Jataka: I. Ekanipata Based on the ed. by V. Fausb”ll: The JÃtaka together with its commentary, being tales of the anterior births of Gotama Buddha. For the first time edited in the original PÃli, Vol. I, London : Pali Text Society 1877. (Reprinted 1962) Input by the Dhammakaya Foundation, Thailand, 1989-1996 [GRETIL-Version vom 13.3.2015] NOTICE This file is (C) Copyright the Pali Text Society and the Dhammakaya Foundation, 2015. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License. These files are provided by courtesy of the Pali Text Society for scholarly purposes only. In principle they represent a digital edition (without revision or correction) of the printed editions of the complete set of Pali canonical texts published by the PTS. While they have been subject to a process of checking, it should not be assumed that there is no divergence from the printed editions and it is strongly recommended that they are checked against the printed editions before quoting. ANNOTATED VERSION IN PTS LAYOUT STRUCTURE OF REFERENCES (added): A. Verses in the NidÃnakathà (introduction): JaNi_nnn = JaNi_verse number B. Verses in the JÃtakas: 1. Reference at the beginning of JÃtaka verses: Ja_n,n.nn(=nnn).nn = Ja_NipÃta,Vagga[in NipÃtas I-VIII only!].JÃtaka in that NipÃta/Vagga(=running JÃtaka number).Verse 2. Reference at the end of JÃtaka verses: Ja_n:nnn = Ja_NipÃta:running verse number EXAMPLE: In NipÃta III, the 10th JÃtaka of the 5th Vagga is the altogether 300th JÃtaka (counted from NipÃta I, Vagga 1, JÃtaka 1). Accordingly, the 3rd verse of this JÃtaka is introduced with the reference: "Ja_III,5.10(=300).3:" [NipÃtas IXff. having no Vagga division, the NipÃta number is followed by a full-stop (not a comma, as after Vagga numbers) and the number of the JÃtaka, e.g. "Ja_IX.2(=428).2:"] Counted from the beginning of NipÃta III, the 3rd verse of Ja_III,5.10 is the altogether 150th verse in that NipÃta, as indicated by the additional reference at the end of that same verse: "Ja_III:150" #<...># = BOLD %<...>% = ITALICS *<...>* = SUPERSCRIPT $<...>$ = UNDERLINE/LARGE \<...>\ = REDLINE @<...>@ = OUTLINE/BLUE ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf and http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf For further information see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm ___________________________________________________________________ JÃtaka with Commentary Vol. I #<[page 001]># %< 1>% NAMO TASSA BHAGAVATO ARAHATO SAMMùSAMBUDDHASSA. ## ## #*>/} assa pu¤¤assa Ratanattaye pavattassÃnubhÃvena bhetvÃ\<*<2>*>/ sabbe upaddave># ## #*>/ anante bodhisambhÃre paripÃcesi\<*<4>*>/ nÃyako># #*>/ JÃtakaæ nÃma saægÅtaæ\<*<6>*>/ dhammasaægÃhakehi\<*<7>*>/ yaæ># ## ## ## ## #*>/, bhÃsato tam me sÃdhu gaïhantu sÃdhavo.># \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck namassanÃdino? 2 Ck hetvÃ, Cv hatvÃ. 3 Ck -nittaraïa-, Cs -nittaraïa- corrected to -nittharaïa-. 4 Ck paripÃceti. 5 Cs saÇgahaæ. 6 Cs saÇgÅtaæ. 7 Cs -saÇgÃhakehi. 8 Cs bhÃsissam. >/ #<[page 002]># %<2 TÅïi NidÃnÃni.>% Sà panÃyaæ JÃtakassa Atthavaïïanà DÆrenidÃnaæ AvidÆrenidÃnaæ San- tikenidÃnan ti imÃni tÅïi nidÃnÃni dassetvà vaïïiyamÃnà ye naæ suïanti tehi samudÃgamato paÂÂhÃya vi¤¤ÃtattÃ\<*<1>*>/ yasmà suÂÂhu vi¤¤Ãtà nÃma hoti tasmà taæ tÅïi nidÃnÃni dassetvà vaïïayisÃma. Tattha Ãdito tÃva tesaæ nidÃnÃnaæ paricchedo veditabbo. DÅpaækarapÃdamÆlasmiæ hi katÃbhinÅhÃrassa MahÃsattassa yÃva VessantarattabhÃvà cavitvà Tusita- pure nibbatti tÃva pavatto kathÃmaggo DÆrenidÃnaæ nÃma. Tusita- bhavanato pana cavitvà yÃva bodhimaï¬e sabba¤¤utappatti tÃva pavatto kathÃmaggo AvidÆrenidÃnaæ nÃma. SantikenidÃnaæ pana tesu tesu ÂhÃnesu viharato tasmim tasmim yeva ÂhÃne labbhatÅti. Tatr' idaæ DÆrenidÃnaæ nÃma: I. DÆrenidÃna. Ito kira kappasatasahassÃdhikÃnaæ catunnaæ asaækheyyÃnaæ matthake AmaravatÅ nÃma nagaraæ ahosi. Tattha Sumedho nÃma brÃh- maïo paÂivasati ubhato sujÃto mÃtito ca pitito\<*<2>*>/ ca saæsuddhagahaïiko yÃva sattamà kulaparivaÂÂà akkhitto anupakkuÂÂho jÃtivÃdena abhirÆpo dassanÅyo pÃsÃdiko paramÃya vaïïapokkharatÃya samannÃgato. So a¤¤aæ kammaæ akatvà brÃhmaïasippam eva uggaïhi. Tassa dahara- kÃle yeva mÃtÃpitaro kÃlam akaæsu. Ath' assa rÃsiva¬¬hako amacco ayapotthakaæ\<*<3>*>/ Ãharitvà suvaïïarajatamaïimuttÃdibharite gabbhe vi- varitvà "ettakaæ\<*<4>*>/ te kumÃra mÃtusantakaæ ettakaæ pitusantakaæ ettakaæ ayyakapayyakÃnan" ti yÃva sattamà kulaparivaÂÂà dhanaæ Ãcikkhitvà "etaæ paÂijaggÃhÅti" Ãha. Sumedhapaï¬ito cintesi: "imaæ dhanaæ saæharitvà mayhaæ pitupitÃmahÃdayo paralokaæ gacchantà ekaæ kahÃpaïam pi gahetvà na gatÃ, mayà pana gahetvà gamana- kÃraïaæ kÃtuæ vaÂÂatÅti" ra¤¤o Ãrocetvà nagare bheri¤\<*<5>*>/ carÃpetvà mahÃjanassa dÃnaæ datvà tÃpasapabbajjaæ pabbaji. Imassa pan' atthassa ÃvibhÃvatthaæ imasmiæ ÂhÃne Sumedhakathà kathetabbÃ. Sà pan' esà ki¤c' Ãpi Buddhavaæse nirantaraæ Ãgatà yeva gÃthÃbandhanena pana Ãgatattà na suÂÂhu pÃkaÂÃ, tasmà taæ antarantarà gÃthÃbandha- dÅpakehi vacanehi saddhiæ kathessÃma. KappasatasahassÃdhikÃnaæ hi catunnaæ asaækheyyÃnaæ matthake dasahi saddehi avivittaæ Ama- ravatÅti ca Amaran ti ca laddhanÃmaæ nagaraæ ahosi; yaæ sandhÃya Buddhavaæse vuttaæ: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs Cv seem to have vi¤¤Ãnattà and Ck {vi¤¤Ãnatthà "I. Cfr. Dhp. p.116."} 2 Ck pÅtito. 3 so all three MSS. 4 Cv ettakan. 5 Cs bheriæ. >/ #<[page 003]># %< SumedhakathÃ. 3>% #*>/ satasahasse ca caturo ca asaækhiye Amaraæ nÃma nagaraæ dassaneyyaæ manoramaæ dasahi saddehi avivittaæ annapÃnasamÃyutan ti.># Tattha dasahi saddehi avivittan ti hatthisaddena assasaddena rathasaddena bherisaddena muÂiÇgasaddena vÅïÃsaddena\<*<2>*>/ gÅtasaddena sammasaddena saækha- saddena tÃÊasaddena\<*<3>*>/ "asanÃtha\<*<4>*>/ pivatha khÃdathÃ" 'ti dasamena saddenà 'ti imehi dasahi saddehi avivittaæ\<*<5>*>/ ahosi. Tesaæ pana saddÃnaæ ekadesam eva gahetvà ## Buddhavaæse vuttagÃthaæ vatvà ## #*>/># #*>/ vedÃna pÃragÆ\<*<8>*>/ lakkhaïe itihÃse ca sadhamme pÃramim gato ti># vuttaæ hi. Ath' ekadivasaæ so Sumedhapaï¬ito {uparipÃsÃdavaratale} rahogato hutvà pallaækaæ Ãbhujitvà nisinno cintesi: "punabbhave paï¬ita paÂisandhigahaïaæ nÃma dukkhaæ tathà nibbattanibbattaÂÂhÃne sarÅrabhedanaæ, aha¤ ca jÃtidhammo jarÃdhammo vyÃdhidhammo ma- raïadhammo, evaæbhÆtena mayà ajÃtiæ ajaraæ avyÃdhiæ adukkham asukhaæ sÅtalaæ AmatamahÃnibbÃnaæ pariyesituæ vaÂÂati, avassam bhavato mu¤citvà nibbÃnagÃminà ekena maggena bhavitabban" ti; tena vuttaæ: #*>/ cintes' ahan tadÃ: 'dukkho punabbhavo nÃma sarÅrassa ca bhedanaæ.># ## #*>/ cha¬¬ayitvÃna\<*<11>*>/ gaccheyyaæ anapekho anatthiko.># \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv omits ca. 2 Ck Cs vÅïa-. 3 Cs tÃla-. 4 Cs asnÃtha. 5 Cv vivittaæ. 6 Cs Cv pahuta-. 7 Ck tiïïa, Cv tiïïa corrected to tiïïaæ. 8 Ck Cs pÃragu. 9 Cs eva¤. 10 all three MSS. -kunapa-. 11 Ck cha¬¬hayitvÃna, Cs ja¬¬hayitvÃna. >/ #<[page 004]># %<4 Maggo NibbÃnagÃmÅ.>% #*>/. pariyesissÃmi taæ maggaæ. bhavato parimuttiyÃ' ti.># Tato uttarim pi evaæ cintesi: "yathà hi loke dukkhassa paÂipakkha- bhÆtaæ sukhaæ nÃma atthi evaæ bhave sati tappaÂipakkhena vibha- venÃpi bhavitabbaæ, yathà ca uïhe sati tassa vÆpasamabhÆtaæ sÅtam pi atthi evaæ rÃgÃdÅnaæ\<*<2>*>/ vÆpasamena NibbÃnenÃpi bhavitabbaæ. yathà ca pÃpakassa lÃmakassa dhammassa paÂipakkhabhÆto kalyÃïo anavajja- dhammo pi atthi yeva evam eva pÃpikÃya jÃtiyà sati sabbajÃtikhe- panato ajÃtisaækhÃtena NibbÃnenapi bhavitabbam evÃ" 'ti; tena vuttaæ: ## ## #*>/ vijjati evam eva jÃti vijjante\<*<4>*>/ ajÃtiæ pi icchitabbakan' ti.># Aparam pi cintesi: "yathà nÃma gÆtharÃsimhi nimuggena purisena dÆrato pa¤cavaïïapadumasa¤channaæ mahÃtaÊÃkaæ disvà `katarena nu kho maggena ettha gantabban' ti taæ taÊÃkaæ gavesituæ yuttaæ yaæ tassa agavesanaæ na so taÊÃkassa doso evaæ kilesamaladhovane AmatamahÃnibbÃnataÊÃke vijjante tassa agavesanaæ na AmatanibbÃna- mahÃtaÊÃkassa doso, yathà ca corehi samparivÃrito puriso palÃyanamagge vijjamÃne pi sace na palÃyati na so maggassa doso purisass' eva doso evam eva kilesehi parivÃretvà gahitassa purisassa vijjamÃne yeva nibbÃna- gÃmimhi sive magge maggassa agavesanaæ nÃma na maggassa doso puggalass' eva doso, yathà ca vyÃdhipÅÊito puriso vijamÃne vyÃdhi- tikicchake vejje sace taæ vejjaæ gavesitvà vyÃdhin\<*<5>*>/ na tikicchÃpeti na so vejjassa doso evam eva yo kilesavyÃdhipÅÊito kilesavÆpasama- maggakovidaæ vijjamÃnam eva Ãcariyaæ na gavesati tass' eva doso na kilesavinÃsakassa ÃcariyassÃ" 'ti; tena vuttaæ: ## #*>/ na gavesati taæ taÊÃkaæ na doso Amatantale.\<*<7>*>/># \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv hetuyo. 2 Cs rÃgÃdinaæ. 3 Cs kalyÃïam pi corrected to kalyÃïam api. 4 Cv evaæ jÃtimhi vijjante. 5 Cs vyÃdhiæ. 6 Cv -taÊe. 7 Ck Cv -taÊe. >/ #<[page 005]># %< Maggo NibbÃnagÃmÅ. 5>% #*>/ pariruddho vijjante gamane pathe na palÃyati so puriso na doso a¤jasassa so># ## ## ## Aparam pi cintesi: "yathà maï¬anakajÃtiko puriso kaïÂhe Ãsattaæ kuïapaæ\<*<2>*>/ cha¬¬etvà sukhaæ gacchati evaæ mayÃpi imaæ pÆtikÃyaæ cha¬¬etvà anapekhena NibbÃnanagaraæ pÃvisitabbaæ\<*<3>*>/, yathà ca nara- nÃriyo ukkÃrabhÆmiyaæ uccÃrapassÃvaæ katvà na taæ ucchaÇgena và ÃdÃya dasantena và veÂhetvà gacchanti jigucchamÃnà pana anapekhà va cha¬¬etvà gacchanti evaæ mayÃpi imaæ pÆtikÃyaæ anapekhena cha¬¬etvà Amataæ\<*<4>*>/ NibbÃnanagaraæ pavisituæ vaÂÂati, yathà ca navikà nÃma jajjaraæ nÃvaæ anapekhà cha¬¬etvà gacchanti evaæ aham pi imaæ navahi vaïamukhehi paggharantaæ kÃyaæ cha¬¬etvà anapekho NibbÃnanagaraæ pavisissÃmi, yathà ca puriso nÃnÃratanÃni ÃdÃya corehi saddhim maggaæ gacchanto attano ratananÃsabhayena te cha¬¬etvà khemaæ maggaæ gaïhÃti evaæ ayam pi karajakÃyo ratanavilopaka- corasadiso, sac' Ãhaæ ettha taïhaæ karissÃmi ariyamaggakusaladham- maratanam me nassissati, tasmà mayà imaæ corasadisaæ kÃyaæ cha¬- ¬etvà NibbÃnanagaraæ pavisituæ vaÂÂatÅti"; tena vuttaæ: #*>/ puriso kaïÂhe baddhaæ jigucchiya mocayitvÃna gaccheyya sukhÅ serÅ sayaævasÅ># #*>/ cha¬¬ayitvÃna gaccheyyaæ anapekho anatthiko.># ## #*>/ imaæ kÃyaæ nÃnÃkuïapapÆritaæ\<*<8>*>/ cha¬¬ayitvÃna gacchissaæ vaccaæ katvà yathà kuÂiæ.># #*>/ udakagÃhiniæ\<*<10>*>/ sÃmÅ cha¬¬etvà gacchanti anapekhà anatthikÃ># \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs aribhi. 2 Ck Cv kunapaæ, Cs kunapaæ corrected to kuïapaæ. 3 Cv pÃvisi- corrected to pavisi-. 4 Ck amata. 5 Cs Cv kunapaæ. 6 Ck Cs -kunapa-. 7 Ck evam evÃha, Cs evam evÃhaæ. 8 Cs -kunapa- corrected to -kuïapa-. 9 Cs paÊuggaæ. 10 Cv -gÃhiïiæ. >/ #<[page 006]># %<6 IsipabbajjÃ.>% #*>/ nÃvaæ va sÃmikÃ.># ## #*>/ viya, PahÃy' imaæ gamissÃmi kusalacchedanÃbhayÃ"' ti.># Evam Sumedhapaï¬ito nÃnÃvidhÃhi upamÃhi imaæ nekkhammÆpasaæ- hitaæ atthaæ cintetvà sakanivesane aparimitaæ bhogakkhandhaæ heÂÂhÃ- vuttanayena kapaïaddhikÃdÅnaæ\<*<3>*>/ vissajjetvà mahÃdÃnaæ datvà vatthu- kÃme ca kilesakÃme ca pahÃya Amaranagarato nikkhamitvà ekako va Himavante Dhammakaæ nÃma pabbataæ nissÃya assamaæ katvà païïa- sÃla¤ ca caækama¤ ca mÃpetvà pa¤cahi nÅvaraïadosehi vivajjitaæ "evaæ samÃhite citte" ti Ãdinà nayena vuttehi aÂÂhahi kÃraïaguïehi samupetaæ abhi¤¤ÃsaækhÃtaæ balaæ Ãharituæ tasmiæ assamapade navadosasamannÃgataæ sÃÂakaæ pajahitvà dvÃdasaguïasamannÃgataæ vÃkacÅraæ nivÃsetvà isipabbajjaæ pabbaji; evaæ pabbajito aÂÂhadosa- samÃkiïïaæ taæ païïasÃlaæ pahÃya dasaguïasamannÃgataæ rukkha- mÆlaæ upagantvà sabbaæ dha¤¤avikatiæ pahÃya pavattaphalabhojano hu- tvà nisajjaÂÂhÃnacaækamavasen' eva padhÃnaæ padahanto sattÃhabbhan- tare yeva aÂÂhannaæ samÃpattÅnaæ pa¤canna¤ ca abhi¤¤anaæ lÃbhÅ ahosi, evan\<*<4>*>/ taæ yathÃpatthitaæ abhi¤¤Ãbalaæ pÃpuïi; tena vuttaæ: ## ## #*>/ pa¤cadosavivajjitaæ aÂÂhaguïasamÆpetaæ,\<*<6>*>/ abhi¤¤Ãbalam Ãhariæ.># ## ## ## \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv chinnaæ corrected to jinnaæ, Cs jinnaæ corrected to jiïïaæ. 2 Cv mahÃcorabhaÂo. 3 Cs kapaïaddhikÃdinaæ, Ck kapaniddhikÃdÅnaæ, Cv kapanaddhikÃdÅnaæ. 4 Cs evaæ. 5 Cv mÃpetvÃ. 6 so all three MSS. >/ #<[page 007]># %< Abhi¤¤Ãbalaæ. 7>% ## ImÃya pana pÃÊiyÃ\<*<1>*>/ Sumedhapaï¬itena assamapaïïasÃlacaækamà sahatthà mÃpità viya vuttÃ, ayaæ, pan' ettha attho: MahÃsattaæ "Himavantaæ ajjhogahetvà ajja Dhammakapabbataæ pavisissatÅti" disvà Sakkena\<*<2>*>/ Vissakammadevaputtaæ Ãman- tetvà "tÃta ayaæ Sumedhapaï¬ito `pabbajissÃmÅti' nikkhanto, etassa vasanaÂÂhÃ- naæ mÃpehÅti". So tassa vacanaæ sampaÂicchitvà ramaïÅyaæ assamaæ supaïïa- sÃlaæ manoramaæ caækamaæ mÃpesi. Bhagavà pana tadà attano pu¤¤anubhÃ- vena nipphannaæ taæ assamapadaæ sandhÃya "SÃriputta tasmiæ Dhammakapabbate Assamo sukato mayhaæ païïasÃlà sumÃpitÃ, caækamaæ tattha mÃpesiæ pa¤cadosavivajjitan" ti Ãha. Tattha sukato mayhan ti sukato mayÃ, païïasÃlà sumÃpità ti païïacchadanasÃlÃpi me sumÃpità ahosi; pa¤cadosavivajjitan ti pa¤c' ime caækamanadosà nÃma\<*<3>*>/: thadhavisamatà antorukkhatà gahanacchannatÃ\<*<4>*>/ atisam- bÃdhatà atvisÃlatà ti, thaddhavisamabhÆmibhÃgasmim hi caækame caækamantassa pÃdà rujanti phoÂà uÂÂhahanti cittaæ ekaggataæ na labhati kammaÂÂhÃnaæ vipajjati, mudusamatale pana phÃsuvihÃraæ Ãgamma kammaÂÂhÃnaæ sampajjati\<*<5>*>/, tasmà thaddhavisamabhÆmibhÃgatà eko doso ti veditabbo, caækamassa anto majjhe và koÂiyaæ và rukkhe sati pamÃdam Ãgamma caækamantassa nalÃÂaæ và sÅsaæ và paÂiha¤¤atÅti antorukkhatà dutiyo doso, tiïalatÃdigahanacchanne\<*<6>*>/ caækame caæ- kamanto andhakÃrÃvelÃyaæ uragÃdike pÃïe akkamitvà và mÃreti tehi và daÂÂho dukkhaæ ÃpajjatÅti gahanacchannatà tatiyo doso, atisambÃdhe caækame ÃyÃmato ratanike và a¬¬haratanike và caækame\<*<7>*>/ caækamantassa paricchede pakkhalitvà nakhÃpi aÇguliyo pi bhijjantÅti atisambÃdhatà catuttho doso, ativisÃle caækame caækamantassa cittaæ vidhÃvati ekaggataæ na labhatÅti ativisÃlatà pa¤camo doso, puthulato pana diyaddharatanaæ dvÅsu passesu ratanamattaæ\<*<8>*>/ anucaækamanaæ dÅghato saÂÂhihatthaæ mudutalaæ\<*<9>*>/ samavippakiïïavÃlukaæ caækamanaæ vaÂÂati, Cetiyagirimhi dÅpappasÃdaka-Mahindattherassa caækamanaæ viya tÃdisaæ ahosi, tenÃha: caækamaæ tattha mÃpesiæ pa¤cadosavivajjitan ti, aÂÂhaguïasamÆ- petan ti aÂÂhahÅ samaïasukhehi upetaæ, aÂÂh' imÃni samaïasukhÃni nÃma: dhanadha¤¤apariggahÃbhÃvo anavajjapiï¬apÃtapariyesanabhÃvo nibbutapiï¬aæ bhu¤janabhÃvo\<*<10>*>/ raÂÂhaæ pÅÊetvà dhanasÃraæ và sÅsakahÃpaïÃdÅni và gaïhantesu rÃjakulesu raÂÂhakilesÃbhÃvo upakaraïesu nicchandarÃgabhÃvo coravilope nibbhaya- bhÃvo rÃjarÃjamahÃmattehi asaæsaÂÂhabhÃvo catusu disÃsu appaÂihatabhÃvo, idaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck pÃliyÃ, Cs pÃliyà corrected to pÃÊiyÃ. 2 Cv Sakko. 3 Cv omits nÃma. 4 Cs gahana- corrected to gahaïa-. 5 Cv sammajjati, Cs sammajjati corrected to sampajjati. 6 Cs -gahaïa-. 7 Cv omits caækame. 8 Ck Cv ratanamatta. 9 Cv mudutala. 10 so all three MSS. >/ #<[page 008]># %<8 Abhi¤¤Ãbalaæ.>% vuttaæ hoti: yathà tasmiæ assame vasantena sakkà honti imÃni aÂÂha sukhÃni vindituæ evam aÂÂhaguïasamupetaæ\<*<1>*>/ taæ assamaæ mÃpesin ti; abhi¤¤Ã- balam Ãharin ti pacchà tasmiæ assame vasanto kasiïaparikammaæ katvà abhi¤¤Ãna¤ ca samÃpattÅna¤ ca uppÃdanatthÃya aniccato dukkhato vipassanaæ ÃrabhitvÃ\<*<2>*>/ thÃmappattaæ vipassanÃbalaæ Ãhariæ\<*<3>*>/, yathà tasmiæ vasanto taæ balaæ Ãharituæ sakkomi\<*<4>*>/ evaæ taæ assamaæ tassa abhi¤¤atthÃya vipassanÃ- balassa anucchavikaæ katvà mÃpesin ti attho; sÃÂakaæ pajahiæ tattha na- vadosamupÃgatan ti etthÃyaæ ÃnupubbikathÃ\<*<5>*>/: tadà kira kuÂileïacaækamÃdi- patimaï¬itaæ\<*<6>*>/ pupphÆpagaphalÆpagarukkhasa¤channaæ ramaïÅyaæ madhura- salilÃsayaæ apagatavÃÊamigabhiæsanakasakuïaæ pavivekakkhamaæ assamaæ mÃ- petvà alaækatacaækamassa ubhosu antesu Ãlambanaphalakaæ saævidhÃya nisÅda- natthÃya caækamavemajjhe samatalaæ muggavaïïasilaæ mÃpetvà anto païïa- sÃlÃyaæ jaÂÃmaï¬alaæ vÃkacÅraæ tidaï¬akuï¬ikÃdike tÃpasaparikkhÃre maï- ¬ape pÃnÅyakuÂapÃnÅyasaækhapÃnÅyasarÃvÃni\<*<7>*>/ aggisÃlÃyaæ aÇgÃrakapalladÃruÃdÅnÅti\<*<8>*>/ evam yaæ yaæ pabbajitÃnaæ upakÃrÃya saævattati taæ sabbaæ mÃpetvà païïa- sÃladhittiyaæ "ye keci pabbajitukÃmà ime parikkhÃre gahetvà pabbajantÆ" 'ti akkharÃni chinditvà devalokam eva gate Vissakamme devaputte Sumedhapaï¬ito HimavantapÃde girikandarÃnusÃrena attano nivÃsÃnurÆpaæ phÃsukaÂÂhÃnaæ olo- kento nadÅnivattane vissakammanimmitaæ sakkadattiyaæ ramaïÅyaæ assamaæ disvà caækamanakotiæ gantvà padavala¤jaæ\<*<9>*>/ apassanto "dhuvaæ pabbajità dhura- gÃme bhikkhaæ pariyesitvà kilantarÆpà Ãgantvà païïasÃlaæ pavisitvà nisinnà bha- vissantÅti" cintetvà thokaæ Ãgametvà "`ativiya cirÃyantÅti' jÃnissÃmÅti" païïasÃ- lakuÂidvÃraæ\<*<10>*>/ vivaritvà anto pavisitvà ito c' ito ca olokento mahÃbhittiyaæ akkha- rÃni vÃcetvà "mayhaæ kappiyaparikkhÃrà ete, ime gahetvà pabbajissÃmÅti" attanà nivatthapÃrutaæ sÃÂakayugaæ pajahi, tenÃha: sÃÂakaæ pajahiæ tatthà ti, evaæ paviÂÂho ahaæ SÃriputta tassaæ païïasÃlÃyaæ sÃÂakaæ pajahiæ navadosa- mupÃgatan ti sÃÂakaæ pajahanto nava dose disvà pajahin ti dÅpeti, tÃpasa- pabbajjaæ pabbajitÃnaæ hi sÃÂakasmiæ nava dosà upaÂÂhahanti: mahagghabhÃvo eko doso, parapaÂibaddhatÃya uppajjanabhÃvo eko, paribhogena lahuæ kilissa- nabhÃvo eko kiliÂÂho ca dhovitabbo ca rajitabbo ca hoti, paribhogena jÅra- ïabhÃvo eko jiïïassa hi tunnaæ và aggaladÃnaæ\<*<11>*>/ và kÃtabbaæ hoti, puna pariyesanÃya durabhisambhavabhÃvo eko, tÃpasapabbajjÃya asÃruppabhÃvo eko, paccatthikÃnaæ sÃdhÃraïabhÃvo eko yathà hi naæ\<*<12>*>/ paccatthikà na gaïhanti tathà gopetabbaæ hoti, paribhu¤jantassa vibhÆsanaÂÂhÃnabhÃvo eko, gahetvà carantassa khandhabhÃramahicchabhÃvo eko ti; vÃkacÅraæ nivÃsesin ti tadà ahaæ SÃriputta ime nava dose disvà sÃÂakaæ pahÃya vÃkacÅraæ nivÃsesiæ, mu¤- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs Cv samÆpetaæ. 2 Cv ÃharitvÃ. 3 Ck Cs Ãhari. 4 Cs sakkoti. 5 Cv ÃnupubbakathÃ, Ck anupubbakathÃ. 6 Cs kuÂilena-. 7 Ck Cv -kÆÂa- 8 Cs Cv aægÃra-. 9 Ck Cv padavaÊa¤jaæ. 10 Cs -sÃlÃ-, Ck -sÃlÃ- corrected to -sÃla-. 11 Ck Cv aggaÊa-. 12 Cv taæ. >/ #<[page 009]># %< Abhi¤¤Ãbalaæ. 9>% jatiïaæ hÅrahÅraæ katvà ganthetvÃ\<*<1>*>/ kataæ vÃkacÅraæ nivÃsanapÃrupanatthÃya\<*<2>*>/ Ãdiyin ti attho, dvÃdasaguïamupÃgatan ti dvÃdasahi Ãnisaæsehi samannÃ- gataæ, vÃkacÅrasmiæ hi dvÃdasa ÃnisaæsÃ: appagghaæ sundaraæ kappiyan ti ayan\<*<3>*>/ tÃva eko Ãnisaæso, sahatthà kÃtuæ sakkà ti ayaæ tatiyo, paribhogena sanikaæ\<*<4>*>/ kilissati dhoviyamÃne\<*<5>*>/ pi papa¤co n' atthÅti ayaæ dutiyo, paribhogena jiïïe pi sibbitabbÃbhÃvo catuttho, puna pariyesantassa sukhena karaïabhÃvo pa¤camo, tÃpasapabbajjÃya sÃruppabhÃvo chaÂÂho, paccatthikÃnaæ nirÆpabho- gabhÃvo\<*<6>*>/ sattamo, paribhu¤jantassa vibhÆsanaÂÂhÃnÃbhÃvo aÂÂhamo, dhÃraïa- sallahukabhÃvo navamo, cÅvarapaccaye appicchabhÃvo dasamo, vÃkuppattiyà dham- mikÃnavajjabhÃvo ekÃdasamo, vÃkacÅre naÂÂhe pi anapekkhabhÃvo dvÃdasamo ti; aÂÂhadosasamÃkiïïaæ pajahiæ païïasÃlakan ti kathaæ pajahi, so kira varasÃÂakayugaæ omu¤canto cÅvaravaæse laggitaæ anojapupphadÃmasadisaæ rattaæ vÃkacÅraæ gahetvà nivÃsetvà tass' upari aparaæ suvaïïavaïïaæ vÃkacÅ- raæ paridahitvà punnÃgapupphasantharasadisaæ sakhuraæ ajinacammaæ ekaæsaæ katvà jaÂÃmaï¬alaæ paÂimu¤citvà cÆÊÃya saddhiæ niccalabhÃvakaraïatthaæ sÃ- rasÆciæ\<*<7>*>/ pavesetvà muttajÃlasadisÃya sikkÃya pavÃlavaïïaæ\<*<8>*>/ kuï¬ikaæ odahitvà tÅsu ÂhÃnesu vaækaæ kÃjaæ ÃdÃya ekissà kÃjakoÂiyà kuï¬ikaæ ekissà aækusa- pacchiæ tidaï¬akÃdÅni olambetvà khÃribhÃraæ aæse katvà dakkhiïena hatthena kattaradaï¬aæ gahetvà païïasÃlato nikkhamitvà saÂÂhihatthamahÃcaækame apa- rÃparaæ caækamanto attano vesaæ oloketvà "mayhaæ mano matthakaæ patto, sobhati vata me pabbajjÃ, BuddhapaccekabuddhÃdÅhi sabbehi vÅrapurisehi vaïïità thomità ayaæ pabbajjà nÃma, pahÅnaæ me gihibandhanaæ, nikkhanto 'smi\<*<9>*>/ nekkhammaæ\<*<10>*>/ laddhà me uttamapabbajjÃ, karissÃmi samaïadhammaæ, labhissÃmi maggaphalasukhan" ti ussÃhajÃto khÃrikÃjaæ otÃretvà caækamavemajjhe mug- gavaïïasilÃpaÂÂe suvaïïapaÂimà viya nisinno divasabhÃgaæ vÅtinÃmetvà sÃyaïha- samayaæ païïasÃlaæ pavisitvà bidalama¤cakapasse kaÂÂhattharikÃya nipanno sarÅraæ utuæ gÃhÃpetvà balavapaccÆse pabujjhitvà attano Ãgamanaæ Ãvajjesi: "ahaæ gharÃvÃse ÃdÅnavaæ disvà amitabhogaæ anantaæ yasaæ pahÃya ara¤¤aæ pavisitvà nekkhammagavesako hutvà pabbajito, ito dÃni paÂÂhaya pamÃdacÃraæ carituæ na vaÂÂati, pavivekaæ hi pahÃya vicarantaæ micchÃvitakkamakkhikà khÃdanti, idÃni mayà vivekam anubrÆhetuæ vaÂÂati, ahaæ hi gharÃvÃsaæ pali- bodhato disvà nikkhanto, aya¤ ca manÃpà païïasÃlÃ, beluvapakkavaïïaparibhaï¬a- katà bhÆmi, rajatavaïïà setabhittiyo, kapotapÃdavaïïaæ païïacchadanaæ, vi- cittattharakavaïïabidalama¤cako, nivÃsaphÃsukaæ vasanaÂÂhÃnaæ, etto atirekatarà viya me gehasampadà pa¤¤ayatÅti" païïasÃlÃya dose vicinanto aÂÂha dose passi, païïasÃlÃparibhogasmim hi aÂÂha ÃdÅnavÃ: mahÃsambhÃrena dabbasambhÃre sam- odhÃnetvà karaïapariyesanabhÃvo eko ÃdÅnavo, tiïapaïïamattikÃsu patitÃsu \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck gantetvÃ, Cs gantetvà corrected to ganthetvÃ. 2 Ck -pÃrÆpana-. 3 Cv ayaæ. 4 Cv saïikaæ. 5 Ck Cv dhopiyamÃne. 6 Ck -bhogÃbhÃvo. 7 Ck Cs -suciæ. 8 Ck pavÃÊavaïïa, Cv pavÃÊavaïïaæ. 9 Cv smiæ. 10 Ck Cv nekkhamma. >/ #<[page 010]># %<10 DÅpaækaro Buddho.>% tÃsaæ punappuna ÂhapetabbatÃya nibaddhajagganabhÃvo dutiyo, "senÃsanan\<*<1>*>/ nÃma mahallakassa pÃpuïÃti, avelÃya vuÂÂhÃpiyamÃnassa cittekaggatà na hotÅti" uÂÂhÃpanÅyabhÃvo\<*<2>*>/ tatiyo, sÅtuïhapaÂighÃtena kÃyassa sukhumÃlakaraïabhÃvo ca- tuÂÂho, "gehaæ\<*<3>*>/ paviÂÂhena yaæ ki¤ci pÃpaæ sakkà kÃtun" ti garahapaÂicchÃda- nabhÃvo pa¤camo, "mayhan" ti pariggahakaraïaæ chaÂÂho, "gehassa atthibhÃvo nÃma sadutiyakavÃso" ti sattamo, ÆkamaækuïagharagoÊikÃdÅnaæ sÃdhÃraïa- tÃya bahusÃdhÃraïabhÃvo aÂÂhamo, iti ime aÂÂhÃdÅnave disvà MahÃsatto païïa- sÃlaæ\<*<4>*>/ pajahi, tenÃha: aÂÂhadosasamÃkiïïaæ pajahiæ païïasÃlakan ti; upÃ- gamiæ rukkhamÆlaæ guïe dasah' upÃgatan ti "channaæ paÂikkhipitvà dasahi guïehi upetaæ rukkhamÆlaæ upagato 'smÅti" vadati, tatr' ime dasa guïÃ: appasamÃrambhatà eko guïo, "upagamanamattakam eva hi tattha hotÅti" appa- jagganatÃ\<*<5>*>/ dutiyo, "taæ hi sammaÂÂham pi asammaÂÂham pi paribhogaphÃsukaæ hoti yeva" anuÂÂhÃpanÅyabhÃvo\<*<6>*>/ tatiyo, "garahaæ na paÂicchÃdeti, tattha hi pÃpaæ karonto lajjatÅti" garahÃya apaÂicchannabhÃvo catuttho, "abbhokÃsavÃso viya kÃyaæ na santhambhetÅti" kÃyassa asanthambhanabhÃvo pa¤camo, pariggha- karaïabhÃvo chaÂÂho, gehÃlayapaÂikkhepo sattamo, bahusÃdhÃraïagehe viya "paÂi- jaggissÃmi\<*<7>*>/ naæ\<*<8>*>/ nikkhamathÃ" ti nÅharaïakÃbhÃvo aÂÂhamo, vasantassa sappÅ- tikabhÃvo navamo, rukkhamÆlasenÃsanassa gatagataÂÂhÃne sulabhatÃya anapekkha- bhÃvo dasamo ti, "ime dasa guïe disvà rukkhamÆlaæ upagato 'smÅti" vadati; imÃni ettakÃni kÃraïÃni sallakkhetvà MahÃsatto punadivase bhikkhÃya pÃvisi, ath' assa sampattagÃme manussà mahantena ussÃhena bhikkhaæ adaæsu, so bhattakiccaæ niÂÂhapetvà assamaæ Ãgamma nisÅditvà cintesi: "nÃhaæ `ÃhÃraæ labhÃmÅti' pabbajito, siniddhÃhÃro nÃm' esa mÃnamadapurisamade va¬¬heti, ÃhÃ- ramÆlakassa ca dukkhassa anto n' atthi, yan nÆnÃhaæ vÃpitaæ ropitaæ dha¤¤a- nibbattaæ ÃhÃraæ jahitvà pavattaphalabhojano bhaveyyan" ti; so tato paÂÂhÃya tathà katvà ghaÂanto vÃyamanto sattÃhabbhantare yeva aÂÂha samÃpattiyo pa¤ca abhi¤¤a nibbattesi, tena vuttaæ: VÃpitaæ ropitaæ dha¤¤aæ pajahiæ niravasesato, anekaguïasampannaæ pavattaphalam Ãdiyiæ, Tattha-ppadhÃnaæ padahiæ nisajjaÂÂhÃnacaækame. abbhantaramhi sattÃhe abhi¤¤Ãbala pÃpuïin ti. Evam abhi¤¤Ãbalaæ patvà SumedhatÃpase samÃpattisukhena vÅtinÃ- mente DÅpaækaro\<*<9>*>/ nÃma Satthà loke udapÃdi. Tassa paÂisandhi- jÃtibodhidhammacakkappavattanesu sakalÃpi dasasahassÅlokadhÃtu saæ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs senÃsanan corrected to senÃsanaæ. 2 all three MSS. uÂÂhÃpaniya-. 3 Cv gahaæ corrected to garahaæ. 4 Ck païïasÃlam. 5 Ck -jaggantÃ, Cv -janatÃ. 6 Ck anuÂÂhÃpaniya-. 7 Cv paÂijaggissÃmiæ corrected to -ssÃmi. 8 Cv omits naæ. 9 Cv dÅpaÇkaro. >/ #<[page 011]># %< DÅpaækaro Buddho. 11>% kampi sampakampi sampavedhi mahÃviravaæ viravi, dvattiæsa pubbani- mittÃni pÃturahaæsu. SumedhatÃpaso samÃpattisukhena vÅtinÃmento n' eva taæ saddam assosi na tÃni nimittÃni addasa; tena vuttaæ: ## #*>/ jhÃnaratisamappito" ti.># Tasmiæ kÃle DÅpaækaradasabalo catuhi khÅïÃsavasatasahassehi pari- vuto anupubbena cÃrikaæ caramÃno Rammakaæ nÃma nagaraæ patvà SudassanamahÃvihÃre paÂivasati. RammanagaravÃsino "DÅpaækaro kira samaïissaro paramÃbhisambodhiæ patvà pavattavaradhammacakko anu- pubbena cÃrikaæ caramÃno Rammanagaraæ patvà SudassanamahÃvi- hÃre paÂivasatÅti" sutvà sappinavanÅtÃdÅni c' eva bhesajjÃni vatthacchÃ- danÃni ca gÃhÃpetvà gandhamÃlÃdihatthà yena Buddho yena Dhammo yena Saægho tanninnà tappoïà tappabbhÃrà hutvà SatthÃraæ upa- saækamitvà vanditvà gandhÃdÅhi pÆjetvà ekamantaæ nisinnÃ, dham- madesanaæ sutvà svÃtanÃya nimantetvà uÂÂhÃyÃsanà pakkamiæsu. Te punadivase mahÃdÃnaæ sajjetvà nagaraæ alaækaritvà Dasabalassa Ãgamanamaggaæ alaækarontà udakabinnaÂÂhÃnesu paæsuæ\<*<2>*>/ pakkhi- pitvà samaæ bhÆmitalaæ katvà rajatapaÂÂavaïïaæ vÃlukaæ Ãkiranti, lÃjÃni c' eva pupphÃni ca vikiranti, nÃnÃvirÃgehi vatthehi dhaja- paÂÃke ussÃpenti, kadaliyo c' eva puïïaghaÂapantiyo ca patiÂÂhÃpenti. Tasmiæ kÃle SumedhatÃpaso attano assamapadà uggantvà tesaæ ma- nussÃnaæ uparibhÃgena ÃkÃsena gacchanto te haÂÂhatuÂÂhe manusse disvà "kin nu kho kÃraïan" ti ÃkÃsato oruyha ekamantaæ Âhito manusse pucchi: "hambho kassa tumhe imaæ maggaæ alaækarothÃ" 'ti; tena vuttaæ: #*>/ sodhenti tuÂÂhamÃnasÃ># ## ## \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cs nÃddasÃsiæ. 2 Ck Cs paæsu. 3 so all three MSS. >/ #<[page 012]># %<12 DÅpaækaro Buddho.>% #*>/ maggo a¤jasaæ vaÂumÃyanan"' ti.># Manussà Ãhaæsu: "bhante Sumedha na tvaæ jÃnÃsi: `DÅpaækarada- sabalo sammÃsambodhiæ patvà pavattavaradhammacakko cÃrikaæ ca- ramÃno amhÃkaæ nagaraæ patvà SudassanamahÃvihÃre paÂivasati, mayan\<*<2>*>/ taæ Bhagavantaæ nimantayimha, tass' etaæ Buddhassa Bha- gavato Ãgamanamaggaæ alaækaromÃ"' 'ti. SumedhatÃpaso cintesi: "`Buddho' ti kho ghosamattam pi loke dullabhaæ pag eva Buddhup- pÃdo, mayÃpi imehi manussehi saddhiæ Dasabalassa maggaæ alaæ- karituæ vaÂÂatÅti". So te manusse Ãha: "sace bho tumhe etaæ maggaæ Buddhassa alaækarotha mayham pi ekaæ okÃsaæ detha, aham pi tum- hehi saddhiæ maggaæ alaækarissÃmÅti". Te "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi- tvà "SumedhatÃpaso iddhimÃ" ti jÃnantà udakabhinnokÃsaæ sallak- khetvÃ" tvaæ imaæ ÂhÃnaæ alaækarohÅti" adaæsu. Sumedho buddhà rammaïaæ pÅtiæ\<*<3>*>/ gahetvà cintesi: "ahaæ imaæ okÃsaæ iddhiyà alaæ- karituæ pahomi, evaæ alaækato pana maæ na paritosessati, ajja mayà kÃyaveyyÃvaccaæ kÃtuæ vaÂÂatÅti" paæsuæ Ãharitvà tasmiæ padese pakkhipi. Tassa tasmiæ padese analaækate yeva DÅpaækaro Dasa- balo mahÃnubhÃvÃnaæ chaÊabhi¤¤akhÅïÃsavÃnaæ catuhi satasahassehi pa- rivuto devatÃsu dibbamÃlagandhÃdÅhi\<*<4>*>/ pÆjayantesu\<*<5>*>/ dibbasaægÅtesu pa- vattantesu\<*<6>*>/ manussehi\<*<7>*>/ mÃnusakagandhehi c' eva mÃlÃdÅhi ca pÆja- yantesu\<*<8>*>/ anantÃya BuddhalÅhÃya ManosilÃtale vijambhamÃno sÅho viya taæ alaækatapaÂiyattamaggaæ paÂipajji. SumedhatÃpaso akkhÅni um- mÅletvà alaækatamaggena Ãgacchantassa Dasabalassa dvattiæsamahÃ- purisalakkhaïapatimaï¬itaæ asÅtiyà anubya¤janehi anubya¤jitaæ; byÃ- mappabhÃya\<*<10>*>/ samparivÃritaæ maïivaïïagaganatale nÃnappakÃrÃ\<*<11>*>/ vijjul- latà viya ÃveÊÃveÊabhÆtà c' eva yugaÊayugaÊabhÆtà ca chabbaïïagha- nabuddharasmiyo\<*<12>*>/ vissajjentaæ rÆpaggappattaæ attabhÃvaæ oloketvà "ajja mayà Dasabalassa jÅvitapariccÃgaæ kÃtuæ vaÂÂatÅti" "mà Bhagavà kalale akkami, maïiphalakasetuæ pana akkamanto viya saddhiæ catuhi khÅïÃsavasatasahassehi mama piÂÂhiæ maddamÃno gacchatu, taæ me bhavissati dÅgharattaæ hitÃya sukhÃyÃ" 'ti kese mocetvà ajinajaÂÃvÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs sodhÅyati. 2 Cs mayaæ. 3 Cs buddhorammaïaæ pÅtiæ, Cv buddhÃrammanapÅtiæ. 4 Cs -gandhÃdisu, Ck gandhÃdÅsu. 5 Cv pÆjayantÅsu. 6 Cv pavattÅyamÃnesu. 7 so all three MSS.! instead of manussesu? 8 Cv pÆjiyamÃnesu. 9 Cs anuvya¤jitaæ. 10 Cs vyÃma-. 11 Cs -karÃ, Cv -kÃra. 12 Ck -ghaïa-. >/ #<[page 013]># %< BuddhabhÃvÃya AbhinÅhÃro. 13>% kacÅrÃni kÃÊavaïïe\<*<1>*>/ kalale pattharitvà maïiphalakasetuæ viya kalala- piÂÂhe nipajji; tena vuttaæ: #*>/ maggo a¤jasaæ vaÂumÃyanaæ'.># #*>/># ## ## ## #*>/} chaÊabhi¤¤ehi tÃdihi\<*<5>*>/ khÅïÃsavehi vimalehi paÂipajji a¤jasaæ\<*<6>*>/ Jino.># #*>/, Ãmodità naramarÆ sÃdhukÃraæ pavattayuæ.># ## #*>/ anuyanti TathÃgataæ.># #*>/ marÆ.># ## ## #*>/ kalale akkamittho, hitÃya me bhavissatÅti"'># so kalalapiÂÂhe nipannako va puna akkhÅni ummÅletvà DÅpaækaradasa- balassa Buddhasiriæ sampassamÃno evaæ cintesi: "sace ahaæ iccheyyaæ sabbakilese jhÃpetvà saæghanavako hutvà Rammanagaraæ paviseyyaæ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cs kÃla-. 2 Cs Cv sodhÅyati. 3 Ck pavedayaæ. 4 so all three MSS. 5 Ck tÃdÅhi, Cv tÃdisi. 6 Cs a¤jasa¤. 7 Ck Cs bahu. 8 Ck vejjayantÃ. 9 Cv ÃkÃsatalagatÃ. 10 Ck Cs add naæ. >/ #<[page 014]># %<14 AÂÂhadhammÃ.>% a¤¤Ãtakavesena pana me kilese jhÃpetvà NibbÃnapattiyÃ\<*<1>*>/ kiccaæ n' atthi, yan nÆnÃhaæ DÅpaækaradasabalo viya paramÃbhisambodhiæ patvà dhammanÃvaæ Ãropetvà mahÃjanaæ SaæsÃrasÃgarà uttÃretvà pacchà parinibbÃyeyyaæ, idaæ mayhaæ patirÆpan" ti. Tato aÂÂha dhamme sam- obhÃnetvà BuddhabhÃvÃya abhinÅhÃraæ katvà nipajji; tena vuttaæ: #*>/ nipannassa evam me Ãsi cetaso: `icchamÃno ahaæ ajja kilese jhÃpaye mama.># #*>/ pÃpuïitvà Buddho hessaæ sadevake.># #*>/ pÃpuïitvà santÃressaæ sadevake.># ## ## yasmà pana Buddhattaæ patthentassa ## ManussatthabhÃvasmiæ yeva hi Âhatvà Buddhattaæ patthentassa patthanà samijjhati nÃgassa và suppaïïassa và devatÃya và patthanà no samijjhati, manussattabhÃve pi purisaliÇge Âhitass' eva patthanà samijjhati itthiyà và paï¬akanapuæsakaubhato- bya¤janakÃnaæ\<*<5>*>/ và no samijjhati, purisassa pi tasmiæ attabhÃve arahattappattiyà hetusampannass' eva patthanà samijjhati no itarassa, hetusampannena pi sace jÅvamÃnakabuddhass' eva santikà patthentassa patthanà samijjhati parinibbute Buddhe cetiyasantike và bodhimÆle và patthentassa na samijjhati, BuddhÃnaæ santike patthentassÃpi pabbajjÃliÇge Âhitass' eva samijjhati no gihiliÇge Âhitassa, pabbajitassÃpi pa¤cÃbhi¤¤assa aÂÂhasamÃpattilÃbhino yeva samijjhati na imÃya guïasampattiyà virahitassa, guïasampannenÃpi yena attano jÅvitaæ BuddhÃnaæ pariccattaæ hoti tassa iminà adhikÃrena adhikÃrasampannass' eva samijjhati na itarassa, adhikÃrasampannassÃpi yassa BuddhakÃradhammÃnaæ atthÃya mahanto chando ca mahanto ussÃho ca vÃyÃmo ca pariyeÂÂhi\<*<6>*>/ tass' eva samijjhati na ita- rassa, tatth' idaæ chandamahantatÃya opammaæ: sace hi evam assa "yo sakala- cakkavÃÊagabbhaæ ekodakÅbhÆtaæ attano bÃhubalena pataritvà pÃraæ gantuæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv nibbÃnappattiyÃ. 2 Cv puthuviyaæ. 3 Ck sabba¤¤Ætaæ, Cv sabba¤¤utam. 4 Cv sabba¤¤utam. 5 Cs -vya¤jana-. 6 Cv pariyeÂÂhÅ. >/ #<[page 015]># %< Gotamo nÃma Buddho. 15>% samattho so Buddhattaæ pÃpuïÃti, yo và pana sakalacakkavÃlagabbhaæ veÊugum- basa¤channaæ viyÆhitvà madditvà padasà gacchanto pÃraæ gantuæ samattho so Buddhattaæ pÃpuïÃti, yo và pana sakalacakkavÃÊagabbhaæ sattiyo ÃkoÂetvà ni- rantaraæ sattithalasamÃkiïïaæ padasà akkamamÃno pÃraæ gantuæ samattho so Buddhattaæ pÃpuïÃti, yo và pana sakalacakkavÃÊagabbhaæ vÅtaccikaægÃrabharitaæ pÃdehi maddamÃno pÃraæ gantuæ samattho so Buddhattaæ pÃpuïÃtÅti" yo etesu ekam pi attano dukkaraæ na ma¤¤ati "ahaæ etam pi taritvà và gantvà và pÃraæ gahessÃmÅti" evaæ mahantena chandena ca ussÃbena ca vÃyÃmena ca pariyeÂÂhiyà ca samannÃgato hoti tassa patthanà samijjhati na itarassa. SumedhatÃpaso pana ime aÂÂha dhamme samodhÃnetvà BuddhabhÃvÃya abhinÅhÃraæ katvà nipajji. DÅpaækaro pi Bhagavà Ãgantvà SumedhatÃpasassa sÅsabhÃge Âhatvà maïisÅhapa¤jaraæ\<*<1>*>/ ugghÃÂento viya pa¤cavaïïapasÃdasampannÃni ak- khÅni ummÅletvà kalalapiÂÂhe nipannaæ SumedhatÃpasaæ disva "ayaæ tÃpaso BuddhattÃya\<*<2>*>/ abhinÅhÃraæ katvà nipanno, ijjhissati nu kho imassa patthanà udÃhu no" ti anÃgataæ sa¤¤Ãïaæ pesetvà upadhÃrento "ito kappasatasahassÃdhikÃni cattÃri asaækheyyÃni atikkamitvà Gotamo nÃma Buddho bhavissatÅti" ¤atvà Âhitako va parisamajjhe vyÃkÃsi: "Passatha no tumhe imaæ uggatapaæ\<*<3>*>/ tÃpasaæ kalalapiÂÂhe nipannan" ti. "Evaæ bhante". "Ayaæ BuddhattÃya\<*<4>*>/ abhinÅhÃraæ katvà nipanno, samijjhis- sati imassa patthanÃ, ito kappasatasahassÃdhikÃnaæ catunnaæ asaæ- kheyyÃnaæ matthake Gotamo nÃma Buddho bhavissati, tasmiæ pan' assa attabhÃve Kapilavatthu\<*<5>*>/ nÃma nagaraæ nivÃso bhavissati, MÃyà nÃma devÅ\<*<6>*>/ mÃtÃ, Suddhodano nÃma rÃjà pitÃ, aggasÃvako Upatisso nÃma thero, dutiyasÃvako Kolito nÃma, BuddhupaÂÂhÃko ùnando nÃma, aggasÃvikà Khemà nÃma therÅ\<*<7>*>/, dutiyasÃvikà UppalavaïïÃ\<*<8>*>/ nÃma therÅ\<*<9>*>/ bhavissati, paripakka¤Ãïo mahÃbhinikkhamanaæ katvà mahÃ- padhÃnaæ padahitvà nigrodhamÆle pÃyÃsam paÂiggahetvà Nera¤jarÃya tÅre paribhu¤jitvà bodhimaï¬aæ Ãruyha assattharukkhamÆle abhisam- bujjhissatÅti"; tena vuttaæ: #*>/ lokavidÆ\<*<11>*>/ ÃhutÅnaæ paÂiggaho ussÅsake maæ ÂhatvÃna idaæ vacanam abravi\<*<12>*>/:># ## \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs Cv mani-. 2 Cs buddhatthÃya. 3 Cs uggatapan. 4 Cs buddhattÃya corrected to buddhatthÃya. 5 Cv kapilavattuæ. 6 Cs devi. 7 Ck Cs theri. 8 all three MSS. uppalavaïïa. 9 Cs theri. 10 Cv dÅpaÇkaro. 11 Ck Cs lokavidu. 12 Cv -bruvÅ. >/ #<[page 016]># %<16 NimittÃni.>% ## ## ## ## ## ## ## #*>/.># SumedhatÃpaso "mayhaæ kira patthanà samijjhissatÅti" somanas- sappatto ahosi. MahÃjano DÅpaækaradasabalassa vacanaæ sutvà "Su- medhatÃpaso kira BuddhabÅjaæ Buddhaækuro" ti haÂÂhatuÂÂho ahosi. Evaæ c' assa ahosi: "yathà nÃma puriso nadiæ taranto ujukena titthena uttarituæ asakkonto heÂÂhÃtitthena uttarati evam evaæ\<*<2>*>/ mayaæ DÅ- paækaradasabalassa sÃsane maggaphalaæ alabhamÃnà anÃgate yadà tvaæ Buddho bhavissasi\<*<3>*>/ tadà tava sammukhà maggaphalaæ sacchikÃtuæ samatthà bhaveyyÃmÃ" 'ti patthanaæ Âhapayiæsu. DÅpaækaradasabalo pi Bodhisattaæ pasaæsitvà aÂÂhahi pupphamuÂÂhÅhi pÆjetvà padakkhiïaæ katvà pakkÃmi. Te pi catusatasahassasaækhà khÅïÃsavà Bo¬hisattaæ gandhehi ca mÃlehi\<*<4>*>/ ca pÆjetvà padakkhiïaæ katvà pakkamiæsu. Devamanussà pana tath' eva pÆjetvà vanditvà pakkantÃ. Bodhisatto sabbesaæ paÂikkantakÃle sayanà vuÂÂhÃya "pÃramiyo vicinissÃmÅti" pup- pharÃsimatthake pallaækaæ ÃbhujitvÃ\<*<5>*>/ nisÅdi. Evaæ nisinne Bodhi- satte sakaladasasahassacakkavÃÊe devatà sannipatitvà sÃdhukÃraæ katvà "ayya SumedhatÃpasa porÃïakabodhisattÃnaæ pallaækaæ ÃbhujitvÃ\<*<6>*>/ `pÃramiyo vicinissÃmÃ' 'ti nisinnakÃle yÃni pubbanimittÃni nÃma pa¤¤Ã- yanti tÃni sabbÃni pi ajja pÃtubhÆtÃni, nissaæsayena tvaæ Buddho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck pavuccatÅti. 2 so all three MSS. 3 Ck Cv bhavissati. 4 Cv mÃlÃhi. 5 Ck Ãbhu¤jitvÃ. 6 Cv Ãbhu¤jitvÃ. >/ #<[page 017]># %< NimittÃni. 17>% bhavissasi, mayam etaæ jÃnÃma: yass' etÃni nimittÃni pa¤¤Ãyanti ekan- tena\<*<1>*>/ so Buddho hoti, tvaæ attano viriyaæ daÊhaæ katvà paggaïhÃ" ti Bodhisattaæ nÃnappakÃrehi thutÅhi abhitthuniæsu\<*<2>*>/; tena vuttaæ: #*>/ naramarÆ: `BuddhabÅjaækuro ayaæ'.># #*>/ ca kata¤jalÅ namassanti dasasahassÅ\<*<5>*>/ sadevakÃ.># ## ## #*>/ mayaæ sabbe yadi mu¤cem' imaæ Jinaæ anÃgatamhi addhÃne hessÃma sammukhà imaæ'.># #*>/ ÃhutÅnaæ paÂiggaho mama kammaæ pakittetvà dakkhiïaæ\<*<8>*>/ padam uddhari\<*<9>*>/.># ## ## #*>/ pamodito, pÅtiyà ca abhissanno\<*<11>*>/ pallaækaæ Ãbhujiæ tadÃ.># ## #*>/ lokamhi isayo n' atthi me samÃ, asamo iddhidhammesu alabhiæ Ådisaæ sukhaæ'.># #*>/ mayhaæ dasasahassÃdhivÃsino\<*<14>*>/ mahÃnÃdaæ pavattesuæ: `dhuvaæ\<*<15>*>/ Buddho bhavissasi.># ## ## #*>/ nissaddà hoti nirÃkulÃ, tÃni ajja padissanti, dhuvaæ Buddho bhavissasi.># \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cv ekattena. 2 Ck Cs abhitthutiæsu. 3 Ck Cv amoditÃ, Cs ÃmodinÃ? 4 Ck sahanti, Cs sahanti corrected to hasanti. 5 Ck Cs dasasahassi. 6 so all three MSS. 7 Cs -vidu. 8 Cv dakkhiïa. 9 Ck uddharÅ, Cv uddhariæ. 10 Cs pÃmojjena. 11 Ck Cv abhissanto. 12 Cv sÃh-. 13 Cs -bhu¤jane. 14 Cv tidasassÃdhivÃsino. 15 Cv tuvaæ. 16 Cv dasasahassÅ-. >/ #<[page 018]># %<18 NimittÃni.>% ## ## ## ## ## ## ## #*>/ aggÅ\<*<2>*>/ nibbÃyi tÃvade, te p' ajja nibbutÃ\<*<3>*>/ aggÅ\<*<4>*>/, dhuvaæ Buddho bhavissasi.># ## ## ## ## ## ## #*>/ hoti, doso moho pi nassati, te p' ajja vigatà sabbe, dhuvaæ Buddho bhavissasi.># ## #*>/ uddhaæ, ajja p' etaæ padissati, tena liÇgena jÃnÃma: dhuvaæ Buddho bhavissasi.># ## \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs dasasahassi. 2 Ck Cs aggi. 3 Cv nibbuto. 4 Ck Cs aggi. 5 Cv tanÆ. 6 Cv -satÅ. >/ #<[page 019]># %< BuddhakÃrakadhammÃ. 19>% ## ## #*>/ tadÃ, ÃkÃsabhÆtà te p' ajja, dhuvaæ Buddho bhavissasi.># #*>/ ca khaïe tasmiæ\<*<3>*>/ na vijjati, tÃni ajja padissanti, dhuvaæ Buddho bhavissasi.># ## Bodhisatto DÅpaækaradasabalassa ca dasasahassacakkavÃÊe devatÃna¤ ca\<*<4>*>/ vacanaæ sutvà bhiyyosomattÃya sa¤jÃtussÃho hutvà cintesi: "Buddhà nÃma amoghavacanÃ, n' atthi BuddhÃnaæ kathÃya a¤¤athattaæ, yathà hi ÃkÃse khittale¬¬ussa patanaæ jÃtassa maraïaæ aruïe uggate suriyass' uÂÂhÃnaæ Ãsayà nikkhantasÅhassa sÅhanÃdanadanaæ garugabbhÃya itthiyà bhÃramocanaæ dhuvaæ avassabhÃvi evam evaæ\<*<5>*>/ BuddhÃnaæ vacanaæ nÃma dhuvaæ amoghaæ, addhà ahaæ Buddho bhavissÃmÅti"; tena vuttaæ: #*>/ c' Æbhayaæ tuÂÂhahaÂÂho pamudito evaæ cintes' ahan tadÃ:># ## ## ## ## ## #*>/ dhuvaæ tath' eva BuddhaseÂÂhÃnaæ vacanaæ dhuvasassatan"' ti.># So "dhuv' Ãhaæ Buddho bhavissÃmÅti" evaæ katasanniÂÂhÃno buddha- kÃrake dhamme upadhÃretuæ "kahan nu kho BuddhakÃrakadhammÃ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck hontÃvÃraïan, Cv hontÃcaranan. 2 Ck uppatti, Cv Cs uppattÅ. 3 Cv khantesmiæ. 4 Ck Cs devatÃnaæ ca, Cv -naæ ca corrected to -na¤ca. 5 so all three MSS. 6 Ck dasasahassina. 7 Ck bhÃravoropanaæ? >/ #<[page 020]># %<20 DÃnapÃramÅ. SÅlapÃramÅ.>% kiæ uddhaæ udÃhu adho disÃsu vidisÃsÆ" 'ti anukkamena sakaladham- madhÃtuæ vicinanto porÃïakabodhisattehi Ãsevitanisevitaæ paÂhamaæ dÃnapÃramiæ disvà evaæ attÃnaæ ovadi: "Sumedhapaï¬ita tvaæ ito paÂÂhÃya paÂhamaæ dÃnapÃramiæ pÆreyyÃsi, yathà hi nikkujjito udakumbho nissesaæ katvà udakaæ vamati yeva na paccÃharati evam evaæ dhanaæ và yasaæ và puttadÃraæ và aÇgapaccaÇgaæ và anoloketvà sampattayÃcakÃnaæ sabbaæ icchiticchitaæ nissesaæ katvà dadamÃno bodhirukkhamÆle nisÅditvà Buddho bhavissasÅti" paÂhamaæ dÃnapÃramiæ daÊhaæ katvà adhiÂÂhÃsi; tena vuttaæ: ## ## ## ## ## Ath' assa "na ettakeh' eva BuddhakÃrakadhammehi bhavitabban" ti uttarim pi upadhÃrayato dutiyaæ sÅlapÃramiæ disvà etad ahosi: "Sumedhapaï¬ita tvaæ ito paÂÂhÃya sÅlapÃramiæ pÆreyyÃsi, yathà hi camaramigo nÃma jÅvitam pi anoloketvà attano vÃlam eva rakkhati evaæ tvam pi ito paÂÂhÃya jÅvitam pi anoloketvà sÅlam eva rakkhanto Buddho bhavissasÅti' dutiyaæ sÅlapÃramiæ daÊham katvà adhiÂÂhÃsi; tena vuttaæ: ## ## ## #*>/ pativilaggitaæ upeti maraïaæ tattha na vikopeti vÃladhiæ (Cfr. AElian 16, 11.)># \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv kismiæ. >/ #<[page 021]># %< NekkhammapÃramÅ. Pa¤¤ÃpÃramÅ. 21>% #*>/ sÅlÃni paripÆriya\<*<2>*>/ parirakkha\<*<3>*>/ sabbadà sÅlaæ camarÅ viya vÃladhin"' ti.># Ath' assa "na ettakeh' eva BuddhakÃrakadhammehi bhavitabban" ti uttarim pi upadhÃrayato tatiyaæ nekkhammapÃramiæ disvà etad ahosi: "Sumedhapaï¬ita tvaæ ito paÂÂhÃya nekkhammapÃramiæ pÆrey- yÃsi, yathà hi ciram pi bandhanÃgÃre vasamÃno puriso na tattha sinehaæ karoti atha kho ukkaïÂhati yeva avasitukÃmo hoti evam eva tvaæ sabbabhave bandhanÃgÃrasadise katvà sabbabhave ukkaïÂhito mu¤citukÃmo hutvà nekkhammÃbhimukho va hohi, evaæ Buddho bha- vissasÅti" tatiyaæ nekkhammapÃramiæ daÊhaæ katvà adhiÂÂhÃsi; tena vuttam: ## ## ## ## ## Ath' assa "na ettakeh' eva BuddhakÃrakadhammehi bhavitabban" ti uttarim pi upadhÃrayato catutthaæ pa¤¤ÃpÃramiæ disvà etad ahosi: "Sumedhapaï¬ita tvaæ ito paÂÂhÃya pa¤¤ÃpÃramiæ pi pÆreyyÃsi, hÅnamajjhimukkaÂÂhesu ki¤ci\<*<4>*>/ avajjetvà sabbe pi paï¬ite upasaækamitvà pa¤haæ puccheyyÃsi, yathà hi piï¬acÃriko bhikkhu hÅnÃdibhedesu kulesu ki¤ci avajjetvà paÂipÃÂiyà piï¬Ãya caranto khippaæ yÃpanaæ labhati evaæ tvam pi sabbapaï¬ite upasaækamitvà pa¤haæ pucchanto Buddho bhavissasÅti" catutthaæ pa¤¤ÃpÃramiæ daÊhaæ katvà adhiÂÂhÃsi; tena vuttam: ## ## ## \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv bhÆmisu. 2 Ck Cv paripÆraya. 3 Cv parirakkhe. 4 so all three MSS. >/ #<[page 022]># %<22 ViriyapÃramÅ. KhantipÃramÅ.>% #*>/ bhikkhu bhikkhanto hÅnamukkaÂÂhamajjhime kulÃni na vivajjento evaæ labhati yÃpanaæ># ## Ath' assa "na ettakeh' eva BuddhakÃrakadhammehi bhavitabban" ti uttarim pi upadhÃrayato pa¤camaæ viriyapÃramiæ disvà etad ahosi: "Sumedhapaï¬ita tvaæ ito paÂÂhÃya viriyapÃramiæ pÆreyyÃsi, yathà sÅho migarÃjà sabbairiyÃpathesu daÊhaviriyo hoti evaæ tvaæ sabbabhavesu sabbairiyÃpathesu daÊhaviriyo anolÅnaviriyo samÃno Buddho bhavissasÅti" pa¤camaæ viriyapÃramiæ daÊhaæ katvà adhiÂÂhÃsi; tena vuttaæ: ## ## ## ## ## Ath' assa "na ettakeh' eva BuddhakÃrakadhammehi bhavitabban" ti uttarim pi upadhÃrayato chaÂÂhaæ\<*<2>*>/ khantipÃramiæ disvà etad ahosi: "Sumedhapaï¬ita tvaæ ito paÂÂhÃya khantipÃramiæ pÆreyyÃsi, sammÃnane pi avamÃnane pi khamo va bhaveyyÃsi, yathÃpi paÂhaviyaæ nÃma sucim pi pakkhipanti asucim pi na tena paÂhavi\<*<3>*>/ sinehaæ na paÂighaæ karoti khamati sahati adhivÃseti yeva evam evaæ tvam pi sammÃnanÃvamÃnanesu khamo va samÃno Buddho bhavissasÅti" chaÂÂhaæ khantipÃramiæ daÊhaæ katvà adhiÂÂhÃsi; tena vuttaæ: ## ## ## \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cs yathÃ. 2 Cv chaÂÂha corrected to chaÂÂhamaæ. 3 so all three MSS. >/ #<[page 023]># %< SaccapÃramÅ. AdhiÂÂhÃnapÃramÅ. 23>% ## ## Ath' assa "na ettakeh' eva BuddhakÃrakadhammehi bhavitabban" ti uttarim pi upadhÃrayato sattamaæ saccapÃramiæ disvà etad ahosi: "Sumedhapaï¬ita tvaæ ito paÂÂhÃya saccapÃramiæ pi\<*<1>*>/ pÆreyyÃsi, asaniyà matthake\<*<2>*>/ patamÃnÃya pi dhanÃdÅnaæ atthÃya chandÃdÅnaæ vasena sampajÃnamusÃvÃdaæ nÃma mà akÃsi, yathà hi osadhitÃrakÃ\<*<3>*>/ nÃma sabbautusu\<*<4>*>/ attano gamanavÅthiæ jahitvà a¤¤Ãya vÅthiyà na gacchati sakavÅthiyà va gacchati evam evaæ tvam pi saccaæ\<*<5>*>/ pahÃya musÃvÃdaæ nÃma akaronto yeva Buddho bhavissasÅti" sattamaæ sacca- pÃramiæ daÊhaæ katvà adhiÂÂhÃsi: tena vuttaæ: ## ## ## #*>/ sadevake samaye utupasse\<*<7>*>/ và na vokkamati vÅthito># ## Ath' assa "na ettakeh' eva BuddhakÃrakadhammehi bhavitabban" ti uttarim pi upadhÃrayato aÂÂhamaæ adhiÂÂhÃnapÃramiæ disvà etad ahosi: "Sumedhapaï¬ita tvaæ ito paÂÂhÃya adhiÂÂhÃnapÃramim pi pÆreyyÃsi, yaæ adhiÂÂhÃsi tasmiæ adhiÂÂhÃne niccalo bhaveyyÃsi, yathà hi pabbato nÃma sabbadisÃsu pi vÃte paharante pi na kampati na calati attano ÂhÃne yeva tiÂÂhati evam evaæ tvam pi attano adhiÂÂhÃne niccalo honto\<*<8>*>/ va Buddho bhavissasÅti" aÂÂhamaæ adhiÂÂhÃnapÃramiæ daÊhaæ katvà adhiÂÂhÃsi; tena vuttaæ: ## \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck saccapÃramiæ. 2 Cv mattake, Cs mattake corrected to matthake. 3 Ck osadhikÃrakÃ. 4 so all three MSS. 5 Cs saccam. 6 Ck tulabhÆtÃ. 7 Cs utuvasse. 8 Cs bhonto. >/ #<[page 024]># %<24 MettÃpÃramÅ. UpekkhÃpÃramÅ.>% ## ## ## ## Ath' assa "na ettakeh' eva BuddhakÃrakadhammehi bhavitabban" ti uttarim pi upadhÃrayato navamaæ mettÃpÃramiæ disvà etad ahosi: "Sumedhapaï¬ita tvaæ ito paÂÂhÃya mettÃpÃramiæ pÆreyyÃsi, hitesu pi ahitesu pi ekacitto bhaveyyÃsi, yathÃpi udakaæ nÃma pÃpajanassa pi kalyÃïajjanassa pi sÅtabhÃvaæ ekasadisaæ katvà pharati evam evaæ\<*<1>*>/ tvaæ sabbasattesu mettacittena ekacitto honto\<*<2>*>/ Buddho bhavissasÅti" navamaæ mettÃpÃramiæ daÊhaæ katvà adhiÂÂhÃsi; tena vuttaæ: ## ## #*>/ yadi bodhiæ\<*<4>*>/ pattum icchasi.># #*>/ sÅtena pavÃheti rajomalaæ># ## Ath' assa "na ettakeh' eva BuddhakÃrakadhammehi bhavitabban" ti uttarim pi upadhÃrayato dasamaæ upekkhÃpÃramiæ disvà etad ahosi: "Sumedhapaï¬ita tvaæ ito paÂÂhÃya upekkhÃpÃramiæ pi pÆreyyÃsi, sukhe pi dukkhe pi majjhatto va bhaveyyÃsi, yathÃpi paÂhavÅ\<*<6>*>/ nÃma sucim pi asucim pi\<*<7>*>/ pakkhippamÃne majjhattà va hoti evam evaæ tvam pi sukhadukkhesu majjhatto va honto\<*<8>*>/ Buddho bhavissasÅti" dasamaæ upekkhÃpÃramiæ\<*<9>*>/ daÊhaæ katvà adhiÂÂhÃsi; tena vuttaæ: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck eva. 2 Ck bhonto? Cs bhonto. 3 Ck Cs hoti. 4 Ck bodhim. 5 Ck parati Cv harati. 6 Ck paÂhavi, Cs Cv paÂhaviæ. 7 so all three MSS., instead of sucimhi asucimhi? 8 Cs bhonto. 9 Ck Cs upekhÃ-. >/ #<[page 025]># %< pÃramiyo. 25>% ## #*>/ pubbakehi MahesÅhi Ãsevitanisevitaæ.># ## #*>/ ubho p' ete kopÃnunayavajjitÃ># #*>/ gantvà sambodhiæ pÃpuïissasÅti"'.># Tato cintesi: "Imasmiæ loke Bodhisattehi pÆretabbà bodhiparipÃcanà BuddhakÃrakadhammà ettakà yeva, dasa pÃramiyo Âhapetvà a¤¤e n' atthi, imÃpi dasa pÃramiyo uddhaæ ÃkÃse pi n' atthi, heÂÂhà paÂhaviyam pi puratthimÃdisu\<*<4>*>/ disÃsu pi n' atthi, mayhaæ yeva pana hadayamaæsantare patiÂÂhitÃ" ti. Evaæ tÃsaæ hadaye patiÂÂhitabhÃvaæ disvà sabbÃpi daÊhaæ katvà adhiÂÂhÃya punappuna sammasanto anulomapaÂilomaæ sammasati, pariyante gahetvà Ãdiæ pÃpeti, Ãdimhi gahetvà pariyante Âhapeti, majjhe gahetvà ubhato osÃpeti, ubhatokoÂisu\<*<5>*>/ gahetvà majjhe osÃpeti\<*<6>*>/, aÇgapariccÃgo pÃramiyo nÃma bÃhirabhÃï¬apariccÃgo upapÃra- miyo nÃma jÅvitapariccÃgo paramatthapÃramiyo nÃmà 'ti dasa pÃramiyo dasa upapÃramiyo dasa paramatthapÃramiyo ti yamakatelaæ vinivaÂÂento\<*<7>*>/ viya MahÃmeruæ manthaæ\<*<8>*>/ katvà cakkavÃlamahÃsamuddaæ ÃluÊento\<*<9>*>/ viya ca sammasi. Tassa dasa pÃramiyo sammasantassa sammasantassa dhammatejena catunahutÃdhikÃni dve yojanasatasahassÃni bahalà ayaæ mahÃpaÂhavÅ\<*<10>*>/ hatthinà akkantanaÊakalÃpo\<*<11>*>/ viya pÅÊiyamÃnaæ ucchu- yantaæ viya mahÃviravaæ viravamÃnà saækampi sampakampi sampavedhi, kulÃlacakkaæ viya telayantacakkaæ viya ca paribbhami; tena vuttaæ: ## ## #*>/ ravatÅ puthavÅ\<*<13>*>/ ucchuyantaæ va pÅÊitaæ, telayante yathà cakkaæ evaæ kampati medinÅti".># \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all three MSS. 2 so all three MSS. 3 so all three MSS. 4 Cv puratthimÃdi. 5 so all three MSS. 6 Ck obhÃseti. 7 Cs vinivaddhento, Ck vinivaddhento? 8 Ck mattha, Cs matthaæ, Cv matthaæ corrected to manthaæ. 9 Ck ÃluÊanto, Cs Ãlulento. 10 Ck paÂhavÅ, Cs mahÃpaÂhavi. 11 Cs -nala-. 12 Cs calati. 13 Cs puthavi. >/ #<[page 026]># %<26 PaÂhavikampanaæ.>% MahÃpaÂhaviyà kampamÃnÃya RammanagaravÃsino saïÂhÃtuæ asakkontà yugantavÃtamhÃ\<*<1>*>/ hatà mahÃsÃlÃ\<*<2>*>/ viya mucchitamucchità papatiæsu, ghaÂÃdÅni kulÃlabhÃjanÃni pavaÂÂantÃni\<*<3>*>/ a¤¤ama¤¤aæ paharantÃni cuïïavicuïïÃni ahesuæ. MahÃjano bhÅtatasito SatthÃraæ upasaækamitvà "kin nu kho Bhagavà nÃgÃvaÂÂo\<*<4>*>/ ayaæ bhÆtayakkhadevatÃsu a¤¤atarÃvaÂÂo\<*<5>*>/ ti, na hi mayaæ etaæ jÃnÃma, api ca kho sabbo pi ayaæ mahÃjano upadduto, kin nu kho imassa lokassa pÃpakaæ bhavissati udÃhu kalyÃïaæ, kathetha no etaæ kÃraïan" ti Ãha. Satthà tesaæ kathaæ sutvà "tumhe mà bhÃyatha mà cintayitta, n' atthi vo itonidÃnaæ bhayaæ, yo so mayà ajja Sumedhapaï¬ito `anÃgate Gotamo nÃma Buddho bhavissasÅti'\<*<6>*>/ vyÃkato so idÃni pÃramiyo sammasati, tassa pÃramiyo sammasantassa viloÊentassa\<*<7>*>/ dhammatejena sakala- dasasahassilokadhÃtu\<*<8>*>/ ekappahÃrena kampati c' eva ravati cÃ" 'ti Ãha; tena vuttaæ: ## #*>/.># #*>/ DÅpaækaram upÃgamuæ.># ## #*>/ sa¤¤apesi DÅpaækaro MahÃmuni\<*<12>*>/. `vissatthà hotha mà bhÃtha imasmiæ puthavikampane,># ## ## MahÃjano TathÃgatassa vacanaæ sutvà haÂÂhatuÂÂho mÃlÃgandhavile- panaæ ÃdÃya Rammanagarà nikkhamitvà Bodhisattaæ upasaækamitvà mÃlÃdÅhi pÆjetvà vanditvà padakkhiïaæ katvà Rammanagaram eva pÃvisi. Bodhisatto pi dasa pÃramiyo sammasitvà viriyaæ daÊhaæ katvà adhiÂÂhÃya nisinnÃsanà vuÂÂhÃsi: tena vuttaæ: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all three MSS. 2 Cs sÃlà corrected to mahÃsÃlÃ. 3 Ck Cs pavaddhantÃni. 4 Ck Cs nÃgÃvaddho. 5 Ck Cs -vaddho. 6 Ck bhavissasÅtÅti, Cv bhavissatÅti. 7 Ck Cs vilolentassa. 8 Ck Cs -sahassÅ-. 9 Ck Cv upaghaÂÂitÃ? 10 Cs Cv yamÃgamma. 11 Cs tadÃ, Cv sadà corrected to tadÃ. 12 Ck Cs mahÃmunÅ. >/ #<[page 027]># %< Thuti. 27>% #*>/.># #*>/ Ãsanà vuÂÂhahiæ tadÃ" ti.># Atha Bodhisattaæ Ãsanà vuÂÂhahantaæ sakaladasasahassacakkavÃÊe\<*<3>*>/ devatà sannipatitvà dibbehi mÃlÃgandhehi pÆjetvà "ayya Sumedha- tÃpasa\<*<4>*>/ tayà ajja DÅpaækaradasabalassa pÃdamÆle mahatÅ patthanà patthitÃ, sà te anantarÃyena samijjhatu, mà te bhayaæ và cham- bhitattaæ và ahosi, sarÅre appamattako pi rogo mà uppajji, khippaæ pÃpamiyo pÆretvà sammÃsambodhiæ paÂivijjha, yathà pupphÆpaga- phalÆpagà rukkhà samaye pupphanti c' eva phalanti ca tath' eva tvam pi samayaæ anatikkamitvà khippaæ bodhim uttamaæ phusassÆ" 'ti ÃdÅni thutimaÇgalÃni payirudÃhaæsu, evaæ payirudÃhitvà attano attano devaÂÂhÃnaæ eva\<*<5>*>/ agamaæsu. Bodhisatto pi devatÃhi abhitthuto "ahaæ dasapÃramiyo pÆretvà kappasatasahassÃdhikÃnaæ\<*<6>*>/ catunnaæ asaækhey- yÃnaæ matthake Buddho bhavissÃmÅti" viriyaæ; daÊhaæ katvà adhiÂÂhÃya nabhaæ abbhuggantvà Himavantam eva agamÃsi; tena vuttaæ: ## ## ## ## #*>/ tath' eva tvaæ mahÃrÅra pÆrehi\<*<8>*>/ dasapÃramiæ\<*<9>*>/.># ## ## ## \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all three MSS. 2 Cv omits va. 3 Cv -cakkavÃle. 4 Cv Sumedha. 5 Ck devaÂÂhÃnaæ omitting eva. 6 Ck -sahassÃdhikaæ, Cs -sahassÃdhikaæ corrected to -sahassÃdhikÃnaæ. 7 Cv dasapÃramÅ. 8 Cs pÆresi. 9 Cv dasapÃramÅ. >/ #<[page 028]># %<28 DÅpaækaro.>% #*>/ atirocati tath' eva lokaæ mu¤citvà viroca siriyà tuvaæ.># ## ## Sumedhakathà niÂÂhitÃ. RammanagaravÃsino pi kho nagaram pavisitvà buddhapamukahassa bhikkhusaæghassa mahÃdÃnaæ adaæsu. Satthà tesaæ dhammaæ desetvà mahÃjanaæ saraïÃdisu\<*<2>*>/ patiÂÂhÃpetvà Rammanagaramhà nikkhamitvà tato uddhaæ pi yÃvatÃyukaæ tiÂÂhanto sabbaæ Buddhakiccaæ\<*<3>*>/ katvà anukkamena anupÃdisesÃya NibbÃnadhÃtuyà parinibbÃyi. Tattha yaæ vattabbaæ taæ sabbaæ Buddhavaæse vuttanayen' eva veditabbaæ, vuttaæ hi tattha: ## #*>/ nivesesi TathÃgato ka¤ci\<*<5>*>/ pa¤casu sÅlesu sÅle dasavidhe paraæ.># ## #*>/ aÂÂha deti NarÃsabho, tisso kassaci vijjÃyo chaÊabhi¤¤Ã pavecchati.># ## #*>/ jane tÃrayati parimoceti duggatiæ.># #*>/ yojane khaïena upagantvÃna bodheti taæ MahÃmuni.># #*>/ Buddho koÂisatam abodhayi, dutiyÃbhisamaye\<*<10>*>/ NÃtho satasahassaæ abodhayi\<*<11>*>/.># ## \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs tapena. 2 so all three MSS. 3 Cs sabbabuddhakiccaæ, Cv sabbaæ kiccaæ. 4 Ck Cs ki¤ci. 5 Cs ki¤ci corrected to ka¤ci. 6 so all three MSS. 7 Ck Cs bahu. 8 Cv hi. 9 Cs -samayo. 10 Cs -samayo, Cv -samayo corrected to -samaye. 11 Ck abodhayÅ. >/ #<[page 029]># %< DÅpaækaro. 29>% ## ## #*>/ MahÃvÅro Sudassanasiluccaye\<*<2>*>/ navutikoÂisahassehi pavÃresi tadà Muni.># #*>/.># #*>/ asaækhiyÃ.># #*>/ ahÆ\<*<6>*>/ tadà DÅpaækarassa Bhagavato sÃsanaæ suvisodhitaæ.># ## ## ## #*>/ {nÃma} janiyà DÅpaækarassa Satthuno.># #*>/ ca Tisso ca ahesuæ aggasÃvakÃ, SÃgato nÃm' upaÂÂhÃko\<*<9>*>/ DÅpaækarassa Satthuno.># ## ## ## ## #*>/ so ca yaso\<*<11>*>/ tÃni ca pÃdesu cakkaratanÃni\<*<12>*>/ sabbaæ samantarahitaæ, nanu rittà sabbasaækharÃ\<*<13>*>/" 'ti.># \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv vasi. 2 Cs -siÊuccaye. 3 Cs Cv pÃragu. 4 Cs gaïanÃtho corrected to gaïanÃto, Cv gaïanÃtho. 5 Cv Cs pÅtaæ corrected to phÅtaæ. 6 Cs ahu. 7 Cs Cv sumedha. 8 Ck Cv sumaægalo. 9 Cs nÃmÆpaÂÂhÃko. 10 Cs iddhi. 11 Cs so ca so, Cv ce yaso corrected to so ca yaso. 12 so all three MSS. 13 Cs -saækhÃrÃ, Ck -saækarÃ. >/ #<[page 030]># %<30 Koï¬a¤¤o. VijitÃvÅ.>% #*>/ koï¬a¤¤o nÃma NÃyako anantatejo amitayaso appameyyo durÃsodo".># DÅpaækarassa pana Bhagavato aparabhÃge ekaæ asaækheyyaæ atikkamitvà Koï¬a¤¤o nÃma Satthà udapÃdi. TassÃpi tayo sÃ- vakasannipÃtà ahesuæ, paÂhamasannipÃte koÂisatasahassaæ, dutiye koÂisahassaæ, tatiye navutikoÂiyo. Tadà Bodhisatto VijitÃvÅ nÃma cakkavattÅ\<*<2>*>/ hutvà koÂisatasahassasaækhassa buddhapamukhassa bhikkhusaæghassa mahÃdÃnaæ adÃsi. Satthà Bodhisattaæ "Buddho bhavissasÅti" vyÃkaritvà dhammaæ desesi. So Satthu dhammakathaæ sutvà rajjaæ niyyÃdetvà pabbaji. So tÅïi\<*<3>*>/ PiÂakÃni uggahetvà aÂÂha samÃpattiyo pa¤ca ca abhi¤¤Ãyo uppÃdetvà aparihÅnajjhÃno\<*<4>*>/ Brahmaloke nibbatti. Koï¬a¤¤abuddhassa pana RammavatÅ nÃma nagaraæ, Sunando nÃma khattiyo pitÃ, SujÃtà nÃma devÅ mÃtÃ, Bhaddo ca Subhaddo ca dve aggasÃvakÃ, Anuruddho nÃma upaÂÂhÃko, Tissà ca Upatissà ca aggasÃvikÃ, SÃlakalyÃïi\<*<5>*>/ bodhi, aÂÂhÃsÅtihatthubbedhaæ sarÅraæ, vassa- satasahassaæ ÃyuppamÃïaæ ahosi. Tassa aparabhÃge ekaæ asaækheyyaæ atikkamitvà ekasmiæ yeva kappe cattÃro Buddhà nibbattiæsu: MaÇgalo\<*<6>*>/ Sumano Revato Sobhito ti. MaÇgalassa Bhagavato tayo sÃvakasannipÃtà ahesuæ, tesu\<*<7>*>/ paÂhamasannipÃte\<*<8>*>/ koÂisatasahassaæ bhikkhÆ ahesuæ, dutiye koÂisahassaæ, tatiye navutikoÂiyo. VemÃtikabhÃtà kir' assa ùnandakumÃro navutikoÂisaækhÃya parisÃya saddhiæ dhammasavanatthÃya Satthu santikaæ agamÃsi\<*<9>*>/. Satthà tassa Ãnupubbikathaæ\<*<10>*>/ kathesi, so saddhiæ parisÃya saha\<*<11>*>/ paÂisambhidÃhi arahattaæ pÃpuïi. Sat- thà tesaæ kulaputtÃnaæ pubbacaritaæ olokento iddhimayapattacÅvarassa upanissayaæ disvà dakkhiïahatthaæ pasÃretvà "etha bhikkhavo" ti Ãha. Sabbe taæ khaïaæ yeva iddhimayapattacÅvaradharà saÂÂhi- vassatherà viya Ãkappasampannà hutvà SatthÃraæ vanditvà pari- vÃrayiæsu. Ayam assa tatiyo sÃvakasannipÃto ahosi. Yathà pana a¤¤esaæ BuddhÃnaæ samantà asÅtihatthappamÃïà yeva sarÅrappabhà ahosi na evaæ, tassa pana Bhagavato sarÅrapabhà niccakÃlaæ dasasahassilokadhÃtuæ\<*<12>*>/ pharitvà aÂÂhÃsi. RukkhapaÂhavipabbata- samuddÃdayo antamaso ukkhaliyÃdÅni upÃdÃya suvaïïapattapariyonaddhà viya ahesuæ. ùyuppamÃïaæ pan' assa navutivassasahassÃni ahosi. Ettakaæ kÃlaæ candasuriyÃdayo attano pabhÃya virocituæ na sakkhiæsu, rattindivaæparicchedo na pa¤¤Ãyittha, divà suriyÃlokena viya sattà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 apareïa corrected to aparena. 2 Ck Cv cakkavatti. 3 Ck tÅni, Cv tÅni corrected to tÅïi. 4 Cv -hÅïa-. 5 so all three MSS. 6 Ck Cv maægalo. 7 Cs tesu corrected to te, Cv te corrected to tesu. 8 Cs -pÃtesu. 9 Cs ÃgamÃsi. 10 Cs anupubbikathaæ. 11 Cs sahÃ. 12 Cv dasasahassÅ. >/ #<[page 031]># %< MaÇgalo KharadÃÂhiko. 31>% niccaæ BuddhÃloken' eva vicariæsu, sÃyaæ pupphanakusumÃnaæ pÃto va ravanasakuïÃdÅna¤ ca vasena loko rattindivaæparicchedaæ\<*<1>*>/ sallak- khesi. "Kim pana a¤¤esaæ BuddhÃnaæ ayam ÃnubhÃvo n' atthÅti" no n' atthi, te hi pi ÃkaækhamÃnà dasasahassÅ\<*<2>*>/ và lokadhÃtuæ tato và bhiyyo ÃbhÃya phareyyuæ, MaÇgalassa\<*<3>*>/ pana Bhagavato pubbapatthanÃvasena a¤¤esaæ vyÃmappabhà viya sarÅrappabhà niccam eva dasasahassilokadhÃtuæ\<*<4>*>/ pharitvà aÂÂhÃsi. So kira BodhisattacariyakÃle vessantarasadise attabhÃve Âhito saputtadÃro vaækapabbatasadise pabbate vasi. Ath' eko KharadÃÂhiko nÃma yakkho MahÃpurisassa dÃnajjhÃ- sayataæ\<*<5>*>/ sutvà brÃhmaïavaïïena upasaækamitvà MahÃsattaæ dve dÃrake yÃci. MahÃsatto "dadÃmi brÃhmaïassa puttake" ti haÂÂha- pahaÂÂho udakapariyantaæ paÂhaviæ kampento dve pi dÃrake adÃsi. Yakkho caækamanakoÂiyaæ Ãlambanaphalakaæ nissÃya Âhatvà passantass' eva MahÃsattassa mÆlakalÃpaæ viya dÃrake khÃdi. MahÃpurisassa yakkhaæ oloketvà {mukhaævivaÂamatte} aggijÃlà viya lohitadhÃraæ uggiramÃnaæ tassa mukhaæ disvÃpi kesaggamattam pi domanassaæ na uppajji\<*<6>*>/, "sudinnaæ vata me dÃnan" ti cintayato pan' assa sarÅre mahantaæ pÅtisomanassaæ udapÃdi. So "imassa me nissandena anÃgate iminà va nÅhÃrena rasmiyo nikkhamantÆ" 'ti patthanaæ akÃsi. Tassa taæ paÂÂhanaæ nissÃya BuddhabhÆtassa sarirato rasmiyo nikkhamitvà ettakaæ ÂhÃnaæ phariæsu. Aparam pi 'ssa pubbacaritaæ atthi: so kira BodhisattakÃle ekassa Buddhassa cetiyaæ disvà "imassa Buddhassa mayà jÅvitaæ pariccajituæ vaÂÂatÅti" daï¬akadÅpikÃveÂhananiyÃmena sakalasarÅraæ veÂhÃpetvà ratanamakulaæ satasahassagghaïakaæ\<*<7>*>/ suvaïïapÃtiæ sappissa pÆrÃpetvà tattha sahassaæ vaÂÂiyo\<*<8>*>/ jÃletvà taæ sÅsenÃdÃya sakalasarÅraæ\<*<9>*>/ jÃlÃpetvà cetiyaæ padakkhiïaæ karonto sakalarattiæ vÅtinÃmesi, evaæ yÃva aruïuggamanà vÃyamantassa pi 'ssa lomakÆpamattam pi usumaæ na gaïhi, padumagabbhaæ paviÂÂha- kÃlo viya ahosi, dhammo hi nÃm' esa attÃnaæ rakkhantaæ rakkhati; tenÃhà BhagavÃ: #*>/ sukham ÃvahÃti, esÃnisaæso dhamme\<*<11>*>/ suciïïe\<*<12>*>/: na duggatiæ gacchati dhammacÃrÅti" (Dhp. p. 126)># \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cv rattindivaparicchedaæ. 2 Ck Cs dasasahassi. 3 Cs Cv maægalassa. 4 Ck Cv dasasahassÅ-. 5 Cs -sayanaæ. 6 Ck Cs upajji. 7 all three MSS. satasahassagghanakaæ. 8 Cs vaddhiyo. 9 Ck omits jÃletvà -- sakalasarÅraæ. 10 Ck Cv sucinno. 11 Ck dhammo, Cv dhammo corrected to dhamme. 12 Ck sucinno >/ #<[page 032]># %<32 Suruci.>% imassÃpi kammassa nissandena tassa Bhagavato sarÅrobhÃso dasa- sahassilokadhÃtuæ\<*<1>*>/ pharitvà aÂÂhÃsi. Tadà amhÃkaæ Bodhisatto Suruci nÃma brÃhmaïo hutvà SatthÃraæ "nimantessÃmÅti" upasaækamitvà madhuradhammakathaæ sutvà "sve mayhaæ bhikkhaæ gaïhatha bhante' ti Ãha. "BrÃhmaïa kittakehi te bhikkhÆhi attho" ti. "Kittakà pana vo bhante parivÃrabhikkhÆ" ti Ãha. Tadà Satthu paÂhamasannipÃto yeva hoti, tasmà "koÂisatasahassan" ti Ãha. "Bhante sabbehi pi saddhiæ mayhaæ gehe bhikkhaæ gaïhathÃ" 'ti. Satthà adhivÃsesi. BrÃhmaïo svÃtanÃya nimantetvà gehaæ gacchanto cintesi: "ahaæ ettakÃnaæ bhikkhÆnaæ yÃgubhattavatthÃdÅni dÃtuæ nona sakkomi, nisÅdanaÂÂhÃnaæ pana kathaæ bhavissatÅti". Tassa sà cintà caturÃsÅtiyojanasahassamatthake Âhitassa devara¤¤o Paï¬ukambalasilÃ- sanassa uïhabhÃvaæ janesi. Sakko "ko nu kho maæ imasmà ÂhÃnà cÃvetukÃmo" ti dibbacakkhunà olokento MahÃpurisaæ disvà "Suruci- brÃhmaïo buddhapamukhaæ bhikkhusaæghaæ nimantetvà nisÅdanaÂÂhÃ- natthÃya cintesi, mayÃpi tattha gantvà pu¤¤akoÂÂhÃsaæ gahetuæ vaÂÂatÅti" va¬¬hakivaïïaæ nimminitvÃ\<*<2>*>/ vÃsipharasuhattho MahÃsattassa purato pÃtur ahosi, "atthi nu kho kassaci bhatiyà kattabban" ti Ãha. MahÃpuriso disvà "kiæ kammaæ karissasÅti" Ãha. "Mama ajÃnanasippaæ nÃma n' atthi, gehaæ và maï¬apaæ và yo yaæ kÃreti tassa taæ kÃtuæ jÃnÃmÅti". "Tena hi mayhaæ kammaæ atthÅti". "Kiæ ayyÃ" 'ti "SvÃtanÃya me koÂisatasahassabhikkhÆ nimantitÃ, tesaæ nisÅdana- maï¬apaæ karissasÅti". "Ahaæ nÃma kareyyaæ sace me bhatiæ dÃtuæ sakkhissathÃ" 'ti. "SakkhissÃmi tÃtÃ" 'ti. "SÃdhu karissÃmÅti" gantvà ekaæ padesaæ olokesi. DvÃdasaterasayojanappamÃïo padeso kasiïamaï¬alaæ\<*<3>*>/ viya samatalo ahosi. So "ettake ÂhÃme sattaratanamayo maï¬apo uÂÂhahatÆ" 'ti cintetvà olokesi, tÃvad eva puthaviæ\<*<4>*>/ bhinditvà maï¬apo uÂÂhahi. Tassa sovaïïamayesu thambhesu rajatamayà ghaÂakà ahesuæ, rajatamayesu sovaïïamayÃ, maïitthambhesu pÃvÃlamayÃ\<*<5>*>/, pavÃlatthambhesu\<*<6>*>/ maïimayÃ, sattaratanamayesu sattaratanamayà va\<*<7>*>/ ghaÂakà ahesuæ. Tato "maï¬apassa antarantare kiækiïikajÃlaæ olambatÆ" 'ti olokesi. Saha olokanen' eva jÃlaæ olambi yassa mandavÃteritassa pa¤caÇgikass' eva turiyassa madhurasaddo niggacchati, dibbasaÇgÅtivattanakÃlo\<*<8>*>/ viya hoti. "AntarÃ\<*<9>*>/ gandhadÃmamÃladÃmÃni olambantÆ" 'ti cintesi, dÃmÃni olambiæsu. "KoÂisatasahassasaækhÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv dasasahassÅ-. 2 Cv nimmiïitvÃ. 3 Ck kasina- 4 Ck Cv puthuviæ corrected to puthaviæ. 5 Ck Cv pavÃÊa-. 6 Cv pavÃÊa-. 7 Cs ca. 8 Cv -saægÅti-. 9 Cs antarantarÃ. >/ #<[page 033]># %< Suruci. 33>% bhikkhÆnaæ ÃsanÃni ca ÃdhÃrakÃni ca paÂhaviæ bhinditvà uÂÂhahantÆ" 'ti cintesi, tÃvad eva uÂÂhahiæsu. "Koïe koïe ekekà udakacÃÂiyo uÂÂhahantÆ" 'ti cintesi, udakacÃÂiyo uÂÂhahiæsu. Ettakaæ mÃpetvà brÃhmaïassa santikaæ gantvà "ehi ayya, tava maï¬apaæ oloketvà mayhaæ bhatiæ dehÅti" Ãha. MahÃpuriso gantvà maï¬apaæ olokesi, olokentass' eva sakalasarÅraæ pa¤cavaïïÃya pÅtiyà nirantaraæ phuÂaæ ahosi. Ath' assa maï¬apaæ oloketvà etad ahosi: "nÃyaæ maï¬apo manussabhÆtena kato, mayhaæ pana ajjhÃsayaæ mayhaæ guïaæ Ãgamma addhà Sakkabhavanaæ uïhaæ ahosi, tato Sakkena devara¤¤Ã ayaæ maï¬apo kÃrito bhavissati, na kho pana\<*<1>*>/ me yuttaæ evarÆpe maï¬ape ekadivasaæ yeva dÃnaæ dÃtuæ sattÃhaæ dassÃmÅti" cintesi. BÃhirakadÃnam\<*<2>*>/ hi kittakam pi samÃnaæ BodhisattÃnaæ tuÂÂhiæ\<*<3>*>/ kÃtuæ na sakkoti, alaækatasÅsam\<*<4>*>/ pana chinditvà a¤jitÃkkhÅni uppÃÂetvà hadayamaæsaæ và ubbattetvà dinnakÃle BodhisattÃnaæ cÃgaæ nissÃya tuÂÂhi nÃma hoti. AmhÃkam pi hi Bodhisattassa SivijÃtake devasikaæ pa¤cakahÃpaïammaïÃni vissajjetvà catusu dvÃresu majjhe nagare dÃnaæ dentassa taæ dÃnaæ cÃgatuÂÂhiæ uppÃdetuæ nÃsakkhi, yadà pan' assa brÃhmaïavaïïena Ãgantvà Sakko devarÃjà akkhÅni yÃci tadà nÃni uppÃÂetvà dadamÃnass' eva hÃso uppajji, kesaggamattaæ pi cittaæ\<*<2>*>/ a¤¤athattaæ nÃhosi. Evaæ dÃnaæ nissÃya BodhisattÃnaæ titti nÃma n' atthi. Tasmà so pi MahÃpuriso "sattÃhaæ mayà koÂisatasahassasaækhÃnaæ bhikkhÆnaæ dÃnaæ dÃtuæ vaÂÂatÅti" cintetvà tasmiæ maï¬ape nisÅdÃpetvà sattÃhaæ gavapÃnaæ nÃma dÃnaæ adÃsi. GavapÃnan ti mahante mahante kolambe\<*<5>*>/ khÅrassa pÆretvà uddhane Ãropetvà ghanapÃkapakke khÅre thoke taï¬ule pakkhipitvà pakkaæ madhusakkaracuïïasappÅhi abhisaækhaÂabhojanaæ vuccati. Manussà yeva pana parivisituæ nÃsakkhiæsu, devÃpi ekantarikà hutvà parivis- iæsu\<*<6>*>/. DvÃdasaterasayojanappamÃïaÂÂhÃnam pi bhikkhÆ gaïhituæ na-ppahosi yeva, te pana bhikkhÆ attano attano ÃnubhÃvena nisÅdiæsu. PariyosÃnadivase sabbabhikkhÆnaæ pattÃni dhovÃpetvà bhesajjatthÃya sappinavanÅtamadhuphÃïitÃdÅni\<*<7>*>/ pÆretvà ticÅvarehi saddhiæ adÃsi. Saæghanavakabhikkhunà laddhacÅvarasÃÂakà satasahassagghanakÃ\<*<2>*>/ ahesuæ. Satthà anumodanaæ karonto "ayaæ puriso evarÆpaæ mahÃdÃnaæ adÃsi, ko nu kho bhavissatÅti" upadhÃrento "anÃgate kappasatasahassÃdhikÃnaæ dvinnaæ asaækheyyÃnaæ matthake Gotamo nÃma Buddho bhavissatÅti disvà MahÃpurisaæ Ãmantetvà "tvaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck omits pana. 2 so all three MSS. 3 Ck Cv tuÂÂhi. 4 Cs alaækatasÅsaæ. 5 Ck koÊambe. 6 Ck pavisiæsu. 7 Ck -ppÃnitÃ-, Cv -pphÃïitÃ-, Cs -pphÃnitÃ- corrected to -phÃnitÃ-. >/ #<[page 034]># %<34 Sumano. Atulo.>% ettakaæ nÃma kÃlaæ atikkamitvà Gotamo nÃma Buddho bhavissasÅti" vyÃkÃsi. MahÃpuriso vyÃkaraïaæ sutvà "ahaæ kira Buddho bhavissÃmi, ko me gharÃvÃsena attho, pabbajissÃmÅti" cintetvà tathÃrÆpaæ sampattiæ kheÊapiï¬aæ viya pahÃya Satthu santike pabbaji, pabbajitvà Buddhavacanaæ uggaïhetvÃ\<*<1>*>/ abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà ÃyupariyosÃne Brahmaloke nibbatti. MaÇgalassa\<*<2>*>/ pana Bhagavato nagaraæ Uttaraæ nÃma ahosi, pitÃpi Uttaro nÃma khattiyo, mÃtÃpi Uttarà nÃma, Sudevo ca Dhammasena ca dve aggasÃvakÃ, PÃlito nÃma upaÂÂhÃko, SÅvalÅ ca Asokà ca dve aggasÃvikÃ, NÃgarukkho bodhi, aÂÂhÃsÅtihatthubbedhaæ sarÅraæ ahosi. NavutivassasahassÃni Âhatvà parinibbute pana tasmiæ ekappahÃren' eva dasacakkavÃÊasahassÃni ekandhakÃrÃni ahesuæ, sabbacakkavÃÊesu manussÃnaæ mahantaæ Ãrodanaparidevanaæ ahosi. #*>/ MaÇgalo\<*<4>*>/ nÃma nÃyako tamaæ loke nihantvÃna dhammokkam abhidhÃrayÅti".># Evaæ dasasahassilokadhÃtuæ\<*<5>*>/ andhakÃraæ katvà parinibbutassa Bhagavato aparabhÃge Sumano nÃma Satthà udapÃdi. TassÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhamasannipÃte koÂisatasahassaæ bhikkhÆ ahesuæ, dutiye Ka¤canapabbatamhi\<*<6>*>/ navutikoÂisatasahassÃni, tatiye asÅtikoÂi- satasahassÃni. Tadà MahÃsatto Atulo nÃma nÃgarÃjà ahosi mahiddhiko mahÃnubhÃvo. So "Buddho uppanno' ti sutvà ¤Ãtisaæghaparivuto nÃgabhavanà nikkhamitvà koÂisatasahassabhikkhuparivÃrassa tassa Bhagavato dibbaturiyehi upahÃraæ kÃretvà mahÃdÃnaæ datvà paccekaæ dussayugÃni datvà saraïesu patiÂÂhÃsi. So pi naæ Satthà "anÃgate Buddho bhavissasÅti\<*<7>*>/" vyÃkÃsi. Tassa Bhagavato nagaraæ\<*<8>*>/ Khemaæ nÃma ahosi, Sudatto nÃma rÃjà pitÃ, Sirimà nÃma mÃtÃ, Saraïo ca BhÃvitatto ca aggasÃvakÃ, Udeno nÃm' upaÂÂhÃko, Soïà ca Upasoïà ca aggasÃvikÃ, NÃgarukkho\<*<9>*>/ ca\<*<10>*>/ bodhi, navutihatthubbedhaæ sarÅraæ, navuti yeva vassasahassÃni ÃyuppamÃïaæ ahosÅti. #*>/ aparena\<*<12>*>/ Sumano nÃma nÃyako sabbadhammehi asamo sabbasattÃnam uttamo".># \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv uggahetvÃ. 2 Ck maægalassa. 3 Cs apareïa. 4 Ck Cv maægalo. 5 Ck Cv dasasahassÅ-. 6 Ck -pabbatampi, Cv -pabbatampi corrected to -pabbatamhi. 7 Ck Cv bhavissatÅti. 8 Cs naÇgaraæ. 9 Cs nÃÇgarukkho. 10 Cv va. 11 Ck Cv maægalassa. 12 Cs apareïa. >/ #<[page 035]># %< Revato. Atidevo. Sobhito. Ajito. 35>% Tassa aparabhÃge Revato nÃma Satthà udapÃdi. TassÃpi\<*<1>*>/ tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhamasannipÃte gaïanà nÃma n' atthi, dutiye koÂi- satasahassaæ bhikkhÆ ahesuæ, tathà tatiye. Tadà Bodhisatto Atidevo nÃma brÃhmaïo hutvà Satthu dhammadesanaæ sutvà saraïesu patiÂÂhÃya sirasi a¤jaliæ Âhapetvà tassa Satthuno kilesappahÃne vaïïaæ vatvà uttarÃsaægena pÆjaæ akÃsi. So pi naæ\<*<2>*>/ "Buddho bhavissasÅti" vyÃkÃsi. Tassa pana Bhagavato nagaraæ Sudha¤¤avatÅ\<*<3>*>/ nÃma ahosi, pità Vipulo nÃma khattiyo, mÃtà Vipulà nÃma, Varuïo ca Brahmadevo ca aggasÃvakÃ, Sambhavo nÃma upaÂÂhÃko, Bhaddà ca Subhaddà ca aggasÃvikÃ, NÃgarukkho\<*<4>*>/ ca\<*<5>*>/ bodhi, sarÅraæ asÅtihatthubbedhaæ ahosi, Ãyaæ\<*<6>*>/ saÂÂhivassasahassÃnÅti. #*>/ Revato nÃma nÃyako anÆpamo\<*<8>*>/ asadiso atulo uttamo Jino" ti.># Tassa aparabhÃge Sobhito nÃma Satthà udapÃdi. TassÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhamasannipÃte koÂisataæ bhikkhÆ ahesuæ, dutiye navutikoÂiyo, tatiye asÅtikoÂiyo. Tadà Bodhisatto Ajito\<*<9>*>/ nÃma brÃhmaïo hutvà Satthu dhammadesanaæ sutvà saraïesu patiÂÂhÃya buddha- pamukhassa bhikkhusaæghassa mahÃdÃnaæ adÃsi. So pi naæ "Buddho bhavissasÅti\<*<10>*>/" vyÃkÃsi. Tassa pana Bhagavato nagaraæ Sudhammaæ nÃma ahosi, pità Sudhammo nÃma rÃjÃ, mÃtÃpi Sudhammà nÃma, Asamo ca Sunetto ca aggasÃvakÃ, Anomo nÃma upaÂÂhÃko, Nakulà ca SujÃtà ca aggasÃvikÃ, NÃgarukkho\<*<4>*>/ ca\<*<11>*>/ bodhi, aÂÂhapa¤¤Ãsa- hatthubbedhaæ\<*<12>*>/ sarÅraæ ahosi, navutivassasahassÃni ÃyuppamÃïan ti. #*>/ Sobhito nÃma nÃyako samÃhito santacitto asamo appaÂipuggalo" ti.># Tassa aparabhÃge ekaæ asaækheyyaæ atikkamitvà ekasmiæ kappe tayo Buddhà nibbattiæsu: AnomadassÅ\<*<14>*>/ Padumo NÃrado ti. Ano- madassissa Bhagavato tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhame aÂÂha bhikkhu- satasahassÃni ahesuæ, dutiye satta, tatiye cha. Tadà Bodhisatto eko yakkhasenÃpati\<*<15>*>/ ahosi mahiddhiko mahÃnubhÃvo anekakoÂi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv tassapi. 2 Cv taæ. 3 Ck dha¤¤avatÅ. 4 Cs nÃÇgarukkho. 5 Ck Cv va. 6 Cv Ãyu. 7 Cs apareïa. 8 Cs anupamo. 9 Cs ajino? 10 Ck Cs bhavissatÅti. 11 Cs Cv va. 12 Ck Cv -païïÃsa-, Cs -pannÃsa-. 13 Cs apareïa. 14 Cs anomadassi. 15 Ck Cv -senÃpatÅ. >/ #<[page 036]># %<36 AnomadassÅ. YakkhasenÃpati. Padumo SÅho.>% satasahassÃnaæ yakkhÃnaæ adhipati. So "Buddho uppanno" ti sutvà Ãgantvà Buddhapamukhassa saæghassa mahÃdÃnaæ adÃsi. SatthÃpi naæ "anÃgate Buddho bhavissasÅti" vyÃkÃsi. Anomadassissa pana Bhagavato CandavatÅ\<*<1>*>/ nÃma nagaraæ\<*<2>*>/ ahosi, Yasavà nÃma rÃjà pitÃ, Yasodharà nÃma mÃtÃ, Nisabho ca Anomo ca aggasÃvakÃ, Varuïo nÃma upaÂÂhÃko, SundarÅ ca Sumanà ca aggasÃvikÃ, Ajjunarukkho bodhi, sarÅraæ aÂÂhapa¤¤Ãsahatthubbedhaæ ahosi, vassasatasahassaæ ÃyÆ\<*<3>*>/ 'ti. #*>/ Sambuddho dipaduttamo AnomadassÅ\<*<5>*>/ amitayaso tejasÅ\<*<6>*>/ duratikkamo" ti.># Tassa aparabhÃge Padumo nÃma Satthà udapÃdi. TassÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhamasannipÃte koÂisatasahassaæ bhikkhÆ\<*<7>*>/ ahesuæ, dutiye tÅïi\<*<8>*>/ satasahassÃni, tatiye agÃmake ara¤¤e mahÃvanasaï¬avÃsÅnaæ bhikkhÆnaæ\<*<9>*>/ dve satasahassÃni. Tadà TathÃgate tasmiæ vanasaï¬e vasante Bodhisatto sÅho hutvà SatthÃraæ nirodhasamÃpattiæ samÃpannaæ disvà pasannacitto vanditvà padakkhiïaæ katvà pÅtisomanassajÃto tikkhattuæ sÅhanÃdaæ naditvà sattÃhaæ buddhÃrammaïaæ\<*<10>*>/ pÅtiæ avijahitvà pÅtisukhen' eva gocarÃya apakkamitvà jÅvitapariccÃgaæ katvà payirupÃsamÃno aÂÂhÃsi. Satthà sattÃhaccayena nirodhà vuÂÂhito sÅhaæ oloketvà "bhikkhusaæghe pi cittaæ pasÃdetvà saæghaæ vandissatÅti" "bhikkhusaægho ÃgacchatÆ" 'ti cintesi. BhikkhÆ tÃvad eva Ãgamiæsu. SÅho saæghe cittaæ pasÃdesi. Satthà tassa manaæ oloketvà "anÃgate Buddho bhavissatÅti" vyÃkÃsi. Padumassa pana Bhagavato Campakaæ nÃma nagaraæ\<*<11>*>/ ahosi, Padumo nÃma rÃjà pitÃ, mÃtÃpi Asamà nÃma, SÃlo ca UpasÃlo ca aggasÃvakÃ, Varuïo nÃm' upaÂÂhÃko, RÃmà ca UparÃmÃ\<*<12>*>/ ca aggasÃvikÃ, Soïarukkho\<*<13>*>/ nÃma bodhi, aÂÂhapa¤¤Ãsa- hatthubbedhaæ\<*<14>*>/ sarÅraæ ahosi, Ãyuæ\<*<15>*>/ vassasatasahassan ti. ## Tassa aparabhÃge NÃrado nÃma Satthà udapÃdi. TassÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhamasannipÃte koÂisatasahassabhikkhÆ ahesuæ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck candavati. 2 Cs na¤garaæ. 3 Cs Ãyu. 4 Cs apareïa. 5 Cs anomadassi. 6 Cs tejasi. 7 all three MSS. bhikkhu. 8 Cs tÅni, Cv tÅni corrected to tÅïi. 9 Cs bhikkhunaæ. 10 Ck Cv buddhÃrammaïÃ. 11 Cs naÇgaraæ. 12 Cs SurÃmÃ, Ck omits uparÃmà ca. 13 Cs sona- 14 Cs Cv pannÃsa-, Ck païïÃsa-. 15 Cv Ãyu. >/ #<[page 037]># %< NÃrado. Isi. Padumuttaro. JaÂilo. Sumedho. Uttaro. 37>% dutiye navutikoÂisatasahassÃni, tatiye asÅtikoÂisatasahassÃni. Tadà Bodhisatto isipabbajjaæ pabbajitvà pa¤casu abhi¤¤Ãsu aÂÂhasu ca samÃpattÅsu\<*<1>*>/ vasÅ hutvà buddhapamukhassa saæghassa mahÃdÃnaæ datvà lohitacandanena pÆjaæ akÃsi. So pi taæ\<*<2>*>/ "anÃgate Buddho bhavissasÅti" vyÃkÃsi. Tassa Bhagavato Dha¤¤avatÅ nÃma nagaraæ ahosi, Sumedho nÃma khattiyo pitÃ, Anomà nÃma mÃtÃ, BhaddasÃlo ca Jitamitto\<*<2>*>/ ca aggasÃvakÃ, VÃseÂÂho nÃm' upaÂÂhÃko, Uttarà ca PhagguïÅ\<*<3>*>/ ca aggasÃvikÃ, MahÃsoïarukkho\<*<4>*>/ nÃma bodhi, sarÅraæ aÂÂhÃsÅtihatthubbedhaæ ahosi, navutivassasahassÃni ÃyÆ 'ti\<*<5>*>/. ## NÃradabuddhassa aparabhÃge ito satasahassakappamatthake ekasmiæ kappe eko va\<*<6>*>/ Padumuttarabuddho nÃma udapÃdi. TassÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhame koÂisatasahassaæ bhikkhÆ ahesuæ, dutiye VebhÃrapabbate navutikoÂisahassÃni, tatiye asÅtikoÂisahassÃni. Tadà Bodhisatto JaÂilo nÃma MÃhÃraÂÂhiyo hutvà buddhapamukhassa saæghassa cÅvaradÃnaæ adÃsi. So pi naæ "anÃgate Buddho bhavissasÅti" vyÃkÃsi. Padumuttarassa pana Bhagavato kÃle titthiyà nÃhesuæ, sabbe devamanussà Buddham eva saraïaæ agamaæsu. Tassa nagaraæ\<*<7>*>/ HaæsavatÅ\<*<8>*>/ nÃma ahosi, pità ùnando nÃma khattiyo, mÃtà SujÃtà nÃma, Devalo ca SujÃto ca aggasÃvakÃ, Sumano nÃma upaÂÂhÃko, Amità ca Asamà ca aggasÃvikÃ, SÃlarukkho ca\<*<9>*>/ bodhi, sarÅraæ aÂÂhÃsÅtihatthubbedhaæ ahosi, sarÅrappabhà samantato dvÃdasa yojanÃni gaïhi, vassasatasahassaæ Ãyuæ\<*<10>*>/ ## Tassa aparabhÃge tiæsakappasahassÃni atikkamitvà Sumedho ca SujÃto cà 'ti ekasmiæ kappe dve Buddhà nibbattiæsu. SumedhassÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhamasannipÃte Sudassananagare\<*<11>*>/ koÂisataæ khÅïÃsavà ahesuæ, dutiye navutikoÂiyo, tatiye asÅtikoÂiyo. Tadà Bodhisatto Uttaro nÃma mÃïavo\<*<12>*>/ hutvà nidahitvà Âhapitaæ yeva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs samÃpattisu, Ck samÃpatti. 2 so all three MSS. 3 Ck phaggunÅ. 4 Cs -sona-. 5 Ck Cs Ãyuti. 6 Cv omits va. 7 Cs naÇgaraæ. 8 Cs haæsavati. 9 Cs Cv va. 10 Cv Ãyu. 11 Cs -naÇgare. 12 Cs mÃnavo. >/ #<[page 038]># %<38 SujÃto. CakkavattirÃjÃ. PiyadassÅ. Kassapo.>% asÅtikoÂidhanaæ vissajjetvà buddhapamukhassa saæghassa mahÃdÃnaæ datvà dhammaæ sutvà saraïesu patiÂÂhÃya nikkhamitvà pabbaji. So pi naæ "anÃgate Buddho bhavissasÅti" vyÃkÃsi. Sumedhassa Bhagavato Sudassanaæ nÃma nagaraæ\<*<1>*>/ ahosi, Sudatto nÃma rÃjà pitÃ, matÃpi Sudattà nÃma, Saraïo ca SabbakÃmo ca dve aggasÃvakÃ, SÃgaro nÃma upaÂÂhÃko, RÃmà ca SurÃmà ca dve aggasÃvikÃ, MahÃnÅparukkho bodhi, sarÅraæ aÂÂhÃsÅtihatthubbedhaæ ahosi, Ãyu\<*<2>*>/ navutivassasahassÃni. ## Tassa aparabhÃge SujÃto nÃma Satthà udapÃdi. TassÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhamasannipÃte saÂÂhibhikkhusahassÃni ahesuæ, dutiye pa¤¤Ãsaæ\<*<3>*>/, tatiye cattÃrÅsaæ\<*<4>*>/. Tadà Bodhisatto cakkavattirÃjÃ\<*<5>*>/ hutvà "Buddho uppanno" ti sutvà upasaækamitvà dhammaæ sutvà buddhapamukhassa saæghassa saddhiæ sattahi ratanehi catumahÃdÅpa- rajjaæ datvà Satthu santike pabbaji. SakalaraÂÂhavÃsino raÂÂhuppÃdaæ gahetvà ÃrÃmikakiccaæ sÃdhentà buddhapamukhassa saæghassa niccaæ mahÃdÃnaæ adaæsu. So pi naæ Satthà vyÃkÃsi. Tassa Bhagavato nagaraæ\<*<6>*>/ SumaÇgalaæ\<*<7>*>/ nÃma ahosi, Uggato\<*<8>*>/ nÃma rÃjà pitÃ, PabhÃvatÅ nÃma mÃtÃ, Sudassano ca Deva ca aggasÃvakÃ, NÃrado nÃma upaÂÂhÃko, NÃgà ca NÃgasamÃlà ca aggasÃvikÃ, MahÃveÊurukkho bodhi, so kira mandachiddo ghanakkhandho uparimahÃsÃkhÃhi morapi¤jakalÃpo\<*<9>*>/ viya virocittha. Tassa Bhagavato sarÅraæ pa¤¤Ãsahatthubbedham\<*<10>*>/ ahosi, Ãyuæ\<*<11>*>/ navutivassasahassÃnÅti. ## Tassa aparabhÃge ito aÂÂhÃrasakappasatamatthake ekasmiæ kappe PiyadassÅ AtthadassÅ DhammadassÅti tayo Buddhà nibbattiæsu. Piyadassissa pi\<*<12>*>/ tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhame koÂisatasahassaæ bhikkhÆ ahesuæ, dutiye navutikoÂiyo, tatiye asÅtikoÂiyo ti. Tadà Bodhisatto Kassapo nÃma mÃïavo\<*<13>*>/ tiïïaæ vedÃnaæ pÃraæ gato va hutvà Satthu dhammadesanaæ sutvà koÂisatasahassadhanapariccÃgena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs naÇgaraæ. 2 so all three MSS. 3 Cs paæ¤Ãsaæ. 4 Ck Cs cattÃrisaæ. 5 Cv cakkavattÅrÃjÃ. 6 Cs naÇgaraæ. 7 Ck Cv sumaægalaæ. 8 Cs upaggato. 9 Cs -kalÃpÃ. 10 all three MSS. païïÃsa-. 11 Cv Ãyu. 12 Cv piyadassissÃpi. 13 Cs Cv mÃnavo. >/ #<[page 039]># %< AtthadassÅ. SusÅmo. DhammadassÅ. Sakko. 39>% saæghÃrÃmaæ kÃretvà saraïesu ca sÅlesu ca patiÂÂhÃsi. Atha naæ Satthà "aÂÂhÃrasakappasataccayena Buddho bhavissasÅti' vyÃkÃsi. Tassa Bhagavato Anomaæ nÃma nagaraæ\<*<1>*>/ ahosi, pità Sudinno nÃma rÃjÃ, mÃtà Candà nÃma, PÃlito ca SabbadassÅ ca aggasÃvakÃ, Sobhito nÃm' upaÂÂhÃko, SujÃtà ca Dhammadinnà ca aggasÃvikÃ, PiyaÇgurukko\<*<2>*>/ bodhi, sarÅraæ asÅtihatthubbedhaæ ahosi, navutivassasahassÃni ÃyÆ\<*<3>*>/ 'ti. #*>/ sayambhÆ\<*<5>*>/ lokanÃyako durÃsado asamasamo PiyadassÅ mahÃyaso" ti.># Tassa aparabhÃge AtthadassÅ nÃma Satthà udapÃdi. TassÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhame aÂÂhanavutibhikkhusatasahassÃni ahesuæ, dutiye aÂÂhÃsÅtisatasahassÃni, tathà tatiye. Tadà Bodhisatto SusÅmo nÃma mahiddhikatÃpaso hutvà devalokato mandÃravapupphachattaæ Ãharitvà SatthÃraæ pÆjesi. So pi naæ vyÃkÃsi. Tassa Bhagavato Sobhitaæ nÃma nagaraæ\<*<6>*>/ ahosi, SÃgaro nÃma rÃjà pitÃ, Sudassanà nÃma mÃtÃ, Santo ca Upasanto ca aggasÃvakÃ, Abhayo nÃm' upaÂÂhÃko, Dhammà ca Sudhammà ca aggasÃvikÃ, Campakarukkho bodhi, sarÅraæ asÅtihatthubbedhaæ ahosi, sarÅrappabhà samantato sabbakÃlaæ yojana- mattaæ pharitvà aÂÂhÃsi, Ãyuæ vassasatasahassÃnÅti\<*<7>*>/. ## Tassa aparabhÃge DhammadassÅ nÃma Satthà udapÃdi. TassÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhame koÂisataæ bhikkhÆ ahesuæ, dutiye sattatikoÂiyo, tatiye asÅtikoÂiyo. Tadà Bodhisatto Sakko devarÃjà hutvà dibbagandhapupphehi ca dibbaturiyehi ca pÆjaæ akÃsi. So pi naæ\<*<8>*>/ vyÃkÃsi. Tassa Bhagavato Saraïaæ\<*<9>*>/ nÃma nagaraæ ahosi, pità Saraïo nÃma rÃjÃ, mÃtà Sunandà nÃma, Padumo ca Phussadevo ca aggasÃvakÃ, Sunetto nÃm' upaÂÂhÃko, Khemà ca SabbanÃmà ca aggasÃvikÃ, Rattakuravakarukkho bodhi, bimbijÃlo ti pi vuccati. Sa- rÅraæ pan' assa asÅtihatthubbedhaæ ahosi, vassasatasahassaæ ÃyÆ 'ti. ## \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs anomanÃmanaÇgaraæ. 2 Ck Cv piyaægu-. 3 Cs Ãyu. 4 Ck apareïa. 5 Cs sayambhu. 6 Cs naÇgaraæ. 7 Cv -sahassanti. 8 Cv taæ. 9 Ck Cv saraïan. >/ #<[page 040]># %<40 Siddhattho. MaÇgalo. Tisso. SujÃto. Phusso. VijitÃvÅ.>% Tassa aparabhÃge ito catunavutikappamatthake ekasmiæ kappe eko va Siddhattho nÃma Buddho udapÃdi. TassÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhamasannipÃte koÂisatasahassaæ bhikkhÆ ahesuæ, dutiye navutikoÂiyo, tatiye asÅtikoÂiyo. Tadà Bodhisatto uggatejo abhi¤¤Ãbalasampanno MaÇgalo\<*<1>*>/ nÃma tÃpaso hutvà mahÃjambuphalaæ Ãharitvà TathÃgatassa adÃsi. Satthà taæ phalaæ paribhu¤jitvà "catunavutikappamatthake Buddho bhavissasÅti" Bodhisattaæ vyÃkÃsi. Tassa Bhagavato nagaraæ\<*<2>*>/ VebhÃraæ nÃma ahosi, pità Jayaseno nÃma rÃjÃ, mÃtà Suphassà nÃma, Sambalo ca Sumitto ca aggasÃvakÃ, Revato nÃma upaÂÂhÃko, SÅvalÅ ca SurÃmà ca aggasÃvikÃ, KaïikÃrarukkho\<*<3>*>/ bodhi, sarÅraæ saÂÂhi- hatthubbedhaæ ahosi, vassasatasahassaæ ÃyÆ 'ti. #*>/ Siddhattho nÃma nÃyako nihanitvà tamaæ sabbaæ suriyo v' abbhuggato\<*<5>*>/ yathÃ" ti.># Tassa aparabhÃge ito dvÃnavutikappamatthake Tisso Phusso ti ekasmiæ kappe dve Buddhà nibbattiæsu. Tissassa Bhagavato tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhamasannipÃte bhikkhÆnaæ koÂisataæ ahosi, dutiye navutikoÂiyo, tatiye asÅtikoÂiyo. Tadà Bodhisatto mÃhÃbhogo mahÃyaso SujÃto nÃma khattiyo hutvà isipabbajjaæ pabbajitvà mahiddhikabhÃvaæ patvà "Buddho uppanno" ti sutvà dibbaæ mandÃravapadumaæ pÃricchattakapupphÃni ÃdÃya catuparisamajjhe gacchantaæ TathÃgataæ pÆjesi, ÃkÃse pupphavitÃnaæ akÃsi. So pi naæ Satthà "ito dvenavutikappe Buddho bhavissasÅti" vyÃkÃsi. Tassa Bhagavato Khemaæ nÃma nagaraæ ahosi, pità Janasandho nÃma khattiyo, mÃtà Padumà nÃma, Brahmadevo ca Udayo ca aggasÃvakÃ, Sambhavo nÃma upaÂÂhÃko, Phussà ca Sudattà ca aggasÃvikÃ, Asanarukkho bodhi, sarÅraæ saÂÂhihatthubbedhaæ ahosi, vassasatasahassaæ ÃyÆ 'ti. #*>/ asamo appaÂipuggalo anantasÅlo amitayaso Tisso lokagganÃyako" ti.># Tassa aparabhÃge Phusso nÃma Satthà udapÃdi. TassÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhamasannipÃte saÂÂhiæ\<*<7>*>/ bhikkhusatasahassÃni, dutiye pa¤¤Ãsa\<*<8>*>/, tatiye dvattiæsa. Tadà Bodhisatto VijitÃvÅ nÃma khattiyo hutvà mahÃrajjaæ\<*<9>*>/ pahÃya Satthu santike pabbajitvà tÅïi\<*<10>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cv maægalo. 2 Cs naÇgaraæ. 3 Cs Cv kanikÃra-. 4 Cs apareïa. 5 Cs vabbhugato. 6 Cs apareïa. 7 Cv saÂÂhi. 8 Ck Cs païïÃsa, Cv pannÃsa. 9 Cs Cv mahÃrajjam. 10 Ck Cs tÅni. >/ #<[page 041]># %< VipassÅ. Atulo. SikhÅ. Arindamo. 41>% piÂakÃni uggahetvà mahÃjanassa dhammakathaæ kathesi sÅlapÃrami¤ ca pÆresi. So pi naæ Buddho tath' eva vyÃkÃsi. Tassa Bhagavato kÃsi\<*<1>*>/ nÃma nagaraæ\<*<2>*>/ ahosi, Jayaseno nÃma rÃjà pitÃ, Sirimà nÃma mÃtÃ, Surakkhito ca Dhammaseno ca aggasÃvakÃ, Sabhiyo nÃma upaÂÂhÃko, CÃlà ca UpacÃlà aggasÃvikÃ, ùmalakarukkho bodhi, sarÅraæ aÂÂhapa¤¤Ãsahatthubbedhaæ\<*<3>*>/ ahosi, navutivassasahassÃni ÃyÆ 'ti. #*>/ Satthà anuttaro anÆpamo\<*<5>*>/ asamasamo Phusso lokagganÃyako" ti.># Tassa aparabhÃge ito ekanavutikappe VipassÅ nÃma Bhagavà udapÃdi TassÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhamasannipÃte aÂÂhasaÂÂhiæ\<*<6>*>/ bhikkhusatasahassaæ ahosi, dutiye ekasatasahassaæ, tatiye asÅtisahassÃni. Tadà Bodhisatto mahiddhiko mahÃnubhÃvo Atulo nÃma nÃgarÃjà hutvà sattaratanakhacitaæ sovaïïamayapÅÂhaæ Bhagavato adÃsi. So pi taæ\<*<7>*>/ "ito ekanavutikappe Buddho bhavissasÅti\<*<8>*>/" vyÃkÃsi. Tassa Bhagavato BandhumatÅ nÃma nagaraæ\<*<9>*>/ ahosi, Bandhumà nÃma rÃjà pitÃ, BandhumatÅ nÃma mÃtÃ, Khaï¬o ca Tisso ca aggasÃvakÃ, Asoko nÃma upaÂÂhÃko, Candà ca Candamittà ca aggasÃvikÃ, PÃÂalirukkho bodhi, sarÅraæ asÅtihatthubbedhaæ ahosi, sarÅrappabbà sadà sattayojanÃni pharitvÃ\<*<10>*>/ aÂÂhÃsi, asÅtivassasahassÃni ÃyÆ 'ti. ## Tassa aparabhÃge ito ekatiæsakappe SikhÅ ca VessabhÆ cà 'ti dve Buddhà ahesuæ. SikhissÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhamasannipÃte bhikkhu- satasahassaæ ahosi, dutiye asÅtisahassÃni, tatiye sattati. Tadà Bodhisatto Arindamo nÃma rÃjà hutvà buddhapamukhassa saæghassa sacÅvaraæ\<*<11>*>/ mahÃdÃnaæ pavattetvà sattaratanapatimaï¬itaæ hatthiratanaæ datvà hatthipamÃïaæ katvà kappiyabhaï¬aæ adÃsi. So pi naæ\<*<12>*>/ "ito eka- tiæse kappe Buddho bhavissasÅti' vyÃkÃsi. Tassa pana Bhagavato AruïavatÅ nÃma nagaraæ ahosi, Aruïo nÃma khattiyo pitÃ, PabhÃvatÅ nÃma mÃtÃ, AbhibhÆ ca Sambhavo ca aggasÃvakÃ, Khemaækaro nÃma upaÂÂhÃko, Makhilà ca Padumà ca aggasÃvikÃ, Puï¬arÅkarukkho bodhi, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all three MSS. 2 Cs nÃÇgaraæ. 3 Cs Cv -pannÃsa-, Ck païïÃsa. 4 Ck ÃhÆ, Cs ahu. 5 Cs anupamo. 6 Cv -satthÅ. 7 Ck nam? 8 Ck bhavissatÅti. 9 Cs naÇgaraæ. 10 Ck paritvÃ. 11 Ck cÅvaraæ. 12 Ck Cv taæ. >/ #<[page 042]># %<42 VessabhÆ. Sudassano. Kakusandho. Khemo.>% sarÅraæ sattatiæsahatthubbedhaæ ahosi, sarÅrappabhà yojanattayaæ pharitvà aÂÂhÃsi, sattatiæsavassasahassÃni ÃyÆ 'ti. #*>/ nÃma Jino asamo appaÂipuggalo" ti.># Tassa aparabhÃge VessabhÆ nÃma Satthà udapÃdi. TassÃpi tayo sÃvakasannipÃtÃ, paÂhamasannipÃte asÅtibhikkhusatasahassÃni ahesuæ, dutiye sattati, tatiye saÂÂhi. Tadà Bodhisatto Sudassano nÃma rÃjà hutvà buddhapamukhassa saæghassa sacÅvaraæ mahÃdÃnaæ datvà tassa santike pabbajitvà ÃcÃraguïasampanno Buddharatane cittikÃrapÅtibahulo ahosi. So pi naæ Bhagavà "ito ekatiæsakappe Buddho bhavissasÅti" vyÃkÃsi. Tassa pana Bhagavato Anopamaæ nÃma nagaraæ ahosi, SuppatÅto nÃma rÃjà pitÃ, YasavatÅ nÃma mÃtÃ, Soïo ca Uttaro ca aggasÃvakÃ, Upasanto nÃma upaÂÂhÃko, DÃmà ca SamÃlà ca aggasÃvikÃ, SÃlarukkho bodhi, sarÅraæ saÂÂhihatthubbedhaæ ahosi, saÂÂhivassa- sahassÃni ÃyÆ 'ti ## Tassa aparabhÃge imasmiæ kappe cattÃro Buddhà nibbattÃ: Kakusandho KoïÃgamano Kassapo amhÃkaæ Bhagavà ti, Kakusandhassa Bhagavato eko sannipÃto\<*<2>*>/, tattha cattÃlÅsaæ\<*<3>*>/ bhikkhusahassÃni ahesuæ. Tadà Bodhisatto Khemo nÃma rÃjà hutvà buddhapamukhassa saæghassa sapattacÅvaraæ\<*<4>*>/ mahÃdÃna¤\<*<5>*>/ c' eva a¤janÃni bhesajjÃni c' eva datvà Satthu dhammadesanaæ sutvà pabbaji. So pi naæ Satthà vyÃkÃsi. Kakusandhassa pana Bhagavato Khemaæ nÃma nagaraæ ahosi, Aggidatto nÃma brÃhmaïo pitÃ, VisÃkhà nÃma brÃhmaïÅ mÃtÃ, VidhÆro\<*<6>*>/ ca Sa¤jÅvo ca aggasÃvakÃ, Buddhijo nÃma upaÂÂhÃko, SÃmà ca Campakà ca aggasÃvikÃ, MahÃsirÅsarukkho bodhi sarÅraæ cattÃlÅsahatthubbedhaæ ahosi, cattÃlisaæ vassasahassÃni ÃyÆ 'ti. #*>/ Sambuddho dipaduttamo Kakusandho nÃma nÃmena appameyyo durÃsado" ti.># \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv sikhÅsavhayo corrected to sikhivhayo. 2 Cv sÃvakasannipÃto, Cs sannipÃto corrected to sÃvakasannipÃto. 3 Ck cattÃlisaæ. 4 Ck pattacÅvaraæ. 5 Ck mahÃdÃnaæ. 6 Cs Cv vidhuro. 7 Cs apareïa. >/ #<[page 043]># %< KoïÃgamano. Pabbato. Kassapo. JotipÃlo. 43>% Tassa aparabhÃge KoïÃgamano\<*<1>*>/ nÃma Satthà udapÃdi. TassÃpi eko sÃvakasannipÃto, tattha tiæsabhikkhusahassÃni ahesuæ. Tadà Bodhisatto Pabbato nÃma rÃjà hutvà amaccagaïaparivuto Satthu santikaæ gantvà dhammadesanaæ sutvà buddhapamukhaæ bhikkhusaæghaæ nimantetvà mahÃdÃnaæ pavattetvà pattuïïacÅnapaÂÂaæ\<*<2>*>/ koseyyaæ kambalaæ dukÆlÃni\<*<3>*>/ c' eva suvaïïapaÂÂaka¤\<*<4>*>/ ca datvà Satthu santike pabbaji. So pi naæ\<*<5>*>/ vyÃkÃsi. Tassa Bhagavato SobhavatÅ nÃma nagaraæ\<*<6>*>/ ahosi, Ya¤¤adatto nÃma brÃhmaïo pitÃ, Uttarà nÃma brÃhmaïÅ mÃtÃ, Bhiyyoso\<*<7>*>/ ca Uttaro ca aggasÃvakÃ, Sotthijo nÃma upaÂÂhÃko, Samuddà ca Uttarà ca aggasÃvikÃ, Udumbararukkho bodhi, sarÅraæ vÅsatihatthub- bedhaæ\<*<8>*>/ ahosi, tiæsavassasahassaæ ÃyÆ 'ti. #*>/ Sambuddho dipaduttamo KoïÃgamano\<*<10>*>/ nÃma Jino lokajeÂÂho narÃsabho" ti.># Tassa aparabhÃge Kassapo nÃma Satthà loke udapÃdi. TassÃpi eko sÃvakasannipÃto, tatthà vÅsatibhikkhusahassÃni ahesuæ. Tadà Bo- dhisatto JotipÃlo nÃma mÃïavo\<*<11>*>/ hutvà tiïïaæ vedÃnaæ pÃragÆ bhÆmiya¤ ca antalikkhe ca pÃkaÂo GhaÂÅkÃrassa kumbhakÃrassa mitto ahosi. So\<*<12>*>/ tena saddhiæ SatthÃraæ upasaækamitvà dhammakathaæ sutvà pabbajitvà Ãraddhaviriyo tÅïi piÂakÃni uggahetvà vattÃvatta- sampattiyà BuddhasÃsanaæ sobhesi. So pi naæ Satthà vyÃkÃsi. Tassa Bhagavato jÃtanagaraæ BÃrÃïasÅ nÃma ahosi, Brahmadatto nÃma brÃhmaïo pitÃ, DhanavatÅ nÃma brÃhmaïÅ mÃtÃ, Tisso ca BhÃradvÃjo ca aggasÃvakÃ, Sabbamitto nÃma upaÂÂhÃko, AnuÊÃ\<*<13>*>/ ca UruveÊà ca aggasÃvikÃ, Nigrodharukkho bodhi, sarÅraæ vÅsatihatthubbedhaæ ahosi, vÅsativassasahassÃni ÃyÆ 'ti. #*>/ Sambuddho dipaduttamo Kassapo nÃma so Jino dhammarÃjà pabhaækaro" ti.># Yasmiæ pana kappe DÅpaækaradasabalo udapÃdi tasmiæ a¤¤e pi tayo Buddhà ahesuæ. Tesaæ santikà Bodhisattassa vyÃkaraïaæ n' atthi, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cs konÃgamano, Cv koïÃgamaïo. 2 Ck -paddhaæ, Cs pattuïïaæ cÅïapaddhaæ. 3 Ck Cs dukulÃni. 4 Ck -paÂÂhaka¤, Cs -paddhaka¤. 5 Cs taæ. 6 Cs naÇgaraæ. 7 Cv yaso. 8 Ck tiæsatihatthubbedhaæ. 9 Cs apareïa. 10 Ck konÃgamano, Cs konÃgamanÃ. 11 Ck Cs mÃnavo. 12 Ck omits so. 13 Cs anulà 14 Cs apareïa. >/ #<[page 044]># %<44 Sabbe BuddhÃ. ùnisaæsÃ.>% tasmà te idha na dassitÃ, AÂÂhakathÃyaæ pana tamhà kappà paÂÂhÃya sabbe Buddhe dassetuæ idaæ vuttaæ: ## #*>/ ca Sumano ca Revato Sobhito muni AnomadassÅ Padumo NÃrado Padumuttaro.># ## ## #*>/ sataraæsÅva uppannà mahÃtamavinodanÃ, Jalitvà aggikkhandhÃ\<*<3>*>/ va nibbutà te sasÃvakÃ" ti.># Tattha amhÃkaæ Bodhisatto DÅpaækarÃdÅnaæ catuvÅsatiyà BuddhÃnaæ santike adhikÃraæ karonto kappasatasahassÃdhikÃni cattÃri asaækheyyÃni Ãgato. Kassapassa pana Bhagavato orabhÃge Âhapetvà imaæ SammÃsambuddhaæ a¤¤o Buddho nÃma n' atthi. Iti DÅpaækarÃdÅnaæ catuvÅsatiyà BuddhÃnaæ santike laddhavyÃkaraïo pana Bodhisatto. Yena pana tena Manussattaæ liÇgasampatti hetu SatthÃradassanaæ pabbajjà guïasampatti adhikÃro ca chandatà aÂÂhadhammasamodhÃnà abhinÅhÃro samijjhatÅti ime aÂÂhadhamme samodhÃnetvà DÅpaækarapÃdamÆle katÃbhinÅhÃrena\<*<4>*>/ "handa buddhakare dhamme vicinÃmi ito c' ito" ti ussÃhaæ katvà "vicinanto tadà dakkhiæ paÂhamaæ dÃnapÃramin" ti dÃnapÃramitÃdayo buddhakÃrakadhammà diÂÂhà ne\<*<5>*>/ pÆrento yeva VessantarattabhÃvà Ãgami, Ãgacchanto va\<*<6>*>/ ye te katÃbhinÅhÃrÃnaæ BodhisattÃnaæ Ãnisaæsà saævaïïitÃ: ## ## \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cv maægalo. 2 Cs mahÃyasÃ. 3 Cs aggikkhandho. 4 Cs -hÃreïa, Cv -hÃrona. 5 Cv te. 6 so all three MSS. >/ #<[page 045]># %< DÃnapÃramÅ. SÅlapÃramÅ. NekkhammapÃramÅ. 45>% ## ## #*>/ sabbattha suddhagocarà micchÃdiÂÂhiæ na sevanti kammakiriyadassanÃ,># #*>/ na uppajjare, suddhÃvÃsesu devesu hetu nÃma na vijjati,># ## te Ãnisaæse adhigantvà va Ãgato. PÃramiyo pÆrentassa c' assa AkittibrÃhmaïakÃle SaækhabrÃhmaïakÃle Dhana¤jayarÃjakÃle MahÃsu- dassanakÃle MahÃgovindakÃle NimimahÃrÃjakÃle CandakumÃrakÃle VisayhaseÂÂhikÃle SivirÃjakÃle VessantarakÃle ti dÃnapÃramitÃya pÆritattabhÃvÃnaæ\<*<3>*>/ parimÃïaæ n' atthi. Ekantena pan' assa Sasapaï¬itajÃtake #*>/ pariccajiæ, dÃnena me samo n' atthi, esà me dÃnapÃramÅti"># evaæ attapariccÃgaæ karontassa dÃnapÃramità paramatthapÃramÅ nÃma jÃtÃ. Tathà SÅlavanÃgarÃjakÃle CampeyyanÃgarÃjakÃle BhÆridattanÃga- rÃjakÃle ChaddantanÃgarÃjakÃle JayaddisarÃjassa\<*<5>*>/ putta-AlÅnasattu- kumÃra-kÃle ti sÅlapÃramitÃya pÆritattabhÃvÃnaæ parimÃïaæ nÃma n' atthi. Ekantena pan' assa SaækhapÃlajÃtake #*>/ vijjhayanto koÂÂayante\<*<8>*>/ pi\<*<9>*>/ sattihi Bhojaputte na kuppÃmi, {esÃ} me sÅlapÃramÅti"># evaæ attapariccÃgaæ karontassa sÅlapÃramità paramatthapÃramÅ nÃma jÃtÃ. Tathà SomanassakumÃrakÃle HatthipÃlakumÃrakÃle Ayoghara- paï¬itakÃle ti mahÃrajjaæ pahÃya nekkhammapÃramitÃya pÆritattabhÃ- vÃnaæ parimÃïaæ nÃma n' atthi. Ekantena pana CÆlasutasomajÃtake\<*<10>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv -rikehi. 2 Ck Cs asaæ¤aæ. 3 Ck pÆritatthabhÃvÃnaæ corrected to pÆritatthabhÃvanaæ, Cv pÆjitattabhÃvÃnaæ corrected to pÆritatta-. 4 Cs sakkantÃnaæ corrected to sakattÃnaæ. 5 Cs jayaddinarÃjassa, Ck jayaddiya-. 6 Ck Cv omit pi. 7 so all three MSS., instead of vijjhayante? 8 Cs koï¬ayante, Cv koÂÂayanto. 9 Ck omits pi. 10 Ck cÆÊa-. >/ #<[page 046]># %<46 Pa¤¤ÃpÃramÅ. ViriyapÃramÅ. KhantipÃramÅ. SaccapÃramÅ.>% #*>/ va cha¬¬ayiæ, cajato na hoti laganaæ, esà me nekkhammapÃramÅti"># evaæ nissaÇgatÃya\<*<2>*>/ rajjaæ cha¬¬etvà nikkhamantassa nekkhamma- pÃramÅ paramatthapÃramÅ nÃma jÃtÃ. Tathà VidhÆrapaï¬itakÃle\<*<3>*>/ MahÃgovindapaï¬itakÃle KuddÃlapaï¬itakÃle Arakapaï¬itakÃle Bo- dhiparibbÃjakakÃle Mahosadhapaï¬itakÃle ti pa¤¤ÃpÃramiyÃ\<*<4>*>/ pÆritatta- bhÃvÃnaæ parimÃïaæ nÃma n' atthi. Ekantena pan' assa Sattubhatta- jÃtake Senakapaï¬itakÃle #*>/ pavicinanto 'haæ\<*<6>*>/ brÃhmaïaæ mocayiæ dukhÃ, pa¤¤Ãya\<*<5>*>/ me samo n' atthi, esà me pa¤¤ÃpÃramÅti\<*<7>*>/"># antobhastagataæ sappaæ dassentassa pa¤¤ÃpÃramÅ\<*<7>*>/ paramatthapÃramÅ nÃma jÃtÃ. Tathà viriyapÃramitÃdÅnam pi pÆritattabhÃvÃnaæ parimÃïaæ nÃma n' atthi. Ekantena pan' assa MahÃjanakajÃtake ## evaæ mahÃsamuddaæ tarantassa viriyapÃramÅ paramatthapÃramÅ nÃma jÃtÃ. KhantivÃdajÃtake #*>/ tiïhena pharasunà mama KÃsirÃje na kuppÃmi, esà me khantipÃramÅti"># evaæ acetanÃbhÃvena viya mahÃdukkhaæ adhivÃsentassa khantipÃramÅ paramatthapÃramÅ nÃma jÃtÃ. MahÃsutasomajÃtake #*>/"># evaæ jÅvitaæ cajitvà saccam anurakkhantassa saccapÃramÅ paramattha- pÃramÅ nÃma jÃtÃ. MÆgapakkhajÃtake ## \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cs khela-. 2 Cv nissaægatÃya. 3 Cs Cv vidhura-. 4 Cs paæ¤Ã-. 5 Cs paæ¤Ãya. 6 Cs omits haæ. 7 Cs Ck paæ¤Ã-. 8 Cs koï¬ente. 9 Cs paramatthaæ saccapÃramÅti, Ck paramatthapÃramÅti. >/ #<[page 047]># %< AdhiÂÂhÃnapÃramÅ. MettÃpÃramÅ. UpekhÃpÃramÅ. 47>% evaæ jÅvitam\<*<1>*>/ pi cajitvà vataæ adhiÂÂhahantassa adhiÂÂhÃnapÃramÅ paramatthapÃramÅ nÃma jÃtÃ. EkarÃjajÃtake #*>/ kassaci, mettÃbalen' upatthaddho ramÃmi pavane sadÃ" ti># evaæ jÅvitam pi anavaloketvà mettÃyantassa mettÃpÃramÅ paramattha- pÃramÅ nÃma jÃtÃ. LomahaæsajÃtake ## evaæ gÃmadÃrakesu niÂÂhubhanÃdÅhi c' eva mÃlÃgandhÆpahÃrÃdÅhi ca sukhadukkhaæ uppÃdentesu pi upekhaæ anaÂivattassa upekhÃpÃramÅ paramatthapÃramÅ nÃma jÃtÃ. Ayam ettha saækhepo, vitthÃrato pan' esa attho CariyÃpiÂakato gahetabbo. Evaæ pÃramiyo pÆretvà VessantarattabhÃve\<*<3>*>/ Âhito #*>/ avi¤¤Ãya {sukhaædukhaæ,} sÃpi dÃnabalà mayhaæ sattakkhattuæ pakampathÃ" 'ti># evaæ mahÃpaÂhavikampanÃni\<*<5>*>/ mahÃpu¤¤Ãni karitvà ÃyupariyosÃne tato cuto Tusitabhavane nibbatti. Iti DÅpaækarapÃdamÆlato paÂÂhÃya yÃva ayaæ Tusitapure nibbatti ettakaæ ÂhÃnaæ DÆrenidÃnaæ nÃmà 'ti veditabbaæ. II. AvidÆrenidÃna. Tusitapure vasante yeva pana Bodhisatte BuddhahalÃhalaæ\<*<6>*>/ nÃma udapÃdi. Lokasmiæ\<*<7>*>/ hi tÅïi halÃhalÃni uppajjanti: KappahalÃhalaæ BuddhahalÃhalaæ CakkavattihalÃhalan ti. Tattha vassasatasahassassa accayena kappuÂÂhÃnaæ bhavissatÅti LokabyÆhà nÃma kÃmÃvacaradevà muttasirà vikiïïakesà rudammukhà assÆni hatthehi pu¤jamÃnà rattavatthanivatthà ativiya virÆpavesadhÃrino\<*<8>*>/ hutvà manussapathe vicarantà evaæ Ãrocenti: "mÃrisÃ\<*<9>*>/, ito vassasatasahassassa accayena kappuÂÂhÃnaæ bhavissati, ayaæ loke vinassissati, mahÃsamuddo pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs jÅvitaæ. 2 Cv bhayÃmi. 3 Ck Cv vessantarabhÃve. 4 Ck Cv puthavi, Cs paÂhavÅ. 5 Cs mahÃpaÂhavÅ. 6 so all three MSS. instead of -kolÃhalaæ? 7 Cv tassÃpi lokasmiæ. 8 Cs -dhÃriïo. 9 Cs mÃrisà mÃrisÃ, Ck mÃrisa. >/ #<[page 048]># %<48 TÅïi HalÃhalÃmi. KÃlo.>% sussisati, aya¤ ca mahÃpaÂhavÅ\<*<1>*>/ Sineru ca pabbatarÃjà u¬¬ayhissanti vinassissanti, yÃva Brahmalokà lokavinÃso bhavissatÅti\<*<2>*>/ mettaæ mÃrisà bhÃvetha, karuïaæ muditaæ upekkhaæ mÃrisà bhÃvetha, mÃtaraæ upaÂÂhahatha pitaraæ upaÂÂhahatha, kule jeÂÂhÃpacÃyino hothÃ" 'ti. Idaæ KappahalÃhalaæ nÃma. Vassasahassassa accayena pana sabba¤¤u-Buddho loke uppajjissatÅti lokapÃladevatÃ: "ito mÃrisà vassasahassassa accayena Buddho loke uppajjissatÅti" ugghosentÃ\<*<3>*>/ Ãhiï¬anti. Idaæ BuddhahalÃhalaæ nÃma. Vassasatassa pana accayena cakkavattirÃjà uppajjissatÅti devatà yeva: "ito mÃrisà vassasataccayena cakkavattiko\<*<4>*>/ rÃjà loke uppajjissatÅti" ugghosentiyo Ãhiï¬anti. Idaæ CakkavattihalÃhalaæ nÃma. ImÃni tÅïi halÃhalÃni mahantÃni honti. Tesu BuddhahalÃhalasaddaæ sutvà sakaladasasahassacakkavÃle\<*<5>*>/ devatà ekato sannipatitvà "asuko nÃma satto Buddho bhavissatÅti" ¤atvà taæ upasaækamitvà ÃyÃcanti, ÃyÃcamÃnà ca pubbanimittesu uppannesu ÃyÃcanti. Tadà pana sabbÃpi tà ekekacakkavÃle\<*<5>*>/ CÃtummahÃrÃja-Sakka-SuyÃma-Santusita- Paranimmitavasavatti-MahÃbrahmehi saddhiæ ekacakkavÃle\<*<5>*>/ sannipatitvà Tusitabhavane Bodhisattassa santikaæ gantvà "mÃrisÃ\<*<6>*>/, tumhehi dasapÃ- ramiyo pÆrentehi na Sakkasampattiæ na MÃra-Brahma-Cakkavatti- sampattiæ\<*<7>*>/ patthentehi pÆrità lokanittharaïatthÃya\<*<8>*>/ pana sabba¤¤utaæ\<*<9>*>/ patthentehi pÆritÃ, so vo dÃni kÃlo mÃrisa BuddhattÃya\<*<10>*>/, samayo mÃrisa BuddhattÃyÃ\<*<10>*>/" 'ti yÃciæsu. Atha MahÃsatto devatÃnaæ paÂi¤¤aæ\<*<11>*>/ adatvà va kÃladÅpadesakulajanettiÃyuparicchedavasena pa¤camahÃvilokanan nÃma vilokesi. Tattha "kÃlo nu kho" ti\<*<12>*>/ "akÃlo nu kho" ti paÂhamaæ kÃlaæ vilokesi. Tattha vassasatasahassato uddhaæ va¬¬hitÃayukÃlo kÃlo nÃma na hoti, kasmÃ? tadà hi sattÃnaæ jÃtijarÃmaraïÃni na pa¤¤Ãyanti\<*<13>*>/, BuddhÃna¤ ca dhammadesanà tilakkhaïamuttà nÃma n' atthi, tesaæ aniccadukkhamanattà ti kathentÃnaæ "kin nÃm' etaæ kathentÅti" n' eva sotabbaæ na saddhÃtabbaæ ma¤¤anti\<*<14>*>/, tato abhisamayo na hoti, tasmiæ asati aniyyÃnikaæ sÃsanaæ hoti, tasmà so akÃlo. Vassasatato ÆnÃayukÃlo\<*<15>*>/ pi kÃlo na hoti, kasmÃ? tadà sattà ussannakilesà honti, ussannakilesÃna¤ ca dinno ovÃdo ovÃdaÂÂhÃne na tiÂÂhati udake daï¬arÃji\<*<16>*>/ viya khippaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -paÂhavi. 2 Cv bhavissati. 3 Cs ugghosento. 4 Ck cakkavatti. 5 Cv -vÃÊe. 6 so all three MSS. 7 Ck na mÃra na brahma na cakkavattisampattiæ, Cs nà mÃra ïa brahma na cakkavattisampattiæ. 8 Cs nittarana-. 9 Cv sabba¤¤Ætaæ. 10 Ck Cs buddhatthÃya. 11 Ck Cs paÂiæ¤aæ. 12 Cs omits ti. 13 Cs paæ¤Ãyanti. 14 Cs maæ¤anti. 15 Cs -ayakÃlo. 16 Ck -rÃjÅ. >/ #<[page 049]># %< DÅpo. OkÃso. Kulaæ. MÃtÃ. ùyuæ. 49>% vigacchati, tasmà so pi akÃlo. Vassasatasahassato pana paÂÂhÃya heÂÂhà vassasatato paÂÂhÃya uddhaæ ÃyukÃlo kÃlo nÃma, tadà ca vassasatakÃlo, atha MahÃsatto nibbattitabbakÃlo\<*<1>*>/ ti passi. Tato dÅpaæ vilokento saparivÃre cattÃro dÅpe oloketvà "tÅsu dÅpesu Buddhà na nibbattanti, JambudÅpe yeva nibbattantÅti" dÅpaæ passi. Tato "JambudÅpo nÃma mahÃ, dasayojanasahassaparimÃïaæ\<*<2>*>/, katarasmiæ nu kho padese Buddhà nibbattantÅti" okÃsaæ vilokento Majjhimadesaæ passi. Majjhimadeso nÃma "puratthimadisÃya KajaÇgalan nÃma nigamo tassa aparena MahÃsÃlo tatoparaæ paccantimà janapadà orato majjhe, pubbadakkhiïÃya disÃya SalalavatÅ nÃma nadÅ tatoparaæ paccantimà janapadà orato majjhe, dakkhiïÃya disÃya Setakaïïikan\<*<3>*>/ nÃma nigamo tatoparaæ paccantimà janapadà orato majjhe, pacchimÃya disÃya ThÆïan\<*<4>*>/ nÃma brÃhmaïagÃmo tatoparaæ paccantimà janapadà orato majjhe, uttarÃya disÃya UsÅraddhajo nÃma pabbato tatoparaæ paccan- timà janapadà orato majjhe" ti evaæ Vinaye vutto padeso. So ÃyÃmato tÅïi yojanasatÃni vitthÃrato a¬¬hatiyÃni parikkhepato navayojanasatÃnÅti. Etasmiæ padese Buddhà Paccekabuddhà aggasÃvakà mahÃsÃvakà asÅti mahÃsÃvakà cakkavattirÃjà a¤¤e ca mahesakkhÃ\<*<5>*>/ khattiyabrÃhmaïagahapatimahÃsÃlà uppajjanti. "Idaæ c' ettha Kapilavatthukaæ nÃma nagaraæ, tattha mayà nibbattitabban" ti niÂÂhaæ agamÃsi. Tato kulaæ vilokento "Buddhà nÃma vessakule và suddakule và na nibbattanti, lokasammate pana khattiyakule và brÃhmaïakule và ti dvÅsu yeva kulesu nibbattanti, idÃni ca khattiyakulaæ lokasammataæ, tattha nibbattissÃmi, Suddhodano nÃma rÃjà me pità bhavissatÅti" kulaæ passi. Tato mÃtaraæ vilokento "BuddhamÃtà nÃma lolà surÃdhuttà na hoti, kappasatasahassaæ pana pÆritapÃramÅ, jÃtito paÂÂhÃya akhaï¬apa¤casÅlà yeva hoti, aya¤ ca MahÃmÃyà nÃma devÅ edisÃ, aya¤ ca me mÃtà bhavissatÅti, kittakaæ pan' assÃ\<*<6>*>/ Ãyun" ti dasannaæ mÃsÃnaæ upari satta divasÃni passi. Iti imaæ pa¤camahÃvilokanaæ viloketvà "kÃlo me mÃrisa\<*<7>*>/ BuddhabhÃvÃyÃ" 'ti devatÃnaæ saÇgahaæ karonto paÂi¤¤aæ\<*<8>*>/ datvà "gacchatha tumhe" ti tà devatà uyyojetvà TusitadevatÃhi parivuto Tusitapure Nandanavanaæ pÃvisi. Sabbadevalokesu hi Nandanavanaæ atthi yeva. Tatra naæ devatà "ito cuto sugatiæ gacchÃ" 'ti\<*<9>*>/ pubbe katakusalakammokÃsaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck nibbattitabbo kÃlo. 2 Ck Cs -parimÃnaæ. 3 Cs setakannikan. 4 Cv thuïan. 5 Ck Cs mahesakkÃ. 6 Cs panassa. 7 so all three MSS. 8 Cs paÂiæ¤aæ. 9 Ck Cv ito cuto sugatiæ gacchati, Cs ito cuto sugatiæ gaccha ito cuto sugatiæ gacchÃtu corrected to -- gacchÃti. >/ #<[page 050]># %<50 MahÃmÃyÃya supinaæ.>% sÃrayamÃnà vicaranti. So evaæ devatÃhi kusalaæ sÃrayamÃnÃhi parivuto tattha vicaranto cavitvà MahÃmÃyÃya deviyà kucchismiæ paÂisandhiæ gaïhi. TassÃvibhÃvatthaæ\<*<1>*>/ ayaæ anupubbakathÃ: Tadà kira Kapi- lavatthunagare\<*<2>*>/ ÃsÃÊhinakkhattaæ\<*<3>*>/ ghuÂÂhaæ ahosi. MahÃjano nakkhattaæ kÅÊati\<*<4>*>/. MahÃmÃyà devÅ pure puïïamÃya sattamadivasato paÂÂhÃya vigatasurÃpÃnaæ\<*<5>*>/ mÃlÃgandhavibhÆtisampannaæ\<*<6>*>/ nakkhattakÅÊaæ\<*<7>*>/ anubhavamÃnà sattamadivase pÃto va uÂÂhÃya gandhodakena nahÃyitvà cattÃri satasahassÃni vissajjetvà mahÃdÃnaæ datvà sabbÃlaækÃravibhÆsità varabhojanaæ bhu¤jitvà uposathaÇgÃni\<*<8>*>/ adhiÂÂhÃya alaækatapaÂiyattaæ sirigabbhaæ pavisitvà sirisayane nipannà niddaæ okkamamÃnà imaæ supinaæ addasa: CattÃro kira naæ mahÃrÃjÃno sayanen' eva saddhiæ ukkhipitvà Himavantaæ netvà saÂÂhiyojanike ManosilÃtale sattayojanikassa mahÃsÃlarukkhassa heÂÂhà Âhapetvà ekamantaæ aÂÂhaæsu. Atha nesaæ deviyo Ãgantvà deviæ Anotattadahaæ netvà manussamalaharaïatthaæ nahÃpetvà dibbavatthaæ nivÃsÃpetvà gandhehi vilimpÃpetvà dibbapupphÃni pilandhÃpetvÃ\<*<9>*>/-tato avidÆre Rajatapabbato, tassa anto kanakavimÃnaæ atthi-tattha pÃcÅnasÅsakaæ dibbasayanaæ pa¤¤ÃpetvÃ\<*<10>*>/ nipajjÃpesuæ. Atha Bodhisatto setavaravÃraïo hutvÃ-tato avidÆre eko Suvaïïapabbato-tattha caritvà tato oruyha Rajatapabbataæ abhirÆhitvÃ\<*<11>*>/ uttaradisato Ãgamma {rajatadÃmavaïïÃya} soï¬Ãya setapadumaæ gahetvà ko¤canÃdaæ naditvà kanakavimÃnaæ pavisitvà mÃtusayanaæ tikkhattuæ padakkhiïaæ katvà dakkhiïapassaæ tÃÊetvÃ\<*<12>*>/ kucchiæ paviÂÂhasadiso ahosi. Evaæ uttarasÃÊhanakkhattena\<*<13>*>/ paÂisan- dhiæ gaïhi. Punadivase pabuddhà devÅ taæ supinaæ ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà catusaÂÂhimatte brÃhmaïapÃmokkhe pakkosÃpetvÃ\<*<14>*>/ haritupattÃya\<*<15>*>/ lÃjÃdÅhi katamaÇgalasakkÃrÃya\<*<16>*>/ bhÆmiyà mahÃrahÃni ÃsanÃni pa¤¤Ãpetvà tattha nisinnÃnaæ brÃhmaïÃnaæ sappimadhusakkarÃbhi- saækhatassa varapÃyÃsassa suvaïïarajatapÃtiyo pÆretvà suvaïïa- rajatapÃtÅhi yeva paÂikujjetvÃ\<*<17>*>/ adÃsi a¤¤ehi\<*<18>*>/ ca ahatavatthakapila- gÃvidÃnÃdÅhi\<*<19>*>/ te santappesi. Atha tesaæ sabbakÃmehi santappitÃnaæ\<*<20>*>/ supinaæ ÃrocÃpetvà "kiæ bhavissatÅti" pucchi. BrÃhmaïà Ãhaæsu: "mà cintayi mahÃrÃja, deviyà te kucchimhi\<*<21>*>/ gabbho patiÂÂhito, so \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck tassÃvibhÃsatthaæ. 2 Cs -naÇgare. 3 Cs ÃsÃlhi-. 4 Ck Cs kÅlati. 5 Ck Cs -surÃpÃna. 6 Cv -gandhavibhÆsanasampannaæ. 7 Cs -khÅlaæ. 8 Ck uposathaggÃni. 9 Cv piÊandhÃpetvÃ. 10 Ck Cs paæ¤ÃpetvÃ. 11 Ck Cs abhiruhitvÃ. 12 Ck tÃletvÃ, Cs phÃletvÃ. 13 so all three MSS. 14 Cs pakkhosÃpetvÃ. 15 Cs bharitupannÃya corrected to bharitupattÃya, Cv haritupalittÃya, read haritapattÃya ?. 16 Cv -maægala-. 17 Ck patikujjhetvÃ. 18 Ck aæ¤ehi. 19 Cs Ãhata- 20 Cv santappikÃnaæ. 21 Ck kucchismiæ. >/ #<[page 051]># %< Dvattiæsa pubbanimittÃni. 51>% ca kho purisagabbho na itthigabbho, putto te bhavissati, so sace agÃraæ ajjhÃvasissati rÃjà bhavissati cakkavattÅ\<*<1>*>/, sace agÃrà nikkhamma pabbajissati Buddho bhavissati loke vivattacchaddo" ti. Bodhisattassa pana mÃtukucchimhi paÂisandhigahaïakkhaïe\<*<2>*>/ ekappahÃren' eva sakaladasasahassÅ lokadhÃtu saækampi sampakampi sampavedhi. Dvattiæsa pubbanimittÃni pÃtur ahiæsu: dasasu cakkavÃlasahas- sesu\<*<3>*>/ appamÃïo obhÃso phari, tassa taæ siriæ daÂÂhukÃmà viya andhà cakkhÆni paÂilabhiæsu, badhirà saddaæ suïiæsu\<*<4>*>/, mÆgà samÃlapiæsu, khujjà ujugattà ahesum, paÇgalà padasà gamanaæ paÂilabhiæsu, bandhanagatà sabbasattà andubandhanÃdÅhi mucciæsu\<*<5>*>/, sabbanarakesu aggi nibbÃyi, pittivisaye khuppipÃsà vÆpasami, tiracchÃnÃnaæ bhayaæ nÃhosi, sabbasattÃnaæ rogo vÆpasami, sabbasattà piyaævadà ahesuæ, madhurenÃkÃrena assà hasiæsu\<*<6>*>/ vÃraïà gajjiæsu, sabbaturiyÃni sakasakaninnÃdaæ mu¤ciæsu aghaÂÂitÃni\<*<7>*>/ yeva, manussÃnaæ hatthupagÃ- dÅni\<*<8>*>/ ÃbharaïÃni viraviæsu, sabbadisà vippasannà ahesum, sattÃnaæ sukhaæ uppÃdayamÃno mudu sÅtalo vÃto vÃyi, akÃlamegho vassi, paÂhavito pi udakaæ ubbhijjitvà vissandi, pakkhino ÃkÃsagamanaæ vijahiæsu, nadiyo assandamÃnÃ\<*<9>*>/ aÂÂhaæsu, mahÃsamudde madhuraæ udakaæ ahosi, sabbatthakam eva pa¤cavaïïehi padumehi sa¤channatalo ahosi, thalajajalajÃdÅni\<*<10>*>/ sabbapupphÃni pupphiæsu, rukkhÃnaæ khandhesu khandhapadumÃni sÃkhÃsu sÃkhÃpadumÃni latÃsu latÃpadumÃni pupphiæsu, thale silÃtalÃni bhinditvà uparÆpari satta satta\<*<11>*>/ hutvà daï¬apadumÃni nÃma nikkhamiæsu, ÃkÃse olambakapadumÃni nÃma nibbattiæsu, samantato pupphavassaæ vassiæsu\<*<12>*>/, ÃkÃse dibbaturiyÃni vaj- jiæsu, sakaladasasahassÅ\<*<13>*>/ lokadhÃtu vaÂÂetvà vissaÂÂhamÃlÃguÊaæ\<*<14>*>/ viya uppÅÊetvÃ\<*<15>*>/ baddhamÃlÃkalÃpo viya alaækatapaÂiyattaæ mÃlÃsanaæ viya ca ekamÃlÃmÃlinÅ\<*<16>*>/ vipphurantavÃlavÅjanÅ pupphadhÆpagandhaparivÃsitÃ\<*<17>*>/ paramasobhaggappattà ahosi. Evaæ gahitapaÂisandhikassa Bodhisattassa paÂisandhito paÂÂhÃya Bodhisattassa c' eva BodhisattamÃtuyà ca upaddavanivÃraïatthaæ khaggahatthà cattÃro devaputtà Ãrakkhaæ gaïhiæsu. BodhisattamÃtu purisesu rÃgacittaæ n' uppajji, lÃbhaggayasag- gappattà ca ahosi sukhinÅ\<*<18>*>/ akilantakÃyÃ, Bodhisatta¤ ca anto- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cs cakkavatti. 2 Ck Cs -gaïhana-. 3 Ck cakkavÃÊa-. 4 Cs Cv suniæsu. 5 Ck samucciæsu. 6 Cv hesiæsu. 7 Ck aghaÂÂhitÃni. 8 Cv hatthÆpagÃdÅni, Cs hatthupagÃdÅni corrected to hatthupagatÃdÅni, Ck hatthupagÃdini. 9 Cs Cv asandamÃnÃ. 10 Ck -jÃdÅhi. 11 Cs sattÃ. 12 Cv vassi. 13 Ck -sahassi. 14 Ck visaÂÂha-, Cs Cv vissaÂÂhamÃlÃgulaæ. 15 Ck upÅletvÃ, Cs uppÅletvÃ. 16 Cs ekaekamÃlÅni. 17 Ck -parivÃritÃ. 18 Ck sukhuni, Cs sukhÅni. >/ #<[page 052]># %<52 BodhisattamÃtu dhammatÃ. SÃlasÃkhÃ. CattÃro MahÃbrahmÃno.>% kucchigataæ vippasanne maïiratane Ãvutapaï¬usuttaæ viya passati. Yasmà ca Bodhisattena vasitakucchi nÃma cetiyagabbhasadisà na sakkà hoti a¤¤ena\<*<1>*>/ Ãvasituæ và paribhu¤jituæ và tasmà BodhisattamÃtà sattÃhajÃte Bodhisatte kÃlaæ katvà Tusitapure nibbattati. Yathà ca a¤¤Ã\<*<2>*>/ itthiyo dasamÃse appatvÃpi atikkamitvÃpi nisinnÃpi nipannÃpi vijÃyanti na evaæ BodhisattamÃtÃ, sà pana Bodhisattaæ dasamÃse kucchinà pariharitvà Âhità va vijÃyati, ayaæ BodhisattamÃtu dhammatÃ. MahÃmÃyÃpi devÅ pattena telaæ viya dasamÃse kucchiyà Bodhisattaæ pariharitvà paripuïïagabbhà ¤Ãtigharaæ gantukÃmà Suddhodanama- hÃrÃjassa Ãrocesi: "icchÃm' ahaæ deva kulasantakaæ Devadahanagaraæ gantun" ti. RÃjà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà Kapilavatthuto yÃva De vadahanagarà maggaæ samaæ kÃretvà kadalipuïïaghaÂadhajapaÂÃkÃdÅhi\<*<3>*>/ alaækÃrÃpetvà deviæ sovaïïasivikÃya nisÅdÃpetvà amaccasahassena ukkhipÃpetvà mahantena parivÃrena pesesi. Dvinnaæ pana nagarÃ- naæ antare ubhayanagaravÃsÅnam\<*<4>*>/ pi Lumbinivanaæ\<*<5>*>/ nÃma maÇ- galasÃlavanaæ atthi. Tasmiæ samaye mÆlato paÂÂhÃya yÃva aggasÃkhà sabbaæ ekaphÃliphullaæ\<*<6>*>/ ahosi, sÃkhantarehi c' eva pupphantarehi ca pa¤cavaïïabhamaragaïà nÃnappakÃrà ca sakuïasaæghà madhurassarena vikÆjantà vicaranti. Sakalaæ Lumbinivanaæ\<*<7>*>/ cittalatÃvanasadisaæ mahÃnubhÃvassa ra¤¤o susajjitÃapÃnamaï¬alaæ viya ahosi. Deviyà taæ disvà sÃlavanakÅÊaæ kÅÊitukÃmatÃ\<*<8>*>/ udapÃdi. Amaccà deviæ gahetvà sÃlavanaæ pavisiæsu. Sà maÇgalasÃlamÆlaæ gantvà sÃlasÃ- khÃyaæ gaïhitukÃmà ahosi. SÃlasÃkhà suseditavettaggaæ viya onamitvà deviyà hatthapathaæ upaga¤chi\<*<9>*>/. Sà hatthaæ pasÃretvà sÃkhaæ aggahesi. TÃvad eva c' assÃ\<*<10>*>/ kammajavÃtà caliæsu. Ath' assà sÃïim parikkhipitvà mahÃjano paÂikkami. SÃlasÃkhaæ gahetvà tiÂÂhamÃnÃya eva c' assà gabbhavuÂÂhÃnaæ ahosi. Taæ khaïaæ yeva cattÃro pi suddhacittà MahÃbrahmÃno\<*<11>*>/ suvaïïajÃlaæ ÃdÃya sampattà tena suvaïïajÃlena Bodhisattaæ sampaÂicchitvà mÃtu purato Âhapetvà "attamanà devi\<*<12>*>/ hohi, mahesakkho te putto uppanno' ti Ãhaæsu. Yathà pana a¤¤e sattà mÃtukucchito nikkhamantà paÂikkÆlena\<*<13>*>/ asucinà makkhità nikkhamanti na evaæ\<*<14>*>/ Bodhisatto. Bodhisatto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cs aæ¤ena. 2 Ck Cs aæ¤Ã. 3 Cv kadalÅ-. 4 Ck Cs -vÃsinam. 5 Ck Cv lumbinÅ-. 6 Ck ekaphÃlipullaæ, Cs ekapÃliphullaæ. 7 Cs Cv ÊumbinÅ-. 8 Ck sÃlavanaæ kÅlitu-, Cs sÃlavanakÅliæ kÅlitu-. 9 Cs upaga¤ji. 10 Ck tÃvadevassÃ, Cv tÃvadevavassÃ. 11 Cs mahÃbrÃhmaïo, Cv mahÃbrÃhmaïo corrected to mahÃbrahmÃïo. 12 Cv devÅ. 13 Ck paÂikulena. 14 Ck taæ evaæ, Cs na eva. >/ #<[page 053]># %< Dve udakadhÃrÃ. SattapadavÅtihÃro. SÅhanÃdo. Mahosadho. 53>% pana dhammÃsanato otaranto dhammakathiko viya nisseïito\<*<1>*>/ otaranto puriso viya ca dve ca hatthe dve ca pÃde pasÃretvà Âhitako mÃtukucchisambhavena kenaci asucinà amakkhito suddho visado kÃsikavatthe nikkhittamaïiratanaæ viya jotanto\<*<2>*>/ mÃtukucchito nikkhami. Evaæ sante pi Bodhisattassa ca BodhisattamÃtuyà ca sakkÃratthaæ ÃkÃsato dve udakadhÃrà nikkhamitvà Bodhisattassa ca mÃtu c' assa sarÅre utuæ gÃhÃpesuæ. Atha naæ suvaïïajÃlena paÂiggahetvà ÂhitÃnaæ BrahmÃnaæ hatthato cattÃro mahÃrÃjÃno maÇgalasammatÃya sukhasamphassÃya ajinappaveïiyà gaïhiæsu, tesaæ hatthato manussà dukÆlacumbaÂakena, manussÃnaæ hatthato {mu¤citvÃ\<*<3>*>/} paÂhaviyaæ patiÂÂhÃya puratthimadisaæ olokesi. AnekÃni cakkavÃlasahassÃni\<*<4>*>/ ekaÇgaïÃni\<*<5>*>/ ahesum. Tattha devamanussà gandhamÃlÃdÅhi pÆjayamÃnà "MahÃpurisa idha tumhehi sadiso a¤¤o n' atthi, kut' ettha uttaritaro" ti Ãhaæsu. Evaæ catasso disà ca catasso anudisà ca heÂÂhÃ\<*<6>*>/ uparÅti dasa pi disà anuviloketvÃ\<*<7>*>/ attano sadisaæ adisvà "ayaæ uttarÃ\<*<8>*>/ disÃ" ti sattapadavÅtihÃrena agamÃsi MahÃbrahmunà setacchattaæ dhÃriyamÃno SuyÃmena vÃlavÅjaniæ a¤¤ehi ca devatÃhi sesarÃjakakudhabhaï¬ahatthÃhi anugammamÃno, tato sattamapade Âhito "aggo 'ham asmi lokassÃ" 'ti Ãdikaæ Ãsabhiæ vÃcaæ nicchÃrento sÅhanÃdaæ nadi\<*<9>*>/. Bodhisatto hi tÅsu attabhÃvesu mÃtukucchito nikkhantamatto eva vÃcaæ nicchÃresi MahosadhattabhÃve VessantarattabhÃve imasmiæ attabhÃve ti. Ma- hosadhattabhÃve kir' assa mÃtukucchito nikkhamantass' eva Sakko devarÃjà Ãgantvà candanasÃraæ hatthe Âhapetvà gato. So taæ muÂ- Âhiyaæ katvà va nikkhanto. Atha naæ mÃtà "tÃta kiæ gahetvà Ãgato sÅti" pucchi. "Osadhaæ ammÃ" 'ti. Iti osadhaæ gahetvà Ãgatattà osadhadÃrako t' ev' assa nÃmaæ akaæsu. Taæ osadhaæ gahetvà cÃÂiyaæ pakkhipiæsu. ùgatÃgatÃnaæ andhabadhirÃdÅnaæ\<*<10>*>/ tad eva sabbarogavÆpasamÃya bhesajjaæ ahosi. Tato "mahantaæ idaæ osadhaæ\<*<11>*>/, mahantaæ idaæ osadhan" ti uppannavacanaæ upÃdÃya Mahosadho t' ev' assa nÃmaæ jÃtaæ. VessantarattabhÃve pana mÃtu- kucchito nikkhamanto dakkhiïahatthaæ pasÃretvà va "atthi nu kho amma ki¤ci gehasmiæ, dÃnaæ dassÃmÅti" vadanto nikkhami. Ath' assa mÃtà "sadhane kule nibbatto si tÃtÃ" 'ti puttassa hatthaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cs nissenito. 2 Cs jotento. 3 Ck Cs mu¤citvÃ. 4 Cv cakkavÃÊÃ-. 5 Ck ekaæganÃni, Cs ekaÇganÃni. 6 Cs evaæ disà ca catasso catasso anudisà heÂÂhÃ, Cv evaæ catasso disà ca catasso anudisà heÂÂhÃ. 7 Cs anuloketvÃ. 8 Ck uttara. 9 Cv nadÅ. 10 Ck andhabadhirÃnaæ. 11 Ck omits mahantaæ idaæ osadhaæ. >/ #<[page 054]># %<54 Satta sahajÃtÃ. KÃÊadevalo tÃpaso. PaÂhamaæ vandanaæ.>% attano hatthatale katvà sahassatthavikaæ ÂhapÃpesi. Imasmiæ pana attabhÃve imaæ sÅhanÃdaæ nadÅti. Evaæ Bodhisatto tÅsu attabhÃvesu mÃtukucchito nikkhantamatto va vÃcaæ nicchÃresi. Yathà ca paÂisandhikkhaïe jÃtikkhaïe pi 'ssa dvattiæsa pubbanimittÃni pÃtur ahiæsu\<*<1>*>/. Yasmiæ pana samaye amhÃkaæ Bodhisatto\<*<2>*>/ Lumbinivane\<*<3>*>/ jÃto\<*<4>*>/ tasmiæ yeva samaye RÃhulamÃtà devÅ\<*<5>*>/ Channo amacco KÃÊudÃyi\<*<6>*>/ amacco Kanthako assarÃjà MahÃbodhi rukkho cattÃro nidhikumbhiyo ca jÃtÃ, tattha ekà gÃvutappamÃïà ekà addhayojanappamÃïÃ\<*<7>*>/ ekà tigÃvutappamÃïa ekà yojanappamÃïà ahosÅti ime satta sahajÃtà nÃma. UbhayanagaravÃsino Bodhisattaæ gahetvà Kapilavatthunagaram eva agamaæsu. Taæ divasaæ yeva ca "Kapilavatthunagare Suddhodana- mahÃrÃjassa putto jÃto, ayaæ kumÃro bodhitale nisÅditvà Buddho bhavissatÅti" TÃvatiæsabhavane\<*<8>*>/ haÂÂhatuÂÂhà devasaæghà celukkhepÃdÅni\<*<9>*>/ pavattentà kÅÊiæsu\<*<10>*>/. Tasmiæ samaye SuddhodanamahÃrÃjassa kulÆpako\<*<11>*>/ aÂÂhasamÃpattilÃbhÅ\<*<12>*>/ KÃÊadevalo\<*<13>*>/ nÃma tÃpaso bhattakiccaæ katvà divÃvihÃratthÃya TÃvatiæsabhavanaæ gantvà tattha divÃvihÃraæ nisinno tà devatà disvà "kiækÃraïà tumhe evaæ tuÂÂhamÃnasà kÅÊatha\<*<14>*>/, mayhaæ p' etaæ kÃraïaæ kathethÃ" 'ti pucchi. Devatà Ãhaæsu: "mÃrisa `Suddhodanara¤¤o putto jÃto, so bodhitale nisÅditvà Buddho hutvà dhammacakkaæ pavattessati, tassa anantaæ BuddhalÅÊhaæ daÂÂhuæ dhamma¤ ca sotuæ lacchÃmÃ' 'ti iminÃ, kÃraïena tuÂÂh' amhÃ" 'ti. TÃpaso tÃsaæ vacanaæ sutvà khippaæ devalokato oruyha rÃjanivesanaæ pavisitvà pa¤¤attÃsane nisinno "putto kira te mahÃrÃja jÃto, passissÃmi nan" ti Ãha. RÃjà alaækatapaÂiyattaæ kumÃraæ ÃnÃpetvÃ\<*<15>*>/ tÃpasaæ vandÃpetuæ abhihari. Bodhisattassa pÃdà parivattitvà tÃpasassa jaÂÃsu patiÂÂhahiæsu. Bodhisattassa hi ten' attabhÃvena vanditabbayuttako a¤¤o nÃma n' atthi, sace hi ajÃnantà Bodhisattassa sÅsaæ tÃpasassa pÃdamÆle Âhapeyyuæ sattadhà assa muddhaæ\<*<16>*>/ phaleyya\<*<17>*>/. TÃpaso "na me attÃnaæ nÃsetuæ yuttan" ti uÂÂhÃyÃsanà Bodhisattassa a¤jalim paggahesi. RÃjà taæ acchariyaæ disvà attano puttaæ vandi. TÃpaso atÅte cattÃlÅsa kappe anÃgate cattÃlÅsà 'ti asÅti kappe anussarati. Bodhisattassa lakkhaïasampattiæ disvà "bhavissati nu kho Buddho udÃhu no" ti Ãvajjitvà upadhÃrento "nissaæsayaæ Buddho bhavissatÅti" ¤atvà "acchariyapuriso ayan" ti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv pÃturahaæsu. 2 Ck bodhisatte. 3 Cs Cv ÊumbinÅvane. 4 Ck Cs jÃte. 5 Cs devi. 6 Ck kÃludÃyi. 7 Cv a¬¬ha-. 8 Cv -bhavanato. 9 Cs ceÊu-. 10 Ck kiÊiæsu, Cs Cv kÅliæsu. 11 Ck kuÊÆpako. 12 Ck Cv -lÃbhi. 13 Cs kÃla-. 14 Cs kÅlatha. 15 Ck anÃpetvÃ, Cs ÃïÃpetvÃ. 16 Cv muddhÃ. 17 Cs pÃleyya. >/ #<[page 055]># %< NÃlakadÃrako. 55>% sitaæ akÃsi. Tato "ahaæ imaæ BuddhabhÆtaæ daÂÂhuæ labhissÃmi nu kho"\<*<1>*>/ ti upadhÃrento "na labhissÃmi, antarà yeva kÃlaæ katvà Buddhasatena pi Buddhasahassena pi gantvà bodhetum asakkuneyyo\<*<2>*>/ ArÆpabhave\<*<3>*>/ nibbattissÃmÅti" disvà "evarÆpaæ nÃma acchariyapurisaæ BuddhabhÆtaæ daÂÂhuæ na labhissÃmÅti\<*<4>*>/, mahatÅ\<*<5>*>/ vata me jÃni\<*<6>*>/ bhavissatÅti" parodi. Manussà disvà "amhÃkaæ ayyo idÃn' eva hasitvà puna rodituæ upaÂÂhito, kin nu kho bhante amhÃkaæ ayyaputtassa koci antarÃyo bhavissatÅti" pucchiæsu. "N' atth' etassa antarÃyo, nissaæsayena Buddho bhavissatÅti". "Atha kasmà paroditthÃ" 'ti. "`EvarÆpaæ purisaæ BuddhabhÆtaæ daÂÂhuæ na labhissÃmi, ma- hatÅ\<*<7>*>/ vata me jÃni\<*<8>*>/ bhavissatÅti' attÃnaæ anusocanto rodÃmÅti" Ãha. Tato "kin nu kho me ¤Ãtakesu koci etaæ BuddhabhÆtaæ daÂÂhuæ labhissati na labhissatÅti" upadhÃrento bhÃgineyyaæ NÃlakadÃrakaæ addasa. So bhaginiyà gehaæ gantvà "kahaæ te putto NÃlako" ti. "Gehe ayya". "PakkosÃhi\<*<9>*>/ nan" ti. Attano santikaæ Ãgataæ Ãha: "TÃta SuddhodanamahÃrÃjassa kule putto jÃto Buddhaækuro, esa pa¤catiæsa vassÃni atikkamitvà Buddho bhavissatÅti\<*<10>*>/, tvaæ etaæ daÂÂhuæ labhissasÅti, ajj' eva pabbajÃhÅti". SattÃsÅtikoÂidhane kule nibbatto dÃrako "na maæ mÃtulo anatthe niyojessatÅti" cintetvà tÃvad eva antarÃpaïato\<*<11>*>/ kÃsÃvÃni c' eva mattikÃpatta¤ ca ÃharÃpetvà kesamassum ohÃretvà kÃsÃyÃni vatthÃni acchÃdetvà "yo loke uttamapuggalo taæ uddissa mayhaæ pabbajjÃ" ti bodhisattÃbhimukhaæ a¤jalim\<*<12>*>/ paggayha pa¤capatiÂÂhitena vanditvà pattaæ thavikÃya pakkhipitvà aæsakÆÂe olambetvà Himavantaæ pavisitvà samaïadham- maæ akÃsi. So paramÃbhisambodhiæ pattaæ TathÃgataæ upasaæ- kamitvà NÃlakapaÂipadaæ kathÃpetvà puna Himavantaæ pavisitvà arahattaæ patvà ukkaÂÂhapaÂipadaæ paÂipanno satt' eva mÃse Ãyuæ pÃletvà ekaæ Suvaïïapabbataæ nissÃya Âhitako va anupÃdisesÃya NibbÃnadhÃtuyà parinibbÃyi. Bodhisattam pi kho pa¤camadivase\<*<13>*>/ sÅsaæ nahÃpetvÃ\<*<14>*>/ "nÃmagahaïaæ gaïhissÃmÃ" 'ti rÃjabhavanaæ catujÃtikagandhehi vilimpitvà lÃjapa¤camakÃni pupphÃni vikiritvà asambhinnapÃyÃsaæ pacÃpetvà tiïïaæ vedÃnaæ pÃrage aÂÂhasataæ brÃhmaïe nimantetvà rÃjabhavane nisÅdÃpetvà subhojanaæ bhojetvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs adds no. 2 Cs asakuneyye, Cv asakkuneyye. 3 Cs arÆpabhavane. 4 Cs labhissÃmi. 5 Ck mahati. 6 Ck jÃti. 7 Ck mahati. 8 Ck jÃti. 9 Ck pakkosahi. 10 Cs Cv bhavissasÅti. 11 Ck Cs antarÃpanato. 12 Ck a¤jaliæ. 13 Ck pa¤cadivase. 14 Ck nahÃpetvÃna. >/ #<[page 056]># %<56 AÂÂha brÃhmaïà lakkhaïapaÂiggÃhakÃ.>% mahÃsakkÃraæ katvà "kin nu kho bhavissatÅti" lakkhaïÃni paÂiggahÃpesuæ\<*<1>*>/. Tesu #*>/ mantaæ vyÃkariæsÆ ti># ime aÂÂh' eva brÃhmaïà lakkhaïapaÂiggÃhakÃ\<*<3>*>/ ahesuæ. PaÂisandhi- gahaïadivase supino\<*<4>*>/ pi eteh' eva paÂiggahÅto\<*<5>*>/. Tesu satta janà dve aÇguliyo ukkhipitvà dvedhà vyÃkariæsu: "imehi lakkhaïehi samannÃgato agÃraæ ajjhÃvasamÃno rÃjà hoti cakkavattÅ\<*<6>*>/, pabbajamÃno Buddho" ti sabbaæ cakkavattira¤¤o {sirivibhavaæ} Ãcikkhiæsu. Tesaæ pana sabbadaharo goÂÂato Koï¬a¤¤o nÃma mÃïavo\<*<7>*>/ Bodhisattassa lakkhaïavaranipphattiæ oloketvà "etassa agÃramajjhe ÂhÃnakÃraïaæ n' atthi, ekanten' eva vivattacchaddo Buddho bhavissatÅti" ekam eva aÇguliæ ukkhipitvà ekaæsavyÃkaraïaæ vyÃkÃsi. Ayaæ hi katÃdhikÃro pacchimabhavikasatto pa¤¤Ãya itare satta jane abhibhavitvà "imehi lakkhaïehi samannÃgatassa agÃramajjhe ÂhÃnaæ nÃma n' atthi, asaæ- sayaæ Buddho bhavissatÅti" ekam eva gatiæ addasa, tasmà ekaæ aÇguliæ ukkhipitvà evaæ vyÃkÃsi. Atha te\<*<8>*>/ brÃhmaïà attano gharÃni gantvà putte Ãmantayiæsu: "tÃtÃ\<*<9>*>/, amhe mahallakÃ, SuddhodanamahÃrÃjassa puttaæ sabba¤¤utaæ pattaæ\<*<10>*>/ mayaæ sambhaveyyÃma và no vÃ, tumhe tasmiæ kumÃre sabba¤¤utaæ patte tassa sÃsane pabbajeyyÃthÃ"\<*<11>*>/ ti. Te satta pi janà yÃvatÃyukaæ Âhatvà yathÃkammaæ gatÃ. Koï¬a¤¤o mÃïavo va arogo ahosi. So MahÃsatte buddhim anvÃya mahÃbhinikkhamanaæ abhinikkhamitvà anukkamena Uruvelaæ gantvà "ramaïÅyo\<*<12>*>/ vata ayaæ bhÆmibhÃgo, alaæ vat' edaæ kulaputtassa padhÃnatthikassa padhÃnÃyÃ" 'ti cittaæ uppÃdetvà tattha vÃsaæ upagato. "MahÃpuriso pabbajito" ti sutvà tesaæ brÃhmaïÃnaæ putte upasaækamitvà evam Ãha: "SiddhatthakumÃro kira pabbajito, so nissaæsayaæ Buddho bhavissati, sace tumhÃkaæ pitaro arogÃ\<*<13>*>/ assuæ ajja nikkhamitvà pabbajeyyuæ, sace tumhe pi iccheyyÃtha etha, ahan taæ purisaæ anuppabbajissÃmÅti". Te sabbe ekacchandà bhavituæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck paÂiggahesuæ. 2 Ck Cs chalaÇgavÃ. 3 Ck Cs -paÂiggahÃkÃ, Cv -paÂiggahakÃ. 4 Ck Cs supinÂe. 5 Cv paÂiggaïhiæsu. 6 Ck Cv cakkavatti. 7 Cs mÃnavo. 8 Ck ne. 9 Cs tÃta. 10 Cs sabba¤¤utappattaæ. 11 Ck Cs pabbajeyyathÃ. 12 Cs ramanÅyyo. 13 Ck ÃrogÃ. >/ #<[page 057]># %< Pa¤cavaggiyatherÃ. VappamaÇgalaæ. 57>% nÃsakkhiæsu. Tayo janà na pabbajiæsu. Koï¬a¤¤abrÃhmaïaæ jeÂÂhakaæ katvà itare cattÃro pabbajiæsu. Te pa¤ca pi janà Pa¤cavaggiyatherà nÃma jÃtÃ. Tadà pana rÃjà "kiæ disvà mayhaæ putto pabbajissatÅti" pucchi. "CattÃri pubbanimittÃnÅti". "Kataraæ katara¤ cÃ" 'ti. "JarÃjiïïaæ vyÃdhitaæ mataæ pabbajitan" ti. RÃjà "ito paÂÂhÃya evarÆpÃnaæ mama puttassa santikaæ upasaækamituæ mà adattha, mayhaæ puttassa BuddhabhÃvena kammaæ n' atthi, ahaæ mama puttaæ dvisahassadÅpaparivÃrÃnaæ catunnaæ mahÃdÅpÃnaæ issariyÃdhipaccaæ rajjaæ kÃrentaæ chattiæsayojanaparimaï¬alÃya parisÃya parivutaæ gaganatale vicaramÃnaæ passitukÃmo" ti, eva¤ ca pana vatvà imesaæ catuppakÃrÃnaæ purisÃnaæ kumÃrassa cakkhupathe Ãgamanaæ\<*<1>*>/ nivÃraïatthaæ catusu disÃsu gÃvute gÃvute Ãrakkhaæ Âhapesi. Taæ divasa¤ ca pana maÇgalaÂÂhÃne sannipatitesu asÅtiyà ¤Ãtikulasahassesu ekeko ekamekaæ puttaæ paÂijÃni: "ayaæ Buddho và hotu rÃjà vÃ, mayaæ ekamekaæ\<*<2>*>/ puttaæ dassÃma, sace pi Buddho bhavissati khattiyasamaïeh' eva purakkhataparivÃrito vicarissati, sace pi rÃjà bhavissati khattiyakumÃreh' eva purakkhataparivÃrito vicarissatÅti". RÃjà Bodhisattassa uttamarÆpasampannà vigatasabbadosà dhÃtiyo paccupaÂÂhÃpesi. Bodhisatto anantena parivÃrena mahantena sirisobhaggena va¬¬hati. Ath' ekadivasaæ ra¤¤o vappamaÇgalaæ nÃma ahosi. Taæ divasaæ sakalanagaraæ devavimÃnaæ viya alaækaronti. Sabbe dÃsakammakarÃdayo ahatavatthanivatthà gandhamÃlÃdipatimaï¬ità rÃjakule sannipatani. Ra¤¤o kammante naÇgalasahassaæ\<*<3>*>/ yojÅyati. Tasmiæ pana divase ekena Ænaæ aÂÂhasataæ saddhiæ balivaddarasmiyottehi rajataparikkhatÃni\<*<4>*>/ honti. Ra¤¤o ÃlambananaÇgale\<*<5>*>/ pana ratta- suvaïïaparikkhataæ\<*<6>*>/ hoti. BalivaddÃnaæ siÇgarasmipatodÃpi suvaïïa- parikkhatÃ\<*<7>*>/ va\<*<8>*>/ honti. RÃjà mahÃparivÃrena nikkhamanto puttaæ gahetvà agamÃsi. KammantaÂÂhÃne eko jamburukkho bahalapalÃso sandacchÃyo ahosi. Tassa heÂÂhà kumÃrassa sayanaæ pa¤¤ÃpetvÃ\<*<9>*>/ upari suvaïïatÃrakhacitaæ vitÃnaæ bandhÃpetvà sÃïipÃkÃrena\<*<10>*>/ parik- khipÃpetvà Ãrakkhaæ Âhapetvà rÃjà sabbÃlaækÃraæ alaækaritvà amaccaparivuto naÇgalakaranaÂÂhÃnaæ agamÃsi. Tattha rÃjà suvaïïa- naÇgalaæ\<*<11>*>/ gaïhÃti, amaccà ekaÆnaÂÂhasataæ rajatanaÇgalÃni, kassakà sesanaÇgalÃni, te\<*<12>*>/ tÃni gahetvà ito c' ito ca kasanti. RÃjà orato và pÃraæ gacchati pÃrato và oraæ Ãgacchati, etasmiæ\<*<13>*>/ ÂhÃne \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs Ãgamana. 2 Cs ekameka. 3 Cv naægala-. 4 Cv parikkhitÃni. 5 Cs Cv -naægale. 6 Cv -parikkhitaæ. 7 Cv -parikkhitÃ, Ck -parikkatÃ. 8 Ck vÃ. 9 Cs paæ¤ÃpetvÃ. 10 Cs sÃni-. 11 Cv -naægalaæ. 12 Cv ke. 13 Cs ekasmiæ. >/ #<[page 058]># %<58 Dutiyaæ vandanaæ. Bodhisatto sippaæ dasseti.>% mahÃsampattiæ\<*<1>*>/ anubhosi\<*<2>*>/. Bodhisattaæ parivÃretvà nisinnà dhÃtiyo "ra¤¤o sampattiæ passissÃmÃ" 'ti antosÃïito\<*<3>*>/ bahi nikkhantÃ. Bodhi- satto ito c' ito ca olokento ka¤ci adivà vegena uÂÂhÃya pallaækaæ Ãbhujitvà ÃnÃpÃne pariggahetvà paÂhamajjhÃnaæ nibbattesi. DhÃtiyo khajjabhojjantare vicaramÃnà thokaæ cirÃyiæsu. SesarukkhÃnaæ chÃyà ativattà tassa pana rukkhassa parimaï¬alà hutvà aÂÂhÃsi. DhÃtiyo "ayyaputto ekako" ti vegena sÃïiæ ukkhipitvà anto pavisamÃnà Bodhisattaæ sayane pallaækena nisinnaæ ta¤ ca pÃÂihÃriyaæ disvà gantvà ra¤¤o Ãrocesuæ: "deva kumÃro evaæ nisinno, a¤¤esaæ rukkhÃnaæ chÃyà ativattà jamburukkhassa chÃyà parimaï¬alà ÂhitÃ\<*<4>*>/" ti. RÃjà vegenÃgantvà pÃÂihÃriyaæ disvà "idaæ te tÃta dutiyaæ vandanan" ti puttaæ vandi. Atha anukkamena Bodhisatto soÊasavassa- padesiko jÃto. RÃjà Bodhisattassa tiïïaæ utÆnaæ anucchavike tayo pÃsÃde kÃresi ekaæ navabhÆmakaæ\<*<5>*>/ ekaæ sattabhÆmakaæ\<*<5>*>/ ekaæ pa¤cabhÆmakaæ\<*<5>*>/, cattÃlÅsasahassà ca nÃÂakiyo upaÂÂhÃpesi. Bo- dhisatto devo viya accharÃsaæghaparivuto alaækatanÃÂakaparivuto nippurisehi turiyehi paricÃriyamÃno\<*<6>*>/ mahÃsampattiæ anubhavanto utuvÃrena utuvÃrena tesu tesu pÃsÃdesu viharati. RÃhulamÃtà pan' assa devÅ aggamahesÅ\<*<7>*>/ ahosi. Tass' evaæ mahÃsampattiæ anubhavantassa ekadivasaæ ¤Ãtisaæghassa abbhantare ayaæ kathà udapÃdi: "Sid- dhatto kÅÊÃpasuto\<*<8>*>/ va vicarati, na ki¤ci sippaæ sikkhati, saÇgÃme\<*<9>*>/ paccupaÂÂhite kiæ karissatÅti". RÃjà Bodhisattaæ pakkosÃpetvà "tÃta tava ¤Ãtakà `Siddhattho ki¤ci sippaæ asikkhitvà kÅÊÃpasuto\<*<10>*>/ va vicaratÅti' vadanti, ettha kiæ pattakÃle ma¤¤asÅti\<*<11>*>/." "Deva mama sippaæ sikkhanakiccaæ n' atthi, nagare mama sippaæ dassanatthaæ bheri¤ carÃpetha, ito sattamadivase ¤ÃtakÃnaæ sippaæ dassessÃmÅti." RÃjà tathà akÃsi. Bodhisatto akkhaïavedhivÃlavedhidhanuggahe\<*<12>*>/ sannipÃtÃpetvà mahÃjanassa majjhe a¤¤ehi ca dhanuggahehi asÃdhÃraïaæ ¤ÃtakÃnaæ dvÃdasavidhaæ sippaæ dassesi. Taæ SarabhaÇgajÃtake Ãgatanayena veditabbaæ. TadÃssa ¤Ãtisaægho nikkaækho ahosi. Ath' ekadivasaæ Bodhisatto uyyÃnabhÆmiæ gantukÃmo sÃrathiæ Ãman- tetvà "rathaæ yojehÅti" Ãha. So "sÃdhÆ" 'ti paÂisuïitvÃ\<*<13>*>/ mahÃra- haæ uttamarathaæ sabbÃlaækÃrena alaækaritvà kumudapattavaïïe \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs Cv mahÃsampatti. 2 Cs Cv ahosi. 3 Ck Cs antosÃnito. 4 Cv parimaï¬alÃÂÂhità corrected to parimaï¬alaÂÂhitÃ. 5 Cv -bhÆmikaæ. 6 Ck parivÃriyamÃno. 7 Ck Cv aggamahesi. 8 Ck kÅÊÃpasÆto, Cs kÅlÃpasuto. 9 Ck saægÃme. 10 Ck kiÊÃpasÆto, Cs kÅlÃpasuto. 11 Ck Cs maæ¤asÅti. 12 Cs vÃÊavedhi. 13 Ck Cs paÂisunitvÃ. >/ #<[page 059]># %< CattÃri pubbanimittÃni. 59>% cattÃro maÇgalasindhave\<*<1>*>/ yojetvà Bodhisattassa paÂivedesi. Bodhi- satto devavimÃnasadisaæ rathaæ abhirÆhitvÃ\<*<2>*>/ uyyÃnÃbhimukho agamÃsi. Devatà "SiddhatthakumÃrassa abhisambujjhanakÃlo Ãsanno, pub- banimittaæ dassessÃmÃ" 'ti ekaæ devaputtaæ jÃrÃjajjaraæ khaï¬adantaæ palitakesaæ vaækaæ obhaggasarÅraæ daï¬ahatthaæ pavedhamÃnaæ\<*<3>*>/ katvà dassesuæ. Taæ Bodhisatto c' eva sÃrathi\<*<4>*>/ ca passanti. Tato Bodhisatto sÃrathiæ "samma, ko nÃm' esa puriso, kesÃpi 'ssa na yathà a¤¤esan" ti MahÃpadÃne Ãgatanayena pucchitvà tassa vacanaæ sutvà "dhi-r-atthu vata bho jÃtiyà yatra hi nÃma jÃtassa jarà pa¤¤ÃyissatÅti" saæviggahadayo tato va paÂinivattivà pÃsÃdam eva abhirÆhi\<*<5>*>/. RÃjà "kiækÃraïà mama putto khippaæ paÂinivattÅti" pucchi. "Jiïïaæ purisaæ disvà devà 'ti\<*<6>*>/, jiïïaæ purisaæ disvà pabbajissatÅti" Ãhaæsu. "TasmÃ\<*<7>*>/ maæ nÃsetha, sÅghaæ puttassa nÃÂakÃni sajjetha, sampattiæ anubhavanto pabbajjÃya satiæ na karissatÅti" vatvà Ãrakkhaæ va¬¬hetvà sabbadisÃsu addhayojane addhayojane Âhapesi. Pun' ekadivasaæ Bodhisatto tath' eva uyyÃnaæ gacchanto devatÃhi nimmitaæ vyÃdhitaæ purisaæ disvà purimanayen' eva pucchitvà saæviggahadayo nivattitvà pÃsÃdaæ abhirÆhi\<*<8>*>/. RÃjÃpi pucchitvà heÂÂhÃvuttanayen' eva saævidahitvà puna va¬¬hetvà samantato tigÃvutappamÃïe padese Ãrakkhaæ Âhapesi. Aparaæ pana ekadivasaæ Bodhisatto tath' eva uyyÃnaæ gacchanto devatÃhi nimmitaæ kÃlakataæ disvà purimanayen' eva pucchitvà saæviggahadayo puna nivattitvà pÃsÃdaæ abhirÆhi\<*<8>*>/. RÃjÃpi pucchitvà heÂÂhÃvuttanayen' eva saævidahitvà puna va¬¬hetvà samantato yojanappamÃïe padese Ãrakkhaæ Âhapesi. Aparaæ pana ekadivasaæ uyyÃnaæ gacchanto tath' eva devatÃhi nimmitaæ sunivatthaæ supÃrutaæ pabbajitaæ disvà "ko nÃm' eso sammÃ" 'ti sÃrathiæ pucchi. SÃrathi ki¤cÃpi BuddhuppÃdassa abhÃvà pabbajitaæ và pabbajitaguïe và na jÃnÃti, devÃnubhÃvena pana "pabbajito nÃm' esa devÃ" 'ti vatvà pabbajjÃya guïe vaïïesi. Bo- dhisatto pabbajjÃya ruciæ uppÃdetvà taæ divasaæ uyyÃnaæ agamÃsi. DÅghabhÃïakà panÃhu: cattÃri nimittÃni ekadivasen eva disvà agamÃsÅti. Tattha divasabhÃgaæ kÅÊitvà maÇgalapokkharaïiyaæ nahÃyitvà atthaæ gate suriye maÇgalasilÃpaÂÂe nisÅdi attÃnaæ alaækÃrÃpetukÃmo. Ath' assa paricÃrakapurisÃ\<*<9>*>/ nÃnÃvaïïÃni dussÃni nÃnÃppakÃrà Ãbharaïavikatiyo mÃlÃgandhavilepanÃni ca ÃdÃya samantà parivÃretvà aÂÂhaæsu. Tasmiæ khaïe Sakkassa nisinnÃsanaæ uïhaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv maægala-. 2 Ck Cs abhiruhitvÃ. 3 Cs pavedhamÃnakaæ. 4 Cs Cv sÃrathÅ. 5 Ck Cs abhiruhi. 6 so all three MSS. 7 Cv tasmà corrected to kasmÃ. 8 Ck Cs abhiruhi. 9 Ck paricÃrika- >/ #<[page 060]># %<60 Bodhisattassa alaækaraïaæ. RÃhulo jÃto. KisÃgotamÅ.>% ahosi. So "ko nu kho maæ imamhà ÂhÃnà cÃvetukÃmo" ti upadhÃrento Bodhisattassa alaækaraïakÃlaæ disvà Vissakammaæ Ãmantesi: "samma Vissakamma, SiddhatthakumÃro ajja a¬¬harattasamaye mahÃbhinik- khamanaæ\<*<1>*>/ nikkhamissati, ayam assa pacchimo alaækÃro, uyyÃnaæ gantvà MahÃpurisaæ dibbÃlaækÃrehi alaækarohÅti". So "sÃdhÆ" 'ti paÂisuïitvà devatÃnubhÃvena taæ khaïaæ yeva upasaækamitvà tass' eva kappakasadiso hutvà kappakassa hatthato veÂhanadussaæ gahetvà Bodhisattassa sÅsaæ veÂhesi. Bodhisatto hatthasamphassen' eva "nÃyaæ manusso, devaputto eko"\<*<2>*>/ ti a¤¤Ãsi\<*<3>*>/. VeÂhanen' eva veÂhitamatte sÅsamoliyaæ maïiratanÃkÃrena dussasahassaæ abbhug- ga¤chi\<*<4>*>/, puna veÂhentassa dussasahassan\<*<5>*>/ ti dasakkhattuæ veÂhentassa dasadussasahassÃni abbhuggacchiæsu. SÅsaæ khuddakaæ dussÃni bahÆni kathaæ abbhuggatÃnÅti na cintetabbaæ, tesu hi sabbamahantaæ sÃmalatÃpupphappamÃïaæ avasesÃni kutumbakapupphappamÃïÃni ahesuæ. Bodhisattassa sÅsaæ ki¤jakkhagavacchitaæ\<*<6>*>/ viya kuyyaka- pupphaæ\<*<7>*>/ ahosi. Ath' assa sabbÃlaækÃrapatimaï¬itassa sabba- tÃlÃvacaresu\<*<8>*>/ sakÃni sakÃni ca paÂibhÃnÃni\<*<9>*>/ dassayantesu brÃhmaïesu jaya-nandÃ-ti-Ãdi-vacanehi sÆtamÃghatandhakÃdÅsu\<*<10>*>/ nÃnappakÃrehi maÇgalavacanathutighosehi\<*<11>*>/ sambhavantesu\<*<12>*>/ sabbÃlaækÃrapatimaï¬i- taæ\<*<13>*>/ rathavaraæ abhirÆhi\<*<14>*>/. Tasmiæ samaye "RÃhulamÃtà puttaæ vijÃtÃ" ti sutvà SuddhodanamahÃrÃjà "puttassa me tuÂÂhiæ\<*<15>*>/ nivedethÃ" 'ti sÃsanam\<*<16>*>/ pahiïi. Bodhisatto taæ sutvà "RÃhulo jÃto, bandhanaæ jÃtan" ti Ãha. RÃjà "kiæ me putto avacÃ" 'ti pucchitvà taæ vacanaæ sutvà "ito paÂÂhÃya me nattu\<*<17>*>/ RÃhulakumÃro yeva nÃmaæ hotÆ 'ti. Bodhisatto pi kho rathavaraæ Ãruyha mahantena yasena atimanoramena\<*<18>*>/ sirisobhaggena nagaraæ pÃvisi. Tasmiæ samaye KisÃgotamÅ nÃma khattiyaka¤¤Ã uparipÃsÃdavaratalagatà nagaraæ padakkhinaæ kurumÃnassa Bodhisattassa rÆpasiriæ disvà pÅtisomanassajÃtà imaæ udÃnaæ udÃnesi: #*>/ yassÃyaæ\<*<20>*>/ Ådiso patÅti." (Dhp. p. 118)># \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cv -nikkhamaïaæ. 2 Cv eso. 3 Ck Cs aæ¤Ãsi. 4 Ck Cs abbhugga¤ji. 5 Cv -sahassaæ. 6 Ck kiæjakkha-. 7 Cv kuyyÃtha- corrected to kuyyÃta-. 8 Cv -tÃÊÃ-. 9 Cs paÂibhÃnÃdÅni. 10 Cs suta- -disu, Cv suta- -tandhakÃdisu corrected to -khandakÃdisu. 11 Cv maægala-. 12 Cv sambhÃventesu. 13 Ck -patimaï¬ita. 14 Ck Cs abhiruhi. 15 Ck Cs tuÂÂhi. 16 Ck sÃsanaæ. 17 Ck Cs nattÃ. 18 Ck atimanoharena. 19 so all three MSS. 20 Ck yasmÃyaæ. >/ #<[page 061]># %< NÃÂakitthiyo. 61>% Bodhisatto taæ sutvà cintesi: "ayam evaæ Ãha, evarÆpaæ attabhÃvaæ passantiyà mÃtuhadayaæ nibbÃyati pituhadayaæ nibbÃyati pajÃ- patihadayaæ\<*<1>*>/ nibbÃyatÅti\<*<2>*>/, kasmiæ nu kho nibbute hadayaæ nibbutaæ\<*<3>*>/ nÃma hotÅti. Ath' assa kilesesu virattamÃnasassa etad ahosi: "rÃgaggimhi nibbute nibbutaæ nÃma hoti, dosaggimhi mohag- gimhi nibbute nibbutaæ nÃma hoti, mÃnadiÂÂhiÃdisu sabbakilesadarathesu nibbutesu nibbutaæ\<*<4>*>/ nÃma hoti, ayaæ me sussavaïaæ\<*<5>*>/ sÃvesi, ahaæ hi nibbÃnaæ gavesanto carÃmi, ajj' eva mayà gharÃvÃsaæ cha¬¬etvÃ\<*<6>*>/ nikkhamma pabbajitvà nibbÃnaæ gavesituæ vaÂÂati\<*<7>*>/, ayaæ imissà ÃcariyabhÃgo hotÆ" 'ti kaïÂhato omu¤citvà KisÃgotamiyà satasa- hassagghaïakaæ\<*<8>*>/ muttÃhÃraæ pesesi. Sà "SiddhatthakumÃro mayi paÂibaddhacitto hutvà païïÃkÃraæ pesesÅti" somanassajÃtà ahosi. Bodhisatto pi mahantena sirisobhaggena attano pÃsÃdaæ abhirÆhitvÃ\<*<9>*>/ sirisayane nipajji. TÃvad eva naæ sabbÃlaækÃrapatimaï¬ità nacca- gÅtÃdisu\<*<10>*>/ susikkhità devaka¤¤Ã\<*<11>*>/ viya rÆpappattà itthiyo nÃnÃ- turiyÃni gahetvà samparivÃrayitvà abhiramÃpentiyo naccagÅtavÃditÃni payojayiæsu. Bodhisatto kilesesu virattacittatÃya naccÃdisu\<*<12>*>/ anabhirato muhuttaæ niddaæ okkami. TÃpi itthiyo "yass' atthÃya mayaæ naccÃdÅni payojayema so niddaæ upagato, idÃni kimatthaæ kilamÃmÃ" 'ti gahitagahitÃni turiyÃni ajjhottharitvà nipajjiæsu. GandhatelapadÅpà jhÃyanti. Bodhisatto pabujjhitvà sayanapiÂÂhe pallaækena nisinno addasa tà itthiyo turiyabhaï¬Ãni avattharitvà niddÃyantiyo ekaccà pag- gharitakheÊÃ\<*<13>*>/ lÃlÃkilinnagattà ekaccà dante khÃdantiyo ekaccà kÃkacchantiyo ekaccà vippalapantiyo\<*<14>*>/ ekaccà vivaÂamukhà ekaccà apagatavatthÃ\<*<15>*>/ pÃkaÂabhÅbhacchasambÃdhaÂÂhÃnÃ\<*<16>*>/. So tÃsaæ taæ vippakÃraæ disvà bhiyyosomattÃya\<*<17>*>/ kÃmesu viratto ahosi. Tassa alaækatapaÂiyattaæ sakkabhavanasadisam pi taæ mahÃtalaæ vippavid- dhanÃnÃkuïapabharitaæ\<*<18>*>/ ÃmakasusÃnaæ viya upaÂÂhÃsi, tayo bhavà Ãdittagehasadisà viya khÃyiæsu, "upaddutaæ vata bho upassaÂÂhaæ vata bho" ti udÃnaæ pavatti, ativiya pabbajjÃya cittaæ nami. So "ajj' eva mayà mabÃbhinikkhamanaæ\<*<19>*>/ nikkhamituæ vaÂÂatÅti" sayanà vuÂÂhÃya dvÃrasamÅpaæ gantvà "ko etthÃ" 'ti Ãha. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cs pajÃpatÅ-. 2 Ck nibbÃyati. 3 Ck Cs nibbutÃ. 4 Ck Cv nibbutan. 5 Ck Cs sussavanaæ. 6 Ck Cv cha¬¬hetvÃ. 7 Cs vaddhati. 8 all three MSS. -gghanakaæ. 9 Ck Cs abhiruhitvÃ. 10 Ck -tÃdÅsu. 11 Cs -kaæ¤Ã. 12 so all three MSS. 13 Ck Cs -khelÃ, Cv -kheÊà corrected to -kheÊa. 14 Ck vipphalapantiyo. 15 Cv apagatavattha. 16 Ck -sambandha-. 17 Cs Cv bhÅyyo-. 18 Ck vippaÂividdhanÃnÃkunapa-. 19 Cv mahÃbhinikkhamaïaæ. >/ #<[page 062]># %<62 Bodhisatto mahÃbhinikkhamanaæ nikkhamitukÃmo.>% UmmÃre sÅsaæ katvà nipanno Channo "ahaæ ayyaputta Channo" ti Ãha. "Ahaæ ajja mahÃbhinikkhamanaæ\<*<1>*>/ nikkhamitukÃmo, ekaæ me assaæ kappehÅti". So "sÃdhu devÃ" 'ti assabhaï¬akaæ gahetvà assa- sÃlaæ gantvà gandhatelapadÅpesu jalantesu sumanapaÂÂavitÃnassa\<*<2>*>/ heÂÂhà ramaïÅye bhÆmibhÃge Âhitaæ Kanthakaæ assarÃjÃnaæ disvà "ajja mayà imam eva kappetuæ vaÂÂatÅti\<*<3>*>/" Kanthakaæ kappesi. So kappiyamÃno va a¤¤Ãsi\<*<4>*>/: "ayaæ kappanà atigÃÊhÃ, a¤¤esu divasesu uyyÃnakÅÊÃdigamane kappanà viya na hoti, mayhaæ ayyaputto ajja mahÃbhinikkhamanaæ\<*<5>*>/ nikkhamitukÃmo bhavissatÅti", tato tuÂÂhamÃnaso mahÃhasitaæ hasi\<*<6>*>/. So saddo sakalanagaraæ pattharitvà gaccheyya. Devatà pana taæ saddaæ nirumhitvÃ\<*<7>*>/ na kassaci sotuæ adaæsu. Bodhisatto pi kho Channaæ pesetvà va "puttaæ tÃva passissÃmÅti" cintetvà nisinnapallaækato vuÂÂhÃya RÃhulamÃtÃya vasanaÂÂhÃnaæ gantvà gabbhadvÃraæ vivari. Tasmiæ khaïe antogabbhe gandhatelap- padÅpo jhÃyati. RÃhulamÃtà sumanamallikÃdÅnaæ pupphÃnaæ ammaïa- mattena abhippakiïïasayane puttassa matthake hatthaæ Âhapetvà niddÃyati. Bodhisatto ummÃre pÃdaæ Âhapetvà Âhitako va oloketvà "sac' Ãhaæ deviyà hatthaæ apanetvà mama puttaæ gaïhissÃmi devÅ pabujjhissatÅti\<*<9>*>/, evaæ me gamanantarÃyo bhavissatÅti, Buddho hutvà va Ãgantvà passissÃmÅti pÃsÃdatato otari. Yaæ pana JÃtakaÂ- ÂhakathÃya "tadà sattÃhajÃto RÃhulakumÃro hotÅti vuttaæ taæ sesaÂÂhakathÃsu\<*<10>*>/ n' atthi. Tasmà idam eva gahetabbaæ. Evaæ Bodhisatto pÃsÃdatalà otaritvà assasamÅpaæ gantvà evam Ãha: "tÃta Kanthaka, tvaæ ajja ekarattiæ maæ\<*<11>*>/ tÃraya\<*<12>*>/, ahaæ taæ nissÃya Buddho hutvà sadevakaæ lokaæ tÃressÃmÅti", tato ullaæghitvà Kanthakassa piÂÂhiæ abhirÆhi\<*<13>*>/. Kanthako gÅvato\<*<14>*>/ paÂÂhÃya ÃyÃmena aÂÂhÃrasahattho hoti tadanucchavikena ubbedhena samannÃgato thÃma- javasampanno sabbaseto {dhotasaækhasadiso}. So sace haseyya\<*<15>*>/ và pÃdasaddaæ kareyya vÃ\<*<16>*>/ saddo sakalanagaraæ avatthareyya, tasmà devatà attano ÃnubhÃvena tassa yathà na koci suïÃti evaæ hasitaæ- saddaæ sannirumbhitvÃ\<*<17>*>/ akkamaïÃkkamaïapadavÃre\<*<18>*>/ hatthatalÃni upanÃmesuæ. Bodhisatto assavarassa piÂÂhivaramajjhagato\<*<19>*>/ Channaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv mahÃbhinikkhamaïaæ. 2 Cs -paddha-. 3 Cs vaddhatÅtÅ. 4 Ck Cs aæ¤Ãsi. 5 Cv mahÃbhinikkhamaïaæ. 6 Cv mahÃhesitaæ hesi, Cs mahÃhasitaæ haæsito corrected to -haæsi. 7 Ck Cv nirumbhitvÃ. 8 Ck padaæ. 9 Cv pabujjhisÃti. 10 Ck sesakaÂÂhakathÃsu. 11 Cs man. 12 Ck tÃrÃya, Cv tÃrÃya corrected to tÃraya. 13 Ck Cs abhiruhi. 14 so all three MSS. 15 Ck hasseyya, Cv heseyya. 16 Ck Cv omit vÃ. 17 so all three MSS. 18 Ck akkamanÃkkamana-, Cs akkamaïÃkkamana-. 19 Ck piÂÂhidvÃramajjhagato, Cv piÂÂhimajjhagato. >/ #<[page 063]># %< Channo. Kanthako. MÃro. 63>% assassa vÃladhiæ gÃhÃpetvà a¬¬harattasamaye mahÃdvÃrasamÅpaæ patto. Tadà pana rÃjà "evaæ Bodhisatto yÃya kÃyaci velÃya nagaradvÃraæ vivaritvà nikkhamituæ na sakkhissatÅti" dvÅsu dvÃrakavÃÂesu ekekaæ\<*<1>*>/ purisasahassena vivaritabbaæ kÃrÃpesi. Bodhisatto thÃmabalasampanno hatthigaïanÃya koÂisahassahatthÅnaæ balaæ dhÃreti purisagaïanÃya dasapurisakoÂisahassassa\<*<2>*>/. So cintesi: "sace dvÃraæ na avÃpurÅyati ajja Kanthakassa piÂÂhe nisinno va vÃladhiæ gahetvà Âhitena Channena saddhiæ yeva Kanthakaæ ÆrÆhi\<*<3>*>/ nippÅÊetvÃ\<*<4>*>/ aÂÂhÃrasahatthubbedhaæ pÃkÃraæ uppatitvà atikkamissÃmÅti". Channo cintesi: "sace dvÃraæ na vivarÅyati ahaæ ayyaputtaæ khandhe nisÅdÃpetvà {Kanthakaæ} dak- khiïahatthena kucchiyaæ parikkhipanto upakacchantare katvà pÃkÃraæ uppatitvà atikkamissÃmÅti". Kanthako pi cintesi: "sace dvÃraæ na vivarÅyati ahaæ attano sÃmikaæ piÂÂhiyaæ yathÃnisinnam eva Channena vÃladhiæ gahetvà Âhitena saddhiæ yeva ukkhipitvà pÃkÃraæ uppatitvà atikkamissÃmÅti". Sace dvÃraæ na avÃpurÅyittha yathÃcintitam eva tÅsu janesu a¤¤ataro\<*<5>*>/ sampÃdeyya. DvÃre adhivatthà devatà pana dvÃraæ vivari. Tasmiæ yeva khaïe MÃro "Bodhisattaæ nivattessÃmÅti" Ãgantvà ÃkÃse Âhito Ãha: "mÃrisa mà nikkhami, ito te sattame divase cakkaratanaæ pÃtubhavissati, dvisahassaparittadÅpaparivÃrÃnaæ catunnaæ mahÃdÅpÃnaæ rajjaæ kÃressasi, nivatta mÃrisÃ" 'ti Ãha. "Ko si tvan" ti. "Ahaæ VasavattÅti", "MÃra jÃnÃm' ahaæ mayhaæ cakkaratana- pÃtubhÃvaæ, anatthiko 'haæ rajjena, dasasahassilokadhÃtuæ\<*<6>*>/ unnÃdetvà Buddho bhavissÃmÅti" Ãha. MÃro "ito dÃni te paÂÂhÃya kÃmavitakkaæ và vyÃpÃdavitakkaæ và vihiæsÃvitakkaæ và cintitakÃle jÃnissÃmÅti" otÃrÃpekho chÃyà viya anapagacchanto\<*<7>*>/ anubandhi. Bodhisatto pi hatthagataæ cakkavattirajjaæ kheÊapiï¬aæ\<*<8>*>/ viya anapekho cha¬¬etvÃ\<*<9>*>/ mahantena sakkÃrena nagarà nikkhamitvà ÃsÃÊhipuïïamÃya uttarÃsÃÊ- hanakkhatte\<*<11>*>/ vattamÃne nikkhamitvà ca puna nagaraæ apaloketukÃmo jÃto, eva¤ ca pan' assa citte uppannamatte yeva "MahÃpurisa na tayà nivattitvà olokanakammaæ katan" ti vadamÃnà viya mahÃpaÂhavÅ\<*<12>*>/ kulÃlacakkaæ viya chijjitvà parivatti. Bodhisatto nagarÃbhimukho Âhatvà nagaraæ oloketvà tasmiæ puthavippadese\<*<13>*>/ Kanthakanivatta- nacetiyaÂÂhÃnaæ dassetvà gantabbamaggÃbhimukhaæ\<*<14>*>/ Kanthakaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cv ekeka. 2 Cv dasapurisakoÂisahassÃnaæ, Cs koÂisahassassa leaving out dasapurisa. 3 Cs Æruhi. 4 Ck Cs nippÅletvÃ. 5 Ck Cs aæ¤ataro. 6 Cs Cv dasasahassÅ-. 7 Ck Cs anupagacchanto. 8 Ck Cs khela-. 9 Ck cha¬¬hetvÃ. 10 Ck ÃsÃlhi-, Cs asÃÊhi-. 11 Ck uttarasÃlhanakkhattena, Cv uttarasÃÊhanakkhatte. 12 Ck Cv mahÃpaÂhavi. 13 Ck pathavi-. 14 Cs gantabbaæ maggÃbhimukhaæ, Cv gantabbamaggÃbhimukho. >/ #<[page 064]># %<64 Anomà nÃma nadÅ.>% katvà pÃyÃsi mahantena sakkÃrena uÊÃrena sirisobhaggena. Tadà kir' assa devatà purato saÂÂhiæ ukkÃsahassÃni dhÃrayiæsu pacchato saÂ- Âhiæ dakkhimapassato saÂÂhiæ vÃmapassato saÂÂhiæ. Aparà devatà cakkavÃÊamukhavaÂÂiyaæ\<*<1>*>/ aparimÃïà ukkà dhÃrayiæsu, aparà devatà ca nÃgasupaïïÃdayo\<*<2>*>/ ca dibbehi gandhehi mÃlehi cuïïehi dhÆpehi pÆjayamÃnà gacchanti, pÃricchattakapupphehi c' eva ghanamegha- vuÂÂhikÃle dhÃrÃhi viya nabhaæ nirantaraæ ahosi. DibbÃni saÇgÅtÃni\<*<3>*>/ pavattanti, samantato aÂÂhaturiyÃni saÂÂhituriyÃnÅti aÂÂhasaÂÂhituriyasata- sahassÃni pavajjayiæsu, samuddakucchiyaæ meghatthanitakÃlo viya Yugandharakucchiyaæ sÃgaranigghosakÃlo viya vattati. Iminà siriso- bhaggena gacchanto Bodhisatto ekaratten' eva tÅïi\<*<4>*>/ rajjÃni atikkamma tiæsayojanamatthake AnomÃnÃmanadÅtÅraæ pÃpuïi. "Kiæ pana asso tatoparaæ gantuæ na sakkotÅti. Nona sakkoti, so hi ekacak- kavÃÊagabbhaæ\<*<5>*>/ nÃbhiyÃ\<*<6>*>/ Âhitacakkassa nemivaÂÂiæ maddanto viya antantena\<*<7>*>/ caritvà pure pÃtarÃsam eva Ãgantvà attano sampÃditaæ bhattaæ bhu¤jituæ samattho. Tadà pana devatÃnÃgasupaïïÃdÅhi ÃkÃse Âhatvà ossaÂÂhehi gandhamÃlÃdÅhi yÃva Æruppadesà sa¤channaæ sarÅraæ Ãka¬¬hitvà gandhamÃlÃjaÂaæ\<*<8>*>/ chindantassa atipapa¤co ahosi, tasmà tiæsayojanamattam eva agamÃsi. Atha Bodhisatto nadÅtÅre Âhatvà Channaæ pucchi: "kin nÃma ayaæ\<*<9>*>/ nadÅti. "Anomà nÃma devÃ" 'ti. "AmhÃkam pi pabbajjà anomà nÃma bhavissatÅti" païhiyà ghaÂÂento assassa sa¤¤aæ\<*<10>*>/ adÃsi. Asso uppatitvà aÂÂhausabhavit- thÃrÃya nadiyà pÃrimatÅre aÂÂhÃsi. Bodhisatto assapiÂÂhito oruyha rajatapaÂÂasadise\<*<11>*>/ vÃlukÃpuline\<*<12>*>/ Âhatvà Channaæ Ãmantesi: "samma Channa, tvaæ mayhaæ ÃbharaïÃni c' eva Kanthaka¤ ca ÃdÃya gaccha, ahaæ pabbajissÃmÅti". "Aham pi deva pabbajissÃmÅti". Bodhisatto "na labbhà tayà pabbajituæ, gaccha tvan" ti tikkhattuæ paÂibÃhitvà ÃbharaïÃni c' eva Kanthaka¤ ca paÂicchÃpetvÃ\<*<13>*>/ cintesi: "ime mayhaæ kesà samaïasÃruppà na hontÅti, a¤¤o Bodhisattassa kese chindituæ yuttarÆpo n' atthi, tato sayam eva khaggena chindissÃmÅti" dakkhiïa- hatthena asiæ gaïhitvà vÃmahatthena moliyà saddhiæ cÆÊaæ\<*<14>*>/ gahetvà chindi. Kesà dvaÇgulamattÃ\<*<15>*>/ hutvà dakkhiïato ÃvattamÃnà sÅsaæ allÅyiæsu, tesaæ yÃvajÅvaæ tad eva pamÃïaæ ahosi, massu¤ ca\<*<16>*>/ tadanurÆpaæ ahosi. Puna kesamassuohÃraïakiccaæ nÃma nÃhosi\<*<17>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs -va¬¬hiyaæ. 2 Cv nÃgÃ-. 3 Cv saægÅtÃni. 4 Cs tÅni. 5 Cs cakkavÃla-. 6 Cs nÃbhi. 7 Cs attantena. 8 Cs gandhamÃla-. 9 Ck ayan. 10 Cs saæ¤aæ. 11 Cs rajapaddha-. 12 Cs Cv -puÊine. 13 Ck paÂicchÃdetvÃ. 14 Ck Cv cÆlaæ. 15 Cv dvaægula-. 16 Ck massuæ ca, Cv massu ca. 17 Ck na hosi, Cv na hosi corrected to nÃhosi. >/ #<[page 065]># %< CÆÊÃmaïiveÂhanaæ. SamaïaparikkhÃrÃ. Kanthako. 65>% Bodhisatto saha molinà cÆÊaæ\<*<1>*>/ gahetvà "sac' Ãhaæ Buddho bhavissÃmi ÃkÃse tiÂÂhatu, no ce bhÆmiyaæ patatÆ" 'ti antalikkhe khipi, taæ\<*<2>*>/ cÆÊÃmaïiveÂhanaæ\<*<3>*>/ yojanappamÃïaæ ÂhÃnaæ gantvà ÃkÃse aÂÂhÃsi. Sakko devarÃjà dibbacakkhunà oloketvà yojaniyaratanacaægoÂakena\<*<4>*>/ sampaÂicchitvà TÃvatiæsabhavane CÆÊÃmaïicetiyan nÃma patiÂÂhÃpesi\<*<5>*>/: #*>/ suvaïïacaægoÂavarena VÃsavo" ti.># Puna Bodhisatto cintesi: "imÃni kÃsikavatthÃni mayhaæ na sama- ïasÃruppÃnÅti". Ath' assa KassapabuddhakÃle purÃïasahÃyako\<*<7>*>/ GhaÂÅkÃro\<*<8>*>/ MahÃbrahmà ekaæ Buddhantaraæ jaraæ appattena mitta- bhÃvena cintesi: "ajja me sahÃyako mahÃbhinikkhamanaæ\<*<9>*>/ nikkhanto, samaïaparikkhÃram assa gahetvà gacchissÃmÅti". ## ime aÂÂha samaïaparikkhÃre Ãharitvà adÃsi. Bodhisatto arahaddhajaæ nivÃsetvà uttamapabbajjÃvesaæ gaïhitvà "Channa mama vacanena mÃtÃpitunnaæ Ãrogyaæ vadehÅti" uyyojesi. Channo Bodhisattaæ vanditvà padakkhiïaæ katvà pakkÃmi. Kanthako pana channena saddhiæ mantayamÃnassa Bodhisattassa vacanaæ suïanto Âhatvà "n' atth' idÃni mayhaæ puna sÃmino dassanan" ti cakkhupathaæ vijahanto sokaæ\<*<10>*>/ adhivÃsetuæ asakkonto hadayena phalitena kÃlaæ katvà TÃvatiæsabhavane Kanthako nÃma devaputto hutvà nibbatti. Channassa paÂhamaæ eko va soko ahosi, Kanthakassa pana kÃla- kiriyÃya\<*<11>*>/ dutiyena sokena pÅÊito\<*<12>*>/ rodanto paridevanto nagaraæ agamÃsi. Bodhisatto pi pabbajitvà -- tasmiæ yeva padese AnÆpiyaæ\<*<13>*>/ nÃma ambavanaæ atthi, tattha sattÃhaæ pabbajjÃsukhena vÅtinÃmetvà -- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck cÆlaæ. 2 Ck naæ. 3 Ck Cs cÆlÃ-. 4 so all three MSS. 5 Ck patiÂÂhapesi. 6 Cs paÂiggahi. 7 Ck -sahÃyo. 8 Cs ghaÂikÃro, Cv ghaÂÅkÃra. 9 Cs Cv -nikkhamaïaæ. 10 Ck Cv sotaæ. 11 Cv kÃlakiriyÃ. 12 Ck Cs pÅlito. 13 all three MSS. anupiyaæ. >/ #<[page 066]># %<66 Bodhisatto pabbajitvà RÃjagahaæ pÃvisi.>% ekadivasen' eva tiæsayojanamaggaæ padasà gantvà RÃjagahaæ\<*<1>*>/ pÃvisi, pavisitvà sapadÃnaæ piï¬Ãya cari. Sakalanagaraæ Bodhisattassa rÆpadassanena DhanapÃlakena paviÂÂha-RÃjagahaæ viya Asurindena paviÂÂha-Devanagaraæ viya ca saækhobhaæ agamÃsi. RÃjapurisà gantvà "deva, evarÆpo nÃma satto nagare piï¬Ãya carati, `devo và manusso và nÃgo và supaïïo và ko nÃm' eso\<*<2>*>/' ti na jÃnÃmÃ" 'ti Ãrocesuæ. RÃjà pÃsÃdatale Âhatvà MahÃpurisaæ disvà acchariyabbhuto jÃto purise ÃïÃpesi: "gacchatha bhaïe vÅmaæsatha, sace amanusso bhavissati nagarà nikkhamitvà antaradhÃyissati, sace devatà bhavissati ÃkÃsena gacchissati, sace nÃgo bhavissati paÂhaviyaæ nimujjitvà gamissati, sace manusso bhavissati yathÃladdhaæ bhikkhaæ pari- bhu¤jissatÅti. MahÃpuriso pi kho missakabhattaæ saæharitvà "alaæ me\<*<3>*>/ ettakaæ yÃpanÃyÃ" 'ti ¤atvà paviÂÂhadvÃren' eva nagarà nikkhamitvà Paï¬avapabbatachÃyÃya puratthÃbhimukho nisÅditvà ÃhÃraæ paribhu¤jituæ Ãraddho. Ath' assa antÃni parivattitvà mukhena nikkhamanÃkÃrappattÃni ahesuæ. Tato tena attabhÃvena evarÆpassa ÃhÃrassa cakkhunÃpi adiÂÂhapubbatÃya tena paÂikkÆlÃhÃrena aÂÂiya- mÃno\<*<4>*>/ evaæ attanà va attÃnaæ ovadi: "Siddhattha tvaæ sulabhÃnna- pÃnakule tivassikagandhasÃlibhojanaæ nÃnaggarasehi bhu¤janaÂÂhÃne nibbattivÃpi ekaæ paæsukÆlikaæ\<*<5>*>/ disvà `kadà nu kho aham pi evarÆpo hutvà piï¬Ãya caritvà bhu¤jissÃmi, bhavissati\<*<6>*>/ nu kho me so kÃlo' ti cintetvà nikkhanto, idÃni kiæ nÃm' etaæ karosÅti. Evaæ attanà va attÃnaæ ovaditvà nibbikÃro hutvà ÃhÃraæ paribhu¤ji. RÃjapurisà taæ pavattiæ disvà gantvà ra¤¤o Ãrocesuæ. RÃjà dÆtavacanaæ sutvà vegena nagarà nikkhamitvà Bodhisattassa santikaæ gantvà iriyÃpathasmiæ yeva pasÅditvà Bodhisattassa sabbaæ issariyaæ niyyÃdesi. Bodhisatto "mayhaæ mahÃrÃja vatthukÃmehi và kilesakÃmehi và attho n' atthi, ahaæ paramÃbhisambodhiæ patthayanto nikkhanto" ti. RÃjà anekappa- kÃraæ yÃcanto pi tassa cittaæ alabhitvà "addhà tvaæ Buddho bhavissasi, BuddhabhÆtena pana te paÂhamaæ mama vijitaæ Ãgantabban" ti. Ayam ettha saækhepo, vitthÃro pana "pabbajjaæ kittayissÃmi yathà pabbaji cakkhumà ti imaæ PabbajjÃsuttaæ saddhiæ AÂÂhakathÃya\<*<7>*>/ oloketvà veditabbo. Bodhisatto pi ra¤¤o paÂi¤¤aæ\<*<8>*>/ datvà anupubbena cÃrikaæ caramÃno ùÊÃra¤ ca KÃlÃmaæ Uddaka¤ ca RÃmaputtaæ upa- saækamitvà samÃpattiyo nibbattetvà "nÃyaæ maggo bodhiyà ti tam \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs Cv rÃjagaham. 2 Cs konÃmoso. 3 Ck ce. 4 Cs addhiyamÃno. 5 Cs Cv paæsukulikaæ. 6 Ck bhavissasÅti, Cs Cv bhavissasi. 7 Ck aÂÂhakathÃyaæ, Cs aÂÂhakathÃyaæ corrected to -kathÃya. 8 Cs raæ¤o paÂiæÇaæ. >/ #<[page 067]># %< DukkarakÃrikÃ. Pa¤cavaggiyà bhikkhÆ. 67>% pi samÃpattibhÃvanaæ analaækaritvà sadevakassa lokassa attano thÃ- maviriyasandassanatthaæ mahÃpadhÃnaæ padahitukÃmo Uruvelaæ gantvà "ramaïÅyo\<*<1>*>/ vatÃyaæ bhÆmibhÃgo ti tatth' eva vÃsaæ upagantvà mahÃpadhÃnaæ padahi. Te pi Koï¬a¤¤a-pamukhà pa¤ca pabbajità gÃmanigamarÃjadhÃnÅsu\<*<2>*>/ bhikkhÃya carantà tattha Bodhisattaæ sampÃ- puniæsu. Atha naæ chabbassÃni mahÃpadhÃnaæ padahantaæ "idÃni Buddho bhavissati idÃni Buddho bhavissatÅti" pariveïasammajjanÃdikÃya\<*<3>*>/ vattapaÂivattÃya upaÂÂhahamÃnà santikÃvacarà c' assa\<*<4>*>/ ahesuæ. Bo- dhisatto pi kho "koÂippattaæ\<*<5>*>/ dukkarakÃrikaæ karissÃmÅti" ekatilataï¬ulÃdÅhi pi vÅtinÃmesi, sabbaso pi ÃhÃrÆpacchedaæ akÃsi, devatÃpi lomakÆpehi ojaæ upasaæharamÃnà paÂikkhipi\<*<6>*>/. Ath' assa tÃya nirÃhÃratÃya paramakasimÃnappattakÃyassa\<*<7>*>/ suvaïïavaïïo kÃyo kÃÊavaïïo\<*<8>*>/ ahosi, dvattiæsa MahÃpurisalakkhaïÃni\<*<9>*>/ paÂicchannÃni ahesuæ. App-ekadà appÃïakaæ\<*<10>*>/ jhÃnaæ jhÃyanto mahÃvedanÃhi abhitunno visa¤¤ÅbhÆto\<*<11>*>/ caækamanakoÂiyaæ patati\<*<12>*>/. Atha naæ ekaccà devatà "kÃlakato samaïo Gotamo" ti vadanti, ekaccà "vihÃro v' eso arahatan" ti Ãhaæsu. Tattha yÃsaæ "kÃlakato" ti ahosi tà gantvà SuddhodanamahÃrÃjassa Ãrocesum: "tumhÃkaæ putto kÃlakato" ti. "Mama putto Buddho hutvà kÃlakato ahutvÃ\<*<13>*>/" ti. "Buddho bhavituæ nÃsakkhi, padhÃnabhÆmiyaæ yeva patitvà kÃlakato" ti. Idaæ sutvà rÃjà "nÃhaæ saddahÃmi, mama puttassa bodhiæ appatvà kÃlakiriyà nÃma n' atthÅti" paÂikkhipati\<*<14>*>/. "Kasmà pana rÃjà na saddahatÅti, KÃÊadevalatÃpasassa vandÃpanadivase jamburukkhamÆle ca pÃÂihÃriyÃnaæ diÂÂhattÃ. Puna Bodhisatte\<*<15>*>/ sa¤¤aæ\<*<16>*>/ paÂilabhitvà uÂÂhite tà devatà Ãgantvà "Ãrogo\<*<17>*>/ te mahÃrÃja putto" ti Ãrocenti. RÃjà "jÃnÃm' ahaæ puttassa amaraïabhÃvan" ti vadeti. MahÃsattassa chabbassÃni dukkarakÃriyaæ karontassa ÃkÃse gaïÂhikaraïakÃlo viya ahosi. So "ayaæ dukkarakÃrikà nÃma bodhÃya maggo na hotÅti\<*<18>*>/" oÊÃrikaæ\<*<19>*>/ ÃhÃraæ ÃhÃretuæ gÃmanigamesu piï¬Ãya caritvà ÃhÃraæ Ãhari. Ath' assa dvattiæsa MahÃpurisalakkhaïÃni pÃkatikÃni ahesuæ, kÃyo suvaïïavaïïo ahosi. Pa¤cavaggiyà bhikkhÆ "ayaæ chabbassÃni dukkarakÃrikaæ karonto pi sabba¤¤utaæ paÂivijjhituæ nÃsakkhi, idÃni \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs ramanÅyo. 2 Ck Cv -dhÃnisu. 3 Ck Cs parivena. 4 Ck Cs cassÃ. 5 Cs koÂipattaæ. 6 Cv parikkhipi. 7 Cs -kÅsimÃna-, Ck Cv -kasÅmÃ-. 8 Ck Cv kÃlavaïïo. 9 Ck -lakkhanÃni. 10 Ck Cs appÃnakaæ. 11 Ck Cs visaæ¤Å-. 12 Cs omits this word, Ck patti. 13 so all three MSS.; add vÃ? 14 Ck paÂikkhipÅti. 15 Ck Cs bodhisatto. 16 Ck Cs saæ¤aæ. 17 Ck Ãrogyo, Cs arogo. 18 Cv hoti. 19 Ck Cv olÃrikaæ, Cs olÃrikaæ corrected to oÊÃrikaæ. >/ #<[page 068]># %<68 SujÃtÃ.>% gÃmÃdisu\<*<1>*>/ piï¬Ãya caritvà oÊÃrikaæ\<*<2>*>/ ÃhÃraæ ÃhariyamÃno kiæ sakkhissati, bÃhuliko esa padhÃnavibbhanto, sÅsaæ nahÃyitukÃmassa\<*<3>*>/ ussÃvabindutakkaïaæ viya amhÃkaæ etassa santikà visesatakkaïaæ\<*<4>*>/, kiæ no iminÃ" ti MahÃpurisaæ pahÃya attano attano pattacÅvaraæ gahetvà aÂÂhÃrasayojanamaggaæ gantvÃ\<*<5>*>/ Isipatanaæ pavisiæsu. Tena kho pana samayena UruvelÃyaæ SenÃninigame\<*<6>*>/ SenÃnikuÂimbikassa gehe nibbattà SujÃtÃ\<*<7>*>/ nÃma dÃrikà vayappattà ekasmiæ nigrodharukkhe patthanaæ akÃsi: "sace samajÃtikaæ kulagharaæ gantvà paÂhamagabbhe puttaæ labhissÃmi anusaævaccharaæ te satasahassapariccÃgena balikam- maæ karissÃmÅti". Tassà sà patthanà samijjhi. Sà MahÃsattassa dukkarakÃrikaæ karontassa chaÂÂhe vasse paripuïïe\<*<8>*>/ VisÃkhapuïïamÃya balikammaæ\<*<9>*>/ kÃtukÃmà hutvà puretaraæ dhenusahassaæ LaÂÂhimadhu- kavane carÃpetvà tÃsaæ khÅraæ pa¤ca dhenusatÃni pÃyetvà tÃsaæ khÅraæ a¬¬hatiyÃnÅti evaæ yÃva soÊasannaæ dhenÆnaæ khÅraæ aÂÂha dhenuyo pivanti tÃva khÅrassa bahalata¤ ca madhurata¤ ca ojavantata¤\<*<10>*>/ ca. patthayamÃnà khÅraparivattanaæ nÃma akÃsi. Sà VisÃkhapuï- ïamadivase pÃto va "balikammaæ karissÃmÅti" rattiyà paccÆsasamayaæ paccuÂÂhÃya tà aÂÂha dhenuyo duhÃpesi. Vacchakà dhenÆnaæ thana- mÆlaæ nÃgamaæsu. ThanamÆle pana navabhÃjanesu\<*<11>*>/ upanÅtamattesu attano dhammatÃya khÅradhÃrà pavattiæsu. Taæ acchariyaæ disvà SujÃtà sahatthen' eva khÅraæ gahetvà navabhÃjane pakkhipitvà sahat- then' eva aggiæ katvà pacituæ Ãrabhi\<*<12>*>/. Tasmiæ pÃyÃse paccamÃne mahantamahantà bubbulà uÂÂhahitvÃ\<*<13>*>/ dakkhiïÃvattà hutvà sa¤caranti, ekaphusitam pi bahi na patati\<*<14>*>/, uddhanato appamattako pi dhÆmo na uÂÂhahati. Tasmiæ samaye cattÃro lokapÃlà Ãgantvà uddhane Ãrakkhaæ gaïhiæsu. MahÃbrahmà chattaæ dhÃresi. Sakko alÃtÃni\<*<15>*>/ samÃnento aggiæ jÃlesi. Devatà dvisahassadÅpaparivÃresu catusu mahÃdÅpesu devÃna¤\<*<16>*>/ ca manussÃna¤ ca upakappanaojaæ attano devÃnubhÃvena daï¬akabaddhaæ makhupaÂalaæ pÅÊetvÃ\<*<17>*>/ madhuæ gaïhamÃnà viya saæharitvà tattha pakkhipiæsu. A¤¤esu\<*<18>*>/ hi\<*<19>*>/ kÃlesu devatà kabaÊe kabaÊe ojaæ pakkhipanti, sambodhidivase ca pana parinibbÃnadivase ca ukkhaliyaæ yeva pakkhipanti. SujÃtà ekadivasen' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv gÃmanigamÃdisu. 2 Ck Cv olÃrikaæ. 3 Cs nabbÃyitukÃmossa. 4 Ck Cs -takkanaæ. 5 Cs gaætvÃ. 6 Ck -nigamo, Cv -nigamÃ. 7 Ck SujÃ. 8 Cs Cv paripuïïa. 9 Cv parikammaæ. 10 Ck ovachanta¤, Cs ojavanta¤, Cv ovajantata¤ corrected to ojavantata¤. 11 Ck Cv -bhÃjane. 12 Cs ÃrabhÅ. 13 Cv vuÂÂhahitvÃ. 14 Ck patti, Cs pattÅ. 15 Cs ÃlÃtÃni. 16 Cs devatÃna¤. 17 Ck piletvÃ, Cs pÅletvÃ. 18 Cs aæ¤esu. 19 Ck omits hi. >/ #<[page 069]># %< Bodhisatto rukkhamÆle nisinno. 69>% eva tattha attano pÃkaÂÃni anekÃni acchariyÃni disvà PuïïadÃsiæ Ãmantesi: "amma Puïïe ajja amhÃkaæ devatà ativiya pasannÃ, mayà ettake kÃle evarÆpaæ acchariyaæ nÃma na diÂÂhapubbaæ\<*<1>*>/, vegena gantvà devaÂÂhÃnaæ paÂijaggÃhÅti". Sà "sÃdhu ayye" ti tassà vacanaæ sampaÂicchitvà turitaturità rukkhamÆlaæ agamÃsi. Bodhisatto pi kho tasmiæ rattibhÃge pa¤ca mahÃsupine disvà parigaïhanto "nissaæ- sayenÃhaæ Buddho ajja bhavissÃmÅti" katasanniÂÂhÃno tassà rattiyà accayena katasarÅrapaÂijaggano bhikkhÃcÃrakÃlaæ ÃgamayamÃno pÃto va Ãgantvà tasmiæ rukkhamÆle nisÅdi attano pabhÃya sakalarukkhaæ\<*<2>*>/ obhÃsayamÃno. Atha kho sà Puïïà Ãgantvà addasa Bodhisattaæ rukkhamÆle pÃcÅnalokadhÃtuæ olokayamÃnaæ nisinnaæ, sarÅrato c' assa nikkhantÃhi pabhÃhi sakalarukkhaæ suvaïïavaïïaæ disvà tassà etad ahosi: "ajja amhÃkaæ devatà rukkhato oruyha sahatthen' eva balikammaæ paÂicchituæ nisinnÃ, ma¤¤e\<*<3>*>/" ti ubbegapattà hutvà vegena gantvà SujÃtÃya etam atthaæ Ãrocesi\<*<4>*>/. SujÃtà tassà vacanaæ sutvà tuÂÂhamÃnasà hutvà "ajja dÃni paÂÂhÃya mama jeÂÂhadhÅtuÂÂhÃne tiÂÂhÃhÅti" dhÅtu anucchavikaæ sabbÃlaækÃraæ adÃsi. Yasmà pana BuddhabhÃvaæ pÃpuïanadivase satasahassagghanikaæ\<*<5>*>/ suvaïïapÃtiæ laddhuæ vaÂÂati\<*<6>*>/ tasmà sà "suvaïïapÃtiyaæ pÃyÃsaæ pakkhipissÃmÅti" cittaæ uppÃdetvà satasahassagghanikaæ\<*<7>*>/ suvaïïapÃtiæ nÅharÃpetvà tattha pÃyÃsaæ pakkhipitukÃmà pakkabhÃjanaæ Ãvajjesi. Sabbo pÃyÃso padumapattà udakaæ viya vinivaÂÂitvÃ\<*<8>*>/ pÃtiyaæ patiÂÂhÃsi, ekapÃti- pÆramatto va ahosi. Sà taæ pÃtiæ a¤¤Ãya suvaïïapÃtiyà paÂikujjetvÃ\<*<9>*>/ vasanena veÂhetvà sabbÃlaækÃrehi attabhÃvaæ alaækaritvà taæ pÃtiæ attano sÅse Âhapetvà mahantena ÃnubhÃvena nigrodhamÆlaæ gantvà Bodhisattaæ oloketvà balavasomanassajÃtà rukkhadevatà ti sa¤¤Ãya\<*<10>*>/ diÂÂhaÂÂhÃnato paÂÂhÃya onatonatÃ\<*<11>*>/ gantvà sÅsato thÃlaæ otÃretvà vivaritvà suvaïïabhiækÃrena gandhapupphavÃsitaæ udakaæ gahetvà Bodhisattaæ upagantvà aÂÂhÃsi. GhaÂÅkÃramahÃbrahmunà dinnamattikÃ- patto ettakaæ addhÃnaæ Bodhisattaæ avijahitvà tasmiæ khaïe adassanaæ gato. Bodhisatto pattaæ apassanto dakkhiïahatthaæ pasÃretvà udakaæ sampaÂicchi. SujÃtà sah' eva pÃtiyà pÃyÃsaæ MahÃpurisassa hatthe Âhapesi. MahÃpuriso SujÃtaæ olokesi. Sà ÃkÃraæ sallakkhetvà "ayya mayà tumhÃkaæ pariccattaæ gaïhitvà yathÃruciæ gacchathÃ" 'ti vanditvà "yathà mayhaæ manoratho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cs diÂÂhapubbÃ. 2 Cs Cv sakalaæ rukkhaæ. 3 Cs maæ¤e. 4 Cs ÃrocesÅ. 5 Cs -gghanikÃ. 6 Cs vaddhati. 7 so all three MSS. 8 Cs vinivaddhitvÃ. 9 Ck paÂikucchitvÃ. 10 Ck Cs saæ¤Ãya. 11 Ck oïato, Cs onatoïatÃ. >/ #<[page 070]># %<70 Bodhisattassa pÃtÅ paÂisotaæ gacchati. Sotthiyo nÃma tiïahÃrako.>% nipphanno\<*<1>*>/ evaæ tumhÃkaæ pi nippajjatÆ" 'ti vatvà satasahassag- ghanikÃya\<*<2>*>/ suvaïïapÃtiyà purÃïapaïïaæ\<*<3>*>/ viya anapekkhà hutvà pakkÃmi. Bodhisatto pi kho nisinnaÂÂhÃnà uÂÂhÃya rukkhaæ padak- khiïaæ\<*<4>*>/ katvà pÃtiæ ÃdÃya Nera¤jarÃya tÅraæ gantvà anekesam\<*<5>*>/ BodhisattasahassÃnaæ abhisambujjhanadivase otaritvà -- nahÃnaÂÂhÃnaæ SuppatiÂÂhitatitthaæ nÃma atthi, tassa\<*<6>*>/ tÅre pÃtiæ Âhapetvà otaritvà -- nahÃtvà anekabuddhasatasahassÃnaæ nivÃsanaæ arahaddhajaæ nivÃsetvà puratthÃbhimukho nisÅditvà ekaÂÂhitÃlapakkappamÃïe\<*<7>*>/ ekÆnapa¤- ¤Ãsa\<*<8>*>/ piï¬e katvà sabbaæ appodakaæ madhupÃyÃsaæ paribhu¤ji. So eva hi 'ssa BuddhabhÆtassa sattasattÃhaæ bodhimaï¬e vasantassa ekÆnapa¤¤Ãsa\<*<9>*>/ divasÃni ÃhÃro ahosi, ettakaæ kÃlaæ n' eva a¤¤o ÃhÃro atthi na nahÃnaæ na mukhadhovanaæ na sarÅravala¤jo\<*<10>*>/, jhÃnasukhena maggasukhena phalasukhen' eva vÅtinÃmesi. Taæ pana pÃyasaæ bhu¤jitvà suvaïïapÃtiæ gahetvà "sac' Ãhaæ ajja Buddho bhavituæ sakkhissÃmi ayaæ pÃti\<*<2>*>/ paÂisotaæ gacchatu, no ce sakkhissÃmi anu- sotaæ gacchatÆ" 'ti vatvà pakkhipi. Sà sotaæ chindamÃnà nadÅmajjhaæ gantvà majjhamajjhaÂÂhÃnen' eva javasampanno asso viya asÅtihattha- mattaÂÂhÃnaæ paÂisotaæ gantvà ekasmiæ Ãvatte nimujjitvà KÃlanÃgarÃja- bhavanaæ gantvà tiïïaæ BuddhÃnaæ paribhogapÃtiyo kili kilÅti\<*<11>*>/ rÃvaæ kÃrayamÃnà paharitvà tÃsaæ sabbaheÂÂhimà hutvà aÂÂhÃsi, KÃlo nÃgarÃjà taæ saddaæ sutvà "hiyyo\<*<12>*>/ eko Buddho nibbatti, puna ajja eko nibbatto" ti anekehi padasatehi\<*<13>*>/ thutiyo vadamÃno aÂÂhÃsi. Tassa pana mahÃpaÂhaviyà ekayojanatigÃvutappamÃïaæ nabhaæ pÆretvà ÃrohanakÃlo ajja và hiyyo và ti sadiso ahosi. Bo- dhisatto pi nadÅtÅramhi supupphitasÃlavane divÃvihÃraæ katvà sÃyaï- hasamaye pupphÃnaæ vaïÂato mu¤canakÃle devatÃhi alaækatena aÂÂhÆsabhavitthÃrena\<*<14>*>/ maggena sÅho va vijambhamÃno bodhirukkhÃbhi- mukho pÃyÃsi. NÃgayakkhasupaïïÃdayo dibbehi gandhapupphÃdÅhi pÆjayiæsu, dibbasaægÅtÃni\<*<15>*>/ pavattayiæsu, dasasahassÅlokadhÃtu\<*<16>*>/ ekagandhà ekamÃlà ekasÃdhukÃrà ahosi. Tasmiæ samaye Sotthiyo nÃma tiïahÃrako\<*<17>*>/ tiïaæ ÃdÃya paÂipathe Ãgacchanto MahÃpurisassa ÃkÃraæ ¤atvà aÂÂha tiïamuÂÂhiyo adÃsi. Bodhisatto tiïaæ gahetvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck nippanno. 2 so all three MSS. 3 Ck Cs purÃna-. 4 Ck Cs padakkhinaæ. 5 Cv aneka. 6 Cs tassÃ. 7 Ck -ppamÃïo, Cs -ppamÃno. 8 Ck -pannÃsa, Cs Cv -païïÃsa. 9 Cs -paæ¤Ãsa. 10 Cv -vaÊa¤jo. 11 Cs kiliti. 12 Cs bhiyyo, Cv bhÅyyo corrected to hiyyo. 13 Cs padasantehi. 14 Cs -vitthÃrena corrected to -vitthÃreïa. 15 Cs -saÇgÅtÃni. 16 Cs -dhÃtuæ. 17 Ck tiïakÃreko, Cs tinahÃraæko. >/ #<[page 071]># %< Pallaæko. MÃrasenÃ. 71>% bodhimaï¬aæ Ãruyha dakkhiïadisÃbhÃge uttarÃbhimukho aÂÂhÃsi. Tasmiæ khaïe dakkhiïacakkavÃlaæ\<*<1>*>/ osÅditvà heÂÂhà avÅcisampattaæ viya ahosi, uttaracakkavÃlaæ\<*<2>*>/ ullaæghitvà upari bhavaggappattaæ viya ahosi. Bodhisatto "idaæ sambodhiæ pÃpuïanaÂÂhÃnaæ na bhavissati, ma¤¤e\<*<3>*>/" ti padakkhiïaæ karonto pacchimadisÃbhÃgaæ gantvà purat- thÃbhimukho aÂÂhÃsi. Tato pacchimacakkavÃlaæ\<*<4>*>/ osÅditvà heÂÂhà avÅci- sampattaæ viya ahosi, puratthimacakkavÃlaæ\<*<4>*>/ ullaæghitvà bhavaggap- pattaæ viya ahosi, ÂhitaÂhitaÂÂhÃne kir' assa nemivaÂÂapariyante akkante nÃbhiyà patiÂÂhitamahÃsakaÂacakkaæ viya mahÃpaÂhavÅ onatunnatÃ\<*<5>*>/ ahosi. Bodhisatto "idam\<*<6>*>/ pi\<*<7>*>/ sambodhiæ\<*<8>*>/ pÃpuïanaÂ- ÂhÃnaæ na bhavissati, ma¤¤e\<*<3>*>/" ti padakkhiïaæ karonto uttaradisÃbhÃgaæ gantvà dakkhiïÃbhimukho aÂÂhÃsi. Tato uttaracakkavÃlaæ\<*<4>*>/ osÅditvà heÂÂhà avÅcisampattaæ viya ahosi, dakkhiïacakkavÃlaæ\<*<4>*>/ ullaæghitvà bhavaggappattaæ viya ahosi. Bodhisatto "idam pi sambodhipÃpuïanaÂ- ÂhÃnaæ\<*<9>*>/ na bhavissati, ma¤¤e\<*<3>*>/ ti padakkhiïaæ karonto puratthima- disÃbhÃgaæ gantvà pacchimÃbhimukho aÂÂhÃsi. PuratthimadisÃbhÃge pana sabbabuddhÃnaæ pallaækaÂÂhÃnaæ, taæ n' eva-cchambhati\<*<9>*>/ na kampati. MahÃsatto "idaæ sabbabuddhÃnaæ avijahitÃcalaÂÂhÃnaæ kilesapa¤jaraviddhaæsanaÂÂhÃnan" ti ¤atvà tÃni tiïÃni agge gahetvà cÃlesi. TÃvad eva cuddasahattho pallaæko ahosi. TÃni pi kho tiïÃni tathÃrÆpena saïÂhÃnena saïÂhahiæsu yathÃrÆpaæ sukusalo pi cittakÃro và potthakÃro và Ãlikhitum pi samattho n' atthi. Bodhisatto bodhi- khandhaæ\<*<10>*>/ piÂÂhito katvà puratthimÃbhimukho daÊhamÃnaso hutvà "kÃmaæ\<*<11>*>/ taco ca nahÃru\<*<12>*>/ ca aÂÂhi\<*<13>*>/ ca avasussatu, upasussatu sarÅre maæsalohitaæ, na tv-eva sammÃsambodhiæ appatvà imaæ pallaækaæ bhindissÃmÅti" asanisatasannipÃtenÃpi abhejjarÆpaæ{\<*<14>*>/} aparÃjitapallaækaæ Ãbhujitvà nisÅdi. Tasmiæ samaye MÃro devaputto "SiddhatthakumÃro mayhaæ vasaæ atikkamitukÃmo, na dÃni 'ssa atikkamituæ dassÃmÅti" MÃrabalassa santikaæ gantvà etam atthaæ Ãrocetvà MÃraghosanaæ nÃma ghosÃpetvà MÃrabalaæ ÃdÃya nikkhami. Sà MÃrasenà MÃrassa purato dvÃdasa yojanÃni hoti, dakkhiïato ca vÃmato ca dvÃdasa yojanÃni, pacchato yÃva cakkavÃlapariyantaæ\<*<15>*>/ katvà ÂhitvÃ, uddhaæ navayojanubbedhÃ, yassà unnadantiyà unnÃdasaddo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv -vÃÊaæ. 2 Cv -vÃÊaæ. 3 Cs maæ¤e. 4 Cv -vÃÊaæ. 5 Ck Cs oïatuïïatÃ. 6 Ck Cv idaæ. 7 Ck Cv omit pi. 8 Cs sambodhi. 9 so all three MSS. 10 Cs bodhikandhaæ, Ck bodhikhaï¬aæ. 11 Ck kayaæ. 12 Ck nahÃrÆ. 13 Cs Cv aÂÂhÅ. 14 Ck Cs abhejjarÆpa, Cv abhejjarÆpa corrected to abhejjarÆpaæ. 15 Ck Cv cakkavÃÊa. >/ #<[page 072]># %<72 EkadevatÃpi ÂhÃtuæ samattho nÃhosi.>% yojanasahassato paÂÂhÃya paÂhavÅudrÅyanasaddo\<*<1>*>/ viya sÆyati. Atha MÃro devaputto diya¬¬hayojanasatikaæ\<*<2>*>/ Girimekhalaæ\<*<3>*>/ nÃma hatthiæ abhirÆhitvÃ\<*<4>*>/ bÃhusahassaæ\<*<5>*>/ mÃpetvà nÃnÃvudhÃni aggahesi. AvasesÃya\<*<6>*>/ pi MÃraparisÃya dve jÃnà ekasadisakaæ Ãvudhaæ na gaïhiæsu, nÃnappakÃravaïïà nÃnÃppakÃramukhà hutvà MahÃsattaæ ajjhottha- ramÃnÃ\<*<7>*>/ Ãgamiæsu\<*<8>*>/. DasasahassacakkavÃle\<*<9>*>/ devatà pana MahÃsattassa thutiyo vadamÃnà aÂÂhaæsu. Sakko devarÃjà Vijayuttarasaækhaæ dhamamÃno aÂÂhÃsi, so kira saækho vÅsaæhatthasatiko hoti, sakiæ vÃtaæ gÃhÃpetvà dhamanto\<*<10>*>/ cattÃro mÃse saddaæ karitvà nissaddo hoti. MahÃkÃlanÃgarÃjÃ\<*<11>*>/ atirekapadasatena vaïïaæ vadanto aÂÂhÃsi. MahÃbrahmà setacchattaæ dhÃrayamÃno aÂÂhÃsi. MÃrabale\<*<12>*>/ pana bodhimaï¬aæ upasaækamante upasaækamante tesaæ eko pi ÂhÃtuæ nÃsakkhi, sammukhasammukhaÂÂhÃnen' eva\<*<13>*>/ palÃyiæsu. KÃlo\<*<14>*>/ nÃgarÃjà paÂhaviyaæ nimujjitvà pa¤cayojanasatikaæ Ma¤jerikanÃga- bhavanaæ gantvà ubhohi hatthehi mukhaæ pidahitvà nipanno. Sakko Vijayuttarasaækhaæ piÂÂhiyaæ katvà cakkavÃlamukhavaÂÂiyaæ\<*<15>*>/ aÂÂhÃsi. MahÃbrahmà setacchattaæ cakkavÃlakoÂiyam\<*<16>*>/ Âhapetvà Brahmalokam eva agamÃsi. EkadevatÃpi ÂhÃtuæ samattho nÃhosi. MahÃpuriso ekako va nisÅdi. MÃro pi attano parisaæ Ãha: "tÃtÃ, Suddhodana- puttena Siddhatthena sadiso a¤¤o puriso nÃma n' atthi, mayaæ\<*<17>*>/ sammukhà yuddhaæ dÃtuæ na sakkhissÃma, pacchÃbhÃgena dassÃmÃ" 'ti. MahÃpuriso pi tÅïi passÃni oloketvà sabbadevatÃnaæ palÃtattÃ\<*<18>*>/ su¤¤Ã ti\<*<19>*>/ addasa. Puna uttarapassena MÃrabalaæ ajjhottharamÃnaæ\<*<20>*>/ disvà "ayam ettako jano maæ ekakaæ sandhÃya mahantaæ vÃyÃmaæ parakkamaæ karoti, imasmiæ ÂhÃne mayhaæ mÃtÃpità và bhÃtà và a¤¤o và koci ¤Ãtako n' atthi, imà pana dasa pÃramiyo va mayhaæ dÅgharattaæ puÂÂhaparijanasadisÃ, tasmà pÃramiyo va phalakaæ katvà pÃramisatthen' eva paharitvà ayaæ balakÃyo mayà viddhaæsetuæ vaÂÂatÅti\<*<21>*>/" dasa pÃramiyo ÃvajjamÃno nisÅdi. Atha MÃro devaputto "eten' eva Siddhatthaæ palÃpessÃmÅti vÃtamaï¬alaæ samuÂÂhÃpesi. Taæ khaïaæ yeva puratthimÃdibhedà vÃtà samuÂÂhahitvÃ\<*<22>*>/ a¬¬hayojanadviyojana- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs -udriyana-, Ck -udÃyana-. 2 Ck -santikaæ. 3 Ck -lÃ. 4 Ck abhiruhitvÃ. 5 Ck bÃhusahassa. 6 Ck asesÃya. 7 Cs Cv ajjhottaramÃnÃ. 8 Cv agamiæsu. 9 Cv -cakkavÃÊe. 10 Cs dhammÃno. 11 Cs Cv mahÃkÃÊa-. 12 Ck Cs mÃrabalaæ. 13 Cs -thÃneneva. 14 Cs kÃÊo. 15 Cv cakkavÃÊa-, Cs -mukhavaddhiyaæ. 16 Ck Cv cakkavÃÊa-. 17 Ck mayhaæ. 18 Cv palÃtattà corrected to palÃyitattÃ. 19 so all three MSS. instead of su¤¤Ãni? 20 Cs Cv ajjhottaramÃnaæ. 21 Cs vaddhatÅti. 22 Cs samuÂÂhÃhitvÃ, Cv samuÂÂhÃnà hutvÃ. >/ #<[page 073]># %< Nava vÃtavassapÃsÃïapaharaïaÇgÃrakukkuÊavÃlukakalalandhÃkÃravuÂÂhÅ. 73>% tiyojanappamÃïÃni pabbatakÆÂÃni padÃletvà vanagaccharukkÃdÅni ummÆle- tvà samantà gÃmanigame cuïïavicuïïaæ\<*<1>*>/ kÃtuæ samatthÃpi MahÃ- purisassa pu¤¤atejena vihatÃnubhÃvà Bodhisattaæ patvà cÅvarakaïïa- mattam pi cÃletuæ nÃsakkhiæsu. Tato "udakena naæ ajjhottharitvà mÃressÃmÅti" mahÃvassaæ samuÂÂhÃpesi, tassÃnubhÃvena uparÆpari satapaÂalasahassapaÂalÃdibhedà valÃhakà uÂÂhahitvà vassiæsu, vuÂÂhidhÃrÃ- vegena paÂhavi\<*<2>*>/ chiddà ahosi, vanarukkhÃdÅnaæ uparibhÃgena mahÃogho Ãgantvà MahÃsattassa cÅvare ussÃvabinduÂÂhÃnamattam pi temetuæ nÃsakkhi. Tato pÃsÃïavassaæ samuÂÂhÃpesi, mahantÃni mahantÃni pabbatakÆÂÃni dhÆpayantÃni pajjalantÃni\<*<3>*>/ ÃkÃsenÃgantvà Bodhisattaæ patvà dibbamÃlÃguÊabhÃvaæ\<*<4>*>/ Ãpajjiæsu. Tato paharaïavassaæ samuÂÂhÃpesi, ekatodhÃrÃubhatodhÃrÃasisattikhurappÃdayo\<*<5>*>/ dhÆpayantà pajjalantà ÃkÃsenÃgantvà Bodhisattaæ patvà dibbapupphÃni ahesuæ. Tato aÇgÃrakavassaæ\<*<6>*>/ samuÂÂhÃpesi, kiæsukavaïïà aÇgÃrà ÃkÃsenÃ- gantvà Bodhisattassa pÃdamÆle dibbapupphÃni hutvà vikiriæsu. Tato kukkuÊavassaæ\<*<7>*>/ samuÂÂhÃpesi, accuïho aggivaïïo\<*<8>*>/ kukkuÊo\<*<9>*>/ ÃkÃsenÃ- gantvà Bodhisattassa pÃdamÆle candanacuïïaæ hutvà nipati. Tato vÃlukavassaæ\<*<10>*>/ samuÂÂhÃpesi, atisukhumavÃlukà dhÆpayantà pajjalantà ÃkÃsenÃgantvà Bodhisattassa pÃdamÆle dibbapupphÃni hutvà nipatiæsu. Tato kalalavassaæ samuÂÂhÃpesi, taæ kalalaæ dhÆpayantaæ pajjalantaæ ÃkÃsenÃgantvà Bodhisattassa pÃdamÆle dibbavilepanaæ hutvà nipati. Tato "iminà bhiæsetvà Siddhatthaæ palÃpessÃmÅti" andhakÃraæ samuÂÂhÃpesi, taæ caturaÇgasamannÃgataæ mahÃtamaæ hutvà Bo- dhisattaæ patvà suriyappabhÃvihataæ viya andhakÃraæ antaradhÃyi. Evaæ MÃro imÃhi navahi vÃtavassapÃsÃïapaharaïaÇgÃrakukkuÊavÃlika- kalalandhakÃravuÂÂhÅhi\<*<11>*>/ Bodhisattaæ palÃpetuæ asakkonto "kiæ bhaïe tiÂÂhatha, imaæ kumÃraæ gaïhatha hanatha palÃpethÃ" 'ti parisaæ ÃïÃpetvÃ\<*<12>*>/ sayam pi Girimekhalassa hatthino khandhe nisinno cakkÃvudhaæ\<*<13>*>/ ÃdÃya Bodhisattaæ upasaækamitvà "Siddhattha, uÂÂhahatha etasmà pallaækÃ, nÃyaæ tuyhaæ pÃpuïÃti, mayhaæ eso pÃpuïÃtÅti" Ãha. MahÃsatto tassa vacanaæ sutvà avoca: "MÃra, n' eva tayà dasa pÃramiyo pÆrità na upapÃramiyo na paramattha- pÃramiyo, na pi pa¤camahÃpariccÃgà pariccattÃ, na ¤ÃnatthacariyÃ\<*<2>*>/ na lokatthacariyà na buddhicariyà pÆritÃ\<*<14>*>/, nÃyaæ pallaæko tuyhaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck cuïïaævicuïïaæ. 2 so all three MSS. 3 Cs pajjalaætÃni. 4 Cs -gula-. 5 Ck -satthi-. 6 Ck aÇgÃravassaæ, Cs aægÃraka-. 7 Cs kukkula-. 8 Cv aggivaïïa. 9 Cs kukkulo. 10 Cs vÃÊuka-. 11 -vÃlika-, so all three MSS. 12 Cs ÃnÃpetvÃ. 13 Cv Cs cakkÃyudhaæ. 14 Ck Cs puritÃ. >/ #<[page 074]># %<74 MahÃpaÂhavÅ sakkhÅ.>% pÃpuïati, mayh' ev' eso pÃpuïÃtÅti. MÃro kuddho kodhavegaæ asahanto MahÃpurisassa cakkÃvudhaæ\<*<1>*>/ vissajjesi, tan tassa dasa pÃramiyo Ãvajjentassa uparibhÃge mÃlÃvitÃnaæ hutvà aÂÂhÃsi. Taæ kira khuradhÃraæ cakkÃvudhaæ a¤¤adà tena kuddhena vissaÂÂhaæ ekaghana- pÃsÃïe\<*<2>*>/ thambhe vaæsakaÊÅre\<*<3>*>/ viya chindantaæ gacchati. IdÃni pana tasmiæ mÃlÃvitÃnaæ hutvà Âhite avasesà MÃraparisà "idÃni pallaækato vuÂÂhÃya palÃyissatÅti mahantamahantÃni selakÆÂÃni vissajjesuæ, tÃni pi MahÃpurisassa dasa pÃramiyo Ãvajjentassa mÃlÃguÊabhÃvaæ ÃpajjitvÃ\<*<4>*>/ bhÆmiyaæ patiæsu. Devatà cakkavÃÊamukhavaÂÂiyaæ\<*<5>*>/ Âhità gÅvaæ pasÃretvà sÅsaæ ukkhipitvà "naÂÂho vata bho SiddhatthakumÃrassa rÆpaggappatto attabhÃvo, kin nu kho karissatÅti olokenti. Tato MahÃpuriso "pÃritapÃramÅnaæ BodhisattÃnaæ abhisambujjhanadivase pattapallaækaæ mayhaæ pÃpuïÃtÅti" vatvà Âhitaæ MÃraæ Ãha: "MÃra tuyhaæ dÃnassa dinnabhave ko sakkhÅti" Ãha. MÃro "ime ettakà sakkhino" ti MÃrabalÃbhimukhaæ hatthaæ pasÃresi. Tasmiæ khaïe MÃraparisÃya\<*<6>*>/ "ahaæ sakkhÅ\<*<7>*>/ ahaæ sakkhÅti" pavattasaddo paÂhavÅudrÅyanasaddasadiso\<*<8>*>/ ahosi. Atha MÃro MahÃpurisaæ Ãha: "Siddhattha tuyhaæ dÃnassa dinnabhÃve ko sakkhÅti". MahÃpuriso "tuyhaæ tÃva dÃnassa dinnabhÃve sacetanà sakkhino, mayhaæ pana imasmiæ ÂhÃne sacetano koci sakkhÅ\<*<9>*>/ nÃma n' atthi, tiÂÂhatu tÃva me avasesattabhÃvesu\<*<10>*>/ dinnadÃnaæ, VessantarattabhÃve pana Âhatvà sattasatakamahÃdÃnassa tÃva dinnabhÃve ayaæ acetanÃpi ghanamahÃ- paÂhavÅ\<*<11>*>/ sakkhÅti" cÅvaragabbhantarato dakkhiïahatthaæ abhinÅhari- tvà "VessantarattabhÃve Âhatvà mayhaæ sattasatakamahÃdÃnassa dinnabhÃve tvaæ sakkhÅ na sakkhÅti" mahÃpaÂhavÅabhimukhaæ\<*<12>*>/ hatthaæ pasÃresi. mahÃpaÂhavÅ "ahan te tadà sakkhÅti" virÃvasatena virÃvasahassena virÃvasatasahassena mÃrabalaæ avattharamÃnà viya unnadi. Tato MahÃpurise "dinnan te Siddhattha mahÃdÃnaæ uttamadÃnan" ti VessantaradÃnaæ sammasante sammasante diya¬- ¬hayojanasatiko Girimekhalahatthi\<*<13>*>/ jannukehi\<*<14>*>/ patiÂÂhÃsi. MÃraparisà disÃvidisà palÃyi, dve ekamaggena gatà nÃma n' atthi, sÅsÃbharaïÃni c' eva nivatthavatthÃni ca pahÃya sammukhasammukhà disÃhi yeva {palÃyiæsu.} Tato devasaæghà palÃyamÃnaæ\<*<15>*>/ MÃrabalaæ disvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv cakkÃyudhaæ. 2 Ck ekaghanapÃsÃno, Cs ekaghanapÃsÃne, Cv ekaghaïapÃsÃïe. 3 Cs -kalÅre. 4 Ck apajjitvÃ, Cs ÃvajjitvÃ. 5 Cs cakkavÃÊamukhavaddiyaæ. 6 Ck Cs -parisÃ. 7 Ck Cs sakkhi. 8 Ck paÂhaviudriyana-, Cs paÂhavÅudriyana-, 9 Ck Cs sakkhi. 10 Ck asesa-. 11 Cs -paÂhavi. 12 Cv -paÂhavi-. 13 so all three MSS. 14 Ck Cs jaïïukehi. 15 Ck phalÃyamÃna, Cv palÃyamÃna corrected to palÃyamÃnaæ. >/ #<[page 075]># %< Buddhassa jayo. 75>% "MÃrassa parÃjayo jÃto, SiddhatthakumÃrassa jayo, jayapÆjaæ karis- sÃmÃ" 'ti nÃgà nÃgÃnaæ supaïïà supaïïÃnaæ devatà devatÃnaæ brahmÃno brahmÃnaæ pesetvà gandhamÃlÃdihatthà MahÃpurisassa santikaæ\<*<1>*>/ bodhipallaækaæ agamaæsu. Evaæ gatesu ca pana tesu ## ## ## ## Avasesà dasasu cakkavÃlasahassesu\<*<3>*>/ devatà mÃlÃgandhavilepanehi pÆjayamÃnà nÃnappakÃrà thutiyo vadamÃnà aÂÂhaæsu. Evaæ dharamÃne yeva suriye MahÃpuriso MÃrabalaæ vidhametvà cÅvarÆparipatamÃnehi\<*<2>*>/ bodhirukkhaækurehi rattapavÃÊadalehi\<*<4>*>/ viya pÆjayamÃno\<*<5>*>/ paÂhame yÃme pubbenivÃsa¤Ãïaæ majjhimayÃme dibbacakkhuæ visodhetvà pacchimayÃme paÂiccasamuppÃde ¤Ãïaæ otÃresi. Ath' assa dvÃdasapa- dikaæ paccayÃkÃraæ vaÂÂavivaÂÂavasena\<*<6>*>/ anulomapaÂilomato sam- masantassa sammasantassa dasasahassilokadhÃtu\<*<7>*>/ udakapariyantaæ katvà dvÃdasakkhattuæ saækampi. MahÃpurise\<*<8>*>/ pana dasasahassiloka- dhÃtuæ\<*<7>*>/ unnÃdetvà aruïuggamanavelÃya sabba¤¤Æta¤Ãïam\<*<9>*>/ pa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cv santikÃ. 2 Cs cÅvarupari-. 3 Cv cakkavÃÊa-. 4 Cs -pavÃla-. 5 so all three MSS. instead of pÆjiyamÃno. 6 Ck Cs vaddhavivaddhavasena. 7 Cs Cv dasasahassÅ-. 8 Ck mahÃpuriso, Cs mahÃpuriso corrected to mahÃpurise. 9 Cs sabbaæ¤Æta-?, Cv sabba¤¤Ætaæ. >/ #<[page 076]># %<76 SakaladasasahassilokadhÃtu alaækatapaÂiyattà ahosi.>% Âivijjhante sakaladasasahassilokadhÃtu\<*<1>*>/ alaækatapaÂiyattà ahosi. PÃcÅnacakkavÃlamukhavaÂÂiyaæ\<*<2>*>/ ussÃpitÃnaæ dhajÃnaæ paÂÃkÃnaæ raæsiyo\<*<3>*>/ pacchimacakkavÃlamukhavaÂÂiyaæ\<*<2>*>/ paharanti\<*<4>*>/, tathà pacchimacakkavÃlamukhavaÂÂiyaæ\<*<2>*>/ ussÃpitÃnaæ\<*<5>*>/ pÃcÅnacakkavÃla- mukhavaÂÂiyaæ\<*<2>*>/, uttaracakkavÃlamukhavaÂÂiyaæ\<*<2>*>/ ussÃpitÃnaæ dak- khiïacakkavÃlamukhavaÂÂiyaæ\<*<2>*>/, dakkhiïacakkavÃlamukhavaÂÂiyaæ\<*<2>*>/ {ussÃpitÃnaæ} uttaracakkavÃlamukhavaÂÂiyaæ\<*<2>*>/ paharanti, paÂhavitale\<*<6>*>/ ussÃpitÃnaæ pana dhajÃnaæ paÂÃkÃnaæ Brahmalokaæ Ãhacca aÂÂhaæsu, Brahmaloke baddhÃnaæ paÂhavitale\<*<6>*>/ patiÂÂhahiæsu, dasasahassa- cakkavÃle\<*<7>*>/ pupphÆpagarukkhà pupphaæ gaïhiæsu, phalÆpagarukkhà phalapiï¬ibhÃrabharità ahesuæ, khandhesu khandhapadumÃni pupphiæsu, sÃkhÃsu sÃkhÃpadumÃni, latÃsu latÃpadumÃni, ÃkÃse olambakapadumÃni\<*<8>*>/, silÃtalÃni bhinditvà uparÆpari\<*<9>*>/ sattasatta\<*<10>*>/ hutvà daï¬akapadumÃni uÂÂhahiæsu, dasasahassilokadhÃtu\<*<11>*>/ vaÂÂetvÃ\<*<12>*>/ vissaÂÂhamÃlÃguÊà viya susanthatapupphasanthÃro viya ca ahosi, cakkavÃlantaresu\<*<13>*>/ aÂÂhayojana- sahassalokantarikà sattasuriyappabhÃya pi anobhÃsitapubbà ekobhÃsà ahesuæ, caturÃsÅtiyojanasahassagambhÅro mahÃsamuddo madhurodako ahosi, nadiyo na-ppavattiæsu, jaccandhà rÆpÃni passiæsu, jÃtibadhirà saddaæ {suïiæsu}, jÃtipÅÂhasappÅ\<*<14>*>/ padasà gacchiæsu, andubandhanÃdÅni chinditvà patiæsu. Evaæ aparimÃïena sirivibhavena\<*<15>*>/ pÆjayamÃne\<*<16>*>/ nekappakÃresu acchariyadhammesu pÃtubhÆtesu sabba¤¤Æta¤Ãïaæ\<*<17>*>/ paÂivijjhitvà sabbabuddhÃnaæ avijahitaæ udÃnaæ udÃnesi: ## #*>/ cittaæ taïhÃnaæ khayam ajjhagÃ" ti. (Dhpd. v. 154.)># \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs Cv -dasasahassÅ-. 2 Cv -cakkavÃÊa-, Ck -vaddhiyaæ. 3 Ck Cs omit raæsiyo. 4 Cs pahÃranti. 5 Ck omits ussÃpitÃnaæ. 6 Cs paÂhavÅtale. 7 Ck Cv -cakkavÃÊe. 8 Cv olambika-. 9 Cs uparupari. 10 Ck Cs sattasattÃ. 11 Cs Cv dasasahassÅ-. 12 Cs vaddhetvÃ. 13 Cs Cv cakkavÃÊantaresu. 14 Ck Cs -pÅÂhasappi. 15 Ck -vibhÃvena. 16 so all three MSS. instead of pÆjiyamÃno. 17 Ck Cv sabba¤¤uta-?, Cs sabbaæ¤uta-?. 18 Cs visaækÃraægataæ. >/ #<[page 077]># %< SattasattÃhÃni. Animisacetiyaæ. 77>% Iti Tusitapurato paÂÂhÃya yÃva ayaæ bodhimaï¬e sabba¤¤Ætappatti\<*<1>*>/ ettakaæ ÂhÃnaæ AvidÆrenidÃnaæ nÃmà 'ti veditabbaæ. III. SantikenidÃna. SantikenidÃnaæ pana "Bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme, VesÃliyaæ viharati MahÃvane kÆÂÃgÃrasÃlÃyan" ti evaæ "tesu tesu ÂhÃnesu viharanto tasmiæ tasmiæ ÂhÃne yeva labbhatÅti" vuttaæ, ki¤c' Ãpi evaæ vuttaæ atha kho pana tam pi Ãdito paÂÂhÃya evaæ veditabbaæ. UdÃnaæ udÃnetvà nisinnassa hi Bhagavato etad ahosi: "ahaæ kappasatasahassÃdhikÃni cattÃri asaæ- kheyyÃni imassa pallaækassa kÃraïà sandhÃviæ\<*<2>*>/, ettakaæ me kÃlaæ imass' eva pallaækassa kÃraïà alaækatasÅsaæ gÅvÃya chinditvà dinnaæ, sua¤jitÃni akkhÅni hadayamaæsaæ ubbattetvà dinnaæ, JÃlikumÃra- sadisÃ\<*<3>*>/ puttà KaïhÃjinakumÃri-sadisà dhÅtaro Maddidevi-sadisÃ\<*<4>*>/ bhariyÃyo ca paresaæ dÃsatthÃya dinnÃ, ayaæ me pallaæko jaya- pallaæko varapallaæko ca, ettha me nisinnassa saækappà paripuïïÃ, na tÃva ito vuÂÂhahissÃmÆti" anekakoÂisatasahassà samÃpattiyo samÃ- pajjanto sattÃhaæ tatth' eva nisÅdi, yaæ sandhÃya "atho kho Bhagavà sattÃhaæ ekapallaækena\<*<5>*>/ nisÅdi\<*<6>*>/ vimuttisukhapaÂisaævedÅti". Ath' ekaccÃnaæ devatÃnaæ "ajjÃpi nÆna Siddhatthassa kattabbakiccaæ atthi, pallaækasmiæ hi Ãlayaæ na vijahatÅti" parivitakko udapÃdi. Satthà devatÃnaæ vitakkaæ ¤atvà tÃsaæ vitakkaæ vÆpasamanatthaæ vehÃsaæ abbhuggantvà yamakapÃÂihÃriyaæ dassesi. MahÃbodhimaï¬a- smiæ hi katapÃÂihÃriya¤\<*<7>*>/ ca ¤ÃtisamÃgame katapÃÂihÃriya¤ ca PÃÂikaputtasamÃgame\<*<8>*>/ katapÃÂihÃriya¤ ca sabbaæ gaï¬ambamÆle yamakapÃÂihÃriyasadisaæ ahosi. Evaæ Satthà iminà pÃÂihÃriyena devatÃnaæ vitakkaæ vÆpasametvà pallaækato Åsakaæ pÃcÅnanissite uttaradisÃbhÃge Âhatvà "imasmim vata me pallaæke sabba¤- ¤Æta¤Ãïaæ\<*<9>*>/ paÂividdhan" ti cattÃri asaækheyyÃni kappasata- sahassa¤ ca pÆritÃnaæ pÃramÅnaæ phalÃdhigamaÂÂhÃnaæ\<*<10>*>/ pallaæ- kaæ animisehi akkhÅhi olokayamÃno sattÃhaæ vÅtinÃmesi. Taæ ÂhÃnaæ Animisacetiyan nÃma jÃtaæ. Atha pallaækassa ca ÂhitaÂ- ÂhÃnassa ca antarà caækamaæ mÃpetvà puratthimapacchimato Ãyate\<*<11>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck sabba¤¤uta-, Cs sabbaæ¤uta-, Cv sabba¤¤Æta-?. 2 Ck upasandhÃviæ. 3 Cs jÃliyakumÃra-. 4 Cs maddidevÅ-, Cv maddÅdevi-. 5 Ck ekapallaæke. 6 Cv nisÅditvÃ. 7 Cs -pÃÂihÃriyaæ, Cv -pÃÂihÃriyaæ corrected to -pÃÂihÃriya¤. 8 Ck pÃÂika- corrected to pÃÂhika-. 9 Cs sabbaæ¤uta-, Cv sabba¤¤uta-, Ck sabba¤¤Æta-? 10 Ck phalÃdhigamana-. 11 Cs Ãyane, Ck Ãyatane? >/ #<[page 078]># %<78 Rata¤caækamacetiyaæ. Ratanagharacetiyaæ. MÃrassa soÊasa lekhÃ.>% ratanacaækame caækamanto sattÃhaæ vÅtinÃmesi. Taæ ÂhÃnaæ Ratanacaækamacetiyan nÃma jÃtaæ. Catutthe pana sattÃhe bodhito pacchimuttaradisÃbhÃge devatà Ratanagharaæ mÃpayiæsu. Tattha pallaækena nisÅditvà AbhidhammapiÂakaæ visesato c' ettha\<*<1>*>/ anantanayaæ\<*<2>*>/ samantapaÂÂhÃnaæ vicinanto sattÃhaæ vÅtinÃmesi. Abhidhammikà panÃhu: Ratanagharan\<*<3>*>/ nÃma ratanamayaæ gehaæ sattannaæ pakara- ïÃnaæ\<*<4>*>/ sammasitaÂÂhÃnaæ ratanagharan ti, yasmà pan' ettha ubho p' ete pariyÃyà yujjanti tasmà ubhayam p' etaæ gahetabbam eva. Tato paÂÂhÃya pana taæ ÂhÃnaæ Ratanagharacetiyan nÃma jÃtaæ. Evaæ bodhisamÆpe yeva cattÃri sattÃhÃni vÅtinÃmetvà pa¤came sattÃhe bodhirukkhamÆlà yena AjapÃlanigrodho ten' upasaækami. TatrÃpi dhammaæ vicinanto yeva vimuttisukha¤ ca paÂisaævedento nisÅdi. Tasmiæ samaye MÃro devaputto "ettakaæ kÃlaæ anubandhanto otÃrÃpekkho\<*<5>*>/ pi imassa ki¤ci khalitaæ nÃddasaæ, atikkanto dÃni esa mama vasan" ti domanassappatto mahÃmagge nisÅditvà soÊasa kÃraïÃni cintento bhÆmiyaæ soÊasa lekhà ka¬¬hi: "ahaæ eso viya dÃnapÃramiæ na pÆresiæ, ten' amhi iminà sadiso na jÃto" ti ekaæ lekhaæ ka¬¬hi; tathà "ahaæ eso viya sÅlapÃramiæ nekkhammapÃramiæ pa¤¤ÃpÃramiæ viriyapÃramiæ khantipÃramiæ saccapÃramiæ adhiÂÂhÃnapÃramiæ mettÃ- pÃramiæ upekhÃpÃramiæ na pÆresiæ, ten' amhi iminà sadiso na jÃto" ti dasamaæ lekhaæ ka¬¬hi; "ahaæ eso viya asÃdhÃraïassa indriyaparopariya¤Ãïassa\<*<6>*>/ paÂivedhÃya upanissayabhÆtà dasa pÃramiyo na pÆresiæ, ten' amhi iminà sadiso na jÃto" ti ekÃdasamaæ lekhaæ ka¬¬hi; tathà "ahaæ eso viya asÃdhÃraïassa ÃsayÃnusaya¤Ãïassa\<*<7>*>/ mahÃkaruïÃsamÃpatti¤Ãïassa\<*<8>*>/ yamakapÃÂihÅra¤Ãïassa\<*<9>*>/ anÃvaraïa- ¤Ãïassa sabba¤¤Æta¤Ãïassa\<*<10>*>/ paÂivedhÃya upanissayabhÆtà dasa pÃramiyo na pÆresiæ, ten' amhi iminà sadiso na jÃto" ti soÊasamaæ lekhaæ ka¬¬hi. Evaæ imehi kÃraïehi mahÃmagge\<*<11>*>/ soÊasa lekhà Ãka¬¬ha- mÃno nisÅdi. Tasmiæ samaye Taïhà AratÅ Ragà ti tisso MÃradhÅtaro "pità no na pa¤¤Ãyati\<*<12>*>/, kahaæ nu kho etarahÅti" olokayamÃnà taæ domanassappattaæ bhÆmiæ likhamÃnaæ disvà pitu santikaæ gantvà "kasmÃsi tÃta dukkhÅ\<*<13>*>/ domanasso" ti pucchiæsu. "AmmÃ\<*<14>*>/, ayaæ MahÃsamaïo mayhaæ vasaæ atikkanto, ettakaæ kÃlaæ olokento otÃram assa daÂÂhuæ nÃsakkhiæ, ten' amhi dukkhÅ dummano" ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs cetta. 2 Cs anantanayanaæ. 3 Cs -gharaæ. 4 Cs pakÃraïÃnaæ. 5 Ck Cs otarÃpekkho. 6 Ck -¤Ãnassa. 7 Cs -¤Ãnassa. 8 Cs -karuïa-. 9 Ck -¤Ãnassa. 10 Cs sabbaæ¤uta-, Ck sabbaæ¤Æta-. 11 Cv -maggehi. 12 Ck Cs paæ¤Ãyati. 13 Ck dukkhi. 14 Ck amma. >/ #<[page 079]># %< MÃradhÅtaro. 79>% "Yadi evaæ mà cintayittha, mayaæ etaæ attano vase katvà ÃdÃya ÃgamissÃmÃ" 'ti. "Na sakkà ammà eso kenaci vase kÃtuæ, acalÃya saddhÃya\<*<1>*>/ patiÂÂhito eso puriso" ti. "TÃta mayaæ itthiyo nÃma, idÃn' eva taæ rÃgapÃsÃdÅhi bandhitvà ÃnessÃma, tumhe mà cintayitthÃ" 'ti Bhagavantaæ upasaækamitvà "pÃde te Samaïa paricÃremÃ\<*<2>*>/" 'ti Ãhaæsu. Bhagavà n' eva tÃsaæ vacanaæ manasi akÃsi\<*<3>*>/ na akkhÅni\<*<4>*>/ ummÅletvà olokesi, anuttare upadhisaækhaye vimuttamÃnaso vive- kasukha¤\<*<5>*>/ ¤eva anubhavanto nisÅdi. Puna MÃradhÅtaro "uccÃvacà kho purisÃnaæ adhippÃyÃ, kesa¤ci kumÃrikÃsu pemaæ hoti kesa¤ci paÂhamavaye ÂhitÃsu kesa¤ci majjhimavaye ÂhitÃsu kesa¤ci pacchi- mavaye ÂhitÃsu, yan nÆna mayaæ nÃnappakÃrehi palobheyyÃmÃ" 'ti ekamekà kumÃrivaïïÃdivasena sataæ sataæ attabhÃve abhinimminitvÃ\<*<6>*>/ kumÃriyo avijÃtà sakiæ vijÃtà duvijÃtà majjhimitthiyo mahitthiyo ca hutvà chakkhattuæ Bhagavantaæ upasaækamitvà "pÃde te Samaïa paricÃremÃ" 'ti Ãhaæsu. Tam pi Bhagavà na manas' ÃkÃsi yathà taæ anuttare\<*<7>*>/ upadhisaækhaye vimutto. Keci\<*<8>*>/ païÃcariyà vadanti: tà mahitthibhÃvena upagatà disvà Bhagavà evam evaæ età khaï¬a- dantà palitakesà hontÆ 'ti adhiÂÂhÃsÅti, taæ na gahetabbaæ, na hi Satthà evarÆpaæ adhiÂÂhÃnaæ karoti, Bhagavà pana "apetha, tumhe kiæ disvà evaæ vÃyamatha, evarÆpaæ nÃma avÅtarÃgÃdÅnaæ purato kÃtuæ vaÂÂati\<*<9>*>/, TathÃgatassa pana rÃgo pahÅno\<*<10>*>/ doso pahÅno\<*<10>*>/ moho pahÅno\<*<10>*>/" ti attano kilesappahÃnaæ Ãrabbha #*>/ jitaæ assa no yÃti koci loke tam Buddham anantagocaraæ apadaæ kena padena nessatha; (Dhpd. v. 179.)># #*>/ visattikà taïhà n' atthi kuhi¤ci netave taæ Buddham anantagocaraæ apadaæ kena padena nessathÃ" 'ti (Dhpd. v. 180.)># imà Dhammapade Buddhavagge dve gÃthà vadanto dhammaæ kathesi. Tà "saccaæ kira no pità avoca: `Arahaæ Sugato loke na rÃgena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck saddÃya, Cv sabbÃya. 2 Cs paricÃrÃcÃ. 3 Cs ÃkÃsÅ. 4 Ck na sakkhÅtini, Cv na cakkhÅni. 5 Cv -sukha¤ corrected to -sukhasa¤, Cs -sukhaæ. 6 Cv abhinimmiïitvÃ. 7 Ck anuttaro. 8 Cs koci. 9 Cs vaddhati. 10 Cv pahÅïo. 11 Ck nÃvajÅyatÅ. 12 Ck Cv jÃlini. >/ #<[page 080]># %<80 Mucalindo. Tapassu-Bhallukà vÃïijÃ. CattÃro pattÃ.>% suvÃnayo"' ti ÃdÅni vatvà pitu santikaæ agamaæsu. BhagavÃpi tattha sattÃhaæ vÅtinÃmetvà Mucalinaæ agamÃsi. Tattha sattÃhaæ vÅtinÃme- tvà vaddalikÃya uppannÃya sÅtÃdipaÂibÃhanatthaæ\<*<1>*>/ Mucalindena nÃgarÃjena sattakkhattuæ bhogehi parikkhitto asambÃdhaæ gandha- kuÂiyaæ viharanto viya vimuttisukhaæ paÂisaævediyamÃno sattÃhaæ vÅtinÃmetvà rÃjÃyatanaæ upasaækami. TatthÃpi vimuttisukhapaÂisaæ- vedÅ\<*<2>*>/ {yeva} nisÅdi. EttÃvatà sattasattÃhÃni paripuïïÃni. Etth' antare\<*<3>*>/ n' eva mukhadhovanaæ na sarÅrapaÂijagganaæ na ÃhÃrakiccaæ ahosi, jhÃnasukhena maggasukhena phalasukhen' eva ca vÅtinÃmesi. Ath' assa tasmiæ sattasattÃhamatthake ekÆnapa¤¤Ãsatime\<*<4>*>/ divase tattha nisinnassa "mukhaæ dhovissÃmÅti" cittaæ udapÃdi. Sakko devÃnaæ indo agadaharÅÂakaæ\<*<5>*>/ Ãharitvà adÃsi. Satthà taæ pari- bhu¤ji, ten' assa sarÅravala¤jaæ ahosi. Ath' assa Sakko yeva nÃgalatÃ- dantakaÂÂha¤ c' eva mukhadhovanaudaka¤ ca adÃsi. Satthà taæ dan- takaÂÂhaæ khÃditvà Anotattadahe udakena mukhaæ dhovitvà tatth' eva rÃjÃyatanamÆle nisÅdi. Tasmiæ samaye Tapassu-BhallukÃ\<*<6>*>/ nÃma dve vÃnijÃ\<*<7>*>/ pa¤cahi sakaÂasatehi Ukkalà janapadà Majjhimadesaæ gacchantà attano ¤ÃtisÃlohitÃya devatÃya sakaÂÃni sannirumhitvÃ\<*<8>*>/ Satthu ÃhÃra- sampÃdane\<*<9>*>/ ussÃhità mantha¤\<*<10>*>/ ca madhupiï¬ika¤ ca ÃdÃya "patigaï- hÃtu\<*<11>*>/ no bhante Bhagavà imaæ ÃhÃraæ anukampaæ upÃdÃyÃ" 'ti SatthÃraæ upasaækamitvà aÂÂhaæsu. Bhagavà pÃyÃsaæ\<*<12>*>/ paÂiggahaïa- divase yeva pattassa antarahitattà "na kho TathÃgatà hatthesu patigaïhanti, kimhi nu kho ahaæ patigaïheyyan" ti cintesi. Ath' assa cittaæ ¤atvà catuhi\<*<13>*>/ disÃhi cattÃro MahÃrÃjÃno indanÅlamaïimaye patte upanÃmesuæ. Bhagavà te paÂikkhipi. Puna muggavaïïaselamaye cattÃro patte upanÃmesuæ. Bhagavà catunnam pi devaputtÃnaæ anukampÃya cattÃro patte paÂiggahetvà uparÆpari\<*<14>*>/ Âhapetvà "eko hotÆ" 'ti adhiÂÂhahi. CattÃro pi mukhavaÂÂiyaæ pa¤¤ÃyamÃnalekhÃ\<*<15>*>/ hutvà majjhimena pamÃïena\<*<16>*>/ ekattaæ upagamiæsu. Bhagavà tasmiæ paccagghe selamaye patte ÃhÃraæ patigaïhitvà paribhu¤jitvà anumo- danaæ akÃsi. Dve bhÃtaro vÃïijà Buddha¤ ca Dhamma¤ ca saraïaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck sÅtÃpaÂi-, Cv sÅtÃpaÂi- corrected to sÅtapaÂi-. 2 Ck vimuttisukhaæpaÂisaævedi, Cv vimuttisukhaæpaÂisaævedi corrected to -sukhapaÂi-. 3 ettantare. 4 Ck Cs -paæ¤Ãsatime, Cv -pa¤¤Ãsatimeva. 5 so all three MSS. 6 Cv tapassÆ-. 7 Cs vÃnijÃ. 8 Cv sannirumbhitvÃ. 9 Ck ÃhÃraæsampÃdane. 10 Ck Cs mattha¤. 11 Cv paÂiggaïhÃtu. 12 Cv pÃyÃsa. 13 so all three MSS. 14 Ck Cs uparupari. 15 Ck Cs paæ¤ÃyamÃna-. 16 Cv omits pamÃïena and adds antena ca, Ck panamÃïena corrected to pamÃïena, Cs pamÃnena. >/ #<[page 081]># %< Brahmà Sahampati. Pa¤cavaggiyatherÃ. 81>% gantvà dvevÃcikaupÃsakà ahesuæ. Atha tesaæ "ekaæ no bhante paricÃritabbaÂÂhÃnaæ dethÃ" 'ti vadantÃnaæ dakkhiïahatthena attano sÅsaæ parÃmasitvà kesadhÃtuyo adÃsi. Te attano nagare tà dhÃtuyo anto pakkhipitvà cetiyaæ patiÂÂhÃpesuæ. SammÃsambuddho pi kho tato uÂÂhÃya puna AjapÃlanigrodham eva gantvà nigrodhamÆle nisÅdi. Ath' assa tattha nisinnamattass' eva attanà adhigatassa dhammassa gambhÅrattaæ paccavekkhantassa BuddhÃnaæ Ãciïïo\<*<1>*>/ "adhigato kho my-Ãyaæ\<*<2>*>/ dhammo" ti paresaæ dhammaæ adesetukammatÃkÃrappavatto vitakko udapÃdi. Atha Brahmà Sahampati\<*<3>*>/ "nassati vata bho loko, vinassati vata bho loko" ti dasahi cakkavÃlasahassehi Sakka-SuyÃma- Santusita-Sunimmita-Vasavatti-MahÃbrahmuno\<*<4>*>/ ÃdÃya Satthu santikaæ gantvà "desetu bhante Bhagavà dhammaæ, desetu Bhagavà bhante\<*<5>*>/ dhamman" ti Ãdinà nayena dhammadesanaæ ÃyÃci. Satthà tassa paÂi¤¤aæ\<*<6>*>/ datvà "kassa nu kho ahaæ paÂhamaæ dhammaæ deseyyan" ti cintento "ùÊÃro paï¬ito, so imaæ dhammaæ khippaæ ÃjÃnissatÅti" cittaæ uppÃdetvà puna olokento tassa sattÃhakÃlakatabhÃvaæ\<*<7>*>/ ¤atvà Uddakaæ Ãvajjesi\<*<8>*>/. TassÃpi abhidosakÃlakatabhÃvaæ ¤atvà "bahÆpa- kÃrÃ\<*<9>*>/ kho pa¤cavaggiyà bhikkhÆ" ti Pa¤cavaggiye Ãrabbha manasi- kÃraæ katvà "kahaæ nu kho te etarahi viharantÅti" Ãvajjento "BÃ- rÃïasiyaæ MigadÃye" ti ¤atvà "tattha gantvà dhammacakkaæ pavattessÃmÅti" katipÃhaæ bodhimaï¬asamantÃ\<*<10>*>/ yeva piï¬Ãya caranto viharitvà "ùsÃÊhipuïïamÃsiyaæ BÃrÃïasiæ gamissÃmÅti" cÃtuddasiyaæ paccÆsasamaye pabhÃtÃya rattiyà kÃlass' eva pattacÅvaraæ ÃdÃya aÂÂhÃrasayojanamaggaæ paÂipanno antarÃmagge Upakaæ\<*<11>*>/ nÃma ÃjÅvikaæ disvà tassa attano BuddhabhÃvaæ Ãcikkhitvà taæ divasaæ yeva sÃyaïhasamaye\<*<12>*>/ Isipatanaæ agamÃsi. Pa¤cavaggiyatherà Ta- thÃgataæ dÆrato va Ãgacchantaæ disvà "ayaæ Ãvuso samaïo Gotamo paccayabÃhullÃya Ãvattitvà paripuïïakÃyo phÅtindriyo\<*<13>*>/ suvaïïavaïïo hutvà Ãgacchati, imassa abhivÃdanÃdÅni na karissÃma, mahÃkulappasÆto\<*<14>*>/ kho pan' esa ÃsanÃbhihÃraæ arahati, ten' assa Ãsanamattaæ pa¤¤Ã- pessÃmÃ\<*<15>*>/" 'ti katikaæ akaæsu. Bhagavà sadevakassa lokassa cittÃcÃraæ jÃnanasamatthena ¤Ãïena "kin mu kho ime cintayiæsÆ" 'ti Ãvajjitvà cittaæ a¤¤Ãsi\<*<16>*>/. Atha ne sabbadevamanussesu anodissakavasena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs Cv Ãcinno. 2 Cs myayaæ. 3 Cs Cv -patÅ. 4 Ck -sÆyÃma-. 5 Cv bhagavà bhante corrected to bhante bhagavÃ. 6 Ck Cs paÂiæ¤aæ. 7 Ck sattÃhaæ-. 8 Cs avajjesi. 9 Cs bahupakÃrÃ. 10 Cv bodhisÃmantÃ. 11 Cs udakaæ. 12 Ck sÃyanha-. 13 Ck thiïitindriyo corrected to thipitindriyo, Cv phÅtindriyo corrected to pÅtindriyo. 14 Cs -ppasuno. 15 Ck Cs paæ¤Ã-. 16 Ck Cs aæ¤Ãsi. >/ #<[page 082]># %<82 Yasa. BhaddavaggiyakumÃrÃ. TebhÃtikajaÂilÃ>% pharaïasamatthaæ mettacittaæ saækhipitvà odissakavasena mettacittaæ phari. Te Bhagavatà mettacittena phuÂÂhÃ\<*<1>*>/ TathÃgate upasaæka- mante upasaækamante sakÃya katikÃya\<*<2>*>/ saïÂhÃtuæ asakkontà abhivÃdanapaccuÂÂhÃnÃdÅni\<*<3>*>/ sabbakiccÃni akaæsu, SambuddhabhÃvaæ pan' assa ajÃnamÃnà kevalaæ nÃmena ca ÃvusovÃdena ca samudÃcaranti. Atha ne Bhagavà "mà bhikkhave TathÃgataæ nÃmena ca ÃvusovÃdena ca samudÃcaratha, ahaæ bhikkhave TathÃgato SammÃsambuddho" ti attano BuddhabhÃvaæ sa¤¤ÃpetvÃ\<*<4>*>/ pa¤¤attavarabuddhÃsane{\<*<5>*>/} nisinno UttarasÃÊhanakkhattayoge vattamÃne aÂÂhÃrasahi\<*<6>*>/ BrahmakoÂÅhi parivuto Pa¤cavaggiye there Ãmantetvà Dhammacakkappavattanasuttaæ desesi. Tesu A¤¤Ãkoï¬a¤¤athero\<*<7>*>/ desanÃnusÃrena\<*<8>*>/ ¤Ãïaæ pesento suttapariyo- sÃne aÂÂhÃrasahi BrahmakoÂÅhi saddhiæ sotÃpattiphale patiÂÂhÃsi. Satthà tatth' eva vassaæ upagantvà punadivase Vappatheraæ ovadanto vihÃre yeva nisÅdi. Sesà cattÃro piï¬Ãya cariæsu. Vappathero pub- baïhe\<*<9>*>/ yeva sotÃpattiphalaæ pÃpuïi. Eten' eva upÃyena punadivase Bhaddiyatheraæ punadivase MahÃnÃmatheraæ punadivase Assajitheran ti sabbe sotÃpattiphale patiÂÂhÃpetvà pa¤camiyaæ pakkhassa pa¤ca pi jane sannipÃtetvà Anattalakkhaïasuttantaæ desesi, desanÃpariyosÃne pa¤ca pi therà arahattaphale patiÂÂhahiæsu. Atha Satthà Yasassa kulaputtassa upanissayaæ disvà taæ rattibhÃge nibbijjitvà gehaæ pahÃya nikkhantaæ "ehi YasÃ" 'ti pakkositvà tasmiæ yeva rattibhÃge sotÃpattiphale\<*<10>*>/ punadivase arahatte patiÂÂhÃpetvà apare pi tassa sahÃyake catupaïïÃsa jane ehibhikkhupabbajjÃya\<*<11>*>/ pabbÃjetvà arahattaæ\<*<12>*>/ pÃpesi. Evaæ loke ekasaÂÂhiyà arahantesu jÃtesu Satthà vutthavasso\<*<13>*>/ pavÃretvà "caratha\<*<14>*>/ bhikkhave cÃrikan" ti saÂÂhiæ bhikkhÆ disÃsu pesetvà sayaæ Uruvelaæ gacchanto antarÃ- magge KappÃsiyavanasaï¬e tiæsa jane BhaddavaggiyakumÃre vinesi. Tesu sabbapacchimako sotÃpanno sabbuttamo anÃgÃmÅ\<*<15>*>/ ahosi. Te pi sabbe ehibhikkhubhÃven' eva pabbÃjetvà disÃsu pesetvà sayaæ Uruvelaæ gantvà a¬¬hu¬¬hÃni pÃÂihÃriyasahassÃni dassetvà Uruvelakassa- pÃdayo sahassajaÂilaparivÃre tebhÃtikajaÂile vinetvà ehibhikkhubhÃven' eva pabbÃjetvà GayÃsÅse nisÅdÃpetvà AdittapariyÃyadesanÃya arahatte\<*<16>*>/ patiÂÂhÃpetvà tena arahantasahassena parivuto "BimbisÃra¤¤o dinnaæ pa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cs puÂÂhÃ. 2 Cv vatikÃya. 3 Cs -paccupaÂÂhÃnÃdÅni. 4 Ck Cs saæ¤ÃpetvÃ. 5 Cs paæ¤atta-. 6 Cs aÂÂhÃrasamÃsehi. 7 Cs aæ¤akoï¬aæ¤a-. 8 Cs -sÃreïa. 9 Ck pubbanhe. 10 Ck -phalesu. 11 Ck Cs ehibhikkhu, Cv bhÃvena added instead of pabbajjÃya. 12 Ck Cs arahatthaæ. 13 Cs vuttavasso. 14 Cs carata. 15 Ck Cv anÃgÃmi. 16 Ck Cs arahante. >/ #<[page 083]># %< Uruvelakassapo TathÃgatena damito. 83>% Âi¤¤aæ\<*<1>*>/ mocessÃmÅti" RÃjagahanagarÆpacÃre LaÂÂhivanuyyÃnaæ\<*<2>*>/ agamÃsi. RÃjà uyyÃnapÃlassa santikà "Satthà ÃgÃto" ti sutvà dvÃdasanahutehi brÃhmaïagahapatikehi parivuto SatthÃraæ upasaækamitvà cakkavicitta- talesu suvaïïapaÂavitÃnaæ viya pabhÃsamudayaæ vissajjentesu\<*<2>*>/ TathÃgatassa pÃdesu sirasà nipatitvà ekamantaæ nisÅdi saddhiæ parisÃya. Atha kho tesaæ brÃhmaïagahapatikÃnaæ etad ahosi: "kin nu kho MahÃsamaïo\<*<4>*>/ Uruvelakassape brahmacariyaæ carati udÃhu Uruvelakassapo MahÃsamaïe\<*<5>*>/" ti. Bhagavà tesaæ cetasà cetoparivi- takkam a¤¤Ãya\<*<6>*>/ theraæ gÃthÃya ajjhabhÃsi: ## Thero pi Bhagavato adhippÃyaæ viditvà #*>/ ya¤¤aæ\<*<8>*>/, etaæ malan ti upadhÅsu ¤atvà tasmà na yiÂÂhe na hute araæjin ti># imaæ gÃthaæ vatvà attano sÃvakabhÃvappakÃsanatthaæ TathÃga- tassa pÃdapiÂÂhe sÅsaæ Âhapetvà "satthà me bhante BhagavÃ, sÃvako 'haæ asmÅti" vatvà ekatÃlaæ dvitÃlaæ titÃlan ti yÃva sattatÃlappamÃïaæ sattakkhattuæ vehÃsaæ abbhuggantvà oruyha TathÃgataæ vanditvà ekamantaæ nisÅdi. Taæ pÃÂihÃriyaæ disvà mahÃjano "aho mahÃnubhÃvà BuddhÃ, evaæ thÃmagatadiÂÂhiko\<*<9>*>/ nÃma `arahÃ' ti ma¤¤amÃno Uruvelakassapo pi diÂÂhijÃlam bhinditvà TathÃgatena damito" ti Satthu guïakathaæ yeva kathesi. Bhagavà "nÃhaæ idÃnim eva Uruvelakassapaæ damemi, atÅte pi esa mayà damito yevÃ" 'ti vatvà imissà aÂÂhuppaÂÂiyà MahÃnÃradakassapajÃtakaæ kathetvà cattÃri saccÃni pakÃsesi. MagadharÃjà ekÃdasahi nahutehi saddhiæ sotÃpattiphale patiÂÂhÃsi, ekaæ nahutaæ upÃsakattaæ paÂivedesi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cs paÂiæ¤aæ. 2 Cv laÂÂhu-. 3 Cs vissajjantesu. 4 Cs mahÃsamaïe. 5 Ck Cv mahÃsamaïo, Cs mahÃsamano corrected to -samaïo. 6 Cs aæ¤Ãya. 7 Cs cÃhivadanti, Cv cÃbhivadanti corrected to nÃbhivadanti. 8 Ck Cs yaæ¤aæ, Cv sa¤¤aæ corrected to ya¤¤aæ. 9 Ck Cv thÃmaganadiÂÂhiko. >/ #<[page 084]># %<84 Sakko. Buddhassa paricÃrako.>% RÃjà satthu santike nisinno yeva pa¤ca assÃsake pavedetvà saraïaæ gantvà svÃtanÃya nimantetvà Ãsanà vuÂÂhÃya Bhagavantaæ padakkhi- ïaæ katvà pakkÃmi. Punadivase yehi ca Bhagavà diÂÂho yehi ca adiÂÂho sabbe pi RÃjagahavÃsino aÂÂhÃrasakoÂisaækhà manussà TathÃgataæ daÂÂhukÃmà pÃto va RÃjagahato LaÂÂhivanaæ agamaæsu. TigÃvutamaggo na-ppahosi. SakalalaÂÂhivanuyyÃnaæ nirantaraæ puÂaæ\<*<1>*>/ ahosi. MahÃjano Dasabalassa rÆpaggappattaæ attabhÃvaæ passanto tittiæ kÃtuæ nÃsakkhi. VaïïabhÆ\<*<2>*>/ nÃm' esÃ, evarÆpesu hi ÂhÃnesu TathÃgatassa lakkhaïÃnubya¤janÃdippabhedÃ\<*<3>*>/ sabbÃpi rÆpakÃyasiriæ\<*<4>*>/ vaïïetabbÃ. Evaæ rÆpaggappattaæ Dasabalassa sarÅraæ passamÃnena mahÃjanena nirantaraæ puÂe\<*<5>*>/ uyyÃne ca magge ca ekabhikkhussÃpi nikkhamanokÃso nÃhosi. Taæ divasaæ kira "Bhagavà chinnabhatto bhaveyya, taæ mà ahosÅti" Sakkassa nisinnÃsanaæ uïhÃkÃraæ dassesi. So ÃvajjamÃno taæ kÃraïaæ ¤atvà mÃïavakavaïïaæ\<*<6>*>/ abhinimminitvÃ\<*<7>*>/ Buddha-Dhamma-Saægha-paÂisaæyuttathutiyo\<*<8>*>/ vadamÃno Dasabalassa purato otaritvà devÃnubhÃvena\<*<9>*>/ okÃsaæ katvà #*>/ siÇgÅnikkhasavaïïo RÃjagahaæ pavisi BhagavÃ.># ## #*>/ dasahi c' upeto so dasasataparivÃro RÃjagaham\<*<12>*>/ pÃvisi BhagavÃ" ti># imÃhi gÃthÃhi Satthu vaïïaæ vadamÃno purato pÃyÃsi. MahÃjano mÃïavakassa\<*<13>*>/ rÆpasiriæ disvà "ativiya abhirÆpo ayaæ mÃïavako\<*<14>*>/, na kho pan' amhehi diÂÂhapubbo" ti cintetvà "kuto ayaæ mÃïavako\<*<15>*>/, kassa và ayan" ti Ãha. Taæ sutvà mÃïavo\<*<16>*>/ #*>/" ti># gÃthaæ Ãha. Satthà Sakkena katokÃsaæ maggaæ paÂipajjitvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck puÂhaæ, Cv puÂhaæ corrected to puÂaæ. 2 so all three MSS., instead of vaïïabhÆmi? 3 Cs lakkhaïanuvya¤jaïadi-, Cv lakkhaïÃnubbya¤janÃdi-. 4 so all three MSS., instead of -sirÅ? 5 Cv phuÂe. 6 Cs mÃna-. 7 Cv abhinimmiïitvÃ. 8 Ck -parisaæyutta-, Cs -paÂisaæyukta-, Cv -paÂisaæyutte-. 9 Cs devatÃnubhÃvena. 10 Cv vippamutto vippamuttehi. 11 Cs -vidu. 12 so all three MSS. 13 Cs Cv mÃnavakassa. 14 Cv mÃnavako. 15 Cs Cv mÃnavako. 16 Cv mÃnavo. 17 Cs parivÃrako. >/ #<[page 085]># %< VeÊuvanaæ senÃsanaæ SÃriputto. MoggallÃno. 85>% bhikkhusahassaparivuto RÃjagaham\<*<1>*>/ pÃvisi. RÃjà buddhapamukhassa saæghassa mahÃdÃnaæ datvà "ahaæ bhante tÅïi\<*<2>*>/ ratanÃni vinà vattituæ na sakkhissÃmi, velÃya và avelÃya và Bhagavato santikaæ ÃgamissÃmi, LaÂÂhivanuyyÃna¤ ca nÃma atidÆre idam\<*<3>*>/ pan' amhÃkaæ VeÊuvanaæ nÃma uyyÃnaæ nÃtidÆre, gamanÃgamanasampannaæ buddhÃrahaæ senÃsanaæ idaæ me Bhagavà patigaïhatÆ\<*<1>*>/" ti suvaïïabhiækÃrena\<*<4>*>/ pupphagandhavÃsitamaïivaïïaudakaæ ÃdÃya VeÊuvanuyyÃnaæ paricca- janto Dasabalassa hatthe udakaæ pÃtesi. Tasmiæ ÃrÃmapaÂiggahaïe\<*<5>*>/ BuddhasÃsanassa mÆlÃni otiïïÃnÅti mahÃpaÂhavÅ\<*<6>*>/ kampi. JambudÅpas- miæ\<*<7>*>/ hi Âhapetvà VeÊuvanaæ a¤¤aæ\<*<8>*>/ paÂhaviæ kampetvà gahitasenÃsanaæ nÃma n' atthi. TambapaïïidÅpe pi Âhapetvà MahÃvihÃraæ a¤¤aæ paÂhaviæ kampetvà gahitasenÃsanaæ nÃma n' atthi. Satthà veÊuvanÃ- rÃmaæ paÂiggahetvà ra¤¤o anumodanaæ katvà uÂÂhÃyÃsanà bhik- khusaæghaparivuto VeÊuvanaæ agamÃsi. Tasmiæ kho pana samaye SÃriputto ca MoggallÃno cà 'ti dve paribbÃjakà RÃjagahaæ upanissÃya viharanti amataæ pariyesamÃnÃ. Tesu SÃriputto Assajitheraæ piï¬Ãya paviÂÂhaæ disvà pasannacitto payirupÃsitvà "ye dhammà hetuppabhavÃ" ti gÃthaæ sutvà sotÃpattiphale patiÂÂhÃya sahÃyakassa MoggallÃna- paribbÃjakassÃpi tam eva gÃthaæ abhÃsi. So pi sotÃpattiphale patiÂ- Âhahi. Te ubho pi Sa¤jayaæ oloketvà attano parisÃya saddhiæ Satthu santike pabbajiæsu. Tesu MahÃmoggallÃno sattÃhena arahattaæ pÃpuïi SÃriputtatthero addhamÃsena, ubho pi ca ne Satthà aggasÃva- kaÂÂhÃne Âhapesi. SÃriputtattherena arahattapattadivase yeva sÃvaka- sannipÃtam akÃsi. TathÃgate pana tasmi¤\<*<9>*>/ ¤eva VeÊuvanuyyÃne viharante SuddhodanamahÃrÃjà "putto kira me chabbassÃni dukkara- kÃrikaæ caritvà paramÃbhisambodhiæ patvà pavattavaradhammacakko RÃjagahaæ nissÃya VeÊuvane viharatÅti" sutvà a¤¤ataraæ\<*<10>*>/ amaccaæ Ãmantesi: "ehi bhaïe purisasahassaparivÃro RÃjagahaæ gantvà mama vacanena `pità vo SuddhodanamahÃrÃjà daÂÂhukÃmo' ti vatvà puttam me\<*<11>*>/ gaïhitvà ehÅti" Ãha. So "evaæ devÃ" 'ti ra¤¤o vacanaæ sirasà sampaÂicchitvà purisasahassaparivÃro khippam eva saÂÂhiyojanamaggaæ gantvà Dasabalassa catuparisamajjhe nisÅditvà dhammadesanavelÃya vihÃraæ pÃvisi. So "tiÂÂhatu tÃva ra¤¤o\<*<12>*>/ pahitasÃsanan" ti parisante Âhito Satthu dhammadesanaæ sutvà yathÃÂhito va saddhiæ purisasa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all three MSS. 2 Cs tini. 3 Cs idaæ. 4 Ck suvannabhiækÃrena, Cs suvannabhiækÃreïa. 5 Cs -gahane. 6 Ck Cv -paÂhavi. 7 Ck jambudÅpasmim. 8 Ck Cs aæ¤aæ. 9 Ck Cs tasmiæ. 10 Ck Cs aæ¤ataraæ. 11 Ck puttameva. 12 Cs raæ¤o. >/ #<[page 086]># %<86 RÃjà puttaæ daÂÂhuæ icchati. KÃÊudÃyÅ.>% hassena arahattaæ patvà pabbajjaæ yÃci. Bhagavà "etha bhikkhavo" ti hatthaæ pasÃresi. Sabbe taæ khaïaæ yeva iddhimayapattacÅvaradharà vassasatikatherà viya ahesuæ. Arahattaæ pattakÃlato paÂÂhÃya pana ariyà nÃma majjhattÃ\<*<1>*>/ va hontÅti ra¤¤o pahitasÃsanaæ Dasabalassa na kathesi. RÃjà "n' eva gatako va\<*<2>*>/ Ãgacchati na sÃsanaæ sÆyatÅti "ehi bhaïe tvaæ gacchÃ" 'ti ten' eva niyÃmena a¤¤aæ\<*<3>*>/ amaccaæ pesesi. So pi gantvà purimanayen' eva saddhiæ parisÃya arahattaæ patvà tuïhÅ\<*<4>*>/ ahosi. RÃjà eten' eva niyÃmena purisasahassaparivÃre nava\<*<5>*>/ amacce pesesi. Sabbe attano kiccaæ niÂÂhapetvà tuïhÅ bhÆtà tatth' eva vihariæsu. RÃjà sÃsanamattakam pi Ãharitvà Ãcikkhantaæ alabhitvà cintesi: "ettakà janà mayi sinehabhÃvena\<*<6>*>/ sÃsanamattam pi na paccÃhariæsu, ko nu kho me vacanaæ karissatÅti sabbaæ rÃja- balaæ olokento KÃÊudÃyiæ addasa. So kira ra¤¤o\<*<7>*>/ sabbatthasÃdhako abbhantariko ativissÃsiko Bodhisattena saddhiæ ekadivase jÃto sahapaæ- sukÅÊito\<*<8>*>/ sahÃyo. Atha naæ rÃjà Ãmantesi: "tÃta KÃÊudÃyi, ahaæ mama puttaæ passitukÃmo nava purisasahassÃni pesesiæ, ekapuriso pi Ãgantvà sÃsanamattaæ ÃrocetvÃpi n' atthi, dujjÃno kho pana jÅvitantarÃyo, ahaæ jÅvamÃno va puttaæ daÂÂhuæ icchÃmi, sakkhissati\<*<9>*>/ nu kho me puttaæ dassetun" ti "SakkhissÃmi deva sace pabbajituæ labhissÃmÅti". "TÃta tvam pabbajitvà và apabbajitvà và mayhaæ puttaæ dassehÅti". So "sÃdhu devÃ" 'ti ra¤¤o\<*<7>*>/ sÃsanaæ ÃdÃya RÃjagahaæ gantvà Satthu dhammadesanavelÃya parisapariyante Âhito dhammaæ sutvà saparivÃro arahattaphalaæ patvà ehibhikkhubhÃve patiÂÂhÃsi\<*<10>*>/. Satthà Buddho hutvà paÂhamaæ antovassaæ Isipatane vasitvà vutthavasso\<*<11>*>/ pavÃretvà Uruvelaæ gantvà tattha tayo mÃse vasanto tebhÃtikajaÂile vinetvà bhikkhusahassaparivÃro PhussamÃsa- puïïamÃya RÃjÃgahaæ gantvà dve mÃse vasi. EttÃvatà BÃrÃïasito nikkhantassa\<*<12>*>/ pa¤ca mÃsà jÃtÃ. Sakalo hemanto atikkanto, UdÃyittherassa Ãgatadivasato sattaÂÂhadivasà vÅtivattÃ. So Phagguni- puïïamÃsiyaæ\<*<13>*>/ cintesi: "atikkanto hemanto, vasantasamayo anup- patto, manussehi sassÃdÅni uddharitvà sammukhaÂÂhÃne maggà dinnÃ, haritatiïasa¤channÃ\<*<14>*>/ paÂhavÅ, supupphità vanasaï¬Ã, paÂipajjanakkhamà maggÃ, kÃlo Dasabalassa ¤Ãtisaægaham kÃtun" ti. Atha Bhagavantaæ upasaækamitvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs majjattÃ. 2 Cv ca. 3 Cs aæ¤aæ. 4 Ck tuïhi. 5 Ck naca, Cs neva. 6 Cv sinehÃbhÃvena. 7 Cs raæ¤o. 8 Ck -kÅlito. 9 so all three MSS., instead of sakkhissasi? 10 Cv ehibhikkhÆ patiÂÂhÃsi. 11 Cs vuttavasso. 12 Ck Cs nikkhamantassa. 13 Cv phagguïa-. 14 Ck Cs -sa¤janno. >/ #<[page 087]># %< Bhagavà Kapilavatthuæ agamÃsi. Thero piï¬apÃtaæ Ãhari. 87>% #*>/ dÃni dumà bhadante phalesino chadanaæ vippahÃya, te accimanto va pabhÃsayanti. samayo MahÃvÅra bhagÅ rasÃnaæ.># #*>/, saddalà harità bhÆmi, esa kÃlo MahÃmunÅti"># saÂÂhimattÃhi\<*<3>*>/ gÃthÃhi Dasabalassa kulanagaragamanatthÃya gamana- vaïïaæ vaïïesi. Atha naæ Satthà "kin nu kho UdÃyi madhurassarena gamanavaïïaæ vaïïesÅti" Ãha. "Bhante tumhÃkaæ pità Suddhodana- mahÃrÃjà passitukÃmo, karothà ¤ÃtakÃnaæ saægahan\<*<4>*>/" ti. "SÃdhu UdÃyi, karissÃmi ¤ÃtakÃnaæ saægahaæ, bhikkhusaæghassa Ãrocehi, gamiyavattaæ pÆressantÅti". "SÃdhu bhante ti thero Ãrocesi. Bhagavà AÇga-Magadha-vÃsÅnaæ\<*<5>*>/ kulaputtÃnaæ dasahi sahassehi KapilavatthuvÃsÅnaæ dasahi sahassehÅti sabbeh' eva vÅsatisahassehi khÅïÃsavabhikkhÆhi parivuto RÃjagahà nikkhamitvà divase divase\<*<6>*>/ yojanaæ gacchati. "RÃjagahato saÂÂhiyojanaæ Kapilavattuæ dvÅhi\<*<7>*>/ mÃsehi pÃpuïissÃmÅti" aturitacÃrikaæ pakkÃmi. Thero pi "Bhagavato nikkhantabhÃvaæ ra¤¤o\<*<8>*>/ ÃrocessÃmÅti" vehÃsam abbhuggantvà ra¤¤o\<*<8>*>/ nivesane pÃtur ahosi. RÃjà theraæ disvà tuÂÂhacitto mahÃrahe pallaæke nisÅdÃpetvà attano paÂiyÃditassa nÃnaggarasabhojanassa pattaæ pÆretvà adÃsi. Thero uÂÂhÃya gamanÃkÃraæ dassesi. "NisÅditvà bhu¤jathÃ" 'ti. "Satthu santikaæ gantvà bhu¤jissÃmi mahÃrÃjÃ" 'ti. "Kahaæ pana SatthÃ" ti. "VÅsatibhikkhusahassaparivÃro tumhÃkaæ dassanatthÃya cÃrikaæ nikkhanto mahÃrÃjÃ" 'ti. RÃjà tuÂÂhamÃnaso Ãha: "tumhe imaæ paribhu¤jitvà yÃva mama putto imaæ nagaraæ pÃpuïÃti tÃv' assa ito va piï¬apÃtaæ pariharathÃ" 'ti. Thero adhivÃsesi. RÃjà theraæ parivisitvà pattaæ gandhacuïïena ubbaÂÂetvà uttamabhojanassa pÆretvà "TathÃgatassa dethÃ" 'ti therassa hatthe patiÂÂhÃpesi. Thero sabbesaæ passantÃnaæ\<*<9>*>/ yeva pattaæ ÃkÃse khipitvà sayam pi vehÃsaæ abbhuggantvà piï¬apÃtaæ Ãharitvà Satthu hatthe Âhapesi. Satthà taæ paribhu¤ji. Eten' upÃyena thero divase divase Ãhari. SatthÃpi antarÃmagge ra¤¤o\<*<10>*>/ yeva piï¬apÃtaæ paribhu¤ji. Thero pi bhatta- kiccÃvasÃne divase divase\<*<11>*>/ "ajja ettakaæ Bhagavà Ãgato, ajja ettakan" \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv aÇgÃrino corrected to agÃrino. 2 Cs Cv -jÃtakaæ. 3 Cs saÂÂhimantÃhi. 4 Cs saÇgahan. 5 Cs aæga-. 6 Cs omits one divase. 7 Ck Cv dÅhi. 8 Cs raæ¤o. 9 Ck pasannÃnaæ, Cs passaætÃnaæ. 10 Cs raæ¤o. 11 Ck omits one divase. >/ #<[page 088]># %<88 SÃkiyà mÃnajÃtikÃ. Bhagavà pÃÂihÃriyaæ akÃsi.>% ti baddhaguïapaÂisaæyuttÃya ca kathÃya sakalarÃjakulaæ Satthu dassanaæ vinà yeva Satthari sa¤jÃtappasÃdaæ akÃsi. Ten' eva naæ Bhagavà "etadaggaæ\<*<1>*>/ bhikkhave mama sÃvakÃnaæ bhikkhÆnaæ\<*<2>*>/ kulappasÃdakÃnaæ yadidaæ KÃÊudÃyÅti" etadagge Âhapesi. SÃkiyÃpi kho anuppatte Bhagavati "amhÃkaæ ¤ÃtiseÂÂhaæ passissÃmÃ" 'ti san- nipativà Bhagavato vasanaÂÂhÃnaæ vÅmaïisamÃnà "Nigrodhasakkassa ÃrÃmo ramaïÅyo\<*<3>*>/" ti sallakkhetvà tattha sabbaæ paÂijagganavidhiæ kÃretvà gandhapupphahatthà paccuggamanaæ karontà sabbÃlaækÃra- patimaï¬ite daharadahare\<*<4>*>/ nÃgaradÃrake ca dÃrikÃyo ca paÂhamaæ pahiïiæsu\<*<5>*>/, tato rÃjakumÃre ca rÃjakumÃriyo ca, tesaæ anantaraæ\<*<6>*>/ sÃmaæ gandhapupphacuïïÃdÅhi pÆjayamÃnà Bhagavantaæ gahetvà Ni- grodhÃrÃmam eva gagamaæsu. Tatra Bhagavà vÅsatisahassakhÅïÃsava- parivuto pa¤¤attavarabuddhÃsane nisÅdi. SÃkiyà nÃma mÃnajÃtikà mÃnatthaddhÃ. Te "SiddhatthakumÃro amhehi daharataro amhÃkaæ kaniÂÂho bhÃgineyyo putto nattÃ" ti cintetvà daharadahare rÃjakumÃre Ãhaæsu: "tumhe vandathÃ, mayaæ tumhÃkaæ piÂÂhito nisÅdissÃmÃ" 'ti Tesu evaæ nisinnesu Bhagavà tesaæ ajjhÃsayam oloketvà "na maæ ¤Ãtayo vandati, handa dÃni ne vandÃpessÃmÅti" abhi¤¤ÃpÃdakajjhÃnaæ\<*<7>*>/ samÃpajjitvà vuÂÂhÃya ÃkÃsaæ abbhuggantvà tesaæ sÅse pÃdapaæsuæ okiramÃno viya Gaï¬ambamÆle yamakapÃÂihÃriyasadisaæ pÃÂihÃriyaæ akÃsi. RÃjà taæ\<*<8>*>/ acchariyaæ disvà Ãha: "Bhagavà tumhÃkaæ jÃtadivase KÃÊadevalassa vandanatthaæ upanÅtÃnaæ pÃde vo parivattitvà brÃhmaïassa matthake patiÂÂhite disvÃpi ahaæ tumhe vandiæ, ayam me paÂhamavandanÃ, vappamaÇgaladivase jambucchÃyÃya sirisayane nisinnÃnaæ vo jambucchÃyÃya aparivattanaæ disvÃpi pÃde vandiæ, ayaæ me dutiyÃ\<*<9>*>/ vandanÃ, idÃni imaæ adiÂÂhapubbaæ pÃÂihÃriyaæ disvÃpi tumhÃkaæ pÃde vandÃmi, ayaæ me tatiyà vandanÃ" ti. Ra¤¤o\<*<10>*>/ pana vandite Bhagavantaæ avanditvà ÂhÃtuæ samattho nÃma eko SÃkiyo pi nÃhosi, sabbe vandiæsu yeva. Iti Bhagavà ¤Ãtake vandÃpetvà ÃkÃsato otaritvà pa¤¤atte\<*<11>*>/ Ãsane nisÅdi. Nisinne Bhagavati sikhÃppatto ¤ÃtisamÃgamo ahosi. Sabbe ekaggacittà hutvà nisÅdiæsu. Tato mahÃmegho pokkharavassaæ vassi, tambavaïïaæ udakaæ heÂÂhà viravan- tam gacchati, temitukÃmo va temeti, atemitukÃmassa sarÅre udabindu- matto pi na patati. Taæ disvà sabbe acchariyabbhutacittajÃtà "aho acchariyaæ aho abbhutan" ti kathaæ samuÂÂhÃpesuæ. Satthà "na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cv etadaggam. 2 Cs bhikkhunaæ. 3 Cs rammanÅyo. 4 Cv dahare dahare. 5 Cs pahiniæsu. 6 Cs anaætaraæ. 7 Ck Cs abhiæ¤Ã-. 8 Ck Cs naæ. 9 Ck dutiya. 10 Cs raæ¤o. 11 Cs paæ¤atte. >/ #<[page 089]># %< Bhagavà Kapilavatthuæ piï¬Ãya carati. 89>% idÃnim eva mayhaæ ¤ÃtisamÃgame pokkharavassaæ vassati, atÅte pi vassÅti" imissà aÂÂhuppattiyà VessantarajÃtakaæ kathesi. Dhamma- desanaæ sutvà sabbe uÂÂhÃya vanditvà pakkamiæsu, eko pi rÃjà và rÃjamahÃmatto và "sve amhÃkaæ bhikkhaæ gaïhathÃ" 'ti vatvà gato nÃma n' atthi. Satthà punadivase vÅsatisahassabhikkhuparivuto Kapilavatthuæ piï¬Ãya pÃvisi. Taæ na koci gantvà nimantesi và pattaæ và aggahesi. Bhagavà indakhÅle Âhito va Ãvajjesi: "kathan nu kho pubbabuddhà kulanagare piï¬Ãya cariæsu, kiæ uppaÂipÃÂiyà issarajjanÃnam gharÃni agamaæsu\<*<1>*>/ udÃhu sapadÃnacÃrikaæ cariæsÆ" 'ti. Tato ekabuddhassÃpi uppaÂipÃÂiyà gamanaæ adisvÃ\<*<2>*>/ "mayÃpi dÃni ayam eva vaæso ayaæ me paveïi\<*<3>*>/ paggahetabbÃ, Ãyati¤ ca me sÃvakÃpi mama¤\<*<4>*>/ ¤eva anusikkhantà piï¬acÃriyavattaæ paripÆressantÅti" koÂiyaæ niviÂÂhagehato paÂÂhÃya sapadÃnaæ\<*<5>*>/ piï¬Ãya cari. "Ayyo kira SiddhatthakumÃro piï¬Ãya caratÅti dvibhÆmakatibhÆmakÃdisu\<*<6>*>/ pÃsÃdesu sÅhapa¤jare vivaritvà mahÃjano dassanavyÃvaÂo ahosi. RÃhulamÃtÃpi devÅ\<*<7>*>/ "ayyaputto kira imasmiæ yeva nagare mahantena rÃjÃnubhÃvena suvaïïasivikÃdÅhi vicaritvÃ\<*<8>*>/ idÃni kesamassuæ ohÃretvà kÃsÃyavatthavasano kapÃlahattho piï¬Ãya carati, sobhati nu kho" ti sÅhapa¤jaraæ vivaritvà olokayamÃnà Bhagavantaæ nÃnÃvirÃgasamujjalÃya sarÅrappabhÃya nagaravÅthiyo obhÃsetvà vyÃmappabhÃparikkhepasamu- pabbÆÊhÃya\<*<9>*>/ asÅtÃnubya¤janÃvabhÃsitÃya\<*<10>*>/ dvattiæsamahÃpurisalakkhaïa- patimaï¬itÃya anopamÃya Buddhasiriyà virocamÃnaæ disvà ## evamÃdikÃhi aÂÂhahi narasÅhagÃthÃhi nÃma abhitthavitvà "tumhÃkaæ putto piï¬Ãya caratÅti" ra¤¤o\<*<11>*>/ Ãrocesi. RÃjà saæviggahadayo hatthena sÃÂakaæ saïÂhapento turitaturitaæ nikkhamitvà vegena gantvà Bhagavato purato Âhatvà Ãha: "kiæ bhante amhe lajjÃpetha, kimatthaæ piï¬Ãya caratha, kiæ `ettakÃnaæ bhikkhÆnaæ na sakkà bhattaæ laddhun' ti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs Ãgamaæsu. 2 Ck disvÃ. 3 Cs pameni corrected to paveni, Cv pameïi corrected to paveïi. 4 Ck Cs mamaæ. 5 Cs sapadÃnam. 6 Cs dibhÆmaka-. 7 Cs devi. 8 Cs Ck vivaritvÃ. 9 Ck byÃma--samÆpa-, Cs vyÃma--samupabbu-, Cv vyÃma--samÆpabbu-. 10 Cs asÅtyÃnubya¤janÃvabhÃsitÃva, Ck asÅtÃnubya¤janÃvabhÃsitÃva, Cv asÅtÃnubya¤janÃvabhÃsitÃya. 11 Cs raæ¤o. >/ #<[page 090]># %<90 RÃjavaæso. Buddhavaæso. RÃjà sotÃpattipale patiÂÂhÃsi.>% sa¤¤aæ\<*<1>*>/ karitthÃ" 'ti. "CÃrittaæ etaæ\<*<2>*>/ mahÃrÃjà amhÃkan ti. "Nanu bhante amhÃkaæ MahÃsammatakhattiyavaæso nÃma vaæso, tattha ca ekakhattiyo pi bhikkhÃcÃro nÃma n' atthÅti". "Ayaæ mahÃrÃja rÃjavaæso nÃma tava vaæso, amhÃkaæ pana DÅpaækaro\<*<3>*>/ Koï¬a¤¤o --pe-- Kassapo ti ayaæ Buddhavaæso nÃma, ete ca a¤¤e ca anekasahassasaækhà Buddhà bhikkhÃcÃrà bhikkhÃcÃren' eva jÅvikaæ kappesun" ti antaravÅthiyaæ\<*<4>*>/ Âhito va ## imaæ gÃtham Ãha. GÃthÃpariyosÃne rÃjà sotÃpattiphale patiÂÂhÃsi. ## imaæ pana gÃthaæ sutvà sakadÃgÃmiphale patiÂÂhÃsi. Dhamma- pÃlajÃtakaæ sutvà anÃgÃmiphale patiÂÂhÃsi. Maraïasamaye setacchattassa heÂÂhà sirisayane nipanno yeva arahattaæ\<*<5>*>/ pÃpuïi. Ara¤¤avÃsena\<*<6>*>/ padhÃnÃnuyogakiccaæ\<*<7>*>/ ra¤¤o\<*<8>*>/ nÃhosi. SotÃpattiphalaæ sacchikatvà yeva pana Bhagavato pattaæ gahetvà saparisaæ Bhagavantaæ mahÃpÃsÃdaæ Ãropetvà païÅtena khÃdanÅyena bhojanÅyena\<*<9>*>/ parivisi. BhattakiccapariyosÃne sabbaæ itthÃgÃraæ Ãgantvà Bhagavantaæ vandi Âhapetvà RÃhulamÃtaraæ. Sà pana "gaccha, ayyaputtaæ vandÃhÅti" parijanena vuccamÃnÃpi "sace mayhaæ guïo atthi sayam eva me santikaæ ayyaputto Ãgamissati, Ãgataæ eva naæ vandissÃmÅti" vatvà na agamÃsi. Bhagavà rÃjÃnaæ pattam gÃhÃpetvà dvÅhi aggasÃvakehi saddhiæ rÃjadhÅtÃya sirigabbhaæ gantvà "rÃjadhÅtà yathÃruciæ vandamÃnà na ki¤ci vattabbÃ" ti vatvà pa¤¤atte\<*<10>*>/ Ãsane nisÅdi. Sà vegena gantvÃ\<*<11>*>/ gopphakesu gahetvà pÃdapiÂÂhiyaæ sÅsaæ parivattetvà yathÃjjhÃsayaæ vandi. RÃjà rÃjadhÅtÃya Bhagavati sinehabahumÃnÃ- diguïasampattiyo kathesi: "bhante mama dhÅtà `tumhehi kÃsÃyÃni \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cs saæ¤aæ. 2 Cv evaæ. 3 Ck Cs dÅpaækara. 4 Ck antaravÅthi. 5 Cv arahattam. 6 Cs araæ¤a-. 7 Cs padÃnÃ-. 8 Cs raæ¤o. 9 Ck Cs khÃdaniyena bhojaniyena. 10 Cs paæ¤atte. 11 Cs vegenÃgantvÃ. >/ #<[page 091]># %< Bhavavà Nandaæ pabbÃjesi. RÃhuÊo dÃyajjaæ yÃcati. 91>% nivatthÃnÅti' sutvà tato paÂÂhÃya kÃsÃvavatthà jÃtÃ, tumhÃkaæ ekabhattikabhÃvaæ sutvà ekabhattikà va jÃtÃ, tumhehi mahÃsayanassa cha¬¬itabhÃvaæ\<*<1>*>/ ¤atvà paÂÂikama¤cake\<*<2>*>/ yeva nipannÃ, tumhÃkaæ mÃlÃ- gandhÃdÅhi viratabhÃvaæ ¤atvà viratamÃlÃgandhÃ\<*<3>*>/ va jÃtÃ, attano ¤Ãtakesu `mayaæ paÂijaggissÃmÃ' 'ti sÃsane pesite eka¤Ãtikam pi na olokesi, evaæ guïasampannà me Bhagavà dhÅtÃ" ti. "Anacchariyaæ mahÃrÃja yaæ idÃni tayà rakkhiyamÃnà rÃjadhÅtà paripakke ¤aïe\<*<4>*>/ attÃnaæ rakkheyya, esà pubbe anÃrakkhà pabbatapÃde vicaramÃnà aparipakke ¤Ãïe attÃnaæ rakkhÅti" vatvà CandakinnarajÃtakaæ kathetvà uÂÂhÃyÃsanà pakkÃmi. Dutiyadivase Nandassa rÃjÃkumÃrassa abhisekagehappavesanavivÃhamaÇgalesu vattamÃnesu tassa gehaæ gantvà kumÃraæ pattaæ gÃhÃpetvà pabbÃjetukÃmo maÇgalaæ vatvà uÂÂhÃyÃsanà pakkÃmi. JanapadakalyÃïÅ\<*<5>*>/ kumÃraæ gacchantaæ disvà "tuvaÂaæ kho ayyaputta ÃgaccheyyÃsÅti" vatvà gÅvaæ pasÃretvà olokesi. So pi Bhagavantaæ "pattaæ gaïhathÃ" 'ti vattuæ avisahamÃno vihÃ- raæ yeva agamÃsi. Taæ anicchamÃnaæ yeva Bhagavà pabbÃjesi. Iti Bhagavà Kapilapuraæ gantvà tatiyadivase Nandaæ pabbÃjesi, Sattame divase RÃhulamÃtà kumÃraæ alaækaritvà Bhagavato santikaæ pesesi: "Passa tÃta etaæ vÅsatisahassasamaïaparÅvutaæ suvaïïavaïïaæ brahmarÆpivaïïaæ\<*<6>*>/ samaïaæ, ayaæ te pitÃ, etassa mahantà nidhiyo ahesuæ, ty-Ãssa\<*<7>*>/ nikkhamanato paÂÂhÃya na passÃma, gaccha naæ dÃyajjaæ yÃca: `ahaæ tÃta kumÃro, abhisekaæ patvà cakkavattÅ bhavissÃmi\<*<8>*>/, dhanena me attho, dhanam me dehi, sÃmiko hi putto pitu santakassÃ"' 'ti. KumÃro ca Bhagavato santikaæ gantvà pitu sinehaæ paÂilabhitvà haÂÂhatuÂÂho "sukhà te samaïa chÃyÃ" ti vatvà a¤¤am\<*<9>*>/ pi bahuæ attano anurÆpaæ vadanto\<*<10>*>/ aÂÂhÃsi. Bhagavà katabhatta- kicco anumodanaæ katvà uÂÂhÃyÃsanà pakkÃmi. KumÃro pi "dÃyajjaæ me samaïa dehi, sÃyajjaæ me samaïa dehÅti" Bhagavantaæ anubandhi. Bhagavà kumÃraæ na nivattÃpesi. Parijano pi Bhagavatà saddhiæ gacchanto nivattetuæ nÃsakkhi. Iti so Bhagavatà saddhiæ ÃrÃmam eva agamÃsi. Tato Bhagavà cintesi: "yaæ ayaæ pitu santakaæ\<*<11>*>/ dhanaæ icchati taæ vaÂÂÃnugataæ\<*<12>*>/ savighÃtaæ, hand' assa bodhi- maï¬e paÂiladdhaæ sattavidhaæ ariyadhanaæ demi, lokuttaradÃyajjassa naæ\<*<13>*>/ sÃmikaæ karomÅti" Ãyasmantaæ SÃriputtaæ Ãmantesi "tena hi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs ja¬¬ita-, Cv cha¬¬hita-. 2 Cs paddhika, Cv paÂikka-. 3 Cv viratamÃlÃgandhà corrected to -mÃlagandhÃ. 4 Ck paripakka¤Ãïo, Cs paripakka¤Ãïe. 5 Cs -yÃni. 6 Cv -vaïïa. 7 Cv tassa. 8 Cv bhavissÃma. 9 Cs aæ¤aæ. 10 Cs vadaæto. 11 Cv santikaæ. 12 Cs vaddhÃnugataæ. 13 Cs taæ. >/ #<[page 092]># %<92 SÃriputto RÃhulaæ pabbÃjeti. RÃjà anÃgÃmÅ. AnÃthapiï¬iko.>% tvaæ SÃriputta RÃhulakumÃraæ pabbÃjehÅti". Pabbajite pana kumÃre ra¤¤o adhimattadukkhaæ upajji. Taæ adhivÃsetuæ asakkonto Bhagavato nivedetvà "sÃdhu bhante, ayyÃ\<*<1>*>/ mÃtÃpitÆhi ananu¤¤Ã aæ\<*<2>*>/ puttaæ na pabbÃjeyyun" ti varaæ yÃci. Bhagavà tassa taæ varaæ datvà punadivase rÃjanivesane katapÃtarÃso ekamantaæ nisinnena ra¤¤Ã\<*<3>*>/ "bhante, tumhÃkaæ dukkaracÃrikakÃle ekà devatà maæ upasaækamitvà `putto te kÃlakato' ti Ãha, tassà vacanaæ asaddahanto `na mayhaæ putto bodhiæ appatvà kÃlaæ karotÅti' taæ paÂikkhipin" ti vutto\<*<4>*>/ "idÃni kiæ\<*<5>*>/ saddahissatha ye tumhe pubbe pi aÂÂhikÃni\<*<6>*>/ dassetvà `putto te mato' ti vutte na saddahitthÃ" ti imissà aÂÂhuppattiyà MahÃdhammapÃlajÃtakaæ kathesi. KathÃpariyosÃne rÃjà anÃgÃmiphale patiÂÂhahi. Iti Bhagavà pitaraæ tÅsu phalesu patiÂÂhÃpe- tvà bhikkhusaæghaparivuto puna-d-eva RÃjagahaæ gantvà SÅtavane vihÃsi. Tasmiæ samaye AnÃthapiï¬iko gahapati pa¤cahi sakaÂasatehi bhaï¬aæ ÃdÃya RÃjÃgahe piyasahÃyassa seÂÂhino gehaæ gantvà tattha Buddhassa Bhagavato uppannabhÃvaæ sutvà balavapaccÆsasamaye devatÃnubhÃvena vivaÂena dvÃrena SatthÃraæ upasaækamitvà dhammaæ sutvà sotÃpattiphale patiÂÂhÃya dutiyadivase buddhapamukhassa saæ- ghassa mahÃdÃnaæ datvà SÃvatthiæ\<*<7>*>/ ÃgamanatthÃya Satthu paÂi¤¤aæ\<*<8>*>/ gahetvà antarÃmagge pa¤cacattÃrÅsayojanaÂÂhÃne satasahassaæ satasa- hassaæ dÃpetvà yojanikÃya yojanikÃya vihÃre kÃretvÃ\<*<9>*>/ Jetavanaæ koÂisanthÃrena aÂÂhÃrasahira¤¤akoÂÅhi kiïitvÃ\<*<10>*>/ navakammaæ paÂÂhapesi\<*<11>*>/. So majjhe Dasabalassa gandhakuÂiæ kÃresi. Taæ parivÃretvà asÅti- mahÃtherÃnaæ\<*<12>*>/ pÃÂiekkasannivesane\<*<13>*>/ ÃvÃse ekaku¬¬akadviku¬¬aka- haæsavaÂÂakadÅghasÃlamaï¬apÃdivasena sesasenÃsanÃni\<*<14>*>/ pokkharaïiyo ca\<*<15>*>/ caækamanarattiÂÂhÃnadivÃÂÂhÃnÃni cà ti aÂÂhÃrasakoÂipariccÃgena ramaïÅye bhÆmibhÃge manoramaæ vihÃraæ kÃrÃpetvà Dasabalassa ÃgamanatthÃya dÆtaæ pesesi. Satthà dÆtassa sÃsanaæ sutvà mahÃ- bhikkhusaæghaparivÃro RÃjagahà nikkhamitvà anupubbena SÃvatthi- nagaraæ pÃpuïi. MahÃsetthÅ\<*<16>*>/ pi kho vihÃramahaæ sajjetvà TathÃ- gatassa Jetavanaæ\<*<17>*>/ pavisanadivase puttaæ sabbÃlaækÃrapatimaï¬itaæ katvà alaækatapaÂiyatteh' eva pa¤cahi kumÃrasatehi saddhiæ pesesi. So saparivÃro pa¤cavaïïavatthasamujjalÃni pa¤cadhajasatÃni gahetvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv ayya. 2 Cs ananuyyÃtaæ, Ck ananuæ¤Ãtaæ. 3 Cs raæ¤Ã. 4 Cv vutte. 5 Cv sakiæ. 6 Ck adhiÂÂhakÃni. 7 Ck sÃvatthiyaæ. 8 Ck Cs paÂiæ¤aæ. 9 Cv kÃrÃpetvÃ. 10 Ck kinitvÃ. 11 Cs paÂÂapesi. 12 Ck Cv -mahÃttherÃnaæ, Cs -mahattherÃïaæ. 13 Cv pÃÂiyekka-. 14 Cv sasasenÃsana. 15 Cs Cv omit ca. 16 Cv -seÂÂhi. 17 Ck jetavanassa. >/ #<[page 093]># %< Bhagavà JetavanavihÃraæ pÃvisi. VihÃrÃnisaæso. 93>% Dasabalassa purato ahosi. Tesaæ pacchato MahÃsubhaddÃ-CÆla- subhaddÃ\<*<1>*>/ ti dve seÂÂhidhÅtaro pa¤cahi kumÃrisatehi\<*<2>*>/ saddhiæ puïïaghaÂe gahetvà nikkhamiæsu. Tesaæ pacchato seÂÂhibhariyà sabbÃlaækÃra- patimandità pa¤cahi mÃtugÃmasatehi saddhiæ puïïapÃtiyo gahetvà nikkhami. Sabbesaæ pacchato sayaæ mahÃseÂÂhi\<*<3>*>/ ahatavatthanivattho ahatavattheh' eva pa¤cahi seÂÂhisatehi saddhiæ Bhagavantaæ abbhug- ga¤chi\<*<4>*>/. Bhagavà imaæ upÃsakaparisaæ purato katvà mahÃbhikkhu- saæghaparivuto attano sarÅrappabhÃya\<*<5>*>/ suvaïïarasasekapi¤jarÃni viya vanantarÃni kurumÃno anantÃya BuddhalÅÊhÃya\<*<6>*>/ appaÂisamÃya Buddha- siriyà JetavanavihÃraæ pÃvisi. Atha naæ AnÃthapiï¬iko pucchi: "kath' Ãham bhante imasmiæ vihÃre paÂipajjÃmÅti". "tena hi gahapati imaæ vihÃraæ ÃgatÃnÃgatassa bhikkhusaæghassa dehÅti". "SÃdhu bhante" ti mahÃseÂÂhi\<*<3>*>/ suvaïïabhiækÃraæ ÃdÃya Dasabalassa hatthe udakaæ pÃtetvà "imaæ JetavanavihÃram ÃgatÃnÃgatassa cÃtuddisassa buddha- pamukhassa saæghassa dammÅti" adÃsi. SÃtthà vihÃraæ paÂiggahetvà anumodanaæ karonto #*>/ ca siriæsape ca makase ca sisire cÃpi vuÂÂhiyo.># #*>/ paÂiha¤¤ati\<*<9>*>/. Leïatta¤ ca sukhattha¤ ca jhÃyitu¤ ca vipassituæ vihÃradÃnaæ saæghassa aggaæ Buddhena vaïïitaæ.># ## ## \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs Cv -cÆÊa-. 2 Cs kumÃrÅ-. 3 so all three MSS. 4 Cs Cv abbhugga¤ji. 5 Cs carÅra-. 6 Ck Cs -lÅlhÃya 7 Cs vÃla-. 8 Cs saæjÃte. 9 Cs paÂihaæ¤ati. >/ #<[page 094]># %<94 VihÃramaho.>% #*>/ parinibbÃti anÃsavo" ti># vihÃrÃnisaæsaæ kathesi. AnÃthapiï¬iko dutiyadivasato paÂÂhÃya vihÃ- ramahaæ Ãrabhi. VisÃkhÃya pÃsÃdamaho catuhi\<*<3>*>/ mÃsehi niÂÂhito. AnÃthapiï¬ikassa pana vihÃramaho navahi mÃsehi niÂÂhÃsi. VihÃramahe pi aÂÂhÃras' eva\<*<2>*>/ koÂiyo agamaæsu, iti imasmiæ yeva vihÃre catupaïïÃ- sakoÂisaækhaæ dhanaæ pariccaji. AtÅte pana Vipassissa Bhagavato kÃle Punabbasumitto nÃma seÂÂhi\<*<3>*>/ suvaïïiÂÂhikasanthÃrena kiïitvÃ\<*<4>*>/ tasmiæ yeva ÂhÃne yojanappamÃïaæ saæghÃrÃmaæ kÃresi. Sikhissa Bhagavato kÃle Siriva¬¬ho nÃma seÂÂhi\<*<3>*>/ suvaïïaphÃlasanthÃrena\<*<3>*>/ kiïitvÃ\<*<6>*>/ tasmiæ yeva ÂhÃne tigÃvutappamÃïaæ saæghÃrÃmaæ kÃresi. Vessabhussa Bhagavato kÃle Sotthiyo nÃma seÂÂhi\<*<3>*>/ suvaïïahatthipa¬a- santhÃrena kiïitvÃ\<*<4>*>/ tasmiæ yeva ÂhÃne a¬¬hayojanappamÃïaæ saæ- ghÃrÃmaæ kÃresi. kakusandhassa Bhagavato kÃle Accuto nÃma seÂÂhi\<*<3>*>/ suvaïïiÂÂhikasanthÃren' eva\<*<7>*>/ kiïitvÃ\<*<8>*>/ tasmiæ yeva ÂhÃne gÃvu- tappamÃïaæ saæghÃrÃmaæ kÃresi. KoïÃgamanassa Bhagavato kÃle Uggo nÃma seÂÂhi\<*<3>*>/ suvaïïakacchapasanthÃrena\<*<5>*>/ kiïitvÃ\<*<4>*>/ tasmiæ yeva ÂhÃne a¬¬hagÃvutappamÃïaæ saæghÃrÃmaæ kÃresi. kassapassa Bha- gavato kÃle SumaÇgalo\<*<9>*>/ nÃma seÂÂhi\<*<3>*>/ suvaïïiÂÂhikasanthÃrena kiïitvà tasmiæ yeva ÂhÃne soÊasakarÅsappamÃïaæ saæghÃrÃmaæ kÃresi. Am- hÃkaæ Bhagavato kÃle AnÃthapiï¬iko seÂÂhi\<*<3>*>/ kahÃpaïakoÂisanthÃrena\<*<10>*>/ kiïitvÃ\<*<8>*>/ tasmiæ yeva ÂhÃne aÂÂhakarÅsappamÃïaæ saæghÃrÃmaæ kÃresi. Idaæ kira ÂhÃnaæ sabbabuddhÃnaæ avijahitaÂÂhÃnam\<*<11>*>/ eva. Iti mahÃ- bodhimaï¬e sabba¤¤Ætappattito\<*<12>*>/ yÃva mahÃparinibbÃnama¤cà yasmiæ ÂhÃne Bhagavà vihÃsi idaæ SantikenidÃnaæ nÃma, tassa vasena sabbajÃtakÃni vaïïayissÃma. NIDùNAKATHù niÂÂhitÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs idhaæ¤Ãya. 2 Ck aÂÂhÃrase yeva. 3 so all three MSS. 4 Ck kinitvà 5 Cs -thÃreïa. 6 Cs kinitvÃ. 7 Cs -thÃreïeva. 8 Ck Cs kinitvÃ. 9 Cs Cv sumaægalo. 10 Cv kahÃpana-, Cs kahÃpanakoÂisanthÃrena. 11 Cs avijahÅtaæ ÂhÃnam. 12 Cs sabba¤¤Ætappattiko, Cv sabba¤¤Æppattito. >/ #<[page 095]># %< 95>% NAMO TASSA BHAGAVATO ARAHATO SAMMùSAMBUDDHASSA\<*<1>*>/. I. EKANIPùTA. 1. APA××AKAVAGGA. $<1. ApaïïakajÃtaka.>$ Imaæ tÃva Apaïïakadhammadesanaæ Bhagavà SÃvatthiæ\<*<2>*>/ upanis- sÃya JetavanamahÃvihÃre viharanto kathesi. Kam pana Ãrabbha ayaæ kathà samuÂÂhità ti. SeÂÂhissa sahÃyake pa¤casate titthiya- sÃvake\<*<3>*>/. Ekasmiæ hi divase AnÃthapiï¬iko seÂÂhi\<*<4>*>/ attano sahÃyake pa¤casate a¤¤atitthiyasÃvake\<*<5>*>/ ÃdÃya bahumÃlÃgandhavilepana¤\<*<6>*>/ c' eva telamadhuphÃïitavatthacchÃdanÃni\<*<7>*>/ ca gÃhÃpetvÃ\<*<8>*>/ Jetavanaæ gantvà Bhagavantaæ vanditvà mÃlÃdÅhi\<*<9>*>/ pÆjetvà bhesajjÃni c' eva vatthÃni ca bhikkhusaæghassa vissajjetvà cha nisajjadose vajjetvà ekamantaæ nisÅdi. Te pi a¤¤atitthiyasÃvakÃ\<*<10>*>/ TathÃgataæ vanditvà Satthu puïïa- candasassirÅkaæ mukhaæ lakkhaïÃnubya¤janapatimaï¬itaæ vyÃmappa- bhÃparikkhittaæ\<*<11>*>/ brahmakÃyaæ ÃveÊÃveÊÃ\<*<12>*>/ yamakayamakÃ\<*<13>*>/ hutvà nic- charantiyo\<*<14>*>/ ghanabuddharasamiyo ca\<*<15>*>/ olokayamÃnà AnÃthapiï¬ikassa samÅpe yeva nisÅdiæsu. Atha tesaæ\<*<16>*>/ ManosilÃtale sÅhanÃdaæ nadanto taruïasÅho viya gajjanto pÃvussakamegho viya ca ùkÃsagaÇgaæ\<*<17>*>/ otÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs namo buddhÃya. 2 Ck Cv sÃvatthiyaæ, Cs sÃvatthiæ corrected to sÃvatthiyaæ. 3 Cs -sÃvake ti. 4 so all three MSS. 5 Cs titthiyasÃvake, Ck aæ¤atitthiya-. 6 Cs -vilepanÃni. 7 Ck telamadhuppÃïitaæ-, Cs sappitelamadhuphanita-. 8 Cs gahÃpetvÃ. 9 Cs mÃlÃgandhÃdÅhi. 10 Ck te pi aæ¤a-, Cs atha kho te a¤¤a-. 11 Cs byÃma-. 12 Cv ÃveÊavelÃ, Cs avelà avelà corrected to avela avelÃ. 13 Ck yamakÃyamakÃ. 14 Cs viniccharantiyo. 15 Cs omits ca. 16 Cv nesaæ. 17 Ck Cv ÃkÃsagaægaæ, Cs ÃkÃsagaÇgÃ. >/ #<[page 096]># %<96 I. EkanipÃta. 1. Apaïïakavagga.>% rento viya\<*<1>*>/ ratanadÃmaæ ganthento viya ca aÂÂhaÇgasamannÃgatena savaïÅyena\<*<2>*>/ kamanÅyena brahmassarena nÃnÃnayavicittaæ madhura- dhammakathaæ\<*<3>*>/ kathesi. Te Satthu dhammadesanaæ sutvà pasannacittà vuÂÂhÃya\<*<4>*>/ Dasabalaæ vanditvà a¤¤atitthiyasaraïaæ\<*<5>*>/ bhinditvà Buddhaæ saraïaæ agamaæsu. Te tato paÂÂhÃya niccakÃlaæ AnÃthapiï¬ikena saddhiæ gandhamÃlÃdihatthà vihÃraæ gantvà dhammaæ suïanti dÃnaæ denti sÅlaæ rakkhanti uposathakammaæ karonti. Atha Bhagavà SÃvat- thito puna-d-eva RÃjagahaæ agamÃsi. Te TathÃgatassa gatakÃle taæ\<*<6>*>/ saraïaæ bhinditvà puna a¤¤atitthiyasaraïaæ\<*<5>*>/ gantvà attano mÆlaÂÂhÃne yeva patiÂÂhitÃ. BhagavÃpi saÂÂaÂÂhamÃse\<*<7>*>/ vÅtinÃmetvà puna Jetavanaæ agamÃsi. AnÃthapiï¬iko puna pi te ÃdÃya Satthu santikaæ gantvà SatthÃraæ gandhÃdÅhi\<*<8>*>/ pÆjetvà vanditvà ekamantaæ nisÅdi. Te pi Bhagavantaæ vanditvà ekamantaæ nisÅdiæsu. Atha nesaæ TathÃgate cÃrikaæ pakkante gahitasaraïaæ bhinditvà puna a¤¤atitthiyasaraïam eva gahetvà mÆle patiÂÂhitabhÃvaæ Bhagavato Ãrocesi. Bhagavà aparimitakappakoÂiyo\<*<9>*>/ nirantaraæ pavattitavacÅsucaritÃnubhÃvena dib- bagandhagandhitaæ\<*<10>*>/ nÃnÃgandhapÆritaæ ratanakaraï¬akaæ vivarento viya mukhapadumaæ vivaritvà madhurassaraæ\<*<11>*>/ nicchÃrento "saccaæ kira tumhe upÃsakà tÅïi\<*<12>*>/ saraïÃni bhinditvà a¤¤atitthiyasaraïaæ\<*<5>*>/ gatÃ" 'ti pucchi. Atha tehi paÂicchÃdetuæ asakkontehi "saccaæ BhagavÃ" 'ti vutte Satthà "upÃsakÃ, heÂÂhà avÅciæ upari bhavaggaæ paricchedaæ katvà tiriyaæ aparimÃïÃsu lokadhÃtÆsu\<*<13>*>/ sÅlÃdiguïena Buddhena sadiso nÃma n' atthi, kuto adhikataro, `yÃvatà bhikkhave sattà apadà và --pe--\<*<14>*>/ TathÃgato tesaæ aggam akkhÃyati', `yaæ ki¤ci vittaæ idha và huraæ và --pe--\<*<15>*>/', `aggato ve pasannÃnan\<*<16>*>/ ti ÃdÅhi suttehi pakÃsite ratanatta- yaguïe pakÃsetvÃ\<*<17>*>/ evaæ uttamaguïehi\<*<18>*>/ samannÃgataæ ratanattaya- saraïaæ\<*<19>*>/ gatà upÃsakà và upÃsikà và nirayÃdÅsu\<*<20>*>/ nibbattanakà nÃma n' atthi, apÃyanibbattito pana muccitvÃ\<*<21>*>/ devaloke uppajjitvÃ\<*<22>*>/ mahÃ- sampattiæ anubhonti\<*<23>*>/, tasmà tumhehi evarÆpaæ saraïaæ bhinditvà a¤¤atitthiyasaraïaæ gacchantehi ayuttaæ katan\<*<24>*>/" ti Ãha. Ettha ca tÅïi ratanÃni mokkhavasena uttamavasena saraïagatÃnaæ apÃyesu nibbattiyà abhÃvaæ\<*<25>*>/ dÅpanatthaæ imÃni suttÃni dassetabbÃni: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs adds ca. 2 Ck Cs savanÅyena. 3 Cs madhurasaraæ dhammaæ. 4 Cs uÂÂhÃya. 5 Ck aæ¤a-. 6 Cs omits taæ. 7 Cs satta aÂÂha mÃse. 8 Cs gandhamÃlÃdÅhi. 9 Ck -koÂiye. 10 Ck Cv -ganthitaæ. 11 Cs madhurasaraæ. 12 Ck tÅni. 13 Ck Cv -dhÃtusu. 14 Cs apadà và dipadà và catuppadà vÃ. 15 Cs huraæ và ti., Cfr. Khud. PÃÂha p. 7. 16 Cs pasannÃnaæ. 17 Cs pakÃsitvÃ. 18 Cs -guïa. 19 Cs ratanattayaæ saraïaæ. 20 Ck Cv -yÃdisu. 21 Cs mu¤citvÃ. 22 Cs devalokaæ uppatitvÃ. 23 Cs anubhavanti. 24 Cs kataæ. 25 Cs abhÃva, Ck abhÃvaæ corrected to abhÃva. >/ #<[page 097]># %< 1. ApaïïakajÃtaka. (1). 97>% Ye keci Buddhaæ saraïaæ gatà se na te gamissanti apÃyaæ\<*<1>*>/, pahÃya mÃnusaæ dehaæ devakÃyaæ paripÆressanti\<*<2>*>/. Ye keci Dhammaæ --pe--. Ye keci Saæghaæ --pe--, devakÃyaæ paripÆressantÅti\<*<3>*>/. Bahuæ ve saraïaæ yanti pabbatÃni vanÃni ca --pe--, etaæ saraïam Ãgamma sabbadukkhà pamuccatÅti. (Dhpd. v. 188-192). Na kevala¤ ca nesaæ Satthà ettakaæ yeva\<*<4>*>/ dhammaæ desesi, api ca kho "upÃsakà BuddhÃnussatikammaÂÂhÃnaæ nÃma DhammÃnussati --pe-- SaæghÃnussatikammaÂÂhÃnaæ nÃma sotÃpattimaggaæ deti sotÃpatti- phalaæ deti sakadÃgÃmimaggaæ deti sakadÃgÃmiphalam deti anÃgÃmi- maggaæ deti anÃgÃmiphalaæ deti arahattamaggaæ deti arahattaphalaæ detÅti" evamÃdÅhi pi nayehi dhammaæ desetvà "evarupaæ nÃma saraïaæ bhindantehi ayuttaæ tumhehi katan" ti Ãha. Ettha ca BuddhÃnussa- tikammaÂÂhÃnÃdÅnaæ sotÃpattimaggÃdippadÃnaæ\<*<5>*>/ "ekadhammo bhikkhave bhÃvito bahulÅkato ekantanibbidÃya virÃgÃya nirodhÃya upasamÃya abhi¤¤Ãya\<*<6>*>/ sambodhÃya nibbÃnÃya saævattati, katamo ekadhammo, BuddhÃnussatÅti" evamÃdÅhi suttehi dÅpetabbaæ. Evaæ Bhagavà nÃnÃp- pakÃrehi upÃsake ovaditvà "upÃsakÃ, pubbe pi manussà asaraïaæ saraïan ti takkagÃhena viruddhagÃhena gahetvà amanussapariggahÅte\<*<7>*>/ kantÃre yakkhabhattaæ hutvà mahÃvinÃsaæ pattÃ, apaïïakagÃham\<*<8>*>/ pana ekaæsagÃhaæ aviruddhagÃhaæ gahitamanussà tasmiæ yeva kantÃre sotthibhÃvaæ pattÃ" ti vatvà tuïhÅ\<*<9>*>/ ahosi. Atha kho AnÃ- thapiï¬iko gahapati uÂÂhÃyÃsanà Bhagavantaæ vanditvà abhitthavitvà sirasi\<*<10>*>/ a¤jalim\<*<11>*>/ patiÂÂhÃpetvà evam Ãha: "bhante idÃni tÃva imesaæ upÃsakÃnaæ uttamasaraïaæ\<*<12>*>/ bhinditvà takkagahaïaæ\<*<13>*>/ amhÃkaæ pÃkaÂaæ, pubbe pana amanussapariggahÅte kantÃre takkikÃnaæ vinÃso apaïïakagÃhaæ gahitamanussÃna¤ ca sotthibhÃvo amhÃkaæ paÂicchanno \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs apÃyabhÆmiæ. 2 Ck -ssantÅ, Cv -ssantÅti. 3 Cs paripÆrissanti. 4 Cs ettakam eva. 5 Ck sotÃpattimaggaæ dippadÃnaæ, Cs -maggÃdippabhedÃnaæ. 6 Ck abhiæ¤Ãya. 7 Ck -parigahÅte, Cs manussapariggahite. 8 Cs -gÃhaæ. 9 Ck tuïhi. 10 Cs sirasmiæ. 11 Cs a¤jali. 12 Cs uttamaæ saraïaæ. 13 Cs adds viruddhagahaïaæ. >/ #<[page 098]># %<98 I. EkanipÃta. 1. Apaïïakavagga.>% tumhÃkam eva pÃkaÂo, sÃdhu vata no Bhagavà ÃkÃse puïïacandaæ uÂÂhÃpento viya imaæ kÃraïaæ pÃkaÂaæ karotÆ" 'ti. Atha Bhagavà "mayà kho gahapati aparimitakÃlaæ dasa pÃramiyo pÆretvà lokassa kaækhacchedanattham eva sabba¤¤Æta¤Ãïaæ paÂividdhaæ, sÅhavasÃya suvaïïanÃÊiæ\<*<1>*>/ pÆrento viya sakkaccaæ sotaæ odahitvà suïÃhÅti\<*<2>*>/" seÂÂhino satuppÃdaæ janetvà himagabbhaæ padÃletvà puïïacandaæ nÅharanto viya bhavantarena paÂicchannakÃraïaæ pÃkaÂaæ akÃsi: AtÅte KÃsiraÂÂhe BÃrÃïasinagare\<*<3>*>/ Brahmadatto nÃma rÃjà ahosi. Tadà Bodhisatto satthavÃhakule paÂisandhiæ gahetvÃ\<*<4>*>/ anupubbena vayappatto pa¤cahi sakaÂasatehi vaïijjaæ\<*<5>*>/ karonto vicarati. So kadÃci pubbantato aparantaæ gacchati kadÃci aparantato pubbantaæ. BÃrÃïasiyaæ yeva a¤¤o\<*<6>*>/ pi satthavÃhaputto atthi bÃlo avyatto anupÃyakusalo. Tadà Bodhi- satto BÃrÃïasito mahagghaæ\<*<7>*>/ bhaï¬aæ gahetvà pa¤ca sakaÂa- satÃni pÆretvà gamanasajjÃni katvà thÃpesi. So pi bÃlasattha- vÃhaputto tath' eva pa¤ca sakaÂasatÃni pÆretvà gamanasajjÃni katvà Âhapesi. Bodhisatto cintesi: "sace ayaæ bÃlasatthavÃha- putto mayà saddhiæ yeva gamissati sakaÂasahasse\<*<8>*>/ ca\<*<9>*>/ ekato magge\<*<10>*>/ gacchante maggo pi na-ppahessati\<*<11>*>/, manussÃnaæ dÃrÆdakÃdÅni\<*<12>*>/ pi\<*<13>*>/ balivaddÃnaæ tiïÃni pi dullabhÃni bhavis- santi, etena và mayà và purato gantuæ vaÂÂatÅti" so taæ pakkosÃpetvà etam atthaæ Ãrocetvà "dvÅhi\<*<14>*>/ amhehi ekato gantuæ na sakkÃ\<*<15>*>/ ti, kiæ tvaæ purato gamissasi\<*<16>*>/ udÃhu pacchato" ti Ãha. So cintesi: "mayi purato gacchante bahÆ\<*<17>*>/ ÃnisaæsÃ\<*<18>*>/, maggena abhinnen' eva gamissÃmi, goïà anÃmaÂÂha- tiïaæ khÃdissanti, manussÃnaæ anÃmaÂÂhaæ\<*<19>*>/ sÆpeyyapaïïaæ bhavissati, pasannaæ\<*<20>*>/ udakaæ, yathÃruciæ agghaæ Âhapetvà bhaï¬aæ vikkiïissÃmÅti\<*<21>*>/" so "ahaæ samma purato gamis- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs -nÃliæ, 2 Cs suïohÅti. 3 Ck bÃrÃnasi-, Cv bÃrÃïasÅ-. 4 Cs adds dasamÃsaccayena mÃtukucchito nikkhamitvÃ. 5 Cs vÃïijjaæ 6 Ck aæ¤o. 7 Cs mahaggha. 8 Cs sakaÂasahasse corrected to -sahassehi, Ck -sahassehi. 9 va? Cs omits ca. 10 Cs omits magge. 11 Cs napahossati. 12 Ck dÃrÆdakÃdinam, Cs dÃrÆdakÃni. 13 C Cv omit pi. 14 Cv adds pi. 15 Cv sakko. 16 Cs gacchasi. 17 Cs bahu. 18 Cs Ãnisaæsaæ. 19 Cs anÃmaÂÂha. 20 Cs pasanna. 21 Cv vikkini-. >/ #<[page 099]># %< 1. ApaïïakajÃtaka. (1). 99>% sÃmÅti\<*<1>*>/". Bodhisatto pi pacchato gamane bahÆ Ãnisaæse addasa, evaæ\<*<2>*>/ hi\<*<3>*>/ assa ahosi: "purato\<*<4>*>/ gacchantÃ\<*<5>*>/ magge visamaÂÂhÃnaæ samaæ karissanti, ahaæ tehi gatamaggena gamissÃmi, purato gatehi balivaddehi pariïatathaddhatiïe\<*<6>*>/ khÃdite mama goïà puna uÂÂhitÃni\<*<7>*>/ madhuratiïÃni\<*<8>*>/ khÃdissanti\<*<9>*>/, gahitapaïïaÂÂhÃnato uÂÂhitaæ manussÃnaæ sÆpeyyapaïïaæ madhuraæ bhavissati, anudake\<*<10>*>/ ÂhÃne\<*<11>*>/ khaïitvà ete udakaæ uppÃdessanti, parehi\<*<12>*>/ katesu ÃvÃÂesu mayaæ udakaæ pivissÃma, agghaÂÂhapanaæ nÃma manussÃnaæ jÅvità voropanasadisaæ, ahaæ pacchato gantvà etehi Âhapitagghen' eva\<*<13>*>/ bhaï¬aæ vikkiïissÃmÅti", atha so ettake Ãnisaæse disvà "samma tvaæ purato gacchÃ\<*<14>*>/" 'ti Ãha. "SÃdhu sammÃ" 'ti bÃlasatthavÃho sakaÂÃni yojetvà nikkhanto anupubbena\<*<15>*>/ manussÃvÃsaæ atikkamitvà kantÃramukhaæ pÃpuïi. KantÃraæ\<*<16>*>/ nÃma corakantÃraæ vÃÊakantÃraæ\<*<17>*>/ nirudakakan- tÃraæ\<*<18>*>/ amanussakantÃraæ appabhakkhakantÃran\<*<19>*>/ ti pa¤ca- vidhaæ, tattha corehi adhiÂÂhito maggo corakantÃraæ nÃma, sÅhÃdÅhi adhiÂÂhitamaggo vÃÊakantÃraæ\<*<17>*>/ nÃma, yattha nahÃyituæ và pÃtuæ\<*<20>*>/ và udakaæ n' atthi idaæ nirudakakantÃraæ\<*<18>*>/ nÃma, amanussÃdhiÂÂhitaæ\<*<21>*>/ amanussakantÃraæ nÃma, mÆlakhÃdanÅyÃ- divirahitaæ\<*<22>*>/ appabhakkhakantÃraæ nÃma, imasmiæ pa¤cavidhe kantÃre taæ kantÃraæ nirudakakantÃra¤\<*<18>*>/ c' eva amanussa- kantÃra¤ ca\<*<23>*>/. Tasmà so satthavÃhaputto sakaÂesu mahanta- mahantacÃÂiyo\<*<24>*>/ ÂhapetvÃ\<*<25>*>/ udakassa pÆrÃpetvà saÂÂhiyojanikaæ kantÃraæ paÂipajji. Ath' assa kantÃramajjhaæ gatakÃle\<*<26>*>/ kantÃre adhivatthayakkho "imehi gahitaudakaæ cha¬¬ÃpetvÃ\<*<27>*>/ dubbale katvà sabbe va ne\<*<28>*>/ khÃdissÃmÅti" sabbasetataruïabalivadda- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs adds Ãha. 2 Cs evam. 3 Cs omits hi. 4 Cs ete purato. 5 Cv gacchanto. 6 Cv paritthaddhatiïe. 7 Ck puïa vuÂÂhitÃni. 8 Ck omits madhura. 9 Ck khÃyissanti. 10 Ck Cv anÆdake. 11 Cs adds ÃvÃÂaæ 12 Ck Cv paresuhi. 13 Ck Âhapitaggho, Cv Âhapitagghe. 14 Cs gacchÃhÅ. 15 Cs anupubbo. 16 Cs kantÃraæ corrected to kantÃrÃ. 17 Ck vÃla-. 18 Cs Cv nirÆdaka-. 19 Ck -kantÃraæ. 20 Cs pivitum. 21 Cs amanussehi adhiÂÂhitam. 22 Ck Cv -khÃdaniyÃ-. 23 Ck ceva. 24 Cs mahantamahantÃ-. 25 Cs ÂhapÃpetvÃ. 26 Ck kantÃramajjhakÃle. 27 Ck Cv cha¬¬hÃpetvÃ. 28 Cs sabbe jane. >/ #<[page 100]># %<100 I. EkanipÃta. 1. Apaïïakavagga.>% yuttaæ\<*<1>*>/ manoramaæ yÃnakaæ mÃpetvÃ\<*<2>*>/ dhanukalÃpaphalakÃ- vudhahatthehi\<*<3>*>/ dasahi dvÃdasahi amanussehi parivuto uppala- kumudÃni piÊandhitvÃ\<*<4>*>/ allasÅso allavattho issarapuriso viya tasmiæ yÃnake nisÅditvà kaddamamakkhitehi\<*<5>*>/ cakkehi paÂipa- thaæ agamÃsi. ParivÃramanussÃpi 'ssa purato ca pacchato ca gacchantà allakesà allavatthà uppalakumudamÃlà piÊandhitvÃ\<*<4>*>/ padumapuï¬arÅkakalÃpe gahetvà bhisamuÊÃlÃni\<*<6>*>/ khÃdantà uda- kabindÆhi c' eva kalalena ca paggharantena agamaæsu. Sat- thavÃhà ca nÃma yadà dhuravÃto vÃyati\<*<7>*>/ tadà yÃnake nisÅ- ditvà upaÂÂhÃkaparivutà rajaæ pariharantà purato gacchanti, yadà pacchato\<*<8>*>/ vÃyati tadà ten' eva nayena pacchato gac- chanti, tadà pana dhuravÃto ahosi\<*<9>*>/, tasmà so satthavÃhaputto purato agamÃsi. Yakkho taæ Ãgacchantaæ disvà attano yÃ- nakaæ maggà okkametvÃ\<*<10>*>/ "kahaæ gacchathÃ" 'ti tena saddhiæ paÂisanthÃraæ akÃsi. SatthavÃho pi attano yÃnakaæ maggà okkamÃpetvÃ\<*<10>*>/ sakaÂÃnaæ gamanokÃsaæ datvà ekamantaæ Âhito\<*<11>*>/ taæ yakkhaæ avoca: "bho, amhe tÃva BÃrÃïasito ÃgacchÃma, tumhe pana uppalakumudÃni piÊandhitvà paduma- puï¬arÅkahatthà bhisamuÊÃlÃni\<*<12>*>/ khÃdantà kaddamamakkhitÃ\<*<13>*>/ udakabindÆhi paggharantehi Ãgacchatha, kin\<*<14>*>/ nu kho tumhehi\<*<15>*>/ Ãgatamagge devo vassati uppalÃdisa¤channÃni\<*<16>*>/ sarÃni atthÅti" pucchi. Yakkho tassa kathaæ sutvà "samma, kiæ nÃm' etaæ kathesi, esà nÅlavanarÃji pa¤¤Ãyati\<*<17>*>/, tato paÂÂhÃya sakalaæ ara¤¤aæ ekodakaæ, nibaddhaæ\<*<18>*>/ vassati, kandarà pÆrÃ, tasmiæ tasmiæ\<*<19>*>/ ÂhÃne padumÃdisa¤channÃni\<*<20>*>/ sarÃnÅti\<*<21>*>/" vatvà paÂipÃÂiyà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs sabbasetaæ-. 2 Cs adds udakakalalamakkhitehi. 3 Cs -vudhÃdihatthehi. 4 Cs pilandhitvà 5 Ck -makkhite, Cv -makkhite corrected to -makkhitehi. 6 Ck -mulÃni, Cs -mÆlÃni corrected to -mÆlÃlÃni. 7 Cv yadÃdhuravÃto purato vÃyati, Cs yadà purato vÃto vÃyati. 8 Cs adds vÃto. 9 Cs tadà pana purato vÃto ahosi, Cv tadà pana dhuravÃto purato ahosi. 10 (1) Ck Cv okkamitvÃ, 10 (2) Cs okkametvÃ. 11 Ck yaæ. 12 Ck -mÆÊÃlÃni corrected to -mÆÊÃni, Cs -mÆlÃni corrected to -mulÃlÃni. 13 Cs khÃdantà ca udakakalalamakkhitÃ. 14 Cs kiæ. 15 Ck Cv tumhe. 16 Cs uppalasa¤ch- corrected to uppalÃdisa¤ch-. 17 Ck paæ¤Ãyati. 18 Cs adds devo. 19 Ck Cv -pÆrÃya tasmiæ tasmiæ, Cs -pÆrà yasmiæ. 20 Cs padumasa¤ch-. 21 Cs sarÃni atthÅti. >/ #<[page 101]># %< 1. ApaïïakajÃtaka. (1). 101>% gacchantesu sakaÂesu "imÃni sakaÂÃni ÃdÃya kahaæ gacchathÃ" 'ti pucchi. "Asukaæ janapadaæ nÃmÃ" 'ti. "Imasmi¤ ca imasmi¤ ca sakaÂe kiæ nÃma bhaï¬an" ti. "Asuka¤ ca asuka¤ cÃ" 'ti. "Pacchato Ãgacchantaæ sakaÂaæ ativiya garukaæ hutvà Ãgacchati, etasmiæ kiæ bhaï¬an" ti. "Udakaæ etthÃ" 'ti. "Parato tÃva udakaæ Ãnentehi\<*<1>*>/ vo manÃpaæ\<*<2>*>/ kataæ, ito paÂÂhÃya pana udakena kiccaæ n' atthi, purato bahuæ\<*<3>*>/ udakaæ, cÃÂiyo\<*<4>*>/ bhinditvà udakaæ cha¬¬etvÃ\<*<5>*>/ sukhena gacchathÃ" 'ti Ãha, eva¤ ca pana vatvà "tumhe gacchatha, amhÃkaæ papa¤co hotÅti" thokaæ gantvà tesaæ adassanaæ patvà attano yakkha- nagaram eva agamÃsi. So pi kho\<*<6>*>/ bÃlasatthavÃho attano bÃla- tÃya yakkhassa vacanaæ gahetvà cÃÂiyo bhindÃpetvà pasata- mattam\<*<7>*>/ pi udakaæ anavasesetvà sabbaæ cha¬¬hetvÃ\<*<8>*>/ sakaÂÃni pÃjÃpesi\<*<9>*>/. Purato appamattakam pi udakaæ nÃhosi. Manussà pÃnÅyam\<*<10>*>/ alabhantà kilamiæsu. Te yÃva suriyass' atthagamanÃ\<*<11>*>/ gantvà sakaÂÃni mocetvà parivattakena Âhapetvà goïe cakkesu bandhiæsu. N' eva goïÃnaæ udakaæ\<*<12>*>/ ahosi na manussÃnaæ yÃgubhattaæ vÃ\<*<13>*>/. Dubbalamanussà tattha tattha nipajjitvà sayiæsu. RattibhÃgasamanantare yakkhà yakkhanagarato Ãgantvà sabbe pi goïe ca manusse ca jÅvitakkhayaæ {pÃpetvÃ} maæsaæ khÃditvà aÂÂhÅni avasesetvà agamaæsu\<*<14>*>/. Evaæ ekaæ bÃla- satthavÃhaputtaæ nissÃya sabbe te vinÃsaæ pÃpuïiæsu, hat- thaÂÂhikÃdÅni\<*<15>*>/ disÃvidisÃvippakiïïÃni\<*<16>*>/ ahesuæ, pa¤ca sakaÂa- satÃni yathÃpÆritÃn' eva aÂÂhaæsu. Bodhisatto pi kho bÃla- satthavÃhaputtassa nikkhantadivasato mÃsaddhamÃsaæ vÅtinÃ- metvà pa¤cahi sakaÂasatehi nagarà nikkhamma anupubbena kantÃramukhaæ pÃpuïi. So tattha udakacÃÂiyo pÆretvà bahuæ udakaæ ÃdÃya khandhÃvÃre bheri¤\<*<17>*>/ carÃpetvà manusse sanni- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs Ãharantehi. 2 Cs amanÃpaæ. 3 Cs bahu. 4 Cs udakacÃÂiyo. 5 Cv cha¬¬hetvÃ. 6 Cs omits kho. 7 Cs -mattaæ. 8 Cs cha¬¬ÃpetvÃ. 9 Ck Cv pajÃpesi. 10 Ck pÃniyaæ. 11 Cs suriyatthagamanÃ. 12 Cs adds và yÃgubhattaæ vÃ. 13 Cs omits yÃgubhattaæ vÃ. 14 Cs agamiæsu. 15 Cs adds pi. 16 Cs disÃvidisÃsu vippak-. 17 Cs bheriæ. >/ #<[page 102]># %<102 I. EkanipÃta. 1. Apaïïakavagga.>% pÃtetvà evam Ãha: "maæ anÃpucchitvà pasatamattam pi udakaæ mà vala¤jayittha, kantÃre visarukkhà nÃma honti, pattaæ và pupphaæ và phalaæ và tumhehi pure\<*<1>*>/ akhÃditapubbaæ maæ anÃpucchitvà mà khÃditthÃ" 'ti evaæ manussÃnaæ ovÃdaæ datvà pa¤cahi sakaÂasatehi kantÃraæ paÂipajji. Tasmiæ kan- tÃramajjhaæ sampatte so yakkho purimanayen' eva Bodhisat- tassa paÂipathe attÃnaæ dassesi. Bodhisatto taæ disvà va a¤¤Ãsi\<*<2>*>/: "imasmiæ kantÃre udakaæ n' atthi, nirÆdakakantÃro\<*<3>*>/ nÃm' esa, aya¤ ca nibbhayo rattanetto, chÃyÃpi 'ssa na pa¤- ¤Ãyati\<*<4>*>/, nissaæsayaæ iminà purato gato bÃlasatthavÃhaputto sabbaæ udakaæ cha¬¬ÃpetvÃ\<*<5>*>/ kilametvà sapariso khÃdito bha- vissati, mayhaæ pana paï¬itabhÃvaæ upÃyakosallaæ na jÃnÃti, ma¤¤e" ti. Tato naæ Ãha: "gacchatha tumhe, mayaæ vÃïijÃ\<*<6>*>/ nÃma, a¤¤aæ\<*<7>*>/ udakaæ adisvà gahitaudakaæ\<*<8>*>/ na cha¬¬ema, diÂ- ÂhaÂÂhÃne pana\<*<9>*>/ cha¬¬etvà sakaÂÃni sallahukÃni katvà gamis- sÃmÃ" 'ti. Yakkho thokaæ gantvà adassanaæ upagamma attano yakkhanagaram eva gato. Yakkhe pana gate manussà Bodhisattaæ Ãhaæsu: "ayya, ete manussà `esà nÅlavanarÃji pa¤¤Ãyati, tato paÂÂhÃya devo nibaddhaæ vassatÅti' vatvà uppalakumudamÃlamÃlino\<*<10>*>/ padumapuï¬arÅkakalÃpe ÃdÃya bhisa- mulÃlaæ\<*<11>*>/ khÃdantà allavatthà allasÅsà udakabindÆhi paggha- rantehi ÃgatÃ, udakaæ cha¬¬etvà lahukehi sakaÂehi khippaæ gacchÃmÃ" 'ti. Bodhisatto tesaæ vacanaæ\<*<12>*>/ sutvà sakaÂÃni ÂhapÃpetvà sabbamanusse\<*<13>*>/ sannipÃtÃpetvà "tumhehi `imasmiæ kantÃre saro và pokkharaïÅ\<*<14>*>/ và atthÅti' kassaci sutapubban" ti pucchi. "Na ayyà sutapubban ti\<*<15>*>/, nirÆdakakantÃro\<*<3>*>/ nÃma eso\<*<16>*>/" ti. "IdÃni ekacce manussà `etÃya nÅlavanarÃjiyà parato devo vassatÅti' vadanti, vuÂÂhivÃto nÃma kittakaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv pÆre. 2 Ck aæ¤Ãsi. 3 so all three MSS. 4 Ck paæ¤Ãyati. 5 Ck Cv cha¬¬hÃpetvÃ. 6 Ck vÃnijÃ, Cs vÃïijjÃ. 7 Ck aæ¤aæ. 8 Cs gahitaæ-. 9 Cs omits pana. 10 Cs -mÃlÃmÃlino. 11 Ck -mulÃlaæ, Cs -mÆlÃni corrected to -mÆlÃlÃni. 12 Cs kathaæ. 13 Cs sabbe-. 14 Ck Cs -ïi. 15 Cv sutapubbanti corrected to sutapubbaæ. 16 Cs nÃmeso. >/ #<[page 103]># %< 1. ApaïïakajÃtaka.(1). 103>% ÂhÃnaæ vÃyatÅti". "Yojanamattaæ ayyÃ" 'ti. "Kacci pana vo ekassÃpi sarÅre\<*<1>*>/ vuÂÂhivÃto paharatÅti. "N' atthi ayyÃ" 'ti. "MeghasÅsaæ nÃma kittake ÂhÃne pa¤¤ÃyatÅti\<*<2>*>/". "Yojana- matte\<*<3>*>/ ayyÃ" 'ti. "Atthi pana vo kenaci ekam pi meghasÅsaæ diÂÂhan" ti. "N' atthi ayyÃ" 'ti. "Vijjullatà nÃma kittake ÂhÃne pa¤¤ÃyatÅti\<*<2>*>/". "Catupa¤cayojane ayyÃ" 'ti. "Atthi pana vo kenaci vijjullatobhÃso diÂÂho" ti. "N' atthi ayyÃ" 'ti. "Meghasaddo nÃma kittake ÂhÃne sÆyatÅti"\<*<4>*>/. "Ekadviyojana- matte ayyÃ" 'ti\<*<5>*>/. "Atthi pana vo kenaci meghasaddo suto" ti. "N' atthi ayyÃ" 'ti. "Na ete\<*<6>*>/ manussÃ, yakkhà ete, amhe udakaæ cha¬¬Ãpetvà dubbale\<*<7>*>/ katvà `khÃdissÃmÃ' 'ti Ãgatà bhavissanti, purato gato bÃlasatthavÃhaputto na upÃyakusalo, addhà so etehi udakaæ cha¬¬Ãpetvà kilametvà khÃdito bhavissati, pa¤ca sakaÂasatÃni yathÃpÆritÃn' eva ÂhitÃni\<*<8>*>/ bhavissanti, ajja mayaæ tÃni passissÃma, pasatamattam pi udakaæ acha¬¬etvà sÅghasÅghaæ\<*<9>*>/ pÃjethÃ\<*<10>*>/" 'ti pÃjÃpesi. So gacchanto yathÃ- pÆritÃn' eva pa¤ca sakaÂasatÃni goïamanussÃna¤\<*<11>*>/ ca hat- thaÂÂhikÃdÅni disÃsu\<*<12>*>/ vippakiïïÃni disvà sakaÂÃni mocÃpetvà sakaÂaparivattakena khandhÃvÃraæ bandhÃpetvà kÃlass' eva\<*<13>*>/ manusse ca goïe ca sÃyamÃsabhattaæ {bhojÃpetvÃ} manus- sÃnaæ majjhe goïe nipajjÃpetvà sayaæ balanÃyake gahetvà khaggahattho tiyÃmarattiæ Ãrakkhaæ gahetvà Âhitako va aruïaæ uÂÂhÃpesi. Punadivase pÃto va sabbakiccÃni niÂÂhÃpetvà goïe bhojetvÃ\<*<14>*>/ dubbalasakaÂÃni cha¬¬etvà thirÃni gÃhÃpetvà ap- pagghaæ bhaï¬aæ cha¬¬ÃpetvÃ\<*<15>*>/ mahagghaæ\<*<16>*>/ Ãropetvà yathÃ- dhippetaæ\<*<17>*>/ ÂhÃnaæ gantvà dviguïatiguïena\<*<18>*>/ mÆlena bhaï¬aæ vikkinitvà sabbaæ\<*<19>*>/ parisaæ ÃdÃya puna attano nagaram eva agamÃsi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs sarÅraæ. 2 Ck paæ¤ÃyatÅti. 3 Cs tiyojanamatte. 4 Cs suyyatÅti. 5 Cs -matte sÆyatÅti. 6 Cs ete na. 7 Ck Cv dubbalaæ. 8 Ck Cv ÂhitÃ. 9 Cs sÅghaæ. 10 Ck pajethÃ. 11 Ck goïÃmanu-. 12 Cv disÃvidisÃsu. 13 Ck sakalasseva, Cs sakÃlasseva corrected to sakalasseva. 14 Cs bhojÃpetvÃ. 15 Ck cha¬¬hÃpetvÃ. 16 Cs adds bhaï¬aæ. 17 Cs -ppeta. 18 Ck diguïa-. 19 Cs sabba. >/ #<[page 104]># %<104 I. EkanipÃta. 1. Apaïïakavagga.>% Satthà imaæ kathaæ kathetvà "evaæ gahapati pubbe takka- gÃhagÃhino mahÃvinÃsaæ pattÃ, apaïïakagÃhino\<*<1>*>/ pana amanussÃnaæ hatthato mu¤citvà sotthinà icchitaÂÂhÃnaæ gantvà puna sakaÂÂhÃnam eva paccÃgamiæsÆ\<*<2>*>/" 'ti dve pi vatthÆni ghaÂetvà imissÃ\<*<3>*>/ apaïïa- kadhammadesanÃya\<*<4>*>/ abhisambuddho hutvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/. || Ja_I:1 ||>@ Tattha apaïïakan ti ekaæsikaæ aviruddhaæ niyyÃnikaæ, ÂhÃnan ti kÃraïaæ, kÃraïaæ hi yasmà tadÃyattavuttitÃya phalaæ tiÂÂhati nÃma tasmà ÂhÃnan ti vuccati, "ÂhÃna¤ ca ÂhÃnato aÂÂhÃna¤ ca aÂÂhÃnato" ti Ãdisu c' assa payogo veditabbo, iti apaïïakaæ ÂhÃnan\<*<6>*>/ ti padadvayenÃpi\<*<7>*>/ ekantahitasukhÃ- vahattÃ\<*<8>*>/ paï¬itehi paÂipannaæ ekaæsikakÃraïaæ aviruddhakÃraïaæ niyyÃni- kakÃraïaæ\<*<9>*>/ idan ti dÅpeti, ayam ettha saækhepo, pabhedato pana tÅïi saraïÃ- gamanÃni pa¤ca sÅlÃni dasa sÅlÃni pÃtimokkhasaævaro indriyasaævaro ÃjÅva- pÃrisuddhi paccayapaÂisevanaæ sabbam\<*<10>*>/ pi catupÃrisuddhisÅlaæ indriyesu guttadvÃratà bhojane matta¤¤ÆtÃ\<*<11>*>/ jÃgariyÃnuyogo jhÃnaæ\<*<12>*>/ vipassanà abhi¤¤Ã samÃpatti ariyamaggo ariyaphalaæ sabbam p' etaæ apaïïakaÂÂhÃnaæ apaïïaka- paÂipadà niyyÃnikapaÂipadÃ\<*<13>*>/ ti attho, yasmà ca pana niyyÃnikapaÂipadÃya etaæ nÃmaæ tasmà yeva Bhagavà apaïïakapaÂipadaæ desento\<*<14>*>/ imaæ suttam Ãha: "TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato bhikkhu apaïïakapaÂipadaæ paÂipanno hoti, yoniso\<*<15>*>/ c' assa Ãraddho hoti ÃsavÃnaæ khayÃya, katamehi tÅhi: idha bhikkhave bhikkhu\<*<16>*>/ indriyesu guttadvÃro hoti, bhojane matta¤¤Æ\<*<17>*>/ hoti, jÃgariyaæ anuyutto hoti, katha¤ ca bhikkhave bhikkhu indriyesu guttadvÃro hoti: idha bhikkhave bhikkhu cakkhunà rÆpaæ disvà na nimittaggÃhÅ\<*<18>*>/ hoti --pe-- evaæ kho bhikkhave bhikkhu indriyesu guttadvÃro hoti, katha¤ ca bhikkhave bhikkhu bhojane matta¤¤Æ\<*<19>*>/ hoti: idha bhikkhave bhikkhu paÂisaækhà yoniso ÃhÃraæ Ãhareti\<*<20>*>/ n' eva davÃya na madÃya --pe-- evaæ kho bhikkhave bhikkhu bhojane matta¤¤Æ\<*<21>*>/ hoti, katha¤ ca bhikkhave bhikkhu\<*<22>*>/ jÃgariyaæ anuyutto hoti: idha bhikkhave bhikkhu divasaæ caækamena nisajjÃya --pe-- evaæ kho bhikkhave bhikkhu jÃgariyaæ anuyutto hotÅti", imasmi¤\<*<23>*>/ cÃpi sutte tayo va dhammà vuttÃ, ayaæ pana apaïïakapaÂipadà yÃva arahattaphalaæ labbhat'\<*<20>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs apaïïakagÃhagÃhino. 2 Ck Cv pacchÃ-, Cs pacchÃ- corrected to paccÃ-. 3 Cs imissÃya. 4 Ck -dhammaædesanÃya. 5 Cs taæ gaïheyya apaïïakaæ corrected, as it appears, to -dapaïïakaæ. 6 Ck apaïïakaÂÂhÃnan, Cv apaïïakaÂÂhÃnan corrected to apaïïakaæ ÂhÃnan. 7 Ck Cv add yaæ. 8 Ck -vahanta, Cv -vahantÃ. 9 Cv nÅyyÃnika-. 10 Cs sabbaæ. 11 Ck mattaæ¤utÃ, Cv mattaæ¤ÆtÃ, Cs matta¤¤utÃ. 12 Cs jhÃna. 13 Cs niyyÃnika- corrected to niyyÃnikÃ. 14 Cs dassento. 15 Cs viriy. 16 Ck Cv bhikkhÆ. 17 Ck mattaæ¤u, Cv mattaæ¤Æ. 18 Ck -ggÃhi. 19 Cv matta¤¤u. 20 so all three MSS. 21 Ck Cv matta¤¤u. 22 Cv bhikkhÆ. 23 Ck Cs imasmiæ. >/ #<[page 105]># %< 1. ApaïïakajÃtaka. (1). 105>% eva, tattha arahattaphalam\<*<1>*>/ pi phalasamÃpattivihÃrassa c' eva anupÃdÃpari- nibbÃnassa ca paÂipadÃy' eva nÃmaæ\<*<2>*>/ hoti, eke ti ekacce paï¬itamanussÃ, tattha ki¤c' Ãpi asukà nÃmà 'ti niyamo n' atthi, idaæ pana saparisaæ\<*<3>*>/ Bodhisattaæ yeva sandhÃya vuttan ti veditabbaæ; dutiyaæ Ãhu takkikà ti, dutiyan ti paÂhamato apaïïakaÂÂhÃnato niyyÃnikakÃraïato\<*<4>*>/ dutiyaæ takkagÃhakÃraïaæ\<*<5>*>/ aniyyÃnikakÃraïaæ\<*<6>*>/, Ãhu takkikà ti ettha pana saddhiæ purimapadena ayaæ yojanÃ: apaïïakaÂÂhÃnaæ aviruddhakÃraïaæ\<*<7>*>/ niyyÃnikakÃraïaæ eke\<*<8>*>/ bodhisatta- pamukhà paï¬itamanussà gaïhiæsu, ye pana bÃlasatthavÃhaputtapamukhÃ\<*<9>*>/ takkikà Ãhu te dutiyaæ sÃparÃdhaæ anekaæsikaÂÂhÃnaæ aniyyÃnikakÃranaæ\<*<10>*>/ aggahesuæ, tesu ye apaïïakaÂÂhÃnaæ aggahesuæ te sukkapaÂipadaæ paÂipannÃ\<*<11>*>/, ye dutiyaæ "purato bhavitabbaæ udakenÃ" 'ti takkagÃhasaækhÃtaæ aniyyÃnika- kÃraïaæ aggahesum te kaïhapaÂipadaæ paÂipannÃ, tattha sukkapaÂipadà apari- hÃnipaÂipadà kaïhapaÂipadà parihÃnipaÂipadÃ, tasmà ye sukkapaÂipadaæ paÂi- pannà te aparihÅnà sotthibhÃvaæ pattà ye pana kaïhapaÂipadaæ paÂipannà te parihÅnà anayavyasanaæ Ãpannà ti; imam atthaæ Bhagavà AnÃthapiï¬ikassa gahapatino vatvÃ\<*<12>*>/ uttariæ idam Ãha: Etad a¤¤Ãya\<*<13>*>/ medhÃvÅ taæ gaïhe yad apaïïakan\<*<14>*>/ ti, tattha etad a¤¤Ãya\<*<13>*>/ {medhÃvÅti} medhà ti\<*<15>*>/ lad- dhanÃmÃya visuddhÃya uttamÃya pa¤¤Ãya\<*<16>*>/ samannÃgato kulaputto, etaæ\<*<17>*>/ apaïïaka¤ c' eva apaïïake cÃ\<*<18>*>/ 'ti dvÅsu atakkagÃhatakkagÃhasaækhÃtesu ÂhÃnesu guïadosaæ vuddhihÃniæ atthÃnatthaæ ¤atvà ti attho, taæ gaïhe yad apaï- ïakan\<*<19>*>/ ti yaæ apaïïakaæ ekaæsikasukkapaÂipa¬ÃaparihÃniyapaÂipadÃsaæ- khÃtaæ niyyÃnikakÃraïaæ tad eva gaïheyya, kasmÃ: ekaæsikÃdibhÃvato yeva, itaraæ pana\<*<20>*>/ na gaïheyya, kasmÃ: anekaæsikÃdibhÃvato yeva, ayaæ hi\<*<21>*>/ apaïïakapaÂipadà nÃma sabbesaæ\<*<22>*>/ BuddhapaccekabuddhabuddhaputtÃnaæ paÂipadÃ, sabbabuddhà hi apaïïakapaÂipadÃyam eva\<*<23>*>/ Âhatvà daÊhena viriyena pÃramiyo pÆretvà bodhitale Buddhà nÃma honti, Paccekabuddhà paccekabodhiæ uppÃdenti, Buddhaputtà sÃvakapÃrami¤Ãïaæ\<*<24>*>/ paÂivijjhanti. Iti Bhagavà tesaæ upÃsakÃnaæ "tisso kusalasampattiyo\<*<25>*>/ cha kÃmasagge Brahmalokasampattiyo ca datvÃpi\<*<26>*>/ pariyosÃne arahatta- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs -phalaæ. 2 Ck Cs nÃma. 3 Cv saparisam corrected to saparisa. 4 Ck -karaïato. 5 Ck Cv -karaïaæ, Cs takkÃgÃhakÃraïaæ. 6 Ck Cv -kÃraïÃ. 7 Ck -karaïaæ. 8 Ck ete. 9 Cs -vÃhapamukhÃ. 10 Ck -kÃraïÃ. 11 Ck paÂipanno. 12 Ck vatthÃ. 13 Ck aæ¤Ãya. 14 Ck gaïheyyadapaïïakan, Cs gaïheyyÃpaïïakaæ corrected, as it appears, to -dapaïïakaæ. 15 Ck medhÃya. 16 Ck paæ¤Ãya. 17 Cv ekaæ. 18 Ck apaïïakaæceva-, Cv apaïïaka¤ceva sapaïïake cà corrected to -sapaïïaka¤cÃ, Cs apaïïakaæ ceva apaïïa¤cà corrected to -apaïïake ca (in a note appaïïakÃpaïïa¤cÃ). 19 Ck taæ gaïheyyadapaïïakan, Cs taæ gaïheyya apaïïakan. 20 Ck omits pana. 21 Cs omits hi. 22 Ck Cv sabbesam. 23 Ck apaïïakapaÂipadÃya ceva, Cs -paÂipadÃyayeva. 24 Ck -pÃramŤÃïa, Cv -pÃramiyo¤Ãïaæ. 25 Cv kulasampattiyo. 26 Cs datvÃ. >/ #<[page 106]># %<106 I. EkanipÃta. 1. Apaïïakavagga.>% maggadÃyikà apaïïakapaÂipadà nÃma catusu\<*<1>*>/ apÃyesu\<*<2>*>/ pa¤casu ca\<*<3>*>/ nÅcakulesu nibbattidÃyikà sapaïïakapaÂipa¬Ã\<*<4>*>/ nÃmÃ" 'ti imaæ apaï- ïakadhammadesanaæ dassetvà upari cattÃri saccÃni soÊasahi ÃkÃrehi pakÃsesi. SaccapariyosÃne sabbe pi te pa¤casatà upÃsakà sotÃpatti- phale patiÂÂhahiæsu. Satthà imaæ dhammadesanaæ ÃharitvÃ\<*<5>*>/ dassetvà dve vatthÆni ka- thetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnetvà dassesi: "Tasmiæ samaye bÃlasatthavÃhaputto Devadatto ahosi, tassa parisà Devadatta- parisà va\<*<6>*>/, paï¬itasatthavÃhaputtaparisà BuddhaparisÃ, paï¬ita- satthavÃhaputto pana aham eva ahosin" ti desanaæ niÂÂhapesi. Apaï- ïakajÃtakaæ $<2. VaïïupathajÃtaka.>$ AkilÃsuno ti. Imaæ dhammadesanaæ Bhagavà SÃvatthiyaæ viharanto kathesi. Kaæ Ãrabbhà 'ti. Ekaæ ossaÂÂhaviriyaæ bhikkhuæ. TathÃgate kira SÃvatthiyaæ viharante eko sÃvatthi- vÃsÅ\<*<7>*>/ kulaputto Jetavanaæ gantvà Satthu santike dhammadesanaæ sutvà pasannacitto kÃmesu ÃdÅnavaæ\<*<8>*>/ disvà pabbajitvà upasampadÃya pa¤cavassiko hutvà dve mÃtikà uggaïhitvà vipassanÃcÃraæ sikkhitvà Satthu santike attano cittaruciyaæ kammaÂÂhÃnaæ gahetvà ekaæ ara¤¤aæ\<*<9>*>/ pavisitvà vassaæ upagantvà temÃsaæ vÃyamanto obhÃsamattaæ và nimittamattaæ và uppÃdetuæ nÃsakkhi. Ath' assa etad ahosi: "SatthÃrà cattÃro puggalà kathitÃ, tesu mayà padaparamena bhavitabbaæ, n' atthi ma¤¤e\<*<10>*>/ mayhaæ imasmiæ attabhÃve maggo\<*<11>*>/ và phalaæ vÃ, kiæ karissÃmi ara¤¤avÃsena\<*<12>*>/, Satthu santikaæ\<*<13>*>/ gantvà rÆpaggappattaæ BuddhasarÅraæ olokento madhuradhammadesanaæ suïanto viharissÃmÅti" puna Jetavanam eva paccÃgamÃsi. Atha naæ sandiÂÂhà sambhattà Ãhaæsu: "Ãvuso, tvaæ Satthu santike kammaÂÂhÃ- naæ gahetvà `samaïadhammaæ karissÃmÅti' gato, idÃni pana Ãgantvà saægaïikÃya abhiramamÃno carasi, kin nu kho te pabbajitakiccaæ matthakaæ pattaæ, appaÂisandhiko jÃto sÅti. "Avuso ahaæ maggaæ và phalaæ và alabhitvà `abhabbapuggalena mayà bhavitabban' ti viriyaæ ossajitvà Ãgato 'mhÅti". "AkÃraïaæ\<*<14>*>/ te Ãvuso kataæ daÊha- viriyassa Satthu sÃsane pabbajitvà viriyaæ ossajantena, ehi TathÃga- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all three MSS. 2 Cv pÃyesu. 3 Cs omits ca. 4 Ck sappaïïaka-. 5 Cv omits ÃharitvÃ. 6 Cv omits va. 7 Ck Cv sÃvatthivÃsi. 8 Ck Cs Ãdinavaæ-. 9 Ck Cv araæ¤aæ. 10 Ck Cv maæ¤e. 11 Ck magge, Cs maggaæ. 12 Ck Cv araæ¤a-. 13 Ck santikÃ. 14 Cv akaranaæ. >/ #<[page 107]># %< 2. VaïïupathajÃtaka. (2). 107>% tassa taæ dassÃmÃ" 'ti taæ ÃdÃya Satthu santikaæ agamaæsu. Satthà disvà evam Ãha: "bhikkhave, tumhe etaæ bhikkhuæ aniccha- mÃnaæ ÃdÃya ÃgatÃ, kiæ kataæ iminÃ" ti. "Bhante ayaæ bhikkhu evarÆpe niyyÃnikasÃsane pabbajitvà samaïadhammaæ karonto viriyaæ ossajitvà Ãgato" ti. Atha naæ Satthà Ãha: "saccaæ kira tayà bhikkhu viriyaæ ossaÂÂhaæ". "Saccaæ BhagavÃ" ti. "Kiæ pana tvaæ bhikkhu evarÆpe sÃsane pabbajitvà appiccho ti và santuÂÂho ti và pavivitto ti và Ãraddhaviriyo ti vÃ\<*<1>*>/ evaæ attÃnaæ ajÃnÃpetvà ossaÂÂha- viriyo bhikkhÆ ti jÃnÃpesi, nanu tvaæ pubbe viriyavà ahosi, tayà ekena kataviriyaæ nissÃya marukantÃre\<*<2>*>/ pa¤casu sakaÂasatesu manussà ca goïà ca pÃnÅyaæ\<*<3>*>/ labhitvà sukhità jÃtÃ, idÃni kasmà viriyaæ ossajasÅti". So bhikkhu ettakena upatthambhito ahosi. Taæ pana kathaæ sutvà bhikkhÆ\<*<4>*>/ Bhagavantaæ yÃciæsu: "bhante idÃni iminà bhikkhunà viriyassa {ossaÂÂhabhÃvo} amhÃkaæ pÃkaÂo, pubbe pana etassa ekassa viriyaæ nissÃya marukantÃre goïamanussÃnaæ pÃnÅyaæ\<*<3>*>/ labhitvà sukhitabhÃvo paÂicchanno tumhÃkaæ sabba¤¤Æta¤Ãïass' eva\<*<5>*>/ pÃkaÂo, amhÃkam p' etaæ kÃraïaæ kathethÃ" 'ti. "Tena hi bhikkhave suïÃthÃ" 'ti Bhagavà tesaæ bhikkhÆnaæ satuppÃdaæ janetvà bhavan- tarena paÂicchannakÃraïaæ pÃkaÂaæ akÃsi: AtÅte KÃsiraÂÂhe BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto satthavÃhakule paÂisandhiæ gahetvà vayappatto pa¤cahi sakaÂasatehi vaïijjaæ karonto vicarati. So ekadà saÂÂhiyojanikaæ marukantÃraæ paÂipajji. Tasmiæ kantÃre sukhumavÃlikà muÂÂhinà gahità hatthe na tiÂÂhati, suriyuggamanato paÂÂhÃya aÇgÃrarÃsi viya uïhà hoti, na sakkà akkamituæ, tasmà taæ paÂipajjantà dÃrÆdakatelataï¬ulÃdÅni sakaÂehi ÃdÃya rattim eva gantvà aruïuggamane\<*<6>*>/ sakaÂÃni parivattaæ\<*<7>*>/ katvà matthake maï¬apaæ kÃretvà kÃlass' eva\<*<8>*>/ ÃhÃrakiccaæ niÂÂhÃpetvà chÃyÃya nisinnà divasaæ khepetvà atthaæ gate suriye sÃyamÃsaæ bhu¤jitvà bhÆmiyà sÅtalÃya jÃtÃya sakaÂÃni yojetvà gacchanti, samuddagamanasadisam eva gamanaæ hoti, thalaniyÃmako\<*<9>*>/ nÃma laddhuæ vaÂÂati, so tÃra- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck và ti. 2 Ck marÆ-. 3 Cv pÃniyaæ. 4 Ck bhikkhu. 5 Cs Cv sabbaæ¤uta-. 6 Ck arunugg-. 7 Cs parivattakaæ. 8 Cs sakalasseva corrected to kÃlasseva. 9 Ck -niyyÃmako, Cv phalaniyyÃmako. >/ #<[page 108]># %<108 I. EkanipÃta. 1. Apaïïakavagga.>% kasa¤¤Ãya\<*<1>*>/ satthaæ tÃreti\<*<2>*>/. So pi satthavÃho tasmiæ kÃle iminà va niyÃmena\<*<3>*>/ taæ kantÃraæ gacchanto ekÆnasaÂÂhiyojanÃni gantvà "idÃni ekaratten' eva marukantÃrà nikkhamanaæ bhavis- satÅti" sÃyamÃsaæ bhu¤jitvà sabbaæ dÃrÆdakaæ khepetvà sakaÂÃni yojetvà pÃyÃsi. NiyÃmako\<*<4>*>/ purimasakaÂe Ãsandiæ santharÃpetvà ÃkÃse tÃrakÃ\<*<5>*>/ olokento "ito pÃjethÃ\<*<6>*>/" 'ti vadamÃno nipajji. So dÅgham addhÃnaæ aniddÃyanabhÃvena kilanto niddaæ okkami, goïe\<*<7>*>/ nivattitvÃ\<*<8>*>/ Ãgatamaggam eva gaïhante na a¤¤Ãsi\<*<9>*>/. GoïÃ\<*<10>*>/ sabbarattiæ agamaæsu. NiyÃmako\<*<4>*>/ aruïuggamanavelÃya\<*<11>*>/ pa- buddho nakkhattaæ oloketvà "sakaÂÃni nivattetha\<*<12>*>/ nivattethÃ" 'ti Ãha. SakaÂÃni nivattetvà paÂipÃÂiæ karontÃnaæ yeva aruïo uggamano\<*<13>*>/. Manussà "hiyyo amhÃkaæ niviÂÂhakhandhÃvÃ- raÂÂhÃnam ev' etaæ, dÃrÆdakam pi no\<*<14>*>/ khÅïaæ\<*<15>*>/, idÃni 'mhà naÂÂhÃ" ti sakaÂÃni mocetvà parivattakena Âhapetvà matthake maï¬apaæ katvà attano attano sakaÂassa heÂÂhà anusocantà nipajjiæsu. Bodhisatto "mayi viriyaæ ossajante\<*<16>*>/ sabbe vinas- sissantÅti" pÃto sÅtalavelÃyam eva Ãhiï¬anto ekaæ dabbatiïa- gacchaæ disvà "imÃni tiïÃni heÂÂhà udakasinehena uÂÂhitÃni bhavissantÅti" cintetvà kuddÃlaæ gÃhÃpetvÃ\<*<17>*>/ taæ padesaæ khaïÃpesi. SaÂÂhihatthaÂÂhÃnaæ khaïiæsu. Ettakaæ ÂhÃnaæ khaïitvà paharantÃnaæ kuddÃlo heÂÂhà pÃsÃïe paÂiha¤¤i\<*<18>*>/, pa- haÂamatte sabbe viriyaæ ossajiæsu. Bodhisatto pana "imassa pÃsÃïassa heÂÂhà udakena bhavitabban" ti otaritvà pÃsÃïe Âhito onamitvÃ\<*<19>*>/ sotaæ odahitvà saddaæ Ãvajjento heÂÂhà udakassa pavattanasaddaæ sutvà uttaritvà cÆlÆpaÂÂhÃkaæ Ãha: "tÃta, tayà viriye ossaÂÂhe sabbe vinassissÃma, tvaæ viriyaæ anossajitvà imaæ ayakÆÂaæ gahetvà ÃvÃtaæ otaritvà etasmiæ pÃsÃïe pahÃraæ dehÅti\<*<20>*>/. So tassa vacanaæ sampaÂicchitvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cv -saæ¤Ãya. 2 Cs tÃresi. 3 Ck niyyÃmena. 4 Ck Cv niyyÃmako. 5 Ck kÃrakÃ. 6 Cv ito pÃjetha ito pÃjethÃ. 7 Ck Cv goïo. 8 Cs nivattetvÃ. 9 Ck Cv aæ¤Ãsi. 10 Ck goïo. 11 Ck arunugg-. 12 Cs omits nivattetha. 13 uggato? Cv uggamato, Cs aruïe uggamanato. 14 Ck ïo. 15 Cs khÅnaæ. 16 Cs ossajente. 17 Ck gÃhapetvÃ, Cs gÃhaïhÃpetvà corrected to gaïhÃpetvÃ, Cv gahÃpetvà corrected to gÃhÃpetvÃ. 18 Ck Cv -haæ¤i. 19 Cv oïamitvÃ. 20 Cs adds Ãha. >/ #<[page 109]># %< 2. VaïupathajÃtaka. (2). 109>% sabbesu viriyaæ ossajitvà Âhitesu pi\<*<1>*>/ viriyaæ anossajanto otaritvà pÃsÃïe pahÃraæ adÃsi. PÃsÃïo majjhe bhijjitvà heÂÂhà patitvà sotaæ sannirumhitvÃ\<*<2>*>/ aÂÂhÃsi. TÃlakkhandhappamÃïÃ\<*<3>*>/ udaka- vaÂÂi\<*<4>*>/ ugga¤chi\<*<5>*>/. Sabbe pÃnÅyaæ pivitvà nahÃyiæsu. AtirekÃni akkhayugÃdÅni phÃletvÃ\<*<6>*>/ yÃgubhattaæ pacitvà bhu¤jitvÃ\<*<7>*>/ goïe ca bhojetvà suriye atthaæ gate udakÃvÃÂasamÅpe\<*<8>*>/ dhajaæ\<*<9>*>/ bandhitvà icchitaÂÂhÃnaæ agamiæsu. Te tattha bhaï¬aæ vikkiïitvà dviguïaæ\<*<10>*>/ catugguïaæ bhogaæ labhitvà attano va- sanaÂÂhÃnam eva agamiæsu. Te tattha yÃvatÃyukaæ Âhatvà yathÃkammaæ gatÃ. Bodhisatto pi dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni\<*<11>*>/ katvà yathÃkammam eva gato. SammÃsambuddho imaæ dhammadesanaæ kathetvà abhisambuddho va imaæ gÃthaæ kathesi: @*>/ khaïantà udaÇgaïe tattha papaæ avinduæ, evaæ muni\<*<13>*>/ viriyabalÆpapanno akilÃsu vinde hadayassa santin ti. || Ja_I:2 ||>@ Tattha akilÃsuno ti nikkosajjà ÃraddhaviriyÃ, vaïïupathe ti, vaïïu vuccati vÃlukÃ, vÃlukÃmagge ti attho, khaïantà ti bhÆmiæ khaïamÃnÃ\<*<14>*>/, udaÇgaïe ti, ettha uda iti nipÃto, aÇgaïe ti attho, manussÃnaæ saæ- caraïaÂÂhÃne anÃvaÂe\<*<15>*>/ bhÆmibhÃge ti attho, tatthà ti tasmiæ vaïïupathe, papaæ avindun ti udakaæ labhiæsu, udakaæ\<*<16>*>/ hi papÅyanabhÃvena\<*<17>*>/ papà ti vuccati, pavaÂÂaæ\<*<18>*>/ và Ãpaæ papaæ, mahodakan ti attho; evan ti opamma- paÂipÃdanaæ\<*<19>*>/, munÅti\<*<20>*>/, monaæ vuccati ¤Ãïaæ, kÃyamoneyyÃdÅsu\<*<21>*>/ và a¤¤a- taraæ\<*<22>*>/, tena samannÃgatattà puggalo munÅti\<*<20>*>/ vuccati, so pan' esa agÃriyamuni anagÃriyamuni sekhamuni asekhamuni paccekamuni munimunÅti\<*<23>*>/ anekavidho, tattha agÃriyamunÅti gihÅ Ãgataphalo vi¤¤ÃtasÃsano\<*<24>*>/, anagÃriyamunÅti tathÃrÆpo va pabbajito, sekkhamunÅti sattasekhÃ, asekhamunÅti\<*<25>*>/ khÅïÃsavo, paccekamunÅti paccekasambuddho, munimunÅti sammÃsambuddho, imasmiæ pan' atthe sabba- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv omits pi. 2 Cs sannirumbhitvÃ. 3 Cs -ïaæ. 4 Ck Cv udakavaddhi, Cs -vaÂÂi corrected to -vaddhi. 5 Cs uggacchi. 6 Ck pÃletvÃ. 7 Cv adds Âhito. 8 Ck Cv udakavÃÂÃsamÅpe. 9 Ck dhadhaæ. 10 Ck Cv diguïaæ. 11 Ck Cv puæ¤Ãni. 12 Cs vannu-. 13 Ck muïi, Cv munÅ. 14 Cs khaïantÃ. 15 Cv anÃvace. 16 Ck Cv udakam. 17 Cs papÅyana- corrected, as it appears, to pivana-. 18 Cs pavaÂÂaæ corrected, as it appears, to pavaÂÂhaæ. 19 Ck -paÂipadÃnaæ, Cs -pÃÂipÃdanaæ. 20 Ck mÆnÅti. 21 Ck Cv -moïeyyÃdisu. 22 Ck Cv aæ¤ataraæ. 23 Ck municunÅti. 24 Cv viæ¤Ãta-. 25 Ck -mÆïÅti. >/ #<[page 110]># %<110 I. EkanipÃta. 1. Apaïïakavagga.>% saægÃhikavasena\<*<1>*>/ moneyyasaækhÃtÃya pa¤¤Ãya\<*<2>*>/ samannÃgato munÅti veditabbo, viriyabalÆpapanno ti viriyena c' eva kÃyabala¤Ãïabalena ca\<*<3>*>/ samannÃgato, akilÃsÆ ti nikkosajjo, kÃmaæ\<*<4>*>/ taco ca\<*<5>*>/ nahÃru\<*<6>*>/ ca aÂÂhi\<*<7>*>/ ca avasussatu upasussatu\<*<8>*>/ sarÅre maæsalohitan ti evaæ vuttena caturaÇgasamannÃgatena viriyena samannÃgatattà analaso, vinde hadayassa santin ti cittassa pi hadayarÆ- passa pi sÅtalabhÃvakaraïena santin ti saækhaæ gataæ jhÃnavipassanÃbhi¤¤Ã- arahattamagga¤ÃïasaækhÃtaæ\<*<9>*>/ arivadhammaæ vindati paÂilabhatÅti attho. Bha- gavatà hi: "dukkhaæ bhikkhave kusÅto viharati vokiïïo pÃpakehi akusalehi dhammehi mahanta¤ ca sadatthaæ parihÃpeti, Ãraddhaviriyo ca\<*<10>*>/ kho bhikkhave sukhaæ viharati pavivitto pÃpakehi akusalehi dhammehi mahanta¤ ca sadatthaæ paripÆreti\<*<11>*>/, na bhikkhave hÅnena aggassa pattÅ\<*<12>*>/ hotÅti" evaæ anekehi suttehi kusÅtassa dukkhavihÃro Ãraddhaviriyassa sukhavihÃro saævaïïito, idhÃpi Ãraddha- viriyassa akatÃbhinivesassa\<*<13>*>/ vipassakassa viriyabalena adhigantabbaæ, tam eva sukhavihÃraæ dassento "evaæ muni\<*<14>*>/ viriyabalÆpapanno akilÃsu vinde hadayassa santin" ti Ãha. Idaæ vuttaæ hoti: "yathà te vÃïijà akilÃsuno vaïïupathe\<*<15>*>/ khaïantà udakaæ labhiæsu evaæ imasmim pi\<*<16>*>/ sÃsane akilÃsu hutvà vÃyamamÃno paï¬ito\<*<17>*>/ bhikkhu imaæ jhÃnÃdibhedaæ hadayasantiæ\<*<18>*>/ labhati, so tvaæ bhikkhu pubbe udakamattassa atthÃya viriyaæ katvà idÃni evarÆpe maggaphalatthÃya\<*<19>*>/ niyyÃnikasÃsane kasmà viriyaæ ossajasÅti". Evaæ imaæ dhammadesanaæ dassetvà cattÃri saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne ossaÂÂhaviriyo bhikkhu aggaphale arahatte patiÂÂhÃsi. Satthà dve vatthÆni kathetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnetvà dassesi: "Tasmiæ samaye viriyaæ anossajitvà pÃsÃïaæ bhinditvà mahÃjanassa udakadÃyako cÆlÆpaÂÂhÃko\<*<20>*>/ ayaæ ossaÂÂhaviriyo bhikkhu ahosi, avasesaparisà idÃni Buddhaparisà jÃtÃ, satthavÃha- jeÂÂhako pana aham eva ahosin" ti desanaæ niÂÂhÃpesi. Vaïïu- pathajÃtakaæ\<*<15>*>/. $<3. SerivÃïijajÃtaka.>$ Idha ce hi naæ virÃdhesÅti. Imam\<*<21>*>/ pi dhammadesanaæ Bhagavà SÃvatthiyaæ viharanto ekaæ ossaÂÂhaviriyam eva bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Taæ hi purimanayen' eva bhikkhÆhi ÃnÅtaæ Satthà Ãha: "tvaæ bhikkhu\<*<22>*>/ evarÆpe maggaphaladÃyake \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck sabbÃhikavasena. 2 Ck Cv paæ¤Ãya. 3 Cs viriyabalÆpapanno ti kÃyabalena ceva ¤Ãnabalena ca. 4 Ck kÃman, Cv kÃman corrected to kÃmaæ. 5 Ck omits ca. 6 Ck Cv nahÃrÆ. 7 Ck Cv aÂÂhÅ. 8 Cv omits upasussatu. 9 Ck Cv -bhiæ¤Ã-. 10 Cv va. 11 Ck pÆreti. 12 so all three MSS. 13 Cv akatÃdhini-. 14 Cv munÅ. 15 Cs vannu-. 16 Cv hi. 17 Ck paï¬ite. 18 Ck Cv hadayassa santiæ. 19 Cv magge-. 20 Cs -ÂÂhÃke. 21 Ck Cv idam. 22 Ck bhikkhu tvaæ. >/ #<[page 111]># %< 3. SerivÃïijÃtaka. (3). 111>% sÃsane pabbajitvà viriyaæ ossajanto satasahassagghanikÃya\<*<1>*>/ ka¤- canapÃtiyà parihÅno SerivavÃïijo\<*<2>*>/ viya ciraæ socissasÅti. BhikkhÆ tassa atthassÃvibhÃvatthaæ\<*<3>*>/ Bhagavantaæ yÃciæsu. Bhagavà bhavan- tarena paÂicchannaæ kÃraïaæ pÃkaÂaæ akÃsi: AtÅte ito pa¤came kappe Bodhisatto SerivaraÂÂhe Se- rivo nÃma kacchapuÂavÃïijo\<*<4>*>/ ahosi. So Serivà nÃma ekena lolakacchapuÂavÃïijena\<*<5>*>/ saddhiæ TelavÃhaæ\<*<6>*>/ nÃma nadiæ utta- ritvà Andhapuraæ nÃma nagaraæ pavisanto nagaravÅthiyo bhÃjetvà attano pattavÅthiyà bhaï¬aæ vikkiïanto\<*<7>*>/ cari. Itaro attano pattaæ\<*<8>*>/ vÅthiæ gaïhi. Tasmi¤ ca nagare ekaæ seÂÂhi- kulaæ parijiïïaæ ahosi, sabbe puttabhÃtikà ca dhana¤ ca parikkhayaæ agamÃsi. EkÃ\<*<9>*>/ dÃrikà ayyakÃya saddhiæ avasesà ahosi. Tà dve pi paresaæ bhatiæ katvà jÅvanti. Gehe pana tesaæ mahÃseÂÂhinà paribhuttapubbà suvaïïapÃti bhÃjanantare nikkhittà dÅgharattaæ avala¤jiyamÃnÃ\<*<10>*>/ malaggahÅtÃ\<*<11>*>/ ahosi. Tà tassà suvaïïapÃtibhÃvam pi na jÃnanti. So lolavÃïijo tasmiæ samaye "maïike gaïhatha\<*<12>*>/, maïike gaïhathÃ" 'ti vicaranto gharadvÃraæ pÃpuïi. Sà kumÃrikà taæ disvà ayyakaæ Ãha: "amma mayhaæ ekaæ pilandhanaæ\<*<13>*>/ gaïhÃ" 'ti. "Amma mayaæ duggatÃ, kiæ datvà gaïhissÃmÃ" 'ti. "Ayaæ no pÃti atthi\<*<14>*>/ no ca amhÃkaæ upakÃrÃ, imaæ datvà gaïhÃ" 'ti. Sà vÃnijaæ\<*<15>*>/ pakkosÃpetvà Ãsane {nisÅdÃpetvÃ} taæ pÃtiæ datvà "ayya imaæ gahetvà tava bhaginiyà ki¤cid eva dehÅti" Ãha. VÃïijo\<*<16>*>/ pÃtiæ hatthena gahetvà "suvaïïapÃti bhavis- satÅti" parivattetvà pÃtipiÂÂhiyÃ\<*<17>*>/ sÆciyà lekhaæ ka¬¬hitvÃ\<*<18>*>/ suvaïïabhÃvaæ ¤atvÃ\<*<19>*>/ "imesaæ ki¤ci adatvà va imaæ pÃtiæ\<*<20>*>/ harissÃmÅti" "ayaæ kiæ agghati\<*<21>*>/, addhamÃsako pi 'ssà mÆlaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all three MSS. 2 Cs serivÃïijo, Ck serivavÃnijo corrected to serivÃnijo. 3 Cs tassatthÃvibhÃ-, Cv tassatthassÃvi-. 4 Ck Cv -vÃnijo, Cs adds vohÃratthÃya gacchanto. 5 Cv -vÃnijena. 6 Cv kelavÃhaæ, Cs adds in parenthesi tÅlavÃhaæ. 7 Ck vikkinanto. 8 Ck pattaæ corrected to patta. 9 Ck Cv eka. 10 Ck avarijÅyamÃnà corrected to avajÅyamÃnÃ, Cv avala¤jÅyamÃnÃ. 11 Cs malaggahitÃ. 12 Ck omits maïike gaïhatha. 13 Ck piÊandhanaæ. 14 Ck Cv anatthi. 15 Ck vÃnijaæ. 16 Ck vÃnijo. 17 Ck Cv pÃtipiÂÂhiæ, Cs pÃtipiÂÂhiyà corrected to pÃtippiÂÂhiæ. 18 Cs ka¬¬itvÃ. 19 Cs jÃnitvÃ. 20 Ck pÃti. 21 Ck agghiti. >/ #<[page 112]># %<112 I. EkanipÃta. 1. Apaïïakavagga.>% na hotÅti" bhÆmiyaæ khipitvà uÂÂhÃyÃsanà pakkÃmi. Tena\<*<1>*>/ pavisitvà nikkhantavÅthiæ\<*<2>*>/ itaro pavisituæ labbhatÅti Bodhi- satto taæ vÅthiæ\<*<3>*>/ pavisitvà "maïike gaïhathÃ" 'ti taæ eva gharadvÃraæ pÃpuïi. Puna sà kumÃrikà tath' eva ayyakaæ Ãha. Atha naæ ayyakà "amma, paÂhamaæ ÃgatavÃïijo pÃtiæ bhÆmiyaæ\<*<4>*>/ khipitvà gato, idÃni kiæ datvà gaïhissÃmÃ" 'ti Ãha. "Amma, so vÃïijo pharusavÃco, ayaæ pana piyadassano mu- dusallÃpo, app-eva nÃma naæ gaïheyyÃ" 'ti. "Tena hi pakkosÃ" 'ti. Sà taæ pakkosi. Ath' assa gehaæ pavisitvà nisinnassa taæ pÃtiæ adaæsu. So tassà suvaïïapÃtibhÃvaæ ¤atvà "amma, ayaæ pÃti satasahassaæ agghati, pÃÂiagghanaka- bhaï¬am\<*<5>*>/ mayhaæ hatthe n' atthÅti" Ãha. "Ayya, paÂhamaæ ÃgatavÃïijo `ayaæ addhamÃsakam pi na agghatÅti' bhÆmiyaæ khipitvà gato, ayaæ pana tava pu¤¤ena suvaïïapÃti jÃtà bhavissatÅti mayaæ imaæ tuyhaæ dema, ki¤cid eva no datvà imaæ gahetvà yÃhÅti". Bodhisatto tasmiæ khaïe hatthagatÃni pa¤ca kahÃpaïasatÃni\<*<6>*>/ pa¤casatagghaïaka¤\<*<7>*>/ ca bhaï¬aæ sabbaæ datvà "mayhaæ imaæ tula¤ ca pasibbaka¤ ca aÂÂha ca kahÃpaïe\<*<8>*>/ dethÃ" 'ti ettakaæ yÃcitvà ÃdÃya pakkÃmi. So sÅgham eva nadÅtÅraæ gantvà nÃvikassa aÂÂha kahÃpaïe\<*<9>*>/ datvà nÃvaæ abhirÆhi. Tato lolavÃïijo\<*<10>*>/ pi puna gehaæ\<*<11>*>/ gantvà "Ãhara- tha taæ\<*<12>*>/ pÃtiæ, tumhÃkaæ ki¤cid eva dassÃmÅti" Ãha. Sà taæ paribhÃsitvà "tvaæ amhÃkaæ satasahassagghanikaæ\<*<13>*>/ suvaïïa- pÃtiæ addhamÃsakagghanikam\<*<13>*>/ pi na akÃsi, tuyhaæ pana sÃmikasadiso eko dhammikavÃïijo amhÃkaæ sahassaæ datvà taæ ÃdÃya gato" ti Ãha. Taæ sutvà "tassa satasahassaggha- nikÃya\<*<13>*>/ hi\<*<14>*>/ suvaïïapÃtiyà parihÅno 'mhi, mahÃjÃnikaro vata me ayan\<*<15>*>/" ti sa¤jÃtabalavasoko satiæ\<*<16>*>/ paccupaÂÂhÃpetuæ asak- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck kena, Cv ekena. 2 Ck -vÅthi, Cv -vÅthÅ. 3 Cs vÅthi. 4 Cs bhÆmiæ. 5 so all three MSS. 6 Cs kahÃpana-. 7 Cs Cv -satagghana-. 8 Cs aÂÂha kahÃpane ca, Ck Cv aÂÂha ca kahÃpane. 9 Cs Cv kahÃpane. 10 Ck -vÃnijo. 11 Ck puïa gehÃ. 12 Cs naæ? 13 so all three MSS. 14 Cs omits hi. 15 Cv ayaæ. 16 all three MSS. sati. >/ #<[page 113]># %< 3. SerivÃïijajÃtaka. (3). 113>% konto visa¤¤Å\<*<1>*>/ hutvà attano hatthagate kahÃpaïe\<*<2>*>/ c' eva bhaï¬aka¤ ca gharadvÃre yeva vikiritvà nivÃsanapÃrupanam pahÃya\<*<3>*>/ tulÃdaï¬aæ muggaraæ katvà ÃdÃya Bodhisattassa anupadaæ pakkanto nadÅtÅraæ gantvà Bodhisattaæ gacchantaæ disvà "ambho\<*<4>*>/ nÃvika\<*<5>*>/ nÃvaæ nivattehÅti" Ãha. Bodhisatto "mà nivattayÅti\<*<6>*>/" paÂisedheti. ItarassÃpi Bodhisattaæ gac- chantaæ passantassa passantassa balavasoko udapÃdi. Hadayaæ uïhaæ ahosi, mukhato lohitaæ ugga¤chi, vÃpikaddamo viya hadayaæ phali. So Bodhisatte ÃghÃtaæ bandhitvà tatth' eva jÅvitakkhayaæ pÃpuïi. Idaæ paÂhamaæ Devadattassa Bodhi- satte ÃghÃtabandhanaæ. Bodhisatto dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karitvà yathÃkammaæ agamÃsi. SammÃsambuddho imaæ dhammadesanaæ kathetvà abhisambuddho va imaæ gÃthaæ kathesi: @@ Tattha idha ce hi naæ virÃdhesi saddhammassa niyÃmatan ti imasmiæ sÃsane etaæ saddhammassa niyÃmatÃsaækhÃtaæ\<*<7>*>/ sotÃpattimaggaæ virÃdhesi yadi virÃdhesi viriyaæ ossajanto nÃdhigacchasi na paÂilabhasÅti attho, ciraæ tvaæ anutapessasÅti evaæ sante tvaæ dÅgham addhÃnaæ socanto pari- devanto a¤utapessasi, athavà ossaÂÂhaviriyatÃya ariyamaggassa virÃdhitattà dÅgha- rattaæ nirayÃdÅsu\<*<8>*>/ uppanno nÃnappakÃrÃni dukkhÃni anubhavanto anutapessasi kilamissasÅti\<*<9>*>/, ayam ettha attho; kathaæ: SerivÃyaæ va vÃïijo\<*<10>*>/ ti, Serivà ti evaænÃmako 'yam, và 'ti yathÃ, idaæ vuttaæ hoti: yathà pubbe Serivà nÃma vÃïijo satasahassagghanikaæ\<*<11>*>/ suvaïïapÃtiæ labhitvà tassa gahaïatthÃya\<*<12>*>/ viriyaæ akatvà tato parihÅno anutappi evam eva tvam\<*<13>*>/ pi imasmiæ sÃsane paÂiyatta- suvaïïapÃtisadisaæ ariyamaggaæ ossaÂÂhaviriyatÃya anadhigacchanto tato parihÅno dÅgharattaæ anutappissasi\<*<14>*>/, sace pana viriyaæ na ossajissasi\<*<15>*>/ paï¬ita- vÃïijo suvaïïapÃtiæ viya mama sÃsane navavidham pi lokuttaradhammaæ\<*<16>*>/ paÂilabhissasÅti\<*<17>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cv visaæ¤Å. 2 Ck kahÃpane. 3 Cs -pÃrÆpanaæ pahÃya. 4 Ck amho. 5 Ck nÃvikÃ. 6 Cs nivattehÅti corrected to nivatteyÅti. 7 all three MSS. -tÃ. 8 Cv -disu. 9 Cs kilamessasÅti. 10 Ck vÃnijo. 11 so all three MSS. 12 Ck gahana-. 13 Cs tvaæ. 14 Cs anutapissasi, Cv anutappissasÅ corrected to anutapissasÅ. 15 Cv ossajissasÅ. 16 Cs lokuttaraæ-. 17 all three MSS. -ssatÅti. >/ #<[page 114]># %<114 I. EkanipÃta. 1. Apaïïakavagga.>% Evam assa Satthà arahattena\<*<1>*>/ kÆÂaæ gaïhanto imaæ dhamma- desanaæ dassetvà cattÃri saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne ossaÂÂha- viriyo bhikkhu aggaphale arahatte\<*<2>*>/ patiÂÂhÃsi. SatthÃpi dve vatthÆni kathetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnetvà dassesi: "Tadà bÃlavÃïijo\<*<3>*>/ Devadatto ahosi, paï¬itavÃïijo aham eva ahosin" ti desanaæ niÂÂhÃpesi. SerivÃïijajÃtakaæ\<*<4>*>/. $<4. CullakaseÂÂhijÃtaka.>$ Appakena pi medhÃvÅti. Imaæ dhammadesanaæ Bhagavà RÃjagahaæ upanissÃya JÅvakambavane viharanto Cullapantha- kattheraæ Ãrabbha kathesi. Tattha\<*<5>*>/ Cullapanthakassa tÃva nibbatti kathetabbÃ. RÃjagahe kira dhanaseÂÂhikulassa dhÅtà attano dÃsen' eva saddhiæ santhavaæ katvà "a¤¤e pi me imaæ kammaæ jÃneyyun" ti bhÅtà evam Ãha: "amhehi imasmiæ ÂhÃne vasituæ na sakkÃ, sace me mÃtÃpitaro. imaæ dosaæ jÃnissanti khaï¬Ãkhaï¬aæ karissanti, videsaæ gantvà vasissÃmÃ" 'ti hatthasÃraæ gahetvà aggadvÃrena nikkhamitvà "yattha và tattha và a¤¤ehi ajÃnanaÂÂhÃnaæ gantvà vasissÃmÃ" 'ti ubho pi agamaæsu. Tesaæ ekasmiæ ÂhÃne vasantÃnaæ saævÃsam anvÃya tassà kucchiyaæ gabbho patiÂÂhÃsi. Sà gabbhaparipÃkam Ãgamma sÃmikena saddhiæ mantesi: "gabbho me paripÃkaæ gato, ¤Ãtibandhuvirahite ca ÂhÃne gabbhavuÂÂhÃnaæ nÃma ubhinnam pi amhÃkaæ dukkham eva, kulagehaæ gacchÃmÃ" 'ti. So "ajja gacchÃma, sve gacchÃmÃ" 'ti\<*<6>*>/ divase\<*<7>*>/ atikkÃmesi. Sà cintesi: "ayaæ bÃlo attano dosamahantatÃya gantuæ na ussahati, mÃtÃpitaro nÃma ekantahitÃ, ayaæ gacchatu và mà và mayà gantuæ vaÂÂatÅti"\<*<8>*>/. Tasmiæ gehà nikkhante gehaparikkhÃraæ paÂisÃmetvà attano kulagharaæ gatabhÃvaæ anantaragehavÃsÅnaæ\<*<9>*>/ Ãrocetvà maggaæ paÂipajji. Atha so puriso gharaæ Ãgato taæ adisvÃ\<*<10>*>/ paÂivissake pucchitvà "kulagharaæ gatÃ" ti sutvà vegena anubandhitvà antarÃmagge\<*<11>*>/ sampÃpuïi. TassÃpi tatth' eva gabbhavuÂÂhÃnaæ ahosi. So "kiæ idaæ bhadde" ti pucchi. "SÃmi, eko putto jÃto" ti. "IdÃni kiæ karissÃmÃ" 'ti. "Yass' atthÃya mayaæ kulagharaæ gaccheyyÃma taæ kammaæ antarà va nipphannaæ\<*<12>*>/, tattha gantvà kiæ karissÃma, nivattÃmÃ" 'ti dve pi ekacittà hutvà nivattiæsu. Tassa ca dÃrakassa panthe jÃtattà Panthako ti nÃmaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs arahatte. 2 Ck arahattaæ. 3 Ck -vÃnijo. 4 Ck -vÃnija-. 5 Cs omits tattha. 6 Ck so ajja gacchÃmà ti. 7 Ck divade. 8 Ck Cv vaddhatÅti. 9 Cs antarageha-, Ck anantaragehavÃsinaæ. 10 Ck disvÃ. 11 Ck anantarÃ-. 12 Cv nippanno. >/ #<[page 115]># %< 4. CullakaseÂÂhijÃtaka. (4). 115>% akaæsu. Tassà na cirass' eva aparo pi gabbho patiÂÂhahi. Sabbaæ purimanayen' eva vitthÃretabbaæ. Tassa pi dÃrakassa panthe jÃtattà paÂhamajÃtassa MahÃpanthako ti nÃmaæ katvà itarassa Cullapanthako ti nÃmaæ akaæsu. Te dve pi dÃrake gahetvà attano vasanaÂÂhÃnam eva ÃgatÃ. Tesaæ tattha vasantÃnaæ ayaæ PanthadÃrako a¤¤e\<*<1>*>/ dÃrake\<*<2>*>/ cullapità ti ayyako ti ayyakà ti\<*<3>*>/ vadante\<*<4>*>/ sutvà mÃtaraæ pucchi: "amma a¤¤e\<*<1>*>/ dÃrakà cullapità ti ayyako ti ayyakà ti\<*<5>*>/ vadanti, amhÃkaæ ¤Ãtakà n' atthÅti". "ùma tÃta, tumhÃkaæ ettha ¤Ãtakà n' atthi, RÃjagaha- nagare pana\<*<6>*>/ vo dhanaseÂÂhi\<*<7>*>/ nÃma ayyako, tattha tumhÃkaæ bahu¤Ã- takÃ" ti. "Kasmà tattha na gacchÃma ammÃ" ti. Sà attano agamanakÃ- raïaæ\<*<8>*>/ puttassa kathetvà puttesu punappuna kathentesu sÃmikaæ Ãha: "ime dÃrakà ativiya kilamenti, kiæ no mÃtÃpitaro disvà maæsaæ khÃ- dissanti, ehi dÃrakÃnaæ ayyakakulaæ dassemÃ" 'ti. "Ahaæ sammukhà va ÂhÃtuæ na sakkhissÃmi, taæ pana tattha nayissÃmÅti\<*<9>*>/". "SÃdhu ayya, yena kenaci nayena dÃrakÃnaæ ayyakakulam\<*<10>*>/ eva daÂÂhuæ vaÂÂatÅti\<*<11>*>/". Dve pi janà dÃrake ÃdÃya anupubbena RÃjagahaæ\<*<12>*>/ patvà nagaradvÃre\<*<13>*>/ ekissà sÃlÃya nivÃsaæ kappetvà dÃrakamÃtà dve dÃrake gahetvÃ\<*<14>*>/ ÃgatabhÃvaæ mÃtÃpitunnaæ ÃrocÃpesi. Te taæ sÃsanaæ sutvà "saæsÃre carantÃnaæ na putto dhÅtÃ\<*<15>*>/ nÃma n' atthi, te amhÃkaæ mahÃparÃ- dhikÃ, na sakkà tehi amhÃkaæ cakkhupathe ÂhÃtuæ, ettakaæ pana nÃma dhanaæ gahetvà dve pi janà phÃsukaÂÂhÃnaæ gantvà jÅvantu, dÃrake\<*<16>*>/ pana idha pesentÆ" ti. SeÂÂhidhÅtà mÃtÃpitÆhi\<*<17>*>/ pesitaæ dhanaæ gahetvà dÃrake ÃgatadÆtÃnaæ yeva hatthe datvà pesesi. DÃrakà ayyakakule va¬¬hanti. Tesu Cullapanthako atidaharo, MahÃ- panthako pana ayyakena saddhiæ Dasabalassa dhammakathaæ sotuæ gacchati. Tassa niccaæ Satthu sammukhà dhammaæ suïantassa pabbajjÃya cittaæ nami. So ayyakaæ Ãha: "sace tumhe sampa- Âicchatha ahaæ pabbajeyyan" ti. "Kiæ vadesi tÃta, mayhaæ sakalalo- kassÃpi pabbajato tav' eva\<*<18>*>/ pabbajjà bhaddikÃ, sace sakkosi pabbaja tÃtÃ" 'ti sampaÂicchitvà Satthu santikaæ gato. Satthà "kiæ mahÃseÂÂhi dÃrako te laddho" ti. "ùma bhante, ayaæ dÃrako mayhaæ nattÃ\<*<19>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cv aæ¤e. 2 Ck dÃrako. 3 Cs cullapitÃayyakoayyakÃti, Cv cullapitÃtiayyakotiayyakati. 4 Cs vadantesu. 5 Ck cullapitÃayyikotiayyikÃti, Cs cullapitÃayyakoayyakÃti, Cv cullapitÃtiayyakotiayyakati. 6 Cs omits pana. 7 so all three MSS. 8 Cs Ãgamana-. 9 Cs na sakkhissÃmi tvaæ pana tattha nayissÃmi, Cv na sakkhissÃmi taæ pana nayissÃmÅti. 10 Ck ayyakulam. 11 Ck Cv vaddhatÅti. 12 Cv -gaham. 13 Ck -dvÃrena. 14 Cs ÃdÃya. 15 Cs repeats dhÅtÃ, Cv na dhÅtÃ. 16 Ck dÃrako. 17 Cv -pituhi. 18 Cs tameva. 19 Ck nattaæ. >/ #<[page 116]># %<116 I. EkanipÃta. 1. Apaïïakavagga.>% `tumhÃkaæ santike pabbajÃmÅti\<*<1>*>/ Ãha". Satthà a¤¤ataraæ\<*<2>*>/ piï¬a- cÃrikaæ "imaæ dÃrakaæ pabbÃjehÅti" ÃïÃpesi\<*<3>*>/. Thero tassa taca- pa¤cakakammaÂÂhÃnaæ Ãcikkhitvà pabbÃjesi. So bahuæ Buddha- vacanaæ uggaïhitvà paripuïïavasso upasampadaæ labhi, upasampanno yonisomanasikÃre kammaæ karonto arahattam\<*<4>*>/ pÃpuïi\<*<5>*>/. So jhÃna- sukhena maggasukhena ca vÅtinÃmento cintesi: "sakkà nu kho imaæ sukhaæ Cullapanthakassa dÃtun" ti. Tato ayyakaseÂÂhissa santikaæ gantvà "mahÃseÂÂhi sace tumhe sampaÂicchatha ahaæ Cullapanthakaæ pabbÃjeyyan" ti Ãha. "PabbÃjetha bhante" ti. Thero Cullapanthaka- dÃrakaæ pabbÃjetvà dasasu sÅlesu patiÂÂhÃpesi. CullapanthakasÃmaïero pabbajitvà va dandho ahosi. Padumaæ yathà kokanadaæ sugandhaæ pÃto siyà phullam avÅtagandhaæ AÇgÅrasam passa\<*<6>*>/ virocamÃnaæ tapantam Ãdiccam iv' antalikkhe ti imaæ ekaæ gÃtham catuhi\<*<7>*>/ mÃsehi gaïhituæ nÃsakkhi. So kira KassapasammÃsambuddhakÃle pabbajitvà pa¤¤avÃ\<*<8>*>/ hutvà a¤¤atarassa\<*<2>*>/ dandhabhikkhuno uddesagahaïakÃle parihÃsakeÊiæ\<*<9>*>/ akÃsi. So bhikkhu tena parihÃsena\<*<10>*>/ lajjito n' eva uddesaæ gaïhi na sajjhÃyam akÃsi. Tena kammenÃyaæ pabbajitvà va\<*<11>*>/ dandho jÃto, gahitagahitaæ padaæ upari upari gaïhantassa nassati, tassa imam eva gÃthaæ gahetuæ vÃyaman- tassa cattÃro mÃsà atikkantÃ. Atha naæ MahÃpanthako Ãha: "Panthaka, tvaæ imasmiæ sÃsane abhabbo, catuhi\<*<7>*>/ mÃsehi ekaæ gÃtham pi gahetuæ na sakkosi\<*<12>*>/, pabbajitakiccaæ pana tvaæ kathaæ matthakaæ pÃpessasi, nikkhama ito vihÃrÃ" ti nikka¬¬hi. Cullapanthako Buddha- sÃsane sinehena gihibhÃvaæ\<*<13>*>/ na pattheti. Tasmi¤ ca kÃle MahÃ- panthako bhattuddesako hoti. JÅvako KomÃrabhacco\<*<14>*>/ bahuæ gandha- mÃlaæ ÃdÃya attano ambavanaæ gantvà SatthÃraæ pÆjetvà dhammaæ sutvà uÂÂhÃyÃsanà Dasabalaæ vanditvà MahÃpanthakaæ upasaækamitvà "kittakà bhante Satthu santike bhikkhÆ" ti pucchi. "Pa¤camattÃni satÃnÅti." "Sve bhante buddhapamukhÃni pa¤ca bhikkhusatÃni ÃdÃya amhÃkaæ nivesane bhikkhaæ gaïhathÃ" 'ti. "UpÃsaka, Cullapanthako nÃma dandho avirÆÊhidhammo\<*<15>*>/, taæ Âhapetvà sesÃnaæ nimantaïaæ\<*<16>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck pabbajjÃmÅti. 2 Ck Cv aæ¤a-. 3 Cv ÃnÃpesi. 4 Ck arahattaæ. 5 Ck pÃpuni. 6 Ck phassa. 7 so all three MSS. 8 Ck Cv paæ¤avÃ. 9 Ck -keÊaæ, Cv paribhÃsakeliæ. 10 Cv paribhÃsena. 11 Cs omits va. 12 Cs gahetumasakkosi. 13 Ck Cs gihÅ-. 14 Ck -bhaï¬o. 15 Cv avirulhi-. 16 Cv nimantanaæ. >/ #<[page 117]># %< 4. CullakaseÂÂhijÃtaka. (4). 117>% paÂicchÃmÅti" thero Ãha. Taæ sutvà Cullapanthako cintesi: "thero ettakÃnaæ bhikkhÆnaæ nimantaïaæ paÂicchanto maæ bÃhiraæ katvà paÂicchati, nissaæsayaæ mayhaæ bhÃtikassa mayi cittaæ\<*<1>*>/ bhinnaæ bhavissati, kiæ dÃni mayhaæ iminà sÃsanena, gihÅ hutvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni\<*<2>*>/ karonto jÅvissÃmÅti" so punadivase pÃto va "gihÅ bhavissÃ- mÅti" pÃyÃsi. Satthà paccÆsakÃle yeva lokaæ olokento imaæ kÃraïaæ disvà paÂhamataraæ gantvà Cullapanthakassa gamanamagge dvÃra- koÂÂhake caækamanto aÂÂhÃsi. Cullapanthako gharà nikkhamanto SatthÃraæ disvà upasaækamitvà vandi. Atha naæ Satthà "kahaæ pana tvaæ Cullapanthaka imÃya velÃya gacchasÅti" Ãha. "BhÃtà maæ bhante nikka¬¬hati, tenÃhaæ vibbhamituæ gacchamÅti. "Culla- panthaka, tava pabbajjà nÃma mama santakÃ, bhÃtarà nikka¬¬hito kasmà mama santikaæ nÃga¤chi, ehi kin te gihibhÃvena\<*<3>*>/, mama santike bhavissasÅti" Cullapanthakaæ ÃdÃya gantvà gandhakuÂipamukhe nisÅdÃpetvà "Cullapanthaka puratthÃbhimukho hutvà imaæ pilotikaæ rajoharaïaæ rajoharaïan ti parimajjanto idh' eva hohÅti" iddhiyà abhisaækhaÂaæ parisuddhaæ pilotikaæ datvà kÃle Ãrocite bhikkhu- saæghaparivuto JÅvakassa gehaæ gantvà pa¤¤attÃsane\<*<4>*>/ nisÅdi. Culla- panthako\<*<5>*>/ pi suriyaæ olokento taæ\<*<6>*>/ pilotikakhaï¬aæ rajoharaïaæ rajoharaïan ti parimajjanto nisÅdi. Tassa taæ pilotikakhaï¬aæ pari- majjantassa parimajjantassa kiliÂÂhaæ ahosi. Tato cintesi: "idaæ pilotikakhaï¬aæ ativiya\<*<7>*>/ parisuddhaæ, imaæ pana attabhÃvaæ nissÃya purimapakatiæ vijahitvà evaæ kiliÂÂhaæ jÃtaæ, aniccà vata saækhÃrà ti khayavayaæ paÂÂhapento vipassanaæ va¬¬hesi. Satthà Cullapan- thakassa\<*<5>*>/ cittaæ vipassanaæ\<*<8>*>/ ÃrÆÊhan ti ¤atvà "Cullapanthaka\<*<5>*>/, tvaæ `etaæ pilotikakhaï¬am eva saækiliÂÂhaæ rajara¤jitaæ\<*<9>*>/ jÃtan' ti mà sa¤¤aæ kari, abbhantare pana\<*<10>*>/ te rÃgarajÃdayo atthi, te harÃhÅti vatvà obhÃsaæ vissajjetvà purato nisinno viya pa¤¤ÃyamÃnarÆpo\<*<11>*>/ hutvà imà gÃthà abhÃsi: RÃgo rajo na ca pana reïu\<*<12>*>/ vuccati, rÃgass' etaæ adhivacanaæ rajo ti; etaæ rajaæ vippajahitvà bhikkhavo viharanti te vigatarajassa sÃsane. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs nissaæsayaæ mayi bhÃtikassa cittaæ. 2 Ck Cv puæ¤Ãni. 3 Ck Cs gihÅ-. 4 Cs pa¤¤atte Ãsane, Ck Cv paæ¤attÃsane. 5 Ck Cv cÆla-. 6 Ck tÃ. 7 Cs ati. 8 Cs vipassanÃ. 9 Ck raja¤jitaæ corrected to ra¤jitaæ. 10 Cs omits pana. 11 Ck Cv paæ¤Ã-. 12 Ck renu. >/ #<[page 118]># %<118 I. EkanipÃta. 1. Apaïïakavagga.>% Doso rajo --pe--. Moho rajo na ca pana reïu\<*<1>*>/ vuccati, mohass' etaæ adhivacanaæ rajo ti; etaæ rajaæ vippajahitvà bhikkhavo viharanti te vigatarajassa sÃsane ti. GÃthÃpariyosÃne Cullapanthako\<*<2>*>/ saha paÂisambhidÃhi arahattam\<*<3>*>/ pÃpuïi\<*<4>*>/, PaÂisambhidÃhi yev' assa tÅïi\<*<5>*>/ PiÂakÃni Ãgamiæsu\<*<6>*>/. So kira pubbe rÃjà hutvà nagaraæ padakkhiïaæ karonto\<*<7>*>/ nalÃÂato sede mu¤cante\<*<8>*>/ parisuddhena sÃÂakena nalÃÂantaæ pu¤ji\<*<9>*>/. SÃÂako kiliÂÂho ahosi. So "imaæ sarÅraæ nissÃya evarÆpo parisuddho sÃÂako pakatiæ jahitvà kiliÂÂho jÃto, aniccà vata saækhÃra" ti aniccasa¤¤aæ\<*<10>*>/ paÂilabhi, tena kÃraïen' assa rajoharaïam eva paccayo jÃto. JÅvako pi kho\<*<11>*>/ KomÃra- bhacco\<*<12>*>/ Dasabalassa dakkhiïodakaæ upanÃmesi. Satthà "nanu JÅvaka vihÃre bhikkhÆ\<*<13>*>/ atthÅti" hatthena pattaæ pidahi. MahÃpanthako "nanu bhante vihÃre n' atthi bhikkhÆ ti\<*<14>*>/" Ãha. Satthà "atthi JÅvakÃ" 'ti Ãha. JÅvako "tena hi bhaïe\<*<15>*>/ gaccha\<*<16>*>/, vihÃre bhikkhÆnaæ atthi- bhÃvaæ và natthibhÃvaæ và jÃnÃhÅti" purisaæ pesesi. Tasmiæ khaïe Cullapanthako\<*<2>*>/ "mayhaæ bhÃtiko `vihÃre bhikkhÆ n' atthÅti' bhaïati, vihÃre\<*<17>*>/ bhikkhÆnaæ atthibhÃvam assa pakÃsessÃmÅti" sakalaæ amba- vanaæ bhikkhÆna¤ ¤eva\<*<18>*>/ pÆresi. Ekacce bhikkhÆ cÅvarakammaæ karonti, ekacce rajanakammaæ\<*<19>*>/, ekacce sajjhÃyaæ karontÅti evaæ a¤¤ama¤¤aæ\<*<20>*>/ asadisaæ bhikkhusahassaæ mÃpesi. So puriso vihÃre bahÆ bhikkhÆ disvà nivattivà "ayya sakalaæ ambavanaæ bhikkhÆhi paripuïïan" ti JÅvakassa Ãrocesi. Thero pi kho tatth' eva\<*<21>*>/ "Sahassakkhattuæ attÃnaæ nimminitvÃna Panthako nisÅdi ambavane ramme yÃva kÃlappavedanÃ" ti. Atha Satthà taæ purisaæ Ãha: "vihÃraæ gantvà `Satthà Cullapanthakaæ\<*<22>*>/ nÃma pakkosatÅti' vadehÅti". Tena gantvà tathà vutte "ahaæ Culla- panthako\<*<22>*>/ ahaæ Cullapanthako\<*<23>*>/" ti mukhasahassaæ uÂÂhahi. Puriso gantvà "sabbe pi kira bhante CullapanthakÃ\<*<23>*>/ yeva nÃmÃ" 'ti Ãha. "Tena hi tvaæ gantvà yo `ahaæ Cullapanthako'\<*<22>*>/ ti paÂhamaæ vadati \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck renu. 2 Ck Cv cÆla-. 3 Cs arahattaæ. 4 Ck pÃpuni. 5 Ck tÅni. 6 Ck agamiæsu. 7 Cs karonte. 8 Cs muccante. 9 Cv pu¤ji corrected to pu¤chi. 10 Ck Cv -saæ¤aæ. 11 Ck omits kho. 12 Ck -bhaï¬o corrected to -bhacco? Cv -bhaddho. 13 Cs bhikkhu. 14 Cs vihÃre bhikkhÆ natthÅti. 15 Cs bhante. 16 Ck repeats gaccha. 17 Cs adds natthi. 18 Ck Cv bhikkhÆnaæ ¤eva. 19 Cs rajatakammaæ? 20 Cv aæ¤amaæ¤aæ. 21 Ck nattheva. 22 Ck cÆla-, Cv cÆÊa-. 23 Ck Cv cÆÊa-. >/ #<[page 119]># %< 4. CullakaseÂÂhijÃtaka. (4). 119>% taæ hatthe gaïha, avasesà antaradhÃyissantÅti". So tathà akÃsi. TÃvad eva sahassamattà bhikkhÆ antaradhÃyiæsu. Thero gatena purisena saddhiæ agamÃsi. Satthà bhattakiccapariyosÃne JÅvakaæ Ãmantesi: "JÅvaka, Cullapanthakassa\<*<1>*>/ pattaæ gaïha, ayan\<*<2>*>/ te anu- modanaæ karissatÅti". JÅvako tathà akÃsi. Thero sÅhanÃdaæ na- danto\<*<3>*>/ taruïasÅho viya tÅhi PiÂakehi saækhobhetvà anumodanaæ akÃsi. Satthà uÂÂhÃyÃsanà bhikkhusaæghaparivÃro vihÃraæ gantvà bhikkhÆhi vatte dassite utthÃyÃsanà gandhakuÂipamukhe Âhatvà bhikkhusaæghassa SugatovÃdaæ datvà kammaÂÂhÃnaæ kathetvà bhikkhusaæghaæ uyyojetvà surabhigandhavÃsitaæ\<*<4>*>/ gandhakuÂiæ pavisitvà dakkhiïena passena sÅhaseyyaæ upagato. Atha sÃyaïhasamaye dhammasabhÃyaæ bhikkhÆ ito c' ito ca samosaritvà rattakambalasÃïiæ parikkhipantà viya nisÅditvà Satthu guïakathaæ Ãrabhiæsu: "Ãvuso; MahÃpanthako Culla- panthakassa ajjhÃsayaæ ajÃnanto `catuhi\<*<5>*>/ mÃsehi ekaæ gÃthaæ gaïhituæ na sakkoti, dandho ayan' ti vihÃrà nikka¬¬hi, SammÃ- sambuddho pana attano anuttaradhammarÃjatÃya ekasmiæ yev' assa antarabhatte saha paÂisambhidÃya\<*<6>*>/ arahattaæ adÃsi, tÅïi PiÂakÃni paÂi- sambhidÃhi yeva ÃgatÃni\<*<7>*>/, aho BuddhÃnaæ balan\<*<8>*>/ nÃma mahantan" ti. Atha Bhagavà dhammasabhÃyaæ imaæ kathÃpavattiæ ¤atvà "ajja mayà gantuæ vaÂÂatÅti\<*<9>*>/" BuddhaseyyÃya uÂÂhÃya surattadupaÂÂaæ nivÃsetvà vijjullatà viya kÃyabandhanaæ bandhitvà rattakambalasadi- saæ SugatamahÃcÅvaraæ pÃrupitvÃ\<*<10>*>/ surabhigandhakuÂito nikkhamma mattavaravÃraïasÅhavikkantavilÃsena\<*<11>*>/ anantÃya BuddhalÅÊhÃya dham- masabhÃyaæ gantvà alaækatamaï¬apamajjhe supa¤¤attavarabuddhÃ- sanaæ\<*<12>*>/ abhiruyha chabbaïïabuddharasmiyo vissajjento aïïavakucchiæ obhÃsayamÃno Yugandharamatthake bÃlasuriyo viya Ãsanamajjhe nisÅdi. SammÃsambuddhe pana Ãgatamatte bhikkhusaægho kathaæ pacchinditvà tuïhÅ ahosi. Satthà mudukena mettacittena parisaæ oloketvà "ayaæ parisà ativiya sobhati, ekassa\<*<13>*>/ pi hatthakukkuccaæ và pÃdakukkuccaæ và ukkÃsitasaddo và khipitasaddo và n' atthi, sabbe p' ime Buddha- gÃravena sagÃravà Buddhatejena tajjità mayi Ãyukappam pi akathetvà nisinne paÂhamaæ kathaæ samuÂÂhÃpetvà na kathessanti, kathÃsamuÂÂhÃ- panavattan nÃma mayà va jÃnitabbaæ, aham eva paÂhamaæ kathessÃ- mÅti madhurena brahmassarena bhikkhÆ Ãmantetvà "kÃya nu 'ttha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck cullapanthassa. 2 Cs ayaæ. 3 Cs nadantena. 4 Ck sÆrabhigandhavÃsavÃsitaæ, Cv surabhigandhavÃsamÃsitaæ. 5 so all three MSS. 6 Cs paÂisambhidÃhi. 7 Ck paÂisambhidÃyeva ÃgatÃ. 8 Cs balaæ. 9 Ck vaddhatÅtÅ, Cv vaddhÃtÅti. 10 Ck pÃrÆpitvÃ? 11 Cs mattavÃraïa-. 12 Ck Cv supaæ¤atta-. 13 Ck phassa. >/ #<[page 120]># %<120 I. EkanipÃta. 1. Apaïïakavagga.>% bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ, kà ca pana vo antarÃkathà vippakatÃ\<*<1>*>/ ti Ãha. "Bhante, na mayaæ imasmiæ ÂhÃne nisinnà a¤¤aæ tiracchÃnakathaæ kathema, tumhÃkaæ yeva pana guïe vaïïayamÃnÃ\<*<2>*>/ nisinn' amhÃ" 'ti, "Ãvuso, MahÃpanthako Cullapanthakassa ajjhÃsayaæ ajÃnanto --pe-- aho BuddhÃnaæ balan nÃma mahantan" ti. Satthà bhikkhÆnaæ kathaæ sutvà "bhikkhave, Cullapanthako maæ nissÃya idÃni tÃva dhammesu dhammamahantataæ patto, pubbe pana maæ nissÃya bhogesu pi bhogamahantataæ pÃpuïÅti" Ãha. BhikkhÆ tass' atthassa ÃvibhÃvatthaæ Bhagavantaæ yÃciæsu. Bhagavà bhavantarena paÂicchannaæ kÃraïaæ pÃkaÂaæ akÃsi: AtÅte KÃsiraÂÂhe BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto seÂÂhikule nibbattitvà vayappatto seÂÂhiÂ- ÂhÃnaæ labhitvà CullakaseÂÂhi\<*<3>*>/ nÃma ahosi. So paï¬ito vyatto sabbanimittÃni jÃnÃti. So ekadivasaæ rÃjÆpaÂÂhÃnaæ gacchanto antaravÅthiyaæ matamÆsikaæ disvà taækhaïe nak- khattaæ samÃnetvà idam Ãha: "sakkÃ\<*<4>*>/ cakkhumatà kulaputtena imaæ unduraæ gahetvà dÃrÃbharaïaæ vÃ\<*<3>*>/ kÃtuæ kammante ca\<*<5>*>/ payojetun" ti. A¤¤ataro duggatakulaputto taæ seÂÂhissa vacanaæ sutvà "nÃyaæ ajÃnitvÃ\<*<6>*>/ kathessatÅti" mÆsikaæ gahetvà ekasmiæ Ãpaïe\<*<7>*>/ biÊÃlass' atthÃya datvà kÃkaïikaæ\<*<8>*>/ labhi. TÃya kÃkaïikÃya\<*<8>*>/ phÃïitaæ\<*<9>*>/ gahetvà ekena kuÂena pÃnÅyaæ\<*<10>*>/ gaïhi. So ara¤¤ato\<*<11>*>/ Ãgacchante {mÃlakÃre}\<*<12>*>/ disvà thokaæ thokaæ phÃïitakhaï¬aæ\<*<13>*>/ datvà uluækena pÃnÅyaæ\<*<14>*>/ adÃsi. Te tassa ekekaæ pupphamuÂÂhiæ adaæsu. So tena pupphamÆlena punadivase pi phÃïita¤\<*<15>*>/ ca pÃnÅyaghaÂa¤ ca gahetvà pupphÃrÃ- mam eva gato. Tassa taæ divasaæ mÃlÃkÃrÃ\<*<16>*>/ a¬¬hocitake\<*<17>*>/ pupphagacche datvà agamaæsu. So na cirass' eva iminà upÃyena aÂÂha kahÃpaïe labhi. Puna ekasmiæ vÃtavuÂÂhidivase rÃjuyyÃne bahÆ\<*<18>*>/ sukkhadaï¬akà ca sÃkhà ca palÃsa¤ ca vÃtena patitaæ hoti. UyyÃnapÃlo cha¬¬etuæ\<*<19>*>/ upÃyaæ na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck vippakathÃ, Cv vippakathà corrected to vippakatÃ. 2 Ck vaïïÃyamanÃ. 3 so all three MSS. 4 Cs sakkhÃ. 5 Cv kammantena. 6 Cv ajÃnetva. 7 Ck Cs Ãpane. 8 Cs kÃkani-. 9 Cs phÃnitaæ. 10 Ck pÃïÅyaæ, Cv pÃïiyaæ. 11 Cs a¤¤asotÃ, Ck Cv araæ¤ato. 12 Ck Cv mÃlakÃre. 13 Ck Cs phÃnita-. 14 Ck pÃïÅyaæ. 15 Cs phÃnita¤. 16 Ck Cv mÃlakÃrÃ. 17 Ck -vitake, Cs -mitake. 18 Ck Cv bahu. 19 Cs ja¬¬etuæ, Ck cha¬¬hetuæ. >/ #<[page 121]># %< 4. CullakaseÂÂhijÃtaka. (4). 121>% passati. So tattha gantvà "sace imÃni dÃrupaïïÃni mayhaæ dassasi ahan\<*<1>*>/ te imÃni sabbÃni nÅharissÃmÅti" uyyÃnapÃlaæ Ãha. So "gaïha ayyÃ" 'ti sampaÂicchi. CullantevÃsiko dÃra- kÃnaæ keÊimaï¬alaæ\<*<2>*>/ gantvà phÃïitaæ\<*<3>*>/ datvà muhuttena sab- bÃni dÃrupaïïÃni nÅharÃpetvà uyyÃnadvÃre rÃsiæ kÃresi\<*<4>*>/. Tadà rÃjakumbhakÃro rÃjakulÃnaæ bhÃjanÃnaæ pacanatthÃya dÃrÆni pariyesamÃno uyyÃnadvÃre tÃni disvà tassa hatthato vikkiïitvà gaïhi. Taæ divasaæ CullantevÃsiko dÃruvikkayena soÊasa kahÃpaïe cÃÂiÃdÅni ca pa¤ca bhÃjanÃïi\<*<5>*>/ labhi. So catuvÅsatiyà kahÃpaïesu jÃtesu "atthi ayaæ upÃyo mayhan" ti nagaradvÃrato avidÆraÂÂhÃne ekaæ pÃnÅyacÃÂiæ Âhapetvà pa¤casate tiïahÃrake pÃnÅyena upaÂÂhahi. Te Ãhaæsu: "tvaæ samma amhÃkaæ bahÆpakÃro\<*<6>*>/, kin\<*<7>*>/ te karomÃ" 'ti. So "mayhaæ kicce uppanne karissathÃ" 'ti vatvà ito c' ito ca\<*<8>*>/ vicaranto thalapatha- kammikena ca jalapathakammikena\<*<9>*>/ ca saddhiæ mittasanthavaæ akÃsi. Tassa thalapathakammiko "sve\<*<10>*>/ imaæ nagaraæ assa- vÃïijako\<*<11>*>/ pa¤ca assasatÃni gahetvà ÃgamissatÅti" Ãcikkhi. So tassa vacanaæ sutvà tiïahÃrake Ãha: "ajja mayhaæ ekekaæ tiïakalÃpaæ detha, mayà ca tiïe avikkÅte\<*<12>*>/ attano tiïaæ mà vikkiïathÃ" 'ti. Te "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà pa¤ca tiïa- kalÃpasatÃni Ãharitvà tassa ghare pÃtayiæsu. AssavÃïijo\<*<11>*>/ sakalanagare assÃnaæ tiïaæ\<*<13>*>/ alabhitvà tassa sahassaæ datvà taæ tiïaæ gaïhi. Tato katipÃhaccayena tassa\<*<14>*>/ jalapatha- kammikasahÃyako Ãrocesi: "paÂÂanaæ mahÃnÃvà ÃgatÃ" ti. So "atthi ayaæ upÃyo" ti aÂÂhahi kahÃpaïehi sabbaparivÃra- sampannaæ\<*<15>*>/ tÃvakÃlikaæ\<*<16>*>/ rathaæ gahetvà mahantena yasena nÃvÃpaÂÂanaæ gantvà ekaæ aÇgulimuddikaæ nÃvÃya saccakÃraæ datvà avidÆraÂÂhÃne sÃïiæ parikkhipÃpetvà nisinno purise ÃïÃpesi: "bÃhirato vÃïijesu\<*<11>*>/ Ãgatesu tatiyena pÃÂihÃrena\<*<17>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs ahaæ. 2 Ck keli-, Cv keÊimaï¬aÊaæ. 3 Cs phÃni-. 4 Ck karesi. 5 Cs omits pa¤ca bhÃjanÃni. 6 Ck Cv bahÆ upakÃro. 7 Cs kiæ. 8 Cs omits ca. 9 Cs jalakammikena. 10 Cs ssa. 11 Ck -vÃni-. 12 Cs Cv avikkite. 13 Ck Cv cÃriæ. 14 Ck Cv ssa. 15 Cs -parivÃrÃ-. 16 Cv -kÃÊikaæ. 17 Cs pÃÂihÃriyena. >/ #<[page 122]># %<122 I. EkanipÃta. 1. Apaïïakavagga.>% ÃrocethÃ" 'ti. "NÃvà ÃgatÃ" ti sutvà BÃrÃïasito satamattÃ\<*<1>*>/ vÃïijà "bhaï¬aæ gaïhÃmÃ" 'ti Ãgamiæsu. "Bhaï¬aæ tumhe na labhissatha, asukaÂÂhÃne nÃma mahÃvÃïijena saccakÃro dinno" ti. Te taæ\<*<2>*>/ sutvà tassa santikaæ ÃgatÃ. PÃdamÆlika- purisà purimasa¤¤Ãvasena tatiyena pÃÂihÃrena tesaæ\<*<3>*>/ Ãgata- bhÃvaæ Ãrocesuæ. Te satamattÃpi\<*<4>*>/ vÃïijà ekekaæ sahassaæ datvà tena saddhiæ nÃvÃya paÂÂikà hutvà puna ekekaæ sahassaæ datvà pattiæ vissajjÃpetvà bhaï¬aæ attano santakaæ akaæsu. CullantevÃsiko dve satasahassÃni gaïhitvà BÃrÃïasiæ Ãgantvà "kata¤¤unÃ\<*<5>*>/ bhavituæ\<*<6>*>/ vaÂÂatÅti" ekaæ satasahassaæ gÃhÃpetvÃ\<*<7>*>/ CullakaseÂÂhissa samÅpaæ gato. Atha naæ seÂÂhi\<*<8>*>/ "kin te tÃta katvà idaæ dhanaæ laddhan" ti pucchi. So "tumhe\<*<9>*>/ kathi- taupÃye Âhatvà catumÃsabbhantaren' eva laddhan" ti mata- mÆsikaæ Ãdiæ katvà sabbaæ vatthuæ kathesi. CullamahÃseÂÂhi\<*<8>*>/ tassa vacanaæ sutvà "na dÃni evarÆpaæ dÃrakaæ parasantakaæ kÃtuæ vaÂÂatÅti\<*<10>*>/" vayappattaæ dhÅtaraæ datvà sakalakuÂumbassa sÃmikaæ akÃsi\<*<11>*>/. So seÂÂhino accayena tasmiæ nagare seÂÂhiÂ- ÂhÃnaæ labhi. Bodhisatto pi yathÃkammaæ agamÃsi. SammÃsambuddho pi imaæ dhammadesanaæ kathetvà abhi- sambuddho va imaæ gÃthaæ kathesi: @*>/ pÃbhatena vicakkhaïo samuÂÂhÃpeti attÃnaæ anuæ aggÅva santhaman ti. || Ja_I:4 ||>@ Tattha appakena pÅti thokenÃpi parittakenÃpi, medhÃvÅti pa¤¤avÃ\<*<13>*>/, pÃbhatenà 'ti bhaï¬amÆlena, vicakkhaïo ti vohÃrakusalo\<*<14>*>/, samuÂÂhÃpeti attÃnan ti mahantaæ dhana¤ ca yasa¤ ca\<*<15>*>/ uppÃdetvà tattha attÃnaæ saïÂha- peti\<*<16>*>/ patiÂÂhÃpeti, yathà kim: aïuæ aggiva santhamaæ, yathà paï¬ito puriso parittaæ aggiæ anukkamena gomayacuïïÃdÅni pakkhipitvà mukhavÃtena\<*<17>*>/ dhamanto samuÂÂhÃpeti va¬¬heti mahantaæ aggikkhandhaæ karoti evam eva paï¬ito thokam pi pÃbhataæ labhitvà nÃnÃupÃyehi payojetvà dhana¤ ca yasa¤ ca\<*<18>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck sattamattÃ, Cv sattamattaæ. 2 Ck saæ. 3 Cs omits tesaæ. 4 Cv sakamattÃpi. 5 Ck kata¤¤ÆtÃ? 6 Cv bhÃvituæ. 7 Cv gahÃpetvÃ. 8 so all three MSS. 9 so all three MSS. instead of tumhehi? 10 Ck Cv vaddhatÅti. 11 Ck adÃsi, Cv ÃdÃsi. 12 Ck medhÃvi. 13 Ck Cv paæ¤avÃ. 14 Ck Cv vohÃrake kusalo. 15 Cs mahantaæ dhanasa¤cayaæ. 16 Cs saæÂhapeti. 17 Ck sukhavÃtena. 18 Cs dhanasa¤caya¤ca, Ck omits yasa¤ ca. >/ #<[page 123]># %< 5. Taï¬ulanÃlijÃtaka. (5). 123>% va¬¬heti va¬¬hetvà ca pana tattha attÃnaæ patiÂÂhÃpeti, tÃya eva và pana dhanayasamahantatÃya attÃnaæ samuÂÂhÃpeti, abhi¤¤Ãtaæ\<*<1>*>/ pÃkaÂaæ karotÅti attho. Iti Bhagavà "bhikkhave, Cullapanthako maæ nissÃya idÃni dhammesu dhammamahantataæ patto, pubbe pana bhogesu pi bhoga- mahantataæ pÃpuïÅti". Evaæ imaæ dhammadesanaæ dassetvà dve vatthÆni kathetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà CullantevÃsiko Cullapanthako ahosi, CullakamahÃseÂÂhi\<*<2>*>/ pana aham eva ahosin" ti desanaæ niÂÂhapesi. CullakaseÂÂhijÃtakaæ\<*<3>*>/. $<5. Taï¬ulanÃlijÃtaka.>$ Kim agghati taï¬ulanÃlikà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto LÃÊudÃyittheraæ\<*<4>*>/ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ samaye Ãyasmà Dabbo Mallaputto saæghassa bhattuddesako hoti. Tasmiæ pÃto va salÃkabhattÃni uddisamÃne\<*<5>*>/ UdÃyittherassa\<*<6>*>/ kadÃci varabhattaæ pÃpuïÃti\<*<7>*>/ kadÃci lÃmakabhattaæ. So lÃmakabhattassa pattadivase salÃkaggaæ\<*<8>*>/ Ãkulaæ karoti: "kiæ Dabbo va\<*<9>*>/ salÃkaæ dÃtuæ jÃnÃti, amhe na jÃnÃmÃ" 'ti\<*<10>*>/ vadati. Tasmiæ salÃkaggaæ Ãkulaæ karonte "handa dÃni tvam eva salÃkà dehÅti" salÃkapacchiæ adaæsu. Tato paÂÂhÃya so saæghassa salÃkaæ adÃsi, dadanto pana idaæ varabhattan ti và lÃmakabhattan ti và asukavassagge varabhattaæ Âhitaæ asuka- vassagge lÃmakabhattan ti và na jÃnÃti, Âhitikaæ karonto pi asuka- vassagge Âhitikà ti na sallakkheti, bhikkhÆnaæ ÂhitavelÃya imasmiæ ÂhÃne ayaæ Âhitikà Âhità imasmiæ ÂhÃne\<*<11>*>/ ayan ti bhÆmiyaæ và bhittiyaæ và lekhaæ ka¬¬hati\<*<12>*>/. Punadivase salÃkagge bhikkhÆ mandatarà và honti bahutarà vÃ, tesu mandataresu lekhà heÂÂhà hoti bahutaresu upari, so Âhitikaæ ajÃnanto lekhÃsa¤¤Ãya\<*<13>*>/ salÃkaæ deti. Atha naæ bhikkhÆ "Ãvuso UdÃyi\<*<14>*>/ lekhà nÃma heÂÂhà và hoti\<*<15>*>/ upari vÃ, varabhattaæ pana asukavassagge Âhitaæ lÃmakabhattaæ asuka- vassagge" ti Ãhaæsu. So bhikkhÆ\<*<16>*>/ paÂippharanto "yadi evaæ ayaæ lekhà kasmà evaæ ÂhitÃ, kiæ ahaæ tumhÃkaæ saddahÃmi, imissà lekhÃya saddahÃmÅti" vadati, Atha naæ daharà ca sÃmaïerÃ\<*<17>*>/ ca "Ãvuso \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cv abhiæ¤Ãtaæ. 2 so all three MSS. 3 Ck cullaseÂÂhi-. 4 Ck Cv lÃÊudÃyitheraæ, Cs lÃludÃyittheraæ. 5 Cs uddisamÃno. 6 Ck Cv udÃyitherassa. 7 Ck pÃpuni. 8 Cs salÃkabhattaæ. 9 Ck omits va, Cv dabbaæ va. 10 Cs adds pi. 11 Cv omits ayaæ.ÂhÃne. 12 Cs ka¬¬heti. 13 Ck Cv -saæ¤Ãya. 14 Cs udÃyÅ. 15 Cs omits hoti. 16 Ck Cs bhikkhu. 17 Ck sÃmanerÃ. >/ #<[page 124]># %<124 I. EkanipÃta. 1. Apaïïakavagga.>% LÃÊudÃyi\<*<1>*>/, tayi salÃkÃ\<*<2>*>/ dente bhikkhÆ lÃbhena parihÃyanti, na tvaæ dÃtuæ anucchaviko, niggaccha ito" ti salÃkaggato nikka¬¬hiæsu. Tasmiæ khaïe salÃkagge mahantaæ kolÃhalaæ ahosi. Taæ sutvà Satthà Anandattheraæ\<*<3>*>/ pucchi: "ùnanda, salÃkagge mahantaæ kolÃ- halaæ, kiæsaddo nÃm' eso" ti. Thero TathÃgatassa tam atthaæ Ãrocesi. "Ananda, na idÃn' eva UdÃyi\<*<4>*>/ attano bÃlatÃya paresaæ lÃbhahÃniæ karoti, pubbe pi akÃsi yevÃ" 'ti Ãha. Thero tass' atthassa ÃvibhÃvatthaæ Bhagavantaæ yÃci. Bhagavà bhavantarena paÂicchannaæ kÃraïaæ pÃkaÂaæ akÃsi: AtÅte KÃsiraÂÂhe BÃrÃïasiyaæ Brahmadatto rÃjà ahosi. Tadà amhÃkaæ Bodhisatto tassa agghakÃrako ahosi, hatthiassÃdÅni c' eva maïisuvaïïÃdÅni ca agghÃpeti, agghÃpetvà bhaï¬asÃmikÃnaæ\<*<5>*>/ bhaï¬ÃnurÆpam eva mÆlaæ dÃpesi. RÃjà pana luddho hoti, so lobhapakatiyÃ\<*<6>*>/ evaæ cintesi: "ayaæ agghÃ- panako evaæ agghÃpento na cirass' eva mama gehe dhanaæ parikkhayaæ gamissati\<*<4>*>/, a¤¤aæ\<*<7>*>/ agghÃpanakaæ karissÃmÅti" so sÅhapa¤jaraæ ugghÃÂetvà rÃjaÇgaïaæ olokento ekaæ gÃmika- manussaæ lolabÃlaæ rÃjaÇgaïena gacchantaæ disvà "esa mayhaæ agghÃpanakakammaæ kÃtuæ sakkhissatÅti" taæ pakkosÃpetvà "sakkhissasi bhaïe amhÃkaæ agghÃpanakakammaæ\<*<8>*>/ kÃtun" ti Ãha. "SakkhissÃmi devÃ" 'ti. RÃjà attano dhanarakkha- ïatthÃya\<*<9>*>/ taæ bÃlaæ agghÃpanakakamme\<*<10>*>/ Âhapesi. Tato paÂÂhÃya so bÃlo hatthiassÃdÅni agghÃpento agghaæ hÃpetvà yathÃruciyÃ\<*<11>*>/ katheti, tassa ÂhÃnantare Âhitattà yaæ so katheti tam eva mÆlaæ hoti. Tasmiæ kÃle uttarÃpathato eko assa- vÃïijo\<*<12>*>/ pa¤ca assasatÃni Ãnesi. RÃjà taæ purisaæ pakko- sÃpetvà asse agghÃpesi. So pa¤cannaæ assasatÃnaæ ekaæ taï¬ulanÃlikaæ\<*<13>*>/ aggham akÃsi, katvà ca pana "assavÃïi- jassa\<*<14>*>/ ekaæ taï¬ulanÃlikaæ\<*<13>*>/ dethÃ" 'ti vatvà asse assa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs lÃludÃyi. 2 Cs salÃkà corrected to salÃke. 3 Ck Cv Ãnandatheraæ. 4 so all three MSS. instead of gamessati? 5 Cs sÃmikÃnaæ. 6 Cs Cv -pakatitÃya. 7 Ck aæ¤aæ. 8 Ck agghapanika-, Cv agghÃpanika-. 9 Ck Cv -rakkhana-. 10 Ck agghÃpaniyakamme, Cv agghÃpanÅyakamme. 11 Ck -rÆciyÃ. 12 Ck -vÃnijo. 13 Cv -nÃÊikaæ. 14 Ck -vÃnijassa. >/ #<[page 125]># %< 5. Taï¬ulanÃlijÃtaka. (5). 125>% sÃlÃyaæ saïÂhÃpesi. AssavÃïijo\<*<1>*>/ porÃïakÃgghÃpanikassa\<*<2>*>/ san- tikaæ gantvà taæ pavattiæ Ãrocetvà "idÃni kiæ kattabban" ti pucchi. So Ãha: "tassa purisassa la¤caæ\<*<3>*>/ datvà evaæ puc- chatha: "`amhÃkaæ tÃva assà ekaæ taï¬ulanÃlikaæ\<*<4>*>/ agghantÅti'\<*<5>*>/ ¤Ãtam etaæ, tumhe pana nissÃya taï¬ulanÃliyÃ\<*<6>*>/ agghaæ jÃni- tukÃm' amha\<*<7>*>/, sakkhissatha no ra¤¤o\<*<8>*>/ santike Âhatvà `sà taï¬u- lanÃlikÃ\<*<6>*>/ idaæ nÃma agghatÅti' vattun tÅ, sace `sakkomÅti' vadati taæ gahetvà ra¤¤o\<*<8>*>/ santikaæ gacchatha, aham pi tattha ÃgamissÃmÅti". AssavÃïijo\<*<1>*>/ "sÃdhÆ" 'ti Bodhisattassa vacanaæ sampaÂicchitvà agghÃpanikassa la¤caæ\<*<3>*>/ datvà tam atthaæ ÃrocÃpesi. So la¤caæ\<*<3>*>/ labhitvà va "sakkhissÃmi taï¬ulanÃliæ agghÃpetun" ti. "Tena hi gacchÃma rÃjakulan" ti taæ ÃdÃya ra¤¤o\<*<8>*>/ santikaæ agamÃsi. Bodhisatto pi a¤¤e pi bahuamaccà agamaæsu. AssavÃïijo\<*<1>*>/ rÃjÃnaæ vanditvà "ahaæ deva pa¤- cannaæ assasatÃnaæ ekaæ taï¬ulanÃliæ\<*<9>*>/ agghanabhÃvaæ jÃniæ, `sà pana taï¬ulanÃli kiæ agghatÅti' agghÃpanikaæ puccha devÃ" 'ti. RÃjà taæ pavattiæ ajÃnanto "ambho agghÃpanika pa¤ca assasatÃni kiæ agghantÅti\<*<10>*>/" pucchi. "Taï¬ulanÃliæ\<*<9>*>/ devÃ" ti. "Hotu bhaïe, pa¤ca assasatÃni\<*<11>*>/ tÃva taï¬ulanÃliæ\<*<12>*>/ agghantu, sà pana kim agghati taï¬ulanÃlikÃ\<*<13>*>/" ti pucchi. So bÃlapuriso "BÃrÃïasiæ\<*<14>*>/ santarabÃhiraæ agghati taï¬ulanÃlikÃ\<*<15>*>/" ti Ãha. So kira pubbe rÃjÃnaæ anuvattanto ekaæ sÃlitaï¬ulanÃliæ\<*<16>*>/ assÃnaæ agghaæ\<*<17>*>/ akÃsi, puna vÃïijakassa\<*<18>*>/ hatthato la¤caæ\<*<3>*>/ labhitvà tassÃ\<*<19>*>/ taï¬ulanÃlikÃya\<*<6>*>/ BÃrÃïasiæ santarabÃhiraæ aggham akÃsi. Tadà pana BÃrÃïasiyà pÃkÃraparikkhepo dvÃda- sayojaniko hoti, idam assÃ\<*<20>*>/ antarabÃhiraæ\<*<21>*>/ pana tiyojana- satikaraÂÂhaæ\<*<22>*>/, iti so bÃlo evaæ mahantaæ BÃrÃïasiæ\<*<23>*>/ sÃn- tarabÃhiraæ\<*<24>*>/ taï¬ulanÃlikÃya\<*<6>*>/ agghaæ akÃsi. Taæ sutvà amaccà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -vÃnijo. 2 Cs porÃïika-. 3 Cs la¤jaæ. 4 Cs -nÃliæ, Cv -nÃÊikaæ. 5 Ck Cv agghatÅti, Cs agghatÅti corrected to agghantÅti. 6 Cv -nÃÊi-. 7 Cs jÃnituæ kÃmamha. 8 Ck Cv raæ¤o. 9 Ck Cv -nÃÊiæ. 10 Cs agghatÅti. 11 Ck Cs -sata. 12 Cv -nÃÊiæ. 13 Ck Cv -nÃÊikÃ. 14 Ck bÃrÃïasi, Cv bÃrÃïasi corrected to bÃrÃïasiæ. 15 Cv -nÃÊikà 16 Cs sÃliæ, Cv -nÃÊiæ. 17 Ck agghiæ. 18 Ck vÃni-. 19 Cs Cv tassa. 20 Cs Cv assa. 21 Ck Cv antaraæbÃhiraæ. 22 Cv -satikaæ-. 23 Ck bÃrÃïasiyaæ. 24 Cs mahantaæ sà antaraæ bÃhiraæ corrected to mahantaæ bÃrÃïasiæ antarabÃhiraæ, Ck sÃntaraæbÃhiraæ, Cv antaraæ sabÃhiraæ. >/ #<[page 126]># %<126 I. EkanipÃta. 1. Apaïïakavagga.>% pÃïiæ\<*<1>*>/ paharitvà hasamÃnà "mayaæ pubbe paÂhavi¤ ca rajja¤ ca anagghan ti sa¤¤ino\<*<2>*>/ ahumha, evaæ mahantaæ kira sarÃja- kaæ BÃrÃïasirajjaæ taï¬ulanÃlimattaæ\<*<3>*>/ agghati, aho agghÃ- panikassa pa¤¤ÃsampadÃ\<*<4>*>/, kahaæ ettakaæ kÃlaæ agghÃpaniko vihÃsi, amhÃkaæ ra¤¤o\<*<5>*>/ eva anucchaviko" ti parihÃsaæ akaæsu. Tasmiæ kÃle rÃjà lajjito taæ bÃlaæ nikka¬¬hÃpetvà Bodhi- sattass' eva agghÃpanikaÂÂhÃnaæ adÃsi. Bodhisatto pi yathÃ- kammaæ gato. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà dassetvà dve vatthÆni kathetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà gÃmika- bÃlÃgghÃpaniko LÃÊudÃyÅ\<*<6>*>/ ahosi, paï¬itÃgghÃpaniko aham eva ahosin" ti desanaæ niÂÂhapesi. Taï¬ulanÃlijÃtakaæ\<*<3>*>/. $<6. DevadhammajÃtaka.>$ Hiriottappasampannà ti. Idaæ Bhagavà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ\<*<7>*>/ bahubhaï¬aæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthivÃsÅ\<*<8>*>/ kir' eko kuÂumbiko\<*<9>*>/ bhariyÃya kÃlakatÃya pabbaji. So pabbajanto attano pariveïa¤\<*<10>*>/ ca aggisÃla¤ ca bhaï¬agabbha¤ ca kÃretvà bhaï¬agabbhaæ sappitaï¬ulÃdÅhi pÆretvà pabbaji, pabbajitvà pana attano dÃse pakkosÃpetvà yathÃrucitaæ ÃhÃraæ pacÃpetvà bhu¤jati, bahuparikkhÃro ca ahosi, rattiæ a¤¤aæ\<*<11>*>/ nivÃsanapÃrupanaæ\<*<12>*>/ hoti divà a¤¤aæ, vihÃrapaccante vasati. Tass' ekadivasaæ cÅvarapaccattharaïÃdÅni nÅharitvÃ\<*<13>*>/ pariveïe\<*<14>*>/ pattharitvà sukkhÃpentassa sambahulà jÃnapadà bhikkhÆ senÃsanacÃrikaæ Ãhiï¬antà pariveïaæ gantvà cÅvarÃdÅni disvà "kass' imÃnÅti" pucchiæsu. So "mayhaæ Ãvuso" ti Ãha. "ùvuso idam pi cÅvaraæ idam pi cÅvaraæ idam pi nivÃsanaæ idam pi nivÃ- sanaæ idam pi\<*<15>*>/ paccattharaïaæ\<*<16>*>/ sabbaæ tuyham evÃ" ti. "ùma mayham evÃ" ti. "ùvuso, Bhagavatà tÅïi\<*<17>*>/ cÅvarÃni anu¤¤ÃtÃni\<*<18>*>/, tvaæ evaæ appicchassa Buddhassa sÃsane pabbajitvà evaæ bahu- parikkhÃro jÃto, ehi taæ Dasabalassa santikaæ nessÃmÃ" ti taæ ÃdÃya Satthu santikaæ agamaæsu. Satthà disvà "kin nu kho bhik- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv pÃïi, Cs pÃniæ. 2 Ck Cv saæ¤ino. 3 Cv -nÃÊi-. 4 Cv paæ¤Ã-. 5 Ck Cv raæ¤o. 6 Ck Cv -dÃyi. 6. Cfr. Dasaratha-j. p. 39. 7 Ck Cv aæ¤ataraæ. 8 Ck Cv -vÃsi. 9 Cs kuÂimbiko corrected to kuÂumbiko, Ck Cv kuÂumbiyo. 10 Ck parivena¤. 11 Ck Cv aæ¤aæ. 12 Cv omits nivÃsana. 13 Cv -ïÃdÅhi niharitvÃ. 14 Ck Cv parivene. 15 Ck omits idam pi. 16 Cv sapacca-. 17 Cs ti. 18 Ck Cv anuæ¤ÃtÃni. >/ #<[page 127]># %< 6. DevadhammajÃtaka. (6). 127>% khave anicchamÃnakaæ yeva bhikkhuæ gahetvÃ\<*<1>*>/ Ãgat' atthÃ" ti Ãha. "Bhante ayaæ bhikkhu bahubhaï¬o bahuparikkhÃro" ti. "Saccaæ kira tvaæ bhikkhu bahubhaï¬o" ti. "Saccaæ BhagavÃ" ti. "Kasmà pana tvaæ bhikkhu bahubhaï¬o jÃto, nanu ahaæ appicchatÃya san- tuÂÂhiyà --pe-- pavivekassa viriyÃrambhassa vaïïaæ vadÃmÅti". So Satthu vacanaæ sutvà kupito "iminà dÃni nÅhÃrena carissÃmÅti" pÃrupanaæ cha¬¬etvÃ\<*<2>*>/ parisamajjhe ekacÅvaro aÂÂhÃsi. Atha naæ Satthà upatthambhayamÃno "nanu tvaæ bhikkhu pubbe hirottappa- gavesako\<*<3>*>/ dakarakkhasakÃle pi hirottappaæ gavesamÃno dvÃdasa saæ- vaccharÃni vihÃsi, atha kasmà idÃni evaægaruke BuddhasÃsane pabbajitvà catuparisamajjhe pÃrupanaæ cha¬¬etvÃ\<*<2>*>/ hirottappaæ pahÃya Âhito sÅti". So Satthu vacanaæ sutvà hirottappaæ paccupaÂÂhÃpetvà taæ cÅvaraæ pÃrupitvà SatthÃraæ vanditvà ekamantaæ nisÅdi. BhikkhÆ tass' atthassa ÃvibhÃvatthaæ Bhagavantaæ yÃciæsu. Bhagavà bha- vantarena paÂicchannaæ kÃraïaæ pÃkaÂaæ akÃsi: AtÅte KÃsiraÂÂhe BÃrÃïasiyaæ Brahmadatto rÃjà ahosi. Tadà Bodhisatto tassa aggamahesiyà kucchismiæ paÂisandhiæ gaïhi\<*<4>*>/, tassa nÃmagahaïadivase MahiæsÃ- sakumÃro ti nÃmaæ akaæsu. Tassa ÃdhÃvitvà paridhÃvitvà vicaraïakÃle ra¤¤o\<*<5>*>/ a¤¤o pi putto jÃto, tassa CandakumÃro ti nÃmaæ akaæsu. Tassa pana ÃdhÃvitvà paridhÃvitvà vicaraïa- kÃle BodhisattamÃtà kÃlam akÃsi. RÃjà a¤¤aæ\<*<6>*>/ aggamahe- siÂÂhÃne ÂhÃpesi. Sà ra¤¤o\<*<5>*>/ piyà ahosi manÃpÃ. Sà piyasaæ- vÃsam anvÃya ekaæ puttaæ vijÃyi, SuriyakumÃro ti tassa nÃmaæ akaæsu. RÃjà puttaæ disvà tuÂÂhacitto "bhadde put- tassa te\<*<7>*>/ varaæ dammÅti" Ãha. DevÅ varaæ icchitakÃle gahetabbaæ katvà Âhapesi. Sà putte vayappatte rÃjÃnaæ Ãha: "devena mayhaæ puttassa jÃtakÃle varo dinno, puttassa me\<*<8>*>/ rajjaæ dehÅti". RÃjà "mayhaæ dve puttà aggikkhandhà viya jalamÃnà vicaranti, na sakkà tava puttassa rajjaæ dÃtun" ti paÂikkhipitvà taæ punappuna\<*<9>*>/ yÃcamÃnam eva disvà "ayaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cv gaïhitvÃ. 2 Cv ja¬¬hetvÃ. 3 Ck Cv hirottappaægavesako. 4 Cs adds in the margin dasamÃsaccayena puttaæ vijÃyi. 5 Ck Cv raæ¤o. 6 Ck Cv aæ¤aæ. 7 Ck ne. 8 Cs Cv add va. 9 Cs punappunaæ. >/ #<[page 128]># %<128 I. EkanipÃta. 1. Apaïïakavagga.>% mayhaæ puttÃnaæ pÃpakam pi cinteyyÃ" 'ti putte pakkosÃ- petvà Ãha: "tÃtÃ, ahaæ SuriyakumÃrassa jÃtakÃle varaæ adÃsiæ, idÃni 'ssa mÃtà rajjaæ yÃcati, ahaæ tassa na dÃtukÃmo, mÃtugÃmo nÃma pÃpo, tumhÃkaæ pÃpakam pi cinteyya, tumhe ara¤¤aæ\<*<1>*>/ pavisitvà mam' accayena kulasantake nagare rajjaæ kareyyÃthÃ\<*<2>*>/" 'ti kanditvà roditvà sÅse cumbitvà uyyojesi. Te\<*<3>*>/ pitaraæ vanditvà pÃsÃdà orohante rÃjaÇgaïe\<*<4>*>/ kÅÊamÃno\<*<5>*>/ Suriya- kumÃro pi disvà taæ kÃraïaæ ¤atvà "aham pi bhÃtikehi saddhiæ gamissÃmÅti" tehi saddhiæ yeva nikkhami. Te Himavantaæ pavisiæsu. Bodhisatto maggà okkamma rukkhamÆle nisÅditvà SuriyakumÃraæ Ãmantesi: "tÃta Suriya etaæ saraæ gantvà nahÃtvà ca pivitvà ca paduminipaïïehi\<*<6>*>/ amhÃkam pi pÃnÅyaæ ÃnehÅti". Taæ pana saraæ Vessavaïassa\<*<7>*>/ santikà ekena\<*<8>*>/ dakarakkhasena laddhaæ hoti, Vessavaïo\<*<9>*>/ ca taæ Ãha: "Âha- petvà devadhammajÃnanake ye a¤¤e\<*<10>*>/ imaæ saraæ otaranti te khÃdituæ labhasi, anotiïïe na labhasÅti\<*<11>*>/. Tato paÂÂhÃya so rakkhaso ye taæ saraæ otaranti te devadhamme\<*<12>*>/ pucchitvà ye na jÃnanti\<*<13>*>/ te khÃdati. Atha kho SuriyakumÃro taæ saraæ gantvà avÅmaæsitvÃ\<*<14>*>/ va otari. Atha naæ so rakkhaso gahetvÃ\<*<15>*>/ "devadhammaæ jÃnÃsÅti" pucchi. So "devadhammà nÃma Canda-SuriyÃ" ti Ãha. Atha naæ "tvaæ devadhamme na jÃnÃsÅti" udakaæ pavesetvà attano vasanaÂÂhÃne Âhapesi. Bo- dhisatto pi taæ cirÃyantaæ\<*<16>*>/ disvà CandakumÃraæ pesesi. Rakkhaso tam pi gaïhitvà "devadhamme jÃnÃsÅti" pucchi. "ùma jÃnÃmi, devadhammo nÃma\<*<17>*>/ catasso disÃ" ti. Rakkhaso "na tvaæ devadhamme jÃnÃsÅti" tam pi gahetvà tatth' eva Âhapesi. Bodhisatto tasmim pi cirÃyante "ekena antarÃyena bhavitabban" ti sayaæ tattha gantvà dvinnam pi otaraïa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck araæ¤aæ, Cv Ãraæ¤a. 2 Ck kareyyathÃ. 3 Ck Cv ne. 4 Ck Cv rÃjaægaïe. 5 Cs kÅla-. 6 Ck -pannehi. 7 Ck Cs -nassa. 8 Ck eko. 9 Ck Cs -no. 10 Ck aæ¤o, Cv aæ¤e. 11 Ck labbhasÅti. 12 Ck -dhammesu. 13 Cs jÃnti. 14 Ck avimaæsitvÃ. 15 Cs gantvÃ. 16 Cs pitaraæ cirÃyantaæ corrected to pitaæ aticirÃyantaæ. 17 Cs adds in the margin cattÃro dissati. >/ #<[page 129]># %< 6. DevadhammajÃtaka. (6). 129>% padavala¤jaæ\<*<1>*>/ disvà "rakkhasapariggahÅtena\<*<2>*>/ iminà sarena bhavitabban" ti khaggaæ sannayhitvÃ\<*<3>*>/ dhanuæ gahetvà aÂÂhÃsi. Dakarakkhaso Bodhisattaæ udakaæ anotarantaæ disvà vana- kammikapuriso\<*<4>*>/ viya hutvà Bodhisattaæ Ãha: "bho purisa, tvaæ maggakilanto, kasmà imaæ saraæ otaritvà nahÃtvÃ\<*<5>*>/ pivitvà bhisamuÊÃlaæ\<*<6>*>/ khÃditvà pupphÃni pilandhitvÃ\<*<7>*>/ yathÃ- sukhaæ na gacchasÅti". Bodhisatto taæ disvà "eso yakkho bhavissatÅti" ¤atvà "tayà me bhÃtikà gahitÃ" ti Ãha. "ùma mayÃ" ti. "KiækÃraïÃ" ti. "Ahaæ imaæ saraæ otiïïake labhÃmÅti". "Kiæ pana sabbe va labhasÅti\<*<8>*>/". "Ye deva- dhamme jÃnanti te Âhapetvà avasese labhÃmÅti". "Atthi pana te devadhammehi attho" ti. "Ama atthi". "Yadi evaæ ahan\<*<9>*>/ te devadhamme kathessÃmÅti". "Tena hi kathehi, ahaæ deva- dhamme sunissÃmÅti". Bodhisatto "ahaæ devadhamme ka- theyyaæ, kiliÂÂhagatto pan' amhÅti" Ãha. Yakkho Bodhisattaæ nahÃpetvà bhojanaæ bhojetvà pÃnÅyaæ pÃyetvà pupphÃni pilandhÃpetvÃ\<*<10>*>/ gandhehi vilimpÃpetvà alaækatamaï¬apamajjhe pallaækaæ attharitvà adÃsi. Bodhisatto Ãsane nisÅditvà yakkhaæ pÃdamÆle nisÅdÃpetvà "tena hi ohitasoto sakkaccaæ deva- dhamme suïÃhÅti\<*<11>*>/" imaæ gÃtham Ãha: @*>/ sappurisà loke devadhammà ti vuccare ti. || Ja_I:5 ||>@ Tattha hiriottappasampannà ti hiriyà ca ottappena ca samannÃgatÃ, tesu kÃyaduccaritÃdÅhi hirÅyatÅti hiri, lajjÃy' etaæ adhivacanaæ, tehi yeva ottapaÂÅti\<*<13>*>/ ottappaæ, pÃpato ubbegass' etaæ adhivacanaæ, tattha ajjhattasammuÂÂhÃnà hiri bahiddhÃsamuÂÂhÃnaæ ottappaæ, attÃdhipateyyÃ\<*<14>*>/ hiri lokÃdhipateyyaæ ottappaæ, lajjÃsabhÃvasaïÂhità hiri bhayasabhÃvasaïÂhitaæ ottappaæ, sappatissavalakkhaïà hiri vajjabhÅrukabhayadassÃvÅlakkhaïaæ\<*<15>*>/ ottappaæ; tattha ajjhattasamuÂÂhÃnaæ hiriæ\<*<16>*>/ catuhi\<*<15>*>/ kÃraïehi samuÂÂhÃpeti, jÃtiæ paccavekkhitvà vayaæ pacca- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -vaÊa¤jaæ. 2 Ck -parigahÅtena, Cs -pariggahitena. 3 Ck sannahitvÃ. 4 Ck vata-, Cs vana-? Cv vanakampika-. 5 Ck nahÃyitvÃ. 6 Cs -mulÃlaæ, Ck -mÆÊÃlaæ. 7 Ck piÊandhitvÃ. 8 Ck Cs labbhasÅti. 9 Cs ahaæ. 10 Ck piÊandhÃpetvÃ. 11 Ck sunÃhÅti. 12 Ck satto. 13 Ck ottappatÅti. 14 Ck -teyyaæ, Cs -teyyaæ corrected to -teyyÃ. 15 so all three MSS. 16 all three MSS. -nà hiri. >/ #<[page 130]># %<130 I. EkanipÃta. 1. Apaïïakavagga.>% vekkhitvà sÆrabhÃvaæ paccavekkhitvà bÃhusaccaæ paccavekkhitvÃ, kathaæ? "pÃpa- karaïaæ nÃm etaæ na jÃtisampannÃnaæ kammaæ, hÅnajaccÃnaæ kevaÂÂÃdÅnaæ idaæ kammaæ, tÃdisassa jÃtisampannassa idaæ kammaæ kÃtuæ na yuttan" ti evan\<*<1>*>/ tÃva jÃtiæ paccavekkhitvà pÃïÃtipÃtÃdipÃpaæ akaronto hiriæ samuÂÂhÃpeti, tathà "pÃpakaraïaæ nÃm' etaæ daharehi kattabbakammaæ\<*<2>*>/, tÃdisassa vaye Âhitassa idaæ kammaæ\<*<3>*>/ kÃtuæ na yuttan" ti evaæ vayaæ paccavekkhitvà pÃïÃ- tipÃtÃdipÃpaæ akaronto hiriæ samuÂÂhÃpeti, tathà "pÃpaæ nÃm' etaæ dubbala- jÃtikÃnaæ kammaæ; tÃdisassa sÆrabhÃvasampannassa idaæ kammaæ kÃtuæ na yuttan" ti evaæ sÆrabhÃvaæ paccavekkhitvà pÃïÃtipÃtÃdipÃpaæ akaronto hiriæ samuÂÂhÃpeti, tathà "pÃpakammaæ nÃm etaæ andhabÃlÃnaæ kammaæ na paï¬i- tÃnaæ, tÃdisassa paï¬itassa bahussutassa idaæ kammaæ kÃtuæ na yuttan" ti evaæ bÃhusaccaæ paccavekkhitvà pÃïÃtipÃtÃdipÃpaæ akaronto hiriæ samuÂÂhÃpeti, evaæ ajjhattasamuÂÂhÃnaæ hiriæ\<*<4>*>/ catuhi\<*<5>*>/ kÃraïehi samuÂÂhÃpeti, samuÂÂhÃpetvà ca pana attano citte hiriæ pavesetvà pÃpakammaæ na karoti, evaæ hiri ajjhatta- samuÂÂhÃnà nÃma hoti; kathaæ ottappaæ bahiddhÃsamuÂÂhÃnaæ nÃma, "sace tvaæ pÃpakammaæ karissasi catusu\<*<5>*>/ parisÃsu garahappatto bhavissasi, Garahissanti taæ vi¤¤Æ asuciæ nÃgariko yathÃ, vivajjito\<*<6>*>/ sÅlavantehi kathaæ bhikkhu karissatÅti\<*<7>*>/" paccavekkhanto\<*<8>*>/ bahiddhÃsamuÂÂhitena ottappena pÃpakammaæ na karoti, evaæ ottappaæ bahiddhÃsamuÂÂhÃnaæ nÃma hoti; kathaæ hiri attÃdhipateyyà nÃma, idh' ekacco kulaputto attÃnaæ adhipatiæ jeÂÂhakaæ katvà "tÃdisassa saddhÃ- pabbajitassa bahussutassa dhutavÃdissa na yuttaæ pÃpakammaæ kÃtun" ti pÃpaæ na karoti, evaæ hiri attÃdhipateyyà nÃma hoti' tenÃha BhagavÃ: "Yo attÃnaæ yeva adhipatiæ katvà akusalaæ pajahati kusalaæ bhÃveti sÃvajjaæ pajahati anavajjaæ bhÃveti suddham attÃnaæ pariharatÅti"; kathaæ ottappaæ lokÃdhi- pateyyaæ nÃma, idh' ekacco kulaputto lokaæ adhipatiæ jeÂÂhakaæ katvà pÃpa- kammaæ na karoti, yathÃha: "Mahà kho panÃyaæ lokasannivÃso, tasmiæ\<*<9>*>/ kho pana lokasannivÃse santi samaïabrÃhmaïà iddhimanto\<*<10>*>/ dibbacakkhukà para- cittaviduno\<*<11>*>/, te dÆrato pi passanti Ãsanne pi\<*<12>*>/ dissanti, cetasÃpi cittaæ pajÃnanti, te pi maæ evaæ jÃnissanti: `passatha bho imaæ kulaputtaæ, saddhÃya agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajito samÃno\<*<12>*>/ vokiïïo\<*<14>*>/ viharati pÃpakehi akusalehi dhammehÅti'\<*<15>*>/, santi devatà iddhimanto dibbacakkhukà paracittaviduniyo\<*<16>*>/, tà dÆrato pi passanti Ãsanne pi\<*<17>*>/ dissanti, cetasÃpi cittaæ pajÃnanti, tÃpi maæ\<*<18>*>/ jÃnissanti: `passatha bho imaæ kulaputtaæ, saddhÃya agÃrasmà anagÃriyaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs Cv evaæ. 2 Cs kattabbaæ kammaæ. 3 Ck omits kammaæ. 4 Cs -ÂÂhÃnà hiri. 5 so all three MSS. 6 Cs vajjito. 7 Cs karissasÅti. 8 Ck adds hi. 9 Cs mahan tasmiæ. 10 Ck iddhimantÃ. 11 Ck -vidÆne, Cv -vidune. 12 Cs adds na. 13 Cs omits samÃno. 14 Ck vokiïïe. 15 Cs dhammehi. 16 Ck -vidÆtiyo. 17 Cs adds na. 18 Cs adds evaæ. >/ #<[page 131]># %< 6. DevadhammajÃtaka. (6). 131>% pabbajito samÃno vokiïïo\<*<1>*>/ viharati pÃpakehi akusalehi dhammehÅti', so lokaæ yeva adhipatiæ karitvà akusalaæ pajahati kusalam\<*<2>*>/ bhÃveti sÃvajjaæ pajahati {anavajjaæ\<*<3>*>/} bhÃveti suddhaæ attÃnaæ pariharatÅti", evaæ ottappaæ lokÃdhi- pateyyaæ nÃma hoti\<*<4>*>/; lajjÃsabhÃvasaïÂhità hiri {bhayasabhÃvasaïÂhitaæ\<*<5>*>/} ottappan ti, ettha pana lajjà ti lajjanÃkÃro tena sabhÃvena saïÂhità hirÅ, bhayan ti apÃyabhayaæ tena sabhÃvena saïÂhitaæ ottappaæ, tadubhayam pi pÃpapari- vajjane pÃkaÂaæ hoti, ekacco\<*<6>*>/ hi yathà nÃm' eko kulaputto uccÃrapassÃvÃdÅni karonto lajjitabbayuttakaæ\<*<7>*>/ ekaæ disvà lajjanÃkÃrappatto bhaveyya hiÊÅto\<*<8>*>/ evam evaæ ajjhattaæ lajjidhammaæ okkametvà pÃpakammaæ na karoti, ekacco\<*<9>*>/ apÃyabhayabhÅto hutvà pÃpakammaæ na karoti, tatr' idaæ opammaæ: yathà hi\<*<10>*>/ dvÅsu ayoguÊesu eko sÅtalo bhaveyya\<*<11>*>/ gÆthamakkhito eko uïho Ãditto tattha paï¬ito sÅtalaæ gÆthamakkhitattà jigucchanto na gaïhÃti itaraæ ¬Ãhabha- yena\<*<12>*>/ tattha sÅtalassa gÆthamakkhitassa jigucchÃya agaïhanaæ\<*<13>*>/ viya ajjhattaæ lajjidhammaæ okkametvÃ\<*<14>*>/ pÃpassa akaraïaæ uïhassa ¬Ãhabhayena agaïhanaæ\<*<15>*>/ viya apÃyabhayena pÃpassa akaraïaæ veditabbaæ; sappatissavalakkhaïà hiri vajjabhÅrukabhayadassÃvilakkhaïaæ\<*<16>*>/ ottappan ti, idam pi dvayaæ pÃpapari- vajjane yeva pÃkaÂaæ hoti\<*<17>*>/, ekacco hi jÃtimahantapaccavekkhaïÃ\<*<18>*>/ satthu- mahantapaccavekkhaïà dÃyajjamahantapaccavekkhaïà sabrahmacÃrimahantapacca- vekkhaïÃ\<*<19>*>/ ti catuhi\<*<20>*>/ kÃraïehi sappatissavalakkhaïaæ hiriæ samuÂÂhÃpetvà pÃpaæ na karoti, ekacco attÃnuvÃdabhayaæ parÃnuvÃdabhayaæ daï¬abhayaæ duggatibhayan\<*<21>*>/ ti catuhi\<*<20>*>/ kÃraïehi vajjabhÅrukabhayadassÃvilakkhaïaæ ottappaæ samuÂÂhÃpetvà pÃpaæ na karoti, tattha jÃtimahantapaccavekkhaïÃdÅni c' eva attÃnuvÃdabhayÃdÅni ca vitthÃretvà kathetabbÃni, tesaæ vitthÃro AÇguttaraÂÂha- kathÃya vutto\<*<22>*>/; sukkadhammasamÃhità ti idam eva\<*<23>*>/ hirottappaæ Ãdiæ katvà kattabbÃ\<*<24>*>/ kusalà dhammà sukkadhammà nÃma, te sabbasaægÃhikanayena catubhÆmakalokiyalokuttaradhammÃ, tehi samÃhità samannÃgatà ti attho; santo sappurisà loke ti kÃyakammÃdÅnaæ santatÃya santo kata¤¤Ækata- veditÃya\<*<25>*>/ sobhanapurisÃ\<*<26>*>/ ti sappurisÃ, loko ti pana saækhÃraloko sattaloko okÃsaloko khandhaloko Ãyatanaloko dhÃtuloko ti anekavidho, tattha eko loko sabbe sattà ÃhÃraÂÂhitikÃ\<*<27>*>/ --pe-- aÂÂhÃrasaloko aÂÂhÃrasa dhÃtuyo ti, ettha saæ- khÃraloko vutto, khaï¬halokÃdayo tadantogadhà yeva, ayaæ loko paraloko devaloko manussaloko ti Ãdisu pana sattaloko\<*<28>*>/ vutto, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck vokiïo. 2 Ck Cs kusalaæ. 3 Cs Cv anavajjaæ. 4 Cs hotÅti. 5 Ck Cv -saïÂhitÃ. 6 Ck ekacce. 7 Ck Cv lajjitabbakayuttaæ. 8 Ck hÅÊÅto, Cv hÅÊito, Cs hÅlito. 9 Cs adds hi. 10 Cs omits hi. 11 Ck bhaveyyaæ. 12 Cs dÃha-. 13 Cs agahaïam, Cv agaïhÃtaæ. 14 Ck Cv okkamitvÃ. 15 Cs agahaïaæ. 16 Cs -dassÃvÅ-. 17 Cs omits hoti. 18 Ck -nÃ. 19 Ck -nÃ, Cs -cÃrÅ-. 20 so all three MSS. 21 Cs -bhayaæ. 22 Ck vutte. 23 Ck idhameva. 24 Cs kattabba. 25 Ck katavedikÃya. 26 Cs sobhaïa-. 27 Cs Ãhara-. 28 Ck Ãdisupantasantaloko. >/ #<[page 132]># %<132 I. EkanipÃta. 1. Apaïïakavagga.>% YÃvatà candimasuriyà pariharanti virocanà tÃva sahassadhà loko ettha te vattatÅ\<*<1>*>/ vaso ti ettha okÃsaloko vutto, tesu idha sattaloko adhippeto, sattalokasmiæ hi yeva evarÆpà sappurisÃ; te devadhammà ti vuccare, tattha devà ti sammuti- devà uppattidevà visuddhidevà ti tividhÃ, tesu MahÃsammatakÃlato paÂÂhÃya lokena devà ti sammatattÃ\<*<2>*>/ rÃjarÃjakumÃrÃdayo sammutidevà nÃma, devaloke uppannà uppattidevà nÃma, khÅïÃsavà visuddhidevà nÃma, vuttam pi c' etaæ: sammutidevà nÃma rÃjÃno deviyo kumÃrÃ\<*<3>*>/, uppattidevà nÃma bhummadeve upÃdÃya tatuttariæ devÃ, visuddhidevà nÃma BuddhapaccekabuddhakhÅïÃsavà ti, imesaæ devÃnaæ dhammà ti devadhammà ti\<*<4>*>/, vuccare ti vuccanti, hirottappa- mÆlakà hi kusaladhammÃ\<*<5>*>/, kusalasampadÃya c' eva devaloke nibbattiyà ca visuddhibhÃvass' eva\<*<6>*>/ kÃraïattÃ\<*<7>*>/ kÃraïaÂÂhena tividhÃnaæ tesaæ devÃnaæ dhammà ti devadhammÃ, tehi devadhammehi samannÃgatà puggalÃpi devadhammÃ, tasmà puggalÃdhiÂÂhÃnÃya desanÃya\<*<8>*>/ te dhamme dassento santo sappurisà loke devadhammà ti vuccare ti Ãha. Yakkho imaæ dhammadesanaæ sutvà pasanno Bodhisattaæ Ãha: "paï¬ita, ahaæ tumhÃkaæ pasanno, ekaæ bhÃtaraæ demi, kataraæ ÃnemÅti". "KaniÂÂhaæ\<*<9>*>/ ÃnehÅti". "Paï¬ita, tvaæ kevalaæ devadhamme jÃnÃsi yeva, na pana tesu vattasÅti". "KiækÃraïÃ" ti. "YaækÃraïà jeÂÂhaæ Âhapetvà kaniÂÂhaæ\<*<10>*>/ ÃnÃpento jeÂÂhÃpacÃyikakammaæ nÃma na karosÅti\<*<11>*>/. "Deva- dhamme cÃhaæ yakkha jÃnÃmi tesu ca vattÃmi, mayaæ hi imaæ ara¤¤aæ\<*<12>*>/ etaæ nissÃya paviÂÂhÃ, etassa hi atthÃya amhÃkaæ pitaraæ etassa mÃtà rajjaæ yÃci, amhÃkaæ pana pità taæ\<*<13>*>/ varaæ adatvà amhÃkaæ anurakkhaïatthÃya\<*<14>*>/ ara¤¤a- vÃsaæ\<*<15>*>/ anujÃni, so kumÃro anivattitvà amhehi saddhiæ Ãgato, `taæ ara¤¤e eko\<*<16>*>/ yakkho khÃdÅti' vutte pi na koci sad- dahissati, tenÃhaæ garahabhayabhÅto\<*<17>*>/ tam eva ÃnÃpemÅti". "SÃdhu sÃdhu paï¬ita, tvaæ devadhamme ca jÃnÃsi tesu ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck vattatÅti. 2 Ck sammattÃ. 3 Cs kumÃrà corrected to rÃjakumÃrÃ. 4 Cs omits ti. 5 Ck kusalÃ-. 6 Cs visuddhiyÃvasseva corrected to visuddhibhÃvassaca. 7 Cv kÃraïantÃ. 8 Cv omits desanÃya. 9 Cs kaniÂÂhaæ corrected to kaïiÂÂhaæ. 10 Cs kaïitthaæ. 11 Ck Cv nÃma karosÅti, Cs nÃma karosÅti corrected to na karosÅti. 12 Ck Cv araæ¤aæ. 13 Cs naæ. 14 Ck Cv anurakkhana-. 15 Ck Cv araæ¤a-, Cs ara¤¤e-. 16 Ck aæraæ¤aæ¤evako corrected to aæ¤evako, Cv araæ¤e eko. 17 so all three MSS. >/ #<[page 133]># %< 6. DevadhammajÃtaka.(6). 133>% vattasÅti" pasannacitto yakkho Bodhisattassa sÃdhukÃraæ datvà dve pi bhÃtaro Ãnetvà adÃsi. Atha naæ Bodhisatto Ãha: "samma, tvaæ pubbe attanà katena pÃpakammena paresaæ maæsalohitakhÃdako\<*<1>*>/ yakkho hutvà nibbatto, idÃni puna pi pÃpam eva\<*<2>*>/ karosi, idaæ te pÃpakammaæ nirayÃdÅhi muccituæ na dassati, tasmà ito paÂÂhÃya pÃpaæ pahÃya kusalaæ karohÅti, asakkhi ca pana taæ\<*<3>*>/ dametuæ. So taæ yakkhaæ dametvà tena\<*<4>*>/ saævihitÃrakkho\<*<5>*>/ tatth' eva vasanto ekadivasaæ nak- khattaæ oloketvà pitu kÃlakatabhÃvaæ ¤atvà yakkhaæ ÃdÃya BÃrÃïasiæ gantvà rajjaæ gahetvà CandakumÃrassa oparajjaæ SuriyakumÃrassa senÃpatiÂÂhÃnaæ datvà yakkhassa ramaïÅye ÂhÃne Ãyatanaæ kÃretvà yathà so aggamÃlaæ aggapupphaæ aggabhatta¤ ca labhati tathà akÃsi. So dhammena rajjaæ kÃretvà yathÃkammaæ gato. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà dassetvÃ\<*<6>*>/ saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne so bhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi. SammÃ- sambuddho pi dve\<*<7>*>/ vatthÆni kathetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà dakarakkhaso bahubhaï¬ikabhikkhu ahosi, Suriya- kumÃro ùnando, CandakumÃro SÃriputto, jeÂÂhakabhÃtà MahiæsÃsa- kumÃro aham eva ahosin" ti. DevadhammajÃtakaæ. $<7. KaÂÂhahÃrijÃtaka.>$ Putto tyÃhaæ\<*<8>*>/ mahÃrÃjà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto VÃsabhakhattiyÃya vatthuæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ DvÃdasanipÃte BhaddasÃlajÃtake Ãvibhavissati. Sà kira MahÃnÃmassa Sakkassa dhÅtà NÃgamuï¬Ãya nÃma dÃsiyà kucchismiæ jÃtà Kosala- rÃjassa aggamahesi ahosi. SÃ\<*<9>*>/ ra¤¤o\<*<10>*>/ puttaæ vijÃyi. RÃjà pan' assà pacchà dÃsibhÃvaæ ¤atvà ÂhÃnaæ parihÃpesi, puttassa Vi¬Æ¬a- bhassÃpi ÂhÃnaæ parihÃpesi yeva. Ubho pi antonivesane yeva vasanti. Satthà taæ kÃraïaæ ¤atvà pubbaïhasamaye\<*<11>*>/ pa¤casatabhikkhupari- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cv maæsaæ-. 2 Cs pÃpakammeva corrected to pÃpakameva. 3 Ck Cv naæ. 4 Ck te. 5 Ck saævihita-. 6 so all three MSS. 7 Cs adds pi. 7 Cfr. Dhpd. p. 216. 8 Ck tyÃha, Cv tyÃha corrected to tyÃhaæ. 9 Ck omits sÃ. 10 Ck Cv raæ¤o. 11 Ck Cv pubbanha-. >/ #<[page 134]># %<134 I. EkanipÃta. 1. Apaïïakavagga.>% vuto\<*<1>*>/ ra¤¤o\<*<2>*>/ nivesanaæ gantvà pa¤¤attÃsane\<*<3>*>/ nisÅditvà "mahÃrÃja kahaæ VÃsabhakhattiyÃ" ti Ãha. RÃjà taæ kÃraïaæ Ãrocesi. "MahÃ- rÃja VÃsabhakhattiyà kassa dhÅtÃ" ti. "MahÃnÃmassa bhante" ti. "ùgacchamÃnà kassa ÃgatÃ" ti. "Mayhaæ bhante" ti. "MahÃrÃja, esà ra¤¤o\<*<4>*>/ dhÅtÃ, ra¤¤o\<*<2>*>/ va ÃgatÃ, rÃjÃnaæ yeva\<*<5>*>/ paÂicca puttaæ labhi, so\<*<6>*>/ putto kiækÃraïà pitu santakassa rajjassa sÃmiko na hoti, pubbe rÃjÃno muhuttikÃya kaÂÂhahÃrikÃya kucchismiæ puttaæ labhitvà puttassa rajjaæ adaæsÆ" 'ti. RÃjà tass' atthassÃvibhÃvatthÃya Bha- gavantaæ yÃci. Bhagavà bhavantarena paÂicchannaæ kÃraïaæ pÃ- kaÂaæ akÃsi: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatto rÃjà mahantena yasena uyyÃnaæ gantvà tattha pupphaphalalobhena vicaranto uyyÃnavanasaï¬e\<*<7>*>/ gÃyitvà gÃyitvÃ\<*<8>*>/ dÃrÆni\<*<9>*>/ uddharamÃnaæ ekaæ itthiæ disvà paÂibaddhacitto saævÃsaæ kappesi. Taæ khaïaæ yeva Bodhisatto tassà kucchiyaæ yeva paÂisandhiæ gaïhi. TÃvad eva tassà vajirapÆrità viya garukà kucchi\<*<10>*>/ ahosi. Sà gabbhassa patiÂÂhitabhÃvaæ ¤atvà "gabbho me deva patiÂÂhito" ti Ãha. RÃjà aÇgulimuddikaæ datvà "sace dhÅtà hoti imaæ vissajjetvà poseyyÃsi, sace putto hoti muddikÃya saddhiæ mama santikaæ ÃneyyÃsÅti\<*<11>*>/" vatvà pakkÃmi. SÃpi paripÃkagabbhÃ\<*<12>*>/ Bodhisattaæ vijÃyi. Tassa ÃdhÃvitvà paridhÃvitvà vicaraïakÃle keÊimaï¬ale\<*<13>*>/ kÅÊantassa\<*<14>*>/ evaæ vattÃro\<*<15>*>/ honti "nippitiken' amhÃ\<*<16>*>/ pahaÂÃ" ti. Taæ sutvà Bodhisatto mÃtu santikaæ gantvà "amma ko mayhaæ pitÃ" ti pucchi. "TÃta tvaæ BÃ- rÃïasira¤¤o\<*<2>*>/ putto" ti. "Amma atthi pana koci sakkhÅti." "TÃta rÃjà imaæ muddikaæ datvà `sace dhÅtà hoti imaæ vissajjetvà poseyyÃsi, sace puto hoti imÃya muddikÃya saddhiæ ÃneyyÃsÅti vatvà gato" ti. "Amma evaæ sante kasmà maæ pitu santikaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs dvesata-. 2 Ck Cv raæ¤o. 3 Ck Cv paæ¤attÃ-. 4 Cv eva sà raæïo va corrected to evaæ sà raæ¤o va, Ck esà raæ¤o. 5 Ck yena. 6 Cv labhito. 7 Ck -vanasaï¬ena. 8 Cs omits one gÃyitvÃ. 9 Ck dÃruni. 10 Cs has later added ssÃ. 11 Ck -siti. 12 Cs paripÃkka- corrected to paripakka-. 13 Cv keÊimaï¬aÊe, Ck kelimaï¬ale keÊimaï¬ale. 14 Ck kÅlantassa. 15 Ck cattÃro, Cs vattà corrected to vattÃro 16 Cs nippitikenamhi, Ck nippÅtikenamahÃ. >/ #<[page 135]># %< 7. KaÂÂhahÃrijÃtaka. (7). 135>% nÃnesÅti". Sà puttassa ajjhÃsayaæ ¤atvà rÃjadvÃraæ gantvà ra¤¤o\<*<1>*>/ ÃrocÃpesi ra¤¤o\<*<1>*>/ ca\<*<2>*>/ pakkosÃpità pavisitvà rÃjÃnaæ vanditvà "ayaæ te deva putto" ti Ãha. RÃjà jÃnanto pi pari- samajjhe lajjÃya "na mayhaæ putto" ti Ãha. "Ayan\<*<3>*>/ te deva muddikÃ, imaæ sa¤jÃnÃsÅti." "Ayam pi mayhaæ muddikà na hotÅti." "Deva idÃni\<*<4>*>/ Âhapetvà saccakiriyaæ a¤¤o\<*<6>*>/ mama sakkhÅ\<*<6>*>/ n' atthi, sac' Ãyaæ dÃrako tumhe paÂicca jÃto ÃkÃse tiÂÂhatu, noce bhÆmiyaæ patitvà maratÆ" 'ti Bodhisattaæ pÃde gahetvà ÃkÃse khipi. Bodhisatto ÃkÃse pallaækaæ Ãbhu- jitvà nisinno madhurassarena pitu dhammaæ kathento imaæ gÃtham Ãha: @*>/ pi devo poseti ki¤ca devo sakaæ pajan ti. || Ja_I:6 ||>@ Tattha putto tyÃhan ti putto te ahaæ, puttà ca nÃm' ete\<*<8>*>/ atrajo khettajo antevÃsiko dinnako ti catubbidhÃ\<*<9>*>/, tattha attÃnaæ paÂicca\<*<10>*>/ jÃto atrajo nÃma, sayanapiÂÂhe pallaæke ure ti evam ÃdÅsu\<*<11>*>/ nibbatto khettajo nÃma, santike sippuggahaïako\<*<12>*>/ antevasiko nÃma, posÃvanatthÃya dinno dinnako nÃma, idha pana atrajaæ sandhÃya putto ti vuttaæ, catuhi\<*<13>*>/ saÇgahavatthÆhi janaæ ra¤jatÅti rÃjÃ, mahanto rÃjà mahÃrÃjÃ, taæ Ãmantento Ãha: mahÃrÃjà ti, tvaæ maæ posa janÃdhipà ti janÃdhipa mahÃjanajeÂÂhaka tvaæ maæ posa bharassu va¬¬hehi, a¤¤e\<*<14>*>/ pi devo posetÅti a¤¤e\<*<15>*>/ pi hatthibandhÃdayo manusse hatthiassÃdayo tiracchÃnagate bahujane ca devo poseti, ki¤ca devo sakaæ pajan ti, ettha pana ki¤cà ti garahatthe ca anuggahatthe\<*<16>*>/ ca nipÃto, sakaæ pajaæ attano puttaæ maæ devo na posetÅti pi\<*<17>*>/ vadanto garahati nÃma, a¤¤e\<*<15>*>/ bahujane\<*<18>*>/ posetÅti vadanto anugaïhati\<*<19>*>/ nÃma, iti Bodhisatto garahanto pi anugaïhanto\<*<20>*>/ pi ki¤ca devo sakaæ pajan ti Ãha. RÃjà Bodhisattassa ÃkÃse nisÅditvà evaæ dhammaæ desen- tassa sutvà "ehi tÃta, aham eva posessÃmi aham eva poses- sÃmÅti" hatthaæ pasÃresi. Hatthasahassaæ pasÃrayittha\<*<21>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cv -raæ¤o. 2 Cv omits ca. 3 Cs ayaæ. 4 Cs has later added imaæ. 5 Ck Cv aæ¤o. 6 Ck Cs sakkhi. 7 Ck aæ¤e. 8 Cs namete corrected to nÃmesa. 9 Cs catubbidhà corrected to catubbidho. 10 Ck paÂi. 11 Ck Cv Ãdisu. 12 Ck Cv sippuggaïhanako. 13 so all three MSS. 14 Ck aæ¤o, Cv aæ¤e. 15 Ck Cv aæ¤e. 16 Ck Cv anuggaïhanatthe. 17 Ck posetÅtitiji. 18 Cv bahujanÃ. 19 Cv anuggaïhati. 20 Cv anuggaïhanto. 21 pasÃriyittha? Ck pasÃresiyittha. >/ #<[page 136]># %<136 I. EkanipÃta. 1. Apaïïakavagga.>% Bodhisatto a¤¤assa\<*<1>*>/ hatthe anotaritvà ra¤¤o\<*<2>*>/ va hatthe otaritvà aæke nisÅdi\<*<3>*>/. RÃjà tassa oparajjaæ datvà mÃtaraæ aggamahe- siæ akÃsi. So pitu accayena KaÂÂhavÃhanarÃjÃ\<*<4>*>/ nÃma hutvà dhammena rajjaæ kÃretvà yathÃkammaæ gato. Satthà Kosalara¤¤o\<*<5>*>/ imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà dve vatthÆni dassetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà mÃtà MahÃmÃyà ahosi, pità SuddhodanamahÃrÃjÃ, KaÂÂhavÃhanarÃjÃ\<*<4>*>/ aham eva ahosin" ti\<*<6>*>/. KaÂÂhahÃrijÃtakaæ. $<8. GÃmanijÃtaka.>$ Api ataramÃnÃnan ti. Idaæ Satthà jetavane viharanto ossaÂÂhaviriyaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Imasmiæ pana jÃtake paccuppannavatthu¤ ca atÅtavatthu¤ ca EkÃdasanipÃte Saæ- varajÃtake Ãvibhavissati, vatthuæ hi tasmi¤ ca imasmi¤ ca ekasadisam eva, gÃthà pana nÃnÃ. GÃmanikumÃro\<*<7>*>/ Bodhisattassa ovÃde Âhatvà bhÃtikasatassa kaniÂÂho\<*<8>*>/ pi hutvà bhÃtikasataparivÃrito se- tacchattassa heÂÂhà varapallaæke\<*<9>*>/ nisinno attano yasasampattiæ olo- ketvà "ayaæ mayhaæ yasasampatti amhÃkaæ\<*<10>*>/ Ãcariyassa santakà ti tuÂÂho imaæ udÃnaæ udÃnesi: @*>/ va samijjhati, vipakkabrahmacariyo 'smi, evaæ jÃnÃhi GÃmanÅti\<*<12>*>/. || Ja_I:7 ||>@ Tattha apÅti nipÃtamattaæ, ataramÃnÃnan ti paï¬itÃnaæ ovÃde Âhatvà aturitvà avegà hitvÃ\<*<13>*>/ upÃyena kammaæ karontÃnaæ, phalÃsÃ\<*<14>*>/ va sa- mijjhatÅti yathÃpatthitaphale ÃsÃ\<*<15>*>/ tassa phalassa nipphattiyÃ\<*<16>*>/ samijjhati yeva, atha và phalÃsÃ\<*<17>*>/ ti ÃsÃphalaæ, yathÃpatthitaæ\<*<18>*>/ phalaæ samijjhati yevà ti attho, vipakkabrahmacariyo 'smÅti ettha cattÃri saÇgahavatthÆni\<*<19>*>/ seÂÂhacariyattà brahmacariyaæ nÃma ta¤ ca tammÆlikÃya yasasampattiyà paÂi- laddhattà vipakkan\<*<20>*>/ nÃma, yo vÃssa yaso nipphanno\<*<21>*>/ so pi seÂÂhaÂÂhena brahmacariyaæ nÃma, tenÃha vipakkabrahmacariyo 'smÅti, evaæ jÃnÃhi GÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cv aæ¤assa. 2 Ck Cv raæ¤o. 3 Ck nisÅdÅ. 4 Cs kaÂÂhavÃhaïa-. 5 Cv -raæ¤o. 6 Ck omits SatthÃ...ahosinti. 7 Ck Cv gÃmaïi-. 8 Cs kaïiÂÂho. 9 Ck Cv varaæpallaæke. 10 Cs mayhaæ. 11 Cs phalasÃ, Cv phalaæsà corrected to phalasÃ. 12 Ck Cv gÃmaïÅti. 13 Ck ÃvegÃhitvÃ, Cs avegÃhitvà corrected to avegÃyitvÃ. 14 Cs phalasÃ. 15 Cs asÃ. 16 Ck nippattiyÃ. 17 Cv phalasÃ. 18 Cs omits yathÃ. 19 Ck Cv saægaha-. 20 Cs vipakkanaæ, Cv vipakkata corrected to vipakkaæ. 21 Ck nippanno. >/ #<[page 137]># %< 8. GÃmanijÃtaka. (8). 137>% manÅti\<*<1>*>/ katthaci gÃmikapuriso\<*<2>*>/ pi gÃmajeÂÂhako pi gÃmani\<*<3>*>/, idha pana sabba- janajeÂÂhakaæ attÃnaæ sandhÃyÃha: "ambho GÃmani\<*<3>*>/ tvaæ etaæ kÃraïaæ evaæ\<*<4>*>/ jÃnÃhi, Ãcariyaæ nissÃya bhÃtikasataæ atikkamitvà idaæ mahÃrajjaæ patto 'smÅti" udÃnaæ udÃnesi. Tasmiæ pana rajjaæ patte sattaÂÂhadivasaccayena sabbe pi bhÃtaro attano vasanaÂÂhÃnaæ gatÃ. GÃmanirÃjÃ\<*<5>*>/ dhammena rajjaæ kÃretvà yathÃkammaæ gato. Bodhisatto pi pu¤¤Ãni\<*<6>*>/ katvà yathÃ- kammaæ gato. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà dassetvÃ\<*<7>*>/ saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne ossaÂÂhaviriyo bhikkhu arahatte patiÂÂhito ti. Satthà dve vatthÆni kathetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi. GÃmanijÃtakaæ\<*<8>*>/. $<9. MakhÃdevajÃtaka.>$ UttamaÇgaruhÃ\<*<9>*>/ mayhan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto mahÃnekkhammaæ Ãrabbha kathesi. Taæ heÂÂhà NidÃnakathÃyaæ kathitam eva. Tasmiæ pana kÃle bhikkhÆ Dasaba- lassa nekkhammaæ vaïïentà nisÅdiæsu. Atha Satthà dhammasabhaæ Ãgantvà BuddhÃsane nisinno bhikkhÆ Ãmantesi: "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "bhante na a¤¤Ãya kathÃya, tumhÃkaæ yeva\<*<10>*>/ pana nekkhammaæ vaïïayamÃnà nissinn' amhÃ" ti "bhikkhave, na TathÃgato etarahi yeva nekkhammaæ nikkhanto, pubbe pi nikkhanto yevÃ" 'ti Ãha. BhikkhÆ tass' atthassÃ- vibhÃvatthaæ\<*<11>*>/ Bhagavantaæ yÃciæsu. Bhagavà bhavantarena pa- Âicchannaæ\<*<12>*>/ kÃraïaæ pÃkaÂaæ akÃsi: AtÅte VideharaÂÂhe MithilÃyaæ MakhÃdevo nÃma rÃjà ahosi dhammiko dhammarÃjÃ. So caturÃsÅtivassasahassÃni kumÃrakÅÊaæ\<*<13>*>/ tathà oparajjaæ tathà mahÃrajjaæ katvà dÅgham addhÃnaæ khepetvà ekadivasaæ kappakaæ Ãmantesi: "yadà me samma kappaka sirasmiæ phalitÃni passeyyÃsi atha me ÃroceyyÃsÅti." Kappako pi\<*<14>*>/ dÅgham addhÃnaæ khepetvà eka- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv gÃmaïÅti 2 Cv gÃmaka-. 3 Ck Cv gÃmaïi. 4 Cv eva. 5 Cv gÃmaïirÃjÃ, Ck gÃmaïirÃja, Cs gÃmanirÃja. 6 Ck puæ¤Ãni. 7 so all three MSS. 8 Cv gÃmaïi-. 9 Ck Cv uttamaæga-. 10 Cs omits yeva. 11 Cs -bhÃvatthaæ corrected to -bhÃvatthÃya. 12 Cs paÂicchanna. 13 Ck -kÅlaæ. 14 Cs omits pi. >/ #<[page 138]># %<138 I. EkanipÃta. 1. Apaïïakavagga.>% divasaæ ra¤¤o\<*<1>*>/ a¤janavaïïÃnaæ kesÃnaæ antare ekam eva phalitaæ disvà "deva ekan te\<*<2>*>/ phalitaæ dissatÅti" Ãrocesi, "tena hi me sammà taæ phalitaæ uddharitvà pÃïimhi Âha- pehÅti" ca\<*<3>*>/ vutto suvaïïasaï¬Ãsena uddharitvà ra¤¤o\<*<1>*>/ pÃïimhi patiÂÂhÃpesi. Tadà ra¤¤o\<*<1>*>/ caturÃsÅtivassasahassÃni Ãyuæ ava- siÂÂhaæ hoti. Evaæ sante pi phalitaæ disvà va\<*<4>*>/ maccurÃjÃnaæ Ãgantvà samÅpe Âhitaæ viya attÃnaæ ÃdittapaïïasÃlaæ pa- viÂÂhaæ viya ca ma¤¤amÃno\<*<5>*>/ saævegaæ ÃpajjitvÃ\<*<6>*>/ "bÃla Ma- khÃdeva yÃva phalitass' uppÃdÃ\<*<7>*>/ va ime kilese jahituæ nÃ- sakkhÅti" cintesi\<*<8>*>/. Tass' evaæ phalitapÃtubhÃvaæ\<*<9>*>/ Ãvajjantassa Ãvajjantassa anto¬Ãho uppajji, sarÅrà sedà mucciæsu, sÃÂakà pÅÊetvà apanetabbÃkÃrappattà ahesuæ. So "ajj' eva mayà nikkhamitvà pabbajituæ vaÂÂatÅti\<*<10>*>/" kappakassa satasahas- suÂÂhÃnaæ gÃmavaraæ datvà jeÂÂhaputtaæ pakkosÃpetvà "tÃta, mama sÅse phalitaæ\<*<11>*>/ pÃtubhÆtaæ, mahallako 'mhi jÃto\<*<12>*>/, bhuttà kho pana me mÃnusakà kÃmÃ, idÃni dibbakÃme pariyesissÃmi, nekkhammakÃlo\<*<13>*>/ mayhaæ, tvaæ imaæ rajjaæ paÂipajja, ahaæ pana\<*<14>*>/ pabbajitvà MakhÃdevambavanuyyÃne\<*<15>*>/ vasanto samaïa- dhammaæ karissÃmÅti" Ãha. Taæ evaæ pabbajitukÃmaæ amaccà upasaækamitvà "deva kiæ tumhÃkaæ pabbajjÃkÃraïan" ti pucchiæsu. RÃjà phalitaæ\<*<11>*>/ hatthena\<*<16>*>/ gahetvà amaccÃnaæ imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha uttamaÇgaruhÃ\<*<17>*>/ ti kesÃ\<*<18>*>/, kesà hi sabbesaæ hatthapÃdÃdÅnaæ aÇgÃnaæ uttame sirasmiæ ruhattÃ\<*<19>*>/ uttamaÇgaruhÃ\<*<20>*>/ nÃmà 'ti vuccanti, ime jÃtà vayoharà ti passatha tÃtà phalitapÃtubhÃvena\<*<21>*>/ tiïïaæ vayÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cv raæ¤o. 2 Cs tena. 3 Cs omits ca. 4 Cs omits va. 5 Ck Cv maæ¤amÃno. 6 Cs has later added cintesi. 7 Cs phali- corrected to pali-. 8 Cs omits cintesi. 9 Cs palita-. 10 Ck Cv vaddhatÅti. 11 Cs palitaæ. 12 Cv pÃto. 13 Cs nekkhammaækÃlo. 14 Cs omits pana. 15 Cs makhÃdevavanuyyÃne. 16 Cs hatthe. 17 Ck Cv uttamaæga-. 18 Ck kesÃruhÃtikesÃ. 19 Ck rÆhattÃ. 20 Cs Cv uttamaæga-. 21 Cs palita. >/ #<[page 139]># %< 9. MakhÃdevajÃtaka. (9). 139>% haraïato ime jÃtà vayoharÃ, pÃtubhÆtà ti nibbattÃ, devadÆtà ti, devo ti maccu, tassa dutà ti devadÆtÃ, siramiæ hi phalitesu pÃtubhÆtesu maccurÃjassa santike Âhito viya hoti, tasmà phalitÃni maccudevassa dÆtà ti vuccanti, devà viya dÆtà ti pi devadÆtÃ, yathà hi alaækatapaÂiyattÃya devatÃya ÃkÃse Âhatvà "asukadivase marissasÅti" vutte taæ tath' eva hoti evaæ sirasmiæ phalitesu pÃtubhÆtesu devatÃya vyÃkaraïasadisam eva hoti, tasmà phalitÃni devasadisà dÆtà ti vuccanti, visuddhidevÃnaæ dÆtà ti pi devadÆtÃ, sabbabodhisattà hi jiïïavyÃdhimatapabbajite disvà va saævegam Ãpajjitvà nikkhamma pabbajanti, yathÃha: Jiïïa¤ ca disvà dukhita¤\<*<1>*>/ ca vyÃdhitaæ mata¤ ca disvà gatam Ãyusaækhayaæ kÃsÃyavatthaæ pabbajita¤ ca disvà tasmà ahaæ pabbajito 'mhi rÃjà ti, iminà pariyÃyena phalitÃni visuddhidevÃnaæ dÆtattà devadÆtà ti vuccanti, pabbajjÃsamayomaman\<*<2>*>/ ti gihÅbhÃvato nikkhantaÂÂhena pabbajjà ti laddhanÃ- massa samaïaliÇgagahaïassa\<*<3>*>/ kÃlo mayhan ti dasseti. So evaæ vatvÃ\<*<4>*>/ taæ divasam eva rajjaæ pahÃya isipab- bajjaæ pabbajitvà tasmi¤\<*<5>*>/ ¤eva MakhÃdevambavane viharanto caturÃsÅtivassasahassÃni cattÃro brahmavihÃre bhÃvetvà apa- rihÅnajjhÃne Âhito kÃlaæ katvà Brahmaloke nibbattitvà puna tato cuto MithilÃyaæ yeva Nimi nÃma rÃjà hutvà ossakka- mÃnaæ\<*<6>*>/ attano vaæsaæ ghaÂetvà tatth' eva ambavane pabbajitvà brahmavihÃre bhÃvetvà puna brahmalokÆpago va ahosi. SatthÃpi "na bhikkhave TathÃgato idÃn' eva mahÃbhinikkhamanaæ nikkhanto, pubbe pi nikkhanto yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãha- ritvà dassetvà cattÃri saccÃni pakÃsesi. Keci sotÃpannà ahesuæ, keci sakadÃgÃmino, keci anÃgÃmino. Iti Bhagavà imÃni dve vatthÆni ka- thetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà kappako ùnando ahosi, putto RÃhulo, MakhÃdevarÃjà pana aham evà ti. MakhÃdevajÃtakaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv dukkhita¤. 2 Cs maman corrected to mamÃ. 3 Cv -gahanassa. 4 Ck Cv vattÃ. 5 Ck Cv tasmiæ. 6 sic! Cv ossakkanÃmaæ. >/ #<[page 140]># %<140 I. EkanipÃta. 1. Apaïïakavagga.>% $<10. SukhavihÃrijÃtaka.>$ Ya¤ ca a¤¤e\<*<1>*>/ na rakkhantÅti. Idaæ Satthà AnÆpiyana- garaæ\<*<2>*>/ nissÃya AnÆpiyambavane\<*<2>*>/ viharanto sukhavihÃriæ Bhaddi- yattheraæ\<*<3>*>/ Ãrabbha kathesi. SukhavihÃrÅ\<*<4>*>/ Bhaddiyatthero\<*<5>*>/ cha- khattiyasamÃgame\<*<6>*>/ UpÃli-sattamo pabbajito. Tesu Bhaddiyatthero\<*<5>*>/ ca Kimbilatthero\<*<7>*>/ ca Bhagutthero ca UpÃlitthero ca arahattaæ pattÃ, ùnandatthero sotÃpanno jÃto, Anuruddhatthero dibbacakkhuko, Deva- datto jhÃnalÃbhÅ\<*<8>*>/ jÃto. Channaæ pana khattiyÃnaæ vatthuæ yÃva AnÆpiyanagarÃ\<*<9>*>/ Khaï¬ahÃlajÃtake Ãvibhavissati. Ayasmà pana Bhaddiyo rÃjakÃle attÃnaæ rakkhanto rakkhÃsaævidhÃnadevatà va\<*<10>*>/ bahÆhi\<*<11>*>/ rakkhÃhi rakkhiyamÃnassa upari pÃsÃdatale mahÃsayane samparivatta- mÃnassÃpi\<*<12>*>/ attano bhayapatti¤\<*<13>*>/ ca idÃni arahattaæ patvà ara¤¤ÃdÅsu\<*<14>*>/ yattha katthaci vicaranto pi attano vigatabhayata¤ ca samanupassanto "aho sukhaæ aho sukhan" ti udÃnaæ udÃnesi. Taæ bhikkhÆ "Ãyasmà Bhaddiyo a¤¤aæ\<*<15>*>/ vyÃkarotÅti" Bhagavato Ãrocesuæ. Bhagavà "bhikkhave, Bhaddiyo na idÃn' eva sukhavihÃrÅ\<*<16>*>/, pubbe pi sukhavi- hÃrÅ yevÃ" 'ti Ãha. BhikkhÆ tass' atthassÃvibhÃvatthÃya Bhagavantaæ yÃciæsu. Bhagavà bhavantarena paÂicchannaæ kÃraïaæ pÃkaÂaæ akÃsi: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrayamÃne Bodhisatto {udiccabrÃhmaïamahÃsÃlo} {hutvÃ} kÃmesu ÃdÅnavaæ\<*<17>*>/ nekkhamme cÃnisaæsaæ disvà kÃme pahÃya Hima- vantaæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbajitvà aÂÂha samÃpattiyo nibbattesi. ParivÃro pi 'ssa mahà ahosi pa¤ca tÃpasasatÃni. So vassakÃle Himavantato nikkhamitvà tÃpasagaïaparivuto gÃmanigamÃdÅsu\<*<18>*>/ cÃrikaæ caranto BÃrÃïasiæ patvà rÃjÃnaæ nissÃya rÃjuyyÃne vÃsaæ kappesi. Tattha vassike\<*<19>*>/ cattÃro mÃse vasitvà rÃjÃnaæ Ãpucchi. Atha naæ rÃjà "tumhe bhante mahallakÃ, kiæ vo Himavantena, antevÃsike Himavantaæ pe- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv aæ¤e. 2 Cs Cv anupiya-. 3 Ck Cv bhaddiyatheraæ. 4 Ck Cv -vihÃri. 5 Ck Cv bhaddiyathero. 6 Cs omits cha, Cv jakhattiya-. 7 Ck Cv kimbilathero. 8 Ck Cv -lÃbhi. 9 all three MSS. anupiya-. 10 -devatÃhiva? Cs attÃnaæ rakkhanto viviya rakkhÃsaævidhÃna¤ceva tÃva corrected to attano rakkhÃvidhÃnaæ devatÃva, Ck Cv -saævidhÃnadvevatÃva. 11 Ck Cv bahuhi. 12 Ck -mÃnassapi. 13 Ck -patta¤. 14 Ck Cv araæ¤Ãdisu. 15 Ck Cv aæ¤aæ. 16 Ck -hÃri. 17 Ck Ãdinavaæ. 18 Ck Cv -mÃdisu. 19 Cv vassiko. >/ #<[page 141]># %< 10. SukhavihÃrijÃtaka. (10). 141>% setvà idh' eva vasathÃ" 'ti yÃci. Bodhisatto jeÂÂhantevÃsikaæ pa¤ca tÃpasasatÃni paÂicchÃpetvà "gaccha tvaæ, imehi saddhiæ Himavante vasa, aham pana idh' eva vasissamÅti" te uyyojetvà tatth' eva vÃsaæ kappesi. So pan' assa jeÂÂhantevÃsiko rÃja- pabbajito\<*<1>*>/ mahantaæ rajjaæ pahÃya pabbajitvà kasiïaparikam- maæ\<*<2>*>/ katvà aÂÂhasamÃpattilÃbhÅ\<*<3>*>/ ahosi. So tÃpasehi saddhiæ Himavante vasamÃno ekadivasaæ Ãcariyaæ daÂÂhukÃmo hutvà te tÃpase Ãmantetvà "tumhe anukkaïÂhamÃnà idh' eva vasatha, ahaæ Ãcariyaæ vanditvà ÃgamissÃmÅti" Ãcariyassa santikaæ gantvà vanditvà paÂisanthÃraæ\<*<4>*>/ katvà ekaæ taÂÂikaæ\<*<5>*>/ attharitvà Ãcariyassa santike yeva nipajji. Tasmi¤ ca samaye rÃjà "tÃ- pasaæ passissÃmÅti" uyyÃnaæ gantvÃ\<*<6>*>/ vanditvà ekamantaæ nisÅdi\<*<7>*>/. AntevÃsitÃpaso\<*<8>*>/ rÃjÃnaæ disvÃpi n' eva vuÂÂhÃsi\<*<9>*>/, nipannako yeva pana\<*<10>*>/ "aho sukhaæ aho sukhan" ti udÃnaæ udÃnesi. RÃjà "ayaæ tÃpaso maæ disvÃpi\<*<11>*>/ na uÂÂhito" ti anattamano Bodhisattaæ Ãha: "bhante, ayaæ tÃpaso yadiccha- kaæ bhutto bhavissati, udÃnaæ udÃnento sukhaseyyam eva kappetÅti". "MahÃrÃja, ayaæ tÃpaso pubbe tumhÃdiso eko rÃjà ahosi, sv-Ãyaæ `ahaæ pubbe gihikÃle\<*<12>*>/ rajjasiriæ anubha- vanto Ãvudhahatthehi bahÆhi rakkhiyamÃno pi evarÆpaæ sukhaæ nÃma nÃlatthan' ti attano pabbajjÃsukhaæ jhÃnasukhaæ Ãrabbha imaæ udÃnaæ udÃnetÅti", eva¤ ca pana vatvà Bodhisatto ra¤¤o\<*<13>*>/ dhammakathaæ kathetuæ imaæ gÃtham Ãha: @*>/ na rakkhanti yo ca a¤¤e\<*<15>*>/ na rakkhati sa ve rÃja sukhaæ seti kÃmesu anapekkhavà ti. || Ja_I:9 ||>@ Tattha ya¤ ca a¤¤e\<*<15>*>/ na rakkhantÅti yaæ puggalaæ a¤¤e\<*<15>*>/ bahÆ\<*<16>*>/ puggalà na rakkhanti, yo ca¤¤e\<*<17>*>/ na rakkhatÅti yo ca "ekako ahaæ rajjaæ kÃremÅti" a¤¤e\<*<15>*>/ bahÆ\<*<18>*>/ na rakkhati, sa ve rÃja sukhaæ setÅti mahÃrÃja \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs rÃjÃ-. 2 Ck kasina-. 3 Ck Cv -lÃbhi. 4 Cv paÂisaækhÃraæ. 5 Ck taddhitaæ, Cv taddhikaæ. 6 Cs ÃgantvÃ. 7 Cv nisÅdÅ. 8 Cs antevÃsÅ-. 9 Ck vuÂÂhÃsÅ. 10 Cs omits pana. 11 Cs disvÃ. 12 Ck Cv gihÅ-. 13 Cv raæ¤o. 14 Cv aæ¤e. 15 Ck Cv aæ¤e. 16 Cs Cv bahu. 17 Ck Cv caæ¤e. 18 Cv bahu, Cs bahujane, jane being added later. >/ #<[page 142]># %<142 I. EkanipÃta. 2. SÅlavagga.>% so puggalo eko adutiyo pavivitto kÃyikacetasikasukhasamaÇgÅ\<*<1>*>/ hutvà sukhaæ seti, ika¤ ca desanÃsÅsam eva: na kevalaæ pana seti yeva, evarÆpo pana puggalo sukhaæ gacchati tiÂÂhati nisÅdati sayatÅti sabbiriyÃpathesu sukhappatto va hoti, kÃmesu anapekkhavà ti vatthukÃmakilesakÃmesu apekkhÃrahito vigatacchan- darÃgo nittaïho, evarÆpo puggalo sabbiriyÃpathesu sukhaæ viharati mahÃrÃjà 'ti. RÃjà dhammadesanaæ sutvà tuÂÂhamÃnaso vanditvà nive- sanam eva gato. AntevÃsiko pi Ãcariyaæ vanditvà Hima- vantam eva gato. Bodhisatto pana tatth' eva viharanto apa- rihÅnajjhÃno kÃlaæ katvà Brahmaloke nibbatti. Satthà imaæ desanaæ\<*<2>*>/ Ãharitvà dassetvà dve vatthÆni kathetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà antevÃsiko Bhaddi- yatthero\<*<3>*>/ ahosi, gaïasatthà aham evÃ" 'ti. SukhavihÃrijÃtakaæ. Apaïïakavaggo paÂhamo. 2. SýLAVAGGA. $<1. LakkhaïajÃtaka>$ Hoti sÅlavataæ attho ti. Idaæ Satthà RÃjagahaæ upa- nissÃya VeÊuvane viharanto Devadattaæ Ãrabbha kathesi. Devadattassa vatthuæ yÃva AbhimÃrapayojanà Khaï¬ahÃlajÃtake Ãvibhavissati yÃva DhanapÃlakavissajjanà pana CullahaæsajÃtake Ãvibhavissati yÃva paÂhavipavesanà SoÊasanipÃte SamuddavÃïijajÃtake Ãvibhavissati. Ekasmiæ hi samaye Devadatto pa¤ca vatthÆni yÃcitvà alabhanto saæghaæ bhinditvà pa¤ca bhikkhusatÃni ÃdÃya GayÃsÅse viharati. Atha tesaæ bhikkhÆnaæ ¤Ãïaæ\<*<4>*>/ paripÃkaæ agamÃsi. Taæ ¤atvà Satthà dve aggasÃvake Ãmantesi: "SÃriputta, tumhÃkaæ nissi- takà pa¤casatà bhikkhÆ Devadattassa laddhiæ rocetvà tena saddhiæ gatÃ, idÃni pana tesaæ\<*<5>*>/ ¤Ãïaæ\<*<4>*>/ paripÃkaæ gataæ\<*<6>*>/, tumhe bahÆhi bhikkhÆhi saddhiæ tattha gantvà tesaæ dhammaæ desetvà te bhikkhÆ maggaphalehi sambodhetvà gahetvà ÃgacchathÃ" 'ti. Te tath' eva gantvà tesaæ dhammaæ desetvà maggaphalehi pabodhetvà punadivase \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -samaægi, Cv samaægÅ. 2 Cs dhammadesanaæ. 3 Ck Cv bhaddiyathero. 4 Cs ¤Ãïa. 5 Ck nesaæ. 6 all three MSS. gatÃ. >/ #<[page 143]># %< 1. LakkhaïajÃtaka. (11). 143>% aruïuggamanavelÃya te bhikkhÆ ÃdÃya VeÊuvanam eva agamaæsu. ùgantvà ca pana SÃriputtathero\<*<1>*>/ Bhagavantaæ vanditvÃ\<*<2>*>/ ÂhitakÃle bhikkhÆ theraæ pasaæsitvà Bhagavantaæ Ãhaæsu: "bhante, amhÃkaæ je- ÂÂhakabhÃtiko dhammasenÃpati pa¤cahi bhikkhusatehi parivuto Ãgac- chanto ativiya sobhi, Devadatto pana pahÅnaparivÃro jÃto" ti. "Na bhi- kkhave SÃriputto idÃn' eva ¤Ãtisaæghaparivuto Ãgacchanto sobhati, pubbe pi sobhi yeva, Devadatto pi na idÃn' eva gaïato parihÅno, pubbe pi parihÅno yevÃ" 'ti. BhikkhÆ tass' atthassÃvibhÃvatthÃya Bhagavantaæ yÃciæsu. Bhagavà bhavantarena\<*<3>*>/ paÂicchannaæ kÃranaæ pÃkaÂaæ akÃsi: AtÅte MagadharaÂÂhe RÃjagahanagare eko Magadha- rÃjà rajjaæ kÃresi. Tadà Bodhisatto migayoniyaæ paÂi- sandhiæ gahetvà vuddhippatto migasahassaparivÃro ara¤¤e\<*<4>*>/ vasati. Tassa Lakkhaïo\<*<5>*>/ ca KÃÊo\<*<6>*>/ cà 'ti dve puttà ahesuæ. So attano mahallakakÃle "tÃtÃ, ahaæ idÃni mahallako, tumhe imaæ gaïaæ pariharathÃ" 'ti pa¤ca pa¤ca migasatÃni ekekaæ puttaæ paÂicchÃpesi. Tato paÂÂhÃya te dve janÃ\<*<7>*>/ migagaïaæ pariharanti. MagadharaÂÂhasmi¤\<*<8>*>/ ca sassasamaye kiÂÂhasam- bÃdhe ara¤¤e\<*<9>*>/ migÃnaæ paripantho hoti. Manussà sassakhÃdakÃ- naæ mÃraïatthÃya\<*<10>*>/ tattha tattha opÃtaæ khananti\<*<11>*>/ sÆlÃni ropenti pÃsÃïayantÃni\<*<12>*>/ sajjenti kÆÂapÃsÃdayo pÃse o¬¬enti\<*<13>*>/. BahÆ\<*<14>*>/ migà vinÃsaæ Ãpajjanti. Bodhisatto kiÂÂhasambÃdhasamayaæ ¤atvà putte pakkosÃpetvà Ãha: "tÃtÃ\<*<15>*>/, ayaæ kiÂÂhasambÃdha- samayo, bahÆ\<*<14>*>/ migà vinÃsaæ pÃpuïanti, mayaæ mahallakÃ, yena ken' upÃyena ekasmiæ ÂhÃne vÅtinÃmessÃma, tumhe tumhÃ- kaæ migagaïe gahetvà ara¤¤e\<*<9>*>/ pabbatapÃdaæ pavisitvà sassÃ- naæ uddhaÂakÃle ÃgaccheyyÃthÃ\<*<16>*>/" 'ti. Te "sÃdhÆ" 'ti pitu vacanaæ sutvà saparivÃrà nikkhamiæsu. Tesaæ pana gamana- magge manussà jÃnanti: "imasmiæ kÃle migà pabbataæ Ãrohanti, imasmiæ kÃle orohantÅti". Te tattha tattha\<*<17>*>/ pa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs -tthero. 2 so all three MSS. 3 Cs Cv -tareïa. 4 Cv Ãraæ¤e. 5 Cs lakkhano. 6 Cs Cv kÃlo. 7 Cv gaïÃ. 8 Ck Cs -smiæ. 9 Ck araæ¤e, Cv Ãraæ¤e. 10 Cs maraïa-, Cv caraïa- corrected to maraïa-. 11 Ck khaïanti. 12 Cs Cv pÃsÃna-. 13 Ck o¬¬henti. 14 Cs Cv bahu. 15 Cv tÃta. 16 Cs ÃgaccheyyathÃ. 17 Ck omits one tattha. >/ #<[page 144]># %<144 I. EkanipÃta. 2. SÅlavagga.>% ÂicchannaÂÂhÃne nilÅnà bahumige vijjhitvà mÃrenti. KÃÊamigo\<*<1>*>/ pi attano dandhatÃya "imÃya nÃma velÃya gantabbaæ, imÃya velÃya na gantabban" ti ajÃnanto migagaïaæ ÃdÃya pubbaïhe pi sÃyaïhe\<*<2>*>/ pi padose pi paccÆse pi\<*<3>*>/ gÃmadvÃrena\<*<4>*>/ gacchati. Manussà tattha tattha pakatiyà va Âhità ca nilÅnà ca bahÆ\<*<5>*>/ mige vinÃsaæ gamenti. Evaæ so attano dandhatÃya bahÆ\<*<6>*>/ mige vinÃsaæ pÃpetvà appakeh' eva migehi ara¤¤aæ\<*<7>*>/ pÃvisi. Lakkhaïamigo pana paï¬ito vyatto upÃyakusalo "imÃya velÃya gantabbaæ\<*<8>*>/, imÃya velÃya na gantabban" ti jÃnÃti, so gÃma- dvÃrena pi na gacchati, divÃpi na gacchati, padose pi paccÆse pi na gacchati, migagaïaæ ÃdÃya a¬¬harattasamayen' eva gacchati, tasmà ekam pi migaæ avinÃsetvÃ\<*<9>*>/ ara¤¤aæ\<*<7>*>/ pÃvisi. Te tattha cattÃro mÃse vasitvà sassesu uddhaÂesu pabbatà otariæsu. KÃÊo\<*<10>*>/ pacchà gacchanto pi purimanayen' eva avasesamige vinÃsaæ pÃpento ekako va Ãgami. Lakkhaïo\<*<11>*>/ pana ekamigam pi avinÃsetvà pa¤cahi pi migasatehi parivuto mÃtÃpitunnaæ santikaæ Ãgami. Bodhisatto dve putte Ãgacchante disvà migagaïena saddhiæ mantento imaæ gÃthaæ samuÂÂhÃpesi: @*>/ suvihÅnaæ va ¤ÃtihÅti\<*<13>*>/. || Ja_I:10 ||>@ Tattha sÅlavatan ti sukkasÅlatÃya sÅlavantÃnaæ ÃcÃrasampannÃnaæ, attho ti\<*<14>*>/ va¬¬hi, paÂisanthÃravuttinan ti dhammapaÂisanthÃro ca Ãmisapati- santhÃro ca etesaæ vuttÅti paÂisanthÃravuttino, tesaæ paÂisanthÃravuttinaæ\<*<15>*>/, ettha ca pÃpanivÃraïaovÃdÃnusÃsanivasena dhammapaÂisanthÃro ca gocaralÃbhà pana gilÃnupaÂÂhÃnadhammikarakkhÃvasena ÃmisapaÂisanthÃro veditabbo, imaæ vuttaæ hoti: imesu dvÅsu paÂisanthÃresu ÂhitÃnaæ\<*<16>*>/ paï¬itÃnaæ va¬¬hi nÃma hoti, idÃni taæ va¬¬hiæ dassetuæ puttamÃtaraæ Ãlapanto viya Lakkhaïaæ passà ti Ãdim Ãha, tatrÃyaæ saækhepattho: ÃcÃrapaÂisanthÃrasampannaæ attano \<-------------------------------------------------------------------------- 1 all three MSS. kÃla-. 2 Cv sÃyanhe. 3 Cs omits paccÆse pi. 4 Cs Cv -dvÃreïa. 5 Cv bahu. 6 Cs Cv bahu. 7 Ck araæ¤aæ, Cv Ãraæ¤aæ. 8 Cv omits imÃya velÃya gantabbaæ. 9 Cs vinÃsetvÃ. 10 Ck kÃle, Cs kÃlo. 11 Cs -no. 12 all three MSS. kÃlaæ. 13 Cv ¤ÃtibhÅti. 14 Ck omits ti. 15 Cs vuttÅnaæ. 16 Cv adds ÃcÃrasampannÃnaæ. >/ #<[page 145]># %< 2. NigrodhamigajÃtaka. (12). 145>% puttaæ ekamigam pi avinÃsetvà ¤Ãtisaæghena purakkhataparivÃritaæ Ãgacchantaæ passa, tÃya pana ÃcÃrapaÂisanthÃrasampadÃya vihÅnaæ dandhapa¤¤aæ\<*<1>*>/ atha passasimaæ KÃÊaæ\<*<2>*>/ ekam pi ¤Ãtiæ anavasesetvà suvihÅnam eva ¤ÃtÅhi\<*<3>*>/ ekakaæ Ãgacchantan ti. Evaæ puttaæ\<*<4>*>/ abhinanditvà pana Bodhisatto yÃvatÃyukaæ Âhatvà yathÃkammaæ gato. SatthÃpi "na bhikkhave SÃriputto idÃn' eva ¤ÃtisaæghaparivÃrito\<*<5>*>/ sobhati, pubbe pi sobhi yeva, na ca Devadatto etarahi yeva gaïamhà parihÅno, pubbe pi parihino\<*<6>*>/ yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ dassetvà dve vatthÆni ghaÂetvà anusandhiæ yojetvÃ\<*<7>*>/ jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà KÃÊo\<*<8>*>/ Devadatto ahosi, parisÃpi 'ssa Devadattassa parisà va, Lakkhaïo SÃriputto, parisà pan' assa BuddhaparisÃ, mÃtà RÃhulamÃtà ahosi, pità pana aham eva ahosin" ti. LakkhaïajÃtakaæ. $<2. NigrodhamigajÃtaka.>$ Nigrodham eva seveyyà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto KumÃrakassapatherassa mÃtaraæ Ãrabbha kathesi. Sà kira RÃjagahanagare mahÃvibhavassa seÂÂhino dhÅtà ahosi ussanna- kusalamÆlà parimaddhitasaækhÃrà pacchimabhavikÃ, antokÆÂe\<*<9>*>/ padÅpo viy' assÃ\<*<10>*>/ hadaye\<*<11>*>/ arahattÆpanissayo\<*<12>*>/ jalati. Sà attÃnaæ jÃnana- kÃlato paÂÂhÃya gehe anabhiratà pabbajitukÃmà hutvà mÃtÃpitaro Ãha: "amma tÃta\<*<13>*>/, mayhaæ gharÃvÃse cittaæ nÃbhiramati, ahaæ niyyÃnike BuddhasÃsane pabbajitukÃmÃ, pabbÃjetha man" ti. "Amma, kiæ vadesi, imaæ kulaæ bahuvibhavaæ, tva¤ ca amhÃkaæ ekadhÅtakÃ\<*<14>*>/, na labbhà tayà pabbajitun" ti. Sà punappuna yÃcitvÃpi mÃtÃpitunnaæ santikà pabbajjaæ alabhamÃnà cintesi: "hotu, patikulaæ gatà sÃmikaæ ÃrÃdhetvà pabbajissÃmÅti" sà vayappattà patikulaæ gantvà patidevatà hutvà sÅlavatÅ\<*<15>*>/ kalyÃïadhammà agÃraæ ajjhÃvasi. Ath' assà saævÃ- sam anvÃya kucchiyaæ gabbho patiÂÂhahi. Sà gabbhassa patiÂÂhita- bhÃvaæ na a¤¤Ãsi\<*<16>*>/. Atha tasmiæ nagare nakkhattaæ ghosayiæsu. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cv -paæ¤aæ, Cs -pa¤¤Ã. 2 Cs kÃlaæ. 3 Cv ¤Ãtihi. 4 Cv vuttaæ. 5 Cs -parivuto. 6 Cs omits pubbe pi parihÅno. 7 Ck sopetvÃ? 8 Cs kÃlo. 2. Cfr. Dhpd. p. 327. 9 Ck -kuÂe. 10 Cs viya issà corrected to viya assÃ. 11 Ck hadayo. 12 Cs harahattupa-, Cv arahattupa- corrected to arahattÆpa-. 13 Cv tÃtÃ. 14 Ck -dhÅtÃkÃ, Cv -dhÅtikÃ. 15 Ck Cs sÅlavati. 16 Cv aæ¤Ãsi. >/ #<[page 146]># %<146 I. EkanipÃta. 2. SÅlavagga.>% SakalanagaravÃsino nakkhattaæ kÅÊiæsu\<*<1>*>/. Nagaraæ devanagaraæ viya alaækatapaÂiyattaæ ahosi. Sà pana tÃva uÊÃrÃya\<*<2>*>/ pi nakkhatta- kÅlÃya\<*<3>*>/ vattamÃnÃya attano sarÅraæ na vilimpati nÃlaækaroti, pakati- vesen' eva carati. Atha naæ sÃmiko Ãha: "bhadde, sakalanagaraæ nakkhattanissitaæ\<*<4>*>/, tvaæ pana sarÅraæ na-ppaÂijaggasÅti". "Ayya, dvattiæsÃya me kuïapehi\<*<5>*>/ pÆritaæ sarÅraæ, kiæ iminà alaækatena, ayaæ hi kÃyo n' eva devanimmito na brahmanimmito na suvaïïamayo na maïimayo na haricandanamayo na puï¬arÅkakamaluppalagabbha- sambhÆto na amatosadhapÆrito\<*<6>*>/, atha kho kuïape\<*<7>*>/ jÃto mÃtÃpettika- sambhavo aniccucchÃdanaparimaddanabhedanaviddhaæsanadhammo kaÂa- siva¬¬hano taïhupÃdinno\<*<8>*>/ sokÃnaæ nidÃnaæ paridevÃnaæ vatthu sabba- rogÃnaæ Ãlayo kammakaraïÃnaæ paÂiggaho antopÆtibahiniccapaggharano kimikulÃnaæ ÃvÃso sÅvathikapÃyÃto maraïapariyosÃno sabbalokassa cakkhupathe vattamÃno pi AÂÂhinahÃrusaæyutto\<*<9>*>/ tacamaæsavilepano\<*<10>*>/ chaviyà kÃyo paÂicchanno yathÃbhÆtaæ na dissati AntapÆro udarapÆro yakapeÊassa\<*<11>*>/ vatthino hadayassa papphÃsassa\<*<12>*>/ vakkassa pihakassa ca SiæghÃïikÃya\<*<13>*>/ khelassa\<*<14>*>/ sedassa medassa ca\<*<15>*>/ lohitassa lasikÃya\<*<16>*>/ pittassa ca vasÃya ca. Ath' assa navahi sotehi asÆci\<*<17>*>/ savati sabbadà akkhimhà akkhigÆthako kaïïamhà kaïïagÆthako SiæghÃïikÃ\<*<18>*>/ ca nÃsÃto mukhena vamati ekadà pittaæ semha¤ ca vamati kÃyamhà sedajallikÃ. Ath' assa susiraæ sÅsaæ matthaluÇgena pÆritaæ, subhato naæ ma¤¤atÅ\<*<19>*>/ bÃlo avijjÃya purakkhato. AnantÃdÅnavo kÃyo visarukkhasamÆpamo ÃvÃso sabbarogÃnaæ pu¤jo dukkhassa kevalo. Sace imassa kÃyassa anto bÃhirato siyà daï¬aæ nÆna gahetvÃna kÃke soïe ca vÃraye. Duggandho asucÅkÃyo\<*<20>*>/ kuïapo\<*<21>*>/ ukkarÆpamo nindito cakkhubhÆtehi kÃyo bÃlÃbhinandito. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck kÅliæsu. 2 Ck Cs ulÃrÃya. 3 Cs -kÅlÃya. 4 Ck nakkhattaæ-. 5 Ck Cs kunapehi. 6 Ck -pÆjito. 7 Cs kunape. 8 Ck taïhuppÃdiïïo, Cs taïhuppÃdinno. 9 Cs aÂÂhÅnaharu-. 10 Ck -ne. 11 Cs Cv -pelassa. 12 Ck pappÃsassa. 13 Ck Cs siæghÃnikÃya. 14 Cv kheÊassa. 15 so all three MSS. 16 Cv lasÅkÃya. 17 Ck asÆcÅ. 18 Cs -nikÃ. 19 Cv maæ¤atÅ. 20 Cs asÆci-. 21 Cs kunapo. >/ #<[page 147]># %< 2. NigrodhamigajÃtaka. (12). 147>% Ayyaputta, imaæ kÃyaæ alaækaritvà kiæ karissÃmi, nanu imassa alaækaraïaæ gÆthapuïïaghaÂassa bahicittakammakaraïaæ viya hotÅti". SeÂÂhiputto taæ tassà vacanaæ sutvà Ãha: "bhadde tvaæ imassa sarÅrassa evaæ dose passamÃnà kasmà na pabbajasÅti". "Ayyaputta ahaæ pabbajjaæ labhamÃnà ajj' eva pabbajeyyan" ti. SeÂÂhiputto "sÃdhu, ahaæ taæ pabbÃjessÃmÅti" vatvà mahÃdÃnaæ pavattetvà mahÃsakkÃraæ katvà mahantena parivÃrena bhikkhuniupassayaæ netvà taæ pabbÃjento Devadatta-pakkhiyÃnaæ bhikkhunÅnaæ santike pabbÃ- jesi. Sà pabbajjaæ labhitvà paripuïïasaækappà attamanà ahosi. Ath' assà gabbhe paripÃkaæ gacchante indriyÃnaæ a¤¤athattaæ hattha- pÃdapiÂÂhÅnaæ\<*<1>*>/ bahalattaæ udarapaÂalassa ca mahantataæ disvà bhikkhu- niyo taæ pucchiæsu: "ayye tvaæ gabbhinÅ\<*<2>*>/ viya pa¤¤Ãyasi\<*<3>*>/, kiæ etan\<*<4>*>/" ti. "Ayye `idaæ nÃma kÃraïan' ti na jÃnÃmi, sÅlam pana me paripuïïan" ti. Atha naæ tÃ\<*<5>*>/ bhikkhuniyo Devadattassa santikaæ netvà Devadattaæ pucchiæsu: "ayya, ayaæ kuladhÅtà kicchena sÃmikaæ ÃrÃdhetvà pabbajjaæ labhi, idÃni\<*<6>*>/ pan' assa gabbho pa¤¤Ãyati\<*<2>*>/, mayaæ imassa gabbhassa gihikÃle\<*<8>*>/ và pabbajitakÃle và laddhabhÃvaæ na jÃnÃma, kiæ dÃni karomÃ" 'ti. Devadatto attano abuddhabhÃvena khantimettÃnuddayÃna¤ ca natthitÃya evaæ cintesi: "`Devadattassa pakkhikà bhikkhunÅ\<*<9>*>/ kucchinÃ\<*<10>*>/ gabbhaæ pariharati, Devadatto ca taæ ajjhupekkhatÅti' mayhaæ garahà uppajjissati, mayà imaæ uppabbÃ- jetuæ vaÂÂatÅti\<*<11>*>/" so avÅmaæsitvÃ\<*<12>*>/ va selaguÊaæ\<*<13>*>/ pavaÂÂayamÃno\<*<14>*>/ viya pakkhanditvà "gacchatha, imaæ uppabbÃjethÃ" ti Ãha. Tà tassa vacanaæ sutvà uÂÂhÃya vanditvà upassayaæ gatÃ. Atha sà daharà tà bhikkhuniyo Ãha: "ayye, na Devadattathero Buddho, na pi mayhaæ tassa santike pabbajjÃ, loke pana aggapuggalassa SammÃ- sambuddhassa santike mayhaæ pabbajjÃ, yÃ\<*<15>*>/ ca pana me dukkhena laddhÃ\<*<16>*>/ mà naæ\<*<17>*>/ antaradhÃpetha, etha\<*<18>*>/ maæ gahetvà Satthu santikaæ Jetavanaæ gacchathÃ" ti. Tà taæ ÃdÃya RÃjagahÃ\<*<19>*>/ pa¤ca- catÃlÅsayojanaæ\<*<20>*>/ maggaæ atikkamma anupubbena Jetavanaæ patvà SatthÃraæ vanditvà tam atthaæ Ãrocesuæ. Satthà cintesi: "ki¤c' Ãpi gihikÃle\<*<8>*>/ etissà gabbho patiÂÂhito evaæ sante pi `Samaïo Gotamo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cs -piÂÂhinaæ. 2 Ck Cs gabbhini. 3 Cv paæ¤Ãyasi. 4 Cs etaæ. 5 Ck nÃ. 6 Cv dÃni. 7 Cv paæ¤Ãyati. 8 Ck Cv gihÅ-. 9 Ck Cs bhikkhuni. 10 Cs kucchito. 11 Cv vaddhatÅti. 12 Ck avi-. 13 Ck sevala-, Cs selagulaæ. 14 all three MSS. pavaddhayamÃno. 15 Ck Cv sÃ. 16 Cs laddha, Ck laddhÃna. 17 Ck na. 18 Ck omits etha. 19 Cs rÃjagaha. 20 Ck -lisa-. >/ #<[page 148]># %<148 I. EkanipÃta. 2. SÅlavagga.>% Devadattena jahitikaæ ÃdÃya caratÅti' titthiyÃnaæ okÃso bhavissati, tasmà imaæ kathaæ pacchindituæ sarÃjikÃya parisÃya majjhe imaæ adhikaraïaæ vinicchitum\<*<1>*>/ vaÂÂatÅti" punadivase rÃjÃnaæ Pasenadikosalaæ MahÃnÃthapiï¬ikaæ CÆÊanÃthapiï¬ikaæ\<*<2>*>/ VisÃkhaæ mahÃupÃsikaæ aæ- ¤Ãni\<*<3>*>/ ca abhi¤¤ÃtÃni\<*<4>*>/ mahÃkulÃni pakkosÃpetvà sÃyaïhasamaye\<*<5>*>/ catusu\<*<3>*>/ parisÃsu sannipatitÃsu UpÃlitheraæ\<*<3>*>/ Ãmantesi: "gaccha, catuparisamajjhe imissà daharabhikkhuniyà kammaæ sodhehÅti". "SÃdhu bhante" ti thero parisamajjhaæ gantvà attano pattÃsane nisÅditvà ra¤¤o\<*<6>*>/ purato VisÃkhaæ upÃsikaæ pakkosÃpetvà imaæ adhikaraïaæ paÂicchÃpesi: "gaccha VisÃkhe, `ayaæ daharà asukamÃse asukadivase pabbajitÃ' ti tattato ¤atvà imassa gabbhassa pure và pacchà và laddhabhÃvaæ jÃnÃhÅti." UpÃsikà "sadhÆ" 'ti sampaÂicchitvà sÃïiæ\<*<7>*>/ parikkhipÃpetvà antosÃïiyaæ\<*<8>*>/ daharabhikkhuniyà hatthapÃdanÃbhiudarapariyosÃnÃni olo- ketvà mÃsadivase samÃnetvà gihibhÃve\<*<9>*>/ gabbhassa laddhabhÃvaæ tattato ¤atvà therassa santikaæ gantvà tam atthaæ Ãrocesi. Thero catu- parisamajjhe taæ bhikkhuniæ suddhiæ\<*<3>*>/ akÃsi. Sà suddhà hutvà bhikkhusaægha¤\<*<10>*>/ ca SatthÃra¤\<*<11>*>/ ca vanditvà bhikkhunÅhi saddhiæ upassayam eva gatÃ. Sà gabbhaparipÃkam anvÃya PadumuttarapÃda- mÆle patthitapatthanaæ mahÃnubhÃvaæ puttaæ vijÃyi. Ath' ekadi- vasaæ rÃjà bhikkhuniupassayasamÅpena\<*<12>*>/ gacchanto dÃrakasaddaæ sutvà amacce pucchi. Amaccà taæ kÃraïaæ ¤atvà "deva, sà dahara- bhikkhunÅ puttaæ vijÃtÃ, tass' eso saddo" ti Ãhaæsu. "BhikkhunÅnaæ bhane\<*<3>*>/ dÃrakajagganan nÃma\<*<13>*>/ palibodho, mayaæ naæ jaggissÃmÃ" 'ti. RÃjà taæ dÃrakaæ nÃÂakitthÅnaæ dÃpetvà kumÃraparihÃrena va¬¬hÃ- pesi. NÃmagahaïadivase c' assa Kassapo ti nÃmaæ akaæsu. Atha naæ kumÃraparihÃrena va¬¬hitattà KumÃrakassapo ti sa¤jÃniæsu\<*<14>*>/. So sattavassikakÃle Satthu santike pabbajitvà paripuïïavasso upasam- padaæ labhitvà gacchante gacchante\<*<15>*>/ kÃle dhammakathikesu citra- kathÅ\<*<16>*>/ ahosi. Atha naæ Satthà "etadaggaæ bhikkhave mama sÃva- kÃnaæ citrakathÅnaæ\<*<17>*>/ yadidaæ KumÃrakassapo" ti etadagge Âhapesi. So pacchà VammÅkasutte\<*<18>*>/ arahattaæ pÃpuïi. MÃtÃpi 'ssa bhikkhunÅ\<*<19>*>/ vipassitvà aggaphalaæ pattÃ. KumÃrakassapo thero BuddhÃnaæ sÃsane\<*<20>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv vinicchinituæ. 2 Cs cÆla-. 3 so all three MSS. 4 Ck Cv abhiæ¤ÃtÃni. 5 Cs sÃyaæha-. 6 Cv raæ¤o. 7 Cs sÃniæ. 8 Cs -sÃni-. 9 Ck Cv gihÅ-. 10 Cs -saæghaæ. 11 Ck Cs -raæ. 12 Cs -samÅpe. 13 Ck Cs -jagganantÃma pali-, Cv -jaggananÃpali- corrected to -jagganÃpali-. 14 Ck Cs saæjÃniæsu. 15 Cv omits one gacchante. 16 Cs citrakathÅ corrected to cittakathÅ. 17 Ck -kathinaæ, Cs cittakathÅnaæ. 18 Ck Cs vammika-. 19 Ck Cs bhikkhuni. 20 Cs buddhasÃsane. >/ #<[page 149]># %< 2. NigrodhamigajÃtaka. (12). 149>% gaganamajjhe puïïacando viya pÃkaÂo jÃto. Ath' ekadivasaæ TathÃ- gato pacchÃbhaÂÂaæ piï¬apÃtapaÂikkanto\<*<1>*>/ bhikkhÆnaæ ovÃdaæ datvà gandhakuÂiæ pÃvisi. BhikkhÆ ovÃdaæ gahetvà attano rattiÂÂhÃna- divaÂÂhÃnesu\<*<2>*>/ divasabhÃgaæ khepetvà sÃyaïhasamaye\<*<3>*>/ dhammasabhÃyaæ sannipatitvà "Ãvuso, Devadattena attano abuddhabhÃvena c' eva khantimettÃdÅna¤ ca abhÃvena KumÃrakassapathero ca therÅ\<*<4>*>/ ca manaæ\<*<5>*>/ nÃsitÃ, SammÃsambuddho pana attano dhammarÃjatÃya c' eva khantimettÃnuddayasampattiyà ca ubhinnam pi tesaæ paccayo jÃto" ti Buddhaguïe vaïïayamÃnà nisÅdiæsu. Satthà BuddhalÅÊhÃya\<*<6>*>/ dhamma- sabhaæ Ãgantvà pa¤¤attÃsane\<*<7>*>/ nisÅditvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchi. "Bhante tumhÃkam eva guïa- kathÃyÃ" 'ti sabbaæ Ãrocayiæsu. "Na bhikkhave TathÃgato idÃn' eva imesaæ ubhinnaæ paccayo ca patiÂÂhà ca jÃto, pubbe pi ahosi yevÃ" 'ti. BhikkhÆ tass' atthassÃvibhÃvatthÃya Bhagavantaæ yÃciæsu. Bhagavà bhavantarena paÂicchannaæ kÃraïaæ pÃkaÂam akÃsi: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrayamÃne Bodhisatto migayoniyaæ paÂisandhiæ gaïhi. So mÃtu kucchito nikkhanto suvaïïavaïïo ahosi, akkhÅni c' assa maïi- guÊasadisÃni\<*<8>*>/ ahesuæ, siÇgÃni rajatavaïïÃni, mukham ratta- kambalapu¤javaïïaæ, hatthapÃdapariyantà lÃkhà parikammakatà viya, vÃladhÅ camarassa viya ahosi, sarÅraæ pan' assa mahantaæ assapotakappamÃïaæ\<*<9>*>/ ahosi. So pa¤casatamigaparivÃro ara¤¤e\<*<10>*>/ vÃsaæ kappesi nÃmena NigrodhamigarÃjà nÃma. AvidÆre pan' assa a¤¤o\<*<11>*>/ pi pa¤casatamigaparivÃro SÃkhamigo nÃma vasati, so pi suvaïïavaïïo va ahosi. Tena samayena BÃrÃïa- sirÃjÃ\<*<12>*>/ migavadhapasuto\<*<13>*>/ hoti, vinà maæsena nà bhu¤jati, manussÃnaæ kammacchedaæ\<*<14>*>/ katvà sabbe\<*<15>*>/ negamajÃnapade\<*<16>*>/ sannipÃtetvà devasikaæ migavaæ gacchati. Manussà cintesuæ: "ayaæ rÃjà amhÃkaæ kammacchedaæ karoti, yan nÆna mayaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs -paÂipakkanto. 2 Ck Cs -divÃÂÂhÃnesu. 3 Ck Cv sÃyanha-. 4 Ck therÅ. 5 Cs manena. 6 Cs -lÅlhÃya, Ck -liÊhÃya. 7 Cv paæ¤attÃ. 8 Cs manigula- 9 Cs -mÃnaæ, Cv -potappamÃïaæ. 10 Ck Cv araæ¤e. 11 Cv aæ¤o. 12 Ck -sÅ-. 13 Cs migapavadhapasuto. 14 Cs kÃmacchedaæ. 15 Cs omits sabbe. 16 Cs Cv -janapade. >/ #<[page 150]># %<150 I. EkanipÃta. 2. SÅlavagga.>% uyyÃne migÃnaæ nivÃpaæ vapitvÃ\<*<1>*>/ pÃnÅyaæ\<*<2>*>/ sampÃdetvà bahu- mige uyyÃne pavesetvà dvÃraæ bandhitvà ra¤¤o\<*<3>*>/ niyyÃdemÃ\<*<4>*>/" 'ti te sabbe uyyÃne nivÃpatiïaæ\<*<5>*>/ ropetvà udakaæ sampÃdetvà dvÃraæ yojÃpetvà nÃgare ÃdÃya muggarÃdinÃnÃvudhahatthÃ\<*<6>*>/ ara¤¤aæ\<*<7>*>/ pavisitvà mige pariyesamÃnà "majjhe Âhite mige gaïhissÃmÃ\<*<8>*>/" 'ti yojanamattaæ ÂhÃnaæ parikkhipitvà saækhi- pamÃnà Nigrodhamiga-SÃkhamigÃnaæ vasanaÂÂhÃnaæ majjhe katvà parikkhipiæsu. Atha naæ migagaïaæ disvà rukkha- gumbÃdayo ca bhÆmi¤ ca muggarehi paharantà migagaïaæ gahanaÂÂhÃnato nÅharitvà asisattidhanuÃdÅni\<*<9>*>/ ÃvudhÃni uggiritvà mahÃnÃdaæ nadantà naæ migagaïaæ uyyÃnaæ pavesetvà dvÃram pidhÃya rÃjÃnaæ upasaækamitvà "deva, nibaddhaæ migavaæ gacchantà amhÃkaæ kammaæ nÃsetha, amhehi ara¤- ¤ato\<*<10>*>/ mige Ãnetvà tumhÃkaæ uyyÃnaæ pÆritaæ, ito paÂÂhÃya tesaæ maæsaæ khÃdathÃ" 'ti rÃjÃnaæ Ãpucchitvà pakkamiæsu. RÃjà tesaæ vacanaæ sutvà uyyÃnaæ gantvà mige olokento dve suvaïïamige disvà tesaæ abhayaæ adÃsi. Tato paÂÂhÃya pana kadÃci sÃmaæ gantvà ekamigaæ vijjhitvà Ãneti, kadÃci 'ssa bhattakÃrako gantvà vijjhitvà Ãharati. Migà dhanuæ disvà va maraïabhayena tajjità palÃyanti, dve tayo pahÃre labhitvà kilamanti pi gilÃnÃpi honti maraïam pi pÃpuïanti. Migagaïo taæ pavattiæ Bodhisattassa Ãrocesi. So SÃkhaæ pakkosÃpetvà Ãha: "samma, bahÆ\<*<11>*>/ migà nassanti, ekaæsena maritabbe sati\<*<12>*>/ ito paÂÂhÃya mà kaï¬ena mige vijjhantu, dhammagaïÂhikaÂÂhÃne\<*<13>*>/ migÃnaæ vÃro\<*<14>*>/ hotu, ekadivasaæ mama parisÃya vÃro pÃpuïÃtu, ekadivasaæ tava parisÃya vÃro pÃpuïÃtu, vÃrappatto migo gantvà dhammagaïÂhikÃya\<*<15>*>/ sÅsaæ Âhapetvà nipajjatu, evaæ sante migà vaïitÃ\<*<16>*>/ na bhavissantÅti." So "sÃdhÆ" 'ti sam- paÂicchi. Tato paÂÂhÃya vÃrappatto va migo gantvà dhamma- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs vasitvÃ. 2 Cs Cv pÃniyaæ. 3 Cv raæ¤o. 4 Cs nÅyyÃ-. 5 Cs -tanaæ, Cv -tinaæ. 6 Cs -nÃnÃyudha-. 7 Ck Cv araæ¤aæ. 8 Cs gaæhi-. 9 Cs -Ãdini. 10 Ck Cv araæ¤ato. 11 Cv bahu. 12 Cs ekaæsenassitabbe sati. 13 Ck Cs -gaï¬ika-. 14 Ck dvÃro. 15 Ck Cs -gaï¬i-, Cv -gaï¬hi-. 16 Cs vanitÃ. >/ #<[page 151]># %< 2 NigrodhamigajÃtaka. (12). 151>% gaïÂhikÃya\<*<1>*>/ gÅvaæ Âhapetvà nipajjati. BhattakÃrako Ãgantvà tattha nipannakam eva gahetvà gacchati. Ath' ekadivasaæ SÃkhamigassa parisÃya ekissà gabbhinÅmigiyÃ\<*<2>*>/ vÃro pÃpuïi. Sà SÃkhaæ upasaækamitvà "sÃmi, aham pi gabbhinÅ\<*<3>*>/, puttakaæ vijÃyitvà dve janà vÃraæ gamissÃma, mayhaæ vÃraæ atikka- mehÅti" Ãha. So "na sakkà tava vÃraæ a¤¤esaæ\<*<4>*>/ pÃpetuæ, tvam eva tuyhaæ pattaæ jÃnissasi, gacchÃhÅti" Ãha. Sà tassa santikà anuggahaæ alabhamÃnà Bodhisattaæ upasaækamitvà tam atthaæ Ãrocesi. So tassà vacanaæ sutvà "hotu, gaccha tvaæ, ahan te vÃraæ atikkamessÃmÅti" sayaæ gantvà dhamma- gaïÂhikÃya\<*<5>*>/ sÅsaæ katvà nipajji. BhattakÃrako taæ disvà "laddhÃbhayo migarÃjà gaïÂhikÃya\<*<6>*>/ nipanno, kin nu kÃraïan" ti vegena gantvà ra¤¤o\<*<7>*>/ Ãrocesi. RÃjà tÃvad eva rathaæ Ãruyha mahantena parivÃrena Ãgantvà Bodhisattaæ disvà Ãha: "samma migarÃja\<*<8>*>/, nanu mayà tuyhaæ abhayaæ dinnaæ, kasmà tvaæ\<*<8>*>/ idha nipanno" ti. "MahÃrÃja, gabbhinÅ\<*<10>*>/ migÅ\<*<11>*>/ ÃgantvÃ\<*<12>*>/ `mama vÃraæ a¤¤assa\<*<13>*>/ pÃpehÅti' Ãha, na sakkà kho pana mayà ekassa maraïadukkhaæ a¤¤assa\<*<14>*>/ upari pakkhipituæ, sv-Ãhaæ attano jÅvitaæ tassà datvà tassà santakaæ maraïaæ gahetvà idha nipanno, mà a¤¤aæ\<*<15>*>/ ki¤ci Ãsaækitthà mahÃrÃjÃ" 'ti. RÃjà Ãha: "sÃmi suvaïïavaïïamigarÃja\<*<16>*>/, mayà tÃdiso khantimettÃnuddayasampanno manussesu pi na diÂÂhapubbo, tena te pasanno 'smi, uÂÂhehi, tuyha¤ ca tassà ca abhayaæ dam- mÅti". "DvÅhi abhaye laddhe avasesà kiæ karissanti narindÃ" 'ti. "AvasesÃnam pi abhayaæ damma\<*<17>*>/ sÃmÅti". "MahÃrÃja, evam pi uyyÃne yeva migà abhayaæ labhissanti, sesà kiæ kÃrissantÅti". "Etesam pi abhayaæ dammi sÃmÅti". "MahÃ- rÃja, migà tÃva abhayaæ labhantu, sesà catuppadà kiæ karis- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv -gaï¬hikÃya, Cs -gaæ¬ikÃya. 2 Cs gabbhÅni-. 3 Cs gabbhini. 4 Ck Cv aæ¤esaæ. 5 all three MSS. -gaï¬i-. 6 all three MSS. gaï¬i-. 7 Ck Cv raæ¤o. 8 Cs -rÃjÃ. 9 Ck tuvaæ. 10 Cs Cv gabbhini. 11 Cs migi. 12 Cs gantvÃ. 13 Ck Cv aæ¤assa. 14 Ck aæ¤assa. 15 Ck Cv aæ¤aæ. 16 Cs svanna- varÃramigarÃja. 17 Cv dammi. >/ #<[page 152]># %<152 I. EkanipÃta. 2. SÅlavagga.>% santÅti". "Etesam pi abhayaæ dammi sÃmÅti". "MahÃrÃja, catuppadà tÃva abhayaæ labhantu, dvijagaïà kiæ karissantÅti". "Etesam pi\<*<1>*>/ dammi sÃmÅti". MahÃrÃjÃ, dvijagaïÃ\<*<2>*>/ tÃva abhayaæ labhissanti, udake vasantà macchà kiæ karissantÅti". "Etesam pi abhayaæ dammi sÃmÅti." Evaæ MahÃsatto rÃjÃ- naæ sabbasattÃnaæ abhayaæ yÃcitvà uÂÂhÃya rÃjÃnaæ pa¤casu sÅlesu patiÂÂhÃpetvà "dhammaæ cara mahÃrÃja, mÃtÃpitusu\<*<3>*>/ puttadhÅtÃsu brÃhmaïagahapatikesu negamajÃnapadesu\<*<4>*>/ dham- maæ caranto samaæ caranto\<*<5>*>/ kÃyassa bhedà sugatiæ Saggaæ lokaæ gamissasÅti\<*<6>*>/" ra¤¤o BuddhalÅÊhÃya\<*<7>*>/ dhammaæ desetvà katipÃhaæ uyyÃne vasitvà ra¤¤o\<*<8>*>/ ovÃdaæ datvà migagaïa- parivuto ara¤¤aæ\<*<9>*>/ pÃvisi. SÃpi kho migadhenu pupphakaïïi- kasadisaæ puttaæ vijÃyi. So kÅÊamÃno\<*<10>*>/ SÃkhamigassa santikaæ gacchati. Atha naæ mÃtà tassa santikaæ gacchantaæ disvà "putta, ito paÂÂhÃya mà etassa santikaæ gaccha, Nigrodhass' eva santikaæ gaccheyyÃsÅti" ovadantÅ\<*<11>*>/ imaæ gÃtham Ãha: @*>/ {upasaævase (Dhp.p.329),} Nigrodhasmiæ mataæ seyyo ya¤ce SÃkhasmiæ\<*<3>*>/ jÅvitan ti. || Ja_I:11 ||>@ Tattha nigrodham eva seveyyà ti tÃta tvaæ và a¤¤o\<*<12>*>/ và attano hitakÃmo Nigrodham eva seveyya bhajeyya upasaækameyya, na sÃkham upasaævase ti SÃkhamigaæ pana na upasaævase, upagamma na saævaseyya, etaæ nissÃya jÅvikaæ na kappeyya, nigrodhasmiæ mataæ seyyo ti Nigrodha- ra¤¤o\<*<13>*>/ pÃdamÆle maraïam pi seyyo varaæ uttamaæ, {ya¤ce} sÃkhasmiæ jÅvitan ti yaæ pana SÃkhassa santike jÅvitaæ taæ n' eva seyyo na varaæ na uttaman ti attho. Tato paÂÂhÃya ca pana abhayaladdhakà migà manussÃnaæ sassÃni khÃdanti. Manussà "laddhÃbhayà ime migÃ" ti paha- rituæ và palÃpetuæ và na visahanti. Te rÃjaÇgaïe\<*<14>*>/ sanni- patitvà ra¤¤o\<*<15>*>/ tam atthaæ Ãrocesuæ. RÃjà "mayà pasannena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv adds abhayaæ. 2 Cv dijagaïÃ. 3 so all three MSS. 4 Cv -janapadesu. 5 Cs omits samaæ caranto. 6 Ck gamissanti corrected to gamissasÅti, Cs gamissatÅti. 7 Cs -lÅlhÃya. 8 Ck Cv raæ¤o. 9 Ck Cv araæ¤aæ. 10 Cs kÅla-. 11 Ck Cs ovadanti. 12 Cv aæ¤o. 13 Ck Cv -raæ¤o. 14 Cs rÃjaÇgane, Cv rÃjaægaïe. 15 Cv raæ¤o. >/ #<[page 153]># %< 3. Kaï¬inajÃtaka. (13). 153>% Nigrodhamigavarassa varo dinno, ahaæ rajjaæ jaheyyaæ\<*<1>*>/ na ca taæ\<*<2>*>/ paÂi¤¤aæ\<*<3>*>/, gacchatha, na koci mama vijite mige paharituæ labhatÅti". Nigrodhamigo taæ pavattiæ sutvà miga- gaïaæ sannipÃtÃpetvà "ito paÂÂhÃya paresaæ sassaæ khÃdituæ na\<*<4>*>/ labhathÃ" 'ti mige vÃretvà manussÃnaæ ÃrocÃpesi: "ito paÂÂhÃya sassakÃrakamanussà sassarakkhanatthaæ\<*<5>*>/ vatiæ\<*<6>*>/ mà karontu, khettaæ pana ÃvijjhitvÃ\<*<7>*>/ païïasa¤¤aæ\<*<8>*>/ bandhantÆ" 'ti. Tato paÂÂhÃya kira khettesu païïabandhanasa¤¤aæ\<*<9>*>/ udapÃdi, tato paÂÂhÃya païïasa¤¤aæ\<*<10>*>/ atikkamanakamigo nÃma n' atthi, ayaæ kira nesaæ Bodhisattato laddhaovÃdo. Evaæ migagaïaæ ovaditvà Bodhisatto yÃvatÃyukaæ Âhatvà saddhiæ migehi yathÃ- kammaæ gato. RÃjÃpi Bodhisattassa ovÃde Âhatvà pu¤¤Ãni\<*<11>*>/ katvà yathÃkammaæ gato. Satthà "na bhikkhave idÃn' evÃhaæ theriyà ca KumÃrakassapassa ca avassayo, pubbe pi avassayo evÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãha- ritvà catusaccadhammadesanaæ vinivaÂÂetvà dve vatthÆni kathetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà SÃkhamigo Deva- datto ahosi, parisÃpi 'ssa Devadattaparisà va\<*<12>*>/, migadhenu therÅ\<*<13>*>/ ahosi, putto KumÃrakassapo, rÃjà ùnando, NigrodhamigarÃjà pana aham eva ahosin" ti. NigrodhamigajÃtakaæ. $<3. Kaï¬inajÃtaka.>$ {Dhiratthu} kaï¬inaæ sallan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto purÃïa¬utiyikapalobhanaæ Ãrabbha kathesi. Taæ AÂÂhanipÃte IndriyajÃtake Ãvibhavissati. Bhagavà pana taæ bhikkhuæ etad avoca: "bhikkhu pubbe pi tvaæ etaæ mÃtugÃmaæ nissÃya jÅvi- takkhayaæ patvà vÅtaccikesu\<*<14>*>/ aÇgÃresu pakko" ti. BhikkhÆ tass' atthassÃvibhÃvatthÃya Bhagavantaæ yÃciæsu. Bhagavà bhavantarena paÂicchannaæ kÃraïaæ pÃkaÂaæ akÃsi. Itoparaæ pana bhikkhÆnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs haheyyaæ. 2 Ck naæ. 3 Cs paÂiæ¤aæ. 4 Ck omits na. 5 so Cs Cv, Ck -rakkhana. 6 Ck tiæ. 7 Cs avijjhÅtvÃ. 8 Ck païïasaæ, Cv païïasaæ¤aæ, Cs pannasa¤¤aæ. 9 Cs panna-, Ck Cv -saæ¤aæ. 10 Ck Cv -saæ¤aæ, Cs pannasa¤¤aæ. 11 Ck Cv puæ¤Ãni. 12 Cs ca. 13 Cs Cv theri. 14 Cv vitaccikesu. >/ #<[page 154]># %<154 I. EkanipÃta. 2. SÅlavagga.>% yÃcanaæ bhavantarapaÂicchannata¤ ca avatvà "atÅtaæ ÃharÅti" ettakam eva vakkhÃma, ettake vutte pi ÃyÃcanaæ valÃhakagabbhato candanÅha- raïÆpamà ca bhavantarapaÂicchannakÃraïabhÃvo cà 'ti sabbam etaæ heÂÂhÃvuttanayen' eva yojetvà veditabbaæ\<*<1>*>/. AtÅte MagadharaÂÂhe RÃjagahe MagadharÃjà rajjaæ kÃreti. MagadhavÃsikÃnaæ sassasamaye migÃnaæ\<*<2>*>/ mahÃpari- pantho hoti. Te ara¤¤e\<*<3>*>/ pabbatapÃdaæ pavisanti. Tattha eko ara¤¤avÃsipabbateyyamigo\<*<4>*>/ ekÃya gÃmantavÃsiniyÃ\<*<5>*>/ migapoti- kÃya saddhiæ santhavaæ katvà tesaæ migÃnaæ pabbatapÃdato oruyha puna gÃmantaæ osaraïakÃle migapotikÃya paÂibaddha- cittattà tehi saddhiæ yeva otari\<*<6>*>/. Atha naæ sà Ãha: "tvaæ kho si ayya pabbateyyo bÃlamigo, gÃmanto ca nÃma sÃsaæko sappaÂibhayo, mà amhehi saddhiæ otarÃhÅti\<*<7>*>/". So tassà paÂi- baddhacittatÃya anivattitvà saddhiæ yeva agamÃsi. Magadha- vÃsino "idÃni migÃnaæ pabbatapÃdà otaraïakÃlo" ti ¤atvà magge paÂicchannakoÂÂhakesu tiÂÂhanti. Tesam pi dvinnaæ Ãgamanamagge eko luddako paÂicchannakoÂÂhake Âhito hoti. Migapotikà manussagandhaæ ghÃyitvà "eko luddako Âhito bhavissatÅti" taæ bÃlamigaæ purato katvà sayaæ pacchato ahosi. Luddako ekena sarappahÃrena migaæ tatth' eva pÃtesi. Migapotikà tassa viddhabhÃvaæ ¤atvà uppatitvÃ\<*<8>*>/ vÃtagatiyà palÃyi. Luddako koÂÂhakà nikkhamitvà migaæ okkantitvà aggiæ katvà vÅtaccikesu\<*<9>*>/ aÇgÃresu\<*<10>*>/ madhuramaæsaæ pacitvà khÃditvà pÃnÅyaæ\<*<11>*>/ pivitvà avasesaæ lohitabindÆhi\<*<12>*>/ paggha- rantehi kÃcenÃdÃya\<*<13>*>/ dÃrake tosento gharaæ agamÃsi. Tadà Bodhisatto tasmiæ vanasaï¬e devatà hutvà nibbatto hoti. So taæ kÃraïaæ disvà "imassa bÃlamigassa maraïaæ n' eva mÃtaraæ nissÃya na pitaraæ nissÃya atha kho kÃmaæ nissÃya, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cs veditabbÃ. 2 Ck omits migÃnaæ. 3 Cv araæ¤e. 4 Ck araæ¤a-, Cv Ãraæ¤a-, Cs ara¤¤avÃsÅ-. 5 Cs gÃmaæta-. 6 Cs otarÅ. 7 Ck otÃrÃhÅti. 8 Ck uppattitvÃ, Cv uppattitvà corrected to uppatitvÃ. 9 Cs vÅtacchikesu, Cv vÅtasikesu. 10 Ck aÇgÃrakesu. 11 Cs pÃniyaæ. 12 Ck Cv -binduhi. 13 Cs Cv kÃjenÃdÃya. >/ #<[page 155]># %< 3. Kaï¬inajÃtaka.(13). 155>% kÃmanimittamhi sattÃ\<*<1>*>/ sugati yÃva hatthacchedÃ\<*<2>*>/ duggatiya¤ ca pa¤cavidhabandhanÃdinÃnappakÃrakaæ dukkhaæ pÃpuïanti, paresaæ maraïadukkhuppÃdanam pi nÃma imasmiæ loke garahi- tam eva, yaæ janapadaæ mÃtugÃmo vicÃreti anusÃsati so itthi- parinÃyako\<*<3>*>/ janapado garahito va, ye sattà mÃtugÃmassa vasaæ gacchanti te pi garahità vÃ" 'ti ekÃya gÃthÃya tÅïi garaha- vatthÆni dassetvà vanadevatÃsu sadhukÃraæ datvà gandha- pupphadÅhi pÆjayamÃnÃsu madhurena sarena taæ vanasaï¬aæ unnÃdento imÃya gÃthÃya dhammaæ deseti: @*>/ kaï¬inaæ sallaæ purisaæ gÃÊhavedhinaæ, dhi-r-atthu\<*<5>*>/ taæ janapadaæ yatth' itthÅ\<*<6>*>/ parinÃyikÃ\<*<7>*>/, te cÃpi dhikkità sattà ye itthÅnaæ vasaæ gatà ti. || Ja_I:12 ||>@ Tattha dhiratthÆ 'ti garahanatthe\<*<8>*>/ nipÃto, sv-Ãyam idha uttÃsaubbegavasena garahane\<*<8>*>/ daÂÂhabbo, uttasitubbiggÃ\<*<8>*>/ hi honto Bodhisatto evam Ãha, kaï¬am assa atthÅti {kaï¬Å, taæ\<*<9>*>/} kaï¬inaæ\<*<10>*>/, taæ\<*<11>*>/ pana kaï¬aæ anupavisanaÂÂhena\<*<12>*>/ sallan ti vuccati, tasmà kaï¬inaæ sallan ti, ettha sallaæ kaï¬in ti attho, sallaæ và assa atthÅti sallo\<*<13>*>/, taæ\<*<14>*>/ salla¤ ca\<*<15>*>/, mahantaæ vaïamukhaæ\<*<16>*>/ katvà bala- vappahÃraæ\<*<17>*>/ dento gÃÊhaæ\<*<18>*>/ vijjhatÅti {gÃÊhavedhÅ, taæ\<*<19>*>/} gÃÊhavedhinaæ\<*<20>*>/, nÃnappakÃrakena kaï¬ena kumudapattasaïÂhÃnathalena\<*<21>*>/ ujukagamanen' eva\<*<22>*>/ sallena ca samannÃgataæ gÃÊhavedhinaæ\<*<23>*>/ purisaæ dhiratthÆ 'ti ayam ettha attho, parinÃyikÃ\<*<24>*>/ ti issarà saævidhÃyikÃ, dhikkitÃ\<*<25>*>/ ti garahitÃ, sesam ettha uttÃnattham eva, itoparaæ pana ettakam pi avatvà yaæ yaæ anuttÃnaæ taæ tad eva vaïïayissÃma. Evaæ ekÃya gÃthÃya tÅïi garahavatthÆni dassetvà Bodhi- satto vanaæ unnÃdetvà BuddhalÅÊhÃya\<*<26>*>/ dhammaæ desesi. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi. Sacca- pariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu\<*<27>*>/ sotÃpattiphale patiÂÂhahi. Satthà dve \<-------------------------------------------------------------------------- 1 read sattÃnaæ? 2 Ck Cv -cchedÃdi. 3 Ck itthÅpariïÃyako, Cv itthipariïÃyako. 4 Cs dhÅ-, Cv dhÅ- corrected to dhi-. 5 Cs dhÅ-. 6 Cs itthi. 7 Ck Cv pariïÃyikÃ. 8 so all three MSS. 9 Ck Cs kaï¬inaæ? 10 Cs kaï¬Ånaæ, Cv kaï¬Ånaæ later put in parenthesi. 11 Ck naæ. 12 Cs -ÂÂhe. 13 Cs sallÃ. 14 Cs naæ. 15 Cs sallanti. 16 Cs vana-. 17 Cs -haraæ. 18 Cs gÃlhaæ. 19 Ck gÃÊhavedhÅtaæ, Cv gÃÊhavedhÅtÃ, Cs gÃlhavedhitaæ. 20 Ck gÃÊhavedhÅtaæ, Cs gÃlhavedhÅnaæ. 21 Cs -saæÂhÃna-. 22 Cv ujugamaneneva. 23 Ck -vedhitaæ, Cs gÃlhavedhinaæ. 24 Ck Cv pariïÃyikÃ. 25 Cs dhikkikÃ. 26 Cs -lÅlhÃya. 27 Cs ukkaæthita-. >/ #<[page 156]># %<156 I. EkanipÃta. 2. SÅlavagga.>% vatthÆni kathetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi. Itoparaæ pana "dve vatthÆni kathetvÃ" ti imaæ avatvà "anusandhiæ ghaÂetvÃ" ti ettakam eva\<*<1>*>/ vakkhÃma, avuttam pi pana heÂÂhÃvuttanayen' eva yojetvà gahetabbaæ. "Tadà pabbateyyo migo ukkaïÂhitabhikkhu\<*<2>*>/ ahosi, migapotikà purÃïadutiyikÃ\<*<3>*>/, kÃmesu dosaæ dassetvà dhammaæ desitadevatà pana aham eva ahosin" ti. Kaï¬inajÃtakaæ. $<4. VÃtamigajÃtaka.>$ Na kiratthi {rasehi} pÃpiyo ti. Idaæ SaÂÂhà Jetavane viharanto Cullapiï¬apÃtikatissatheraæ\<*<4>*>/ Ãrabbha kathesi. Satthari kira RÃjagahaæ upanissÃya Veluvane viharante TissakumÃro nÃma mahÃvibhavassa seÂÂhikulassa putto ekadivasaæ Veluvanaæ gantvà Satthu dhammadesanaæ sutvà pabbajitukÃmo pabbajjaæ yÃcitvà mÃtÃpitÆhi\<*<5>*>/ ananu¤¤Ãtattà paÂikkhitto sattÃhaæ bhattacchedaæ katvà RaÂÂhapÃlathero\<*<4>*>/ viya mÃtÃpitaro anujÃnÃpetvà Satthu santike pabbaji. Satthà taæ pabbÃjetvà addhamÃsamattaæ Veluvane viharitvà Jetavanaæ agamÃsi. TatrÃyaæ kulaputto terasa dhutaÇgÃni samÃdÃya SÃvatthiyaæ sapadÃnaæ piï¬Ãya caramÃno kÃlaæ vÅtinÃmeti. Cullapiï¬apÃtikatis- satthero\<*<6>*>/ nÃmà ti vutte\<*<7>*>/ gaganatale cando viya BuddhasÃsane pÃkaÂo {pa¤¤Ãto} ahosi. Tasmiæ kÃle RÃjagahe nakkhattakÅÊÃya vattamÃnÃya therassa mÃtÃpitaro yan tassa gihikÃle\<*<8>*>/ ahosi Ãbharaïabhaï¬akan\<*<9>*>/ taæ rajatacaægoÂake nikkhipitvà ure Âhapetvà "a¤¤Ãsu nakkhattakÅÊÃsu amhÃkaæ putto iminà iminà alaækÃrena alaækato nakkhattaæ kÅÊati tan no ekaputtakaæ gahetvà Samaïo Gotamo SÃvatthinagaraæ gato, kahaæ nu kho so etarahi nisinno, kahaæ Âhito" ti vatvà rodanti. Ath' ekà vaïïadÃsÅ\<*<10>*>/ taæ kulaæ gantvà seÂÂhibhariyaæ rodantiæ disvà pucchi: "kiæ ayye rodasÅti". Sà tam atthaæ Ãrocesi. "Kiæ pana ayye ayyaputto piyÃyatÅti". "Asuka¤ ca asuka¤ cÃ" 'ti. "Sace tumhe imasmiæ gehe sabbaæ issariyaæ mayhaæ detha ahaæ vo puttaæ ÃnessÃmÅti,". SeÂÂhibhariyà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà paribbayaæ datvà mahantena parivÃrena taæ uyyojesi: "gaccha, attano balena mama puttaæ ÃnehÅti". Sà paÂicchannayÃne nisinnà SÃvatthiæ gantvà therassa bhikkhÃcÃravÅtiyaæ nivÃsaæ gahetvà seÂÂhikulà Ãgata- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs etthakameva. 2 Cs ukkaæthita-. 3 Cs -dÆti-. 4 so all three MSS. 5 Cv -pituhi. 6 Cv -tissathero ti, Ck -tissatthero ti. 7 so all three MSS. instead of vutto ? 8 Ck Cv gihÅ-. 9 Cv -kan corrected to -kaæ. 10 Cs vannadÃsÅnaæ, Cv vaïïadÃsi. >/ #<[page 157]># %< 4.VÃtamigajÃtaka.(14). 157>% manusse therassa adassetvà attano parivÃren' eva parivutà therassa piï¬Ãya paviÂÂhassa Ãdito va uluækabhikkhaæ sarakabhikkha¤ ca datvà rasataïhÃya bandhitvà anukkamena gehe nisÅdÃpetvà bhikkhaæ dadamÃnà attano vasaæ upagatabhÃvaæ ¤atvà gilÃnÃlayaæ dassetvà antogabbhe nipajji. Thero pi bhikkhÃcÃravelÃya sapadÃnaæ caranto gehadvÃraæ agamÃsi. Parijano therassa pattaæ gahetvà theraæ ghare nisÅdÃpesi\<*<1>*>/. Thero nisÅditvà va "kahaæ upÃsika" ti pucchi. "GilÃnà bhante, tumhÃkaæ dassanaæ icchatÅti". So rasataïhÃya\<*<2>*>/ baddho attano vatasamÃdÃnaæ\<*<3>*>/ bhinditvà tassÃpi\<*<4>*>/ nipannaÂÂhÃnaæ pÃvisi. Sà attano ÃgatakÃraïaæ kathetvà taæ palobhetvà rasataïhÃya\<*<2>*>/ bandhitvà uppabbÃjetvà attano vase\<*<5>*>/ Âhapetvà yÃne nisÅdÃpetvà mahantena pari vÃrena RÃjagaham eva agamÃsi. Sà pavatti pÃkaÂà jÃtÃ. BhikkhÆ dhammasabhÃyaæ sannisinnà "Cullapiï¬apÃtikatissattheraæ\<*<6>*>/ kira ekà vaïïadÃsÅ\<*<7>*>/ rasataïhÃya\<*<2>*>/ bandhitvà ÃdÃya gatÃ" ti kathaæ samuÂÂhÃ- pesuæ. Satthà dhammasabhaæ upagantvà alaækatÃsane nisÅditvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti Ãha. Te taæ pavattiæ kathayiæsu. "Na bhikkhave idÃn' eva eso bhikkhu rasataïhÃya bandhitvÃ\<*<8>*>/ tassà vasaæ gato, pubbe pi tassà vasaæ gato yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari\<*<9>*>/: AtÅte BÃrÃïasiyaæ ra¤¤o Brahmadattassa Sa¤jayo nÃma uyyÃnapÃlo ahosi. Ath' eko vÃtamigo taæ\<*<10>*>/ uyyÃnaæ Ãgantvà Sa¤jayaæ disvà palÃyati. Sa¤jayo pi na taæ tajjetvà nÅharati. So punappuna Ãgantvà uyyÃne yeva carati. UyyÃna pÃlo uyyÃne nÃnappakÃrakÃni pupphaphalÃni gahetvà divase divase ra¤¤o abhiharati. Atha naæ ekadivasaæ rÃjà pucchi: "atthi pana samma uyyÃnapÃla uyyÃne ki¤ci acchariyaæ pas- sasÅti\<*<11>*>/". "Deva a¤¤aæ na passÃmi, eko pana vÃtamigo Ãgantvà uyyÃne carati, etaæ passÃmÅti". "Sakkhissasi pana taæ gahetun" ti. "Thokaæ madhuæ labhanto imaæ antorÃjanivesanam pi taæ Ãnetuæ sakkhissÃmÅti". RÃjà tassa madhuæ dÃpesi. So taæ gahetvà uyyÃnaæ gantvà vÃtamigassa caraïaÂÂhÃne\<*<12>*>/ tiïÃni \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv -pesÅ. 2 Cs -taæhÃya. 3 Cv -dÃnam. 4 Cs tasmÃpi. 5 Cv attanà vese. 6 Cv -tissatheraæ. 7 Cv vaïïadÃsi, Cs vannadÃsÅ. 8 Cv bajjhitvÃ. 9 Cs ÃharÅ. 10 Ck omits taæ. 11 Cv acchariyam passatÅti. 12 Ck maraïa-, Cv varana- corrected to carana-. >/ #<[page 158]># %<158 I. EkanipÃta. 2. SÅlavagga.>% madhunà makkhetvà nilÅyi\<*<1>*>/. Migo Ãgantvà madhumakkhitÃni tiïÃni khÃditvà rasataïhÃya baddho a¤¤attha agantvÃ\<*<2>*>/ uyyÃnam eva Ãgacchati. UyyÃnapÃlo tassa madhumakkhitatiïesu pa- luddhabhÃvaæ ¤atvà anukkamena attÃnaæ dassesi. So taæ disvà katipÃhaæ palÃyitvà punappuna passanto vissÃsaæ Ãpajjitvà anukkamena uyyÃnapÃlassa hatthe ÂhitatiïÃni khÃdituæ Ãraddho. So tassa vissÃsaæ ÃpannabhÃvaæ ¤atvà yÃva\<*<3>*>/ rÃjanivesanÃ\<*<4>*>/ vÅthiæ kila¤jehi parikkhipitvà va tahaæ sÃkhÃbhaÇgaæ pÃtetvà madhulÃbukaæ aæse laggetvÃ\<*<5>*>/ tiïakalÃpaæ upakacchake Âha- petvà madhumakkhitÃni tinÃni migassa purato purato vikiranto antorÃjanivesanaæ yeva agamÃsi. Mige\<*<6>*>/ antopaviÂÂhe\<*<7>*>/ dvÃraæ pidahiæsu. Migo manusse disvà kampamÃno maraïabhayabhÅto antonivesanaæ gato\<*<8>*>/ ÃdhÃvati paridhÃvati. RÃjà pÃsÃdà oruyha taæ kampamÃnaæ disvà "vÃtamigo nÃma manussÃnaæ diÂÂhaÂÂhÃ- naæ sattÃhaæ na gacchati, tajjitaÂÂhÃnaæ yÃvajÅvaæ na gacchati, so evarÆpo gahananissito\<*<9>*>/ vÃtamigo rasataïhÃya baddho idÃni evarÆpaæ ÂhÃnaæ\<*<10>*>/ Ãgato, n' atthi vata bho loke rasataïhÃya pÃpakataraæ nÃmÃ" 'ti imÃya gÃthÃya dhammadesanaæ paÂÂhapesi: @@ Tattha kirà ti anussavatthe nipÃto, rasehÅti jivhÃvi¤¤eyyehi\<*<11>*>/ madhuram. bilÃdÅhi, pÃpiyo ti pÃpataro, ÃvÃsehi và santhavehi và ti nibaddha- vasanaÂÂhÃnasaækhÃtesu hi ÃvÃsesu pi mittasanthavesu pi chandarÃgo pÃpako va tehi pana sacchandarÃgaparibhogehi\<*<12>*>/ ÃvÃsehi và mittasanthavehi và sataguïena sahassaguïena madhuvapaÂisevanaÂÂhena\<*<13>*>/ ÃhÃraæ vinà jÅvitindriyapÃlanÃya\<*<14>*>/ abhÃvena ca sacchandarÃgaparibhogarasà va pÃpatarÃ\<*<15>*>/ ti Bodhisatto pana anu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs niliyi, Cv nÅliyi. 2 Cv ÃgantvÃ, Ck Ãgantvà corrected to nÃgantvÃ. 3 Cs omits yÃva. 4 Cs -nivesanaæ. 5 Ck lagetvÃ. 6 Ck Cs migo. 7 Ck -paÂiÂÂhe. 8 Cv -nivesanaægato corrected to -nivesanaægaïo, Cs -nivesanaægane. 9 Cv gahanissito. 10 Ck evarÆpaÂÂhÃnaæ. 11 Ck -viæ¤eyyÃhi. 12 Cv -rÃgabhogehi. 13 Ck Cs cadhuva-. 14 Cv jÅvitendri-. 15 Ck pÃpataro. >/ #<[page 159]># %< 5. KharÃdiyajÃtaka. (15). 159>% svÃgataæ viya imam atthaæ katvà na kiratthi rasehi pÃpiyo ÃvÃsehi và san- thavehi và ti Ãha, idÃni tesaæ pÃpiyabhÃvaæ dassento vÃtamigan-ti-Ãdim Ãha, tattha gehanissitan ti gahanaÂÂhÃnanissitaæ, idaæ vuttaæ hoti: pas- satha\<*<1>*>/ rasÃnaæ pÃpiyabhÃvaæ, imaæ nÃma\<*<2>*>/ ara¤¤Ãyatane gahananissitaæ vÃta- migaæ Sa¤jayo uyyÃnapÃlo madhurasehi attano vasaæ Ãnesi, sabbathÃpi sacchan- darÃgaparibhogehi rasehi samaæ a¤¤aæ pÃpakataraæ lÃmakataraæ n' atthÅti rasataïhÃya ÃdÅnavaæ\<*<3>*>/ kathesi kathetvà ca pana taæ migaæ ara¤¤am eva pesesi. Satthà "na bhikkhave sà vaïïadÃsÅ\<*<4>*>/ idÃni etaæ rasataïhÃya bandhitvà attano vase karoti, pubbe pi akÃsi yevÃ" 'ti imaæ dhamma- desanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà Sa¤jayo ayaæ vaïïadÃsÅ\<*<4>*>/ ahosi, vÃtamigo Cullapiï¬apÃtiyo, BÃrÃïasirÃjà pana aham eva ahosin" ti. VÃtamigajÃtakaæ. $<5. KharÃdiyajÃtaka.>$ AÂÂhakhuraæ KharÃdiye ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ dubbacabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. So kira bhikkhu dubbaco ovÃdaæ na gaïhati. Atha naæ Satthà pucchi: "saccaæ kira tvaæ bhikkhu dubbaco ovÃdaæ na gaïhasÅti". "Saccaæ BhagavÃ" 'ti. Satthà "pubbe pi tvaæ dubbacatÃya paï¬itÃnaæ ovÃdaæ agahetvà pÃsena baddho va jÅvitakkhayaæ patto" ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto migo hutvà migagaïaparivuto ara¤¤e vasati. Ath' assa bhaginÅ\<*<5>*>/ migÅ puttakaæ dassetvà "bhÃtika, ayan\<*<6>*>/ te bhÃgineyyo, etaæ migamÃyaæ uggaïhÃpehÅti\<*<7>*>/" paÂicchÃpesi. So taæ bhÃgineyyaæ "asukavelÃya nÃma Ãgantvà uggaïhÃtÅti" Ãha. So vuttavelÃya na gacchati, yathà ekadivasaæ evaæ sattadivase sattovÃde atikkanto so migamÃyaæ anuggaïhitvÃ\<*<8>*>/ va vicaranto pÃse bajjhi. MÃtÃpi 'ssa bhÃtaraæ upasaæ- kamitvà "kin te bhÃtika bhÃgineyyo migamÃyaæ uggaïhÃpito\<*<7>*>/" ti pucchi. Bodhisatto ca "tassa anovÃdakassa mà cintayi\<*<9>*>/, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs passa. 2 Ck Cs nÃmaæ. 3 all three MSS. Ãdinavaæ. 4 Ck Cv vaïïadÃsi, Cs vannadÃsi. 5 Cs bhagini. 6 Ck aya, Cs ayaæ. 7 Cs uggaæhÃ-. 8 Cs anuggaæhitvÃ. 9 Cs cintayÅ. >/ #<[page 160]># %<160 I. EkanipÃta. 2åÅlavagga.>% na te\<*<1>*>/ puttena migamÃyÃ\<*<2>*>/ uggahitÃ\<*<3>*>/" ti vatvà idÃni pi taæ anovaditukÃmo va hutvà imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha aÂÂhakhuran ti ekekasmiæ pÃde dvinnaæ dvinnaæ vasena aÂÂha- khuraæ, KharÃdiye ti taæ nÃmena Ãlapati, migan ti sabbasaægÃhikavaca- naæ\<*<4>*>/, vaækÃtivaækinan ti mÆle vaækÃni agge ativaækÃni tÃdisÃni siÇgÃni assa atthÅti vaækÃtivaækinaæ, sattahi kÃlÃhatikkantan ti sattahi ovÃda- kÃlehi ovÃdaæ atikkantaæ, na naæ ovaditussahe ti evaæ dubbacamigaæ\<*<5>*>/ ahaæ ovadituæ na ussahÃmi, etassa me ovÃdanatthÃya cittam pi na uppajjatÅti dasseti. Atha naæ dubbacamigaæ pÃse baddhaæ luddo mÃretvà maæsaæ ÃdÃya pakkÃmi. SatthÃpi "na tvaæ bhikkhu idÃn' eva dubbaco, pubbe pi dubbaco yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi\<*<6>*>/: "Tadà bhÃgineyyo migo dubbacabhikkhu\<*<7>*>/ ahosi, bha- ginÅ\<*<8>*>/ UppalavaïïÃ, ovÃdakamigo pana aham eva ahosin" ti. KharÃ- diyajÃtakaæ. $<6. TipallatthamigajÃtaka.>$ Migan tipallatthan ti. Idaæ Satthà Kosambiyam Badari- kÃrÃme\<*<9>*>/ viharanto sikkhÃkÃmaæ RÃhulattheraæ Ãrabbha kathesi. Ekasmiæ hi kÃle Satthari ùÊavinagaraæ\<*<10>*>/ nissÃya AggÃÊave\<*<11>*>/ Cetiye viharante bahÆ\<*<12>*>/ upÃsikà ca bhikkhuniyo ca vihÃraæ dhammasavanÃya gacchanti. Divà dhammasavanaæ hoti, gacchante pana kÃle upÃsikà ca bhikkhuniyo ca na gacchiæsu, bhikkhÆ c' eva upÃsakà ca ahesuæ. Tato paÂÂhÃya rattiæ\<*<13>*>/ dhammasavanaæ jÃtaæ. Dhammasavanapari- yosÃne therà bhikkhÆ\<*<14>*>/ attano attano vasanaÂÂhÃnÃni gacchanti. Daharà upÃsakehi saddhiæ upaÂÂhÃnasÃlÃya sayanti. Tesu\<*<15>*>/ niddaæ upagatesu ekacce ghurughurÆpassÃsÃ\<*<16>*>/ kÃkacchamÃnà dante khÃdantà nipajjiæsu, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs tesu. 2 Ck Cs -mÃyaæ. 3 Cv uggahità corrected to uggaïhitÃ. 4 Cs sabbasaæghÃhika-, Cv sabbasaækhagÃhika-. 5 Cv dubbajamigaæ, Cs dubbamidaæ. 6 Ck omits dubbacamigaæ ahaæ... samodhÃnesi. 7 Ck dubbaja-, Cv dubbaja- corrected to dubbaca-. 8 all three MSS. bhagini. 9 Cs khabadarikÃ-, Ck badirakÃ-. 10 Cs Ãlavi-. 11 Cs aggÃlave. 12 Cs Cv bahu. 13 Cv rattiæ corrected to ratti. 14 Cs atthabhikkhu, Ck Cv bhikkhu. 15 Ck tesu corrected to kesu. 16 Ck -passasÃ, Cs ghurughuru-, Cv ghurughuru- corrected to ghurughurÆ-. >/ #<[page 161]># %< 6. TipallatthamigajÃtaka. (16). 161>% ekacce muhuttaæ niddÃyitvà uÂÂhahiæsu. Te taæ vippakÃraæ disvà Bhagavato Ãrocesuæ. Bhagavà "yo pana bhikkhu\<*<1>*>/ anupasampannena saha seyyaæ kappeyya pÃcittiyan" ti sikkhÃpadaæ pa¤¤Ãpetvà Ko- sambiæ agamÃsi. Tattha bhikkhÆ\<*<2>*>/ Ãyasmantaæ RÃhulaæ Ãhaæsu: "Ãvuso RÃhula, Bhagavatà sikkhÃpadaæ pa¤¤attaæ, idÃni tvaæ attano vasanaÂÂhÃnaæ jÃnÃhÅti". Pubbe pana te bhikkhÆ Bhagavati ca gÃravaæ tassa cÃyasmato sikkhÃkÃmataæ paÂicca taæ attano vasa- naÂÂhÃnaæ Ãgataæ ativiya saægaïhanti, khuddakama¤cakaæ pa¤¤Ã- petvà ussÅsakaraïatthÃya cÅvaraæ denti, taæ divasaæ pana sikkhÃ- padabhayena vasanaÂÂhÃnam pi na adaæsu. RÃhulabhaddo "pità me" ti Dasabalassa và "upajjhÃyo\<*<3>*>/ me" ti dhammasenÃpatino và "Ãcariyo me" ti MahÃmoggallÃnÃssa và "cullapità me" ti ùnandatherassa\<*<4>*>/ và santikaæ\<*<5>*>/ agantvÃ\<*<6>*>/ Dasabalassa vala¤janavaccakuÂiæ\<*<7>*>/ brahmavimÃnaæ pavisanto viya pavisitvà vÃsaæ kappesi. BuddhÃnaæ hi\<*<8>*>/ vala¤jana- kuÂiyÃ\<*<9>*>/ dvÃraæ supihitaæ hoti, gandhaparibhaï¬akatà bhÆmi, gandha- dÃmamÃlÃdÃmÃni\<*<10>*>/ osÃritÃn' eva honti, sabbarattiæ dÅpo jhÃyati\<*<11>*>/. RÃhulabhaddo pana na\<*<12>*>/ ÂassÃ\<*<13>*>/ kuÂiyà imaæ sampattiæ paÂicca tattha vÃsaæ upagato, bhikkhÆhi pana "vasanaÂÂhÃnaæ jÃnÃhÅti" vuttattà ovÃdagÃravena sikkhÃkÃmatÃya tattha vÃsaæ upagato, antarantarÃ\<*<14>*>/ hi bhikkhÆ pi taæ Ãyasmantaæ dÆrato và gacchantaæ disvà tassa vÅmaæsanatthÃya\<*<15>*>/ muÂÂhisammujjaniæ\<*<16>*>/ và kacavaracha¬¬anakaæ\<*<17>*>/ và bahi khipitvà tasmiæ Ãgate "Ãvuso imaæ kena cha¬¬itan" ti vadanti, tattha kehici "RÃhulo iminà maggena gato" ti vutte\<*<18>*>/ so Ãyasmà "nÃhaæ bhante etaæ jÃnÃmÅti" avatvà va\<*<19>*>/ taæ paÂisÃmetvà va "kha- matha me bhante" ti khamÃpetvà gacchati, evam esa sikkhÃkÃmo, so taæ sikkhÃkÃmataæ yeva paÂicca tattha vÃsaæ upagato. Atha Satthà pure aruïaæ yeva vaccakuÂidvÃre Âhatvà ukkÃsi, so panÃyasmà ukkÃsi: "ko eso" ti. "Ahaæ RÃhulo" ti nikkhamitvà vandi. "Kasmà tvaæ RÃhula idha nipanno" ti. "VasanaÂÂhÃnassa abhÃvato, pubbe hi bhante bhikkhÆ mama saægahaæ\<*<20>*>/ karonti, idÃni attano Ãpattibhayena vasa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cv bhikkhÆ. 2 Cs bhikkhu. 3 Cs adds vÃ. 4 so all three MSS. 5 Ck adds na. 6 Ck Cs ÃgantvÃ, Cv Ãgantvà corrected to agantvÃ. 7 Ck vala¤chana-, Cv vala¤jana corrected to vala¤chana-. 8 Ck buddhÃnamhi, Cs -nampi, Cv buddhÃnamhi corrected to buddhÃnaæhi. 9 Cv vala¤jana- corrected to vala¤chana-. 10 Cs -mÃlÃ-. 11 Ck jjhÃyati, Cv jjhÃyati corrected to jhÃyati. 12 Ck Cs pana, omitting na, Cv panna corrected to pana na. 13 Ck nassÃ. 14 Ck antanta, Cv antantarà corrected to antarantarÃ. 15 Cs vimanasanatthÃya. 16 Cs -sammu¤ja- corrected to -sammujja-, Cv -sammu¤ja-. 17 Ck -cha¬¬ha-, Cv ja¬¬anaka corrected to cha¬¬anakaæ. 18 Cv vutto. 19 Ck omits va. 20 Cv saÇgahaæ. >/ #<[page 162]># %<162 I. EkanipÃta. 2. SÅlavagga>% naÂÂhÃnaæ na denti, sv-Ãhaæ `idaæ a¤¤esaæ asaæghaÂÂanaÂÂhÃnan' ti iminà kÃraïena idha nipanno" ti. Atha Bhagavato "RÃhulaæ tÃva bhikkhÆ evaæ pariccajantà a¤¤e kuladÃrake pabbÃjetvà kiæ karis- santÅti" dhammasaævego udapÃdi. Atha pÃto va bhikkhÆ sanni- pÃtetvà dhammasenÃpatiæ paÂipucchi: "jÃnÃsi pana tvaæ SÃriputta ajja katthaci RÃhulassa vutthabhÃvan" ti. "Na jÃnÃmi bhante" ti. "SÃriputta ajja RÃhulo vaccakuÂiyaæ vasi, SÃriputta tumhe RÃhulaæ evaæ pariccajantà a¤¤e kuladÃrake pabbÃjetvà kiæ karissatha, evaæ hi sante\<*<1>*>/ imasmiæ sÃsane pabbajità na-ppatiÂÂhà bhavissanti, ito dÃni paÂÂhÃya anupasampannena ekadve va divase attano santike vasÃ- petvà tatiyadivase tesaæ vasanaÂÂhÃnaæ ¤atvà bahi vÃsethÃ" 'ti imaæ anuppa¤¤attiæ\<*<2>*>/ katvà puna sikkhÃpadaæ pa¤¤Ãpesi. Tasmiæ samaye dhammasabhÃyaæ sannisinnà bhikkhÆ RÃhulassa guïaæ kathenti: "passathÃvuso yÃvà sikkhÃkÃmo vatÃyaæ RÃhulo `tava vasanaÂÂhÃnaæ jÃnÃhÅti' vutto nÃma `ahaæ Dasabalassa putto, tumhe ke senÃsanassa, tumhe yeva nikkhamathÃ' 'ti ekabhikkhum pi appaÂippharitvà vacca- kuÂiyaæ\<*<3>*>/ vÃsaæ kappesÅti". Evan tesu kathayamÃnesu Satthà dham- masabhaæ upagantvà alaækatÃsane nisÅditvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti Ãha. "Bhante RÃhulassa sikkhÃkÃma- kathÃya\<*<4>*>/, na {a¤¤Ãya} kathÃyÃ\<*<5>*>/" 'ti. Satthà "na bhikkhave RÃhulo idÃn' eva sikkhÃkÃmo, pubbe tiracchÃnayoniyaæ nibbatto pi sikkhÃ- kÃmo yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte RÃjagahe eko MagadharÃjà rajjaæ kÃreti. Tadà Bodhisatto migayoniyaæ nibbattitvà migagaïaparivuto ara¤¤e vasati. Ath' assa bhaginÅ attano puttakaæ upanetvà "bhÃtika imaæ bhÃgineyyaæ migamÃyaæ sikkhÃpehÅti" Ãha. Bodhisatto "sÃdhÆ" 'ti paÂisuïitvà "gaccha tÃta, asukavelÃya nÃma Ãgantvà sikkheyyÃsÅti" Ãha. So mÃtulena vuttavelaæ anatikkametvà taæ upasaækamitvà migamÃyaæ sikkhi. So ekadivasaæ vane vicaranto pÃsena baddho baddharÃvaæ ravi. Migagaïo palÃyitvà "putto te pÃsena baddho" ti tassa mÃtuyà Ãrocesi. Sà bhÃtu santikaæ gantvà "bhÃtika bhÃgineyyo te migamÃyaæ sikkhÃpito" ti pucchi. Bodhisatto "mà tvaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck bhante. 2 Cs idaæ maæ anuppattiæ. 3 Cv -kÆÂiyaæ. 4 Cv -kathÃyÃ. 5 Cv omits na aæ¤Ãya kathÃyÃ. >/ #<[page 163]># %< 6. TipallatthamigajÃtaka. (16). 163>% puttassa ki¤ci pÃpakaæ Ãsaæki\<*<1>*>/, suggahÅtÃ\<*<2>*>/ nena\<*<3>*>/ migamÃyÃ, idÃni taæ\<*<4>*>/ hÃsayamÃno ÃgacchissatÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/ chahi\<*<6>*>/ kalÃh' atibhoti\<*<7>*>/ bhÃgineyyo ti. || Ja_I:15 ||>@ Tattha mÅgan ti bhÃgineyyamigan, tipallatthan ti pallatthaæ vuccati sayanaæ, ubhohi passahi ujukam eva ca gonisinnakavasenà ti tÅh' ÃkÃrehi pallatthaæ assa, tÅïi và pallatthÃni assà ti tipallattho, taæ\<*<8>*>/ tipallatthaæ anekamÃyan ti bahumÃyaæ\<*<9>*>/ bahuva¤canaæ\<*<10>*>/, aÂÂhakhuran ti ekekasmiæ pÃde dvinnaæ dvinnaæ vasena aÂÂhahi khurehi samannÃgataæ, a¬¬harattÃva- pÃyin ti purimayÃmaæ atikkamitvà majjhimayÃme ara¤¤ato Ãgamma pÃnÅyassa\<*<11>*>/ pivanato a¬¬haratte avapivatÅti a¬¬harattÃvapÃyi taæ a¬¬haratte apÃyin ti attho, mama bhÃgineyyaæ migaæ ahaæ sÃdhukaæ migamÃyaæ uggaïhÃpesiæ, kathaæ: yathÃ\<*<12>*>/ ekena sotena chamÃssasanto\<*<13>*>/ chahi\<*<14>*>/ kalÃhatibhoti\<*<15>*>/ bhÃgineyyo ti, idaæ vuttaæ hoti: ahaæ hi tava puttaæ tathà uggaïhÃpesiæ yathà ekasmiæ uparimanÃsikasote\<*<16>*>/ vÃtaæ sannirumhitvà paÂhaviyaæ allÅnena ekena heÂÂhimasotena tatth' eva chamÃyaæ assasanto\<*<17>*>/ chahi\<*<18>*>/ kalÃhi luddakaæ atibhoti\<*<19>*>/ chahi\<*<20>*>/ koÂÂhÃsehi ajjhottharati va¤cetÅti\<*<21>*>/ attho, katamÃhi chahi: cattÃro pÃde pasÃretvà ekena passena seyyÃyÃ\<*<22>*>/ khurehi tiïapaæsukhaïanena\<*<23>*>/ jivhÃninnÃmanena udarassa uddhumÃtabhÃvakaraïena\<*<24>*>/ uccÃrapassÃvavissajjanena vÃtaæ sannirumhanenÃ\<*<25>*>/ 'ti, aparo nayo: pÃdesu gahetvà abhimukhÃka¬¬hanena\<*<26>*>/ paÂipanÃmanena\<*<27>*>/ ubhato passesu sa¤caraïena uddhaæ ukkhipanena adho avakkhipanenà 'ti imÃhi chahi kalÃhi yathà atibhoti\<*<28>*>/, mato ayan ti saæ¤aæ\<*<29>*>/ uppÃdetvà va¤ceti, evaæ naæ migamÃyaæ uggaïhÃpesin ti dÅpeti, aparo nayo: tathà naæ uggaïhÃpesiæ yathà ekena sotena chamÃssasanto\<*<30>*>/ chahi kalÃhati dvÅsu\<*<31>*>/ pi nayesu dassitehi chahi kÃraïehi kalÃhati\<*<32>*>/ kalÃyissati luddakaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs asaæki. 2 Cv suggahitÃ. 3 Cs tena. 4 Cs omits taæ. 5 Cs jamÃssasanto. 6 Ck chabhi, Cs jahÅ. 7 Ck kalÃhetibhoti. 8 Ck naæ, Cv tan. 9 Cs bahumÃyaæ ti bahumÃyaæ, Cv bahumÃyanti. 10 Ck bahÆvacanaæ, Cs bahuvacanaæ, Cv bahuvacanaæ corrected to bahuva¤canaæ. 11 Ck pÃniyassa. 12 Ck kathaækathÃya. 13 Ck chamÃsasayanato, Cs Cv jamÃssasanto. 14 Cs Cv jahi. 15 Ck kalÃhatihoti. 16 Cs uparimÃnasika-. 17 Ck Cs assasamento. 18 Cv jahi. 19 Ck atihoti. 20 Cs jahi. 21 Ck vaæmetÅti, Cv vaæcetÅti, corrected to va¤cetÅti. 22 Ck Cs seyyÃyaæ, Cv seyyeya corrected to seyyÃya. 23 Cs tinapaæsukhanante. 24 Ck uddhumÃtakabhÃva-. 25 Cv sannirumbhanenÃ, Ck sannirumhanto. 26 Cs -ka¬aganena. 27 Cv -ïÃmanena. 28 Ck Cs atihoti. 29 so all three MSS. 30 Ck chamÃssayanto. 31 Cs -dvisu. 32 Cv omits kalÃhati. >/ #<[page 164]># %<164 1. EkanipÃta. 2. SÅlavagga.>% va¤cessatÅti, bhotÅti\<*<1>*>/ bhaginiæ Ãlapati, bhÃgineyyo ti evaæ chahi\<*<2>*>/ kÃra- ïehi va¤canakaæ bhÃgineyyaæ niddisati\<*<3>*>/. Evaæ Bodhisatto bhÃgineyyassa migamÃyÃya sÃdhukaæ uggahitabhÃvaæ dassento bhaginiæ samassÃsesi. So pi miga- potako pÃse baddho avipphanditvà yeva bhÆmiyaæ mahÃphÃ- sukapassena\<*<4>*>/ pÃde pasÃretvà nipanno pÃdÃnaæ ÃsannaÂÂhÃne khureh' eva paharitvà paæsu ca tiïÃni ca uppÃÂetvà uccÃra- passÃvaæ vissajjetvà sÅsaæ pÃtetvà jivhaæ ninnÃmetvà sarÅraæ kheÊakilinnaæ\<*<5>*>/ katvà vÃtaggahaïena udaraæ uddhumÃtakaæ katvà akkhÅni parivattetvà heÂÂhÃnÃsikasotena vÃtaæ sa¤carÃ- pento\<*<6>*>/ uparimanÃsikasotena\<*<7>*>/ vÃtaæ sannirumhitvÃ\<*<8>*>/ sakalasarÅraæ thaddhabhÃvaæ gÃhÃpetvÃ\<*<9>*>/ matakÃkÃraæ dassesi. NÅlamakkhi- kÃpi naæ samparivÃresuæ. Tasmiæ tasmiæ ÂhÃne kÃkà nilÅ- yiæsu. Luddo Ãgantvà udare hatthena paharitvà "pÃto va baddho bhavissati, pÆtiko jÃto" ti tassa bandhanarajjukaæ mocetvÃ\<*<10>*>/ "etth' eva dÃni naæ ukkantitvà maæsaæ ÃdÃya gamissÃmÅti" nirÃsaæko hutvà sÃkhÃpalÃsaæ gahetuæ Ãraddho Migapotako pi uÂÂhÃya catÆhi\<*<11>*>/ pÃdehi Âhatvà kÃyaæ vidhÆ- nitvÃ\<*<12>*>/ gÅvaæ pasÃretvà mahÃvÃtena chinnavalÃhako\<*<13>*>/ viya vegena mÃtu santikaæ agamÃsi. SatthÃpi "na bhikkhave RÃhulo idÃn' eva sikkhÃkÃmo, pubbe pi sikkhÃkÃmo\<*<14>*>/ yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà bhÃgineyyo migapotako RÃhulo ahosi, mÃtà UppalavaïïÃ, mÃtulamigo pana aham eva ahosin" ti. TipallatthamigajÃtakaæ. $<7. MÃlutajÃtaka.>$ KÃÊe\<*<15>*>/ và yadi và juïhe ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto dve bu¬¬hapabbajite Ãrabbha kathesi. Te kira Kosala- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cs hotÅti. 2 Cs jahi. 3 Cv niddissati. 4 Cv -phÃsupassena. 5 Ck Cs khela-. 6 Cs saæcarÃ-. 7 Cs uparimÃnÃ-, Cv uparimanÃsikasote. 8 Cv sannirumbhitvÃ. 9 Cs Cv gahÃpetvÃ. 10 Cs mecetvÃ. 11 Ck Cv catuhi. 12 Ck vidhunitvÃ. 13 Cs Cv jinna-. 14 Ck adds pi. 15 Ck kÃlo, Cv kÃlo corrected to kÃle, Cs kÃle. >/ #<[page 165]># %< 7. MÃlutajÃtaka. (17). 165>% janapade ekasmiæ ara¤¤avÃse\<*<1>*>/ vasanti eko KÃÊatthero\<*<2>*>/ nÃma eko Juïhatthero\<*<3>*>/ nÃma. Ath' ekadivasaæ Juïho KÃÊaæ\<*<4>*>/ pucchi: "bhante\<*<5>*>/ sÅtaæ\<*<6>*>/ nÃma kasmiæ kÃle hotÅti". So "kÃÊe\<*<7>*>/ hotÅti" Ãha. Ath' ekadivasaæ KÃÊo\<*<8>*>/ Juïhaæ\<*<9>*>/ pucchi: "bhante Juïha sÅtaæ nÃma kasmiæ kÃle hotÅti". So "jaïhe\<*<10>*>/ hotÅti" aha: Te ubho pi attano kaækhaæ chinditum\<*<11>*>/ asakkontà Satthu santikaæ gantvà SatthÃraæ vanditvà "bhante sÅtaæ nÃma kasmiæ kÃle hotÅti" pucchiæsu. Satthà tesaæ kÃthaæ sutvà "pubbe p' Ãhaæ bhikkhave tumhÃkaæ imaæ pa¤haæ kathesiæ, bhavasaækhepagatattà pana na sallakkhayittÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte ekasmiæ pabbatapÃde sÅho ca\<*<12>*>/ vyaggho ca dve sahÃyakà ekissà yeva guhÃyaæ vasanti. Tadà {Bodhisatto} pi isipabbajjaæ pabbajitvà tasmiæ yeva\<*<13>*>/ pabbatapÃde vasati. Ath' ekadivasaæ tesaæ sahÃyakÃnaæ sÅtaæ nissÃya vivÃdo udapÃdi, vyaggho "kÃÊe\<*<14>*>/ yeva sÅtaæ hotÅti" Ãha, sÅho "juïhe\<*<15>*>/ yevÃ" ti. Te ubho pi attano kaækhaæ chindituæ\<*<16>*>/ asakkontà Bodhisattaæ pucchiæsu. Bodhisatto imaæ gÃtham Ãha: @*>/ và yadi và juïhe\<*<15>*>/ yadà vÃyati mÃluto, vÃtajÃni\<*<18>*>/ hi sÅtÃni, ubho 'ttha-m-aparÃjità ti. || Ja_I:16 ||>@ Tattha kÃÊe\<*<17>*>/ và yadi và juïhe\<*<15>*>/ ti kÃÊapakkhe\<*<19>*>/ và juïhapakkhe\<*<20>*>/ vÃ, yadà vÃyati mÃluto ti yasmiæ samaye puratthimÃdibhedo vÃto vÃyati tasmiæ samaye sÅtaæ hoti, kiækÃraïÃ: vÃtajÃni\<*<21>*>/ hi sÅtani\<*<22>*>/ yasmà vÃte\<*<23>*>/ vÅjante yeva sÅtÃni\<*<22>*>/ honti, kÃÊapakkhe\<*<19>*>/ và juïhapakkhe và ettha appamÃïan ti vuttaæ hoti, ubhotthamaparÃjità ti ubho pi tumhe imasmiæ pa¤he aparÃjità ti. Evaæ Bodhisatto te sahÃyake sa¤¤Ãpesi. SatthÃpi "bhikkhave pubbe pi mayà tumhÃkaæ ayaæ pa¤ho kathito" ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi. Sacca- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs ara¤¤e vÃse, Cv araæ¤ÃvÃse. 2 all three MSS. kÃla-. 3 Cs juæha- 4 Cs kÃlaæ. 5 Ck omits kÃÊaæ pucchi bhante. 6 Ck Cs sitaæ. 7 Ck kÃÊo, Cs kÃle. 8 Ck Cs kÃlo. 9 Cs juæhaæ. 10 Ck Cs juïho. 11 Cs Cv jindituæ. 12 Cs omits ca. 13 Cs tasmiæ samaye ca. 14 Ck Cs kÃle. 15 Cs juæhe. 16 Cv jindituæ. 17 Cs kÃle. 18 Cs -jÃnÅ, Cv jÃtajÃnÅ corrected to vÃtajÃni. 19 Cs kÃla-. 20 Cs juæha-. 21 Ck vÃtajÃnÅ, Cs jÃtajÃnÅ, Cv jÃtajÃni corrected to vÃtajÃni. 22 Cs sitÃni. 23 Cs yasmiæ te. >/ #<[page 166]># %<166 I. EkanipÃta. 2. SÅlavagga.>% pariyosÃne dve pi te therà sotÃpattiphale patiÂÂhahiæsu. Satthà anu- sandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà vyaggho KÃÊo\<*<1>*>/ ahosi, sÅho Juïho, pa¤havissajjanakatÃpaso pana aham eva ahosin" ti. MÃlu- tajÃtakaæ. $<8. MatakabhattajÃtaka.>$ Evan ce sattà jÃneyyun ti. Idaæ Satthà Jetavane viha- ranto matakabhattaæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ hi kÃle manussà bahÆ\<*<2>*>/ ajeÊakÃdayo\<*<3>*>/ mÃretvà kÃlakate ¤Ãtake uddissa matakabhattaæ nÃma denti. BhikkhÆ te manusse tathà karonte disvà SatthÃraæ pucchiæsu: "etarahi bhante manussà bahÆ\<*<4>*>/ pÃïe jÅvitakkhayaæ pÃ- petvà matakabhattaæ nÃma denti, atthi nu kho bhante ettha va¬¬hÅti\<*<5>*>/". Satthà "na bhikkhave matakabhattaæ dassÃmà ti, kate pi pÃïÃtipÃte kÃci va¬¬hi nÃma atthi, pubbe paï¬ità ÃkÃse nisajja dhammaæ desetvà ettha ÃdÅnavaæ\<*<6>*>/ kathetvà sakalajambudÅpavÃsike etaæ kammaæ jahÃ- pesuæ, idÃni pana bhavasaækhepagatattÃ\<*<7>*>/ puna pÃtubhÆtan" ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente eko tiïïaæ vedÃnaæ pÃragÆ\<*<8>*>/ disÃpÃmokkho Ãcariyo brÃhmaïo "matakabhattaæ dassÃmÅti\<*<9>*>/" ekaæ eÊakaæ gÃhÃpetvÃ\<*<10>*>/ ante- vÃsike Ãha: "tÃtà imaæ eÊakaæ nadiæ netvà nahÃpetvà kaïÂhe" mÃlaæ parikkhipitvà pa¤caÇgulikaæ datvà maï¬etvà ÃnethÃ" ti. Te "sÃdhÆ" ti paÂisuïitvà taæ ÃdÃya nadiæ gantvà nahÃ- petvà maï¬etvà nadÅtÅre Âhapesuæ. So eÊako\<*<12>*>/ attano pubba- kammaæ disvà "evarÆpà nÃma dukkhà ajja muccissÃmÅti" so- manassajÃto ghaÂaæ bhindanto viya mahÃhasitaæ hasitvà puna "ayaæ brÃhmaïo\<*<13>*>/ maæ ghÃtetvà mayà laddhaæ dukkhaæ labhissasÅti\<*<14>*>/" brÃhmaïe\<*<15>*>/ kÃru¤¤aæ uppÃdetvà mahantena sad- dena parodi. Atha naæ te mÃïavakà pucchiæsu: "samma \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs kÃlo. 2 Cv omits bahÆ, Cs has later added bahu. 3 Ck Cs ajelakÃ-, Cv ÃjeÊakÃ. 4 Ck Cv bahu. 5 Ck vaddhÅti. 6 all three MSS. Ãdinavaæ. 7 Cs -khepatantÃ, Cv -khepanattÃ? corrected to -khepaganattÃ. 8 Cs Cv pÃragu. 9 Ck dassÃmÃti. 10 Cv gahÃpetvÃ. 11 Cs kaæthe. 12 Ck Cs elako. 13 Ck brÃhmaïe. 14 so all three MSS. instead of labhissatÅti. 15 Cs brÃhmano, Cv brÃhmaïo. >/ #<[page 167]># %< 8. MatakabhattajÃtaka. (18). 167>% eÊaka, tvaæ mahÃsaddena hasi c' eva rodi ca\<*<1>*>/, kena nu kÃ- raïena hasi, kena kÃraïena rodÅti". "Tumhe maæ imaæ kÃraïaæ attano Ãcariyassa santike puccheyyÃthÃ\<*<2>*>/" ti. Te taæ ÃdÃya gantvà idaæ kÃraïaæ Ãcariyassa Ãrocesuæ. ùcariyo tesaæ vacanaæ sutvà eÊakaæ pucchi: "kasmà tvaæ eÊaka hasi, kasmà rodÅti". EÊako attanà katakammaæ\<*<3>*>/ jÃtissa- ra¤Ãïena\<*<4>*>/ anussaritvà brÃhmaïassa kathesi: "ahaæ brÃhmaïa pubbe tÃdiso va mantajjhÃyakabrÃhmaïo\<*<5>*>/ hutvà `mataka- bhattaæ dassÃmÅti' eÊakaæ mÃretvà adÃsiæ, sv-Ãhaæ ekassa eÊakassa ghÃtitattà eken' Ænesu\<*<6>*>/ pa¤casu attabhÃvasatesu sÅ- sacchedaæ pÃpuïiæ, ayaæ me koÂiyaæ Âhito pa¤casatimo atta- bhÃvo, `sv-Ãhaæ ajja evarÆpà dukkhà muccissÃmÅti' somanassa- jÃto iminà kÃraïena hasiæ, rodanto pana `ahaæ tÃva ekaæ eÊakaæ mÃretvà pa¤cajÃtisatÃni\<*<7>*>/ sÅsacchedadukkhaæ patvà ajja tasmà dukkhà muccissÃmÅti, ayaæ pana brÃhmaïo maæ mÃretvà ahaæ viya pa¤cajÃtisatÃni sÅsacchedadukkhaæ labhissatÅti' tayi kÃru¤¤ena rodin" ti. "EÊaka, mà bhÃyi, nÃhan taæ mÃressÃ- mÅti". "BrÃhmaïa, kiæ vadesi, tayi mÃrente pi amÃrente pi na sakkà ajja mayà maraïà muccitun" ti. "EÊaka, mà bhÃyi, ahan te Ãrakkhaæ gahetvà tayà saddhiæ yeva vicarissÃmÅti". "BrÃhmaïa, appamattako tava Ãrakkho, mayà katapÃpaæ pana\<*<8>*>/ mahantaæ balavan" ti. BrÃhmaïo eÊakaæ mu¤citvà "imaæ eÊakaæ kassaci pi mÃretuæ\<*<9>*>/ na dassÃmÃ" ti antevÃsike ÃdÃya eÊaken' eva saddhiæ vicari. EÊako vissaÂÂhamatto va ekaæ pÃsÃïapiÂÂhaæ nissÃya jÃtagumbe\<*<10>*>/ gÅvaæ ukkhipitvà païïÃni khÃdituæ Ãraddho. Taæ khaïaæ yeva\<*<11>*>/ tasmiæ pÃsÃïa- piÂÂhe asani patitÃ. Ekà pÃsÃïasakalikÃ\<*<12>*>/ chijjitvà eÊakassa pasÃritagÅvÃya patitvà sÅsaæ chindi. MahÃjano sannipati. Tadà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck hasitaæ ce rodi ca, Cs hasita¤ce rodita corrected to -rodica, Cv hasikaæ ceva rodi ca corrected to hasi ceva rodi ca. 2 Ck Cs puccheyyathÃ. 3 Ck omits kata. 4 Cs jÃtiraæ¤Ãnena, Cv jÃtissaraæ¤Ãïena corrected to jÃtissara¤Ãïena. 5 Cs mantasajjhÃyaka-. 6 Cs ekenunesu. 7 Ck pa¤cajÃti. 8 Ck adds ca. 9 Cv mÃretvÃ. 10 Cs jÃtakumbe. 11 Ck omits yeva. 12 Cs -sakhalikÃ. >/ #<[page 168]># %<168 I. EkanipÃta. 2. SÅlavagga.>% Bodhisatto tasmiæ ÂhÃne rukkhadevatà hutvà nibbatto. So passantass' eva tassa\<*<1>*>/ mahÃjanassa devatÃnubhÃvena ÃkÃse pallaækena nisÅditvà "ime sattà evaæ pÃpassa phalaæ jÃna- mÃnà app-eva nÃma pÃïÃtipÃtaæ na kareyyun" ti madhurena sarena dhammaæ desento imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha eva¤ ce sattà jÃneyyun ti ime sattà eva¤ ce jÃneyyuæ, kathaæ: dukkhÃyaæ jÃtisambhavo ti ayaæ tattha tattha jÃti\<*<2>*>/ ca jÃtassa anukka- mena va¬¬hisaækhÃto sambhavo ca jarÃvyÃdhimaraïÃppiyasampayogapiyavippa- yogahatthapÃdacchedÃdÅnaæ\<*<3>*>/ dukkhÃnaæ vatthubhÆtattÃ\<*<4>*>/ dukkho ti yadi jÃ- neyyuæ, na pÃïo pÃïinaæ ha¤¤e ti paraæ vadhento jÃtisambhave vadhaæ labhati pÅÊento pÅÊaæ labhatÅti jÃtisambhavassa dukkhavatthutÃya dukkhabhÃvaæ jÃïanto koci pÃïo a¤¤aæ pÃïinaæ na ha¤¤e, satto sattaæ na haneyyà ti attho,. kiækÃranÃ: pÃïaghÃtÅhi socati yasmà sÃhatthikÃdisu chasu payogesu yena kenaci payogena parassa jÅvitindriyupacchedanena pÃïaghÃtapuggalo aÂÂhasu mahÃnirayesu soÊasasu ussadanirayesu nÃnappakÃrÃya tiracchÃnayoniyà petti- visaye\<*<5>*>/ asurakÃye ti imesu catusu apÃyesu mahÃdukkhaæ anubhavamÃno dÅ- gharattaæ antonijjhÃyanalakkhaïena sokena socati, yathà và ayaæ eÊako maraïa- bhayena soci evaæ dÅgharattaæ socatÅti pi ¤atvà na pÃïo pÃïinaæ ha¤¤e, koci pÃïÃtipÃtakammaæ nÃma na kareyya, mohena pana mÆÊhà avijjÃya andhÅkatÃ\<*<6>*>/ imaæ ÃdÅnavaæ\<*<7>*>/ apassantà pÃïÃtipÃtaæ karontÅti. Evaæ MahÃsatto nirayabhayena tajjetvà dhammaæ desesi. Manussà taæ dhammadesanaæ sutvà nirayabhayabhÅtà pÃïati- pÃtà viramiæsu. Bodhisatto pi dhammaæ desetvà mahÃja- naæ sÅle patiÂÂhÃpetvÃ\<*<8>*>/ yathÃkamaæ gato. MahÃjano pi Bo- dhisattassa ovÃde ÂhatvÃ\<*<9>*>/ dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà devana- garaæ pÆresi. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Ahan tena samayena rukkhadevatà ahosin" ti. MatakabhattajÃtakaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs omits tassa. 2 Cs jÃtÅ. 3 Cs -dinaæ. 4 Ck Cv -bhÆtatthà corrected to bhÆtattÃ. 5 Cv -visayesu. 6 Cs andhikathÃ. 7 Cs Cv Ãdinavaæ. 8 Ck patiÂÂhapetvÃ. 9 Cs ÂhapetvÃ. >/ #<[page 169]># %< 9. ùyÃcitabhattajÃtaka. (19). 169>% $<9. AyÃcitabhattajÃtaka.>$ Sace mu¤ce ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto devatÃ- naæ ÃyÃcanabalikammaæ Ãrabbha kathesi. Tadà kira manussà vaïijjÃya\<*<1>*>/ gacchantà pÃïe vadhitvà devatÃnaæ balikammaæ katvà "mayaæ anantarÃyena atthasiddhiæ patvà Ãgantvà puna tumhÃkaæ balikammaæ karissÃmÃ" ti ÃyÃcitvà gacchanti. Tattha anantarÃyena atthasiddhiæ patvà Ãgatà "devatÃnubhÃvena idaæ jÃtan" ti ma¤¤amÃnà bahÆ\<*<2>*>/ pÃïe vadhitvà ÃyÃcanato muccituæ balikammaæ karonti. Taæ disvà bhikkhÆ "atthi nu kho bhante ettha attho" ti Bhagavantaæ pucchiæsu. Bhagavà atÅtaæ Ãhari: AtÅte KÃsiraÂÂhe ekasmiæ gÃmake kuÂimbiko gÃma- dvÃre Âhite\<*<3>*>/ nigrodharukkhe devatÃya balikammaæ paÂijÃnitvà anantarÃyena Ãgantvà bahÆ pÃïe vadhitvà "ÃyÃcanato\<*<4>*>/ muccis- sÃmÅti" rukkhamÆlaæ gato. Rukkhadevatà khandhaviÂape Âhatvà imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha sace mu¤ce pecca mu¤ce ti bho purisa tvaæ sace mu¤ce yadi muccitukÃmo si pecca mu¤ce yathà paralokena bajjhasi, evaæ muccamÃno hi bajjhatÅti yathà pana tvaæ pÃïaæ vadhitvà muccituæ icchasi evaæ muccamÃno hi pÃpakammena bajjhasÅti, tasmà na hevaæ dhÅrà muccanti ye paï¬ita- purisà te evaæ paÂissavato na muccanti, kiækÃraïÃ: evarÆpà hi mutti bÃ- lassa bandhanaæ esà pÃïÃtipÃtaæ\<*<5>*>/ katvà mutti nÃma bÃlassa bandhanam eva hotÅti dhammaæ desesi. Tato paÂÂhÃya manussà evarÆpà pÃïÃtipÃtakammÃ\<*<6>*>/ viratà dhammaæ caritvà devanagaraæ pÆrayiæsu. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Ahan\<*<7>*>/ tena samayena rukkhadevatà ahosin" ti. ùyÃcitabhattajÃtakaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 all three MSS. vanijjÃya. 2 Ck Cs bahu, Cv bahu corrected to bahÆ. 3 Cv Âhito corrected to Âhite. 4 Ck Cs ÃyÃcantÃ, Cv ÃyÃcantà corrected to ÃyÃcanato. 5 Ck pÃïÃtipÃtÃ, Cs pÃnÃtipÃtaæ, Cv pÃïÃtipÃtà corrected to -taæ. 6 Ck pÃïÃtipÃtÃ-, Cs pÃnÃtipÃta-, Cv pÃïÃtipÃpÃkammÃ. 7 Cs ahaæ. >/ #<[page 170]># %<170 I. EkanipÃta. 2. SÅlavagga.>% $<10. NaÊapÃnajÃtaka.>$ Disvà padam anuttiïïan ti. Idaæ Satthà Kosalesu cÃrika¤\<*<1>*>/ caramÃno NaÊakapÃnagÃmaæ\<*<2>*>/ patvà NaÊakapÃnapokkharaïi- yaæ\<*<3>*>/ Ketakavane\<*<4>*>/ viharanto naÊadaï¬ake Ãrabbha kathesi. Tadà pana bhikkhÆ NaÊakapÃnapokkharaïiyaæ\<*<5>*>/ nahÃtvà sÆcigharatthÃya\<*<6>*>/ sÃmanerehi naÊadaï¬ake\<*<7>*>/ gÃhÃpetvÃ\<*<8>*>/ te sabbatthakam eva chidde disvà SatthÃraæ upasaækamitvà "bhante mayaæ sÆcigharatthÃya naÊa- daï¬ake\<*<7>*>/ gaïhÃpema, te mÆlato yÃva aggà sabbatthakam eva chiddÃ, kin nu kho etan" ti pucchiæsu. Satthà "idaæ bhikkhave mayhaæ porÃïakÃdhiÂÂhÃnan\<*<9>*>/" ti vatvà atÅtaæ Ãhari: Pubbe kira so vanasaï¬o ara¤¤o ahosi. TassÃpi pokkha- raïiyà eko dakarakkhaso otiïïotiïïe\<*<10>*>/ khÃdati. Tadà Bo- dhisatto rohitamigapotappamÃïo\<*<11>*>/ kapirÃjà hutvà asÅti- sahassamattavÃnaraparivuto yÆthaæ pariharanto tasmiæ ara¤¤e vasati. So vÃnaragaïassa ovÃdaæ adÃsi: "tÃtà imasmiæ ara¤¤e visarukkhÃpi amanussapariggahÅtÃ\<*<12>*>/ pokkharaïiyo pi honti, tumhe akhÃditapubbaæ phalÃphalaæ khÃdantà và apÅta- pubbaæ pÃnÅyaæ\<*<13>*>/ pivantà và maæ\<*<14>*>/ paÂipuccheyyÃthÃ" ti. Te "sÃdhÆ" ti paÂisuïitvÃ\<*<15>*>/ ekadivasaæ agatapubbaÂÂhÃnaæ gatÃ. Tattha bahu-d-eva divasaæ caritvà pÃnÅyaæ\<*<13>*>/ gavesa- mÃnà ekaæ pokkharaïiæ disvà pÃnÅyaæ\<*<16>*>/ apivitvà va Bodhi- sattassa Ãgamanaæ olokayamÃna nisÅdiæsu. Bodhisatto Ãgantvà "kiæ tÃtà pÃnÅyaæ\<*<16>*>/ na pivathÃ" ti Ãha. "TumhÃkaæ Ãga- manaæ olokemÃ" ti. "SuÂÂhu tÃtÃ" ti Bodhisatto pokkharaïiæ ÃvijjhitvÃ\<*<17>*>/ padaæ paricchindanto otiïïam eva passi na uttiï- ïaæ. So "nissaæsayaæ esÃ\<*<18>*>/ amanussapariggahÅtÃ\<*<19>*>/" ti ¤atvà "suÂÂhu vo kataæ tÃtÃ\<*<20>*>/ pÃnÅyaæ\<*<16>*>/ apivantehi, amanussa- pariggahÅtÃ\<*<21>*>/ ayan" ti Ãha, Dakarakkhaso pi tesaæ anotaraïa- \<-------------------------------------------------------------------------- 10. Cfr. supra p. 126 and Dhp. p. 304. 1 Cs cÃrikaæ, Cv kÃrika¤ corrected to cÃrikaæ. 2 Cs nalaka-. 3 Cs nalaka-, Cv -ïÅyaæ. 4 Cv ketavane. 5 Ck Cv -ïÅyaæ, Cs nalaka-. 6 Ck sÆcÅ. 7 Cs nala-. 8 Cv gahÃpetvà corrected to gÃhÃpetvÃ. 9 Cs poraïakÃdi-. 10 Ck Cv otiïïotiïïo, Cs otinno. 11 Cs -potakappamÃïo. 12 Cs Cv -hitÃ. 13 Cs pÃniyaæ. 14 Cs naæ. 15 Ck Cs -sunitvÃ. 16 Cs pÃni-. 17 Cs avijjhitvÃ. 18 all three MSS. esa. 19 all three MSS. -ggahitÃ. 20 Cs adds ti. 21 Cs Cv -ggahitÃ. >/ #<[page 171]># %< 10. NaÊapÃnajÃtaka. (20). 171>% bhÃvaæ ¤atvà nÅlodaro paï¬aramukho surattahatthapÃdo bhÅ- bhacchadassano\<*<1>*>/ hutvà udakaæ dvidhà katvà nikkhamitvà "kasmà nisinn' attha, otaritvà pÃnÅyaæ\<*<2>*>/ pivathÃ" ti Ãha. Atha naæ Bodhisatto pucchi: "tvaæ idha nibbattadakarakkhaso" ti. "ùma ahan\<*<3>*>/" ti. "Tvaæ pokkharaïiæ otiïïake\<*<4>*>/ labhasÅti". "ùma labhÃmÅti\<*<5>*>/, ahaæ idh' otiïïaæ antamaso sakuïikaæ\<*<6>*>/ upÃdÃya na ki¤ci mu¤cami, tumhe pi sabbe khÃdissÃmÅti". "Na mayaæ attÃnaæ tuyhaæ khÃdituæ dassÃmÃ" ti. "PÃnÅ- yaæ\<*<2>*>/ pana pivissathÃ" ti. "ùma pÃnÅya¤\<*<2>*>/ ca pivissÃma, na ca te vasaæ\<*<7>*>/ gamissÃmÃ" ti. "Atha kathaæ pÃnÅyaæ\<*<2>*>/ pi- vissathÃ" ti. "Kiæ pana tvaæ ma¤¤asi\<*<8>*>/ `otaritvà pivissantÅti', mayaæ hi anotaritvà asÅtisahassÃpi\<*<9>*>/ ekamekaæ naÊadaï¬akaæ\<*<10>*>/ gahetvà uppalanÃÊena\<*<11>*>/ udakaæ pivantà viya tava pokkha- raïiyà pÃnÅyaæ\<*<2>*>/ pivissÃma, evaæ no tvaæ khÃdituæ na sakkhis- sasÅti". Etam atthaæ viditvà Satthà abhisambuddho hutvà imissà gÃthÃya purimapadadvayaæ abhÃsi: @*>/. || Ja_I:19 ||>@ Tass' attho: bhikkhave, so kapirÃjà tassà pokkharaïiyà ekam pi uttiïïaæ padaæ nÃddasa, otaritaæ pana otiïïapadaæ eva addasa, evaæ disvà padaæ anuttiïïaæ disvÃna otaritaæ padaæ, addhà ayaæ pokkharaïÅ\<*<13>*>/ ama- nussapariggahÅtÃ\<*<14>*>/ ti ¤atvà tena saddhiæ sallapanto sapariso Ãha: naÊena\<*<15>*>/ vÃrim pivissÃmà ti, tass' attho: mayaæ tava pokkharaïiyà nalena\<*<15>*>/ pÃnÅ- yaæ\<*<16>*>/ pivissÃmà ti, puna MahÃsatto va Ãha: neva maæ tvaæ vadhissasÅti evaæ naÊena\<*<15>*>/ pÃnÅyaæ\<*<2>*>/ pivantaæ saparisam pi maæ tvaæ n' eva vadhissa- sÅti attho. Evaæ vatvà pana Bodhisatto ekaæ naÊadaï¬akaæ\<*<17>*>/ ÃharÃ- petvà pÃramiyo Ãvajjitvà saccakiriyaæ katvà mukhena pumi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -ddassano. 2 Cs pÃni-. 3 Cs Ãhan, Cv Ãhan corrected to ahan. 4 Cs adds va. 5 Cv labhÃmiki corrected to labhÃmi. 6 Cs sakunikaæ. 7 Cv saævasaæ. 8 Ck Cv maæ¤asi, Cs maæ¤Ãsi. 9 Ck -sahassÃnipi corrected to -sahassÃpi, Cs -sahassÃnapi. 10 Cs nala-. 11 Cs -nÃlena. 12 This hemistich is omitted in all three MSS., but I have supplied it from the comment. 13 Ck Cs -ïiæ, Cv -ïiæ corrected to ïÅ. 14 Cs Cv -ggahitÃ. 15 Cs nalena. 16 Cs Cv pÃniyaæ, Ck pÃïÅyaæ. 17 Ck Cs nala-. >/ #<[page 172]># %<172 I. EkanipÃta. 2. SÅlavagga.>% NaÊo\<*<1>*>/ anto ki¤ci gaïÂhiæ asesetvà sabbatthakam eva susiro ahosi. Iminà niyÃmena aparam pi aparam pi ÃharÃpetvà pumitvà adÃsÅti evaæ sante pi na\<*<2>*>/ sakkà niÂÂhapetuæ, tasmà evaæ na gahetabbaæ. Bodhisatto pana imaæ pokkharaïiæ parivÃretvà "jÃtà sabbe pi naÊÃ\<*<3>*>/ ekacchiddà hontÆ" 'ti adhiÂÂhÃsi. Bodhi- sattÃnaæ hi hitÆpacÃrassa\<*<4>*>/ mahantatÃya adhiÂÂhÃnaæ samijjhati. Tato paÂÂhÃya sabbe pi taæ pokkharaïiæ parivÃretvà uÂÂhita- naÊÃ\<*<5>*>/ ekacchiddà jÃtÃ. Imasmiæ kappe cattÃri kappaÂÂhiya- pÃÂihÃriyÃni nÃma, katamÃni cattÃri: candassa sasalakkhaïaæ sakalam pi imaæ kappaæ Âhassati. VaÂÂakajÃtake\<*<6>*>/ aggito nib- butaÂÂhÃnaæ sakalam pi imaæ kappaæ aggi na jhÃpessati, ghaÂikÃranivesanaÂÂhÃnaæ\<*<7>*>/ sakalam pi imaæ kappaæ anovassa- kaæ Âhassati, imaæ pokkharaïiæ parivÃretvà uÂÂhitanaÊÃ\<*<5>*>/ sa- kalam pi imaæ kappaæ ekacchiddà bhavissantÅti, imÃni cattÃri kappaÂÂhiyapÃÂihÃriyÃni nÃma. Bodhisatto evaæ adhiÂÂhahitvà ekaæ nalaæ\<*<8>*>/ ÃdÃya nisÅdi. Te pi asÅtisahassavÃnarà ekekaæ ÃdÃya pokkharaïiæ parivÃretvà nisÅdiæsu. Te pi Bodhisattassa naÊena\<*<9>*>/ Ãka¬¬hitvà pÃnÅyaæ\<*<10>*>/ pivanakÃle sabbe tÅre nisinnà va piviæsu. Evaæ\<*<11>*>/ tehi pÃnÅye\<*<10>*>/ pÅte dÃkarakkhaso ki¤ci ala- bhitvà anattamano sakanivesanam eva gato. Bodhisatto pi saparivÃro ara¤¤aæ eva pÃvisi. Satthà pana "imesaæ bhikkhave naÊÃnaæ\<*<12>*>/ ekacchiddabhÃvo mayham ev' etaæ porÃïakaæ adhiÂÂhÃnan" ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà daka- rakkhaso Devadatto ahosi, asÅtisahassavÃnarà BuddhaparisÃ, upÃya- kusalo pana kapirÃjà aham eva ahosin" ti. NaÊapÃnajÃtakaæ. SÅlavaggo dutiyo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs nalo. 2 Ck sante pana na, Cv sante pana corrected to sante pi na, Cs sante na. 3 Cs nalÃ. 4 Ck gi hitÆpavÃrassa, Cs hÅ hitupacÃrassa. 5 Cs -nalÃ. 6 Cv vaddhaka-. 7 Cs ghaÂÅ-. 8 Cs nalaæ. 9 Cs nalena. 10 Cs pÃni-. 11 Cv evan. 12 Cs nalÃnaæ. >/ #<[page 173]># %< 1. KuruÇgamigajÃtaka. (21). 173>% 3. KuruÇgavagga. $<1. KuruÇgamigajÃtaka.>$ ¥Ãtam etaæ kuruÇgassà ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattaæ Ãrabbha kathesi. Ekasmiæ hi samaye dham- masabhÃyaæ sannipatità bhikkhÆ "Ãvuso Devadatto TathÃgatassa ghÃtanatthÃya\<*<1>*>/ dhanuggahe payojesi silaæ pavijjhi DhanapÃlakaæ vissajjesi, sabbathÃpi Dasabalassa vadhÃya parisakkatÅti" Devadattassa avaïïaæ\<*<2>*>/ kathentà nisÅdiæsu. Satthà Ãgantvà pa¤¤attÃsane nisinno "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchi. "Bhante 'Devadatto tumhÃkaæ vadhÃya parisakkatÅti" tassa aguïa- kathÃya\<*<3>*>/ sannisinn' amhÃ" ti. Satthà "na bhikkhave Devadatto idÃn' eva mama vadhÃya parisakkati, pubbe pi parisakkati yeva, na ca pana vadhituæ asakkhÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto kuruÇgamigo hutvà ekasmiæ ara¤¤Ãyatane phalÃni khÃdanto vasati. So ekasmiæ kÃle phalasampanne sepaïïirukkhe\<*<4>*>/ sepaïïiphalÃni\<*<4>*>/ khÃdati. Ath' eko gÃmavÃ- siaÂÂakaluddako phalarukkhamÆlesu migÃnaæ padÃni upadhÃ- retvà uparirukkhe aÂÂakaæ bandhitvà tattha nisÅditvà phalÃni khÃdituæ ÃgatÃgate mige sattiyà vijjhitvà tesaæ maæsaæ vikkiïanto jÅvikaæ kappeti. So ekadivasaæ tasmiæ rukkha- mÆle Bodhisattassa padavala¤jaæ disvà tasmiæ sepaïïirukkhe\<*<4>*>/ aÂÂakaæ bandhitvà pÃto va bhu¤jitvà sattiæ ÃdÃya vanaæ pavisitvà taæ rukkhaæ abhirÆhitvÃ\<*<5>*>/ aÂÂake\<*<6>*>/ nisÅdi. Bodhisatto pi pÃto va vasanaÂÂhÃnà nikkhamitvà "sepaïïiphalÃni\<*<4>*>/ khÃ- dissÃmÅti" Ãgamma taæ rukkhamÆlaæ sahasà va apavisitvà "kadÃci aÂÂakaluddakà rukkhesu aÂÂakaæ\<*<7>*>/ bandhanti, atthi nu kho evarÆpo upaddavo" ti parigaïhanto bÃhirato va aÂÂhÃsi. Luddako pi Bodhisattassa anÃgamanabhÃvaæ ¤atvà aÂÂake\<*<6>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck ghÃtata-, Cs ghÃtaka-. 2 Cs devadattassavannaæ. 3 Cs tassÃguïa-. 4 Cs sepanni-. 5 Ck -ruhitvÃ. 6 Ck Cv addhake. 7 Ck Cv addhakaæ. >/ #<[page 174]># %<174 I. EkanipÃta. 3.KuruÇgavagga.>% nisinno va sepaïïiphalÃni\<*<1>*>/ khipitvà tassa purato pÃtesi. Bodhi- satto "imÃni phalÃni Ãgantvà mayhaæ purato patanti, atthi nu kho upari luddako" ti punappuna ullokento luddakaæ disvà apassanto viya hutvà "ambho\<*<2>*>/ rukkha, pubbe tvaæ olambakaæ cÃrento viya ujukam eva phalÃni pÃtesi, ajja pana te rukkha- dhammo pariccatto, evaæ tayà rukkhadhamme pariccatte\<*<3>*>/ aham pi a¤¤aæ rukkhamÆlaæ upasaækamitvà mayhaæ ÃhÃraæ pari- yesissÃmÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/ seyyasi, a¤¤aæ sepaïïiæ\<*<5>*>/ gacchami, na me te ruccate phalan ti. || Ja_I:20 ||>@ Tattha ¤Ãtan ti pÃkaÂaæ jÃtaæ, etan ti idaæ\<*<6>*>/, kuruÇgassà ti kuruÇ- gamigassa, yaæ tvaæ sepaïïi\<*<4>*>/ seyyasÅti yaæ tvaæ hambho sepaïïirukkha\<*<7>*>/ purato purato phalÃni pÃtayamÃno seyyasi viseyyasi\<*<8>*>/ visiïïaphalo\<*<9>*>/ hoti\<*<10>*>/ taæ sabbaæ kuruÇgassa pÃkaÂaæ jÃtaæ, na me ruccate ti evaæ phalaæ dadamÃnÃya me\<*<11>*>/ tava phalaæ na ruccati, tiÂÂha tvaæ, ahaæ a¤¤attha gamissÃmÅti agamÃsi. Ath' assa luddako aÂÂake\<*<12>*>/ nisinno va sattiæ khipitvà "gaccha, viraddho dÃni 'mhi tan" ti Ãha. Bodhisatto nivattitvà Âhito Ãha: "ambho\<*<2>*>/ purisa\<*<13>*>/, idÃni si\<*<14>*>/ {ki¤c' Ãpi} maæ viraddho, aÂÂha pana mahÃniraye soÊasa. Ussadaniraye pa¤cavidhabandha- nÃdÅni ca kammakaraïÃni aviraddho\<*<15>*>/ yevÃsÅti" eva¤ ca pana vatvà palÃyitvà yathÃruciæ gato. Luddako pi otaritvà yathÃ- ruciæ gato. SatthÃpi "na bhikkhave Devadatto idÃn' eva mama vadhÃya parisakkati, pubbe pi parisakkati, na ca pana vadhituæ asakkhÅti" imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samo- dhÃnesi: "Tadà aÂÂakaluddo\<*<16>*>/ Devadatto ahosi, kuruÇgamigo pana\<*<17>*>/ aham evÃ" ti. KuruÇgamigajÃtakaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs Cv sepanni-. 2 Ck Cv amho. 3 Ck omits evaæ . . . pariccatte. 4 Cs sepanni. 5 Cs sepanniæ. 6 Cs imaæ. 7 Cs sepanni-. 8 Ck viseyya. 9 Ck siïïa-, Cs visinna-. 10 Ck hosi. 11 Cs omits me. 12 Ck Cv addhake. 13 Cv sepuïïirisa corrected to sepaïïirisa. 14 Cs omits si. 15 Cv aviruddho. 16 Cs -luddako. 17 Cs omits pana. >/ #<[page 175]># %< 2. KukkurajÃtaka. (22) 175>% $<2. KukkurajÃtaka.>$ Ye kukkurà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ¤Ã- tatthacariyaæ\<*<1>*>/ Ãrabbha kathesi. Sà DvÃdasanipÃte BhaddasÃla- jÃtake Ãvibhavissati. Idaæ pana vatthuæ patiÂÂhapetvÃ\<*<2>*>/ atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tathÃrÆpaæ\<*<3>*>/ kammaæ paÂicca kukkurayoniyaæ nibbattitvà anekasatakukkuraparivuto mahÃsusÃne vasati. Ath' ekadivasaæ rÃjà setasindhavayuttaæ sabbÃlaækÃrapatimaï¬itaæ rathaæ abhiruyha uyyÃnaæ gantvà tattha divasabhÃgaæ kÅÊitvà atthaæ gate suriye nagaraæ pÃvisi. Tassa taæ rathavarattaæ\<*<4>*>/ yathÃnaddham eva rÃjaægaïe {Âhapayiæsu.} So rattiæ deve vassante tinto. UparipÃsÃdato koleyyakasunakhà otaritvà tassa camma¤ ca nandi¤ ca khÃdiæsu. Punadivase ra¤¤o Ãrocayiæsu: "deva niddhamanamukhena sunakhà pavisitvà rathassa camma¤ ca nandi¤ ca khÃdiæsÆ" 'ti. RÃjà sunakhÃnaæ kujjhitvà "diÂÂha- diÂÂhaÂÂhÃne sunakhe ghÃtethÃ" 'ti Ãha. Tato paÂÂhÃya suna- khÃnaæ mahÃvyasanaæ udapÃdi. Te diÂÂhadiÂÂhaÂÂhÃne ghÃti- yamÃnà palÃyitvà susÃnaæ gantvà Bodhisattassa santikaæ agamaæsu. Bodhisatto "tumhe bahÆ sannipatitÃ, kin nu kho kÃraïan" ti pucchi. Te "`antepure kira rathassa camma¤ ca nandi¤\<*<5>*>/ ca sunakhehi khÃditÃ' ti kuddho rÃjà sunakhavadhaæ ÃïÃpesi, bahÆ sunakhà vinassanti, mahÃbhayaæ uppannan" ti Ãhaæsu. Bodhisatto cintesi: "ÃrakkhaÂÂhÃne\<*<6>*>/ bahi sunakhÃnaæ okÃso n' atthi, anto rÃjanivesane koleyyakasunakhÃnaæ yeva taæ kammaæ bhavissati, idÃni pana corÃnaæ ki¤ci n' atthi, acorà maraïaæ labhanti, yan nÆnÃhaæ core ra¤¤o dassetvà ¤Ãtisaæghassa jÅvitadÃnaæ dadeyyan" ti so ¤Ãtake samassÃ- setvÃ" tumhe mà bhÃyittha, ahaæ vo abhayaæ ÃharissÃmi, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs ¤Ãtattha- corrected to ¤Ãtakattha-. 2 Cs patiÂÂhapetvà corrected to -ÂÂhÃpetvÃ. 3 Ck Cs yathÃrÆpaæ. 4 Ck rathavattaæ, Cs rathavaraættaæ corrected to rathavattaæ, Cv rathavarattaæ corrected to rathavaraæ. 5 so all three MSS. instead of nandÅ? 6 Cv ÃrakkhaÂhÃne. >/ #<[page 176]># %<176 I. EkanipÃta. 3. KuruÇgavagga.>% yÃva rÃjÃnaæ passÃmi tÃva idh' eva hothÃ" 'ti pÃramiyo Ãvaj- jetvà mettÃbhÃvanaæ purecÃrikaæ katvà "mayhaæ upari le¬¬uæ và muggaraæ và mà koci khipituæ ussahÅti" adhiÂÂhÃya ekako va antonagaraæ pÃvisi. Atha naæ disvà ekasatto pi kujjhitvà olokento nÃma nÃhosi\<*<1>*>/. RÃjÃpi sunakhavadhaæ ÃïÃ- petvà sayaæ vinicchaye nisinno hoti. Bodhisatto tatth' eva gantvà pakkhanditvà ra¤¤o Ãsanassa heÂÂhà pÃvisi. Atha naæ rÃjapurisà nÅharituæ ÃraddhÃ. RÃjà pana vÃresi. So thokaæ samassasitvÃ\<*<2>*>/ heÂÂhÃsanà nikkhamitvà rÃjÃnaæ vanditvà "tumhe kukkure mÃrÃpethÃ" 'ti pucchi. "ùma ahan" ti. "Ko tesaæ aparÃdho narindÃ" 'ti. "Rathassa me parivÃracamma¤\<*<3>*>/ ca nan- di¤ ca khÃdiæsÆ" 'ti. "Ye khÃdiæsu te jÃnÃthÃ" 'ti. "Na jÃnÃmÃ" 'ti. "`Ime nÃma cammakhÃdakacorÃ' ti tatvato\<*<4>*>/ ajÃnitvà va diÂÂhadiÂÂhaÂÂhÃne\<*<5>*>/ yeva mÃrÃpanaæ na yuttaæ devÃ" 'ti. "Rathacammassa kukkurehi khÃditattà diÂÂhadiÂÂhe sabbe va mÃrethÃ' 'ti sunakhavadhaæ ÃïÃpesin" ti. "Kiæ pana vo manussà sabbe ca kukkure mÃrenti udÃhu maraïaæ alabhantÃpi atthÅti". "Atthi, amhÃkaæ ghare koleyyakà mara- ïaæ na labhantÅti". "MahÃrÃja, idÃn' eva tumhe `rathacam- massa kukkurehi khÃditattà diÂÂhadiÂÂhe va sabbe mÃrethà ti sunakhavadhaæ ÃïÃpesin' ti avocuttha, idÃni pana `amhÃkaæ ghare koleyyakà maraïaæ na labhantÅti' vadetha, nanu evaæ sante tumhe chandÃdivasena agatigamanaæ gacchathà 'ti, agatigamana¤ ca nÃma na yuttaæ, na ca rÃjadhammo, ra¤¤o\<*<6>*>/ nÃma kÃraïagavesakena tulÃsadisena bhavituæ vaÂÂati\<*<7>*>/, idÃni ca koleyyakà maraïaæ na labhanti dubbalasunakhà va labhanti, evam sante nÃyaæ sabbasunakhaghaccÃ\<*<8>*>/, dubbalaghÃtikà nÃm, esÃ" ti eva¤ ca pana vatvà MahÃsatto madhurassaraæ nicchÃ- retvà "mahÃrÃja yaæ tumhe karotha nÃyaæ dhammo" ti ra¤¤o dhammaæ desento imaæ gÃtham Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv nahosi. 2 Cs Cv samassÃsitvÃ. 3 Cv parivÃricamma¤ corrected to parivÃritacamma¤. 4 Ck tatthato corrected to tattato, Cs tattaso corrected to tathato. 5 Cv diÂÂhadiÂÂhaÂhÃne. 6 Cv raæ¤Ã. 7 Ck Cv vaddhati, Cs vaddhati corrected to vaÂÂati. 8 Cs -ghÃccÃ. >/ #<[page 177]># %< 2. KukkurajÃtaka. (22). 177>% @*>/ vaddhà koleyyakà vaïïabalÆpapannà te 'me na vajjhÃ, mayam asmÃ\<*<2>*>/ vajjhÃ, nÃyaæ saghaccà dubbalaghÃtikÃyan ti. || Ja_I:21 ||>@ Tattha ye kukkurà ti ye sunakhÃ, yathà hi dhÃtuïho pi passÃvo pÆti- muttan ti tadahujÃto pi sigÃlo jarasigÃlo ti komalÃpi galocilatÃ\<*<3>*>/ pÆtilatà ti suvaïïavaïïo pi kÃyo pÆtikÃyo ti vuccati evamevaæ vassasatiko pi sunakho kukkuro ti vuccati, tasmà mahallakÃ\<*<3>*>/ kÃyÆpapannÃpi te kukkurà t' eva vuttÃ, vaddhà ti va¬¬hitÃ, koleyyakà ti rÃjakule jÃtà sambhÆtÃ\<*<3>*>/ saævaddhÃ, vaïïabalÆpapannà ti sarÅravaïïena c' eva kÃyabalena ca sampannÃ, te me na vajjhà ti te ime sassÃmikà sÃrakkhà na vajjhÃ, mayam asma\<*<4>*>/ vajjhÃ- ti assÃmikà anÃrakkhà mayaæ vajjhà nÃma jÃtÃ, nÃyaæ saghaccà ti evaæ sante ayaæ avisesena saghaccà nÃma na hoti, dubbalaghÃtikÃyan ti ayaæ pana dubbalÃnaæ yeva ghÃtanato dubbalaghÃtikà nÃma hoti, rÃjÆhi nÃma corà niggaïhitabbà no acorÃ, idha pana corÃnaæ ki¤ci n' atthi, acorà maraïaæ labhanti, aho imasmiæ loke ayuttaæ vattati, aho adhammo vattatÅti. RÃjà Bodhisattassa vacanaæ sutvà Ãha: "jÃnÃsi tvaæ paï¬ita asukaæ nÃma rathacammaæ khÃditan" ti. "ùma jÃnÃmÅti". "Kehi khÃditan" ti. "TumhÃkaæ gehe vasanakehi koleyyakasunakhehÅti". "Kathaæ tehi khÃditabhÃvo jÃnitabbo" ti. "Aham tehi khÃditabhÃvaæ dassessÃmÅti". "Dassehi paï¬itÃ" 'ti. "TumhÃkaæ ghare koleyyakasunakhe ÃnÃpetvà thokaæ takka¤ ca dabbatiïÃni ca ÃharÃpethÃ" 'ti. RÃjà tathà akÃsi. Atha naæ MahÃsatto "imÃni tiïÃni takke maddÃpetvà ete sunakhe pÃyethÃ" 'ti' Ãha. RÃjà tathà katvà pÃyÃpesi. PÅtapÅtasunakhà saddhiæ cammehi vamiæsu. RÃjà sabba¤¤Æ- Buddhassa vyÃkaraïaæ viyà 'ti tuÂÂho Bodhisattassa setacchattena pÆjaæ akÃsi. Bodhisatto "dhammaæ cara\<*<5>*>/ mahÃrÃja mÃtÃ- pitusu\<*<3>*>/ khattiyÃ" 'ti ÃdÅhi TesakuïajÃtake\<*<6>*>/ ÃgatÃhi dasahi dhammacariyagÃthÃhi ra¤¤o dhammaæ desetvà "mahÃrÃja ito paÂÂhÃya appamatto hohÅti" rÃjÃnaæ pa¤casu sÅlesu patiÂÂhÃ- petvÃ\<*<7>*>/ setacchattaæ ra¤¤o va\<*<8>*>/ paÂiadÃsi. RÃjà MahÃsattassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs Cv -kulasmiæ. 2 Cs mayamasva. 3 so all three MSS. 4 all three MSS. mayamassa. 5 Cv dhamma¤cara. 6 Cs tesakuna-. 7 Cv patiÂÂhapetvÃ. 8 Cv va corrected to ca. >/ #<[page 178]># %<178 1. EkanipÃta. 3. KuruÇgavagga.>% dhammakathaæ sutvà sabbasattÃnaæ abhayaæ datvà Bodhisattaæ Ãdiæ katvà sabbasunakhÃnaæ attano bhojanasadisam eva nic- cabhattaæ paÂÂhapetvà Bodhisattassa ovÃde Âhito yÃvatÃyukaæ dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karitvà kÃlaæ katvà devaloke uppajji. Kukku- rovÃdo dasavassasahassÃni pavatti. Bodhisatto pi yÃvatÃyukaæ Âhatvà yathÃkammaæ gato. Satthà "na bhikkhave TathÃgato idÃn' eva ¤ÃtakÃnaæ atthaæ carati, pubbe pi cari yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rÃjà ùnando ahosi, avasesÃ\<*<1>*>/ BuddhaparisÃ, kukkuro pana aham evÃ" 'ti. Kukku- rajÃtakaæ. $<3. BhojÃjÃnÅyajÃtaka.>$ Api passena semÃno ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ ossaÂÂha-viriyaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ hi samaye Satthà taæ bhikkhuæ Ãmantetvà "bhikkhave pubbe paï¬ità anÃyatane pi viriyaæ akaæsu, pahÃraæ laddhÃpi n' eva ossajiæsÆ" ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bo- dhisatto bhojÃjÃnÅyasindhavakule nibbatto sabbÃlaækÃrasam- panno BÃrÃïasira¤¤o maÇgalasso ahosi. So satasahas- sagghanikÃya\<*<2>*>/ suvaïïapÃtiyaæ yeva nÃnaggarasasampannaæ tivas- sikasÃlibhojanaæ bhu¤jati catujÃtikagandhÆpalittÃyam\<*<3>*>/ eva bhÆ- miyaæ tiÂÂhati. Taæ ÂhÃnaæ rattakambalasÃïiparikkhittaæ\<*<4>*>/ upari suvaïïatÃrakhacitaæ celavitÃnaæ samosaritagandhadÃma- mÃladÃmaæ avijahitagandhatelappadÅpaæ hoti. BÃrÃïasirajjaæ pana apatthentà rÃjÃno nÃma n' atthi. Ekaæ samayaæ satta rÃjÃno BÃrÃïasiæ\<*<5>*>/ parikkhipitvà "amhÃkaæ rajjaæ và detu yuddhaæ vÃ" ti BÃrÃïasira¤¤o païïaæ pesayiæsu. RÃjà amacce sannipÃtetvà taæ pavattiæ Ãcikkhitvà "idÃni kiæ karoma tÃtÃ" 'ti pucchi. "Deva, tumhehi tÃva Ãdito va yuddhÃya na gantabbaæ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cs avasso. 2 so all three MSS. 3 Cv -gandhupa-. 4 Ck Cs -sÃni-. 5 all three MSS. -ïasiyaæ. >/ #<[page 179]># %< 3. BhojÃjÃnÅyajÃtaka. (23). 179>% asukaæ\<*<1>*>/ nÃma assÃrohaæ pesetvà yuddhaæ kÃretha, tasmiæ asakkonte pacchà jÃnissÃmÃ" 'ti. RÃjà taæ pakkosÃpetvà "sakkhissasi tÃta sattahi rÃjÆhi yuddhaæ kÃtun" ti Ãha. "Deva, sace bhojÃjÃnÅyasindhavaæ\<*<2>*>/ labhÃmi tiÂÂhantu satta rÃjÃno, sakala-JambudÅpe rÃjÆhi\<*<3>*>/ saddhiæ yujjhituæ sakkhissÃmÅti". "TÃta, bhojÃjÃnÅyasindhavo và hotu a¤¤o vÃ, yaæ icchasi taæ gahetvà yuddhaæ karohÅti". So "sÃdhu devÃ" 'ti rÃjÃnaæ vanditvà pÃsÃdà oruyha bhojÃjÃnÅyasindhavaæ ÃharÃpetvà su- vammitaæ katvà attanÃpi\<*<4>*>/ sabbasannÃhasannaddho khaggaæ bandhitvà sindhavapiÂÂhivaragato nagarà nikkhamma vijju viya vicaramÃno paÂhamaæ balakoÂÂhakaæ bhinditvà ekaæ\<*<5>*>/ rÃjÃnaæ jÅvagÃham eva gahetvà Ãgantvà nagare balassa niyyÃdetvà puna gantvà dutiyaæ balakoÂÂhakaæ bhinditvà tatiyan ti evaæ pa¤ca rÃjÃno jÅvagÃhaæ gahetvà chaÂÂhaæ balakoÂÂhakaæ bhin- ditvÃ\<*<6>*>/ chaÂÂhassa ra¤¤o gahitakÃle bhojÃjÃnÅyo\<*<7>*>/ pahÃraæ labhi. Lohitaæ paggharati, vedanà balavatiyo vattanti. AssÃroho tassa pahaÂabhÃvaæ ¤atvà bhojÃjÃnÅyasindhavaæ\<*<8>*>/ rÃjadvÃre nipajjÃpetvà sannÃhaæ sithilaæ katvà a¤¤aæ assaæ sannayhituæ Ãraddho. Bodhisatto mahÃphÃsukapassena\<*<9>*>/ nipanno va akkhÅni ummÅletvÃ\<*<10>*>/ assÃrohaæ disvà "ayaæ a¤¤aæ assaæ sannayhati, aya¤ ca asso sattamaæ balakoÂÂhakaæ bhinditvà sattamaæ rÃjÃnaæ gaïhituæ na sakkhissati, mayà katakammaæ vinas- sissati, appaÂisamo assÃroho pi nassissati, rÃjÃpi parahatthaæ gamissati, Âhapetvà maæ a¤¤o asso sattamaæ balakoÂÂhakaæ bhinditvà sattamaæ rÃjÃnaæ gahetuæ samattha nÃma n' atthÅti" nipannako va assÃrohaæ pakkosÃpetvà "samma assÃroho satta- maæ balakoÂÂhakaæ bhinditvà sattamaæ rÃjÃnaæ gahetuæ samattho Âhapetvà maæ a¤¤o asso nÃma n' atthi, nÃhaæ mayà katakammaæ nÃsessÃmi, mamaæ ¤eva uÂÂhapetvà sannayhÃ" 'ti vatvà imaæ gÃtham Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs asukan. 2 Ck -jÃniya-. 3 Cs rÃjuhi. 4 Cs attanÃ. 5 Ck eka. 6 Cs chinditvÃ. 7 Cs -jÃniyyo. 8 Ck Cs -jÃniya. 9 Cs -pÃsuka-. 10 Ck Cv ummÅlitvà corrected to ummÅletvÃ. >/ #<[page 180]># %<180 1. EkanipÃta. 3. KuruÇgavagga.>% @*>/ bhojjho\<*<2>*>/, yu¤ja maæ ¤eva sÃrathÅti. || Ja_I:22 ||>@ Tattha api passena semÃno ti ekena passena sayamÃno pi, sallehi sallalÅkato ti sallehi viddho pi samÃno, seyyo va vaÊavÃ\<*<1>*>/ bhojjho\<*<2>*>/ ti, vaÊavo\<*<3>*>/ ti sindhavakule ajÃto khaÊuækasso\<*<4>*>/, bhojjho\<*<2>*>/ ti bhojÃjÃnÅya- sindhavo, iti etasmà vaÊavÃ\<*<1>*>/ sallehi viddho pi bhojÃjÃnÅyasindhavo va seyyo varo uttamo, yu¤ja maæ ¤eva sÃrathÅti yasmà evaæ gato pi aham eva seyyo tasmà mamaæ ¤eva\<*<5>*>/ yojehi, maæ vammehiti vadati. AssÃroho Bodhisattaæ uÂÂhapetvÃ\<*<6>*>/ vaïaæ bandhitvà susan- naddhaæ sannayhitvà tassa piÂÂhiyaæ nisÅditvà sattamaæ bala- koÂÂhakaæ bhinditvà sattamaæ rÃjÃnaæ jÅvagahaæ gahetvà rÃjabalassa niyyÃdesi\<*<7>*>/. Bodhisattaæ\<*<8>*>/ pi rÃjadvÃraæ Ãnayiæsu. RÃjà tassa dassanatthÃya nikkhami. MahÃsatto rÃjÃnaæ Ãha: "mahÃrÃja, satta rÃjÃno mà ghÃtayittha, sapathaæ kÃretvà vissajjetha, mayha¤ ca assÃrohassa ca\<*<9>*>/ dÃtabbaæ yasaæ assÃ- rohass' eva detha, satta rÃjÃno gahetvà dinnayodhan nÃma nÃsetuæ na vaÂÂati\<*<10>*>/, tumhe pi dÃnaæ detha, sÅlaæ rakkhatha, dhammena samena rajjaæ kÃrethÃ" ti. Evaæ Bodhisattena ra¤¤o ovÃde dinne Bodhisattassa sannÃhaæ mocayiæsu. So sannÃhe mu¤cante mu¤cante yeva nirujjhi. RÃjà tassa sarÅra- kiccaæ kÃretvà assÃrohassa mahantaæ yasaæ datvà satta rÃjÃno puna attano adÆbhÃya sapathaæ\<*<11>*>/ kÃretvà sakaÂÂhÃnÃni pesetvà dhammena samena rajjaæ kÃretvà jÅvitapariyosÃne yathÃkammaæ gato. Satthà "evaæ bhikkhave pubbe paï¬ità anÃyatane pi viriyaæ akaæsu, evarÆpaæ pahÃraæ laddhÃpi na ossajiæsu\<*<12>*>/, tvaæ pana eva- rÆpe niyyÃnikasÃsane pabbajitvà kasmà viriyaæ ossajasÅti\<*<13>*>/" vatvà cattÃri saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne ossaÂÂhaviriyo bhikkhu arahattaphale patiÂÂhÃsi. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs valavÃ. 2 Cs bhojjo. 3 Cs Cv valavo. 4 Cs kaÊuækasso. 5 Ck mama椤eva. 6 Cs uÂÂhÃpetvÃ. 7 Ck niyyÃdesÅ, Cv niyyÃdesÅ corrected to -desi. 8 so all three MSS. 9 Ck Cs assÃrohassa¤ca, Cv -hassa¤ca corrected to -hassaca. 10 all three MSS. vaddhati. 11 Cs adubhÃya-. 12 Ck ossajjiæsu, Cs ossajisu. 13 Cv ossajisÅti, Cs ossajisÅti corrected to ossajasÅti. >/ #<[page 181]># %< 4. ùja¤¤ajÃtaka. (24). 181>% anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rÃjà ùnando ahosi, assÃroho SÃriputto, bhojÃjÃnÅyasindhavo pana aham eva ahosin" ti. BhojÃjÃnÅyajÃtakaæ\<*<1>*>/. $<4. Aja¤¤ajÃtaka.>$ YadÃyadà ti. Idam pi Satthà Jetavane viharanto ossaÂÂha- viriyam eva Ãrabbha kathesi. Taæ pana bhikkhuæ Satthà Ãmantetvà "bhikkhu pubbe paï¬ità anÃyatane pi laddhappahÃrà hutvà viriyaæ akaæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente purimanayen' eva satta rÃjÃno nagaraæ parivÃrayiæsu. Ath' eko rathikayodho\<*<2>*>/ dve bhÃtikasindhave rathe yojetvà nagarà nikkhamma cha balakoÂÂhake bhinditvà cha rÃjÃno aggahesi\<*<3>*>/. Tasmiæ khaïe jeÂÂhakÃsso pahÃraæ labhi. Rathiko rathaæ pesento rÃjadvÃraæ Ãgantvà jeÂÂhakabhÃtikaæ rathà mocetvà sannÃhaæ sithilaæ katvà ekena passena nipajjÃpetvà a¤¤aæ assaæ sannayhituæ\<*<4>*>/ Ãraddho. Bodhisatto taæ disvà puri- manayen' eva cintetvà rathikaæ pakkosÃpetvà nipannako va imaæ gÃtham Ãha: @*>/ ti. || Ja_I:23 ||>@ Tattha yadà yadà ti pubbaïhÃdisu yasmiæ yasmiæ kÃle, yatthà 'ti yasmiæ ÂhÃne magge và saægÃmasÅse vÃ, yadà ti yasmiæ khaïe, yattha yatthà 'ti sattannaæ balakoÂÂhakÃnaæ vasena bahusu\<*<6>*>/ yuddhamaï¬alesu, yadà yadà ti yasmiæ yasmiæ kÃle pahÃraæ laddhakÃle và aladdhakÃle vÃ, Ãja¤¤o kurute vegan ti sÃrathissa cittarucitaæ\<*<7>*>/ kÃraïaæ ÃjÃnanasabhÃvo\<*<8>*>/ Ãja¤¤o varasindhavo vegaæ karoti vÃyamati viriyaæ Ãrabhati, hÃyanti tattha vÃÊavÃ\<*<9>*>/ ti tasmiæ vege kayiramÃne itare vaÊavasaækhÃtÃ\<*<10>*>/ khaÊuækassà hÃyanti parihÃyanti, tasmà imasmiæ rathe maæ yeva yojehÅti Ãha. SÃrathi Bodhisattaæ uÂÂhapetvà yojetvà sattamaæ bala- koÂÂhakaæ bhinditvà sattamaæ rÃjÃnaæ ÃdÃya rathaæ pesento \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs -jÃnÅyya-. 2 Ck rathiyodho. 3 Cs agahesi. 4 Cs saænayhituæ. 5 Ck Cs vÃlavÃ. 6 Cs bahu. 7 Cv mittharucitaæ. 8 Cs ajÃnana-, Cv ajÃnana- corrected to ÃjÃnana-. 9 Cs vÃÊavÃ. 10 Cs valava-. >/ #<[page 182]># %<182 I. EkanipÃta. 3. KuruÇgavagga.>% rÃjadvÃraæ Ãgantvà sindhavaæ mocesi. Bodhisatto ekena passena nipanno purimanayen' eva ra¤¤o ovÃdaæ datvà nirujjhi. RÃjà tassa sarÅrakiccaæ kÃretvà rathikassa\<*<1>*>/ sammÃnaæ katvà dham- mena rajjaæ kÃretvà yathÃkammaæ gato. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne so bhikkhu arahatte patiÂÂhÃsi) "Tadà rÃjà ùnandathero ahosi, asso SammÃsambuddho" ti. ùja¤¤ajÃtakaæ. $<5. TitthajÃtaka.>$ A¤¤ama¤¤ehi titthehÅti. Idaæ Satthà Jetavane viha- ranto dhammasenÃpatissa saddhivihÃrikaæ ekaæ suvaïïa- kÃrapubbakaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. ùsayÃnusaya¤Ãïaæ hi BuddhÃnaæ yeva hoti na a¤¤esaæ, tasmà dhammasenÃpati attano ÃsayÃnusaya¤Ãïassa natthitÃya saddhivihÃrikassa ÃsayÃnusaya¤Ãïaæ\<*<2>*>/ ajÃnanto asubhakammaÂÂhÃnam eva kathesi. Tassa taæ na sappÃyam ahosi, kasmÃ? so kira paÂipÃÂiyà pa¤ca jÃtisatÃni suvaïïakÃragehe yeva paÂisandhiæ gaïhi. Ath' assa dÅgharattaæ parisuddhasuvaïïa- dassanass' eva paricitattà asubhaæ na sappÃyam ahosi. So tattha nimittamattam pi uppÃdetuæ asakkonto cattÃro mÃse khepesi. Dham- masenÃpati attano saddhivihÃrikassa arahattaæ dÃtuæ asakkonto "addhà ayaæ Buddhaveneyyo bhavissati, TathÃgatassa santikaæ nessÃmÅti" cintetvà pÃto va taæ ÃdÃya Satthu santikaæ agamÃsi. Satthà "kin nu kho SÃriputta ekaæ bhikkhuæ ÃdÃya Ãgato sÅti" pucchi. "Ahaæ bhante imassa kammaÂÂhÃnaæ adÃsiæ, catuhi mÃsehi nimittamattam pi na uppÃdesi, sv-Ãyaæ\<*<2>*>/ `Buddhaveneyyo eso bhavissatÅti' cintetvà tum- hÃkaæ santikaæ ÃdÃya Ãgato" ti. "SÃriputta kataraæ pana te kam- maÂÂhÃnaæ saddhivihÃrikassa dinnan" ti. "AsubhakammaÂÂhÃnaæ bhagavÃ" 'ti. "SÃriputta, n' atthi tava sattÃnaæ\<*<3>*>/ ÃsayÃnusaya¤Ãïaæ, gaccha tvaæ, sÃyaïhasamaye\<*<4>*>/ `Ãgantvà tava saddhivihÃrikaæ ÃdÃya gaccheyyÃsÅti". Evaæ Satthà theraæ uyyojetvà tassa bhikkhussa manÃpanivÃsana¤ ca cÅvara¤ ca dÃpetvà taæ ÃdÃya\<*<5>*>/ yeva piï¬Ãya pavisitvà païÅtaæ\<*<6>*>/ khÃdaniyabhojaniyaæ\<*<2>*>/ dÃpetvà mahÃbhikkhusaæ- ghaparivÃro puna vihÃraæ Ãgantvà gandhakuÂiyaæ divasabhÃgaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs sÃrathikassa. 2 so all three MSS. 3 Cs santÃnaæ. 4 Ck sÃyanha-, Cs sÃyaæha- corrected to sÃyaïha-. 5 Cs adÃsi, Cv ÃdÃ. 6 Cs panÅtaæ. >/ #<[page 183]># %< 5. TitthajÃtaka. (25). 183>% khepetvà sÃyaïhasamaye\<*<1>*>/ taæ bhikkhuæ gahetvà vihÃracÃrikaæ\<*<2>*>/ caramÃno ambavane ekaæ pokkharaïiæ mÃpetvà tattha mahantaæ paduminigacchaæ tatrÃpi ca mahantaæ ekaæ padumapupphaæ mÃpetvà "bhikkhu imaæ pupphaæ olokento nisÅdÃhÅti" nisÅdÃpetvà gandhakuÂiæ pÃvisi. So bhikkhu taæ pupphaæ punappuna oloketi\<*<3>*>/. Bhagavà taæ pupphaæ jaraæ pÃpesi. Taæ tassa passantass' eva jaraæ patvà vivaïïaæ ahosi. Ath' assa pariyantato\<*<4>*>/ paÂÂhÃya pattÃni patantÃni, muhuttena sabbÃni patiæsu. Tato ki¤jakkhaæ\<*<5>*>/ pati, kaïïikà va avasissi. So bhikkhu taæ passanto cintesi: "idaæ padumapupphaæ idÃn' eva abhirÆpaæ ahosi dassanÅyaæ, ath' assa vaïïo parinato\<*<6>*>/ pattÃni ca ki¤jakkha¤ ca patitaæ kaïïikamattam eva Âhitaæ, eva- rÆpassa nÃma padumassa jarà pattÃ, mayhaæ sarÅrassa kin\<*<7>*>/ na pÃpuïissasÅti, sabbe saækhÃrà aniccÃ" ti vipassanaæ paÂÂhapesi. Satthà "tassa cittaæ vipassanaæ ÃrÆÊhan" ti ¤atvà gandhakuÂiyaæ nisinno va obhÃsaæ pharitvà imaæ gÃtham Ãha: Ucchinda sineham attano kumudaæ sÃradikaæ va pÃïinÃ, santimaggam eva brÆhaya nibbÃnaæ Sugatena desitan ti. (Dhpd. v. 285). So bhikkhu gÃthÃpariyosÃne arahattaæ patvà "mutto vat' amhi sab- babhavehÅti" cintetvà So vutthavÃso paripuïïamÃnaso khÅïÃsavo antimadehadhÃrÅ\<*<8>*>/ visuddhasÅlo susamÃhitindriyo cando yathà RÃhumukhà pamutto Samo tataæ\<*<9>*>/ mohamahandhakÃraæ vinodayiæ sabbamalaæ asesaæ Ãlokam ujjotakaro pabhaækaro sahassaraæsÅ viya bhÃnumà nabhe ti ÃdÅhi gÃthÃhi udÃnaæ udÃnesi udÃnetvà ca pana gantvà Bhagavantaæ vandi. Thero pi Ãgantvà SatthÃraæ vanditvà attano saddhivihÃrikaæ gahetvà agamÃsi. Ayaæ pavatti bhikkhÆnaæ antare pÃkaÂà jÃtÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cv sÃyanha-, Cs sÃyaæha-. 2 Cv -cÃrika¤. 3 Cs olokesiti. 4 Ck parisantato, Cv parisantato corrected to parinatato. 5 Ck Cs kiæjakkhaæ. 6 Cs paritato, Cv pariïato. 7 Ck kiæ. 8 Cv -dhÃri. 9 Ck nataæ. >/ #<[page 184]># %<184 I. EkanipÃta. 3. KuruÇgavagga.>% BhikkhÆ dhammasabhÃyaæ Dasabalassa guïe vaïïayamÃnà nisÅdiæsu: "Ãvuso SÃriputtathero ÃsayÃnusaya¤Ãïassa\<*<1>*>/ abhÃvena attano saddhivi- hÃrikassa Ãsayaæ na jÃnÃti, Satthà pana ¤atvà ekadivasen' eva tassa saha paÂisambhidÃhi arahattaæ adÃsi, aho Buddhà nÃma mahÃnubhÃvÃ" ti. Satthà Ãgantvà pa¤¤attÃsane nisÅditvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchi. "Na Bhagavà a¤¤Ãya tumhÃkaæ ¤eva pana dhammasenÃpatino saddhivihÃrikassa ÃsayÃnusaya¤Ãïaka- thÃyÃ" ti. Satthà "na bhikkhave etaæ acchariyaæ, sv-Ãhaæ etarahi Buddho hutvà tassa Ãsayaæ jÃnÃmi, pubbe p' Ãhan tassa Ãsayaæ jÃnÃmi yevÃ" ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatto rajjaæ kÃresi. Tadà Bodhisatto taæ rÃjÃnaæ atthe ca dhamme ca anusÃ- sati. Tadà ra¤¤o maÇgalassanahÃnatitthe a¤¤ataraæ vaÊavaæ\<*<2>*>/ khaÊuækaæ nahÃpesuæ. MaÇgalasso vaÊavena\<*<2>*>/ nahÃpitatitthaæ otariyamÃno\<*<4>*>/ jigucchitvà otarituæ na icchi. Assagopako\<*<5>*>/ gantvà ra¤¤o Ãrocesi: "deva maÇgalasso titthaæ otarituæ na icchatÅti". RÃjà Bodhisattaæ pesesi: "gaccha paï¬ita, jÃnÃhi kena kÃraïena asso titthaæ otariyamÃno na otaratÅti"\<*<6>*>/. Bodhi- satto "sÃdhu devÃ" 'ti nadÅtÅraæ gantvà assaæ oloketvà niro- gabhÃvassa\<*<7>*>/ ¤atvà "kena nu kho kÃraïena ayaæ imaæ titthaæ na otaratÅti" upadhÃrento "paÂhamataraæ ettha a¤¤o nahÃpito bhavissati, ten' esa jigucchiyamÃno titthaæ na otarati\<*<8>*>/ ma¤¤e" ti cintetvà assagopake pucchi: "hambho\<*<9>*>/ imasmiæ titthe kaæ paÂhamaæ nahÃpayitthÃ" 'ti. "A¤¤ataraæ vaÊavassaæ\<*<3>*>/ sÃmÅti". Bodhisatto "esa attano siÇgÃratÃya jigucchanto ettha nahÃyituæ na icchati, imaæ a¤¤asmiæ titthe nahÃpetuæ vaÂÂatÅti"\<*<10>*>/ tassa Ãsayaæ ¤atvà "bho assagopaka, sappimadhupphÃïitÃbhisaæ- khataæ\<*<11>*>/ pÃyÃsam pi tÃva punappuna bhu¤jantassa titti hoti, ayaæ asso bahuvÃre idha titthe nahÃto, a¤¤am pi tÃva naæ\<*<12>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs -¤Ãnasa, Ck ¤Ãnassa. 2 Ck Cs valavaæ. 3 Cs vala-. 4 Ck Cs otarimÃno. 5 Ck assa assagopako, Cv assa assagopoko corrected to assagopako. 6 Ck otaritÅti corrected to otaratÅti, Cs otaritÅtÅ corrected to otaratÅtÅ. 7 so all three MSS. 8 Cs otarÅti. 9 Cs hamho, Cv omits hambho. 10 all three MSS. vaddhatÅti. 11 Ck -tÃhisaækhataæ, Cs sasappimadhuppÃnitÃdÅhisaækhataæ. 12 Ck Cs taæ. >/ #<[page 185]># %< 6. MahilÃmukhajÃtaka. (26). 185>% titthaæ otÃretvà nahÃpetha ca pÃyetha cÃ" 'ti vatvà imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha a¤¤ama¤¤ehÅti a¤¤ehi a¤¤ehi, pÃyehÅti desanÃsÅsam etaæ nahÃpehi\<*<1>*>/ ca pÃyehi cà ti attho, accÃsanassà 'ti karaïatthe sÃmivacanaæ, atiasanena atibhuttenà ti attho, pÃyÃsassa pi tappatÅti sappiÃdiabhi- saækhatena madhurapÃyÃsena tappati titto hoti dhÃto suhito na puna bhu¤jitu- kÃmatà Ãpajjati, tasmà ayam pi asso imasmiæ titthe nibaddhanahÃnena\<*<2>*>/ pari- yattiæ Ãpanno bhavissati, a¤¤attha taæ\<*<3>*>/ nahÃpethà 'ti. Te tassa vacanaæ sutvà assaæ a¤¤atitthaæ otÃretvà pÃyesuæ c' eva nahÃpesuæ ca\<*<4>*>/. Bodhisatto assassa pÃnÅyaæ pivitvà nahÃnakÃle ra¤¤o santikaæ agamÃsi. RÃjà "kiæ tÃta asso nahÃto ca pÅto cÃ" ti. "ùma devÃ" 'ti. "PaÂhamaæ kiækÃraïà na icchatÅti". "Iminà nÃma pakÃrenÃ" 'ti sabbaæ Ãcikkhi. RÃjà "evarÆpassa tiracchÃnassÃpi nÃma Ãsayaæ jÃnÃti, aho paï¬ito" ti Bodhisattassa mahantaæ yasaæ datvà jÅvita- pariyosÃne yathÃkammaæ gato. Bodhisatto pi yathÃkammam eva gato. Satthà "na bhikkhave ahaæ etassa idÃn' eva Ãsayaæ jÃnÃmi, pubbe pi jÃnÃmi yevÃ" ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà maÇgalasso ayaæ bhikkhu ahosi, rÃjà ùnando, paï¬itÃmacco pana aham evÃ" 'ti. Tittha- jÃtakaæ. $<6. MahilÃmukhajÃtaka.>$ PurÃïacorÃnaæ vaco nisammà ti. Idaæ Satthà VeÊu- vane viharanto Devadattaæ Ãrabbha kathesi. Devadatto AjÃ- tasattukumÃraæ pasÃdetvà lÃbhasakkÃraæ nippÃdesi\<*<5>*>/. AjÃtasattu- kumÃro Devadattassa GayÃsÅse vihÃraæ kÃretvà nÃnaggarasehi tivassi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 all three MSS. nahÃpeti. 2 Cv nibandha-. 3 Cv aæ¤attha na taæ corrected to aæ¤atitthaæ na taæ. 4 Ck Cs omit ca, Cv pÃyesuæ ce nahÃpesuæ ca corrected to pÃyesu¤ ca nahÃpesu¤ ca. 5 Cv nipphÃdesi. >/ #<[page 186]># %<186 I. EkanipÃta. 3.KuruÇgavagga.>% kagandhasÃlibhojanassa divase divase pa¤ca thÃlipÃkasatÃni abhihari. LÃbhasakkÃraæ nissÃya Devadattassa parivÃro mahanto jÃto. Deva- datto parivÃrena saddhiæ vihÃre yeva hoti. Tena samayena RÃja- gaha-vÃsikà dve sahÃyÃ. Tesu eko Satthu santike pabbajito, eko Devadattassa. Te a¤¤ama¤¤aæ tasmiæ tasmiæ ÂhÃne pi passanti vihÃraæ gantvÃpi passanti yeva. Ath' ekadivasaæ Devadattassa nissitako itaraæ Ãha: "Ãvuso kiæ tvaæ devasikaæ sedehi muccamÃnehi piï¬Ãya carasi, Devadatto GayÃsÅsavihÃre nisÅditvà va nÃnaggarasehi subhojanaæ bhu¤jati, evarÆpo upÃyo n' atthi, kiæ tvaæ dukkhaæ anubhosi, kiæ te pÃto va GayÃsÅsaæ Ãgantvà sauttaribhaÇgaæ yÃguæ pivitvà aÂÂhÃrasavidhaæ khajjakaæ khÃditvà nÃnaggarasehi subhojanaæ bhu¤jituæ na vaÂÂatÅti". So punappuna vuccamÃno gantukÃmo hutvà tato paÂÂhÃya GayÃsÅsaæ gantvà bhu¤jitvà bhu¤jitvà kÃlass' eva VeÊuvanaæ Ãgacchati. So sabbakÃle paÂicchÃdetuæ nÃsakkhi, "GayÃ- sÅsaæ gantvà Devadattassa paÂÂhapitaæ bhattaæ bhu¤jatÅti" na cirass' eva pÃkaÂo jÃto. Atha naæ sahÃyà pucchiæsu: "saccaæ kira tvaæ Ãvuso Devadattassa paÂÂhapitaæ bhattaæ bhu¤jasÅti". "Ko evam ÃhÃ" 'ti. "Asuko ca asuko cÃ" 'ti. "Saccaæ ahaæ Ãvuso GayÃsÅsaæ gantvà bhu¤jÃmi, na pana me Devadatto bhattaæ deti, a¤¤e\<*<1>*>/ manussà dentÅti". Avuso, Devadatto BuddhÃnaæ paÂikaïÂako, dussÅlo AjÃ- tasattuæ pasÃdetvà adhammena attano lÃbhasakkÃraæ uppÃdesi, tvaæ evarÆpe niyyÃnikasÃsane pabbajitvà Devadattassa adhammena uppan- naæ bhojanaæ bhu¤jasi, ehi taæ Satthu santikaæ nessÃmÃ" 'ti taæ bhikkhuæ ÃdÃya dhammasabhaæ Ãgamiæsu. Satthà disvà va "kiæ bhikkhave etaæ bhikkhuæ anicchantaæ ¤eva ÃdÃya Ãgat' atthÃ" 'ti. "ùma bhante, ayaæ bhikkhu tumhÃkaæ santike pabbajitvà Deva- dattassa adhammena uppannaæ bhojanaæ bhu¤jatÅti". "Saccaæ kira tvaæ bhikkhu Devadattassa adhammena uppannaæ bhojanaæ bhu¤- jasÅti". "Na bhante Devadatto mayhaæ deti, a¤¤e\<*<2>*>/ manussà denti, tam ahaæ bhu¤jÃmÅti". Satthà "mà bhikkhu ettha parihÃraæ kari, Devadatto anÃcÃro dussÅlo, kathaæ hi nÃma tvaæ idha pabbajitvà mama sÃsanaæ bhajanto yeva Devadattassa bhattaæ bhu¤jasi, nicca- kÃlam pi bhajanasÅlako va tvaæ diÂÂhe diÂÂhe yeva bhajasÅti\<*<3>*>/" vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa amacco ahosi. Tadà ra¤¤o MahilÃmukho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs a¤¤a. 2 instead of yam a¤¤e? 3 Cv bhu¤jasÅti. >/ #<[page 187]># %< 6. MahilÃmukhajÃtaka. (26) 187>% nÃma maÇgalahatthi\<*<1>*>/ ahosi sÅlavà ÃcÃrasampanno, na ki¤ci viheÂheti. Ath' ekadivasaæ tassà sÃlÃya samÅpe rattibhÃga- samanantare corà Ãgantvà tassa avidÆre nisinnà corà mantaæ mantayiæsu: "evaæ ummaggo bhinditabbo, evaæ sandhicche- dakammaæ kattabbaæ, ummagga¤ ca sandhiccheda¤ ca magga- sadisaæ titthasadisaæ nijjaÂaæ niggumbaæ katvà bhaï¬aæ harituæ vaÂÂati, harantena mÃretvà va haritabbaæ, evaæ uÂÂhÃtuæ samattho nÃma na bhavissati, corena ca nÃma sÅlÃcÃrayuttena na bhavitabbaæ, kakkhaÊena\<*<2>*>/ pharusena sÃha- sikena bhavitabban" ti evaæ mantetvà a¤¤ama¤¤aæ uggaïhÃ- petvà agamaæsu. Eten' eva upÃyena punadivase pÅti bahu- divase tattha Ãgantvà mantayiæsu. So tesaæ vacanaæ sutvà "maæ sikkhÃpentÅti" sa¤¤Ãya "idÃni mayà kakkhaÊena\<*<3>*>/ pha- rusena sÃhasikena bhavitabban" ti tathÃrÆpo va\<*<4>*>/ ahosi, pÃto va Ãgataæ hatthigopakaæ soï¬Ãya gahetvà bhÆmiyaæ pothetvà mÃresi, aparam pi tathà aparam pi tathà ti ÃgatÃgataæ mÃreti\<*<5>*>/ yeva. "MahilÃmukho ummattako jÃto diÂÂhadiÂÂhe mÃretÅti" ra¤¤o Ãrocayiæsu. RÃjà Bodhisattaæ pahiïi: "gaccha paï¬ita, jÃnÃhi kena kÃraïena so duÂÂho jÃto" ti. Bodhisatto gantvà tassa sarÅre rogÃbhÃvaæ ¤atvà "kena nu kho kÃraïen' esa duÂÂho jÃto" ti upadhÃretvà "addhà avidÆre kesa¤ci vacanaæ sutvà `maæ ete\<*<6>*>/ sikkhÃpentÅti' sa¤¤Ãya duÂÂho jÃto" ti san- niÂÂhÃnaæ katvà hatthigopake pucchi: "atthi nu kho hatthi- sÃlÃsamÅpe\<*<7>*>/ rattibhÃge kehici ki¤ci kathitapubban" ti. "ùma sÃmi, corà Ãgantvà kathayiæsÆ" 'ti. Bodhisatto gantvà ra¤¤o Ãrocesi: "deva, a¤¤o hatthissa sarÅre vikÃro n' atthi, corÃnaæ kathaæ sutvà duÂÂho jÃto" ti. "IdÃni kiæ kÃtuæ vaÂÂatÅti\<*<8>*>/". "SÅlavante samaïabrÃhmaïe hatthisÃlÃyaæ nisÅdÃpetvà sÅlÃcÃ- rakathaæ kathetuæ vaÂÂatÅti\<*<8>*>/". "Evaæ kÃrehi tÃtÃ" 'ti. Bodhisatto sÅlavante samaïabrÃhmane hatthisÃlÃya nisÅdÃpetvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -hatthiæ. 2 Ck kakkhalena, Cs kakkhaleïa. 3 Cs -lena. 4 Cs ca. 5 Ck mÃresiti. 6 Ck eke. 7 Cv -sÃla-. 8 Cs vaddhatÅti. >/ #<[page 188]># %<188 I. EkanipÃta. 3. KuruÇgavagga.>% "sÅlakathaæ kathetha bhante" ti Ãha. Te hatthissa avidÆre nisinnà "na koci parÃmasitabbo na mÃretabbo, sÅlÃcÃrasam- pannena khantimettÃnuddayayuttena bhavituæ vaÂÂatÅti\<*<1>*>/" sÅla- kathaæ kathayiæsu. So taæ sutvà "maæ ete sikkhÃpenti, ito dÃni paÂÂhÃya sÅlavatà bhavitabban" ti sÅlavà ahosi. RÃjà Bodhisattaæ pucchi: "kiæ tÃta sÅlavanto jÃto" ti. Bodhisatto "Ãma devà 'ti, evarÆpo duÂÂhahatthi paï¬ite nissÃya porÃïaka- dhamme yeva patiÂÂhito" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/ vaco nisamma MahilÃmukho pothayam ÃnucÃri, susa¤¤atÃnaæ hi vaco nisamma gajuttamo sabbaguïesu aÂÂhà ti. || Ja_I:25 ||>@ Tattha purÃïacorÃnan 'ti purÃïacorÃnaæ, nisammà 'ti sutvÃ, paÂhamaæ corÃnaæ vacanaæ sutvà ti attho, MahilÃmukho ti hatthinimukhena sadisa- mukho, yathà va\<*<3>*>/ mahilà purato olokiyamÃnà sobhati na pacchato tathà so pi purato olokiyamÃno sobhati, tasmà MahilÃmukho ti 'ssa nÃmaæ akaæsu, po- thayamÃnucÃrÅti\<*<4>*>/ pothayanto mÃrento\<*<5>*>/, anvacÃrÅ ayam eva và pÃÂho, su- sa¤¤atÃnan ti suÂÂhu sa¤¤atÃnaæ sÅlavantÃnaæ, gajuttamo ti uttamagajo maÇgalahatthi, sabbaguïesu aÂÂhà ti sabbesu porÃïakaguïesu patiÂÂhito. RÃjà "tiracchÃnagatassÃpi Ãsayaæ jÃnÃtÅti\<*<6>*>/" Bodhisattassa mahantaæ yasaæ adÃsi. So yÃvatÃyukaæ Âhatvà saddhiæ. Bodhisattena yathÃkammaæ gato. Satthà "pubbe pi tvaæ bhikkhu diÂÂhadiÂÂhake va bhaji, corÃnaæ vacanaæ sutvà core bhaji, dhammikÃnaæ vacanaæ sutvà dhammike bhajÅti" imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà MahilÃmukho vipakkhasevakabhikkhu ahosi, rÃjà ùnando, amacco pana aham evÃ" 'ti. MahilÃmukhajÃtakaæ. $<7. AbhiïhajÃtaka.>$ NÃlaæ kabalaæ padÃtave ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ upÃsaka¤ ca mahallakathera¤ ca Ãrabbha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs vaddhatÅti. 2 Cs purÃnacorÃna, Cv purÃïacorÃnaæ. 3 Ck Cs vaæ. 4 Cs Cv pothayamanucÃrÅti. 5 Cv cÃrento. 6 Cv jÃnÃsÅtÅti. >/ #<[page 189]># %< 7. AbhiïhajÃtaka. (27). 189>% kathesi. SÃvatthiyaæ kira dve sahÃyakÃ. Tesu\<*<1>*>/ eko pabbajitvà devasikaæ itarassa gharaæ gacchati. So tassa bhikkhaæ datvà sayam pi bhu¤jitvà ten' eva saddhiæ vihÃraæ ÃgantvÃ\<*<2>*>/ yÃva suriyass' atthaægamà allÃpasallÃpena nisÅditvà nagaraæ pavisati. Itaro pi naæ yÃva nagaradvÃraæ anugantvà nivattati. So tesaæ vissÃso bhikkhÆnaæ antare pÃkaÂo jÃto. Ath' ekadivasaæ bhikkhÆ tesaæ vissÃsakathaæ kathentà dhammasabhÃyaæ nisÅdiæsu. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchi. Te "imÃya nÃma bhante" ti kathayiæsu, Satthà "na bhikkhave ime idÃn' eva vissÃsikÃ, pubbe pi vissÃsikà ahesun" ti atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto amacco ahosi. Tadà eko kukkuro maÇgala- hatthisÃlaæ gantvà maÇgalahatthissa bhu¤janaÂÂhÃne patitÃni bhattasitthÃni\<*<3>*>/ khÃdati. So ten' eva bhojanena saævaÂÂamÃno\<*<4>*>/ maÇgalahatthissa vissÃsiko jÃto hatthiss' eva santike bhu¤jati. Ubho pi vinà vattituæ na sakkonti. So hatthino soï¬Ãya gahetvà aparÃparaæ karonto kÅÊati. Ath' ekadivasaæ eko gÃmikamanusso hatthigopakassa mÆlaæ datvà taæ kukkuraæ ÃdÃya attano gÃmaæ agamÃsi. Tato paÂÂhÃya so hatthi kuk- kuraæ apassanto n' eva khÃdati na pivati na nahÃyati. Tam atthaæ ra¤¤o Ãrocayiæsu. RÃjà Bodhisattaæ pahiïi: "gaccha paï¬ita, jÃnÃhi kiækÃraïà hatthi evaæ karotÅti". Bodhisatto hatthisÃlaæ gantvà hatthissa dummanabhÃvaæ ¤atvà "imassa sarÅre rogo na pa¤¤Ãyati, kenaci pan' assa saddhiæ mitta- santhavena bhavitabbaæ, taæ apassanto esa ma¤¤e\<*<5>*>/ sokÃ- bhibhÆto" ti hatthigopake pucchi: "atthi nu kho imassa kenaci saddhiæ vissÃso" ti. "ùma sÃmi, ekena sunakhena saddhiæ balavà mettÅti". "Kahaæ so etarahÅti". "Ekena manussena nÅto" ti. "JÃnÃtha pan' assa nivÃsanaÂÂhÃnan" ti. "Na jÃnÃma sÃmÅti". Bodhisatto ra¤¤o santikaæ gantvà "n' atthi deva hatthissa koci ÃbÃdho, ekena pan' assa sunakhena saddhiæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv te etesu. 2 Cv gantvÃ. 3 Cs -sittÃni corrected to sitthÃni. 4 Cv saævaddhamÃno. 5 Ck Cs ma¤¤o. >/ #<[page 190]># %<190 I. EkanipÃta. 3. KuruÇgavagga.>% balavavissÃso, taæ apassanto na bhu¤jati ma¤¤e" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha nÃlan ti na samattho, kabalan ti bhojanakÃle paÂhamam eva dinnaæ kaÂukakabalaæ, padÃtave ti padÃtave\<*<1>*>/ sandhivaseïa ÃkÃralopo\<*<2>*>/ vedi- tabbo, gahetun ti attho, na piï¬an ti vaddhetvà dÅyamÃnaæ hatthapiï¬am pi nÃlaæ gahetuæ, na kuse ti khÃdanatthÃya dinnÃni tiïÃni pi nÃlaæ gahetuæ, na ghaæsitun ti nahÃpiyamano sarÅram pi ghasituæ\<*<3>*>/ nÃlaæ; evaæ yaæ yaæ so hatthi kÃtuæ na samattho taæ sabbaæ ra¤¤o Ãrocetvà tassa asamatthabhÃve attanà sallakkhitakÃraïaæ Ãrocento ma¤¤ÃmÅti Ãdim Ãha. RÃjà tassa vacanaæ sutvà "idÃni kiæ kÃtabbaæ paï¬itÃ" 'ti pucchi. "`AmhÃkaæ kira maÇgalahatthissa sahÃyasunakhaæ eko manusso gahetvà gato, yassa ghare taæ sunakhaæ passanti tassa ayaæ nÃma daï¬o' ti bheri¤ carÃpetha\<*<4>*>/ devÃ" 'ti. RÃjà tathà kÃresi. Taæ pavattiæ sutvà so puriso sunakhaæ vis- sajjesi. Sunakho vegena gantvà hatthisantikam eva agamÃsi. HatthÅ\<*<5>*>/ taæ soï¬Ãya gahetvà kumbhe Âhapetvà roditvà pari- devitvà kumbhà otÃretvà tena bhutte pacchà attanà bhu¤ji. "TiracchÃnagatassa Ãsayaæ jÃnÅti" rÃjà Bodhisattassa ma- hantaæ yasaæ adÃsi. Satthà "na bhikkhave ime idÃn' eva vissÃsikÃ, pubbe pi vis- sÃsikÃ" ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà catusaccakathÃya vini- vaÂÂetvÃ\<*<6>*>/ anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (Idaæ catusacca- kathÃya vinivaÂÂan nÃma sabbajÃtakesu pi atthi yeva, mayam pana naæ yatth' assa Ãnisaæso pa¤¤Ãyati tatth' eva dassayissÃma) "Tadà sunakho upÃsako ahosi, hatthi mahallako thero, amaccapaï¬ito pana aham eva ahosin" ti. AbhiïhajÃtakaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv padÃtave corrected to pÃdÃtave. 2 Cs akÃra-. 3 Cv ghasituæ corrected to ghaæsituæ. 4 Cs heridvÃrÃpetha, Cv bheri¤cÃrÃpetha corrected to -carÃpetha. 5 Cs Cv hatthi. 6 Cv vinivaddhetvÃ. >/ #<[page 191]># %< 8. NandivisÃlajÃtaka. (28). 191>% $<8. NandivisÃlajÃtaka.>$ Manu¤¤am eva bhÃseyyà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto chabbaggiyÃnaæ bhikkhÆnaæ omasavÃdaæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ hi samaye chabbaggiyà kalahaæ karontà pesale bhikkhÆ khuæsenti vamhenti ovijjhanti dasahi akkosavatthÆhi akkosanti. BhikkhÆ Bhagavato Ãrocesuæ. Bhagavà chabbaggiye pakkosÃpetvà "saccaæ kira bhikkhave" ti pucchitvà "saccan" ti vutte vigarahitvà "bhikkhave pharusà vÃcà nÃma tiracchÃnagatÃnam pi amanÃpÃ, pubbe pi eko tiracchÃnagato attÃnaæ pharusena samudÃcarantaæ sahassaæ parÃjesÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari; AtÅte GandhÃraraÂÂhe TakkasilÃyaæ GandhÃrarÃjà rajjaæ kÃresi. Bodhisatto goyoniyaæ nibbatti. Atha naæ taruïavacchakakÃle\<*<1>*>/ yeva eko brÃhmaïo godakkhiïÃ- dÃyakÃnaæ\<*<2>*>/ santikaæ gantvà goïaæ\<*<3>*>/ labhitvà NandivisÃlo ti nÃmaæ katvà puttaÂÂhÃne Âhapetvà sampiyÃyamÃno yÃgu- bhattÃdÅni datvà posesi. Bodhisatto vayappatto cintesi: "ahaæ iminà brÃhmaïena kicchena paÂijaggito, mayà ca\<*<4>*>/ saddhiæ sakala-JambudÅpe a¤¤o samadhuro goïo\<*<5>*>/ nÃma n' atthi, yan nÆnÃhaæ attano balaæ dassetvà brÃhmaïassa posÃvaniyaæ dadeyyan" ti. So ekadivasaæ brÃhmaïaæ Ãha: "gaccha brÃhmaïa ekaæ govittakaæ seÂÂhiæ upasaækamitvà `mayhaæ balivaddo atibaddhasakaÂasataæ pavaÂÂetÅti\<*<6>*>/' vatvà sahassena abbhutaæ karohÅti". So brÃhmaïo seÂÂhissa santikaæ gantvà kathaæ samuÂÂhÃpesi: "imasmiæ nagare kassa goïÃ\<*<7>*>/ thÃma- sampannÃ" ti. Atha naæ seÂÂhi "asukassa asukassa cÃ" 'ti vatvà "sakalanagare pana amhÃkaæ goïehi\<*<8>*>/ sadiso n' atthÅti" Ãha. BrÃhmaïo "mayhaæ eko goïo\<*<9>*>/ atibaddhaæ sakaÂasataæ pavaÂÂetuæ samattho atthÅti" Ãha. SeÂÂhi gahapati "kuto evarÆpo goïo\<*<10>*>/" ti Ãha. BrÃhmaïo "mayhaæ gehe atthÅti". "Tena hi abbhutaæ karohÅti". "SÃdhu karomÅti" sahassena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv -vacchaka- corrected to -vaccha-. 2 Cs -dakkhina-, Ck -dakkhiïa-. 3 Ck Cv omit goïaæ, Cs gonaæ. 4 Ck omits ca, Cs va. 5 Ck Cs gono. 6 all three MSS. pavaddhetÅti. 7 Ck Cs gonÃ. 8 Ck Cs gonehi. 9 Ck Cs gono. 10 Cs gono >/ #<[page 192]># %<192 I. EkanipÃta. 3. KuruÇgavagga.>% abbhutaæ akÃsi. So sakaÂasataæ vÃlikasakkharapÃsÃïÃnaæ yeva pÆretvà paÂipÃÂiyà Âhapetvà sabbÃni akkhabandhanayottena ekato bandhitvà NandivisÃlaæ nahÃpetvà gandhena pa¤caÇguliæ datvà kaïÂhe mÃlaæ piÊandhitvÃ\<*<1>*>/ purimasakaÂadhure ekakam eva yojetvà sayaæ dhure nisÅditvà patodaæ ukkhipitvÃ" a¤ja\<*<2>*>/ kÆÂa vahassu kÆÂÃ" ti Ãha. Bodhisatto "ayaæ maæ akÆÂaæ kÆÂavÃdena samudÃcaratÅti" cattÃro pÃde thambhe viya niccale katvà aÂÂhÃsi. SeÂÂhi taæ khaïaæ ¤eva brÃhmaïaæ sahassaæ ÃharÃpesi. BrÃhmaïo sahassaæ parÃjito goïaæ mu¤citvà gharaæ gantvà sokÃbhibhÆto nipajji. NandivisÃlo caritvà Ãgato brÃhmaïaæ sokÃbhibhÆtaæ disvà upasaækamitvà "kiæ brÃhmaïa niddÃyasÅti" Ãha. "Kuto me niddà sahassaæ parÃ- jitassÃ" 'ti. "BrÃhmaïa mayà ettakaæ kÃlaæ tava gehe vasantena atthi ki¤ci bhÃjanaæ và bhinnapubbaæ koci và madditapubbo aÂÂhÃne và pana uccÃrapassÃvo katapubbo" ti. "N' atthi tÃtÃ" 'ti. "Atha maæ kasmà kÆÂavÃdena samudÃ- carasi, tav' eso doso, mayhaæ doso n' atthi, gaccha tena saddhiæ dvÅhi sahassehi abbhutaæ karohi, kevalaæ maæ akÆÂaæ kÆÂavÃdena na samudÃcarÃ" 'ti. BrÃhmaïo tassa vacanaæ sutvà gantvà dvÅhi sahassehi abbhutaæ katvà puri- manayen' eva sakaÂasataæ atibandhitvà NandivisÃlaæ maï¬etvà purimasakaÂadhure yojesi, kathaæ yojesÅti yugaæ dhure nic- calaæ bandhitvà ekÃya koÂiyà NandivisÃlaæ yojetvà ekaæ koÂiæ dhurayottena {paliveÂhetvÃ} yugakoÂi¤ ca akkhÃni pÃda¤ ca nissÃya muï¬arukkhadaï¬akaæ datvà tena yottena niccalaæ bandhitvà Âhapesi, evaæ hi kate\<*<3>*>/ yugaæ etto và ito và na gacchati, sakkà hoti eken' eva goïena Ãka¬¬hituæ. Ath' assa brÃhmaïo dhure nisÅditvà NandivisÃlassa piÂÂhiæ parimajjitvà "a¤ja bhadra vahassu bhadrÃ" 'ti Ãha. Bodhisatto atibaddhaæ sakaÂasataæ ekavegen' eva Ãka¬¬hitvà pacchÃÂhitaæ sakaÂaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs pilandhitvÃ. 2 Ck Cs a¤jana, Cv a¤jana corrected to a¤ja. 3 Ck evaæ kate, Cv tavaæ hi kate corrected to tathà hi kate. >/ #<[page 193]># %< 9. KaïhajÃtaka.(29). 193>% puratoÂhitasakaÂassa ÂhÃne Âhapesi. GovittakaseÂÂhi parÃjito brÃhmaïassa dve sahassÃni adÃsi, a¤¤e pi manussà Bodhi- sattassa bahuæ\<*<1>*>/ dhanam adaæsu, sabbaæ brÃhmaïass' eva ahosi. Evaæ Bodhisattaæ nissÃya bahuæ\<*<1>*>/ dhanaæ labhi. Satthà "na bhikkhave pharusavacanaæ nÃma kassaci manÃpan" ti chabbaggiye garahitvà sikkhÃpadaæ pa¤¤Ãpetvà abhisambuddho hutvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/, tena c' attamano ahÆ 'ti. || Ja_I:27 ||>@ Tattha manu¤¤am eva bhÃseyyà ti parena saddhiæ bhÃsamÃno catu- dosavirahitaæ madhuraæ\<*<2>*>/ manÃpaæ saïhaæ mudukaæ piyavacanam eva bhÃ- seyya, garuæ bhÃraæ udaddharÅti NandivisÃlabalivaddo amanÃpaæ bhÃ- samÃnassa bhÃraæ anuddharitvà pacchà manÃpaæ piyavacanaæ bhÃsamÃnassa brÃhmaïassa garuæ bhÃraæ udaddhari, uddharitvà ka¬¬hitvà pavaÂÂesiti\<*<3>*>/ attho, dakÃro pan' ettha vya¤janasandhivasena padasandhikÃro. Iti Satthà manu¤¤am eva bhÃseyyà ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà brÃhmaïo ùnando ahosi, Nandi- visÃlo pana aham evÃ" 'ti. NandivisÃlajÃtakaæ. $<9. KaïhajÃtaka.>$ Yato yato garu dhuran ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto yamakapÃÂihÃriyaæ Ãrabbha kathesi. Taæ saddhiæ devorohaïena TerasanipÃte SarabhamigajÃtake Ãvibhavissati. SammÃ- sambuddho pana yamakapÃÂihÃriyaæ katvà devaloke vasitvà mahÃ- pavÃraïÃya Saækassanagare oruyha mahantena parivÃrena Jetavanaæ paviÂÂhe\<*<4>*>/. BhikkhÆ dhammasabhÃyaæ sannipatità "Ãvuso, TathÃgato nÃma asamadhuro, TathÃgatena vÆÊhaæ dhuraæ a¤¤o vahituæ samattho nÃma n' atthi, cha sattÃro `mayam eva pÃÂihÃriyaæ karissÃma, mayam eva pÃÂihÃriyaæ karissÃmÃ' 'ti vatvà ekam pi pÃÂihÃriyaæ na akaæsu, aho Satthà asamadhuro" ti Satthu guïakathaæ\<*<5>*>/ kathentà nisÅdiæsu. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sanni- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv bahu. 2 Ck Cs madhura, Cv madhura corrected to madhuraæ. 3 all three MSS. pavaddhesÅti. 4 so all three MSS. 5 Ck guïaækathaæ. >/ #<[page 194]># %<194 I. EkanipÃta. 3. KuruÇgavagga.>% sinnÃ" ti pucchi. "Na bhante a¤¤Ãya evarÆpÃya nÃma tumhÃkam eva guïakathÃyÃ" ti. Satthà "bhikkhave, idÃni mayà vÆÊhaæ\<*<1>*>/ dhuraæ ko vahissati, pubbe tiracchÃnayoniyaæ nibbatto pi ahaæ attanà sama- dhuraæ ka¤ci nÃlatthan" ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto goyoniyaæ paÂisandhiæ gaïhi. Atha naæ sÃmikà taruïavacchakakÃle yeva ekissà mahallikÃya ghare vasitvà nivÃsavetanaæ\<*<2>*>/ paricchinditvà adaæsu. Sà taæ yÃgu- bhattÃdÅhi\<*<3>*>/ paÂijaggamÃnà puttaÂÂhÃne Âhapetvà va¬¬hesi. So AyyakÃkÃÊako\<*<4>*>/ t' eva pa¤¤Ãyittha, vayappatto ca\<*<5>*>/ a¤janavaïïo hutvà gÃmagoïehi saddhiæ carati, sÅlÃcÃrasampanno ahosi. GÃmadÃrakà siÇgesu pi kaïïesu pi galesu pi gahetvà olam- banti, naÇguÂÂhe pi gahetvà kÅÊanti, piÂÂhiyam pi nisÅdanti. So ekadivasaæ cintesi: "mayhaæ mÃtà duggatÃ, maæ put- taÂÂhÃne Âhapetvà dukkhena posesi, yan nÆnÃhaæ bhatiæ katvà imaæ duggatabhÃvato moceyyÃmÅti". So tato paÂÂhÃya bhatiæ upadhÃrento carati. Ath' ekadivasaæ eko satthavÃhaputto pa¤cahi sakaÂasatehi visamatitthaæ sampatto. Tassa goïà sakaÂÃni uttÃretuæ na sakkonti, pa¤casu sakaÂasatesu goïà yugaparamparÃya yojità ekam pi sakaÂaæ uttÃretuæ nÃ- sakkhiæsu. Bodhisatto pi gÃmagorÆpehi saddhiæ titthasamÅpe carati. SatthavÃhaputto pi gosuttavittako, so "atthi nu kho etesaæ gunnaæ antare imÃni sakaÂÃni uttÃretuæ samattho usabhÃjÃnÅyo\<*<6>*>/" ti upadhÃrayamÃno Bodhisattaæ disvà "ayaæ ajÃnÅyo\<*<7>*>/ sakkhissati mayhaæ sakaÂÃni uttÃretuæ, ko nu kho assa sÃmiko" ti gopÃlake pucchi: "ko nu kho bho imassa sÃmiko, ahaæ imaæ sakaÂe yojetvà sakaÂesu uttÃritesu vetanaæ dassÃmÅti". Te Ãhaæsu\<*<8>*>/: "gahetvà naæ yojetha, n' atthi imassa imasmiæ ÂhÃne sÃmiko" ti. So taæ nÃsÃya rajjukena ban- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck vÆÊhÃ, Cv cuÊhaæ, Cs vÆlhaæ. 2 Ck -vetana, Cv -vetana corrected to -vetanaæ, Cs vetanato. 3 Cs -dihi. 4 Cs -kÃlako. 5 Cs va. 6 Cs -jÃniyo. 7 Cv ajÃniyyo. 8 Ck Cv ahaæsu. >/ #<[page 195]># %< 9. KaïhajÃtaka. (29). 195>% dhitvà ka¬¬hento cÃletuæ nÃsakkhi. Bodhisatto kira "bhatiyà kathitÃya gamissÃmÅti" na agamÃsi. SatthavÃhaputto tassÃ- dhippÃyaæ ¤atvà "sÃmi tayà pa¤casu sakaÂasatesu uttÃritesu ekasakaÂassa dve kahÃpaïÃni bhatiæ katvà sahassaæ dassÃ- mÅti" Ãha. Tadà Bodhisatto sayam eva agamÃsi. Atha naæ purisà sakaÂesu yojesuæ. Atha naæ ekavegen' eva ukkhipitvà thale patiÂÂhÃpesi, eten' upÃyena sabbasakaÂÃni uttÃresi. Sattha- vÃhaputto ekassa sakaÂassa ekaæ katvà pa¤ca satÃni bhaï¬i- kaæ katvà tassa gale bandhi. So "ayaæ mayhaæ yathÃ- paricchinnaæ\<*<1>*>/ bhatiæ na deti, na dÃni 'ssa gantuæ dassÃmÅti" gantvà sabbapurimassa sakaÂassa purato maggaæ nivÃretvà aÂÂhÃsi\<*<2>*>/, apanetuæ vÃyamantÃpi naæ apanetuæ nÃsakkhiæsu. SatthavÃhaputto "jÃnÃti ma¤¤e esa attano bhatiyà ÆnabhÃvan" ti ekasmiæ sÃÂake\<*<3>*>/ sahassaæ bhaï¬ikaæ bandhitvà "ayan te sakaÂuttaraïabhatÅti" gÅvÃya laggesi. So sahassabhaï¬ikaæ ÃdÃya mÃtu santikaæ agamÃsi. GÃmadÃrakà "kiæ nÃm' etaæ AyyakÃkÃÊassa\<*<4>*>/ gale" ti Bodhisattassa santikaæ Ãgacchanti. So te anubandhitvà dÆrato va palÃpento mÃtu santikaæ gato. Pa¤cannaæ pana sakaÂasatÃnaæ uttÃritattà rattehi akkhÅhi kilantarÆpo pa¤¤Ãyittha. UpÃsikÃ\<*<5>*>/ tassa gÅvÃya sahassattha- vikaæ disvà "tÃta ayan te kahaæ laddhan\<*<6>*>/" ti gopÃladÃrake pucchitvà tam atthaæ sutvà "tÃta kiæ ahaæ tayà laddha- bhatiyà jÅvitukÃmÃ, kiækÃraïà evarÆpaæ dukkhaæ anubhosÅti" vatvà Bodhisattaæ uïhodakena nahÃpetvà sakalasarÅraæ telena makkhetvà pÃnÅyaæ\<*<7>*>/ pÃyetvà sappÃyabhojanaæ bhojetvà jÅvita- pariyosÃne saddhiæ Bodhisattena yathÃkammaæ gatÃ. Satthà "na bhikkhave TathÃgato idÃn' eva asamadhuro, pubbe pi asamadhuro yevÃ" ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà abhisambuddho hutvà imaæ gÃtham Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs -cchinna. 2 Ck aÂÂhÃsÅti. 3 Cv sÃkate corrected to sakaÂe. 4 Cs -kÃlassa. 5 Ck uvÃsikÃ, Cv upÃvÃsikà corrected to upÃsikÃ. 6 so all three MSS. instead of laddhÃ. 7 Cs pÃniyaæ. >/ #<[page 196]># %<196 I. EkanipÃta. 3. KuruÇgavagga.>% @@ Tattha yato yato garu dhuran ti yasmiæ yasmiæ ÂhÃne dhuraæ garuæ\<*<1>*>/ bhÃrikaæ hoti a¤¤e balivaddà ukkhipituæ na sakkonti, yato gambhÅ- ravattanÅti, vattanti etthà 'ti vattani, maggass' etaæ nÃmaæ, yasmiæ ÂhÃne udakacikkhallamahantatÃya và visamacchinnataÂabhÃvena và maggo gambhÅro hotÅti attho, tadassu kaïhaæ yu¤jantÅti, assÆ ti nipÃtamattaæ, tadà kaïhaæ yu¤jantÅti attho, yadà dhura¤ ca garuæ\<*<2>*>/ hoti maggo ca gambhÅro tadà a¤¤e balivadde apanetvà kaïham eva yojentÅti vuttaæ hoti, svÃssu taæ vahate. Dhuran ti etthÃpi assÆ 'ti nipÃtamattam eva, so taæ dhuraæ vahatÅti attho. Evaæ Bhagavà "tadà bhikkhave kaïho va taæ dhuraæ vahatÅti" dassetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà mahallikà Uppalavaïïà ahosi, AyyakÃkÃÊako\<*<3>*>/ pana aham evÃ" ti. KaïhajÃtakaæ. $<10. MuïikajÃtaka.>$ Mà muïikassÃ\<*<4>*>/ 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto thullakumÃrikapalobhanaæ Ãrabbha kathesi. Taæ TerasanipÃte CullanÃradakassapajÃtake Ãvibhavissati. Satthà pana taæ bhikkhuæ "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti pucchi. "ùma bhante" ti. "Kiæ nissÃyÃ" 'ti. "ThullakumÃrikapalobhanaæ bhante" ti. Satthà "bhikkhu, esà tava anatthakÃrikÃ, pubbe pi tvaæ imissà vivÃhadivase jÅvitakkhayaæ patvà mahÃjanassa uttaribhaÇgabhÃvaæ patto" ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ekasmiæ gÃmake ekassa kuÂimbikassa gehe goyoniyaæ nibbatti MahÃlohito ti nÃmena. KaniÂÂhabhÃtÃpi 'ssa Cullalohito nÃma ahosi. Te yeva dve bhÃtike nissÃya tasmiæ kule kammadhuraæ va¬¬hati. Tasmiæ pana kule ekà kumÃrikà atthi. Taæ eko nagaravÃsikulaputto attano puttassa vÃreti\<*<5>*>/. Tassà mÃtÃpitaro kumÃrikÃya vivÃhakÃle "ÃgatÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs Cv garu. 2 Cs guruæ. 3 Ck ayakikakÃÊako corrected to ayakakÃÊako, Cs ayakhikakÃlako, Cv ayakakhikkÃÊako. 4 Cs muni-. 5 Cv vÃresi. >/ #<[page 197]># %< 10. MuïikajÃtaka. (30). 197>% pÃhunakÃnaæ uttaribhaÇgo bhavissatÅti\<*<1>*>/" yÃgubhattaæ datvà Muïikaæ\<*<2>*>/ nÃma sÆkaraæ posesuæ. Taæ disvà Cullalohito bhÃtaraæ pucchi: "imasmiæ kule kammadhuraæ va¬¬hamÃ- naæ amhe dve bhÃtike nissÃya va¬¬hati, ime {pana} amhÃkaæ tiïapalÃlÃdÅn' eva denti, sÆkaraæ yÃgubhattena posenti, kena nu kho kÃraïen' esa etaæ labhatÅti". Ath' assa bhÃtà "tÃta cullalohita, mà tvaæ etassa bhojanaæ pihayi, ayaæ sÆkaro maraïabhattaæ\<*<3>*>/ bhu¤jati, `etissà hi kumÃrikÃya vivÃhakÃle ÃgatÃnaæ pÃhunakÃnaæ uttaribhaÇgo bhavissatÅti' ime etaæ sÆkaraæ posenti, ito katipÃhass' accayena te manussà Ãgamissanti, atha naæ sÆkaraæ pÃdesu gahetvà ka¬¬hentà heÂÂhà ma¤cato nÅharitvà jÅvitakkhayaæ pÃpetvà pÃhunakÃ- naæ sÆpavya¤janaæ kÃriyamÃnaæ passissasÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/ pihayi, ÃturannÃni\<*<5>*>/ bhu¤jati, appossukko bhusaæ khÃda, etaæ dÅghÃyulakkhaïan ti. || Ja_I:29 ||>@ Tattha mà Muïikassa\<*<4>*>/ pihayÅti Muïikassa\<*<6>*>/ bhojane piham mà uppÃdesi, esa subhojanaæ bhu¤jatÅti mà Muïikassa\<*<6>*>/ pihayi, kadà nu kho aham pi evaæ sukhito bhaveyyan ti mà MuïikabhÃvaæ\<*<4>*>/ patthayi, ayam pi ÃturannÃni bhu¤jatÅti ÃturannÃnÅti maraïabhojanÃni, appossukko bhusaæ khÃdà 'ti tassa bhojane nirussukko hutvà attanà laddhaæ bhusaæ khÃda, etaæ dÅghÃyulakkhaïan ti etaæ dÅghÃyubhÃvassa kÃraïaæ. Tato {nacirass' eva} te manussà Ãgamiæsu. Muïikaæ ghÃtetvà nÃnappakÃrehi paciæsu. Bodhisatto Cullalohitaæ Ãha: "diÂÂho te tÃta Muïiko\<*<4>*>/" ti. "DiÂÂham me bhÃtika Muïikassa\<*<4>*>/ bhojanaphalaæ, etassa bhattato sataguïena sahassa- guïena amhÃkaæ tiïapalÃlabhusamattam eva uttama¤ ca ana- vajja¤ ca dÅghÃyulakkhaïa¤ cÃ" 'ti. Satthà "evaæ kho tvaæ bhikkhu pubbe pi imaæ kumÃrikaæ nissÃya jÅvitakkhayaæ patvà mahÃjanassa uttaribhaÇgikabhÃvaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cv bhavissasÅti. 2 Ck munikaæ. 3 Cv -bhatte. 4 Cs muni-. 5 Cv ÃturaænÃni corrected to ÃturannÃni, Ck Cs ÃturaænÃni. 6 Ck Cs muni-. >/ #<[page 198]># %<198 I. EkanipÃta. 3. KuruÇgavagga.>% gato" ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi. Sacca- pariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhÃsi. SatthÃpi anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà MuïikasÆkaro\<*<1>*>/ ukkaïÂhitabhikkhu ahosi, thullakumÃrikà sà eva, Cullalohito ùnando, MahÃlohito pana aham evÃ" 'ti. MuïikajÃtakaæ\<*<1>*>/.. KuruÇga- vaggo tatiyo. 4. KULùVAKAVAGGA. $<1. KulÃvakajÃtaka.>$ KulÃvakà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto aparissÃ- vetvà pÃnÅyaæ pÅtaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthito kira dve sahÃyakà daharà bhikkhÆ janapadaæ gantvà ekasmiæ phÃ- sukaÂÂhÃne yathÃjjhÃsayaæ vasitvà "SammÃsambuddhaæ passissÃmÃ" 'ti puna tato nikkhamitvà jetavanÃbhimukhà pÃyiæsu. Ekassa hatthe parissÃvanaæ atthi, ekassa n' atthi, dve pi ekato pÃnÅyaæ parissÃvetvà pivanti. Te ekadivasaæ vivÃdaæ akaæsu. ParissÃvanasÃmiko itarassa parissÃvanaæ adatvà sayam eva pÃnÅyaæ parissÃvetvà pivi. Itaro pana parissÃvanaæ alabhitvà pipÃsaæ sandhÃretuæ asakkonto aparissÃvetvà pÃnÅyaæ pivi. Te ubho pi anupubbena Jetavanaæ Ãgantvà SatthÃraæ vanditvà nisÅdiæsu. Satthà sammodanÅyaæ kathaæ katvà "kuto Ãgat' atthÃ" 'ti pucchi. "Bhante mayaæ Kosalajanapade ekasmiæ gÃmake vasitvà tato nikkhamitvà tumhÃkaæ dassanatthÃya ÃgatÃ" ti. "Kacci pana samaggà Ãgat' atthÃ" 'ti. AparissÃvanako Ãha: "ayaæ bhante antarÃmagge mayà saddhiæ vivÃdaæ katvà parissÃvanaæ na\<*<2>*>/ dÃsÅti." Itaro "ayaæ bhante aparissÃvetvà va jÃnaæ sappÃïakaæ udakaæ pivÅti" Ãha. "Saccaæ kira tvaæ bhikkhu jÃnaæ sappÃïakaæ udakaæ pivÅti". "ùma bhante aparissÃvitaæ udakaæ pÅtaæ mayÃ" ti. Satthà "bhikkhu pubbe paï¬ità devanagare rajjaæ kÃrentÃ\<*<3>*>/ yuddhaparÃjità samuddapiÂÂhena palÃyantà `issariyaæ nissÃya pÃïavadhaæ na ka- rissÃmÃ' 'ti tÃva mahantaæ yasaæ pariccajitvà supaïïapotakÃnaæ jÅvitaæ datvà rathaæ nivattayiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: \<-------------------------------------------------------------------------- 1. Cfr. Dhammapada p. 186 1 Cs muni-. 2 Cv nÃ. 3 Ck Cv kÃrento. >/ #<[page 199]># %< 1. KulÃvakajÃtaka. (31). 199>% AtÅte MagadharaÂÂhe RÃjagahe eko MagadharÃjà rajjaæ kÃresi. Tadà Bodhisatto yathà etarahi Sakko purime attabhÃve MagadharaÂÂhe MacalagÃmake nibbatti evaæ tasmiæ yeva MacalagÃmake mahÃkulassa putto hutvà nibbatti, nÃma- gahaïadivase c' assa MaghakumÃro tv-eva nÃmaæ akaæsu. So vayappatto MaghamÃïavo ti pa¤¤Ãyittha. Ath' assa mÃ- tÃpitaro samÃnajÃtiyaæ kulato dÃrikaæ Ãnayiæsu. So putta- dhÅtÃhi va¬¬hamÃno dÃnapatÅ\<*<1>*>/ ahosi, pa¤ca sÅlÃni rakkhati. Tasmiæ ca gÃme tiæs' eva kulÃni honti, te ca tiæsa kulama- nussà ekadivasaæ gÃmamajjhe Âhatvà gÃmakammaæ karonti. Bodhisatto ÂhitaÂÂhÃne pÃdehi paæsuæ viyÆhitvà taæ padesaæ ramaïÅyaæ katvà aÂÂhÃsi, ath' a¤¤o eko Ãgantvà tasmiæ ÂhÃne Âhito. Bodhisatto aparaæ ÂhÃnaæ ramaïÅyaæ {katvÃ} aÂÂhÃsi, tatthÃpi a¤¤o Âhito. Bodhisatto aparam pi aparam pÅti sabbe- sam\<*<2>*>/ pi ÂhitaÂÂhÃnaæ\<*<3>*>/ ramaïÅyaæ katvà aparena samayena tasmiæ ÂhÃne maï¬apaæ kÃresi, maï¬apam pi apanetvà sÃlaæ kÃresi, tattha phalakÃsanÃni santharitvà pÃnÅyacÃÂiæ Âhapesi. Aparena samayena te pi tiæsa janÃ\<*<4>*>/ Bodhisattena samÃ- nacchandà ahesuæ. Te Bodhisatto pa¤casu\<*<5>*>/ sÅlesu patiÂÂhÃ- petvà tato paÂÂhÃya tehi saddhiæ pu¤¤Ãni karonto vicarati. Te pi ten' eva saddhiæ pu¤¤Ãni karontà kÃlass' eva vuÂÂhÃya vÃsipharasumusalahatthà catumahÃpathÃdÅsu\<*<6>*>/ musalena pÃsÃïe ubbattetvà pavaÂÂenti\<*<7>*>/, yÃnÃnaæ akkhapaÂighÃtarukkhe haranti, visamaæ samaæ karonti, setuæ attharanti, pokkharaïiyo khaïanti\<*<1>*>/, sÃlaæ karonti, dÃnÃni denti, sÅlaæ rakkhanti, evaæ yebhuyyena sakalagÃmavÃsino Bodhisattassa ovÃde Âhatvà sÅlÃni rakkhiæsu. Atha nesaæ gÃmabhojako cintesi: "ahaæ pubbe etesu suram pivantesu pÃïÃtipÃtÃdÅni karontesu cÃÂikahÃ- païÃdivasena c' eva daï¬abalivasena ca dhanaæ labhÃmi, idÃni pana Magho mÃïavo `sÅlaæ rakkhÃpemÅti' tesaæ\<*<8>*>/ pÃïÃtipÃtÃdÅni \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all three MSS. 2 Ck Cs sabbesaæ. 3 Ck ÂhitaÂhitaÂÂhÃnaæ. 4 Ck jÃtà corrected to jatÃ, Cv jÃnà corrected to janÃ. 5 Ck pa¤cÃ. 6 Ck Cv -pathÃdisu. 7 Ck Cs pavaddhenti, Cv pavaddhenti corrected to pavaÂÂenti. 8 Cv nesaæ. >/ #<[page 200]># %<200 I. EkanipÃta. 4. KulÃvakavagga.>% kÃtuæ na deti, idÃni pana te pa¤ca sÅlÃni rakkhÃpessÃmÅti" kuddho rÃjÃnaæ upasaækamitvà "deva bahÆ\<*<1>*>/ corà gÃmaghÃta- kÃdÅni karontà vicarantÅti" Ãha. RÃjà tassa vacanaæ sutvà "gaccha, te ÃnehÅti" Ãha. So gantvà sabbe pi te bandhitvà Ãnetvà "ÃnÅtà deva corÃ" ti ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà tesaæ kam- maæ asodhetvà va "hatthinà te maddÃpethÃ" 'ti Ãha. Tato sabbe pi te rÃjaÇgaïe nipajjÃpetvà hatthiæ Ãnayiæsu. Bodhi- satto tesaæ ovÃdaæ adÃsi: "tumhe sÅlÃni Ãvajjetha, pesu¤¤a- kÃrake ca ra¤¤e ca hatthimhi ca attano sarÅre ca ekasadisam eva mettaæ bhÃvethÃ" 'ti. Te tathà akaæsu. Atha nesaæ maddanatthÃya hatthiæ upanesuæ. So upanÅyamÃno\<*<2>*>/ pi na upagacchati, mahÃviravaæ viravitvà palÃyati. A¤¤am a¤¤aæ hatthiæ Ãnayiæsu. Te pi tath' eva palÃyiæsu. RÃjà "etesaæ hatthe ki¤ci osadhaæ bhavissatÅti" cintetvà "vicinathÃ" 'ti Ãha. Vicinantà adisvÃ\<*<3>*>/ "n' atthi devÃ" 'ti Ãhaæsu. "Tena hi ki¤ci mantaæ parivattessanti, pucchatha te: `atthi vo pari- vattanamantÃ"' ti. RÃjapurisà pucchiæsu. Bodhisatto "atthÅti" Ãha. RÃjapurisà "atthi kira devÃ" 'ti Ãrocayiæsu. RÃjà sabbe pi te pakkosÃpetvà "tumhÃkaæ jÃnanamantaæ kathethÃ" 'ti Ãha. Bodhisatto avoca: "deva a¤¤o amhÃkaæ manto nÃma n' atthi, amhe pana tiæsamattà janà pÃïaæ na hanÃma, adinnaæ nÃdiyÃma, micchà na carÃma, musÃvÃdaæ na kathema, majjaæ na pivÃma, mettaæ bhÃvema, dÃnaæ dema, maggaæ samaæ karoma, pokkharaïiyo khanÃma\<*<4>*>/, sÃlaæ kÃrema\<*<5>*>/, ayaæ amhÃ- kaæ manto ca paritta¤ ca va¬¬hi¤\<*<6>*>/ cÃ" 'ti. RÃjà tesaæ pasanno pesu¤¤akÃrakassa sabbaæ gehavibhavaæ ta¤ ca tesa¤\<*<7>*>/ ¤eva dÃsaæ katvà adÃsi, taæ hatthi¤ ca gÃma¤ ca tesa¤\<*<7>*>/ ¤eva adÃsi. Te tato paÂÂhÃya yathÃruciyà pu¤¤Ãni karontà "catumahÃpathe mahantaæ\<*<8>*>/ sÃlaæ kÃressÃmÃ\<*<9>*>/" 'ti va¬¬hakiæ pakkosÃpetvà sÃlaæ paÂÂhapesuæ, mÃtugÃmesu pana viga- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv bahu. 2 all three MSS. upanÅyyamÃno. 3 Cs ÃdisvÃ. 4 Ck Cv khaïÃma. 5 Ck karema, Cv karoma. 6 so all three MSS. 7 Ck Cs tesaæ. 8 Ck mahatthaæ. 9 Ck Cs karessÃmÃ. >/ #<[page 201]># %< 1. KulÃvakajÃtaka. (31). 201>% tacchandatÃya tassà sÃlÃya mÃtugÃmÃnaæ pattiæ nÃdaæsu. Tena samayena Bodhisattassa gehe Sudhammà Città Nandà SujÃtà ti catasso itthiyo honti. TÃsu Sudhammà va¬¬hakinà saddhiæ ekato hutvà "bhÃtika imissà sÃlÃyaæ maæ jeÂÂhikaæ karohÅti" vatvà la¤caæ adÃsi. So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà paÂhamam eva kaïïikarukkhaæ sukkhÃpetvà tacchetvà vijjhitvà kaïïikaæ niÂÂhapetvÃ\<*<1>*>/ vatthena paliveÂhetvà Âhapesi. Atha sÃlaæ niÂÂhapetvÃ\<*<2>*>/ kaïïikÃropanakÃle "aho\<*<3>*>/ ayyà ekaæ na ka- rimhÃ\<*<4>*>/" 'ti Ãha. "Kin nÃma hoti". "Kaïïikà laddhuæ vaÂÂa- tÅti". "Hotu, ÃharissÃmÃ" 'ti. "IdÃni chinnarukkhena kÃtuæ na sakkÃ, pubbe yeva chinditvà tacchetvà vijjhitvà Âhapita- kaïïikà laddhuæ vaÂÂatÅti". "IdÃni kiæ kÃtabban" ti. "Sace kassaci gehe niÂÂhapetvÃ\<*<1>*>/ ÂhapitavikkÃyikakaïïikà atthi sà pariyesitabbÃ" ti. Te pariyesantà SudhammÃya gehe disvà mÆlena na labhiæsu. "Sace maæ sÃlÃya pattikaæ karotha dassÃmÅti" vutte pana "mayaæ mÃtugÃmÃnaæ pattiæ na damhÃ" 'ti Ãhaæsu. Atha ne va¬¬hakÅ\<*<5>*>/ Ãha: "ayyà tumhe kiæ ka- thetha, Âhapetvà Brahmalokaæ a¤¤aæ mÃtugÃmarahitaÂÂhÃnaæ nÃma n' atthi, gaïhatha kaïïikaæ, evaæ sante amhÃkaæ kammaæ niÂÂhaæ gamissatÅti". Te "sÃdhÆ" 'ti kaïïikaæ gahetvà sÃlaæ niÂÂhapetvà ÃsanaphalakÃni santharitvà pÃnÅ - yacÃÂiyo\<*<6>*>/ Âhapetvà yÃgubhattaæ nibandhiæsu, sÃlaæ pÃkÃrena parikkhipitvà dvÃraæ yojetvà anto pÃkÃre vÃlukaæ\<*<7>*>/ Ãkiritvà bahi pÃkÃre tÃlapantiæ\<*<8>*>/ ropesuæ. CittÃpi tasmiæ ÂhÃne uyyÃnaæ kÃresi, "pupphÆpagaphalÆpagarukkho\<*<9>*>/ asuko nÃma tasmiæ n' atthÅti" nÃhosi. NandÃpi tasmiæ yeva ÂhÃne pokkharaïiæ kÃresi pa¤cavaïïehi padumehi sa¤channaæ ra- maïÅyaæ. SujÃtà ki¤ci na\<*<10>*>/ akÃsi. Bodhisatto "mÃtu upaÂÂhÃ- naæ pitu upaÂÂhÃnaæ kule jeÂÂhÃpacÃyikakammaæ saccavÃcaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck niÂÂhÃpetvÃ. 2 Ck Cv niÂÂhÃpetvÃ. 3 Ck ahosi. 4 Cv sarimhÃ. 5 so all three MSS. 6 Cs pÃniya-. 7 Cs vÃÊukaæ. 8 Cv -panniæ. 9 Cs pupphupagaphaÊupaga-. 10 Ck omits na. >/ #<[page 202]># %<202 I. EkanipÃta. 4. KulÃvakavagga.>% apharusavÃcaæ apisunavÃcaæ\<*<1>*>/ maccheravinayan\<*<2>*>/" ti imÃni satta vatapadÃni pÆretvà MÃtÃpettibharaæ\<*<3>*>/ jantuæ kule jeÂÂhÃpacÃyinaæ saïhaæ sakhilasambhÃsaæ pesuneyyappahÃyinaæ\<*<4>*>/ Maccheravinaye yuttaæ saccaæ kodhÃbhibhuæ naraæ taæ ve devà tÃvatiæsà Ãhu sappuriso itÅti evaæ pasaæsiyabhÃvaæ Ãpajjitvà jÅvitapariyosÃne tÃvatiæsa- bhavane Sakko va\<*<5>*>/ devarÃjà hutvà nibbatti. Te pi 'ssa sahÃyà tatth' eva nibbattiæsu. Tasmiæ kÃle tÃvatiæsabhavane asurà paÂivasanti. Sakko devarÃjà "kiæ no sÃdhÃraïena rajjenÃ" 'ti asure dibbapÃnaæ pÃyetvà matte samÃne pÃdesu gahetvà SinerupapÃte khipÃpesi. Te asurabhavanam eva sampÃ- puïiæsu. Asurabhavanam nÃma Sinerussa heÂÂhimatale tÃva- tiæsadevalokappamÃïam eva, tattha devÃnaæ pÃricchattako viya CittapÃÂalÅ\<*<6>*>/ nÃma kappaÂÂhiyarukkho hoti. Te CittapÃÂaliyà pupphitÃya jÃnanti: "nÃyaæ amhÃkaæ devaloko, devalokasmiæ hi pÃricchattako pupphatÅti". Atha te "jara- Sakko amhe matte katvà mahÃsamuddapiÂÂhe khipitvà amhÃkaæ devana- garaæ gaïhi". Te "mayaæ\<*<7>*>/ tena saddhiæ yujjhitvà amhÃkaæ devanagaram eva gaïhissÃmÃ" 'ti pipillikà viya thambhaæ Sineruæ anusa¤caramÃnà uÂÂhahiæsu. Sakko "asurà kira uÂÂhitÃ" ti sutvà samuddapiÂÂhe yeva abbhuggantvà yujjhamÃno tehi parÃjito diya¬¬hayojanasatikena Vejayantarathena dakkhiïa- samuddassa matthakamatthakena palÃyituæ Ãraddho. Ath' assa ratho samuddapiÂÂhena vegena gacchanto Simbalivanaæ\<*<8>*>/ pakkhanto\<*<9>*>/. Tassa gamanamagge Simbalivanaæ\<*<8>*>/ tÃlavanaæ viya chijjitvà chijjitvà samuddapiÂÂhe patati. Supaïïapotakà samuddapiÂÂhe parivattentà mahÃravaæ raviæsu. Sakko MÃ- taliæ pucchi: "samma MÃtali, kiæsaddo nÃm' esa, atikaruïo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -suïa-, Cv -sÆïa-. 2 Cs Ck taæ maccheravinayaæ. 3 Cs -haraæ, Cv -hÃraæ. 4 Ck pesuïeyya-. 5 Cs ca, Cv va added. 6 Cv -pÃÂali. 7 Cs Cv mayan. 8 Cs simbalÅ-. 9 Ck pakkhante. >/ #<[page 203]># %< 1. KulÃvakajÃtaka. (31). 203>% ravo vattatÅti". "Deva tumhÃkaæ rathavegavicuïïite Simbali- vane patante supaïïapotakà maraïabhayatajjità ekaviravaæ viravantÅti". MahÃsatto "samma\<*<1>*>/ MÃtali\<*<2>*>/, mà amhe nissÃya ete kilamantu, na mayaæ issariyaæ nissÃya pÃïavadha- kammaæ karoma, etesaæ pana atthÃya mayaæ jÅvitaæ pa- riccajitvà asurÃnaæ dassÃma, nivattay' etaæ rathan" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha kulÃvakà ti supaïïapotakÃ, MÃtalÅti sÃrathiæ Ãmantesi, Sim- balismin ti passa ete simbalirukkhe\<*<3>*>/ olambantà Âhità ti dasseti, ÅsÃmukhena parivajjayassÆ 'ti ete etassa rathassa ÅsÃmukhena yathà na ha¤¤anti evan te parivajjayassu, kÃmaæ cajÃma asuresu pÃïan ti yadi amhesu asurÃnaæ pÃïaæ cajantesu etesaæ sotthi hoti kÃmaæ\<*<4>*>/ cajÃma ekaæsen' eva mayaæ asuresu amhÃkaæ pÃïaæ\<*<5>*>/ cajÃma, mÃyime dijà vikulÃvà ahesun ti ime pana dijà ime garuÊapotakà viddhastavicuïïitakulÃvakatÃya\<*<6>*>/ vikulÃvà mà ahesuæ mà amhÃkaæ dukkhaæ etesaæ uparikkhipa, nivattaya nivattaya rathan ti. MÃtali\<*<7>*>/ saægÃhako tassa vacanaæ sutvà rathaæ nivattetvà a¤¤ena maggena devalokÃbhimukhaæ akÃsi. Asurà pana taæ nivattayamÃnam eva disvà "addhà a¤¤ehi pi cakkavÃlehi Sakkà Ãgacchanti, balaæ labhitvà ratho nivatto bhavissatÅti" maraïa- bhayabhÅtà palÃyitvà asurabhavanam eva pavisiæsu. Sakko pi devanagaraæ pavisitvà dvÅsu devalokesu devagaïena pari- vuto nagaramajjhe aÂÂhÃsi. Tasmiæ khaïe paÂhaviæ bhinditvà yojanasahassubbedho VejayantapÃsÃdo uÂÂhahi. Vijayante uÂÂhi- tattà Vejayanto t' eva nÃmaæ akaæsu. Atha Sakko puna asurÃnaæ anÃgamanatthÃya pa¤casu ÂhÃnesu Ãrakkhaæ Âhapesi, yaæ sandhÃya vuttaæ: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs sammÃ. 2 Cs Cv mÃtalÅ. 3 Cs simbalÅ-. 4 Cs kÃma¤. 5 Cs pÃna¤. 6 Cv viddhvasta-. 7 Cs mÃtalÅ. >/ #<[page 204]># %<204 I. EkanipÃta. 4. KulÃvakavagga.>% Antarà dvinnaæ\<*<1>*>/ ayujjhapurÃnaæ pa¤cavidhà Âhapità abhirakkhÃ: uragakaroÂi payassa ca hÃrÅ\<*<2>*>/ madanayutà caturo ca mahantà ti. Dve nagarÃni pi yuddhena gahetuæ asakkuïeyyatÃya ayujjhapurÃni nÃma jÃtÃni devanagara¤ ca asuranagara¤ ca, yadà hi asurà balavantà honti atha devehi palÃyitvà devanagaraæ pavisitvà dvÃre pihite asurÃnaæ satasahassam pi ki¤ci kÃtuæ na sakkoti\<*<3>*>/, yadà devà balavantà honti atha asurehi palÃyitvà asuranagarassa dvÃre pihite SakkÃnaæ satasahassam pi ki¤ci kÃtuæ na sakkoti\<*<4>*>/. iti imÃni dve nagarÃni ayujjhapurÃni nÃma. Nesaæ antarà etesu uragÃdisu pa¤casu ÂhÃnesu Sakkena rakkhà ÂhapitÃ. Tattha uragasaddena nÃgà gahitÃ, te udake balavantà honti, tasmà Sinerussa paÂhamÃlinde\<*<5>*>/ tesaæ ÃrakkhÃ, karoÂisaddena supaïïà gahitÃ, tesaæ kira karoÂi nÃma pÃnabhojanaæ, tena nÃmaæ labhiæsu, dutiyÃlinde\<*<5>*>/ tesaæ ÃrakkhÃ, payassa hÃrisaddena kumbhaï¬Ã gahitÃ, dÃnavarakkhasà kir' ete, tatiyÃlinde\<*<6>*>/ tesaæ ÃrakkhÃ, madanayutasaddena yakkhà gahitÃ, visamacÃrino kir' ete yuddhaæsoï¬Ã\<*<7>*>/, catutthÃlinde\<*<6>*>/ tesaæ ÃrakkhÃ, caturo ca mahantà ti cattÃro mahÃrÃjÃno vuttÃ, pa¤camÃlinde\<*<6>*>/ tesaæ ÃrakkhÃ, tasmà yadi asurà kupità Ãvilacittà devapuraæ upayanti pa¤cavidhesu yaæ girino paÂhamaæ paribhaï¬aæ taæ uragà paribÃhiya tiÂÂhanti, evaæ sesesu sesÃ. Imesu pana pa¤casu ÂhÃnesu Ãrakkhaæ Âhapetvà Sakko\<*<8>*>/ devÃnam indo\<*<9>*>/ dibbasampattiæ anubhavamÃne Sudhammà ca- vitvà tass' eva pÃdaparicÃrikà hutvà nibbatti, kaïïikÃya dinna- nissandena c' assà pa¤cayojanasatikà Sudhammà nÃma deva- maïisabhà udapÃdi, yattha dibbasetacchattassa heÂÂhà yoja- nappamÃïe ka¤canapallaæke\<*<10>*>/ nisinno Sakko devÃnam indo devamanussÃnaæ kattabbakiccÃni karoti. CittÃpi cavitvà tass' eva pÃdaparicÃrikà hutvà nibbatti, uyyÃnassa karaïanissandena c' assà CittalatÃvanaæ nÃma uyyÃnaæ udapÃdi. NandÃpi cavitvà tass' eva pÃdaparicÃrikà hutvà nibbatti, pokkharaïÅ- nissandena\<*<11>*>/ c' assà Nandà nÃma pokkharaïÅ udapÃdi. SujÃtà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv dinnaæ. 2 Cv hÃri. 3 Cs sakkonti. 4 Cs sakkonti corrected to sakkoti. 5 Ck -Êinde. 6 Ck Cv -Êinde. 7 Cv yuddhasoï¬Ã. 8 so all three MSS., instead of Sakke? 9 so all three MSS., instead of inde? 10 Cv -pallaÇke. 11 Cs Cv pokkharaïi-. >/ #<[page 205]># %< 1. KulÃvakajÃtaka. (31). 205>% pana kusalakammassa akatattà ekasmiæ ara¤¤e kandarÃya bakasakuïikà hutvà nibbattÃ. Sakko "SujÃtà na pa¤¤Ãyati, kattha nu kho nibbattÃ" ti Ãvajjento disvà tattha gantvà taæ ÃdÃya devalokaæ gantvà tassà ramaïÅyaæ devanagaraæ Su- dhammaæ devasabhaæ CittalatÃvanaæ NandÃpokkharaïiæ ca dassetvà "età kusalaæ katvà mayhaæ pÃdaparicÃrikà hutvà nibbattÃ, tvaæ pana kusalaæ akatvà tiracchÃnayoniyaæ nibbattÃ, ito paÂÂhÃya sÅlaæ rakkhÃ" 'ti taæ ovaditvà pa¤casu sÅlesu patiÂÂhapetvÃ\<*<1>*>/ tatth' eva netvà vissajjesi. SÃpi tato paÂÂhÃya sÅlaæ rakkhati. Sakko katipÃhaccayena "sakkà nu kho sÅlaæ rakkhitun" ti gantvà maccharÆpena uttÃno hutvà purato nipajji. Sà "matamacchako" ti sa¤¤Ãya sÅse aggahesi, maccho naÇ- guÂÂhaæ\<*<2>*>/ cÃlesi, atha naæ "jÅvati, ma¤¤e" ti vissajjesi. Sakko "sÃdhu sÃdhu, sakkhissasi sÅlaæ rakkhitun" ti agamÃsi. Sà tato cutà BÃrÃïasiyaæ kumbhakÃragehe nibbatti. Sakko "kahan\<*<3>*>/ nu kho nibbattÃ" ti tattha nibbattabhÃvaæ ¤atvà suvaïïa- elÃÊukÃnaæ\<*<4>*>/ yÃnakaæ pÆretvà majjhe gÃmassa mahallakave- sena nisÅditvà "elÃÊukÃni\<*<5>*>/ gaïhatha, elÃÊukÃni\<*<5>*>/ gaïhathÃ" 'ti ugghosesi. Manussà Ãgantvà "dehi tÃtÃ" 'ti Ãhaæsu. "Ahaæ sÅlaæ\<*<7>*>/ rakkhakÃnaæ demi, tumhe sÅlaæ rakkhathÃ" 'ti. "Mayaæ sÅlaæ nÃma na jÃnÃma, mÆlena dehÅti". "Na mayhaæ mÆlena attho, sÅlarakkhakÃna¤\<*<7>*>/ ¤evÃhaæ dammÅti". Manussà "koci ayaæ lÃlako\<*<8>*>/" ti pakkamiæsu. SujÃtà taæ\<*<9>*>/ pavattiæ sutvà "mayhaæ ÃnÅtaæ bhavissatÅti" cintetvà gantvà "dehi tÃtÃ" ti Ãha. "SÅlaæ rakkhasi ammÃ" ti. "ùma rakkhÃmÅti". "Idaæ mayà tuyham eva atthÃya Ãbhatan" ti saddhiæ yÃnakena gehadvÃre Âhapetvà pakkÃmi. SÃpi yÃvajÅvaæ sÅlaæ rakkhitvà tato cutà Vepacittiyassa asurindassa dhÅtà hutvà nibbatti, sÅlÃnisaæsena abhirÆpà ahosi. So tassà vayappattakÃle "mayhaæ dhÅtà attano cittarucitaæ sÃmikaæ gaïhatÆ" 'ti asure sanni- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs patiÂÂhÃpetvÃ. 2 Cs naægu-. 3 Cs kahaæ. 4 Cs svaïïalÆkÃnaæ. 5 Cs elÃlukÃni. 6 Cs sÅla. 7 Ck sÅlaæ-. 8 Cs elÃlÆko. 9 Ck naæ. >/ #<[page 206]># %<206 I. EkanipÃta. 4. KulÃvakavagga.>% pÃtesi. Sakko "kahaæ nu sà nibbattÃ" ti olokento tattha nibbattabhÃvaæ ¤atvà "SujÃtà cittarucitaæ sÃmikaæ gaïhantÅ\<*<1>*>/ maæ gaïhissatÅti" asuravaïïaæ mÃpetvà tattha agamÃsi. SujÃtaæ\<*<2>*>/ alaækaritvà sannipÃtaÂÂhÃnaæ Ãnetvà "cittarucitaæ sÃmikaæ gaïhÃ" 'ti Ãhaæsu. Sà olokentÅ\<*<3>*>/ Sakkaæ disvà pubbe pi sinehavasena "ayam me sÃmiko" ti aggahesi. So taæ devanagaraæ Ãnetvà a¬¬hatiyÃnaæ nÃÂakakoÂÅnaæ jeÂÂhikaæ katvà yÃvatÃyukaæ Âhatvà yathÃkammaæ gato. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà "evaæ bhikkhave pubbe paï¬ità devarajjaæ kÃrayamÃnà attano jÅvitaæ pariccajantÃpi pÃïÃtipÃ- taæ na kariæsu, tvaæ nÃma evarÆpe niyyÃnikasÃsane pabbajitvà apa- rissÃvitaæ sappÃïakaæ udakaæ pivissasÅti" taæ bhikkhuæ garahitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà MÃtali saægÃhako ùnando ahosi, Sakko pana aham evÃ" 'ti. KulÃvakajÃtakaæ. $<2. NaccajÃtaka.>$ Rudaæ manu¤¤an ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ bahubhaï¬ikaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ heÂÂhà DevadhammajÃtake vuttasadisam eva. Satthà taæ bhikkhuæ "saccaæ kira tvaæ bhikkhu bahubhaï¬o" ti pucchi. "ùma bhante" ti. "KiækÃraïà tvaæ bahubhaï¬o jÃto" ti. So ettakaæ sutvà va kuddho nivÃsanapÃrupanaæ\<*<4>*>/ cha¬¬etvÃ\<*<5>*>/ "iminà dÃni nÅhÃrena vicarÃ- mÅti" Satthu purato naggo aÂÂhÃsi. Manussà dhi\<*<6>*>/ dhÅti Ãhaæsu. So tato palÃyitvà hÅnÃyÃvatto. BhikkhÆ dhammasabhÃyaæ sannisinnà "Satthu nÃma purato evarÆpaæ karissasÅti" tassa aguïakathaæ ka- thesuæ. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti bhikkhÆ pucchi. "Bhante `so hi nÃma bhikkhu tum- hÃkaæ purato catuparisamajjhe hirottappaæ pahÃya gÃmadÃrako viya naggo ÂhatvÃ\<*<7>*>/ manussehi jigucchiyamÃno hÅnÃya vattitvà sÃsanà parihÅno' ti tassa aguïakathÃya nisinn' amhÃ" 'ti. Satthà "na bhikkhave idÃn' ev' eso\<*<8>*>/ bhikkhu hirottappÃbhÃvena ratanasÃsanà parihÅno, pubbe itthiratanapaÂilÃbhato pi parihÅno yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cv gaïhanti, Cs gaæhanti. 2 all three MSS. sujÃtÃ. 3 all three MSS. olokenti. 4 Ck -pÃrÆpanaæ. 5 Cs cha¬¬hetvÃ. 6 Cv dhÅ. 7 Cs gÃmadÃrako viya naggo viya hutvÃ. 8 Ck idÃnevaso. >/ #<[page 207]># %< 2. NaccajÃtaka. (32). 207>% AtÅte paÂhamakappe catuppadà SÅhaæ rÃjÃnaæ akaæsu, macchà ùnandamacchaæ, sakuïà Suvaïïahaæsaæ. Tassa pana SuvaïïarÃjahaæsassa dhÅtà haæsapotikà abhirÆpà ahosÅti so tassà varaæ adÃsi. Sà attano cittarucitaæ sÃmikaæ vÃresi. HaæsarÃjà tassà varaæ datvà Himavante sabbasakuïe sannipÃtÃpesi. NÃnappakÃrÃ\<*<1>*>/ haæsamorÃdayo sakuïagaïà samÃ- gantvà ekasmiæ mahante pÃsÃïatale sannipatiæsu. HaæsarÃjà "attano cittarucitaæ sÃmikaæ Ãgantvà gaïhatÆ" 'ti dhÅtaraæ pakkosÃpesi. Sà sakuïasaæghaæ olokentÅ\<*<2>*>/ maïivaïïagÅvaæ citrapekhuïaæ\<*<3>*>/ moraæ disvà "ayaæ me sÃmiko hotÆ" 'ti rocesi. Sakuïasaæghà moraæ upasaækamitvà Ãhaæsu: "samma mora ayaæ rÃjadhÅtà ettakÃnaæ sakuïÃnaæ majjhe sÃmikaæ rocentÅ\<*<4>*>/ tayi ruciæ uppÃdesÅti". Moro "ajjÃpi tÃva me balaæ na passasÅti" atituÂÂhiyÃ\<*<5>*>/ hirottappaæ bhinditvà tÃva mahato sakuïasaæghassa majjhe pakkhe pasÃretvà naccituæ Ãrabhi, naccanto appaÂicchanno ahosi. SuvaïïahaæsarÃjà lajjito imassa n' eva ajjhattasamuÂÂhÃnà hiri atthi na bahiddhÃsamuÂÂhÃnaæ ottappaæ, nÃssa bhinnahirottappassa mama dhÅtaraæ dasÃmÅti" sakuïasaæghamajjhe imaæ gÃtham Ãha: @*>/ manu¤¤aæ rucirà ca piÂÂhi veÊuriyavaïïÆpanibhà ca gÅvà vyÃmamattÃni ca pekkhuïÃni, naccena te dhÅtaraæ no dadÃmÅti. || Ja_I:31 ||>@ Tattha rudam manu¤¤an ti, takÃrassa dakÃro kato, rudam manÃpaæ, vassitasaddo madhuro ti attho, rucirà ca piÂÂhÅti piÂÂhi\<*<7>*>/ pi te citrà c' eva sobhanà ca, veÊuriyavaïïÆpanibhà ti veÊuriyamaïivaïïasadisÃ, vyÃma- mattÃnÅti ekavyÃmapamÃïÃni, pekkhuïÃnÅti pi¤jÃni, naccena te dhÅ- taraæ no dadÃmÅti hirottappaæ bhinditvà naccitabhÃven' eva te evarÆpassa nillajjassa dhÅtaraæ no dadÃmÅti vatvà HaæsarÃjà tasmiæ yeva parisamajjhe attano bhÃginey- yahaæsapotakassa dhÅtaraæ adÃsi. Moro haæsapotikaæ ala- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv -kÃrÃnaæ, Cs -kÃra. 2 all three MSS. olokenti. 3 Ck -pekuïaæ, Cs -pekhunam. 4 all three MSS. rocenti. 5 Cv atuÂÂhiyÃ. 6 Ck Cs rudaæ. 7 Cs Cv piÂÂhÅ. >/ #<[page 208]># %<208 I. EkanipÃta. 4. KulÃvakavagga.>% bhitvà lajjitvà tato va uÂÂhahitvà palÃyi. HaæsarÃjÃpi attano vasanaÂÂhÃnam eva gato. Satthà "na bhikkhave idÃn' ev' esa hirottappaæ bhinditvà rata- nasÃsanà parihÅno, pubbe itthiratanapaÂilÃbhato pi parihÅno yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ sam- odhÃnesi: "Tadà moro bahubhaï¬iko ahosi, haæsarÃjà pana aham evÃ" 'ti. NaccajÃtakaæ. $<3. SammodamÃnajÃtaka.>$ SammodamÃnà ti. Idaæ Satthà Kapilavatthuæ upanis- sÃya nigrodhÃrÃme viharanto cumbaÂakalahaæ Ãrabbha kathesi. So KuïÃlajÃtake Ãvibhavissati. Tadà pana Satthà ¤Ãtake Ãmantetvà "mahÃrÃjÃno, ¤ÃtakÃnaæ a¤¤ama¤¤aæ viggaho nÃma na yutto, ti- racchÃnagatÃpi pubbe samaggakÃle paccÃmitte abhibhavitvà yadà vivÃdam Ãpannà tadà mahÃvinÃsaæ pattÃ" ti ¤ÃtirÃjakulehi ÃyÃcito atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto vaÂÂakayoniyaæ nibbattitvà anekavaÂÂaka- sahassaparivÃro ara¤¤e vasati. Tadà eko vaÂÂakaluddako tesaæ vasanaÂÂhÃnaæ gantvà vaÂÂakavassitaæ katvà tesaæ sanni- patitabhÃvaæ ¤atvà tesaæ upari jÃlaæ khipitvà pariyantesu maddanto sabbe ekato katvà pacchiæ pÆretvà gharaæ gantvà te\<*<1>*>/ vikkiïitvà tena mÆlena jÅvikaæ kappeti. Ath' ekadivasaæ Bodhisatto te vaÂÂake Ãha: "ayaæ sÃkuïiko\<*<2>*>/ amhÃkaæ ¤Ãtake vinÃsaæ pÃpeti, ahaæ ekaæ upÃyaæ jÃnÃmi yen' esa amhe gaïhituæ na sakkhissati, ito dÃni paÂÂhÃya etena\<*<3>*>/ tumhÃkaæ upari jÃle khittamatte ekeko ekekasmiæ jÃlakkhike sÅsaæ Âha- petvà jÃlaæ ukkhipitvà icchitaÂÂhÃnaæ haritvà ekasmiæ kaï- Âakagumbe pakkhipatha, evaæ sante tena tena ÂhÃnena palÃ- yissÃmÃ" 'ti. Te sabbe "sÃdhÆ" 'ti paÂisuïiæsu. Dutiyadivase upari jÃlaækhitte\<*<4>*>/ Bodhisattena vuttanayen' eva jÃlaæ ukkhi- \<-------------------------------------------------------------------------- 3 Cfr. J. R. A. S. December, 1870. 1 Cs ne. 2 Ck Cs sakuïako, Cv sakuïiko. 3 Cs ete. 4 so all three MSS. >/ #<[page 209]># %< 3. SammodamÃnajÃtaka. (33). 209>% pitvà ekasmiæ kaïÂakagumbe khipitvà sayaæ heÂÂhÃbhÃgena tato palÃyiæsu. SÃkuïikassa gumbato jÃlaæ mocentass' eva vikÃlo jÃto. So tucchahattho va\<*<1>*>/ agamÃsi. Punadivasato paÂÂhÃya pi vaÂÂakà tath' eva karonti. So pi yÃva suriyass' atthagamanà jÃlam eva mocento ki¤ci alabhitvà tucchahattho va gehaæ gacchati. Ath' assa bhariyà kujjhitvà "tvaæ divase divase tucchahattho Ãgacchasi, a¤¤am pi te bahi positab- baÂÂhÃnaæ atthi ma¤¤e" ti Ãha. SÃkuïiko "bhadde mama a¤¤aæ\<*<2>*>/ positabbaÂÂhÃnaæ n' atthi, api ca kho pana te vaÂÂakà samaggà hutvà caranti, mayà khittamattaæ jÃlaæ ÃdÃya kaï- Âakagumbe khipitvà gacchanti, na kho pana te sabbakÃlam eva sammodamÃnà viharissanti, tvaæ mà cintayi\<*<3>*>/, yadà te vivÃdam Ãpajjissanti tadà te sabbe vÃdÃya tava mukhaæ hÃsaya- mÃno ÃgacchissÃmÅti" vatvà bhariyÃya\<*<4>*>/ imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha yadà te vivadissantÅti yasmiæ kÃle te vaÂÂakà nÃnÃladdhikà nÃnÃgÃhà hutvà vivadissanti kalahaæ karissantÅti attho, tadà ehinti me vasan ti tasmiæ kÃle sabbe pi te mama vasaæ Ãgacchissanti, athÃhan te gahetvà tava mukhaæ hÃsayanto ÃgacchissÃmÅti bhariyaæ samassÃsesi. KatipÃhass' eva pana accayena eko vaÂÂako gocarabhÆ- miæ otaranto asallakkhetvà a¤¤assa sÅsaæ akkami\<*<5>*>/. Itaro "ko maæ sÅse akkamÅti" kujjhi. "Ahaæ asallakkhetvà akka- miæ, mà kujjhÅti" vutte pi ca kujjhi yeva. Te punappuna kathentà "tvam eva ma¤¤e jÃlaæ ukkhipasÅti" a¤¤ama¤¤aæ vivÃdaæ kariæsu. Tesu vivadantesu Bodhisatto cintesi: vivÃ- dake sotthibhÃvo nÃma n' atthi, idÃn' eva te jÃlaæ no uk- khipissanti, tato mahantaæ vinÃsaæ pÃpuïissanti, sÃkuïiko okÃsaæ labhissati, mayà imasmiæ ÂhÃne na sakkà vasitun" ti so attano parisaæ ÃdÃya a¤¤attha gato. SÃkuïiko pi kho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck omits va. 2 Cv mama¤¤aæ. 3 Cs cintayÅ. 4 Cs omits bhariyÃya. 5 Cs akkamÅ. >/ #<[page 210]># %<210 I. EkanipÃta. 4. KulÃvakavagga.>% katipÃhaccayena Ãgantvà vaÂÂakavassitaæ vassitvà tesaæ sanni- patitÃnaæ upari jÃlaæ pakkhipi. Ath' eko vaÂÂako "tuyhaæ kira jÃlaæ ukkhipantass' eva matthake lomÃni patitÃni, idÃni ukkhipÃ" 'ti Ãha. Aparo "tuyhaæ kira jÃlaæ ukkhipantass' eva dvÅsu pakkhesu pattÃni patitÃni, idÃni ukkhipÃ" 'ti Ãha. Iti tesaæ "tvaæ ukkhipÃ" 'ti vadantÃna¤\<*<1>*>/ ¤eva sÃkuïiko jÃlaæ ukkhipitvà sabbe va te ekato katvà pacchiæ pÆretvà bhariyaæ hÃsayamÃno gehaæ agamÃsi. Satthà "evaæ mahÃrÃja ¤ÃtakÃnaæ kalaho nÃma na yutto, kalaho vinÃsamÆlam eva hotÅti" imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà apaï¬itavaÂÂako Devadatto ahosi, paï¬itavaÂÂako pana aham evÃ"' ti. SammodamÃnajÃtakaæ. $<4. MacchajÃtaka.>$ Na maæ sÅtaæ na maæ uïhan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto purÃïadutiyikapalobhanaæ\<*<2>*>/ Ãrabbha kathesi. Tadà hi Satthà taæ bhikkhuæ "saccaæ kira tvaæ bhikkhu\<*<3>*>/ ukkaïÂhito" ti pucchi. "Saccaæ BhagavÃ" 'ti. "KenÃsi ukkaïÂhÃpito" ti. "Pu- rÃïadutiyikÃ\<*<2>*>/ me bhante madhurahattharasÃ, naæ jahituæ na sakko- mÅti". Atha naæ Satthà "bhikkhu, esà itthÅ\<*<4>*>/ tava anatthakÃrikÃ, pubbe pi tvaæ etaæ nissÃya maraïaæ pÃpuïato maæ Ãgamma maraïamutto" ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa purohito ahosi. Tadà kevaÂÂà nadiyaæ jÃlaæ khipiæsu. Ath' eko mahÃmaccho rativasena attano macchiyà saddhiæ kÅÊamÃno Ãgacchati. Tassa sà macchÅ\<*<5>*>/ purato gacchamÃnà jÃlagandhaæ ghÃyitvà jÃlaæ pariharamÃnà gatÃ. So pana kÃmagijjho lolamaccho jÃlakucchim eva pa- viÂÂho. KevaÂÂà tassa jÃlaæ paviÂÂhabhÃvaæ ¤atvà jÃlaæ ukkhipitvà macchaæ gahetvà amÃretvà va vÃlikapiÂÂhe\<*<6>*>/ khi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cs -naæ. 2 Ck Cs -dÆti-. 3 Ck Cs omit saccaæ kira tvaæ bhikkhu. 4 Cv itthi. 5 Cs macchi. 6 Cs vÃlina-. >/ #<[page 211]># %< 4. MacchajÃtaka. (34). 211>% pitvà "imaæ aÇgÃresu pacitvà khÃdissÃmÃ" 'ti aÇgÃre karonti sÆlaæ tacchenti. Maccho "etaæ\<*<1>*>/ aÇgÃratÃpanaæ\<*<2>*>/ và sÆlavedha- naæ và a¤¤aæ và pana dukkhaæ na maæ kilameti, yaæ pana sà macchi\<*<3>*>/ `a¤¤aæ so nÆna gato' ti mayi domanassaæ Ãpajjati tad eva maæ bÃdhatÅti" paridevamÃno imaæ gÃtham Ãha: @*>/ `a¤¤aæ so ratiyà gato' ti. || Ja_I:33 ||>@ Tattha na maæ sÅtaæ na maæ uïhan ti macchÃnaæ udakà nÅtaÂakÃle\<*<4>*>/ sÅtaæ hoti, tasmiæ vigate uïhaæ hoti, tadubhayaæ sandhÃya na maæ sÅtaæ na maæ uïhaæ bÃdhatÅti paridevati, yam\<*<5>*>/ pi taæ aÇgÃresu paccanamÆlakaæ dukkhaæ bhavissati tam pi sandhÃya na maæ uïhan ti paridevat' eva, na maæ jÃlas- miæ bÃdhanan ti yam pi me jÃlasmiæ bÃdhanaæ ahosi tam pi maæ na bÃdhesÅti paridevati, ya¤ ca man ti ÃdÅsu\<*<6>*>/ ayaæ piï¬attho: sà macchÅ mama jÃle patitassa imehi kevaÂÂehi gahitabhÃvaæ ajÃnantÅ\<*<7>*>/ maæ apassamÃna "so maccho idÃni a¤¤aæ macchiæ kÃmaratiyà gato\<*<8>*>/ bhavissatÅti" cinteti, taæ tassà domanassappattÃya cintanaæ maæ bÃdhatÅti vÃlikapiÂÂhe nipanno paridevati. Tasmiæ samaye purohito dÃsaparisaparivuto nahÃnatthÃya nadÅtÅraæ Ãgato. So pana sabbaruta¤¤u\<*<3>*>/ hoti. Ten' assa macchaparidevitaæ sutvà etad ahosi: "ayaæ maccho kilesa- paridevitaæ paridevati, evaæ Ãturacitto kho pan' esa mÅyamÃno niraye yeva nibbattissati, aham\<*<9>*>/ assa avassayo bhavissÃ- mÅti" kevaÂÂÃnaæ santikaæ gantvà "ambho tumhe amhÃ- kaæ ekadivasam pi vya¤janatthÃya macchaæ na dethÃ" 'ti Ãha. KevaÂÂà "kiæ vedetha sÃmi, tumhÃkaæ ruccanaka- macchaæ gaïhitvà gacchathÃ" 'ti Ãhaæsu. "AmhÃkaæ a¤¤ena kammaæ n' atthi, ima¤\<*<10>*>/ ¤eva dethÃ" 'ti. "Gaïhatha sÃmÅti". Bodhisatto taæ ubhohi hatthehi gahetvà nadÅtÅre nisÅditvà "ambho\<*<11>*>/ maccha, sace t' Ãhaæ ajja na passeyyaæ jÅvitakkha- yaæ pÃpuïeyyÃsi, idÃni ito paÂÂhÃya mà kilesavasiko\<*<12>*>/ ahosÅti" ovaditvà udake vissajjetvà nagaraæ pÃvisi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv ekaæ, Cs omits etaæ. 2 Cs aÇgÃre-. 3 so all three MSS. 4 Ck nihaÂa-, Cs nehaÂa-. 5 Ck yaæ. 6 Cv Ãdisu. 7 Ck Cs ajÃnanti. 8 Cv hato. 9 Ck Ãham, Cv amham. 10 Ck Cs ima¤. 11 Cv amho. 12 Cv -vasito. >/ #<[page 212]># %<212 I. EkanipÃta. 4. KulÃvakavagga.>% Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi. Sacca- pariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhÃsi. SatthÃpi anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà macchÅ\<*<1>*>/ purÃïa- dutiyikÃ\<*<2>*>/ ahosi, maccho ukkaïÂhitabhikkhu, purohito aham eva ahosin" ti. MacchajÃtakaæ. $<5. VaÂÂakajÃtaka.>$ Santi pakkhà ti. Idaæ Satthà Magadhesu cÃrikaæ cara- mÃno dÃvagginibbÃnaæ Ãrabbha kathesi. Ekasmiæ hi samaye Satthà Magadhesu cÃrikaæ caramÃno a¤¤atarasmiæ MagadhagÃmake piï¬Ãya caritvà pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂikkanto bhikkhugaïapari- vuto maggaæ paÂipajji. Tasmiæ samaye mahÃdÃvo uÂÂhahi. Purato ca pacchato ca bahÆ bhikkhÆ\<*<3>*>/. So pi kho aggi ekadhÆmo ekajÃlo hutvà avattharamÃno Ãgacchat' eva. Tatra eke\<*<4>*>/ puthujjanabhikkhÆ maraïabhayabhÅtà "paÂaggiæ dassÃma, tena da¬¬haÂÂhÃnaæ itaro aggi na ottharissatÅti\<*<5>*>/" araïÅ\<*<6>*>/ sahitaæ\<*<7>*>/ nÅharitvà aggiæ karonti. Apare Ãhaæsu: "Ãvuso, tumhe kin nÃma karotha, gaganamajjhe\<*<8>*>/ Âhitaæ candaæ pÃcÅnalokadhÃtuto uggacchantaæ sahassaraæsipatimaï¬itaæ suriyamaï¬alaæ\<*<9>*>/ velÃtÅre Âhità samuddaæ Sineruæ nissÃya Âhità Sineruæ apassantà viya sadevake loke aggapuggalaæ attanà saddhiæ gacchantam eva SammÃsambuddhaæ anoloketvà `paÂaggiæ demÃ' ti vadetha, Buddhabalaæ nÃma na jÃnÃtha, etha Satthu santikaæ gamis- sÃmÃ" 'ti purato ca pacchato ca gacchantà sabbe pi ekato hutvà Dasa- balassa santikaæ agamaæsu. Satthà mahÃbhikkhusaæghaparivÃro\<*<10>*>/ a¤¤atarasmiæ padese aÂÂhÃsi. DÃvaggi abhibhavanto viya viravanto Ãgacchati, Ãgantvà TathÃgatassa ÂhitaÂÂhÃnaæ\<*<11>*>/ patvà tassa padesassa samantà soÊasakarÅsamattaæ\<*<12>*>/ ÂhÃnaæ patto udake opilÃpitatiïukkÃ\<*<13>*>/ viya nibbÃyi, vibbedhato dvattiæsakarÅsamattaÂÂhÃnaæ avattharituæ nÃsakkhi. BhikkhÆ Satthu guïakathaæ\<*<14>*>/ Ãrabhiæsu: "aho BuddhÃnaæ guïaæ nÃma, ayaæ hi nÃma acetano aggi BuddhÃnaæ ÂhitaÂÂhÃnaæ avattharituæ na sakkoti, udake tiïukkà viya nibbÃyati, aho BuddhÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck macchi. 2 Ck -dÆ-. 3 Ck Cs bahu bhikkhu, Cv bahu bhikkhu corrected to bahÆ bhikkhÆ. 4 Ck Cv ete. 5 Ck ottarissatÅti. 6 Cv araïi. 7 Ck Cs sahita, Cv sahita corrected to sahitaæ. 8 Cs Cv gagaïa-. 9 Ck sÆriya-. 10 Cv -saÇgha-. 11 Cv -nam. 12 Ck Cs solasa-. 13 Cs -tinukkÃ. 14 Ck guïaækathaæ. >/ #<[page 213]># %< 5. VaÂÂakajÃtaka. (35). 213>% naæ ÃnubhÃvo nÃmÃ" 'ti. Satthà tesaæ kathaæ sutvà "na bhikkhave idaæ etarahi mayhaæ balaæ, yaæ imaæ bhÆmippadesaæ patvà esa aggo nibbÃyati idaæ pana mayhaæ porÃïakasaccabalaæ, imasmiæ hi padese sakalam pi imaæ kappaæ aggi na jalissati, kappaÂÂhiya- pÃÂihÃriyaæ nÃm' etan" ti Ãha. AthÃyasmà ùnando Satthu nisÅ- danatthÃya catuggaïaæ saæghÃÂiæ pa¤¤Ãpesi. NisÅdi SatthÃ. Pal- laækaæ ÃbhujitvÃ\<*<1>*>/ bhikkhusaægho pi TathÃgataæ vanditvà parivÃ- retvà nisÅdi. Atha Satthà "idaæ tÃva bhante amhÃkaæ pÃkaÂaæ, atÅtaæ paÂicchannaæ, taæ no pÃkaÂaæ karothÃ" 'ti bhikkhÆhi ÃyÃcito atÅtaæ Ãhari: AtÅte MagadharaÂÂhe tasmiæ yeva padese Bodhi- satto vaÂÂakayoniyaæ paÂisandhiæ gahetvà mÃtu kucchito jÃto aï¬ako sampadÃletvà nikkhantakÃle mahÃbheï¬ukappamÃïo vaÂÂakapotako ahosi. Atha naæ mÃtÃpitaro kulÃvake nipajjÃ- petvà mukhatuï¬akena gocaraæ Ãharitvà posenti. Tassa pakkhe pasÃretvà ÃkÃsagamanabalaæ và pÃde ukkhipitvà thale gamana- balaæ và n' atthi. Ta¤ ca padesaæ saævacchare saævacchare dÃvaggi gaïhÃti. So tasmim\<*<2>*>/ pi samaye mahÃravaæ ravanto taæ padesaæ gaïhi. Sakuïasaæghà attano attano kulÃvakehi nikkhamitvà maraïabhayabhÅtà viravantà palÃyanti. Bodhi- sattassa pi mÃtÃpitaro maraïabhayabhÅtà Bodhisattaæ cha¬¬etvà palÃyiæsu. Bodhisatto kulÃvake nipannako va gÅvaæ ukkhipitvà avattharitvà Ãgacchantaæ aggiæ disvà cintesi: "sace mayhaæ pakkhe pasÃretvà ÃkÃsena gamanabalaæ bhaveyya uppatitvà a¤¤attha gaccheyyaæ, sace pÃde ukkhipitvà gamanabalaæ bhaveyya pÃdavÃrena a¤¤attha gaccheyyaæ, mÃtÃpitaro pi kho me maraïabhayabhÅtà maæ ekakaæ pahÃya attÃnaæ parittÃ- yantà palÃtÃ, idÃni me a¤¤aæ paÂisaraïaæ n' atthi, attÃïo\<*<3>*>/ 'mhi asaraïo, kin nu kho ajja mayà kÃtuæ vaÂÂatÅti". Ath' assa etad ahosi: "imasmiæ loke sÅlaguïo nÃma atthi, sacca- guïo nÃma atthi, atÅte pÃramiyo pÆretvà bodhitale nisÅditvà abhisambuddhà sÅlasamÃdhipa¤¤Ãvimuttivimutti¤Ãïadassanasam- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Ãbhu¤jitvÃ. 2 Ck Cs tasmiæ. 3 all three MSS. attÃno. >/ #<[page 214]># %<214 I. EkanipÃta. 4. KulÃvakavagga.>% pannà saccÃnuddayakÃru¤¤akhantisamannÃgatà sabbasattesu samapavattamettabhÃvanà sabba¤¤u-Buddhà nÃma atthi, tehi ca paÂividdhà dhammaguïà nÃma atthi, mayhaæ cÃpi ekaæ\<*<1>*>/ saccaæ atthi, saævijjamÃno eko sabhÃvadhammo pa¤¤Ãyati, tasmà atÅte Buddhe c' eva tehi paÂividdhaguïe ca Ãvajjitvà mayi vijjamÃnaæ saccasabhÃvadhammaæ gahetvà saccakiriyaæ katvà aggiæ paÂikkamÃpetvà ajja mayà attano c' eva sesasa- kuïÃna¤ ca sotthibhÃvaæ kÃtuæ vaÂÂatÅti". Tena vuttaæ: Atthi loke sÅlaguïo, saccaæ soceyy' anuddayÃ, tena saccena kÃhÃmi saccakiriyam anuttamaæ. ùvajjitvà dhammabalaæ saritvà pubbake Jine saccabalam apassÃya saccakiriyaæ akÃs' ahan ti. Atha Bodhisatto atÅte parinibbutÃnaæ BuddhÃnaæ guïe Ãvajjitvà attani vijjamÃnaæ saccasabhÃvaæ Ãrabbha saccakiriyaæ karonto imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha santi pakkhà apatanà ti mayhaæ pakkhà nÃma atthi upa- labbhanti, na ca kho sakkà etehi uppatituæ ÃkÃsena gantun ti apatanÃ, santi pÃdà ava¤canà ti pÃdÃpi me atthi tehi pana va¤cituæ pÃdacÃragamanena gantuæ na sakkà ti ava¤canÃ, mÃtÃpità ca nikkhantà ti ye ca maæ a¤¤attha neyyuæ te pi maraïabhayena mÃtÃpitaro nikkhantÃ, jÃtavedà ti aggiæ Ãlapati, so hi jÃto vediyati pa¤¤Ãyati, tasmà jÃtavedo ti vuccati, paÂikkamà ti paÂigaccha nivattà 'ti jÃtavedaæ ÃïÃpeti\<*<2>*>/. Iti MahÃsatto sace mayhaæ pakkhÃnaæ atthibhÃvo c' eva te ca pasÃretvà ÃkÃse apatanabhÃvo saccaæ pÃdÃnaæ atthibhÃvo te ca ukkhipitvà ava¤canabhÃvo mÃtÃpitunnaæ maæ kulÃvake yeva cha¬¬etvà palÃtabhÃvo ca sacco sabhÃvabhÆto yeva, jÃtaveda etena saccena tvaæ ito paÂikkamà ti kulÃvake nipanno yeva saccakiriyaæ akÃsi. Tassa\<*<3>*>/ saha saccakiriyÃya soÊasakarÅsamatte\<*<4>*>/ ÂhÃne jÃta- vedo paÂikkami, paÂikkamanto ca na-jjhÃpayamÃno va\<*<5>*>/ ara¤- ¤aæ gato, udake pana opilÃpità ukkà viya tatth' eva nibbÃyi. Tena vuttaæ: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv eka. 2 Cs Cv ÃnÃpeti. 3 Ck Cv nassa. 4 Ck -matta. 5 Cv ca. >/ #<[page 215]># %< 6. SakuïajÃtaka. (36). 215>% Saha saccakate mayhaæ mahà pajjalÅ sikhÅ\<*<1>*>/, vajjesi soÊasa karÅsÃni udakaæ patvà yathà sikhÅti. Tam pan' etaæ ÂhÃnaæ sakale pi imasmiæ kappe agginà ana- bhibhavanÅyattà kappaÂÂhiyapÃÂihÃriyaæ nÃma jÃtaæ. Evaæ Bo- dhisatto saccakiriyaæ katvà jÅvitapariyosÃne yathÃkammaæ gato. Satthà "na bhikkhave imassa vanassa agginà anajjhottharaïaæ etarahi mayhaæ balaæ, porÃïaæ pan' etaæ vaÂÂakapotakakÃle mayham eva saccabalan" ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne keci sotÃpannà ahesuæ, keci sakadÃgÃmino keci anÃgÃmino ahesuæ, keci arahattaæ pattà ti. SatthÃpi anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà mÃtÃpitaro etarahi mÃtÃpitaro va\<*<2>*>/ ahesuæ, vaÂÂakarÃjà pana aham evÃ" 'ti. VaÂÂakajÃtakaæ. $<6. SakuïajÃtaka.>$ Yaæ\<*<3>*>/ nissità ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto da¬- ¬hapaïïasÃlaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Eko kira bhikkhu Satthu santike kammaÂÂhÃnaæ gahetvà Jetavanato nikkhamma Ko- salesu ekaæ paccantagÃmaæ upanissÃya ekasmiæ ara¤¤e senÃsane vasati. Ath' assa paÂhamamÃse yeva païïasÃlà ¬ayhittha. So "païïasÃlà me da¬¬hÃ, dukkhaæ vasÃmÅti" manussÃnaæ Ãcikkhi. Manussà "idÃni no khettaæ parisukkhaæ, kedÃre pÃyetvà karissÃma, tasmiæ pÃyite bÅjaæ vapitvà bÅje vutte\<*<4>*>/ vatiæ katvà vatiyà katÃya ni¬¬Ãyitvà lÃyitvà madditvÃ" ti evaæ\<*<5>*>/ taæ taæ kammaæ apadisantà yeva temÃsaæ vÅtinÃmesuæ. So bhikkhu temÃsaæ abbhokÃse dukkhaæ vasanto kammaÂÂhÃnaæ va¬¬hetvà visesaæ nibbattetuæ nÃsakkhi, pavÃretvà pana Satthu santikaæ gantvà vanditvà ekamante nisÅdi. Satthà tena saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà "kiæ bhikkhu sukhena vassaæ vuttho si, kammaÂÂhÃnan te matthakaæ pattan" ti pucchi. So taæ pavattiæ Ãcikkhitvà "senÃsanasappÃyassa me abhÃvena kam- maÂÂhÃnaæ matthakaæ na pattan" ti Ãha. Satthà "pubbe bhikkhu tiracchÃnagatÃpi attano sappÃyÃsappÃyaæ jÃniæsu, tvaæ kasmà na a¤¤ÃsÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all three MSS. 2 Cv ca. 3 Ck yan. 4 Cs vutthe, Cv vunte. 5 Cv evan. >/ #<[page 216]># %<216 I. EkanipÃta. 4. KulÃvakavagga.>% AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto sakuïayoniyaæ nibbattitvà sakuïasaæghapari- vuto ara¤¤Ãyatane sÃkhÃviÂapasampannaæ mahÃrukkhaæ nissÃya vasati. Ath' ekadivasaæ tassa rukkhassa sÃkhÃsu a¤¤ama¤¤aæ ghaæsantÅsu cuïïaæ patati. DhÆmo uÂÂhÃti. Taæ disvà Bo- dhisatto cintesi: "imà dve sÃkhà evaæ ghaæsamÃnà aggiæ vissajjessanti, so patitvà purÃïapaïïÃni gaïhissati, tato paÂÂhÃya imam pi rukkhaæ jhÃpessati\<*<1>*>/, na sakkà idha amhehi vasituæ, ito palÃyitvà a¤¤attha gantuæ vaÂÂatÅti" so sakuïa- saæghassa imaæ gÃtham Ãha: @*>/ vihaægamà sv-Ãyaæ aggiæ pamu¤cati, disà bhajatha vakkaægÃ, jÃtaæ saraïato bhayan ti. || Ja_I:35 ||>@ Tattha jagatiruhan\<*<3>*>/ ti, jagati vuccati paÂhavi,tattha jÃtattà rukkho jaga- tiruho ti vuccati, vihaægamà ti vihaæ vuccati ÃkÃsaæ, tattha gamanato pakkhÅ vihaægamà ti vuccanti, disà bhajathà ti imaæ rukkhaæ mu¤citvà a¤¤ato palÃyantà catasso disà bhajatha, vakkaægà ti sakuïe Ãlapati, te hi uttamaægaæ galaæ\<*<4>*>/ kadÃci kadÃci vakkaæ\<*<5>*>/ karonti, tasmà vakkaægà ti vuccanti, vaækà và tesaæ ubhosu passesu pakkhà jÃtà ti pi vakkaægÃ, jÃtaæ saraïato bhayan ti amhÃkaæ avassayarukkhato yeva bhayaæ nibbattaæ, etha a¤¤attha gacchÃmà ti. Bodhisattassa vacanakarà paï¬ità sakuïà tena saddhiæ ekappahÃren' eva uppatitvà a¤¤attha gatÃ, ye pana apaï¬ità te "evamevaæ esa bindumatte udake kumbhÅle passatÅti" tassa vacanaæ agahetvà tatth' eva vasiæsu. Tato nacirass' eva Bodhisattena cintitÃkÃren' eva aggi nibbattitvà naæ rukkhaæ aggahesi. DhÆme ca jÃlÃsu ca uÂÂhitÃsu dhÆmandhà sakuïà a¤¤attha gantuæ nÃsakkhiæsu, aggimhi patitvà patitvà vinÃsaæ pÃpuïiæsu. Satthà "evaæ bhikkhu pubbe tiracchÃnagatÃpi rukkhagge vasantà attano sappÃyÃsappÃyaæ jÃnanti, tvaæ kasmà na a¤¤ÃsÅti" \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cv jhÃpessasi, Cs pessati. 2 Cv -rÆhaæ. Is jagatiruhaæ an interpolation? 3 Cv -rÆhan. 4 Ck Cs uttamaægalaæ. 5 Cv vaækaæ. >/ #<[page 217]># %< 7. TittirajÃtaka. (37). 217>% imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne so bhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhito. SatthÃpi anusandhiæ ghaÂetvà jÃta- kaæ samodhÃnesi: "Tadà Bodhisattassa vacanakarà sakuïà Buddha- parisà ahesuæ, paï¬itasakuïo pana aham evÃ" 'ti. SakuïajÃtakaæ. $<7. TittirajÃtaka.>$ Ye vaddham apacÃyantÅti, Idaæ Satthà SÃvatthiæ\<*<1>*>/ gacchanto SÃriputtatherassa senÃsanapaÂibÃhanaæ\<*<2>*>/ Ãrab- bha kathesi. AnÃthapiï¬ikena hi vihÃraæ kÃretvà dÆte pesite Satthà RÃjagahà nikkhamma VesÃliæ patvà tattha yathÃbhirantaæ viharitvà "SÃvatthiæ gamissÃmÅti" maggaæ paÂipajji. Tena ca samayena ChabbaggikÃnaæ antevÃsikà purato gantvà therÃnaæ senÃsanesu agahitesv-eva "idaæ senÃsanaæ amhÃkaæ upajjhÃyassa idaæ Ãcari- yassa idaæ amhÃkam eva bhavissatÅti" senÃsanÃni palibuddhanti. Pacchà Ãgatà therà senÃsanÃni na labhanti. SÃriputtatherassÃpi antevÃsikà therassa senÃsanaæ pariyesantà na labhiæsu. Thero senÃ- sanaæ alabhanto Satthu senÃsanassa avidÆre ekasmiæ rukkhamÆle nisajjÃya caækamena\<*<3>*>/ ca vÅtinÃmesi. Satthà paccÆsasamaye nikkhamitvà ukkÃsi. Thero pi ukkÃsi. "Ko eso" ti. "Ahaæ bhante SÃriputto" ti. "SÃriputta imÃya velÃya idha kiæ karosÅti". So taæ pavattiæ Ãrocesi. Satthà therassa vacanaæ sutvà "idÃni tÃva mayi jÅvante yeva bhikkhÆ a¤¤ama¤¤aæ agÃravà appatissÃ, parinibbute nu kho kiæ karissantÅti" Ãvajjantassa dhammasaævego udapÃdi. So pabhÃ- tÃya rattiyà bhikkhusaæghaæ sannipÃtÃpetvà bhikkhÆ pucchi: "saccaæ kira bhikkhave Chabbaggiyà purato purato gantvà therÃnaæ bhikkhÆ- naæ senÃsanaæ paÂibÃhantÅti". "Saccaæ BhagavÃ" 'ti. Tato chab- baggiye garahitvà dhammakathaæ kathetvà bhikkhÆ Ãmantesi: "ko nu kho bhikkhave aggÃsanaæ aggodakaæ aggapiï¬aæ arahatÅti". Ekacce "khattiyakulà pabbajito" ti Ãhaæsu, ekacce "brÃhmaïakulà gahapatikulà pabbajito" ti, apare "vinayadharo dhammakathiko paÂha- massa jhÃnassa lÃbhÅ\<*<4>*>/ dutiyassa tatiyassa catutthassa jhÃnassa lÃ- bhÅti", apare "sotÃpanno sakadÃgÃmÅ\<*<5>*>/ anÃgÃmÅ\<*<6>*>/ arahà tevijjo chaÊa- bhi¤¤o" ti Ãhaæsu. Evaæ tehi bhikkhÆhi attano attano rucivasena aggÃsanÃdirahÃnaæ\<*<7>*>/ kathitakÃle\<*<8>*>/ Satthà Ãha: "na hi bhikkhave \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs sÃvatthiyaæ. 2 Ck senÃsanaæ-. 3 Cv caÇkamena. 4 Ck lÃbhi. 5 Cs Cv -gÃmi. 6 all three MSS. anÃgÃmi. 7 so all three MSS. 8 Ck karita-. >/ #<[page 218]># %<218 I. EkanipÃta. 4. KulÃvakavagga.>% mayhaæ sÃsane aggÃsanÃdÅni patvà khattiyakulÃ\<*<1>*>/ pabbajito pamÃïaæ, na brÃhmaïakulà na gahapatikulà pabbajito na vinayadharo na suttan- tiko nÃbhidhammiko na paÂhamajjhÃnÃdilÃbhino na sotÃpannÃdayo pamÃïaæ, atha kho bhikkhave imasmiæ sÃsane yathÃbu¬¬haæ\<*<2>*>/ abhivÃdanapaccuÂÂhÃnaæ a¤jalikammaæ sÃmÅcikammaæ kÃtabbaæ, aggÃsanaæ aggodakaæ aggapiï¬o laddhabbo, idam ettha pamÃïaæ, tasmà bu¬¬hataro bhikkhu etesaæ anucchaviko, idÃni kho pana bhikkhave SÃriputto mayhaæ aggasÃvako anudhammacakkaæ pa- vattako mamÃnantaraæ senÃsanaæ laddhuæ arahati, so imaæ rattiæ senÃsanaæ alabhanto rukkhamÆle vÅtinÃmesi, tumhe idÃn' eva evaæ agÃravà appatissà gacchante gacchante kÃle kin ti katvà viharissathÃ" 'ti. Atha nesaæ ovÃdadÃnatthÃya "pubbe bhikkhave tiracchÃna- gatÃpi `na kho pan' etaæ amhÃkaæ patirÆpaæ yaæ mayaæ a¤¤a- ma¤¤aæ agÃravà appatissà asabhÃgavuttino vihareyyÃma, amhesu mahallakataraæ jÃnitvà tassa abhivÃdanÃdÅni karissÃmÃ' 'ti sÃdhukaæ vÅmaæsitvà `ayaæ no mahallako' ti ¤atvà tassa abhivÃdanÃdÅni katvà devapathaæ pÆrayamÃnà gatÃ" ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte Himavantapasse ekaæ mahÃnigrodhaæ upanis- sÃya tayo sahÃyà vihariæsu: tittiro makkaÂo hatthÅti. Te a¤¤ama¤¤aæ agÃravà appatissà asabhÃgavuttino ahesuæ. Atha nesaæ etad ahosi: "na yuttaæ amhÃkaæ evaæ viharituæ, yan nÆna mayaæ yo no mahallakataro tassa abhivÃdanÃdÅni karontà vihareyyÃmÃ" 'ti. "Ko pana no mahallakataro" ti cintetvà ekadivasaæ "atth' eso upÃyo" ti tayo pi janà nigrodhamÆle nisÅditvà tittiro ca makkaÂo ca hatthiæ pucchiæsu: "samma hatthi tvaæ imaæ nigrodharukkhaæ kÅvappamÃïakÃlato paÂ- ÂhÃya jÃnÃsÅti". So Ãha: "samma\<*<3>*>/ ahaæ\<*<4>*>/ taruïapotakakÃle imaæ nigrodhagacchaæ antarasatthÅsu katvà gacchÃmi, anta- taritvÃ\<*<5>*>/ ÂhitakÃle ca pana me etassa aggasÃkhà nÃbhiæ ghaÂ- Âeti, ev' Ãhaæ\<*<6>*>/ imaæ gacchakÃlato paÂÂhÃya jÃnÃmÅti". Puna ubho janà purimanayen' eva makkaÂaæ pucchiæsu. So Ãha: "ahaæ samma makkaÂacchÃpako samÃno bhÆmiyaæ nisÅditvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv -kula. 2 Cs -vu¬¬haæ. 3 Cv sammÃ, Ck sammà corrected to samma. 4 Ck ahan. 5 so all three MSS. 6 all three MSS. evÃha. >/ #<[page 219]># %< 7. TittirajÃtaka. (37). 219>% gÅvaæ anukkhipitvà va imassa nigrodhapotakassa aggaækure khÃdÃmi, evam ahaæ imaæ khuddakakÃlato paÂÂhÃya jÃnÃmÅti". Atha itare ubho purimanayen' eva tittiraæ pucchiæsu. So Ãha: "samma pubbe asukasmiæ nÃma ÂhÃne mahÃnigrodha- rukkho ahosi, ahaæ tassa phalÃni khÃditvà etasmiæ ÂhÃne vaccaæ pÃtesiæ, tato esa rukkho jÃto, ev' Ãhaæ\<*<1>*>/ imaæ ajÃ- takÃlato paÂÂhÃya jÃnÃmi, tasmà ahaæ tumhehi jÃtiyà mahalla- kataro" ti. Evaæ vutte makaÂo ca hatthÅ ca tittirapaï¬itaæ Ãhaæsu: "samma, tvaæ amhehi mahallakataro, ito paÂÂhÃya mayaæ tava sakkÃragarukÃramÃnanavandanapÆjanÃni c' eva abhivÃdanapaccuÂÂhÃnäjalikammasÃmÅcikammÃni ca karissÃma, ovÃde ca te ÂhassÃma, tvaæ pana ito paÂÂhÃya amhÃkaæ ovÃdÃnusÃsanÅyaæ\<*<2>*>/ dadeyyÃsi". Tato paÂÂhÃya tittiro tesaæ ovÃdaæ adÃsi\<*<3>*>/, sÅlesu patiÂÂhÃpesi, sayam pi sÅlÃni samÃdiyi. Te tayo pi janà pa¤casÅlesu patiÂÂhÃya a¤¤ama¤¤aæ sagÃra- và sappatissà sabhÃgavuttino hutvà jÅvitapariyosÃne devaloka- parÃyanÃ\<*<4>*>/ ahesuæ. "Tesaæ tiïïaæ samÃdÃnaæ tittiriyabrahmacariyan nÃma ahosi, te hi nÃma bhikkhave tiracchÃnagatà a¤¤ama¤¤aæ\<*<5>*>/ sagÃravà sappatissà vihariæsu, tumhe evaæ svÃkkhÃte dhammavinaye pabbajitvà kasmà a¤¤ama¤¤aæ agÃravà appatissà viharatha, anujÃnÃmi bhikkhave ito paÂÂhÃya tumhÃkaæ yathÃbu¬¬haæ abhivÃdanapaccuÂÂhÃnaæ a¤jali- kammaæ\<*<6>*>/ sÃmÅcikammaæ yathÃbu¬¬haæ aggÃsanaæ aggodakaæ agga- piï¬aæ ito paÂÂhÃya ca navakatarena bu¬¬hataro senÃsanena na paÂi- bÃhitabbo, yo paÂibÃheyya Ãpatti dukkaÂassÃ\<*<7>*>/" ti. Evaæ Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà abhisambuddho hutvà imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha ye vaddham apacÃyantÅti jÃtivaddho vayovaddho guïavaddho ti tayo vaddhÃ, tesu jÃtisampanno jÃtivaddho nÃma, vaye Âhito vayovaddho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cv evÃha. 2 Cv -niyaæ. 3 Ck adÃsÅ. 4 Ck devaloke. 5 Cv a¤¤ama¤¤a. 6 Cv -kamma. 7 Ck dukkaÂakassÃ. >/ #<[page 220]># %<220 I. EkanipÃta. 4. KulÃvakavagga.>% nÃma, guïasampanno guïavaddho nÃma, tesu guïasampanno vayovaddho imas- miæ ÂhÃne vaddho ti adhippeto, apacÃyantÅti jeÂÂhÃpacÃyikakammena pÆjenti, dhammassa kovidà ti jeÂÂhÃpacÃyanadhammassa kovidà ti kusalÃ, diÂÂhe va dhamme ti imasmiæ yeva attabhÃve, pÃsaæsà ti pasaæsÃrahÃ, sam- parÃye ca suggatÅti samparetabbe imaæ lokaæ hitvà gantabbe paraloke pi tesaæ sugati yeva hotÅti; ayam pan' ettha piï¬attho: bhikkhave khattiyà và hontu brÃhmaïà và vessà và suddà và gahaÂÂhà và pabbajità và tiracchÃnagatà và ye keci sattà jeÂÂhÃpacitikamme chekà kusalà guïasampannÃnaæ vayo- vuddhÃnaæ apacitiæ karonti te imasmi¤\<*<1>*>/ ca attabhÃve jeÂÂhÃpacitikÃrakà ti pasaæsaæ vaïïanaæ thomanaæ labhanti kÃyassa ca bhedà sagge nibbattantÅti. Evaæ Satthà jeÂÂhÃpacitikammassa guïaæ kathetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà hatthinÃgo MoggallÃno ahosi, makkaÂo SÃriputto, tittirapaï¬ito pana aham evÃ" 'ti. TittirajÃtakaæ. $<8. BakajÃtaka.>$ NÃccanta nikatippa¤¤o ti. Idaæ Satthà Jetavane viha- ranto cÅvarava¬¬hakaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Eko kira jetavanavÃsiko bhikkhu yaæ ki¤ci cÅvare kattabbaæ chedanaghaÂÂana- vicÃraïasibbanÃdikaæ\<*<2>*>/ kammaæ tattha sukusalo. So tÃya kusalatÃya cÅvaraæ va¬¬heti, tasmà cÅvarava¬¬hako t' eva pa¤¤Ãyittha. Kiæ pan' esa karotÅti jiïïapilotikÃsu hatthakammaæ dassetvà suphassitaæ\<*<3>*>/ manÃpaæ cÅvaraæ katvà rajanapariyosÃne piÂÂhodakena ra¤jitvà saæ- khena ghaæsitvÃ\<*<4>*>/ ujjalaæ manu¤¤aæ katvà nikkhipati\<*<5>*>/. CÅvara- kammaæ kÃtuæ ajÃnantà bhikkhÆ ahate sÃÂake gahetvà tassa san- tikaæ Ãgantvà "mayaæ cÅvaraæ kÃtuæ na jÃnÃma, cÅvaraæ no katvà dethÃ" 'ti vadanti. So "cÅvaraæ Ãvuso kayiramÃnaæ cirena niÂÂhÃti, mayà katacÅvaram eva atthi, ime sÃÂake Âhapetvà gaïhitvà gacchathÃ" 'ti nÅharitvà dasseti\<*<6>*>/. Te tassa vaïïasampattiæ yeva disvà antaraæ ajÃnantà thiran ti sa¤¤Ãya ahatasÃÂake cÅvarava¬¬hakassa datvà gaïhitvà gacchanti. Tan tehi thokaæ kiliÂÂhakÃle uïhodakena dho- viyamÃnaæ attano pakatiæ dassesi, tattha tattha jiïïaÂÂhÃnaæ pa¤¤Ãyati. Te vippaÂisÃrino honti. Evaæ ÃgatÃgate pilotikÃhi va¤cento so bhikkhu sabbattha pÃkaÂo jÃto. Yathà c' esa Jetavane tathà a¤¤atarasmiæ gÃmake pi eko cÅvarava¬¬hako lokaæ va¤ceti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck imasmiæ. 2 Ck Cv -vicÃrana-. 3 Ck Cs supassitaæ. 4 Cv ghasitvÃ. 5 Ck nikkhapatÅ, Cs nikkhipatÅ. 6 Ck Cv dassesÅti, Cs dassesÅti corrected to dasseti. >/ #<[page 221]># %< 8. BakajÃtaka. (38). 221>% Tassa sambhattÃ\<*<1>*>/ bhikkhÆ "bhante Jetavane kira eko cÅvarava¬¬hako evaæ lokaæ va¤cetÅti" Ãrocayiæsu. Ath' assa etad ahosi: "hand' ahan taæ nagaravÃsikaæ va¤cemÅti" pilotikacÅvaraæ atimanÃpaæ katvà surattaæ ra¤jitvÃ\<*<2>*>/ taæ pÃrupitvà Jetavanaæ agamÃsi. Itaro taæ disvà va lobhaæ uppÃdetvà "bhante imaæ cÅvaraæ tumhehi katan" ti pucchi. "ùma Ãvuso" ti. "Bhante, imaæ cÅvaraæ mayhaæ detha, tumhe a¤¤aæ labhissathÃ" 'ti. "ùvuso, mayaæ gÃmavÃsikà dullabha- paccayÃ, im' Ãhaæ tuyhaæ datvà attanà kiæ pÃrupissÃmÅti". "Bhante, mama santike ahatasÃÂakà atthi, te gahetvà tumhÃkaæ cÅvaraæ karothÃ" 'ti. "ùvuso, mayà ettha hatthakammaæ dassitaæ, tayi pana evaæ vadante kiæ sakkà kÃtuæ, gaïhÃhi nan" ti tassa pilotika- cÅvaraæ datvà ahatasÃÂake ÃdÃya taæ va¤cetvà pakkÃmi. Jetavana- vÃsiko pi taæ cÅvaraæ pÃrupitvà katipÃhaccayena uïhodakena dhovanto jiïïapilotikaæ disvà lajjito. "GÃmavÃsicÅvarava¬¬hakena kira Jetavana- vÃsiko va¤cito" ti tassa va¤citabhÃvo saæghamajjhe pÃkaÂo jÃto. Ath' ekadivasaæ bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ taæ kathaæ kathentà nisÅdiæsu. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchi. Te tam atthaæ Ãrocesuæ. Satthà "na bhikkhave jetavanavÃsicÅvarava¬¬hako\<*<3>*>/ idÃn' eva a¤¤e va¤ceti, pubbe pi va¤ceti yeva, na gÃmavÃsikenÃpi idÃn' eva esa jetavanavÃsicÅvara- va¬¬hako va¤cito, pubbe pi va¤cito yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte ekasmiæ ara¤¤Ãyatane Bodhisatto a¤¤ataraæ padumasaraæ nissÃya Âhite rukkhe rukkhadevatà hutvà nibbatti. Tadà a¤¤atarasmiæ nÃtimahante sare nidÃghasamaye udakaæ mandaæ ahosi, bahÆ c' ettha macchà honti. Ath' eko bako te macche disvà "eken' upÃyena ime macche va¤- cetvà khÃdissÃmÅti" gantvà udakapariyante cintento nisÅdi. Atha taæ macchà disvà "kim ayya cintento nisinno sÅti" pucchiæsu. "TumhÃkaæ cintento nisinno 'mhÅti". "AmhÃkaæ kiæ cintesi ayyÃ" 'ti. "Imasmiæ sare udakaæ parittaæ gocaro ca mando nidÃgho ca mahanto, `idÃn' ime macchà kiæ nÃma karissantÅti' tumhÃkaæ cintento nisinno 'mhÅti". "Atha kiæ karoma ayyÃ" 'ti. "Tumhe sace mayhaæ vacanaæ ka- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv sampattÃ. 2 Cs Cv rajitvÃ. 3 Ck Cs -vÃsÅ-. >/ #<[page 222]># %<222 I. EkanipÃta. 4. KulÃvakavagga.>% reyyÃtha ahaæ vo ekekaæ mukhatuï¬akena gahetvà etaæ pa¤cavaïïapadumasa¤channaæ\<*<1>*>/ mahÃsaraæ netvà vissajjeyyan" ti. "Ayya, paÂhamakappikato paÂÂhÃya macchÃnaæ cintanaka- bako nÃma n' atthi, tvaæ amhesu ekekaæ khÃditukÃmo sÅti". "NÃhaæ tumhe mayhaæ saddahante khÃdissÃmi, sace pana sarassa atthibhÃvaæ mayhaæ na saddahatha ekaæ macchaæ mayà saddhiæ saraæ passituæ pesethÃ" 'ti. Macchà tassa saddahitvà "ayaæ jale pi thale pi samattho" ti ekaæ kÃïa- mahÃmacchaæ adaæsu. "Imaæ gahetvà gacchathÃ" 'ti. So taæ gahetvà netvà sare vissajjetvà sabbaæ saraæ dassetvà puna Ãnetvà tesaæ macchÃnaæ santike vissajjesi. So tesaæ macchÃnaæ sarassa sampattiæ vaïïesi. Te tassa kathaæ sutvà gantukÃmà hutvà "sÃdhu ayya amhe gaïhitvà gacchÃhÅti" Ãhaæsu. Bako paÂhaman taæ kÃïamahÃmaccham eva gahetvà saratÅtaæ netvà saraæ dassetvà saratÅre jÃte varaïarukkhe nilÅyitvà taæ viÂapantare pakkhipitvà tuï¬ena vijjhanto jÅvi- takkhayaæ pÃpetvà maæsaæ khÃditvà kaïÂake\<*<2>*>/ rukkhamÆle pÃpetvÃ\<*<3>*>/ puna gantvà "vissaÂÂho me so maccho, a¤¤o ÃgacchatÆ" 'ti eten' upÃyena ekekaæ gahetvà sabbamacchake khÃditvà puna Ãgato ekamaccham pi nÃddasa. Eko pan' ettha kakkaÂako avasiÂÂho. Bako tam pi khÃditukÃmo hutvà "bho kakkaÂaka, mayà sabbe te macchà netvà padumasa¤channe\<*<4>*>/ mahÃsare vissajjitÃ, ehi tvam pi nessÃmÅti". "Maæ gahetvà gacchanto kathaæ gaïhissasÅti". "Dasitvà ganhissÃmÅti". "Tvaæ evaæ gahetvà gacchanto maæ pÃtessasi, nÃhan tayà saddhiæ ga- missÃmÅti". "Mà bhÃyi, ahan taæ sugahitaæ\<*<5>*>/ gahetvà gamissÃ- mÅti". KakkaÂako cintesi: "imassa macche netvà sare vissaj- janaæ nÃma n' atthi, sace pana maæ sare vissajjessati icc-e- taæ kusalaæ, noce vissajjessati gÅvam assa chinditvà jÅvitaæ harissÃmÅti". Atha naæ evam Ãha: "samma baka, na kho tvaæ sugahitaæ\<*<5>*>/ gahetuæ sakkhissasi, amhÃkaæ pana gahaïaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs -saæchannaæ. 2 Ck kaïÂhake. 3 Cv pÃtetvÃ. 4 Cs -saæchanne. 5 so all three MSS. >/ #<[page 223]># %< 8. BakajÃtaka. (38). 223>% sugahaïaæ, sac' Ãhaæ aÊena\<*<1>*>/ tava gÅvaæ gahetuæ labhissÃmi\<*<2>*>/ tava gÅvaæ sugahitaæ\<*<3>*>/ katvà tayà saddhiæ gamissÃmÅti". So taæ "va¤cetukÃmo esa man" ti ajÃnanto "sÃdhÆ" 'ti sam- paÂicchi. KakkaÂako attano aÊehi\<*<4>*>/ kammÃrasaï¬Ãsena viya tassa gÅvaæ sugahitaæ katvà "idÃni gacchÃ" 'ti Ãha. So taæ netvà saraæ dassetvà varaïarukkhÃbhimukho pÃyÃsi. Kak- kaÂako Ãha: "mÃtula, ayaæ saro etto, tvaæ pana ito nesÅti". Bako "piyamÃtulako atibhaginiputto si me tvan" ti vatvà "tvaæ `esa maæ ukkhipitvà vicaranto mayhaæ dÃso' ti sa¤¤aæ karosi, ma¤¤e, pass' etaæ varaïarukkhamÆle kaïÂakarÃsiæ, yathà me te sabbamacchà khÃdità tam pi tath' eva khÃdis- sÃmÅti" Ãha. KakkaÂako "ete macchà attano bÃlatÃya tayà khÃditÃ, ahaæ pana te maæ khÃdituæ na dassÃmi, ta¤ ¤eva\<*<5>*>/ pana vinÃsaæ pÃpessÃmi, tvaæ hi\<*<6>*>/ bÃlatÃya mayà va¤cita- bhÃvaæ na jÃnÃsi, marantà ubho pi marissÃma, esa te sÅsaæ chinditvà bhÆmiyaæ khipissÃmÅti" vatvà saï¬Ãsena viya aÊehi\<*<7>*>/ tassa gÅvaæ nippÅÊesi. So vattakatena mukhena akkhÅhi assunà paggharantena maraïabhayatajjito "sÃmi, ahan taæ na khÃ- dissÃmi, jÅvitaæ me dehÅti" Ãha. "Yadi evaæ otaritvà saras- miæ maæ vissajjehÅti". So nivattitvà saram eva otaritvà kakkaÂakaæ sarapariyante paækapiÂÂhe Âhapesi. KakkaÂako kattarikÃya kumudanaÊaæ kappento viya tassa gÅvaæ kappetvà udakaæ pÃvisi. Taæ acchariyaæ disvà varaïarukkhe adhi- vatthà devatà sÃdhukÃraæ dadamÃna vanaæ unnÃdayamÃnà madhurassarena imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha nÃccantanikatippa¤¤o nikatyà sukham edhatÅti, nikati vuccati va¤canÃ, nikatipa¤¤o va¤canapa¤¤o puggalo\<*<8>*>/, tÃya nikatyà nikatyà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv alena, Cs analena. 2 Ck Cs labhissÃmÅti. 3 so all three MSS. 4 Cs alehi. 5 Cs ta¤ce, Ck taæ¤eva. 6 Ck Cs tvaæ¤ahi, Cv tva¤hi. 7 all three MSS. alehi. 8 Ck puggala, Cs puggalÃ. >/ #<[page 224]># %<224 I. EkanipÃta. 4. KulÃvakavagga.>% va¤canÃya na accantaæ sukham edhati niccakÃle sukhasmiæ ¤eva patiÂÂhÃtuæ na sakkoti, ekaæsena pana vinÃsaæ\<*<1>*>/ pÃpuïÃti yevà ti attho, ÃrÃdhetÅti\<*<2>*>/ paÂilabhati, nikatipa¤¤o\<*<3>*>/ ti kerÃÂikabhÃvaæ sikkhitapa¤¤o pÃpapuggalo attanà katassa pÃpassa phalaæ paÂilabhati vindatÅti attho, kathaæ? bako kakka- ÂakÃmiva yathà bako kakkaÂakà gÅvacchedanaæ pÃpuïi evaæ pÃpapuggalo attanà katapÃpato diÂÂhadhamme và samparÃyaæ và bhayaæ ÃrÃdheti paÂilabhatÅti, imam atthaæ pakÃsento MahÃsatto vanaæ unnÃdento dhammaæ desesi. Satthà "na bhikkhave idÃn' eva gÃmavÃsicÅvarava¬¬haken' esa va¤cito, atÅte pi va¤cito yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà so jetavanavÃsicÅvara- va¬¬hako ahosi, kakkaÂako gÃmavÃsicÅvarava¬¬hako, rukkhadevatà pana aham evÃ" 'ti. BakajÃtakaæ. $<9. NandajÃtaka.>$ Ma¤¤e sovaïïayo rÃsÅti. Idaæ Satthà Jetavane viha- ranto SÃriputtatherassa saddhivihÃrikaæ Ãrabbha kathesi. So kira bhikkhu suvaco ahosi vacanakkhamo, therassa mahanten' ussÃhena upakÃraæ karoti. Ath' ekaæ samayaæ thero SatthÃraæ Ãpucchitvà cÃrikaæ pakkanto DakkhiïÃgirijanapadaæ\<*<4>*>/ agamÃsi. So bhikkhu tattha gatakÃle mÃnatthaddho hutvà therassa vacanaæ na karoti, "Ãvuso idan nÃma karohÅti" vutte pana therassa paÂipakkho hoti. Thero tassa Ãsayaæ na jÃnÃti. So tattha cÃrikaæ caritvà puna Jetavanaæ Ãgato. So bhikkhu therassa JetavanavihÃraæ Ãga- takÃlato paÂÂhÃya puna tÃdiso va jÃto. Thero TathÃgatassa Ãrocesi: "bhante, mayhaæ eko saddhivihÃriko ekasmiæ ÂhÃne satena kÅtadÃso viya hoti, ekasmiæ ÂhÃne mÃnatthaddho hutvà `idaæ nÃma karohÅti' vutte paÂipakkho hotÅti". Satthà "nÃyaæ SÃriputta bhikkhu idÃn' eva evaæsÅlo, pubbe p' esa ekaæ\<*<1>*>/ ÂhÃnaæ gato satena kÅtadÃso viya hoti ekaæ ÂhÃnaæ gato paÂipakkho paÂisattu hotÅti" vatvà therena yÃcito atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ekasmiæ kuÂumbiyakule\<*<6>*>/ paÂisandhiæ gaïhi. Tass' eko sahÃyako kuÂumbiko\<*<7>*>/ sayaæ mahallako, bhariyà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cv vinÃsam. 2 so all three MSS. 3 Ck nikatipaæ¤o. 4 Cs dakkhina-. 5 Ck ekaï. 6 Ck Cs kuÂimbiya-. 7 Ck kuÂimbiko. >/ #<[page 225]># %< 9. NandajÃtaka. (39). 225>% pan' assa taruïÅ. Sà taæ nissÃya puttaæ paÂilabhi\<*<1>*>/. So cintesi: "ayaæ itthikà taruïattà mam' accayena ka¤cid eva purisaæ gahetvà imaæ dhanaæ vinÃseyya, puttassa me na dadeyya, yan nÆnÃhaæ imaæ dhanaæ paÂhavigataæ kareyyan" ti ghare Nandaæ nÃma dÃsaæ gahetvà ara¤¤aæ gantvà ekas- miæ ÂhÃne taæ dhanaæ nidahitvà tassa Ãcikkhitvà "tÃta Nanda, imaæ dhanaæ mama accayena mayhaæ puttassa Ãcik- kheyyÃsi, mà vanaæ pariccajitthÃ" 'ti ovaditvà kÃlam akÃsi, Putto pi 'ssa anukkamena vayappatto jÃto, Atha naæ mÃtà Ãha: "tÃta tava pità Nandaæ dÃsaæ gahetvà dhanaæ nidhesi, taæ ÃharÃpetvà kuÂumbaæ saïÂhapehÅti\<*<2>*>/". So ekadivasaæ Nandaæ Ãha: "mÃtula atthi ki¤ci mayhaæ pitarà dhanaæ ni- dahitan" ti. "ùma sÃmÅti". "Kuhiæ taæ nidahitan" ti. "ùra¤¤e sÃmÅti". "Tena hi gacchÃmÃ" 'ti kuddÃlapiÂakaæ ÃdÃya nidhiÂÂhÃnaæ gantvà "kahaæ mÃtula dhanan" ti Ãha. Nando Ãruyha dhanamatthake Âhatvà dhanaæ nissÃya mÃnaæ uppÃdetvà "are dÃsiputtaceÂaka, kuto te imasmiæ ÂhÃne dhanan" ti kumÃraæ akkosati. KumÃro tassa pharusavacanaæ sutvà asuïanto viya "tena hi gacchÃmÃ" 'ti taæ\<*<3>*>/ gahetvà paÂinivat- titvà puna dve tayo divase atikkamitvà agamÃsi. Nando tath' eva akkosati. KumÃro tena saddhiæ pharusavacanaæ avatvà va nivattitvà "ayaæ dÃso `ito paÂÂhÃya dhanaæ ÃcikkhissÃmÅti' gacchati, gantvà pana akkosati, tattha kÃraïaæ na jÃnÃmi, atthi kho pana me pitu sahÃyo kuÂumbiko, taæ paÂipucchitvà jÃnissÃmÅti" Bodhisattassa santikaæ gantvà sabbaæ taæ pa- vattiæ Ãrocetvà "kin nu kho tÃta kÃraïan" ti pucchi. Bodhi- satto "yasmiæ te tÃta ÂhÃne Âhito Nando akkosati tatth' eva te pitu santakaæ dhanaæ, tasmà yadà te Nando akkosati tadà naæ\<*<4>*>/ `ehi re dÃsa, kiæ akkosasÅti' ka¬¬hitvà kuddÃlaæ gahetva taæ ÂhÃnaæ bhinditvà kulasantakaæ dhanaæ nÅharitvà dÃsaæ ukkhipÃpetvà dhanaæ ÃharÃ" 'ti vatvà imaæ gÃtham Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck labhi. 2 Cs saæpehÅti. 3 Ck naæ. 4 Cs taæ. >/ #<[page 226]># %<226 I. EkanipÃta. 4. KulÃvakavagga.>% @@ Tattha ma¤¤e ti evaæ ahaæ jÃnÃmi, sovaïïayo ti sundaro vaïïo etesan ti suvaïïÃni, kÃni tÃni rajatamaïika¤canapavÃÊÃdiratanÃni imasmiæ hi ÂhÃne sabbÃn' etÃni suvaïïÃnÅti adhippetÃni, tesaæ rÃsi sovaïïayo rÃsi, sovaïïa- mÃlà cà 'ti tuyhaæ pitu santakà suvaïïamÃlÃpi ca etth' evà 'ti ma¤¤Ãmi, Nandako yattha dÃso ti yasmiæ ÂhÃne Âhito Nandako dÃso, ÃmajÃto ti Ãma ahaæ vo dÃsÅti evaæ dÃsavyaæ upagatÃya ÃmadÃsÅsaækhÃtÃya\<*<1>*>/ dÃsiyà putto, Âhito thullÃni gajjatÅti so yasmiæ ÂhÃne Âhito thullÃni pharusava- canÃni vadati tatth' eva te kuladhanaæ, evam ahan taæ ma¤¤ÃmÅti Bodhisatto kumÃrassa dhanagahaïÆpÃyaæ\<*<2>*>/ Ãcikkhi. KumÃro Bodhisattaæ vanditvà gharaæ gantvà Nandaæ ÃdÃya nidhiÂÂhÃnaæ gantvà yathÃnusiÂÂhaæ paÂipajjitvà taæ dhanaæ Ãharitvà kuÂumbaæ saïÂhapetvÃ\<*<3>*>/ Bodhisattassa ovÃde Âhito dÃ- nÃdÅni pu¤¤Ãni katvà jÅvitapariyosÃne yathÃkammaæ gato. Satthà "pubbe p' esa evaæsÅlo yevÃ" 'ti vatvà imaæ dhammade- sanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà Nando SÃriputtassa saddhivihÃriko ahosi, paï¬itakuÂumbiyo pana aham evÃ" 'ti. NandajÃtakaæ. $<10. KhadiraÇgÃrajÃtaka.>$ KÃmam patÃmi nirayan ti. Idaæ Satthà Jetavane vi- haranto AnÃthapiï¬ikaæ Ãrabbha kathesi. AnÃthapiï¬iko hi vi- hÃram eva Ãrabbha catupaïïÃsakoÂidhanaæ BuddhasÃsane vikiritvà Âhapetvà tÅïi ratanÃni a¤¤attha ratanasa¤¤am eva anuppÃdetvà Sat- thari Jetavane viharante devasikaæ tÅïi mahÃupaÂÂhÃnÃni gacchati, pÃto va ekavÃraæ gacchati, katapÃtarÃso ekavÃraæ, sÃyaïhe ekavÃraæ, a¤¤Ãni pi antarÆpaÂÂhÃnÃni\<*<4>*>/ honti yeva, gacchanto ca "kin nu kho ÃdÃya Ãgato" ti "sÃmaïerà và daharà và hattham pi me olokeyyun" ti\<*<5>*>/ tucchahattho nÃma na gatapubbo, pÃto va gacchanto yÃguæ gÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs dÃsi-, Cv omits dÃsÅsaækhÃtÃya. 2 Ck -gahÃïupÃyaæ, Cs -gahanÆpÃyaæ, Cv -gahahaïÆpÃyaæ. 3 Cs saæÂhapetvÃ. 4 Ck antagarÆpaÂÂhÃni, Cv antarÆpaÂÂhÃni. 5 Cv adds ca. >/ #<[page 227]># %< 10. KhadiraÇgÃrajÃtaka. (40). 227>% hÃpetvà gacchati, katapÃtarÃso sappinavanÅtamadhupphÃïitÃdÅni pi, sÃyaïhasamaye\<*<1>*>/ gandhamÃlÃvatthahattho ti, evaæ divase divase paric- cajantassa pan' assa pariccÃge pamÃïaæ n' atthi, bahÆ vohÃrÆpajÅ- vino pi 'ssa hatthato païïe Ãropetvà aÂÂhÃrasakoÂisaækhaæ dhanaæ iïaæ gaïhiæsu. Te mahÃseÂÂhi na ÃharÃpeti. A¤¤Ã pan' assa kula- santakà aÂÂhÃrasakoÂiyo nadÅtÅre nidahitvà Âhapità vÃtodakena nadÅ- kÆle bhinne mahÃsamuddaæ paviÂÂhÃ, tà yathà pihitala¤chità va loha- cÃÂiyo aïïavakucchiyaæ pavaÂÂantà vicaranti. Gehe pan' assa pa¤- cannaæ bhikkhusatÃnaæ niccabhattaæ nibaddham eva hoti, seÂÂhino hi gehaæ bhikkhusaæghassa catumahÃpathe khaïitapokkharaïÅsadisaæ\<*<2>*>/, sabbabhikkhÆnaæ mÃtÃpitiÂÂhÃne Âhitaæ, ten' assa gharaæ SammÃ- sambuddho pi gacchati, asÅtimahÃtherÃpi gacchanti yeva, sesabhikkhÆnaæ pana ÃgacchantÃna¤ ca gacchantÃna¤\<*<3>*>/ ca pamÃïaæ n' atthi. Taæ pana gharaæ sattabhÆmakaæ sattadvÃrakoÂÂhakapatimaï¬itaæ\<*<4>*>/. Tassa catutthe dvÃrakoÂÂhake\<*<5>*>/ ekà micchÃdiÂÂhikà devatà vasati. SammÃsam- buddhe gehaæ pavisante attano vimÃne ÂhÃtuæ na sakkoti, dÃrake gahetvà otaritvà bhÆmiyaæ tiÂÂhati, asÅtimahÃtheresu pi avasesatheresu pi pavisantesu ca nikkhamantesu ca tath' eva karoti. Sà cintesi: "samaïe ca Gotame sÃvakesu c' assa imaæ gehaæ pavisantesu mayhaæ sukhaæ nÃma n' atthi, niccakÃlaæ otaritvà otaritvà bhÆmiyaæ ÂhÃtuæ na sakkhissÃmi, yathà ime etaæ gharaæ na pavisanti tathà mayà kÃtuæ vaÂÂatÅti". Ath' ekadivasaæ sayanÆpagatass' eva mahÃkammantikassa san- tikaæ gantvà obhÃsaæ pharitvà aÂÂhÃsi, "ko etthÃ" 'ti ca vutte "ahaæ catutthadvÃrakoÂÂhake nibbattadevatÃ\<*<6>*>/" ti Ãha. "Kasmà ÃgatÃsÅti". "Tumhe seÂÂhissa kiriyaæ na passatha, attano pacchimakÃlaæ anolo- ketvà dhanaæ nÅharitvà samaïaæ Gotamaæ yeva pÆreti, n' eva vaïijjaæ payojeti na kammante paÂÂhapeti, tumhe seÂÂhiæ tathà ovadatha yathà attano kammaæ karoti, yathà ca samaïo Gotamo sasÃvako imaæ gharaæ na pavisati tathà karothÃ" 'ti. Atha naæ so Ãha: "bÃlade- vate seÂÂhi dhanaæ vissajjento niyyÃnike BuddhasÃsane vissajjeti, so sace maæ cÆÊÃya gahetvà vikkiïissati n' evÃhaæ ki¤ci kathessÃmi, gaccha tvan" ti. Sà pan' ekadivasaæ seÂÂhino jeÂÂhaputtaæ upasaækamitvà tath' eva ovadi\<*<7>*>/. So pi naæ purimanayen' eva tajjesi. SeÂÂhinà pana saddhiæ kathetuæ yeva na sakkoti. SeÂÂhino pi nirantaraæ dÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck sÃyanha-, Cs sÃyaæha-. 2 Ck khaïapokkharaïÅ-, Cv khatapokkharaïi-, Cs khaïitapokkharaïi-. 3 Cv gacchantina¤. 4 Ck Cs -koddhaka-, Cv -koÂÂaka-. 5 Ck Cs -koddhake, Cv -koÂÂake. 6 Ck Cs nibbattidevatÃ. 7 Ck adds va. >/ #<[page 228]># %<228 I. EkanipÃta. 4. KulÃvakavagga.>% dentassa vohÃre akarontassa Ãye mandÅbhÆte\<*<1>*>/ dhanaæ parikkhayaæ agamÃsi. Ath' assa anukkamena dÃÊiddiyappattassa paribhogasÃÂaka- sayanabhojanÃni pi purÃïasadisÃni na bhaviæsu, evaæbhÆto pi bhik- khusaæghassa\<*<2>*>/ dÃnaæ deti, païÅtaæ pana katvà dÃtuæ na sakkoti. Atha naæ ekadivasaæ vanditvà nisinnaæ Satthà "diyyati pana te ga- hapati kule dÃnan" ti pucchi. So "diyyati bhante, ta¤ ca kho ka- ïÃjakaæ\<*<3>*>/ bilaægadutiyan\<*<4>*>/" ti Ãha. Atha naæ Satthà "gahapati `lÆkhaæ dÃnaæ demÅti' mà cittaæ saækocayittha, cittasmiæ hi païÅte Buddha- paccekabuddhabuddhasÃvakÃnaæ dinnaæ dÃnaæ lÆkhaæ\<*<5>*>/ nÃma na hoti, kasmÃ: vipÃkamahantattÃ" ti Ãha. Cittaæ\<*<6>*>/ hi païÅtaæ kÃtuæ sakkontassa dÃnaæ lÆkhaæ\<*<5>*>/ nÃma n' atthÅti c' etaæ evaæ veditabbaæ: N' atthi citte pasannamhi appikà nÃma dakkhiïà TathÃgate và Sambuddhe atha và tassa sÃvake. Na kir' atthi anomadassisu pÃricariyà Buddhesu appikÃ, sukkhÃya aloïikÃya\<*<7>*>/ ca passa phalaæ kummÃsapiï¬iyà ti. Aparam pi naæ Ãha: "gahapati, tvaæ tÃva lÆkhaæ\<*<8>*>/ dÃnaæ da- damÃno aÂÂhannaæ ariyapuggalÃnaæ desi, ahaæ VelÃmakÃle sakala- JambudÅpaæ unnaægalaæ katvà satta ratanÃni dadamÃno pa¤ca mahÃ- nadiyo ekoghapuïïaæ katvà viya ca mahÃdÃnaæ pavattayamÃno tisa- raïagataæ và pa¤casÅlarakkhÃnakaæ và ki¤ci nÃlatthaæ, dakkhiïeyya- puggalà nÃma evaæ dullabhÃ, tasmà `lÆkhaæ\<*<8>*>/ me dÃnan' ti mà cittaæ saækocayitthÃ" 'ti, eva¤ ca pana vatvà VelÃmakasuttaæ kathesi. Atha kho sà devatà issarakÃle seÂÂhinà saddhiæ kathetum pi asakkontÅ\<*<9>*>/ "idÃn' Ãyaæ duggatattà mama vacanaæ gaïhissatÅti" ma¤¤amÃnà a¬¬harattasamaye sirigabbhaæ pavisitvà obhÃsaæ pharitvà ÃkÃse aÂÂhÃsi. SeÂÂhi disvà "ko eso" ti Ãha. "Ahaæ mahÃsetthi catutthadvÃra- koÂÂhake adhivatthÃ\<*<10>*>/ devatÃ" ti. "Kimatthaæ ÃgatÃsÅti". "Tuyhaæ ovÃdaæ kathetukÃmà hutvÃ" ti. "Tena hi kathehÅti". "MahÃseÂÂhi, tvaæ pacchimakÃlaæ na cintesi, puttadhÅtaro na olokesi, samaïassa te Gotamassa sÃsane bahuæ\<*<11>*>/ dhanaæ vippakiïïaæ, so tvaæ ativelaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs mandi-. 2 Cv -saÇghassa. 3 Ck kaïÃjaæ, Cs kanÃjakaæ. 4 Cv bilaÇgadÆtiyan? 5 Cs ÊÆkhaæ, Cv lÆkhan. 6 all three MSS. cittam 7 all three MSS. aloni-. 8 Cs ÊÆkhaæ. 9 all three MSS. asakkonti. 10 Ck adhivattha, Cs adhivatvÃ. 11 Cv bahu. >/ #<[page 229]># %< 10. KhadiraÇgÃrajÃtaka. (40). 229>% dhanavissajjanena và navakammantÃnaæ akaraïena vÃ\<*<1>*>/ samaïaæ Go- tamaæ nissÃya duggato jÃto, evambhÆto pi samaïaæ Gotamaæ na mu¤casi, ajjÃpi te samaïà gharaæ pavisanti yeva, yan tÃva tehi nÅtaæ taæ na sakkà paccÃharÃpetuæ, gahitakam eva hotu, ito paÂÂhÃya pana saya¤ ca samaïassa Gotamassa santikaæ mà gamittha sÃvakÃna¤ c' assa imaæ gharaæ pavisituæ mà adÃsi, samaïaæ Gotamaæ nivatti- tvÃpi anolokento attano vohÃre ca vaïijja¤ ca katvà kuÂumbaæ saï- ÂhapehÅti". Atha naæ so evam Ãha: "ayan tayà mayhaæ dÃtabba- ovÃdo" ti. "ùma ayan" ti. "TÃdisÃnaæ devatÃnaæ satena pi sahassena pi satasahassena pi akampanÅyo ahaæ Dasabalena kato, mama hi saddhà Sineru viya acalà suppatiÂÂhitÃ, mayà niyyÃnike ratanasÃsane\<*<2>*>/ dhanaæ vissajjitaæ, ayuttan te kathitaæ, BuddhasÃsane pahÃro dinno evarÆpÃya anÃdarÃya\<*<3>*>/ dussÅlÃya kÃlakaïïiyÃ\<*<4>*>/, saddhiæ tayà mama ekagehe vasanakiccaæ n' atthi, sÅghaæ mama gehà nikkhamitvà a¤¤attha gacchÃ" ti. Sà sotÃpannassa ariyasÃvakassa vacanaæ sutvà ÂhÃtuæ asakkontÅ\<*<5>*>/ attano vasanaÂÂhÃnaæ gantvà dÃrake hatthena ga- hetvà nikkhami\<*<6>*>/, nikkhamitvà ca pana "a¤¤attha vasanaÂÂhÃnaæ alabhamÃnà seÂÂhiæ khamÃpetvà tatth' eva vasissÃmÅti" nagarapariggÃ- hakadevaputtassa santikaæ gantvà taæ vanditvà aÂÂhÃsi, "ken' atthena ÃgatÃsÅti" ca vuttà "ahaæ sÃmi anupadhÃretvà AnÃthapiï¬ikena saddhiæ kathesiæ, so maæ kujjhitvà vasanaÂÂhÃnà nikka¬¬hi, maæ seÂÂhissa santikaæ netvà khamÃpetvà vasanaÂÂhÃnaæ me dethÃ" ti. "Kim pana tayà seÂÂhi vutto" ti. "`Ito paÂÂhÃya BuddhupaÂÂhÃnaæ saæghu- paÂÂhÃnaæ mà kari, samaïassa Gotamassa ghare pavesanaæ mà adÃ- sÅti' evaæ me\<*<7>*>/ vutto sÃmÅti". "Ayuttaæ tayà vuttaæ, sÃsane pahÃro dinno, ahaæ\<*<8>*>/ taæ ÃdÃya seÂÂhino santikaæ gantuæ na ussahÃmÅti". Sà tassa santikà saægahaæ alabhitvà catunnaæ MahÃrÃjÃnaæ santikaæ agamÃsi\<*<9>*>/. Tehi pi tath' eva paÂikkhittà Sakkaæ devarÃjam upasaæ- kamitvà taæ pavattiæ Ãcikkhitvà "ahaæ deva vasanaÂÂhÃnaæ alabha- mÃnà dÃrake hatthena gahetvà attÃïà vicarÃmi, tumhÃkaæ siriyà mayhaæ vasanaÂÂhÃnaæ dÃpethÃ" ti suÂÂhutaraæ yÃci. So pi naæ Ãha: "tayà ayuttaæ kataæ, JinasÃsane pahÃro dinno, aham pi taæ nis- sÃya seÂÂhinà saddhiæ kathetuæ na sakkomi, ekaæ pana te seÂÂhissa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 all three MSS. omit vÃ. 2 Ck adds masÃsane, Cs adds mama sÃsane. 3 Cv anÃcÃrÃya. 4 Cv kÃÊa-, Ck kÃlakaïïÅyÃya. 5 all three MSS. asakkonti. 6 Cs Cv omit nikkhami. 7 Ck omits me. 8 Cs ahan. 9 Ck Cv agamÃ. >/ #<[page 230]># %<230 I. EkanipÃta. 4. KulÃvakavagga.>% khamanÆpÃyaæ kathessÃmÅti". "SÃdhu deva kathehÅti". "MahÃseÂÂhissa hatthato manussehi païïe Ãropetvà aÂÂhÃrasakoÂisaækhaæ dhanaæ gahitaæ atthi, tvaæ tassa Ãyuttakavesaæ gahetvà ka¤ci ajÃnÃpetvà tÃni païïÃni ÃdÃya katipayehi yakkhataruïehi parivÃrità ekena hatthena païïaæ ekena lekhaniæ\<*<1>*>/ gahetvà tesaæ gehaæ gantvà gehamajjhe Âhità attano yakkhÃnubhÃvena te uttÃsetvà `idaæ tumhÃkaæ iïapaï- ïaæ\<*<2>*>/, amhÃkaæ seÂÂhi attano issarakÃle tumhe na ki¤ci Ãha, idÃni duggato jÃto, tumhehi gahitakahÃpaïÃni dethÃ' 'ti attano yakkhÃnu- bhÃvaæ dassetvà sabbÃpi tà aÂÂhÃrasa hira¤¤akoÂiyo sÃdhetvà seÂÂhissa tucchakoÂÂhake pÆretvà a¤¤aæ AciravatÅnadÅtÅre nihitadhanaæ nadÅkÆle bhinne samuddaæ paviÂÂhaæ atthi tam pi attano ÃnubhÃvena Ãharitvà koÂÂhe pÆretvà a¤¤am pi asukaÂÂhÃne nÃma assÃmikaæ aÂÂhÃrasakoÂi- mattam eva dhanaæ atthi tam pi Ãharitvà tucchakoÂÂhe pÆrehi, imÃhi catupaïïÃsakoÂÅhi imaæ tucchakoÂÂhake pÆraïena daï¬akammaæ katvà mahÃseÂÂhiæ\<*<3>*>/ khamÃpehÅti". Sà "sÃdhu devÃ" 'ti tassa vacanaæ sampaÂicchitvà vuttanayen' eva sabbaæ dhanaæ Ãharitvà a¬¬harattasa- maye seÂÂhissa sirigabbhaæ pavisitvà obhÃsaæ pharitvà ÃkÃse aÂÂhÃsi, "ko eso" ti vutte "ahan te mahÃseÂÂhi catutthadvÃrakoÂÂhake\<*<4>*>/ adhi- vatthà andhabÃladevatÃ, mayà mahÃmohamÆÊhÃya Buddhaguïe ajÃnitvà purimesu divasesu tumhehi saddhiæ ki¤ci kathitaæ, taæ me dosaæ kha- matha, Sakkassa hi me devarÃjassa vacanena tumhÃkaæ iïaæ sÃdhetvà aÂÂhÃrasa koÂiyo samuddaæ gatà aÂÂhÃrasa koÂiyo tasmiæ tasmiæ ÂhÃne as- sÃmikadhanassa aÂÂhÃrassa koÂiyo ti catuppaïïÃsakoÂiyo Ãharitvà tuccha- koÂÂhaæ pÆraïena daï¬akammaæ kataæ, JetavanavihÃraæ Ãrabbha parikkhayaæ gatadhanaæ sabbaæ sampiï¬itaæ, vasanaÂÂhÃnaæ alabha- mÃnà kilamÃmi, mayà a¤¤ÃïatÃya kataæ manasi akatvà khamatha mahÃseÂÂhÅti" Ãha. AnÃthapiï¬iko tassà vacanaæ sutvà cintesi: "aya¤ ca devatÃ, `daï¬akamma¤\<*<5>*>/ ca\<*<6>*>/ me katan' ti vadati, attano ca dosaæ paÂijÃnÃti, Satthà imaæ cintetvà attano guïe jÃnÃpessati, SammÃsam- buddhassa naæ dassessÃmÅti". Atha naæ Ãha: "amma devate, sace si maæ khamÃpetukÃmà Satthu santike maæ khamÃpehÅti". "SÃdhu evaæ karissÃmi, Satthu pana maæ santikaæ gahetvà gacchÃhÅti". So "sÃdhÆ" 'ti vatvà vibhÃtÃya rattiyà pÃto va taæ gahetvà Satthu san- tikaæ gantvà tÃya katakammaæ sabbaæ TathÃgatassa Ãrocesi. Satthà tassa vacanaæ sutvà "idha gahapati pÃpapuggalo pi yÃva pÃpaæ na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv lekhaïiæ. 2 Cv iïÃ-, Cs inapannaæ. 3 Ck -seÂÂhinaæ. 4 Ck catutthe. 5 Cs Cv -kammaæ. 6 Cs omits ca. >/ #<[page 231]># %< 10. KhadiraÇgÃrajÃtaka. (40). 231>% paccati tÃva bhadrÃni passati, yadà pan' assa pÃpaæ paccati tadà pÃpam eva passati, bhadrapuggalo pi yÃva bhadraæ na paccati tÃva pÃpÃni passati, yadà pan' assa bhadraæ paccati tadà bhadram eva passatÅti" vatvà imà Dhammapade dve gÃthà abhÃsi: PÃpo pi passatÅ bhadraæ yÃva pÃpaæ na paccati, (Dhp. vv. yadà ca paccatÅ pÃpaæ atha pÃpo pÃpÃni passati. 119-120.) Bhadro pi passatÅ pÃpaæ yÃva bhadraæ na paccati, yadà ca paccatÅ bhadraæ atha bhadro bhadrÃni passatÅti. ImÃya\<*<1>*>/ ca pana gÃthÃnaæ pariyosÃne sà devatà sotÃpattiphale patiÂ- ÂhÃsi. Sà cakkaækitesu Satthu pÃdesu nipatitvà "mayà bhante rÃga- rattÃya dosaduÂÂhÃya mohamÆÊhÃya avijjandhÃya tumbÃkaæ guïe ajÃnantiyà pÃpakaæ vacanaæ vuttaæ, taæ me khamathÃ" 'ti SatthÃraæ khamÃpetvà mahÃseÂÂhiæ khamÃpesi. Tasmiæ samaye AnÃthapiï¬iko Satthu purato attano guïaæ kathesi: "bhante ayaæ devatà `Buddhu- paÂÂhÃnÃdÅni mà karohÅti' vÃriyamÃnÃpi\<*<2>*>/ maæ vÃretuæ nÃsakkhi, `dÃnaæ na dÃtabban' ti imÃya vÃriyamÃno p' ahaæ adÃsim eva, nanu esa bhante mayhaæ guïo" ti. Satthà "tvaæ kho si gahapati sotÃpanno ariyasÃvako acalasaddho visuddhadassano, tuyhaæ imÃya appesakkha- devatÃya vÃrentiyà avÃritabhÃvo nÃcchariyo, yaæ pana pubbe paï¬ità anuppanne Buddhe aparipakke\<*<3>*>/ ¤Ãïe Âhità kÃmÃvacarissarena MÃrena ÃkÃse Âhatvà `sace dÃnaæ dassasi imasmiæ niraye paccissasÅti' asÅti- hatthagambhÅraæ aÇgÃrakÃsuæ dassetvà `mà dÃnaæ adÃsÅti' vÃritÃ- padumakaïïikamajjhe Âhatvà dÃnaæ adaæsu idaæ acchariyan" ti vatvà AnÃthapiï¬ikena yÃcito atÅtam Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto BÃrÃïasiseÂÂhissa kule nibbattitvà nÃnappa- kÃrehi sukhÆpaharaïehi\<*<4>*>/ devakumÃro viya saæva¬¬hiyamÃno\<*<5>*>/ anukkamena vi¤¤Ætaæ\<*<6>*>/ patvà soÊasavassakÃle yeva sabbasippesu nipphattiæ patto. So pitu accayena seÂÂhiÂÂhÃne Âhatvà catusu nagaradvÃresu catasso dÃnasÃlà majjhe nagarassa ekaæ attano nivesanadvÃre ekan ti cha dÃnasÃlà kÃretvà mahÃdÃnaæ deti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so all three MSS. instead of imÃsaæ? 2 so all three MSS. instead of vÃrayamÃnÃpi? 3 Ck aparipakkhe, Cs aparipakkhe corr. to aparipakke. 4 Cs sukhupaharaïehi, Cv sukhupakaraïehi. 5 Cv saævaddhiyamÃno, Cs saddhiyamÃno. 6 Cs vi¤¤utaæ. >/ #<[page 232]># %<232 I. EkanipÃta. 4. KulÃvakavagga.>% sÅlaæ rakkhati uposathakammaæ karoti. Ath' ekadivasaæ pÃtarÃsavelÃya Bodhisattassa nÃnaggarase manu¤¤abhojane upanÅyamÃne eko paccekabuddho sattÃhaccayena nirodhà vuÂ- ÂhÃya bhikkhÃcÃravelaæ sallakkhetvà "ajja mayà BÃrÃïasiseÂ- Âhissa gehadvÃraæ gantuæ vaÂÂatÅti" nÃgalatÃdantakaÂÂhaæ khÃditvà Anotattadahe mukhaæ dhovitvà ManosilÃtale Âhito nivÃsetvà kÃyabandhanaæ bandhitvà cÅvaraæ pÃrupitvà iddhi- mayamattikÃpattaæ ÃdÃya ÃkÃsenÃgantvà Boddhisattassa bhatte upanÅtamatte gehadvÃre aÂÂhÃsi. Bodhisatto taæ desvà va Ãsanà vuÂÂhÃya nipaccÃkÃraæ dassetvà parikammakÃrakaæ olokesi, "kiæ karomi sÃmÅti" ca vutte "ayyassa pattaæ Ãha- rathÃ" 'ti Ãha. Taæ khaïaæ yeva MÃro pÃpimà vikampamÃno uÂÂhÃya "ayaæ paccekabuddho ito sattame divase ÃhÃraæ labhi, ajja alabhanto vinassissati, ima¤ ca vinÃsessÃmi seÂÂhino ca dÃnantarÃyaæ karissÃmÅti" taæ khaïaæ ¤eva\<*<1>*>/ Ãgantvà antara- vatthumhi asÅtihatthamattaæ aÇgÃrakÃsuæ\<*<2>*>/ nimmini, sà khadi- raÇgÃrapuïïÃ\<*<3>*>/ sampajjalità sajotibhÆtà AvÅcimadhÃnirayo viya khÃyittha, taæ pana mÃpetvà sayaæ ÃkÃse aÂÂhÃsi. Pattaha- raïatthÃya gacchamÃno puriso taæ disvà mahÃbhayapatto nivatti. Bodhisatto "kiæ tÃta nivatto sÅti" pucchi. Ayaæ, "sÃmi anta- ravatthumhi mahatÅ\<*<4>*>/ aÇgÃrakÃsÆ\<*<5>*>/ sampajjalità sajotibhÆtÃ" ti. Ath' a¤¤o ath' a¤¤o ti evaæ ÃgatÃgatà sabbe pi bhayappattà vegena palÃyiæsu. Bodhisatto cintesi: "ajja mayhaæ dÃnan- tarÃyaæ kÃtukÃmo Vasavatti MÃro uyyutto bhavissati, na kho pana jÃnÃmi MÃrasatena MÃrasahassenÃpi mayhaæ akampiya- bhÃvaæ, ajja dÃni mayhaæ và MÃrassa và balamahantataæ ÃnubhÃvamahantataæ jÃnissÃmÅti" taæ yathÃsajjitam eva bhatta- pÃtiæ sayaæ ÃdÃya gehà nikkhamma aÇgÃrakÃsutaÂe\<*<6>*>/ Âhatvà ÃkÃsaæ ulloketvà MÃraæ disvà "ko. Si tvan" ti Ãha. "Ahaæ MÃro" ti. Ayaæ aÇgÃrakÃsu\<*<6>*>/ tayà nimmitÃ" ti. "ùma mayÃ" \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cs khaïaæ yeva. 2 Ck Cv aægÃra-. 3 Ck Cs khadiraægÃra-. 4 Ck mahati. 5 Ck Cs aÇgÃrakÃsuæ, Cv aægÃrakÃsu. 6 Cv aægÃrakÃsu. >/ #<[page 233]># %< 10. KhadiraÇgÃrajÃtaka. (40). 233>% ti. "KimatthÃyÃ" 'ti. "Tava dÃnassa antarÃyakaraïatthÃya ca paccekabuddhassa ca jÅvitanÃsanatthÃyÃ" 'ti. Bodhisatto "n' eva te ahaæ attano dÃnassa antarÃyaæ na paccekabuddhassa jÅvitantarÃyaæ kÃtuæ dassÃmi, ajja dÃni mayhaæ và tuyhaæ và balamahantataæ jÃnissÃmÅti" aÇgÃrakÃsuyÃ\<*<1>*>/ taÂe Âhatvà "bhante paccekabuddha\<*<2>*>/, ahaæ imassà aÇgÃrakÃsuyÃ\<*<3>*>/ adhosÅso patamÃno pi na nivattissÃmi, kevalaæ tumhe mayà dinnabhoja- naæ patigaïhathÃ" 'ti vatvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/ patÃmi nirayaæ uddhapÃdo avaæsiro, nÃnariyaæ karissÃmi, handa piï¬aæ paÂiggahà 'ti. || Ja_I:39 ||>@ TatrÃyaæ piï¬attho; bhante paccekavarabuddha, sace p' ahaæ tumhÃkaæ piï¬apÃtaæ dento ekaæsen' eva imaæ nirayam uddhapÃdo avaæsÅro hutvà patÃmi tathÃpi yad idaæ adÃna¤ ca asÅliya¤ ca ariyehi akÃtabbattà anariyehi ca kÃtab- battà anariyan ti vuccati na taæ anariyaæ karissÃmi, handa imaæ mayà diyyamÃnaæ piï¬aæ paÂiggaha patigaïhÃhÅti, ettha ca handà 'ti vavassaggatthe nipÃto. Evaæ vatvà Bodhisatto daÊhasamÃdÃnena bhattapÃtiæ ga- hetvà aÇgÃrakÃsumatthakena\<*<5>*>/ pakkanto\<*<6>*>/. TÃvad eva asÅtihat- thÃya gambhÅrÃya aÇgÃrakÃsuyÃ\<*<7>*>/ talato uparÆpari jÃtaæ atta- sattamaæ ekaæ mahÃpadumaæ uggantvà Bodhisattassa pÃde paÂicchi. Tato mahÃtumbamatto reïu uggantvà MahÃsattassa muddhani Âhatvà sakalasarÅraæ suvaïïacuïïasamokiïïam iva akÃsi. So padumakaïïikÃya Âhatvà nÃnaggarasabhojanaæ pac- cekabuddhassa patte patiÂÂhÃpesi. So taæ paÂiggahetvà anu- modanaæ katvà pattaæ ÃkÃse khipitvà passantass' eva mahÃ- janassa sayam pi vehÃsaæ abbhuggantvà nÃnappakÃraæ valÃ- hakapantiæ maddamÃno viya Himavantam eva gato. MÃro pi parÃjito domanassaæ patvà attano vasanaÂÂhÃnam eva gato. Bodhisatto pana padumakaïïikÃya Âhitako va mahÃjanassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv aægÃrakÃsu-. 2 Cv paccekavarabuddha. 3 Cs Cv aægÃrakÃsuyÃ. 4 Cs kÃmaæ. 5 Cs Cv aægÃra-. 6 Cs Cv pakkhanto. 7 Cv aægÃra-. >/ #<[page 234]># %<234 I. EkanipÃta. 5. AtthakÃmavagga.>% dÃnasÅlasaævaïïanena dhammaæ desetvà mahÃjanena parivuto attano nivesanam eva pavisitvà yÃvajÅvaæ dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karitvà yathÃkammaæ gato. Satthà "na idaæ gahapati acchariyaæ yaæ tvaæ evaæ dassana- sampanno etarahi devatÃya na kampito., pubbe paï¬itehi katam eva acchariyan" ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà paccekabuddho tatth' eva parinibbÃyi, MÃraæ parÃjayitvà padumakaïïikÃya Âhatvà paccekabuddhassa piï¬a- pÃtadÃyako BÃrÃïasiseÂÂhi pana aham evÃ" 'ti. KhadiraÇgÃra- jÃtakaæ. KulÃvakavaggo catuttho. 5. ATTHAKùMAVAGGA. $<1. LosakajÃtaka.>$ Yo atthakÃmassà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Losakatissattheraæ nÃma\<*<1>*>/ Ãrabbha kathesi. Ko pan' esa Losa- katissatthero nÃmà 'ti KosalaraÂÂhe eko attano kulanÃsako kevaÂÂa- puttako alÃbhÅ bhikkhu. So kira nibbattaÂÂhÃnato cavitvà KosalaraÂÂhe ekasmiæ kulasahassavÃse\<*<2>*>/ kevaÂÂagÃme ekissÃ\<*<3>*>/ kevaÂÂiyà kucchismiæ paÂisandhiæ gaïhi. Tassa paÂisandhigahaïadivase taæ\<*<4>*>/ kulasahassaæ\<*<5>*>/ jÃlahatthaæ nadiya¤ ca taÊÃkÃdisu\<*<6>*>/ ca macche pariyesantaæ ekaæ khuddakamaccham pi nÃlattha. Tato paÂÂhÃya ca te kevaÂÂà parihÃ- yanti yeva. Tasmim pi kucchigate yeva nesaæ gÃmo sattavÃre agginà da¬¬ho sattavÃre ra¤¤Ã daï¬ito. Evaæ anukkamena duggatà jÃtÃ. Te cintayiæsu: "pubbe amhÃkaæ evarÆpaæ n' atthi, idÃni pana pari- hÃyÃma, amhÃkaæ antare ekÃya kÃÊakaïïiyà bhavitabbaæ, dve vaggà homÃ" 'ti pa¤ca pa¤ca kulasatÃni ekato ahesuæ. Tato yattha tassa mÃtÃpitaro so koÂÂhÃso parihÃyati itaro va¬¬hati. Te "tam pi koÂÂhÃ- saæ dvidhà tam pi dvidhÃ" ti evaæ yÃva tam eva kulaæ ekaæ ahosi tÃva vibhajitvà tesaæ kÃÊakaïïibhÃvaæ ¤atvà pothetvà nikka¬¬hiæsu\<*<7>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck omits nÃma. 2 Ck kusalasahassa-. 3 Cv ekassÃ. 4 Ck naæ. 5 Ck kulasahassaæ. 6 Cv talÃ-, Cs talÃ- corr. to taÊÃ-. 7 Ck nika-. >/ #<[page 235]># %< 1. LosakajÃtaka. (41). 235>% Ath' assa mÃtà kicchena jÅvamÃnà paripakke gabbhe ekasmiæ ÂhÃne vijÃyi. Pacchimabhavikasattaæ na sakkà nÃsetuæ, antoghaÂe dÅpo viya hi 'ssa\<*<1>*>/ hadaye arahattassa upanissayo jalati. Sà taæ dÃrakaæ paÂi- jaggitvà ÃdhÃvitvà paridhÃvitvÃ\<*<2>*>/ vicaraïakÃle ekam assa kapÃlakaæ hatthe datvà puttaæ "ekaæ gharaæ pavisÃ" 'ti pesetvà palÃtÃ. So tato paÂÂhÃya ekako va hutvà tattha bhikkhaæ pariyesitvà ekasmiæ ÂhÃne sayati na\<*<3>*>/ nahÃyati na sarÅraæ paÂijaggati paæsupisÃcako viya kicchena jÅvikaæ kappeti. So anukkamena sattavassiko hutvà ekasmiæ gehadvÃre ukkhalidhovanassa cha¬¬itaÂÂhÃne kÃko viya ekekaæ sitthaæ uccinitvà khÃdati. Atha naæ dhammasenÃpati SÃvatthiæ piï¬Ãya ca- ramÃno disvà "ayaæ satto atikÃru¤¤appatto kataragÃmavÃsiko nu kho" ti tasmiæ mettacittaæ va¬¬hitvà "ehi re" ti Ãha. So gantvà theraæ vanditvà aÂÂhÃsi. Atha naæ thero "kataragÃmavÃsiko si, kahaæ và te mÃtÃpitaro" ti pucchi. "Ahaæ bhante nippaccayo, mayhaæ mÃtÃ- pitaro maæ nissÃya `kilant' amhÃ' 'ti maæ cha¬¬etvà palÃtÃ" ti. "Api pana pabbajissasÅti" "Bhante, ahaæ tÃva pabbajeyyaæ, mÃdisaæ pana kapaïaæ\<*<5>*>/ ko pabbÃjessatÅti\<*<6>*>/. "Ahaæ pabbÃjessÃmÅti". "SÃdhu pabbÃjethÃ" 'ti. Thero tassa khÃdanÅyaæ bhojanÅyaæ\<*<7>*>/ datvà taæ vi- hÃraæ netvà sahatthen' eva nahÃpetvà pabbÃjetvà paripuïïavassaæ upasampÃdesi. So mahallakakÃle Losakatissatthero ti pa¤¤Ãyittha nippa¤¤o appalÃbho. Tena kira asadisadÃne pi kucchipÆro na laddha- pubbo jÅvitaghaÂanamattakam eva labhati. Tassa hi patte ekasmiæ ¤eva yÃgÆluæke dinne patto samatittiko hutvà pa¤¤Ãyati. Atha manussà "imassa patto pÆro" ti pa¤¤Ãyittha\<*<8>*>/ heÂÂhà yÃguæ denti. Tassa patte yÃguæ dÃnakÃle manussÃnaæ bhÃjane yÃguæ antaradhÃ- yatÅti pi vadanti. KhajjakÃdisu pi es' eva nayo. So aparena sama- yena vipassanaæ va¬¬hetvà aggaphale arahatte patiÂÂhito pi appalÃbho va ahosi\<*<9>*>/. Ath' assa anupubbena ÃyusaækhÃresu parihÅnesu pari- nibbÃnadivaso sampÃpuïi. DhammasenÃpati Ãvajjento tassa parinibbÃ- nabhÃvaæ ¤atvà "ayaæ Losakatissatthero ajja parinibbÃyissati, ajja mayà etassa yÃvadatthaæ ÃhÃraæ dÃtuæ vaÂÂatÅti" taæ ÃdÃya SÃvat- thiæ piï¬Ãya pÃvisi. Thero taæ nissÃya tÃva bahumanussÃya SÃvatthiyà hattham pasÃretvà vandanamattam pi nÃlattha. Atha naæ thero "gacchÃvuso, ÃsanasÃlÃya nisÅdÃ" 'ti uyyojetvà "imaæ Losakassa dethÃ" \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv omits ssa. 2 Cv omits paridhÃvitvÃ. 3 Ck omits na. 4 Ck cha¬¬hita. 5 Ck kapana, Cv kapanÃ, Cs kapana corr. to kapanaæ. 6 all three MSS. -jessasÅti. 7 Ck Cv -niyaæ -niyaæ. 8 so all three MSS. instead of pa¤¤ÃyitvÃ? 9 Cv appalÃbho si. >/ #<[page 236]># %<236 I. EkanipÃta. 5. AtthakÃmavagga.>% 'ti laddhÃhÃraæ pesesi. Taæ gahetvà gatà Losakatheraæ asaritvà sayam eva bhu¤jiæsu. Atha therassa uÂÂhÃya vihÃraæ gamanakÃle Losakatissatthero gantvà theraæ vandi. Thero nivattitvà Âhitako va "laddhan te Ãvuso bhattan" ti pucchi. "LabhissÃma no bhante" ti. Thero saævegappatto kÃlaæ olokesi. KÃlo atikkanto. Thero "hot' Ãvuso, idh' eva nisÅdÃ" 'ti Losakatheraæ ÃsanasÃlÃya nisÅdÃpetvà Kosalara¤¤o nivesanaæ agamÃsi. RÃjà therassa pattaæ gÃhÃpetvà "bhattassa akÃlo" ti pattapÆraæ catumadhuraæ dÃpesi. Thero taæ ÃdÃya gantvà "eh' Ãvuso Tissa, imaæ catumadhuraæ bhu¤jÃ" 'ti vatvà pattaæ gahetvà va aÂÂhÃsi. So thero gÃravena lajjanto na paribhu¤- jati. Atha naæ thero "eh' Ãvuso Tissa, ahaæ imaæ pattaæ gahetvà va ÂhassÃmi, tvaæ nisÅditvà paribhu¤ja, sace imaæ pattaæ hatthato mu¤ceyyaæ ki¤ci na bhaveyyÃ" 'ti Ãha. AthÃyasmà Losakatissatthero\<*<1>*>/ aggissare dhammasenÃpatimhi pattaæ gahetvà Âhite\<*<2>*>/ catumadhuraæ paribhu¤ji. Taæ therassa ariyiddhibalena parikkhayaæ na agamÃsi. Tadà Losakatissatthero\<*<1>*>/ yÃvadatthaæ udarapÆraæ katvà paribhu¤ji, taæ divasaæ yeva ca anupÃdisesÃya nibbÃnadhÃtuyà parinibbÃyi. SammÃsambuddho santike Âhatvà sarÅranikkhepaæ kÃresi. DhÃtuyo gahetvà cetiyaæ kariæsu. Tadà bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ sannipati- tvà "Ãvuso, Losakathero apu¤¤o appalÃbhÅ, evarÆpena nÃma apu¤¤ena appalÃbhinà kathaæ ariyadhammo laddho" ti kathentÃ\<*<3>*>/ nisÅdiæsu. Satthà dhÃmmasabhÃyaæ gantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" 'ti pucchi. Te "imÃya nÃma bhante" ti Ãrocesuæ. Satthà "bhikkhave, eso bhikkhu attano alÃbhibhÃva¤ ca\<*<4>*>/ ariyadhamma- lÃbhibhÃva¤\<*<5>*>/ ca attanà va akÃsi\<*<6>*>/, ayaæ hi pubbe paresaæ lÃbhanta- rayaæ katvà appalÃbhÅ\<*<7>*>/ jÃto, `aniccaæ dukkhaæ anantÃ' ti vipassanÃya yuttabhÃvassa phalena ariyadhammalÃbhÅ\<*<8>*>/ jÃto" ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte KassapasammÃsambuddhakÃle\<*<9>*>/ a¤¤ataro bhik- khu ekaæ kuÂumbikaæ\<*<10>*>/ nissÃya gÃmakÃvÃse vasati pakatatto sÅlavà vipassanÃya yuttapayutto. Ath' eko khÅïÃsavathero samavattasaævÃsaæ\<*<11>*>/ vasamÃno pubbe na tassa bhikkhuno upaÂÂhÃkakuÂumbikassa\<*<12>*>/ vasanagÃmaæ sampatto. KuÂumbiko \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv -tissathero. 2 Ck Âhita. 3 Ck Cv kathento. 4 Cv alÃbhÅbhÃvaddha¤ca. 5 Ck -lÃbhÅ-. 6 Ck Cs katÃsi. 7 Ck Cv -bhi, Cs -lÃbhi corr. to -labhÅ. 8 Ck Cs -bhi. 9 Ck kassapasambuddha-. 10 Ck Cs kuÂimbikaæ. 11 Cv samavattavÃsaæ, Cs samavattasavÃsam corr. to samavattavÃsaæ. 12 Ck Cs -kuÂimbi-. >/ #<[page 237]># %< 1. LosakajÃtaka. (41). 237>% therassa iriyÃpathe yeva pasÅditvà pattaæ ÃdÃya gharaæ pave- setvà sakkaccaæ bhojetvà thokaæ dhammakathaæ sutvà theraæ vanditvà "bhante, amhÃkaæ dhuravihÃram\<*<1>*>/ eva gacchatha, mayam sÃyaïhasamaye\<*<2>*>/ Ãgantvà passissÃmÃ" 'ti Ãha. Thero vihÃraæ gantvà nevÃsikatheraæ vanditvà Ãpucchitvà ekamantaæ nisÅdi. So pi tena saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà "laddho te Ãvuso bhikkhÃhÃro" ti pucchi. "Ama laddho" ti. "Kahaæ laddho" ti. "TumhÃkaæ dhuragÃme kuÂumbiyaghare" ti eva¤ ca pana vatvà attano senÃsanaæ pucchitvà paÂijaggitvà patta- cÅvaraæ paÂisÃmetvà jhÃnasukhena phalasukhena vÅtinÃmento nisÅdi. So pi kuÂumbiko sÃyaïhe\<*<2>*>/ gandhamÃla¤ c' eva dÅpate- la¤ ca gÃhÃpetvà vihÃraæ gantvà nevÃsikatheraæ vanditvà "bhante, eko Ãgantukathero atthi, Ãgato nu kho" ti pucchi, "ùma Ãgato" ti. "IdÃni kahan" ti. "AsukasenÃsane nÃmÃ" 'ti. So tassa santikaæ gantvà vanditvà ekamantaæ nisinno dhammakathaæ sutvà sÅtalavelÃya cetiya¤ ca bodhi¤ ca\<*<3>*>/ pÆjetvà dÅpe jÃletvà ubho pi jane nimantetvà gato. NevÃsikathero pi kho "ayaæ kuÂumbiko paribhinno, sac' Ãyaæ bhikkhu imasmiæ vihÃre vasissati na maæ esa kismi¤ca gaïayissatÅti" thero\<*<4>*>/ anattamanantaæ\<*<5>*>/ Ãpajjitvà "imasmiæ vihÃre etassa avasanÃkÃro mayà kÃtuæ vaÂÂatÅti" tena upaÂÂhÃnavelÃya Ãgatena saddhiæ ki¤ci na kathesi. KhÅïÃsavathero tassa ajjhÃsayaæ jÃnitvà "ayaæ thero mama kule và gaïe và apalibuddhabhÃvaæ na jÃnÃtÅti" attano vasanaÂÂhÃnaæ gantvà jhÃnasukhena phala- sukhena vÅtinÃmesi. NevÃsiko pi punadivasena kapiÂÂhena gaï- ¬iæ paharitvà nakhena dvÃraæ ÃkoÂetvà kuÂumbiyassa gehaæ agamÃsi. So tassa pattaæ gahetvà pa¤¤attÃsane nisÅdÃpetvà "Ãgantukathero kahaæ bhante" ti pucchi. "NÃhaæ tava kulÆ- pakassa pavattiæ jÃnÃmi, gaï¬im\<*<6>*>/ paharanto dvÃraæ Ãko- Âento pabodhetuæ nÃsakkhiæ, hiyyo tava gehe païÅtabhojanaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv dhÆra-. 2 Ck sÃyanha-, Cs sÃyaæha-. 3 Cv bodhiya¤ca. 4 Cs Cv there. 5 Cv anantamanataæ, Cs anattamattaæ corr. to anattamatataæ. 6 so all three MSS. >/ #<[page 238]># %<238 I. EkanipÃta. 5. AtthakÃmavagga.>% bhu¤jitvà jÅrÃpetuæ asakkonto `idÃni niddaæ okkanto yeva bhavissatÅti' tvaæ pasÅdamÃno evarÆpesu ÂhÃnesu yeva pasÅda- sÅti" Ãha. KhÅïÃsavathero pi attano bhikkhÃcÃravelaæ sallak- khetvà sarÅraæ paÂijaggitvà pattacÅvaram ÃdÃya ÃkÃse uppatitvà a¤¤attha agamÃsi. So kuÂumbiko nevÃsikatheraæ sappimadhu- sakkarÃbhisaækhataæ pÃyasaæ pÃyetvà pattaæ gandhacuïïehi ubbaÂÂetvà puna pÆretvà "bhante, so thero maggakilanto bha- vissati idam assa harathÃ" 'ti adÃsi. Itaro apaÂikkhipitvà va gahetvà gacchanto "sace so bhikkhu imaæ pÃyÃsaæ pivissati gÅvÃya gahetvà nikka¬¬hiyamÃno pi na gamissati, sace panÃhaæ imaæ pÃyÃsaæ manussassa dassÃmi pÃkaÂam me kammaæ bha- vissati, sace udake opilÃpessÃmi udakapiÂÂhe sappi pa¤¤Ãyissati, sace bhÆmiyaæ cha¬¬essÃmi\<*<1>*>/ kÃkasannipÃtena pa¤¤Ãyissati, kattha nu kho imaæ cha¬¬eyyan\<*<2>*>/" ti upadhÃrento ekaæ jhÃ- makhettaæ disvà aægÃre viyÆhitvÃ\<*<3>*>/ tattha pakkhipitvà upari aægÃrehi paÂicchÃdetvà vihÃraæ gato. Taæ bhikkhuæ adisvà cintesi: "addhà so bhikkhu khÅïÃsavo mama ajjhÃsayaæ viditvà a¤¤attha gato bhavissati, aho mayà udarahetu ayuttaæ katan" ti tÃvad ev' assa mahantaæ domanassaæ udapÃdi, tato paÂÂhÃy' eva ca manussapeto hutvà nacirass' eva kÃlaæ katvà niraye nibbatti. So bahÆni vassasatasahassÃni niraye paccitvà pakkÃ- vasesena paÂipÃÂiyà pa¤cajÃtisatesu yakkho hutvà ekadivasam pi udarapÆraæ ÃhÃraæ na labhi. Ekadivasaæ pana gabbhama- laæ udarapÆraæ labhi. Puna pa¤ca jÃtisatÃni\<*<4>*>/ sunakho ahosi. TadÃpi ekadivasaæ bhattavamanaæ udarapÆraæ labhi. SesakÃle pana tena udarÃpÆro ÃhÃro nÃma na laddhapubbo. Sunakha- yonito pana cavitvà KÃsiraÂÂhe ekasmiæ gÃme duggatakule nibbatti. Tassa nibbattito paÂÂhÃya taæ kulaæ paramadugga- tam eva jÃtaæ. NÃbhito uddhaæ udakaka¤jikamattam\<*<5>*>/ pi na labhi. Tassa pana Mittavindako ti nÃmaæ ahosi. MÃtÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck cha¬¬hessÃmi. 2 Ck cha¬¬heyyan. 3 Ck viyuhitvÃ, Cs viyuhitvà corr. to viyÆhitvÃ. 4 Ck pa¤casatÃni. 5 Ck -ka¤cika-. >/ #<[page 239]># %< 1. LosakajÃtaka. (41). 239>% pitaro jÃtakadukkhaæ adhivÃsetuæ asakkhontà "gaccha kÃÊa- kaïïikÃ" 'ti taæ pothetvà nÅhariæsu. So appaÂisarano vica- ranto BÃrÃïasiæ agamÃsi. Tadà Bodhisatto BÃrÃïasiyaæ disÃpÃmokkho Ãcariyo hutvà pa¤ca mÃïavakasatÃni sippaæ vÃcesi. Tadà BÃrÃïasivÃsino duggatÃnaæ paribbayaæ datvà sippaæ sikkhÃpenti. Ayam pi Mittavindako Bodhisattassa san tike pu¤¤asippaæ sikkhati. So pharuso anovÃdakkhamo taæ taæ paharanto\<*<1>*>/ vicarati, Bodhisattena; ovadiyamÃno pi ovÃdaæ na gaïhÃti, taæ nissÃya Ãyo pi 'ssa mando jÃto. Atha so mÃïavakehi saddhiæ bhaï¬itvà ovÃdaæ agaïhanto tato palÃyitvà Ãhiï¬anto ekaæ paccantagÃmaæ gantvà bhatiæ katvà jÅvati. So tattha ekÃya duggatitthiyà saddhiæ saævÃsaæ kappesi. Sà taæ nissÃya dve dÃrake vijÃyi. GÃmavÃsino "amhÃkaæ susÃ- sanaæ dussÃsanaæ ÃroceyyÃsÅti" Mittavindakassa bhatiæ\<*<2>*>/ datvà taæ\<*<3>*>/ gÃmadvÃre kuÂikÃya vasÃpesuæ. Taæ pana Mittavindakaæ nissÃya te paccantagÃmavÃsino sattakkhattuæ rÃjadaï¬aæ adaæsu, sattakkhattuæ tesaæ gehÃni {nijjhÃyiæsu,} sattakkhattuæ taÊÃkaæ chijji. Te cintayiæsu: "amhÃkaæ pubbe imassa Mittavinda- kassa anÃgamanakÃle\<*<4>*>/ evarÆpaæ n' atthi, idÃni pan' assa Ãga- takÃlato paÂÂhÃya parihÃyÃmÃ" 'ti taæ pothetvà nÅhariæsu. So attano dÃrake gahetvà a¤¤attha gacchanto ekaæ amanussa- pariggahaæ aÂaviæ pÃvisi. Tatth' assa amanussà dÃrake ca bhariya¤ ca mÃretvà maæsaæ khÃdiæsu. So tato palÃyitvà tato tato Ãhiï¬anto ekaæ GambhÅraæ nÃma paÂÂanagÃmaæ nÃvÃvissajjanadivase\<*<5>*>/ yeva patvà kammakaro hutvà nÃvaæ abhirÆhi. NÃvà samuddapitthe sattÃhaæ gantvà sattame divase samuddamajjhe ÃkoÂetvà Âhapità viya aÂÂhÃsi. Te kÃÊakaïïi- salÃkaæ vÃresuæ. Sattakkhattuæ Mittavindakass' eva\<*<6>*>/ pÃpuïi\<*<7>*>/. Manussà tass' ekaæ veïukalÃpakaæ datvà hatthe gahetvà sa- mudde khipiæsu. Tasmiæ khittamatte nÃvà agamÃsi. Mitta- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck pahÃrento. 2 Cv adds va. 3 Ck naæ. 4 Ck anÃgamakÃle. 5 Ck nÃvaæ-. 6 Cv vindakasseva. 7 Cv Cs -ïÅ. >/ #<[page 240]># %<240 I. EkanipÃta. 5. AtthakÃmavagga.>% vindako veïukalÃpe nipajjitvà samuddapiÂÂhe gacchanto Kassa- pasammÃsambuddhassa kÃle rakkhitasÅlassa phalena samudda- piÂÂhe ekasmiæ phalikavimÃne catasso devadhÅtà paÂilabhitvà tÃsaæ santike sukhaæ anubhavamÃno sattÃhaæ vasi. Tà pana vimÃnapetiyo sattÃhaæ sukhaæ anubhavanti. SattÃhaæ duk- khaæ anubhavituæ gacchamÃnà "yÃva mayaæ ÃgacchÃma tÃva idh' eva hohÅti" vatvà agamaæsu. Mittavindako tÃsaæ gatakÃle veïukalÃpe nipajjitvà parato gacchanto rajatavimÃne aÂÂha de- vadhÅtaro labhi. Tato pi paraæ gacchanto maïivimÃne soÊasa kanakavimÃne dvattiæsa devadhÅtaro labhi. TÃsam pi vacanaæ akatvà parato gacchanto antaradÅpake ekaæ yakkhanagaraæ addasa. Tatth' ekà yakkhinÅ ajarÆpena vicarati. Mittavindako tassà yakkhinÅbhÃvaæ ajÃnanto "ajamaæsaæ khÃdissÃmÅti" taæ pÃde aggahesi. SÃyaæ yakkhÃnubhÃvena taæ ukkhipitvà khipi. So tÃya khitte samuddamatthakena gantvà BÃrÃïasiyaæ pari- khÃpiÂÂhe ekasmiæ kaïÂakagumbamatthake patitvà pavaÂÂamÃno bhÆmiyaæ patiÂÂhÃsi. Tasmi¤ ca samaye tasmiæ parikhÃpiÂÂhe ra¤¤o ajikà caramÃnà corà haranti. Ajikagopakà "core gaï- hissÃmÃ" 'ti ekamantaæ nilÅnà aÂÂhaæsu. Mittavindako pavaÂ- Âitvà bhÆmiyaæ Âhito tà ajikà disvà cintesi: "ahaæ samudde ekasmiæ dÅpake ajikaæ pÃde gahetvà tÃya khitto idha patito, sace pan' idÃni ekaæ ajikaæ pÃde gahissÃmi sà maæ parato samuddapiÂÂhe vimÃnadevatÃnaæ santike khipissatÅti\<*<1>*>/" so evaæ ayoniso manasi karitvà ajikaæ pÃde gaïhi. Sà gahitamattà vi- ravi. Ajikagopakà ito c' ito ca Ãgantvà taæ gahetvà "ettakaæ kÃlaæ rÃjakule ajikÃkhÃdako esa coro" ti taæ koÂÂetvà bandhi- tvà ra¤¤o santikaæ nenti. Tasmiæ khaïe Bodhisatto pa¤ca- satamÃïavakaparivuto nagarà nikkhamma nahÃyituæ gacchanto Mittavindakaæ disvà sa¤jÃnitvà te manusse Ãha: "tÃta, ayaæ amhÃkaæ antevÃsiko, kasmà taæ gaïhitthÃ" 'ti. "Ajikacorako ayya ekaæ ajikaæ pÃde gaïhi, tasmà gahito" ti. "Tena h' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck Cv khipissÃtÅti, Cs khipissasÅti >/ #<[page 241]># %< 2. KapotajÃtaka. (42). 241>% etaæ amhÃkaæ dÃsaæ katvà detha, amhe nissÃya jÅvissatÅti". Te "sÃdhu ayyÃ" 'ti taæ vissajjetvà agamaæsu. Atha naæ Bodhisatto "Mittavindaka tvaæ ettakaæ kÃlaæ kahaæ vasÅti" pucchi. So sabbaæ attanà katakammaæ Ãrocesi. Bodhisatto "atthakÃmÃnaæ\<*<1>*>/ vacanaæ akaronto\<*<2>*>/ etaæ dukkhaæ pÃpuïan- tÅti" vatvà imaæ gÃthaæ Ãha: @@ Tattha atthakÃmassà 'ti va¬¬hiæ icchantassa, hitÃnukampino ti hitena anukampamÃnassa, ovajjamÃno ti mudukena hitacittena ovadiyamÃno, na karoti sÃsanan ti anusatthiæ na karoti dubbaco anovÃdako hoti, Mittako viya socatÅti yathà ayaæ Mittavindako ajÃya pÃdaæ gahetvà socati kilamati evaæ niccakÃlaæ socatÅti imÃya gÃthÃya Bodhisatto dhammaæ desesi. Evaæ tena therena ettake addhÃne tÅsu yeva attabhÃvesu kucchipÆro laddhapubbo, yakkhena hutvà ekadivasaæ gabbhamalaæ laddhaæ sunakhena hutvà ekadivasaæ bhattavamanaæ parinibbÃnadivase dhammasenÃpatissÃnubhÃvena catumadhuraæ laddhaæ, evaæ parassa lÃbhantarÃyakaraïaæ nÃma mahÃdosan ti veditabbaæ. Tasmiæ pana kÃle so pi Ãcariyo Mittavindako pi yathÃ- kammaæ gato. Satthà "evaæ bhikkhave attanà appalÃbhibhÃva¤ ca ariyadhamma- lÃbhibhÃva¤ ca sayam eva esa akÃsÅti" imaæ dhammadesanaæ Ãha- ritvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà Mittavindako Losakatissatthero ahosi, disÃpÃmokkhÃcariyo pana aham evÃ" 'ti. LosakajÃtakaæ. $<2. KapotajÃtaka.>$ Yo atthakÃmassà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ lolabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Tassa lolabhÃvo Nava- nipÃte KÃkajÃtake\<*<3>*>/ Ãvibhavissati. Tadà pana taæ bhikkhÆ "ayaæ bhante bhikkhu lolo" ti Satthu Ãrocesuæ. Atha naæ Satthà "saccaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck atthakÃkÃmÃnaæ, Cs attakÃmÃnaæ. 2 so all three MSS. 3 Ck kokajÃtake. >/ #<[page 242]># %<242 I. EkanipÃta. 5. AtthakÃmavagga.>% kira tvaæ bhikkhu lolo" ti pucchi. "ùma bhante" ti. Satthà "pubbe pi tvaæ bhikkhu lolo, lolakÃraïà jÅvitakkhayaæ patto, paï¬itÃpi taæ nissÃya attano vasanaÂÂhÃnà parihÅnÃ" ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto pÃrÃpatayoniyaæ nibbatti. Tadà BÃrÃïasivÃsino pu¤¤akÃmatÃya tasmiæ tasmiæ ÂhÃne sakuïÃnaæ sukhavÃsat- thÃya thusapacchiyo\<*<1>*>/ olambenti. BÃrÃïasiseÂÂhino pi bhatta- kÃrako attano mahÃnase ekaæ thusapacchiæ olambetvà Âhapesi. Bodhisatto tattha vÃsaæ kappesi. So pÃto va nikkhamitvà gocare caritvà sÃyaæ Ãgantvà tattha vasanto kÃlaæ khepeti. Ath' ekadivasaæ eko kÃko mahÃnasamatthakena gacchanto ambilÃnambilamacchamaæsÃnaæ\<*<2>*>/ dhÆpanavÃsaæ ghÃyitvà lo- bhaæ uppÃdetvà "kin nu kho nissÃya imaæ macchamaæsaæ labhissÃmÅti" avidÆre nisÅditvà parigaïhanto sÃyaæ Bodhisattaæ Ãgantvà mahÃnasaæ pavisantaæ disvà "imaæ pÃrÃpataæ nissÃya macchamaæsaæ labhissÃmÅti" punadivase pÃto va Ãgantvà Bodhisattassa nikkhamitvà gocaratthÃya gamanakÃle piÂÂhito piÂÂhito agamÃsi. Atha naæ Bodhisatto "kasmà tvaæ samma amhehi saddhiæ carasÅti" Ãha. "SÃmi, tumhÃkaæ kiriyà may- haæ ruccati, ito paÂÂhÃya tumhe upaÂÂhahissÃmÅti". "Samma, tumhe a¤¤agocarà mayaæ a¤¤agocarÃ, tumhehi amhÃkaæ upaÂ- ÂhÃnaæ dukkaran" ti. "SÃmi tumhÃgocaragahaïakÃle\<*<3>*>/ aham pi gocaraæ gahetvà tumhehi saddhiæ yeva gamissÃmÅti". "SÃdhu, kevalan te appamattena bhavitabban" ti. Evaæ Bodhisatto kÃkaæ ovaditvà gocare caranto tiïabÅjÃdÅni\<*<4>*>/ khÃdati. Bodhi- sattassa pana gocaragahaïakÃle kÃko gantvà gomayapiï¬aæ apanetvà pÃïake khÃditvà udaraæ pÆretvà Bodhisattassa san- tikaæ Ãgantvà "sÃmi, tumhe ativelaæ caratha, atibahubhak- khena nÃma bhavituæ na vaÂÂatÅti" vatvà Bodhisattena gocaraæ gahetvà sÃyaæ Ãgacchantena saddhiæ yeva mahÃnasaæ pÃvisi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -pacchayo. 2 both MSS. ambilÃtambila-. 3 so both MSS. instead of tumhÃkaæ-? 4 Ck tiïabÅjÃni, Cv kiïabÅjÃdÅni. >/ #<[page 243]># %< 2. KapotajÃtaka. (42). 243>% BhattakÃrako "amhÃkaæ kapoto a¤¤am pi gahetvà Ãgato" ti kÃkassa pi pacchiæ Âhapesi. Tato paÂÂhÃya dve janà vasanti. Ath' ekadivasaæ seÂÂhissa bahuæ macchamaæsaæ Ãhariæsu. Taæ ÃdÃya bhattakÃrako mahÃnase tattha tattha olambesi. KÃko taæ disvà lobhaæ uppÃdetvà "sve gocarabhÆmiæ agantvÃ\<*<1>*>/ mayà idam eva khÃditabban" ti rattiæ tintiïanto nipajji. Pu- nadivase Bodhisatto gocarÃya gacchanto "ehi samma kÃkÃ" 'ti Ãha. "SÃmi, tumhe gacchatha, mayhaæ kucchirogo atthÅti". "Samma, {kÃkÃnaæ} kucchirogo nÃma kadÃci na bhÆtapubbo, rattiæ tÅsu yÃmesu ekekasmiæ yÃme mucchità honti, dÅpavaÂÂiæ gilitakÃle pana nesaæ muhuttan titti\<*<2>*>/ hoti, tvaæ imaæ maccha- maæsaæ khÃditukÃmo bhavissasi, ehi manussaparibhogo nÃma tumhÃkaæ dupparibhu¤jiyo, mà evarÆpaæ akÃsi, mayà saddhiæ yeva gocarÃya gacchÃhÅti". "Na sakkomi sÃmÅti". "Tena hi pa¤¤Ãyissasi sakena kammena, lobhavasaæ agantvÃ\<*<3>*>/ appamatto hohÅti" taæ ovaditvà Bodhisatto gocarÃya gato. BhattakÃrako nÃnappakÃraæ macchamaæsavikatiæ\<*<4>*>/ sampÃdetvà usumanik- khamanatthaæ bhÃjanÃni thokaæ vivaritvà rasaparissÃvanaka- roÂiæ bhÃjanamatthake Âhapetvà bahi nikkhamitvà sedaæ mu¤- camÃno aÂÂhÃsi. Tasmiæ khaïe kÃko pacchito sÅsaæ ukkhipitvà bhattagehaæ olokento tassa nikkhamitabhÃvaæ ¤atvà "ayaæ dÃni mayhaæ manorathaæ pÆretvà maæsaæ khÃdituæ kÃlo, kin nu kho mahÃmaæsaæ khÃdÃmi udÃhu cuïïikamaæsan" ti cintetvà "cuïïikamaæsena nÃma khippaæ kucchiæ pÆretuæ na sakkÃ, mahantaæ maæsakhaï¬aæ Ãharitvà pacchiyaæ nik- khipitvà khÃdamÃno nipajjissÃmÅti" pacchito uppatitvà rasaka- roÂiyaæ nilÅyi. Sà kilÅti saddam akÃsi. BhattakÃrako taæ saddaæ sutvà "kin nu kho etan" ti paviÂÂho kÃkaæ disvà "ayaæ duÂÂhakÃko mayà seÂÂhino pakkamaæsaæ khÃditukÃmo, ahaæ kho pana seÂÂhiæ nissÃya jÅvissÃmi na imaæ bÃlaæ, kiæ me iminÃ" ti dvÃraæ pidhÃya kÃkaæ gahetvà sakalasarÅre pat- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck ÃgantvÃ. 2 Cv tinti. 3 Ck ÃgantvÃ, Cv Ãgantvà corr. to agantvÃ. 4 both MSS. -saæ-. >/ #<[page 244]># %<244 I. EkanipÃta. 5. AtthakÃmavagga.>% tÃni lu¤citvà addasiÇgiveraæ loïajÅrakÃya\<*<1>*>/ koÂÂetvà ambilatak- kena ÃloÊetvà ten' assa sakalasarÅraæ makkhetvà taæ kÃkaæ pacchiyaæ khipi. So adhimattavedanÃbhibhÆto tintiïÃyanto\<*<2>*>/ nipajji. Bodhisatto sÃyaæ Ãgantvà taæ vyasanappattaæ disvà "lolakÃka mama vacanaæ akatvà tava lobhaæ nissÃya mahÃ- dukkhaæ patto sÅti" vatvà imaæ gÃthaæ Ãha: @@ Tattha kapotakassa vacanaæ akatvà ti pÃrÃpatassa hitÃnusÃsanivaca- naæ akatvÃ, amittahatthatthagato va setÅti amittÃnaæ anatthakÃrakÃnaæ dukkhuppÃdakapuggalÃnaæ hatthatthaæ hatthapathaæ gato, ayaæ kÃko viya puggalo mahantaæ vyasanaæ patvà anusocamÃno setÅti. Bodhisatto imaæ gÃthaæ vatvà "idÃni mayà ca\<*<3>*>/ etasmiæ ÂhÃne na sakkà vasitun" ti a¤¤attha gato. KÃko tatth' eva jÅvitakkhayaæ patto. Atha naæ bhattakÃrako saddhiæ pacchiyà gahetvà saækÃraÂÂhÃne cha¬¬esi. SatthÃpi "na tvaæ bhikkhu idÃn' eva lolo pubbe pi lolo yeva, ta¤ ca pana te lolyaæ nissÃya paï¬itÃpi sakamhà ÃvÃsà parihÅnÃ" ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne so bhikkhu anÃgÃmiphalaæ patto. Satthà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà kÃko lolabhikkhu ahosi, pÃrÃpato pana aham evÃ" 'ti. KapotajÃtakaæ. $<3. VeÊukajÃtaka.>$ Yo atthakÃmassà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ dubbacabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Taæ\<*<4>*>/ hi Bhagavà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu dubbaco" ti pucchitvà "saccam bhante" ti vutte "na tvaæ bhikkhu idÃn' eva dubbaco, pubbe pi dubbaco yeva, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv lonajÅrakÃya. 2 Ck tintiïayanto. 3 so both MSS. 4 both MSS. tam. >/ #<[page 245]># %< 3. VeÊukajÃtaka. (43). 245>% dubbacattÃ\<*<1>*>/ yeva ca paï¬itÃnaæ vacanaæ akatvà sappamukhe\<*<2>*>/ jÅvi- takkhayaæ patto sÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto KÃsiraÂÂhe mahÃbhogakule nibbatto vi¤¤Ætaæ patvà kÃmesu ÃdÅnavaæ nekkhamme cÃnisaæsaæ disvà kÃme pahÃya Himavantaæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbajitvà kasiïa- parikammaæ katvà pa¤ca abhi¤¤Ã aÂÂha samÃpattiyo uppÃdetvà jhÃnasukhena vÅtinÃmento aparabhÃge mahÃparivÃro pa¤cahi tÃpasasatehi parivuto gaïassa satthà hutvà vihÃsi. Ath' eko ÃsÅvisapotako attano dhammatÃya caranto a¤¤atarassa tÃpasassa assamapadaæ patto. TÃpaso tasmiæ puttasinehaæ uppÃdetvà taæ ekasmiæ veÊupabbe sayÃpetvà paÂijaggati. Tassa veÊu- pabbe sayanato VeÊuko tv-eva nÃmaæ akaæsu. Taæ putta- sinehena paÂijagganato tÃpasassa VeÊukapità tv-eva nÃmaæ akaæsu. Tadà Bodhisatto "eko kira tÃpaso ÃsÆvisaæ paÂijag- gatÅti" sutvà pakkositvà "saccaæ kira tvaæ ÃsÅvisaæ jaggasÅti" pucchitvà "saccan" ti vutte "ÃsÅvisena saddhiæ vissÃso nÃma n' atthi, mà evaæ jaggasÅti" Ãha. TÃpaso Ãha: "so\<*<3>*>/ me Ãca- riyaputto, nÃhaæ tena vinà vattituæ sakkhissÃmÅti". "Tena hi etass' eva santikà jÅvitakkhayaæ pÃpuïissasÅti". TÃpaso Bodhisattassa vacanaæ na gaïhi, ÃsÅvisam pi jahituæ nÃsak- khi. Tato katipÃhaccayen' eva sabbe tÃpasà phalÃphalatthÃya gantvà gataÂÂhÃne phalÃphalassa sulabhabhÃvaæ disvà dve tayo divase tatth' eva vasiæsu. VeÊukapitÃpi tehi saddhiæ gacchanto ÃsÅvisaæ veÊukapabbe yeva sayÃpetvà pidahitvà gato. So puna tÃpasehi saddhiæ dvÅhatÅhaccayena Ãgantvà "VeÊukassa gocaraæ dassÃmÅti" veÊupabbaæ ugghÃÂetvà "ehi putta, chÃtako\<*<4>*>/ sÅti" hatthaæ pasÃresi. ùsÅviso dvÅhatÅhaæ nirÃhÃratÃya kujjhitvà pasÃritahatthe ¬asitvà tÃpasaæ tatth' eva jÅvitakkhayaæ pÃpetvà ara¤¤aæ pÃvisi. TÃpasà taæ disvà Bodhisattassa Ãrocesuæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck dubbacamattÃ. 2 Ck sappamukha. 3 Ck omits Ãha so. 4 Ck puttamacchÃtako, Cv puttacchÃtako. >/ #<[page 246]># %<246 I. EkanipÃta. 5. AtthakÃmavagga.>% Bodhisatto tassa sarÅrakiccaæ kÃretvà isigaïassa majjhe nisÅ- ditvà isÅnaæ ovÃdavasena imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha evaæ so nihato setÅti yo hi isÅnaæ ovÃdaæ na gaïhÃti so yathà esa tÃpaso ÃsÅvisamukhe pÆtibhÃvam\<*<1>*>/ patvà nihato seti, evaæ mahÃvinÃ- saæ patvà nihato setÅti attho. Evaæ Bodhisatto isigaïaæ ovaditvà cattÃro brahmavihÃre bhÃvetvà ÃyupariyosÃne Brahmaloke uppajji. SatthÃpi "na tvaæ bhikkhu idÃn' eva dubbaco, pubbe pi dubba- cabhÃven' eva ca ÃsÅvisamukhe pÆtibhÃvaæ patto" ti imaæ dhamma- desanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà VeÊukapità dubbacabhikkhu ahosi, sesaparisà BuddhaparisÃ, gaïasatthà pana aham evÃ" 'ti. VeÊukajÃtakaæ. $<4. MakasajÃtaka.>$ Seyyo amitto ti. Idaæ Satthà Magadhesu cÃrikaæ cara- mÃno a¤¤atarasmiæ gÃmake bÃlagÃmikamanusse\<*<2>*>/ Ãrabbha kathesi. TathÃgato kira ekasmiæ samaye SÃvatthito MagadharaÂÂhaæ gantvà tattha cÃrikaæ caramÃno a¤¤ataraæ\<*<3>*>/ gÃmakaæ sampÃpuïi. So ca gÃmako yebhuyyena andhabÃlamanussehi yeva ussanno. Tatth' ekadi- vasaæ te andhabÃlamanussà sannipatitvà "bho amhe ara¤¤aæ pavisitva kammaæ karonte makasà khÃdanti, tappaccayà amhÃkaæ kammacchedo hoti, sabbe va dhanÆni c' eva ÃvudhÃni ca ÃdÃya gantvà makasehi saddhiæ yujjhitvà sabbamakase vijjhitvà chinditvà ca mÃremÃ" 'ti mantayitvà ara¤¤aæ gantvà "makase vijjhissÃmÃ" 'ti a¤¤ama¤¤aæ vijjhitvà ca paharitvà ca dukkhappattÃ, Ãgantvà antogÃme ca gÃma- majjhe ca gÃmadvÃre ca nipajjiæsu. Satthà bhikkhusaæghaparivuto taæ gÃmaæ piï¬Ãya pÃvisi. Avasesà paï¬itamanussà Bhagavantaæ disvà gÃmadvÃre maï¬apaæ katvà buddhapamukhassa bhikkhusaæ- \<-------------------------------------------------------------------------- 4. Cfr. Monatsbericht d. Kngl. Akad. d. Wiss. zu Berhlin 1858 p.265. and A. Weber's Ind. Stud. 4. Bd. p. 387. 1 Cv -bhÃvaæ. 2 Cv bÃÊa-. 3 Ck a¤¤atara. >/ #<[page 247]># %< 4. MakasajÃtaka. (44). 247>% ghassa mahÃdÃnaæ datvà SatthÃraæ vanditvà nisÅdiæsu. Satthà tas- miæ tasmiæ ÂhÃne vaïitamanusse\<*<1>*>/ disvà te upÃsake pucchi: "bahÆ ime gilÃnamanussÃ, kiæ etehi katan" ti. "Bhante ete manussà `makasa- yuddhaæ karissÃmÃ' 'ti gantvà a¤¤ama¤¤aæ vijjhitvà sayaæ gilÃnà jÃtÃ" ti. Satthà "na idÃn' eva andhabÃlamanussà `makase paharis- sÃmÃ' 'ti. AttÃnaæ paharanti, pubbe pi `makasaæ\<*<2>*>/ paharissÃmÃ' 'ti paraæ paharaïakamanussÃ\<*<3>*>/ ahesuæ yevÃ" 'ti vatvà tehi manussehi yÃcito atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto vaïijjÃya jÅvikaæ kappeti. Tadà KÃsiraÂÂhe ekasmiæ paccantagÃme bahÆ va¬¬hakÅ vasanti. Tatth' eko phalitava¬¬haki\<*<4>*>/ rukkhaæ tacchati. Ath' assa eko makaso tambalohathÃlakapiÂÂhisadise\<*<5>*>/ sÅse nisÅditvà sattiyà paharanto viya sÅsaæ\<*<6>*>/ mukhatuï¬akena vijjhi. So attano santike nisinnaæ put- taæ Ãha: "tÃta, mayhaæ sÅsaæ makaso sattiyà paharanto viya vijjhati, vÃrehi tan" ti. "TÃta, adhivÃsehi, ekappahÃrena naæ mÃressÃmÅti". Tasmiæ samaye Bodhisatto pi attano bhaï¬aæ pariyesamÃno taæ gÃmaæ patvà tassà va¬¬hakisÃlÃya nisinno hoti. Atha so va¬¬haki puttaæ Ãha: "tÃta imaæ makasaæ vÃrehÅti". So "vÃressÃmi tÃtÃ" 'ti tikhiïaæ mahÃpharasuæ ukkhipitvà pitu piÂÂhipasse Âhatvà "makasaæ paharissÃmÅti" pitu matthakaæ dvidhà bhindi. Va¬¬haki tatth' eva jÅvitak- khayaæ patto. Bodhisatto tassa taæ kammaæ disvà "paccÃ- mitto\<*<7>*>/ pi paï¬ito va seyyo, so hi daï¬abhayenÃpi manussÃnaæ na mÃressatÅti" cintetvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/ putto pitu abbhidà uttamaÇgan ti. || Ja_I:43 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck vaïima-. 2 Ck makasÃ. 3 Ck pahÃranaka-, Cv paharanaka-. 4 both MSS. -va¬¬hakÅ. 5 Ck -thÃlapiÂÂhi-. 6 Cv sÅsa. 7 Cv saccÃnimitto. 8 so both MSS. >/ #<[page 248]># %<248 I. EkanipÃta. 5. AtthakÃmavagga.>% Tattha seyyo ti pavaro uttamo, matiyà upeto ti pa¤¤Ãya samannÃgato, elamÆgo\<*<1>*>/ ti lÃlÃmukho bÃlo putto, pitu abbhidà uttamaægan\<*<1>*>/ ti attano bÃlatÃya putto pi hutvà pitu uttamaægaæ\<*<1>*>/ matthakaæ makasaæ mÃressÃmÅti dvidhà bhindi, tasmà bÃlamittato paï¬ito amitto va seyyo ti. Imaæ gÃthaæ vatvà Bodhisatto uÂÂhÃya yathÃkammaæ gato. Va¬¬hakissÃpi ¤Ãtakà sarÅrakiccaæ akaæsu. Satthà "evaæ upÃsakà pubbe pi `makasaæ paharissÃmÃ' 'ti paraæ paharaïakamanussÃ\<*<2>*>/ ahesuæ yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãhari- tvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà gÃthaæ vatvà pakkanto paï¬itavÃïijo pana aham eva ahosin" ti. MakasajÃtakaæ. $<5. RohiïÅjÃtaka.>$ Seyyo amitto ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ AnÃthapiï¬ikaseÂÂhino dÃsiæ Ãrabbha kathesi. AnÃthapiï¬i- kassa kira ekà RohiïÅ nÃma dÃsÅ\<*<3>*>/ ahosi. Tassà vÅhipaharaïaÂÂhÃne\<*<4>*>/ Ãgantvà mahallikamÃtà nipajji. Taæ makkhikà parivÃretvà sÆciyà vijjhamÃnà viya khÃdanti. Sà dhÅtaraæ Ãha: "amma, makkhikà maæ khÃdanti, età vÃrehÅti". Sà "vÃressÃmi ammÃ" 'ti musalaæ ukkhi- pitvà "mÃtu sarÅre makkhikà mÃretvà vinÃsaæ pÃpessÃmÅti" mÃtaraæ musalena paharitvà jÅvitakkhayaæ pÃpesi. Taæ disvà "mÃtÃ" ti rodi- tuæ Ãrabhi. Taæ pavattiæ\<*<5>*>/ seÂÂhissa Ãrocesuæ. SeÂÂhi tassà sarÅra- kiccaæ kÃretvà vihÃraæ gantvà sabbaæ taæ pavattiæ Satthu Ãrocesi. Satthà "na kho gahapati esà `mÃtu sarÅre makkhikà mÃremÅti' idÃn' eva musalena paharitvà mÃtaraæ mÃresi, pubbe pi mÃresi yevÃ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto seÂÂhikule nibbatitvà pitu accayena seÂÂhiÂÂhÃ- naæ pÃpuïi. TassÃpi RohiïÅ nÃma dÃsÅ\<*<6>*>/ ahosi. SÃpi attano vihipaharaïaÂÂhÃnaæ\<*<7>*>/ Ãgantvà nipannaæ mÃtaraæ "makkhikà me amma vÃrehÅti" vuttà evam evaæ\<*<8>*>/ musalena paharitvà mÃ- taraæ jÅvitakkhayaæ pÃpetvà rodituæ Ãrabhi. Bodhisatto taæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so both MSS. 2 both MSS. paharanaka-. 3 both MSS. dÃsi. 4 Ck -pahÃrana-, Cv -paharana-. 5 Ck pavatti, Cv pavatti corrected to pavattiæ. 6 both MSS. dÃsi. 7 both MSS. -paharana-. 8 so both MSS. >/ #<[page 249]># %< 5. RohiïÅjÃtaka. (45)-6. ùrÃmadÆsakajÃtaka. (46). 249>% pavattiæ sutvà "amitto pi hi imasmiæ loke paï¬ito va seyyo" ti cintetvà imaæ gÃthaæ Ãha: @*>/ ya¤ce bÃlÃnukampako, passa Rohiïikaæ jammiæ mÃtaraæ hantvÃna socatÅti. || Ja_I:44 ||>@ Tattha medhÃvÅti paï¬ito ¤ÃïÅ vibhÃvÅ, ya¤ce bÃlÃnukampako ti ettha yan ti liÇgavipallÃso kato ce ti nÃmatthe nipÃto, yo nÃma bÃlo anukam- pako tato sataguïena sahassaguïena paï¬ito amitto honto pi seyyo yevà 'ti attho, atha và yan ti paÂisedhanatthe nipÃto, noce bÃlÃnukampako ti attho, jammin ti lÃmikaæ dandhaæ, mÃtaraæ hantvÃ\<*<2>*>/ socatÅti makkhikà mÃ- ressÃmÅti mÃtaraæ hantvà idÃni ayaæ bÃlà sayam eva rodati paridevati, iminà kÃraïena imasmiæ loke amitto pi paï¬ito\<*<3>*>/ seyyo ti Bodhisatto paï¬itaæ pasaæsanto imÃya gÃthÃya dhammaæ desesi. Satthà "na kho gahapati esà idÃn' eva "makkhikà mÃressÃmÅti" mÃtaraæ ghÃtesi, pubbe pi ghÃtesi yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà mÃtà yeva mÃtà ahosi, dhÅtà yeva\<*<4>*>/ dhÅtÃ, mahÃseÂÂhi\<*<5>*>/ pana aham eva ahosin" ti. RohiïÅjÃtakaæ\<*<6>*>/. $<6. ùramadÆsakajÃtaka.>$ Na ve anatthakusalenà 'ti. Idaæ Satthà a¤¤atarasmiæ KosalagÃmake uyyÃnadÆsakaæ Ãrabbha kathesi. Satthà kira Ko- salesu cÃrikaæ caramÃno a¤¤ataraæ gÃmakaæ sampÃpuïi. Tatth' eko kuÂumbiko TathÃgataæ nimantetvà attano uyyÃne nisÅdÃpetvà buddha- pamukhassa saæghassa dÃnaæ datvà "bhante yathÃruciyà imasmiæ uyyÃne vicarathÃ" 'ti Ãha, BhikkhÆ uÂÂhÃya uyyÃnapÃlaæ gahetvà uyyÃne vicarantà ekaæ aÇgaïaÂÂhÃnaæ disvà uyyÃnapÃlaæ pucchiæsu: "upÃsaka imaæ uyyÃnaæ a¤¤attha sandacchÃyaæ, imasmim pana ÂhÃne koci rukkho và gaccho và n' atthi, kin nu kho kÃraïan" ti. "Bhante imassa uyyÃnassa ropanakÃle eko gÃmadÃrako udakaæ si¤canto imas- miæ ÂhÃne rukkhapotake ummÆlaæ katvà mÆlappamÃïena udakaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv medhÃvi. 2 so both MSS. 3 Ck adds pi. 4 Ck omits dhÅtà yeva, in Cv dhÅtà yeva has been added afterwards. 5 Cv -seÂÂhÅ. 6 Cv rohini-. >/ #<[page 250]># %<250 I. EkanipÃta. 5. AtthakÃmavagga.>% si¤ci. Te rukkhapotakà milÃyitvà matÃ, iminà kÃraïena idaæ ÂhÃnaæ aÇgaïaæ jÃtan" ti. BhikkhÆ SatthÃraæ upasaækamitvà etam atthaæ Ãrocesuæ. Satthà "na bhikkhave so gÃmadÃrako idÃn' eva ÃrÃma- dÆsako, pubbe pi ÃrÃmadÆsako yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente BÃ- rÃïasiyaæ nakkhattaæ ghosayiæsu. Nakkhattabherisaddasava- nakÃlato paÂÂhÃya sakalanagaravÃsino nakkhattanissitakà hutvà vicaranti. Tadà ra¤¤o uyyÃne bahÆ makkaÂà vasanti. UyyÃ- napÃlo cintesi: "nagare nakkhattaæ ghuÂÂhaæ, ime vÃnare `udakaæ si¤cathÃ' 'ti vatvà ahaæ nakkhattaæ kÅÊissÃmÅti" jeÂ- ÂhakavÃnaraæ upasaækamitvà "samma vÃnarajeÂÂhaka, imaæ uyyÃnaæ tumhÃkam pi bahÆpakÃraæ, tumhe ettha pupphapha- lapallavÃni\<*<1>*>/ khÃdatha, nagare nakkhattaæ ghuÂÂhaæ, ahaæ nakkhattaæ kÅÊissÃmi, yÃvÃhaæ ÃgacchÃmi tÃva imasmiæ uyyÃne rukkhapotakesu udakaæ si¤cituæ sakkhissathÃ" 'ti pucchi. "SÃdhu, si¤cissÃmÅti"'. "Tena hi appamattà hothÃ" 'ti uda- kaæ si¤canatthÃya tesaæ cammaï¬e c' eva dÃrukuÂe ca datvà gato. VÃnarà cammaï¬e c' eva dÃrukuÂe ca gahetvà rukkha- potakesu udakaæ si¤canti. Atha ne vÃnarajeÂÂhako evam Ãha: "bho vÃnarÃ, udakaæ nÃma rakkhitabbaæ, tumhe rukkhapota- kesu udakaæ si¤cantà uppÃÂetvà uppÃÂetvà mÆlaæ oloketvà gambhÅragatesu mÆlesu bahuæ udakaæ si¤catha agambhÅraga- tesu appaæ, pacchà amhÃkaæ udakaæ dullabhaæ bhavissatÅti". Te "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà tathà akaæsu. Tasmiæ samaye eko paï¬itapuriso rÃjuyyÃne te vÃnare tathà karonte disvà evam Ãha: "bho vÃnarÃ, kasmà tumhe rukkhapotake uppÃÂetvà up- pÃÂetvà mÆlappamÃïena udakaæ si¤cathÃ" 'ti. Te "evaæ no vÃnarajeÂÂhako ovadatÅti" Ãhaæsu. So taæ vacanaæ sutvà "aho vata bho bÃlà apaï¬ità `atthaæ karissÃmÃ' 'ti anattham eva karontÅti" cintetvà imaæ gÃtham Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -phalavÃni, Cv -phalavÃni corrected to -palavÃni. 2 Ck si¤cissÃmi. >/ #<[page 251]># %< 7. VÃruïijÃtaka. (47). 251>% @@ Tattha ve ti nipÃtamattaæ, anatthakusalenà 'ti anatthe anÃyatane kusa- lena atthaæ anÃyatane\<*<1>*>/ kÃraïe akusalena cà 'ti attho, atthacariyà ti va¬¬ha- kiriyÃ\<*<2>*>/, sukhÃvahà ti evarÆpena anatthakusalena kÃyikacetasikasukhasaækhÃ- tassa atthassa cariyà na sukhÃvahÃ, na sakkà Ãvahitun ti attho, kiækÃraïÃ: ekanten' eva hi hÃpeti atthaæ dummedho bÃlapuggalo atthaæ karissÃmà 'ti atthaæ hÃpetvà anattham eva karoti, kapi ÃrÃmiko yathà ti yathà ÃrÃme niyutto ÃrÃmarakkhaïako\<*<3>*>/ makkaÂo atthaæ karissÃmÅti anattham eva karoti evaæ yo koci anatthakusalo tena na sakkà atthacariyaæ Ãvahituæ, so ekaæsena atthaæ hÃpeti yevà 'ti. Evaæ so paï¬itapuriso imÃya gÃthÃya vÃnarajeÂÂhakaæ ga- rahitvà attano parisaæ ÃdÃya uyyÃnà nikkhami. Satthà "na bhikkhave esa gÃmadÃrako idÃn' eva ÃrÃmadÆsako, pubbe pi ÃrÃmadÆsako yevÃ" 'ti vatvà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà vÃnarajeÂÂhako ÃrÃmadÆsakagÃmadÃrako ahosi, paï¬itapuriso pana aham evÃ" 'ti. ùramadÆsakajÃtakaæ. $<7. VÃruïijÃtaka.>$ Na ve anatthakusalenà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane vi- haranto vÃruïidÆsakaæ\<*<4>*>/ Ãrabbha kathesi. AnÃthapiï¬ikassa kira sahÃyo eko vÃruïivÃnijo tikhiïaæ vÃruïiæ yojetvà hira¤¤asuvaïïÃdÅni gahetvà vikkiïanto mahÃjane sannipatite "tÃta tvaæ mÆlaæ gahetvà vÃruïin\<*<5>*>/ dehÅti" antevÃsikaæ ÃïÃpetvà sayaæ\<*<6>*>/ nahÃyituæ agamÃsi. AntevÃsiko mahÃjanassa vÃruïiæ dento manusse antarantarÃ\<*<7>*>/ loïasak- kharà ÃharÃpetvà khÃdante disvà "surà aloïikà bhavissati, loïam ettha pakkhipissÃmÅti" surÃcÃÂiyaæ nÃÊimattaæ loïaæ pakkhipitvà tesaæ suraæ adÃsi. Te mukhaæ pÆretvà pÆretvà cha¬¬etvÃ\<*<8>*>/ "kin te katan" ti pucchiæsu. "Tumhe suraæ pivitvà loïaæ ÃharÃpente disvà loïena yojesin" ti. "EvarÆpaæ nÃma manÃpaæ vÃruniæ nÃsesi bÃlÃ" 'ti taæ garahitvà uÂÂhÃy' uÂÂhÃya pakkantÃ. VÃruïÅvÃnijo\<*<4>*>/ Ãgantvà ekam pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck anatthaæ anÃyatane, read: atthe Ãyatane? 2 Ck adds ti, for va¬¬ha- read va¬¬hi-? 3 both MSS. -rakkhanako. 4 Cv vÃruïi-. 5 so both MSS. 6 Ck sÃyaæ. 7 Cv antarÃ. 8 Ck cha¬¬hetvÃ. >/ #<[page 252]># %<252 I. EkanipÃta. 5. AtthakÃmavagga.>% adisvà "vÃruïipÃyakà kahaæ gatÃ" ti pucchi. So taæ atthaæ Ãrocesi, Atha naæ Ãcariyo "bÃla evarÆpà nÃma te surà nÃsitÃ" ti garahitvà imaæ kÃraïaæ AnÃthapiï¬ikassa Ãrocesi. AnÃthapiï¬iko "atthi no idaæ kathÃpÃbhatan" ti Jetavanaæ gantvà SatthÃraæ vanditvà etam atthaæ Ãrocesi. Satthà "na esa gahapati idÃn' eva vÃruïidÆsako, pubbe pi vÃruïidÆsako yevÃ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto BÃrÃïasiyaæ seÂÂhi ahosi. Taæ upanissÃya eko vÃruïivÃïijo jÅvati. So tikhiïam suraæ yojetvà "imaæ vikki- ïÃhÅti" antevÃsikaæ vatvà nahÃyituæ gato. AntevÃsiko tasmiæ gatamatte yeva surÃya loïaæ pakkhipitvà iminà va nayena suraæ vinÃsesi. Ath' assa Ãcariyo Ãgantvà taæ kÃraïaæ ¤atvà seÂÂhissa Ãrocesi. SeÂÂhi "anatthakusalà nÃma bÃlà `atthaæ karissÃmÃ' 'ti anattham eva karontÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha Koï¬a¤¤o vÃruïiæ yathà ti yathà ayaæ Koï¬a¤¤anÃmako antevÃsiko atthaæ karissÃmÅti loïaæ pakkhipitvà vÃruïiæ hÃpesi parihÃpesi\<*<1>*>/ vinÃsesi evaæ sabbo pi anatthakusalo\<*<2>*>/ atthaæ hÃpetÅti Bodhisatto imÃya gÃthÃya dhammaæ desesi. SatthÃpi "na esa gahapati idÃn' eva vÃruïidÆsako, pubbe pi vÃ- ruïidÆsako yevÃ" 'ti vatvà aïusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà vÃruïidÆsako idÃni pi vÃruïidÆsako ahosi, BÃrÃïasiseÂÂhi pana aham evÃ" 'ti. VÃruïijÃtakaæ. $<8. VedabbhajÃtaka.>$ AnupÃyena yo atthan ti. Idaæ Satthà Jetavane viha- ranto dubbacam bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Taæ hi bhikkhuæ Satthà "na tvaæ bhikkhu idÃn' eva dubbaco, pubbe pi dubbaco yeva, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck omits parihÃpesi. 2 Ck anatthaæ-. >/ #<[page 253]># %< 8. VedabbhajÃtaka. (48). 253>% ten' eva {ca kÃraïena} paï¬itÃnaæ vacanaæ akatvà tiïhena asinà dvidhà katvà chinno hutvà magge nipatittha, ta¤ ca ekakaæ nissÃya purisa- sahassaæ jÅvitakkhayaæ pattan" ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente ekasmiæ gÃmake a¤¤ataro brÃhmaïo Vedabbhaæ nÃma man- taæ jÃnÃti. So kira manto aggho\<*<1>*>/ mahÃraho. Nakkhattayoge laddhe taæ mantaæ parivattetvà ÃkÃse ulloki, tato\<*<2>*>/ ÃkÃsato sattaratanavassaæ vassati. Tadà Bodhisatto tassa brÃh- maïassa santike sippaæ uggaïhÃti. Ath' ekadivasaæ brÃhmaïo Bodhisattaæ ÃdÃya kenacid eva karaïÅyena attano gÃmà nik- khamitvà CetiyaraÂÂhaæ agamÃsi. AntarÃmagge ekasmiæ ara¤¤aÂÂhÃne pa¤casatà pesanakacorà nÃma panthaghÃtaæ\<*<3>*>/ karonti. Te Bodhisatta¤ ca VedabbhabrÃhmaïa¤ ca gaï- hiæsu. Kasmà pan' ete pesanakacorà ti vuccanti. te kira dve jane gahetvà ekaæ dhanÃharaïatthÃya pesenti, tasmà pe- sanakacorà t' eva vuccanti, te pi ca pitÃputte gahetvà pitaraæ "tvaæ amhÃkaæ dhanaæ Ãharitvà puttaæ gahetvà yÃhÅti" va- danti, eten' upÃyena mÃtudhÅtaro gahetvà mÃtaraæ vissajjenti, jeÂÂhakakaniÂÂhe gahetvà jeÂÂhakabhÃtikaæ vissajjenti, Ãcariyan- tevÃsike gahetvà antevÃsikaæ vissajjenti. Te tasmim pi kÃle VedabbhabrÃhmaïaæ gahetvà Bodhisattaæ vissajjesuæ. Bodhi- satto Ãcariyaæ vanditvà "aham ekÃhadvÅhaccayena ÃgamissÃmi, tumhe mà bhÃyittha, api ca kho pana mama vacanaæ karotha, ajja dhanavassÃpanakanakkhattayogo bhavissati, mà kho tumhe dukkhaæ asahanto mantaæ\<*<5>*>/ parivattetvà dhanaæ vassÃpayittha, sace vassÃpessatha\<*<6>*>/ tumhe vinÃsaæ pÃpuïissatha ime ca pa¤- casatà corÃ" ti. Evaæ Ãcariyaæ ovaditvà dhanatthÃya agamÃsi. CorÃpi suriye atthaæ gate brÃhmaïaæ bandhitvà nipajjÃpesuæ. Taæ khaïaæ yeva pÃcÅnalokadhÃtuto paripuïïaæ candamaï- ¬alaæ uÂÂhahi. BrÃhmaïo nakkhattaæ olokento "dhanavassÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv anaggho. 2 Ck te. 3 Ck pattha-. 4 Ck pesanacorÃ. 5 Ck mÃnataæ 6 Cv -pessÃtha. >/ #<[page 254]># %<254 I. EkanipÃta. 5. AtthakÃmavagga.>% panakanakkhattayogo laddho, kim me dukkhena anubhÆtena, mantaæ parivattetvà ratanavassaæ vassÃpetvà corÃnaæ dhanaæ datvÃ\<*<1>*>/ yathÃsukhaæ gamissÃmÅti" cintetvà core Ãmantesi: "bho corÃ, tumhe maæ kimatthÃya gaïhitthÃ" 'ti. "DhanatthÃya ayyÃ" 'ti. "Sace vo dhanena attho khippaæ maæ bandhanà mocetvà sÅsaæ nahÃpetvà ahatavatthÃni acchÃdetvà gandhehi vilimpÃpetvà pupphÃni piÊandhÃpetvÃ\<*<2>*>/ ÂhapethÃ" 'ti. Corà tassa kathaæ sutvà tathà akaæsu. BrÃhmaïo nakkhattayogaæ ¤atva mantaæ parivattetvà ÃkÃsaæ ullokesi. TÃvad eva ÃkÃsÃ\<*<3>*>/ ra- tanÃni patiæsu. Corà taæ\<*<4>*>/ dhanaæ saæka¬¬hitvà uttarÃsaÇ- gesu bhaï¬ikaæ katvà pÃyiæsu. BrÃhmaïo pi tesaæ pacchato va agamÃsi. Atha te core a¤¤e pa¤casatà corà gaïhiæsu. "Kimatthaæ amhe gaïhathÃ" 'ti ca vuttÃ\<*<5>*>/ "dhanatthÃyÃ" 'ti Ãhaæsu. "Yadi vo dhanena attho etaæ brÃhmaïaæ gaïhatha, eso ÃkÃsaæ ulloketvà dhanaæ vassÃpesi, amhÃkam p' etaæ eten' eva dinnan" ti. Corà core vissajjetvà "amhÃkam pi dhanaæ dehÅti" brÃhmaïaæ gaïhiæsu. BrÃhmaïo "ahaæ tumhÃ- kaæ dhanaæ dadeyyaæ, dhanavassÃpananakkhattayogo pana ito saævaccharamatthake bhavissati, yadi vo dhanena attho adhivÃsetha, tadà dhanavassaæ vassÃpessÃmÅti" Ãha. Corà kujjhitvà "ambho duÂÂhabrÃhmaïa, a¤¤esaæ idÃn' eva dhanaæ vassÃpetvà amhe a¤¤aæ saævaccharaæ adhivÃsÃpesÅti" tiïhena asinà brÃhmaïaæ dvidhà chinditvà magge cha¬¬etvà vegena anubandhitvà tehi\<*<6>*>/ corehi saddhiæ yujjhitvà te sabbe pi mÃretvà dhanaæ ÃdÃya puna dve koÂÂhÃsà hutvà a¤¤ama¤- ¤aæ yujjhitvà a¬¬hatiyÃni purisasatÃni ghÃtetvà etena upÃ- yena yÃva dve janà avasiÂÂhà ahesuæ tÃva a¤¤ama¤¤aæ ghÃtayiæsu. Evaæ taæ purisasahassaæ vinÃsaæ pattaæ. Te pana dve janà upÃyena taæ dhanaæ Ãharitvà ekasmiæ gÃma- samÅpe gahanaÂÂhÃne dhanaæ paÂicchÃdetvà eko khaggaæ ga- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck dhatvÃ. 2 so both MSS. 3 Ck ÃkÃsa. 4 Ck naæ. 5 Cv vutta corrected to vutte. 6 Cv tehi tehi. >/ #<[page 255]># %< 8. VedabbhajÃtaka (48). 255>% hetvà rakkhanto nisÅdi eko taï¬ule gahetvà bhattaæ pacÃpetuæ gÃmaæ pÃvisi. "Lobho ca nÃm' esa vinÃsamÆlam evÃ" 'ti dhanasantike nisinno cintesi: "tasmiæ Ãgate imaæ dhanaæ dve koÂÂhÃsà bhavissanti, yan nÆnÃhaæ taæ Ãgatamattam eva khaggena paharitvà ghÃtessan\<*<1>*>/" ti so khaggaæ sannahitvà tassa Ãgamanaæ olokento nisÅdi. Itaro pi cintesi: "taæ dhanaæ dve koÂÂhÃsà bhavissanti, yan nÆnÃhaæ bhatte visaæ pakkhipitvà taæ purisaæ bhojetvà jÅvitakkhayaæ pÃpetvà ekako va dhanaæ gaïheyyan" ti so niÂÂhite bhatte sayaæ bhu¤jitvà sesake visaæ pakkhipitvà taæ ÃdÃya tattha agamÃsi. Tam bhattaæ otÃretvà Âhitamattam eva itaro khaggena dvidhà chetvà taæ paÂicchanne ÂhÃne cha¬¬etvà ta¤ ca bhattaæ bhu¤jitvà sayam pi tatth' eva jÅvitakkhayaæ pÃpuïi. Evaæ taæ dhanaæ nissÃya sabbe pi vinÃsaæ pÃpuïiæsu. Bodhisatto pi kho ekÃhadvÅhaccayena dhanaæ ÃdÃya Ãgato. Tasmiæ ÂhÃne Ãcariyaæ adisvà vippa- kiïïaæ pana dhanaæ disvà "Ãcariyena mama vacanaæ akatvà dhanaæ vassÃpitaæ bhavissati, sabbehi vinÃsaæ\<*<2>*>/ pattehi bha- vitabban" ti mahÃmaggena pÃyÃsi. Gacchanto Ãcariyaæ mahÃ- magge dvidhà chinnaæ disvà "mama vacanaæ akatvà mato" ti dÃrÆni uddharitvà citakaæ katvà Ãcariyaæ jhÃpetvà vanapup- phehi pÆjetvà parato gacchanto jÅvitakkhayaæ patte pa¤casate parato a¬¬hatiyasate ti anukkamena avasÃne dve jane jÅvitak- khayaæ patte disvà cintesi: "imaæ dvÅhi Ænaæ purisasahassaæ vinÃsaæ pattaæ, a¤¤ehi dvÅhi corehi bhavitabbaæ, te pi san- thambhituæ na sakkhissanti, kahan nu kho te gatÃ" ti gac- chanto tesaæ dhanaæ ÃdÃya gahanaÂÂhÃnapaviÂÂhamaggaæ disvà gacchanto bhaï¬ikabaddhassa dhanassa rÃsiæ disvà ekaæ bhat- tapÃtiæ avattharitvà mataæ addasa. Tato "idan nÃma tehi kataæ bhavissatÅti" sabbaæ ¤atvà "kahan nu kho so puriso" ti vicinanto tam pi paÂicchanne ÂhÃne apaviddhaæ disvà "am- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so both MSS. instead of ghÃteyyan? 2 Cv vinÃsam. >/ #<[page 256]># %<256 I. EkanipÃta. 5. AtthakÃmavagga.>% hÃkaæ Ãcariyo mama vacanaæ akatvà attano\<*<1>*>/ dubbacabhÃvena\<*<2>*>/ attanÃpi vinÃsam\<*<3>*>/ patto, aparam pi tena purisasahassaæ vinÃ- sitaæ, anupÃyena vata akÃraïena attano va¬¬hiæ patthaya- mÃnà amhÃkaæ Ãcariyo viya mahÃnÃsam eva pÃpuïissantÅti" cintetvà imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha so viha¤¤atÅti so anupÃyena attano atthaæ\<*<4>*>/ va¬¬hiæ sukhaæ icchÃmÅti akÃle vÃyÃmaæ karonto puggalo viha¤¤ati kilamati mahÃvinÃsaæ pÃ- puïÃti, Cetà ti CetiyaraÂÂhavÃsino corÃ, haniæsu Vedabbhan ti Vedabbha- mantavasena Vedabbho ti laddhanÃmaæ brÃhmaïaæ haniæsu, sabbe te vya- sanam ajjhagÆ ti te pi ca anavasesà a¤¤aæ ghÃtayamÃnà vyasanaæ adhigac- chiæsu paÂilabhiæsÆ 'ti. Evaæ Bodhisatto "yathà amhÃkaæ Ãcariyo anupÃyena aÂÂhÃne parakkamaæ karonto dhanaæ vassÃpetvà attanà jÅvi- takkhayaæ patto a¤¤esa¤\<*<5>*>/ ca vinÃsappaccayo jÃto evam eva yo a¤¤o pi anupÃyena attano atthaæ icchitvà vÃyÃmaæ ka- rissati sabbaso attanà ca vinassissati paresa¤\<*<6>*>/ ca vinÃsappac- cayo bhavissatÅti" vanaæ unnÃdetvà devatÃsu sÃdhukÃraæ dadamÃnÃsu imÃya gÃthÃya dhammaæ desetvà taæ dhanaæ upÃyena attano gehaæ Ãharitvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karonto yÃva- tÃyukaæ Âhatvà jÅvitapariyosÃne saggapathaæ pÆrayamÃno agamÃsi\<*<7>*>/. SatthÃpi "na tvaæ bhikkhu idÃn' eva dubbaco, pubbe pi dubbaco ca, dubbacattà pana mahÃvinÃsaæ patto" ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà VedabbhabrÃhmaïo dubbaca- bhikkhu ahosi, antevÃsiko pana aham evÃ" 'ti. VedabbhajÃ. takaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv omits gatà ti gacchanto . . . attano. 2 Cv gabbhacabhÃvena. 3 so both MSS. 4 Ck attha. 5 Ck a¤¤esaæ. 6 Ck paresaæ. 7 Ck ÃgamÃsi. >/ #<[page 257]># %< 9. NakkhattajÃtaka. (49). 257>% $<9. NakkhattajÃtaka.>$ Nakkhattaæ patimÃnentan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ ÃjÅvikaæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthiyaæ kir' ekaæ kuladhÅtaraæ janapade eko kulaputto attano puttassa vÃretvà "asukadivase nÃma gaïhissÃmÅti" divasaæ Âhapetvà tasmiæ divase sampatte attano kulÆpakaæ\<*<1>*>/ ÃjÅvikaæ pucchi: "bhante, ajja mayaæ ekaæ maægalaæ karissÃma, sobhanaæ nu kho nakkhattan" ti. So "ayaæ maæ paÂhamaæ apucchitvà divasaæ Âhapetvà idÃni paÂipucchati, hotu sikkhÃpessÃmi nan" ti kujjhitvà "ajja asobhanaæ nakkhattaæ, mà ajja maægalaæ karittha, sace karissatha mahÃvinÃso bhavissatÅti" Ãha. Tasmiæ kule manussà tassa saddahitvà taæ divasaæ na gac- chiæsu. NagaravÃsino sabbaæ maægalakiriyaæ katvà tesaæ anÃga- manaæ disvà "tehi ajja divaso Âhapito no ca kho ÃgatÃ, amhÃkam pi bahuæ vayakammaæ gataæ, kiæ no tehi, amhÃkaæ dhÅtaraæ a¤¤assa dassÃmÃ" 'ti yathÃkaten' eva maægalena dhÅtaraæ a¤¤assa adaæsu. Itare punadivase Ãgantvà "detha no dÃrikan" ti Ãhaæsu. Atha ne SÃvatthivÃsino "janapadavÃsino nÃma tumhe gahapatikà pÃpamanussÃ, divasaæ Âhapetvà ava¤¤Ãya nÃgatÃ, Ãgatamaggen' eva paÂigacchatha, amhehi a¤¤esaæ dÃrikà dinnÃ" ti paribhÃsiæsu. Te tehi saddhiæ ka- lahaæ katvà yathÃgatamaggen' eva gatÃ. Tena pi ÃjÅvikena tesaæ manussÃnaæ maægalantarÃyakatabhÃvo bhikkhÆnaæ\<*<2>*>/ antare pÃkaÂo jÃto. Te bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ sannipatità "Ãvuso ÃjÅvikena kulassa maægalantarÃyo kato" ti kathayamÃnà nisÅdiæsu. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchi. Te "imÃya nÃmÃ" 'ti kathayiæsu, "Na bhikkhave idÃn' eva ÃjÅviko tassa kulassa maægalantarÃyaæ karoti, pubbe pi esa tesaæ kujjhitvà maægalantarÃyaæ akÃsi yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente na- garavÃsino janapadavÃsÅnaæ dhÅtaraæ vÃretvà divasaæ Âhapetvà attano kulÆpakaæ ÃjÅvikaæ pucchiæsu: "bhante, ajja amhÃkaæ ekà maægalakiriyÃ, sobhanaæ nu kho nakkhattan" ti. So "ime attano ruciyà divasaæ Âhapetvà idÃni maæ pucchantÅti" kuj- jhitvà "ajja nesaæ maægalantarÃyaæ karissÃmÅti" cintetvà "ajja \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck kÆlapakaæ. 2 Ck bhikkhunaæ? Cv bhikkhunaæ. >/ #<[page 258]># %<258 I. EkanipÃta. 5. AtthakÃmavagga.>% asobhanaæ nakkhattaæ, sace karotha mahÃvinÃsaæ pÃpuïis- sathÃ" 'ti Ãha. Te tassa saddahitvà nÃgamiæsu. Janapada- vÃsino tesaæ anÃgamanaæ ¤atvà "te\<*<1>*>/ ajja divasaæ ÂhapetvÃpi na ÃgatÃ, kin no tehÅti" a¤¤esaæ dhÅtaraæ adaæsu. Nagara- vÃsino punadivase Ãgantvà dÃrikaæ yÃciæsu. JanapadavÃsino "tumhe nagaravÃsino nÃma chinnahirikà gahapatikÃ, divasaæ Âhapetvà dÃrikaæ na gaïhittha, mayaæ tumhÃkaæ anÃgamana- bhÃvena a¤¤esaæ adamhÃ" 'ti. "Mayaæ ÃjÅvikaæ paÂipucchitvà `nakkhattaæ na sobhanan\<*<2>*>/' ti nÃgatÃ, detha no dÃrikan" ti. "Amhehi tumhÃkaæ anÃgamanabhÃvena a¤¤esaæ dinnÃ, idÃni dinnadÃrikaæ kathaæ puna ÃnessÃmÃ" 'ti. Evaæ tesu a¤¤a- ma¤¤aæ kalahaæ karontesu eko nagaravÃsipaï¬itapuriso ekena kammena janapadaæ gato. Tesaæ nagaravÃsinaæ\<*<3>*>/ "mayaæ ÃjÅvikaæ pucchitvà nakkhattassa asobhanabhÃvena nÃgatÃ" ti kathentÃnaæ sutvà "nakkhattena ko attho, nanu dÃrikÃya lad- dhabhÃvo va nakkhattan" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha patimÃnentan ti olokentaæ, idÃni nakkhattaæ bhavissati idÃni\<*<4>*>/ bhavissatÅti ÃgamayamÃnaæ, attho bÃlaæ upaccagà ti etaæ nagaravÃsikaæ bÃladÃrikapaÂilÃbhasaækhÃto attho\<*<5>*>/ atikkanto, attho atthassa nakkhattan ti yaæ atthaæ pariyesanto carati so paÂiladdho attho ca atthassa nakkhattaæ nÃma, kiæ karissanti tÃrakà ti itare pana ÃkÃse tÃrakà kiæ karissanti, katara- atthaæ sÃdhessantÅti attho. NagaravÃsino kalahaæ katvà dÃrikaæ alabhitvà va aga- maæsu. SatthÃpi "na bhikkhave esa ÃjÅviko idÃn' ev' assa kulassa maæ- galantarÃyaæ karoti, pubbe pi akÃsi yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà ÃjÅviko \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck omits te. 2 Cv sobhaïan. 3 so both MSS. 4 Cv omits bhavissati idÃni. 5 Cv -saækhÃttho corrected to -saækhÃtattho. >/ #<[page 259]># %< 10. DummedhajÃtaka.(50). 259>% etarahi ÃjÅviko va ahosi, tÃni pi kulÃni idÃni kulÃn' eva, gÃthaæ vatvà Âhito paï¬itapuriso pana aham evÃ" 'ti. NakkhattajÃ- takaæ. $<10. DummedhajÃtaka.>$ DummedhÃnan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto lo- katthacariyaæ Ãrabbha kathesi. Sà DvÃdasanipÃte MahÃkaïha- jÃtake Ãvibhavissati. AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrante Bodhisatto tassa ra¤¤o aggamahesiyà kucchismiæ paÂisan- dhiæ gaïhi. Tassa mÃtu kucchito nikkhantassa nÃmagahaïa- divase BrahmadattakumÃro ti nÃmaæ akaæsu. So soÊa- savassapadesiko hutvà TakkasilÃyaæ sippaæ uggaïhitvà tiïïaæ vedÃnaæ pÃraæ gantvà aÂÂhÃrasannaæ vijjaÂÂhÃnÃnaæ nipphat- tiæ pÃpuïi. Ath' assa pità oparajjaæ adÃsi. Tasmiæ samaye BÃrÃïasivÃsino devatÃmaægalikà honti, devatà namassanti, ba- huajeÊakakukkuÂasÆkarÃdayo vadhitvà nÃnappakÃrehi puppha- gandhehi c' eva\<*<1>*>/ maæsalohitehi ca balikammaæ karonti. Bodhi- satto cintesi: "idÃni sattà devatÃmaægalikà bahuæ pÃïavadhaæ karonti, mahÃjano yebhuyyena adhammasmiæ yeva niviÂÂho, ahaæ pitu accayena rajjaæ labhitvà ekam pi akilametvà upÃyen' eva pÃïavadhaæ kÃtuæ na dassÃmÅti" so ekadivasaæ rathaæ abhiruyha nagarà nikkhanto addasa ekasmiæ mahante vaÂa- rukkhe mahÃjanaæ sannipatitaæ tasmiæ rukkhe nibbattadeva- tÃya santike\<*<2>*>/ puttadhÅtuyasadhanÃdisu yaæ yaæ icchati taæ taæ patthentaæ. So rathà oruyha taæ rukkhaæ upasaæka- mitvà gandhapupphehi pÆjetvà udakena abhisekaæ katvà ruk- khaæ padakkhiïaæ katvà devatÃmaægaliko hutvà devataæ namassitvà rathaæ abhiruyha nagaram eva pÃvisi. Tato paÂ- ÂhÃya iminà va niyÃmena antarantare tattha gantvà devatÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv meva, Ck eva. 2 Ck -devatÃyantike. >/ #<[page 260]># %<260 I. EkanipÃta. 5. AtthakÃmavagga.>% maægaliko viya pÆjaæ karoti. So aparena samayena pitu accayena rajje patiÂÂhÃya catasso agatiyo vajjetvà dasa rÃja- dhamme akopento dhammena rajjaæ kÃrento cintesi: "mayhaæ mano matthakaæ patto, rajje patiÂÂhito 'smi, yaæ panÃhaæ pubbe ekaæ atthaæ cintayiæ idÃni tam matthakaæ pÃpessÃ- mÅti" amacce ca brÃhmaïagahapatiÃdayo ca sannipÃtÃpetvà Ãmantesi: "jÃnÃtha bho mayà kena kÃraïena rajjaæ pattan" ti. "Na jÃnÃma devÃ" 'ti. "Api vo 'haæ asukaæ nÃma vaÂa- rukkhaæ gandhÃdÅhi pÆjetvà a¤jalim paggahetvà namassamÃno diÂÂhapubbo" ti. "ùma devÃ" 'ti. "Tadà ahaæ patthanaæ akÃsiæ: `sace rajjaæ pÃpuïissÃmi balikammaæ te karissÃmÅti', tassà me devatÃya ÃnubhÃvena idaæ rajjaæ laddhaæ, idÃni 'ssà balikammaæ karissÃmi, tumhe papa¤caæ akatvà khippaæ devatÃya balikammaæ sajjethÃ" 'ti. "Kiæ kiæ gaïhÃma de- vatÃ\<*<1>*>/" ti. "Bho ahaæ devatÃya ÃyÃcamÃno `ye va\<*<2>*>/ mayhaæ rajje pÃïÃtipÃtÃdÅni pa¤ca dussÅlakammÃni dasa akusalakam- mapathe samÃdÃya vattissanti te ghÃtetvà antavaddhimaæsa- lohitÃdÅhi\<*<3>*>/ balikammaæ karissÃmÅti' ÃyÃciæ, tumhe evaæ bheriæ carÃpetha `amhÃkaæ rÃjà uparÃjakÃle yeva evaæ ÃyÃci: sac' Ãhaæ rajjaæ pÃpuïissÃmi ye me rajje dussÅlà bhavissanti te sabbe ghÃtetvà balikammaæ karissÃmÅti so idÃni pa¤cavidhaæ dasavidhaæ dussÅlakammaæ samÃdÃya vattamÃnÃnaæ dussÅlÃ- naæ sahassaæ ghÃtÃpetvà tesaæ hadayamaæsÃdÅni gÃhÃpetvà devatÃya balikammaæ kÃretukÃmo, eva¤\<*<4>*>/ ca nagaravÃsino jÃnantÆ' 'ti, eva¤ ca pana vatvà ye dÃni ito paÂÂhÃya dussÅla- kamme vattissanti tesaæ sahassaæ ghÃtetvà ya¤¤aæ yajitvà ÃyÃcanato muccissÃmÅti". Etam atthaæ pakÃsento imaæ gÃ- tham Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so both MSS. instead of devÃ? 2 Cv ca. 3 Ck attavaddhi-? 4 Ck evaæ. >/ #<[page 261]># %< 10. DummedhajÃtaka.(50). 261>% Tattha dummedhÃnaæ sahassenà 'ti idaæ kammaæ kÃtuæ vaÂÂati idaæ na vaÂÂatÅti ajÃnanabhÃvena dasasu và pana akusalakammapathesu samÃdÃya vattanabhÃvena duÂÂhà medhà etesan ti dummedhÃ, tesaæ dummedhÃnaæ nip- pa¤¤Ãnaæ bÃlapuggalÃnaæ gaïitvà gahitena sahassena, ya¤¤o me upayÃcito ti mayà devataæ upasaækamitvà evaæ yajissÃmÅti ya¤¤o yÃcito, idÃni kho 'haæ yajissÃmÅti so aham idÃni\<*<1>*>/ ÃyÃcanena rajjassa paÂiladdhattà idÃni\<*<1>*>/ ya- jissÃmi, kiækÃraïÃ: idÃni hi bahÆ adhammiko jano, tasmà idÃn' eva naæ ga- hetvà balikammaæ karissÃmÅti. Amaccà Bodhisattassa vacanaæ sutvà "sÃdhu devÃ" 'ti dvÃdasayojanike BÃrÃïasinagare bheri¤ carÃpesuæ. Bheriyà Ãïaæ sutvà ekam pi dussÅlakammaæ samÃdÃya Âhito eko pu- riso pi nÃhosi. Iti yÃva Bodhisatto rajjaæ kÃresi tÃva ekapug- galo pi pa¤cadasasu và dussÅlakammesu ekam pi kammaæ karonto na pa¤¤Ãyittha. Evaæ Bodhisatto ekapuggalam pi akilamento sakalaraÂÂhavÃsino sÅlaæ rakkhÃpetvà sayam pi dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karitvà jÅvitapariyosÃne attano parisaæ ÃdÃya devanagaraæ pÆrento agamÃsi. SatthÃpi "na bhikkhave TathÃgato idÃn' eva lokassa atthaæ carati, pubbe pi cari yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anu- sandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà parisà Buddhaparisà ahesuæ, BÃrÃïasirÃjà pana aham evÃ" 'ti. DummedhajÃtakaæ. AtthakÃmavaggo\<*<2>*>/ pa¤camo. PaÂhamo païïÃso. 6. ùSIõSAVAGGA. $<1. MahÃsÅlavajÃtaka.>$ ùsiæsetheva puriso ti. Idaæ Satthà Jetavane viha- ranto ossaÂÂhaviriyaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Taæ\<*<3>*>/ hi Satthà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ossaÂÂhaviriyo" ti pucchi "Ãma \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so both MSS. 2 Ck annakÃma-, Cv attakÃma-. 3 both MSS. tam. >/ #<[page 262]># %<262 I. EkanipÃta. 6. Asiæsavagga.>% bhante" ti ca vutte "kasmà tvaæ bhikkhu evarÆpe niyyÃnikasÃsane vi- riyaæ ossaji, pubbe paï¬ità rajjaæ parihÃyitvÃpi attano viriye Âhatvà va naÂÂham pi yasaæ uppÃdayiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃraïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ra¤¤o aggamahesiyà kucchismiæ\<*<1>*>/ nibbatto. Tassa nÃmagahaïadivase SÅlavakumÃro ti nÃmaæ akaæsu. So. soÊasavassapadesiko va sabbasippesu nipphattiæ patvà apara- bhÃge pitu accayena rajje patiÂÂhito MahÃsÅlavarÃjà nÃma ahosi dhammiko dhammarÃjÃ. So nagarassa catusu dvÃresu catasso majjhe ekaæ nivesanadvÃre ekan ti cha dÃnasÃlà kÃretvà kapaïaddhikÃnaæ dÃnaæ deti sÅlam rakkhati uposathakammaæ karoti khantimettÃnuddayasampanno, aæke nisinnaæ puttaæ paritosayamÃno viya sabbasatte paritosayamÃno dhammena raj- jaæ kÃreti. Tass' eko amacco antopure padubbhitvà apara- bhÃge pÃkaÂo jÃto. Amaccà ra¤¤o Ãrocesuæ. RÃjà parigaï- hanto attanà paccakkhato ¤atvà taæ amaccaæ pakkosÃpetvà "andhabÃla, ayuttan te kataæ, na tvaæ mama vijite vasituæ arahasi, attano dhana¤ ca puttadÃra¤ ca gahetvà a¤¤attha yÃhÅti" raÂÂhà pabbÃjesi. So KÃsiraÂÂhaæ atikkamma Kosala- rÃjÃnaæ upaÂÂhahanto anukkamena ra¤¤o abbhantare vissÃsiko jÃto. So ekadivasaæ KosalarÃjÃnaæ Ãha: "deva, BÃrÃïasi- rajjaæ nimmakkhikamadhupaÂalasadisaæ, rÃjà atimuduko, appen' eva balavÃhanena sakkà BÃrÃïasirajjaæ gaïhitun" ti. RÃjà tassa vacanaæ sutvà "BÃrÃïasirajjaæ nÃma mahÃ, aya¤ ca `appen' eva balavÃhanena sakkà gaïhitun' ti Ãha, kin nu kho payuttakacoro siyÃ" ti cintetvà "payuttako si, ma¤¤e" ti Ãha. "NÃham deva payuttako, saccam eva vadÃmi, sace me na sad- dahatha manusse pesetvà paccantagÃmaæ {hanÃpetha\<*<2>*>/} te ma- nusse gahetvà attano santikaæ nÅte dhanaæ datvà vissajjessa- tÅti. RÃjà "ayaæ ativiya sÆro hutvà katheti, vÅmaæsissÃmi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv kucchimhi. 2 Ck nahÃpetvÃ. 3 so both MSS. instead of -ssathà 'ti or -ssasÅti? >/ #<[page 263]># %< 1 MahÃsÅlavajÃtaka. (51). 263>% tÃvÃ" 'ti attano purise pesetvà paccantagÃmaæ hanÃpesi\<*<1>*>/. Te core gahetvà BÃrÃïasira¤¤o\<*<2>*>/ dassesuæ. RÃjà te\<*<3>*>/ disvà "tÃtà kasmà gÃmaæ hanathÃ\<*<4>*>/" 'ti pucchi. "JÅvituæ asakkontà devÃ" 'ti. "Atha kasmà mama santikaæ na Ãgamittha, ito dÃni paÂ- ÂhÃya evarÆpaæ mà karitthÃ" 'ti tesaæ dhanaæ datvà vissaj- jesi. Te gantvà Kosalara¤¤o taæ pavattiæ Ãrocesuæ. So ettakenÃpi gantuæ avisahanto puna majjhe janapadaæ hanÃ- pesi\<*<5>*>/. Te pi core rÃjà tath' eva dhanaæ datvà vissajjesi. So ettakenÃpi agantvÃ\<*<6>*>/ puna pesetvà antaravÅthiyaæ\<*<7>*>/ vilumpÃpesi. RÃjà tesam pi corÃnaæ dhanaæ datvà vissajjesi yeva. Tadà KosalarÃjà "ativiya dhammiko rÃjÃ" ti ¤atvà "BÃrÃïasirajjaæ gahessÃmÅti" balavÃhanaæ ÃdÃya niyyÃsi. Tadà pana BÃrÃïa- sira¤¤o mattavÃraïe abhimukhaæ Ãgacchante anivattanadhammà asaniyÃpi sÅse patantiyà asantasanasabhÃvÃ\<*<8>*>/ SÅlavamahÃrÃjassa ruciyà sati sakala-JambudÅpe rajjaæ gahetuæ samatthà sahas- samattà abhejjavarasÆramahÃyodhà honti. Te "KosalarÃjà ÃgacchatÅti" sutvà rÃjÃnaæ upasaækamitvà "deva, KosalarÃjà kira `BÃrÃïasirajjaæ gaïhissÃmÅti' Ãgacchati\<*<9>*>/, gacchÃma, naæ amhÃkaæ rajjasÅmaæ anokkantamattam eva pothetvà gaïhÃmÃ" `ti vadiæsu. "TÃtÃ, maæ nissÃya a¤¤esaæ kilamanakiccaæ n' atthi, rajjatthikà rajjaæ gaïhantu, mà gamitthÃ" 'ti nivÃresi. KosalarÃjà sÅmaæ atikkamitvà janapadamajjhaæ pÃvisi. Amaccà puna pi rÃjÃnaæ upasaækamitvà tath' eva vadiæsu. RÃjà puri- manayen' eva nivÃresi. KosalarÃjà bahinagare Âhatvà "rajjaæ và detu yuddhaæ vÃ" ti SÅlavamahÃrÃjassa sÃsanaæ pesesi. RÃjà taæ sutvà "n' atthi mayà saddhiæ yuddhaæ, rajjaæ gaïhatÆ\<*<10>*>/" 'ti paÂisÃsanaæ pesesi. Puna pi amaccà rÃjÃnaæ upasaækamitvà "deva, na mayaæ Kosalara¤¤o nagaraæ pavi- situæ dema, bahinagare yeva naæ pothetvà gaïhÃmÃ" 'ti Ãhaæsu. RÃjà purimanayen' eva nivÃretvà nagaradvÃrÃni avÃpurÃpetvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck nahÃpesi. 2 Cv bÃrÃïasiyaæ raæ¤o. 3 Ck ne. 4 Ck nahathÃ. 5 Ck hatÃpesi. 6 Cv ÃgantvÃ. 7 Ck antaævÅthiyaæ, Cv antaravÅthi. 8 Cv asannasanasabhÃvÃ. 9 Ck ÃgacchatÅti. 10 so both MSS. >/ #<[page 264]># %<264 I. EkanipÃta. 6 ùsiæsavagga.>% saddhiæ amaccasahassena mahÃtale pallaækamajjhe nisÅdi. Ko- salarÃjà mahantena balavÃhanena BÃrÃïasiæ pÃvisi. So ekam pi paÂisattuæ apassanto ra¤¤o nivesanadvÃraæ gantvà amacca- gaïaparivuto apÃrutadvÃre\<*<1>*>/ nivesane alaækatapaÂiyattaæ mahÃ- talaæ Ãruyha nisinnaæ niraparÃdhaæ SÅlavamahÃrÃjÃnaæ sad- dhiæ amaccasahassena gaïhÃpetvà "gacchatha, imaæ rÃjÃnaæ saddhiæ amaccehi pacchÃbÃhaæ gÃÊhabandhanaæ bandhitvà ÃmakasusÃnaæ netvà galappamÃïe ÃvÃÂe khaïitvà yathà eko pi hatthaæ ukkhipituæ na sakkoti evaæ paæsuæ pakkhipitvà nikhaïatha, rattiæ sigÃlà Ãgantvà etesaæ kÃtabbayuttakaæ ka- rissantÅti" Ãha. Manussà corara¤¤o Ãïaæ sutvà rÃjÃnaæ sad- dhiæ amaccehi pacchÃbÃhaæ gÃÊhabandhanaæ bandhitvà nik- khÃmesuæ. Tasmim pi kÃle SÅlavamahÃrÃjà corara¤¤o ÃghÃta- mattam pi nÃkÃsi. Tesu pi amaccesu evaæ bandhitvà nÅyamÃnesu\<*<2>*>/ eko pi ra¤¤o vacanaæ bhindituæ samattho nÃma nÃhosi, evaæ suvinÅtà kir' assa parisÃ. Atha te rÃjapurisÃ\<*<3>*>/ sÃmaccaæ SÅlavarÃjÃnaæ ÃmakasusÃnaæ netvà galappamÃïe ÃvÃÂe khaïitvà SÅlavamahÃrÃjÃnaæ majjhe ubhosu passesu sesÃ\<*<4>*>/ amacce\<*<5>*>/ ti sabbe pi ÃvÃÂesu otÃretvà paæsuæ Ãkiritvà ghanaæ\<*<6>*>/ ÃkoÂetvà agamaæsu. SÅlavarÃjà amacce Ãmantetvà corara¤¤o upari kopaæ akatvà "mettam eva bhÃvetha tÃtÃ" ti ovadi. Atha a¬¬harattasamaye "manussamaæsaæ khÃdissÃmÃ" 'ti si- gÃlà Ãgamiæsu. Te disvà rÃjà ca amaccà ca ekappahÃren' eva saddam akaæsu. SigÃlà bhÅtà palÃyiæsu. Te nivattitvà olo- kentà pacchato kassaci anÃgamanabhÃvaæ ¤atvà puna paccÃ- gamiæsu. Itare pi tath' eva saddam akaæsu. Evaæ yÃva tatiyaæ palÃyitvà puna olokentà tesu ekassÃpi anÃgamanabhÃ- vaæ ¤atvà "vajjhappattà ete bhavissantÅti" sÆrà hutvà nivat- titvà puna tesu saddaæ karontesu pi na palÃyiæsu. JeÂÂha- kasigÃlo rÃjÃnaæ upaga¤chi, sesÃ\<*<7>*>/ sesÃnaæ santikaæ agamaæsu. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck apÃruna-, Cv apÃrÆta- corr. to apÃruta-. 2 Ck nÅyya-, Cv niyya-. 3 Ck rÃjÃ-, Cv rÃjà corr. to rÃja- 4 so both MSS. 5 Cv amaccesu evaæ. 6 Ck ghaïaæ. 7 Cv omits sesÃ. >/ #<[page 265]># %< 1. MahÃsÅlavajÃtaka. (51) 265>% UpÃyakusalo rÃjà tassa attano santikaæ ÃgatabhÃvaæ ¤atvà ¬asituæ okÃsaæ dento viya gÅvaæ ukkhipitvà taæ gÅvÃya ¬a- samÃnaæ hanukaÂÂhikena Ãka¬¬hitvà yante pakkhipitvà viya gÃÊhakaæ gaïhi. NÃgabalena ra¤¤Ã hanukaÂÂhikena Ãka¬¬hitvà gÅvÃya daÊhagahitasigÃlo\<*<1>*>/ attÃnaæ mocetuæ asakkonto maraïa- bhayatajjito mahÃviravaæ viravi. AvasesasigÃlà tassa taæ aÂÂassaraæ\<*<2>*>/ sutvà "ekena purisen' esa gahito bhavissatÅti" amacce upasaækamituæ asakkontà maraïabhayatajjità sabbe palÃyiæsu. Ra¤¤o hanukaÂÂhikena daÊhaæ katvà gahitasigÃlo aparÃparaæ saæsarante paæsu sithilÃ\<*<3>*>/ ahosi. So pi sigÃlo maraïabhayabhÅto catuhi\<*<4>*>/ pÃdehi ra¤¤o uparimabhÃge paæsuæ apabbÆhi. RÃjà paæsuno sithilabhÃvaæ ¤atvà sigÃlaæ vissaj- jetvà nÃgabalo thÃmasampanno aparÃparaæ saæcaranto ubho hatthe ukkhipitvà ÃvÃÂamukhavaÂÂiyaæ olubbha vÃtacchinnava- lÃhako viya nikkhamitvà Âhito amacce assÃsetvà paæsuæ viyÆ- hitvà sabbe uddharitvà amaccaparivuto ÃmakasusÃne aÂÂhÃsi. Tasmiæ samaye manussà ekaæ matamanussaæ ÃmakasusÃne cha¬¬entà dvinnaæ yakkhÃnaæ sÅmantarikÃya cha¬¬esuæ. YakkhÃ\<*<5>*>/ taæ\<*<6>*>/ matamanussaæ bhÃjetuæ asakkontà "mayaæ imaæ bhÃjetuæ na sakkoma, ayaæ SÅlavarÃjà dhammiko, esa no bhÃjetvà dassati, etassa santikaæ gacchÃmÃ" 'ti taæ mata- manussaæ pÃde gahetvà ka¬¬hantà ra¤¤o santikaæ gantvà "deva amhÃkaæ imaæ bhÃjetvà dehÅti" Ãhaæsu. "Bho yakkhÃ, ahaæ imaæ tumhÃkaæ bhÃjetvà dadeyyaæ, aparisuddho pan' amhi, nahÃyissÃmi tÃvÃ" ti. Yakkhà corara¤¤o ÂhapitavÃsita- udakaæ attano ÃnubhÃvena Ãharitvà ra¤¤o nahÃnatthÃya adaæsu, nahÃtvà Âhitassa saæharitvà Âhapite corara¤¤o sÃÂake Ãharitvà adaæsu, te nivÃsetvà Âhitassa {catujÃtigandhasamuggaæ} {ÃharitvÃ} adaæsu, gandhe vilimpitvà Âhitassa {suvaïïasamugge} maïitÃlavaï- Âesu ÂhapitÃni nÃnÃpupphÃni Ãharitvà adaæsu, pupphÃni pilandhi- tvÃ\<*<7>*>/ ÂhitakÃle "a¤¤aæ kiæ karomÃ" 'ti pucchiæsu. RÃjà attano \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv daÊhaæ-. 2 Ck avaÂÂassaraæ. 3 so both MSS. instead of -sigÃle a- s- paæsu sithilo? 4 Ck catu 5 Cv ne yakkhÃ. 6 Ck naæ. 7 Cv piÊan-. >/ #<[page 266]># %<266 I. EkanipÃta. 6. ùsiæsavagga.>% chÃtakÃkÃraæ dassesi. Te gantvà corara¤¤o sampÃditaæ nÃ- naggarasabhojanaæ Ãharitvà adaæsu. RÃjà nahÃtÃnulitto maï- ¬itapasÃdhito nÃnaggarasabhojanaæ bhu¤ji. Yakkhà corara¤¤o ÂhapitavÃsitapÃnÅyaæ\<*<1>*>/ suvaïïabhiækÃren' eva suvaïïasarakena\<*<2>*>/ pi saddhiæ Ãhariæsu. Ath' assa pÃnÅyaæ pivitvà mukhaæ vikkhÃletvà hatthe dhovitakÃle corara¤¤o sampÃditaæ pa¤casu- gandhikaparivÃraæ tambÆlaæ Ãharitvà adaæsu, taæ khÃditvà ÂhitakÃle "a¤¤aæ kiæ karomÃ" 'ti pucchiæsu, "gantvà cora- ra¤¤o ussÅsake nikkhittaæ maægalakhaggaæ ÃharathÃ" 'ti tam pi gantvà Ãhariæsu. RÃjà khaggaæ gahetvà taæ matamanus- saæ ujukaæ ÂhapÃpetvà matthakamajjhe asinà paharitvà dve koÂÂhÃse katvà dvinnaæ yakkhÃnaæ samavibhattam eva vibha- jitvà adÃsi, datvà ca pana khaggaæ dhovitvà sannahitvÃ\<*<3>*>/ aÂÂhÃsi. Atha te yakkhà manussamaæsaæ khÃditvà suhità hutvà tuÂÂhacittà "a¤¤aæ te mahÃrÃja kiæ karomÃ" 'ti puc- chiæsu. "Tena hi tumhe attano ÃnubhÃvena maæ corara¤¤o sirigabbhe otÃretha, ime ca amacce attano attano gehe patiÂ- ÂhÃpethÃ" 'ti. Te "sÃdhu devÃ" 'ti sampaÂicchitvà tathà akaæsu. Tasmiæ samaye corarÃjà alaækatasirigabbhe siri- sayanapiÂÂhe nipanno niddÃyati. RÃjà tassa pamattassa nid- dÃyantassa khaggatalena udaraæ pahari\<*<4>*>/. So bhÅto pabujjhitvà dÅpÃlokena SÅlavamahÃrÃjÃnaæ sa¤jÃnitvà sayanà vuÂÂhÃya dhitiæ upaÂÂhapetvà Âhito rÃjÃnaæ Ãha: "mahÃrÃja evarÆpÃya rattiyà gahitÃrakkhe pihitadvÃre bhavane Ãrakkhamanussehi nirokÃse ÂhÃne khaggaæ sannayhitvà alaækatapaÂiyatto\<*<5>*>/ kathaæ nÃma tvaæ imaæ sayanapiÂÂhaæ\<*<6>*>/ Ãgato" ti. RÃjà attano ÃgamanÃ- kÃraæ sabbaæ vitthÃrato kathesi. Taæ sutvà corarÃjà saæviggamÃ- naso "mahÃrÃja, ahaæ manussabhÆto pi samÃno tumhÃkaæ guïaæ na jÃnÃmi, paresaæ lohitamaæsakhÃdakehi pana kak- khaÊehi pharusehi yakkhehi tava guïà ¤ÃtÃ, na dÃn' Ãhaæ na- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck ÂhapitavÃsitavÃsinapÃïÅyaæ. 2 Ck -sarake. 3 Cv sannahitvà corr. to sannayhitvÃ. 4 Ck pahÃri. 5 both MSS. -paÂiyanto. 6 Ck sayanaæ-. >/ #<[page 267]># %< 1. MahÃsÅlavajÃtaka. (51). 267>% rinda evarÆpe sÅlasampanne tayi dubbhissÃmÅti" khaggaæ ÃdÃya sapathaæ katvà rÃjÃnaæ khamÃpetvà mahÃsayane nipajjÃpetvà attanà khuddakama¤cake nipajjitvà pabhÃtÃya rattiyà uÂÂhite suriye bheri¤ carÃpetvà sabbaseïiyo ca amaccabrÃhmaïagaha- patike ca sannipÃtÃpetvà tesaæ purato ÃkÃse puïïacandaæ\<*<1>*>/ ukkhipanto viya SÅlavara¤¤o guïe kathetvà parisamajjhe yeva puna rÃjÃnaæ khamÃpetvà rajjaæ paÂicchÃpetvà "ito paÂÂhÃya tumhÃkaæ uppanno corÆpaddavo\<*<2>*>/ mayhaæ bhÃro, mayà gahitÃ- rakkhà tumhÃkaæ rajjaæ karothÃ" ti vatvà pesu¤¤akÃrakassa Ãïaæ katvà attano balavÃhanaæ ÃdÃya sakaraÂÂham eva gato. SÅlavamahÃrÃjÃpi kho alaækatapaÂiyatto setacchattassa heÂÂhà sarabhapÃdake ka¤canapallaæke nisinno attano sampattiæ olo- ketvà "aya¤ ca evarÆpà sampatti amaccasahassassa ca jÅvita- paÂilÃbho, mayi viriyaæ akaronte\<*<3>*>/ na ki¤ci abhavissa, viriyaba- lena panÃhaæ naÂÂha¤ ca imaæ yasaæ\<*<4>*>/ paÂilabhiæ, amaccasa- hassassa ca jÅvitadÃnaæ adÃsiæ, ÃsÃcchedaæ vata akatvà viriyam eva kattabbaæ, kataviriyassa hi phalaæ nÃma evaæ samijjhatÅti" cintetvà udÃnavasena imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha Ãsiæsethevà 'ti evÃhaæ viriyaæ Ãrabhanto imamhà dukkhà muccis- sÃmÅti attano viriyabale Ãsaæ karoth' eva, na nibbindeyya paï¬ito ti upÃyakusalo yuttaÂÂhÃne viriyaæ karonto ahaæ imassa viriyassa phalaæ na labhissÃmÅti na ukkaïÂheyya, ÃsÃcchedakammaæ na kareyyÃsÅti attho, passÃmi vo haæ attÃnan ti, ettha vo ti nipÃtamattaæ, ahaæ ajja attÃnaæ passÃmi, yathà icchiæ tathà ahÆ 'ti ahaæ hi ÃvÃÂe nikhÃto tamhà dukkhà muccitvà puna attano rajjasampattiæ icchiæ, so ahaæ imaæ sampattiæ pattaæ attÃnaæ passÃmi, yath' evÃhaæ pubbe icchiæ tath' eva me attà jÃto ti. Evaæ Bodhisatto "aho vata bho sÅlasaæpannÃnaæ viriya- phalaæ nÃma samijjhatÅti" imÃya gÃthÃya udÃnaæ udÃnetvà yÃva- jÅvaæ pu¤¤Ãni karitvà yathÃkammaæ gato. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -candanaæ. 2 Ck corupaddavo, Cv corÆpaddaco. 3 Cv karonte. 4 Ck sayaæ. >/ #<[page 268]># %<268 I. EkanipÃta. 6. ùsiæsavagga.>% SatthÃpi imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi. Sac- capariyosÃne ossaÂÂhaviriyo bhikkhu arahatte patiÂÂhÃsi. Satthà anu- sandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà duÂÂhÃmacco\<*<1>*>/ Devadatto ahosi, amaccasahassà BuddhaparisÃ, SÅlavamahÃrÃjà pana aham evÃ" 'ti. MahÃsÅlavajÃtakaæ. $<2. CÆÊajanakajÃtaka.>$ VÃyametheva puriso ti. Idaæ Satthà Jetavane viha- ranto ossaÂÂhaviriyam eva Ãrabbha kathesi. Tattha yaæ vattab- baæ taæ sabbaæ MahÃjanakajÃtake Ãvibhavissati. RÃjÃ\<*<2>*>/ pana setac- chattassa heÂÂhà nisinno imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha vÃyamethevà 'ti vÃyÃmaæ karoth' eva, udakà thalam ubbha- tan ti udakato thalam uttiïïaæ, thale patiÂÂhitaæ attÃnaæ passÃmÅti. IdhÃpi ossaÂÂhaviriyo bhikkhu arahattaæ patto, JanakarÃjà SammÃsambuddho va ahosÅti. CÆÊajanakajÃtakaæ\<*<3>*>/. $<3. PuïïapÃtijÃtaka.>$ Tatheva puïïapÃtiyo ti. Idaæ Satthà Jetavane viha- ranto visavÃruïiæ Ãrabbha kathesi. Ekaæ samayaæ SÃvatthiyaæ surÃ- dhuttà sannipatitvà mantayiæsu: "surÃmÆlaæ\<*<4>*>/ no khÅïaæ, kahan\<*<5>*>/ nu kho labhissÃmÃ" 'ti. Ath' eko kakkhaÊadhutto\<*<6>*>/ Ãha: "mà cintayittha, atth' eko upÃyo" ti. "KatarÆpÃyo\<*<7>*>/ nÃmÃ" 'ti. "AnÃthapiï¬iko aÇ- gulimuddikà piÊandhitvÃ\<*<8>*>/ {maÂÂasÃÂakanivattho\<*<9>*>/} rÃjupaÂÂhÃnaæ\<*<10>*>/ gacchati, mayaæ surÃpÃtiyaæ visa¤¤Åkaraïabhesajjaæ\<*<11>*>/ pakkhipitvà ÃpÃnaæ saj- jetvà nisÅditvà AnÃthapiï¬ikassa ÃgamanakÃle `ito ehi mahÃseÂÂhÅti' pakkositvà taæ suraæ pÃyetvà visa¤¤ÅbhÆtassa aÇgulimuddikà ca sÃÂake ca gahetvà surÃmÆlaæ karissÃmÃ" 'ti. Te "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà tathà katvà seÂÂhissa ÃgamanakÃle paÂimaggaæ gantvà "sÃmi, ito tÃva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv paduÂÂhÃ-. 2 Cv jÃrÃjà corr. to janakarÃjÃ. 3 Ck mÆÊa-. 4 Ck -mÆÊaæ. 5 Ck kahaæ. 6 Ck kakkhala-. 7 Ck kataru-. 8 so both MSS. 9 Cv maddhasÃ-. 10 Cv rÃju- corr. to rÃjÆ-. 11 Cv -karaïaæbhesajjaæ. >/ #<[page 269]># %< 3. PuïïapÃtijÃtaka. (53). 269>% Ãgacchatha, ayaæ amhÃkaæ santike atimanÃpà surÃ, thokaæ pivitvà gacchathÃ" 'ti vadiæsu. "SotÃpanno ariyasÃvako kiæ suraæ pivissati, anatthiko samÃno pi pana ime dhutte parigaïhissÃmÅti" tesaæ ÃpÃna- bhÆmiæ gantvà tesaæ kiriyaæ oloketvà "ayaæ surà imehi iminà nÃma kÃraïena yojitÃ" ti ¤atvà "ito dÃni paÂÂhÃya ime ito palÃpessÃmÅti" cintetvà Ãha: "are duÂÂhadhuttà tumhe `surÃpÃtiyaæ bhesajjaæ pak- khipitvà ÃgatÃgate pÃyetvà visa¤¤ÅkatvÃ\<*<1>*>/ vilumpissÃmÃ\<*<2>*>/' 'ti ÃpÃna- maï¬alaæ sajjetvà nisinnà kevalaæ imaæ suraæ vaïïetha, eko pi vo ukkhipitvà pivituæ na ussahati, sace ayaæ ayojitakà assa tumhe va piveyyÃthÃ\<*<3>*>/" 'ti dhutte tajjetvà tato palÃpetvà attano gehaæ gantvà "dhuttehi katakÃraïaæ TathÃgatassa ÃrocessÃmÅti" Jetavanaæ gantvà Ãrocesi. Satthà "idÃni tÃva gahapati ne dhuttà taæ va¤cetukÃmà jÃtÃ, pubbe pana paï¬ite pi va¤cetukÃmà ahesun" ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto BÃrÃïasiseÂÂhi ahosi. TadÃp' ete dhuttà evam eva sammantetvà suraæ yojetvà BÃrÃïasiseÂÂhissa ÃgamanakÃle paÂimaggaæ gantvà evam eva kathayiæsu. SeÂÂhi anatthiko hutvà te parigaïhitukÃmo gantvà tesaæ kiriyaæ oloketvà "idan nÃm' ete kÃtukÃmÃ, palÃpessÃmi te ito" ti cintetvà evam Ãha: "bho dhuttÃ, surà pivitvà rÃjakulaæ gantuæ nÃma na yuttaæ, rÃjÃnaæ disvà puna Ãgacchante\<*<4>*>/ jÃnissÃmi, tumhe idh' eva nisÅ- dathÃ" 'ti rÃjupaÂÂhÃnaæ\<*<5>*>/ gantvà paccÃga¤chi. Dhuttà "ito etha sÃmÅti". So tattha gantvà bhesajjasaæyojità pÃtiyo olo- ketvà evam Ãha: "bho dhuttÃ, tumhÃkaæ kiriyà mayhaæ na ruccati, tumhÃkaæ surÃpÃtiyo yathÃpÆrità va ÂhitÃ, tumhe ke- valaæ suraæ vaïïetha na pana pivatha, sac' Ãyaæ manÃpà assa tumhe pi piveyyÃtha, imÃya pana visasaæyuttÃya bhavi- tabban" ti tesaæ manorathaæ bhindanto imaæ gÃtham Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck visaæni-. 2 Ck viÊum-. 3 both MSS. piveyyathÃ. 4 so both MSS. instead of -nto? 5 so both MSS. >/ #<[page 270]># %<270 I. EkanipÃta. 6. ùsiæsavagga.>% Tattha tathevà 'ti yathà mayà gamanakÃle diÂÂhà idÃni pi imà surÃpÃtiyo tath' eva puïïÃ, a¤¤Ãyaæ vattate kathà ti yà ayaæ tumhÃkaæ surÃvaïïa- nakathà vattati sà a¤¤' eva abhÆtà atacchÃ\<*<1>*>/, yadi hi esà surà manÃpà assa tumhe piveyyÃtha, upa¬¬hapÃtiyo avasisseyyuæ, tumhÃkaæ pana ekenÃpi surà na pÅtÃ, ÃkÃrakena jÃnÃmÅti tasmà iminà kÃraïena jÃnÃmi, na cÃyaæ bhaddikà surà ti n' eva ayaæ bhaddikà surÃ, visayojitÃya etÃya bhavitabban ti dhutte gahetvà yathà na puna evarÆpaæ karonti tathà te tajjetvà vissajjesi. So yÃvajÅvaæ dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karitvà yathÃkammaæ gato. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà dhuttà etarahi dhuttÃ, BÃrÃïasiseÂÂhi pana ahan tena samayenÃ" 'ti. PuïïapÃtijÃtakaæ. $<4. PhalajÃtaka.>$ NÃyaæ rukkho durÃruho ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ phalakusalaæ\<*<2>*>/ upÃsakaæ Ãrabbha kathesi. Eko kira SÃvatthivÃsikuÂumbiko Buddhapamukhasaæghaæ\<*<3>*>/ nimantetvà attano ÃrÃme nisÅdÃpetvà yÃgukhajjakaæ datvà uyyÃnapÃlaæ ÃïÃpesi: "bhik- khÆhi saddhiæ uyyÃne vicaritvà ayyÃnaæ ambÃdÅni nÃnÃphalÃni de hÅti". So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà bhikkhusaæghaæ ÃdÃya uyyÃne vicaranto rukkhaæ oloketvà va "etaæ phalaæ Ãmaæ, etaæ na supak- kaæ, etaæ supakkan" ti jÃnÃti, yaæ so vadati taæ tath' eva hoti. BhikkhÆ gantvà TathÃgatassa Ãrocesuæ: "bhante, ayaæ uyyÃnapÃlo phalakusalo, bhÆmiyaæ Âhito rukkhaæ oloketvà `etaæ phalaæ Ãmaæ, etaæ na supakkaæ, etaæ supakkan' ti jÃnÃti, yaæ so vadati taæ tath' eva hotÅti". Satthà "na bhikkhave ayam eva uyyÃnapÃlo phala- kusalo, pubbe pana paï¬ità phalakusalà ahesun" ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto seÂÂhikule nibbattitvà vayappatto pa¤cahi sa- kaÂasatehi vaïijjaæ karonto ekasmiæ kÃle mahÃvattaniaÂaviæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck athacchÃ. 2 Ck phalaæ-, Cv phalaæ- corr. to phala-. 3 Cv buddhapamukhaæ-. >/ #<[page 271]># %< 4. PhalajÃtaka. (54). 271>% patvà aÂavimukhe Âhatvà sabbe manusse sannipÃtÃpetvà "imissà aÂaviyà visarukkhà nÃma honti yeva, pubbe tumhehi aparibhut- taæ yaæ ki¤ci pattaæ và pupphaæ và phalaæ và maæ apari- pucchitvà mà khÃditthÃ" 'ti Ãha. Te "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà aÂaviæ otariæsu. AÂavimukhe ca\<*<1>*>/ ekasmiæ gÃmadvÃre kiæ- phalarukkho\<*<2>*>/ nÃma atthi, tassa khandhasÃkhÃpalÃsapuppha- phalÃni sabbÃni ambasadisÃn' eva honti, na kevalaæ vaïïasaï- ÂhÃnato va gandharasehi pi 'ssa ÃmapakkÃni phalÃni amba- phalasadisÃn' eva, khÃditÃni pana halÃhalavisaæ viya taæ khaïaæ yeva jÅvitakkhayaæ pÃpeti\<*<3>*>/. Purato gacchantÃ\<*<4>*>/ ekacce lolapurisà "ambarukkho ayan" ti sa¤¤Ãya phalÃni khÃdiæsu, ekacce "satthavÃhaæ pucchitvà va khÃdissÃmÃ" 'ti hatthena gahetvà aÂÂhaæsu. Te satthavÃhe Ãgate "ayya\<*<5>*>/ imÃni amba- phalÃni khÃdÃmÃ" 'ti pucchiæsu. Bodhisatto "nÃyaæ amba- rukkho" ti ¤atvà "kiæphalarukkho nÃm' esa ambarukkho, mà khÃditthÃ" 'ti vÃretvà ye khÃdiæsu te pi vamÃpetvà catuma- dhuraæ pÃyetvà Ãroge\<*<6>*>/ akÃsi. Pubbe pana imasmiæ rukkha- mÆle manussà nivÃsaæ kappetvà ambaphalÃnÅti imÃni visaphalÃni khÃditvà jÅvitakkhayaæ pÃpuïanti, punadivase gÃmavÃsino nik- khamitvà matamanusse disvà pÃde gaïhitvà paÂicchannaÂÂhÃne cha¬¬etvà sakaÂehi saddhiæ yeva sabban tesaæ santakaæ\<*<7>*>/ gahetvà gacchanti. Te taæ divasam pi aruïuggamanakÃle yeva "mayhaæ balivaddà bhavissanti mayhaæ sakaÂaæ mayhaæ bhaï¬an" ti vegena taæ rukkhamÆlaæ\<*<8>*>/ gantvà manusse nÅroge\<*<9>*>/ disvà "kathaæ tumhe imaæ rukkhaæ `nÃyaæ ambarukkho' ti jÃnitthÃ" 'ti pucchiæsu. Te "mayaæ na jÃnÃma, satthavÃha- jeÂÂhako no jÃnÅti" Ãhaæsu. Manussà Bodhisattaæ pucchiæsu: "paï¬ita kin ti katvà tvaæ imassa rukkhassa nÃmbarukkha- bhÃvaæ a¤¤ÃsÅti". So "dvÅhi kÃraïehi a¤¤Ãsin" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck va. 2 Ck timphala-. 3 so both MSS. instead of pÃpenti? 4 Ck gacchato. 5 Ck ayyÃ. 6 Cv aroge. 7 Cv sannakaæ. 8 Ck rukkhaæ-. 9 both MSS. niroge. >/ #<[page 272]># %<272 I. EkanÅpÃta. 6. ùsiæsavagga.>% @@ Tattha nÃyaæ rukkho durÃruho ti ayaæ visarukkho na dukkhÃruho, ukkhipitvà ÂhapitanisseïÅ\<*<1>*>/ viya sukhena Ãrohituæ sakkà ti vadati, na hi\<*<2>*>/ gÃ- mato Ãrakà ti gÃmato dÆre Âhito pi na hoti, gÃmadvÃre Âhito yevà 'ti dÅpeti, ÃkÃrakena jÃnÃmÅti iminà duvidhena kÃraïenÃhaæ\<*<3>*>/ imaæ rukkhaæ jÃnÃmi, kin ti nÃyaæ sÃdhuphalo dumo ti sace hi ayaæ madhuraphalo ambarukkho abhavissa evaæ sukhÃruhe avidÆre Âhite etasmiæ ekam pi phalaæ na tiÂÂheyya, phalakhÃdakamanussehi niccaæ parivuto va assa, evaæ ahaæ attano ¤Ãïena pa- ricchinditvà imassa visarukkhabhÃvaæ a¤¤Ãsin ti mahÃjanassa dhammaæ desetvà sotthigamanaæ gato. SatthÃpi "evaæ bhikkhave pubbe paï¬ità phalakusalà ahesun" ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samo- dhÃnesi: "Tadà parisà Buddhaparisà ahesuæ, satthavÃho pana aham evÃ" 'ti. PhalajÃtakaæ. $<5. Pa¤cÃvudhajÃtaka.>$ Yo alÅnena cittenà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ossaÂÂhaviriyaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Taæ hi bhikkhuæ Satthà Ãmantetvà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ossaÂÂhaviriyo" ti pucchitvà "saccam BhagavÃ" 'ti vutte "bhikkhu pubbe paï¬ità viri- yaæ kÃtuæ yuttaÂÂhÃne viriyaæ katvà rajjasampattiæ pÃpuïiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa ra¤¤o aggamahesiyà kucchismiæ nibbatti. Tassa nÃmagahaïadivase aÂÂhasataæ brÃhmaïe sabbakÃmehi santappetvà lakkhaïÃni paÂipucchiæsu. Lakkhaïakusalà brÃh- maïà lakkhaïasampattiæ disvà "pu¤¤asampanno mahÃrÃja ku- mÃro tumhÃkaæ accayena rajjaæ pÃpuïissati, pa¤cÃvudhakamme pa¤¤Ãto pÃkaÂo JambudÅpe aggapuriso bhavissatÅti" vyÃkariæsu. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both MSS. -ïiæ. 2 so both MSS. 3 Ck kÃraïena nÃhaæ. >/ #<[page 273]># %< 5. Pa¤cÃvudhajÃtaka. (55). 273>% BrÃhmaïÃnaæ vacanaæ sutvà kumÃrassa nÃmaæ gaïhantà Pa¤cÃvudhakumÃro ti nÃmaæ akaæsu. Atha naæ vi¤¤Æ- taæ patvà soÊasavassapadese Âhitaæ rÃjà Ãmantetvà "tÃta sip- paæ uggaïhÃhÅti" Ãha. "Kassa santike uggaïhÃmi devÃ" 'ti. "Gaccha tÃta, GandhÃraraÂÂhe TakkasilÃnagare disÃpÃmokkhassa Ãcariyassa santike uggaïha, idam assa Ãcariyassa bhÃgaæ da- deyyÃsÅti" sahassaæ datvà uyyojesi. So tattha gantvà sippaæ sikkhitvà Ãcariyena dinnaæ pa¤cÃvudhaæ gahetvà Ãcariyaæ vanditvà TakkasilÃnagarato nikkhamitvà sannaddhapa¤cÃvudho BÃrÃïasimaggaæ paÂipajji. So antarÃmagge Silesalomayakkhena nÃma adhiÂÂhitaæ ekaæ aÂaviæ pÃpuïi. Atha naæ aÂavimukhe manussà disvà "bho mÃïava, mà imaæ aÂaviæ pÃvisi, Silesa- lomayakkho nÃm' ettha atthi, so diÂÂhadiÂÂhamanusse\<*<1>*>/ jÅvitak- khayaæ pÃpetÅti" vÃrayiæsu. Bodhisatto attÃnaæ takkento asambhÅtakesarasÅho viya aÂaviæ pÃvisi yeva. Tasmiæ aÂavi- majjhaæ sampatte so yakkho tÃlamatto hutvà kÆÂÃgÃramattaæ sÅsaæ pattappamÃïÃni akkhÅni kandamakulamattÃ\<*<2>*>/ dve dÃÂhà ca mÃpetvà senamukho\<*<3>*>/ kabarakucchi nÅlahatthapÃdo hutvà Bodhisattassa attÃnaæ dassetvà "kahaæ yÃsi, tiÂÂha, bhakkho\<*<4>*>/ me" ti Ãha. Atha naæ Bodhisatto "yakkha, ahaæ attÃnaæ takketvà idha paviÂÂho, tvaæ appamatto hutvà maæ upagac- cheyyÃsi, visapÅtena hi taæ sarena vijjhitvà etth' eva pÃtessÃ- mÅti" santajjetvà halÃhalavisam pÅtaæ saraæ sannahitvà mu¤ci. So yakkhassa lomesu yeva allÅyi. Tato a¤¤an ti evaæ pa¤¤Ã- sasare mu¤ci. Sabbe tassa lomesu yeva allÅyiæsu. Yakkho sabbe pi te sare poÂhetvà attano pÃdamÆle yeva pÃtetvà Bodhi- sattaæ upasaækami. Bodhisatto puna pi taæ tajjetvà khaggaæ ka¬¬hitvà pahari. TettiæsaægulÃyato khaggo lomesu yeva allÅyi\<*<5>*>/. Atha naæ kaïayena pahari. So pi lomesu yeva allÅyi. Tassa allÅnabhÃvaæ ¤atvà muggarena pahari. So pi lomesu yeva allÅyi. Tassa allÅnabhÃvaæ ¤atvà "bho yakkha, na te ahaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck so diÂÂhamanusse. 2 Cv -kuÊa-. 3 Cv seta-. 4 Ck bhekkho. 5 Ck allÅyÅ. >/ #<[page 274]># %<274 I. EkanipÃta. 6. ùsiæsavagga.>% Pa¤cÃvudhakumÃro nÃmà ti sutapubbo, ahaæ tayà adhiÂÂhitaæ aÂaviæ pavisanto na dhanuÃdÅni takketvà paviÂÂho attÃnaæ yeva pana takketvà paviÂÂho, ajja taæ pothetvà cuïïavicuïïaæ ka- rissÃmÅti" adhiÂÂhitaæ nÃma dassetvà unnaditvà dakkhiïahat- thena yakkhaæ pahari. Hattho lomesu yeva allÅyi. VÃma- hatthena pahari. So pi allÅyi. DakkhiïapÃdena pahari. So pi allÅyi. VÃmapÃdena pahari. So pi allÅyi. SÅsena taæ pothetvà "cuïïavicuïïaæ karissÃmÅti" sÅsena pahari. Tam pi lomesu yeva allÅyi. So pa¤co¬¬ito pa¤casu ÂhÃnesu baddho olambanto pi nibbhayo nissÃrajjo va ahosi. Yakkho va cintesi: "ayaæ eko purisasÅho purisÃjÃniyo na purisamatto va, mÃdisena nÃm' assa yakkhena gahitassa santÃsamattam pi na bhavissati, mayà imaæ maggaæ hanantena eko pi evarÆpo puriso na diÂ- Âhapubbo, kasmà nu kho esa na bhÃyatÅti" so taæ khÃdituæ avisahanto "kasmà nu kho tvaæ mÃïava maraïabhayaæ na bhÃyasÅti" pucchi. "KiækÃraïà yakkha bhÃyissÃmi, ekasmiæ hi attabhÃve ekaæ maraïaæ niyatam eva, api ca mayhaæ kucchimhi vajirÃvudhaæ atthi, sace maæ khÃdissasi taæ Ãvu- dhaæ jÅretuæ\<*<1>*>/ na sakkhissasi, tan te antÃni khaï¬Ãkhaï¬aæ chinditvà jÅvitakkhayam pÃpessati, iti ubho pi nassissÃma, iminà kÃraïenÃhaæ na bhÃyÃmÅti". Idaæ kira Bodhisatto attano ab- bhantare ¤ÃïÃvudhaæ sandhÃya kathesi. Taæ sutvà yakkho cintesi: "ayaæ mÃïavo taccham eva bhaïati, imassa purisa- sÅhassa sarÅrato muggabÅjamattam pi maæsakhaï¬aæ mayhaæ kucchiæ\<*<2>*>/ jÅretuæ na sakkhissati, vissajjessÃmi nan" ti maraïa- bhayatajjito Bodhisattaæ vissajjetvà "mÃïava, purisasÅho tvaæ, na te ahaæ maæsaæ khÃdissÃmi, tvaæ ajja RÃhumukhà mutta- cando viya mama hatthato muccitvà ¤Ãtisuhajjamaï¬alan tosento yÃhÅti" Ãha. Atha naæ Bodhisatto Ãha: "yakkha, ahaæ tÃva gacchissÃmi, tvaæ pana pubbe pi akusalaæ katvà luddo lohi- tapÃïÅ pararuhiramaæsabhakkho yakkho hutvà nibbatto, sace \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv chÅretuæ. 2 so both MSS. instead of kucchi? >/ #<[page 275]># %< 5. Pa¤cÃvudhajÃtaka. (55). 275>% idhÃpi Âhatvà akusalam eva karissasi andhakÃrà andhakÃraæ gamissasi, maæ diÂÂhakÃlato paÂÂhÃya pana na sakkà tayà akusalaæ kÃtuæ, pÃïÃtipÃtakammaæ nÃma niraye tiracchÃna- yoniyaæ pettivisaye asurakÃye ca nibbatteti, manussesu nibbat- taÂÂhÃne appÃyukasaævattanikaæ hotÅti" evamÃdinà nayena pa¤cannaæ dussÅlyakammÃnaæ ÃdÅnavaæ pa¤cannaæ sÅlÃnaæ Ãnisaæsaæ kathetvà nÃnÃkÃraïehi yakkhaæ tajjetvà dhammaæ desetvà dametvà nibbisevanaæ katvà pa¤casu sÅlesu patiÂÂhÃ- petvà tassÃsevanaæ aÂaviyà balipaÂiggÃhakaæ devataæ\<*<1>*>/ katvà appamÃdena ovaditvà aÂavito nikkhamanto aÂavimukhe manus- sÃnaæ Ãcikkhitvà sannaddhapa¤cÃvudho BÃrÃïasiæ gantvà mÃtÃpitaro disvà aparabhÃge rajje patiÂÂhÃya dhammena rajjaæ kÃrento dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karitvà yathÃkammaæ agamÃsi. SatthÃpi imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà abhisambuddho hutvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/ pÃpuïe anupubbena sabbasaæyojanakkhayan ti. || Ja_I:54 ||>@ TatthÃyaæ piï¬attho: yo puriso alÅnena asaækucitena cittena pakatiyÃpi alÅnamano alÅnajjhÃsayo hutvà anavajjaÂÂhena kusalaæ sattatiæsabodhapakkhiya- bhedaæ dhammaæ bhÃveti va¬¬heti visÃlena cittena vipassanaæ anuyu¤jati catuhi yogehi khemassa nibbÃnassa pattiyà so evaæ sabbasaækhÃresu aniccaæ dukkhaæ anattà ti tilakkhaïaæ Ãropetvà taruïavipassanato paÂÂhÃya uppanne bodhapak- khiyadhamme bhÃvento anupubbena {ekaæ saæyojanam} pi anavasesetvà sabba- saæyojanÃnaæ khayakarassa catutthamaggassa pariyosÃne uppannattà sabbasaæ- yojanakkhayo ti saækhaæ gataæ arahattaæ pÃpuïeyyà 'ti. Evaæ Satthà arahattena dhammadesanÃya kÆÂaæ gahetvà mat- thake cattÃri saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne so bhikkhu arahattaæ pÃpuïi. SatthÃpi anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà yakkho AÇgulimÃlo ahosi, Pa¤cÃvudhakumÃro nÃma aham evÃ" 'ti. Pa¤cÃvudhajÃtakaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck devanaæ, Cv devanaæ corr. to devataæ. 2 Ck yogakkhemaæsapattiyÃ, Cv yogakkhemaæsapattiyà corr. to yogakkhemassapattiyÃ. >/ #<[page 276]># %<276 I. EkanipÃta. 6. ùsiæsavagga.>% $<6. Ka¤canakkhandhajÃtaka.>$ Yo pahaÂÂhena cittenà 'ti. Idaæ Satthà SÃvatthiyaæ viharanto a¤¤ataraæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Eko kira SÃvat- thivÃsikulaputto Satthu dhammadesanaæ sutvà ratanasÃsane uraæ datvà pabbaji. Ath' assa ÃcariyupajjhÃyà "Ãvuso ekavidhena sÅlan nÃma, duvidhena tividhena catubbidhena pa¤cavidhena chabbi- dhena sattavidhena aÂÂhavidhena navavidhena dasavidhena bahuvi- dhena sÅlaæ nÃma, idaæ cullasÅlaæ\<*<1>*>/ nÃma, idaæ majjhimasÅlaæ nÃma, idaæ mahÃsÅlaæ nÃma, idaæ pÃtimokkhasaævarasÅlaæ nÃma, idaæ in- driyasaævarasÅlaæ nÃma, idaæ ÃjÅvapÃrisuddhisÅlaæ\<*<2>*>/ nÃma, idaæ pac- cayapaÂisevanasÅlaæ nÃmÃ" 'ti sÅlaæ Ãcikkhanti. So cintesi: "idaæ sÅlaæ nÃma atibahuæ, ahaæ ettakaæ samÃdÃya vattituæ na sakkhis- sÃmi, sÅlaæ pÆretuæ asakkontassa nÃma pabbajjÃya ko attho, ahaæ gihÅ\<*<3>*>/ hutvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karissÃmi puttadÃra¤ ca posessÃmÅti" eva¤ ca pana cintetvà "bhante, ahaæ sÅlaæ rakkhituæ na sakkhissÃmi, asakkontassa ca nÃma pabbajjÃya ko attho, ahaæ hÅnÃya vattissÃmi\<*<4>*>/, tumhÃkaæ pattacÅvaraæ gaïhathÃ\<*<5>*>/" 'ti Ãha. Atha naæ Ãhaæsu: "evaæ sante Dasabalaæ vanditvà yÃhÅti" ne taæ ÃdÃya Satthu santikaæ dhammasabhaæ agamaæsu. Satthà disvà va\<*<6>*>/ "kiæ bhikkhave anat- thikaæ bhikkhuæ ÃdÃya Ãgat' atthÃ" 'ti Ãha. "Bhante, ayaæ bhikkhu `ahaæ sÅlaæ rakkhituæ na sakkhissÃmÅti" pattacÅvaraæ niyyÃdeti, atha naæ mayaæ gahetvà ÃgatÃ" ti. "Kasmà pana tumhe bhikkhave imassa bhikkhuno bahuæ sÅlaæ Ãcikkhatha\<*<7>*>/, yattakaæ esa rakkhituæ sakkoti tattakam eva rakkhissati, ito paÂÂhÃya tumhe evaæ mà ki¤ci avacuttha\<*<8>*>/, aham ettha kattabbaæ jÃnissÃmÅti". "Ehi tvaæ bhikkhu, kin te bahunà sÅlena, tÅïi yeva sÅlÃni rakkhituæ sakkhissasÅti". "SakkhissÃmi bhante" 'ti. "Tena hi tvaæ ito paÂÂhÃya kÃyadvÃraæ vacÅdvÃraæ manodvÃraæ\<*<9>*>/ ti tÅïi dvÃrÃni rakkha, mà kÃyena pÃpakam- maæ kari mà vÃcÃya mà manasÃ, gaccha mà hÅnÃya vatti, imÃni tÅïi yeva sÅlÃni rakkhÃ" 'ti. EttÃvattà so bhikkhu tuÂÂhamÃnaso "sÃdhu bhante rakkhissÃmi imÃni tÅïi sÅlÃnÅti" SatthÃraæ vanditvà Ãcariyupaj- jhÃyehi saddhiæ yeva agamÃsi. So tÃni tÅïi sÅlÃni pÆrento va a¤¤Ãsi: "ÃcariyupajjhÃyehi mayhaæ Ãcikkhitaæ sÅlam pi, ettakam eva te pana attano abuddhabhÃvena maæ bujjhÃpetuæ nÃsakkhiæsu, SammÃsam- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck cullaæ. 2 Cv -sÅlan. 3 Ck gahi, Cv hihÅ. 4 Ck hinÃvasaætissÃmi. 5 Ck gaïhÃthÃ. 6 Ck omits va. 7 Ck acikkhata. 8 Ck avacutta. 9 Ck -dvaraæ. >/ #<[page 277]># %< 6. Ka¤canakkhandhajÃtaka. (56). 277>% buddho attano buddhasubuddhatÃya anuttaradhammarÃjatÃya ettakaæ sÅlaæ\<*<1>*>/ tÅsu yeva dvÃresu pakkhipitvà maæ gaïhÃpesi, avassayo vata\<*<2>*>/ me\<*<3>*>/ satthà jÃto" ti vipassanaæ va¬¬hetvà katipÃhen' eva arahatte patiÂÂhÃsi. Taæ pavattiæ ¤atvà dhammasabhÃyaæ sannipatità bhikkhÆ "Ãvuso taæ kira bhikkhuæ `sÅlÃni rakkhituæ na sakkomÅti' hÅnÃya vattantaæ sabbasÅlÃni tÅhi koÂÂhÃsehi pakkhipitvÃ\<*<4>*>/ gÃhÃpetvà Satthà arahattaæ pÃpesi, aho Buddhà nÃma acchariyamanussÃ" ti Buddha- guïe kathentà nisÅdiæsu. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchi "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "bhik- khave, atigaruko pi bhÃro koÂÂhÃsavasena bhÃjetvà dinno lahuko viya hoti, pubbe pi paï¬ità mahantaæ\<*<5>*>/ ka¤canakkhandhaæ labhitvà ukkhi- pituæ asakkontà vibhÃgaæ katvà ukkhipitvà agamaæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ekasmiæ gÃmake kassako ahosi. So ekadivasaæ a¤¤atarasmiæ cha¬¬hitagÃmake khette kasiæ kasati. Pubbe ca tasmiæ gÃme eko vibhavasampanno seÂÂhi ÆrumattapariïÃ- haæ\<*<6>*>/ catuhatthÃyÃmaæ ka¤canakkhandhaæ nidahitvà kÃlam akÃsi. Tasmiæ Bodhisattassa naÇgalaæ laggitvà aÂÂhÃsi. So "mÆlasantÃnakaæ bhavissatÅti" paæsuæ viyÆhanto taæ disvà paæsunà paÂicchÃdetvÃ\<*<7>*>/ divasaæ kasitvà atthaæ gate suriye yuganaÇgalÃdÅni\<*<8>*>/ ekamante nikkhipitvà "ka¤canakkhandhaæ gaïhitvà gacchissÃmÅti" taæ ukkhipituæ nÃsakkhi\<*<9>*>/, asakkonto\<*<10>*>/ nisÅditvà "ettakaæ kucchiharaïÃya bhavissati, ettakaæ nidahi- tvà ÂhapessÃmi\<*<11>*>/, ettakena kammante saæyojessÃmi, ettakaæ dÃnÃdipu¤¤akiriyÃya\<*<12>*>/ bhavissatÅti" cattÃro koÂÂhÃse akÃsi. Tass' evaæ vibhattakÃle so ka¤canakkhandho sallahuko viya ahosi. So taæ ukkhipitvà gharaæ netvà catudhà vibhajitvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato. Bhagavà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà abhisambuddho hutvà imaæ gÃtham Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck sÅlan. 2 Ck vana. 3 Ck meva. 4 Ck parikkhipitvÃ. 5 Ck adds na. 6 Ck -matthaparinÃhaæ. 7 Cv paricchÃ-. 8 Ck yugalanaÇga-. 9 Ck nÃsakkhÅ. 10 Ck asanto. 11 Ck -ssÃmÅti. 12 both MSS. dÃnÃdÅnipu-. >/ #<[page 278]># %<278 I. EkanipÃta. 6. ùsiæsavagga.>% @@ Tattha pahaÂÂhenà 'ti vinÅvaraïena, pahaÂÂhamanaso ti tÃya eva vinÅ- varaïatÃya pahaÂÂhamanaso\<*<1>*>/, suvaïïaæ viya pahaæsitvà samujjotitasappabhÃ- sakkatacitto\<*<2>*>/ hutvà ti attho. Evaæ Satthà arahattanikÆÂena desanaæ niÂÂhapetvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà ka¤canakkhandhaæ laddhapuriso aham eva ahosin" ti. Ka¤canakkhandhajÃtakaæ. $<7. VÃnarindajÃtaka.>$ Yassete caturo dhammà 'ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattassa vadhÃya parisakkanaæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ hi samaye Satthà "Devadatto vadhÃya parisakka- tÅti" sutvà "na bhikkhave idÃn' eva Devadatto mayhaæ vadhÃya pari- sakkati, pubbe pi parisakkati yeva, nÃsamattam pi pana kÃtuæ na sakkhÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto kapiyoniyaæ nibbattitvà vuddhim anvÃya assa- potappamÃïo thÃmasampanno ekacaro hutvà nadÅtÅre viharati. Tassà pana nadiyà vemajjhe eko dÅpako nÃnappakÃrehi amba- panasÃdÅhi phalarukkhehi sampanno. Bodhisatto nÃgabalo thÃmasampanno nadiyà orimatÅrato uppatitvÃ-dÅpakassa orato nadÅmajjhe eko piÂÂhipÃsÃïo atthi-tasmiæ nipatati. Tato uppa- titvà tasmiæ dÅpake patati. Tattha nÃnappakÃrÃni phalÃni khÃditvà sÃyaæ\<*<3>*>/ ten' eva upÃyena paccÃgantvà attano vasa- naÂÂhÃne vasitvà punadivase pi tath' eva karoti. Iminà niyÃ- mena tattha vÃsaæ kappeti. Tasmiæ pana kÃle eko kumbhÅlo sapajÃpatiko tassà nadiyà vasati. Tassa sà bhariyà Bodhisattaæ aparÃparaæ gacchantaæ disvà Bodhisattassa hadayamaæse do- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv -mÃnaso. 2 Ck -vitto, Cv -vitto corr. to -citto. 3 Ck sÃyan. >/ #<[page 279]># %< 7. VÃnarindajÃtaka. (57). 279>% haÊaæ uppÃdetvà kumbhÅlaæ Ãha: "mayhaæ kho ayya imassa vÃnarindassa hadayamaæse dohaÊo uppanno" ti. KumbhÅlo "sÃdhu hoti, lacchasÅti" vatvà "ajja taæ sÃyaæ dÅpakato Ãgac- chantam eva gaïhissÃmÅti" gantvà piÂÂhipÃsÃïe nipajji. Bodhi- satto divasaæ caritvà sÃyaïhasamaye dÅpake Âhito va pÃsÃïaæ oloketvà "ayaæ pÃsÃïo idÃni uccataro khÃyati, kin nu kÃraïan" ti cintesi. Tassa kira udakappamÃïa¤ ca pÃsÃïappamÃïa¤ ca suvavatthÃpitam eva, ten' assa etad ahosi: "ajja imissà nadiyà udakaæ n' eva hÃyati na va¬¬hati, atha ca panÃyaæ pÃsÃïo mahà hutvà pa¤¤Ãyati, kacci nu kho ettha mayhaæ gahaïat- thÃya kumbhÅlo nipanno" ti so "vÅmaæsÃmi tÃva nan" ti tatth' eva Âhatvà pÃsÃïena saddhiæ kathento viya "bho pÃsÃïÃ" 'ti vatvà paÂivacanaæ alabhanto yÃvatatiyaæ "pÃsÃïÃ" 'ti Ãha. PÃsÃïo kiæ paÂivacanaæ na dassati. Puna pi naæ vÃnaro "kiæ bho pÃsÃïa ajja mayhaæ paÂivacanaæ na desÅti" Ãha. KumbhÅlo "addhà a¤¤esu divasesu ayaæ pÃsÃïo vÃnarindassa paÂivacanaæ adÃsi, dassÃmi dÃni 'ssa paÂivacanan\<*<1>*>/" ti cintetvà "kiæ bho vÃnarindÃ" 'ti Ãha. "Ko si tvan" ti. "Ahaæ kum- bhÅlo" ti. "Kimatthaæ ettha nipanno sÅti". "Tava hadaya- maæsaæ patthayamÃno" ti. Bodhisatto cintesi: "a¤¤o me gamanamaggo n' atthi, ajja mayà esa kumbhÅlo va¤cetabbo" ti. Atha naæ evam Ãha: "samma kumbhÅla, ahaæ attÃnaæ tuyhaæ pariccajissÃmi, tvaæ mukhaæ vivaritvà maæ tava santikaæ ÃgatakÃle gaïhÃhÅti". KumbhÅlÃnaæ hi mukhavivaÂe\<*<2>*>/ akkhÅni nimÅlanti. So taæ kÃraïaæ asallakkhetvà mukhaæ vivari. Ath' assa akkhÅni pithÅyiæsu. So mukhaæ vivaritvà akkhÅni nimÅletvà nipajji. Bodhisatto tathÃbhÃvaæ ¤atvà dÅpakà uppa- tito gantvà kumbhÅlassa matthakaæ akkamitvà tato uppatito vijjullatà viya vijjotamÃno paratÅre aÂÂhÃsi. KumbhÅlo taæ acchariyaæ disvà "iminà vÃnarindena atiaccherakaæ katan" ti cintetvà "bho vÃnarinda, imasmiæ loke catuhi dhammehi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -naæ. 2 Cv mukhavivaÂe corr. to mukhe-. >/ #<[page 280]># %<280 I. EkanipÃta. 6. ùsiæsavagga.>% samannÃgato puggalo paccÃmitte abhibhavati, te sabbe pi tuyhaæ abbhantare atthi, ma¤¤e" ti vatvà imaæ gÃthaæ Ãha: @*>/ cÃgo diÂÂhaæ so ativattatÅti. || Ja_I:56 ||>@ Tattha yassà 'ti yassa kassaci puggalassa, ete ti idÃni vattabbe\<*<2>*>/ paccak- khato niddisati, caturo dhammà ti cattÃro guïÃ, saccan ti vacÅsaccaæ, mama santikaæ ÃgamissÃmÅti hi vatvà musÃvÃdaæ akatvÃ\<*<3>*>/ Ãgato yevà 'ti, etan te vacÅsaccaæ, dhammo ti vicÃraïapa¤¤Ã, evaæ kate idan nÃma bhavissasÅti, esà te vicÃraïapa¤¤Ã, dhitÅti\<*<4>*>/ abbocchinnaviriyaæ vuccati, etam pi te atthi, cÃgo ti attapariccÃgo, tvaæ attÃnaæ pariccajitvà mama santikaæ Ãgato, yam panÃhaæ gaïhituæ nÃsakkhiæ mayham ev' ettha\<*<5>*>/ doso, diÂÂhan ti paccÃ- mittaæ, so ativattatÅti yassa puggalassa yathà tava evaæ ete cattÃro dhammà atthi so yathà maæ ajja tvaæ atikkanto tath' eva attano paccÃmittaæ atikkamati abhibhavatÅti. Evaæ kumbhÅlo Bodhisattaæ pasaæsitvà attano vasanaÂ- ÂhÃnaæ gato. Satthà "na bhikkhave Devadatto idÃn' eva mayhaæ vadhÃya parisakkati, pubbe pi parisakki yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãha- ritvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà kumbhÅlo Devadatto ahosi, bhariyÃssa Ci¤camÃnavikÃ, vÃnarindo pana aham evÃ" 'ti. VÃnarindajÃtakaæ. $<8. TayodhammajÃtaka.>$ Yassete ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto vadhÃya parisakkanam eva Ãrabbha kathesi. AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Devadatto vÃnarayoniyaæ nibbattitvà Himavantapadese yÆthaæ pariharanto attÃnaæ paÂicca\<*<6>*>/ jÃtÃnaæ vÃnarapotakÃnaæ "vud- dhippattà ime yÆthaæ parihareyyun" ti bhayena dantehi ¬asitvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv dhÅti corr. to dhiti. 2 Cv vattabbo. 3 Ck akkhÃ. 4 Cv dhÅtÅti corr. to dhitÅti. 5 Cv mayhaæmevettha, Ck mayhaæmecettha. 6 Ck paricca, Cv paricca corr. to paÂicca. >/ #<[page 281]># %< 8. TayodhammajÃtaka. (58). 281>% tesaæ bÅjÃni uppÃÂeti. Tadà Bodhisatto pi taæ yeva paÂicca ekissà vÃnariyà kucchimhi paÂisandhiæ gaïhi. Atha sà vÃnarÅ\<*<1>*>/ gabbhassa patiÂÂhitabhÃvaæ ¤atvà attano gabbhaæ anurakkha- mÃnà ara¤¤aæ pabbatapÃdaæ agamÃsi. Sà paripakkagabbhà Bodhisattaæ vijÃyi\<*<2>*>/. So vuddhim anvÃya vi¤¤Ætaæ patto thÃma- sampanno ahosi. So ekadivasaæ mÃtaraæ pucchi: "amma may- haæ pità kahan" ti. "TÃta asukasmiæ nÃma pabbatapÃde yÆthaæ pariharanto vasatÅti". "Amma tassa maæ santikaæ nehÅti". "TÃta na sakkà tayà pitu santikaæ gantuæ, pità hi\<*<3>*>/ te attÃnaæ paÂicca jÃtÃnaæ\<*<4>*>/ vÃnarapotakÃnaæ yÆthapariharaïabhayena dan- tehi ¬asitvà bÅjÃni uppÃÂetÅti". "Amma, nehi maæ\<*<5>*>/ tattha, ahaæ jÃnissÃmÅti". Sà puttaæ ÃdÃya tassa santikaæ agamÃsi. So vÃnaro attano puttaæ disvà va "ayaæ va¬¬hento mayhaæ yÆthaæ pariharituæ na dassati, idÃn' eva haritabbo" ti "etaæ ÃliÇganto viya gÃÊhaæ pÅÊetvà jÅvitakkhayaæ pÃpessÃmÅti" cin- tetvà "ehi tÃta, ettakaæ kÃlaæ kahaæ gato sÅti" Bodhisattaæ ÃliÇganto viya nippÅÊesi. Bodhisatto pana nÃgabalo thÃmasam- panno, so pi taæ nippÅÊesi. Ath' assa aÂÂhÅni bhijjanÃkÃrap- pattÃni ahesuæ. Ath' assa etad ahosi: "ayaæ va¬¬hento maæ mÃressati\<*<6>*>/, kena nu kho upÃyena puretaraæ ¤eva mareyyan" ti. Tato cintesi: "ayaæ avidÆre rakkhasapariggahÅto saro, tattha taæ\<*<7>*>/ rakkhasena khÃdÃpessÃmÅti". Atha naæ\<*<8>*>/ evam Ãha: "tÃta ahaæ mahallako, imaæ yÆthaæ tuyhaæ niyyÃdemi, ajj' eva taæ rÃjÃnaæ karomi, asukasmiæ nÃma ÂhÃne saro atthi, tattha dve kumudiniyo tisso uppaliniyo pa¤ca paduminiyo pup- phanti, gaccha tato pupphÃni ÃharÃ" 'ti. So "sÃdhu tÃta ÃharissÃmÅti" gantvà sahasà anotaritvà samantà padaæ paric- chindanto otiïïapadaæ yeva addasa\<*<9>*>/ na uttiïïapadaæ. So "iminà sarena rakkhasapariggahena bhavitabbaæ, mayhaæ pità attanà asakkonto rakkhasena maæ khÃdÃpetukÃmo\<*<10>*>/ bhavissa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -ri. 2 Cv -yÅ. 3 Cv pahi. 4 Ck jÃtaæ. 5 Ck omits maæ. 6 both MSS. -tÅ. 7 Cv naæ. 8 Cv taæ. 9 Ck adassa. 10 Ck khÃda-, Cv khÃda- corr. to khÃdÃ-. >/ #<[page 282]># %<282 I. EkanipÃta. 6. ùsiæsavagga.>% tÅti, ahaæ ima¤ ca saraæ na otarissÃmi, pupphÃni ca gahessÃ- mÅti" nirÆdakaæ\<*<1>*>/ ÂhÃnaæ gantvà vegaæ gahetvà uppatitvà pa- rato gacchanto nirÆdake\<*<1>*>/ ÃkÃse\<*<2>*>/ ÂhitÃn' eva dve pupphÃni gahetvà paratÅre pati, parato ca orimatÅraæ Ãgacchanto ten' ev' upÃyena dve gaïhi, evaæ ubhosu passesu rÃsiæ\<*<3>*>/ karonto pupphÃni ca gaïhi rakkhasassa ca ÃïaÂÂhÃnaæ na otari. Ath' assa "ito uttariæ ukkhipituæ na sakkhissÃmÅti" tÃni\<*<4>*>/ pupphÃni gahetvà ekasmiæ ÂhÃne rÃsiæ karontassa so rakkhaso "mayà ettakaæ kÃlaæ evarÆpo pa¤¤avà acchariyapuriso na diÂÂhapubbo, pupphÃni ca nÃma yÃvadicchakaæ gahitÃni, mayha¤ ca ÃïaÂ- ÂhÃnaæ na otarÅti" udakaæ dvidhà bhindanto udakato uÂÂhÃya Bodhisattassa upasaækamitvà "vÃnarinda, imasmiæ loke yassa tayo dhammà atthi so paccÃmittaæ abhibhoti, te sabbe pi tava abbhantare atthi, ma¤¤e" ti vatvà Bodhisattassa thutiæ karonto imaæ gÃthaæ Ãha: @*>/ pa¤¤Ã diÂÂhaæ so ativattatÅti. || Ja_I:57 ||>@ Tattha dakkhiyan ti dakkhabhÃvo, sampattabhayaæ vidhamituæ jÃnana- pa¤¤Ãya sampayuttauttamaviriyass' etaæ nÃmaæ, sÆriyan\<*<5>*>/ ti sÆrabhÃvo, nib- bhayabhÃvass' etaæ nÃmaæ, pa¤¤Ã ti pa¤¤ÃpanapaÂÂhapanÃya upÃyapa¤¤Ãy' etaæ nÃmaæ. Evaæ so dakarakkhaso imÃya gÃthÃya Bodhisattassa thu- tiæ katvà "imÃni pupphÃni kimatthaæ harasÅti" pucchi. "Pità maæ rÃjÃnaæ kÃtukÃmo, tena kÃraïena harÃmÅti". "Na sakkà tÃdisena uttamapurisena pupphÃni gahituæ, ahaæ gaïhissÃmÅti" ukkhipitvà tassa pacchato pacchato agamÃsi. Ath' assa pità dÆrato va taæ disvà "ahaæ imaæ `rakkhasabhattaæ bhavissa- tÅti' pahiïiæ, so dÃn' esa rakkhasaæ pupphÃni gÃhÃpento Ãgacchati, idÃni 'mhi naÂÂho" ti cintento sattadhà hadayaphÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so both MSS. 2 so both MSS. instead of okÃse? 3 both MSS. rÃsi 4 Cv nÃni. 5 Ck suri-, Cv suri- corr. to sÆri-. >/ #<[page 283]># %< 9. BherivÃdajÃtaka. (59). 283>% lanaæ patvà tatth' eva jÅvitakkhayaæ patto. SesavÃnarà sanni- patitvà Bodhisattaæ rÃjÃnaæ akaæsu. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃta- kaæ samodhÃnesi: "Tadà yÆthapati Devadatto ahosi, yÆthapatiputto\<*<1>*>/ pana aham evÃ" 'ti. TayodhammajÃtakaæ. $<9. BherivÃdajÃtaka.>$ Dhame dhame ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤a- taraæ dubbacaæ Ãrabbha kathesi. Taæ hi\<*<2>*>/ bhikkhuæ Satthà "sac- caæ kira tvaæ dubbaco sÅti" pucchitvà "saccaæ BhagavÃ" 'ti vutte "na tvaæ bhikkhu idÃn' eva dubbaco, pubbe pi dubbaco yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto bherivÃdakakule nibbattitvà gÃmake vasati. So "BÃrÃïasiyaæ nakkhattaæ ghuÂÂhan" ti sutvà "samajja- maï¬ale bheriæ vÃdetvà dhanaæ ÃharissÃmÅti" puttaæ ÃdÃya tattha gantvà bheriæ\<*<3>*>/ vÃdetvà bahuæ\<*<4>*>/ dhanaæ labhi. Taæ ÃdÃya attano gÃmaæ\<*<5>*>/ gacchanto corÃÂavim patvà puttaæ niran- taraæ bheriæ vÃdentaæ vÃresi: "tÃta nirantaraæ avÃdetvà maggapaÂipannaæ issarabheri\<*<6>*>/ viya antarantarà vÃdehÅti". So pitarà vÃriyamÃno pi "bherisadden' eva core palÃpessÃmÅti" vatvà nirantaram eva vÃdesi. Corà paÂhamaæ ¤eva bherisad- daæ sutvà "issarabheri bhavissatÅti" palÃyitvà ativiya ekÃbad- dhaæ\<*<7>*>/ saddaæ sutvà "nÃyaæ issarabheri bhavissatÅti" Ãgantvà upadhÃretvà dve yeva jane disvà pothetvà vilumpiæsu\<*<8>*>/. Bodhi- satto "kicchena vata no laddhaæ dhanaæ ekÃbaddhaæ katvà vÃdento nÃsesÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv omits ahosi yÆthapati. 2 both MSS. taæ¤hi. 3 Ck bheri, Cv bheri corr. to bheriæ. 4 Cv bahu. 5 Ck gÃma, Cv gÃma corr. to gÃmaæ. 6 so both MSS. instead of -bheriæ. 7 Ck eka-. 8 both MSS. vilimpiæsu. >/ #<[page 284]># %<284 1. EkanipÃta. 6. ùsiæsavagga.>% Tattha dhame dhame\<*<1>*>/ ti dhameyya no na dhameyya bheriæ vÃdeyya na na\<*<2>*>/ vÃdeyyà ti attho, nÃtidhame ti atikkametvà pana nirantaram eva katvà na vÃdeyya, kiækÃraïÃ: atidhantaæ\<*<3>*>/ hi pÃpakaæ nirantaraæ bherivÃdaæ idÃni amhÃkaæ pÃpakaæ lÃmakaæ jÃtaæ, dhantena sataæ laddhan ti na- gare bherivÃdanena kahÃpaïasataæ laddhaæ, atidhantena nÃsitan ti idÃni pana me puttena vacanaæ akatvà yaæ idaæ aÂaviyaæ atidhantaæ\<*<4>*>/ tena\<*<5>*>/ atidhan- tena sabbaæ nÃsitan ti. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃ- takaæ samodhÃnesi: "Tadà putto dubbacabhikkhu ahosi, pità pana aham evÃ" 'ti. BherivÃdajÃtakaæ. $<10. SaækhadhamanajÃtaka.>$ Dhame dhame ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto dubba- cam eva Ãrabbha kathesi. AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto saækhadhamakakule nibbattitvà BÃrÃïasiyaæ nakkhatte ghuÂÂhe pitaraæ ÃdÃya saækhadhamanakammena dhanaæ labhitvà ÃgamanakÃle corÃÂaviyaæ pitaraæ nirantaraæ saækhaæ dhamantaæ\<*<6>*>/ vÃresi. So "saækhasaddena core palÃ- pessÃmÅti" nirantaram eva dhami. Corà purimanayen' eva Ãgantvà vilumpiæsu. Bodhisatto pi purimanayen' eva gÃtham abhÃsi: @@ Tattha te tÃto vidhamÅ dhaman ti te saækhaæ dhamitvà laddhabhoge mama pità punappuna dhamento vidhamÅti viddhaæsesi vinÃsesÅti. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃ- takaæ samodhÃnesi: "Tadà pità dubbacabhikkhu ahosi, putto pana aham evÃ" 'ti. SaækhadhamanajÃtakaæ. ùsiæsavaggo chaÂÂho. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck dhametidhame, Cv dhametidhame corr. to dhamedhame. 2 Ck tana, Cv tana corr. to nana. 3 both MSS. atidhanta¤. 4 both MSS. atidhanti. 5 Ck nena. 6 Cv dhammantaæ. >/ #<[page 285]># %< 1. AsÃtamantajÃtaka. (61). 285>% 7. ITTHIVAGGA. $<1. AsÃtamantajÃtaka.>$ ùsà lokitthiyo nÃmà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viha- ranto ukkaïÂhitabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Tassa vatthuæ UmmadantijÃtake Ãvibhavissati. Taæ pana bhikkhuæ Satthà "bhikkhu itthiyo nÃma Ãsà asatiyo lÃmikà pacchimikÃ, tvaæ evarÆpaæ lÃmikaæ itthiæ nissÃya kasmà ukkaïÂhito" ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto GandhÃraraÂÂhe TakkasilÃyaæ brÃhmaïakule nibbattitvà vi¤¤Ætaæ patto tÅsu vedesu sabbasippesu ca nip- phattim patto disÃpÃmokkho Ãcariyo ahosi. Tadà BÃrÃïasiyaæ ekasmiæ brÃhmaïakule puttassa jÃtadivase aggiæ gahetvà anib- bÃyantaæ\<*<1>*>/ Âhapayiæsu. Atha naæ brÃhmaïakumÃraæ soÊasa- vassakÃle mÃtÃpitaro Ãhaæsu: "putta, mayaæ tÃva\<*<2>*>/ jÃtadivase aggiæ gahetvà Âhapayimha, sace brahmalokaparÃyano bhavitu- kÃmo taæ aggiæ ÃdÃya ara¤¤aæ pavisitvà Aggiæ\<*<3>*>/ Bhagavantaæ namassamÃno brahmalokaparÃyano hohi, sace agÃraæ Ãvasitu- kÃmo Takkasilaæ gantvà disÃpÃmokkhassa Ãcariyassa santike sippaæ uggaïhitvà kuÂumbaæ\<*<4>*>/ saïÂhapehÅti". MÃïavo "nÃhaæ sakkhissÃmi\<*<5>*>/ ara¤¤e aggiæ paricarituæ, kuÂumbam eva saï- ÂhapessÃmÅti" mÃtÃpitaro vanditvà ÃcariyabhÃgaæ sahassaæ gahetvà Takkasilaæ gantvà sippaæ uggaïhitvà pacchà agamÃsi. MÃtÃpitaro pan' assa anatthikà gharÃvÃsena ara¤¤e hi aggiæ paricarÃpetukÃmà honti. Atha naæ mÃtà itthÅnaæ\<*<6>*>/ dosaæ dassetvà ara¤¤aæ pesetukÃmà "so Ãcariyo paï¬ito vyatto sak- khissati me puttassa itthÅnaæ dosaæ kathetun" ti cintetvà Ãha: "uggahitan te tÃta sippan" ti. "ùma ammÃ" 'ti. "AsÃtaman- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv -yattaæ. 2 so both MSS. instead of tava? 3 both MSS. aggi. 4 Ck kuÂumba, Cv kuÂumba corr. to kuÂumbaæ. 5 Ck -mÅti, Cv -mÅ. 6 Ck adds mÃtÃ, in Cv mÃtà has been inked over. >/ #<[page 286]># %<286 I. EkanipÃta. 7. Itthivagga.>% tÃpi te uggahitÃ" ti. "Na uggahità ammÃ" 'ti. "TÃta, yadi te asÃtamantaæ na uggahitaæ kin nÃma te sippaæ uggahitaæ, gaccha uggahitvà ehÅti". So "sÃdhÆ" 'ti puna takkasilÃbhi- mukho pÃyÃsi. Tassa pi Ãcariyassa mÃtà mahallikà vÅsaævassa- satikÃ. So taæ sahatthà nahÃpento bhojento pÃyento paÂijag- gati. A¤¤e manussà naæ tathà karontaæ jigucchanti. So cintesi: "yan nÆnÃhaæ ara¤¤aæ pavisitvà tattha mÃtaraæ paÂi- jagganto vihareyyan" ti. Ath' ekasmiæ vivitte ara¤¤e udaka- phÃsukaÂÂhÃne païïasÃlaæ kÃretvà sappitaï¬ulÃdÅni ÃharÃpetvà mÃtaraæ ukkhipitvà tattha gantvà mÃtaraæ paÂijagganto vÃsaæ kappesi. So pi kho mÃïavo Takkasilaæ gantvà Ãcariyaæ apassanto "kahaæ Ãcariyo" ti pucchitvà taæ pavattiæ sutvà tattha gantvà vanditvà aÂÂhÃsi. Atha naæ Ãcariyo "kin nu kho tÃta atisÅghaæ Ãgato sÅti". "Nanu ahaæ\<*<1>*>/ tumhehi asÃtamanto nÃma na uggaïhÃpito" ti. Ko pana te\<*<2>*>/ asÃtamante uggaïhe- tabbe\<*<3>*>/ katvà kathesÅti". "Mayhaæ mÃtà {ÃcariyÃ}" 'ti. Bodhi- satto cintesi: "asÃtamantà nÃma keci n' atthi, imassa pana mÃtà imaæ itthidose jÃnÃpetukÃmà bhavissatÅti". Atha naæ "sÃdhu tÃta, dassÃmi te asÃtamante, tvaæ ajja Ãdiæ katvà mama ÂhÃne Âhatvà mÃtaraæ sahatthà nahÃpento bhojento pÃ- yento paÂijaggÃhi, hatthapÃdasÅsapiÂÂhisambÃhanÃdÅni c' assà karonto `ayye, jaraæ pattakÃle pi tÃva te evarÆpaæ sarÅraæ, daharakÃle kÅdisaæ ahosÅti' hatthaparikammÃdikaraïakÃle hat- thapÃdÃdÅnaæ vaïïaæ katheyyÃsi, yaæ ca te mama mÃtà ka- theti\<*<4>*>/ taæ alajjanto anigÆhanto mayhaæ ÃroceyyÃsi, evaæ karonto asÃtamante lacchasi akaronto na lacchasÅti" Ãha. So "sÃdhu ÃcariyÃ" 'ti tassa vacanaæ sampaÂicchitvà tato paÂ- ÂhÃya sabbaæ\<*<5>*>/ yathÃvuttavidhÃnaæ akÃsi. Ath' assa\<*<6>*>/ tasmiæ mÃïave punappuna vaïïayamÃne "ayaæ mayà saddhiæ abhira- mitukÃmo bhavissatÅti" andhÃya jarÃjiïïÃya abbhantare kileso \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck kahaæ. 2 Ck ke. 3 Cv -tabbo. 4 Cv kathesiti. 5 Cv omits sabbaæ. 6 so both MSS. instead of assÃ? >/ #<[page 287]># %< 1. AsÃtamantajÃtaka. (61). 287>% uppajji. Sà ekadivasaæ attano sarÅravaïïaæ kathayamÃnaæ mÃïavaæ Ãha: "mayà saddhiæ abhiramituæ icchasÅti". "Ayye, ahaæ tÃva iccheyyaæ, Ãcariyo pana garuko" ti. "Sace maæ icchasi puttaæ me mÃrehÅti". "Ahaæ Ãcariyassa santike etta- kaæ sippaæ uggaïhitvà kilesamattaæ nissÃya kin ti katvà Ãcariyaæ mÃressÃmÅti". "Tena hi sace tvaæ maæ na paricca- jasi aham eva naæ mÃressÃmÅti". Evaæ\<*<1>*>/ itthiyo nÃma Ãsà lÃmikà pacchimikÃ, tathÃrÆpà nÃma vaye Âhità rÃgacittaæ up- pÃdetvà kilesaæ anuvattamÃnà evaæ upakÃrakaæ puttaæ mÃre- tukÃmà jÃtÃ. MÃïavo sabbaæ taæ kathaæ Bodhisattassa Ãrocesi. Bodhisatto "suÂÂhu te mÃïava kataæ mayhaæ Ãro- centenÃ" 'ti vatvà mÃtu ÃyusaækhÃraæ olokento "ajj' eva marissatÅti" ¤atvÃ\<*<2>*>/ "ehi mÃïava, vÅmaæsissÃmi nan" ti ekaæ udumbararukkhaæ chinditvà attano pamÃïena kaÂÂharÆpakaæ\<*<3>*>/ katvà sasÅsaæ pÃrupitvà attano sayanaÂÂhÃne uttÃnaæ nipajjÃ- petvà rajjukaæ bandhitvà antevÃsikaæ Ãha: "tÃta pharasuæ ÃdÃya gantvà mama mÃtu sa¤¤aæ dehÅti". MÃïavo gantvà "ayye Ãcariyo païïasÃlÃyaæ\<*<4>*>/ attano sayanaÂÂhÃne nipanno, rajjusa¤¤Ã\<*<5>*>/ me baddhÃ, imaæ pharasuæ ÃdÃya gantvà sace sakkosi mÃrehi tan" ti Ãha. "Tvaæ maæ na pariccajissasÅti". "KiækÃraïà pariccajissÃmÅti". Sà pharasuæ ÃdÃya pavedhamÃnà uÂÂhÃya rajjusa¤¤Ãya gantvà hatthena parÃmasitvà "ayaæ me putto" ti sa¤¤Ãya kaÂÂharÆpakassa mukhato sÃÂake apanetvà pharasuæ ÃdÃya "ekappahÃren' eva mÃressÃmÅti" gÅvÃyam eva paharitvà Âan ti sadde uppanne rukkhabhÃvaæ a¤¤Ãsi. Atha Bodhisattena "kiæ karosi ammÃ" 'ti vutte "va¤citammÅti\<*<6>*>/" tatth' eva maritvà patitÃ. Attano kira païïasÃlÃya nipannÃpi\<*<7>*>/ taæ khaïaæ tÃya maritabbam eva. So tassà matabhÃvaæ ¤atvà sarÅrakiccaæ katvà ÃÊÃhanaæ\<*<8>*>/ nibbÃpetvà vanapupphehi pÆjetvà mÃïavaæ ÃdÃya païïasÃlÃdvÃre\<*<9>*>/ nisÅditvà "tÃta, pÃÂiyekko \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv eva. 2 Cv kÆtvÃ. 3 Ck -rÆpaæ. 4 Cv -sÃlÃya. 5 Ck -ghaæ¤Ã. 6 so both MSS. instead of va¤cit' amhÅti? 7 so both MSS. instead of nipannÃya? 8 Ck ÃlÃ-. 9 Cv -sÃla-. >/ #<[page 288]># %<288 I. EkanipÃta. 7. {Itthivagga}.>% asÃtamanto nÃma n' atthi, itthiyo asÃtà nÃma, tava mÃtà `asÃ- tamante uggaïhÃ' 'ti mama santikaæ pesayamÃnà itthÅnaæ dosaæ jÃnanatthaæ pesesi, idÃni pana te paccakkham eva mama mÃtu dosà diÂÂhÃ, iminà kÃraïena `itthiyo nÃma Ãsà lÃmikÃ' ti jÃneyyÃsÅti" taæ ovaditvà uyyojesi. So pi Ãcariyaæ vanditvà mÃtÃpitunnaæ santikaæ agamÃsi. Atha naæ mÃtà pucchi: "uggahità te asÃtamantÃ" ti. "ùma ammÃ" 'ti. "IdÃni kiæ karissasi\<*<1>*>/, pabbajitvà aggiæ paricarissasi\<*<2>*>/, agÃramajjhe vasissa- sÅti". MÃïavo "mayà paccakkhato itthÅnaæ dosà diÂÂhÃ, agÃ- rena me kiccaæ n' atthi, pabbajissÃm' ahan" ti attano adhip- pÃyaæ pakÃsento imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha Ãsà ti asatiyo lÃmikÃ, atha và sÃtaæ vuccati sukhaæ taæ tÃsu n' atthi, attani paÂibaddhacittÃnaæ asÃtam eva dentÅti pi asÃtà dukkhà dukkhÃvat- thubhÆtà ti attho, imassa pan' atthassa sÃdhanatthÃya idaæ vuttaæ\<*<3>*>/ Ãharitabbaæ: MÃyà c' esÃ\<*<4>*>/ marÅci\<*<5>*>/ ca\<*<6>*>/ soko rogo c' upaddavo kharà ca bandhanà c' età maccupÃso guhÃsayo, tÃsu yo vissase poso so naresu narÃdhamo ti. Lokitthiyo ti loke itthiyo, velà tÃsaæ na vijjatÅti amma tÃsaæ itthÅnaæ kilesasuppattiæ patvà velà saævaro mariyÃdà pamÃïan nÃm' ekaæ n' atthi, sÃrattà ca pagabbhà cà 'ti velÃ\<*<7>*>/ ca etesaæ n' atthi, pa¤casu kÃmaguïesu sÃrattà allÅnÃ, tathà kÃyapÃgabbhiniyena vÃcÃpÃgabbhiniyena manopÃgabbhinivenà ti tividhena pÃgabbhiniyena samannÃgatattà pagabbhà c' etÃ, etÃsaæ hi antare kÃyadvÃrÃdÅni patvà saævaro nÃma n' atthi, lolà kÃkapaÂibhÃgà ti dasseti, sikhÅ sabbaghaso yathà ti amma yathà jÃlasikhÃya sikhÅti saækhaæ gato aggi nÃma gÆthagatÃdibhedaæ\<*<8>*>/ asucim pi sappimadhuphÃïitÃdibhedaæ sucim pi iÂÂham pi aniÂÂham pi yaæ yad eva labhati sabbaæ ghasati khÃdati tasmà sabbaghaso ti vuccati tath' eva tà itthiyo pi hatthimeï¬agomeï¬Ãdayo và hontu hÅnajaccà hÅna- kammantà khattiyÃdayo và hontu uttamakammantà hÅnukkaÂÂhabhÃvaæ acintetvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck karissati. 2 Ck paricarissa. 3 Cv vuttaæ corr. to suttaæ. 4 Ck mayà so. 5 Cv -cÅ. 6 both MSS. va. 7 Ck phelÃ, Cv phelà corr. to velÃ. 8 Cv gÆthahatÃ-. >/ #<[page 289]># %< 2. Aï¬abhÆtajÃtaka. (62). 289>% lokassÃdavasena kilesasanthave uppanne yaæ yaæ labhanti sabbam eva sevantÅti sabbaghasasikhisadisÃ\<*<1>*>/ honti, tasmà sikhÅ sabbaghaso yathà tathà v' età ti ve- ditabbÃ\<*<2>*>/, tà hitvà pabbajissÃmÅti aham tà lÃmikà dukkhavatthubhÆtà itthiyo hitvà ara¤¤aæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbajissÃmÅti, vivekam anubrÆhayan ti kÃyaviveko cittaviveko upadhiviveko ti tayo vivekÃ, tesu idha kÃyaviveko pi vaÂÂati cittaviveko pi, idaæ vuttaæ hoti: ahaæ amma pabbajitvà kasiïaparikam- maæ katvà aÂÂhasamÃpattiyo pa¤ca abhi¤¤Ã uppÃdetvà gaïato kÃyaæ kilesehi ca cittaæ vivecetvà imaæ vivekaæ brÆhento va¬¬hento brahmalokaparÃyano bhavis- sÃmi, alaæ me agÃrenà ti. Evaæ itthiyo garahitvà mÃtÃpitaro vanditvà pabbajitvà vuttappakÃraæ vivekaæ brÆhento brahmalokaparÃyano ahosi. SatthÃpi "evaæ bhikkhu itthiyo nÃma Ãsà lÃmikà dukkhadÃyikÃ\<*<3>*>/" ti itthÅnaæ aguïaæ kathetvà saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne so bhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi. Satthà anusandhiæ ghaÂetvà jÃta- kaæ samodhÃnesi: "Tadà mÃtà KÃpilÃnÅ, pità MahÃkassapo ahosi, antevÃsiko ùnando, Ãcariyo pana aham evÃ" 'ti. AsÃtamantajÃ- takaæ. $<2. Aï¬abhÆtajÃtaka.>$ Yaæ brÃhmaïo ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto uk- kaïÂhitam eva Ãrabbha kathesi. Taæ\<*<4>*>/ hi Satthà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti pucchitvà "saccan" ti vutte "bhikkhu, itthiyo nÃma arakkhiyÃ, pubbe paï¬ità itthiæ gabbhato paÂÂhÃya rakkhantà rakkhituæ nÃsakkhiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa aggamahesiyà kucchismiæ nibbattitvà va- yappatto sabbasippesu nipphattiæ patvà pitu accayena rajje patiÂÂhÃya dhammena rajjaæ kÃresi. So purohitena saddhiæ jÆtaæ kÅÊati, kÅÊanto pana: Sabbà nadÅ vaækagatÃ, sabbe kaÂÂhamayà vanÃ, sabbitthiyo kare pÃpaæ labhamÃnà nivÃtake ti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck sabbaghassÅkhÅ-, Cv sabbaghassikhÅ- corr. to sabbaghasasikhÅ-. 2 Ck -tabba. 3 Ck -kÃya, Cv -kÃya corr. to -kÃ. 4 both MSS. tam. >/ #<[page 290]># %<290 I. EkanipÃta. 7. Itthivagga.>% imaæ jÆtagÅtaæ gÃyanto rajataphalake suvaïïapÃsake khipati. Evaæ kÅÊanto pana rÃjà niccaæ jinÃti, purohito parÃjÅyati. So anukkamena ghare vibhave parikkhayaæ gacchante cintesi: "evaæ sante sabbaæ imasmiæ ghare dhanaæ khÅyissati, pari- yesitvà purisantaraæ agataæ ekaæ mÃtugÃmaæ ghare karissÃ- mÅti". Atha etad ahosi: "`a¤¤apurisaæ diÂÂhapubbaæ itthiæ\<*<1>*>/ rakkhituæ na sakkhissÃmÅti' gabbhato paÂÂhÃy' ekaæ mÃtugÃ- maæ rakkhitvà taæ vayappattaæ vase Âhapetvà ekapurisikaæ katvà gÃÊhaæ Ãrakkhaæ saævidahitvà rÃjakulato dhanaæ Ãha- rissÃmÅti". So ca aÇgavijjÃya cheko hoti. Ath' ekaæ dugga- titthiæ gabbhiniæ disvà "dhÅtaraæ vijÃyissatÅti" ¤atvà taæ pakkosÃpetvà paribbayaæ datvà ghare yeva vasÃpetvà vijÃtakÃle dhanaæ datvà uyyojetvà taæ kumÃrikaæ a¤¤esaæ purisÃnaæ daÂÂhuæ adatvà itthÅnaæ yeva hatthe datvà posÃpetvà vayap- pattakÃle taæ attano vase Âhapesi. YÃva c' esà va¬¬hati tÃva ra¤¤Ã saddhiæ jÆtaæ na kÅÊi\<*<2>*>/, taæ pana vase Âhapetvà "mahÃrÃja jÆtaæ kÅÊÃmÃ" 'ti Ãha. RÃjà "sÃdhÆ" 'ti purima- nayen' eva kÅÊi\<*<2>*>/. Purohito ra¤¤Ã gÃyitvà pÃsakakhipanakÃle\<*<3>*>/ "Âhapetvà mama mÃïavikan" ti Ãha. Tato paÂÂhÃya purohito jinÃti, rÃjà parÃjÅyati. Bodhisatto "imassa ghare ekapurisikÃya ekÃya itthiyà bhavitabban" ti parigaïhÃpento atthibhÃvaæ ¤atvà "sÅlam assà bhindÃpessÃmÅti" ekaæ dhuttaæ pakkosÃpetvà "sakkasi\<*<4>*>/ purohitassa itthiyà sÅlaæ bhinditun" ti Ãha. "Sak- kÃmi devÃ" 'ti. Ath' assa rÃjà dhanaæ datvà "tena hi khip- paæ niÂÂhÃpehÅti" taæ pahiïi. So ra¤¤o santikà dhanaæ ÃdÃya gandhadhÆpÃcuïïakappÆrÃdÅni\<*<5>*>/ gahetvà tassa gharato avidÆre sabbagandhÃpaïaæ pasÃresi. PurohitassÃpi gehaæ sattabhÆma- kaæ sattadvÃrakoÂÂhakaæ hoti, sabbesu pi dvÃrakoÂÂhakesu itthÅnaæ ¤eva Ãrakkho, Âhapetvà pana brÃhmaïaæ a¤¤o puriso gehaæ pavisituæ labhanto nÃma n' atthi, kacavaracha¬¬ana- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both MSS. itthi. 2 Ck kÅÊÅ. 3 Cv pÃsakaæ-. 4 Ck sakkhasi corr. to sakkasi, Cv sakkhasi. 5 Ck -curïakappurÃ-, Cv -dhupÃ- corr. to -dhupa-. >/ #<[page 291]># %< 2. Aï¬abhÆtajÃtaka. (62). 291>% pacchim pi sodhetvà yeva pavesenti. Taæ mÃïavikaæ purohito c' eva daÂÂhuæ labhati tassà ca ekà paricÃrikà itthÅ. Ath' assà sà paricÃrikà gandhapupphamÆlaæ gahetvà gacchantÅ tass' eva dhuttassa ÃpaïasamÅpena gacchati. So "ayaæ tassà paricÃrikÃ" ti suÂÂhu ¤atvà ekadivasaæ taæ Ãgacchantiæ disvà va Ãpaïà uÂÂhÃya gantvà tassà pÃdamÆle\<*<1>*>/ patitvà ubhohi hatthehi pÃde gÃÊhaæ gahetvà "amma ettakaæ kÃlaæ kahaæ gatÃsÅti" pari- devi. Atha sesÃpi payuttakadhuttà ekamantaæ Âhatvà "hattha- pÃdamukhasaïÂhÃnehi ca Ãkappena ca mÃtÃputtà ekasadisà yevÃ" 'ti Ãhaæsu. Sà itthÅ tesu tesu kathentesu attano asad- dahitvà "ayaæ me putto bhavissatÅti" sayam pi rodituæ Ãrabhi. Te ubho pi kanditvà roditvà a¤¤ama¤¤aæ ÃliÇgitvà aÂÂhaæsu. Atha so dhutto Ãha: "amma kahaæ vasasÅti". "KinnaralÅÊhÃya va- samÃnÃya rÆpaggappattÃya\<*<2>*>/ purohitassa daharitthiyà upaÂÂhÃnaæ kurumÃnà vasÃmi tÃtÃ" 'ti. "IdÃni kahaæ yÃsi ammÃ" 'ti. "Tassà gandhamÃlÃdÅnaæ atthÃyÃ" 'ti. "Amma, kin te a¤¤at- thagatena, ito paÂÂhÃya mam' eva santikà harÃ" 'ti mÆlaæ agahetvà va bahÆni tambÆlatakkolakÃdÅni c' eva nÃnÃpupphÃni ca adÃsi. MÃïavikà bahÆni gandhapupphÃdÅni\<*<3>*>/ disvà "kiæ amma ajja amhÃkaæ brÃhmaïo pasanno" ti Ãha. "Kasmà evaæ vadasÅti". "Imesaæ bahubhÃvaæ disvÃ" ti. "Na brÃh- maïo bahuæ mÆlaæ adÃsi, mayà pan' etaæ mayhaæ puttassa santikà ÃnÅtan" ti. Tato paÂÂhÃya brÃhmaïena dinnaæ mÆlaæ attanà gahetvà tass' eva santikà gandhapupphÃdÅni Ãharati. Dhutto katipÃhaccayena gilÃnÃlayaæ katvà nipajji. Sà tassa ÃpaïadvÃraæ gantvà taæ adisvà "kahaæ me putto" ti pucchi. "Puttassa te aphÃsukaæ jÃtan" ti. Sà tassa nipannaÂÂhÃnaæ gantvà nisÅditvà piÂÂhiæ parimajjantÅ "kin te tÃta aphÃsukan" ti pucchi. So tuïhÅ ahosi. "Kin na kathesi puttÃ" 'ti. "Amma marantenÃpi tuyhaæ kathetuæ na sakkÃ" ti. "Mayhaæ aka- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck tassà mÆle. 2 Ck omits rÆpa-. 3 Cv -dÅni Ãharati dhutto corr. to -dÅni Ãharantiæ. >/ #<[page 292]># %<292 I. EkanipÃta. 7. Itthivagga.>% thetvà kassa kathesi tÃtÃ" 'ti. "Amma, mayhaæ a¤¤aæ aphÃ- sukaæ n' atthi, tassà pana mÃïavikÃya vaïïaæ sutvà paÂi- baddhacitto 'smi jÃto, taæ labhanto jÅvissÃmi alabhanto idh' eva marissÃmÅti". "TÃta, mayhaæ esa bhÃro, mà tvaæ etaæ nissÃya cintayÅti" taæ assÃsetvà bahÆni gandhapupphÃdÅni ÃdÃya mÃïavikÃya santikaæ gantvà "putto me amma mama santikà tava vaïïaæ sutvà paÂibaddhacitto jÃto, kiæ kÃtabban" ti. "Sace Ãnetuæ sakkotha mayaæ katokÃsà yevÃ" 'ti. Sà tassà vacanaæ sutvà tato paÂÂhÃya tassa gehassa kaïïakaïïehi bahuæ kacavaraæ saæka¬¬hitvà pupphapupphapacchiyà gahetvà gac- chantÅ sodhanakÃle Ãrakkhitthiyà upari cha¬¬esi. Sà tena aÂÂiyamÃnÃ\<*<1>*>/ apeti, itarà ten' eva niyÃmena yà yà ki¤ci katheti tassà tassà upari kacavaraæ cha¬¬esi. Tato paÂÂhÃya yaæ yaæ sà Ãharati và harati và taæ na kÃci sodhetuæ ussahati. Tas- miæ kÃle sà taæ dhuttaæ pupphapacchiyaæ nipajjÃpetvà mÃïa- vikÃya santikaæ atihari. Dhutto mÃïavikÃya\<*<2>*>/ sÅlaæ bhinditvà ekÃhadvÅhaæ pÃsÃde yeva ahosi. Purohite bahi nikkhante ubho abhiramanti, tasmiæ Ãgate dhutto nilÅyati. Atha naæ sà ekÃ- kadvÅhaccayena "sÃmi idÃni tava gantuæ vaÂÂatÅti" Ãha. "Ahaæ brÃhmaïaæ paharitvà gantukÃmo" ti. Sà "evaæ hotÆ" 'ti dhuttaæ nilÅyÃpetvà brÃhmaïe Ãgate evam Ãha: "ahaæ ayya tumhesu vÅïaæ vÃdentesu naccituæ icchÃmÅti". "SÃdhu bhadde naccassÆ" 'ti vÅïaæ\<*<3>*>/ vÃdesi. "Tumhesu olokentesu lajjÃmi, su- mukhaæ pana vo sÃÂakena bandhitvà naccissÃmÅti". "Sace\<*<4>*>/ lajjasi\<*<5>*>/ evaæ karohÅti". MÃïavikà ghanasÃÂakaæ gahetvà tassa akkhÅni pidahamÃnà mukhaæ bandhi. BrÃhmaïo mukhaæ bandhÃpetvà vÅïaæ vÃdesi. Sà muhuttaæ naccitvà "ayya ahan\<*<6>*>/ te ekavÃraæ sÅse paharitukÃma" 'ti Ãha. Itthilolo brÃhmaïo ki¤ci kÃraïaæ ajÃnanto\<*<7>*>/ "paharÃhÅti\<*<8>*>/" Ãha. MÃïavikà dhutta- sa¤¤aæ\<*<9>*>/ adÃsi. So saïikaæ\<*<10>*>/ Ãgantvà brÃhmaïassa piÂÂhipasse \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both MSS. addhiyamÃnÃ. 2 Ck -kÃ. 3 both MSS. vÅïÃ. 4 Ck me, Cv ce corr. to sace. 5 Ck lajjayi, Cv lajjÃsi. 6 Ck ahaæ. 7 Ck Ãjanento. 8 Ck pahÃrÃ-. 9 Ck dhuttaæ-, read: dhuttassa sa¤¤am? 10 Ck sanikaæ. >/ #<[page 293]># %< 2. Aï¬abhÆtajÃtaka. (62). 293>% Âhatvà sÅse kapparena\<*<1>*>/ pahari. AkkhÅni patanÃkÃrapattÃni ahesuæ, sÅse gaï¬o uÂÂhahi. So vedanaï¬o hutvà "Ãhara te hatthan" ti Ãha. MÃïavikà attano hatthaæ ukkhipitvà tassa hatthe Âhapesi. BrÃhmaïo "hattho muduko, pahÃro pana thad- dho" ti Ãha. Dhutto brÃhmaïaæ paharitvà nilÅyi. MÃïavikà tasmiæ nilÅne brÃhmaïassa mukhato sÃÂakaæ mocetvà telaæ ÃdÃya sÅse pahÃraæ sambÃhi. BrÃhmaïe bahi nikkhante puna sà itthÅ dhuttaæ pacchiyaæ nipajjÃpetvà nÅhari. So ra¤¤o santikaæ gantvà sabban taæ pavattiæ Ãrocesi. RÃjà attano upaÂÂhÃnaæ Ãgataæ brÃhmaïaæ Ãha: "jÆtaæ kÅÊÃma brÃhmaïÃ" 'ti "SÃdhu mahÃrÃjÃ" 'ti. RÃjà jÆtamaï¬alaæ sajjÃpetvà purimanayen' eva jÆtagÅtaæ gÃyitvà pÃse khipati. BrÃhmaïo mÃïavikÃya tapassa bhinnabhÃvaæ ajÃnanto "Âhapetvà mama mÃïavikan" ti Ãha, evaæ vadanto pi parÃjito yeva. RÃjà jÃ- nitvà "brÃhmaïa kiæ Âhapesi, mÃïavikÃya te tapo bhinno, tvaæ mÃtugÃmaæ gabbhato paÂÂhÃya rakkhanto sattasu ÂhÃnesu Ãrakkhaæ karonto `rakkhituæ sakkhissÃmÅti' ma¤¤esi, mÃtugÃmo nÃma kucchiyaæ pakkhipitvà carantenÃpi rakkhituæ na sakkÃ, ekapurisikà itthÅ nÃma n' atthi, tava mÃïavikà `naccitukÃm' amhÅti' vatvà vÅïaæ vÃdentassa tava sÃÂakena mukhaæ bandhi- tvà attano jÃraæ tava sÅse kapparena\<*<3>*>/ paharÃpetvÃ\<*<4>*>/ uyyojesi\<*<5>*>/, idÃni kiæ ÂhapesÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/ vÅïaæ sammukhaveÂhito, aï¬abhÆtà bhatà bhariyÃ, tÃsu ko jÃtu vissase ti. || Ja_I:61 ||>@ Tattha yaæ brÃhmaïo avÃdesi\<*<7>*>/ vÅïaæ sammukhaveÂhito ti yena kÃraïena brÃhmaïo ghanasÃÂakena saha mukhena veÂhito hutvÃ\<*<8>*>/ vÅïaæ vÃdesi naæ kÃraïaæ na jÃnÃtÅti attho, taæ hi\<*<9>*>/ sà va¤cetukÃmà evam akÃsi, brÃhmaïo pana taæ itthÅnaæ\<*<10>*>/ bahumÃyabhÃvaæ na jÃnanto mÃtugÃmassa saddahitvà maæ esà lajjatÅti evaæ sa¤¤Å ahosi, ten' assa a¤¤ÃïabhÃvaæ pakÃsento rÃjà evam Ãha, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck kappahÃrena. 2 so both MSS. instead of vedanaÂÂho? 3 Ck kapahÃrena. 4 Ck pahÃrÃpetvÃ. 5 Cv -sÅ. 6 Ck ÃvÃdesÅ. 7 Ck ÃvÃdesi. 8 Ck sutvÃ. 9 Cv tampihi corr. to tamhi, Ck tamhi. 10 Cv itthinaæ. >/ #<[page 294]># %<294 I. EkanipÃta. 7. Itthivagga.>% ayam ettha adhippÃyo, aï¬abhÆtà bhatà bhariyà ti, aï¬aæ vuccati\<*<1>*>/ bÅjaæ, bÅjabhÆtÃ\<*<2>*>/ mÃtu kucchito anikkhantakÃle yeva Ãbhatà ÃnÅtà bhatà và puÂÂhà và ti attho, kÃ: sà bhariyà pajÃpatÅ pÃdaparicÃrikÃ, sà hi bhattavatthÃdÅhi bharitabba- tÃya\<*<3>*>/ bhinnasaævaratÃya lokadhammehi bharitatÃya và bhariyà ti vuccati, tÃsu ko jÃtu vissase ti, jÃtÆ ti ekaæsÃdhivacanaæ, tÃsu kucchito paÂÂhÃya rak- khiyamÃnÃsu pi evaæ vikÃraæ ÃpajjantÅsu bhariyÃsu ko nÃma paï¬itapuriso ekaæsena vissase, nibbikÃrà età mayhan ti ko saddaheyyà ti attho, asaddhamma- vasena hi Ãmantakesu nimantakesu vijjamÃnesu mÃtugÃmo nÃma na sakkà rak- khitun ti. Evaæ Bodhisatto brÃhmaïassa dhammaæ desesi. BrÃh- maïo Bodhisattassa dhammadesanaæ sutvà nivesanaæ gantvà taæ mÃïavikaæ Ãha: "tayà kira evarÆpaæ pÃpakammaæ katan" ti. "Ayya, ko evam Ãha, na karomi, aham eva pahariæ, na a¤¤o koci, sace na saddahatha ahaæ `tumhe Âhapetvà a¤¤assa purisassa hatthasamphassaæ\<*<5>*>/ na jÃnÃmÅti' saccakiriyaæ\<*<6>*>/ katvà aggiæ pavisitvà tumhe saddahÃpessÃmÅti". BrÃhmaïo "evaæ hotÆ" 'ti mahantaæ dÃrurÃsiæ kÃretvà aggiæ datvà taæ pak- kosÃpetvà "sace attano saddahasi aggiæ pavisÃ" 'ti Ãha. MÃ- ïavikà attano paricÃrikaæ paÂhamam eva sikkhÃpesi: "amma tava puttaæ tattha gantvà mama aggiæ pavisanakÃle hattha- gahaïaæ kÃtuæ vadehÅti". Sà gantvà tathà avaca. Dhutto Ãgantvà parisamajjhe aÂÂhÃsi. Sà mÃïavikà brÃhmaïaæ va¤- cetukÃmà mahÃjanamajjhe Âhatvà "brÃhmaïa taæ Âhapetvà a¤¤assa purisassa hatthasamphassaæ na jÃnÃmi, iminà saccena ayaæ aggi mà maæ jhÃpesÅti" aggim pavisituæ ÃraddhÃ. Tas- miæ khaïe dhutto "passatha purohitabrÃhmaïassa kammaæ, evarÆpaæ mÃtugÃmaæ aggiæ pavesÃpetÅti" gantvà taæ mÃïavi- kaæ hatthe gaïhi. Sà hatthaæ vissajjÃpetvà purohitaæ Ãha: "ayya, mama saccakiriyà bhinnÃ, na sakkà aggiæ pavisitun" ti. "KiækÃraïÃ" ti. "Ajja mayà evaæ saccakiriyà katÃ: `Âhapetvà mama sÃmikaæ a¤¤apurisassa hatthasamphassaæ na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both MSS. -tÅ. 2 Cv bhÆtÃ. 3 Ck bharitaritabbatÃya, Cv bharitaritabbatÃya corr. to bharitabbatÃya. 4 Ck bharittÃya, Cv bharitanÃya corr. to bharitatÃya. 5 Ck sampassa, Cv samphassa. 6 Ck naccakiriyaæ. >/ #<[page 295]># %< 3. TakkajÃtaka. (63). 295>% jÃnÃmÅti', idÃni\<*<1>*>/ c' amhi iminà purisena hatthe gahitÃ" ti. BrÃhmaïo "va¤cito ahaæ imÃyÃ\<*<2>*>/" ti ¤atvà taæ pothetvà nÅha- rÃpesi. Evaæ asaddhammasamannÃgatà kir' età itthiyo, kÅva- mahantam pi\<*<3>*>/ pÃpakammaæ katvà attano sÃmikaæ va¤cetuæ "nÃhaæ evarÆpaæ karomÅti" divasam pi sapathaæ kurumÃnà nÃnÃcittà va honti, tena vuttaæ: CorÅnaæ bahubuddhÅnaæ\<*<4>*>/ yÃsu saccaæ sudullabhaæ thÅnaæ bhÃvo durÃjÃno macchassevodake gataæ. Musà tÃsaæ yathà saccaæ saccaæ tÃsaæ yathà musÃ, gÃvo bahutiïasseva mama santi varaæ varaæ. Coriyo kaÂhinà h' età vÃÊà capalasakkharÃ, na tà ki¤ci na jÃnanti yaæ manussesu vÃcanan\<*<5>*>/ ti. Satthà "evaæ arakkhiyo mÃtugÃmo" ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃ- pattiphale patiÂÂhahi. SatthÃpi anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samo- dhÃnesi: "Tadà BÃrÃïasirÃjà aham eva ahosin" ti. Aï¬abhÆta- jÃtakaæ. $<3. TakkajÃtaka.>$ Kodhanà akata¤¤Æ cà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viha- ranto ukkaïÂhitabhikkhuæ ¤eva Ãrabbha kathesi. Taæ\<*<6>*>/ hi Satthà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti pucchitvà "saccan" ti vutte "itthiyo nÃma akata¤¤Æ mittadÆbhÃ, kasmà tà nissÃya uk- kaïÂhito sÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto isipabbajjaæ pabbajitvà GaÇgÃtÅre assamaæ mÃpetvà samÃpattiyo c' eva abhi¤¤Ã ca nibbattetvà jhÃnarati- sukhena viharati. Tasmiæ samaye BÃrÃïasiseÂÂhino dhÅtà DuÂÂhakumÃrÅ\<*<7>*>/ nÃma caï¬Ã ahosi pharusÃ, dÃsakammakare ak- kosati\<*<8>*>/ paharati. Atha naæ ekadivasaæ gahetvà "GaÇgÃya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both MSS. idÃna. 2 both MSS. imayÃ. 3 Ck mahamatamhi. 4 Cv -budhÅnaæ. 5 both MSS. vacanan. 6 both MSS. ta¤. 7 both MSS. -ri. 8 both MSS. akkosÃtasati. >/ #<[page 296]># %<296 I. EkanipÃta. 7. Itthivagga.>% kÅÊissÃmÃ" 'ti agamaæsu. Tesaæ\<*<1>*>/ kÅÊantÃnaæ yeva suriyatthaÇ- gamanavelà jÃtÃ. Megho uÂÂhahi. Manussà meghaæ disvà ito c' ito ca vegena palÃyiæsu. SeÂÂhidhÅtÃya dÃsakammakarà "ajj' amhehi etissà piÂÂhiæ\<*<2>*>/ passituæ vaÂÂatÅti" taæ anto udas- miæ ¤eva cha¬¬etvà uttariæsu. Devo pÃvassi. Suriyo pi atthaÇgato\<*<3>*>/. AndhakÃraæ jÃtaæ. TÃ\<*<4>*>/ tÃya vinà va\<*<5>*>/ gehaæ gantvà "kahaæ sÃ" ti vutte "GaÇgÃto tÃva uttiïïÃ, atha naæ na jÃnÃma kahaæ gatÃ" ti. ¥Ãtakà vicinitvÃpi na passiæsu. Sà mahÃviravaæ viravantÅ udakena vuyhamÃnà a¬¬harattasa- maye Bodhisattassa païïasÃlasamÅpaæ pÃpuïi. So tassà sad- daæ sutvà "mÃtugÃmassa saddo, parittÃïam assà karissÃmÅti\<*<6>*>/" tiïukkaæ ÃdÃya nadÅtÅraæ gantvà taæ disvà "mà bhÃyi, mà bhÃyÅti" assÃsetvà nÃgabalo thÃmasampanno nadiæ\<*<7>*>/ taramÃno gantvà taæ ukkhipitvà assamapadaæ Ãnetvà aggiæ katvà adÃsi. SÅte vigate madhurÃni phalÃphalÃni upanÃmesi. TÃni khÃditvà Âhitaæ "kattha vÃsikÃsi, katha¤ ca GaÇgÃya patitÃsÅti" pucchi. Sà taæ pavattiæ Ãrocesi. Atha naæ\<*<8>*>/" tvaæ etth' eva vasÃ" 'ti païïasÃlÃya vasÃpento dvÅhatÅhaæ sayaæ abbhokÃse vasitvà "idÃni gacchÃ" 'ti Ãha. Sà "imaæ tÃpasaæ {sÅlabhedaæ} pÃpetvà gahetvà gamissÃmÅti" na gacchati. Atha gacchante kÃle itthikuttaæ itthilÅÊhaæ dassetvà tassa\<*<9>*>/ sÅla- bhedaæ katvà jhÃnaæ antaradhÃpesi. So tam gahetvà ara¤¤e yeva\<*<10>*>/ vasati. Atha naæ sà Ãha: "ayya, kin no ara¤¤avÃsena\<*<11>*>/, manussapathaæ gamissÃmÃ" ti. So taæ ÃdÃya ekaæ paccan- tagÃmakaæ gantvà takkabhatiyà va jÅvikaæ kappetvà taæ po- seti. Tassa takkaæ vikkiïitvà jÅvatÅti Takkapaï¬ito ti nÃmaæ akaæsu. Ath' assa te gÃmavÃsino paribbayaæ datvà "amhÃ- kaæ suyuttaæ\<*<12>*>/ duyuttaæ\<*<13>*>/ Ãcikkhanto ettha vasÃ" 'ti gÃma- dvÃre kuÂiyaæ vÃsesuæ. Tena ca samayena corà pabbatà oruyha paccantaæ paharanti. Te ekadivasaæ taæ gÃmaæ paha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck nesaæ. 2 Cv viÂÂhiæ. 3 Cv atthagato. 4 both MSS. to. 5 Ck vaæ. 6 both MSS. tari-. 7 Ck nadÅ, Cv nÃdÅ. 8 Cv na. 9 Ck tassÃ. 10 Ck aæ¤e va. 11 Ck aæ¤avÃsena. 12 Cv suyutta. 13 so both MSS. >/ #<[page 297]># %< 3 TakkajÃtaka. (63). 297>% ritvà gÃmavÃsikehi yeva bhaï¬ikà pakkhipÃpetvÃ\<*<1>*>/ gacchantà tam pi seÂÂhidhÅtaraæ gahetvà attano vasanaÂÂhÃnaæ gantvà sesajanaæ vissajjesuæ. CorajeÂÂhako pana tassà rÆpe bajjhitvà taæ attano bhariyaæ akÃsi. Bodhisatto "itthannÃmÃ\<*<2>*>/ kahan" ti pucchi, "corajeÂÂhakena gahetvà attano bhariyà katÃ" ti ca sutvÃpi "na sà tattha mayà vinà vasissati\<*<3>*>/ palÃyitvà Ãgacchis- satÅti" taæ Ãgamanaæ olokento tatth' eva vasi. SeÂÂhidhÅtÃpi cintesi: "ahaæ idha sukhaæ vasÃmi, kadÃci maæ Takkapaï¬ito ki¤cid eva nissÃya Ãgantvà ito ÃdÃya gaccheyya ath' etasmà sukhà parihÃyissÃmi, yan nÆnÃhaæ sampiyÃyamÃnà viya taæ pakkosÃpetvà ghÃtÃpeyyan" ti sà ekaæ manussaæ pakkositvà "ahaæ idha dukkhaæ jÅvÃmi, Takkapaï¬ito maæ Ãgantvà ÃdÃya gacchatÆ" 'ti sÃsanaæ pesesi. So taæ sÃsanaæ sutvà sadda- hitvà tattha gantvà gÃmadvÃre Âhatvà sÃsanaæ pesesi. Sà nikkhamitvà taæ disvà "ayya, sace mayaæ idÃni gacchissÃma corajeÂÂhako anubandhitvà ubho pi amhe ghÃtessati, rattibhÃge gacchissÃmÃ" 'ti taæ Ãnetvà bhojetvà koÂÂhake nisÅdÃpetvà sÃyaæ corajeÂÂhakassa Ãgantvà suraæ pÅtvÃ\<*<4>*>/ mattakÃle\<*<5>*>/ "sÃmi sace imÃya velÃya tava sapattaæ passeyyÃsi kin ti taæ\<*<6>*>/ karey- yÃsÅti" Ãha. "Ida¤ c' ida¤ ca karissÃmÅti". "Kiæ pana so dÆre, nanu koÂÂhake nisinno" ti. CorajeÂÂhako ukkaæ ÃdÃya tattha gantvà taæ disvà gahetvà gehamajjhe pÃtetvÃ\<*<7>*>/ kappa- rÃdÅhi yathÃruciæ pothesi. So pothiyamÃno pi a¤¤aæ ki¤ci avatvÃ\<*<8>*>/ "kodhanà akata¤¤Æ ca pisuïà mittadÆbhikÃ" ti etta- kam eva vadati. Coro taæ pothetvà bandhitvà nipajjÃpetvà sÃyamÃsaæ bhu¤jitvà sayi\<*<9>*>/, pabuddho jiïïasayasurÃya\<*<10>*>/ puna taæ pothetuæ Ãrabhi. So pi tÃn' eva cattÃri padÃni vadati. Coro cintesi: "ayaæ evaæ pothiyamÃno pi\<*<11>*>/ a¤¤aæ ki¤ci avatvà imÃn' eva cattÃri padÃni vadati, pucchissÃmi nan" ti tassÃsutta- bhÃvaæ ¤atvà taæ pucchi: "ambho tvaæ evaæ pothiyamÃno pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv ukkhipÃ-. 2 Ck itthinnÃmÃ. 3 both MSS. vasissasÅti. 4 Cv pivitvÃ. 5 Ck manta-. 6 Ck naæ. 7 Ck pothetvÃ. 8 both MSS. avattha. 9 Ck sayÅ. 10 Cv chiïïa-, read: jiïïasÃyasurÃya? 11 Ck omits pi. >/ #<[page 298]># %<298 I. EkanipÃta. 7. Itthivagga.>% kasmà etÃn' eva padÃni vadasÅti". Takkapaï¬ito "tena hi suïÃhÅti" taæ kÃraïaæ Ãdito paÂÂhÃya kathesi: "ahaæ pubbe ara¤¤avÃsiko eko tÃpaso jhÃnalÃbhÅ, sv-Ãhaæ etaæ GaÇgÃya vuyhamÃnaæ uttÃretvà paÂijaggiæ, atha maæ esà palobhetvà jhÃnà parihÃpesi, sv-Ãhaæ ara¤¤aæ pahÃya etaæ posento pac- cantagÃmake vasÃmi, ath' esà corehi idhÃnÅtà `ahaæ dukkhaæ vasÃmi, Ãgantvà maæ netÆ' 'ti mayhaæ sÃsanaæ pesetvà idÃni tava hatthe pÃtesi, iminà kÃraïenÃhaæ evaæ kathemÅti". Coro cintesi: "yà esà evarÆpe guïasampanne upakÃrake evaæ vip- paÂipajji sà mayhaæ kataran nÃma upaddavaæ na kareyya, hÃretabbà esÃ" ti so Takkapaï¬itaæ assÃsetvà taæ pabodhe- tvÃ\<*<1>*>/ khaggaæ ÃdÃya nikkhamma "etaæ purisaæ gÃmadvÃre ghÃtessÃmÅti" vatvà tÃya saddhiæ bahigÃmaæ gantvà "etaæ hatthe gaïhÃ" 'ti taæ tÃya hatthe gÃhÃpetvà khaggaæ ÃdÃya Takkapaï¬itaæ paharanto viya taæ\<*<2>*>/ dvidhà chinditvà sasÅsaæ\<*<3>*>/ nahÃpetvÃ\<*<4>*>/ Takkapaï¬itaæ katipÃhaæ païÅtabhojanena santap- pena\<*<5>*>/ "idÃni kahaæ gamissasÅti" Ãha. Takkapaï¬ito "gharÃ- vÃsena me kiccaæ n' atthi, isipabbajjaæ pabbajitvà tatth' eva ara¤¤e vasissÃmÅti" Ãha. "Tena hi aham pi pabbajissÃmÅti" ubho pi pabbajitvà taæ ara¤¤Ãyatanaæ gantvà pa¤ca abhi¤¤Ã ca aÂÂha samÃpattiyo\<*<6>*>/ nibbattetvà jÅvitapariyosÃne brahmaloka- parÃyanà ahesuæ. Satthà imÃni dve vatthÆni kathetvà anusandhiæ ghaÂetvà abhi- sambuddho hutvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/ bhikkhu, so sukhaæ na vihÃhisÅti. || Ja_I:62 ||>@ TatrÃyam piï¬attho: bhikkhu, itthiyo nÃm' età kodhanà uppannaæ kodhaæ nivÃretuæ na sakkonti, akata¤¤Æ ca atimahantam pi upakÃraæ na jÃnanti, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv pabbÃdhetvÃ. 2 Ck omits taæ. 3 Ck sÃsÅsaæ? 4 Cv nahÃtvÃ. 5 so Ck, Cv santappeta? corr. to santappehi? read: santappetvÃ? 6 add: ca? 7 both MSS. caraæ corr. to cara. >/ #<[page 299]># %< 4. DurÃjÃnajÃtaka. (64). 299>% pisuïà ca piyasu¤¤abhÃvakaraïam eva kathaæ kathenti, vibhedikà mitte bhindanti mittabhedanakathaæ kathanasÅlà yeva, evarÆpehi pÃpakammehi sam- annÃgatà etÃ, kin te etÃhi\<*<1>*>/, brahmacariyaæ cara bhikkhu, ayaæ hi methunavirati parisuddhaÂÂhena brahmacariyaæ nÃma, taæ cara, so sukhaæ na vihÃhisi so tvaæ etaæ brahmacariyavÃsaæ vasanto jhÃnasukhaæ maggasukhaæ phalasukhaæ ca na vihÃhisi, etaæ sukhaæ na vijahissasi, etasmà sukhà na parihÃyissatÅti\<*<2>*>/ attho, na parihÃhisÅti pi pÃÂho, ayam ev' attho. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi. Sacca- pariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi. SatthÃpi jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà corajeÂÂhako ùnando ahosi, Takkapaï- ¬ito pana aham evÃ" 'ti. TakkajÃtakaæ. $<4. DurÃjÃnajÃtaka.>$ Mà su nandi icchati man ti. Idaæ Satthà Jetavane viha- ranto ekaæ upÃsakaæ Ãrabbha kathesi. Eko kira SÃvatthivÃsiupÃsako tÅsu ratanesu\<*<3>*>/ pa¤casu ca sÅlesu patiÂÂhito buddhamÃmako dhammamÃmako saæghamÃmako. Bhariyà pan' assa dussÅlà pÃpadhammÃ, yaæ divasaæ micchÃcÃraæ\<*<4>*>/ carati taæ divasaæ satakÅtadÃsÅ viya hoti, micchÃcÃrassa pana akatadivase sÃminÅ hoti caï¬Ã\<*<5>*>/ pharusÃ. So tassà bhÃvaæ jÃ- nituæ na sakkoti. Atha tÃya ubbÃÊho BuddhupaÂÂhÃnaæ\<*<6>*>/ na gacchati. Atha naæ ekadivasaæ gandhapupphÃni ÃdÃya Ãgantvà vanditvà nisin- naæ Satthà Ãha: "kin nu kho tvaæ upÃsaka sattaÂÂhadivase Buddhu- paÂÂhÃnaæ nÃgacchasÅti". "GharaïÅ me bhante ekasmiæ divase sata- kÅtà dÃsÅ\<*<7>*>/ viya hoti, ekasmiæ sÃminÅ viya caï¬Ã pharusÃ, ahaæ tassà bhÃvaæ jÃnitum na sakkomi, sv-Ãhaæ tÃya ubbÃÊho BuddhupaÂÂhÃnaæ nÃgacchÃmÅti". Ath' assa vacanaæ sutvà Satthà "upÃsaka, `mÃtugÃ- massa bhÃvo nÃma dujjÃno'\<*<8>*>/ ti pubbe pi te paï¬ità kathayiæsÆ\<*<9>*>/" 'ti vatvÃ\<*<10>*>/ pana "taæ bhavasaækhepagatattà sallakkhetuæ na sakkotÅti" vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto disÃpÃmokkho Ãcariyo hutvà pa¤camÃïavaka- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv etÃbhi. 2 so both MSS. instead of -yissasÅti? 3 Cv saraïesu. 4 Ck -cÃra, Cv -cÃra corr. to -cÃraæ. 5 Ck caï¬a. 6 Cv buddhu- corr. to buddhÆ- 7 Ck dÃsi. 8 Ck dujjÃto, Cv dujjano corr. to dujjÃno. 9 Cv kathayisu corr. to -yiæsu. 10 Cv tvà corr. to tvaæ. >/ #<[page 300]># %<300 I. EkanipÃta. 7. Itthivagga.>% satÃni sippaæ sikkhÃpeti. Ath' eko tiroraÂÂhavÃsiko brÃhma- ïamÃïavako Ãgantvà tassa santike sippaæ uggaïhanto ekÃya itthiyà paÂibaddhacitto hutvà taæ bhariyaæ katvà tasmiæ yeva BÃrÃïasinagare vasanto dve tisso velÃya Ãcariyassa upaÂÂhÃnaæ na gacchati. Sà pan' assa bhariyà dussÅlà pÃpadhammÃ, mic- chÃcÃraæ ciïïadivase dÃsÅ\<*<1>*>/ viya hoti, aciïïadivase sÃminÅ viya caï¬Ã pharusà hoti. So tassà bhÃvaæ jÃnituæ asakkonto tÃya ubbÃÊho Ãkulacitto Ãcariyassa upaÂÂhÃnaæ na gacchati. Atha naæ sattaÂÂhadivase atikkamitvà Ãgataæ "kiæ mÃïava na pa¤- ¤ÃyasÅti" Ãcariyo pucchi. So "bhariyà maæ Ãcariya ekadivasaæ icchati pattheti, dÃsÅ\<*<2>*>/ viya nihatamÃnà hoti, ekadivase sÃminÅ viya thaddhÃ\<*<3>*>/ caï¬Ã pharusÃ, ahaæ tassà bhÃvaæ jÃntuæ na sakkomi, tÃya ubbÃÊho Ãkulacitto tumhÃkaæ upaÂÂhÃnaæ nÃgato 'mhÅti". ùcariyo "evam etaæ mÃïava, itthiyo nÃma anÃcÃraæ ciïïadivase sÃmikaæ anuvattanti, dÃsÅ viya nihatamÃna honti, anÃciïïadivase pana mÃnatthaddhà hutvà sÃmikaæ na gaïenti, evaæ itthiyo nÃm' enà anÃcÃrà dussÅlÃ, tÃsaæ bhÃvo nÃma dujjÃno, tÃsu icchantÅsu pi anicchantÅsu pi majjhatten' eva bhavitabban" ti vatvÃna tass' ovÃdavasena imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha mà su nandi icchati man ti, sukÃro nipÃtamattaæ, ayaæ itthÅ maæ icchati pattheti mayi sinehaæ karotÅti mà tussi, mà su soci na icchatÅti ayaæ maæ na icchatÅti pi mà soci, icchamÃnÃya nandiæ na icchamÃnÃya ca sokaæ akatvà majjhatto va hohÅti dÅpeti, thÅnaæ bhÃvo durÃjÃno ti itthÅ- naæ bhÃvo nÃma itthimÃyÃya paÂicchannattà durÃjÃno, yathà kiæ: macchas- sevodake gatan ti yathà macchagamanaæ udakena paÂicchannattà dujjÃnaæ\<*<4>*>/ ten' eva so kevaÂÂe Ãgate udakena gamanaæ paÂicchÃdetvà palÃyati attÃnaæ gaï- hituæ na deti evam eva itthiyo mahantam pi dussÅlakammaæ katvà mayaæ evarÆpaæ na karomà 'ti attanÃ\<*<5>*>/ katakammaæ itthimÃyÃya {paÂicchÃdetvÃ} sÃmike \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv dÃsi. 2 Ck dÃsi. 3 Ck thaddha. 4 Ck dujjanaæ, Cv dujjanaæ corr. to dujjÃ-. 5 Cv attanaæ corr. to attÃnaæ. >/ #<[page 301]># %< 5. AnabhiratijÃtaka. (65). 301>% va¤centi, evaæ itthiyo nÃm' età pÃpakammà durÃcÃrÃ, tÃsu majjhatto yeva su- khito hotÅti. Evaæ Bodhisatto antevÃsikassa ovÃdaæ adÃsi. Tato paÂ- ÂhÃya so tassà upari majjhatto ahosi. SÃpi 'ssa bhariyà "Ãca- riyena kira me dussÅlabhÃvo ¤Ãto" ti tato paÂÂhÃya na anÃcÃraæ cari. SÃpi tassa upÃsakassa itthÅ "SammÃsambuddhena kira mayhaæ durÃcÃrabhÃvo ¤Ãto" ti tato paÂÂhÃya pÃpakammaæ nÃma na akÃsi. SatthÃpi imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi. Sac- capariyosÃne upÃsako sotÃpattiphale patiÂÂhahi\<*<1>*>/. Satthà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà jayampatikà yeva idÃni jayam- patikà Ãcariyo pana aham eva ahosin" ti. DurÃjÃnajÃtakaæ. $<5. AnabhiratijÃtaka.>$ Yathà nadÅ ca pantho cà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto tathÃrÆpaæ yeva\<*<2>*>/ upÃsakaæ Ãrabbha kathesi. So pana parigaïhanto tassà dussÅlabhÃvaæ ¤atvà bhaï¬iketo\<*<3>*>/ cittavyÃkulatÃya sattaÂÂhadivase upaÂÂhÃnaæ na agamÃsi. So ekaæ divasaæ vihÃraæ gantvà TathÃgataæ vanditvà nisinno "kasmà sattaÂÂhadivasÃni nÃgato sÅti" vutto\<*<4>*>/ "bhariyÃ\<*<5>*>/ me bhante dussÅlÃ, tassà upari vyÃkulacittatÃya nÃgato 'mhÅti" Ãha. Satthà "upÃsaka, itthÅsu nÃcÃrÃ\<*<6>*>/ età ti kopaæ akatvà majjhatten' eva bhavituæ vaÂÂatÅti' pubbe pi te paï¬ità katha- yiæsu, tvaæ ca\<*<7>*>/ pana bhavantarena paÂicchannattà taæ kÃraïaæ na sallakkhesÅti" vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto purimanayen' eva disÃpÃmokkho Ãcariyo ahosi. Ath' assa antevÃsiko bhariyÃya dosaæ\<*<8>*>/ disvà vyÃkulacittatÃya katipÃhaæ anÃgantvà ekadivasaæ Ãcariyena pucchito taæ kÃra- ïaæ nivedesi. Ath' assa Ãcariyo "tÃta, itthiyo nÃma sabba- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv patiÂÂhÃhi corr. to patiÂÂhahi. 2 Ck yevÃ, Cv yevà corr. to yeva. 3 so both MSS. 4 Ck vutte. 5 Ck bhariyÃya. 6 Cv nÃcÃrà corr. to anÃcÃrÃ. 7 Ck kathayiæsÆ ti vatvà ca, Cv kathayiæsutvÃma corr. to -sutvam. 8 Cv dosÃ. >/ #<[page 302]># %<302 I. EkanipÃta. 7. Itthivagga.>% sÃdhÃraïÃ, tÃsu 'dussÅlà etÃ' ti paï¬ità kopaæ na\<*<1>*>/ karontÅti" vatvà ovÃdavasena imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha yathà nadÅti yathà anekatitthà nadÅ nahÃnatthÃya sampattÃnaæ\<*<2>*>/ caï¬ÃlÃdÅnaæ khattiyÃdÅnam pi sÃdhÃraïÃ, na tattha\<*<3>*>/ koci nahÃyituæ na labhati nÃma, pantho ti ÃdÅsu pi yathà mahÃmaggo pi sabbesaæ sÃdhÃraïo\<*<4>*>/, na koci tena gantuæ na labhati, pÃnÃgÃram pi surÃgehaæ sabbesaæ sÃdhÃraïaæ, yo yo pÃtukÃmo sabbo tattha pavisat' eva\<*<5>*>/, pu¤¤atthikehi tattha tattha manussÃnaæ nivÃsatthÃya katÃ\<*<6>*>/ sabhÃpi sÃdhÃraïÃ\<*<7>*>/, na tattha\<*<8>*>/ koci pavisituæ na labhati, mahÃmagge pÃnÅyacÃÂiyo Âhapetvà katà papÃpi\<*<9>*>/ sabbesaæ sÃdhÃraïÃ\<*<10>*>/, na tattha\<*<11>*>/ koci pÃnÅyaæ pivituæ na labhati, evaæ lokitthiyo nÃma, evam evaæ tÃta mÃïava imasmiæ loke itthiyo pi sabbasÃdhÃraïÃ, ten' eva sÃdhÃraïaÂÂhena nadÅ- panthapÃnÃgÃrÃsabhÃpapÃsadisÃ, tasmà nÃsaæ kujjhanti paï¬ità etÃsaæ\<*<12>*>/ itthÅnaæ lÃmikà età anÃcÃrà dussÅlà sabbadhÃraïà ti cintetvÃ\<*<13>*>/ paï¬ità chekà buddhisampannà na kujjhantÅti. Evaæ Bodhisatto antevÃsikassa ovÃdaæ adÃsi. So taæ ovÃdaæ sutvà majjhatto ahosi. BhariyÃpi 'ssa "Ãcariyena kir' amhi ¤ÃtÃ" ti tato paÂÂhÃya pÃpakammaæ na akÃsi. Tassa pi upÃsakassa bhariyà "SatthÃrà kir' amhi ¤ÃtÃ" ti tato paÂÂhÃya pÃpakammaæ na akÃsi. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi. Sacca- pariyosÃne upÃsako sotÃpattiphale patiÂÂhÃsi. SatthÃpi anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà jayampatikà va etarahi jayam- patikÃ, ÃcariyabrÃhmaïo pana aham eva ahosin" ti. Anabhirati- jÃtakaæ. $<6. MudulakkhaïajÃtaka.>$ Ekà icchà pure ÃsÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto saækilesaæ Ãrabbha kathesi. Eko kira SÃvatthivÃsikulaputto Satthu \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck kopantaæ. 2 Ck sampattasampattanaæ. 3 Ck tatthÃ, Cv tatthà corr. to tattha. 4 both MSS. -ïe. 5 Ck pavisaneva, Cv pavisaneva corr. to pavisateva. 6 Ck kathÃ. 7 Ck -na, Cv -ïa. 8 Ck ntattha, Cv ntattha corr. to natattha. 9 both MSS. katapÃpipi. 10 Ck -ïa. 11 Ck ntattha, Cv nattha corr. to natattha. 12 Cv saæ. 13 Cv mittetvÃ. >/ #<[page 303]># %< 6. MudulakkhaïajÃtaka. (66). 303>% dhammadesanaæ sutvà ratanasÃsane uraæ datvà pabbajitvà paÂipannako yogÃvacaro avissaÂÂhakammaÂÂhÃno hutvà ekadivasaæ SÃvatthiyaæ piï- ¬Ãya caramÃno ekaæ alaækatapaÂiyattaæ itthiæ disvà subhavasena indriyÃni bhinditvà olokesi. Tass' abbhantare kileso cali, vÃsiyà Ãko- ÂitakhÅrarukkho viya ahosi. So tato paÂÂhÃya kilesavÃsiko\<*<1>*>/ hutvà n' eva kÃyassÃdaæ na cittassÃdaæ labhati, bhantamigasappaÂibhÃgo sÃsane anabhirato parÆÊhakesanakhalomakiliÂÂhacÅvaro\<*<2>*>/ ahosi. Ath' assa indri- yavikÃraæ disvà sahÃyakà bhikkhÆ\<*<3>*>/ "kin nu kho te Ãvuso na yathà porÃïÃni indriyÃnÅti" pucchiæsu. "Anabhirato 'smi Ãvuso" ti. Atha nan te Satthu santikaæ nayiæsu. Satthà "kim bhikkhave anicchamÃ- naæ bhikkhuæ ÃdÃya Ãgat' atthÃ" 'ti pucchi. "Ayam bhante bhikkhu anabhirato" ti. "Saccaæ bhikkhÆ" 'ti. "Saccaæ BhagavÃ" 'ti. "Ko taæ ukkaïÂhÃpesÅti". "Ahaæ bhante piï¬Ãya caranto ekaæ itthiæ indriyÃni bhinditvà olokesiæ, atha me kileso cali, ten' amhi uk- kaïÂhito" ti. Atha naæ Satthà "anacchariyam etaæ bhikkhu yaæ tvaæ indriyÃni bhinditvà visabhÃgÃrammaïaæ subhavasena olokento kilesehi kampito, pubbe pa¤cÃbhi¤¤ÃaÂÂhasamÃpattilÃbhino jhÃnabalena kilese vikkhambhetvà visuddhacittà gaganatalacarà BodhisattÃpi indri- yÃni bhinditvà visabhÃgÃrammaïaæ olokayamÃnà jhÃnà parihÃyitvà ki- lesehi kampità mahÃdukkhaæ anubhaviæsu, na hi Sineru-uppÃÂanaka- vÃto Hatthimatta-muï¬apabbatakaæ mahÃjambÆmmÆlakavÃto chinnataÂe virÆÊhagacchakaæ mahÃsamuddaæ và pana sosanavÃto khuddakataÊÃkaæ kismicid eva gaïhati, evaæ uttamabuddhÅnaæ nÃma visuddhacittÃnaæ BodhisattÃnaæ a¤¤ÃïabhÃvakarà kilesà tayi kiæ lajjissanti, visuddhÃpi sattà saækilissanti, uttamayasasamaægino\<*<5>*>/ pi Ãyasakyaæ pÃpuïantÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto KÃsiraÂÂhe ekassa mahÃvibhavassa brÃhmaïa- kule nibbattitvà vi¤¤Ætaæ patto sabbasippÃnaæ pÃraæ gantvà kÃme pahÃya isipabbajjaæ pabbajitvà kasiïaparikammaæ katvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca uppÃdetvà jhÃnasukhena vÅtinÃmento Himavantapadese vÃsaæ kappesi. So ekasmiæ kÃle loïambila- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so both MSS. instead of -vasiko? 2 Ck pharÆÊha-, Cv pharuÊha-. 3 both MSS. bhikkhu. 4 Ck sacca, Cv sacca corr. to saccaæ. 5 Ck -yassambhÅno, Cv -yassamabhÅno corr. to -yasasamaægino >/ #<[page 304]># %<304 I. EkanipÃta. 7. Itthivagga.>% sevanatthÃya Himavantà otaritvà BÃrÃïasiæ patvà rÃjuyyÃne vasitvà punadivase katasarÅrapaÂijaggano rattavÃkamayaæ nivÃ- sanapÃrupanaæ\<*<1>*>/ saïÂhapetvà ajinaæ ekasmiæ aæse katvà jaÂÃmaï¬alaæ bandhitvà khÃrikÃjam ÃdÃya BÃrÃïasiyaæ bhik- khÃya caramÃno ra¤¤o gharadvÃraæ pÃpuïi. RÃjà c' assa cariyÃvihÃre pasÅditvà pakkosÃpetvà mahÃrahe Ãsane nisÅdÃpetvà païÅtena khÃdaniyabhojaniyena\<*<2>*>/ santappetvà katÃnumodanaæ uyyÃne vasanatthÃya yÃci. So sampaÂicchitvà rÃjagehe\<*<3>*>/ bhu¤- jitvà rÃjakulaæ ovadamÃno tasmiæ uyyÃne soÊasa vassÃni vasi. Ath' ekadivasaæ rÃjà kupitaæ paccantaæ vÆpasametuæ gac- chanto Mudulakkhaïaæ nÃma aggamahesiæ\<*<4>*>/ "appamattà ayyassa upaÂÂhÃnaæ karohÅti" vatvà agamÃsi. Bodhisatto ra¤¤o gata- kÃlato paÂÂhÃya attano ruccanavelÃya gehaæ gacchati. Ath' ekadivasaæ Mudulakkhaïà Bodhisattassa ÃhÃraæ sampÃdetvà "ajja ayyo cirÃyatÅti" gandhodakena nahÃyitvà sabbÃlaækÃra- patimaï¬ità mahÃtale cullasayanaæ pa¤¤Ãpetvà Bodhisattassa Ãgamanaæ olokayamÃnà nipajji. Bodhisatto pi attano velaæ sallakkhetvà jhÃnà vuÂÂhÃya ÃkÃsen' eva rÃjanivesanaæ agamÃsi. Mudulakkhaïà vÃkacÅrasaddaæ sutvà va "ayyo Ãgato" ti vegena uÂÂhahi. Tassà vegena uÂÂhahantiyà maÂÂasÃÂako bhassÅ. TÃ- paso sÅhapa¤jarena pavisanto deviyà visabhÃgarÆpÃrammaïaæ indriyÃni bhinditvà subhavasena olokesi. Ath' assa abbhantare kileso cali, pahaÂakhÅrarukkho viya ahosi. TÃvad ev' assa jhÃnaæ antaradhÃyi, chinnapakkho kÃko viya ahosi. So Âhitako va ÃhÃraæ gahetvà abhu¤jitvà va kilesakampito pÃsÃdà oruyha uyyÃnaæ gantvà païïasÃlaæ pavisitvà phalakattharasayanassa\<*<5>*>/ heÂÂhà ÃhÃraæ Âhapetvà visabhÃgÃrammaïe baddho kilesagginà ¬ayhamÃno nirÃhÃratÃya sukkhamÃno sattadivasÃni phalakat- tharÃke nipajji. Sattame divase rÃjà paccantaæ vÆpasametvà Ãgato. Nagaraæ padakkhiïaæ katvà nivesanaæ {agantvÃ} va \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -parupanaæ, Cv -pÃrÆpaïaæ. 2 so both MSS. 3 Ck rÃjagahe. 4 both MSS. -hesi. 5 Ck -kantha-. >/ #<[page 305]># %< 6. MudulakkhaïajÃtaka. (66). 305>% "ayyaæ passÃmÅti" uyyÃnaæ gantvà païïasÃlaæ pavisitvà taæ nipannakaæ disvà "ekaæ aphÃsukaæ jÃtaæ, ma¤¤e" ti païïa sÃlaæ sodhÃpetvà pÃde parimajjanto "kiæ ayya aphÃsukan" ti pucchi. "MahÃrÃja, a¤¤aæ me aphÃsukaæ n' atthi, kilesavasena pan' amhi paÂibaddhacitto jÃto" ti. "Kahaæ paÂibaddhan te ayya cittan" ti. "MudulakkhaïÃya mahÃrÃjÃ" 'ti. "SÃdhu ayya, ahaæ Mudulakkhaïaæ tumhÃkaæ dammÅti" tÃpasaæ ÃdÃya nivesanaæ pavisitvà deviæ sabbÃlaækÃrapatimaï¬itaæ katvà tÃpasassa adÃsi. DadamÃno yena MudulakkhaïÃya sa¤- ¤am adÃsi: "tayà attano balena ayyaæ rakkhituæ vÃyamitabban" ti. "SÃdhu deva, rakkhissÃmÅti". TÃpaso deviæ gahetvà rÃ- janivesanà otari. Atha naæ mahÃdvÃrato nikkhantakÃle "ayya amhÃkaæ ekaæ gehaæ laddhuæ vaÂÂatÅti\<*<1>*>/ gaccha rÃjÃnaæ gehaæ yÃcÃhÅti" Ãha. TÃpaso gehaæ yÃci. RÃjà manussÃnaæ vaccakuÂikiccaæ sÃdhayamÃnaæ ekaæ cha¬¬itagehaæ\<*<2>*>/ dÃpesi. So deviæ gahetvà tattha agamÃsi. Sà pavisituæ na icchati. "KiækÃraïà na pavissati\<*<3>*>/". "AsucibhÃvenÃ" 'ti. "IdÃni kiæ {karomÅti.} {PaÂijaggÃhi} nan" ti vatvà ra¤¤o santikaæ pesetvà "gaccha, kuddÃlaæ Ãhara, pacchiæ ÃharÃ" 'ti ÃharÃpetvà asuci¤ ca saækÃra¤ ca cha¬¬ÃpetvÃ\<*<4>*>/ gomayaæ ÃharÃpetvà limpÃpetvà puna pi "gaccha, ma¤caæ Ãhara, pÅÂhaæ Ãhara, attharaïaæ Ãhara, cÃÂiæ Ãhara, ghaÂaæ ÃharÃ" 'ti ekamekaæ ÃharÃpetvà puna udakÃharaïÃdÅnaæ atthÃya ÃïÃpesi. So ghaÂaæ ÃdÃya udakaæ Ãharitvà cÃÂiæ pÆretvà nahÃnodakaæ sajjetvà sayanaæ atthari. Atha naæ sayane ekato nisÅdantaæ dÃÂhi- kÃsu gahetvà "tava samaïabhÃvaæ và brÃhmaïabhÃvaæ và na jÃnÃhÅti\<*<5>*>/" onametvÃ\<*<6>*>/ attano abhimukhaæ Ãka¬¬hi. So tasmiæ kÃle satiæ paÂilabhi, ettake pana kÃle a¤¤ÃïÅ\<*<7>*>/ ahosi. "Evaæ a¤¤ÃïakÃraïÃ\<*<8>*>/ kilesà nÃma kÃmacchandanÅvaraïÃ, bhikkhave \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so both MSS. 2 Cv cha¬¬itaæ. 3 Cv pavisasati? read: pavisasÅti? 4 Ck cha¬¬hÃ-. 5 so both MSS. instead of jÃnÃsÅti? 6 Cv oïa-. 7 Ck aæ¤Ãni. 8 Cv -kÃra- corr. to -kara- >/ #<[page 306]># %<306 I. EkanipÃta. 7. Itthivagga.>% andhakaraïaæ a¤¤ÃïakÃraïan\<*<1>*>/" ti Ãdim ettha vattabbaæ. So satiæ paÂilabhitvà cintesi: "ayaæ taïhà va¬¬hamÃnà mama catÆhi\<*<2>*>/ apÃyehi sÅsaæ ukkhipituæ na dassati, ajj' eva mayà imaæ ra¤¤o niyyÃdetvà Himavantaæ pavisituæ vaÂÂatÅti" so taæ ÃdÃya rÃjÃnaæ upasaækamitvà "mahÃrÃja, tava deviyà mayhaæ attho n' atthi, kevalaæ me imaæ nissÃya taïhà va¬- ¬hitÃ" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/ icchà icchaæ vijÃyathà 'ti. || Ja_I:65 ||>@ TatrÃyaæ piï¬attho: mahÃrÃja mayhaæ imaæ tava deviæ Mudulakkhaïaæ alabhitvà pure aho vatÃhaæ etaæ labheyyan ti ekà icchà Ãsi, ekà va taïhà up- pajji, yato pana me ayaæ aÊÃrakkhÅ visÃlanettà sobhanalocanà laddhà atha sà purimikÃ\<*<4>*>/ {icchÃ} gehataïhaæ upakaraïataïhaæ upabhogataïhan ti uparÆpari a¤¤aæ nÃnappakÃrà icchà vijÃyatha janesi uppÃdesi, sà kho pana me evaæ va¬- ¬hamÃnà icchà apÃyato sÅsaæ ukkhipÅtuæ na dassati, alam me imÃya, tvaæ yeva tava bhariyaæ gaïha, ahaæ pana Himavantaæ gamissÃmÅti. TÃvad eva naÂÂhaæ jhÃnaæ uppÃdetvà ÃkÃse nisinno dham- maæ desetvà ra¤¤o ovÃdaæ datvà ÃkÃsen' eva Himavantaæ gantvà puna manussapathaæ nÃma nÃgamÃsi, brahmavihÃre pana bhÃvetvà aparihÅnajjhÃno Brahmaloke nibbatti. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi. Sacca- pariyosÃne so bhikkhu arahatte yeva patiÂÂhÃsi. SatthÃpi anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rÃjà ùnando, Mudulakkhaïà UppalavaïïÃ, isi pana aham evÃ" 'ti. MudulakkhaïajÃtakaæ. $<7. UcchaÇgajÃtaka.>$ UcchaÇge deva me putto ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ jÃnapaditthiæ Ãrabbha kathesi. Ekasmiæ hi samaye KosalaraÂÂhe tayo janà a¤¤atarasmiæ aÂavimukhe kasanti. Tasmiæ samaye anto aÂaviyaæ corà manusse vilumpitvà palÃyiæsu. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv -kÃra- corr. to -kara-. 2 Cv catuhi. 3 Ck -kkhi, read uÊÃrakkhÅ? 4 Ck supuri-. >/ #<[page 307]># %< 7. UcchaÇgajÃtaka. (67). 307>% Te core pariyesitvà apassantà taæ ÂhÃnaæ Ãgantvà "tumhe aÂaviyaæ vilumpitvà idÃni kassakà viya hothÃ" 'ti te "corà ime" ti bandhitvà Ãnetvà Kosalara¤¤o adaæsu. Ath' ekà itthi\<*<1>*>/ Ãgantvà "acchÃdanam me detha, acchÃdanam me dethÃ" 'ti paridevantÅ punappuna rÃjanive- sanaæ pariyÃti. RÃjà tassà saddaæ sutvà "deh' imissà acchÃdanan" ti Ãha. SÃÂakaæ gahetvà agamaæsu. Sà taæ\<*<2>*>/ disvà "nÃhaæ etaæ acchÃdanaæ yÃcÃmÅti" Ãha. Manussà gantvà ra¤¤o nivedayiæsu: "na kir' esà imaæ acchÃdanaæ katheti, sÃmikacchÃdanaæ kathetÅti". Atha naæ rÃjà pakkosÃpetvà "tvaæ kira sÃmikacchÃdanaæ yÃcasÅti" pucchi. "ùma deva, itthiyà hi sÃmiko acchÃdanaæ nÃma, sÃmikamhi asati sa- hassamÆlam pi sÃÂakaæ nivatthà iïaggÃ\<*<3>*>/ yeva nÃma". Imassa pan' atthassa sÃdhanatthaæ Naggà nadÅ anodikÃ, naggaæ raÂÂhaæ arÃjikaæ, itthÅ pi vidhavà naggà yassÃpi dasa bhÃtaro ti idaæ suttaæ Ãharitabbaæ. RÃjà tassà pasanno "te tayo janà kiæ hontÅti" pucchi. "Eko me deva sÃmiko, eko bhÃtÃ, eko putto" ti. RÃjà "ahan te tuÂÂho imesu tÅsu ekaæ demi, katamaæ icchasÅti" pucchi. Sà Ãha: "ahaæ deva jÅvamÃnà ekaæ sÃmikaæ labhissÃmi\<*<4>*>/ puttam pi labhissÃm' eva, mÃtÃpitunnaæ pana me matattà bhÃtà va dullabho, bhÃtaram me dehi devÃ" 'ti. RÃjà tussitvà tayo pi vissaj- jesi. Evaæ taæ ekikaæ nissÃya tayo janà dukkhato muttÃ. Taæ kÃraïaæ bhikkhusaæghe pÃkaÂaæ jÃtaæ. Ath' ekadivasaæ bhikkhÆ\<*<5>*>/ dhammasabhÃyaæ sannipatità "Ãvuso ekaæ iÂÂhiæ nissÃya tayo janà dukkhà muttÃ" ti tassà guïakathÃya nisÅdiæsu. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave esà itthÅ idÃn' eva te tayo jane dukkhà mocesi, pubbe pi mocesi yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente tayo janà aÂavimukhe kasantÅti sabbaæ purimasadisam eva. Tadà pana ra¤¤Ã "tÅsu janesu kaæ icchasÅti" vutte sà Ãha "tayo pi dÃtuæ na sakkotha devÃ" 'ti. "ùma na sakkomÅti". \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv itthÅ. 2 Cv naæ. 3 both MSS. inaggÃ. 4 Cv -ssÃmeva. 5 both MSS. bhikkhu. >/ #<[page 308]># %<308 I. EkanipÃta. 7. Itthivagga.>% "Sace tayo dÃtuæ na sakkotha bhÃtaram me dethÃ" 'ti. "Putta- kaæ và sÃmikaæ và gaïha, kin te bhÃtarÃ" ti ca vuttà "ete nÃma deva sulabhÃ, bhÃtà pana dullabho" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha ucchaÇge deva me putto ti deva mayhaæ putto ucchaÇge yeva, yathà hi ara¤¤aæ pavisitvà ucchaÇge katvà sÃkaæ\<*<1>*>/ uccinitvà tattha pakkhipan- tiyà ucchaÇge sÃkaæ nÃma sulabhaæ hoti evaæ itthiyà putto pi sulabho, ucchaÇge sÃkasadiso va, tena vuttaæ: ucchaÇge deva me putto ti, pathe dhÃvantiyà patÅti maggaæ Ãruyha ekikÃya gacchamÃnÃya pi hi itthiyà pati nÃma sulabho, diÂÂhadiÂÂho yeva hoti, tena vuttaæ: pathe dhÃvantiyà patÅti, ta¤ ca desaæ na passÃmi yato sodariyam Ãnaye ti yasmà pana me mÃtÃpità n' atthi tasmà idÃni taæ mÃtukucchisaækhÃtaæ a¤¤aæ desaæ na passÃmi yato ahaæ samÃne udare jÃtattà sahaudariyasaækhÃtaæ\<*<2>*>/ bhÃtaraæ Ãneyyaæ, tasmà bhÃtaraæ yeva me dethà 'ti. RÃjà "saccaæ esà vadatÅti" tuÂÂhacitto tayo pi jane ban- dhanÃgÃrato Ãnetvà adÃsi. Sà tayo pi te gahetvà gatÃ. SatthÃpi "na bhikkhave idÃn' eva, pubbe p' esà ime tayo jane dukkhà mocesi yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "AtÅte cattÃro etarahi cattÃro va, rÃjà pana ahan tena samayenÃ" 'ti. UcchaÇgajÃtakaæ. $<8. SÃketajÃtaka.>$ Yasmiæ mano nivisatÅti. Idaæ Satthà SÃketaæ nissÃya A¤janavane viharanto ekaæ brÃhmaïaæ Ãrabbha kathesi. Bha- gavato kira bhikkhusaæghaparivutassa SÃketaæ nissÃya\<*<3>*>/ pavisanakÃle eko SÃketanagaravÃsimahallakabrÃhmaïo nagarato bahi gacchanto an- taradvÃre Dasabalaæ disvà pÃdesu patitvà gopphakesu gÃÊhaæ gahetvà "tÃta, nanu nÃma puttehi jiïïakÃle mÃtÃpitaro paÂijaggitabbÃ, kasmà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck sÃkhaæ. 2 Ck -udariyaækhÃtaæ, Cv -udariyaækhÃtaæ corr. to -udariyasaækhÃtaæ. 3 so both MSS., add A¤janavanaæ?. >/ #<[page 309]># %< 8. SÃketajÃtaka. (68). 309>% ettakaæ kÃlaæ amhÃkaæ attÃnaæ na dassesi, mayà tÃva diÂÂho si, mÃtaraæ pana passituæ ehÅti" SatthÃraæ gahetvà attano gehaæ agamÃsi. Satthà tattha gantvà nisÅdi pa¤¤atte Ãsane saddhiæ bhikkhusaæghena. BrÃhmaïÅ pi Ãgantvà Satthu pÃdesu patitvà "tÃta ettakaæ\<*<1>*>/ kÃlaæ kahaæ gato si, nanu nÃma mÃtÃpitaro mahallakà upaÂÂhÃtabbÃ" ti paridevi. PuttadhÅtaro pi "etha. BhÃtaraæ vandathÃ" 'ti vandÃpeti. Ubho tuÂÂhamÃnasà mahÃdÃnaæ adaæsu. Satthà bhattakiccaæ niÂ- ÂhÃpetvÃ\<*<2>*>/ tesaæ dvinnam pi janÃnaæ JarÃsuttaæ kathesi. Suttapari- yosÃne ubho pi anÃgamiphale patiÂÂhahiæsu. Satthà uÂÂhÃyÃsanà A¤janavanam eva agamÃsi. BhikkhÆ dhammasabhÃyaæ sannisinnà kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso, brÃhmaïo `TathÃgatassa pità Suddho- dano, mÃtà MahÃmÃyÃ' ti jÃnÃti, jÃnanto va saddhiæ brÃhmaïiyà TathÃgataæ `amhÃkaæ putto' ti vadati, SatthÃpi adhivÃseti, kin nu kho kÃraïan" ti. Satthà tesaæ kathaæ sutvà "bhikkhave ubho pi te attano puttam eva 'putto' ti\<*<3>*>/ vadantÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari: Bhikkhave, ayaæ brÃhmaïo atÅte nirantaraæ pa¤cajÃtisa- tÃni mayhaæ pità ahosi, pa¤cajÃtisatÃni cullapitÃ, pa¤cajÃti- satÃni mahÃpitÃ, esÃpi brÃhmaïÅ nirantaram eva pa¤cajÃtisatÃni\<*<4>*>/ mÃtà ahosi, pa¤cajÃtisatÃni cullamÃtÃ, pa¤cajÃtisatÃni mahÃ- mÃtÃ, ev' Ãhaæ\<*<5>*>/ diya¬¬hajÃtisahassaæ brÃhmaïassa hatthe saævaddho diya¬¬hajÃtisahassaæ brÃhmaïiyà hatthe saævaddho ti tÅïi jÃtisahassÃni kathetvà abhisambuddho hutvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/ pasÅdati adiÂÂhapubbake pose kÃmaæ tasmiæ pi vissase ti. || Ja_I:67 ||>@ Tattha yasmiæ mano nivisatÅti yasmiæ puggale diÂÂhamatte yeva cittaæ patiÂÂhÃti, cittaæ cÃpi\<*<7>*>/ pasÅdatÅti yasmiæ diÂÂhamatte cittaæ pasÅ- dati mudukaæ hoti adiÂÂhapubbake pose ti pakatiyà tasmiæ attabhÃve adiÂÂhapubbe pi puggale, kÃmaæ tasmi¤ cÃpi\<*<8>*>/ vissase ti anubhÆtapubba- sinehen' eva tasmim pi puggale ekaæsena vissase ti vissÃsaæ Ãpajjati yevà 'ti attho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck etthakaæ. 2 Ck niÂÂha-. 3 Ck omits ti. 4 both MSS. -satÃ. 5 Cv ecÃhaæ, Ck evamÃhaæ. 6 both MSS. vÃpi. 7 Ck citta¤cÃpi. 8 Cv capi. >/ #<[page 310]># %<310 1. EkanipÃta. 7. Itthivagga.>% Evaæ Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà brÃhmaïo ca brÃhmaïÅ ca ete eva ahe- suæ, putto pi aham evÃ" 'ti. SÃketajÃtakaæ. $<9. VisavantajÃtaka.>$ Dhiratthu taæ visaæ vantan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto dhammasenÃpatiæ Ãrabbha kathesi. Therassa kira piÂÂhakhajjakaæ khÃdanakÃle manussà saæghassa bahuæ piÂÂhakhÃ- daniyaæ\<*<1>*>/ gahetvà vihÃraæ agamaæsu. Bhikkhusaæghassa gahitÃvase- saæ\<*<2>*>/ bahuæ atirittaæ ahosi. Manussà "bhante antogÃmagatÃnam pi gaïhathÃ" 'ti Ãhaæsu. Tasmiæ khaïe therassa saddhivihÃridaharo anto gÃme hoti. Tassa koÂÂhÃsaæ gahetvà tasmiæ anÃgacchante "atidivà hotÅti" therassa adaæsu. Therena tasmiæ paribhutte daharo agamÃsi. Atha naæ thero "mayaæ Ãvuso tuyhaæ ÂhapitakhÃdaniyaæ\<*<3>*>/ paribhu¤jimhÃ" 'ti Ãha. So "madhuraæ nÃma bhante kassa appiyan" ti Ãha. MahÃtherassa saævego udapÃdi. So "ito paÂÂhÃya piÂÂha- khÃdaniyaæ\<*<3>*>/ na khÃdissÃmÅti" adhiÂÂhahi. Tato paÂÂhÃya kira SÃri- puttattherena piÂÂhakhÃdaniyaæ\<*<3>*>/ nÃma na khÃditapubbaæ\<*<4>*>/. Tassa piÂÂhakhÃdaniyaæ\<*<3>*>/ akhÃdanabhÃvo bhikkhusaæghe pÃkaÂo jÃto. BhikkhÆ taæ\<*<5>*>/ kathaæ kathentà dhammasabhÃyaæ sannisÅdiæsu. Atha Satthà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchi "imÃya nÃmÃ" 'ti ca vutte "bhikkhave SÃriputto ekavÃraæ jahitakaæ jÅvitaæ pariccajanto pi na gaïhati yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto pi visavejjakule\<*<6>*>/ nibbattitvà vejjakammena jÅvikaæ kappeti. Ath' ekaæ janapadamanussaæ sappo ¬asi. Tassa ¤Ãtakà pamÃdaæ akatvà khippaæ vejjaæ Ãnayiæsu. Vejjo Ãha: "kin tÃva osadhena paribhÃvitvà visaæ harÃmi, daÂÂhasappaæ ÃvÃhetvà daÂÂhaÂÂhÃnato ten' eva visaæ Ãka¬- ¬hÃpemÅti\<*<7>*>/" Ãha. "Sappaæ ÃvÃhetvà visaæ Ãka¬¬hÃpehÅti". So sappaæ ÃvÃhetvà "tayà ayaæ daÂÂho\<*<8>*>/" ti Ãha. "ùma mayÃ" \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so both MSS. 2 Ck -sesa. 3 so both MSS. 4 so both MSS. instead of khÃditaæ? 5 Ck naæ. 6 Ck -vejjanakule. 7 Cv Ãka¬¬hÃmÅti. 8 Cv adaÂÂho. >/ #<[page 311]># %< 9. VisavantajÃtaka. (69) 311>% ti. "Tayà daÂÂhaÂÂhÃnato tvaæ yeva mukhena visaæ Ãka¬¬hÃhÅti". "Mayà ekavÃraæ jahitavisakaæ puna na\<*<1>*>/ gahitapubbaæ, nÃhaæ mayà jahitavisaæ ka¬¬hissÃmÅti". So dÃrÆni ÃharÃpetvà aggiæ katvà Ãha: "sace attano visaæ nÃka¬¬hasi imaæ aggiæ pavisÃ" 'ti. Sappo "api aggiæ pavisissÃmi na c' attanà ekavÃraæ jahitavisaæ paccÃvamissÃmÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/ jÅvitakÃraïà vantaæ paccÃvamissÃmi, matam me jÅvità varan ti. || Ja_I:68 ||>@ Tattha dhiratthÆ 'ti garahanatthe nipÃto, taæ visan ti yam yaæ\<*<3>*>/ jÅvi- takÃraïà vantaæ visaæ paccÃharissÃmi taæ vantaæ visaæ dhi-r-atthu, mataæ me jÅvità varan ti tassa visassa apaccÃvamanakÃraïÃya aggiæ pavisitvà ma- raïan taæ mama jÅvitato varan ti attho. Eva¤ ca pana vatvà aggiæ pavisituæ pÃyÃsi. Atha naæ vejjo nivÃretvà naæ purisaæ osadhehi ca mantehi ca nibbisaæ Ãrogaæ\<*<4>*>/ katvà sappassa sÅlÃni datvà "ito paÂÂhÃya mà ka¤ci viheÂhehÅti" vissajjesi. SatthÃpi "na bhikkhave SÃriputto ekavÃraæ jahitakaæ jÅvitaæ pi pariccajanto puna gaïhÅti\<*<5>*>/" imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusan- dhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà sappo SÃriputto ahosi, vejjo pana aham evÃ" 'ti. VisavantajÃtakaæ. $<10. KuddÃlajÃtaka.>$ Na taæ jitaæ sÃdhu jitan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto CittahatthasÃriputtattheraæ Ãrabbha kathesi. So kira SÃvatthiyaæ eko kuladÃrako. Ath' ekadivasaæ kasitvà Ãgacchanto vihÃraæ pavisitvà ekassa therassa pattato siniddhaæ madhuraæ païÅtabhojanaæ labhitvà cintesi: "mayaæ rattiædivaæ sahatthena nÃnÃkammÃni kurumÃnÃpi evarÆpaæ madhurÃhÃraæ na labhÃma, ma- yÃpi samaïena bhavitabban" ti so pabbajitvà mÃsaddhamÃsaccayena ayonisomanasikaronto kilesavasiko hutvà vibbhamitvà puna bhattena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv punata. 2 Cv yambhaæ? Ck yamhaæ? 3 Ck yamayaæ. 4 Cv arogaæ. 5 Cv gaïhÅtÅti corr. to gaïhatÅti. >/ #<[page 312]># %<312 1. EkanipÃta 7. Itthivagga.>% kilamanto Ãgantvà pabbajitvà abhidhammaæ uggaïhi, iminÃpi ca\<*<1>*>/ upÃyena chavÃre\<*<2>*>/ vibbhamitvà pabbajitvà tato\<*<3>*>/ sattame bhikkhubhÃve sattappakaraïÅko hutvà bahu bhikkhudhammaæ\<*<4>*>/ vÃcento vipassanaæ va¬¬hetvà arahattaæ\<*<5>*>/ pÃpuïi. Ath' assa sahÃyakà bhikkhÆ "kin nu kho Ãvuso cittaæ pubbe viya te\<*<6>*>/ etarahi kilesà na va¬¬hantÅti\<*<7>*>/" parihÃsaæ kariæsu. "ùvuso abhabbo dÃn' Ãhaæ ito paÂÂhÃya gihÅ- bhÃvassÃ\<*<8>*>/" 'ti. Evaæ tasmiæ arahattaæ patte dhammasabhÃyaæ kathà udapÃdi: "Ãvuso, evarÆpassa nÃma arahattassa upanissaye sati Ãyasmà CittahatthasÃriputto chakkhattuæ uppabbajito, aho mahÃdoso puthuj- janabhÃvo" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "bhikkhave, puthujjanacittan nÃma lahukaæ dunniggahaæ Ãrammaïavasena gantvà allÅyati, ekavÃraæ allÅnaæ\<*<9>*>/ na sakkà hoti khippaæ mocetuæ, evarÆ- passa cittassa damatho sÃdhu, dantam eva hitaæ sukhaæ Ãvahati: Dunniggahassa lahuno yatthakÃmanipÃtino (Dhp. v. 35) cittassa damatho sÃdhu, cittaæ dantaæ sukhÃvahaæ. Tassa pana dunniggahaïatÃya pubbe paï¬ità ekaæ kuddÃlakaæ nissÃya taæ jahituæ asakkontà lobhavasena chakkhattuæ uppabbajitvà sattame pabbajitabhÃve jhÃnaæ uppÃdetvà taæ lobhaæ niggaïhiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente BodhisÃtto païïikakule nibbattitvà vi¤¤Ætaæ pÃpuïi. KuddÃlakapaï¬ito ti 'ssa nÃmaæ ahosi. KuddÃlakena bhÆmiparikammaæ katvà sÃka¤ c' eva ÃlÃbukumbhaï¬ÅelÃÊu- kÃdÅni\<*<10>*>/ ca vapitvà tÃni pi vikkiïanto kapaïajÅvikaæ kappeti. Taæ hi 'ssa ekaæ kuddÃlakaæ Âhapetvà a¤¤aæ dhanaæ nÃma n' atthi. So ekadivasaæ cintesi: "kim me gharÃvÃsena, nikkha- mitvà pabbajissÃmÅti". Ath' ekadivasaæ taæ kuddÃlakaæ paÂicchannaÂÂhÃne Âhapetvà isipabbajjaæ pabbajitvà taæ kuddÃ- lakam anussaritvà lobhaæ chindituæ asakkonto kuïÂhakuddÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck va, Cv va corr. to ca. 2 Cv chadvÃre? 3 Ck to, Cv to corr. to tato. 4 Cv bahÆ-. 5 both MSS. arahantaæ. 6 Ck ne. 7 Cv vaddhantÅti. 8 so both MSS. 9 both MSS. allÅnÃ. 10 both MSS. ÃlÃbuæ-. >/ #<[page 313]># %< 10. KuddÃlajÃtaka. (70). 313>% lakaæ nissÃya uppabbaji. Evaæ dutiyaæ tatiyaæ pÅti cha vÃre taæ\<*<1>*>/ kuddÃlakaæ paÂicchanne ÂhÃne nikkhipitvà pabbajito c' ev' uppabbajito ca. Sattame pana vÃre cintesi: "ahaæ imaæ kuïÂakuddÃlakaæ\<*<2>*>/ nissÃya punappuna uppabbajito, idÃni taæ mahÃnadiyaæ pakkhipitvà pabbajissÃmÅti" nadÅtÅraæ gantvà "sac' assa patitaÂÂhÃnaæ passissÃmi puna Ãgantvà uddharitu- kÃmatà bhaveyyÃ" 'ti taæ kuddÃlakaæ daï¬e gahetvà nÃgabalo thÃmasampanno sÅsassa uparibhÃge tikkhattuæ Ãvijjhitvà ak- khÅni nimmÅletvà nadÅmajjhe khipitvà "jitam me, jitaæ me" ti tikkhattuæ sÅhanÃdaæ nadi\<*<3>*>/. Tasmiæ khaïe BÃrÃïasirÃjà pac- cantaæ vÆpasametvà Ãgato, nadiyà sÅsaæ nahÃyitvà sabbÃlaæ- kÃrapatimaï¬ito hatthikkhandhena gacchamÃno taæ Bodhisattassa saddaæ sutvà "ayaæ puriso `jitam me' ti vadati, ko nu kho etena jito, pakkosatha nan" ti pakkosÃpetvà "bho purisa, ahaæ tÃva vijitasaægÃmo\<*<4>*>/, idÃni jayaæ gahetvà ÃgacchÃmi, tayà pana ko jito" ti pucchi. Bodhisatto "mahÃrÃja, tayà saægÃmasahassam pi saægÃmasatasahassam pi jinantena\<*<5>*>/ duj- jitam eva kilesÃnaæ ajitattÃ\<*<6>*>/, ahaæ pana mama abbhantare lobhaæ niggaïhanto kilese jinin\<*<7>*>/" ti kathento\<*<8>*>/ yeva mahÃnadiæ oloketvà ÃpokasiïÃrammaïaæ jhÃnaæ nibbattetvà sampattÃ- nubhÃvo ÃkÃse nisÅditvà ra¤¤o dhammaæ desento imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha na taæ jitaæ sÃdhu jitaæ yaæ jitaæ avajÅyatÅti\<*<9>*>/ yaæ paccÃmitte parÃjinitvà raÂÂhaæ jitaæ paÂiladdhaæ puna jitehi\<*<10>*>/ paccÃmittehi ava- jÅyati\<*<11>*>/ taæ jitaæ sÃdhu nÃma na hoti, kasmÃ: puna avajÅyanato\<*<12>*>/, aparo nayo: jitaæ vuccati jayo, yo paccÃmittehi saddhiæ yujjhitvà adhigato jayo puna tesu \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck omits taæ. 2 so both MSS. 3 Ck nadÅ. 4 Ck -me. 5 Ck jitantena. 6 both MSS. ajinattÃ. 7 Cv jinin corr. to jinaï. 8 Ck kathento kathento. 9 both MSS. -jÅyyatÅti. 10 so both MSS. instead of pi tehi? 11 Cv -jÅyyati. 12 both MSS. -jÅyya-. >/ #<[page 314]># %<314 1. EkanipÃta. 7. Itthivagga.>% jinantesu parajayo hoti so na sÃdhu na sobhano, tasmà yasmÃ\<*<1>*>/ puna parÃjayo\<*<2>*>/ va hoti, taæ kho jitaæ sÃdhu jitaæ yaæ jitaæ nÃvajÅyatÅti\<*<3>*>/ yaæ kho pana paccÃmitte nimmathetvà jitaæ puna tehi nÃvajÅyati\<*<3>*>/ yo và ekavÃraæ laddho jayo puna parÃjayo na hoti taæ jitaæ sÃdhu jitaæ sobhanaæ so jayo sÃdhu sobhano nÃma hoti, kasmÃ: puna nÃvajÅyanato\<*<4>*>/, tasmà tvaæ mahÃrÃja sahas- sakkhattum pi satasahassakkhattum pi\<*<5>*>/ saægÃmasÅsaæ jinitvÃpi tvaæ saægÃma- yodho nÃma na hosi, kiækÃraïÃ: attano kilesÃnaæ ajitattÃ\<*<6>*>/, yo pana ekavÃram pi attano abbhantare kilese jinÃti ayaæ uttamo saægÃmasÅse yodho ti ÃkÃse nisinnako\<*<7>*>/ evaæ BuddhalÅÊhÃya ra¤¤o dhammaæ desesi. UttamasaægÃmayodha- bhÃvo pan' ettha Yo sahassaæ sahassena saægÃme mÃnuse jine (Dhp. v. 103) eka¤\<*<8>*>/ ca jeyyam attÃnaæ sa ve saægÃmajuttamo ti idaæ suttaæ sÃdhakaæ\<*<9>*>/. Ra¤¤o pana dhammaæ suïantass' eva tadaÇgappahÃnava- sena kilesà pahÅnÃ, pabbajjÃya cittaæ nami, rÃjabalassÃpi tath' eva kilesà pahÅyiæsu\<*<10>*>/. RÃjà "idÃni tumhe kahaæ gamissathÃ" 'ti Bodhisattassa pucchi. "Himavantaæ pavisitvà isipabbajjaæ pabbajissÃmi mahÃrÃjÃ" 'ti. "Tana hi aham pi pabbajissÃmÅti" Bodhisatten' eva saddhiæ nikkhami. BalakÃyo brÃhmaïagaha- patikà sabbaseniyo ti sabbo pi tasmiæ ÂhÃne sannipatito jana- kÃyo ra¤¤Ã saddhiæ yena nikkhami. BÃrÃïasivÃsino "amhÃkaæ kira rÃjà KuddÃlapaï¬itassa dhammadesanaæ sutvà pabbajjÃ- bhimukho hutvà saddhiæ balakÃyena nikkhanto, mayaæ idha kiæ karissÃmÃ" 'ti\<*<11>*>/ dvÃdasayojanikÃya BÃrÃïasiyà sakalana- garavÃsino nikkhamiæsu. DvÃdasayojanikà parisà ahosi. Taæ ÃdÃya Bodhisatto Himavantaæ pÃvisi. Sakkassa devara¤¤o nisinnÃsanaæ uïhÃkÃraæ dassesi. So ÃvajjamÃno "KuddÃla- paï¬ito mahÃbhinikkhamanaæ nikkhanto" ti disvà "mahÃsamÃ- gamo bhavissati, vasanaÂÂhÃnaæ laddhuæ vaÂÂatÅti" Vissakam- maæ Ãmantetvà "tÃta, KuddÃlapaï¬ito mahÃbhinikkhamanaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv omits yasmÃ. 2 both MSS. -jiyo. 3 both MSS. -jÅyya-. 4 Ck -jiyya-, Cv -jÅyya-. 5 Cv omits sata-pi. 6 Cv achittatÃ. 7 Cv nisinnaæko corr. to nisinnako, Ck nisinnoko. 8 Ck ekaæ. 9 Ck sadhaæ. 10 Ck -hi-. 11 both MSS. hi. >/ #<[page 315]># %< 10 KuddÃlajÃtaka. (70). 315>% nikkhanto\<*<1>*>/, vasanaÂÂhÃnaæ laddhuæ vaÂÂati, tvaæ Himavanta- padesaæ gantvà samabhÆmibhÃge dÅghato tiæsayojanaæ vitthÃ- rato pannarasayojanaæ assamapadaæ mÃpehÅti" Ãha. So "sÃdhu devÃ" 'ti paÂissutvà gantvà tathà akÃsi. Ayam ettha saækhepo, vitthÃro pana HatthipÃlajÃtake Ãvibhavissati. Ida¤ ca hi ta¤ ca ekaparicchedam eva. Vissakammo pi assamapade païïasÃlaæ mÃpetvà dussadde mige ca sakuïe ca amanusse ca paÂikkamÃpetvà tena tena disÃbhÃgena ekapadikamaggaæ nÅha- ritvà attano vasanaÂÂhÃnam eva agamÃsi. KuddÃlapaï¬ito pi taæ parisaæ ÃdÃya Himavantaæ pavisitvà sakkadattiyaæ assa- mapadaæ gantvà Vissakammena mÃpitaæ pabbajitaparikkhÃraæ gahetvà paÂhamaæ attanÃ\<*<3>*>/ pabbajitvà pacchà parisaæ pabbÃje- tvà assamapadaæ bhÃjetvà adÃsi. SakkattarajjÃni\<*<4>*>/ cha¬¬ayiæsu\<*<5>*>/. Tiæsayojanaæ assamapadaæ pÆri\<*<6>*>/. KuddÃlakapaï¬ito sesaka- siïesu pi parikammaæ katvà brahmavihÃre bhÃvetvà parisÃya kammaÂÂhÃnaæ Ãcikkhi. Sabbe samÃpattilÃbhino hutvà brah- malokaparÃyanà ahesuæ, ye pana tesaæ pÃricariyaæ akaæsu te devalokaparÃyanà ahesuæ. Satthà "evaæ bhikkhave cittaæ nÃm' etaæ kilesavasena allÅnaæ dummocayaæ hoti, uppannà lobhadhammà duppajahà evarÆpe pi paï- ¬ite a¤¤Ãïe karontÅti" imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne keci sotÃpannà ahesuæ keci sakadÃgÃmino keci anÃ- gÃmino, keci arahattaæ pÃpuïiæsu. SatthÃpi anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rÃjà ùnando ahosi, parisà BuddhaparisÃ, KuddÃlakapaï¬ito pana aham evÃ" 'ti. KuddÃlajÃtakaæ. Itthi- vaggo\<*<7>*>/ sattamo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck nikkhamanto. 2 so both MSS. 3 Ck attano. 4 Ck satarajjÃni. 5 Ck cha¬¬ha-. 6 both MSS. puri. 7 Ck itivaggo. >/ #<[page 316]># %<316 1. EkanipÃta. 8. Varaïavagga.>% 8. VARA×AVAGGA. $<1. VaraïajÃtaka.>$ Yo pubbe karaïÅyÃnÅti. Idaæ Satthà Jetavane viha- ranto KuÂumbiyaputtatissattheraæ Ãrabbha kathesi. Ekas- miæ kira divase SÃvatthivÃsino a¤¤ama¤¤aæ\<*<1>*>/ sahÃyakà tiæsamattà kulaputtà gandhapupphavatthÃdÅni\<*<2>*>/ gahetvà "Satthu dhammadesanaæ suïissÃmÃ" 'ti mahÃjanapadaparivutà Jetavanaæ gantvà nÃgamÃÊaka- sÃlamÃÊakÃdisu\<*<3>*>/ thokaæ nisÅditvà sÃyanhasamaye\<*<3>*>/ Satthari surabhigan- dhavÃsitÃya gandhakuÂito\<*<4>*>/ nikkhamitvà dhammasabbaæ gantvà alaæ- katabuddhÃsane nisinne saparivÃrà dhammasabaæ gantvà SatthÃraæ gandhapupphehi pÆjetvà cakkaækitatalesu phullapadumasassirÅkesu pÃ- desu vanditvà ekamantaæ nisinnà dhammaæ suïiæsu. Atha nesaæ etad ahosi: "yathà yathà kho mayaæ Bhagavatà dhammaæ desitaæ ÃjÃnÃma pabbajeyyÃmÃ" 'ti te TathÃgatassa dhammasabhato nikkhan- takÃle TathÃgataæ upasaækamitvà vanditvà pabbajjaæ yÃciæsu. Tesaæ Satthà pabbajjaæ adÃsi. Te ÃcariyupajjhÃye ÃrÃdhetvà upasampadaæ labhitvà pa¤ca vassÃni ÃcariyupajjhÃyÃnaæ santike vasitvà dve mÃtikà paguïaæ katvà kappiyÃkappiyaæ ¤atvà tisso anumodanà uggaïhitvà cÅvarÃni sibbetvà rajitvà "samaïadhammaæ karissÃmÃ" 'ti Ãcariyu- pajjhÃye Ãpucchitvà SatthÃraæ upasaækamitvà vanditvà ekamantaæ nisÅditvà "mayaæ bhante bhavesu ukkaïÂhità jÃtijarÃvyÃdhimaraïa- bhayabhÅtÃ, tesaæ no saæsÃraparimocanatthÃya kammaÂÂhÃnaæ kathe- thÃ" 'ti yÃciæsu. Satthà tesaæ aÂÂhatiæsÃya kammaÂÂhÃnesu sappÃ- yaæ vicinitvà kammaÂÂhÃnaæ kathesi. Te\<*<5>*>/ Satthu santike kammaÂ- ÂhÃnaæ gahetvà SatthÃraæ vanditvà padakkhiïaæ katvà pariveïaæ gantvà ÃcariyupajjhÃye oloketvà pattacÅvaraæ ÃdÃya "samaïadhammaæ karissÃmÃ" 'ti nikkhamiæsu. Atha nesaæ abbhantare eko bhikkhu nÃmena KuÂumbikaputtatissatthero\<*<6>*>/ nÃma kusÅto hÅnaviriyo\<*<7>*>/ rasagiddho. So evaæ cintesi: "ahaæ n' eva ara¤¤e vasituæ na padhÃnaæ padahi- tuæ na bhikkhÃcariyÃya yÃpetuæ sakkhissÃmi, ko me gamanena attho, nivattissÃmÅti" so viriyaæ ossajitvà te bhikkhÆ anugantvà nivatti. Te pi kho bhikkhÆ Kosalesu cÃrikaæ caramÃnÃ\<*<8>*>/ a¤¤ataraæ paccantagÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv -¤¤a. 2 Cv gandhÃ- 3 so both MSS. 4 Ck -kuÂato. 5 Ck tesaæ. 6 Ck kuÂimbi-. 7 Ck -vÅriyo. 8 Ck -mÃno. >/ #<[page 317]># %< 1. VaraïajÃtaka. (71). 317>% maæ gantvà taæ upanissÃya ekasmiæ ara¤¤Ãyatane vassaæ upagantvà anto temÃsaæ ghaÂantà vÃyamantà vipassanÃgabbhaæ gÃhÃpetvÃ\<*<1>*>/ pa- Âhaviæ unnÃdayamÃnà arahattaæ patvà vutthavassà pavÃretvà "paÂi- laddhaguïaæ Satthu ÃrocessÃmÃ" 'ti tato nikkhamitvà anupubbena Jetavanaæ patvà pattacÅvaraæ paÂisÃmetvà ÃcariyupajjhÃye disvà TathÃgataæ daÂÂhukÃmà Satthu santikaæ gantvà vanditvà nisÅdiæsu. Satthà tehi saddhiæ madhurapaÂisanthÃraæ akÃsi. Te katapaÂisanthÃrà attanà laddhaguïaæ TathÃgatassa Ãrocesuæ. Satthà te bhikkhÆ pa- saæsi. KuÂumbikaputtatissatthero\<*<2>*>/ SatthÃraæ tesaæ guïakathaæ kathentaæ disvà sayam pi samaïadhammaæ kÃtukÃmo jÃto. Te pi kho bhikkhÆ "mayaæ bhante tam eva ara¤¤avÃsaæ gantvà vasissÃmÃ" 'ti SatthÃraæ Ãpucchiæsu. Satthà "sÃdhÆ" 'ti anujÃni. Te vanditvà pariveïaæ agamaæsu. Atha so KuÂimbiyaputtatissatthero rattibhÃga- samanantare accÃraddhaviriyo hutvà ativegena samaïadhammaæ karonto majjhimayÃmasamanantare Ãlambanaphalakaæ nissÃya Âhitako va nid- dÃyanto parivattitvà patito\<*<3>*>/, ÆraÂÂhikaæ bhijji, vedanà mahantà jÃtÃ, tesaæ bhikkhÆnaæ taæ paÂijaggantÃnaæ gamanaæ na sampajji. Atha ne upaÂÂhÃnavelÃyaæ\<*<4>*>/ Ãgate Satthà pucchi: "nanu tumhe bhikkhave `sve gamissÃmÃ' 'ti hiyyo\<*<5>*>/ Ãpucchità ti". ùma bhante, api ca kho pan' amhÃkaæ\<*<6>*>/ sahÃyako KuÂimbikaputtatissatthero akÃle ativegena samaïadhammaæ karonto niddÃbhibhÆto parivattitvà patito, ÆraÂÂhik' assa bhinno\<*<7>*>/, taæ nissÃya {amhÃkaæ} gamanaæ na sampannan" ti. Satthà "na bhikkhave idÃn' ev' esa attano hÅnaviriyabhÃvena akÃle ativegena viriyaæ karonto tumhÃkaæ gamanantarÃyaæ karoti, pubbe p' esa tumhÃkaæ gamanantÃrÃyaæ akÃsi yevÃ" 'ti vatvà tehi yÃcito atÅtaæ Ãhari: AtÅte GandhÃraraÂÂhe TakkasilÃyaæ Bodhisatto di- sÃpÃmokkho Ãcariyo hutvà pa¤camÃïavakasatÃni sippaæ uggaïhÃpeti. Ath' assa te mÃïavà ekadivasaæ dÃruÃharaïat- thÃya\<*<8>*>/ ara¤¤aæ gantvà dÃrÆni uddhariæsu. Tesaæ antare eko kusÅtamÃïavo mahantaæ varaïarukkhaæ disvà "sukkharukkho\<*<9>*>/ eso\<*<10>*>/" ti sa¤¤Ãya "muhuttan tÃva nipajjitvà pacchà rukkhaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both MSS. gahÃ-. 2 Ck kuÂimbi-. 3 both MSS. patitvÃ. 4 Ck upaÂÂhative-. 5 Ck hÅyyo, Cv bhiyyo. 6 Cv panamhÃkaæ corr. to pana amhÃkaæ. 7 so both MSS. instead of -kam assa bhinnaæ? 8 Ck -ÃhÃraïa-. 9 Ck surukkho. 10 Ck eto. >/ #<[page 318]># %<318 1. EkanipÃta. 8. Varaïavagga.>% abhirÆhitvà dÃrÆni pÃtetvÃ\<*<1>*>/ ÃdÃya gamissÃmÅti" uttarisÃÂakaæ pattharitvà nipajjitvà kÃkacchamÃno niddaæ okkami. Itare mÃïavakà dÃrukalÃpe badhitvà ÃdÃya gacchantà taæ pÃdena piÂ- Âhiyaæ paharitvà pabodhetvà agamaæsu. KusÅtamÃïavo uÂÂhÃya akkhÅni pu¤jitvà pu¤jitvà avigataniddo va taæ rukkhaæ abhirÆ- hitvà sÃkhaæ gahetvà attano abhimukhaæ Ãka¬¬hitvÃ\<*<2>*>/ bha¤janto bhijjitvà uÂÂhitakoÂiyà attano akkhiæ bhindÃpetvà ekena hatthena taæ pidhÃya ekena hatthena alladÃrÆni bha¤jitvà rukkhato oruyha dÃrukalÃpaæ bandhitvà ukkhipitvà vegena gantvà tehi pÃtitÃnaæ dÃrÆnaæ\<*<3>*>/ upari pÃtesi. Taæ divasa¤ ca janapa- dagÃmakato ekakulaæ "sve brÃhmaïavÃcanakaæ karissÃmÃ" 'ti Ãcariyaæ nimantayiæsu. ùcariyo mÃïavake Ãha: "tÃtÃ, sve ekaæ gÃmaæ gantabbaæ, tumhe pana nirÃhÃrà na\<*<4>*>/ sakkhissatha gantuæ, pÃto va yÃguæ pacÃpetvà tattha gantvà attanà lad- dhaæ\<*<5>*>/ koÂÂhÃsa¤ ca amhÃkaæ pattakoÂÂhÃsa¤ ca sabbaæ ÃdÃya ÃgacchathÃ" 'ti. Te pÃto va yÃgupÃcanatthÃya dÃsiæ uÂÂhÃpetvà "khippaæ no yÃguæ pacÃhÅti" Ãhaæsu. SÃ\<*<6>*>/ dÃrÆni gaïhantÅ\<*<7>*>/ upari ÂhitÃni allavaraïadÃrÆni gahetvà punappuna mukhavÃtaæ dadamÃnÃpi aggiæ ujjÃletuæ\<*<8>*>/ asakkontÅ suriyaæ uÂÂhÃpesi. MÃ- ïavakà "atidivà jÃto, idÃni na sakkà gantun" ti Ãcariyassa santikaæ agamiæsu\<*<9>*>/. ùcariyo "kiæ tÃtà na gacchathÃ" 'ti. "ùma Ãcariya na\<*<10>*>/ gat' amhÃ" 'ti. "KiækÃraïÃ" ti. "Asuko nÃma kusÅtamÃïavo amhehi saddhiæ dÃrunaæ\<*<11>*>/ gantvà varaïa- rukkhamÆle niddÃyitvà pacchà vegenÃruyha akkhiæ bhindÃpetvà allavaraïadÃrÆni Ãharitvà amhehi ÃnÅtadÃrÆnaæ\<*<12>*>/ upari pakkhipi, yÃgupÃcikà tÃni sukkhadÃrusa¤¤Ãya gahetvà yÃva suriyass' ugga- manà ujjÃletuæ nÃsakkhi, iminà no kÃraïena gamanantarÃyo jÃto" ti. ùcariyo mÃïavena katakammaæ sutvà "andhabÃlÃnaæ kammaæ nissÃya evarÆpà va parihÃni hotÅti" vatvà imaæ gÃthaæ samuÂÂhÃpesi: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck pÃpetvÃ. 2 Cv Ãka¬¬i-. 3 Ck dÃrunaæ. 4 Ck nÃ. 5 Ck laddhÃ. 6 Ck omits sÃ. 7 both MSS. -ti. 8 both MSS. ujjalituæ. 9 Ck Ãga-. 10 Cv nu. 11 so both MSS. instead of dÃrÆnaæ atthÃya? 12 Ck -ïaæ. >/ #<[page 319]># %< 2. SÅlavanÃgajÃtaka. (72). 319>% @@ Tattha sa pacchÃmanutappatÅti yo koci puggalo idaæ pubbe kattab- baæ idaæ pacchà ti avÅmaæsitvà pubbe karaïÅyÃni paÂhamam eva kattabbakam- mÃni pacchà karoti ayaæ varaïakaÂÂhabha¤jo amhÃkaæ mÃïavako\<*<1>*>/ viya so bÃla- puggalo pacchà anutappati socati paridevatÅti attho. Evaæ Bodhisatto antevÃsikÃnaæ imaæ kÃraïaæ kathetvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà jÅvitapariyosÃne yathÃkammaæ gato. Satthà "na bhikkhave esa idÃn' eva tumhÃkaæ antarÃyaæ karoti, pubbe pi akÃsi yevÃ" 'ti vatvà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anu- sandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà akkhibhedam patto mÃïavo Ærubhedam patto\<*<2>*>/ bhikkhu ahosi, sesamÃïavà BuddhaparisÃ, ÃcariyabrÃhmaïo pana aham evÃ" 'ti. VaraïajÃtakaæ. $<2. SÅlavanÃgajÃtaka.>$ Akata¤¤ussa posassà 'ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viha- ranto Devadattaæ Ãrabbha kathesi. DhammasabhÃyaæ bhikkhÆ "Ãvuso Devadatto akata¤¤Æ TathÃgatassa guïe na jÃnÃtÅti" kathentà nisÅdiæsu. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva Devadatto akata¤¤Æ, pubbe pi akata¤¤Æ yeva, na kadÃci mayhaæ guïaæ jÃnÃtÅti" vatvà tehi yÃcito atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto Himavantapadese hatthiyoniyaæ nibbatti. So mÃtukucchito nikkhanto sabbaseto ahosi rajatapu¤jasannibho, akkhÅni pan' assa maïiguÊasadisÃni pa¤¤ÃyamÃnapa¤cappasÃdÃni ahesuæ, mukhaæ rattakambalasadisaæ, soï¬Ã\<*<3>*>/ rattasuvaïïa- bindupatimaï¬itarajatadÃmaæ viya, cattÃro pÃdà katalÃkhÃ- parikammà viya, evam assa dasahi pÃramÅhi alaækato rÆpag- gappatto attabhÃvo ahosi. Atha naæ vi¤¤Ætaæ pattaæ sakala- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both MSS. mÃnavako. 2 Cv patta. 3 Ck soï¬Ãya. >/ #<[page 320]># %<320 1. EkanipÃta. 8. Varaïavagga.>% Himavante vÃraïà sannipatitvà upaÂÂhahantà vicariæsu. Evaæ so asÅtisahassavÃraïaparivÃro Himavantapadese vasamÃno apa- rabhÃge gaïe dosaæ disvà gaïamhà kÃyavivekassa\<*<1>*>/ ekako va ara¤¤e vÃsaæ kappesi, sÅlavantatÃya ca pan' assa SÅlavanÃ- garÃjà tv-eva nÃmaæ ahosi. Ath' eko BÃrÃïasivÃsiko vana- carako Himavantaæ pavisitvà attano ÃjÅvabhaï¬akaæ gavesa- mÃno disà vavatthÃpetuæ asakkonto maggamÆÊho hutvà maraïabhayabhÅto bÃhà paggayha paridevamÃno carati. Bodhi- satto tassa taæ balavaparidevitaæ sutvà "imaæ purisaæ dukkhà mocessÃmÅti" kÃru¤¤ena codito tassa santikaæ agamÃsi. So taæ disvà va bhÅto palÃyi. Bodhisatto taæ palÃyantaæ disvà tatth' eva aÂÂhÃsi. So puriso Bodhisattaæ Âhitaæ disvà aÂÂhÃsi. Bodhisatto puna agamÃsi. So puna palÃyitvà tassa ÂhitakÃle Âhatvà cintesi: "ayaæ vÃraïo mama palÃyanakÃle tiÂÂhati ÂhitakÃle Ãgacchati, nÃyaæ mayhaæ anatthakÃmo, imamhà pana dukkhà mocetukÃmo va bhavissatÅti" sÆro hutvà aÂÂhÃsi. Bodhisatto taæ upasaækamitvà "kasmà bho tvaæ purisa paridevamÃno vicarasÅti" pucchi. "SÃmi disà vavatthÃ- petuæ asakkonto maggamÆÊho hutvà maraïabhayenÃ" 'ti. Atha naæ Bodhisatto attano vasanaÂÂhÃnaæ netvà katipÃhaæ phalÃ- phalehi santappetvà "bho purisa, mà bhÃyi, ahan taæ manus- sapathaæ nessÃmÅti" attano piÂÂhe nisÅdÃpetvà manussapathaæ pÃyÃsi. Atha kho so mittadÆbhÅ puriso "sace koci pucchissati Ãcikkhitabbaæ bhavissatÅti" Bodhisattassa piÂÂhe nisinno yeva rukkhanimittaæ pabbatanimittaæ upadhÃrento va gacchati. Atha taæ\<*<2>*>/ Bodhisatto ara¤¤Ã nÅharitvà BÃrÃïasigÃmimahÃ- magge Âhapetvà "bho purisa, iminà maggena gaccha, mayhaæ pana vasanaÂÂhÃnaæ pucchito pi apucchito pi mà kassaci Ãcik- khÅti" taæ\<*<3>*>/ uyyojetvà attano vasanaÂÂhÃnaæ yeva agamÃsi. Atha so puriso BÃrÃïasiæ gantvà anuvicaranto dantakÃravÅthiæ\<*<4>*>/ patvà dantakÃre dantavikatiyo kurumÃne disvà "kim\<*<5>*>/ pana bho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so both MSS. 2 Cv naæ. 3 Cv naæ. 4 Cv -kÃraæ-. 5 Ck kiæ. >/ #<[page 321]># %< 2. SÅlavanÃgajÃtaka. (72). 321>% jÅvadantam pi labhitvà gaïheyyÃthÃ\<*<1>*>/" 'ti. "Bho kiæ vadesi, jÅvadanto nÃma matahatthidantato mahagghataran" ti. "Tena hi ahaæ vo jÅvadantaæ ÃharissÃmÅti" pÃtheyyaæ gahetvà kha- rakakacaæ ÃdÃya Bodhisattassa vasanaÂÂhÃnaæ agamÃsi. Bodhisatto taæ disvà "kimatthaæ Ãgato sÅti" pucchi. "Ahaæ sÃmi duggato kapaïo jÅvituæ asakkonto tumhe dantakhaï¬aæ yÃcitvà sace dassatha taæ ÃdÃya gantvà vikkiïitvà tena mÆlena jÅvissÃmÅti Ãgato" ti. "Hotu bho, dantaæ te dassÃmi, sace dantakappanatthÃya kakacakhaï¬aæ atthÅti". "Kakacaæ ga- hetvà Ãgato 'mhi sÃmi\<*<2>*>/". "Tena hi dante kakacena kantitvà ÃdÃya gacchÃ" 'ti Bodhisatto pÃde sammi¤jetvà gonisinnakaæ nisÅdi. So tassa dve pi aggadante chindi. Bodhisatto te dante soï¬Ãya "bho purisa, nÃhaæ `ete dantà mayhaæ appiyà ama- nÃpÃ' ti dammi, ime hi pana me sahassaguïena satasahassa- guïena sabbadhammapaÂivedhanasamatthà sabba¤¤Æta¤ÃïadantÃ\<*<3>*>/ va piyatarÃ, tassa\<*<4>*>/ me idaæ dantadÃnaæ\<*<5>*>/ sabba¤¤Æta¤Ãïaæ paÂi- vijjhanatthÃya hotÆ" 'ti sabba¤¤Æta¤Ãïassa Ãvapanaæ katvà dantayugaÊaæ adÃsi. So taæ ÃdÃya gantvà vikkiïitvà tasmiæ mÆle khÅïe puna Bodhisattassa santikaæ gantvà "sÃmi tum- hÃkaæ dante vikkiïitvà laddhamÆlaæ mayhaæ iïasodhanamattam eva jÃtaæ, avasesadante dethÃ" 'ti Ãha. Bodhisatto "sÃdhÆ" 'ti paÂisuïitvà purimanayen' eva kappÃpetvà avasesadante adÃsi. So te pi vikkiïitvà puna Ãgantvà "sÃmi jÅvituæ na sakkomi, mÆladÃÂhà me dehÅti" Ãha. Bodhisatto "sÃdhÆ" 'ti vatvà puri- manayen' eva nisÅdi. So pÃpapuriso MahÃsattassa rajatadÃma- sadisaæ soï¬aæ maddamÃno KelÃsakÆÂa-sadisaæ kumbhaæ abhirÆhitvà ubho dantakoÂiyo païhiyà paharanto maæsaæ viyÆhitvà kumbhaæ Ãruyha kharakakacena mÆladÃÂhà kappetvà pakkÃmi. Bodhisattassa dassanÆpacÃraæ vijahante yeva pan' assa tasmiæ\<*<6>*>/ pÃpapurise catunahutÃdhikÃni dveyojanasatasahassÃni bahala- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both MSS. -yyathÃ. 2 so both MSS. 3 both MSS. -¤Ãna-. 4 so both MSS. instead of tasmÃ? 5 both MSS. -dÃna. 6 so both MSS. instead of pana etasmiæ? >/ #<[page 322]># %<322 I. EkanipÃta. 8. Varaïavagga.>% ghanapaÂhavÅ Sineru-YugandharÃdayo mahÃbhÃro duggandhe\<*<1>*>/ je- gucchÃni gÆthamuttÃdÅni ca dhÃretuæ samatthÃpi tassa guïarÃ- siæ dhÃretuæ asakkontÅ viya bhijjitvà vivaram adÃsi. TÃvad eva avÅcimahÃnirayato jÃlà nikkhamitvà taæ mittadÆbhipurisaæ kusalantakena kambalena pÃrupantÅ viya parikkhipitvà gaïhi. Evaæ tassa pÃpapuggalassa paÂhavipaviÂÂhakÃle tasmiæ vana- saï¬e adhivatthà rukkhadevatà "akata¤¤ÆmittadÆbhipuggalo cakkavattirajjaæ datvÃpi tosetuæ na sakkÃ" ti vanaæ unnÃ- detvà dhammaæ desayamÃnà imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha akata¤¤ussà 'ti attano kataguïaæ ajÃnantassa, posassà 'ti puri- sassa, vivaradassino ti chiddam eva okÃsam eva olokentassa, sabbaæ ce paÂhaviæ dajjà ti sace pi tÃdisassa puggalassa sakalaæ cakkavattirajjaæ imaæ và pana mahÃpaÂhaviæ parivattetvà paÂhavojaæ dadeyya, neva naæ abhirÃ- dhaye ti evaæ karonto pi evarÆpaæ kataguïaviddhaæsanaæ koci paritosetuæ và pasÃdetuæ\<*<2>*>/ và na sakkuneyyà 'ti attho. Evaæ sà devatà taæ vanaæ unnÃdetvà dhammaæ desesi. Bodhisatto yÃvatÃyukaæ Âhatvà yathÃkammaæ agamÃsi. Satthà "na bhikkhave Devadatto idÃn' eva akata¤¤Æ, pubbe pi akata¤¤Æ yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃ- nesi: "Tadà mittadÆbhipuggalo Devadatto ahosi, rukkhadevatà SÃri- putto, SÅlavanÃgarÃjà pana aham evÃ" 'ti. SÅlavanÃgajÃtakaæ. $<3. SaccaækirajÃtaka.>$ Saccaæ kirevam ÃhaæsÆ 'ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto vadhÃya parisakkanaæ Ãrabbha kathesi. Bhikkhu- saæghasmiæ hi\<*<3>*>/ dhammasabhÃyaæ nisÅditvà "Ãvuso Devadatto Satthu guïaæ na jÃnÃti, vadhÃya yeva parisakkatÅti" Devadattassa aguïaæ kathente Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so both MSS. instead of mahÃbhÃre du gandha? 2 Ck papÃsÃdetuæ, Cv papasÃdetuæ. 3 Ck omits hi. >/ #<[page 323]># %< 3. SaccaækirajÃtaka. (73). 323>% sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva Devadatto mayhaæ vadhÃya parisakkati, pubbe pi parisakki yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatto rajjaæ kÃresi. Tassa DuÂÂhakumÃro nÃma putto ahosi kakkhaÊo pharuso pahaÂÃsÅvisopamo, anakkositvà và apaharitvà và kenaci saddhiæ na katheti, so antojanassa ca bahijanassa ca akkhimhi patita- rajaæ viya khÃdituæ ÃgatapisÃco viya ca amanÃpo ahosi ub- bejanÅyo\<*<1>*>/. So ekadivasaæ nadÅkÅÊaæ kÅÊitukÃmo mahantena parivÃrena nadÅtÅraæ agamÃsi. Tasmiæ khaïe mahÃmegho uÂ- Âhahi. Disà andhakÃrà jÃtÃ. So dÃsapessajanaæ Ãha: "etha bhaïe, maæ gahetvà nadÅmajjhaæ netvà nahÃpetvà ÃnethÃ" 'ti. Te\<*<2>*>/ taæ tattha netvà "kin no rÃjà karissati, imaæ pÃpapurisaæ etth' eva mÃremÃ" 'ti mantayitvà "ettha gaccha kÃÊakaïïÅti" udake naæ opilÃpetvà paccuttaritvà tÅre aÂÂhaæsu. "`Kahaæ kumÃro' ti ca vutte na mayaæ kumÃraæ passÃma, meghaæ uÂÂhitaæ disvà udake nimujjitvà purato Ãgato bhavissatÅti" amaccà ra¤¤o santikaæ agamaæsu. RÃjà "kahaæ me putto" ti pucchi. "Na jÃnÃma deva, megho uÂÂhito\<*<3>*>/, purato Ãgato bhavissatÅti sa¤¤Ãya Ãgat' amhÃ" 'ti. RÃjà dvÃraæ viva- rÃpetvà nadÅtÅraæ gantvà "vicinathÃ" 'ti tattha tattha vi- cinÃpesi. Koci kumÃraæ nÃddasa. So pi kho meghandhakÃre deve vassante nadiyà vuyhamÃno ekaæ dÃrukkhandhaæ disvà tattha nisÅditvà maraïabhayatajjito paridevamÃno gacchati. Tasmiæ pana kÃle BÃrÃïasi-vÃsÅ\<*<4>*>/ eko seÂÂhi nadÅtÅre cattÃlÅsa- koÂidhanaæ nidahitvà dhanataïhÃya dhanapiÂÂhe sappo hutvà nibbatti. Aparo tasmiæ yeva padese tiæsakoÂiyo nidahitvà dhanataïhÃya tatth' eva unduro hutvà nibbatti. Tesaæ vasa- naÂÂhÃnaæ udakaæ pÃvisi. Te udakassa paviÂÂhamaggen' eva nikkhamitvà sotaæ chindantà gantvà naæ rÃjakumÃrena abhini- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -niyo. 2 Ck ne. 3 both MSS. uÂÂhite. 4 both MSS. -vÃsi. >/ #<[page 324]># %<324 I. EkanipÃta. 8 Varaïavagga.>% sinnaæ rukkhakkhandhaæ patvà eko ekaæ koÂiæ itaro itaraæ Ãruyha khandhapiÂÂhe va nipajjiæsu. Tassà yeva kho pana nadiyà tÅre eko simbalirukkho atthi, tatth' eko suvapotako va- sati. So pi rukkho udakena dhotamÆlo nadÅpiÂÂhe pati. Su- vapotako deve vassante uppatitvà gantuæ asakkonto gantvà tass' eva khandhassa ekapasse nilÅyi. Evaæ te cattÃro janà ekato vuyhamÃnà gacchanti. Bodhisatto pi kho tasmiæ kÃle KÃsiraÂÂhe udiccabrÃhmaïakule nibbattitvà vuddhip- patto isipabbajjaæ pabbajitvà ekasmiæ nadÅnivattane païïa- sÃlaæ mÃpetvà vasati. So a¬¬harattasamaye caækamamÃno tassa rÃjakumÃrassa balavaparidevanasaddaæ sutvà cintesi: "mÃdise nÃma mettÃnuddayasampanne tÃpase passante etassa purisassa maraïaæ ayuttaæ, udakato uddharitvà tassa jÅvita- dÃnaæ dassÃmÅti" so taæ "mà bhÃyi, mà bhÃyÅti" assÃsetvà udakasotaæ chindanto gantvà taæ dÃrukkhandhaæ ekÃya koÂiyà gahetvà Ãka¬¬hanto nÃgabalo thÃmasampanno ekavegena tÅraæ patvà kumÃraæ ukkhipitvà tÅre patiÂÂhÃpesi. Te pi sappÃdayo disvà ukkhipitvà assamapadaæ netvà aggiæ jÃletvà "te dubba- latarÃ\<*<1>*>/" ti paÂhamaæ sappÃdÅnaæ sarÅraæ sedetvà pacchà rÃjakumÃrassa sarÅraæ sedetvà tam pi Ãrogaæ\<*<2>*>/ katvà ÃhÃraæ dento pi paÂhamaæ sappÃdÅnaæ yeva datvà pacchà tassa pha- lÃphalÃni upanÃmesi. RÃjakumÃro "ayaæ kÆÂatÃpaso maæ rÃjakumÃraæ agaïetvÃ\<*<3>*>/ tiracchÃnagatÃnaæ sammÃnaæ karotÅti" Bodhisatte ÃghÃtaæ bandhi. Tato katipÃhaccayena sabbesu pi tesu thÃmabalappattesu nadiyà oghe pacchinne sappo tÃpasaæ vanditvà Ãha: "bhante tumhehi mayhaæ mahà upakÃro kato, na kho panÃhaæ daÊiddo, asukaÂÂhÃne me cattÃlÅsa hira¤¤a- koÂiyo nidahitÃ, tumhÃkaæ dhanena kicce sati sabbam etaæ dhanaæ tumhÃkaæ dÃtuæ sakkomi, taæ ÂhÃnaæ Ãgantvà `dÅghÃ' 'ti pakkoseyyÃthÃ" 'ti vatvà pakkÃmi. Unduro tath' eva tÃpa- saæ nimantetvà "asukaÂÂhÃne Âhatvà `undurÃ' 'ti pakkosey- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv -narÃ. 2 Cv arogaæ. 3 both MSS. aganetvÃ. >/ #<[page 325]># %< 3. SaccaækirajÃtaka. (73). 325>% yÃthÃ" 'ti vatvà pakkÃmi. Suvo pana tÃpasaæ vanditvà "bhante mayhaæ dhanaæ n' atthi, rattasÃlÅhi pana vo atthe sati asukan nÃma mayhaæ vasanaÂÂhÃnaæ, tattha gantvà `suvÃ' 'ti pakko- seyyÃtha, ahaæ ¤ÃtakÃnaæ Ãrocetvà anekasakaÂapÆramatte\<*<1>*>/ rattasÃliyo ÃharÃpetvÃ\<*<2>*>/ dÃtuæ sakkomÅti" vatvà pakkÃmi. Itaro pana mittadÆbhidhammesu dhammatÃya ki¤ci avatvà eva "taæ attano santikaæ Ãgataæ mÃressÃmÅti" cintetvà "bhante mayi rajje patiÂÂhite ÃgaccheyyÃtha, ahaæ vo catuhi\<*<3>*>/ paccayehi upaÂÂhahissÃmÅti" vatvà pakkÃmi. So gantvà nacirass' eva rajje patiÂÂhÃsi. Bodhisatto "vÅmaæsissÃmi tÃva te" ti pa- Âhamaæ sappassa santikaæ gantvà avidÆre Âhatvà "dÅghÃ" 'ti pakkosi. So ekavacanen' eva nikkhamitvà Bodhisattaæ vanditvà "bhante imasmiæ ÂhÃne cattÃlÅsa hira¤¤akoÂiyo, tà sabbÃpi nÅ- haritvà gaïhathÃ" 'ti Ãha. Bodhisatto "evam atthu, uppanne kicce jÃnissÃmÅti" taæ nivattetvà undurassa santikaæ gantvà saddam akÃsi. So pi tath' eva paÂipajji. Bodhisatto tam pi nivattetvà suvassa santikaæ gantvà "suvÃ" 'ti pakkosi. So pi ekavacanen' eva rukkhaggato otaritvà Bodhisattaæ vanditvà "kiæ bhante mayhaæ ¤ÃtakÃnaæ vatvà Himavantapadesato tumhÃkaæ saya¤jÃtasÃliæ\<*<4>*>/ ÃharÃpemÅti" pucchi. Bodhisatto "atthe sati jÃnissÃmÅti" tam pi nivattetvà "idÃni rÃjÃnaæ pari- gaïhissÃmÅti" gantvà rÃjuyyÃne vasitvà punadivase Ãkappasaæ- pattiæ katvà bhikkhÃcÃravattena nagaraæ pÃvisi. Tasmiæ khaïe so mittadÆbhirÃjà alaækatahatthikkhandhavaragato ma- hantena parivÃrena nagaraæ padakkhiïaæ karoti. So Bodhi- sattaæ dÆrato va disvà "ayaæ so kÆÂatÃpaso mama santike bhutvà bhutvà vasitukÃmo Ãgato, yÃva parisamajjhe attano mayhaæ kataguïaæ na-ppakÃseti tÃvad ev' assa sÅsaæ chindÃ- pessÃmÅti" purise olokesi, "kiæ karoma devÃ" 'ti ca vutte "esa kÆÂatÃpaso maæ ki¤ci yÃcitukÃmo Ãgacchati ma¤¤e, etassa kÃÊakaïïikatÃpasassa maæ passituæ adatvà va etaæ gahetvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv -mante. 2 Ck ÃhÃrÃ-. 3 so both MSS. 4 both MSS. -sÃli. >/ #<[page 326]># %<326 I. EkanipÃta. 8. Varaïavagga.>% {pacchÃbÃhaæ} bandhitvà catukke catukke paharantÃ\<*<1>*>/ nagarà nik- khÃmetvà ÃghÃtane sÅsam assa chinditvà sarÅraæ sÆle\<*<2>*>/ uttÃsethÃ" 'ti Ãha. Te "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà gantvà niraparÃdhaæ MahÃsattaæ bandhitvà catukke catukke paharantà ÃghÃtanaæ netuæ Ãrabhiæsu. Bodhisatto pahaÂapahaÂaÂÂhÃne "amma tÃtÃ" 'te akanditvà nibbikÃro imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha saccaæ kirevam ÃhaæsÆ 'ti avitatham eva kira evaæ vadanti, narà ekacciyà idhà 'ti idh' ekacce paï¬itapurisÃ, kaÂÂhaæ nipalÃvitaæ\<*<3>*>/ seyyo ti nadiyà vuyhamÃnaæ sukkhadÃruæ nipalÃvitaæ uttÃretvà thale Âhapitaæ seyyo sundarataraæ etan ti vadamÃnà te purisà saccaæ kira vadanti, kiækÃraïÃ: tam\<*<3>*>/ hi yÃgubhattÃdÅnaæ pacanatthÃya sÅtÃturÃnaæ visÅvanatthÃya a¤¤esam pi ca parissayÃnaæ hÃranatthÃya upakÃraæ hoti, na tvevekacciyo naro ti ekacco pana mittadÆbhi\<*<3>*>/ akata¤¤Æ pÃpapuriso oghena vuyhamÃno hatthe gahetvà uttÃrito\<*<4>*>/ n' atth' eva varaæ, tathà hi ahaæ imaæ pÃpapurisaæ uttÃretvà imaæ attano dukkhaæ Ãharin ti. Evaæ pahaÂapahaÂaÂÂhÃne imaæ gÃtham Ãha. Taæ sutvà ye tattha paï¬itapurisà te\<*<5>*>/ Ãhaæsu: "kiæ pana bho pabbajita tayà amhÃkaæ ra¤¤o {atthi} koci\<*<6>*>/ guïo kato" ti. Bodhisatto taæ pavattiæ Ãrocetvà "evam imaæ mahoghato uttÃrento aham eva attano dukkhaæ akÃsiæ, `na vata me porÃïakapaï¬itÃnaæ vacanaæ katan' ti anussaritvà evaæ vadÃmÅti" Ãha. Taæ sutvà khattiyabrÃhmaïÃdayo nagaravÃsino "sv-Ãyaæ mittadÆbhÅ\<*<7>*>/ rÃjà evaæ guïasampanassa attano jÅvitadÃyakassa guïamattam pi na jÃnÃti, taæ nissÃya kuto amhÃkaæ va¬¬hi\<*<8>*>/, ganhatha nan" ti kupità samantato uÂÂhahitvà ususattipÃsÃïamuggarÃdippahÃrehi\<*<9>*>/ hatthikkhandhagatam eva naæ ghÃtetvà pÃde gahetvà ka¬¬hitvà parikhÃpiÂÂhe cha¬¬etvà Bodhisattaæ abhisi¤citvà rajje patiÂ- ÂhÃpesuæ. So dhammena rajjaæ kÃrento puna ekadivasaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck paharantÃnaætÃ. 2 Ck sÆlaæ. 3 so both MSS. 4 Ck uttarito. 5 Ck ne. 6 both MSS. keci. 7 Ck -bhi. 8 both MSS. vaddhiæ. 9 both MSS. -pÃsÃna-. >/ #<[page 327]># %< 4. RukkhadhammajÃtaka. (74). 327>% sappÃdayo parigaïhitukÃmo mahantena parivÃrena sappassa va- sanaÂÂhÃnaæ gantvà "dÅghÃ" 'ti pakkosi. Sappo Ãgantvà van- ditvà "idan te sÃmi dhanaæ, gaïhÃ" 'ti Ãha. RÃjà cattÃlÅsa- hira¤¤akoÂidhanaæ amacce paÂicchÃpetvÃ\<*<1>*>/ undurassa santikaæ gantvà "undurÃ" 'ti pakkosi. So pi Ãgantvà vanditvà tiæsa- koÂidhanaæ niyyÃdesi. RÃjà tam pi amacce paÂicchÃpetvà suvassa vasanaÂÂhÃnaæ gantvà "suvÃ" 'ti pakkosi. So pi Ãgantvà pÃde vanditvà "kiæ sÃmi sÃliæ ÃharÃmÅti" Ãha. RÃjà "sÃlÅhi atthe sati Ãharissasi, ehi gacchÃmÃ" 'ti sattatiyà hira¤- ¤akoÂÅhi saddhiæ te tayo pi jane gÃhÃpetvà nagaraæ gantvà pÃsÃdavare mahÃtalaæ Ãruyha dhanaæ saægopÃpetvà sappassa vasanatthÃya suvaïïanÃÊiæ undurassa phalikaguhaæ suvassa suvaïïapa¤jaraæ kÃrÃpetvà sappassa ca suvassa ca bhojanat- thÃya devasikaæ ka¤canataÂÂake madhulÃje undurassa gandha- sÃlitaï¬ule dÃpesi\<*<2>*>/, dÃnÃdÅni ca pu¤¤Ãni karoti. Evan te cattÃro pi janà yÃvajÅvaæ samaggà sammodamÃnà viharitvà jÅvitakkhaye yathÃkammaæ agamaæsu. Satthà "na bhikkhave Devadatto idÃn' eva mayhaæ vadhÃya pari- sakkati, pubbe pi parisakkati yevÃ" 'ti vatvà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà DuÂÂharÃjà Devadatto ahosi, sappo SÃriputto, unduro MoggallÃno, suvo ùnando, pacchà rajjaæ patto dhammarÃjà pana aham evÃ" 'ti. Saccaækira- jÃtakaæ. $<4. RukkhadhammajÃtaka.>$ SÃdhu sambahulà ¤ÃtÅti. Idaæ Satthà Jetavane viha- ranto udakakalahe attano ¤ÃtakÃnaæ mahÃvinÃsaæ paccupaÂÂhitaæ ¤atvà ÃkÃsena gantvà Rohiïiyà nadiyà upari pallaækena nisÅditvà nÅ- laraæsiæ vissajjetvà ¤Ãtake saævejetvà ÃkÃsà oruyha nadÅtÅre nisinno taæ kalahaæ Ãrabbha kathesi. Ayam ettha saækhepo, vitthÃro pana KuïÃlÃjÃtake Ãvibhavissati. Tadà pana Satthà ¤Ãtake Ãmantetvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck paÂicchÃdetvÃ. 2 Ck dÃpesÅ. >/ #<[page 328]># %<328 I. EkanipÃta. 8. Varaïavagga.>% "mahÃrÃja tumhe ¤Ãtakà ¤Ãtakehi nÃma samaggehi sammodamÃnehi bhavituæ vaÂÂatÅti" "¤ÃtakÃnaæ hi sÃmaggiyà sati paccÃmittÃ\<*<1>*>/ okÃsaæ na labhanti, tiÂÂhantu tÃva manussabhÆtÃ, acetanÃnaæ rukkhÃnam pi samaggiæ laddhuæ vaÂÂatÅti\<*<2>*>/" "atÅtasmiæ hi Himavantapadese mahÃ- vÃto sÃlavanaæ pahari, tassa pana sÃlavanassa a¤¤ama¤¤aæ rukkha- gacchagumbalatÃhi sambaddhattà ekarukkham pi pÃtetuæ asakkonto matthakamatthaken' eva agamÃsi, ekaæ pana aÇgaïe Âhitaæ sÃkhÃ- viÂapasampannam pi mahÃrukkhaæ a¤¤ehi rukkhehi asambaddhattà ummÆletvà bhÆmiyaæ pÃtesi, iminà kÃraïena tumhehi pi samaggehi sammodamÃnehi vasituæ vaÂÂatÅti\<*<2>*>/" vatvà tehi\<*<3>*>/ yÃcito atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente paÂhamaæ uppanno\<*<1>*>/ Vessavaïo mahÃrÃjà cavi. Sakko a¤¤aæ Vessavaïaæ Âhapesi. Etasmiæ Vessavaïe parivatte pacchÃnib- batta-Vessavaïo rukkhagacchagumbalatÃnaæ "attano attano ruccanaÂÂhÃne vimÃnaæ gaïhantÆ" 'ti sÃsanaæ pesesi. Tadà Bodhisatto Himavantapadese ekasmiæ sÃlavane rukkhade- vatà hutvà nibbatti. So ¤Ãtake Ãha: "tumhe vimÃnÃni gaï- hantà aÇgaïe Âhitarukkhesu mà gaïhittha, imasmiæ pana sÃla- vane mayà gahitavimÃnaæ parivÃretvà va gaïhathÃ" 'ti. Tattha Bodhisattassa vacanakarà paï¬itadevatà Bodhisattassa vimÃnaæ parivÃretvà va vimÃnÃni gaïhiæsu, apaï¬ità pana "kiæ amhÃ- kaæ ara¤¤e vimÃnehi, mayaæ manussapathe gÃmanigamarÃja- dhÃnidvÃresu vimÃnÃni gaïhissÃma, gÃmÃdayo hi upanissÃya vasamÃnà devatà lÃbhaggayasaggappattà hontÅti" manussapathe aÇgaïaÂÂhÃne nibbattamahÃrukkhesu vimÃnÃni gaïhiæsu. Ath' ekasmiæ divase mahatÅ vÃtavuÂÂhi\<*<5>*>/ uppajjitvà tassa\<*<6>*>/ atitaddha- tÃya\<*<7>*>/ daÊhamÆlà vanajeÂÂharukkhÃpi sambhaggasÃkhÃviÂapà sa- mÆlà nipatiæsu. Tam pana a¤¤ama¤¤aæ sambandhanena\<*<8>*>/ ÂhitasÃlavanam patvà ito c' ito ca paharanto ekarukkham pi pÃtetuæ nÃsakkhi. BhaggavimÃnà devatà nippaÂisaraïà dÃrake hatthesu gahetvà Himavantaæ gantvà attano pavattiæ sÃlavane \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -mittÃnaæ, Cv -mittÃna. 2 Cv vaddhatÅti. 3 Ck nehi. 4 Ck adds va. 5 Ck -vuÂÂhiæ. 6 so both MSS. instead of uppajji, vÃtassa? 7 so both MSS. instead of atittha-? 8 both MSS. sambaddha-. >/ #<[page 329]># %< 5. MacchajÃtaka. (75). 329>% devatÃnaæ kathayiæsu. Tà tÃsaæ evaæ ÃgatabhÃvaæ Bodhi- sattassa Ãrocesuæ. Bodhisatto "paï¬itÃnaæ vacanaæ agahetvà nippaccayaÂÂhÃnaæ gatà nÃma evarupà va\<*<1>*>/ hontÅti" vatvà dhammaæ desento imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha sambahulà ¤ÃtÅti cattÃro upÃdÃya tatuttariæ satasahassaæ pi sambahulà nÃma, evaæ sambahulà a¤¤ama¤¤aæ nissÃya vasantà ¤Ãtakà sÃdhu sobhanà pasatthà parehi appadhaæsiyà ti attho, api rukkhà ara¤¤ajà ti tiÂÂhantu manussabhÆtà ara¤¤e jÃtarukkhÃpi sambahulà a¤¤ama¤¤Æpatthambhena Âhità sÃdhu yeva, rukkhÃnam pi hi sapaccayabhÃvo va laddhuæ vaÂÂati, vÃto vahati ekaÂÂhan ti puratthimÃdibhedo vÃto vÃyanto aÇgaïaÂÂhÃne Âhitaæ ekaÂ- Âhaæ ekakam eva Âhitaæ, brahantam pi vanaspatin ti sÃkhÃviÂapasampan- naæ mahÃrukkham pi vahati, ummÆletvà pÃtetÅti attho. Bodhisatto imaæ kÃraïaæ kathetvà Ãyukkhaye yathÃkam- maæ gato. SatthÃpi "evaæ mahÃrÃja\<*<2>*>/ ¤ÃtakÃnaæ tÃva sÃmaggi\<*<3>*>/ yeva laddhuæ vaÂÂatÅti, samaggà sammodamÃnà piyavÃsam eva vasathÃ" 'ti. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà devatà Buddhaparisà ahesuæ, paï¬itadevatà pana aham evÃ" 'ti. Rukkha- dhammajÃtakaæ. $<5. MacchajÃtaka.>$ Abhitthanaya Pajjunnà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto attanà vassÃpitavassaæ Ãrabbha kathesi. Ekasmiæ kira samaye KosalaraÂÂhe devo na vassi, sassÃni milÃyanti, tesu ÂhÃnesu talÃkapokkharaïisarà sussanti. JetavanadvÃrakoÂÂhakasamÅpe\<*<4>*>/ Jetavana- pokkharaïiyÃpi udakaæ chijji, kalalagahanaæ pavisitvà nipanne mac- chakacchape kÃkakulalÃdayo kaïayaggasadisehi tuï¬ehi koÂÂetvà nÅharitvà nÅharitvà vipphandamÃne khÃdanti. Satthà macchakacchapÃ- naæ taæ vyasanaæ disvà mahÃkaruïÃya ussÃhitahadayo "ajja mayà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck ca. 2 Cv -jÃ, Ck -jÃtÃ. 3 so both MSS. 4 both MSS. -koddhaka-. >/ #<[page 330]># %<330 I. EkanipÃta. 8. Varaïavagga.>% devaæ vassÃpetuæ vaÂÂatÅti\<*<1>*>/ pabhÃtÃya rattiyà sarÅrapaÂijagganaæ katvà bhikkhÃcÃravelaæ\<*<2>*>/ sallakkhetvà mahÃbhikkhusaæghaparivuto Buddha- lÅÊhÃya SÃvatthiæ piï¬Ãya pavisitvà pacchÃbhattaæ piï¬apÃtaæ\<*<3>*>/ paÂik- kanto SÃvatthito vihÃraæ gacchanto JetavanapokkharaïiyÃ\<*<4>*>/ sopÃne Âhatvà ùnandattheraæ Ãmantesi: "Ananda, udakasÃÂikaæ Ãhara, Jetavanapok- kharaïiyaæ nahÃyissÃmÅti\<*<5>*>/". "Nanu bhante Jetavanapokkharaïiyaæ udakaæ chinnakaæ, kalalamattam eva avasiÂÂhan" ti. "Ananda, Bud- dhabalaæ nÃma mahantaæ, Ãhara tvaæ udakasÃÂikan" ti. Thero Ãharitvà adÃsi. Satthà eken' antena udakasÃÂiæ nivÃsetvà eken' antena sarÅraæ pÃrupitvà "Jetavanapokkharaïiyaæ nahÃyissÃmÅti" sopÃne aÂÂhÃsi. Taæ khaïaæ ¤eva Sakkassa paï¬ukambalasilÃsanaæ uïhÃ- kÃraæ dassesi. So "kin nu kho" ti Ãvajjanto taæ kÃraïaæ ¤atvà vassavalÃhakadevarÃjÃnaæ pakkosÃpetvà "tÃta, Satthà `Jetavanapokkha- raïiyaæ nahÃyissÃmÅti' dhurasopÃne Âhito, khippaæ sakala-KosalaraÂÂhaæ ekam oghaæ katvà vassÃpehÅti". So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà ekaæ {valÃhakaæ} nivÃsetvà ekaæ pÃrupitvà meghagÅtaæ\<*<6>*>/ gÃyanto pÃcÅnaloka- dhÃtumukho pakkhandi, pÃcÅnadisÃbhÃge khalamaï¬alamattaæ ekaæ meghapaÂalaæ uÂÂhÃya satapaÂalasahassapaÂalaæ hutvà abhitthanantaæ vijjutà nicchÃrentaæ adhomukhaæ ÂhapitaudakakumbhÃkÃrena vassa- mÃnaæ sakalaæ KosalaraÂÂhaæ mahoghena viya ajjhottari. Devo acchinnadhÃraæ vassanto muhutten' eva Jetavanapokkharaïiæ pÆresi, dhurasopÃnaæ Ãhacca udakaæ aÂÂhÃsi. Satthà pokkharaïiyaæ nahÃ- yitvà rattadupaÂÂaæ nivÃsetvà kÃyabandhanaæ bandhitvà Sugatama- hÃcÅvaraæ ekaæsagataæ katvà bhikkhusaæghaparivuto gantvà gandha- kuÂipariveïe pa¤¤attavarabuddhÃsane nisÅditvà bhikkhusaæghena vatte dassite uÂÂhÃya maïisopÃnaphalake Âhatvà bhikkhusaæghassa ovÃdaæ datvà uyyojetvà surabhigandhakuÂim pavisitvà dakkhiïena passena sÅhaseyyaæ kappetvà sÃyaïhasamaye\<*<7>*>/ dhammasabhÃyaæ sannipatitÃ- naæ bhikkhÆnaæ "passathÃvuso\<*<8>*>/ Dasabalassa khantimettÃnuddayasam- pattiæ vividhasassesu milÃyantesu nÃnÃjalÃsayesu sussantesu\<*<9>*>/ maccha- kacchapesu mahÃdukkhaæ pÃpuïantesu kÃru¤¤aæ paÂicca `mahÃjanaæ dukkhà mocessÃmÅti' udakasÃÂikaæ nivÃsetvà Jetavanapokkharaïiyà dhurasopÃne Âhatvà muhuttena sakala-KosalaraÂÂhaæ mahoghena opilÃ- pento viya devaæ vassÃpetvà mahÃjanaæ kÃyikacetasikadukkhato mo- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck vaÂÂatÅ, Cv vaddhatÅti. 2 Ck -raævelaæ. 3 Ck -pÃta. 4 Cv -vanaæ-. 5 both MSS. -mi. 6 Cv -hÅtaæ. 7 Ck sÃyanha-. 8 Ck passasÃvuso. 9 Ck omits nÃnà . . . tesu. >/ #<[page 331]># %< 5. MacchajÃtaka. (75). 331>% cetvà vihÃraæ paviÂÂho" ti kathÃya vattamÃnÃya gandhakuÂito nikkha- mitvà dhammasabhaæ Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhik- khave TathÃgato idÃn' eva mahÃjane kilamante devaæ vassÃpesi\<*<1>*>/, pubbe tiracchÃnayoniyaæ nibbattitvà maccharÃjakÃle pi vassÃpesi\<*<1>*>/ yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte imasmiæ yeva KosalaraÂÂhe imissà ca SÃvatthiyà imasmiæ yeva JetavanapokkharaïiyaÂÂhÃne ekà valligahanaæ parikkhittà kandarà ahosi. Bodhisatto macchayoniyaæ nibbattitvà macchagaïaparivuto tattha paÂivasati. Yathà pana idÃni evam evaæ\<*<2>*>/ tadÃpi tasmiæ raÂÂhe devo na vassi. Ma- nussÃnaæ sassÃni milÃyiæsu, vÃpiÃdisu udakaæ chijji, maccha- kacchapà kalalagahanaæ pavisiæsu. ImissÃpi kandarÃya macchà kalalagahanaæ pavisitvà tasmiæ tasmiæ ÂhÃne nilÅyiæsu, kÃkÃdayo tuï¬ena koÂÂetvÃ\<*<3>*>/ nÅharitvà khÃdiæsu. Bodhisatto ¤Ãtisaæghassa taæ vyasanaæ disvà "imaæ hi etesaæ ¬ukkhaæ Âhapetvà maæ a¤¤o mocetuæ samattho nÃma n' atthi, sacca- kiriyaæ katvà devaæ vassÃpetvà ¤Ãtake maraïadukkhà moces- sÃmÅti" kÃlavaïïaæ\<*<2>*>/ kaddamaæ dvidhà viyÆhitvà nikkhamitvà a¤janarukkhasÃraghaÂikavaïïamahÃmaccho sudhotalohitaæka- maïisadisÃni akkhÅni ummÅletvà ÃkÃsaæ ulloketvà Pajjunnadeva- {rÃjassa} saddaæ datvà "bho Pajjunna, ahaæ ¤Ãtake nissÃya dukkhito, tvaæ\<*<4>*>/ mayi sÅlavante kilamante kasmà devaæ na vassÃpesi, mayà samÃnajÃtikÃnaæ khÃdanaÂÂhÃne nibbattitvà taï¬ulapamÃïam\<*<5>*>/ pi macchaæ Ãdiæ katvÃ\<*<6>*>/ khÃditapubbo nÃma n' atthi, a¤¤o pi me pÃïo jÅvità na voropitapubbo, iminà sac- cena devaæ vassÃpetvà ¤Ãtisaæghaæ me dukkhà mocehÅti" vatvà paricÃrakaceÂakaæ ÃïÃpento viya Pajjunnaæ devarÃjÃnaæ Ãlapanto imaæ gÃtham Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -siæ. 2 so both MSS. 3 both MSS. koddhetvÃ. 4 Cv tvam. 5 both MSS. -nam. 6 both MSS. ÃdikatvÃ. >/ #<[page 332]># %<332 I. EkanipÃta. 8. Varaïavagga.>% @@ Tattha abhitthanaya Pajjunnà 'ti pajjunno vuccati megho, ayaæ pana meghavasena laddhanÃmaæ vassavalÃhakadevarÃjÃnaæ Ãlapati, ayaæ kir' assa adhippÃyo: devo nÃma anabhitthananto vijjutà anicchÃrento vassanto pi na sobhati, tasmà tvaæ abhitthananto vijjutà nicchÃrento vassÃpehÅti, nidhiæ kÃ- kassa nÃsayà ti kÃkà kalalaæ pavisitvà Âhite macche tuï¬ena koÂÂetvÃ\<*<1>*>/ nÅ- haritvà khÃdanti, tasmà nesaæ anto kalale macchà nidhÅti vuccanti, taæ kÃka- saæghassa nidhiæ devaæ vassÃpento udake paÂicchÃdetvà nÃsehÅti, kÃkaæ sokÃya randhehÅti kÃkasaægho imissà kandarÃya udakena puïïÃya macche alabhamÃno socissati, tam kÃkagaïaæ tvam imaæ kandaraæ pÆrento sokÃya ran- dhehi sokass' atthÃya, pÃpa yatha\<*<2>*>/ antonijjhÃnalakkhaïaæ sokaæ pÃpuïÃti evaæ karohÅti attho, ma¤ ca sokà pamocayà ti ettha cakÃro sampiï¬anattho, evaæ ma¤ ca mama ¤Ãtake ca sabbe va imamhà maraïasokà mocehÅti. Evaæ Bodhisatto paricÃrakaceÂakaæ ÃïÃpento viya Pajjun- naæ Ãlapitvà sakala-KosalaraÂÂhe mahÃvassaæ vassÃpetvà mahÃjanaæ maraïadukkhà mocetvà jÅvitapariyosÃne yathÃkam- maæ gato. Satthà "na bhikkhave TathÃgato idÃn' eva devaæ vassÃpeti, pubbe pi macchayoniyaæ nibbatto pi vassÃpesi yevÃ" 'ti vatvà imaæ dham- madesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà macchagaïo Buddhaparisà ahosi, PajjunnadevarÃjà ùnando, maccharÃjà pana aham evÃ" 'ti. MacchajÃtakaæ. $<6. AsaækiyajÃtaka.>$ Asaækiyomhi gÃmamhÅti. Idaæ Satthà Jetavane viha- ranto ekaæ SÃvatthi-vÃsiæ upÃsakaæ Ãrabbha kathesi. So kira so- tÃpanno ariyasÃvako kenacid eva karaïÅyena ekena\<*<3>*>/ sakaÂasatthavÃ- hena\<*<4>*>/ saddhiæ maggaæ paÂipajjitvà ekasmiæ ara¤¤aÂÂhÃne sakaÂÃni mocetvà {khandhÃvÃraækhandhe\<*<5>*>/} kate satthavÃhassa avidÆre a¤¤ataras- miæ rukkhamÆle caækamati. Ath' attano kÃlaæ sallakkhetvà pa¤ca- satà corà "khandhÃvÃraæ vilumpissÃmÃ" 'ti dhanumuggarÃdihatthà taæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both MSS. koddhetvà 2 so both MSS. instead of pÃpo yathÃ? 3 Cv omits ekena. 4 both MSS. -satthuvÃhena. 5 so both MSS. of khandhavÃrakhandhe? >/ #<[page 333]># %< 6. AsaækiyajÃtaka. (76). 333>% ÂhÃnaæ parivÃrayiæsu. UpÃsako pi caækami\<*<1>*>/ yeva. Corà naæ disvà "addhà esa khandhÃvÃraæ rakkhako bhavissati, imissa niddaæ okkan- takÃle vilumpissÃmÃ" 'ti ajjhottarituæ asakkontà tattha tatth' eva aÂÂhaæsu. So pi upÃsako paÂhamayÃme pi majjhimayÃme pi pacchimayÃme pi caækamaæ ¤eva adhiÂÂhÃsi\<*<2>*>/. PaccÆsakÃle jÃte corà okÃsaæ alabhantà gahite pÃsÃïamuggarÃdayo cha¬¬etvà palÃyiæsu. UpÃsako pi attano kammaæ niÂÂhÃpetvà puna SÃvatthiæ Ãgantvà SatthÃraæ upasaæka- mitvà "bhante attÃnaæ rakkhamÃnà paraæ rakkhikà hontÅti" pucchi. "ùma upÃsaka, attÃnaæ rakkhanto\<*<3>*>/ paraæ\<*<4>*>/ rakkhati, paraæ rakkhanto attÃnaæ rakkhatÅti". So "yÃva subhÃsitaæ c' idaæ\<*<5>*>/ bhante Bhaga- vatÃ, ahaæ ekena satthavÃhena saddhiæ maggaæ paÂipanno `rukkha- mÆle caækamanto maæ rakkhissÃmÅti' sakalasatthaæ rakkhin\<*<6>*>/" ti Ãha. Satthà "upÃsaka pubbe pi paï¬ità attÃnaæ rakkhantà paraæ rak- khiæsÆ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto brÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto kÃmesu ÃdÅnavaæ disvà isipabbajjaæ pabbajitvà Himavante vasanto loïambilasevanatthÃya janapadaæ Ãgantvà janapadacÃrikaæ ca- ranto ekena satthavÃhena saddhiæ maggaæ paÂipajjitvà ekas- miæ ara¤¤aÂÂhÃne satthe niviÂÂhe satthato avidÆre jhÃnasukhena vÅtinÃmento a¤¤atarasmiæ rukkhamÆle caækamaæ adhiÂÂhÃsi. Atha kho pa¤casatà corà sÃyamÃsabhattassa bhuttakÃle "taæ sakaÂasatthaæ vilumpissÃmÃ" 'ti Ãgantvà parivÃrayiæsu. Ne\<*<7>*>/ taæ tÃpasaæ disvà "sace ayaæ amhe passissati satthavÃsikÃnaæ Ãrocessati, etassa\<*<8>*>/ niddÆpagatavelÃya vilumpissÃmÃ" ti tatth' eva aÂÂhaæsu. TÃpaso sakalam pi rattiæ caækami yeva. Corà okÃsaæ alabhitvà gahitagahite muggarapÃsÃïe cha¬¬etvà sakaÂa- satthavÃsÅnaæ saddaæ datvà "bho satthavÃsino, sace esa ruk- khamÆle caækamanatÃpaso ajja nÃbhavissa\<*<9>*>/ sabbe mahÃvilopaæ pattà abhavissatha, sve tÃpasassa mahÃsakkÃraæ kareyyÃthÃ" 'ti vatvà pakkamiæsu. Te pabhÃtÃya rattiyà corehi cha¬¬ite \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both MSS. caækama. 2 Ck adhiÂÂhÃyiæyi? 3 both MSS. rakkhantu. 4 Ck aparaæ. 5 Ck subhÃsitamidaæ? 6 Ck rakkhisan. 7 so both MSS. 8 Cv ekassa. 9 Ck nÃbhavissati. >/ #<[page 334]># %<334 I. EkanipÃta. 8. Varaïavagga.>% muggarapÃsÃïÃdayo disvà bhÅtà Bodhisattassa santikaæ gantvà vanditvà "bhante diÂÂhà vo corÃ" ti pucchiæsu. "ùmÃvuso diÂÂhÃ" ti. "Bhante ettake vo core disvà bhayaæ và sÃrajjaæ và na uppajjÅti". Bodhisatto "Ãvuso core disvà bhayaæ nÃma sadhanassa\<*<1>*>/ hoti, ahaæ pana niddhano, sv-Ãhaæ kiæ bhÃyis- sÃmi, mayhaæ hi gÃme pi ara¤¤e pi vasantassa bhayaæ và sÃrajjaæ và n' atthÅti" vatvà tesaæ dhammaæ desento imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha saækÃya niyutto patiÂÂhito ti saækiyo na saækiyo asaækiyo, ahaæ gÃme vasanto pi saækÃya appatiÂÂhitattà asaækiyo nibbhayo nirÃsaæko ti dÅpeti. ara¤¤e ti gÃmagÃmÆpacÃravinimutte ÂhÃne, ujumaggaæ samÃrÆÊho met- tÃya karuïÃya cà 'ti ahan tikacatukkajjhÃnikÃhi mettÃkaruïÃhi kÃyavaækÃdi- virahitaæ\<*<2>*>/ ujubrahmalokagÃmimaggaæ ÃrÆÊho ti vadati, atha và parisuddhasÅla- tÃya kÃyavacÅmanovaækavirahitaæ ujuæ devalokamaggaæ ÃrÆÊho 'mhÅti dassetvà tato uttariæ mettÃya karuïÃya ca patiÂÂhitattà ujuæ Brahmalokamaggam pi ÃrÆÊho 'mhÅti dasseti pi, aparihÅnajjhÃnassa hi ekaekantena BrahmalokaparÃya- nattà mettÃkaruïÃdayo ujumaggà nÃma. Evaæ Bodhisatto imÃya gathÃya dhammaæ desetvà tuÂÂha- cittehi tehi manussehi sakkatapÆjito yÃvajÅvaæ cattÃro Brah- mavihÃre bhÃvetvà Brahmaloke nibbatti. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃta- kaæ samodhÃnesi: "Tadà satthavÃsino Buddhaparisà ahesuæ, tÃpaso pana aham evÃ" 'ti. AsaækiyajÃtakaæ. $<7. MahÃsupinajÃtaka.>$ LÃpÆni sÅdantÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto soÊasa mahÃsupine Ãrabbha kathesi. Ekadivasaæ kira Kosala- mahÃrÃjà rattiæ niddÆpagato\<*<3>*>/ pacchimayÃme soÊasa mahÃsupine disvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck sadhanassÃ. 2 Ck -ta. 3 Ck niddu-. >/ #<[page 335]># %< 7. MahÃsupinajÃtaka. (77). 335>% bhÅtatasito pabujjhitvà "imesaæ supinÃnaæ diÂÂhattà kin nu kho me bhavissatÅti" maraïabhayatajjito sayanapiÂÂhe nisinnako va vÅtinÃmesi. Atha naæ pabhÃtÃya rattiyà brÃhmaïapurohità upasaækamitvà "su- kham asayittha\<*<1>*>/ mahÃrÃjÃ" 'ti pucchiæsu. "Kuto me Ãcariyà sukhaæ, ajjÃhaæ paccÆsasamaye soÊasa mahÃsupine passiæ, so 'mhi tesaæ diÂ- ÂhakÃlato paÂÂhÃya bhayappatto, vadetha ÃcariyÃ" ti. "Sutvà jÃnis- sÃmÃ" 'ti vutte brÃhmaïÃnaæ diÂÂhasupine kathetvà "kin nu kho me imesaæ diÂÂhakÃraïà 'bhavissatÅti" pucchi. BrÃhmaïà hatthe vidhÆ- niæsu. "Kasmà hatthe vidhÆnathÃ" 'ti ca vutte "kakkhaÊà mahÃrÃja supinÃ" ti. "Kà tesaæ nipphatti bhavissatÅti". "RajjantarÃyo jÅvi- tantarÃyo bhogantarÃyo ti imesaæ tiïïaæ antarÃyÃnaæ a¤¤ataro" ti. "SappaÂikammà appaÂikammÃ" ti. "KÃmaæ ete supinà atipharusattà appaÂikammÃ, mayaæ pana te\<*<2>*>/ sappaÂikamme karissÃma, ete paÂikka- mÃpetuæ asakkontÃnaæ amhÃkaæ sikkhitabhÃvo\<*<3>*>/ nÃma kiæ karissa- tÅti\<*<4>*>/". "Kiæ pana katvà paÂikkamÃpessathÃ" 'ti. "Sabbacatukkena ya¤¤aæ yajissÃma mahÃrÃjÃ" 'ti. RÃjà bhÅtatasito "tena hi Ãca- riyà mama jÅvitaæ tumhÃkaæ hatthe, khippaæ me sotthiæ ka- rothÃ" 'ti Ãha. BrÃhmaïà "bahuæ dhanaæ labhissÃma, bahuæ khaj- jabhojjaæ ÃharÃpessÃmÃ" 'ti haÂÂhatuÂÂhà "mà cintayi mahÃrÃjÃ" 'ti rÃjÃnaæ samassÃsetvà rÃjanivesanà nikkhamitvà bahinagare ya¤¤ÃvÃÂaæ katvà bahÆ\<*<5>*>/ catuppadagaïe thÆne\<*<6>*>/ païÅte katvà pakkhigaïe samÃha- litvà "ida¤ c' ida¤ ca laddhuæ vaÂÂatÅti" punappuna saæsaranti. Atha kho Mallikà devÅ taæ kÃraïaæ ¤atvà rÃjÃnaæ upasaækamitvà pucchi: "kin nu kho mahÃrÃja brÃhmaïà punappuna saæsarantÅti". "Sukhità tvaæ amhÃkaæ, kaïïamÆle ÃsÅvisaæ carantaæ na jÃnÃsÅti". "Kim etaæ mahÃrÃjÃ" 'ti. "Mayà evarÆpà dussupinà diÂÂhÃ, brÃhmaïà `tiïïaæ antarÃyÃnaæ a¤¤ataro pa¤¤ÃyatÅti' vatvà `tesaæ paÂighÃtÃya ya¤¤aæ yajÃmÃ' 'ti vatvà punappuna saæsarantÅti". "Kim pana te mahÃrÃja sadevake loke aggabrÃhmaïo supinapaÂikammaæ pucchito" ti. "Kataro pan' esa bhadde sadevake loke aggabrÃhmaïo" ti. "Sadevake loke aggapuggalaæ sabba¤¤uæ visuddhaæ nikkilesaæ mahÃbrÃhmaïaæ na jÃnÃsi, so hi Bhagavà supinantaraæ jÃneyya, gaccha tvaæ\<*<7>*>/ puccha mahÃrÃjÃ" 'ti. "SÃdhu devÅti" rÃjà vihÃraæ gantvà SatthÃraæ van- ditvà nisÅdi. Satthà madhurassaraæ nicchÃretvà "kin nu kho mahÃrÃja atippage va Ãgato sÅti" Ãha. "Ahaæ bhante paccÆsamaye soÊasa ma- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck asiyittha. 2 Ck ne. 3 both MSS. sikkhitta- 4 Cv -sÅti. 5 Ck bahu. 6 so both MSS. 7 so both MSS. instead of taæ? >/ #<[page 336]># %<336 I. EkanipÃta. 8. Varaïavagga.>% hÃsupine disvà bhÅto brÃhmaïÃnaæ Ãrocesiæ, brÃhmaïà `kakkhaÊÃ\<*<1>*>/ mahÃrÃja supinÃ, etesaæ paÂighÃtanatthÃya sabbacatukkena ya¤¤aæ yajissÃmÃ' 'ti ya¤¤aæ sajjenti, bahÆ pÃïà maraïabhayatajjitÃ, tumhe va\<*<2>*>/ sadevake loke aggapuggalo, atÅtÃnÃgatapaccuppannaæ upÃdÃya n' atthi so neyyadhammo yo vo ¤Ãïamukhe ÃpÃthaæ\<*<3>*>/ nÃgacchati, etesaæ me supinÃnaæ nipphattiæ kathetha BhagavÃ" 'ti. "Evam etaæ mahÃ- rÃja, sadevake loke maæ Âhapetvà a¤¤o etesaæ supinÃnaæ antaraæ và nipphattiæ vÃ\<*<4>*>/ jÃnituæ samattho nÃma n' atthi, ahan te kathessÃmi, api ca kho tvaæ diÂÂhaniyÃmen' eva supine kathehÅti". "SÃdhu bhante" ti rÃjà diÂÂhaniyÃmen' eva kathento Usabhà rukkhà gÃviyo gavà ca asso kaæso sigÃlÅ ca kumbho pokkharaïÅ ca apÃkacandanaæ LÃpÆni sÅdanti silà plavanti. maï¬Ækiyo\<*<5>*>/ kaïhasappe gilanti kÃkaæ suvaïïà parivÃrayanti tasà vakà eÊakÃnaæ bhayà hÅti imaæ mÃtikaæ nikkhipitvà kathesi, "Kathaæ bhante, ekan tÃva supi- naæ evaæ addasaæ: cattÃro a¤janavaïïÃ\<*<6>*>/ kÃÊausabhà `yujjhissÃmÃ' 'ti catÆhi\<*<7>*>/ disÃhi rÃjaÇgaïaæ Ãgantvà `usabhayuddhaæ passissÃmÃ' 'ti ma- hÃjane sannipatite yujjhanÃkÃraæ dassetvà naditvà gajjitvà ayujjhitvà va paÂikkantÃ, imaæ pathamaæ supinamaddasaæ, imassa ko vipÃko" ti. "MahÃrÃja, imassa vipÃko n' eva tava na mama kÃle bhavissati, anÃgate pana adhammikÃnaæ kapaïarÃjÆnaæ\<*<8>*>/ adhammikÃnaæ ca ma- nussÃnaæ kÃle loke viparivattamÃne kusale ossanne\<*<9>*>/ akusale ussanne lokassa parihÃnakÃle, devo na sammà vassissati, meghapÃdà ca chijjis- santi, sassÃni milÃyissanti, dubbhikkhaæ bhavissati, vassitukÃmà viya\<*<10>*>/ catÆhi\<*<8>*>/ disÃhi meghà uÂÂhahitvà itthikÃhi Ãtape patthaÂÃnaæ\<*<11>*>/ vÅhiÃ- dÅnaæ temanabhayena antopavesitakÃle purisesu kuddÃlapiÂakahatthesu\<*<12>*>/ ÃÊiæ bandhanatthÃya nikkhantesu vassanÃkÃraæ dassetvà gajjitvà vijjutà nicchÃretvà te usabhà viya ayujjhitvà avassitvà va palÃyissanti, ayam etassa vipÃko, tuyhaæ pana tappaccayà koci antarÃyo n' atthi, anÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -lÃ. 2 Ck ca. 3 Cv apÃthaæ. 4 Ck omits vÃ. 5 both MSS. maï¬u-. 6 Ck -vananÃ, Cv -vaïïa. 7 both MSS. catuhi. 8 Cv -rÃjunaæ. 9 so both MSS. 10 both MSS. vassatu-, Cv adds catukÃmà viya. 11 Ck ÃtappetthacÃnaæ. 12 Ck -piÂÂhaka-. >/ #<[page 337]># %< 7. MahÃsupinajÃtaka. (77). 337>% gataæ Ãrabbha diÂÂhasupino esa, brÃhmaïà pana attano jÅvitavuttiæ nissÃya kathayiæsÆ" ti. Evaæ Satthà supinassa nipphattiæ kathetvà Ãha: "dutiyaæ kathehi mahÃrÃjÃ" 'ti. "Dutiyaæ bhante evaæ adda- saæ: khuddakÃ\<*<1>*>/ rukkhà c' eva gacchà ca paÂhaviæ bhinditvà vidat- thimattam pi ratanamattam pi anugantvà va pupphanti c' eva phalanti ca, imaæ dutiyam addasaæ, imassa ko vipÃko" ti. "MahÃrÃja, imassa vipÃko lokassa parihÅnakÃle manussÃnaæ parittÃyukakÃle bhavissati, anÃgatasmiæ hi sattà tibbarÃgà bhavissanti, asampattavayà va kumÃriyo purisantaraæ gantvà utuniyo c' eva gabbhiniyo ca hutvà puttadhÅtÃhi va¬¬hissanti, khuddakarukkhÃnaæ pupphaæ viya hi tÃsaæ utunibhÃvo phalaæ viya ca puttadhÅtaro bhavissanti, itonidÃnam pi te bhayaæ n' atthi. Tatiyaæ kathehi mahÃrÃjÃ" 'ti. "GÃviyo bhante tadahujÃtÃnaæ vacchÃnaæ khÅraæ pivantiyo addasaæ, ayaæ me tatiyo supino, imassa ko vipÃko" ti. "ImassÃpi vipÃko anÃgate eva manussÃnaæ jeÂÂhÃpa- cÃyikakammassa naÂÂhakÃle bhavissati, anÃgatasmiæ hi sattà mÃtÃpitusu và sassusasuresu và lajjaæ anupaÂÂhapetvà sayam eva kuÂumbaæ saæ- vidahantà va ghÃsacchÃdanamattam pi mahallakÃnaæ dÃtukÃmà das- santi adÃtukÃmà na dassanti\<*<2>*>/, mahallakà anÃthà asayaævasÅ\<*<3>*>/ dÃrake ÃrÃdhetvà jÅvissanti tadahujÃtÃnaæ vacchakÃnaæ khÅraæ pivantà ma- hÃgÃviyo viya, itonidÃnaæ pi te bhayaæ n' atthi. Catutthaæ kathe- hÅti". "DhuravÃhe bhante ÃrohapariïÃhasampanne mahÃgoïe yugapa- ramparÃya ayojetvà taruïe godamme\<*<4>*>/ dhure yojente addasaæ, te dhuraæ vahituæ asakkontà cha¬¬etvà aÂÂhaæsu, sakaÂÃni na-ppavattiæsu, ayam me catuttho supino, imassa ko vipÃko" ti. "ImassÃpi vipÃko anÃ- gate eva adhammikarÃjÆnaæ kÃle bhavissati, anÃgatasmiæ hi adham- mikakapaïarÃjÃno paï¬itÃnaæ paveïikusalÃnaæ\<*<5>*>/ kammaæ\<*<6>*>/ nittharaïa- samatthÃnaæ mahÃmattÃnaæ yasaæ na dassanti, dhammasabhÃya vinicchayaÂÂhÃne pi paï¬ite vohÃrakusale mahallake amacce na Âhapes- santi, tabbiparÅtÃnaæ\<*<7>*>/ pana taruïataruïÃnaæ yasaæ dassanti, tathÃrÆpe eva ca vinicchayaÂÂhÃne Âhapessanti, te rÃjakammÃni yeva yuttÃna¤ ca ajÃnantà n' eva taæ yasaæ ukkhipituæ sakkhissanti na rÃjakammÃni nittharituæ, te asakkontà kammadhuraæ cha¬¬essanti\<*<8>*>/, mahallakÃpi paï¬itÃmaccà yasaæ alabhantà kiccÃni nittharituæ samatthÃpi `kiæ amhÃkaæ etehi, mayaæ bÃhirakà jÃtÃ, abbhantarikà taruïadÃrakà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv khuddasaækhuddakÃ. 2 Ck omits adÃtukÃmà na dassanti. 3 both MSS. -si. 4 both MSS. -dhamme. 5 Ck paveni-, Cv pameïi-. 6 Cv kamman. 7 Ck -pari-. 8 Cv omits mahallake . . . . cha¬¬essanti. >/ #<[page 338]># %<338 I. EkanipÃta. 8. Varaïavagga.>% jÃnissantÅti' uppannÃni kammÃni na karissanti, evaæ sabbathÃpi tesaæ rÃjÆnaæ hÃni yeva bhavissati, dhuraæ vahituæ asamatthÃnaæ vaccha- dammÃnaæ\<*<1>*>/ dhure yojitakÃlo viya dhuravÃhÃnaæ\<*<2>*>/ mahÃgoïÃnaæ yugaparamparÃya ayojitakÃlo viya bhavissati, itonidÃnam pi te bhayaæ n' atthi. Pa¤camaæ kathehÅti". "Bhante, ubhatomukhaæ assaæ ad- dasaæ, tassa dvÅsu passesu yavasan\<*<3>*>/ denti, so dvÅhi mukhehi khÃdati, ayaæ me pa¤camo supino, imassa ko vipÃko" ti. "ImassÃpi anÃgate adhammikarÃjakÃle yeva vipÃko bhavissati, anÃgatasmiæ hi adhammi- kabÃlarÃjÃno adhammike lolamanusse vinicchaye Âhapessanti, te pÃpà pu¤¤esu anÃdarà bÃlà sabhÃyaæ nisÅditvà vinicchayaæ dentà ubhinnam pi atthapaccatthikÃnaæ hatthato la¤caæ gahetvà khÃdissanti asso viya dvÅhi mukhehi yavasaæ, itonidÃnam pi te bhayaæ n' atthi. ChaÂÂhaæ kathehÅti". "Bhante, mahÃjano satasahassagghaïikaæ\<*<4>*>/ suvaïïapÃtiæ sammajjitvà "idha passÃvaæ karohÅti" ekassa jarasigÃlassa upanÃmesi, taæ tattha passÃvaæ karontaæ addasaæ, ayaæ me chaÂÂho supino, imassa ko vipÃko" ti. "ImassÃpi vipÃko anÃgate yeva bhavissati, anÃgatasmiæ hi adhammikà va jÃtirÃjÃno jÃtisampannÃnaæ kulaputtÃ- naæ ÃsaækÃya yasaæ na dassanti akulÅne va va¬¬hessanti, evaæ ma- hÃkulÃni duggatÃni bhavissanti lÃmakakulÃni issarÃni, te ca kulÅnapurisà jÅvituæ asakkontà `ime nissÃya jÅvissÃmÃ' 'ti akulÅnÃnaæ dhÅtaro das- santi, iti tÃsaæ\<*<5>*>/ kuladhÅtÃnaæ akulÅnehi saddhiæ saævÃso jarasigÃlassa suvaïïapÃtiyaæ passÃvakaraïasadiso bhavissati, itonidÃnaæ pi te bhayaæ n' atthi. Sattamaæ kathehÅti" . "Bhante, eko puriso rajjuæ vaÂÂetvà vaÂÂetvÃ\<*<6>*>/ pÃdamÆle nikkhipati, tena nisinnapÅÂhassa heÂÂhà sayità ekà chÃtasigÃlÅ\<*<7>*>/ nassa ajÃnantass' eva taæ khÃdati, ev' Ãhaæ addasaæ, ayaæ sattamo supino, imassa ko vipÃko" ti. "Imassa pi anÃgate yeva vipÃko bhavissati, anÃgatasmiæ hi itthiyo purisalolà surÃlolà alaækÃralolà visikhÃlolà Ãmisalolà bhavissanti, dussÅlà durÃcÃrà tà sÃ- mikehi kasÅgorakkhÃdÅni kammÃni katvà kicchena kasirena sambhataæ dhanaæ jÃrehi saddhiæ suram pivantà mÃlÃgandhavilepanaæ dhÃraya- mÃnà anto gehe accÃyikam pi kiccaæ anoloketvà gehe parikkhepassa uparibhÃgena chiddaÂÂhÃnehi pi jÃre upadhÃrayamÃnà sve vapitabba- yuttakaæ\<*<8>*>/ bÅjam pi koÂÂetvÃ\<*<9>*>/ yÃgubhattakhajjakÃni sampÃdetvà khÃ- damÃnà vilumpissanti heÂÂhà pÅÂhake nipannacchÃtasigÃlÅ viya vaÂÂetvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -dhammÃnaæ. 2 Ck dhurÃ-. 3 so both MSS. 4 both MSS. -nikaæ. 5 Ck nÃsaæ. 6 both MSS. vaddhetvà vaddhetvÃ. 7 Cv -li. 8 Cv -yuttaækaæ. 9 both MSS. koddhetvÃ. >/ #<[page 339]># %< 7. MahÃsupinajÃtaka. (77). 339>% vaÂÂetvÃ\<*<1>*>/ pÃdamÆle nikkhittarajjum, itonidÃnam pi te bhayaæ n' atthi. AÂÂhamaæ kathehÅti". "Bhante, rÃjadvÃre bahÆhi\<*<2>*>/ tucchakumbhehi parivÃretvà Âhapitaæ ekaæ mahantaæ pÆritakumbhaæ addasaæ, cattÃro pi pana vaïïà catÆhi disÃhi catÆhi\<*<3>*>/ anudisÃhi ca ghaÂehi udakaæ Ãharitvà Ãharitvà pÆritakumbham eva pÆrenti, pÆritapÆritaæ udakaæ uttaritvà palÃyi, tato\<*<4>*>/ pi punappuna tatth' eva udakaæ Ãsi¤canti, tucchakumbhe olokento\<*<5>*>/ pi n' atthi, ayam me aÂÂhamo supino, imassa ko vipÃko" ti. "ImassÃpi anÃgate yeva vipÃko bhavissati, anÃgatas- miæ hi loko parihÃyissati, raÂÂhaæ nirojaæ bhavissati, rÃjÃno duggatà kapaïà bhavissanti, yo issaro bhavissati tassa bhaï¬ÃgÃre satasahassa- mattà kahÃpaïÃ\<*<6>*>/ bhavissanti, te evaæ duggatà sabbe {jÃnapade} attano vapakamme kÃressanti, upaddutamanussà sake kammante cha¬¬etvà rÃjÆnaæ ¤eva atthÃya pubbaïïaparaïïÃni ca vapantà rakkhantà layantà maddantà pavesentà ucchukkhettÃni karontà yantÃni karontà yantÃni vÃhentà phÃïitÃdÅni pacantà pupphÃrÃme phalÃrÃme ca karontà tattha tattha nipphannÃni pubbaïïÃdÅni Ãharitvà ra¤¤o koÂÂhÃgÃram eva pÆ- ressanti, attano gehesu tucchakoÂÂhakesu olokentÃpi na bhavissanti, tucchatucchakumbhe anoloketvà pÆritakumbhe pÆraïasadisam eva bha- vissati, itonidÃnam pi te bhayaæ n' atthi. Navamaæ kathehÅti". "Bhante, ekaæ pa¤capadumasa¤channaæ gambhÅraæ sabbatotitthaæ pokkharaïiæ addasaæ, samantato dipadacatuppadà otaritvà tattha pÃ- nÅyaæ\<*<7>*>/ pivanti, tassÃ\<*<8>*>/ majjhe gambhÅraÂÂhÃne udakaæ Ãvilaæ, tÅra- padesesu dipadacatuppadÃnaæ akkamanaÂÂhÃne acchaæ vippasannam anÃvilaæ, ev' Ãhaæ addasaæ, ayaæ me\<*<9>*>/ navamo supino, imassa ko vipÃko" ti. "ImassÃpi anÃgate eva vipÃko bhavissati, anÃgatasmiæ hi rÃjÃno adhammikà bhavissanti, chandÃdivasena agatiæ gacchantà rajjaæ kÃressanti, dhammena vinicchayaæ nÃma na dassanti, la¤cavittakà bhavissanti dhanalolÃ, raÂÂhavÃsikesu nesaæ khantimettÃnuddayà nÃma na bhavissanti, kakkhaÊà pharusà ucchuyante ucchugaïÂhikà viya ma- nusse pÅÊentà nÃnappakÃrehi\<*<10>*>/ baliæ uppÃdetvà dhanaæ gaïhissanti, manussà balipÅÊità ki¤ci dÃtuæ asakkontà gÃmanigamÃdayo cha¬¬etvà paccantaæ gantvà vÃsaæ kappessanti, majjhimajanapado su¤¤o\<*<11>*>/ bha- vissati\<*<12>*>/ paccanto ghanavÃso seyyathÃpi pokkharaïiyà majjhe udakaæ Ãvilaæ pariyante vippasannaæ, itonidÃnaæ pi te bhayaæ n' atthi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both MSS. vaddhetvà vaddhetvÃ. 2 both MSS. bahÆni. 3 both MSS. catuhi. 4 Ck tate, Cv tate corr. to tato. 5 Ck -tÃ. 6 Ck kapaïÃ. 7 Ck pÃniyaæ. 8 Ck tasmÃ. 9 Ck ayameva. 10 both MSS. -kÃre. 11 both MSS. suæ¤Ã, 12 Ck bhavissanti. >/ #<[page 340]># %<340 I. EkanipÃta. 8. Varaïavagga.>% Dasamaæ kathehÅti". "Bhante, ekissà yeva kumbhiyà paccamÃnaæ odanaæ apÃkaæ addasaæ - apÃkan ti vidÃretvà vibhajitvÃ\<*<1>*>/ Âhapitaæ viya, tÅh' ÃkÃrehi paccamÃnaæ ekasmiæ phasse\<*<2>*>/ atikilinno hoti ekasmiæ uttaï¬ulo ekasmiæ supakko ti-, ayam me dasamo supino, imassa ko vipÃko" ti. "ImassÃpi anÃgate yeva vipÃko bhavissati, anÃgatasmiæ hi rÃjÃno adhammikà bhavissanti, tesu adhammikesu rÃjayuttÃpi brÃh- maïagahapatinegamajÃnapadÃpÅti samaïabrÃhmaïe upÃdÃya\<*<3>*>/ sabbe ma- nussà adhammikà bhavissanti, tato nesaæ Ãrakkhadevatà balipaÂiggÃhikà devatà rukkhadevatà ÃkÃsaÂÂhadevatà ti evaæ devatÃpi adhammikà bhavissanti, adhammikÃrÃjÆnaæ rajje vÃtà visamà kharà vÃyissanti, te ÃkÃsaÂÂhakavimÃnÃni kampessanti, tesu kampitesu devatà kupità devaæ vassituæ na dassanti, vassamÃno pi sakalaraÂÂhe ekappahÃrena na vas- sissati, vassamÃno pi sabbattha kasikammassa và vappakammassa và upakÃro hutvà na vassissati, yathà ca raÂÂhe evaæ janapade pi gÃme pi ekatalÃkasare pi ekappahÃrena na vassissati, talÃkassa uparibhÃge vassanto heÂÂhÃbhÃge na vassissati, heÂÂhà vassanto upari na vassissati, ekasmiæ bhÃge sassaæ ativassena nÃsessati, ekasmiæ avassanena\<*<4>*>/ milÃ- pessati, ekasmiæ sammà vassamÃno sampÃdessati, evaæ ekassa ra¤¤o rajje vuttasassà nippakÃrà bhavissanti ekakumbhiyà odano viya, itoni- dÃnam pi te bhayaæ n' atthi. EkÃdasamaæ kathehÅti". "Bhante, satasahassagghaïikaæ\<*<5>*>/ candanasÃraæ pÆtitakkena\<*<6>*>/ vikkiïanti\<*<7>*>/ addasaæ, ayaæ me ekÃdasamo supino, imassa ko vipÃko" ti. "ImassÃpi anÃgate eva mayhaæ sÃsane parihÃyante vipÃko bhavissati, anÃgatas- miæ hi paccayalolà alajjÅ bhikkhÆ bahÆ bhavissanti, te mayà pacca- yaloluppaæ nimmathetvà kathitadhammadesanaæ cÅvarÃdicatupaccayahetu paresaæ desessanti, paccayehi muccitvà titthÃraïapakkhe\<*<8>*>/ Âhità nibbÃ- nÃbhimukhaæ katvà desetuæ na sakkhissanti, kevalaæ mama vya¤ja- nasampattiæ c' eva madhurasadda¤ ca sutvà mahagghÃni cÅvarÃdÅni dassanti c' eva dÃtukÃmÃ\<*<9>*>/ ca hontÅti desessanti, apare antaravÅthi- catukkarÃjadvÃrÃdisu nisÅditvà kahÃpaïa¬¬hapÃdamÃsakarÆpÃdÅni pi nissÃya desessanti, iti mayà nibbÃnagghaïakaæ\<*<10>*>/ katvà desitaæ dham- maæ catuppaccayatthÃya c' eva kahÃpaïa¬¬hakahÃpaïÃnaæ\<*<11>*>/ atthÃya ca vikkiïitvà desentà satasahassagghaïakaæ\<*<11>*>/ candanasÃraæ pÆtitakkena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck vibhijitvÃ. 2 so both MSS. instead of passe? 3 omit samaïa-upÃdÃya? 4 both MSS. avassante. 5 both MSS. -nikaæ. 6 both MSS. pÆtiritakkena. 7 so both MSS. instead of -ïante? 8 Cv nitthÃ-? read: titthakarÃnaæ pakkhe? 9 Ck adds ti, Cv ni. 10 both MSS. -nakaæ. 11 both MSS. -ïÃni. >/ #<[page 341]># %< 7. MahÃsupinajÃtaka. (77). 341>% vikkiïantà viya bhavissanti, itonidÃnam pi te bhayaæ n' atthi. DvÃdasamaæ kathehÅti". "Bhante, tucchalÃpÆni udake sÅdantÃni addasaæ, imassa ko vipÃko" ti. "ImassÃpi anÃgate adhammikarÃja- kÃle loke viparivattante\<*<1>*>/ yeva vipÃko bhavissati, tadà hi rÃjÃno jÃti- sampannÃnaæ kulaputtÃnaæ yasaæ na dassanti akulÅnÃnaæ yeva das- santi, te issarà bhavissanti itare daliddÃ, rÃjasammukhe pi rÃjadvÃre pi amaccasammukhe pi vinicchayaÂÂhÃne pi tucchalÃbusadisÃnaæ akulÅnÃ- naæ ¤eva kathà osÅditvà Âhità viya niccalà suppatiÂÂhità bhavissati, saæghasannipÃtesu pi saæghakammagaïakammaÂÂhÃnesu c' eva patta- cÅvarapariveïÃdivinicchayaÂÂhÃnesu ca dussÅlÃnaæ pÃpapuggalÃnaæ ¤eva kathà niyyÃnikÃ\<*<2>*>/ bhavissati na lajjibhikkhÆnan\<*<3>*>/ ti evaæ sabbathÃpi tucchalÃpusÅdanakÃlo\<*<4>*>/ viya bhavissati, itonidÃnam pi te bhayaæ n' atthi. Terasamaæ kathehÅti" vutte "bhante mahantamahantà kÆÂÃ- gÃrappamÃïà ghanasilà nÃvà viya udake plavamÃnÃ\<*<5>*>/ addasaæ, imassa ko vipÃko" ti. "ImassÃpi tÃdise yeva kÃle vipÃko bhavissati, tadà hi adhammikarÃjÃno akulÅnÃnaæ yasaæ dassanti, te issarà bhavissanti kulÅnà duggatÃ, tesu na keci gÃravaæ karissanti, itaresu yeva karis- santi, rÃjasammukhe và amaccasammukhe và vinicchayaÂÂhÃne và vi- nicchayakusalÃnaæ ghanasilÃsadisÃnaæ kulaputtÃnaæ kathà na ogÃhitvà patiÂÂhahissati, tesu kathentesu `kiæ ime kathentÅti' itare parihÃsam eva karissanti, bhikkhusannipÃte pi vuttappakÃresu ÂhÃnesu n' eva pesale bhikkhÆ garukÃtabbe\<*<6>*>/ ma¤¤issanti nÃpi tesaæ kathà pariyogÃ- hitvà patiÂÂhahissati, silÃnaæ plavanakÃlo\<*<7>*>/ viya bhavissati, itonidÃnam pi te bhayaæ n' atthi. Cuddasaæ kathehÅti". "Bhante, khudda- kamadhukapupphapamÃïamaï¬Ækiyo mahante kaïhasappe vegena anu- bandhitvà uppalanÃle viya chinditvà chinditvà maæsaæ khÃditvà gilan- tiyo addasaæ, imassa ko vipÃko" ti. "ImassÃpi loke parihÃyante anÃgate eva vipÃko bhavissati, tadà hi manussà tibbarÃgÃdijÃtikà kile- sÃnuvattikà hutvà taruïataruïÃnaæ attano bhariyÃnaæ vase vattissanti, gehe dÃsakammakarÃdayo pi gomahisÃdayo pi hira¤¤asuvaïïam pi sabbaæ tÃsaæ yeva Ãyattaæ bhavissati, "asukaæ hira¤¤asuvaïïaæ và paricchadÃdijÃtaæ\<*<8>*>/ và kahan" ti vutte "yattha và tattha và hotu, kiæ tuyh' iminà vyÃpÃrena, tvaæ mayhaæ ghare santaæ và asantaæ và jÃnitukÃmo jÃto" ti vatvà nÃnappakÃrehi akkositvà mukhasattÅhi koÂ- ÂetvÃ\<*<9>*>/ dÃsaceÂake viya vase katvà attano issariyaæ pavattessanti, evaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -vattente? 2 Ck niyyÃni. 3 Cv lajjÅ-. 4 Ck corr. to -pÆnisÅda-, Cv -pÆsÅda-. 5 Ck palÃva-. 6 Cv garÆ-. 7 Ck palavanaækÃlo. 8 both MSS. paricche-. 9 both MSS. koddhetvÃ. >/ #<[page 342]># %<342 I. EkanipÃta. 8. Varaïavagga.>% madhukapupphapamÃïÃnaæ maï¬ÆkapotikÃnaæ ÃsÅvise kaïhasappe gi- lanakÃlo\<*<1>*>/ viya bhavissati, itonidÃnam pi te bhayaæ n' atthi. Panna- rasamaæ kathehÅti". "Bhante, dasahi asaddhammehi samannÃgataæ gÃmagocaraæ kÃkaæ ka¤canavaïïapaïïatÃya suvaïïà ti laddhanÃme suvaïïarÃjahaæse parivÃrente addasaæ, imassa ko vipÃko" ti. "Imas- sÃpi anÃgate dubbalarÃjakÃle yeva vipÃko bhavissati, anÃgatasmiæ rÃjÃno hatthisippÃdisu akusalà yuddhesu visÃradÃ\<*<2>*>/ bhavissanti, te attano rajjÃdivipattiæ ÃsaækamÃnà samÃnajÃtikÃnaæ kulaputtÃnaæ issariyaæ adatvà attano pÃdamÆlikanahÃpakakappakÃdÅnaæ dassanti, jÃtigotta- sampannakulaputtà rÃjakule patiÂÂhaæ alabhamÃnà jÅvikaæ kappetuæ asamatthà hutvà isariye Âhite jÃtigottahÅne akulÅne upaÂÂhahantà vica- rissanti, suvaïïarÃjahaæsehi\<*<3>*>/ kÃkassa parivÃritakÃlo viya bhavissati, itonidÃnam pi te bhayaæ n' atthi. SoÊasamaæ kathehÅti". "Bhante, pubbe dÅpino eÊake khÃdanti, ahaæ pana eÊake dÅpino anubandhitvà murumurÃ\<*<4>*>/ ti khÃdante addasaæ, ath' a¤¤e tasà vakà eÊake dÆrato va disvà tasità tÃsappattÃ\<*<5>*>/ hutvà eÊakÃnaæ bhayà palÃyitvà gumbagaha- nÃni pavisitvà nilÅyiæsu,- hikÃro pan' ettha nipÃtamattam eva-\<*<6>*>/, ev' Ãhaæ addasaæ, imassa ko vipÃko" ti, "ImassÃpi anÃgate adhammika- rÃjakÃle yeva vipÃko bhavissati, tadà hi akulÅnà rÃjavallabhà issarà bhavissanti, kulÅnà appa¤¤Ãtà duggatÃ, te rÃjavallabhÃ\<*<7>*>/ rÃjÃnaæ attano kathaæ gÃhÃpetvà vinicchayaÂÂhÃnÃdisu balavanto {hutvÃ} kulÅnÃnaæ paveïiÃgatÃnaæ\<*<8>*>/ khettavatthÃdÅni `amhÃkaæ santakÃni etÃnÅti' abhi- yujjhitvà te `na tumhÃkaæ amhÃkan' ti Ãgantvà vinicchayaÂÂhÃnÃdisu vivadante\<*<9>*>/ vettalatÃdÅhi pahÃrÃpetvÃ\<*<10>*>/ gÅvÃya gahetvà apaka¬¬hÃpetvà `attano pamÃïaæ na jÃnÃtha, amhehi saddhiæ vivadatha, idÃni vo ra¤¤o kathetvà hatthapÃdacchedanÃdÅni kÃressÃmÃ' ti santajjessanti, te tesaæ bhayena attano santakÃni vatthÆni `tumhÃkaæ yev' etÃni\<*<11>*>/, gaïhathÃ' ti niyyÃdetvà attano gehÃni pavisitvà bhÅtà nipajjissanti; pÃpabhikkhu pi pesale bhikkhÆ yathÃruciæ viheÂhessanti, te pesalà bhikkhÆ paÂi- saraïaæ alabhamÃnà ara¤¤aæ pavisitvà gahanaÂÂhÃnesu nilÅyissanti; evaæ hÅnajaccehi c' eva pÃpabhikkhÆhi ca upaddutÃnaæ jÃtimantaku- laputtÃnaæ c' eva pesalÃnaæ bhikkhÆna¤ ca eÊakÃnaæ bhayena tasa- vakÃnaæ\<*<12>*>/ palÃyanakÃlo viya bhavissati, itonidÃnam pi te bhayaæ n' atthi, ayam pi hi supino anÃgataæ ¤eva Ãrabbha diÂÂho, brÃhmaïà pana \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv hilana-. 2 so both MSS. 3 both MSS. -haæse. 4 Cv murÆ-. 5 Ck sappattÃ. 6 so both MSS. 7 Ck vallabhÃ. 8 Cv pameni-, Ck paveni-. 9 Ck vadante. 10 Cv paharÃ-. 11 Ck yevatÃni. 12 both MSS. tasÃva-. >/ #<[page 343]># %< 7. MahasupinajÃtakÃ. (77). 343>% na dhammasudhammatÃya tayi sinehena kathayiæsu, `bahuæ dhanaæ labhissÃnÃ' ti ÃmisacakkhutÃya jÅvitavuttiæ nissÃya kathayiæsÆ" ti. Evaæ Satthà soÊasannaæ mahÃsupinÃnaæ nipphattiæ\<*<1>*>/ kathetvà "na kho mahÃrÃja etarahi tvaæ ¤eva ime supine addasa, porÃïakarÃjÃno pi\<*<2>*>/ addasaæsu, brÃhmaïÃpi tesaæ evam eva ime supine gahetvà ya¤- ¤amatthake khipiæsu, tato paï¬itehi dinnena nayena gantvà Bodhi- sattaæ pucchiæsu, porÃïakÃpi tesaæ ime supine kathentà iminà niyÃ- mena kathesun" ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto udiccabrÃhmaïakule nibbattivà vayappatto isipabbajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã c' eva samÃpattiyo ca nibbat- tetvà Himavantapadesaæ jhÃnakÅÊaæ kÅÊanto viharati. Tadà BÃrÃïasiyaæ Brahmadatto iminà va niyÃmena ime supine disvà brÃhmaïe pucchi. BrÃhmaïà evam evaæ\<*<3>*>/ ya¤¤aæ yajituæ Ãrabhiæsu. Tesu purohitassa antevÃsikamÃïavo\<*<4>*>/ paï¬ito vyatto Ãcariyaæ Ãha: "Ãcariya, tumhehi mayaæ tayo vede uggaïhÃ- pitÃ, nanu tesu `ekaæ mÃretvà ekassa sotthikammassa karaïan nÃma n' atthÅti"'. "TÃta iminà upÃyena amhÃkaæ bahuæ dha- naæ uppajjissati, tvaæ pana ra¤¤o; dhanaæ rakkhitukÃmo ma¤¤e" ti. MÃïavo "tena hi Ãcariya tumhe tumhÃkaæ kam- maæ karotha, ahaæ tumhÃkaæ santike kiæ karissÃmÅti" vica- ranto ra¤¤o uyyÃnaæ agamÃsi. Taæ divasaæ ¤eva Bodhisatto pi taæ kÃraïaæ ¤atvà "ajja mayi manussapathaæ gate mahÃ- janassa bandhanà mokkho bhavissatÅti" ÃkÃsena gantvà uyyÃne otaritvà suvaïïapaÂimà viya maÇgalasilÃtale nisÅdi. MÃïavo Bodhisattaæ upasaækamitvà vanditvà ekamantaæ nisÅditvà paÂi- santhÃraæ akÃsi. Bodhisatto pi tena saddhiæ madhurapatisan- thÃraæ katvà "kin nu kho mÃïava rÃjà dhammena rajjaæ kÃ- retÅti" pucchi. "Bhante, rÃjà nÃma dhammiko, api ca kho pana naæ brÃhmaïà atitthe pakkhaæ dÃpenti, rÃjà soÊasa su- pine disvà brÃhmaïÃnaæ Ãrocesi, brÃhmaïà `ya¤¤aæ yajissÃma' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck nippattiæ. 2 Ck omits pi. 3 so both MSS. 4 Cv antevÃsimÃ-. >/ #<[page 344]># %<344 I. EkanipÃta. 8. Varaïavagga.>% 'ti ÃraddhÃ, kin nu kho bhante `ayaæ nÃma imesaæ supinÃnaæ nipphattÅti' rÃjÃnaæ sa¤¤Ãpetvà tumhÃkaæ mahÃjanaæ bhayà mocetuæ na vaÂÂatÅti\<*<1>*>/". "Mayaæ kho mÃïava rÃjÃnaæ na jÃ- nÃma, rÃjÃpi amhe na jÃnÃti, sace pana idhÃgantvà puccheyya katheyyÃm, assa mayan" ti. MÃïavo "ahaæ bhante ÃnessÃmi, tumhe mamÃgamanaæ udikkhantà muhuttaæ nisÅdathÃ" 'ti Bodhisattaæ paÂijÃnÃpetvà ra¤¤o santikaæ gantvà "mahÃrÃja eko ÃkÃsacÃriko tÃpaso tumhÃkaæ uyyÃne otaritvà `tumhehi diÂÂhasupinÃnaæ nipphattiæ kathessÃmÅti' tumhe pakkosatÅti" Ãha. RÃjà tassa kathaæ sutvà tÃvad eva mahantena parivÃrena uyyÃnaæ gantvà tÃpasaæ vanditvà ekamantaæ nisinno pucchi\<*<2>*>/: "tumhe kira bhante mayà diÂÂhasupinÃnaæ nipphattiæ jÃnathÃ\<*<3>*>/" 'ti. "ùma mahÃrÃjÃ" 'ti. "Tena hi kathethÃ" ti. "Kathemi mahÃrÃja, yathÃdiÂÂhe tÃva supine maæ sÃvehÅti". "SÃdhu bhante" ti rÃjà @@ vatvà Pasenadira¤¤Ã kathitaniyÃmen' eva supine kathesi. Bodhisatto pi tesaæ idÃni SatthÃrà kathitaniyÃmen' eva vitthÃrato nipphattiæ kathetvà pariyosÃne sayaæ idaæ kathesi: VipariyÃso vattati, na idha-m- atthÅti\<*<4>*>/, tatrÃyaæ attho: ayaæ mahÃrÃja imesaæ supinÃnaæ nipphatti\<*<5>*>/, yaæ pan' etaæ tesaæ paÂighÃtatthÃya ya¤¤akammaæ vattati taæ\<*<6>*>/ vipariyÃso vattati, viparÅtato vattati, vipallÃsena vattatÅti vuttaæ hoti, kiækÃraïÃ: imesaæ hi nip- phatti\<*<5>*>/ nÃma lokassa viparivattakÃle akÃraïassa kÃraïan ti gahaïakÃle kÃraïassa akÃraïan ti\<*<7>*>/ cha¬¬anakÃle abhÆtassa bhÆtan ti gaïhanakÃle alajjÅnaæ ussanna- kÃle lajjÅna¤ parihÅnakÃle bhavissati, na-y-idha-m-atthi, idÃni pana tava và \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both MSS. vaddhatÅti. 2 Cv pucche. 3 so both MSS. 4 Ck idhamatthÅti corr. to idhadamatthÅti. 5 both MSS. -ttiæ. 6 both MSS. naæ. 7 Ck omits gahana - - - ïan ti. >/ #<[page 345]># %< 8. IllÅsajÃtaka. (78). 345>% mama và kÃle idha imasmiæ purisayuge vattamÃne etesaæ nipphatti\<*<1>*>/ n' atthi, tasmà etesaæ paÂighÃtÃya vattamÃnaæ ya¤¤akammaæ vipallÃsena vattati. "Alan tena, n' atthi te itonidÃnaæ bhayaæ và chambhittaæ vÃ" ti mahÃpuriso rÃjÃnaæ samassÃsetvà mahÃjanaæ bandhanà mocetvà puna ÃkÃse Âhatvà ra¤¤o ovÃdaæ datvà pa¤casu sÅlesu patiÂÂhÃpetvà "ito paÂÂhÃya mahÃrÃja brÃhmaïehi saddhiæ ekato hutvà pasughÃtaya¤¤aæ nÃma mà yajÃ" 'ti dhammaæ desetvà ÃkÃsen' eva attano vasanaÂÂhÃnaæ agamÃsi. RÃjÃpi tassa ovÃ- de Âhito dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà "supinapaccayà te bhayaæ n' atthi, hare taæ ya¤¤aæ" ti ya¤¤aæ hÃretvà mahÃjanassa jÅvitadÃnaæ datvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rÃjà ùnando ahosi, mÃïavo SÃriputto, tÃpaso pana aham evÃ" 'ti. Parinibbute pana Bhagavati SaægÅtikÃrakà usabhÃrukkhÃdÅni tÅïi padÃni AÂÂhakathaæ Ãropetvà lÃbÆnÅti ÃdÅni pa¤ca padÃni ekaæ gÃthaæ katvà Ekani- pÃtapÃlim Ãropesun ti. MahÃsupinajÃtakaæ. $<8. IllÅsajÃtaka.>$ Ubho kha¤jà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto mac- chariseÂÂhiæ Ãrabbha kathesi. RÃjagahanagarassa kira avidÆre Sakkharan nÃma nigamo. Tatth' eko Maccharikosiyo nÃma seÂÂhi asÅ- tikoÂivibhavo paÂivasati. So tiïaggena telabindumattam pi n' eva pa- resaæ deti na attanà paribhu¤jati, iti tassa taæ vibhavajÃtaæ n' eva puttadÃrÃdÅnaæ na samaïabrÃhmaïÃnaæ atthaæ anubhoti, rakkhasa- pariggahÅtapokkharaïÅ viya aparibhogaæ tiÂÂhati. Satthà ekadivasaæ paccÆsasamaye mahÃkaruïÃsamÃpattito vuÂÂhÃya sakalalokadhÃtuyaæ bodhaneyyabandhave olokento pa¤cacattÃlÅsayojanamatthake vasantassa\<*<2>*>/ setthino sapajÃpatikassa sotÃpattiphalassa upanissayaæ addasa. Tato purimataradivase\<*<3>*>/ rÃjÃnaæ upaÂÂhÃpetuæ rÃjagehaæ gantvà rÃjupaÂÂhÃnaæ katvà Ãgacchanto ekaæ chÃtajjhattaæ janapadamanussaæ kummÃsapÆ- raæ kapallapÆvaæ khÃdantaæ disvà tattha pipÃsaæ uppÃdetvà attano \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck nipphattiæ. 2 Cv adds tassa. 3 add seÂÂhi? >/ #<[page 346]># %<346 I. EkanipÃta. 8. Varaïavagga.>% gharaæ gantvà cintesi: "sac' Ãhaæ `kapallapÆvaæ khÃditukÃmo 'mhÅti' vakkhÃmi bahÆ mayà saddhiæ khÃditukÃmà bhavissanti, evaæ me\<*<1>*>/ bahÆni taï¬ulasappiphÃïitÃdÅni\<*<2>*>/ parikkhayaæ gamissanti, na kassaci kathessÃmÅti" taïhaæ adhivÃsento carati. So gacchante gacchante kÃle uppaï¬uppaï¬ukajÃto dhamanisanthatagatto jÃto. Tato taïhaæ adhi- vÃsetuæ asakkonto gabbhaæ pavisitvà ma¤cakaæ upagÆhitvà nipajji, evaæ gato pi dhanahÃnibhayena kassaci ki¤ci na kathesi. Atha naæ bhariyà upasaækamitvà piÂÂhiæ parimajjitvà "kin te sÃmi aphÃsukan" ti pucchi. "Na me ki¤ci aphÃsukaæ atthÅti. "Kin nu kho te rÃjà kupito" ti. "RÃjÃpi me na kuppati\<*<3>*>/". "Atha kin te puttadhÅtÃhi và dÃsakammakarÃdÅhi và ki¤ci amanÃpaæ kataæ atthÅti". "EvarÆpam pi n' atthi\<*<3>*>/". "Kismici pana te taïhà atthÅti". Evaæ vutte pi dha- nahÃnibhayena ki¤ci avatvÃ\<*<4>*>/ nissaddo va nipajji. Atha naæ bhariyà "kathehi sÃmi, kismin te taïhÃ" ti Ãha. So vacanaæ parigilanto viya "atthi me ekà taïhÃ" ti Ãha. "Kin taïhà sÃmÅti". "KapallapÆvaæ khÃditukÃmo 'mhi\<*<3>*>/". "Atha kimatthaæ na kathesi, kiæ tvaæ daliddo, idÃni sakalasakkharanigamavÃsÅnaæ pahonake kapallapÆve pacissÃmÅti". "Kin tehi, attano kammaæ katvà khÃdissantÅti". "Tena hi ekarac- chavÃsÅnaæ pahonake pacÃmÅti". "JÃnÃm' ahan tava mahÃdhanabhÃ- van" ti. "Imasmiæ gehamatte sabbesaæ pahonakaæ katvà pacÃmÅti". "JÃnÃm' ahan tava mahajjhÃsayabhÃvan" ti. "Tena hi te puttadÃra- mattass' eva\<*<5>*>/ pahonakaæ katvà pacÃmÅti". "Kin te etehÅti". "Kiæ pana tuyha¤ ca mayha¤ ca pahonakaæ katvà pacÃmÅti". "Tvaæ kiæ karissasi\<*<3>*>/". "Tena hi ekass' eva te pahonakaæ katvà pacÃmÅti". "Imasmiæ ÂhÃne paccamÃnaæ bahÆ paccÃsiæsanti\<*<6>*>/, sakalataï¬ule Âha- petvà bhinnataï¬ule ca uddhanakapallÃni\<*<7>*>/ ca ÃdÃya thokaæ khÅrasap- pimadhuphÃïita¤ ca gahetvà sattabhÆmakassa pÃsÃdassa upari mahÃtalaæ Ãruyha paca, tatthÃhaæ ekako va nisÅditvà khÃdissÃmÅti". Sà "sÃdhÆ" 'ti paÂisuïitvÃ\<*<8>*>/ gahetabbaæ gÃhÃpetvà pÃsÃdaæ Ãruyha dÃsiyo vissaj- jetvà seÂÂhiæ pakkosÃpesi\<*<9>*>/, so\<*<10>*>/ Ãdito paÂÂhÃya dvÃrÃni pidahanto sabbadvÃresu sÆcighaÂikÃdayo datvà sattamaæ talaæ abhiruhitvà tattha pi dvÃraæ pidahitvà nisÅdi, BhariyÃpi 'ssa uddhane aggiæ jÃletvà kapallakaæ Ãropetvà pÆve pacituæ Ãrabhi. Atha Satthà pÃto va MahÃmoggallÃnattheraæ Ãmantesi: "eso MoggallÃna RÃjagahassa avi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck evameva. 2 Cv -phÃni-, Ck -phani-. 3 so both MSS. 4 Cv vatvÃ. 5 Ck -mantaseva, Cv -mattessevÃ? 6 Ck paccÃyissanti. 7 Cv uddhaka-. 8 both MSS. -nitvÃ. 9 both MSS. pakkosÃpetvÃsi. 10 Ck yo. >/ #<[page 347]># %< 8. IllÅsajÃtaka. (78). 347>% dÆre Sakkharanigame macchariseÂÂhi `kapallapÆve khÃdissÃmÅti a¤¤esaæ dassanabhayena sattabhÆmakapÃsÃde kapallapÆve pacÃpeti, tvaæ tattha gantvà taæ seÂÂhiæ dametvà nibbisevanaæ katvà ubho pi jayampatike pÆve ca khÅrasappimadhuphÃïitÃdÅni ca gÃhÃpetvà attano balena Jeta- vanaæ Ãnehi, ajjÃhaæ pa¤cahi bhikkhusatehi saddhiæ vihÃre yeva nisÅdissÃmi, pÆveh' eva bhattakiccaæ karissÃmÅti" Ãha. Thero "sÃdhu bhante" ti Satthu vacanaæ sampaÂicchitvà tÃvad eva iddhibalena taæ nigamaæ gantvà tassa pÃsÃdassa sÅhapa¤jaradvÃre sunivattho supÃruto ÃkÃse yeva maïirÆpakaæ viya aÂÂhÃsi. MahÃseÂÂhino theraæ disvà va hadayamaæsaæ kampi. So "ahaæ evarÆpÃnaæ ¤eva bhayena imaæ ÂhÃnaæ Ãgato, aya¤ ca Ãgantvà vÃtapÃnadvÃre Âhito" ti gahetabbaga- haïaæ\<*<1>*>/ apassanto aggimhi pakkhittaloïasakkharà viya rosena taÂata- tÃyanto evam Ãha: "samaïa ÃkÃse Âhatvà thÃva\<*<2>*>/ kiæ labhissasÅti, akÃse apade padaæ dassetvà caækamanto pi n' eva labhissasÅti" Ãha. Thero tasmiæ yeva ÂhÃne aparÃparaæ caækami. SeÂÂhi "caækamanto kiæ labhissasi, ÃkÃse pallaækena nisÅdamÃno pi\<*<3>*>/ na labhissasi yevÃ" 'ti Ãha. Thero pallaækaæ ÃbhujitvÃ\<*<4>*>/ nisÅdi. Atha naæ "nisinno kiæ labhissasi, Ãgantvà vÃtapÃnaummÃre Âhito pi na labhissasÅti" Ãha. Thero ummÃre aÂÂhÃsi. Atha naæ "ummÃre Âhito kiæ labhissasi, dhÆpayanto pi na labhissasi yevÃ" 'ti Ãha. Thero dhÆpÃyi, sakalapÃsÃdo eka- dhÆmo ahosi. SeÂÂhino akkhÅnaæ sÆciya vijjhanakÃlo viya jÃto, gehaj- jhÃnabhayena pana naæ "pajjalanto pi na labhissasÅti" avatvà cintesi: "ayaæ samaïo suÂÂhu laggo, aladdhà na gamissati, ekam assa pÆvaæ dÃpessÃmÅti" bhariyaæ Ãha: "bhadde ekaæ khuddakapÆvaæ pacitvà sama- ïassa datvà uyyojehi nan" ti. Sà thokaæ ¤eva piÂÂhiæ\<*<5>*>/ kapallapÃtiyaæ pakkhipi. MahÃpÆvo hutvà sakalaæ pÃtiæ pÆretvà uddhumÃto aÂÂhÃsi. SeÂÂhi taæ\<*<6>*>/ disvà "bahuæ taya piÂÂhaæ gahitaæ bhavissatÅti" sayam eva dabbikaïïena thokaæ piÂÂhiæ\<*<5>*>/ gahetvà pakkhipi. PÆvo purima- pÆvato mahantataro jÃto. Evaæ yaæ yaæ pacati so so mahantama- hanto va hoti. So nibbiïïo bhariyaæ Ãha: "bhadde imassa ekaæ pÆvaæ dehÅti". Tassà pacchito ekaæ pÆvaæ gaïhantiyà sabbe ekÃbaddhà allÅyiæsu. Sà seÂÂhiæ Ãha: "sÃmi, sabbe pÆvà ekato laggÃ, visuæ katuæ na sakkomÅti". "Ahaæ karissÃmÅti" so pi kÃtuæ nÃsakkhi. Ubho janà koÂiyaæ gahetvà ka¬¬hantÃpi viyojetuæ nÃsakkhiæsu yeva. Ath' assa pÆvehi saddhiæ vÃyamantass' eva sarÅrato sedà mucciæsu pipÃsà ca pacchijji. Tato bhariyaæ Ãha: "bhadde, na me pÆvehi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -gaïhaæ. 2 so both MSS. instead of tÃva? 3 Cv pini. 4 Ck Ãbhu¤jitvÃ. 5 so both MSS. 6 Ck naæ. >/ #<[page 348]># %<348 I. EkanipÃta. 8. Varaïavagga.>% attho, pacchiyà saddhiæ yeva imassa bhikkhussa dehÅti". Sà pacchiæ ÃdÃya theraæ upasaækami. Thero ubhinnam pi dhammaæ desesi, tiïïaæ ratanÃnaæ guïe kathesi, "atthi dinnaæ, atthi yiÂÂhan" ti dÃnÃ- dÅnaæ phalaæ gaganatale candaæ viya dassesi. Taæ sutvà pasanna- citto seÂÂhi "bhante Ãgantvà imasmiæ pallaæke nisÅditvà pÆve pari- bhu¤jathÃ" 'ti Ãha. Thero "mahÃseÂÂhi, SammÃsambuddho `pÆve khÃdissÃmÅti" pa¤cahi bhikkhusatehi saddhiæ vihÃre nisinno, tumhÃkaæ ruciyà sati seÂÂhi bhariyaæ pÆve ca khÅrÃdÅni ca gaïhÃpetha, Satthu santikaæ gamissÃmÃ" 'ti Ãha. "Kahaæ pana bhante etarahi SatthÃ" ti. "Ito pa¤cacattÃlÅsayojanamatthake JetavanavihÃre seÂÂhÅti". "Bhante kÃlaæ anatikkamitvÃ" ettakaæ addhÃnaæ kathaæ gamissÃmÃ" 'ti. "Ma- hÃseÂÂhi, tumhÃkaæ ruciyà sati ahaæ vo attano iddhibalena nessÃmi, tumhÃkaæ pÃsÃde sopÃnasÅsaæ attano ÂhÃne yeva bhavissati, sopÃna- pariyosÃnaæ pana JetavanadvÃrakoÂÂhake bhavissatÅti uparipÃsÃdà heÂÂhÃpÃsÃdaæ otaraïakÃlamattena vo Jetavanaæ nessÃmÅti". So "sÃdhu bhante" ti sampaÂicchi. Thero sopÃnasÅsaæ tatth' eva katvà "sopÃna- pÃdamÆlaæ JetavanadvÃrakoÂÂhake hotÆ" 'ti adhiÂÂhÃsi. Tath' eva Ãhosi. Iti thero setthi¤ ca seÂÂhibhariya¤ ca uparipÃsÃdà heÂÂhà ota- raïakÃlato khippataraæ Jetavanaæ sampÃpesi. Te ubho pi SatthÃraæ upasaækamitvà kÃlaæ Ãrocesuæ. Satthà bhattaggaæ pavisitvà pa¤¤at- tabuddhÃsane nisÅdi saddhiæ bhikkhusaæghena. MahÃseÂÂhi buddha- pamukhassa saæghassa dakkhiïodakaæ adÃsi, bhariyà TathÃgatassa patte pÆvaæ patiÂÂhÃpesi. Satthà attano yÃpanamattaæ gaïhi, pa¤ casatà bhikkhÆ pi tath' eva gaïhiæsu. SeÂÂhi khÅrasappimadhusak- kharà dadamÃno agamÃsi. Satthà pa¤cahi bhikkhusatehi saddhiæ bhattakiccaæ niÂÂhapesi. MahÃseÂÂhÅ\<*<1>*>/ pi saddhiæ bhariyÃya yÃvadatthaæ khÃdi\<*<2>*>/. PÆvÃnaæ pariyosÃnam eva na pa¤¤Ãyati. SakalavihÃre bhik- khÆna¤ ca vighÃsÃdÃna¤ ca dinne pi pariyanto na pa¤¤Ãyati. "Bhante pÆvaæ parikkhayaæ na gacchatÅti\<*<3>*>/" Bhagavato Ãrocesuæ. "Tena hi JetavanadvÃrakoÂÂhake cha¬¬ethÃ" 'ti. Atha ne dvÃrakoÂÂhakassa avidÆre pabbhÃraÂÂhÃne cha¬¬ayiæsu. AjjÃpi taæ ÂhÃnaæ KapallapÆ- vaæ\<*<4>*>/ pabbhÃrante va pa¤¤Ãyati. MahÃseÂÂhi saha bhariyÃya\<*<5>*>/ Bhaga- vantaæ upasaækamitvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. Bhagavà anumodanaæ akÃsi, anumodanapariyosÃne ubho pi sotÃpattiphale patiÂÂhÃya SatthÃ- raæ vanditvà dvÃrakoÂÂhake sopÃnaæ Ãruyha attano pÃsÃde yeva\<*<6>*>/ pa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so both MSS. 2 Ck khÃdÅ. 3 both MSS. gacchantÅti. 4 Ck -pÆva. 5 both MSS. hariyÃ. 6 Cv yosva. >/ #<[page 349]># %< 8. IllÅsajÃtaka. (78). 349>% tiÂÂhahiæsu. Tato paÂÂhÃya mahÃseÂÂhi asÅtikoÂidhanaæ BuddhasÃsane yeva vikiri. Punadivase SammÃsambuddho SÃvatthiyaæ piï¬Ãya caritvà Jetavanaæ Ãgamma bhikkhÆnaæ SugatovÃdaæ datvà gandhakuÂiæ pa- visitvà patisallÅïo\<*<1>*>/. SÃyaïhasamaye dhammasabhÃyam sannipatitvà bhikkhÆ "passathÃvuso MahÃmoggallÃnattherassÃnubhÃvaæ, macchari- seÂÂhiæ muhuttena dametvà nibbisevanaæ katvà pÆve gÃhÃpetvà Jeta- vanaæ Ãnetvà Satthu sammukhaæ katvà sotÃpattiphale patiÂÂhÃpesi, aho mahÃnubhÃvo thero" ti therassa guïakathaæ kathentà nisÅdiæsu. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "bhikkhave kuladamakena nÃma bhikkhunà kulaæ aviheÂhetvà akilametvà pupphato raïuæ gaïhantena bhamarena viya upasaækamitvà Buddhaguïe jÃnÃpetabban" ti vatvà theraæ pasaæsanto YathÃpi bhamaro pupphaæ vaïïagandhaæ aheÂhayaæ paleti rasam ÃdÃya evaæ gÃme munÅ care ti (Dhp. v. 49) imaæ Dhammapade gÃthaæ vatvà uttarim pi therassa guïaæ pakÃ- setuæ "na bhikkhave idÃn' eva MoggallÃnena macchariseÂÂhi damito, pubbe pi taæ dametvà kammaphalasambandhaæ jÃnÃpesi yevÃ" ti vatvà atÅtaæ Ãhari AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente BÃrÃïasiyam IllÅso nÃma seÂÂhi ahosi asÅtikoÂivibhavo purisa- dosasamannÃgato kha¤jo kuïÅ\<*<2>*>/ visamÃkkhimaï¬alo assaddho appasanno maccharÅ, n' eva a¤¤esaæ deti na sayaæ paribhu¤- jati, rakkhasapariggahÅtapokkharaïÅ viy' assa gehaæ ahosi. MÃtÃpitaro pan' assa yÃva sattamà kulaparivaÂÂÃ\<*<3>*>/ dÃyakà dÃ- napatino. So seÂÂhiÂÂhÃnaæ labhitvà yeva kulavaæsaæ nÃsetvà dÃnasÃlaæ jhÃpetvà yÃcake pothetvà nikka¬¬hitvà dhanam eva saïÂhapeti. So ekadivasaæ rÃjupaÂÂhÃnaæ katvà attano gharaæ Ãgacchanto ekaæ maggakilantaæ janapadamanussaæ ekaæ su- rÃvÃrakaæ\<*<4>*>/ ÃdÃya pÅÂhake nisÅditvà ambilasurÃya kosakaæ\<*<5>*>/ pÆretvÃ\<*<6>*>/ pÆtimacchakena uttaribhaÇgena pivantaæ disvà suraæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv -no. 2 so both MSS. 3 both MSS. -parivaddhÃ. 4 Ck suruvÃrakaæ. 5 both MSS. kesakaæ. 6 Cv sÆretvÃ. >/ #<[page 350]># %<350 I. EkanipÃta. 8. Varaïavagga.>% pÃtukÃmo hutvà cintesi: "sac' Ãhaæ suraæ pivissÃmi mayi pi- vante bahÆ pivitukÃmà bhavissanti, evam me dhanaparikkhayo\<*<1>*>/ bhavissatÅti" so taïhaæ adhivÃsento vicaritvà gacchante\<*<2>*>/ kÃle adhivÃsetuæ asakkonto vihatakappÃso viya paï¬usarÅro ahosi dhamanisanthatagatto jÃto. Ath' ekadivasaæ gabbhaæ pavisitvà ma¤cakaæ upagÆhitvÃ\<*<3>*>/ nipajji. Tam enaæ bhariyà upasaæ- kamitvà piÂÂhiæ parimajjitvà "kin te sÃmi aphÃsukan\<*<4>*>/" ti pucchi. Sabbaæ heÂÂhÃkathitaniyÃmen' eva veditabbaæ. "Tena hi eka- kass' eva te pahonakaæ\<*<5>*>/ suraæ karomÅti" puna vutte "gehe surÃya kÃriyamÃnÃya bahÆ paccÃsiæsanti, antarÃpaïato ÃharÃ- petvÃpi na sakkà idha nisinnena pÃtun" ti mÃsakamattaæ datvà antarÃpaïato surÃvÃrakaæ ÃharÃpetvà ceÂakena gÃhÃpetvà na- garà nikkhamma nadÅtÅraæ gantvà mahÃmaggasamÅpe ekaæ gumbaæ pavisitvà surÃvÃrakaæ ÂhapÃpetvà "gaccha tvan" ti ceÂakaæ dÆre nisÅdÃpetvà kosakaæ pÆretvà suraæ pÃtuæ Ãrabhi. Pità pan' assa dÃnÃdÅnaæ pu¤¤Ãnaæ katattà devaloke Sakko hutvà nibbatto, so tasmiæ khaïe "pavattati nu kho me dÃnaæ udÃhu no" ti Ãvajjento tassa appavattiæ puttassa ca\<*<6>*>/ kulavaæ- saæ nÃsetvà dÃnasÃlaæ jhÃpetvà yÃcake nikka¬¬hitvà maccha- riyabhÃvena patiÂÂhÃya `a¤¤esaæ dÃtabbaæ bhavissatÅti' bhayena gumbaæ pavisitvà ekakass' eva suraæ pivanabhÃva¤ ca disvà "gacchÃmi, taæ saækhobhetvà dametvà kammaphalasambandhaæ jÃnÃpetvà dÃnaæ dÃpetvà devaloke nibbattanÃrahaæ karomÅti" manussapathaæ otaritvà IllÅsaseÂÂhinà nibbisesaæ kha¤jakuïiæ visamacakkhulaæ attabhÃvaæ nimminitvà RÃjagahanagaraæ pa- visitvà ra¤¤o nivesanadvÃre Âhatvà attano ÃgatabhÃvaæ ÃrocÃ- petvà "pavisatÆ" 'ti vutte pavisitvà rÃjÃnaæ vanditvà aÂÂhÃsi, RÃjà "kiæ mahÃseÂÂhi avelÃya\<*<7>*>/ Ãgato sÅti" Ãha. "ùgato 'mhi deva, ghare me asÅtikoÂimattaæ dhanaæ atthi, taæ devo ÃharÃ- petvà attano bhaï¬ÃgÃre pÆrÃpetÆ" ti. "Alaæ mahÃseÂÂhi, tava \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both MSS. dhanaæ-. 2 Cv repeats gacchante. 3 Cv upabhuhitva. 4 Cv ahÃsukan. 5 Cv pagona-. 6 omit ca? 7 Ck velÃya. >/ #<[page 351]># %< 8. IllÅsajÃtaka. (78). 351>% dhanato amhÃkaæ gehe bahutaraæ dhanan" ti. "Sace deva tumhÃkaæ kammaæ n' atthi yathÃruciyà naæ gahetvà dÃnaæ dammÅti". "Dehi seÂÂhÅti". So "sÃdhu devÃ" 'ti rÃjÃnaæ vanditvà nikkhamitvà IllÅsaseÂÂhino gehaæ agamÃsi. Sabbe upaÂÂhÃkamanussà parivÃresuæ, eko pi "nÃyaæ IllÅso" ti jÃnituæ samattho {n' atthi,} so gehaæ pavisitvà ante ummÃre Âhatvà dovÃ- rikaæ pakkosÃpetvà "yo a¤¤o mayà samÃnarÆpo Ãgantvà `mam' etaæ gehan' ti pavisituæ Ãgacchati taæ piÂÂhiyaæ paharitvà nÅhareyyÃthÃ" 'ti vatvà pÃsÃdaæ Ãruyha mahÃrahe Ãsane nisÅ- ditvà seÂÂhibhariyaæ pakkosÃpetvà sitÃkÃraæ dassetvà "bhadde dÃnaæ demÃ" 'ti Ãha. Tassa taæ vacanaæ sutvà va seÂÂhi- bhariyÃ\<*<1>*>/ ca puttadhÅtaro ca dÃsakammakarà ca "ettakaæ kÃlaæ `dÃnaæ demÃ' 'ti cittam eva n' atthi, ajja pana suraæ pivitvà muducitto hutvà dÃtukÃmo jÃro bhavissatÅti" vadiæsu. Atha naæ seÂÂhibhariyà "yathÃruciyà detha sÃmÅti" Ãha. "Tena hi bherivÃdakaæ pakkosÃpetvà `suvaïïarajatamaïimuttÃdÅhi atthikà IllÅsaseÂÂhissa gharaæ gacchantÆ' 'ti sakalanagare bheri¤ carÃ- pehÅti". Sà tathà kÃresi. MahÃjano pacchipasibbakÃdÅni ga- hetvà gehadvÃre sannipati. Sakko sattaratanapÆre gabbhe vivarÃpetvà "tumhÃkaæ dammi, yÃvadatthaæ gahetvà gacchathÃ" 'ti Ãha. MahÃjano dhanaæ nÅharitvà mahÃtale rÃsiæ katvà ÃbhatabhÃjanÃni pÆretvà gacchati. A¤¤ataro janapadamanusso IllÅsaseÂÂhino goïe tass' eva rathe yojetvà sattahi ratanehi pÆ- retvà nagarà nikkhamma mahÃmaggaæ paÂipajjitvà tassa gum- bassa avidÆrena rathaæ pesento "vassasataæ jÅva sÃmi IllÅsa- seÂÂhi\<*<2>*>/, taæ\<*<3>*>/ nissÃya dÃni me yÃvajÅvaæ kammaæ akatvà jÅvitabbaæ jÃtaæ, tav' eva ratho tav' eva goïà tav' eva gehe satta ratanÃni n' eva mÃtarà dinnÃ\<*<4>*>/ na pitarà taæ nissÃya laddhÃni sÃmÅti" seÂÂhino guïakathaæ kathento gacchati. So taæ saddaæ sutvà bhÅtatasito cintesi: "ayaæ mama nÃmaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both MSS. -bhariyÃya. 2 Ck -seÂÂhÅ. 3 Ck naæ. 4 so both MSS. instead of dinnÃni. >/ #<[page 352]># %<352 1. EkanipÃta. 8. Varaïavagga.>% gahetvà ida¤ c' ida¤ ca vadati, kacci nu kho ra¤¤Ã\<*<1>*>/ mama dhanaæ lokassa dinnan" ti gumbà nikkhamitvà goïe ca ratha¤ ca sa¤jÃnitvà "are ceÂaka, mayhaæ gonÃ, mayhaæ ratho" ti vatvà gantvà goïe nÃsÃrajjuyaæ gaïhi. Gahapatiko rathà oruyha "are duÂÂhaceÂaka\<*<2>*>/, IllÅsamahÃseÂÂhi sakalanagarassa dÃnaæ deti, tvaæ kiæ ahosÅti" pakkhanditvà asaniæ\<*<3>*>/ pÃtento viya khandhe paharitvà rathaæ ÃdÃya agamÃsi. So puna kam- pamÃno uÂÂhÃya paæsuæ pu¤jitvà vegena gantvà rathaæ gaïhi. Gahapatiko otaritvà kesesu gahetvà nÃmetvà kapparappahÃrehi koÂÂetvÃ\<*<4>*>/ gale gahetvà ÃgatamaggÃbhimukhaæ khipitvà pakkÃmi. EttÃvatÃssa\<*<5>*>/ surÃmado chijji\<*<6>*>/. So kampamÃno vegana nivesa- nadvÃraæ gantvà dhanaæ ÃdÃya gacchante "ambho,-kiæ nÃm' etaæ, kiæ rÃjà mama dhanaæ vilumpÃpetÅti" taæ taæ gantvà gaïhÃti, gahitagahità paharitvà pÃdamÆle yeva pÃtenti. So ve- danÃmatto gehaæ pavisituæ Ãrabhi, dvÃrapÃlà "are duÂÂhaga- hapati, kahaæ pavisasÅti" vaæsapesikÃhi\<*<7>*>/ pothetvà gÅvÃya gahetvà nÅhariæsu. So "Âhapetvà idÃni rÃjÃnaæ n' atthi me a¤¤o koci paÂisaraïan" ti ra¤¤o santikaæ gantvà "deva mama gehaæ tumhe vilumpÃpethÃ" 'ti. "NÃhaæ seÂÂhi vilumpÃpemi, nanu tvam eva Ãgantvà `sace tumhe na gaïhatha ahaæ mama dhanaæ dÃnaæ dassÃmÅti' nagare bheri¤ carÃpetvà dÃnaæ adÃ- sÅti". "NÃhaæ deva tumhÃkaæ santikaæ ÃgacchÃmi, kiæ tumhe mayhaæ macchariyabhÃvaæ na jÃnÃtha, ahaæ tiïaggena tela- bindum pi na kassaci demi, yo dÃnaæ deti taæ pakkosÃpetvà vimaæsatha devÃ" 'ti. RÃjà Sakkaæ pakkosÃpesi. Dvinnaæ ja- nÃnaæ visesaæ n' eva rÃjà jÃnÃti na amaccÃ. Macchariya- seÂÂhi\<*<8>*>/ "kiæ deva ayaæ seÂÂhi, ahaæ seÂÂhÅti" Ãha. "Mayaæ na sa¤jÃnÃma, atthi tesaæ\<*<9>*>/ jÃnanako" ti. "Bhariyà me devÃ" 'ti bhariyaæ pakkosÃpetvà "kataro te sÃmiyo" ti\<*<10>*>/ pucchiæsu. Sà "ayan" ti Sakkass' eva santike aÂÂhÃsi. PuttadhÅtaro \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck raæ¤o. 2 Ck omits duÂÂha. 3 Ck Ãsaniæ. 4 both MSS. koddhetvÃ. 5 Ck -ssÃ. 6 Ck chiddi. 7 Ck vasape-. 8 both MSS. -sotthiæ. 9 Cv tesa¤. 10 Ck sÃmiyÃci. >/ #<[page 353]># %< 8. IllÅsajÃtaka. (78). 353>% dÃsakammakare pakkosÃpetvà pucchiæsu. Sabbe Sakkass' eva santike tiÂÂhanti. Puna seÂÂhi cintesi: "mayhaæ sÅse piÊakà atthi kesehi paÂicchannÃ, taæ kho pana kappako eva jÃnÃti, taæ pakkosÃpessÃmÅti" so "kappako maæ deva sa¤jÃnÃtÅti taæ pakkosÃpehÅti" Ãha. Tasmiæ pana kÃle Bodhisatto tassa kappako hoti. RÃjà naæ pakkosÃpetvà "IllÅsaseÂÂhiæ jÃnÃ- sÅti" pucchi. "SÅsaæ oloketvà sa¤jÃnissÃmi devÃ" 'ti. "Tena hi dvinnam pi sÅsaæ olokehÅti". Tasmiæ khaïe Sakko sÅse paÊakaæ mÃpesi. Bodhisatto dvinnam pi sÅsaæ olokento piÊa- kaæ disvà "mahÃrÃja, dvinnam pi sÅse piÊakà atth' eva, nÃhaæ etesu ekassa sÃmi-IllÅsa-bhÃvaæ sa¤jÃnituæ sakkomÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/ piÊakà jÃtÃ, nÃhaæ passÃmi IllÅsan ti. || Ja_I:77 ||>@ Tattha ubho ti dve pi janÃ, kha¤jà ti kuïÂhapÃdÃ, kuïÅti kuïÂhahatthÃ, visamacakkhulà ti visamÃkkhimaï¬alà kekarÃ, piÊakà ti dvinnam pi ekas- miæ yeva sÅsapadese ekasaïÂhÃnà va piÊakà jÃta, nÃhaæ passÃmÅti ahaæ imesu ayaæ nÃma IllÅso ti na passÃmi, ekassa pi IllÅsabhÃvaæ na jÃnÃmÅti avoca. Bodhisattassa vacanaæ sutvà seÂÂhi kampamÃno dhanaso- kena satiæ paccupaÂÂhÃpetuæ asakkonto tatth' eva papati. Tasmiæ khaïe Sakko "nÃhaæ mahÃrÃja IllÅso, Sakko 'ham asmÅti" mahatiyà lÅÊhÃya ÃkÃse aÂÂhÃsi. IllÅsassa mukhaæ pu¤- jitvà udakena si¤ciæsu. So uÂÂhÃya Sakkaæ devarÃjÃnaæ van- ditvà aÂÂhÃsi. Atha naæ Sakko Ãha: "IllÅsa\<*<2>*>/, idaæ dhanaæ mama santakaæ na tava, aham pi te pitÃ, tvaæ mama putto, ahaæ dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà Sakkattaæ patto, tvaæ pana me vaæsaæ upacchinditvà adÃnasÅlo hutvà macchariye patiÂÂhÃya dÃnasÃlà jhÃpetvà yÃcake nikka¬¬hitvà dhanam eva saïÂhapesi, taæ n' eva tvaæ paribhu¤jasi\<*<3>*>/ na a¤¤o, rakkhasipariggahÅtaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck ubhinnam. 2 Ck omits IllÅsa. 3 Ck bhu¤jasi. >/ #<[page 354]># %<354 1. EkanipÃta. 8. Varaïavagga.>% viya tiÂÂhati, sace me dÃnasÃlà pÃkatikaæ katvà dÃnaæ dassasi icc-etaæ kusalaæ, noce dassasi tabbaæ\<*<1>*>/ te dhanaæ antara- dhÃpetvà iminà Indavajirena sÅsaæ chinditvà jÅvitakkhayaæ pÃpessÃmÃ" 'ti. IllÅsaseÂÂhi maraïabhayena santajjito "ito paÂ- ÂhÃya dÃnaæ dassÃmÅti" paÂi¤¤aæ adÃsi. Sakko tassa paÂi¤¤aæ gahetvà ÃkÃse nisinnako va dhammaæ desetvà taæ sÅlesu pa- tiÂÂhÃpetvà sakaÂÂhÃnam eva agamÃsi. IllÅso pi dÃnÃdÅni pu¤- ¤Ãni katvà saggaparÃyano ahosi. Satthà "na bhikkhave idÃn' eva MoggallÃno macchariyaseÂÂhiæ dameti, pubbe p' esa iminà damito yevÃ" 'ti vatvà imaæ dhammade- sanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà IllÅso macchariyaseÂÂhi\<*<3>*>/ ahosi, Sakko devarÃjà MoggallÃno, rÃjà ùnando, kappako pana aham evÃ" 'ti. IllÅsajÃtakaæ. $<9. KharassarajÃtaka.>$ Yato viluttà ca hatà ca gÃvo ti. Idaæ Satthà Jeta- vane viharanto a¤¤ataraæ amaccaæ Ãrabbha kathesi. Kosalara¤¤o kira eko amacco rÃjÃnaæ ÃrÃdhetvà paccantagÃme rÃjabaliæ labhitvà corehi saddhiæ ekato hutvà "ahaæ manusse ÃdÃya ara¤¤aæ pavisissÃmi, tumhe gÃmaæ vilumpitvà upa¬¬haæ mayhaæ dadeyyÃthÃ" 'ti vatvà page va manusse sannipÃtetvà ara¤¤aæ gantvà coresu Ãgantvà gÃviyo ghÃtetvà maæsaæ khÃditvà gÃmaæ vilumpitvà gatesu sÃyaïhasamaye mahÃjanaparivuto Ãgacchati. Tassa na ciren' eva taæ kammaæ pÃka- Âaæ jÃtaæ. Manussà ra¤¤o Ãrocesuæ. RÃjà naæ\<*<4>*>/ pakkosÃpetvà dosaæ patiÂÂhÃpetvà suniggahÅtaæ niggahetvà a¤¤aæ gÃmabhojakaæ pesetvà Jetavanaæ gantvà Bhagavato etam atthaæ Ãrocesi. Bhagavà "na ma- hÃrÃja idÃn' ev' esa evaæsÅlo, pubbe pi evaæsÅlo yevÃ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente ekassa amaccassa paccantagÃmaæ adÃsi. Sabbaæ purimasadi- sam eva. TAdà pana Bodhisatto vaïijjÃya paccante vica- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so both MSS. instead of sabbaæ? 2 Cv nisinnÃtiko corr. to nisinnoko. 3 both MSS. -seÂÂhiæ 4 Cv taæ. >/ #<[page 355]># %< 9. KharassarajÃtaka. (79). 355>% ranto tasmiæ gÃmake nivÃsaæ kappesi. So tasmiæ gÃmabhojake sÃyaïhasamaye mahÃjanaparivÃrena bheriyà vajjamÃnÃya Ãgac- chante "ayaæ duÂÂhabhojako corehi ekato hutvà gÃmaæ vilum- pÃpetvà coresu palÃyitvà aÂavim paviÂÂhesu idÃni upasantÆpa- santo viya bheriyà vajjamÃnÃya ÃgacchatÅti" imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha yato ti yadÃ, viluttà ca hatà cà 'ti vilumpitvà ca nÅtà maæsaæ khÃdanatthÃya ca hatà ca, gÃvo ti gorÆpÃni, da¬¬hÃnÅti aggiæ datvà jhÃpi- tÃni, jano ca nÅto ti karamaragÃhaæ gahetvà nÅto, puttahatÃya putto ti hataputtÃya putto nillajjo ti attho, chinnahirottappassa hi mÃtà nÃma n' atthi iti so tassà jÅvanto pi hataputtaÂÂhÃne tiÂÂhatÅti hataputtÃya putto nÃma hoti, kharassaran ti thaddhasaddaæ, deï¬iman ti paÂababheriæ. Evaæ Bodhisatto imÃya gÃthÃya taæ paribhÃsi, na ciren' eva c' assa taæ kammaæ pÃkaÂaæ jÃtaæ. Ath' assa tÃjà do- sÃnurÆpaæ niggahaæ akÃsi, Satthà "na mahÃrÃja idÃn' ev' esa evaæsÅlo, pubbe pi evaæsÅlo yevÃ" 'ti vatvà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusandhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà amacco idÃni amacco yeva, gÃthÃya udÃhÃrakapaï¬itamanusso pana aham evÃ" 'ti. Kharassara- jÃtakaæ. $<10. BhÅmasenajÃtaka.>$ Yan te pavikatthitaæ pure ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤¤ataraæ vikatthitaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Eko kira bhikkhu "Ãvuso, amhÃkaæ jÃtisamà jÃti gottasamaæ gottaæ nÃma n' atthi, mayaæ evarÆpe nÃma mahÃkhattiyakule jÃtÃ, gottena và kulapadesena và amhehi sadiso n' atthi, amhÃkaæ suvaïïarajatÃdÅnaæ anto n' atthi, dÃsakammakarÃpi no sÃlimaæsodanaæ bhu¤janti, kÃsika- vatthaæ nivÃsenti, kÃsikavilepanaæ vilimpanti, mayaæ pabbajitabhÃvena \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 356]># %<356 I. EkanipÃta. 8. Varaïavagga.>% etarahi evarÆpÃni lÆkhÃni bhojanÃni bhu¤jÃma, lÆkhÃni cÅvarÃni dhÃ- remÃ" 'ti theranavamajjhimÃnam bhikkhÆnaæ antare vikatthento jÃti- Ãdivasena vamhento va¤cento vicarati. Ath' assa eko bhikkhu kulapa- desaæ parigaïhitvà taæ vikatthanabhÃvaæ bhikkhÆnaæ kathesi. BhikkhÆ dhammasabhÃyaæ sannipatità "Ãvuso, asuko nÃma bhikkhu evarÆpe niyyÃnikasÃsaïe pabbajitvà vikatthento vamhento\<*<1>*>/ vicaratÅti" etassa aguïaæ kathayiæsu. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhik- khave so bhikkhu idÃn' eva vikatthento vicarati, pubbe pi vikatthento vamhento vicaratÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ekasmiæ nigamagÃme udiccabrÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto TakkasilÃya disÃpÃmokkhassa Ãcariyassa santike tayo vede aÂÂhÃrasa vijjaÂÂhÃnÃni uggahetvà sabbasippe nipphattiæ patvà Culladhanuggahapaï¬ito nÃma ahosi. So Takkasilato nikkhamitvà sabbasamayasippÃni pariyesamÃno MahiæsakaraÂÂhaæ agamÃsi. Imasmiæ pana jÃtake Bodhisatto thokaæ rasso oïatÃkÃro ahosi. So cintesi: "sac' Ãhaæ ka¤ci rÃjÃnaæ upasaækamissÃmi so `evaæ rassasarÅro tvaæ kiæ am- hÃkaæ karissasÅti' vakkhati, yan nÆnÃhaæ ÃrohapariïÃhasam- païïaæ abhirÆpaæ ekaæ purisaæ phalakaæ katvà tassa piÂ- ÂhicchÃyÃya jÅvikaæ kappeyyan" ti so tathÃrÆpaæ purisaæ pariyesamÃno BhÅmasenassa nÃm' ekassa tantavÃyassa\<*<2>*>/ tanta- vitataÂÂhÃnaæ\<*<3>*>/ gantvà tena saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà "samma tvaæ kiænÃmo" ti pucchi. "Ahaæ BhÅmaseno nÃmÃ" 'ti. "Kiæ pana tvaæ abhirÆpo upadhisampanno hutvà imaæ lÃmakakam- maæ karosÅti". "JÅvituæ asakkonto" ti. "Samma mà etaæ kammaæ kari, sakala-JambudÅpe mayà sadiso dhanuggaho nÃma n' atthi, sace panÃhaæ ka¤ci rÃjÃnaæ passeyyaæ so mam `evaæ rasso ayaæ kiæ amhÃkaæ karissatÅti'\<*<4>*>/ kopeyya, tvaæ rÃjÃnaæ disvà `ahaæ dhanuggaho' ti vakkhasi, rÃjà te paribbayaæ datva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck omits vamhento. 2 Ck ntavÃyassa. 3 Ck nantaævinanaÂÂhÃnaæ, Cv tantaævinaÂÂhÃnaæ. 4 Ck karissasÅti. >/ #<[page 357]># %< 10. BhÅmasenajÃtaka. (80). 357>% vuttiæ nibaddhaæ dassati, ahan te uppannakammaæ karonto tava piÂÂhicchÃyÃya jÅvissÃmi, evaæ ubho pi sukhità bhavissÃma, karohi mama vacanan" ti Ãha. So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. Atha naæ ÃdÃya BÃrÃïasiæ gantvà sayaæ CulladhanupaÂÂhÃko\<*<1>*>/ hutvà taæ purato katvà rÃjadvÃre Âhatvà ra¤¤o ÃrocÃpesi "ÃgacchatÆ" 'ti ca vutte ubho pi pavisitvà rÃjÃnaæ vanditvà aÂÂhaæsu, "kiækÃraïà Ãgat' atthÃ" 'ti ca vutte BhÅmaseno Ãha: "ahaæ dhanuggaho, mayà sadiso sakala-JambudÅpe dha- nuggaho n' atthÅti". "Kiæ pana labhanto maæ upaÂÂhahissa- sÅti\<*<2>*>/". "AddhamÃse\<*<3>*>/ sahassaæ labhanto upaÂÂhahissÃmi devÃ" 'ti. "Ayan te puriso kiæ hotÅti". "CullupaÂÂhÃko devÃ" 'ti. "SÃdhu, uppaÂÂhahÃ" 'ti. Tato paÂÂhÃya BhÅmaseno rÃjÃ- naæ upaÂÂhÃti, upannaæ kiccaæ pan' assa Bodhisatto va nit- tharati. Tena kho pana samayena KÃsiraÂÂhe ekasmiæ ara¤¤e bahunnaæ manussÃnaæ sa¤caraïamaggaæ vyaggho cha¬¬Ãpeti, bahÆ\<*<4>*>/ manusse gahetvà khÃdati. Taæ pavattiæ ra¤¤o Ãroce- suæ. RÃjà BhÅmasenaæ pakkosÃpetvà "sakkhissasi tÃta tvaæ vyagghaæ gaïhitun" ti Ãha. "Deva, kiæ dhanuggaho nÃmÃhaæ yadi vyagghaæ gahetuæ na sakkomÅti". RÃjà tassa paribbayaæ datvà uyyojesi. So gharaæ gantvà Bodhisattassa kathesi. Bodhisatto "sÃdhu samma gacchÃ" 'ti Ãha. "Tvaæ pana na gamissasÅti". "ùma na gamissÃmi\<*<5>*>/, upÃyam pana te Ãcikkhis- sÃmÅti". "ùcikkha sammÃ" 'ti. "Tvaæ vyagghassa vasanaÂ- ÂhÃnaæ sahasà ekako va mà agamÃsi, jÃnapadamanusse pana sannipÃtetvà ekaæ và dve và dhanusahassÃni gÃhÃpetvÃ\<*<6>*>/ tattha gantvà vyagghassa uÂÂhitabhÃvaæ ¤atvà palÃyitvà ekaæ gumbaæ pavisitvà udarena nipajjeyyÃsi, jÃnapadà va vyagghaæ pothetvà gaïhissanti, tehi vyagghe gahite tvaæ dantehi ekaæ valliæ chinditvà koÂiyaæ gahetvà matavyagghassa santikaæ gantvà `bho ken' esa vyaggho mÃrito ti, ahaæ imaæ vyagghaæ goïaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so both MSS. instead of -dhanuggahup-. 2 both MSS. -hissatÅti. 3 both MSS. -so. 4 Ck bahu. 5 Ck upagamissÃmi. 6 Ck gahÃ-. >/ #<[page 358]># %<358 I. EkanipÃta. 8. Varaïavagga.>% viya valliyà bandhitvà ra¤¤o santikaæ nessÃmÅti valliæ atthÃya gumbaæ paviÂÂho, mayà valliyà anÃbhatÃya eva ken' esa mÃrito ti katheyyÃ' 'ti, atha te jÃnapadà bhÅtatasità `sÃmi mà ra¤¤o ÃcikkhÅti, bahuæ dhanaæ dassanti, vyaggho tayà gahito va bhavissati, ra¤¤o pi santikà bahuæ dhanaæ labhissasÅti". So "sÃdhÆ" 'ti gantvà Bodhisattena kathitaniyÃmen' eva vyagghaæ gahetvà ara¤¤aæ khemaæ katvà mahÃjanaparivuto BÃrÃïasiæ Ãgantvà rÃjÃnaæ disvà "gahito me deva vyaggho, ara¤¤aæ khe- maæ katan" ti Ãha. RÃjà tuÂÂho bahuæ dhanaæ adÃsi, Pun' ekadivasaæ "ekaæ maggaæ mahiso cha¬¬ÃpetÅti" ra¤¤o Ãro- cayiæsu, RÃjà tath' eva BhÅmasenaæ pesesi. So Bodhisattena dinnanayena vyagghaæ viya tam pi gahetvà Ãga¤chi. RÃjà puna bahuæ dhanaæ adÃsi. Mahantaæ issariyaæ jÃtaæ. So issariyÃmadamatto Bodhisatte ava¤¤aæ katvà tassa vacanaæ na gaïhÃti, "nÃhaæ taæ nissÃya jÅvÃmi, kiæ tvaæ ¤eva puriso" ti ÃdÅni pharusavacanÃni vadati. Atha katipÃhaccayen' ev' eko sapattarÃjà Ãgantvà BÃrÃnasiæ uparundhitvà "rajjaæ và detu yuddhaæ vÃ" ti ra¤¤o sÃsanam pesesi. RÃjà "yujjhÃhÅti" BhÅ- masenaæ pesesi. So sabbanÃhasannaddho bhaÂavesaæ gahetvà susannaddhassa vÃraïassa piÂÂhe nisÅdi. Bodhisatto pi tassa maraïabhayena sabbasannÃhasannaddho BhÅmasenass' eva pac- chimÃsane nisÅdi. VÃraïo mahÃjanaparivuto nagaradvÃrena nikkhamitvà saægÃmasÅsaæ pÃpuïi\<*<1>*>/. BhÅmaseno yuddhabheri- saddaæ sutvà va kampituæ Ãraddho. Bodhisatto "idÃn' esa hatthipiÂÂhà patitvà marissasÅti\<*<2>*>/" hatthito apatanatthaæ BhÅ- masenaæ yottena parikkhipitvà gaïhi. BhÅmaseno sampahÃraÂ- ÂhÃnaæ disvà maraïabhayatajjito sarÅravaÊa¤jena hatthipiÂÂhaæ dÆsesi. Bodhisatto "na kho te BhÅmasena purimena pacchimaæ sameti, tvaæ pubbe saægÃmayodho viya ahosi, idÃni hatthi- piÂÂhaæ dÆsesÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -ïÅ, Cv -ni. 2 so both MSS. >/ #<[page 359]># %< 10. BhÅmasenajÃtaka. (80). 359>% @@ Tattha yan te pavikatthitaæ pure ti yan tvayà pubbe kiæ tvaæ yeva puriso nÃham\<*<1>*>/ pi saægÃmayodho ti vikatthitaæ vamhaæ\<*<2>*>/ vacanaæ vuttaæ idaæ\<*<3>*>/ tÃva ekaæ, atha te pÆtisarà sajanti pacchà atha te ime pÆtibhÃvena saraïabhÃvena ca pÆtisarà ti laddhanÃma sarÅravala¤jadhÃrÃ\<*<4>*>/ sajanti vala¤- janti paggharanti, pacchà ti tato pure vikatthitato aparabhÃge idÃni imasmiæ saægÃmasÅse ti attho, ubhayaæ na sameti BhÅmasenà ti idaæ BhÅmasena ubhayaæ na sameti, kataraæ: yuddhakathà ca ida¤ ca te viha¤¤aæ. yà ca pure kÃthità yuddhakathà ya¤ ca te idÃni viha¤¤aæ kilamatho hatthipiÂÂhaæ dÆsanÃ- kÃrappatto vighÃto ti attho. Evaæ Bodhisatto taæ garahitvà "mà bhÃyi samma, kasmà mayi Âhite viha¤¤asÅti" BhÅmasenaæ hatthipiÂÂhito otÃretvà "nahÃyitvà geham eva gacchÃ" 'ti uyyojetvà "ajja mayà pÃka- Âena bhavituæ vaÂÂatÅti" saægÃmaæ pavisitvà unnaditvà bala- koÂÂhakaæ bhinditvà sapattarÃjÃnaæ jÅvagÃhaæ gÃhÃpetvà BÃ- rÃïasira¤¤o santikaæ agamÃsi. RÃjà tuÂÂho Bodhisattassa mahantaæ yasaæ adÃsi. Tato paÂÂhÃya Culladhanuggahapaï- ¬ito ti sakala-JambudÅpe pÃkaÂo ahosi. So BhÅmasenassa parib- bayaæ datvà sakaÂÂhÃnam eva pesetvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato. Satthà "na bhikkhave idÃn' ev' esa bhikkhu vikattheti\<*<5>*>/, pubbe pi vikattheti yevÃ" 'ti vatvà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà anusan- dhiæ ghaÂetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà BhÅmaseno vikatthitabhikkhu ahosi, Culladhunuggahapaï¬ito pana aham evÃ" 'ti. BhÅmasena- jÃtakaæ. Varaïavaggo aÂÂhamo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck nÃha aham, Cv tÃha aham. 2 Cv vamha. 3 Cv idan. 4 Ck -vaÊa¤jaæ dhÃrÃ, Cv -vala¤jaædhÃrÃ. 5 both MSS. vikatthoti. >/ #<[page 360]># %<360 I. EkanipÃta. 9. ApÃyimhavagga.>% 9. APùYIMHAVAGGA. $<1. SurÃpÃïajÃtaka.>$ ApÃyimha anaccimhà ti. Idaæ Satthà Kosambiyaæ upa- nissÃya GhositÃrÃme viharanto SÃgatattheraæ Ãrabbha kathesi. Bhagavati hi SÃvatthiyaæ vassaæ vasitvà cÃrikagamanena\<*<1>*>/ Bhaddava- tikaæ nÃma nigamaæ sampatte gopÃlakà pasupÃlakà kassakà pathÃ- vino ca SatthÃraæ disvà vanditvà "mà bhante Bhagavà ambatitthaæ agamÃsi, ambatitthe jaÂilassame ambatitthako nÃma nÃgo ÃsÅviso\<*<2>*>/ gho- raviso Bhagavantaæ viheÂheyyÃ" 'ti vÃrayiæsu. Bhagavà tesaæ kathaæ asuïanto viya tesu yÃva tatiyaæ vÃrayamÃnesu\<*<3>*>/ pi agamÃsi yeva. Tatra sudaæ Bhagavati BhaddavatikÃya avidÆre a¤¤atarasmiæ vanasaï¬e viharante tena samayena buddhupaÂÂhÃko SÃgato nÃma thero puthuj- janikÃya iddhiyà samannÃgato taæ assamaæ upasaækamitvà tassa nÃ- garÃjassa vasanaÂÂhÃne tiïasantharakaæ pa¤¤ÃpetvÃ\<*<4>*>/ pallaækena nisÅdi. NÃgo makkhaæ asahamÃno\<*<5>*>/ dhÆmÃyi. Thero pi dhÆmÃyi. NÃgo pajjali. Thero pi pajjali. NÃgassa tejo theraæ na bÃdhati. Therassa tejo nÃgaæ bÃdhati. Evaæ so khaïena taæ nÃgarÃjÃnaæ dametvà saraïesu ca sÅlesu ca patiÂÂhapetvà Satthu santikaæ agamÃsi. SatthÃpi Bhaddava- tikÃyaæ yathÃbhirantaæ viharitvà Kosambiæ agamÃsi. SÃgatattherena nÃgassa damitabhÃvo sakalajanapadaæ patthari. KosambinagaravÃsino Satthu paccuggamanaæ katvà SatthÃraæ vanditvà SÃgatattherassa santi- kaæ gantvà vanditvà ekamantaæ thità evam Ãhaæsu: "bhante yaæ tumhÃkaæ dullabhaæ taæ vadeyyÃthà 'ti\<*<6>*>/ tad eva mayaæ paÂiyÃdessÃmÃ" 'ti. Thero tuïhÅ\<*<6>*>/ ahosi. Chabbaggiyà panÃhaæsu: "Ãvuso {pabbajitÃnaæ} nÃma kÃpotikà surà dullabhà c' eva manÃpà ca, sace tumhe therassa pasannaæ kÃpotikaæ suraæ\<*<7>*>/ patiyÃdethÃ" 'ti. Te. "sÃdhÆ" 'ti sampaÂic- chitvà SatthÃraæ svÃtanÃya nimantetvà nagaraæ pavisitvà "attano attano gehe therassa dassÃmÃ"' ti kÃpotikaæ pasannaæ paÂiyÃdetvà theraæ nimantetvà ghare ghare pasannaæ adaæsu. Thero pivitvà surÃ- madamatto {nagarato nikkhamanto} dvÃrantare pati, vippalapamÃno ni- pajji. Satthà katabhattakicco nagarà nikkhamanto theraæ tenÃkÃrena nipannaæ disvà "gaïhatha bhikkhave SÃgatan" ti gÃhÃpetvà ÃrÃmaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck carigamanena. 2 both MSS. asÅ-. 3 both MSS. vÃriya-. 4 Cv paæ¤apetvÃ. 5 Ck agamÃno. 6 so both MSS. 7 both MSS. pasannà kÃpotika suraæ. >/ #<[page 361]># %< 1. SurÃpÃnajÃtaka. (81). 361>% agamÃsi. BhikkhÆ therassa sÅsaæ TathÃgatassa pÃdamÆle katvà taæ nipajjÃpesuæ. So parivattitvà pÃde tathÃgatÃbhimukhe katvà nipajji. Satthà bhikkhÆ paÂipucchi: "kin nu kho bhikkhave yaæ pubbe SÃga- tassa mayi gÃravan taæ idÃni\<*<1>*>/ atthÅti". "N' atthi bhante" ti. "Bhik- khave ambatitthakaæ nÃgarÃjÃnaæ ko damesÅti". "SÃgato bhante" ti. "Kiæ pan' etarahi SÃgato udakade¬¬ubhakam\<*<2>*>/ pi dametuæ sakku- ïeyyÃ" 'ti. "No h' etaæ bhante". "Api nu bhikkhave evarÆpaæ pÃtuæ yuttaæ yaæ pivitvà evaæ visa¤¤Å hontÅti". "Ayuttaæ bhante" ti. Atha kho Bhagavà theraæ garahitvà bhikkhÆ Ãmantetvà "surÃ- merayapÃne pÃcittiyan" ti sikkhÃpadaæ pa¤¤Ãpetvà uÂÂhÃyÃsanà gan- dhakuÂiæ\<*<3>*>/ pÃvisi. DhammasabhÃyaæ sannipatità bhikkhÆ surÃpÃnassa avaïïaæ kathayiæsu: "yÃva mahÃdosa¤ c' etaæ Ãvuso surÃpÃnaæ nÃma tÃva pa¤¤Ãsampannaæ nÃma iddhimantaæ SÃgataæ yathà Satthu guïa- mattam pi na jÃnÃti tathà akÃsÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva suraæ pivitvà pabbajità visa¤¤ino honti, pubbe pi ahesuæ yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari\<*<4>*>/: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto KÃsiraÂÂhe udiccabrÃhmaïakule nibbattivà vayappatto isipabbajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca uppÃdetvà jhÃnakÅÊaæ kÅÊanto Himavantapadese vasati pa¤cahi antevÃsikasatehi parivuto. Atha naæ vassÃnasamaye sampatte antevÃsikà Ãhaæsu: "Ãcariya manussapathaæ gantvà loïambilaæ sevitvà ÃgacchÃmÃ" 'ti. "ùvuso, ahaæ idh' eva vasissÃmi, tumhe pana gantvà sarÅraæ santappetvà vassaæ vÅtinÃmetvà ÃgacchathÃ" 'ti. Te "sÃdhÆ" 'ti Ãcariyaæ vanditvà BÃrÃïasiæ gantvà rÃjuyyÃne vasitvà punadivase bahidvÃragÃme yeva bhik- khÃya caritvà suhità hutvÃ\<*<5>*>/ punadivase nagaraæ pavisiæsu. Manussà sampiyÃyamÃnà bhikkhaæ adaæsu, katipÃhaccayena ca ra¤¤o Ãrocesuæ: "deva Himavantato pa¤casatà isayo Ãgantvà uyyÃne vasanti ghoratapà parimÃritindriyà sÅlavanto" ti. RÃjà tesaæ guïe sutvà uyyÃnaæ gantvà vanditvà katapaÂisanthÃro \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv idÃnÅ. 2 Cv -de¬¬Æ-. 3 Ck -kuÂim. 4 Ck -rÅ. 5 Ck omits hutvÃ. >/ #<[page 362]># %<362 I. EkanipÃta. 9. ApÃyimhavagga.>% vassÃnaæ catumÃsaæ\<*<1>*>/ tatth' eva vasanatthÃya paÂi¤¤aæ gahetvà nimantesi. Te tato paÂÂhÃya rÃjagehe yeva bhu¤jitvà uyyÃne vasanti. Ath' ekadivasaæ nagare surÃnakkhattaæ nÃma ahosi. RÃjà "pabbajitÃnaæ surà dullabhÃ" ti bahuæ uttamaæ suraæ ¬Ãpesi. TÃpasà suraæ pivitvà uyyÃnaæ gantvà surÃmadamattà hutvà ekacce uÂÂhÃya nacciæsu ekacce gÃyiæsu ekacce naccitvà gÃyitvà khÃriyÃdÅni avattharitvà niddÃyitvÃ\<*<2>*>/ surÃmade chinne pabujjhitvà taæ\<*<3>*>/ attano vippakÃraæ sutvà disvà "na amhehi pabbajitasÃruppaæ katan" ti roditvà paridevitvà "mayaæ Ãca- riyena vinÃbhÆtattà evarÆpaæ pÃpaæ karimhÃ" 'ti taæ khaïaæ yeva uyyÃnaæ pahÃya Himavantaæ gantvà paÂisÃmitaparikkhÃrà Ãcariyaæ vanditvà nisÅditvà "kin nu kho tÃtà manussapathe bhikkhÃya akilamamÃnà sukhaæ vasittha samaggavÃsa¤ ca pana vasitthÃ\<*<4>*>/" 'ti pucchità "Ãcariya sukhaæ vasimha, api ca kho mayaæ apÃtabbayuttakaæ pivitvà visa¤¤ÅbhÆtà satiæ paÂÂhÃ- petuæ asakkontà gÃyimha c' eva naccimhÃ\<*<5>*>/" 'ti etam atthaæ Ãrocentà imaæ gÃthaæ samuÂÂhÃpetvà Ãhaæsu: @*>/ diÂÂhà nÃhumha vÃnarà ti. || Ja_I:80 ||>@ Tattha apÃyimhà ti suraæ pivimha, anaccimhà 'ti taæ pivitvÃ\<*<7>*>/ hattha- pÃde lÃÊentà naccimha, agÃyimhà 'ti mukhaæ vivaritvÃ\<*<8>*>/ Ãyatakena sarena gÃ- yimha, rudimha cà 'ti puna vippaÂisÃrino evarÆpaæ nÃma amhehi katan ti rodimha, diÂÂhà nÃhumha vÃnarà ti evarÆpaæ sa¤¤ÃvinÃsanato visa¤¤ika- raïiæ suraæ pivitvà etad eva sÃdhu yaæ vÃnarà nÃhumhà 'ti, evan te attano aguïaæ kathesuæ. Bodhisatto "garusaævÃsarahitÃnaæ nÃma evarÆpaæ hoti yevÃ" 'ti te tÃpase garahitvà "puna evarÆpaæ mà karitthÃ" 'ti tesaæ ovÃdaæ datvà aparihÅnajjhÃno Brahmaloka-parÃyano ahosi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv cÃtu-. 2 both MSS. niddayitvÃ. 3 Ck naæ. 4 both MSS. vasitvÃ. 5 so both MSS. instead of naccimha cÃ? 6 Cv pÅtthÃ, Ck pitvÃ. 7 Cv pivitthÃ. 8 Cv vivaritthÃ. >/ #<[page 363]># %< 2. MittavindajÃtaka. (82). 363>% Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: -- ito paÂÂhÃya hi "anusandhiæ ghaÂetvÃ" ti idam pi na vakkhÃma -- "Tadà isigaïo Buddhaparisà ahosi, gaïasatthà pana aham evÃ" 'ti. SurÃpÃnajÃtakaæ. $<2. MittavindajÃtaka.>$ Atikkamma ramaïakan ti. Idaæ Satthà Jetavane viha- ranto ekaæ dubbacabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Imassa pana JÃtakassa KassapasammÃsambuddha-kÃlikaæ vatthuæ DasanipÃte MahÃ- mittavindakajÃtake Ãvibhavissati. @*>/ sadÃmatta¤ ca dÆbhakaæ sv-Ãsi pÃsÃïamÃsÅno\<*<2>*>/ yasmà jÅvaæ na mokkhasÅti. || Ja_I:81 ||>@ Tattha ramaïakan\<*<3>*>/ ti tasmiæ kÃle phaÊikassa nÃmaæ, phaÊikapÃsÃda¤\<*<4>*>/ ca atikkanto sÅti dÅpeti, sadÃmatta¤ cà 'ti rajatassa nÃmaæ, rajatapÃsÃda¤ ca atikkanto sÅti dÅpeti, dÆbhakan ti maïino nÃmaæ, maïipÃsÃda¤ ca atikkanto siti dÅpeti, svÃsÅti so si tvaæ, pÃsÃïamÃsÅno ti, uracakkaæ nÃma pÃsÃïa- mayaæ và hoti maïimayaæ vÃ, taæ pana pÃsÃïamayaæ, so ca tena ÃsÅno abhi- niyiÂÂho ajjhottaÂo\<*<5>*>/, tasmà pÃsÃïena ÃsÅnattÃ\<*<6>*>/ pÃsÃïÃsÅno ti vattabbe vya¤jana- sandhivasena makÃraæ ÃdÃya pÃsÃïamÃsÅno ti vuttaæ, pÃsÃïaæ và ÃsÅno taæ uracakkaæ Ãsajja pÃpuïitvà thito ti attho, yasmà jÅvaæ na mokkhasÅti yasmà uracakkà yÃva te pÃpaæ na khÅyati tÃva jÅvanto yeva na muccissasi taæ ÃsÅno sÅti. Imaæ gÃthaæ vatvà Bodhisatto attano devaÂÂhÃnaæ\<*<7>*>/ yeva gato. Mittavindako pi uracakkaæ ukkhipitvà mahÃdukkhaæ anubhavamÃno pÃpakamme parikkhÅïe yathÃkammaæ gato. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "TadÃ\<*<8>*>/ Mittavindako dubbacabhikkhu ahosi, devarÃjà pana aham evÃ" 'ti. MittavindajÃtakaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck raïiækaæ. 2 both MSS. pÃsÃnamÃ-. 3 Ck maraïakaæ. 4 Ck phalikassa nÃmaæ phalikassa phaÊikapÃda¤. 5 Ck ajjhe-. 6 Cv ÃsinattÃ, Ck ÃsinantÃ. 7 Ck devasanaÂÂhÃnaæ, Cv devaÂÂhÃna. 8 Ck omits tadÃ. >/ #<[page 364]># %<364 I. EkanipÃta. 9. ApÃyimhavagga.>% $<3. KÃÊakaïïijÃtaka.>$ Mitto have sattapadena hotÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ AnÃthapiï¬ikassa mittaæ Ãrabbha kathesi. So kira AnÃthapiï¬ikena saddhiæ sahapaæsukÅÊito ekÃcariyass' eva santike uggahitasippo nÃmena KÃÊakaïïÅ\<*<1>*>/ nÃma. So gacchante\<*<2>*>/ kÃle dug- gato hutvà jÅvituæ asakkonto seÂÂhino santikaæ agamÃsi. So taæ samassÃsetvà paribbayaæ datvà attano kuÂumbaæ paÂicchÃpesi. So seÂÂhino upakÃrako hutvà sabbakiccÃni karoti. Taæ seÂÂhissa santikaæ ÃgatakÃle "tiÂÂha KÃÊakaïïi, nisÅda KÃÊakaïïi\<*<3>*>/ bhu¤ja KÃÊakaïïÅti" vadanti. Ath' ekadivasaæ seÂÂhino mittÃmaccà seÂÂhiæ upasaækamitvà evam Ãhaæsu: "mahÃseÂÂhi, mà etaæ tava santike kari, `tiÂÂha KÃÊa- kaïïi, nisÅda KÃÊakaïïi\<*<3>*>/, bhu¤ja KÃÊakaïïÅti' hi iminà saddena yakkho pi palÃyeyya, na c' esa tayà samÃno, duggato durupeto\<*<4>*>/, kiæ te iminÃ" ti. AnÃthapiï¬iko "nÃmaæ nÃma vohÃramattaæ, na taæ paï- ¬ità pamÃïaæ karonti, sutamaÇgalikena\<*<5>*>/ nÃma bhavituæ na vaÂÂati, na sakkà mayà nÃmamattaæ nissÃya sahapaæsukÅÊitaæ\<*<6>*>/ sahÃyaæ paric- cajitun" ti tesaæ vacanaæ anÃdÃya ekadivasaæ attano bhogagÃmaæ gacchanto taæ geharakkhakaæ katvà agamÃsi. Corà "seÂÂhi kira gÃ- makaæ gato, gehaæ assa vilumpissÃmÃ" ti nÃnÃvudhahatthà rattibhÃge Ãgantvà gehaæ parivÃresuæ. Itaro pi corÃnaæ ¤eva Ãgamanaæ Ãsaæ- kamÃno aniddÃyanto va nisÅdi. So corÃnaæ ÃgatabhÃvaæ ¤atvà ma- nusse pabodhetuæ "tvaæ saækhaæ dhama, tvaæ ÃlaÊiÇgaæ\<*<7>*>/ vÃdehÅti" mahÃsamajjaæ karonto viya sakalanivesanaæ ekasaddaæ kÃresi. Corà "`su¤¤aæ gehan' ti dussutaæ amhehi, idh' eva mahÃseÂÂhÅti" pÃsÃïa- muggarÃdÅni tatth' eva cha¬¬etvà palÃyiæsu. Punadivase manussà tattha tattha cha¬¬ite pÃsÃïamuggarÃdayo disvà saævegappattà hutvà "sace ajja evarÆpo buddhisampanno gharavicÃrako nÃbhavissa corehi yathÃruciyà pavisitvà sabbagehaæ viluttaæ assa, imaæ daÊhamittaæ nissÃya seÂÂhino va¬¬hi jÃtÃ" ti taæ pasaæsitvà seÂÂhissa bhogagÃmato ÃgatakÃle sabbaæ taæ pavattiæ Ãrocayiæsu. Atha ne seÂÂhi avoca: "tumhe evarÆpaæ mama geharakkhakaæ mittaæ nikka¬¬hÃpetha, sac' Ãyaæ tumhÃkaæ vacanena mayà nikka¬¬hito assa ajja me kuÂumbaæ ki¤ci nÃbhavissa, nÃmaæ nÃma appamÃïaæ hitacittam eva pamÃïan" ti tassa uttaritaraæ paribbayaæ datvà "atthi dÃni me idaæ kathÃpÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck kÃÊakaïïi, Cv kÃlakannÅ. 2 Ck -nto. 3 Ck kÃla-. 4 Ck durÆ-. 5 Cv -maæga-. 6 Cv -kÅlitaæ, Ck -kÅÊikaæ. 7 so both MSS. instead of ÃliÇgaæ? >/ #<[page 365]># %< 3. KÃÊakaïïijÃtaka. (83). 365>% bhatan" ti Satthu santikaæ gantvà Ãdito paÂÂhÃya taæ pavattiæ Ãrocesi. Satthà "na kho gahapati idÃn' eva KÃÊakaïïi\<*<1>*>/ mitto attano mittassa gharakuÂumbaæ rakkhati, pubbe pi rakkhi yevÃ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto mahÃyaso seÂÂhi ahosi. Tassa KÃÊakaïïi nÃma mitto ti sabbaæ paccuppannasadisam eva. Bodhisatto bhoga- gÃmato Ãgato taæ pavattiæ sutvà "sace mayà tumhÃkaæ va- canena evarÆpo mitto nikka¬¬hito assa ajja me kuÂumbaæ ki¤ci nÃbhavissÃ" 'ti vatvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/ KÃÊakaïïiæ jaheyyan ti. || Ja_I:82 ||>@ Tattha have ti nipÃtamattaæ, mettÃyatÅti mitto, mettiæ paccupaÂÂhÃpeti\<*<3>*>/ sinehaæ karotÅti attho, so pan' esa sattapadena hoti ekato sattapadavÅtihÃraga- manamattena hotÅti attho, sahÃyo pana dvadasakena hotÅti sabbakiccÃnaæ ekato karaïavasena sabbiriyÃpathesu saha\<*<4>*>/ gacchatÅti sahÃyo so pan' esa dvÃdasa- kena hoti dvÃdasÃhaæ ekato nivÃsena hotÅti attho, mÃsaddhamÃsenà 'ti mÃ- sena và addhamÃsena và ¤Ãti hotÅti ¤Ãtisamo hoti, tatuttarin ti tato uttariæ ekato vÃsena attasamo pi hoti eva, jaheyyan ti evarÆpaæ sahÃyaæ kathaæ jaheyyan ti mittarase guïaæ kathesi. Tato paÂÂhÃya puna koci tass' antare vattà nÃma nÃhosi\<*<5>*>/. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà KÃÊakaïïi\<*<6>*>/ ùnando ahosi, BÃrÃïasiseÂÂhi pana aham evÃ" 'ti. KÃÊakaïïijÃtakaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv kÃla-. 2 so both MSS. instead of ciravutthaæ? 3 Cv -ÂÂhapeti. 4 Ck sahÃ. 5 Ck nahosi. 6 Ck kÃlakaïïi, Cv kÃÊakaïïÅ. >/ #<[page 366]># %<366 I. EkanipÃta. 9. ApÃyimhavagga.>% $<4. AtthassadvÃrajÃtaka.>$ Arogyam icche parama¤ ca lÃbhan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ atthakusalaæ puttaæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthiyaæ hi ekassa mahÃvibhavassa seÂÂhino putto jÃtiyà sattavasso pa¤¤avà atthakusalo. So ekadivasaæ pitaraæ upasaækamitvà atthassa dvÃrapa¤haæ nÃma pucchi. So taæ na jÃnÃti. Ath' assa etad ahosi: "ayaæ pa¤ho atisukhumo, Âhapetvà sabba¤¤Æ-Buddhaæ a¤¤o upari- bhavaggena heÂÂhà avÅcinà paricchinne lokasannivÃse etaæ pa¤haæ kathe- tuæ samattho nÃma n' atthÅti" so puttaæ ÃdÃya bahumÃlÃgandha- vilepanaæ\<*<1>*>/ gÃhÃpetvà Jetavanaæ gantvà SatthÃraæ pÆjetvà vanditvà ekamantaæ nisinno Bhagavantaæ etad avoca: "ayaæ bhante dÃrako pa¤¤avà atthakusalo maæ atthassa dvÃrapa¤haæ nÃma pucchi, ahaæ\<*<2>*>/ taæ pa¤haæ ajÃnanto tumhÃkaæ santikaæ Ãgato, sÃdhu me Bhagavà taæ pa¤haæ kathetÆ" ti. Satthà "pubbe p' Ãhaæ upÃsaka iminà kumÃrakena taæ pa¤haæ puÂÂho mayà c' assa\<*<3>*>/ kathito, tadà naæ\<*<4>*>/ esa jÃnÃti, idÃni pana bhavasaækhepagatattà na sallakkhetÅti" vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto mahÃvibhavo seÂÂhi ahosi. Ath' assa putto sattavassiko jÃtiyà pa¤¤avà atthakusalo. So ekadivasaæ pitaraæ upasaækamitvà "tÃta atthassa dvÃraæ nÃma kin" ti atthassa dvÃrapa¤haæ pucchi. Ath' assa pità taæ pa¤haæ kathento imaæ gÃtham Ãha: @*>/ ete ti. || Ja_I:83 ||>@ Tattha Ãrogyam icche parama¤ ca lÃbhan ti cakÃro nipÃtamattaæ, tÃta paÂhamam eva ÃrogyasaækhÃtaæ paramaæ lÃbhaæ iccheyyà 'ti imam atthaæ dÅpento evaæ Ãha, tattha Ãrogyaæ nÃma sarÅrassa ca cittassa ca ÃrogyabhÃvo anÃturatÃ, sarÅre hi rogÃture\<*<6>*>/ n' eva aladdhaæ bhogalÃbhaæ uppÃdetuæ sakkoti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both MSS. bahÆ- 2 Ck ahan. 3 Ck vassa. 4 Cv na. 5 so both MSS. 6 both MSS. rogÃturÃre. >/ #<[page 367]># %< 4. AtthassadvÃrajÃtaka. (84). 5. KimpakkajÃtaka. (85). 367>% na laddhaæ paribhu¤jituæ, anÃturo pana ubhayam p' etaæ sakkotÅti, citte ca kilesÃture n' eva aladdhaæ jhÃnÃdilÃbhaæ uppÃdetuæ sakkoti na laddhaæ puna samÃpattivasena paribhu¤jitun ti, etasmiæ anÃrogye sati aladdho pi lÃbho na labbhati laddho pi niratthako hoti, asati pan' etasmiæ aladdho pi lÃbho labbhati laddho pi sÃtthako hotÅti Ãrogyaæ paramo lÃbho nÃma, taæ sabbapaÂhamaæ icchi- tabbaæ, idam ekam atthassa dvÃran ti ayam ettha attho, sÅlaæ cà 'ti ÃcÃrasÅ- laæ, iminà lokuttaracÃrittaæ dasseti, vuddhÃnumatan ti guïavuddhÃnaæ paï¬itÃnaæ anumataæ, iminà ¤ÃïasampannÃnaæ\<*<1>*>/ garÆnaæ ovÃdaæ dasseti, suta¤ cà ti kÃraïanissitaæ sutaæ, iminà imasmiæ loke atthanissitaæ bÃhu- saccaæ dasseti, {dhammÃnuvattÅ} cà 'ti tividhassa sucaritadhammassa anu- vattanaæ, iminà duccaritadhammaæ vajjetvà sucaritadhammÃnuvattanabhÃvaæ dasseti, alÅnatà cà 'ti cittassa alÅnatà anÅcatÃ, iminà cittassa asaækocaæ\<*<2>*>/ païÅtabhÃvaæ uttamabhÃvaæ dasseti, atthassa dvÃrà pamukhà chal\<*<3>*>/ ete ti attho nÃma va¬¬hi, tassa va¬¬hisaækhÃtassa lokiyalokuttarassa\<*<4>*>/ atthassa ete pamukhà uttamà cha dvÃrà upÃyà adhigamamukhÃnÅti. Evaæ Bodhisatto puttassa atthadvÃrapa¤haæ kathesi. So tato paÂÂhÃya tesu chasu dhammesu vatti. Bodhisatto pi dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà putto va paccuppanno putto, mahÃseÂÂhi pana aham evÃ" 'ti. AtthassadvÃrajÃtakaæ. $<5. KimpakkajÃtaka.>$ ùyatiæ\<*<5>*>/ dosaæ nä¤Ãyà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ ukkaïÂhitabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. A¤¤ataro kira kulaputto BuddhasÃsane uraæ datvà pabbajito. Ekadivasaæ SÃvatthiyaæ piï¬Ãya caranto ekaæ alaækataitthiæ disvà ukkaïÂhi. Atha naæ ÃcariyupajjhÃyà Satthu santikaæ Ãnayiæsu. Satthà "saccam kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti pucchitvà "saccan" ti vutte "pa¤ca kÃmaguïà nÃm' ete bhikkhu paribhogakÃle ramaïÅyÃ, so pana nesaæ pari- bhogo\<*<6>*>/ nirayÃdisu paÂisandhidÃyakattà kimpakkaphalaparibhogasadiso\<*<7>*>/ hoti, kimpakkaphalaæ nÃma vaïïagandharasasampannaæ, khÃditaæ pana antÃni khaï¬etvà jÅvitakkhayaæ pÃpeti, pubbe bahujanà tassa dosaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck ¤Ãna- 2 Cv asaækoca. 3 so both MSS. 4 both MSS. -rassi. 5 Ck ÃyatÅ, Cv Ãyati. 6 both MSS. paÂibhogo. 7 both MSS. -sadisÃ. >/ #<[page 368]># %<368 I. EkanipÃtata. 9. ApÃyimhavagga.>% adisvà vaïïagandharasesu bajjhitvà tam phalaæ paribhu¤jitvà jÅvitak- khayaæ pÃpuïiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto satthavÃho hutvà pa¤cahi sakaÂasatehi pubbantà aparantaæ\<*<1>*>/ gacchanto aÂavimukhaæ patvà manusse sannipÃtetvà "imissà aÂaviyà visarukkhà nÃma atthi, mà kho maæ anÃpucchà pubbe akhÃditapubbÃni phalÃni khÃditthÃ" 'ti ovadi. Manussà aÂaviæ atikkamitvà aÂavimukhe ekaæ kimpakkarukkhaæ phala- bhÃranamitasÃkhaæ addasaæsu, tassa khandhasÃkhapattaphalÃni saïÂhÃïavaïïarasagandhehi ambasadisÃn' eva. Tesu ekacce vaïïagandharasesu bandhitvà ambaphalasa¤¤Ãya phalÃni khÃ- diæsu, ekacce "satthavÃhaæ pucchitvà khÃdissÃmÃ" 'ti gahetvà aÂÂhaæsu. Bodhisatto taæ ÂhÃnaæ patvà gahetvà Âhite\<*<2>*>/ phalÃni cha¬¬Ãpetvà ye khÃdamÃnà aÂÂhaæsu te vamanaæ kÃretvà tesaæ bhesajjaæ adÃsi. Tesu ekacce Ãrogà jÃtÃ, paÂhamam eva khÃditvà Âhità pana jÅvitakkhayaæ pattÃ. Bodhisatto pi icchi- taÂÂhÃnaæ sotthinà gantvà lÃbhaæ labhitvà puna sakaÂÂhÃnam eva Ãgantvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato. Satthà taæ\<*<3>*>/ vatthuæ kathetvà abhisambuddho hutvà imaæ gÃthaæ Ãha: @@ Tattha Ãyatiæ dosaæ nä¤Ãyà ti anÃgate dosaæ nä¤Ãya ajÃnitvà ti attho, yo kÃme patisevatÅti yo vatthukÃme ca kilesakÃme ca patisevati, vipÃkante hananti nan ti te kÃlÃ\<*<4>*>/ naæ purisaæ attano vipÃkasaækhÃte ante nirayÃdisu uppannaæ nÃnappakÃrena dukkhena saæyojiyamÃnÃ\<*<5>*>/ hananti, kathaæ: kimpakkam iva bhakkhitaæ yathà paribhogakÃle vaïïagandharasa- sampattiyà manÃpaæ kimpakkaphalaæ anÃgataæ dosaæ adisvà bhakkhitaæ ante hanati jÅvitakkhayaæ pÃpetÅti. Evaæ paribhogakÃle manÃpÃpi kÃmà vipÃkakÃle hanantÅti desanaæ yathÃnusandhiæ pÃpetvà saccÃni pakÃsesi. UkkaïÂhitabhikkhu sotÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both MSS. parantÃ. 2 both MSS. Âhita. 3 Ck naæ. 4 so both MSS. instead of kÃmÃ? 5 Ck -yojÅya-. >/ #<[page 369]># %< 6. SÅlavÅmaæsanajÃtaka. (86). 369>% pattiphalaæ\<*<1>*>/ pÃpuïi, sesaparisÃya pi keci sotÃpannà keci sakadÃgÃ- mino keci anÃgÃmino keci arahanto ahesuæ. SatthÃpi imaæ dhamma- desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ sÃmodhÃnesi: "Tadà parisà Buddhaparisà ahosi, satthavÃho pana aham evÃ" 'ti. KimpakkajÃtakaæ. $<6. SÅlavÅmaæsanajÃtaka.>$ SÅlaæ kir' eva kalyÃïan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ sÅlavÅmaæsakaæ\<*<2>*>/ brÃhmaïaæ Ãrabbha kathesi. So kira KosalarÃjÃnaæ nissÃya jÅvati tisaraïagato akhaï¬apa¤casÅlo tiïïaæ vedÃnaæ pÃragÆ. RÃjà "ayaæ sÅlavÃ" ti tassa atirekasam- mÃnaæ karoti. So cintesi: "ayaæ rÃjà mayhaæ a¤¤abrÃhmaïehi\<*<3>*>/ atirekasammÃnaæ karoti, ativiya maæ garuæ katvà passati, kin nu kho esa mama jÃtigottakulapadesasippasampattiæ\<*<4>*>/ nissÃya imaæ sammÃnaæ karoti udÃhu sÅlasampattiæ, vÅmaæsissÃmi tÃvÃ" 'ti so ekadivasaæ rÃjupaÂÂhÃnaæ gantvà gharaæ gacchanto ekassa hera¤¤i- kassa phalakato anÃpucchitvà ekaæ kahÃpaïaæ gahetvà agamÃsi. Hera¤¤iko brÃhmaïe garubhÃvena ki¤ci avatvà va nisÅdi. Punadivase dve kahÃpaïe gaïhi. Hera¤¤iko tath' eva adhivÃsesi. Tatiyadivase kahÃpaïamuÂÂhiæ aggahesi. Atha naæ hera¤¤iko "ajja te tatiyo divaso rÃjakuÂumbaæ vilumpantassÃ" 'ti "rÃjakuÂumbaæ vilumpakacoro me gahito" ti tikkhattuæ viravi. Atha naæ manussà ito c' ito cÃ- gantvà "ciran dÃni tvaæ sÅlavÃ\<*<5>*>/ viya vicarÅti" dve tayo pahÃre datvà bandhitvà ra¤¤o dassesuæ. RÃjà vippaÂisÃrÅ hutvà "kasmà brÃhmaïa evarÆpaæ dussÅlakammaæ karosÅti\<*<6>*>/" vatvà "gacchatha, tassa rÃjÃïaæ\<*<7>*>/ karothÃ" 'ti Ãha. BrÃhmaïo "nÃhaæ mahÃrÃja coro" ti Ãha. "Atha kasmà rÃjakuÂumbakassa phalakato kahÃpaïe gaïhÅti". "Etaæ mayà tayi mama sammÃnaæ karonte\<*<8>*>/ `kin nu kho rÃjà mama jÃtiÃdÅni nissÃya atisammÃnaæ karoti udÃhu sÅlaæ nissÃyÃ' 'ti vÅmaæsanatthÃya kataæ, idÃni pana mayà ekaæsena ¤Ãtaæ, yathà sÅlam eva nissÃya tayà mama sammÃno kato na jÃtiyÃdÅni tathÃ\<*<9>*>/ hi me idÃni rÃjÃïaæ\<*<10>*>/ kÃresÅti, sv-Ãhaæ iminà kÃraïena imasmiæ loke sÅlam eva uttamaæ sÅlaæ pamukhan' ti sanniÂÂhÃnaæ gato, imassa panÃhaæ sÅlassa anuc- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv -phalaæ corr. to -phale. 2 Cv -ka. 3 Ck aæ¤aæbrÃ-. 4 both MSS. -sippaæ-. 5 both MSS. sÅlevÃ. 6 both MSS. karohÅti. 7 Cv rÃjÃnaæ, Ck rÃjÃ. 8 Ck tayimmÃnaæ karonto corr. to taya-, Cv tayi mama sammÃna karonto. 9 Cv yathÃ. 10 both MSS. rÃjÃnaæ. >/ #<[page 370]># %<370 I. EkanipÃta. ApÃyimhavagga.>% chavikaæ karonto gehe Âhito kilese paribhu¤janto na sakkhissÃmi kÃtuæ, ajj' eva Jetavanaæ gantvà Satthu santike pabbajissÃmi, pabbajjaæ me dehÅti" vatvà rÃjÃnaæ anujÃnÃpetvà jetavanÃbhimukho pÃyÃsi. Atha naæ ¤atisuhajjabandhavà sannipÃtetvà nivÃretuæ asakkontÃ\<*<1>*>/ nivattiæsu. So Satthu santikaæ gantvà pabbajjaæ yÃci- tvà pabbajja¤ ca upasampada¤ ca labhitvà avissaÂÂhakammanto vipassanaæ va¬¬hetvà arahattaæ patvà SatthÃraæ upasaækamitvà "bhante mayhaæ pabbajjà matthakaæ pattÃ" ti a¤¤aæ vyÃkÃsi. Tassa taæ a¤¤avyÃkaranaæ\<*<2>*>/ bhikkhusaæghe pÃkaÂaæ jÃtaæ. Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ sannipatità bhikkhÆ "Ãvuso asuko nÃma ra¤¤o upaÂÂhÃkabrÃhmaïo attano sÅlaæ vÅmaæsitvà rÃjÃnaæ Ãpucchitvà arahatte\<*<3>*>/ patiÂÂhito" ti tassa guïaæ kathayamÃnà nisÅdiæsu. Satthà Ãgantvà "kÃya nu `ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃni ayam eva brÃhmaïo attano sÅlaæ vÅmaæsitvà pabbajitvà attano patiÂÂhaæ akÃsi, pubbe pi paï¬ità attano sÅlaæ vÅmaæsitvà pabbajitvà attano patiÂÂhaæ kariæsÆ 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa purohito ahosi\<*<4>*>/ dÃnÃdhimutto sÅlajjhÃsayo akhaï¬apa¤casÅlo. RÃjà sesabrÃhmaïehi atirekaæ tassa sam- mÃnaæ karotÅti sabbaæ purimasadisam eva. Bodhisatte pana bandhitvà ra¤¤o santikaæ nÅyamÃne\<*<5>*>/ ahiguï¬ikà antaravÅthiyaæ sappaæ kÅÊÃpentÃ\<*<6>*>/ naæ naæguÂÂhe gaïhanti gÅvÃya gaïhanti gale veÂhenti. Bodhisatto te disvà "mà tÃtà etaæ sappaæ naæ- guÂÂhe gaïhatha, mà gÅvÃya\<*<7>*>/, mà gale veÂhetha, ayam\<*<8>*>/ hi vo ¬asitvà jÅvitakkhayaæ pÃpeyyÃ" 'ti Ãha. Ahiguï¬ikÃ\<*<9>*>/ "brÃh- maïa sappo sÅlavà ÃcÃrasampanno, tÃdiso dussÅlo na hoti, tvaæ pana attano dussÅlatÃya anÃcÃrena `rÃjakuÂumbavilumpaka- coro' ti bandhitvà nÅyÃsÅti\<*<10>*>/" Ãhaæsu. So cintesi: "sappÃpi tÃva a¬asantà aviheÂhentà sÅlavanto ti nÃmaæ labhanti, kim aÇga\<*<11>*>/ pana manussabhÆtÃ, sÅlaæ yeva imasmiæ loke uttamaæ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv -to. 2 Ck a¤¤aæ-. 3 both MSS. arahante. 4 Ck porohito. 5 Cv niyya-. 6 both MSS. kÅlÃ-. 7 both MSS. gÅvÃvÃya. 8 so both MSS. 9 Ck adds Ãha, Cv a. 10 Ck nÅyyÃ-. 11 Ck kimahaæ. >/ #<[page 371]># %< 7. MaægalajÃtaka. (87). 371>% n' atthi tato uttaritaran" ti. Atha naæ netvà ra¤¤o dassesuæ. RÃjà "kiæ idaæ tÃtÃ" ti pucchi. "RÃjakuÂumbavilumpakacoro devÃ" 'ti. "Tena hi 'ssa rÃjÃïaæ karothÃ" 'ti. BrÃhmaïo "nÃhaæ mahÃrÃja coro" ti Ãha. "Atha kasmà kahÃpaïe aggahesÅti" ca vutto purimanayen' eva sabbaæ Ãrocento "sv-Ãhaæ iminà kÃraïena `imasmiæ loke sÅkam eva uttamaæ sÅlaæ pÃmukkhan' ti sanniÂÂhÃnaæ gato" ti vatvà "tiÂÂhÃtu tÃva idaæ, ÃsÅviso tÃva a¬asanto aviheÂhento sÅlavà ti vattabbamattaæ labhati, iminÃpi kÃraïena sÅlam eva uttamaæ sÅlaæ pavaran" ti sÅlaæ vaïïento imaæ\<*<1>*>/ gÃthaæ Ãha: @*>/ ti na ha¤¤atÅti. || Ja_I:85 ||>@ Tattha sÅlaæ kir' evà 'ti kÃyavÃcÃcittehi avÅtikkamanasaækhÃtaæ\<*<3>*>/ ÃcÃra- sÅlam eva, kirà ti anussavavasena vadati, kalyÃïan ti sundarataraæ, anuttaran ti jeÂÂhakaæ sabbaguïadÃyakaæ, passà 'ti attanà diÂÂhakÃraïaæ abhimukhaæ karonto katheti, sÅlavà ti na ha¤¤atÅti ghoraviso pi samÃno adasana- aviheÂhanamattakena sÅlavà ti pasaæsaæ labhati, na ha¤¤ati na viha¤¤atÅti, iminÃpi kÃraïena sÅlam eva uttaman ti. Evaæ Bodhisatto imÃya gÃthÃya\<*<4>*>/ ra¤¤o dhammaæ desetvà kÃme pahÃya isipabbajjaæ pabbajitvà Himavantaæ pavisitvà pa¤ca abhi¤¤Ã aÂÂha samÃpattiyo nibbattetvà Brahmaloka- parÃyano\<*<5>*>/ ahosi. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rÃjaparisà Buddhaparisà ahosi, purohito pana aham evÃ" 'ti SÅlavÅmaæsanajÃtakaæ. $<7. MaægalajÃtaka.>$ Yassa maægalà samÆhatà ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto ekaæ sÃÂakalakkhaïabrÃhmaïaæ Ãrabbha kathesi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck omits imaæ. 2 both MSS. sÅlaævÃ. 3 Cv vÅtikkamanaæsaækhÃtaæ, Ck kÃyavÃcÃcintetivÅtikkamanasÃkhÃtaæ. 4 Cv gÃthÃyaæ. 5 Ck -ïo. >/ #<[page 372]># %<372 1. EkanipÃta. 9. ApÃyimhavagga.>% RÃjagahavÃsiko kir' eko brÃhmaïo kotÆhaÊamaÇgaliko tÅsu rata- nesu appasanno micchÃdiÂÂhi a¬¬ho mahaddhano mahÃbhogo. Tassa samugge Âhapitaæ sÃÂakayugaæ mÆsikà khÃdi. Ath' assa sÅsaæ nahÃyitvà "sÃÂake ÃharathÃ" 'ti vuttakÃle mÆsikÃya khÃditabhÃvaæ Ãrocayiæsu. So cintesi: "sace idaæ mÆsikadaÂÂhaæ sÃÂakayugaæ imasmiæ gehe bhavissati mahÃvinÃso bhavissati, idaæ hi avamaægalaæ kÃÊakaïïisadisaæ, puttadhÅtÃnam pi dÃsakammakarÃdÅnaæ vÃ\<*<1>*>/ na sakkà dÃtuæ, yo hi idaæ gaïhissati sabbassa mahÃvinÃso bhavissati, Ãmakasu- sÃne cha¬¬ÃpessÃmi, na kho pana sakkà dÃsÃdÅnaæ hatthe dÃtuæ, te hi ettha lobhaæ uppÃdetvà idaæ gahetvà vinÃsaæ pÃpuïeyyuæ\<*<2>*>/, puttassa taæ hatthe dassÃmÅti" so puttaæ pakkosÃpetvà taæ atthaæ Ãrocetvà "tvaæ pi naæ tÃta hatthena aphusitvà daï¬akena gahetvà ÃmakasusÃne cha¬¬etvà sasÅsaæ nahÃyitvà ehÅti" pesesi. SatthÃpi kho taæ divasaæ paccÆsasamaye veneyyabandhave olokento imesaæ pitÃputtÃnaæ sotÃpattiphalassa upanissayaæ disvà migavÅthiæ gahetvà migaluddako viya gantvà ÃmakasusÃnadvÃre nisÅdi chabbaïïabuddha- raæsiyo vissajjento. MÃïavo pitu vacanaæ sampaÂicchitvà agÃrasappaæ viya taæ\<*<3>*>/ yugasÃÂakaæ yaÂÂhikoÂiyà gahetvà ÃmakasusÃnadvÃraæ pÃpuïi. Atha naæ Satthà "kiæ karosi mÃïavÃ" 'ti Ãha. "Bho Gotama, idaæ sÃÂakayugaæ mÆsikÃdaÂÂhaæ kÃÊakaïïisadisaæ halÃ- halavisÆpamaæ\<*<4>*>/ mama pità `a¤¤o etaæ cha¬¬ento lobhaæ uppÃdetvà gaïheyyÃ' 'ti bhayena maæ pahiïi\<*<5>*>/, aham etaæ `cha¬¬etvà sÅsaæ nahÃyissÃmÅti' ÃdÃya\<*<6>*>/ gato 'mhi bho GotamÃ" 'ti. "Tena cha¬¬ehÅti". MÃïavo cha¬¬esi. Satthà "amhÃkan dÃni vaÂÂatÅti" tassa sammukhà va avamaægalaæ "bho Gotama, etaæ kÃlakaïïisadisaæ mà gaïhi mà gaïhÅti" tasmiæ vÃrayamÃne\<*<7>*>/ yeva gahetvà veÊuvanÃbhimukho pÃyÃsi Maïavo vegena gantvà pitu Ãrocesi: "tÃta mayà ÃmakasusÃne cha¬¬itaæ sÃÂakayugaæ samaïo Gotamo `amhÃkaæ vaÂÂatÅti' mayà vÃriyamÃno pi gahetvà VeÊuvanaæ gato" ti. BrÃhmaïo cintesi: "taæ sÃÂakayugaæ avamaægalaæ kÃÊakaïïisadisaæ, taæ vala¤jento samaïo pi Gotamo nassissati, tato amhÃkaæ garahà bhavissati, samaïassa Gotamassa a¤¤e\<*<8>*>/ bahusÃÂake datvà taæ cha¬¬ÃpessÃmÅti" so bahusÃ- Âake\<*<9>*>/ gÃhÃpetvÃ\<*<10>*>/ puttena saddhiæ VeÊuvanaæ gantvà SatthÃraæ disvà ekamantaæ Âhito evam Ãha: "saccaæ kira te bho Gotama Ãmakasu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so both MSS. instead of pi? 2 both MSS. -ïeyyaæ. 3 Ck naæ. 4 Cv haÊÃhaÊa-, Ck halÃhaÊa-. 5 Ck vÃhiïi, Cv vÃhiïi corr. to pahiïi. 6 both MSS. Ãha 7 Ck vÃriyamÃne. 8 both MSS. a¤¤o. 9 Cv bahÆ-. 10 Cv bÃhÃ-. >/ #<[page 373]># %< 7. MaægalajÃtaka. (87). 373>% sÃnà sÃÂakayugaæ gahitan" ti. "Saccaæ brÃhmaïÃ" 'ti. "Bho Gotama taæ sÃÂakayugaæ avamaægalaæ, tumhe taæ paribhu¤jamÃnà nassis- satha, sakalavihÃro pi nassissati, sace vo nivÃsanaæ và pÃrupanaæ và na-ppahoti ime sÃÂake gahetvà taæ cha¬¬ÃpethÃ" 'ti. Atha naæ Satthà "mayaæ brÃhmaïa pabbajità nÃma, amhÃkaæ ÃmakasusÃne antaravÅthiyaæ saækÃraÂÂhÃne\<*<1>*>/ nahÃnatitthe mahÃmagge ti evarÆpesu ÂhÃnesu cha¬¬ità và patità và pilotikà vaÂÂati, tvam pana na idÃn' eva pubbe pi evaæladdhiko yevÃ" 'ti tena yÃcito atÅtaæ Ãhari: AtÅte MagadharaÂÂhe RÃjagahanagare dhammiko Ma- gadharÃjà rÃjjaæ kÃresi. Tadà Bodhisatto ekasmiæ udiccabrÃhmaïakule nibbattitvà vi¤¤Ætaæ patto isipabbajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvÃ\<*<2>*>/ Himavante vasamÃno ekasmiæ kÃle Himavantato nikkhamitvà RÃjagaha- nagare\<*<3>*>/ rÃjuyyÃnaæ patvà tattha vasitvà dutiyadivase bhikkhÃ- cÃratthÃya nagaram pÃvisi. RÃjà taæ disvà pakkosÃpetvà pÃsÃde nisÅdÃpetvà bhojetvà uyyÃne yeva vasanatthÃya paÂi¤¤aæ gaïhi. Bodhisatto ra¤¤o nivesane bhu¤jitvà uyyÃne vasati. Tasmiæ kÃle RÃjagahanagare\<*<3>*>/ DussalakkhaïabrÃhmaïo nÃma ahosi. Tassa samugge Âhapitaæ sÃÂakayugan ti sabbaæ purimasadisam eva. MÃïave pana susÃnaæ gacchante Bodhi- satto paÂhamataraæ gantvà susÃnadvÃre nisÅditvà tena cha¬¬i- taæ sÃÂakayugaæ gahetvà uyyÃnaæ agamÃsi. MÃïavo gantvà pitu Ãrocesi. Pità "rÃjakulÆpako\<*<4>*>/ tÃpaso nasseyyÃ" 'ti\<*<5>*>/ Bodhi- sattassa santikaæ gantvà "tÃpasa tayà gahitasÃÂake cha¬¬ehi, mà nassÅti" Ãha. TÃpaso "amhÃkaæ susÃne cha¬¬itapilotikà vaÂÂati, na mayaæ kotÆhalamaægalikÃ, kotÆhalamaægalaæ nÃm' etaæ na Buddhapaccekabuddhabodhisattehi vaïïitaæ, tasmà paï¬itena kotÆhalamaægalikena na bhavitabban" ti brÃhmaïassa dhammaæ desesi. BrÃhmaïo dhammaæ sutvà diÂÂhim bhinditvà Bodhisattaæ saraïaæ gato. Bodhisatto pi aparihÅnajjhÃno Brahmaloka-parÃyano ahosi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv saækÃraÂÂhe. 2 both MSS. nibbattitvÃ. 3 Ck -gahÃ-. 4 Ck -Êupako. 5 both MSS. nasseyyÃsÅti. >/ #<[page 374]># %<374 I. EkanipÃta. 9. ApÃyimhavagga.>% SatthÃpi imaæ atÅtaæ Ãharitvà abhisambuddho hutvà brÃhmaïassa dhammaæ desento imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha yassa maægalà samÆhatà ti yassa arahato khÅïÃsavassa diÂÂhamaægalaæ sutamaægalaæ mutamaægalan ti ete maægalà samucchinnÃ, uppÃdÃ, supinà ca\<*<1>*>/ lakkhaïà cà 'ti evarÆpo candaggÃho bhavissati evarÆpo suriyaggÃho bhavissati evarÆpo nakkhattaggÃho bhavissati evarÆpo ukkÃpÃto bhavissati evarÆpo disÃdÃho bhavissatÅti ime pa¤ca mahÃuppÃdÃ, nÃnappakÃrakà supinÃ, subhagalakkhaïaæ dubbhagalakkhanaæ itthilakkhaïaæ purisalakkhaïaæ dÃsalakkhaïaæ dÃsilakkhaïaæ asilakkhaïaæ usabhalakkhaïaæ Ãvudhalakkhaïaæ vatthalakkhaïan tÅ evamÃdikÃni lakkhaïÃni, ime ca diÂÂhiÂÂhÃnÃ\<*<2>*>/ yassa samÆhatà na etehi uppÃdÃdÅhi attano maægalaæ và avamaægalaæ và pacceti, sa maæ- galadosavÅtivatto ti so khÅïÃsavo sabbamaægaladosavÅtivatto atikkanto pajahitvà Âhito, yugayogÃdhigato na jÃtumeti kodho ca upanÃho ca makkho ca paÊÃso\<*<3>*>/ cà 'ti Ãdinà nayena dve dve ekato Ãgatakilesà yugà nÃma, kÃmayogo bhavayogo diÂÂhiyogo avijjÃyogo ti ime saæsÃre\<*<4>*>/ yojanabhÃvato cattÃro yogà nÃma, te yuge ca yogà cà 'ti yugayoge adhigato abhibhavitvà gato\<*<5>*>/ vÅtivatto samatikkanto khÅïÃsavo bhikkhu, na jÃtumetÅti puna paÂisandhivasena ekaæsen' eva imaæ lokaæ na eti na gacchati. Evaæ Satthà imÃya gÃthÃya brÃhmaïassa dhammaæ desetvà puna saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne brÃhmaïo saddhiæ puttena sotÃpattiphale patiÂÂhahi. Satthà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà ete va\<*<6>*>/ pitÃputtà ahesuæ, tÃpaso pana aham evÃ" 'ti. MaægalajÃta- kaæ. $<8. SÃrambhajÃtaka.>$ KalyÃïim eva mu¤ceyyà 'ti. Idaæ Satthà SÃvatthiyaæ viharanto omasavÃdasikkhÃpadaæ Ãrabbha kathesi. Dve pi vatthÆni heÂÂhà NandivisÃlajÃtake vuttasadisÃn' eva. Imasmiæ pana jÃtake \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both MSS. omit ca. 2 Ck diÂÂhadiÂÂhÃnÃ, Cv divadiÂÂhiÂÂhÃna corr. to diÂÂhiÂÂhÃnÃ. 3 so both MSS. instead of palÃpo? 4 Ck saækÃre. 5 Ck omits gato. 6 Cv ca. >/ #<[page 375]># %< 8. SÃrambhajÃtaka. (88). 9. KuhakajÃtaka. (89). 375>% Bodhisatto GandhÃraraÂÂhe TakkasilÃyaæ a¤¤atarassa brÃhmaïassa SÃrambho nÃma balivaddo ahosi. Satthà idaæ atÅtavatthuæ ka- thetvà abhisambuddho hutvà imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha kalyÃïimeva\<*<1>*>/ mu¤ceyyà 'ti catudosavinimmuttakalyÃïiæ sun- daraæ anavajjaæ vÃcam eva mu¤ceyya vissajjeyya katheyya, na hi mu¤ceyya pÃpikan ti pÃpikaæ lÃmikaæ `paresaæ appiyaæ amanÃpaæ na mu¤ceyya na katheyya, mokkho kalyÃïiyà sÃdhÆ 'ti kalyÃïavÃcÃya vissajjanam eva imasmiæ loke sÃdhu sundaraæ bhaddakaæ, mutvà tapati pÃpikan ti pÃpikaæ pharusaæ vÃcaæ mu¤citvà vissajjetvà kathetvà so puggalo tapati socati kilamati. Evaæ Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà brÃhmaïo ùnando ahosi, brÃhmaïÅ UppalavaïïÃ, SÃrambho pana aham evÃ" 'ti. SÃrambhajÃtakaæ. $<9. KuhakajÃtaka.>$ VÃcà va\<*<2>*>/ kira te ÃsÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ kuhakaæ Ãrabbha kathesi. Kuhanavatthuæ UddÃlajÃtake Ãvibhavissati. AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente ekaæ gÃmakaæ upanissÃya eko kÆÂajaÂilakuhakatÃpaso\<*<3>*>/ vasati. Eko kuÂimbiko tassa ara¤¤e païïasÃlaæ kÃretvà tattha naæ vÃsento attano gehe païÅtÃhÃrena paÂijaggati. So taæ kÆÂa- jaÂilaæ "sÅlavà eso" ti saddahitvà corabhayena suvaïïanikkha- sataæ tassa païïasÃlaæ netvà bhÆmigataæ katvà "idaæ olokeyyÃsi bhante" ti Ãha. Atha naæ tÃpaso "pabbajitÃnaæ nÃma Ãvuso evarÆpaæ kathetuæ na vaÂÂati, amhÃkaæ parasan- take lobho nÃma n' atthÅti" Ãha. So "sÃdhu bhante" ti tassa vacanaæ saddahitvà pakkÃmi. DuÂÂhatÃpaso "sakkà ettakena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck kalyÃninÃme, Cv kalyÃïinÃmeva. 2 Ck vÃcÃya. 3 Cv -jaÂilaæku-, >/ #<[page 376]># %<376 I. EkanipÃta. 8. ApÃyimhavagga.>% jÅvitun" ti katipÃhaæ atikkametvà taæ suvaïïaæ gahetvà antarÃmagge ekasmiæ ÂhÃne Âhapetvà Ãgantvà païïasÃlÃyam eva vasitvà punadivase tassa gehe bhattakiccaæ katvà evam Ãha: "Ãvuso mayaæ tumhe nissÃya ciraæ vasimha, aticiram hi ekas- miæ ÂhÃne vasantÃnaæ manussehi saddhiæ saæsaggo hoti, saæ- saggo ca nÃma pabbajitÃnaæ malaæ, tasmà gacchÃm' ahan" ti vatvà tena punappuna yÃciyamÃno pi nivattituæ na icchi. Atha naæ so "evaæ sante gacchatha bhante" ti yÃva gÃmadvÃraæ anugantvà nivatti. TÃpaso thokaæ gantvà "imaæ kuÂumbikaæ\<*<1>*>/ mayà va¤cetuæ vaÂÂatÅti" cintetvà jaÂÃnaæ antare tiïaæ Âhape- tvà paÂinivatti. KuÂumbiko "kiæ bhante nivattitthÃ" 'ti pucchi. "ùvuso tumhÃkaæ gehacchadanato me jaÂÃsu ekatiïaæ laggaæ, adinnadÃna¤ ca nÃma pabbajitÃnaæ na vaÂÂati, taæ ÃdÃya Ãgato 'mhi". KuÂumbiko "cha¬¬etvà gacchatha bhante" ti vatvà "tiïasalÃkaæ nÃma parasantakaæ na gaïhati, aho kukkuccako me ayyo" ti pasÅditvà vanditvà uyyojesi. Tadà pana Bodhi- sattena bhaï¬atthÃya paccantaæ gacchantena tasmiæ nivesane nivÃso gahito hoti. So tÃpasassa vacanaæ sutvà va "addhà iminà duÂÂhatÃpasena imassa ki¤ci bhaÂaæ bhavissatÅti" kuÂum- bikaæ pucchi: "atthi\<*<2>*>/ pana te samma ki¤ci etassa tÃpasassa santike nikkhittan\<*<3>*>/" ti. "Atthi samma suvaïïanikkhasatan" ti. "Tena hi gaccha, taæ\<*<4>*>/ upadhÃrehÅti". So païïasÃlaæ gantvà adisvà vegenÃgantvà "n' atthi sammÃ" 'ti Ãha. "Na te suvaïïaæ a¤¤ena gahitaæ, ten' eva kuhakatÃpasena gahitaæ, ehi taæ anubandhitvà gaïhÃmÃ" 'ti vegena gantvà kÆÂatÃpasaæ gaïhitvà hatthehi ca pÃdehi ca pothetvà suvaïïaæ ÃharÃpetvà gaïhiæsu. Bodhisatto suvaïïaæ disvà "nikkhasataæ haramÃno asajjitvÃ\<*<5>*>/ tiïamatte satto sÅti" vatvà naæ\<*<6>*>/ garahanto imaæ gÃthaæ Ãha; @*>/ kira te Ãsi saïhà sakhilabhÃïino, tiïamatte asajjittho\<*<8>*>/ no ca nikkhasataæ haran ti. || Ja_I:88 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv kuÂim-. 2 Ck atthina. 3 Ck nikkhittikan. 4 Ck thaæ. 5 Ck asajjhitvÃ. 6 Cv tvaæ. 7 Ck ya. 8 both MSS. -tthe. >/ #<[page 377]># %< 10. Akata¤¤ÆjÃtaka. (90). 377>% Tattha vÃcà va kira te Ãsi saïhà sakhilabhÃïino ti pabbajitÃnaæ tiïamattam pi adinnaæ ÃdÃtuæ na vaÂÂatÅti evaæ sakhilaæ muduvacanaæ vadantassa vÃcà eva kira te saïhà Ãsi, vacanamattam evam addhà ahosÅti attho, tiïamatte asajjittho ti kÆÂajaÂila\<*<1>*>/ ekissà tiïasalÃkÃya kukkuccaæ kuru- mÃno tvaæ satto Ãsatto laggo ahosi, no ca nikkhasataæ haran ti imaæ pana nikkhasataæ haranto asatto nillaggo va jÃto sÅti. Evaæ Bodhisatto taæ garahitvà "mà su puna kÆÂajaÂila evarÆpam akÃsÅti" ovÃdaæ datvà yathÃkammaæ gato. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà "na bhikkhave idÃn' eva esa bhikkhu kuhako, pubbe pi kuhako yevÃ" 'ti vatvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà kÆÂatÃpaso kuhakabhikkhu ahosi, paï¬itapuriso pana aham evÃ" 'ti. KuhakajÃtakaæ. $<10. Akata¤¤ÆjÃtaka.>$ Yo pubbe katakÃlyÃïo ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto AnÃthapiï¬ikaæ Ãrabbha kathesi. Tassa\<*<2>*>/ kir' eko paccantavÃsiko seÂÂhi adiÂÂhasahÃyo ahosi. So ekadà paccante uÂÂhÃnaka- bhaï¬assa pa¤ca sakaÂasatÃni pÆretvà kammantikamanusse Ãha: "gacchatha bho, imaæ bhaï¬aæ SÃvatthiæ netvà amhÃkaæ sahÃyassa AnÃthapiï¬ikamahÃseÂÂhissa paccakkhena vikkiïitvà paÂibhaï¬aæ Ãha- rathÃ" 'ti. Te "sÃdhÆ" 'ti tassa vacanaæ sampaÂicchitvà SÃvatthiæ gantvà mahÃseÂÂhiæ disvà païïÃkÃraæ datvà taæ pavattiæ Ãrocesuæ. MahÃseÂÂhi "svÃgataæ vo" ti tesaæ ÃvÃsa¤ ca paribbaya¤ ca dÃpetvà sahÃyassa sukhaæ pucchitvà bhaï¬aæ vikkiïitvà paÂibhaï¬aæ\<*<3>*>/ dÃpesi. Te paccantaæ gantvà tam atthaæ attano seÂÂhissa Ãrocesuæ. Apara- bhÃge AnÃthapiï¬iko tath' eva pa¤ca sakaÂasatÃni tattha pesesi. Manussà tattha gantvà païïÃkÃraæ ÃdÃya paccantavÃsikaseÂÂhiæ passiæsu. So "kuto ÃgacchathÃ" 'ti pucchitvà "SÃvatthito, {tumhÃkaæ} sahÃyassa AnÃthapiï¬ikassa santikÃ" ti vutte "AnÃthapiï¬iko ti kas- saci purisassa nÃmaæ bhavissatÅti" parihÃsaæ katvà païïÃkÃraæ gahe- tvà "gacchatha tumhe" ti uyyojesi, n' eva nivÃsaæ na paribbayaæ dÃpesi. Te sayam eva bhaï¬aæ vikkiïitvà paÂibhaï¬aæ ÃdÃya SÃ- vatthiæ Ãgantvà seÂÂhissa taæ pavattiæ Ãrocesuæ. Atha so paccanta- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both MSS. -jaÂilaæ. 2 Ck nassa. 3 Ck pati-, Cv pani-. 4 Ck vÃsi. >/ #<[page 378]># %<378 I. EkanipÃta. 9. ApÃyimhavagga.>% vÃsÅ\<*<1>*>/ puna pi ekavÃraæ tath' eva pa¤ca sakaÂasatÃni SÃvatthiæ pe- sesi. Manussà païïÃkÃraæ ÃdÃya mahÃsetthiæ passiæsu. Te pana disvà AnÃthapiï¬ikassa gehe manussà "mayaæ sÃmi etesaæ nivÃsa¤ ca bhatta¤ ca paribbaya¤ ca jÃnissÃmÃ" 'ti vatvà tesaæ sakaÂÃni bahinagare tathÃrÆpe\<*<2>*>/ ÂhÃne mocÃpetvà "tumhe idha vasatha, amhÃ- kaæ vo ghare yÃgubhatta¤ ca paribbayo ca bhavissatÅti" gantvà dÃsakammakare sannipÃtetvà majjhimayÃmasamantare pa¤ca sakaÂasa- tÃni vilumpitvà nivÃsanapÃrupanÃni pi tesaæ\<*<3>*>/ acchinditvà goïe palÃpe- tvà sakaÂÃni vicakkÃni katvà bhÆmiyaæ Âhapetvà cakkÃni pi gaïhitvà va agamaæsu. PaccantavÃsino nivÃsanamattassÃpi sÃmikà ahutvà bhÅtà vegena palÃyitvà paccantam gatÃ. SeÂÂhimanussÃpi taæ pavattiæ mahÃseÂÂhino Ãrocesuæ. So "atthi dÃn' idaæ kathÃpÃbhatan" ti Satthu santikaæ gantvà Ãdito paÂÂhÃya sabbaæ taæ pavattiæ Ãrocesi. "Na kho gahapati so paccantavÃsi\<*<4>*>/ idÃn' eva evaæsÅlo, pubbe pi evaæsÅlako va ahosÅti" vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto BÃrÃïasiyaæ mahÃvibhavo seÂÂhi ahosi. Tass' eko paccantavÃsiko seÂÂhi adiÂÂhasahÃyo sahÃyo\<*<4>*>/. ti sabbaæ atÅtavatthuæ paccuppannavatthusadisam eva. Bodhisatto pana attano manussehi "ajja amhehi idan nÃma katan" ti Ãrocito\<*<5>*>/ "paÂhamaæ attano kataæ upakÃraæ ajÃnantà pacchÃpi evarÆpaæ labhanti yevÃ" 'ti vatvà sampattaparisÃya dhammaæ desento imaæ gÃthaæ Ãha: @@ TatrÃyaæ piï¬attho: khattiyÃdisu yo koci puriso pubbe paÂhamataraæ a¤¤ena katakalyÃïo katÆpakÃro katattho nipphÃditakicco hutvà taæ parena attani kataæ kalyÃïa¤ c' eva na jÃnÃti so pacchà attano kicce samuppanne tassa kiccassa kattÃraæ nÃdhigacchati na labhatÅti. Evaæ Bodhisatto imÃya gÃthÃya dhammaæ desetvà dÃnÃ- dÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -vÃsi. 2 Ck yathÃrÆpe. 3 Cv nesaæ. 4 so both MSS. 5 both MSS. -te. >/ #<[page 379]># %< 1. LittajÃtaka. (91). 379>% Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà paccantavÃsi\<*<1>*>/ idÃni paccantavÃsÅ yeva, BÃrÃïasiseÂÂhi pana aham evÃ" 'ti. Akata¤¤ÆjÃtakaæ. ApÃyimhavaggo navamo. 10. LITTAVAGGA. $<1. LittajÃtaka.>$ Littaæ paramena tejasà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto apaccavekkhitaparibhogaæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ kira kÃle bhikkhÆ cÅvarÃdÅni labhitvà yebhuyyena apaccavekkhitvà paribhu¤janti. Te cattÃro paccaye apaccavekkhitvà paribhu¤jamÃnà yebhuyyena nirayatiracchÃnayonito na mu¤canti. Satthà taæ kÃraïaæ ¤atvÃ\<*<2>*>/ bhikkhÆnaæ anekapariyÃyena dhammakathaæ kathetvà apacca- vekkhitaparibhoge\<*<3>*>/ ÃdÅnavaæ\<*<4>*>/ kathetvà "bhikkhave bhikkhunà nÃma cattaro paccaye labhitvà apaccavekkhitvà paribhu¤jituæ na vaÂÂati\<*<5>*>/, tasmà ito paÂÂhÃya paccavekkhitvà paribhu¤jeyyÃthÃ" 'ti paccavekkha- navidhiæ dassento "idha bhikkhave bhikkhu paÂisaækhà yoniso cÅva- raæ paÂisevati sÅtassa paÂighÃtÃyÃ" 'ti Ãdinà nayena tantiæ Âhapetvà "bhikkhave cattÃro paccaye evaæ paccavekkhitvà paribhu¤jituæ vaÂ- Âati, apaccavekkhitaparibhogo nÃma halÃhalavisaparibhogasadiso, porÃ- ïakà hi apaccavekkhitvà dosaæ ajÃnitvà visaæ paribhu¤jitvà vipÃkante mahÃdukkhaæ anubhaviæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto a¤¤atarasmim mahÃbhogakule nibbattitvà vayap- patto akkhadhutto ahosi. AthÃparo kÆÂakkhadhutto Bodhi- sattena saddhiæ kÅÊanto attano jaye vattamÃne keÊimaï¬alaæ\<*<6>*>/ na bhindati parÃjayakÃle\<*<7>*>/ pana akkhaæ mukhe pakkhipitvà "akkho naÂÂho" ti keÊimaï¬alaæ\<*<8>*>/ bhinditvà pakkamati. Bodhi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so both MSS. 2 Cv katvÃ. 3 Ck -bhogena. 4 both MSS. ÃdÅnava. 5 Cv vaddhati. 6 both MSS. -maï¬aÊaæ. 7 both MSS. parÃjakÃle. 8 Cv -Êaæ. >/ #<[page 380]># %<380 I. EkanipÃta. 10. Alittavagga.>% satto tassa kÃraïaæ ¤atvà "hotu jÃnissÃm' ettha pan\<*<1>*>/" ti akkhe ÃdÃya attano ghare halÃhalavisena rajetvÃ\<*<2>*>/ punappuna sukkhÃ- petvà te ÃdÃya tassa santikaæ gantvà "ehi samma, akkhehi kÅÊÃmÃ\<*<3>*>/ 'ti Ãha. So "sÃdhu sammÃ" 'ti keÊimaï¬alaæ\<*<4>*>/ sajjetvà tena saddhiæ kÅÊanto attano parÃjayakÃle ekaæ mukhe pakkhipi. Atha naæ Bodhisatto tathà karontaæ disvà "gilÃhi tÃva, pacchà `idan nÃma tan' ti jÃnissasÅti" codetuæ imaæ gÃtham Ãha: @*>/ pÃpadhuttaka\<*<6>*>/, pacchà te kaÂukaæ\<*<7>*>/ bhavissatÅti. || Ja_I:90 ||>@ Tattha littan\<*<8>*>/ makkhitaæ ra¤jitaæ, paramena tejasà ti uttamatejasaæ- pannena halÃhalavisena, gilan ti gilanto, akkhan ti guÊakaæ\<*<9>*>/, na bujjhatÅti ayam me gilato idan nÃma karissatÅti na jÃnÃti, gila re ti gilÃhi are, gilà 'ti puna pi codento vadati, pacchà te kaÂukam\<*<10>*>/ bhavissatÅti imasmim te akkhe galite etaæ visaæ tikhiïaæ bhavissatÅti attho. Bodhisattassa kathentass' eva kathentass' eva\<*<10>*>/ visavegena mucchito akkhÅni parivattetvà khandhaæ nÃmetvà pati. Bodhi- satto "idÃni 'ssa jÅvitadÃnaæ dÃtuæ vaÂÂatÅti"\<*<11>*>/ osadhaparibhÃ- vitaæ vamanayogaæ datvà vametvà sappimadhusakkharÃdayo khÃdÃpetvà Ãrogaæ\<*<12>*>/ katvà "puna evarÆpaæ mà kÃsÅti" ovaditvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà "bhikkhave apaccavekkhi- taparibhogo nÃma apaccavekkhitvà katavisaparibhogasadiso hotÅti" vatvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà paï¬itadhutto aham eva ahosiæ". KÆÂadhutto pan' ettha na kathÅyati, yathà c' ettha evaæ sabbattha yo pana imasmiæ kÃle na pa¤¤Ãyati so na kathÅyaty-evà 'ti. LittajÃtakaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck pat, read pattan (Trenckner). 2 so both MSS. 3 both MSS. kÅÊamÃ. 4 both MSS. -maï¬aÊaæ. 5 Ck omits gila. 6 Ck pÃpadhutta. 7 Cv -kam. 8 Ck litthan. 9 Ck gÆ-. 10 so both MSS. 11 Cv vaddhatÅti. 12 Cv arogaæ. >/ #<[page 381]># %< 2. MahÃsÃrajÃtaka. (92). 381>% $<2. MahÃsÃrajÃtaka.>$ UkkaÂÂhe sÆram icchantÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Ãyasmantam ùnandaæ Ãrabbha kathesi. Ekasmiæ samaye Kosalara¤¤o itthiyo cintayiæsu: "BuddhuppÃdo nÃma dullabho, tathà manussapaÂilÃbho paripuïïÃyatanà ca, maya¤ ca ima¤ ca\<*<1>*>/ dullabhaæ khaïasamavÃyaæ labhitvÃpi attano ruciyà vihÃraæ gantvà dhammaæ và sotuæ pÆjaæ và kÃtuæ dÃnaæ và dÃtuæ na labhÃma, ma¤jÆsÃya pakkhittÃ\<*<2>*>/ viya vasÃma, ra¤¤o kathetvà amhÃkaæ dhammaæ desetuæ anucchavikaæ ekaæ bhikkhuæ pakkosÃpetvà tassa santike dhammaæ sossÃma, tato yaæ sakkhissÃma taæ gaïhissÃma, dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni karissÃma, evaæ no ayaæ khaïapaÂilÃbho saphalo bhavisatÅti" tà sabbÃpi rÃjÃnaæ upasaækamitvà attanà cintitakÃraïaæ kathayiæsu. RÃjà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. Ath' ekadivasaæ uyyÃnakÅÊaæ kÅÊitu- kÃmo uyyÃnapÃlaæ pakkosÃpetvà "uyyÃnaæ sodhehÅti" Ãha. UyyÃna- pÃlo uyyÃnaæ sodhento SatthÃraæ a¤¤atarasmiæ rukkhamÆle nisinnaæ disvà ra¤¤o santikaæ gantvà "suddhaæ deva uyyÃnaæ, api c' ettha a¤¤atarasmim rukkhamÆle Bhagavà nisinno" ti Ãha. RÃjà "sÃdhu samma, Satthu santike dhammam pi sossÃmÃ" 'ti alaækatarathaæ abhiruyha uyyÃnaæ gantvà Satthu santikaæ agamÃsi. Tasmi¤ ca samaye ChattapÃïi nÃm' eko anÃgÃmiupÃsako Satthu santike dhammaæ suïamÃno nisinno hoti. RÃjà taæ disvà ÃsaækamÃno muhuttaæ Âhatvà puna "sac' Ãyaæ pÃpako bhaveyya na Satthu santike nisÅditvà dhammaæ suïeyya, apÃpakena iminà bhavitabban" ti cintetvà SatthÃ- raæ upasaækamitvà vanditvà ekamantaæ nisÅdi. UpÃsako BuddhagÃra- vena ra¤¤o paccuÂÂhÃnaæ và vandanaæ và na akÃsi, tena assa rÃjà anattamano ahosi. Satthà tassa anattamanabhÃvaæ ¤atvà upÃsakassa guïaæ kathesi: "ayaæ mahÃrÃja upÃsako bahussuto ÃgatÃgamo kÃmesu vÅtarÃgo" ti. RÃjà "na iminà orakena bhavitabbaæ yassa Satthà guïaæ vaïïetÅti" cintetvà "upÃsaka vadeyyÃsi yena te attho" ti Ãha. UpÃsako "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchi. RÃjà Satthu santike dhammaæ sutvà SatthÃraæ padakkhiïaæ katvà pakkÃmi. So ekadiva- saæ upÃsakaæ bhuttapÃtarÃsaæ chattam adÃya Jetavanaæ gacchantaæ disvà pakkosÃpetvà evam Ãha: "tvaæ kira upÃsaka bahussuto, amhÃ- ka¤ ca itthiyo dhammaæ sotukÃmà c' eva uggahetukÃmà ca, sÃdhu vat' assa sace tÃsaæ dhammaæ vÃceyyÃsÅti". "Deva gihÅnaæ\<*<3>*>/ nÃma \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so both MSS. 2 Cv pakkhittaæ. 3 Cv gihÅtaæ. >/ #<[page 382]># %<382 I. EkanipÃta. 10. Alittavagga.>% rÃjantepure dhammaæ desetuæ và vÃcetuæ và na patirÆpaæ, ayyÃnam eva patirÆpan" ti. RÃjà "saccaæ esa\<*<1>*>/ vadatÅti" taæ uyyojetvà itthiyo pakkosÃpetvà "bhadde ahaæ tumhÃkaæ dhammadesanatthÃya ca dham- maæ vÃcanatthÃya ca Satthu santikaæ gantvà ekaæ bhikkhuæ yÃcÃmi, asÅtiyà mahÃsÃvakesu kataraæ yÃcÃmÅti `Ãha. Tà sabbà mantetvà dhammabhaï¬ÃgÃriyaæ ùnandattheram eva rocesuæ. RÃjà Satthu santikaæ gantvà vanditvà ekamantaæ nisinno evam Ãha: "bhante, amhÃkaæ gehe itthiyo ùnandattherassa santike dhammaæ sotu¤ ca uggaïhitu¤ ca icchanti, sÃdhu vat' assa sace amhÃkaæ gehe dhammaæ deseyya c' eva vÃceyyÃsÅti\<*<2>*>/. Satthà "sÃdhÆ" 'ti sampa- Âicchitvà theraæ ÃïÃpesi. Tato paÂÂhÃya ra¤¤o itthiyo therassa santike dhammaæ suïanti c' eva uggaïhanti ca. Ath' ekadivasaæ ra¤¤o cÆÊÃmaïi naÂÂho. RÃjà tassa naÂÂhabhÃvaæ sutvà amacce ÃïÃpesi: "sabbe antovaÊa¤janamanusse gahetvà cÆÊÃmaïiæ ÃharÃpethÃ" ti. Amaccà mÃtugÃme Ãdiæ katvà cÆÊÃmaïiæ paripucchantà adisvà mahÃ- janaæ kilamenti. Taæ divasaæ ùnandatthero rÃjanivesanaæ paviÂÂho. Yathà tà itthiyo pubbe theraæ disvà va haÂÂhatuÂÂhà dhammaæ suïanti ca uggaïhanti ca tathà akatvà sabbà domanassappattà va ahesuæ. Tato therena "kasmà tumhe ajja evarÆpà jÃtÃ" 'ti pucchità evam Ãhaæsu: "bhante `ra¤¤o cÆÊÃmaïiæ pariyesÃmÃ' 'ti amaccà mÃtugÃme upÃdÃya antovaÊa¤janake kilamenti, na jÃnÃma kassa kiæ bhavissa, ten' amha domanassappattÃ" ti. Thero "mà cintethÃ" 'ti tà samassÃse- tvà ra¤¤o santikaæ gantvà pa¤¤attÃsane nisÅditvà "maïi kira te mahÃ- rÃja naÂÂho" ti pucchi. "ùma bhante" ti. "Asakkhi pana taæ ÃharÃpetun" ti. "Bhante sabbaæ antojanaæ gahetvà kilamento pi na sakkomi ÃharÃpetun" ti. "MahÃrÃja mahÃjanaæ akilametvà va ÃharaïÆpÃyo atthÅti". "Kataro bhante" ti. "Piï¬adÃnaæ mahÃrÃjÃ" 'ti. "Katarapiï¬adÃnaæ bhante" ti. "MahÃrÃja yattakesu Ãsaækà atthi te gaïetvà ekekassa ekekaæ pilÃlapiï¬aæ\<*<3>*>/ và mattikÃpiï¬aæ và datvà `imaæ paccÆsakÃle Ãharitvà asukaÂÂhÃne nÃma pÃtethÃ' ti vattabbaæ, yena gahito bhavissati so tasmiæ pakkhipitvà Ãharissati, sace paÂhamadivase yeva pÃtenti icc-etaæ kusalaæ, noce pÃtenti dutiyadivase pi tatiyadivase pi tath' eva kÃtabbaæ, evaæ mahÃjano ca na kilamissati maïiæ ca labhissasÅti{\<*<4>*>/}" evaæ vatvà thero agamÃsi. RÃjà vuttanayen' eva tayo divase dÃpesi, n' eva maïiæ Ãhariæsu. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck evasa. 2 so both MSS. instead of vÃceyya cà 'ti? 3 so both MSS. instead of palala-? 4 both MSS. -ssatÅti. >/ #<[page 383]># %< 2. MahÃsÃrajÃtaka. (92). 383>% Thero tatiyadivase Ãgantvà "kiæ mahÃrÃja pÃtito maïÅti pucchi. "Na pÃtenti bhante" ti. "Tena hi mahÃrÃja mahÃtalasmiæ\<*<1>*>/ ¤eva paÂicchannaÂÂhÃne mahÃcÃÂiæ ÂhapÃpetvà udakassa pÆrÃpetvà sÃïiæ parikkhipÃpetvà `sabbe antovaÊa¤janamanussà ca itthiyo ca uttarÃsaæ- gaæ katvà ekako anto sÃïiæ pavisitvà hatthaæ dhovitvà ÃgacchatÆ' 'ti vadehÅti" thero imaæ upÃyaæ Ãcikkhitvà pakkÃmi. RÃjà tathà kÃresi. Maïicoro cintesi: "dhammabhaï¬ÃgÃriko imaæ adhikaraïaæ{\<*<2>*>/} ÃdÃya maïiæ adassetvà na osakkissatÅti aÂÂhÃnam etaæ pÃtetuæ dÃni vaÂÂatÅti" maïiæ paÂicchannaæ katvà ÃdÃya anto sÃïiæ pavisitvà cÃÂiyaæ\<*<3>*>/ pÃtetvÃ\<*<4>*>/ nikkhami. Sabbesaæ nikkhantakÃle udakaæ cha¬¬etvà maïiæ addasaæsu. RÃjà "theraæ nissÃya mahÃjanaæ akilametvà va me maïi laddho" ti tussi. AntovaÊa¤janamanussÃpi "theraæ nissÃya mahÃduk- khato mutt' amhÃ" 'ti tussiæsu. "TherassÃnubhÃvena ra¤¤o cÆÊÃmaïi laddho" ti therassÃnubhÃvo sakalanagare c' eva bhikkhusaæghe ca pÃkaÂo jÃto. DhammasabhÃyaæ sannisinnà bhikkhÆ therassa guïaæ vaï- ïayiæsu: "Ãvuso ùnandatthero attano bahussutatÃya paï¬iccena upÃyaku- salatÃya mahÃjanaæ akilametvà upÃyen' eva ra¤¤o maïiæ dassesÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃni ùnanden' eva\<*<5>*>/ parahatthagataæ bhaï¬aæ dassitaæ, pubbe pi paï¬ità mahÃjanaæ akilametvà upÃyen' eva tiracchÃnahatthagatabhaï¬akaæ dassayiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto sabbasippe nipphattiæ patto tass' eva amacco ahosi. Ath' ekadivasaæ rÃjà mahantena parivÃrena uyyÃnaæ gantvà vanantarÃni vicaritvà udakakÅÊaæ kÅÊitukÃmo maægala- pokkharaïiæ otaritvà itthÃgÃram pi pakkosi. Itthiyo attano sÅsÆpagagÅvÆpagÃdÅni ÃbharaïÃni omu¤citvà uttarÃsaÇge pakkhipi- tvà samuggapiÂÂhesu Âhapetvà dÃsiyo paÂicchÃpetvà pokkharaïiæ otariæsu. Ath' ekà uyyÃnamakkaÂi\<*<6>*>/ sÃkhantare nisinnà deviæ piÊandhanÃni\<*<6>*>/ omu¤citvà uttarÃsaÇge pakkhipitvà samuggapiÂÂhesu ÂhapayamÃnaæ\<*<7>*>/ disvà tassà muttÃhÃraæ piÊandhitukÃmÃ\<*<6>*>/ hutvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv madÃtalasmiæ. 2 Cv adhikÃra-. 3 both MSS. cÃÂiæ. 4 Ck pÃpetvÃ. 5 Ck Ãnandoneva, Cv Ãnandovenava corr. to -doneva. 6 so both MSS. 7 both MSS. Âhapiya-. >/ #<[page 384]># %<384 I. EkanipÃta. 10. Alittavagga.>% dÃsiyà pamÃdaæ olokayamÃnà nisÅdi. DÃsÅ pi rakkhamÃnà tahaæ tahaæ olokadhÃmÃ\<*<1>*>/ nisinnà yeva pacalÃyituæ Ãrabhi. MakkaÂÅ\<*<2>*>/ tassà pamÃdabhÃvaæ ¤atvà vÃtavegena otaritvà mahÃ- muttÃhÃraæ gÅvÃya paÂimu¤citvà vÃtavegena uppatitvà sÃkhan- tare nisÅditvà a¤¤Ãsaæ makkaÂÅnaæ dassanabhayena ekasmiæ susiraÂÂhÃne Âhapetvà upasantÆpasantÃ\<*<3>*>/ viya taæ rakkhamÃnà nisÅdi. SÃpi kho dÃsÅ pabujjhitvà muttÃhÃraæ apassantÅ kampa- mÃnà a¤¤aæ upÃyaæ adisvà "puriso deviyà muttÃhÃraæ gahe- tvà palÃto\<*<4>*>/" ti mahÃviravaæ viravi. ùrakkhamanussà tato tato sannipatitvà tassà vacanaæ sutvà ra¤¤o Ãrocayiæsu. RÃjà "coraæ gaïhathÃ" 'ti Ãha. Purisà uyyÃnà nikkhamitvà "coraæ gaïhathÃ" 'ti ito c' ito olokenti. Ath' eko jÃnapado balikÃraka- puriso taæ saddaæ sutvà kampamÃno palÃyi. Taæ disvà purisà "ayaæ coro bhavissatÅti" anubandhitvà taæ gahetvà pothetvà "are duÂÂhacora evaæ mahÃsÃraæ nÃma piÊandhanaæ\<*<5>*>/ ava- harissasÅti\<*<6>*>/" parihÃsiæsu. So cintesi: "sac' Ãhaæ `na gaïhÃ- mÅti' vakkhÃmi ajja me jÅvitaæ n' atthi, pothentà yeva maæ mÃressanti, sampaÂicchÃmi nan\<*<7>*>/" ti so "Ãma sÃmi gahitaæ me" ti. Atha naæ\<*<8>*>/ bandhitvà ra¤¤o santikaæ nayiæsu. RÃjÃpi naæ pucchi: "gahitan te mahÃsÃrapiÊandhanan\<*<5>*>/" ti. "ùma devÃ" 'ti. "IdÃni naæ kahan" ti. "Deva mayà mahÃsÃraæ nÃma ma¤capÅÂham pi na diÂÂhapubbaæ, seÂÂhi pana maæ mahÃsÃrapiÊandhanaæ\<*<5>*>/ gaïhÃpesi, so 'haæ gahetvà va tassa adÃsiæ, so naæ jÃnÃtÅti". RÃjà seÂÂhiæ pakkosÃpetvà "gahitan te imassa hatthato mahÃsÃrapiÊandhanan\<*<5>*>/" ti pucchi. "ùma devÃ" 'ti. "Kahan tan" ti. "Purohitassa me dinnan" ti. Purohitam pi pakkosÃpetvà tath' eva pucchi. So pi sam- paÂicchitvà "gandhabbassa me dinnan" ti Ãha. Tam pi pakko- sÃpetvà "purohitassa te hatthato mahÃsÃrapiÊandhanaæ\<*<5>*>/ gahitan" ti pucchi. "ùma devÃ" ti. "Kahan" ti. "Kilesavasena me \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so both MSS. instead of olokayamÃnÃ? 2 Ck -Âi. 3 Cv upasantu-. 4 Ck palÃyato. 5 so both MSS. 6 both MSS. -rissÃsÅti. 7 both MSS. tan? 8 Ck taæ. >/ #<[page 385]># %< 2. MahÃsÃrajÃtaka. (92). 385>% vaïïadÃsiyà dinnan" ti. Tam pi pakkosÃpetvà pucchi. Sà "na gaïhÃmÅti" Ãha. Ne\<*<1>*>/ pa¤ca jane pucchantÃnaæ suriyo atthaæ gato. RÃjà "idÃni vikÃlo jÃto, sve jÃnissÃmÃ" 'ti pa¤ca jane amaccÃnaæ datvà nagaraæ pÃvisi. Bodhisatto cintesi: "idaæ piÊandhanaæ\<*<1>*>/ antovaÊa¤je naÂÂhaæ, aya¤\<*<2>*>/ ca gahapatiko bahivaÊa¤je, dvÃre pi balavÃarakkho, tasmà antova- Êa¤janakÃnam pi taæ gahetvà palÃyituæ na sakkÃ, evaæ n' eva bahivaÊa¤janakÃnaæ na anto uyyÃne vaÊa¤janakÃnaæ gahaïÆ- pÃyo dissati, iminà duggatamanussena `seÂÂhissa me dinnan' ti kathentena attano mokkhatthÃya kathitaæ bhavissati, seÂÂhinÃpi `purohitassa me dinnan' ti kathentena `ekato hutvà nittharis- sÃmÃ' 'ti cintetvà kathitaæ bhavissati, purohitenÃpi `gandhab- bassa me dinnan' ti kathentena `bandhanÃgÃre\<*<3>*>/ gandhabbaæ nissÃya sukhena vasissÃmÃ' 'ti cintetvà kathitaæ, gandhabbenÃpi `vaïïadÃsiyà me dinnan 'ti kathentena `anukkaïÂhito gamis- sÃmÅti'\<*<4>*>/ cintetvà kathitaæ bhavissati, imehi pa¤cahi pi acorehi bhavitabbaæ, uyyÃne makkaÂà bahÆ, piÊandhanena\<*<1>*>/ ekissà makkaÂiyà hatthe ÃrÆÊhena bhavitabban" ti so rÃjÃnaæ upasaæ- kamitvà "mahÃrÃja, core amhÃkaæ niyyÃdetha, mayaæ taæ kiccaæ sodhessÃmÃ" ti Ãha. RÃjà "sÃdhu paï¬ita, sodhehÅti" tassa niyyÃdesi. Bodhisatto attano dÃsapurise pakkositvà "te pa¤ca jane ekasmiæ ¤eva ÂhÃne vasÃpetvà samantà Ãrakkhaæ katvà kaïïaæ datvà yan te a¤¤ama¤¤aæ kathenti taæ mayhaæ ÃrocethÃ" 'ti vatvà pakkÃmi. Te tathà akaæsu. Tato manus- sÃnaæ sannisinnavelÃya seÂÂhi taæ gahapatikaæ Ãha: "are duÂÂhagahapatika, tayà ahaæ mayà tvaæ kahaæ diÂÂhapubbo, kadà te\<*<5>*>/ mayhaæ piÊandhanaæ\<*<1>*>/ dinnan" ti Ãha. "SÃmi ma- hÃseÂÂhi, ahaæ mahÃsÃraæ nÃma rukkhasÃrapÃdakaæ ma¤ca- pÅÂhakam pi na jÃnÃmi, taæ nissÃya pana mokkhaæ labhis- sÃmÅti evaæ avacaæ, mà me kujjha sÃmÅti". Purohito pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so both MSS. 2 Cv ayaæ. 3 Ck -nÃgÃrena. 4 both MSS. gavi-. 5 both MSS. ne. >/ #<[page 386]># %<386 I. EkanipÃta. 10. Littavagga.>% seÂÂhiæ Ãha: "mahÃseÂÂhi tvaæ iminà attano adinnakam eva mayhaæ kathaæ adÃsÅti". "Mayam pi dve issarà amhÃkaæ ekato hutvà ÂhitakÃle kammaæ khippaæ nippajjissatÅti\<*<1>*>/ kathesin" ti. Gandhabbo pi purohitaæ Ãha: "brÃhmaïa kadà tayà mayhaæ piÊandhanaæ\<*<2>*>/ dinnan". "Ahaæ `taæ nissÃya vasanaÂ- ÂhÃne sukhaæ vasissÃmÅti' kathesin" ti. VaïïadÃsÅ pi gandhab- baæ Ãha: "are duÂÂhagandhabba, ahaæ kadà tava santikaæ gatapubbà tvaæ và mama santikaæ Ãgatapubbo, kadà mayhaæ piÊandhanaæ\<*<2>*>/ dinnan" ti. "Bhagini\<*<3>*>/, kiækÃraïà kujjhasi, `amhesu pa¤casu ekato vasantesu gharÃvÃso bhavissati, anuk- kaïÂhamÃnà sukhaæ vasissÃmÃ' 'ti kathesin" ti. Bodhisatto payojitamanussÃnaæ santikà naæ kathaæ sutvà tesaæ tatvato acorabhÃvaæ ¤atvà "makkaÂiyà gahitapiÊandhanaæ\<*<2>*>/ upÃyen' eva pÃtessÃmÅti" bheï¬umayÃni bahÆni piÊandhanÃni\<*<2>*>/ kÃretvà uyyÃne makkaÂiyo gÃhÃpetvà hatthapÃdagÅvÃsu bheï¬upiÊandhanÃni\<*<2>*>/ piÊandhÃpetvÃ\<*<2>*>/ vissajjesi. Itarà makkaÂÅ piÊandhanaæ\<*<2>*>/ rakkha- mÃnÃ\<*<4>*>/ uyyÃne eva nisÅdi. Bodhisatto manusse ÃïÃpesi: "gac- chatha tumhe, uyyÃne sabbamakkaÂiyo upadhÃretha, yassà taæ piÊandhanaæ\<*<2>*>/ passatha taæ uttÃsetvà piÊandhanaæ\<*<2>*>/ gaïhathÃ" 'ti. TÃpi kho makkaÂiyo "piÊandhanaæ\<*<4>*>/ no laddhan" ti tuÂÂha- haÂÂhà uyyÃne vicarantiyo tassà santikaæ gantvà "passatha amhÃkaæ piÊandhanan\<*<2>*>/" ti Ãhaæsu. Sà makkhaæ asahamÃnà "kiæ iminà bheï¬upiÊandhanenÃ\<*<2>*>/" 'ti muttÃhÃraæ piÊandhitvÃ\<*<2>*>/ nikkhami. Atha naæ te purisà disvà piÊandhanaæ\<*<2>*>/ cha¬¬Ãpe- tvà Ãharitvà Bodhisattassa adaæsu. So taæ ÃdÃya ra¤¤o dassetvà "idaæ te deva piÊandhanaæ\<*<2>*>/, te pa¤ca pi acorÃ, idaæ pana uyyÃne makkaÂiyà Ãbhatan\<*<5>*>/" ti Ãha. "Kathaæ pana te paï¬ita makkaÂiyà hatthaæ ÃrÆÊhabhÃvo ¤Ãto, kathaæ te gahitan" ti. So sabbaæ Ãcikkhi. RÃjà tuÂÂhamÃnaso "saæ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both MSS. -ssasÅti. 2 so both MSS. 3 both MSS. -ïi. 4 Ck -ïÃ, Cv -naæ. 5 Ck makkaÂiyà ne makkaÂiyà Ãbhatan. >/ #<[page 387]># %< 3. VissÃsabhojanajÃtaka. (93). 387>% gÃmasÅsÃdisu nÃma sÆrÃdayo icchitabbà hontÅti" Bodhisattassa thutiæ karonto imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha ukkaÂÂhe ti upakaÂÂhe ubhato bÆÊhe\<*<1>*>/ saægÃme sampahÃre vattamÃne ti attho, sÆraæ icchantÅti asaniyÃpi matthake patamÃnÃya apalÃyinaæ sÆraæ icchanti, tasmiæ khaïe evarÆpo saægÃmayodho patthetabbo hoti, mantÅsu akutÆhalan ti {kattabbÃkattabbaæ} kiccaæ sammantanakÃle uppanne mantÅsu yo akutÆhalo avikiïïavÃco mantaæ na bhindati taæ icchanti, tÃdiso tesu ÂhÃnesu patthetabbo hoti, piyan ca annapÃnamhÅti madhure annapÃne paccupaÂÂhite saha\<*<2>*>/ paribhu¤janatthÃya piyapuggalaæ patthenti, tÃdiso tasmiæ kÃle patthetabbo hotÅti\<*<3>*>/, atthe jÃte va\<*<3>*>/ paï¬itan ti attha- gambhÅre dhammagambhÅre kismi¤cid eva kÃraïe và pa¤he và uppanne paï¬i- taæ vicakkhaïaæ icchanti, tathÃrÆpo hi tasmiæ samaye patthetabbo hotÅti. Evaæ rÃjà Bodhisattaæ vaïïetvà thometvà ghanavassaæ vassanto mahÃmegho viya sattahi ratanehi pÆjetvà tass' ovÃde Âhatvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato. SatthÃpi imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà therassa guïaæ kathetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rÃjà ùnando ahosi, paï¬itÃmacco pana aham evÃ" 'ti. MahÃsÃrajÃtakaæ. $<3. VissÃsabhojanajÃtaka.>$ Na vissase avissatthe ti. Idaæ Satthà Jetavane vi- haranto vissÃsabhojanaæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ hi kira samaye yebhuyyena bhikkhÆ "mÃtarà no dinnaæ, pitarà no dinnaæ, bhÃtarà bhaginiyà cullamÃtarà cullapitarà mÃtulena matulÃniyà dinnaæ, amhÃkaæ gihikÃle\<*<4>*>/ pi ete dÃtuæ yuttarÆpà cÃ" 'ti ¤ÃtÅhi dinne cat- tÃro paccaye vissatthà hutvà apaccavekkhitvà paribhu¤janti. Satthà taæ kÃraïaæ ¤atvà "bhikkhÆnaæ dhammadesanaæ kÃtuæ vaÂÂatÅti" bhikkhÆ\<*<5>*>/ sannipÃtÃpetvà "bhikkhave bhikkhunà nÃma ¤ÃtÅhi pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv bÆÊho. 2 Ck sahÃ. 3 so both MSS. 4 both MSS. gihÅ-. 5 both MSS. bhikkhu. >/ #<[page 388]># %<388 I. EkanipÃta. 10. Littavagga.>% a¤¤ÃtÅhi pi dinnake cattÃro paccaye paccavekkhitvà va paribhogo kÃtabbo, apaccavekkhitaparibhogaæ katvà hi kÃlaæ kurumÃno bhikkhu yakkha- petÃttabhÃvato na muccati, apaccavekkhitaparibhogo nÃm' esa visa- paribhogasadiso, visaæ hi vissÃsikena dinnakam pi avissÃsikena dinna- kam pi mÃreti yeva, pubbe pi vissÃsena dinnavisaæ paribhu¤jitvà jÅvitakkhayaæ pattÃ" ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto mahÃvibhavo seÂÂhi ahosi. Tass' eko gopÃlako kiÂÂhasambÃdhasamaye\<*<1>*>/ gÃvo gahetvà ara¤¤aæ pavisitvà tattha gopallikaæ katvà rakkhanto vasati\<*<2>*>/ seÂÂhino ca kÃlena kÃlaæ gorasaæ Ãharati\<*<3>*>/. Ath' assa gopallikÃya avidÆre sÅho nivÃsaæ gaïhi. GÃvÅnaæ sÅhasantÃsena milÃtÃnaæ khÅraæ mandaæ ahosi. Atha naæ ekadivasaæ sappiæ ÃdÃya Ãgataæ seÂÂhi pucchi: "kin mu kho samma gopÃlaka mandaæ sappÅti". So taæ kÃraïaæ Ãcikkhi. "Atthi pana samma tassa\<*<4>*>/ sÅhassa katthaci paÂibaddho" ti. "Atthi 'ssa sÃmi ekÃya migamÃtu- kÃya saddhiæ saæsaggo" ti. "Sakkà pana taæ gÃhÃpetun" ti. "Sakkà sÃmÅti". "Tena hi taæ gahetvà tassà nalÃÂato paÂÂhÃya sarÅre lomÃni visena punappuna rajitvà sukkhÃpetvà dve tayo divase atikkamitvà taæ migamÃtukaæ vissajjehi, so tassà sinehena sarÅraæ lehitvà jÅvitakkhayaæ pÃpuïissati, ath' assa cammanakhadÃÂhÃ\<*<5>*>/ c' eva vasa¤ ca gahetvà ÃgaccheyyÃ- sÅti" halÃhalavisaæ datvà uyyojesi. GopÃlako jÃlaæ khipitvà upÃyena taæ migamÃtukaæ gaïhitvà tathà akÃsi. SÅho taæ disvà va balavasinehena tassà sarÅraæ lehitvà jÅvitakkhayaæ pÃpuïi. GopÃlako pi cammÃdÅni gahetvà Bodhisattassa santi- kaæ agamÃsi. Bodhisatto taæ kÃraïaæ ¤atvà "paresu sineho nÃma na kattabbo, evaæ balasampanno pi sÅho migarÃjà kilesavasena saæsaggaæ nissÃya migamÃtukÃya sarÅraæ lehento visaparibhogaæ katvà jÅvitakkhayaæ patto" ti vatvà sampatta- parisÃya dhammaæ desento imaæ gÃthaæ Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck tiÂÂha-. 2 Ck vasiti. 3 Cv Ãhariti. 4 Ck nassa. 5 both MSS. -nakhÃ-. >/ #<[page 389]># %< 4. LomahaæsajÃtaka. (94.) 389>% @@ TatrÃyaæ saækhepattho: yo pubbe sahÃyo attani avissattho ahosi tasmiæ avissatthe yo pubbe pi nibbhayo attani vissÃsiko yeva tasmiæ vissatthe pi na vissase n' eva vissÃsaæ kareyya, kiækÃraïÃ: vissÃsà bhayam anveti yo hi mitte pi amitte pi vissÃso tato bhayam eva Ãgacchati, kathaæ: sÅhaæ va migamÃtukà yathà mittasanthavavasena katavissÃsÃya migamÃtukÃya santikà sÅhassa bhayaæ anvetaæ upagataæ sampattan ti attho, yathà vÃ\<*<1>*>/ vissÃsavasena sÅhaæ migamÃtukà anvetà upagatà ti attho. Evaæ Bodhisatto sampattaparisÃya dhammaæ desetva dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà seÂÂhi\<*<2>*>/ aham eva ahosin" ti. VissÃsabhojanajÃtakaæ. $<4. LomahaæsajÃtaka.>$ Sotatto sosÅto ti. Idaæ Satthà VesÃliyaæ upanissÃya PÃÂikÃrÃme viharanto Sunakkhattaæ Ãrabbha kathesi. Ekas- miæ hi samaye Sunakkhatto Satthu upaÂÂhÃko\<*<3>*>/ hutvà pattacÅvaraæ ÃdÃya vicaramÃno Korakkhattiyassa dhammaæ rocento Dasabalassa pattacÅvaraæ niyyÃdetvà Korakkhattiyaæ nissÃya tassa KÃlaka¤jaka- asura-yoniyaæ nibbattakÃle gihÅ hutvà "n' atthi samaïassa Gotamassa uttarimanussadhammo alamariya¤Ãïadassanaviseso, takkapariyÃhataæ\<*<4>*>/ samaïo Gotamo dhammaæ deseti vÅmaæsÃnucaritaæ sayaæpaÂibhÃnaæ\<*<5>*>/, yassa ca khv-Ãssa atthÃya dhammo desito so na niyyÃti takkarassa\<*<6>*>/ sammÃdukkhakkhayÃyÃ" 'ti VesÃliyaæ tiïïaæ pÃkÃrÃnaæ antare vicaranto Satthu avaïïaæ bhÃsati. AthÃyasmà SÃriputto piï¬Ãya caranto tass' evaæ avaïïaæ bhÃsantassa sutvà piï¬apÃtapaÂikkanto tam atthaæ Bhagavato Ãrocesi. Bhagavà "kodhano SÃriputta Su- nakkhatto moghapuriso, kodhavasen' evam Ãha, kodhavasenÃpi `so na\<*<7>*>/ niyyÃti takkarassa\<*<8>*>/ sammÃdukkhakkhayÃyÃ' 'ti vadanto ajÃnitvÃpi {mayhaæ} guïam eva bhÃsati, na kho pana so moghapuriso mayhaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both MSS. cÃ. 2 Cv mahÃseÂÂhi. 3 both MSS. upaÂÂhÃno. 4 Ck -yÃbhataæ. 5 Ck pÃÂi-. 6 Ck niyyÃnitakkarassa, Cv tiyyÃtitakkarassa. 7 both MSS. omit na. 8 Ck niyyÃnitakkarassa, Cv niyyÃtinakka-. >/ #<[page 390]># %<390 I. EkanipÃta. 10. Littavagga.>% guïaæ jÃnÃti, mayhaæ hi SÃriputta cha abhi¤¤Ã nÃma atthi, ayam pi me uttarimanussadhammo va, dasa balÃni atthi, catuvesÃrajja¤Ãïaæ atthi, catuyoniparicchedaka¤Ãïaæ atthi, pa¤cagatiparicchedaka¤Ãïaæ atthi, ayam pi me uttarimanussadhammo va, evaæ uttarimanussa- dhammasamannÃgataæ pana maæ yo evaæ vadeyya `n' atthi samaïassa Gotamassa uttarimanussadhammo' ti so taæ vÃcaæ appahÃya taæ cittaæ appahÃya taæ diÂÂhiæ apaÂinissajjitvà yathÃbhataæ nikkhitto evaæ niraye" ti evaæ attano vijjamÃnaæ uttarimanussadhammassa guïaæ kathetvà "Sunakkhatto kira SÃriputta Korakkhattiyassa dukkarakÃrikÃya micchÃ- tape pasanno, micchÃtape pasÅdanto na pana mayi eva pasÅdituæ vaÂÂati, ahaæ ito ekanavutikappamatthake `atthi nu kho ettha sÃro' ti bÃhirakamicchÃtapaæ vÅmaæsanto caturaÇgasamannÃgataæ brahmacariya- vÃsaæ vasiæ, tapassÅ sudaæ homi paramatapassÅ, lÆkho sudaæ homi paramalÆkho, jegucchÅ sudaæ homi paramajigucchÅ, pavivitto sudaæ homi paramavivitto" ti vatvà therena yÃcito atÅtaæ Ãhari: AtÅte ekanavutikappamatthake Bodhisatto "bÃhirakatapaæ vÅmaæsissÃmÅti" ÃjÅvikapabbajjaæ pabbajitvà acelako ahosi rajojalliko, pavivitto ahosi ekavihÃrÅ, manusse disvà migo viya palÃyi, mahÃvikaÂabhojano ahosi macchakagomayÃdÅni\<*<1>*>/ pa- ribhu¤ji. AppamÃdavihÃratthÃya ara¤¤e ekasmiæ bhiæsanake vanasaï¬e vihÃsi, tasmiæ viharanto\<*<2>*>/ himavÃtasamaye antaraÂ- Âhake\<*<3>*>/ rattiæ vanasaï¬Ã nikkhamitvà abbhokÃse viharitvà suriye uggate vanasaï¬aæ pavisati, so yathà rattim abbhokÃse himodakena tinto tath' eva divà vanasaï¬ato paggharantehi udakabindÆhi temayi, evaæ ahorattaæ sÅtadukkhaæ anubhoti. GimhÃnaæ pana pacchime mÃse divà abbhokÃse viharitvà rattim vanasaï¬aæ pavisati, so yathà divà abbhokÃse Ãtapena pari- ÊÃhappatto tath' eva rattiæ nivÃte vanasaï¬e pariÊÃhaæ pÃpu- ïÃti, sarÅrà sedadhÃrà muccanti. Ath' assa pubbe assutapubbà ayaæ gÃthà paÂibhÃsi: @*>/ sosÅto eko bhiæsanake vane naggo na c' aggim ÃsÅno esanÃpasuto munÅti. || Ja_I:93 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv vacchaka-. 2 both MSS. -te. 3 so both MSS. 4 add ahaæ? >/ #<[page 391]># %< 5. MahÃsudassanajÃtaka. (95.) 391>% Tattha sotatto ti suriyasantÃpena sutatto, sosÅto ti himodakena susÅto suÂÂhu tinto, eko bhiæsanake vane ti yattha paviÂÂhÃnaæ yebhuyyena lomÃni bhiæsanti tathÃrÆpe bhiæsanake vanasaï¬e eko adutiyo va ahosin ti dÅpeti, naggo na caggimÃsÅno ti naggo ca na ca aggim ÃsÅno ti, tathà sÅtena pÅÊiyamÃno pi n' eva nivÃsanaæ\<*<1>*>/ pÃrupanaæ\<*<2>*>/ và Ãdiyiæ na aggiæ Ãgamma nisÅdin ti dÅpeti, esanÃpasuto ti abrahmacariye pi tasmiæ brahmacariyasa¤¤Å hutvà brahmacariyaæ c' ev' etaæ esanà ca gavesanà ca upÃyo brahmalokassà 'ti evaæ tÃya brahmacariyesanÃya pasuto anuyutto ussukkaæ Ãpanno ahosin ti dasseti, munÅti munÅ\<*<2>*>/ kho esa monatthÃya paÂipanno, evaæ lokena sambhÃvito ahosin ti dÅpeti. Evaæ caturaÇgasamannÃgataæ pana brahmacariyaæ caritvà Bodhisatto maraïakÃle upaÂÂhitaæ nirayanimittaæ disvà "idaæ vata samÃdÃnaæ niratthakan" ti ¤atvà taæ khaïaæ ¤eva taæ laddhiæ bhinditvà sammÃdiÂÂhiæ gahetvà devaloke nibbatti. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "ahaæ tena samayena so ÃjÅviko ahosin" ti. LomahaæsajÃtakaæ. $<5. MahÃsudassanajÃtaka.>$ Aniccà vata saækhÃrà ti. Idaæ Satthà parinibbÃnama¤ce nipanno ùnandattherassa "mà Bhagavà imasmiæ khuddakanaga- rake" ti vacanaæ Ãrabbha kathesi. "TathÃgate Jetavane viharante SÃriputtatthero kattikapuïïamÃya NÃlagÃmake jÃto varake\<*<3>*>/ parinibbÃyi, MahÃmoggallÃno kattikamÃsass' eva kÃÊapakkhe addhamÃsiyaæ, evaæ parinibbute aggasÃvakayuge aham pi KusinÃrÃyaæ parinibbÃyissÃmÅti" anupubbena carikaæ caramÃno tattha gantvà yamakasÃlÃnam antare uttarasÅsake ma¤cake anuÂÂhÃnaseyyÃya nipajji. Atha naæ Ãyasmà ùnandatthero "mà bhante Bhagavà imasmiæ khuddakanagarake visame ujjaægalanagarake sÃkhÃnagarake\<*<4>*>/ parinibbÃyi, a¤¤esa¤ ca\<*<3>*>/ RÃjagahÃdÅ- naæ mahÃnagarÃnaæ a¤¤atarasmiæ Bhagavà parinibbÃyatÆ" 'ti yÃci. Satthà "mà ùnanda imam khuddakanagarakaæ ujjaægalanagarakaæ\<*<5>*>/ sÃkhÃnagarakan ti vadehi, ahaæ pubbe SudassanacakkavattirÃjakÃle imasmiæ nagare vasiæ, tadà dvÃdasayojanikena ratanapÃkÃrena parikkhit- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both MSS. nivÃsana. 2 Ck -pÃrÆ-. 3 so both MSS. 4 Ck uchchaægala-, Cv has has added sÃkhÃnagarake, Ck omits this. 5 Ck uchch-. >/ #<[page 392]># %<392 I. EkanipÃta. 10. Littavagga.>% taæ mahÃnagaraæ ahosÅti" vatvà therena yÃcito atÅtaæ Ãharanto MahÃsudassanasuttaæ kathesi. Tadà pana MahÃsudassanaæ\<*<1>*>/ dhammapÃsÃdà otaritvà avidÆre sattaratanamaye nÃlapane\<*<2>*>/ pa¤¤attasmiæ kappiyama¤cake dakkhiïena passena anuÂÂhÃnaseyyÃya nipannaæ disvà "imÃni te deva caturÃsÅtinagarasahassÃni KusÃvatÅrÃjadhÃni-pamukhÃni, ettha chandaæ karohÅti" SubhaddÃdeviyà vutte MahÃsudassano "mà devi evaæ avaca, atha kho `ettha chandaæ vinehi mà apekhaæ akÃsÅti' evaæ maæ ovadÃ" 'ti vatvà "kiækÃraïà devÃ" 'ti pucchito "ajjÃhaæ kÃlakiriyaæ karissÃmÅti". Atha naæ devÅ rudamÃnà akkhÅni pu¤chitvà kicchena kasirena tathà vatvà rodi paridevi, sesÃpi caturÃsÅtisahassà itthiyo rodiæsu paride- viæsu, amaccÃdisu pi eko adhivÃsetuæ nÃsakkhi, sabbe pi rodiæsu. Bodhisatto alabhaïo\<*<3>*>/ "mà saddam akattha\<*<4>*>/", sabbe nivÃretvà deviæ Ãmantetvà "mà tvaæ devi rodi mà paridevi, tilaphalamatto pi hi saækhÃro nicco nÃma n' atthi, sabbe aniccà bhedanadhammà evÃ" 'ti vatvà deviæ ovadanto imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha aniccà vata saækhÃrà ti bhadde SubhaddÃdevi yattakÃ\<*<5>*>/ kehici paccayehi samÃgantvà katà khandhÃyatanÃdayo saækhÃrà sabbe te aniccà yeva nÃma, etesu hi rÆpaæ aniccaæ vi¤¤Ãïaæ aniccaæ cakkhuæ aniccaæ dhammà aniccÃ, yaæ ki¤ci savi¤¤ÃïakÃvi¤¤Ãïakaæ\<*<6>*>/ ratanaæ sabban taæ aniccam eva iti aniccà vata saækhÃrà ti gaïha, kasmÃ: uppÃdavayadham- mino sabbe h' ete uppÃdadhammino c' eva vayadhammino ca uppajjanabhijjana- sabhÃvà yeva tasmà aniccà ti veditabbÃ, yasmà ca aniccà tasmà uppajjitvà va nirujjhanti, uppajjitvà Âhitiæ patvÃpi\<*<7>*>/ nirujjhanti yeva, sabbe h' ete nibbatta- mÃnà uppajjanti nÃma bhijjamÃnà nirujjhanti nÃma, tesaæ uppÃde sati yeva Âhiti\<*<8>*>/ nÃma hoti, Âhitiyà sati yeva bhaægo nÃma hoti, na hi anuppannassa Âhiti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both MSS. -no. 2 Cv taælavane. 3 so both MSS. instead of "alaæ bhaïe? 4 Cv akatthaæ, read: akatthà 'ti? 5 Ck yatthakÃ. 6 Ck saviæ¤Ãïaka. 7 Cv vatvÃpi. 8 Cv yiti. >/ #<[page 393]># %< 6. TelapattajÃtaka. (96.) 393>% nÃma, Âhitaæ abhejjanakaæ nÃma atthi, iti sabbe pi saækhÃrà tÅni lakkhaïÃni patvà tattha tatth' eva nirujjhanti, tasmà sabbe p' ime aniccà khaïikà ittarà addhuvà pabhaÇguno\<*<1>*>/ calità samÅritÃ\<*<2>*>/ anaddhaniyà pÃyÃtà tÃvakÃlikà nissÃrà tÃvakÃlikaÂÂhena mÃyÃmarÅcipheïasadisÃ\<*<3>*>/, tesu\<*<4>*>/ bhadde SubhaddÃdevi kasmÃ\<*<5>*>/ sukhasa¤¤aæ uppÃdesi, evaæ pana gaïha: tesaæ\<*<6>*>/ vÆpasamo sukho sabbavaÂÂavÆpasamanato\<*<7>*>/ tesaæ vÆpasamo nÃma nibbÃnaæ, tad ev' ekaæ ekaæ, tato sukhaæ nÃma n' atthÅti. Evaæ MahÃsudassano amatamahÃnibbÃnena desanÃkÆÂaæ gahetvà avasesassÃpi mahÃjanassa "dÃnaæ detha sÅlaæ rakkhatha uposathakammaæ karothÃ" 'ti ovÃdaæ datvà devalokaparÃyano ahosi. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà SubhaddÃdevÅ RÃhulamÃtà ahosi, pariïÃyakaratanaæ RÃhulo, sesaparisà BuddhapurisÃ, MahÃsudassano pana aham evÃ" 'ti. MahÃ- sudassanajÃtakaæ. $<6. TelapattajÃtaka.>$ Samatittikaæ anavasesakan ti. Idaæ Satthà Sumbha- raÂÂhe Desakaæ nÃma nigamaæ nissÃya a¤¤atarasmiæ vanasaï¬e viharanto JanapadakalyÃïisuttaæ Ãrabbha kathesi. Tatra hi Bha- gavà "seyyathÃpi bhikkhave `JanapadakalyÃïÅ JanapadakalyÃïÅti' kho bhikkhave mahÃjanakÃyo sannipÃteyya, sà kho pan' assa JanapadakalyÃïÅ paramapÃsÃvinÅ gÅte\<*<8>*>/ `JanapadakalyÃïÅ naccati gÃyatÅti' kho bhikkhave bhiyyosomattÃya mahÃjanakÃyo sannipÃteyya, atha puriso Ãgaccheyya jÅvitukÃmo amaritukÃmo sukhakÃmo dukkhapaÂikkÆlo, tam enaæ evaæ vadeyyuæ `ayan te ambho purisa samatittiyo telapatto antarena ca mahÃsamayaæ antarena ca JanapadakalyÃïiyà hÃretabbo\<*<9>*>/, puriso ca taæ ukkhittÃsiko piÂÂhito piÂÂhito anubandhissati, yatth' eva naæ\<*<10>*>/ thokam pi cha¬¬essasi tatth' eva te siraæ pÃtessatÅti', taæ\<*<11>*>/ kim ma¤¤atha bhik- khave, api nu so puriso amuæ telapattaæ amanasikaritvà bahiddhà pamÃdaæ ÃhareyyÃ" ti, "no h' etaæ bhante", "upamà kho my-Ãyaæ bhik- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck pabhaæguno. 2 both MSS. smÅ-. 3 Ck -phena-, Cv -pena-. 4 Ck nesu. 5 Cv tasmÃ. 6 Ck nesaæ. 7 both MSS. sabbavaddhavÆ-. 8 Ck -sÃvÅtÅhite? 9 both MSS. hÃrotabbo. 10 so both MSS. 11 Ck omits taæ. >/ #<[page 394]># %<394 I. EkanipÃta. 10. Littavagga.>% khave katà atthassa vi¤¤ÃpanÃya, ayaæ ettha attho: samatittiyo telapatto ti kho bhikkhave kÃyagatÃy' etaæ satiyà adhivacanaæ, tasmÃtiha bhikkhave evaæ sikkhitabbaæ: kÃyagatà no sati bhÃvità bhavissati susamÃraddhÃ, evaæ hi vo bhikkhave sikkhitabban" ti imaæ Janapada- kalyÃïisuttaæ sÃtthaæ savya¤janaæ kathesi. TatrÃyaæ saækhepattho: JanapadakalyÃïÅti janapadamhi kalyÃïÅ uttamà chasarÅradosarahità pa¤cakalyÃïasamannÃgatÃ, sà hi yasmà nÃtidÅghà nÃtirassà nÃtikisà nÃtithÆlà nÃtikÃÊÅ\<*<1>*>/ nÃccodÃtà atikkantà mÃnusakaæ vaïïaæ appattà devavaïïaæ tasmà chasarÅradosarahitÃ, chavikalyÃïaæ maæsakalyÃïaæ nahÃrukalyÃïaæ aÂÂhikalyÃïaæ vayakalyÃïan ti imehi pana pa¤cahi kalyÃïehi samannÃgatà pa¤cakalyÃïasamannÃgatà nÃma, tassà hi ÃgantukobhÃsakiccaæ nÃma n' atthi, attano sarÅrobhÃsen' eva dvÃdasahatthe ÂhÃne Ãlokaæ karoti, piyaÇgu- samÃ\<*<2>*>/ và hoti suvaïïasamÃ\<*<2>*>/ vÃ, ayam assà chavikalyÃïatÃ, cattÃro pan' assà hattha- pÃdà mukhapariyosÃna¤ ca lÃkhÃparikammakatà viya pavÃÊarattakambalasadisaæ hoti, ayam assà maæsakalyÃïatÃ, vÅsatinakhapattÃni maæsato amuttaÂÂhÃne lÃkhÃ- rasapÆritÃni viya muttaÂÂhÃne khÅradhÃrasadisÃni, ayam assà nahÃrukalyÃïatÃ, dvattiæsa dantà suphassità sudhotavajirapantÅ viya khÃyanti, ayam assà aÂÂhikal- yÃïatÃ, vÅsaævassasatikÃpi pana samÃnà soÊasavassuddesikà viya hoti nibbalipalitÃ, ayam assà vayakalyÃïatÃ, paramapÃsÃvinÅti ettha pana pasavanaæ pasavo pavattatÅti attho pasÃvo yeva pÃsÃvo paramo pÃsÃvo paramapÃsÃvo so assà atthÅti paramapÃsÃvinÅ, nacce ca gÅte ca uttamapavatti\<*<3>*>/ seÂÂhakiriyÃ\<*<4>*>/, uttamam eva naccaæ naccati\<*<5>*>/ gÅtan ca gÃyatÅti vuttaæ hoti, atha puriso Ãgaccheyyà ti na attano ruciyà Ãgaccheyya, ayam pan' ettha adhippÃyo: ath' evaæ mahÃjana- majjhe JanapadakalyÃïiyà naccamÃnÃya sÃdhu sÃdhÆ ti sÃdhukÃresu aÇgulipoÂha- nena\<*<6>*>/ celukkhepesu ca vattamÃnesu taæ pavattiæ sutvà rÃjÃbandhanÃgÃrato ekaæ purisaæ pakkosÃpetvà nigaÊÃni bhinditvà samatittikaæ suparipuïïaæ telapattaæ tassa hatthe datvà ubhohi hatthehi daÊhaæ gÃhÃpetvà ekaæ asihatthaæ purisaæ ÃïÃpesi: etaæ gahetvà JanapadakalyÃïiyà samajjaÂÂhÃnam gaccha, yatth' eva c' esa pamÃdaæ Ãgamma ekam pi telabinduæ cha¬¬eti tatth' ev' assa sÅsaæ chindÃ\<*<7>*>/ 'ti, so puriso asiæ ukkhipitvà taæ tajjento\<*<8>*>/ tattha nesi, so maraïabhayena tajjito jÅvitakÃmatÃya pamÃdavasena taæ amanasikatvà sakim pi akkhÅni ummÅle- tvà taæ JanapadakalyÃïiæ na olokesi, evaæ bhÆtapubbam ev' etaæ vatthuæ, sutte pana\<*<9>*>/ parikappavasen' etaæ vuttan ti veditabbaæ, upamà kho my-Ãyan ti ettha pana telapattassa tÃva kÃyagatÃsatiyà opammasaæsandanaæ katam eva, ettha pana rÃjà viya kammaæ daÂÂhabbaæ asi viya kilesà ukkhittÃsikapuriso viya mÃro telapattahatthapuriso viya kÃyagatÃsatibhÃvako vipassakayogÃvacaro. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both MSS. -kaÊÅ. 2 both MSS. -sÃmÃ. 3 Ck uttamipavatti. 4 Ck sesakiriyÃ. 5 Ck -tÅ. 6 Ck -potha-. 7 both MSS. chinda. 8 Ck tajjanto. 9 Ck na. >/ #<[page 395]># %< 6. TelapattajÃtaka. (96.) 395>% Iti Bhagavà "kÃyagatÃsatiæ bhÃvetukÃmena bhikkhunà telapatta- hatthena tena purisena viya satiæ avissajjetvà appamattena kÃyagatÃ- sati bhÃvetabbÃ" ti imaæ suttaæ Ãharitvà dassesi. BhikkhÆ imaæ sutta¤ ca attha¤ ca sutvà evam Ãhaæsu: "dukkaraæ bhante tena purisena kataæ tathÃrÆpaæ JanapadakalyÃïiæ anoloketvà telapattaæ ÃdÃya gacchantenÃ" 'ti. Satthà "na bhikkhave tena dukkaraæ kataæ sukaraæ ev' etaæ, kasmÃ: ukkhittÃsikena purisena santajjetvà nÅyamÃnatÃya, yam pana pubbe paï¬ità appamÃdena satiæ avissajjetvà abhisaækhaÂaæ\<*<1>*>/ dibbarÆpam pi indriyÃni bhinditvà anoloketvà va gan- tvà rajjaæ pÃpuïiæsu etaæ dukkaran" ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa ra¤¤o puttasatassa sabbakaniÂÂho hutvà nibbattitvà anupubbena vi¤¤Ætaæ pÃpuïi. Tadà ca ra¤¤o gehe paccekabuddhà bhu¤janti. Bodhisatto tesaæ veyyÃvaccaæ karoti. So ekadivasaæ cintesi: "mama bahÆ\<*<2>*>/ bhÃtaro, lacchÃmi nu kho ahaæ imasmiæ nagare kulasantakaæ rajjaæ udÃhu no" ti. Ath' assa etad ahosi: "paccekasambuddhe pucchitvà jÃnissÃmÅti" so dutiyadivase paccekabuddhesu Ãgatesu dhammakarakaæ ÃdÃya pÃnÅyaæ parissÃvetvà pÃde dhovitvà makkhetvà tesaæ antare khajjakaæ khÃditvà nisinnakÃle vanditvà ekamantaæ nisinno tam atthaæ pucchi. Atha naæ te avocuæ: "kumÃra, na tvaæ imasmiæ nagare rajjaæ labhissasi, ito pana vÅsaæyojanasata- matthake GandhÃraraÂÂhe TakkasilÃnagaraæ nÃma atthi, tattha gantuæ sakkonto ito sattame divase rajjaæ lacchasi, antarÃ- magge pana mahÃvattaniaÂaviyaæ paripantho atthi, taæ aÂaviæ pariharitvà gacchantassa yojanasatiko maggo hoti, ujukaæ gacchantassa pa¤¤Ãsa yojanÃni, so hi amanussakantÃro nÃma, tattha yakkhiniyo antarÃmagge gÃme ca sÃlÃyo ca mÃpe- tvà uparisuvaïïatÃrakavicittavitÃnaæ mahÃrahaseyyaæ\<*<3>*>/ pa¤¤a- petvà nÃnÃvirÃge paÂÂasÃïiyo parikkhipitvÃ{\<*<4>*>/} dibbÃlaækÃrehi attabhÃvaæ maï¬etvà sÃlÃsu nisÅditvà gacchante purise madhurÃhi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both MSS. -kaÂaæ. 2 Cv bahu. 3 Cv mahÃrahaæ seyya, Ck mahÃrahasseyyaæ. 4 Ck pakkhipitvÃ. >/ #<[page 396]># %<396 I. EkanipÃta. 10. Littavagga.>% vÃcÃhi saægaïhitvà `kilantarÆpà viya pa¤¤Ãyatha, idhÃgantvà nisÅditvà pÃnÅyaæ pivitvà gacchathÃ' 'ti pakkositvà ÃgatÃnaæ ÃsanÃni datvà attano rÆpalÅÊhÃya vilÃsehi palobhetvà kilesavasike katvà attanà saddhiæ ajjhÃcÃre kate tatth' eva te lohitena paggharantena khÃditvà jÅvitakkhayaæ pÃpenti, rÆpagocarasattaæ rÆpen' eva gaïhanti saddagocaraæ madhurena gÅtavÃditasaddena ghÃnagocaraæ dibbagandhehi jivhÃgocaraæ\<*<1>*>/ dibbena nÃnagga- rasabhojanena poÂÂhabbagocaraæ ubhatolohitakÆpadhÃnehi dib- basayanehi, sace indriyÃni bhinditvà tà anoloketvà satiæ paccupaÂÂhapetvà gamissasi sattame divase tattha rajjaæ laccha- sÅti". Bodhisatto "hotu bhante, tumhÃkaæ ovÃdaæ gahetvà kiæ età olokessÃmÅti" paccekabuddhehi parittaæ kÃrÃpetvà parittavÃlikaæ c' eva parittasuttaka¤ ca ÃdÃya paccekabuddhe ca mÃtÃpitaro ca vanditvà nivesanaæ gantvà attano purise Ãha: "ahaæ TakkasilÃyaæ rajjaæ gahetuæ gacchÃmi, tumhe idh' eva tiÂÂhathÃ" 'ti. Atha naæ pa¤ca janà Ãhaæsu, "mayam pi ÃgacchÃmÃ" 'ti. "Na sakkà tumhehi Ãgantuæ, antarÃmagge kira yakkhiniyo rÆpÃdigocare manusse eva¤ c' eva¤ ca rÆpÃdÅhi palobhetvà gaïhanti, mahà paripantho, ahaæ pana attÃnaæ takketvà gacchÃmÅti". "Kiæ pana deva mayaæ tumhehi saddhiæ gacchantà attano piyÃni rÆpÃdÅni olokessÃma, mayaæ hi tath' eva gamissÃmÃ" 'ti. Bodhisatto "tena hi appamattà hothÃ" 'ti te pa¤ca jane ÃdÃya maggaæ paÂipajji. Yakkhiniyo gÃmÃ- dÅni mÃpetvà nisÅdiæsu. Tesu rÆpagocaro puriso tà yakkhiniyo oloketvà rÆpÃrammaïo paÂibaddho thokaæ ohÅyi. Bodhisatto "kiæ bho thokaæ ohÅyasÅti\<*<2>*>/" Ãha. "Deva, pÃdà me rujanti, thokaæ sÃlÃya nisÅditvà ÃgacchÃmÅti". "Ambho età yakkhiniyo mà kho patthesÅti". "Yaæ hotu taæ hotu\<*<3>*>/, na sakkomi devÃ" 'ti. "Tena hi pa¤¤ÃyissasÅti" itare cattÃro ÃdÃya agamÃsi. So pi rÆpagocarako tÃsaæ santikaæ agamÃsi. TÃ\<*<4>*>/ attanà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck divhÃ. 2 Ck ohiyya-, Cv ohÅyya-. 3 Ck na hotu. 4 Ck nÃ. >/ #<[page 397]># %< 6. TelapattajÃtaka. (96.) 397>% saddhiæ ajjhÃcÃre kate taæ tatth' eva jÅvitakkhayaæ pÃpetvà purato gantvà a¤¤aæ sÃlaæ mÃpetvà nÃnÃturiyÃni gahetvà gÃyamÃnà nisÅdiæsu. Tattha saddagocarako ohÅyi\<*<1>*>/. Tam pi khÃditvà purato gantvà nÃnappakÃre gandhakaraï¬e pÆretvà Ãpaïaæ\<*<2>*>/ pasÃretvÃ\<*<3>*>/ nisÅdiæsu. Tattha gandhagocarako ohÅyi\<*<4>*>/. Tam pi khÃditvà purato gantvà nÃnaggarasÃnaæ dibbabhojanÃnaæ bhÃjanÃni pÆretvà odanikÃpaïaæ pasÃretvà nisÅdiæsu. Tattha rasagocarako ohÅyi. Tam pi khÃditvà purato gantvà dibbasaya- nÃni pa¤¤ÃpetvÃ\<*<5>*>/ nisÅdiæsu. Tattha poÂÂhabbagocarako ohÅyi\<*<6>*>/. Tam pi khÃdiæsu. Bodhisatto ekako va ahosi. Ath' ekà yakkhinÅ "atikharamanto vatÃyaæ, ahaæ taæ khÃditvà nivattissÃ- mÅti" Bodhisattassa pacchato pacchato agamÃsi. AÂaviyà parabhÃge vanakammikÃdayo yakkhiniæ disvà "ayan te purato gacchanto puriso kiæ hotÅti" pucchiæsu. "KomÃrasÃmiyo me ayyÃ\<*<7>*>/" ti. "Ambho, ayaæ evaæ sukhumÃlà pupphadÃmasadisà suvaïïavaïïÃ\<*<8>*>/ kumÃrikà attano kulaæ cha¬¬etvà bhavantaæ\<*<9>*>/ takketvà nikkhantÃ\<*<10>*>/, kasmà etaæ akilametvà ÃdÃya na gaccha- sÅti". "N' esà ayyÃ\<*<7>*>/ mayhaæ {pajÃpatÅ}, yakkhinÅ esÃ, etÃya me pa¤ca manussà khÃditÃ". "AyyÃ\<*<7>*>/ purisà nÃma kuddhakÃle attano pajÃpatiyo yakkhiniyo pi karonti petiyo pÅti". Sà gacchamÃnà gabbhinÅvaïïam\<*<11>*>/ dassetvà puna sakiæ vijÃtavaïïaæ katvà puttaæ aækenÃdÃya Bodhisattaæ anubandhi. DiÂÂhadiÂÂhà purimanayen' eva pucchanti. Bodhisatto pi tath' eva vatvà gacchanto Takkasilaæ pÃpuïi. Sà puttaæ antarÃdhÃpetvà ekikà va anubandhi. Bodhisatto nagaradvÃraæ gantvà ekissà sÃlÃya nisÅdi. Sà Bodhisattassa tejena pavisituæ asakkontÅ\<*<12>*>/ dibbarÆpaæ mÃpetvà sÃladvÃre aÂÂhÃsi. Tasmiæ samaye Tak- kasilato rÃjà uyyÃnaæ gacchanto taæ disvà paÂibaddhacitto hutvà "gacch' imissà sassÃmikabhÃvaæ và assÃmikabhÃvaæ và \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck ohiyi, Cv ohiyya. 2 both MSS. Ãpanaæ. 3 Ck sÃrÃpetvÃ. 4 both MSS. ohiyi. 5 Cv pa¤¤a-. 6 Ck ohiyi. 7 both MSS. ayyo. 8 Ck -vaïïaku-. 9 Ck bhagavanaæ. 10 both MSS. -nto. 11 Cv gabbhini-. 12 both MSS. -ti. >/ #<[page 398]># %<398 I. EkanipÃta. 10. Littavagga.>% jÃnÃhÅti" manussaæ pesesi. So taæ upasaækamitvà "sassÃmi- kÃsÅti" pucchi. "ùma ayya me sÃlÃya nisinno sÃmiko" ti. Bodhisatto "n' esà mayhaæ pajÃpatÅ\<*<1>*>/, yakkhinÅ\<*<2>*>/ esÃ, etÃya me pa¤ca manussà khÃditÃ" ti Ãha. "SÃmi, purisà nÃma ayya\<*<3>*>/ kuddhakÃle\<*<2>*>/ yaæ icchanti taæ vadentÅti" Ãha. So ubhinnam pi vacanaæ ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà "assÃmikabhaï¬aæ nÃma rÃjasantakaæ hotÅti" yakkhiniæ pakkosÃpetvà ekahatthi- piÂÂhe nisidÃpetvà nagaraæ padakkhiïaæ katvà pÃsÃdaæ abhiruyha taæ aggamahesiÂÂhÃne Âhapesi. So nahÃtÃnuvilitto\<*<4>*>/ sÃyamÃsaæ bhu¤jitvà sirisayanaæ abhirÆhi. SÃpi yakkhinÅ\<*<5>*>/ attano upakappanakaæ ÃhÃraæ Ãharitvà alaækatapaÂiyattà siri- sayane ra¤¤Ã saddhiæ nipajjitvà ra¤¤o rativasena sukhasamappi- tassa nipannakÃle ekena passena parivattitvÃ-parodi. Atha naæ rÃjà "kiæ bhadde rodasÅti" pucchi. "Deva, ahaæ tum- hehi magge disvà ÃnÅtÃ, tumhÃka¤ ca gehe bahuitthiyo, sÃhaæ\<*<6>*>/ sapattÅnaæ antare vasamÃnà kathÃya uppannÃya `ko tuyhaæ mÃtaraæ và pitaraæ và gottaæ và jÃtiæ và jÃnÃti, tvaæ antarÃ- magge disvà ÃnÅtà nÃmÃ'\<*<7>*>/ ti sÅse gahetvà nippÅÊiyamÃnà viya maæku bhavissÃmi, sace tumhe sakalarajje issariya¤ ca Ãïa¤ ca mayhaæ dadeyyÃtha koci mayhaæ cittaæ kopetvà kathetuæ na sakkhissatÅti". "Bhadde, mayhaæ sakalaraÂÂhavÃsino na ki¤ci honti, nÃhaæ etesaæ sÃmiko, ye pana rÃjÃnaæ kopetvà akat- tabbaæ karonti tesa¤\<*<8>*>/ ¤evÃhaæ sÃmiko ti iminà kÃraïena na sakkà tuyhaæ sakalaraÂÂhe issariya¤ ca Ãïa¤ ca dÃtun" ti. "Tena hi deva sace raÂÂhe và nagare và Ãïaæ dÃtuæ na sak- kosi antonivesane antovaÊa¤janakÃnaæ upari mama vasaæ vattanatthÃya\<*<9>*>/ Ãïaæ detha devÃ" 'ti. RÃjà dibbapoÂÂhabbena baddho tassà vacanaæ atikkamituæ asakkonto "sÃdhu bhadde antovaÊa¤janake tuyhaæ Ãïaæ dammi, tvaæ ete attano vase \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -ti. 2 Cv -ni. 3 both MSS. ayyo. 4 both MSS. -lutto. 5 Cv -ni. 6 Ck sÃha. 7 Cv nÃmakaæ. 8 Cv nesa¤. 9 Ck vatthana-. >/ #<[page 399]># %< 6. TelapattajÃtaka. (96.) 399>% vattÃpehÅti" Ãha. Sà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà ra¤¤o niddaæ okkantakÃle yakkhanagaraæ gantvà yakkhe pakkositvà attanà rÃjÃnaæ jÅvitakkhayaæ pÃpetvà aÂÂhimattaæ sesetvà sabbana- hÃrucammamaæsalohitaæ khÃdi. Avasesayakkhà mahÃdvÃrato paÂÂhÃya antonivesane kukkuÂakukkure Ãdiæ katvà sabbe khÃditvà aÂÂhÅ\<*<1>*>/ sese akaæsu. Punadivase dvÃraæ yathÃpihitam eva disvà manussà pharasÆhi kavÃÂÃni koÂÂetvÃ\<*<2>*>/ anto pavisitvà sabbaæ nivesanaæ aÂÂhikaparipuïïaæ disvà "saccaæ vata so puriso Ãha: `nÃyaæ mayhaæ pajÃpatÅti\<*<3>*>/ yakkhinÅ esÃ' ti, rÃjà pana ki¤ci ajÃnitvà va taæ gehe attano bhariyaæ akÃsi, sà yakkhe pakkositvà sabbaæ janaæ khÃditvà gatà bhavissatÅti" Ãhaæsu. Bodhisatto pi taæ divasaæ tassà yeva sÃlÃyaæ parittavÃlikaæ sÅse pakkhipitvà parittasuttaæ parikkhipitvà khaggaæ gahetvà Âhitako va aruïaæ uÂÂhapesi. Manussà sakalanivesanaæ sodhetvà haritupattaæ katvà upari gandhehi vilimpitvÃ\<*<4>*>/ pupphÃni vikiritvà pupphadÃmÃni osÃretvà dhÆpaæ datvà puna mÃlà bandhitvà sammantayiæsu\<*<5>*>/: "bho yo so puriso dibbarÆpaæ mÃpetvà pacchato Ãgacchantiæ yakkhiniæ indriyÃni bhinditvà olokanamattam pi na akÃsi so ativiya uÊÃrasatto dhitimà ¤Ãïasampanno, tÃdise purise rajjaæ anusÃ- sante sabbaæ raÂÂhaæ sukhitaæ bhavissati, taæ rÃjÃnaæ karomÃ" 'ti. Atha sabbe amaccà ca nÃgarà ca ekacchandà hutvà Bodhisattaæ upasaækamitvà "deva tumhe imaæ rajjaæ kÃrethÃ" 'ti nagaraæ pavesetvà ratanarÃsimhi Âhapetvà abhi- si¤citvà TakkasilarÃjÃnaæ akaæsu. So cattÃri agatigamanÃni vajjetvà dasarÃjadhamme akopetvà dhammena rajjaæ kÃrento dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato. Satthà imaæ atÅtaæ Ãharitvà abhisambuddho hutvà imaæ gÃtham Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both MSS. aÂÂhi. 2 Cv koÂetvÃ. 3 so both MSS. 4 Cv vilumpitvÃ, Ck vilimpitvà corr. to vilampitvÃ? 5 Cv sammattayiæsu. >/ #<[page 400]># %<400 I. EkanipÃta. 10. Littavagga.>% @@ Tattha samatittikan ti antomukhavuddhilekhaæ\<*<1>*>/ pÃpetvà samabharitaæ\<*<2>*>/, anavasesakan ti anavasi¤canakaæ aparissavanakaæ katvÃ, telapattan ti pakkhittatilateÊapattaæ, parihareyyà 'ti hareyya ÃdÃya gaccheyya, evaæ sacittam anurakkhe ti taæ telabharitaæ pattaæ viya attano cittaæ kÃyagatÃsatiyà gocare\<*<3>*>/ c' eva sampayuttaæ satiyà cà 'ti ubhinnaæ antare pakkhi- pitvà yathà muhuttam pi bahiddhà gocare na vikkhipati yathÃ\<*<4>*>/ paï¬ito yogÃva- caro rakkheyya gopÃyeyya, kiækÃraïÃ: etassa hi\<*<5>*>/ Dunniggahassa lahuno yatthakÃmanipÃtino cittassa damatho sÃdhu, cittaæ dantaæ sukhÃvahaæ, (Dhp. v. 35.) tasmà Sududdasaæ sunipuïaæ yatthakÃmanipÃtinaæ cittaæ rakkhetha medhÃvÅ, cittaæ guttaæ sukhÃvahaæ (Dhp. v. 36.) idaæ hi DÆraægamaæ ekacaraæ asarÅraæ guhÃsayaæ ye cittaæ sa¤¤amessanti mokkhanti MÃrabandhanÃ, (Dhp. v. 37.) itarassa pana AnavaÂÂhitacittassa saddhammaæ avijÃnato pariplavapasÃdassa pa¤¤Ã na paripÆrati, (Dhp. v. 38.) cirakammaÂÂhÃnasahÃyassa pana Anavassutacittassa ananvÃhatacetaso pu¤¤apÃpapahÅnassa n' atthi jÃgarato bhayaæ, (Dhp. v. 39.) tasmÃ\<*<6>*>/ etaæ Phandanaæ capalaæ cittaæ dÆrakkhaæ dunnivÃrayaæ ujuæ karoti medhÃvÅ usukÃro va tejanaæ, (Dhp. v. 33.) \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck -vaddhilekham, Cv vuddhilokham corr. to -vaddhilokham. 2 both MSS. samaharitaæ. 3 so both MSS. 4 so both MSS. instead of tathÃ? 5 Cv omits hi 6 Cv etasmÃ. >/ #<[page 401]># %< 7. NÃmasiddhijÃtaka. (97.) 401>% evaæ ujuæ karonto sacittam anurakkhe, patthayÃno disaæ agatapubban ti imasmiæ kÃyagatÃsatikammaÂÂhÃne kammaæ Ãrabhitvà anamatagge saæsÃre agatapubbadisaæ patthento pihento\<*<1>*>/ vuttanayen' eva sakaæ cittaæ rakkheyyà 'ti attho, kà pan' esà disÃ: [MÃtÃpità pubbà disà Ãcariyà dakkhiïà disÃ]\<*<2>*>/ puttadÃrà disà pacchà mittÃmaccà ca uttarà DÃsakammakarà heÂÂhà uddhaæ samaïabrÃhmaïÃ, età disà namasseyya alamatto kule gihÅti, ettha tÃva puttadÃrÃdayo disà ti vuttÃ\<*<3>*>/, Disà catasso vidisà catasso uddhaæ adho, dasa disà imÃyo\<*<4>*>/, katamaæ disaæ tiÂÂhati nÃgarÃjà yam addasà supine chabbisÃïan ti, ettha puratthimÃdibhedà disà va disà ti vuttÃ, AgÃrino annadapÃnavatthadà avhÃyikà nam\<*<5>*>/ pi disaæ vadanti, esà disà paramà setaketu yaæ patvà dukkhÅ sukhino bhavantÅti, ettha nibbÃnaæ disan ti vuttaæ, idhÃpi tad eva adhippetaæ, taæ\<*<6>*>/ hi khayaæ virÃgan ti Ãdihi\<*<7>*>/ dissati avadissati, tasmà disà ti vuccati, anamatagge pana saæ- sÃre kenaci bÃlaputhujjanena supine pi agatapubbatÃya\<*<8>*>/ agatapubbà disà nÃmà 'ti vuttaæ, taæ patthayantena kÃyagatÃsatiyà yogo karaïÅyo ti. Evaæ Satthà nibbÃnena desanÃkÆÂaæ gahetvà jÃtakaæ samo- dhÃnesi: "tadà rÃjaparisà BuddhaparisÃ, rajjaæ pattakumÃro pana aham evÃ" 'ti. TelapattajÃtakaæ. $<7. NÃmasiddhijÃtaka.>$ JÅvaka¤ ca mataæ disvà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ nÃmasiddhikaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Eko kira kulaputto nÃmena PÃpako nÃma sÃsane uraæ datvà pabbajito. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck jahento, Cv jabhento, Bp pihayanto. 2 supplied from Bp, not in Ck Cv. 3 Ck puttaæ, Cv puttÃ, Bp veditabbÃ. 4 Ck Cv tÃimÃyo. 5 Cv naæ. 6 so Bp; Ck Cv tam. 7 so both Ck and Cv. 8 both Ck and Cv -pubbaætÃya. >/ #<[page 402]># %<402 I. EkanipÃta. 10. Littavagga.>% BhikkhÆhi "eh' Ãvuso PÃpaka, tiÂÂhÃvuso PÃpakÃ" 'ti vuccamÃno cin- tesi: "loke pÃpakaæ nÃma lÃmakaæ kÃÊakaïïibhÆtaæ vuccati, a¤¤aæ maægalapaÂisaæyuttaæ nÃmaæ ÃharÃpessÃmÅti" so ÃcariyupajjhÃye upasaækamitvà "bhante mayhaæ nÃmaæ\<*<1>*>/ avamaægalaæ, a¤¤aæ me nÃmaæ karothÃ" 'ti Ãha. Atha nan te evam Ãhaæsu: "Ãvuso nÃmaæ nÃma païïattimattaæ, nÃmena kÃci atthasiddhi nÃma n' atthi, attano nÃmen' eva santuÂÂho hohÅti". So punappuna yÃci eva. TassÃyaæ nÃmasiddhikabhÃvo saæghe\<*<2>*>/ pÃkaÂo jÃto. Ath' ekadivasaæ dhamma- sabhÃyaæ sannisinnà bhikkhÆ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso asuko kira bhikkhu nÃmasiddhiko maægalaæ nÃmaæ\<*<3>*>/ ÃharÃpetÅti". Satthà dhammasabhaæ Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe pi so nÃmasiddhiko yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte TakkasilÃyaæ Bodhisatto disÃpÃmokkho Ãcariyo hutvà pa¤ca mÃïavakasatÃni mante vÃcesi. Tass' eko mÃïavo PÃpako nÃma nÃmena. So "ehi PÃpaka, yÃhi PÃpakÃ" 'ti vuccamÃno cintetvà "mayhaæ nÃmaæ avamaægalaæ, a¤¤aæ ÃharÃpessÃmÅti" Ãcariyaæ upasaækamitvà "Ãcariya mayhaæ nÃmaæ avamaægalaæ, a¤¤aæ nÃmaæ karothÃ" 'ti Ãha. Atha naæ Ãcariyo avoca: "gaccha tÃta, janapadacÃrikaæ caritvà attano abhirucitaæ ekaæ maægalaæ nÃmaæ gahetvà ehi, Ãga- tassa\<*<4>*>/ te nÃmaæ parivattetvà a¤¤aæ nÃmaæ karissÃmÅti". So "sÃdhÆ" 'ti pÃtheyyaæ gahetvà nikkhanto gÃmena gÃmaæ caranto ekaæ nagaraæ pÃpuïi. Tattha c' eko puriso kÃlakato JÅvako nÃma nÃmena. So taæ ¤Ãtijanena ÃÊÃhanaæ nÅyamÃ- naæ\<*<5>*>/ disvà "kiænÃmako nÃm' esa puriso" ti pucchi. "JÅvako nÃmÃ" 'ti. "JÅvako pi maratÅti". "JÅvako pi marati, AjÅvako pi marati, nÃmaæ nÃma païïattimattaæ, tvaæ bÃlo ma¤¤e" ti. So taæ kathaæ sutvà nÃme majjhatto hutvà antonagaraæ pÃvisi. Ath' ekaæ dÃsiæ bhatiæ adadamÃnaæ\<*<6>*>/ sÃmikà dvÃre nisÅdÃpe- tvà rajjuyà paharanti, tassà ca DhanapÃlÅti nÃmaæ hoti. So \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck nÃma. 2 Cv saægho. 3 Ck nÃma. 4 so Bp; Ck and Cv Ãhatassa? 5 both Ck and Cv nÅyya-. 6 both Ck and Cv addamÃnaæ. >/ #<[page 403]># %< 7. NÃmasiddhijÃtaka. (97.) 403>% antaravÅthiyà gacchanto taæ pothiyamÃnaæ disvà "kasmà imaæ pothethÃ" 'ti pucchi. "Bhatiæ dÃtuæ na sakkotÅti". "Kiæ pan' assà nÃman" ti. "DhanapÃlÅ nÃmÃ" 'ti. "NÃmena Dhana- pÃlÅ\<*<1>*>/ samÃnÃpi bhatimattaæ dÃtuæ na sakkotÅti". "Dhana- pÃliyo pi AdhanapÃliyo pi duggatà honti, nÃmaæ nÃma païïatti- mattaæ, tvaæ bÃlo ma¤¤e" ti. So nÃme majjhattataro hutvà nagarà nikkhamma maggaæ paÂipanno antarÃmagge maggamÆÊ- haæ purisaæ disvà "ayyo kiæ karonto vicarasÅti" pucchi. "MaggamÆÊho 'mhi sÃmÅti". "Kiæ pana te nÃman" ti. "Pan- thako nÃmÃ" 'ti. PanthakÃpi maggamÆÊhà hontÅti". "Panthako pi Apanthako pi maggamÆÊho hoti, nÃmaæ nÃma païïattimat- taæ\<*<2>*>/, tvaæ pana bÃlo ma¤¤e" ti. So nÃme atimajjhatto hutvà Bodhisattassa santikaæ gantvà "kiæ tÃta nÃmaæ rocetvà Ãgato sÅti" vutte "Ãcariya JÅvakÃpi nÃma maranti AjÅvakÃpi, Dhana- pÃliyo pi duggatà honti AdhanapÃliyo pi, PanthakÃpi magga- mÆÊhà honti ApanthakÃpi, nÃmaæ nÃma païïattimattaæ, nÃmena siddhi\<*<3>*>/ n' atthi, kammen' eva\<*<4>*>/ siddhi\<*<3>*>/, alaæ mayhaæ a¤¤ena\<*<5>*>/ nÃmena, tad eva me nÃmaæ hotÆ" 'ti Ãha. Bodhisatto tena diÂ- Âha¤ ca kata¤ ca saæsandetvà imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha punarÃgato ti imÃni tÅïi kÃraïÃni disvà puna Ãgato, rakÃro sandhivasena vutto. Satthà imaæ atÅtaæ Ãharitvà "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' esa nÃmasiddhiko yevÃ" 'ti vatvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà nÃma- siddhiko idÃni pi nÃmasiddhiko yeva, Ãcariyaparisà BuddhaparisÃ, Ãcariyo pana aham evÃ" 'ti. NÃmasiddhijÃtakaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both Ck and Cv -li. 2 Cv pannatti-. 3 both Ck and Cv siddhiæ. 4 Ck kamevaneva. 5 both Ck and Cv a¤¤e. >/ #<[page 404]># %<404 I. EkanipÃta. 10. Littavagga.>% $<8. KÆÂavÃïijajÃtaka.>$ SÃdhu kho\<*<1>*>/ paï¬ito nÃmà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ kÆÂavÃïijaæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthiyaæ hi dve janà ekato vaïijjaæ karontà bhaï¬aæ sakaÂenÃdÃya janapadaæ gantvà laddhalÃbhà paccÃgamiæsu. KÆÂavÃïijo cintesi: "ayaæ bahÆ divase dubbhojanena dukkhaseyyÃya kilanto idÃni attano ghare nÃnaggarasehi yÃvadatthaæ subhojanaæ bhu¤jitvà ajÅrakena marissati, athÃhaæ imaæ bhaï¬aæ tayo koÂÂhÃse katvà ekaæ tassa dÃrakÃnaæ dassÃmi dve koÂÂhÃse attano gahessÃmÅti" so "ajja bhÃjessÃma sve bhÃjessÃmÃ"\<*<2>*>/ ti bhaï¬aæ bhÃjetuæ na icchi. Atha naæ paï¬itavÃïijo akÃmakaæ nippÅÊetvà bhÃjÃpetvà vihÃraæ gantvà SatthÃraæ vanditvà katapaÂisan- thÃro "atipapa¤co kato, idhÃgantvÃpi cirena BuddhupaÂÂhÃnaæ Ãgato sÅti" vutto\<*<3>*>/ tam\<*<4>*>/ pavattiæ Bhagavato Ãrocesi. Satthà "na kho so gahapati upÃsaka dÃn' eva kÆÂavÃïijo, pubbe pi kÆÂavÃïijo yeva, idÃni pana taæ va¤cetukÃmo jÃto, pubbe paï¬ite pi va¤cetuæ ussahÅti" vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto BÃrÃïasiyaæ vÃïijakule nibbatti, nÃmagahaïa- divase c' assa Paï¬ito ti nÃmaæ akaæsu. So vayappatto a¤¤ena vÃïijena saddhiæ ekato hutvà vaïijjaæ karoti, tassa Atipaï¬ito ti nÃmaæ ahosi. Te BÃrÃïasito pa¤cahi sakaÂa- satehi bhaï¬aæ ÃdÃya janapadaæ gantvà vaïijjaæ katvà lad- dhalÃbhà puna BÃrÃïasiæ Ãgamiæsu. Atha nesaæ bhaï¬aæ bhÃjanakÃle\<*<5>*>/ Atipaï¬ito Ãha: "mayà dve koÂÂhÃsà laddhabbÃ" ti. "KiækÃraïÃ\<*<6>*>/". "Tvaæ Paï¬ito ahaæ Atipaï¬ito, Paï¬ito ekaæ laddhuæ arahati Atipaï¬ito dve" ti. "Nanu amhÃkaæ dvinnam pi bhaï¬amÆlam pi goïÃdayo pi samasamà yeva, tvaæ kasmà dve koÂÂhÃse laddhuæ arahasÅti". "Atipaï¬itabhÃvenÃ" 'ti. Evaæ te kathaæ va¬¬hetvà kalahaæ akaæsu. Tato Ati- paï¬ito "atth' eko upÃyo" ti cintetvà attano pitaraæ ekasmiæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both Ck and Cv ko. 2 Ck sve bhÃsessÃmà ti added later. 3 Cv vutte. 4 Ck tap. 5 Cv bhÃjanaækÃle. 6 so both Ck and Cv, and Bp also. >/ #<[page 405]># %< 8. KÆÂavÃïijajÃtaka. (98.) 9. ParosahassajÃtaka. (99.) 405>% susirarukkhe pavesetvà "tvaæ amhesu Ãgatesu `Atipaï¬ito dve koÂÂhÃse laddhuæ arahatÅti' vadeyyÃsÅti" vatvà Bodhisattaæ upasaækamitvà "samma mayhaæ dvinnaæ koÂÂhÃsÃnaæ yutta- bhÃvaæ vÃ\<*<1>*>/ esà rukkhadevatà jÃnÃti, ehi taæ pucchissÃmÃ" 'ti naæ patthento "ayye rukkhadevate amhÃkaæ aÂÂaæ\<*<2>*>/ pacchindÃ" 'ti Ãha. Ath' assa pità saraæ parivattetvà "tena hi kathethÃ" 'ti Ãha. "Ayye, ayaæ Paï¬ito ahaæ Atipaï¬ito amhehi ekato vohÃro kato, tattha kena kiæ laddhabban" ti. "Paï¬itena eko koÂÂhÃso Atipaï¬itena dve laddhabbÃ" ti. Bodhisatto evaæ vinicchitaæ aÂÂaæ\<*<2>*>/ sutvà "idÃni devatÃbhÃvaæ và adevatÃbhÃ- vaæ và jÃnissÃmÅti" palÃlaæ Ãharitvà susiraæ pÆretvà aggiæ adÃsi. Atipaï¬itassa pità jÃlÃya puÂÂhakÃle\<*<3>*>/ addhajhÃmena sarÅrena upari Ãruyha sÃkhaæ gahetvà olambanto bhÆmiyaæ patitvà imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha sÃdhu kho Paï¬ito nÃmà 'ti imasmiæ loke paï¬iccena saman- nÃgato kÃraïÃkÃraïa¤¤Æ\<*<4>*>/ puggalo sÃdhu sobhano, Atipaï¬ito ti nÃmamattena Atipaï¬ito kÆÂapuriso na tv-eva varaæ, manamhi upakÆÊito ti thoken' amhi jhÃmo, addhajjhÃmako va mutto ti attho. Te ubho pi majjhe bhinditvà samaæ ¤eva koÂÂhÃsaæ gaïhi- tvà yathÃkammaæ gatÃ. Satthà "pubbe pi esa kÆÂavÃïijo vÃ" 'ti imaæ atÅtaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà kÆÂavÃïijo paccuppanne pi kÆÂavÃïijo va, paï¬itavÃïijo pana aham evÃ" 'ti. KÆÂavÃïijajÃtakaæ. $<9. ParosahassajÃtaka.>$ Parosahassam pi samÃgatÃnan ti. Idaæ Satthà Jeta- vane viharanto puthujjanapucchakaæ pa¤haæ\<*<5>*>/ Ãrabbha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so both Ck and Cv; add ayuttabhÃvaæ vÃ. 2 both Ck and Cv addhaæ. 3 so both Ck and Cv. 4 Cv -ïa¤¤u. 5 Ck omits pa¤haæ. >/ #<[page 406]># %<406 I. EkanipÃta. 10. Littavagga.>% kathesi. Vatthuæ SarabhaÇgajÃtake Ãvibhavissati. Ekasmiæ pana samaye bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ sannipatità "Ãvuso Dasabalena saækhittena kathitaæ dhammasenÃpati SÃriputto vitthÃrena vyÃkÃsÅti" therassa guïakathÃya nisÅdiæsu. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave SÃriputto idÃn' eva mayà saækhittena bhÃsitaæ vitthÃrena vyÃkaroti, pubbe pi vyÃkÃsi yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto udiccabrÃmaïakule nibbattitvà TakkasilÃyaæ sabbasippÃni uggaïhitvà kÃme pahÃya isipabbajjaæ pabbajitvà pa¤cÃbhi¤¤Ã aÂÂha samÃpattiyo nibbattetvà Himavante vihÃsi. ParivÃro pi 'ssa pa¤ca tÃpasasatÃni ahesuæ. Ath' assa jeÂÂhan- tevÃsiko\<*<1>*>/ vassÃrattasamaye\<*<2>*>/ upaddhaæ isigaïaæ ÃdÃya loïam- bilasevanatthÃya manussapathaæ agamÃsi. Tadà Bodhisattassa kÃlakiriyasamayo jÃto. Atha naæ antevÃsikà "kataro vo guïo laddho" ti adhigamaæ pucchiæsu. So "n' atthi {ki¤cÅti}" vatvà ùbhassarabrahmaloke\<*<3>*>/ nibbatti. BodhisattÃ\<*<4>*>/ hi rÆpasamÃpatti- lÃbhino hutvÃpi abhabbaÂÂhÃnantà ùruppe na nibbattanti. Ante- vÃsikÃ\<*<5>*>/ "Ãcariyassa adhigamo n' atthÅti" ÃÊÃhane sakkÃraæ na kariæsu. JeÂÂhantevÃsiko Ãgantvà "kahaæ Ãcariyo" ti pucchi- tvà "kÃlakato" ti sutvà "api Ãcariyaæ adhigamaæ pucchitthÃ" 'ti. "ùma pucchimhÃ" 'ti. "Kiæ kathesÅti". "`N' atthi ki¤cÅti' tena vuttan ti ath' assa amhehi sakkÃro na kato" ti Ãhaæsu. JeÂÂhan- tevÃsiko "tumhe Ãcariyassa vacanatthaæ na jÃnittha, Ãki¤ca¤- ¤ÃyatanasamÃpattilo\<*<6>*>/ Ãcariyo" ti Ãha. Te tasmiæ punappuna kathente pi na saddahiæsu. Bodhisatto taæ kÃraïaæ ¤atvà "andhabÃlÃ, mama jeÂÂhantevÃsikassa na saddahanti, imaæ tesaæ kÃraïaæ pÃkaÂaæ karissÃmÅti" Brahmalokà Ãgantvà assamapada- matthake mahantenÃnubhÃvenÃkÃse Âhatvà antevÃsikassa pa¤¤Ã- nubhÃvaæ vaïïento imaæ gÃtham Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bp; Ck -tevÃsi, Cv -tevÃvÃsi. 2 Ck vÃsasÃratta-?, Cv vassÃtta-, Bp vassÃrattha-. 3 Cv abhassara-. 4 both Ck and Cv -sattaæ. 5 Cv -vÃsi. 6 both Ck and Cv -ttilÃ. >/ #<[page 407]># %< 10. AsÃtarÆpajÃtaka. (100.) 407>% @@ Tattha parosahassam pÅti atirekasahassam pi, samÃgatÃnan ti sanni- patitÃnaæ bhÃsitassa atthaæ jÃnituæ asakkontÃnaæ\<*<1>*>/ bÃlÃnaæ, kandeyyun te vassasataæ apa¤¤Ã ti te evaæ samÃgatà apa¤¤Ã ime bÃlatÃpasÃ\<*<2>*>/ viya vassa- satam pi vassasahassam pi rodeyyuæ parideveyyuæ, rodamÃnÃpi pana atthaæ và kÃraïaæ và n' eva jÃneyyun ti dÅpeti, eko va seyyo puriso sapa¤¤o ti evarÆpÃnaæ bÃlÃnaæ parosahassato pi eko paï¬itapuriso va seyyo varataro ti attho, kÅdiso sapa¤¤o ti yo bhÃsitassa\<*<3>*>/ vijÃnÃti atthaæ ayaæ jeÂÂhantevÃsiko viyà 'ti. Evaæ MahÃsatto ÃkÃse Âhito va dhammaæ desetvà tÃpasa- gaïaæ bujjhÃpetvà Brahmalokam eva gato. Te pi tÃpasà jÅvita- pariyosÃne Brahmaloka-parÃyanà ahesuæ. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà jeÂÂhantevÃsiko SÃriputto ahosi, MahÃbrahmà pana aham evÃ" 'ti. ParosahassajÃtakaæ. $<10. AsÃtarÆpajÃtaka.>$ AsÃtaæ sÃtarÆpenà 'ti. Idaæ Satthà Kuï¬iyanagaraæ upa- nissÃya Kuï¬adhÃnavane viharanto KoliyarÃjadhÅtaraæ Suppa- vÃsaæ upÃsikaæ Ãrabbha kathesi. Sà hi tasmiæ samaye sattavas- sÃni kucchinà gabbhaæ pariharitvà sattÃhaæ mÆÊhagabbhà ahosi, adhimattà vedanà vattiæsu. Sà evaæ adhimattavedanÃbhitunnÃpi\<*<4>*>/ "SammÃsambuddho vata so Bhagavà yo evarÆpassa dukkhassa pahÃ- nÃya dhammaæ deseti, supaÂipanno vata tassa Bhagavato sÃvakasaægho yo evarÆpassa dukkhassa pahÃnÃya paÂipanno, susukhaæ vata nibbÃ- ïaæ yatth' evarÆpadukkhaæ n' atthÅti" imehi tÅhi vitakkehi adhivÃsesi. Sà sÃmikaæ pakkositvà ta¤ ca attano pavattiæ vandanasÃsana¤ ca Ãrocetuæ Satthu santikaæ pesesi. Satthà vandanasÃsanaæ sutvÃ{\<*<5>*>/} va \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck asakkontotaæ, Cv asakkontonaæ 2 Ck bÃlÃ-. 3 corr. in accordance with Bp; Ck bhÃsiteyyuæ parideveyyuæ rodamÃnÃpi pana atthaæ vÃssa, Cv bhÃsiteyyuæ parideveyyuæ rodamÃnÃpi pana atthaæ vyassa. 4 both Ck and Cv adhimattÃ-. 5 Ck yutvÃ. >/ #<[page 408]># %<408 I. EkanipÃta. 10. Littavagga.>% "sukhinÅ\<*<1>*>/ hotu SuppavÃsà KoliyadhÅtÃ, sukhinÅ\<*<2>*>/ ÃrogÃ\<*<3>*>/ Ãrogaæ puttaæ vijÃyatÆ" ti Ãha. Sahavacanà va Bhagavato SuppavÃsà KoliyadhÅtÃ\<*<4>*>/ sukhinÅ Ãrogà Ãrogaæ\<*<5>*>/ va\<*<6>*>/ puttaæ vijÃyi. Ath' assà sÃmiko gehaæ gantvà naæ vijÃtaæ disvà "acchariyaæ vata bho" ti ativiya\<*<7>*>/ TathÃga- tassÃnubhÃvena acchariyabbhutacittajÃto ahosi. SuppavÃsÃpi puttaæ vijÃyitvà sattÃhaæ buddhapamukhassa saæghassa dÃnaæ dÃtukÃmà puna nimantanatthÃya taæ pesesi. Tena kho pana samayena MahÃ- moggallÃnassa upaÂÂhÃkena buddhapamukho saægho nimantito hoti. Satthà SuppavÃsÃya dÃnassa okÃsadÃnatthÃya therassa\<*<8>*>/ santikaæ pesetvà taæ sa¤¤aæ pÃpetvà sattÃhaæ tassà dÃnaæ paÂiggahesi sad- dhiæ bhikkhusaæghena. Sattame pana divase SuppavÃsà puttaæ SÅvalikumÃraæ\<*<9>*>/ maï¬etvà SatthÃra¤ c' eva bhikkhusaægha¤ ca van- dÃpesi. Tasmiæ paÂipÃÂiyà SÃriputtattherassa santikaæ nÅte thero tena saddhiæ "kacci te SÅvali\<*<10>*>/ khamanÅyan\<*<11>*>/" ti paÂisanthÃraæ\<*<12>*>/ akÃsi\<*<13>*>/. So "kuto me bhante sukhaæ, sv-Ãhaæ sattavassÃni lohitakumbhiyaæ\<*<14>*>/ vasin" ti therena saddhiæ evarÆpaæ kathaæ kathesi. SuppavÃsà tassa vacanaæ sutvà "sattÃhajÃto me putto anubuddhena dhammasenÃpatinà saddhiæ mantetÅti" somanassappattà ahosi. Satthà "api nu Suppa- vÃse a¤¤e pi evarÆpe putte icchasÅti" Ãha. "Sace bhante evarÆpe a¤¤e satta putte labheyyaæ iccheyyam evÃhan\<*<15>*>/" ti. Satthà udÃnaæ udÃnetvà anumodanaæ katvà pakkÃmi\<*<16>*>/. SÅvalikumÃro\<*<17>*>/ pi kho sattavassikakÃle yeva sÃsane uraæ datvà pabbajitvà paripuïïa- vasso upasampadaæ labhitvà pu¤¤avà {lÃbhaggappatto} hutvà paÂhaviæ unnÃdetvÃ\<*<18>*>/ arahattaæ patvà pu¤¤avantÃnaæ antare etadaggaÂÂhÃnaæ pÃpuïi. Ath' ekadivasaæ bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ sannipatitvà "Ãvuso SÅvalithero\<*<17>*>/ nÃma evarÆpo mahÃpu¤¤o patthitapatthano pacchi- mabhavikasatto sattavassÃni lohitakumbhiyaæ\<*<19>*>/ sattÃhaæ mÆÊhagabbha- bhÃvaæ Ãpajji, aho mÃtÃputtà mahantaæ dukkhaæ anubhaviæsu, kin nu kho kammaæ akaæsÆ" 'ti kathaæ samuÂÂhÃpesuæ\<*<20>*>/. Satthà Ãgan- tvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchi- tvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "bhikkhave SÅvalino\<*<21>*>/ mahÃpu¤¤avato ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck sunÅ, Cv sunÅ corr. to sukhini. 2 Ck -ni. 3 Ck omits ÃrogÃ. 4 Cv koÊi-. 5 Cv arogà arogaæ. 6 Cv omits va. 7 so Bp; both Ck and Cv aviya? 8 so Bp; Ck Cv theraætassa. 9 so Bp; both Ck and Cv sÅlavaku-. 10 Ck sivalÅ. 11 Ck -ïÅyan, Cv -niyan. 12 Cv -thÃpaæ. 13 Ck akÃsito, Cv ÃkÃ. 14 both MSS. lohakumbhiyaæ. 15 Ck iccheyyaæ mevÃhan, Cv icchayyamevÃhan. 16 Ck -mÅ. 17 Ck sÅvalÅ-. 18 Cv unnÃpetvÃ. 19 add vasitvÃ, cfr. infra. 20 Cv -ÂÂhapesuæ. 21 Ck sÅvalÅno, Cv sÅvalito >/ #<[page 409]># %< 10. AsÃtarÆpajÃtaka. (100.) 409>% sattavassÃni lohitakumbhiyaæ nivÃso va\<*<1>*>/ sattÃhaæ mÆÊhagabbhabhÃ- vappatti ca\<*<2>*>/ attano katakammamÆlakà va, SuppavÃsÃya pi satta- vassÃni kucchinà gabbhapariharaïadukkhaï ca sattÃhaæ mÆÊhagabbha- dukkha¤ ca attanà katakammamÆlakam evÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa aggamahesiyà kucchismiæ paÂisandhiæ gaïhitvà vayappatto TakkasilÃyaæ sabbasippÃni uggaïhitvà pitu accayena dhammena rajjaæ kÃresi. Tasmiæ samaye Kosala- rÃjà mahantena balena Ãgantvà BÃrÃïasiæ gahetvà taæ rÃjÃ- naæ mÃretvà tass' eva aggamahesiæ attano aggamahesiæ akÃsi. BÃrÃïasira¤¤o pana putto pitu maraïakÃle niddhamana- dvÃrena palÃyitvà balaæ saæharitvÃ\<*<3>*>/ BÃrÃïasiæ Ãgantvà avi- dÆre nisÅditvà tassa ra¤¤o païïam pesesi "rajjaæ và detu yuddhaæ vÃ" ti. So "yuddhaæ demÅti" paÂipaïïaæ pesesi. RÃjakumÃrassa pana mÃtà taæ sÃsanaæ sutvà "yuddhena kam- maæ n' atthi, sabbadisÃsu sa¤cÃraæ pacchinditvà BÃrÃïasina- garaæ parivÃretu\<*<4>*>/, tato dÃrÆdakabhattaparikkhayena\<*<5>*>/ kilanta- manussaæ nagaraæ vinà va yuddhena gaïhissatÅti" païïaæ pesesi. So mÃtu sÃsanaæ sutvà sattadivasÃni sa¤cÃraæ pac- chinditvà nagaraæ rundhi. NÃgarà sa¤cÃraæ alabhamÃnà sat- tame divase tassa ra¤¤o sÅsaæ gahetvà kumÃrassa adaæsu. KumÃro nagaraæ pavisitvà rajjaæ gahetvà pariyosÃne yathÃ- kammaæ gato\<*<6>*>/. So etarahi satta divasÃni sa¤cÃraæ pacchinditvà nagaraæ rundhi- tvÃ\<*<7>*>/ gahitakammanissandena sattavassÃni lohitakumbhiyaæ vasitvà sattÃhaæ mÆÊhagabbhabhÃvaæ Ãpajji, yaæ pana so PadumuttarapÃda- mÆle "lÃbhÅnaæ\<*<8>*>/ aggo bhaveyyan" ti mahÃdÃnaæ datvà patthanaæ akÃsi ya¤ ca VipassikÃle\<*<9>*>/ nÃgarehi saddhiæ sahassagghanakaæ\<*<10>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so both Ck and Cv instead of ca? 2 Ck adds attÅ ca. 3 both Ck and Cv saharitvÃ. 4 so Bp; both Ck and Cv parivÃretuæ. 5 Ck dÃrud-, Cv dÃrÆdakabhattabhatta-. 6 Ck yathÃkamma gehetvà to. 7 Cv rÆnditvÃna. 8 Ck lÃbhÅnaæ, Cv lÃbhinaæ 9 Cv vipassÅ-. 10 so both Ck and Cv. >/ #<[page 410]># %<410 I. EkanipÃta. 10. Littavagga.>% guÊadadhiæ datvà patthanaæ akÃsi tassÃnubhÃvena lÃbhÅnaæ\<*<1>*>/ aggo jÃto. SuppavÃsÃpi\<*<2>*>/ "nagaraæ rundhitvà gaïha tÃtÃ" 'ti pesita- bhÃvena sattavassÃni kucchinà gabbhaæ pariharitvà sattÃhaæ mÆÊha- gabbhà jÃtÃ. Satthà imaæ atÅtaæ Ãharitvà abhisambuddho hutvà imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha asÃtaæ sÃtarÆpenà ti amadhuram eva madhurapaÂirÆpakena, pamattam ativattatÅti, asÃtaæ appiyaæ dukkhan ti evaæ\<*<3>*>/ tividham pi etena sÃtarÆpÃdinà ÃkÃrena sativippavÃsavasena pamattapuggalaæ ativattati abhibhavati ajjhottharatÅti attho. Idaæ Bhagavatà ya¤ ca te\<*<4>*>/ mÃtÃputtà iminà gabbhapariha- raïagabbhavÃsasaækhÃtena asÃtÃdinà pubbe nagararundhanasÃtÃdipaÂirÆpakena ajjhotthaÂà ya¤ ca\<*<5>*>/ idÃni sà upÃsikà puna pi sattakkhattuæ evarÆpaæ asÃtaæ appiyaæ dukkhaæ pemavatthubhÆtena\<*<6>*>/ puttasaækhÃtena sÃtÃdipaÂirÆpakena ajjhotthaÂà hutvà tathà avacanaæ sabbam pi sandhÃya vuttan ti veditabban ti. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà nagaraæ rundhitvà rajjaæ pattakumÃro SÅvali\<*<7>*>/ ahosi, mÃtà SuppavÃsÃ, pità pana BÃrÃïasirÃjà aham evÃ" 'ti. AsÃtarÆpa- jÃtakaæ. Littavaggo\<*<8>*>/ dasamo. MajjhimapaïïÃsako niÂÂhito. 11. PAROSATAVAGGA. $<1. ParosatajÃtaka.>$ @*>/ yo bhÃsitassa vijÃnÃti atthan ti. || Ja_I:100 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cv lÃbhinaæ. 2 so Bp; both Ck and Cv -vÃsÃtipi. 3 so Bp; both Ck and Cv etaæ. 4 Bp yaæyena, Ck samate, Cv sa¤cate. 5 Ck Cv ya ca, Bp yaæyena. 6 so Bp; both Ck and Cv pemaævatthu-. 7 Ck -lÅ. 8 both Ck and Cv alitta-. 9 Cv vapa¤¤o. >/ #<[page 411]># %< 1. ParosatajÃtaka. (101). 2. PaïïikajÃtaka. (103). 411>% Idaæ jÃtakaæ vatthuto\<*<1>*>/ ca veyyÃkaraïato ca samodhÃnato ca Parosahassa- jÃtaka-sadisam eva, kevalaæ h' ettha jhÃyeyyun\<*<2>*>/ ti padamattam eva viseso\<*<3>*>/. Tass' attho: vassasatam pi apa¤¤Ã jhÃyeyyuæ olokeyyuæ upadhÃreyyuæ, evaæ olokentÃpi pana atthaæ và kÃraïaæ và na passanti, tasmà yo bhÃsitassa atthaæ jÃnÃti so eko va sapa¤¤o seyyo ti. ParosatajÃtakaæ. $<2. PaïïikajÃtaka.>$ Yo dukkhapuÂÂhÃya\<*<4>*>/ bhaveyya tÃïan ti\<*<5>*>/. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ païïikaæ upÃsakaæ Ãrabbha kathesi. So kira SÃvatthi-vÃsÅ\<*<6>*>/ upÃsako nÃnappakÃrÃni mÆlapaïïÃdÅni ca lÃbu- kumbhaï¬Ãni ca vikkiïitvà jÅvikaæ kappeti. Tass' ekà dhÅtà abhi- rÆpà pÃsÃdikà ÃcÃrasÅlasampannà hirottappasamannÃgatà kevalaæ nicca- ppahasitamukhÃ. Tassà samÃnakulesu vÃreyyatthÃya Ãgatesu so cintesi: "imissÃ\<*<7>*>/ vÃreyyaæ vattati aya¤ ca niccappahasitamukhÃ, kumÃrikadhamme pana asati kumÃrikÃya parakulaæ gatÃya mÃtÃ- pitunnaæ garahà hoti, `atthi nu kho imissÃ\<*<7>*>/ kumÃrikadhammo n' atthÅti' vÅmaæsissÃmi nan" ti so ekadivasaæ dhÅtaraæ pacchiæ gÃhÃ- petvà ara¤¤e\<*<8>*>/ païïatthÃya ara¤¤aæ gantvà vÅmaæsanavasena kile- sanissito\<*<9>*>/ viya hutvà rahassakathaæ kathetvà taæ hatthe gaïhi. Sà gahitamattà va rodantÅ\<*<10>*>/ kandantÅ\<*<10>*>/ "ayuttaæ etaæ tÃta, udakato aggipÃtubhÃvasadisaæ, mà evarÆpaæ karothÃ" 'ti Ãha.,Amma mayà vÅmaæsanatthÃya tvaæ hatthe gahitÃ, vadehi: atthi dÃni te kumÃri- kadhammo" ti. "ùma tÃta atthi, mayà hi lobhavasena na koci puriso olokitapubbo" ti. So dhÅtaraæ assÃsetvà gharaæ netvà maÇgalaæ\<*<11>*>/ katvà parakulaæ pesetvà "SatthÃraæ vandissÃmÅti" gandhamÃlÃdihattho Jetavanaæ gantvà SatthÃraæ vanditvà pÆjetvà ekamantaæ nisÅdi "cirassÃgato sÅti" ca vutte tam atthaæ Bhagavato Ãrocesi. Satthà "upÃsaka kumÃrikà ciraæ paÂÂhÃya\<*<12>*>/ ÃcÃrasÅlasampannà va, tvaæ pana na idÃn' eva evaæ vÅmaæsasi, pubbe pi vÅmaæsi yevÃ" ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ck vatthuno, Cv vatthuto? 2 both Ck and Cv jjhÃyeyyun 3 Cv visoso. 4 so both Ck and Cv. 5 Ck tÃnti, Ck tÃnanti. 6 both Ck and Cv -vÃsi. 7 both Ck and Cv imassÃ. 8 so Bp; both Ck and Cv araæ¤aæ. 9 Cv vimaæsana¤casekilenissito. 10 Cv -ti. 11 Cv maæga-. 12 so both Ck and Cv; Bp cirarattÃya. >/ #<[page 412]># %<412 I. EkanipÃta. 11. Parosatavagga.>% Bodhisatto ara¤¤e rukkhadevatà hutvà nibbatti. Ath' eko BÃrÃïasiyaæ païïikaupÃsako ti vatthuæ paccuppannasadisaæ eva. Tena sà vÅmaæsanatthÃya hatthe gahità dhÅtà parideva- mÃnà imaæ gÃtham Ãha: @*>/ bhaveyya tÃïaæ\<*<2>*>/ so me pità dÆbhi vane karoti, sà kassa kandÃmi vanassa majjhe, yo tÃyità so sahasà karotÅti. || Ja_I:101 ||>@ Tattha yo dukkhapuÂÂhÃya\<*<1>*>/ bhaveyya tÃïan\<*<3>*>/ ti kÃyikacetasikehi dukkhehi puÂÂhÃya\<*<1>*>/ tÃyità parittÃyità patiÂÂhà bhaveyya, so me pità dÆbhi vane karotÅti yo mayhaæ dukkhaparittÃyako pitÃ\<*<4>*>/ va\<*<5>*>/ imasmiæ ÂhÃne evarÆ- paæ mittadÆbhikammaæ karoti attano jÃtÃya dhÅtari\<*<6>*>/ vÅtikkamaæ kattuæ\<*<1>*>/ ma¤¤atÅti attho, kassa kandÃmÅti kassa rodÃmi ko me patiÂÂhà bhavisatÅti dÅpeti, yo tÃyità so sahasà karotÅti yo mayhaæ tÃyità rakkhità avassayo bhavituæ arahati so pità yeva sÃhasiyakammaæ karotÅti attho. Atha naæ pità assÃsetvà "amma rakkhitattÃsÅti\<*<7>*>/" pucchi, "Ãma tÃta rakkhito\<*<8>*>/ me attÃ" ti. So taæ gharaæ netvà maæ- galaæ katvà parakulaæ pesesi. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne upÃsako sotÃpattiphale patiÂÂhahi) "Tadà pità etarahi pitÃ, dhÅtà va dhÅtÃ, taæ kÃraïaæ paccakkhato diÂÂharukkhadevatà pana aham evÃ" 'ti. PaïïikajÃtakaæ. $<3. VerijÃtaka.>$ Yattha verÅ\<*<9>*>/ nivisatÅti\<*<10>*>/. Idaæ Satthà Jetavane viha- ranto AnÃthapiï¬ikaæ Ãrabbha kathesi. AnÃthapiï¬iko kira bhogagÃmaæ\<*<11>*>/ gantvà Ãgacchanto antarÃmagge core disvà "antarÃmagge vasituæ na yuttaæ, SÃvatthim eva gamissÃmÅti" vegena goïe pÃjetvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so both Ck and Cv. 2 both Ck and Cv tÃnaæ. 3 Ck tÃnan. 4 Cv pitÃya. 5 Cv vaæ. 6 so Bp; both Ck and Cv dhÅtariæ. 7 both Ck and Cv rakkhittÃsÅti; Bp rakkhità asi. 8 Cv Cv Bp rakkhitÃ. 9 both Ck and Cv veri. 10 Ck nÅti. 11 Ck bhoggÃmaæ, Cv bhoggÃmaæ corr. to bhoggagÃmaæ. >/ #<[page 413]># %< 3. VerijÃtaka. (103). 4. MittavindajÃtaka. (104). 413>% SÃvatthim eva Ãgantvà punadivase vihÃraæ gato Satthu etam atthaæ Ãrocesi. Satthà "pubbe pi gahapati paï¬ità antarÃmagge core disvà antarà avilambamÃnà attano vasanaÂÂhÃnam eva gamiæsÆ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto mahÃvibhavo seÂÂhi hutvà ekaæ gÃmakaæ niman- tanaæ bhu¤janatthÃya gantvà pacchà gacchanto antarÃmagge core disvà antarÃmagge avasitvà va vegena\<*<1>*>/ pÃjento attano geham eva Ãgantvà nÃnaggarasehi bhu¤jitvà mahÃsayane nisinno "corÃnaæ hatthato muccitvà nibbhayaÂÂhÃnaæ attano gehaæ Ãgato 'mhÅti" udÃnavasena imaæ gÃtham Ãha: @*>/ nivisati\<*<3>*>/ na vase tattha paï¬ito, ekarattaæ dirattaæ và dukkhaæ vasati verisÆ 'ti. || Ja_I:102 ||>@ Tattha verÅti veracetanÃsamaÇgipuggalo, nivisatÅti\<*<4>*>/ patiÂÂhÃti, na vase tattha paï¬ito ti so veripuggalo yasmiæ ÂhÃne patiÂÂhito hutvà vasati tattha paï¬ito paï¬iccena samannÃgato na vaseyya, kiækÃraïà ti\<*<5>*>/ ekarattaæ dirat- taæ và dukkhaæ vasati verisu\<*<6>*>/ verÅnam hi antare vasanto\<*<7>*>/ ekÃhaæ dvÅham pi dukkham eva vasatÅti attho. Evaæ Bodhisatto udÃnaæ udÃnetvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà aham eva BÃrÃïasÅseÂÂhi ahosin" ti. VerijÃtakaæ. $<4. MittavindajÃtaka.>$ Catubbhi aÂÂhajjhagamà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ dubbacabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Vatthuæ\<*<8>*>/ heÂÂhà MittavindajÃtake vuttanayen' eva vitthÃretabbaæ. Idaæ pana jÃtakaæ Kassapabuddha-kÃlikaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 add goïe. 2 K*) veri. 3 K ïÅvisati. 4 K nivÅsatÅti. 5 omit ti? 6 read verisÆ 'ti? 7 K vasatto. 8 K vatthu. *) Ck is now the only MS. at hand, therefore marked K. >/ #<[page 414]># %<414 I. EkanipÃta. 11. Parosatavagga.>% Tasmiæ hi kÃle uracakkaæ ukkhipitvà niraye paccamÃno eko nerayiko satto "bhante kin nu kho pÃpam akÃsin" ti Bodhisattaæ pucchi. Bodhisatto "tayà ida¤ c' ida¤ ca pÃpa- kammaæ katan" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/ ca soÊasa soÊasÃhi ca battiæsÃ, atricchaæ cakkam Ãsado, icchÃhatassa posassa cakkaæ\<*<2>*>/ bhamati matthake ti. || Ja_I:103 ||>@ Tattha catubbhi aÂÂhajjhagamà ti samuddantare catasso vimÃnapetiyo labhitvà tÃhi\<*<3>*>/ asantuÂÂho atricchatÃya parato gantvà aparà aÂÂhÃdhigato sÅti attho, sesapadadvayehi es' eva nayo, atricchaæ cakkam Ãsado ti evaæ sakalÃbhena asantuÂÂho atricchaæ atra atra icchanto parato parato lÃbhaæ pat- thento idÃni cakkaæ Ãsado ti idaæ uracakkaæ patto si, tassa te etaæ icchÃ- hatassa taïhÃya hatassa upÃhatassa tava cakkaæ bhamati matthake pÃsÃïa- cakkaæ\<*<4>*>/ ayacakkaæ ti imesu dvÅsu khuradhÃraæ ayacakkaæ tassa matthake punappuna patanavasena bhamantaæ disvà evam Ãha. Vatvà ca pana attano devalokam eva gato. So pi niraya- satto attano pÃpe khÅïe yathÃkammaæ gato. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà Mittavindako dubbacabhikkhu ahosi, devaputto pana aham evÃ" 'ti. MittavindajÃtakaæ. $<5. DubbalakaÂÂhajÃtaka.>$ Bahum petaæ vane kaÂÂhan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ uttastabhikkhuæ\<*<5>*>/ Ãrabbha kathesi. So kira SÃvatthi- vÃsÅ\<*<6>*>/ eko kulaputto dhammadesanaæ sutvà pabbajitvà maraïabhÅruko ahosi, rattiÂÂhÃnadivÃÂÂhÃnesu\<*<7>*>/ vÃtassa và vÅjantassa\<*<8>*>/ sukkhadaï¬akassa và patantassa\<*<9>*>/ pakkhicatuppadÃnaæ và saddaæ sutvà maraïabhayatajjito mahÃravaæ ravanto palÃyati. Tassa hi "maritabbaæ mayÃ" ti sati- mattam pi n' atthi, sace hi so "ahaæ marissÃmÅti" jÃneyya na mara- ïato bhÃyeyya, maraïasatikammaÂÂhÃnassa\<*<10>*>/ pana abhÃvitattà va \<-------------------------------------------------------------------------- 1 cfr. the MittavindajÃtaka below; K omits pi, Bp ceva instead of pica. 2 K cakka. 3 so Bp; K sÅtÃhi. 4 K -na-. 5 K uttasanabhikkhuæ. 6 K -vÃsi. 7 K ratiÂÂhÃ-. 8 K vijattassa, Bp bhijjantassa. 9 K panantassa. 10 K maraïÃ-. >/ #<[page 415]># %< 5. DubbalakaÂÂhajÃtaka. (105). 415>% bhÃyati. Tassa so maraïabhÅrukabhÃvo bhikkhusaæghe pÃkaÂo jÃto. Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ bhikkhÆ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ "Ãvuso, asuko nÃma bhikkhu maraïabhÅruko\<*<1>*>/ maraïaæ bhÃyati, bhikkhunà nÃma `avassaæ mayà maritabban' ti maraïasatikammaÂÂhÃnaæ bhÃvetuæ vaÂÂatÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" ti vutte taæ bhikkhuæ pakkosÃpetvà "saccaæ kira tvaæ maraïabhÅruko" ti pucchitvà "saccaæ bhante" ti vutte "bhikkhave mà etassa bhikkhuno anattamanà hotha, nÃyaæ idÃn' eva maraïabhÅruko, pubbe pi maraïabhÅruko yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto Himavante rukkhadevatà hutvà nibbatti. Tasmiæ kÃle BÃraïasÅrÃjà attano maÇgalahatthiæ Ãna¤jakÃraïaæ sikkhÃ- petuæ hatthÃcariyÃnaæ adÃsi. Taæ ÃlÃne\<*<2>*>/ niccalaæ bandhitvà tomarahatthà manussà parivÃretvÃ\<*<3>*>/ Ãna¤jakÃraïaæ kÃrenti. So taæ kÃraïaæ kÃriyamÃno vedanà adhivÃsetuæ asakkonto ÃlÃnaæ bhinditvà manusse palÃpetvà Himavantaæ pÃvisi. Ma- nussà taæ gahetuæ asakkontà nivattiæsu. So tattha maraïa- bhÅruko\<*<1>*>/ ahosi, vÃtasaddÃni\<*<4>*>/ sutvà kampamÃno maraïabhaya- tajjito soï¬aæ vidhunitvà vegena palÃyati, ÃlÃne\<*<5>*>/ bandhitvà Ãna¤jakÃraïakÃlo\<*<6>*>/ viy' assa hoti, kÃyassÃdaæ và cittassÃdaæ và alabhanto kampamÃno vicarati. Rukkhadevatà naæ disvà khandhaviÂape Âhatvà imaæ gÃtham Ãha: @@ Ayaæ piï¬attho: yaæ etaæ dubbalakaÂÂhaæ puratthimÃdibhedo vÃto bha¤- jati imasmiæ vane bahuæ sulabhaæ\<*<7>*>/ tattha tattha saævijjati, sace tvaæ tassa bhÃyasi evaæ sante niccaæ bhÅto maæsalohitakkhayaæ patvà kiso nÆna bhavis- sasi, imasmiæ pana vane tava bhayaæ nÃma n' atthi, tasmà ito paÂÂhÃya mà bhÃyÅti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K maraïÃ-. 2 K ÃÊÃïe. 3 K pariveritvÃ. 4 K vÃnasaddÃni. 5 K ÃÊÃne. 6 K -kÃraïaækÃlo. 7 K sÆlabhaæ. >/ #<[page 416]># %<416 I. EkanipÃta. 11. Parosatavagga.>% Evaæ devatà tassa ovÃdaæ adÃsi. So pi tato paÂÂhÃya nibbhayo ahosi. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃta- kaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne so bhikkhu sotÃpattiphale patiÂ- Âhahi) "Tadà nÃgo ayaæ bhikkhu ahosi, rukkhadevatà aham evÃ" 'ti. DubbalakaÂÂhajÃtakaæ. $<6. Uda¤canijÃtaka.>$ Sukhaæ vata maæ jÅvantan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto thullakumÃrikapalobhanaæ Ãrabbha kathesi. Vat- thuæ TerasanipÃte CullanÃradakassapajÃtake\<*<1>*>/ Ãvibhavissati. Taæ pana bhikkhuæ Satthà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti pucchi- tvà "saccaæ BhagavÃ" ti vutte "kattha te cittaæ paÂibaddhan\<*<2>*>/ ti pucchi. So "ekissà thullakumÃrikÃyÃ" ti Ãha. Atha naæ Satthà "ayan te bhikkhu anatthakÃrikÃ, pubbe pi tvaæ etaæ nissÃya sÅla- vyasanaæ patvà kampanto vicaramÃno paï¬ite nissÃya sukhaæ labhÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente ti atÅtavatthum pi CullanÃradakassapajÃtake yeva Ãvibhavissati- Tadà pana Bodhisatto sÃyaæ phale ÃdÃya Ãgantvà païïa- sÃlaæ vivaritvà puttaæ CullatÃpasaæ etad avoca: "tÃta tvaæ a¤¤esu divasesu dÃrÆni\<*<3>*>/ Ãharasi pÃnÅyaæ paribhojanÅyaæ Ãharasi\<*<4>*>/ aggiæ karosi, ajja pana ekam pi akatvà kasmà dum- mukho pajjhÃyanto nipanno sÅti". "TÃta, tumhesu phalÃphalat- thÃya gatesu ekà itthÅ Ãgantvà maæ palobhetvÃ\<*<5>*>/ ÃdÃya gantuæ ÃraddhÃ, ahaæ pana `tumhehi visajjito gamissÃmÅti' na gacchiæ, asukaÂÂhÃne pana taæ nisÅdÃpetvà Ãgato 'mhi, idÃni gacchÃm' Ãhaæ tÃtÃ" 'ti. Bodhisatto "na sakkà etaæ nivattetun" ti ¤atvà "tena hi tÃta gaccha, esà pana taæ netvà yadà maccha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K cullakassapanÃradajÃtake. 2 K paÂibandhan. 3 K dÃruïÅ. 4 K ÃharasÅ. 5 K palohetvÃ. >/ #<[page 417]># %< 6. Uda¤canijÃtaka. (106.) 417>% maæsÃdÅni và khÃditukÃmÃ\<*<1>*>/ bhavissati sappiloïataï¬ulÃdÅhi và pan' assà attho\<*<2>*>/ bhavissati tadà `ida¤ c' ida¤ cÃharÃ' 'ti taæ kilamessati\<*<3>*>/, tadà mayhaæ gaïaæ saritvà palÃyitvà idh' eva ÃgaccheyyÃsÅti" visajjesi. So tÃya saddhiæ manussapathaæ agamÃsi. Atha naæ sà attano vasaæ gametvà "maæsaæ Ãhara, macchaæ ÃharÃ" ti yena yena atthikà hoti taæ taæ ÃharÃpeti. Tadà so "ayaæ maæ attano dÃsaæ viya kammaka- raæ viya katvà pÅÊetÅti" palÃyitvà pitu santikaæ Ãgantvà pita- raæ vanditvà Âhitako va imaæ gÃtham Ãha: @*>/ cori jÃyappavÃdena telaæ loïa¤ ca yÃcatÅti. || Ja_I:105 ||>@ Tattha sukhaæ vata maæ jÅvantan ti tÃta tumhÃkaæ santike maæ sukhaæ jÅvantaæ, pacamÃnà ti tÃpayamÃnà pÅÊayamÃnà yaæ yaæ khÃditukÃmà hoti taæ taæ pacamÃnÃ, udakaæ a¤canti etÃyà 'ti uda¤canÅ, cÃÂito và kÆpato và udakaæ ussi¤canaghaÂikÃy' etaæ\<*<5>*>/ nÃmaæ, sà pana uda¤canÅ viya, udakaæ viya ghaÂikà yen' atthikà hoti taæ taæ Ãka¬¬hati yevà ti attho, cori jÃyappavÃ- denà 'ti bhariyà ti nÃmena ekà corÅ maæ madhuravacanena upalÃpetvà tattha netvà telaæ loïa¤ ca ya¤ ca a¤¤am pi icchati taæ sabbaæ yÃcati dÃsaæ viya kammakaraæ viya katvà ÃharÃpetÅti tassà aguïaæ kathesi. Atha naæ Bodhisatto assÃsetvà "hotu tÃta\<*<6>*>/, ehi tvaæ mettaæ bhÃvehi karuïaæ bhÃvehÅti" cattÃro brahmavihÃre Ãcikkhi kasiïaparikammaæ Ãcikkhi. So nacirass' eva abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvÃ\<*<7>*>/ brahmavihÃre bhÃvetvà saddhiæ pitarà Brahmaloke nibbatti. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃta- kaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne so bhikkhu sotÃpattiphale patiÂ- Âhahi) "Tadà thullakumÃrikà va etarahi thullakumÃrikà CullatÃpaso ukkaïÂhitabhikkhu ahosi. pità pana aham evÃ" 'ti. Uda¤cani- jÃtakaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K khÃtukÃmÃ. 2 K atthÃ. 3 K kilamissati. 4 K uda¤cani. 5 K -ghaÂikÃyotaæ. 6 so Bp; K tÃtÃti. 7 K nibbattitvÃ. >/ #<[page 418]># %<418 I. EkanipÃta. 11. Parosatavagga.>% $<7. SÃlittakajÃtaka.>$ SÃdhu kho\<*<1>*>/ sippakaæ nÃmà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ haæsapaharaïakaæ bhikkhuæ Ãrabbha ka- thesi. So kir' eko SÃvatthivÃsikulaputto sÃlittakasippe\<*<2>*>/ nipphattiæ patto (sÃlittakasippan\<*<2>*>/ ti sakkharÃkhipanasippaæ vuccati) ekadivasaæ dhammaæ sutvà sÃsane uraæ datvà pabbajitvà upasampadaæ labhi. Na pana sikkhÃkÃmo na paÂipattisÃro ahosi. So ekadivasaæ ekaæ daharabhikkhuæ ÃdÃya Aciravatiæ gantvà nahÃyitvà nadÅtÅre aÂÂhÃsi. Tasmiæ samaye dve setahaæsà ÃkÃsena gacchanti. So taæ daharaæ Ãha: "imaæ pacchimahaæsaæ sakkharÃya akkhimhi paharitvà pÃda- mÆle pÃtemÅti". Itaro "kathaæ pÃtessasi, na sakkhissasi paharitun" ti Ãha. Itaro "tiÂÂhatu tÃv' assa orato akkhiæ parato akkhimhi taæ paharÃmÅti". "IdÃni pana tvaæ asantaæ kathesÅti". "Tena hi upadhÃrehÅti" ekan tiyaæsaæ\<*<3>*>/ sakkharaæ gahetvà aÇguliyà yantetvà tassa haæsassa pacchato khipi. Sà run ti saddaæ akÃsi. Haæso "pa- rissayena bhavitabban" ti nivattitvà saddaæ sotuæ Ãrabhi. Itaro tas- miæ khaïe ekaæ vaÂÂasakkharaæ\<*<4>*>/ gahetvà tassa nivattitvà oloken- tassa parabhÃge akkhiæ pahari. Sakkharà itaram pi akkhiæ vini- vijjhitvà gatÃ. Haæso mahÃravaæ ravanto pÃdamÆle yeva pati. Tato bhikkhÆ Ãgantvà garahitvà "ananucchavikaæ te katan" ti Satthu santikaæ netvà "bhante iminà idaæ nÃma katan" ti tam atthaæ Ãro- cesuæ. Satthà taæ bhikkhuæ garahitvà "na bhikkhave idÃn' ev' esa etasmiæ sippe kusalo, pubbe pi kusalo va ahosÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa amacco ahosi. Tasmiæ kÃle ra¤¤o puro- hito atimukharo hoti bahubhÃïÅ\<*<5>*>/, tasmiæ\<*<6>*>/ kathetuæ Ãraddhe a¤¤e okÃsam eva na labhanti. RÃjà cintesi: "kadà nu kho etassa vacanupacchedakaæ ka¤ci labhissÃmÅti". So tato paÂ- ÂhÃya tahÃrÆpaæ ekaæ upadhÃrento vicarati. Tasmiæ kÃle BÃrÃïasiyaæ eko pÅÂhasappÅ\<*<7>*>/ sakkharÃkhipanasippe nipphattiæ patto hoti. GÃmadÃrakà naæ rathakaæ Ãropetvà ka¬¬hamÃnà \<-------------------------------------------------------------------------- 7. Cfr. Dhp. p. 415. 1 K ko. 2 so K; Bp sÃlitaka-. 3 Bp tiyaÇga. 4 K vaddhasakkharaæ. 5 K -bhÃïi. 6 K kasmiæ. 7 K -sappi. >/ #<[page 419]># %< 7. SÃlittakajÃtaka. (107.) 419>% -BÃrÃïasÅnagaradvÃramÆle eko viÂapasampanno mahÃnigrodho atthi-tattha Ãnetvà samparivÃretvà kÃkaïikÃdÅni\<*<1>*>/ datvà "hat- thirÆpakaæ kara assarÆpakaæ karÃ" 'ti vadanti. So sak- kharà khipitvà khipitvà nigrodhapaïïesu nÃnÃrÆpÃni dasseti. SabbÃni pattÃni chiddÃvichiddÃn' eva ahesuæ. Atha rÃjà uyyÃnaæ gacchanto taæ ÂhÃnaæ pÃpuïi. UssÃraïabhayena sabbe dÃrakà palÃyiæsu, pÅÂhasappÅ\<*<2>*>/ tatth' eva nipajji. RÃjà nigrodha- mÆlam patvà rathe nisinno pattÃnaæ chiddatÃya chÃyaæ kabara- kabaraæ disvà ullakento sabbesaæ pattÃnaæ chiddabhÃvaæ disvà "ken' etÃnÅti" pucchi. "PÅÂhasappinà devÃ" 'ti. RÃjà "imaæ nissÃya brÃhmaïassa vacanacchedaæ kÃtuæ sakkà bhavis- satÅti" cintetvà "kahaæ pÅÂhasappÅti" pucchi. Vicinantà mÆlantare nipannaæ disvà "ayaæ devÃ" 'ti Ãhaæsu. RÃjà naæ pakkosÃ- petvà parisaæ ussÃretvà pucchi: "amhÃkaæ santike eko mukhara- brÃhmaïo atthi, sakkhissasi taæ nissaddaæ kÃtun" ti. "NÃÊi- mattà ajalaï¬ikà labhanto sakkhissÃmi devÃ" 'ti. RÃjà pÅÂhasappiæ gharaæ netvà antosÃïiyaæ nisÅdÃpetvà sÃïiyaæ chiddaæ kÃretvà brÃhmaïassa chiddÃbhimukhaæ Ãsanaæ pa¤¤Ã- petvà nÃÊimattà sukkhà ajalaï¬ikà pÅÂhasappissa santike ÂhapÃ- petvà brÃhmaïaæ upaÂÂhÃnakÃle Ãgataæ tasmiæ Ãsane nisÅdÃpetvà kathaæ samuÂÂhÃpesi. BrÃhmaïo a¤¤esaæ okÃsam\<*<3>*>/ adatvà ra¤¤Ã\<*<4>*>/ saddhiæ kathetuæ Ãrabhi. Ath' assa so pÅthasappÅ\<*<2>*>/ sÃïicchid- dena\<*<5>*>/ ekekaæ ajalaï¬ikaæ makkhikaæ\<*<6>*>/ pavesento\<*<7>*>/ viya tÃluta- lamhi\<*<8>*>/ yeva pÃteti. BrÃhmaïo ÃgatÃgataæ nÃÊiyaæ telaæ pavesento viya gilati. Sabbà parikkhayaæ gamiæsu. Tassa tà nÃÊimattÃ\<*<9>*>/ ajalaï¬ikà kucchiæ paviÂÂhà a¬¬hÃÊhakamattà ahesuæ. RÃjà parikkhÅïabhÃvaæ ¤atvà Ãha: "Ãcariya tumhe atimukharatÃya nÃÊimattà ajalaï¬ikà gilantà ki¤ci na jÃnittha, ito dÃni uttariæ jÅrÃpetuæ\<*<10>*>/ na sakkhissatha, gacchatha piyaÇgÆdakaæ pivitvà cha¬¬hetvà attÃnaæ Ãrogaæ karothÃ" 'ti. BrÃhmaïo tato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bp; K kÃkanani-? 2 K -sappi. 3 so Bp; K omits okÃsaæ. 4 K raæ¤Ãya. 5 K sÃnichi-. 6 Bp pacchiyaæ. 7 so Bp; K pavisento. 8 tÃÊutalaæhi. 9 K nà nÃlimattÃ. 10 K jirÃ-. >/ #<[page 420]># %<420 I. EkanipÃta. 11. Parosatavagga.>% paÂÂhÃya pihitamukho viya hutvà kathentÃnam pi saddhiæ akathanasÅlo ahosi. RÃjà "iminà me kaïïasukhaæ\<*<1>*>/ katan" ti pÅÂhasappissa satasahassuÂÂhÃnake\<*<2>*>/ catusu disÃsu cattÃro gÃme adÃsi. Bodhisatto rÃjÃnaæ upasaækamitvà "deva sippaæ nÃma loke paï¬itehi uggaïhitabbaæ, pÅÂhasappinà sÃlittakamattenÃpi\<*<3>*>/ ayaæ sampatti\<*<4>*>/ laddhÃ" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha passa kha¤jappahÃrenà 'ti passa mahÃrÃja iminà nÃma kha¤- jassa piÂhasappino ajalaï¬ikÃpahÃrena catuddisà cattÃro gÃmà laddhÃ, a¤¤esam pi sippÃnaæ ko Ãnisaæsaparicchedo ti sippaguïaæ kathesi. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà pÅÂhasappÅ\<*<5>*>/ ayaæ bhikkhu ahosi, rÃjà ùnando, paï¬itÃmacco pana aham evÃ" 'ti. SÃlittakajÃtakaæ\<*<6>*>/. $<8. BÃhiyajÃtaka.>$ Sikkheyya sikkhitabbÃnÅti. Idaæ SÃtthà VesÃliyaæ upanissÃya MahÃvane kÆÂÃgÃrasÃlÃyaæ viharanto ekaæ Licchaviæ Ãrabbha kathesi. So kira LicchavirÃjà saddho pasanno buddhapamu- khaæ bhikkhusaæghaæ nimantetvà attano nivesane mahÃdÃnaæ pavat- tesi. Bhariyà pan' assa thÆlaÇgapaccaÇgà uddhumÃtakanimittasadisà anÃkappasampannà ahosi. Satthà bhattakiccÃvasÃne anumodanaæ katvà vihÃraæ gantvà bhikkhÆnaæ ovÃdaæ datvà gandhakuÂim pavisi. Bhik- khÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso, tassa nÃma Licchavira¤¤o tÃva abhirÆpassa tÃdisà bhariyà thÆlaÇgapaccaÇgà anÃ- kappasampannÃ, kathaæ so tÃya saddhiæ adhiramatÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave esa idÃn' eva, pubbe pi thÆlasarÅrÃya eva itthiyà saddhiæ abhiramÅti" vatvà tehi yÃcito atÅtaæ Ãhari: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K kanna-. 2 so K; Bp -hassuÂhÃnesu. 3 K sÃÊi-. 4 K sampattiæ. 5 K -sappi. 6 K sÃÊikajÃ-, Bp sÃlitakajÃ-. >/ #<[page 421]># %< 8. BÃhiyajÃtaka. (108.) 421>% AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto tassa amacco ahosi. Ath' ekà janapaditthÅ thÆla- sarÅrà anÃkappasampannà bhatiæ kurumÃnà rÃjaÇgaïassa avidÆrena\<*<1>*>/ gacchamÃnà sarÅravala¤japÅÊità hutvà nivatthasÃÂa- kena sarÅraæ paÂicchÃdetvà nisÅditvà sarÅravala¤jaæ mu¤citvà khippam eva uÂÂhÃsi. Tasmiæ khaïe BÃrÃïasÅrÃja vÃtapÃnena rÃjaÇgaïaæ olokento taæ disvà cintesi: "ayaæ evarÆpe aÇgaïaÂÂhÃne sÃrÅravala¤jaæ mu¤camÃnà hirottappaæ appahÃya nivÃsanen' eva paÂicchannà hutvà sarÅrapÅÊaæ\<*<2>*>/ mocetvà khippaæ uÂÂhitÃ, imÃya nÅrogÃya\<*<3>*>/ bhavitabbaæ, etissà vatthu visadaæ bhavissati, visade pana vatthusmiæ eko putto labbhamÃno visado pu¤¤avà bhavissati, imaæ mayà aggamahesiæ kÃtuæ vaÂÂatÅti" so tassà apariggahÅtabhÃvaæ ¤atvà ÃnÃpetvà aggamahesiÂÂhÃnaæ adÃsi. Sà tassa piyà ahosi manÃpÃ. Nacirass' eva ekaæ puttaæ vijÃyi. So pan' assà putto\<*<4>*>/ cakkavattirÃjà ahosi. Bodhi- satto tassÃ\<*<5>*>/ sampattiæ disvà tathÃrÆpaæ vacanokÃsaæ labhitvà "deva sikkhitabbayuttakaæ nÃma sippakaæ\<*<6>*>/ kasmà na sikkhitab- baæ, yatra hi nÃmÃyaæ mahÃpu¤¤Ã hirottappaæ appahÃya paÂicchannenÃkÃrena sarÅravaÊa¤jam kurumÃnà tumhe ÃrÃdhetvà evarÆpaæ sampattiæ pattÃ" ti vatvà sikkhitabbayuttakÃnaæ vaïïaæ kathento imaæ gÃtham Ãha: @*>/ suhannena rÃjÃnam abhirÃdhayÅti. || Ja_I:107 ||>@ Tattha santi sacchandino ti tesu tesu sippesu sacchandà janà atthi yeva bÃhiyà ti bahijanapade jÃtà saævaddhà itthÅ, suhannenÃ\<*<9>*>/ 'ti hirottappaæ appahÃya paÂicchannÃkÃrena hannaæ suhannaæ nÃma tena suhannena\<*<10>*>/, rÃjÃ- nam abhirÃdhayÅti devaæ abhirÃdhetvà imaæ sampattiæ pattà ti. Evaæ MahÃsatto sikkhitabbayuttakÃnaæ guïaæ kathesi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K -dÆreïa. 2 K -piÊaæ, Bp sariravaÊa¤jaæ. 3 K nirogÃya. 4 K yutto. 5 K tassÃya. 6 K sikkhitabbaputtaæ nÃma sippikaæ, Bp sakkhitabbayuttakaæ sippaæ nÃma . . . sakkhitabbaæ. 7 K bÃhiyÃhi, Bp bÃhirÃpi. 8 B suchannena. 9 B suchannenÃ. 10 B channaæ suchannaæ..«uchannena. >/ #<[page 422]># %<422 I. EkanipÃta. 11. Parosatavagga.>% Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà jayampatikà etarahi jayampatikà va, paï¬itÃmacco pana aham evÃ" 'ti. BÃhiyajÃtakaæ. $<9. Kuï¬akapÆvajÃtaka.>$ Yathanno puriso hotÅti. Idaæ Satthà SÃvatthiyaæ viha- ranto mahÃduggataæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthiyaæ hi kadÃci ekam eva kulaæ buddhapamukhassa saæghassa dÃnaæ deti, kadÃci tÅïi cattÃri ekato huvÃ, kadÃci gaïabandhanena, kadaci vÅthisabhÃgena, kadÃci sakalanagaraæ chandakaæ saæharitvÃ, tadà pana vÅthibhattaæ nÃma ahosi. Atha manussà "buddhapamukhassa saæghassa yÃguæ\<*<1>*>/ datvà khajjakaæ ÃharathÃ" ti Ãhaæsu. Tadà pan' eko paresaæ bhati- kÃrako duggatamanusso tassà vÅthiyaæ vasamÃno cintesi: "ahaæ yaguæ dÃtuæ na sakkhissÃmi, khajjakaæ pana dassÃmÅti" saïhaæ kuï¬akaæ\<*<2>*>/ vattÃpetvÃ\<*<3>*>/ udakena temetvà akkapaïïena\<*<4>*>/ veÂhetvà kukkuÊe paci- tvà "idaæ Buddhassa dassÃmÅti" taæ ÃdÃya gantvà Satthu purato Âhito "khajjakaæ ÃharathÃ" 'ti ekasmiæ vacane vuttamatte sabba- paÂhamaæ gantvà taæ pÆvaæ Satthu patte patiÂÂhÃpesi. Satthà a¤¤ehi diyyamÃnaæ khajjakaæ agahetvà tam eva pÆvakhajjakaæ paribhu¤ji. Tasmim ¤eva pana khaïe "SammÃsambuddhena kira mahÃduggatassa {kuï¬akakhajjakaæ} ajigucchitvà paribhuttan" ti sakalanagaraæ ekakolÃ- halam ahosi. RÃjarÃjamahÃmattÃdÃyo antamaso dovÃrike upÃdÃya sabbe va sannipatitvà SatthÃram vanditvà mahÃduggataæ upasaæ- kamitvà "handa bhojanaæ gahetvà dve satÃni gahetvà pa¤ca satÃni gahetvà amhÃkaæ pattiæ dehÅti" vadiæsu. So\<*<5>*>/ "SatthÃraæ paÂipuc- chitvà jÃnissÃmÅti" Satthu santikaæ gantvà tam atthaæ Ãrocesi. Satthà "dhanaæ gahetvÃ\<*<6>*>/ sabbasattÃnaæ pattiæ dehÅti" Ãha. So dhanaæ gahetuæ Ãrabhi. Manussà diguïacatugguïÃÂÂhaguïÃdivasena\<*<7>*>/ dadantà nava hira¤¤akoÂiyo adaæsu. Satthà anumodanaæ katvà vihÃraæ gantvà bhikkhÆhi vatte\<*<8>*>/ dassite sugatovÃdaæ datvà gandha- kuÂiæ pÃvisi. RÃjà sÃyaïhasamaye mahÃduggataæ pakkosÃpetvà seÂÂhiÂÂhÃnena pÆjesi. BhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃ- pesuæ: "Ãvuso Satthà mahÃduggatena dinnaæ kuï¬akapÆvaæ ajiguc- chanto amataæ viya paribhu¤ji, mahÃduggato pi bahuæ dhana¤ ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K yÃgu. 2 K sanhaæsanhakuï¬akaæ, Bp saïham kuï¬akaæ. 3 K vaddhÃpetvÃ, B va¬¬hÃpetvÃ. 4 so Bp; K akkamapaïïena. 5 K omits so. 6 adds vÃ. 7 K diguïÃcatugguïe-. 8 K vante. >/ #<[page 423]># %< 9. Kuï¬akapÆvajÃtaka. (109). 423>% seÂÂhiÂÂhÃna¤ ca labhitvà mahÃsampattiæ patto" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" ti vutte "na bhikkhave idÃni mayà ajigucchantena tassa kuï¬akapÆvo paribhutto, pubbe rukkhadevatÃpi hutvà paribhutto yeva, ta- dÃpi c' esa maæ nissÃya seÂÂhiÂÂhÃnaæ alatth' evÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ekasmiæ eraï¬arukkhe rukkhadevatà hutvà nibbatti. Tadà tasmiæ gÃmake manussà devatÃmaægalikà honti. Ath' ekasmiæ chaïe sampatte manussà attano rukkhadevatÃnaæ balikammaæ akaæsu. Ath' eko duggatamanusso te manusse rukkhadevatà paÂijaggante disvà ekaæ eraï¬arukkhaæ paÂijaggi. Te manussà attano attano devatÃnaæ nÃnappakÃrÃni mÃlÃgan- dhavilepanÃni c' eva khajjabhojjakÃni ca ÃdÃya gacchiæsu. So pana kuï¬akapÆva¤ c' eva uÊuækena ca udakaæ ÃdÃya gantvà eraï¬arukkhassa avidÆre Âhatvà cintesi: "devatà nÃma dibba- khajjakÃni khÃdanti, mayhaæ devatà imaæ kuï¬akapÆvaæ na khÃdissati, kiæ iminà kÃraïena\<*<1>*>/ nÃsemi, aham eva naæ khÃdissÃ- mÅti" tato nivatti. Bodhisatto khandhaviÂape Âhatvà "bho purisa\<*<2>*>/ sace tvaæ issaro bhaveyyÃsi mayhaæ madhurakhajja- kaæ dadeyyÃsi, tvaæ pana duggato, ahaæ tava pÆvaæ na khÃ- ditvà a¤¤aæ kiæ khÃdissÃmi\<*<3>*>/, mà me koÂÂhÃsaæ nÃsehÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/, mà me bhÃgaæ vinÃsayà 'ti. || Ja_I:108 ||>@ Tattha yathanno ti yathÃrÆpabhojano, tathannà ti tassa devatÃpi ta- thÃrÆpabhojanà va honti, Ãharetaæ kaïaæpÆvan ti etaæ kuï¬akena pakkapÆvaæ Ãnehi, mayhaæ bhÃgaæ mà vinÃsehÅti. So nivattitvà Bodhisattaæ oloketvà balikammaæ akÃsi. Bodhisatto tato ojaæ paribhu¤jitvà "purisa tvaæ kimatthaæ maæ paÂijaggasÅti" Ãha. "Duggato 'mhi sÃmi, taæ nissÃya duggatabhÃvato mu¤citukÃmatÃya paÂijaggÃmÅti". "Bho purisa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bp; K ki¤canÃkÃraïena. 2 K parisa. 3 K khÃdissÃ. 4 K khaïaæ. >/ #<[page 424]># %<424 I. EkanipÃta. 12. Haæsivagga.>% mà cintayi, tayà kata¤¤ussa katavedino pÆjà katÃ, imaæ eraï- ¬aæ parikkhipitvà nidhikumbhiyo gÅvÃya gÅvaæ Ãhacca ÂhitÃ, tvaæ ra¤¤o Ãcikkhitvà sakaÂehi dhanaæ Ãharitvà rÃjaægaïe rasiæ kÃrehi, rÃjà te tussitvà seÂÂhiÂÂhÃnaæ dassatÅti" vatvà Bodhisatto antaradhÃyi. So tathà akÃsi. RÃjà tassa seÂÂhiÂ- ÂhÃnaæ adÃsi. Iti so Bodhisattaæ nissÃya mahÃsampattiæ patvà yathÃkammaæ gato. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà duggato va etarahi duggato, eraï¬arukkhadevatà pana aham evÃ" 'ti Kuï¬akapÆvajÃtakaæ\<*<1>*>/. $<10. SabbasaæhÃrakapa¤ha.>$ SabbasaæhÃrako natthÅti. Ayaæ SabbasaæhÃrakapa¤ho sabbÃkÃrena UmmaggajÃtake ÃvibhavissatÅti. SabbasaæhÃraka- pa¤ho niÂÂhito. Parosatavaggo\<*<2>*>/ ekÃdasamo. 12. HAõSIVAGGA. $<1. Gadrabhapa¤ha.>$ Haæsi tuvaæ evaæ ma¤¤asÅti\<*<3>*>/. Ayaæ pi Gadrabhapa¤ho UmmaggajÃtake yeva Ãvibhavissati. Gadrabhapa¤ho niÂÂhito. $<2. AmarÃdevÅpa¤ha.>$ Yena sattubilaÇgà cÃ\<*<4>*>/ 'ti. Ayaæ AmarÃdevÅpa¤ho\<*<5>*>/ nÃma tatth' eva Ãvibhavissati. AmarÃdevÅpa¤ho niÂÂhito\<*<6>*>/. $<3. SigÃlajÃtaka.>$ SaddahÃsi sigÃlassà 'ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattaæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ samaye bhikkhÆ dhammasa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bp; K kuï¬apÆva-. 2 both Bp and K parosahassavaggo. 3 K haæsi tvaæ maæ¤asÅti, Bp hasituvaæ eva pa¤¤asÅti. 4 K yÃ. 5 K amara-. 6 K omits amarÃ- . . . niÂÂhito; B channapathapa¤ho dutiyo niÂÂhito. >/ #<[page 425]># %< 3. SigÃlajÃtaka. (113). 425>% bhÃyaæ sannipatitvà "Ãvuso Devadattena pa¤ca bhikkhusatÃni ÃdÃya GayÃsÅsaæ gantvà `yaæ samaïo Gotamo karoti\<*<1>*>/ na so dhammo, yam ahaæ karomi ayam eva dhammo' ti te bhikkhÆ attano laddhiæ gÃhÃ- petvà ÂhÃnappattaæ musÃvÃdaæ katvà saæghaæ bhinditvà ekasÅmÃya dve uposathà katÃ" ti Devadattassa aguïakathaæ kathentà nisÅdiæsu. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave Devadatto idÃn' eva musÃvÃdÅ\<*<2>*>/, pubbe pi musÃvÃdÅ yevà 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bo- dhisatto susÃnavane rukkhadevatà hutvà nibbatti. Tadà BÃrÃïasiyaæ nakkhattaæ ghuÂÂhaæ. Manussà "yakkhabalikam- maæ karomÃ" 'ti tesu tesu caccararacchÃdiÂÂhÃnesu maccha- maæsÃdÅni\<*<3>*>/ vippakiritvà kapÃlakesu bahusuraæ\<*<4>*>/ Âhapayiæsu. Ath' eko sigÃlo a¬¬harattasamaye niddhamanena\<*<5>*>/ nagaraæ pavisi- tvà macchamaæsaæ khÃditvà suraæ pivitvà punnÃgagacchantare\<*<6>*>/ pavisitvà yÃva aruïuggamanà niddaæ okkami. So pabujjhitvà Ãlokaæ disvà "idÃni nikkhamituæ na sakkÃ" ti maggasamÅpaæ gantvà adissamÃno nipajjitvÃ\<*<7>*>/ a¤¤e va manusse disvÃpi ki¤ci avatvà ekaæ brÃhmaïaæ mukhadhovanatthÃya gacchantaæ disvà cintesi: "brÃhmaïà dhanalolà honti, imaæ dhanena palobhetvà yathà maæ upakacchantare katvà uttarÃsaæge\<*<8>*>/ nagarà nÅharati\<*<9>*>/ tathà karissÃmÅti" so manussabhÃsÃya "brÃhmaïÃ" 'ti Ãha. So nivattitvà "ko maæ pakkosatÅti" Ãha. "Ahaæ brÃhmaïÃ" 'ti. "KiækÃraïÃ" ti. "BrÃhmaïa, mayhaæ dve kahÃpaïasatÃni atthi, sace maæ upakacchantare katvà uttarÃsaÇgena paÂic- chÃdetvà yathà na koci passati tathà nagarà nikkhametuæ sakkosi tuyhaæ te kahÃpaïe dassÃmÅti". BrÃhmaïo dhanalo- bhena "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà taæ tathà katvà ÃdÃya nagarà nikkhamitvà thokaæ agamÃsi. Atha naæ sigÃlo pucchi: "kata- raæ ÂhÃnaæ brÃhmaïÃ" 'ti. "Asukaæ nÃmÃ" 'ti. "A¤¤aæ thokaæ ÂhÃnaæ gacchÃ" 'ti evaæ punappuna vadento mahÃsusÃnaæ patvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K kÃroti. 2 K -vÃdi. 3 K macchamÃsÃdÅni. 4 K bahÆsÆraæ. 5 K niddhamane. 6 K punnÃgacchantareæ. 7 K nippajjitvÃ. 8 K -saægo. 9 K ïiharati. >/ #<[page 426]># %<426 I. EkanipÃta. 12. Haæsivagga.>% "idha maæ otÃrehÅti" Ãha. Tattha naæ otÃresi. SigÃlo "tena hi brÃhmaïa uttarisÃÂakaæ pattharÃ" 'ti Ãha. So dhanalobhena patthari. Atha naæ "imaæ rukkhamÆlaæ khanÃhÅti" paÂhavi- khanane yojetvà brÃhmaïassa uttarisÃÂakaæ abhiruyha catusu kaïïesu majjhe cà 'ti pa¤casu ÂhÃnesu sarÅranissandaæ pÃtetvà makkhetvÃ\<*<1>*>/ c' eva temetvà ca susÃnavanaæ pÃvisi. Bodhisatto rukkhaviÂape Âhatvà imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha saddahÃsÅti saddahasi, ayam eva và pÃÂho, saddhiæ\<*<2>*>/ yÃyasÅti attho, sippikÃnaæ sataæ natthÅti etassa hi sippikÃsatam pi n' atthi, kuto kaæsa- satà duve ti dve kahÃpaïasatÃni pan' assa kuto yevà 'ti. Bodhisatto imaæ gÃthaæ vatvà "gaccha brÃhmaïa tava sÃÂakaæ dhovitvà nahÃyitvà attano kammaæ karohÅti" vatva antaradhÃyi. BrÃhmaïo tathà katvà "va¤cito vat' amhÅti" domanassapatto pakkÃmi. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "TadÃpi sigÃlo Devadatto ahosi, rukkhadevatà pana aham evÃ" 'ti. SigÃlajÃtakaæ. $<4. MitacintijÃtakaæ.>$ BahucintÅ appacintÅ cà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viha- ranto dve mahallakathere Ãrabbha kathesi. Te kira janapade ekasmiæ\<*<3>*>/ ara¤¤avÃse vassaæ vasitvà "Satthu dassanatthÃya gacchis- sÃmÃ" 'ti pÃtheyyam sajjetvà "ajja gacchÃma, sve gacchÃmÃ" 'ti mÃsaæ atikkamitvà puna pÃtheyyaæ sajjetvà tath' eva mÃsaæ puna mÃsan ti evaæ attano kusÅtabhÃvena c' eva nivÃsanaÂÂhÃne ca apekhÃya tayo mÃse atikkamitvà tato nikkhamma Jetavaïaæ gantvà sabhÃgaÂÂhÃne pattacÅvaraæ paÂisÃmetvà SatthÃraæ passiæsu. Atha te bhikkhÆ pucchiæsu: "ciraæ vo Ãvuso BuddhupaÂÂhÃnaæ akarontÃnaæ, kasmà evaæ cirÃyitthÃ" 'ti. Te tam atthaæ Ãrocesuæ. Atha tesaæ so \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K cakkhetvÃ, B pakkhitvÃ. 2 so Bp; K patti. 3 K kasmiæ. >/ #<[page 427]># %< 4. MitacintijÃtakaæ. (114). 427>% ÃlasiyakusÅtabhÃvo bhikkhusaæghe pÃkaÂo jÃto. DhammasabhÃyam pi tesaæ bhikkhÆnam eva ÃlasiyabhÃvaæ nissÃya kathaæ samuÂÂhÃpesuæ. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte te pakkosÃpetvà "saccaæ kira tumhe bhikkhave alasà kusÅtÃ" ti pucchitvà "saccaæ bhante" ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva te alasÃ, pubbe pi alasà c' eva nivÃsanaÂ- ÂhÃne ca sÃlayà sÃpekhÃ" ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte {BÃrÃïasiyaæ} Brahmadatte rajjaæ kÃrente BÃ- rÃïasÅnadiyaæ tayo\<*<1>*>/ macchà ahesuæ, BahucintÅ AppacintÅ Mita- cintÅti tesaæ\<*<2>*>/ nÃmÃni. Te ara¤¤ato manussapathaæ Ãgamiæsu. Tattha MitacintÅ itare dve evam Ãha: "ayaæ manussapatho nÃma sÃsaæko sappaÂibhayo, kevaÂÂà nÃnappakÃrÃni jÃlakuminÃ- dÅni khipitvà macche gaïhanti, mayaæ ara¤¤am eva gacchÃmÃ" 'ti. Itare dve janÃ\<*<3>*>/ alasatÃya c' eva ÃmisagiddhatÃya ca "ajja gacchÃma, sve gacchÃmÃ" 'ti tayo mÃse atikkÃmesuæ. Atha kevaÂÂà nadiyaæ jÃlam khipiæsu. BahucintÅ ca {Appacinti} ca gocaraæ gaïhantà purato gacchanti, te attano andhabÃlatÃya jÃlaganthaæ\<*<4>*>/ asallakkhetvà jÃlakucchim eva pavisiæsu. MitacintÅ pacchato Ãgacchanto jÃlaganthaæ\<*<4>*>/ sallakkhetvà tesa¤ ca jÃla- kucchiæ paviÂÂhabhÃvaæ ¤atvà "imesaæ kusÅtÃnaæ andhabÃlÃ- naæ jÅvitadÃnaæ dassÃmÅti" cintetvà bahipassena jÃlakucchiÂÂhÃ- naæ gantvà jÃlakucchiæ phÃletvà nikkhantasadiso hutvà udakaæ ÃloÊento{\<*<5>*>/} jÃlassa purato patitvà puna jÃlakucchiæ pavisitvà pacchimabhÃgena phÃletvà nikkhantasadiso udakaæ ÃloÊento\<*<5>*>/ pacchimabhÃge pati. KevaÂÂà "macchà jÃlaæ phÃletvà gatÃ" ti ma¤¤amÃnà jÃlakoÂiyaæ gahetvà ukkhipiæsu. Te dve pi macchà jÃlato mu¤citvà udake patiæsu. Iti tehi Mitacintiæ nissÃya jÅvitaæ laddhaæ. Satthà imaæ atÅtaæ Ãharitvà abhisambuddho hutvà imaæ gÃ- thÃm Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K tayo tayo. 2 K appacintÅti tesaæ. 3 K jÃnÃ. 4 K -gandhaæ. 5 K ÃÊolento. >/ #<[page 428]># %<428 I. EkanipÃta. 12. Haæsivagga.>% @@ Tattha BahucintÅti bahucintanÃya\<*<1>*>/ vitakkabahulatÃya evaæ laddhanÃmo\<*<2>*>/, itaresu pi dvÅsu ayam eva nayo\<*<3>*>/, ubho tattha samÃgatà ti Mitacintiæ nis- sÃya laddhajÅvità tattha udake puna ubho pi janÃ\<*<4>*>/ Mitacintinà saddhim samÃgatà ti attho. Evaæ Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne mahallakabhikkhÆ sotÃpattiphale patiÂÂhahiæsu) "Tadà BahucintÅ\<*<5>*>/ ca AppacintÅ\<*<5>*>/ ca ime dve ahesuæ, MitacintÅ pana aham evÃ" 'ti. MitacintijÃtakaæ. $<5. AnusÃsikajÃtaka.>$ YÃya¤¤am anusÃsatÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ anusÃsikabhikkhuniæ\<*<6>*>/ Ãrabbha kathesi. Sà kira SÃvatthi-vÃsinÅ ekà kuladhÅtà pabbajitvà upasampannakÃlato paÂÂhÃya samaïadhamme ananuyuttà Ãmisagiddhà hutvà yattha a¤¤Ã bhikkhuniyo na gacchanti tÃdise nagarassa ekadese\<*<7>*>/ piï¬Ãya carati. Ath' assà manussà païÅta- piï¬apÃtaæ denti. Sà rasataïhÃya bajjhitvà "sace imasmiæ padese a¤¤Ã bhikkhuniyo piï¬Ãya carissanti mayhaæ lÃbho parihÃyissati, yathà etaæ padesaæ a¤¤Ã nÃgacchanti evaæ mayà kÃtuæ vaÂÂatÅti" cintetvà bhikkhuniupassayaæ\<*<8>*>/ gantvà "ayye asukaÂÂhÃne caï¬o hatthi caï¬o asso caï¬o kukkuro carati, saparissayaÂÂhÃnaæ\<*<9>*>/, mà tattha piï¬Ãya caritthÃ" 'ti bhikkhuniyo anusÃsati. Tassà sutvà ekà bhikkhunÅ pi\<*<10>*>/ taæ padesaæ gÅvaæ parivattetvà na olokesi. Tassà ekasmiæ divase tasmiæ padese piï¬Ãya carantiyà vegen' ekaæ gehaæ pavisantiyà caï¬o meï¬ako paharitvà ÆraÂÂhikaæ bhindi. Manussà vegena upadhÃvitvà dvidhà bhinnaæ ÆrÃÂÂhikaæ ekato bandhitvà taæ bhikkhuniæ ma¤cenÃ- dÃya\<*<11>*>/ bhikkhuniupassayaæ nayiæsu. Bhikkhuniyo "ayaæ a¤¤Ã bhik- khuniyo\<*<12>*>/ anusÃsitvà sayaæ tasmiæ padese carantÅ\<*<13>*>/ Ærum bhindÃpetvà ÃgatÃ" ti parihÃsaæ akaæsu. Tam pi tÃya katakÃraïaæ nacirass' eva bhikkhusaæghe pÃkaÂaæ ahosi. Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyam \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K abahu-. 2 K laddhÃ-. 3 K tayo. 4 K jÃnÃ. 5 K -ti. 6 K anusÃsaka-. 7 K ekadesase. 8 K -upassasaæ. 9 add atthi? 10 K pÅ. 11 so Bp; K vadvenà dÃya. 12 K repeats ayaæ a¤¤Ã bhikkhuniyo. 13 K caranti. >/ #<[page 429]># %< 5. AnusÃsikajÃtaka. (115). 429>% bhikkhÆ "Ãvuso anusÃsikÃ\<*<1>*>/ bhikkhunÅ a¤¤aæ anusÃsitvà sayaæ tas- miæ padese caramÃnà caï¬ena meï¬akena Ærum bhindÃpesÅti" tassà aguïakathaæ kathesuæ. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva, pubbe p' esà anusÃsati yeva, sayaæ pana na vattati, niccakÃle dukkham eva anubhavatÅti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bo- dhisatto ara¤¤e sakuïayoniyaæ nibbattitvà vayappatto sa- kuïajeÂÂhako hutvà anekasakuïasataparivÃro Himavantaæ pavisi. Tassa tattha vasanakÃle ekà caï¬Ã sakuïikà mahÃvattani- maggaæ gantvà gocaraæ gaïhati. Sà tattha sakaÂehi patitÃni vÅhimuggabÅjÃdÅni labhitvà "yathà dÃni imaæ padesaæ a¤¤e sakuïà nÃgacchanti tathà karissÃmÅti" cintetvà sakuïasaæ- ghassa ovÃdaæ deti: "mahÃvattanimahÃmaggo nÃma sappaÂi- bhayo, hatthiassÃdayo c' eva caï¬agoïayuttayÃnÃdÅni ca sa¤- caranti\<*<2>*>/, sahasà uppatituæ na sakkà hoti, na tattha gantabban" ti. Sakuïasaægho tassà AnusÃsikà t' eva nÃmaæ akÃsi. Sà eka- divasaæ vattanimahÃmagge carantÅ\<*<3>*>/ mahÃmagge vegena Ãgac- chantassa yÃnassa saddaæ sutvà nivattitvà oloketvà "dÆre tÃvÃ" ti carati yeva. Atha naæ yÃnaæ vÃtavegena sÅgham eva sam- pÃpuïi. Sà uÂÂhÃtuæ nÃsakkhi, cakkaæ bhinditvà gataæ\<*<4>*>/. SakuïajeÂÂhako sakuïe samÃnento taæ adisvà "AnusÃsikà na dissati, upadhÃretha nan" ti Ãha. Sakuïà upadhÃrentà taæ mahÃmagge dvedhà chinnaæ\<*<5>*>/ disvà sakuïajeÂÂhakassa Ãrocesuæ. SakuïajeÂÂhako "sà a¤¤Ã\<*<6>*>/ sakuïikà vÃretvà sayaæ tattha cara- mÃnà dvedhà chinnÃ\<*<7>*>/ kirÃ" 'ti vatvà imaæ gÃtham Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K anusÃsikaæ corr. to -ka. 2 K sa¤canti. 3 K -ti. 4 K gatÃ. 5 K cchinnaæ. 6 K a¤¤e. 7 K cchinnÃ. >/ #<[page 430]># %<430 I. EkanipÃta. 12. Haæsivagga.>% Tattha yÃya¤¤am anusÃsatÅti yakÃro\<*<1>*>/ padasandhikaro, ya a¤¤e anusÃ- satÅti attho, sayaæ loluppacÃrinÅti attanà loluppacÃrinÅ samÃnÃ, sÃyaæ vipakkhikà setÅti sà eva savihatapakkhà hutvà mahÃmagge sayati, hatà cakkena sÃÊikà ti yÃnacakkena hatà sÃÊikà sakuïikà ti. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "AnusÃsikà sakuïikà ayaæ anusÃsikabhikkhunÅ Ãhosi, sakuïajeÂÂhako pana aham evÃ" 'ti. AnusÃsikajÃtakaæ\<*<2>*>/. $<6. DubbacajÃtaka.>$ Atikaram akarÃcariyà ti. Idaæ Satthà Jetavane viha- ranto ekaæ dubbacabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Tassa vatthuæ NavanipÃte GijjhajÃtake Ãvibhavissati. Satthà pana taæ bhikkhuæ Ãmantetvà "bhikkhu na tvaæ idÃn' eva dubbaco, pubbe pi dubbaco dubbacabhÃvena ca paï¬itÃnaæ ovÃdaæ akaronto sattippahÃrena\<*<3>*>/ jÅvi- takkhayaæ patto sÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bo- dhisatto {laæghananaÂakayoniyaæ\<*<4>*>/} paÂisandhiæ gahetvà vayappatto pa¤¤avà upÃyakusalo ahosi. So ekassa naÂassa santike sattiæ laæghanasippaæ sikkhitvà Ãcariyena saddhiæ sippaæ dassento vicarati. ùcariyo pan' assa catunnaæ ¤eva sattÅnaæ laæ- ghanasippaæ jÃnÃti na pa¤cannaæ. So ekadivasaæ ekasmiæ gÃmake sippaæ dassento surÃmadamatto pa¤ca sattiyo\<*<5>*>/ "laæ- ghissÃmÅti" paÂipÃÂiyà Âhapesi. Atha naæ Bodhisatto Ãha: "Ãcariya tvaæ pa¤ca sattÅ laæghanasippaæ na jÃnÃsi, ekaæ sattiæ hara, sace laæghissasi pa¤camÃya sattiyà viddho maris- sasÅti". So suÂÂhumattatÃya "tvam pi mayhaæ pamÃïaæ na jÃnÃsÅti" tassa vacanaæ anÃdiyitvà catasso laæghetvà pa¤ca- mÃya sattiyà daï¬ake madhukapupphaæ viya Ãvuto parideva- mÃno nipajji. Atha naæ Bodhisatto "paï¬itÃnaæ vacanaæ akatvà imaæ vyasanaæ patto sÅti" imaæ gÃtham Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K yÃkaro. 2 K anusÃsiyÃ-. 3 K santippa-. 4 K laæghanaÂaka-. 5 K santiye. >/ #<[page 431]># %< 6. DubbacajÃtaka. (116.) 7. TittirajÃtaka. (117.) 431>% @*>/ pa¤camÃy' asi\<*<2>*>/ Ãvuto ti. || Ja_I:112 ||>@ Tattha atikaramakarÃcariyà 'ti Ãcariya ajja tvaæ atikaraæ akara, at- tano kÃraïato atirekakaraïaæ akarÅti attho, mayhaæ petaæ na ruccatÅti mayhaæ antevÃsikassa pi samÃnassa\<*<3>*>/ etaæ\<*<4>*>/ tava karaïaæ na ruccati, tena te ahaæ paÂhamam\<*<5>*>/ eva kathesin ti dÅpeti, catutthe laæghayitvÃna ti ca- tutthe sattithale apatitvà attÃnam laæghitvÃ, pa¤camÃyasi\<*<2>*>/ Ãvuto ti paï- ¬itÃnaæ vacanaæ agaïhanto idÃni pa¤camÃya sattiyà Ãvuto sÅti. Idaæ vatvà Ãcariyaæ sattito apanetvà kattabbayuttakaæ akÃsi. Satthà imaæ atÅtaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà Ãcariyo ayaæ dubbaco ahosi, antevÃsiko pana aham evÃ" 'ti. Dubbaca- jÃtakaæ. $<7. TittirajÃtaka.>$ Accuggatà atibalatà ti, Idaæ Satthà Jetavane viharanto KokÃlikaæ Ãrabbha kathesi. Tassa vatthuæ TerasanipÃte TakkÃ- riyajÃtake Ãvibhavissati. SatthÃpi\<*<6>*>/ "na bhikkhave KokÃliko idÃn' eva attano vÃcaæ nissÃya naÂÂho, pubbe pi nassi yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïÃsiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bo- dhisatto udiccabrÃhmaïakule nibbattitvà vayapatto Tak- kasilÃyaæ sabbasippÃni uggaïhitvà kÃme pahÃya isipabbajjaæ pabbajitvà pa¤cÃbhi¤¤Ã aÂÂha samÃpattiyo nibbattesi. Hima- vantapadese sabbo isigaïo sannipatitvà taæ ovÃdÃcariyaæ katvà parivÃresi. So pa¤cannaæ isisatÃnaæ ovÃdÃcariyo hutvà jhÃna- kÅÊÃya\<*<7>*>/ kÅÊanto\<*<8>*>/ Himavante vasati. Tadà eko paï¬urogatÃpaso kuÂhÃriæ\<*<9>*>/ gahetvà kaÂÂhaæ phÃleti. Ath' eko mukharatÃpaso tassa santike nisÅditvà "idha pahÃraæ dehi, idha pahÃraæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K laæghitvÃ. 2 so Bp; K pa¤camÅyasmiæ. 3 K samÃtassa pi. 4 K eka taæ. 5 K paÂham. 6 K satthÃpa. 7 K -kÅlÃya. 8 K kÅl-. 9 K kuÂÂhÃriæ. >/ #<[page 432]># %<432 I. EkanipÃta. 12. Haæsivagga.>% dehÅti" taæ tÃpasaæ rosesi. So kujjhitvà "na dÃni\<*<1>*>/ me tvaæ dÃruphÃlanakasippaæ sikkhÃpanakÃacariyo" ti tiïhaæ kuÂhÃriæ ukkhipitvà ekappahÃren' eva jÅvitakkhayaæ pÃpesi. Bodhisatto tassa sarÅrakiccaæ kÃresi. Tadà assamato Ãvidure ekasmiæ vammikapÃde tittiro vasati. So sÃyapÃtaæ vammikamatthake Âhatvà mahÃvassitaæ vassi. Taæ sutvà eko luddako "tittirena bhavitabban" ti saddasa¤¤Ãya gantvà taæ vadhitvà ÃdÃya gato. Bodhisatto tassa saddaæ asuïanto "asukaÂÂhÃne tittiro vasati, kin nu kho tassa saddo na sÆyatÅti" tÃpase pucchi. Te tassa tam atthaæ Ãrocesuæ. So ubho pi tÃni kÃraïÃni saæsandetvà isigaïamajjhe imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha accuggatà ti atiuggatÃ, atibalatà ti punappunabhÃsanena atibalasabhÃvÃ, ativelaæ pabhÃsità ti atikkantavelà pamÃïÃtikkamena\<*<3>*>/ bhÃsitÃ, tittiraæ vÃtivassitan ti yathà tittiraæ ativassitaæ hani tathà evarÆpÃ. vÃcà dummedhaæ bÃlapuggalaæ hanatÅti. Evaæ Bodhisatto cattÃro brahmavihÃre bhÃvetvà Brahmaloka- parÃyano\<*<4>*>/ Ãhosi. SatthÃpi "na bhikkhave KokÃliko idÃn' eva attano vacanaæ nis- sÃya naÂÂho, pubbe pi nassi yevÃ" 'ti imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà dubbacatÃpaso KokÃliko ahosi, isigaïo BuddhaparisÃ, gaïasatthà pana aham evÃ" 'ti. TittirajÃtakaæ. $<8. VaÂÂakajÃtakaæ.>$ NÃcintayanto puriso ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto UttaraseÂÂhiputtaæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthiyaæ kira UttaraseÂÂhi nÃma ahosi mahÃvibhavo. Tassa bhariyÃya kucchiyaæ eko pu¤¤avà satto Brahmalokà cavitvà paÂisandhiæ gahetvà vayappatto abhirÆpo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K dÃti. 2 K sÆyyatÅti. 3 K pamÃnÃ-. 4 K -ïo. >/ #<[page 433]># %< 8. VaÂÂakajÃtakaæ. (118.) 433>% ahosi brahmavaïïÅ. Ath' ekadivasaæ SÃvatthiyaæ kattikachaïe nak- khatte ghuÂÂhe sabbo loko nakkhattanissito\<*<1>*>/ ahosi. Tassa sahÃyakà a¤¤e seÂÂhiputtà sapajÃpatikà ahesuæ. UttaraseÂÂhiputtassa pana dÅgharattaæ Brahmaloke vasitattà kilesesu cittaæ na allÅyati. Ath' assa sahÃyakà "UttaraseÂÂhiputtassÃpi ekaæ itthiæ Ãnetvà nakkhattaæ kÅÊissÃmÃ\<*<2>*>/" 'ti sammantayitvà taæ upasaækamitvà "samma imasmiæ nagare kattikarattivÃrachaïo\<*<3>*>/ ghuÂÂho, tuyham pi ekaæ itthiæ Ãnetvà nakkhattaæ kÅÊissÃmÃ\<*<4>*>/" 'ti Ãhaæsu, "na mam' attho itthiyÃ" ti ca vutte pi punappuna nibbandhitvà sampaÂicchÃpetvà ekaæ vaïïadÃsiæ sabbÃlaækÃrapatimaï¬itaæ katvà tassa gharaæ netvà "tvaæ seÂÂhi- puttassa santikaæ gacchÃ" 'ti sayanigharaæ pesetvà nikkhamiæsu. Taæ sayanigharaæ paviÂÂham pi seÂÂhi n' eva oloketi nÃlapati. Sà cintesi: "ayaæ evaæ\<*<5>*>/ rÆpaggappattaæ uttamavilÃsasampannaæ maæ n' eva oloketi nÃlapati, idÃni naæ attano itthikuttalÅlÃya olokÃpessÃ- mÅti" itthilÅÊhe dassentÅ\<*<6>*>/ pahaÂÂhÃkÃrena aggadante vivaritvà sitaæ akÃsi. SeÂÂhiputto oloketvà dantaÂÂhike nimittaæ gaïhi. AÂÂhikasa¤¤aæ uppajji. Sakalam pi taæ sarÅraæ aÂÂhikasaækhalikà viya pa¤¤Ãyi. So tassà paribbayaæ datvà "gacchÃ" 'ti uyyojesi. Taæ tassa gharà otiïïaæ eko issaro antaravÅthiyaæ disvà paribbayaæ datvà attano gharaæ nesi. SattÃhe\<*<7>*>/ vÅtivatte nakkhattaæ ositaæ. VaïïadÃsiyà mÃtà dhÅtu Ãgamanaæ adisvà seÂÂhiputtÃnaæ santikaæ gantvà "kahaæ sÃ" ti pucchi. Te UttaraseÂÂhiputtassa gharaæ gantvà "kahaæ sÃ" ti pucchiæsu. "Taæ khaïaæ yeva tassà paribbayaæ datvà uyyojesin" ti. Ath' assa mÃtà Ãha: "dhÅtaraæ na passÃmi, dhÅtaram me samÃnethÃ" 'ti UttaraseÂÂhiputtaæ ÃdÃya ra¤¤o santikaæ agamÃsi. RÃjà {aÂÂaæ} vinicchinanto "ime te seÂÂhiputtà vaïïadÃsiæ Ãnetvà adaæsÆ" 'ti pucchi. "ùma devÃ" 'ti. "IdÃni sà kahan" ti. "Na jÃnÃmi, taæ khaïaæ ¤eva naæ uyyojesin" ti. "IdÃni taæ samÃnetuæ sakkosÅti". Na sakkomi devÃ" 'ti. RÃjà "sace samÃnetuæ na sakkoti rÃjÃïam assa karothÃ\<*<8>*>/" 'ti Ãha. Atha naæ {pacchÃbÃhaæ} bandhitvà "rÃjÃïaæ\<*<9>*>/ karissÃmÃ" 'ti gahetvà pakkamiæsu. "SeÂÂhiputtaæ kira vaïïadÃsiæ samÃnetuæ asakkontaæ rÃjÃïaæ kÃrentÅti" sakalanagaraæ ekakolÃhalaæ ahosi. MahÃjano ure hatthe Âhapetvà "kin nÃm' etaæ sÃmi, attano te ananucchavikaæ laddhan" ti paridevati, seÂÂhiputtassa\<*<10>*>/ pacchato pacchato paridevanto gacchati. SeÂÂhiputto cintesi: "idaæ mayhaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K -nissÅto. 2 K kÅl-. 3 K -chano. 4 K kÅl-. 5 K eva. 6 K -ti. 7 K sattÃbhe. 8 K karethÃ. 9 K rÃjÃnaæ. 10 Bp seÂÂhi pi puttassa. >/ #<[page 434]># %<434 I. EkanipÃta. 12. Haæsivagga.>% evarÆpaæ dukkhaæ agÃre vasanabhÃvena uppannaæ, sace ito mu¤cis- sÃmi mahÃ-Gotama-sammÃsambuddhassa santike pabbajissÃmÅti". SÃpi kho vaïïadÃsÅ\<*<1>*>/ taæ kolÃhalasaddaæ sutvà "kiæsaddo nÃm' eso" ti pucchitvà taæ pavattiæ sutvà vegena otaritvà "ussaratha ussaratha sÃmÅ\<*<2>*>/, maæ rÃjapurisÃnaæ daÂÂhuæ dethÃ" 'ti attÃnaæ dassesi. RÃja- purisà naæ disvà mÃtaraæ paÂicchÃpetvà seÂÂhiputtaæ mu¤citvà pakka- miæsu. So sahÃyaparivuto nadiæ gantvà sÅsaæ nahÃyitvà gehaæ gantvà bhuttapÃtarÃso {mÃtÃpitaro} pabbajjaæ anujÃnÃpetvà cÅvarasÃÂake ÃdÃya mahantena parivÃrena Satthu santikaæ gantvà vanditvà pabbaj- jaæ yÃcitvà pabbajja¤ ca upasampada¤ ca labhitvà avissaÂÂhaka- kammaÂÂhÃno vipassanaæ va¬¬hetvà nacirass' eva arahatte patiÂÂhÃsi. Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ sannipatità bhikkhÆ "Ãvuso Uttara- seÂÂhiputto attano bhaye uppanne sÃsanassa guïaæ jÃnitvà `imamhà dukkhà muccamÃno {pabbajissÃmÅti}' cintetvà tena sucintitena mutto c' eva pabbajito ca aggaphale ca patiÂÂhito" ti tassa guïakathaæ ka- thesuæ. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave UÂÂaraseÂÂhiputto va attano bhaye uppanne `iminà upÃyena imamhà dukkhà mu¤cissÃmÅti' cintento maraïabhayà mutto, atÅte paï¬itÃpi attano bhaye uppanne `iminà upÃyena imamhà dukkhà muccissÃmÃ' 'ti cintetvà maraïabhayadukkhato mucciæsu yevÃ" 'ti vatvÃ\<*<3>*>/ atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto cutipaÂisandhivasena parivattento vaÂÂakayoni- yaæ nibbatti. Tadà eko vaÂÂakaluddako ara¤¤e bahÆ vaÂÂake Ãharitvà gehe Âhapetvà gocaraæ datvà mÆle gahetvà ÃgatÃnaæ hatthe vaÂÂake vikkiïanto jÅvikaæ kappeti. So ekadivasaæ bahÆhi vaÂÂakehi Bodhisattam pi gahetvà Ãnesi\<*<4>*>/. Bodhisatto cintesi: "sac' Ãhaæ iminà dinnagocaraæ pÃnÅya¤ ca paribhu¤jis- sÃmi ayaæ maæ gahetvà ÃgatÃnaæ manussÃnaæ dassati, sace pana na paribhu¤jissÃmi ahaæ milÃyissÃmi, atha maæ milÃtaæ disvà manussà na gaïhissanti, evam me sotthi bhavissati, imaæ upÃyaæ karissÃmÅti" so tathà karonto milÃyitvà aÂÂhicammamatto ahosi. Manussà naæ disvà na gaïhiæsu. Luddako Bodhisattaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K vantadÃsi. 2 K sÃmikaæ corr. to sÃmiæ, Bp sÃmi. 3 K omits vatvÃ. 4 K Ãïesi. >/ #<[page 435]># %< 9. AkÃlarÃvijÃtaka. (119.) 435>% Âhapetvà sesesu parikkhÅïesu pacchiæ nÅharitvà dvÃre Âhapetvà Bodhisattaæ hatthatale katvà "kiækato nu kho ayaæ vaÂÂako\<*<1>*>/" ti oloketuæ Ãraddho. Ath' assa pamattabhÃvaæ ¤atvà Bodhi- satto pakkhe\<*<2>*>/ pasÃretvà uppatitvà ara¤¤aæ eva gato. VaÂÂakà taæ disvà "kin nu kho na pa¤¤Ãyasi, kahaæ gato sÅti" puc- chitvà "luddakena gahito 'mhÅti" vutte\<*<3>*>/ "kin ti katvà mutto sÅti" pucchiæsu. Bodhisatto "ahan tena dinnagocaraæ agahetvà pÃniyaæ apivitvà upÃyacintÃya mutto" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha ayaæ piï¬attho: puriso dukkhaæ patvà iminà nÃma upÃyena imamhà dukkhà muccissÃmÅti acintayanto attano dukkhà mokkhasaækhÃtaæ visesaæ nÃdhigacchati, idÃni pana mayà cintitakammassa phalaæ passa, ten' eva upÃyena mutto 'smi vadhabandhanÃ, maraïato ca bandhanato ca mutto ahan ti. Evaæ Bodhisatto attanà katakÃraïaæ Ãcikkhi. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà maraïamuttavaÂÂako aham evÃ" 'ti. {VaÂÂakajÃtakaæ}. $<9. AkÃlarÃvijÃtaka.>$ AmÃtÃpitarisaævaddho ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto akÃlarÃviæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. So kira SÃvatthivÃsi- kulaputto sÃsane pabbajitvà vattaæ và sikkhaæ và na uggaïhi. So "imasmiæ kÃle mayà vattaæ kÃtabbaæ imasmiæ kÃle upaÂÂhÃtabbaæ imasmiæ kÃle sajjhÃyitabban" ti na jÃnÃti, pathamayÃme pi majjhi- mayÃme pi pacchimayÃme pi pabuddhapabuddhakkhaïe yeva mahÃsaddaæ karoti, bhikkhÆ niddaæ na labhanti. DhammasabhÃyaæ bhikkhÆ "Ãvuso asukabhikkhu evarÆpe ratanasÃsane pabbajitvà vattaæ và sikkhaæ và kÃlaæ và akÃlaæ và na jÃnÃtÅti" tassa aguïakathaæ kathesuæ. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imaya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' ev' esa akÃlarÃvÅ\<*<5>*>/, pubbe pi akÃlarÃvÅ yeva, kÃlÃkÃlaæ ajÃnanabhÃvena gÅvÃya valitÃya jÅvitakkhayaæ patto" ti vatvà atÅtaæ Ãhari: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K vaÂÂake. 2 K pakke. 3 K vutto. 4 K ÃgahetvÃ. 5 K -vi. >/ #<[page 436]># %<436 I. EkanipÃta. 12. Haæsivagga.>% AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rÃjjaæ kÃrente Bodhisatto udiccabrÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto sabbasippe pÃraæ gantvà BÃrÃïasiyaæ disÃpÃmokkho Ãcariyo hutvà pa¤casate mÃïave\<*<1>*>/ sippaæ vÃcesi. Tesaæ mÃïavÃnaæ eko kÃlarÃvikukkuÂo atthi. Te tassa vassitasaddena uÂÂhÃya sippaæ sikkhanti. So kÃlam akÃsi. Te a¤¤aæ kukkuÂaæ pariyesantà caranti. Ath' eko mÃïavako\<*<2>*>/ susÃnavane\<*<3>*>/ dÃrÆni uddharanto ekaæ kukkuÂaæ disvà Ãnetvà pa¤jare Âhapetvà paÂijaggati. So susÃne va¬¬hitattà "asukavelÃya nÃma vassi- tabban" ti ajÃnanto kadÃci atirattiæ vassati kadÃci aruïuggamane. MÃïavà tassa atirattiæ vassanakÃle sippaæ sikkhantà yÃva aru- ïuggamanà sikkhituæ na sakkonti, niddÃyamÃnà gahitaÂÂhÃnam pi na passanti, atipabhÃte vassitakÃle sajjhÃyassa okÃsam eva na labhanti. MÃnavà "ayaæ atirattiæ và vassati atipabhÃte vÃ, imaæ nissÃya amhÃkaæ sippaæ na niÂÂhÃyissatÅti" taæ gahetvà gÅvaæ valetvà jÅvitakkhayaæ pÃpetvà "akÃlarÃvikukkuÂo amhehi ghÃ- tito\<*<4>*>/" ti Ãcariyassa kathesuæ. ùcariyo ovÃdaæ gahetvà "ava¬- ¬hitabhÃvena maraïaæ paÂÂo" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha amÃtÃpitarisaævaddho ti mÃtÃpitaro nissÃya tesaæ ovÃdaæ agahetvà saævaddho, anÃcariyakule vasan ti Ãcariyakule pi avasamÃno ÃcariyasikkhÃpakaæ\<*<5>*>/ ka¤ci\<*<6>*>/ nissÃya avasitattà ti attho, kÃlam akÃlaæ và ti imasmiæ kÃle vassitabbaæ\<*<7>*>/ imasmiæ kÃle na vassitabban ti evaæ vassitabba- yuttakÃlaæ và akÃlaæ và esa kukkuÂo na jÃnÃti, ajÃnanabhÃvena ca jÅvitakkhayaæ patto ti. Idaæ kÃraïaæ dassetvà Bodhisatto yÃvatÃyukaæ Âhatvà yathÃkammaæ gato. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà akÃlarÃvikukkuÂo ayaæ bhikkhu ahosi, antevÃsikà BuddhaparisÃ, Ãcariyo pana aham evÃ" 'ti. AkÃlarÃvijÃtakaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K mÃnave. 2 K mÃna-. 3 K suyÃna-. 4 K ghÃtino. 5 Bp -sikkhÃpadaæ. 6 both K and Bp ki¤ci. 7 K -tabbanti corr. to -tabban. >/ #<[page 437]># %< 10. BandhanamokkhajÃtaka. (120.) 437>% $<10. BandhanamokkhajÃtaka.>$ Abaddhà tattha bajjhantÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Ci¤camÃïavikaæ\<*<1>*>/ Ãrabbha kathesi. Tassà vatthuæ DvÃdasanipÃte MahÃpadumajÃtake Ãvibhavissati. Tadà pana Satthà "na bhikkhave Ci¤camÃïavikà idÃn' eva maæ abhÆtena abbhÃcikkhati, pubbe pi abbhÃcikkhatÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto purohitassa gehe vayappatto pitu accayena nass' eva purohito ahosi. Tena aggamahesiyà varo dinno: bhoti\<*<2>*>/ bhadde yaæ icchasi\<*<3>*>/ taæ vadeyyÃsÅti". Sà evam Ãha: mayhaæ a¤¤o varo nÃma na dullabho, ito pana te paÂÂhÃya a¤¤Ã\<*<4>*>/ itthi\<*<5>*>/ kilesavasena na oloketabbÃ" ti. So paÂikkhipitvà punappuna nippÅÊiyamÃno tassà vacanaæ atikkamituæ asakkonto sampaÂic- chitvà tato paÂÂhÃya soÊasasu nÃÂakisahassesu kilesavasena ekitthim pi na olokesi. Ath' assa paccanto kuppi. Paccante ÂhitÃyodhà corehi saddhiæ dve tayo saægÃme katvà "ito uttariæ mayaæ na sakkomÃ" 'ti païïaæ pesesuæ. RÃjà tattha gantu- kÃmo balakÃyaæ saæharitvà taæ pakkositvà "bhadde ahaæ paccantaæ gacchÃmi, tattha nÃnappakÃrÃni yuddhÃni honti, jayaparÃjayo pi anibaddho, tÃdisesu ÂhÃnesu mÃtugÃmo duppari- hÃro, tvaæ idh' eva nivattÃhÅti" ÃhÃ. Sà "na sakkà deva mayà nivattitun" ti punappuna ra¤¤Ã paÂikkhittà Ãha: "tena hi ekekaæ yojanaæ gantvà mayhaæ sukhadukkhaæ jÃnanatthaæ ekekaæ manussaæ peseyyÃthÃ" 'ti. RÃjà "sÃdhÆ" 'ti sampaÂic- chitvà Bodhisattaæ nagare Âhapetvà mahantena balakÃyena nikkhamitvà gacchanto yojane yojane ekekaæ purisaæ "amhÃkaæ Ãrogyaæ Ãrocetvà deviyà sukhadukkhaæ jÃnitvà ÃgacchÃ" 'ti pesesi. Sà Ãgataæ purisaæ "rÃjà taæ kimatthaæ pesesÅti" pucchitvà "tumhÃkaæ sukhadukkhaæ jÃnanatthÃyÃ" 'ti vutte "tena hi ehÅti" tena saddhiæ asaddhammaæ paÂisevati. RÃjà dvattiæsayojanamaggaæ\<*<6>*>/ gacchanto dvattiæsa jane\<*<7>*>/ pesesi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K-na-. 2 K hoti. 3 K icchati. 4 K aæ¤aæ. 5 K itthiæ. 6 so Bp; K dvattiæsamayo-. 7 K janaæ. >/ #<[page 438]># %<438 I. EkanipÃta. 12. Haæsivagga.>% Sà sabbehi pi tehi saddhiæ tath' eva akÃsi. RÃjà paccantaæ vÆpasametvà janapadaæ samassÃsetvà puna Ãgacchanto pi tath' eva dvattiæsa jane pesesi. Sà tehi pi saddhiæ vipaÂipajji yeva. RÃjà Ãgantvà jayakkhandhÃvÃraÂÂhÃne Âhatvà "nagaraæ paÂi- jaggÃpetÆ" 'ti Bodhisattassa païïaæ pesesi. Bodhisatto sakalanagaraæ paÂijaggÃpetvà rÃjanivesanaæ\<*<1>*>/ paÂijaggÃpento deviyà vasanaÂÂhÃnaæ agamÃsi. Sà Bodhisattassa rÆpaggap- pattaæ kÃyaæ disvà saïÂhÃtuæ asakkontÅ "ehi brÃhmaïa, sa- yanaæ abhirÆhÃ" 'ti Ãha. Bodhisatto "mà evaæ avaca, rÃjÃpi garu, akusalam\<*<2>*>/ pi bhÃyÃmi, na sakkà mayà evaæ kÃtun" ti Ãha. "CatusaÂÂhiyà pÃdamÆlikÃnaæ n' eva rÃjà garu na aku- salaæ bhÃyanti, tav' eva rÃjà garu tvaæ yeva ca akusalaæ bhÃyasÅti". "ùma, sace tesam pi evaæ bhaveyya na evarÆpaæ kareyyuæ, ahaæ pana jÃnamÃno evarÆpaæ sÃhasiyakammaæ\<*<3>*>/ na karissÃmÅti"."Kiæ bahuæ vippalapasi, sace me vacanaæ na karosi sÅsan te chindÃpessÃmÅti". "TiÂÂhatu, ekasmiæ attabhÃve sÅsaæ attabhÃvasatasahasse pi sÅse chindante\<*<5>*>/, na sakkà mayà evarÆpaæ kÃtun" ti. Sà "hotu jÃnissÃmÅti" Bo- dhisattaæ tajjetvÃ\<*<6>*>/ attano gabbhaæ pavisitvà sarÅre nakhava- la¤jaæ dassetvà telena gattÃni abbha¤jetvà kiliÂÂhadhÃtukaæ\<*<7>*>/ vatthaæ nivÃsetvà gilÃnÃlayaæ katvà dÃsiyo Ãïapesi: "ra¤¤Ã `kahaæ devÅti' vutte `gilÃnÃ' ti katheyyÃthÃ" 'ti Ãha. Bodhi- satto pi ra¤¤o paÂipathaæ agamÃsi. RÃjà nagaraæ padakkhiïaæ katvà pÃsÃdaæ abhiruyha deviæ apassanto "kahaæ devÅti" pucchi. "GilÃnà devÃ" 'ti. So sirigabbhaæ pavisitvà tassà piÂÂhiæ parimajjanto "kiæ te bhadde aphÃsukan" ti pucchi. Sà tuïhÅ ahosi, tatiyavÃre rÃjÃnaæ oloketvà "tvam pi mahÃrÃja jÅvasi nÃma, mÃdisÃpi itthiyo sassÃmikà yeva nÃmÃ" 'ti. "Kiæ etaæ bhadde" ti. "Tumhehi nagaraæ rakkhanatthÃya Âhapito purohito `nivesanaæ paÂijaggÃmÅti' idhÃgantvà attano vacanaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K rÃjÃ-. 2 K akulasam. 3 K sÃbhasiya-. 5 so both K and Bp instead of chindantu? 6 so Bp; K tajjetvÃna. 7 K kilitthÃ-. >/ #<[page 439]># %< 10. BandhanamokkhajÃtaka. (120.) 439>% akarontiæ maæ paharitvà attano manaæ pÆretvà gato" ti. RÃjà aggimhi pakkhittaloïasakkhÃrà viya kodhena taÂataÂÃyanto sirigabbhà nikkhamitvà dovÃrikapÃdamÆlikÃdayo pakkositvà "gacchatha bhaïe, purohitaæ pacchÃbÃhaæ bandhitvà vajjha- bhÃvappattaæ katvà nagarà nÅharitvà ÃghÃtanaæ netvà sÅsam assa chindathÃ" 'ti. Te vegena gantvà taæ pacchÃbÃhaæ bandhitvà vajjhabheriæ vÃdÃpesuæ. Bodhisatto cintesi: "addhà tÃya duÂÂhadeviyà rÃjà puretaraæ paribhinno, ajja dÃn' Ãhaæ attano balen' eva attÃnaæ mocessÃmÅti" so te purise Ãha: "bho tumhe maæ mÃrentà ra¤¤o dassetvà va mÃrethÃ" 'ti. "KiækÃ- raïÃ" ti. "Ahaæ rÃjakammiko, bahum me kammaæ kataæ, bahÆni mahÃnidhÃnÃni\<*<1>*>/ jÃnÃmi, rÃjakuÂumbam mayà vicÃritaæ, sace maæ ra¤¤o na dassessatha bahuæ dhanaæ nassissati, mayà ra¤¤o sÃpateyye\<*<2>*>/ Ãcikkhite pacchà kÃtabbaæ karothÃ" 'ti. Te taæ ra¤¤o dassayiæsu. RÃjà taæ disvà ca\<*<3>*>/ "kasmà bho brÃhmaïa mayi lajjaæ na akÃsi, kasmà te evarÆpaæ pÃpa- kammaæ katan" ti Ãha. "MahÃrÃja, ahaæ sotthiyakule jÃto, mayà kunthakipillakamatto pi pÃïÃtipÃto na katapubbo, tiïa- salÃkamattam\<*<4>*>/ pi adinnaæ nÃdinnapubbaæ, lobhavasena paresaæ itthÅ akkhÅni ummÅletvÃpi na olokitapubbÃ, hassavasenÃpi\<*<5>*>/ musà na bhÃsitapubbÃ, kusaggenÃpi majjaæ na pÅtapubbaæ, ahaæ tumhesu niraparÃdho, sà pana bÃlà lobhavasena maæ hatthe gahetvà mayà paÂikhittà maæ tajjetvà attanà katapÃpaæ uttÃnaæ katvà mama Ãcikkhitvà antogabbhaæ paviÂÂhÃ, ahaæ niraparÃdho, païïaæ gahetvà pana Ãgatà catusaÂÂhi janÃ\<*<6>*>/ sÃpa- rÃdhÃ, te pakkositvÃ" tassà vo vacanaæ kataæ na katan' ti puccha devÃ" ti. RÃjà te catusaÂÂhi jane bandhÃpetvà deviæ pakkosÃpetvà "tayà etehi saddhiæ pÃpaæ kataæ na katan" ti pucchi, "kataæ devÃ" 'ti vutte taæ pacchÃbÃhaæ bandhÃpetvà "imesaæ\<*<7>*>/ catusaÂÂhijanÃnaæ\<*<8>*>/ sÅsÃni chindathÃ" 'ti ÃïÃpesi\<*<8>*>/. Atha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K -niccÃnÃni. 2 K sÃpeteyya. 3 Bp va. 4 K tina-. 5 Bp hasitabhÃvenÃpi. 6 K jÃnÃ. 7 K ime. 8 K -jÃnÃnaæ. 9 K Ãnapesi. >/ #<[page 440]># %<440 I. Ekanipata. 12. Haæsivagga.>% naæ Bodhisatto Ãha: "n' atthi mahÃrÃja etesaæ doso, devÅ attano ruciæ kÃrÃpesi, niraparÃdhà ete, tasmà tesaæ khamatha, tassÃpi doso n' atthi, itthiyo nÃma methunadhammena atittÃ, jÃtisabhÃvo hi esa, etÃsaæ bhavitabbayuttakam eva hoti, tasmà etissÃpi khamathÃ" 'ti nÃnappakÃrena rÃjÃnaæ sa¤¤Ãpetvà te catusaÂÂhi pi jane ta¤ ca bÃlaæ mocÃpetvà sabbesaæ yathÃ- sakÃni ÂhÃnÃni dÃpesi. Evaæ te sabbe mocetvà patiÂÂhÃpetvà Bodhisatto rÃjÃnaæ upasaækamitvà "mahÃrÃja, andhabÃlÃnaæ\<*<1>*>/ nÃma avatthukena vacanena abandhitabbayuttakà paï¬ità pacchÃ- bÃhaæ baddhÃ, paï¬itÃnaæ kÃraïayuttena vacanena pacchÃbÃhaæ baddhÃpi muttÃ, evaæ bÃlà nÃma abandhitabbayuttake pi bandhÃpenti\<*<2>*>/ paï¬ità baddhÃpi\<*<3>*>/ mocentÅti" vatvà imaæ gÃ- tham Ãha: @@ Tattha abaddhà ti abandhitabbayuttÃ, pabhÃsare ti pabhÃsanti vadanti kathenti Evaæ MahÃsatto imÃya gÃthÃya ra¤¤o dhammaæ desetvà "mayà imaæ dukkhaæ agÃre vasanabhÃvena laddhaæ, idÃni me agÃrena kiccaæ n' atthi, pabbajjaæ me anujÃna devÃ" 'ti pab- bajjaæ anujÃnÃpetvà assumukhaæ ¤Ãtijanaæ mahanta¤ ca vibha- vaæ pahÃya isipabbajjaæ pabbajitvà Himavante vasanto abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà Brahmaloka-parÃyano ahosi. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakam samodhÃnesi: "Tadà duÂÂhadevÅ Ci¤camÃïavikà ahosi, rÃjà ùnando, purohito pana aham evÃ" 'ti. BandhanamokkhajÃtakaæ. Haæsivaggo\<*<4>*>/ dvÃda- samo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K balÃnaæ 2 K baddhÃpenti. 3 Bp bandhÃpi. 4 Bp hasitavaggo. >/ #<[page 441]># %< 1. KusanÃÊijÃtaka (121.) 441>% 13. KUSANùÊIVAGGA. $<1. KusanÃÊijÃtaka.>$ Kare sarikkho ti. Idaæ {SatthÃ} Jetavane viharanto AnÃ- thapiï¬ikassa nicchayamittaæ Ãrabbha kathesi. AnÃthapiï¬ikassa hi mittasuhajja¤Ãtibandhavà "mahÃseÂÂhi, ayaæ tayà jÃtigottadhana- dha¤¤ÃdÅhi n' eva sadiso na uttaritaro, kasmà etena saddhiæ santhavaæ karosi, mà karohÅti" punappuna nivÃresuæ. AnÃthapiï¬iko pana "mittasanthavo nÃma hÅnehi pi samehi pi atirekehi pi kattabbo yevÃ" 'ti tesaæ vacanaæ agahetvà bhogagÃmaæ gacchanto taæ kuÂumbarak- khakaæ\<*<1>*>/ katvà agamÃsÅti sabbaæ KÃlakaïïivatthumhi vuttanayen' eva veditabbaæ, idha pana AnÃthapiï¬ikena attano gharapavattiyà ÃrocitÃya Satthà "gahapati, mitto nÃma khuddako n' atthi, mittadhammaæ rak- khituæ samatthabhÃvo c' ettha pamÃïaæ\<*<2>*>/, mitto nÃma attanà samo pi hÅno pi visiÂÂho gahetabbo, sabbe pi hi te attano pattaæ bhÃraæ\<*<3>*>/ nittharanti yeva, idÃni tÃva tvaæ attano nicchayamittaæ nissÃya kuÂum- bassa sÃmiko jÃto, porÃïà pana nicchayamittaæ nissÃya vimÃnasÃmikà jÃtÃ" 'ti vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ra¤¤o uyyÃne kusanÃÊigacche devatà hutvà nibbatti. Tasmiæ ¤eva pana uyyÃne maægalasilaæ nissÃya ujugatakkhandho parimaï¬alasÃkhÃviÂapasampanno\<*<4>*>/ ra¤¤o san- tikà laddhasammÃno rucarukkho\<*<5>*>/ atthi, mukkhako ti pi vuccati. Tasmiæ eko mahesakkhadevarÃjà nibatti. Bodhisattassa tena saddhiæ mittasanthavo ahosi. Tadà rÃjà ekasmiæ ekattham- bhake pÃsÃde vasati, tassa so thambho cali, ath' assa calita- bhÃvaæ ra¤¤o Ãrocesuæ. RÃjà va¬¬hakÅ\<*<6>*>/ pakkosÃpetvà "tÃtÃ\<*<7>*>/, mama ekatthambhakassa\<*<8>*>/ maægalapÃsÃdassa thambho calito, ekaæ sÃrathambhaæ Ãharitvà taæ niccalaæ karothÃ" ti Ãha. Te "sÃdhu devÃ" 'ti ra¤¤o vacanaæ sampaÂicchitvà tadanuc- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K -rakkhaækaæ. 2 K -naæ. 3 Bp pattabhÃraæ. 4 K parimaï¬asÃkhÃ-. 5 Bp maÇgalarukkho. 6 K vaddhakiæ. 7 both K and Bp tÃta. 8 Bp ekathambhassa. >/ #<[page 442]># %<442 I. EkanipÃta. 13. KusanÃÊivagga.>% chavikaæ rukkhaæ pariyesamÃnà a¤¤attha adisvà uyyÃnaæ pavisitvà taæ mukkhakarukkhaæ\<*<1>*>/ disvà ra¤¤o santikaæ Ãgantvà "kiæ tÃtà diÂÂho vo tadanucchaviko rukkho" ti vutte "diÂÂho deva, api ca kho naæ chindituæ na visahÃmÃ" 'ti Ãhaæsu. "KiækÃraïÃ" ti. Mayaæ hi a¤¤attha rukkhaæ apassantà uyyÃnaæ pavisimhÃ, tatrÃpi Âhapetvà maægalarukkhaæ a¤¤aæ na pas- sÃma, iti taæ maægalarukkhatÃya chindituæ na visahÃmÃ" 'ti. "Gacchatha, chinditvà pÃsÃdaæ thiraæ karotha, mayaæ a¤¤aæ maægalarukkhaæ karissÃmÃ" 'ti. Te "sÃdhÆ" 'ti balikammaæ gahetvà uyyÃnaæ gantvà "sve chindissÃmÃ" 'ti rukkhassa bali- kammaæ katvà nikkhamiæsu. Rukkhadevatà taæ kÃraïaæ ¤atvà "sve mayhaæ vimÃnaæ nÃsessanti, dÃrake gahetvà kuhiæ gamissÃmÅti" gantabbaÂÂhÃnaæ apassantÅ\<*<2>*>/ puttake gÅvÃya gahetvà parodi. Tassà sandiÂÂhasambhattà vanadevatÃ\<*<3>*>/ Ãhantvà "kiæ etan" ti pucchitvà taæ kÃraïaæ sutvà sayam pi va¬¬hakÅnaæ paÂikkhipanaupÃyaæ apassantiyo\<*<4>*>/ taæ parissa- jitvà rodituæ Ãrabhiæsu. Tasmiæ samaye Bodhisatto "rukkha- devataæ\<*<5>*>/ passissÃmÅti" tattha gantvà taæ kÃraïaæ sutvà "hotu, mà cintayittha, ahaæ rukkhaæ chindituæ na dassÃmi, sve va¬- ¬hakÅnaæ ÃgatakÃle mama kÃraïaæ passathÃ" 'ti tÃva devatà samassÃsetvà punadivase va¬¬hakÅnaæ ÃgatavelÃya kakaï- Âakavesaæ gahetvà va¬¬hakÅnaæ purato gantvà maægalaruk- khassa mÆlaætaraæ pavisitvà taæ rukkhaæ susiraæ viya katvà rukkhamajjhena abhirÆhitvà khandhamatthakena nikkhamitvà sÅsaæ kampayamÃno\<*<6>*>/ nipajji. MahÃva¬¬hakÅ naæ kakaïÂakaæ disvà rukkhaæ hatthena paharitvà "susirarukkho eso nissÃro, hiyyo anupadhÃretvà va balikammaæ karimhÃ" 'ti ekaghanaæ mahÃrukkhaæ garahitvà pakkÃmi. Rukkhadevatà Bodhisattaæ nissÃya vimÃnassa sÃminÅ jÃtÃ. Tassà paÂisanthÃratthÃya san- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K mukkharukkhaæ, Bp sumukkhakaru-. 2 K -ti. 3 Bp rukkhadevatÃ, K rukkhadevatà vanadevatÃ. 4 K upasantiyo. 5 so Bp; K -devatÃ. 6 both K and Bp kampamÃno. >/ #<[page 443]># %< 1. KusanÃÊijÃtaka. (121). 443>% diÂÂhasambhattÃ\<*<1>*>/ bahÆ devatà sannipatiæsu. Rukkhadevatà "vimÃnam me laddhan" ti tuÂÂhacittà tÃsaæ devatÃnaæ majjhe Bodhisattassa guïaæ kathayamÃnà "bho devate, mayaæ mahe- sakkhà hutvÃpi dandhapa¤¤atÃya imaæ upÃyaæ na jÃnimha, kusanÃÊidevatà pana attano ¤Ãïasampattiyà amhe vimÃnasÃmike akÃsi, mitto nÃma sadiso pi adhiko pi hÅno pi kattabbo va, sabbe pi hi attano thÃmena sahÃyÃnaæ uppannaæ dukkhaæ nittharitvà sukhe patiÂÂhÃpenti yevÃ" 'ti mittadhammaæ vaïïa- yitvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/ kusanÃÊi\<*<3>*>/ rucÃyan ti. || Ja_I:117 ||>@ Tattha kare sarikkho ti jÃtiÃdÅhi sadiso pi mittadhammaæ kareyya, athavÃpi seÂÂho ti jÃtiÃdÅhi seÂÂho adhiko pi kareyya, nihÅnako cÃpi ka- reyya eko ti eko jÃtiÃdÅhi hÅno pi mittadhammaæ kareyy' eva, tasmà sabbe pi\<*<4>*>/ ete mittà kÃtabbà yevà 'ti dÅpeti, kiækÃraïÃ: kareyyuæ te vyasane uttamatthaæ sabbe p' ete sahÃyakassa vyasane uppanne attano attano patta- bhÃraæ\<*<5>*>/ vahamÃnà uttamatthaæ kareyyuæ, kÃyikacetasikadukkhato taæ sahÃyakaæ moceyyum evà 'ti attho, tasmà hÅno pi mitto kÃtabbo yeva pag eva itare, tatr' idaæ opammaæ: yathà ahaæ kusanÃÊi rucÃyaæ yathà ahaæ rucÃyaæ nib- battadevatà aya¤ ca kusanÃÊidevatà appesakkhà mittasanthavaæ karimhÃ, tatrÃp' Ãhaæ mahesakkhÃpi samÃnà attano uppannaæ dukkhaæ bÃlatÃya anupÃyakusala- tÃya harituæ nÃsakkhim, imaæ\<*<6>*>/ pana appesakkham pi samÃnaæ paï¬itaæ devataæ nissÃya dukkhato mutto 'mhÅti. "Tasmà a¤¤ehi pi dukkhà muccitukÃmehi pi samavisiÂÂha- bhÃvaæ\<*<7>*>/ anoloketvà hÅno pi paï¬ito mitto kÃtabbo" ti rucÃdevatà imÃya gÃthÃya devasaæghassa dhammaæ desetvà yÃvatÃyukaæ Âhatvà saddhiæ kusanÃÊidevatÃya yathÃkammaæ gatÃ. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà rucÃdevatà ùnando ahosi, kusanÃÊidevatà pana aham evÃ" 'ti. KusanÃÊijÃtakaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bp; K sandiÂÂhÃ-. 2 so both K and Bp instead of ayaæ? 3 K -nÃli. 4 so Bp; K hi. 5 K pannabhÃraæ. 6 so Bp; K idaæ. 7 so Bp; K samaæ-. >/ #<[page 444]># %<444 I. EkanipÃta. 13. KusanÃÊivagga.>% $<2. DummedhajÃtaka.>$ Yasaæ laddhÃna dummedho ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattaæ Ãrabbha kathesi. DhammasabhÃyam hi bhik- khÆ "Ãvuso Devadatto TathÃgatassa puïïacandasassirÅkaæ mukhaæ asÅtianuvya¤janadvattiæsamahÃpurisalakkhaïapatimaï¬itaæ byÃmappa- bhÃparikkhittaæ ÃveÊÃveÊÃya yamakayamakabhÆtà ghanabuddharasmiyo vissajjentaæ paramasobhaggappattaæ attabhÃva¤ ca oloketvà cittaæ pasÃdetuæ na sakkoti, usÆyam eva karoti, `Buddhà nÃma evarÆpena sÅlena samÃdhinà pa¤¤Ãya vimuttiyà vimutti¤Ãïadassanena samannÃgatÃ' 'ti vuccamÃne\<*<1>*>/ vaïïaæ sahituæ na sakkoti, usÆyam\<*<2>*>/ eva karotÅti" Devadattassa aguïaæ kathesuæ. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva Devadatto mama vaïïe bha¤¤amÃne\<*<3>*>/ usÆyaæ karoti, pubbe pi akÃsi yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte MagadharaÂÂhe RÃjagahanagare ekasmiæ Maga- dharÃje rajjaæ kÃrente Bodhisatto hatthiyoniyaæ nibbat- titvà sabbaseto ahosi heÂÂhà vaïïitasadisÃya\<*<4>*>/ rÆpasampattiyà samannÃgato. Atha naæ "lakkhaïasampanno\<*<5>*>/ ayan" ti so rÃjà maægalahatthiæ\<*<6>*>/ akÃsi. Ath' ekasmiæ chaïadivase sakalana- garaæ devanagaraæ viya alaækaritvà sabbÃlaækÃrapatimaï¬itaæ maægalahatthiæ abhirÆhitvà mahantena rÃjÃnubhÃvena nagaraæ padakkhiïaæ akÃsi. MahÃjano tattha tattha Âhatvà maægala- hatthino rÆpaggappattaæ sarÅraæ disvà "aho rÆpaæ aho gati aho lÅlÃ\<*<7>*>/ aho lakkhaïasampatti, evarÆpo nÃma sabbasetavÃraïo cakkavattira¤¤o anucchaviko" ti maægalahatthim eva vaïïeti. RÃjà maægalahatthissa vaïïaæ sutvà sahituæ asakkonto usÆyaæ uppÃdetvà "ajj' eva taæ pabbatapapÃtà pÃtetvà jÅvitakkhayaæ pÃpessÃmÅti" hatthÃcariyaæ pakkosÃpetvà "kin ti katvà tayà ayaæ nÃgo sikkhÃpito" ti Ãha. "SusikkhÃpito devÃ" 'ti. "Na susikkhito, dussikkhito" ti. "Susikkhito devÃ" 'ti. "Yadi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K -ïe. 2 K usuyyav. 3 K -ïo. 4 K vannita-. 5 K lakkhanÃ- 6 K -hatthi. 7 K ÊÅlÃ. >/ #<[page 445]># %< 2. DummedhajÃtaka. (122). 445>% susikkhito sakkhissasi taæ Vepullapabbatamatthakaæ Ãropetun" ti. "ùma devÃ" 'ti. "Tena hi ehÅti" sayaæ\<*<1>*>/ otaritvà hatthÃ- cariyaæ Ãropetvà pabbatapÃdaæ gantvà hatthÃcariyena hatthi- piÂÂhe nisÅditvà va hatthimhi\<*<2>*>/ Vepullapabbatamatthakaæ Ãropite\<*<3>*>/, sayam pi amaccagaïaparivuto pabbatamatthakaæ abhirÆhitvà hatthiæ papÃtÃbhimukhaæ kÃretvà "tvaæ `mayà esa susikkhito' ti vadesi, tÅhi yeva tÃva naæ pÃdehi ÂhapehÅti" Ãha. HatthÃ- cariyo piÂÂhiyaæ nisÅditvà va "bho. tÅhi pÃdehi tiÂÂhÃ" 'ti hat- thissa païïikÃya sa¤¤aæ adÃsi. Puna rÃjà "dvÅhi purimapÃdehi ÂhapehÅti" Ãha. MahÃsatto dve pacchimapÃde ukkhipitvà purima- pÃdehi aÂÂhÃsi, "pacchimapÃdehi yevÃ" 'ti vutte pi dve purimapÃde ukkhipitvà pacchimapÃdehi aÂÂhÃsi, "ekenÃ" 'ti vutte pi tayo pÃde ukkhipitvà eken' eva aÂÂhÃsi. Ath' assa apatanabhÃvaæ ¤atvà "sace pahosi ÃkÃsena ÂhapehÅti" Ãha. Acariyo cintesi: "sakalajambudÅpe iminà sadiso susikkhitahatthi nÃma n' atthi, nissaæsayaæ pana naæ esa papÃte pÃtetvà mÃ- retukÃmo bhavissatÅti" so tassa kaïïamÆle mantesi: "tÃta, ayaæ rÃjà taæ pÃtetvà mÃretukÃmo, na tvaæ etassa anuccha- viko, sace te ÃkÃsena gantuæ balaæ atthi maæ yathÃnisinnaæ yeva ÃdÃya vehÃsaæ abbhuggantvà BÃrÃïasiæ\<*<4>*>/ gacchÃ" ti. Pu¤¤iddhiyà samannÃgato MahÃsatto taæ khaïaæ ¤eva ÃkÃse aÂÂhÃsi. HatthÃcariyo "mahÃrÃja, ayaæ hatthi pu¤¤iddhiyà samannÃgato na tÃdisassa mandapu¤¤assa dubbuddhino anuc- chaviko, paï¬itassa pu¤¤asampannassa ra¤¤o anucchaviko, tÃ- disà nÃma mandapu¤¤Ã evarÆpaæ vÃhanaæ labhitvà tassa guïaæ ajÃnantà ta¤ c' eva\<*<5>*>/ vÃha¤aæ avasesa¤ ca yasasampattiæ nÃsenti yevÃ" 'ti vatvà hatthikkhandhe nisinno va imaæ gÃtham Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bp: K yaæ. 2 so Bp; K hatthimpi 3 K Ãropito. 4 K -nasÅyaæ. 5 K ce. >/ #<[page 446]># %<446 I. EkanipÃta. 13. KusanÃÊivagga.>% TatrÃyaæ saækhepattho: mahÃrÃja tÃdiso dummedho nippa¤¤o puggalo parivÃrasampattiæ labhitvà attano anatthaæ carati, kiækÃraïÃ: so hi yasamada- matto kattabbaæ ajÃnanto attano paresa¤ ca hiæsÃya paÂipajjati, hiæsà vuccati kilamanaæ dukkhuppÃdanaæ, tadatthÃya evaæ pajjatÅti. Evaæ imÃya gÃthÃya ra¤¤o dhammaæ desetvà "tiÂÂha dÃni tvan" ti\<*<1>*>/ ÃkÃse uppatitvÃ\<*<2>*>/ BÃrÃïasiæ\<*<3>*>/ gantvà rÃjaægaïe ÃkÃse aÂÂhÃsi. Sakalanagaraæ saækhubhitvà "amhÃkaæ ra¤¤o ÃkÃ- sena varavÃraïo Ãgantvà rÃjaÇgaïe Âhito" ti ekakolÃhalaæ ahosi. Vegena ra¤¤o pi Ãrocesuæ. RÃjà nikkhamitvà "sace mayhaæ upabhogatthÃya Ãgato si bhÆmiyaæ patiÂÂhÃhÅti" Ãha. Bodhi- satto bhÆmiyaæ patiÂÂhÃsi. ùcariyo otaritvà rÃjÃnaæ vanditvà "kuto Ãgato si tÃtÃ" 'ti vutte "RÃjagahato" ti vatvà sabbaæ pavattiæ Ãrocesi. RÃjà "manÃpan te tÃta kataæ idhÃgacchan- tenÃ" ti haÂÂhatuÂÂho nagaraæ sajjÃpetvà vÃraïaæ maægala- hatthiÂÂhÃne Âhapetvà sakalarajjaæ tayo koÂÂhÃse katvà ekaæ Bodhisattassa adÃsi ekaæ Ãcariyassa, ekaæ attanà aggahesi. Bodhisattassa ÃgatakÃlato paÂÂhÃy' eva pana ra¤¤o sakala-Jam- bÆdÅpe rajjaæ hatthagatam eva jÃtaæ. So JambudÅpe aggarÃjà hutvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ agamÃsi. Satthà imaæ dhammadesenaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà MagadharÃjà Devadatto ahosi, BÃrÃïasÅrÃjà SÃriputto, hatthÃ- cariyo ùnando, hatthi pana aham evÃ" 'ti. DummedhajÃtakaæ. $<3. NaÇgalÅsajÃtaka.>$ AsabbatthagÃmivÃcan ti. Idaæ Satthà Jetavane viha- ranto LÃÊudÃyittheraæ Ãrabbha kathesi. So kira dhammaæ kathento "imasmiæ ÂhÃne idaæ kathetabbaæ, imasmiæ ÂhÃne idaæ na kathetabban" ti yuttÃyuttaæ na jÃnÃti, maægale avamaægalaæ vadanto "tiroku¬¬esu tiÂÂhanti sandhisiæghÃÂakesu cÃ\<*<4>*>/" ti imaæ avamaægalyaæ anumodanaæ kathesi, avamaægallesu anumodanaæ karonto "bahÆ devà manussà ca maægalÃni acintayun\<*<5>*>/" ti vatvà "evarÆpÃnaæ maægalÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 add: vutte? 2 K uppattitvÃ. 3 K -ïasÅyaæ. 4 cfr. Childers' Khudd. PÃÂha p. 11 5 cfr. Childers' Kh. P. p. 5. >/ #<[page 447]># %< 3. NaÇgalÅsajÃtaka. (123.) 447>% sataæ pi sahassam pi kÃtuæ samatthà hothÃ" 'ti vadati. Ath' ekadi- vasaæ dhammasabhÃyaæ bhikkhÆ "Ãvuso LÃÊudÃyi yuttÃyuttaæ na jÃnÃti, sabbattha abhÃsitabbavÃcaæ\<*<1>*>/ bhÃsatÅti" kathaæ samuÂÂhÃpesuæ. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave LÃÊudÃyi idÃn' eva dandhaparisakkano kathento yuttÃyuttaæ na jÃnÃti, pubbe pi eva- rÆpo ahosi, niccalÃÊako yeva hi eso" ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto brÃhmaïamahÃsÃrakule nibbattitvà vayappatto TakkasilÃyaæ sabbasippÃni uggaïhitvà BÃrÃïasiyaæ disÃpÃ- mokkho Ãcariyo hutvà pa¤camÃïavakasatÃni\<*<2>*>/ sippaæ vÃcesi. Tadà tesu mÃïavesu eko dandhaparisakkano lÃÊamÃïavo dham- mantevÃsiko hutvà sippaæ uggaïhÃti, dandhabhÃvena pana uggaïhituæ na sakkoti, Bodhisattassa pana upakÃro hoti, dÃso viya sabbakiccÃni karoti. Ath' ekadivasaæ Bodhisatto sÃya- mÃsaæ bhu¤jitvà sayane sunipanno taæ mÃïavaæ hatthapÃda- piÂÂhiparikammÃni katvà gacchantaæ Ãha: "tÃta ma¤capÃde upatthambhetvà yÃhÅti". MÃïavo ekaæ pÃdaæ upatthambhetvà ekassa upatthambhanaæ alabhanto attano Ærumhi Âhapetvà rattiæ khepesi. Bodhisatto paccÆsasamaye uÂÂhÃya taæ disvà "kiæ tÃta nisinno sÅti" pucchi. "ùcariya ma¤capÃdassa upattham- bhanaæ alabhitvà Ærumhi Âhapetvà nisinno 'mhÅti". Bodhisatto saæviggamÃnaso hutvà "ayaæ ativiya mayhaæ upakÃro, etta- kÃnaæ pana mÃïavakÃnaæ\<*<3>*>/ antare ayaæ eva dandho, sippaæ sikkhituæ na sakkoti, kathaæ nu kho ahaæ imaæ panditaæ kareyyan" ti cintesi. Ath' assa etad ahosi:" atth' eko upÃyo, ahaæ imaæ mÃïavaæ dÃruatthÃya\<*<4>*>/ païïatthÃya gantvà Ãgataæ `ajja te kiæ diÂÂhaæ kiæ katan' ti pucchissÃmi, `imaæ nÃma ajja mayà diÂÂhaæ idaæ katan' ti Ãcikkhissati, atha naæ `tayà diÂÂha¤ ca kata¤ ca kÅdisan' ti pucchissÃmi, so `evarÆpaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K adds sabbattha. 2 K -mÃnava-. 3 K mÃnava-. 4 K dÃruhatthÃya. >/ #<[page 448]># %<448 I. EkanipÃta. 13. KusanÃÊivagga.>% nÃmÃ' 'ti upamÃya ca kÃraïena ca kathessati, iti naæ navaæ navaæ upama¤ ca kÃraïa¤ ca kathÃpetvà iminà upÃyena paï- ¬itaæ karissÃmÅti\<*<1>*>/" so taæ pakkositvà "tÃta mÃïava ito paÂ- ÂhÃya dÃruatthÃya païïatthÃya và gataÂÂhÃne yaæ te tattha diÂÂhaæ và bhuttaæ và pÅtaæ và khÃditaæ và hoti taæ Ãgantvà mayhaæ ÃroceyyÃsÅti" Ãha. So "sÃdhÆ" 'ti paÂisuïitvà ekadivasaæ mÃïavehi saddhiæ dÃruatthÃya ara¤¤aæ gato tattha sappaæ disvà Ãgantvà "Ãcariya sappo me diÂÂho" ti Ãrocesi. "Sappo nÃma tÃta kÅdiso hotÅti". "SeyyathÃpi naÇgalÅsÃ\<*<2>*>/" ti. So "SÃdhu tÃta, manÃpà te upamà ÃhaÂÃ, sappà nÃma naÇgalÅsasadisÃ\<*<3>*>/ va honti". Atha Bodhisatto "mÃïavakena manÃpa upamà ÃhaÂÃ, sakkhissÃmi naæ paï¬itaæ kÃtun" ti cintesi. MÃïavo puna ekadivasaæ ara¤¤e hatthiæ disvà "hatthi me Ãcariya diÂÂho" ti Ãha. "Hatthi nÃma tÃta kÅdiso" ti. "SeyyathÃpi naÇgalÅsÃ" ti. Bodhisatto "hatthissa soï¬Ã naÇ- galÅsasadisà hoti, dantÃdayo evarÆpÃ, ayaæ pana bÃlatÃya vi- bhajitvÃ\<*<4>*>/ kathetuæ asakkonto soï¬aæ sandhÃya kathesi, ma¤¤e" ti tuïhÅ ahosi. Ath' ekadivasaæ nimantane ucchuæ labhitvà "Ãcariya ajja mayaæ ucchuæ khÃdimhÃ" ti, "ucchu\<*<5>*>/ nÃma kÅdiso" ti vutte "seyyathÃpi naÇgalÅsÃ" ti Ãha. ùcariyo "thokaæ patirÆpakÃraïaæ kÃthesÅti" tuïhÅ jÃto. Pun' ekadivasaæ ni- mantane ekacce mÃïavÃ\<*<6>*>/ gulaæ dadhinà bhu¤jiæsu ekacce khÅrena. So Ãgantvà "Ãcariya ajja mayaæ dadhinà khÅrena ca bhu¤jimhÃ" ti vatvà "dadhikhÅraæ nÃma kÅdisaæ\<*<7>*>/ hotÅti" vutte "seyyathÃpi naÇgalÅsÃ" ti Ãha. ùcariyo "ayaæ mÃïavo\<*<6>*>/ `sappo naÇgalÅsasadiso' ti kathento tÃva sukathitaæ kathesi, `hatthÅ\<*<8>*>/ naÇgalÅsasadiso' ti kathentenÃpi\<*<9>*>/ soï¬aæ sandhÃya lesena ka- thitaæ, `ucchuæ naÇgalÅsasadisan' ti kathane pi leso atthi, dadhikhÅrÃni pana niccaæ paï¬arÃni pakkhittabhÃjanasaïÂhÃnÃni, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bp; K -ssÃmÃti. 2 K naÇgalasÅsasadiso. 3 K naÇgalÅsÅsadisÃ. 4 K vihajitvÃ. 5 K ucchÆ. 6 K mÃna-. 7 K kÅdiso, Bp kiædisaæ. 8 K hatthiæ. 9 K kathento nÃma pi corr. to kathentenÃpi? >/ #<[page 449]># %< 4. AmbajÃtaka. (124.) 449>% idha sabbena sabbaæ upamaæ na kathesi, na sakkà imaæ lÃÊakam sikkhÃpetun" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/ ma¤¤ati naÇgalÅsan ti. || Ja_I:119 ||>@ TatrÃyaæ saækhepattho: yà vÃcà opammavasena sabbattha na gacchati taæ asabbatthagÃmivÃcaæ\<*<2>*>/ bÃlo dandhapuggalo sabbattha bhÃsati, "dadhi nÃma kÅdisan" ti puÂÂho "seyyathÃpi naÇgalÅsÃ" ti vadat' eva, evaæ vadanto nÃyaæ\<*<3>*>/ dadhiæ vedi na naÇgalÅsaæ, kiækÃraïÃ: yasmà dadhiæ p' ayaæ\<*<4>*>/ ma¤¤ati\<*<5>*>/ naÇgalÅsaæ yasmà ayaæ dadhim pi naÇgalÅsam eva ma¤¤ati\<*<5>*>/, athavà dadhÅti dadhim eva payan ti khÅraæ, dadhi¤ ca paya¤ ca dadhipayaæ\<*<6>*>/, yasmà dadhikhÅrÃni pi ayaæ naÇgalÅsam eva ma¤¤ati\<*<5>*>/, tÃdiso cÃyaæ\<*<7>*>/ bÃlo kiæ iminà ti antevÃsÅnaæ gÃthaæ kathetvà paribbayaæ datvà taæ uyyojesi. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà lÃÊamÃïavo LÃÊudÃyi ahosi, disÃpÃmokkhÃcariyo pana aham evÃ" 'ti. NaÇgalÅsajÃtakaæ. $<4. AmbajÃtaka.>$ VÃyametheva puriso ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ vattasampannaæ brÃhmaïaæ Ãrabbha kathesi. So kira SÃvatthivÃsikulaputto sÃsane uraæ datvà pabbajitvà vattasampanno ahosi, ÃcariyupajjhÃyavattÃni pÃnÅyaparibhojanÅyauposathÃgÃrajantÃ- gharÃdivattÃni\<*<8>*>/ ca sÃdhukaæ karoti, cuddasasu mahÃvattesu asÅtikhan- dhakavattesu ca paripÆrakÃrÅ\<*<9>*>/ yeva ahosi, vihÃraæ sammajjati, pariveïaæ\<*<10>*>/ vikkamamÃlakaæ\<*<11>*>/ vihÃramaggaæ sammajjati, manussÃnaæ pÃnÅyaæ deti, Manussà tassa vattasampattiyaæ pasÅditvà pa¤casatamattÃni dhuvabhattÃni\<*<12>*>/ adaæsu. MahÃlÃbhasakkÃro uppajji. Taæ nissÃya ba- hunnaæ phÃsuvihÃro jÃto. Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ bhikkhÆ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso asuko nÃma bhikkhu attano vatta- sampattiyà mahantaæ lÃbhasakkÃraæ nibbattesi, taæ ekaæ nissÃya bahunnaæ phÃsuvihÃro jÃto" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both K and Bp dadhippayaæ. 2 so Bp; K -gÃmÅvÃmÅvÃcaæ. 3 K tÃyaæ. 4 K dadhippayaæ, Bp dadhipi. 5 K ma¤¤eti. 6 so Bp; K dadhippayaæ. 7 K cÃya. 8 K -janÅyaæuposathÃgÃrajannÃgharÃ-. 9 K -ri. 10 K -naæ. 11 K vikkamÃlakaæ, Bp vitikamÃlakaæ. 12 Bp dhÆva-; K dhura-. >/ #<[page 450]># %<450 I. EkanipÃta. 13. KusanÃÊivagga.>% bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva pubbe p' Ãyaæ bhikkhu vattasampanno, pubbe p' etaæ ekaæ nissÃya pa¤ca isisatÃni phalÃphalatthÃya Ãgantvà eten' eva ÃnÅtaphalÃphalehi yÃpesun" ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto udiccabrÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto\<*<1>*>/ isipabbajjaæ pabbajitvà pa¤casataisiparivÃro pabbatapÃde vihÃsi. Tadà Himavante caï¬o nidÃgho ahosi, tattha tattha pÃnÅyÃni\<*<2>*>/ chijjiæsu, tiracchÃnà pÃnÅyam alabhamÃnà kilamanti. Atha tesu tÃpasesu eko tÃpaso tesaæ pipÃsÃdukkhaæ disvà ekaæ rukkhaæ chinditvà doïiæ\<*<3>*>/ katvà pÃnÅyaæ ussi¤citvà doïiæ\<*<4>*>/ pÆretvà tesaæ pÃnÅyaæ adÃsi. BahÆsu sannipatitvà pÃnÅyam pivantesu tÃpasassa phalÃphalatthÃya gamanokÃso na hosi, so nirÃhÃro pi pÃnÅyaæ deti yeva. Migagaïà cintesuæ: "ayaæ amhÃkaæ pÃnÅyaæ dento phalÃphalatthÃya gantuæ okÃsaæ na labhati, nirÃhÃratÃya ativiya kilamati, handa mayaæ kathi- kaæ\<*<5>*>/ karomÃ" 'ti te kathikaæ\<*<5>*>/ akaæsu: "ito paÂÂhÃya pÃnÅyaæ pivanatthÃya Ãgacchantena attano balÃnurÆpena phalaæ gahetvà va Ãgantabban" ti. Tato\<*<6>*>/ paÂÂhÃya ekeko tiracchÃno attano balÃnurÆpena madhuramadhurÃni ambajambupanasÃdÅni gahetvà Ãgacchati, ekassa atthÃya Ãbhataæ phalÃphalaæ a¬¬hateyya- sakaÂabhÃrappamÃïaæ ahosi, pa¤casatà tÃpasà tad eva pari- bhu¤janti, atirekaæ cha¬¬iyittha\<*<7>*>/. Bodhisatto taæ disvà "ekaæ nÃma vattasampannaæ nissÃya ettakÃnaæ tÃpasÃnaæ phalÃ- phalatthÃya Ãgantvà yÃpanaæ uppannaæ, viriyaæ nÃma kÃtabbam evÃ" 'ti vatvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/ ambà anÅtihan\<*<9>*>/ ti. || Ja_I:120 ||>@ TatrÃyaæ saækhepattho: paï¬ito attano vattapÆraïÃdike kammamhi vÃya- meth' eva na ukkaïÂheyya, kiækÃraïÃ: vÃyamassa nipphalatÃya abhÃvato iti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K vayapatto. 2 K pÃnÅyÃti. 3 K doni. 4 K doniæ. 5 K katikaæ. 6 K tenato. 7 both K and Bp cha¬¬ayittha. 8 K bhutta. 9 Bp anitihÃ. >/ #<[page 451]># %< 5. KaÂÃhakajÃtaka. (125) 451>% MahÃsatto "vÃyÃmo nÃma saphalo va hotÅti" isigaïaæ Ãlapanto vÃyÃmassa phalaæ passà 'ti Ãha, kÅdisaæ: bhuttà ambà anÅtihaæ\<*<1>*>/ tattha ambà ti desanÃmattaæ\<*<2>*>/, tehi pana nÃnappakÃrÃni phalÃphalÃni ÃbhatÃni, tesu sampanna- tarÃnaæ ussannatarÃnaæ và vasena ambà ti vuttaæ, imehi yeva\<*<3>*>/ pa¤cahi isisatehi sayaæ ara¤¤aæ gantvà ekassa atthÃya ÃnÅtà ambà bhuttÃ, idaæ vÃyÃmassa phalaæ, ta¤ ca kho pana anÅtihaæ, iti ha Ãsa iti ha Ãsà 'ti evaæ itihÅtihena\<*<4>*>/ gahetabbaæ na hoti, paccakkham eva taæ phalaæ passà 'ti. Evaæ MahÃsatto isigaïassa ovÃdaæ adÃsi. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà vattasampanno tÃpaso ayaæ bhikkhu ahosi, gaïasatthà pana aham evÃ" 'ti. AmbajÃtakaæ. $<5. KaÂÃhakajÃtaka.>$ Bahum pi so vikattheyyà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ vikatthikaæ\<*<5>*>/ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Tassa vatthuæ heÂÂhÃkathitasadisam eva. AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto mahÃvibhavo seÂÂhi ahosi. Tassa bhariyà puttaæ viyÃyi. DÃsÅ\<*<6>*>/ pi 'ssa taæ divasaæ yeva puttaæ vijÃyi. Te ekato va¬¬hiæsu. SeÂÂhiputte\<*<7>*>/ lekhaæ sikkhante va\<*<8>*>/ dÃso pi 'ssa phalakaæ vahamÃno gantvà ten' eva saddhiæ lekhaæ sikkhi. Dve tayo vohÃre akÃsi. So anukkamena vacanakusalo yuvà abhirÆpo ahosi nÃmena KaÂÃhako nÃma. So seÂÂhighare bhaï¬Ã- gÃrikakammaæ karonto cintesi: "na maæ ime sabbakÃlaæ bhaï- ¬ÃgÃrikakaæmaæ\<*<9>*>/ kÃressanti, ki¤cid eva dosaæ disvà tÃÊetvÃ\<*<10>*>/ bandhitvà lakkhaïena aæketvà dÃsaparibhogena pi paribhu¤jis- santi, paccante kho pana seÂÂhissa sahÃyako seÂÂhi atthi, yan nÆnÃhaæ seÂÂhissa vacanen' eva lekhaæ ÃdÃya tattha gantvà `ahaæ seÂÂhiputto' ti vatvà taæ seÂÂhiæ va¤cetvà tassa dhÅta- raæ gahetvà sukhaæ vaseyyan" ti so sayam eva païïaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp; anitihÃ, K nÅtihaæ. 2 K desanaæmattaæ, Bp desanÃsÅsamattaæ. 3 so Bp; K ye ime. 4 so K; Bp anititaæ iti ha Ãsà iti evaæ itihena; read . . . evaæ itiho, itihena? 5 K vikatthakaæ, Bp vikatthitaæ. 6 K dÃsi. 7 K -putto. 8 K ca. 9 K -gÃrikammaæ. 10 K tÃletvÃ. >/ #<[page 452]># %<452 I. EkanipÃta. 13. KusanÃÊivagga.>% gahetvà "aham asukaæ nÃma mama puttaæ tava santikaæ pahiïiæ, ÃvÃhavivÃhasambandho nÃma mayhaæ tayà tuyha¤ ca mayÃ\<*<1>*>/ saddhiæ patirÆpo, tasmà tvaæ imassa dÃrakassa attano dhÅtaraæ datvà etaæ tatth' eva vasÃpehi, aham pi okÃsaæ labhitvà ÃgamissÃmÅti" likhitvà seÂÂhiss' eva muddikÃya la¤jetvà yathÃruciæ paribbaya¤ c' eva gandhavatthÃdÅni ca gahetvà pac- cantaæ gantvà seÂÂhiæ vanditvà aÂÂhÃsi. Atha naæ seÂÂhi "kuto Ãgato si tÃtÃ" 'ti pucchi. "BÃrÃïasito". "Kassa putto" ti\<*<2>*>/. "BÃrÃïasÅseÂÂhissÃ" 'ti. "Ken' atthenÃgato sÅti". Tasmiæ khaïe KaÂÃhako "idaæ disvà jÃnissathÃ" 'ti païïaæ adÃsi. SeÂÂhi païïaæ vÃcetvà "idÃn' Ãhaæ jÅvÃmi nÃmÃ" 'ti tuÂÂha- citto\<*<3>*>/ dhÅtaraæ datvà patiÂÂhÃpesi. Tassa parivÃro mahanto ahosi. So yÃgukhajjakÃdisu và vatthagandhÃdisu và upanÅtesu "evam pi nÃma yÃguæ pacanti\<*<4>*>/ evaæ khajjakaæ evaæ bhattaæ, aho paccantavÃsikà nÃmÃ" 'ti yÃguÃdÅni garahati\<*<5>*>/, "ime pac- cantavÃsibhÃven' eva sÃÂake valetuæ\<*<6>*>/ na jÃnanti, gandhe piæ- situæ pupphÃni ganthituæ\<*<7>*>/ na jÃnantÅti" vatthakammantikÃdayo garahati. Bodhisatto pi dÃsaæ apassanto "KaÂÃhako na dissati, kahaæ gato, pariyesatha nan" ti samantà manusse payojesi. Tesu eko tattha gantvà taæ disvà sa¤jÃnitvà attÃnam\<*<8>*>/ ajÃnÃ- petvÃ\<*<9>*>/ gantvà Bodhisattassa Ãrocesi. Bodhisatto taæ pavattiæ sutvà "ayuttaæ\<*<10>*>/ tena kataæ, gantvà gahetvà ÃgacchissÃmÅti" rÃjÃnaæ Ãpucchitvà mahantena parivÃrena nikkhami. "SeÂÂhi kira paccantaæ gacchatÅti" sabbattha pÃkaÂo jÃto. KaÂÃhako "seÂÂhi kira ÃgacchatÅti" sutvà cintesi: "na so a¤¤ena kÃranena Ãgacchati, maæ nissÃy' ev' assa Ãgamanena bhavitabbaæ, sace panÃhaæ palÃyissÃmi puna Ãgantuæ na sakkà bhavissati, atthi pan' esa upÃyo: sÃmikassa pi\<*<11>*>/ pathaæ gantvà dÃsakammaæ katvà tam eva ÃrÃdhessÃmÅti". So tato paÂÂhÃya parisamajjhe evaæ bhÃsati: "A¤¤e bÃlamanussà attano bÃlabhÃvena mÃtÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K adds ca. 2 K tÅti. 3 K tuÂÂhamitto. 4 K pavanti. 5 K garahÃti. 6 Bp vala¤cetuæ. 7 both K and Bp gandhituæ. 8 K attÃ. 9 K ajanÃ-. 10 K Ãyuntaæ. 11 K ppi. >/ #<[page 453]># %< 5. KaÂÃhakajÃtaka. (125) 453>% pitunnaæ guïaæ ajÃnantà tesaæ bhojanavelÃya apacitikammaæ akatvà tehi saddhiæ yeva bhu¤janti, mayaæ pana mÃtÃpitunnaæ bhojanakÃle paÂiggahaæ upanema khelasarakaæ upanema bhÃja- nÃni\<*<1>*>/ upanema pÃnÅyam pi vÅjanim\<*<2>*>/ pi gahetvà upaniÂÂhÃmÃ" 'ti yÃva sarÅravala¤janakÃle udakakalasaæ ÃdÃya paÂicchannaÂ- ÂhÃnagamanà sabbaæ dÃsehi sÃmikÃnaæ kattabbakiccaæ pakÃsesi. So evaæ parisaæ uggaïhÃpetvà Bodhisattassa paccantasamÅpaæ ÃgatakÃle sasuraæ avoca: "tÃta mama kira pità tumhÃkaæ dassanatthÃya Ãgacchati, tumhe khÃdanÅyabhojanÅyaæ paÂiyÃdÃ- petha, ahaæ païïÃkÃraæ gahetvà paÂipathaæ gacchÃmÅti". So "sÃdhu tÃtÃ" 'ti sampaÂicchi. KaÂÃhako bahuæ\<*<3>*>/ païïÃkÃraæ ÃdÃya mahantena parivÃrena gantvà Bodhisattaæ vanditvà païïÃ- kÃraæ adÃsi. Bodhisatto pi païïÃkÃraæ gahetvà tena saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà pÃtarÃsakÃle khandhÃvÃraæ nivÃsetvà sarÅ- ravala¤janatthÃya paÂicchannaÂÂhÃnaæ pÃvisi. KaÂÃhako attano parivÃraæ nivattetvà kalasaæ ÃdÃya Bodhisattassa santikaæ gantvà udakakiccapariyosÃne pÃdesu patitvà "sÃmi ahaæ tum- hÃkaæ yattakaæ icchatha tattakaæ dhanaæ dassÃmi, mà me yasaæ antaradhÃpayitthÃ" 'ti Ãha. Bodhisatto tassa vattasam- padÃya pasÅditvà "mà bhÃyi, n' atthi te mama santikà antarÃyo" ti samassÃsetvà paccantanagaraæ pÃvisi. Mahanto sakkÃro ahosi. KaÂÃhako pi 'ssa nirantaraæ dÃsena kattabbakiccaæ karoti. Atha naæ ekÃya velÃya sukhanisinnaæ paccantaseÂÂhi Ãha: "mahÃseÂÂhi mayà tumhÃkaæ païïaæ disvà tumhÃkaæ puttassa dÃrikà dinnÃ" ti. Bodhisatto KaÂÃhakaæ puttam eva katvà anucchavikaæ piyavacanaæ vatvà seÂÂhiæ tosesi. Tato paÂÂhÃya KaÂÃhakassa mukhaæ ulloketuæ samattho nÃma nÃhosi. Ath' ekadivasaæ MahÃsatto seÂÂhidhÅtaraæ pakkositvà "ehi amma, sÅse me Ækà vicinÃ" 'ti vatvà taæ Ãgantvà Ækà gahetvà Âhitaæ piyavacanaæ vatvà kathesi: "kacci\<*<4>*>/ te mama putto sukhadukkhe \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K hÃjanÃni. 2 K bÅjanim. 3 K bahÆ. 4 so Bp; K acci. >/ #<[page 454]># %<454 I. EkanipÃta. 13. KusanÃÊivagga.>% appamatto, ubho janà sammodamÃnà samaggavÃsaæ vasathÃ" 'ti pucchi. "TÃta, seÂÂhiputtassa a¤¤o doso n' atthi, kevalam ÃhÃraæ garahÃtÅti". "Amma, niccakÃle p' esa dukkhasÅlo va, api ca ahaæ tassa mukhabandhanamantaæ dassÃmi, taæ tvaæ sÃdhukaæ uggaïhitvà mama puttassa bhojanakÃle garahantassa uggahitaniyÃmen' eva purato Âhatvà vadeyyÃsÅti" gÃtham uggaïhÃ- petvà katipÃhaæ vasitvà BÃrÃïasim eva agamÃsi. KaÂÃhako pi bahuæ khÃdanÅyabhojanÅyaæ\<*<1>*>/ ÃdÃya anumaggaæ gantvà bahuæ dhanaæ datvà vanditvà nivatti. Bodhisattassa gatakÃlato paÂ- ÂhÃya atirekamÃnÅ ahosi. So ekadivasaæ seÂÂhidhÅtÃya nÃnag- garasabhojanaæ upanetvà kaÂacchuæ\<*<2>*>/ ÃdÃya parivisantiyà bhattaæ garahituæ Ãrabhi. SeÂÂhidhÅtà Bodhisattassa santike uggahitaniyÃmena imaæ gÃtham Ãha: @*>/ dÆseyya\<*<4>*>/, bhu¤ja bhoge KaÂÃhakà 'ti. || Ja_I:121 ||>@ Tattha bahum pi so vikattheyya a¤¤aæ janapadaæ gato ti yo attano jÃtibhÆmito a¤¤aæ janapadaæ gato hoti yatth' assa jÃtiæ na jÃnanti so bahum pi vikattheyya vamhanavacanaæ va¤canavacanaæ vadeyya, anvÃgantvÃ- na\<*<5>*>/ dÆseyyà 'ti imaæ tÃva vÃraæ sÃmikassa paÂipathaæ gantvà dÃsakiccassa katattà kasÃhi paharitvà piÂÂhicammuppÃÂanato ca lakkhaïahananato ca mutto si, sace anÃcÃraæ karosi puna a¤¤asmiæ ÃgamanavÃre\<*<6>*>/ tava sÃmiko anvÃgantvÃna dÆseyya imaæ gehaæ anu Ãgantvà kasÃhi ghotehi\<*<7>*>/ c' eva\<*<8>*>/ lakkhaïahananena ca taæ jÃtippakÃsanena ca dÆseyya upahaneyya, tasmà imaæ anÃcÃraæ pahÃya bhu¤ja bhoge KaÂÃhaka mà pacchà attano dÃsabhÃvaæ pÃkaÂaæ kÃretvà vippaÂisÃrÅ ahosÅti, ayam ettha seÂÂhino adhippÃyo, seÂÂhidhÅtà pana etaæ atthaæ ajÃnantÅ\<*<9>*>/ uggahitaniyÃmena vya¤janam eva payirudÃhasi. KaÂÃhako "addhà seÂÂhinà mama nÃmaæ Ãcikkhitvà etissà sabbaæ kathitaæ bhavissatÅti" tato paÂÂhÃya puna bhattaæ garahituæ na visahi, nihÅnamÃno yathÃladdhaæ bhu¤jitvà yathÃ- kammaæ gato. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K khÃdanibhojÃniyaæ. 2 K kaÂucchuæ. 3 K anatvÃganatvÃ. 4 K dusseyya. 5 K antvÃgantvÃ. 6 K -vÃrena. 7 so K; Bp ghaÂÂehi. 8 K meva, B ca. 9 K -ti. >/ #<[page 455]># %< 6. AsilakkhaïajÃtaka. (126.) 455>% Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà KaÂÃhako vikatthanabhikkhu ahosi, BÃrÃïasi-seÂÂhi pana aham eva" 'ti. KaÂÃhakajÃtakaæ. $<6. AsilakkhaïajÃtaka.>$ Tathevekassa kalyÃïan ti. Idaæ Satthà Jetavane vi- haranto Kosalara¤¤o asilakkhaïapÃÂhakabrÃhmaïama Ãrabbha kathesi. So kira kammÃrehi ra¤¤o asÅnaæ ÃhaÂakÃle asiæ upasiæ- ghitvà asilakkhaïaæ udÃharati. So yesaæ hatthato lÃbhaæ labhati tesaæ "asi lakkhaïasampanno maægalasaæyutto" ti vadati, yesaæ hatthato na labhati tesaæ asiæ "avalakkhaïo" ti garahati. Ath' eko kammÃro asiæ katvà kosiyaæ sukhumaæ maricacuïïaæ pakkhipitvà ra¤¤o asiæ Ãhari. RÃjà brÃhmaïaæ pakkosÃpetvà "asiæ vÅmaæsÃ" 'ti Ãha. BrÃhmaïassa asiæ Ãka¬¬hitvà upasiæghantassa maricacuïïÃni nÃsaæ pavisitvà khipitukÃmataæ uppÃdesuæ. Tassa khipantassa nÃsikà asidhÃrÃya paÂihaÂà dvidhà chijji\<*<1>*>/. Tass' eva nÃsikÃya chinnabhÃvo bhikkhusaæghe pÃkaÂo jÃto. Ath' ekadivasaæ dhammasabhÃyaæ bhikkhÆ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso ra¤¤o kira asilakkhaïapÃÂhako asilak- khaïaæ paÂhanto nÃsikaæ chindÃpesÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva so brÃhmaïo asiæ upasiæghanto nÃsikÃchedaæ\<*<2>*>/ patto, pubbe pi patto yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente tassa asilakkhaïapÃÂhako brÃhmaïo ahosi. Sabbam paccuppannavatthusadisam eva. RÃjà pana tassa vejje datvà nÃsikakoÂiæ phÃsukaæ kÃrÃpetvà lÃkhÃya paÂinÃsikam kÃretvà puna taæ upaÂÂhÃkam eva akÃsi. BÃrÃïasÅra¤¤o pana putto n' atthi, ekà dhÅtà c' eva bhÃgineyyo ca ahesuæ. So pi ubho pi te attano santike yeva va¬¬hÃpesi. Te ekato va¬- ¬hità a¤¤ama¤¤aæ paÂibaddhacittà ahesuæ. RÃjÃpi amacce pakkositvà "mayhaæ bhÃgineyyo imassa rajjassa sÃmiko va, dhÅtaraæ etass' eva datvà abhisekam assa karomÅti" vatvà puna \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K cchijji. 2 K -cchedaæ. >/ #<[page 456]># %<456 I. EkanipÃta. 13. KusanÃÊivagga.>% cintesi: "mayhaæ bhÃgineyyo sabbathÃpi ¤Ãtako yeva, etassa a¤¤aæ rÃjadhÅtaraæ Ãnetvà abhisekaæ katvà dhÅtaraæ a¤¤assa ra¤¤o dassÃmi, evaæ no ¤Ãtakà bahÆ bhavissanti, dvinnam\<*<1>*>/ pi rÃjÆnaæ\<*<2>*>/ mayam eva sÃmikà bhavissÃmÃ" ti so amaccehi saddhiæ sammantetvà "ubho p' ete visuæ kÃtuæ vaÂÂatÅti" bhÃgineyyaæ a¤¤asmiæ nivesane dhÅtaraæ a¤¤asmiæ vÃsesi. Te soÊasika- vassuddesikabhÃvaæ patvà ativiya paÂibaddhacittà ahesuæ. RÃja- kumÃro "kena nu kho upÃyena mÃtuladhÅtaraæ rÃjagehà nÅharÃ- petuæ sakkà bhaveyyÃ" 'ti cintento "atth' eso upÃyo" ti mahÃikkhaïikaæ pakkosÃpetvà tassà sahassabhaï¬ikaæ datvà "kiæ mayà kattabban" ti vutte "amma tayà karontiyà anipphatti nÃma n' atthi, ki¤cid eva kÃraïaæ vatvà yathà mama mÃtulo rÃjadhÅtaraæ antogehà nÅharÃpeti tathà karohÅti" Ãha. "SÃdhu sÃmi\<*<3>*>/, ahaæ rÃjÃnaæ upasaækamitvà evaæ vakkhÃmi: `deva rÃja- dhÅtÃya upari kÃÊakaïïÅ\<*<4>*>/ atthi, ettakaæ\<*<5>*>/ kÃlaæ nivattitvà olokento pi n' atthi, ahaæ rÃjadhÅtaraæ asukadivase nÃma rathaæ Ãrope- tvà bahÆ\<*<6>*>/ Ãvudhahatthe purise ÃdÃya\<*<7>*>/ mahantena parivÃrena susÃnaæ gantvà maï¬alapiÂÂhikÃya heÂÂhÃma¤ce matamanussaæ nipajjÃpetvà uparima¤ce rÃjadhÅtaraæ ÂhapetvÃ\<*<8>*>/ gandhodaka- ghaÂÃnaæ aÂÂhuttarasatena nahÃpetvà kÃÊakaïïiæ pavÃhessÃmÅti' evaæ vatvà rÃjadhÅtaraæ susÃnaæ nessÃmi, tvaæ amhÃkaæ tattha gamanadivase amhehi puretaram eva thokaæ marica- cuïïam ÃdÃya Ãvudhahatthehi attano manussehi parivuto rathaæ Ãruyha susÃnaæ gantvà rathaæ susÃnadvÃre ekadese Âhapetvà Ãvudhahatthe manusse susÃnavanaæ pesetvà sayaæ susÃne maï¬alapiÂÂhikaæ gantvà matako\<*<9>*>/ viya paÂikujjo hutvà nipajja, ahaæ tattha Ãgantvà tava\<*<10>*>/ upari ma¤cakaæ attharitvà rÃja- dhÅtaraæ ukkhipitvà ÂhapessÃmi, tvaæ tasmiæ khaïe marica- cuïïaæ nÃsikÃya pakkhipitvà dve tayo vÃre khipeyyÃsi, tayà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bp; K dinnam. 2 Bp rÃjÃnaæ. 3 K sÃmÅ. 4 K -ïïi. 5 so Bp; K etta. 6 K bahu. 7 K adÃya. 8 K ÂhapetthÃ. 9 K matake. 10 K nava. >/ #<[page 457]># %< 6. AsilakkhaïajÃtaka. (126.) 457>% khipitakÃle mayaæ\<*<1>*>/ rÃjadhÅtaraæ pahÃya palÃyissÃma\<*<2>*>/, athÃgan- tvà rÃjadhÅtaraæ sÅsaæ nahÃpetvà sayam pi sÅsaæ nahÃyitvà taæ ÃdÃya attano nivesanaæ gaccheyyÃsÅti". So "sÃdhu, sundaro upÃyo" ti sampaÂicchi. SÃpi gantvà ra¤¤o tam atthaæ Ãrocesi, rÃjà sampaÂicchi. RÃjadhÅtÃya pi taæ antaraæ Ãcikkhi, sÃpi sampaÂicchi. Sà nikkhamanadivase kumÃrassa sa¤¤aæ datvà mahantena parivÃrena susÃnaæ gacchantÅ\<*<3>*>/ ÃrakkhamanussÃnaæ bhayajananatthaæ\<*<4>*>/ Ãha: "mayà rÃjadhÅtÃya ma¤ce ÂhapitakÃle heÂÂhÃma¤ce matapuriso khipissati khipitvà va heÂÂhÃma¤cà nikkhamitvà yaæ paÂhamaæ passissati tam eva gahessati, appa- mattà bhaveyyÃthÃ" 'ti. RÃjakumÃro puretaraæ gantvà vutta- nayen' eva\<*<5>*>/ tattha nipajji. MahÃikkhaïikà rÃjadhÅtaraæ ukkhipitvà maï¬alapiÂÂhikaÂÂhÃnaæ gacchantÅ\<*<6>*>/ "mà bhÃyÅti" sa¤¤Ãpetvà ma¤ce Âhapesi. {Tasmiæ} khÃïe kumÃro marica- cuïïaæ nÃsÃya pakkhipitvà khipi. Tena khipitamatte yeva mahÃikkhaïikà rÃjadhÅtaraæ pahÃya mahÃravaæ ravamÃnà sabbapaÂhamaæ palÃyi. Tassà palÃtakÃlato paÂÂhÃya eko pi ÂhÃtuæ\<*<7>*>/ samattho nÃma na hosi, gahitagahitÃni ÃyudhÃni cha¬¬e- tvà sabbe palÃyiæsu. KumÃro yathÃsammantitaæ\<*<8>*>/ sabbaæ katvà rÃjadhÅtaraæ ÃdÃya attano {nivesanaæ} agamÃsi. Ikkhaïikà gantvà taæ kÃraïaæ ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà "pakatiyÃpi sà mayà tass' ev' atthÃya puÂÂhÃ, pÃyÃse cha¬¬itasappiæ viya jÃtan" ti sampaÂicchitvà aparabhÃge bhÃgineyyassa rajjaæ datvà dhÅtaraæ mahÃdeviæ kÃresi. So tÃya saddhiæ samaggavÃsaæ vasamÃno dhammena rajjaæ kÃresi. AsilakkhaïapÃÂhako tass' eva upaÂÂhÃko ahosi. Tass' ekadivasaæ rajupaÂÂhÃnaæ Ãgan- tvà paÂisuriyaæ Âhatvà upaÂÂhahantassa lÃkhà vilÅyi, paÂi- nÃsikà bhÆmiyaæ pati, so lajjÃya adhomukho aÂÂhÃsi. Atha naæ rÃjà parihasanto "Ãcariya, mà cintayittha, khipitaæ nÃma ekassa kalyÃïaæ hoti ekassa pÃpakaæ, tumhehi khipitena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bp; K mayÃ. 2 so Bp; K -ssÃmi. 3 K -ti. 4 K -jaïana-. 5 K -nayeva. 6 K -ti. 7 K ÂÂhÃtuæ. 8 so Bp; K -tikaæ. >/ #<[page 458]># %<458 I. EkanipÃta. 13. KusanÃÊivagga.>% nÃsÃ\<*<1>*>/ chijjiyittha\<*<2>*>/, mayaæ pana mÃtuladhÅtaraæ labhitvà rajjaæ pÃpuïimhÃ" 'ti vatvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/ kassa kalyÃïaæ, tath' eva\<*<3>*>/ kassa pÃpakaæ, tasmà sabbaæ na kalyÃnaæ, sabbaæ vÃpi\<*<4>*>/ na pÃpakan ti. || Ja_I:122 ||>@ Tattha tatheva\<*<3>*>/ kassà 'ti tad ev' ekassa, ayam eva và pÃÂho, dutiyapade es' eva nayo. Iti so imÃya gÃthÃya taæ kÃraïaæ Ãharitvà dÃnÃdÅni pu¤- ¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato. Satthà imÃya desanÃya lokasammatÃnaæ kalyÃïapÃpakÃnaæ ane- kaæsikabhÃvaæ pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà asilakkhaïa- pÃÂhako etarahi asilakkhaïapÃÂhako, bhÃgineyyo rÃjà pana aham evà 'ti, AsilakkhaïajÃtakaæ. $<7. Kalaï¬ukajÃtaka.>$ Te desà tÃni vatthÆnÅti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ vikatthikaæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Tattha dve pi vatthÆni KaÂÃhaka-sadisÃn' eva. Idha pana esa BÃrÃïasÅseÂÂhino dÃso Kalaï¬uko nÃma ahosi. Tassa palÃyitvà paccantaseÂÂhino dhÅtaraæ gahetvà mahantena parivÃrena vasanakÃle BÃrÃïasiseÂÂhi pariyesÃpetvÃpi tassa gataÂÂhÃnaæ ajÃnanto "gaccha, Kalaï¬ukaæ pÃriyesÃ" 'ti attano puttaæ sukapotakaæ pesesi. Sukapotako ca ito c' ito caranto naæ nagaraæ saæpÃpuïi. Tasmiæ ca kÃle Kalaï- ¬uko nadÅkÅÊaæ kÅÊitukÃmo bahuæ mÃlÃgandhavilepana¤ c' eva khÃdanÅyabhojanÅyÃni\<*<5>*>/ ca gÃhÃpetvà nadiæ gantvà seÂÂhidhÅ- tÃya saddhiæ nÃvaæ Ãruyha udake kÅÊati, tasmi¤ ca dese nadÅ- kÅÊaæ\<*<5>*>/ kÅÊantÃ\<*<5>*>/ issarajÃtikà tikhiïabhesajjaparivÃritaæ khÅraæ pivanti, tena tesam pi divasabhÃgam pi udake kÅÊantÃnaæ\<*<6>*>/ sÅtaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 both K and Bp nÃsaæ. 2 Bp chijjayittha. 3 Bp tad eva. 4 Bp sabba¤cÃpi. 5 K -niyabhojaïiyÃni. 6 K -kÅl-. >/ #<[page 459]># %< 7. KalandukajÃtaka. (127.) 459>% na bÃdhati. Ayaæ pana Kalaï¬uko khÅragaï¬Æsaæ\<*<1>*>/ gahetvà mukhaæ vikkhÃletvà taæ khÅraæ nuÂÂhubhati, nuÂÂhubhanto\<*<2>*>/ pi udake anuÂÂhubitvà seÂÂhidhÅtÃya sÅse nuÂÂhubhati\<*<2>*>/. Sukapotako pi nadÅtÅraæ gantvà ekissà udumbarasÃkhÃya nisÅditvà olokento Kalaï¬ukaæ\<*<3>*>/ sa¤jÃnitvà seÂÂhidhÅtÃya sÅse nuÂÂhubhantaæ disvà "are Kalaï¬uka dÃsa, attano jÃti¤ ca vasanaÂÂhÃna¤ ca anus- sara, {khÅragaï¬Æsaæ\<*<1>*>/} gahetvà mukhaæ vikkhÃletvà jÃtisampan- nÃya sukhasaddhÃya seÂÂhidhÅtÃya sÅse mà nuÂÂhubha, attano pamÃïaæ jÃnÃhÅti\<*<4>*>/" vatvà imaæ gÃthaæ Ãha: @*>/, anuviccakho taæ gaïheyyuæ, pipa\<*<6>*>/ khÅraæ Kalaï¬ukà 'ti. || Ja_I:123 ||>@ Tattha te desà tÃni vatthÆnÅti mÃtukucchiæ sandhÃya vadati, ayam ettha adhippÃyo: yattha te vasitaæ na te khattiyadhÅtÃdÅnaæ kucchidesÃ, yattha vasi patiÂÂhito tÃni na khattiyadÅtÃdÅnaæ kucchivatthÆni, atha kho dÃsikucchi- yaæ tvaæ vasi c' eva patiÂÂhito cà ti, aha¤ ca vanagocaro\<*<7>*>/ tirac- chÃnagato pi etam atthaæ jÃnÃmÅti dÅpeti, anuvicca kho taæ gaïheyyun ti evaæ anÃcÃraæ caramÃnaæ\<*<8>*>/ mayà gantvà Ãrocite anuvicca jÃnitvà tava sÃmikà tÃÊetvà c' eva lakkhaïahanana¤\<*<9>*>/ ca katvà taæ gaïheyyuæ gahetvà gamissanti, tasmà attano pamÃïaæ ¤atvà seÂÂhidhÅtÃya sÅse anuÂÂhubhitvÃ\<*<10>*>/ pipa\<*<6>*>/ khÅraæ Kalaï¬ukà 'ti taæ nÃmena Ãlapati. Kalaï¬uko pi sukapotakaæ sa¤jÃnitvà "maæ pÃkaÂaæ kareyyÃ" 'ti bhayena "ehi sÃmi, kadà Ãgato sÅti" Ãha\<*<11>*>/. Suko "na esa maæ hitakÃmatÃya pakkosati, gÅvaæ pana me valetvà mÃretukÃmo" ti ¤atvà va "na me tayà attho" ti tato uppatitvà BÃrÃïasiæ gantvà yathÃdiÂÂhaæ seÂÂhino vitthÃrena kathesi. SeÂÂhi\<*<12>*>/ "Ayuttan tena katan" ti vatvà tassa Ãïaæ kÃretvà BÃrÃïasim eva Ãnetvà dÃsaparibhogena paribhu¤ji. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà Kalaï¬uko ayaæ bhikkhu ahosi, BÃrÃïasiseÂÂhi pana aham evÃ" 'ti. Kalaï¬ukajÃtakaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K -gan¬usaæ, Bp -kaï¬usaæ. 2 K nuÂÂhÆ-. 3 K kaÊ-. 4 K pamÃnaæ na jÃnÃhÅti, Bp pamÃïanaæ na jÃnÃti and pamÃnaæ jÃnÃhi. 5 K pana-. 6 Bp piva. 7 add ti? 8 so Bp; K -nÃ. 9 K lakkhanahana¤. 10 K -tthuhitvÃ. 11 K Ãgatosiahaæ. 12 K omits seÂÂhi. >/ #<[page 460]># %<460 I. EkanipÃta. 13. KusanaÊivagga.>% $<8. BiÊÃrajÃtaka.>$ Yo ve dhammadhajaæ katvà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ kuhakabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Tadà hi Satthà tassa kuhakabhÃve Ãrocite "na bhikkhave idÃn' eva, pubbe p' esa kuhako yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto mÆsikÃyoniyaæ paÂisandhiæ gahetvà buddhim anvÃya mahÃsarÅro sÆkaracchÃpakasadiso hutvà anekasatamÆsikÃ- parivÃro ara¤¤e viharati. Ath' eko\<*<1>*>/ sigÃlo ito c' ito ca vica- ranto taæ mÆsikÃyÆthaæ disvà "imà mÆsikà va¤cetvà khÃdissÃ- mÅti" cintetvà mÆsikÃnam Ãsayassa avidÆre suriyÃbhimukho vÃtam pivanto ekena pÃdena aÂÂhÃsi. Bodhisatto gocarÃya\<*<2>*>/ cara- mÃno taæ disvà "sÅlavà eko bhavissatÅti" tassa santikaæ gantvà "bhante tvaæ ko nÃmÃ" 'ti pucchi. "Dhammiko nÃmÃ" 'ti. "CattÃro pÃde bhÆmiyaæ aÂÂhapetvà kasmà eken' eva Âhito sÅti". "Mayi\<*<3>*>/ cattÃro pÃde paÂhaviyaæ Âhapente\<*<4>*>/ paÂhavÅ\<*<5>*>/ vahituæ na sakkoti, tasmà eken' eva tiÂÂhÃmÅti". "Mukhaæ vivaritvà kasmà Âhito sÅti". "Mayaæ a¤¤aæ na bhakkhayÃma, vÃtam eva bhakkhayÃmÃ" 'ti. "Atha kasmà suriyÃbhimukho pi tiÂÂha- sÅti". "Suriyaæ namassÃmÅti". Bodhisatto tassa vacanaæ sutvà "sÅlavà eko bhavissatÅti" tato paÂÂhÃya mÆsikÃgaïena saddhiæ sÃyapÃtaæ tassa upaÂÂhÃnaæ gacchati. Ath' assa upaÂÂhÃnaæ katvà gamanakÃle sigÃlo sabbapacchimaæ mÆsikaæ gahetvà maæsaæ khÃditvà ajjhoharitvà mukhaæ pu¤chitvÃ\<*<6>*>/ tiÂÂhati. Anupubbena mÆsikagaïo tanuko jÃto. MÆsikà "pubbe amhÃkaæ ayaæ Ãsayo na-ppahoti, nirantarà tiÂÂhÃma, idÃni sithilÃ, evam pi Ãsayo na pÆrat' eva, kin nu kho etan" ti Bodhisattassa taæ pavattiæ Ãrocayiæsu. Bodhisatto "kena nu kho kÃraïena mÆsikà tanuttaæ gatÃ" ti cintento sigÃle Ãsaækaæ Âhapetvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K atha gekà corr. to athakÃ. 2 so Bp; K go. 3 Both K and Bp mayÃ. 4 Bp Âhapento. 5 K -vi. 6 K pucchitvÃ. >/ #<[page 461]># %< 8. BilÃrajÃtaka. (128.) 9. AggikajÃtaka. (129.) 461>% "vÅmaæsissÃmi nan" ti upaÂÂhÃnakÃle sesamÆsikà purato katvà sayaæ pacchato ahosi. SigÃlo tassa upari pakkhandi. Bodhi- satto attano gaïhanatthÃya pakkhantaæ disvà nivattitvà "bho sigÃla, idan te vatasamÃdÃnaæ na\<*<1>*>/ dhammasudhammatÃya, paresaæ pana vihiæsanatthÃya dhammadhajaæ katvà carasÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha: @@ Yo ve ti khattiyÃdisu yo kocid eva dhammadhajaæ katvÃ\<*<2>*>/ dasakusala- kammapathadhammaæ dhajaæ karitvà taæ karonto\<*<3>*>/ viya ussÃpetvà dassento pÅti attho, vissÃsayitvà ti sÅlavà ayan ti sa¤¤Ãya sa¤jÃtavissÃsÃni katvÃ, biÊÃraæ nÃma taæ vatan ti taæ evaæ dhammadhajaæ katvà raho pÃpÃni karontass' eva vataæ\<*<4>*>/ kerÃÂikavataæ nÃma hotÅti attho MÆsikarÃjà kathento\<*<5>*>/ yeva uppatitvà tassa\<*<6>*>/ gÅvaya patitvà hanukassa heÂÂhà antogalanÃÊiyaæ\<*<7>*>/ ¬asitvà gala- nÃÊiæ phÃletvà jÅvitakkhayaæ pÃpesi. MÆsikagaïo nivattitvà sigÃlaæ murumurà ti khÃditvà agamÃsi. PaÂhamam Ãgatà va kir' assa maæsaæ labhiæsu, pacchà Ãgatà na labhiæsu. Tato paÂÂhÃya mÆsikagaïo nibbhayo jÃto. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà sigÃlo kuhakabhikkhu ahosi, mÆsikarÃjà pana aham evÃ" 'ti. BiÊÃrajÃtakaæ\<*<8>*>/. $<9. AggikajÃtaka.>$ NÃyaæ sikkhà pu¤¤ahetÆ 'ti. Idaæ Satthà Jetavane vi- haranto kuhakaæ ¤eva Ãrabbha kathesi. AtÅtasmiæ hi BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃ- rente Bodhisatto mÆsikarÃjà hutvà ara¤¤e vasati. Ath' eko sigÃlo dava¬Ãhe uÂÂhite palÃyitum asakkonto ekasmiæ rukkhe \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K ta. 2 K karitvà corr. to katvÃ. 3 K kÃronto corr. to karonto. 4 K taæ. 5 K kathento kathento. 6 K tassatha. 7 K -nÃliyaæ. 8 Bp biÊÃravatajÃ-. >/ #<[page 462]># %<462 I. EkanipÃta. 13. KusanÃÊivagga.>% sÅsaæ Ãhacca aÂÂhÃsi. Tassa sakalasarÅre lomÃni jhÃyiæsu. Rukkhe Ãhacca ÂhitaÂÂhÃne pana matthake cÆÊÃ\<*<1>*>/ viya thokÃni lomÃni aÂÂhaæsu. So ekadivasaæ soï¬iyaæ pÃnÅyaæ pivanto chÃyaæ olokento cÆÊaæ disvà "uppannaæ dÃni me bhaï¬amÆlan ti" ara¤¤e vicaranto taæ musikÃdariæ disvà "imà mÆsikà va¤- cetvà khÃdissÃmÅti" heÂÂhà vuttanayen' eva avidÆre aÂÂhÃsi. Atha naæ Bodhisatto gocarÃya caranto disvà "sÅlavÃ" ti sa¤¤Ãya upasaækamitvà "tvaæ ko nÃmÃ" 'ti pucchi. "Ahaæ Aggika- BhÃradvÃjo nÃmÃ" 'ti. Atha "kasmà Ãgato sÅti". "TumhÃkaæ rakkhanatthÃyÃ" 'ti. "Kin ti katvà amhe rakkhissasÅti". "Ahaæ aÇguÂÂhagaïanaæ jÃnÃmi, tumhÃkaæ pÃto va nikkhamitvà goca- rÃya gamanakÃle ettakÃni gaïetvà paccÃgamanakÃle pi gaïes- sÃmi, evaæ sÃyaæ pÃtaæ gaïento rakkhissÃmÅti". "Tena hi rakkha mÃtulÃ" 'ti. So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà nikkha- manakÃle "eko dve tayo" ti gaïetvà paccÃgamanakÃle tath' eva gaïetvà sabbapacchimaæ gahetvà khÃdati. Sesaæ purima- sadisam eva, idha pana mÆsikarÃjà nivattitvà Âhito "bho Aggika- BhÃradvÃja, nÃyaæ tava dhammasudhammatÃya matthake cÆÊà ÂhapitÃ, kucchikÃraïà pana ÂhapitÃ" ti vatvà imaæ gÃthaæ Ãha: @*>/ yÃti, alan te hotu Aggikà 'ti. || Ja_I:125 ||>@ Tattha naÇguÂÂhigaïanaæ\<*<3>*>/ yÃtÅti, aÇguÂÂhigaïanÃ\<*<4>*>/ ti aÇguÂÂhagaïanÃ\<*<5>*>/ vuccati, ayaæ mÆsikagaïo aÇguÂÂhagaïanaæ na gacchati na upeti na pÆreti, parikkhayaæ gacchatÅti attho, alan te hotu Aggikà 'ti sigÃlaæ nÃmena Ãla- panto Ãha, ettÃvatÃ\<*<6>*>/ te alaæ hotu, na itoparaæ mÆsikà khÃdissasi, amhehi và tehi\<*<7>*>/ và saddhiæ saævÃso alaæ hotu, na mayaæ idÃni tayà saddhiæ vasissÃmà 'ti attho, sesaæ purimasadisaæ eva. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "TadÃpi sigÃlo ayaæ bhikkhu ahosi, mÆsikarÃjà pana aham evÃ" 'ti. AggikajÃtakaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K cÆlÃ. 2 Bp naÇguÂÂha-. 3 Bp naÇguÂÂha-. 4 Bp naÇguÂÂhagaïaïaæ, K naÇguÂÂhigaïanÃ. 5 K aÇguÂÂhigaïanÃ, Bp naÇguÂÂhagaïanaæ. 6 K ettovatÃ. 7 so Bp; K tayÃhi. >/ #<[page 463]># %< 10. KosiyajÃtaka. (130.) 463>% $<10. KosiyajÃtaka.>$ Yathà vÃcà va\<*<1>*>/ bhu¤jassÆ 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto ekaæ SÃvatthiyaæ mÃtugÃmaæ Ãrabbha kathesi. Sà kir' ekassa saddhassa pasannassa upÃsakabrÃhmaïassa brÃhmaïÅ dussÅlà pÃpa- dhammà rattiæ aticaritvÃ\<*<2>*>/ divà ki¤ci kammaæ akatvà gilÃnÃlayaæ dassetvà nitthanamÃnÃ\<*<3>*>/ nipajjati. Atha naæ brÃhmaïo "kin te bhadde aphÃ- sukan" ti pucchi. "VÃtà me vijjhantÅti". "Atha kiæ laddhuæ vaÂÂa- tÅti". SiniddhamadhurÃni païÅtÃni yÃgubhattatelÃdÅnÅti". BrÃhmaïo yaæ yaæ sà icchati taæ taæ Ãharitvà dÃti, dÃso viya sabbakiccÃni karoti. Sà pana brÃhmaïassa gehaæ paviÂÂhakÃle nipajjati, bahinik- khantakÃle jÃrehi saddhiæ vÅtinÃmeti. Atha brÃhmaïo "imissà sarÅre vijjhanavÃtÃnaæ pariyanto na pa¤¤ÃyatÅti" ekadivasaæ gandhamÃlÃdÅni ÃdÃya Jetavanaæ gantvà SatthÃraæ pÆjetvà ekamantaæ nisÅditvà "kiæ brÃhmaïa na pa¤¤ÃyasÅti" vutte "bhante brÃhmaïiyà kira me sarÅre vÃtà vijjhanti, sv-Ãhaæ tassà sappitelÃdÅni c' eva\<*<4>*>/ païÅtabhojanÃni ca pariyesÃmi, sarÅram assÃ\<*<5>*>/ ghanaæ vippasannacchavivaïïaæ\<*<6>*>/ jÃtaæ, vÃta- rogassa pana pariyanto na pa¤¤Ãyati, ahaæ taæ paÂijagganto va idhÃgamassa okÃsaæ na labhÃmÅti". Satthà brÃhmaïiyà pÃpabhÃvaæ ¤atvà "brÃhmaïa `evaæ nipannassa\<*<7>*>/ mÃtugÃmassa roge avÆpa- sante\<*<8>*>/ ida¤ c' ida¤ ca bhesajjaæ kÃtuæ vaÂÂatÅti' pubbe pi te paï¬i- tehi kathitaæ bhavasaækhepagatattà pana na sallakkhesÅti" vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto brÃhmaïa mahÃsÃrakule nibbattitvà TakkasilÃyaæ sabbasippÃni uggaïhitvà BÃrÃïasiyaæ disÃpÃmokkho Ãcariyo ahosi, rÃjadhÃnÅsu\<*<9>*>/ khattiyakumÃrà ca brÃhmaïakumÃrà ca yebhuyyena\<*<10>*>/ tass' eva santike sippaæ uggaïhanti. Ath' eko janapadavÃsibrÃhmaïo Bodhisattassa santike tayo vede aÂÂhÃrasa\<*<11>*>/ ca vijjaÂÂhÃnÃni\<*<12>*>/ uggahetvà BÃrÃïasiyaæ ¤eva kuÂumbaæ saï- Âhapetvà divase divase dvattikkhattuæ Bodhisattassa santikaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K ya. 2 K ticaritvÃ. 3 K nitthanÃ- corr. to nitthana-. 4 K ce. 5 K -sarÅrav. 6 K cippa-. 7 K nipp-. 8 K avÆpasampanne. 9 K -dhÃnisate, B rÃjathÃnÅsu. 10 K yebhujeyyena. 11 K -sÃ. 12 K adds ca. >/ #<[page 464]># %<464 I. EkanipÃta. 13. KusanÃÊivagga.>% Ãgacchati. Tassa brÃhmaïÅ dussÅlà ahosi pÃpadhammÃ. Sabbaæ paccuppannavatthusadisam eva. Bodhisatto pana\<*<1>*>/ "iminà kÃ- raïena ovÃdagamanÃya okÃsaæ na labhÃmÅti" vutte "sÃmikÃ\<*<2>*>/ imaæ va¤cetvà nipajjatÅti" ¤atvà "tassà rogÃnucchavikaæ bhesajjaæ ÃcikkhissÃmÅti" cintetvà Ãha: "tÃta, tvaæ ito paÂ- ÂhÃya tassà sappikhÅrarasÃdÅni mà adÃsi, gomutte pana pa¤ca vaïïÃni\<*<3>*>/ phalÃdÅni ca pakkhipitvÃ\<*<4>*>/ navatambalohabhÃjane pakkhipitvà lohagandhaæ gÃhÃpetvà rajjuæ\<*<5>*>/ và yottaæ và rukkha- lataæ\<*<6>*>/ và gahetvà `idaæ te rogassa anucchavikaæ bhesajjaæ, idaæ và piva\<*<7>*>/ upaÂÂhÃya và tayà bhuttassa bhattassa anuc- chavikaæ kammaæ karohÅti' vatvà imaæ gÃthaæ vadeyyÃsi, sace bhesajjaæ na pivati atha naæ rajjuyà và yottena\<*<8>*>/ và latÃya và katÅhici pahÃrehi\<*<9>*>/ paharitvà kesesu gahetvà Ãka¬¬hitvà kapparena potheyyÃsÅti taæ khaïaæ ¤eva uÂÂhÃya kammaæ karissatÅti\<*<10>*>/". So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà vuttaniyÃmen' eva bhesajjaæ katvà "bhadde imaæ bhesajjaæ pivÃ" 'ti Ãha. "Kena idaæ Ãcikkhitan" ti. ùcariyena bhadde" ti. "Apanehi taæ, na pivissÃmÅti". MÃïavo "na tvaæ attano ruciyà pivissasÅti\<*<11>*>/" rajjuæ\<*<5>*>/ gahetvà "attano rogassa anucchavikaæ bhesajjaæ và piva yÃgubhattÃnucchavikaæ kammaæ và karohÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/ bhu¤jassu, yathà bhutta¤ ca vyÃhara, ubhayaæ te na sameti vÃcà bhutta¤ ca Kosiye ti. || Ja_I:126 ||>@ Tattha yathà vÃcà va\<*<12>*>/ bhu¤jassÆ 'ti yathà te vÃcà tathà va bhu¤jassu, vÃtà me vijjhantÅti vÃcÃya anucchavikam eva katvà bhu¤jassÆ 'ti attho, yathÃ- vÃcaæ và 'ti pi pÃÂho yujjati, yathÃvÃcÃyà 'ti pi paÂhanti, sabbattha ayam ev' ettha attho, yathà bhutta¤ ca vyÃharà ti yan te bhuttaæ tassa anuc- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bp; K païïaæ. 2 Bp sà mÃïavikÃ. 3 so Bp; K vannÃni. 4 Bp adds koÂÂatvà va. 5 K rajju. 6 K rukkhatalaæ. 7 K pi. 8 K yotenana. 9 Bp ka¬¬hitapahÃrehi, K kacitipahÃre. 10 K karissatÅti corr. to karissati. 11 K -ssÃsÅti. 12 Bp ca. >/ #<[page 465]># %< 1, AsampadÃnajÃtaka. (131.) 465>% chavikam eva vyÃhara, Ãrog' amhÅti\<*<1>*>/ vatvà gehe kattabbakammaæ karohÅti attho, yathÃbhÆta¤\<*<2>*>/ cà 'ti pi pÃÂho, athavà Ãrog' amhÅti\<*<1>*>/ yathÃbhÆtam eva vatvà kammaæ karohÅti attho, ubhayan te na sameti vÃcà bhutta¤ ca Kosiye ti yà ca te ayaæ vÃcÃ\<*<3>*>/ vÃtà maæ vijjhantÅti ya¤ ca te idaæ païÅtabhojanaæ\<*<4>*>/ bhuttaæ, idaæ ubhayam pi tuyhaæ na sameti, tasmà uÂÂhÃya kammaæ karohi, Kosiye ti naæ gottena Ãlapati. Evaæ vutte KosiyabrÃhmaïÅ bhÅtà Ãcariyena ussukkaæ ÃpannakÃlato paÂÂhÃya\<*<5>*>/ "na sakkà mayà esa va¤cetuæ" ti uÂÂhÃya kammaæ akÃsi. "ùcariyena me dussÅlabhÃvo ¤Ãto, na dÃni\<*<6>*>/ sakkà ito paÂÂhÃya pana evarÆpaæ kÃtun" ti Ãcariye gÃravena pÃpakammato pi viramitvÃ\<*<7>*>/ sÅlavatÅ ahosi. SÃpi brÃhmaïÅ "Sambuddhena kir' amhi ¤ÃtÃ\<*<8>*>/" ti Satthari gÃra- vena na puna anÃcÃraæ\<*<9>*>/ akÃsi. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà jayampatikà pana idÃni jayampatikÃ, Ãcariyo pana aham evÃ" 'ti. KosiyajÃtakaæ. KusanÃÊivaggo terasamo. 14. ASAMPADùNAVAGGA. $<1. AsampadÃnajÃtaka.>$ AsampadÃnenitarÅtarassà 'ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattaæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ hi kÃle bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso Devadatto akata¤¤Æ TathÃgatassa guïaæ na jÃnÃtÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva Devadatto akata¤¤Æ, pubbe pi akata¤¤Æ yevÃ" ti vatvà atÅtaæ Ãhari: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K ÃrogambhÅti. 2 K -bhutta¤. 3 K adds ti. 4 K adds idaæ. 5 Bp Ãcariyena sutakÃlato paÂÂhÃya. 6 K dÃsini corr. to dÃni. 7 K viracitvÃ. 8 K ¤Ãto. 9 K -cÃriæ. >/ #<[page 466]># %<466 I. EkanipÃta. 14. AsampadÃnavagga.>% AtÅte MagadharaÂÂhe RÃjagahe ekasmiæ Magadhara¤¤e rajjaæ kÃrente Bodhisatto tass' eva seÂÂhi ahosi asÅtikoÂi- vibhavo SaækhaseÂÂhÅti nÃmena. BÃrÃïasiyaæ PiliyaseÂÂhi nÃma asÅtikoÂivibhavo va ahosi. Te a¤¤ama¤¤aæ sahÃyà ahe- suæ. Tesu BÃrÃïasiyaæ PiliyaseÂÂhissa kenacid eva kÃraïena mahantaæ bhayaæ uppajji, sabbaæ sÃpateyyaæ parihÃyi. So daliddo appaÂisaraïo hutvà bhariyaæ ÃdÃya SaækhaseÂÂhiæ pac- cayaæ katvà BÃrÃïasito nikkhamitvà padasà va RÃjagaham patvà SaækhaseÂÂhissa nivesanaæ agamÃsi. So taæ disvà va "sahÃyo me Ãgato" ti parissajitvà sakkÃrasammÃnaæ kÃretvà katipÃhaæ vÅtinÃmetvà ekadivasaæ "kim samma ken' atthena Ãgato sÅti" pucchi. "Bhayam me samma uppannaæ, sabbaæ dhanaæ parikkhÅïaæ, upatthambho me hohÅti". "SÃdhu samma, mà bhÃyÅti\<*<1>*>/" bhaï¬ÃgÃraæ vivarÃpetvà cattÃlÅsa hira¤¤akotiyo dÃpetvà sesam pi paricchadaparivÃraæ sabbaæ attano santakaæ savi¤¤Ãïakaæ avi¤¤Ãïakaæ majjhe bhinditvà upa¬¬ham\<*<2>*>/ eva adÃsi. So taæ vibhavaæ ÃdÃya puna BÃrÃïasiæ gantvà nivÃsaæ kappesi. AparabhÃge SaækhaseÂÂhissÃpi tÃdisaæ bhayaæ uppajji. So attano paÂisaraïaæ upadhÃrento "sahÃyassa me mahà upakÃro kato, upa¬¬havibhavo\<*<3>*>/ dinno, na so maæ disvà pariccajissati, tassa santikaæ gamissÃmÅti" cintetvà bhariyaæ ÃdÃya padasà va BÃrÃïasiæ gantvà bhariyaæ Ãha: "bhadde tava mayà sad- dhiæ antaravÅthiyà gamanaæ nÃma na yuttaæ, mayà pesita- yÃnaæ Ãruyha mahantena parivÃrena pacchà Ãgamissasi, yÃva yÃnaæ pesemi tÃva etth' eva hohÅti" vatvà taæ sÃlÃyaæ Âhape- tvà sayaæ nagaraæ pavisitvà seÂÂhissa gharaæ gantvà "RÃja- gahanagarato tumhÃkaæ sahÃyo SaækhaseÂÂhi nÃma Ãgato" ti ÃrocÃpesi. So\<*<4>*>/ "ÃgacchatÆ\<*<5>*>/" 'ti pakkosÃpetvà taæ disvà n' eva Ãsanà vuÂÂhÃsi na paÂisanthÃraæ akÃsi, kevalaæ "kimatthaæ Ãgato sÅti" pucchi. "TumhÃkaæ dassanatthaæ Ãgato 'mhÅti". \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K bhÃyi. 2 so Bp; K upaÂÂham. 3 so Bp; K upaÂÂha-. 4 Bp so pi, K yo. 5 so Bp; K agacchantÆ. >/ #<[page 467]># %< 1. AsampadÃnajÃtaka. (131.) 467>% "NivÃso kahaæ gahito" ti. "Na tÃva nivÃsanaÂÂhÃnaæ atthi, seÂÂhigharaïiæ\<*<1>*>/ pi sÃlÃya Âhapetvà va Ãgato 'mhÅti". "TumhÃ- kaæ idha nivÃsanaÂÂhÃnaæ n' atthi, nivÃpaæ\<*<2>*>/ gahetvà ekasmiæ ÂhÃne pacÃpetvÃ\<*<3>*>/ bhu¤jitvà gacchatha, puna amhe mà pas- sitthÃ" 'ti vatvà "mayhaæ sahÃyassa dasante bandhitvà ekaæ ba- halapalÃpatumbaæ dehÅti" dÃsaæ ÃïÃpesi\<*<4>*>/. Tam divasaæ kira so rattakasÃlÅnaæ sakaÂasahassamattaæ opunÃpetvà koÂÂhÃgÃraæ\<*<5>*>/ pÆrÃpesi, cattÃlÅsakoÂidhanaæ gahetvà Ãgato akata¤¤Æ mahÃcoro sahÃyassa tumbamatte palÃpe dÃpesi. DÃso pacchiyaæ ekaæ palÃpatumbaæ\<*<6>*>/ pakkhipÃpetvà Bodhisattassa santikaæ agamÃsi. Bodhisatto cintesi: "ayaæ asappuriso mama santikà cattÃlÅsa- koÂidhanavibhavaæ labhitvà idÃni palÃpatumbaæ dÃpesi, gaïhÃmi nu kho, mà gaïhÃmÅti". Ath' assa etad ahosi: "ayaæ tÃva akata¤¤Æ mittadÆbhÅ\<*<7>*>/ katavinÃsakabhÃvena\<*<8>*>/ mayà saddhiæ mitta- bhÃvaæ bhindi, sac' Ãhaæ\<*<9>*>/ etena dinnaæ palÃpatumbaæ lÃma- kattà na gaïhissÃmi aham pi mittabhÃvaæ bhindissÃmi, andha- bÃlÃ\<*<10>*>/ parittakaæ laddhaæ agaïhantà mittabhÃvaæ vinÃsenti, ahaæ pana etena dinnaæ palÃpatumbaæ mama vasena mitta- bhÃvaæ patiÂÂhÃpessÃmÅti" so palÃpatumbaæ dasante bandhi- tvà pÃsÃdà oruyha sÃlaæ agamÃsi. Atha naæ bhariyà "kin te ayya laddhan" ti pucchi. "Bhadde amhÃkaæ sahÃyo Piliya- seÂÂhi palÃpatumbaæ datvà amhe ajj' eva vissajjesÅti". Sà "ayya, kimatthaæ aggahesi, kiæ etaæ cattÃlÅsakoÂidhanassa anucchavikan" ti rodituæ Ãrabhi. Bodhisatto "bhadde, mÃ\<*<11>*>/ rodi, ahaæ tena saddhiæ mittabhÃvabhedanabhayena mama vasena mittabhÃvaæ Âhapetuæ\<*<12>*>/ gaïhiæ, tvaæ kiækÃraïà soca- sÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K -ïaæ. 2 so Bp; K nivÃsaæ. 3 so Bp; K ekasmiæ ÂhÃpetvÃ. 4 K dÃnÃpesi. 5 K koddhÃgaran. 6 K palÃlatumbaæ. 7 K -dubhi, Bp -dubbhi. 8 Bp kataævinÃ-. 9 K svÃhaæ. 10 K -la. 11 K na. 12 K -taæ. >/ #<[page 468]># %<468 I. EkanipÃta. 14. AsampadÃnavagga.>% @< tasmà harÃmi bhusaæ a¬¬hamÃnaæ, mà me mitti\<*<1>*>/ jÅyittha\<*<2>*>/, sassatÃyan ti. || Ja_I:127 ||>@ Tattha asampadÃnenà 'ti asampadÃnena, saralopena saddhiæ, agahaïenà 'ti attho, itarÅtarassà 'ti yassa kassaci lÃmakÃlÃmakassÃpi, bÃlassa mittÃni kalÅbhavantÅti dandhassa apa¤¤assa mittÃni malinÃni\<*<3>*>/ kÃlakaïïisadisÃni honti, bhijjantÅti attho, tasma harÃmi bhusaæ a¬¬hamÃnan ti tena kÃra- ïenÃhaæ sahÃyena dinnaæ ekaæ\<*<4>*>/ palÃpatumbaæ harÃmi gaïhÃmÅti dasseti, mÃnan\<*<5>*>/ ti aÂÂhannaæ\<*<6>*>/ nÃÊÅnaæ nÃmaæ, catunnaæ a¬¬hamÃnaæ, catasso nÃÊiyo tumbo nÃma\<*<7>*>/, tena vuttaæ palÃpatumban ti, mà me mitti jÅyittha\<*<8>*>/ sassa- tÃyan ti mama sahÃyena saddhiæ metti mà bhijjittha,. SassÃtà va ayaæ hotÆ 'ti attho. Evaæ vutte pi seÂÂhibhariyà rodat' eva. Tasmiæ khaïe SaækhaseÂÂhinà PiliyaseÂÂhissa dinno kammantadÃso sÃladvÃ- rena Ãgacchanto seÂÂhibhariyÃya rodanassa\<*<9>*>/ saddaæ\<*<10>*>/ sutvà sÃlaæ pavisitvà attano sÃmike disvà pÃdesu patitvà roditvà kanditvà "kimatthaæ idhÃgat' attha sÃmÅti" pucchi. SeÂÂhi sabbaæ Ãrocesi. KammantadÃso "hotu sÃmi, mà cintetthÃ\<*<11>*>/" 'ti ubho pi assÃsetvà attano gehaæ netvà gandhodakena nahÃpetvà bhojetvà "sÃmikà vo ÃgatÃ" ti sesesan nipÃtetvà dassetvà kati- pÃhaæ vÅtinÃmetvà sabbe dÃse gahetvà rÃjaÇgaïaæ gantvà uparavaæ akaæsu\<*<12>*>/. RÃjà pakkosÃpetvà "kiæ etan" ti pucchi. Te sabbaæ taæ pavattiæ ra¤¤o Ãrocesuæ. RÃjà tesaæ vaca- naæ sutvà ubho pi seÂÂhÅ\<*<13>*>/ pakkosÃpetvà SaækhaseÂÂhiæ pucchi: "saccaæ kira tayà mahÃseÂÂhi PiliyaseÂÂhissa cattÃlÅsakoÂidhanaæ dinnan" ti. "MahÃrÃja mama sahÃyassa maæ takketvÃ\<*<14>*>/ RÃja- gahaæ Ãgacchantassa na kevalaæ dhanaæ sabbaæ vibhavajÃtaæ savi¤¤akaæ\<*<15>*>/ {avi¤¤Ãïakaæ} dve koÂÂhÃse katvà samabhÃgaæ adÃsin" ti. RÃjà "saccam\<*<16>*>/ etan" ti PiliyaseÂÂhiæ pucchi. "ùma devÃ" 'ti. "Tayà pan' assa taæ ¤eva takketvà Ãgatassa atthi koci sakkÃro và sammÃno và kato" ti. So tuïhi ahosi. "Api pana te etassa palÃpatumbamattaæ dasante pakkhipÃpetvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K mitta, Bp mitÅ (metri causa?). 2 K riyittha, Bp jiyyatha. 3 K malÅnÃni. 4 K eka. 5 K mÃnen. 6 K aÂÂhantaæ. 7 K nÃ. 8 K citti jiyittha? Bp miti jiyyatha. 9 K rodatassa. 10 K dadaæ. 11 K cintethÃ. 12 read akÃsi? 13 K seÂÂhi. 14 K take katvÃ. 15 K -kÃ. 16 K paccam. >/ #<[page 469]># %< 2. Pa¤cagarujÃtaka. (132.) 469>% dÃpitaæ atthÅti". Tam pi sutvà tuïhÅ yeva ahosi. RÃjà "kiæ kÃtabban" ti amaccehi saddhiæ mantetvà taæ paribhÃsitvà "gacchatha, PiliyaseÂÂhissa ghare sabbaæ vibhavaæ Saækha- seÂÂhissa dethÃ" 'ti Ãha. Bodhisatto "mahÃrÃja, mayhaæ para- santakena\<*<1>*>/ attho n' atthi, mayà dinnamattam eva pana dÃpethÃ" 'ti. RÃjà Bodhisatassa santakaæ dÃpeti. Bodhisatto sabbaæ attanà dinnavibhavaæ paÂilabhitvà dÃsaparisaparivuto RÃjagaham eva gantvà kuÂumbaæ saïÂhapetvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà PiliyaseÂÂhi Devadatto ahosi, SaækhaseÂÂhi pana aham evÃ" 'ti. AsampadÃnajÃtakaæ. $<2. Pa¤cagarujÃtaka.>$ KusalÆpadese dhitiyà daÊhÃyà 'ti. Idaæ Satthà Jeta- vane viharanto AjapÃlanigrodhe MÃradhÅtÃnaæ palobhanasuttantaæ Ãrabbha kÃthesi. Bhagavatà hi Ãdito paÂÂhÃya DaddallamÃnà Ãga¤chuæ\<*<2>*>/ TaïhÃ\<*<3>*>/ ca AratÅ RagÃ, tà tattha panƬÅ\<*<4>*>/ Satthà tÆlaæ bhaÂÂhaæ va mÃluto\<*<5>*>/ ti, evaæ yÃva pariyosÃnà tassa suttantassa kathitakÃle dhammasabhÃyaæ sannipatità bhikkhÆ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso, SammÃsambuddho MÃradhÅtaro anekasatÃni dibbarÆpÃni mÃpetvà palobhanatthÃya upasaæ- kamantà akkhÅni pi ummÅletvà na olokesi, aho Buddhabalan nÃma acchariyan" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmà 'ti vutte "na bhikkhave idÃni mayhaæ sabbÃsave khepetvà sabba¤¤Ætaæ pattassa MÃradhÅtÃnaæ anolokanam nÃma na\<*<6>*>/ acchariyaæ, ahaæ hi pubbe bodhiæ pariyesamÃno saækilesakÃle pi abhisaækhataæ dibbarÆpam pi indriyÃni bhinditvà kilesa- vasena anoloketvà va gantvà mahÃrajjaæ pÃpuïin" ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ karente Bo- dhisatto bhÃtikasatassa kaniÂÂho ahosÅti sabbaæ heÂÂhÃ\<*<7>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K parasattakena. 2 Bp Ãgacchuæ. 3 so Bp; K taïhÃya. 4 Bp pÃnudi. 5 K mÃluko. 6 so both K and Bp. 7 see JÃt. 96. >/ #<[page 470]># %<470 I. EkanipÃta. 14. AsampadÃnavagga.>% TakkasilajÃtake vuttanayen' eva vitthÃretabbam. Tadà pana TakkasilanagaravÃsÅhi bahinagare sÃlÃya Bodhisattaæ upasaæ- kamitvà yÃcitvà rajjaæ paÂicchÃpetvà abhiseke kate Takkasila- nagaravÃsino nagaraæ devanagaraæ viya rajabhavana¤ ca Inda- bhavanaæ viya alaækariæsu. Tadà pana Bodhisatto nagaraæ pavisitvà rÃjabhavane pÃsÃde mahÃtale samussÃpitasetacchattaæ\<*<1>*>/ ratanavarapallaækaæ Ãruyha devarÃjalÅÊhÃya nisÅdi, amaccà ca brÃhmaïagahapatikÃdayo khattiyakumÃrà ca sabbÃlaækÃrapati- maï¬ità parivÃretvà aÂÂhaæsu, devaccharapaÂibhÃgà soÊasasahassà nÃÂakitthiyo naccagÅtavÃditakusalà uttamavilÃsasampannà nacca- gÅtavÃditÃni\<*<2>*>/ payojesuæ, gÅtavÃditasaddena rÃjabhavanaæ meghatthanitapÆrito mahÃsamuddakucchi\<*<3>*>/ viya ekaninnÃdaæ ahosi. Bodhisatto attano sirisobhaggaæ olokayamÃno cintesi: "sac' Ãhaæ tÃsaæ yakkhinÅnaæ abhisaækhataæ dibbarÆpaæ olokessaæ jÅvitakkhayaæ patto abhavissaæ, imaæ sirisobhaggaæ na olokessaæ, PaccekabuddhÃnaæ pana ovÃde ÂhitabhÃvena idaæ mayà pattan" ti, eva¤ ca pana cintetvà udÃnaæ udÃnento imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha kusalÆpadese ti kusalÃnaæ upadese PaccekabuddhÃnaæ ovÃde ti attho, dhitiyà daÊhÃya cà 'ti daÊhÃya dhitiyà yasathirena abbhocchinnaniran- taraviriyena\<*<4>*>/ cà 'ti attho, avatthitattÃbhayabhÅrutÃya cÃ' ti abhayabhÅru- tÃya avatthitattÃya\<*<5>*>/ ca, tattha bhayan ti cittuttÃsamattaæ parittabhayaæ, bhÅrutà ti sarÅrakampanappattaæ\<*<6>*>/ mahÃbhayaæ, idaæ ubhayam pi MahÃsattassa yakkhiniyo nÃm' età manussakhÃdikà ti bheravÃrammaïaæ disvà nÃhosi, tenÃha: avatthitattÃbhaya- bhÅrutÃya cà 'ti, bhayabhÅrutÃya abhÃven' eva bheravÃrammaïaæ disvÃpi anivattana- bhÃvenà 'ti attho, na rakkhasÅnaæ vasam Ãgamimhà 'ti yakkhakantÃre tÃsaæ rakkhasÅnaæ vasaæ na ÃgamimhÃ, yasmà amhÃkaæ kusalÆpadese dhiti ca daÊhà ahosi bhayabhÅrutÃbhÃvena ca anivattanasabhÃvà ahumhà tasmà rakkhasÅnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K -sesacchattaæ. 2 K -vÃdinÃti? 3 K -kucchiæ. 4 K abbocch-. 5 K avattita-. 6 K sarÅraækam-. >/ #<[page 471]># %< 3. GhatÃsanajÃtaka. (133.) 471>% vasaæ na agamimhà ti vuttaæ hoti, sa sotthibhÃvo mahatà bhayena me ti so me ayaæ ajja mahatà bhayena rakkhasÅnaæ santikà pattabbena dukkhado- manassena sotthibhÃvo khemabhÃvo pÅtisomanassabhÃvo yeva jÃto ti attho\<*<1>*>/ Evaæ MahÃsatto imÃya gÃthÃya dhammaæ desetvà dham- mena rajjaæ kÃretvà dÃnÃdÅni pu¤¤Ãni katvà yathÃkammaæ gato. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Ahan tena samayena Takkasilaæ gantvà rajjaæ pattakumÃro ahosin `, ti. Pa¤cagarujÃtakaæ\<*<2>*>/. $<3. GhatÃsanajÃtaka.>$ Khemaæ yahin ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto a¤- ¤ataraæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. So hi bhikkhu Satthu santike kammaÂÂhÃnaæ gahetvà paccanta gantvà ekaæ gÃmakaæ upanissÃya ara¤¤asenÃsane vassaæ upaga¤chi. Tassa paÂhamamÃse yeva piï¬Ãya paviÂÂhassa païïasÃlà jhÃyittha. So vasanaÂÂhÃnÃbhÃvena kilamanto upaÂÂhÃkÃnaæ\<*<3>*>/ Ãcikkhi. Te "hotu bhante, païïasÃlaæ karissÃma tÃvÃ\<*<4>*>/" 'ti ÃdÅni vadantà temÃsaæ vÅtinÃmesuæ. So senÃsana- sappÃyÃbhÃvena kammaÂÂhÃnaæ matthakaæ pÃpetuæ nÃsakkhi. So nimittamattam pi anuppÃdetvà vutthavasso Jetavanaæ gantvà SatthÃraæ vanditvà ekamantaæ nisÅdi. Satthà tena saddhiæ paÂisanthÃraæ katvà "kin nu kho te bhikkhu kammaÂÂhÃnaæ sappÃyaæ jÃtan" ti pucchi. So Ãdito paÂÂhÃya sappÃyÃsappÃyaæ kathesi. SatthÃ\<*<5>*>/ "pubbe pi kho bhikkhÆ tiracchÃnÃpi attano sappÃyÃsappÃyaæ ¤atvà sappÃyakÃle vasi- tvà asappÃyakÃle vasanaÂÂhÃnaæ pahÃya a¤¤attha agamaæsu, tvaæ kasmà attano sappÃyÃsappÃyaæ na a¤¤ÃsÅti" vatvà tena yÃcito atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto sakuïayoniyaæ nibbattitvà vi¤¤Ætaæ patvà so- bhaggapatto sakuïarÃjà hutvà ekasmiæ ara¤¤Ãyatane jÃtassara- tÅre sÃkhÃviÂapasampannaæ bahalapattapalÃsaæ mahÃrukkhaæ upanissÃya saparivÃro vÃsaæ kappesi. BahÆ sakuïà tassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bp; K omits attho. 2 Bp bhirukajÃtakaæ dutiyaæ. 3 so Bp; K upaÂÂhÃnÃnaæ. 4 K tÃvapÃmatÃvÃ. 5 so Bp; K omits satthÃ. >/ #<[page 472]># %<472 I. EkanipÃta. 14. AsampadÃnavagga.>% rukkhassa udakamatthake\<*<1>*>/ patthaÂasÃkhÃsu vasantà sarÅra- vala¤jaæ udake pÃtenti. Tasmi¤ ca jÃtassare Caï¬o nÃgarÃjà vasati, tassa etad ahosi: "ime sakuïà mayhaæ nivÃse jÃtassare sarÅravala¤jaæ pÃtenti, yan nÆna udakato aggiæ uÂÂhÃpetvà rukkhaæ jhÃpetvà ete palÃpeyyan" ti so kuddhamÃnaso rattibhÃge sabbesaæ\<*<2>*>/ sakuïÃnaæ sannipatitvà rukkhasÃkhÃsu nipannakÃle paÂhamaæ tÃva uddhanÃropitaæ\<*<3>*>/ viya udakaæ pakkaÂÂhÃpetvÃ\<*<4>*>/ dutiyavÃre dhÆmaæ uÂÂhÃpetvà tatiyavÃre talakkhandhappamÃïaæ jÃlaæ uÂÂhÃpesi. Bodhisatto udakato jÃlaæ uÂÂhahamÃnaæ disvà "bho sakuïÃ, agginà Ãdittaæ nÃma udakena nibbÃpenti, idÃni pana udakam eva Ãdittaæ, na sakkà amhehi idha vasituæ, a¤¤attha gamissÃmÃ" 'ti vatvà gÃtham Ãha: @*>/ ghatÃsano, na ajja vÃso mahiyà mahÅruhe, disà bhajavho, saraï' ajja no bhayan ti. || Ja_I:129 ||>@ Tattha khemaæ yahiæ tattha arÅ udÅrito ti yasmiæ udakapiÂÂhe khemabhÃvo nibbhayabhÃvo tasmiæ sattu paccatthiko sapatto\<*<6>*>/ uÂÂhito, udakassà 'ti jalassa, ghatÃsano ti aggi, so ghataæ asanÃti tasmà ghatÃsano ti vuccati, na ajja vÃso ti ajja no vÃso n' atthi, mahiyà mahÅruhe ti\<*<7>*>/ mahÅruho vuccati rukkho tasmiæ imissà mahiyà jÃte\<*<8>*>/ rukkhe\<*<9>*>/ ti attho, disà bhajavho ti disà bhajatha gacchatha, saraïajja no bhayan ti ajj' amhÃkaæ saraïato va bhayaæ jÃtaæ, paÂisaraïaÂÂhÃnato\<*<10>*>/ bhayaæ uppannan ti attho. Evaæ vatvà Bodhisatto attano vacanakare sakuïe ÃdÃya uppatitvà a¤¤attha gato. Bodhisattassa pana vacanaæ agahetvà Âhitasakuïà jÅvitakkhayaæ pattÃ. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (SaccapariyosÃne so bhikkhu arahatte patiÂÂhÃsi) "Tadà Bodhisattassa vacanakarà sakuïà BuddhaparisÃ, sakuïarÃjà pana aham eva" 'ti. GhatÃsÃnajÃtakaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K adds mama. 2 K sabbe. 3 Bp uddhane ropitaæ. 4 Bp pakkuÂÂhÃpetvÃ. 5 K jalato. 6 K sampatto. 7 K omits mahÅruhe ti. 8 K te, Bp jÃto. 9 Bp ukkho. 10 K pati-. >/ #<[page 473]># %< 4. JhÃnasodhanajÃtaka. (134.) 473>% $<4. JhÃnasodhanajÃtaka.>$ Ye sa¤¤ino ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Saækassa- nagaradvÃre attanà saækhittena pucchitapa¤hassa DhammasenÃ- patino vitthÃravyÃkaraïaæ Ãrabbha kathesi. Tatr' idaæ atÅta- vatthuæ: AtÅte kira Brahmadatte BÃrÃïasiyaæ --pe-- Bodhi- satto ara¤¤Ãyatane kÃlaæ karonto "n' eva-sa¤¤Å-nÃsa¤¤Åti" Ãha --pe--. TÃpasà jeÂÂhantevÃsikassa kathaæ na gaïhiæsu. Bodhisatto ùbhassarato Ãgantvà ÃkÃse Âhatvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/, taæ samÃpattisukhaæ anaÇgaïan ti. || Ja_I:130 ||>@ Tattha ye sa¤¤ino ti Âhapetvà n' eva-sa¤¤Å-nÃsa¤¤ÃyatanalÃbhino\<*<3>*>/ avasese\<*<4>*>/ sacittakasatte dasseti, te pi duggatà ti tassà samÃpattiyà alÃbhato te pi duggatà nÃma, ye pi asa¤¤ino ti asa¤¤abhave nibbatte acittakasatte dasseti, te pi duggatà ti te pi imissà yeva samÃpattiyà alÃbhato duggatà yeva nÃma, etaæ ubhayam pi vivajjayà 'ti etaæ ubhayam pi sa¤¤ibhÃva¤ ca asa¤¤ibhÃva¤ ca vivajjaya pajahà ti antevÃsikaæ ovadi, taæ samÃpattisukhaæ anaÇgaïan ti taæ n' eva-sa¤¤Ã-nÃsa¤¤ÃyatanalÃbhino sattaÂÂhena sukhan ti saækhaæ gataæ jhÃnasukhaæ anaÇgaïaæ ti niddosaæ, balavacittekaggatÃsabhÃvena pi taæ anaÇ- gaïaæ nÃma jÃtaæ. Evaæ Bodhisatto dhammaæ desetvà antevÃsikassa guïaæ kathetvà Brahmalokam eva agamÃsi. Tadà sesà tÃpasà jeÂÂhante- vÃsikassa saddahiæsu. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà jeÂÂhantevÃsiko SÃriputto ahosi, MahÃbrahmà pana aham evÃ" 'ti. JhÃnasodhanajÃtakaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bp; K neva sa¤¤Åti. 2 K vivajjiya. 3 K nevasa¤¤i-. 4 so Bp; K avase. >/ #<[page 474]># %<474 I. EkanipÃta. 14. AsampadÃnavagga.>% $<5. CandÃbhajÃtaka.>$ CandÃbhan ti. Idam pi Satthà Jetavane viharanto Saæ- kassanagaradvÃre therassa pa¤havyÃkaraïaæ Ãrabbha kathesi. AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ara¤¤Ãyatane kÃlaæ karonto antevÃsikehi pucchito candÃbhaæ suriyÃbhan ti vatvà ùbhassaresu nibbatto. TÃpasà jeÂÂhantevÃsikassa na saddahiæsu. Bodhisatto Ãgantvà ÃkÃse Âhito imaæ gÃtham Ãha: @*>/ avitakkena jhÃnena hoti ÃbhassarÆpago ti. || Ja_I:131 ||>@ Tattha candÃbhan ti odÃtakasiïaæ dasseti, suriyÃbhan ti pÅtakasiïaæ, yo dha pa¤¤Ãya bhÃvatÅti\<*<2>*>/ yo puggalo idha sattaloke idaæ kasiïadvayaæ pa¤¤Ãya bhÃvati\<*<1>*>/ Ãrammaïaæ katvà anupavisati tattha và patiÂÂhahati, athavà candÃbhaæ suriyÃbha¤ ca yo 'dha pa¤¤Ãya bhÃvatÅti\<*<2>*>/ yattakaæ ÂhÃnaæ candÃbhÃ\<*<3>*>/ ca suriyÃbhÃ\<*<3>*>/ ca patthaÂà tattake ÂhÃne\<*<2>*>/ paÂibhÃgaæ kasiïaæ va¬¬hetvà taæ Ãrammaïaæ katvà jhÃnaæ nibbattento ubhayam p' etaæ pa¤¤Ãya bhÃvati\<*<1>*>/ nÃma, tasmà ayam p' ettha attho yeva, avitakkena jhÃnena hoti ÃbhassarÆpago ti so puggalo tathà katvà paÂiladdhena dutiyena jhÃnena ÃbhassarabrahmalokÆ- pago\<*<4>*>/ hotÅti. Evaæ Bodhisatto tÃpase bodhetvà jeÂÂhantevÃsikassa guïaæ kathetvà Brahmalokam eva gato. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà jeÂÂhantevÃsiko SÃriputto, MahÃbrahmà pana aham evÃ" 'ti. CandÃbhajÃtakaæ. $<6. SuvaïïahaæsajÃtaka.>$ Yaæ laddhaæ tena tuÂÂhabban ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto Thullanandaæ bhikkhuniæ Ãrabbhà kathesi. SÃvatthi- yaæ hi a¤¤ataro upÃsako bhikkhunisaæghaæ lasunena pavÃretvà khettapÃlaæ ÃïÃpesi\<*<5>*>/: "sace bhikkhuniyo Ãgacchanti ekekÃya bhik- khumiyà dve tayo gaï¬ikà dehÅti". Tato paÂÂhÃya bhikkhuniyo tassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so K; Bp gÃdhati. 2 so K; Bp gÃdhatÅti. 3 K -bha¤. 4 so Bp; K ÃbhassarÆpabra-. 5 K ÃnÃ-. >/ #<[page 475]># %< 6. SuvaïïahaæsajÃtaka. (136.) 475>% geham pi khettam pi lasunatthÃya gacchanti. Ath' ekasmiæ ussavadivase tassa gehe lasunaæ parikkhayaæ agamÃsi. Thullanandà bhikkhunÅ sa- parivÃrÃ\<*<1>*>/ gehaæ gantvà "lasunenÃvuso attho" ti vatvà "n' atth' ayye\<*<2>*>/, yathÃbhataæ lasunaæ parikkhÅïaæ, khettaæ gacchathÃ" 'ti vuttà khet- taæ gantvà na mattaæ jÃnitvà lasunaæ ÃharÃpesi. KhettapÃlo ujjhÃyi "kathaæ hi nÃma bhikkhuniyo na mattaæ jÃnitvà lasunaæ harÃpessan- tÅti" tassa vacanaæ\<*<3>*>/ sutvà yà tà bhikkhuniyo appicchÃ\<*<4>*>/ tÃpi tÃsaæ va- canaæ\<*<3>*>/ sutvà bhikkhÆ pi ujjhÃyiæsu\<*<5>*>/, ujjhÃyitvà ca pana Bhagavato etam atthaæ Ãrocesuæ. Bhagavà Thullanandaæ bhikkhuniæ garahitvà "bhik- khave mahiccho puggalo nÃma vijÃtamÃtuyÃpi appiyo hoti amanÃpo, appasanne pasÃdetuæ pasannÃnaæ\<*<6>*>/ và bhiyyosomÃttÃya pasÃdaæ janetuæ anuppannaæ lÃbhaæ uppÃdetuæ uppannaæ và pana thiraæ kÃtuæ na sakkoti, appiccho pana appasanne pasÃdetuæ pasannÃnaæ bhiyyosomat- tÃya pasÃdaæ janetuæ anuppannaæ lÃbhaæ uppÃdetuæ uppannaæ và pana thiraæ kÃtuæ sakkotÅti" Ãdinà nayena bhikkhÆnaæ tadanucchavi- kaæ dhammaæ kathetvà "na bhikkhave Thullanandà idÃn' eva mahic- chÃ, pubbe pi mahicchà yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto a¤¤atara brÃhmaïakule nibbatti. Tassa vayap- pattassa samajÃtikà kulà pajÃpatiæ Ãhariæsu. Tassà NandÃ\<*<7>*>/ ti tisso dhÅtaro ahesuæ. TÃsu parakulaæ ÃgatÃsu yeva Bodhisatto kÃlaæ katvà suvaïïahaæsayoniyaæ nibbatti jÃtissaraæ ¤Ãïa¤ c' assa uppajji. So vayappatto hutvà suvaïïapattasa¤channaæ sobhaggappattaæ mahantaæ attabhÃvaæ disvà "kuto nu kho cavitvà ahaæ idhÆpapanno" ti Ãvajjento "manussalokato" ti ¤atvà puna "kathan nu me brÃhmaïÅ ca dhÅtaro ca jÅvantÅti" upadhÃrento "paresaæ bhatiæ katvà kicchena jÅvantÅti" ¤atvà cintesi: "mayhaæ sarÅre sovaïïamayÃni pattÃni koÂÂanaghaÂ- ÂanasabhÃvÃni\<*<8>*>/, ito ekekaæ pattaæ dassÃmi, tena me pajÃpatÅ ca dhÅtaro ca sukhaæ jÅvissantÅti" so tattha gantvà piÂÂhavaæ- sakoÂiyaæ\<*<9>*>/ nilÅyi. BrÃhmaïÅ ca dhÅtaro ca Bodhisattaæ disvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K -vÃro. 2 K nattheyye. 3 so Bp; K omits vacanaæ. 4 K appiccha. 5 Bp ujjhÃyantassa tassa vacanaæ sutvà yà tà bh. appicchà tÃpi ujjhÃyanti tassa vacanaæ sutvà bhikkhÆ pi u. 6 K pasannaæ. 7 Bp adds NandavatÅ SundarinandÃ. 8 K -bhÃvÃti. 9 so Bp; K piÂÂhiævaæsa-. >/ #<[page 476]># %<476 EkanipÃta. I. 14. AsampadÃnavagga.>% "kuto Ãgato sÃmÅti" pucchiæsu. "Ahaæ tumhÃkaæ pitÃ, kÃlaæ katvà suvaïïahaæsayoniyaæ nibbattiæ, tumhe daÂÂhuæ Ãgato, ito paÂÂhÃya tumhÃkaæ paresaæ bhatiæ katvà dukkhajÅvikÃya jÅvanakiccaæ n' atthi, ahaæ vo ekekaæ pattaæ dassÃmi, taæ vikkiïitvà sukhena jÅvathÃ" 'ti ekaæ pattaæ datvà agamÃsi. So eten' eva niyÃmena antarantarà Ãgantvà ekekaæ pattaæ deti. BrÃhmaïiyo a¬¬hà sukhitÃ\<*<1>*>/ ahesuæ. Ath' ekadivasaæ sà brÃh- maïÅ dhÅtaro Ãmantesi: "ammà tiracchÃnÃnaæ nÃma cittaæ dujjÃnaæ, kadÃci vo pità idha nÃgaccheyya, idÃni 'ssa Ãgata- kÃle sabbÃni pattÃni lu¤citvà gaïhÃmÃ" 'ti. Tà "evaæ no pità kilamissatÅti" na sampaÂicchiæsu. BrÃhmaïÅ pana mahicchatÃya puna ekadivasaæ suvaïïarÃjahaæsassa ÃgatakÃle "ehi tÃva sÃmÅti" vatvà taæ attano santikaæ upagataæ ubhohi hatthehi gahetvà sabbapattÃni lu¤ci. TÃni pana Bodhisattassa ruciæ vinà balakkÃrena gahitattà sabbÃni bakapattasadisÃni ahesuæ. Bodhisatto pakkhe pasÃretvà gantuæ nÃsakkhi. Atha naæ sà mahÃcÃÂiyà pakkhipitvà posesi. Tassa puna uÂÂhahantÃni pat- tÃni setÃni sampajjiæsu. So sa¤jÃtapakkho uppatitvà attano vasanaÂÂhÃnam eva gantvà na puna agamÃsÅti. Satthà imaæ atÅtaæ Ãharitvà "na bhikkhave Thullanandà idÃn' eva mahicchÃ, pubbe pi mahicchà yeva mahicchatÃya ca pana suvaïïamhà parihÅnÃ, idÃni pana attano mahicchatÃya eva lasunamhÃpi\<*<3>*>/ parihÃyissati, tasmà ito paÂÂhÃya lasunaæ khÃdituæ na labhissati\<*<4>*>/, yathà ca Thulla- nandà evaæ taæ nissÃya sesabhikkhuniyo pi, tasmà bahuæ\<*<5>*>/ labhitvÃpi pamÃïam eva jÃnitabbaæ, appaæ labhitvà pana yathÃladdhen' eva san- toso kÃtabbo, uttariæ na patthetabban" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha tuÂÂhabban ti tusitabbaæ. Idaæ pana vatvà Satthà anekapariyÃyena garahitvà "yà pana bhikkhunÅ lasunaæ khÃdeyya pÃcittiyan" ti sikkhÃpadaæ pa¤¤Ãpetva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K sukhinÃ. 2 K suvaïïamahÃ. 3 K lasuïamahÃpi 4 so Bp; K labhati. 5 K bahÆ. >/ #<[page 477]># %< 7. BabbujÃtaka. (137.) 477>% jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà brÃhmaïÅ ayaæ Thullanandà ahosi, tisso dhÅtaro idÃni tisso yeva bhaginiyo, suvaïïarÃjahaæso pana aham evÃ" 'ti. SuvaïïahaæsajÃtakaæ. $<7. BabbujÃtaka.>$ Yatth' eko labhate\<*<1>*>/ babbÆ 'ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto KÃïamÃtÃsikkhÃpadaæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthiyaæ hi KÃïamÃtà nÃma dhÅtuvasena pÃkaÂÃ\<*<2>*>/ nÃma upÃsikà ahosi sotÃpannà ariyasÃvakÃ. Sà dhÅtaraæ kÃïaæ a¤¤atarasmiæ gÃmake samÃnajÃti- yassa purisassa adÃsi. KÃïà kenacid eva karaïÅyena mÃtu gharaæ agamÃsi. Ath' ssà sÃmiko katipÃhaccayena dÆtam pÃhesi: "Ãgacchatu kÃïÃ, icchÃmi kÃïÃya Ãgamanan\<*<3>*>/" ti. KÃïà dÆtassa vacanaæ sutvà "amma gamissÃmÅti" mÃtaraæ pucchi. KÃïamÃtà "ettakaæ kÃlaæ vasitvà kathaæ tucchahatthà va gamissasÅti" pÆvaæ paci. Tasmiæ khaïe eko piï¬acÃriko bhikkhu tassà nivesanaæ agamÃsi. UpÃsikà taæ nisÅdÃpetvà pattapÆraæ pÆvaæ dÃpesi. So nikkhamitvà a¤¤assa Ãcikkhi, tassa pi tath' eva dÃpesi. So pi nikkhamitvà a¤¤assà Ãcikkhi, tassÃpi tath' evà 'ti evaæ catunnaæ janÃnaæ dÃpesi. YathÃpaÂiyattaæ pÆvaæ parikkhayaæ agamÃsi. KÃïÃya gamanaæ na sampajji. Ath' assà sÃmiko dutiyam pi tatiyam pi dÆtam pÃhesi. Tatiyaæ pÃhento va "sace kÃïà nÃgacchati ahaæ a¤¤aæ pajÃpatiæ ÃnessÃmÅti" pÃhesi. Tayo vÃre ten' eva upÃyena gamanaæ na sampajji. KÃïÃya sÃmiko a¤¤aæ pajÃpatiæ\<*<4>*>/ Ãnesi. KÃïà taæ pavattiæ sutvà rodamÃnà aÂÂhÃsi. Satthà taæ kÃraïaæ ¤atvà pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaram ÃdÃya KÃïamÃtÃya nivesanaæ gantvà pa¤¤attÃsÃne nisÅditvà KÃïamÃ- taraæ pucchi: "kissa kÃïÃyaæ\<*<5>*>/ rodatÅti" "iminà nÃma kÃraïenÃ" 'ti ca sutvà KÃïÃmÃtaraæ samassÃsetvà dhammakathaæ kathetvà uÂÂhÃ- yÃsanà vihÃraæ agamÃsi. Atha tesaæ catunnaæ bhikkhÆnaæ tayo vÃre yathÃpaÂiyattaæ pÆvaæ gahetvà kÃïÃya\<*<6>*>/ gamanassa upacchinna- bhÃvo\<*<7>*>/ bhikkhusaæghe pÃkato jÃto. Ath' ekadivasaæ bhikkhÆ dhamma- sabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso catuhi nÃma bhikkhÆhi tayo vÃre KÃïamÃtÃya pakkapÆvaæ khÃditvà kÃïÃgamanantarÃyaæ katvà sÃmikena pariccattaæ dhÅtaraæ nissÃya {mahÃupÃsikÃya} domanassaæ uppÃditan" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bp; K labhati. 2 K pÃÂaka corr. to pÃkaÂa. 3 K Ãgan. 4 K patiæ. 5 K kissà kÃraïÃya, Bp kissa ayaæ kÃïÃ. 6 K kÃraïÃya. 7 so Bp; K ucchinna-. >/ #<[page 478]># %<478 I. EkanipÃta. 14. AsampadÃnavagga.>% kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhik- khave idÃn' eva cattÃro bhikkhÆ KÃïamÃtÃya santakaæ khÃditvà tassà domanassaæ uppÃdesuæ. pubbe pi uppÃdesuæ yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bo- dhisatto pÃsÃïakoÂÂakakule\<*<1>*>/ nibbattitvà vayappatto pari- yodÃtasippo\<*<2>*>/ ahosi. KÃsiraÂÂhe ekasmiæ nigame eko mahÃvi- bhavo seÂÂhi ahosi. Tassa nidhÃnagatà yeva cattÃlÅsa hira¤¤akoÂiyo ahesuæ. Ath' assa bhariyà kÃlaæ katvà dhanasinehena gantvà dhanapiÂÂhiyaæ mÆsikà hutvà nibbatti. Evaæ anukkamena sabbam pi taæ kulaæ abbhatthaæ agamÃsi. Evaæ so ucchijji. So gÃmo pi cha¬¬ito apaïïattikabhÃvaæ agamÃsi. Tadà Bodhi- satto tasmiæ purÃïagÃmaÂÂhÃne pÃsÃïe uppÃÂetvà koÂÂeti\<*<3>*>/. Atha sà mÆsikà gocarÃyà caramÃnà Bodhisattaæ punappuna passantÅ uppannasinehà hutvà cintesi: "mayhaæ dhanaæ bahuæ\<*<4>*>/, nikkÃ- raïena nassissati\<*<5>*>/, iminà saddhiæ ekato hutvà imaæ dhanaæ khÃdissÃmÅti" ekadivasaæ ekaæ kahÃpaïaæ mukhena ¬asitvà Bodhisattassa santikaæ agamÃsi. So taæ disvà piyavÃcÃya samÃlapanto\<*<6>*>/ "kin nu kho amma kahÃpaïaæ gahetvà ÃgatÃsÅti" Ãha. "TÃta imaæ gahetvà attanÃpi paribhu¤ja, mayham pi maæsaæ ÃharÃ" 'ti. So "sÃdhÆ" 'ti sampaÂicchitvà kahÃpaïaæ ÃdÃya gharaæ gantvà ekena mÃsakena maæsaæ kiïitvà Ãharitvà tassà adÃsi. Sà taæ gahetvà attano nivÃsanaÂÂhÃnaæ gantvà yathÃruciyà khÃdi. Tato paÂÂhÃya iminà va niyÃmena divase divase Bodhisattassa kahÃpaïaæ deti. So pi 'ssà maæsaæ Ãharati. Ath' ekadivasaæ taæ mÆsikaæ biÊÃro aggahesi. Atha naæ sà evam Ãha: "samma mà maæ mÃresÅti". "KiækÃraïÃ, ahaæ hi chÃto maæsaæ khÃditukÃmo, na sakkà mayà na mÃretun" ti. "Kiæ pana ekadivasam eva maæsaæ khÃditukÃmo c' asi udÃhu niccakÃlan" ti. "LabhamÃno niccam pi khÃditukÃmo 'mhÅti". "Yadi evaæ ahan te niccakÃlaæ maæsaæ dassÃmÅti\<*<7>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K -koddhaka-. 2 K -sippÃ. 3 K koddheti. 4 K bahÆ. 5 so Bp; K sati. 6 so Bp; K -pento. 7 so K; Bp dassÃmi. >/ #<[page 479]># %< 7. BabbujÃtaka. (137.) 479>% vissajjehi man" ti. Atha naæ biÊÃro "tena hi appamatto hohÅti" vissajjesi. Tato paÂÂhÃya attano Ãbhatamaæsaæ dve koÂÂhÃse katvà ekaæ biÊÃrassa deti ekaæ sayaæ khÃdati. Atha naæ ekadivasaæ a¤¤o biÊÃro aggahesi, taæ pi tath' eva sa¤¤Ã- petvà attÃnaæ vissajjÃpesi. Tato paÂÂhÃya tayo koÂÂhÃse katvà khÃdanti. Puna a¤¤o aggahesi, tam pi tath' eva sa¤¤Ãpetvà attÃnaæ mocesi. Tato paÂÂhÃya cattÃro koÂÂhÃse katvà khÃ- danti. Puna a¤¤o aggahesi, tam pi tath' eva sa¤¤Ãpetvà at- tÃnaæ mocesi. Tato paÂÂhÃya pa¤ca koÂÂhÃse katvà khÃdanti. Sà pa¤camaæ koÂÂhÃsaæ khÃdamÃna appÃhÃratÃya\<*<1>*>/ kilantà kisà ahosi appamaæsalohitÃ. Bodhisatto taæ disvà "amma kasmà milÃtÃsÅti" vatvà "iminà nÃma kÃraïenÃ" ti vutte "tvaæ etta- kaæ kÃlaæ kasmà mayhaæ nÃcikkhi, aham ettha kattabbaæ jÃ- nissÃmÅti" taæ samassÃsetvà suddhaphalikapÃsÃïena guhaæ katvà Ãharitvà "amma tvaæ imaæ guhaæ pavisitvà nipajjitvà ÃgatÃgatÃ- naæ pharusÃhi vÃcÃhi santajjeyyÃsÅti" Ãha. Sà guhaæ pavisitvà nipajji\<*<2>*>/. Ath' eko biÊÃro Ãgantvà "dehi me maæsan" ti Ãha. Atha naæ mÆsikà "are duÂÂha biÊÃra, kin te ahaæ maæsahÃrikÃ\<*<3>*>/, attano puttÃnaæ maæsaæ khÃdÃ\<*<4>*>/" ti tajjesi. BiÊÃro phalikaguhÃya ni- pannabhÃvaæ ajÃnanto kopavasena "mÆsikaæ gaïhissÃmÅti" sa- hasà pakkhanditvà hadayena phalikaguhÃyaæ\<*<5>*>/ pahari\<*<6>*>/, tÃvad ev' assa\<*<7>*>/ hadayaæ bhijji, akkhÅni nikkhamanÃkÃrappattÃni jÃtÃni. So tatth' eva jÅvitakkhayaæ patvà ekamantaæ paÂicchannaÂÂhÃne papati. Eten' upÃyena aparo pi aparo pÅti\<*<8>*>/ cattÃro pi janà jÅvitakkhayaæ pÃpuïiæsu. Tato paÂÂhÃya mÆsikà nibbhayà hutvà Bodhisattassa devasikaæ dve tayo kahÃpaïe deti. Evaæ anukkamena sabbam pi dhanaæ Bodhisattass' eva adÃsi. Te ubho pi yÃvajÅvaæ mettiæ abhinditvà yathÃkammaæ gatÃ. Satthà imaæ ÃtÅtaæ Ãharitvà abhisambuddho hutvà imaæ gÃ- tham Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K appahÃ-. 2 K nippajji. 3 K maæsaæhÃ-. 4 K khÃda. 5 so Bp; K -ya. 6 so Bp; K pahara. 7 K tÃvassa, Bp tÃvad eva assa. 8 K pi. >/ #<[page 480]># %<480 I. EkanipÃta. 14. AsampadÃnavagga.>% @*>/. || Ja_I:133 ||>@ Tattha yatthà 'ti yasmiæ ÂhÃne, babbÆ 'ti biÊÃro, dutiyo tattha jÃya- tÅti yattha eko mÆsikam và maæsaæ và labhati dutiyo pi tattha biÊÃro jÃyati uppajjati, tathà tatiyo ca catuttho ca, evan te tadà cattÃro biÊÃra ahesuæ, hutvà ca pana divase divase maæsaæ khÃdantà te babbukà idaæ phalikamayaæ bilaæ udarena paharitvà sabbe pi jÅvitakkhayaæ pattà ti. Evaæ Satthà dhammaæ desetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà cattÃro biÊÃrà cattÃro bhikkhÆ ahesuæ, mÆsikà KÃïamÃtÃ, pÃsÃïa- koÂÂakamaïikÃro\<*<2>*>/ aham evÃ" 'ti. BabbujÃtakaæ. $<8. GodhajÃtaka.>$ Kin te jaÂÃhi dummedhà 'ti. Idaæ Satthà Jetavane vi- haranto ekaæ kuhakaæ Ãrabbha kathesi. Paccuppannavatthuæ heÂ- ÂhÃkathitasadisam eva. AtÅte pana BÃrÃïasiyaæ BrÃhmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto godhayoniyaæ paÂisandhiæ gaïhi. Tadà eko pa¤cÃbhi¤¤o uggatapo tÃpaso ekaæ paccantagÃmaæ nissÃya ara¤¤Ãyatane païïasÃlÃya vasati. GÃmavÃsino sakkaccaæ tÃ- pasaæ upaÂÂhahanti. Bodhisatto tassa caækamanakoÂiyaæ ekasmiæ vammike vasati, vasanto ca pana divase divase dve tayo vÃre tÃpasaæ upasaækamitvà dhammÆpasaæhitaæ atthÆ- pasaæhita¤ ca vacanaæ sutvà tÃpasaæ vanditvà vasanaÂÂhÃnam eva gacchati. AparabhÃge tÃpaso gÃmavÃsino Ãpucchitvà pak- kÃmi, pakkante ca pana tasmiæ sÅlavatasampanne tÃpase a¤¤o kÆÂatÃpaso Ãgantvà tasmiæ assamapade vÃsaæ kappesi. Bo- dhisatto "ayam pi sÅlavÃ" ti sallakkhetvà purimanayen eva tassa santikaæ agamÃsi. Ath' ekadivasaæ nidÃghasamaye akÃla- samaye meghavaÂÂe\<*<3>*>/ vammikehi makkhikà nikkhamiæsu. TÃsaæ khÃdanatthaæ godhà Ãhiï¬iæsu. GÃmavÃsino nikkhamitvà bahÆ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so both K and Bp. 2 K pÃsÃnakoddhaka-. 3 K -vaddhe. >/ #<[page 481]># %< 8. GodhajÃtaka. (138.) 481>% godhÃ\<*<1>*>/ gahetvà siniddhasambhÃrayuttaæ\<*<2>*>/ ambilÃnambilaæ godhamaæsaæ sampÃdetvà tÃpasassa adaæsu. TÃpaso godha- maæsaæ khÃditvà rasataïhÃya baddho "idaæ maæsaæ atima- dhuraæ, kissa\<*<3>*>/ maæsaæ nÃma etan" ti pucchitvà "godhamaæsaæ" ti sutvà "mama santikaæ mahÃgodho Ãgacchati, taæ mÃretvà maæsaæ khÃdissÃmÅti" cintetvà pacanabhÃjana¤ ca sappiloïÃdÅni ca ÃharÃpetvà ekamante Âhapetvà muggaraæ ÃdÃya kÃsÃyena paÂicchÃdetvà païïasÃladvÃre Bodhisattassa Ãgamanaæ oloka- yamÃno upasantÆpasanto viya hutvà nisÅdi. Bodhisatto "sÃ- yaïhasamaye tÃpasassa santikaæ gacchissÃmÅti" nikkhamitvà upasaækamanto va tassa indriyavikÃraæ disvà cintesi: "nÃyaæ tÃpaso, a¤¤esu divÃsesu nisÅdanÃkÃrena nisinno, ajj' esa maæ olokento pi duÂÂhindriyo hutvà oloketi, parigaïhissÃmi nan" ti so tÃpasassa heÂÂhà vÃte Âhatvà godhamaæsagandhaæ ghÃyitvà "iminà kÆÂatÃpasena ajja godhamaæsaæ khÃditaæ bhavissati, tena rasataïhÃya baddho ajja maæ attano santikaæ upasaæka- mantaæ muggarena paharitvà maæsaæ pacitvà khÃditukÃmo bhavissatÅ ti" tassa santikaæ anupagantvà ca\<*<4>*>/ paÂikkamitvà vi- carati. TÃpaso Bodhisattassa anÃgamanabhÃvaæ ¤atvà "iminà `ayaæ nÃma mÃretukÃmo' ti ¤Ãtaæ bhavissati, tena kÃraïena nÃgacchati, anÃgacchantassÃpi kuto muttÅti" muggaraæ nÅharitvà khipi. So tassa agganaÇguÂÂham eva ÃsÃdesi. Bodhisatto ve- gena vammikaæ\<*<5>*>/ pavisitvà a¤¤ena chiddena sÅsaæ ukkhipitvà "ambho\<*<6>*>/ kÆtajÃÂila, ahaæ tava santikaæ upasaækamanto `sÅlavÃ' ti sa¤¤Ãya upasaækamiæ, idÃni pana te mayà kÆÂabhÃvo ¤Ãto, tÃdisassa mahÃcorassa kiæ iminà pabbajjÃliÇgenÃ\<*<7>*>/" ti vatvà taæ garahanto imaæ gÃtham Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp godhe. 2 so Bp; K siniddhaæ-. 3 Bp kassa. 4 Bp omits ca. 5 K vammikena, Bp dhammikaæ. 6 K amho. 7 K -liÇgenÃnÃ. >/ #<[page 482]># %<482 I. EkanipÃta. {14.} AsampadÃnavagga.>% Tattha kin te jaÂÃhi dummedhà 'ti ambho\<*<1>*>/ dummedha nippa¤¤a, età pabbajitena dhÃretabbà jaÂÃ, pabbajjÃguïarahitassa kin te tÃhi\<*<2>*>/ jaÂÃhÅti attho, kin te ajinasÃÂiyà ti ajinasÃÂiyÃ\<*<3>*>/ anucchavikassa\<*<4>*>/ saævarassa abhÃvakÃlato paÂÂhÃya kin te ajinasÃÂiyÃ, abbhantaran te gahanaæ ti tava abbhantaraæ hadayaæ rÃgadosamohagahanena gahanaæ paÂicchannaæ, bÃhiraæ parimajja- sÅti so tvaæ abbhantare gahane\<*<5>*>/ nahÃnÃdÅhi\<*<6>*>/ c' eva liÇgagahaïena ca bÃhiraæ parimajjasi, taæ parimajjanto ka¤jikapÆritalÃbu viya visapÆritacÃÂÅ viya ÃsÅvisa- pÆritavammiko viya gÆthapÆritacittaghaÂo viya ca bahimaÂÂho\<*<7>*>/ va hosi, kin tayà corena idha vasantena, sÅghaæ ito palÃyÃhi, no ce palÃyasi gÃmavÃsÅnaæ te Ãcik- khitvà niggahaæ kÃrÃpessÃmÅti. Evaæ Bodhisatto kÆÂatÃpasaæ tajjetvà vammikam eva pÃvisi. KÆÂatÃpaso pi tato pakkÃmi. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà kÆÂatÃpaso ayaæ kuhako ahosi, purimo sÅlavantatÃpaso SÃri- putto, godho pana aham evÃ" 'ti. GodhajÃtakaæ. $<9. UbhatobhaÂÂhajÃtaka.>$ AkkhÅ\<*<8>*>/ bhinnà paÂo naÂÂho ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto Devadattaæ Ãrabbha kathesi. Tadà kira dhammasabhÃyaæ bhikkhÆ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso seyyathÃpi nÃma chavÃlÃtaæ\<*<9>*>/ ubhato padittaæ majjhe gÆthagataæ n' evÃra¤¤e kaÂÂhatthaæ pharati na gÃme kaÂÂhatthaæ pharati evam evaæ Devadatto evarÆpe niyyÃnika- sÃsane pabbajitvà ubhato bhaÂÂho ubhato paribÃhiro jÃto gihiparibhogà ca parihÅno sÃma¤¤atta¤\<*<10>*>/ ca na paripÆretÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave Devadatto idÃn' eva ubhato paribhaÂÂho hoti, atÅte pi paribhaÂÂho ahosi yevÃ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto rukkhadevatà hutvà nibbatti. Tadà ekasmiæ gÃmake bÃlisikà vasanti. Ath' eko bÃlisiko\<*<11>*>/ balisaæ\<*<12>*>/ ÃdÃya daharena puttena saddhiæ yasmiæ sobbhe pakatiyÃpi bÃlisikÃ\<*<11>*>/ macche gaïhanti tattha tattha gantvà balisaæ\<*<12>*>/ khipi. Baliso\<*<12>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K amho. 2 K nÃhi. 3 K -yÃya. 4 K anacch-. 5 so K; Bp gahaïaæ. 6 K nagahÃ-, Bp nhÃ-. 7 so Bp; K bahiddho 8 K akkhi. 9 so K; Bp chalÃvÃtaæ. 10 so Bp; K sÃma¤¤attha¤. 11 bÃÊi-. 12 K baÊi-. >/ #<[page 483]># %< 9. UbhatabhaÂÂhajÃtaka. (139.) 483>% udakapaÂicchanne ekasmiæ khÃnuke\<*<1>*>/ laggi. BÃlisiko taæ Ãka¬- ¬hituæ asakkonto cintesi: "ayaæ baliso mahÃmacche laggo bhavissati, puttakaæ mÃtu santikaæ pesetvà paÂivissakehi sad- dhiæ kalahaæ kÃrÃpemi, evaæ ito na koci koÂÂhÃsaæ paccÃ- siæsissatÅti" so puttaæ Ãha: "gaccha tÃta, mahÃmacchaæ no laddhabhÃvaæ mÃtu Ãcikkhà 'ti, paÂivissakehi saddhiæ kalahaæ karohÅti" so puttaæ pesetvà balisaæ Ãka¬¬hituæ asakkonto rajjuchedanabhayena uttarisÃÂakaæ thale Âhapetvà udakaæ otaritvà macchalobhena macchaæ upadhÃrento khÃnukehi pa- haritvà dve akkhi bhindi. Thale ÂhapitasÃÂakaæ pi 'ssa coro hari. So vedanÃmatto hutvà hatthena akkhÅni uppÅÊiyamÃno gahetvà udakà uttaritvà kampamÃno sÃÂakaæ pariyesati. SÃpi 'ssa bhariyà "kalahaæ katvà kassaci apaccÃsiæsanabhÃvaæ karissÃmÅti" ekasmiæ yeva kaïïe tÃlapaïïaæ pilandhitvà ekaæ akkhiæ ukkhalimasiyà a¤jetvà kukkuraæ aækenÃdÃya paÂivissa- kagharaæ agamÃsi. Atha naæ ekà sahÃyikà evam Ãha: "ekas- miæ yeva te kaïïe tÃlapaïïaæ pilandhanaæ, ekaæ akkhiæ a¤jitaæ piyaputtaæ viya kukkuraæ aækenÃdÃya gharato gharaæ gacchasi, kiæ ummattikÃsi\<*<2>*>/ jÃtÃ" ti. "NÃhaæ ummattikÃ, tvaæ pana maæ akÃraïena akkosasi paribhÃsasi, idÃni taæ gÃmabho- jakassa santikaæ gantvà aÂÂha kahÃpaïe daï¬ÃpessÃmÅti\<*<3>*>/" evaæ kalahaæ katvà ubho pi gÃmabhojakassa santikaæ agamiæsu. Kalahe visodhiyamÃne tassà yeva matthake daï¬o pati. Atha naæ bandhitvà "daï¬aæ dehÅti" pothetuæ\<*<4>*>/ Ãrabhiæsu Ruk- khadevatà gÃme tassà imaæ pavattiæ ara¤¤e c' assà patino taæ vyasanaæ disvà khandhantare Âhità "bho purisa, tuyhaæ udake pi kammanto paduÂÂho thale pi, ubhato bhaÂÂho jÃto" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/ bhinnÃ\<*<6>*>/ paÂo naÂÂho sakhigehe ca bhaï¬anaæ, ubhato paduÂÂho kammanto\<*<7>*>/ udakamhi thalamhi cà 'ti. || Ja_I:135 ||>@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K khÃïuke. 2 K -kÃyi. 3 K daï¬apessÃmÅti, Bp daï¬e karissÃmi iti. 4 K poÂÂhetuæ. 5 both K and Bp akkhi. 6 so K; Bp bhinno. 7 K paduÂÂhakammento, Bp padutthÃkammantÃ. >/ #<[page 484]># %<484 I. EkanipÃta. 14. AsampadÃnavagga.>% Tattha sakhigehe ca bhaï¬anan ti, sakhÅ sahÃyikÃ, tassà gehe tava bhariyÃya bhaï¬anaæ kataæ, bhaï¬anaæ katvà bandhitvà pothetvà daï¬aæ dÃ- riyyati\<*<1>*>/, ubhato paduÂÂho ti evaæ tava dvÅsu pi ÂhÃnesu kammantà paduÂÂhà yeva bhinnà yeva, kataresu dvÅsu: udakamhi thalamhi cà 'ti akkhibhedena paÂanÃsena ca udake kammantà paduÂÂhà sakhigehe bhaï¬anena thale kammantà paduÂÂhà ti. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà bÃlisiko\<*<2>*>/ Devadatto ahosi, rukkhadevatà pana aham evÃ" 'ti. Ubha- tobhaÂÂhajÃtakaæ. $<10. KÃkajÃtaka.>$ Niccaæ ubbiggahadayà ti. Idaæ Satthà Jetavane vi- haranto ¤Ãtatthacariyaæ Ãrabbha kathesi. Paccuppannavatthuæ DvÃdasanipÃte BhaddasÃlajÃtake Ãvibhavissati. AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bo- dhisatto kÃkayoniyaæ nibbatti. Ath' ekadivasaæ ra¤¤o puro- hito bahinagare nadiyaæ nahÃyitvà gandhehi vilimpitvÃ\<*<3>*>/ mÃlaæ pilandhitvÃ\<*<4>*>/ varavatthanivattho nagaraæ pÃvisi. NagaradvÃra- toraïe dve kÃkà nisinnà honti. Tesu eko ekaæ Ãha: "samma ahaæ imassa brÃhmaïassa matthake sarÅravala¤jaæ pÃtessÃ. mÅti". Itato "mà te etaæ rucci, ayaæ brÃhmaïo issaro, issara- janena ca saddhiæ veran nÃma pÃpakaæ, ayaæ hi kuddho sabbe pi kÃke vinÃseyyÃ" 'ti. "Na sakkà mayà na kÃtun" ti. "Tena hi pa¤¤ÃyissatÅti" vatvà itaro kÃko palÃyi. So toraïassa heÂÂhÃ- bhÃgaæ sampatte brÃhmaïe olambakaæ cÃrento\<*<5>*>/ viya tassa matthake vaccaæ pÃtesi. BrÃhmaïo kujjhitvà kÃkesu veraæ bandhi. Tasmiæ kÃle ekà bhatiyà vÅhikoÂÂikadÃsÅ\<*<6>*>/ vÅhiæ geha- dvÃre Ãtape pattharitvà rakkhantÅ\<*<7>*>/ nisinnà va niddaæ okkami. Tassà pamÃdaæ ¤atvà eko dÅghalomako eÊako Ãgantvà vÅhiæ khÃdi. Sà pabujjhitvà taæ disvà palÃpesi. EÊako dutiyam pi tatiyam pi tassà tath' eva niddÃyanakÃle Ãgantvà vÅhiæ khÃdi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so K; Bp dÃpessati and dÃpiyati. 2 bÃÊi-. 3 so Bp; K gandhe vilumpitvÃ. 4 K piÊ-. 5 so K; Bp olampaïaæ karonto. 6 K -koddhika-, Bp vihikoÂÂikÃ-. 7 K -ti. >/ #<[page 485]># %< 10. KÃkajÃtaka. (140.) 485>% SÃpi tikkhattuæ palÃpetvà cintesi: "ayaæ punappuna khÃdanto upa¬¬havÅhiæ khÃdissati, bahu\<*<1>*>/ me chedo bhavissati, idÃni 'ssa puna anÃgamanakÃraïaæ karissÃmÅti" sà alÃtaæ gahetvà niddÃ- yamÃnà viya nisÅditvà vÅhiæ khÃdanatthÃya eÊake sampatte uÂÂhÃya alÃtena eÊakaæ pahari. LomÃni aggiæ agaïhiæsu\<*<2>*>/. So sarÅre jhÃyante "aggiæ nibbÃpessÃmÅti" vegena gantvà hatthi- sÃlÃya samÅpe ekissà tiïakuÂiyà sarÅraæ ghaæsi\<*<3>*>/. Sà pajjali, tato uÂÂhitajÃlÃ\<*<4>*>/ hatthisÃlaæ gaïhi. HatthisÃlÃsu jhÃyantÅsu\<*<5>*>/ hatthi- piÂÂhÃni jhÃyiæsu, bahÆ hatthÅ vaïitasarÅrà ahesuæ'. Vejjà hatthÅ Ãroge kÃtuæ asakkontà ra¤¤o Ãrocesuæ. RÃjà purohitaæ Ãha: "Ãcariya hatthivejjà hatthÅ tikicchituæ na sakkonti, api ki¤ci bhesajjaæ na jÃnÃsÅti". "JÃnÃmi mahÃrÃjÃ" 'ti. "Kiæ laddhuæ vaÂÂatÅti". "KÃkavasà mahÃrÃjÃ" 'ti. RÃjà "tena hi kÃke mÃretvà vasaæ ÃharathÃ" 'ti Ãha. Tato paÂÂhÃya kÃke mÃretvà vasaæ alabhitvà tattha tatth' eva rÃsiæ karonti. KÃkÃ- naæ mahÃbhayaæ uppajji. Tadà Bodhisatto asÅtisahassaparivÃro mahÃsusÃnavane vasati. Eko kÃko gantvà kÃkÃnaæ uppannaæ bhayaæ Bodhisattassa Ãrocesi. So cintesi: "Âhapetvà maæ a¤¤o mayhaæ ¤ÃtakÃnaæ uppannaæ bhayaæ harituæ samattho nÃma n' atthi, harissÃmi nan" ti dasa pÃramiyo Ãvajjetvà mettÃ- pÃramiæ purecÃrikaæ katvà ekavegen' eva pakkhanditvà viva- ÂamahÃvÃtapÃnena pavisitvà ra¤¤o Ãsanassa heÂÂhà pÃvisi. Atha naæ eko manusso gahetukÃmo ahosi. RÃjÃ\<*<6>*>/ rÃjÃsanaæ paviÂÂho "mà gaïhÅti" vÃresi. MahÃsatto thokam vissamitvà mettÃpÃra- miæ ÃvajjetvÃ\<*<7>*>/ heÂÂhÃsanà nikkhamitvà rÃjÃnaæ Ãha: "mahÃrÃja ra¤¤Ã nÃma chandÃdivasena\<*<8>*>/ agantvÃ\<*<9>*>/ rajjaæ kÃretuæ vaÂÂatÅti, yaæ yaæ kammaæ kattabbaæ hoti sabbaæ nisamma upadhÃre- tvà kÃtuæ vaÂÂati, ya¤ ca kayiramÃnaæ nippajjati tad eva kÃtuæ vaÂÂati na itaraæ, sace rÃjÃno yaæ kayiramÃnaæ na nippajjati taæ karonti mahÃjanassa maraïabhayapariyosÃnaæ mahÃbhayaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bp; K bahum. 2 so K; Bp aggi gaïhiæsu. 3 so Bp; K ghÃsi. 4 K -jÃla. 5 K -tisu. 6 K omits rÃjÃ. 7 K ÃvajjitvÃ. 8 so Bp; K cchandÃdivasena. 9 K ÃgantvÃ, Bp Ãgantvà corr. to agantvÃ. >/ #<[page 486]># %<486 I. EkanipÃta. 14. AsampadÃnavagga.>% uppajjati, purohito veravasiko hutvà musÃvÃdaæ akÃsi, kÃkÃnaæ vasà nÃma n' atthÅti". Taæ sutvà rÃjà pasannacitto Bodhisat- tassa ka¤canabhaddapÅÂhaæ dÃpetvà tattha nisinnassa pakkhan- tarÃni satapÃkasahassapÃkatelehi makkhÃpetvà ka¤canataÂÂake rÃjÃrahaæ subhojanaæ dÃpetvà pÃnÅyaæ pÃyetvà suhitaæ vigata- darathaæ MahÃsattaæ etad avoca: "paï¬ita tvaæ `kÃkÃnaæ vasà nÃma n' atthÅti' vadasi, kena kÃraïena nesaæ vasà na hotÅti". Bodhisatto "iminà va\<*<1>*>/ kÃraïenÃ" 'ti sakalanivesanaæ ekaravaæ katvà dhammaæ desento imaæ gÃthaæ Ãha: @@ TatrÃyaæ saækhepattho: mahÃrÃja, kÃkà nÃma niccaæ ubbiggamÃnasà bha- yappattà ca viharanti, sabbalokassa ca vihesakà khattiyÃdayo manusse pi itthi- purise pi kumÃrakumÃrikÃdayo pi viheÂhentà kilamantà ca vicaranti, tasmà imehi dvÅhi kÃraïehi nesaæ amhÃkaæ ¤ÃtÅnaæ kÃkÃnaæ vasà nÃma n' atthi, atÅte pi abhÆtapubbÃ, anÃgate pi na bhavissantÅti. Evaæ MahÃsatto imaæ kÃraïaæ uttÃnaæ katvà "mahÃrÃja ra¤¤Ã nÃma anisamma anupadhÃretvà kammaæ na kÃtabban" ti rÃjÃnaæ bodhesi. RÃjà tussitvà Bodhisattassa\<*<2>*>/ rajjena pÆjesi. Bodhisatto rajjaæ ra¤¤o yeva paÂidatvà rÃjÃnaæ pa¤casu sÅlesu patiÂÂhÃpetvà sabbasattÃnam abhayaæ yÃci. RÃjà dhammade- sanaæ sutvà sabbasattÃnaæ abhayaæ datvà kÃkÃnaæ nibaddhaæ dÃnaæ paÂÂhapesi, divase divase taï¬ulammaïassa{\<*<3>*>/} bhattaæ pacitvà nÃnÃggarasehi omadditvà kÃkÃnaæ dÃnaæ diyyati, MahÃsattassa pana rÃjÃbhojanam eva dÅyittha. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "TÃdà BÃrÃïasÅrÃjà ùnando ahosi, kÃkarÃjà pana aham evÃ" 'ti. KÃkajÃtakaæ. AsampadÃnavaggo cuddasamo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K ca. 2 so both K and Bp. 3 K -nassa, Bp -ambaïassa. >/ #<[page 487]># %< 1. GodhajÃtaka. (141.) 487>% 15. KAKA×èAKAVAGGA. $<1. GodhajÃtaka.>$ Na pÃpajanasaæsevÅti. Idaæ Satthà VeÊuvane viharanto vipakkhaseviæ bhikkhuæ Ãrabbha kathesi. Paccuppannavatthuæ\<*<1>*>/ MahilÃmukhajÃtake kathitasadisam eva. AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto godhayoniyaæ paÂisandhiæ gaïhi. So vayap- patto nadÅtÅre mahÃbile anekagodhasataparivÃro vÃsaæ kappesi. Tassa putto godhapilliko\<*<2>*>/ ekena kakaïÂakena saddhiæ santhavaæ katvà tena saddhiæ sammodamÃno viharanto kakaïÂakaæ "pa- rissajissÃmÅti" avattharati. Tassa tena saddhiæ vissÃsaæ godha- rÃjassa Ãrocesuæ. GodharÃjà puttakaæ pakkosÃpetvà "tÃta tvaæ aÂÂhÃne vissÃsaæ karosi, kakaïÂakà nÃma nÅcajÃtikÃ, tehi saddhiæ vissÃso na kattabbo, sace tvaæ tena saddhiæ vissÃsaæ karissasi taæ kakaïÂakaæ nissÃya sabbam p' etaæ godhakulaæ vinÃsaæ pÃpuïissati, ito paÂÂhÃya etena saddhiæ vissÃsaæ mà kÃsÅti" Ãha. So karoti yeva. Bodhisatto punappuna kathento pi tassa tena saddhiæ vissÃsaæ vÃretuæ asakkonto "ath' assa amhÃkaæ etaæ kakaïÂakaæ nissÃya bhayaæ uppajjissati, tas- miæ uppanne palÃyanamaggaæ sampÃdetuæ vaÂÂatÅti" ekena passen' eva vÃtabilaæ kÃrÃpesi. Putto pi 'ssa anukkamena mahÃsarÅro ahosi, kakaïÂako pana purimappamÃïo yeva. Itaro kakaïÂakaæ "parissajissÃmÅti" antarantarà avattharati yeva, kakaïÂakassa pabbatakÆÂena avattharaïakÃlo viya hoti. So kila- manto cintesi: "sace ayaæ a¤¤Ãni katipayÃni divasÃni maæ evaæ parissajissati jÅvitam me n' atthi, ekena luddakena saddhiæ ekato hutvà imaæ godhakulaæ vinÃsessÃmÅti". Ath' ekadivasaæ nidÃghe\<*<3>*>/ meghe vaÂÂe\<*<4>*>/ vammikÃ\<*<5>*>/ makkhikà uÂÂhahiæsu. Tato tato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K -vatthu. 2 so K; Bp godhakippilliko. 3 so Bp; K nidÃgha. 4 K vaddhe, Bp vuÂÂhe. 5 so Bp; K -ka. >/ #<[page 488]># %<488 I. EkanipÃta. 15. KakaïÂakavagga.>% godhà nikkhamitvà makkhikÃyo khÃdanti. Eko godhaluddako godhÃbilaæ\<*<1>*>/ bhindanatthÃya kuddÃlaæ gahetvà sunakhehi sad- dhiæ ara¤¤aæ pÃvisi. KakaïÂako taæ disvà "ajja attano mano- rathaæ pÆressÃmÅti" upasaækamitvà avidÆre nipajjitvÃ\<*<2>*>/ "bho purisa, kasmà ara¤¤e carasÅti" pucchi. So "godhÃnaæ atthÃya" 'ti. "Ahaæ anekasatÃnaæ godhÃnaæ Ãsayaæ jÃnÃmi, aggi¤ ca palÃla¤ ca ÃdÃya ehÅti" tattha netvà "imasmiæ ÂhÃne palÃlaæ pakkhipitvà aggiæ katvà dhÆmaæ katvà samantà sunakhe Âha- petvà sayaæ mahÃmuggaraæ gahetvà nikkhantanikkhantà godhà paharitvà mÃretvà rÃsiæ karohÅti" eva¤ ca pana vatvà "ajja paccÃmittassa piÂÂhim passissÃmÅti" ekasmiæ ÂhÃne sÅsaæ ukkhi- pitvà nipajji. Luddako pi palÃladhÆmaæ akÃsi. DhÆmo bilaæ pÃvisi\<*<3>*>/. Godhà dhÆmandhÃ\<*<4>*>/ {maraïabhayatajjitÃ} nikkhantà palÃyi- tuæ ÃraddhÃ. Luddako nikkhantanikkhantaæ paharitvà mÃresi. Tassa hatthato muttà sunakhà gaïhiæsu. GodhÃnaæ mahÃvinÃso uppajji. Bodhisatto "kakaïÂakaæ nissÃya bhayaæ uppannan" ti ¤atvà "pÃpapurisasaæsaggo nÃma na kattabbo, pÃpe nissÃya hi sukhaæ nÃma n' atthi, ekassa pÃpakakaïÂakassa vasena ettakÃnam godhÃnaæ vinÃso jÃto" ti vÃtabilena palÃyanto imaæ gÃtham Ãha: @*>/ va kaliæ pÃpeti attÃnan ti. || Ja_I:137 ||>@ TatrÃyaæ saækhepattho: pÃpajanasaæsevÅ puggalo accantasukhaæ niran- taraæ sukhaæ nÃma na edhati na paÂilabhati, yathà kiæ: godhÃkulaæ ka- kaïÂo\<*<5>*>/ va yathà kakaïÂato godhÃkulaæ sukhaæ na labhi evaæ pÃpajanasevÅ sukhaæ na labhati, pÃpajanaæ sevanto ekanten' eva kaliæ pÃpeti attÃ- naæ, kali\<*<6>*>/ vuccati vinÃso, ekanten' eva kaliæ pÃpasevÅ\<*<7>*>/ attÃna¤ ca a¤¤e ca attanà saddhiæ vasante vinÃsaæ pÃpetÅti. PÃÊiyaæ pana pahalaæ\<*<8>*>/ pÃpetÅti li- khanti, taæ vya¤janaæ AÂÂhakathÃya n' atthi, attho pi 'ssa na yujjati, tasmà yathÃvuttam eva gahetabbaæ\<*<9>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K gudhÃbilaæ, Bp godhabilaæ. 2 K nipajji, Bp nippajitvÃ. 3 K pÃvisÅ, Bp pÃvÅsi. 4 K dhÆmadhÃ, Bp dhÆmantÃ. 5 so K instead of kakaïÂÃ? Bp godhakÆlaæ kakaï¬ako. 6 K kaliæ. 7 K vi. 8 Bp kuliæ 9 -tabbÃ. >/ #<[page 489]># %< 2. SigÃlajÃtaka. (142.) 489>% Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà kakaïÂako Devadatto ahosi, Bodhisattaputto anovÃdakagodhapil- lako\<*<1>*>/ vipakkhasevÅ bhikkhu, godharÃjà pana aham evÃ" 'ti. Godha- jÃtakaæ. $<2. SigÃlajÃtaka.>$ Etaæ hi te\<*<2>*>/ durÃjÃnan ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viha- ranto Devadattassa vadhÃya parisakkanaæ Ãrabbha kathesi. DhammasabhÃyaæ bhikkhÆnaæ kathaæ sutvà Satthà "na bhikkhave Devadatto idÃn' eva mayhaæ vadhÃya parisakkati, pubbe pi parisakkati yeva, na ca maæ mÃretuæ asakkhi, sayam\<*<3>*>/ eva pana kilanto" ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bo- dhisatto sigÃlayoniyaæ nibbattitvà sigÃlarÃjà hutvà sigÃla- gaïaparivutto susÃnavane vihÃsi. Tena samayena RÃjagahe ussavo ahosi. Yebhuyyena manussà suraæ pivanti, surÃchaïo yeva kira so. Ath' ettha sambahulà dhuttà bahuæ sura¤ ca maæsaæ ca ÃharÃpetvà maï¬itapasÃdhità gÃyitvà suraæ pivanti maæsaæ khÃdanti, tesaæ paÂhamayÃmÃvasÃne maæsaæ khÅyi surà pana\<*<4>*>/ ba- hukà va, ath' eko "maæsakhaï¬aæ dehÅti" Ãha "maæsaæ khÅïan, n' atthÅti\<*<5>*>/" ca vutte "mayi Âhite maæsakkhayo nÃma n' atthÅti\<*<6>*>/" vatvà "ÃmakasusÃne matamanussamaæsaæ khÃdanatthÃya Ãgata- sigÃle\<*<7>*>/ mÃretvà maæsaæ ÃharissÃmÅti" muggaraæ gahetvà nid- dhamanamaggena nagarà nikkhamitvà susÃnaæ gantvà muggaraæ gahetvà matako viya uttÃno va nipajji. Tasmiæ khaïe Bodhi- satto sigÃlagaïaparivuto tattha gato taæ disvà "nÃyaæ matako" ti ¤atvÃpi "suÂÂhutaraæ upaparikkhissÃmÅti" assa adhovÃte gantvà sarÅragandhaæ ghÃyitvà tattato c' assa\<*<8>*>/ amatakabhÃvaæ ¤atvà "lajjÃpetvÃ\<*<9>*>/ naæ uyyojessÃmÅti" gantvà muggarakoÂiyaæ ¬asi- tvà Ãka¬¬hi. Dhutto muggaraæ na vijahi. Upasaækamantam\<*<10>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp -godhakippiliko. 2 K omits te. 3 K ssayam. 4 so Bp; K pÃna. 5 Bp omits natthÅti, K natthi. 6 so Bp; K atthÅti. 7 Bp -sigÃlaæ. 8 K vassa. 9 so Bp; K -pessÃmi. 10 K -kamaætaæ. >/ #<[page 490]># %<490 I. EkanipÃta. 15. KakaïÂakavagga.>% pi na olokento pana gÃÊhataraæ aggahesi. Bodhisatto paÂik- kamitvà "bho purisa sace tvaæ matako bhaveyyÃsi na mayi\<*<1>*>/ muggaraæ Ãka¬¬hante gÃÊhataraæ gaïheyyÃsi, iminà kÃraïena tava matakabhÃvo và amatakabhÃvo và dujjÃno\<*<2>*>/" ti vatvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/ durÃjÃnaæ yaæ sesi matasÃyikaæ\<*<4>*>/ yassa te ka¬¬hamÃnassa hatthÃ\<*<5>*>/ daï¬o na muccatÅti. || Ja_I:138 ||>@ Tattha etaæ hi te\<*<6>*>/ durÃjÃnan ti etaæ kÃraïaæ tava duvi¤¤eyyaæ, yaæ sesi matasÃyikan ti yena kÃraïena tvaæ matasÃyikaæ sesi matako viya hutvà sayasi, yassa te\<*<7>*>/ ka¬¬hamÃnassà 'ti yassa tava daï¬akoÂiyaæ gahetvà ka¬¬hiyamÃnassa hatthato ¬aï¬o na muccati, so pana tvaæ tattato matako\<*<8>*>/ nÃma na hosÅti\<*<9>*>/. Evaæ vutte so dhutto "ayaæ mama amatakabhÃvaæ jÃnÃ- tÅti" uÂÂhÃya daï¬aæ khipi. Daï¬o virajjhi. Dhutto "gaccha, viraddho dÃni si mayÃ" ti. Bodhisatto nivattitvà "bho purisa, maæ virajjhanto pi tvaæ aÂÂha mahÃniraye soÊasa ussadaniraye aviraddho yevÃsÅti" vatvà pakkÃmi. Dhutto ki¤ci alabhitvà susÃnà nikkhamitvà parikhÃyaæ nahÃyitvà Ãgatamaggen' eva nagaraæ pÃvisi. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakam samodhÃnesi: "Tadà dhutto Devadatto ahosi, sigÃlarÃjà pana aham evÃ" 'ti. SigÃlajÃtakaæ. $<3. VirocanajÃtaka.>$ LasÅ ca te nipphalitÃ\<*<10>*>/ ti. Idaæ Satthà VeÊuvane viha- ranto Devadattassa GayÃsÅse SugatÃlayadassitabhÃvaæ Ãrabbha kathesi. Devadatto hi antarahitajhÃno lÃbhasakkÃraparihÅno "atth' esa upÃyo" ti cintetvà SatthÃraæ pa¤ca vatthÆni yÃcitvà alabhamÃno dvinnaæ aggasÃvakÃnaæ saddhivihÃrike adhunà pabbajite dhammavina- yamhi akovide pa¤casate bhikkhÆ gahetvà GayÃsÅsaæ gantvà saæghaæ bhinditvà ekasÅmÃya ÃveïisaæghakammÃni akÃsi. Satthà tesaæ bhik- khÆnaæ ¤ÃïaparipÃkakÃlaæ ¤atvà dve aggasÃvake pesesi. Te disvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K ta masi. 2 so both K and Bp. 3 K omits te. 4 K -sÃyitaæ. 5 K hattha. 6 K omits te. 7 K ne. 8 so Bp; K matÃmatako. 9 Bp hoti iti attho. 10 K -ÊitÃ. >/ #<[page 491]># %< 3. VirocanajÃtaka. (143.) 491>% Devadatto tuÂÂhamano rattiæ dhammaæ desayamÃno "BuddhalÅÊhaæ karissÃmÅti" SugatÃlayaæ dassento "vigatathÅnamiddho kho Ãvuso SÃri- putta bhikkhusaægho, patibhÃtu naæ bhikkhÆnaæ dhammÅkathÃ\<*<1>*>/, piÂÂhÅ\<*<2>*>/ me ÃgilÃyati\<*<3>*>/, tam ahaæ ÃyamissÃmÅti" vatvà niddaæ upagato. Dve aggasÃvakà tesaæ bhikkhÆnaæ dhammaæ desetvà maggaphalehi pabodhe- tvà sabbe ÃdÃya VeÊuvanam eva paccÃgamiæsu. KokÃliko vihÃraæ tucchaæ disvà Devadattassa santikaæ gantvà "Ãvuso Devadatta parisan te bhinditvà dve aggasÃvakà vihÃraæ tucchaæ katvà gatÃ, tvaæ pana niddÃyasi\<*<4>*>/ yevÃ" 'ti vatvà uttarÃsaægam assa apanetvà bhittiyaæ piÂÂhikaïÂakaæ pas- santo\<*<5>*>/ viya païhikÃya naæ hadaye pahari, tÃvad ev' assa mukhato lohitaæ ugga¤chi, tato paÂÂhÃya gilÃno ahosi. Satthà theraæ pucchi: "SÃriputta tumhÃkaæ gatakÃle Devadatto kiæ akÃsÅti". "Bhante Devadatto amhe disvÃ, BuddhalÅÊhaæ karissÃmÅti' SugatÃlayaæ dasse- tvà mahÃvinÃsaæ patto" ti. Satthà "na kho SÃriputta Devadatto idÃn' eva mama anukaronto vinÃsam patto, pubbe pi patto yevÃ" 'ti vatvà therena yÃcito atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto kesarasiæho hutvà Himavantapadese Ka¤cana- guhÃyaæ vÃsaæ kappesi. So ekadivasaæ Ka¤canaguhÃya\<*<6>*>/ nik- khamitvà vijambhitvÃ\<*<7>*>/ catuddisaæ oloketvà sÅhanÃdaæ naditvà gocarÃya pakkanto. MahÃmahisaæ vadhitvà varamaæsaæ khÃdi- tvà ekaæ saraæ otaritvà maïivaïïassa udakassa kucchiæ puretvà guhaæ sandhÃya pÃyÃsi. Ath' eko sigÃlo gocarapasuto sahasà va sÅhaæ disvà palÃyituæ asakkonto sÅhassa purato pÃdesu patitvà nipajji "kiæ jambukÃ" 'ti ca vutte "ahaæ {sÃmipÃde} upaÂÂhÃtukÃmo" ti Ãha. SÅho "sÃdhu, ehi maæ upaÂÂhaha, varamaæsÃni khÃdÃpessÃmÅti" vatvà sigÃlaæ ÃdÃya Ka¤cana- guhaæ agamÃsi. SigÃlo tato paÂÂhÃya sÅhavighÃsaæ\<*<8>*>/ khÃdati. So katipÃhass' eva thullasarÅro ahosi. Atha naæ ekadivasaæ guhÃyaæ nipannako va sÅho Ãha: "gaccha jambuka, pabbata- sikhare Âhatvà pabbatapÃde\<*<9>*>/ sa¤carantesu hatthiassamahisÃdÅsu \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so K; Bp paÂibhÃtu tvaæ bhikkhunaæ dhammakatÃya paÂibhÃti; read: paÂibhÃtu tesaæ bhikkhÆnaæ dhammakathÃ? 2 K piÂÂhiæ, Bp piÂÂhi. 3 K ÃgilÃyÃti. Bp gilÃnÃti. 4 K -sÅ. 5 so K; Bp bhittiyaæ vikaï¬akaæ pissanto. 6 K -hÃyaæ. 7 K vijamhitvÃ. 8 so Bp; K -ghÃsÃdaæ. 9 K -pÃdesu. >/ #<[page 492]># %<492 I. EkanipÃta. 15. KakaïÂakavagga.>% yassa maæsaæ\<*<1>*>/ khÃditukÃmo si taæ oloketvà Ãgantvà `asuka- maæsaæ khÃditukÃmo 'mhÅti' vatvà maæ vanditvà `viroca sÃ- mÅti' vada, ahaæ taæ vadhitvà maæsaæ khÃditvà tuyham pi dassÃmÅti". SigÃlo pabbatasikharaæ abhirÆhitvà nÃnappakÃre mige oloketvà yass' eva maæsaæ khÃditukÃmo hoti Ka¤cana- guhaæ pavisitvà tam eva sÅhassa Ãrocetvà pÃdesu patitvà "vi- roca sÃmÅti" vadati. SÅho vegena pakkhanditvà sace pi mattavaravÃraïo hoti tatth' eva naæ jÅvitakkhÃyaæ pÃpetvà sayam pi varamaæsaæ khÃdati sigÃlassÃpi deti. SigÃlo kucchi- pÆraæ maæsaæ khÃditvà guham pavisitvà niddÃyati. So gac- chante gacchante kÃle mÃnaæ va¬¬hesi: "aham pi catuppÃdo va, kiækÃraïà divase divase parehi posiyamÃno viharÃmi, ito paÂÂhÃya aham pi hatthiÃdayo paharitvà maæsaæ khÃdissÃmÅti, sÅho pi migarÃjà `viroca sÃmÅti' vuttam eva padaæ nissÃya vÃraïe vadheti, aham pi sÅheïa `viroca jambukÃ' 'ti maæ va- dÃpetvà ekaæ varavÃraïaæ vadhitvà maæsaæ khÃdissÃmÅti" so sÅhaæ upasaækamitvà etad avoca: "sÃmi mayà dÅgharattaæ tumhehi vadhitavaravÃraïÃnaæ\<*<2>*>/ maæsaæ khÃditaæ, aham pi ekaæ vÃraïaæ paharitvà maæsaæ khÃditukÃmo tumhehi nipan- naÂÂhÃne Ka¤canaguhÃyaæ nipajjissÃmi, tumhe pabbatapÃde vicarantaæ varavÃraïaæ oloketvà mama santikaæ Ãgantvà `vi- roca jambukÃ' 'ti vadetha, ettakamattam pi maccheraæ mà karitthÃ" ti. Atha naæ sÅho Ãha: "jambuka vÃraïe vadhituæ samattho sÅhakule uppanno, vÃraïaæ paharitvà maæsaæ khÃ- danasamattho sigÃlo nÃma loke n' atthi, mà te etaæ rucci, mayà vadhitavaravÃraïÃnaæ ¤eva maæsaæ khÃditvà vasassÆ" 'ti. So evaæ vutte pi oramituæ na icchi, punappuna yÃci yeva. SÅho taæ nivÃretuæ asakkonto sampaÂicchitvà "tena hi mama vasanaÂÂhÃnaæ pavisitvà nipajjÃ" 'ti jambukaæ Ka¤canaguhÃyaæ nipajjÃpetvà pabbatapÃde mattavÃraïaæ oloketvà guhÃdvÃraæ gantvà "viroca jambukÃ" 'ti Ãha. SigÃlo Ka¤canaguhÃya\<*<3>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K maæsÃ. 2 K vadhitvÃvara-. 3 K -guhÃyaæ. >/ #<[page 493]># %< 4. NaÇguÂÂhajÃtaka. (144.) 493>% nikkhamitvà vijambhitvÃ\<*<1>*>/ catuddisaæ oloketvà tikkhattuæ vassi- tvà "mattavaravÃraïassa kumbhe patissÃmÅti" virajjhitvà pÃda- mÆle pati. VÃraïo dakkhiïapÃdaæ ukkhipitvà tassa sÅsaæ akkami, sÅsaÂÂhÅni cuïïavicuïïÃni ahesuæ. Ath' assa sarÅraæ vÃraïo pÃdena saægharitvà rÃsiæ katvà upari laï¬aæ\<*<2>*>/ pÃtetvà ko¤canÃdaæ nadanto ara¤¤aæ pÃvisi. Bodhisatto imaæ pavat- tiæ disvà "idÃni viroca jambukÃ" 'ti vatvà imaæ gÃtham Ãha: @*>/ matthako ca vidÃlito, sabbà te phÃsukà bhaggÃ, ajja kho tvaæ virocasÅti. || Ja_I:139 ||>@ Tattha lasÅti matthaluÇgÃ, nipphalitÃ\<*<3>*>/ ti nikkhantÃ. Bodhisatto imaæ gÃthaæ vatvà yÃvatÃyukaæ Âhatvà yathÃ- kammaæ gato. Satthà imaæ desanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "TadÃ- sigÃlo Devadatto ahosi, sÅho pana aham evÃ" 'ti. VirocanajÃtakaæ. $<4. NaÇguÂÂhajÃtaka.>$ Bahum petaæ asabbhi jÃtavedà 'ti. Idaæ Satthà Jeta- vane viharanto ÃjÅvikÃnaæ\<*<4>*>/ micchÃtapaæ Ãrabbha kathesi. Tadà kira ÃjÅvikÃ\<*<4>*>/ JetavanapiÂÂhiyaæ nÃnappakÃraæ micchÃtapaæ caranti. Sambahulà bhikkhÆ tesaæ ukkuÂikappadhÃnavaggulivatakaïÂakappas- sayapa¤catapanÃdibhedamicchÃtapaæ\<*<5>*>/ disvà Bhagavantaæ pucchiæsu: "atthi nu kho bhante imaæ micchÃtapaæ nissÃya kÃci va¬¬hÅti." Satthà "na bhikkhave evarÆpaæ micchÃtapaæ nissÃya kusalaæ và va¬¬hi\<*<6>*>/ và atthi, pubbe paï¬ità `evarÆpaæ tapaæ nissÃya kusalaæ và va¬¬hi\<*<6>*>/ và bhavissatÅti' sa¤¤Ãya jÃtaggiæ gahetvà ara¤¤aæ pavisitvà aggijuhanÃdivasena ki¤ci\<*<7>*>/ va¬¬hiæ apassantà aggiæ udakena nibbÃpetvà kasiïaparikammaæ katvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca\<*<8>*>/ nibbattetvà Brahmaloka-parÃyanà ahesun" ti vatvà atÅtaæ Ãhari: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K vijamhitvà 2 so Bp; K laddhaæ. 3 K -ÊitÃ. 4 Bp ÃjÅva-. 5 K -ppadhÃnaævaggulivatakaïÂakÃppasayapa¤catapanappÃnÃdi-; Bp -ppaÂÂhÃnavaggulivatakaï¬akappasayanapa¤catapanÃdibhedaæ-. 6 K va¬¬hiæ. 7 so both K og Bp. 8 K omits ca. >/ #<[page 494]># %<494 I. EkanipÃta. 15. KakaïÂakavagga>% AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto udiccabrÃhmaïakule nibbatti. Tassa jÃtadivase mÃtÃpitaro jÃtaggiæ gahetvà Âhapesuæ. Atha naæ soÊasavassa- kÃle etad avocuæ: "mayan te putta jÃtadivase\<*<1>*>/ aggiæ gaïhimha, sace si agÃraæ ajjhÃvasitukÃmo tayo vede uggaïha, atha Brahmalokaæ gantukÃmo aggiæ gahetvà ara¤¤aæ pavisitvà aggiæ paricaranto MahÃbrahmÃnaæ ÃrÃdhetvà Brahmaloka-pa- rÃyano hohÅti". So "na mayhaæ agÃrena attho" ti aggiæ ga- hetvà ara¤¤aæ pavisitvà assamapadaæ mÃpetvà aggiæ paricaranto ara¤¤e vihÃsi. So ekadivasaæ paccantagÃmake godakkhiïaæ labhitvà taæ goïaæ assamapadaæ netvà cintesi: "Aggiæ\<*<2>*>/ Bhagavantaæ gomaæsaæ khÃdÃpessÃmÅti". Ath' assa etad ahosi: "idha loïaæ n' atthi, Aggi Bhagavà aloïaæ khÃdituæ na sakkhissati, gÃmato loïaæ Ãharitvà Aggiæ\<*<2>*>/ Bhagavantaæ saloïakaæ khÃdÃpessÃmÅti". So taæ tatth' eva bandhitvà loïatthÃya gÃmaæ agamÃsi. Tasmiæ gate sambahulà luddakà taæ ÂhÃnaæ Ãgatà goïaæ disvà vadhitvà maæsaæ pacitvà khÃdi- tvà naÇguÂÂha¤ ca jaægha¤\<*<3>*>/ ca camma¤ ca tatth' eva cha¬¬e- tvà avasesamaæsaæ ÃdÃya agamaæsu. BrÃhmaïo Ãgantvà naÇguÂÂhÃdimatta¤ ca disvà cintesi: "ayaæ Aggi Bhagavà attano santakam pi rakkhituæ na sakkoti, maæ kadà rakkhissati, iminà Agginà pariharaïena niratthakena bhavitabbaæ, n' atthi itonidÃnaæ kusalaæ và va¬¬hi\<*<4>*>/ vÃ" ti so aggiparicariyÃya vigatacchando "hambho\<*<5>*>/ Aggi BhagavÃ, tvaæ attano pi santakaæ rakkhituæ asakkonto maæ kadà rakkhissasi, maæsaæ n' atthi, ettakena pi tussÃhÅti naÇguÂÂhÃdÅni aggimhi pakkhipanto imaæ gÃtham Ãha: @@ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K puta- 2 K aggi. 3 so both K and Bp. 4 K va¬¬hiæ. 5 K hamho. >/ #<[page 495]># %< 5. RÃdhajÃtaka. (145.) 495>% @< maæsÃrahassa n' atth'\<*<1>*>/ ajja maæsaæ, naÇguÂÂham pi bhavaæ paÂiggahÃtÆ 'ti. || Ja_I:140 ||>@ Tattha bahum p' etan ti ettakam pi bahuæ, asabbhÅti asappurisa asÃdhujÃtika, jÃtavedà 'ti aggi hi jÃtamatto va vediyati ¤Ãyati pÃkaÂo hoti tasmà jÃtavedo ti vuccati, yan taæ vÃladhinÃbhipÆjayÃmà ti yaæ ajja mayaæ attano pi santakaæ rakkhituæ asamatthaæ Bhagavantaæ vÃladhinà abhi- pÆjayÃma etam\<*<2>*>/ pi te bahum evà 'ti dasseti, maæsÃrahassà 'ti maæsÃrahassa tuyhaæ n' atthi ajja maæsaæ, naÇguÂÂham pi bhavaæ paÂiggahÃtÆ 'ti attano santakaæ rakkhituæ asakkonto bhavaæ iminà sajaæghacammaæ naÇguÂ- Âham pi patigaïhatÆ 'ti. Evaæ vatvà mahÃsatto aggiæ udakena nibbÃpetvà isipab- bajjaæ pabbajitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca nibbattetvà Brahma- loka-parÃyano ahosi. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "nibbu- taggi tÃpaso aham eva tena samayenÃ" 'ti. NaÇguÂÂhajÃtakaæ. $<5. RÃdhajÃtaka.>$ Na tvaæ RÃdha vijÃnÃsÅti. Idaæ Satthà Jetavane vi- haranto purÃïadutiyikÃpalobhanaæ\<*<3>*>/ Ãrabbha kathesi. Paccup- pannavatthuæ IndriyajÃtake Ãvibhavissati. Satthà pana taæ bhikkhuæ Ãmantetvà "bhikkhu, mÃtugÃmo nÃma arakkhiyo, Ãrakkhaæ Âhapetvà rakkhantÃpi naæ rakkhituæ na sakkonti, tvam pi pubbe etaæ Ãrak- khaæ Âhapetvà rakkhanto pi rakkhituæ nÃsakkhi, idÃni kathaæ rak- khissasÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto sukayoniyaæ nibbatti. KÃsiraÂÂhe eko brÃhmaïo Bodhisatta¤ ca kaniÂÂhabhÃtaraæ c' assa puttaÂÂhÃne Âhapetvà posesi. Tesu Bodhisattassa PoÂÂhapÃdo ti nÃmaæ ahosi, itarassa RÃdho ti. Tassa pana brÃhmaïassa bhariyà anÃcÃrÅ hoti dus- sÅlÃ. So vohÃratthÃya gacchanto ubho pi bhÃtaro Ãha: "tÃtà sace vo mÃtà brÃhmaïÅ anÃcÃraæ Ãcarati vÃreyyÃtha nan" ti. Bodhisatto Ãha: "sÃdhu tÃta, vÃretuæ sakkontà vÃreyyÃma, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so both K and Bp; read n' atthi? 2 K evam. 3 K -dÆtikÃpalobhaïaæ. >/ #<[page 496]># %<496 I. EkanipÃta. 15. KakaïÂakavagga>% asakkontà tuïhÅ bhavissÃmÃ" 'ti. Evaæ brÃhmaïo brÃhmaïiæ\<*<1>*>/ sukÃnaæ niyyÃdetvà vohÃratthÃya gato. Tassa gatadivasato paÂÂhÃya brÃhmaïÅ aticarituæ ÃraddhÃ, pavisantÃna¤ ca nikkha- mantÃna¤ ca anto n' atthi. Tassà kiriyaæ disvà RÃdho Bodhi- sattaæ Ãha: "bhÃtika, amhÃkaæ pità `sace vo mÃtà anÃcÃraæ Ãcarati vÃreyyÃthÃ' 'ti vatvà gato, idÃni c' esÃ\<*<2>*>/ anÃcÃraæ Ãca- rati, vÃrema nan" ti. Bodhisatto "tÃta, tvaæ attano avyatta- tÃya bÃlabhÃven' evaæ vadesi, mÃtugÃmaæ nÃma ukkhipitvà carantÃpi rakkhituæ na sakkonti, yaæ kammaæ kÃtuæ na sakkà na taæ\<*<3>*>/ kÃtuæ vaÂÂatÅti" vatvà imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha na tvaæ RÃdha vijÃnÃsi a¬¬haratte anÃgate ti tÃta RÃdha tvaæ na jÃnÃsi a¬¬haratte anÃgate paÂhamayÃme yeva ettakà janà Ãgatà idÃni ko jÃnÃti kittakÃpi Ãgamissanti, avyÃyataæ vilapasÅti tvaæ avyattavilÃpaæ vila- pasi, virattà kosiyÃyane ti mÃtà no kosiyÃyanÅ brÃhmaïÅ virattà amhÃkaæ pitari nippemà jÃtÃ, sac' assà tasmiæ sineho và pemaæ và bhaveyya na evarÆpaæ anÃcÃraæ kareyyà 'ti imam atthaæ etehi vya¤janehi pakÃsesi. Evaæ pakÃsetvà ca pana brÃhmaïiyà saddhiæ RÃdhassa vattuæ nÃdÃsi. SÃpi yÃva brÃhmaïassa anÃgamanà yathÃruciyà vicari. BrÃhmaïo Ãgantvà PoÂÂhapÃdaæ pucchi: "tÃta kÅdisÅ te mÃtÃ" ti. Bodhisatto brÃhmaïassa sabbaæ yathÃbhÆtaæ kathetvà "kin te tÃta evarÆpÃya dussÅlÃyÃ" 'ti ca vatvà "tÃta amhehi mÃtuyà dosassa kathitakÃlato paÂÂhÃya na sakkà idha vasitun" ti brÃhmaïassa pÃde vanditvà saddhiæ RÃdhena uppa- titvà ara¤¤aæ agamÃsi. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà cattÃri saccÃni pakÃsesi. SaccapariyosÃne ukkaïÂhitabhikkhu sotÃpattiphale patiÂÂhahi. "Tadà pana brÃhmaïo brÃhmaïÅ ca ete yeva dve janà ahesuæ, RÃdho pan-ùnando, PoÂÂhapÃdo pana aham evÃ" 'ti. RÃdhajÃtakaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K -ïÅ. 2 K vesa. 3 K kataæ. >/ #<[page 497]># %< 6. KÃkajÃtaka. (146.) 497>% $<6. KÃkajÃtaka.>$ Api nÆ hanukà santà ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto sambahule mahallake bhikkhÆ Ãrabbha kathesi. Te kira gihikÃle\<*<1>*>/ SÃvatthiyaæ kuÂumbikà a¬¬hà mahaddhanà a¤¤ama¤¤aæ sahÃyakà ekato hutvà pu¤¤Ãni karontà Satthu dhammadesanaæ sutvà "mayaæ\<*<2>*>/ mahallakÃ, kin no gharÃvÃsena, Satthu santike ramaïÅye BuddhasÃsane pabbajitvà dukkhass' antaæ karissÃmÃ" ti sabbaæ sÃpateyyaæ putta- dhÅtÃdÅnaæ datvà assumukhaæ ¤Ãtisaæghaæ pahÃya SatthÃraæ pabbaj- jaæ yÃcitvà pabbajiæsu, pabbajitvà ca pana pabbajjÃnurÆpaæ samaïa- dhammaæ na kariæsu, mahallakabhÃvena dhammam pi na pariyÃpuïiæsu, gihikÃle viya\<*<3>*>/ pabbajitakÃle pi vihÃrapariyante païïasÃlà kÃretvà ekako\<*<4>*>/ va vasiæsu, piï¬Ãya carantÃpi a¤¤attha agantvà yebhuyyena attano puttadÃrass' eva gehaæ gantvà bhu¤jiæsu. Tesu ekassa purÃïadutiyikà sabbesam pi mahallakatherÃnaæ upakÃrà ahosi, tasmà sesÃpi attanà laddhaæ ÃhÃraæ gahetvà tassà yeva gehe nisÅditvà bhu¤janti, sÃpi tesaæ yathÃsannihitaæ sÆpavya¤janaæ deti. Sà a¤¤atarena ÃbÃdhena phuÂÂhÃ\<*<5>*>/ kÃlam akÃsi. Atha te mahallakatherà vihÃraæ gantvà a¤¤a- ma¤¤aæ gÅvÃsu gahetvà "madhurahattharasà upÃsikà kÃlakatÃ" ti vi- hÃrapaccante rodantà vicariæsu. Tesaæ saddaæ sutvà ito c' ito ca bhikkhÆ sannipatitvà "Ãvuso kasmà rodathÃ" 'ti pucchiæsu. Te "amhÃ- kaæ sahÃyassa purÃïadutiyikà madhurahattharasà kÃlakatÃ, amhÃkaæ ativiya upakÃrÃ, idÃni kuto tathÃrÆpaæ labhissÃma, iminà kÃraïena rodimhÃ" 'ti Ãhaæsu. Tesaæ taæ vippakÃraæ disvà bhikkhÆ dhamma- sabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesum: "Ãvuso iminà nÃma kÃraïena ma- hallakattherà a¤¤ama¤¤aæ gÅvÃya gahetvà vihÃrapaccante rodantà vicarantÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi ka- thÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' eva te tassà kÃlakiriyÃya rodantà vicaranti, pubbe p' ete imaæ kÃkayoniyaæ nibbattitvà samudde mataæ nissÃya `samuddaudakaæ ussi¤- citvÃ\<*<5>*>/ etaæ nÅharissÃmÃ' 'ti vÃyamantà paï¬ite nissÃya jÅvitaæ labhiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bo- dhisatto samudde devatà hutvà nibbatti. Ath' eko kÃko at- tano bhariyaæ kÃkiæ ÃdÃya gocaraæ pariyesamÃno samuddatÅraæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K gihÅ-. 2 K mayhaæ. 3 so Bp; K gihÅkÃle pi. 4 so both K and Bp instead of ekato? 5 so Bp; K puÂÂhÃ. 6 K ussilitvÃ. >/ #<[page 498]># %<498 I. EkanipÃta. 15. KakaïÂakavagga>% agamÃsi. Tasmiæ kÃle manussà samuddatÅre khÅrapÃyÃsamaccha- maæsasurÃdÅhi nÃgabalikammaæ katvà pakkamiæsu. KÃko ba- likammaÂÂhÃnaæ gantvà khÅrÃdÅni\<*<1>*>/ disvà saddhiæ kÃkiyà khÅra- pÃyÃsamacchamaæsÃdÅni paribhu¤jitvà bahuæ suraæ pivi. Te ubho pi surÃmadamattÃ\<*<2>*>/ "samuddakÅÊaæ kÅÊissÃmÃ" ti velante nÅsÅditvà nahÃyituæ Ãrabhiæsu. Ath' ekà Æmi Ãgantvà kÃkiæ gahetvà samuddaæ pavesesi. Tam eko maccho maæsaæ khÃditvà ajjhohari. KÃko "bhariyà me matÃ" ti rodi paridevi. Ath' assa paridevanasaddaæ sutvà bahÆ\<*<3>*>/ kÃkà sannipatitvà "kiæ- kÃraïà rodasÅti" pucchiæsu. "SahÃyikà vo velante nahÃyamÃnà Æmiyà haÂÃ" ti te sabbe pi ekarÃvaæ ravantà rodiæsu. Atha nesaæ etad ahosi: "imaæ samuddÆdakaæ nÃma amhÃkaæ kiæ pahoti, udakaæ ussi¤citvà samuddaæ tucchaæ katvà sahÃyikaæ nÅharissÃmÃ" 'ti te mukhaæ pÆretvà pÆretvà udakaæ bahi cha¬¬enti, loïÆdakena ca gale sussamÃne uÂÂhÃy' {uÂÂhÃya} thalaæ gantvà vissamanti. Te hanÆsu kilantesu mukhesu sukkhantesu akkhÅsu rattesu niddÃkilantÃ\<*<4>*>/ hutvà a¤¤ama¤¤aæ Ãmantetvà "ambho\<*<5>*>/ mayaæ samuddaudakaæ gahetvà bahi pÃtema, gahita- gahitaÂÂhÃnaæ puna udakena pÆrati\<*<6>*>/, samuddaæ tucchaæ kÃtuæ na sakkhissÃmÃ" 'ti vatvà imaæ gÃtham Ãhaæsu: @*>/, pÆrat' eva mahodadhÅti. || Ja_I:142 ||>@ Tattha api nÆ hanukà santà ti api no hanukà santà ti, api amhÃkaæ hanukà kilantÃ, oramÃma na pÃremÃ\<*<8>*>/ 'ti mayaæ attano balena mahÃsamudda- udakaæ Ãka¬¬hema osÃrema, tucchaæ pana naæ kÃtuæ na sakkoma, ayaæ hi pÆrat' eva\<*<9>*>/ mahodadhi. Eva¤ ca pana vatvà sabbe pi te kÃkà "tassà kÃkiyà eva- rÆpaæ nÃma tuï¬aæ ahosi evarÆpÃni vaÂÂakkhÅni\<*<10>*>/ evarÆpaæ chavisaïÂhÃnaæ evarÆpo madhurasaddo, sà no imaæ corasa- muddaæ nissÃya naÂÂhÃ" ti bahuæ vippalapiæsu\<*<11>*>/. Te evaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K bÅrÃdÅni. 2 so Bp; K surÃmandamattÃ. 3 K bahu. 4 so Bp; K dinakilantÃ. 5 so Bp; K amho. 6 K pÆreti. 7 Bp harema. 8 Bp haremÃ. 9 K pÆreteva. 10 K vaddhakkhÅni. 11 K -laviæsu. >/ #<[page 499]># %< 7. PuppharattajÃtaka. (147.) 499>% vippalapamÃne samudde\<*<1>*>/ devatà bheravarÆpaæ dassetvà palÃpesi. Evaæ tesaæ sotthi ahosi. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà kÃkÅ ayaæ purÃïadutiyikà ahosi, kÃko mahallakatthero, sesa- kÃkà mahallakattherÃ, samuddadevatà pana aham evÃ" 'ti. KÃka- jÃtakaæ. $<7. PuppharattajÃtaka.>$ Na idaæ dukkhaæ aduæ dukkhan ti. Idaæ Satthà Je- tavane viharanto ekaæ ukkaïÂhitabhikkhuæ Ãrabbha kathesi. So hi Bhagavatà "saccaæ kira tvaæ bhikkhu ukkaïÂhito" ti vutte "saccan" ti vatvà "kena ukkaïÂhÃpito sÅti" ca puÂÂho "purÃïadutiyi- kÃyÃ" 'ti vatvà "madhurahattharasikà bhante sà itthÅ, na sakkomi taæ vinà vasitun" ti Ãha. Atha naæ Satthà "esà te bhikkhu anattha- kÃrikÃ, pubbe pi tvaæ etaæ nissÃya sÆle uttÃsito, etaæ ¤eva parideva- mÃno kÃlaæ katvà niraye nibbatto, idÃni taæ kasmà puna patthesÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto ÃkÃsaÂÂhadevatà ahosi. Atha BÃrÃïasiyaæ kattikarattivÃrachaïo sampatto hoti, nagaraæ devanagaraæ viya alaækariæsu, sabbo jano chaïakÅÊÃnissito ahosi. Ekassa pana duggatamanussassa ekam eva ghanasÃÂakayugaæ ahosi, so taæ sudhotaæ\<*<2>*>/ dhovÃpetvà obha¤jÃpetvà satavalikaæ sahassavalikaæ kÃretvà Âhapesi. Atha naæ bhariyà evam Ãha: "icchÃm' ahaæ sÃmi kusumbharattaæ nivÃsetvà ekaæ pÃrupitvà tava kaïÂhe laggà kattikarattivÃraæ caritun" ti. "Bhadde, kuto amhÃkaæ daliddÃ- naæ kusumbhaæ, suddhavatthaæ nivÃsetvà kÅÊÃhÅti". "Kusum- bharattaæ alabhamÃnà chaïakÅÊaæ na kÅÊissÃma, tvaæ a¤¤aæ itthiæ gahetvà kÅÊassÆ" 'ti. "Bhadde, kiæ maæ pÅÊesi, kuto amhÃ- kaæ kusumbhan" ti. "SÃmi, purisassa icchÃya sati kiæ nÃma n' atthi, nanu ra¤¤o kusumbhavatthusmiæ bahuæ kusumbhan" ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp samudda. 2 Bp suÂÂhuæ and sudhotaæ; K suddhotaæ. >/ #<[page 500]># %<500 I. EkanipÃta. 15. KakaïÂakavagga>% "Bhadde, taæ ÂhÃnaæ rakkhasapariggahÅtapokkharaïÅsadisaæ, balavà rakkhÃ, na sakkà upasaækamituæ, mà te etaæ rucci, yathÃladdhen' eva tussassÆ" 'ti. "SÃmi rattibhÃge andhakÃre sati purisassa agamanÅyaÂÂhÃnaæ nÃma n' atthÅti". Iti so tÃya punappuna kathentiyà kilesavasena vacanaæ gahetvà "hotu bhadde, mà cintayitthÃ" 'ti taæ samassÃsetvà rattibhÃge jÅvitaæ pariccajitvà nagarà nikkhamitvà ra¤¤o kusumbhavatthuæ gantvà vatiæ madditvà antovatthuæ pÃvisi. ùrakkhamanussà vati- saddaæ sutvà "coro" ti parivÃretvà gahetvà paribhÃsitvà koÂÂe- tvÃ\<*<1>*>/ bandhi. PabhÃtÃya rattiyà ra¤¤o dassesuæ, rÃjà "gaccha- tha, naæ sÆle uttÃsethÃ" 'ti Ãha. Atha naæ pacchÃbÃhaæ bandhitvà vajjabheriyà vajjamÃnÃya nagarà nikkhamitvà sÆle uttÃsesuæ. Balavavedanà vattanti, kÃkà sÅse nilÅyitvà kaïa- yaggasadisehi tuï¬ehi akkhÅni vijjhanti, So tathÃrÆpam pi duk- khaæ amanasikaritvà tam eva itthiæ anussaritvà "tÃya nÃmÃpi\<*<2>*>/ ghanapuppharattanivatthÃya kaïÂhe ÃsattabÃhuyugalÃya sad- dhiæ kattikarattivÃrato parihÅno\<*<3>*>/" ti cintetvà imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha na idaæ dukkhaæ aduæ dukkhaæ yaæ maæ tudati vÃyaso ti ya¤ ca idaæ sÆle lagganapaccayaæ kÃyikacetasikadukkhaæ ya¤ ca lohamayehi viya tuï¬ehi vÃyaso tudati idaæ sabbaæ pi mayhaæ na dukkhaæ, aduæ dukkhaæ, etaæ yeva pana me dukkhan ti attho, kataraæ: yaæ sÃmà puppharattena kattikaæ nÃnubhossati yaæ sà piyaÇgusÃmà mama bhariyà ekaæ kusumbharattaæ nivÃsetvà ekaæ pÃrupitvà evaæ ghanapuppharattena vattha- yugena acchannà maæ kaïÂhe gahetvà kattikarattivÃraæ nÃnubhavissati imaæ mayhaæ dukkhaæ, etad eva hi maæ bÃdhatÅti. So evaæ mÃtugÃmaæ Ãrabbha vippalapanto yeva kÃlaæ katvà niraye nibbatti. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà jayampatikà idÃni jayampatikÃ, taæ kÃraïaæ paccakkhaæ katvà Âhita- ÃkÃsaÂÂhadevatà pana aham evÃ" 'ti. PuppharattajÃtakaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K koddhetvÃ. 2 K nÃmam pi. 3 K parihÅnÃ, Bp parihinno. >/ #<[page 501]># %< 8. SigÃlajÃtaka. (148) 501>% $<8. SigÃlajÃtaka.>$ NÃhaæ punaæ na ca punan ti. Idaæ Satthà Jetavane viharanto kilesaniggahaæ Ãrabbha kathesi. SÃvatthÅyaæ kira pa¤ca- satamattà sahÃyakà mahÃvibhavà seÂÂhiputtà Satthu dhammadesanaæ sutvà sÃsane uraæ datvà pabbajitvà Jetavane antokoÂisanthÃre vihariæsu. Ath' ekadivasaæ tesaæ a¬¬harattasamaye kilesanissito saækappo uppajji. Te ukkaïÂhitvà attanà jahitakilese puna gaïhituæ cittaæ uppÃdayiæsu. Atha Satthà a¬¬harattasamanantare sabba¤¤Æta¤Ãïadaï¬adÅpikaæ ukkhi- pitvà "katarÃya nu kho ratiyà Jetavane bhikkhÆ viharantÅti" ajjhÃ- sayaæ olokento tesaæ bhikkhÆnaæ abbhantare kÃmarÃgasaækappassa uppannabhÃvaæ a¤¤Ãsi. Satthà ca nÃma ekaputtikà itthÅ attano puttaæ viya ekacakkhuko puriso cakkhuæ viya attano sÃvake rakkhati, pubbaïhÃdisu yasmiæ yasmiæ samaye tesaæ kilesà uppajjanti te tesaæ kilese tatoparaæ va¬¬hituæ adatvà tasmiæ tasmiæ yeva samaye niggaï- hÃti, ten' assa etad ahosi: "ayaæ cakkavattira¤¤o antonagare yeva corÃnaæ uppannakÃlo viya vattati, idÃn' eva nesaæ dhammadesanaæ kathetvÃ\<*<1>*>/ te kilese niggaïhitvà arahattaæ dassÃmÅti" so surabhigandha- kuÂito nikkhamitvà madhurassarena "ùnandÃ" 'ti Ãyasmantaæ dhamma- bhaï¬ÃgÃrikaæ ùnandattheraæ Ãmantesi. Thero "kiæ bhante" ti Ãgantvà vanditvà aÂÂhÃsi. "ùnanda yattakà bhikkhÆ antokoÂisanthÃre viharanti sabbe va gandhakuÂipariveïe sannipÃtehÅti". Evaæ kir' assa ahosi: "sac' Ãhaæ te yeva pa¤casatà bhikkhÆ pakkosÃpessÃmi `SatthÃrà no abbhantare kilesÃnaæ uppannabhÃvo ¤Ãto' ti saæviggamÃnasà dhamma- desanaæ paÂicchituæ na sakkhissantÅtÅ", tasmà "sabbe sannipÃtehÅti" Ãha. Thero "sÃdhu bhante" ti avÃpuraïaæ ÃdÃya pariveïena parive- naæ Ãhiï¬itvà sabbe bhikkhÆ gandhakuÂipariveïe sannipÃtetvà BuddhÃ- sanaæ pa¤¤Ãpesi. Satthà pallaæke ÃbhujitvÃ\<*<2>*>/ ujuæ kÃyaæ païidhÃya silÃpaÂhaviyaæ patiÂÂhahamÃno Sineru viya pa¤¤attabuddhÃsane nisÅdi ÃvelÃvelÃyamakayamakà chabbaïïabuddharasmiyo vissajjento, tÃpi ras- miyo pÃtimattà chattamattà kÆÂÃgÃrakucchimattà chijjitvà chijjitvà gaganatalaæ vijjullatà viya saæcariæsu. Aïïavakucchiæ khobhetvà bÃlasuriyuggamanakÃlo viya ahosi. Bhikkhusaægho pi SatthÃraæ vanditvà garucittaæ paccupaÂÂhapetvà rattakambalasÃïiæ parikkhipanto viya parivÃretvà nisÅdi Satthà brahmassaraæ nicchÃrento bhikkhÆ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bp; K katvÃ. 2 K Ãbhu¤jitvÃ. >/ #<[page 502]># %<502 I. EkanipÃta. 15. KakaïÂakavagga.>% Ãmantetvà "na bhikkhave bhikkhunà nÃma kÃmavitakkaæ vyÃpÃda- vitakkaæ vihiæsÃvitakkan ti ime tayo akusalavitakke vitakketuæ vaÂÂati, antouppannakileso hi parittako ti ¤Ãtuæ na vaÂÂati, kileso nÃma paccÃmittasadiso, paccÃmitto ca khuddako nÃma n' atthi, okÃsaæ labhitvà vinÃsam eva pÃpeti, evam evaæ appamattako pi kileso uppajjitvà va¬¬hituæ labhanto mahÃvinÃsam pÃpeti, kileso nÃma esa halÃhalavisÆpamo uppÃditacchavikaï¬unibho\<*<1>*>/ ÃsÅvisapaÂi- bhÃgo asaniaggisadiso allÅyituæ na yutto, Ãsaækitabbo, uppannupannak- khaïe yeva paÂisaækhÃnabalena bhÃvanabalena yathà muhuttam pi hadaye aÂhatvà paduminipattà udabindÆni viya vivaÂÂati evaæ pajahi- tabbo, porÃïakapaï¬itÃpi appamattakam pi kilesaæ garahitvà yathà puna abbhantare n' uppajjati evaæ niggaïhiæsÆ" 'ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bo- dhisatto sigÃlayoniyaæ paÂisandhiæ gahetvà rara¤¤e nadÅtÅre nivÃsaæ kappesi. Ath' eko jarahatthi GaÇgatÅre kÃlam akÃsi. SigÃlo gocarapasuto taæ sarÅraæ disvà "mahà me gocaro up- panno" ti gantvà soï¬e ¬asi, naÇgalÅsÃya daÂÂhakÃlo viya ahosi. So "n' atth' ettha khÃditabbayuttakan" ti dante ¬asi, aÂÂhimhi daÂÂhakÃlo viya ahosi. Kaïïe ¬asi, suppakoÂiyaæ daÂÂhakÃlo viya ahosi. Udare dasi, kusÆle daÂÂhakÃlo viya ahosi. PÃde ¬asi, uduk- khale daÂÂhakÃlo viya ahosi. NaÇguÂÂhe ¬asi, musale daÂÂhakÃlo viya ahosi. "EtthÃpi n' atthi khÃditabbayuttakan" ti sabbattha assÃdaæ alabhanto vaccamagge ¬asi, mudupÆve daÂÂhakÃlo viya ahosi. So "laddhaæ dÃni me imasmiæ sarÅre muduæ khÃdi- tabbayuttaÂÂhÃnan" ti tato patthÃya khÃdanto antokucchiæ pavisitvà vakkahadayÃdÅni khÃditvà pipÃsitakÃle lohitaæ pivitvà nipajjitakÃle udaraæ pattharitvà nipajjati. Ath' assa etad ahosi: "idaæ hatthisarÅraæ mayhaæ nivÃsasukhatÃya gehasadisaæ, khÃditukÃmatÃya sati pahÆtamaæsaæ, kiæ dÃni me a¤¤attha kamman" ti so a¤¤attha agantvà hatthikucchiyam yeva maæsaæ khÃditvà vasati. Gacchante gacchante kÃle nidÃghavÃtasam- phassena\<*<2>*>/ c' eva suriyarasmisantÃpena ca taæ kuïapaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp uppÃditachavikaï¬usadiso, K uppÃÂinatacchavigaï¬anibho. 2 K -phasse. >/ #<[page 503]># %< 8. SigÃlajÃtaka. (148) 503>% sussitvà valiyo gaïhi. SigÃlassa paviÂÂhadvÃraæ pihitaæ. Anto- kucchi andhakÃro ahosi. SigÃlassa lokantarikanivÃso viya jÃto. Kuïape sussante maæsam pi sussi. Lohitam pi pacchijji. So nikkhamanadvÃraæ alabhanto bhayappatto hutvà sandhÃvanto ito c' ito ca paharitvà nikkhamanadvÃraæ pariyesamÃno vica- rati. Evaæ tasmiæ ukkhaliyaæ piÂÂhapiï¬Å viya antokucchiyaæ sijjamÃne\<*<1>*>/ katipÃhaccayena mahÃmegho pÃvassi. Atha maæ kuïapaæ temitvà uÂÂhÃya pakatisaïÂhÃnena aÂÂhÃsi. Vacca- maggo vivaÂo hutvà tÃrakà viya pa¤¤Ãyi. SigÃlo taæ chiddaæ disvà "idÃni me jÅvitaæ laddhan" ti yÃva hatthisÅsà paÂikka- mitvà vegena pakkhanditvà vaccamaggaæ sÅsena paharitvà nikkhami. Tassa sambhinnasarÅrattÃ\<*<2>*>/ sabbalomÃni vaccamagge allÅyiæsu. So tÃlakkhandhasadisena nillomena sarÅrena ubbigga- citto muhuttaæ dhÃvitvà nivattitvà nisinno sarÅraæ oloketvà "idaæ dukkhaæ mayhaæ na a¤¤ena kataæ, lobbahetu lobha- kÃraïÃ\<*<3>*>/ lobhaæ nissÃya mayà etaæ kataæ, ito dÃni paÂÂhÃya na lobhavasiko bhavissÃmi, puna hatthisarÅraæ nÃma na pavisis- sÃmÅti" saæviggahadayo hutvà imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha na cÃpi apunappunan ti akÃro nipÃtamatto. Ayam pan' etissà sakalÃya pi gÃthÃy' attho: ahaæ hi ito puna tato ca punan ti vuttavÃrato puna tato pi ca\<*<4>*>/ punappunaæ vÃraïasarÅrasaækhÃtaæ hatthibondiæ na pavek- khÃmi, kiækÃraïÃ: taÂhà hi bhayatajjito tathà hi ahaæ imasmiæ yeva pavesane bhayatajjito, maraïabhayena santÃsaæ saævegaæ ÃpÃdito ti. Eva¤ ca pana vatvà tato ca palÃyitvà puna taæ và a¤¤aæ và hatthisarÅram pi nivattitvà na olokesi, tato paÂÂhÃya na lobhavasiko ahosi. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà "bhikkhave\<*<5>*>/ antoup- pannakilesassa nÃma va¬¬hituæ adatvà tattha tatth' eva niggaïhituæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K sijjamÃno. 2 K saæsinna- corr. to saæjinna- over the line and to saæbhinna- under the line, B saæbhinna- and sa¤chinna-. 3 so Bp; K pÃïalo-. 4 so K; Bp iti vuttam tato puna tato pi ca. 5 K na bhikkhave. >/ #<[page 504]># %<504 I. EkanipÃta. 15. KakaïÂakavagga.>% vaÂÂatÅti" vatvà saccÃni pakÃsetvà jÃtakaæ samodhÃnesi: (Saccapari- yosÃne pa¤casatÃpi te bhikkhÆ arahatte patiÂÂhahiæsu, avasesesu keci sotÃpannà keci sakadÃgÃmino keci anÃgÃmino ahesuæ) "Tadà sigÃlo aham eva ahosin" ti. SigÃlajÃtakaæ. $<9. EkapaïïajÃtaka.>$ Ekapaïïo ayaæ rukkho ti. Idaæ Satthà VesÃliyaæ upanissÃya mahÃvane kÆÂÃgÃrasÃlÃyaæ viharanto vesÃlikaæ duÂÂha- LicchavikumÃrakaæ Ãrabbha kathesi. Tasmiæ hi kÃle VesÃlinagaraæ gÃvutagÃvutantare tÅhi pÃkÃrehi parikkhittaæ tÅsu ÂhÃnesu gopuraÂÂÃ- lakayuttaæ\<*<1>*>/ paramasobhaggappattaæ. Tattha niccakÃlaæ rajjaæ kÃretvà vasantÃnaæ yeva rÃjÆnaæ sattasahassÃni sattasatÃni satta ca rÃjÃno honti, tattakà yeva uparÃjÃno tattakà senÃpatino tattakà bhaï¬ÃgÃrikÃ. Tesaæ rÃjakumÃrÃnaæ antare eko duÂÂha-LicchavikumÃro nÃma ahosi kodhano caï¬o pharuso daï¬ena saddhiæ {ÃsÅviso} viya niccaæ pajjalito. Kodhena tassa purato dve tÅïi vacanÃni kathetuæ samattho nÃma n' atthi, taæ n' eva mÃtÃpitaro na ¤Ãtayo na mittasuhajjà sikkhÃpetuæ nÃsakkhiæsu\<*<2>*>/. Ath' assa mÃtÃpitunnaæ etad ahosi: "ayaæ kumÃro atipharuso sÃhasiko, Âhapetvà SammÃsambuddhaæ a¤¤o imaæ vinetuæ samattho nÃma n' atthi, Buddhaveneyyena bhavitabban" ti te naæ ÃdÃya Satthu santikaæ gantvà vanditvà "bhante ayaæ kumÃro caï¬o pharuso kodhena pajjalati, imassa ovÃdaæ dethÃ" 'ti. Satthà taæ kumÃraæ ovadi: "kumÃra imesu nÃma sattesu caï¬ena pharusena sÃ- hasikena viheÂhakajÃtikena na bhavitabbaæ, pharusavÃco nÃma vijÃta- mÃtuyÃpi pituno pi puttassa pi bhÃtubhaginÅnam pi pajÃpatiyÃpi mitta- bandhavÃnaæ appiyo hoti amanÃpo, ¬asituæ Ãgacchanto sappo viya aÂaviyaæ uÂÂhitacoro viya khÃdituæ Ãgacchanto yakkho viya ca ubbe- janÅyo\<*<3>*>/ hutvà dutiyakacittavÃre\<*<4>*>/ nirayÃdisu nibbattati, diÂÂhe yeva ca dhamme kodhano puggalo maï¬itapasÃdhito\<*<5>*>/ pi dubbaïïo va hoti, puïïacandasassirÅkam pi 'ssa mukhaæ jÃlÃbhihatapadumaæ viya malag- gahÅtaka¤canÃdÃsamaï¬alaæ viya virÆpaæ hoti, duddasikaæ kodhaæ nissÃya hi sattà satthaæ ÃdÃya attanà va attÃnaæ paharanti visaæ khÃdanti rajjuyà ubbandhanti papÃtà patanti, evaæ kodhavasena kÃlaæ katvà nirayÃdisu uppajjanti, viheÂhakajÃtiyÃpi diÂÂhe yeva dhamme \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K gopuraddhÃlaka-. 2 Bp na sakkh-. 3 K -niyo. 4 so K; Bp dutiyacittavÃre. 5 K -pÃsÃdhito. >/ #<[page 505]># %< 9. EkapaïïajÃtaka. (149.) 505>% garahaæ patvà kÃyassa bhedà nirayÃdisu uppajjanti, puna manussattaæ labhitvà jÃtakÃlato paÂÂhÃya rogabahulÃ. va honti\<*<1>*>/, cakkhurogo sota- rogo ti Ãdisu ca rogesu ekato paÂÂhÃya ekasmiæ patanti, rogena apari- muttà va hutvà niccadukkhità va honti, tasmà sabbasattesu metta- cittena hitacittena bhavitabbaæ, evarÆpo hi puggalo nirayÃdibhayena parimuccatÅti\<*<2>*>/". So kumÃro ovÃdaæ labhitvà ekovaden' eva nihata- mÃno danto nibbisevano mettacitto muducitto ahosi, akkosantam pi paharantam pi nivattivà na olokesi, uddhaÂadÃÂho viya sappo alac- chinno viya kakkaÂako\<*<3>*>/ chinnavisÃïo viya ca usabho ahosi. Tassa taæ pavattiæ ¤atvà bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso duÂÂha-LicchavikumÃraæ suciram pi ovaditvà n' eva mÃtÃpitaro na ¤ÃtimittÃdayo dametuæ sakkhiæsu, SammÃsambuddho pana eko- vÃden' eva dametvà nibbisevanaæ katvà mattavaravÃraïaæ viya samug- gahitÃïa¤ cha\<*<4>*>/ kÃraïaæ akÃsi, yÃva subhÃsitaæ idaæ 'hatthidamakena bhikkhave hatthidammo sÃrito, ekaæ yeva disaæ dhÃvati puratthimaæ và pacchimaæ và uttaraæ và dakkhiïaæ vÃ, assadamakena --pe--, go- damakena --pe-- dakkhiïaæ vÃ, TathÃgatena bhikkhave arahatà SammÃ- sambuddhena purisadammo sÃrito, aÂÂha disà vidhÃvati, rÆpÅ rÆpÃni passati, ayam eva tÃdiso\<*<5>*>/ --pe--, so vuccati yoggÃcariyÃnaæ\<*<6>*>/ anuttaro purisadammasÃrathÅti", na hi Ãvuso SammÃsambuddhena sadiso purisa- dammasÃrathi\<*<7>*>/ nÃma atthÅti". Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhik- khave etarahi kathÃya sannisinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave idÃn' ev' esa mayà ekovÃden' eva damito, pubbe p' ahaæ imaæ ekovÃden' eva damesin" ti vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto udiccabrÃhmaïakule nibbattitvà vayappatto TakkasilÃyaæ tayo vede sabbasippÃni ca uggaïhitvà ka¤ci kÃlaæ gharÃvÃsaæ vasitvà mÃtÃpitunnaæ accayena isipabbajjaæ pabba- jitvà abhi¤¤Ã ca samÃpattiyo ca\<*<8>*>/ nibbattetvà Himavante vÃsaæ kappesi. Tattha ciraæ vasitvà loïambilasevanatthÃya jana- padaæ Ãgantvà BÃrÃïasiæ patvà rÃjuyyÃne vasitvà punadivase sunivattho supÃruto tÃpasÃkappasampanno bhikkhÃya nagaraæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K và hoti, Bp ca honti. 2 K na parimuccantÅti, Bp muccati iti. 3 so Bp; K kakaïÂako. 4 so K; Bp samuggahitÃnaæ. 5 K kÃdisÃ. 6 Bp yogÃvacarÃcari-. 7 K -thÅ 8 K omits ca. >/ #<[page 506]># %<506 I. EkanipÃta. 15. KakaïÂakavagga.>% pavisitvà rÃjadvÃraæ pÃpuïi. RÃjà sÅhapa¤jarena\<*<1>*>/ olokento taæ disvà iriyÃpathe pasÅditvà "ayaæ tÃpaso santindriyo santa- mÃnaso yugamattadaso\<*<2>*>/ padavÃre padavÃre sahassatthavikaæ Âhapento viya sÅhavijambhitena Ãgacchati, sace santadhammo nÃm' eko atthi imassa ten' abbhantarena bhavitabban" ti cinte- tvà ekaæ amaccaæ olokesi. So "kiæ karomi devÃ" 'ti Ãha. "Etaæ tÃpasaæ ÃnehÅti". So "sÃdhu devà 'ti Bodhisattaæ upasaækamitvà vanditvà hatthato bhikkhÃbhÃjanaæ gahetvà "kiæ mahÃpu¤¤Ã" 'ti vutte "bhante rÃjà pakkosatÅti" Ãha. Bodhisatto "na mayaæ rÃjakulÆpagÃ, hemavatakà nÃm' amhÃ" 'ti Ãha. Amacco gantvà tam atthaæ ra¤¤o Ãrocesi. RÃjà "a¤¤o amhÃkaæ kulÆpako n' atthi, Ãnehi nan "ti Ãha. Amacco gantvà Bodhisattaæ vanditvà yÃcitvà rÃjanivesanaæ pavesesi. RÃjà Bodhisattaæ vanditvà samussitasetacchatte ka¤canapallaæke nisÅdÃpetvà attano paÂiyattaæ nÃnaggarasabhojanaæ bhojetvà "bhante kuhiæ vasathÃ" 'ti pucchi. "Hemavatakà mayaæ mahÃ- rÃjÃ" ti. "IdÃni kahaæ gacchathÃ" 'ti "VassÃrattÃnurÆpaæ senÃsanaæ upadhÃrema mahÃrÃjÃ" 'ti "Tena hi bhante amhÃkaæ ¤eva uyyÃne vasathÃ" 'ti paÂi¤¤aæ gahetvà sayam pi bhu¤jitvà Bodhisattaæ ÃdÃya uyyÃnaæ gantvà païïasÃlaæ mÃpetvà rattiÂ- ÂhÃnadivÃÂhÃnÃni\<*<3>*>/ kÃretvà pabbajitaparikkhÃre datvà uyyÃna- pÃlaæ paÂicchÃpetvà nagaraæ pÃvisi. Tato paÂÂhÃya Bodhisatto uyyÃne vasati. RÃjÃpi 'ssa divase divase dvatikkhattuæ upaÂ- ÂhÃnaæ gacchati. Tassa pana ra¤¤o duÂÂhakumÃro nÃma putto ahosi caï¬o pharuso, n' eva rÃjà dametuæ asakkhi na sesa¤Ã- takÃ. AmaccÃpi brÃhmaïagahapatikÃpi ekato hutvà "sÃmi, mà evaæ kari, evaæ kÃtuæ na labbhÃ" ti kujjhitvà kathentÃpi kathaæ gÃhÃpetum na sakkhiæsu. RÃjà cintesi: "Âhapetvà mama ayyaæ sÅlavantaæ tÃpasaæ a¤¤o imaæ kumÃraæ dametuæ samattho nÃma n' atthi, so yeva naæ damessatÅti" so kumÃraæ ÃdÃya Bodhisattassa santikaæ gantvà "bhante ayaæ kumÃro caï¬o \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K siæhapaÇjareïa. 2 Bp -dasso. 3 both K and Bp -divÃÂÂhÃ-. >/ #<[page 507]># %< 9. EkapaïïajÃtaka (149.) 507>% pharuso, mayaæ imaæ dametuæ na sakkoma, tumhe taæ ekena upÃyena sikkhÃpethÃ" 'ti kumÃraæ Bodhisattassa niyyÃdetvà pakkÃmi. Bodhisatto kumÃraæ gahetvà uyyÃne vicaranto ekato ekena ekato ekenà 'ti dvÅhi yeva pattehi ekaæ nimbapotakaæ disvà kumÃraæ Ãha: "kumÃra etassa tÃva ruk- khassa potakassa païïaæ khÃditvà rasaæ jÃnÃhÅti". So tassa ekaæ païïaæ saækhÃditvà rasaæ ¤atvà dhÅti saha kheÊena bhÆmiyaæ nuÂÂhubhi\<*<1>*>/, "kiæ etaæ kumÃrÃ"' ti vutte "bhante idÃn' ev' esa rukkho halÃhalavisÆpamo, va¬¬hanto pana bahÆ manusse mÃressatÅti" nimbapotakaæ uppÃÂetvà hatthehi pari madditvà imaæ gÃtham Ãha: @@ Tattha ekapaïïo ti ubhosu passesu ekekapaïïo, na bhumyà caturaÇ- gulo ti bhÆmito caturaÇgulamattam pi na va¬¬hito, phalenà ti palÃsena, visakappenà ti halÃhalavisasadisena, evaæ khuddako\<*<2>*>/ pi samÃno evarÆpena tittakena païïena samannÃgato ti attho, mahÃyaæ kiæ bhavissatÅti yadà panÃyaæ vuddhippatto mahà bhavissati tadà kiæ nÃma bhavissati, addhà manussa- mÃraïako\<*<3>*>/ bhavissatÅti evaæ uppÃÂetvà madditvà cha¬¬esin\<*<4>*>/ ti Ãha. Atha naæ Bodhisatto etad avoca: "kumÃra tvaæ imaæ nimbapotakaæ idÃn' eva evaæ tittako, mahallakakÃle kuto imaæ nissÃya va¬¬hÅti' uppÃÂetvà madditvà cha¬¬esi\<*<5>*>/, yathà tvaæ etasmiæ paÂipajji evaæ eva tvaæ\<*<6>*>/ raÂÂhavÃsino pi `ayaæ kumÃro daharakÃle yeva evaæ caï¬o pharuso, mahallakakÃle rajjaæ patvà kiæ nÃma karissati, kuto amhÃkaæ etaæ nissÃyo va¬- ¬hÅti' tava kulasantakaæ rajjaæ adatvà nimbapotakaæ viya taæ\<*<6>*>/ uppÃÂetvà raÂÂhà pabbÃjaniyakammaæ\<*<6>*>/ karissanti. Tasmà nimba- rukkhapaÂibhÃgataæ hitvà ito paÂÂhÃya khantimettÃnuddayasam- panno hohÅti". So tato paÂÂhÃya nihatamÃno nibbisevano khantimettÃnuddayasampanno hutvà Bodhisattassa ovÃde Âhatvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K nuÂÂhabhi, B niÂÂhubhi. 2 so Bp; K khuddakena. 3 K manussÃ-. 4 K cha¬¬hesin, Bp chaÂÂesi. 5 K cha¬¬hesi, Bp chaÂÂesi. 6 so both K and Bp. >/ #<[page 508]># %<508 I. EkanipÃta. 15. KakaïÂakavagga.>% pitu accayena rajjaæ patvà dÃnÃdÅni pu¤¤akammÃni katvà yathÃ- kammaæ agamÃsi. Satthà imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà "na bhikkhave idÃn' ev' esa duÂÂha-LicchavikumÃro mayà damito, pubbe pi ahaæ etaæ damesi yevÃ" 'ti vatvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà duÂÂhakumÃro ayaæ LicchavikumÃro ahosi, rÃjà ùnando, ovÃdadÃyakatÃpaso pana aham evÃ" 'ti. EkapaïïajÃtakaæ. $<10. Sa¤jÅvajÃtaka.>$ Asantaæ yo paggaïhÃtÅti. Idaæ Satthà VeÊuvane vi- haranto AjÃtasattussa ra¤¤o asantapaggahaæ Ãrabbha kathesi. So hi BuddhÃnaæ paÂikaïÂakabhÆte dussÅle pÃpadhamme Devadatte pasÅditvà taæ asantaæ asappurisaæ paggayha "tassa sakkÃraæ karis- sÃmÅti" bahuæ dhanam pariccajitvà GayÃsÅse vihÃraæ kÃretvà tass' eva vacanaæ gahetvà pitaraæ dhammarÃjÃnaæ sotÃpannaæ ariyasÃva- kaæ ghÃtetvà attano sotÃpattimaggassa upanissayaæ chinditvà mahÃ- vinÃsam patto. So hi "Devadatto paÂhavipaviÂÂho" ti sutvà "kacci nu kho mam pi paÂhavi gileyyÃ" 'ti bhÅtatasito rajjasukhaæ na la- bhati, sayane assÃdaæ na vindati, tibbakÃraïÃbhitunno\<*<1>*>/ hatthipoto viya kampamÃno vicarati. So paÂhaviæ phalamÃnaæ viya avÅcijÃlaæ nikkhamantaæ viya paÂhaviyà attÃnaæ giliyamÃnaæ viya ÃdittÃya loha- paÂhaviyà uttÃnakaæ nippajjÃpetvà ayasÆlehi koÂÂiyamÃnaæ viya ca samanupassi. Ten' etassa\<*<2>*>/ pahaÂakukkuÂasseva muhuttam pi kampa- mÃnassa avatthÃnaæ nÃma na hosi. SammÃsambuddhaæ passitukÃmo khamÃpetukÃmo pa¤haæ pucchitukÃmo ahosi, attano aparÃdhamahanta- tÃya upasaækamituæ na sakkoti. Ath' assa RÃjagahanagare\<*<3>*>/ katti- karattivÃre sampatte devanagaraæ viya nagare alaækate mahÃtale amaccagaïaparivutassa ka¤canÃsane nisinnassa JÅvakaæ\<*<4>*>/ KomÃrabhaccaæ\<*<5>*>/ avidÆre nisinnaæ disvà etad ahosi: "JÅvakaæ\<*<4>*>/ gahetvà SammÃsambuddhaæ passissÃmi, na kho pana sakkà mayà ujukam eva vattuæ: `ahaæ samma JÅvaka sayaæ gantuæ na sakkomi, ehi maæ satthu santikaæ nehÅti' pariyÃyena pana rattisampadaæ vaïïetvÃ\<*<6>*>/ 'kan\<*<7>*>/ nu kho ajja \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K -tuïïo 2 K tetetassa. 3 K -naÇgare. 4 K jÅvikaæ. 5 K -bhaï¬aæ. 6 K vannetvÃ. 7 K kin. >/ #<[page 509]># %< 10. Sa¤jÅvajÃtaka. (150.) 509>% mayaæ samaïaæ và brÃhmaïaæ và payirupÃseyyÃma yan no payiru- pÃsantÃnaæ\<*<1>*>/ cittaæ pasÅdeyyÃ' 'ti vakkhÃmi, taæ sutvà amaccà attano SatthÃrÃnaæ vaïïaæ kathessanti, JÅvako pi SammÃsambuddhassa vaïïaæ kathessati, atha naæ gahetvà Satthu santikaæ gacchissÃmÅti" so pa¤- cahi padehi rattiæ vaïïesi: "Lakkha¤¤Ã vata bho dosinà ratti, abhirÆpà vata bho dosinà ratti, dassanÅyÃ\<*<2>*>/ vata bho dosinà ratti, pÃsÃdikà vata bho dosinà ratti, ramaïÅyÃ\<*<2>*>/ vata bho dosinà ratti, kaæ nu khv-ajja mayhaæ\<*<2>*>/ samaïaæ và brÃhmaïaæ và payirupÃsato cittaæ pasÅdeyyÃ" 'ti. Ath' eko amacco PurÃïassa Kassapassa vaïïaæ kathesi eko MakkhaligosÃlassa eko Ajitakesakambalassa eko Kakudha- kaccÃyanassa eko sa¤jayabelaÂÂhiputtassa eko NÃthaputtanigaïÂhassà 'ti. RÃjà tesaæ kathaæ sutvà tuïhÅ ahosi. So hi JÅvakass' eva mahÃ- amaccassa kathaæ paccÃsiæsati. JÅvako pi "ra¤¤o maæ Ãrabbha ka- thite yeva jÃnissÃmÅti" avidÆre tuïhÅ nisÅdi. Atha naæ rÃjà Ãha: "tvaæ pana samma jÅvaka kiæ tuïhÅti". Tasmiæ khaïe JÅvako uÂÂhÃ- yÃsanà yena Bhagavà ten' a¤jaliæ panÃmetvà "eso deva arahaæ SammÃsambuddho amhÃkaæ ambavane viharati saddhiæ a¬¬hateÊasehi bhikkhusatehi, ta¤ ca pana Bhagavantaæ evaæ kalyÃïo kittisaddo abbhuggato" ti nava arahÃdiguïe vatvà jÃtito paÂÂhÃya pubbanimittÃ- dibhedaæ Bhagavato ÃnubhÃvaæ pakÃsetvà "taæ Bhagavantaæ devo payirupÃsatu, dhammaæ suïÃtu, pa¤haæ pucchatÆ" 'ti Ãha. RÃjà sampuïïamanoratho hutvà "tena hi samma JÅvaka hatthiyÃnÃni kappÃ- pehÅti" yÃnÃni kappÃpetvà mahantena rÃjÃnubhÃvena JÅvakambavanaæ gantvà gandhamaï¬alamÃlehi\<*<4>*>/ bhikkhusaæghaparivutaæ TathÃgataæ disvà santavÅcimajjhe mahaïïavaæ viya niccalaæ bhikkhusaæghaæ ito c' ito ca anuviloketvà "evarÆpà nÃma me parisà na diÂÂhapubbÃ" ti iriyÃpathe yeva pasÅditvà saæghassa a¤jalim paggaïhitvà thutim katvà Bhagavantaæ vanditvà ekamantaæ nisinno sÃma¤¤aphalapa¤haæ pucchi. Ath' assa Bhagavà dvÅhi bhÃïavÃrehi patimaï¬etvà SÃma¤¤a- phalasuttantaæ kathesi. So suttapariyosÃne attamano Bhagavantaæ khamÃpetvà uÂÂhÃyÃsanà padakkhiïaæ katvà pakkÃmi. Satthà aci- pakkantassa ra¤¤o bhikkhÆ Ãmantetvà "khat' Ãyaæ bhikkhave rÃjÃ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bp; K -pÃsento. 2 K -niyyÃ. 3 K mayaæ. 4 K -mÃÊlehi. >/ #<[page 510]># %<510 1. EkanipÃta. 15. KakaïÂakavagga.>% sac' Ãyaæ bhikkhave rÃjà issariyakÃraïà pitaraæ dhammikaæ dhamma- rÃjÃnaæ jÅvità na voropessatha imasmiæ yeva Ãsane virajaæ vÃtamalaæ dhammacakkhuæ uppajjissatha, Devadattam pana nissÃya asantam paggahaæ katvà sotÃpattiphalà parihÅno" ti Ãha. Punadivase bhikkhÆ dhammasabhÃyaæ kathaæ samuÂÂhÃpesuæ: "Ãvuso AjÃtasattu kira asan- taæ\<*<1>*>/ paggahaæ katvà dussÅlaæ pÃpakammaæ Devadattaæ nissÃya pitu- ghÃtakammassa katattà sotÃpattiphalà parihÅno Devadattena nÃsito rÃjÃ" ti. Satthà Ãgantvà "kÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sanni- sinnÃ" ti pucchitvà "imÃya nÃmÃ" 'ti vutte "na bhikkhave AjÃtasattu idÃn' eva asantaæ\<*<1>*>/ paggahaæ katvà mahÃvinÃsam patto, pubbe p' esa asantapaggahen' eva attÃnaæ nÃsesÅti" vatvà atÅtaæ Ãhari: AtÅte BÃrÃïasiyaæ Brahmadatte rajjaæ kÃrente Bodhisatto mahÃvibhave brÃhmaïakule nibbattitvà vaya- patto Takkasilaæ gantvà sabbasippÃni uggaïhitvà BÃrÃïasiyaæ disÃpÃmokkho Ãcariyo hutvà pa¤camÃïavakasatÃni sippaæ vÃceti. Tesu mÃïavesu Sa¤jÅvo nÃma mÃïavo atthi. Bodhisatto tassa matakuÂÂhÃpanamantaæ adÃsi. So uÂÂhÃpanamantam eva gahe- tvà paÂibÃhanamantaæ pana agahetvÃ\<*<2>*>/ ekadivasaæ mÃïavehi sad- dhiæ dÃruatthÃya ara¤¤aæ gantvà ekaæ matavyagghaæ disvà mÃïave Ãha: "bho imaæ matavyagghaæ uÂÂhÃpessÃmÅti". MÃ- ïavà "na sakkhissasÅti". Ãhaæsu. "PassantÃnaæ ¤eva vo uÂÂhÃ- pessÃmÅti". "Sace mÃïava\<*<3>*>/ sakkosi uÂÂhÃpehÅti" eva¤ ca pana vatvà te mÃïavà rukkhaæ abhirÆhiæsu. Sa¤jÅvo mantaæ pari- vattetvà matavyagghaæ sakkharÃya pahari. Vyaggho uÂÂhÃya vegenÃgantvà Sa¤jÅvaæ galanÃliyaæ ¬asitvà jÅvitakkhayaæ pÃpe- tvà tatth' eva pati. Sa¤jÅvo pi tatth' eva pati. Ubho pi ekaÂ- ÂhÃne yeva matà nipajjiæsu. MÃïavà dÃruæ\<*<4>*>/ ÃdÃya gantvà taæ pavattiæ Ãcariyassa Ãrocesuæ\<*<5>*>/. ùcariyo mÃïave Ãmantetvà "tÃtà asantapaggahakÃraïà nÃma ayuttaÂÂhÃne sakkÃrasammÃnaæ karonto evarÆpaæ dukkhaæ paÂilabhati\<*<6>*>/ yevÃ" 'ti vatvà imam gÃtham Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bp; K.asanta. 2 so Bp; K gahetvÃ. 3 K -vÃ. 4 K dÃrÆ, Bp dÃrÆni. 5 K Ãrocesi. 6 K -labhanti. >/ #<[page 511]># %< 10. Sa¤jÅvajÃtaka. (150.) 511>% @*>/ tam eva ghÃsaæ kurute vyaggho Sa¤jÅviko yathà ti. || Ja_I:146 ||>@ Tattha asantan ti tÅhi duccaritehi samannÃgataæ dussÅlaæ pÃpadhammaæ, yo paggaïhÃtÅti yaæ khattiyÃdisu yo koci evarÆpaæ dussÅlaæ pabbajitaæ và cÅvarÃdisampadÃnena gahaÂÂhaæ và uparajjasenÃpatiÂÂhÃnÃdisampadÃnena paggaï- hÃti sakkÃrasammÃnaæ karotÅti attho, asantaæ c' ÆpasevatÅti\<*<1>*>/ yo ca evarÆpaæ asantaæ dussÅlaæ upasevati bhajati payirupÃsati, tam eva ghÃsaæ kurute ti tam eva asantaæ sampaggahantaæ yo dussÅlo pÃpapuggalo ghasati saækhÃdati vinÃ- saæ pÃpeti, kathaæ: vyaggho Sa¤jÅviko yathà ti yathà Sa¤jÅvena mÃïavena mantaæ parivattetvà matavyaggho Sa¤jÅviko\<*<2>*>/ jÅvitasampadÃnena sampaggahito attano jÅvitadÃyakaæ\<*<3>*>/ Sa¤jÅvam eva jÅvità voropetvà tatth' eva pÃtesi evam a¤¤o pi yo asantasampaggahaæ karoti so dussÅlo taæ attano sampaggahaæ eva vinÃseti, evaæ asantasampaggÃhikà vinÃsaæ pÃpuïantÅti. Bodhisatto imÃya gÃthÃya mÃïavÃnaæ dhammaæ desetvà dÃnÃdÅni pu¤¤ani katvà yathÃkammaæ gato. SatthÃpi imaæ dhammadesanaæ Ãharitvà jÃtakaæ samodhÃnesi: "Tadà matavyagghupaÂÂhÃko mÃïavo AjÃtasattu ahosi, disÃpÃmokkho Ãcariyo pana aham evÃ" 'ti. Sa¤jÅvajÃtakaæ. KakaïÂakavaggo pannarasamo. EkanipÃtavaïïanà niÂÂhitÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bp; K vÆpa-. 2 K jÅviko. 3 K jitadÃyakaæ.>/