhimukhe katvà nipajji.
Satthà bhikkhÆ paÂipucchi: "kin nu kho bhikkhave yaæ pubbe SÃgatassa mayi gÃravan taæ idÃni atthÅti". "N' atthi bhante" ti. "Bhikkhave ambatitthakaæ nÃgarÃjÃnaæ ko damesÅti". "SÃgato bhante" ti.
"Kiæ pan' etarahi SÃgato udakade¬¬ubhakam pi dametuæ sakkuïeyyÃ" 'ti. "No h' etaæ bhante". "Api nu bhikkhave evarÆpaæ pÃtuæ yuttaæ yaæ pivitvà evaæ visa¤¤Å hontÅti". "Ayuttaæ bhante" ti. Atha kho Bhagavà theraæ garahitvà bhikkhÆ Ãmantetvà "surÃmerayapÃne pÃcittiyan" ti sikkhÃpadaæ pa¤¤Ãpetvà uÂÂhÃyÃsanà gandhakuÂiæ pÃvisi. DhammasabhÃyaæ sannipatità bhikkhÆ surÃpÃnassa avaïïaæ kathayiæsu: "yÃva mahÃdosa¤ c' etaæ Ãvuso surÃpÃnaæ nÃma tÃva pa¤¤Ãsampannaæ nÃma iddhimantaæ SÃgataæ yathà Satthu guïamattam pi na jÃnÃti tathà akÃsÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva suraæ pivitvà pabbajità visa¤¤ino honti, pubbe pi ahesuæ yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto KÃsiraÂÂhe udiccabrÃhmaïakule nibbattivà vayappatto isipabbajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca uppÃdetvà jhÃnakÅÊaæ kÅÊanto Himavantapadese vasati pa¤cahi antevÃsikasatehi parivuto. Atha naæ vassÃnasamaye sampatte antevÃsikà Ãhaæsu: "Ãcariya manussapathaæ gantvà loïambilaæ sevitvà ÃgacchÃmÃ" 'ti. "ùvuso, ahaæ idh' eva vasissÃmi, tumhe pana gantvà sarÅraæ santappetvà vassaæ vÅtinÃmetvà ÃgacchathÃ" 'ti. Te "sÃdhÆ" 'ti Ãcariyaæ vanditvà BÃrÃïasiæ gantvà rÃjuyyÃne vasitvà punadivase bahidvÃragÃme yeva bhikkhÃya caritvà suhità hutvà punadivase nagaraæ pavisiæsu.
Manussà sampiyÃyamÃnà bhikkhaæ adaæsu, katipÃhaccayena ca ra¤¤o Ãrocesuæ: "deva Himavantato pa¤casatà isayo Ãgantvà uyyÃne vasanti ghoratapà parimÃritindriyà sÅlavanto" ti. RÃjà tesaæ guïe sutvà uyyÃnaæ gantvà vanditvà katapaÂisanthÃro vassÃnaæ catumÃsaæ tatth' eva vasanatthÃya paÂi¤¤aæ gahetvà nimantesi.


#<[page 362]>#
%<362                  I. EkanipÃta.  9. ApÃyimhavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Te tato paÂÂhÃya rÃjagehe yeva bhu¤jitvà uyyÃne vasanti. Ath' ekadivasaæ nagare surÃnakkhattaæ nÃma ahosi.
RÃjà "pabbajitÃnaæ surà dullabhÃ" ti bahuæ uttamaæ suraæ ¬Ãpesi. TÃpasà suraæ pivitvà uyyÃnaæ gantvà surÃmadamattà hutvà ekacce uÂÂhÃya nacciæsu ekacce gÃyiæsu ekacce naccitvà gÃyitvà khÃriyÃdÅni avattharitvà niddÃyitvà surÃmade chinne pabujjhitvà taæ attano vippakÃraæ sutvà disvà "na amhehi pabbajitasÃruppaæ katan" ti roditvà paridevitvà "mayaæ Ãcariyena vinÃbhÆtattà evarÆpaæ pÃpaæ karimhÃ" 'ti taæ khaïaæ yeva uyyÃnaæ pahÃya Himavantaæ gantvà paÂisÃmitaparikkhÃrà Ãcariyaæ vanditvà nisÅditvà "kin nu kho tÃtà manussapathe bhikkhÃya akilamamÃnà sukhaæ vasittha samaggavÃsa¤ ca pana vasitthÃ" 'ti pucchità "Ãcariya sukhaæ vasimha, api ca kho mayaæ apÃtabbayuttakaæ pivitvà visa¤¤ÅbhÆtà satiæ paÂÂhÃpetuæ asakkontà gÃyimha c' eva naccimhÃ" 'ti etam atthaæ Ãrocentà imaæ gÃthaæ samuÂÂhÃpetvà Ãhaæsu:

  @<Ja_I,9.1(=81).1: ApÃyimha anaccimha agÃyimha rudimha ca,
                 visa¤¤akaraïiæ pÅtvà diÂÂhà nÃhumha vÃnarà ti. || Ja_I:80 ||>@

     Tattha apÃyimhà ti suraæ pivimha, anaccimhà 'ti taæ pivitvà hatthapÃde lÃÊentà naccimha, agÃyimhà 'ti mukhaæ vivaritvà Ãyatakena sarena gÃyimha, rudimha cà 'ti puna vippaÂisÃrino evarÆpaæ nÃma amhehi katan ti rodimha, diÂÂhà nÃhumha vÃnarà ti evarÆpaæ sa¤¤ÃvinÃsanato visa¤¤ikaraïiæ suraæ pivitvà etad eva sÃdhu yaæ vÃnarà nÃhumhà 'ti, evan te attano aguïaæ kathesuæ.
     Bodhisatto "garusaævÃsarahitÃnaæ nÃma evarÆpaæ hoti yevÃ" 'ti te tÃpase garahitvà "puna evarÆpaæ mà karitthÃ" 'ti tesaæ ovÃdaæ datvà aparihÅnajjhÃno Brahmaloka-parÃyano ahosi.


#<[page 363]>#
%<                    2. MittavindajÃtaka. (82).                        363>%
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
-- ito paÂÂhÃya hi "anusandhiæ ghaÂetvÃ" ti idam pi na vakkhÃma -"Tadà isigaïo Buddhaparisà ahosi, gaïasatthà pana aham evÃ" 'ti.
SurÃpÃnajÃtakaæ.

                      $<2. MittavindajÃtaka.>$
     Atikkamma ramaïakan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ dubbacabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Imassa pana JÃtakassa KassapasammÃsambuddha-kÃlikaæ vatthuæ DasanipÃte MahÃmittavindakajÃtake Ãvibhavissati.

  @<Ja_I,9.2(=82).1: Tadà pana Bodhisatto imaæ gÃtham Ãha:
                 Atikkamma ramaïakaæ sadÃmatta¤ ca dÆbhakaæ
                 sv-Ãsi pÃsÃïamÃsÅno yasmà jÅvaæ na mokkhasÅti. || Ja_I:81 ||>@

     Tattha ramaïakan ti tasmiæ kÃle phaÊikassa nÃmaæ, phaÊikapÃsÃda¤ ca atikkanto sÅti dÅpeti, sadÃmatta¤ cà 'ti rajatassa nÃmaæ, rajatapÃsÃda¤ ca atikkanto sÅti dÅpeti, dÆbhakan ti maïino nÃmaæ, maïipÃsÃda¤ ca atikkanto siti dÅpeti, svÃsÅti so si tvaæ, pÃsÃïamÃsÅno ti, uracakkaæ nÃma pÃsÃïamayaæ và hoti maïimayaæ vÃ, taæ pana pÃsÃïamayaæ, so ca tena ÃsÅno abhiniyiÂÂho ajjhottaÂo, tasmà pÃsÃïena ÃsÅnattà pÃsÃïÃsÅno ti vattabbe vya¤janasandhivasena makÃraæ ÃdÃya pÃsÃïamÃsÅno ti vuttaæ, pÃsÃïaæ và ÃsÅno taæ uracakkaæ Ãsajja pÃpuïitvà thito ti attho, yasmà jÅvaæ na mokkhasÅti yasmà uracakkà yÃva te pÃpaæ na khÅyati tÃva jÅvanto yeva na muccissasi taæ ÃsÅno sÅti.
     Imaæ gÃthaæ vatvà Bodhisatto attano devaÂÂhÃnaæ yeva gato. Mittavindako pi uracakkaæ ukkhipitvà mahÃdukkhaæ anubhavamÃno pÃpakamme parikkhÅïe yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà Mittavindako dubbacabhikkhu ahosi, devarÃjà pana aham evÃ" 'ti. MittavindajÃtakaæ.


#<[page 364]>#
%<364              I. EkanipÃta. 9. ApÃyimhavagga.>%

                      $<3. KÃÊakaïïijÃtaka.>$
     Mitto have sattapadena hotÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ AnÃthapiï¬ikassa mittaæ Ãrabbha kathesi. So kira AnÃthapiï¬ikena saddhiæ sahapaæsukÅÊito ekÃcariyass' eva santike uggahitasippo nÃmena KÃÊakaïïÅ nÃma. So gacchante kÃle duggato hutvà jÅvituæ asakkonto seÂÂhino santikaæ agamÃsi. So taæ samassÃsetvà paribbayaæ datvà attano kuÂumbaæ paÂicchÃpesi. So seÂÂhino upakÃrako hutvà sabbakiccÃni karoti. Taæ seÂÂhissa santikaæ ÃgatakÃle "tiÂÂha KÃÊakaïïi, nisÅda KÃÊakaïïi bhu¤ja KÃÊakaïïÅti" vadanti. Ath' ekadivasaæ seÂÂhino mittÃmaccà seÂÂhiæ upasaækamitvà evam Ãhaæsu: "mahÃseÂÂhi, mà etaæ tava santike kari, `tiÂÂha KÃÊakaïïi, nisÅda KÃÊakaïïi, bhu¤ja KÃÊakaïïÅti' hi iminà saddena yakkho pi palÃyeyya, na c' esa tayà samÃno, duggato durupeto, kiæ te iminÃ" ti. AnÃthapiï¬iko "nÃmaæ nÃma vohÃramattaæ, na taæ paï¬ità pamÃïaæ karonti, sutamaÇgalikena nÃma bhavituæ na vaÂÂati, na sakkà mayà nÃmamattaæ nissÃya sahapaæsukÅÊitaæ sahÃyaæ pariccajitun" ti tesaæ vacanaæ anÃdÃya ekadivasaæ attano bhogagÃmaæ gacchanto taæ geharakkhakaæ katvà agamÃsi. Corà "seÂÂhi kira gÃmakaæ gato, gehaæ assa vilumpissÃmÃ" ti nÃnÃvudhahatthà rattibhÃge Ãgantvà gehaæ parivÃresuæ. Itaro pi corÃnaæ ¤eva Ãgamanaæ ÃsaækamÃno aniddÃyanto va nisÅdi. So corÃnaæ ÃgatabhÃvaæ ¤atvà manusse pabodhetuæ "tvaæ saækhaæ dhama, tvaæ ÃlaÊiÇgaæ vÃdehÅti" mahÃsamajjaæ karonto viya sakalanivesanaæ ekasaddaæ kÃresi. Corà "`su¤¤aæ gehan' ti dussutaæ amhehi, idh' eva mahÃseÂÂhÅti" pÃsÃïamuggarÃdÅni tatth' eva cha¬¬etvà palÃyiæsu. Punadivase manussà tattha tattha cha¬¬ite pÃsÃïamuggarÃdayo disvà saævegappattà hutvà "sace ajja evarÆpo buddhisampanno gharavicÃrako nÃbhavissa corehi yathÃruciyà pavisitvà sabbagehaæ viluttaæ assa, imaæ daÊhamittaæ nissÃya seÂÂhino va¬¬hi jÃtÃ" ti taæ pasaæsitvà seÂÂhissa bhogagÃmato ÃgatakÃle sabbaæ taæ pavattiæ Ãrocayiæsu. Atha ne seÂÂhi avoca:
"tumhe evarÆpaæ mama geharakkhakaæ mittaæ nikka¬¬hÃpetha, sac' Ãyaæ tumhÃkaæ vacanena mayà nikka¬¬hito assa ajja me kuÂumbaæ ki¤ci nÃbhavissa, nÃmaæ nÃma appamÃïaæ hitacittam eva pamÃïan" ti tassa uttaritaraæ paribbayaæ datvà "atthi dÃni me idaæ kathÃpÃbhatan"


#<[page 365]>#
%<                     3. KÃÊakaïïijÃtaka. (83).            365>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ti Satthu santikaæ gantvà Ãdito paÂÂhÃya taæ pavattiæ Ãrocesi.
Satthà "na kho gahapati idÃn' eva KÃÊakaïïi mitto attano mittassa gharakuÂumbaæ rakkhati, pubbe pi rakkhi yevÃ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto mahÃyaso seÂÂhi ahosi. Tassa KÃÊakaïïi nÃma mitto ti sabbaæ paccuppannasadisam eva. Bodhisatto bhogagÃmato Ãgato taæ pavattiæ sutvà "sace mayà tumhÃkaæ vacanena evarÆpo mitto nikka¬¬hito assa ajja me kuÂumbaæ ki¤ci nÃbhavissÃ" 'ti vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,9.3(=83).1: Mitto have sattapadena hoti,
                 sahÃyo pana dvÃdasakena hoti,
                 mÃsaddhamÃsena ca ¤Ãti hoti,
                 tatuttariæ attasamo pi hoti,
                 so 'haæ kathaæ attasukhassa hetu
                 cirasatthunaæ KÃÊakaïïiæ jaheyyan ti. || Ja_I:82 ||>@

     Tattha have ti nipÃtamattaæ, mettÃyatÅti mitto, mettiæ paccupaÂÂhÃpeti sinehaæ karotÅti attho, so pan' esa sattapadena hoti ekato sattapadavÅtihÃragamanamattena hotÅti attho, sahÃyo pana dvadasakena hotÅti sabbakiccÃnaæ ekato karaïavasena sabbiriyÃpathesu saha gacchatÅti sahÃyo so pan' esa dvÃdasakena hoti dvÃdasÃhaæ ekato nivÃsena hotÅti attho, mÃsaddhamÃsenà 'ti mÃsena và addhamÃsena và ¤Ãti hotÅti ¤Ãtisamo hoti, tatuttarin ti tato uttariæ ekato vÃsena attasamo pi hoti eva, jaheyyan ti evarÆpaæ sahÃyaæ kathaæ jaheyyan ti mittarase guïaæ kathesi. Tato paÂÂhÃya puna koci tass' antare vattà nÃma nÃhosi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà KÃÊakaïïi ùnando ahosi, BÃrÃïasiseÂÂhi pana aham evÃ" 'ti.
KÃÊakaïïijÃtakaæ.


#<[page 366]>#
%<366              I. EkanipÃta. 9. ApÃyimhavagga.>%

                      $<4. AtthassadvÃrajÃtaka.>$
     Arogyam icche parama¤ ca lÃbhan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ atthakusalaæ puttaæ Ãrabbha kathesi.
SÃvatthiyaæ hi ekassa mahÃvibhavassa seÂÂhino putto jÃtiyà sattavasso pa¤¤avà atthakusalo. So ekadivasaæ pitaraæ upasaækamitvà atthassa dvÃrapa¤haæ nÃma pucchi. So taæ na jÃnÃti. Ath' assa etad ahosi:
"ayaæ pa¤ho atisukhumo, Âhapetvà sabba¤¤Æ-Buddhaæ a¤¤o uparibhavaggena heÂÂhà avÅcinà paricchinne lokasannivÃse etaæ pa¤haæ kathetuæ samattho nÃma n' atthÅti" so puttaæ ÃdÃya bahumÃlÃgandhavilepanaæ gÃhÃpetvà Jetavanaæ gantvà SatthÃraæ pÆjetvà vanditvà ekamantaæ nisinno Bhagavantaæ etad avoca: "ayaæ bhante dÃrako pa¤¤avà atthakusalo maæ atthassa dvÃrapa¤haæ nÃma pucchi, ahaæ taæ pa¤haæ ajÃnanto tumhÃkaæ santikaæ Ãgato, sÃdhu me Bhagavà taæ pa¤haæ kathetÆ" ti. Satthà "pubbe p' Ãhaæ upÃsaka iminà kumÃrakena taæ pa¤haæ puÂÂho mayà c' assa kathito, tadà naæ esa jÃnÃti, idÃni pana bhavasaækhepagatattà na sallakkhetÅti" vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto mahÃvibhavo seÂÂhi ahosi. Ath' assa putto sattavassiko jÃtiyà pa¤¤avà atthakusalo. So ekadivasaæ pitaraæ upasaækamitvà "tÃta atthassa dvÃraæ nÃma kin" ti atthassa dvÃrapa¤haæ pucchi. Ath' assa pità taæ pa¤haæ kathento imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,9.4(=84).1: ùrogyam icche parama¤ ca lÃbhaæ,
                 sÅla¤ ca vuddhÃnumataæ suta¤ ca
                 dhammÃnuvattÅ ca alÅnatà ca
                 atthassa dvÃrà pamukhà chal ete ti. || Ja_I:83 ||>@

     Tattha Ãrogyam icche parama¤ ca lÃbhan ti cakÃro nipÃtamattaæ, tÃta paÂhamam eva ÃrogyasaækhÃtaæ paramaæ lÃbhaæ iccheyyà 'ti imam atthaæ dÅpento evaæ Ãha, tattha Ãrogyaæ nÃma sarÅrassa ca cittassa ca ÃrogyabhÃvo anÃturatÃ, sarÅre hi rogÃture n' eva aladdhaæ bhogalÃbhaæ uppÃdetuæ sakkoti na laddhaæ paribhu¤jituæ,


#<[page 367]>#
%<             4. AtthassadvÃrajÃtaka. (84). 5. KimpakkajÃtaka. (85).      367>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  anÃturo pana ubhayam p' etaæ sakkotÅti, citte ca kilesÃture n' eva aladdhaæ jhÃnÃdilÃbhaæ uppÃdetuæ sakkoti na laddhaæ puna samÃpattivasena paribhu¤jitun ti, etasmiæ anÃrogye sati aladdho pi lÃbho na labbhati laddho pi niratthako hoti, asati pan' etasmiæ aladdho pi lÃbho labbhati laddho pi sÃtthako hotÅti Ãrogyaæ paramo lÃbho nÃma, taæ sabbapaÂhamaæ icchitabbaæ, idam ekam atthassa dvÃran ti ayam ettha attho, sÅlaæ cà 'ti ÃcÃrasÅlaæ, iminà lokuttaracÃrittaæ dasseti, vuddhÃnumatan ti guïavuddhÃnaæ paï¬itÃnaæ anumataæ, iminà ¤ÃïasampannÃnaæ garÆnaæ ovÃdaæ dasseti, suta¤ cà ti kÃraïanissitaæ sutaæ, iminà imasmiæ loke atthanissitaæ bÃhusaccaæ dasseti, {dhammÃnuvattÅ} cà 'ti tividhassa sucaritadhammassa anuvattanaæ, iminà duccaritadhammaæ vajjetvà sucaritadhammÃnuvattanabhÃvaæ dasseti, alÅnatà cà 'ti cittassa alÅnatà anÅcatÃ, iminà cittassa asaækocaæ païÅtabhÃvaæ uttamabhÃvaæ dasseti, atthassa dvÃrà pamukhà chal ete ti attho nÃma va¬¬hi, tassa va¬¬hisaækhÃtassa lokiyalokuttarassa atthassa ete pamukhà uttamà cha dvÃrà upÃyà adhigamamukhÃnÅti.
     Evaæ Bodhisatto puttassa atthadvÃrapa¤haæ kathesi. So tato paÂÂhÃya tesu chasu dhammesu vatti. Bodhisatto pi dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà putto va paccuppanno putto, mahÃseÂÂhi pana aham evÃ" 'ti.
AtthassadvÃrajÃtakaæ.

                      $<5. KimpakkajÃtaka.>$
     ùyatiæ dosaæ nä¤Ãyà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ ukkaïÂhitabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. A¤¤ataro kira kulaputto BuddhasÃsane uraæ datvà pabbajito. Ekadivasaæ SÃvatthiyaæ piï¬Ãya caranto ekaæ alaækataitthiæ disvà ukkaïÂhi.
Atha naæ ÃcariyupajjhÃyà Satthu santikaæ Ãnayiæsu. Satthà "saccam kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti pucchitvà "saccan" ti vutte "pa¤ca kÃmaguïà nÃm' ete bhikkhu paribhogakÃle ramaïÅyÃ, so pana nesaæ paribhogo nirayÃdisu paÂisandhidÃyakattà kimpakkaphalaparibhogasadiso hoti, kimpakkaphalaæ nÃma vaïïagandharasasampannaæ, khÃditaæ pana antÃni khaï¬etvà jÅvitakkhayaæ pÃpeti, pubbe bahujanà tassa dosaæ adisvà vaïïagandharasesu bajjhitvà tam phalaæ paribhu¤jitvà jÅvitakkhayaæ pÃpuïiæsÆ"


#<[page 368]>#
%<368             I. EkanipÃtata. 9. ApÃyimhavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto satthavÃho hutvà pa¤cahi sakaÂasatehi pubbantà aparantaæ gacchanto aÂavimukhaæ patvà manusse sannipÃtetvà "imissà aÂaviyà visarukkhà nÃma atthi, mà kho maæ anÃpucchà pubbe akhÃditapubbÃni phalÃni khÃditthÃ" 'ti ovadi. Manussà aÂaviæ atikkamitvà aÂavimukhe ekaæ kimpakkarukkhaæ phalabhÃranamitasÃkhaæ addasaæsu, tassa khandhasÃkhapattaphalÃni saïÂhÃïavaïïarasagandhehi ambasadisÃn' eva. Tesu ekacce vaïïagandharasesu bandhitvà ambaphalasa¤¤Ãya phalÃni khÃdiæsu, ekacce "satthavÃhaæ pucchitvà khÃdissÃmÃ" 'ti gahetvà aÂÂhaæsu. Bodhisatto taæ ÂhÃnaæ patvà gahetvà Âhite phalÃni cha¬¬Ãpetvà ye khÃdamÃnà aÂÂhaæsu te vamanaæ kÃretvà tesaæ bhesajjaæ adÃsi. Tesu ekacce Ãrogà jÃtÃ, paÂhamam eva khÃditvà Âhità pana jÅvitakkhayaæ pattÃ. Bodhisatto pi icchitaÂÂhÃnaæ sotthinà gantvà lÃbhaæ labhitvà puna sakaÂÂhÃnam eva Ãgantvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà taæ vatthuæ kathetvà abhisambuddho hutvà imaæ gÃthaæ Ãha:

  @<Ja_I,9.5(=85).1: ùyatiæ dosaæ nä¤Ãya yo kÃme patisevati
                 vipÃkante hanantÅ naæ kimpakkam iva bhakkhitan ti. || Ja_I:84 ||>@

     Tattha Ãyatiæ dosaæ nä¤Ãyà ti anÃgate dosaæ nä¤Ãya ajÃnitvà ti attho, yo kÃme patisevatÅti yo vatthukÃme ca kilesakÃme ca patisevati, vipÃkante hananti nan ti te kÃlà naæ purisaæ attano vipÃkasaækhÃte ante nirayÃdisu uppannaæ nÃnappakÃrena dukkhena saæyojiyamÃnà hananti, kathaæ: kimpakkam iva bhakkhitaæ yathà paribhogakÃle vaïïagandharasasampattiyà manÃpaæ kimpakkaphalaæ anÃgataæ dosaæ adisvà bhakkhitaæ ante hanati jÅvitakkhayaæ pÃpetÅti.
     Evaæ paribhogakÃle manÃpÃpi kÃmà vipÃkakÃle hanantÅti desanaæ yathÃnusandhiæ pÃpetvà saccÃni pakÃsesi. UkkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphalaæ pÃpuïi,


#<[page 369]>#
%<                    6. SÅlavÅmaæsanajÃtaka. (86).          369>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sesaparisÃya pi keci sotÃpannà keci sakadÃgÃmino keci anÃgÃmino keci arahanto ahesuæ. SatthÃpi imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ sÃmodhÃnesi: "Tadà parisà Buddhaparisà ahosi, satthavÃho pana aham evÃ" 'ti. KimpakkajÃtakaæ.

                      $<6. SÅlavÅmaæsanajÃtaka.>$
     SÅlaæ kir' eva kalyÃïan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ sÅlavÅmaæsakaæ brÃhmaïaæ Ãrabbha kathesi.
So kira KosalarÃjÃnaæ nissÃya jÅvati tisaraïagato akhaï¬apa¤casÅlo tiïïaæ vedÃnaæ pÃragÆ. RÃjà "ayaæ sÅlavÃ" ti tassa atirekasammÃnaæ karoti. So cintesi: "ayaæ rÃjà mayhaæ a¤¤abrÃhmaïehi atirekasammÃnaæ karoti, ativiya maæ garuæ katvà passati, kin nu kho esa mama jÃtigottakulapadesasippasampattiæ nissÃya imaæ sammÃnaæ karoti udÃhu sÅlasampattiæ, vÅmaæsissÃmi tÃvÃ" 'ti so ekadivasaæ rÃjupaÂÂhÃnaæ gantvà gharaæ gacchanto ekassa hera¤¤ikassa phalakato anÃpucchitvà ekaæ kahÃpaïaæ gahetvà agamÃsi.
Hera¤¤iko brÃhmaïe garubhÃvena ki¤ci avatvà va nisÅdi. Punadivase dve kahÃpaïe gaïhi. Hera¤¤iko tath' eva adhivÃsesi. Tatiyadivase kahÃpaïamuÂÂhiæ aggahesi. Atha naæ hera¤¤iko "ajja te tatiyo divaso rÃjakuÂumbaæ vilumpantassÃ" 'ti "rÃjakuÂumbaæ vilumpakacoro me gahito" ti tikkhattuæ viravi. Atha naæ manussà ito c' ito cÃgantvà "ciran dÃni tvaæ sÅlavà viya vicarÅti" dve tayo pahÃre datvà bandhitvà ra¤¤o dassesuæ. RÃjà vippaÂisÃrÅ hutvà "kasmà brÃhmaïa evarÆpaæ dussÅlakammaæ karosÅti" vatvà "gacchatha, tassa rÃjÃïaæ karothÃ" 'ti Ãha. BrÃhmaïo "nÃhaæ mahÃrÃja coro" ti Ãha. "Atha kasmà rÃjakuÂumbakassa phalakato kahÃpaïe gaïhÅti". "Etaæ mayà tayi mama sammÃnaæ karonte `kin nu kho rÃjà mama jÃtiÃdÅni nissÃya atisammÃnaæ karoti udÃhu sÅlaæ nissÃyÃ' 'ti vÅmaæsanatthÃya kataæ, idÃni pana mayà ekaæsena ¤Ãtaæ, yathà sÅlam eva nissÃya tayà mama sammÃno kato na jÃtiyÃdÅni tathà hi me idÃni rÃjÃïaæ kÃresÅti, sv-Ãhaæ iminà kÃraïena imasmiæ loke sÅlam eva uttamaæ sÅlaæ pamukhan' ti sanniÂÂhÃnaæ gato, imassa panÃhaæ sÅlassa anucchavikaæ karonto gehe Âhito kilese paribhu¤janto na sakkhissÃmi kÃtuæ,


#<[page 370]>#
%<370               I. EkanipÃta.  ApÃyimhavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ ÷ ajj' eva Jetavanaæ gantvà Satthu santike pabbajissÃmi, pabbajjaæ me dehÅti" vatvà rÃjÃnaæ anujÃnÃpetvà jetavanÃbhimukho pÃyÃsi. Atha naæ ¤atisuhajjabandhavà sannipÃtetvà nivÃretuæ asakkontà nivattiæsu. So Satthu santikaæ gantvà pabbajjaæ yÃcitvà pabbajja¤ ca upasampada¤ ca labhitvà avissaÂÂhakammanto vipassanaæ va¬¬hetvà arahattaæ patvà SatthÃraæ upasaækamitvà "bhante mayhaæ pabbajjà matthakaæ pattÃ" ti a¤¤aæ vyÃkÃsi.
Tassa taæ a¤¤avyÃkaranaæ bhikkhusaæghe pÃkaÂaæ jÃtaæ. Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ sannipatità bhikkhÆ "Ãvuso asuko nÃma ra¤¤o upaÂÂhÃkabrÃhmaïo attano sÅlaæ vÅmaæsitvà rÃjÃnaæ Ãpucchitvà arahatte patiÂÂhito" ti tassa guïaæ kathayamÃnà nisÅdiæsu. Satthà Ãgantvà "kÃya nu `ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃni ayam eva brÃhmaïo attano sÅlaæ vÅmaæsitvà pabbajitvà attano patiÂÂhaæ akÃsi, pubbe pi paï¬ità attano sÅlaæ vÅmaæsitvà pabbajitvà attano patiÂÂhaæ kariæsÆ 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa purohito ahosi dÃnÃdhimutto sÅlajjhÃsayo akhaï¬apa¤casÅlo. RÃjà sesabrÃhmaïehi atirekaæ tassa sammÃnaæ karotÅti sabbaæ purimasadisam eva. Bodhisatte pana bandhitvà ra¤¤o santikaæ nÅyamÃne ahiguï¬ikà antaravÅthiyaæ sappaæ kÅÊÃpentà naæ naæguÂÂhe gaïhanti gÅvÃya gaïhanti gale veÂhenti. Bodhisatto te disvà "mà tÃtà etaæ sappaæ naæguÂÂhe gaïhatha, mà gÅvÃya, mà gale veÂhetha, ayam hi vo ¬asitvà jÅvitakkhayaæ pÃpeyyÃ" 'ti Ãha. Ahiguï¬ikà "brÃhmaïa sappo sÅlavà ÃcÃrasampanno, tÃdiso dussÅlo na hoti, tvaæ pana attano dussÅlatÃya anÃcÃrena `rÃjakuÂumbavilumpakacoro' ti bandhitvà nÅyÃsÅti" Ãhaæsu. So cintesi: "sappÃpi tÃva a¬asantà aviheÂhentà sÅlavanto ti nÃmaæ labhanti, kim aÇga pana manussabhÆtÃ, sÅlaæ yeva imasmiæ loke uttamaæ, n' atthi tato uttaritaran" ti.


#<[page 371]>#
%<                     7. MaægalajÃtaka. (87).             371>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Atha naæ netvà ra¤¤o dassesuæ.
RÃjà "kiæ idaæ tÃtÃ" ti pucchi. "RÃjakuÂumbavilumpakacoro devÃ" 'ti. "Tena hi 'ssa rÃjÃïaæ karothÃ" 'ti. BrÃhmaïo "nÃhaæ mahÃrÃja coro" ti Ãha. "Atha kasmà kahÃpaïe aggahesÅti" ca vutto purimanayen' eva sabbaæ Ãrocento "sv-Ãhaæ iminà kÃraïena `imasmiæ loke sÅkam eva uttamaæ sÅlaæ pÃmukkhan' ti sanniÂÂhÃnaæ gato" ti vatvà "tiÂÂhÃtu tÃva idaæ, ÃsÅviso tÃva a¬asanto aviheÂhento sÅlavà ti vattabbamattaæ labhati, iminÃpi kÃraïena sÅlam eva uttamaæ sÅlaæ pavaran" ti sÅlaæ vaïïento imaæ gÃthaæ Ãha:

  @<Ja_I,9.6(=86).1: SÅlaæ kir' eva kalyÃïaæ, sÅlaæ loke anuttaraæ,
                 passa: ghoraviso nÃgo sÅlavà ti na ha¤¤atÅti. || Ja_I:85 ||>@

     Tattha sÅlaæ kir' evà 'ti kÃyavÃcÃcittehi avÅtikkamanasaækhÃtaæ ÃcÃrasÅlam eva, kirà ti anussavavasena vadati, kalyÃïan ti sundarataraæ, anuttaran ti jeÂÂhakaæ sabbaguïadÃyakaæ, passà 'ti attanà diÂÂhakÃraïaæ abhimukhaæ karonto katheti, sÅlavà ti na ha¤¤atÅti ghoraviso pi samÃno adasanaaviheÂhanamattakena sÅlavà ti pasaæsaæ labhati, na ha¤¤ati na viha¤¤atÅti, iminÃpi kÃraïena sÅlam eva uttaman ti.
     Evaæ Bodhisatto imÃya gÃthÃya ra¤¤o dhammaæ desetvà kÃme pahÃya isipabbajjaæ pabbajitvà Himavantaæ pavisitvà pa¤ca abhi¤¤Ã aÂÂha samÃpattiyo nibbattetvà BrahmalokaparÃyano ahosi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà rÃjaparisà Buddhaparisà ahosi, purohito pana aham evÃ" 'ti SÅlavÅmaæsanajÃtakaæ.

                      $<7. MaægalajÃtaka.>$
     Yassa maægalà samÆhatà ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto ekaæ sÃÂakalakkhaïabrÃhmaïaæ Ãrabbha kathesi.


#<[page 372]>#
%<372              1. EkanipÃta.  9. ApÃyimhavagga.>%
RÃjagahavÃsiko kir' eko brÃhmaïo kotÆhaÊamaÇgaliko tÅsu ratanesu appasanno micchÃdiÂÂhi a¬¬ho mahaddhano mahÃbhogo. Tassa samugge Âhapitaæ sÃÂakayugaæ mÆsikà khÃdi. Ath' assa sÅsaæ nahÃyitvà "sÃÂake ÃharathÃ" 'ti vuttakÃle mÆsikÃya khÃditabhÃvaæ Ãrocayiæsu. So cintesi: "sace idaæ mÆsikadaÂÂhaæ sÃÂakayugaæ imasmiæ gehe bhavissati mahÃvinÃso bhavissati, idaæ hi avamaægalaæ kÃÊakaïïisadisaæ, puttadhÅtÃnam pi dÃsakammakarÃdÅnaæ và na sakkà dÃtuæ, yo hi idaæ gaïhissati sabbassa mahÃvinÃso bhavissati, ÃmakasusÃne cha¬¬ÃpessÃmi, na kho pana sakkà dÃsÃdÅnaæ hatthe dÃtuæ, te hi ettha lobhaæ uppÃdetvà idaæ gahetvà vinÃsaæ pÃpuïeyyuæ, puttassa taæ hatthe dassÃmÅti" so puttaæ pakkosÃpetvà taæ atthaæ Ãrocetvà "tvaæ pi naæ tÃta hatthena aphusitvà daï¬akena gahetvà ÃmakasusÃne cha¬¬etvà sasÅsaæ nahÃyitvà ehÅti" pesesi. SatthÃpi kho taæ divasaæ paccÆsasamaye veneyyabandhave olokento imesaæ pitÃputtÃnaæ sotÃpattiphalassa upanissayaæ disvà migavÅthiæ gahetvà migaluddako viya gantvà ÃmakasusÃnadvÃre nisÅdi chabbaïïabuddharaæsiyo vissajjento. MÃïavo pitu vacanaæ sampaÂicchitvà agÃrasappaæ viya taæ yugasÃÂakaæ yaÂÂhikoÂiyà gahetvà ÃmakasusÃnadvÃraæ pÃpuïi. Atha naæ Satthà "kiæ karosi mÃïavÃ" 'ti Ãha. "Bho Gotama, idaæ sÃÂakayugaæ mÆsikÃdaÂÂhaæ kÃÊakaïïisadisaæ halÃhalavisÆpamaæ mama pità `a¤¤o etaæ cha¬¬ento lobhaæ uppÃdetvà gaïheyyÃ' 'ti bhayena maæ pahiïi, aham etaæ `cha¬¬etvà sÅsaæ nahÃyissÃmÅti' ÃdÃya gato 'mhi bho GotamÃ" 'ti. "Tena cha¬¬ehÅti".
MÃïavo cha¬¬esi. Satthà "amhÃkan dÃni vaÂÂatÅti" tassa sammukhà va avamaægalaæ "bho Gotama, etaæ kÃlakaïïisadisaæ mà gaïhi mà gaïhÅti" tasmiæ vÃrayamÃne yeva gahetvà veÊuvanÃbhimukho pÃyÃsi Maïavo vegena gantvà pitu Ãrocesi: "tÃta mayà ÃmakasusÃne cha¬¬itaæ sÃÂakayugaæ samaïo Gotamo `amhÃkaæ vaÂÂatÅti' mayà vÃriyamÃno pi gahetvà VeÊuvanaæ gato" ti. BrÃhmaïo cintesi: "taæ sÃÂakayugaæ avamaægalaæ kÃÊakaïïisadisaæ, taæ vala¤jento samaïo pi Gotamo nassissati, tato amhÃkaæ garahà bhavissati, samaïassa Gotamassa a¤¤e bahusÃÂake datvà taæ cha¬¬ÃpessÃmÅti" so bahusÃÂake gÃhÃpetvà puttena saddhiæ VeÊuvanaæ gantvà SatthÃraæ disvà ekamantaæ Âhito evam Ãha: "saccaæ kira te bho Gotama ÃmakasusÃnà sÃÂakayugaæ gahitan" ti.


#<[page 373]>#
%<                   7. MaægalajÃtaka. (87).               373>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Saccaæ brÃhmaïÃ" 'ti. "Bho Gotama taæ sÃÂakayugaæ avamaægalaæ, tumhe taæ paribhu¤jamÃnà nassissatha, sakalavihÃro pi nassissati, sace vo nivÃsanaæ và pÃrupanaæ và na-ppahoti ime sÃÂake gahetvà taæ cha¬¬ÃpethÃ" 'ti. Atha naæ Satthà "mayaæ brÃhmaïa pabbajità nÃma, amhÃkaæ ÃmakasusÃne antaravÅthiyaæ saækÃraÂÂhÃne nahÃnatitthe mahÃmagge ti evarÆpesu ÂhÃnesu cha¬¬ità và patità và pilotikà vaÂÂati, tvam pana na idÃn' eva pubbe pi evaæladdhiko yevÃ" 'ti tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte MagadharaÂÂhe RÃjagahanagare dhammiko MagadharÃjà rÃjjaæ kÃresi. Tadà Bodhisatto ekasmiæ udiccabrÃhmaïakule nibbattitvà vi¤¤Ætaæ patto isipabbajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà Himavante vasamÃno ekasmiæ kÃle Himavantato nikkhamitvà RÃjagahanagare rÃjuyyÃnaæ patvà tattha vasitvà dutiyadivase bhikkhÃcÃratthÃya nagaram pÃvisi. RÃjà taæ disvà pakkosÃpetvà pÃsÃde nisÅdÃpetvà bhojetvà uyyÃne yeva vasanatthÃya paÂi¤¤aæ gaïhi. Bodhisatto ra¤¤o nivesane bhu¤jitvà uyyÃne vasati.
Tasmiæ kÃle RÃjagahanagare DussalakkhaïabrÃhmaïo nÃma ahosi. Tassa samugge Âhapitaæ sÃÂakayugan ti sabbaæ purimasadisam eva. MÃïave pana susÃnaæ gacchante Bodhisatto paÂhamataraæ gantvà susÃnadvÃre nisÅditvà tena cha¬¬itaæ sÃÂakayugaæ gahetvà uyyÃnaæ agamÃsi. MÃïavo gantvà pitu Ãrocesi. Pità "rÃjakulÆpako tÃpaso nasseyyÃ" 'ti Bodhisattassa santikaæ gantvà "tÃpasa tayà gahitasÃÂake cha¬¬ehi, mà nassÅti" Ãha. TÃpaso "amhÃkaæ susÃne cha¬¬itapilotikà vaÂÂati, na mayaæ kotÆhalamaægalikÃ, kotÆhalamaægalaæ nÃm' etaæ na Buddhapaccekabuddhabodhisattehi vaïïitaæ, tasmà paï¬itena kotÆhalamaægalikena na bhavitabban" ti brÃhmaïassa dhammaæ desesi. BrÃhmaïo dhammaæ sutvà diÂÂhim bhinditvà Bodhisattaæ saraïaæ gato. Bodhisatto pi aparihÅnajjhÃno Brahmaloka-parÃyano ahosi.


#<[page 374]>#
%<374               I. EkanipÃta.  9. ApÃyimhavagga.>%
     SatthÃpi imaæ atÅtaæ Ãharitvà abhisambuddho hutvà brÃhmaïassa dhammaæ desento imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,9.7(=87).1: Yassa maægalà samÆhatÃ
                 uppÃdà supinà ca lakkhaïà ca
                 sa maægaladosavÅtivatto
                 yugayogÃdhigato na jÃtu-m-etÅti. || Ja_I:86 ||>@

     Tattha yassa maægalà samÆhatà ti yassa arahato khÅïÃsavassa diÂÂhamaægalaæ sutamaægalaæ mutamaægalan ti ete maægalà samucchinnÃ, uppÃdÃ, supinà ca lakkhaïà cà 'ti evarÆpo candaggÃho bhavissati evarÆpo suriyaggÃho bhavissati evarÆpo nakkhattaggÃho bhavissati evarÆpo ukkÃpÃto bhavissati evarÆpo disÃdÃho bhavissatÅti ime pa¤ca mahÃuppÃdÃ, nÃnappakÃrakà supinÃ, subhagalakkhaïaæ dubbhagalakkhanaæ itthilakkhaïaæ purisalakkhaïaæ dÃsalakkhaïaæ dÃsilakkhaïaæ asilakkhaïaæ usabhalakkhaïaæ Ãvudhalakkhaïaæ vatthalakkhaïan tÅ evamÃdikÃni lakkhaïÃni, ime ca diÂÂhiÂÂhÃnà yassa samÆhatà na etehi uppÃdÃdÅhi attano maægalaæ và avamaægalaæ và pacceti, sa maægaladosavÅtivatto ti so khÅïÃsavo sabbamaægaladosavÅtivatto atikkanto pajahitvà Âhito, yugayogÃdhigato na jÃtumeti kodho ca upanÃho ca makkho ca paÊÃso cà 'ti Ãdinà nayena dve dve ekato Ãgatakilesà yugà nÃma, kÃmayogo bhavayogo diÂÂhiyogo avijjÃyogo ti ime saæsÃre yojanabhÃvato cattÃro yogà nÃma, te yuge ca yogà cà 'ti yugayoge adhigato abhibhavitvà gato vÅtivatto samatikkanto khÅïÃsavo bhikkhu, na jÃtumetÅti puna paÂisandhivasena ekaæsen' eva imaæ lokaæ na eti na gacchati.
     Evaæ Satthà imÃya gÃthÃya brÃhmaïassa dhammaæ desetvà puna saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne brÃhmaïo saddhiæ puttena sotÃpattiphale patiÂÂhahi. Satthà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà ete va pitÃputtà ahesuæ, tÃpaso pana aham evÃ" 'ti. MaægalajÃtakaæ.

                      $<8. SÃrambhajÃtaka.>$
     KalyÃïim eva mu¤ceyyà 'ti. Idaæ Satthà SÃvatthiyaæ viharanto omasavÃdasikkhÃpadaæ Ãrabbha kathesi. Dve pi vatthÆni heÂÂhà NandivisÃlajÃtake vuttasadisÃn' eva. Imasmiæ pana jÃtake Bodhisatto GandhÃraraÂÂhe TakkasilÃyaæ a¤¤atarassa brÃhmaïassa SÃrambho nÃma balivaddo ahosi.
#<[page 375]>#
%<             8. SÃrambhajÃtaka.  (88).  9. KuhakajÃtaka.  (89).    375>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Satthà idaæ atÅtavatthuæ kathetvà abhisambuddho hutvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,9.8(=88).1: KalyÃïim eva mu¤ceyya, na hi mu¤ceyya pÃpikaæ,
                 mokkho kalyÃïiyà sÃdhu, mutvà tapati pÃpikan ti. || Ja_I:87 ||>@

     Tattha kalyÃïimeva mu¤ceyyà 'ti catudosavinimmuttakalyÃïiæ sundaraæ anavajjaæ vÃcam eva mu¤ceyya vissajjeyya katheyya, na hi mu¤ceyya pÃpikan ti pÃpikaæ lÃmikaæ `paresaæ appiyaæ amanÃpaæ na mu¤ceyya na katheyya, mokkho kalyÃïiyà sÃdhÆ 'ti kalyÃïavÃcÃya vissajjanam eva imasmiæ loke sÃdhu sundaraæ bhaddakaæ, mutvà tapati pÃpikan ti pÃpikaæ pharusaæ vÃcaæ mu¤citvà vissajjetvà kathetvà so puggalo tapati socati kilamati.
     Evaæ Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà brÃhmaïo ùnando ahosi, brÃhmaïÅ UppalavaïïÃ, SÃrambho pana aham evÃ" 'ti. SÃrambhajÃtakaæ.

                      $<9. KuhakajÃtaka.>$
     VÃcà va kira te ÃsÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ kuhakaæ Ãrabbha kathesi. Kuhanavatthuæ UddÃlajÃtake Ãvibhavissati.
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente ekaæ gÃmakaæ upanissÃya eko kÆÂajaÂilakuhakatÃpaso vasati.
Eko kuÂimbiko tassa ara¤¤e païïasÃlaæ kÃretvà tattha naæ vÃsento attano gehe païÅtÃhÃrena paÂijaggati. So taæ kÆÂajaÂilaæ "sÅlavà eso" ti saddahitvà corabhayena suvaïïanikkhasataæ tassa païïasÃlaæ netvà bhÆmigataæ katvà "idaæ olokeyyÃsi bhante" ti Ãha. Atha naæ tÃpaso "pabbajitÃnaæ nÃma Ãvuso evarÆpaæ kathetuæ na vaÂÂati, amhÃkaæ parasantake lobho nÃma n' atthÅti" Ãha. So "sÃdhu bhante" ti tassa vacanaæ saddahitvà pakkÃmi. DuÂÂhatÃpaso "sakkà ettakena jÅvitun"


#<[page 376]>#
%<376             I. EkanipÃta.  8. ApÃyimhavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ti katipÃhaæ atikkametvà taæ suvaïïaæ gahetvà antarÃmagge ekasmiæ ÂhÃne Âhapetvà Ãgantvà païïasÃlÃyam eva vasitvà punadivase tassa gehe bhattakiccaæ katvà evam Ãha:
"Ãvuso mayaæ tumhe nissÃya ciraæ vasimha, aticiram hi ekasmiæ ÂhÃne vasantÃnaæ manussehi saddhiæ saæsaggo hoti, saæsaggo ca nÃma pabbajitÃnaæ malaæ, tasmà gacchÃm' ahan" ti vatvà tena punappuna yÃciyamÃno pi nivattituæ na icchi. Atha naæ so "evaæ sante gacchatha bhante" ti yÃva gÃmadvÃraæ anugantvà nivatti. TÃpaso thokaæ gantvà "imaæ kuÂumbikaæ mayà va¤cetuæ vaÂÂatÅti" cintetvà jaÂÃnaæ antare tiïaæ Âhapetvà paÂinivatti. KuÂumbiko "kiæ bhante nivattitthÃ" 'ti pucchi.
"ùvuso tumhÃkaæ gehacchadanato me jaÂÃsu ekatiïaæ laggaæ, adinnadÃna¤ ca nÃma pabbajitÃnaæ na vaÂÂati, taæ ÃdÃya Ãgato 'mhi". KuÂumbiko "cha¬¬etvà gacchatha bhante" ti vatvà "tiïasalÃkaæ nÃma parasantakaæ na gaïhati, aho kukkuccako me ayyo" ti pasÅditvà vanditvà uyyojesi. Tadà pana Bodhisattena bhaï¬atthÃya paccantaæ gacchantena tasmiæ nivesane nivÃso gahito hoti. So tÃpasassa vacanaæ sutvà va "addhà iminà duÂÂhatÃpasena imassa ki¤ci bhaÂaæ bhavissatÅti" kuÂumbikaæ pucchi: "atthi pana te samma ki¤ci etassa tÃpasassa santike nikkhittan" ti. "Atthi samma suvaïïanikkhasatan" ti. "Tena hi gaccha, taæ upadhÃrehÅti". So païïasÃlaæ gantvà adisvà vegenÃgantvà "n' atthi sammÃ" 'ti Ãha. "Na te suvaïïaæ a¤¤ena gahitaæ, ten' eva kuhakatÃpasena gahitaæ, ehi taæ anubandhitvà gaïhÃmÃ" 'ti vegena gantvà kÆÂatÃpasaæ gaïhitvà hatthehi ca pÃdehi ca pothetvà suvaïïaæ ÃharÃpetvà gaïhiæsu. Bodhisatto suvaïïaæ disvà "nikkhasataæ haramÃno asajjitvà tiïamatte satto sÅti" vatvà naæ garahanto imaæ gÃthaæ Ãha;

  @<Ja_I,9.9(=89).1: VÃcà va kira te Ãsi saïhà sakhilabhÃïino,
                 tiïamatte asajjittho no ca nikkhasataæ haran ti. || Ja_I:88 ||>@

#<[page 377]>#
%<                  10. Akata¤¤ÆjÃtaka. (90).            377>%
     Tattha vÃcà va kira te Ãsi saïhà sakhilabhÃïino ti pabbajitÃnaæ tiïamattam pi adinnaæ ÃdÃtuæ na vaÂÂatÅti evaæ sakhilaæ muduvacanaæ vadantassa vÃcà eva kira te saïhà Ãsi, vacanamattam evam addhà ahosÅti attho, tiïamatte asajjittho ti kÆÂajaÂila ekissà tiïasalÃkÃya kukkuccaæ kurumÃno tvaæ satto Ãsatto laggo ahosi, no ca nikkhasataæ haran ti imaæ pana nikkhasataæ haranto asatto nillaggo va jÃto sÅti.
     Evaæ Bodhisatto taæ garahitvà "mà su puna kÆÂajaÂila evarÆpam akÃsÅti" ovÃdaæ datvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà "na bhikkhave idÃn' eva esa bhikkhu kuhako, pubbe pi kuhako yevÃ" 'ti vatvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà kÆÂatÃpaso kuhakabhikkhu ahosi, paï¬itapuriso pana aham evÃ" 'ti. KuhakajÃtakaæ.

                      $<10. Akata¤¤ÆjÃtaka.>$
     Yo pubbe katakÃlyÃïo ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto AnÃthapiï¬ikaæ Ãrabbha kathesi. Tassa kir' eko paccantavÃsiko seÂÂhi adiÂÂhasahÃyo ahosi. So ekadà paccante uÂÂhÃnakabhaï¬assa pa¤ca sakaÂasatÃni pÆretvà kammantikamanusse Ãha:
"gacchatha bho, imaæ bhaï¬aæ SÃvatthiæ netvà amhÃkaæ sahÃyassa AnÃthapiï¬ikamahÃseÂÂhissa paccakkhena vikkiïitvà paÂibhaï¬aæ ÃharathÃ" 'ti. Te "sÃdhÆ" 'ti tassa vacanaæ sampaÂicchitvà SÃvatthiæ gantvà mahÃseÂÂhiæ disvà païïÃkÃraæ datvà taæ pavattiæ Ãrocesuæ.
MahÃseÂÂhi "svÃgataæ vo" ti tesaæ ÃvÃsa¤ ca paribbaya¤ ca dÃpetvà sahÃyassa sukhaæ pucchitvà bhaï¬aæ vikkiïitvà paÂibhaï¬aæ dÃpesi.
Te paccantaæ gantvà tam atthaæ attano seÂÂhissa Ãrocesuæ. AparabhÃge AnÃthapiï¬iko tath' eva pa¤ca sakaÂasatÃni tattha pesesi.
Manussà tattha gantvà païïÃkÃraæ ÃdÃya paccantavÃsikaseÂÂhiæ passiæsu. So "kuto ÃgacchathÃ" 'ti pucchitvà "SÃvatthito, {tumhÃkaæ} sahÃyassa AnÃthapiï¬ikassa santikÃ" ti vutte "AnÃthapiï¬iko ti kassaci purisassa nÃmaæ bhavissatÅti" parihÃsaæ katvà païïÃkÃraæ gahetvà "gacchatha tumhe" ti uyyojesi, n' eva nivÃsaæ na paribbayaæ dÃpesi. Te sayam eva bhaï¬aæ vikkiïitvà paÂibhaï¬aæ ÃdÃya SÃvatthiæ Ãgantvà seÂÂhissa taæ pavattiæ Ãrocesuæ. Atha so paccantavÃsÅ puna pi ekavÃraæ tath' eva pa¤ca sakaÂasatÃni SÃvatthiæ pesesi.


#<[page 378]>#
%<378             I. EkanipÃta.  9. ApÃyimhavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Manussà païïÃkÃraæ ÃdÃya mahÃsetthiæ passiæsu. Te pana disvà AnÃthapiï¬ikassa gehe manussà "mayaæ sÃmi etesaæ nivÃsa¤ ca bhatta¤ ca paribbaya¤ ca jÃnissÃmÃ" 'ti vatvà tesaæ sakaÂÃni bahinagare tathÃrÆpe ÂhÃne mocÃpetvà "tumhe idha vasatha, amhÃkaæ vo ghare yÃgubhatta¤ ca paribbayo ca bhavissatÅti" gantvà dÃsakammakare sannipÃtetvà majjhimayÃmasamantare pa¤ca sakaÂasatÃni vilumpitvà nivÃsanapÃrupanÃni pi tesaæ acchinditvà goïe palÃpetvà sakaÂÃni vicakkÃni katvà bhÆmiyaæ Âhapetvà cakkÃni pi gaïhitvà va agamaæsu. PaccantavÃsino nivÃsanamattassÃpi sÃmikà ahutvà bhÅtà vegena palÃyitvà paccantam gatÃ. SeÂÂhimanussÃpi taæ pavattiæ mahÃseÂÂhino Ãrocesuæ. So "atthi dÃn' idaæ kathÃpÃbhatan" ti Satthu santikaæ gantvà Ãdito paÂÂhÃya sabbaæ taæ pavattiæ Ãrocesi.
"Na kho gahapati so paccantavÃsi idÃn' eva evaæsÅlo, pubbe pi evaæsÅlako va ahosÅti" vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto BÃrÃïasiyaæ mahÃvibhavo seÂÂhi ahosi. Tass' eko paccantavÃsiko seÂÂhi adiÂÂhasahÃyo sahÃyo. ti sabbaæ atÅtavatthuæ paccuppannavatthusadisam eva. Bodhisatto pana attano manussehi "ajja amhehi idan nÃma katan" ti Ãrocito "paÂhamaæ attano kataæ upakÃraæ ajÃnantà pacchÃpi evarÆpaæ labhanti yevÃ" 'ti vatvà sampattaparisÃya dhammaæ desento imaæ gÃthaæ Ãha:

  @<Ja_I,9.10(=90).1: Yo pubbe katakalyÃïo katattho nÃvabujjhati
                 pacchà kicce samuppanne kattÃraæ nÃdhigacchatÅti. || Ja_I:89 ||>@

     TatrÃyaæ piï¬attho: khattiyÃdisu yo koci puriso pubbe paÂhamataraæ a¤¤ena katakalyÃïo katÆpakÃro katattho nipphÃditakicco hutvà taæ parena attani kataæ kalyÃïa¤ c' eva na jÃnÃti so pacchà attano kicce samuppanne tassa kiccassa kattÃraæ nÃdhigacchati na labhatÅti.
     Evaæ Bodhisatto imÃya gÃthÃya dhammaæ desetvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato.


#<[page 379]>#
%<                       1. LittajÃtaka. (91).             379>%
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà paccantavÃsi idÃni paccantavÃsÅ yeva, BÃrÃïasiseÂÂhi pana aham evÃ" 'ti. Akata¤¤ÆjÃtakaæ. ApÃyimhavaggo navamo.

                           10. LITTAVAGGA.

                      $<1. LittajÃtaka.>$
     Littaæ paramena tejasà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto apaccavekkhitaparibhogaæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ kira kÃle bhikkhÆ cÅvarÃdÅni labhitvà yebhuyyena apaccavekkhitvà paribhu¤janti. Te cattÃro paccaye apaccavekkhitvà paribhu¤jamÃnà yebhuyyena nirayatiracchÃnayonito na mu¤canti. Satthà taæ kÃraïaæ ¤atvà bhikkhÆnaæ anekapariyÃyena dhammakathaæ kathetvà apaccavekkhitaparibhoge ÃdÅnavaæ kathetvà "bhikkhave bhikkhunà nÃma cattaro paccaye labhitvà apaccavekkhitvà paribhu¤jituæ na vaÂÂati, tasmà ito paÂÂhÃya paccavekkhitvà paribhu¤jeyyÃthÃ" 'ti paccavekkhanavidhiæ dassento "idha bhikkhave bhikkhu paÂisaækhà yoniso cÅvaraæ paÂisevati sÅtassa paÂighÃtÃyÃ" 'ti Ãdinà nayena tantiæ Âhapetvà "bhikkhave cattÃro paccaye evaæ paccavekkhitvà paribhu¤jituæ vaÂÂati, apaccavekkhitaparibhogo nÃma halÃhalavisaparibhogasadiso, porÃïakà hi apaccavekkhitvà dosaæ ajÃnitvà visaæ paribhu¤jitvà vipÃkante mahÃdukkhaæ anubhaviæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto a¤¤atarasmim mahÃbhogakule nibbattitvà vayappatto akkhadhutto ahosi. AthÃparo kÆÂakkhadhutto Bodhisattena saddhiæ kÅÊanto attano jaye vattamÃne keÊimaï¬alaæ na bhindati parÃjayakÃle pana akkhaæ mukhe pakkhipitvà "akkho naÂÂho" ti keÊimaï¬alaæ bhinditvà pakkamati. Bodhisatto tassa kÃraïaæ ¤atvÃ


#<[page 380]>#
%<380               I. EkanipÃta.  10. Alittavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "hotu jÃnissÃm' ettha pan" ti akkhe ÃdÃya attano ghare halÃhalavisena rajetvà punappuna sukkhÃpetvà te ÃdÃya tassa santikaæ gantvà "ehi samma, akkhehi kÅÊÃmà 'ti Ãha. So "sÃdhu sammÃ" 'ti keÊimaï¬alaæ sajjetvà tena saddhiæ kÅÊanto attano parÃjayakÃle ekaæ mukhe pakkhipi.
Atha naæ Bodhisatto tathà karontaæ disvà "gilÃhi tÃva, pacchà `idan nÃma tan' ti jÃnissasÅti" codetuæ imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,10.1(=91).1: Littaæ paramena tejasÃ
                 gilam akkhaæ puriso na bujjhati,
                 gila re gila pÃpadhuttaka,
                 pacchà te kaÂukaæ bhavissatÅti. || Ja_I:90 ||>@

     Tattha littan makkhitaæ ra¤jitaæ, paramena tejasà ti uttamatejasaæpannena halÃhalavisena, gilan ti gilanto, akkhan ti guÊakaæ, na bujjhatÅti ayam me gilato idan nÃma karissatÅti na jÃnÃti, gila re ti gilÃhi are, gilà 'ti puna pi codento vadati, pacchà te kaÂukam bhavissatÅti imasmim te akkhe galite etaæ visaæ tikhiïaæ bhavissatÅti attho.
     Bodhisattassa kathentass' eva kathentass' eva visavegena mucchito akkhÅni parivattetvà khandhaæ nÃmetvà pati. Bodhisatto "idÃni 'ssa jÅvitadÃnaæ dÃtuæ vaÂÂatÅti" osadhaparibhÃvitaæ vamanayogaæ datvà vametvà sappimadhusakkharÃdayo khÃdÃpetvà Ãrogaæ katvà "puna evarÆpaæ mà kÃsÅti" ovaditvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà "bhikkhave apaccavekkhitaparibhogo nÃma apaccavekkhitvà katavisaparibhogasadiso hotÅti" vatvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà paï¬itadhutto aham eva ahosiæ".
     KÆÂadhutto pan' ettha na kathÅyati, yathà c' ettha evaæ sabbattha yo pana imasmiæ kÃle na pa¤¤Ãyati so na kathÅyaty-evà 'ti. LittajÃtakaæ.


#<[page 381]>#
%<                     2. MahÃsÃrajÃtaka. (92).                        381>%

                      $<2. MahÃsÃrajÃtaka.>$
     UkkaÂÂhe sÆram icchantÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Ãyasmantam ùnandaæ Ãrabbha kathesi. Ekasmiæ samaye Kosalara¤¤o itthiyo cintayiæsu: "BuddhuppÃdo nÃma dullabho, tathà manussapaÂilÃbho paripuïïÃyatanà ca, maya¤ ca ima¤ ca dullabhaæ khaïasamavÃyaæ labhitvÃpi attano ruciyà vihÃraæ gantvà dhammaæ và sotuæ pÆjaæ và kÃtuæ dÃnaæ và dÃtuæ na labhÃma, ma¤jÆsÃya pakkhittà viya vasÃma, ra¤¤o kathetvà amhÃkaæ dhammaæ desetuæ anucchavikaæ ekaæ bhikkhuæ pakkosÃpetvà tassa santike dhammaæ sossÃma, tato yaæ sakkhissÃma taæ gaïhissÃma, dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karissÃma, evaæ no ayaæ khaïapaÂilÃbho saphalo bhavisatÅti" tà sabbÃpi rÃjÃnaæ upasaækamitvà attanà cintitakÃraïaæ kathayiæsu.
RÃjà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. Ath' ekadivasaæ uyyÃnakÅÊaæ kÅÊitukÃmo uyyÃnapÃlaæ pakkosÃpetvà "uyyÃnaæ sodhehÅti" Ãha. UyyÃnapÃlo uyyÃnaæ sodhento SatthÃraæ a¤¤atarasmiæ rukkhamÆle nisinnaæ disvà ra¤¤o santikaæ gantvà "suddhaæ deva uyyÃnaæ, api c' ettha a¤¤atarasmim rukkhamÆle Bhagavà nisinno" ti Ãha. RÃjà "sÃdhu samma, Satthu santike dhammam pi sossÃmÃ" 'ti alaækatarathaæ abhiruyha uyyÃnaæ gantvà Satthu santikaæ agamÃsi. Tasmi¤ ca samaye ChattapÃïi nÃm' eko anÃgÃmiupÃsako Satthu santike dhammaæ suïamÃno nisinno hoti. RÃjà taæ disvà ÃsaækamÃno muhuttaæ Âhatvà puna "sac' Ãyaæ pÃpako bhaveyya na Satthu santike nisÅditvà dhammaæ suïeyya, apÃpakena iminà bhavitabban" ti cintetvà SatthÃraæ upasaækamitvà vanditvà ekamantaæ nisÅdi. UpÃsako BuddhagÃravena ra¤¤o paccuÂÂhÃnaæ và vandanaæ và na akÃsi, tena assa rÃjà anattamano ahosi. Satthà tassa anattamanabhÃvaæ ¤atvà upÃsakassa guïaæ kathesi: "ayaæ mahÃrÃja upÃsako bahussuto ÃgatÃgamo kÃmesu vÅtarÃgo" ti. RÃjà "na iminà orakena bhavitabbaæ yassa Satthà guïaæ vaïïetÅti" cintetvà "upÃsaka vadeyyÃsi yena te attho" ti Ãha. UpÃsako "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. RÃjà Satthu santike dhammaæ sutvà SatthÃraæ padakkhiïaæ katvà pakkÃmi. So ekadivasaæ upÃsakaæ bhuttapÃtarÃsaæ chattam adÃya Jetavanaæ gacchantaæ disvà pakkosÃpetvà evam Ãha: "tvaæ kira upÃsaka bahussuto, amhÃka¤ ca itthiyo dhammaæ sotukÃmà c' eva uggahetukÃmà ca, sÃdhu vat' assa sace tÃsaæ dhammaæ vÃceyyÃsÅti". "Deva gihÅnaæ nÃma rÃjantepure dhammaæ desetuæ và vÃcetuæ và na patirÆpaæ,


#<[page 382]>#
%<382               I. EkanipÃta.  10. Alittavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ayyÃnam eva patirÆpan" ti. RÃjà "saccaæ esa vadatÅti" taæ uyyojetvà itthiyo pakkosÃpetvà "bhadde ahaæ tumhÃkaæ dhammadesanatthÃya ca dhammaæ vÃcanatthÃya ca Satthu santikaæ gantvà ekaæ bhikkhuæ yÃcÃmi, asÅtiyà mahÃsÃvakesu kataraæ yÃcÃmÅti `Ãha. Tà sabbà mantetvà dhammabhaï¬ÃgÃriyaæ ùnandattheram eva rocesuæ. RÃjà Satthu santikaæ gantvà vanditvà ekamantaæ nisinno evam Ãha:
"bhante, amhÃkaæ gehe itthiyo ùnandattherassa santike dhammaæ sotu¤ ca uggaïhitu¤ ca icchanti, sÃdhu vat' assa sace amhÃkaæ gehe dhammaæ deseyya c' eva vÃceyyÃsÅti. Satthà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà theraæ ÃïÃpesi. Tato paÂÂhÃya ra¤¤o itthiyo therassa santike dhammaæ suïanti c' eva uggaïhanti ca. Ath' ekadivasaæ ra¤¤o cÆÊÃmaïi naÂÂho. RÃjà tassa naÂÂhabhÃvaæ sutvà amacce ÃïÃpesi:
"sabbe antovaÊa¤janamanusse gahetvà cÆÊÃmaïiæ ÃharÃpethÃ" ti.
Amaccà mÃtugÃme Ãdiæ katvà cÆÊÃmaïiæ paripucchantà adisvà mahÃjanaæ kilamenti. Taæ divasaæ ùnandatthero rÃjanivesanaæ paviÂÂho.
Yathà tà itthiyo pubbe theraæ disvà va haÂÂhatuÂÂhà dhammaæ suïanti ca uggaïhanti ca tathà akatvà sabbà domanassappattà va ahesuæ.
Tato therena "kasmà tumhe ajja evarÆpà jÃtÃ" 'ti pucchità evam Ãhaæsu: "bhante `ra¤¤o cÆÊÃmaïiæ pariyesÃmÃ' 'ti amaccà mÃtugÃme upÃdÃya antovaÊa¤janake kilamenti, na jÃnÃma kassa kiæ bhavissa, ten' amha domanassappattÃ" ti. Thero "mà cintethÃ" 'ti tà samassÃsetvà ra¤¤o santikaæ gantvà pa¤¤attÃsane nisÅditvà "maïi kira te mahÃrÃja naÂÂho" ti pucchi. "ùma bhante" ti. "Asakkhi pana taæ ÃharÃpetun" ti. "Bhante sabbaæ antojanaæ gahetvà kilamento pi na sakkomi ÃharÃpetun" ti. "MahÃrÃja mahÃjanaæ akilametvà va ÃharaïÆpÃyo atthÅti". "Kataro bhante" ti. "Piï¬adÃnaæ mahÃrÃjÃ" 'ti. "Katarapiï¬adÃnaæ bhante" ti. "MahÃrÃja yattakesu Ãsaækà atthi te gaïetvà ekekassa ekekaæ pilÃlapiï¬aæ và mattikÃpiï¬aæ và datvà `imaæ paccÆsakÃle Ãharitvà asukaÂÂhÃne nÃma pÃtethÃ' ti vattabbaæ, yena gahito bhavissati so tasmiæ pakkhipitvà Ãharissati, sace paÂhamadivase yeva pÃtenti icc-etaæ kusalaæ, noce pÃtenti dutiyadivase pi tatiyadivase pi tath' eva kÃtabbaæ, evaæ mahÃjano ca na kilamissati maïiæ ca labhissasÅti{}" evaæ vatvà thero agamÃsi.
RÃjà vuttanayen' eva tayo divase dÃpesi, n' eva maïiæ Ãhariæsu.


#<[page 383]>#
%<                    2. MahÃsÃrajÃtaka. (92).                    383>%
Thero tatiyadivase Ãgantvà "kiæ mahÃrÃja pÃtito maïÅti pucchi.
"Na pÃtenti bhante" ti. "Tena hi mahÃrÃja mahÃtalasmiæ ¤eva paÂicchannaÂÂhÃne mahÃcÃÂiæ ÂhapÃpetvà udakassa pÆrÃpetvà sÃïiæ parikkhipÃpetvà `sabbe antovaÊa¤janamanussà ca itthiyo ca uttarÃsaægaæ katvà ekako anto sÃïiæ pavisitvà hatthaæ dhovitvà ÃgacchatÆ' 'ti vadehÅti" thero imaæ upÃyaæ Ãcikkhitvà pakkÃmi. RÃjà tathà kÃresi. Maïicoro cintesi: "dhammabhaï¬ÃgÃriko imaæ adhikaraïaæ{} ÃdÃya maïiæ adassetvà na osakkissatÅti aÂÂhÃnam etaæ pÃtetuæ dÃni vaÂÂatÅti" maïiæ paÂicchannaæ katvà ÃdÃya anto sÃïiæ pavisitvà cÃÂiyaæ pÃtetvà nikkhami. Sabbesaæ nikkhantakÃle udakaæ cha¬¬etvà maïiæ addasaæsu. RÃjà "theraæ nissÃya mahÃjanaæ akilametvà va me maïi laddho" ti tussi. AntovaÊa¤janamanussÃpi "theraæ nissÃya mahÃdukkhato mutt' amhÃ" 'ti tussiæsu. "TherassÃnubhÃvena ra¤¤o cÆÊÃmaïi laddho" ti therassÃnubhÃvo sakalanagare c' eva bhikkhusaæghe ca pÃkaÂo jÃto. DhammasabhÃyaæ sannisinnà bhikkhÆ therassa guïaæ vaïïayiæsu: "Ãvuso ùnandatthero attano bahussutatÃya paï¬iccena upÃyakusalatÃya mahÃjanaæ akilametvà upÃyen' eva ra¤¤o maïiæ dassesÅti".
Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃni ùnanden' eva parahatthagataæ bhaï¬aæ dassitaæ, pubbe pi paï¬ità mahÃjanaæ akilametvà upÃyen' eva tiracchÃnahatthagatabhaï¬akaæ dassayiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto sabbasippe nipphattiæ patto tass' eva amacco ahosi. Ath' ekadivasaæ rÃjà mahantena parivÃrena uyyÃnaæ gantvà vanantarÃni vicaritvà udakakÅÊaæ kÅÊitukÃmo maægalapokkharaïiæ otaritvà itthÃgÃram pi pakkosi. Itthiyo attano sÅsÆpagagÅvÆpagÃdÅni ÃbharaïÃni omu¤citvà uttarÃsaÇge pakkhipitvà samuggapiÂÂhesu Âhapetvà dÃsiyo paÂicchÃpetvà pokkharaïiæ otariæsu. Ath' ekà uyyÃnamakkaÂi sÃkhantare nisinnà deviæ piÊandhanÃni omu¤citvà uttarÃsaÇge pakkhipitvà samuggapiÂÂhesu ÂhapayamÃnaæ disvà tassà muttÃhÃraæ piÊandhitukÃmà hutvà dÃsiyà pamÃdaæ olokayamÃnà nisÅdi.


#<[page 384]>#
%<384               I. EkanipÃta.  10. Alittavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  DÃsÅ pi rakkhamÃnà tahaæ tahaæ olokadhÃmà nisinnà yeva pacalÃyituæ Ãrabhi.
MakkaÂÅ tassà pamÃdabhÃvaæ ¤atvà vÃtavegena otaritvà mahÃmuttÃhÃraæ gÅvÃya paÂimu¤citvà vÃtavegena uppatitvà sÃkhantare nisÅditvà a¤¤Ãsaæ makkaÂÅnaæ dassanabhayena ekasmiæ susiraÂÂhÃne Âhapetvà upasantÆpasantà viya taæ rakkhamÃnà nisÅdi. SÃpi kho dÃsÅ pabujjhitvà muttÃhÃraæ apassantÅ kampamÃnà a¤¤aæ upÃyaæ adisvà "puriso deviyà muttÃhÃraæ gahetvà palÃto" ti mahÃviravaæ viravi. ùrakkhamanussà tato tato sannipatitvà tassà vacanaæ sutvà ra¤¤o Ãrocayiæsu. RÃjà "coraæ gaïhathÃ" 'ti Ãha. Purisà uyyÃnà nikkhamitvà "coraæ gaïhathÃ" 'ti ito c' ito olokenti. Ath' eko jÃnapado balikÃrakapuriso taæ saddaæ sutvà kampamÃno palÃyi. Taæ disvà purisà "ayaæ coro bhavissatÅti" anubandhitvà taæ gahetvà pothetvà "are duÂÂhacora evaæ mahÃsÃraæ nÃma piÊandhanaæ avaharissasÅti" parihÃsiæsu. So cintesi: "sac' Ãhaæ `na gaïhÃmÅti' vakkhÃmi ajja me jÅvitaæ n' atthi, pothentà yeva maæ mÃressanti, sampaÂicchÃmi nan" ti so "Ãma sÃmi gahitaæ me" ti. Atha naæ bandhitvà ra¤¤o santikaæ nayiæsu. RÃjÃpi naæ pucchi: "gahitan te mahÃsÃrapiÊandhanan" ti. "ùma devÃ" 'ti. "IdÃni naæ kahan" ti. "Deva mayà mahÃsÃraæ nÃma ma¤capÅÂham pi na diÂÂhapubbaæ, seÂÂhi pana maæ mahÃsÃrapiÊandhanaæ gaïhÃpesi, so 'haæ gahetvà va tassa adÃsiæ, so naæ jÃnÃtÅti". RÃjà seÂÂhiæ pakkosÃpetvà "gahitan te imassa hatthato mahÃsÃrapiÊandhanan" ti pucchi. "ùma devÃ" 'ti. "Kahan tan" ti. "Purohitassa me dinnan" ti.
Purohitam pi pakkosÃpetvà tath' eva pucchi. So pi sampaÂicchitvà "gandhabbassa me dinnan" ti Ãha. Tam pi pakkosÃpetvà "purohitassa te hatthato mahÃsÃrapiÊandhanaæ gahitan" ti pucchi. "ùma devÃ" ti. "Kahan" ti. "Kilesavasena me vaïïadÃsiyà dinnan" ti.


#<[page 385]>#
%<                     2. MahÃsÃrajÃtaka. (92).                   385>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tam pi pakkosÃpetvà pucchi. Sà "na gaïhÃmÅti" Ãha. Ne pa¤ca jane pucchantÃnaæ suriyo atthaæ gato. RÃjà "idÃni vikÃlo jÃto, sve jÃnissÃmÃ" 'ti pa¤ca jane amaccÃnaæ datvà nagaraæ pÃvisi. Bodhisatto cintesi: "idaæ piÊandhanaæ antovaÊa¤je naÂÂhaæ, aya¤ ca gahapatiko bahivaÊa¤je, dvÃre pi balavÃarakkho, tasmà antovaÊa¤janakÃnam pi taæ gahetvà palÃyituæ na sakkÃ, evaæ n' eva bahivaÊa¤janakÃnaæ na anto uyyÃne vaÊa¤janakÃnaæ gahaïÆpÃyo dissati, iminà duggatamanussena `seÂÂhissa me dinnan' ti kathentena attano mokkhatthÃya kathitaæ bhavissati, seÂÂhinÃpi `purohitassa me dinnan' ti kathentena `ekato hutvà nittharissÃmÃ' 'ti cintetvà kathitaæ bhavissati, purohitenÃpi `gandhabbassa me dinnan' ti kathentena `bandhanÃgÃre gandhabbaæ nissÃya sukhena vasissÃmÃ' 'ti cintetvà kathitaæ, gandhabbenÃpi `vaïïadÃsiyà me dinnan 'ti kathentena `anukkaïÂhito gamissÃmÅti' cintetvà kathitaæ bhavissati, imehi pa¤cahi pi acorehi bhavitabbaæ, uyyÃne makkaÂà bahÆ, piÊandhanena ekissà makkaÂiyà hatthe ÃrÆÊhena bhavitabban" ti so rÃjÃnaæ upasaækamitvà "mahÃrÃja, core amhÃkaæ niyyÃdetha, mayaæ taæ kiccaæ sodhessÃmÃ" ti Ãha. RÃjà "sÃdhu paï¬ita, sodhehÅti" tassa niyyÃdesi. Bodhisatto attano dÃsapurise pakkositvà "te pa¤ca jane ekasmiæ ¤eva ÂhÃne vasÃpetvà samantà Ãrakkhaæ katvà kaïïaæ datvà yan te a¤¤ama¤¤aæ kathenti taæ mayhaæ ÃrocethÃ" 'ti vatvà pakkÃmi. Te tathà akaæsu. Tato manussÃnaæ sannisinnavelÃya seÂÂhi taæ gahapatikaæ Ãha: "are duÂÂhagahapatika, tayà ahaæ mayà tvaæ kahaæ diÂÂhapubbo, kadà te mayhaæ piÊandhanaæ dinnan" ti Ãha. "SÃmi mahÃseÂÂhi, ahaæ mahÃsÃraæ nÃma rukkhasÃrapÃdakaæ ma¤capÅÂhakam pi na jÃnÃmi, taæ nissÃya pana mokkhaæ labhissÃmÅti evaæ avacaæ, mà me kujjha sÃmÅti". Purohito pi seÂÂhiæ Ãha:


#<[page 386]>#
%<386               I. EkanipÃta.  10. Littavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "mahÃseÂÂhi tvaæ iminà attano adinnakam eva mayhaæ kathaæ adÃsÅti". "Mayam pi dve issarà amhÃkaæ ekato hutvà ÂhitakÃle kammaæ khippaæ nippajjissatÅti kathesin" ti. Gandhabbo pi purohitaæ Ãha: "brÃhmaïa kadà tayà mayhaæ piÊandhanaæ dinnan". "Ahaæ `taæ nissÃya vasanaÂÂhÃne sukhaæ vasissÃmÅti' kathesin" ti. VaïïadÃsÅ pi gandhabbaæ Ãha: "are duÂÂhagandhabba, ahaæ kadà tava santikaæ gatapubbà tvaæ và mama santikaæ Ãgatapubbo, kadà mayhaæ piÊandhanaæ dinnan" ti. "Bhagini, kiækÃraïà kujjhasi, `amhesu pa¤casu ekato vasantesu gharÃvÃso bhavissati, anukkaïÂhamÃnà sukhaæ vasissÃmÃ' 'ti kathesin" ti. Bodhisatto payojitamanussÃnaæ santikà naæ kathaæ sutvà tesaæ tatvato acorabhÃvaæ ¤atvà "makkaÂiyà gahitapiÊandhanaæ upÃyen' eva pÃtessÃmÅti" bheï¬umayÃni bahÆni piÊandhanÃni kÃretvà uyyÃne makkaÂiyo gÃhÃpetvà hatthapÃdagÅvÃsu bheï¬upiÊandhanÃni piÊandhÃpetvà vissajjesi. Itarà makkaÂÅ piÊandhanaæ rakkhamÃnà uyyÃne eva nisÅdi. Bodhisatto manusse ÃïÃpesi: "gacchatha tumhe, uyyÃne sabbamakkaÂiyo upadhÃretha, yassà taæ piÊandhanaæ passatha taæ uttÃsetvà piÊandhanaæ gaïhathÃ" 'ti. TÃpi kho makkaÂiyo "piÊandhanaæ no laddhan" ti tuÂÂhahaÂÂhà uyyÃne vicarantiyo tassà santikaæ gantvà "passatha amhÃkaæ piÊandhanan" ti Ãhaæsu. Sà makkhaæ asahamÃnà "kiæ iminà bheï¬upiÊandhanenÃ" 'ti muttÃhÃraæ piÊandhitvà nikkhami. Atha naæ te purisà disvà piÊandhanaæ cha¬¬Ãpetvà Ãharitvà Bodhisattassa adaæsu. So taæ ÃdÃya ra¤¤o dassetvà "idaæ te deva piÊandhanaæ, te pa¤ca pi acorÃ, idaæ pana uyyÃne makkaÂiyà Ãbhatan" ti Ãha. "Kathaæ pana te paï¬ita makkaÂiyà hatthaæ ÃrÆÊhabhÃvo ¤Ãto, kathaæ te gahitan" ti. So sabbaæ Ãcikkhi. RÃjà tuÂÂhamÃnaso "saægÃmasÅsÃdisu nÃma sÆrÃdayo icchitabbà hontÅti"


#<[page 387]>#
%<                  3. VissÃsabhojanajÃtaka. (93).                   387>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Bodhisattassa thutiæ karonto imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,10.2(=92).1: UkkaÂÂhe sÆram icchanti mantÅsu akutÆhalaæ
                 piya¤ ca annapÃnamhi atthe jÃte ca paï¬itan ti. || Ja_I:91 ||>@

     Tattha ukkaÂÂhe ti upakaÂÂhe ubhato bÆÊhe saægÃme sampahÃre vattamÃne ti attho, sÆraæ icchantÅti asaniyÃpi matthake patamÃnÃya apalÃyinaæ sÆraæ icchanti, tasmiæ khaïe evarÆpo saægÃmayodho patthetabbo hoti, mantÅsu akutÆhalan ti {kattabbÃkattabbaæ} kiccaæ sammantanakÃle uppanne mantÅsu yo akutÆhalo avikiïïavÃco mantaæ na bhindati taæ icchanti, tÃdiso tesu ÂhÃnesu patthetabbo hoti, piyan ca annapÃnamhÅti madhure annapÃne paccupaÂÂhite saha paribhu¤janatthÃya piyapuggalaæ patthenti, tÃdiso tasmiæ kÃle patthetabbo hotÅti, atthe jÃte va paï¬itan ti atthagambhÅre dhammagambhÅre kismi¤cid eva kÃraïe và pa¤he và uppanne paï¬itaæ vicakkhaïaæ icchanti, tathÃrÆpo hi tasmiæ samaye patthetabbo hotÅti.
     Evaæ rÃjà Bodhisattaæ vaïïetvà thometvà ghanavassaæ vassanto mahÃmegho viya sattahi ratanehi pÆjetvà tass' ovÃde Âhatvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato.
     SatthÃpi imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà therassa guïaæ kathetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rÃjà ùnando ahosi, paï¬itÃmacco pana aham evÃ" 'ti. MahÃsÃrajÃtakaæ.

                      $<3. VissÃsabhojanajÃtaka.>$
     Na vissase avissatthe ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto vissÃsabhojanaæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ hi kira samaye yebhuyyena bhikkhÆ "mÃtarà no dinnaæ, pitarà no dinnaæ, bhÃtarà bhaginiyà cullamÃtarà cullapitarà mÃtulena matulÃniyà dinnaæ, amhÃkaæ gihikÃle pi ete dÃtuæ yuttarÆpà cÃ" 'ti ¤ÃtÅhi dinne cattÃro paccaye vissatthà hutvà apaccavekkhitvà paribhu¤janti. Satthà taæ kÃraïaæ ¤atvà "bhikkhÆnaæ dhammadesanaæ kÃtuæ vaÂÂatÅti" bhikkhÆ sannipÃtÃpetvà "bhikkhave bhikkhunà nÃma ¤ÃtÅhi pi a¤¤ÃtÅhi pi dinnake cattÃro paccaye paccavekkhitvà va paribhogo kÃtabbo,


#<[page 388]>#
%<388               I. EkanipÃta.  10. Littavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  apaccavekkhitaparibhogaæ katvà hi kÃlaæ kurumÃno bhikkhu yakkhapetÃttabhÃvato na muccati, apaccavekkhitaparibhogo nÃm' esa visaparibhogasadiso, visaæ hi vissÃsikena dinnakam pi avissÃsikena dinnakam pi mÃreti yeva, pubbe pi vissÃsena dinnavisaæ paribhu¤jitvà jÅvitakkhayaæ pattÃ" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto mahÃvibhavo seÂÂhi ahosi. Tass' eko gopÃlako kiÂÂhasambÃdhasamaye gÃvo gahetvà ara¤¤aæ pavisitvà tattha gopallikaæ katvà rakkhanto vasati seÂÂhino ca kÃlena kÃlaæ gorasaæ Ãharati. Ath' assa gopallikÃya avidÆre sÅho nivÃsaæ gaïhi. GÃvÅnaæ sÅhasantÃsena milÃtÃnaæ khÅraæ mandaæ ahosi. Atha naæ ekadivasaæ sappiæ ÃdÃya Ãgataæ seÂÂhi pucchi: "kin mu kho samma gopÃlaka mandaæ sappÅti". So taæ kÃraïaæ Ãcikkhi. "Atthi pana samma tassa sÅhassa katthaci paÂibaddho" ti. "Atthi 'ssa sÃmi ekÃya migamÃtukÃya saddhiæ saæsaggo" ti. "Sakkà pana taæ gÃhÃpetun" ti. "Sakkà sÃmÅti". "Tena hi taæ gahetvà tassà nalÃÂato paÂÂhÃya sarÅre lomÃni visena punappuna rajitvà sukkhÃpetvà dve tayo divase atikkamitvà taæ migamÃtukaæ vissajjehi, so tassà sinehena sarÅraæ lehitvà jÅvitakkhayaæ pÃpuïissati, ath' assa cammanakhadÃÂhà c' eva vasa¤ ca gahetvà ÃgaccheyyÃsÅti" halÃhalavisaæ datvà uyyojesi. GopÃlako jÃlaæ khipitvà upÃyena taæ migamÃtukaæ gaïhitvà tathà akÃsi. SÅho taæ disvà va balavasinehena tassà sarÅraæ lehitvà jÅvitakkhayaæ pÃpuïi. GopÃlako pi cammÃdÅni gahetvà Bodhisattassa santikaæ agamÃsi. Bodhisatto taæ kÃraïaæ ¤atvà "paresu sineho nÃma na kattabbo, evaæ balasampanno pi sÅho migarÃjà kilesavasena saæsaggaæ nissÃya migamÃtukÃya sarÅraæ lehento visaparibhogaæ katvà jÅvitakkhayaæ patto" ti vatvà sampattaparisÃya dhammaæ desento imaæ gÃthaæ Ãha:


#<[page 389]>#
%<                     4. LomahaæsajÃtaka. (94.)                     389>%

  @<Ja_I,10.3(=93).1: Na vissase avissatthe, vissatthe pi na vissase,
                 vissÃsà bhayam anveti sÅhaæ va migamÃtukà ti. || Ja_I:92 ||>@

     TatrÃyaæ saækhepattho: yo pubbe sahÃyo attani avissattho ahosi tasmiæ avissatthe yo pubbe pi nibbhayo attani vissÃsiko yeva tasmiæ vissatthe pi na vissase n' eva vissÃsaæ kareyya, kiækÃraïÃ: vissÃsà bhayam anveti yo hi mitte pi amitte pi vissÃso tato bhayam eva Ãgacchati, kathaæ: sÅhaæ va migamÃtukà yathà mittasanthavavasena katavissÃsÃya migamÃtukÃya santikà sÅhassa bhayaæ anvetaæ upagataæ sampattan ti attho, yathà và vissÃsavasena sÅhaæ migamÃtukà anvetà upagatà ti attho.
     Evaæ Bodhisatto sampattaparisÃya dhammaæ desetva dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà seÂÂhi aham eva ahosin" ti. VissÃsabhojanajÃtakaæ.

                      $<4. LomahaæsajÃtaka.>$
     Sotatto sosÅto ti. Idaæ Satthà VesÃliyaæ upanissÃya PÃÂikÃrÃme viharanto Sunakkhattaæ Ãrabbha kathesi. Ekasmiæ hi samaye Sunakkhatto Satthu upaÂÂhÃko hutvà pattacÅvaraæ ÃdÃya vicaramÃno Korakkhattiyassa dhammaæ rocento Dasabalassa pattacÅvaraæ niyyÃdetvà Korakkhattiyaæ nissÃya tassa KÃlaka¤jakaasura-yoniyaæ nibbattakÃle gihÅ hutvà "n' atthi samaïassa Gotamassa uttarimanussadhammo alamariya¤Ãïadassanaviseso, takkapariyÃhataæ samaïo Gotamo dhammaæ deseti vÅmaæsÃnucaritaæ sayaæpaÂibhÃnaæ, yassa ca khv-Ãssa atthÃya dhammo desito so na niyyÃti takkarassa sammÃdukkhakkhayÃyÃ" 'ti VesÃliyaæ tiïïaæ pÃkÃrÃnaæ antare vicaranto Satthu avaïïaæ bhÃsati. AthÃyasmà SÃriputto piï¬Ãya caranto tass' evaæ avaïïaæ bhÃsantassa sutvà piï¬apÃtapaÂikkanto tam atthaæ Bhagavato Ãrocesi. Bhagavà "kodhano SÃriputta Sunakkhatto moghapuriso, kodhavasen' evam Ãha, kodhavasenÃpi `so na niyyÃti takkarassa sammÃdukkhakkhayÃyÃ' 'ti vadanto ajÃnitvÃpi {mayhaæ} guïam eva bhÃsati, na kho pana so moghapuriso mayhaæ guïaæ jÃnÃti,


#<[page 390]>#
%<390           I. EkanipÃta.  10. Littavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  mayhaæ hi SÃriputta cha abhi¤¤Ã nÃma atthi, ayam pi me uttarimanussadhammo va, dasa balÃni atthi, catuvesÃrajja¤Ãïaæ atthi, catuyoniparicchedaka¤Ãïaæ atthi, pa¤cagatiparicchedaka¤Ãïaæ atthi, ayam pi me uttarimanussadhammo va, evaæ uttarimanussadhammasamannÃgataæ pana maæ yo evaæ vadeyya `n' atthi samaïassa Gotamassa uttarimanussadhammo' ti so taæ vÃcaæ appahÃya taæ cittaæ appahÃya taæ diÂÂhiæ apaÂinissajjitvà yathÃbhataæ nikkhitto evaæ niraye" ti evaæ attano vijjamÃnaæ uttarimanussadhammassa guïaæ kathetvà "Sunakkhatto kira SÃriputta Korakkhattiyassa dukkarakÃrikÃya micchÃtape pasanno, micchÃtape pasÅdanto na pana mayi eva pasÅdituæ vaÂÂati, ahaæ ito ekanavutikappamatthake `atthi nu kho ettha sÃro' ti bÃhirakamicchÃtapaæ vÅmaæsanto caturaÇgasamannÃgataæ brahmacariyavÃsaæ vasiæ, tapassÅ sudaæ homi paramatapassÅ, lÆkho sudaæ homi paramalÆkho, jegucchÅ sudaæ homi paramajigucchÅ, pavivitto sudaæ homi paramavivitto" ti vatvà therena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte ekanavutikappamatthake Bodhisatto "bÃhirakatapaæ vÅmaæsissÃmÅti" ÃjÅvikapabbajjaæ pabbajitvà acelako ahosi rajojalliko, pavivitto ahosi ekavihÃrÅ, manusse disvà migo viya palÃyi, mahÃvikaÂabhojano ahosi macchakagomayÃdÅni paribhu¤ji. AppamÃdavihÃratthÃya ara¤¤e ekasmiæ bhiæsanake vanasaï¬e vihÃsi, tasmiæ viharanto himavÃtasamaye antaraÂÂhake rattiæ vanasaï¬Ã nikkhamitvà abbhokÃse viharitvà suriye uggate vanasaï¬aæ pavisati, so yathà rattim abbhokÃse himodakena tinto tath' eva divà vanasaï¬ato paggharantehi udakabindÆhi temayi, evaæ ahorattaæ sÅtadukkhaæ anubhoti.
GimhÃnaæ pana pacchime mÃse divà abbhokÃse viharitvà rattim vanasaï¬aæ pavisati, so yathà divà abbhokÃse Ãtapena pariÊÃhappatto tath' eva rattiæ nivÃte vanasaï¬e pariÊÃhaæ pÃpuïÃti, sarÅrà sedadhÃrà muccanti. Ath' assa pubbe assutapubbà ayaæ gÃthà paÂibhÃsi:

  @<Ja_I,10.4(=94).1: Sotatto sosÅto eko bhiæsanake vane
                 naggo na c' aggim ÃsÅno esanÃpasuto munÅti. || Ja_I:93 ||>@

#<[page 391]>#
%<                   5. MahÃsudassanajÃtaka. (95.)                 391>%
     Tattha sotatto ti suriyasantÃpena sutatto, sosÅto ti himodakena susÅto suÂÂhu tinto, eko bhiæsanake vane ti yattha paviÂÂhÃnaæ yebhuyyena lomÃni bhiæsanti tathÃrÆpe bhiæsanake vanasaï¬e eko adutiyo va ahosin ti dÅpeti, naggo na caggimÃsÅno ti naggo ca na ca aggim ÃsÅno ti, tathà sÅtena pÅÊiyamÃno pi n' eva nivÃsanaæ pÃrupanaæ và Ãdiyiæ na aggiæ Ãgamma nisÅdin ti dÅpeti, esanÃpasuto ti abrahmacariye pi tasmiæ brahmacariyasa¤¤Å hutvà brahmacariyaæ c' ev' etaæ esanà ca gavesanà ca upÃyo brahmalokassà 'ti evaæ tÃya brahmacariyesanÃya pasuto anuyutto ussukkaæ Ãpanno ahosin ti dasseti, munÅti munÅ kho esa monatthÃya paÂipanno, evaæ lokena sambhÃvito ahosin ti dÅpeti.
     Evaæ caturaÇgasamannÃgataæ pana brahmacariyaæ caritvà Bodhisatto maraïakÃle upaÂÂhitaæ nirayanimittaæ disvà "idaæ vata samÃdÃnaæ niratthakan" ti ¤atvà taæ khaïaæ ¤eva taæ laddhiæ bhinditvà sammÃdiÂÂhiæ gahetvà devaloke nibbatti.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"ahaæ tena samayena so ÃjÅviko ahosin" ti. LomahaæsajÃtakaæ.

                      $<5. MahÃsudassanajÃtaka.>$
     Aniccà vata saækhÃrà ti. Idaæ Satthà parinibbÃnama¤ce nipanno ùnandattherassa "mà Bhagavà imasmiæ khuddakanagarake" ti vacanaæ Ãrabbha kathesi. "TathÃgate Jetavane viharante SÃriputtatthero kattikapuïïamÃya NÃlagÃmake jÃto varake parinibbÃyi, MahÃmoggallÃno kattikamÃsass' eva kÃÊapakkhe addhamÃsiyaæ, evaæ parinibbute aggasÃvakayuge aham pi KusinÃrÃyaæ parinibbÃyissÃmÅti" anupubbena carikaæ caramÃno tattha gantvà yamakasÃlÃnam antare uttarasÅsake ma¤cake anuÂÂhÃnaseyyÃya nipajji. Atha naæ Ãyasmà ùnandatthero "mà bhante Bhagavà imasmiæ khuddakanagarake visame ujjaægalanagarake sÃkhÃnagarake parinibbÃyi, a¤¤esa¤ ca RÃjagahÃdÅnaæ mahÃnagarÃnaæ a¤¤atarasmiæ Bhagavà parinibbÃyatÆ" 'ti yÃci.
Satthà "mà ùnanda imam khuddakanagarakaæ ujjaægalanagarakaæ sÃkhÃnagarakan ti vadehi, ahaæ pubbe SudassanacakkavattirÃjakÃle imasmiæ nagare vasiæ, tadà dvÃdasayojanikena ratanapÃkÃrena parikkhittaæ mahÃnagaraæ ahosÅti"


#<[page 392]>#
%<392           I. EkanipÃta.  10. Littavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  vatvà therena yÃcito atÅtaæ Ãharanto MahÃsudassanasuttaæ kathesi.
     Tadà pana MahÃsudassanaæ dhammapÃsÃdà otaritvà avidÆre sattaratanamaye nÃlapane pa¤¤attasmiæ kappiyama¤cake dakkhiïena passena anuÂÂhÃnaseyyÃya nipannaæ disvà "imÃni te deva caturÃsÅtinagarasahassÃni KusÃvatÅrÃjadhÃni-pamukhÃni, ettha chandaæ karohÅti" SubhaddÃdeviyà vutte MahÃsudassano "mà devi evaæ avaca, atha kho `ettha chandaæ vinehi mà apekhaæ akÃsÅti' evaæ maæ ovadÃ" 'ti vatvà "kiækÃraïà devÃ" 'ti pucchito "ajjÃhaæ kÃlakiriyaæ karissÃmÅti". Atha naæ devÅ rudamÃnà akkhÅni pu¤chitvà kicchena kasirena tathà vatvà rodi paridevi, sesÃpi caturÃsÅtisahassà itthiyo rodiæsu parideviæsu, amaccÃdisu pi eko adhivÃsetuæ nÃsakkhi, sabbe pi rodiæsu. Bodhisatto alabhaïo "mà saddam akattha", sabbe nivÃretvà deviæ Ãmantetvà "mà tvaæ devi rodi mà paridevi, tilaphalamatto pi hi saækhÃro nicco nÃma n' atthi, sabbe aniccà bhedanadhammà evÃ" 'ti vatvà deviæ ovadanto imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,10.5(=95).1: Aniccà vata saækhÃrà uppÃdavayadhammino,
                 uppajjitvà nirujjhanti, tesaæ vÆpasamo sukho ti. || Ja_I:94 ||>@

     Tattha aniccà vata saækhÃrà ti bhadde SubhaddÃdevi yattakà kehici paccayehi samÃgantvà katà khandhÃyatanÃdayo saækhÃrà sabbe te aniccà yeva nÃma, etesu hi rÆpaæ aniccaæ vi¤¤Ãïaæ aniccaæ cakkhuæ aniccaæ dhammà aniccÃ, yaæ ki¤ci savi¤¤ÃïakÃvi¤¤Ãïakaæ ratanaæ sabban taæ aniccam eva iti aniccà vata saækhÃrà ti gaïha, kasmÃ: uppÃdavayadhammino sabbe h' ete uppÃdadhammino c' eva vayadhammino ca uppajjanabhijjanasabhÃvà yeva tasmà aniccà ti veditabbÃ, yasmà ca aniccà tasmà uppajjitvà va nirujjhanti, uppajjitvà Âhitiæ patvÃpi nirujjhanti yeva, sabbe h' ete nibbattamÃnà uppajjanti nÃma bhijjamÃnà nirujjhanti nÃma, tesaæ uppÃde sati yeva Âhiti nÃma hoti, Âhitiyà sati yeva bhaægo nÃma hoti, na hi anuppannassa Âhiti nÃma,


#<[page 393]>#
%<                     6. TelapattajÃtaka. (96.)                   393>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Âhitaæ abhejjanakaæ nÃma atthi, iti sabbe pi saækhÃrà tÅni lakkhaïÃni patvà tattha tatth' eva nirujjhanti, tasmà sabbe p' ime aniccà khaïikà ittarà addhuvà pabhaÇguno calità samÅrità anaddhaniyà pÃyÃtà tÃvakÃlikà nissÃrà tÃvakÃlikaÂÂhena mÃyÃmarÅcipheïasadisÃ, tesu bhadde SubhaddÃdevi kasmà sukhasa¤¤aæ uppÃdesi, evaæ pana gaïha: tesaæ vÆpasamo sukho sabbavaÂÂavÆpasamanato tesaæ vÆpasamo nÃma nibbÃnaæ, tad ev' ekaæ ekaæ, tato sukhaæ nÃma n' atthÅti.
     Evaæ MahÃsudassano amatamahÃnibbÃnena desanÃkÆÂaæ gahetvà avasesassÃpi mahÃjanassa "dÃnaæ detha sÅlaæ rakkhatha uposathakammaæ karothÃ" 'ti ovÃdaæ datvà devalokaparÃyano ahosi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà SubhaddÃdevÅ RÃhulamÃtà ahosi, pariïÃyakaratanaæ RÃhulo, sesaparisà BuddhapurisÃ, MahÃsudassano pana aham evÃ" 'ti. MahÃsudassanajÃtakaæ.

                      $<6. TelapattajÃtaka.>$
     Samatittikaæ anavasesakan ti. Idaæ Satthà SumbharaÂÂhe Desakaæ nÃma nigamaæ nissÃya a¤¤atarasmiæ vanasaï¬e viharanto JanapadakalyÃïisuttaæ Ãrabbha kathesi. Tatra hi Bhagavà "seyyathÃpi bhikkhave `JanapadakalyÃïÅ JanapadakalyÃïÅti' kho bhikkhave mahÃjanakÃyo sannipÃteyya, sà kho pan' assa JanapadakalyÃïÅ paramapÃsÃvinÅ gÅte `JanapadakalyÃïÅ naccati gÃyatÅti' kho bhikkhave bhiyyosomattÃya mahÃjanakÃyo sannipÃteyya, atha puriso Ãgaccheyya jÅvitukÃmo amaritukÃmo sukhakÃmo dukkhapaÂikkÆlo, tam enaæ evaæ vadeyyuæ `ayan te ambho purisa samatittiyo telapatto antarena ca mahÃsamayaæ antarena ca JanapadakalyÃïiyà hÃretabbo, puriso ca taæ ukkhittÃsiko piÂÂhito piÂÂhito anubandhissati, yatth' eva naæ thokam pi cha¬¬essasi tatth' eva te siraæ pÃtessatÅti', taæ kim ma¤¤atha bhikkhave, api nu so puriso amuæ telapattaæ amanasikaritvà bahiddhà pamÃdaæ ÃhareyyÃ" ti, "no h' etaæ bhante", "upamà kho my-Ãyaæ bhikkhave katà atthassa vi¤¤ÃpanÃya,


#<[page 394]>#
%<394           I. EkanipÃta.  10. Littavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ayaæ ettha attho: samatittiyo telapatto ti kho bhikkhave kÃyagatÃy' etaæ satiyà adhivacanaæ, tasmÃtiha bhikkhave evaæ sikkhitabbaæ: kÃyagatà no sati bhÃvità bhavissati susamÃraddhÃ, evaæ hi vo bhikkhave sikkhitabban" ti imaæ JanapadakalyÃïisuttaæ sÃtthaæ savya¤janaæ kathesi.
     TatrÃyaæ saækhepattho: JanapadakalyÃïÅti janapadamhi kalyÃïÅ uttamà chasarÅradosarahità pa¤cakalyÃïasamannÃgatÃ, sà hi yasmà nÃtidÅghà nÃtirassà nÃtikisà nÃtithÆlà nÃtikÃÊÅ nÃccodÃtà atikkantà mÃnusakaæ vaïïaæ appattà devavaïïaæ tasmà chasarÅradosarahitÃ, chavikalyÃïaæ maæsakalyÃïaæ nahÃrukalyÃïaæ aÂÂhikalyÃïaæ vayakalyÃïan ti imehi pana pa¤cahi kalyÃïehi samannÃgatà pa¤cakalyÃïasamannÃgatà nÃma, tassà hi ÃgantukobhÃsakiccaæ nÃma n' atthi, attano sarÅrobhÃsen' eva dvÃdasahatthe ÂhÃne Ãlokaæ karoti, piyaÇgusamà và hoti suvaïïasamà vÃ, ayam assà chavikalyÃïatÃ, cattÃro pan' assà hatthapÃdà mukhapariyosÃna¤ ca lÃkhÃparikammakatà viya pavÃÊarattakambalasadisaæ hoti, ayam assà maæsakalyÃïatÃ, vÅsatinakhapattÃni maæsato amuttaÂÂhÃne lÃkhÃrasapÆritÃni viya muttaÂÂhÃne khÅradhÃrasadisÃni, ayam assà nahÃrukalyÃïatÃ, dvattiæsa dantà suphassità sudhotavajirapantÅ viya khÃyanti, ayam assà aÂÂhikalyÃïatÃ, vÅsaævassasatikÃpi pana samÃnà soÊasavassuddesikà viya hoti nibbalipalitÃ, ayam assà vayakalyÃïatÃ, paramapÃsÃvinÅti ettha pana pasavanaæ pasavo pavattatÅti attho pasÃvo yeva pÃsÃvo paramo pÃsÃvo paramapÃsÃvo so assà atthÅti paramapÃsÃvinÅ, nacce ca gÅte ca uttamapavatti seÂÂhakiriyÃ, uttamam eva naccaæ naccati gÅtan ca gÃyatÅti vuttaæ hoti, atha puriso Ãgaccheyyà ti na attano ruciyà Ãgaccheyya, ayam pan' ettha adhippÃyo: ath' evaæ mahÃjanamajjhe JanapadakalyÃïiyà naccamÃnÃya sÃdhu sÃdhÆ ti sÃdhukÃresu aÇgulipoÂhanena celukkhepesu ca vattamÃnesu taæ pavattiæ sutvà rÃjÃbandhanÃgÃrato ekaæ purisaæ pakkosÃpetvà nigaÊÃni bhinditvà samatittikaæ suparipuïïaæ telapattaæ tassa hatthe datvà ubhohi hatthehi daÊhaæ gÃhÃpetvà ekaæ asihatthaæ purisaæ ÃïÃpesi: etaæ gahetvà JanapadakalyÃïiyà samajjaÂÂhÃnam gaccha, yatth' eva c' esa pamÃdaæ Ãgamma ekam pi telabinduæ cha¬¬eti tatth' ev' assa sÅsaæ chindà 'ti, so puriso asiæ ukkhipitvà taæ tajjento tattha nesi, so maraïabhayena tajjito jÅvitakÃmatÃya pamÃdavasena taæ amanasikatvà sakim pi akkhÅni ummÅletvà taæ JanapadakalyÃïiæ na olokesi, evaæ bhÆtapubbam ev' etaæ vatthuæ, sutte pana parikappavasen' etaæ vuttan ti veditabbaæ, upamà kho my-Ãyan ti ettha pana telapattassa tÃva kÃyagatÃsatiyà opammasaæsandanaæ katam eva, ettha pana rÃjà viya kammaæ daÂÂhabbaæ asi viya kilesà ukkhittÃsikapuriso viya mÃro telapattahatthapuriso viya kÃyagatÃsatibhÃvako vipassakayogÃvacaro.


#<[page 395]>#
%<                     6. TelapattajÃtaka. (96.)                   395>%
     Iti Bhagavà "kÃyagatÃsatiæ bhÃvetukÃmena bhikkhunà telapattahatthena tena purisena viya satiæ avissajjetvà appamattena kÃyagatÃsati bhÃvetabbÃ" ti imaæ suttaæ Ãharitvà dassesi. BhikkhÆ imaæ sutta¤ ca attha¤ ca sutvà evam Ãhaæsu: "dukkaraæ bhante tena purisena kataæ tathÃrÆpaæ JanapadakalyÃïiæ anoloketvà telapattaæ ÃdÃya gacchantenÃ" 'ti. Satthà "na bhikkhave tena dukkaraæ kataæ sukaraæ ev' etaæ, kasmÃ: ukkhittÃsikena purisena santajjetvà nÅyamÃnatÃya, yam pana pubbe paï¬ità appamÃdena satiæ avissajjetvà abhisaækhaÂaæ dibbarÆpam pi indriyÃni bhinditvà anoloketvà va gantvà rajjaæ pÃpuïiæsu etaæ dukkaran" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa ra¤¤o puttasatassa sabbakaniÂÂho hutvà nibbattitvà anupubbena vi¤¤Ætaæ pÃpuïi. Tadà ca ra¤¤o gehe paccekabuddhà bhu¤janti. Bodhisatto tesaæ veyyÃvaccaæ karoti.
So ekadivasaæ cintesi: "mama bahÆ bhÃtaro, lacchÃmi nu kho ahaæ imasmiæ nagare kulasantakaæ rajjaæ udÃhu no" ti.
Ath' assa etad ahosi: "paccekasambuddhe pucchitvà jÃnissÃmÅti" so dutiyadivase paccekabuddhesu Ãgatesu dhammakarakaæ ÃdÃya pÃnÅyaæ parissÃvetvà pÃde dhovitvà makkhetvà tesaæ antare khajjakaæ khÃditvà nisinnakÃle vanditvà ekamantaæ nisinno tam atthaæ pucchi. Atha naæ te avocuæ: "kumÃra, na tvaæ imasmiæ nagare rajjaæ labhissasi, ito pana vÅsaæyojanasatamatthake GandhÃraraÂÂhe TakkasilÃnagaraæ nÃma atthi, tattha gantuæ sakkonto ito sattame divase rajjaæ lacchasi, antarÃmagge pana mahÃvattaniaÂaviyaæ paripantho atthi, taæ aÂaviæ pariharitvà gacchantassa yojanasatiko maggo hoti, ujukaæ gacchantassa pa¤¤Ãsa yojanÃni, so hi amanussakantÃro nÃma, tattha yakkhiniyo antarÃmagge gÃme ca sÃlÃyo ca mÃpetvà uparisuvaïïatÃrakavicittavitÃnaæ mahÃrahaseyyaæ pa¤¤apetvà nÃnÃvirÃge paÂÂasÃïiyo parikkhipitvÃ{} dibbÃlaækÃrehi attabhÃvaæ maï¬etvà sÃlÃsu nisÅditvà gacchante purise madhurÃhi vÃcÃhi saægaïhitvà `kilantarÆpà viya pa¤¤Ãyatha,


#<[page 396]>#
%<396           I. EkanipÃta.  10. Littavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  idhÃgantvà nisÅditvà pÃnÅyaæ pivitvà gacchathÃ' 'ti pakkositvà ÃgatÃnaæ ÃsanÃni datvà attano rÆpalÅÊhÃya vilÃsehi palobhetvà kilesavasike katvà attanà saddhiæ ajjhÃcÃre kate tatth' eva te lohitena paggharantena khÃditvà jÅvitakkhayaæ pÃpenti, rÆpagocarasattaæ rÆpen' eva gaïhanti saddagocaraæ madhurena gÅtavÃditasaddena ghÃnagocaraæ dibbagandhehi jivhÃgocaraæ dibbena nÃnaggarasabhojanena poÂÂhabbagocaraæ ubhatolohitakÆpadhÃnehi dibbasayanehi, sace indriyÃni bhinditvà tà anoloketvà satiæ paccupaÂÂhapetvà gamissasi sattame divase tattha rajjaæ lacchasÅti". Bodhisatto "hotu bhante, tumhÃkaæ ovÃdaæ gahetvà kiæ età olokessÃmÅti" paccekabuddhehi parittaæ kÃrÃpetvà parittavÃlikaæ c' eva parittasuttaka¤ ca ÃdÃya paccekabuddhe ca mÃtÃpitaro ca vanditvà nivesanaæ gantvà attano purise Ãha:
"ahaæ TakkasilÃyaæ rajjaæ gahetuæ gacchÃmi, tumhe idh' eva tiÂÂhathÃ" 'ti. Atha naæ pa¤ca janà Ãhaæsu, "mayam pi ÃgacchÃmÃ" 'ti. "Na sakkà tumhehi Ãgantuæ, antarÃmagge kira yakkhiniyo rÆpÃdigocare manusse eva¤ c' eva¤ ca rÆpÃdÅhi palobhetvà gaïhanti, mahà paripantho, ahaæ pana attÃnaæ takketvà gacchÃmÅti". "Kiæ pana deva mayaæ tumhehi saddhiæ gacchantà attano piyÃni rÆpÃdÅni olokessÃma, mayaæ hi tath' eva gamissÃmÃ" 'ti. Bodhisatto "tena hi appamattà hothÃ" 'ti te pa¤ca jane ÃdÃya maggaæ paÂipajji. Yakkhiniyo gÃmÃdÅni mÃpetvà nisÅdiæsu. Tesu rÆpagocaro puriso tà yakkhiniyo oloketvà rÆpÃrammaïo paÂibaddho thokaæ ohÅyi. Bodhisatto "kiæ bho thokaæ ohÅyasÅti" Ãha. "Deva, pÃdà me rujanti, thokaæ sÃlÃya nisÅditvà ÃgacchÃmÅti". "Ambho età yakkhiniyo mà kho patthesÅti". "Yaæ hotu taæ hotu, na sakkomi devÃ" 'ti. "Tena hi pa¤¤ÃyissasÅti" itare cattÃro ÃdÃya agamÃsi.
So pi rÆpagocarako tÃsaæ santikaæ agamÃsi. Tà attanà saddhiæ ajjhÃcÃre kate taæ tatth' eva jÅvitakkhayaæ pÃpetvà purato gantvà a¤¤aæ sÃlaæ mÃpetvà nÃnÃturiyÃni gahetvà gÃyamÃnà nisÅdiæsu.


#<[page 397]>#
%<                     6. TelapattajÃtaka. (96.)                     397>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tattha saddagocarako ohÅyi. Tam pi khÃditvà purato gantvà nÃnappakÃre gandhakaraï¬e pÆretvà Ãpaïaæ pasÃretvà nisÅdiæsu. Tattha gandhagocarako ohÅyi.
Tam pi khÃditvà purato gantvà nÃnaggarasÃnaæ dibbabhojanÃnaæ bhÃjanÃni pÆretvà odanikÃpaïaæ pasÃretvà nisÅdiæsu. Tattha rasagocarako ohÅyi. Tam pi khÃditvà purato gantvà dibbasayanÃni pa¤¤Ãpetvà nisÅdiæsu. Tattha poÂÂhabbagocarako ohÅyi.
Tam pi khÃdiæsu. Bodhisatto ekako va ahosi. Ath' ekà yakkhinÅ "atikharamanto vatÃyaæ, ahaæ taæ khÃditvà nivattissÃmÅti" Bodhisattassa pacchato pacchato agamÃsi. AÂaviyà parabhÃge vanakammikÃdayo yakkhiniæ disvà "ayan te purato gacchanto puriso kiæ hotÅti" pucchiæsu. "KomÃrasÃmiyo me ayyÃ" ti. "Ambho, ayaæ evaæ sukhumÃlà pupphadÃmasadisà suvaïïavaïïà kumÃrikà attano kulaæ cha¬¬etvà bhavantaæ takketvà nikkhantÃ, kasmà etaæ akilametvà ÃdÃya na gacchasÅti". "N' esà ayyà mayhaæ {pajÃpatÅ}, yakkhinÅ esÃ, etÃya me pa¤ca manussà khÃditÃ". "Ayyà purisà nÃma kuddhakÃle attano pajÃpatiyo yakkhiniyo pi karonti petiyo pÅti". Sà gacchamÃnà gabbhinÅvaïïam dassetvà puna sakiæ vijÃtavaïïaæ katvà puttaæ aækenÃdÃya Bodhisattaæ anubandhi. DiÂÂhadiÂÂhà purimanayen' eva pucchanti. Bodhisatto pi tath' eva vatvà gacchanto Takkasilaæ pÃpuïi. Sà puttaæ antarÃdhÃpetvà ekikà va anubandhi. Bodhisatto nagaradvÃraæ gantvà ekissà sÃlÃya nisÅdi. Sà Bodhisattassa tejena pavisituæ asakkontÅ dibbarÆpaæ mÃpetvà sÃladvÃre aÂÂhÃsi. Tasmiæ samaye Takkasilato rÃjà uyyÃnaæ gacchanto taæ disvà paÂibaddhacitto hutvà "gacch' imissà sassÃmikabhÃvaæ và assÃmikabhÃvaæ và jÃnÃhÅti" manussaæ pesesi.


#<[page 398]>#
%<398           I. EkanipÃta.  10. Littavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So taæ upasaækamitvà "sassÃmikÃsÅti" pucchi. "ùma ayya me sÃlÃya nisinno sÃmiko" ti.
Bodhisatto "n' esà mayhaæ pajÃpatÅ, yakkhinÅ esÃ, etÃya me pa¤ca manussà khÃditÃ" ti Ãha. "SÃmi, purisà nÃma ayya kuddhakÃle yaæ icchanti taæ vadentÅti" Ãha. So ubhinnam pi vacanaæ ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà "assÃmikabhaï¬aæ nÃma rÃjasantakaæ hotÅti" yakkhiniæ pakkosÃpetvà ekahatthipiÂÂhe nisidÃpetvà nagaraæ padakkhiïaæ katvà pÃsÃdaæ abhiruyha taæ aggamahesiÂÂhÃne Âhapesi. So nahÃtÃnuvilitto sÃyamÃsaæ bhu¤jitvà sirisayanaæ abhirÆhi. SÃpi yakkhinÅ attano upakappanakaæ ÃhÃraæ Ãharitvà alaækatapaÂiyattà sirisayane ra¤¤Ã saddhiæ nipajjitvà ra¤¤o rativasena sukhasamappitassa nipannakÃle ekena passena parivattitvÃ-parodi. Atha naæ rÃjà "kiæ bhadde rodasÅti" pucchi. "Deva, ahaæ tumhehi magge disvà ÃnÅtÃ, tumhÃka¤ ca gehe bahuitthiyo, sÃhaæ sapattÅnaæ antare vasamÃnà kathÃya uppannÃya `ko tuyhaæ mÃtaraæ và pitaraæ và gottaæ và jÃtiæ và jÃnÃti, tvaæ antarÃmagge disvà ÃnÅtà nÃmÃ' ti sÅse gahetvà nippÅÊiyamÃnà viya maæku bhavissÃmi, sace tumhe sakalarajje issariya¤ ca Ãïa¤ ca mayhaæ dadeyyÃtha koci mayhaæ cittaæ kopetvà kathetuæ na sakkhissatÅti". "Bhadde, mayhaæ sakalaraÂÂhavÃsino na ki¤ci honti, nÃhaæ etesaæ sÃmiko, ye pana rÃjÃnaæ kopetvà akattabbaæ karonti tesa¤ ¤evÃhaæ sÃmiko ti iminà kÃraïena na sakkà tuyhaæ sakalaraÂÂhe issariya¤ ca Ãïa¤ ca dÃtun" ti.
"Tena hi deva sace raÂÂhe và nagare và Ãïaæ dÃtuæ na sakkosi antonivesane antovaÊa¤janakÃnaæ upari mama vasaæ vattanatthÃya Ãïaæ detha devÃ" 'ti. RÃjà dibbapoÂÂhabbena baddho tassà vacanaæ atikkamituæ asakkonto "sÃdhu bhadde antovaÊa¤janake tuyhaæ Ãïaæ dammi, tvaæ ete attano vase vattÃpehÅti" Ãha.


#<[page 399]>#
%<                     6. TelapattajÃtaka. (96.)                  399>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Sà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà ra¤¤o niddaæ okkantakÃle yakkhanagaraæ gantvà yakkhe pakkositvà attanà rÃjÃnaæ jÅvitakkhayaæ pÃpetvà aÂÂhimattaæ sesetvà sabbanahÃrucammamaæsalohitaæ khÃdi. Avasesayakkhà mahÃdvÃrato paÂÂhÃya antonivesane kukkuÂakukkure Ãdiæ katvà sabbe khÃditvà aÂÂhÅ sese akaæsu. Punadivase dvÃraæ yathÃpihitam eva disvà manussà pharasÆhi kavÃÂÃni koÂÂetvà anto pavisitvà sabbaæ nivesanaæ aÂÂhikaparipuïïaæ disvà "saccaæ vata so puriso Ãha: `nÃyaæ mayhaæ pajÃpatÅti yakkhinÅ esÃ' ti, rÃjà pana ki¤ci ajÃnitvà va taæ gehe attano bhariyaæ akÃsi, sà yakkhe pakkositvà sabbaæ janaæ khÃditvà gatà bhavissatÅti" Ãhaæsu. Bodhisatto pi taæ divasaæ tassà yeva sÃlÃyaæ parittavÃlikaæ sÅse pakkhipitvà parittasuttaæ parikkhipitvà khaggaæ gahetvà Âhitako va aruïaæ uÂÂhapesi. Manussà sakalanivesanaæ sodhetvà haritupattaæ katvà upari gandhehi vilimpitvà pupphÃni vikiritvà pupphadÃmÃni osÃretvà dhÆpaæ datvà puna mÃlà bandhitvà sammantayiæsu: "bho yo so puriso dibbarÆpaæ mÃpetvà pacchato Ãgacchantiæ yakkhiniæ indriyÃni bhinditvà olokanamattam pi na akÃsi so ativiya uÊÃrasatto dhitimà ¤Ãïasampanno, tÃdise purise rajjaæ anusÃsante sabbaæ raÂÂhaæ sukhitaæ bhavissati, taæ rÃjÃnaæ karomÃ" 'ti. Atha sabbe amaccà ca nÃgarà ca ekacchandà hutvà Bodhisattaæ upasaækamitvà "deva tumhe imaæ rajjaæ kÃrethÃ" 'ti nagaraæ pavesetvà ratanarÃsimhi Âhapetvà abhisi¤citvà TakkasilarÃjÃnaæ akaæsu. So cattÃri agatigamanÃni vajjetvà dasarÃjadhamme akopetvà dhammena rajjaæ kÃrento dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ atÅtaæ Ãharitvà abhisambuddho hutvà imaæ gÃtham Ãha:


#<[page 400]>#
%<400                 I. EkanipÃta.  10. Littavagga.>%

  @<Ja_I,10.6(=96).1: Samatittikaæ anavasesakaæ
                 telapattaæ yathà parihareyya
                 evaæ sacittam anurakkhe
                 patthayÃno disaæ agatapubban ti. || Ja_I:95 ||>@

     Tattha samatittikan ti antomukhavuddhilekhaæ pÃpetvà samabharitaæ, anavasesakan ti anavasi¤canakaæ aparissavanakaæ katvÃ, telapattan ti pakkhittatilateÊapattaæ, parihareyyà 'ti hareyya ÃdÃya gaccheyya, evaæ sacittam anurakkhe ti taæ telabharitaæ pattaæ viya attano cittaæ kÃyagatÃsatiyà gocare c' eva sampayuttaæ satiyà cà 'ti ubhinnaæ antare pakkhipitvà yathà muhuttam pi bahiddhà gocare na vikkhipati yathà paï¬ito yogÃvacaro rakkheyya gopÃyeyya, kiækÃraïÃ: etassa hi
         Dunniggahassa lahuno yatthakÃmanipÃtino
         cittassa damatho sÃdhu, cittaæ dantaæ sukhÃvahaæ, (Dhp. v. 35.)
tasmÃ
         Sududdasaæ sunipuïaæ yatthakÃmanipÃtinaæ
         cittaæ rakkhetha medhÃvÅ, cittaæ guttaæ sukhÃvahaæ (Dhp. v. 36.)
idaæ hi
         DÆraægamaæ ekacaraæ asarÅraæ guhÃsayaæ
         ye cittaæ sa¤¤amessanti mokkhanti MÃrabandhanÃ, (Dhp. v. 37.)
itarassa pana
         AnavaÂÂhitacittassa saddhammaæ avijÃnato
         pariplavapasÃdassa pa¤¤Ã na paripÆrati, (Dhp. v. 38.)
cirakammaÂÂhÃnasahÃyassa pana
         Anavassutacittassa ananvÃhatacetaso
         pu¤¤apÃpapahÅnassa n' atthi jÃgarato bhayaæ, (Dhp. v. 39.)
tasmà etaæ
         Phandanaæ capalaæ cittaæ dÆrakkhaæ dunnivÃrayaæ
         ujuæ karoti medhÃvÅ usukÃro va tejanaæ, (Dhp. v. 33.)


#<[page 401]>#
%<                    7. NÃmasiddhijÃtaka. (97.)                    401>%
evaæ ujuæ karonto sacittam anurakkhe, patthayÃno disaæ agatapubban ti imasmiæ kÃyagatÃsatikammaÂÂhÃne kammaæ Ãrabhitvà anamatagge saæsÃre agatapubbadisaæ patthento pihento vuttanayen' eva sakaæ cittaæ rakkheyyà 'ti attho, kà pan' esà disÃ:
         [MÃtÃpità pubbà disà Ãcariyà dakkhiïà disÃ] 
         puttadÃrà disà pacchà mittÃmaccà ca uttarÃ
         DÃsakammakarà heÂÂhà uddhaæ samaïabrÃhmaïÃ,
         età disà namasseyya alamatto kule gihÅti,
ettha tÃva puttadÃrÃdayo disà ti vuttÃ,
         Disà catasso vidisà catasso
         uddhaæ adho, dasa disà imÃyo,
         katamaæ disaæ tiÂÂhati nÃgarÃjÃ
         yam addasà supine chabbisÃïan ti,
ettha puratthimÃdibhedà disà va disà ti vuttÃ,
         AgÃrino annadapÃnavatthadÃ
         avhÃyikà nam pi disaæ vadanti,
         esà disà paramà setaketu
         yaæ patvà dukkhÅ sukhino bhavantÅti,
ettha nibbÃnaæ disan ti vuttaæ, idhÃpi tad eva adhippetaæ, taæ hi khayaæ virÃgan ti Ãdihi dissati avadissati, tasmà disà ti vuccati, anamatagge pana saæsÃre kenaci bÃlaputhujjanena supine pi agatapubbatÃya agatapubbà disà nÃmà 'ti vuttaæ, taæ patthayantena kÃyagatÃsatiyà yogo karaïÅyo ti.
     Evaæ Satthà nibbÃnena desanÃkÆÂaæ gahetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "tadà rÃjaparisà BuddhaparisÃ, rajjaæ pattakumÃro pana aham evÃ" 'ti. TelapattajÃtakaæ.

                      $<7. NÃmasiddhijÃtaka.>$
     JÅvaka¤ ca mataæ disvà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ nÃmasiddhikaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Eko kira kulaputto nÃmena PÃpako nÃma sÃsane uraæ datvà pabbajito.


#<[page 402]>#
%<402           I. EkanipÃta.  10. Littavagga.>%
BhikkhÆhi "eh' Ãvuso PÃpaka, tiÂÂhÃvuso PÃpakÃ" 'ti vuccamÃno cintesi: "loke pÃpakaæ nÃma lÃmakaæ kÃÊakaïïibhÆtaæ vuccati, a¤¤aæ maægalapaÂisaæyuttaæ nÃmaæ ÃharÃpessÃmÅti" so ÃcariyupajjhÃye upasaækamitvà "bhante mayhaæ nÃmaæ avamaægalaæ, a¤¤aæ me nÃmaæ karothÃ" 'ti Ãha. Atha nan te evam Ãhaæsu: "Ãvuso nÃmaæ nÃma païïattimattaæ, nÃmena kÃci atthasiddhi nÃma n' atthi, attano nÃmen' eva santuÂÂho hohÅti". So punappuna yÃci eva. TassÃyaæ nÃmasiddhikabhÃvo saæghe pÃkaÂo jÃto. Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ sannisinnà bhikkhÆ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso asuko kira bhikkhu nÃmasiddhiko maægalaæ nÃmaæ ÃharÃpetÅti". Satthà dhammasabhaæ Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi so nÃmasiddhiko yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte TakkasilÃyaæ Bodhisatto disÃpÃmokkho Ãcariyo hutvà pa¤ca mÃïavakasatÃni mante vÃcesi. Tass' eko mÃïavo PÃpako nÃma nÃmena. So "ehi PÃpaka, yÃhi PÃpakÃ" 'ti vuccamÃno cintetvà "mayhaæ nÃmaæ avamaægalaæ, a¤¤aæ ÃharÃpessÃmÅti" Ãcariyaæ upasaækamitvà "Ãcariya mayhaæ nÃmaæ avamaægalaæ, a¤¤aæ nÃmaæ karothÃ" 'ti Ãha. Atha naæ Ãcariyo avoca: "gaccha tÃta, janapadacÃrikaæ caritvà attano abhirucitaæ ekaæ maægalaæ nÃmaæ gahetvà ehi, Ãgatassa te nÃmaæ parivattetvà a¤¤aæ nÃmaæ karissÃmÅti". So "sÃdhÆ" 'ti pÃtheyyaæ gahetvà nikkhanto gÃmena gÃmaæ caranto ekaæ nagaraæ pÃpuïi. Tattha c' eko puriso kÃlakato JÅvako nÃma nÃmena. So taæ ¤Ãtijanena ÃÊÃhanaæ nÅyamÃnaæ disvà "kiænÃmako nÃm' esa puriso" ti pucchi. "JÅvako nÃmÃ" 'ti. "JÅvako pi maratÅti". "JÅvako pi marati, AjÅvako pi marati, nÃmaæ nÃma païïattimattaæ, tvaæ bÃlo ma¤¤e" ti.
So taæ kathaæ sutvà nÃme majjhatto hutvà antonagaraæ pÃvisi.
Ath' ekaæ dÃsiæ bhatiæ adadamÃnaæ sÃmikà dvÃre nisÅdÃpetvà rajjuyà paharanti, tassà ca DhanapÃlÅti nÃmaæ hoti. So antaravÅthiyà gacchanto taæ pothiyamÃnaæ disvÃ


#<[page 403]>#
%<                    7. NÃmasiddhijÃtaka. (97.)                   403>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "kasmà imaæ pothethÃ" 'ti pucchi. "Bhatiæ dÃtuæ na sakkotÅti". "Kiæ pan' assà nÃman" ti. "DhanapÃlÅ nÃmÃ" 'ti. "NÃmena DhanapÃlÅ samÃnÃpi bhatimattaæ dÃtuæ na sakkotÅti". "DhanapÃliyo pi AdhanapÃliyo pi duggatà honti, nÃmaæ nÃma païïattimattaæ, tvaæ bÃlo ma¤¤e" ti. So nÃme majjhattataro hutvà nagarà nikkhamma maggaæ paÂipanno antarÃmagge maggamÆÊhaæ purisaæ disvà "ayyo kiæ karonto vicarasÅti" pucchi.
"MaggamÆÊho 'mhi sÃmÅti". "Kiæ pana te nÃman" ti. "Panthako nÃmÃ" 'ti. PanthakÃpi maggamÆÊhà hontÅti". "Panthako pi Apanthako pi maggamÆÊho hoti, nÃmaæ nÃma païïattimattaæ, tvaæ pana bÃlo ma¤¤e" ti. So nÃme atimajjhatto hutvà Bodhisattassa santikaæ gantvà "kiæ tÃta nÃmaæ rocetvà Ãgato sÅti" vutte "Ãcariya JÅvakÃpi nÃma maranti AjÅvakÃpi, DhanapÃliyo pi duggatà honti AdhanapÃliyo pi, PanthakÃpi maggamÆÊhà honti ApanthakÃpi, nÃmaæ nÃma païïattimattaæ, nÃmena siddhi n' atthi, kammen' eva siddhi, alaæ mayhaæ a¤¤ena nÃmena, tad eva me nÃmaæ hotÆ" 'ti Ãha. Bodhisatto tena diÂÂha¤ ca kata¤ ca saæsandetvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,10.7(=97).1: JÅvaka¤ ca mataæ disvà DhanapÃli¤ ca duggataæ
                 Panthaka¤ ca vane mÆÊhaæ PÃpako punar Ãgato ti. || Ja_I:96 ||>@

     Tattha punarÃgato ti imÃni tÅïi kÃraïÃni disvà puna Ãgato, rakÃro sandhivasena vutto.
     Satthà imaæ atÅtaæ Ãharitvà "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' esa nÃmasiddhiko yevÃ" 'ti vatvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà nÃmasiddhiko idÃni pi nÃmasiddhiko yeva, Ãcariyaparisà BuddhaparisÃ, Ãcariyo pana aham evÃ" 'ti. NÃmasiddhijÃtakaæ.


#<[page 404]>#
%<404                 I. EkanipÃta.  10. Littavagga.>%

                      $<8. KÆÂavÃïijajÃtaka.>$
     SÃdhu kho paï¬ito nÃmà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ kÆÂavÃïijaæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthiyaæ hi dve janà ekato vaïijjaæ karontà bhaï¬aæ sakaÂenÃdÃya janapadaæ gantvà laddhalÃbhà paccÃgamiæsu. KÆÂavÃïijo cintesi: "ayaæ bahÆ divase dubbhojanena dukkhaseyyÃya kilanto idÃni attano ghare nÃnaggarasehi yÃvadatthaæ subhojanaæ bhu¤jitvà ajÅrakena marissati, athÃhaæ imaæ bhaï¬aæ tayo koÂÂhÃse katvà ekaæ tassa dÃrakÃnaæ dassÃmi dve koÂÂhÃse attano gahessÃmÅti" so "ajja bhÃjessÃma sve bhÃjessÃmÃ" ti bhaï¬aæ bhÃjetuæ na icchi. Atha naæ paï¬itavÃïijo akÃmakaæ nippÅÊetvà bhÃjÃpetvà vihÃraæ gantvà SatthÃraæ vanditvà katapaÂisanthÃro "atipapa¤co kato, idhÃgantvÃpi cirena BuddhupaÂÂhÃnaæ Ãgato sÅti" vutto tam pavattiæ Bhagavato Ãrocesi. Satthà "na kho so gahapati upÃsaka dÃn' eva kÆÂavÃïijo, pubbe pi kÆÂavÃïijo yeva, idÃni pana taæ va¤cetukÃmo jÃto, pubbe paï¬ite pi va¤cetuæ ussahÅti" vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto BÃrÃïasiyaæ vÃïijakule nibbatti, nÃmagahaïadivase c' assa Paï¬ito ti nÃmaæ akaæsu. So vayappatto a¤¤ena vÃïijena saddhiæ ekato hutvà vaïijjaæ karoti, tassa Atipaï¬ito ti nÃmaæ ahosi. Te BÃrÃïasito pa¤cahi sakaÂasatehi bhaï¬aæ ÃdÃya janapadaæ gantvà vaïijjaæ katvà laddhalÃbhà puna BÃrÃïasiæ Ãgamiæsu. Atha nesaæ bhaï¬aæ bhÃjanakÃle Atipaï¬ito Ãha: "mayà dve koÂÂhÃsà laddhabbÃ" ti. "KiækÃraïÃ". "Tvaæ Paï¬ito ahaæ Atipaï¬ito, Paï¬ito ekaæ laddhuæ arahati Atipaï¬ito dve" ti. "Nanu amhÃkaæ dvinnam pi bhaï¬amÆlam pi goïÃdayo pi samasamà yeva, tvaæ kasmà dve koÂÂhÃse laddhuæ arahasÅti". "Atipaï¬itabhÃvenÃ" 'ti. Evaæ te kathaæ va¬¬hetvà kalahaæ akaæsu. Tato Atipaï¬ito "atth' eko upÃyo" ti cintetvà attano pitaraæ ekasmiæ susirarukkhe pavesetvÃ


#<[page 405]>#
%<           8. KÆÂavÃïijajÃtaka. (98.)  9. ParosahassajÃtaka. (99.)     405>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "tvaæ amhesu Ãgatesu `Atipaï¬ito dve koÂÂhÃse laddhuæ arahatÅti' vadeyyÃsÅti" vatvà Bodhisattaæ upasaækamitvà "samma mayhaæ dvinnaæ koÂÂhÃsÃnaæ yuttabhÃvaæ và esà rukkhadevatà jÃnÃti, ehi taæ pucchissÃmÃ" 'ti naæ patthento "ayye rukkhadevate amhÃkaæ aÂÂaæ pacchindÃ" 'ti Ãha. Ath' assa pità saraæ parivattetvà "tena hi kathethÃ" 'ti Ãha. "Ayye, ayaæ Paï¬ito ahaæ Atipaï¬ito amhehi ekato vohÃro kato, tattha kena kiæ laddhabban" ti. "Paï¬itena eko koÂÂhÃso Atipaï¬itena dve laddhabbÃ" ti. Bodhisatto evaæ vinicchitaæ aÂÂaæ sutvà "idÃni devatÃbhÃvaæ và adevatÃbhÃvaæ và jÃnissÃmÅti" palÃlaæ Ãharitvà susiraæ pÆretvà aggiæ adÃsi. Atipaï¬itassa pità jÃlÃya puÂÂhakÃle addhajhÃmena sarÅrena upari Ãruyha sÃkhaæ gahetvà olambanto bhÆmiyaæ patitvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,10.8(=98).1: SÃdhu kho Paï¬ito nÃma, n' atth' eva Atipaï¬ito,
                 Atipaï¬itena puttena man' amhi upakÆÊito ti. || Ja_I:97 ||>@

     Tattha sÃdhu kho Paï¬ito nÃmà 'ti imasmiæ loke paï¬iccena samannÃgato kÃraïÃkÃraïa¤¤Æ puggalo sÃdhu sobhano, Atipaï¬ito ti nÃmamattena Atipaï¬ito kÆÂapuriso na tv-eva varaæ, manamhi upakÆÊito ti thoken' amhi jhÃmo, addhajjhÃmako va mutto ti attho.
     Te ubho pi majjhe bhinditvà samaæ ¤eva koÂÂhÃsaæ gaïhitvà yathÃkammaæ gatÃ.
     Satthà "pubbe pi esa kÆÂavÃïijo vÃ" 'ti imaæ atÅtaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà kÆÂavÃïijo paccuppanne pi kÆÂavÃïijo va, paï¬itavÃïijo pana aham evÃ" 'ti. KÆÂavÃïijajÃtakaæ.

                      $<9. ParosahassajÃtaka.>$
     Parosahassam pi samÃgatÃnan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto puthujjanapucchakaæ pa¤haæ Ãrabbha kathesi.


#<[page 406]>#
%<406         I. EkanipÃta.  10. Littavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Vatthuæ SarabhaÇgajÃtake Ãvibhavissati. Ekasmiæ pana samaye bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ sannipatità "Ãvuso Dasabalena saækhittena kathitaæ dhammasenÃpati SÃriputto vitthÃrena vyÃkÃsÅti" therassa guïakathÃya nisÅdiæsu. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave SÃriputto idÃn' eva mayà saækhittena bhÃsitaæ vitthÃrena vyÃkaroti, pubbe pi vyÃkÃsi yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto udiccabrÃmaïakule nibbattitvà TakkasilÃyaæ sabbasippÃni uggaïhitvà kÃme pahÃya isipabbajjaæ pabbajitvà pa¤cÃbhi¤¤Ã aÂÂha samÃpattiyo nibbattetvà Himavante vihÃsi.
ParivÃro pi 'ssa pa¤ca tÃpasasatÃni ahesuæ. Ath' assa jeÂÂhantevÃsiko vassÃrattasamaye upaddhaæ isigaïaæ ÃdÃya loïambilasevanatthÃya manussapathaæ agamÃsi. Tadà Bodhisattassa kÃlakiriyasamayo jÃto. Atha naæ antevÃsikà "kataro vo guïo laddho" ti adhigamaæ pucchiæsu. So "n' atthi {ki¤cÅti}" vatvà ùbhassarabrahmaloke nibbatti. Bodhisattà hi rÆpasamÃpattilÃbhino hutvÃpi abhabbaÂÂhÃnantà ùruppe na nibbattanti. AntevÃsikà "Ãcariyassa adhigamo n' atthÅti" ÃÊÃhane sakkÃraæ na kariæsu. JeÂÂhantevÃsiko Ãgantvà "kahaæ Ãcariyo" ti pucchitvà "kÃlakato" ti sutvà "api Ãcariyaæ adhigamaæ pucchitthÃ" 'ti.
"ùma pucchimhÃ" 'ti. "Kiæ kathesÅti". "`N' atthi ki¤cÅti' tena vuttan ti ath' assa amhehi sakkÃro na kato" ti Ãhaæsu. JeÂÂhantevÃsiko "tumhe Ãcariyassa vacanatthaæ na jÃnittha, Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattilo Ãcariyo" ti Ãha. Te tasmiæ punappuna kathente pi na saddahiæsu. Bodhisatto taæ kÃraïaæ ¤atvà "andhabÃlÃ, mama jeÂÂhantevÃsikassa na saddahanti, imaæ tesaæ kÃraïaæ pÃkaÂaæ karissÃmÅti" Brahmalokà Ãgantvà assamapadamatthake mahantenÃnubhÃvenÃkÃse Âhatvà antevÃsikassa pa¤¤ÃnubhÃvaæ vaïïento imaæ gÃtham Ãha:


#<[page 407]>#
%<                    10. AsÃtarÆpajÃtaka. (100.)                 407>%

  @<Ja_I,10.9(=99).1: Parosahassam pi samÃgatÃnaæ
                 kandeyyun te vassasataæ apa¤¤Ã,
                 eko va seyyo puriso sapa¤¤o
                 yo bhÃsitassa vijÃnÃti atthan ti. || Ja_I:98 ||>@

     Tattha parosahassam pÅti atirekasahassam pi, samÃgatÃnan ti sannipatitÃnaæ bhÃsitassa atthaæ jÃnituæ asakkontÃnaæ bÃlÃnaæ, kandeyyun te vassasataæ apa¤¤Ã ti te evaæ samÃgatà apa¤¤Ã ime bÃlatÃpasà viya vassasatam pi vassasahassam pi rodeyyuæ parideveyyuæ, rodamÃnÃpi pana atthaæ và kÃraïaæ và n' eva jÃneyyun ti dÅpeti, eko va seyyo puriso sapa¤¤o ti evarÆpÃnaæ bÃlÃnaæ parosahassato pi eko paï¬itapuriso va seyyo varataro ti attho, kÅdiso sapa¤¤o ti yo bhÃsitassa vijÃnÃti atthaæ ayaæ jeÂÂhantevÃsiko viyà 'ti.
     Evaæ MahÃsatto ÃkÃse Âhito va dhammaæ desetvà tÃpasagaïaæ bujjhÃpetvà Brahmalokam eva gato. Te pi tÃpasà jÅvitapariyosÃne Brahmaloka-parÃyanà ahesuæ.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà jeÂÂhantevÃsiko SÃriputto ahosi, MahÃbrahmà pana aham evÃ" 'ti. ParosahassajÃtakaæ.

                      $<10. AsÃtarÆpajÃtaka.>$
     AsÃtaæ sÃtarÆpenà 'ti. Idaæ Satthà Kuï¬iyanagaraæ upanissÃya Kuï¬adhÃnavane viharanto KoliyarÃjadhÅtaraæ SuppavÃsaæ upÃsikaæ Ãrabbha kathesi. Sà hi tasmiæ samaye sattavassÃni kucchinà gabbhaæ pariharitvà sattÃhaæ mÆÊhagabbhà ahosi, adhimattà vedanà vattiæsu. Sà evaæ adhimattavedanÃbhitunnÃpi "SammÃsambuddho vata so Bhagavà yo evarÆpassa dukkhassa pahÃnÃya dhammaæ deseti, supaÂipanno vata tassa Bhagavato sÃvakasaægho yo evarÆpassa dukkhassa pahÃnÃya paÂipanno, susukhaæ vata nibbÃïaæ yatth' evarÆpadukkhaæ n' atthÅti" imehi tÅhi vitakkehi adhivÃsesi.
Sà sÃmikaæ pakkositvà ta¤ ca attano pavattiæ vandanasÃsana¤ ca Ãrocetuæ Satthu santikaæ pesesi. Satthà vandanasÃsanaæ sutvÃ{} va


#<[page 408]>#
%<408           I. EkanipÃta.  10. Littavagga.>%
"sukhinÅ hotu SuppavÃsà KoliyadhÅtÃ, sukhinÅ Ãrogà Ãrogaæ puttaæ vijÃyatÆ" ti Ãha. Sahavacanà va Bhagavato SuppavÃsà KoliyadhÅtà sukhinÅ Ãrogà Ãrogaæ va puttaæ vijÃyi. Ath' assà sÃmiko gehaæ gantvà naæ vijÃtaæ disvà "acchariyaæ vata bho" ti ativiya TathÃgatassÃnubhÃvena acchariyabbhutacittajÃto ahosi. SuppavÃsÃpi puttaæ vijÃyitvà sattÃhaæ buddhapamukhassa saæghassa dÃnaæ dÃtukÃmà puna nimantanatthÃya taæ pesesi. Tena kho pana samayena MahÃmoggallÃnassa upaÂÂhÃkena buddhapamukho saægho nimantito hoti.
Satthà SuppavÃsÃya dÃnassa okÃsadÃnatthÃya therassa santikaæ pesetvà taæ sa¤¤aæ pÃpetvà sattÃhaæ tassà dÃnaæ paÂiggahesi saddhiæ bhikkhusaæghena. Sattame pana divase SuppavÃsà puttaæ SÅvalikumÃraæ maï¬etvà SatthÃra¤ c' eva bhikkhusaægha¤ ca vandÃpesi. Tasmiæ paÂipÃÂiyà SÃriputtattherassa santikaæ nÅte thero tena saddhiæ "kacci te SÅvali khamanÅyan" ti paÂisanthÃraæ akÃsi.
So "kuto me bhante sukhaæ, sv-Ãhaæ sattavassÃni lohitakumbhiyaæ vasin" ti therena saddhiæ evarÆpaæ kathaæ kathesi. SuppavÃsà tassa vacanaæ sutvà "sattÃhajÃto me putto anubuddhena dhammasenÃpatinà saddhiæ mantetÅti" somanassappattà ahosi. Satthà "api nu SuppavÃse a¤¤e pi evarÆpe putte icchasÅti" Ãha. "Sace bhante evarÆpe a¤¤e satta putte labheyyaæ iccheyyam evÃhan" ti. Satthà udÃnaæ udÃnetvà anumodanaæ katvà pakkÃmi. SÅvalikumÃro pi kho sattavassikakÃle yeva sÃsane uraæ datvà pabbajitvà paripuïïavasso upasampadaæ labhitvà pu¤¤avà {lÃbhaggappatto} hutvà paÂhaviæ unnÃdetvà arahattaæ patvà pu¤¤avantÃnaæ antare etadaggaÂÂhÃnaæ pÃpuïi. Ath' ekadivasaæ bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ sannipatitvà "Ãvuso SÅvalithero nÃma evarÆpo mahÃpu¤¤o patthitapatthano pacchimabhavikasatto sattavassÃni lohitakumbhiyaæ sattÃhaæ mÆÊhagabbhabhÃvaæ Ãpajji, aho mÃtÃputtà mahantaæ dukkhaæ anubhaviæsu, kin nu kho kammaæ akaæsÆ" 'ti kathaæ samuÂÂhÃpesuæ. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "bhikkhave SÅvalino mahÃpu¤¤avato ca sattavassÃni lohitakumbhiyaæ nivÃso va sattÃhaæ mÆÊhagabbhabhÃvappatti ca attano katakammamÆlakà va,


#<[page 409]>#
%<                    10. AsÃtarÆpajÃtaka. (100.)                409>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  SuppavÃsÃya pi sattavassÃni kucchinà gabbhapariharaïadukkhaï ca sattÃhaæ mÆÊhagabbhadukkha¤ ca attanà katakammamÆlakam evÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa aggamahesiyà kucchismiæ paÂisandhiæ gaïhitvà vayappatto TakkasilÃyaæ sabbasippÃni uggaïhitvà pitu accayena dhammena rajjaæ kÃresi. Tasmiæ samaye KosalarÃjà mahantena balena Ãgantvà BÃrÃïasiæ gahetvà taæ rÃjÃnaæ mÃretvà tass' eva aggamahesiæ attano aggamahesiæ akÃsi. BÃrÃïasira¤¤o pana putto pitu maraïakÃle niddhamanadvÃrena palÃyitvà balaæ saæharitvà BÃrÃïasiæ Ãgantvà avidÆre nisÅditvà tassa ra¤¤o païïam pesesi "rajjaæ và detu yuddhaæ vÃ" ti. So "yuddhaæ demÅti" paÂipaïïaæ pesesi.
RÃjakumÃrassa pana mÃtà taæ sÃsanaæ sutvà "yuddhena kammaæ n' atthi, sabbadisÃsu sa¤cÃraæ pacchinditvà BÃrÃïasinagaraæ parivÃretu, tato dÃrÆdakabhattaparikkhayena kilantamanussaæ nagaraæ vinà va yuddhena gaïhissatÅti" païïaæ pesesi. So mÃtu sÃsanaæ sutvà sattadivasÃni sa¤cÃraæ pacchinditvà nagaraæ rundhi. NÃgarà sa¤cÃraæ alabhamÃnà sattame divase tassa ra¤¤o sÅsaæ gahetvà kumÃrassa adaæsu.
KumÃro nagaraæ pavisitvà rajjaæ gahetvà pariyosÃne yathÃkammaæ gato.
     So etarahi satta divasÃni sa¤cÃraæ pacchinditvà nagaraæ rundhitvà gahitakammanissandena sattavassÃni lohitakumbhiyaæ vasitvà sattÃhaæ mÆÊhagabbhabhÃvaæ Ãpajji, yaæ pana so PadumuttarapÃdamÆle "lÃbhÅnaæ aggo bhaveyyan" ti mahÃdÃnaæ datvà patthanaæ akÃsi ya¤ ca VipassikÃle nÃgarehi saddhiæ sahassagghanakaæ guÊadadhiæ datvà patthanaæ akÃsi tassÃnubhÃvena lÃbhÅnaæ aggo jÃto.


#<[page 410]>#
%<410                 I. EkanipÃta.  10. Littavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  SuppavÃsÃpi "nagaraæ rundhitvà gaïha tÃtÃ" 'ti pesitabhÃvena sattavassÃni kucchinà gabbhaæ pariharitvà sattÃhaæ mÆÊhagabbhà jÃtÃ. Satthà imaæ atÅtaæ Ãharitvà abhisambuddho hutvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,10.10(=100).1: AsÃtaæ sÃtarÆpena piyarÆpena appiyaæ
                 dukkhaæ sukhassa rÆpena pamattam ativattatÅti. || Ja_I:99 ||>@

     Tattha asÃtaæ sÃtarÆpenà ti amadhuram eva madhurapaÂirÆpakena, pamattam ativattatÅti, asÃtaæ appiyaæ dukkhan ti evaæ tividham pi etena sÃtarÆpÃdinà ÃkÃrena sativippavÃsavasena pamattapuggalaæ ativattati abhibhavati ajjhottharatÅti attho. Idaæ Bhagavatà ya¤ ca te mÃtÃputtà iminà gabbhapariharaïagabbhavÃsasaækhÃtena asÃtÃdinà pubbe nagararundhanasÃtÃdipaÂirÆpakena ajjhotthaÂà ya¤ ca idÃni sà upÃsikà puna pi sattakkhattuæ evarÆpaæ asÃtaæ appiyaæ dukkhaæ pemavatthubhÆtena puttasaækhÃtena sÃtÃdipaÂirÆpakena ajjhotthaÂà hutvà tathà avacanaæ sabbam pi sandhÃya vuttan ti veditabban ti.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà nagaraæ rundhitvà rajjaæ pattakumÃro SÅvali ahosi, mÃtà SuppavÃsÃ, pità pana BÃrÃïasirÃjà aham evÃ" 'ti. AsÃtarÆpajÃtakaæ. Littavaggo dasamo. MajjhimapaïïÃsako niÂÂhito.

                         11. PAROSATAVAGGA.

                      $<1. ParosatajÃtaka.>$

  @<Ja_I,11.1(=101).1: Parosataæ ve pi samÃgatÃnaæ
                 jhÃyeyyun te vassasataæ apa¤¤Ã,
                 eko va seyyo puriso sapa¤¤o
                 yo bhÃsitassa vijÃnÃti atthan ti. || Ja_I:100 ||>@


#<[page 411]>#
%<        1. ParosatajÃtaka. (101).  2. PaïïikajÃtaka. (103).         411>%
     Idaæ jÃtakaæ vatthuto ca veyyÃkaraïato ca samodhÃnato ca ParosahassajÃtaka-sadisam eva, kevalaæ h' ettha jhÃyeyyun ti padamattam eva viseso.
Tass' attho: vassasatam pi apa¤¤Ã jhÃyeyyuæ olokeyyuæ upadhÃreyyuæ, evaæ olokentÃpi pana atthaæ và kÃraïaæ và na passanti, tasmà yo bhÃsitassa atthaæ jÃnÃti so eko va sapa¤¤o seyyo ti. ParosatajÃtakaæ.

                      $<2. PaïïikajÃtaka.>$
     Yo dukkhapuÂÂhÃya bhaveyya tÃïan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ païïikaæ upÃsakaæ Ãrabbha kathesi.
So kira SÃvatthi-vÃsÅ upÃsako nÃnappakÃrÃni mÆlapaïïÃdÅni ca lÃbukumbhaï¬Ãni ca vikkiïitvà jÅvikaæ kappeti. Tass' ekà dhÅtà abhirÆpà pÃsÃdikà ÃcÃrasÅlasampannà hirottappasamannÃgatà kevalaæ niccappahasitamukhÃ. Tassà samÃnakulesu vÃreyyatthÃya Ãgatesu so cintesi: "imissà vÃreyyaæ vattati aya¤ ca niccappahasitamukhÃ, kumÃrikadhamme pana asati kumÃrikÃya parakulaæ gatÃya mÃtÃpitunnaæ garahà hoti, `atthi nu kho imissà kumÃrikadhammo n' atthÅti' vÅmaæsissÃmi nan" ti so ekadivasaæ dhÅtaraæ pacchiæ gÃhÃpetvà ara¤¤e païïatthÃya ara¤¤aæ gantvà vÅmaæsanavasena kilesanissito viya hutvà rahassakathaæ kathetvà taæ hatthe gaïhi. Sà gahitamattà va rodantÅ kandantÅ "ayuttaæ etaæ tÃta, udakato aggipÃtubhÃvasadisaæ, mà evarÆpaæ karothÃ" 'ti Ãha.,Amma mayà vÅmaæsanatthÃya tvaæ hatthe gahitÃ, vadehi: atthi dÃni te kumÃrikadhammo" ti. "ùma tÃta atthi, mayà hi lobhavasena na koci puriso olokitapubbo" ti. So dhÅtaraæ assÃsetvà gharaæ netvà maÇgalaæ katvà parakulaæ pesetvà "SatthÃraæ vandissÃmÅti" gandhamÃlÃdihattho Jetavanaæ gantvà SatthÃraæ vanditvà pÆjetvà ekamantaæ nisÅdi "cirassÃgato sÅti" ca vutte tam atthaæ Bhagavato Ãrocesi. Satthà "upÃsaka kumÃrikà ciraæ paÂÂhÃya ÃcÃrasÅlasampannà va, tvaæ pana na idÃn' eva evaæ vÅmaæsasi, pubbe pi vÅmaæsi yevÃ" ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ara¤¤e rukkhadevatà hutvà nibbatti.


#<[page 412]>#
%<412                 I. EkanipÃta.  11. Parosatavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' eko BÃrÃïasiyaæ païïikaupÃsako ti vatthuæ paccuppannasadisaæ eva. Tena sà vÅmaæsanatthÃya hatthe gahità dhÅtà paridevamÃnà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,11.2(=102).1: Yo dukkhapuÂÂhÃya bhaveyya tÃïaæ
                 so me pità dÆbhi vane karoti,
                 sà kassa kandÃmi vanassa majjhe,
                 yo tÃyità so sahasà karotÅti. || Ja_I:101 ||>@

     Tattha yo dukkhapuÂÂhÃya bhaveyya tÃïan ti kÃyikacetasikehi dukkhehi puÂÂhÃya tÃyità parittÃyità patiÂÂhà bhaveyya, so me pità dÆbhi vane karotÅti yo mayhaæ dukkhaparittÃyako pità va imasmiæ ÂhÃne evarÆpaæ mittadÆbhikammaæ karoti attano jÃtÃya dhÅtari vÅtikkamaæ kattuæ ma¤¤atÅti attho, kassa kandÃmÅti kassa rodÃmi ko me patiÂÂhà bhavisatÅti dÅpeti, yo tÃyità so sahasà karotÅti yo mayhaæ tÃyità rakkhità avassayo bhavituæ arahati so pità yeva sÃhasiyakammaæ karotÅti attho.
     Atha naæ pità assÃsetvà "amma rakkhitattÃsÅti" pucchi, "Ãma tÃta rakkhito me attÃ" ti. So taæ gharaæ netvà maægalaæ katvà parakulaæ pesesi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne upÃsako sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà pità etarahi pitÃ, dhÅtà va dhÅtÃ, taæ kÃraïaæ paccakkhato diÂÂharukkhadevatà pana aham evÃ" 'ti. PaïïikajÃtakaæ.

                      $<3. VerijÃtaka.>$
     Yattha verÅ nivisatÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto AnÃthapiï¬ikaæ Ãrabbha kathesi. AnÃthapiï¬iko kira bhogagÃmaæ gantvà Ãgacchanto antarÃmagge core disvà "antarÃmagge vasituæ na yuttaæ, SÃvatthim eva gamissÃmÅti" vegena goïe pÃjetvà SÃvatthim eva Ãgantvà punadivase vihÃraæ gato Satthu etam atthaæ Ãrocesi.


#<[page 413]>#
%<        3. VerijÃtaka. (103).  4. MittavindajÃtaka. (104).         413>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Satthà "pubbe pi gahapati paï¬ità antarÃmagge core disvà antarà avilambamÃnà attano vasanaÂÂhÃnam eva gamiæsÆ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto mahÃvibhavo seÂÂhi hutvà ekaæ gÃmakaæ nimantanaæ bhu¤janatthÃya gantvà pacchà gacchanto antarÃmagge core disvà antarÃmagge avasitvà va vegena pÃjento attano geham eva Ãgantvà nÃnaggarasehi bhu¤jitvà mahÃsayane nisinno "corÃnaæ hatthato muccitvà nibbhayaÂÂhÃnaæ attano gehaæ Ãgato 'mhÅti" udÃnavasena imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,11.3(=103).1: Yattha verÅ nivisati na vase tattha paï¬ito,
                 ekarattaæ dirattaæ và dukkhaæ vasati verisÆ 'ti. || Ja_I:102 ||>@

     Tattha verÅti veracetanÃsamaÇgipuggalo, nivisatÅti patiÂÂhÃti, na vase tattha paï¬ito ti so veripuggalo yasmiæ ÂhÃne patiÂÂhito hutvà vasati tattha paï¬ito paï¬iccena samannÃgato na vaseyya, kiækÃraïà ti ekarattaæ dirattaæ và dukkhaæ vasati verisu verÅnam hi antare vasanto ekÃhaæ dvÅham pi dukkham eva vasatÅti attho.
     Evaæ Bodhisatto udÃnaæ udÃnetvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà aham eva BÃrÃïasÅseÂÂhi ahosin" ti. VerijÃtakaæ.

                      $<4. MittavindajÃtaka.>$
     Catubbhi aÂÂhajjhagamà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ dubbacabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ heÂÂhà MittavindajÃtake vuttanayen' eva vitthÃretabbaæ. Idaæ pana jÃtakaæ Kassapabuddha-kÃlikaæ.


#<[page 414]>#
%<414           I. EkanipÃta.  11. Parosatavagga.>%
     Tasmiæ hi kÃle uracakkaæ ukkhipitvà niraye paccamÃno eko nerayiko satto "bhante kin nu kho pÃpam akÃsin" ti Bodhisattaæ pucchi. Bodhisatto "tayà ida¤ c' ida¤ ca pÃpakammaæ katan" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,11.4(=104).1: Catubbhi aÂÂh' ajjhagamà aÂÂhÃhi pi ca soÊasa
                 soÊasÃhi ca battiæsÃ, atricchaæ cakkam Ãsado,
                 icchÃhatassa posassa cakkaæ bhamati matthake ti. || Ja_I:103 ||>@

     Tattha catubbhi aÂÂhajjhagamà ti samuddantare catasso vimÃnapetiyo labhitvà tÃhi asantuÂÂho atricchatÃya parato gantvà aparà aÂÂhÃdhigato sÅti attho, sesapadadvayehi es' eva nayo, atricchaæ cakkam Ãsado ti evaæ sakalÃbhena asantuÂÂho atricchaæ atra atra icchanto parato parato lÃbhaæ patthento idÃni cakkaæ Ãsado ti idaæ uracakkaæ patto si, tassa te etaæ icchÃhatassa taïhÃya hatassa upÃhatassa tava cakkaæ bhamati matthake pÃsÃïacakkaæ ayacakkaæ ti imesu dvÅsu khuradhÃraæ ayacakkaæ tassa matthake punappuna patanavasena bhamantaæ disvà evam Ãha.
     Vatvà ca pana attano devalokam eva gato. So pi nirayasatto attano pÃpe khÅïe yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà Mittavindako dubbacabhikkhu ahosi, devaputto pana aham evÃ" 'ti. MittavindajÃtakaæ.

                      $<5. DubbalakaÂÂhajÃtaka.>$
     Bahum petaæ vane kaÂÂhan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ uttastabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. So kira SÃvatthivÃsÅ eko kulaputto dhammadesanaæ sutvà pabbajitvà maraïabhÅruko ahosi, rattiÂÂhÃnadivÃÂÂhÃnesu vÃtassa và vÅjantassa sukkhadaï¬akassa và patantassa pakkhicatuppadÃnaæ và saddaæ sutvà maraïabhayatajjito mahÃravaæ ravanto palÃyati. Tassa hi "maritabbaæ mayÃ" ti satimattam pi n' atthi, sace hi so "ahaæ marissÃmÅti" jÃneyya na maraïato bhÃyeyya, maraïasatikammaÂÂhÃnassa pana abhÃvitattà va bhÃyati.


#<[page 415]>#
%<                  5. DubbalakaÂÂhajÃtaka. (105).                  415>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tassa so maraïabhÅrukabhÃvo bhikkhusaæghe pÃkaÂo jÃto.
Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ bhikkhÆ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ "Ãvuso, asuko nÃma bhikkhu maraïabhÅruko maraïaæ bhÃyati, bhikkhunà nÃma `avassaæ mayà maritabban' ti maraïasatikammaÂÂhÃnaæ bhÃvetuæ vaÂÂatÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" ti vutte taæ bhikkhuæ pakkosÃpetvà "saccaæ kira tvaæ maraïabhÅruko" ti pucchitvà "saccaæ bhante" ti vutte "bhikkhave mà etassa bhikkhuno anattamanà hotha, nÃyaæ idÃn' eva maraïabhÅruko, pubbe pi maraïabhÅruko yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto Himavante rukkhadevatà hutvà nibbatti. Tasmiæ kÃle BÃraïasÅrÃjà attano maÇgalahatthiæ Ãna¤jakÃraïaæ sikkhÃpetuæ hatthÃcariyÃnaæ adÃsi. Taæ ÃlÃne niccalaæ bandhitvà tomarahatthà manussà parivÃretvà Ãna¤jakÃraïaæ kÃrenti.
So taæ kÃraïaæ kÃriyamÃno vedanà adhivÃsetuæ asakkonto ÃlÃnaæ bhinditvà manusse palÃpetvà Himavantaæ pÃvisi. Manussà taæ gahetuæ asakkontà nivattiæsu. So tattha maraïabhÅruko ahosi, vÃtasaddÃni sutvà kampamÃno maraïabhayatajjito soï¬aæ vidhunitvà vegena palÃyati, ÃlÃne bandhitvà Ãna¤jakÃraïakÃlo viy' assa hoti, kÃyassÃdaæ và cittassÃdaæ và alabhanto kampamÃno vicarati. Rukkhadevatà naæ disvà khandhaviÂape Âhatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,11.5(=105).1: Bahum p' etaæ vane kaÂÂhaæ vÃto bha¤jati dubbalaæ,
                 tassa ce bhÃyasÅ nÃga kiso nÆna bhavissasÅti. || Ja_I:104 ||>@

     Ayaæ piï¬attho: yaæ etaæ dubbalakaÂÂhaæ puratthimÃdibhedo vÃto bha¤jati imasmiæ vane bahuæ sulabhaæ tattha tattha saævijjati, sace tvaæ tassa bhÃyasi evaæ sante niccaæ bhÅto maæsalohitakkhayaæ patvà kiso nÆna bhavissasi, imasmiæ pana vane tava bhayaæ nÃma n' atthi, tasmà ito paÂÂhÃya mà bhÃyÅti.


#<[page 416]>#
%<416           I. EkanipÃta.  11. Parosatavagga.>%
     Evaæ devatà tassa ovÃdaæ adÃsi. So pi tato paÂÂhÃya nibbhayo ahosi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne so bhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà nÃgo ayaæ bhikkhu ahosi, rukkhadevatà aham evÃ" 'ti. DubbalakaÂÂhajÃtakaæ.

                      $<6. Uda¤canijÃtaka.>$
     Sukhaæ vata maæ jÅvantan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto thullakumÃrikapalobhanaæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ TerasanipÃte CullanÃradakassapajÃtake Ãvibhavissati. Taæ pana bhikkhuæ Satthà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti pucchitvà "saccaæ BhagavÃ" ti vutte "kattha te cittaæ paÂibaddhan ti pucchi. So "ekissà thullakumÃrikÃyÃ" ti Ãha. Atha naæ Satthà "ayan te bhikkhu anatthakÃrikÃ, pubbe pi tvaæ etaæ nissÃya sÅlavyasanaæ patvà kampanto vicaramÃno paï¬ite nissÃya sukhaæ labhÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente ti atÅtavatthum pi CullanÃradakassapajÃtake yeva ÃvibhavissatiTadà pana Bodhisatto sÃyaæ phale ÃdÃya Ãgantvà païïasÃlaæ vivaritvà puttaæ CullatÃpasaæ etad avoca: "tÃta tvaæ a¤¤esu divasesu dÃrÆni Ãharasi pÃnÅyaæ paribhojanÅyaæ Ãharasi aggiæ karosi, ajja pana ekam pi akatvà kasmà dummukho pajjhÃyanto nipanno sÅti". "TÃta, tumhesu phalÃphalatthÃya gatesu ekà itthÅ Ãgantvà maæ palobhetvà ÃdÃya gantuæ ÃraddhÃ, ahaæ pana `tumhehi visajjito gamissÃmÅti' na gacchiæ, asukaÂÂhÃne pana taæ nisÅdÃpetvà Ãgato 'mhi, idÃni gacchÃm' Ãhaæ tÃtÃ" 'ti. Bodhisatto "na sakkà etaæ nivattetun" ti ¤atvà "tena hi tÃta gaccha, esà pana taæ netvà yadà macchamaæsÃdÅni và khÃditukÃmà bhavissati sappiloïataï¬ulÃdÅhi và pan' assà attho bhavissati tadà `ida¤ c' ida¤ cÃharÃ' 'ti taæ kilamessati,


#<[page 417]>#
%<                    6. Uda¤canijÃtaka. (106.)                   417>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tadà mayhaæ gaïaæ saritvà palÃyitvà idh' eva ÃgaccheyyÃsÅti" visajjesi. So tÃya saddhiæ manussapathaæ agamÃsi. Atha naæ sà attano vasaæ gametvà "maæsaæ Ãhara, macchaæ ÃharÃ" ti yena yena atthikà hoti taæ taæ ÃharÃpeti. Tadà so "ayaæ maæ attano dÃsaæ viya kammakaraæ viya katvà pÅÊetÅti" palÃyitvà pitu santikaæ Ãgantvà pitaraæ vanditvà Âhitako va imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,11.6(=106).1: Sukhaæ vata maæ jÅvantaæ pacamÃnà uda¤canÅ
                 cori jÃyappavÃdena telaæ loïa¤ ca yÃcatÅti. || Ja_I:105 ||>@

     Tattha sukhaæ vata maæ jÅvantan ti tÃta tumhÃkaæ santike maæ sukhaæ jÅvantaæ, pacamÃnà ti tÃpayamÃnà pÅÊayamÃnà yaæ yaæ khÃditukÃmà hoti taæ taæ pacamÃnÃ, udakaæ a¤canti etÃyà 'ti uda¤canÅ, cÃÂito và kÆpato và udakaæ ussi¤canaghaÂikÃy' etaæ nÃmaæ, sà pana uda¤canÅ viya, udakaæ viya ghaÂikà yen' atthikà hoti taæ taæ Ãka¬¬hati yevà ti attho, cori jÃyappavÃdenà 'ti bhariyà ti nÃmena ekà corÅ maæ madhuravacanena upalÃpetvà tattha netvà telaæ loïa¤ ca ya¤ ca a¤¤am pi icchati taæ sabbaæ yÃcati dÃsaæ viya kammakaraæ viya katvà ÃharÃpetÅti tassà aguïaæ kathesi.
     Atha naæ Bodhisatto assÃsetvà "hotu tÃta, ehi tvaæ mettaæ bhÃvehi karuïaæ bhÃvehÅti" cattÃro brahmavihÃre Ãcikkhi kasiïaparikammaæ Ãcikkhi. So nacirass' eva abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà brahmavihÃre bhÃvetvà saddhiæ pitarà Brahmaloke nibbatti.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne so bhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà thullakumÃrikà va etarahi thullakumÃrikà CullatÃpaso ukkaïÂhitabhikkhu ahosi. pità pana aham evÃ" 'ti. Uda¤canijÃtakaæ.


#<[page 418]>#
%<418           I. EkanipÃta.  11. Parosatavagga.>%

                      $<7. SÃlittakajÃtaka.>$
     SÃdhu kho sippakaæ nÃmà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ haæsapaharaïakaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. So kir' eko SÃvatthivÃsikulaputto sÃlittakasippe nipphattiæ patto (sÃlittakasippan ti sakkharÃkhipanasippaæ vuccati) ekadivasaæ dhammaæ sutvà sÃsane uraæ datvà pabbajitvà upasampadaæ labhi.
Na pana sikkhÃkÃmo na paÂipattisÃro ahosi. So ekadivasaæ ekaæ daharabhikkhuæ ÃdÃya Aciravatiæ gantvà nahÃyitvà nadÅtÅre aÂÂhÃsi.
Tasmiæ samaye dve setahaæsà ÃkÃsena gacchanti. So taæ daharaæ Ãha: "imaæ pacchimahaæsaæ sakkharÃya akkhimhi paharitvà pÃdamÆle pÃtemÅti". Itaro "kathaæ pÃtessasi, na sakkhissasi paharitun" ti Ãha. Itaro "tiÂÂhatu tÃv' assa orato akkhiæ parato akkhimhi taæ paharÃmÅti". "IdÃni pana tvaæ asantaæ kathesÅti". "Tena hi upadhÃrehÅti" ekan tiyaæsaæ sakkharaæ gahetvà aÇguliyà yantetvà tassa haæsassa pacchato khipi. Sà run ti saddaæ akÃsi. Haæso "parissayena bhavitabban" ti nivattitvà saddaæ sotuæ Ãrabhi. Itaro tasmiæ khaïe ekaæ vaÂÂasakkharaæ gahetvà tassa nivattitvà olokentassa parabhÃge akkhiæ pahari. Sakkharà itaram pi akkhiæ vinivijjhitvà gatÃ. Haæso mahÃravaæ ravanto pÃdamÆle yeva pati. Tato bhikkhÆ Ãgantvà garahitvà "ananucchavikaæ te katan" ti Satthu santikaæ netvà "bhante iminà idaæ nÃma katan" ti tam atthaæ Ãrocesuæ. Satthà taæ bhikkhuæ garahitvà "na bhikkhave idÃn' ev' esa etasmiæ sippe kusalo, pubbe pi kusalo va ahosÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa amacco ahosi. Tasmiæ kÃle ra¤¤o purohito atimukharo hoti bahubhÃïÅ, tasmiæ kathetuæ Ãraddhe a¤¤e okÃsam eva na labhanti. RÃjà cintesi: "kadà nu kho etassa vacanupacchedakaæ ka¤ci labhissÃmÅti". So tato paÂÂhÃya tahÃrÆpaæ ekaæ upadhÃrento vicarati. Tasmiæ kÃle BÃrÃïasiyaæ eko pÅÂhasappÅ sakkharÃkhipanasippe nipphattiæ patto hoti. GÃmadÃrakà naæ rathakaæ Ãropetvà ka¬¬hamÃnà -BÃrÃïasÅnagaradvÃramÆle eko viÂapasampanno mahÃnigrodho atthi-tattha Ãnetvà samparivÃretvà kÃkaïikÃdÅni datvà "hatthirÆpakaæ kara assarÆpakaæ karÃ" 'ti vadanti.


#<[page 419]>#
%<                    7. SÃlittakajÃtaka. (107.)                  419>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So sakkharà khipitvà khipitvà nigrodhapaïïesu nÃnÃrÆpÃni dasseti.
SabbÃni pattÃni chiddÃvichiddÃn' eva ahesuæ. Atha rÃjà uyyÃnaæ gacchanto taæ ÂhÃnaæ pÃpuïi. UssÃraïabhayena sabbe dÃrakà palÃyiæsu, pÅÂhasappÅ tatth' eva nipajji. RÃjà nigrodhamÆlam patvà rathe nisinno pattÃnaæ chiddatÃya chÃyaæ kabarakabaraæ disvà ullakento sabbesaæ pattÃnaæ chiddabhÃvaæ disvà "ken' etÃnÅti" pucchi. "PÅÂhasappinà devÃ" 'ti. RÃjà "imaæ nissÃya brÃhmaïassa vacanacchedaæ kÃtuæ sakkà bhavissatÅti" cintetvà "kahaæ pÅÂhasappÅti" pucchi. Vicinantà mÆlantare nipannaæ disvà "ayaæ devÃ" 'ti Ãhaæsu. RÃjà naæ pakkosÃpetvà parisaæ ussÃretvà pucchi: "amhÃkaæ santike eko mukharabrÃhmaïo atthi, sakkhissasi taæ nissaddaæ kÃtun" ti. "NÃÊimattà ajalaï¬ikà labhanto sakkhissÃmi devÃ" 'ti. RÃjà pÅÂhasappiæ gharaæ netvà antosÃïiyaæ nisÅdÃpetvà sÃïiyaæ chiddaæ kÃretvà brÃhmaïassa chiddÃbhimukhaæ Ãsanaæ pa¤¤Ãpetvà nÃÊimattà sukkhà ajalaï¬ikà pÅÂhasappissa santike ÂhapÃpetvà brÃhmaïaæ upaÂÂhÃnakÃle Ãgataæ tasmiæ Ãsane nisÅdÃpetvà kathaæ samuÂÂhÃpesi. BrÃhmaïo a¤¤esaæ okÃsam adatvà ra¤¤Ã saddhiæ kathetuæ Ãrabhi. Ath' assa so pÅthasappÅ sÃïicchiddena ekekaæ ajalaï¬ikaæ makkhikaæ pavesento viya tÃlutalamhi yeva pÃteti. BrÃhmaïo ÃgatÃgataæ nÃÊiyaæ telaæ pavesento viya gilati. Sabbà parikkhayaæ gamiæsu. Tassa tà nÃÊimattà ajalaï¬ikà kucchiæ paviÂÂhà a¬¬hÃÊhakamattà ahesuæ. RÃjà parikkhÅïabhÃvaæ ¤atvà Ãha: "Ãcariya tumhe atimukharatÃya nÃÊimattà ajalaï¬ikà gilantà ki¤ci na jÃnittha, ito dÃni uttariæ jÅrÃpetuæ na sakkhissatha, gacchatha piyaÇgÆdakaæ pivitvà cha¬¬hetvà attÃnaæ Ãrogaæ karothÃ" 'ti. BrÃhmaïo tato paÂÂhÃya pihitamukho viya hutvà kathentÃnam pi saddhiæ akathanasÅlo ahosi.


#<[page 420]>#
%<420                      I. EkanipÃta.  11. Parosatavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  RÃjà "iminà me kaïïasukhaæ katan" ti pÅÂhasappissa satasahassuÂÂhÃnake catusu disÃsu cattÃro gÃme adÃsi. Bodhisatto rÃjÃnaæ upasaækamitvà "deva sippaæ nÃma loke paï¬itehi uggaïhitabbaæ, pÅÂhasappinà sÃlittakamattenÃpi ayaæ sampatti laddhÃ" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,11.7(=107).1: SÃdhu kho sippakaæ nÃma api yÃdisa kÅdisaæ,
                 passa kha¤jappahÃrena laddhà gÃmà catuddisà ti. || Ja_I:106 ||>@

     Tattha passa kha¤jappahÃrenà 'ti passa mahÃrÃja iminà nÃma kha¤jassa piÂhasappino ajalaï¬ikÃpahÃrena catuddisà cattÃro gÃmà laddhÃ, a¤¤esam pi sippÃnaæ ko Ãnisaæsaparicchedo ti sippaguïaæ kathesi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà pÅÂhasappÅ ayaæ bhikkhu ahosi, rÃjà ùnando, paï¬itÃmacco pana aham evÃ" 'ti. SÃlittakajÃtakaæ.

                      $<8. BÃhiyajÃtaka.>$
     Sikkheyya sikkhitabbÃnÅti. Idaæ SÃtthà VesÃliyaæ upanissÃya MahÃvane kÆÂÃgÃrasÃlÃyaæ viharanto ekaæ Licchaviæ Ãrabbha kathesi. So kira LicchavirÃjà saddho pasanno buddhapamukhaæ bhikkhusaæghaæ nimantetvà attano nivesane mahÃdÃnaæ pavattesi. Bhariyà pan' assa thÆlaÇgapaccaÇgà uddhumÃtakanimittasadisà anÃkappasampannà ahosi. Satthà bhattakiccÃvasÃne anumodanaæ katvà vihÃraæ gantvà bhikkhÆnaæ ovÃdaæ datvà gandhakuÂim pavisi. BhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso, tassa nÃma Licchavira¤¤o tÃva abhirÆpassa tÃdisà bhariyà thÆlaÇgapaccaÇgà anÃkappasampannÃ, kathaæ so tÃya saddhiæ adhiramatÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave esa idÃn' eva, pubbe pi thÆlasarÅrÃya eva itthiyà saddhiæ abhiramÅti" vatvà tehi yÃcito atÅtaæ Ãhari:

#<[page 421]>#
%<                      8. BÃhiyajÃtaka. (108.)                      421>%
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa amacco ahosi. Ath' ekà janapaditthÅ thÆlasarÅrà anÃkappasampannà bhatiæ kurumÃnà rÃjaÇgaïassa avidÆrena gacchamÃnà sarÅravala¤japÅÊità hutvà nivatthasÃÂakena sarÅraæ paÂicchÃdetvà nisÅditvà sarÅravala¤jaæ mu¤citvà khippam eva uÂÂhÃsi. Tasmiæ khaïe BÃrÃïasÅrÃja vÃtapÃnena rÃjaÇgaïaæ olokento taæ disvà cintesi: "ayaæ evarÆpe aÇgaïaÂÂhÃne sÃrÅravala¤jaæ mu¤camÃnà hirottappaæ appahÃya nivÃsanen' eva paÂicchannà hutvà sarÅrapÅÊaæ mocetvà khippaæ uÂÂhitÃ, imÃya nÅrogÃya bhavitabbaæ, etissà vatthu visadaæ bhavissati, visade pana vatthusmiæ eko putto labbhamÃno visado pu¤¤avà bhavissati, imaæ mayà aggamahesiæ kÃtuæ vaÂÂatÅti" so tassà apariggahÅtabhÃvaæ ¤atvà ÃnÃpetvà aggamahesiÂÂhÃnaæ adÃsi. Sà tassa piyà ahosi manÃpÃ. Nacirass' eva ekaæ puttaæ vijÃyi. So pan' assà putto cakkavattirÃjà ahosi. Bodhisatto tassà sampattiæ disvà tathÃrÆpaæ vacanokÃsaæ labhitvà "deva sikkhitabbayuttakaæ nÃma sippakaæ kasmà na sikkhitabbaæ, yatra hi nÃmÃyaæ mahÃpu¤¤Ã hirottappaæ appahÃya paÂicchannenÃkÃrena sarÅravaÊa¤jam kurumÃnà tumhe ÃrÃdhetvà evarÆpaæ sampattiæ pattÃ" ti vatvà sikkhitabbayuttakÃnaæ vaïïaæ kathento imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,11.8(=108).1: Sikkheyya sikkhitabbÃni, santi sacchandino janÃ,
                 bÃhiyÃpi suhannena rÃjÃnam abhirÃdhayÅti. || Ja_I:107 ||>@

     Tattha santi sacchandino ti tesu tesu sippesu sacchandà janà atthi yeva bÃhiyà ti bahijanapade jÃtà saævaddhà itthÅ, suhannenà 'ti hirottappaæ appahÃya paÂicchannÃkÃrena hannaæ suhannaæ nÃma tena suhannena, rÃjÃnam abhirÃdhayÅti devaæ abhirÃdhetvà imaæ sampattiæ pattà ti.
     Evaæ MahÃsatto sikkhitabbayuttakÃnaæ guïaæ kathesi.


#<[page 422]>#
%<422                I. EkanipÃta.  11. Parosatavagga.>%
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà jayampatikà etarahi jayampatikà va, paï¬itÃmacco pana aham evÃ" 'ti. BÃhiyajÃtakaæ.

                      $<9. Kuï¬akapÆvajÃtaka.>$
     Yathanno puriso hotÅti. Idaæ Satthà SÃvatthiyaæ viharanto mahÃduggataæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthiyaæ hi kadÃci ekam eva kulaæ buddhapamukhassa saæghassa dÃnaæ deti, kadÃci tÅïi cattÃri ekato huvÃ, kadÃci gaïabandhanena, kadaci vÅthisabhÃgena, kadÃci sakalanagaraæ chandakaæ saæharitvÃ, tadà pana vÅthibhattaæ nÃma ahosi. Atha manussà "buddhapamukhassa saæghassa yÃguæ datvà khajjakaæ ÃharathÃ" ti Ãhaæsu. Tadà pan' eko paresaæ bhatikÃrako duggatamanusso tassà vÅthiyaæ vasamÃno cintesi: "ahaæ yaguæ dÃtuæ na sakkhissÃmi, khajjakaæ pana dassÃmÅti" saïhaæ kuï¬akaæ vattÃpetvà udakena temetvà akkapaïïena veÂhetvà kukkuÊe pacitvà "idaæ Buddhassa dassÃmÅti" taæ ÃdÃya gantvà Satthu purato Âhito "khajjakaæ ÃharathÃ" 'ti ekasmiæ vacane vuttamatte sabbapaÂhamaæ gantvà taæ pÆvaæ Satthu patte patiÂÂhÃpesi. Satthà a¤¤ehi diyyamÃnaæ khajjakaæ agahetvà tam eva pÆvakhajjakaæ paribhu¤ji.
Tasmim ¤eva pana khaïe "SammÃsambuddhena kira mahÃduggatassa {kuï¬akakhajjakaæ} ajigucchitvà paribhuttan" ti sakalanagaraæ ekakolÃhalam ahosi. RÃjarÃjamahÃmattÃdÃyo antamaso dovÃrike upÃdÃya sabbe va sannipatitvà SatthÃram vanditvà mahÃduggataæ upasaækamitvà "handa bhojanaæ gahetvà dve satÃni gahetvà pa¤ca satÃni gahetvà amhÃkaæ pattiæ dehÅti" vadiæsu. So "SatthÃraæ paÂipucchitvà jÃnissÃmÅti" Satthu santikaæ gantvà tam atthaæ Ãrocesi.
Satthà "dhanaæ gahetvà sabbasattÃnaæ pattiæ dehÅti" Ãha. So dhanaæ gahetuæ Ãrabhi. Manussà diguïacatugguïÃÂÂhaguïÃdivasena dadantà nava hira¤¤akoÂiyo adaæsu. Satthà anumodanaæ katvà vihÃraæ gantvà bhikkhÆhi vatte dassite sugatovÃdaæ datvà gandhakuÂiæ pÃvisi. RÃjà sÃyaïhasamaye mahÃduggataæ pakkosÃpetvà seÂÂhiÂÂhÃnena pÆjesi. BhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso Satthà mahÃduggatena dinnaæ kuï¬akapÆvaæ ajigucchanto amataæ viya paribhu¤ji, mahÃduggato pi bahuæ dhana¤ ca seÂÂhiÂÂhÃna¤ ca labhitvà mahÃsampattiæ patto" ti.


#<[page 423]>#
%<                   9. Kuï¬akapÆvajÃtaka. (109).                423>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" ti vutte "na bhikkhave idÃni mayà ajigucchantena tassa kuï¬akapÆvo paribhutto, pubbe rukkhadevatÃpi hutvà paribhutto yeva, tadÃpi c' esa maæ nissÃya seÂÂhiÂÂhÃnaæ alatth' evÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ekasmiæ eraï¬arukkhe rukkhadevatà hutvà nibbatti. Tadà tasmiæ gÃmake manussà devatÃmaægalikà honti.
Ath' ekasmiæ chaïe sampatte manussà attano rukkhadevatÃnaæ balikammaæ akaæsu. Ath' eko duggatamanusso te manusse rukkhadevatà paÂijaggante disvà ekaæ eraï¬arukkhaæ paÂijaggi.
Te manussà attano attano devatÃnaæ nÃnappakÃrÃni mÃlÃgandhavilepanÃni c' eva khajjabhojjakÃni ca ÃdÃya gacchiæsu. So pana kuï¬akapÆva¤ c' eva uÊuækena ca udakaæ ÃdÃya gantvà eraï¬arukkhassa avidÆre Âhatvà cintesi: "devatà nÃma dibbakhajjakÃni khÃdanti, mayhaæ devatà imaæ kuï¬akapÆvaæ na khÃdissati, kiæ iminà kÃraïena nÃsemi, aham eva naæ khÃdissÃmÅti" tato nivatti. Bodhisatto khandhaviÂape Âhatvà "bho purisa sace tvaæ issaro bhaveyyÃsi mayhaæ madhurakhajjakaæ dadeyyÃsi, tvaæ pana duggato, ahaæ tava pÆvaæ na khÃditvà a¤¤aæ kiæ khÃdissÃmi, mà me koÂÂhÃsaæ nÃsehÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,11.9(=109).1: Yathanno puriso hoti tathannà tassa devatÃ,
                 Ãhar' etaæ kaïaæpÆvaæ, mà me bhÃgaæ vinÃsayà 'ti. || Ja_I:108 ||>@

     Tattha yathanno ti yathÃrÆpabhojano, tathannà ti tassa devatÃpi tathÃrÆpabhojanà va honti, Ãharetaæ kaïaæpÆvan ti etaæ kuï¬akena pakkapÆvaæ Ãnehi, mayhaæ bhÃgaæ mà vinÃsehÅti.
     So nivattitvà Bodhisattaæ oloketvà balikammaæ akÃsi.
Bodhisatto tato ojaæ paribhu¤jitvà "purisa tvaæ kimatthaæ maæ paÂijaggasÅti" Ãha. "Duggato 'mhi sÃmi, taæ nissÃya duggatabhÃvato mu¤citukÃmatÃya paÂijaggÃmÅti". "Bho purisa mà cintayi,


#<[page 424]>#
%<424              I. EkanipÃta.  12. Haæsivagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  tayà kata¤¤ussa katavedino pÆjà katÃ, imaæ eraï¬aæ parikkhipitvà nidhikumbhiyo gÅvÃya gÅvaæ Ãhacca ÂhitÃ, tvaæ ra¤¤o Ãcikkhitvà sakaÂehi dhanaæ Ãharitvà rÃjaægaïe rasiæ kÃrehi, rÃjà te tussitvà seÂÂhiÂÂhÃnaæ dassatÅti" vatvà Bodhisatto antaradhÃyi. So tathà akÃsi. RÃjà tassa seÂÂhiÂÂhÃnaæ adÃsi. Iti so Bodhisattaæ nissÃya mahÃsampattiæ patvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà duggato va etarahi duggato, eraï¬arukkhadevatà pana aham evÃ" 'ti Kuï¬akapÆvajÃtakaæ.

                      $<10. SabbasaæhÃrakapa¤ha.>$
     SabbasaæhÃrako natthÅti. Ayaæ SabbasaæhÃrakapa¤ho sabbÃkÃrena UmmaggajÃtake ÃvibhavissatÅti. SabbasaæhÃrakapa¤ho niÂÂhito. Parosatavaggo ekÃdasamo.

                           12. HAõSIVAGGA.

                      $<1. Gadrabhapa¤ha.>$
     Haæsi tuvaæ evaæ ma¤¤asÅti. Ayaæ pi Gadrabhapa¤ho UmmaggajÃtake yeva Ãvibhavissati. Gadrabhapa¤ho niÂÂhito.

                      $<2. AmarÃdevÅpa¤ha.>$
     Yena sattubilaÇgà cà 'ti. Ayaæ AmarÃdevÅpa¤ho nÃma tatth' eva Ãvibhavissati. AmarÃdevÅpa¤ho niÂÂhito.

                      $<3. SigÃlajÃtaka.>$
     SaddahÃsi sigÃlassà 'ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattaæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ samaye bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ sannipatitvÃ


#<[page 425]>#
%<                      3. SigÃlajÃtaka. (113).               425>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Ãvuso Devadattena pa¤ca bhikkhusatÃni ÃdÃya GayÃsÅsaæ gantvà `yaæ samaïo Gotamo karoti na so dhammo, yam ahaæ karomi ayam eva dhammo' ti te bhikkhÆ attano laddhiæ gÃhÃpetvà ÂhÃnappattaæ musÃvÃdaæ katvà saæghaæ bhinditvà ekasÅmÃya dve uposathà katÃ" ti Devadattassa aguïakathaæ kathentà nisÅdiæsu.
Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave Devadatto idÃn' eva musÃvÃdÅ, pubbe pi musÃvÃdÅ yevà 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto susÃnavane rukkhadevatà hutvà nibbatti. Tadà BÃrÃïasiyaæ nakkhattaæ ghuÂÂhaæ. Manussà "yakkhabalikammaæ karomÃ" 'ti tesu tesu caccararacchÃdiÂÂhÃnesu macchamaæsÃdÅni vippakiritvà kapÃlakesu bahusuraæ Âhapayiæsu.
Ath' eko sigÃlo a¬¬harattasamaye niddhamanena nagaraæ pavisitvà macchamaæsaæ khÃditvà suraæ pivitvà punnÃgagacchantare pavisitvà yÃva aruïuggamanà niddaæ okkami. So pabujjhitvà Ãlokaæ disvà "idÃni nikkhamituæ na sakkÃ" ti maggasamÅpaæ gantvà adissamÃno nipajjitvà a¤¤e va manusse disvÃpi ki¤ci avatvà ekaæ brÃhmaïaæ mukhadhovanatthÃya gacchantaæ disvà cintesi: "brÃhmaïà dhanalolà honti, imaæ dhanena palobhetvà yathà maæ upakacchantare katvà uttarÃsaæge nagarà nÅharati tathà karissÃmÅti" so manussabhÃsÃya "brÃhmaïÃ" 'ti Ãha. So nivattitvà "ko maæ pakkosatÅti" Ãha. "Ahaæ brÃhmaïÃ" 'ti.
"KiækÃraïÃ" ti. "BrÃhmaïa, mayhaæ dve kahÃpaïasatÃni atthi, sace maæ upakacchantare katvà uttarÃsaÇgena paÂicchÃdetvà yathà na koci passati tathà nagarà nikkhametuæ sakkosi tuyhaæ te kahÃpaïe dassÃmÅti". BrÃhmaïo dhanalobhena "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà taæ tathà katvà ÃdÃya nagarà nikkhamitvà thokaæ agamÃsi. Atha naæ sigÃlo pucchi: "kataraæ ÂhÃnaæ brÃhmaïÃ" 'ti. "Asukaæ nÃmÃ" 'ti. "A¤¤aæ thokaæ ÂhÃnaæ gacchÃ" 'ti evaæ punappuna vadento mahÃsusÃnaæ patvÃ


#<[page 426]>#
%<426              I. EkanipÃta.  12. Haæsivagga.>%
"idha maæ otÃrehÅti" Ãha. Tattha naæ otÃresi. SigÃlo "tena hi brÃhmaïa uttarisÃÂakaæ pattharÃ" 'ti Ãha. So dhanalobhena patthari. Atha naæ "imaæ rukkhamÆlaæ khanÃhÅti" paÂhavikhanane yojetvà brÃhmaïassa uttarisÃÂakaæ abhiruyha catusu kaïïesu majjhe cà 'ti pa¤casu ÂhÃnesu sarÅranissandaæ pÃtetvà makkhetvà c' eva temetvà ca susÃnavanaæ pÃvisi. Bodhisatto rukkhaviÂape Âhatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,12.3(=113).1: SaddahÃsi sigÃlassa surÃpÅtassa brÃhmaïa,
                 sippikÃnaæ sataæ n' atthi kuto kaæsasatà duve ti. || Ja_I:109 ||>@

     Tattha saddahÃsÅti saddahasi, ayam eva và pÃÂho, saddhiæ yÃyasÅti attho, sippikÃnaæ sataæ natthÅti etassa hi sippikÃsatam pi n' atthi, kuto kaæsasatà duve ti dve kahÃpaïasatÃni pan' assa kuto yevà 'ti.
     Bodhisatto imaæ gÃthaæ vatvà "gaccha brÃhmaïa tava sÃÂakaæ dhovitvà nahÃyitvà attano kammaæ karohÅti" vatva antaradhÃyi. BrÃhmaïo tathà katvà "va¤cito vat' amhÅti" domanassapatto pakkÃmi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"TadÃpi sigÃlo Devadatto ahosi, rukkhadevatà pana aham evÃ" 'ti.
SigÃlajÃtakaæ.

                      $<4. MitacintijÃtakaæ.>$
     BahucintÅ appacintÅ cà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto dve mahallakathere Ãrabbha kathesi. Te kira janapade ekasmiæ ara¤¤avÃse vassaæ vasitvà "Satthu dassanatthÃya gacchissÃmÃ" 'ti pÃtheyyam sajjetvà "ajja gacchÃma, sve gacchÃmÃ" 'ti mÃsaæ atikkamitvà puna pÃtheyyaæ sajjetvà tath' eva mÃsaæ puna mÃsan ti evaæ attano kusÅtabhÃvena c' eva nivÃsanaÂÂhÃne ca apekhÃya tayo mÃse atikkamitvà tato nikkhamma Jetavaïaæ gantvà sabhÃgaÂÂhÃne pattacÅvaraæ paÂisÃmetvà SatthÃraæ passiæsu. Atha te bhikkhÆ pucchiæsu: "ciraæ vo Ãvuso BuddhupaÂÂhÃnaæ akarontÃnaæ, kasmà evaæ cirÃyitthÃ" 'ti. Te tam atthaæ Ãrocesuæ. Atha tesaæ so ÃlasiyakusÅtabhÃvo bhikkhusaæghe pÃkaÂo jÃto.


#<[page 427]>#
%<                    4. MitacintijÃtakaæ. (114).               427>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  DhammasabhÃyam pi tesaæ bhikkhÆnam eva ÃlasiyabhÃvaæ nissÃya kathaæ samuÂÂhÃpesuæ.
Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte te pakkosÃpetvà "saccaæ kira tumhe bhikkhave alasà kusÅtÃ" ti pucchitvà "saccaæ bhante" ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva te alasÃ, pubbe pi alasà c' eva nivÃsanaÂÂhÃne ca sÃlayà sÃpekhÃ" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte {BÃrÃïasiyaæ} Brahmadatte rajjaæ kÃrente BÃrÃïasÅnadiyaæ tayo macchà ahesuæ, BahucintÅ AppacintÅ MitacintÅti tesaæ nÃmÃni. Te ara¤¤ato manussapathaæ Ãgamiæsu.
Tattha MitacintÅ itare dve evam Ãha: "ayaæ manussapatho nÃma sÃsaæko sappaÂibhayo, kevaÂÂà nÃnappakÃrÃni jÃlakuminÃdÅni khipitvà macche gaïhanti, mayaæ ara¤¤am eva gacchÃmÃ" 'ti. Itare dve janà alasatÃya c' eva ÃmisagiddhatÃya ca "ajja gacchÃma, sve gacchÃmÃ" 'ti tayo mÃse atikkÃmesuæ. Atha kevaÂÂà nadiyaæ jÃlam khipiæsu. BahucintÅ ca {Appacinti} ca gocaraæ gaïhantà purato gacchanti, te attano andhabÃlatÃya jÃlaganthaæ asallakkhetvà jÃlakucchim eva pavisiæsu. MitacintÅ pacchato Ãgacchanto jÃlaganthaæ sallakkhetvà tesa¤ ca jÃlakucchiæ paviÂÂhabhÃvaæ ¤atvà "imesaæ kusÅtÃnaæ andhabÃlÃnaæ jÅvitadÃnaæ dassÃmÅti" cintetvà bahipassena jÃlakucchiÂÂhÃnaæ gantvà jÃlakucchiæ phÃletvà nikkhantasadiso hutvà udakaæ ÃloÊento{} jÃlassa purato patitvà puna jÃlakucchiæ pavisitvà pacchimabhÃgena phÃletvà nikkhantasadiso udakaæ ÃloÊento pacchimabhÃge pati. KevaÂÂà "macchà jÃlaæ phÃletvà gatÃ" ti ma¤¤amÃnà jÃlakoÂiyaæ gahetvà ukkhipiæsu. Te dve pi macchà jÃlato mu¤citvà udake patiæsu. Iti tehi Mitacintiæ nissÃya jÅvitaæ laddhaæ.
     Satthà imaæ atÅtaæ Ãharitvà abhisambuddho hutvà imaæ gÃthÃm Ãha:


#<[page 428]>#
%<428                 I. EkanipÃta.  12. Haæsivagga.>%

  @<Ja_I,12.4(=114).1: Bahucinti AppacintÅ ca ubho jÃle abajjhare,
                 MitacintÅ amocesi, ubho tattha samÃgatà ti. || Ja_I:110 ||>@

     Tattha BahucintÅti bahucintanÃya vitakkabahulatÃya evaæ laddhanÃmo, itaresu pi dvÅsu ayam eva nayo, ubho tattha samÃgatà ti Mitacintiæ nissÃya laddhajÅvità tattha udake puna ubho pi janà Mitacintinà saddhim samÃgatà ti attho.
     Evaæ Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne mahallakabhikkhÆ sotÃpattiphale patiÂÂhahiæsu) "Tadà BahucintÅ ca AppacintÅ ca ime dve ahesuæ, MitacintÅ pana aham evÃ" 'ti. MitacintijÃtakaæ.

                      $<5. AnusÃsikajÃtaka.>$
     YÃya¤¤am anusÃsatÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ anusÃsikabhikkhuniæ Ãrabbha kathesi. Sà kira SÃvatthi-vÃsinÅ ekà kuladhÅtà pabbajitvà upasampannakÃlato paÂÂhÃya samaïadhamme ananuyuttà Ãmisagiddhà hutvà yattha a¤¤Ã bhikkhuniyo na gacchanti tÃdise nagarassa ekadese piï¬Ãya carati. Ath' assà manussà païÅtapiï¬apÃtaæ denti. Sà rasataïhÃya bajjhitvà "sace imasmiæ padese a¤¤Ã bhikkhuniyo piï¬Ãya carissanti mayhaæ lÃbho parihÃyissati, yathà etaæ padesaæ a¤¤Ã nÃgacchanti evaæ mayà kÃtuæ vaÂÂatÅti" cintetvà bhikkhuniupassayaæ gantvà "ayye asukaÂÂhÃne caï¬o hatthi caï¬o asso caï¬o kukkuro carati, saparissayaÂÂhÃnaæ, mà tattha piï¬Ãya caritthÃ" 'ti bhikkhuniyo anusÃsati. Tassà sutvà ekà bhikkhunÅ pi taæ padesaæ gÅvaæ parivattetvà na olokesi. Tassà ekasmiæ divase tasmiæ padese piï¬Ãya carantiyà vegen' ekaæ gehaæ pavisantiyà caï¬o meï¬ako paharitvà ÆraÂÂhikaæ bhindi. Manussà vegena upadhÃvitvà dvidhà bhinnaæ ÆrÃÂÂhikaæ ekato bandhitvà taæ bhikkhuniæ ma¤cenÃdÃya bhikkhuniupassayaæ nayiæsu. Bhikkhuniyo "ayaæ a¤¤Ã bhikkhuniyo anusÃsitvà sayaæ tasmiæ padese carantÅ Ærum bhindÃpetvà ÃgatÃ" ti parihÃsaæ akaæsu. Tam pi tÃya katakÃraïaæ nacirass' eva bhikkhusaæghe pÃkaÂaæ ahosi. Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyam bhikkhÆ "Ãvuso anusÃsikà bhikkhunÅ a¤¤aæ anusÃsitvà sayaæ tasmiæ padese caramÃnà caï¬ena meï¬akena Ærum bhindÃpesÅti" tassà aguïakathaæ kathesuæ.


#<[page 429]>#
%<                   5. AnusÃsikajÃtaka. (115).           429>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva, pubbe p' esà anusÃsati yeva, sayaæ pana na vattati, niccakÃle dukkham eva anubhavatÅti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ara¤¤e sakuïayoniyaæ nibbattitvà vayappatto sakuïajeÂÂhako hutvà anekasakuïasataparivÃro Himavantaæ pavisi.
Tassa tattha vasanakÃle ekà caï¬Ã sakuïikà mahÃvattanimaggaæ gantvà gocaraæ gaïhati. Sà tattha sakaÂehi patitÃni vÅhimuggabÅjÃdÅni labhitvà "yathà dÃni imaæ padesaæ a¤¤e sakuïà nÃgacchanti tathà karissÃmÅti" cintetvà sakuïasaæghassa ovÃdaæ deti: "mahÃvattanimahÃmaggo nÃma sappaÂibhayo, hatthiassÃdayo c' eva caï¬agoïayuttayÃnÃdÅni ca sa¤caranti, sahasà uppatituæ na sakkà hoti, na tattha gantabban" ti. Sakuïasaægho tassà AnusÃsikà t' eva nÃmaæ akÃsi. Sà ekadivasaæ vattanimahÃmagge carantÅ mahÃmagge vegena Ãgacchantassa yÃnassa saddaæ sutvà nivattitvà oloketvà "dÆre tÃvÃ" ti carati yeva. Atha naæ yÃnaæ vÃtavegena sÅgham eva sampÃpuïi. Sà uÂÂhÃtuæ nÃsakkhi, cakkaæ bhinditvà gataæ.
SakuïajeÂÂhako sakuïe samÃnento taæ adisvà "AnusÃsikà na dissati, upadhÃretha nan" ti Ãha. Sakuïà upadhÃrentà taæ mahÃmagge dvedhà chinnaæ disvà sakuïajeÂÂhakassa Ãrocesuæ.
SakuïajeÂÂhako "sà a¤¤Ã sakuïikà vÃretvà sayaæ tattha caramÃnà dvedhà chinnà kirÃ" 'ti vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,12.5(=115).1: YÃ-y-a¤¤am anusÃsati sayaæ loluppacÃrinÅ
                 sÃyaæ vipakkhikà seti hatà cakkena sÃÊikà ti. || Ja_I:111 ||>@



#<[page 430]>#
%<430                    I. EkanipÃta.  12.  Haæsivagga.>%
     Tattha yÃya¤¤am anusÃsatÅti yakÃro padasandhikaro, ya a¤¤e anusÃsatÅti attho, sayaæ loluppacÃrinÅti attanà loluppacÃrinÅ samÃnÃ, sÃyaæ vipakkhikà setÅti sà eva savihatapakkhà hutvà mahÃmagge sayati, hatà cakkena sÃÊikà ti yÃnacakkena hatà sÃÊikà sakuïikà ti.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"AnusÃsikà sakuïikà ayaæ anusÃsikabhikkhunÅ Ãhosi, sakuïajeÂÂhako pana aham evÃ" 'ti. AnusÃsikajÃtakaæ.

                      $<6. DubbacajÃtaka.>$
     Atikaram akarÃcariyà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ dubbacabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Tassa vatthuæ NavanipÃte GijjhajÃtake Ãvibhavissati. Satthà pana taæ bhikkhuæ Ãmantetvà "bhikkhu na tvaæ idÃn' eva dubbaco, pubbe pi dubbaco dubbacabhÃvena ca paï¬itÃnaæ ovÃdaæ akaronto sattippahÃrena jÅvitakkhayaæ patto sÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto {laæghananaÂakayoniyaæ} paÂisandhiæ gahetvà vayappatto pa¤¤avà upÃyakusalo ahosi. So ekassa naÂassa santike sattiæ laæghanasippaæ sikkhitvà Ãcariyena saddhiæ sippaæ dassento vicarati. ùcariyo pan' assa catunnaæ ¤eva sattÅnaæ laæghanasippaæ jÃnÃti na pa¤cannaæ. So ekadivasaæ ekasmiæ gÃmake sippaæ dassento surÃmadamatto pa¤ca sattiyo "laæghissÃmÅti" paÂipÃÂiyà Âhapesi. Atha naæ Bodhisatto Ãha:
"Ãcariya tvaæ pa¤ca sattÅ laæghanasippaæ na jÃnÃsi, ekaæ sattiæ hara, sace laæghissasi pa¤camÃya sattiyà viddho marissasÅti". So suÂÂhumattatÃya "tvam pi mayhaæ pamÃïaæ na jÃnÃsÅti" tassa vacanaæ anÃdiyitvà catasso laæghetvà pa¤camÃya sattiyà daï¬ake madhukapupphaæ viya Ãvuto paridevamÃno nipajji. Atha naæ Bodhisatto "paï¬itÃnaæ vacanaæ akatvà imaæ vyasanaæ patto sÅti" imaæ gÃtham Ãha:


#<[page 431]>#
%<         6. DubbacajÃtaka. (116.) 7. TittirajÃtaka. (117.)      431>%

  @<Ja_I,12.6(=116).1: Atikaram akarÃcariya, mayhaæ p' etaæ na ruccati,
                 catutthe laæghayitvÃna pa¤camÃy' asi Ãvuto ti. || Ja_I:112 ||>@

     Tattha atikaramakarÃcariyà 'ti Ãcariya ajja tvaæ atikaraæ akara, attano kÃraïato atirekakaraïaæ akarÅti attho, mayhaæ petaæ na ruccatÅti mayhaæ antevÃsikassa pi samÃnassa etaæ tava karaïaæ na ruccati, tena te ahaæ paÂhamam eva kathesin ti dÅpeti, catutthe laæghayitvÃna ti catutthe sattithale apatitvà attÃnam laæghitvÃ, pa¤camÃyasi Ãvuto ti paï¬itÃnaæ vacanaæ agaïhanto idÃni pa¤camÃya sattiyà Ãvuto sÅti.
     Idaæ vatvà Ãcariyaæ sattito apanetvà kattabbayuttakaæ akÃsi.
     Satthà imaæ atÅtaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà Ãcariyo ayaæ dubbaco ahosi, antevÃsiko pana aham evÃ" 'ti. DubbacajÃtakaæ.

                      $<7. TittirajÃtaka.>$
     Accuggatà atibalatà ti, Idaæ Satthà Jetavane viharanto KokÃlikaæ Ãrabbha kathesi. Tassa vatthuæ TerasanipÃte TakkÃriyajÃtake Ãvibhavissati. SatthÃpi "na bhikkhave KokÃliko idÃn' eva attano vÃcaæ nissÃya naÂÂho, pubbe pi nassi yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïÃsiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto udiccabrÃhmaïakule nibbattitvà vayapatto TakkasilÃyaæ sabbasippÃni uggaïhitvà kÃme pahÃya isipabbajjaæ pabbajitvà pa¤cÃbhi¤¤Ã aÂÂha samÃpattiyo nibbattesi. Himavantapadese sabbo isigaïo sannipatitvà taæ ovÃdÃcariyaæ katvà parivÃresi. So pa¤cannaæ isisatÃnaæ ovÃdÃcariyo hutvà jhÃnakÅÊÃya kÅÊanto Himavante vasati. Tadà eko paï¬urogatÃpaso kuÂhÃriæ gahetvà kaÂÂhaæ phÃleti. Ath' eko mukharatÃpaso tassa santike nisÅditvà "idha pahÃraæ dehi, idha pahÃraæ dehÅti" taæ tÃpasaæ rosesi.


#<[page 432]>#
%<432                      I. EkanipÃta.  12. Haæsivagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  So kujjhitvà "na dÃni me tvaæ dÃruphÃlanakasippaæ sikkhÃpanakÃacariyo" ti tiïhaæ kuÂhÃriæ ukkhipitvà ekappahÃren' eva jÅvitakkhayaæ pÃpesi. Bodhisatto tassa sarÅrakiccaæ kÃresi. Tadà assamato Ãvidure ekasmiæ vammikapÃde tittiro vasati. So sÃyapÃtaæ vammikamatthake Âhatvà mahÃvassitaæ vassi. Taæ sutvà eko luddako "tittirena bhavitabban" ti saddasa¤¤Ãya gantvà taæ vadhitvà ÃdÃya gato.
Bodhisatto tassa saddaæ asuïanto "asukaÂÂhÃne tittiro vasati, kin nu kho tassa saddo na sÆyatÅti" tÃpase pucchi. Te tassa tam atthaæ Ãrocesuæ. So ubho pi tÃni kÃraïÃni saæsandetvà isigaïamajjhe imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,12.7(=117).1: Accuggatà atibalatà ativelaæ pabhÃsitÃ
                 vÃcà hanati dummedhaæ tittiraæ vÃtivassitan ti. || Ja_I:113 ||>@

     Tattha accuggatà ti atiuggatÃ, atibalatà ti punappunabhÃsanena atibalasabhÃvÃ, ativelaæ pabhÃsità ti atikkantavelà pamÃïÃtikkamena bhÃsitÃ, tittiraæ vÃtivassitan ti yathà tittiraæ ativassitaæ hani tathà evarÆpÃ. vÃcà dummedhaæ bÃlapuggalaæ hanatÅti.
     Evaæ Bodhisatto cattÃro brahmavihÃre bhÃvetvà BrahmalokaparÃyano Ãhosi.
     SatthÃpi "na bhikkhave KokÃliko idÃn' eva attano vacanaæ nissÃya naÂÂho, pubbe pi nassi yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà dubbacatÃpaso KokÃliko ahosi, isigaïo BuddhaparisÃ, gaïasatthà pana aham evÃ" 'ti. TittirajÃtakaæ.

                      $<8. VaÂÂakajÃtakaæ.>$
     NÃcintayanto puriso ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto UttaraseÂÂhiputtaæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthiyaæ kira UttaraseÂÂhi nÃma ahosi mahÃvibhavo. Tassa bhariyÃya kucchiyaæ eko pu¤¤avà satto Brahmalokà cavitvà paÂisandhiæ gahetvà vayappatto abhirÆpo ahosi brahmavaïïÅ.


#<[page 433]>#
%<                    8. VaÂÂakajÃtakaæ.  (118.)                           433>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' ekadivasaæ SÃvatthiyaæ kattikachaïe nakkhatte ghuÂÂhe sabbo loko nakkhattanissito ahosi. Tassa sahÃyakà a¤¤e seÂÂhiputtà sapajÃpatikà ahesuæ. UttaraseÂÂhiputtassa pana dÅgharattaæ Brahmaloke vasitattà kilesesu cittaæ na allÅyati. Ath' assa sahÃyakà "UttaraseÂÂhiputtassÃpi ekaæ itthiæ Ãnetvà nakkhattaæ kÅÊissÃmÃ" 'ti sammantayitvà taæ upasaækamitvà "samma imasmiæ nagare kattikarattivÃrachaïo ghuÂÂho, tuyham pi ekaæ itthiæ Ãnetvà nakkhattaæ kÅÊissÃmÃ" 'ti Ãhaæsu, "na mam' attho itthiyÃ" ti ca vutte pi punappuna nibbandhitvà sampaÂicchÃpetvà ekaæ vaïïadÃsiæ sabbÃlaækÃrapatimaï¬itaæ katvà tassa gharaæ netvà "tvaæ seÂÂhiputtassa santikaæ gacchÃ" 'ti sayanigharaæ pesetvà nikkhamiæsu.
Taæ sayanigharaæ paviÂÂham pi seÂÂhi n' eva oloketi nÃlapati. Sà cintesi: "ayaæ evaæ rÆpaggappattaæ uttamavilÃsasampannaæ maæ n' eva oloketi nÃlapati, idÃni naæ attano itthikuttalÅlÃya olokÃpessÃmÅti" itthilÅÊhe dassentÅ pahaÂÂhÃkÃrena aggadante vivaritvà sitaæ akÃsi. SeÂÂhiputto oloketvà dantaÂÂhike nimittaæ gaïhi. AÂÂhikasa¤¤aæ uppajji. Sakalam pi taæ sarÅraæ aÂÂhikasaækhalikà viya pa¤¤Ãyi.
So tassà paribbayaæ datvà "gacchÃ" 'ti uyyojesi. Taæ tassa gharà otiïïaæ eko issaro antaravÅthiyaæ disvà paribbayaæ datvà attano gharaæ nesi. SattÃhe vÅtivatte nakkhattaæ ositaæ. VaïïadÃsiyà mÃtà dhÅtu Ãgamanaæ adisvà seÂÂhiputtÃnaæ santikaæ gantvà "kahaæ sÃ" ti pucchi. Te UttaraseÂÂhiputtassa gharaæ gantvà "kahaæ sÃ" ti pucchiæsu. "Taæ khaïaæ yeva tassà paribbayaæ datvà uyyojesin" ti. Ath' assa mÃtà Ãha: "dhÅtaraæ na passÃmi, dhÅtaram me samÃnethÃ" 'ti UttaraseÂÂhiputtaæ ÃdÃya ra¤¤o santikaæ agamÃsi. RÃjà {aÂÂaæ} vinicchinanto "ime te seÂÂhiputtà vaïïadÃsiæ Ãnetvà adaæsÆ" 'ti pucchi.
"ùma devÃ" 'ti. "IdÃni sà kahan" ti. "Na jÃnÃmi, taæ khaïaæ ¤eva naæ uyyojesin" ti. "IdÃni taæ samÃnetuæ sakkosÅti". Na sakkomi devÃ" 'ti. RÃjà "sace samÃnetuæ na sakkoti rÃjÃïam assa karothÃ" 'ti Ãha. Atha naæ {pacchÃbÃhaæ} bandhitvà "rÃjÃïaæ karissÃmÃ" 'ti gahetvà pakkamiæsu. "SeÂÂhiputtaæ kira vaïïadÃsiæ samÃnetuæ asakkontaæ rÃjÃïaæ kÃrentÅti" sakalanagaraæ ekakolÃhalaæ ahosi. MahÃjano ure hatthe Âhapetvà "kin nÃm' etaæ sÃmi, attano te ananucchavikaæ laddhan" ti paridevati, seÂÂhiputtassa pacchato pacchato paridevanto gacchati. SeÂÂhiputto cintesi: "idaæ mayhaæ evarÆpaæ dukkhaæ agÃre vasanabhÃvena uppannaæ,


#<[page 434]>#
%<434                      I.  EkanipÃta.  12. Haæsivagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sace ito mu¤cissÃmi mahÃ-Gotama-sammÃsambuddhassa santike pabbajissÃmÅti". SÃpi kho vaïïadÃsÅ taæ kolÃhalasaddaæ sutvà "kiæsaddo nÃm' eso" ti pucchitvà taæ pavattiæ sutvà vegena otaritvà "ussaratha ussaratha sÃmÅ, maæ rÃjapurisÃnaæ daÂÂhuæ dethÃ" 'ti attÃnaæ dassesi. RÃjapurisà naæ disvà mÃtaraæ paÂicchÃpetvà seÂÂhiputtaæ mu¤citvà pakkamiæsu. So sahÃyaparivuto nadiæ gantvà sÅsaæ nahÃyitvà gehaæ gantvà bhuttapÃtarÃso {mÃtÃpitaro} pabbajjaæ anujÃnÃpetvà cÅvarasÃÂake ÃdÃya mahantena parivÃrena Satthu santikaæ gantvà vanditvà pabbajjaæ yÃcitvà pabbajja¤ ca upasampada¤ ca labhitvà avissaÂÂhakakammaÂÂhÃno vipassanaæ va¬¬hetvà nacirass' eva arahatte patiÂÂhÃsi.
Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ sannipatità bhikkhÆ "Ãvuso UttaraseÂÂhiputto attano bhaye uppanne sÃsanassa guïaæ jÃnitvà `imamhà dukkhà muccamÃno {pabbajissÃmÅti}' cintetvà tena sucintitena mutto c' eva pabbajito ca aggaphale ca patiÂÂhito" ti tassa guïakathaæ kathesuæ. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave UÂÂaraseÂÂhiputto va attano bhaye uppanne `iminà upÃyena imamhà dukkhà mu¤cissÃmÅti' cintento maraïabhayà mutto, atÅte paï¬itÃpi attano bhaye uppanne `iminà upÃyena imamhà dukkhà muccissÃmÃ' 'ti cintetvà maraïabhayadukkhato mucciæsu yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto cutipaÂisandhivasena parivattento vaÂÂakayoniyaæ nibbatti. Tadà eko vaÂÂakaluddako ara¤¤e bahÆ vaÂÂake Ãharitvà gehe Âhapetvà gocaraæ datvà mÆle gahetvà ÃgatÃnaæ hatthe vaÂÂake vikkiïanto jÅvikaæ kappeti. So ekadivasaæ bahÆhi vaÂÂakehi Bodhisattam pi gahetvà Ãnesi. Bodhisatto cintesi: "sac' Ãhaæ iminà dinnagocaraæ pÃnÅya¤ ca paribhu¤jissÃmi ayaæ maæ gahetvà ÃgatÃnaæ manussÃnaæ dassati, sace pana na paribhu¤jissÃmi ahaæ milÃyissÃmi, atha maæ milÃtaæ disvà manussà na gaïhissanti, evam me sotthi bhavissati, imaæ upÃyaæ karissÃmÅti" so tathà karonto milÃyitvà aÂÂhicammamatto ahosi. Manussà naæ disvà na gaïhiæsu. Luddako Bodhisattaæ Âhapetvà sesesu parikkhÅïesu pacchiæ nÅharitvà dvÃre Âhapetvà Bodhisattaæ hatthatale katvà "kiækato nu kho ayaæ vaÂÂako" ti oloketuæ Ãraddho.


#<[page 435]>#
%<                    9. AkÃlarÃvijÃtaka. (119.)                           435>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' assa pamattabhÃvaæ ¤atvà Bodhisatto pakkhe pasÃretvà uppatitvà ara¤¤aæ eva gato. VaÂÂakà taæ disvà "kin nu kho na pa¤¤Ãyasi, kahaæ gato sÅti" pucchitvà "luddakena gahito 'mhÅti" vutte "kin ti katvà mutto sÅti" pucchiæsu. Bodhisatto "ahan tena dinnagocaraæ agahetvà pÃniyaæ apivitvà upÃyacintÃya mutto" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,12.8(=118).1: NÃcintayanto puriso visesam adhigacchati,
                 cintitassa phalaæ passa, mutto 'smi vadhabandhanà ti. || Ja_I:114 ||>@

     Tattha ayaæ piï¬attho: puriso dukkhaæ patvà iminà nÃma upÃyena imamhà dukkhà muccissÃmÅti acintayanto attano dukkhà mokkhasaækhÃtaæ visesaæ nÃdhigacchati, idÃni pana mayà cintitakammassa phalaæ passa, ten' eva upÃyena mutto 'smi vadhabandhanÃ, maraïato ca bandhanato ca mutto ahan ti.
     Evaæ Bodhisatto attanà katakÃraïaæ Ãcikkhi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà maraïamuttavaÂÂako aham evÃ" 'ti. {VaÂÂakajÃtakaæ}.

                      $<9. AkÃlarÃvijÃtaka.>$
     AmÃtÃpitarisaævaddho ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto akÃlarÃviæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. So kira SÃvatthivÃsikulaputto sÃsane pabbajitvà vattaæ và sikkhaæ và na uggaïhi. So "imasmiæ kÃle mayà vattaæ kÃtabbaæ imasmiæ kÃle upaÂÂhÃtabbaæ imasmiæ kÃle sajjhÃyitabban" ti na jÃnÃti, pathamayÃme pi majjhimayÃme pi pacchimayÃme pi pabuddhapabuddhakkhaïe yeva mahÃsaddaæ karoti, bhikkhÆ niddaæ na labhanti. DhammasabhÃyaæ bhikkhÆ "Ãvuso asukabhikkhu evarÆpe ratanasÃsane pabbajitvà vattaæ và sikkhaæ và kÃlaæ và akÃlaæ và na jÃnÃtÅti" tassa aguïakathaæ kathesuæ.
Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imaya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' ev' esa akÃlarÃvÅ, pubbe pi akÃlarÃvÅ yeva, kÃlÃkÃlaæ ajÃnanabhÃvena gÅvÃya valitÃya jÅvitakkhayaæ patto" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:


#<[page 436]>#
%<436                       I. EkanipÃta.  12. Haæsivagga.>%
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rÃjjaæ kÃrente Bodhisatto udiccabrÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto sabbasippe pÃraæ gantvà BÃrÃïasiyaæ disÃpÃmokkho Ãcariyo hutvà pa¤casate mÃïave sippaæ vÃcesi. Tesaæ mÃïavÃnaæ eko kÃlarÃvikukkuÂo atthi. Te tassa vassitasaddena uÂÂhÃya sippaæ sikkhanti. So kÃlam akÃsi. Te a¤¤aæ kukkuÂaæ pariyesantà caranti. Ath' eko mÃïavako susÃnavane dÃrÆni uddharanto ekaæ kukkuÂaæ disvà Ãnetvà pa¤jare Âhapetvà paÂijaggati. So susÃne va¬¬hitattà "asukavelÃya nÃma vassitabban" ti ajÃnanto kadÃci atirattiæ vassati kadÃci aruïuggamane.
MÃïavà tassa atirattiæ vassanakÃle sippaæ sikkhantà yÃva aruïuggamanà sikkhituæ na sakkonti, niddÃyamÃnà gahitaÂÂhÃnam pi na passanti, atipabhÃte vassitakÃle sajjhÃyassa okÃsam eva na labhanti. MÃnavà "ayaæ atirattiæ và vassati atipabhÃte vÃ, imaæ nissÃya amhÃkaæ sippaæ na niÂÂhÃyissatÅti" taæ gahetvà gÅvaæ valetvà jÅvitakkhayaæ pÃpetvà "akÃlarÃvikukkuÂo amhehi ghÃtito" ti Ãcariyassa kathesuæ. ùcariyo ovÃdaæ gahetvà "ava¬¬hitabhÃvena maraïaæ paÂÂo" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,12.9(=119).1: AmÃtÃpitarisaævaddho anÃcariyakule vasaæ
                 nÃyaæ kÃlaæ akÃlaæ và abhijÃnÃti kukkuÂo ti. || Ja_I:115 ||>@

     Tattha amÃtÃpitarisaævaddho ti mÃtÃpitaro nissÃya tesaæ ovÃdaæ agahetvà saævaddho, anÃcariyakule vasan ti Ãcariyakule pi avasamÃno ÃcariyasikkhÃpakaæ ka¤ci nissÃya avasitattà ti attho, kÃlam akÃlaæ và ti imasmiæ kÃle vassitabbaæ imasmiæ kÃle na vassitabban ti evaæ vassitabbayuttakÃlaæ và akÃlaæ và esa kukkuÂo na jÃnÃti, ajÃnanabhÃvena ca jÅvitakkhayaæ patto ti.
     Idaæ kÃraïaæ dassetvà Bodhisatto yÃvatÃyukaæ Âhatvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà akÃlarÃvikukkuÂo ayaæ bhikkhu ahosi, antevÃsikà BuddhaparisÃ, Ãcariyo pana aham evÃ" 'ti. AkÃlarÃvijÃtakaæ.


#<[page 437]>#
%<                 10. BandhanamokkhajÃtaka. (120.)                        437>%

                      $<10. BandhanamokkhajÃtaka.>$
     Abaddhà tattha bajjhantÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Ci¤camÃïavikaæ Ãrabbha kathesi. Tassà vatthuæ DvÃdasanipÃte MahÃpadumajÃtake Ãvibhavissati. Tadà pana Satthà "na bhikkhave Ci¤camÃïavikà idÃn' eva maæ abhÆtena abbhÃcikkhati, pubbe pi abbhÃcikkhatÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto purohitassa gehe vayappatto pitu accayena nass' eva purohito ahosi. Tena aggamahesiyà varo dinno: bhoti bhadde yaæ icchasi taæ vadeyyÃsÅti". Sà evam Ãha: mayhaæ a¤¤o varo nÃma na dullabho, ito pana te paÂÂhÃya a¤¤Ã itthi kilesavasena na oloketabbÃ" ti. So paÂikkhipitvà punappuna nippÅÊiyamÃno tassà vacanaæ atikkamituæ asakkonto sampaÂicchitvà tato paÂÂhÃya soÊasasu nÃÂakisahassesu kilesavasena ekitthim pi na olokesi. Ath' assa paccanto kuppi. Paccante ÂhitÃyodhà corehi saddhiæ dve tayo saægÃme katvà "ito uttariæ mayaæ na sakkomÃ" 'ti païïaæ pesesuæ. RÃjà tattha gantukÃmo balakÃyaæ saæharitvà taæ pakkositvà "bhadde ahaæ paccantaæ gacchÃmi, tattha nÃnappakÃrÃni yuddhÃni honti, jayaparÃjayo pi anibaddho, tÃdisesu ÂhÃnesu mÃtugÃmo dupparihÃro, tvaæ idh' eva nivattÃhÅti" ÃhÃ. Sà "na sakkà deva mayà nivattitun" ti punappuna ra¤¤Ã paÂikkhittà Ãha: "tena hi ekekaæ yojanaæ gantvà mayhaæ sukhadukkhaæ jÃnanatthaæ ekekaæ manussaæ peseyyÃthÃ" 'ti. RÃjà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà Bodhisattaæ nagare Âhapetvà mahantena balakÃyena nikkhamitvà gacchanto yojane yojane ekekaæ purisaæ "amhÃkaæ Ãrogyaæ Ãrocetvà deviyà sukhadukkhaæ jÃnitvà ÃgacchÃ" 'ti pesesi. Sà Ãgataæ purisaæ "rÃjà taæ kimatthaæ pesesÅti" pucchitvà "tumhÃkaæ sukhadukkhaæ jÃnanatthÃyÃ" 'ti vutte "tena hi ehÅti" tena saddhiæ asaddhammaæ paÂisevati. RÃjà dvattiæsayojanamaggaæ gacchanto dvattiæsa jane pesesi.


#<[page 438]>#
%<438                   I. EkanipÃta.  12. Haæsivagga.>%
Sà sabbehi pi tehi saddhiæ tath' eva akÃsi. RÃjà paccantaæ vÆpasametvà janapadaæ samassÃsetvà puna Ãgacchanto pi tath' eva dvattiæsa jane pesesi. Sà tehi pi saddhiæ vipaÂipajji yeva.
RÃjà Ãgantvà jayakkhandhÃvÃraÂÂhÃne Âhatvà "nagaraæ paÂijaggÃpetÆ" 'ti Bodhisattassa païïaæ pesesi. Bodhisatto sakalanagaraæ paÂijaggÃpetvà rÃjanivesanaæ paÂijaggÃpento deviyà vasanaÂÂhÃnaæ agamÃsi. Sà Bodhisattassa rÆpaggappattaæ kÃyaæ disvà saïÂhÃtuæ asakkontÅ "ehi brÃhmaïa, sayanaæ abhirÆhÃ" 'ti Ãha. Bodhisatto "mà evaæ avaca, rÃjÃpi garu, akusalam pi bhÃyÃmi, na sakkà mayà evaæ kÃtun" ti Ãha. "CatusaÂÂhiyà pÃdamÆlikÃnaæ n' eva rÃjà garu na akusalaæ bhÃyanti, tav' eva rÃjà garu tvaæ yeva ca akusalaæ bhÃyasÅti". "ùma, sace tesam pi evaæ bhaveyya na evarÆpaæ kareyyuæ, ahaæ pana jÃnamÃno evarÆpaæ sÃhasiyakammaæ na karissÃmÅti"."Kiæ bahuæ vippalapasi, sace me vacanaæ na karosi sÅsan te chindÃpessÃmÅti". "TiÂÂhatu, ekasmiæ attabhÃve sÅsaæ attabhÃvasatasahasse pi sÅse chindante, na sakkà mayà evarÆpaæ kÃtun" ti. Sà "hotu jÃnissÃmÅti" Bodhisattaæ tajjetvà attano gabbhaæ pavisitvà sarÅre nakhavala¤jaæ dassetvà telena gattÃni abbha¤jetvà kiliÂÂhadhÃtukaæ vatthaæ nivÃsetvà gilÃnÃlayaæ katvà dÃsiyo Ãïapesi: "ra¤¤Ã `kahaæ devÅti' vutte `gilÃnÃ' ti katheyyÃthÃ" 'ti Ãha. Bodhisatto pi ra¤¤o paÂipathaæ agamÃsi. RÃjà nagaraæ padakkhiïaæ katvà pÃsÃdaæ abhiruyha deviæ apassanto "kahaæ devÅti" pucchi. "GilÃnà devÃ" 'ti. So sirigabbhaæ pavisitvà tassà piÂÂhiæ parimajjanto "kiæ te bhadde aphÃsukan" ti pucchi.
Sà tuïhÅ ahosi, tatiyavÃre rÃjÃnaæ oloketvà "tvam pi mahÃrÃja jÅvasi nÃma, mÃdisÃpi itthiyo sassÃmikà yeva nÃmÃ" 'ti. "Kiæ etaæ bhadde" ti. "Tumhehi nagaraæ rakkhanatthÃya Âhapito purohito `nivesanaæ paÂijaggÃmÅti' idhÃgantvà attano vacanaæ akarontiæ maæ paharitvà attano manaæ pÆretvà gato" ti.


#<[page 439]>#
%<                 10. BandhanamokkhajÃtaka. (120.)                    439>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  RÃjà aggimhi pakkhittaloïasakkhÃrà viya kodhena taÂataÂÃyanto sirigabbhà nikkhamitvà dovÃrikapÃdamÆlikÃdayo pakkositvà "gacchatha bhaïe, purohitaæ pacchÃbÃhaæ bandhitvà vajjhabhÃvappattaæ katvà nagarà nÅharitvà ÃghÃtanaæ netvà sÅsam assa chindathÃ" 'ti. Te vegena gantvà taæ pacchÃbÃhaæ bandhitvà vajjhabheriæ vÃdÃpesuæ. Bodhisatto cintesi: "addhà tÃya duÂÂhadeviyà rÃjà puretaraæ paribhinno, ajja dÃn' Ãhaæ attano balen' eva attÃnaæ mocessÃmÅti" so te purise Ãha: "bho tumhe maæ mÃrentà ra¤¤o dassetvà va mÃrethÃ" 'ti. "KiækÃraïÃ" ti. "Ahaæ rÃjakammiko, bahum me kammaæ kataæ, bahÆni mahÃnidhÃnÃni jÃnÃmi, rÃjakuÂumbam mayà vicÃritaæ, sace maæ ra¤¤o na dassessatha bahuæ dhanaæ nassissati, mayà ra¤¤o sÃpateyye Ãcikkhite pacchà kÃtabbaæ karothÃ" 'ti. Te taæ ra¤¤o dassayiæsu. RÃjà taæ disvà ca "kasmà bho brÃhmaïa mayi lajjaæ na akÃsi, kasmà te evarÆpaæ pÃpakammaæ katan" ti Ãha. "MahÃrÃja, ahaæ sotthiyakule jÃto, mayà kunthakipillakamatto pi pÃïÃtipÃto na katapubbo, tiïasalÃkamattam pi adinnaæ nÃdinnapubbaæ, lobhavasena paresaæ itthÅ akkhÅni ummÅletvÃpi na olokitapubbÃ, hassavasenÃpi musà na bhÃsitapubbÃ, kusaggenÃpi majjaæ na pÅtapubbaæ, ahaæ tumhesu niraparÃdho, sà pana bÃlà lobhavasena maæ hatthe gahetvà mayà paÂikhittà maæ tajjetvà attanà katapÃpaæ uttÃnaæ katvà mama Ãcikkhitvà antogabbhaæ paviÂÂhÃ, ahaæ niraparÃdho, païïaæ gahetvà pana Ãgatà catusaÂÂhi janà sÃparÃdhÃ, te pakkositvÃ" tassà vo vacanaæ kataæ na katan' ti puccha devÃ" ti. RÃjà te catusaÂÂhi jane bandhÃpetvà deviæ pakkosÃpetvà "tayà etehi saddhiæ pÃpaæ kataæ na katan" ti pucchi, "kataæ devÃ" 'ti vutte taæ pacchÃbÃhaæ bandhÃpetvà "imesaæ catusaÂÂhijanÃnaæ sÅsÃni chindathÃ" 'ti ÃïÃpesi. Atha naæ Bodhisatto Ãha:


#<[page 440]>#
%<440               I. Ekanipata.  12. Haæsivagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "n' atthi mahÃrÃja etesaæ doso, devÅ attano ruciæ kÃrÃpesi, niraparÃdhà ete, tasmà tesaæ khamatha, tassÃpi doso n' atthi, itthiyo nÃma methunadhammena atittÃ, jÃtisabhÃvo hi esa, etÃsaæ bhavitabbayuttakam eva hoti, tasmà etissÃpi khamathÃ" 'ti nÃnappakÃrena rÃjÃnaæ sa¤¤Ãpetvà te catusaÂÂhi pi jane ta¤ ca bÃlaæ mocÃpetvà sabbesaæ yathÃsakÃni ÂhÃnÃni dÃpesi. Evaæ te sabbe mocetvà patiÂÂhÃpetvà Bodhisatto rÃjÃnaæ upasaækamitvà "mahÃrÃja, andhabÃlÃnaæ nÃma avatthukena vacanena abandhitabbayuttakà paï¬ità pacchÃbÃhaæ baddhÃ, paï¬itÃnaæ kÃraïayuttena vacanena pacchÃbÃhaæ baddhÃpi muttÃ, evaæ bÃlà nÃma abandhitabbayuttake pi bandhÃpenti paï¬ità baddhÃpi mocentÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,12.10(=120).1: Abaddhà tattha bajjhanti yattha bÃlà pabhÃsare,
                 baddhÃpi tattha muccanti yattha dhÅrà pabhÃsare ti. || Ja_I:116 ||>@

     Tattha abaddhà ti abandhitabbayuttÃ, pabhÃsare ti pabhÃsanti vadanti kathenti
     Evaæ MahÃsatto imÃya gÃthÃya ra¤¤o dhammaæ desetvà "mayà imaæ dukkhaæ agÃre vasanabhÃvena laddhaæ, idÃni me agÃrena kiccaæ n' atthi, pabbajjaæ me anujÃna devÃ" 'ti pabbajjaæ anujÃnÃpetvà assumukhaæ ¤Ãtijanaæ mahanta¤ ca vibhavaæ pahÃya isipabbajjaæ pabbajitvà Himavante vasanto abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà Brahmaloka-parÃyano ahosi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakam samodhÃnesi:
"Tadà duÂÂhadevÅ Ci¤camÃïavikà ahosi, rÃjà ùnando, purohito pana aham evÃ" 'ti. BandhanamokkhajÃtakaæ. Haæsivaggo dvÃdasamo.


#<[page 441]>#
%<                     1. KusanÃÊijÃtaka (121.)                     441>%

                         13. KUSANùÊIVAGGA.

                      $<1. KusanÃÊijÃtaka.>$
     Kare sarikkho ti. Idaæ {SatthÃ} Jetavane viharanto AnÃthapiï¬ikassa nicchayamittaæ Ãrabbha kathesi. AnÃthapiï¬ikassa hi mittasuhajja¤Ãtibandhavà "mahÃseÂÂhi, ayaæ tayà jÃtigottadhanadha¤¤ÃdÅhi n' eva sadiso na uttaritaro, kasmà etena saddhiæ santhavaæ karosi, mà karohÅti" punappuna nivÃresuæ. AnÃthapiï¬iko pana "mittasanthavo nÃma hÅnehi pi samehi pi atirekehi pi kattabbo yevÃ" 'ti tesaæ vacanaæ agahetvà bhogagÃmaæ gacchanto taæ kuÂumbarakkhakaæ katvà agamÃsÅti sabbaæ KÃlakaïïivatthumhi vuttanayen' eva veditabbaæ, idha pana AnÃthapiï¬ikena attano gharapavattiyà ÃrocitÃya Satthà "gahapati, mitto nÃma khuddako n' atthi, mittadhammaæ rakkhituæ samatthabhÃvo c' ettha pamÃïaæ, mitto nÃma attanà samo pi hÅno pi visiÂÂho gahetabbo, sabbe pi hi te attano pattaæ bhÃraæ nittharanti yeva, idÃni tÃva tvaæ attano nicchayamittaæ nissÃya kuÂumbassa sÃmiko jÃto, porÃïà pana nicchayamittaæ nissÃya vimÃnasÃmikà jÃtÃ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ra¤¤o uyyÃne kusanÃÊigacche devatà hutvà nibbatti. Tasmiæ ¤eva pana uyyÃne maægalasilaæ nissÃya ujugatakkhandho parimaï¬alasÃkhÃviÂapasampanno ra¤¤o santikà laddhasammÃno rucarukkho atthi, mukkhako ti pi vuccati.
Tasmiæ eko mahesakkhadevarÃjà nibatti. Bodhisattassa tena saddhiæ mittasanthavo ahosi. Tadà rÃjà ekasmiæ ekatthambhake pÃsÃde vasati, tassa so thambho cali, ath' assa calitabhÃvaæ ra¤¤o Ãrocesuæ. RÃjà va¬¬hakÅ pakkosÃpetvà "tÃtÃ, mama ekatthambhakassa maægalapÃsÃdassa thambho calito, ekaæ sÃrathambhaæ Ãharitvà taæ niccalaæ karothÃ" ti Ãha.
Te "sÃdhu devÃ" 'ti ra¤¤o vacanaæ sampaÂicchitvà tadanucchavikaæ rukkhaæ pariyesamÃnà a¤¤attha adisvà uyyÃnaæ pavisitvà taæ mukkhakarukkhaæ disvà ra¤¤o santikaæ ÃgantvÃ


#<[page 442]>#
%<442                I. EkanipÃta.  13. KusanÃÊivagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "kiæ tÃtà diÂÂho vo tadanucchaviko rukkho" ti vutte "diÂÂho deva, api ca kho naæ chindituæ na visahÃmÃ" 'ti Ãhaæsu.
"KiækÃraïÃ" ti. Mayaæ hi a¤¤attha rukkhaæ apassantà uyyÃnaæ pavisimhÃ, tatrÃpi Âhapetvà maægalarukkhaæ a¤¤aæ na passÃma, iti taæ maægalarukkhatÃya chindituæ na visahÃmÃ" 'ti.
"Gacchatha, chinditvà pÃsÃdaæ thiraæ karotha, mayaæ a¤¤aæ maægalarukkhaæ karissÃmÃ" 'ti. Te "sÃdhÆ" 'ti balikammaæ gahetvà uyyÃnaæ gantvà "sve chindissÃmÃ" 'ti rukkhassa balikammaæ katvà nikkhamiæsu. Rukkhadevatà taæ kÃraïaæ ¤atvà "sve mayhaæ vimÃnaæ nÃsessanti, dÃrake gahetvà kuhiæ gamissÃmÅti" gantabbaÂÂhÃnaæ apassantÅ puttake gÅvÃya gahetvà parodi. Tassà sandiÂÂhasambhattà vanadevatà Ãhantvà "kiæ etan" ti pucchitvà taæ kÃraïaæ sutvà sayam pi va¬¬hakÅnaæ paÂikkhipanaupÃyaæ apassantiyo taæ parissajitvà rodituæ Ãrabhiæsu. Tasmiæ samaye Bodhisatto "rukkhadevataæ passissÃmÅti" tattha gantvà taæ kÃraïaæ sutvà "hotu, mà cintayittha, ahaæ rukkhaæ chindituæ na dassÃmi, sve va¬¬hakÅnaæ ÃgatakÃle mama kÃraïaæ passathÃ" 'ti tÃva devatà samassÃsetvà punadivase va¬¬hakÅnaæ ÃgatavelÃya kakaïÂakavesaæ gahetvà va¬¬hakÅnaæ purato gantvà maægalarukkhassa mÆlaætaraæ pavisitvà taæ rukkhaæ susiraæ viya katvà rukkhamajjhena abhirÆhitvà khandhamatthakena nikkhamitvà sÅsaæ kampayamÃno nipajji. MahÃva¬¬hakÅ naæ kakaïÂakaæ disvà rukkhaæ hatthena paharitvà "susirarukkho eso nissÃro, hiyyo anupadhÃretvà va balikammaæ karimhÃ" 'ti ekaghanaæ mahÃrukkhaæ garahitvà pakkÃmi. Rukkhadevatà Bodhisattaæ nissÃya vimÃnassa sÃminÅ jÃtÃ. Tassà paÂisanthÃratthÃya sandiÂÂhasambhattà bahÆ devatà sannipatiæsu.


#<[page 443]>#
%<                       1. KusanÃÊijÃtaka. (121).          443>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Rukkhadevatà "vimÃnam me laddhan" ti tuÂÂhacittà tÃsaæ devatÃnaæ majjhe Bodhisattassa guïaæ kathayamÃnà "bho devate, mayaæ mahesakkhà hutvÃpi dandhapa¤¤atÃya imaæ upÃyaæ na jÃnimha, kusanÃÊidevatà pana attano ¤Ãïasampattiyà amhe vimÃnasÃmike akÃsi, mitto nÃma sadiso pi adhiko pi hÅno pi kattabbo va, sabbe pi hi attano thÃmena sahÃyÃnaæ uppannaæ dukkhaæ nittharitvà sukhe patiÂÂhÃpenti yevÃ" 'ti mittadhammaæ vaïïayitvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,13.1(=121).1: Kare sarikkho athavÃpi seÂÂho
                 nihÅnako cÃpi kareyya eko,
                 kareyyun te vyasane uttamatthaæ
                 yathà ahaæ kusanÃÊi rucÃyan ti. || Ja_I:117 ||>@
     Tattha kare sarikkho ti jÃtiÃdÅhi sadiso pi mittadhammaæ kareyya, athavÃpi seÂÂho ti jÃtiÃdÅhi seÂÂho adhiko pi kareyya, nihÅnako cÃpi kareyya eko ti eko jÃtiÃdÅhi hÅno pi mittadhammaæ kareyy' eva, tasmà sabbe pi ete mittà kÃtabbà yevà 'ti dÅpeti, kiækÃraïÃ: kareyyuæ te vyasane uttamatthaæ sabbe p' ete sahÃyakassa vyasane uppanne attano attano pattabhÃraæ vahamÃnà uttamatthaæ kareyyuæ, kÃyikacetasikadukkhato taæ sahÃyakaæ moceyyum evà 'ti attho, tasmà hÅno pi mitto kÃtabbo yeva pag eva itare, tatr' idaæ opammaæ: yathà ahaæ kusanÃÊi rucÃyaæ yathà ahaæ rucÃyaæ nibbattadevatà aya¤ ca kusanÃÊidevatà appesakkhà mittasanthavaæ karimhÃ, tatrÃp' Ãhaæ mahesakkhÃpi samÃnà attano uppannaæ dukkhaæ bÃlatÃya anupÃyakusalatÃya harituæ nÃsakkhim, imaæ pana appesakkham pi samÃnaæ paï¬itaæ devataæ nissÃya dukkhato mutto 'mhÅti.
     "Tasmà a¤¤ehi pi dukkhà muccitukÃmehi pi samavisiÂÂhabhÃvaæ anoloketvà hÅno pi paï¬ito mitto kÃtabbo" ti rucÃdevatà imÃya gÃthÃya devasaæghassa dhammaæ desetvà yÃvatÃyukaæ Âhatvà saddhiæ kusanÃÊidevatÃya yathÃkammaæ gatÃ.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà rucÃdevatà ùnando ahosi, kusanÃÊidevatà pana aham evÃ" 'ti.
KusanÃÊijÃtakaæ.


#<[page 444]>#
%<444                I. EkanipÃta.  13. KusanÃÊivagga.>%

                      $<2. DummedhajÃtaka.>$
     Yasaæ laddhÃna dummedho ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattaæ Ãrabbha kathesi. DhammasabhÃyam hi bhikkhÆ "Ãvuso Devadatto TathÃgatassa puïïacandasassirÅkaæ mukhaæ asÅtianuvya¤janadvattiæsamahÃpurisalakkhaïapatimaï¬itaæ byÃmappabhÃparikkhittaæ ÃveÊÃveÊÃya yamakayamakabhÆtà ghanabuddharasmiyo vissajjentaæ paramasobhaggappattaæ attabhÃva¤ ca oloketvà cittaæ pasÃdetuæ na sakkoti, usÆyam eva karoti, `Buddhà nÃma evarÆpena sÅlena samÃdhinà pa¤¤Ãya vimuttiyà vimutti¤Ãïadassanena samannÃgatÃ' 'ti vuccamÃne vaïïaæ sahituæ na sakkoti, usÆyam eva karotÅti" Devadattassa aguïaæ kathesuæ. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva Devadatto mama vaïïe bha¤¤amÃne usÆyaæ karoti, pubbe pi akÃsi yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte MagadharaÂÂhe RÃjagahanagare ekasmiæ MagadharÃje rajjaæ kÃrente Bodhisatto hatthiyoniyaæ nibbattitvà sabbaseto ahosi heÂÂhà vaïïitasadisÃya rÆpasampattiyà samannÃgato. Atha naæ "lakkhaïasampanno ayan" ti so rÃjà maægalahatthiæ akÃsi. Ath' ekasmiæ chaïadivase sakalanagaraæ devanagaraæ viya alaækaritvà sabbÃlaækÃrapatimaï¬itaæ maægalahatthiæ abhirÆhitvà mahantena rÃjÃnubhÃvena nagaraæ padakkhiïaæ akÃsi. MahÃjano tattha tattha Âhatvà maægalahatthino rÆpaggappattaæ sarÅraæ disvà "aho rÆpaæ aho gati aho lÅlà aho lakkhaïasampatti, evarÆpo nÃma sabbasetavÃraïo cakkavattira¤¤o anucchaviko" ti maægalahatthim eva vaïïeti.
RÃjà maægalahatthissa vaïïaæ sutvà sahituæ asakkonto usÆyaæ uppÃdetvà "ajj' eva taæ pabbatapapÃtà pÃtetvà jÅvitakkhayaæ pÃpessÃmÅti" hatthÃcariyaæ pakkosÃpetvà "kin ti katvà tayà ayaæ nÃgo sikkhÃpito" ti Ãha. "SusikkhÃpito devÃ" 'ti. "Na susikkhito, dussikkhito" ti. "Susikkhito devÃ" 'ti. "Yadi susikkhito sakkhissasi taæ Vepullapabbatamatthakaæ Ãropetun" ti.


#<[page 445]>#
%<                         2. DummedhajÃtaka. (122).               445>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "ùma devÃ" 'ti. "Tena hi ehÅti" sayaæ otaritvà hatthÃcariyaæ Ãropetvà pabbatapÃdaæ gantvà hatthÃcariyena hatthipiÂÂhe nisÅditvà va hatthimhi Vepullapabbatamatthakaæ Ãropite, sayam pi amaccagaïaparivuto pabbatamatthakaæ abhirÆhitvà hatthiæ papÃtÃbhimukhaæ kÃretvà "tvaæ `mayà esa susikkhito' ti vadesi, tÅhi yeva tÃva naæ pÃdehi ÂhapehÅti" Ãha. HatthÃcariyo piÂÂhiyaæ nisÅditvà va "bho. tÅhi pÃdehi tiÂÂhÃ" 'ti hatthissa païïikÃya sa¤¤aæ adÃsi. Puna rÃjà "dvÅhi purimapÃdehi ÂhapehÅti" Ãha. MahÃsatto dve pacchimapÃde ukkhipitvà purimapÃdehi aÂÂhÃsi, "pacchimapÃdehi yevÃ" 'ti vutte pi dve purimapÃde ukkhipitvà pacchimapÃdehi aÂÂhÃsi, "ekenÃ" 'ti vutte pi tayo pÃde ukkhipitvà eken' eva aÂÂhÃsi. Ath' assa apatanabhÃvaæ ¤atvà "sace pahosi ÃkÃsena ÂhapehÅti" Ãha.
Acariyo cintesi: "sakalajambudÅpe iminà sadiso susikkhitahatthi nÃma n' atthi, nissaæsayaæ pana naæ esa papÃte pÃtetvà mÃretukÃmo bhavissatÅti" so tassa kaïïamÆle mantesi: "tÃta, ayaæ rÃjà taæ pÃtetvà mÃretukÃmo, na tvaæ etassa anucchaviko, sace te ÃkÃsena gantuæ balaæ atthi maæ yathÃnisinnaæ yeva ÃdÃya vehÃsaæ abbhuggantvà BÃrÃïasiæ gacchÃ" ti.
Pu¤¤iddhiyà samannÃgato MahÃsatto taæ khaïaæ ¤eva ÃkÃse aÂÂhÃsi. HatthÃcariyo "mahÃrÃja, ayaæ hatthi pu¤¤iddhiyà samannÃgato na tÃdisassa mandapu¤¤assa dubbuddhino anucchaviko, paï¬itassa pu¤¤asampannassa ra¤¤o anucchaviko, tÃdisà nÃma mandapu¤¤Ã evarÆpaæ vÃhanaæ labhitvà tassa guïaæ ajÃnantà ta¤ c' eva vÃha¤aæ avasesa¤ ca yasasampattiæ nÃsenti yevÃ" 'ti vatvà hatthikkhandhe nisinno va imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,13.2(=122).1: Yasaæ laddhÃna dummedho anatthaæ carati attano,
                 attano ca paresa¤ ca hiæsÃya paÂipajjatÅti. || Ja_I:118 ||>@



#<[page 446]>#
%<446             I. EkanipÃta.  13. KusanÃÊivagga.>%
     TatrÃyaæ saækhepattho: mahÃrÃja tÃdiso dummedho nippa¤¤o puggalo parivÃrasampattiæ labhitvà attano anatthaæ carati, kiækÃraïÃ: so hi yasamadamatto kattabbaæ ajÃnanto attano paresa¤ ca hiæsÃya paÂipajjati, hiæsà vuccati kilamanaæ dukkhuppÃdanaæ, tadatthÃya evaæ pajjatÅti.
     Evaæ imÃya gÃthÃya ra¤¤o dhammaæ desetvà "tiÂÂha dÃni tvan" ti ÃkÃse uppatitvà BÃrÃïasiæ gantvà rÃjaægaïe ÃkÃse aÂÂhÃsi. Sakalanagaraæ saækhubhitvà "amhÃkaæ ra¤¤o ÃkÃsena varavÃraïo Ãgantvà rÃjaÇgaïe Âhito" ti ekakolÃhalaæ ahosi.
Vegena ra¤¤o pi Ãrocesuæ. RÃjà nikkhamitvà "sace mayhaæ upabhogatthÃya Ãgato si bhÆmiyaæ patiÂÂhÃhÅti" Ãha. Bodhisatto bhÆmiyaæ patiÂÂhÃsi. ùcariyo otaritvà rÃjÃnaæ vanditvà "kuto Ãgato si tÃtÃ" 'ti vutte "RÃjagahato" ti vatvà sabbaæ pavattiæ Ãrocesi. RÃjà "manÃpan te tÃta kataæ idhÃgacchantenÃ" ti haÂÂhatuÂÂho nagaraæ sajjÃpetvà vÃraïaæ maægalahatthiÂÂhÃne Âhapetvà sakalarajjaæ tayo koÂÂhÃse katvà ekaæ Bodhisattassa adÃsi ekaæ Ãcariyassa, ekaæ attanà aggahesi.
Bodhisattassa ÃgatakÃlato paÂÂhÃy' eva pana ra¤¤o sakala-JambÆdÅpe rajjaæ hatthagatam eva jÃtaæ. So JambudÅpe aggarÃjà hutvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ agamÃsi.
     Satthà imaæ dhammadesenaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà MagadharÃjà Devadatto ahosi, BÃrÃïasÅrÃjà SÃriputto, hatthÃcariyo ùnando, hatthi pana aham evÃ" 'ti. DummedhajÃtakaæ.

                      $<3. NaÇgalÅsajÃtaka.>$
     AsabbatthagÃmivÃcan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto LÃÊudÃyittheraæ Ãrabbha kathesi. So kira dhammaæ kathento "imasmiæ ÂhÃne idaæ kathetabbaæ, imasmiæ ÂhÃne idaæ na kathetabban" ti yuttÃyuttaæ na jÃnÃti, maægale avamaægalaæ vadanto "tiroku¬¬esu tiÂÂhanti sandhisiæghÃÂakesu cÃ" ti imaæ avamaægalyaæ anumodanaæ kathesi, avamaægallesu anumodanaæ karonto "bahÆ devà manussà ca maægalÃni acintayun" ti vatvà "evarÆpÃnaæ maægalÃnaæ sataæ pi sahassam pi kÃtuæ samatthà hothÃ" 'ti vadati.


#<[page 447]>#
%<                    3. NaÇgalÅsajÃtaka. (123.)               447>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ bhikkhÆ "Ãvuso LÃÊudÃyi yuttÃyuttaæ na jÃnÃti, sabbattha abhÃsitabbavÃcaæ bhÃsatÅti" kathaæ samuÂÂhÃpesuæ.
Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave LÃÊudÃyi idÃn' eva dandhaparisakkano kathento yuttÃyuttaæ na jÃnÃti, pubbe pi evarÆpo ahosi, niccalÃÊako yeva hi eso" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto brÃhmaïamahÃsÃrakule nibbattitvà vayappatto TakkasilÃyaæ sabbasippÃni uggaïhitvà BÃrÃïasiyaæ disÃpÃmokkho Ãcariyo hutvà pa¤camÃïavakasatÃni sippaæ vÃcesi.
Tadà tesu mÃïavesu eko dandhaparisakkano lÃÊamÃïavo dhammantevÃsiko hutvà sippaæ uggaïhÃti, dandhabhÃvena pana uggaïhituæ na sakkoti, Bodhisattassa pana upakÃro hoti, dÃso viya sabbakiccÃni karoti. Ath' ekadivasaæ Bodhisatto sÃyamÃsaæ bhu¤jitvà sayane sunipanno taæ mÃïavaæ hatthapÃdapiÂÂhiparikammÃni katvà gacchantaæ Ãha: "tÃta ma¤capÃde upatthambhetvà yÃhÅti". MÃïavo ekaæ pÃdaæ upatthambhetvà ekassa upatthambhanaæ alabhanto attano Ærumhi Âhapetvà rattiæ khepesi. Bodhisatto paccÆsasamaye uÂÂhÃya taæ disvà "kiæ tÃta nisinno sÅti" pucchi. "ùcariya ma¤capÃdassa upatthambhanaæ alabhitvà Ærumhi Âhapetvà nisinno 'mhÅti". Bodhisatto saæviggamÃnaso hutvà "ayaæ ativiya mayhaæ upakÃro, ettakÃnaæ pana mÃïavakÃnaæ antare ayaæ eva dandho, sippaæ sikkhituæ na sakkoti, kathaæ nu kho ahaæ imaæ panditaæ kareyyan" ti cintesi. Ath' assa etad ahosi:" atth' eko upÃyo, ahaæ imaæ mÃïavaæ dÃruatthÃya païïatthÃya gantvà Ãgataæ `ajja te kiæ diÂÂhaæ kiæ katan' ti pucchissÃmi, `imaæ nÃma ajja mayà diÂÂhaæ idaæ katan' ti Ãcikkhissati, atha naæ `tayà diÂÂha¤ ca kata¤ ca kÅdisan' ti pucchissÃmi, so `evarÆpaæ nÃmÃ' 'ti upamÃya ca kÃraïena ca kathessati,


#<[page 448]>#
%<448                I. EkanipÃta.  13. KusanÃÊivagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  iti naæ navaæ navaæ upama¤ ca kÃraïa¤ ca kathÃpetvà iminà upÃyena paï¬itaæ karissÃmÅti" so taæ pakkositvà "tÃta mÃïava ito paÂÂhÃya dÃruatthÃya païïatthÃya và gataÂÂhÃne yaæ te tattha diÂÂhaæ và bhuttaæ và pÅtaæ và khÃditaæ và hoti taæ Ãgantvà mayhaæ ÃroceyyÃsÅti" Ãha. So "sÃdhÆ" 'ti paÂisuïitvà ekadivasaæ mÃïavehi saddhiæ dÃruatthÃya ara¤¤aæ gato tattha sappaæ disvà Ãgantvà "Ãcariya sappo me diÂÂho" ti Ãrocesi.
"Sappo nÃma tÃta kÅdiso hotÅti". "SeyyathÃpi naÇgalÅsÃ" ti. So "SÃdhu tÃta, manÃpà te upamà ÃhaÂÃ, sappà nÃma naÇgalÅsasadisà va honti". Atha Bodhisatto "mÃïavakena manÃpa upamà ÃhaÂÃ, sakkhissÃmi naæ paï¬itaæ kÃtun" ti cintesi. MÃïavo puna ekadivasaæ ara¤¤e hatthiæ disvà "hatthi me Ãcariya diÂÂho" ti Ãha. "Hatthi nÃma tÃta kÅdiso" ti.
"SeyyathÃpi naÇgalÅsÃ" ti. Bodhisatto "hatthissa soï¬Ã naÇgalÅsasadisà hoti, dantÃdayo evarÆpÃ, ayaæ pana bÃlatÃya vibhajitvà kathetuæ asakkonto soï¬aæ sandhÃya kathesi, ma¤¤e" ti tuïhÅ ahosi. Ath' ekadivasaæ nimantane ucchuæ labhitvà "Ãcariya ajja mayaæ ucchuæ khÃdimhÃ" ti, "ucchu nÃma kÅdiso" ti vutte "seyyathÃpi naÇgalÅsÃ" ti Ãha. ùcariyo "thokaæ patirÆpakÃraïaæ kÃthesÅti" tuïhÅ jÃto. Pun' ekadivasaæ nimantane ekacce mÃïavà gulaæ dadhinà bhu¤jiæsu ekacce khÅrena. So Ãgantvà "Ãcariya ajja mayaæ dadhinà khÅrena ca bhu¤jimhÃ" ti vatvà "dadhikhÅraæ nÃma kÅdisaæ hotÅti" vutte "seyyathÃpi naÇgalÅsÃ" ti Ãha. ùcariyo "ayaæ mÃïavo `sappo naÇgalÅsasadiso' ti kathento tÃva sukathitaæ kathesi, `hatthÅ naÇgalÅsasadiso' ti kathentenÃpi soï¬aæ sandhÃya lesena kathitaæ, `ucchuæ naÇgalÅsasadisan' ti kathane pi leso atthi, dadhikhÅrÃni pana niccaæ paï¬arÃni pakkhittabhÃjanasaïÂhÃnÃni,


#<[page 449]>#
%<                     4. AmbajÃtaka. (124.)                  449>%
idha sabbena sabbaæ upamaæ na kathesi, na sakkà imaæ lÃÊakam sikkhÃpetun" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,13.3(=123).1: AsabbatthagÃmiæ vÃcaæ bÃlo sabbattha bhÃsati,
                 nÃyaæ dadhiæ vedi na naÇgalÅsaæ,
                 dadhiæ p' ayaæ ma¤¤ati naÇgalÅsan ti. || Ja_I:119 ||>@

     TatrÃyaæ saækhepattho: yà vÃcà opammavasena sabbattha na gacchati taæ asabbatthagÃmivÃcaæ bÃlo dandhapuggalo sabbattha bhÃsati, "dadhi nÃma kÅdisan" ti puÂÂho "seyyathÃpi naÇgalÅsÃ" ti vadat' eva, evaæ vadanto nÃyaæ dadhiæ vedi na naÇgalÅsaæ, kiækÃraïÃ: yasmà dadhiæ p' ayaæ ma¤¤ati naÇgalÅsaæ yasmà ayaæ dadhim pi naÇgalÅsam eva ma¤¤ati, athavà dadhÅti dadhim eva payan ti khÅraæ, dadhi¤ ca paya¤ ca dadhipayaæ, yasmà dadhikhÅrÃni pi ayaæ naÇgalÅsam eva ma¤¤ati, tÃdiso cÃyaæ bÃlo kiæ iminà ti antevÃsÅnaæ gÃthaæ kathetvà paribbayaæ datvà taæ uyyojesi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà lÃÊamÃïavo LÃÊudÃyi ahosi, disÃpÃmokkhÃcariyo pana aham evÃ" 'ti. NaÇgalÅsajÃtakaæ.

                      $<4. AmbajÃtaka.>$
     VÃyametheva puriso ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ vattasampannaæ brÃhmaïaæ Ãrabbha kathesi. So kira SÃvatthivÃsikulaputto sÃsane uraæ datvà pabbajitvà vattasampanno ahosi, ÃcariyupajjhÃyavattÃni pÃnÅyaparibhojanÅyauposathÃgÃrajantÃgharÃdivattÃni ca sÃdhukaæ karoti, cuddasasu mahÃvattesu asÅtikhandhakavattesu ca paripÆrakÃrÅ yeva ahosi, vihÃraæ sammajjati, pariveïaæ vikkamamÃlakaæ vihÃramaggaæ sammajjati, manussÃnaæ pÃnÅyaæ deti, Manussà tassa vattasampattiyaæ pasÅditvà pa¤casatamattÃni dhuvabhattÃni adaæsu. MahÃlÃbhasakkÃro uppajji. Taæ nissÃya bahunnaæ phÃsuvihÃro jÃto. Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ bhikkhÆ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso asuko nÃma bhikkhu attano vattasampattiyà mahantaæ lÃbhasakkÃraæ nibbattesi, taæ ekaæ nissÃya bahunnaæ phÃsuvihÃro jÃto" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ"


#<[page 450]>#
%<450               I.  EkanipÃta.  13.  KusanÃÊivagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' Ãyaæ bhikkhu vattasampanno, pubbe p' etaæ ekaæ nissÃya pa¤ca isisatÃni phalÃphalatthÃya Ãgantvà eten' eva ÃnÅtaphalÃphalehi yÃpesun" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto udiccabrÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto isipabbajjaæ pabbajitvà pa¤casataisiparivÃro pabbatapÃde vihÃsi.
Tadà Himavante caï¬o nidÃgho ahosi, tattha tattha pÃnÅyÃni chijjiæsu, tiracchÃnà pÃnÅyam alabhamÃnà kilamanti. Atha tesu tÃpasesu eko tÃpaso tesaæ pipÃsÃdukkhaæ disvà ekaæ rukkhaæ chinditvà doïiæ katvà pÃnÅyaæ ussi¤citvà doïiæ pÆretvà tesaæ pÃnÅyaæ adÃsi. BahÆsu sannipatitvà pÃnÅyam pivantesu tÃpasassa phalÃphalatthÃya gamanokÃso na hosi, so nirÃhÃro pi pÃnÅyaæ deti yeva. Migagaïà cintesuæ: "ayaæ amhÃkaæ pÃnÅyaæ dento phalÃphalatthÃya gantuæ okÃsaæ na labhati, nirÃhÃratÃya ativiya kilamati, handa mayaæ kathikaæ karomÃ" 'ti te kathikaæ akaæsu: "ito paÂÂhÃya pÃnÅyaæ pivanatthÃya Ãgacchantena attano balÃnurÆpena phalaæ gahetvà va Ãgantabban" ti. Tato paÂÂhÃya ekeko tiracchÃno attano balÃnurÆpena madhuramadhurÃni ambajambupanasÃdÅni gahetvà Ãgacchati, ekassa atthÃya Ãbhataæ phalÃphalaæ a¬¬hateyyasakaÂabhÃrappamÃïaæ ahosi, pa¤casatà tÃpasà tad eva paribhu¤janti, atirekaæ cha¬¬iyittha. Bodhisatto taæ disvà "ekaæ nÃma vattasampannaæ nissÃya ettakÃnaæ tÃpasÃnaæ phalÃphalatthÃya Ãgantvà yÃpanaæ uppannaæ, viriyaæ nÃma kÃtabbam evÃ" 'ti vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,13.4(=124).1: VÃyameth' eva puriso, na nibbindeyya paï¬ito, (Cfr. supra p. 268.)
                 vÃyÃmassa phalaæ passa: bhuttà ambà anÅtihan ti. || Ja_I:120 ||>@

     TatrÃyaæ saækhepattho: paï¬ito attano vattapÆraïÃdike kammamhi vÃyameth' eva na ukkaïÂheyya, kiækÃraïÃ: vÃyamassa nipphalatÃya abhÃvato iti MahÃsatto "vÃyÃmo nÃma saphalo va hotÅti" isigaïaæ Ãlapanto vÃyÃmassa phalaæ passà 'ti Ãha,


#<[page 451]>#
%<                     5. KaÂÃhakajÃtaka.  (125)                         451>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  kÅdisaæ: bhuttà ambà anÅtihaæ tattha ambà ti desanÃmattaæ, tehi pana nÃnappakÃrÃni phalÃphalÃni ÃbhatÃni, tesu sampannatarÃnaæ ussannatarÃnaæ và vasena ambà ti vuttaæ, imehi yeva pa¤cahi isisatehi sayaæ ara¤¤aæ gantvà ekassa atthÃya ÃnÅtà ambà bhuttÃ, idaæ vÃyÃmassa phalaæ, ta¤ ca kho pana anÅtihaæ, iti ha Ãsa iti ha Ãsà 'ti evaæ itihÅtihena gahetabbaæ na hoti, paccakkham eva taæ phalaæ passà 'ti.
     Evaæ MahÃsatto isigaïassa ovÃdaæ adÃsi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà vattasampanno tÃpaso ayaæ bhikkhu ahosi, gaïasatthà pana aham evÃ" 'ti. AmbajÃtakaæ.

                      $<5. KaÂÃhakajÃtaka.>$
     Bahum pi so vikattheyyà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ vikatthikaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Tassa vatthuæ heÂÂhÃkathitasadisam eva.
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto mahÃvibhavo seÂÂhi ahosi. Tassa bhariyà puttaæ viyÃyi. DÃsÅ pi 'ssa taæ divasaæ yeva puttaæ vijÃyi. Te ekato va¬¬hiæsu. SeÂÂhiputte lekhaæ sikkhante va dÃso pi 'ssa phalakaæ vahamÃno gantvà ten' eva saddhiæ lekhaæ sikkhi.
Dve tayo vohÃre akÃsi. So anukkamena vacanakusalo yuvà abhirÆpo ahosi nÃmena KaÂÃhako nÃma. So seÂÂhighare bhaï¬ÃgÃrikakammaæ karonto cintesi: "na maæ ime sabbakÃlaæ bhaï¬ÃgÃrikakaæmaæ kÃressanti, ki¤cid eva dosaæ disvà tÃÊetvà bandhitvà lakkhaïena aæketvà dÃsaparibhogena pi paribhu¤jissanti, paccante kho pana seÂÂhissa sahÃyako seÂÂhi atthi, yan nÆnÃhaæ seÂÂhissa vacanen' eva lekhaæ ÃdÃya tattha gantvà `ahaæ seÂÂhiputto' ti vatvà taæ seÂÂhiæ va¤cetvà tassa dhÅtaraæ gahetvà sukhaæ vaseyyan" ti so sayam eva païïaæ gahetvÃ


#<[page 452]>#
%<452              I.  EkanipÃta.  13.  KusanÃÊivagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "aham asukaæ nÃma mama puttaæ tava santikaæ pahiïiæ, ÃvÃhavivÃhasambandho nÃma mayhaæ tayà tuyha¤ ca mayà saddhiæ patirÆpo, tasmà tvaæ imassa dÃrakassa attano dhÅtaraæ datvà etaæ tatth' eva vasÃpehi, aham pi okÃsaæ labhitvà ÃgamissÃmÅti" likhitvà seÂÂhiss' eva muddikÃya la¤jetvà yathÃruciæ paribbaya¤ c' eva gandhavatthÃdÅni ca gahetvà paccantaæ gantvà seÂÂhiæ vanditvà aÂÂhÃsi. Atha naæ seÂÂhi "kuto Ãgato si tÃtÃ" 'ti pucchi. "BÃrÃïasito". "Kassa putto" ti.
"BÃrÃïasÅseÂÂhissÃ" 'ti. "Ken' atthenÃgato sÅti". Tasmiæ khaïe KaÂÃhako "idaæ disvà jÃnissathÃ" 'ti païïaæ adÃsi.
SeÂÂhi païïaæ vÃcetvà "idÃn' Ãhaæ jÅvÃmi nÃmÃ" 'ti tuÂÂhacitto dhÅtaraæ datvà patiÂÂhÃpesi. Tassa parivÃro mahanto ahosi. So yÃgukhajjakÃdisu và vatthagandhÃdisu và upanÅtesu "evam pi nÃma yÃguæ pacanti evaæ khajjakaæ evaæ bhattaæ, aho paccantavÃsikà nÃmÃ" 'ti yÃguÃdÅni garahati, "ime paccantavÃsibhÃven' eva sÃÂake valetuæ na jÃnanti, gandhe piæsituæ pupphÃni ganthituæ na jÃnantÅti" vatthakammantikÃdayo garahati. Bodhisatto pi dÃsaæ apassanto "KaÂÃhako na dissati, kahaæ gato, pariyesatha nan" ti samantà manusse payojesi.
Tesu eko tattha gantvà taæ disvà sa¤jÃnitvà attÃnam ajÃnÃpetvà gantvà Bodhisattassa Ãrocesi. Bodhisatto taæ pavattiæ sutvà "ayuttaæ tena kataæ, gantvà gahetvà ÃgacchissÃmÅti" rÃjÃnaæ Ãpucchitvà mahantena parivÃrena nikkhami. "SeÂÂhi kira paccantaæ gacchatÅti" sabbattha pÃkaÂo jÃto. KaÂÃhako "seÂÂhi kira ÃgacchatÅti" sutvà cintesi: "na so a¤¤ena kÃranena Ãgacchati, maæ nissÃy' ev' assa Ãgamanena bhavitabbaæ, sace panÃhaæ palÃyissÃmi puna Ãgantuæ na sakkà bhavissati, atthi pan' esa upÃyo: sÃmikassa pi pathaæ gantvà dÃsakammaæ katvà tam eva ÃrÃdhessÃmÅti". So tato paÂÂhÃya parisamajjhe evaæ bhÃsati: "A¤¤e bÃlamanussà attano bÃlabhÃvena mÃtÃpitunnaæ guïaæ ajÃnantà tesaæ bhojanavelÃya apacitikammaæ akatvà tehi saddhiæ yeva bhu¤janti,


#<[page 453]>#
%<                     5. KaÂÃhakajÃtaka.  (125)                          453>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  mayaæ pana mÃtÃpitunnaæ bhojanakÃle paÂiggahaæ upanema khelasarakaæ upanema bhÃjanÃni upanema pÃnÅyam pi vÅjanim pi gahetvà upaniÂÂhÃmÃ" 'ti yÃva sarÅravala¤janakÃle udakakalasaæ ÃdÃya paÂicchannaÂÂhÃnagamanà sabbaæ dÃsehi sÃmikÃnaæ kattabbakiccaæ pakÃsesi.
So evaæ parisaæ uggaïhÃpetvà Bodhisattassa paccantasamÅpaæ ÃgatakÃle sasuraæ avoca: "tÃta mama kira pità tumhÃkaæ dassanatthÃya Ãgacchati, tumhe khÃdanÅyabhojanÅyaæ paÂiyÃdÃpetha, ahaæ païïÃkÃraæ gahetvà paÂipathaæ gacchÃmÅti". So "sÃdhu tÃtÃ" 'ti sampaÂicchi. KaÂÃhako bahuæ païïÃkÃraæ ÃdÃya mahantena parivÃrena gantvà Bodhisattaæ vanditvà païïÃkÃraæ adÃsi. Bodhisatto pi païïÃkÃraæ gahetvà tena saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà pÃtarÃsakÃle khandhÃvÃraæ nivÃsetvà sarÅravala¤janatthÃya paÂicchannaÂÂhÃnaæ pÃvisi. KaÂÃhako attano parivÃraæ nivattetvà kalasaæ ÃdÃya Bodhisattassa santikaæ gantvà udakakiccapariyosÃne pÃdesu patitvà "sÃmi ahaæ tumhÃkaæ yattakaæ icchatha tattakaæ dhanaæ dassÃmi, mà me yasaæ antaradhÃpayitthÃ" 'ti Ãha. Bodhisatto tassa vattasampadÃya pasÅditvà "mà bhÃyi, n' atthi te mama santikà antarÃyo" ti samassÃsetvà paccantanagaraæ pÃvisi. Mahanto sakkÃro ahosi.
KaÂÃhako pi 'ssa nirantaraæ dÃsena kattabbakiccaæ karoti.
Atha naæ ekÃya velÃya sukhanisinnaæ paccantaseÂÂhi Ãha:
"mahÃseÂÂhi mayà tumhÃkaæ païïaæ disvà tumhÃkaæ puttassa dÃrikà dinnÃ" ti. Bodhisatto KaÂÃhakaæ puttam eva katvà anucchavikaæ piyavacanaæ vatvà seÂÂhiæ tosesi. Tato paÂÂhÃya KaÂÃhakassa mukhaæ ulloketuæ samattho nÃma nÃhosi. Ath' ekadivasaæ MahÃsatto seÂÂhidhÅtaraæ pakkositvà "ehi amma, sÅse me Ækà vicinÃ" 'ti vatvà taæ Ãgantvà Ækà gahetvà Âhitaæ piyavacanaæ vatvà kathesi: "kacci te mama putto sukhadukkhe appamatto,


#<[page 454]>#
%<454               I.  EkanipÃta.  13.  KusanÃÊivagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ubho janà sammodamÃnà samaggavÃsaæ vasathÃ" 'ti pucchi. "TÃta, seÂÂhiputtassa a¤¤o doso n' atthi, kevalam ÃhÃraæ garahÃtÅti". "Amma, niccakÃle p' esa dukkhasÅlo va, api ca ahaæ tassa mukhabandhanamantaæ dassÃmi, taæ tvaæ sÃdhukaæ uggaïhitvà mama puttassa bhojanakÃle garahantassa uggahitaniyÃmen' eva purato Âhatvà vadeyyÃsÅti" gÃtham uggaïhÃpetvà katipÃhaæ vasitvà BÃrÃïasim eva agamÃsi. KaÂÃhako pi bahuæ khÃdanÅyabhojanÅyaæ ÃdÃya anumaggaæ gantvà bahuæ dhanaæ datvà vanditvà nivatti. Bodhisattassa gatakÃlato paÂÂhÃya atirekamÃnÅ ahosi. So ekadivasaæ seÂÂhidhÅtÃya nÃnaggarasabhojanaæ upanetvà kaÂacchuæ ÃdÃya parivisantiyà bhattaæ garahituæ Ãrabhi. SeÂÂhidhÅtà Bodhisattassa santike uggahitaniyÃmena imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,13.5(=125).1: Bahum pi so vikattheyya (Cfr. Upaham, MahÃv. 3,301.)
                 a¤¤aæ janapadaæ gato,
                 anvÃgantvÃna dÆseyya,
                 bhu¤ja bhoge KaÂÃhakà 'ti. || Ja_I:121 ||>@

     Tattha bahum pi so vikattheyya a¤¤aæ janapadaæ gato ti yo attano jÃtibhÆmito a¤¤aæ janapadaæ gato hoti yatth' assa jÃtiæ na jÃnanti so bahum pi vikattheyya vamhanavacanaæ va¤canavacanaæ vadeyya, anvÃgantvÃna dÆseyyà 'ti imaæ tÃva vÃraæ sÃmikassa paÂipathaæ gantvà dÃsakiccassa katattà kasÃhi paharitvà piÂÂhicammuppÃÂanato ca lakkhaïahananato ca mutto si, sace anÃcÃraæ karosi puna a¤¤asmiæ ÃgamanavÃre tava sÃmiko anvÃgantvÃna dÆseyya imaæ gehaæ anu Ãgantvà kasÃhi ghotehi c' eva lakkhaïahananena ca taæ jÃtippakÃsanena ca dÆseyya upahaneyya, tasmà imaæ anÃcÃraæ pahÃya bhu¤ja bhoge KaÂÃhaka mà pacchà attano dÃsabhÃvaæ pÃkaÂaæ kÃretvà vippaÂisÃrÅ ahosÅti, ayam ettha seÂÂhino adhippÃyo, seÂÂhidhÅtà pana etaæ atthaæ ajÃnantÅ uggahitaniyÃmena vya¤janam eva payirudÃhasi.
     KaÂÃhako "addhà seÂÂhinà mama nÃmaæ Ãcikkhitvà etissà sabbaæ kathitaæ bhavissatÅti" tato paÂÂhÃya puna bhattaæ garahituæ na visahi, nihÅnamÃno yathÃladdhaæ bhu¤jitvà yathÃkammaæ gato.


#<[page 455]>#
%<                   6. AsilakkhaïajÃtaka.  (126.)                       455>%
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà KaÂÃhako vikatthanabhikkhu ahosi, BÃrÃïasi-seÂÂhi pana aham eva" 'ti. KaÂÃhakajÃtakaæ.

                      $<6. AsilakkhaïajÃtaka.>$
     Tathevekassa kalyÃïan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Kosalara¤¤o asilakkhaïapÃÂhakabrÃhmaïama Ãrabbha kathesi. So kira kammÃrehi ra¤¤o asÅnaæ ÃhaÂakÃle asiæ upasiæghitvà asilakkhaïaæ udÃharati. So yesaæ hatthato lÃbhaæ labhati tesaæ "asi lakkhaïasampanno maægalasaæyutto" ti vadati, yesaæ hatthato na labhati tesaæ asiæ "avalakkhaïo" ti garahati. Ath' eko kammÃro asiæ katvà kosiyaæ sukhumaæ maricacuïïaæ pakkhipitvà ra¤¤o asiæ Ãhari. RÃjà brÃhmaïaæ pakkosÃpetvà "asiæ vÅmaæsÃ" 'ti Ãha. BrÃhmaïassa asiæ Ãka¬¬hitvà upasiæghantassa maricacuïïÃni nÃsaæ pavisitvà khipitukÃmataæ uppÃdesuæ. Tassa khipantassa nÃsikà asidhÃrÃya paÂihaÂà dvidhà chijji. Tass' eva nÃsikÃya chinnabhÃvo bhikkhusaæghe pÃkaÂo jÃto. Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ bhikkhÆ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso ra¤¤o kira asilakkhaïapÃÂhako asilakkhaïaæ paÂhanto nÃsikaæ chindÃpesÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva so brÃhmaïo asiæ upasiæghanto nÃsikÃchedaæ patto, pubbe pi patto yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente tassa asilakkhaïapÃÂhako brÃhmaïo ahosi. Sabbam paccuppannavatthusadisam eva. RÃjà pana tassa vejje datvà nÃsikakoÂiæ phÃsukaæ kÃrÃpetvà lÃkhÃya paÂinÃsikam kÃretvà puna taæ upaÂÂhÃkam eva akÃsi. BÃrÃïasÅra¤¤o pana putto n' atthi, ekà dhÅtà c' eva bhÃgineyyo ca ahesuæ. So pi ubho pi te attano santike yeva va¬¬hÃpesi. Te ekato va¬¬hità a¤¤ama¤¤aæ paÂibaddhacittà ahesuæ. RÃjÃpi amacce pakkositvà "mayhaæ bhÃgineyyo imassa rajjassa sÃmiko va, dhÅtaraæ etass' eva datvà abhisekam assa karomÅti" vatvà puna cintesi:


#<[page 456]>#
%<456              I.  EkanipÃta.  13.  KusanÃÊivagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "mayhaæ bhÃgineyyo sabbathÃpi ¤Ãtako yeva, etassa a¤¤aæ rÃjadhÅtaraæ Ãnetvà abhisekaæ katvà dhÅtaraæ a¤¤assa ra¤¤o dassÃmi, evaæ no ¤Ãtakà bahÆ bhavissanti, dvinnam pi rÃjÆnaæ mayam eva sÃmikà bhavissÃmÃ" ti so amaccehi saddhiæ sammantetvà "ubho p' ete visuæ kÃtuæ vaÂÂatÅti" bhÃgineyyaæ a¤¤asmiæ nivesane dhÅtaraæ a¤¤asmiæ vÃsesi. Te soÊasikavassuddesikabhÃvaæ patvà ativiya paÂibaddhacittà ahesuæ. RÃjakumÃro "kena nu kho upÃyena mÃtuladhÅtaraæ rÃjagehà nÅharÃpetuæ sakkà bhaveyyÃ" 'ti cintento "atth' eso upÃyo" ti mahÃikkhaïikaæ pakkosÃpetvà tassà sahassabhaï¬ikaæ datvà "kiæ mayà kattabban" ti vutte "amma tayà karontiyà anipphatti nÃma n' atthi, ki¤cid eva kÃraïaæ vatvà yathà mama mÃtulo rÃjadhÅtaraæ antogehà nÅharÃpeti tathà karohÅti" Ãha. "SÃdhu sÃmi, ahaæ rÃjÃnaæ upasaækamitvà evaæ vakkhÃmi: `deva rÃjadhÅtÃya upari kÃÊakaïïÅ atthi, ettakaæ kÃlaæ nivattitvà olokento pi n' atthi, ahaæ rÃjadhÅtaraæ asukadivase nÃma rathaæ Ãropetvà bahÆ Ãvudhahatthe purise ÃdÃya mahantena parivÃrena susÃnaæ gantvà maï¬alapiÂÂhikÃya heÂÂhÃma¤ce matamanussaæ nipajjÃpetvà uparima¤ce rÃjadhÅtaraæ Âhapetvà gandhodakaghaÂÃnaæ aÂÂhuttarasatena nahÃpetvà kÃÊakaïïiæ pavÃhessÃmÅti' evaæ vatvà rÃjadhÅtaraæ susÃnaæ nessÃmi, tvaæ amhÃkaæ tattha gamanadivase amhehi puretaram eva thokaæ maricacuïïam ÃdÃya Ãvudhahatthehi attano manussehi parivuto rathaæ Ãruyha susÃnaæ gantvà rathaæ susÃnadvÃre ekadese Âhapetvà Ãvudhahatthe manusse susÃnavanaæ pesetvà sayaæ susÃne maï¬alapiÂÂhikaæ gantvà matako viya paÂikujjo hutvà nipajja, ahaæ tattha Ãgantvà tava upari ma¤cakaæ attharitvà rÃjadhÅtaraæ ukkhipitvà ÂhapessÃmi, tvaæ tasmiæ khaïe maricacuïïaæ nÃsikÃya pakkhipitvà dve tayo vÃre khipeyyÃsi, tayà khipitakÃle mayaæ rÃjadhÅtaraæ pahÃya palÃyissÃma,


#<[page 457]>#
%<                   6.  AsilakkhaïajÃtaka. (126.)                       457>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  athÃgantvà rÃjadhÅtaraæ sÅsaæ nahÃpetvà sayam pi sÅsaæ nahÃyitvà taæ ÃdÃya attano nivesanaæ gaccheyyÃsÅti". So "sÃdhu, sundaro upÃyo" ti sampaÂicchi. SÃpi gantvà ra¤¤o tam atthaæ Ãrocesi, rÃjà sampaÂicchi. RÃjadhÅtÃya pi taæ antaraæ Ãcikkhi, sÃpi sampaÂicchi. Sà nikkhamanadivase kumÃrassa sa¤¤aæ datvà mahantena parivÃrena susÃnaæ gacchantÅ ÃrakkhamanussÃnaæ bhayajananatthaæ Ãha: "mayà rÃjadhÅtÃya ma¤ce ÂhapitakÃle heÂÂhÃma¤ce matapuriso khipissati khipitvà va heÂÂhÃma¤cà nikkhamitvà yaæ paÂhamaæ passissati tam eva gahessati, appamattà bhaveyyÃthÃ" 'ti. RÃjakumÃro puretaraæ gantvà vuttanayen' eva tattha nipajji. MahÃikkhaïikà rÃjadhÅtaraæ ukkhipitvà maï¬alapiÂÂhikaÂÂhÃnaæ gacchantÅ "mà bhÃyÅti" sa¤¤Ãpetvà ma¤ce Âhapesi. {Tasmiæ} khÃïe kumÃro maricacuïïaæ nÃsÃya pakkhipitvà khipi. Tena khipitamatte yeva mahÃikkhaïikà rÃjadhÅtaraæ pahÃya mahÃravaæ ravamÃnà sabbapaÂhamaæ palÃyi. Tassà palÃtakÃlato paÂÂhÃya eko pi ÂhÃtuæ samattho nÃma na hosi, gahitagahitÃni ÃyudhÃni cha¬¬etvà sabbe palÃyiæsu. KumÃro yathÃsammantitaæ sabbaæ katvà rÃjadhÅtaraæ ÃdÃya attano {nivesanaæ} agamÃsi. Ikkhaïikà gantvà taæ kÃraïaæ ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà "pakatiyÃpi sà mayà tass' ev' atthÃya puÂÂhÃ, pÃyÃse cha¬¬itasappiæ viya jÃtan" ti sampaÂicchitvà aparabhÃge bhÃgineyyassa rajjaæ datvà dhÅtaraæ mahÃdeviæ kÃresi. So tÃya saddhiæ samaggavÃsaæ vasamÃno dhammena rajjaæ kÃresi. AsilakkhaïapÃÂhako tass' eva upaÂÂhÃko ahosi. Tass' ekadivasaæ rajupaÂÂhÃnaæ Ãgantvà paÂisuriyaæ Âhatvà upaÂÂhahantassa lÃkhà vilÅyi, paÂinÃsikà bhÆmiyaæ pati, so lajjÃya adhomukho aÂÂhÃsi. Atha naæ rÃjà parihasanto "Ãcariya, mà cintayittha, khipitaæ nÃma ekassa kalyÃïaæ hoti ekassa pÃpakaæ, tumhehi khipitena nÃsà chijjiyittha,


#<[page 458]>#
%<458               I.  EkanipÃta.  13.  KusanÃÊivagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  mayaæ pana mÃtuladhÅtaraæ labhitvà rajjaæ pÃpuïimhÃ" 'ti vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,13.6(=126).1: Tath' eva kassa kalyÃïaæ, tath' eva kassa pÃpakaæ,
                 tasmà sabbaæ na kalyÃnaæ, sabbaæ vÃpi na pÃpakan ti. || Ja_I:122 ||>@

     Tattha tatheva kassà 'ti tad ev' ekassa, ayam eva và pÃÂho, dutiyapade es' eva nayo.
     Iti so imÃya gÃthÃya taæ kÃraïaæ Ãharitvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imÃya desanÃya lokasammatÃnaæ kalyÃïapÃpakÃnaæ anekaæsikabhÃvaæ pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà asilakkhaïapÃÂhako etarahi asilakkhaïapÃÂhako, bhÃgineyyo rÃjà pana aham evà 'ti, AsilakkhaïajÃtakaæ.

                      $<7. Kalaï¬ukajÃtaka.>$
     Te desà tÃni vatthÆnÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ vikatthikaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Tattha dve pi vatthÆni KaÂÃhaka-sadisÃn' eva.
     Idha pana esa BÃrÃïasÅseÂÂhino dÃso Kalaï¬uko nÃma ahosi. Tassa palÃyitvà paccantaseÂÂhino dhÅtaraæ gahetvà mahantena parivÃrena vasanakÃle BÃrÃïasiseÂÂhi pariyesÃpetvÃpi tassa gataÂÂhÃnaæ ajÃnanto "gaccha, Kalaï¬ukaæ pÃriyesÃ" 'ti attano puttaæ sukapotakaæ pesesi. Sukapotako ca ito c' ito caranto naæ nagaraæ saæpÃpuïi. Tasmiæ ca kÃle Kalaï¬uko nadÅkÅÊaæ kÅÊitukÃmo bahuæ mÃlÃgandhavilepana¤ c' eva khÃdanÅyabhojanÅyÃni ca gÃhÃpetvà nadiæ gantvà seÂÂhidhÅtÃya saddhiæ nÃvaæ Ãruyha udake kÅÊati, tasmi¤ ca dese nadÅkÅÊaæ kÅÊantà issarajÃtikà tikhiïabhesajjaparivÃritaæ khÅraæ pivanti, tena tesam pi divasabhÃgam pi udake kÅÊantÃnaæ sÅtaæ na bÃdhati.


#<[page 459]>#
%<                   7.  KalandukajÃtaka. (127.)                          459>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ayaæ pana Kalaï¬uko khÅragaï¬Æsaæ gahetvà mukhaæ vikkhÃletvà taæ khÅraæ nuÂÂhubhati, nuÂÂhubhanto pi udake anuÂÂhubitvà seÂÂhidhÅtÃya sÅse nuÂÂhubhati. Sukapotako pi nadÅtÅraæ gantvà ekissà udumbarasÃkhÃya nisÅditvà olokento Kalaï¬ukaæ sa¤jÃnitvà seÂÂhidhÅtÃya sÅse nuÂÂhubhantaæ disvà "are Kalaï¬uka dÃsa, attano jÃti¤ ca vasanaÂÂhÃna¤ ca anussara, {khÅragaï¬Æsaæ} gahetvà mukhaæ vikkhÃletvà jÃtisampannÃya sukhasaddhÃya seÂÂhidhÅtÃya sÅse mà nuÂÂhubha, attano pamÃïaæ jÃnÃhÅti" vatvà imaæ gÃthaæ Ãha:

  @<Ja_I,13.7(=127).1: Te desà tÃni vatthÆni, aha¤ ca vanagocaro,
                 anuviccakho taæ gaïheyyuæ, pipa khÅraæ Kalaï¬ukà 'ti. || Ja_I:123 ||>@

     Tattha te desà tÃni vatthÆnÅti mÃtukucchiæ sandhÃya vadati, ayam ettha adhippÃyo: yattha te vasitaæ na te khattiyadhÅtÃdÅnaæ kucchidesÃ, yattha vasi patiÂÂhito tÃni na khattiyadÅtÃdÅnaæ kucchivatthÆni, atha kho dÃsikucchiyaæ tvaæ vasi c' eva patiÂÂhito cà ti, aha¤ ca vanagocaro tiracchÃnagato pi etam atthaæ jÃnÃmÅti dÅpeti, anuvicca kho taæ gaïheyyun ti evaæ anÃcÃraæ caramÃnaæ mayà gantvà Ãrocite anuvicca jÃnitvà tava sÃmikà tÃÊetvà c' eva lakkhaïahanana¤ ca katvà taæ gaïheyyuæ gahetvà gamissanti, tasmà attano pamÃïaæ ¤atvà seÂÂhidhÅtÃya sÅse anuÂÂhubhitvà pipa khÅraæ Kalaï¬ukà 'ti taæ nÃmena Ãlapati.
     Kalaï¬uko pi sukapotakaæ sa¤jÃnitvà "maæ pÃkaÂaæ kareyyÃ" 'ti bhayena "ehi sÃmi, kadà Ãgato sÅti" Ãha. Suko "na esa maæ hitakÃmatÃya pakkosati, gÅvaæ pana me valetvà mÃretukÃmo" ti ¤atvà va "na me tayà attho" ti tato uppatitvà BÃrÃïasiæ gantvà yathÃdiÂÂhaæ seÂÂhino vitthÃrena kathesi.
SeÂÂhi "Ayuttan tena katan" ti vatvà tassa Ãïaæ kÃretvà BÃrÃïasim eva Ãnetvà dÃsaparibhogena paribhu¤ji.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà Kalaï¬uko ayaæ bhikkhu ahosi, BÃrÃïasiseÂÂhi pana aham evÃ" 'ti. Kalaï¬ukajÃtakaæ.


#<[page 460]>#
%<460               I.  EkanipÃta.  13.  KusanaÊivagga.>%

                      $<8. BiÊÃrajÃtaka.>$
     Yo ve dhammadhajaæ katvà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ kuhakabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Tadà hi Satthà tassa kuhakabhÃve Ãrocite "na bhikkhave idÃn' eva, pubbe p' esa kuhako yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto mÆsikÃyoniyaæ paÂisandhiæ gahetvà buddhim anvÃya mahÃsarÅro sÆkaracchÃpakasadiso hutvà anekasatamÆsikÃparivÃro ara¤¤e viharati. Ath' eko sigÃlo ito c' ito ca vicaranto taæ mÆsikÃyÆthaæ disvà "imà mÆsikà va¤cetvà khÃdissÃmÅti" cintetvà mÆsikÃnam Ãsayassa avidÆre suriyÃbhimukho vÃtam pivanto ekena pÃdena aÂÂhÃsi. Bodhisatto gocarÃya caramÃno taæ disvà "sÅlavà eko bhavissatÅti" tassa santikaæ gantvà "bhante tvaæ ko nÃmÃ" 'ti pucchi. "Dhammiko nÃmÃ" 'ti.
"CattÃro pÃde bhÆmiyaæ aÂÂhapetvà kasmà eken' eva Âhito sÅti".
"Mayi cattÃro pÃde paÂhaviyaæ Âhapente paÂhavÅ vahituæ na sakkoti, tasmà eken' eva tiÂÂhÃmÅti". "Mukhaæ vivaritvà kasmà Âhito sÅti". "Mayaæ a¤¤aæ na bhakkhayÃma, vÃtam eva bhakkhayÃmÃ" 'ti. "Atha kasmà suriyÃbhimukho pi tiÂÂhasÅti". "Suriyaæ namassÃmÅti". Bodhisatto tassa vacanaæ sutvà "sÅlavà eko bhavissatÅti" tato paÂÂhÃya mÆsikÃgaïena saddhiæ sÃyapÃtaæ tassa upaÂÂhÃnaæ gacchati. Ath' assa upaÂÂhÃnaæ katvà gamanakÃle sigÃlo sabbapacchimaæ mÆsikaæ gahetvà maæsaæ khÃditvà ajjhoharitvà mukhaæ pu¤chitvà tiÂÂhati.
Anupubbena mÆsikagaïo tanuko jÃto. MÆsikà "pubbe amhÃkaæ ayaæ Ãsayo na-ppahoti, nirantarà tiÂÂhÃma, idÃni sithilÃ, evam pi Ãsayo na pÆrat' eva, kin nu kho etan" ti Bodhisattassa taæ pavattiæ Ãrocayiæsu. Bodhisatto "kena nu kho kÃraïena mÆsikà tanuttaæ gatÃ" ti cintento sigÃle Ãsaækaæ ÂhapetvÃ


#<[page 461]>#
%<         8.  BilÃrajÃtaka.  (128.)  9.  AggikajÃtaka.  (129.)            461>%
"vÅmaæsissÃmi nan" ti upaÂÂhÃnakÃle sesamÆsikà purato katvà sayaæ pacchato ahosi. SigÃlo tassa upari pakkhandi. Bodhisatto attano gaïhanatthÃya pakkhantaæ disvà nivattitvà "bho sigÃla, idan te vatasamÃdÃnaæ na dhammasudhammatÃya, paresaæ pana vihiæsanatthÃya dhammadhajaæ katvà carasÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,13.8(=128).1: Yo ve dhammadhajaæ katvà nigÆÊho pÃpam Ãcare
                 vissÃsayitvà bhÆtÃni biÊÃraæ nÃma taæ vatan ti. || Ja_I:124 ||>@

     Yo ve ti khattiyÃdisu yo kocid eva dhammadhajaæ katvà dasakusalakammapathadhammaæ dhajaæ karitvà taæ karonto viya ussÃpetvà dassento pÅti attho, vissÃsayitvà ti sÅlavà ayan ti sa¤¤Ãya sa¤jÃtavissÃsÃni katvÃ, biÊÃraæ nÃma taæ vatan ti taæ evaæ dhammadhajaæ katvà raho pÃpÃni karontass' eva vataæ kerÃÂikavataæ nÃma hotÅti attho
     MÆsikarÃjà kathento yeva uppatitvà tassa gÅvaya patitvà hanukassa heÂÂhà antogalanÃÊiyaæ ¬asitvà galanÃÊiæ phÃletvà jÅvitakkhayaæ pÃpesi. MÆsikagaïo nivattitvà sigÃlaæ murumurà ti khÃditvà agamÃsi. PaÂhamam Ãgatà va kir' assa maæsaæ labhiæsu, pacchà Ãgatà na labhiæsu. Tato paÂÂhÃya mÆsikagaïo nibbhayo jÃto.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà sigÃlo kuhakabhikkhu ahosi, mÆsikarÃjà pana aham evÃ" 'ti.
BiÊÃrajÃtakaæ.

                      $<9. AggikajÃtaka.>$
     NÃyaæ sikkhà pu¤¤ahetÆ 'ti.  Idaæ Satthà Jetavane viharanto kuhakaæ ¤eva Ãrabbha kathesi.
     AtÅtasmiæ hi BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto mÆsikarÃjà hutvà ara¤¤e vasati. Ath' eko sigÃlo dava¬Ãhe uÂÂhite palÃyitum asakkonto ekasmiæ rukkhe sÅsaæ Ãhacca aÂÂhÃsi.


#<[page 462]>#
%<462               I.  EkanipÃta.  13.  KusanÃÊivagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tassa sakalasarÅre lomÃni jhÃyiæsu.
Rukkhe Ãhacca ÂhitaÂÂhÃne pana matthake cÆÊà viya thokÃni lomÃni aÂÂhaæsu. So ekadivasaæ soï¬iyaæ pÃnÅyaæ pivanto chÃyaæ olokento cÆÊaæ disvà "uppannaæ dÃni me bhaï¬amÆlan ti" ara¤¤e vicaranto taæ musikÃdariæ disvà "imà mÆsikà va¤cetvà khÃdissÃmÅti" heÂÂhà vuttanayen' eva avidÆre aÂÂhÃsi. Atha naæ Bodhisatto gocarÃya caranto disvà "sÅlavÃ" ti sa¤¤Ãya upasaækamitvà "tvaæ ko nÃmÃ" 'ti pucchi. "Ahaæ AggikaBhÃradvÃjo nÃmÃ" 'ti. Atha "kasmà Ãgato sÅti". "TumhÃkaæ rakkhanatthÃyÃ" 'ti. "Kin ti katvà amhe rakkhissasÅti". "Ahaæ aÇguÂÂhagaïanaæ jÃnÃmi, tumhÃkaæ pÃto va nikkhamitvà gocarÃya gamanakÃle ettakÃni gaïetvà paccÃgamanakÃle pi gaïessÃmi, evaæ sÃyaæ pÃtaæ gaïento rakkhissÃmÅti". "Tena hi rakkha mÃtulÃ" 'ti. So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà nikkhamanakÃle "eko dve tayo" ti gaïetvà paccÃgamanakÃle tath' eva gaïetvà sabbapacchimaæ gahetvà khÃdati. Sesaæ purimasadisam eva, idha pana mÆsikarÃjà nivattitvà Âhito "bho AggikaBhÃradvÃja, nÃyaæ tava dhammasudhammatÃya matthake cÆÊà ÂhapitÃ, kucchikÃraïà pana ÂhapitÃ" ti vatvà imaæ gÃthaæ Ãha:

  @<Ja_I,13.9(=129).1: NÃyaæ {sikhÃ} pu¤¤ahetu, ghÃsahetu ayaæ {sikhÃ},
                 n' aÇguÂÂhigaïanaæ yÃti, alan te hotu Aggikà 'ti. || Ja_I:125 ||>@

     Tattha naÇguÂÂhigaïanaæ yÃtÅti, aÇguÂÂhigaïanà ti aÇguÂÂhagaïanà vuccati, ayaæ mÆsikagaïo aÇguÂÂhagaïanaæ na gacchati na upeti na pÆreti, parikkhayaæ gacchatÅti attho, alan te hotu Aggikà 'ti sigÃlaæ nÃmena Ãlapanto Ãha, ettÃvatà te alaæ hotu, na itoparaæ mÆsikà khÃdissasi, amhehi và tehi và saddhiæ saævÃso alaæ hotu, na mayaæ idÃni tayà saddhiæ vasissÃmà 'ti attho, sesaæ purimasadisaæ eva.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"TadÃpi sigÃlo ayaæ bhikkhu ahosi, mÆsikarÃjà pana aham evÃ" 'ti.
AggikajÃtakaæ.


#<[page 463]>#
%<                   10.  KosiyajÃtaka.  (130.)                         463>%

                      $<10. KosiyajÃtaka.>$
     Yathà vÃcà va bhu¤jassÆ 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ SÃvatthiyaæ mÃtugÃmaæ Ãrabbha kathesi. Sà kir' ekassa saddhassa pasannassa upÃsakabrÃhmaïassa brÃhmaïÅ dussÅlà pÃpadhammà rattiæ aticaritvà divà ki¤ci kammaæ akatvà gilÃnÃlayaæ dassetvà nitthanamÃnà nipajjati. Atha naæ brÃhmaïo "kin te bhadde aphÃsukan" ti pucchi. "VÃtà me vijjhantÅti". "Atha kiæ laddhuæ vaÂÂatÅti". SiniddhamadhurÃni païÅtÃni yÃgubhattatelÃdÅnÅti". BrÃhmaïo yaæ yaæ sà icchati taæ taæ Ãharitvà dÃti, dÃso viya sabbakiccÃni karoti. Sà pana brÃhmaïassa gehaæ paviÂÂhakÃle nipajjati, bahinikkhantakÃle jÃrehi saddhiæ vÅtinÃmeti. Atha brÃhmaïo "imissà sarÅre vijjhanavÃtÃnaæ pariyanto na pa¤¤ÃyatÅti" ekadivasaæ gandhamÃlÃdÅni ÃdÃya Jetavanaæ gantvà SatthÃraæ pÆjetvà ekamantaæ nisÅditvà "kiæ brÃhmaïa na pa¤¤ÃyasÅti" vutte "bhante brÃhmaïiyà kira me sarÅre vÃtà vijjhanti, sv-Ãhaæ tassà sappitelÃdÅni c' eva païÅtabhojanÃni ca pariyesÃmi, sarÅram assà ghanaæ vippasannacchavivaïïaæ jÃtaæ, vÃtarogassa pana pariyanto na pa¤¤Ãyati, ahaæ taæ paÂijagganto va idhÃgamassa okÃsaæ na labhÃmÅti". Satthà brÃhmaïiyà pÃpabhÃvaæ ¤atvà "brÃhmaïa `evaæ nipannassa mÃtugÃmassa roge avÆpasante ida¤ c' ida¤ ca bhesajjaæ kÃtuæ vaÂÂatÅti' pubbe pi te paï¬itehi kathitaæ bhavasaækhepagatattà pana na sallakkhesÅti" vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto brÃhmaïa mahÃsÃrakule nibbattitvà TakkasilÃyaæ sabbasippÃni uggaïhitvà BÃrÃïasiyaæ disÃpÃmokkho Ãcariyo ahosi, rÃjadhÃnÅsu khattiyakumÃrà ca brÃhmaïakumÃrà ca yebhuyyena tass' eva santike sippaæ uggaïhanti. Ath' eko janapadavÃsibrÃhmaïo Bodhisattassa santike tayo vede aÂÂhÃrasa ca vijjaÂÂhÃnÃni uggahetvà BÃrÃïasiyaæ ¤eva kuÂumbaæ saïÂhapetvà divase divase dvattikkhattuæ Bodhisattassa santikaæ Ãgacchati.


#<[page 464]>#
%<464               I.  EkanipÃta.  13.  KusanÃÊivagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tassa brÃhmaïÅ dussÅlà ahosi pÃpadhammÃ. Sabbaæ paccuppannavatthusadisam eva. Bodhisatto pana "iminà kÃraïena ovÃdagamanÃya okÃsaæ na labhÃmÅti" vutte "sÃmikà imaæ va¤cetvà nipajjatÅti" ¤atvà "tassà rogÃnucchavikaæ bhesajjaæ ÃcikkhissÃmÅti" cintetvà Ãha: "tÃta, tvaæ ito paÂÂhÃya tassà sappikhÅrarasÃdÅni mà adÃsi, gomutte pana pa¤ca vaïïÃni phalÃdÅni ca pakkhipitvà navatambalohabhÃjane pakkhipitvà lohagandhaæ gÃhÃpetvà rajjuæ và yottaæ và rukkhalataæ và gahetvà `idaæ te rogassa anucchavikaæ bhesajjaæ, idaæ và piva upaÂÂhÃya và tayà bhuttassa bhattassa anucchavikaæ kammaæ karohÅti' vatvà imaæ gÃthaæ vadeyyÃsi, sace bhesajjaæ na pivati atha naæ rajjuyà và yottena và latÃya và katÅhici pahÃrehi paharitvà kesesu gahetvà Ãka¬¬hitvà kapparena potheyyÃsÅti taæ khaïaæ ¤eva uÂÂhÃya kammaæ karissatÅti". So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà vuttaniyÃmen' eva bhesajjaæ katvà "bhadde imaæ bhesajjaæ pivÃ" 'ti Ãha. "Kena idaæ Ãcikkhitan" ti. ùcariyena bhadde" ti. "Apanehi taæ, na pivissÃmÅti". MÃïavo "na tvaæ attano ruciyà pivissasÅti" rajjuæ gahetvà "attano rogassa anucchavikaæ bhesajjaæ và piva yÃgubhattÃnucchavikaæ kammaæ và karohÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,13.10(=130).1: Yathà vÃcà va bhu¤jassu, yathà bhutta¤ ca vyÃhara,
                 ubhayaæ te na sameti vÃcà bhutta¤ ca Kosiye ti. || Ja_I:126 ||>@

     Tattha yathà vÃcà va bhu¤jassÆ 'ti yathà te vÃcà tathà va bhu¤jassu, vÃtà me vijjhantÅti vÃcÃya anucchavikam eva katvà bhu¤jassÆ 'ti attho, yathÃvÃcaæ và 'ti pi pÃÂho yujjati, yathÃvÃcÃyà 'ti pi paÂhanti, sabbattha ayam ev' ettha attho, yathà bhutta¤ ca vyÃharà ti yan te bhuttaæ tassa anucchavikam eva vyÃhara,


#<[page 465]>#
%<                   1,  AsampadÃnajÃtaka.  (131.)                       465>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ãrog' amhÅti vatvà gehe kattabbakammaæ karohÅti attho, yathÃbhÆta¤ cà 'ti pi pÃÂho, athavà Ãrog' amhÅti yathÃbhÆtam eva vatvà kammaæ karohÅti attho, ubhayan te na sameti vÃcà bhutta¤ ca Kosiye ti yà ca te ayaæ vÃcà vÃtà maæ vijjhantÅti ya¤ ca te idaæ païÅtabhojanaæ bhuttaæ, idaæ ubhayam pi tuyhaæ na sameti, tasmà uÂÂhÃya kammaæ karohi, Kosiye ti naæ gottena Ãlapati.
     Evaæ vutte KosiyabrÃhmaïÅ bhÅtà Ãcariyena ussukkaæ ÃpannakÃlato paÂÂhÃya "na sakkà mayà esa va¤cetuæ" ti uÂÂhÃya kammaæ akÃsi. "ùcariyena me dussÅlabhÃvo ¤Ãto, na dÃni sakkà ito paÂÂhÃya pana evarÆpaæ kÃtun" ti Ãcariye gÃravena pÃpakammato pi viramitvà sÅlavatÅ ahosi.
     SÃpi brÃhmaïÅ "Sambuddhena kir' amhi ¤ÃtÃ" ti Satthari gÃravena na puna anÃcÃraæ akÃsi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà jayampatikà pana idÃni jayampatikÃ, Ãcariyo pana aham evÃ" 'ti. KosiyajÃtakaæ. KusanÃÊivaggo terasamo.

                       14. ASAMPADùNAVAGGA.

                      $<1. AsampadÃnajÃtaka.>$
     AsampadÃnenitarÅtarassà 'ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattaæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ hi kÃle bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso Devadatto akata¤¤Æ TathÃgatassa guïaæ na jÃnÃtÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva Devadatto akata¤¤Æ, pubbe pi akata¤¤Æ yevÃ" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:


#<[page 466]>#
%<466               I.  EkanipÃta.  14. AsampadÃnavagga.>%
     AtÅte MagadharaÂÂhe RÃjagahe ekasmiæ Magadhara¤¤e rajjaæ kÃrente Bodhisatto tass' eva seÂÂhi ahosi asÅtikoÂivibhavo SaækhaseÂÂhÅti nÃmena. BÃrÃïasiyaæ PiliyaseÂÂhi nÃma asÅtikoÂivibhavo va ahosi. Te a¤¤ama¤¤aæ sahÃyà ahesuæ. Tesu BÃrÃïasiyaæ PiliyaseÂÂhissa kenacid eva kÃraïena mahantaæ bhayaæ uppajji, sabbaæ sÃpateyyaæ parihÃyi. So daliddo appaÂisaraïo hutvà bhariyaæ ÃdÃya SaækhaseÂÂhiæ paccayaæ katvà BÃrÃïasito nikkhamitvà padasà va RÃjagaham patvà SaækhaseÂÂhissa nivesanaæ agamÃsi. So taæ disvà va "sahÃyo me Ãgato" ti parissajitvà sakkÃrasammÃnaæ kÃretvà katipÃhaæ vÅtinÃmetvà ekadivasaæ "kim samma ken' atthena Ãgato sÅti" pucchi. "Bhayam me samma uppannaæ, sabbaæ dhanaæ parikkhÅïaæ, upatthambho me hohÅti". "SÃdhu samma, mà bhÃyÅti" bhaï¬ÃgÃraæ vivarÃpetvà cattÃlÅsa hira¤¤akotiyo dÃpetvà sesam pi paricchadaparivÃraæ sabbaæ attano santakaæ savi¤¤Ãïakaæ avi¤¤Ãïakaæ majjhe bhinditvà upa¬¬ham eva adÃsi. So taæ vibhavaæ ÃdÃya puna BÃrÃïasiæ gantvà nivÃsaæ kappesi. AparabhÃge SaækhaseÂÂhissÃpi tÃdisaæ bhayaæ uppajji.
So attano paÂisaraïaæ upadhÃrento "sahÃyassa me mahà upakÃro kato, upa¬¬havibhavo dinno, na so maæ disvà pariccajissati, tassa santikaæ gamissÃmÅti" cintetvà bhariyaæ ÃdÃya padasà va BÃrÃïasiæ gantvà bhariyaæ Ãha: "bhadde tava mayà saddhiæ antaravÅthiyà gamanaæ nÃma na yuttaæ, mayà pesitayÃnaæ Ãruyha mahantena parivÃrena pacchà Ãgamissasi, yÃva yÃnaæ pesemi tÃva etth' eva hohÅti" vatvà taæ sÃlÃyaæ Âhapetvà sayaæ nagaraæ pavisitvà seÂÂhissa gharaæ gantvà "RÃjagahanagarato tumhÃkaæ sahÃyo SaækhaseÂÂhi nÃma Ãgato" ti ÃrocÃpesi. So "ÃgacchatÆ" 'ti pakkosÃpetvà taæ disvà n' eva Ãsanà vuÂÂhÃsi na paÂisanthÃraæ akÃsi, kevalaæ "kimatthaæ Ãgato sÅti" pucchi. "TumhÃkaæ dassanatthaæ Ãgato 'mhÅti".


#<[page 467]>#
%<                   1. AsampadÃnajÃtaka.  (131.)                     467>%
"NivÃso kahaæ gahito" ti. "Na tÃva nivÃsanaÂÂhÃnaæ atthi, seÂÂhigharaïiæ pi sÃlÃya Âhapetvà va Ãgato 'mhÅti". "TumhÃkaæ idha nivÃsanaÂÂhÃnaæ n' atthi, nivÃpaæ gahetvà ekasmiæ ÂhÃne pacÃpetvà bhu¤jitvà gacchatha, puna amhe mà passitthÃ" 'ti vatvà "mayhaæ sahÃyassa dasante bandhitvà ekaæ bahalapalÃpatumbaæ dehÅti" dÃsaæ ÃïÃpesi. Tam divasaæ kira so rattakasÃlÅnaæ sakaÂasahassamattaæ opunÃpetvà koÂÂhÃgÃraæ pÆrÃpesi, cattÃlÅsakoÂidhanaæ gahetvà Ãgato akata¤¤Æ mahÃcoro sahÃyassa tumbamatte palÃpe dÃpesi. DÃso pacchiyaæ ekaæ palÃpatumbaæ pakkhipÃpetvà Bodhisattassa santikaæ agamÃsi.
Bodhisatto cintesi: "ayaæ asappuriso mama santikà cattÃlÅsakoÂidhanavibhavaæ labhitvà idÃni palÃpatumbaæ dÃpesi, gaïhÃmi nu kho, mà gaïhÃmÅti". Ath' assa etad ahosi: "ayaæ tÃva akata¤¤Æ mittadÆbhÅ katavinÃsakabhÃvena mayà saddhiæ mittabhÃvaæ bhindi, sac' Ãhaæ etena dinnaæ palÃpatumbaæ lÃmakattà na gaïhissÃmi aham pi mittabhÃvaæ bhindissÃmi, andhabÃlà parittakaæ laddhaæ agaïhantà mittabhÃvaæ vinÃsenti, ahaæ pana etena dinnaæ palÃpatumbaæ mama vasena mittabhÃvaæ patiÂÂhÃpessÃmÅti" so palÃpatumbaæ dasante bandhitvà pÃsÃdà oruyha sÃlaæ agamÃsi. Atha naæ bhariyà "kin te ayya laddhan" ti pucchi. "Bhadde amhÃkaæ sahÃyo PiliyaseÂÂhi palÃpatumbaæ datvà amhe ajj' eva vissajjesÅti". Sà "ayya, kimatthaæ aggahesi, kiæ etaæ cattÃlÅsakoÂidhanassa anucchavikan" ti rodituæ Ãrabhi. Bodhisatto "bhadde, mà rodi, ahaæ tena saddhiæ mittabhÃvabhedanabhayena mama vasena mittabhÃvaæ Âhapetuæ gaïhiæ, tvaæ kiækÃraïà socasÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,14.1(=131).1: AsampadÃnen' itarÅtarassa
                 bÃlassa mittÃni kalÅbhavanti,>@


#<[page 468]>#
%<468               I.  EkanipÃta. 14. AsampadÃnavagga.>%
@<                 tasmà harÃmi bhusaæ a¬¬hamÃnaæ,
                 mà me mitti jÅyittha, sassatÃyan ti. || Ja_I:127 ||>@
     Tattha asampadÃnenà 'ti asampadÃnena, saralopena saddhiæ, agahaïenà 'ti attho, itarÅtarassà 'ti yassa kassaci lÃmakÃlÃmakassÃpi, bÃlassa mittÃni kalÅbhavantÅti dandhassa apa¤¤assa mittÃni malinÃni kÃlakaïïisadisÃni honti, bhijjantÅti attho, tasma harÃmi bhusaæ a¬¬hamÃnan ti tena kÃraïenÃhaæ sahÃyena dinnaæ ekaæ palÃpatumbaæ harÃmi gaïhÃmÅti dasseti, mÃnan ti aÂÂhannaæ nÃÊÅnaæ nÃmaæ, catunnaæ a¬¬hamÃnaæ, catasso nÃÊiyo tumbo nÃma, tena vuttaæ palÃpatumban ti, mà me mitti jÅyittha sassatÃyan ti mama sahÃyena saddhiæ metti mà bhijjittha,. SassÃtà va ayaæ hotÆ 'ti attho.
     Evaæ vutte pi seÂÂhibhariyà rodat' eva. Tasmiæ khaïe SaækhaseÂÂhinà PiliyaseÂÂhissa dinno kammantadÃso sÃladvÃrena Ãgacchanto seÂÂhibhariyÃya rodanassa saddaæ sutvà sÃlaæ pavisitvà attano sÃmike disvà pÃdesu patitvà roditvà kanditvà "kimatthaæ idhÃgat' attha sÃmÅti" pucchi. SeÂÂhi sabbaæ Ãrocesi. KammantadÃso "hotu sÃmi, mà cintetthÃ" 'ti ubho pi assÃsetvà attano gehaæ netvà gandhodakena nahÃpetvà bhojetvà "sÃmikà vo ÃgatÃ" ti sesesan nipÃtetvà dassetvà katipÃhaæ vÅtinÃmetvà sabbe dÃse gahetvà rÃjaÇgaïaæ gantvà uparavaæ akaæsu. RÃjà pakkosÃpetvà "kiæ etan" ti pucchi.
Te sabbaæ taæ pavattiæ ra¤¤o Ãrocesuæ. RÃjà tesaæ vacanaæ sutvà ubho pi seÂÂhÅ pakkosÃpetvà SaækhaseÂÂhiæ pucchi:
"saccaæ kira tayà mahÃseÂÂhi PiliyaseÂÂhissa cattÃlÅsakoÂidhanaæ dinnan" ti. "MahÃrÃja mama sahÃyassa maæ takketvà RÃjagahaæ Ãgacchantassa na kevalaæ dhanaæ sabbaæ vibhavajÃtaæ savi¤¤akaæ {avi¤¤Ãïakaæ} dve koÂÂhÃse katvà samabhÃgaæ adÃsin" ti. RÃjà "saccam etan" ti PiliyaseÂÂhiæ pucchi.
"ùma devÃ" 'ti. "Tayà pan' assa taæ ¤eva takketvà Ãgatassa atthi koci sakkÃro và sammÃno và kato" ti. So tuïhi ahosi.
"Api pana te etassa palÃpatumbamattaæ dasante pakkhipÃpetvà dÃpitaæ atthÅti".


#<[page 469]>#
%<                    2. Pa¤cagarujÃtaka.  (132.)                      469>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tam pi sutvà tuïhÅ yeva ahosi. RÃjà "kiæ kÃtabban" ti amaccehi saddhiæ mantetvà taæ paribhÃsitvà "gacchatha, PiliyaseÂÂhissa ghare sabbaæ vibhavaæ SaækhaseÂÂhissa dethÃ" 'ti Ãha. Bodhisatto "mahÃrÃja, mayhaæ parasantakena attho n' atthi, mayà dinnamattam eva pana dÃpethÃ" 'ti. RÃjà Bodhisatassa santakaæ dÃpeti. Bodhisatto sabbaæ attanà dinnavibhavaæ paÂilabhitvà dÃsaparisaparivuto RÃjagaham eva gantvà kuÂumbaæ saïÂhapetvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà PiliyaseÂÂhi Devadatto ahosi, SaækhaseÂÂhi pana aham evÃ" 'ti.
AsampadÃnajÃtakaæ.

                      $<2. Pa¤cagarujÃtaka.>$
     KusalÆpadese dhitiyà daÊhÃyà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto AjapÃlanigrodhe MÃradhÅtÃnaæ palobhanasuttantaæ Ãrabbha kÃthesi. Bhagavatà hi Ãdito paÂÂhÃya
     DaddallamÃnà Ãga¤chuæ Taïhà ca AratÅ RagÃ,
     tà tattha panƬŠSatthà tÆlaæ bhaÂÂhaæ va mÃluto ti, evaæ yÃva pariyosÃnà tassa suttantassa kathitakÃle dhammasabhÃyaæ sannipatità bhikkhÆ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso, SammÃsambuddho MÃradhÅtaro anekasatÃni dibbarÆpÃni mÃpetvà palobhanatthÃya upasaækamantà akkhÅni pi ummÅletvà na olokesi, aho Buddhabalan nÃma acchariyan" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmà 'ti vutte "na bhikkhave idÃni mayhaæ sabbÃsave khepetvà sabba¤¤Ætaæ pattassa MÃradhÅtÃnaæ anolokanam nÃma na acchariyaæ, ahaæ hi pubbe bodhiæ pariyesamÃno saækilesakÃle pi abhisaækhataæ dibbarÆpam pi indriyÃni bhinditvà kilesavasena anoloketvà va gantvà mahÃrajjaæ pÃpuïin" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ karente Bodhisatto bhÃtikasatassa kaniÂÂho ahosÅti sabbaæ heÂÂhà TakkasilajÃtake vuttanayen' eva vitthÃretabbam.


#<[page 470]>#
%<470                I.  EkanipÃta.  14. AsampadÃnavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tadà pana TakkasilanagaravÃsÅhi bahinagare sÃlÃya Bodhisattaæ upasaækamitvà yÃcitvà rajjaæ paÂicchÃpetvà abhiseke kate TakkasilanagaravÃsino nagaraæ devanagaraæ viya rajabhavana¤ ca Indabhavanaæ viya alaækariæsu. Tadà pana Bodhisatto nagaraæ pavisitvà rÃjabhavane pÃsÃde mahÃtale samussÃpitasetacchattaæ ratanavarapallaækaæ Ãruyha devarÃjalÅÊhÃya nisÅdi, amaccà ca brÃhmaïagahapatikÃdayo khattiyakumÃrà ca sabbÃlaækÃrapatimaï¬ità parivÃretvà aÂÂhaæsu, devaccharapaÂibhÃgà soÊasasahassà nÃÂakitthiyo naccagÅtavÃditakusalà uttamavilÃsasampannà naccagÅtavÃditÃni payojesuæ, gÅtavÃditasaddena rÃjabhavanaæ meghatthanitapÆrito mahÃsamuddakucchi viya ekaninnÃdaæ ahosi. Bodhisatto attano sirisobhaggaæ olokayamÃno cintesi:
"sac' Ãhaæ tÃsaæ yakkhinÅnaæ abhisaækhataæ dibbarÆpaæ olokessaæ jÅvitakkhayaæ patto abhavissaæ, imaæ sirisobhaggaæ na olokessaæ, PaccekabuddhÃnaæ pana ovÃde ÂhitabhÃvena idaæ mayà pattan" ti, eva¤ ca pana cintetvà udÃnaæ udÃnento imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,14.2(=132).1: KusalÆpadese dhitiyà daÊhÃya ca
                 avatthitattÃbhayabhÅrutÃya ca
                 na rakkhasÅnaæ vasam Ãgamimha,
                 sa sotthibhÃvo mahatà bhayena me ti. || Ja_I:128 ||>@

     Tattha kusalÆpadese ti kusalÃnaæ upadese PaccekabuddhÃnaæ ovÃde ti attho, dhitiyà daÊhÃya cà 'ti daÊhÃya dhitiyà yasathirena abbhocchinnanirantaraviriyena cà 'ti attho, avatthitattÃbhayabhÅrutÃya cÃ' ti abhayabhÅrutÃya avatthitattÃya ca, tattha bhayan ti cittuttÃsamattaæ parittabhayaæ, bhÅrutà ti sarÅrakampanappattaæ mahÃbhayaæ, idaæ ubhayam pi MahÃsattassa yakkhiniyo nÃm' età manussakhÃdikà ti bheravÃrammaïaæ disvà nÃhosi, tenÃha: avatthitattÃbhayabhÅrutÃya cà 'ti, bhayabhÅrutÃya abhÃven' eva bheravÃrammaïaæ disvÃpi anivattanabhÃvenà 'ti attho, na rakkhasÅnaæ vasam Ãgamimhà 'ti yakkhakantÃre tÃsaæ rakkhasÅnaæ vasaæ na ÃgamimhÃ, yasmà amhÃkaæ kusalÆpadese dhiti ca daÊhà ahosi bhayabhÅrutÃbhÃvena ca anivattanasabhÃvà ahumhà tasmà rakkhasÅnaæ vasaæ na agamimhà ti vuttaæ hoti,


#<[page 471]>#
%<                   3.  GhatÃsanajÃtaka.  (133.)                       471>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  sa sotthibhÃvo mahatà bhayena me ti so me ayaæ ajja mahatà bhayena rakkhasÅnaæ santikà pattabbena dukkhadomanassena sotthibhÃvo khemabhÃvo pÅtisomanassabhÃvo yeva jÃto ti attho
     Evaæ MahÃsatto imÃya gÃthÃya dhammaæ desetvà dhammena rajjaæ kÃretvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Ahan tena samayena Takkasilaæ gantvà rajjaæ pattakumÃro ahosin `, ti. Pa¤cagarujÃtakaæ.

                      $<3. GhatÃsanajÃtaka.>$
     Khemaæ yahin ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. So hi bhikkhu Satthu santike kammaÂÂhÃnaæ gahetvà paccanta gantvà ekaæ gÃmakaæ upanissÃya ara¤¤asenÃsane vassaæ upaga¤chi. Tassa paÂhamamÃse yeva piï¬Ãya paviÂÂhassa païïasÃlà jhÃyittha. So vasanaÂÂhÃnÃbhÃvena kilamanto upaÂÂhÃkÃnaæ Ãcikkhi. Te "hotu bhante, païïasÃlaæ karissÃma tÃvÃ" 'ti ÃdÅni vadantà temÃsaæ vÅtinÃmesuæ. So senÃsanasappÃyÃbhÃvena kammaÂÂhÃnaæ matthakaæ pÃpetuæ nÃsakkhi. So nimittamattam pi anuppÃdetvà vutthavasso Jetavanaæ gantvà SatthÃraæ vanditvà ekamantaæ nisÅdi. Satthà tena saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà "kin nu kho te bhikkhu kammaÂÂhÃnaæ sappÃyaæ jÃtan" ti pucchi.
So Ãdito paÂÂhÃya sappÃyÃsappÃyaæ kathesi. Satthà "pubbe pi kho bhikkhÆ tiracchÃnÃpi attano sappÃyÃsappÃyaæ ¤atvà sappÃyakÃle vasitvà asappÃyakÃle vasanaÂÂhÃnaæ pahÃya a¤¤attha agamaæsu, tvaæ kasmà attano sappÃyÃsappÃyaæ na a¤¤ÃsÅti" vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto sakuïayoniyaæ nibbattitvà vi¤¤Ætaæ patvà sobhaggapatto sakuïarÃjà hutvà ekasmiæ ara¤¤Ãyatane jÃtassaratÅre sÃkhÃviÂapasampannaæ bahalapattapalÃsaæ mahÃrukkhaæ upanissÃya saparivÃro vÃsaæ kappesi. BahÆ sakuïà tassa rukkhassa udakamatthake patthaÂasÃkhÃsu vasantà sarÅravala¤jaæ udake pÃtenti.


#<[page 472]>#
%<472               I.  EkanipÃta. 14. AsampadÃnavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tasmi¤ ca jÃtassare Caï¬o nÃgarÃjà vasati, tassa etad ahosi: "ime sakuïà mayhaæ nivÃse jÃtassare sarÅravala¤jaæ pÃtenti, yan nÆna udakato aggiæ uÂÂhÃpetvà rukkhaæ jhÃpetvà ete palÃpeyyan" ti so kuddhamÃnaso rattibhÃge sabbesaæ sakuïÃnaæ sannipatitvà rukkhasÃkhÃsu nipannakÃle paÂhamaæ tÃva uddhanÃropitaæ viya udakaæ pakkaÂÂhÃpetvà dutiyavÃre dhÆmaæ uÂÂhÃpetvà tatiyavÃre talakkhandhappamÃïaæ jÃlaæ uÂÂhÃpesi. Bodhisatto udakato jÃlaæ uÂÂhahamÃnaæ disvà "bho sakuïÃ, agginà Ãdittaæ nÃma udakena nibbÃpenti, idÃni pana udakam eva Ãdittaæ, na sakkà amhehi idha vasituæ, a¤¤attha gamissÃmÃ" 'ti vatvà gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,14.3(=133).1: Khemaæ yahiæ tattha arÅ udÅrito:
                 udakassa majjhe jalate ghatÃsano,
                 na ajja vÃso mahiyà mahÅruhe,
                 disà bhajavho, saraï' ajja no bhayan ti. || Ja_I:129 ||>@

     Tattha khemaæ yahiæ tattha arÅ udÅrito ti yasmiæ udakapiÂÂhe khemabhÃvo nibbhayabhÃvo tasmiæ sattu paccatthiko sapatto uÂÂhito, udakassà 'ti jalassa, ghatÃsano ti aggi, so ghataæ asanÃti tasmà ghatÃsano ti vuccati, na ajja vÃso ti ajja no vÃso n' atthi, mahiyà mahÅruhe ti mahÅruho vuccati rukkho tasmiæ imissà mahiyà jÃte rukkhe ti attho, disà bhajavho ti disà bhajatha gacchatha, saraïajja no bhayan ti ajj' amhÃkaæ saraïato va bhayaæ jÃtaæ, paÂisaraïaÂÂhÃnato bhayaæ uppannan ti attho.
     Evaæ vatvà Bodhisatto attano vacanakare sakuïe ÃdÃya uppatitvà a¤¤attha gato. Bodhisattassa pana vacanaæ agahetvà Âhitasakuïà jÅvitakkhayaæ pattÃ.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne so bhikkhu arahatte patiÂÂhÃsi) "Tadà Bodhisattassa vacanakarà sakuïà BuddhaparisÃ, sakuïarÃjà pana aham eva" 'ti. GhatÃsÃnajÃtakaæ.


#<[page 473]>#
%<                  4.  JhÃnasodhanajÃtaka.  (134.)                        473>%

                      $<4. JhÃnasodhanajÃtaka.>$
     Ye sa¤¤ino ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto SaækassanagaradvÃre attanà saækhittena pucchitapa¤hassa DhammasenÃpatino vitthÃravyÃkaraïaæ Ãrabbha kathesi. Tatr' idaæ atÅtavatthuæ:
     AtÅte kira Brahmadatte BÃrÃïasiyaæ --pe-- Bodhisatto ara¤¤Ãyatane kÃlaæ karonto "n' eva-sa¤¤Å-nÃsa¤¤Åti" Ãha --pe--. TÃpasà jeÂÂhantevÃsikassa kathaæ na gaïhiæsu.
Bodhisatto ùbhassarato Ãgantvà ÃkÃse Âhatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,14.4(=134).1: Ye sa¤¤ino te pi duggatÃ,
                 ye pi asa¤¤ino te pi duggatÃ,
                 etaæ ubhayam vivajjaya,
                 taæ samÃpattisukhaæ anaÇgaïan ti. || Ja_I:130 ||>@

     Tattha ye sa¤¤ino ti Âhapetvà n' eva-sa¤¤Å-nÃsa¤¤ÃyatanalÃbhino avasese sacittakasatte dasseti, te pi duggatà ti tassà samÃpattiyà alÃbhato te pi duggatà nÃma, ye pi asa¤¤ino ti asa¤¤abhave nibbatte acittakasatte dasseti, te pi duggatà ti te pi imissà yeva samÃpattiyà alÃbhato duggatà yeva nÃma, etaæ ubhayam pi vivajjayà 'ti etaæ ubhayam pi sa¤¤ibhÃva¤ ca asa¤¤ibhÃva¤ ca vivajjaya pajahà ti antevÃsikaæ ovadi, taæ samÃpattisukhaæ anaÇgaïan ti taæ n' eva-sa¤¤Ã-nÃsa¤¤ÃyatanalÃbhino sattaÂÂhena sukhan ti saækhaæ gataæ jhÃnasukhaæ anaÇgaïaæ ti niddosaæ, balavacittekaggatÃsabhÃvena pi taæ anaÇgaïaæ nÃma jÃtaæ.
     Evaæ Bodhisatto dhammaæ desetvà antevÃsikassa guïaæ kathetvà Brahmalokam eva agamÃsi. Tadà sesà tÃpasà jeÂÂhantevÃsikassa saddahiæsu.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà jeÂÂhantevÃsiko SÃriputto ahosi, MahÃbrahmà pana aham evÃ" 'ti. JhÃnasodhanajÃtakaæ.


#<[page 474]>#
%<474               I.  EkanipÃta. 14. AsampadÃnavagga.>%

                      $<5. CandÃbhajÃtaka.>$
     CandÃbhan ti. Idam pi Satthà Jetavane viharanto SaækassanagaradvÃre therassa pa¤havyÃkaraïaæ Ãrabbha kathesi.
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ara¤¤Ãyatane kÃlaæ karonto antevÃsikehi pucchito candÃbhaæ suriyÃbhan ti vatvà ùbhassaresu nibbatto. TÃpasà jeÂÂhantevÃsikassa na saddahiæsu. Bodhisatto Ãgantvà ÃkÃse Âhito imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,14.5(=135).1: CandÃbhaæ suriyÃbha¤ ca yo dha pa¤¤Ãya bhÃvati
                 avitakkena jhÃnena hoti ÃbhassarÆpago ti. || Ja_I:131 ||>@

     Tattha candÃbhan ti odÃtakasiïaæ dasseti, suriyÃbhan ti pÅtakasiïaæ, yo dha pa¤¤Ãya bhÃvatÅti yo puggalo idha sattaloke idaæ kasiïadvayaæ pa¤¤Ãya bhÃvati Ãrammaïaæ katvà anupavisati tattha và patiÂÂhahati, athavà candÃbhaæ suriyÃbha¤ ca yo 'dha pa¤¤Ãya bhÃvatÅti yattakaæ ÂhÃnaæ candÃbhà ca suriyÃbhà ca patthaÂà tattake ÂhÃne paÂibhÃgaæ kasiïaæ va¬¬hetvà taæ Ãrammaïaæ katvà jhÃnaæ nibbattento ubhayam p' etaæ pa¤¤Ãya bhÃvati nÃma, tasmà ayam p' ettha attho yeva, avitakkena jhÃnena hoti ÃbhassarÆpago ti so puggalo tathà katvà paÂiladdhena dutiyena jhÃnena ÃbhassarabrahmalokÆpago hotÅti.
     Evaæ Bodhisatto tÃpase bodhetvà jeÂÂhantevÃsikassa guïaæ kathetvà Brahmalokam eva gato.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà jeÂÂhantevÃsiko SÃriputto, MahÃbrahmà pana aham evÃ" 'ti.
CandÃbhajÃtakaæ.

                      $<6. SuvaïïahaæsajÃtaka.>$
     Yaæ laddhaæ tena tuÂÂhabban ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Thullanandaæ bhikkhuniæ Ãrabbhà kathesi. SÃvatthiyaæ hi a¤¤ataro upÃsako bhikkhunisaæghaæ lasunena pavÃretvà khettapÃlaæ ÃïÃpesi: "sace bhikkhuniyo Ãgacchanti ekekÃya bhikkhumiyà dve tayo gaï¬ikà dehÅti". Tato paÂÂhÃya bhikkhuniyo tassa geham pi khettam pi lasunatthÃya gacchanti.


#<[page 475]>#
%<                  6.  SuvaïïahaæsajÃtaka.  (136.)                     475>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Ath' ekasmiæ ussavadivase tassa gehe lasunaæ parikkhayaæ agamÃsi. Thullanandà bhikkhunÅ saparivÃrà gehaæ gantvà "lasunenÃvuso attho" ti vatvà "n' atth' ayye, yathÃbhataæ lasunaæ parikkhÅïaæ, khettaæ gacchathÃ" 'ti vuttà khettaæ gantvà na mattaæ jÃnitvà lasunaæ ÃharÃpesi. KhettapÃlo ujjhÃyi "kathaæ hi nÃma bhikkhuniyo na mattaæ jÃnitvà lasunaæ harÃpessantÅti" tassa vacanaæ sutvà yà tà bhikkhuniyo appicchà tÃpi tÃsaæ vacanaæ sutvà bhikkhÆ pi ujjhÃyiæsu, ujjhÃyitvà ca pana Bhagavato etam atthaæ Ãrocesuæ. Bhagavà Thullanandaæ bhikkhuniæ garahitvà "bhikkhave mahiccho puggalo nÃma vijÃtamÃtuyÃpi appiyo hoti amanÃpo, appasanne pasÃdetuæ pasannÃnaæ và bhiyyosomÃttÃya pasÃdaæ janetuæ anuppannaæ lÃbhaæ uppÃdetuæ uppannaæ và pana thiraæ kÃtuæ na sakkoti, appiccho pana appasanne pasÃdetuæ pasannÃnaæ bhiyyosomattÃya pasÃdaæ janetuæ anuppannaæ lÃbhaæ uppÃdetuæ uppannaæ và pana thiraæ kÃtuæ sakkotÅti" Ãdinà nayena bhikkhÆnaæ tadanucchavikaæ dhammaæ kathetvà "na bhikkhave Thullanandà idÃn' eva mahicchÃ, pubbe pi mahicchà yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto a¤¤atara brÃhmaïakule nibbatti. Tassa vayappattassa samajÃtikà kulà pajÃpatiæ Ãhariæsu. Tassà Nandà ti tisso dhÅtaro ahesuæ. TÃsu parakulaæ ÃgatÃsu yeva Bodhisatto kÃlaæ katvà suvaïïahaæsayoniyaæ nibbatti jÃtissaraæ ¤Ãïa¤ c' assa uppajji. So vayappatto hutvà suvaïïapattasa¤channaæ sobhaggappattaæ mahantaæ attabhÃvaæ disvà "kuto nu kho cavitvà ahaæ idhÆpapanno" ti Ãvajjento "manussalokato" ti ¤atvà puna "kathan nu me brÃhmaïÅ ca dhÅtaro ca jÅvantÅti" upadhÃrento "paresaæ bhatiæ katvà kicchena jÅvantÅti" ¤atvà cintesi: "mayhaæ sarÅre sovaïïamayÃni pattÃni koÂÂanaghaÂÂanasabhÃvÃni, ito ekekaæ pattaæ dassÃmi, tena me pajÃpatÅ ca dhÅtaro ca sukhaæ jÅvissantÅti" so tattha gantvà piÂÂhavaæsakoÂiyaæ nilÅyi. BrÃhmaïÅ ca dhÅtaro ca Bodhisattaæ disvà "kuto Ãgato sÃmÅti" pucchiæsu.


#<[page 476]>#
%<476              EkanipÃta. I.  14. AsampadÃnavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Ahaæ tumhÃkaæ pitÃ, kÃlaæ katvà suvaïïahaæsayoniyaæ nibbattiæ, tumhe daÂÂhuæ Ãgato, ito paÂÂhÃya tumhÃkaæ paresaæ bhatiæ katvà dukkhajÅvikÃya jÅvanakiccaæ n' atthi, ahaæ vo ekekaæ pattaæ dassÃmi, taæ vikkiïitvà sukhena jÅvathÃ" 'ti ekaæ pattaæ datvà agamÃsi.
So eten' eva niyÃmena antarantarà Ãgantvà ekekaæ pattaæ deti.
BrÃhmaïiyo a¬¬hà sukhità ahesuæ. Ath' ekadivasaæ sà brÃhmaïÅ dhÅtaro Ãmantesi: "ammà tiracchÃnÃnaæ nÃma cittaæ dujjÃnaæ, kadÃci vo pità idha nÃgaccheyya, idÃni 'ssa ÃgatakÃle sabbÃni pattÃni lu¤citvà gaïhÃmÃ" 'ti. Tà "evaæ no pità kilamissatÅti" na sampaÂicchiæsu. BrÃhmaïÅ pana mahicchatÃya puna ekadivasaæ suvaïïarÃjahaæsassa ÃgatakÃle "ehi tÃva sÃmÅti" vatvà taæ attano santikaæ upagataæ ubhohi hatthehi gahetvà sabbapattÃni lu¤ci. TÃni pana Bodhisattassa ruciæ vinà balakkÃrena gahitattà sabbÃni bakapattasadisÃni ahesuæ.
Bodhisatto pakkhe pasÃretvà gantuæ nÃsakkhi. Atha naæ sà mahÃcÃÂiyà pakkhipitvà posesi. Tassa puna uÂÂhahantÃni pattÃni setÃni sampajjiæsu. So sa¤jÃtapakkho uppatitvà attano vasanaÂÂhÃnam eva gantvà na puna agamÃsÅti.
     Satthà imaæ atÅtaæ Ãharitvà "na bhikkhave Thullanandà idÃn' eva mahicchÃ, pubbe pi mahicchà yeva mahicchatÃya ca pana suvaïïamhà parihÅnÃ, idÃni pana attano mahicchatÃya eva lasunamhÃpi parihÃyissati, tasmà ito paÂÂhÃya lasunaæ khÃdituæ na labhissati, yathà ca Thullanandà evaæ taæ nissÃya sesabhikkhuniyo pi, tasmà bahuæ labhitvÃpi pamÃïam eva jÃnitabbaæ, appaæ labhitvà pana yathÃladdhen' eva santoso kÃtabbo, uttariæ na patthetabban" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,14.6(=136).1: Yaæ laddhaæ tena tuÂÂhabbaæ, atilobho hi pÃpako,
                 haæsarÃjaæ gahetvÃna suvaïïà parihÃyathà 'ti. || Ja_I:132 ||>@

     Tattha tuÂÂhabban ti tusitabbaæ.
     Idaæ pana vatvà Satthà anekapariyÃyena garahitvà "yà pana bhikkhunÅ lasunaæ khÃdeyya pÃcittiyan" ti sikkhÃpadaæ pa¤¤Ãpetva jÃtakaæ samodhÃnesi:


#<[page 477]>#
%<                      7. BabbujÃtaka. (137.)                           477>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "Tadà brÃhmaïÅ ayaæ Thullanandà ahosi, tisso dhÅtaro idÃni tisso yeva bhaginiyo, suvaïïarÃjahaæso pana aham evÃ" 'ti. SuvaïïahaæsajÃtakaæ.

                      $<7. BabbujÃtaka.>$
     Yatth' eko labhate babbÆ 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto KÃïamÃtÃsikkhÃpadaæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthiyaæ hi KÃïamÃtà nÃma dhÅtuvasena pÃkaÂà nÃma upÃsikà ahosi sotÃpannà ariyasÃvakÃ. Sà dhÅtaraæ kÃïaæ a¤¤atarasmiæ gÃmake samÃnajÃtiyassa purisassa adÃsi. KÃïà kenacid eva karaïÅyena mÃtu gharaæ agamÃsi. Ath' ssà sÃmiko katipÃhaccayena dÆtam pÃhesi: "Ãgacchatu kÃïÃ, icchÃmi kÃïÃya Ãgamanan" ti. KÃïà dÆtassa vacanaæ sutvà "amma gamissÃmÅti" mÃtaraæ pucchi. KÃïamÃtà "ettakaæ kÃlaæ vasitvà kathaæ tucchahatthà va gamissasÅti" pÆvaæ paci. Tasmiæ khaïe eko piï¬acÃriko bhikkhu tassà nivesanaæ agamÃsi. UpÃsikà taæ nisÅdÃpetvà pattapÆraæ pÆvaæ dÃpesi. So nikkhamitvà a¤¤assa Ãcikkhi, tassa pi tath' eva dÃpesi. So pi nikkhamitvà a¤¤assà Ãcikkhi, tassÃpi tath' evà 'ti evaæ catunnaæ janÃnaæ dÃpesi. YathÃpaÂiyattaæ pÆvaæ parikkhayaæ agamÃsi. KÃïÃya gamanaæ na sampajji. Ath' assà sÃmiko dutiyam pi tatiyam pi dÆtam pÃhesi. Tatiyaæ pÃhento va "sace kÃïà nÃgacchati ahaæ a¤¤aæ pajÃpatiæ ÃnessÃmÅti" pÃhesi.
Tayo vÃre ten' eva upÃyena gamanaæ na sampajji. KÃïÃya sÃmiko a¤¤aæ pajÃpatiæ Ãnesi. KÃïà taæ pavattiæ sutvà rodamÃnà aÂÂhÃsi.
Satthà taæ kÃraïaæ ¤atvà pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaram ÃdÃya KÃïamÃtÃya nivesanaæ gantvà pa¤¤attÃsÃne nisÅditvà KÃïamÃtaraæ pucchi: "kissa kÃïÃyaæ rodatÅti" "iminà nÃma kÃraïenÃ" 'ti ca sutvà KÃïÃmÃtaraæ samassÃsetvà dhammakathaæ kathetvà uÂÂhÃyÃsanà vihÃraæ agamÃsi. Atha tesaæ catunnaæ bhikkhÆnaæ tayo vÃre yathÃpaÂiyattaæ pÆvaæ gahetvà kÃïÃya gamanassa upacchinnabhÃvo bhikkhusaæghe pÃkato jÃto. Ath' ekadivasaæ bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso catuhi nÃma bhikkhÆhi tayo vÃre KÃïamÃtÃya pakkapÆvaæ khÃditvà kÃïÃgamanantarÃyaæ katvà sÃmikena pariccattaæ dhÅtaraæ nissÃya {mahÃupÃsikÃya} domanassaæ uppÃditan" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ"


#<[page 478]>#
%<478               I.  EkanipÃta. 14. AsampadÃnavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva cattÃro bhikkhÆ KÃïamÃtÃya santakaæ khÃditvà tassà domanassaæ uppÃdesuæ. pubbe pi uppÃdesuæ yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto pÃsÃïakoÂÂakakule nibbattitvà vayappatto pariyodÃtasippo ahosi. KÃsiraÂÂhe ekasmiæ nigame eko mahÃvibhavo seÂÂhi ahosi. Tassa nidhÃnagatà yeva cattÃlÅsa hira¤¤akoÂiyo ahesuæ. Ath' assa bhariyà kÃlaæ katvà dhanasinehena gantvà dhanapiÂÂhiyaæ mÆsikà hutvà nibbatti. Evaæ anukkamena sabbam pi taæ kulaæ abbhatthaæ agamÃsi. Evaæ so ucchijji.
So gÃmo pi cha¬¬ito apaïïattikabhÃvaæ agamÃsi. Tadà Bodhisatto tasmiæ purÃïagÃmaÂÂhÃne pÃsÃïe uppÃÂetvà koÂÂeti. Atha sà mÆsikà gocarÃyà caramÃnà Bodhisattaæ punappuna passantÅ uppannasinehà hutvà cintesi: "mayhaæ dhanaæ bahuæ, nikkÃraïena nassissati, iminà saddhiæ ekato hutvà imaæ dhanaæ khÃdissÃmÅti" ekadivasaæ ekaæ kahÃpaïaæ mukhena ¬asitvà Bodhisattassa santikaæ agamÃsi. So taæ disvà piyavÃcÃya samÃlapanto "kin nu kho amma kahÃpaïaæ gahetvà ÃgatÃsÅti" Ãha. "TÃta imaæ gahetvà attanÃpi paribhu¤ja, mayham pi maæsaæ ÃharÃ" 'ti. So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà kahÃpaïaæ ÃdÃya gharaæ gantvà ekena mÃsakena maæsaæ kiïitvà Ãharitvà tassà adÃsi. Sà taæ gahetvà attano nivÃsanaÂÂhÃnaæ gantvà yathÃruciyà khÃdi. Tato paÂÂhÃya iminà va niyÃmena divase divase Bodhisattassa kahÃpaïaæ deti. So pi 'ssà maæsaæ Ãharati. Ath' ekadivasaæ taæ mÆsikaæ biÊÃro aggahesi. Atha naæ sà evam Ãha: "samma mà maæ mÃresÅti". "KiækÃraïÃ, ahaæ hi chÃto maæsaæ khÃditukÃmo, na sakkà mayà na mÃretun" ti. "Kiæ pana ekadivasam eva maæsaæ khÃditukÃmo c' asi udÃhu niccakÃlan" ti. "LabhamÃno niccam pi khÃditukÃmo 'mhÅti". "Yadi evaæ ahan te niccakÃlaæ maæsaæ dassÃmÅti vissajjehi man" ti.


#<[page 479]>#
%<                   7.  BabbujÃtaka.  (137.)                           479>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Atha naæ biÊÃro "tena hi appamatto hohÅti" vissajjesi. Tato paÂÂhÃya attano Ãbhatamaæsaæ dve koÂÂhÃse katvà ekaæ biÊÃrassa deti ekaæ sayaæ khÃdati. Atha naæ ekadivasaæ a¤¤o biÊÃro aggahesi, taæ pi tath' eva sa¤¤Ãpetvà attÃnaæ vissajjÃpesi. Tato paÂÂhÃya tayo koÂÂhÃse katvà khÃdanti. Puna a¤¤o aggahesi, tam pi tath' eva sa¤¤Ãpetvà attÃnaæ mocesi. Tato paÂÂhÃya cattÃro koÂÂhÃse katvà khÃdanti. Puna a¤¤o aggahesi, tam pi tath' eva sa¤¤Ãpetvà attÃnaæ mocesi. Tato paÂÂhÃya pa¤ca koÂÂhÃse katvà khÃdanti.
Sà pa¤camaæ koÂÂhÃsaæ khÃdamÃna appÃhÃratÃya kilantà kisà ahosi appamaæsalohitÃ. Bodhisatto taæ disvà "amma kasmà milÃtÃsÅti" vatvà "iminà nÃma kÃraïenÃ" ti vutte "tvaæ ettakaæ kÃlaæ kasmà mayhaæ nÃcikkhi, aham ettha kattabbaæ jÃnissÃmÅti" taæ samassÃsetvà suddhaphalikapÃsÃïena guhaæ katvà Ãharitvà "amma tvaæ imaæ guhaæ pavisitvà nipajjitvà ÃgatÃgatÃnaæ pharusÃhi vÃcÃhi santajjeyyÃsÅti" Ãha. Sà guhaæ pavisitvà nipajji. Ath' eko biÊÃro Ãgantvà "dehi me maæsan" ti Ãha. Atha naæ mÆsikà "are duÂÂha biÊÃra, kin te ahaæ maæsahÃrikÃ, attano puttÃnaæ maæsaæ khÃdÃ" ti tajjesi. BiÊÃro phalikaguhÃya nipannabhÃvaæ ajÃnanto kopavasena "mÆsikaæ gaïhissÃmÅti" sahasà pakkhanditvà hadayena phalikaguhÃyaæ pahari, tÃvad ev' assa hadayaæ bhijji, akkhÅni nikkhamanÃkÃrappattÃni jÃtÃni.
So tatth' eva jÅvitakkhayaæ patvà ekamantaæ paÂicchannaÂÂhÃne papati. Eten' upÃyena aparo pi aparo pÅti cattÃro pi janà jÅvitakkhayaæ pÃpuïiæsu. Tato paÂÂhÃya mÆsikà nibbhayà hutvà Bodhisattassa devasikaæ dve tayo kahÃpaïe deti. Evaæ anukkamena sabbam pi dhanaæ Bodhisattass' eva adÃsi. Te ubho pi yÃvajÅvaæ mettiæ abhinditvà yathÃkammaæ gatÃ.
     Satthà imaæ ÃtÅtaæ Ãharitvà abhisambuddho hutvà imaæ gÃtham Ãha:


#<[page 480]>#
%<480               I.  EkanipÃta. 14. AsampadÃnavagga.>%

  @<Ja_I,14.7(=137).1: Yatth' eko labhate babbu dutiyo tattha {jÃyati}
                 tatiyo ca catuttho ca, idan te babbukà bilan ti. || Ja_I:133 ||>@

     Tattha yatthà 'ti yasmiæ ÂhÃne, babbÆ 'ti biÊÃro, dutiyo tattha jÃyatÅti yattha eko mÆsikam và maæsaæ và labhati dutiyo pi tattha biÊÃro jÃyati uppajjati, tathà tatiyo ca catuttho ca, evan te tadà cattÃro biÊÃra ahesuæ, hutvà ca pana divase divase maæsaæ khÃdantà te babbukà idaæ phalikamayaæ bilaæ udarena paharitvà sabbe pi jÅvitakkhayaæ pattà ti.
     Evaæ Satthà dhammaæ desetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà cattÃro biÊÃrà cattÃro bhikkhÆ ahesuæ, mÆsikà KÃïamÃtÃ, pÃsÃïakoÂÂakamaïikÃro aham evÃ" 'ti. BabbujÃtakaæ.

                      $<8. GodhajÃtaka.>$
     Kin te jaÂÃhi dummedhà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ kuhakaæ Ãrabbha kathesi. Paccuppannavatthuæ heÂÂhÃkathitasadisam eva.
     AtÅte pana BÃrÃïasiyaæ BrÃhmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto godhayoniyaæ paÂisandhiæ gaïhi. Tadà eko pa¤cÃbhi¤¤o uggatapo tÃpaso ekaæ paccantagÃmaæ nissÃya ara¤¤Ãyatane païïasÃlÃya vasati. GÃmavÃsino sakkaccaæ tÃpasaæ upaÂÂhahanti. Bodhisatto tassa caækamanakoÂiyaæ ekasmiæ vammike vasati, vasanto ca pana divase divase dve tayo vÃre tÃpasaæ upasaækamitvà dhammÆpasaæhitaæ atthÆpasaæhita¤ ca vacanaæ sutvà tÃpasaæ vanditvà vasanaÂÂhÃnam eva gacchati. AparabhÃge tÃpaso gÃmavÃsino Ãpucchitvà pakkÃmi, pakkante ca pana tasmiæ sÅlavatasampanne tÃpase a¤¤o kÆÂatÃpaso Ãgantvà tasmiæ assamapade vÃsaæ kappesi. Bodhisatto "ayam pi sÅlavÃ" ti sallakkhetvà purimanayen eva tassa santikaæ agamÃsi. Ath' ekadivasaæ nidÃghasamaye akÃlasamaye meghavaÂÂe vammikehi makkhikà nikkhamiæsu. TÃsaæ khÃdanatthaæ godhà Ãhiï¬iæsu. GÃmavÃsino nikkhamitvà bahÆ godhà gahetvà siniddhasambhÃrayuttaæ ambilÃnambilaæ godhamaæsaæ sampÃdetvà tÃpasassa adaæsu.


#<[page 481]>#
%<                      8. GodhajÃtaka.  (138.)                         481>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  TÃpaso godhamaæsaæ khÃditvà rasataïhÃya baddho "idaæ maæsaæ atimadhuraæ, kissa maæsaæ nÃma etan" ti pucchitvà "godhamaæsaæ" ti sutvà "mama santikaæ mahÃgodho Ãgacchati, taæ mÃretvà maæsaæ khÃdissÃmÅti" cintetvà pacanabhÃjana¤ ca sappiloïÃdÅni ca ÃharÃpetvà ekamante Âhapetvà muggaraæ ÃdÃya kÃsÃyena paÂicchÃdetvà païïasÃladvÃre Bodhisattassa Ãgamanaæ olokayamÃno upasantÆpasanto viya hutvà nisÅdi. Bodhisatto "sÃyaïhasamaye tÃpasassa santikaæ gacchissÃmÅti" nikkhamitvà upasaækamanto va tassa indriyavikÃraæ disvà cintesi: "nÃyaæ tÃpaso, a¤¤esu divÃsesu nisÅdanÃkÃrena nisinno, ajj' esa maæ olokento pi duÂÂhindriyo hutvà oloketi, parigaïhissÃmi nan" ti so tÃpasassa heÂÂhà vÃte Âhatvà godhamaæsagandhaæ ghÃyitvà "iminà kÆÂatÃpasena ajja godhamaæsaæ khÃditaæ bhavissati, tena rasataïhÃya baddho ajja maæ attano santikaæ upasaækamantaæ muggarena paharitvà maæsaæ pacitvà khÃditukÃmo bhavissatÅ ti" tassa santikaæ anupagantvà ca paÂikkamitvà vicarati. TÃpaso Bodhisattassa anÃgamanabhÃvaæ ¤atvà "iminà `ayaæ nÃma mÃretukÃmo' ti ¤Ãtaæ bhavissati, tena kÃraïena nÃgacchati, anÃgacchantassÃpi kuto muttÅti" muggaraæ nÅharitvà khipi. So tassa agganaÇguÂÂham eva ÃsÃdesi. Bodhisatto vegena vammikaæ pavisitvà a¤¤ena chiddena sÅsaæ ukkhipitvà "ambho kÆtajÃÂila, ahaæ tava santikaæ upasaækamanto `sÅlavÃ' ti sa¤¤Ãya upasaækamiæ, idÃni pana te mayà kÆÂabhÃvo ¤Ãto, tÃdisassa mahÃcorassa kiæ iminà pabbajjÃliÇgenÃ" ti vatvà taæ garahanto imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,14.8(=138).1: Kin te jatÃhi dummedha, kin te ajinasÃÂiyÃ, (Dhp. v. 394.)
                 abbhantaran te gahanaæ, bÃhiraæ parimajjasÅti. || Ja_I:134 ||>@



#<[page 482]>#
%<482               I.  EkanipÃta. {14.} AsampadÃnavagga.>%
     Tattha kin te jaÂÃhi dummedhà 'ti ambho dummedha nippa¤¤a, età pabbajitena dhÃretabbà jaÂÃ, pabbajjÃguïarahitassa kin te tÃhi jaÂÃhÅti attho, kin te ajinasÃÂiyà ti ajinasÃÂiyà anucchavikassa saævarassa abhÃvakÃlato paÂÂhÃya kin te ajinasÃÂiyÃ, abbhantaran te gahanaæ ti tava abbhantaraæ hadayaæ rÃgadosamohagahanena gahanaæ paÂicchannaæ, bÃhiraæ parimajjasÅti so tvaæ abbhantare gahane nahÃnÃdÅhi c' eva liÇgagahaïena ca bÃhiraæ parimajjasi, taæ parimajjanto ka¤jikapÆritalÃbu viya visapÆritacÃÂÅ viya ÃsÅvisapÆritavammiko viya gÆthapÆritacittaghaÂo viya ca bahimaÂÂho va hosi, kin tayà corena idha vasantena, sÅghaæ ito palÃyÃhi, no ce palÃyasi gÃmavÃsÅnaæ te Ãcikkhitvà niggahaæ kÃrÃpessÃmÅti.
     Evaæ Bodhisatto kÆÂatÃpasaæ tajjetvà vammikam eva pÃvisi. KÆÂatÃpaso pi tato pakkÃmi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà kÆÂatÃpaso ayaæ kuhako ahosi, purimo sÅlavantatÃpaso SÃriputto, godho pana aham evÃ" 'ti. GodhajÃtakaæ.

                      $<9. UbhatobhaÂÂhajÃtaka.>$
     AkkhÅ bhinnà paÂo naÂÂho ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattaæ Ãrabbha kathesi. Tadà kira dhammasabhÃyaæ bhikkhÆ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso seyyathÃpi nÃma chavÃlÃtaæ ubhato padittaæ majjhe gÆthagataæ n' evÃra¤¤e kaÂÂhatthaæ pharati na gÃme kaÂÂhatthaæ pharati evam evaæ Devadatto evarÆpe niyyÃnikasÃsane pabbajitvà ubhato bhaÂÂho ubhato paribÃhiro jÃto gihiparibhogà ca parihÅno sÃma¤¤atta¤ ca na paripÆretÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave Devadatto idÃn' eva ubhato paribhaÂÂho hoti, atÅte pi paribhaÂÂho ahosi yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto rukkhadevatà hutvà nibbatti. Tadà ekasmiæ gÃmake bÃlisikà vasanti. Ath' eko bÃlisiko balisaæ ÃdÃya daharena puttena saddhiæ yasmiæ sobbhe pakatiyÃpi bÃlisikà macche gaïhanti tattha tattha gantvà balisaæ khipi. Baliso udakapaÂicchanne ekasmiæ khÃnuke laggi.


#<[page 483]>#
%<             9.  UbhatabhaÂÂhajÃtaka.  (139.)                       483>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  BÃlisiko taæ Ãka¬¬hituæ asakkonto cintesi: "ayaæ baliso mahÃmacche laggo bhavissati, puttakaæ mÃtu santikaæ pesetvà paÂivissakehi saddhiæ kalahaæ kÃrÃpemi, evaæ ito na koci koÂÂhÃsaæ paccÃsiæsissatÅti" so puttaæ Ãha: "gaccha tÃta, mahÃmacchaæ no laddhabhÃvaæ mÃtu Ãcikkhà 'ti, paÂivissakehi saddhiæ kalahaæ karohÅti" so puttaæ pesetvà balisaæ Ãka¬¬hituæ asakkonto rajjuchedanabhayena uttarisÃÂakaæ thale Âhapetvà udakaæ otaritvà macchalobhena macchaæ upadhÃrento khÃnukehi paharitvà dve akkhi bhindi. Thale ÂhapitasÃÂakaæ pi 'ssa coro hari. So vedanÃmatto hutvà hatthena akkhÅni uppÅÊiyamÃno gahetvà udakà uttaritvà kampamÃno sÃÂakaæ pariyesati. SÃpi 'ssa bhariyà "kalahaæ katvà kassaci apaccÃsiæsanabhÃvaæ karissÃmÅti" ekasmiæ yeva kaïïe tÃlapaïïaæ pilandhitvà ekaæ akkhiæ ukkhalimasiyà a¤jetvà kukkuraæ aækenÃdÃya paÂivissakagharaæ agamÃsi. Atha naæ ekà sahÃyikà evam Ãha: "ekasmiæ yeva te kaïïe tÃlapaïïaæ pilandhanaæ, ekaæ akkhiæ a¤jitaæ piyaputtaæ viya kukkuraæ aækenÃdÃya gharato gharaæ gacchasi, kiæ ummattikÃsi jÃtÃ" ti. "NÃhaæ ummattikÃ, tvaæ pana maæ akÃraïena akkosasi paribhÃsasi, idÃni taæ gÃmabhojakassa santikaæ gantvà aÂÂha kahÃpaïe daï¬ÃpessÃmÅti" evaæ kalahaæ katvà ubho pi gÃmabhojakassa santikaæ agamiæsu.
Kalahe visodhiyamÃne tassà yeva matthake daï¬o pati. Atha naæ bandhitvà "daï¬aæ dehÅti" pothetuæ Ãrabhiæsu Rukkhadevatà gÃme tassà imaæ pavattiæ ara¤¤e c' assà patino taæ vyasanaæ disvà khandhantare Âhità "bho purisa, tuyhaæ udake pi kammanto paduÂÂho thale pi, ubhato bhaÂÂho jÃto" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,14.9(=139).1: AkkhÅ bhinnà paÂo naÂÂho sakhigehe ca bhaï¬anaæ,
                 ubhato paduÂÂho kammanto udakamhi thalamhi cà 'ti. || Ja_I:135 ||>@



#<[page 484]>#
%<484              I.  EkanipÃta.  14.  AsampadÃnavagga.>%
     Tattha sakhigehe ca bhaï¬anan ti, sakhÅ sahÃyikÃ, tassà gehe tava bhariyÃya bhaï¬anaæ kataæ, bhaï¬anaæ katvà bandhitvà pothetvà daï¬aæ dÃriyyati, ubhato paduÂÂho ti evaæ tava dvÅsu pi ÂhÃnesu kammantà paduÂÂhà yeva bhinnà yeva, kataresu dvÅsu: udakamhi thalamhi cà 'ti akkhibhedena paÂanÃsena ca udake kammantà paduÂÂhà sakhigehe bhaï¬anena thale kammantà paduÂÂhà ti.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà bÃlisiko Devadatto ahosi, rukkhadevatà pana aham evÃ" 'ti. UbhatobhaÂÂhajÃtakaæ.

                      $<10. KÃkajÃtaka.>$
     Niccaæ ubbiggahadayà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ¤Ãtatthacariyaæ Ãrabbha kathesi. Paccuppannavatthuæ DvÃdasanipÃte BhaddasÃlajÃtake Ãvibhavissati.
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto kÃkayoniyaæ nibbatti. Ath' ekadivasaæ ra¤¤o purohito bahinagare nadiyaæ nahÃyitvà gandhehi vilimpitvà mÃlaæ pilandhitvà varavatthanivattho nagaraæ pÃvisi. NagaradvÃratoraïe dve kÃkà nisinnà honti. Tesu eko ekaæ Ãha: "samma ahaæ imassa brÃhmaïassa matthake sarÅravala¤jaæ pÃtessÃ.
mÅti". Itato "mà te etaæ rucci, ayaæ brÃhmaïo issaro, issarajanena ca saddhiæ veran nÃma pÃpakaæ, ayaæ hi kuddho sabbe pi kÃke vinÃseyyÃ" 'ti. "Na sakkà mayà na kÃtun" ti. "Tena hi pa¤¤ÃyissatÅti" vatvà itaro kÃko palÃyi. So toraïassa heÂÂhÃbhÃgaæ sampatte brÃhmaïe olambakaæ cÃrento viya tassa matthake vaccaæ pÃtesi. BrÃhmaïo kujjhitvà kÃkesu veraæ bandhi. Tasmiæ kÃle ekà bhatiyà vÅhikoÂÂikadÃsÅ vÅhiæ gehadvÃre Ãtape pattharitvà rakkhantÅ nisinnà va niddaæ okkami.
Tassà pamÃdaæ ¤atvà eko dÅghalomako eÊako Ãgantvà vÅhiæ khÃdi. Sà pabujjhitvà taæ disvà palÃpesi. EÊako dutiyam pi tatiyam pi tassà tath' eva niddÃyanakÃle Ãgantvà vÅhiæ khÃdi.


#<[page 485]>#
%<                     10.  KÃkajÃtaka.  (140.)                          485>%
SÃpi tikkhattuæ palÃpetvà cintesi: "ayaæ punappuna khÃdanto upa¬¬havÅhiæ khÃdissati, bahu me chedo bhavissati, idÃni 'ssa puna anÃgamanakÃraïaæ karissÃmÅti" sà alÃtaæ gahetvà niddÃyamÃnà viya nisÅditvà vÅhiæ khÃdanatthÃya eÊake sampatte uÂÂhÃya alÃtena eÊakaæ pahari. LomÃni aggiæ agaïhiæsu. So sarÅre jhÃyante "aggiæ nibbÃpessÃmÅti" vegena gantvà hatthisÃlÃya samÅpe ekissà tiïakuÂiyà sarÅraæ ghaæsi. Sà pajjali, tato uÂÂhitajÃlà hatthisÃlaæ gaïhi. HatthisÃlÃsu jhÃyantÅsu hatthipiÂÂhÃni jhÃyiæsu, bahÆ hatthÅ vaïitasarÅrà ahesuæ'. Vejjà hatthÅ Ãroge kÃtuæ asakkontà ra¤¤o Ãrocesuæ. RÃjà purohitaæ Ãha: "Ãcariya hatthivejjà hatthÅ tikicchituæ na sakkonti, api ki¤ci bhesajjaæ na jÃnÃsÅti". "JÃnÃmi mahÃrÃjÃ" 'ti. "Kiæ laddhuæ vaÂÂatÅti". "KÃkavasà mahÃrÃjÃ" 'ti. RÃjà "tena hi kÃke mÃretvà vasaæ ÃharathÃ" 'ti Ãha. Tato paÂÂhÃya kÃke mÃretvà vasaæ alabhitvà tattha tatth' eva rÃsiæ karonti. KÃkÃnaæ mahÃbhayaæ uppajji. Tadà Bodhisatto asÅtisahassaparivÃro mahÃsusÃnavane vasati. Eko kÃko gantvà kÃkÃnaæ uppannaæ bhayaæ Bodhisattassa Ãrocesi. So cintesi: "Âhapetvà maæ a¤¤o mayhaæ ¤ÃtakÃnaæ uppannaæ bhayaæ harituæ samattho nÃma n' atthi, harissÃmi nan" ti dasa pÃramiyo Ãvajjetvà mettÃpÃramiæ purecÃrikaæ katvà ekavegen' eva pakkhanditvà vivaÂamahÃvÃtapÃnena pavisitvà ra¤¤o Ãsanassa heÂÂhà pÃvisi. Atha naæ eko manusso gahetukÃmo ahosi. RÃjà rÃjÃsanaæ paviÂÂho "mà gaïhÅti" vÃresi. MahÃsatto thokam vissamitvà mettÃpÃramiæ Ãvajjetvà heÂÂhÃsanà nikkhamitvà rÃjÃnaæ Ãha: "mahÃrÃja ra¤¤Ã nÃma chandÃdivasena agantvà rajjaæ kÃretuæ vaÂÂatÅti, yaæ yaæ kammaæ kattabbaæ hoti sabbaæ nisamma upadhÃretvà kÃtuæ vaÂÂati, ya¤ ca kayiramÃnaæ nippajjati tad eva kÃtuæ vaÂÂati na itaraæ, sace rÃjÃno yaæ kayiramÃnaæ na nippajjati taæ karonti mahÃjanassa maraïabhayapariyosÃnaæ mahÃbhayaæ uppajjati,


#<[page 486]>#
%<486               I.  EkanipÃta. 14. AsampadÃnavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  purohito veravasiko hutvà musÃvÃdaæ akÃsi, kÃkÃnaæ vasà nÃma n' atthÅti". Taæ sutvà rÃjà pasannacitto Bodhisattassa ka¤canabhaddapÅÂhaæ dÃpetvà tattha nisinnassa pakkhantarÃni satapÃkasahassapÃkatelehi makkhÃpetvà ka¤canataÂÂake rÃjÃrahaæ subhojanaæ dÃpetvà pÃnÅyaæ pÃyetvà suhitaæ vigatadarathaæ MahÃsattaæ etad avoca: "paï¬ita tvaæ `kÃkÃnaæ vasà nÃma n' atthÅti' vadasi, kena kÃraïena nesaæ vasà na hotÅti". Bodhisatto "iminà va kÃraïenÃ" 'ti sakalanivesanaæ ekaravaæ katvà dhammaæ desento imaæ gÃthaæ Ãha:

  @<Ja_I,14.10(=140).1: Niccaæ ubbiggahadayà sabbalokavihesakÃ,
                 tasmà tesaæ vasà n' atthi kÃkÃn' asmÃka ¤Ãtinan ti. || Ja_I:136 ||>@

     TatrÃyaæ saækhepattho: mahÃrÃja, kÃkà nÃma niccaæ ubbiggamÃnasà bhayappattà ca viharanti, sabbalokassa ca vihesakà khattiyÃdayo manusse pi itthipurise pi kumÃrakumÃrikÃdayo pi viheÂhentà kilamantà ca vicaranti, tasmà imehi dvÅhi kÃraïehi nesaæ amhÃkaæ ¤ÃtÅnaæ kÃkÃnaæ vasà nÃma n' atthi, atÅte pi abhÆtapubbÃ, anÃgate pi na bhavissantÅti.
     Evaæ MahÃsatto imaæ kÃraïaæ uttÃnaæ katvà "mahÃrÃja ra¤¤Ã nÃma anisamma anupadhÃretvà kammaæ na kÃtabban" ti rÃjÃnaæ bodhesi. RÃjà tussitvà Bodhisattassa rajjena pÆjesi.
Bodhisatto rajjaæ ra¤¤o yeva paÂidatvà rÃjÃnaæ pa¤casu sÅlesu patiÂÂhÃpetvà sabbasattÃnam abhayaæ yÃci. RÃjà dhammadesanaæ sutvà sabbasattÃnaæ abhayaæ datvà kÃkÃnaæ nibaddhaæ dÃnaæ paÂÂhapesi, divase divase taï¬ulammaïassa{} bhattaæ pacitvà nÃnÃggarasehi omadditvà kÃkÃnaæ dÃnaæ diyyati, MahÃsattassa pana rÃjÃbhojanam eva dÅyittha.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"TÃdà BÃrÃïasÅrÃjà ùnando ahosi, kÃkarÃjà pana aham evÃ" 'ti.
KÃkajÃtakaæ. AsampadÃnavaggo cuddasamo.


#<[page 487]>#
%<                     1.  GodhajÃtaka.  (141.)                          487>%

                        15. KAKA×èAKAVAGGA.

                      $<1. GodhajÃtaka.>$
     Na pÃpajanasaæsevÅti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto vipakkhaseviæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Paccuppannavatthuæ MahilÃmukhajÃtake kathitasadisam eva.
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto godhayoniyaæ paÂisandhiæ gaïhi. So vayappatto nadÅtÅre mahÃbile anekagodhasataparivÃro vÃsaæ kappesi.
Tassa putto godhapilliko ekena kakaïÂakena saddhiæ santhavaæ katvà tena saddhiæ sammodamÃno viharanto kakaïÂakaæ "parissajissÃmÅti" avattharati. Tassa tena saddhiæ vissÃsaæ godharÃjassa Ãrocesuæ. GodharÃjà puttakaæ pakkosÃpetvà "tÃta tvaæ aÂÂhÃne vissÃsaæ karosi, kakaïÂakà nÃma nÅcajÃtikÃ, tehi saddhiæ vissÃso na kattabbo, sace tvaæ tena saddhiæ vissÃsaæ karissasi taæ kakaïÂakaæ nissÃya sabbam p' etaæ godhakulaæ vinÃsaæ pÃpuïissati, ito paÂÂhÃya etena saddhiæ vissÃsaæ mà kÃsÅti" Ãha. So karoti yeva. Bodhisatto punappuna kathento pi tassa tena saddhiæ vissÃsaæ vÃretuæ asakkonto "ath' assa amhÃkaæ etaæ kakaïÂakaæ nissÃya bhayaæ uppajjissati, tasmiæ uppanne palÃyanamaggaæ sampÃdetuæ vaÂÂatÅti" ekena passen' eva vÃtabilaæ kÃrÃpesi. Putto pi 'ssa anukkamena mahÃsarÅro ahosi, kakaïÂako pana purimappamÃïo yeva. Itaro kakaïÂakaæ "parissajissÃmÅti" antarantarà avattharati yeva, kakaïÂakassa pabbatakÆÂena avattharaïakÃlo viya hoti. So kilamanto cintesi: "sace ayaæ a¤¤Ãni katipayÃni divasÃni maæ evaæ parissajissati jÅvitam me n' atthi, ekena luddakena saddhiæ ekato hutvà imaæ godhakulaæ vinÃsessÃmÅti". Ath' ekadivasaæ nidÃghe meghe vaÂÂe vammikà makkhikà uÂÂhahiæsu. Tato tato godhà nikkhamitvà makkhikÃyo khÃdanti.


#<[page 488]>#
%<488               I. EkanipÃta.  15. KakaïÂakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Eko godhaluddako godhÃbilaæ bhindanatthÃya kuddÃlaæ gahetvà sunakhehi saddhiæ ara¤¤aæ pÃvisi. KakaïÂako taæ disvà "ajja attano manorathaæ pÆressÃmÅti" upasaækamitvà avidÆre nipajjitvà "bho purisa, kasmà ara¤¤e carasÅti" pucchi. So "godhÃnaæ atthÃya" 'ti. "Ahaæ anekasatÃnaæ godhÃnaæ Ãsayaæ jÃnÃmi, aggi¤ ca palÃla¤ ca ÃdÃya ehÅti" tattha netvà "imasmiæ ÂhÃne palÃlaæ pakkhipitvà aggiæ katvà dhÆmaæ katvà samantà sunakhe Âhapetvà sayaæ mahÃmuggaraæ gahetvà nikkhantanikkhantà godhà paharitvà mÃretvà rÃsiæ karohÅti" eva¤ ca pana vatvà "ajja paccÃmittassa piÂÂhim passissÃmÅti" ekasmiæ ÂhÃne sÅsaæ ukkhipitvà nipajji. Luddako pi palÃladhÆmaæ akÃsi. DhÆmo bilaæ pÃvisi. Godhà dhÆmandhà {maraïabhayatajjitÃ} nikkhantà palÃyituæ ÃraddhÃ. Luddako nikkhantanikkhantaæ paharitvà mÃresi.
Tassa hatthato muttà sunakhà gaïhiæsu. GodhÃnaæ mahÃvinÃso uppajji. Bodhisatto "kakaïÂakaæ nissÃya bhayaæ uppannan" ti ¤atvà "pÃpapurisasaæsaggo nÃma na kattabbo, pÃpe nissÃya hi sukhaæ nÃma n' atthi, ekassa pÃpakakaïÂakassa vasena ettakÃnam godhÃnaæ vinÃso jÃto" ti vÃtabilena palÃyanto imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,15.1(=141).1: Na pÃpajanasaæsevÅ accantasukham edhati,
                 godhÃkulaæ kakaïÂo va kaliæ pÃpeti attÃnan ti. || Ja_I:137 ||>@

     TatrÃyaæ saækhepattho: pÃpajanasaæsevÅ puggalo accantasukhaæ nirantaraæ sukhaæ nÃma na edhati na paÂilabhati, yathà kiæ: godhÃkulaæ kakaïÂo va yathà kakaïÂato godhÃkulaæ sukhaæ na labhi evaæ pÃpajanasevÅ sukhaæ na labhati, pÃpajanaæ sevanto ekanten' eva kaliæ pÃpeti attÃnaæ, kali vuccati vinÃso, ekanten' eva kaliæ pÃpasevÅ attÃna¤ ca a¤¤e ca attanà saddhiæ vasante vinÃsaæ pÃpetÅti. PÃÊiyaæ pana pahalaæ pÃpetÅti likhanti, taæ vya¤janaæ AÂÂhakathÃya n' atthi, attho pi 'ssa na yujjati, tasmà yathÃvuttam eva gahetabbaæ.


#<[page 489]>#
%<                     2. SigÃlajÃtaka.  (142.)                         489>%
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà kakaïÂako Devadatto ahosi, Bodhisattaputto anovÃdakagodhapillako vipakkhasevÅ bhikkhu, godharÃjà pana aham evÃ" 'ti. GodhajÃtakaæ.

                      $<2. SigÃlajÃtaka.>$
     Etaæ hi te durÃjÃnan ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattassa vadhÃya parisakkanaæ Ãrabbha kathesi.
DhammasabhÃyaæ bhikkhÆnaæ kathaæ sutvà Satthà "na bhikkhave Devadatto idÃn' eva mayhaæ vadhÃya parisakkati, pubbe pi parisakkati yeva, na ca maæ mÃretuæ asakkhi, sayam eva pana kilanto" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto sigÃlayoniyaæ nibbattitvà sigÃlarÃjà hutvà sigÃlagaïaparivutto susÃnavane vihÃsi. Tena samayena RÃjagahe ussavo ahosi. Yebhuyyena manussà suraæ pivanti, surÃchaïo yeva kira so. Ath' ettha sambahulà dhuttà bahuæ sura¤ ca maæsaæ ca ÃharÃpetvà maï¬itapasÃdhità gÃyitvà suraæ pivanti maæsaæ khÃdanti, tesaæ paÂhamayÃmÃvasÃne maæsaæ khÅyi surà pana bahukà va, ath' eko "maæsakhaï¬aæ dehÅti" Ãha "maæsaæ khÅïan, n' atthÅti" ca vutte "mayi Âhite maæsakkhayo nÃma n' atthÅti" vatvà "ÃmakasusÃne matamanussamaæsaæ khÃdanatthÃya ÃgatasigÃle mÃretvà maæsaæ ÃharissÃmÅti" muggaraæ gahetvà niddhamanamaggena nagarà nikkhamitvà susÃnaæ gantvà muggaraæ gahetvà matako viya uttÃno va nipajji. Tasmiæ khaïe Bodhisatto sigÃlagaïaparivuto tattha gato taæ disvà "nÃyaæ matako" ti ¤atvÃpi "suÂÂhutaraæ upaparikkhissÃmÅti" assa adhovÃte gantvà sarÅragandhaæ ghÃyitvà tattato c' assa amatakabhÃvaæ ¤atvà "lajjÃpetvà naæ uyyojessÃmÅti" gantvà muggarakoÂiyaæ ¬asitvà Ãka¬¬hi. Dhutto muggaraæ na vijahi. Upasaækamantam pi na olokento pana gÃÊhataraæ aggahesi.


#<[page 490]>#
%<490               I. EkanipÃta.  15. KakaïÂakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Bodhisatto paÂikkamitvà "bho purisa sace tvaæ matako bhaveyyÃsi na mayi muggaraæ Ãka¬¬hante gÃÊhataraæ gaïheyyÃsi, iminà kÃraïena tava matakabhÃvo và amatakabhÃvo và dujjÃno" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha:
  @<Ja_I,15.2(=142).1: Etaæ hi te durÃjÃnaæ yaæ sesi matasÃyikaæ
                 yassa te ka¬¬hamÃnassa hatthà daï¬o na muccatÅti. || Ja_I:138 ||>@
     Tattha etaæ hi te durÃjÃnan ti etaæ kÃraïaæ tava duvi¤¤eyyaæ, yaæ sesi matasÃyikan ti yena kÃraïena tvaæ matasÃyikaæ sesi matako viya hutvà sayasi, yassa te ka¬¬hamÃnassà 'ti yassa tava daï¬akoÂiyaæ gahetvà ka¬¬hiyamÃnassa hatthato ¬aï¬o na muccati, so pana tvaæ tattato matako nÃma na hosÅti.
     Evaæ vutte so dhutto "ayaæ mama amatakabhÃvaæ jÃnÃtÅti" uÂÂhÃya daï¬aæ khipi. Daï¬o virajjhi. Dhutto "gaccha, viraddho dÃni si mayÃ" ti. Bodhisatto nivattitvà "bho purisa, maæ virajjhanto pi tvaæ aÂÂha mahÃniraye soÊasa ussadaniraye aviraddho yevÃsÅti" vatvà pakkÃmi. Dhutto ki¤ci alabhitvà susÃnà nikkhamitvà parikhÃyaæ nahÃyitvà Ãgatamaggen' eva nagaraæ pÃvisi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakam samodhÃnesi: "Tadà dhutto Devadatto ahosi, sigÃlarÃjà pana aham evÃ" 'ti. SigÃlajÃtakaæ.

                      $<3. VirocanajÃtaka.>$
     LasÅ ca te nipphalità ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattassa GayÃsÅse SugatÃlayadassitabhÃvaæ Ãrabbha kathesi. Devadatto hi antarahitajhÃno lÃbhasakkÃraparihÅno "atth' esa upÃyo" ti cintetvà SatthÃraæ pa¤ca vatthÆni yÃcitvà alabhamÃno dvinnaæ aggasÃvakÃnaæ saddhivihÃrike adhunà pabbajite dhammavinayamhi akovide pa¤casate bhikkhÆ gahetvà GayÃsÅsaæ gantvà saæghaæ bhinditvà ekasÅmÃya ÃveïisaæghakammÃni akÃsi. Satthà tesaæ bhikkhÆnaæ ¤ÃïaparipÃkakÃlaæ ¤atvà dve aggasÃvake pesesi. Te disvà Devadatto tuÂÂhamano rattiæ dhammaæ desayamÃno


#<[page 491]>#
%<                    3.  VirocanajÃtaka.  (143.)                         491>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "BuddhalÅÊhaæ karissÃmÅti" SugatÃlayaæ dassento "vigatathÅnamiddho kho Ãvuso SÃriputta bhikkhusaægho, patibhÃtu naæ bhikkhÆnaæ dhammÅkathÃ, piÂÂhÅ me ÃgilÃyati, tam ahaæ ÃyamissÃmÅti" vatvà niddaæ upagato. Dve aggasÃvakà tesaæ bhikkhÆnaæ dhammaæ desetvà maggaphalehi pabodhetvà sabbe ÃdÃya VeÊuvanam eva paccÃgamiæsu. KokÃliko vihÃraæ tucchaæ disvà Devadattassa santikaæ gantvà "Ãvuso Devadatta parisan te bhinditvà dve aggasÃvakà vihÃraæ tucchaæ katvà gatÃ, tvaæ pana niddÃyasi yevÃ" 'ti vatvà uttarÃsaægam assa apanetvà bhittiyaæ piÂÂhikaïÂakaæ passanto viya païhikÃya naæ hadaye pahari, tÃvad ev' assa mukhato lohitaæ ugga¤chi, tato paÂÂhÃya gilÃno ahosi. Satthà theraæ pucchi:
"SÃriputta tumhÃkaæ gatakÃle Devadatto kiæ akÃsÅti". "Bhante Devadatto amhe disvÃ, BuddhalÅÊhaæ karissÃmÅti' SugatÃlayaæ dassetvà mahÃvinÃsaæ patto" ti. Satthà "na kho SÃriputta Devadatto idÃn' eva mama anukaronto vinÃsam patto, pubbe pi patto yevÃ" 'ti vatvà therena yÃcito atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto kesarasiæho hutvà Himavantapadese Ka¤canaguhÃyaæ vÃsaæ kappesi. So ekadivasaæ Ka¤canaguhÃya nikkhamitvà vijambhitvà catuddisaæ oloketvà sÅhanÃdaæ naditvà gocarÃya pakkanto. MahÃmahisaæ vadhitvà varamaæsaæ khÃditvà ekaæ saraæ otaritvà maïivaïïassa udakassa kucchiæ puretvà guhaæ sandhÃya pÃyÃsi. Ath' eko sigÃlo gocarapasuto sahasà va sÅhaæ disvà palÃyituæ asakkonto sÅhassa purato pÃdesu patitvà nipajji "kiæ jambukÃ" 'ti ca vutte "ahaæ {sÃmipÃde} upaÂÂhÃtukÃmo" ti Ãha. SÅho "sÃdhu, ehi maæ upaÂÂhaha, varamaæsÃni khÃdÃpessÃmÅti" vatvà sigÃlaæ ÃdÃya Ka¤canaguhaæ agamÃsi. SigÃlo tato paÂÂhÃya sÅhavighÃsaæ khÃdati.
So katipÃhass' eva thullasarÅro ahosi. Atha naæ ekadivasaæ guhÃyaæ nipannako va sÅho Ãha: "gaccha jambuka, pabbatasikhare Âhatvà pabbatapÃde sa¤carantesu hatthiassamahisÃdÅsu yassa maæsaæ khÃditukÃmo si taæ oloketvà ÃgantvÃ


#<[page 492]>#
%<492               I. EkanipÃta.  15. KakaïÂakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  `asukamaæsaæ khÃditukÃmo 'mhÅti' vatvà maæ vanditvà `viroca sÃmÅti' vada, ahaæ taæ vadhitvà maæsaæ khÃditvà tuyham pi dassÃmÅti". SigÃlo pabbatasikharaæ abhirÆhitvà nÃnappakÃre mige oloketvà yass' eva maæsaæ khÃditukÃmo hoti Ka¤canaguhaæ pavisitvà tam eva sÅhassa Ãrocetvà pÃdesu patitvà "viroca sÃmÅti" vadati. SÅho vegena pakkhanditvà sace pi mattavaravÃraïo hoti tatth' eva naæ jÅvitakkhÃyaæ pÃpetvà sayam pi varamaæsaæ khÃdati sigÃlassÃpi deti. SigÃlo kucchipÆraæ maæsaæ khÃditvà guham pavisitvà niddÃyati. So gacchante gacchante kÃle mÃnaæ va¬¬hesi: "aham pi catuppÃdo va, kiækÃraïà divase divase parehi posiyamÃno viharÃmi, ito paÂÂhÃya aham pi hatthiÃdayo paharitvà maæsaæ khÃdissÃmÅti, sÅho pi migarÃjà `viroca sÃmÅti' vuttam eva padaæ nissÃya vÃraïe vadheti, aham pi sÅheïa `viroca jambukÃ' 'ti maæ vadÃpetvà ekaæ varavÃraïaæ vadhitvà maæsaæ khÃdissÃmÅti" so sÅhaæ upasaækamitvà etad avoca: "sÃmi mayà dÅgharattaæ tumhehi vadhitavaravÃraïÃnaæ maæsaæ khÃditaæ, aham pi ekaæ vÃraïaæ paharitvà maæsaæ khÃditukÃmo tumhehi nipannaÂÂhÃne Ka¤canaguhÃyaæ nipajjissÃmi, tumhe pabbatapÃde vicarantaæ varavÃraïaæ oloketvà mama santikaæ Ãgantvà `viroca jambukÃ' 'ti vadetha, ettakamattam pi maccheraæ mà karitthÃ" ti. Atha naæ sÅho Ãha: "jambuka vÃraïe vadhituæ samattho sÅhakule uppanno, vÃraïaæ paharitvà maæsaæ khÃdanasamattho sigÃlo nÃma loke n' atthi, mà te etaæ rucci, mayà vadhitavaravÃraïÃnaæ ¤eva maæsaæ khÃditvà vasassÆ" 'ti. So evaæ vutte pi oramituæ na icchi, punappuna yÃci yeva.
SÅho taæ nivÃretuæ asakkonto sampaÂicchitvà "tena hi mama vasanaÂÂhÃnaæ pavisitvà nipajjÃ" 'ti jambukaæ Ka¤canaguhÃyaæ nipajjÃpetvà pabbatapÃde mattavÃraïaæ oloketvà guhÃdvÃraæ gantvà "viroca jambukÃ" 'ti Ãha. SigÃlo Ka¤canaguhÃya nikkhamitvà vijambhitvà catuddisaæ oloketvà tikkhattuæ vassitvÃ


#<[page 493]>#
%<                    4. NaÇguÂÂhajÃtaka.  (144.)                        493>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "mattavaravÃraïassa kumbhe patissÃmÅti" virajjhitvà pÃdamÆle pati. VÃraïo dakkhiïapÃdaæ ukkhipitvà tassa sÅsaæ akkami, sÅsaÂÂhÅni cuïïavicuïïÃni ahesuæ. Ath' assa sarÅraæ vÃraïo pÃdena saægharitvà rÃsiæ katvà upari laï¬aæ pÃtetvà ko¤canÃdaæ nadanto ara¤¤aæ pÃvisi. Bodhisatto imaæ pavattiæ disvà "idÃni viroca jambukÃ" 'ti vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,15.3(=143).1: LasÅ ca te nipphalità matthako ca vidÃlito,
                 sabbà te phÃsukà bhaggÃ, ajja kho tvaæ virocasÅti. || Ja_I:139 ||>@

     Tattha lasÅti matthaluÇgÃ, nipphalità ti nikkhantÃ.
     Bodhisatto imaæ gÃthaæ vatvà yÃvatÃyukaæ Âhatvà yathÃkammaæ gato.
     Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "TadÃsigÃlo Devadatto ahosi, sÅho pana aham evÃ" 'ti. VirocanajÃtakaæ.

                      $<4. NaÇguÂÂhajÃtaka.>$
     Bahum petaæ asabbhi jÃtavedà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ÃjÅvikÃnaæ micchÃtapaæ Ãrabbha kathesi. Tadà kira ÃjÅvikà JetavanapiÂÂhiyaæ nÃnappakÃraæ micchÃtapaæ caranti.
Sambahulà bhikkhÆ tesaæ ukkuÂikappadhÃnavaggulivatakaïÂakappassayapa¤catapanÃdibhedamicchÃtapaæ disvà Bhagavantaæ pucchiæsu:
"atthi nu kho bhante imaæ micchÃtapaæ nissÃya kÃci va¬¬hÅti." Satthà "na bhikkhave evarÆpaæ micchÃtapaæ nissÃya kusalaæ và va¬¬hi và atthi, pubbe paï¬ità `evarÆpaæ tapaæ nissÃya kusalaæ và va¬¬hi và bhavissatÅti' sa¤¤Ãya jÃtaggiæ gahetvà ara¤¤aæ pavisitvà aggijuhanÃdivasena ki¤ci va¬¬hiæ apassantà aggiæ udakena nibbÃpetvà kasiïaparikammaæ katvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà Brahmaloka-parÃyanà ahesun" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:


#<[page 494]>#
%<494               I.  EkanipÃta.  15.  KakaïÂakavagga>%
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto udiccabrÃhmaïakule nibbatti. Tassa jÃtadivase mÃtÃpitaro jÃtaggiæ gahetvà Âhapesuæ. Atha naæ soÊasavassakÃle etad avocuæ: "mayan te putta jÃtadivase aggiæ gaïhimha, sace si agÃraæ ajjhÃvasitukÃmo tayo vede uggaïha, atha Brahmalokaæ gantukÃmo aggiæ gahetvà ara¤¤aæ pavisitvà aggiæ paricaranto MahÃbrahmÃnaæ ÃrÃdhetvà Brahmaloka-parÃyano hohÅti". So "na mayhaæ agÃrena attho" ti aggiæ gahetvà ara¤¤aæ pavisitvà assamapadaæ mÃpetvà aggiæ paricaranto ara¤¤e vihÃsi. So ekadivasaæ paccantagÃmake godakkhiïaæ labhitvà taæ goïaæ assamapadaæ netvà cintesi: "Aggiæ Bhagavantaæ gomaæsaæ khÃdÃpessÃmÅti". Ath' assa etad ahosi: "idha loïaæ n' atthi, Aggi Bhagavà aloïaæ khÃdituæ na sakkhissati, gÃmato loïaæ Ãharitvà Aggiæ Bhagavantaæ saloïakaæ khÃdÃpessÃmÅti". So taæ tatth' eva bandhitvà loïatthÃya gÃmaæ agamÃsi. Tasmiæ gate sambahulà luddakà taæ ÂhÃnaæ Ãgatà goïaæ disvà vadhitvà maæsaæ pacitvà khÃditvà naÇguÂÂha¤ ca jaægha¤ ca camma¤ ca tatth' eva cha¬¬etvà avasesamaæsaæ ÃdÃya agamaæsu. BrÃhmaïo Ãgantvà naÇguÂÂhÃdimatta¤ ca disvà cintesi: "ayaæ Aggi Bhagavà attano santakam pi rakkhituæ na sakkoti, maæ kadà rakkhissati, iminà Agginà pariharaïena niratthakena bhavitabbaæ, n' atthi itonidÃnaæ kusalaæ và va¬¬hi vÃ" ti so aggiparicariyÃya vigatacchando "hambho Aggi BhagavÃ, tvaæ attano pi santakaæ rakkhituæ asakkonto maæ kadà rakkhissasi, maæsaæ n' atthi, ettakena pi tussÃhÅti naÇguÂÂhÃdÅni aggimhi pakkhipanto imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,15.4(=144).1: Bahum p' etaæ asabbhi JÃtaveda
                 yan taæ vÃladhinÃbhipÆjayÃma,>@



#<[page 495]>#
%<                     5.  RÃdhajÃtaka.  (145.)                         495>%
@<                 maæsÃrahassa n' atth' ajja maæsaæ,
                 naÇguÂÂham pi bhavaæ paÂiggahÃtÆ 'ti. || Ja_I:140 ||>@
     Tattha bahum p' etan ti ettakam pi bahuæ, asabbhÅti asappurisa asÃdhujÃtika, jÃtavedà 'ti aggi hi jÃtamatto va vediyati ¤Ãyati pÃkaÂo hoti tasmà jÃtavedo ti vuccati, yan taæ vÃladhinÃbhipÆjayÃmà ti yaæ ajja mayaæ attano pi santakaæ rakkhituæ asamatthaæ Bhagavantaæ vÃladhinà abhipÆjayÃma etam pi te bahum evà 'ti dasseti, maæsÃrahassà 'ti maæsÃrahassa tuyhaæ n' atthi ajja maæsaæ, naÇguÂÂham pi bhavaæ paÂiggahÃtÆ 'ti attano santakaæ rakkhituæ asakkonto bhavaæ iminà sajaæghacammaæ naÇguÂÂham pi patigaïhatÆ 'ti.
     Evaæ vatvà mahÃsatto aggiæ udakena nibbÃpetvà isipabbajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà Brahmaloka-parÃyano ahosi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "nibbutaggi tÃpaso aham eva tena samayenÃ" 'ti. NaÇguÂÂhajÃtakaæ.

                      $<5. RÃdhajÃtaka.>$
     Na tvaæ RÃdha vijÃnÃsÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto purÃïadutiyikÃpalobhanaæ Ãrabbha kathesi. Paccuppannavatthuæ IndriyajÃtake Ãvibhavissati. Satthà pana taæ bhikkhuæ Ãmantetvà "bhikkhu, mÃtugÃmo nÃma arakkhiyo, Ãrakkhaæ Âhapetvà rakkhantÃpi naæ rakkhituæ na sakkonti, tvam pi pubbe etaæ Ãrakkhaæ Âhapetvà rakkhanto pi rakkhituæ nÃsakkhi, idÃni kathaæ rakkhissasÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto sukayoniyaæ nibbatti. KÃsiraÂÂhe eko brÃhmaïo Bodhisatta¤ ca kaniÂÂhabhÃtaraæ c' assa puttaÂÂhÃne Âhapetvà posesi. Tesu Bodhisattassa PoÂÂhapÃdo ti nÃmaæ ahosi, itarassa RÃdho ti. Tassa pana brÃhmaïassa bhariyà anÃcÃrÅ hoti dussÅlÃ. So vohÃratthÃya gacchanto ubho pi bhÃtaro Ãha: "tÃtà sace vo mÃtà brÃhmaïÅ anÃcÃraæ Ãcarati vÃreyyÃtha nan" ti.
Bodhisatto Ãha: "sÃdhu tÃta, vÃretuæ sakkontà vÃreyyÃma,


#<[page 496]>#
%<496               I.  EkanipÃta.  15.  KakaïÂakavagga>%
asakkontà tuïhÅ bhavissÃmÃ" 'ti. Evaæ brÃhmaïo brÃhmaïiæ sukÃnaæ niyyÃdetvà vohÃratthÃya gato. Tassa gatadivasato paÂÂhÃya brÃhmaïÅ aticarituæ ÃraddhÃ, pavisantÃna¤ ca nikkhamantÃna¤ ca anto n' atthi. Tassà kiriyaæ disvà RÃdho Bodhisattaæ Ãha: "bhÃtika, amhÃkaæ pità `sace vo mÃtà anÃcÃraæ Ãcarati vÃreyyÃthÃ' 'ti vatvà gato, idÃni c' esà anÃcÃraæ Ãcarati, vÃrema nan" ti. Bodhisatto "tÃta, tvaæ attano avyattatÃya bÃlabhÃven' evaæ vadesi, mÃtugÃmaæ nÃma ukkhipitvà carantÃpi rakkhituæ na sakkonti, yaæ kammaæ kÃtuæ na sakkà na taæ kÃtuæ vaÂÂatÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,15.5(=145).1: Na tvaæ RÃdha vijÃnÃsi a¬¬haratte anÃgate,
                 avyÃyataæ vilapasi, virattà KosiyÃyane ti. || Ja_I:141 ||>@

     Tattha na tvaæ RÃdha vijÃnÃsi a¬¬haratte anÃgate ti tÃta RÃdha tvaæ na jÃnÃsi a¬¬haratte anÃgate paÂhamayÃme yeva ettakà janà Ãgatà idÃni ko jÃnÃti kittakÃpi Ãgamissanti, avyÃyataæ vilapasÅti tvaæ avyattavilÃpaæ vilapasi, virattà kosiyÃyane ti mÃtà no kosiyÃyanÅ brÃhmaïÅ virattà amhÃkaæ pitari nippemà jÃtÃ, sac' assà tasmiæ sineho và pemaæ và bhaveyya na evarÆpaæ anÃcÃraæ kareyyà 'ti imam atthaæ etehi vya¤janehi pakÃsesi.
     Evaæ pakÃsetvà ca pana brÃhmaïiyà saddhiæ RÃdhassa vattuæ nÃdÃsi. SÃpi yÃva brÃhmaïassa anÃgamanà yathÃruciyà vicari. BrÃhmaïo Ãgantvà PoÂÂhapÃdaæ pucchi: "tÃta kÅdisÅ te mÃtÃ" ti. Bodhisatto brÃhmaïassa sabbaæ yathÃbhÆtaæ kathetvà "kin te tÃta evarÆpÃya dussÅlÃyÃ" 'ti ca vatvà "tÃta amhehi mÃtuyà dosassa kathitakÃlato paÂÂhÃya na sakkà idha vasitun" ti brÃhmaïassa pÃde vanditvà saddhiæ RÃdhena uppatitvà ara¤¤aæ agamÃsi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà cattÃri saccÃni pakÃsesi.
SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi. "Tadà pana brÃhmaïo brÃhmaïÅ ca ete yeva dve janà ahesuæ, RÃdho pan-ùnando, PoÂÂhapÃdo pana aham evÃ" 'ti. RÃdhajÃtakaæ.


#<[page 497]>#
%<                      6. KÃkajÃtaka.  (146.)                           497>%

                      $<6. KÃkajÃtaka.>$
     Api nÆ hanukà santà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto sambahule mahallake bhikkhÆ Ãrabbha kathesi. Te kira gihikÃle SÃvatthiyaæ kuÂumbikà a¬¬hà mahaddhanà a¤¤ama¤¤aæ sahÃyakà ekato hutvà pu¤¤Ãni karontà Satthu dhammadesanaæ sutvà "mayaæ mahallakÃ, kin no gharÃvÃsena, Satthu santike ramaïÅye BuddhasÃsane pabbajitvà dukkhass' antaæ karissÃmÃ" ti sabbaæ sÃpateyyaæ puttadhÅtÃdÅnaæ datvà assumukhaæ ¤Ãtisaæghaæ pahÃya SatthÃraæ pabbajjaæ yÃcitvà pabbajiæsu, pabbajitvà ca pana pabbajjÃnurÆpaæ samaïadhammaæ na kariæsu, mahallakabhÃvena dhammam pi na pariyÃpuïiæsu, gihikÃle viya pabbajitakÃle pi vihÃrapariyante païïasÃlà kÃretvà ekako va vasiæsu, piï¬Ãya carantÃpi a¤¤attha agantvà yebhuyyena attano puttadÃrass' eva gehaæ gantvà bhu¤jiæsu. Tesu ekassa purÃïadutiyikà sabbesam pi mahallakatherÃnaæ upakÃrà ahosi, tasmà sesÃpi attanà laddhaæ ÃhÃraæ gahetvà tassà yeva gehe nisÅditvà bhu¤janti, sÃpi tesaæ yathÃsannihitaæ sÆpavya¤janaæ deti. Sà a¤¤atarena ÃbÃdhena phuÂÂhà kÃlam akÃsi. Atha te mahallakatherà vihÃraæ gantvà a¤¤ama¤¤aæ gÅvÃsu gahetvà "madhurahattharasà upÃsikà kÃlakatÃ" ti vihÃrapaccante rodantà vicariæsu. Tesaæ saddaæ sutvà ito c' ito ca bhikkhÆ sannipatitvà "Ãvuso kasmà rodathÃ" 'ti pucchiæsu. Te "amhÃkaæ sahÃyassa purÃïadutiyikà madhurahattharasà kÃlakatÃ, amhÃkaæ ativiya upakÃrÃ, idÃni kuto tathÃrÆpaæ labhissÃma, iminà kÃraïena rodimhÃ" 'ti Ãhaæsu. Tesaæ taæ vippakÃraæ disvà bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesum: "Ãvuso iminà nÃma kÃraïena mahallakattherà a¤¤ama¤¤aæ gÅvÃya gahetvà vihÃrapaccante rodantà vicarantÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva te tassà kÃlakiriyÃya rodantà vicaranti, pubbe p' ete imaæ kÃkayoniyaæ nibbattitvà samudde mataæ nissÃya `samuddaudakaæ ussi¤citvà etaæ nÅharissÃmÃ' 'ti vÃyamantà paï¬ite nissÃya jÅvitaæ labhiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto samudde devatà hutvà nibbatti. Ath' eko kÃko attano bhariyaæ kÃkiæ ÃdÃya gocaraæ pariyesamÃno samuddatÅraæ agamÃsi.


#<[page 498]>#
%<498               I.  EkanipÃta.  15.  KakaïÂakavagga>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Tasmiæ kÃle manussà samuddatÅre khÅrapÃyÃsamacchamaæsasurÃdÅhi nÃgabalikammaæ katvà pakkamiæsu. KÃko balikammaÂÂhÃnaæ gantvà khÅrÃdÅni disvà saddhiæ kÃkiyà khÅrapÃyÃsamacchamaæsÃdÅni paribhu¤jitvà bahuæ suraæ pivi. Te ubho pi surÃmadamattà "samuddakÅÊaæ kÅÊissÃmÃ" ti velante nÅsÅditvà nahÃyituæ Ãrabhiæsu. Ath' ekà Æmi Ãgantvà kÃkiæ gahetvà samuddaæ pavesesi. Tam eko maccho maæsaæ khÃditvà ajjhohari. KÃko "bhariyà me matÃ" ti rodi paridevi. Ath' assa paridevanasaddaæ sutvà bahÆ kÃkà sannipatitvà "kiækÃraïà rodasÅti" pucchiæsu. "SahÃyikà vo velante nahÃyamÃnà Æmiyà haÂÃ" ti te sabbe pi ekarÃvaæ ravantà rodiæsu. Atha nesaæ etad ahosi: "imaæ samuddÆdakaæ nÃma amhÃkaæ kiæ pahoti, udakaæ ussi¤citvà samuddaæ tucchaæ katvà sahÃyikaæ nÅharissÃmÃ" 'ti te mukhaæ pÆretvà pÆretvà udakaæ bahi cha¬¬enti, loïÆdakena ca gale sussamÃne uÂÂhÃy' {uÂÂhÃya} thalaæ gantvà vissamanti. Te hanÆsu kilantesu mukhesu sukkhantesu akkhÅsu rattesu niddÃkilantà hutvà a¤¤ama¤¤aæ Ãmantetvà "ambho mayaæ samuddaudakaæ gahetvà bahi pÃtema, gahitagahitaÂÂhÃnaæ puna udakena pÆrati, samuddaæ tucchaæ kÃtuæ na sakkhissÃmÃ" 'ti vatvà imaæ gÃtham Ãhaæsu:

  @<Ja_I,15.6(=146).1: Api nÆ hanukà santÃ, mukha¤ ca parisussati,
                 oramÃma na pÃrema, pÆrat' eva mahodadhÅti. || Ja_I:142 ||>@

     Tattha api nÆ hanukà santà ti api no hanukà santà ti, api amhÃkaæ hanukà kilantÃ, oramÃma na pÃremà 'ti mayaæ attano balena mahÃsamuddaudakaæ Ãka¬¬hema osÃrema, tucchaæ pana naæ kÃtuæ na sakkoma, ayaæ hi pÆrat' eva mahodadhi.
     Eva¤ ca pana vatvà sabbe pi te kÃkà "tassà kÃkiyà evarÆpaæ nÃma tuï¬aæ ahosi evarÆpÃni vaÂÂakkhÅni evarÆpaæ chavisaïÂhÃnaæ evarÆpo madhurasaddo, sà no imaæ corasamuddaæ nissÃya naÂÂhÃ" ti bahuæ vippalapiæsu. Te evaæ vippalapamÃne samudde devatà bheravarÆpaæ dassetvà palÃpesi.


#<[page 499]>#
%<                  7.  PuppharattajÃtaka. (147.)                       499>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  Evaæ tesaæ sotthi ahosi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà kÃkÅ ayaæ purÃïadutiyikà ahosi, kÃko mahallakatthero, sesakÃkà mahallakattherÃ, samuddadevatà pana aham evÃ" 'ti. KÃkajÃtakaæ.

                      $<7. PuppharattajÃtaka.>$
     Na idaæ dukkhaæ aduæ dukkhan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ ukkaïÂhitabhikkhuæ Ãrabbha kathesi.
So hi Bhagavatà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti vutte "saccan" ti vatvà "kena ukkaïÂhÃpito sÅti" ca puÂÂho "purÃïadutiyikÃyÃ" 'ti vatvà "madhurahattharasikà bhante sà itthÅ, na sakkomi taæ vinà vasitun" ti Ãha. Atha naæ Satthà "esà te bhikkhu anatthakÃrikÃ, pubbe pi tvaæ etaæ nissÃya sÆle uttÃsito, etaæ ¤eva paridevamÃno kÃlaæ katvà niraye nibbatto, idÃni taæ kasmà puna patthesÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ÃkÃsaÂÂhadevatà ahosi. Atha BÃrÃïasiyaæ kattikarattivÃrachaïo sampatto hoti, nagaraæ devanagaraæ viya alaækariæsu, sabbo jano chaïakÅÊÃnissito ahosi. Ekassa pana duggatamanussassa ekam eva ghanasÃÂakayugaæ ahosi, so taæ sudhotaæ dhovÃpetvà obha¤jÃpetvà satavalikaæ sahassavalikaæ kÃretvà Âhapesi. Atha naæ bhariyà evam Ãha: "icchÃm' ahaæ sÃmi kusumbharattaæ nivÃsetvà ekaæ pÃrupitvà tava kaïÂhe laggà kattikarattivÃraæ caritun" ti. "Bhadde, kuto amhÃkaæ daliddÃnaæ kusumbhaæ, suddhavatthaæ nivÃsetvà kÅÊÃhÅti". "Kusumbharattaæ alabhamÃnà chaïakÅÊaæ na kÅÊissÃma, tvaæ a¤¤aæ itthiæ gahetvà kÅÊassÆ" 'ti. "Bhadde, kiæ maæ pÅÊesi, kuto amhÃkaæ kusumbhan" ti. "SÃmi, purisassa icchÃya sati kiæ nÃma n' atthi, nanu ra¤¤o kusumbhavatthusmiæ bahuæ kusumbhan" ti.


#<[page 500]>#
%<500               I.  EkanipÃta.  15.  KakaïÂakavagga>%
"Bhadde, taæ ÂhÃnaæ rakkhasapariggahÅtapokkharaïÅsadisaæ, balavà rakkhÃ, na sakkà upasaækamituæ, mà te etaæ rucci, yathÃladdhen' eva tussassÆ" 'ti. "SÃmi rattibhÃge andhakÃre sati purisassa agamanÅyaÂÂhÃnaæ nÃma n' atthÅti". Iti so tÃya punappuna kathentiyà kilesavasena vacanaæ gahetvà "hotu bhadde, mà cintayitthÃ" 'ti taæ samassÃsetvà rattibhÃge jÅvitaæ pariccajitvà nagarà nikkhamitvà ra¤¤o kusumbhavatthuæ gantvà vatiæ madditvà antovatthuæ pÃvisi. ùrakkhamanussà vatisaddaæ sutvà "coro" ti parivÃretvà gahetvà paribhÃsitvà koÂÂetvà bandhi. PabhÃtÃya rattiyà ra¤¤o dassesuæ, rÃjà "gacchatha, naæ sÆle uttÃsethÃ" 'ti Ãha. Atha naæ pacchÃbÃhaæ bandhitvà vajjabheriyà vajjamÃnÃya nagarà nikkhamitvà sÆle uttÃsesuæ. Balavavedanà vattanti, kÃkà sÅse nilÅyitvà kaïayaggasadisehi tuï¬ehi akkhÅni vijjhanti, So tathÃrÆpam pi dukkhaæ amanasikaritvà tam eva itthiæ anussaritvà "tÃya nÃmÃpi ghanapuppharattanivatthÃya kaïÂhe ÃsattabÃhuyugalÃya saddhiæ kattikarattivÃrato parihÅno" ti cintetvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,15.7(=147).1: Na idaæ dukkhaæ aduæ dukkhaæ yaæ maæ tudati vÃyaso
                 yaæ sÃmà puppharattena kattikaæ nÃnubhossatÅti. || Ja_I:143 ||>@

     Tattha na idaæ dukkhaæ aduæ dukkhaæ yaæ maæ tudati vÃyaso ti ya¤ ca idaæ sÆle lagganapaccayaæ kÃyikacetasikadukkhaæ ya¤ ca lohamayehi viya tuï¬ehi vÃyaso tudati idaæ sabbaæ pi mayhaæ na dukkhaæ, aduæ dukkhaæ, etaæ yeva pana me dukkhan ti attho, kataraæ: yaæ sÃmà puppharattena kattikaæ nÃnubhossati yaæ sà piyaÇgusÃmà mama bhariyà ekaæ kusumbharattaæ nivÃsetvà ekaæ pÃrupitvà evaæ ghanapuppharattena vatthayugena acchannà maæ kaïÂhe gahetvà kattikarattivÃraæ nÃnubhavissati imaæ mayhaæ dukkhaæ, etad eva hi maæ bÃdhatÅti.
     So evaæ mÃtugÃmaæ Ãrabbha vippalapanto yeva kÃlaæ katvà niraye nibbatti.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà jayampatikà idÃni jayampatikÃ, taæ kÃraïaæ paccakkhaæ katvà ÂhitaÃkÃsaÂÂhadevatà pana aham evÃ" 'ti. PuppharattajÃtakaæ.


#<[page 501]>#
%<                      8. SigÃlajÃtaka. (148)                      501>%

                      $<8. SigÃlajÃtaka.>$
     NÃhaæ punaæ na ca punan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto kilesaniggahaæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthÅyaæ kira pa¤casatamattà sahÃyakà mahÃvibhavà seÂÂhiputtà Satthu dhammadesanaæ sutvà sÃsane uraæ datvà pabbajitvà Jetavane antokoÂisanthÃre vihariæsu.
Ath' ekadivasaæ tesaæ a¬¬harattasamaye kilesanissito saækappo uppajji.
Te ukkaïÂhitvà attanà jahitakilese puna gaïhituæ cittaæ uppÃdayiæsu.
Atha Satthà a¬¬harattasamanantare sabba¤¤Æta¤Ãïadaï¬adÅpikaæ ukkhipitvà "katarÃya nu kho ratiyà Jetavane bhikkhÆ viharantÅti" ajjhÃsayaæ olokento tesaæ bhikkhÆnaæ abbhantare kÃmarÃgasaækappassa uppannabhÃvaæ a¤¤Ãsi. Satthà ca nÃma ekaputtikà itthÅ attano puttaæ viya ekacakkhuko puriso cakkhuæ viya attano sÃvake rakkhati, pubbaïhÃdisu yasmiæ yasmiæ samaye tesaæ kilesà uppajjanti te tesaæ kilese tatoparaæ va¬¬hituæ adatvà tasmiæ tasmiæ yeva samaye niggaïhÃti, ten' assa etad ahosi: "ayaæ cakkavattira¤¤o antonagare yeva corÃnaæ uppannakÃlo viya vattati, idÃn' eva nesaæ dhammadesanaæ kathetvà te kilese niggaïhitvà arahattaæ dassÃmÅti" so surabhigandhakuÂito nikkhamitvà madhurassarena "ùnandÃ" 'ti Ãyasmantaæ dhammabhaï¬ÃgÃrikaæ ùnandattheraæ Ãmantesi. Thero "kiæ bhante" ti Ãgantvà vanditvà aÂÂhÃsi. "ùnanda yattakà bhikkhÆ antokoÂisanthÃre viharanti sabbe va gandhakuÂipariveïe sannipÃtehÅti". Evaæ kir' assa ahosi: "sac' Ãhaæ te yeva pa¤casatà bhikkhÆ pakkosÃpessÃmi `SatthÃrà no abbhantare kilesÃnaæ uppannabhÃvo ¤Ãto' ti saæviggamÃnasà dhammadesanaæ paÂicchituæ na sakkhissantÅtÅ", tasmà "sabbe sannipÃtehÅti" Ãha. Thero "sÃdhu bhante" ti avÃpuraïaæ ÃdÃya pariveïena parivenaæ Ãhiï¬itvà sabbe bhikkhÆ gandhakuÂipariveïe sannipÃtetvà BuddhÃsanaæ pa¤¤Ãpesi. Satthà pallaæke Ãbhujitvà ujuæ kÃyaæ païidhÃya silÃpaÂhaviyaæ patiÂÂhahamÃno Sineru viya pa¤¤attabuddhÃsane nisÅdi ÃvelÃvelÃyamakayamakà chabbaïïabuddharasmiyo vissajjento, tÃpi rasmiyo pÃtimattà chattamattà kÆÂÃgÃrakucchimattà chijjitvà chijjitvà gaganatalaæ vijjullatà viya saæcariæsu. Aïïavakucchiæ khobhetvà bÃlasuriyuggamanakÃlo viya ahosi. Bhikkhusaægho pi SatthÃraæ vanditvà garucittaæ paccupaÂÂhapetvà rattakambalasÃïiæ parikkhipanto viya parivÃretvà nisÅdi Satthà brahmassaraæ nicchÃrento bhikkhÆ ÃmantetvÃ


#<[page 502]>#
%<502                      I. EkanipÃta. 15. KakaïÂakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  "na bhikkhave bhikkhunà nÃma kÃmavitakkaæ vyÃpÃdavitakkaæ vihiæsÃvitakkan ti ime tayo akusalavitakke vitakketuæ vaÂÂati, antouppannakileso hi parittako ti ¤Ãtuæ na vaÂÂati, kileso nÃma paccÃmittasadiso, paccÃmitto ca khuddako nÃma n' atthi, okÃsaæ labhitvà vinÃsam eva pÃpeti, evam evaæ appamattako pi kileso uppajjitvà va¬¬hituæ labhanto mahÃvinÃsam pÃpeti, kileso nÃma esa halÃhalavisÆpamo uppÃditacchavikaï¬unibho ÃsÅvisapaÂibhÃgo asaniaggisadiso allÅyituæ na yutto, Ãsaækitabbo, uppannupannakkhaïe yeva paÂisaækhÃnabalena bhÃvanabalena yathà muhuttam pi hadaye aÂhatvà paduminipattà udabindÆni viya vivaÂÂati evaæ pajahitabbo, porÃïakapaï¬itÃpi appamattakam pi kilesaæ garahitvà yathà puna abbhantare n' uppajjati evaæ niggaïhiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto sigÃlayoniyaæ paÂisandhiæ gahetvà rara¤¤e nadÅtÅre nivÃsaæ kappesi. Ath' eko jarahatthi GaÇgatÅre kÃlam akÃsi.
SigÃlo gocarapasuto taæ sarÅraæ disvà "mahà me gocaro uppanno" ti gantvà soï¬e ¬asi, naÇgalÅsÃya daÂÂhakÃlo viya ahosi.
So "n' atth' ettha khÃditabbayuttakan" ti dante ¬asi, aÂÂhimhi daÂÂhakÃlo viya ahosi. Kaïïe ¬asi, suppakoÂiyaæ daÂÂhakÃlo viya ahosi. Udare dasi, kusÆle daÂÂhakÃlo viya ahosi. PÃde ¬asi, udukkhale daÂÂhakÃlo viya ahosi. NaÇguÂÂhe ¬asi, musale daÂÂhakÃlo viya ahosi. "EtthÃpi n' atthi khÃditabbayuttakan" ti sabbattha assÃdaæ alabhanto vaccamagge ¬asi, mudupÆve daÂÂhakÃlo viya ahosi. So "laddhaæ dÃni me imasmiæ sarÅre muduæ khÃditabbayuttaÂÂhÃnan" ti tato patthÃya khÃdanto antokucchiæ pavisitvà vakkahadayÃdÅni khÃditvà pipÃsitakÃle lohitaæ pivitvà nipajjitakÃle udaraæ pattharitvà nipajjati. Ath' assa etad ahosi:
"idaæ hatthisarÅraæ mayhaæ nivÃsasukhatÃya gehasadisaæ, khÃditukÃmatÃya sati pahÆtamaæsaæ, kiæ dÃni me a¤¤attha kamman" ti so a¤¤attha agantvà hatthikucchiyam yeva maæsaæ khÃditvà vasati. Gacchante gacchante kÃle nidÃghavÃtasamphassena c' eva suriyarasmisantÃpena ca taæ kuïapaæ sussitvà valiyo gaïhi.


#<[page 503]>#
%<                      8. SigÃlajÃtaka. (148)              503>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  SigÃlassa paviÂÂhadvÃraæ pihitaæ. Antokucchi andhakÃro ahosi. SigÃlassa lokantarikanivÃso viya jÃto.
Kuïape sussante maæsam pi sussi. Lohitam pi pacchijji. So nikkhamanadvÃraæ alabhanto bhayappatto hutvà sandhÃvanto ito c' ito ca paharitvà nikkhamanadvÃraæ pariyesamÃno vicarati. Evaæ tasmiæ ukkhaliyaæ piÂÂhapiï¬Å viya antokucchiyaæ sijjamÃne katipÃhaccayena mahÃmegho pÃvassi. Atha maæ kuïapaæ temitvà uÂÂhÃya pakatisaïÂhÃnena aÂÂhÃsi. Vaccamaggo vivaÂo hutvà tÃrakà viya pa¤¤Ãyi. SigÃlo taæ chiddaæ disvà "idÃni me jÅvitaæ laddhan" ti yÃva hatthisÅsà paÂikkamitvà vegena pakkhanditvà vaccamaggaæ sÅsena paharitvà nikkhami. Tassa sambhinnasarÅrattà sabbalomÃni vaccamagge allÅyiæsu. So tÃlakkhandhasadisena nillomena sarÅrena ubbiggacitto muhuttaæ dhÃvitvà nivattitvà nisinno sarÅraæ oloketvà "idaæ dukkhaæ mayhaæ na a¤¤ena kataæ, lobbahetu lobhakÃraïà lobhaæ nissÃya mayà etaæ kataæ, ito dÃni paÂÂhÃya na lobhavasiko bhavissÃmi, puna hatthisarÅraæ nÃma na pavisissÃmÅti" saæviggahadayo hutvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,15.8(=148).1: NÃhaæ punaæ na ca punaæ na cÃpi apunappunaæ
                 hatthibondiæ pavekkhÃmi, tathà hi bhayatajjito ti. || Ja_I:144 ||>@

     Tattha na cÃpi apunappunan ti akÃro nipÃtamatto. Ayam pan' etissà sakalÃya pi gÃthÃy' attho: ahaæ hi ito puna tato ca punan ti vuttavÃrato puna tato pi ca punappunaæ vÃraïasarÅrasaækhÃtaæ hatthibondiæ na pavekkhÃmi, kiækÃraïÃ: taÂhà hi bhayatajjito tathà hi ahaæ imasmiæ yeva pavesane bhayatajjito, maraïabhayena santÃsaæ saævegaæ ÃpÃdito ti.
     Eva¤ ca pana vatvà tato ca palÃyitvà puna taæ và a¤¤aæ và hatthisarÅram pi nivattitvà na olokesi, tato paÂÂhÃya na lobhavasiko ahosi.
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà "bhikkhave antouppannakilesassa nÃma va¬¬hituæ adatvà tattha tatth' eva niggaïhituæ vaÂÂatÅti" vatvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi:


#<[page 504]>#
%<504               I. EkanipÃta. 15. KakaïÂakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  (SaccapariyosÃne pa¤casatÃpi te bhikkhÆ arahatte patiÂÂhahiæsu, avasesesu keci sotÃpannà keci sakadÃgÃmino keci anÃgÃmino ahesuæ) "Tadà sigÃlo aham eva ahosin" ti. SigÃlajÃtakaæ.

                      $<9. EkapaïïajÃtaka.>$
     Ekapaïïo ayaæ rukkho ti. Idaæ Satthà VesÃliyaæ upanissÃya mahÃvane kÆÂÃgÃrasÃlÃyaæ viharanto vesÃlikaæ duÂÂhaLicchavikumÃrakaæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ hi kÃle VesÃlinagaraæ gÃvutagÃvutantare tÅhi pÃkÃrehi parikkhittaæ tÅsu ÂhÃnesu gopuraÂÂÃlakayuttaæ paramasobhaggappattaæ. Tattha niccakÃlaæ rajjaæ kÃretvà vasantÃnaæ yeva rÃjÆnaæ sattasahassÃni sattasatÃni satta ca rÃjÃno honti, tattakà yeva uparÃjÃno tattakà senÃpatino tattakà bhaï¬ÃgÃrikÃ.
Tesaæ rÃjakumÃrÃnaæ antare eko duÂÂha-LicchavikumÃro nÃma ahosi kodhano caï¬o pharuso daï¬ena saddhiæ {ÃsÅviso} viya niccaæ pajjalito.
Kodhena tassa purato dve tÅïi vacanÃni kathetuæ samattho nÃma n' atthi, taæ n' eva mÃtÃpitaro na ¤Ãtayo na mittasuhajjà sikkhÃpetuæ nÃsakkhiæsu. Ath' assa mÃtÃpitunnaæ etad ahosi: "ayaæ kumÃro atipharuso sÃhasiko, Âhapetvà SammÃsambuddhaæ a¤¤o imaæ vinetuæ samattho nÃma n' atthi, Buddhaveneyyena bhavitabban" ti te naæ ÃdÃya Satthu santikaæ gantvà vanditvà "bhante ayaæ kumÃro caï¬o pharuso kodhena pajjalati, imassa ovÃdaæ dethÃ" 'ti. Satthà taæ kumÃraæ ovadi: "kumÃra imesu nÃma sattesu caï¬ena pharusena sÃhasikena viheÂhakajÃtikena na bhavitabbaæ, pharusavÃco nÃma vijÃtamÃtuyÃpi pituno pi puttassa pi bhÃtubhaginÅnam pi pajÃpatiyÃpi mittabandhavÃnaæ appiyo hoti amanÃpo, ¬asituæ Ãgacchanto sappo viya aÂaviyaæ uÂÂhitacoro viya khÃdituæ Ãgacchanto yakkho viya ca ubbejanÅyo hutvà dutiyakacittavÃre nirayÃdisu nibbattati, diÂÂhe yeva ca dhamme kodhano puggalo maï¬itapasÃdhito pi dubbaïïo va hoti, puïïacandasassirÅkam pi 'ssa mukhaæ jÃlÃbhihatapadumaæ viya malaggahÅtaka¤canÃdÃsamaï¬alaæ viya virÆpaæ hoti, duddasikaæ kodhaæ nissÃya hi sattà satthaæ ÃdÃya attanà va attÃnaæ paharanti visaæ khÃdanti rajjuyà ubbandhanti papÃtà patanti, evaæ kodhavasena kÃlaæ katvà nirayÃdisu uppajjanti, viheÂhakajÃtiyÃpi diÂÂhe yeva dhamme garahaæ patvà kÃyassa bhedà nirayÃdisu uppajjanti,


#<[page 505]>#
%<                            9. EkapaïïajÃtaka. (149.)           505>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  puna manussattaæ labhitvà jÃtakÃlato paÂÂhÃya rogabahulÃ. va honti, cakkhurogo sotarogo ti Ãdisu ca rogesu ekato paÂÂhÃya ekasmiæ patanti, rogena aparimuttà va hutvà niccadukkhità va honti, tasmà sabbasattesu mettacittena hitacittena bhavitabbaæ, evarÆpo hi puggalo nirayÃdibhayena parimuccatÅti". So kumÃro ovÃdaæ labhitvà ekovaden' eva nihatamÃno danto nibbisevano mettacitto muducitto ahosi, akkosantam pi paharantam pi nivattivà na olokesi, uddhaÂadÃÂho viya sappo alacchinno viya kakkaÂako chinnavisÃïo viya ca usabho ahosi. Tassa taæ pavattiæ ¤atvà bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ:
"Ãvuso duÂÂha-LicchavikumÃraæ suciram pi ovaditvà n' eva mÃtÃpitaro na ¤ÃtimittÃdayo dametuæ sakkhiæsu, SammÃsambuddho pana ekovÃden' eva dametvà nibbisevanaæ katvà mattavaravÃraïaæ viya samuggahitÃïa¤ cha kÃraïaæ akÃsi, yÃva subhÃsitaæ idaæ 'hatthidamakena bhikkhave hatthidammo sÃrito, ekaæ yeva disaæ dhÃvati puratthimaæ và pacchimaæ và uttaraæ và dakkhiïaæ vÃ, assadamakena --pe--, godamakena --pe-- dakkhiïaæ vÃ, TathÃgatena bhikkhave arahatà SammÃsambuddhena purisadammo sÃrito, aÂÂha disà vidhÃvati, rÆpÅ rÆpÃni passati, ayam eva tÃdiso --pe--, so vuccati yoggÃcariyÃnaæ anuttaro purisadammasÃrathÅti", na hi Ãvuso SammÃsambuddhena sadiso purisadammasÃrathi nÃma atthÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' ev' esa mayà ekovÃden' eva damito, pubbe p' ahaæ imaæ ekovÃden' eva damesin" ti vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto udiccabrÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto TakkasilÃyaæ tayo vede sabbasippÃni ca uggaïhitvà ka¤ci kÃlaæ gharÃvÃsaæ vasitvà mÃtÃpitunnaæ accayena isipabbajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà Himavante vÃsaæ kappesi. Tattha ciraæ vasitvà loïambilasevanatthÃya janapadaæ Ãgantvà BÃrÃïasiæ patvà rÃjuyyÃne vasitvà punadivase sunivattho supÃruto tÃpasÃkappasampanno bhikkhÃya nagaraæ pavisitvà rÃjadvÃraæ pÃpuïi.


#<[page 506]>#
%<506                      I. EkanipÃta. 15. KakaïÂakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  RÃjà sÅhapa¤jarena olokento taæ disvà iriyÃpathe pasÅditvà "ayaæ tÃpaso santindriyo santamÃnaso yugamattadaso padavÃre padavÃre sahassatthavikaæ Âhapento viya sÅhavijambhitena Ãgacchati, sace santadhammo nÃm' eko atthi imassa ten' abbhantarena bhavitabban" ti cintetvà ekaæ amaccaæ olokesi. So "kiæ karomi devÃ" 'ti Ãha.
"Etaæ tÃpasaæ ÃnehÅti". So "sÃdhu devà 'ti Bodhisattaæ upasaækamitvà vanditvà hatthato bhikkhÃbhÃjanaæ gahetvà "kiæ mahÃpu¤¤Ã" 'ti vutte "bhante rÃjà pakkosatÅti" Ãha.
Bodhisatto "na mayaæ rÃjakulÆpagÃ, hemavatakà nÃm' amhÃ" 'ti Ãha. Amacco gantvà tam atthaæ ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà "a¤¤o amhÃkaæ kulÆpako n' atthi, Ãnehi nan "ti Ãha. Amacco gantvà Bodhisattaæ vanditvà yÃcitvà rÃjanivesanaæ pavesesi. RÃjà Bodhisattaæ vanditvà samussitasetacchatte ka¤canapallaæke nisÅdÃpetvà attano paÂiyattaæ nÃnaggarasabhojanaæ bhojetvà "bhante kuhiæ vasathÃ" 'ti pucchi. "Hemavatakà mayaæ mahÃrÃjÃ" ti. "IdÃni kahaæ gacchathÃ" 'ti "VassÃrattÃnurÆpaæ senÃsanaæ upadhÃrema mahÃrÃjÃ" 'ti "Tena hi bhante amhÃkaæ ¤eva uyyÃne vasathÃ" 'ti paÂi¤¤aæ gahetvà sayam pi bhu¤jitvà Bodhisattaæ ÃdÃya uyyÃnaæ gantvà païïasÃlaæ mÃpetvà rattiÂÂhÃnadivÃÂhÃnÃni kÃretvà pabbajitaparikkhÃre datvà uyyÃnapÃlaæ paÂicchÃpetvà nagaraæ pÃvisi. Tato paÂÂhÃya Bodhisatto uyyÃne vasati. RÃjÃpi 'ssa divase divase dvatikkhattuæ upaÂÂhÃnaæ gacchati. Tassa pana ra¤¤o duÂÂhakumÃro nÃma putto ahosi caï¬o pharuso, n' eva rÃjà dametuæ asakkhi na sesa¤ÃtakÃ. AmaccÃpi brÃhmaïagahapatikÃpi ekato hutvà "sÃmi, mà evaæ kari, evaæ kÃtuæ na labbhÃ" ti kujjhitvà kathentÃpi kathaæ gÃhÃpetum na sakkhiæsu. RÃjà cintesi: "Âhapetvà mama ayyaæ sÅlavantaæ tÃpasaæ a¤¤o imaæ kumÃraæ dametuæ samattho nÃma n' atthi, so yeva naæ damessatÅti" so kumÃraæ ÃdÃya Bodhisattassa santikaæ gantvà "bhante ayaæ kumÃro caï¬o pharuso,


#<[page 507]>#
%<                           9. EkapaïïajÃtaka (149.)            507>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  mayaæ imaæ dametuæ na sakkoma, tumhe taæ ekena upÃyena sikkhÃpethÃ" 'ti kumÃraæ Bodhisattassa niyyÃdetvà pakkÃmi. Bodhisatto kumÃraæ gahetvà uyyÃne vicaranto ekato ekena ekato ekenà 'ti dvÅhi yeva pattehi ekaæ nimbapotakaæ disvà kumÃraæ Ãha: "kumÃra etassa tÃva rukkhassa potakassa païïaæ khÃditvà rasaæ jÃnÃhÅti". So tassa ekaæ païïaæ saækhÃditvà rasaæ ¤atvà dhÅti saha kheÊena bhÆmiyaæ nuÂÂhubhi, "kiæ etaæ kumÃrÃ"' ti vutte "bhante idÃn' ev' esa rukkho halÃhalavisÆpamo, va¬¬hanto pana bahÆ manusse mÃressatÅti" nimbapotakaæ uppÃÂetvà hatthehi pari madditvà imaæ gÃtham Ãha:

  @<Ja_I,15.9(=149).1: Ekapaïïo ayaæ rukkho na bhumyà caturaÇgulo
                 phalena visakappena, mahÃyaæ kim bhavissatÅti. || Ja_I:145 ||>@

     Tattha ekapaïïo ti ubhosu passesu ekekapaïïo, na bhumyà caturaÇgulo ti bhÆmito caturaÇgulamattam pi na va¬¬hito, phalenà ti palÃsena, visakappenà ti halÃhalavisasadisena, evaæ khuddako pi samÃno evarÆpena tittakena païïena samannÃgato ti attho, mahÃyaæ kiæ bhavissatÅti yadà panÃyaæ vuddhippatto mahà bhavissati tadà kiæ nÃma bhavissati, addhà manussamÃraïako bhavissatÅti evaæ uppÃÂetvà madditvà cha¬¬esin ti Ãha.
     Atha naæ Bodhisatto etad avoca: "kumÃra tvaæ imaæ nimbapotakaæ idÃn' eva evaæ tittako, mahallakakÃle kuto imaæ nissÃya va¬¬hÅti' uppÃÂetvà madditvà cha¬¬esi, yathà tvaæ etasmiæ paÂipajji evaæ eva tvaæ raÂÂhavÃsino pi `ayaæ kumÃro daharakÃle yeva evaæ caï¬o pharuso, mahallakakÃle rajjaæ patvà kiæ nÃma karissati, kuto amhÃkaæ etaæ nissÃyo va¬¬hÅti' tava kulasantakaæ rajjaæ adatvà nimbapotakaæ viya taæ uppÃÂetvà raÂÂhà pabbÃjaniyakammaæ karissanti. Tasmà nimbarukkhapaÂibhÃgataæ hitvà ito paÂÂhÃya khantimettÃnuddayasampanno hohÅti". So tato paÂÂhÃya nihatamÃno nibbisevano khantimettÃnuddayasampanno hutvà Bodhisattassa ovÃde Âhatvà pitu accayena rajjaæ patvà dÃnÃdÅni pu¤¤akammÃni katvà yathÃkammaæ agamÃsi.


#<[page 508]>#
%<508                  I. EkanipÃta. 15. KakaïÂakavagga.>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/ 
     Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà "na bhikkhave idÃn' ev' esa duÂÂha-LicchavikumÃro mayà damito, pubbe pi ahaæ etaæ damesi yevÃ" 'ti vatvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà duÂÂhakumÃro ayaæ LicchavikumÃro ahosi, rÃjà ùnando, ovÃdadÃyakatÃpaso pana aham evÃ" 'ti. EkapaïïajÃtakaæ.

                      $<10. Sa¤jÅvajÃtaka.>$
     Asantaæ yo paggaïhÃtÅti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto AjÃtasattussa ra¤¤o asantapaggahaæ Ãrabbha kathesi.
So hi BuddhÃnaæ paÂikaïÂakabhÆte dussÅle pÃpadhamme Devadatte pasÅditvà taæ asantaæ asappurisaæ paggayha "tassa sakkÃraæ karissÃmÅti" bahuæ dhanam pariccajitvà GayÃsÅse vihÃraæ kÃretvà tass' eva vacanaæ gahetvà pitaraæ dhammarÃjÃnaæ sotÃpannaæ ariyasÃvakaæ ghÃtetvà attano sotÃpattimaggassa upanissayaæ chinditvà mahÃvinÃsam patto. So hi "Devadatto paÂhavipaviÂÂho" ti sutvà "kacci nu kho mam pi paÂhavi gileyyÃ" 'ti bhÅtatasito rajjasukhaæ na labhati, sayane assÃdaæ na vindati, tibbakÃraïÃbhitunno hatthipoto viya kampamÃno vicarati. So paÂhaviæ phalamÃnaæ viya avÅcijÃlaæ nikkhamantaæ viya paÂhaviyà attÃnaæ giliyamÃnaæ viya ÃdittÃya lohapaÂhaviyà uttÃnakaæ nippajjÃpetvà ayasÆlehi koÂÂiyamÃnaæ viya ca samanupassi. Ten' etassa pahaÂakukkuÂasseva muhuttam pi kampamÃnassa avatthÃnaæ nÃma na hosi. SammÃsambuddhaæ passitukÃmo khamÃpetukÃmo pa¤haæ pucchitukÃmo ahosi, attano aparÃdhamahantatÃya upasaækamituæ na sakkoti. Ath' assa RÃjagahanagare kattikarattivÃre sampatte devanagaraæ viya nagare alaækate mahÃtale amaccagaïaparivutassa ka¤canÃsane nisinnassa JÅvakaæ KomÃrabhaccaæ avidÆre nisinnaæ disvà etad ahosi: "JÅvakaæ gahetvà SammÃsambuddhaæ passissÃmi, na kho pana sakkà mayà ujukam eva vattuæ: `ahaæ samma JÅvaka sayaæ gantuæ na sakkomi, ehi maæ satthu santikaæ nehÅti' pariyÃyena pana rattisampadaæ vaïïetvà 'kan nu kho ajja mayaæ samaïaæ và brÃhmaïaæ và payirupÃseyyÃma yan no payirupÃsantÃnaæ cittaæ pasÅdeyyÃ' 'ti vakkhÃmi,


#<[page 509]>#
%<                          10. Sa¤jÅvajÃtaka. (150.)              509>%
\<[... content straddling page break has been moved to the page above ...]>/  taæ sutvà amaccà attano SatthÃrÃnaæ vaïïaæ kathessanti, JÅvako pi SammÃsambuddhassa vaïïaæ kathessati, atha naæ gahetvà Satthu santikaæ gacchissÃmÅti" so pa¤cahi padehi rattiæ vaïïesi:
         "Lakkha¤¤Ã vata bho dosinà ratti,
         abhirÆpà vata bho dosinà ratti,
         dassanÅyà vata bho dosinà ratti,
         pÃsÃdikà vata bho dosinà ratti,
         ramaïÅyà vata bho dosinà ratti,
kaæ nu khv-ajja mayhaæ samaïaæ và brÃhmaïaæ và payirupÃsato cittaæ pasÅdeyyÃ" 'ti. Ath' eko amacco PurÃïassa Kassapassa vaïïaæ kathesi eko MakkhaligosÃlassa eko Ajitakesakambalassa eko KakudhakaccÃyanassa eko sa¤jayabelaÂÂhiputtassa eko NÃthaputtanigaïÂhassà 'ti. RÃjà tesaæ kathaæ sutvà tuïhÅ ahosi. So hi JÅvakass' eva mahÃamaccassa kathaæ paccÃsiæsati. JÅvako pi "ra¤¤o maæ Ãrabbha kathite yeva jÃnissÃmÅti" avidÆre tuïhÅ nisÅdi. Atha naæ rÃjà Ãha:
"tvaæ pana samma jÅvaka kiæ tuïhÅti". Tasmiæ khaïe JÅvako uÂÂhÃyÃsanà yena Bhagavà ten' a¤jaliæ panÃmetvà "eso deva arahaæ SammÃsambuddho amhÃkaæ ambavane viharati saddhiæ a¬¬hateÊasehi bhikkhusatehi, ta¤ ca pana Bhagavantaæ evaæ kalyÃïo kittisaddo abbhuggato" ti nava arahÃdiguïe vatvà jÃtito paÂÂhÃya pubbanimittÃdibhedaæ Bhagavato ÃnubhÃvaæ pakÃsetvà "taæ Bhagavantaæ devo payirupÃsatu, dhammaæ suïÃtu, pa¤haæ pucchatÆ" 'ti Ãha. RÃjà sampuïïamanoratho hutvà "tena hi samma JÅvaka hatthiyÃnÃni kappÃpehÅti" yÃnÃni kappÃpetvà mahantena rÃjÃnubhÃvena JÅvakambavanaæ gantvà gandhamaï¬alamÃlehi bhikkhusaæghaparivutaæ TathÃgataæ disvà santavÅcimajjhe mahaïïavaæ viya niccalaæ bhikkhusaæghaæ ito c' ito ca anuviloketvà "evarÆpà nÃma me parisà na diÂÂhapubbÃ" ti iriyÃpathe yeva pasÅditvà saæghassa a¤jalim paggaïhitvà thutim katvà Bhagavantaæ vanditvà ekamantaæ nisinno sÃma¤¤aphalapa¤haæ pucchi. Ath' assa Bhagavà dvÅhi bhÃïavÃrehi patimaï¬etvà SÃma¤¤aphalasuttantaæ kathesi. So suttapariyosÃne attamano Bhagavantaæ khamÃpetvà uÂÂhÃyÃsanà padakkhiïaæ katvà pakkÃmi. Satthà acipakkantassa ra¤¤o bhikkhÆ Ãmantetvà "khat' Ãyaæ bhikkhave rÃjÃ,


#<[page 510]>#
%<510                       1. EkanipÃta.  15. KakaïÂakavagga.>%
sac' Ãyaæ bhikkhave rÃjà issariyakÃraïà pitaraæ dhammikaæ dhammarÃjÃnaæ jÅvità na voropessatha imasmiæ yeva Ãsane virajaæ vÃtamalaæ dhammacakkhuæ uppajjissatha, Devadattam pana nissÃya asantam paggahaæ katvà sotÃpattiphalà parihÅno" ti Ãha. Punadivase bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso AjÃtasattu kira asantaæ paggahaæ katvà dussÅlaæ pÃpakammaæ Devadattaæ nissÃya pitughÃtakammassa katattà sotÃpattiphalà parihÅno Devadattena nÃsito rÃjÃ" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave AjÃtasattu idÃn' eva asantaæ paggahaæ katvà mahÃvinÃsam patto, pubbe p' esa asantapaggahen' eva attÃnaæ nÃsesÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari:
     AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto mahÃvibhave brÃhmaïakule nibbattitvà vayapatto Takkasilaæ gantvà sabbasippÃni uggaïhitvà BÃrÃïasiyaæ disÃpÃmokkho Ãcariyo hutvà pa¤camÃïavakasatÃni sippaæ vÃceti.
Tesu mÃïavesu Sa¤jÅvo nÃma mÃïavo atthi. Bodhisatto tassa matakuÂÂhÃpanamantaæ adÃsi. So uÂÂhÃpanamantam eva gahetvà paÂibÃhanamantaæ pana agahetvà ekadivasaæ mÃïavehi saddhiæ dÃruatthÃya ara¤¤aæ gantvà ekaæ matavyagghaæ disvà mÃïave Ãha: "bho imaæ matavyagghaæ uÂÂhÃpessÃmÅti". MÃïavà "na sakkhissasÅti". Ãhaæsu. "PassantÃnaæ ¤eva vo uÂÂhÃpessÃmÅti". "Sace mÃïava sakkosi uÂÂhÃpehÅti" eva¤ ca pana vatvà te mÃïavà rukkhaæ abhirÆhiæsu. Sa¤jÅvo mantaæ parivattetvà matavyagghaæ sakkharÃya pahari. Vyaggho uÂÂhÃya vegenÃgantvà Sa¤jÅvaæ galanÃliyaæ ¬asitvà jÅvitakkhayaæ pÃpetvà tatth' eva pati. Sa¤jÅvo pi tatth' eva pati. Ubho pi ekaÂÂhÃne yeva matà nipajjiæsu. MÃïavà dÃruæ ÃdÃya gantvà taæ pavattiæ Ãcariyassa Ãrocesuæ. ùcariyo mÃïave Ãmantetvà "tÃtà asantapaggahakÃraïà nÃma ayuttaÂÂhÃne sakkÃrasammÃnaæ karonto evarÆpaæ dukkhaæ paÂilabhati yevÃ" 'ti vatvà imam gÃtham Ãha:


#<[page 511]>#
%<                     10. Sa¤jÅvajÃtaka. (150.)                    511>%

  @<Ja_I,15.10(=150).1: Asantaæ yo paggaïhÃti asantaæ c' Æpasevati
                 tam eva ghÃsaæ kurute vyaggho Sa¤jÅviko yathà ti. || Ja_I:146 ||>@

     Tattha asantan ti tÅhi duccaritehi samannÃgataæ dussÅlaæ pÃpadhammaæ, yo paggaïhÃtÅti yaæ khattiyÃdisu yo koci evarÆpaæ dussÅlaæ pabbajitaæ và cÅvarÃdisampadÃnena gahaÂÂhaæ và uparajjasenÃpatiÂÂhÃnÃdisampadÃnena paggaïhÃti sakkÃrasammÃnaæ karotÅti attho, asantaæ c' ÆpasevatÅti yo ca evarÆpaæ asantaæ dussÅlaæ upasevati bhajati payirupÃsati, tam eva ghÃsaæ kurute ti tam eva asantaæ sampaggahantaæ yo dussÅlo pÃpapuggalo ghasati saækhÃdati vinÃsaæ pÃpeti, kathaæ: vyaggho Sa¤jÅviko yathà ti yathà Sa¤jÅvena mÃïavena mantaæ parivattetvà matavyaggho Sa¤jÅviko jÅvitasampadÃnena sampaggahito attano jÅvitadÃyakaæ Sa¤jÅvam eva jÅvità voropetvà tatth' eva pÃtesi evam a¤¤o pi yo asantasampaggahaæ karoti so dussÅlo taæ attano sampaggahaæ eva vinÃseti, evaæ asantasampaggÃhikà vinÃsaæ pÃpuïantÅti.
     Bodhisatto imÃya gÃthÃya mÃïavÃnaæ dhammaæ desetvà dÃnÃdÅni pu¤¤ani katvà yathÃkammaæ gato.
     SatthÃpi imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi:
"Tadà matavyagghupaÂÂhÃko mÃïavo AjÃtasattu ahosi, disÃpÃmokkho Ãcariyo pana aham evÃ" 'ti. Sa¤jÅvajÃtakaæ. KakaïÂakavaggo pannarasamo. EkanipÃtavaïïanà niÂÂhitÃ.