------------------------------------------------------------------------- Input by John Richards Stackpole Elidor (UK) jhr@elidor.demon.co.uk ------------------------------------------------------------------------- ÚÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄ¿ ³ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! ³ ³ COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. ³ ³ ³ ³ Text converted to Classical Sanskrit Extended ³ ³ (CSX) encoding: ³ ³ ³ ³ description character = ASCII ³ ³ ³ ³ long a à 224 ³ ³ long A â 226 ³ ³ long i ã 227 ³ ³ long I ä 228 ³ ³ long u å 229 ³ ³ long U æ 230 ³ ³ vocalic r ç 231 ³ ³ vocalic R è 232 ³ ³ long vocalic r é 233 ³ ³ vocalic l ë 235 ³ ³ long vocalic l í 237 ³ ³ velar n ï 239 ³ ³ velar N ð 240 ³ ³ palatal n ¤ 164 ³ ³ palatal N ¥ 165 ³ ³ retroflex t ñ 241 ³ ³ retroflex T ò 242 ³ ³ retroflex d ó 243 ³ ³ retroflex D ô 244 ³ ³ retroflex n õ 245 ³ ³ retroflex N ö 246 ³ ³ palatal s ÷ 247 ³ ³ palatal S ø 248 ³ ³ retroflex s ù 249 ³ ³ retroflex S ú 250 ³ ³ anusvara ü 252 ³ ³ anusvara (overdot) § 167 ³ ³ capital anusvara ý 253 ³ ³ visarga þ 254 ³ ³ (capital visarga 255) ³ ³ ³ ³ Other characters of the CSX encoding table are ³ ³ not included. Accents have been dropped in order ³ ³ to facilitate word search. ³ ÀÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÙ Dhammapada 1. Yamaka-vagga Mano-pubbaïgamà dhammà mano-seññhà mano-mayà Manasà ce paduññhena bhàsati và karoti và Tato naü dukkham anveti cakkaü va vahato padaü. 1 Mano-pubbaïgamà dhammà mano-seññhà mano-mayà Manasà ce pasannena bhàsati và karoti và Tato naü sukham anveti chayà va anapàyinã. 2 Akkocchi maü avadhi maü ajini maü ahàsi me Ye ca taü upanayhanti veraü tesaü na sammati. 3 Akkocchi maü avadhi maü ajini maü ahàsi me Ye ca taü n'upanayhanti veraü tes'åpasammati. 4 Na hi verena veràni sammant'ãdha kudàcanaü Averena ca sammanti esa dhammo sanantano. 5 Pare ca na vijànanti mayam ettha yamàmase Ye ca tattha vijànanti tato sammanti medhagà. 6 Subh'ànupassiü viharantaü indriyesu asaüvutaü Bhojanamhi c'àmatta¤¤uü kusãtaü hãna-vãriyaü Taü ve pasahati màro vàto rukkhaü va dubbalaü. 7 Asubh'ànupassiü viharantaü indriyesu susaüvutaü Bhojanamhi ca matta¤¤uü saddhaü àraddha-vãriyaü Taü ve na'ppasahati màro vàto selaü va pabbataü. 8 Anikkasàvo kàsàvaü yo vatthaü paridahissati Apeto dama-saccena na so kàsàvaü arahati. 9 Yo ca vanta-kasàv'assa sãlesu susamàhito Upeto dama-saccena sa ve kàsàvam arahati. 10 Asàre sàra-matino sàre c'àsàra-dassino Te sàraü n'àdhigacchanti micchà-saïkappa-gocarà. 11 Sàra¤ ca sàrato ¤atvà asàra¤ ca asàrato Te sàram adhigacchanti sammà-saïkappa-gocarà. 12 Yathà agàraü ducchannaü vuññhi samativijjhati Evaü abhàvitaü cittaü ràgo samativijjhati. 13 Yathà agàraü succhannaü vuññhi na samativijjhati Evaü subhàvitaü cittaü ràgo na samativijjhati. 14 Idha socati pecca socati pàpa-kàrã abhay'attha socati So socati so viha¤¤ati disvà kamma-kiliññham attano. 15 Idha modati pecca modati kata-pu¤¤o abhay'attha modati So modati so pamodati disvà kamma-visuddhim attano. 16 Idha tappati pecca tappati pàpa-kàrã ubhay'attha tappati Pàpaü me katan ti tappati bhiyyo tappati duggatiü gato. 17 Idha nandati pacca nandati kata-pu¤¤o ubhay'attha nandati Pu¤¤aü me katan ti nandati bhiyyo nandati suggatiü gato. 18 Bahum pi ce saühitaü bhàsamàno na takkaro hoti naro pamatto Gopo va gàvo gaõayaü paresaü na bhàgavà sàma¤¤assa hoti. 19 Appam pi ce saühitaü bhàsamàno dhammassa hoti anudhamma-càrã Ràga¤ ca dosa¤ ca pahàya mohaü samma-ppajàno suvimutta-citto Anupàdiyàno idha và huraü và sa bhàgavà sàma¤¤assa hoti. 20 2. Appamàda-vagga Appamàdo amata-padaü pamàdo maccuno padaü Appamattà na mãyanti ye pamattà yathà matà. 21 Evaü visesato ¤atvà appamàdamhi paõóità Appamàde pamodanti ariyànaü gocare ratà. 22 Te jhàyino sàtatikà niccaü daëha-parakkamà Phusanti dhãrà nibbànaü yoga-kkhemaü anuttaraü. 23 Uññhànavato satãmato suci-kammassa nisamma-kàrino Sa¤¤atassa dhamma-jãvino appamattassa yaso'bhivaóóhati. 24 Uññhànen' appamàdena saüyamena damena ca Dãpaü kayiràtha medhàvã yaü ogho n'àbhikãrati. 25 Pamàdaü anuyu¤janti bàlà dummedhino janà Appamàdaü ca medhàvã dhanaü seññhaü va rakkhati. 26 Mà pamàdam anuyu¤jetha mà kàma-rati-santhavaü Appamatto hi jhàyanto pappoti vipulaü sukhaü. 27 Pamàdaü appamàdena yadà nudati paõóito Pa¤¤à-pàsàdam àruyha asoko sokiniü pajaü Pabbata-ññho va bhåma-ññhe dhãro bàle avekkhati. 28 Appamatto pamattesu suttesu bahu-jàgaro Abal'assaü va sãgh-asso hitvà yàti sumedhaso. 29 Appamàdena maghavà devànaü seññhataü gato Appamàdaü pasaüsanti pamàdo garahito sadà. 30 Appamàda-rato bhikkhu pamàde bhaya-dassi và Saüyojanaü aõuü thålaü óahaü aggã va gacchati. 31 Appamàda-rato bhikkhu pamàde bhaya-dassi và Abhabbo parihànàya nibbànass'eva santike. 32 3. Citta-vagga Phandanaü capalaü cittaü dårakkhaü dunnivàrayaü Ujuü karoti medhàvã usu-kàro va tejanaü. 33 Vàrijo va thale khitto okam-okata-ubhato Pariphandat' idaü cittaü màra-dheyyaü pahàtave. 34 Dunniggahassa lahuno yattha-kàma-nipàtino Cittassa damatho sàdhu cittaü dantaü sukh'àvahaü. 35 Sududdasaü sunipuõaü yattha-kàma-nipàtinaü Cittaü rakkhetha medhàvã cittaü guttaü sukh'àvahaü. 36 Dåraïgamaü eka-caraü asarãraü guhà-sayaü Ye cittaü saüyamissanti mokkhanti màra-bandhanà. 37 Anavaññhita-cittassa saddhammaü avijànato Pariplava-pasàdassa pa¤¤à na paripårati. 38 Anavassuta-cittassa ananvàhata-cetaso Pu¤¤a-pàpa-pahãnassa n'atthi jàgarato bhayaü. 39 Kumbh'åpamaü kàyam imaü viditvà nagaråpamaü cittaü idaü ñhapetvà Yodhetha màraü pa¤¤à-vudhena jitaü ca rakkhe anivesano siyà. 40 Aciraü vat'ayaü kàyo pathaviü adhisessati Chuddho apeta-vi¤¤àõo niratthaü va kaliïgaraü. 41 Diso disaü yaü taü kayirà verã và pana verinaü Micchà-paõihitaü cittaü pàpiyo naü tato kare. 42 Na taü màtà pità kayirà a¤¤e và pi ca ¤àtakà Sammà-paõihitaü cittaü seyyaso naü tato kare. 43 4. Puppha-vagga Ko imaü pathaviü vicessati yama-lokaü ca imaü sadevakaü Ko dhamma-padaü sudesitaü kusalo puppham iva pacessati. 44 Sekho pathaviü vicessati yama-lokaü ca imaü sadevakaü Sekho dhamma-padaü sudesitaü kusalo puppham iva pacessati. 45 Pheõ'åpamaü kàyam imaü viditvà marãci-dhammaü abhisambudhàno Chetvàna màrassa papupphakàni adassanaü maccu-ràjassa gacche. 46 Pupphàni h'eva pacinantaü byàsatta-manasaü naraü Suttaü gàmaü mah'ogho va maccu àdàya gacchati. 47 Pupphàni h'eva pacinantaü byàsatta-manasaü naraü Atitta¤¤ eva kàmesu antako kurute vasaü. 48 Yathà pi bhamaro pupphaü vaõõa-gandhaü ahethayaü Paleti rasam àdàya evaü gàme munã care. 49 Na paresaü vilomàni na paresaü kat'àkataü Attano va avekkheyya katàni akatàni ca. 50 Yathà pi ruciraü pupphaü vaõõa-vantaü agandhakaü Evaü subhàsità vàcà aphalà hoti akubbato. 51 Yathà pi ruciraü pupphaü vaõõa-vantaü sagandhakaü Evaü subhàsità vàcà saphalà hoti sakubbato. 52 Yathà pi puppha-ràsimhà kàyirà màlà-guõe bahå Evaü jàtena maccena kattabbaü kusalaü bahuü. 53 Na puppha-gandho pañivàtam eti na candanaü tagara-mallikà và Sataü ca gandho pañivàtam eti sabbà disà sappuriso pavàyati. 54 Candanaü tagaraü và pi uppalaü atha vassikã Etesaü gandha-jàtànaü sãla-gandho anuttaro. 55 Appa-matto ayaü gandho y'àyaü tagara-candanã Yo ca sãla-vataü gandho vàti devesu attamo. 56 Tesaü sampanna-sãlànaü appamàda-vihàrinaü Sammad-a¤¤à vimuttànaü màro maggaü na vindati. 57 Yathà saïkàra-dhànasmiü ujjhitasmiü mahà-pathe Padumaü tattha jàyetha suci-gandhaü mano-ramaü. 58 Evaü saïkàra-bhåtesu andha-bhåte puthu-jjane Atirocati pa¤¤àya sammà-sambuddha-sàvako. 59 5. Bàla-vagga Dãghà jàgarato ratti dãghaü santassa yojanaü Dãgho bàlànaü saüsàro saddhammaü avijànataü. 60 Caraü ce n'àdhigaccheyya seyyaü sadisam attano Eka-cariyaü daëhaü kayirà n'atthi bàle sahàyatà. 61 Puttà m'atthi dhanaü m'atthi iti bàlo viha¤¤ati Attà hi attano n'atthi kuto puttà kuto dhanaü. 62 Yo bàlo ma¤¤ati bàlyaü paõóito và'pi tena so Bàlo ca paõóita-mànã sa ve bàlo ti vuccati. 63 Yàva-jãvam pi ce bàlo paõóitaü payirupàsati Na so dhammaü vijànàti dabbã såpa-rasaü yathà. 64 Muhuttam api ce vi¤¤å paõóitaü payirupàsati Khippaü dhammaü vijànàti jivhà såpa-rasaü yathà. 65 Caranti bàlà dummedhà amitten'eva attanà Karontà pàpakaü kammaü yaü hoti kañuka-pphalaü. 66 Na taü kammaü kataü sàdhu yaü katvà anutappati Yassa assu-mukho rodaü vipàkaü pañisevati. 67 Taü ca kammaü kataü sàdhu yaü katvà n'ànutappati Yassa patãto sumano vipàkaü pañisevati. 68 Madhuü và ma¤¤ati bàlo yàva pàpaü na paccati Yadà ca paccati pàpaü atha dukkhaü nigacchati. 69 Màse màse kus'aggena bàlo bhu¤jeyya bhojanaü Na so saïkhàta-dhammànaü kalaü agghati soëasiü. 70 Na hi pàpaü kataü kammaü sajju-khãraü va muccati ôahaü taü bàlam anveti bhasma-cchanno va pàvako. 71 Yàvad-eva anatthàya ¤attaü bàlassa jayati Hanti bàlassa sukkaüsaü muddham assa vipàtayaü. 72 Asantaü bhàvanaü iccheyya purekkhàraü ca bhikkhusu âvàsesu ca issariyam påjaü para-kulesu ca. 73 Mam'eva kata ma¤¤antu gihã pabbajità ubho Mam'ev'àtivasà assu kicc'àkiccesu kismici Iti bàlassa saïkappo icchà màno ca vaóóhati. 74 A¤¤à hi làbh'åpanisà a¤¤à nibbàna-gàminã Evam etaü abhi¤¤àya bhikkhu buddhassa sàvako Sakkàraü n'àbhinandeyya vivekam anubhåhaye. 75 6. Paõóita-vagga Nidhãnaü va pavattàraü yaü passe vajja-dassinaü Niggayha-vàdiü medhàviü tàdisaü paõóitaü bhaje Tàdisaü bhajamànassa seyyo hoti na pàpiyo. 76 Ovadeyy'ànusàseyya asabbhà ca nivàraye Sataü hi so piyo hoti asataü hoti appiyo. 77 Na bhaje pàpake mitte na bhaje puris'àdhame Bhajetha mitte kalyàõe bhajetha puris'uttame. 78 Dhamma-pãti sukhaü seti vippasannena cetasà Ariya-ppavedite dhamme sadà ramati paõóito. 79 Udakaü hi nayanti nettikà usu-kàrà namayanti tejanaü Dàruü namayanti tacchakà attànaü damayanti paõóità. 80 Selo yathà eka-ghano vàtena na samãrati Evaü nindà-pasaüsàsu na sami¤janti paõóità. 81 Yathà pi rahado gambhãro vippasanno anàvilo Evaü dhammàni sutvàna vippasãdanti paõóità. 82 Sabbattha ve sappurisà cajanti na kàma-kàmà lapayanti santo Sukhena phuññhà atha và dukhena na ucc'àvacaü paõóità dassayanti. 83 Na atta-hetu na parassa hetu na puttam icche na dhanaü na raññhaü Na iccheyya adhammena samiddhim attano sa sãlavà pa¤¤avà dhammiko siyà. 84 Appakà te manussesu ye janà pàra-gàmino Ath'àyaü itarà pajà tãram ev'ànudhàvati. 85 Ye ca kho sammad-akkhàte dhamme dhamm'ànuvattino Te janà pàram essanti maccu-dheyyaü suduttaraü. 86 Kaõhaü dhammaü vippahàya sukkaü bhàvetha paõóito Okà anokam àgamma viveke yattha dåramaü. 87 Tatr'àbhiratiü iccheyya hitvà kàme aki¤cano Pariyodapeyya attànaü citta-klesehi paõóito. 88 Yesaü sambodhiy'aïgesu sammà cittaü subhàvitaü âdàna-pañinissagge anupàdàya ye ratà Khãõ'àsavà jutimanto te loke parinibbutà. 89 7. Arahanta-vagga Gat'addhino visokassa vippamuttassa sabbadhi Sabba-gantha-ppahãnassa pariëàho na vijjati. 90 Uyyu¤janti satãmanto na nikete ramayanti te Haüsà va pallalaü hitvà okam-okaü jahanti te. 91 Yesaü sannicayo n'atthi ye pari¤¤àta-bhojanà Su¤¤ato animitto ca vimokkho yesaü gocaro âkàse va sakuntànaü gati tesaü dur-annayà. 92 Yass'àsavà parikkhãnà àhàre ca anissito Su¤¤ato animitto ca vimokkho yassa gocaro âkàse va sakuntànaü padaü tassa dur-annayaü. 93 Yass'indriyàni samathaü gatàni assà yathà sàrathinà sudantà Pahãna-mànassa anàsavassa devà pi tassa pihayanti tàdino. 94 Pathavi-samo no virujjhati indakhãl'upamo tàdi subbato Rahado va apeta-kaddamo saüsàrà na bhavanti tàdino. 95 Santaü tassa manaü hoti santà vàcà ca kamma ca Sammad-a¤¤à vimuttassa upasantassa tàdino. 96 Asaddho akata'a¤¤å ca sandhi-cchedo ca yo naro Hat'àvakàso vant'àso sa ve uttama-poriso. 97 Gàme và yadi và'ra¤¤e ninne và yadi và thale Yattha arahanto viharanti taü bhåmi-ràmaõeyyakaü. 98 Ramaõãyàni ara¤¤àni yattha na ramatã jano Vãta-ràgà ramissanti na te kàma-gavesino. 99 8. Sahassa-vagga Sahassam api ce vàcà anattha-pada-saühità Ekaü attha-padaü seyyo yaü sutvà upasammati. 100 Sahassam api ce gàthà anattha-pada-saühità Ekaü gàthà-padaü seyyo yaü sutvà upasammati. 101 Yo ce gàthà sataü bhàse anattha-pada-saühitaü Ekaü dhamma-padaü seyyo yaü sutvà upasammati. 102 Yo sahassaü sahassena saïgàme màsuse jine Ekaü ca jeyyaü attànaü sa ve saïgama-j'uttamo. 103 Attà ha've jitaü seyyo yà c'àyaü itarà pajà Atta-dantassa posassa niccaü sa¤¤ata-càrino. 104 N'eva devo na gandhabbo na màro saha bràhmunà Jitaü apajitaü kayirà tathà-råpassa jantuno. 105 Màse màse sahassena yo yajetha sataü samaü Ekaü ca bhàvit'attànaü muhuttam api påjaye Sà yeva påjanà seyyo yaü ce vassasataü hutaü. 106 Yo ca vassa-sataü jantu aggiü paricare vane Ekaü ca bhàvit'attànaü muhuttam api påjaye Sà yeva påjanà seyyo yaü ce vassa-sataü hutaü. 107 Yaü ki¤ci yiññhaü va hutaü va loke Saüvaccharaü yajetha pu¤¤a-pekkho Sabbam pi taü na catu-bhàgam eti Abhivàdanà ujju-gatesu seyyo. 108 Abhivàdana-sãlissa niccaü vuóóhà'pacàyino Cattàro dhammà vaóóhanti àyu vaõõo sukhaü balaü. 109 Yo ca vassa-sataü jãve dussãlo asamàhito Ek'àhaü jãvitaü seyyo sãlavantasssa jhàyino. 110 Yo ca vassa-sataü jãve duppa¤¤o asamàhito Ek'àhaü jãvitaü seyyo pa¤¤avantassa jhàyino. 111 Yo ca vassa-sataü jãve kusãto hãna-vãriyo Ek'àhaü jãvitaü seyyo viriyam àrabhato daëhaü. 112 Yo ca vassa-sataü jãve apassaü udaya-bbayaü Ek'àhaü jãvitaü seyyo passato udaya-bbayaü. 113 Yo ca vassa-sataü jãve apassaü amataü padaü Ek'àhaü jãvitaü seyyo passato amataü padaü. 114 Yo ca vassa-sataü jãve apassaü dhammam uttamaü Ek'àhaü jãvitaü seyyo passato dhammam uttamaü. 115 9. Pàpa-vagga Abhittharetha kalyàõe pàpà cittaü nivàraye Dandhaü hi karoto pu¤¤aü pàpasmiü ramatã mano. 116 Pàpaü ce puriso kayirà na naü kayirà puna-ppunaü Na tamhi chandaü kayiràtha dukkho pàpassa uccayo. 117 Pu¤¤aü ce puriso kayirà kayirà naü puna-ppunaü Tamhi chandaü kayiràtha sukho pu¤¤assa uccayo. 118 Pàpo pi passati bhadraü yàva pàpaü na paccati Yadà ca paccati pàpaü atha pàpo pàpàni passati. 119 Bhadro pi passati pàpaü yàva bhadraü na paccati Yadà ca paccati bhadraü atha bhadro bhadràni passati. 120 Mà'vama¤¤etha pàpassa na mandaü àgamissati Uda-bindu-nipàtena uda-kumbho pi pårati Bàlo pårati pàpassa thoka-thokam pi àcinaü. 121 Mà'vama¤¤etha pu¤¤assa na mandaü àgamissati Uda-bindu-nipàtena uda-kumbho pi pårati Dhãro pårati pu¤¤assa thoka-thokam pi àcinaü. 122 Vàõijo va bhayaü maggaü appa-sattho maha-ddhano Visaü jãvitu-kàmo va pàpàni parivajjaye. 123 Pàõimhi ce vaõo n'àssa hareyya pàõinà visaü N'àbbaõaü visam anveti n'atthi pàpaü akubbato. 124 Yo appaduññhassa narassa dussati saddhasssa posassa anaïgaõassa Tam eva bàlaü pacceti pàpaü sukhumo rajo pañivàtaü va khitto. 125 Gabbham eke uppajjanti nirayaü pàpa-kammino Saggaü sugatino yanti parinibbanti anàsavà. 126 Na antalikkhe na samudda-majjhe na pabbatànaü vivaraü pavissa Na vijjatã so jagati-ppadeso yattha-ññhito mucceyya pàpa-kammà. 127 Na antalikkhe na samudda-majjhe na pabbatànaü vivaraü pavissa Na vijjatã so jagati-ppadeso yattha-ññhitaü na=ppasaheyya maccu. 128 10. Daõóa-vagga Sabbe tasanti daõóassa sabbe bhàyanti maccuno Attànaü upamaü katvà na haneyya na ghàtaye. 129 Sabbe tasanti daõóassa sabbesaü jãvitaü piyaü Attànaü upamaü katvà na haneyya na ghàtaye. 130 Sukha-kàmàni bhåtàni yo daõóena vihiüsati Attano sukham esàno pecca so na labhate sukhaü. 131 Sukha-kàmàni bhåtàni yo daõóena na vihiüsati Attano sukham esàno pecca so labhate sukhaü. 132 Mà'voca pharusaü ka¤ci vuttà pañivadeyyu taü Dukkhà hi sàrambha-kathà pañi daõóà phuseyyu taü. 133 Sace n'eresi attànaü kaüso upahato yathà Esa patto'si nibbànaü sàrambho te na vijjati. 134 Yathà daõóena gopàlo gàvo pàjeti gocaraü Evaü jarà ca maccu ca àyuü pàjenti pàõinaü. 135 Atha pàpàni kammàni karaü bàlo na bujjhati Sehi kammehi dummedho aggi-daóóho va tappati. 136 Yo daõóena adaõóesu appaduññhesu dussati Dasannam a¤¤ataraü ñhànaü khippam eva nigacchati. 137 Vedanaü pharusaü jàniü sarãrassa ca bhedanaü Garukaü và pi àbàdhaü citta-kkhepaü va pàpuõe. 138 Ràjato và upasaggaü abbhakkhànaü ca dàruõaü Parikkhayaü va ¤àtãnaü bhogànaü va pabhaïguraü. 139 Atha v'àssa agàràni aggi óahati pàvako Kàyassa bhedà duppa¤¤o nirayaü so'papajjati. 140 Na nagga-cariyà na jañà na païkà Nà'nàsakà thaõóila-sàyikà và Rajo-jallaü ukkuñika-ppadhànaü Sodhenti maccaü avitiõõa-kaïkhaü. 141 Alaïkato ce pi samaü careyya Santo danto niyato brahma-càrã Sabbesu bhåtesu nidhàya daõóaü So bràhmaõo so samaõo sa bhikkhu. 142 Hirã-nisedho puriso koci lokasmiü vijjati Yo nindaü apabodheti asso bhadro kasàm iva. 143 Asso yathà bhadro kasà-niviññho àtàpino saüvegino bhavàtha Saddhàya sãlena ca vãriyena ca samàdhinà dhamma-vinicchayena ca Sampanna-vijjà-caraõà patissatà jahissatha dukkham idaü anappakaü. 144 Udakaü hi nayanti nettikà usu-kàrà namayanti tejanaü Dàruü namayanti tacchakà attànaü damayanti subbatà. 145 11. Jarà-vagga Ko nu hàso kim ànando niccaü pajjalite sati Andha-kàrena onaddhà padãpaü na gavesatha. 146 Passa citta-kataü bimbaü aru-kàyaü samussitaü âturaü bahu-saïkappaü yassa n'atthi dhuvaü ñhiti. 147 Pari jiõõam idaü råpaü roga-nãëaü pabhaïguraü Bhijjati påti-sandeho maraõ-antaü hi jãvitaü. 148 Yàn'imàni apatthàni alàbun'eva sàrade Kàpotakàni aññhãni tàni disvàna kà rati. 149 Aññhãnaü nagaraü kataü maüsa-lohita-lepanaü Yattha jarà ca maccu ca màno makkho ca ohito. 150 Jãranti ve ràja-rathà sucittà atho sarãram pi jaraü upeti Sataü ca dhammo na jaraü upeti santo ha've sabbhi pavedayanti. 151 Appa-ssut'àyaü puriso balivaddo va jãrati Maüsàni tassa vaóóhanti pa¤¤à tassa na vaóóhati. 152 Aneka-jàti-saüsàraü sandhàvissaü anibbisaü Gaha-kàraü gavesanto dukkhà jàti puna-ppunaü. 153 Gaha-kàraka diññho'si puna gehaü na kàhasi Sabbà te phàsukà bhaggà gaha-kåñaü visaïkhataü Visaïkhàra-gataü cittaü taõhànaü khayam ajjhagà. 154 Acaritvà brahma-cariyaü aladdhà yobbane dhanaü Jiõõa-ko¤cà va jhàyanti khãõa-macche va pallale. 155 Acaritvà brahma-cariyaü aladdhà yobbane dhanaü Senti càp'àtikhãõà va puràõàni anutthunaü. 156 11. Atta-vagga Attànaü ce piyaü ja¤¤à rakkheyya naü surakkhitaü Tiõõaü a¤¤ataraü yàmaü pañi jaggeyya paõóito. 157 Attànam eva pañhamaü patiråpe nivesaye Ath'a¤¤am anusàseyya na kilisseyya paõóito. 158 Attànaü ce tathà kayirà yath'a¤¤am anusàsati Sudanto vata dametha attà hi kira duddamo. 159 Attà hi attano nàtho ko nàtho paro siyà Attanà hi sudantena nàthaü labhati dullabhaü. 160 Attanà hi kataü pàpaü atta-jaü atta-sambhavaü Abhimatthati dummedhaü vajiraü v'asma-mayaü maõiü. 161 Yassa accanta-dussilyaü màluvà sàlam iv'otthataü Karoti so tath'attànaü yathà naü icchati diso. 162 Sukaràni asàdhåni attano ahitàni ca Yaü ve hitaü ca sàdhuü ca taü ve parama-dukkaraü. 163 Yo sàsanaü arahataü ariyànaü dhamma-jãvinaü Pañikosati dummedho diññhiü nissàya pàpikaü Phalàni kaññhakass'eva atta-ghàtàya phallati. 164 Attanà hi kataü pàpaü attanà saïkilissati Attanà akataü pàpaü attanà va visujjhati Suddhi asuddhi paccattaü n'तo a¤¤aü visodhaye. 165 Atta-d-attaü par'atthena bahunà pi na hàpaye Atta-d-attham abhi¤¤àya sad-attha-pasuto siyà. 166 13. Loka-vagga Hãnaü dhammaü na seveyya pamàdena na saüvase Micchà-diññhiü na seveyya na siyà loka-vaóóhano. 167 Uttiññhe na-ppamajjeyya dhammaü sucaritaü care Dhamma-càrã sukhaü seti asmiü loke paramhi ca. 168 Dhammaü care sucaritaü ta taü duccaritaü care Dhamma-càrã sukhaü seti asmiü loke paramhi ca. 169 Yathà bubbuëakaü passe yathà passe marãcikaü Evaü lokaü avekkhantaü maccu-ràjà na passati. 170 Etha passath'imaü lokaü cittaü ràja-rath'åpamaü Yattha bàlà visãdanti natthi saïgo vijànataü. 171 Yo ca pubbe pamajjitvà pacchà so na-ppamajjati So imaü lokaü pabhàseti abbhà mutto va candimà. 172 Yassa pàpaü kataü kammaü kusalena pidhãyati So imaü lokaü pabhàseti abbhà mutto va candimà. 173 Andha-bhåto ayaü loko tanuk'ettha vipassati sakuõo jàla-mutto va appo saggàya gacchati. 174 Haüs'àdicca-pathe yanti àkàse yanti iddhiyà Nãyanti dhãrà lokamhà jetvà màraü savàhiniü. 175 Ekaü dhammaü atãtassa musàvàdissa jantuno Vitiõõa-para-lokassa n'atthi pàpaü akàriyaü. 176 Na ve kadariyà deva-lokaü vajanti bàlà ha've na-ppasaüsanti dànaü Dhãro ca dànaü anumodamàno ten'eva so hoti sukhã parattha. 177 Pathavyà eka-rajjena saggassa gamanena và Sabba-lok'àdhipaccena sot'àpatti-phalaü varaü. 178 14. Buddha-vagga Yassa jitaü n'àvajãyati jitaü yassa no yàti koci loke Taü buddham ananta-gocaraü apadaü kena padena nessatha. 179 Yassa jàlinã visattikà taõhà n'atthikuhi¤ci netave Taü buddham ananta-gocaraü apadaü kena padena nessatha. 180 Ye jhàna-pasutà dhãrà nekkhamm'åpasame ratà Devà pi tesaü pihayanti sambuddhànaü satãmataü. 181 Kiccho manussa-pañilàbho kicchaü maccàna jãvitaü Kicchaü saddhamma-ssavanaü kiccho buddhànam uppàdo. 182 Sabba-pàpassa akaraõaü kusalassa upasampadà Sa-citta-pariyodapanaü etaü buddhàna sàsanaü. 183 Khantã paramaü tapo titikkhà Nibbanaü paramaü vadanti buddhà Na hi pabbajito par'åpaghàtã Samaõo hoti paraü viheñhayanto. 184 Anåpavàdo anåpaghàto pàtimokkhe ca saüvaro Matta¤¤utà ca bhattasmiü pantaü ca sayan'àsanaü Adhicitte ca àyogo etaü buddhàna sàsanaü. 185 Na kahàpaõa-vassena titti kàmesu vijjati App'assàdà dukhà kàmà iti vi¤¤àya paõóito. 186 Api dibbese kàmesu ratiü so n'àdhigacchati Taõha-kkhaya-rato hoti sammà-sambuddha-sàvako. 187 Bahuü ve saraõaü yanti pabbatàni vanàni ca âràma-rukkha-cetyàni manussà bhaya-tajjità. 188 N'etaü kho saraõaü khemaü n'etaü saraõam uttamaü N'etaü saraõam àgamma sabba-dukkhà pamuccati. 189 Yo ca buddhaü ca dhammaü ca saïghaü ca saraõaü gato Cattàri ariya-saccàni samma-ppa¤¤àya passati. 190 Dukkhaü dukkha-samuppàdaü dukkhassa ca atikkamaü Ariyaü c'aññhaïgikaü maggaü dukkh'åpasama-gàminaü. 191 Etaü kho saraõaü khemaü etaü saraõam uttamaü Etaü saraõam àgamma sabba-dukkhà pamuccati. 192 Dullabo puris'àja¤¤o na so sabbattha jàyati Yattha so jàyati dhãro taü kulaü sukham edhati. 193 Sukho buddhànam uppàdo sukhà saddhamma-desanà Sukhà saïghassa sàmaggã samaggànaü tapo sukho. 194 Påj'àrahe påjayato buddhe yadi va sàvake Papa¤ca-samatikkante tiõõa-soka-pariddave. 195 Te tàdise påjayato nibbute akuto-bhaye Na sakkà pu¤¤aü saïkhàtuü im'ettam api kenaci. 196 15. Sukha-vagga Susukhaü vata jãvàma verinesu averino Verinesu manussesu viharàma averino. 197 Susukhaü vata jãvàma àturesu anàturà âturesu manussesu viharàma anàturà. 198 Susukhaü vata jãvàma ussukesu anussukà Ussukesu manussesu viharàma anussukà. 199 Susukhaü vata jãvàma yesaü no n'atthi ki¤canaü Pãti-bhakkhà bhavissàma devà àbhassarà yathà. 200 Jayaü veraü pasavati dukkhaü seti paràjito Upasanto sukhaü seti hitvà jaya-paràjayaü. 201 N'atthi ràga-samo aggi n'atthi dosa-samo kali N'atthi khandha-samà dukkhà n'atthi santi-paraü sukhaü. 202 Jighacchà paramà rogà saïkhàrà paramà dukhà Etaü ¤atvà yathà-bhåtaü nibbànaü paramaü sukhaü. 203 ârogya-paramà làbhà santuññhi-paramaü dhanaü Vissàsa-paramà ¤àti nibbànaü paramaü sukhaü. 204 Paviveka-rasaü pitvà rasaü upasamassa ca Niddaro hoti nippàpo dhamma-pãti-rasaü pivaü. 205 Sàdhu dassanam ariyànaü sannivàso sadà sukho Adassanena bàlànaü niccam eva sukhã siyà. 206 Bàla-saïgata-càrã hi dãgham addhàna socati Dukkho bàlehi saüvàso amitten'eva sabbadà. 207 Tasmà hi Dhãraü ca pa¤¤aü ca bahu-ssutaü ca Dhorayha-sãlaü vata-vantam ariyaü Taü tàdisaü sappurisaü sumedhaü Bhajetha nakkhatta-pathaü ca candimà. 208 16. Piya-vagga Ayoge yu¤jam attànaü yogasmiü ca ayojanaü Atthaü hitvà piya-ggàhã pihet'att'ànuyoginaü. 209 Mà piyehi samàga¤chi appiyehi kudàcanaü Piyànaü adassanaü dukkhaü appiyànaü ca dassanaü. 210 Tasmà piyaü na kayiràtha piy'àpàyo hi pàpako Ganthà tesaü na vijjanti yesaü n'atthi piy'àppiyaü. 211 Piyato jàyatã soko piyato jàyatã bhayaü Piyato vipamuttassa n'atthi soko kuto bhayaü. 212 Pemato jàyatã soko pemato jàyatã bhayaü Pemato vipamuttassa n'atthi soko kuto bhayaü. 213 Ratiyà jàyatã soko ratiyà jàyatã bhayaü Ratiyà vipamuttassa n'atthi soko kuto bhayaü. 214 Kàmato jàyatã soko kàmato jàyatã bhayaü Kàmato vipamuttassa n'atthi soko kuto bhayaü. 215 Taõhàya jàyatã soko taõhàya jàyatã bhayaü Taõhàya vipamuttassa n'atthi soko kuto bhayaü. 216 Sãla-dassana-sampannaü dhamma-ññhaü sacca-vedinaü Attano kamma kubbànaü taü jano kurute piyaü. 217 Chanda-jàto anakkhàte manasà ca phuño siyà Kàmesu ca appañibaddha-citto uddhaü-soto ti vuccati. 218 Cira-ppavàsiü purisaü dårato sotthim àgataü ¥àti-mittà suhajjà ca abhinandanti àgataü. 219 Tath'eva kata-pu¤¤am pi asmà lokà paraü gataü Pu¤¤àni pañigaõhanti piyaü ¤àtã va àgataü. 220 17. Kodha-vagga Kodhaü jahe vippajaheyya mànaü Saüyojanaü sabbam atikkameyya Taü nàma-råpasmim asajjamànaü Aki¤canaü n'ànupatanti dukkhà. 221 Yo ve uppatitaü kodhaü rathaü bhantaü va vàraye Tam ahaü sàrathiü bråmi rasmi-ggàho itaro jano. 222 Akkodhena jine kodhaü asàdhuü sàdhunà jine Jine kadariyaü dànena saccen'àlika-vàdinaü. 223 Saccaü bhaõe na kujjheyya dajjà appam pi yàcito Etehi tãhi ñhànehi gacche devàna santike. 224 Ahiüsakà ye munayo niccaü kàyena saüvutà Te yanti accutaü ñhànaü yattha gantvà na socare. 225 Sadà jàgaramànànaü aho-ratt'ànusikkhinaü Nibbànaü adhimuttànaü atthaü gacchanti àsavà. 226 Poràõam etaü atula n'etaü ajjatanàm iva Nindanti tuõhim àsãnaü nindanti bahu-bhàõinaü Mita-bhàõim pi nindanti n'atthi loke anindito. 227 Na c'àhu na ca bhavissati na c'etarahi vijjati Ekantaü nindito poso ekantaü và pasaüsito. 228 Yaü ce vi¤¤å pasaüsanti anuvicca suve suve Acchidda-vuttiü medhàviü pa¤¤à-sãla-samàhitaü. 229 Nikkhaü jambonadass'eva ko taü ninditum arahati Devà pi naü pasaüsanti bràhmunà pi pasaüsito. 230 Kàya-ppakopaü rakkheyya kàyena saüvuto siyà Kàya-duccaritaü hitvà kàyena sucaritaü care. 231 Vacã-ppakopaü rakkheyya vàcàya saüvuto siyà Vacã-duccaritaü hitvà vàcàya sucaritaü care. 232 Mano-ppakopaü rakkheyya manasà saüvuto siyà Mano-duccaritaü hitvà manasà sucaritaü care. 233 Kàyena saüvutà dhãrà atho vàcàya saüvutà Manasà saüvutà dhãrà te ve suparisaüvutà. 234 18. Mala-vagga Paõóu-palàso va dàni'si yama-purisà pi ca te upaññhità Uyyoga-mukhe ca tiññhasi pàtheyyam pi ca te na vijjati. 235 So karohi dãpam attano khippaü vàyama paõóito bhava Niddhanta-malo anaïgaõo dibbaü ariya-bhåmiü upehisi. 236 Upanãta-vayo ca dàni'si sampayàto'si yamassa santikaü Vàso te n'atthi antarà pàtheyyam pi ce te na vijjati. 237 So karohi dãpam attano khippaü vàyama paõóito bhava Niddhanta-malo anaïgaõo na punaü jàti-jaraü upehisi. 238 Anupubbena medhàvã thokaü thokaü khaõe khaõe Kammàro rajatass'eva niddhame malam attano. 239 Ayasà va malaü samuññhitaü tat-uññhàya tam eva khàdati Evaü atidhona-càrinaü sàni kammàni nayanti duggatiü. 240 Asajjhàya-malà mantà anuññhàna-malà gharà Malaü vaõõassa kosajjaü pamàdo rakkhato malaü. 241 Mal'itthiyà duccaritaü maccheraü dadato malaü Malà ve pàpakà dhammà asmiü loke paramhi ca. 242 Tato malà malataraü avijjà paramaü malaü Etaü malaü pahantvàna nimmalà hotha bhikkhavo. 243 Sujãvaü ahirikena kàka-sårena dhaüsinà Pakkhandinà pagabbhena saükiliññhena jãvitaü. 244 Hirãmatà ca dujjãvaü niccaü suci-gavesinà Alãnenà'ppagabbhena suddh'àjãvena passatà. 245 Yo pàõam atipàteti musà-vàdaü ca bhàsati Loke adinnam àdiyati para-dàraü ca gacchati. 246 Surà-meraya-pànaü ca yo naro anuyu¤jati Idh'evam eso lokasmiü målaü khaõati attano. 247 Evaü bho purisa jànàhi pàpa-dhammà asa¤¤atà Mà taü lobho adhammo ca ciraü dukkhàya randhayuü. 248 Dadàti ve yathà-saddhaü yathà-pasàdanaü jano Tattha yo ca maïku bhavati paresaü pàna-bhojane Na so divà và rattiü và samàdhim adhigacchati. 249 Yassa c'etaü samucchinnaü måla-ghaccaü samåhataü Sa ve divà và rattiü và samàdhim adhigacchati. 250 N'atthi ràga-samo aggi n'atthi dosa-samo gaho N'atthi moha-samaü jàlaü n'atthi taõhàsamà nadã. 251 Sudassaü vajjam a¤¤esaü attano pana duddasaü Paresaü hi so vajjàni opunàti yathà bhusaü Attano pana chàdeti kaliü va kitavà sañho. 252 Para-vajj'ànupassissa niccaü ujjhàna-sa¤¤ino âsavà tassa vaóóhanti àrà so àsavakkhayà. 253 âkàse va padaü n'atthi samaõo n'atthi bàhire Papa¤c'àbhiratà pajà nippa¤cà tathàgatà. 254 âkàse va padaü n'atthi samaõo n'atthi bàhire Saïhàrà sassatà n'atthi n'atthi buddhànam i¤jitaü. 255 19. Dhamma-vagga Na tena hoti dhamma'ññho yen'atthaü sàhasà naye Yo ca atthaü anatthaü ca ubho niccheyya paõóito. 256 Asàhasena dhammena samena nayatã pare Dhammassa gutto medhàvã dhamma'ññho hi pavuccati. 257 Na tena paõóito hoti yàvatà bahu bhàsati Khemã averã abhayo paõóito ti pavuccati. 258 Na tàvatà dhamma-dharo yàvatà bahu bhàsati Yo ca appam pi sutvàna dhammaü kàyena passati Sa ve dhamma-dharo hoti yo dhammaü na-ppamajjati. 259 Na tena thero so hoti yen'assa palitaü siro Paripakko vayo tassa moghajiõõo ti vuccati. 260 Yamhi saccaü ca dhammo ca ahiüsà saüyamo dhamo Sa ve vanta-malo dhãro thero iti pavuccati. 261 Na vàk-karaõa-mattena vaõõa-pokkharatàya và Sàdhu-råpo naro hoti issukã maccharI sañho. 262 Yassa c'etaü samucchinnaü måla-ghaccaü samåhataü Sa vanta-doso medhàvã sàdhu-råpo ti vuccati. 263 Na muõóakena samaõo abbato alikaü bhaõaü Icchà-lobha-samàpanno samaõo kiü bhavissati. 264 Yo ca sameti pàpàni aõuü thålàni sabbaso Samitattà hi pàpànaü samaõo ti pavuccati. 265 Na tena bhikkhu so hoti yàvatà bhikkhate pare Vissaü dhammaü samàdàya bhikkhu hoti na tàvatà. 266 Yo'dha pu¤¤aü ca pàpaü ca bàhetvà brahma-cariyavà Saïkhàya loke carati sa ve bhikkhå ti vuccati. 267 Na monena munã hoti måëha-råpo aviddasu Yo ca tulaü va paggayha varam àdàya paõóito. 268 Pàpàni parivajjeti sa munã tena so muni Yo munàti ubho loke muni tena pavuccati. 269 Na tena ariyo hoti yena pàõàni hiüsati Ahiüsà sabba-pàõànaü ariyo ti pavuccati. 270 Na sãla-bbata-mattena bàhu-saccena và pana Atha và samàdhi-làbhena vivitta-sayanena và. 271 Phusàmi nekkhamm-sukhaü aputhu-jjana-sevitaü Bhikkhu vissàsam àpàdi appatto àsava-kkhayaü. 272 20. Magga-vagga Maggàn'aññhaïgiko seññho saccànaü caturo padà Viràgo seññho dhammànaü dvi-padànaü ca cakkhumà. 273 Eso va maggo n'atth'a¤¤o dassanassa visuddhiyà Etaü ca tumhe pañipajjatha màrass'etaü pamohanaü. 274 Etaü hi tumhe pañipannà dukkhass'antaü karissatha Akkhàto vo mayà maggo a¤¤àya salla-kantanaü. 275 Tumhehi kiccam àtappaü akkhàtàro tathàgatà Pañipannà pamokkhanti jhàyino màra-bandhanà. 276 Sabbe saïkhàrà aniccà ti yadà pa¤¤àya passati Atha nibbindati dukkhe esa maggo visuddhiyà. 277 Sabbe saïkhàrà dukkhà ti yadà pa¤¤àya passati Atha nibbindati dukkhe esa maggo visuddhiyà. 278 Sabbe dhammà anattà ti yadà pa¤¤àya passati Atha nibbindati dukkhe esa maggo visuddhiyà. 279 Uññàna-kàlamhi anuññhahàno Yuvà balã àlasiyaü upeto Saüsanna-saïkappa-mano kusãto Pa¤¤àya maggaü alaso na vindati. 280 Vàc'ànurakkhã manasà süvuto Kàyena ca akusalaü na kayirà Ete tayo kamma-pathe visodhaye âràdhaye maggam isi-ppaveditaü. 281 Yogà ve jàyatã bhåri ayogà bhåri-saïkhayo Etaü dvedhà-pathaü ¤atvà bhavàya vibhavàya ca Tath'àttànaü niveseyya yathà bhåri pavaóóhati. 282 Vanaü chindatha mà rukkhaü vanato jàyate bhayaü Chetvà vanaü ca vanathaü ca nibbanà hotha bhikkhave. 283 Yàva hi vanatho na chijjati Aõu-matto pi narassa nàrisu Pañibadda-mano va tàva so Vaccho khãra-pako va màtari. 284 Ucchinna sineham attano kumudaü sàradikaü va pàõinà Santi-maggam eva bråhaya nibbànaü sugatena desitaü. 285 Idha vassaü vasissàmi adha hem'anta-gimhisu Iti bàlo vicinteti antaràyaü na bujjhati. 286 Na putta-pasu-sammattaü byàsatta-manasaü naraü Suttaü gàmaü mah'ogho va maccu àdàya gacchati. 287 Na santi puttà tàõàya na pità nà'pi bandhavà Antaken'àdhipannassa n'atthi ¤àtãsu tàõatà. 288 Etam attha-vasaü ¤atvà paõóito sãla-saüvuto Nibbàna-gamanaü maggaü khippam eva visodhaye. 289 21. Pakiõõaka-vagga Mattà-sukha-pariccàgà passe ce vipulaü sukhaü Caje mattà-sukhaü dhãro sampassaü vipulaü sukhaü. 290 Para-dukkh'åpadhànena attano sukham icchati Vera-saüsagga-saüsaññho verà so na parimuccati. 291 Yaü hi kiccaü apaviddhaü akiccaü pana kayirati Unnaëànaü pamattànaü tesaü vaóóhanti àsavà. 292 Yesaü ca susamàraddhà niccaü kàya-gatà sati Akiccaü te na sevanti kicce sàtacca-kàrino Satànaü sampajànànaü atthaü gacchanti àsavà. 293 Màtaraü pitaraü hantvà ràjàno dve ca khattiye Raññhaü s'ànucaraü hantvà anãgho yàti bràhmaõo. 294 Màtaraü pitaraü hantvà ràjàno dve ca sotthiye Veyaggha-pa¤camaü hantvà anãgho yàti bràhmaõo. 295 Su-ppabuddhaü pabujjhanti sadà gotama-sàvakà Yesaü divà ca ratto ca niccaü buddha-gatà sati. 296 Su-ppabuddhaü pabujjhanti sadà gotama-sàvakà Yesaü divà ca ratto ca niccaü dhamma-gatà sati. 297 Su-ppabuddhaü pabujjhanti sadà gotama-sàvakà Yesaü divà ca ratto ca niccaü saïgha-gatà sati. 298 Su-ppabuddhaü pabujjhanti sadà gotama-sàvakà Yesaü divà ca ratto ca niccaü kàya-gatà sati. 299 Su-ppabuddhaü pabujjhanti sadà gotama-sàvakà Yesaü divà ca ratto ca ahiüsàya rato mano. 300 Su-ppabuddhaü pabujjhanti sadà gotama-sàvakà Yesaü divà ca ratto ca bhàvanàya rato mano. 301 Du-ppabbajjaü dur-abhiramaü dur-àvàsà gharà dukhà Dukkho'samàna-saüvàso dukkh'ànupatit'addhagå Tasmà na c'addhagå siyà na ca dukkh'ànupatito siyà. 302 Saddho sãlena sampanno yaso-bhoga-samappito Yaü yaü padesaü bhajati tattha tatth'eva påjito. 303 Dåre santo pakàsenti himavanto va pabbato Asant'ettha na dissanti rattiü khittà yathà sarà. 304 Ek'àsanaü eka-seyyaü eko caram atandito Eko damayam attànaü van'ante ramito siyà. 305 22. Niraya-vagga Abhåta-vàdã nirayaü upeti Yo và pi katvà na karomi c'àha Ubho pi pecca samà bhavanti Nihãna-kammà manujà parattha. 306 Kàsàva-kaõñhà bahavo pàpa-dhammà asa¤¤atà Pàpà pàpehi kammehi nirayaü te upapajjare. 307 Seyyo ayo-guëo bhutto tatto aggi-sikh'åpamo Yaü ce bhu¤jeyya du-ssãlo raññha-piõóam asa¤¤ato. 308 Cattàri ñhànàni naro pamatto âpajjati para-dàr'åpasevã Apu¤¤a-làbhaü na nikàma-seyyaü Nindaü tatiyaü nirayaü catutthaü. 309 Apu¤¤a-làbho ca gatã ca pàpikà Bhãtassa bhãtàya ratã ca thokikà Ràjà ca daõóaü garukaü paõeti Tasmà naro para-dàraü na seve. 310 Kuso yathà du-ggahito hattham ev'ànukantati Sàma¤¤aü du-pparàmaññhaü nirayày-upakaóóhati. 311 Yaü ki¤ci sithilaü kammaü saïkiliññhaü ca yaü vataü saïkassaraü brahma-cariyaü na taü hoti maha-pphalaü. 312 Kayirà ca kayiràth'enaü daëham etaü parakkame Sithilo hi paribbàjo bhiyyo àkirate rajaü. 313 Akataü du-kkañaü seyyo pacchà tappati du-kkañaü Kataü ca su-kataü seyyo yaü katvà n'ànutappati. 314 Nagaraü yathà pacc'antaü guttaü santara-bàhiraü Evaü gopetha attànaü khaõo vo mà upaccagà Khaõ'àtãtà hi socanti nirayamhi samappità. 315 Alajjitàye lajjanti lajjitàye na lajjare Micchà-diññhi-samàdànà sattà gacchanti du-ggatiü. 316 Abhaye bhaya-dassino bhaye c'àbhaya-dassino Micchà-diññhi-samàdànà sattà gacchanti du-ggatiü. 317 Avajje vajja-matino vajje c'àvajja-dassino Micchà-diññhi-samàdànà sattà gacchanti du-ggatiü. 318 Vajjaü ca vajjato ¤atvà avajje ca avajjato Sammà-diññhi-samàdànà sattà gacchanti su-ggatiü. 319 23. Nàga-vagga Ahaü nàgo va saïgàme càpato patitaü saraü Ativàkyaü titikkhissaü du-ssãlo hi bahu-jjano. 320 Dantaü nayanti samitiü dantaü ràjà'bhiråhati Danto seññho manussesu yo'tivàkyaü titikkhati. 321 Varam assatarà dantà àjànãyà ca sindhavà Ku¤jarà ca mahà-nàgà atta-danto tato varaü. 322 Na hi etehi yànehi gaccheyya agataü disaü yathà'ttanà su-dantena danto dantena gacchati. 323 Dhana-pàlo nàma ku¤jaro Kañuka-bhedano du-nnivàrayo Baddho kabaëaü na bhu¤jati Sumarati nàga-vanassa ku¤jaro. 324 Middhã yadà hoti maha-gghaso ca Niddàyità samparivatta-sàyã Mahà-varàho va nivàpa-puññho Puna-ppunaü gabbham upeti mando. 325 Idaü pure cittam acàri càrikaü Yen'icchakaü yattha-kàmaü yathà-sukhaü Tad ajj'ahaü niggahessàmi yoniso Hatthi-ppabhinnaü viya aïkusa-ggaho. 326 Appamàda-ratà hotha sa-cittam anurakkhatha Duggà addharath'attànaü païke sanno va ku¤jaro. 327 Sace labhetha nipakaü sahàyaü Saddhiü caraü sàdhu-vihàri-dhãraü Abhibhuyya sabbàni parissayàni Careyya ten'atta-mano satãmà. 328 No ce labhetha nipakaü sahàyaü Saddhiü caraü sàdhu-vihàri-dhãraü Ràjà va raññhaü vijitaü pahàya Eko care màtaïg'ara¤¤e va nàgo. 329 Ekassa caritaü seyyo n'atthi bàle sahàyatà Eko care na ca pàpàni kayirà App'ossukko màtaïg'ara¤¤e va nàgo. 330 Atthamhi jàtamhi sukhà sahàyà Tuññhã sukhà yà itar'ãtarena Pa¤¤aü sukhaü jãvita-saïkhayamhi Sabbaso dukkhassa sukhaü pahànaü. 331 Sukhà matteyyatà loke atho pettayyatà sukhà Sukhà sàma¤¤atà loke atho brahma¤¤atà sukhà. 332 Sukhaü yàva jarà sãlaü sukhà saddhà patitiññhà Sukho pa¤¤àya pañilàbho pàpànaü akaraõaü sukhaü. 333 24. Taõhà-vagga Manujassa pamatta-càrino Taõhà vaóóhati màluvà viyà So plavatã hurà huraü Phalam icchaü va vanasmi vànaro. 334 Yaü esà sahate jammã taõhà loke visattikà Sokà tassa pavaóóhanti abhivaññhaü va bãraõaü. 335 Yo c'etaü sahate jammiü taõhaü loke dur-accayaü Sokà tamhà papatanti uda-bindu va pokkharà. 336 Taü vo vadàmi bhaddaü vo yàvant'ettha samàgatà Taõhàya målaü khaõatha usãr'attho va bãraõaü Mà vo naëaü va soto va màro bha¤ji puna-ppunaü. 337 Yathà pi måle anupaddave daëhe Chinno pi rukkho punar eva råhati Evam pi taõhà'nusaye anåhate Nibbattatã dukkham idaü puna-ppunaü. 338 Yassa cha-ttiüsati sotà manàpa-savanà bhusà Mahà vahanti duddiññhiü saïkappà ràga-nissità. 339 Savanti sabbadhi sotà latà ubbhijja tiññhati Taü ca disvà lataü jàtaü målaü pa¤¤àya chindatha. 340 Saritàni sinehitàni ca somanassàni bhavanti jantuno Te sàta-sità sukh'esino te ve jàti-jar'åpagà narà. 341 Tasiõàya purakkhatà pajà parisappanti saso va bandhito Saüyojana-saïga-sattakà dukkham upenti puna-ppunaü ciràya. 342 Tasiõàya purakkhatà pajà parisappanti saso va bandhito Tasmà tasiõaü vinodaye àkaïkhanta viràgam attano. 343 Yo nibbanatho van'àdhimutto vana-mutto vanam eva dhàvati Taü puggalam etha passatha mutto bandhanam eva dhàvati. 344 Na taü daëhaü bandhanam àhu dhãrà Yad àyasaü dàrujaü babbajaü ca Sàratta-rattà maõi-kuõóalesu Puttesu dàresu ca yà apekkhà. 345 Etaü daëhaü bandhanam àhu dhãrà Ohàrinaü sithilaü du-ppamu¤caü Etam pi chetvàna paribbajanti Anapekkhino kàma-sukhaü pahàya. 346 Ye ràga-ratt'ànupatanti sotaü Sayaïkataü makkañako va jàlaü Etam pi chetvàna vajanti dhãrà Anapekkhino sabba-dukkhaü pahàya. 347 Mu¤ca pure mu¤ca pacchato Majjhe mu¤ca bhavassa pàragå Sabbattha vimutta-mànaso Na punaü jàti-jaraü upehisi. 348 Vitakka-mathitassa jantuno tibba-ràgassa subh'ànupassino Bhiyyo taõhà pavaóóhati esa kho daëhaü karoti bandhanaü. 349 Vitakk'åpasame ca yo rato Asubhaü bhàvayate sadà sato Esa kho byanti kàhiti Esa checchati màra-bandhanaü. 350 Niññhaï-gato asantàsã vãta-taõho anaïgaõo Acchindi bhava-sallàni antimo'yaü samussayo. 351 Vãta-taõho anàdàno nirutti-pada-kovido Akkharànaü sannipàtaü ja¤¤à pubb'àparàni ca Sa ve antima-sàrãro mahà-pa¤¤o mahà-puriso ti vuccati. 352 Sabb'àbhibhå sabba-vudå'ham asmi Sabbesu dhammesu anåpalitto Sabba¤-jaho taõha-kkhaye vimutto Sayaü abhi¤¤àya kam uddiseyyaü. 353 Sabba-dànaü dhamma-dànaü jinàti Sabba-rasaü dhamma-rasaü jinàti Sabba-ratiü dhamma-ratiü jinàti Taõha-kkhayo sabba-dukkhaü jinàti. 354 Hananti bhogà dummedhaü no ca pàra-gavesino Bhoga-taõhàya dummedho hanti a¤¤e'va attànaü. 355 Tiõa-dosàni khettàni ràga-dosà ayaü pajà Tasmà hi vãta-ràgesu dinnaü hoti maha-pphalaü. 356 Tiõa-dosàni khettàni dosa-dosà ayaü pajà Tasmà hi vãta-dosesu dinnaü hoti maha-pphalaü. 357 Tiõa-dosàni khettàni moha-dosà ayaü pajà Tasmà hi vãta-mohesu dinnaü hoti maha-pphalaü. 358 Tiõa-dosàni khettàni icchà-dosà ayaü pajà Tasmà hi vigat-icchesu dinnaü hoti maha-pphalaü. 359 25. Bhikkhu-vagga Cakkhunà saüvaro sàdhu sàdhu sotena saüvaro Ghànena saüvaro sàdhu sàdhu jivhàya saüvaro. 360 Kàyena saüvaro sàdhu sàdhu vàcàya saüvaro Manasà saüvaro sàdhu sàdhu sabbattha saüvaro Sabbattha saüvuto bhikkhu sabba-dukkhà pamuccati. 361 Hattha-saüyato pàda-saüyato Vàcà-saüyato saüyat'uttamo Ajjhatta-rato samàhito Eko santusito tam àhu bhikkhuü. 362 Yo mukha-saüyato bhikkhu manta-bhàõã anuddhato Atthaü dhammaü ca dãpeti madhuraü tassa bhasitaü. 363 Dhamm'àràmo dhamma-rato dhammaü anuvicintayaü Dhammaü anussaraü bhikkhu saddhammà na parihàyati. 364 Sa-làbhaü n'àtima¤¤eyya n'तesaü pihayaü care A¤¤esaü pihayaü bhikkhu samàdhiü n'àdhigacchati. 365 Appa-làbho pi ce bhikkhu sa-làbhaü n'àtima¤¤ati Taü ve devà pasaüsanti suddh'àjãviü atanditaü. 366 Sabbaso nàma-råpasmiü yassa n'atthi mamàyitaü Asatà ca na socati sa ve bhikkhå ti vuccati. 367 Mettà-vihàrã yo bhikkhu pasanno buddha-sàsane Adhigacche padaü santaü saïkhàr'åpasamaü sukhaü. 368 Si¤ca bhikkhu imaü nàvaü sittà te lahum essati Chetvà ràgaü ca dosaü ca tato nibbànam ehisi. 369 Pa¤ca chinde pa¤ca jahe pa¤ca c'uttari bhàvaye Pa¤ca saïg'àtigo bhikkhu ogha-tiõõo ti vuccati. 370 Jhàya bhikkhu mà pamàdo Mà te kàma-guõe ramessu cittaü Mà loha-guëaü gilã pamatto Mà kandi dukkham idaü ti óayhamàno. 371 N'atthi jhànaü apa¤¤assa pa¤¤à n'atthi ajhàyato Yamhi jhànaü ca pa¤¤à ca sa ve nibbàna-santike. 372 Su¤¤'àgàraü paviññhassa santa-cittassa bhikkhuno Amànusã rati hoti sammà dhammaü vipassato. 373 Yato yato sammasati khandhànaü udaya-bbayaü Labhatã pãti-pàmojjaü amataü taü vijànataü. 374 Tatr'àyam àdi bhavati idha pa¤¤assa bhikkhuno Indriya-gutti santuññhi pàtimokkhe ca saüvaro. 375 Mitte bhajassu kalyàõe suddh'àjãve atandite Pañisanthàra-vuty'assa àcàra-kusalo siyà Tato pàmojja-bahulo dukkhass'antaü karissasi. 376 Vassikà viyà pupphàni maddavàni pamu¤cati Evaü ràgaü ca dosaü ca vippamu¤cetha bhikkhavo. 377 Santa-kàyo santa-vàco santavà su-samàhito Vanta-lok'àmiso bhikkhu upasanto ti vuccati. 378 Attanà coday'attànaü pañimaüsetha attanà So atta-gutto satimà sukhaü bhikkhu vihàhisi. 379 Attà hi attano nàtho (Ko hi nàtho paro siyà) Attà hi attano gati Tasmà saüyamam attànaü Assaü bhadraü va vàõijo. 380 Pàmojja-bahulo bhikkhu pasanno buddha-sàsane Adhigacche padaü santaü saïkhàr'åpasamaü sukhaü. 381 Yo ha've daharo bhikkhu yu¤jati buddha-sàsane So imaü lokaü pabhàseti abbhà mutto va candimà. 382 26. Bràhmaõa-vagga Chinda sotaü parakkamma kàme panuda bràhmaõa Saïkhàrànaü khayaü ¤atvà akat'a¤¤å'si bràhmaõa. 383 Yadà dvayesu dhammesu pàragå hoti bràhmaõo Ath'assa sabbe saüyogà atthaü gacchanti jànato. 384 Yassa pàraü apàraü và pàr'àpàraü na vijjati Vãta-ddaraü visaüyuttaü tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 385 Jhàyiü virajam àsãnaü kata-kiccam anàsavaü Uttam'attham anuppattaü tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 386 Divà tapati àdicco rattim àbhàti candimà Sannaddho khattiyo tapati jhàyã tapati bràhmaõo Atha sabbam aho-rattiü buddho tapati tejasà. 387 Bàhita-pàpo ti bràhmaõo sama-cariyà samaõo ti vuccati Pabbajayam attano malaü tasmà pabbajito ti vuccati. 388 Na bràhmaõassa pahareyya n'àssa mu¤cetha bràhmaõo Dhã bràhmaõassa hantàraü tato dhã yassa mu¤cati. 389 Na bràhmaõass'etad aki¤ci seyyo Yadà nisedho manaso piyehi Yato yato hiüsa-mano nivattati Tato tato sammati-m-eva dukkhaü. 390 Yassa kàyena vàcàya manasà n'atthi du-kkañaü Saüvutaü tãti ñhànehi tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 391 Yamhà dhammaü vijàneyya sammà-sambuddha-desitaü Sakkaccaü taü namasseyya aggi-hutaü va bràhmaõo. 392 Na jañàhi na gottena na jaccà hoti bràhmaõo Yamhi saccaü ca dhammo ca so sucã so ca bràhmaõo. 393 Kiü te jañàhi dummedha kiü te ajina-sàñiyà Abbhantaraü te gahanaü bàhiraü parimajjasi. 394 Paüsu-kåla-dharaü jantuü kisaü dhamani-santhataü Ekaü vanasmiü jhàyantaü tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 395 Na c'ahaü bràhmaõaü bråmi yoni-jaü matti-sambhavaü Bho-vàdi nàma so hoti sace hoti saki¤cano Aki¤canaü anàdànaü tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 396 Sabba-saüyojanaü chetvà yo ve na paritassati Saïg'àtigaü visaüyuttaü tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 397 Chetvà naddhiü varattaü ca sandànaü sah'anukkamaü Ukkhitta-palighaü buddhaü tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 398 Akkosaü vadha-bandhaü ca aduññho yo titikkhati Khantã-balaü bal'ànãkaü tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 399 Akkodhanaü vatavantaü sãlavantaü anussadaü Dantaü antima-sàrãraü tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 400 Vàri pokkhara-patte va àragge-r-iva sàsapo Yo na limpati kàmesu tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 401 Yo dukkhassa pajànàti idh'eva khayam attano Panna-bhàraü visaüyuttaü tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 402 Gambhãra-pa¤¤aü medhàviü magg'àmaggassa kovidaü Uttam'attham anuppattaü tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 403 Asaüsaññhaü gaha'ññhehi anàgàrehi c'åbhayaü Anoka-sàrim app'icchaü tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 404 Nidhàya daõóaü bhåtesu tasesu thàvaresu ca Yo na hanti na ghàteti tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 405 Aviruddhaü viruddhesu atta-daõóesu nibbutaü Sàdànesu anàdànaü tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 406 Yassa ràgo ca doso ca màno makkho ca pàtito Sàsapo-r-iva àr'aggà tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 407 Akakkasaü vi¤¤àpaniü giraü saccam udãraye Yàya n'àbhisaje ki¤ci tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 408 Yo'dha dãghaü va rassaü và aõuü thålaü subh'àsubhaü Loke adinnaü n'àdiyati tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 409 âsà yassa na vijjanti asmiü loke paramhi ca Nir-àsàsaü visaüyuttaü tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 410 Yass'àlayà na vijjanti a¤¤àya akathaï-kathã Amat'ogadham anuppattaü tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 411 Yo'dha pu¤¤aü ca pàpaü ca ubho saïgam upaccagà Asokaü virajaü suddhaü tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 412 Candaü va vimalaü suddhaü vippasannam anàvilaü Nandã-bhava-parikkhãõaü tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 413 Yo imaü paëipathaü duggaü saüsàraü moham accagà Tiõõo pàra-gato jhàyã anejo akathaï-kathã Anupàdàya nibbuto tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 414 Yo'dha kàme pahantvàna anàgàro paribbaje Kàma-bhava-parikkhãõaü tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 415 Yo'dha taõhaü pahantvàna anàgàro paribbaje Taõhà-bhava-parikkhãõaü tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 416 Hitvà mànusakaü yogaü dibbaü yogaü upaccagà Sabba-yoga-visaüyuttaü tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 417 Hitvà ratiü ca aratiü ca sãti-bhåtaü nir-åpadhiü Sabba-lok'àbhibhuü vãraü tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 418 Cutiü yo vedi sattànaü upapattiü ca sabbaso Asattaü sugataü buddhaü tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 419 Yassa gatiü na jànanti devà gandhabba-mànusà Khãõ'àsavaü arahantaü tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 420 Yassa pure ca pacchà ca majjhe ca n'atthi ki¤canaü Aki¤canaü anàdànaü tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 421 Usabhaü pavaraü vãraü mah'esiü vijit'àvinaü Anejaü nhàtakaü buddhaü tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 422 Pubbe-nivàsaü yo vedi sagg'àpàyaü ca passati Atho jàti-kkhayaü patto abhi¤¤à-vosito muni Sabba-vosita-vosànaü tam ahaü bråmi bràhmaõaü. 423