Itivuttaka Based on the edition by Ernst Windisch, London : Pali Text Society 1889 (Reprinted 1948, 1975) Input by the Dhammakaya Foundation, Thailand, 1989-1996 [GRETIL-Version vom 12.2.2015] NOTICE This file is (C) Copyright the Pali Text Society and the Dhammakaya Foundation, 2015. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License. These files are provided by courtesy of the Pali Text Society for scholarly purposes only. In principle they represent a digital edition (without revision or correction) of the printed editions of the complete set of Pali canonical texts published by the PTS. While they have been subject to a process of checking, it should not be assumed that there is no divergence from the printed editions and it is strongly recommended that they are checked against the printed editions before quoting. ANNOTATED VERSION IN PTS LAYOUT #<...># = BOLD %<...>% = ITALICS *<...>* = SUPERSCRIPT \<...>\ = REDLINE ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf and http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf For further information see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm ___________________________________________________________________ Itivuttaka #<[page 001]># %< 1>% Itivuttakaæ. NAMO TASSA BHAGAVATO ARAHATO SAMMùSAMBUDDHASSA. [EkanipÃto] 1. (Ek. I.1) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ: Ekadhammaæ\<*<1>*>/ bhikkhave pajahatha\<*<2>*>/. Ahaæ vo pÃÂibhogo\<*<3>*>/ anÃgÃmitÃya. Katamaæ eka- dhammaæ? Lobhaæ bhikkhave ekadhammaæ pajahatha. Ahaæ vo pÃÂibhogo anÃgÃmitÃyÃ-ti. Etam-attham bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Yena lobhena luddhÃse sattà gacchanti duggatiæ | taæ lobhaæ sammad-a¤¤Ãya pajahanti vipassino | pahÃya na punÃyanti imaæ lokaæ kudÃcanan-ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||1|| 2. (Ek. I.2) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ: Ekadhammaæ bhikkhave pajahatha. Ahaæ vo pÃÂibhogo anÃgÃmitÃya. Katamaæ ekadhammaæ? Dosaæ\<*<4>*>/ bhikkhave ekadhammaæ pajahatha. Ahaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 For ekadh- here and in the following suttas the MSS. have sometimes ekaæ dh-, but the nom. Ekadhammo in sutt. 18 and 19 proves that it is a compound. 2 pajahata B. here and in the following suttas. 3 pÃÂibhogo ti paÂibhÆ, A. 4 Not skr. dosha, but skr. dvesha: dosan-ti anattham-me acarÅti ÃghÃto jÃyatÅti, etc., A. >/ #<[page 002]># %<2 ITIVUTTAKAõ. EKANIPùTO.>% vo pÃÂibhogo anÃgÃmitÃyÃ-ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Yena dosena duÂÂhÃse sattà gacchanti duggatiæ | taæ dosaæ sammad-a¤¤Ãya pajahanti vipassino | pahÃya na punÃyanti imaæ lokaæ kudÃcanan-ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||2|| 3. (Ek. I.3) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ: Ekadhammaæ bhikkhave pajahatha. Ahaæ vo pÃÂibhogo anÃgÃmitÃya. Katamaæ ekadhammaæ? Mohaæ bhikkhave ekadhammaæ pajahatha. Ahaæ vo pÃÂibhogo anÃgÃmitÃyÃ-ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca. tatthetaæ iti vuccati: Yena mohena mÆÊhÃse sattà gacchanti duggatiæ | taæ mohaæ sammad-a¤¤Ãya pajahanti vipassino | pahÃya na punÃyanti imaæ lokaæ kudÃcanan-ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||3|| 4. (Ek. I.4) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ: Ekadhammaæ bhikkhave pajahatha. Ahaæ vo pÃÂibhogo anÃgÃmitÃya. Katamaæ ekadhammaæ? Kodhaæ bhikkhave ekadhammaæ pajahatha. Ahaæ vo pÃÂibhogo anÃgÃmitÃyÃ-ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Yena kodhena kuddhÃse sattà gacchanti duggatiæ | taæ kodhaæ sammad-a¤¤Ãya pajahanti vipassino | pahÃya na punÃyanti imaæ lokaæ kudÃcanan-ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||4|| \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 003]># %< VAGGA I., SUTTA 7. 3>% 5. (Ek. I.5) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. Ekadhammaæ bhikkhave pajahatha. Ahaæ vo pÃÂibhogo anÃgÃmitÃya. Katamaæ eka- dhammaæ? Makkhaæ\<*<1>*>/ bhikkhave ekadhammaæ pajahatha. Ahaæ vo pÃÂibhogo anÃgÃmitÃyÃ-ti. Etam- atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Yena makkhena makkhÃse sattà gacchanti duggatiæ | taæ makkhaæ sammad-a¤¤Ãya pajahanti vipassino | pahÃya na punÃyanti imaæ lokaæ kudÃcanan-ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||5|| 6. (Ek. I.6) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. Ekadhammaæ bhikkhave pajahatha. Ahaæ vo pÃÂibhogo anÃgÃmitÃya. Katamaæ ekadhammaæ? MÃnaæ bhikkhave ekadhammaæ pajahatha. Ahaæ vo pÃÂibhogo anÃgÃmitÃyÃ-ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Yena mÃnena mattÃse sattà gacchanti duggatiæ | taæ mÃnaæ sammad-a¤¤Ãya pajahanti vipassino | pahÃya na punÃyanti imaæ lokaæ kudÃcanan-ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||6|| 7. (Ek. I.7) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. Sabbaæ\<*<2>*>/ bhikkhave anabhijÃnaæ apari- jÃnaæ tattha cittaæ avirÃjayaæ appajahaæ abhabbo duk- khakkhayÃya. Sabba¤ca kho bhikkhave abhijÃnaæ pari- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 C. D. E. P. Pa. have the mÃna-suttaæ before the makkha-suttaæ. I follow B. M. and A.; see also the UddÃna after sutt.10. 2 sabbampi, B. >/ #<[page 004]># %<4 ITIVUTTAKAõ. EKANIPùTO.>% jÃnaæ tattha cittaæ virÃjayaæ pajahaæ bhabbo\<*<1>*>/ duk- khakkhayÃyÃ-ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetam iti vuccati: Yo sabbaæ sabbato ¤atvà sabbatthesu\<*<2>*>/ na\<*<3>*>/ rajjati\<*<4>*>/ | sa ve\<*<5>*>/ sabbaæ\<*<6>*>/ pari¤¤Ã\<*<7>*>/ so\<*<7>*>/ sabbadukkhaæ\<*<8>*>/ upaccagÃ\<*<9>*>/ ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||7|| 8. (Ek. I.8) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. MÃnaæ bhikkhave anabhijÃnaæ apari- jÃnaæ tattha cittaæ avirÃjayaæ appajahaæ abhabbo duk- khakkhayÃya. MÃna¤ca kho bhikkhave abhijÃnaæ parijÃnaæ tattha cittaæ virÃjayaæ pajahaæ bhabbo dukkhakkhayÃyÃ-ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetam iti vuccati: MÃnupetà ayaæ pajà mÃnaganthÃ\<*<10>*>/ bhave\<*<11>*>/ ratà | mÃnaæ aparijÃnantÃ\<*<12>*>/ ÃgantÃro\<*<13>*>/ punabbhavaæ || \<-------------------------------------------------------------------------- 1 abhabbo, C. 2 sabbasattesu, P. Pa. 3 na puna, B. 4 sajjati, E., corrected into rajjati, D. 5 save, M.; sace, B. C. P. Pa.; sabbe, D. E., the explanation of the Comm. (byattaæ, ekaæsena) is also in favour of ve (the preceding sa is nipÃtamattaæ). 6 sabbaæ, B. C. P. Pa.; sabba, M. D. E., but in D. corrected into sabbaæ. 7 pari¤¤Ã so B. M. Pa.; pari¤¤Ãyo, C.; pari¤¤Ãto, D. E.; A. has: sabba pari¤¤Ã ti sabbaæ (sic !) parijÃnanato yathÃvuttassa sabbassa pari¤¤Ãbhisamayavasena pari- jÃnanato so hi (sic !) yathÃvutto yogÃvacaro ariyo. 8 -dukkham-up-, M. 9 upajjhagÃ, C. P. Pa. 10 -ganthÃ, C. D. E. M.; -gaïÂhÃ, P.Pa.; -khandhÃ, B. 11 bhÃve, B. 12 mÃnaæ na parijÃnanti, P. Pa. 13 ÃgantÃro, D. E. M.; aganthÃro, C.; agandhÃro, P. Pa.; ÃgantvÃyo, B. >/ #<[page 005]># %< VAGGA I., SUTTA 10. 5>% Ye ca mÃnaæ pahatvÃna\<*<1>*>/ vimuttà mÃnasaÇkhaye\<*<2>*>/ | te mÃnaganthÃbhibhÆno\<*<3>*>/ sabbadukkhaæ\<*<4>*>/ upaccagun-ti\<*<5>*>/ || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||8|| 9. (Ek. I.9) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. Lobhaæ bhikkhave anabhijÃnaæ apari- jÃnaæ tattha cittaæ avirÃjayaæ appajahaæ abhabbo duk- khakkhayÃya. Lobha¤ca kho bhikkhave abhijÃnaæ pari- jÃnaæ tattha cittaæ virÃjayaæ pajahaæ bhabbo dukkhak- khayÃyÃ-ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetam iti vuccati: Yena lobhena luddhÃse sattà gacchanti duggatiæ | taæ lobhaæ sammad-a¤¤Ãya pajahanti vipassino | pahÃya na punÃyanti imaæ lokaæ kudÃcanan-ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||9|| 10. (Ek. I.10) Vuttaæ hetam bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. Dosaæ bhikkhave anabhijÃnaæ aparijÃnaæ tattha cittaæ avirÃjayaæ appajahaæ abhabbo dukkhakkha- yÃya. Dosa¤ca kho bhikkhave abhijÃnaæ parijÃnaæ tattha cittaæ virÃjayaæ pajahaæ bhabbo dukkhakkhayÃyÃ-ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 pahatvÃna, D. E.; pahantvÃna, B.; pahantÃna, M.; pahantÃnaæ, C. Pa. A. (explanation of the Comm.: pajahitvÃ). 2 -saæya D. E., but in D. corrected into -saækhaye, manusaækhaye, C. 3 -gantÃbhibhuno, M.; -gandhÃbhibhÆno, C. P. Pa.; -bhuno ca, B.; -kkhandhÃbhibhÆto so D. E., but in D. corrected into -bhÆtÃ, without so. 4 -dukkham-up-, M. 5 upajjhagÃ, C. P. Pa. >/ #<[page 006]># %<6 ITIVUTTAKAõ. EKANIPùTO.>% Yena dosena duÂÂhÃse sattà gacchanti duggatiæ | taæ dosaæ sammad-a¤¤Ãya pajahanti vipassino | pahÃya na punÃyanti imaæ lokaæ kudÃcanan-ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||10|| PÃÂibhogavaggo paÂhamo. Tass\<*<1>*>/ -uddÃnaæ\<*<1>*>/: RÃga (1) -dosà (2) atha moho (3) kodha\<*<2>*>/ (4) -makkha\<*<3>*>/ (5) -mÃnaæ\<*<3>*>/ (6) sabbaæ (7) | mÃnato (8) rÃga (9) -dosÃ\<*<4>*>/ (10) puna dve pakÃsità vaggam-Ãhu paÂhaman-ti || 11. (Ek. II.1) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. Mohaæ bhikkhave anabhijÃnaæ apari- jÃnaæ tattha cittaæ avirÃjayaæ appajahaæ abhabbo dukkhakkhayÃya. Moha¤ca kho\<*<5>*>/ bhikkhave abhijÃnaæ parijÃnaæ tattha cittaæ virÃjayaæ pajahaæ bhabbo duk- khakkhayÃyÃ-ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Yena mohena mÆÊhÃse sattà gacchanti duggatiæ\<*<6>*>/ | taæ mohaæ sammad-a¤¤Ãya pajahanti vipassino | \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Only in M., but M. has always udÃnaæ. The best text of this uddÃna is in M. 2 kodha, M.; kujjhanaæ, B. C.; kujjhÃnaæ, D. E.; kujjha, P. Pa. 3 makkhaæ mÃnaæ, C.; mÃnamakha, D. E.; -makhÃ, P. Pa. 4 -dosa, B. C. M. P. Pa. 5 kho om. D. E. Pa. (in P added under the line). 6 duggati, P. Pa. >/ #<[page 007]># %< VAGGA II., SUTTA 4. 7>% pahÃya na punÃyanti imaæ lokaæ kudÃcanan-ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti\<*<1>*>/ me sutan-ti ||1|| 12. (Ek. II.2) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam- arahatà ti me sutaæ. Kodhaæ bhikkhave anabhijÃnaæ aparijÃnaæ tattha cittaæ avirÃjayaæ appajahaæ abhabbo dukkhakkhayÃya. Kodha¤ca kho bhikkhave abhijÃnaæ parijÃnaæ tattha cittaæ virÃjayaæ pajaham bhabbo duk- khakkhayÃyÃ-ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Yena kodhena kuddhÃse sattà gacchanti duggatiæ\<*<2>*>/ | taæ kodhaæ sammad-a¤¤Ãya pajahanti vipassino | pahÃya na punÃyanti imaæ lokaæ kudÃcanan-ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||2|| 13. (Ek. II.3) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-ara- hatà ti me sutaæ. Makkhaæ bhikkhave anabhijÃnaæ aparijÃnaæ tattha cittaæ avirÃjayaæ appajahaæ abhabbo dukkhakkhayÃya. Makkha¤ca kho bhikkhave abhijÃnaæ parijÃnaæ tattha cittaæ virÃjayaæ pajahaæ bhabbo dukkhakkhayÃyÃ-ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthe- taæ iti vuccati: Yena makkhena makkhÃse sattà gacchanti duggatiæ\<*<3>*>/ | taæ makkhaæ sammad-a¤¤Ãya pajahanti vipassino | pahÃya na punÃyanti imaæ lokaæ kudÃcanan-ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||3|| 14. (Ek. II.4) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-ara- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ti, B. 2 duggati, Pa. 3 duggati, P. Pa. >/ #<[page 008]># %<8 ITIVUTTAKAõ. EKANIPùTO.>% hatà ti me sutaæ. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekanÅvaraïam\<*<1>*>/- pi samanupassÃmi yena nÅvaraïena\<*<2>*>/ nivutà pajà dÅgharat- taæ sandhÃvanti saæsaranti yathayidaæ\<*<3>*>/ bhikkhave avij- jÃnÅvaraïaæ.\<*<4>*>/ AvijjÃnÅvaraïena\<*<5>*>/ hi\<*<6>*>/ bhikkhave nivutà pajà dÅgharattaæ sandhÃvanti saæsarantÅti. Etam-attham bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Natth-a¤¤o ekadhammo pi\<*<7>*>/ yeneva nivutà pajà | saæsaranti ahorattaæ yathÃ\<*<8>*>/ mohena ÃvutÃ\<*<9>*>/ || Ye ca mohaæ pahatvÃna\<*<10>*>/ tamokhandhaæ\<*<11>*>/ padÃlayuæ | na te puna saæsaranti hetu\<*<12>*>/ tesaæ na vijjatÅti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||4|| 15. (Ek. II.5) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-ara- hatà ti me sutaæ. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ\<*<13>*>/ ekasaæyo- janam\<*<14>*>/-pi samanupassÃmi yeneva\<*<15>*>/ saæyojanena\<*<16>*>/ saæ- yuttÃ\<*<17>*>/ sattà dÅgharattaæ sandhÃvanti saæsaranti yatha- yidaæ\<*<18>*>/ bhikkhave taïhà saæyojanaæ.\<*<14>*>/ taïhÃsaæyo- janena hi bhikkhave saæyuttà sattà dÅgharattaæ san- dhÃvanti saæsarantÅti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati\<*<19>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ekaniv-, B. Pa. 2 niv-, B. Pa. 3 yathÃyidam, B. P. Pa. 4 -niv-, B. P. Pa. 5 -niv-, B. Pa. 6 hi om. D. E. 7 ca, D. E. 8 sadÃ, D. E. 9 ÃvuÂÃ, P. Pa. 10 pahatvÃna, D. E.; pahantvÃna, B. C.; pahantÃna, M.; pahantÃnaæ, P.; pahanantÃna, Pa. 11 tamokkh-, M.; tamokkhandhÃ, C. 12 hetu mÆlakÃranà avijjà tesaæ na vijjati sabbaso natthi samucchinnattà ti, A. 13 a¤¤aæ, om. B. 14 -sa¤¤ojanaæ, B. M. 15 yena, M. 16 sa¤¤oj-, B. M. 17 saævuttÃ, one t cancelled, D. E. 18 yathÃyidaæ, B. C. P. Pa. 19 Etam- only in M. >/ #<[page 009]># %< VAGGA II., SUTTA 6. 9>% TaïhÃdutiyo\<*<1>*>/ puriso dÅgham-addhÃnaæ saæsaraæ | itthabhÃva¤¤athÃbhÃvaæ\<*<2>*>/ saæsÃraæ nÃtivattati\<*<3>*>/ || Evam\<*<4>*>/-ÃdÅnavaæ ¤atvÃ\<*<5>*>/ taïhÃdukkhassa sambhavaæ | vÅtataïho anÃdÃno sato bhikkhu paribbaje ti ||\<*<6>*>/ Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti\<*<7>*>/ ||5|| 16. (Ek. II.6) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ.\<*<8>*>/ Sekhassa\<*<9>*>/ bhikkhave bhikkhuno appat- tamÃnasassa\<*<10>*>/ anuttaraæ yogakkhemaæ patthayamÃnassa viharato ajjhattikaæ aÇgan-ti karitvÃ\<*<11>*>/ na a¤¤aæ ekaÇgam- pi samanupassÃmi evaæ bahÆpakÃraæ\<*<12>*>/ yathayidaæ\<*<13>*>/ bhikkhave yoniso manasikÃro. Yoniso bhikkhave bhikkhu manasi\<*<14>*>/ karonto akusalaæ pajahati kusalaæ bhÃ- vetÅti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati.{\<*<15>*>/} \<-------------------------------------------------------------------------- 1 taïhÃdutiyo taïhÃsahÃyo (in the MS. sahÃro), A. 2 itthabhÃva-, B. D. E. M. P. Pa. (in D. corrected to itthaæbhÃva-), itthibhÃva-, C. A. (tattha itthibhÃvo manussattaæ a¤¤athÃbhÃvo tato avasiÂÂhasattÃvÃsÃ, etc.). 3 nÃtivattati na atikkamati, A. 4 evam, C. M. P. Pa. A.; etam, B. D. E. 5 disvÃ, C. P. Pa. 6 The same gÃthÃs reoccur sutt. 105. 7 Ayam- only in M. 8 Vuttaæ- only in M. 9 sekkhassa, C. D. E. 10 appatta-, B. D. E. P. M. Aa.; asampatta-, Pa.; asaæpattamÃnassa, C.; appatta-arahattassÃ-ti, A., for this meaning of mÃnasa quoting a gÃthà which occurs Dhammap. p. 255 (s. Childers, Dict. s. v. sekho). 11 attano santÃne samuÂÂhitaæ karaïan-ti katvÃ, A. 12 bahukÃraæ, C. 13 yathÃyidaæ B.; yathÃidaæ, D. 14 From manasi unto kha]yaæ a whole line om. in C. 15 Etam- only in M. >/ #<[page 010]># %<10 ITIVUTTAKAõ. EKANIPùTO.>% Yoniso manasikÃro dhammo sekhassa\<*<1>*>/ bhikkhuno | natth-a¤¤o evaæ bahÆpakÃro\<*<2>*>/ uttamatthassa pattiyà | yoniso padahaæ\<*<3>*>/ bhikkhu\<*<4>*>/ khayaæ dukkhassa pÃpuïe ti\<*<5>*>/ || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti\<*<6>*>/ ||6|| 17. (Ek. II.7) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-ara- hatà ti me sutaæ.\<*<7>*>/ Sekhassa\<*<8>*>/ bhikkhave bhikkhuno ap- pattamÃnasassa anuttaraæ yogakkhemaæ patthayamÃnas- sa viharato bÃhiraæ aÇgan-ti karitvà na a¤¤aæ ekaÇgam- pi samanupassÃmi evaæ bahÆpakÃraæ yathayidaæ\<*<9>*>/ bhik- khave kalyÃïamittatÃ.\<*<10>*>/ KalyÃïamitto bhikkhave bhikkhu akusalaæ pajahati kusalaæ bhÃvetÅti.\<*<11>*>/ Etam- atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati\<*<12>*>/. KalyÃïamitto yo bhikkhu sappatisso\<*<13>*>/ sagÃravo | karaæ\<*<14>*>/ mittÃnaæ\<*<14>*>/ vacanaæ sampajÃno patissato\<*<15>*>/ | pÃpuïe anupubbena sabbasaæyojanakkhayan-ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti\<*<16>*>/ ||7|| 18. (Ek. II.8) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-ara- hatà ti me sutaæ.\<*<17>*>/ Ekadhammo bhikkhave loke uppajja- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 dh- yassa s-, B.; dh- sekkhassa, D. E. 2 bahukÃro, M. 3 pajahaæ, D. E. 4 bhikkhÆ, E.; bhikkhave, D. 5 pÃpunoti, E.; -nÃti, D. 6 Ayam- only in M. 7 Vuttaæ- only in M. 8 sekkhassa, C. D. E. 9 yathÃyidaæ, B. Pa. 10 -mittaæ, P. Pa. 11 bhÃveti, B. 12 Etam- only in M. 13 sappaÂisso, M. 14 kalyÃïami-, C. 15 paÂi-, M. 16 Ayam- only in M. 17 Vuttaæ- only in M. >/ #<[page 011]># %< VAGGA II., SUTTA 9. 11>% mÃno uppajjati bahujanÃhitÃya bahujanÃsukhÃya,\<*<1>*>/ bahuno janassa\<*<2>*>/ anatthÃya ahitÃya dukkhÃya devamanussÃnaæ. Katamo\<*<3>*>/ ekadhammo? Saæghabhedo. Saæghe kho pana bhikkhave bhinne a¤¤ama¤¤aæ bhaï¬anÃni ceva honti, a¤¤ama¤¤aæ paribhÃsà ca honti,\<*<4>*>/ a¤¤ama¤¤aæ parikkhepà ca honti, a¤¤ama¤¤aæ pariccajanÃ\<*<5>*>/ ca\<*<6>*>/ honti, tattha appasannà ceva na-ppasÅdanti, pasannÃna¤ca ekaccÃ- naæ a¤¤athattam\<*<7>*>/ hotÅti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati\<*<8>*>/: ùpÃyiko\<*<9>*>/ nerayiko kappaÂÂho saæghabhedako | vaggÃrÃmo\<*<10>*>/ adhammaÂÂho yogakkhemato dhaæsati\<*<11>*>/ | saæghaæ samaggaæ\<*<12>*>/ bhitvÃna\<*<13>*>/ kappaæ nirayamhi\<*<14>*>/ paccatÅti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||8|| 19. (Ek. II.9) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-ara- hatà ti me sutaæ. Ekadhammo bhikkhave loke uppajja- mÃno uppajjati bahujanahitÃya bahujanasukhÃya, bahuno janassa atthÃya hitÃya sukhÃya devamanussÃnaæ. Katamo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 bahujana ahitÃya bahujana asukhÃya, B. P. Pa.; D. E. omit these words. 2 bahujanojanassa, B. C. (in B the first ja cancelled). 3 Katamo ca, D. E. 4 a- paribhÃsà ca h- om. Pa. 5 pariccajj-, B. 6 ca om. C. 7 a¤¤athattaæ, C. E. M.; a¤¤atatthaæ, B. D. P. Pa., A. 8 Etam- only in M. 9 ÃpÃy-, M.; apÃy all other MSS. 10 vaggÃrÃmo, B. C. M. (cp. kammÃrÃmo, sutt. 79); vaggarÃmo, P. Pa.; vaggarato, D. E. 11 yogakkhemà vidhaæsati, M.; for dhaæsati see Journ. P. T. S., 1885, p. 41. 12 saïghasÃmaggi, B. (see sutt. 19). 13 bhetvÃna, D. E. Pa. 14 nirayamhi (sic!) paccati--not niraye, in spite of the nine syllables--the counterpart of saggamhi modati in sutt. 19; nirayamhi ca, P. Pa. >/ #<[page 012]># %<12 ITIVUTTAKAõ. EKANIPùTO.>% ekadhammo? Saæghassa sÃmaggÅ.\<*<1>*>/ Saæghe kho pana bhikkhave samagge na ceva a¤¤ama¤¤aæ bhaï¬a- nÃni\<*<2>*>/ honti, na ca a¤¤ama¤¤aæ paribhÃsà honti, na ca a¤¤ama¤¤aæ parikkhepà honti,\<*<3>*>/ na ca a¤¤ama¤¤aæ paric- cajana\<*<4>*>/ honti, tattha appasannà ceva pasÅdanti\<*<5>*>/ pasan- nÃna¤ca\<*<6>*>/ bhÅyobhÃvo\<*<7>*>/ hotÅti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: SukhÃ\<*<8>*>/ saæghassa sÃmaggÅ\<*<9>*>/ samaggÃna¤c-anuggaho\<*<10>*>/ | samaggarato dhammaÂÂho yogakkhemà na dhaæsati | saæghaæ samaggaæ\<*<11>*>/ katvÃna kappaæ saggamhi modatÅti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||9|| 20. (Ek. II.10) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-ara- hatà ti me sutaæ. IdhÃhaæ bhikkhave ekaccaæ pugga- laæ paduÂÂhacittaæ evaæ cetasà ceto paricca pajÃnÃmi, imamhi cÃyaæ samaye puggalo kÃlaæ kareyya {yathÃbhataæ} nikkhitto evaæ niraye.\<*<12>*>/ Taæ kissa hetu? Citta¤-hi-ssa bhikkhave paduÂÂham. Cetopadosahetu kho pana\<*<13>*>/ bhikkhave evam-idhekacce sattà kÃyassa bhedà param-maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ upa- pajjantÅti.\<*<14>*>/ Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 sÃmaggÅ, P.; all other MSS. -i. 2 bhaï¬anÃ, D. E. 3 Pa. omits na ca . . . honti. 4 pariccajjanÃ, B. 5 passÅd-, Pa. 6 pass-, P. Pa. 7 bhiyyo-, B. M. P. Pa. 8 SukhÃya, B. 9 With short i all MSS. 10 -canuggaho, C. D. E. M. P. Pa, Aa; -cÃnuggaho, B. 11 saæghaæ samaggaæ, M.; saÇghasam-, P. Pa.; saæghassa s-, D. E.; saæghasÃmaggiæ, C.; -i, B. 12 niraye ti, P. Pa. 13 pana om. C. M. 14 uppajj-, D. E. >/ #<[page 013]># %< VAGGA III., SUTTA I. 13>% PaduÂÂhacittaæ\<*<1>*>/ ¤atvÃna ekaccaæ idha puggalaæ | etam-attha¤ca byÃkÃsi buddho bhikkhÆnaæ santike || Imamhi cÃyaæ samaye kÃlaæ kayirÃtha\<*<2>*>/ puggalo | nirayaæ upapajjeyya citta¤-hi-ssa padÆsitaæ\<*<3>*>/ || Yathà haritvà nikkhipeyya evam-eva tathÃvidho | cetopadosahetÆ hi\<*<4>*>/ sattà gacchanti duggatin-ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||10|| Vaggo dutiyo. Tass-uddÃnaæ\<*<5>*>/: Moha (11) -kodhÃ\<*<6>*>/ (12) atha makkho\<*<7>*>/ (13) moha\<*<8>*>/ (14) -kÃmÃ\<*<9>*>/ (15) sekkhÃ\<*<10>*>/ duve (16,17) | bheda (18) -modÃ\<*<11>*>/ (19) puggalo (20) ca vaggam-Ãhu dutiyan-ti vuccati\<*<12>*>/ || 21. (Ek. III.1) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-ara- hatà ti me sutaæ. IdhÃhaæ bhikkhave ekaccam pugga- laæ pasannacittaæ evaæ cetasà ceto paricca pajÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 -cittaæ taæ, D. E. 2 kayirÃtha, C. D. E. M.; kariyÃtha, B.; kariyÃ, P. Pa. 3 padÆsitaæ, D. E. P.; u, Pa,; padussitam, B. C. M. 4 hetÆ hi, C. D. E. M.; ti, P. Pa.; hetu ti, B. 5 UddÃnaæ, very corrupt in all MSS. 6 kodha all MSS. 7 makkhato, B. P. Pa.; makkhÃtho, M.; makkhito, D. E.; makkhako, C. 8 muha, B.; muhÃ, M.; musÃ, C. D. E. P. Pa. 9 kÃma, B. C. M. P. Pa.; kÃmara, D. E. 10 sekkha, D. E. M.; sekha, P. Pa. 11 bhedamoda, P.; -meda, Pa.; -medha, D. E.; -meva, B. C.; -sÃmagga, M. 12 vuccatÅti, D. E. M. Pa. >/ #<[page 014]># %<14 ITIVUTTAKAõ. EKANIPùTO.>% nÃmi, imamhi\<*<1>*>/ cÃyaæ samaye puggalo kÃlaæ kareyya {yathÃ- bhataæ} nikkhitto evaæ sagge. Taæ kissa hetu? Citta¤- hi-ssa bhikkhave pasannaæ. CetopasÃdahetu kho pana bhik- khave evam-idhekacce sattà kÃyassa bhedà param-maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ upapajjantÅti.\<*<2>*>/ Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Pasannacittaæ ¤atvÃna ekaccaæ idha puggalaæ | etam-attha¤ca\<*<3>*>/ byÃkÃsi buddho bhikkhÆnaæ santike || Imamhi cÃyaæ samaye kÃlaæ kayirÃtha\<*<4>*>/ puggalo | sugatiæ\<*<5>*>/ upapajjeyya\<*<6>*>/ citta¤-hi-ssa pasÃdikaæ || Yathà haritvà nikkhipeyya evam-eva\<*<7>*>/ tathÃvidho | cetopasÃdahetÆ\<*<8>*>/ hi sattà gacchanti sugatin-ti\<*<9>*>/ || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||1|| 22. (Ek. III.2) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam- arahatà ti me sutaæ.\<*<10>*>/Mà bhikkhave pu¤¤Ãnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 imasmiæ, M. 2 uppajj-, D. E. 3 atthaæ (om. ca), D. E. Pa. 4 kayirÃtha, C. D. E. M.; kariyÃtha, B. P. Pa. 5 suggatiæ, C. M. 6 uppajj-, D. E. 7 evamevaæ, B. C. Pa. 8 -hetÆ, C. M.; -hetu, B. D. E. P. Pa. 9 sugg-, C. D. E. M. 10 C. has no punctuation from Mà bhikkhave to padesarajjassa; in B. and M. there is after bhÃyittha, pu¤¤Ãni, homi, upapajjÃmi, vasavatti, before Ko pana, in M. also after paccanubhÆtaæ, indo; in D. after manÃpassa, paccanubhÆtaæ, ÃgamÃsi, upapajjÃmi, vasavatti, indo, dhammarÃjÃ, before Ko pana; in E. after bhÃyittha, adhivacanaæ, manÃpassa, paccanubhÆtaæ, etc., as in D. >/ #<[page 015]># %< VAGGA III, SUTTA 2. 15>% bhÃyittha, sukhass-etaæ bhikkhave adhivacanaæ, iÂÂhassa kantassa piyassa manÃpassa, yad-idaæ pu¤¤Ãni. AbhijÃnÃmi kho panÃhaæ bhikkhave dÅgharattaæ katÃnaæ pu¤¤Ãnaæ dÅgharattaæ iÂÂhaæ\<*<1>*>/ kantaæ piyaæ manÃpaæ vipÃkaæ pac- canubhÆtaæ. Satta vassÃni mettacittaæ bhÃvetvà satta\<*<2>*>/ saævaÂÂavivaÂÂakappe\<*<2>*>/ na-yimaæ lokaæ punar-ÃgamÃsi\<*<3>*>/, saævaÂÂamÃne sudaæ bhikkhave kappe ÃbhassarÆpago homi, vivaÂÂamÃne kappe su¤¤aæ brahmavimÃnaæ upapaj- jÃmi. Tatra sudaæ bhikkhave brahmà homi\<*<4>*>/ mahÃbrahmà abhibhÆ anabhibhÆto a¤¤adatthudaso\<*<5>*>/ vasavattÅ.\<*<6>*>/ Chat- tiæsakkhattuæ kho panÃhaæ bhikkhave sakko ahosiæ\<*<7>*>/ devÃnam-indo, anekasatakkhattuæ rÃjà ahosiæ,\<*<8>*>/ cakkavattÅ\<*<6>*>/ dhammiko dhammarÃjà cÃturanto vijitÃvÅ\<*<6>*>/ janapadat- thÃvariyappatto\<*<9>*>/ sattaratanasamannÃgato.\<*<10>*>/ Ko pana vÃdo padesa-rajjassa? Tassa mayhaæ bhikkhave etad-ahosi. Kissa\<*<11>*>/ nu kho me idaæ kammassa phalaæ,\<*<12>*>/ kissa\<*<12>*>/ kam- massa\<*<12>*>/ vipÃko, yenÃhaæ etarahi evaæ mahiddhiko evaæ mahÃnubhÃvo ti? Tassa mayhaæ bhikkhave etad-ahosi. Tiïïaæ\<*<13>*>/ kho me idaæ kammÃnaæ phalaæ, tiïïaæ kam- mÃnaæ vipÃko, yenÃhaæ etarahi evaæ mahiddhiko evaæ mahÃnubhÃvo ti, seyyathÅdaæ\<*<14>*>/ dÃnassa damassa sa¤¤a- massÃ\<*<15>*>/-ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Pu¤¤am-eva so sikkheyya Ãyataggaæ sukhindriyaæ\<*<16>*>/ | \<-------------------------------------------------------------------------- 1 M. omits the second dÅgharattaæ; bhikkhave dÅgharattaæ addhÃnaæ iÂÂhaæ, B. 2 satta om. D. E.; sattasavaÂÂakappe, P. Pa. 3 puna, B. C. M. P. Pa; agam- C. M. 4 ahosi, P. Pa. 5 -tthuso, D. E.; -tthute, C.; annaædatthudassÃ, P.; a¤¤aædatthu, Pa; cp. sutt. 112, where the same words reoccur. 6 -i all MSS., except vijitÃvÅ, E. M. 7 ahosiæ, D. M.; -i all other MSS. 8 ahosiæ, M.; -i all other MSS. 9 -patto, B. M. 10 -sampanno, B. M. 11 tassa, D. E. 12 om. D. E. 13 Tinnaæ, C. 14 -thidaæ, B. M. P. Pa. 15 saæy-, B. 16 su indriyaæ, D. E. >/ #<[page 016]># %<16 ITIVUTTAKAõ. EKANIPùTO.>% dÃna¤ca samacariya¤ca mettacitta¤ca\<*<1>*>/ bhÃvaye || Ete dhamme bhÃvayitvà tayo {sukha-samudraye}\<*<2>*>/ | abyÃpajjhaæ\<*<3>*>/ sukhaæ lokaæ paï¬ito upapajjatÅti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||2|| 23. (Ek. III.3) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam- arahatà ti me sutaæ. Ekadhammo bhikkhave bhÃvito bahulÅkato ubho atthe samadhigayha\<*<4>*>/ tiÂÂhati diÂÂha- dhammika¤ceva atthaæ samparÃyika¤ca. Katamo eka- dhammo? AppamÃdo kusalesu dhammesu. Ayaæ kho bhikkhave\<*<5>*>/ ekadhammo bhÃvito bahulÅkato ubho atthe samadhigayha\<*<6>*>/ tiÂÂhati diÂÂhadhammika¤ceva atthaæ samparÃyika¤cÃ-ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: AppamÃdaæ pasaæsanti pu¤¤akiriyasu\<*<7>*>/ paï¬ità | appamatto ubho atthe adhigaïhÃti paï¬ito || \<-------------------------------------------------------------------------- 1 mettÃ-, B. 2 -samuddaye, M.; -samudaye, P. Pa; sukhe samuddise, B.; tato sukhasamuddisse, C.; yo sukhasamudriye, D.; samundriye, E.; A. has only: sukhasamundriye (sic !) ti sukhÃnisaæse Ãnisaæsaphalam-pi nesaæ sukham-evÃ-ti dasseti abyÃpajjhaæ . . .; also in sutta 60 where the same two gÃthÃs occur, the reading of the best MSS. points to samuddaye. A similar word occurs TelakaÂÃhagÃthà 89: DÃnÃdipu¤¤akiriyÃni sukhudrayÃni katvÃ, cp. AÇgutt. Part I. p. 97. 3 jj, B. M. 4 samadhiggayha, D. Pa. 5 bhikkhu, C. 6 samadhiggayha, D. P. Pa. 7 -kriyÃsu, M. >/ #<[page 017]># %< VAGGO III., SUTTAõ 4. 17>% DiÂÂhe dhamme ca yo attho yo cattho samparÃyiko | atthÃbhisamayÃ\<*<1>*>/ dhÅro paï¬ito ti pavuccatÅti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||3|| 24. (Ek. III.4) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam- arahatà ti me sutaæ. Ekapuggalassa bhikkhave kappaæ sandhÃvato saæsarato siyà evaæ\<*<2>*>/ mahÃ\<*<2>*>/ aÂÂhikaÇkalo\<*<3>*>/ aÂÂhipu¤jo aÂÂhirÃsi\<*<4>*>/ yathÃyaæ vepullapabbato\<*<5>*>/, sace saæhÃrako\<*<6>*>/ assa, sambhata¤ca\<*<7>*>/ na vinasseyyÃ-ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Ekass-ekena kappena puggalass-aÂÂhisa¤cayo\<*<8>*>/ | siyà pabbatasamo rÃsi iti vuttaæ mahesinÃ\<*<9>*>/ || So\<*<10>*>/ kho panÃyaæ akkhÃto vepullo\<*<11>*>/ pabbato mahà | uttaro GijjhakÆÂassa\<*<12>*>/ MagadhÃnaæ Giribbaje || Yato ca\<*<13>*>/ ariyasaccÃni sammappa¤¤Ãya passati || dukkhaæ dukkhasamuppÃdaæ dukkhassa ca atikkamaæ | \<-------------------------------------------------------------------------- 1 attÃbhi-, P. Pa. 2 evaæ samparÃyikà mahÃ, B. 3 aÂÂhikaÇkalo, B. M. P. (cp. Skr. kaÇkÃla, asthikaÇkÃla); aÂÂhikalo, C. D. E.; A. has: aÂÂhikalo ti aÂÂhibhÃgo, aÂÂhicalo (sic !) ti paÂhanti aÂÂhi-sa¤cayo ti attho. 4 aÂÂhirÃsi pi, B. 5 vepullo pabb-, B. 6 saæhÃrako, D. E. M. P. Pa.; saæhÃro ko, C.; saæpahÃrato, B. 7 saæhata¤ca, C. 8 Ekassekassa puggalassa aÂÂhisa¤cayo, C. 9 mahesiva, C. 10 yo, C. 11 vepulla, D. E. 12 kijjha-, B. 13 va Aa, om. M. >/ #<[page 018]># %<18 ITIVUTTAKAõ, EKANIPùTO,>% ariyaæ\<*<1>*>/ aÂÂhaÇgikaæ\<*<1>*>/ maggaæ dukkhÆpasamagÃminaæ\<*<2>*>/ || sa\<*<3>*>/ sattakkhattuæ paramaæ sandhÃvitvÃna puggalo | dukkhassantakaro hoti sabbasaæyojanakkhayà ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||4|| 25. (Ek. III.5) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam- arahatà ti me sutaæ. Ekadhammaæ\<*<4>*>/ atÅtassa\<*<5>*>/ bhikkhave purisapuggalassa nÃhaæ tassa ki¤ci pÃpakammaæ akaraï- Åyan-ti vadÃmi. Katamaæ ekadhammaæ\<*<6>*>/? Yathayidaæ\<*<7>*>/ bhikkhave sampajÃnamusÃvÃdo ti.\<*<8>*>/ Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Ekadhammaæ\<*<9>*>/ atÅtassa\<*<10>*>/ musÃvÃdissa\<*<11>*>/ jantuno | vitiïïaparalokassa natthi pÃpaæ akÃriyan-ti ||\<*<12>*>/ Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||5|| 26. (Ek. III.6) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam- arahatà ti me sutaæ. Eva¤-ce bhikkhave sattà jÃneyyuæ dÃnasaævibhÃgassa vipÃkaæ yathÃhaæ jÃnÃmi, na adatvà bhu¤jeyyuæ, na ca nesaæ maccheramalaæ cittaæ pariyÃdÃya tiÂÂheyya.\<*<13>*>/ Yo pi nesaæ assa carimo Ãlopo carimaæ kabalaæ\<*<14>*>/, tato pi na asaævibhajitvà bhu¤jeyyuæ, sace nesaæ paÂiggÃhakà assu. Yasmà ca kho bhikkhave \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ariyaÂÂhaÇgikaæ, B. M. P. Pa. 2 dukkhup-, B. M. P. Pa. 3 om. B. 4 ekaæ dh-, B. C. E. P. Pa. 5 bhaïitassa, P. Pa. 6 ekaæ dh-, C. 7 yathÃyidaæ, B. C. 8 ti om. D. E. P. Pa. 9 ekaæ dh-, C. D. E. 10 bhaïitassa, P. Pa. 11 -vÃdassa, B. P. Pa. Aa. 12 The same gÃthà Dhammap. gÃth. 176. 13 tiÂÂheyaæ, C.; tiÂÂheyyu, B. 14 kabaÊaæ, M. >/ #<[page 019]># %< VAGGO III., SUTTAõ 7. 19>% sattà na\<*<1>*>/ evaæ jÃnanti dÃnasaævibhÃgassa vipÃkaæ yathÃhaæ jÃnÃmi, tasmà adatvà bhu¤janti maccherama- la¤ca nesaæ cittaæ pariyÃdÃya tiÂÂhatÅti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Eva¤-ce sattà jÃneyyuæ yathà vuttaæ mahesinà | vipÃkaæ saævibhÃgassa yathà hoti mahapphalaæ || vineyya\<*<2>*>/ maccheramalaæ vippasannena cetasà | dajjuæ\<*<3>*>/ kÃlena ariyesu yattha dinnaæ mahapphalaæ || Anna¤ca datvà bahuno\<*<4>*>/ dakkhiïeyyesu dakkhiïaæ | ito cutà manussattà saggaæ gacchanti dÃyakà || Te ca saggaæ\<*<5>*>/ gatà tattha\<*<6>*>/ modanti kÃmakÃmino | vipÃkaæ saævibhÃgassa anubhonti amaccharà ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||6|| 27. \<*<7>*>/ (Ek. III.7) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam- arahatà ti me sutaæ. YÃni kÃnici bhikkhave opadhikÃni\<*<8>*>/ pu¤¤akiriyavatthÆni\<*<9>*>/ sabbÃni tÃni mettÃya cetovi- muttiyà kalaæ nÃgghanti\<*<10>*>/ soÊasiæ, mettà yeva tÃni cetovi- mutti adhiggahetvà bhÃsate ca tapate ca virocati ca. Sey- yathà pi bhikkhave yà kÃci\<*<11>*>/ tÃrakarÆpÃnaæ pabhÃ\<*<12>*>/ sabbà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 naæ, B. C. 2 vineyyuæ, M.; A. has: macchariyaæ malaæ apanetvÃ. 3 dajjaæ, C.; dajja, B.; A. has: rajjaæ (sic !) dadeyyuæ. 4 pÃhuno, D. E. 5 saggaæ, M. P. Pa.; sagga, B. C. D. E. 6 ete saggagatà sattÃ, C. 7 Cp. Manu II. 86-87. 8 osadhikÃni, B. C. Aa. 9 -kriya-, M. 10 nagghanti, M.; nÃnagghanti, Pa. 11 yÃni kÃnici B. C. 12 pabhÃni, B. >/ #<[page 020]># %<20 ITIVUTTAKAõ, EKANIPùTO,>% tÃ\<*<1>*>/ candiyÃ\<*<2>*>/ pabhÃya kalaæ nÃgghanti\<*<3>*>/ soÊasiæ, candap- pabhÃ\<*<4>*>/ yeva tÃ\<*<5>*>/ adhiggahetvà bhÃsate ca tapate\<*<6>*>/ ca\<*<6>*>/ viro- cati ca, evam-eva kho\<*<7>*>/ bhikkhave yÃni kÃnici opadhikÃni pu¤¤akiriyavatthÆni\<*<18>*>/ sabbÃni tÃni\<*<8>*>/ mettÃya cetovimuttiyà kalaæ\<*<9>*>/ nÃgghanti\<*<10>*>/ soÊasiæ, mettà yeva tÃni cetovi- mutti adhiggahetvà bhÃsate ca tapate\<*<6>*>/ ca\<*<6>*>/ virocati ca. Seyyathà pi bhikkhave vassÃnaæ pacchime mÃse sarada- samaye visuddhe\<*<11>*>/ vigatavalÃhake nabhe\<*<12>*>/ Ãdicco na- bhaæ abbhussakkamÃno\<*<13>*>/ sabbaæ ÃkÃsagataæ\<*<14>*>/ tamaga- taæ\<*<14>*>/ abhivihacca\<*<15>*>/ bhÃsate ca tapate\<*<16>*>/ ca\<*<16>*>/ virocati ca, evam-eva kho bhikkhave yÃni kÃnici opadhikÃni\<*<17>*>/ pu¤¤akiriyavatthÆni\<*<18>*>/ sabbÃni tÃni mettÃya cetovimuttiyà kalaæ\<*<19>*>/ nÃgghanti\<*<20>*>/ soÊasiæ, mettà yeva tÃni cetovimutti adhiggahetvà bhÃsate ca tapate\<*<16>*>/ ca\<*<16>*>/ virocati ca. Seyyathà pi bhikkhave rattiyà paccÆsasamayaæ osadhitÃrakà bhÃsate ca tapate\<*<21>*>/ ca\<*<21>*>/ virocati\<*<22>*>/ ca,\<*<22>*>/ evam-eva kho bhikkhave yÃni kÃnici opadhikÃni\<*<23>*>/ pu¤¤akiriyavatthÆni\<*<18>*>/ sabbÃni tÃni mettÃya cetovimuttiyà kalaæ nÃgghanti\<*<24>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 tà om. B. C. P. Pa. 2 candiyÃ, M. P. Pa. Aa.; candimÃ, B.; candimÃya, C. D. E. 3 naggh-, M. Pa. 4 candapabhÃ, M. 5 tÃni, B. C. P. Pa. 6 Om. Pa. 7 evaæ kho, B. C. M. P. Pa. 8 Om. C. 9 -kÃlaæ, B. 10 naggh-, M. P. Pa. 11 viddhe, D. E. M. P. Pa.; A. has: viddhe ti uddhiddhe (udviddhe?) meghavigamena dÆribhÆto ti attho. 12 nakho, B. 13 abbhusakkamÃno ti udayaÂÂhÃïato ÃkÃsaæ ullaæghento, A.; cp. sakkati in Child. Dict., with abhi- and ud-; abbhussagg-, M.; abbhussatt-, P.; abbhassatt-, Pa; abbhussakkamÃdo, E.; abbhussÆkkamÃdo, D.; ÃbhÃsamÃno, B. C. 14 dhÃmagataæ, B.; ÃkÃsaæ tamaæ tamaæ, D. E. 15 abhihacca, E.; abhibhucca, D. 16 Om. P. Pa. 17 osadhikÃni, B. C. 18 -kriya-, M. 19 kÃlaæ, B. 20 naggh-, M. P. Pa. 21 tapathÃ, P.; om. Pa. 22 ca om. Pa.; vÃsavo ca viro-cati, B. 23 osadhikÃni, B. C. 24 naggh-, C. M. P. Pa. >/ #<[page 021]># %< VAGGO III. , SUTTAõ 7. 21>% soÊasiæ, mettà yeva tÃni cetovimutti adhiggahetvà bhÃsate ca tapate\<*<1>*>/ ca\<*<1>*>/ virocati cÃ-ti.\<*<2>*>/ Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Yo ca\<*<3>*>/ mettaæ bhÃvayati appamÃïaæ\<*<4>*>/ patissato\<*<5>*>/ | tanu\<*<6>*>/ saæyojanà honti passato\<*<7>*>/ upadhikkhayaæ || Ekam-pi ce pÃïam-aduÂÂhacitto\<*<8>*>/ mettÃyati kusalo\<*<9>*>/ tena-hoti | sabbe ca pÃïe manasÃnukampaæ\<*<10>*>/ pahÆtam\<*<11>*>/-ariyo pakaroti pu¤¤aæ || Ye\<*<12>*>/ sattasaï¬aæ\<*<13>*>/ pathaviæ\<*<14>*>/ vijitvÃ\<*<15>*>/ rÃjÅsayo\<*<16>*>/ yajamÃnÃnupariyagÃ\<*<17>*>/ | (assamedhaæ\<*<18>*>/ purisamedhaæ\<*<19>*>/ sammÃpÃsaæ\<*<20>*>/ vÃjapeyyaæ\<*<21>*>/ niraggaÊaæ\<*<22>*>/) mettassa cittassa subhÃvitassa\<*<23>*>/ kalam-pi te nÃnubhavanti soÊasiæ\<*<22>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 tapathÃ, P.; om. Pa. 2 ca, without ti, C. D. E. P. 3 Om. D. E. Pa. 4 appamÃnaæ, B. C. D. E. Aa. 5 paÂiss-, M.; patiyato, B. 6 manu, C.; tandha, D. E. 7 passadhÅro, C. 8 pÃnapaduÂÂha-, C.; pÃïaæpadu-, B. 9 kusalÅ, D. E. 10 -kammaæ, B.; kampi, D. E. 11 pahÆtam, M.; and by correction D.; bahÆnam, E.; bahutam, C. P. Pa.; bÃhutam, B. 12 yo, C. M. 13 -santaæ, B. C.; sattÃ-, B. 14 paÂhaviæ, C. D. E. 15 vijetvÃ, D. E. P. Pa. 16 rÃjÅsayo, E.; rÃjisayo, D. M.; rÃjisiyo, Pa.; rÃjissayo, C. P.; rÃjissaro, B. 17 yajamÃno nupari-, P. Pa.; ye yajamÃnÃnup-, C.; -nupariyagà all MSS.; A. has: anupariyahà (sic !) ti vicariæsu; the proper plural form would be anupariyaguæ or -gÆ. 18 sassa-, B. C. M. 19 pÆ-, B.; purisassa m-, C. 20 savosaæ, C. 21 vÃca-, C.; vÃcÃ-, B. M. P. Pa. 22 l, C. 23 sabhÃ-, D. E.; subhÃsitassa, C. >/ #<[page 022]># %<22 ITIVUTTAKAõ, DUKANIPùTO,>% (candappabhà tÃragaïà va\<*<1>*>/ sabbe) Yo na hanti na ghÃteti\<*<2>*>/ na\<*<3>*>/ jinÃti\<*<4>*>/ na\<*<5>*>/ jÃpaye\<*<6>*>/ | mettaæso\<*<7>*>/ sabbabhÆtesu veraæ tassa na kenacÅ-ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||7|| [UddÃnaæ] \<*<8>*>/ Cittaæ jhÃyi (21) ubho atthe\<*<9>*>/ (23) pu¤¤aæ\<*<10>*>/ (22) vepullapabbataæ (24) | sampajÃnamusÃvÃdo (25) dÃna¤ca (26) mettabhÃva¤ca\<*<11>*>/ (27) || Satt-imÃni ca suttÃni purimÃni ca vÅsati |\<*<12>*>/ ekadhammesu suttantà sattavÅsati saÇgahà || EkanipÃto niÂÂhito, dve dhamme anukkaÂi\<*<13>*>/. [DukanipÃto.] 28. (Duk. I.1) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. DvÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato bhikkhu diÂÂhe-va\<*<14>*>/ dhamme dukkhaæ viharati savighÃtaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ca, B. C. E. M. The lines put into brackets seem to be an old interpolation, though they are also in the Commentary. The first two (assamedhaæ. . . niraggalaæ) occur Saæyutta-nikÃya, Part I. p. 76. 2 ghÃpeti, D.; ghÃceti, E.; nÃgghatÅti, C. 3 na ca, P. Pa. 4 cinÃti, B. 5 na ca, Pa. 6 jÃsaye, B. 7 mettÃso, P. Pa.; mettaæyo, C. 8 [UddÃnaæ] om. all MSS. 9 atthÃ, M.; attÃ, C. 10 pu¤jaæ (one of the words of sutt. 24), M. 11 metta-, C. D. E. M.; mettÃ-, B.; mettaæ, P. Pa.; -bhÃva¤ca, B. M.; -bhÃvaca, C.; -bhÃvÃca, D. E.; vÃcamca, P. Pa; mettÃbhÃvanà is meant. 12 Satt-imÃni. . . vÅsati only in M. 13 anukkaÂi, M.; -Å, C.; anukkuÂi, B.; anukati, D. E.; adukkaÂi, Pa (P.?). 14 ceva, B. P. Pa., Aa. >/ #<[page 023]># %< VAGGO I., SUTTAõ 2. 23>% sa-upÃyÃsaæ\<*<1>*>/ sapariÊÃhaæ, kÃyassa bhedà param-maraïà duggati pÃÂikaÇkhÃ. Katamehi dvÅhi? Indriyesu aguttadvÃratÃya ca\<*<2>*>/ bhojane amatta¤¤utÃya ca.\<*<3>*>/ Imehi bhikkhave dvÅhi dhammehi samannÃgato bhikkhu diÂÂhe- va\<*<4>*>/ dhamme dukkhaæ viharati savighÃtaæ sa-upÃyÃsaæ sapariÊÃhaæ, kÃyassa bhedà param-maraïà duggati pÃÂi- kaÇkhà ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Cakkhu\<*<5>*>/ sota¤ca ghÃna¤ca jivhà kÃyo tathà mano | etÃni yassa dvÃrÃni aguttÃni-dha\<*<6>*>/ bhikkhuno || bhojanamhi\<*<7>*>/ amatta¤¤Æ\<*<8>*>/ indriyesu asaævuto | kÃyadukkhaæ cetodukkhaæ dukkhaæ\<*<9>*>/ so\<*<9>*>/ adhigacchati || ÖayhamÃnena kÃyena ¬ayhamÃnena cetasà | divà và yadi và rattiæ\<*<10>*>/ dukkhaæ viharati tÃdiso ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||1|| 29. (Duk. I.2) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. DvÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato bhikkhu diÂÂhe-va\<*<11>*>/ dhamme sukhaæ viharati avighÃtaæ anupÃyÃsaæ apariÊÃhaæ, kÃyassa bhedà param-maraïà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 saupp-, B. Aa. 2 om. B. 3 aguttadvÃro . . . amatta¤¤u, Aa.; the text of our MSS., as above, is mentioned as another reading in A. 4 ceva, B. 5 bhikkhu, D. E. 6 ca, B. D. E. Aa.; avuttÃnidha, C. 7 bho- ca, C. 8 -Æ, M.; -u, B. C. D. E.; appamatt-, P. Pa. 9 dukkhe so, C.; dukkhato, B.; A. does not take dukkhaæso as a compound like mettaæso in sutt. 27. 10 -ratti, B. P. Pa. 11 ceva, D.; cp. sutt. 41. >/ #<[page 024]># %<24 ITIVUTTAKAõ, DUKANIPùTO,>% sugati\<*<1>*>/ pÃÂikaÇkhÃ. Katamehi dvÅhi? Indriyesu guttadvÃratÃya\<*<2>*>/ ca bhojane\<*<3>*>/ matta¤¤utÃya ca. Imehi\<*<4>*>/ bhikkhave dvÅhi\<*<5>*>/ dhammehi samannÃgato bhikkhu diÂÂhe, va\<*<6>*>/ dhamme sukhaæ viharati avighÃtaæ anupÃyÃsaæ apariÊÃhaæ, kÃyassa bhedà param-maraïà sugati pÃÂi- kaÇkhà ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Cakkhu sota¤ca ghÃna¤ca jivhà kÃyo tathÃ\<*<7>*>/ mano | etÃni yassa dvÃrÃni\<*<8>*>/ suguttÃni-dha\<*<9>*>/ bhikkhuno || bhojanamhi ca mata¤¤Æ\<*<10>*>/ indriyesu ca saævuto | kÃyasukhaæ cetosukhaæ sukhaæ so\<*<11>*>/ adhigacchati || A¬ayhamÃnena\<*<12>*>/ kÃyena a¬ayhamÃnena\<*<13>*>/ cetasà | divà và yadi và rattiæ\<*<14>*>/ sukhaæ viharati tÃdiso ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||2|| 30. \<*<15>*>/ (Duk. I.3) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. Dve-me bhikkhave dhammà tapanÅyÃ\<*<16>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 suggati, D. E. P. Pa. 2 rattadv-, B. 3 bhojanena, B. 4 imehi kho, D. E. 5 Om. B. 6 ceva, D. E. 7 atho, B. C. M. 8 D. E. omit this pÃda. 9 dha, C. M.; ca, B. D. E. P. Pa. 10 -Æ, M.; the other MSS. have -u. 11 sukhaæ so, M. P. Pa. (see sutt. 28), so (without sukhaæ), D. E.; sukhato, B. C. 12 aÂay-, B.; day-, D. E. 13 aday-, B. P. Pa.; day-, D. E. 14 -ratti, B. P. Pa. 15 Cp. AÇguttara-nikÃya, II. 1, 3. 16 tapaniyÃ, B. M. Pa. >/ #<[page 025]># %< VAGGO I., SUTTAõ 4. 25>% Katame dve? Idha bhikkhave ekacco akatakalyÃïo hoti akatakusalo akatabhÅruttÃïo\<*<1>*>/ katapÃpo katatthaddho\<*<2>*>/ ka- takibbiso. So akataæ me kalyÃïan-ti pi\<*<3>*>/ tappati,\<*<4>*>/ kataæ me pÃpan-ti pi tappati.\<*<4>*>/ Ime kho bhikkhave dve dhammà tapanÅyÃ\<*<5>*>/ ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: KÃyaduccaritaæ\<*<6>*>/ katvà vacÅduccaritÃni\<*<6>*>/ vÃ\<*<7>*>/ manoduccaritaæ\<*<6>*>/ katvà ya¤ca¤¤aæ dosasa¤¤itaæ\<*<8>*>/ || akatvà kusalaæ kammaæ\<*<9>*>/ katvÃnÃkusalaæ bahuæ | kÃyassa bhedà duppa¤¤o nirayaæ so\<*<10>*>/ upapajjatÅti\<*<10>*>/ || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||3|| 31. \<*<11>*>/ (Duk. I.4) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. Dve-me bhikkhave dhammà atapanÅyÃ.\<*<12>*>/ Katame dve? Idha bhikkhave ekacco katakalyÃïo hoti kata-kusalo katabhÅruttÃïo, akatapÃpo akatatthaddho\<*<13>*>/ akata-kibbiso. So kataæ me kalyÃïan-ti pi na tappati\<*<14>*>/, akataæ me pÃpan-ti pi\<*<15>*>/ na tappati.\<*<14>*>/ Ime kho bhikkhave \<-------------------------------------------------------------------------- 1 -bhiruttÃno, B.; -bhÅruïo, E.; -runo, D.; akata abhÅruttÃno, C. 2 -tthaddho, C.; -tthaddo, E.; -luddho, B. M.; -luddo, D. P. Pa. 3 om. Aa. 4 tappati, Aa. (cp. Dhammap. gÃth. 17); tapati all other MSS. 5 tapaniyÃ, B. M. P. Pa. 6 -ducar-, B. 7 ca, M. 8 -saæhitaæ D. E. 9 dhammaæ, B. C. M. 10 sopapajjatÅti, M. 11 Cp. AÇguttara-nikÃya, II. 1, 4. 12 atapaniyÃ, B. M. Pa. 13 -tthaddho, C.; -tthaddo, E.; -luddho, B. P.; -luddo, D. M. Pa. 14 tappati by conjecture; tapati all MSS.; see sutt. 30.; A. does not explain this sutta. 15 Om. B. P. Pa. >/ #<[page 026]># %<26 ITIVUTTAKAõ, DUKANIPùTO,>% dve dhammà atapanÅyÃ\<*<1>*>/ ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: KÃyaduccaritam hitvà vacÅduccaritÃni vÃ\<*<2>*>/ | manoduccaritaæ hitvà ya¤ca¤¤aæ dosasa¤¤itaæ\<*<3>*>/ || akatvÃkusalaæ\<*<4>*>/ kammaæ\<*<5>*>/ katvÃna kusalaæ bahuæ | kÃyassa bhedà sappa¤¤o saggaæ so upapajjatÅti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||4|| 32. (Duk. I.5) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam- arahatà ti me sutaæ. DvÅhi bhikkhave dhammehi saman- nÃgato puggalo yathÃbhataæ nikkhitto evaæ niraye. Katamehi dvÅhi? PÃpakena ca sÅlena pÃpikÃya ca diÂÂhiyÃ. Imehi kho bhikkhave dvÅhi dhammehi saman- nÃgato puggalo yathÃbhataæ\<*<6>*>/ nikkhitto evaæ niraye ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: PÃpakena ca sÅlena pÃpikÃya ca diÂÂhiyà | etehi dvÅhi dhammehi yo samannÃgato naro | kÃyassa bhedà duppa¤¤o nirayaæ so\<*<7>*>/ upapajjatÅti\<*<7>*>/ || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||5|| 33. (Duk. I.6) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. DvÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato puggalo yathÃbhataæ nikkhitto evaæ sagge.\<*<8>*>/ Katamehi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 atapaniyÃ, B. M. Pa. 2 ca, B. M. 3 -sa¤hitaæ, M.; yaæ pa¤¤aæ dosasaæhitaæ, D. E. 4 akatvà akusalam, B. D. E. P. Pa. 5 dhammaæ, C. 6 Cp. AÇguttara-nikÃya, III. 10; 153. 7 iti om. C.; sopapajjatÅti, M. 8 sagge ti, C. >/ #<[page 027]># %< VAGGO I., SUTTAõ 7. 27>% dvÅhi? Bhaddakena ca sÅlena bhaddikÃya ca diÂÂhiyÃ. Imehi kho bhikkhave dvÅhi dhammehi samannÃgato puggalo yathÃbhataæ nikkhitto evaæ sagge ti. Etam- atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Bhaddakena ca sÅlena bhaddikÃya ca diÂÂhiyà | etehi dvÅhi dhammehi yo samannÃgato naro | kÃyassa bhedà sappa¤¤o saggaæ so upapajjatÅti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||6|| 34. (Duk. I.7) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam- arahatà ti me sutaæ. AnÃtÃpÅ\<*<1>*>/ bhikkhave bhikkhu anottappÅ\<*<2>*>/ abhabbo sambodhÃya abhabbo nibbÃnÃya abhabbo anuttarassa yogakkhemassa adhigamÃya. ùtÃpÅ\<*<3>*>/ kho\<*<4>*>/ bhikkhave bhikkhu ottappÅ\<*<5>*>/ bhabbo sambodhÃya bhabbo nibbÃnÃya bhabbo anuttarassa yogakkhemassa adhigamÃyÃ-ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: AnÃtÃpÅ\<*<6>*>/ anottappÅ\<*<7>*>/ kusÅto hÅnavÅriyo\<*<8>*>/ | yo thÅnamiddhabahulo ahirÅko\<*<9>*>/ anÃdaro | abhabbo tÃdiso bhikkhu phuÂÂhuæ\<*<10>*>/ sambodhim-uttamaæ || \<-------------------------------------------------------------------------- 1 -Å, M.; -i, B. C. P. Pa.; anÃgÃmipi, D. E. 2 -Å, C.; -i, B. D. E. P. Pa.; anottÃpi, M. 3 -Å, M.; -i, the other MSS. 4 Om. C. Pa. 5 -Å, C.; -i, B. P. Pa.; ottÃpÅ, M.; -i, D. E. 6 -Å, M.; -i, the other MSS. 7 -i, all MSS. but M.; anottÃpÅ, M. 8 -vÅriyo, C. D. E. M.; -viriyo, B. P. Pa. 9 ahirÅko, C.; ahÅriko, M.; -ahiriko, B. D. E. P. Pa. 10 phuÂÂhuæ, M.; phuÂÂhaæ the other MSS.; cp. sutt. 79, 80, 110. >/ #<[page 028]># %<28 ITIVUTTAKAõ, DUKANIPùTO,>% Yo ca satimÃ\<*<1>*>/ nipako jhÃyÅ\<*<2>*>/ ÃtÃpÅ\<*<3>*>/ ottappÅ\<*<4>*>/ ca appamatto | saæyojanaæ jÃtijarÃya chetvà idheva sambodhim-anuttaraæ\<*<5>*>/ phuse ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||7|| 35. (Duk. I.8) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam- arahatà ti me sutaæ. Nayidaæ bhikkhave brahmacariyaæ vussati\<*<6>*>/ jana kuhanatthaæ\<*<7>*>/ janalapanatthaæ\<*<8>*>/ lÃbha- sakkÃrasilokÃnisaæsatthaæ\<*<9>*>/ iti maæ jano jÃnÃtÆ-ti.\<*<10>*>/ Atha kho idaæ bhikkhave brahmacariyaæ vussati saæva- rattha¤ca\<*<11>*>/ pahÃnattha¤cÃ-ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Saævaratthaæ pahÃnatthaæ brahmacariyaæ anÅtihaæ\<*<12>*>/ | adesayÅ\<*<13>*>/ so bhagavà nibbÃnogadhagÃminaæ || Esa maggo mahattehi\<*<14>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 matimÃ, C. 2 jhÃyÅ, M. Aa.; jhÃnalÃbhÅ, D. E., -i, B. C. P. Pa. 3 -Å, M.; -i, the other MSS. 4 ottappÅ, M.; ottÃpi, the other MSS. 5 sambodhi anutt-, B. 6 vusati, P. Pa.; vasÅti, C. 7 naca ku-, B. C. 8 janalap-, M. P. Pa. Aa.; na janalap-, D. E.; naca lap-, B.; om. C. 9 I follow M. P. Pa. and Aa., the other MSS. repeat na before lÃbhasakk-. 10 All MSS. except M. and Aa. repeat na before iti maæ-. 11 -ttha¤¤eva, D. E.; saævayata¤ceva, P.; saævuta¤ceva, Pa. 12 anÅtihaæ, C. M.; anitihaæ, B.; anÅtÅhaæ, E.; anÅtibhaæ, D.; anihitam, P. Pa.; see Journ. P. T. S. 1886, p. 111. 13 adesayÅ, C. D. E.; -i, B. M. P. Pa. 14 mahattehi, C. D. E. Pa.; -tthehi, P.; mahantehÅti (sic !) mahà Ãtumehi, A.; mahantehi, B. M. >/ #<[page 029]># %< VAGGO I., SUTTAõ 10. 29>% anuyÃto mahesino\<*<1>*>/ | ye ye\<*<2>*>/ taæ paÂipajjanti yathà buddhena desitaæ | dukkhassantaæ karissanti satthusÃsanakÃrino ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||8|| 36. \<*<3>*>/ (Duk. I.9) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. Nayidaæ bhikkhave brahmacariyaæ vus- sati\<*<4>*>/ jana kuhanatthaæ\<*<5>*>/ janalapanatthaæ\<*<6>*>/ lÃbhasak- kÃrasilokÃnisaæsatthaæ\<*<7>*>/ iti maæ jano jÃnÃtÆ-ti.\<*<8>*>/ Atha kho idaæ bhikkhave brahmacariyaæ vussati\<*<4>*>/ abhi¤¤at- tha¤ceva\<*<9>*>/ pari¤¤attha¤cÃ-ti.\<*<10>*>/ Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Abhi¤¤atthaæ pari¤¤atthaæ brahmacariyaæ anÅtihaæ\<*<11>*>/ | adesayÅ\<*<12>*>/ so bhagavà nibbÃnogadhagÃminaæ || Esa maggo mahattehi\<*<13>*>/ anuyÃto mahesino\<*<14>*>/ | ye ye taæ paÂipajjanti yathà buddhena desitaæ | dukkhassantaæ karissanti satthusÃsanakÃrino ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||9|| 37. (Duk. I. 10) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. DvÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 -sinÃ, P. Pa.; mahesihi, D. E. 2 pi, D. E. 3 See sutt. 35. 4 vusati, P. Pa. 5 naca kuh-, B. C. 6 janalap-, M.; na janalap-, D. E. P.; naca lap-, B. C. 7 lÃbhasakk-, M.; na lÃbh-, D. E. P. Pa.; na ca lÃbh-, B. C. 8 iti maæ-, M.; na iti maæ-, the other MSS. 9 -atta¤¤eva, C 10 -atta¤¤Ã ti, C. 11 anihitaæ, P. Pa. 12 -Å, C. E.; -i, the other MSS. 13 -tthehi, P.; mahantebhi, B. M. 14 mahesihi, D. E. >/ #<[page 030]># %<30 ITIVUTTAKAõ, DUKANIPùTO,>% bhikkhu diÂÂhe-va\<*<1>*>/ dhamme sukha somanassa bahulo viharati, yoniso\<*<2>*>/ Ãraddho hoti ÃsavÃnaæ khayÃya.\<*<3>*>/ Kata- mehi dvÅhi? SaævejanÅyesu\<*<4>*>/ ÂhÃnesu saævejanena saævegassa\<*<5>*>/ ca yoniso padhÃnena.\<*<6>*>/ Imehi kho bhikkhave dvÅhi dhammehi samannÃgato bhikkhu diÂÂhe-va\<*<1>*>/ dhamme sukhasomanassabahulo viharati, yoniso\<*<2>*>/ Ãraddho hoti Ãsa- vÃnaæ khayÃyÃ-ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: SaævejanÅyesu\<*<7>*>/ ÂhÃnesu saævijjetheva\<*<8>*>/ paï¬ito | ÃtÃpÅ\<*<9>*>/ nipako bhikkhu pa¤¤Ãya samavekkhiya || Evaæ vihÃrÅ\<*<9>*>/ ÃtÃpÅ\<*<9>*>/ santavutti anuddhato | cetosamatham\<*<10>*>/-anuyutto khayaæ dukkhassa pÃpuïe ti\<*<11>*>/ || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||10|| Vaggo paÂhamo.\<*<12>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ceva, B. D. E. P. Pa. 2 yoniso, C.; yonissa, M.; yonissayÃ, B.; yonÅcassa, D. E. (yonic- the second time); yoniso cassa, P. Pa. 3 khayÃyÃ-ti, B. C. Pa. 4 -iyesu, B. C. M. Pa. 5 For saævegassa A. mentions saævejitvà as another reading. 6 padhÃnena ca, all MSS. except Aa. M. 7 -iyesu, B. C. P. Pa.; saævejaniyaÂhÃnesu, M. 8 saævijjetheva by conjecture; saævijjateva, M., also Aa.; but A. explains it by saævijjeyya and saævegaæ kareyya, mentioning saævijitvà (sic !) as another reading; saævejetheva, D. E.; saævajjetha ca, P. Pa.; saævejjateva, C.; saævejate ca, B.; cp. saævegaÂÂhÃne saævijjanti, Dhammap. ed. Fausb. p. 120. 9 -Å, M.; -i, all other MSS. 10 samacetopatham, E.; -vetopatham, D. 11 pÃpuïoti, D. E. 12 tatiyo, M.; also B. C. P., but after the UddÃna; D. E. Pa. have only vaggo. >/ #<[page 031]># %< VAGGO II., SUTTAõ 1. 31>% Tass-uddÃnaæ\<*<1>*>/: Dve-me\<*<2>*>/ bhikkhu (28,29) tapanÅyÃ-\<*<3>*>/ -tapanÅyÃ\<*<3>*>/ (30,31) paratthetÅ\<*<4>*>/ (32,33) | [ÃtÃpÅ34] \<*<5>*>/ na kuhanà (35,36) ca somanassena (37) te\<*<6>*>/ dasÃ-ti\<*<6>*>/ || 38. (Duk. II.1) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam- arahatÃ-ti me sutaæ. TathÃgataæ bhikkhave arahantaæ\<*<7>*>/ sammÃsambuddhaæ dve vitakkÃ\<*<8>*>/ bahulaæ\<*<8>*>/ samudÃcaran- ti, khemo ca vitakko paviveko\<*<9>*>/ ca.\<*<9>*>/ {AvyÃpajjhÃrÃmo}\<*<10>*>/ bhik- khave tathÃgato {avyÃpajjharato}.\<*<11>*>/ Tam-enaæ bhikkhave tathÃgataæ {avyÃpajjhÃrÃmaæ} {avyÃpajjharataæ}\<*<12>*>/ eseva\<*<13>*>/ vitakko bahulaæ samudÃcarati: ImÃyÃhaæ iriyÃya na ki¤ci byÃbÃdhemi\<*<14>*>/ tasaæ\<*<15>*>/ và thÃvaraæ và ti. PavivekÃrÃmo\<*<16>*>/ bhikkhave tathÃgato pavivekarato.\<*<17>*>/ Tam-enaæ bhikkhave tathÃgataæ pavivekÃrÃmaæ pavivekarataæ\<*<18>*>/ eseva\<*<19>*>/ vitakko bahulaæ samudÃcarati: Yaæ akusalaæ taæ pahÅnan-ti. Tasmà ti ha\<*<20>*>/ bhikkhave tumhe pi\<*<21>*>/ {avyÃpajjhÃrÃmÃ} viha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 TassudÃnaæ (sic !) only in M. 2 dve ca, M.; dve me ca, B. P. Pa. 3 B. D. E. Pa. have only one tapanÅyÃ. 4 parattheti, M.; -ttehi, P. Pa.; -tteti, B. C.; padattheti, D. E. 5 ÃtÃpÅ by conjecture; all MSS. have dve pÃdÃ. 6 desitÃ, D. E. There is a better uddÃna of these ten suttas after sutt. 47. 7 arahataæ, B.; arahantaæ taæ, C. 8 vitakkabahulÃ, C. 9 paviveko ca vitakko, D. E. 10 Only M. has always abyÃbajjh-; the other MSS. have always abyÃpajjh-. 11 -Ãrato, B. C. P. 12 -Ãrataæ, B. P.; om., C. 13 eso, P. (Pa. omits Tam-enaæ . . . samudÃcarati). 14 byapÃdhemi, Pa.; byÃpà . . . (corrupt) P.; byÃpÃdema, B. 15 tapaæ, B. C. 16 -arÃmo, C. P. 17 -Ãrate, P. (I do not mention all corruptions of Pa. and also of P. in this passage). 18 -Ãrataæ, B. 19 eso, Pa. 20 tÅhi, D. E. Pa. 21 pi, D. E. M. Pa.; hi, B. C. >/ #<[page 032]># %<32 ITIVUTTAKAõ, DUKANIPùTO,>% ratha {avyÃpajjharatÃ.}\<*<1>*>/ Tesaæ vo\<*<2>*>/ bhikkhave tumhÃkaæ {avyÃpajjhÃrÃmÃnaæ}\<*<3>*>/ viharataæ\<*<4>*>/ {avyÃpajjharatÃnaæ}\<*<5>*>/ eseva vitakko bahulaæ samudÃcarissati\<*<6>*>/: ImÃya mayaæ\<*<7>*>/ iriyÃya na ki¤ci byÃbÃdhema\<*<8>*>/ tasaæ\<*<9>*>/ và thÃvaraæ và ti. PavivekÃrÃmÃ\<*<10>*>/ bhikkhave viharatha\<*<11>*>/ pavivekaratÃ.\<*<12>*>/ Tesaæ vo\<*<13>*>/ bhikkhave tumhÃkaæ pavivekÃrÃmÃnaæ viha- rataæ\<*<14>*>/ pavivekaratÃnaæ eseva\<*<15>*>/ vitakko bahulaæ samudÃ- carissati\<*<16>*>/: kiæ\<*<17>*>/ akusalaæ kiæ\<*<18>*>/ appahÅnaæ kiæ paja- hÃmÃ-ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: TathÃgataæ buddham-asayhasÃhinaæ\<*<19>*>/ duve vitakkà samudÃcaranti naæ | khemo vitakko paÂhamo udÅrito tato\<*<20>*>/ viveko dutiyo pakÃsito || Tamonudaæ pÃragataæ\<*<21>*>/ mahesiæ\<*<22>*>/ taæ\<*<23>*>/ pattipattaæ vasimaæ\<*<24>*>/ anÃsavaæ {Vessantaraæ}\<*<25>*>/ taïhakkhaye vimuttaæ | taæ ve muniæ\<*<26>*>/ antimadehadhÃriæ\<*<27>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 -ÃratÃ, B. P. Pa. 2 A. has: tattha vo ti nipÃtamattaæ; kho, B. 3 -arÃm-, C. 4 viharati, D. E. 5 -Ãrat-, B. P. Pa. 6 -caratÅti, B. Pa.; -cariyeti, P. 7 imÃyÃhaæ, D. E., om. Pa. 8 byÃbÃdhemi, D. E.; byÃpÃdema, B. C. P. (Pa. corrupt). 9 tapaæ, B.; taæ, C. 10 -arÃmÃ, C. E. 11 Om. B. 12 -ÃratÃ, P. Pa. 13 kho, B. 14 Om. C. M. 15 evameva, C. 16 -carissatÅti, C. Pa.; -caratiti, B. 17 kiæ, om. B. C. D. E. 18 kiæ, om. B. C. 19 buddhasayhaæ sÃhinaæ, D. E.; buddhasayhasÃhinaæ, P.; C. is corrupt here. 20 tathÃ, P.; om. B. Pa. 21 pÃraÇg-, B. 22 mahesiæ, M.; mahesi, the other MSS. 23 naæ, D. E. 24 vasÅmaæ, D. E. 25 visant-, C.; vessant-, B. M. Aa.; vesant-, P. Pa. 26 muniæ, M.; muni, D. Pa.; mÆni, B.; munÅ, C.; muïÅ, E.; puni, P. 27 -dhÃriæ, D. E. M.; -dhÃri, B. C. P. Pa. >/ #<[page 033]># %< VAGGO II., SUTTAõ 2. 33>% mÃnaæjahaæ\<*<1>*>/ brÆmi\<*<2>*>/ jarÃya pÃraguæ\<*<3>*>/ || Sele\<*<4>*>/ yathà pabbatamuddhani-ÂÂhito\<*<5>*>/ yathà pi passe janataæ samantato | tathÆpamaæ dhammamayaæ\<*<6>*>/ sumedho\<*<7>*>/ pÃsÃdam-Ãruyha\<*<8>*>/ samantacakkhu\<*<9>*>/ | sokÃvatiïïaæ\<*<10>*>/ janataæ\<*<11>*>/ apetasoko avekkhati\<*<12>*>/ jÃtijarÃbhibhÆtan-ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||1|| 39. (Duk. II.2) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-ara- hatà ti me sutaæ. TathÃgatassa bhikkhave arahato sam- mÃsambuddhassa dve dhamma-desanà pariyÃyena bha- vanti. Katamà dve? PÃpaæ pÃpakato\<*<13>*>/ passathÃ-ti\<*<14>*>/ ayaæ paÂhamà dhammadesanÃ. PÃpaæ pÃpakato\<*<13>*>/ disvà tattha nibbindatha virajjatha\<*<15>*>/ vimuccathÃ-ti ayaæ dutiyà dhammadesanÃ. TathÃgatassa bhikkhave arahato sammÃ- sambuddhassa imà dve dhammadesanà pariyÃyena bhavan- tÅti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: TathÃgatassa buddhassa sabbabhÆtÃnukampino | pariyÃya\<*<16>*>/-vacanaæ passa\<*<17>*>/ dve ca dhammà pakÃsità || \<-------------------------------------------------------------------------- 1 mÃra-, P. Pa.; mÃra¤ca (sic !) Aa.; mÃjahaæ, D. E. 2 brÆha, D. E. 3 pÃraguæ, C. M.; -gu, B.; -gaæ, D. E.; pÃraÇguti, P.; pÃraÇgati, Pa. The same two pÃdas occur also in sutta 46. 4 selo, C. D. E. 5 -Âhito, B. P. Pa. 6 dhammavaraæ, C. 7 sumedha, B. M. P. 8 ÃrÆyha, B. 9 -cakkhÆ, B. E. M.; cakkhuæ, C. 10 -kiïïaæ, D. E. 11 janatam-ap-, D. E. M. P. Pa.; janataæ mapetaæ soko, C. 12 apekkhati, D. E. The third gÃthà (Sele yathÃ, etc.) occurs also Brahma-Saæyutta I. 9. 13 pÃpato, D. E. 14 sampass-, B. 15 Om. D. E. 16 pariyÃyena, P. Pa. 17 passa, C. P. Pa. M. A.; cassa, D. E.; yassa. B. >/ #<[page 034]># %<34 ITIVUTTAKAõ, DUKANIPùTO,>% PÃpakaæ passatha cekaæ\<*<1>*>/ tattha cÃpi virajjatha | tato virattacittÃse\<*<2>*>/ dukkhassantaæ karissathÃ\<*<3>*>/-ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||2|| 40. (Duk. II.3) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam- arahatà ti me sutaæ. Avijjà bhikkhave pubbaÇgamÃ\<*<4>*>/ aku- salÃnaæ dhammÃnaæ samÃpattiyÃ, anvad-eva\<*<5>*>/ ahirikaæ anottappaæ. Vijjà ca kho bhikkhave pubbaÇgamà kusa- lÃnaæ dhammÃnaæ samÃpattiyÃ, anvad-eva hirottappan-ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Yà kÃci-mà duggatiyo asmiæ loke paramhi ca | avijjÃmÆlakà sabbà icchÃlobhasamussayÃ\<*<6>*>/ || Yato ca hoti pÃpiccho ahirÅko\<*<7>*>/ anÃdaro | tato pÃpaæ pasavati apÃyaæ tena\<*<8>*>/ gacchati || Tasmà chanda¤ca\<*<9>*>/ lobha¤ca\<*<10>*>/ avijja¤ca\<*<11>*>/ virÃjayaæ\<*<12>*>/ | vijjaæ uppÃdayaæ\<*<13>*>/ bhikkhu sabbà duggatiyo jahe ti || \<-------------------------------------------------------------------------- 1 cekaæ, M.; cekÃ, P. Pa.; chekÃ, D. E.; cetaæ, B. C. 2 viratacittÃya, D. E.; tathevarattacittÃse, Pa.; tatthevarattha-, P. 3 kariyathÃti, B. The first half of the first gÃthà occurs also DevatÃ-Saæyutta 4, 5. 4 -gamÃnaæ, D. E. 5 See E. Muller, PÃli Gramm., p. 63. 6 icchÃlokasamussayaæ, D. E. 7 ahirÅko, C.; ahÅriko, M.; ahiriko, B. D. E. Pa. 8 apÃyantena, B. C. M. 9 candhÃ, C.; iccha¤ca, D. E. Aa. 10 loka¤ca, D. E. 11 avijjÃca, C. P. Pa. 12 virÃjiyaæ, B. C. 13 upÃdayaæ, M.; upÃdiyaæ, C. >/ #<[page 035]># %< VAGGO II., SUTTAõ 4. 35>% Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||3|| PaÂhamabhÃïavÃraæ. 41. (Duk. II.4) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-ara- hatà ti me sutaæ. Te bhikkhave sattà suparihÅnà ye ari- yÃya pa¤¤Ãya parihÅnÃ: te diÂÂhe ceva\<*<1>*>/ dhamme dukkhaæ viharanti,\<*<2>*>/ savighÃtaæ saupÃyÃsaæ sapariÊÃhaæ, kÃyassa bhedà param-maraïà duggati\<*<3>*>/ pÃÂikaÇkhÃ. Te bhikkhave sattà aparihÅnÃ\<*<4>*>/ ye ariyÃya pa¤¤Ãya aparihÅnÃ: te diÂÂhe ceva\<*<1>*>/ dhamme sukhaæ viharanti, avighÃtaæ anupÃyÃsaæ apariÊÃhaæ, kÃyassa\<*<5>*>/ bhedà param-maraïà sugati\<*<6>*>/ pÃÂikaÇkhà ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati\<*<5>*>/: Pa¤¤Ãya parihÃnena\<*<7>*>/ passa lokaæ sadevakaæ | niviÂÂhaæ nÃmarÆpasmiæ idaæ saccan-ti\<*<8>*>/ ma¤¤ati || Pa¤¤Ã hi seÂÂhÃ\<*<9>*>/ lokasmiæ yÃyaæ nibbedhagÃminÅ\<*<10>*>/ | yà ca sammÃ\<*<11>*>/ pajÃnÃti jÃtibhavaparikkhayaæ || Tesaæ devÃ\<*<12>*>/ manussà ca\<*<13>*>/ sambuddhÃnaæ satÅmataæ\<*<14>*>/ | \<-------------------------------------------------------------------------- 1 diÂÂheva, M.; cp. sutt. 29. 2 B. adds ca. 3 -tiæ, B.; suggati, D. E. 4 parihinÃ, B. 5 kÃyassa . . . vuccati om. D. E. 6 suggatiæ, B. 7 parihÅnena, C.; -hinena, P. Pa. 8 vuccanti, C. 9 seÂÂha, C.; seÂÂhaæ, B. 10 -Å, D. E. M.; -i, B. C. P. Pa. 11 I follow M. and A.; M. has yÃya sammÃ; A. has yà ca and sammà aviparÅtaæ jÃnÃti; C. has yà ca yasmÃ; the other MSS. have sà ca yasmÃ. 12 deva, D. E. Pa. 13 vÃ, B.; vi, P.; manussÃna¤ca, Pa. 14 sati-, B. P. Pa. >/ #<[page 036]># %<36 ITIVUTTAKAõ DUKANIPùTO,>% pihayanti sapa¤¤Ãnaæ\<*<1>*>/ sarÅrantimadhÃrinan-ti\<*<2>*>/ || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||4|| 42. (Duk. II.5) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. Dve-me bhikkhave sukkà dhammà lokaæ pÃlenti. Katame dve\<*<3>*>/? Hiri ca ottappa¤ca. Ime ce\<*<4>*>/ bhikkhave dve\<*<5>*>/ sukkà dhammà lokaæ na pÃleyyuæ, nayidha\<*<6>*>/ pa¤¤Ãyetha mÃtà ti và mÃtucchà ti và mÃtulÃnÅti và Ãcariyabhariyà ti và garÆnaæ\<*<7>*>/ dÃrà ti vÃ,\<*<8>*>/ sambhedaæ loko agamissa\<*<9>*>/ yathà ajeÊakÃ\<*<10>*>/ kukkuÂasÆkarà sonasiÇgÃlÃ.\<*<11>*>/ Yasmà ca\<*<12>*>/ kho bhikkhave ime dve sukkà dhammà lokaæ pÃlenti, tasmà pa¤¤Ãyati\<*<13>*>/ mÃtà ti và mÃtucchà ti và mÃ- tulÃnÅti và Ãcariyabhariyà ti và garÆnaæ\<*<7>*>/ dÃrà ti và ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Yesaæ ce\<*<14>*>/ hiriottappaæ {sabbadà ca na} vijjati | {okkantÃ}\<*<15>*>/ sukkamÆlà te jÃtimaraïagÃmino || Yesa¤ca\<*<16>*>/ hiriottappaæ sadà sammÃ\<*<17>*>/ upaÂÂhità | \<-------------------------------------------------------------------------- 1 pihayanti supa¤¤Ãnaæ, D. E.; all other MSS., including A, have pihanti hÃsapa¤¤Ãnaæ; Aexplains . . . nibbÃnasacchikiriyà hÃsavedatuÂÂhipÃmojjabahuÊatÃya hÃsapa¤¤Ãnaæ; pihantihà seems to be an old corruption of pihayanti. 2 sariyantimasariranti, B.; A. has antimasarÅradhÃrinaæ. 3 C. adds dhamme. 4 ce, B. Pa.; se, P.; dve, C. M.; om. D. E. 5 Om. M. 6 na idha, D. E. 7 gurunaæ, P. Pa. 8 và ti, C. 9 agamissa, D. E. M.; Ãgamissati, B. C. P. Pa. 10 yathÃjeÊakÃ, B.; yathà ajelakÃ, C. D. E. 11 sona, C.; ï, D. E. P. Pa.; soïà vÃ, B.; sigÃla, E. Pa. 12 Om. C. 13 sa¤¤-, C.; pa¤¤Ãyetha, D. E. 14 ve, C. 15 vokkantaæ, P.; vokkamanti, Pa. 16 -ce, M. 17 dhammÃ, C. P. Pa. >/ #<[page 037]># %< VAGGO II., SUTTAõ 6. 37>% virÆÊhabrahmacariyà te santo khÅïapunabbhavÃ-ti\<*<1>*>/ || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||5|| 43. (Duk. II.6) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-ara- hatà ti me sutaæ. Atthi bhikkhave ajÃtaæ abhÆtaæ akataæ asaÇkhataæ. No ce taæ bhikkhave abhavissa\<*<2>*>/ ajÃtaæ abhÆtaæ akataæ asaÇkhataæ, nayidha jÃtassa\<*<3>*>/ bhÆtassa katassa saÇkhatassa nissaraïaæ pa¤¤Ãyetha. Yasmà ca kho bhikkhave atthi ajÃtaæ abhÆtaæ akataæ asaÇkhataæ, tasmà jÃtassa bhÆtassa katassa saÇkhatassa nissaraïaæ pa¤¤ÃyethÃ-ti.\<*<4>*>/ Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: JÃtaæ bhÆtaæ samuppannaæ kataæ saÇkhatam-addhuvaæ\<*<5>*>/ | jarÃmaraïasaÇkhataæ roganÅÊaæ\<*<6>*>/ pabhaÇguïaæ | ÃhÃranettippabhavaæ\<*<7>*>/ nÃlaæ tad-abhinandituæ || Tassa nissaraïaæ santaæ atakkÃvacaraæ\<*<8>*>/ dhuvaæ\<*<9>*>/ | ajÃtaæ asamuppannaæ asokaæ virajaæ padaæ\<*<10>*>/ | \<-------------------------------------------------------------------------- 1 This is the reading of A. and of D. E. P. Pa. (khaïa-, D. E.); B. C. M. have tesaæ khÅïà punabbhavà ti. 2 abhavissÃ, B. 3 nayidhammajÃtassa, D. E. 4 pa¤¤ÃyatÅti, M. 5 andhuvaæ, C.; adhÆvaæ, B. 6 -nÅÊaæ, M.; -ni¬aæ, C.; -niddaæ, P. Pa. and A.; -niddhaæ, B.; voganindaæ, D. E. (also the preceding words are corrupt in D. E.); A. has akkhirogÃdÅnaæ anekesam rogÃdÅnaæ pulavakan-ti (sic !) roganidda (sic !); cp. Dhp. gÃth., 148; Child Dict. s. v. ni¬¬haæ. 7 ÃhÃrenetti-, C.; ÃhÃrenetthi-, B.; ÃhÃranettippabhavanaæ, D. E. 8 atakkarajaraæ, C. 9 paraæ, D. E. 10 pajaæ, C. >/ #<[page 038]># %<38 ITIVUTTAKAõ, DUKANIPùTO,>% nirodho dukkhadhammÃnaæ saÇkhÃrÆpasamo sukho ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||6|| 44. (Duk. II.7) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam- arahatà ti me sutaæ. Dve-mà bhikkhave nibbÃna- dhÃtuyo. Katamà dve? SaupÃdisesà ca\<*<1>*>/ nibbÃnadhÃtu anupÃdisesà ca\<*<2>*>/ nibbÃnadhÃtu. KatamÃ\<*<3>*>/ bhikkhave saupÃdisesà nibbÃnadhÃtu? Idha bhikkhave bhikkhu arahaæ hoti khÅïÃsavo vusitavà katakaraïÅyo ohitabhÃro anuppattasadattho\<*<4>*>/ parikkhÅïabhavasaæyojano\<*<5>*>/ sammad- a¤¤Ãvimutto. Tassa tiÂÂhanteva pa¤cindriyÃni yesaæ avighÃtattÃ\<*<6>*>/ manÃpÃmanÃpaæ paccanubhoti, sukhaduk- khaæ paÂisaævediyati.\<*<7>*>/ Tassa yo\<*<8>*>/ rÃgakkhayo dosakkhayo mohakkhayo, ayaæ vuccati bhikkhave saupÃdisesà nib- bÃnadhÃtu. Katamà ca bhikkhave anupÃdisesà nibbÃna- dhatu? Idha bhikkhave bhikkhu arahaæ hoti khÅïÃsavo vusitavà katakaraïÅyo ohitabhÃro anuppattasadattho\<*<9>*>/ parikkhÅïabhavasaæyojano sammada¤¤Ãvimutto. Tassa idheva bhikkhave sabbavedayitÃni\<*<10>*>/ anabhinanditÃni sÅti- bhavissanti,\<*<11>*>/ ayaæ vuccati bhikkhave anupÃdisesà nibbÃ- nadhÃtu. Imà kho bhikkhave dve nibbÃnadhÃtuyo ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Duve imÃ\<*<12>*>/ cakkhumatà pakÃsità nibbÃnadhÃtÆ\<*<13>*>/ anissitena tÃdinà | ekà hi dhÃtu\<*<14>*>/ idha diÂÂhadhammikà saupÃdisesà bhavanettisaÇkhayà | \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Om. D. E. Pa. 2 om. D. E. 3 B. M. add ca. 4 -padattho B. 5 -sa¤¤- B. C. M. 6 -tthà C. P.; avigata-, P. Pa. 7 -iyÃti, D. E.; -vedeti, M. Aa. 8 yo C. M. P. (Pa. has royÃgakkhayo) and A.; kho, B.; om. D. E. 9 -padattho, B. 10 devayitÃni (without sabba), B. 11 sÅri-, D. E. 12 duve imÃ, M.; dve imÃ, B. C. P. Pa.; dvemÃ, D. E. 13 -Æ, M.; -u, the other MSS. 14 -Æ, M. >/ #<[page 039]># %< VAGGO II., SUTTAõ 8. 39>% anupÃdisesà pana samparÃyikÃ\<*<1>*>/ yamhi nirujjhanti bhavÃni\<*<2>*>/ sabbaso || Ye etad-a¤¤Ãya padaæ asaÇkhataæ vimuttacittÃ\<*<3>*>/ bhavanettisaÇkhayà | te\<*<4>*>/ dhammasÃrÃdhigamÃ\<*<5>*>/ khaye ratÃ\<*<5>*>/ pahaæsu\<*<6>*>/ te sabbabhavÃni tÃdino ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||7|| 45. (Duk. II.8) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-ara- hatà ti me sutaæ. PaÂisallÃnÃrÃmà bhikkhave viharatha paÂisallÃnaratÃ,\<*<7>*>/ ajjhataæ cetosamatham-anu- yuttÃ\<*<8>*>/ anirÃkatajjhÃnÃ\<*<9>*>/ vipassanÃya samannÃgatà brÆ- hetÃ\<*<10>*>/ su¤¤ÃgÃrÃnaæ.\<*<11>*>/ PaÂisallÃnÃrÃmÃnaæ bhikkhave viharataæ\<*<12>*>/ paÂisallÃnaratÃnaæ ajjhattaæ cetosamatham- anuyuttÃnaæ anirÃkatajjhÃnÃnaæ\<*<13>*>/ vipassanÃya samannÃ- gatÃnaæ brÆhetÃnaæ\<*<14>*>/ su¤¤ÃgÃranaæ dvinnaæ phalÃnaæ a¤¤ataraæ phalaæ pÃÂikaÇkhaæ, diÂÂhe-va\<*<15>*>/ dhamme a¤¤Ã, sati và upÃdisese\<*<16>*>/ anÃgÃmità ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Ye santacittà nipakà satimanto ca jhÃyino | \<-------------------------------------------------------------------------- 1 -Ãyikamhi, D. E. 2 kavÃni, C. 3 vimutta-, M. A.; vimutti-, the other MSS. 4 ete, C. 5 The correct reading only in M. and A.; dhamma, B. C. Pa.; -sÃrÃdhigamakkhaye, Pa.; -cÃrÃdhigamakkh, P.; -sÃrÃdhitamakkh-, D. E.; -sÃrÃdhikammakkhareyatÃ, B.; sÃrathikammakkhaye rathÃ, C. 6 pajahiæsu, P. Pa. 7 -ratÃnaæ, C. 8 cet- anuy- anirÃgatamanuyuttÃ, Pa.; anirÃgamanuyuttÃ, C. 9 -jjhÃnÃnaæ, B.; aniyÃkatajhÃnÃ, C. 10 brÆhetÃ, C. M. P. Pa. (for brÆhetÃro which occurs several times in A.); brÆhetÃnaæ, B.; brÆhitu, D. E. 11 su¤¤akarÃnaæ, C. 12 viharatha, B. C. 13 ariyÃkata-, B.; nirÃkata-, P. Pa. 14 brÆhetÃ, P. Pa. 15 ceva, B. 16 -sesÃ, D. E. >/ #<[page 040]># %<40 ITIVUTTAKAõ, DUKANIPùTO,>% sammà dhammaæ vipassanti kÃmesu anapekkhino\<*<1>*>/ || AppamÃdaratà santà pamÃde bhayadassino | abhabbà parihÃnÃya nibbÃnasseva santike ti ||\<*<2>*>/ Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||8|| 46. (Duk. II.9) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-ara- hatà ti me sutaæ. SikkhÃnisaæsà bhikkhave vi- haratha, pa¤¤uttarà vimuttisÃrÃ\<*<3>*>/ satÃdhipateyyÃ. SikkhÃ- nisaæsÃnaæ bhikkhave viharataæ pa¤¤uttarÃïaæ vimutti- sÃrÃnaæ\<*<4>*>/ satÃdhipateyyÃnaæ dvinnaæ phalÃnaæ a¤¤a- taraæ phalaæ pÃÂikaÇkhaæ : diÂÂhe-va dhamme a¤¤Ã, sati và upÃdisese\<*<5>*>/ anÃgÃmità ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Paripuïïasekhaæ apahÃnadhammaæ\<*<6>*>/ pa¤¤uttaraæ jÃtikhayantadassiæ\<*<7>*>/ taæ\<*<7>*>/ ve muniæ\<*<8>*>/ antimadehadhÃriæ\<*<9>*>/ mÃnaæjahaæ\<*<10>*>/ brÆmi jarÃya pÃraguæ ||\<*<11>*>/ Tasmà sadÃ\<*<12>*>/ jhÃnaratà samÃhità \<-------------------------------------------------------------------------- 1 anup-, B.; anipekkhano, D. E. 2 The second gÃthÃ, with slight variations, occurs also Dhp. gÃth. 32. 3 vimuttiharÃ, B.; -yÃra, C. 4 -harÃnaæ, B.; C. has vim- after satÃdhip-. 5 -sesÃ, B. 6 apahÃna-, M. P.; appahÃna-, A.; asahÃna-, D. E.; pahÃna-, B. C.; A. has pahÃnadhammo kuppadhammo . . . akuppadhammo appahÃnadhammo; the metre is in favour of apahÃna-, see also jÃtikhaya- in the same verse. 7 -dassiæ, M.; -i, the other MSS.; dassitaæ | ve, B.; dassitaæ sa ve, C. 8 muniæ, M.; -i the other MSS. 9 -dhÃriæ, M.; -i the other MSS. 10 -tahaæ, D. E.; mÃnajahaæ, P. Pa. 11 -gaæ, D. E. The last two pÃdas occur also in sutta 38. 12 tasmà ratà jh-, D. E.; sadà jjh-, B. >/ #<[page 041]># %< VAGGO II., SUTTAõ 10. 41>% ÃtÃpino jÃtikhayantadassino | mÃraæ sasenaæ abhibhuyya\<*<1>*>/ bhikkhavo\<*<2>*>/ bhavatha\<*<3>*>/ jÃtimaraïassa pÃragà ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||9|| 47. (Duk. II.10) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-ara- hatà ti me sutaæ. JÃgaro cassa\<*<4>*>/ bhikkhave bhikkhu vihareyya sato\<*<5>*>/ sampajÃno samÃhito pamudito\<*<6>*>/ vippa- sanno\<*<7>*>/ ca tattha kÃlavipassÅ\<*<8>*>/ ca kusalesu dhammesu. JÃgarassa bhikkhave bhikkhuno viharato satassa sampa- jÃnassa samÃhitassa pamuditassa\<*<9>*>/ vippasannassa\<*<10>*>/ tattha kÃlavipassino kusalesu dhammesu dvinnaæ phalÃnaæ a¤- ¤ataraæ phalaæ pÃÂikaÇkhaæ: diÂÂhe-va dhamme a¤¤Ã, sati và upÃdisese\<*<11>*>/ anÃgÃmità ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: JÃgarantà suïÃth-etaæ\<*<12>*>/ ye suttà te pabujjhatha\<*<13>*>/ | suttÃ\<*<14>*>/ jÃgaritaæ seyyo\<*<15>*>/ natthi jÃgarato bhayaæ || \<-------------------------------------------------------------------------- 1 -bhÆyya, B. P. 2 -ve, D. E. Pa. 3 bhavatha, B. D. E. and A.; avatha, P. Pa.; bhavetha, C.; bhavatta, M.; bhavetha would suit the metre. 4 cassa, B. M. P. and A (casaddo sampiï¬anattho . . . assÃ-ti siyà bhaveyya), casatassa, C. Pa.; passa, D. E. A mentions as another reading JÃgaro va bhikkhu vihareyyÃti, which is in strict accordance with the following JÃgarassa . . . viharato; after vippasanno A. has . . . assÃ-tisambandho vihareyyÃ-ti vÃ. 5 yato, C. 6 ca mudito, B.; samudito pÃmojjabahulo, A. 7 vipassanno, C.; vipassano, D. E. 8 kÃyavipassi, B. Pa. 9 samuditassa, C.; mÆditÃya, B. 10 vipassannassa, C.; vipassanassa, D. E. 11 -sesÃ, B. 12 suïÃyesaæ, B.; jÃgarante sukÃyetaæ, C. 13 te pab-, M. P. Pa., and Aa; te ca b-, D. E.; te samb-, B. C. (C. om. te). 14 sutta, B. C. 15 jÃgaratasseyyo, D. E.; jÃgariyaæ, P. Pa. >/ #<[page 042]># %<42 ITIVUTTAKAõ, DUKANIPùTO,>% Yo jÃgaro ca satimà sampajÃno samÃhito mudito\<*<1>*>/ vippasanno\<*<2>*>/ ca\<*<3>*>/ | kÃlena so sammà dhammaæ parivÅmaæsamÃno\<*<4>*>/ ekodibhÆto\<*<5>*>/ vihane tamaæ so || Tasmà have jÃgariyaæ bhajetha ÃtÃpÅ\<*<6>*>/ bhikkhu nipako jhÃnalÃbhÅ\<*<7>*>/ | saæyojanaæ jÃtijarÃya chetvà idheva sambodhim\<*<8>*>/-anuttaraæ phuse ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||10|| 48. (Duk. II.11) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam- arahatà ti me sutaæ. Dve-me bhikkhave apÃyikÃ\<*<9>*>/ nerayikà idam-appahÃya.\<*<10>*>/ Katame dve? Yo abrahma- cÃrÅ\<*<11>*>/ brahmacÃrÅ\<*<12>*>/ paÂi¤¤o, yo ca paripuïïaæ parisuddhaæ brahmacariyaæ carantaæ amÆlakena abrahmacariyena anuddhaæseti. Ime kho bhikkhave dve\<*<13>*>/ apÃyikÃ\<*<9>*>/ nerayikà idam-appahÃyÃ\<*<10>*>/-ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthe- taæ iti vuccati: AbhÆtavÃdÅ nirayaæ upeti yo vÃpi\<*<14>*>/ katvà na karomi cÃha\<*<15>*>/ | \<-------------------------------------------------------------------------- 1 mudita, P.; om. Pa. 2 vippass-, Pa.; avippass-, P.; vipass-, C.; vipassÅ, D. E. 3 ca om. D. E. 4 parissamaæs-, C. 5 ekodhi-, B. C.; ekovi-, D. E.-- The metre of the second gÃthà is irregular; I follow M.; B. marks Yo jÃgaro . . . dhammaæ as four anushÂubh pÃdas, the other MSS. have no punctuation. 6 -i all MSS. 7 -Å, D. M.; -i, the other MSS. 8 -bodhi, B. 9 ÃpÃyikÃ, M. 10 idapp-, D. E.; idhamapp-, B. 11 -i, P. Pa.; om. B. C. 12 -Å, M.; -i, B. C. P. Pa; om. D. E. 13 Om. C.-- The following three gÃthÃs occur also Dhp. gÃth. 306-308. 14 cÃpi, P. Pa. 15 na karomi cÃha, M.; na karomÅti cÃhaæ, P. Pa; -vÃha, D. E.; karomi (without na) tÅha, C.; na karomi hi Ãha, B.; A. has yo và pana pÃpakammaæ katvà nÃhaæ etaæ karomÅti Ãha. See Fausboll, Dhp. p. 394. >/ #<[page 043]># %< VAGGO II., SUTTAõ 12. 43>% ubho pi te pecca\<*<1>*>/ samà bhavanti nihÅnakammà manujà parattha || kÃsÃvakaïÂhà bahavo pÃpadhammà asa¤¤atà | pÃpà pÃpehi kammehi nirayan-te upapajjare || Seyyo ayoguÊo\<*<2>*>/ bhutto tatto\<*<3>*>/ aggisikhÆpamo | ya¤ce\<*<4>*>/ bhu¤jeyya dussÅlo raÂÂhapiï¬aæ asa¤¤ato ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti. 49. (Duk. II.12) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam- arahatà ti me sutaæ. DvÅhi bhikkhave diÂÂhi-gatehi pariyuÂÂhità devamanussà oliyanti\<*<5>*>/ eke atidhÃvanti\<*<6>*>/ eke\<*<6>*>/ cakkhumanto ca\<*<6>*>/ passanti. Katha¤ca bhikkhave oliyanti\<*<7>*>/ eke? BhavÃrÃmÃ\<*<8>*>/ bhikkhave devamanussà bhavaratà bhavasammuditÃ\<*<9>*>/, tesaæ bhavanirodhÃya dhamme desiya- mÃne cittaæ\<*<10>*>/ na\<*<10>*>/ pakkhandati\<*<11>*>/ na pasÅdati\<*<12>*>/ na santiÂ- Âhati nÃdhimuccati,\<*<13>*>/ evaæ kho bhikkhave oliyanti\<*<14>*>/ eke. Katha¤ca bhikkhave atidhÃvanti\<*<15>*>/ eke? Bhaveneva kho pa- neke aÂÂiyamÃnÃ\<*<16>*>/ harÃyamÃnÃ\<*<17>*>/ jigucchamÃnÃ\<*<18>*>/ vibhavaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 pacca, B. C. P. Pa. 2 -gulo, D. E.; ayyoguÊho, B. 3 attho, C. 4 ya¤ca, C.-- The last gÃthà occurs also sutt. 91. 5 olÅy-, E. Aa. 6 om. D. E. 7 olÅy-, C. E. 8 bhavarÃmÃ, B. D. E. M. 9 -samuditÃ, B. 10 na cittaæ, M. 11 -ndhati, C. Aa. 12 na sampasÅdati, D. E.; nappasideti, Pa.; om. C. 13 -mu¤cati, B. P. Pa. 14 olÅy-, E.--In Pa. a large piece is left out here (from kho bhikkhave to arÆpadhÃtu in sutt. 51). 15 abhibhavanti, B. 16 For aÂÂiyati see Journ. P. T. S., 1886, p. 104; atthiyamÃnà ti (sic !) . . . pÅliyamÃnÃ, A. 17 A explains harÃy- by lajjamÃnÃ. 18 jikucch-, B.; jiku¤c-, P; jigucchayamÃnÃ, D. E. >/ #<[page 044]># %<44 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO,>% abhinandanti. Yato kira bho ayaæ attho\<*<1>*>/ kÃyassa bhedà param-maraïà ucchijjati vinassati na hoti param-maraïÃ, etaæ santaæ etaæ païÅtaæ\<*<2>*>/ etaæ yathÃvan-ti,\<*<3>*>/ evaæ kho bhikkhave atidhÃvanti eke. Katha¤ca bhikkhave cakkhumanto passanti? Idha bhikkhu bhÆtaæ bhÆtato passati, bhÆtaæ\<*<4>*>/ bhÆtato disvà bhÆtassa nibbidÃya virÃgÃya nirodhÃya paÂipanno hoti, evaæ kho bhikkhave cakkhumanto\<*<5>*>/ passantÅti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: {Yo}\<*<6>*>/ bhÆtaæ bhÆtato disvà bhÆtassa ca atikkamaæ | yathÃbhÆte\<*<7>*>/ {vimuccati} bhavataïhÃparikkhayà || {Sa ve}\<*<8>*>/ bhÆtapari¤¤o so\<*<9>*>/ vÅtataïho\<*<10>*>/ bhavÃbhave | bhÆtassa vibhavà bhikkhu nÃgacchati\<*<11>*>/ punabbhavan-ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||12||\<*<12>*>/ DukanipÃtaæ niÂÂhitaæ. TassuddÃnaæ: Dve indriyà (28,29) dve tapanÅyà (30,31) sÅlena apare\<*<13>*>/ duve (32,33) | anottappÅ\<*<14>*>/ (34) kuhanà dve\<*<15>*>/ ca\<*<15>*>/ (35,36) \<-------------------------------------------------------------------------- 1 atthÃ, M.; attÃ, D. E. 2 panÅ-, C. Aa. 3 etaæ yathÃvanti, D.; yÃthÃvanti, E. M.; yathà etaæ ca dhÃvanti, P.; yathà ca etaæ dhÃvanti, C.; -atidhÃvanti, B. 4 Om. C. D. E. P. 5 C. M. P. add ca; B. adds va. 6 yo, M. 7 yathÃbhÆtaæ, D. E. 8 save, M.; bhave, D. E.; A has sace ti nipÃtamattaæ. 9 yo, Aa; -pari¤¤Ã yo, C.; -pariyoso, D. E. 10 vigatataïho, D. E. 11 nÃgacchanti, C. 12 The final sentence only in M. 13 apareïa, D. E. 14 anottÃpi, B. D. E. P.; -Å, M. 15 ceva, C. >/ #<[page 045]># %< VAGGO {I}., SUTTAõ 2. 45>% saævejanÅyena (37) te dasa\<*<1>*>/ || vitakkÃ\<*<2>*>/ (38) desanà (39) vijjÃ\<*<3>*>/ (40) pa¤¤Ã (41) dhammena (42) pa¤camaæ | ajÃtaæ (43) dhÃtu (44) sallÃnaæ (45) sikkhà (46) jÃgariyena ca (47) | apÃya (48) diÂÂhiyà ceva (49) bÃvÅsati pakÃsità ti || [TikanipÃto.] 50. (Tik. I.1) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. TÅïi\<*<4>*>/-mÃni bhikkhave akusalamÆlÃni. KatamÃni tÅïi\<*<4>*>/? Lobho akusalamÆlaæ, doso akusalamÆ- laæ, moho akusalamÆlaæ, imÃni kho bhikkhave tÅïi\<*<5>*>/ akusalamÆlÃnÅti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati\<*<6>*>/: Lobho doso ca moho ca purisaæ\<*<7>*>/ pÃpacetasaæ | hiæsanti attasambhÆtÃ\<*<8>*>/ tacasÃraæ va samphalan\<*<9>*>/-ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||1||\<*<6>*>/ 51. (Tik. I.2)\<*<10>*>/ Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me suttaæ. Tisso imà bhikkhave dhÃtuyo. Katamà tisso? RÆpadhÃtu arÆpadhÃtu nirodhadhÃtu, imÃ\<*<11>*>/ kho bhikkhave tisso dhÃtuyo ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: RÆpadhÃtupari¤¤Ãya arÆpesu {susaïÂhitÃ} | \<-------------------------------------------------------------------------- 1 terasa, B. C. P. 2 vitakka, D. E. 3 visajjÃ, B. 4 tÅni, C. E. 5 tÅni, E. 6 The formulas Etam-atthaæ and Ayam-pi only in M.; D. E. has --pe--. The same gÃthà occurs in the Kosala-saæyutta I.2 (ed. Feer p. 70) and III. 3 (ibid. p. 98). 7 pÆrisaæ, B. 8 atthasambh-, B. 9 samphalan-ti, E. M. and Kos.-s.; saphal-, B. D. P.; sabalan-ti, C. 10 The formulas Vuttaæ hetaæ, Etam-atthaæ, Ayam-pi only in M. 11 ime, B. C. >/ #<[page 046]># %<46 ITIVUTTAKAõ TIKANIPùTO,>% nirodhe ye vimuccanti\<*<1>*>/ te janà maccuhÃyino\<*<2>*>/ || KÃyena amataæ dhÃtuæ phassayitvÃ\<*<3>*>/ nirÆpadhiæ\<*<4>*>/ | upadhippaÂinissaggaæ\<*<5>*>/ sacchikatvÃ\<*<6>*>/ anÃsavo | deseti sammÃsambuddho asokaæ virajaæ padan-ti || Aya-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||2|| 52. (Tik. I.3) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. Tisso imà bhikkhave vedanÃ. KatamÃ\<*<7>*>/ tisso? SukhÃ\<*<8>*>/ vedanà dukkhÃ\<*<9>*>/ vedanà adukkhamasukhÃ\<*<10>*>/ vedanÃ. Imà kho bhikkhave tisso vedanà ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: SamÃhito sampajÃno sato buddhassa sÃvako | vedanà ca pajÃnÃti vedanÃna¤ca sambhavaæ || yattha\<*<11>*>/ cetÃ\<*<12>*>/ nirujjhanti magga¤ca khayagÃminaæ | vedanÃnaæ khayà bhikkhu nicchÃto\<*<13>*>/ parinibbuto ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||3|| \<-------------------------------------------------------------------------- 1 vimu¤canti, B. 2 -hÃyino ti, B. C. 3 phassayitvÃ, P.; phuss-, B. and Aa.; phusayitvÃ, M.; pass-, C. D. E. 4 nirÆpadhiæ, D. E. M.; -dhi, B. C. P. Pa. 5 upadhipp-, M.; the other MSS. only one p; D. E. omit upadhi. 6 -katvÃna, B.; acaletvÃ, Pa. The same gÃthÃs in sutt. 73. 7 Katame, C. 8 sukha, B. D. E. P. Pa. 9 dukkha, B. D. E. P.; om. Pa. 10 -kha, Pa. 11 yatta, B. Pa. 12 cittÃ, C. 13 nijjhÃto, C.; for nicchÃto (i.e. nittaïho, A.) cp. chÃto ßhungryû in Child. Dict. For the same gÃthÃs cp. sutt. 54 and 56. >/ #<[page 047]># %< VAGGO I., SUTTAõ 4. 47>% 53. (Tik. I.4) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. Tisso imà bhikkhave vedanÃ. KatamÃ\<*<1>*>/ tisso? SukhÃ\<*<2>*>/ vedanà dukkhÃ\<*<2>*>/ vedanà adukkhamasukhà vedanÃ.\<*<3>*>/ Sukhà bhikkhave\<*<4>*>/ vedanà dukkhato daÂÂhabbÃ, dukkhà vedanà sallato daÂÂhabbÃ, adukkhamasukhà vedanà aniccato daÂÂhabbÃ. Yato kho\<*<5>*>/ bhikkhave bhikkhuno sukhÃ\<*<6>*>/ vedanà dukkhato diÂÂhà hoti, dukkhÃ\<*<7>*>/ vedanà sallato diÂÂhà hoti, adukkhamasukhà vedanà aniccato diÂÂhà hoti, ayaæ\<*<8>*>/ vuccati bhikkhave bhikkhu ariyo sam- maddaso,\<*<9>*>/ acchejji\<*<10>*>/ taïhaæ\<*<11>*>/ {vivaÂÂayi}\<*<12>*>/ saæyojanaæ, sammÃmÃnÃbhisamayÃ\<*<13>*>/ antam-akÃsi dukkhassÃ-ti. Etam- atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Yo sukhaæ dukkhato dakkhi\<*<14>*>/ dukkham-addakkhi\<*<15>*>/ sallato | adukkhamasukhaæ santaæ\<*<16>*>/ addakkhi naæ\<*<17>*>/ aniccato || sa ve\<*<18>*>/ sammaddaso\<*<19>*>/ bhikkhu yato tattha vimuccati | abhi¤¤Ãvosito\<*<20>*>/ santo sa ve\<*<21>*>/ yogÃtigo\<*<22>*>/ munÅti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||4|| \<-------------------------------------------------------------------------- 1 katame, C. 2 dukkhà . . . sukhÃ, C. 3 vedanà ti, M. 4 om. C. 5 yato ca kho, D. E. 6 sukha, B. 7 dukkha, Pa. 8 aya¤ca, C. 9 Cp. skr. samyagd0rc; sammadaso, C. M. P. Pa.; samadd-, D. E. 10 acchejja, C.; acchecchi, D. E.; acchanti, B. 11 taïhÃ, B. C. 12 vitattayi, P.; vijjayi, Pa. 13 samaddaso sammÃm-, D. E. 14 dassikkhi, P.; adassi, Pa.; adda, D. E. 15 addhakkhi, P. 16 santattaæ, Pa. 17 adakkhi, M.; addakkhiïaæ, D. E.; adakkhÅïaæ, C. 18 ve, D. M.; ce, B. C. E. P. Pa. 19 sammadaso, C. 20 -vesito, C.; -tosato, B.; -pariyosito, P. Pa. 21 sa ce, B. C.; satha, P.; om. Pa. 22 yogÃtigo, B. M. P.; -Ãtiko, Pa.; -Ãtibho, B.; -Ãnito, D.; -atiso, E.; saægÃtiso, C.; saæyato yatatto abhi¤¤Ãpariyosito santo yogÃtiko muniti, Pa.-- The second gÃthà occurs also in the sutt. 72 and 85. >/ #<[page 048]># %<48 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO,>% 54. (Tik. I.5) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-ara- hatà ti me sutaæ. Tisso imà bhikkhave esanÃ. Katamà tisso? KÃmesanà bhavesanà brahmacariyesanÃ, imà kho bhikkhave tisso esanà ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: SamÃhito sampajÃno sato buddhassa sÃvako | esanà ca pajÃnÃti esanÃna¤ca sambhavaæ || yattha\<*<1>*>/ cetà nirujjhanti magga¤ca khayagÃminaæ | esanÃnaæ khayà bhikkhu nicchÃto\<*<2>*>/ parinibbuto ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||5|| 55. (Tik. I.6) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. Tisso imà bhikkhave esanÃ. Katamà tisso? KÃmesanà bhavesanà brahmacariyesanÃ,\<*<3>*>/ imà kho bhikkhave tisso esanà ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: KÃmesanà bhavesanà brahmacariyesanà saha | itisaccaparÃmÃso\<*<4>*>/ diÂÂhiÂÂhÃnÃ\<*<5>*>/ samussayÃ\<*<6>*>/ || SabbarÃgavirattassa\<*<7>*>/ taïhakkhayavimuttino\<*<8>*>/ | \<-------------------------------------------------------------------------- 1 yassa, D. E. 2 nijjhato, C.; nicchato ca, D. E. For the same gÃthÃs cp. sutt. 52 and 56. 3 -esanà saha, B. (as in the first gÃthÃ). 4 -saccaæ-, D. E. P. Pa. 5 B. C. and ca. 6 samussanÃ, B. C. 7 -ttÃya, C. 8 -vimuttino, D. E. P. Pa.; -vimuttito (sic !) arahato, A.; -vimuttiyÃ, B. C. M. (taïhakkharÃ-, B.). >/ #<[page 049]># %< VAGGO I., SUTTAõ 8. 49>% esanà paÂinissaÂÂhÃ\<*<1>*>/ diÂÂhiÂÂhÃnÃ\<*<2>*>/ samÆhatÃ\<*<3>*>/ | esanÃnaæ khayà bhikkhu nirÃso\<*<4>*>/ akathaækathÅ\<*<5>*>/ ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||6|| 56. (Tik. I.7) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. Tayo me bhikkhave ÃsavÃ. Katame tayo? KÃmÃsavo bhavÃsavo avijjÃsavo, ime kho bhikkhave tayo Ãsavà ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: SamÃhito sampajÃno sato buddhassa\<*<6>*>/ sÃvako\<*<6>*>/ | Ãsave ca\<*<7>*>/ pajÃnÃti ÃsavÃna¤ca\<*<8>*>/ sambhavaæ || yattha cetà nirujjhanti magga¤ca\<*<9>*>/ khayagÃminaæ | ÃsavÃnaæ khayà bhikkhu nicchÃto\<*<10>*>/ parinibbuto ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||7|| 57. (Tik. I.8) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. Tayo me bhikkhave ÃsavÃ. Katame tayo? KÃmÃsavo bhavÃsavo avijjÃsavo, ime kho bhikkhave tayo Ãsavà ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Yassa kÃmÃsavo khÅïo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 -nissaggÃ, C.; -nisaggÃ, P. Pa. 2 diÂÂhesanÃ, B. M. 3 samuhitÃ, B. 4 nivÃso, D. E. 5 akataækathÅ, B. C. E. M.; -kati, P. 6 sambuddhasÃvako, C. 7 ce, C. Pa. 8 ÃsavÃnasa, C. 9 magga¤cassa,Pa. 10 nijjhÃto, C. For the same gÃthÃs cp. sutt. 52 and 54. >/ #<[page 050]># %<50 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO,>% avijjà ca\<*<1>*>/ virÃjità | bhavÃsavo\<*<2>*>/ parikkhÅïo vippamutto nirÆpadhi\<*<3>*>/ | dhÃreti\<*<4>*>/ antimaæ dehaæ jetvà mÃraæ savÃhanan-ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||8|| 58. (Tik. I.9) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. Tisso imà bhikkhave taïhÃ. Katamà tisso? KÃmataïhà bhavataïhà vibhavataïhÃ, imÃ\<*<5>*>/ kho bhikkhave tisso taïhà ti.\<*<5>*>/ Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: TaïhÃyogena saæyuttà rattacittà bhavÃbhave | te yogayuttà mÃrassa ayogakkhemino\<*<6>*>/ janà | sattà gacchanti saæsÃraæ jÃtimaraïagÃmino || Ye ca taïhaæ pahantvÃna\<*<7>*>/ vÅtataïhÃ\<*<8>*>/ bhavÃbhave | te ca\<*<9>*>/ pÃraægatÃ\<*<10>*>/ loke ye pattÃ\<*<11>*>/ Ãsavakkhayan-ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||9|| 59. (Tik. I.10) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 va, P.; om.Pa. 2 bhavÃbhavo, D. E. 3 nirÆpadhi, B. C. D. E. M.; niruppadhi, Pa.; niyuppadhi, P. 4 dhÃrenti, B. 5 imà . . . taïhà ti om. B. C. P. Pa. 6 -kkhemiyo, C.; -kkhemaye, B. 7 pahantÃna, M. P.; pahatvÃna, D. E. 8 vÅtataïhà bhav-, D. E. P. Pa.; nittaïhà ca bh-, C.; nitaïhÃ, B. M. 9 te ve, D. E. P. Pa. 10 pÃraækatÃ, B.; pÃragatÃ, D. E. 11 sattÃ, B. C. Pa. >/ #<[page 051]># %< VAGGO II., SUTTAõ 1. 51>% bhikkhu atikkamma\<*<1>*>/ mÃradheyyaæ Ãdicco va viro- cati. Katamehi tÅhi? Idha bhikkhave bhikkhu asekhena\<*<2>*>/ sÅlakkhandhena samannÃgato hoti, asekhena\<*<2>*>/ samÃdhik- khandhena samannÃgato hoti, asekhena\<*<2>*>/ pa¤¤akkhan- dhena\<*<3>*>/ samannÃgato hoti, imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato bhikkhu atikkamma\<*<4>*>/ mÃradhey- yaæ Ãdicco va\<*<5>*>/ virocatÅti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: SÅlaæ samÃdhi pa¤¤Ã ca yassa ete subhÃvitÃ\<*<6>*>/ | atikkamma\<*<7>*>/ mÃradheyyaæ Ãdicco va virocatÅti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti\<*<8>*>/ ||10|| Vaggo paÂhamo. UddÃnaæ. MÆladhÃtu\<*<9>*>/ (50,51) atha vedanà duve (52,53) esanà ca\<*<10>*>/ duve (54,55) ÃsavÃ\<*<11>*>/ duve (56,57) | taïhÃto ca (58) atha mÃradheyyato\<*<12>*>/ (59) vaggam-Ãhu paÂhamantimuttaman-ti\<*<13>*>/ || 60. (Tik. II.1) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. TÅïi-mÃni\<*<14>*>/ bhikkhave pu¤¤akiriyavat- thÆni.\<*<15>*>/ KatamÃni tÅïi? DÃnamayaæ pu¤¤akiriyavatthu\<*<15>*>/ sÅlamayaæ pu¤¤akiriyavatthu\<*<15>*>/ bhÃvanÃmayaæ pu¤¤akiri- yavatthu,\<*<15>*>/ imÃni kho bhikkhave tÅïi pu¤¤akiriyavatthÆ- nÅti.\<*<15>*>/ Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 atikkama, P. Pa. 2 asekkhena, D. E. 3 pa¤¤Ãkkh-, D. E. 4 atikkama, B. P. Pa. 5 ca va, B. 6 sabh-, D. E.; subhÃsitÃ, C. 7 atikkama, P. Pa. 8 Ayam-pi- only in M. 9 mÆlaædhÃtÆ, P.; om. Pa. 10 ca om. D. E. 11 Ãsavà ca, B. 12 mÃradheyyo, C.; raveyyato, D. E. 13 -uttaman-ti, M.; the other MSS. omit ti; paÂhamantamuttamaæ, D. E. 14 mÃni om. B. 15 -kiriyÃ-, D. E.; -kriya, M. >/ #<[page 052]># %<52 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO,>% Pu¤¤am-eva so sikkheyya\<*<1>*>/ Ãyataggaæ sukhindriyaæ\<*<2>*>/ | dÃna¤ca samacariya¤ca mettacitta¤ca bhÃvaye || Ete dhamme bhÃvayitvà tayo sukhasamuddaye\<*<3>*>/ | abyÃpajjhaæ sukhaæ lokaæ paï¬ito upapajjatÅti\<*<4>*>/ || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||1|| 61. (Tik. II.2) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. {TÅï'imÃni} bhikkhave cakkhÆni. KatamÃni tÅïi? Maæsacakkhu dibbacakkhu pa¤¤Ãcakkhu, imÃni kho bhikkhave tÅïi cakkhÆnÅti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati\<*<5>*>/: Maæsacakkhu dibbacakkhu\<*<6>*>/ pa¤¤Ãcakkhu\<*<6>*>/ anuttaraæ | etÃni tÅïi cakkhÆni akkhÃsi purisuttamo\<*<7>*>/ || Maæsacakkhussa\<*<8>*>/ uppÃdo maggo dibbassa cakkhuno | yato ¤Ãïaæ\<*<9>*>/ udapÃdi pa¤¤Ãcakkhu\<*<10>*>/ anuttaraæ | yassa cakkhussa paÂilÃbhà sabbadukkhà pamuccatÅti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti\<*<11>*>/ ||2|| \<-------------------------------------------------------------------------- 1 bhÃveyya, C. Pa. (P. has sikkheyya). 2 sukhundriyaæ, D. E. 3 -samuddaye, D. E. M.; -samudaye, P. Pa.; sukhadukhindriyo, C.; -dukkhundriye, B. 4 upapaccatiti, B.; upajjhagÃti, Pa. The same gÃthÃs occur in sutt. 22. 5 Etaæ . . . vuccati om. B. C. Pa. 6 -cakkhuæ, P. Pa. 7 pÆ-, B. 8 -cakkhu¤ca, C. 9 yato ca, B.; sato ca, C.; yato ca ¤¤Ãnaæ, Pa.; yato sa¤¤Ãïaæ, P. 10 -cakkhuæ, B. C. 11 Ayam-pi- only in M. >/ #<[page 053]># %< VAGGO II., SUTTAõ 4. 53>% 62. (Tik. II.3) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. TÅïi-mÃni bhikkhave indriyÃni. KatamÃni\<*<1>*>/ tÅïi? Ana¤¤Ãta¤¤assÃmÅtindriyaæ\<*<2>*>/ a¤¤indriyaæ a¤¤ÃtÃ- vindriyaæ, imÃni kho bhikkhave tÅïi indriyÃnÅti. Etam- atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Sekhassa\<*<3>*>/ sikkhamÃnassa ujumaggÃnusÃrino | khayasmiæ paÂhamaæ ¤Ãïaæ\<*<4>*>/ tato a¤¤Ã anantarÃ\<*<5>*>/ || Tato a¤¤Ã\<*<6>*>/-vimuttassa ¤Ãïaæ ve\<*<7>*>/ hoti tÃdino | akuppà me\<*<8>*>/ vimuttÅti bhavasaæyojanakkhayÃ\<*<9>*>/ || Sa ve\<*<10>*>/ indriyasampanno santo santipade rato | dhÃreti antimaæ dehaæ jetvà mÃraæ savÃhanan-ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||3|| 63. (Tik. II.4) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-ara- hatà ti me sutaæ. Tayo me bhikkhave addhÃ. Katame tayo? AtÅto addhà anÃgato addhà paccuppanno addhÃ, ime kho bhikkhave tayo addhà ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Akkheyyasa¤¤ino sattà akkheyyasmiæ patiÂÂhità | \<-------------------------------------------------------------------------- 1 katamÃ, B. 2 -mitindriyaæ all MSS., a¤¤ata¤¤assÃmitindriyaæ, C. 3 sekkhassa, D. E. 4 yÃnaæ, D. E. 5 antarÃ, P.; anuttarÃ, B. C. 6 pu¤¤Ã, B. 7 ce, B. C. M. 8 me om. D. E. 9 B. C. add ti. See AÇgutt. III. 84 and sutt. 102. 10 sa ve, M; tave, D. E.; sace, B. C. P. Pa. Aa. >/ #<[page 054]># %<54 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO,>% akkheyyaæ apari¤¤Ãya\<*<1>*>/ yogam-Ãyanti maccuno || Akkheyya¤ca pari¤¤Ãya akkhÃtÃraæ\<*<2>*>/ na ma¤¤ati\<*<3>*>/ | phuÂÂho vimokkho manasà santipadam-anuttaraæ ||\<*<4>*>/ Sa ve\<*<5>*>/ akkheyyasampanno santo santipade rato | saÇkhÃya\<*<6>*>/ sevÅ dhammaÂÂho saÇkhaæ\<*<7>*>/ nopeti\<*<8>*>/ vedagÆ-ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||4|| 64. (Tik. II.5) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. TÅïi-mÃni bhikkhave duccaritÃni. KatamÃni tÅïi? KÃyaduccaritaæ vacÅduccaritaæ mano- duccaritaæ, imÃni kho bhikkhave tÅïi duccaritÃnÅti. Etam- atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: KÃyaduccaritaæ katvà vacÅduccaritÃni ca | manoduccaritaæ katvà ya¤ca¤¤aæ\<*<9>*>/ dosasa¤¤itaæ\<*<10>*>/ || \<-------------------------------------------------------------------------- 1 appari-, D. E.; akkheyya¤ca pari-, C. Pa 2 akkhÃtÃraæ, C. M.; akkhÃbhÃraæ, Pa.; akkhÃtÃnaæ, B. D. E. P. 3 ma¤¤asi, B.; mu¤cati, D. E. 4 These first two gÃthÃs occur also in the Saæyutta-NikÃya (ed. Feer) I. 2, 18, differing only in the last two pÃdas of the second gÃthÃ. 5 sa ve by conjecture, see sutt. 62; the MSS. have sace; acce, C. 6 saÇkhÃra, B. 7 sakhyaæ, B.; saækhyÃ, C. 8 na upeti, D. E. P. Pa. 9 ya¤cayaæ D. E.; yaæ a¤¤aæ, Pa.; yaæ sa¤¤aæ, P. 10 -sa¤hitam, D.; -samhitaæ, E. >/ #<[page 055]># %< VAGGO II., SUTTAõ 7. 55>% akatvà kusalaæ\<*<1>*>/ kammaæ\<*<2>*>/ katvÃnÃkusalaæ bahuæ | kÃyassa bhedà duppa¤¤o nirayaæ so\<*<3>*>/ upapajjatÅti\<*<3>*>/ || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||5|| 65. (Tik. II.6) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. TÅïi-mÃni bhikkhave sucaritÃni. Ka- tamÃni tÅïi? KÃyasucaritaæ vacÅsucaritaæ manosucari- taæ, imÃni kho\<*<4>*>/ bhikkhave\<*<4>*>/ tÅïi sucaritÃnÅti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: KÃyaduccaritaæ\<*<5>*>/ hitvÃ\<*<6>*>/ vacÅduccaritÃni\<*<5>*>/ ca | manoduccaritaæ\<*<5>*>/ hitvÃ\<*<7>*>/ ya¤ca¤¤aæ\<*<8>*>/ dosasa¤¤itaæ\<*<9>*>/ || akatvÃkusalaæ\<*<10>*>/ kammaæ\<*<11>*>/ katvÃna kusalaæ bahuæ | kÃyassa bhedà sappa¤¤o saggaæ so upapajjatÅti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||6|| 66. (Tik. II.7) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. TÅïi-mÃni bhikkhave soceyyÃni. Ka- tamÃni tÅïi? KÃyasoceyyaæ vacÅsoceyyaæ manosoceyyaæ, imÃni kho bhikkhave tÅïi soceyyÃnÅti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: KÃyasuciæ\<*<12>*>/ vÃcÃsuciæ\<*<12>*>/ cetosuciæ\<*<13>*>/-anÃsavaæ | \<-------------------------------------------------------------------------- 1 katvà akus-, Pa. 2 dhammaæ, P. 3 sopapajjatÅti, M.; cp. sutt. 33 and 65. 4 kh- bh-, om. B. D. E. Pa. 5 -ducar-, P. Pa. 6 gahetvÃ, Pa.; katvÃ, C. 7 gahetvÃ, Pa. 8 yaæ sa¤¤aæ, P. 9 -sa¤hitaæ, D. E. 10 akatvà ak-, B. D. E. P. Pa. 11 dhammaæ, B. C. 12 -suci, B. M. P. Pa.; -sucÅ, C. D. E. 13 -sucÅm, D. E. >/ #<[page 056]># %<56 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO,>% sucisoceyyasampannaæ Ãhu sabbapahÃyinan-ti\<*<1>*>/ || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||7|| 67. (Tik. II.8) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. TÅïi-mÃni bhikkhave moneyyÃni. Ka- tamÃni tÅïi? KÃyamoneyyaæ vacÅmoneyyaæ manomoney- yaæ, imÃni kho bhikkhave tÅïi moneyyÃnÅti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati\<*<2>*>/: KÃyamuniæ\<*<3>*>/ vÃcÃmuniæ\<*<3>*>/ manomunim-anÃsavaæ | munimoneyyasampannaæ\<*<4>*>/ Ãhu niïhÃtapÃpakan-ti\<*<5>*>/ || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||8|| 68. (Tik. II.9) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam- arahatà ti me sutaæ. Yassa kassaci bhikkhave rÃgo appahÅno doso appahÅno moho appahÅno, ayaæ vuccati bhikkhave bandho mÃrassa,\<*<6>*>/ {paÂimukk'assa} mÃrapÃso,\<*<7>*>/ yathÃkÃmakaraïÅyo ca\<*<8>*>/ pÃpimato. Yassa kassaci bhik- khave rÃgo pahÅno doso pahÅno moho pahÅno, ayaæ vuccati bhikkhave abandho\<*<9>*>/ mÃrassa,\<*<6>*>/ {omukk'assa}\<*<10>*>/ mÃrapÃso, na\<*<11>*>/-yathÃkÃmakaraïÅyo ca\<*<12>*>/ pÃpimato ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 -pahinananti, B.; Ãhu sucisaæpÃpaïanti, P. Pa. 2 Etam-atthaæ- only in M.; but--pe-- in D. E. 3 -muniæ, D. E.; -muni, B. M. P. Pa. (vacimuni, P.); muïÅ, C. 4 manumoneyyasampannÃ, D. E. 5 ninhÃta-, M.; niïhÃïa-, Aa. (aÂÂhÃngamaggajalena suÂÂhu vikkhÃlitaæ pajahitapÃpamalaæ, A.); nindÃta-, P. Pa.; nindita-, C. B., but in B. corrected into ninhÃta-; niddÃta, D. E. 6 mÃrapÃsassa, C. P. Pa. 7 abaddho mÃrassa omukkassa mÃrapÃso, D. E. (the same words as in the second half of the sutta). 8 ca om. M. 9 abaddho, D. E. 10 apaÂimukkassa, B. 11 na om. D. E. 12 ca om. B. M. >/ #<[page 057]># %< VAGGO II., SUTTAõ 10. 57>% Yassa rÃgo ca doso ca avijjà ca virÃjità | taæ bhÃvitatta¤¤ataraæ\<*<1>*>/ brahmabhÆtaæ tathÃgataæ | buddhaæ verabhayÃtÅtaæ Ãhu sabbapahÃyinan-ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||9|| 69. (Tik. II.10) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam- arahatà ti me sutaæ. Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa và bhikkhuniyà và rÃgo appahÅno doso appahÅno moho appahÅno, ayaæ vuccati bhikkhave na\<*<2>*>/ atari\<*<3>*>/ samuddaæ saÆmiæ\<*<4>*>/ savÅciæ sÃvaÂÂaæ\<*<5>*>/ sagahaæ sarakkhasaæ. Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa và bhikkhuniyà và rÃgo pahÅno doso pahÅno moho pahÅno, ayaæ vuccati bhikkhave atari\<*<6>*>/ samuddaæ saÆmiæ\<*<7>*>/ savÅciæ\<*<8>*>/ sÃvaÂÂaæ sagahaæ sarakkhasaæ, tiïïo pÃraægato\<*<9>*>/ thale tiÂÂhati brÃhmaïo\<*<10>*>/ ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati\<*<11>*>/: Yassa rÃgo ca doso ca avijjà ca virÃjità | so-maæ\<*<12>*>/ samuddaæ sagahaæ sarakkhasaæ Æmibhayaæ\<*<13>*>/ duttaram\<*<14>*>/-accatÃri\<*<15>*>/ || \<-------------------------------------------------------------------------- 1 bhÃvitattha-, B.; -¤¤Ãtt-, P, Pa. 2 na om. B. C. M.; Aa. 3 Ãtari, B.; atirÅti na tiïïo, A.; agÃrÅ, D. E.; apara, C.; atiïïo, M. 4 saÆmiæ, M. C., saummiæ, P. B., (without æ B. C.); om. D. E. Pa. 5 sÃvajjaæ, D. E. 6 agÃri, D. E.; apara, C. 7 saÆmiæ, M. C., saummiæ, P. Pa. B.; (without æ B. C.); savumi, D. E. 8 om. D. E. 9 pÃragato, C. D. E. P. Pa. 10 brahm-, B. P. Pa. 11 Etam-atthaæ- only in M. 12 so-maæ, M.; the other MSS. so imaæ. 13 Æmi-, B.; vÆmi-, D. E.; sÆmi-, M.; saÆmi-, C.; ummi-, P. Pa. Aa. 14 duttaram-acc-, M.; the other MSS. duttaraæ; dukkaraæ, B. 15 accatÃri, M. P. Pa.; -tari, B.; accagÃri, D. E.; atarÅti, C. >/ #<[page 058]># %<58 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO,>% saÇgÃtigo\<*<1>*>/ maccujaho\<*<2>*>/ nirÆpadhi\<*<3>*>/ pahÃsi dukkhaæ apunabbhavÃya\<*<4>*>/ | atthaÇgato so na samÃnam\<*<5>*>/-eti amohayi\<*<6>*>/ maccurÃjan-ti brÆmÅti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||10|| Dutiyo vaggo. UddÃnaæ. Pu¤¤aæ\<*<7>*>/ (60) cakkhu\<*<8>*>/ (61) ath-indriyÃ\<*<9>*>/ (62) addhà (63) caritaæ duve (64,65) suci\<*<10>*>/ (66) | mune\<*<11>*>/ (67) atha rÃga\<*<12>*>/ duve (68,69) puna vaggam-Ãhu dutiyam-uttaman-ti\<*<13>*>/ || 70. (Tik. III.1) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. DiÂÂhà mayà bhikkhave sattà kÃyaduccari- tena samannÃgatà vacÅduccaritena samannÃgatà manoduc- caritena samannÃgatÃ, ariyÃnaæ upavÃdakÃ, micchÃdiÂÂhikà micchÃdiÂÂhikammasamÃdÃnÃ, te kÃyassa bhedà param- maraïà apÃyaæ duggatiæ\<*<14>*>/ vinipÃtaæ\<*<14>*>/ nirayaæ\<*<14>*>/ upa- pannÃ.\<*<15>*>/ Taæ kho panÃhaæ bhikkhave nä¤assa samaïassa và brÃhmaïassa\<*<16>*>/ và sutvà vadÃmi: DiÂÂhà mayà bhikkhave sattà kÃyaduccaritena samannÃgatà vacÅduccaritena saman- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 saægÃtiko, B.; saægÃhiko, C. 2 maccuho, C.; om., D. E. 3 nirÆpadhi, C. M.; nirup-, B. D. E.; nirap-, P. Pa. 4 sapuna-, B. 5 samÃnam, C.; samÃïam, B. Aa.; pamÃïam, D. E. M. P. Pa., appearing also as a second reading in A. 6 asamohayi, C.; asamohari, B. 7 pa¤¤Ã, B. C. D. E. 8 bhikkhu, D. E. 9 athindriyÃ, B.; the other MSS. atha indriyÃni; B. C. P. Pa. add ca. 10 soci, M. 11 muno, M.; muna, D. E. 12 sic all MSS. 13 uttaman-ti, M.; the other MSS. omit ti. 14 Om. C. 15 uppannÃ, D. E.; sattà kÃyaduccaritena . . . upapannà occurs again sutt. 99. 16 brahmaïassa, B. P. Pa. >/ #<[page 059]># %< VAGGO III., SUTTAõ 2. 59>% nÃgatà manoduccaritena samannÃgatÃ, ariyÃnaæ upavÃdakÃ, micchÃdiÂÂhikà micchÃdiÂÂhikammasamÃdÃnÃ, te kÃyassa bhedà param-maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ upapannÃ.\<*<1>*>/ Api ca bhikkhave yad-eva sÃmaæ\<*<2>*>/ ¤Ãtaæ\<*<2>*>/ sÃmaæ\<*<3>*>/ diÂÂhaæ\<*<3>*>/ sÃmaæ viditaæ tad-evÃhaæ\<*<4>*>/ vadÃmi: DiÂÂhà mayà bhikkhave sattà kÃyaduccaritena samannÃgatà vacÅduccaritena samannÃgatà manoduccaritena saman- nÃgatÃ, ariyÃnaæ upavÃdakÃ, micchÃdiÂÂhikà micchÃdiÂÂhi- kammasamÃdÃnÃ, te kÃyassa bhedà param-maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ upapannÃ\<*<5>*>/ ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Micchà manaæ\<*<6>*>/ païidhÃya\<*<7>*>/ micchà vÃcaæ abhÃsiya\<*<8>*>/ | micchà kammÃni katvÃna kÃyena idha puggalo || appassuto\<*<9>*>/ apu¤¤akaro\<*<9>*>/ appasmiæ idha jÅvite\<*<10>*>/ | kÃyassa bhedà duppa¤¤o nirayaæ so\<*<10>*>/ upapajjatÅti\<*<10>*>/ || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||1|| 71. (Tik. III.2) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. DiÂÂhà mayà bhikkhave sattÃ\<*<11>*>/ kÃyasucari- tena samannÃgatà vacÅsucaritena samannÃgatà manosu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 uppannÃ, C. D. E. 2 sÃma¤¤Ãtaæ, C. D. E. 3 Om. D. E. 4 tamevahaæ, B. 5 uppannÃ, C. 6 mÃnaæ, C. 7 pani-, D. E.; panÅ-, C. 8 abhÃsiya, D. E. M. P.; abhÃsiyaæ, C.; abhÃsissa, B.; micchà vÃca abhissÃmÅti (sic !) micchà musÃvÃdÃdivasena vÃcaæ bhÃsitvÃ, A.; see sutt. 71. Perhaps pabhÃsiya? 9 appassutÃpu¤¤ak-, M.; appasutÃp-, P. Pa.; appayutto pu-, B. C. (pu¤¤anaro, B.). 10 sopapajjatÅti, M. 11 After sattà D. E. wrongly insert kÃvassa bhedà parammaraïÃ. >/ #<[page 060]># %<60 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO.>% caritena samannÃgatà ariyÃnaæ anupavÃdakà sammÃdiÂ- Âhikà sammÃdiÂÂhikammasamÃdÃnÃ, te kÃyassa bhedà param-maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ upapannÃ.\<*<1>*>/ Taæ kho panÃhaæ\<*<2>*>/ bhikkhave nä¤assa\<*<3>*>/ samaïassa và brÃh- maïassa\<*<4>*>/ và sutvà vadÃmi: DiÂÂhà mayà bhikkhave sattà kÃyasucaritena samannÃgatà vacÅsucaritena samannÃgatà manosucaritena samannÃgatà ariyÃnaæ anupavÃdakà sam- mÃdiÂÂhikà sammÃdiÂÂhikammasamÃdÃnÃ, te kÃyassa bhedà param-maraïà sugatiæ\<*<5>*>/ saggaæ lokaæ upapannÃ.\<*<6>*>/ Api ca bhikkhave\<*<7>*>/ yad-eva sÃmaæ\<*<8>*>/ ¤Ãtaæ\<*<8>*>/ sÃmaæ\<*<9>*>/ diÂÂhaæ\<*<9>*>/ sÃmaæ viditaæ tad-evÃhaæ vadÃmi: DiÂÂhà mayà bhik- khave sattà kÃyasucaritena samannÃgatà vacÅsucaritena samannÃgatà manosucaritena samannÃgatà ariyÃnaæ anu- pavÃdakà sammÃdiÂÂhikà sammÃdiÂÂhikammasamÃdÃnÃ, te kÃyassa bhedà param-maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ upa- pannÃ\<*<10>*>/ ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Sammà manaæ\<*<11>*>/ païidhÃya\<*<11>*>/ sammà vÃcaæ abhÃsiya\<*<12>*>/ | sammà kammÃni katvÃna kÃyena idha puggalo || bahussuto pu¤¤akaro appasmiæ idha jÅvite | kÃyassa bhedà sappa¤¤o\<*<13>*>/ saggaæ so upapajjatÅti\<*<14>*>/ || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||2|| \<-------------------------------------------------------------------------- 1 uppannÃ, C. D. E.; uppapannà ti, B. 2 pana, B. 3 na¤¤assa, B. 4 brahmaïassa, B. P. Pa. 5 suggatiæ, B. 6 uppannÃ, C. D. E. 7 bhikkhave om. B.; api ca yadeva bhikkhave, C.; api ca deva bhi-, D. E. 8 sÃma¤¤Ãtaæ, C. D. E.; sÃmaæ ¤¤Ã-, B. 9 Om. D. E. 10 uppannÃ, D. E. 11 mÃnaæ panÅ-, C. 12 abhÃsiya, C. D. E. M. P. Pa.; abhÃsissa, B.; see sutt. 70. 13 sabba¤¤o, B. 14 uppajj-, Pa.; upajj-, P. >/ #<[page 061]># %< VAGGO III., SUTTAõ 4. 61>% 72. (Tik. III.3) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-ara- hatà ti me sutaæ. Tisso imà bhikkhave nissaraïiyÃ\<*<1>*>/ dhÃtuyo. Katamà tisso? KÃmÃnam-etaæ nissaraïaæ yad-idaæ nekkhammaæ, rÆpÃnam-etaæ nissaraïaæ yad- idaæ Ãruppaæ,\<*<2>*>/ yaæ\<*<3>*>/ kho pana ki¤ci bhÆtaæ saÇkhataæ\<*<4>*>/ paÂiccasamuppannaæ nirodho tassa nissaraïaæ. Imà kho bhikkhave tisso nissaraïiyÃ\<*<5>*>/ dhÃtuyo ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: KÃmanissaraïaæ\<*<6>*>/ ¤atvà rÆpÃna¤ca\<*<7>*>/ atikkamaæ\<*<8>*>/ | sabbasaÇkhÃrasamathaæ phusaæ\<*<9>*>/ ÃtÃpÅ\<*<10>*>/ sabbadà || sa ve\<*<11>*>/ sammaddaso\<*<12>*>/ bhikkhu yato tattha\<*<13>*>/ vimuccati | abhi¤¤Ãvosito\<*<14>*>/ santo sa ve\<*<15>*>/ yogÃtigo\<*<16>*>/ munÅ-ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||3||\<*<17>*>/ 73. (Tik. III.4) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 nissaraïiyÃ, B. M. P. Pa.; nissaraïiyà ti nissaraïapaÂisaæyuttÃ, A.; -ïÅyÃ, C.; nissÃrÃïiyÃ, D. E. (n, D.); nissÃraïÅyÃ, Child. Dict. 2 ÃrÆpaæ, P. Pa. 3 Om. D. E. 4 asaÇkhataæ, B. C. 5 nissÃraïiyÃ, D.; -ÃïiyÃ, E.; nissaraïadhÃ-, C. 6 -nissÃraïaæ, D. E. 7 ruppo, P. Pa. 8 -kkammaæ, P. Pa. 9 phusaæ, M.; phusanto, A. (the MS. has sus-); phassaæ, Pa.; bassaæ, P.; passam-(ÃtÃpi), D. E.; sayaæ, B. C 10 -Å, M.; all other MSS. -i. 11 ce, B. C. Pa.; om. P. 12 sammadaso, M. 13 yato tittha, D. E.; yathà kattha, C. 14 There is a confusion here in C. and Pa., the same piece of sutt. 73 [santa]taro ti . . . appajÃnanti (sic !) being inserted here in both MSS.! abhi¤¤a [the interpolation] ahosito santo, C. 15 ce, B. C. P. Pa. 16 -Ãtito, D. E. 17 The second gÃthà occurs also sutt. 53 and 85. >/ #<[page 062]># %<62 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO,>% ti me sutaæ. RÆpehi bhikkhave arÆpÃ\<*<1>*>/ santatarÃ,\<*<2>*>/ arÆpehi nirodho santataro\<*<3>*>/ ti.\<*<4>*>/ Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Ye ca rÆpÆpagà sattà ye ca arÆpaÂÂhÃyino\<*<5>*>/ | nirodhaæ appajÃnantÃ\<*<6>*>/ ÃgantÃro\<*<7>*>/ punabbhavaæ || Ye ca rÆpe\<*<8>*>/ pari¤¤Ãya arÆpesu\<*<9>*>/ {susaïÂhitÃ} | nirodhe ye vimuccanti te janà maccuhÃyino\<*<10>*>/ || KÃyena amataæ dhÃtuæ phassayitvÃ\<*<11>*>/ nirÆpadhiæ\<*<12>*>/ | upadhippaÂinissaggaæ\<*<13>*>/ sacchikatvà anÃsavo | deseti sammÃsambuddho asokaæ virajaæ padan-ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||4|| 74. (Tik. III.5) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. Tayo-me\<*<14>*>/ bhikkhave puttà santo saævijja- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 aruppÃ, P. Pa. 2 santarÃ, C. P. Pa. 3 santaro, C. Pa. 4 cÃti, B. 5 arÆpavÃsino, P. Pa., and C. in the interpolation mentioned before; -gÃmino, B., and C. in the proper place. The first two pÃdas occur Saæyuttanik. V. 4, 5. 6 -anti, C. (both times), and Pa. in the interpolation. 7 ÃgantÃno, B., agandhÃro, C. 8 Ye ca rÆpe all MSS., but see sutt. 51 for the second and third gÃthÃ. 9 Ãruppesu, D. E.; ye ca rÆpesu, Pa. 10 -hÃrino, B. 11 phassayitvÃ, P. Pa.; phuss-, C.; phusay-, B. M.; phÆsay-, D. E. 12 nirÆpadhiæ, M.; -dhi, the other MSS. The long Æ may be due to a wrong connexion of this word with rÆpa. 13 -ppaÂi-; M., the other MSS. have -paÂi-. 14 me om. C. >/ #<[page 063]># %< VAGGO III., SUTTAõ 5. 63>% mÃnà lokasmiæ. Katame tayo? AtijÃto anujÃto avajÃto ti.\<*<1>*>/ Katha¤ca bhikkhave putto atijÃto hoti? Idha bhik- khave puttassa mÃtÃpitaro honti, na buddhaæ saraïaæ gatÃ, na dhammaæ saraïaæ gatÃ, na saÇghaæ saraïaæ gatÃ, pÃïÃtipÃtà appaÂiviratà adinnÃdÃnà appaÂiviratÃ, kÃmesu micchÃcÃrà appaÂiviratÃ, musÃvÃdà appaÂiviratÃ, surÃme- rayamajjapamÃdaÂÂhÃnà appaÂiviratÃ, dussÅlà pÃpadhammÃ, putto ca\<*<2>*>/ nesaæ\<*<2>*>/ hoti, buddhaæ saraïaæ gato, dhammaæ saraïaæ gato, saÇghaæ saraïaæ gato, pÃïÃtipÃtà paÂivi- rato,\<*<3>*>/ adinnÃdÃnà paÂivirato,\<*<4>*>/ kÃmesu micchÃcÃrà paÂivi- rato, musÃvÃdà paÂivirato, surÃmerayamajjapamÃdaÂÂhÃnà paÂivirato, sÅlavà kalyÃïadhammo: evaæ kho\<*<5>*>/ bhikkhave putto atijÃto hoti. -- Katha¤ca bhikkhave putto anujÃto hoti? Idha bhikkhave puttassa mÃtÃpitaro honti, buddhaæ sara- ïaæ gatÃ, dhammaæ saraïaæ gatÃ, saÇghaæ saraïaæ gatÃ, pÃïÃtipÃtà paÂiviratÃ, adinnÃdÃnà paÂiviratÃ, kÃmesu micchÃcÃrà paÂiviratÃ, musÃvÃdà paÂiviratÃ, surÃmeraya- majjapamÃdaÂÂhÃnà paÂiviratÃ, sÅlavanto kalyÃïadhammÃ, putto pi nesaæ hoti, buddhaæ saraïaæ gato, dhammaæ saraïaæ gato, saÇghaæ saraïaæ gato, pÃïÃtipÃtà paÂivi- rato, adinnÃdÃnà paÂivirato, kÃmesu micchÃcÃrà paÂivirato, musÃvÃdà paÂivirato, surÃmerayamajjapamÃdaÂÂhÃnà paÂi- virato, sÅlavà kalyÃïadhammo: evaæ kho bhikkhave putto anujÃto hoti. -- Katha¤ca\<*<6>*>/ bhikkhave putto avajÃto hoti? Idha bhikkhave puttassa mÃtÃpitaro honti, buddhaæ sara- ïaæ gatÃ, dhammaæ saraïaæ gatÃ,\<*<7>*>/ saÇghaæ saraïaæ gatÃ, pÃïÃtipÃtà paÂiviratÃ, adinnÃdÃnà paÂiviratÃ, kamesu micchÃcÃrà paÂiviratÃ, musÃvÃdà paÂiviratÃ, surÃmeraya- majjapamÃdaÂÂhÃnà paÂiviratÃ, sÅlavanto kalyÃïadhammÃ, putto ca\<*<8>*>/ nesaæ\<*<8>*>/ hoti, na buddhaæ saraïaæ gato,\<*<9>*>/ na dhammaæ saraïaæ gato, na saÇghaæ saraïaæ gato, pÃïÃ- tipÃtà appaÂivirato, adinnÃdÃnà appaÂivirato, kÃmesu mic- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ti om. D. E. 2 panesaæ, D. E. 3 All MSS., except C. and M., add hoti. 4 D. E. add hoti. 5 kho om. P. Pa. 6 B. adds kho. 7 For dh- s- g-, P. Pa. have ||pa|| 8 panesaæ, D (ï). E. 9 D. E. add hoti. >/ #<[page 064]># %<64 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO,>% chÃcÃrà appaÂivirato, musÃvÃdà appaÂivirato, surÃmeraya- majjapamÃdaÂÂhÃnà appaÂivirato, dussÅlo pÃpadhammo: evaæ kho bhikkhave putto avajÃto hoti.\<*<1>*>/ -- Ime kho bhik- khave tayo puttà santo saævijjamÃnà lokasmin-ti. Etam- atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: AtijÃtaæ anujÃtaæ puttam-icchanti\<*<2>*>/ paï¬ità | avajÃtaæ na\<*<3>*>/ icchanti yo hoti kulagandhano\<*<4>*>/ || Ete kho puttà lokasmiæ ye bhavanti upÃsakà | saddhÃsÅlena\<*<5>*>/ sampannà vada¤¤Æ\<*<6>*>/ vÅtamaccharà | cando abbhaghanÃ\<*<7>*>/ mutto\<*<8>*>/ parisÃsu virocare\<*<9>*>/ ti\<*<9>*>/ || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||5|| 75. (Tik. III.6) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. Tayo-me bhikkhave\<*<10>*>/ puggalà santo saævi- jjamÃnà lokasmiæ. Katame tayo? AvuÂÂhikasamo padesavassÅ sabbatthÃbhivassÅ. -- Katha¤ca bhikkhave pug- galo\<*<11>*>/ avuÂÂhikasamo hoti? Idha bhikkhave ekacco puggalo sabbesa¤¤eva\<*<12>*>/ na\<*<12>*>/ dÃtà hoti, samaïabrÃhmaïakapaïid- dhikavanibbakayÃcakÃnaæ\<*<13>*>/ annaæ pÃnam vatthaæ yÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 avajÃto ti, B. 2 puttÃmicch-, B. D. E. 3 na om. D. E. 4 kusajantuno, C.; A. has kulagandhano ti kulacchedako, but mentions as another reading kuladhamsano (the MS. has kusaladh-). 5 saddÃ-, B. 6 -u, B. P. 7 abbhaghanÃ, M.; gabbha-, B.; abbhaganÃ, C. P. Pa.; abbhagaïà ti abbhasaæghÃtÃ, A.; vabbhasanÃ, D. E. 8 putto, M. 9 virocaye ti, C.; virocati, D. E. Pa. 10 bh- om. B. 11 p- om. B. C. P. 12 na sabbesa¤¤eva, B. 13 -kapaïaddhika-, M.; -brahmaïaddhika-, B. >/ #<[page 065]># %< VAGGO III., SUTTAõ 6. 65>% mÃlÃgandhavilepanaæ\<*<1>*>/ seyyÃvasathapadÅpeyyaæ,\<*<1>*>/ evaæ kho bhikkhave puggalo avuÂÂhikasamo hoti. -- Katha¤ca bhikkhave puggalo padesavassÅ hoti? Idha bhikkhave ekacco puggalo ekaccÃnaæ dÃtà hoti, ekaccÃnaæ na dÃtà hoti,\<*<2>*>/ samaïabrÃhmaïakapaïiddhikavanibbakayÃcakÃnaæ\<*<3>*>/ annaæ pÃnaæ vatthaæ yÃnaæ mÃlÃgandhavilepanaæ\<*<4>*>/ seyyÃvasathapadÅpeyyaæ,\<*<5>*>/ evaæ kho bhikkhave puggalo\<*<6>*>/ padesavassÅ hoti. -- Katha¤ca bhikkhave puggalo\<*<7>*>/ sabba- tthÃbhivassÅ hoti? Idha bhikkhave ekacco puggalo sab- besaæ\<*<8>*>/ deti, samaïabrÃhmaïakapaïiddhikavanibbakayÃ- cakÃnaæ\<*<9>*>/ annaæ pÃnaæ vatthaæ yÃnaæ mÃlÃgandhavile- panaæ\<*<10>*>/ seyyÃvasathapadÅpeyyaæ,\<*<5>*>/ evaæ kho bhikkhave puggalo\<*<7>*>/ sabbatthÃbhivassÅ hoti. -- Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saævijjamÃnà lokasmin-ti. -- Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Na samaïe na brÃhmaïe na kapaïiddhike na vanibbake\<*<11>*>/ | laddhÃna\<*<12>*>/ saævibhÃjeti\<*<13>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A. has: mÃlà ti . . . gandhan-ti . . . vilepanan-ti . . . seyyà ti . . . Ãvasathan-ti . . . p-; -gandhaæ vi-, B.; -dÅpayaæ, B.; patipayan-ti, Aa. 2 hoti om. D. E. P. Pa. 3 -kapaïaddhika-, M.; -brahmaïakapaïaddh-, B.; -brahmaïapaïa adhika, P. Pa. 4 -gandhaæ vi-, D. E. 5 -vasathaæ pa-, D. E.; -thadipayaæ, B. 6 p- om. C. 7 p- om. B. C. 8 M. adds va. 9 -brahmaïa-, B. Pa.; -kapaïaddhika-, B. M. 10 -gandhaæ vi-, C. 11 P. Pa. omit all negations; samaïabrahmaïakap-, Pa.; na samaïabrÃhmaïe, D. E.; kapaïaddhike, B.; kapaïaddhikavanibbake, M. 12 laddÃna, B.; laddhÃnaæ, C.; saddhÃna, D. E. 13 -bhÃjeti, C.; -bhajeti, M.; -bhajati, P. Pa.; -bhajjati, D. E.; -rÃjati, B. >/ #<[page 066]># %<66 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO,>% annaæ pÃna¤ca bhojanaæ | taæ ve\<*<1>*>/ avuÂÂhikasamo ti Ãhu naæ purisÃdhamaæ\<*<2>*>/ || EkaccÃnaæ na dadÃti\<*<3>*>/ ekaccÃnaæ pavecchati\<*<4>*>/ | taæ\<*<5>*>/ ve\<*<6>*>/ padesavassÅti\<*<7>*>/ Ãhu medhÃvino janà || SubhikkhavÃco\<*<8>*>/ puriso sabbabhÆtÃnukampako | ÃmodamÃno pakireti detha dethÃ-ti bhÃsati || YathÃpi\<*<9>*>/ megho thanayitvÃ\<*<10>*>/ gajjayitvÃ\<*<11>*>/ pavassati | thalaæ ninna¤ca pÆreti abhisandanto\<*<12>*>/ vÃrinÃ\<*<13>*>/ | evam-eva idh-ekacco puggalo hoti tÃdiso || Dhammena saæharitvÃna\<*<14>*>/ uÂÂhÃnÃdhigataæ dhanaæ | \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ce, B.; om. P. Pa. 2 naæ sÃdhamaæ, D. E.; purisÃdhammaæ, B. C. P.; Pa. corrupt. 3 dÃtÃti, D. E. 4 pavaccheti, B.; -vedhati, C.; -vedati, Pa. 5 etaæ, C. Pa. 6 ce, B. 7 parassavassiti, Pa. 8 -vÃco, B. M. A.; -vevo, C.; -vÃso, P.; subhikkhacevÃho, D. E. A. mentions a second reading subhikkhavassÅ. 9 yathÃbhi, C. 10 dhan-, C. 11 tajjayitvÃ, D. E.; vijjayitvÃ, A.; B. and C. omit gajj-, but B. inserts pathavÅ, C. paÂhavi, after megho. 12 abhisanto, C. 13 va vÃrinÃ, B. M.; pa vÃrinÃ, C.; parivÃri, D. E. 14 saæharitvÃ, B.; saæhayitvÃna, P. >/ #<[page 067]># %< VAGGO III., SUTTAõ. 7. 67>% tappeti annapÃnena sammà satte vanibbake\<*<1>*>/ ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||6|| 76. (Tik. III.7) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. TÅïi-mÃni bhikkhave sukhÃni patthaya- mÃno sÅlaæ rakkheyya paï¬ito. KatamÃni tÅïi? Pasaæsà me ÃgacchatÆ-ti sÅlaæ rakkheyya paï¬ito, bhogà me uppaj- jantÆ\<*<2>*>/-ti sÅlaæ rakkheyya paï¬ito, kÃyassa bhedà param- maraïà sugatiæ\<*<3>*>/ saggaæ lokaæ upapajjissÃmÅti\<*<4>*>/ sÅlaæ rakkheyya paï¬ito. ImÃni kho bhikkhave tÅïi sukhÃni patthayamÃno sÅlaæ rakkheyya paï¬ito ti.\<*<5>*>/ Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: SÅlaæ rakkheyya medhÃvÅ\<*<6>*>/ patthayÃno tayo sukhe | pasaæsaæ\<*<7>*>/ vittalÃbha¤ca\<*<8>*>/ pecca sagge pamodanaæ\<*<9>*>/ || Akaronto pi ce pÃpaæ karontam-upasevati | saækiyo\<*<10>*>/ hoti pÃpasmiæ avaïïo cassa rÆhati || YÃdisaæ kurute mittaæ yÃdisaæ cupasevati\<*<11>*>/ | \<-------------------------------------------------------------------------- 1 sammà vatte, D. E.; sabbasatte, P. Pa.; samà patte, M.; panibbake, P.; manibb-, Pa. B. is corrupt here, combining two different readings: tapp- ann- | sammà patteti annapÃïena | samà satte vakippake ti | For the last three gÃthÃs cp. Kosala-Saæyutta (ed. Feer) III. 3, 4, 17. 2 upapajj-, B. E. M. 3 sugati, P.; suggati, Pa. 4 uppajj-, C. E. 5 Om. P. Pa. 6 -vi, all MSS except E. 7 pasaæsi, B. C. 8 vitta-, E. P. Pa. and A. (dhanalÃbhaæ bhoguppatti); citta, D.; vitti-, B. C. M. 9 ca modanaæ, D. E. 10 santiyo, D. E. 11 yÃdisa¤cupa-, P. Pa.; -æ vupas-, M.; yÃdisaæmupa-, C.; -æmapa-, E.; -mmapa-, D. >/ #<[page 068]># %<68 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO,>% sa ve\<*<1>*>/ tÃdisako hoti sahavÃso\<*<2>*>/ hi\<*<3>*>/ tÃdiso || SevamÃno sevamÃnaæ samphuÂÂho samphusaæ\<*<4>*>/ paraæ | saro {di¬¬ho}\<*<5>*>/ kalÃpaæ va alittam-upalimpati\<*<6>*>/ | upalepabhayÃ\<*<7>*>/ dhÅro\<*<8>*>/ neva pÃpasakhÃ\<*<9>*>/ siyà || PÆtimacchaæ kusaggena yo naro upanayhati\<*<10>*>/ | kusà pi pÆti vÃyanti evaæ bÃlÆpasevanà || Tagara¤ca\<*<11>*>/ palÃsena yo naro upanayhati\<*<10>*>/ | pattà pi surabhi\<*<12>*>/ vÃyanti evaæ dhÅrÆpasevanà || Tasmà palÃsapuÂasseva\<*<13>*>/ ¤atvà {sampÃkam}\<*<14>*>/-attano | asante nupaseveyya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ce, B. C. M. 2 sahÃvÃyo, B.; sabhÃvÃso, D. E. 3 pi, B. C. M. 4 saæphusi, B.; -phusÅ, C. 5 Perhaps diddho (poisoned) was the original reading. 6 amulilittappati, D. E. (syllables transposed) 7 upalimpa-, P. M.; upalepatayÃ, P.; -tiyÃ, Pa.; uppalepatitÃ, C. 8 vÃri (sic !), C. 9 -sukhÃ, D. E. 10 upaneyhati, B. P. Pa. 11 tagg-, B. M. P. Pa. 12 surabhiæ, B. 13 palÃsapuÂasseva only M. and A.; malapuÂasseva, P.; in Pa. the last gÃthà is omitted, mÆlamuÂÂasseva, B.; phalamudasseva, C.; pattapuÂasseva (which suits the metre better), D. E. 14 saæpÃtam, M. P. and A.; saæpÃkam, B. D. E.; sapÃkam, C. >/ #<[page 069]># %< VAGGO III., SUTTAõ 9. 69>% sante seveyya paï¬ito | asanto nirayaæ nenti santo pÃpenti suggatin-ti\<*<1>*>/ || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||7|| 77. (Tik. III.8) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ. BhindantÃyaæ\<*<2>*>/ bhikkhave kÃyo, vi¤- ¤Ãïaæ virÃgadhammaæ,\<*<3>*>/ sabbe upadhÅ\<*<4>*>/ aniccà dukkhà vipariïÃmadhammà ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tat- thetaæ iti vuccati\<*<5>*>/: KÃya¤ca bhindantaæ\<*<6>*>/ ¤atvà vi¤¤Ãïa¤ca {virÃgikaæ}\<*<7>*>/ | upadhÅsu bhayaæ disvà jÃtimaraïam-ajjhagÃ\<*<8>*>/ | saæpatvà paramaæ santiæ\<*<9>*>/ kÃlaæ kaÇkhati\<*<10>*>/ bhÃvitatto\<*<11>*>/ ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti\<*<12>*>/ ||8|| 78. (Tik. III.9) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 sugatin-ti, B. P. 2 bhindantÃyaæ, M.; bhinnoyaæ, B. C.; bhidarÃyaæ, D. E. (see the UddÃna, and cp. skr. bhidura); bhirÆayaæ, P.; bhirubhayaæ, Pa. A. mentions two readings (bhindantÃyaæ and bhidurÃyaæ?), but the MS. is corrupt here (Piï¬Ãyan-ti piï¬ato ayaæ kÃyo ti . . . bhiru bhedanasÅlo . . . tinnarÃyanti pi pÃÂho); the explanation is bhedanasÅlo. 3 virÃgadh-, B. A.; virÃgÆdh-, M. D. E.; virÃgudh-, C. P.; see the gÃthÃ. 4 -Å, only M.; all other MSS. -i. 5 Etam- only in M. 6 bhindantaæ, only M.; bhindanaæ, B. P. Pa. D. E.; bhinnaætaæ, C. 7 virÃguïaæ, C. P.; -naæ, B. M. Pa.; pabhaæguïaæ, D. E. 8 ajjagÃ, M. 9 santi, D. E. P. A.; santaæ, B. C. M. Pa. 10 kÃla saækhati, D. E. 11 -atto, D. E. M.; -attho, B. C. P. Pa. 12 Ayam- only in M. >/ #<[page 070]># %<70 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO,>% arahatà ti me sutaæ. \<*<1>*>/DhÃtuso\<*<2>*>/ bhikkhave sattà sat- tehi\<*<3>*>/ saddhiæ\<*<3>*>/ saæsandanti samenti, hÅnÃdhimuttikà sattà hÅnÃdhimuttikehi sattehi saddhiæ saæsandanti samenti, kalyÃïÃdhimuttikà sattà kalyÃïÃdhimuttikehi sattehi saddhiæ saæsandanti samenti. AtÅtam-pi bhik- khave addhÃnaæ dhÃtuso sattà sattehi saddhiæ saæsan- diæsu samiæsu, hÅnÃdhimuttikà sattà hÅnÃdhimuttikehi sattehi saddhiæ saæsandiæsu samiæsu, kalyÃïÃdhimut- tikà sattà kalyÃïÃdhimuttikehi sattehi saddhiæ saæsan- diæsu samiæsu. AnÃgatam-pi bhikkhave addhÃnaæ dhÃtuso-va\<*<4>*>/ sattà sattehi\<*<3>*>/ saddhiæ\<*<3>*>/ saæsandissanti samessanti\<*<5>*>/: hÅnÃdhimuttikà sattà hÅnÃdhimuttikehi sattehi saddhiæ saæsandissanti samessanti,\<*<5>*>/ kalyÃïÃdhi- muttikà sattà kalyÃïÃdhimuttikehi sattehi saddhiæ saæsan- dissanti samessanti.\<*<5>*>/ Etarahi pi\<*<3>*>/ bhikkhave paccuppannaæ addhÃnaæ dhÃtuso-va sattà sattehi\<*<3>*>/ saddhiæ\<*<3>*>/ saæsan- danti samenti: hÅnÃdhimuttikà sattà hÅnÃdhimuttikehi sattehi saddhiæ saæsandanti samenti, kalyÃïÃdhimuttikà sattà kalyÃïÃdhimuttikehi sattehi saddhiæ saæsandanti samentÅti.\<*<6>*>/ Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati\<*<7>*>/: Saæsaggà vanatho\<*<8>*>/ jÃto asaæsaggena chijjati\<*<9>*>/ | \<-------------------------------------------------------------------------- 1 I follow M. which alone has first the general remark without reference to time, after that the three pieces AtÅtampi . . ., AnÃgatam-pi . . ., Etarahi pi . . . . All other MSS. omit the piece AtÅtam-pi, D. E. completely, but the other MSS. insert parts of it into the general remark: B. C. insert atÅte pi before the first bhikkhave, and addhÃnaæ after it; Pa. inserts after the first samenti: atitaæ pi bhikkhave addhÃnaæ | dhÃtuso | pa[hinÃdhimuttikÃ]; P. inserts after the first samenti: atitaæ pi bhikkh- addh- dhÃt- va sattà saæsandanti samenti [hinÃdhim-]. 2 DhÃtuso va, D. E. 3 om. D. E. P. Pa. 4 va om. M.; dhÃtuyo va, E.; dhÃtuso yÃva, D. 5 samissanti, B. M. 6 samenti, C. D. E. P. Pa. 7 Etam- only in M. 8 vanato, B. C. P. Pa. 9 bhijjati, B. >/ #<[page 071]># %< VAGGO III., SUTTAõ 10. 71>% parittaæ\<*<1>*>/ dÃrum\<*<2>*>/-Ãruyha yathà sÅde mahaïïave | evaæ kusÅtam\<*<3>*>/-Ãgamma sÃdhujÅvÅ\<*<4>*>/ pi\<*<5>*>/ sÅdati || Tasmà taæ parivajjeyya kusÅtaæ hÅnavÅriyaæ\<*<6>*>/ | pavivittehi\<*<7>*>/ ariyehi pahitattehi jhÃyibhi\<*<8>*>/ | niccaæ Ãraddhaviriyehi\<*<9>*>/ paï¬itehi sahà vase ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti\<*<10>*>/ ||9|| 79. (Tik. III.10) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam- arahatà ti me sutaæ.\<*<11>*>/ Tayo-me bhikkhave dhammà se- khassa\<*<12>*>/ bhikkhuno parihÃnÃya saævattanti. Katame tayo? Idha bhikkhave sekho\<*<13>*>/ bhikkhu kammÃrÃmo hoti kammarato\<*<14>*>/ kammÃrÃmatam-anuyutto, bhassÃrÃmo hoti bhassarato bhassÃrÃmatam-anuyutto, niddÃrÃmo hoti niddÃrato niddÃrÃmatam-anuyutto. Ime kho bhikkhave tayo dhammà sekhassa\<*<12>*>/ bhikkhuno parihÃnÃya saævat- tanti. Tayo-me bhikkhave dhammà sekhassa\<*<12>*>/ bhikkhuno aparihÃnÃya saævattanti. Katame tayo? Idha bhikkhave sekho\<*<13>*>/ bhikkhu na kammÃrÃmo hoti na kammarato\<*<15>*>/ na kammÃrÃmatam-anuyutto, na bhassÃrÃmo hoti na bhassa- rato\<*<16>*>/ na bhassÃramatam-anuyutto, na niddÃrÃmo hoti na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 paritta, C. 2 dÃruæ, B; dÃru, C. 3 kusÅtaæ, B; (i); C. 4 -jÅvÅ, M.; -jÅvi, C. D. E. P. Pa.; -jivi, B. 5 pi, M. P. Pa. A; pa s-, C.; sa s-, D. E. (in E. converted into pa); saæs-, B. 6 -vÅriyaæ, C. D. E. M.; -viriyaæ, B. P. Pa. 7 vivittehi, B; pavicittehi, D. E. 8 jhÃyibhi, M.; jjhÃyibhi, B. P. Pa.; jhÃyihi, C. D. E. 9 -viriy-, all MSS. 10 Ayam- only in M. 11 Vuttaæ- only in M. 12 sekkhassa, D. E. 13 sekkho, D. E. 14 -Ãrato, B. 15 -Ãrato, B. P. Pa 16 -Ãrato, Pa. >/ #<[page 072]># %<72 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO,>% niddÃrato na niddÃrÃmatam-anuyutto. Ime kho bhikkhave tayo dhammà sekhassa\<*<1>*>/ bhikkhuno aparihÃnÃya saævat- tantÅti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuc- cati\<*<2>*>/: KammÃrÃmo bhassarato niddÃrÃmo ca uddhato\<*<3>*>/ | abhabbo tÃdiso bhikkhu phuÂÂhuæ\<*<4>*>/ sambodhim-uttamaæ || Tasmà hi appakicc-assa appamiddho anuddhato\<*<5>*>/ | bhabbo so tÃdiso bhikkhu phuÂÂhuæ\<*<4>*>/ sambodhim-uttaman-ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti\<*<6>*>/ ||10|| Tatiyo vaggo. UddÃnaæ Dve diÂÂhi (70,71) nissaraïaæ (72) rÆpaæ (73) putto (74) avuÂÂhikena (75) ca | sukhà (76) ca\<*<7>*>/ bhindanÃ\<*<8>*>/ (77) dhÃtu (78) parihÃnena (79) te dasÃ-ti || 80. (Tik. IV.1) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ.\<*<9>*>/ Tayo-me bhikkhave akusala vitakkÃ.\<*<10>*>/ Katame tayo? Anava¤¤attipaÂisaæyutto\<*<11>*>/ vitakko, lÃbhasakkÃra- silokapaÂisaæyutto\<*<12>*>/ vitakko, parÃnuddayatÃpaÂisaæyutto\<*<13>*>/ vitakko. Ime kho bhikkhave tayo akusalavitakkÃ\<*<14>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 sekkhassa, D. E. 2 Etam- only in M. 3 uddato, B 4 phuÂÂhuæ, M.; phuÂÂhaæ, B. P. Pa.; puÂÂhaæ, C. D. E., cp. sutt. 34. 5 anandhato, D. E. 6 Ayam- only in M. 7 va, C.; pa, D. E. 8 bhindanÃ, B. C. M.; bhidurÃ, D. E.; bhirudÃ, P. Pa. 9 Vuttaæ- only in M. 10 akusalà vi-, D. E. 11 -sa¤¤utto, P. Pa.; -saæ¤utto, D. E. 12 -sa¤¤utto, P. Pa. 13 parÃnudayatÃ-, B. M. P.; -tÃya, Pa.; -sa¤¤utto, P. Pa. 14 akusalà vi-, D. E. M. Pa. >/ #<[page 073]># %< VAGGO IV., SUTTAõ 2. 73>% ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuc- cati\<*<1>*>/: Anava¤¤attisaæyutto\<*<2>*>/ lÃbhasakkÃragÃravo | sahanandi\<*<3>*>/ amaccehi\<*<4>*>/ Ãrà saæyojanakkhayà || Yo ca putte pasuæ hitvÃ\<*<5>*>/ vivÃso\<*<6>*>/ saÇgahÃni\<*<7>*>/ ca | bhabbo so tÃdiso\<*<8>*>/ bhikkhu phuÂÂhuæ\<*<9>*>/ sambodhim-uttaman-ti ||1|| 81. (Tik. IV.2) DiÂÂhà mayà bhikkhave sattà sakkÃrena abhibhÆtà pariyÃdinnacittà kÃyassa bhedà param-maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ upapannÃ\<*<10>*>/; diÂÂhà mayà bhikkhave sattà asakkÃrena abhibhÆtà pariyÃdinna- città kÃyassa bhedà param-maraïà apÃyaæ duggatiæ\<*<11>*>/ vini- pÃtaæ nirayaæ\<*<12>*>/ upapannÃ; diÂÂhà mayà bhikkhave sattà sakkÃrena ca asakkÃrena ca tadubhayena abhibhÆtà pariyÃ- dinnacittà kÃyassa bhedà param-maraïà apÃyaæ duggatiæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Etam- only in M. 2 -sa¤¤utto, D. P. Pa.; -椤-, C.; -æ¤-, E. 3 sahanandi, D. E. M. P. Pa.; -nanti, B.; samÃnanti, C. 4 amacceti, C. 5 putta, M. Aa.; yo ca pasuæ bhitvÃ, D. E. 6 vivÃhe, D. E. M. P. 7 saÇgahÃni, B. C.; santahÃni, E.; santÃh-, D.; saÇghaæ hÃni, P. Pa.; saæharÃni, M. A. mentions different readings, but the MS. is corrupt here; A seems to take the word as an acc. plur. (= ßparikkhÃrÃïiû), but I think it is the nom. sg. of a compound saÇga-hÃni. 8 abhabbo tÃdiso, C. 9 phuÂÂhuæ, M.; phuÂÂhaæ, B. P. Pa.; puÂÂhaæ, C. D. E.; see sutt. 34. 10 uppannÃ, D. E. always in this sutta. 11 P. Pa. omit nearly always the æ of duggatiæ in this sutta. 12 niriyaæ, B. P. Pa. here and repeatedly in this sutta. >/ #<[page 074]># %<74 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO,>% vinipÃtaæ nirayaæ upapannÃ.\<*<1>*>/ Taæ kho panÃhaæ bhik- khave na a¤¤assa\<*<2>*>/ samaïassa và brÃhmaïassa\<*<3>*>/ và sutvà vadÃmi: \<*<4>*>/DiÂÂhà mayà bhikkhave sattà sakkÃrena abhi- bhÆtà pariyÃdinnacittà kÃyassa bhedà param-maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ upapannÃ; diÂÂhà mayà bhikkhave sattà asakkÃrena abhibhÆtà pariyÃdinna- città kÃyassa bhedà param-maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ upapannÃ; diÂÂhà mayà bhikkhave sattà sakkÃrena ca asakkÃrena ca tadubhayena abhibhÆtà pariyÃ- dinnacittà kÃyassa bhedà param-maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ upapannÃ. Api ca bhikkhave yad-eva me sÃma¤-¤Ãtaæ\<*<5>*>/ sÃmaæ diÂÂhaæ sÃmaæ viditaæ tad- evÃhaæ vadÃmi: DiÂÂhà mayà bhikkhave sattà sakkÃrena abhibhÆtà pariyÃdinnacittà kÃyassa bhedà param-maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ upapannÃ; diÂÂhà mayà bhikkhave sattà asakkÃrena abhibhÆtà pariyÃdinna- città kÃyassa bhedà param-maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ upapannÃ; diÂÂhà mayà bhikkhave sattà sakkÃrena ca asakkÃrena ca tadubhayena abhibhÆtà pari- yÃdinnacittà kÃyassa bhedà param-maraïà apÃyaæ dugga- tiæ vinipÃtaæ nirayaæ upapannà ti. Yassa sakkarÅyamÃnassa\<*<6>*>/ asakkÃrena cÆbhayaæ | samÃdhi na vikampati\<*<7>*>/ {appamÃïavihÃrino}\<*<8>*>/ || taæ\<*<9>*>/ jhÃyinaæ\<*<9>*>/ sÃtatikaæ\<*<10>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 uppannà ti, D, E,; C. omits the third diÂÂhà . . . upapannÃ. 2 nä¤assa, M. 3 brahm-, B. P. Pa. 4 M. omits the whole second repetition of Buddha's teaching. 5 yadevassa me sÃmaæ ¤Ãtaæ, P. Pa. 6 sakkarÅy-, D.; -iy-, E. M.; sakkÃriy-, B. C.; sakkÃrey-, P. Pa. 7 samÃdhinà vi-, B. C.; vikamati, C.; samÃdinna vikappati, P. Pa. 8 apamÃda-, P.; appamÃna-, D. E.; apamÃïa-, Pa. 9 tajjhÃyinaæ, P. Pa.; -anaæ, C. 10 sÃtatiyaæ, M.; sÃcÃrikaæ, C. P. Pa.; bhÃsatiyaæ, B. >/ #<[page 075]># %< VAGGO IV., SUTTAõ 3. 75>% sukhumadiÂÂhivipassakaæ\<*<1>*>/ | upÃdÃnakkhayÃrÃmaæ\<*<2>*>/ Ãhu sappuriso itÅti ||2|| 82. (Tik. IV.3) Tayo-me bhikkhave devesu devasaddà niccharanti samayà samayaæ upÃdÃya. Katame tayo? Yasmiæ\<*<3>*>/ bhikkhave samaye ariyasÃvako kesamassuæ ohÃretvÃ\<*<4>*>/ kÃsÃyÃni vatthÃni acchÃdetvà agÃrasmà anagÃ- riyaæ\<*<5>*>/ pabbajjÃya ceteti, tasmiæ bhikkhave\<*<6>*>/ samaye devesu devasaddo niccharati: Eso ariyasÃvako mÃrena\<*<7>*>/ saddhiæ saÇgÃmÃya cetetÅti. Ayaæ bhikkhave paÂhamo devesu devasaddo niccharati samayà samayaæ upÃdÃya. Puna ca paraæ bhikkhave yasmiæ samaye ariyasÃvako sattannaæ bodhipakkhiyÃnaæ\<*<8>*>/ dhammÃnaæ bhÃvanÃnu- yogam-anuyutto viharati, tasmiæ bhikkhave samaye devesu devasaddo niccharati: Eso ariyasÃvako mÃrena\<*<7>*>/ saddhiæ saÇgÃmetÅti. Ayaæ\<*<9>*>/ bhikkhave dutiyo devesu devasaddo niccharati samayà samayaæ upÃdÃya. Puna ca paraæ bhikkhave yasmiæ samaye ariyasÃvako ÃsavÃnaæ khayà anÃsavaæ cetovimuttiæ pa¤¤Ãvimuttiæ\<*<10>*>/ diÂÂhe-va dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viharati, tasmiæ bhikkhave samaye devesu devasaddo niccharati: Eso ariyasÃvako vijitasaÇgÃmo, tam-eva saÇgÃmasÅsaæ abhi- vijiya\<*<11>*>/ ajjhÃvasatÅti. Ayaæ bhikkhave tatiyo devesu devasaddo niccharati samayà samayaæ upÃdÃya. Ime kho bhikkhave tayo devesu devasaddà niccharanti samayà samayaæ upÃdÃyÃ\<*<12>*>/-ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 sukhumaæ di-, B. C. D. E. P. M. , diÂÂhipassakaæ, B.; sukhadiÂÂhivip-, Pa. 2 upÃdÃnakha-, D. E. M.; upÃdÃnaæ, B. C.; upÃdÃnÃkkha-, P. Pa. 3 yampi, B. 4 ohÃyÃpetvÃ, B. 5 anÃg-, B. Pa. 6 bhi-, only in M. 7 mÃnena, C. 8 A. mentions -pakkhikÃnaæ as another reading. For the whole passage cp. sutt. 97. 9 ayampi, D. E. 10 Om. B. For the whole passage cp. sutt. 97, and Puggalapa¤¤atti III. 1. 11 -vijaya, P. Pa.; -vijjhiya, C.; -vijjhaya, B. 12 Ime kho . . . upÃdÃya, om. D. E. >/ #<[page 076]># %<76 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO,>% DisvÃ\<*<1>*>/ vijitasaÇgÃmaæ sammÃsambuddhasÃvakaæ\<*<2>*>/ | devatà pi namassanti mahantaæ vÅtasÃradaæ || Namo te purisÃja¤¤a\<*<3>*>/ yo tvaæ dujjayam-ajjhabhÆ\<*<4>*>/ | jetvÃna maccuno senaæ\<*<5>*>/ vimokkhena anÃvaraæ\<*<6>*>/ || Iti hetaæ namassanti devatà pattamÃnasaæ\<*<7>*>/ | ta¤hi tassa namassanti yena maccuvasaæ vaje ti ||3|| 83. (Tik. IV.4) Yadà bhikkhave devo devakÃyà cavana-dhammo hoti pa¤ca\<*<8>*>/ pubbanimittÃni pÃtu- bhavanti: mÃlÃ\<*<9>*>/ milÃyanti, vatthÃni kilissanti, kacchehi sedà muccanti,\<*<10>*>/ kÃye\<*<11>*>/ dubbaïïiyaæ okkamati,\<*<12>*>/ sake devo\<*<13>*>/ devÃsane nÃbhiramatÅti.\<*<14>*>/ Taæ-enaæ\<*<15>*>/ bhikkhave devÃ\<*<16>*>/ cavanadhammo ayaæ devaputto ti iti viditvà tÅhi vÃcÃhi anumodanti:\<*<17>*>/ Ito bho sugatiæ gaccha, sugatiæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 disvà ca, P. Pa. 2 -sambuddhassa sÃvakaæ, D. 3 -¤¤aæ, D. E.; pÆrisaja¤¤Ã, B. 4 ajjhabhÆ, M. and A.; ajjhabhi, P. Pa.; ajjhaguæ, C.; tvaæ nudujjamaccagÆ, B.; tvà dujjayamajjayi, D. E. 5 jetvà manobhuno senaæ, M. 6 anÃvaraæ, M. P. and A. (a¤¤ehi Ãvarituæ paÂisedhetuæ asakkuneyyattÃ); anÃsavaæ, C. D. E.; anÃsavÃ, B. (a second reading: vocative anÃsava?). 7 sattamÃnasaæ, C.; sattÃm-, B. 8 pa¤cassa, B. M. P. Pa. 9 mÃlÃni, B. C. 10 mu¤canti, D. E., MS. of the Comm. 11 kÃya, D. E. 12 -anti, C. D. E. 13 Om. C. 14 iti om. D. E. 15 tamenaæ, B.; tamena, P.; tame, D. E.; katamo, C. Pa. 16 devo, C. D. E. 17 anumodenti, B. C. M. >/ #<[page 077]># %< VAGGO IV., SUTTAõ 4. 77>% gantvà suladdhalÃbhaæ\<*<1>*>/ labha,\<*<1>*>/ suladdhalÃbhaæ\<*<2>*>/ la- bhitvà suppatiÂÂhito bhavÃhÅti.\<*<3>*>/ Evaæ vutte a¤¤ataro bhikkhu bhagavantaæ etad-avoca: Kinnu\<*<4>*>/ kho bhante devÃnaæ sugatigamanasaÇkhÃtaæ,\<*<5>*>/ ki¤ca\<*<6>*>/ bhante devÃ- naæ suladdhalÃbhasaÇkhÃtaæ,\<*<5>*>/ kiæ pana bhante devÃnaæ suppatiÂÂhitasaÇkhÃtan\<*<5>*>/-ti? Manussattaæ kho bhikkhave\<*<7>*>/ devÃnaæ sugatigamanasaÇkhÃtaæ.\<*<5>*>/ Yaæ manussabhÆto samÃno tathÃgatappavedite dhammavinaye saddhaæ\<*<8>*>/ paÂilabhati, idaæ kho bhikkhave\<*<9>*>/ devÃnaæ suladdhalÃbha- saÇkhÃtaæ.\<*<5>*>/ Sà kho panassa saddhà niviÂÂhÃ\<*<10>*>/ hoti, mÆla- jÃtà patiÂÂhitÃ, daÊhà asaæhÃriyà samaïena và brÃhmaïena\<*<11>*>/ và devena và mÃrena và brahmunà và kenaci và lokasmiæ,\<*<12>*>/ idaæ kho bhikkhave\<*<9>*>/ devÃnaæ suppatiÂÂhitasaÇkhÃtan\<*<5>*>/-ti. Yadà devo devakÃyà cavati ÃyusaÇkhayÃ\<*<5>*>/ | tayo saddà niccharanti devÃnaæ anumodataæ\<*<13>*>/ || Ito bho sugatiæ\<*<14>*>/ gaccha manussÃnaæ sahavyataæ\<*<15>*>/ | manussabhÆto\<*<16>*>/ saddhamme labha saddhaæ anuttaraæ || SÃ\<*<17>*>/ te saddhà {niviÂÂhÃ'ssa}\<*<18>*>/ mÆlajÃtà patiÂÂhità | \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Om. C. Pa.; su suggati gantà laddhaæ lÃbhaæ, B.(without labha). 2 suladdhaæ l-, B. 3 bhagavÃhÅti, B.; bhavÃhi, C. 4 kiæ nu, B. M. P. Pa. 5 -saækh-, C. D. E. 6 ki¤ca, M.; ki¤ci, C. D. E. P. Pa.; kicci, B. 7 bhikkhu, B. C. M. P. 8 saddaæ, B.; saccaæ, C. 9 bhikkhu, M. 10 nividdhÃ, B. 11 brahm-, B. P. Pa. 12 lokasminti, B. C. M. 13 anumodayaæ, B. C. M. 14 suggati, P. 15 sahabyataæ, B. C. M. P. Pa. 16 -bhÆte, B. C. 17 so, D. E.; yÃ, C. 18 niviÂÂhassà ti niviÂÂhà bhaveyya, A.; jiviÂÂhassa, D. E. >/ #<[page 078]># %<78 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO,>% yÃvajÅvaæ asaæhÅrà saddhamme suppavedite || KÃyaduccaritaæ hitvà vacÅduccaritÃni ca | manoduccaritaæ hitvà ya¤ca¤¤aæ dosasa¤¤itaæ\<*<1>*>/ || KÃyena kusalaæ katvà vÃcÃya kusalaæ bahuæ | manasà kusalaæ katvà appamÃïaæ nirÆpadhi\<*<2>*>/ || tato opadhikaæ\<*<3>*>/ pu¤¤aæ katvà dÃnena taæ bahuæ | a¤¤e pi macce saddhamme brahmacariye nivesaye\<*<4>*>/ || imÃya anukampÃya devà devaæ yadÃ\<*<5>*>/ vidÆ | cavantaæ\<*<6>*>/ anumodanti\<*<7>*>/ ehi deva punappunan-ti\<*<8>*>/ ||4|| 84. (Tik. IV.5) Tayo-me puggalà loke uppajjamÃnà uppajjanti bahujanahitÃya bahujanasukhÃya lokÃnukam- pÃya,\<*<9>*>/ atthÃya hitÃya sukhÃya devamanussÃnaæ. Katame tayo? Idha bhikkhave tathÃgato loke uppajjati arahaæ, sammÃsambuddho, vijjÃcaraïasampanno, sugato, lokavidÆ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 sa¤hitaæ, D. E. M.; saæh-, B. Cp. sutt. 31. 2 Without æ all MSS.; only A. has nirupadhin-ti; nirÆpadhi with Æ, C. D. E. M. 3 opadhikaæ, C. M. P. A.; upadhikaæ, D. E. Pa.; upadhitaæ, B.; Pa. has a corrupt word (opadhikaæ?) before it: tato vomaddamupadhikaæ. 4 nivesaye, B. C.; nivesaya, D. E.; nivesayaæ, Pa. (P.?). 5 sadÃ, C. 6 cavanaæ, D. E. 7 anumodenti, C. M. 8 punapu-, P. Pa.; punapunn-, B.; ehi nehiva, D. E. 9 -kampakÃya, D. E. >/ #<[page 079]># %< VAGGO IV., SUTTAõ 5. 79>% anuttaro purisadammasÃrathi, satthà devamanussÃnaæ, buddho, bhagavÃ.\<*<1>*>/ So dhammaæ deseti ÃdikalyÃïaæ majjhe kalyÃïaæ pariyosÃnakalyÃïaæ, sÃtthaæ\<*<2>*>/ savya¤- janaæ\<*<3>*>/ kevalaparipuïïaæ parisuddhaæ brahmacariyaæ pakÃseti. Ayaæ bhikkhave paÂhamo puggalo loke uppaj- jamÃno uppajjati bahujanahitÃya bahujanasukhÃya lokÃ- nukampÃya, atthÃya hitÃya sukhÃya devamanussÃnaæ. Puna ca paraæ bhikkhave tass-eva satthu sÃvako arahaæ hoti khÅïÃsavo vusitavà katakaraïÅyo, ohitabhÃro anup- pattasadattho parikkhÅïabhavasaæyojano sammada¤¤Ã- vimutto.\<*<4>*>/ So\<*<5>*>/ dhammaæ deseti ÃdikalyÃïaæ majjhe kalyÃïaæ pariyosÃnakalyÃïaæ, sÃtthaæ\<*<2>*>/ savya¤janaæ\<*<6>*>/ kevalaparipuïïaæ parisuddhaæ brahmacariyaæ pakÃseti. Ayam-pi bhikkhave dutiyo puggalo loke uppajjamÃno uppajjati bahujanahitÃya bahujanasukhÃya lokÃnukam- pÃya, atthÃya hitÃya sukhÃya devamanussÃnaæ. Puna ca paraæ\<*<7>*>/ bhikkhave tass-eva satthu sÃvako sekho\<*<8>*>/ hoti pÃÂipado bahussuto sÅlavatÆpapanno.\<*<9>*>/ So pi dhammaæ deseti ÃdikalyÃïaæ majjhe kalyÃïaæ pariyosÃnakalyÃïaæ, sÃtthaæ\<*<2>*>/ savya¤janaæ\<*<10>*>/ kevalaparipuïïaæ parisuddhaæ brahmacariyaæ pakÃseti. Ayam-pi bhikkhave tatiyo pug- galo loke uppajjamÃno uppajjati bahujanahitÃya bahujana- sukhÃya lokÃnukampÃya, atthÃya hitÃya sukhÃya devama- nussÃnaæ.\<*<11>*>/ Ime kho bhikkhave tayo puggalà loke uppaj- jamÃnà uppajjanti bahujanahitÃya bahujanasukhÃya lokÃ- nukampÃya, atthÃya hitÃya sukhÃya devamanussÃnan-ti\<*<12>*>/. Satthà hi loke paÂhamo mahesi tass-anvayo sÃvako bhÃvitatto | \<-------------------------------------------------------------------------- 1 bhagavà ti, D. E. 2 satthaæ, M. P., the second time also Pa. 3 -bya¤j-, B. M. P. Pa. 4 sammÃd-, B. P. Pa. 5 yo, C. 6 -bya¤j- B. C. M. Pa. 7 punacaraæ, P. Pa. 8 sekkho, D. E. 9 -vatupap-, B. P. 10 -bya¤j-, B. C. M. P. Pa. 11 -manussÃnan-ti, D. E. 12 C. omits the last piece (Ime . . . -manussÃnan-ti), but wrongly adds: uppajjamÃno uppajjati. >/ #<[page 080]># %<80 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO,>% athÃparo pÃÂipado pi sekho\<*<1>*>/ bahussuto sÅlavatÆpapanno\<*<2>*>/ || Ete tayo devamanussaseÂÂhÃ\<*<3>*>/ pabhaækarÃ\<*<4>*>/ dhammam-udÅrayantÃ\<*<5>*>/ | apÃvuïanti\<*<6>*>/ amatassa dvÃraæ yogà pamocenti\<*<7>*>/ bahujanaæ\<*<8>*>/ te\<*<8>*>/ || Ye satthavÃhena\<*<9>*>/ anuttarena sudesitaæ maggam-anukkamanti\<*<10>*>/ | idh-eva dukkhassa karonti antaæ ye appamattà sugatassa sÃsane ti ||5|| 85. (Tik. IV.6) AsubhÃnupassÅ bhikkhave kÃyasmiæ viharatha, ÃnÃpÃnasati\<*<11>*>/ ca vo\<*<12>*>/ ajjhattaæ parimukhaæ sÆpaÂÂhitÃ\<*<13>*>/ hotu,\<*<14>*>/ sabbasaækhÃresu aniccÃnupassino viha- ratha.\<*<15>*>/ AsubhÃnupassÅnaæ bhikkhave kÃyasmiæ vihara- taæ\<*<16>*>/ yo subhÃya dhÃtuyà rÃgÃnusayo so pahÅyati.\<*<17>*>/ ùnÃ- pÃnasatiyÃ\<*<18>*>/ ajjhattaæ parimukhaæ sÆpaÂÂhitÃya\<*<19>*>/ ye \<-------------------------------------------------------------------------- 1 sekkho, D. E. 2 -upap-, B. 3 -manussà s-, B. D. E. 4 pabhaÇk-, B. M. P. Pa. 5 udirayantÃ, M.; -Åriyanto, D. E.; -udissayanto, C.; -unidissayanto, B.; -udidassanto, P.; udidaæssanto, Pa. 6 apÃvuïaïti by conjecture; apÃmuïanti, B.; apÃpunentÅti ugghÃÂenti, A.; apÃpurenti, M.; apÃpuranti, C. D. E. P. Pa. 7 pamocenti, P. Pa.; pamocanti, C. D. E.; pamuccanti, B. M. 8 bahujanaæ te, Pa.; -janante, B.; -jjanante, M.; -jaïa te, D.; -janà te, C. E. (also P.?). 9 satta-, C. D. E. P. 10 anuggamanti, M. 11 ÃïÃpÃïà s-, B. 12 -sati caro, D. E.; -sati te, C. 13 su- all MSS.; supatiÂÂhitÃ, B. C. P. 14 hotu ti, P. Pa.; hoti, C; hotha, M.; honti, B. 15 viharatha, P. Pa.; om. B. C. D. E. 16 viharatha, B. 17 pahiyyati, B. M. P. Pa.; pahÅyyati, C. 18 ÃnÃpÃïà s-, B. 19 su- all MSS.; supatiÂÂhitÃya, B. C. Pa. >/ #<[page 081]># %< VAGGO IV., SUTTAõ 7. 81>% bÃhirà vitakkÃsayÃ\<*<1>*>/ vighÃtapakkhikà te na honti. Sabba- saækhÃresu aniccÃnupassÅnaæ viharataæ yà avijjà sà pahÅ- yati,\<*<2>*>/ yà vijjà sà uppajjÃtÅti. AsubhÃnupassÅ kÃyasmiæ ÃnÃpÃne\<*<3>*>/ patissato\<*<4>*>/ | sabbasaækhÃrasamathaæ passaæ ÃtÃpÅ\<*<5>*>/ sabbadà || sa ve\<*<6>*>/ sammaddaso\<*<7>*>/ bhikkhu yato tattha vimuccati | abhi¤¤Ãvosito santo sa ve\<*<8>*>/ yogÃtigo\<*<9>*>/ munÅ-ti ||6|| 86. (Tik. IV.7) DhammÃnudhammapaÂipannassa bhik- khuno ayam\<*<10>*>/-anudhammo hoti, veyyÃkaraïÃya\<*<11>*>/ dhammÃ- nudhammapaÂipanno 'yan-ti,\<*<12>*>/ bhÃsamÃno dhamma¤¤eva bhÃsati no adhammaæ, vitakkayamÃno vÃ\<*<13>*>/ dhamma- vitakka¤¤eva vitakketi no adhammavitakkaæ, tad-ubhayaæ abhinivajjetvÃ\<*<14>*>/ upekkhako\<*<15>*>/ viharati sato sampajÃno ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 -ÃsiyÃ, B. C.; vitakkÃvisayÃ, D. E. 2 pahiyati, C.; pahiyyati, B. M. P. Pa. 3 ÃïÃpÃna, D.; ÃnÃpÃïa, E. 4 satisato, D. E.; satiyato, B. C. 5 -i all MSS. 6 ve, D. E. M.; ce, B. C. P. Pa. 7 sammadasso, M. P. Pa.; sampa-, B.; sammadaso, C.; samaddaso, D. E. 8 ve, D. E. M. P.; ce, B. C. Pa. 9 sa veyyagÃtigo, P.; sa ve yogÃtito, D. E.; sa ce yogÃti (omitting go munÅti), Pa.; -saÇgÃtigo, B. M.; -gÃ, C. The last gÃthà occurs also in sutt. 53 and sutt. 72. 10 Om. P. Pa. 11 -karaïassa, C.; -karaïiyaæ, P. Pa. 12 dhammÃnudhammapaÂipanno 'yan-ti only M. and Aa., the other MSS. omit this. 13 pana, D. E. P. Pa. 14 abhinivajjetvÃ, B. M. P. Pa.; abhijjetvÃ, C.; atinivajj-, D. E.; A. has abhinivattetvÃ, explaining it by . . . akatvÃ. 15 upekhako, D. E. >/ #<[page 082]># %<82 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO,>% DhammÃrÃmo dhammarato dhammaæ anuvicintayaæ\<*<1>*>/ | dhammaæ anussaraæ bhikkhu saddhammà na parihÃyati\<*<2>*>/ || Caraæ\<*<3>*>/ và yadi và tiÂÂhaæ nisinno udavà sayaæ | ajjhattaæ samayaæ cittaæ santim-evÃdhigacchatÅti ||7|| 87. (Tik. IV.8) Tayo-me bhikkhave akusalavitakkÃ\<*<4>*>/ andhakaraïà acakkhukaraïà a¤¤Ãïakaraïà pa¤¤Ãniro- dhikÃ\<*<5>*>/ vighÃtapakkhikà anibbÃnasaævattanikÃ. Katame tayo? KÃmavitakko bhikkhave andhakaraïo acakkhu- karaïo a¤¤Ãïakaraïo pa¤¤Ãnirodhiko\<*<5>*>/ vighÃtapakkhiko anibbÃnasaævattaniko. VyÃpÃdavitakko\<*<6>*>/ bhikkhave andha- karaïo acakkhukaraïo a¤¤Ãïakaraïo pa¤¤Ãnirodhiko\<*<5>*>/ vighÃtapakkhiko anibbÃnasaævattaniko. VihiæsÃvitakko bhikkhave andhakaraïo acakkhukaraïo a¤¤Ãïakaraïo pa¤¤Ãnirodhiko\<*<7>*>/ vighÃtapakkhiko anibbÃnasaævattaniko. Ime\<*<8>*>/ kho bhikkhave tayo akusalavitakkÃ\<*<4>*>/ andhakaraïà acakkhukaraïà a¤¤Ãïakaraïà pa¤¤ÃnirodhikÃ\<*<7>*>/ vighÃta- pakkhikà anibbÃnasaævattanikÃ. Tayo-me bhikkhave kusalavitakkÃ\<*<9>*>/ anandhakaraïà cakkhukaraïà ¤Ãïaka- raïà pa¤¤ÃvuddhikÃ\<*<7>*>/ avighÃtapakkhikà nibbÃnasaævat- tanikÃ. Katame tayo? Nekkhammavitakko\<*<10>*>/ bhik- khave anandhakaraïo cakkhukaraïo ¤Ãïakaraïo pa¤- ¤Ãvuddhiko\<*<5>*>/ avighÃtapakkhiko nibbÃnasaævattaniko. AvyÃpÃdavitakko\<*<6>*>/ bhikkhave anandhakaraïo cakkhukaraïo ¤Ãïakaraïo pa¤¤Ãvuddhiko avighÃtapakkhiko nibbÃnasaæ- vattaniko. AvihiæsÃvitakko bhikkhave anandhakaraïo cakkhukaraïo ¤Ãïakaraïo pa¤¤Ãvuddhiko\<*<5>*>/ avighÃtapak- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 -cintiyaæ, C.; cintaraæ, B. 2 parihÃyÅti, D. E. 3 paraæ, D. E.; the first half of this gÃthà occurs also sutt. 110, AÇg.-Nik., Cat.-Nip. 11. 4 akusalà v-, D. E. P. Pa. 5 sa¤¤Ã-, C. 6 All MSS. have by-. 7 sa¤¤Ã-, B. C. 8 imÃ, P. Pa. 9 kusalà v-, D. E. 10 nikkh-, B. C.; nikkhama-, M. >/ #<[page 083]># %< VAGGO IV., SUTTAõ 9. 83>% khiko nibbÃnasaævattaniko. Ime kho bhikkhave tayo kusalavitakkÃ\<*<1>*>/ anandhakaraïà cakkhukaraïà ¤Ãïakaraïà pa¤¤ÃvuddhikÃ\<*<2>*>/ avighÃtapakkhikà nibbÃnasaævattanikà ti. Tayo vitakke\<*<3>*>/ kusale vitakkaye\<*<4>*>/ tayo pana akusale nirÃkare\<*<5>*>/ | sa ve\<*<6>*>/ vitakkÃni\<*<7>*>/ vicÃritÃni\<*<7>*>/ sameti vuÂÂhÅva\<*<8>*>/ rajaæ\<*<8>*>/ samÆhataæ | sa ve\<*<9>*>/ vitakkÆpasamena\<*<10>*>/ cetasà idheva so santipadaæ samajjhagà ti\<*<11>*>/ ||8|| 88. (Tik. IV.9) Tayo-me bhikkhave antarà malà antarà amittà antarà sapattà antarà vadhakà antarà paccatthikÃ. Katame tayo? Lobho bhikkhave antarà malo antarà amitto antarà sapatto antarà vadhako antarà paccatthiko. Doso bhikkhave antarà malo antarà amitto antarà sapatto antarà vadhako antarà paccatthiko. Moho bhikkhave an- tarà malo antarà amitto antarà sapatto antarà vadhako antarà paccatthiko. Ime kho bhikkhave tayo antarà malà antarà amittà antarà sapattà antarà vadhakà antarà paccatthikà ti. Anatthajanano lobho lobho cittappakopano\<*<12>*>/ | bhayam-antarato jÃtaæ taæ jano nÃvabujjhati || \<-------------------------------------------------------------------------- 1 kusalà v-, D. E. 2 sa¤¤Ã-, C. 3 vitakkaye, P. 4 vitakkaye, M. Aa.; vitakke, B. C. D. E. P. Pa. 5 niyÃkare, C. 6 ce, B. C. M.; om. Pa. 7 vicÃritÃni, M.; vihÃritÃni, D. E.; vicÃrikÃni, B. C. P. Pa.; C. adds tÃ; B. Pa. add tÃni. The form vitakkÃni is in all MSS.; vitakka and vicÃra, vitakkitaæ and vicÃritaæ are combined in BrahmajÃlasutta, ed. Grimblot, p. 46 (cp. the Comm., P. T. S. 1886, p. 121). 8 vuÂÂhÅva, M.; vuÂÂhiva, D. E. P.; vuddhivirajaæ, B. C.; vuttivirajaæ, Pa. 9 ce, B. C. M. 10 vitakkup-, B. M. P. Pa.; vitakkÃp-, D. E.; B. adds ca. 11 sammajjagà ti, B. 12 cittapa-, M. >/ #<[page 084]># %<84 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO,>% Luddho atthaæ na jÃnÃti luddho dhammaæ na passati | andhaæ\<*<1>*>/ tamaæ\<*<1>*>/ tadà hoti yaæ lobho sahate naraæ || Yo ca lobhaæ pahantvÃna\<*<2>*>/ lobhaneyye na lubbhati | lobho pahÅyate\<*<3>*>/ tamhÃ\<*<4>*>/ udabindu\<*<5>*>/ va pokkharà || Anatthajanano doso doso cittappakopano\<*<6>*>/ | bhayam-antarato jÃtaæ taæ jano nÃvabujjhati || DuÂÂho atthaæ na jÃnÃti duÂÂho dhammaæ na passati | andhaæ\<*<1>*>/ tamaæ\<*<1>*>/ tadà hoti yaæ doso sahate naraæ || Yo ca dosaæ pahantvÃna\<*<2>*>/ dosaneyye na dussati | doso pahÅyate\<*<3>*>/ tamhÃ\<*<4>*>/ tÃlapakkaæ\<*<7>*>/ va\<*<7>*>/ bandhanà || Anatthajanano moho moho\<*<8>*>/ cittappakopano\<*<1>*>/ | bhayam-antarato jÃtaæ taæ jano nÃvabujjhati || MÆÊho atthaæ na jÃnÃti mÆÊho dhammaæ na passati | andhaæ\<*<1>*>/ tamaæ\<*<1>*>/ tadà hoti yaæ moho sahate naraæ || \<-------------------------------------------------------------------------- 1 andhatamaæ, B. M. P. 2 pahatvÃnÃ, D. E. Aa. 3 pahiyate, B. C. M. 4 tamhÃ, D. E. Aa.; tasmÃ, B. C. M. P. Pa. 5 udakab-, B. 6 cittapa-, M. 7 tÃlapakkaæ va, M.; -pakkamiva the other MSS. 8 hoti, D. E. >/ #<[page 085]># %< VAGGO IV., SUTTAõ 10. 85>% Yo ca mohaæ pahantvÃna\<*<1>*>/ mohaneyye na muyhati | mohaæ vihanti so sabbaæ Ãdicco v-udayaæ\<*<2>*>/ taman-ti\<*<3>*>/ ||9|| 89. (Tik. IV.10) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam- arahatà ti me sutaæ.\<*<4>*>/ TÅhi bhikkhave asaddhammehi abhibhÆto pariyÃdinnacitto\<*<5>*>/ Devadatto ÃpÃyiko\<*<6>*>/ nerayiko kappaÂÂho atekiccho. Katamehi tÅhi? PÃpic- chatÃya bhikkhave abhibhÆto pariyÃdinnacitto\<*<5>*>/ Devadatto ÃpÃyiko\<*<7>*>/ nerayiko kappaÂÂho atekiccho. PÃpamittatÃya bhikkhave abhibhÆto pariyÃdinnacitto\<*<5>*>/ Devadatto ÃpÃyiko\<*<8>*>/ nerayiko kappaÂÂho atekiccho. Sati\<*<9>*>/ kho pana uttari- karaïÅye\<*<10>*>/ oramattakena\<*<11>*>/ visesÃdhigamena\<*<12>*>/ ca antarà vo- sÃnaæ ÃpÃdi.\<*<13>*>/ Imehi\<*<14>*>/ kho bhikkhave tÅhi asaddhammehi abhibhÆto pariyÃdinnacitto\<*<5>*>/ Devadatto ÃpÃyiko\<*<15>*>/ nerayiko kappaÂÂho atekiccho ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati\<*<4>*>/: Mà jÃtu koci lokasmiæ pÃpiccho upapajjatha\<*<16>*>/ | tadaminÃ\<*<17>*>/ pi jÃnÃtha pÃpicchÃnaæ yathà gati || \<-------------------------------------------------------------------------- 1 pahatvÃna, D. E. 2 vudaya, B. P. Pa.; vudhayaæ, C.; udayaæ, D. E. 3 gamanti, D. E. 4 Vuttaæ-, Etam-atthaæ-, only in M. 5 B. and M. have always pariyadiïïa- in this sutta, the other MSS. have the one time nn, the other time ïï. 6 apÃy-, B. C. P. Pa. 7 apÃy-, C. D. E. P. Pa. 8 apÃy-, C. D. P. Pa. 9 sati, D. E. M; tihi, B. P. Pa; tÅhi, C. 10 uttarak-, D. E.; uttarikaraïiyena, P. Pa. 11 -mattake, D. E. 12 -dhikamena, C. 13 ÃpÃdi, D. E. Aa.; ÃpÃti, C.; Ãpajji, B.; Ãpajjati, M. 14 ime, B. C. M. 15 apÃy-, C. D. Pa. 16 upapajjati, M. 17 tadÃminÃ, B. >/ #<[page 086]># %<86 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO,>% Paï¬ito ti sama¤¤Ãto\<*<1>*>/ bhÃvitatto\<*<2>*>/ ti sammato | jalaæ\<*<3>*>/ va yasasà aÂÂhÃ\<*<4>*>/ Devadatto ti me sutaæ || So pamÃdam-anuciïïo\<*<5>*>/ Ãpajja\<*<6>*>/ naæ TathÃgataæ | avÅcinirayaæ patto\<*<7>*>/ catudvÃraæ bhayÃnakaæ || AduÂÂhassa hi yo\<*<8>*>/ dubbhe\<*<9>*>/ pÃpakammaæ akubbato\<*<10>*>/ | tam-eva pÃpaæ phusseti\<*<11>*>/ duÂÂhacittaæ anÃdaraæ || Samuddaæ\<*<12>*>/ visakumbhena\<*<13>*>/ yo ma¤¤eyya padÆsituæ | na so\<*<14>*>/ tena padÆseyya tasmÃ\<*<15>*>/ hi udadhÅ\<*<16>*>/ mahÃ\<*<17>*>/ || Evam-etaæ\<*<18>*>/ TathÃgataæ yo vÃdena vihiæsati\<*<19>*>/ | \<-------------------------------------------------------------------------- 1 sama¤¤ato, Pa.; sÃma¤¤ato, B. 2 -attho, B. C. 3 jÃlaæ, B. C. 4 aÂÂhÃ, M.; addhÃ, B. C. P. Pa. Aa. (but explaining it by Âhito); atthÃ, D. E. 5 pamÃdam, D. E. P. Pa.; pamÃdaæ, B. C.; anucinno, C.; pamÃïam-anuciïïo, M. Aa., but A. mentions pamÃdam-anuyu¤jito as another reading. 6 Ãpajja, B. C. Aa. Ãsajja, M. P. Pa; Ãlajja, D. E. 7 yutto, C. 8 ro, C. 9 dubbhe, D. E. M. P. Pa.; dubbho, B. C.; dubbho (sic !) ti dusseyya. A. 10 akuppato, B. C. 11 phusseti, C. (for phasseti); phuseti, P. Pa.; phussati, B.; phusati, D. E. M. 12 samanta, B.; pasanna, C. 13 vÅsa-, M.; visakujjhena, B.; vÅsakujjhena, C. 14 yo, C. 15 bhesmà (sic !), D. E. M. 16 udadhÅ, C. D. E. M.; -i, B. P. Pa. 17 matÃ, B. 18 evameva, M. 19 vihÅsati, C; vihisati, P. >/ #<[page 087]># %< VAGGO V., SUTTAõ 1. 87>% sammaggataæ\<*<1>*>/ santacittaæ vÃdo tamhi\<*<2>*>/ na rÆhati\<*<3>*>/ || TÃdisaæ mittaæ kubbetha\<*<4>*>/ ta¤ca\<*<5>*>/ seveyya paï¬ito | yassa maggÃnugo\<*<6>*>/ bhikkhu khayaæ dukkhassa pÃpuïe ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti\<*<7>*>/ ||10|| Catuttho vaggo. Tassa uddÃnaæ\<*<8>*>/: Vitakka (80) sakkÃra (81) sadda\<*<9>*>/ (82) cavamÃna\<*<10>*>/ (83) loke\<*<11>*>/ (84) asubhaæ\<*<12>*>/ (85) | dhamma (86) andhakÃra (87) malaæ (88) Devadattena\<*<13>*>/ (89) te\<*<14>*>/ dasÃ-ti\<*<14>*>/ || 90. * (Tik. V.1) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-ara- hatà ti me sutaæ.\<*<15>*>/ Tayo-me bhikkhave aggappasÃdÃ.\<*<16>*>/ Katame tayo? YÃvatà bhikkhave\<*<16>*>/ sattà apadÃ\<*<17>*>/ và dvipadÃ\<*<18>*>/ và catuppadÃ\<*<19>*>/ và bahuppadÃ\<*<20>*>/ và rÆpino và arÆpino và sa¤¤ino và asa¤¤ino và nevasa¤¤inÃsa¤¤ino vÃ, tathÃgato tesaæ aggam-akkhÃyati yad-\<*<21>*>/idaæ\<*<21>*>/ arahaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 samagg-, B. C. M. P. Pa. 2 tabbi, C. 3 vuhati, B. 4 kubbeti, C.; krubbetha, M. Pa.; kruppetha, B.; krupetha, P. 5 ta¤ce. 6 -Ãnubho, B. 7 Ayam-pi- only in M. 8 UddÃnaæ. There is no doubt about the catchwords; C. is least corrupt here; the third line is in all MSS. alike. I give only the lection varia of the endings. 9 saddha, D. E.; santa, B. P.; santaæ, C.; om. Pa. 10 -ïaæ, P. Pa.; vacamÃlÃ, B. 11 loko, B. D. E. Pa. 12 asubha, B. D. E. M. P.; asÆrÃ, Pa. 13 Devadatto ti, B. M. 14 terasa, B. 15 Vuttaæ-, Etam-atthaæ-, Ayam-pi-, only in M. 16 agg- . . . bhikkh-, om. C. 17 apÃdÃ, P. Pa. 18 dip-, D. E. 19 catupadÃ, B. M.; om. C. 20 bahupadÃ, B. M. 21 Om. B. C. M. P. Pa. * The whole sutta occurs AÇg.-Nik., Cat.-Nip. 34. >/ #<[page 088]># %<88 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO,>% sammÃsambuddho. Ye bhikkhave buddhe pasannà agge\<*<1>*>/ te\<*<1>*>/ pasannÃ,\<*<1>*>/ agge kho pana pasannÃnaæ aggo vipÃko hoti. YÃvatà bhikkhave dhammà saækhatà và asaækhatà và virÃgo tesaæ aggam-akkhÃyati, yad-idaæ madanimmaddano\<*<2>*>/ pipÃsavinayo ÃlayasamugghÃto vaÂÂu- pacchedo taïhakkhayo virÃgo nirodho nibbÃnaæ.\<*<3>*>/ Ye bhikkhave virÃge dhamme pasannà agge te pasannÃ, agge kho pana\<*<4>*>/ pasannÃnaæ aggo\<*<5>*>/ vipÃko hoti. YÃvatà bhikkhave saæghà và gaïà vÃ, tathÃgatasÃvakasaægho\<*<6>*>/ tesaæ aggam-akkhÃyati, yad-idaæ cattÃri\<*<7>*>/ purisayugÃni\<*<8>*>/ aÂÂha purisapuggalÃ, esa bhagavato sÃvakasaægho Ãhuneyyo\<*<9>*>/ pÃhuïeyyo\<*<10>*>/ dakkhiïeyyo a¤jalikaraïÅyo\<*<11>*>/ anuttaraæ pu¤¤akkhettaæ\<*<12>*>/ lokassa.\<*<13>*>/ Ye bhikkhave saæghe pasannà agge te pasannÃ, agge kho pana\<*<14>*>/ pasannÃnaæ\<*<14>*>/ aggo\<*<14>*>/ vipÃko hoti. Ime kho bhikkhave tayo aggappasÃdÃ\<*<15>*>/ ti. Etam-{atthaæ} bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati\<*<16>*>/: Aggato\<*<17>*>/ ve pasannÃnaæ aggaæ dhammaæ\<*<18>*>/ vijÃnataæ | agge buddhe pasannÃnaæ dakkhiïeyye anuttare || agge dhamme pasannÃnaæ virÃgÆpasame sukhe | agge saæghe pasannÃnaæ pu¤¤akkhette anuttare || \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Om. D. E. 2 -nimmadano, B. C. D. E.; maddanimmaddano, P. Pa. 3 nibbÃnan-ti, B. M. 4 Om. C. 5 agge, C. 6 tathÃgatassa sÃvakaæ saægho, B. 7 Om. B. C. 8 -yuggÃni, B. 9 Ãhuï-, B. E. Pa. 10 pÃhun-, C. D. M. P. 11 -iyo, B. M.; -iyyo, P. Pa. 12 pu¤¤akh-, B. 13 lokassà ti, D. E. 14 Om. B. 15 aggapas-, B. C. M. 16 Etam-atthaæ- only in M. 17 agge, C. In Pa. the first two gÃthÃs are omitted. 18 aggadhammaæ, B. P. >/ #<[page 089]># %< VAGGO V., SUTTAõ 2. 89>% aggasmiæ dÃnaæ dadataæ aggaæ pu¤¤aæ pava¬¬hati\<*<1>*>/ | aggaæ Ãyu ca vaïïo ca yaso kitti sukhaæ balaæ\<*<2>*>/ || Aggassa dÃtà medhÃvÅ\<*<3>*>/ aggadhammasamÃhito | devabhÆto manusso và aggappatto\<*<4>*>/ pamodatÅti\<*<5>*>/ || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||1|| 91. (Tik. V.2) Antam-idaæ bhikkhave jÅvikÃnaæ\<*<6>*>/ yad\<*<7>*>/-idaæ\<*<7>*>/ piï¬olyaæ, abhilÃpÃyaæ\<*<8>*>/ bhikkhave lokasmiæ Piï¬olo vicarasi pattapÃïÅti. Ta¤ca kho etaæ bhikkhave kulaputtà upenti atthavasikÃ\<*<9>*>/ atthavasaæ\<*<9>*>/ paÂicca, neva rÃjÃbhinÅtà na corÃbhinÅtà na iïaÂÂhÃ\<*<10>*>/ na bhayaÂÂhÃ\<*<11>*>/ na {ÃjÅvikÃpakatÃ\<*<12>*>/,\<*<13>*>/.} Apica kho\<*<14>*>/ otiïïamhÃ\<*<15>*>/ jÃtiyà jarÃya\<*<16>*>/ maraïena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upÃyÃsehi dukkhÃbhikiïïÃ\<*<17>*>/ dukkhaparetÃ, appeva nÃma imassa kevalassa dukkhakkhandhassa antakiriyÃ\<*<18>*>/ pa¤¤Ã- yethà ti. Evaæ pabbajito cÃyaæ\<*<19>*>/ bhikkhave kulaputto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 pavu¬¬hati, B.; pava¬¬ati, M. 2 phalaæ, B. 3 -Å, M. P. Pa.; -i, B. C. D. E. 4 aggapatto, B. M. P. Pa. 5 Without iti, B. C. P. 6 jÅvitaæ, C. 7 Om. C. 8 abhipÃyaæ, C.; abhipÃpÃyaæ, B.; abhisÃpÃyam, P. Pa.; -sapÃyaæ, M.; atisappÃyaæ, D. E.{; S. texts and Comy. read abhisÃpÃyaæ.} 9 atta-, C. 10 iïaÂÂÃ, M.; iïaddhÃ, B.; inaddÃ, C. 11 bhayaÂÂÃ, M.; bhayatÃ, C. 12 ÃjÅvikÃ, D. E.; ÃjÅvika, B. M. P. Pa.; ÃjÅvaka, C. 13 vakatÃ, D. E.; païatÃ, B. 14 kho pana, C. 15 otiïïamhà ca, D. E. 16 jarÃmar-, B. C. 17 dukkhÃtiïïÃ, C. Pa.; dukkhotiïïÃ, B. M. P. 18 -kiriyÃya, B. C. 19 vÃyaæ, D. E. >/ #<[page 090]># %<90 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO,>% so\<*<1>*>/ ca hoti abhijjhÃlÆ\<*<2>*>/ kÃmesu\<*<3>*>/ tibbasÃrÃgo\<*<4>*>/ vyÃpannacitto\<*<4>*>/ paduÂÂhamanasaÇkappo muÂÂhassati\<*<5>*>/ asampajÃno asamÃhito vibbhantacitto pÃkatindriyo. Sey- yathà pi bhikkhave chavÃlÃtaæ ubhato padittaæ majjhe gÆthagataæ\<*<6>*>/ neva gÃme kaÂÂhatthaæ\<*<7>*>/ pharati\<*<8>*>/ na ara¤¤e, tathÆpamÃhaæ bhikkhave imaæ puggalaæ vadÃmi, gihibhogÃ\<*<9>*>/ ca parihÅno sÃma¤¤attha¤ca na paripÆretÅti. Gihibhogà ca parihÅno sÃma¤¤attha¤ca dubbhago\<*<10>*>/ | paridhaæsamÃno\<*<11>*>/ pakireti\<*<12>*>/ chavÃlÃtaæ va\<*<13>*>/ nassati || Seyyo ayoguÊo\<*<14>*>/ bhutto tatto aggisikhÆpamo | ya¤ce bhu¤jeyya dussÅlo raÂÂhapiï¬aæ asa¤¤ato ti ||2|| 92. (Tik. V.3) SaÇghÃÂikaïïe\<*<15>*>/ ce\<*<15>*>/ pi bhik- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so ca om. B. C. M. P. Pa. 2 -lÆ, E.; -lu, B. M. P. Pa.; D. and C. have a letter which looks like ph, with the small curved line as in ÂÂha or ¤ca. 3 kÃmesu ca, P. Pa. 4 tippa-, B. P. Pa.; tibbarÃgo, C. D. E.; see the next sutta. All MSS. except D. E. have by-. 5 muÂÂhasati, M. 6 gÆdha-, B.; gudha-, P. Pa. 7 kaïÂhatthaæ, C. 8 parati, C. P. 9 gihÅ-, C. E.; gÅhi-, B. 10 dubhago, Aa.; dubhavo, B.; dubhato, D. E.(with Æ, E.); dubhagata, P.; duggato, M.; duggati, Pa; -tiæ, C. 11 paridhaæs-, D. E. M. P. Pa.; paritaæsamÃno ti vinayamÃno, A.; parittaæs-, B.; pariccaæs-, C. 12 pakÅ-, C. M.; pariki-, B. 13 va, M.; ca, C. D. E.; -lÃta¤ca, B; P. is corrupt here, and Pa. omits the two words. 14 -gulo, C. D. E.; guÊo, P.; guÊho, B. M. Pa.-- The second gÃthà occurs also in sutt. 48. 15 ce om. D. E.; saæghÃÂikaïïa¤ce, C. >/ #<[page 091]># %< VAGGO V., SUTTAõ 3. 91>% khave bhikkhu\<*<1>*>/ gahetvà piÂÂhito\<*<2>*>/ anubandho assa pÃde pÃdaæ nikkhipanto so ca hoti abhijjhÃlÆ\<*<3>*>/ kÃmesu tibba- sÃrÃgo\<*<4>*>/ vyÃpannacitto\<*<4>*>/ paduÂÂhamanasaækappo muÂÂhas- sati asampajÃno asamÃhito vibbhantacitto pÃkatindriyo, atha kho so Ãrakà va\<*<5>*>/ mayhaæ aha¤ca tassa. Taæ kissa hetu? Dhammaæ hi so bhikkhave bhikkhu na passati dhammaæ apassanto\<*<6>*>/ na\<*<7>*>/ maæ\<*<7>*>/ passati. Yojanasate ce pi so\<*<8>*>/ bhikkhave bhikkhu vihareyya, so ca hoti anabhi- jjhÃlÆ\<*<9>*>/ kÃmesu na tibbasÃrÃgo\<*<10>*>/ avyÃpannacitto\<*<10>*>/ appa- duÂÂhamanasaækappo\<*<11>*>/ upaÂÂhitasati sampajÃno samÃhito ekaggacitto saævutindriyo,\<*<12>*>/ atha kho so santike va may- haæ aha¤ca\<*<13>*>/ tassa.\<*<13>*>/ Taæ\<*<14>*>/ kissa hetu? Dhammaæ hi so bhikkhave bhikkhu passati, dhammaæ passanto maæ passatÅti. Anubandho pi ce assa mahiccho\<*<15>*>/ va\<*<16>*>/ vighÃtavà | ejÃnugo\<*<17>*>/ anejassa nibbutassa anibbuto | giddho\<*<18>*>/ so vÅtagedhassa passa yÃva¤ca ÃrakÃ\<*<19>*>/ || Yo\<*<20>*>/ ca dhammam-abhi¤¤Ãya dhammam-a¤¤Ãya paï¬ito | \<-------------------------------------------------------------------------- 1 bhikkhuno, B. 2 piÂÂhito piÂÂhito, C.; cp. BrahmajÃlas., ed. Grimblot, p.2. 3 -lu, B. D. P. Pa.; C. has here the same letter as in sutt. 91. 4 tippa-, B. P. Pa.; tibbarÃgo, C. D. E. All MSS. have by-. (See sutt. 91.) 5 ca, B. 6 na pass-, B. 7 maæ na, D. E. Pa. 8 me, D. E. P. Pa. 9 -lÆ, E.; -lu, the other MSS. 10 tippa-, B. C. P. Pa. All MSS. except D. E. have by-. 11 apadu-, B. C. M. 12 saævutindriyacitto, B. C. 13 aha¤cassa, M.; aha¤ca, B. 14 Om. B. 15 mahijjho, C. 16 ca, B. D. E. M. 17 ojÃnugo, D. E.; ejÃdÃso, M.; ejÃsÃ, B. 18 yiddho, C. 19 Pa. has here the last pÃda of the third gÃthÃ, omitting all between. 20 so, C. M. >/ #<[page 092]># %<92 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO,>% rahado va nivÃto ca\<*<1>*>/ anejo\<*<2>*>/ vupasammati || Anejo so anejassa nibbutassa ca nibbuto\<*<3>*>/ | agiddho\<*<4>*>/ vÅtagedhassa passa yÃva¤ca santike ti ||3|| 93. (Tik. V.4) Tayo-me bhikkhave aggÅ.\<*<5>*>/ Katame tayo? RÃgaggi, dosaggi, mohaggi. Ime kho bhikkhave tayo aggÅti. RÃgaggi\<*<6>*>/ dahati\<*<6>*>/ macce\<*<7>*>/ ratte\<*<8>*>/ kÃmesu mucchite | dosaggi pana vyÃpanne\<*<9>*>/ nare pÃïÃtipÃtino\<*<10>*>/ || mohaggi pana sammÆÊhe\<*<11>*>/ ariyadhamme akovide\<*<12>*>/ | ete aggÅ\<*<5>*>/ ajÃnantÃ\<*<13>*>/ sakkÃyÃbhiratà pajà || Te va¬¬hayanti\<*<14>*>/ nirayaæ tiracchÃna¤ca yoniyo\<*<15>*>/ | \<-------------------------------------------------------------------------- 1 rahado upanivÃto va, P.; dahado upanivÃto ca, B. C.; dahado vupanivÃto, M. (without va or ca); rahado ca nivÃto ca, D. E.; the explanation in A. is: nivÃtaÂÂhÃïe rahado viya. 2 anejÃ, B. C. 3 nibb- sa nibb-, M.; nibbutassa anibbuto, B. C. P. 4 agiddho so, B. M.; aviddho so, C. P. 5 aggÅ, M.; the other MSS. have -i. 6 rÃgakkhi dhahati, C. 7 macco, B. C. 8 ratto, B. C. 9 All MSS. except D. E. have by-; byÃpanno, B. C. 10 -pÃtine, C.; -pÃtane, B.; -pÃtike, P. Pa. 11 saæmuÊhe, M. Pa.; sammÆÊho, D. E.; saæ-, C. P. (u); samuÊho, B. 12 akovido, C. D. E.; -vidhe, P.; -vidho, B. 13 ajÃnanto, P. Pa. 14 va¬¬ayanti, M.; va¬ayhanti (?), Pa.; vappayhanti, P.; va¬ayihanti, C. 15 yoniyÃ, P. Pa.; yoniso, C. >/ #<[page 093]># %< VAGGO V., SUTTAõ 5. 93>% asuraæ pettivisaya¤ca\<*<1>*>/ amuttà mÃrabandhanÃ\<*<2>*>/ || Ye ca\<*<3>*>/ rattiæ divà yuttà sammÃsambuddhasÃsane | te nibbÃpenti rÃgaggiæ\<*<4>*>/ niccaæ asubhasa¤¤ino || dosaggiæ\<*<5>*>/ pana mettÃya nibbÃpenti naruttamà | mohaggiæ\<*<4>*>/ pana pa¤¤Ãya\<*<6>*>/ yÃyaæ\<*<7>*>/ nibbedhagÃminÅ\<*<8>*>/ || Te nibbÃpetvà nipakà rattindivam-atanditÃ\<*<9>*>/ | asesaæ parinibbanti asesaæ dukkham-accaguæ\<*<10>*>/ || AriyaddasÃ\<*<11>*>/ vedaguno\<*<12>*>/ sammad-a¤¤Ãya paï¬ità | jÃtikkhayam\<*<13>*>/-abhi¤¤Ãya nÃgacchanti punabbhavan-ti ||4|| 94. (Tik. V.5) TathÃ\<*<14>*>/ tathÃ\<*<14>*>/ bhikkhave bhikkhu upa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 asuraæ (for asuranikÃyaæ?), D. E. M. P.; asure, B. Pa.; asura-, C.; pitti-, B. C. M. P. Pa.; -visayaæ without ca, M. 2 mÃna-, B. 3 Om. C. 4 -iæ, M; all other MSS -i. 5 -iæ, M.; -aæ, D. E.; the other MSS. -i. 6 sa¤¤Ãya, C. 7 Om. D. E. 8 -gÃminaæ, M. 9 rattiæ divà atantitÃ, B. 10 accaguæ, M.; accagÆ, C.; ajjagÆ, B.; ajjhagÃ, D. E. P.; a¤cagÃ, Pa. 11 ariyaddasÃ, M. P.; ariyadusÃ, D. E.; ariyaddhaso, B. C.; ariyassa, Pa; also the MS. of A.(ariyatthasà ti Aa.) is corrupt here; see sutt. 95, where the same gÃthà reoccurs. 12 -guïo, D. E. P.; gunÃ, B.; guïÃ, C. 13 -m, M.; the other MSS. -æ. 14 tathÃgatÃ, C. >/ #<[page 094]># %<94 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO,>% parikkheyya,\<*<1>*>/ yathà yathÃ\<*<2>*>/ upaparikkhato\<*<3>*>/ bahiddhà cassa\<*<4>*>/ vi¤¤Ãïaæ avikkhittaæ\<*<5>*>/ hoti avisaÂaæ\<*<6>*>/ ajjhattaæ asaïÂhitaæ\<*<7>*>/ {anupÃdÃya na paritasseyya} anupÃdÃya\<*<8>*>/ aparitassato Ãyatiæ\<*<9>*>/ jÃtijarÃmaraïadukkhasamudayasambhavo na hotÅti. SattasaÇgapahÅnassa\<*<10>*>/ netticchinnassa bhikkhuno | vikkhÅïo\<*<11>*>/ jÃtisaæsÃro natthi tassa punabbhavo ti ||5|| 95. (Tik. V.6) Tisso imà bhikkhave kÃmupapattiyo.\<*<12>*>/ Katamà tisso? PaccupaÂÂhitakÃmÃ\<*<13>*>/ nimmÃnaratino para- nimmitavasavattino.\<*<14>*>/ Imà kho bhikkhave tisso\<*<15>*>/ kÃmupa- pattiyo\<*<12>*>/ ti. PaccupaÂÂhitakÃmà ca ye devà vasavattino | nimmÃnaratino devà ye ca¤¤e kÃmabhogino || itthabhÃva¤¤athÃbhÃvaæ\<*<16>*>/ {saæsÃraæ nÃtivattati} kÃmabhogesu paï¬ito\<*<17>*>/ | sabbe pariccaje\<*<18>*>/ kÃme ye\<*<19>*>/ dibbà ye ca mÃnusà || \<-------------------------------------------------------------------------- 1 uparuparikkheyya, B.; upaparikkheyyaæ, P. Pa. 2 yathà yathÃyaæ, D. E.; yathà yathassupaparikkhato, P. Pa. 3 -kkhito, C.; -kkhitto, B. 4 passa, D. E. 5 vikkh-, C. 6 avisataæ, B.; -daæ, C. 7 asaïÂhitÃ, D. E.; asaï¬itaæ, P. 8 anuppÃ-, C. 9 Ãyatiæ, M.; all other MSS. -i. 10 tatthasaÇga-, C. 11 vikkhano, C. 12 kÃmÆp-, E. 13 -kÃmo, B. C. 14 parinimmitavassa-, B. 15 Om. B. C. 16 itthibhÃ-, C.; na ittha-, B. 17 saïÂhitÃ, D. E. 18 paricajje, B.; paribbaje, P. 19 ye ca dippÃ, P. Pa.; te nibbÃ, C. >/ #<[page 095]># %< VAGGO V., SUTTAõ 7. 95>% PiyarÆpasÃtagadhitaæ\<*<1>*>/ chetvà sotaæ\<*<2>*>/ duraccayaæ\<*<2>*>/ | asesaæ parinibbanti asesaæ dukkham-accaguæ\<*<3>*>/ || AriyaddasÃ\<*<4>*>/ vedaguno\<*<5>*>/ sammad-a¤¤Ãya paï¬ità | jÃtikkhayam\<*<6>*>/-abhi¤¤Ãya nÃgacchanti punabbhavan-ti ||6|| 96. (Tik. V.7) KÃmayogayutto\<*<7>*>/ bhikkhave bhavayoga- yutto ÃgÃmÅ\<*<8>*>/ hoti ÃgantÃ\<*<9>*>/ itthattaæ\<*<10>*>/; kÃmayogavisa¤- ¤utto\<*<11>*>/ bhikkhave bhavayogayutto\<*<12>*>/ anÃgÃmÅ\<*<13>*>/ hoti anÃ- gantÃ\<*<14>*>/ itthattaæ\<*<10>*>/; kÃmayogavisa¤¤utto bhikkhave bha- vayogavisa¤¤utto\<*<15>*>/ arahÃ\<*<16>*>/ hoti khÅïÃsavo ti. KÃmayogena sa¤¤uttÃ\<*<17>*>/ bhavayogena cÆbhayaæ | \<-------------------------------------------------------------------------- 1 -sÃtagadhitaæ, B. M.; cp. UdÃnaæ II. 7: piyarÆpasÃtagadhità ve devakÃyà puthumanusà ca; -sÃtarÃdhitaæ, C.; -sÃtarÃmitaæ, B.; -sÃtarÆpagadhitaæ, D. E. P. Pa., also Aa., cp. sutt. 109. 2 hetaæ duccarayaæ, C. 3 ajjaguæ, B.; ajjhagÆ, D. E.; cp. sutt. 93. 4 ariyaddasÃ, B. D. E. M. P. Pa.; ariyantasÃ, C.; cp. sutt. 93, where the same gÃthà occurs. 5 -guïo, C. E.; -guïÃ, B. 6 -m, M.; the other MSS. -æ. 7 kÃmarÃgayutto, B. 8 ÃgÃmÅ, M.; anÃgÃmi, B. C. D. E.; adho ÃgÃmi, P.; adhobhÃgÃmi, Pa. 9 ÃgantÃ, only M.; the other MSS. ÃgantvÃ, also A. (though explaining it by Ãgamanadhammo). 10 itthatthaæ, C. P. 11 -yogasa¤¤utto, C. 12 -yogavisaæyutto, B. C. P. Pa. 13 -Å, only M.; the other MSS. -i. 14 anÃgantÃ, only M.; anÃgatÃ, B.; the other MSS. -antvÃ. 15 bhavarÃga-, B.; bhagavayoga-, P. 16 araha, C.; arahaæ, D. E. P. Pa. 17 Cp. AÇg.-Nik., Cat.-Nip. 10, 3. >/ #<[page 096]># %<96 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO,>% sattÃ\<*<1>*>/ gacchanti saæsÃraæ jÃtimaraïagÃmino\<*<2>*>/ || Ye ca kÃme pahantvÃna\<*<3>*>/ appattà Ãsavakkhayaæ\<*<4>*>/ | bhavayogena sa¤¤uttÃ\<*<5>*>/ anÃgÃmÅti vuccare || Ye ca kho chinnasaæsayÃ\<*<6>*>/ khÅïamÃnapunabbhavà | te ve\<*<7>*>/ pÃraægatÃ\<*<8>*>/ loke ye pattÃ\<*<9>*>/ Ãsavakkhayan-ti ||7|| TatiyabhÃïavÃraæ. 97. (Tik. V.8) KalyÃïasÅlo bhikkhave bhikkhu kalyÃïa- dhammo kalyÃïapa¤¤o imasmiæ dhammavinaye kevalÅ\<*<10>*>/ vusitavà uttamapuriso ti vuccati. Katha¤ca bhikkhave bhikkhu kalyÃïasÅlo hoti? Idha bhikkhave bhikkhu sÅlavà hoti pÃtimokkhasaævarasaævuto viharati, ÃcÃragocarasam- panno anumattesu\<*<11>*>/ vajjesu bhayadassÃvÅ samÃdÃya sik- khati sikkhÃpadesu, evaæ kho bhikkhave bhikkhu kalyÃïa- sÅlo hoti. Iti kalyÃïasÅlo. KalyÃïadhammo ca kathaæ hoti? Idha bhikkhave bhikkhu sattannaæ\<*<12>*>/ bodhipakkhi- kÃnaæ dhammÃnaæ bhÃvanÃnuyogam-anuyutto viharati, evaæ kho bhikkhave bhikkhu kalyÃïadhammo hoti. Iti kalyÃïasÅlo kalyÃïadhammo. KalyÃïapa¤¤o ca kathaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 satthÃ, B. P. 2 All MSS. but M. add ti; -gÃmino ti, B. P. Pa.; -gÃminanti, C. D. E. 3 pahantÃna, B. P.; pahatvÃna, D. E. 4 -kkhayanti, B. C. 5 All MSS. saæy-. 6 chinnasaæsayÃ, C. M. Aa.; bhinna-, B.; tinnasaæsÃraæ, D. E.; khiïasaæsÃrÃ, P., -ro, Pa. 7 vo, P.; va, C. D.; ce, B. 8 pÃyaæg-, P.; pÃragatÃ, D. E. 9 sattÃ, B. C.; bhattÃ, Pa. 10 kevalaæ, B. C. 11 anuppattesu, C. 12 sattannaæ, M. Aa., cp. sutt. 82; the other MSS. have satataæ. >/ #<[page 097]># %< VAGGO V., SUTTAõ 8. 97>% hoti? Idha bhikkhave bhikkhu ÃsavÃnaæ khayà anÃsavaæ cetovimuttiæ\<*<1>*>/ pa¤¤Ãvimuttiæ\<*<1>*>/ diÂÂhe va dhamme sayaæ abhi¤¤Ãya\<*<2>*>/ sacchikatvà upasampajja viharati, evaæ kho bhikkhave bhikkhu kalyÃïapa¤¤o hoti. Iti kalyÃïasÅlo kalyÃïadhammo kalyÃïapa¤¤o imasmiæ\<*<3>*>/ dhammavinaye\<*<3>*>/ kevalÅ\<*<4>*>/ vusitavà uttamapuriso ti vuccatÅti\<*<5>*>/. Yassa kÃyena vÃcÃya manasà natthi dukkaÂaæ | taæ ve\<*<6>*>/ kalyÃïasÅlo ti Ãhu bhikkhuæ\<*<7>*>/ hirÅmataæ\<*<8>*>/ || Yassa dhammà subhÃvitÃ\<*<9>*>/ pattasambodhigÃmino\<*<10>*>/ | taæ ve\<*<6>*>/ kalyÃïadhammo ti Ãhu bhikkhuæ\<*<7>*>/ anussadaæ\<*<11>*>/ || Yo dukkhassa pajÃnÃti idheva\<*<12>*>/ khayam-attano | taæ ve\<*<6>*>/ kalyÃïapa¤¤o\<*<13>*>/ ti Ãhu bhikkhuæ\<*<7>*>/ anÃsavaæ || Tehi dhammehi sampannaæ anÅghaæ chinnasaæsayaæ | asitaæ\<*<14>*>/ sabbalokassa Ãhu sabbappahÃyinan\<*<15>*>/-ti ||8|| \<-------------------------------------------------------------------------- 1 -vimutti, B. C. P. Pa. 2 abhi¤¤Ã, B. Pa. M.; cp. sutt. 99, and Puggalapa¤¤atti, III. 1, where the same sentence occurs. 3 Om. D. E. 4 kevalaæ, B. C. 5 vuccati, C.; -puriso hotÅti vuccati, B. 6 ce, B. 7 bhikkhu, B. C. P. Pa. M. 8 hirÅmataæ, D. E.; hirimatan-ti hirimantaæ hirisampannaæ, A.; hirÅmanaæ, B. C. P. Pa. M. 9 sabh-, D. E. 10 -sambodha-, C. M.; pattaæsambodhi-, P. Pa.; sattaæsambodha-, B. 11 anussataæ, D. E.; anussaraæ, B. C. 12 idhevÃ, B. 13 -dhammo, C. P. Pa. 14 ahitaæ, C.; appitaæ, B. 15 sabbapah-, B. C. M. >/ #<[page 098]># %<98 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO,>% 98 (Tik. V.9) * Dve-mÃni\<*<1>*>/ bhikkhave dÃnÃni Ãmisa- dÃna¤ca\<*<2>*>/ dhammadÃna¤ca, etad-aggaæ bhikkhave imesaæ dvinnaæ dÃnÃnaæ yad-idaæ dhammadÃnaæ. Dve-me bhikkhave saævibhÃgà ÃmisasaævibhÃgo\<*<3>*>/ ca dhammasaæ- vibhÃgo ca, etad-aggaæ bhikkhave imesaæ dvinnaæ saæ- vibhÃgÃnaæ yad-idaæ dhammasaævibhÃgo. Dve-me bhikkhave anuggahà ÃmisÃnuggaho\<*<4>*>/ ca dhammÃnuggaho ca, etad-aggaæ bhikkhave imesaæ dvinnaæ anuggahÃnaæ yad-idaæ dhammÃnuggaho ti. Yam-Ãhu dÃnaæ paramaæ anuttaraæ yaæ saævibhÃgaæ bhagavà avaïïayi | aggamhi\<*<5>*>/ khettamhi\<*<5>*>/ pasannacitto vi¤¤Æ pajÃnaæ ko na yajetha\<*<6>*>/ kÃle || Ye ceva bhÃsanti suïanti cÆbhayaæ pasannacittà sugatassa\<*<7>*>/ sÃsane | tesaæ so attho paramo visujjhati ye appamattà sugatassa\<*<7>*>/ sÃsane ti ||9|| 99 (Tik. V.10) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-arahatà ti me sutaæ.\<*<8>*>/ DhammenÃhaæ bhikkhave tevijjaæ brÃhmaïaæ\<*<9>*>/ pa¤¤Ãpemi, nä¤aæ\<*<10>*>/ lapitalÃpanamattena. Katha¤cÃhaæ\<*<11>*>/ bhikkhave dhammena tevijjaæ brÃhmaïaæ pa¤¤Ãpemi nä¤aæ\<*<12>*>/ lapitalÃpanamattena? -- Idha bhik- khave bhikkhu anekavihitaæ pubbenivÃsaæ anussarati, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 imÃni, B. C. M. 2 Ãmissa-, B. D. E; ca, om. D. E. 3 Ãmissaæ-, P. 4 Ãmisa anu-, D. E.; Ãmissanu-, M.; ÃmissÃnu-, B. 5 aggadakkhiïakhettamhi, B. 6 yajeya, P. 7 sugg-, P. Pa. 8 Vuttaæ-, Etam-atthaæ-, Ayam-pi-, only in M. 9 B. P. Pa. have always brahm-, but M. brÃhm-. 10 na¤¤aæ, M.; na a¤¤aæ, B. C. P. Pa. 11 Katha¤ca, M. 12 na¤¤aæ, M.; na a¤¤aæ, C. P. Pa.; ana¤¤aæ, B. * Cp. sutta 100, and AÇguttara NikÃya II. xiii. >/ #<[page 099]># %< VAGGO V., SUTTAõ 10. 99>% seyyathÅdaæ ekam-pi jÃtiæ\<*<1>*>/ dve pi jÃtiyo tisso pi jÃtiyo catasso pi jÃtiyo pa¤ca\<*<2>*>/ pi\<*<2>*>/ jÃtiyo\<*<2>*>/ dasa\<*<3>*>/ pi\<*<3>*>/ jÃtiyo vÅsam-pi\<*<4>*>/ jÃtiyo tiæsam-pi\<*<5>*>/ jÃtiyo cattÃlÅsam-pi jÃtiyo pa¤¤Ãsam-pi jÃtiyo, jÃtisatam-pi jÃtisahassam-pi jÃtisata- sahassam-pi, aneke pi saævaÂÂakappe aneke pi vivaÂÂa- kappe aneke pi saævaÂÂavivaÂÂakappe amutrÃsiæ\<*<6>*>/ evaæ- nÃmo\<*<7>*>/ evaægotto evamvaïïo evamÃhÃro evaæsukhaduk- khapaÂisaævedÅ\<*<8>*>/ evamÃyupariyanto, so tato cuto amutra udapÃdiæ,\<*<9>*>/ tatrÃpÃsiæ\<*<10>*>/ evaænÃmo evaægotto evaævaïïo evamÃhÃro evaæsukhadukkhapaÂisaævedÅ\<*<11>*>/ evamÃyupari- yanto, so tato cuto idhÆpapanno ti. Iti sÃkÃraæ sa- uddesaæ anekavihitaæ pubbenivÃsaæ anussarati. Ayam- assa paÂhamà vijjà adhigatà hoti, avijjà vihatà vijjà uppannÃ, tamo vihato Ãloko uppanno, yathà taæ appamat- tassa ÃtÃpino pahitattassa viharato. -- Puna ca paraæ bhikkhave bhikkhu dibbena cakkhunà visuddhena atik- kantamÃnusakena\<*<12>*>/ satte passati cavamÃne uppajjamÃne hÅne païÅte suvaïïe dubbaïïe sugate duggate, yathÃkam- mÆpage satte pajÃnÃti. Ime vata\<*<13>*>/ bhonto sattà kÃyaduc- caritena samannÃgatà vacÅduccaritena\<*<14>*>/ samannÃgatÃ\<*<14>*>/ manoduccaritena\<*<15>*>/ samannÃgatÃ,\<*<15>*>/ ariyÃnaæ upavÃdakà micchÃdiÂÂhikà micchÃdiÂÂhikammasamÃdÃnÃ, te kÃyassa bhedà param-maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ upapannÃ. Ime và pana bhonto sattà kÃyasucaritena samannÃgatà vacÅsucaritena\<*<16>*>/ samannÃgatÃ\<*<16>*>/ manosucari- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 jÃti, C. P. Pa. 2 Om. C. D. E. P. Pa. 3 dasampi, B. C. P. Pa. 4 vÅsampi, C.; visampi, B.; visaæpi, P. Pa.; vÅsatimpi, D. E.; viæsaæpi, M. 5 tisampi, B. 6 amutrÃsiæ, C. M.; -si, B. D. E. P. Pa. 7 Om. D. E. 8 -vedi, B. C. P. Pa. 9 udapÃdiæ, M.; -di, B. C. P. Pa.; uppÃdi, D. E. 10 tatrÃpÃsan-ti, Aa.; -Ãsi, without æ, all other MSS.; tatrÃsÃpi, D. E.; tatrÃsi, C. 11 -vedi, B. C. 12 -mÃnussakena, B. M. P. Pa. 13 ca pana, B. C. 14 Intentionally omitted in all MSS. See sutt. 70, 71. 15 ducc- sam-, intentionally omitted in D. E. 16 Not omitted in D. E. See sutt. 70, 71. >/ #<[page 100]># %<100 ITIVUTTAKAõ, TIKANIPùTO,>% tena samannÃgatà ariyÃnaæ anupavÃdakà sammÃdiÂÂhikà sammÃdiÂÂhikammasamÃdÃnÃ, te kÃyassa bhedà param- maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ upapannà ti. Iti dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamÃnusakena\<*<1>*>/ --pe-- yathÃ- kammÆpage satte pajÃnÃti. Ayam-assa dutiyà vijjà adhigatà hoti, avijjà vihatà vijjà uppannÃ, tamo vihato Ãloko uppanno, yathà taæ appamattassa ÃtÃpino pahitat- tassa viharato. -- Puna ca paraæ bhikkhave bhikkhu ÃsavÃnaæ khayà anÃsavaæ cetovimuttiæ\<*<2>*>/ pa¤¤Ãvimuttiæ\<*<2>*>/ diÂÂhe va dhamme sayaæ abhi¤¤Ãya\<*<3>*>/ sacchikatvà upasam- pajja viharati. Ayam-assa tatiyà vijjà adhigatà hoti, avijjà vihatà vijjà uppannÃ, tamo vihato Ãloko uppanno, yathà taæ appamattassa ÃtÃpino pahitattassa viharato. Evaæ kho ahaæ bhikkhave dhammena tevijjaæ brÃh- maïaæ pa¤¤Ãpemi nä¤aæ\<*<4>*>/ lapitalÃpanamattenÃ-ti. -- Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati\<*<5>*>/: [PubbenivÃsaæ yo vedi saggÃpÃya¤ca brÃhmaïaæ | pa¤¤Ãpemi na ca a¤¤aæ lapitalÃpanamattena ||]\<*<6>*>/ PubbenivÃsaæ yo vedi\<*<7>*>/ saggÃpÃya¤ca passati\<*<8>*>/ | atha\<*<9>*>/ jÃtikkhayaæ\<*<10>*>/ patto abhi¤¤Ãvosito\<*<11>*>/ muni || \<-------------------------------------------------------------------------- 1 -mÃnussakena, B. M. P. Pa. 2 -vimuttiæ, M.; without æ, B. C. D. E. P. Pa.; see the same passage in sutt. 97. 3 abhi¤¤Ã, B. C. M. 4 na a¤¤aæ, C. M.; ana¤¤aæ, B. 5 Etam- only in M. 6 This gÃthà only in B. and C.; it is a later addition. 7 vedi, for Skr. veda? A. explains it by jÃnÃti, but Childers takes it Dhp. gÃth. 423, where the same gÃthà occurs, as the adj. vedÅ; cp. also AÇguttara NikÃya III., 58, 6 and 59, 4. 8 passato, C. 9 atho, D. E. 10 jÃtikhayaæ, B. 11 abhi¤¤Ãdesito, C. >/ #<[page 101]># %< VAGGO V., SUTTAõ 10. 101>% etÃhi tÅhi vijjÃhi tevijjo hoti brÃhmaïo | tam-ahaæ\<*<1>*>/ vadÃmi tevijjaæ nä¤aæ\<*<2>*>/ lapitalÃpanan-ti ||10|| Ayam-pi\<*<3>*>/ attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti\<*<4>*>/ ||10|| || Pa¤camo vaggo || Tass-uddÃnaæ\<*<5>*>/: PasÃda\<*<6>*>/ (90) jÅvita\<*<7>*>/ (91) saÇghÃÂi\<*<8>*>/ (92) aggi (93) upaparikkhayà (94) | upapatti (95) kÃma (96) kalyÃïaæ (97) dÃnaæ (98) dhammena (99) te dasÃ-ti || || TikanipÃtaæ\<*<9>*>/ niÂÂhitaæ || 100. (Cat.1) Vuttaæ hetaæ bhagavatà vuttam-ara- hatà ti me sutaæ.\<*<10>*>/ Aham-asmi\<*<11>*>/ bhikkhave\<*<12>*>/ brÃhmaïo\<*<13>*>/ yÃcayogo sadà payatapÃïi antimadehadhÃro\<*<14>*>/ anuttaro bhisakko sallakatto. Tassa me tumhe puttà orasÃ\<*<15>*>/ mukhato jÃtà dhammajà dhammanimmitÃ\<*<16>*>/ dhammadÃyÃdà no ÃmisadÃyÃdÃ.\<*<17>*>/ Dve-mÃni bhikkhave dÃnÃni Ãmisa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 tasmÃhaæ, P. Pa. 2 na¤¤aæ, M.; na a¤¤aæ, B. C. P. Pa. 3 M. om. pi. 4 Ayam- only in M. 5 TassudÃnaæ, M.; the other MSS. vaggassa uddÃnaæ (with one d, P. Pa.) 6 pÃs-, B. C. D. E. 7 vijita, B.; jÅvitÃ, D.; jÅvikÃ, E. 8 -ti, B. C. 9 Tikka-, B. M. P. Pa. 10 Vuttaæ-, Etam-atthaæ-, Ayam-pi-, only in M. For the contents of this sutta cp. sutt. 98. 11 asmiæ, C. D. E. 12 bhikkhave bhikkhu, B. C. P. Pa. 13 brahm-, B. P. Pa. 14 -dhÃro, B. M.; the other MSS. -dharo. 15 orasa, D. E.; B. repeats puttà after orasÃ; for the whole passage cp. AssalÃyanasutta, ed. Pischel, p. 9. 16 -nimittÃ, D. E. Pa. 17 Ãmissa-, P. Pa. >/ #<[page 102]># %<102 ITIVUTTAKAõ, CATUKKANIPùTO,>% dÃna¤ca\<*<1>*>/ dhammadÃna¤ca, etad-aggaæ bhikkhave ime- saæ\<*<2>*>/ dvinnaæ dÃnÃnaæ yad-idaæ dhammadÃnaæ. Dve- me\<*<3>*>/ bhikkhave saævibhÃgÃ, ÃmisasaævibhÃgo\<*<4>*>/ ca\<*<2>*>/ dham- masaævibhÃgo\<*<5>*>/ ca,\<*<5>*>/ etad-aggaæ bhikkhave imesaæ dvinnaæ saævibhÃgÃnaæ yad-idaæ dhammasaævibhÃgo. Dve-me bhikkhave anuggahÃ, ÃmisÃnuggaho\<*<6>*>/ ca dhammÃ- nuggaho ca, etad-aggaæ bhikkhave imesaæ dvinnaæ anuggahÃnaæ yad-idaæ dhammÃnuggaho. Dve-me bhik- khave yÃgÃ, ÃmisayÃgo ca\<*<5>*>/ dhammayÃgo ca, etad-aggaæ bhikkhave imesaæ dvinnaæ yÃgÃnaæ yad-idaæ dhammayÃgo ti. Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati\<*<7>*>/: Yo dhammayÃgaæ ayajÅ\<*<8>*>/ amaccharÅ\<*<9>*>/ tathÃgato sabbabhÆtÃnukampÅ\<*<10>*>/ | taæ tÃdisaæ devamanussaseÂÂhaæ\<*<11>*>/ sattÃ\<*<12>*>/ namassanti bhavassa pÃragun-ti\<*<13>*>/ || Ayam--pi\<*<14>*>/ attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti\<*<7>*>/ ||1|| 101. (Cat.2) * CattÃri-mÃni bhikkhave appÃni ceva sulabhÃni ca\<*<15>*>/ tÃni\<*<15>*>/ ca\<*<15>*>/ anavajjÃni. KatamÃni cattÃri? PaæsukÆlaæ bhikkhave cÅvarÃnaæ\<*<16>*>/ appa¤ca sulabha¤ca ta¤ca anavajjaæ. Piï¬iyÃlopo bhikkhave bhojanÃnaæ\<*<17>*>/ ap- pa¤ca sulabha¤ca ta¤ca anavajjaæ. RukkhamÆlaæ bhik- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ãmissa-, B. P. Pa. 2 Om. D. E. 3 Ime dve me, C. 4 Ãmissa-, B. 5 Om. C. 6 Ãmissanu-, B.; Ãmissa anu-, Pa. 7 Etam-atthaæ-, Ayam-pi-, only in M. 8 ayajÅ, M. E.; ayaji, D. Pa.; asaji, P.; assajÅ, C.; assaji, B. 9 -i, B. P. Pa. 10 sabbasattÃnukampÅti, Aa.; M. has the || after -kampÅ, but in the other MSS. -kampitaæ is written together, in B. with || after taæ, in C. even -kampinaæ. 11 -manussÃnaæ seÂÂhaæ, B. C. 12 sakkÃ, C. 13 -guti, B. C. P.; -gÆti, Pa. 14 M. om. pi. 15 gatÃni ca, P.; tÃni ca, Pa.; tÃni cattÃri, C. 16 cÅvaraæ, D. E. 17 bhojanaæ, D. E. * The whole sutta occurs AÇguttara Nik. Cat. 27. >/ #<[page 103]># %< SUTTAõ 3. 103>% khave senÃsanÃnaæ\<*<1>*>/ appa¤ca sulabha¤ca ta¤ca anavajjaæ. PÆtimuttaæ bhikkhave bhesajjÃnaæ\<*<2>*>/ appa¤ca sulabha¤ca ta¤ca anavajjaæ.\<*<3>*>/ ImÃni kho bhikkhave cattÃri appÃni ceva sulabhÃni ca\<*<4>*>/ tÃni\<*<5>*>/ ca\<*<5>*>/ anavajjÃni. Yato kho bhikkhave bhikkhu\<*<6>*>/ appena ca tuÂÂho hoti sulabhena ca,\<*<6>*>/ imassÃhaæ\<*<7>*>/ a¤¤ataraæ sÃma¤¤aÇgan-ti vadÃmÅti. Anavajjena tuÂÂhassa appena sulabhena ca | na senÃsanam-Ãrabbha cÅvaraæ pÃnabhojanaæ | vighÃto hoti cittassa disà na-ppaÂiha¤¤ati\<*<8>*>/ || Ye cassa dhammà akkhÃtà sÃma¤¤assÃnulomikà | adhiggahÅtÃ\<*<9>*>/ tuÂÂhassa appamattassa bhikkhuno\<*<10>*>/ ti ||2|| 102. (Cat.3) JÃnato-haæ\<*<11>*>/ bhikkhave passato ÃsavÃnaæ khayaæ vadÃmi, no ajÃnato apassato.\<*<12>*>/ Ki¤ca\<*<13>*>/ bhikkhave jÃnato kiæ\<*<14>*>/ passato ÃsavÃnaæ khayo hoti?\<*<15>*>/ Idaæ dukkhan-ti bhikkhave jÃnato passato ÃsavÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 senÃsanaæ, D. E. M. P. Pa. 2 bhesajjaæ, D. E. 3 anavajjÃnaæ, C. 4 Om. D. E. 5 Om. B. 6 bhikkhu tuÂÂho hoti appena ceva sulabhena ca anavajjena, D. E. 7 tassÃhaæ, D. E.; idamassÃham, P. Pa. 8 na paÂi-, M. P.; nappati-, B. C. D. E.; na patti-, Pa.; -ha¤¤asi, B. 9 -itÃ, B. M. 10 bhikkhuno, C. D. E. and A.; the Burmese MSS. have sikkhato. In Pa, the scribe omitted nearly the whole of the gÃthÃs, from the first tuÂÂhassa down to the second, but inserted the omitted piece after JÃnato ahaæ bhikkhave in the next sutta. 11 ahaæ, B. Pa. 12 no apass-, D. E. Pa. 13 ki¤ci, B. C. D. E. 14 kiæ, M. P.; ki, B.; ki¤ci, D. E.; om. C. Pa. 15 khayo ti, Pa. >/ #<[page 104]># %<104 ITIVUTTAKAõ, CATUKKANIPùTO,>% khayo\<*<1>*>/ hoti,\<*<1>*>/ ayaæ dukkhasamudayo ti bhikkhave jÃnato passato ÃsavÃnaæ khayo hoti, ayaæ dukkhanirodho ti bhikkhave jÃnato passato ÃsavÃnaæ khayo hoti, ayaæ dukkhanirodhagÃminÅ\<*<2>*>/ paÂipadÃ\<*<3>*>/ ti\<*<4>*>/ bhikkhave jÃnato passato ÃsavÃnaæ khayo hoti. Evaæ kho bhikkhave jÃnato passato\<*<5>*>/ ÃsavÃnaæ khayo hotÅti\<*<6>*>/. Sekhassa sikkhamÃnassa\<*<7>*>/ ujumaggÃnusÃrino | khayasmiæ paÂhamaæ ¤Ãïaæ tato a¤¤Ã anuttarÃ\<*<8>*>/ || Tato a¤¤Ã vimuttassa vimutti¤¤Ãïam\<*<9>*>/-uttamaæ | uppajjati khaye ¤Ãïaæ khÅïÃ\<*<10>*>/ saæyojanÃ\<*<10>*>/ iti || Na tvevidaæ\<*<11>*>/ kusÅtena bÃlena-m-\<*<12>*>/ avijÃnatÃ\<*<12>*>/ | nibbÃnaæ adhigantabbaæ\<*<13>*>/ sabbaganthapamocanan-ti\<*<14>*>/ ||3|| 103. (Cat.4) Ye hi keci\<*<15>*>/ bhikkhave samaïà vÃ\<*<16>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 khayo ti, P. Pa. 2 -Å, C. D. E.; the other MSS. -i. 3 patip-, P. Pa. 4 taæ, P.; om. C. Pa. 5 All MSS. but M. repeat evaæ before passato. 6 hoti, B. C. 7 bhikkhamÃnassa, C.; khayamÃnassa, Pa. 8 anantarÃ, M. Pa.; the other MSS. anuttarÃ. 9 With ¤¤, B. P.; the other MSS. with one ¤. 10 khÅïa, C. D.; khÅïaæ saæyojanaæ, M. For the first and second gÃthà cp. AÇguttaranikÃya III. 84. 11 teciraæ, B. C. 12 A. has: makÃro padasandhikaro, cp. Ed. Muller, PÃli Gr. p. 63; bÃlena avij-, B. C.; bÃlena antà (sic !), D. E. 13 -gandhabbaæ, B. 14 -gantha-, M.; the other MSS. -gandha-. 15 kÃci, B.; yo hi ko ci, C. 16 Om. D. E. >/ #<[page 105]># %< SUTTAõ 4. 105>% brÃhmaïÃ\<*<1>*>/ và idaæ dukkhan-ti yathÃbhÆtaæ na-ppa- jÃnanti,\<*<2>*>/ ayaæ dukkhasamudayo ti yathÃbhÆtaæ na- ppajÃnanti, ayaæ dukkhanirodho ti yathÃbhÆtaæ na- ppajÃnanti,\<*<2>*>/ ayaæ dukkhanirodhagÃminÅ\<*<3>*>/ paÂipadà ti yathÃbhÆtaæ na-ppajÃnanti, na te me\<*<4>*>/ bhikkhave samaïà và brÃhmaïà và samaïesu vÃ\<*<5>*>/ samaïasammatà brÃhma- ïesu\<*<6>*>/ vÃ\<*<6>*>/ brÃhmaïasammatÃ,\<*<6>*>/ na ca\<*<7>*>/ pan-ete\<*<7>*>/ Ãyas- manto\<*<8>*>/ sÃma¤¤atthaæ\<*<9>*>/ và brÃhma¤¤atthaæ\<*<9>*>/ và diÂÂhe va dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viharanti. Ye\<*<10>*>/ ca kho keci\<*<10>*>/ bhikkhave samaïà và brÃhmaïà và idaæ dukkhan-ti yathÃbhÆtaæ pajÃnanti, ayaæ\<*<11>*>/ dukkhasamu- dayo ti yathÃbhÆtaæ pajÃnanti, ayaæ dukkhanirodho ti yathÃbhÆtaæ pajÃnanti, ayaæ dukkhanirodhagÃminÅ\<*<12>*>/ paÂipadÃ\<*<13>*>/ ti yathÃbhÆtaæ pajÃnanti, te kho me\<*<14>*>/ bhikkhave samaïà và brÃhmaïà và samaïesu ceva samaïasammatÃ, brÃhmaïesu ca brÃhmaïasammatÃ, te ca pan-Ãyas- manto\<*<15>*>/ sÃma¤¤attha¤ca\<*<16>*>/ brÃhma¤¤attha¤ca\<*<17>*>/ diÂÂhe va dhamme sayaæ abhi¤¤Ã\<*<18>*>/ sacchikatvà upasampajja viha- rantÅti\<*<19>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. P. Pa. have always brahm-, with short a, brahmaïatthaæ, also other MSS.; M. has always brÃhm-. 2 na pa-, P. Pa. 3 -Å, C. D. E.; the other MSS. -i. 4 na te me, M.; the other MSS. na me te. 5 ceva, P. Pa. 6 Om. C. 7 te ca pana, B. 8 -manto, M. P. Pa.; -mantÃ, B. D. E.; -manti, C. 9 -attaæ, B. P. Pa. 10 ye hi keci, D. E.; instead of sacchikatvà . . . keci Pa. has: taæ na-ppajÃnanti. 11 idaæ, C. 12 -Å, D. E.; the other MSS. -i; C. omits gÃminÅ. 13 patip-, P. Pa. 14 te kho me, M. P.; te na kho me, B. C. Pa.; te ca kho me, D. E. 15 -o, M. P.; the other MSS. -Ã. 16 -atta¤ca, B. P. Pa. 17 brahmaïatta¤ca, P. Pa.; om. B. 18 abhi¤¤Ãya, C.; for the whole passage cp. AÇgutt.-Nik. Cat. 5, 1, etc. 19 viharatÅti, B. C. >/ #<[page 106]># %<106 ITIVUTTAKAõ, CATUKKANIPùTO,>% Ye dukkhaæ na-ppajÃnanti atho\<*<1>*>/ dukkhassa sambhavaæ | yattha ca\<*<2>*>/ sabbaso dukkhaæ asesaæ uparujjhati || ta¤ca maggaæ na jÃnanti dukkhÆpasamagÃminaæ\<*<3>*>/ | cetovimuttihÅnÃ\<*<4>*>/ te\<*<4>*>/ atho\<*<5>*>/ pa¤¤Ãvimuttiyà | abhabbÃ\<*<6>*>/ te antakiriyÃya te\<*<7>*>/ ve\<*<7>*>/ jÃtijarÆpagÃ\<*<8>*>/ || Ye ca\<*<9>*>/ dukkhaæ pajÃnanti atho\<*<10>*>/ dukkhassa sambhavaæ | yattha\<*<11>*>/ ca sabbaso dukkhaæ asesaæ uparujjhati || ta¤ca maggaæ pajÃnanti dukkhÆpasamagÃminaæ\<*<12>*>/ | cetovimuttisampannà atho\<*<13>*>/ pa¤¤Ãvimuttiyà | bhabbÃ\<*<14>*>/ te antakiriyÃya na te jÃtijarÆpagà ti\<*<15>*>/ || 104. \<*<16>*>/ (Cat.5) Ye te bhikkhave bhikkhu sÅla sampannà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 attho, C.; yato, B. 2 yattha¤ca, D. E.; yathà ca, C.; yato ca, B. 3 dukkhupa-, B. M. P. Pa. 4 -vimuttinÃtena, C.; -vimuttisampannÃ, B. 5 attho, B. C. 6 bhabbÃ, Pa. 7 na te, B. C. 8 -jarupa-, B.; B. C. D. E. add ti. 9 Om. B. 10 yato, B. C. M. P. Pa. 11 yatta, B. 12 dukkhupa-, B. P. Pa. 13 attho, C. 14 bhabbÃ, M.; the other MSS. sabbÃ. 15 -jarupa-, P. Pa.; B. has the two last gÃthÃs twice, the first time very corrupt. 16 For the first part of this sutta cp. Puggalapa¤¤atti IV. 23, for the second part Pugg. III. 13. >/ #<[page 107]># %< SUTTAõ 5. 107>% samÃdhisampannà pa¤¤ÃsampannÃ\<*<1>*>/ vimuttisampannà vimutti¤ÃïadassanasampannÃ\<*<2>*>/ ovÃdakà vi¤¤ÃpakÃ\<*<3>*>/ san- dassakà samÃdapakÃ\<*<4>*>/ samuttejakÃ\<*<5>*>/ sampahaæsakÃ\<*<6>*>/ alaæ- samakkhÃtÃro\<*<7>*>/ saddhammassa,\<*<8>*>/ dassanam-pahaæ\<*<9>*>/ bhik- khave tesaæ bhikkhÆnaæ bahÆpakÃraæ\<*<10>*>/ vadÃmi, sava- nam\<*<11>*>/-pahaæ\<*<11>*>/ bhikkhave tesaæ bhikkhÆnaæ bahÆpakÃraæ vadÃmi, upasaÇkamanam-pahaæ\<*<12>*>/ bhikkhave tesaæ bhik- khÆnaæ bahÆpakÃraæ vadÃmi, payirupÃsanam\<*<13>*>/-pahaæ bhikkhave tesaæ bhikkhÆnaæ bahÆpakÃraæ vadÃmi, anussa- raïam\<*<14>*>/-pahaæ bhikkhave tesaæ bhikkhÆnaæ bahÆpakÃraæ vadÃmi, anupabbajjam-pahaæ bhikkhave tesaæ bhikkhÆ- naæ bahÆpakÃraæ vadÃmi. Taæ kissa hetu? TathÃrÆpe bhikkhave bhikkhÆ sevato bhajato\<*<15>*>/ payirupÃsato\<*<16>*>/ apari- pÆro pi sÅlakkhandho bhÃvanÃpÃripÆriæ\<*<17>*>/ gacchati, apari- pÆro pi samÃdhikkhandho bhÃvanÃpÃripÆriæ gacchati, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Om. P. Pa. 2 Om. B. C. P. Pa. 3 After vi¤¤-, P. Pa. insert adhabodhakÃ, for avabodhakÃ, a gloss from A. 4 -pikÃ, B. 5 -jikÃ, B. 6 -sikÃ, B. 7 salaæsamattakÃ, C.; alaæsammattakà | saddhammassa d-, B. 8 saddassa, C.; om. D. E.; after saddh- P. Pa. insert desetÃro, a gloss from A. 9 pahaæ, which occurs six times in this sutta, is for api ahaæ; B. has always ahaæ without p; in C. D. E. M. the preceding accusative has always the anusvÃra; dassanaæ sahaæ, C. 10 Only C. has nearly always bahÆp-, the other MSS. have bahu-; D. E. have always bahukÃraæ; also C. the first time. 11 savanaæ savaæ, C.; samaïaæ pahaæ, D. E. 12 pahÃna, C. 13 payirÆp-, B.; patirup-, C.; in Pa. the three sentences payir-, anuss-, and anup- are left out. 14 anusar-, P.; anusayaæ, C.; this sentence is left out in D. E. 15 Om. C. 16 parirup-, B. Pa. 17 M. always -pÆriæ; B. C. P. Pa. always -pÆri in this sutta. >/ #<[page 108]># %<108 ITIVUTTAKAõ, CATUKKANIPùTO,>% aparipÆro pi pa¤¤akkhandho\<*<1>*>/ bhÃvanÃpÃripÆriæ gacchati, aparipÆro pi vimuttikkhandho bhÃvanÃpÃripÆriæ gacchati,\<*<2>*>/ aparipÆro pi vimutti¤Ãïadassanakkhandho\<*<3>*>/ bhÃvanÃpÃri- pÆriæ gacchati. EvarÆpà ca te\<*<4>*>/ bhikkhave bhikkhÆ\<*<5>*>/ satthÃro\<*<6>*>/ ti\<*<7>*>/ pi vuccanti, satthavÃhÃ\<*<8>*>/ ti pi\<*<7>*>/ vuccanti, raïa¤jahÃ\<*<9>*>/ ti pi vuccanti, tamonudà ti pi\<*<7>*>/ vuccanti, Ãloka- karà ti pi\<*<10>*>/ vuccanti, obhÃsakarà ti pi vuccanti, pajjotakarà ti pi vuccanti, ukkÃdhÃrà ti pi vuccanti, pabhaÇkarà ti pi vuccanti,\<*<11>*>/ ariyà ti pi vuccanti, cakkhumanto\<*<12>*>/ ti pi vuccan- tÅti. PÃmujjakaraïaæ\<*<13>*>/ ÂhÃnaæ evaæ\<*<14>*>/ hoti vijÃnataæ\<*<15>*>/ | yad-idaæ bhÃvitattÃnaæ ariyÃnaæ dhammajÅvinaæ\<*<16>*>/ || Te jotayanti\<*<17>*>/ saddhammaæ bhÃsayanti pabhaÇkarà | Ãlokakaraïà dhÅrà cakkhumanto raïa¤jahÃ\<*<18>*>/ || yesaæ ve\<*<19>*>/ sÃsanaæ sutvà sammad-a¤¤Ãya\<*<20>*>/ paï¬ità | \<-------------------------------------------------------------------------- 1 pa¤¤Ãkkh- D. E. P. 2 D. E. omit this sentence. 3 -¤¤Ãïa, P. Pa. 4 Om. D. E. 5 The long Æ only in M. 6 sattÃro, C. 7 Om. C. 8 jÃtikantÃrÃdinittharaïato sattavÃhà ti, A.; sattavÃho, C. P. Pa. 9 -ho, C.; maraïajahÃ, D. E. 10 ÃlokadivÃkarà và ti v-, Pa., inserting it once more before pajjotak-. 11 I follow A. M.; the other MSS. have pabh- before ukk-; ukkakarÃ, B.; pabhÃkaro, Pa. 12 -mantÃ, B. C. 13 pÃmojja-, D. E.; pÃmujjakaraïa, B.; -karaïaÂÂhÃïaæ, C.; -kÃraïaæ, P. Pa. 14 etaæ, B. D. E. P. Pa. 15 vijjÃnaæ, C. 16 -jÅvitaæ, D. E. 17 jotassanta, C.; vomÃranti, Pa. 18 -jaho, B. C.; -cahÃ, P. 19 ce, B.; ca, D. E. 20 saddhamma¤¤Ãya, B. >/ #<[page 109]># %< SUTTAõ 7. 109>% jÃtikkhayam\<*<1>*>/-abhi¤¤Ãya nÃgacchanti punabbhavan-ti ||5|| 105. (Cat.6) * CattÃro-me bhikkhave taïhuppÃdà yattha bhikkhuno taïhà uppajjamÃnà uppajjati. Katame cattÃro? CÅvarahetu và bhikkhave\<*<2>*>/ bhikkhuno taïhà uppajjamÃnà uppajjati, piï¬apÃtahetu và bhikkhave\<*<2>*>/ bhikkhuno taïhà uppajjamÃnà uppajjati, senÃsanahetu và bhikkhave bhik- khuno taïhà uppajjamÃnà uppajjati, itibhavÃbhavahetu\<*<3>*>/ và bhikkhave\<*<2>*>/ bhikkhuno taïhà uppajjamÃnà uppajjati. Ime kho bhikkhave cattÃro taïhuppÃdà yattha bhikkhuno\<*<4>*>/ taïhà uppajjamÃnà uppajjatÅti. TaïhÃdutiyo puriso dÅgham-addhÃnaæ\<*<5>*>/ saæsaraæ\<*<6>*>/ | itthabhÃva¤¤athÃbhÃvaæ saæsÃraæ\<*<7>*>/ nÃtivattati || Evam\<*<8>*>/-ÃdÅnavaæ ¤atvà taïhà dukkhassa\<*<9>*>/ sambhavaæ | vÅtataïho anÃdÃno sato bhikkhu paribbaje ti ||6||\<*<10>*>/ 106. (Cat.7) \<*<11>*>/ SabrahmakÃni bhikkhave tÃni kulÃni yesaæ puttÃnaæ mÃtÃpitaro ajjhÃgÃre pÆjità honti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 -m only M.; the other MSS. -æ. 2 Om. D. E. 3 itibhagavÃbh-, C. 4 y- bhikkhave t-, B. C.; Pa. has great confusion in the prose part of this sutta. 5 All MSS. except Pa. have addhÃna. 6 -sÃraæ, P. Pa. 7 saæsaraæ, B. 8 etam, D. E. 9 taïhaæ d-, M.; taïhÃhetussa, Pa. 10 The same gÃthÃs occur in sutta 15. 11 This whole sutta occurs also in AÇguttara NikÃya-Tik. 31, and Cat. 63: the TikanipÃta contains the more original version, being in accordance with the gÃthÃs. The second sentence of the present sutta (sapubbadevatÃni) is additional. * The whole sutta occurs AÇgutt.-Nik. Cat. 9. >/ #<[page 110]># %<110 ITIVUTTAKAõ, CATUKKANIPùTO,>% SapubbadevatÃni\<*<1>*>/ bhikkhave tÃni kulÃni yesaæ puttÃnaæ mÃtÃpitaro ajjhÃgÃre\<*<2>*>/ pÆjità honti. SapubbÃcariyÃni bhikkhave tÃni kulÃni yesaæ puttÃnaæ mÃtÃpitaro ajjhÃ- gÃre pÆjità honti.\<*<3>*>/ SÃhuneyyakÃni\<*<4>*>/ bhikkhave tÃni kulÃni yesaæ puttÃnaæ mÃtÃpitaro ajjhÃgÃre\<*<2>*>/ pÆjità honti. Brahmà ti\<*<5>*>/ bhikkhave mÃtÃpitÆnaæ\<*<6>*>/ etaæ adhivacanaæ. PubbadevatÃ\<*<7>*>/ ti bhikkhave mÃtÃpitÆnaæ\<*<6>*>/ etaæ\<*<8>*>/ adhiva- canaæ. PubbÃcariyà ti\<*<9>*>/ bhikkhave mÃtÃpitÆnaæ\<*<6>*>/ etaæ\<*<10>*>/ adhivacanaæ. ùhuneyyà ti bhikkhave mÃtÃpitÆnaæ\<*<6>*>/ etaæ\<*<10>*>/ adhivacanaæ.\<*<11>*>/ Taæ kissa hetu? BahÆpakÃrÃ\<*<12>*>/ bhikkhave mÃtÃpitaro puttÃnaæ, ÃpÃdakà posakà imassa lokassa dassetÃro ti. Brahmà ti mÃtÃpitaro pubbÃcariyà ti vuccare\<*<13>*>/ | Ãhuneyyà ca puttÃnaæ pajÃya anukampakà || Tasmà hi ne\<*<14>*>/ namasseyya sakkareyya\<*<15>*>/ ca\<*<15>*>/ paï¬ito | \<-------------------------------------------------------------------------- 1 pubba-, without sa-, C. Pa. 2 -ÃgÃresu, B. 3 I follow A. and D. E. The other MSS. omit this third sentence (sapubbÃcariyÃni), though they have the pubbÃcariyà in the second part of this sutta. All MSS. add the following sentence (the fifth in D. E., the fourth in the other MSS.): PÃhuïeyyakÃni (SapÃhun-, M.; SÃpihuï-, P.) bhikkhave tÃni kulÃni yesaæ puttÃnaæ, etc. But this has no corresponding sentence in the second part of this sutta, and is not in the commentary (A.). 4 Ãhuï-, B. C. P. Pa. 5 brahmaïà ti, B. C.; brahmakà ti, Pa. 6 -pitunnaæ, D. E. 7 -devÃ, B. P. Pa. 8 eva etaæ, B. 9 -cariyÃnÅti, B. 10 Om. B. 11 Pubbadevatà . . . adhivacanaæ om. C. 12 bahupakÃrÃ, B. M. P. Pa. 13 After vuccare C. has --pe--, B. --pa--. 14 te, D. E. 15 sakkÃr-, B.; sakkareyyà ca, C.; -eyyÃtha, D. E. >/ #<[page 111]># %< SUTTAõ 8. 111>% annena atho pÃnena vatthena sayanena ca | ucchÃdanena nhÃpanena\<*<1>*>/ pÃdÃnaæ dhovanena ca || TÃya naæ pÃricariyÃya mÃtÃpitÆsu paï¬ito | idheva naæ pasaæsanti pecca sagge pamodatÅti\<*<2>*>/ ||7|| 107. (Cat.8) BahÆpakÃrÃ\<*<3>*>/ bhikkhave brÃhmaïagaha- patikÃ\<*<4>*>/ tumhÃkaæ, ye vo\<*<5>*>/ paccupaÂÂhità cÅvarapiï¬apÃta- senÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrehi. Tumhe pi\<*<6>*>/ bhikkhave bahÆpakÃrÃ\<*<7>*>/ brÃhmaïagahapatikÃnaæ,\<*<8>*>/ yaæ nesaæ\<*<9>*>/ dhammaæ desetha ÃdikalyÃïaæ majjhekalyÃïaæ pariyosÃnakalyÃïaæ, sÃtthaæ\<*<10>*>/ savya¤janaæ\<*<11>*>/ kevalapari- puïïaæ parisuddhaæ brahmacariyaæ pakÃsetha.\<*<12>*>/ Evam- idaæ bhikkhave a¤¤am-a¤¤aæ nissÃya brahmacariyaæ vussati\<*<13>*>/ oghassa nittharaïatthÃya\<*<14>*>/ sammà dukkhassa antakiriyÃyÃ-ti. SÃgÃrÃ\<*<15>*>/ anÃgÃrÃ\<*<16>*>/ ca\<*<17>*>/ ubho a¤¤o¤¤anissità | ÃrÃdhayanti\<*<18>*>/ saddhammaæ yogakkhemam-anuttaraæ\<*<19>*>/ || \<-------------------------------------------------------------------------- 1 hÃpanena C. D. E., nhÃnena M. 2 pamodati, C. 3 bahup-, B. M. P. 4 brahmaïa-, P. Pa; brahmaïÃ, B. 5 te, C.; in B. and M. the letters can be read vo and te. 6 hi, B. 7 bahup-, B. M. P. Pa. 8 brahm-, B. P. Pa. 9 tesaæ, C. 10 satth-, M. P. 11 saby-, B. M. P. Pa. 12 -seti, D. E. 13 vuccati P. 14 -ttÃya, B. 15 sagÃrÃ, B. C. D. E. 16 anag-, C. M. 17 D. E. P. Pa. have the ca before anÃg-. 18 ÃrÃmayanti, C. 19 I follow D. E. M. and A.; B. C. P. Pa. have yogakkhemassa pattiyÃ. >/ #<[page 112]># %<112 ITIVUTTAKAõ, CATUKKANIPùTO,>% SÃgÃresu\<*<1>*>/ ca cÅvaraæ paccayaæ sayanÃsanaæ | anÃgÃrÃ\<*<2>*>/ paÂicchanti parissayavinodanaæ\<*<3>*>/ || Sugataæ\<*<4>*>/ pana nissÃya gahaÂÂhÃ\<*<5>*>/ gharam-esino | saddahÃnÃ\<*<6>*>/ arahataæ ariyapa¤¤Ãya\<*<7>*>/ jhÃyino || idha dhammaæ caritvÃna maggaæ\<*<8>*>/ sugatigÃminaæ | nandino devalokasmiæ modanti kÃmakÃmino ti || 108. (Cat.9) Ye keci bhikkhave bhikkhÆ kuhà thaddhà lapà siÇgÅ\<*<9>*>/ unnalÃ\<*<10>*>/ asamÃhitÃ, na me\<*<11>*>/ te bhikkhave bhik- khÆ mÃmakÃ, apagatÃ\<*<12>*>/ ca te bhikkhave\<*<13>*>/ bhikkhÆ imasmà dhammavinayÃ, na\<*<13>*>/ ca te bhikkhave\<*<14>*>/ bhikkhÆ\<*<14>*>/ imasmiæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 sagÃr-, B.; sÃgar-, D. E. 2 anag-, M.; anÃgÃraæ, B. 3 apariss-, B.; parissayantivin-, D. E.; sarisassavin-, C.; A. has: parissayavinodanan-ti utuparissayÃdiparissayagahaïaæ vihÃrÃdi Ãvasataæ. 4 sugataæ, D. E. Aa. (I am not quite sure about the reading of P. and Pa.); puggalaæ, M.; saddhammaæ, B. C.; the MS. of A. is corrupt here, it comments also on puggalaæ, the last words of the comment being sÃvako hi idha puggalo hi (sic !) adhippeto. 5 gharaÂÂhÃ, P. Pa. 6 saddahÃnÃ, D. E.; saddahÃno, B. C. M. P. Pa. and Aa. 7 -pa¤¤Ãca, D. E.; dhammasa¤¤Ãya, B.; dhammaæs-, C. 8 saggaæ, C. 9 siÇgi, D. E. P. Pa. sÅgÅti, Aa.; siÇgÃ, B. C. M.; it seems to be a derivate of saÇgo; the MS. of A. is corrupt in the beginning, the end of the comment is: evaævuttehi saægha (sic !) -sadisehi pÃkaÂakilesehi samannÃgatÃ. 10 unnaÊÃ, M. 11 na ca te, C. 12 apÃgatÃ, C. 13 Om. D. E. 14 Om. B. C. P. Pa. >/ #<[page 113]># %< SUTTAõ 10. 113>% dhammavinaye vuddhiæ virÆÊhiæ\<*<1>*>/ vepullaæ Ãpajjanti. Ye ca kho\<*<2>*>/ bhikkhave bhikkhÆ nikkuhÃ\<*<3>*>/ nillapà dhÅrà athad- dhÃ\<*<3>*>/ susamÃhitÃ, te ca\<*<4>*>/ kho me\<*<5>*>/ bhikkhave bhikkhÆ mÃmakÃ, anapagatà ca te bhikkhave bhikkhÆ imasmÃ\<*<6>*>/ dhammavinayÃ, te ca\<*<7>*>/ bhikkhave bhikkhÆ imasmiæ dhammavinaye vuddhiæ virÆÊhiæ\<*<8>*>/ vepullaæ ÃpajjantÅti. Kuhà thaddhà lapà siÇgÅ\<*<9>*>/ unnalÃ\<*<10>*>/ asamÃhità | na\<*<11>*>/ te dhamme virÆhanti\<*<12>*>/ sammÃsambuddhadesite || NikkuhÃ\<*<13>*>/ nillapÃ\<*<14>*>/ dhÅrà athaddhÃ\<*<15>*>/ susamÃhitÃ\<*<11>*>/ | te ve\<*<16>*>/ dhamme virÆhanti\<*<17>*>/ sammÃsambuddhadesite ti ||9||* 109. (Cat.10) Seyyathà pi bhikkhave puriso nadiyà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 viruÊhiæ, B. M. P. Pa. (without æ, B. Pa.) 2 kho te, D. E. P. Pa. 3 I follow B. C. M., cp. the second gÃthÃ; P. has asandhÃ, Pa. abandhÃ, instead of athaddhÃ; D. E. have nikko- nitthaddhà nilapà dhÅ- Ãbandhà sus-; A. does not explain the sukhapakkho in detail. 4 Om. M. Pa. 5 Om. B. C. P. Pa. 6 imasmÃ, D. E.; imamhÃ, B. C. M. P.; Pa. om. im- and the following words up to imasmiæ. 7 te ca by conjecture; ca te, P.; na ca te, C.; te, without ca, B. M., but B. inserts ca after imasmi; D. E. have imasmi¤ca te dhammavinaye (without bhikkhave bhikkhÆ). 8 viruÊhim, B. M. P. Pa. (without æ, B. P. Pa.). 9 siÇgi, E. P. Pa.; siÇgÅ, D.; siÇgÃ, B. C. M. 10 unnaÊÃ, M. 11 na te . . . susamÃhità om. Pa. 12 virÆhanti only M.; virÆÊhanti, B. C. D. E. P. (B. P. with u). 13 nikahÃ, D. E. 14 nilapÃ, D. E. 15 asaddhÃ, P. 16 ca B. 17 virÆhanti only M.; virÆÊhanti B. C. D. E. P. Pa. (B. P. Pa. with u). * This whole sutta occurs also AÇgutt.-Nik. Cat. 26. >/ #<[page 114]># %<114 ITIVUTTAKAõ, CATUKKANIPùTO,>% sotena ovuyheyya\<*<1>*>/ piyarÆpasÃtarÆpena,\<*<2>*>/ tam-enaæ cak- khumà puriso\<*<3>*>/ tÅre Âhito disvà evaæ vadeyya: ki¤cÃpi kho tvaæ ambho\<*<4>*>/ purisa\<*<5>*>/ nadiyà sotena ovuyhasi\<*<6>*>/ piyarÆpasÃtarÆpena.\<*<7>*>/ Atthi cettha heÂÂhà rahado\<*<8>*>/ saummi\<*<9>*>/ sÃvaÂÂo sagaho sarakkhaso yaæ tvaæ ambho\<*<10>*>/ purisa pÃpu- ïitvÃ\<*<11>*>/ maraïaæ\<*<12>*>/ và nigacchasi\<*<13>*>/ maraïamattaæ vÃ\<*<14>*>/ dukkhan-ti. Atha kho so bhikkhave puriso tassa puri- sassa saddaæ sutvà hatthehi ca\<*<15>*>/ pÃdehi ca paÂisotaæ vÃyameyya.\<*<16>*>/ Upamà kho me\<*<17>*>/ ayaæ\<*<17>*>/ bhikkhave katà atthassa vi¤¤ÃpanÃya.\<*<18>*>/ Ayaæ cettha\<*<19>*>/ attho: Nadiyà soto\<*<20>*>/ ti\<*<21>*>/ kho bhikkhave taïhÃyetaæ\<*<22>*>/ adhivacanaæ; piyarÆpasÃtarÆpan-ti\<*<23>*>/ kho bhikkhave channetaæ ajjhatti- kÃnaæ\<*<24>*>/ ÃyatanÃnaæ adhivacanaæ; heÂÂhà rahado\<*<25>*>/ ti kho bhikkhave pa¤cannaæ orambhÃgiyÃnaæ saæyojanÃnaæ adhivacanaæ; saummÅti\<*<26>*>/ kho bhikkhave kodhÆpÃyÃsas- setaæ\<*<27>*>/ adhivacanaæ; sÃvaÂÂo ti kho bhikkhave pa¤can- netaæ kÃmaguïÃnaæ adhivacanaæ; sagaho sarakkhaso ti kho\<*<28>*>/ bhikkhave mÃtugÃmassetaæ adhivacanaæ; paÂisoto\<*<29>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ohuhye, D.; ovuyha, P.; oruyha, B. Pa; guyhati, C. 2 piyarÆpena s-, P. Pa. 3 pÆriso, P. 4 abbho, B. 5 pÆrisa, P. Pa. 6 ovuyhati, M.; vuyhasi, C.; ovuyha, D. E. 7 -sÃtarupaæmana, B.; -rÆpaæpana, C.; piyarÆpena s-, P. Pa, E. D. 8 dahado, M. 9 saÆmi, M.; caÆmi, D. E. 10 abbho, B. 11 pÃpuïetva, P. Pa.; rahadaæ pÃpuïetvÃ, E., with n D. 12 mÃr-, P. Pa. 13 nigacchati, C. 14 Om. B. 15 Om. D. E. 16 yÃpeyya, C. 17 ayaæ me, D. E. 18 vi¤¤ÃpanÃ, B. C. P.; -panÃna, Pa. 19 ayaæ ve cettha, C.; ayaæ¤ceva, Pa; ayamevattha, D. E. 20 sotÃ, P. Pa. 21 Om. B. 22 taïhÃya sotaæ, D. E. 23 piyarÆpaæ s-, B. C. M. 24 adhijjhatt-, D. E. 25 dahado, M. 26 ummÅti, D. E. Pa; saÆmÅti, M.; ÆmÅti, D. E. 27 kodhÆp-, E. Pa.; -up- the other MSS.; -pÃyassetaæ, D. E. 28 Om. B. C. D. E. Pa. 29 paÂisoto, B. C. M. P. Pa; patisotà ti, D. E.; none of the MSS. has paÂisotaæ. >/ #<[page 115]># %< SUTTAõ 11. 115>% ti kho bhikkhave nekkhammassetaæ\<*<1>*>/ adhivacanaæ; hat- thehi ca pÃdehi ca vÃyÃmo ti kho bhikkhave viriyÃram- bhassetaæ adhivacanaæ; cakkhumà puriso\<*<2>*>/ tÅre Âhito ti\<*<2>*>/ kho bhikkhave TathÃgatassetaæ adhivacanaæ arahato sammÃsambuddhassÃ-ti. SahÃpi\<*<3>*>/ dukkhena jaheyya kÃme* yogakkhemaæ Ãyati\<*<4>*>/ patthayÃno\<*<5>*>/ | sammappajÃno\<*<6>*>/ suvimuttacitto vimuttiyà phassaye\<*<7>*>/ tattha tattha || Sa vedagÆ vÆsitabrahmacariyo\<*<8>*>/ lokantagÆ pÃragato\<*<9>*>/ ti vuccatÅti\<*<10>*>/ ||10||* 110. ** (Cat.11) Carato\<*<11>*>/ ce\<*<12>*>/ pi bhikkhave bhikkhuno uppajjati kÃmavitakko và vyÃpÃdavitakko\<*<13>*>/ và vihiæsÃvitakko vÃ; ta¤ce bhikkhave\<*<14>*>/ bhikkhu adhivÃseti na-ppajahati\<*<15>*>/ na vinodeti na vyantikaroti\<*<16>*>/ na anabhÃvaæ\<*<17>*>/ gameti, caraæ pi bhikkhave bhikkhu evaæbhÆto\<*<18>*>/ anÃtÃpÅ\<*<19>*>/ anot- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 nikkh-, B.; nekkhamass-, M. 2 p- tÅ- and ti om. C. 3 pahÃsi, C. M.; the same wrong reading occurs also in A.; mahÃsipi, B. 4 Ãyati, all MSS. 5 patthayamÃno, P. Pa; patthamÃno, C. 6 sammapaj-, P.; samapp-, Pa.; sampajÃno, B. 7 passaye, B. P. 8 vÆsita-, M. P.; vusita-, B. C. Pa; vusitaæ, E.; sitaæ, D.; -cÃriyo, P. Pa. 9 pÃraæg-, B. 10 vuccati, C. D. E.; P. Pa. have here the note vaggo. 11 For car- D. E. have always par- in this sutta. 12 ce only in M. 13 vy- in this and the following sutta only in D. E.; the other MSS. have by-. 14 Only in M. 15 na paj-, D. E. 16 vy- only in D. E.; the other MSS. have by-; M. has always byantiÇkaroti. 17 Cp. anabhÃvakata AÇgutt. III. 33. 18 evaæ pi bhÆto, C. 19 anÃtÃpÅ always in M.; the other MSS. have always -i. * Cp. AÇgutt.-Nik. Cat. 5, 2, and 3. ** This whole sutta occurs also AÇgutt.-Nik. Cat. 11. >/ #<[page 116]># %<116 ITIVUTTAKAõ, CATUKKANIPùTO,>% tappÅ\<*<1>*>/ satataæ samitaæ kusÅto hÅnaviriyo ti vuccati. èhitassa ce\<*<2>*>/ pi\<*<3>*>/ bhikkhave bhikkhuno uppajjati kÃmavi- takko và vyÃpÃdavitakko và vihiæsÃvitakko vÃ; ta¤ce bhikkhave\<*<4>*>/ bhikkhu adhivÃseti na-ppajahati na vinodeti na vyantikaroti na anabhÃvaæ gameti, Âhito pi bhikkhave bhikkhu evaæbhÆto anÃtÃpÅ anottappÅ satataæ samitaæ kusÅto hÅnaviriyo ti vuccati. -- Nisinnassa ce pi\<*<3>*>/ bhikkhave bhikkhuno uppajjati kÃmavitakko và vyÃpÃdavitakko và vihiæsÃvitakko vÃ; ta¤ce bhikkhave\<*<4>*>/ bhikkhu adhivÃseti na-ppajahati na vinodeti na vyantikaroti na anabhÃvaæ gameti, nisinno pi\<*<5>*>/ bhikkhave bhikkhu evaæbhÆto\<*<6>*>/ anÃ- tÃpÅ anottappÅ satataæ samitaæ kusÅto hÅnaviriyo ti vuccati. -- SayÃnassa\<*<7>*>/ ce pi bhikkhave bhikkhuno jÃgarassa uppaj- jati kÃmavitakko và vyÃpÃdavitakko và vihiæsÃvitakko vÃ; ta¤ce bhikkhave\<*<4>*>/ bhikkhu adhivÃseti na-ppajahati na vino- deti na vyantikaroti na anabhÃvaæ gameti, sayÃno pi bhik- khave bhikkhu jÃgaro evaæbhÆto anÃtÃpÅ anottappÅ satataæ samitaæ kusÅto hÅnaviriyo ti vuccati.\<*<7>*>/ -- Carato ce\<*<8>*>/ pi bhik- khave bhikkhuno uppajjati kÃmavitakko và vyÃpÃdavitakko và vihiæsÃvitakko vÃ; ta¤ce bhikkhave\<*<4>*>/ bhikkhu nÃdhivÃ- seti\<*<9>*>/ pajahati vinodeti vyantikaroti anabhÃvaæ gameti, caraæ pi bhikkhave bhikkhu evaæbhÆto ÃtÃpÅ ottappÅ satataæ samitaæ Ãraddhaviriyo pahitatto\<*<10>*>/ ti vuccati. -- èhitassa ce pi\<*<11>*>/ bhikkhave bhikkhuno uppajjati kÃmavitakko và vyÃpÃdavitakko và vihiæsÃvitakko vÃ; ta¤ce bhikkhave\<*<12>*>/ bhikkhu\<*<11>*>/ nÃdhivÃseti pajahati vinodeti vyantikaroti ana- bhÃvaæ gameti, Âhito\<*<13>*>/ pi bhikkhave bhikkhu\<*<14>*>/ evaæbhÆto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 -ttappÅ always in M., and twice in C.; -i, B. C.; D. E. P. Pa. have always -ttÃpi, in this and in the next sutta. 2 ce om. M. 3 pi om. C. 4 Only in M. 5 pi kho, D. E. 6 evaæ pi bh-, C. 7 C. omits this piece (SayÃnassa . . . vuccati). 8 ce only in M. 9 nÃdhiv- always in M.; na adhiv-, B. C. D. E.; anadhiv-, P. Pa. 10 -ttho, C. 11 Om. C. 12 Om. D. E. P. Pa. 13 nisinno, C. 14 bhikkhu jÃgaro evaæbh-, C. >/ #<[page 117]># %< SUTTAõ 11. 117>% ÃtÃpÅ ottappÅ satataæ samitaæ Ãraddhaviriyo pahitatto\<*<1>*>/ ti vuccati. -- Nisinnassa ce pi\<*<2>*>/ bhikkhave bhikkhuno uppaj- jati kÃmavitakko và vyÃpÃdavitakko và vihiæsÃvitakko vÃ; ta¤ce bhikkhave\<*<3>*>/ bhikkhu nÃdhivÃseti pajahati vinodeti vyantikaroti anabhÃvaæ gameti, nisinno pi bhikkhave bhikkhu evaæbhÆto ÃtÃpÅ ottappÅ satataæ samitaæ Ãrad- dhaviriyo pahitatto\<*<1>*>/ ti vuccati. -- SayÃnassa\<*<4>*>/ ce pi\<*<5>*>/ bhik- khave bhikkhuno jÃgarassa\<*<5>*>/ uppajjati kÃmavitakko và vyÃpÃdavitakko và vihiæsÃvitakko vÃ; ta¤ce\<*<6>*>/ bhikkhave\<*<7>*>/ bhikkhu nÃdhivÃseti pajahati vinodeti vyantikaroti ana- bhÃvaæ gameti, sayÃno pi bhikkhave bhikkhu jÃgaro evaæ- bhÆto ÃtÃpÅ ottappÅ satataæ samitaæ Ãraddhaviriyo pahi- tatto\<*<1>*>/ ti vuccatÅti. Caraæ và yadi và tiÂÂhaæ nisinno udavà sayaæ |\<*<8>*>/ yo vitakkaæ vitakketi pÃpakaæ gehanissitaæ || kumaggaæ\<*<9>*>/ paÂipanno\<*<10>*>/ so mohaneyyesu mucchito | abhabbo tÃdiso bhikkhu phuÂÂhuæ\<*<11>*>/ sambodhim-uttamaæ || Yo caraæ\<*<12>*>/ và yo\<*<13>*>/ tiÂÂhaæ và nisinno udavà sayaæ | vitakkaæ samayitvÃna\<*<14>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 -ttho, C. 2 Om. B. C. 3 Om. D. E. P. Pa. 4 yavekaÂi (sic !), C. 5 Om. C. 6 taæ ce pi, B. 7 Only in M. 8 Cp. sutt. 86. 9 Kumbhagaæ, D. E. 10 pati-, D. E. Pa. 11 phuÂÂhuæ, M.; phuÂÂhaæ, B. C. D. E. (pu-, D. E.); phuÂÂha, P. Pa. 12 jaram, C. 13 ta, M.; om. Pa.; D. E. have: Yo paraæ yadi và tiÂÂhaæ. 14 samayitvÃna, D. E. M. (= vupasametvÃ, A.); samasitvÃna, P. Pa; sammasitvÃna, B. C. >/ #<[page 118]># %<118 ITIVUTTAKAõ, CATUKKANIPùTO,>% vitakkopasame\<*<1>*>/ rato | bhabbo\<*<2>*>/ so\<*<2>*>/ tÃdiso bhikkhu phuÂÂhuæ\<*<3>*>/ sambodhim-uttaman-ti ||11|| 111. * (Cat.12) Sampanna sÅlà bhikkhave viharatha, sampannapÃtimokkha\<*<4>*>/ pÃtimokkhÃsaævarasaævutÃ\<*<4>*>/ viharatha, ÃcÃragocarasampannÃ\<*<5>*>/ anumattesu vajjesu bhayadassÃvÅ,\<*<6>*>/ samÃdÃya sikkhatha\<*<7>*>/ sikkhÃpadesu. -- SampannasÅlÃnaæ bhikkhave viharataæ, sampannapÃti- mokkhÃnaæ\<*<8>*>/ pÃtimokkhasaævarasaævutÃnaæ\<*<8>*>/ vihÃ- rataæ, ÃcÃragocarasampannÃnaæ\<*<9>*>/ anumattesu vajjesu bhayadassÃvÅnaæ\<*<10>*>/ samÃdÃya sikkhataæ\<*<11>*>/ sikkhÃpadesu ki¤cassa\<*<12>*>/ bhikkhave uttari\<*<13>*>/ karaïÅyaæ? -- Carato\<*<14>*>/ ce pi\<*<15>*>/ bhikkhave bhikkhuno abhijjhà vigatà hoti, vyÃpÃdo vigato hoti, thÅnamiddhaæ vigataæ hoti, ud- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 -opassame, P. Pa.; -Æpasame, D. E. 2 samo so, D. E. 3 phuÂÂhuæ, M.; the other MSS. have phuÂÂhaæ (pu-, D. E.); cp. sutt. 34, 79, 80. 4 -pÃÂim-, C. D. M.; sampannapÃtimokkhasaævara-, B. C. M. P.; for the whole passage cp. sutt. 97; in Pa. the first and the second passage are confusedly contracter into one. 5 Pa. repeats bhikkhave after ÃcÃra-. 6 -vi, B. C. P.; -vino, D. E. 7 -tha only M.; -ta, D.; -ti, B. C. E. P. Pa; samÃdÃya sikkhati sikkhÃpadesu was a current formula (see sutt. 97, and AÇgutt. Index s. v. sikkhÃpada), hence sikkhati often in the wrong place, as also below. 8 -pÃÂim-, D. E.; sampannapÃtimokkhÃnaæ saævara-, B. C.; sampannapÃtimokkhasaævara-, P. M. 9 B. C. repeat bhikkhave after ÃcÃra-. 10 -vÅnaæ only M.; -vinaæ, D. E. P.; -vi, B. C. 11 sikkhati, B. C. P. 12 ki¤cissa, D. E.; kicassa, B.; kissa, M. 13 Without æ in all MSS. 14 par-, D. E., as in sutt. 110. 15 ce pi, M.; only ce, D. E. P. Pa.; only pi, B. C.; cp. sutt. 110. ----------------------------------- * The whole sutta occurs also AÇgutt.-Nik. Cat. 12. >/ #<[page 119]># %< SUTTAõ 12. 119>% dhaccakukkuccaæ vigataæ hoti, vicikicchà pahÅnà hoti, Ãraddhaæ hoti viriyaæ asallÅnaæ, upaÂÂhità sati asaæ- muÂÂhÃ,\<*<1>*>/ passaddho\<*<2>*>/ kÃyo asÃraddho,\<*<3>*>/ samÃhitaæ cittaæ ekaggaæ,\<*<4>*>/ caraæ\<*<5>*>/ pi bhikkhave bhikkhu evaæbhÆto ÃtÃpÅ ottappÅ satataæ samitaæ Ãraddhaviriyo pahitatto\<*<6>*>/ ti\<*<6>*>/ vuccati. -- èhitassa ce pi\<*<7>*>/ bhikkhave bhikkhuno abhijjhÃ\<*<8>*>/ vigatà hoti, vyÃpÃdo vigato\<*<9>*>/ hoti,\<*<9>*>/ thÅnamiddhaæ vigataæ\<*<10>*>/ hoti,\<*<10>*>/ uddhaccakukkuccaæ vigataæ\<*<11>*>/ hoti,\<*<11>*>/ vicikicchà pahÅnà hoti, Ãraddhaæ hoti viriyaæ asallÅnaæ, upaÂÂhità sati asaæmuÂÂhÃ,\<*<12>*>/ passaddho\<*<2>*>/ kÃyo asÃraddho,\<*<13>*>/ samÃ- hitaæ cittaæ ekaggaæ, Âhito pi bhikkhave\<*<14>*>/ bhikkhu evaæbhÆto ÃtÃpÅ ottappÅ satataæ samitaæ Ãraddhaviriyo pahitatto\<*<15>*>/ ti vuccati. -- Nisinnassa ce pi\<*<16>*>/ bhikkhave bhikkhuno abhijjhà vigatà hoti, vyÃpÃdo vigato\<*<9>*>/ hoti,\<*<9>*>/ thÅnamiddhaæ vigataæ\<*<17>*>/ hoti,\<*<17>*>/ uddhaccakukkuccaæ vigataæ\<*<11>*>/ hoti,\<*<11>*>/ vicikicchà pahÅnà hoti, Ãraddhaæ hoti viriyaæ asallÅnaæ, upaÂÂhità sati\<*<18>*>/ asaæmuÂÂhÃ,\<*<19>*>/ passaddho kÃyo asÃraddho, samÃhitaæ cittaæ ekaggaæ, nisinno pi\<*<20>*>/ bhikkhave bhikkhu evaæbhÆto ÃtÃpÅ\<*<21>*>/ ottappÅ satataæ samitaæ Ãraddhaviriyo pahitatto ti vuccati. -- SayÃnassa\<*<22>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 For asaæmuÂÂhà cp. sammussanatÃ, Puggalapa¤¤atti II. 8, and asaæmussanatÃ, DhammasaÇgaïi 14, etc.; appamuÂÂhÃ, D. E., see SumaÇgala-VilÃsinÅ I. p. 113, J. P. T. S., 1884, p. 94. 2 -ddha, C. 3 assÃr-, C. 4 etadaggaæ, D. E.; B. C. repeat cittaæ after ekaggaæ. 5 carampi, B. C. D. E.; par-, D. E. 6 ti, om. B.; -tthe tÅti, C. 7 D. E. Pa. omit ce; B. C. omit ce pi. 8 avijjÃ, D. E. 9 ||pa||, M. 10 Om. B. C. M. P. Pa.; (||pe||, C.; ||pa||, B.). 11 Om. in all MSS. 12 asaæpuÂÂha, P.; asaæpamuÂÂhÃ, Pa.; appammuÂÂhÃ, D.; apamm-, E. 13 Ãraddho, C. 14 Om. Pa. 15 -ttho, C. 16 B. C. Pa. only ce. 17 Om. in all MSS. (||pe||, C.; ||pa||, B.). 18 upaÂÂhitassati, C. 19 appamuÂÂhÃ, D. E. 20 Om. B. C. D. 21 Om. D. E. 22 sayanassa, B. C. >/ #<[page 120]># %<120 ITIVUTTAKAõ, CATUKKANIPùTO,>% ce pi\<*<1>*>/ bhikkhave bhikkhuno jÃgarassa abhijjhà vigatà hoti, vyÃpÃdo vigato\<*<2>*>/ hoti,\<*<2>*>/ thÅnamiddhaæ vigataæ\<*<3>*>/ hoti,\<*<3>*>/ uddhaccakukkuccaæ vigataæ\<*<4>*>/ hoti,\<*<4>*>/ vicikicchà pahÅnÃ\<*<5>*>/ hoti,\<*<5>*>/ Ãraddhaæ hoti\<*<6>*>/ viriyaæ asallÅnaæ, upaÂÂhità sati asaæmuÂÂhÃ,\<*<7>*>/ passaddho kÃyo asÃraddho, samÃhitaæ cittaæ ekaggaæ, sayÃno pi bhikkhave bhikkhu jÃgaro evaæbhÆto ÃtÃpÅ ottappÅ satataæ samitaæ Ãraddhaviriyo pahitatto ti vuccatÅti. Yataæ\<*<8>*>/ care\<*<9>*>/ yataæ\<*<10>*>/ tiÂÂhe\<*<11>*>/ yataæ\<*<10>*>/ acche\<*<12>*>/ yataæ\<*<10>*>/ saye | yataæ\<*<8>*>/ sammi¤jaye\<*<13>*>/ bhikkhu yatam-enaæ\<*<14>*>/ pasÃraye\<*<15>*>/ || Uddhaæ tiriyaæ apÃcÅnaæ\<*<16>*>/ yÃvatà jagato\<*<17>*>/ gati\<*<17>*>/ | samavekkhità va\<*<18>*>/ dhammÃnaæ khandhÃnaæ udayabbayaæ\<*<19>*>/ || \<-------------------------------------------------------------------------- 1 C. Pa. have only ce; D. E. omit ce pi. 2 ||pa||, M. 3 Om. in all MSS.(||pe||, C.; ||pa||, B.). 4 Om. in all MSS. 5 Om. M. 6 Om. C. 7 apammuÂÂho, D. E. 8 sataæ, B. C. 9 pare, D. E. 10 sataæ, B. 11 diÂÂhe, C. 12 ajjhe, B. 13 sami¤jaye, M.; -Ãye, D. E.; sami¤caye, B. P.; sammi¤jeyya, C.; cp. SumaÇgala-VilÃsinÅ I. p. 196. 14 yataæmenaæ, D. E.; -æmena, P. Pa.; sat-, B. 15 passÃr-, P. Pa. 16 apÃcÅnaæ by conjecture (= heÂÂhÃ, A.); apÃcinaæ, P. Pa.; apÃcini, B.; -nÅ, C.; apÃminaæ, D. E.; apÃci, M. 17 jagato, P.; jÃgato, Pa.; jagatÃ, D. E.; jarÃto, B. C.; gatÅ, D. E.; yÃvatà ca lokagati, M. 18 va, D. E.; the other MSS. have ca; sammapekkhità cammÃnaæ, C. 19 -vyayaæ, D. E. >/ #<[page 121]># %< SUTTAõ 13. 121>% Evaæ vihÃrim\<*<1>*>/-ÃtÃpiæ\<*<2>*>/ santavuttim\<*<3>*>/-anuddhataæ | cetosamathasÃmÅciæ\<*<4>*>/ sikkhamÃnaæ sadà sataæ\<*<5>*>/ | satataæ\<*<6>*>/ pahitatto ti\<*<7>*>/ Ãhu bhikkhuæ\<*<8>*>/ tathÃvidhan\<*<9>*>/-ti ||12|| 112. \<*<10>*>/ (Cat.13) Vuttaæ\<*<12>*>/ hetaæ\<*<11>*>/ bhagavatà vuttam- arahatà ti me sutaæ. Loko bhikkhave tathÃgatena abhisambuddho, lokasmà tathÃgato visa¤¤utto; lokasamu- dayo bhikkhave tathÃgatena abhisambuddho, lokasamu- dayo tathÃgatassa pahÅno; lokanirodho bhikkhave tathÃ- gatena abhisambuddho, lokanirodho tathÃgatassa sacchi- kato; lokanirodhagÃminÅ paÂipadà bhikkhave tathÃgatena abhisambuddhÃ,\<*<12>*>/ lokanirodhagÃminÅ paÂipadà tathÃgatassa bhÃvitÃ. Yaæ\<*<13>*>/ bhikkhave sadevakassa lokassa\<*<5>*>/ samÃra- kassa sabrahmakassa sassamaïabrÃhmaïiyÃ\<*<14>*>/ pajÃya sade- vamanussÃya diÂÂhaæ sutaæ mutaæ vi¤¤Ãtaæ pattaæ\<*<5>*>/ pariyesitaæ anuvicaritaæ manasÃ, yasmÃ\<*<6>*>/ taæ\<*<6>*>/ tath- Ãgatena abhisambuddhaæ, tasmà tathÃgato ti vuccati. Ya¤ca bhikkhave rattiæ tathÃgato anuttaraæ sammÃ- sambodhiæ abhisambujjhati, ya¤ca rattiæ anupÃdisesÃya nibbÃnadhÃtuyà parinibbÃyati, yaæ etasmiæ antare bhÃsati \<-------------------------------------------------------------------------- 1 -im, M.; -i, B. C. D. E. Pa.; vihÃrati, P. 2 All MSS. omit the æ. 3 santi-, D. E.; -vuttim, M.; -iæ, D. E.; -i, P. Pa.; -vuddhi, B. C. 4 -samata-, C.; -ic-, B. M. P. Pa.; -æ, only in M. 5 Om. Pa. 6 Om. D. E. 7 pihitatto pi, D. E. 8 -u, B. C. 9 -vidan-ti, D. E. 10 The whole sutta occurs AÇgutt.-Nik. (ed. Morris) Cat.- Nip. 23. 11 Vutta¤hetaæ, B. P. Pa.; -æ cetaæ, C. 12 -buddhà only M., the other MSS. and Morris in the AÇgutt.-Nik. l. c. have -buddho. 13 yaæ hi, P; hi, without yaæ, Pa. 14 sasamaïa-, B. M. P.; -brahm-, B. P. Pa. >/ #<[page 122]># %<122 ITIVUTTAKAõ, CATUKKANIPùTO,>% lapati niddisati,\<*<1>*>/ sabban-taæ tatheva hoti, no a¤¤athÃ, tasmà tathÃgato ti vuccati. YathÃvÃdÅ bhikkhave tathÃ- gato tathÃkÃrÅ yathÃkÃrÅ tathÃgato\<*<2>*>/ tathÃvÃdÅ,\<*<3>*>/ iti yathÃ- vÃdÅ tathÃkÃrÅ, yathÃkÃrÅ tathÃvÃdÅ, tasmÃ\<*<2>*>/ tathÃgato ti vuccati. Sadevake bhikkhave loke samÃrake sabrahmake sassamaïabrÃhmaïiyÃ\<*<4>*>/ pajÃya sadevamanussÃya tathÃ- gato abhibhÆ anabhibhÆto a¤¤adatthudaso vasavattÅ, tasmà tathÃgato ti vuccatÅti.\<*<5>*>/ Etam-atthaæ bhagavà avoca, tatthetaæ iti vuccati: Sabbalokaæ abhi¤¤Ãya sabbaloke yathÃtathaæ\<*<6>*>/ | sabbalokavisaæyutto\<*<7>*>/ sabbaloke {anÆpayo}\<*<8>*>/ || Sabbe\<*<9>*>/ sabbÃbhibhÆ dhÅro sabbaganthappamocano\<*<10>*>/ | phuÂÂhassa paramà santi\<*<11>*>/ nibbÃnaæ akutobhayaæ || \<-------------------------------------------------------------------------- 1 niddissati, B.; nadissati, D. E. 2 Om. D. E. 3 yathÃv-, P. Pa. (Pa. omits the three preceding words). 4 sasamaïa-, B. P. M.; samaïa, without sa, C.; -brahm-, B. P. Pa. 5 vuccati, without ti, C. D. E. 6 yathÃtathaæ, M. A.; the other MSS. have tathÃgato, -taæ, P. 7 -loke, C. D. E. Pa.; hi saæyutto, C. 8 anÆpamo (skr. anupama), C. D. E., anup-, B., cp. the last gÃthÃ; anupayo, M. P.; anÆpayo, Morris l. c. (I doubt the existence of such a word). A. points to another reading (anÆbhayo?): anusayo ti (sic !) sabbasmiæ loke sammÃdiÂÂhi taïhÃdiÂÂhi usayehi anusayo (sic !) tehi ubhayehi virahito. 9 sabba, C.; sate, D. E.; Morris l. c. gives Sa ve. 10 -gandha-, B. C. D. E. P.; -ïÂh-, Pa.; -pam-, D. E. M.; -bbam-, C. 11 paramo, D. E.; paramaæ santiæ, M.; A. has: phuÂÂhassÃ-ti phuÂÂhà assa karaïatthe . . . phuÂÂhà anenÃ-ti attho (the MS. has always pu-, and asa for assa). >/ #<[page 123]># %< SUTTAõ 13. 123>% Esa khÅïÃsavo buddho anÅgho\<*<1>*>/ chinnasaæsayo | sabbakammakkhayaæ patto vimutto upadhisaÇkhaye || Esa so bhagavà buddho esa sÅho anuttaro | sadevakassa lokassa brahmacakkaæ\<*<2>*>/ pavattayi || Iti devÃ\<*<3>*>/ manussà ca ye buddhaæ saraïaæ gatà | saægamma\<*<4>*>/ taæ\<*<4>*>/ namassanti mahantaæ vÅtasÃradaæ || Danto damayataæ\<*<5>*>/ seÂÂho\<*<5>*>/ santo samayataæ isi\<*<6>*>/ | mutto mocayataæ aggo tiïïo tÃrayataæ varo || Iti hetaæ namassanti mahantaæ vÅtasÃradaæ | sadevakasmiæ lokasmiæ natthi te\<*<7>*>/ paÂipuggalo ti || Ayam-pi attho vutto bhagavatà iti me sutan-ti ||13|| CatukkanipÃtaæ niÂÂhitaæ.\<*<8>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 anigo, C. 2 brahmaæ c-, B. 3 deva-, B. C., and Morris l. c. 4 tathÃgataæ, D. E. 5 dammayataæ seÂÂhaæ, B. 6 iti, B. 7 va taæ, P.; Âhitaæ, Pa. 8 Only in M. >/ #<[page 124]># %<124 ITIVUTTAKAõ, CATUKKANIPùTO.>% Tass\<*<1>*>/-uddÃnaæ\<*<2>*>/: BrÃhmaïÃ\<*<3>*>/ (100) cattÃri (101) jÃnaæ\<*<4>*>/ (102) samaïa (103) sÅlÃ\<*<5>*>/ (104) taïhà (105) brahmà (106) | bahÆpakÃrÃ\<*<6>*>/ (107) kuhanÃ\<*<7>*>/ (108) purisà (109) caraæ\<*<8>*>/ (110) sampanna (111) lokena (112) tedasÃ-ti\<*<9>*>/ || Itivuttake dvÃdasÃdhikasataæ suttan-ti\<*<10>*>/. Itivuttakaæ niÂÂhitaæ\<*<11>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Only in M. 2 udÃnaæ, M. P. Pa. 3 -a, C.; brahmaïa, B. M. P. Pa. (I take brÃhmaïà as ablative: After br.) 4 jÃnaæ, M.; jinÃ, B. P. Pa.; jinà samaïa, C.; parijanÃ, D. E. 5 sÅla, P. Pa. 6 By conjecture; bahukÃrÃ, M.; bahutarÃ, B. C. P. Pa.; -tatarÃ, D. E. 7 -na, D.; -ïa, E.; kuhakÃ, P.; kuha, M. 8 By conjecture; cara, M.; ca, B. C. P. Pa.; va, D. E. 9 terasÃ-ti, M. 10 dvÃ, om. D. E.; -dhikaæ satasutt-, B. C.-- instead of this line M. has the following verses: Sattavis-ekanipÃtaæ dukkaæ bÃvÅsasuttasaÇgahitaæ | samapa¤¤Ãsam-atha tikaæ terasa catuka¤ca iti yam-idaæ|| Dvidasuttarasutta sate saÇgÃyitvà samÃdahiæsu purà | arahanto ciraÂhitiyà tam-Ãhu nÃmena Itivuttan-ti|| 11 ItivuttakapÃÊi niÂÂhitÃ, C. M.>/