Anguttara-Nikaya of the Sutta-Pitaka, Part II. Catukkanipata Based on the edition by R. Morris, London : Pali Text Society 1888 (reprinted 1976). Input by the Dhammakaya Foundation, Thailand, 1989-1996 NOTICE This file is (C) Copyright the Pali Text Society and the Dhammakaya Foundation, 2015. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License. These files are provided by courtesy of the Pali Text Society for scholarly purposes only. In principle they represent a digital edition (without revision or correction) of the printed editions of the complete set of Pali canonical texts published by the PTS. While they have been subject to a process of checking, it should not be assumed that there is no divergence from the printed editions and it is strongly recommended that they are checked against the printed editions before quoting. ANNOTATED VERSION #<...># = BOLD %<...>% = ITALICS *<...>* = SUPERSCRIPT \<...>\ = REDLINE ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a ā 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r į 231 vocalic R č 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ī 239 velar N đ 240 palatal n ¤ 164 palatal N Ĩ 165 retroflex t ņ 241 retroflex T ō 242 retroflex d ķ 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ų 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ũ 253 visarga ū 254 long e š 185 long o ē 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf and http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf For further information see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm ___________________________________________________________________ Aīguttara-Nikāya Vol. II #<[page 001]># %< 1>% [Aīguttara-Nikāya CATUKKA-NIPâTA] NAMO TASSA BHAGAVATO ARAHATO SAMMâSAMBUDDHASSA. 1.\<*<1>*>/ 1. Evaü me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Vajjãsu viharati Bhaõķagāme. Tatra kho Bhagavā bhikkhå āman- tesi:--Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavā etad avoca : 2. Catunnaü bhikkhave dhammānaü ananubodhā appa- ņivedhā evam idaü dãgham addhānaü sandhāvitaü saüsa- ritaü mama¤ c' eva tumhāka¤ ca. Katamesaü catunnaü? 3. Ariyassa bhikkhave sãlassa ananubodhā appaņivedhā evam idaü dãgham addhānaü sandhāvitaü saüsaritaü mama¤ c' eva tumhāka¤ ca. Ariyassa bhikkhave samā- dhissa ananubodhā appaņivedhā . . . pe . . . Ariyāya bhikkhave pa¤¤āya ananubodhā appaņivedhā . . . pe . . . Ariyāya bhikkhave vimuttiyā ananubodhā appaņivedhā evam idaü dãgham addhānaü sandhāvitaü saüsaritaü mama¤ c' eva tumhāka¤ ca. 4. Tayidaü bhikkhave ariyaü sãlaü anubuddhaü paņi- viddhaü, ariyo samādhi anubuddho paņividdho, ariyā pa¤¤ā anubuddhā paņividdhā, ariyā vimutti anubuddhā paņividdhā, ucchinnā bhavataõhā khãõā bhavanetti, n' atthi dāni punabbhavo ti. 5. Idam avoca Bhagavā idaü vatvā Sugato athāparaü etad avoca satthā' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 This sutta occurs in M. P. S. IV. 2-3. >/ #<[page 002]># %<2 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Sãlaü samādhi pa¤¤ā ca vimutti ca anuttarā Anubuddhā ime dhammā Gotamena yasassinā Iti Buddho abhi¤¤āya dhammam akkhāsi bhikkhånaü Dukkhass' antakaro satthā cakkhumā parinibbuto ti. 2. 1. Catuhi bhikkhave dhammehi asamannāgato imasmā dhammavinayā papatito ti vuccati. Katamehi catuhi? Ariyena bhikkhave sãlena asamannāgato imasmā dham- mavinayā papatito ti vuccati. Ariyena bhikkhave samā- dhinā asamannāgato . . . pe . . . Ariyāya bhikkhave pa¤- ¤āya asamannāgato . . . pe . . . Ariyāya bhikkhave vimuttiyā asamannāgato imasmā dhammavinayā papatito ti vuccati. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi asamannāgato imasmā dhammavinayā papatito ti vuccati. 2. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato imasmā dhammavinayā apapatito ti vuccati. Katamehi catuhi? Ariyena bhikkhave sãlena samannāgato imasmā dham- mavinayā apapatito ti vuccati. Ariyena bhikkhave samādhinā samannāgato . . . pe . . . Ariyāya bhikkhave pa¤¤āya samannāgato . . . pe . . . Ariyāya bhikkhave vimuttiyā samannāgato imasmā dha- mmavinayā apapatito ti vuccati. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato imasmā dhammavinayā apapatito ti vuccatãti. Cutā patanti patitā giddhā ca punar āgatā Kataü kiccaü ratam\<*<1>*>/ rammaü\<*<2>*>/ sukhenānvāgataü suk- han ti\<*<3>*>/. 3.4 1. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato bālo avyatto asappuriso khataü upahataü attānaü pariharati sāvajjo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. Tr. ratā. 2 B. K. dhammaü. 3 See Th. I. 63. 4 Compare III. 9. >/ #<[page 003]># %< BHAöôAGâMA-VAGGA. 3>% ca hoti sānuvajjo vi¤¤ånaü bahu¤ ca apu¤¤aü pasavati. Katamehi catuhi? Ananuvicca apariyogāhetvā avaõõārahassa vaõõaü bhā- sati, ananuvicca apariyogāhetvā vaõõārahassa avaõõaü bhāsati, ananuvicca apariyogāhetvā appasādanãye ņhāne pa- sādaü upadaüseti, ananuvicca apariyogāhetvā pasādanãye ņhāne appasādaü upadaüseti. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato avyat- to asappuriso khataü upahataü attānaü pariharati sāvajjo ca hoti sānuvajjo ca vi¤¤ånaü bahu¤ ca apu¤¤aü pasavati. 2. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato paõķito vyatto sappuriso akkhataü anupahataü attānaü pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo ca vi¤¤ånaü bahu¤ ca pu¤- ¤aü pasavati. Katamehi catuhi? Anuvicca pariyogāhetvā avaõõārahassa avaõõaü bhā- sati, anuvicca pariyogāhetvā vaõõārahassa vaõõaü bhā- sati, anuvicca pariyogāhetvā appasādanãye ņhāne appasādaü upadaüseti, anuvicca pariyogāhetvā pasādanãye ņhāne pa- sādaü upadaüseti. Imehi kho bhikkhave catuhi dham- mehi samannāgato paõķito vyatto sappuriso akhataü anu- pahataü attānaü anavajjo ca hoti ananuvajjo ca vi¤¤ånaü bahu¤ ca pu¤¤aü pasavatãti. 3. Yo nindiyaü\<*<1>*>/ pasaüsati Taü vā nindati yo pasaüsiyo Vicināti mukhena so kaliü Kalinā tena sukhaü na vindati Appamatto ayaü kali Yo akkhesu dhanaparājayo Sabbassāpi sahāpi attanā Ayam eva mahantataro\<*<2>*>/ kali Yo sugatesu manaü padosaye. Sataü sahassānaü nirabbudānaü Chattiüsa\<*<3>*>/ ca pa¤ca ca\<*<4>*>/ abbudāni\<*<5>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 All these verses recur Sö. III. 10. 2-4. p. 124; S. vi. 1. 9. p. 149. 2 B. K. mahattataro. 3 B. K., S. Tr. chattiüsati. S. M. chattiüsatiü pa¤ca ca. 4 Omitted by B. K., B. Ph. 5 B. K. nirabbudāni. >/ #<[page 004]># %<4 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Yam ariyagarahã\<*<1>*>/ nirayaü upeti Vācaü mana¤ ca paõidhāya pāpakan ti\<*<2>*>/. 4. 1. Catusu bhikkhave micchāpaņipajjamāno bālo avyatto asappuriso khataü upahataü attānaü pariharati sāvajjo ca hoti sānuvajjo ca vi¤¤ånaü bahu¤ ca apu¤¤aü pasavati. Katamesu catusu? Mātari bhikkhave micchāpaņipajjamāno bālo avyatto asap- puriso khataü upahataü attānaü pariharati sāvajjo ca hoti sānuvajjo ca vi¤¤ånaü bahu¤ ca apu¤¤aü pasavati, pitari bhikkhave micchāpaņipajjamāno . . . pe . . . Ta- thāgate bhikkhave micchāpaņipajjamāno . . . pe . . . Ta- thāgatasāvake bhikkhave micchāpaņipajjamāno bālo avyatto asappuriso khataü upahataü attānaü pariharati sāvajjo ca hoti sānuvajjo ca vi¤¤ånaü bahu¤ ca apu¤¤aü pasa- vati. Imesu kho bhikkhave micchāpaņipajjamāno bālo . . . bahu¤ ca apu¤¤aü pasayati. 2. Catusu bhikkhave sammāpaņipajjamāno paõķito vyatto sappuriso akkhataü anupahataü attānaü pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo ca vi¤¤ånaü bahu¤ ca pu¤¤aü pasavati. Katamesu catusu? Mātari bhikkhave sammāpaņipajjamāno paõķito vyatto sappuriso akkhataü anupahataü attānaü pariharati ana- vajjo ca hoti ananuvajjo ca vi¤¤unaü bahu¤ ca pu¤¤aü pasavati, pitari bhikkhave sammāpaņipajjamāno . . . pe . . . Tathāgate bhikkhave sammāpaņipajjamāno . . . pe . . . Tathāgatasāvake bhikkhave sammāpaņipajjamāno paõ- ķito vyatto sappuriso akkhataü anupahataü attānaü pari- harati anavajjo ca hoti ananuvajjo ca vi¤¤ånaü bahu¤ ca pu¤¤aü pasavati. Imesu kho bhikkhave sammāpaņipajja- māno paõķito . . . bahu¤ ca pu¤¤aü pasavatãti. 3. Mātari pitari cāpi yo micchā paņipajjati Tathāgate vā Sambuddhe athavā tassa sāvake \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. Ph. ariyagarahã taü. 2 B. Ph. asappuriso vācaü na vāya pāpakan ti. >/ #<[page 005]># %< BHAöôAGâMA-VAGGA. 5>% Bahu¤ ca so pasavati apu¤¤aü tādiso naro. Tāya\<*<1>*>/ adhammacāriyāya mātāpitåsu paõķitā Idh' eva\<*<2>*>/ naü garahanti peccāpāya¤\<*<3>*>/ ca gacchati. Mātari pitari cāpi yo sammā paņipajjati Tathāgate vā Sambuddhe athavā tassa sāvake Bahu¤ ca so pasavati pu¤¤aü etādiso naro. Tāya naü dhammacāriyāya mātāpitåsu paõķitā Idh' eva\<*<2>*>/ naü pasaüsanti pecca sagge\<*<4>*>/ pamodantãti. 5.\<*<5>*>/ 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Anusotagāmã puggalo, paņisotagāmã puggalo, ņhitatto puggalo, tiõõo pāraīgato thale tiņņhati brāhmaõo. Katamo ca bhikkhave anusotagāmã puggalo? Idha bhikkhave ekacco puggalo kāme ca paņisevati pā- pa¤ ca kammaü karoti. Ayaü vuccati bhikkhave anuso- tagāmã puggalo. Katamo ca bhikkhave paņisotagāmã puggalo? Idha bhikkhave ekacco puggalo kāme ca na paņisevati pāpa¤ ca kammaü na karoti, sahāpi dukkhena sahāpi do- manassena assumukho pi rudamāno paripuõõaü parisud- dhaü brahmacariyaü carati. Ayaü vuccati bhikkhave paņisotagāmã puggalo. Katamo ca bhikkhave ņhitatto puggalo? Idha bhikkhave ekacco puggalo pa¤cannaü orambhāgi- yānaü sa¤¤ojanānaü parikkhayā opapātiko hoti tattha- parinibbāyã anāvattidhammo tasmā lokā. Ayaü vuccati bhikkhave ņhitatto puggalo. Katamo ca bhikkhave puggalo tiõõo pāraīgato thale tiņņhati brāhmaõo? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 All the MSS. of text read Tāya naü, &c. S. Com. omits naü which is against the metre. 2 S. M. S. Tr. Idha ceva. 3 B. K. peccāpāyaü. 4 B. Ph. sagge ca, B. K. pacca sagge. 5 Recurs P. P. iv. 27. >/ #<[page 006]># %<6 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Idha bhikkhave ekacco puggalo āsavānaü khayā anā- savaü ceto-vimuttiü pa¤¤ā-vimuttiü diņņh' eva dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharati. Ayaü vuccati bhikkhave puggalo tiõõo pāraīgato thale tiņņhati brāhmaõo. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 2. Ye keci kāmesu asa¤¤atā janā avãtarāgā idha kāmabhogino Punappunaü jāti-jaråpagāmã te taõhādhipannā anusotagāmino Tasmā hi dhãro idh' upaņņhitā sati kāme ca pāpe ca asevamāno Sahāpi dukkhena paheyya kāme paņisotagāmãti tam āhu puggalaü. 3. Yo ve kilesāni pahāya pa¤ca paripuõõasekho apahānadhammo\<*<1>*>/ Cetovasippatto\<*<2>*>/ samāhitindriyo sa ve ņhitatto ti naro pavuccati Parovarā\<*<3>*>/ yassa samecca dhammā vidhåpitā atthagatā na santi Sa vedagå vusitabrahmacariyo\<*<4>*>/ lokantagå pāragato ti vuccati. 6.\<*<5>*>/ Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Appassuto sutena anuppanno, appassuto sutena uppanno, bahussuto sutena anuppanno\<*<6>*>/, bahussuto sutena uppanno. Katha¤ ca bhikkhave puggalo appassuto hoti sutena anuppanno? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. aparihānadhammo; S. D., S. T., S. M. asabhānadhammo. 2 So in all the MSS. 3 B. K. paroparā. 4 B. K. sace muni vusita-. 5 Recurs P. P. iv. 28. 6 B. K. anupapanno. >/ #<[page 007]># %< BHAöôAGâMA-VAGGA. 7>% Idha bhikkhave ekaccassa puggalassa appakaü sutaü hoti suttaü geyyaü veyyākaraõaü gāthā udānaü itivutta- kaü jātakaü abbhutadhammaü vedallaü, so tassa appa- kassa sutassa na attham a¤¤āya na dhammam a¤¤āya dhammānudhammapaņipanno hoti. Evaü kho {bhikkhave} puggalo appassuto hoti sutena anuppanno. Katha¤ ca bhikkhave puggalo appassuto hoti sutena uppanno? Idha bhikkhave ekaccassa puggalassa appakaü sutaü hoti suttaü . . . vedallaü, so tassa appakassa sutassa attham a¤¤āya dhammam a¤¤āya dhammānudhamma- patipanno hoti. Evaü kho bhikkhave puggalo appassuto hoti sutena uppanno. Katha¤ ca bhikkhave puggalo bahussuto hoti sutena anuppanno? Idha bhikkhave ekaccassa puggalassa bahukaü sutaü hoti suttaü . . . vedallaü, so tassa bahukassa sutassa na attham a¤¤āya na dhammam a¤¤āya dhammānudhamma- paņipanno hoti. Evaü kho bhikkhave puggalo bahussuto hoti sutena anuppanno. Katha¤ ca bhikkhave puggalo bahussuto hoti sutena uppanno? Idha bhikkhave ekaccassa puggalassa bahukaü sutaü hoti suttaü . . . vedallaü, so tassa bahukassa sutassa attham a¤¤āya dhammam a¤¤āya dhammānudhamma- paņipanno hoti. Evam kho bhikkhave puggalo bahussuto hoti sutena uppanno. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 2. Appassuto pi ce hoti sãlesu asamāhito Ubhayena naü garahanti sãlato ca sutena ca. Appassuto pi ce hoti sãlesu susamāhito Sãlato naü pasaüsanti nāssa\<*<1>*>/ sampajjate sutaü. Bahussuto pi ce hoti sãlesu asamāhito Sãlato naü garahanti nāssa\<*<2>*>/ sampajjate sutaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. nassa. 2 B. K., S. Tr. tassa. >/ #<[page 008]># %<8 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Bahussuto pi ce hoti sãlesu susamāhito Ubhayena naü pasaüsanti sãlato ca sutena ca. Bahussutaü dhammadharaü sappa¤¤aü Buddhasāva- kaü Nekkhaü\<*<1>*>/ jambonadass' eva ko taü ninditum arahati Devāpi naü pasaüsanti Brahmunāpi pasaüsito ti. 7. Cattāro 'me bhikkhave vyattā vinãtā visāradā bahussutā dhammadharā dhammānudhamma-paņipannā saīghaü sobhenti. Katame cattāro? Bhikkhu bhikkhave vyatto vinãto visārado bahussuto dhammadharo dhammānudhamma-paņipanno saīghaü sobheti, bhikkhunã bhikkhave vyattā vinãtā visāradā bahus- sutā dhammānudhamma-paņipannā saīghaü sobheti, upāsako bhikkhave vyatto . . . saīghaü sobheti, upāsikā bhikkhave vyattā . . . saīghaü sobheti. Ime kho bhikkhave cattāro vyattā vinãtā visāradā bahussutā dhammadharā dhammānudhamma-paņipannā saīghaü sobhenti. Yo hoti vyatto ca visārado ca bahussuto dhammadharo ca hoti Dhammassa hotã anudhammacārã sa\<*<2>*>/ tādiso vuccati saīghasobhano\<*<3>*>/ Bhikkhu ca sãlasampanno bhikkhunã ca bahussutā Upāsako ca yo saddho yā ca saddhā upāsikā Ete kho saīghaü sobhenti ete hi saīghasobhanā ti. 8. Cattār' imāni bhikkhave Tathāgatassa vesārajjāni yehi vesārajjehi samannāgato Tathāgato āsabhaõņhānam\<*<4>*>/ pati- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. nikkhaü. 2 B. K. omits sa. 3 B. K. sobhaõo. 4 See Sum. 31, Anāgata v. 67 and MN. 12. 71-2. >/ #<[page 009]># %< BHAöôAGâMA-VAGGA. 9>% jānāti parisāsu sãhanādaü nadati brahmacakkaü pavatteti. Katamāni cattāri? Sammāsambuddhassa te paņijānato ime dhammā ana- bhisambuddhā ti--tatra vata maü samaõo vā brāhmaõo vā devo vā Māro vā Brahmā vā koci vā lokasmiü sahadham- mena paņicodessatã\<*<1>*>/ ti--nimittam etaü bhikkhave na sama- nupassāmi. Etam p' ahaü\<*<2>*>/ bhikkhave nimittaü asam- anupassanto khemappatto abhayappatto vesārajjappatto viharāmi; khãõāsavassa te paņijānato ime āsavā aparikkhãõā ti--tatra vata maü samaõo vā brāhmaõo vā . . . paņico- dessatãti nimittam etaü bhikkhave na samanupassāmi. Etam p' ahaü\<*<2>*>/ bhikkhave nimittaü samanupassanto khemappatto abhayappatto vesārajjappatto viharāmi; ye kho pana\<*<3>*>/ te antarāyikā dhammā vuttā te paņisevato nālaü antarāyāyāti--tatra vata maü samaõo vā brāhmaõo . . . paņicodessatãti nimittam etaü bhikkhave na samanupas- sāmi . . . viharāmi; yassa kho pana te atthāya dhammo desito so na niyyāti takkarassa sammā dukkhakkhayāyāti-- tatra vata maü samaõo vā {brāhmaõo} . . . paņicodessatãti nimittam etaü bhikkhave na samanupassāmi . . . viha- rāmi. Imāni kho bhikkhave cattāri Tathāgatassa vesāra- jjāni yehi vesārajjehi samannāgato Tathāgato āsabhaõņhā- naü paņijānāti parisāsu sãhanādaü nadati brahmacakkaü pavatteti. Ye keci me vādapathā puthussitā yaü nissitā samaõabrāhmaõā ca Tathāgatam patvā na te bhavanti visāradaü vādapathāti vuttaü\<*<4>*>/ Yo dhammacakkam abhibhuyya kevalim\<*<5>*>/ pavattayi sabbabhåtānukampã Taü tādisaü devamanussa-seņņhaü sattā namassanti bhavassa pāragun\<*<6>*>/ ti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. paņicodissati. 2 B. K. Etam ahaü. 3 B. K. ye ca kho pan' ete. 4 SS. vattaü. 5 B. K. kevalo. 6 B. K. bhavapāragun. >/ #<[page 010]># %<10 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 9. Cattāro 'me bhikkhave taõhuppādā yattha bhikkhuno taõhā uppajjamānā uppajjati. Katame cattāro? Cãvarahetu vā bhikkhave bhikkhuno taõhā uppajjamānā uppajjati, piõķapātahetu vā . . . senāsanahetu vā . . . itibhavābhavahetu vā bhikkhave bhikkhuno taõhā uppaj- jamanā uppajjati. Ime kho bhikkhave cattāro taõhuppādā yattha bhikkhuno taõhā uppajjamānā uppajjatãti. Taõhādutiyo puriso dãgham addhānaü saüsaraü Itthabhāva¤¤athābhāvaü saüsāram nātivattati Etam ādãnavaü ¤atvā taõhaü dukkhassa sambhavaü Vãtataõho anādāno sato bhikkhu paribbaje ti. 10. 1. Cattāro 'me bhikkhave yogā. Katame cattāro? Kāma-yogo, bhava-yogo, diņņhi-yogo, avijjā-yogo. Katamo ca bhikkhave kāma-yogo? Idha bhikkhave ekacco kāmānaü samudaya¤ ca atthagama¤ ca assāda¤ ca ādãnava¤ ca nissaraõa¤ ca yathābhåtaü nappajānāti, tassa kāmānaü samudaya¤ ca atthagama¤ ca ādãnava¤ ca nissaraõa¤ ca yathābhåtaü appajānato yo kāmesu kāmarāgo kāmanandã kāmasneho kāmamucchā kāmapipāsā kāmapariëāho kāmajjhosānaü kāmataõhā sānuseti--ayaü vuccati bhikkhave kāmayogo. Iti kāmayogo; bhavayogo ca kathaü hoti? Idha bhikkhave ekacco bhavānaü samudaya¤ ca . . . nissaraõa¤ ca yathābhåtaü nappajānāti, tassa bhavānaü samudaya¤ ca . . . nissaraõa¤ ca yathābhåtaü appajā- nato yo bhavesu bhavarāgo bhavanandã bhavasneho bhava- mucchā bhavapipāsā bhavapariëāho bhavajjhosānaü bhavataõhā sānuseti--ayaü vuccati bhikkhave bhavayogo. Iti kāmayogo bhavayogo; diņņhiyogo ca kathaü hoti? Idha bhikkhave ekacco diņņhãnaü samudaya¤ ca . . . nissaraõa¤ ca yathābhåtaü nappajānāti, tassa diņņhãnaü samudaya¤ ca . . . nissaraõa¤ ca yathābhåtaü appajānato \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 011]># %< BHAöôAGâMA-VAGGA. 11>% yo diņņhãsu diņņhirāgo diņņhinandã diņņhisneho diņņhimucchā diņņhipipāsā diņņhipariëāho diņņhi-ajjhosānaü diņņhitaõhā sānuseti--ayaü vuccati bhikkhave diņņhiyogo. Iti kāmayogo bhavayogo diņņhiyogo; avijjāyogo ca kathaü hoti? Idha bhikkhave ekacco channaü phassāyatahānaü samu- daya¤ ca . . . nissaraõa¤ ca yathābhåtaü nappajānāti, tassa channaü phassāyatanānaü samudaya¤ ca . . . nissaraõa¤ ca yathābhåtaü appajānato yā chasu phassāyatanesu avijjā a¤¤āõaü sānuseti--ayaü vuccati bhikkhave avijjāyogo. Iti kāmayogo bhavayogo diņņhiyogo avijjāyogo. Saüyutto pāpakehi akusalehi dhammehi saīkilesehi ponobhavikeki sadarehi dukkhavipākehi āyatiü jātijarā- maraõikehi tasmā ayogakkhemã ti vuccati. Ime kho bhik- khave cattāro yogā. 2. Cattāro 'me bhikkhave visaüyogā. Katame cattāro? Kāmayoga-visaüyoga, bhavayoga-visaüyogo, diņņhiyoga- visaüyogo, avijjāyoga-visaüyogo. Katamo ca bhikkhave kāmayoga-visaüyogo? Idha bhikkhave ekacco kāmānaü samudaya¤ ca attha- gama¤ ca assāda¤ ca ādãnava¤ ca nissaraõa¤ ca yathā- bhåtaü pajānāti, tassa kāmānaü samudaya¤ ca . . . nissaraõa¤ ca yathābhåtaü pajānato yo kāmesu kāmarāgo kāmanandã kāmasneho kāmamucchā kāmapipāsā kāma- pariëāho kāmajjhosānaü kāmataõhā sa nānuseti\<*<1>*>/--ayaü vuccati bhikkhave kāmayoga-visaüyogo. Iti kāmayogavisaüyogo; bhavayoga-visaüyogo ca kathaü hoti? Idha bhikkhave ekacco bhavānaü samudaya¤ ca . . . nissaraõa¤ ca yathābhåtaü pajānāti, tassa bhavānaü samudaya¤ ca . . . nissaraõa¤ ca yathābhåtaü pajānato yo bhavesu bhavarāgo . . . bhavataõhā sa nānuseti\<*<1>*>/-- ayaü vuccati bhikkhave bhavayoga-visaüyogo. Iti kāmayogā-visaüyogo bhavayoga-visaüyogo; diņņhiyogo visaüyogo ca kathaü hoti? Idha bhikkhave ekacco diņņhãnaü samudaya¤ ca . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. sānānuseti throughout; S. M. S. Tr. sānuseti. >/ #<[page 012]># %<12 AđGUTTARA-NIKâYA.>% nissaraõa¤ ca yathābhåtaü pajānāti, tassa diņņhãnaü samu- daya¤ ca . . . nissaraõa¤ ca yathābhåtaü pajānato yo diņņhãsu diņņhirāgo . . . diņņhi-taõhā sa nānuseti\<*<1>*>/--ayaü vuccati bhikkhave diņņhiyoga-visaüyogo. Iti kāmayoga-visaüyogo, bhavayoga-visaüyogo, diņņhi- yoga-visaüyogo; avijjāyoga-visaüyogo ca kathaü hoti? Idha bhikkhave ekacco channaü phassāyatanānaü sa- mudaya¤ ca . . . nissaraõa¤ ca yathābhåtaü pajānāti, tassa channaü phassāyatanānaü samudaya¤ ca . . . nis- saraõa¤ ca yathābhåtaü pajānato yā chasu phassāyatanesu avijjā a¤¤āõaü sa nānuseti\<*<2>*>/--ayaü vuccati bhikkhave avijjayoga-visaüyogo. Iti kāmayogo-visaüyogo . . . avijjā- yoga-visaüyogo. Visaüyutto pāpakehi akusalehi dhammehi saīkilesikehi ponobhavikehi sadārehi dukkha-vipākehi āyatiü jatijarā- maraõikehi tasmā yogakhemã ti vuccati. Ime kho bhik- khave cattāro visaüyogā ti. 2. Kāmayogena saüyuttā bhavayogena cåbhayaü Diņņhiyogena saüyuttā avijjāya purakkhatā\<*<3>*>/ Sattā gacchanti saüsāraü jātimaraõagāmino. Ye ca kāme pari¤¤āya bhavayoga¤ ca sabbaso Diņņhiyogaü samuhacca avijja¤ ca virājayaü Sabbayoga-visaüyuttā te ve yogātigāmino ti\<*<4>*>/. VAGGO5 PAōHAMO. Tatr' uddānaü bhavati: Anubuddhaü papatitaü dve khatā\<*<6>*>/ anusotaü\<*<7>*>/ pa¤camaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. D. sānuseti. 2 S. M. S. D. S. Tr. sānānuseti. 3 B. K. purakkhitā. 4 B. K. atigāmunãti. 5 S. Com. Bhaõķagāmavaggo. B. K. Taõhāyogavaggo. 6 S. D. kataü. S. M. S. T. khataü. B. K. khatā. 7 S. M. S. D. anusocata. S. T. anusota ca. >/ #<[page 013]># %< CARA-VAGGA. 13>% Appassuto ca sobheti\<*<1>*>/ vesārajjaü taõhāyogena te dasā ti. 11. 1. Carato ce pibhikkhave bhikkhuno uppajjatikāmavitakko vā vyāpādavitakko vā vihiüsāvitakko vā, ta¤ ce\<*<2>*>/ bhikkhu adhivāseti nappajahati na vinodeti na vyantikaroti na anabhāvaü gameti,\<*<3>*>/ cara¤ ce pi\<*<4>*>/ bhikkhave bhikkhu evaü- bhåto anātāpã anottāpã satataü samitan kusãto hãnaviriyo ti vuccati. ōhitassa ce pi bhikkhave bhikkhuno uppajjati kāmavitakko vā . . . vihiüsāvitakko vā, ta¤ ce bhikkhu adhivāseti . . . na anabhāvaü gameti, ņhito ce\<*<5>*>/ pi bhik- khave bhikkhu evaübhåto anātāpã anottāpã satataü sami- taü kusãto hãnaviriyo ti vuccati. Nisinnassa ce pi bhik- khave bhikkhuno uppajjati kāmavitakko vā . . . vihiüsā- vitakko vā, ta¤ ce bhikkhu adhivāseti . . . na anabhāvaü gameti, nisinno ce\<*<5>*>/ pi bhikkhave bhikkhu evaübhåto anātāpã anottāpã satataü samitaü kusãto hãnaviriyo ti vuccati. Sayānassa ce pi bhikkhave bhikkhuno \<*<6>*>/ Jāga- rassa uppajjati kāmavitakko vā . . . vihiüsāvitakko vā, ta¤ ce bhikkhu adhivāseti . . . na anabhāvaü gameti, sayāno pi bhikkhave bhikkhu\<*<6>*>/ jāgaro pi evaübhåto anātāpã . . . hãnaviriyo ti vuccati. 2. Carato ce pi bhikkhave bhikkhuno uppajjatti kāmavi- takko vā . . . vihiüsāvitakko vā, ta¤ ce bhikkhu nādhivā- seti pajahati vinodeti vyantikaroti anabhāvam gameti, cara¤ ce pi\<*<7>*>/ bhikkhave bhikkhu evaübhåto ātāpã ottāpã satataü samitaü āraddhaviriyo pahitatto ti vuccati. ōhitassa ce pi bhikkhuno . . . āraddhaviriyo pahitatto ti vuccati. Nisinnassa ce pi bhikkhave . . . āraddhaviriyo pahitatto ti vuccati. Sayānassa ce pi bhikkhave bhikkhuno\<*<6>*>/ jāgarassa uppajjati kāmavitakko vā . . . vihiüsā-vitakko vā, ta¤ ce bhikkhu nādhivāseti pajahati vinodeti vyanti- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. D., S. T. sobhonti. S. M. sobhenti. 2 S. S. ta¤ ca, but afterwards ta¤ ce. 3 B. K. gāmeti. 4 B. K. caranto pi. S. M. caram pi. 5 B. K. omits ce. 6 No space in MSS. 7 B. K., S. Tr. caram pi. >/ #<[page 014]># %<14 AđGUTTARA-NIKâYA.>% karoti anabhāvaü gameti, sayāno pi bhikkhave bhikkhu jāgaro pi evaübhåto ātāpã ottāpã satataü samitaü ārad- dhaviriyo pahitatto ti vuccati Caraü vā yadi vā tiņņhaü nisinno udā vā sayaü Yo vitakkaü vitakketi pāpākaü gehanissitaü Kummaggapaņipanno so mohaneyyesu mucchito Abhabbo tādiso bhikkhu phuņņhuü\<*<1>*>/ sambodhim uttamaü. Yo ca caraü vā tiņņhaü vā nisinno udā vā sayaü Vitakkaü samayitvāna vitakkåpasame rato Bhabbo so tādiso bhikkhu phuņņhuü sambodhim uttaman ti. 12. Sampanna-sãlā bhikkhave viharatha sampanna-pāti- mokkhā pātimokkhasaüvarasaüvutā viharatha ācārago- carasampannā, anumattesu vajjesu bhayadassāvino, samā- dāya sikkhatha sikkhāpadesu.\<*<2>*>/ Sampanna-sãlānaü bhik- khave viharataü sampanna-pātimokkhānaü pātimokkha- saüvarasaüvutānaü viharataü ācāragocarasampannānaü, anumattesu vajjesu bhayadassāvinaü, samādāya sikkhataü sikkhāpadesu kim assa uttariü karaõãyaü? Carato ce pi bhikkhave bhikkhuno abhijjhā-vyāpādo vigato hoti, thãna- middhaü uddhaccakukkuccaü vicikicchā pahãnā honti, āraddhaü hoti viriyaü asallãnaü, upaņņhitā sati asammuņ- ņhā, passaddho kāyo asāraddho, samāhitaü cittaü ekag- gaü caram pi bhikkhave bhikkhu evaübhåto ātāpã ottāpã satataü samitaü āraddhaviriyo pahitatto ti vuccati. ōhitassa ce pi bhikkhave bhikkhuno abhijjhā-vyāpādo vigato hoti . . . . . . . cittaü ekaggaü--ņhito pi bhik- khave bhikkhu evaübhåto ātāpã ottāpã satataü samitaü āraddhaviriyo pahitatto ti vuccati. Nisinnassa ce pi bhik- khave bhikkhuno abhijjhā-vyāpādo vigato hoti . . . cittaü ekaggaü--nisinno pi bhikkhave bhikkhu evaübhåto . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. M. suņņhu. 2 This sentence occurs in Akaīkheyya Sutta MN. 6. p.33 >/ #<[page 015]># %< CARA-VAGGA. 15>% āraddhaviriyo pahitatto ti vuccati. Sayānassa ce pi bhik- khave bhikkhuno jāgarassa abhijjhā-vyāpādo vigato hoti . . . cittaü ekaggaü--sayano pi bhikkhave bhikkhu jāgaro evaübhåto ātāpã ottāpã satataü samitaü āraddha- viriyo pahitatto ti vuccatã ti. Yataü\<*<1>*>/ care yataü\<*<1>*>/ tiņņhe yatam\<*<1>*>/ acche yatam\<*<1>*>/ saye Yataü sammi¤jaye bhikkhu\<*<2>*>/ yatam enaü pasāraye Uddhaü tiriyaü apācãnaü yāvatā jagato gati Saüvekkhitā ca dhammānaü khandhānaü udayavyayaü\<*<3>*>/ Ceto samathasāmãciü sikkhamānaü sadā sataü Satataü pahitatto ti āhu bhikkhuü tathāvidhan ti. 13. Cattār' imāni bhikkhave sammappadhānāni. Katamāni cattāri? Idha bhikkhave bhikkhu anuppannānaü akusalānaü pāpakānaü dhammānaü anuppādāya chandaü janeti vā- yamati viriyaü ārabhati cittaü paggaõhāti padahati, uppannānaü pāpakānaü akusalānaü dhammānaü pahā- nāya chandaü janeti vāyamati viriyaü ārabhati cittaü paggaõhāti padahati, anuppannānaü kusalānaü dham- mānaü uppādāya chandaü janeti vāyamati viriyaü ārabhati cittaü paggaõhāti padahati, uppannānaü kusalānaü dhammānaü ņhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripåriyā chandaü janeti vāyamati viriyaü ārabhati cittaü paggaõhāti padahati. Imāni kho bhik- khave cattāri sammappadhānānãti. Sammappadhānā Māradheyyādhibhuno\<*<4>*>/ te asitā jātimaraõabhayassa pāragå Te tusitā jetvā Māraü savāhanaü te anejā sabbaü\<*<5>*>/ Namucibalaü upātivattā te sukhitā ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K., B. Ph. yathā. 2 B. K. yathā sami¤jare bhikkhu (? bāhu). 3 B. K. udayabbayaü. S. M. udayabandhanaü. 4 B. K. ābhibhutā; S. Com. ādhibhutā. 5 S. D. S. T. saccaü; B. K. sabbaü; S. Tr. saddhaü. >/ #<[page 016]># %<16 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 14. Cattār' imāni bhikkhave padhānāni. Katamāni cattāri? Saüvarappadhānaü, pahānappadhānaü, bhāvanappa- dhānaü, anurakkhanappadhānaü? Katama¤ ca bhikkhave saüvarappadhānaü? Idha bhikkhave bhikkhuno cakkhunā råpaü disvā na ni- mittaggāhã hoti nānuvya¤janaggāhã hoti yatvādhikaraõam enaü cakkhundriyaü asaüvutaü viharantaü abhijjhādoma- nassā pāpakā akusalā dhammā anvassaveyyuü: tassa saüvarāya paņipajjati rakkhati cakkhundriyaü cakkhundriye saüvaraü āpajjati; sotena saddaü sutvā . . . pe . . . gha- nena gandhaü ghāyitvā . . . pe . . . jivhāya rasaü sayitvā . . . pe . . . kāyena phoņņhabbaü {phusitvā} . . . pe . . . manasā dhammaü vi¤¤āya na nimittaggāhã hoti nānuvya¤- janaggāhã yatvādhikaraõam enaü manindriyaü asaüvutaü viharantaü abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuü: tassa saüvarāya paņipajjati rakkhati ma- nindriyaü manindriye saüvaraü āpajjati. Idaü vuccati bhikkhave saüvarappadhānaü. Katama¤ ca bhikkhave pahānappadhānaü? Idha bhikkhave bhikkhu uppannaü kāmavitakkaü nā- dhivāseti pajahati vinodeti vyantikaroti anabhāvaü gameti, uppannaü vyāpādavitakkaü . . . pe . . ., uppannaü vihiüsāvitakkaü . . . pe . . . uppannuppanne pāpake akusale dhamme nādhivāseti pajahati vinodeti vyantikaroti anabhāvaü gameti. Idaü vuccati bhikkhave pahāna- ppadhānaü. Katama¤ ca bhikkhave bhāvanappadhānaü? Idha bhikkhave bhikkhu satisambojjhaīgaü bhāveti vivekanissitaü virāganissitaü nirodhanissitaü vossagga- pariõāmiü dhammavicayasambojjhaīgaü bhāveti . . . pe . . . viriyasambojjhaīgaü bhāveti . . . pe . . . pãtisam- bojjhaīgaü bhāveti . . . pe . . . passaddhisambojjhaī- gaü bhāveti . . . pe . . . samādhisambojjhaīgaü bhāveti . . . pe . . . upekhāsambojjhaīgaü bhāveti vivekanissi- taü virāganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõāmiü. Idaü vuccati bhikkhave bhāvanappadhānaü \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 017]># %< CARAVAGGA. 17>% Katama¤ ca bhikkhave anurakkhanappadhānaü? Idha bhikkhave bhikkhu uppannaü bhaddakam samādhi- nimittaü anurakkhati aņņhikasa¤¤aü puëavakasa¤¤aü\<*<1>*>/ vinãlakasa¤¤aü vipubbakasa¤¤aü vicchiddakasa¤¤aü ud- dhumātakasa¤¤aü. Idaü vuccati bhikkhave anurak- khanappadhānaü. Imāni kho bhikkhave cattāri padhānānã ti. Saüvaro ca pahāna¤ ca bhāvanā anurakkhanā Ete padhānā cattāro desitādiccabandhuno Yehi bhikkhu idh' ātāpã khayaü dukkhassa pāpuõeti 15. Catasso imā bhikkhave aggapa¤¤attiyo. Katamā ca- tasso? Etadaggaü bhikkhave attabhāvãnaü yadidaü Rāhu asurindo, etadaggaü bhikkhave kāmabhogãnaü yadidaü rājā Mandhātā, etadaggaü bhikkhave ādhipateyyānaü yadidaü Māro pāpimā, sadevake bhikkhave loke samārake sabrahmake sassamaõabrāhmaõiyā pajāya sadevamanus- sāya Tathāgato aggam akkhāyati arahaü sammāsam- buddho. Imā kho bhikkhave catasso aggapa¤¤attiyo ti. Rāh' aggaü attabhāvãnaü Mandhātā kāmabhogãnaü Māro ādhipateyyānaü iddhiyā yasasā jalaü Uddhaü tiriyaü apācãnaü yāvatā jagato gati Sadevakassa lokassa Buddho aggaü pavuccatãti. 16. Cattār' imāni bhikkhave sokhummāni. Katamāni cattāri? Idha bhikkhave bhikkhu råpasokhummena samannāgato hoti paramena tena ca råpasokhummena a¤¤aü råpa- sokhummaü uttaritaraü vā paõãtataraü vā na samanu- passati tena ca råpasokhummena a¤¤aü råpasokhummaü uttaritaraü vā paõãtataraü vā na pattheti, vedanāsokhum- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. paëuvaka-. >/ #<[page 018]># %<18 AđGUTTARA-NIKâYA.>% mena samannāgato hoti paramena tena ca vedanā- sokhummena a¤¤aü vedanāsokhummaü uttaritaraü vā paõãtataraü vā na samanupassati tena ca vedanāsokhum- mena a¤¤aü vedanāsokhummaü uttaritaraü vā paõãta- taraü vā na pattheti, sa¤¤āsokhummena . . . pe . . . na pattheti, saīkhārasokhummena . . . pe . . . na pattheti. Imāni kho bhikkhave cattāri sokhummānãti Råpasokhummataü ¤atvā vedanāna¤ ca sambhavaü Sa¤¤ā yato ca\<*<1>*>/ samudeti atthaü gacchati yattha ca Saīkhāre parato ¤atvā dukkhato no ca attato Sace sammaddaso bhikkhu santo santipade rato Dhāreti antimaü dehaü jetvā Māraü savāhanan ti 17. Cattār' imāni bhikkhave agatigamanāni. Katamāni cattāri? Chandāgatiü gacchati, dosāgatiü gacchati, mohāgatiü gacchati, bhayāgatiü gacchati. Imāni kho bhikkhave cattāri agatigamanānãti. Chandā dosā bhayā mohā yo dhammam ativattati Nihãyati tassa yaso kāëapakkhe va candimāti 18. Cattār' imāni bhikkhave nāgatigamanāni. Katamāni cattāri? Na chandāgatiü gacchati, na dosāgatiü gacchati, na mohāgatiü gacchati, na bhayāgatiü gacchati. Imāni kho bhikkhave cattāri nāgatigamanāni. Chandā dosā bhayā mohā yo dhammaü nātivattati âpårati tassa yaso sukkapakkhe va candimāti 19. Cattār' imāni bhikkhave agatigamanāni. Katamāni cattāri? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. omits ca. >/ #<[page 019]># %< CARAVAGGA. 19>% Chandāgatiü gacchati . . . bhayāgatiü gacchati. Imāni kho bhikkhave cattāri agatigamanānãti. Cattār' imani bhikkhave nāgatigamanāni. Katamāni cattāri? Na chandāgatiü gacchati . . . na bhayāgatiü gacchati. Imāni kho bhikkhave cattāri nāgatigamaõānãti. Chandā dosā bhayā mohā yo dhammaü ativattati Nihãyati tassa yaso kālapakkhe va candimā Chandā dosā bhayā mohā yo dhammaü nātivattati âpårati tassa yaso sukkapakkhe va candimāti 20. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato bhattuddesako yathābhataü nikkhitto evaü niraye. Katamehi catuhi? Chandāgatiü gacchati . . . bhayāgatiü gacchati. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato bhattud- desako yathābhataü nikkhitto evaü niraye. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato bhattuddesako yathābhataü nikkhitto evaü sagge. Katamehi catuhi? Na chandāgatiü gacchati . . . na bhayāgatiü gacchati. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato bhattuddesako yathābhataü nikkhitto evaü sagge ti. Ye keci kāmesu asa¤¤atā janā\<*<1>*>/ Adhammikā honti adhammagāravā Chandā ca dosā ca bhayā ca gāmino Parisakkasāvo\<*<2>*>/ ca pan' esa vuccati Evaü hi vuttaü samaõena jānatā Tasmā hi te sappurisā pasaüsiyā Dhamme ņhitā ye na karonti pāpakaü Na chandā dosā na bhayā ca gāmino Parisāya maõķo ca pan' esa vuccati Evaü hi vuttaü samaõena jānatāti. Caravaggo [dutiyo.] Tass' uddānaü:-- Caraü sãlaü padhānaü saüvaraü pa¤¤atti pa¤camaü Sukhumaü tayo agati bhattuddesena te dasā ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. T. asa¤¤ata janā. 2 B. K. parisakaņo. >/ #<[page 020]># %<20 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 21. 1. Ekaü\<*<1>*>/ samayaü Bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jeta- vane Anāthapiõķikassa ārāme. Tatra kho Bhagavā bhikkhå āmantesi:--Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhik- khå Bhagavato paccassosuü. Bhagavā etad avoca : Ekam idāhaü bhikkhave samayaü Uruvelāyaü viharāmi najjā Nera¤jarāya tãre Ajapāla-nigrodhe paņhamābhisam- buddho. Tassa mayhaü bhikkhave rahogatassa paņisal- lãnassa evaü cetaso parivitakko udapādi: dukkhaü kho agāravo\<*<2>*>/ viharati appatisso, kin nu kho ahaü samaõaü vā brāhmaõaü vā sakkatvā garukatvā\<*<3>*>/ upanissāya vihareyyan ti? Tassa mayhaü bhikkhave etad ahosi: aparipårassa kho ahaü sãlakkhandhassa pāripåriyā a¤¤aü samaõaü vā brāhmaõaü vā sakkatvā garukatvā\<*<3>*>/ upanissāya vihareyyaü na kho panāhaü passāmi sadevake loke samārake sabrahmake sassamaõabrāhmaõiyā pajāya sadevamanus- sāya a¤¤aü samaõaü vā brāhmaõaü vā attanā sãlasam- pannataraü yam ahaü sakkatvā garukatvā upanissāya vihareyyaü, aparipårassa kho ahaü samādhikkhandhassa pāripåriyā a¤¤aü samaõaü vā brāhmaõaü vā sakkatvā garukatvā upanissāya vihareyyaü na kho panāhaü passāmi sadevake loke . . . a¤¤aü samaõaü vā {brāh- manaü} vā attanā samādhisampannataraü yam ahaü sak- katvā garukatvā upanissāya vihareyyaü, aparipårassa kho ahaü pa¤¤ākhandhassa pāripåriyā . . . vihareyyaü\<*<4>*>/ na kho panāhaü passāmi sadevake loke . . . a¤¤aü sama- õaü vā {brāhmaõaü} vā attanā vimuttisampannataraü yam ahaü sakkatvā garukatvā upanissāya vihareyyan ti. Tassa mayhaü bhikkhave etad ahosi--Yannånāhaü yo pāyaü dhammo\<*<5>*>/ mayā abhisambuddho tam eva dhammaü sakkatvā garukatvā upanissāya vihareyyan ti? 2. Atha\<*<6>*>/ kho bhikkhave Brahmā Sahampati mama cetasā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. inserts Evaü me sutaü before ekaü. 2 omitted by B. K. 3 B. K. garum katvā. 4 S. S. omit aparipårassa kho ahaü vimuttikhandhassa, &c. 5 B. K. yvāyaü dhammo. 6 Compare M. 1. 5. 4. >/ #<[page 021]># %< URUVELAVAGGA. 21>% cetoparivitakkaü ¤āya, seyyathāpi nāma balavā puriso sammi¤jitaü\<*<1>*>/ vā bāhaü pasāreyya pasāritaü vā bāhaü sammi¤jeyya, evam eva Brahmaloke antarahito mama purato pāturahosi. Atha kho bhikkhave Brahmā Sahampati ekaüsaü uttarāsaīgaü karitvā dakkhiõajānumaõķalaü puthuviyaü nihantvā yenāhaü ten' a¤jaliü panāmetvā\<*<2>*>/ maü etad avoca : Evam etaü Bhagavā evam etaü sugata ye pi te bhante ahesuü atãtam addhānaü arahanto sammāsambuddhā te pi bhavanto\<*<3>*>/ dhammaü yeva sakkatvā garukatvā upanissāya vihariüsu; ye pi te bhante bhavissanti anāgatam addhānaü arahanto sammāsambuddhā te pi bhavanto\<*<3>*>/ dhammaü yeva sakkatvā garukatvā upanissāya viharanti\<*<4>*>/: Bhagavā pi bhante etarahi arahaü sammāsambuddho dhammaü yeva sakkatvā garukatvā upanissāya viharatåti. Idam avoca Brahmā Sahampati, idaü vatvā athāparaü etad avoca : Ye c' abbhatãtā sambuddhā ye ca buddhā anāgatā Yo c' etarahi\<*<5>*>/ sambuddho bahunnaü sokanāsano Sabbe saddhammagaruno vihaüsu viharanti ca Atho pi viharissanti esā buddhāna dhammatā Tasmā hi attakāmena mahantam\<*<6>*>/ abhikkhaīkhatā Saddhammo garukātabbo saraü buddhāna sāsanan ti\<*<7>*>/. Idam avoca bhikkhave Brahmā Sahampati, idaü vatvā maü abhivādetvā padakkhiõaü katvā tatth' eva antara- dhāyati. Atha khvāhaü bhikkhave Brahmuno ca ajjhesa- naü viditvā attano ca paņiråpaü yo pāyam dhammo mayā abhisambuddho tam eva dhammaü sakkatvā garukatvā upanissāya vihāsiü, yato ca\<*<8>*>/ kho bhikkhave saīgho pi mahattena samannāgato atha me saīghe pi tibba-gāravo ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. sami¤jitaü. 2 B. K. paõāmetvā. 3 B. K. B. bhagavanto. 4 B. K. viharissanti. 5 B. K. Ye cetarahi. 6 B. K. mahattiü. 7 Saüyutta VI. 1. 2. 8 B. K. omits ca. >/ #<[page 022]># %<22 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 22. 1. Ekaü idāhaü bhikkhave samayaü Uruvelāyaü viharāmi najjā Nera¤jarāya tãre Ajapālanigrodhe paņhamā- bhisambuddho. Atha kho bhikkhave sambahulā brāhmaõā jiõõā vuddhā mahallakā addhagatā vayo-anuppattā yenā- haü ten' upasaīkamiüsu, upasaīkamitvā mayā saddhiü sammodiüsu sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekamantaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinnā kho bhikkhave te brāhmaõā maü etad avocuü: Sutaü ne bho Gotama--na samaõo Gotamo brāhmaõe jiõõe vuddhe mahallake addha- gate vayo-anuppatte abhivādeti vā paccuņņheti vā āsanena vā nimantetãti, tayidaü bho Gotama tath' eva na hi bhavaü Gotamo brāhmaõe jiõõe vuķķhe mahallake addhagate vayo- anuppatte abhivādeti vā paccuņņheti vā āsanena vā nimanteti, tayidaü bho Gotamo na sampannam evāti. 2. Tassa mayhaü bhikkhave etad ahosi: Na vata 'me\<*<1>*>/ āyasmanto jānanti theraü vā\<*<2>*>/ therakaraõe vā dhamme. Vuddho ce pi bhikkhave hoti asãtiko vā navutiko vā vassasatiko vā jātiyā so ca hoti akālavādã abhåtavādã anatthavādã adhammavādã avinayavādã anidhānavatiü vā- caü bhāsitā akālena anapadesaü apariyantavatiü anatthasa- ühitaü, atha kho so balo thero teva\<*<3>*>/ {saīkhaü} gacchati. Daharo ce pi bhikkhave hoti yuvā susu kāëakeso bhaddena yobbanena samannāgato paņhamena vayasā so ca hoti kālavādã bhåtavādã atthavādã dhammavādã vinayavādã ni- dānavatiü vācaü bhāsitā kālena sāpadesaü pariyantava- tiü atthasaühitaü, atha kho so paõķito thero teva\<*<3>*>/ saīkhaü gacchati. 3. Cattāro 'me bhikkhave thera-karaõā dhammā. Katame cattāro? Idha bhikkhave bhikkhu sãlavā hoti pātimokkhasaüvar- asaüvuto viharati ācāragocarasampanno anumattesu vajjesu bhayadassāvã samādāya sikkhati sikkhāpadesu bahussuto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. na yime. 2 B. K. there ca. 3 B. K. tveva. >/ #<[page 023]># %< URUVELAVAGGA. 23>% hoti sutadharo sutasannicayo, ye te dhammā ādikalyāõā majjhekalyāõā pariyosāna-kalyāõā sātthā savya¤janā kevalaparipuõõaü parisuddhaü brahmacariyaü abhiva- danti, tathāråp' assa dhammā bahussutā honti dhatā\<*<1>*>/ vacasā paricitā mānasānupekkhitā diņņhiyā suppaņividdhā, catunnaü jhānānaü abhicetasikānaü diņņhadhammasu- khavihārānaü nikāmalābhã hoti akicchalābhã akasiralābhã, āsavānaü khayā anāsavaü cetovimuttiü pa¤¤āvimuttiü diņņh' eva dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasam- pajja viharati. Ime hi kho bhikkhave cattāro therakaraõā dhammāti. Yo uddhatena cittena sampha¤ ca\<*<2>*>/ bahu bhāsati Asamāhita-saīkappo asaddhammarato mago ârā so thāvareyyamhā pāpadiņņhi anādaro. Yo ca sãlena sampanno sutavā paņibhānavā Sa¤¤ato dhãro dhammesu pa¤¤āyattha\<*<3>*>/ vipassati Pāragå sabbadhammānaü akhilo paņibhānavā. Pahãnajātimaraõo brahmacariyassa kevalã Tam ahaü vadāmi thero ti yassa no santi āsavā âsavānaü khayā bhikkhu thero iti\<*<4>*>/ pavuccatãti 23. 1. Loko bhikkhave Tathāgatena abhisambuddho lokasmā Tathāgato visaüyutto, lokasamudayobhikkhaveTathāgatena abhisambuddho lokasamudayo Tathāgatassa pahãno, lokani- rodho bhikkhave Tathāgatena abhisambuddho lokanirodho Tathāgatassa sacchikato, lokanirodhagāminã paņipadā bhik- khave Tathāgatena abhisambuddho lokanirodhagāminã paņipadā Tathāgatassa bhāvitā. 2. Yaü bhikkhave sadevakassa lokassa. samārakassa sabrahmakassa sassamaõabrāhmaõiyā pajāya sadevama- nussāya diņņhaü sutaü mutaü vi¤¤ātaü pattaü pariye- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. sātthaü . . . -janaü . . . dhātā. See Cull. IX. 5. 1. 2 B. K. sampha¤ ca bahuü bhāsati. See Cull. XII. 1.3; S. S. Sampa¤ca bahu, &c. 3 B. K. pa¤¤āyatthaü. 4 B. K. iti; S. S. ti. >/ #<[page 024]># %<24 AđGUTTARA-NIKâYA.>% sitaü anuvicaritaü manasā sabbaü\<*<1>*>/ taü Tathāgatena abhisambuddhaü, tasmā Tathāgato ti vuccati. Ya¤ ca bhikkhave rattiü Tathāgato abhisambujjhati ya¤ ca rattiü parinibbāyati yaü etasmiü antare bhāsati lapati niddisati sabbaü taü tatth' eva hoti no a¤¤athā, tasmā Tathāgato ti vuccati. 3. Yathāvādã bhikkhave Tathāgato tathākārã yathākārã tathāvādã iti yathāvādã tathākārã yathākārã tathāvādã, tasmā Tathāgato ti vuccatãti\<*<2>*>/. Sadevake bhikkhave loke samārake sabrahmake sassa- maõabrāhmaõiyā pajāya sadevamanussāya Tathāgato abhibhå anabhibhåto a¤¤adatthudaso vasavattã, tasmā Tathāgato ti vuccati. Sabbaü lokaü abhi¤¤āya sabbaloke yathā tathā Sabbaloka\<*<3>*>/-visaüyutto sabbaloke anåpayo\<*<4>*>/ Sa ve sabbābhibhå dhãro sabbagantha-pamocano Puņņhassa\<*<5>*>/ paramā santi nibbānaü akutobhayaü Esa khãõāsavo Buddho anãgho chinnasaüsayo Sabbakammakkhayaü patto vimutto upadhisaīkhaye Esa so Bhagavā Buddho esa sãho anuttaro Sadevakassa lokassa brahmacakkaü pavattayã Iti devamanussā ca ye Buddhaü saraõaü gatā Saīgamma taü namassanti mahantaü vãtasāradaü Danto damayataü seņņho santo samayataü isi Mutto mocayataü aggo tiõõo tārayataü varo Iti h' etaü namassanti mahantaü vãtasāradaü Sadevakasmiü lokasmiü n' atthi te paņipuggalo ti. 24. Ekaü samayaü Bhagavā Sākete viharati Kāëakārāme\<*<6>*>/. Tatra kho Bhagavā bhikkhå āmantesi. Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhå paccassosuü. Bhagavā etad avoca : \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. S. sammā. 2 See Sumaīgala pp. 66, 67. 3 S. T. sabbaloke; B. K. sabbaü lokam. 4 B. K. anuppayo. 5 P. B. K. phuņņhassa. 6 S. M. Kālakārāme. >/ #<[page 025]># %< URUVELAVAGGA. 25>% Yaü bhikkhave sadevakassa lokassa . . . sassamaõa- brāhmaõiyā pajāya sadevamanussāya diņņhaü sutaü mutaü vi¤¤ātaü pattaü pariyesitaü anuvicaritaü manasā tam ahaü jānāmi. Yaü bhikkhave sadevakassa lokassa . . . pajāya devamanussāya diņņhaü sutaü . . . manasā tam ahaü\<*<1>*>/ abbha¤¤āsiü taü Tathāgatassa viditaü tam Tathāgato na upaņņhāsi. Yaü bhikkhave sadevakassa lokassa . . . pajāya devamanussāya diņņhaü sutaü . . . manasā tam ahaü jānāmã ti vadeyyaü taü mama assa musā tam ahaü jānāmi ca na ca\<*<2>*>/ jānāmãti vadeyyaü, taü p' assa tādisam eva, tam ahaü n' eva jānāmi na na jānāmãti vadeyyaü taü mama assa kali. Iti kho bhik- khave Tathāgato daņņhā\<*<3>*>/ daņņhabbaü diņņhaü na ma¤¤ati adiņņhaü na ma¤¤ati daņņhabbaü na ma¤¤ati daņņhāraü na ma¤¤ati, sutvā sotabbaü sutaü na ma¤¤ati asutaü na ma¤¤ati sotabbaü na ma¤¤ati sotāraü na ma¤¤ati, mutvā motabbaü mutam na ma¤¤ati amutaü na ma¤¤ati motabbaü na ma¤¤ati motāraü na ma¤¤ati, vi¤¤ātvā vi¤¤ātabbaü vi¤¤ātaü na ma¤¤ati avi¤¤ātaü na ma¤- ¤ati vi¤¤ātabbaü na ma¤¤ati vi¤¤ātāraü na ma¤¤ati. Iti kho bhikkhave Tathāgato diņņha-suta-muta-vi¤¤ātabbesu dhammesu tādi se yeva tādi tamhā ca pana tādi tamhā a¤¤o\<*<4>*>/ tādi uttaritaro vā paõãtataro vā n' atthãti vadāmãti. Yaü ki¤ci diņņhaü vā sutaü mutaü vā ajjhositaü sacca mutaü paresaü\<*<5>*>/ Na tesu tādã saya\<*<6>*>/ saüvutesu saccaü musaü\<*<7>*>/ vā pi paraü daheyyaü Eta¤ ca sallaü paņigacca\<*<8>*>/ disvā ajjhositā yattha pajā visattā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. T. omits tam ahaü. 2 B. K. na ca for ca na ca. 3 B. K. diņņhā. 4 B. K. tādi yeva|| tādi yev'ekā|| tamhā ca pana tādimhā a¤¤o; S. S. tādi se yeva, &c.; S. M. tādi so. 5 B. K. Yaü kinci diņņhaü sutaü vā mutaü vā ajjhositaü saccaü musā paresaü. 6 B. K. tādisayaü; S. M. tādi sayana. 7 B. K. saccaü musā. 8 B. K. paņikaccaü. >/ #<[page 026]># %<26 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Jānāmi passāmi tath' eva etaü ajjhositaü n' atthi Tathā- gatānan ti. 25. 1. Na-y-idaü bhikkhave brahmacariyaü vussati janaku- hanatthaü na janalapanatthaü na lābhasakkārasilokā- nisaüsatthaü na itivādappamokkhānisaüsatthaü na iti maü jano jānātåti. Atha kho idaü bhikkhave brahma- cariyaü vussati saüvaratthaü pahānatthaü virāgatthaü nirodhatthan ti. 2. Saüvaratthaü pahānatthaü brahmacariyam anãtihaü\<*<1>*>/ Adesayã so Bhagavā nibbānogadhagāminaü Esa maggo mahantehi\<*<2>*>/ anuyāto mahesihi Ye ca\<*<3>*>/ taü paņipajjanti yathā Buddhena desitaü Dukkhass' antaü karissanti satthu sāsanakārino ti. 26. 1. Ye te bhikkhave bhikkhå kuhā thaddhā lapā siīgã unnaëā asamāhitā na me te bhikkhave bhikkhå māmakā, apagatā ca te bhikkhave bhikkhå imasmā dhammavinayā, na ca te imasmiü dhammavinaye vuddhiü viråëhiü vepullaü āpajjanti. Ye ca kho te bhikkhave bhikkhå nikkuhā nillapā dhãrā atthaddhā susamāhitā te ca\<*<4>*>/ kho me bhikkhave bhikkhå māmakā, anapagatā ca te bhikkhave bhikkhå imasmā dhammavinayā, te ca imasmiü dhammavinaye vuddhiü viråëhiü vepullaü āpajjantãti. 2. Kuhā thaddhā lapā siīgã unnaëā asamāhitā Na te dhamme viråhanti sammāsambuddhadesite. Nikkuhā nillapā dhãrā atthaddhā susamāhitā Te ve dhamme viråhanti sammāsambuddhadesite ti. 27. 1. Cattār' imāni bhikkhave appāni ca\<*<4>*>/ sulabhāni ca\<*<4>*>/ tāni ca anavajjāni. Katamāni cattāri? Paüsukålaü bhikkhave cãvarānaü appa¤ ca sulabha¤ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. anitiyaü. 2 B. K. mahattehi. 3 B. K. ye ca; S. S. omits ca. 4 Omitted by B. K. >/ #<[page 027]># %< URUVELAVAGGA. 27>% ca ta¤ ca anavajjaü, piõķiyālopo bhikkhave bhojanānaü appa¤ ca sulabha¤ ca ta¤ ca anavajjaü, rukkhamålaü bhikkhave senāsanānaü appa¤ ca sulabha¤ ca ta¤ ca anavajjaü, påtimuttaü bhikkhave bhesajjānaü appa¤ ca sulabha¤ ca ta¤ ca anavajjam. Imāni kho bhikkhave cattāri appāni ca\<*<1>*>/ sulabhāni ca\<*<1>*>/ tāni ca anavajjāni, yato kho bhikkhave bhikkhu appena ca\<*<1>*>/ tuņņho hoti sulabhena ca idam imassāham a¤¤ataraü sāma¤¤aīgan ti vadāmãti. 2. Anavajjena tuņņhassa appena sulabhena ca Senāsana¤ ca ārabbha cãvaraü pānabhojanaü Vighāto hoti cittassa disā na paņiha¤¤anti Ye c' assa dhammā akkhātā sāma¤¤assānulomikā Adhiggahãtā tuņņhassa appamattassa sikkhato ti. 28. 1. Cattāro 'me bhikkhave ariyavaüsā agga¤¤ā ratta¤¤ā vaüsa¤¤ā porāõā asaīkiõõā asaīkiõõapubbā na saīkãyanti na saīkãyissanti appaņikuņņhā samaõehi brāhmaõehi vi¤- ¤åhi. Katame cattāro? Idha bhikkhave bhikkhu santuņņho hoti itarãtarena cãvarena itarãtaracãvara-santuņņhiyā ca vaõõavādã na ca cãvarahetu anesanaü appaņiråpaü āpajjati, aladdhā ca cãvaraü na paritassati laddhā ca cãvaraü agathito\<*<2>*>/ amucchito anajjhopanno\<*<3>*>/ ādãnavadassāvã nissaraõapa¤¤o paribhu¤jati\<*<4>*>/ tāya ca pana itaritaracãvarasantuņņhiyā n' ev' attān' ukkaüseti no paraü vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno patissato ayaü vuccati bhik- khave bhikkhu porāõe\<*<5>*>/ agga¤¤e ariyavaüse ņhito. Puna ca paraü bhikkhave bhikkhu santuņņho hoti itarã- tarena piõķapātena itarãtarapiõķapātasantuņņhiyā ca vaõ- õavādã na ca piõķapātahetu anesanaü appaņiråpaü āpajjati, aladdhā ca piõķapātaü na paritassati laddhā ca piõķa- pātaü agathito amucchito anajjhopanno ādãnavadassāvã \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Omitted by B. K. 2 B. K. agadhito. 3 anajjhāpanno. 4 See M. N. 55, p. 369. 5 S. S. porāõo, occasionally, further on, porāõe. >/ #<[page 028]># %<28 AđGUTTARA-NIKâYA.>% nissaraõapa¤¤o paribhu¤jati tāya ca pana itarãtarapiõķapā- tasantuņņhiyā n' ev' attān' ukkaüseti no paraü vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno patissato ayaü vuccati bhikkhave bhikkhu porāõe agga¤¤e ariyavaüse ņhito. Puna ca paraü bhikkhave bhikkhu santuņņho hoti itarãtarena senāsanena itarãtarasenāsanasantuņņhiyā ca vaõõavādã na ca senāsanahetu anesanaü appaņiråpaü āpajjati, aladdhā ca senāsanaü na paritassati laddhā ca senāsanaü agathito amucchito anajjhopanno ādãnavadassāvã nissaraõapa¤¤o paribhu¤jati tāya ca pana itarãtarasenāsa- nasantuņņhiyā n' ev' attān' ukkaüseti no paraü vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno patissato ayaü vuccati bhikkhu porāõe agga¤¤e ariyavaüse ņhito. Puna ca paraü bhikkhave bhikkhu bhāvanārāmo hoti bhā- vanārato pahānārāmo hoti pahānarato tāya ca pana bhāva- nārāmatāya bhāvanāratiyā pahānārāmatāya pahānaratiyā n' ev' attān' ukkaüseti no paraü vambheti. Yo hi tattha dakkho analaso sampajāno patissato ayaü vuccati bhik- khave bhikkhu porāõe agga¤¤e ariyavaüse ņhito. Ime kho bhikkhave cattāro ariyavaüsā agga¤¤a ratta¤¤ā vaüsa¤¤ā porāõā asaīkiõõā asaīkinnapubbā na saīkã- yanti na saīkãyissanti appaņikuņņhā samaõehi brāhmaõehi vi¤¤åhi. 2. Imehi ca pana bhikkhave catuhi ariyavaüsehi saman- nāgato bhikkhu puratthimāya ce pi disāya viharati sveva aratiü sahati na taü arati sahati, pacchimāya ce pi disāya viharati sveva aratiü sahati na taü arati sahati, uttarāya ce pi disāya . . . dakkhiõāya ce pi disāya viharati sveva aratiü sahati na taü arati sahati. Taü kissa hetu? Aratiratisaho ti bhikkhave dhãro ti. 3. Nārati sahatã dhãraü nāratã dhãraü sahati\<*<1>*>/ Dhãro ca aratiü sahati dhãro hi aratiüsaho\<*<2>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. S., S. Com. nārati dhãra saühati; S. D. nāratã dhãraü hati; B. K. nārati dhãraü sahati. 2 S. T. dhãro ti aratim saho; S. Com., S. D. dhãro hi aratiü saho; B. K. dhãro hi aratisaho. >/ #<[page 029]># %< URUVELAVAGGA. 29>% Sammā kammaviyākataü\<*<1>*>/ panuõõaü\<*<2>*>/ kho nivāraye Nekkhaü\<*<3>*>/ jambonadass' eva ko taü ninditum arahati? Devā pi naü pasaüsanti {brahmunā} pi pasaüsito ti. 29. 1. Cattār' imāni {bhikkhave} dhammapadāni agga¤¤āni rat- ta¤¤āni vaüsa¤¤āni porāõāni asaīkiõõāni asaīkiõõapub- bāni na saīkãyanti na saīkãyissanti appaņikuņņhāni sama- õehi vā brāhmaõehi vā vi¤¤åhi. Katamāni cattāri? Anabhijjhā bhikkhave dhammapadaü agga¤¤aü ratta¤- ¤aü vaüsa¤¤aü porāõaü asaīkiõõaü asaīkiõõapubbaü na saīkãyati na saīkãyissati appaņikuņņhaü samaõehã vā brāhmaõehi vā vi¤¤åhi, avyāpādo bhikkhave dhammapa- daü . . . vi¤¤åhi, sammāsati bhikkhave . . . dhamma- padaü vi¤¤åhi, sammāsamādhi bhikkhave dhammapa- daü . . . vi¤¤åhi. Imāni kho bhikkhave cattāri dhammapadāni agga¤¤āni ratta¤¤āni vaüsa¤¤āni porāõāni asaīkiõõāni asaīkiõõa- pubbāni na saīkãyanti na saīkãyissanti appaņikuņņhāni samaõehi vā brāhmaõehi vā vi¤¤åhãti. 2. Anabhijjhālå vihareyya avyāpannena cetasā Sato ekaggacittassa ajjhattaü susamāhito ti. 30. 1. Ekaü samayaü Bhagavā Rājagahe viharati Gijjhakåņe pabbate. Tena kho pana samayena sambahulā abhi¤¤ātā abhi¤¤ātā paribbājakā Sappiniyā tãre\<*<4>*>/ paribbājakārāme paņivasanti, seyyathãdaü Annabhāro Varadharo Sakuludāyã ca paribbājako a¤¤e ca abhi¤¤ātā paribbājakā. Atha kho Bhagavā sāyaõhasamayaü paņisallānā vuņņhito yena Sappiniyā tãraü paribbājakārāmo ten' upasaīkami, upasaīkamitvā pa¤¤atte āsane nisãdi. Nisajja kho Bha- gavā te paribbājake etad avoca : 2. Cattār' imāni paribbājakā dhammapadāni agga¤¤āni \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. T., S. M. saccakammaviyākãnaü; S. D. saccakammavihāvãnaü; S. Com., B. K. sabbakammavihāyinaü. 2 S. S. panuõõaü kho; B. K. panuõõako niv-. 3 B. K. nikkhaü. 4 B. K. Sippiniyā nadiyā tãre. >/ #<[page 030]># %<30 AđGUTTARA-NIKâYA.>% ratta¤¤āni vaüsa¤¤āni porāõāni asaīkiõõāni asaīkiõ- õapubbāni na saīkãyanti na saīkãyissanti appaņikuņņhāni samaõehi vā brāhmaõehi vā vi¤¤åhi. Katamāni cattāri? Anabhijjhā paribbājakā dhammapadaü agga¤¤aü rat- ta¤¤aü vaüsa¤¤aü porāõaü asaīkiõõaü asaīkiõõapub- baü na saīkãyati na saīkãyissati appaņikuņņhaü samaõehi vā brāhmaõehi vā vi¤¤åhi, avyāpādo paribbājakā dham- mapadaü . . . vi¤¤åhi, sammāsati paribbājakā dham- mapadaü . . . vi¤¤åhi, sammāsamādhi paribbājakā dham- mapadaü . . . vi¤¤åhi. Imāni kho paribbājakā cattāri dhammapadāni agga¤¤āni . . . vi¤¤åhi. 3. Yo kho paribbājakā\<*<1>*>/ evaü vadeyya--aham etaü anabhi- jjhaü dhammapadaü paccakkhāya abhijjhāluü kāmesu tibba-sārāgaü samaõaü vā brāhmaõaü vā pa¤¤āpessāmãti tam ahaü tath' eva vadeyyaü--etu vadatu vyāharatu pas- sāmi' ssa ānubhāvan\<*<2>*>/ ti. So vata paribbājakā anabhijjhaü dhammapadaü paccakkhāya abhijjhāluü kāmesu tibba- sārāgaü samaõaü vā brāhmaõaü vā pa¤¤āpessatãti n' etaü ņhānaü vijjati. Yo kho paribbājakā evaü vadeyya--aham etaü avyāpadaü dhammapadaü paccakkhāya vyāpannacit- taü paduņņhamanasaīkappaü samaõaü vā brāhmaõaü vā pa¤¤āpessāmãti tam ahaü tath' eva vadeyyaü--etu vadatu vyāharatu passāmi 'ssa ānubhāvan ti. So vata paribbājakā avyāpadaü dhammapadaü paccakkhāya vyāpannacittaü pa- duņņhamanasaīkappaü . . . pa¤¤āpessatãti n' etaü ņhānaü vijjati. Yo kho paribbājakā evaü vadeyya--aham etaü sammāsatiü dhammapadaü paccakkhāya muņņhassatiü asampājānaü samaõaü vā brāhmaõaü vā pa¤¤āpessāmãti tam ahaü tath' eva vadeyyam--etu vadatu vyāharatu passāmi 'ssa ānubhāvan ti. So vata paribbājakā sammā- satiü dhammapadaü paccakkhāya muņņhassatiü asampa- jānaü samaõaü vā brāhmaõaü vā pa¤¤āpessatãti n' etaü ņhānaü vijjati. Yo kho paribbājakā evaü vadeyya--aham etaü sammāsamādhiü dhammapadaü paccakkhāya asa- māhitaü vibbhantacittaü samaõaü vā brāhmaõaü vā pā¤¤āpessāmãti tam ahaü tath' eva vadeyyaü--etu vadatu \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. reads paribbājako throughout. 2 B. K. ssānubhāvanti. >/ #<[page 031]># %< URUVELAVAGGA. 31>% vyāharatu passāmi 'ssa ānubhāvan ti. So vata paribbājakā sammāsamādhiü dhammapadaü . . . pa¤¤āpessatã ti n' etaü ņhānaü vijjati. 4. Yo kho paribbājakā imāni cattāri dhammapadāni garahitabbaü paņikkositabbaü ma¤¤eyya tassa\<*<1>*>/ diņņh' eva dhamme cattāro sahadhammikā vādānupātā garayhā ņhānā\<*<2>*>/ āgacchanti. Katame cattāro? Anabhijjhaü ce bhavaü dhammapadaü garahati paņik- kosati ye ca hi\<*<3>*>/ abhijjhālåkāmesu tibbasārāgā samaõabrāh- maõā te bhoto pujjā\<*<4>*>/ te bhoto pāsaüsā, avyāpāda¤ ce bhavaü dhammapadaü garahati paņikkosati ye ca hi\<*<5>*>/ vyāpannacittā paduņņhamanasaīkappā. te bhoto pujjā\<*<4>*>/ te bhoto pāsaüsā, sammāsati¤ ce bhavaü dhammapadaü gara- hati paņikkosati ye ca hi\<*<5>*>/ muņņhassatã asampajānā samaõa- brāhmaõā te bhoto pujjā te bhoto pāsaüsā, sammāsamādhi¤ ce bhavaü garahati paņikkosati ye ca hi asamāhitā vibhanta- cittā samaõabrāhmaõā te bhoto pujjā te bhoto pāsaüsā. 5. Yo kho paribbājakā imāni cattāri dhammapadāni garahitabbaü paņikkositabbaü ma¤¤eyya tassa diņņh' eva dhamme ime\<*<6>*>/ cattāro sahadhammikā vādānupātā garayhā ņhānā\<*<2>*>/ āgacchanti. Ye pi te paribbājakā ahesuü ukkalā vassaü bha¤¤ā\<*<7>*>/ ahetuvādā akiriyavādā natthikavādā te pi imāni cattāri dhammapadāni na garahitabbaü na paņik- kositabbaü ama¤¤iüsu. Taü kissa hetu? Nindābyārosana- upārambhabhayāti\<*<8>*>/. 6. Avyāpanno sadā sato ajjhattaü susamāhito Abhijjhā-vinaye sikkhaü appamatto ti vuccatãti. Uruvelavaggo [tatiyo]. Tass' uddānaü:-- Dve Uruvelā loko kāëiko\<*<9>*>/ brahmacariyena {pa¤camaü} Kuhaü santuņņhi vaüso\<*<10>*>/ dhammapadaü paribbājakena cāti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. tattha. 2 B. K. garayhaü ņhānaü. 3 B. K. omits hi. 4 B. K. pujā. 5 B. K. cahi altered to ca. 6 B. K. omits ime. 7 B. K. vassabhi¤¤ā. 8 B. K. -upavādabhayāti. 9 S. D. loke kālako. 10 S. D. vasse; S. Tr. vaso. >/ #<[page 032]># %<32 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 31. 1. Cattār' imāni bhikkhave cakkāni yehi samannāgatā- naü devamanussānaü catucakkaü pavattati, yehi saman- nāgatā devamanussā na cirass' eva mahantataü vepullataü pāpuõanti bhogesu. Katamāni cattāri? Paņiråpadesavāso, sappurisåpassayo, attasammāpaõidhi, pubbe ca katapu¤¤atā. Imāni kho bhikkhave cattāri cakkāni yehi samannāgatā- naü devamanassānaü catucakkaü pavattati, yehi saman- nāgatā devamanussā na cirass' eva mahantataü vepullataü pāpuõanti bhogesåti. 2. Paņiråpe vase dese ariya mittakaro siyā Sammā paõidhisampanno pubbe pu¤¤akato naro Dha¤¤aü dhanaü yaso kitti sukha¤ c' etam adhivatta- tãti. 32. 1. Cattār' imāni bhikkhave saīgahavatthåni. Katamāni cattāri? Dānaü, peyyavajjaü,\<*<1>*>/ atthacariyā, samānattatā\<*<2>*>/. Imāni kho bhikkhave cattāri saīgahavatthånãti. 2. Dāna¤ ca peyyavajja¤ ca atthacariyā ca\<*<3>*>/ yā idha Samānattatā dhammesu\<*<4>*>/ tattha tattha yathārahaü Ete kho saīgahā loke rathass' āõã\<*<5>*>/ va yāyato Ete ca saīgahā nāssu\<*<6>*>/ na mātā puttakāranā Labetha mānaü påjam vā pitā vā puttakāranā. Yasmā ca saīgahā\<*<7>*>/ ete samavekkhanti paõķitā Tasmā mahantaü\<*<8>*>/ papponti pāsaüsā ca bhavanti te ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. T. peyyogaü. 2 B. K. samānattaka; S. D. samānattanā ca. 3 B. K. omits ca. 4 B. K. S. T. have ca before dhammesu. 5 S. T. rathassāõi; S. D. ānã ca. 6 S. S. nāssu; B. K. nassu. 7 B. K. saīgahā. 8 B. K. mahattaü. >/ #<[page 033]># %< CAKKAVAGGA. 33>% 33. Sãho bhikkhave migarājā sāyaõhasamayaü āsayā nikkha- mati, āsayā nikkhamitvā vijambhati, vijambhitvā samantā catuddisā anuviloketi, samantā catuddisā anuviloketvā tikkhattuü sãhanādaü nadati, tikkhattuü sãhanādam naditvā gocarāya pakkamati. Ye kho pana bhikkhave tiracchānagatā pāõā sãhassa migara¤¤o nadato saddaü suõanti yebhuyyena bhayaü saüvegaü santāsaü āpajjanti --bilaü bilāsayā pavisanti, dakaü dakāsayā\<*<1>*>/ pavisanti, vanaü vanāsayā pavisanti, ākāsaü pakkhino bhajanti. Ye pi te bhikkhave ra¤¤o nāgā gāmanigamarājadhānãsu daëhehi varattehi bandhanehi baddhā\<*<3>*>/ te pi tāni bandha- nāni sa¤chinditvā\<*<4>*>/ sampadāletvā bhãtā muttakarãsaü cajamānā yena vā tena vā palāyanti. Evaü mahiddhiko kho bhikkhave sãho migarājā tiracchānagatānaü pāõānaü evaü mahesakkho evaü mahānubhāvo. 2. Evam eva kho bhikkhave yadā Tathāgato loke uppajjati arahaü sammāsambuddho vijjācaraõasampanno sugato lokavidå anuttaro purisadammasārathi satthā devamanus- sānaü Buddho Bhagavā. So dhammaü deseti--iti sakkāyo iti sakkāyasamudayo iti sakkāyanirodho iti sakkāyanirodha- gāminã paņipadā ti. Ye pi te bhikkhave devā dãghāyukā vaõõavanto sukhabhåtā\<*<5>*>/ uccesu vimānesu ciraņņhitikā te pi Tathāgatassa dhammadesanaü sutvā yebhuyyena bhayaü saüvegaü santāsaü āpajjanti--aniccā vata kira bho mayaü samānā nicc' amhā ti ama¤¤imha, addhuvā kira\<*<6>*>/ bho mayaü samānā dhuv' amhāti ama¤¤imha, asassatā ca\<*<6>*>/ kira bho mayaü samānā sassatā ti ama¤¤imha.\<*<7>*>/ Mayam pi\<*<8>*>/ kira bho aniccā addhuvā asas- satā sakkāyapariyāpannā ti. Evam mahiddhiko kho bhik- khave Tathāgato sadevakassa lokassa evaü mahesakkho evaü mahānubhāvo ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. udakaü udakā-. 2 S. Tr., reads pakkhiõo. 3 S. Tr. bandhā. 4 B. K. sa¤chidditvā. 5 B. K. bahulā. 6 B. K. vata. 7 B. K. sassatamhāti ama¤¤imha. 8 R. K. omits pi. >/ #<[page 034]># %<34 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 3. Yadā Buddho abhi¤¤āya dhammacakkaü pavattayi Sadevakassa lokassa satthā appaņipuggalo Sakkāya¤ ca nirodha¤ ca sakkāyassa ca sambhavaü Ariya¤ c' aņņhaīgikaü maggaü dukkhåpasamagāminaü Ye pi dãghāyukā devā vaõõavanto yasassino Bhãtā santāsam āpāduü sãhass' ev' itare migā te Avãtivattā sakkāyaü\<*<1>*>/ aniccā va kira bho mayaü Sutvā arahato vākyaü vippamuttassa tādino ti. 34. 1. Cattāro 'me bhikkhave aggappasādā. Katame cattāro? Yāvatā bhikkhave sattā apadā vā dipadā vā catuppadā vā bahuppadā vā råpino vā aråpino vā sa¤¤ino vā asa¤¤ino vā nevasa¤¤ināsa¤¤ino\<*<2>*>/ vā Tathāgato tesaü aggam akkhāyati arahaü sammāsambuddho. Ye bhikkhave Buddhe pa- sannā agge te pasannā agge kho pana pasannānaü aggo vipāko hoti. Yāvatā bhikkhave dhammā saīkhatā\<*<3>*>/ ariyo aņņhaīgiko maggo tesaü aggam akkhāyati. Ye bhikkhave ariye aņņhaīgike magge pasannā agge te pasannā agge kho pana pasannānaü aggo vipāko hoti. 2. Yāvatā bhikkhave dhammā saīkhatā vā asaīkhatā vā virāgo tesaü dhammānaü aggam akkhāyati yadidaü madanimmadano pipāsavinayo ālayasamugghāto vaņņå- pacchedo\<*<4>*>/ taõhakkhayo virāgo nirodho nibbānaü. Ye bhikkhave dhamme pasannā agge te pasannā agge kho pana pasannānaü aggo vipāko hoti. Yāvatā bhikkhave saīghā vā gaõā vā Tathāgatasāvaka- saīgho tesaü aggam akkhāyati yadidaü cattāri purisayu- gāni {aņņha} purisapuggalā, esa Bhagavato sāvakasaīgho {āhuneyyo} pāhuneyyo dakkhiõeyyo a¤jalikaraõãyo anuttaraü pu¤¤akkhettaü lokassa. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. D. sakko yaü. 2 S. S. nevasa¤¤ino nāsa¤¤ino. 3 B. K. inserts vā asaīkhatā vā. 4 S. D., S. T. vaddhåpacchedo. >/ #<[page 035]># %< CAKKAVAGGA. 35>% Ye bhikkhave saīghe pasannā agge . . . aggo vipāko hoti. Ime kho bhikkhave cattāro aggappasādāti. 3. Aggato ve pasannānaü aggaü\<*<1>*>/ dhammaü vijānataü Agge Buddhe\<*<2>*>/ pasannānaü dakkhiõeyye anuttare Agge dhamme pasannānaü virāgåpasame sukhe Agge saīghe pasannānaü pu¤¤akkhette anuttare Aggasmiü dānaü dadataü aggaü pu¤¤aü pavaķķhati Aggaü āyu¤ ca vaõõo ca yaso kitti sukhaü balaü Aggassa dātā medhāvã aggadhammasamāhito Devabhåto manusso vā aggappatto pamodatãti. 35. 1. Ekaü samayaü Bhagavā Rājagahe viharati Veëuvane Kalandakanivāpe.\<*<3>*>/ Atha kho Vassakāro brāhmaõo Ma- gadhamahāmatto yena Bhagavā ten' upasaīkami, upa- saīkamitvā Bhagavatā saddhiü sammodi sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekamantaü nisãdi. Eka- mantaü nisinno kho Vassakāro brāhmaõo Bhagavantaü etad avoca : Catuhi kho mayaü bho Gotama dhammehi samannāgataü mahāpa¤¤aü mahāpurisaü pa¤¤āpema. Katamehi cattuhi? 2. Idha bho Gotama bahussuto hoti, tassa tass' eva sutajātassa tass' eva kho pano bhāsitassa atthaü jānāti: ayaü imassa bhāsitassa attho, ayaü imassa bhāsitassa attho ti. Satimā kho pana hoti cirakatam pi cirabhāsitam pi saritā anussarita yāni kho pana tāni gahaņņhakāni kiü- karaõiyāni, tattha dakkho hoti analaso, tatr' upāyavã- maüsāya samannāgato alaü kātuü alaü saüvidhātuü. Imehi kho mayaü bho Gotama catuhi dhammehi saman- nāgataü mahāpa¤¤aü mahāpurisaü pa¤¤āpema. Sace me pana bho Gotama anumoditabbaü anumodatu me bhavaü Gotamo, sace pana me bhavaü Gotamo paņikkosi- tabbaü paņikkosatu pana\<*<4>*>/ me bhavaü Gotamo ti. 3. N' eva kho tyāhaü brāhmaõa anumodāmi na paņik- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. S. aggaü; B. K. agga. 2 S. D. agge subuddhe. 3 B. K. kalanakanivāpe. 4 B. K. omits pana. >/ #<[page 036]># %<36 AđGUTTARA-NIKâYA.>% kosāmi. Catuhi kho ahaü brāhmaõa dhammehi samannā- gataü mahāpa¤¤aü mahāpurisaü pa¤¤āpemi. Katamehi catuhi? Idha brāhmaõa bahujanahitāya paņipanno hoti bahu- janasukhāya bahu 'ssa janatā ariye ¤āye patiņņhāpitā yadi- daü kalyāõa-dhammatā kusala-dhammatā\<*<1>*>/ so\<*<2>*>/ yaü vitak- kaü ākaīkhati vitakketuü taü vitakkaü vitakketi yaü vitakkaü nākaīkhati vitakketuü na taü vitakkaü vitakketi, yaü saīkappaü ākaīkhati saīkappetuü taü\<*<3>*>/ saīkappaü saīkappeti yaü saīkappaü nākaīkhati saīka- ppetuü na taü saīkappaü saīkappeti. Iti cetova- sippatto hoti vitakkapathesu, catunnaü jhānānaü abhi- cetasikānaü diņņhadhammasukha-vihārānaü nikāmalābhã hoti akicchalābhã akasiralābhã, āsavānaü khayā anāsavaü cetovimuttiü pa¤¤āvimuttiü diņņh' eva dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharati. N' eva kho tyāhaü brāhmaõa anumodāmi na paņikkosāmi. Imehi kho ahaü brāhmaõa catuhi dhammehi samannāgataü mahāpa¤¤aü mahāpurisaü pa¤¤āpemãti. 4. Acchariyaü bho Gotama abbhutaü bho Gotama yāva subhāsitaü c' idaü\<*<4>*>/ bhotā Gotamena. Imehi ca mayaü catuhi dhammehi samannāgataü bhavantaü Gotamaü dhārema, bhavaü hi Gotamo bahujanahitāya paņipanno bahujanasukhāya bahu te janatā ariye ¤āye patiņņhāpitā yadidaü kalyāõadhammatā kusaladhammatā,\<*<5>*>/ bhavaü hi Gotamo yaü vitakkaü ākaīkhati vitakketuü taü vitakkaü vitakketi yaü vitakkaü nākaīkhati vitakketuü na taü vitakkaü vitakketi, yaü saīkappaü ākaīkhati saīkappetuü taü saīkappaü saīkappeti yaü saīkappaü nākaīkhati saīkappetuü na taü saīkappaü saīkappeti. Bhavaü hi Gotamo cetovasippatto vitakkapathesu. bhavaü hi Gotamo catunnaü jhānānaü abhicetasikānaü diņņhadhamma- sukhavihārānaü nikāmalābbhã akicchalābhã akasiralābhã, bhavaü hi Gotamo āsavānaü khayā anāsavaü cetovi- muttiü pa¤¤āvimuttiü diņņh' eva dhamme . . . viharatãti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. dhammatāya. 2 S. D. read yo; S. Tr. has so. 3 S. T. na. 4 B. K. hidaü. 5 S. Tr., S. T. -dhammatāya. >/ #<[page 037]># %< CAKKAVAGGA. 37>% 5. Addhā kho tyāhaü brāhmaõa āsajja upanãyavācā\<*<1>*>/ bhā- sitā api ca tyāhaü vyākarissāmi, ahaü hi brāhmaõa bahujanahitāya paņipanno bahujanasukhāya bahu me janatā ariye ¤āye patiņņhāpitā yadidaü kalyāõa-dhammatā kusala- dhammatā. Ahaü hi brāhmaõa yaü vitakkaü ākaīkhāmi vitakketuü tam vitakkaü vitakkemi yaü vitakkaü na- kaīkhāmi vitakketuü na taü vitakkaü vitakkemi, yaü saīkappaü ākaīkhāmi saīkappetuü taü saīkappaü saī- kappemi yaü saīkappaü nākaīkhāmi saīkappetuü na taü saīkappaü saīkappemi. Ahaü hi brāhmaõa cetovasip- pato vitakkapathesu, ahaü hi brāhmaõa catunnaü jhān- ānaü abhicetasikānaü diņņhadhammasukhavihārānam . . . akasiralābhã, aham hi brāhmaõa āsavānaü khayā anāsavaü cetovimuttiü pa¤¤āvimuttiü diņņh' eva dhamme . . . viharāmãti. 6. Yo vedã sabbasattānaü maccupāsā pamocanaü\<*<2>*>/ Hitaü devamanussānaü\<*<3>*>/ ¤āyam dhammaü pakāsayi Yaü ve\<*<4>*>/ disvā ca sutvā ca pasãdati bahujjano Maggāmaggassa kusalaü katakiccaü anāsavaü Buddho antimāsarãro mahāpa¤¤o mahāpuriso\<*<5>*>/ ti vuccatãti. 36. 1. Ekaü samayaü Bhagavā antarā ca Ukkaņņhaü\<*<6>*>/ antarā ca Setabbyaü\<*<7>*>/ addhānamaggapaņipanno hoti. Doõo pi sudaü brāhmaõo antarā ca Ukkaņņhaü antarā ca Setabbyaü\<*<7>*>/ addhānamaggapaņipanno hoti. Addasā\<*<8>*>/ kho Doõo brāhmaõo Bhagavato padesu cakkāni sahassā- rāni sanemikāni sanābhikāni sabbākāraparipårāni disvān' assa etad ahosi: Acchariyaü vata bho abbhutaü vata bho na vat' imāni manussabhåtassa padāni bhavissantãti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. D. vākhā. 2 S. Tr., pāsāya mocanaü; B. K. pāsap-. 3 S. D. hãnato va manussānaü; S. T. hitanova manus-sānaü. 4 B. K., S. T., S. D. yaü ve; S. Tr. ya¤ce. 5 MSS. mahāpa¤¤o mahāpuriso. See Dh. 352. 6 S. T. Ukkaņņhuü. 7 B. K., S. Tr. Setavyaü; S. D. setabbyaü. 8 B. K. addasa. >/ #<[page 038]># %<38 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 2. Atha kho Bhagavā maggā ukkamma a¤¤atarasmiü rukkhamåle nisãdi pallaīkaü ābhujitvā ujuü kāyaü paõi- dhāya parimukhaü satiü upaņņhapetvā. Atha kho Doõo brāhmaõo Bhagavato padāni anugacchanto addasā Bha- gavantaü a¤¤atarasmiü rukkhamåle nisinnaü pāsādikaü pasādanãyaü santindriyaü santamānasaü uttamadam- mathasamatham anuppattaü\<*<1>*>/ dantaü guttaü sant- indriyaü\<*<2>*>/ nāgaü disvā yena Bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā Bhagavantaü etad avoca : Devo no bhavaü bhavissatãti? Na kho ahaü brāhmaõa devo bhavissāmãti. Gandhabbo no bhavaü bhavissatãti. Na kho ahaü brāhmaõa gandhabbo bhavissāmãti. Yakkho no bhavaü bhavissatãti. Na kho ahaü brāhmaõa yakkho bhavissāmãti. Manusso no bhavaü bhavissatãti? Na kho ahaü brāhmaõa manusso bhavissāmãti. Devo no bhavaü bhavissatãti iti puņņho samāno na kho ahaü brāhmaõa devo bhavissāmãti vadesi, gandhabbo no bhavaü bhavissatãti iti puņņho samāno na kho ahaü gandhabbo bhavissāmãti vadesi, yakkho . . . vadesi, ma- nusso no bhavaü bhavissatãti iti puņņho samāno na kho ahaü brāhmaõa manusso bhavissāmãti vadesi, atha kho ko\<*<3>*>/ carahi bhavaü bhavissatãti? 3. Yesaü kho ahaü brāhmaõa āsavānaü appahãnattā devo bhaveyyaü te me āsavā pahãnā ucchinnamålā tālā- vatthukatā anabhāvakatā āyatiü anuppādadhammā, yesaü kho ahaü brāhmaõa āsavānaü appahãnattā gandhabbo bhaveyyaü yakkho bhaveyyaü manusso bhaveyyaü te me āsavā pahãnā . . . anuppādadhammā. Seyyathāpi brāh- maõa uppalaü vā padumaü vā puõķarãkaü vā udake jātaü udake saüvaķķhaü {udakaü}\<*<4>*>/ accuggamma ņhāti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. Tr. reads anuppattaü taü. 2 S. S., B. K. santindriyaü; S. D. satindriyaü. 3 B. K. omits kho. 4 S. M. udake acc-; S. Tr. udakā acc-; B. K. udakā paccuggamma tiņņhati. >/ #<[page 039]># %< CAKKAVAGGA. 39>% anupalittaü udakena, evam eva kho brāhmaõa loke jāto loke saüvaķķho lokaü abhibhuyya viharāmi anupalitto lokena. Buddho ti maü brāhmaõa dhārehãti. 4. Yena devåpapatty assa gandhabbo vā vihaīgamo, Yakkhattaü yena gaccheyyaü manussatta¤ ca abbaje\<*<1>*>/ Te mayhaü āsavā khãõā viddhastā vinaëãkatā Puõķarãkaü yathā vaggu toye na upalippati Na upalippāmi\<*<2>*>/ lokena, tasmā buddho 'smi brāh- maõāti. 37. 1. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu abhabbo parihānāya nibbānass' eva santike. Katamehi catuhi? Idha bhikkhave bhikkhu sãlasampanno hoti indriyesu guttadvāro hoti bhojane matta¤¤å hoti jāgariyam anuyutto hoti. 2. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu sãlasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu sãlavā hoti pātimokkhasaü- varasaüvuto viharati ācāragocarasampanno anumattesu vajjesu bhayadassāvã samādāya sikkhati sikkhāpadesu. Evaü kho bikkhave bhikkhu sãlasampanno hoti. 3. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu indriyesu guttadvāro hoti? Idha bhikkhave bhikkhu cakkhunā råpaü disvā na nimittaggāhã hoti nānuvya¤janaggāhã yatvādhikaraõaü enaü cakkhundriyaü asaüvutaü viharantaü abhijjhā- domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuü tassa saüvarāya paņipajjati, rakkhati cakkhundriyaü cakkhun- driye saüvaraü āpajjati, sotena saddaü sutvā . . . pe . . . ghānena gandhaü ghāvitvā . . . pe . . . jivhāya rasaü sāyitvā . . . pe . . . kāyena phoņņhabbaü phusitvā . . . pe . . . manasā dhammaü vi¤¤āya na nimittaggāhã hoti nānuvya¤janaggāhã yatvādhikaraõaü enaü manindriyaü asaüvutaü viharantaü abhijjhādomanassā pāpakā akusalā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. Tr. aõķaje; MSS. abbaje. 2 B. K. upalimpati. >/ #<[page 040]># %<40 AđGUTTARA-NIKâYA.>% dhammā anvāsseyyuü tassa saüvarāya paņipajjati, rakkhati manindriyaü manindriye saüvaraü āpajjati. Evaü kho bhikkhave bhikkhu indriyesu guttadvāro hoti. 4. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu bhojane matta¤¤å hoti? Idha bhikkhave bhikkhu paņisaīkhā yoniso āhāraü āhāreti, n' eva davāya na madāya na maõķanāya na vibhåsanāya yāvad eva imassa kāyassa ņhitiyā yāpanāya vihiüsåparatiyā brahmacariyānuggahāya: iti purāõa¤ ca vedana¤ paņihaīkhāmi nava¤ ca vedanaü na uppādes- sāmi, yātrā ca me bhavissati anavajjatā ca phāsu-vihāro cāti. Evaü kho bhikkhave bhikkhu bhojane matta¤¤å hoti. 5 Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu jāgariyaü anuyutto hoti? Idha bhikkhave bhikkhu divasaü caīkamena nisajjāya āvaraõãyehi dhammehi cittaü parisodheti, rattiyā paņha- maü yāmaü caīkamena nisajjāya āvaraõãyehi dhammehi cittaü parisodheti, rattiyā majjhimaü yāmaü dakkhiõena passena sãhaseyyaü kappeti pāde pādaü accādhāya sato sampajāno uņņhānasa¤¤aü manasikaritvā, rattiyā pacchi- maü yāmaü caīkamena nisajjāya āvaraõãyehi dhammehi cittaü parisodheti. Evaü kho bhikkhave bhikkhu jāga- riyaü anuyutto hoti\<*<2>*>/. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato bhikkhu abhabbo parihānāya nibbānass' eva santike ti. 6. Sãle patiņņhito bhikkhu indriyesu ca saüvuto Bhojanamhi ca matta¤¤å jāgariyaü anuyu¤jati Evaü viharamāno pi\<*<3>*>/ ahorattam atandito Bhāvayaü kusalaü dhammaü yogakkhemassa pat- tiyā Appamādarato bhikkhu pamāde bhayadassãvā\<*<4>*>/ Abhabbo parihānāya nibbānass' eva santike ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. yatrā ca me. 2 See M. N. 53, pp. 354-5. 3 S. T., S. Tr., S. D. viharamānāpi; B. K. vihāri ātāpi. 4 B. K.__dassāvã. >/ #<[page 041]># %< CAKKAVAGGA. 41>% 38. 1. Panuõõapaccekasacco bhikkhave bhikkhu samavaya- saņhesano passaddhakāyasaīkhāro vā patilãno ti vuccati. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu panuõõapaccekasacco hoti? Idha bhikkhave bhikkhuno yāni tāni puthusamaõabrāh- maõānaü puthupaccekasaccāni, seyyathãdaü sassato loko ti vā asassato loko ti vā antavā loko ti vā anantavā loko ti vā; taü jãvaü taü sarãraõ ti vā a¤¤aü jãvaü a¤¤aü sarãran ti vā; hoti Tathāgato param maraõā ti vā na hoti Tathāgato paraü maraõā ti vā; hoti ca na hoti ca Tathagato param maraõā ti vā, n' eva hoti na na hoti Tathāgato param maraõā ti vā. Sabbāni 'ssa tāni nuõõāni honti cattāni\<*<1>*>/ vantāni muttāni pahãnāni paņinissaņņhāni. Evaü kho bhikkhave bhikkhu panuõõapaccekasacco hoti. 2. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu samavayasaņhesano hoti? Idha bhikkhave bhikkhuno kāmesanā pahãnā hoti bhavesanā pahãnā hoti brahmacariyesanā paņippassaddhā. Evaü kho bhikkhave bhikkhu samavayasaņhesano hoti. 3. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu passaddhakāyasaīkhāro hoti? Idha bhikkhave bhikkhu sukhassa ca pahānā duk- khassa ca pahānā pubb' eva somanassadomanassānaü atthagamā adukkhamasukhaü upekkhāsatiparisuddhiü catutthajjhānaü upasampajja viharati. Evaü kho bhikkhave bhikkhu passaddhakāyasaīkhāro hoti. 4. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu patilãno hoti? Idha bhikkhave bhikkhuno asmimāno pahãno hoti ucchinnamålo tālāvatthukato anabhāvakato āyatiü anup- pādadhammo. Evaü kho bhikkhave bhikkhu patilãno hoti. Panuõõapaccekasacco bhikkhave bhikkhu samavaya- saņhesano passaddhakāyasaīkhāro patilãno ti vuccatãti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. Sabbāni cassa tāni nunnāni honti panunnāni cattāni. >/ #<[page 042]># %<42 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 5. Kāmesanā bhavesanā brahmacariyesanā saha\<*<1>*>/ Iti saccaparāmāso diņņhiņņhānā samussayā Sabbarāgavirattassa taõhakkhayavimuttino Esanā paņinissaņņhā diņņhiņņhānā samåhatā Sa ve santo sato bhikkhu passaddho aparājito Mānābhisamayā buddho patilãno ti vuccatãti. 39. 1. Atha kho Ujjayo\<*<2>*>/ brāhmaõo yena Bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā Bhagavatā saddhiü sam- modi sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekam- antaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Ujjāyo brāhmaõo Bhagavantaü etad avoca : Bhavam pi no Gotamo ya¤¤aü vaõõetãti? 2. Na kho ahaü brāhmaõa sabbaü ya¤¤aü vaõõemi na panāhaü brāhmaõa sabbaü ya¤¤aü na vaõõemi. Yathāråpe ca kho brāhmaõa ya¤¤e gāvo ha¤¤anti ajeëakā ha¤¤anti kukkuņasåkarā ha¤¤anti vividhā pāõā saīghātaü āpajjanti, evaråpaü kho ahaü brāhmaõa sārambhaü ya¤¤aü na vaõõemi. Taü kissa hetu? Evaråpaü hi brāhmaõa sārambhaü ya¤¤aü na upasaīkamanti arahanto vā arahamaggaü\<*<3>*>/ samāpannā vā. Yathāråpe ca kho brāhmaõa ya¤¤e n' eva gāvo ha¤¤ati na ajeëakā ha¤¤ati na kukkuņasåkarā ha¤¤ati na vividhā pāõā saīghātaü āpajjanti, evaråpaü kho ahaü brāhmaõa nirārambhaü ya¤¤aü vaõõemi yadidaü niccadānaü anukulaya¤¤aü. Taü kissa hetu? Evaråpaü hi brāhmaõa nirārambhaü ya¤¤aü upasaīkamanti arahanto vā arahattamaggaü vā samāpannāti. 3. \<*<4>*>/Assamedhaü purisamedhaü sammāpāsaü vācapey- yaü\<*<5>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. Tr., S. D. saha; S. T., S. M. , S. Com. sahā. 2 S. D. Ajjayo; S. Tr. Ujjāyo. 3 B. K. arahattamaggaü. 4 These verses recur Saüyutta III. 1. 9. 5 B. K. vājapeyyaü. >/ #<[page 043]># %< CAKKAVAGGA. 43>% Niraggalaü mahārambhā na te honti mahapphalā\<*<1>*>/ Ajeëakā ca gāvo ca vividhā yattha ha¤¤are Na taü sammaggatā ya¤¤aü upayanti mahesino Ye ca ya¤¤ā nirārambhā yajanti anukålaü sadā Ajeëakā ca gāvo ca vividhā n' ettha ha¤¤are\<*<2>*>/ Ta¤ ca sammaggata ya¤¤aü upayanti mahesino Etaü yajetha medhāvã eso ya¤¤o mahapphalo Etaü hi yajamānassa seyyo hoti na pāpiyo Ya¤¤o ca vipulo hoti pasãdanti ca devatāti. 40. 1. Atha kho Udāyi brāhmaõo yena Bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā Bhagavatā . . . pe . . . Ekamantaü nisinno kho Udāyi brāhmaõo Bhagavantaü etad avoca :-- Bhavam pi no Gotamo ya¤¤aü vaõõetãti? 2. Na kho ahaü brāhmaõa sabbaü ya¤¤aü vaõõemi na panāhaü brāhmaõa sabbaü ya¤¤aü na vaõõemi. Yathāråpe kho brāhmaõa ya¤¤e gāvo ha¤¤anti ajeëakā ha¤¤anti kukkuņasåkarā ha¤¤anti vividhā pāõā saīghātaü āpajjanti, evaråpaü kho ahaü brāhmaõa sārambhaü ya¤¤aü na vaõõemi. Taü kissa hetu? Evaråpaü hi brāhmaõa sārambhaü ya¤¤aü na upasaīkamanti ara- hanto vā arahamaggaü vā samāpannā. Yathāråpe ca kho brāhmaõa ya¤¤e n' eva gāvo ha¤¤anti na ajeëakā ha¤¤anti na kukkuņasåkarā ha¤¤anti na vividhā pāõā saīghātaü āpajjanti, evaråpaü kho ahaü brāhmaõa nirārambhaü ya¤¤aü vaõõemi yadidaü niccadānaü anukulaya¤¤aü. Taü kissa hetu? Evaråpaü hi brāh- mana nirārambhaü ya¤¤aü upasaīkamanti arahanto vā arahamaggaü vā samapannā ti. 3. Abhisaīkhataü nirārambhaü ya¤¤aü kālena kappiyam \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. S. Niraggalaü mahāya¤¤ā mahārambhā na te honti mahapphalā. 2 S. S. yattha na ha¤¤are. >/ #<[page 044]># %<44 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Tādisaü upasaüyanti\<*<1>*>/ sa¤¤atā brahmacariyā Vivattacchadā\<*<2>*>/ ye loke vãtivattakālaügatã\<*<3>*>/ Ya¤¤am etaü pasaüsanti buddhā pu¤¤assa kovidā Ya¤¤e vā yadi vā saddhe bhavyaü\<*<4>*>/ katvā yathārahaü Pasannacitto yajati\<*<5>*>/ sukhette brahmacārisu Suhutaü suyiņņhaü suppattaü\<*<6>*>/ dakkhiõeyyesu yaü kataü Ya¤¤o ca vipulo hoti pasãdanti ca devatā Evaü yajitvā medhāvã saddho muttena cetasā Avyāpajjhaü sukhaü lokaü paõķito upapajjatã ti. Cakkavaggo catuttho. Tass' uddānaü:-- Cakko saīgāho\<*<7>*>/ sãho pasādo Vassakārena pa¤ca- maü Loke\<*<8>*>/ aparihāniyo patilãnena Ujjayo Udāyinā te dasā ti. 41. 1. Catasso imā bhikkhave samādhibhāvanā. Katamā catasso? Atthi bhikkhave samādhibhāvanā bhāvitā bahulãkatā diņņhadhammasukhavihārāya saüvattati, atthi bhikkhave samādhibhāvanā bhāvitā bahulãkatā ¤āõadassanapaņilā- bhāya saüvattati, atthi bhikkhave samādhibhāvanā bhāvitā bahulãkatā satisampaja¤¤āya saüvattati, atthi bhikkhave samādhibhāvanā bhāvitā bahulãkatā āsavānaü khayāya saüvattati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. upasaükanti. 2 S. D., S. T. nivattacchaddā; B. K. vivaņacchadā. 3 S. D., S. T. vãtivattakathaīkathã; S. Tr. vãtivattakulaügatiü; B. K. vãtivattākulagatiü; S. M. vivattacchaddā; S. Com. __ kālagatã. 4 S. D., S. T. bhaveyya; B. K. haccaü katvā. 5 B. K.-cittā yajanti. 6 B. K. suyiņņhaü sampattaü. 7 B. K. saīgaho. 8 S. S. loke; B. K. Doõo. >/ #<[page 045]># %< ROHITASSAVAGGA. 45>% 2. Katamā ca bhikkhave samādhibhāvanā bhāvitā bahu- lãkatā diņņhadhammasukhaviharāya saüvattati? Idha bhikkhave bhikkhu vivicc' eva kāmehi . . . pe . . . catutthajjhānaü upasampajja viharati. Ayaü vuccati bhikkhave samādhibhāyanā bhāvitā bahu- lãkatā diņņhadhammasukhaviharāya saüvattati. 3. Katamā ca bhikkhave samādhibhāvanā bhāvitā bahulãkatā ¤āõadassanapaņilābhāya saüvattati? Idha bhikkhave bhikkhu ālokasa¤¤aü manasikaroti divā- sa¤¤aü adhiņņhāti yathā divā tathā rattiü yathā rattiü tathā divā. Iti vivaņena cetasā apariyonaddhena sappa- bhāsaü cittaü bhāveti. Ayaü vuccati samādhibhāvanā . . . ¤āõadassanapaņilā- bhāya saüvattati. 4. Katamā ca bhikkhave samādhibhāvanā . . . satisam- paja¤¤āya saüvattati? Idha bhikkhave bhikkhuno viditā vedanā uppajjanti viditā upaņņhahanti viditā abbhatthaü gacchanti, viditā sa¤¤ā . . . pe . . . viditā vitakkā uppajjanti viditā upaņ- ņhahanti viditā abbhatthaü gacchanti. Ayaü vuccati bhikkhave samādhibhāvanā . . . satisam- paja¤¤āya saüvattati. 5. Katamā ca bhikkhave samādhibhāvanā . . . āsavā- naü khayāya saüvattati? Idha bhikkhave bhikkhu pa¤cupādānakkhandhesu udayavayānupassã viharati iti råpaü iti råpassa samudayo iti råpassa atthagamo, iti vedanā iti vedanāya samudayo iti vedanāya atthagamo, iti sa¤¤ā iti sa¤¤āya samudayo iti sa¤¤āya atthagamo, iti saīkhārā iti saīkhārānaü samu- dayo iti saīkhārānaü atthagamo, iti vi¤¤āõaü iti vi¤¤ā- õassa samudayo iti vi¤¤āõassa atthagamo. Ayaü vuccati bhikkhave samādhibhāvanā bhāvitā bahu- lãkatā āsavānaü khayāya saüvattati. Imā kho bhikkhave catasso samādhibhāvanā; ida¤ ca pana m' etaü sandhāya bhāsitaü Pārāyane Puõõakapa¤he. 6. Saīkhāya lokasmiü parovarāni yass' i¤jitaü n' atthi kuhi¤ci loke \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 046]># %<46 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Sato\<*<1>*>/ vidhåmo anigho nirāso atāri so jātijaran ti bråmãti\<*<2>*>/. 42. 1. Cattār' imāni bhikkhave pa¤havyākaraõāni. Kata- māni cattāri? Atthi bhikkhave pa¤ho ekaüsavyākaraõãyo, atthi bhik- khave pa¤ho paņipucchā-vyākaraõãyo, atthi bhikkhave pa¤ho ņhapanãyo, atthi bhikkhave pa¤ho vibhajjavyāka- raõãyo. Imāni kho bhikkhave cattāri pa¤havyākaraõānãti. 2. Ekaüsa-vacanaü ekaü vibhajja-vacanaü paraü Tatiyaü paņipuccheyya catuttham pana ņhāpaye Yo ca tesaü tattha tattha jānāti anudhammataü Catu pa¤hassa kusalo āhu bhikkhuü tathāvidhaü Durāsado duppasaho gambhãro duppadhaüsiyo\<*<3>*>/ Atho atthe anatthe ca ubhayassa hoti kovido Anatthaü parivajjeti atthaü gaõhāti paõķito Atthābhisamayā dhåro paõķito ti pavuccatãti. 43. 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Kodhagaru na saddhammagaru, makkhagaru na sad- dhammagaru, lābhagaru na saddhammagaru, sakkāragaru na saddhammagaru. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 2. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Saddhammagaru na kodhagaru, saddhammagaru na makkhagaru, saddhammagaru na lābhagaru, saddhamma- garu na sakkāragaru. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. santo. 2 These verses recur Aīguttara III. 32-and Sutta Nipāta V. 4. 6. 3 S. Tr., S. D. duppadhaüsayo. >/ #<[page 047]># %< ROHITASSAVAGGA. 47>% Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 3. Kodhamakkhagarå bhikkhå lābhasakkāragāravā\<*<1>*>/ Na te dhamme viråhanti sammāsambuddhadesite Ye ca saddhammagaruno vihaüsu viharanti ca Te ve dhamme viråhanti sammāsambuddhadesite ti. 44. 1. Cattāro 'me bhikkhave asaddhammā. Katame cat- taro? Kodhagarutā na saddhammagarutā, makkhagarutā na saddhammagarutā, lābhagarutā na saddhammagarutā, sak- kāragarutā na saddhammagarutā. Ime kho bhikkhave cattāro asaddhammā. 2. Cattāro 'me bhikkhave saddhammā. Katame cattāro? Saddhammagarutā na kodhagarutā . . . saddhammaga- rutā na sakkāragarutā. Ime kho bhikkhave cattāro saddhammāti. 3. Kodhamakkhagaru bhikkhu lābhasakkāragāravo Sukhette påtibãjaü va saddhamme na viråhati Ye ca saddhammagaruno vihaüsu viharanti ca Te ve dhamme viråhanti sneham anvāyam\<*<2>*>/ iv' osa- dhāti. 45. 1. \<*<3>*>/ Ekaü samayaü Bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jeta- vane Anāthapiõķikassa ārāme. Atha kho Rohitasso deva- putto abhikkantāya rattiyā abhikkantavaõõā kevalakappaü Jetavanaü obhāsetvā yena Bhagavā ten' upasaīkami, upa- saīkamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü aņņhāsi. Ekamantaü ņhito Rohitasso devaputto Bhagavantaü etad avoca : Yattha nu kho bhante na jāyati na jiyyati na miyyati \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. gāravo. 2 B. K. snehānvayaü. 3 This recurs in Saüyutta II. 3. 6. >/ #<[page 048]># %<48 AđGUTTARA-NIKâYA.>% na cavati na uppajjati, sakkā nu kho no bhante gama- nena lokassa antaü ¤atuü vā daņņhuü vā pāpuõituü vā ti? Yattha kho āvuso na jāyati na jiyyati na miyyati na cavati na uppajjati nāhaü taü gamanena lokassa antaü ¤ātayyaü daņņhayyaü pattayyan\<*<1>*>/ ti vadāmãti. 2. Acchariyaü bhante abbhutaü bhante yāva subhāsitaü c' idaü bhante Bhagavatā--yattha kho āvuso na jāyati . . . na uppajjati nāhaü taü gamanena lokassa antaü ¤ātayyaü daņņhayyaü pattayyan\<*<1>*>/ ti vadāmi. Bhåtapubbāhaü bhante Rohitasso nāma isi ahosiü Bhojaputto iddhimā vehāsaī- gamo. Tassa mayhaü bhante evaråpo javo ahosi seyya- thāpi nāma daëhadhammo dhanuggaho sikkhito katahattho katupāsano lahukena asanena appakasirena tiriyaü tālac- chātiü\<*<1>*>/ atipāteyya, evaråpo padavãtihāro ahosi seyyathāpi nāma puratthimā samuddā pacchimo samuddo. Tassa mayhaü bhante evaråpena javena samannāgatassa evarå- pena ca padavãtihārena evaråpaü icchāgataü uppajji-- ahaü gamanena lokassa antaü pāpuõissāmãti. So kho 'haü bhante a¤¤atr' eva asitapãtakhāyitasāyitā a¤¤atr' uccāra- passāvakammā a¤¤atra niddākilamatha-paņivinodanā vas- sasatāyuko vassasatajãvã vassasataü gantvā appatvā ca lokassa antaü antarā\<*<3>*>/ kālakato. Acchariyaü bhante ab- bhutaü bhante yāva subhāsitaü c' idaü bhante Bhagavatā --yattha kho āvuso na jāyati . . . na uppajjati nāhaü taü gamanena lokassa antaü ¤ātayyaü daņņhayyaü pat- tayyan ti vadāmãti. 3. Yattha kho āvuso na jāyati . . . na uppajjati nāhaü taü gamanena lokassa antaü ¤ātayyaü daņņhayyaü pattayyan ti vadāmi, na cāhaü āvuso appatvā va lokassa antaü dukkhassa antakiriyaü vadāmi. Api cāhaü āvuso imasmiü yeva byāmamatte kalebare\<*<4>*>/ sa¤¤imhi\<*<5>*>/ sama- nake loka¤ ca pa¤¤āpemi lokasamudaya¤ ca lokanirodha¤ ca lokanirodhagāminiü paņipadan ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. ¤āteyyaü . . . daņņheyyaü . . . patteyyan. 2 B. K. tālacchādiü. 3 B. K. antarā yeva. 4 B. K. kaëevare. 5 S. S. sa¤¤imhi; B. K. sasa¤¤imhi. >/ #<[page 049]># %< ROHITASSAVAGGA. 49>% 4. Gamanena na pattabbo lokass' anto kudācanaü Na ca appatvā lokantaü dukkhā atthi pamocanaü Tasmā have lokavidå sumedho lokantagå vusitabrahma- cariyo Lokassa antaü samitāvã ¤atvā nāsiüsati lokam imaü para¤ cāti. 46. 1. Atha kho Bhagavā tassā rattiyā accayena bhikkhå āmantesi:--Imaü bhikkhave rattiü Rohitasso devaputto abhikkantāya rattiyā abhikkantavaõõo kevalakappaü Jeta- vanaü obhāsetvā yen' āhaü ten' upasaīkami, upasaīka- mitvā maü abhivādetvā ekamantaü aņņhāsi. Ekamantaü ņhito kho bhikkhave Rohitasso devaputto maü etad avoca :--Yattha nu kho na jāyati . . . na uppajjati, sakkā nu kho so\<*<1>*>/ bhante gamanena lokassa antaü ¤ātuü vā daņņhuü vā pāpuõituü vāti? Evaü vutte ahaü bhikkhave Rohitassaü devaputtaü etad avoca :--Yattha kho āvuso na jāyati . . . na uppajjati nāhaü taü gamanena lokassa antaü ¤ātayyaü daņņhay- yaü pattayyanti vadāmãti. Evaü vutte bhikkhave Rohitasso devaputto maü etad avoca :--Acchariyaü bhante abbhutaü bhante yāva subhā- sitaü c' idaü bhante Bhagavatā--yattha kho āvuso\<*<2>*>/ na jāyati . . . na uppajati nāhaü taü gamanena . . . pattay- yan ti vadāmi. Bhåtapubbāhaü bhante Rohitasso nāma isi ahosiü bhojaputto iddhimā vehāsaīgamo. Tassa mayhaü bhante evaråpo javo ahosi seyyathāpi nāma daëhadhammo dhanug- gaho sikkhito katahattho katupāsano lahukena asanena appakasirena tiriyaü tālacchātiü atipāteyya,\<*<3>*>/ evaråpo padavãtihāro ahosi seyyathāpi nāma puratthimā samuddā pacchimo samuddo. Tassa mayhaü bhante evaråpena javena samannāgatassa evaråpena ca padavãtihārena evarå- paü icchāgataü uppajji--ahaü gamanena lokass' antaü pāpuõissāmãti. So kho 'haü bhante a¤¤atr' eva asitapãta- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. T. na. 2 Not in S. Tr. 3 See M. N. 12, p. 82. >/ #<[page 050]># %<50 AđGUTTARA-NIKâYA.>% khāyitasāyitā a¤¤atr' eva uccārapassāvakammā a¤¤atra niddākilamatha-paņivinodanā vassasatāyuko vassasatajãvã vassasataü gantvā appatvā va lokassa antaü antarā yeva kālakato. Acchariyaü bhante abbhutaü yāva subhāsitaü c' idaü bhante Bhagavatā- yattha kho āvuso na jāyati . . . na uppajjati nāhaü taü gamanena lokassa antaü ¤ātayyaü daņņhayyaü pattayyan ti vadāmãti. Evaü vutte ahaü bhikkhave Rohitassaü devaputtaü etad avoca :--Yattha kho āvuso na jāyati . . . na uppaj- jati nāhaü taü gamanena lokassa antaü ¤ātayyaü daņ- ņhayam pattayyan ti vadāmãti, na cāham āvuso appatvā lokassa antaü dukkhass' antakiriyaü vadāmi. Api cāhaü āvuso imasmiü\<*<1>*>/ byāmamatte kalebare sa¤¤imhi\<*<2>*>/ samanake loka¤ ca pa¤¤āpemi lokasamudaya¤ ca lokanirodha¤ ca lokanirodhagāmini¤ ca paņipadanti. 2. Gamanena na pattabbo lokass' anto kudācanaü Na ca appatvā lokantaü dukkhā atthi pamocanaü Tasmā have lokavidå sumedho lokantagå vusitabrahma- cariyo Lokassa antaü samitāvã ¤atvā nāsiüsati lokam imaü para¤ cāti. 47. 1. Cattār' imāni bhikkhave suvidåra-vidårāni. Katamāni cattāri? Nabhā ca bhikkhave paņhavã ca idaü paņhamaü suvi- dåravidåraü,\<*<3>*>/ orima¤ ca bhikkhave tãraü samuddassa pārima¤ ca tãraü idaü dutiyaü suvidåravidåraü,\<*<3>*>/ yato ca bhikkhave verocano abbhudeti yattha ca attham eti\<*<4>*>/ idaü tatiyaü suvidåravidåraü,\<*<3>*>/ sata¤ ca bhikkhave dhammo asata¤ ca dhammo idaü catutthaü suvidå- ravidåraü\<*<3>*>/. Imāni kho bhikkhave cattāri suvidåravidårānãti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. imasmiü yeva. 2 S. S. sa¤¤imhi; B. K. sasa¤¤imhi. 3 S. S. -vidåre; B. K. -vidåraü. 4 B. K. abbhudeti pabhaīkaro yattha ca veti. >/ #<[page 051]># %< ROHITASSAVAGGA. 51>% 2. Nabhā ca dåre paņhavã ca dåre pāraü samuddassa tadāhu dåre Yato ca verocano abbhudeti pabhaīkaro yattha ca attham eti Tato have dårataraü vadanti sata¤ ca dhammaü asata¤ ca dhammaü Avyāyiko hoti sataü samāgamo yāvam pi tiņņheyya tath' eva hoti Khippaü hi veti asataü samāgamo tasmā sataü dhammo asabbhi ārakāti. 48. 1. Ekaü samayaü Bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jeta- vane Anāthapiõķikassa ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā Visākho Pa¤cāliputto\<*<1>*>/ upaņņhānasālāyaü bhikkhå dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sam- pahaüseti poriyā vācāya vissaņņhāya aneëagalāya atthassa vi¤¤āpaniyā pariyāpannāya anissitāya. Atha kho Bhagavā sāyaõhasamayaü paņisallānā vuņņhito yen' upaņņhānasālā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā pa¤¤atte āsane nisãdi. Nisajja kho Bhagavā bhikkhå āmantesi: Ko nu kho bhikkhave upaņņhānasālāyaü bhikkhå dham- miyā kathāya sandasseti . . . anissitāyāti? âyasmā bhante Visākho Pa¤cāliputto upaņņhānasālāyaü bhikkhå dhammiyā kathāya sandassesi samuttejesi sampa- haüseti poriyā vācāya . . . anissitāyāti. Atha kho Bhagavā āyasmantaü Visākhaü Pa¤cāliputtaü etad avoca :--Sādhu sādhu Visākha sādhu kho tvaü Visākha bhikkhå dhammiyā kathāya sandassesi . . . anissitāyāti. 2. Nābhāsamānaü jānanti missaü bālehi paõķitaü Bhāsamāna¤ ca jānanti desentaü amataü padaü Bhāsaye jotaye dhammaü paggaõhe isinaü dhajaü Subhāsitadhajā isayo dhammo hi isinan dhajo ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. Pa¤cālaputto. >/ #<[page 052]># %<52 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 49. 1. Cattāro 'me bhikkhave sa¤¤āvipallāsā cittavipallāsā diņņhivipallāsā. Katame cattāro? Anicce bhikkhave niccan ti sa¤¤āvipallāso cittavipallāso diņņhivipallāso, adukkhe bhikkhave dukkhan ti sa¤¤āvipal- lāso cittavipallāso diņņhivipallāso, anattani bhikkhave attā ti sa¤¤āvipallāso . . . diņņhivipāllaso, asubhe bhikkhave sub- han ti sa¤¤āvipallāso cittavipallāso diņņhivipallāso. Ime kho bhikkhave cattāro sa¤¤āvipallāsā cittavipallāsā diņņhivipallāsā. 2. Cattāro 'me bhikkhave na sa¤¤āvipallāsā na cittavipal- lāsā, na diņņhivipallāsā. Katame cattaro? Anicce bhikkhave aniccan ti na sa¤¤āvipallāso . . ., dukkhe bhikkhave dukkhan ti na sa¤¤āvipallāso . . ., anattani bhikkhave anattā ti na sa¤¤āvipallāso . . ., asubhe bhikkhave asubhan ti na sa¤¤āvipallāso na cittavi- pallāso na diņņhivipallāso. Ime kho bhikkhave cattāro na sa¤¤āvipallāsā na cittavi- pallāsā na diņņhivipallāsāti. 3. Anicce niccasa¤¤ino dukkhe ca sukhasa¤¤ino Anattani ca attā ti asubhe subhasa¤¤ino Micchādiņņhigatā sattā khittacittā visa¤¤ino Te yogayuttā Mārassa ayogakkhemino janā Sattā gacchanti saüsāraü jātimaraõagāmino Yadā ca buddhā lokasmiü uppajjanti pabhaīkarā Te imaü dhammaü pakāsenti dukkhåpasamagāminaü Tesaü sutvāna sappa¤¤ā\<*<1>*>/ sacittaü paccalatthu\<*<2>*>/ te Aniccaü aniccato dakkhuü dukkham addakkhu dukkhato\<*<3>*>/ Anattani anattā ti asubham asubhat' addasuü Sammādiņņhisamādānā sabbadukkham upaccagun ti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. sabba¤¤ā. 2 B. K. paccāladdhā. 3 B. K. Aniccaü aniccato dakkhi dakkhaü dukkhato-maddakkhi; S. T. an- an- dukkhaü dukkhaü caddakkhu dukkhato; S. M. . . . adakkhuü dukkhato. >/ #<[page 053]># %< ROHITASSAVAGGA. 53>% 50. 1. Cattāro 'me bhikkhave candimasuriyānaü upakkilesā yehi upakkilesehi upakkiliņņhā candimasuriyā na tapanti na bhāsanti na virocanti. Katame cattāro? Abbhaü bhikkhave candimasuriyānaü upakkileso\<*<1>*>/ yena upakkilesena upakkiliņņhā candimasuriyā na tapanti na bhāsanti na virocanti, mahiyā bhikkhave candimasuriyānaü upakkileso\<*<2>*>/ . . . dhåmarajo\<*<3>*>/ bhikkhave candimasuriyā- naü upakkileso . . . Rāhu bhikkhave asurindo candi- masuriyānaü upakkileso yena upakkilesena upakiliņņhā candimasuriyā na tapanti na bhāsanti na virocanti. Ime kho bhikkhave cattāro candamasuriyānaü . . . na viro- canti. 2. Evaü eva kho bhikkhave cattāro samaõabrāhmaõā- naü upakkilesā yehi upakkilesehi upakiliņņhā eke samaõa- brāhmaõā na tapanti na bhāsanti na virocanti. Katame cattāro? Santi bhikkhave eke samaõabrāhmaõā suraü pivanti merayaü pivanti surāmerayapānā apaņiviratā. Ayaü bhikkhave paņhamo samaõabrāhmaõānaü upakkileso yena upakkilesena upakkiliņņhā eke samaõabrāhmaõā na tapanti na bhāsanti na virocanti. Santi bhikkhave eke samaõabrāhmaõā methunaü dham- maü paņisevanti methunasmā dhammā apaņiviratā. Ayaü bhikkhave dutiyo samaõabrāhmaõānaü upakkileso . . . na virocanti. Santi bhikkhave eke samaõabrāhmaõā jātaråparajataü sādiyanti jātaråparajatapaņiggahaõā apaņiviratā. Ayaü bhikkhave tatiyo samaõabrāhmaõānaü upakkileso . . . na virocanti. Santi bhikkhave eke samaõabrāhmaõā micchājãvena jãvanti micchājãvā apaņiviratā. Ayaü bhikkhave catuttho samaõabrāhmaõānaü upakkileso yena upakkilesena upa- kiliņņhā eke samaõabrāhmaõā na tapanti no bhāsanti na virocanti. Ime kho bhikkhave cattāro samaõabrāhmaõānam upak- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. S. upakkilesaü. 2 S. S. upakkilesā. 3 S. S. dhåmarajā. >/ #<[page 054]># %<54 AđGUTTARA-NIKâYA.>% kilesā yehi upakkilesehi upakiliņņhā eke samaõabrāhmaõā na tapanti na bhāsanti na virocanti. 3. Rāgadosapaņikkiņņhā\<*<1>*>/ eke samaõabrāhmaõā\<*<2>*>/ Avijjānivutā posā piyaråpābhinandino Suraü pivanti merayaü paņisevanti methunaü Rajataü jātaråpa¤ ca sādiyanti aviddaså\<*<3>*>/ Micchājãvena jãvanti eke samaõabrāhmaõā Ete upakkilesā vuttā buddhenādiccabandhunā Yehi upakiliņņhā\<*<4>*>/ eke samaõabrāhmaõā Na tapanti na bhāsanti asuddhā sarajā pabhā\<*<5>*>/ Andhakārena onaddhā taõhādāsā sanettikā Vaķķhenti kaņasiü ghoraü ādiyanti punabbhavan ti Rohitassa-vaggo pa¤camo. Tass' uddānam:-- Samādhipa¤hā dve kodhā\<*<6>*>/ Rohitassa apare dve Sudåra\<*<7>*>/ Visākho vipallāso\<*<8>*>/ upakkilesena te dasāti. Paņhamo pa¤¤āsako. 51. 1. Sāvatthinidānaü\<*<9>*>/. Cattāro 'me bhikkhave pu¤¤ābhisandā kusalābhisandā sukhassāhārā sovaggikā sukhavipākā saggasaüvattanikā iņ- ņhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya {saüvattanti}. Kattame cattāro? Yassa bhikkhave bhikkhu cãvaraü paribhu¤jamāno ap- pamāõaü cetosamādhiü upasampajja viharati appamāõo tassa pu¤¤ābhisando kusalābhisando sukhassāhāro sovag- giko sukhavipāko saggasaüvattaniko iņņhāya kantāya manā- pāya hitāya sukhāya saüvattati, yassa bhikkhave bhikkhu piõķapātaü paribhu¤jamāno . . . sukhāya saüvattati, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. rāgamadaparituņņhā; S. D. -paņikkiliņņhā; S. Tr. -parikkhiņņhā; S. T. -paņikkiņņhā; S. M. -pakkiliņņho. 2 See Cull. XII. 1. 3. 3 B. K. avindasuü; S. S. aviddasuü. 4 B. K. Yehi upakkilesehi. 5 B. K. sarajā magā. 6 B. K. kodhagaru. 7 S. D. S. T. suvidåra-visākho; S. Tr. visākhā. 8 B. K. vippallāsā. 9 Suma¤gala p. 303. >/ #<[page 055]># %< PUĨĨâBHISANDAVAGGA. 55>% yassa bhikkhave bhikkhu senāsanaü paribhu¤jamāno . . . sukhāya saüvattati, yassa bhikkhave bhikkhu gilānapac- cayabhesajjaparikkhāraü paribhu¤jamāno appamāõaü ce- tosamādhiü upasampajja viharati appamāno tassa pu¤¤ā- bhisando kusalābhisando sukhassāhāro sovaggiko sukhavi- pāko saggasaüvattaniko iņņhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saüvattati. Ime kho bhikkhave cattāro pu¤¤ābhisandā kusalā- bhisandā sukhassāhārā sovaggikā sukhavipākā saggasaü- vattanikā iņņhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saü- vattatãti. 2. Imehi ca pana bhikkhave catuhi pu¤¤ābhisandehi kusalābhisandehi samannāgatassa ariyasāvakassa na sukaraü pu¤¤assa pamāõaü gahetuü--ettako pu¤¤ā- bhisando kusalābhisando sukhassāhāro sovaggiko sukhavi- pāko saggasaüvattaniko iņņhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saüvattati--atha kho asaīkheyyo appameyyo mahāpu¤¤akkhandho t' eva\<*<1>*>/ saīkhaü gacchati. 3. Seyyathāpi bhikkhave mahāsamudde na sukaraü udakassa pamāõaü gahetuü--ettakāni udakāëhakānãti vā ettakāni udakāëhakasatānãti vā udakāëhakasahassānãti vā ettakāni udakāëhakasatasahassānãti vā--atha kho asaī- kheyyo appameyyo mahā-udakakkhandho t' eva saīkhaü gacchati. Evam eva kho\<*<2>*>/ bhikkhave imehi catuhi pu¤¤ā- bhisandehi kusalābhisandehi samannāgatassa ariyasāva- kassa na sukaraü pu¤¤assa pamāõaü gahetuü--ettako pu¤¤ābhisando kusalābhisando sukhassāhāro sovaggiko sukhavipāko saggasaüvattaniko iņņhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saüvattatãti--atha kho asaīkheyyo appa- meyyo pu¤¤akkhandho t' eva saīkhaü gacchati. 4. Mahodadhiü aparimitaü mahāsaraü Bahubheravaü ratanagaõanamālayaü\<*<3>*>/ Najjo yathā naragaõasaīghasevitā\<*<4>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. tveva. 2 B. K. omits eva. 3 S. D. -ganamālayaü; S. Tr., S. Com. -gaõānamālayaü; B. K. varānamālayaü; S. M. ratanamālayaü. 4 All the MSS. read -saīghasevitā; S. M. naraghana saīghasevita. >/ #<[page 056]># %<56 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Puthå savanti upayanti sāgaraü Evaü naraü annadapānavatthadaü\<*<1>*>/ Seyyānisajjattharaõassa\<*<2>*>/ dāyakaü Pu¤¤assa dhārā upayanti paõķitaü Najjo yathā vārivahā va sāgaran ti. 52. 1. Cattāro 'me bhikkhave pu¤¤ābhisandā kusalābhisandā . . . sukhāya saüvattanti. Katame cattāro? Idha bhikkhave ariyasāvako Buddhe aveccappasādena samannāgato hoti--iti pi so Bhagavā arahaü sammāsam- buddho vijjācaraõasampanno sugato lokavidå anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaü Buddho Bhagavāti. Ayaü bhikkhave paņhamo pu¤¤ābhisando kusalābhisando . . . sukhāyā saüvattati. Puna ca paraü bhikkhave ariyasāvako dhamme aveccap- pasādena samannāgato hoti--svākkhāto Bhagavatā dham- mo sandiņņhiko akāliko ehipassiko opanayiko paccattaü veditabbo vi¤¤åhãti. Ayaü bhikkhave dutiyo pu¤¤ābhi- sando kusalābhisando . . . sukhāya saüvattati. Puna ca paraü bhikkhave ariyasāvako saīghe aveccap- pasādena samannāgato hoti--supaņipanno Bhagavato sāvakasaīgho ujupaņipanno Bhagavato sāvakasaīgho ¤āyapaņipanno Bhagavato sāvakasaīgho sāmãcipaņipanno Bhagavato sāvakasaīgho, yadidam cattāri purisayugāni aņņha purisapuggalā, esa Bhagavato sāvakasaīgho {āhuneyyo} {pāhuneyyo} dakkhiõeyyo a¤jalikaraõãyo anuttaraü pu¤¤a- kkhettaü lokassāti. Ayaü bhikkhave tatiyo pu¤¤ābhisando kusalābhisando . . . sukhāya saüvattati. Puna ca paraü bhikkhave ariyasāvako ariyakantehi sãlehi samannāgato hoti akhaõķehi acchiddehi asabalehi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. annapānavatthaü; S. D. annadapānada-. 2 S. Tr. seyyaü ni[sa]jjattharaõassa; S. D. seyyannisajjattharaõassa; S. T., S. M. seyyaü niso; B. K. Seyyā nipaccaņņharaõassa. 3 M. P. S., pp. 17, 18. >/ #<[page 057]># %< PUĨĨâBHISANDAVAGGA. 57>% akammāsehi bhujissehi vi¤¤uppasaņņhehi aparāmaņņhehi samādhisaüvattanikehi. Ayaü bhikkhave catuttho pu¤¤ā- bhisando kusalābhisando sukhassāhāro sovaggiko sukha- vipāko saggasaüvattaniko iņņhāya kantāya manāpāya hitāya sukhāya saüvattati. Ime ca kho bhikkhave cattāro pu¤¤ābhisandā kusalā- bhisandā . . . sukhāya saüvattantãti. 2. Yassa saddhā Tathāgate acalā supatiņņhitā Sãla¤ ca yassa kalyāõaü ariyakantaü pasaüsitaü Saīghe pasādo yass' atthi ujubhåta¤ ca dassanaü\<*<1>*>/ Adaliddo ti tam āhu amoghaü tassa jãvitaü Tasmā saddha¤ ca sãla¤ ca pasādaü dhammadassanaü Anuyu¤jetha medhāvã saraü buddhāna sāsanan ti\<*<2>*>/. 53. 1. Ekaü samayaü Bhagavā antarā ca Madhuraü\<*<3>*>/ antarā ca Vera¤jim\<*<4>*>/ addhānamaggapaņipanno hoti, samba- hulā ca kho gahapatã ca gahapatāniyo ca antarā Vera¤jiü antarā ca Madhuraü addhānamaggapaņipannā honti. Atha kho Bhagavā maggā okkamma\<*<5>*>/ a¤¤atarasmiü rukkhamåle pa¤¤atte āsane nisãdi. Addasaüsu kho gaha- patã ca gahapatāniyo ca Bhagavantaü a¤¤atarasmiü rukkha- måle nisinnaü disvā yena Bhagavā ten' upasaīkamiüsu, upasaīkamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinne kho te gahapatã ca gaha- patāniyo ca Bhagavā etad avoca :-- 2. Cattāro 'me gahapatayo saüvāsā. Katame cattāro? Chavo chavāya saddhiü saüvasati, chavo deviyā sad- dhiü saüvasati, devo chavāya saddhiü saüvasati, devo deviyā saddhiü saüvasati. 3. Katha¤ ca gahapatayo chavo chavāya saddhiü saü- vasati? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. dassanaü; S. S. dassitaü, or dassinaü. 2 See Samyutta XI. 2. 4, p. 232. 3 S. S. Madhurā. 4 S. S. Vera¤ji; B. K. Vera¤jaü. 5 S. D., S. T. ukkamma. >/ #<[page 058]># %<58 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Idha gahapatayo sāmiko hoti pāõātipātã adinnādāyã kāmesu micchācārã musāvādã surāmerayamajjapamādaņ- ņhāyã dussãlo pāpadhammo maccheramalapariyuņņhitena cetasā agāraü ajjhāvasati akkosakaparibhāsako sama- õabrāhmaõānaü, bhariyā pi 'ssa hoti pāõātipātinã adinnā- dāyinã kāmesu micchācārinã musāvādinã surāmerayamajja- pamādaņņhāyinã dussãlā pāpadhammā maccheramalapariyuņ- ņhitena cetasā agāraü ajjhāvasati akkosikaparibhāsikā samaõabrāhmaõānaü. Evaü kho gahapatayo chavo chavāya saddhiü saüvasati. 4. Katha¤ ca gahapatayo chavo deviyā saddhiü saüva- sati? Idha gahapatayo sāmiko hoti pāõātipātã . . . pe . . . akkosakaparibhāsako samaõabrāhmaõānaü, bhariyā ca khvassa hoti pāõātipātā paņiviratā adinnādānā paņiviratā kāmesu micchācārā paņiviratā musāvādā paņiviratā surā- merayamajjapamādaņņhānā paņiviratā sãlavatã kalyāõa- dhammā vigatamalamaccherena cetasā agāraü ajjhāvasati anakkosikaparibhāsikā samaõabrāhmaõānaü. Evaü kho gahapatayo chavo deviyā saddhiü saüvasati. 5. Katha¤ ca gahapatayo devo chavāya saddhiü saü- vasati? Idha gahapatayo sāmiko hoti pāõātipātā paņivirato adin- nādānā pativirato kāmesu micchācārā pativirato musāvādā paņivirato surāmerayamajjapamādaņņhānā paņivirato sãlavā kalyāõadhammo vigatamalamaccherena cetasā agāraü ajjhāvasati anakkosakaparibhāsako samaõabrāhmaõānaü. bhariyā ca khvassa hoti pānātipātinã . . . pe . . . surā- merayamajjapamādaņņhāyinã dussãlā pāpadhammā mac- cheramalapariyuņņhitena cetasā agāraü ajjhāvasati ak- kosikaparibhāsikā samaõabrāhmaõānaü. Evaü kho ga- hapatayo devo chavāya saddhiü saüvasati. 6. Katha¤ ca gahapatayo devo deviyā saddhiü saüvasati? Idha gahapatayo sāmiko hoti pānātipātā paņivirato . . . pe . . . anakkosakaparibhāsako samaõabrāhmaõānaü, bhariyāpi 'ssa hoti pāõātipātā paņiviratā . . . anakkosika- paribhāsikā samaõabrāhmaõānaü. Evaü kho gahapatayo devo deviyā saddhiü saüvasati. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 059]># %< PUĨĨâBHISANDAVAGGA. 59>% Ime kho gahapatayo cattāro saüvāsā ti. 7. Ubho\<*<1>*>/ ca honti dussãlā kadariyā\<*<2>*>/ paribhāsakā Te honti jānipatayo chavā saüvāsamāgatā Sāmiko dussãlo hoti kadariyo paribhāsako Bhariyā sãlavatã hoti vada¤¤å vãtamaccharā Sāpi devã saüvasati chavena patinā saha Sāmiko sãlavā hoti vada¤¤å vãtamaccharo Bhariyā' ssa\<*<3>*>/ hoti dussãlā kadariyā paribhāsikā Sāpi chavā saüvasati devena patinā saha Ubho saddhā vada¤¤å ca sa¤¤atā dhammajãvino Te honti jānipatayo a¤¤ama¤¤am piyaüvadā Atthā sampacurā honti vāsatthaü\<*<4>*>/ upajāyati Amittā dummanā honti ubhinnaü samasãlinaü Idha dhammaü caritvāna samasãlabbatā ubho Nandino devalokasmiü modanti kāmakāmino ti. 54. 1. Cattāro 'me bhikkhave saüvāsā. Katame cattāro? Chavo chavāya saddhiü saüvasati, chavo deviyā saddhiü saüvasati, devo chavāya saddhiü saüvasati, devo deviyā saddhiü saüvasati. 2. Katha¤ ca bhikkhave chavo chavāya saddhiü saü- vasaņi? Idha bhikkhave sāmiko hoti pāõātipātã adinnādāyã kāmesu micchācārã musāvādã pisuõāvāco pharusāvāco sam- phappalāpã abhijjhālå vyāpannacitto micchādiņņhiko dussãlo pāpadhammo maccheramalapariyuņņhena cetasā agāraü ajjhāvasati akkosakaparibhāsako samaõabrāhmaõānaü, bhariyā pi 'ssa hoti pāõatipātinã adinnādāyinã kāmesu micchācarinã musāvādinã pisuõāvācā pharusāvācā samphap- palāpinã abhijjhālunã vyāpannacittā micchādiņņhikā dussilā pāpadhammā maccheramalapariyutthena cetasā agāraü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. S. ubhayo. 2 S. T. kadarã. 3 B. K. omits ssa. 4 B. K. phāsukaü; S. T. phāsatthaü. >/ #<[page 060]># %<60 AđGUTTARA-NIKâYA.>% ajjhāvasati akkosikaparibhāsikā samaõabrāhmaõānaü. Evaü kho bhikkhave chavo chavāya saddhiü saüvasati. 3. Katha¤ ca bhikkhave chavo deviyā saddhiü saüva- sati? Idha bhikkhave sāmiko hoti pāõātipāti adinnādāyã . . . samaõabrāhmaõānaü, bhariyā khvassa pāõātipātā paņivi- ratā adinnādānā paņiviratā kāmesu micchācārā paņiviratā musāvādā paņiviratā pisuõāya vācāya paņiviratā pharusāya vācāyā paņiviratā samphappalāpā paņiviratā na abhij- jhālunã\<*<1>*>/ avyāpannacittā sammādiņņhikā sãlavatã kalyāõa- dhammā vigatāmalamaccherena cetasā agāraü ajjhāvasati anakkosikaparibhāsikā samaõabrāhmaõānaü. Evaü kho bhikkhave chavo deviyā saddhiü saüvasati. 4. Katha¤ ca bhikkhave devo chavāya saddhiü saüva- sati? Idha bhikkhave sāmiko hoti pāõatipātā paņivirato . . . sãlavā kalyāõadhammo vigatamalamaccherana cetasā agā- raü ajjhāvasati anakkosakaparibhāsako samaõabrāhmaõā- nam, bhariyā khvassa hoti pāõātapātinã . . . micchādiņ- ņhikā dussãlā pāpadhammā maccheramalapariyuņņhitena cetasā agāraü ajjhāvasati akkosikaparibhāsikā samaõa- brāhmaõānaü. Evaü kho bhikkhave devo chavāya saddhiü saüvasati. 5. Katha¤ ca bhikkhave devo deviyā saddhiü saüva- sati? Idha bhikkhave sāmiko hoti pāõātipātā paņivirato . . . sãlavā kalyāõadhammā vigatamalamaccherena cetasā agāraü ajjhāvasati anakkosakaparibhāsako samaõabrāhmaõānaü, bhariyā pi 'ssa hoti pāõātipātā paņiviratā . . . sammā- diņņhikā sãlavatã kalyāõadhammā vigatamalamaccherena cetasā agāraü ajjhāvasati anakkosikaparibhāsikā samaõa- brāhmaõānaü. Evaü bho bhikkhave devo deviyā saddhiü saüvasati. Ime kho bhikkhave cattāro saüvāsā ti. 7. Ubho\<*<2>*>/ ca honti dussãlā kadariyā\<*<3>*>/ paribhāsakā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. abhijjhāluni. 2 S. S. ubhayo. 3 S. T. kadarã. >/ #<[page 061]># %< PUĨĨâBHISANDAVAGGA. 61>% Te honti jānipatayo chavā saüvāsamāgatā Sāmiko dussãlo hoti kadariyo paribhāsako Bhariyā sãlavatã hoti vada¤¤ā vãtamaccharā Sāpi devã saüvasati chavena patinā saha Sāmiko sãlavā hoti vada¤¤å vãtamaccharo Bhariyā 'ssa\<*<1>*>/ hoti dussãlā kadariyā paribhāsikā Sāpi chavā saüvasati devena patinā saha Ubho saddhā vada¤¤å ca sa¤¤atā dhammajãvino Te honti jānipatayo a¤¤ama¤¤am piyaüvadā Atthā sampacurā honti vāsatthaü\<*<2>*>/ upajāyati Amittā dummanā honti ubhinnaü samasãlinaü Idha dhammaü caritvāna samasãlabbatā ubho Nandino devalokasmiü modanti kāmakāmino ti. 55. 1. Ekaü samayaü Bhagavā Bhaggesu viharati Suüsu- māragire Bhesakalāvane migadāye. Atha kho Bhagavā pubbaõhasamayaü {nivāsetvā} pattacãvaraü ādāya yena Nakulapituno gahapatissa nivesanaü ten' upasaīkami, upasaīkamitvā pa¤¤atte āsane nisãdi. Atha kho Nakula- pitā ca gahapati Nakulamātā ca gahapatānã yena Bhagavā ten' upasaīkamiüsu, upasaīkamitvā Bhagavantaü abhi- vādetvā ekamantaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinno kho Nakulapitā gahapati Bhagavantaü etad avoca : 2. Yato me bhante Nakulamātā gahapatānã daharass' eva daharā ānãtā nābhijānāmi Nakulamātaraü gahapatāniü manasā pi aticaritā,\<*<3>*>/ kuto pana kāyena iccheyyāma mayaü bhante diņņh' eva dhamme a¤¤ama¤¤aü passituü abhisam- parāya¤ ca a¤¤ama¤¤aü passitun ti? Nakulamātā pi kho gahapatānã Bhagavantaü etad avoca :--Yatvāhaü bhante Nakulapituno gahapatissa daha- rass' eva daharā ānãtānābhijānāmi Nakulapitaraü gahapatiü manasā pi aticaritā, kuto pana kāyena iccheyyāma mayaü bhante diņņh' eva dhamme a¤¤ama¤¤aü passituü abhi- samparāya¤ ca a¤¤ama¤¤aü passitun ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. omits ssa. 2 B. K. phāsukaü; S. M. phasatthaü; S. D. vāsattaü; S. T. phāsatthaü. 3 All the SS. read aticaritvā. >/ #<[page 062]># %<62 AđGUTTARA-NIKâYA.>% âkaīkheyyuü ce gahapatayo ubho jānipatayo diņņh' eva dhamme a¤¤ama¤¤aü passituü abhisamparāya¤ ca a¤¤a- ma¤¤aü passituü ubho ca\<*<1>*>/ assu samasaddhā samasãlā samacāgā samapa¤¤ā te diņņh' eva\<*<2>*>/ dhamme a¤¤ama¤¤aü passanti abhisamparāya¤ ca a¤¤ama¤¤aü passantãti. 3. Ubho saddhā vada¤¤å ca sa¤¤atā dhammajãvino Te honti jānipatayo a¤¤ama¤¤aü piyamvadā Atthā sampacurā honti vāsatthaü\<*<3>*>/ upajāyati Amittā dummanā honti ubhinnaü samasãlinaü Idha dhammaü caritvāna samasãlabbatā ubho Nandino devalokasmiü modanti kāmakāmino ti 56. 1. âkaīkheyyuü ce bhikkhave ubho jānipatayo diņņh' eva dhamme a¤¤ama¤¤aü passituü abhisamparāya¤ ca a¤¤a- ma¤¤aü passituü ubho ca assu samasaddhā samasãlā sama- cāgā samapa¤¤ā te diņņh' eva dhamme a¤¤ama¤¤aü pas- santi abhisamparāya¤ ca a¤¤ama¤¤aü passantãti. 2. Ubho saddhā vada¤¤å ca sa¤¤atā dhammajãvino Te honti jānipatayo a¤¤ama¤¤aü piyamvadā Atthā sampacurā honti vāsatthaü\<*<3>*>/ upajāyati Amittā dummanā honti ubhinnaü samasãlinaü Idha dhammaü caritvāna samasãlabbatā ubho Nandino devalokasmiü modanti kāmakāmino ti. 57. 1. Ekaü samayaü Bhagavā Koëiyesu viharati Sajjane- laü\<*<4>*>/ nāma Koëiyānaü nigamo. Atha kho Bhagavā pub- baõhasamayaü nivāsetvā pattacãvaraü ādāya yena Suppa- vāsāya Koëiyadhãtāya\<*<5>*>/ nivesanaü ten' upasaīkami, upa- saīkamitvā pa¤¤atte āsane nisãdi. Atha kho Suppavāsā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K., S. D. va. 2 B. K. samapa¤¤ā ditthe c'eva. 3 S. T., S. M. pāsatthaü and phāsatthaü. 4 Pajjanikaü. 5 B. K. -dhituyā. >/ #<[page 063]># %< PUĨĨâBHISANDAVAGGA. 63>% Koëiyadhitā Bhagavantaü paõãtena khādaniyena bhojani- yena sahatthā santappesi sampavāresi. Atha kho Sup- pavāsā Koëiyadhãtā Bhagavantaü bhuttaviü onãtapatta- pāniü ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho Sup- pavāsaü Koëiyadhãtaraü Bhagavā etad avoca :-- 2. Bhojanaü Suppavase dentã ariyasāvikā paņiggāha- kānaü cattāri ņhānāni deti. Katamāni cattāri? âyuü deti vaõõaü deti sukhaü deti balaü deti. âyuü kho pana datvā āyussa bhāginã hoti dibbassa vā mānusassa vā vaõõaü datvā vaõõassa bhāginã hoti dibbassa vā mānusassa vā, sukhaü datvā . . . balaü datvā balassa bhāginã hoti dibbassa vā mānusassa vā. Bho- janaü Suppavāse dentã ariyasāvikā paņiggāhakānaü imāni cattāri ņhānāni detãti. 3. Susaīkhataü bhojanaü yā dadāti\<*<1>*>/ suciü paõãtaü\<*<2>*>/ rasasā upetaü Sā dakkhiõā ujjugatesu dinnā caraõopapannesu\<*<3>*>/ mahag- gatesu Pu¤¤ena pu¤¤aü saüsandamānā mahapphalā lokavidå- na\<*<4>*>/ vaõõitā Etādisaü ya¤¤aü anussarantā\<*<5>*>/ ye vedajātā vicaranti loke\<*<6>*>/ Vineyya maccheramalaü samålaü aninditā saggaü upenti ņhānan ti. 58. 1. Atha kho Anāthapiõķiko gahapati yena Bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho Anāthapiõ- ķikaü gahapatiü Bhagavā etad avoca :-- 2. Bhojanaü gahapati dadamāno ariyasāvako paņiggāha- kānaü cattāri ņhānāni deti. Katamāni cattāri? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. D. yāvādi; S. T. yāvadeti; S. Tr., B. K. yā dadāti. 2 B. K. supaõitaü. 3 B. K. caraõupapannesu. 4 B. K. lokavidånaü; S. T. lokaviduna¤ ca. 5 B. K. anussaranto. 6 S. T. loko. >/ #<[page 064]># %<64 AđGUTTARA-NIKâYA.>% âyuü deti, vaõõaü deti, sukhaü deti, balam deti. âyuü kho pana datvā āyussa bhāgã hoti dibbassa vā manu- sassa vā, vaõõaü datvā vaõõassa bhāgã hoti dibbassa vā mānusassa vā, sukhaü datvā . . . balaü datvā balassa bhāgã hoti dibbassa vā mānusassa vā. Bhojanaü gahapati dadamāno ariyasāvako paņiggāhakānaü imāni cattāri ņhānāni detãti. 3. Yo sa¤¤atānaü paradattabhojinaü kālena sakkacca\<*<1>*>/ dadāti bhojanaü Cattāri ņhānāni anupavecchati\<*<2>*>/ āyu¤ ca vaõõa¤ ca\<*<3>*>/ sukhaü bala¤ ca, So āyudāyã baladāyã\<*<4>*>/ sukhavaõõadado\<*<5>*>/ naro Dãghāyu yasavā hoti yattha yatth' upapajjatãti. 59. 1. Bhojanaü bhikkhave dadamāno dāyako paņiggāhakā- naü imāni cattāri ņhanāni deti. Katamāni cattāri? âyuü deti, vaõõaü deti, sukhaü deti, balaü deti, suk- haü deti. âyuü kho pana datvā āyussa bhāgã hoti dibbassa vā mānusassā vā, vaõõaü datvā . . . sukhaü datvā . . . balaü datvā balassa bhāgã hoti dibbassa vā mānusassa vā. Bhojanaü bhikkhave dadamāno dāyako paņiggāhakānaü imāni cattāri ņhānāni detãti. 2. Yo sa¤¤atānaü paradattabhojinaü kālena sakkacca dadāti bhojanaü Cattāri ņhānāni anupavecchati āyu¤ ca vaõõa¤ ca sukha¤ ca bala¤ ca So āyudāyã baladāyã\<*<4>*>/ sukha-vaõõa\<*<5>*>/ dado naro Dãghāyu yasavā hoti yattha yatth' upapajjatãti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. sakkaccaü. 2 S. T. annuppavecchati. 3 B. K. vaõõaü. 4 B. K. vaõõadāyã. 5 S. S. sukhaü vaõõadado; B. K. sukhabaladado. >/ #<[page 065]># %< PATTAKAMMAVAGGA. 65>% 60. Atha kho Anāthapiõķiko gahapati yena Bhagavā ten' upa- saīkami, upasaīkamitvā Bhagavantaü abhivādetvā eka- mantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho Anāthapiõ- ķikaü gahapatiü Bhagavā etad avoca :-- Catuhi kho gahapati dhammehi samannāgato ariyasāvako gihã sāmãcipaņipadaü paņipanno hoti yasopaņilābhiniü saggasaüvattanikaü. Katamehi catuhi? Idha gahapati ariyasāvako bhikkhusaīghaü paccu- paņņhito hoti, cãvarena bhikkhusaīghaü paccupaņņhito hoti, piõķapātena . . . pe . . . senāsena . . . pe . . . gilāna- paccayabhesajjaparikkhārena paccupaņņhito hoti. Imehi kho gahapati catuhi dhammehi samannāgato ariyasāvako gihã sāmãcipaņipadaü paņipanno hoti yasopaņi- lābhiniü saggasaüvattanikan ti. Gihã sāmãcipaņipadaü paņipajjanti paõķitā Sammaggate sãlavante cãvarena upaņņhitā Piõķapāta-sayanena\<*<1>*>/ gilānapaccayena ca Tesaü divā ca ratto ca sadā pu¤¤aü pavaķķhati Sagga¤ ca kamati ņhānaü\<*<2>*>/ kammaü katvāna bhaddakan ti. Pu¤¤ābhisandanavaggo chaņņho.\<*<3>*>/ Tass' uddānaü:-- Dve pu¤¤ābhisandā dve {saüvāsā} dve va honti samajãvino\<*<4>*>/ Suppavāsā sudatto ca bhojanaü gihã sāmãcināti\<*<5>*>/. 61. 1. Atha kho Anāthapiõķiko gahapati yena Bhagavā ten' upasaīkami . . . Ekamantaü nisinnaü kho {Anāthapiõ- ķikaü} gahapatiü Bhagavā etad avoca : \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. D. piõķapātassadānena. 2 B. K. sagga¤ ca sappatiņņhānaü. 3 S. Com. and B. K. -vaggo paņhamo. 4 B. K. samvāsā samajãvino. 5 B. K. sāmãcãti. >/ #<[page 066]># %<66 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 2. Cattāro 'me gahapati dhammā iņņhā kantā manāpā dullabhā lokasmiü. Katame cattāro? Bhogā me uppaj- jantu saha dhammenāti. Ayaü paņhamo dhammo iņņho kanto manāpo dullabho lokasmiü. Bhoge laddhā saha dhammena yaso mam\<*<1>*>/ abbhugacchatu saha ¤ātãhi saha upajjhāyehãti. Ayaü dutiyo dhammo . . . lokasmiü. Bhoge laddhā saha dhammena yasaü laddhā saha ¤ātãhi saha upaj- jhāyehi ciraü jãvāmi dãgham addhāyuü pālemãti. Ayaü tatiyo . . . lokasmiü. Bhoge laddhā saha dhammena yasaü laddhā saha ¤ātãhi saha upajjhāyehi ciraü jãvitvā dãgham addhāyuü pāletvā kāyassa bhedā param maraõā sugatiü saggaü lokaü uppajjāmãti. Ayaü catuttho dhammo iņņho kanto manāpo dullabho lokasmiü. Ime kho gahapati cattāro dhammā iņņhā kantā manāpā lokasmiü. 3. Imesaü kho gahapati catunnaü dhammānaü iņņhā- naü kantānaü manāpānaü dullabhānaü lokasmiü cattāro dhammā paņilābhāya {saüvattanti}. Katame cattāro? Saddhāsampadā, sãlasampadā, cāgasampadā, pa¤¤āsam- padā. 4. Katamā ca gahapati saddhāsampadā? Idha gahapati ariyasāvako saddho hoti saddahati Tathāgatassa bodhiü: iti pi so Bhagavā arahaü sammāsambuddho vijjācaraõasam- panno sugato anuttaro purisadammasārathi satthā deva- manussānaü Buddho Bhagavā ti. Ayaü vuccati gahapati saddhāsampadā. 5. Katamā ca gahapati sãlasampadā? Idha gahapati ariyasāvako pāõātipātā paņivirato hoti . . . pe . . . surāmerayamajjapamādaņņhānā paņivirato hoti. Ayaü vuccati gahapati sãlasampadā. 6. Katamā ca gahapati cāgasampadā? Idha gahapati ariyasāvako vigatamalamaccherena cetasā agāraü ajjhā- vasati muttacāgo payatapāõã vossaggarato yācayogo dānasaüvibhāgarato. Ayaü vuccati gahapati cāgasam- padā. 7. Katamā ca gahapati pa¤¤āsampadā? Abhijjhā-visa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. me. >/ #<[page 067]># %< PATTAKAMMAVAGGA. 67>% malobhābhibhåtena cetasā gahapati viharanto akiccaü karoti kiccaü aparādheti akiccaü karonto kiccaü aparā- dhento yasā ca sukhā ca dhaüsati, vyāpādābhibhåtena cetasā gahapati viharanto . . . dhaüsati, thãnamiddhābhi- bhåtena cetasā gahapati viharanto . . . dhaüsati, uddhac- cakukkuccābhibhåtena cetasā gahapati viharanto . . . dhaüsati, vicikicchābhibhåtena cetasā gahapati viharanto akiccaü karoti kiccaü aparādheti akiccaü karonto kiccaü aparādhento yasā ca sukhā ca dhaüsati. 8. Sa kho so\<*<1>*>/ gahapati ariyasāvako abhijjhāvisamalobho cittassa upakkileso ti iti viditvā abhijjhāvisamalobhaü cittassa upakkilesaü pajahati, vyāpādo cittassa upakkileso ti iti viditvā vyāpādaü cittassa upakkilesaü pajahati, thãna- middhaü . . . pajahati, uddhaccakukkuccaü . . . pajahati, vicikicchā . . . pajahati. Yato ca kho gahapati ariyasā- vako abhijjhāvisamalobho cittassa upakkileso ti iti viditvā abhijjhāvisamalobho cittassa upakkileso pahãno hoti, vyāpādo . . . pahãno hoti, thãnamiddhaü . . . pahãno hoti, uddhaccakukkuccaü . . . pahãno hoti, vicikicchā . . . pahãno hoti. Ayaü vuccati gahapati ariyasāvako mahā- pa¤¤o puthupa¤¤o\<*<2>*>/ āpāthadaso pa¤¤āsampanno. Ayaü vuccati pa¤¤āsampadā. Imesaü kho gahapati catunnaü dhammānaü iņņhānaü kantānaü manāpānaü dullabhānaü lokasmiü ime cattāro dhamme paņilābhāya saüvattanti. 9. Sa kho so gahapati ariyasāvako uņņhānaviriyādhi- gatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dham- mikehi dhammaladdhehi cattāri kammāni kattā hoti. Katamāni cattāri? 10. Idha gahapati ariyasāvako uņņhānaviriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi attānaü sukheti pãneti sammā sukhaü pariharati, mātāpitaro sukheti pãneti sammā sukhaü pariharati, puttadāradāsakammakaraporise sukheti pãneti sammā sukhaü pariharati, mittāmacce sukheti pãneti sammā sukhaü pariharati. Idam assa paņhamaü ņhānaü gataü hoti pattagataü āyatanaso paribhuttaü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. Atha kho so. 2 B. K. hāsapa¤¤o. >/ #<[page 068]># %<68 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 11. Puna ca paraü gahapati ariyasāvako uņņhānaviriyā- dhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhammaladdhehi yā tā honti\<*<1>*>/ āpadā aggito vā udakato vā rājato vā corato vā appiyato vā dāyādato vā tathāråpāsu āpadāsu bhogehi pariyodhāya vattanti\<*<2>*>/ sotthim attānaü karoti. Idaü assa dutiyaü ņhānaü gataü hoti pattagataü āyatanaso paribhuttaü. 12. Puna ca paraü gahapati ariyasāvako uņņhāna . . . dhammaladdhehi pa¤cabaliü kattā hoti ¤ātibaliü atithi- baliü pubbapetabaliü rājabaliü devatābaliü. Idam assa tatiyaü ņhānaü gataü hoti pattagataü āyatanaso paribhuttaü. 13. Puna ca paraü gahapati ariyasāvako uņņhāna . . . dhammaladdhehi ye te samaõabrāhmaõā madappamādā paņiviratā khantisoracce niviņņhā ekam attānaü damenti ekam attānaü samenti ekam attānaü parinibbāpenti, tathāråpesu samaõabrāhmaõesu uddhaggikaü dakkhiõaü patiņņhāpeti sovaggikaü sukhavipākaü saggasaüvattani- kaü. Idam assa catutthaü ņhānaü gataü hoti patta- gataü āyatanaso paribhuttaü. 14. Sa kho so gahapati ariyasāvako uņņhānaviriyādhi- gatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhitehi dhammi- kehi. dhammaladdhehi imāni cattāri pattakammāni kattā hoti. Yassa kassaci gahapati a¤¤atra imehi catuhi patta- kammehi bhogā parikkhayaü gacchanti ime vuccanti gahapati bhogā aņņhānagatā apattagatā anāyatanaso pari- bhuttā. Yassa kassaci gahapati imehi catuhi pattakammehi bhogā parikkhayaü gacchanti ime vuccanti gahapati bhogā ņhānagatā pattagatā āyatanaso paribhuttā ti. {Bhuttā} bhogā bhatā bhaccā vitiõõā\<*<3>*>/ āpadāsu me Uddhaggā dakkhiõā dinnā atho pa¤ca baliükatā Upaņņhitā sãlavanto\<*<4>*>/ sa¤¤atā brahmacarayo\<*<5>*>/ Yadatthaü bhogaü iccheyya paõķito gharam āvasaü\<*<6>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. yathā ca honti. 2 B. K. saüvattati. 3 B. K. bhogato bhutā vitiõõā. 4 B. K. sãlavantā. 5 B. K. -cariyā. 6 See A. N. v. 14. >/ #<[page 069]># %< PATTAKAMMAVAGGA. 69>% So me attho anuppatto kataü ananutāpiyaü Etam anussaraü macco ariyadhamme ņhito naro Idh' eva\<*<1>*>/ naü pasaüsanti pecca sagge ca modatãti. 62. 1. Atha kho Anāthapiõķiko gahapati yena Bhagavā ten' upasaīkami . . . Ekamantaü nisinnaü kho Anāthapiõ- ķikaü gahapatiü Bhagavā etad avoca :-- 2. Cattār' imāni gahapati sukhāni adhigamanãyāni gihinā kāmabhoginā kālena kālaü samayena samayaü upādāya. Katamāni cattāri? Atthisukhaü, bhoga- sukhaü, anaõa\<*<2>*>/sukhaü, anavajjasukhaü. 3. Katama¤ ca gahapati atthisukhaü? Idha gahapati kulaputtassa bhogā honti uņņhānaviriyā- dhigatā bāhābalaparicitā sedāvakkhittā dhammikā dham- maladdhā, so--bhogā me atthi uņņhānaviriyādhigatā . . . dhammaladdhā ti--adhigacchati sukhaü adhigacchati somanassaü. Idaü vuccati gahapati atthisukhaü. 4. Katama¤ ca gahapati bhogasukhaü? Idha gahapati kulaputto uņņhānaviriyādhigatehi bhogehi bāhābalaparicitehi sedāvakkhittehi dhammikehi dhamma- laddhehi bhoge ca bhu¤jati pu¤¤āni ca karoti, so--uņņhāna- viriyādhigatehi bhogehi . . . dhammaladdhehi bhoge ca bhu¤jāmi pu¤¤āni ca karomãti--adhigacchati sukhaü adhigacchati somanassaü. Idam assa vuccati gahapati bhogasukhaü. 5. Katama¤ ca gahapati anaõa\<*<2>*>/-sukhaü? Idha gahapati kulaputto na kassa ki¤ci dhāreti\<*<3>*>/ appaü vā bahuü vā, so-- na kassa {ki¤ci} dhāremi\<*<4>*>/ appaü vā bahuü vā ti--adhigac- chati sukhaü adhigacchati somanassaü. Idaü vuccati gahapati anaõasukham. 6. Katama¤ ca gahapati anavajja-sukhaü? Idha gahapati ariyasāvako anavajjena kāyakammena sa- mannāgato hoti anavajjena vacãkammena samannāgato hoti anavajjena manokammena samannāgato hoti, so-- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 MSS. Idha ceva. 2 B. K. anaõya; S. S. aõana. 3 B. K. kassaciki¤ci deti. 4 B. K. kassaci kinci demi. >/ #<[page 070]># %<70 AđGUTTARA-NIKâYA.>% anavajjen' amhi kāyakammena samannāgato . . . mano- kammena samannāgato ti--adhigacchati sukhaü adhi- gacchati somanassaü. Idaü vuccati gahapati anavajja- sukhaü. Imāni kho gahapati cattāri sukhāni adhigamanãyāni gihinā bhoginā kālena kālaü samayena samayaü upādā- yāti. 2. Anaõasukhaü katvāna\<*<1>*>/ atho atthisukhaü sare Bhu¤jaü bhoga sukhaü macco tatho\<*<2>*>/ pa¤¤ā vipassati Vipassamāno jānāti ubho bhāge sumedhaso Anavajjasukhass' etaü kalaü nagghati soëasin ti. 63.\<*<3>*>/ 1. Sabrahmakāni bhikkhave tāni kulāni yesaü puttānaü mātāpitaro ajjhāgāre påjitā honti, sapubbācariyakāni bhik- khave tāni kulāni yesaü . . . påjitā honti, sapubba- devatāni bhikkhave tāni kulāni yesaü . . . påjitā honti, sāhuneyyakāni bhikkhave yesaü puttānaü mātāpitaro ajjhāgāre påjitā honti. 2. Brahmā ti bhikkhave mātāpitunnaü etaü adhivacanaü, pubbācariyā ti bhikkhave mātāpitunnaü etaü adhivacanaü, pubbadevatā ti bhikkhave mātāpitunnaü etaü adhivaca- naü, āhuneyyā ti bhikkhave mātāpitunnaü etaü adhivaca- naü. Taü kissa hetu? Bahukārā bhikkhave mātāpitaro puttānaü āpādakā posakā imassa lokassa dassetāro ti. 3. Brahmā ti mātāpitaro pubbācariyā ti vuccare âhuneyyā ca\<*<4>*>/ puttānaü pajāya anukampakā Tasmā hi te namasseyya sakkareyyātha paõķito Annena atho pānena vatthena sayanena ca Ucchādanena nhāpanena pādānaü dhovanena ca Tāya naü paricariyāya mātāpitusu paõķitā Idh' eva\<*<5>*>/ naü pasaüsanti pecca sagge ca modatãti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. anaõyasukhaü ¤atvāna; S. S. aõõasukhaü katvā. 2 S. Tr., B. K. tato. 3 Aõguttara III. 31. 4 S. Tr. cāti; B. K., S. S. omit ti. 5 MSS. Idham eva. >/ #<[page 071]># %< PATTAKAMMAVAGGA. 71>% 4. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato yathā- bhataü nikkhitto evaü niraye. Katamehi catuhi? Pāõā- tipātã hoti, adinnādāyã hoti, kāmesu micchācāro hoti, musā- vādã hoti. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato yathābhataü nikkhitto evaü niraye\<*<1>*>/. 5. Pāõātipāto adinnādānaü musāvādo ca vuccati Paradāra\<*<2>*>/-gamana¤ cāpi\<*<3>*>/ nappasaüsanti paõķitāti. 65. 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Råpappamāõo råpappasanno, ghosappamāõo ghosappa- sanno, låkhappamāõo låkhappasanno, dhammappamāõo dhammappasanno. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo {saüvijjamānā} lokasmin ti. 2. Ye ca råpena pāmiüsu ye ca ghosena anvagå Chandarāgavasåpetā na te jānanti taü janaü\<*<4>*>/ Ajjhatta¤ ca na jānāti bahiddhā ca na passati Samantāvaraõo bālo sa ve ghosena vuyhati Ajjhatta¤ ca na jānāti bahiddhā ca vipassati Bahiddhā phaladassāvã so pi ghosena vuyhati Ajjhatta¤ ca pajānāti bahiddhā ca vipassati Vinãvaraõadassāvã\<*<5>*>/ na so ghosena vuyhatãti. 66. 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā {lokasmiü}. Katame cattāro? Sarāgo, sadoso, samoho, samāno. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvij- jamānā lokasmin ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Recurs below, p. 81. 2 B. K. paradāre. 3 S. Tr. cāpi; S. S. cāti. 4 B. K. nabhijānanti te janā. 5 All the MSS. insert Evaü before vinãv-. >/ #<[page 072]># %<72 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 2. Sārattā rajanãyesu piyaråpābhinandino Mohena adhama\<*<1>*>/sattā baddhā vaķķhenti bandhanaü Rāgaja¤ ca dosaja¤ ca mohaja¤ cāpi viddasu\<*<2>*>/ Karonti akusalaü kammaü savighātaü dukkhud- dayaü\<*<3>*>/ Avijjānivutā posā andhabhåtā acakkhukā Yathā dhammā tathā santā na tassevan\<*<4>*>/ ti ma¤¤are ti. 67. 1. \<*<5>*>/Ekaü samayaü Bhagava Sāvatthiyaü viharati Jeta- vane anāthapiõķikassa ārāme. Tena kho pana samayena Sāvatthiyaü a¤¤ataro bhikkhu ahinā daņņho kālakato hoti. Atha kho sambahulā bhikkhå yena Bhagavā ten' upasaī- kami, upasaīkamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekaman- taü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinnā kho te bhikkhå Bha- gavantaü etad avocuü:-- 2. Idha bhante Sāvatthiyaü a¤¤ataro bhikkhu ahinā daņņho kālakato ti. Na ha nåna so bhikkhave bhikkhu cattāri ahirājakulāni mettena cittena phari, sace hi so bhikkhave bhikkhu cattāri ahirājakulāni mettena cittena phareyya na hi so bhikkhave bhikkhu ahinā daņņho kālaü kareyya. Katamāni cattāri ahirājakulāni? Viråpakkhaü ahirājakulaü, Erāpathaü ahirājakulaü, Chabyāputtaü ahirājakulaü, Kaõhāgotamakaü ahirājaku- laü. Na ha nåna so bhikkhave bhikkhu imāni cattāri ahirājakulāni mettaü cittena phari, sace hi so . . . kālaü kareyya. Anujānāmi bhikkhave imāni cattāri ahirājakulāni mettena cittena pharituü attaguttiyā attarakkhāya attapari- ttāyāti. 3. Viråpakkehi me mettaü mettaü Erāpathehi me Chabyaputtehi me mettaü Kaõhāgotamakehi ca Apādakehi me mettaü mettaü dipādakehi me \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. Tr., S. M. adhamā; S. T. adhama; S. D. adha¤ ca; B. K. āvutā sattā bandhā. 2 B. K. vindasu. 3 B. K. karontākusalaü . . . dukkhudrayaü. 4 S. Tr. nassevan; S. T. na sevan. 5 See Cullavagga V. 5, 6; Jāt. II. p. 144. >/ #<[page 073]># %< PATTAKAMMAVAGGA. 73>% Catuppadehi me mettaü mettaü bahuppadehi me Mā maü apādako hiüsi mā maü hiüsi dipādako Mā maü catuppado hiüsi mā maü hiüsi bahuppado Sabbe sattā sabbe pāõā sabbe bhåtā ca kevalā Sabbe bhadrāni passantu mā ka¤ci\<*<1>*>/ pāpam āgamāti. Appamāõo buddho appamāõo dhammo appamāõo saī- gho, pamāõavantāni siriüsapāni ahivicchikā satapadã uõõanābhi\<*<2>*>/sarabhu måsikā. Katā me rakkhā katā me parittā, paņikkamantu bhåtāni, so 'haü namo Bhaga- vato namo sattannaü sammāsambuddhānan ti. 68. 1. Ekaü samayaü Bhagavā Rājagahe viharati Gijjha- kåņe pabbate acirapakkante Devadatte. Tatra kho Bhagavā Devadattaü ārabbha bhikkhå āmantesi:-- Attavadhāya bhikkhave Devadattassa lābhasakkārasiloko udapādi parābhavāya bhikkhave Devadattassa lābhasakkā- rasiloko udapādi. Seyyathāpi bhikkhave kadalã attava- dhāya phalaü deti parābhavāya phalaü deti, evam eva kho bhikkhave attavadhāya Devadattassa lābhasakkārasiloko udapādi parābhavāya Devadattassa lābhasakkārasiloko udapādi. Seyyathāpi bhikkhave veëu attavadhāya phalaü deti parābhavāya phalaü deti, evam eva kho bhik- khave attavadhayā Devadattassa lābhasakkārasiloko uda- pādi parābhavāya Devadattassa lābhasakkārasiloko uda- pādi. Seyyathāpi bhikkhave naëo attavadhāya phalaü deti parābhavāya phalaü deti, evam eva kho bhikkhave atta- vadhāya . . . udapādi. Seyyathāpi bhikkhave assatarã attavadhāya gabbhaü gaõhāti parābhavāya gabbhaü gaõ- hāti, evam eva kho bhikkhave attavadhāya Devadattassa lābhasakkārasiloko udapādi parābhavāya Devadattassa lābhasakkārasiloko udapādãti. 2. Phalaü ve kadaliü hanti phalaü veëuü phalaü naëaü Sakkāro kāpurisaü hanti gabbho assatariü yathā ti\<*<3>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. ki¤ci. 2 S. D., S. T., S. Tr. uõõānābhi. 3 Mil. p. 166; Cull. VII. 2. 5. p. 188; Saüyutta II. 2. 3. p. 154. >/ #<[page 074]># %<74 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 69. 1. Cattār' imāni bhikkhave padhānāni. Katamāni cattāri? Saüvarappadhānaü, pahānappadhānaü, bhāvanappa- dhānaü, anurakkhanappadhānaü. 2. Katama¤ ca bhikkhave saüvarappadhānaü? Idha bhikkhave bhikkhu anuppannānaü pāpakānaü akusalānaü dhammānaü anuppādāya chandaü janeti vāyamati viriyaü ārabhati cittaü paggaõhāti padahati. Idaü vuccati bhikkhave saüvarappadhānaü. 3. Katama¤ ca bhikkhave pahānappadhānaü? Idha bhikkhave bhikkhu uppannānaü pāpakānaü aku- salānaü dhammānaü pahānāya chandaü janeti . . . pa- dahati. Idaü vuccati bhikkhave pahānappadhānaü. 4. Katama¤ ca bhikkhave bhāvanappadhānaü? Idha bhikkhave bhikkhu anuppannānaü kusalānaü dhammānaü uppādāya chandaü janeti . . . padahati. 5. Katama¤ ca bhikkhave anurakkhanappadhānaü? Idha bhikkhave bhikkhu uppannānaü kusalānaü dham- mānaü ņhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhā- vanāya pāripåriyā chandaü janeti vāyamati viriyaü ārabhati cittaü paggaõhāti padahati. Idaü vuccati bhikkhave anurakkhanappadhānaü. Imāni kho bhikkhave cattāri padhānānãti. Saüvaro ca pahāna¤ ca bhāvanā anurakkhanā Ete padhānā cattāro desitādiccabandhunā Yehi bhikkhu idhātāpã khayaü dukkhassa pāpuõāti. 70. 1. Yasmiü bhikkhave samaye rājāno adhammikā honti rājaputtāpi tasmiü samaye adhammikā honti, rājaputtesu adhammikesu brāhmaõagahapatikāpi tasmiü samaye ad- hammikā honti, brāhmaõagahapatikesu adhammikesu ne- gamajānapadāpi tasmiü samaye adhammikā honti, nega- majānapadesu adhammikesu visamaü candimasuriyā \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 075]># %< PATTAKAMMAVAGGA. 75>% parivattanti, visamaü candimasuriyesu parivattantesu visa- maü nakkhattāni tārakaråpāni parivattanti, visamaü nak- khattesu tārakaråpesu parivattantesu visamaü rattindivā parivattanti, visamaü rattindivesu parivattantesu visamaü māsaddhamāsā parivattanti, visamaü māsaddhamāsesu parivattantesu visamaü utusaüvaccharā parivattanti, visamaü utusaüvaccharesu parivattantesu visamaü vātā vāyanti visamaü apa¤jasā, visamaü vātesu vāyantesu visa- mesu apa¤jasesu devatā parikupitā bhavanti, devatāsu pari- kupitāsu devo na sammādhāraü anupavecchati, deve na sam- mādhāraü anupavecchante visamapākãni\<*<1>*>/ sassāni bhavanti, visamapākãni bhikkhave sassāni manussā paribhu¤jantā appāyukā ca honti dubbaõõā ca dubbalā ca bavhābādhā ca. 2. Yasmiü bhikkhave samaye rājāno dhammikā honti rājaputtāpi tasmiü samaye dhammikā honti, rājaputtesu dhammikesu brāhmaõagahapatikāpi tasmiü samaye dham- mikā honti, brāhmaõagahapatikesu dhammikesu negamajā- napadāpi tasmiü samaye dhammikā honti, negamajānapa- desu dhammikesu samaü candimasuriyā parivattanti, samaü candimasuriyesu parivattantesu samaü nakkhat- tāni tārakaråpāni parivattanti, samaü nakkhattesu tāra- karåpesu parivattantesu samaü rattindivā parivattanti, samaü rattindivesu parivattentesu samaü māsaddhamāsā parivattanti, samaü māsaddhamāsesu parivattantesu samaü utusaüvaccharā parivattanti, samaü utusaüvaccharesu parivattantesu samaü vātā vāyanti samaü pa¤jasā, samaü vātesu vāyantesu samesu pa¤jasesu devatā aparikupitā bha- vanti, devatāsu aparikupitāsu devo sammādhāraü anupa- vecchati, deve sammādhāraü anupavecchante samapākãni sassāni bhavanti, samapākãni bhikkhave sassāni manussā paribhu¤jantā dãghāyukā ca honti vaõõavanto ca balavanto ca appābādhā cāti. Gunnaü ce taramānānaü jimhaü gacchati puīgavo\<*<2>*>/ Sabbā tā jimhaü gacchanti nette jimhagate sati Evam eva manussesu yo hoti seņņhasammato So ce adhammaü carati pageva itarā pajā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. visamaüpākānã. 2 See Jāt. III. p. 111. >/ #<[page 076]># %<76 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Sabbaü raņņhaü\<*<1>*>/ dukhaü seti rājā ce hoti adhammiko. Gunnaü ce taramānānaü ujuü gacchati puīgavo Sabbā tā ujuü gacchanti nette ujugate sati Evam eva manussesu yo hoti seņņhasammato So c' eva\<*<2>*>/ dhammaü carati pageva itarā pajā Sabbaü raņņhaü sukhaü seti rājā ce hoti dhammiko ti. Gāthāvusisamattisulikhiti.\<*<3>*>/ Pattakammavaggo sattamo.\<*<4>*>/ Tass' uddānaü:-- Pattakammaü anaõako\<*<5>*>/ sabrahmacārã nirayaråpena pa¤- camaü Sarāga-ahinda\<*<6>*>/ Devadatto padhānaü adhammikena cāti. 71. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu apaõõakataü paņipadaü paņipanno hoti yoni c' assa āraddhā hoti āsavānaü khayāya. Katamehi catuhi? Idha bhikkhave bhikkhu sãlavā hoti bahussuto hoti āraddhaviriyo hoti pa¤¤avā hoti. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato bhikkhu apaõõakataü paņipadaü paņipanno hoti yoni c' assa āraddhā hoti āsavānaü khayāyāti. 72. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu apaõõakataü paņipadaü paņipanno hoti yoni c' assa āraddhā hoti āsavānaü khayāya. Katamehi catuhi? Nekkhamma-vitakkena, avyāpāda-vitakkena, avihiüsā- vitakkena, sammādiņņhiyā. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. T. sabbaraņņhaü. 2 B. K. So sace. 3 B. K. omits this; S. M. Gāthāvusisamatthisulikhãti; S. D. __samantisulikhiti. 4 S. Com. adds Gāthakulakaü samattaü. 5 B. K. anaõuko; S. D. ananatato; S. T. aõananato; S. Tr. aõaõaõato; S. M. ananato. 6 S. Tr. ahinā; B. K. ahirājā. >/ #<[page 077]># %< APAööAKAVAGGA. 77>% bhikkhu apaõõakataü paņipadaü paņipanno hoti yoni c' assa āraddho hoti āsavānaü khayāyāti. 73. 1. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato asappuriso veditabbo. Katamehi catuhi? Idha bhikkhave asappuriso yo hoti parassa avaõõo taü apuņņho pi pātukaroti. Ko pana vādo puņņhassa? Puņņho kho pana pa¤hābhinãto ahāpetvā alampetvā\<*<1>*>/ paripåraü vitthārena parassa avaõõaü bhāsitā hoti. Veditabbam etaü bhikkhave asappuriso ayaü bhavan ti. 2. Puna ca paraü asappuriso yo hoti parassa vaõõo taü puņņho pi na pātukaroti. Ko pana vādo apuņņhassa? Puņņho kho pana pa¤hābhinãto hāpetvā lampetvā\<*<2>*>/ aparipåraü avitthārena parassa vannaü bhāsitā hoti. Veditabbaü etaü bhikkhave asappuriso ayaü bhavan ti. 3. Puna ca paraü bhikkhave asappuriso yo hoti attano avaõõo taü puņņho pi na pātukaroti. Ko pana vādo apuņņhassa? Puņņho kho pana pa¤hābhinãto hāpetvā lampetvā apari- påraü avitthārena attano avaõõam bhāsitā hoti. Vedit- abbaü etaü bhikkhave asappuriso ayaü bhavan ti. 4. Puna ca paraü bhikkhave asappuriso yo hoti attano vaõõo taü apuņņho pi pātukaroti. Ko pana vādo puņ- ņhassa? Puņņho kho pana pa¤hābhinãto ahāpetvā alampetvā pari- påraü vitthārena attano vaõõaü bhāsitā hoti. Veditabbaü etaü bhikkhave asappuriso ayaü bhavan ti. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato asappuriso veditabbo. 5. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato sappuriso veditabbo. Katamehi catuhi? Idha bhikkhave sappuriso yo hoti parassa avaõõo taü puņņho pi na pātukaroti. Ko pana vādo apuņņhassa? Puņņho kho pana pa¤hābhinãto hāpetvā lampetvā apari- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. alambitvā; S. Com. explains it by alampitaü katvā! 2 B. K. lambitvā. >/ #<[page 078]># %<78 AđGUTTARA-NIKâYA.>% påraü avitthārena parassa avaõõaü bhāsitā hoti. Vedi- tabbaü etaü bhikkhave sappuriso ayaü bhavan ti. 6. Puna ca paraü bhikkhave sappuriso yo hoti parassa vaõõo taü apuņņho pi pātukaroti. Ko pana vādo puņ- ņhassa? Puņņho kho pana pa¤hābhinãto {ahāpetvā} alam- petvā paripåraü vitthārena parassa vaõõaü bhāsitā hoti. Veditabbam etaü bhikkhave sappuriso ayaü bhavan ti. 7. Puna ca paraü bhikkhave sappuriso yo hoti attano avaõõo taü apuņņho pi pātukaroti. Ko pana vādo puņ- ņhassa? Puņņho kho pana pa¤hābhinãto ahāpetvā alam- petvā paripåraü vitthārena attano avaõõaü bhāsitā hoti. Veditabbam etaü bhikkhave sappuriso ayaü bhavan ti. 8. Puna ca paraü bhikkhave sappuriso yo hoti attano vaõõaü taü puņņho pi na pātukaroti. Ko pana vādo apuņ- ņhassa? Puņņho kho pana pa¤hābhinãto hāpetvā lampetvā aparipåraü avitthārena attano vaõõaü bhāsitā hoti. Veditabbaü etaü sappuriso ayaü bhavan ti. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato sappuriso veditabbo [ti]. 74. 1. Seyyathā pi bhikkhave vadhukā ya¤¤ad eva rattiü vā divasaü vā ānãtā hoti tāvad ev' assā tibbaü hirottappaü paccupaņņhitaü hoti sassuyā pi sasure pi sāmike pi anta- maso dāsakammakaraporisesu. Sā\<*<1>*>/ aparena samayena saüvāsam anvāya vissāsam anvāya sassum pi sasuram pi sāmikam pi evam āha--apetha, kim pana tumhe jānathāti. 2. Evam eva kho bhikkhave idh' ekacco bhikkhu ya¤¤ad eva rattiü vā divasaü vā agārasmā anagāriyaü pabbajito hoti tāvad ev' assa tibbaü hirottappaü paccupaņņhitaü hoti bhikkhusu bhikkhunãsu upāsakesu upāsikesu antamaso ārāmikasamaõuddesesu. So aparena samayena saü- vāsam anvāya vissāsam anvāya ācariyam pi upajjhāyam pi evam āha--apetha, kim pana tumhe jānathāti. 3. Tasmātiha bhikkhave evaü sikkhitabbaü--adhunā- gatavadhukāsamena\<*<2>*>/ cetasā viharissāmãti, evaü hi vo bhikkhave sikkhitabban ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. omits sā. 2 S. T. -vadhuka-. >/ #<[page 079]># %< APAööAKAVAGGA. 79>% 75. 1. Cattār' imāni bhikkhave aggāni. Katamāni cattāri? Sãlaggaü, samādhaggaü, pa¤¤aggaü, vimuttaggaü. Imāni kho bhikkhave cattāri aggānãti. 2. Cattār' imāni bhikkhave aggāni. Katamāni cattāri? Råpaggaü, vedanaggaü, sa¤¤aggaü, bhavaggaü. Imāni kho bhikkhave cattāri agganãti. 76. 1. \<*<1>*>/Ekaü samayaü Bhagavā Kusiõārāyaü viharati Upavattane Mallānaü sālavane antarena yamaka-sālānaü parinibbānasamaye. Tatra kho Bhagavā bhikkhå āman- tesi:--Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavā etad avoca :-- 2. Siyā kho pana bhikkhave ekabhikkhussa pi kaīkhā vā vimati vā Buddhe vā Dhamme vā Saīghe vā Magge vā Paņipadāya vā, pucchatha bhikkhave mā pacchā vippaņisā- rino ahuvattha, sammukhãbhåto no satthā ahosi nāsak- khimha Bhagavantaü sammukhā paņipucchitun ti. Evaü vutte te bhikkhå tuõhã ahesuü. 3. Dutiyam pi kho Bhagavā bhikkhå āmantesi:-- Siyā kho pana bhikkhave ekabhikkhussa pi kaīkhā vā vimati vā Buddhe vā Dhamme vā Saīghe vā Magge vā Paņipadāya vā, pucchatha bhikkhave mā pucchāvippaņi- sārino ahuvattha, sammukhãbhuto no satthā ahosi nā- sakkhimha Bhagavantaü sammukhā paņipacchitun ti. Dutiyam pi kho te bhikkhå tuõhã ahesuü. 3. Tatiyam pi kho Bhagavā bhikkhå āmantesi:-- Siyā kho pana bhikkhave ekabhikkhussa pi kaīkhā . . . paņipucchitun ti. Tatiyam pi kho te bhikkhå tuõhã ahesum. 4. Atha kho Bhagavā bhikkhå āmantesi:-- Siyā kho pana bhikkhave satthu\<*<2>*>/ gāravena\<*<3>*>/ pi na puc- cheyyātha sahāyako pi bhikkhave sahāyakassa ārocetåti.\<*<4>*>/ Evaü vutte te bhikkhå tuõhã ahesuü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 All this occurs in M. P. S. p. 60. 2 B. K. satthari. 3 M. P. S. gāravenāpi. 4 S. Tr. ārocetvāti. >/ #<[page 080]># %<80 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 5. Atha kho âyasmā ânando Bhagavantaü etad avoca :-- Acchariyaü bhante abbhutaü bhante evaü pasanno ahaü bhante imasmiü bhikkhusaīghe. N' atthi imasmiü bhikkhusaīghe ekabhikkhussa pi kaīkhā vā vimati vā Buddhe vā Dhamme vā Saīghe vā Magge vā Paņipadāya vā ti. 6. Pasādā\<*<1>*>/ kho tvaü ânanda vadesi, ¤āõam eva h' ettha ânanda Tathāgatassa. N' atthi imasmiü bhikkhusaīghe ekabhikkhussa pi kaīkhā vā vimati vā Buddhe vā Dhamme vā Saīghe vā Magge vā Paņipadāya vā. Imesaü ânanda pa¤cannaü bhikkhusatānaü yo pacchimako bhikkhu so sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano ti. 77. Cattār' imāni bhikkhave acinteyyāni na cintetabbāni yāni cintento ummādassa vighātassa bhāgã assa. Katamāni cattāri? Buddhānaü bhikkhave buddhavisayo acinteyyo na cin- tetabbo yaü cintento ummādassa vighātassa bhāgã assa, jhāyissa bhikkhave jhānavisayo acinteyyo na cintetabbo yaü cintento ummādassa vighātassa bhāgã assa, kamma- vipāko bhikkhave acinteyyo na cintetabbo yaü cintento ummādassa vighātassa bhāgã assa, lokacintā bhikkhave acinteyyā na cintetabbā yaü cintento ummādassa vighā- tassa bhāgã assa. Imāni kho bhikkhave cattāri acinteyyāni na cintetabbāni yānici cintento ummādassa vighātassa bhāgã assāti. 78. 1. Catasso imā bhikkhave dakkhiõā visuddhiyo. Katamā catasso? Atthi bhikkhave dakkhiõā dāyakato visujjhati no paņig- gāhakato, atthi bhikkhave dakkhiõā paņiggāhakato visujjhati no dāyakato, atthi bhikkhave dakkhiõā n' eva dāyakato visujjhati no paņiggahākato, atthi bhikkhave dakkhiõā dāyakato c' eva visujjhati paņiggāhakato ca. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. pasādaü; S. Tr. pasādo. >/ #<[page 081]># %< APAööAKAVAGGA. 81>% 2. Katha¤ ca bhikkhave dakkhiõā dāyakato visujjhati no paņiggāhakato? Idha bhikkhave dāyako hoti sãlavā kalyāõadhammo, patiggāhakā honti dussãlā pāpadhammā. Evaü kho bhik- khave dakkhiõā dāyakato visujjhati no paņiggāhakato. 3. Katha¤ ca bhikkhave dakkhiõā paņiggāhakato visu- jjhati no dāyakato? Idha bhikkhave dāyako hoti dussãlo pāpadhammo, paņig- gāhakā honti sãlavanto kalyāõadhammā. Evaü kho bhik- khave dakkhiõā paņiggāhakato visujjhati no dāyakato. 4. Katha¤ ca bhikkhave dakkhiõā n' eva dāyakato visu- jjhati no paņiggāhakato? Idha bhikkhave dāyako hoti dussãlo pāpadhammo, paņig- gāhakā honti dussãlā pāpadhammā. Evaü kho bhikkhave dakkhinā n' eva dāyakato visujjhati no paņiggāhakato. 5. Katha¤ ca bhikkhave dakkhiõā dāyakato c' eva visujjhati paņiggāhakato ca? Idha bhikkhave dāyako hoti sãlavā kalyāõadhammo, paņiggāhakā pi honti sãlavanto kalyāõadhammā. Evaü kho bhikkhave dakkhiõā dāyakato c' eva visujjhati paņiggā- hakato ca. Imā kho bhikkhave catasso dakkhiõā visuddhiyo ti. 79. 1. Atha kho āyasmā Sāriputto . . . pe . . . Ekaman- taü nisinno kho āyasmā Sāriputto Bhagavantaü etad avoca :--Ko nu kho bhante hetu ko paccayo yena-m-idh' ekaccassa tādisā va vaõijjā payuttā chedagāminã hoti? Ko pana bhante hetu ko paccayo yena-m-idh' ekaccassa tādisā va vaõijjā payuttā na yathādhippāyā hoti? Ko nu kho bhante hetu ko paccayo yena-m-idh' ekaccassa tādisā va vaõijjā payuttā yathādhippāyā hoti? Ko pana bhante hetu ko paccayo yena-m-idh' ekaccassa tādisā va vanijjā payuttā parādhippāyā hotãti? 2. Idha Sāriputta ekacco samaõaü vā brāhmaõaü vā upasaīkamitvā pavāreti:--vada\<*<1>*>/ bhante paccayenāti. So \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. vadatu. >/ #<[page 082]># %<82 AđGUTTARA-NIKâYA.>% yena pavāreti taü na deti, so ce tato cuto itthattaü āgacchati so ya¤¤ad eva vaõijjaü payojeti, sā 'ssa hoti chedagāminã. 3. Idha pana Sāriputta ekacco samaõaü vā brāhmaõaü vā upasaīkamitvā pavāreti:--vada bhante paccayenāti. So yena pavāreti taü na\<*<1>*>/ yathādhippāyaü deti, so ce tato cuto itthattaü āgacchati so ya¤¤ad eva vaõijjaü payojeti, sā 'ssa hoti na yathādhippāyā. 4. Idha pana Sāriputta ekacco samaõaü vā brāhmaõaü vā upasaīkamitvā pavāreti:--vada bhante paccayenāti. So yena pavāreti taü yathādhippāyaü deti, so ce tato cuto itthattaü āgacchati so ya¤¤ad eva vaõijjaü payojeti, sā 'ssa hoti yathādhippāyā. 5. Idha pana Sāriputta ekacco samaõaü vā brāhmaõaü vā upasaīkamitvā pavāreti:--vada bhante paccayenāti. So yena pavāreti taü parādhippāyā deti, so ce tato cuto itthattaü āgacchati so ya¤¤ad eva vaõijjaü payojeti, sā 'ssa hoti parādhippāyā. Ayaü kho Sāriputta hetu ayaü paccayo yena-m-idh' ekaccassa tādisā va vaõijjā payuttā chedagāminã hoti, ayaü pana Sāriputta hetu ayaü paccayo . . . payuttā na yathā- dhippāyā hoti, ayaü kho Sāriputta hetu ayaü paccayo . . . payuttā yathādhippāyā hoti, ayaü pana Sāriputta hetu ayaü paccayo yena-m-idh' ekaccassa tādisā va vaõijjā payuttā parādhippāyā hotãti. 80. 1. Ekaü samayaü Bhagavā Kosambiyaü viharati Ghositārāme. Atha kho āyasmā ânando yena Bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho āyasmā ânando Bhagavantaü etad avoca :-- Ko nu bhante hetu ko paccayo yena mātugāmo n' eva sabhāya nisãdati na kammantaü payojeti na kammojaü gacchati? Kodhano ânanda mātugāmo, issukã\<*<2>*>/ ânanda mātugāmo, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. reads na before deti. 2 B. K. ussukã. >/ #<[page 083]># %< APAööAKAVAGGA. 83>% maccharã ânanda mātugāmo, duppa¤¤o ânanda mātugāmo. Ayaü kho ânanda hetu ayaü paccayo yena mātugāmo n' eva sabhāya nisãdati na kammantaü payojeti na kam- mojaü gacchatãti Apaõõaka-vaggo\<*<1>*>/ Tass' uddānaü:-- Padhāna-diņņhi-sappurisa-vadhuka¤ c' eva\<*<2>*>/ honti aggāni Kusiõāra acintitaü\<*<3>*>/ dakkhiõāya vaõijjā kammojena ca vaggo ti\<*<4>*>/ 81.\<*<5>*>/ 1. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato yathābha- taü nikkhitto evaü niraye. Katamehi catuhi? Pāõātipātã hoti, adinnādāyã hoti, kāmesu micchācārã hoti, musāvādã hoti. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato yathābhataü nikkhitto evaü niraye. 2. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato yathābha- taü nikkhitto evaü sagge. Katamehi catuhi? Pāõātipātā paņivirato hoti, adinnādānā paņivirato hoti, kāmesu micchācārā paņivirato hoti, musāvādā paņivirato hoti. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato yathābhataü nikkhitto evaü sagge ti. 82. 1. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato yathābha- taü nikkhitto evaü niraye. Katamehi catuhi? Musāvādã hoti, pisuõāvāco hoti, pharusāvāco hoti, sam- phappalāpã hoti. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato yathābhataü nikkhitto evaü niraye. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. -vaggo tatiyo. 2 B. K. -vadhukā dve ca. 3 B. K. Kusinārā ya acinti; S. D. kusinārā avidårantitaü. 4 B. K. dakkhiõā ca kammojanti. 5 See Aīguttarā IV. 64. >/ #<[page 084]># %<84 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 2. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato yathābha- taü nikkhitto evaü sagge. Katamehi catuhi? Musāvādā paņivirato hoti, pisuõāya vācāya paņivirato hoti, pharusāya vācāya paņivirato hoti, samphappalāpā paņivirato hoti. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato yathābhataü nikkhitto evaü sagge ti. 83. 1. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato yathābhat- taü nikkhitto evaü niraye. Katamehi catuhi\<*<1>*>/? Ananuvicca apariyogāhetvā avaõõārahassa vaõõaü bhā- sati, ananuvicca apariyogāhetvā vaõõārahassa avaõõaü bhāsati, ananuvicca apariyogāhetvā appasādanãye ņhāne pasādaü upadaüseti, ananuvicca apariyogāhetvā pasā- danãye ņhāne appasādaü upadaüseti. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato yathābhataü nikkhitto evaü niraye. 2. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato yathābha- taü nikkhitto evaü sagge. Katamehi catuhi? Anuvicca pariyogāhetvā avaõõārahassa avaõõaü bhā- sati, anuvicca pariyogāhetvā vaõõārahassa vaõõaü bhāsati, anuvicca pariyogāhetvā appasādanãye ņhāne appasādaü upadaüseti, anuvicca pariyogāhetvā pasādanãye ņhāne pasādaü upadaüseti. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato yathābhataü nikkhitto evam sagge ti. 84. 1. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato yathābha- taü nikkhitto evaü niraye. Katamehi catuhi? Kodhagaru hoti na saddhammagaru, makkhagaru hoti na saddhammagaru, lābhagaru hoti na saddhammagaru, sakkāragaru hoti na saddhammagaru. Imehi kho bhik- khave catuhi dhammehi samannāgato yathābhataü nikkhitto evaü niraye. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Puggala Pa¤¤atti IV. 15. >/ #<[page 085]># %< MACALAVAGGA. 85>% 2. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato yathābha- taü nikkhitto evaü sagge. Katamehi catuhi? Saddhammagaru hoti na kodhagaru, saddhammagaru hoti na makkhagaru, saddhammagaru hoti na lābhagaru, saddhammagaru hoti na sakkāragaru. Imehi kho bhik- khave catuhi dhammehi samannāgato yathābhataü evaü sagge ti. 85.1 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Tamo tamaparāyano, tamo jotiparāyano, joti tamaparā- yano, joti jotiparāyano 2. Katha¤ ca bhikkhave puggalo tamo hoti tamaparā- yano? Idha bhikkhave ekacco puggalo nãce kule paccājāto hoti caõķālakule vā nesādakule vā veõakule vā rathakārakule vā pukkusakule vā dalidde appannapānabhojane kasira- vuttike yattha kasirena ghāsacchādo labbhati. So ca hoti dubbaõõo duddasiko okoņimako bavhābādho kāõo vā kuõi vā kha¤jo vā pakkhahato vā, na lābhã annassa pānassa vatthassa yānassa mālāgandhavilepanassa seyyāvasatha- padãpeyyassa. So kāyena duccaritaü carati . . . manasā duccaritaü carati, so kāyena duccaritaü caritvā . . . manasā duccaritaü caritvā kāyassa bhedā param maraõā apāyaü duggatiü vinipātaü nirayaü uppajjati. Evaü kho bhikkhave puggalo tamo hoti tamaparāyano. 3. Katha¤ ca bhikkhave puggalo tamo hoti jotiparā- yano? Idha bhikkhave ekacco puggalo nãce kule . . . pe . . . seyyāvasathapadãpeyyassa. So kāyena sucaritaü carati . . . manasā sucaritaü carati, so kāyena sucaritaü caritvā . . . manasā sucaritaü caritvā kāyassa bhedā param maraõā sugatiü saggaü lokaü uppajjati. Evaü kho bhikkhave puggalo tamo hoti jotiparāyano. 4. Katha¤ ca bhikkhave puggalo joti hoti tamaparā- yano? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See Puggala IV. 19. >/ #<[page 086]># %<86 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Idha bhikkhave ekacco puggalo ucce kule paccājāto hoti khattiyamahāsālakule vā brāhmaõamahāsālakule vā gahapatimahāsālakule vā, aķķhe mahaddhane mahābhoge pahåtajātaråparajate pahåtavittåpakaraõe pahåtadhana- dha¤¤e, so ca hoti abhiråpo dassanãyo pāsādiko paramāya vaõõapokkharatāya samannāgato, lābhã annassa . . . seyyā- vasathadãpeyyassa. So kāyena duccaritaü carati . . . manasā duccaritaü carati, so kāyena duccaritaü caritvā . . . manasā duccaritaü caritvā kāyassa bhedā param maraõā apāyaü duggatiü vinipātaü nirayaü uppajjati. Evaü kho bhikkhave puggalo joti hoti tamaparāyano. 5. Katha¤ ca bhikkhave puggalo joti hoti jotiparāyano? Idha bhikkhave ekacco puggalo ucce kule . . . pe . . . seyyāvasathapadãpeyyassa so kāyena sucaritaü carati . . . manasā sucaritaü carati, so kāyena sucaritaü caritvā . . . manasā sucaritaü caritvā kāyassa bhedā param maraõā sugatiü saggaü lokaü uppajjati. Evaü kho bhikkhave joti hoti jotiparāyano. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 86. 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Oõatoõato, oõatuõõato, uõ- õatoõato, uõõatuõõato. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti\<*<1>*>/. 87. 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro\<*<2>*>/? Samaõamacalo, samaõapuõķarãko, samaõapadumo sama- õesu samaõasukhumālo. 2. Katha¤ ca bhikkhave puggalo samaõamacalo hoti? Idha bhikkhave bhikkhu sekho hoti paņipado anuttaraü yogakkhemaü patthayamāno viharati. Seyyathāpi bhik- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See Puggala IV. 20. 2 See Puggala, IV. 29. >/ #<[page 087]># %< MACALAVAGGA. 87>% khave ra¤¤o khattiyassa muddhāvasittassa\<*<1>*>/ jeņņho putto abhiseko anabhisitto-m-acalapatto, evam eva kho bhikkhave bhikkhu sekho hoti paņipado anuttaraü yogakkhemaü patthayamāno viharati. Evaü kho bhikkhave puggalo samaõamacalo hoti. 3. Katha¤ ca bhikkhave puggalo samaõapuõķarãko hoti? Idha bhikkhave bhikkhu āsavānaü khayā anāsavaü cetovimuttiü pa¤¤āvimuttiü diņņh' eva dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharati, no ca kho aņņha vimokhe kāyena phassitvā\<*<2>*>/ viharati. Evaü kho bhik- khave puggalo samaõapuõķarãko hoti. 4. Katha¤ ca bhikkhave puggalo samaõapadumo hoti? Idha bhikkhave bhikkhu āsavānaü khayā . . . upasam- pajja viharati aņņha ca vimokhe kāyena phassitvā viharati. Evaü kho bhikkhave puggalo samaõapadumo hoti. 5. Katha¤ ca bhikkhave puggalo samaõesu samaõa- sukhumālo hoti? Idha bhikkhave bhikkhu yācito va bahulaü cãvaraü paribhu¤jati appaü ayācito, yācito va bahulaü piõķa- pātaü paribhu¤jati appaü ayācito, yācito va bahulaü senāsanaü paribhu¤jati appaü ayācito, yācito va bahulaü gilānapaccayabhesajjaparikkhāraü paribhu¤jati appaü a- yācito. Yehi kho pana sabrahmacārihã saddhiü viharati tyāssa manāpen' eva bahulaü kāyakammena samudā- caranti appaü amanāpena, manāpen' eva bahulaü vacã- kammena samudācaranti appaü amanāpena, manāpen' eva bahulaü manokammena samudācaranti appaü amanāpena, manāpaü yeva upahāraü upaharanti appaü amanāpaü. Yāni kho pana tāni vedayitāni pittasamuņņhānāni vā semha- samuņņhānāni vā vātasamuņņhānāni vā sannipātikāni vā utu- pariõāmajāni vā visamaparihārajāni vā opakkamikāni vā kammavipākajāni vā tān' assa\<*<3>*>/ na bahud eva uppajjanti, appābādho hoti, catunnaü jhānānaü abhicetasikānaü diņņhadhammasukhavihārānaü nikāmalābhã hoti akiccha- lābhã akasiralābhã, āsavānaü khayā anāsavaü cetovimut- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. muddhābhisittassa. 2 B. K. phusitvā. 3 B. K. vā tāni pan' assa. >/ #<[page 088]># %<88 AđGUTTARA-NIKâYA.>% tiü pa¤¤āvimuttiü diņņh' eva dhamme abhi¤¤ā sacchi- katvā upasampajja viharati. Evaü kho bhikkhave puggalo samaõesu samaõasukhumālo hoti. 6. Yaü hi taü bhikkhave sammā vadamāno vadeyya samaõesu samaõasukhumālo ti, mam eva taü bhikkhave sammā vadamāno vaddeya samaõesu samaõasukhumālo ti. Ahaü bhikkhave yācito va bahulaü cãvaraü bahulaü pari- bhu¤jāmi appaü ayācito, yācito va bahulaü piõķapātaü paribhu¤jāmi appaü ayācito, yācito va bahulaü senāsanaü paribhu¤jāmi appaü ayācito, yācito va bahulaü gilāna- paccayabhesajjaparikkhāraü paribhu¤jāmi appaü ayācito. Yehikhopana bhikkhåhisaddhiü viharāmitemamamanāpen' eva bahulaü kāyakammena samudācaranti appaü amanā- pena . . . manāpen' eva bahulaü manokammena samudā- caranti appaü amanāpena, manāpaü yeva upahāraü upa- haranti appaü amanāpaü. Yāni kho pana tāni vedayitāni pittasamuņņhānāni vā semhasamuņņhānāni vā vātasamuņņhā- nāni vā sannipātakāni vā utupariõāmajāni vā visamaparihā- rajāni vā opakkamikāni vā kammavipākajāni vā tāni me\<*<1>*>/ na bahud eva upajjanti, appābādho\<*<2>*>/ 'ham asmi, catunnaü kho panasmi jhānānaü abhicetasikānānaü diņņhadhammasu- khavihārānaü nikāmalābhã akicchalābhã akasiralābhã, āsavā- nam khayā . . . upasampajja viharāmi. Yaü hi taü bhik- khave sammā vadamāno vadeyya samaõesu samaõasu- khumālo ti, mam eva bhikkhave sammā vadamāno vadeyya samaõesu samaõasukhumālo ti. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 88. 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Samaõamacalo, samaõapuõķarãko, samaõapadumo, samaõesu samaõasukhumālo. 2. Katha¤ ca bhikkhave puggalo samaõamacalo hoti? Idha bhikkhave bhikkhu tiõõaü sa¤¤ojanānaü parik- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. D. tāni 'ssa me; B. K. omits me. 2 S. D. appabādho vā ham asmiü. >/ #<[page 089]># %< MAGALAVAGGA. 89>% khayā sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhi- parāyano. Evaü kho bhikkhave puggalo samaõamacalo hoti. 3. Katha¤ ca bhikkhave puggalo samaõapuõķarãko hoti? Idha bhikkhave bhikkhu tiõõaü sa¤¤ojanānaü parik- khayā rāgadosamohānaü tanuttā sakadāgāmã hoti sakid eva imaü lokaü āgantvā dukkhass' antaü karoti. Evam kho bhikkhave puggalo samaõapuõķarãko hoti. 4. Katha¤ ca bhikkhave puggalo samaõapadumo hoti? Idha bhikkhave bhikkhu pa¤cannaü orambhāgiyānaü sa¤¤ojanānaü parikkhayā opapātiko hoti tattha-parinib- bāyã anāvattidhammo tasmā lokā. Evaü kho bhikkhave puggalo samaõapadumo hoti. 5. Katha¤ ca bhikkhave puggalo samaõesu samaõa- sukhumālo hoti? Idha bhikkhave bhikkhu āsavānaü khayā . . . upasam- pajja viharati. Evaü kho bhikkhave puggalo samaõesu samaõasukhumālo hoti. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 89. 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Samaõamacalo, samaõapuõķarãko, samaõapadumo, sa- maõesu samaõasukhumālo. 2. Katha¤ ca bhikkhave puggalo samaõamacalo hoti? Idha bhikkhave bhikkhu sammā-diņņhiko hoti sammā- saīkappo hoti sammāvāco hoti sammā-kammanto hoti sammā-ājãvo hoti sammā-vāyāmo hoti sammā-sati hoti sammā-samādhi hoti. Evaü kho bhikkhave puggalo sa- maõamacalo hoti. 3. Katha¤ ca bhikkhave puggalo samaõapuõķarãko hoti? Idha bhikkhave bhikkhu sammā-diņņhiko hoti . . . pe . . . sammā-samādhi hoti sammā-¤āõã hoti sammāvi- mutti hoti, no ca kho {aņņha} vimokhe kāyena phassitvā \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 090]># %<90 AđGUTTARA-NIKâYA.>% viharati. Evaü kho bhikkhave puggalo samaõapuõķariko hoti. 4. Katha¤ ca bhikkhave puggalo samaõapadumo hoti? Idha bhikkhave bhikkhu sammā-diņņhiko hoti . . . pe . . . sammā-vimutti hoti aņņha vimokhe kāyena phassitvā viharati. Evaü kho bhikkhave puggalo samaõapadumo hoti. 5. Katha¤ ca bhikkhave puggalo samaõesu samaõasukhu- mālo hoti? Idha bhikkhave bhikkhu yācito bahulaü cãvaraü pari- bhu¤jati appaü ayācito . . . pe . . . [87. 6.] Yaü hi taü bhikkhave sammā vadamāno vadeyya samaõesu samaõasukhumālo ti mam eva taü bhikkhave sammā vadamāno vadeyya samaõesu samaõasukhumālo ti. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamāna lokasmin ti. 90. 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamāno lokasmiü. Katame cattaro? Samaõamacalo . . . pe . . . samaõasukhumālo. 2. Katha¤ ca bhikkhave puggalo samaõamacalo hoti? Idha bhikkhave sekho hoti appattamānaso anuttaraü yogakkhemaü patthayamāno viharati. Evaü kho bhik- khave puggalo samaõamacalo hoti. 3. Katha¤ ca bhikkhave puggalo samaõapuõķarãko hoti? Idha bhikkhave bhikkhu pa¤cas' upādānakkhandhesu udayabbayānupassã viharati: iti råpaü iti råpassa samu- dayo iti råpassa atthagamo, iti vedanā . . . iti sa¤¤ā . . . iti saīkhārā . . . iti vi¤¤āõaü iti vi¤¤āõassa samu- dayo iti vi¤¤āõassa atthagamo ti, no ca kho aņņha vimokhe kāyena phassitvā viharati. Evaü kho bhikkhave puggalo samaõapuõķarãko hoti. 4. Katha¤ ca bhikkhave puggalo samaõapadumo hoti? Idha bhikkhave bhikkhu pa¤cas' upādānakkhandhesu udayabbayānupassã viharati, iti råpaü . . . iti vi¤¤āõassa \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 091]># %< ASURAVAGGA. 91>% atthagamo ti aņņha ca vimokhe kāyena phassitvā viharati Evaü kho bhikkhave puggalo samaõapadumo hoti. 5. Katha¤ ca bhikkhave puggalo samaõesu samaõa- sukhumālo hoti? Idha bhikkhave bhikkhu yācito va bahulaü cãvaraü paribhu¤jati appam ayācito . . . pe . . . Yaü hi taü bhikkhave sammā vadamāno vadeyya samaõesu samaõa- sukhumālo ti mam eva taü bhikkhave sammā vadamāno vadeyya samaõesu samaõasukhumālo ti. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. Macalavaggo.\<*<1>*>/ Tass' uddānaü:-- Pāõātipātā ca musāvaõõakodha-tamoõatā Anno sa¤¤ojana¤ c' eva diņņhi-khandhena te dasā ti\<*<2>*>/. 91. 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Asuro asuraparivāro, asuro devaparivāro, devo asura- parivāro, devo devaparivāro. 2. Katha¤ ca bhikkhave puggalo asuro hoti asura- parivāro? Idha bhikkhave ekacco puggalo dussãlo hoti pāpadhammo parisā pi 'ssa hoti dussilā pāpadhammā. Evaü kho bhikkhave puggalo asuro hoti asuraparivāro. 3. Katha¤ ca bhikkhave puggalo asuro hoti deva- parivāro? Idha bhikkhave ekacco puggalo dussãlo hoti pāpadhammo parisā ca khvassa sãlavatã hoti kalyāõadhammā. Evaü kho bhikkhave puggalo asuro hoti devaparivāro. 4. Katha¤ ca bhikkhave puggalo devo hoti asura- parivāro? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. -vaggo catuttho. 2 B. K. Pānātāpātā pisuõavācā|| avaõõakodhagaru || Tamo oõato putto balaü|| diņņhi khandena te dasāti. >/ #<[page 092]># %<92 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Idha bhikkhave ekacco puggalo sãlavā hoti kalyāõa- dhammo parisā ca khvassa hoti dussãlā pāpadhammā. Evaü kho bhikkhave puggalo devo hoti asuraparivāro. 5. Katha¤ ca bhikkhave puggalo devo hoti devapa- rivāro? Idha bhikkhave ekacco puggalo sãlavā hoti kalyāõa- dhammo parisā pi 'ssa hoti sãlavatã kalyāõadhammā. Evaü kho bhikkhave puggalo devo hoti devaparivāro. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 92. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Idha bhikkhave ekacco puggalo lābhã hoti ajjhattaü cetosamathassa na lābhã adhipa¤¤ādhammavipassanāya, idha pana bhikkhave ekacco puggalo lābhã adhipa¤¤ā- dhammavipassanāya na lābhã ajjhattaü cetosamathassa, idha pana bhikkhave ekacco puggalo na c' eva lābhã hoti ajjhattaü cetosamathassa na lābhã adhipa¤¤ādhammavi- passanāya, idha pana bhikkhave ekacco puggalo lābhã c' eva hoti ajjhattaü cetosamathassa lābhã adhipa¤¤ādhamma- vipassanāya. Ime kho bhikkhave cattāro puggalo santo saüvijjamānā lokasmin ti\<*<1>*>/. 93. 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Idha bhikkhave ekacco puggalo lābhã hoti ajjhattaü cetosamathassa, na lābhã adhipa¤¤ādhammavipassanāya, idha pana bhikkhave ekacco puggalo lābhã hoti adhipa¤¤ādhammavipassanāya na lābhã ajjhattaü cetosamathassa, idha pana bhikkhave ekacco puggalo na c' eva lābhã hoti ajjhattaü cetosama- thassa na lābhã adhipa¤¤ādhammavipassanāya, idha pana bhikkhave ekacco puggalo lābhã c' eva hoti ajjhattaü cetosamathassa lābhã adhipa¤¤ādhammavipas- sanāya. 2. Tatra bhikkhave yāyaü puggalo lābhã ajjhattaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See Puggalo IV. 26. >/ #<[page 093]># %< ASURAVAGGA. 93>% cetosamathassa na lābhã adhipa¤¤ādhammavipassanāya tena bhikkhave puggalena ajjhattaü cetosamathe patiņ- ņhāya adhipa¤¤ādhammavipassanāya yogo karaõãyo, so aparena samayena lābhã c' eva hoti ajjhattaü cetosama- thassa lābhã adhipa¤¤ādhammavipassanāya. 3. Tatra bhikkhave yāyaü puggalo lābhã adhipa¤¤ā- dhammavipassanāya na lābhã ajjhattaü cetosamathassa tena bhikkhave puggalena adhipa¤¤ādhammavipassanāya patiņņhāya ajjhattaü cetosamathe yogo karaõãyo, so apa- rena samayena lābhã c' eva hoti adhipa¤¤ādhammavipas- sanāya lābhã ajjhattaü cetosamathassa. 4. Tatra bhikkhave yāyaü puggalo na c' eva lābhã ajjhat- taü cetosamathassa na lābhã adhipa¤¤ādhammavipassanāya tena bhikkhave puggalena tesaü yeva kusalānaü dham- mānaü paņilābhāya adhimatto chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoëhi ca appaņivānã ca sati ca sampaja¤¤a¤ ca kara- õãyaü. Seyyathāpi bhikkhave ādittacelo vā ādittasãso vā, tass' eva celassa vā sãsassa vā nibbāpanāya adhimattaü chanda¤ ca vāyāma¤ ca ussāha¤ ca ussoëhi¤ ca appaņivāni¤ ca sati¤ ca sampaja¤¤a¤ ca kareyya, evam eva kho bhikkhave tena puggalena tesaü yeva kusalānaü dhammānaü paņilābhāya adhimatto chando ca . . . sampaja¤¤a¤ ca karaõãyaü, so aparena samayena lābhã c' eva hoti ajjhattaü cetosama- thassa lābhã adhipa¤¤ādhammavipassanāya. 5. Tatra bhikkhave yāyaü puggalo lābhã c' eva ajjhat- taü cetosamathassa lābhã adhipa¤¤ādhammavipassanāya, tena bhikkhave puggalena tesu yeva kusalesu dhammesu patiņņhāya uttariü āsavānaü khayāya yogo karaõãyo. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 94. 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Idha bhikkhave ekacco puggalo lābhã hoti ajjhattaü ceto- samathassa na lābhã adhipa¤¤ādhammavipassanāya. Idha \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 094]># %<94 AđGUTTARA-NIKâYA.>% pana bhikkhave ekacco puggalo lābhã hoti adhipa¤¤ādham- mavipassanāya na lābhã ajjhattaü cetosamathassa. Idha pana bhikkhave ekacco puggala na c' eva lābhã hoti ajjhat- taü cetosamathassa na lābhã adhipa¤¤ādhammavipassanāya. Idha bhikkhave ekacco puggalo lābhã c' eva hoti ajjhattaü cetosamathassa lābhã adhipa¤¤ādhammavipassanāya. 2. Tatra bhikkhave yvāyaü puggalo lābhã ajjhattaü . . . [93.2] adhipa¤¤ādhammavipassanāya tena bhikkhave pug- galena yvāyaü puggalo lābhã adhipa¤¤ādhammavipassanāya so upasaīkamitvā evam assa vacanãyo--kathan nu kho āvuso saīkhārā daņņhabbā, kathaü saīkhārā sammasitabbā kathaü saīkhārā vipassitabbā ti? Tassa so yathādiņņhaü yathāviditaü vyākaroti--evaü kho āvuso saīkhārā daņņh- abbā, evaü saīkhārā sammasitabbā, evaü saīkhārā vipas- sitabbā ti, so aparena samayena lābhã c' eva hoti ajjhattaü cetosamathassa lābhã adhipa¤¤ādhammavipassanāya. 3. Tatra bhikkhave yvāyaü puggalo lābhã adhipa¤¤ā- dhammavipassanāya na lābhã ajjhattaü cetosamathassa tena bhikkhave puggalena yvāyaü puggalo lābhã ajjhattaü cetosamathassa so upasaīkamitvā evam assa vacanãyo-- kathan nu kho āvuso cittaü saõņhapetabbaü, kathaü cittaü sannisādetabbaü, kathaü cittaü ekodikattabbaü, kathaü cittaü samādahātabban ti. Tassa so yathādiņņhaü yathāviditaü vyākaroti--evaü kho āvuso cittaü saõņha- petabbaü, evaü cittaü sannisādetabbaü, evaü cittaü ekodikattabbaü, evaü cittaü samādahātabban ti, so aparena samayena lābhã c' eva hoti adhipa¤¤ādhammavipassanāya lābhã ajjhattaü cetosamathassa. 4. Tatra bhikkhave yvāyaü puggalo na c' eva lābhã ajjhattaü cetosamathassa na lābhã adhipa¤¤ādhammavi- passanāya tena bhikkhave puggalena yvāyaü puggalo lābhã c' eva ajjhattaü cetosamathassa lābhã adhipa¤¤ādham- mavipasanāya so upasaīkamitvā evam assa vacanãyo-- kathan nu kho āvuso cittaü saõņhapetabbaü . . . samā- dahātabbaü, kathaü saīkhārā daņņhabbā . . . vipassitabbā ti. Tassa so yathādiņņhaü yathāviditaü yyākaroti--evaü kho āvuso cittaü saõņhapetabbaü . . . samādahātabbaü, evaü saīkhārā daņņhabbā . . . vipassitabbā ti, so aparena \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 095]># %< ASURAVAGGA. 95>% samayena lābhã c' eva hoti ajjhattaü cetosamathassa lābhã adhipa¤¤ādhammavipassanāya. 5. Tatra bhikkhave yvāyaü puggalo lābhã c' eva hoti ajjhattaü cetosamathassa lābhã adhipa¤¤ādhammavipas- sanāya tena bhikkhave puggalena tesu yeva kusalesu dhammesu patiņņhāya uttariü āsavānaü khayāya yogo karaõãyo. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 95.\<*<1>*>/ 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā {lokasmiü}. Katame cattāro? N' ev' attahitāya paņipanno no parahitāya, parahitāya paņipanno no attahitāya, attahitāya paņipanno no para- hitāya, attahitāya ca paņipanno parahitāya ca. 2. Seyyathāpi bhikkhave chavālātaü ubhato padittaü\<*<2>*>/ majjhe gåthagataü n' eva gāme kaņņhaņņhaü\<*<3>*>/ pharati na ara¤¤e, tathåpamāhaü bhikkhave imaü puggalaü vadāmi yvāyaü puggalo n' ev' attahitāya paņipanno no parahitāya. 3. Tatra bhikkhave yvāyaü puggalo parahitāya paņi- panno no attahitāya ayaü imesaü dvinnaü puggalānaü abhikkantataro ca paõãtataro ca. Tatra bhikkhave yvāyaü puggalo attahitāya paņipanno no parahitāya ayaü imesaü tiõõaü puggalānaü abhikkantataro ca paõãtataro ca. Tatra bhikkhave yvāyaü puggalo attahitāya ca paņipanno parahitāya ca ayaü imesaü catunnaü puggalānaü aggo ca seņņho ca mokkho ca uttamo ca pavaro ca. 4. Seyyathāpi bhikkhave gavā khãraü, khãramhā dadhi, dadhimhā navanãtaü, navanãtamhā sappi, sappimhā sap- pimaõķo tattha aggam akkhāyati, evam eva kho bhikkhave yvāyaü puggalo attahitāya ca paņipanno parahitāya ca ayaü imesaü catunnaü puggalānaü aggo ca seņņho ca mokkho ca uttamo ca pavaro ca. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Puggala Pa¤¤atti IV. 23. 2 B. K. ādittaü. 3 B. K. kaņņhattaü. >/ #<[page 096]># %<96 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 96.\<*<1>*>/ 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Attahitāya paņipanno no parahitāya, parahitāya paņi- panno no attahitāya, n' ev' attahitāya paņipanno no para- hitāya, attahitāya ca paņipanno parahitāya ca. 2. Katha¤ ca bhikkhave puggalo attahitāya paņipanno no parahitāya? Idha bhikkhave ekacco puggalo attanā rāgavinayāya paņipanno hoti no paraü rāgavinayāya samādapeti, attanā dosavinayāya . . . attanā mohavinayāya paņipanno hoti no paraü mohavinayāya samādapeti. Evaü kho bhikkhave puggalo attahitāya paņipanno hoti no para- hitāya. 3. Katha¤ ca bhikkhave puggalo parahitāya paņipanno hoti no attahitāya? Idha bhikkhave ekacco puggalo attanā na rāgavinayāya paņipanno hoti paraü rāgavinayāya samādapeti, attanā na dosavinayāya . . . attanā na mohavinayāya paņipanno hoti paraü mohavinayāya samādapeti. Evaü kho bhik- khave puggalo parahitāya paņipanno hoti no attahitāya. 4. Katha¤ ca bhikkhave puggalo n' ev' attahitāya paņi- panno hoti no parahitāya? Idha bhikkhave ekacco puggalo attanā na rāgavinayāya paņipanno hoti no paraü rāgavinayāya samādapeti . . . pe . . . attanā na mohavinayāya paņipanno hoti na paraü mohavinayāya samādapeti. Evaü kho bhikkhave puggalo n' ev' attahitāya paņipanno hoti no parahitāya. 5. Katha¤ ca bhikkhave puggalo attahitāya ca paņi- panno hoti parahitāya ca? Idha bhikkhave ekacco puggalo attanā ca rāgavinayāya paņipanno hoti para¤ ca rāgavinayāya samādapeti . . . pe . . . attanā ca mohavinayāya paņipanno hoti para¤ ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Puggala Pa¤¤atti IV. 23. >/ #<[page 097]># %< ASURAVAGGA. 97>% mohavinayāya samādapeti. Evaü kho bhikkhave puggalo attahitāya ca paņipanno hoti parahitāya ca. Ime kho {bhikkhave} cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 97. 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Attahitāya paņipanno hoti no parahitāya, parahitāya paņipaõõo hoti no attahitāya, n' ev' attahitāya paņipanno hoti no parahitāya, attahitāya ca paņipanno hoti parahitāya ca. 2. Katha¤ ca bhikkhave puggalo attahitāya paņipanno hoti no parahitāya? Idha bhikkhave ekacco puggalo khippanisantã ca hoti kusalesu dhammesu sutāna¤ ca dhammānaü dhāraka- jātiko\<*<1>*>/ hoti dhatāna¤ ca dhammānaü atthåpaparikkhã hoti attham a¤¤āya dhammam a¤¤āya\<*<2>*>/ dhammānudhamma- paņipanno hoti, no ca kalyāõavāco hoti kalyāõavākkaraõo poriyā vācāya samannāgato vissaņņhāya anelagalāya\<*<3>*>/ atthassa vi¤¤āpaniyā, n' eva\<*<4>*>/ sandassako hoti samādapako samuttejako sampahaüsako sabrahmacārãnaü. Evaü kho bhikkhave puggalo attahitāya paņipanno hoti no para- hitāya. 3. Katha¤ ca bhikkhave puggalo parahitāya paņipanno hoti no attahitāya? Idha bhikkhave ekacco puggalo na h' eva kho khip- panisantã hoti kusalesu dhammesu no ca sutānaü dham- mānaü dhārakajātiko hoti, no ca dhatānaü dhammānaü atthåpaparikkhã hoti, no ca attham a¤¤āya dhammam a¤¤āya dhammānudhamma-paņipanno hoti, kalyāõavāco ca hoti kalyāõavākkaraõo poriyā vācāya samannāgato vissaņņhāya anelagalāya atthassa vi¤¤āpaniyā, sandassako hoti samādapako samuttejako sampahaüsako sabrahma- cārãnaü. Evam kho bhikkhave puggalo parahitāya paņi- panno hoti no attahitāya. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. dhāraõajātako. 2 B. K. omits dh- a¤¤āya. 3 S. Tr. -gaëāya. 4 B. K. no ca sandassiko. >/ #<[page 098]># %<98 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 4. Katha¤ ca bhikkhave puggalo n' ev' attahitāya paņi- panno hoti no parahitāya? Idha bhikkhave ekacco puggalo na h' eva kho khippa- nisantã hoti kusalesu dhammesu no ca sutānaü dham- mānaü dhārakajātiko hoti, no ca dhatānaü dhammānaü atthåpaparikkhã hoti, no ca attham a¤¤āya dhammam a¤¤āya dhammānudhamma-paņipanno hoti, no ca kalyā- õavāco hoti kalyāõavākkaraõo poriyā vācāya samannāgato vissaņņhāya anelagalāya atthassa vi¤¤āpaniyā, no ca sandassako hoti samādapako samuttejako sampahaüsako sabrahmacārãnaü. Evaü kho bhikkhave puggalo n' ev' attahitāya paņipanno hoti no parahitāya. 5. Katha¤ ca bhikkhave puggalo attahitāya ca paņipanno hoti parahitāya ca? Idha bhikkhave ekacco puggalo khippanisantã hoti kusa- lesu dhammesu sutāna¤ ca dhammānaü dhārakajātiko hoti, dhatāna¤ ca dhammānaü atthåpaparikkhã hoti, attham a¤¤āya dhammam a¤¤āya dhammānudhammapaņipanno hoti, kalyāõavāco ca hoti, kalyāõavākkaraõo poriyā vācāya samannāgato vissaņņhāya anelagalāya atthassa vi¤¤āpaniyā sandassako ca hoti samādapako . . . sabrahmacārãnaü. Evaü kho bhikkhave puggalo attahitāya ca paņipanno hoti parahitāya ca. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānaü lokasmin ti. 98. 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Attahitāya paņipanno hoti no parahitāya, parahitāya paņipanno hoti no attahitāya, attahitāya ca paņipanno hoti parahitāya ca, n' ev' attahitāya paņipanno hoti no para- hitāya. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 99. 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamanā lokasmiü. Katame cattāro? Attahitāya paņipanno hoti \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 099]># %< ASURAVAGGA. 99>% no parahitāya, parahitāya paņipanno hoti no attahitāya, n' ev' attahitāya paņipanno hoti no parahitāya, attahitāya ca paņipanno hoti parahitāya ca. 2. Katha¤ ca bhikkhave puggalo attahitāya paņipanno hoti no parahitāya? Idha bhikkhave ekacco puggalo attanā pāõātipātā paņi- virato hoti no paraü pāõātipātā veramaõiyā samādapeti, attanā adinnādānā paņivirato hoti no param adinnādānā veramaõiyā samādapeti, attanā kāmesu micchācārā paņi- virato hoti . . . samādapeti, attanā musāvādā paņivirato hoti . . . samādapeti, attanā surāmerayamajjapamā- daņņhānā paņivirato hoti . . . samādapeti. Evaü kho bhikkhave puggalo attahitāya paņipanno hoti no para- hitāya. 3. Katha¤ ca bhikkhave puggalo parahitāya paņipanno hoti no attahitāya? Idha bhikkhave ekacco puggalo attanā pāõātipātā apaņi- virato hoti paraü pāõātipātā veramaõiyā samādapeti, attanā adinnādānā . . . pe . . . attanā musāvādā . . . pe . . . attanā surāmerayamajjapamādaņņhānā . . . pe . . . Evaü kho bhikkhave puggalo parahitāya paņipanno hoti no atta- hitāya. 4. Katha¤ ca bhikkhave puggalo n' ev' attahitāya pati- panno hoti no parahitāya? Idha bhikkhave ekacco puggalo attanā pāõātipātā apaņi- virato hoti no paraü pāõātipātā veramaõiyā samādapeti . . . pe . . . surāmerayamajjapamādaņņhānā veramaõiyā samādapeti. Evaü kho bhikkhave puggalo n' ev' attahitāya paņipanno hoti no parahitāya. 5. Katha¤ ca bhikkhave puggalo attahitāya ca paņipanno hoti parahitāya ca? Idha bhikkhave ekacco puggalo attanā ca pāõātipātā paņivirato hoti para¤ ca pāõātipātā veramaõiyā samādapeti . . . pe . . . surāmerayamajjapamādaņņhānā veramaõiyā samādapeti. Evaü kho bhikkhave puggalo attahitāya ca paņipanno hoti parahitāya ca. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 100]># %<100 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 100. 1. Atha kho Potaliyo\<*<1>*>/ paribbājako yena Bhagavā ten' {upasaīkami}, upasaīkamitvā Bhagavatā saddhiü sammodi . . . pe . . . Ekamantaü nisinnaü kho Potaliyaü parib- bājakaü Bhagavā etad avoca :-- 2. Cattāro 'me Potaliya puggalā . . . lokasmiü. Katame cattāro? Idha\<*<2>*>/ Potaliya ekacco puggalo avaõõārahassa avaõõaü bhāsitā hoti bhåtaü tacchaü kālena no ca kho vaõõārahassa vaõõaü bhāsitā hoti bhåtaü tacchaü kālena. Idha pana Potaliya ekacco puggalo vaõõārahassa vaõõaü bhāsitā hoti bhåtaü tacchaü kālena no ca kho avaõõāra- hassa avaõõaü bhāsitā hoti bhåtaü tacchaü kālena. Idha pana Potaliya ekacco puggalo n' eva avaõõārahassa avaõõaü bhasitā hoti bhåtaü tacchaü kālena no pi vaõõā- rahassa vaõõaü bhāsitā hoti bhåtaü tacchaü kālena. Idha pana Potaliya ekacco puggalo avaõõārahassa avaõ- õaü bhāsitā hoti . . . vaõõārahassa vaõõaü bhāsitā hoti bhåtaü tacchaü kālena. Ime kho Potaliyo cattāro puggalā santo saüvijjamānā {lokasmiü}. Imesaü kho Potaliya catunnaü puggalānaü katamo te puggalo khamati abhikkantataro ca paõãtataro cati? 3. Cattāro 'me bho Gotama puggalā santo saüvijjamānā {lokasmiü}. Katame cattāro? Idha bho Gotamo ekacco puggalo avaõõārahassa avaõõaü bhāsitā hoti . . . no ca kho vaõõārahassa vaõõaü bhāsitā hoti bhåtaü tacchaü kālena. Idha pana bho Gotama ekacco puggalo vaõõārahassa vaõõaü bhāsitā hoti . . . no ca kho avaõõārahassa avaõõaü bhāsitā hoti bhåtaü tacchaü kālena. Idha pana bho Gotama ekacco puggalo n' eva avaõõārahassa avaõõaü bhāsitā hoti . . . no pi vaõõārahassa vaõõaü bhāsitā hoti bhåtaü tacchaü kālena. Idha pana bho Gotamo ekacco puggalo avaõõārahassa ca avaõõaü bhāsitā hoti bhåtaü tacchaü kālena vaõõārahassa ca vaõõaü bhāsitā hoti bhåtaü tacchaü kālena. Ime kho bho Gotama cattāro puggalā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. Tr. Pātaliyo. 2 See Puggala Pa¤¤atti IV. 17. >/ #<[page 101]># %< ASURAVAGGA. 101>% santo saüvijjamānā lokasmiü. Imesaü bho Gotama catunnaü puggalānaü yvāyaü puggalo n' eva avaõõāra- hassa avaõõaü bhāsitā hoti bhåtaü tacchaü kālena no pi vaõõārahassa vaõõaü bhāsitā hoti bhåtaü tacchaü kālena ayaü me puggalo khamati imesaü catunnaü puggalānaü abhikkantataro ca paõãtataro ca. Taü kissa hetu? Abhik- kantā\<*<1>*>/ h' esā bho Gotama yadidaü upekhā ti. 4. Cattāro 'me Potaliya puggalā . . . lokasmiü. Katame cattaro? . . . pe . . . Ime kho Potaliya cattāro puggalā . . . lokasmiü. Imesaü Potaliya catunnaü pug- galānaü yvāyaü puggalo avaõõārahassa ca avaõõaü bhāsitā hoti bhåtaü tacchaü kālena vaõõārahassa ca vaõõaü bhāsita hoti bhåtaü tacchaü kālena ayam imesaü catunnaü puggalānaü abhikkantataro ca paõãtataro ca. Taü kissa hetu? Abhikkantā\<*<1>*>/ h' esā Potaliya yadidaü tattha tattha kāla¤¤utā ti. 5. Cattāro 'me bho Gotama puggalā . . . lokasmiü Katame cattāro? . . . pe . . . Ime bho Gotama cattāro puggalā . . . lokasmiü. Imesaü bho Gotama catunnaü puggalānaü yvāyaü puggalo avaõõārahassa ca avaõõaü . . . pe . . . vaõõārahassa ca vaõõaü bhāsitā hoti bhåtaü tacchaü kālena ayam me puggalo khamati imesaü catunnaü puggalānaü abhikkantataro ca paõãtataro ca. Taü kissa hetu? Abhikkantā\<*<1>*>/ h' esā bho Gotama yadidaü tattha tattha kāla¤¤utā ti. Abhikkantaü bho Gotama ab- bhutaü bho Gotama. Seyyathāpi bho Gotama nikkujjitaü vā ukkujjeyya . . . pe . . . dakkhintãti, evam eva bhotā Gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaü Bhagavantaü Gotamaü saraõaü gacchāmi . . . saraõaü- gatan ti. Asuravaggo. Tass' uddānaü:-- Asuro tayo samādhã\<*<2>*>/ chavālātena pa¤camam Santi\<*<3>*>/ attahitā sikkhā\<*<4>*>/ Potalikena te dasāti\<*<5>*>/ Dutiyo pa¤¤āsako niņņhito. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. Abhikkantarā; S. S. abhikkantā. 2 S. D. B. K. samādhica. 3 B. K. rāganisanti S. T., S. D. rāgānasanti? read nisanti. 4 B. K. sikkhāpadaü. 5 S. S. te cāti. >/ #<[page 102]># %<102 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 101.\<*<1>*>/ 1. Evaü me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Sāvatthi- yaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. Tatra kho Bhagavā bhikkhå āmantesi:--Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavā etad avoca : 2. Cattāro 'me bhikkhave valāhakā. Katame cattaro? Gajjitā no vassitā, vassitā no gajjitā, n' eva gajjitā no vassitā, gajjitā ca vassitā ca. Ime kho bhikkhave cattāro valāhakā. 3. Evam eva kho bhikkhave cattāro 'me valāhakåpamā puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Gajjitā no vassitā, vassitā no gajjitā, n' eva gajjitā no vassitā, gajjitā ca vassitā ca. 4. Katha¤ ca bhikkhave puggalo gajjitā hoti no vassitā? Idha bhikkhave ekacco puggalo bhāsitā hoti no kattā. Evaü kho bhikkhave puggalo gajjitā hoti no vassitā, seyyathāpi so bhikkhave valāhako gajjitā no vassitā, tathåpamāhaü bhikkhave imaü puggalaü vadāmi. 5. Katha¤ ca bhikkhave puggalo vassitā hoti no gajjitā? Idha bhikkhave ekacco puggalo kattā hoti no bhāsitā. Evaü kho bhikkhave puggalo vassitā hoti no gajjitā, sey- yathāpi so bhikkhave valāhako vassitā no gajjitā, tathåpa- māhaü bhikkhave imaü puggalaü vadāmi. 6. Katha¤ ca bhikkhave puggalo n' eva gajjitā no vassitā? Idha bhikkhave ekacco puggalo n' eva bhāsitā hoti no kattā. Evaü kho bhikkhave puggalo n' eva gajjitā hoti no vassitā, seyyathāpi so bhikkhave valāhako n' eva gajjitā no vassitā, tathåpamāhaü bhikkhave imaü puggalaü vadāmi. 7. Katha¤ ca bhikkhave puggalo gajjitā ca hoti vassitā ca? Idha bhikkhave ekacco puggalo bhāsitā ca hoti kattā ca. Evam kho bhikkhave puggalo gajjitā ca hoti vassitā ca, seyyathāpi so bhikkhave valāhako gajjitā ca hoti vassitā ca, tathåpamāhaü bhikkhave imaü puggalaü vadāmi. Ime kho bhikkhave cattāro valāhakåpamā puggalā santo saü- vijjamānā lokasmin ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Puggalo IV. 8. >/ #<[page 103]># %< VALâHAKAVAGGA. 103>% 102. 1. Cattāro 'me bhikkhave valāhakā. Katame cattāro? Gajjitā no vassitā . . . pe . . . gajjitā ca vassitā ca. Ime kho bhikkhave cattāro valāhakā. 2. Evam eva kho bhikkhave cattāro 'me valāhakåpamā puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Gajjitā no vassitā . . . pe . . . gajjitā ca vassitā ca. 3. Katha¤ ca bhikkhave puggalo gajjitā hoti no vassitā? Idha bhikkhave ekacco puggalo dhammaü pariyāpuõāti suttaü geyyaü veyyākaraõaü gāthaü udānaü itivuttakaü jātakaü abbhutadhammaü vedallaü. So idaü dukkhan ti yathābhåtaü nappajānāti . . . pe . . . ayaü dukkha- nirodhagāminã paņipadā ti yathābhåtaü nappajānāti. Evaü kho bhikkhave puggalo gajjitā hoti no vassitā, sey- yathāpi so bhikkhave valāhako gajjitā no vassitā tathåpama- haü bhikkhave imaü puggalaü vadāmi. 4. Katha¤ ca bhikkhave puggalo vassitā hoti no gajjitā? Idha bhikkhave ekacco puggalo dhammaü na pariya- puõāti suttaü . . . pe . . . vedallaü. So idaü duk- khan ti yathābhåtaü pajānāti . . . pe . . . ayaü dukkha- nirodhagāminã paņipadā ti yathābhåtaü pajānāti. Evaü kho bhikkhave puggalo vassitā hoti no gajjitā, seyyathāpi so bhikkhave . . . vadāmi. 5. Katha¤ ca bhikkhave puggalo n' eva gajjitā hoti no vassitā? Idha bhikkhave ekacco puggalo dhammaü na pariyā- puõāti suttaü . . . vedallaü. So idaü dukkhan ti yathā- bhutan nappajānāti . . . ayaü dukkhanirodhagāminã paņipadā ti yathābhåtaü nappajānāti. Evaü kho bhikkhave puggalo, n' eva gajjitā hoti no vassitā, seyyathāpi so bhikkhave . . . vadāmi. 6. Katha¤ ca bhikkhave puggalo gajjitā ca hoti vassitā ca? Idha bhikkhave ekacco puggalo dhammaü pariyāpunāti suttaü . . . vedallaü. So idaü dukkhan ti yathābhåtaü pajānāti . . . ayaü dukkhanirodhagāminã paņipadā ti yathābhåtaü pajānāti. Evaü kho bhikkhave puggalo gajjitā ca hoti vassitā ca, seyyathāpi so bhikkhave valāhako gajjitā ca hoti vassitā ca, tathåpamāhaü bhikkhave imaü puggalaü vadåmi. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 104]># %<104 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Ime kho bhikkhave cattāro valāhakåpamā puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 103.\<*<1>*>/ 1. Cattāro 'me bhikkhave kumbhā. Katame cattāro. Tuccho pihito, påro vivaņo, tuccho vivaņo, påro pihito. Ime kho bhikkhave cattāro kumbhā. 2. Evam eva kho bhikkhave cattāro 'me kumbhåpamā puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Tuccho pihito, påro vivaņo, tuccho vivato, påro pihito. 3. Katha¤ ca bhikkhave puggalo tuccho hoti pihito? Idha bhikkhave ekaccassa puggalassa pāsādikaü hoti abhikkantaü paņikkantaü ālokitaü vilokitaü sammi¤jitaü pasāritaü saīghātipattacãvaradhāraõaü. So idaü duk- khan ti yathābhåtaü nappajānāti . . . ayaü dukkha- nirodhagāminã paņipadā ti yathābhåtaü nappajānāti. Evaü kho bhikkhave puggalo tuccho hoti pihito, seyyathāpi so bhikkhave kumbho tuccho pihito, tathåpamāhaü bhik- khave imaü puggalaü vadāmi. 4. Katha¤ ca bhikkhave puggalo påro hoti vivaņo? Idha bhikkhave ekaccassa puggalassa na pāsādikaü hoti abhikkantam . . . saīghātipattacãvaradhāraõaü. So idaü dukkhan ti yathābhåtaü pajānāti . . . ayaü dukkhaniro- dhagāminã paņipadā ti yathābhåtaü pajānāti. Evaü kho bhikkhave puggalo påro hoti vivaņo, seyyathāpi so bhik- khave kumbho påro vivaņo, tathåpamāhaü bhikkhave imaü puggalaü vadāmi. 5. Katha¤ ca bhikkhave puggalo tuccho hoti vivaņo? Idha bhikkhave ekaccassa puggalassa na pāsādikaü hoti abhikkantaü . . . saīghātipattacãvaradhāraõaü. So idaü dukkhan ti yathābhåtaü nappajānāti . . . ayaü dukkha- nirodhagāminã paņipadā ti yathābhåtaü nappajānāti. Evaü kho bhikkhave puggalo tuccho hoti vivaņo, seyyathāpi so bhikkhave kumbho tuccho vivaņo, tathåpamāhaü bhikkhave imaü puggalaü vadāmi. 6. Katha¤ ca bhikkhave puggalo påro hoti pihito? Idha bhikkhave ekaccassa puggalassa pāsādikaü hoti abhikkantaü . . . saīghātipattacãvaradhāraõaü. So idaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See Puggala IV. 11. >/ #<[page 105]># %< VALâHAKAVAGGA. 105>% dukkhan ti yathābhåtaü pajānāti . . . ayaü dukkhaniro- dhagāminã paņipadā ti yathābhåtaü pajānāti. Evaü kho bhikkhave puggalo påro hoti pihito, seyyathāpi so bhik- khave bhikkhave kumbho påro pihito tathåpamāhaü imaü puggalaü vadāmi. Ime kho bhikkhave cattāro kumbhåpamā puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 104.\<*<1>*>/ [Cattāro 'me bhikkhave udakarahadā. Katame cattāro? Uttāno gambhãrobhāso, gambhãro uttānobhāso, uttāno uttānobhāso, gambhãro gambhãrobhāso. Ime kho bhikkhave cattāro udakarahadā ti.] 105. 1. Cattāro 'me bhikkhave udakarahadā. Katame cattāro\<*<2>*>/? Uttāno gambhãrobhāso, gambhãro uttānobhāso, uttāno uttānobhāso, gambhãro gambhãrobhāso. Ime kho bhik- khave cattāro udakarahadā. 2. Evam eva kho bhikkhave cattāro 'me udakarahadå- pamā puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Uttāno gambhãrobhāso . . . gambhãro gambhãrobhāso. 3. Katha¤ ca bhikkhave puggalo uttāno hoti gambhãro- bhāso? Idha bhikkhave ekaccassa puggalassa pāsādikaü hoti abhikkantaü . . . saīghātipattacãvaradhāraõaü. So idaü dukkhan ti yathābhåtaü nappajānāti . . . ayaü dukkha- nirodhagāminã paņipadā ti yathābhåtaü nappajānāti. Evaü kho bhikkhave puggalo uttāno hoti gambhãrobhāso, sey- yathāpi so bhikkhave udakarahado uttāno gambhãrobhāso, tathåpamāhaü bhikkhave imaü puggalaü vadāmi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 This sutta is not in any of the MSS., but the "Uddāna" shows that there ought to be two "udakarahada" suttas, though the MSS. only contain one. In support of the insertion of 104, see Aīguttara IV. 86, p. 86; 98, p 98. 2 Puggala IV. 12. >/ #<[page 106]># %<106 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 4. Katha¤ ca bhikkhave puggalo gambhãro hoti uttāno- bhāso? Idha bhikkhave ekaccassa puggalassa na pāsādikaü hoti abhikkantaü . . . saīghātipattacãvaradhāraõaü. So idaü dukkhan ti yathābhåtaü pajānāti . . . ayaü dukkhaniro- dhagāminã paņipadā ti yathābhåtaü pajānāti. Evaü kho bhikkhave puggalo gambhãro hoti uttānobhāso, seyyathāpi so bhikkhave udakarahado gambhãro uttānobhāso, tathå- pamāhaü bhikkhave imaü puggalaü vadāmi. 5. Katha¤ ca bhikkhave puggalo uttāno hoti uttānobhāso? Idha bhikkhave ekaccassa puggalassa na pāsādikaü hoti abhikkantaü . . . pe . . . idaü dukkhan ti yathābhåtaü nappajānāti . . . pe . . . [103. 5] yathābhåtaü nappajānāti . . . pe . . . Evaü kho bhikkhave ut- tāno hoti uttānobhāso, seyyathāpi so bhikkhave udakara- hado uttāno uttānobhāso, tathåpamāhaü imaü puggalaü vadāmi. 6. Katha¤ ca bhikkhave gambhãro hoti gambhãrobhāso? Idha bhikkhave ekaccassa puggalassa pāsādikaü hoti abhikkantaü . . . pe . . . So idaü dukkhan ti yathā- bhåtaü pajānāti . . . pe . . . [103. 6.] Evaü kho bhikkhave gambhãro hoti gambhãrobhāso, seyyathāpi so bhikkhave udakarahado gambhãro gambhãrobhāso, tathåpamāhaü imaü puggalaü vadāmi. Ime cattāro udakarahadåpamā puggalā santo saü- vijjamānā lokasmin ti. 106. 1. Cattār' imāni bhikkhave ambāni. Katamāni cattāri\<*<1>*>/? âmaü pakkavaõõi, pakkaü āmavaõõi, āmaü āmavaõõi, pakkaü pakkavaõõi. Imāni kho bhikkhave cattāri ambāni. 2. Evam eva kho bhikkhave cattāro 'me ambåpamā pug- galā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? âmo pakkavaõõã, pakko āmavaõõã, āmo āmavaõõã, pakko pakkavaõõã. 3. Katha¤ ca bhikkhave puggalo āmo hoti pakkavaõõã? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Puggala IV. 10. >/ #<[page 107]># %< VALâHAKAVAGGA. 107>% Idha bhikkhave ekaccassa puggalassa pāsādikaü hoti abhikkantaü . . . pe . . . So idaü dukkhan ti yathā- bhåtaü nappajānāti . . . pe . . . Evaü kho bhikkhave puggalo āmo hoti pakkavaõõã, seyyathāpi taü bhikkhave ambaü āmaü pakkavaõõi, tathåpamāhaü imaü puggalaü vadāmi. 4. Katha¤ ca bhikkhave puggalo pakko hoti āmavaõõã? Idha bhikkhave ekaccassa puggalassa na pāsādikam hoti abhikkantaü . . . pe . . . So idaü dukkhan ti yathābhå- taü pajānāti . . . pe . . . Evaü kho bhikkhave puggalo pakko hoti āmavaõõã, seyyathāpi taü bhikkhave ambaü pakkaü āmavaõõi, tathåpamāhaü imaü puggalaü vadāmi. 5. Katha¤ ca bhikkhave puggalo āmo hoti āmavaõõã? Idha bhikkhave ekaccassa puggalassa na pāsādikaü hoti abhikkantaü . . . pe . . . so idaü dukkhan ti yathā- bhåtaü nappajānāti . . . pe . . . Evaü kho bhikkhave pug- galo āmo hoti āmavaõõã, seyyathāpi taü bhikkhave ambaü āmaü āmavaõõi, tathåpamāhaü imaü puggalaü vadāmi. 6. Katha¤ ca bhikkhave puggalo pakko hoti pakkavaõõã? Idha bhikkhave ekaccassa puggalassa pāsādikaü hoti abhikkantaü . . . pe . . . So idaü dukkhan ti yathā- bhåtaü pajānāti . . . pe . . . Evaü kho bhikkhave pug- galo pakko hoti pakkavaõõã, seyyathāpi taü bhikkhave ambaü pakkaü pakkavaõõi, tathåpamāhaü imaü pugga- laü vadāmi. Ime kho bhikkhave cattāro ambåpamā puggalā santo {saüvijjamānā} lokasmin ti. 107. 1. Catasso imā bhikkhave måsikā. Katamā catasso\<*<1>*>/? Gādhaü khattā no vasitā, vasitā no gādhaü khattā, n' eva gādhaü khattā no vasitā, gādhaü khattā ca vasitā ca. Imā kho bhikkhave catasso måsikā. 2. Evaü eva kho bhikkhave cattāro 'me musikåpamā puggalā santo saüvijjamānā {lokasmiü}. Katame cattāro. Gādham khattā no vasitā . . . pe . . . gādhaü khattā ca vasitā ca. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Puggala IV. 9. >/ #<[page 108]># %<108 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Katha¤ ca bhikkhave puggalo gādhaü khattā hoti no vasitā? Idha bhikkhave ekacco puggalo dhammaü pariyāpuõāti suttaü . . . pe . . . vedallaü. So idaü dukkhan ti yathābhåtaü nappajānāti . . . pe . . . Evaü kho bhik- khave puggalo gādhaü khattā hoti no vasitā, seyyathāpi sā bhikkhave måsikā gādhaü khattā hoti no vasitā, tathåpa- māhaü imam puggalaü vadāmi. 4. Katha¤ ca bhikkhave puggalo vasitā hoti no gādhaü khattā? Idha bhikkhave ekacco puggalo dhammaü na pariyā- puõāti suttaü . . . pe . . . vedallaü. So idaü dukkhan ti yathābhåtaü pajānāti . . . pe . . . Evaü kho bhikkhave puggalo vasitā hoti no gādhaü khattā, seyyathāpi sā bhik- khave måsikā vasitā hoti no gādhaü khattā, {tathåpamāhaü} imaü puggalaü vadāmi. 5. Katha¤ ca bhikkhave puggalo n' eva gādhaü khattā hoti no vasitā? Idha bhikkhave ekacco puggalo dhammaü na pariyā- puõāti suttaü . . . pe . . . vedallaü. So idaü dukkhan ti yathābhåtaü nappajānāti . . . pe . . . Evam kho bhik- khave puggalo n' eva gādhaü khattā hoti no vasitā, sey- yathāpi sā bhikkhave måsikā n' eva gādhaü khattā no vasitā, tathåpamāhaü imaü puggalaü vadāmi. 6. Katha¤ ca bhikkhave puggalo gādhaü khattā ca hoti vasitā ca? Idha bhikkhave ekacco puggalo dhammaü pariyāpuõāti suttaü . . . pe . . . vedallaü. So idaü dukkhan ti yathā- bhåtaü pajānāti . . . pe . . . Evaü kho bhikkhave pug- galo gādhaü khattā ca hoti vasitā ca, seyyathāpi sā bhik- khave måsikā gādhaü khattā ca vasitā ca, tathåpamāhaü imaü puggalaü vadāmi. Ime kho bhikkhave cattāro måsikåpamā puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 108. 1. Cattāro 'me bhikkhave balivaddā. Katame cattāro\<*<1>*>/? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Puggala IV. 13. >/ #<[page 109]># %< VALâHAKAVAGGA. 109>% Sakagavacaõķo\<*<1>*>/ no paragavacaõķo, paragavacaõķo no sakagavacaõķo, sakagavacaõķo ca paragavacaõķo ca, n' eva sakagavacaõķo no paragavacaõķo. Ime kho bhikkhave cat- tāro balivaddā. 2. Evaü kho bhikkhave cattāro 'me balivaddåpamā pug- galā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Sakagavacaõķo no paragavacaõķo . . . n' eva sakagava- caõķo no paragavacaõķo? 3. Katha¤ ca bhikkhave puggalo sakagavacaõķo hoti no paragavacaõķo? Idha bhikkhave ekacco puggalo sakaparisaü ubbejetā no paraparisaü. Evaü kho bhikkhave puggalo sakagava- caõķo hoti no paragavacaõķo, seyyathāpi so bhikkhave balivaddo sakagavacaõķo no paragavacaõķo, tathåpamā- haü bhikkhave imaü puggalaü vadāmi. 4. Katha¤ ca bhikkhave puggalo paragavacaõķo hoti no sakagavacaõķo? Idha bhikkhave ekacca puggalo paraparisaü ubbejetā hoti no sakaparisaü. Evaü kho . . . pe . . . vadāmi. 5. Katha¤ ca bhikkhave puggalo sakagavacaõķo ca hoti paragavacaõķo ca? Idha bhikkhave ekacco puggalo sakaparisa¤ ca ubbejetā hoti paraparisa¤ ca. Evaü kho bhikkhave . . . pe . . . vadāmi. 6. Katha¤ ca bhikkhave puggalo n' eva sakagavacaõķo hoti na paragavacaõķo? Idha bhikkhave ekacco puggalo n' eva sakaparisaü ubbejetā hoti no paraparisaü. Evaü kho bhikkhave pug- galo n' eva sakagavacaõķo hoti no paragavacaõķo, seyyathāpi so bhikkhave balivaddo n' eva sakagavacaõķo hoti no paragavacaõķo, tathåpamāhaü imaü puggalaü vadāmi. Ime kho bhikkhave cattāro balivaddåpamā puggalā santo saüvijjamāna lokasmin ti. 109. 1. Cattāro 'me bhikkhave rukkhā. Katame cattāro\<*<2>*>/? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 MSS. sagavacaõķo; Puggala sakagavacaõķo. 2 Puggala IV. 21. >/ #<[page 110]># %<110 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Pheggu phegguparivāro, pheggu sāraparivāro, sāro pheg- guparivāro, sāro sāraparivāro. Ime kho bhikkhave cattāro rukkhā. 2. Evam eva kho bhikkhave cattāro 'me rukkhåpamā puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Pheggu phegguparivāro . . . pe . . . sāro sāraparivāro. 3. Katha¤ ca bhikkhave puggalo pheggu hoti pheggupari- vāro? Idha bhikkhave ekacco puggalo dussãlo hoti pāpadhammo parisā pi 'ssa hoti dussãlā pāpadhammā. Evaü kho bhik- khave puggalo pheggu hoti phegguparivāro, seyyathāpi so bhikkhave rukkho pheggu phegguparivāro, tathåpamāhaü imaü puggalaü vadāmi. 4. Katha¤ ca bhikkhave puggalo pheggu hoti sāraparivāro? Idha bhikkhave ekacco puggalo dussãlo hoti pāpadhammo parisā ca khvassa hoti sãlavatã kalyāõadhammā. Evaü kho bhikkhave . . . pe . . . vadāmi. 5. Katha¤ ca bhikkhave puggalo sāro hoti phegguparivāro? Idha bhikkhave ekacco puggalo sãlavā hoti kalyāõadham- mo parisā ca khvassa dussãlā papādhammā. Evam kho bhikkhave . . . pe . . . vadāmi. 6. Katha¤ ca bhikkhave puggalo sāro hoti sāraparivāro? Idha bhikkhave ekacco puggalo sãlavā hoti kalyāõadham- mo parisā pi 'ssa hoti sãlavatã kalyāõadhammā. Evaü kho bhikkhave puggalo sāro hoti sāraparivāro, seyyathāpi so bhikkhave rukkho sāro sāraparivāro, tathåpamāhaü imaü puggalaü vadāmi. Ime kho cattāro rukkhåpamā puggalā santo saüvijja- mānā lokasmin ti. 110.\<*<1>*>/ 1. Cattāro 'me bhikkhave āsãvisā. Katame cattāro? âgataviso na\<*<2>*>/ ghoraviso, ghoraviso na\<*<2>*>/ āgataviso, āgata- viso ca ghoraviso ca, n' evāgataviso na\<*<2>*>/ ghoraviso. Ime kho bhikkhave cattāro āsãvisā. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Puggala Pa¤¤atti IV. 14. 2 MSS. na; Puggala no. >/ #<[page 111]># %< VALâHAKAVAGGA. 111>% 2. Evam eva kho bhikkhave cattāro 'me āsãvisåpamā puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? âgataviso na ghoraviso . . . pe . . . n' evāgataviso na ghoraviso. 3. Katha¤ ca bhikkhave puggalo āgataviso hoti na ghora- viso? Idha bhikkhave ekacco puggalo abhiõhaü kujjhati, so ca khvassa kodho na dãgharattaü anuseti. Evaü kho bhik- khave puggalo āgataviso hoti na ghoraviso, seyyathāpi so bhikkhave āsãviso āgataviso na ghoraviso, tathåpamāhaü imaü puggalaü vadāmi. 4. Katha¤ ca bhikkhave puggalo ghoraviso hoti na āgataviso? Idha bhikkhave ekacco puggalo na h' eva kho abhiõhaü kujjhati, so ca khvassa kodho dãgharattaü anuseti. Evaü kho bhikkhave . . . pe . . . vadāmi. 5. Katha¤ ca bhikkhave puggalo āgataviso ca hoti gho- raviso ca. Idha bhikkhave ekacco puggalo abhiõhaü kujjhati, so ca khvassa kodho dãgharattaü anuseti. Evaü kho bhikkhave . . . pe . . . vadāmi. 6. Katha¤ ca bhikkhave puggalo n' evāgataviso hoti na ghoraviso? Idha bhikkhave ekacco puggalo na h' eva kho abhiõhaü kujjhati, so ca khvassa kodho na dãgharattaü anuseti. Evaü kho bhikkhave puggalo n' evāgataviso hoti na ghora- viso, seyyathāpi so bhikkhave āsãviso n' evāgataviso na ghoraviso, tathåpamāhaü imaü puggalaü vadāmi. Ime kho bhikkhave cattāro āsãvisåpamā puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. [Valāhaka] vaggo paņhamo. [Tass' uddānaü:-- Dve valāhakakumbhā\<*<1>*>/|| udakarahadā dve honti|| Ambāni måsikā balibaddhā rukkhā|| āsãvisena te dasāti]\<*<2>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. valāhākumbha. 2 From B. K. >/ #<[page 112]># %<112 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 111. 1. Atha kho Kesã assadammasārathi yena Bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho Kesiü assa- dammasārathiü Bhavagā etad avoca :-- 2. Tva¤ ca khvāsi\<*<1>*>/ Kesi sa¤¤ato assadammasārathi, katha¤ ca pana tvaü Kesi assadammaü vinesãti\<*<2>*>/? Ahaü kho bhante assadammaü saõhena pi\<*<3>*>/ vinemi pharusena pi\<*<3>*>/ vinemi saõhapharusena pi\<*<3>*>/ vinemãti. Sace te Kesi assadammo saõhena pi vinayaü na upeti pharusena pi vinayaü na upeti saõhapharusena pi vinayaü na upeti kinti naü karosãti? Sace me bhante assadammo saõhena vinayaü na upeti pharusena vinayaü na upeti saõhapharusena vinayaü na upeti hanāmi naü bhante. Taü kissa hetu? Mā me ācariyakulassa avaõõo ahosãti. Bhagavā pana bhante anuttaro purisadammasārathi, kathaü pana bhante Bha- gavā purisadammaü vinetãti? 3. Ahaü kho Kesi purisadammaü saõhena pi vinemi pharusena pi vinemi saõhapharusena pi vinemi. Tatr' idaü Kesi saõhasmiü iti kāyasucaritaü iti kāya- sucaritassa vipāko iti vacãsucaritaü iti vacãsucaritassa vipāko iti manosucaritaü iti manosucaritassa vipāko iti devā iti manussā. Tatr' idaü Kesi pharusmiü iti kāyaduccaritaü iti kāya- duccaritassa vipāko . . . pe . . . iti manoduccaritassa vipāko iti nirayo iti tiracchānayoni iti pettivisayo. Tatr' idaü Kesi saõhapharusmiü iti kāyasucaritaü iti kāyasucaritassa vipāko iti kāyaduccaritaü iti kāyaducca- ritassa vipāko . . . pe . . . iti manosucaritaü iti mano- sucaritassa vipāko iti manoduccaritaü iti manoduccaritassa vipāko iti devā iti manussā iti nirayo iti tiracchānayoni iti pettivisayo ti. Sace te bhante purisadammo saõhena vinayaü na upeti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. Tvaü kho si Kesi pa¤¤āto. 2 S. T. vinayãti. 3 S. T. omits pi. >/ #<[page 113]># %< KESIVAGGA. 113>% pharusena vinayaü na upeti saõhapharusena vinayaü na upeti kinti naü Bhagavā karotãti? Sace me Kesi purisadammo saõhena vinayaü na upeti . . . saõhapharusena vinayaü na upeti hanāmi naü Kesãti. 4. Na kho no bhante Bhagavato pāõātipāto kappati, atha ca pana Bhagavā evam āha--hanāmi naü Kesãti. Saccam Kesi na\<*<1>*>/ Tathāgatassa pāõātipāto kappati. Api ca so\<*<2>*>/ purisadammo saõhena vinayaü na upeti . . . pe . . . saõhapharusena vinayaü na upeti na taü Tathāgato vattabbaü anusāsitabbaü ma¤¤ati na pi vi¤¤å sabrahma- cārã vattabbaü anusāsitabbaü ma¤¤anti. Vadho h' eso Kesi ariyassa vinaye yaü na Tathāgato vattabbaü anusā- sitabbaü ma¤¤ati na pi vi¤¤å sabrahmacārã vattabbaü anusāsitabbaü ma¤¤antãti. So hi nåna yo\<*<3>*>/ bhante sugatahato\<*<4>*>/ hoti yaü na\<*<5>*>/ Tathā- gato vattabbaü anusāsitabbaü ma¤¤ati na pi vi¤¤å . . . ma¤¤anti. Abhikkantaü bhante abhikkantaü bhante . . . pe . . . Upāsakaü maü bhante Bhagavā dhāretu ajjatagge pāõupetaü saraõaügatan ti. 112.\<*<6>*>/ 1. Catuhi bhikkhave aīgehi samannāgato ra¤¤o bhaddo assājānãyo rājāraho hoti rājabhoggo ra¤¤o aīgan t' eva saīk- haü gacchati. Katamehi catuhi. Ajjavena, javena, khantiyā, soraccena. Imehi kho bhikkhave catuhi aīgehi samannāgato ra¤¤o bhaddo assājānãyo rājāraho hoti rājabhoggo ra¤¤o aīgan t' eva saīkhaü gacchati. 2. Evam eva kho bhikkhave catuhi dhammehi samannā- gato bhikkhu āhuneyyo hoti . . . pe . . . anuttaraü pu¤¤ak- khettaü lokassa. Katamehi catuhi? Ajjavena, javena, khantiyā, soraccena. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. S., B. K. saccaü Kesi na; Tr. na ca maü Kesi. 2 B. K. yo. 3 B. K. omits yo; S. T. so. 4 B. K. suhato. 5 B. K. na taü. 6 See Aīguttara III. 94. >/ #<[page 114]># %<114 AđGUTTARA-NIKâYA.>% bhikkhu āhuneyyo hoti . . . pe . . . anuttāraü pu¤¤ak- khettaü lokassāti. 113. 1. Cattāro 'me bhikkhave bhaddā assājānãyā santo saü- vijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Idha bhikkhave ekacco bhaddo assājānãyo patodacchāyaü disvā saüvijjati saüvegaü āpajjati. Kathan\<*<1>*>/ nu kho maü ajja assadammasārathi kāraõaü kāressati. Kim\<*<2>*>/ assāhaü patikaromãti? Evaråpo pi bhikkhave idh' ekacco bhaddo assājānãyo hoti, ayaü bhikkhave paņhamo bhaddo assājā- nãyo santo saüvijjamāno lokasmiü. 2. Puna ca paraü bhikkhave idh' ekacco bhaddo assā- jānãyo na h' eva kho patodacchāyaü disvā saüvijjati saü- vegaü āpajjati api ca kho lomavedhaviddho saüvijjati saüvegaü āpajjati. Kathan nu kho maü ajja assadam- masārathi kāraõaü kāressati. Kim assāhaü patikaromãti? Evaråpo pi bhikkhave idh' ekacco bhaddo assājānãyo hoti, ayaü bhikkhave dutiyo bhaddo assājānãyo santo saüvijja- māno lokasmiü. 3. Puna ca paraü bhikkhave idh' ekacco bhaddo assājā- nãyo na heva kho patodacchāyaü disvā saüvijjati saüvegaü āpajjati na pi lomavedhaviddho\<*<3>*>/ saüvijjati saüvegaü āpajjati api ca kho maüsavedhaviddho saüvijjati saü- vegaü āpajjati. Kathan nu kho maü ajja assadamma- sārathi kāraõaü kāressati. Kim assāhaü patikaromãti? Evaråpo bhikkhave idh' ekacco bhaddo assājānãyo hoti, ayaü bhikkhave tatiyo bhaddo assājānãyo santo saüvijja- māno lokasmiü. 4. Puna ca paraü bhikkhave idh' ekacco bhaddo assā- janãyo na h' eva kho patodacchāyaü disva saüvijjati saü- vegaü āpajjati na pi lomavedhaviddho saüvijjati saü- vegaü āpajjati na pi maüsavedhaviddho saüvijjati saüve- gaü āpajjati api ca kho aņņhivedhaviddho saüvijjati saü- vegaü āpajjati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. kiü. 2 B. K. katam. 3 B. K. cammavedhena viddho. >/ #<[page 115]># %< KESIVAGGA. 115>% Kathan nu kho maü ajja assadammasārathi kāraõaü kāressati. Kim assāhaü patikaromãti. Evaråpo bhikkhave idh' ekacco bhaddo assājānãyo hoti, ayaü bhikkhave catut- tho bhaddo santo saüvijjamāno lokasmiü. Ime kho bhikkhave cattāro bhaddā assājānãyā santo saü- vijjamānā lokasmiü. 5. Evam eva kho bhikkhave cattāro 'me bhaddā purisā- jāniyā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Idha bhikkhave ekacco bhaddo purisājānãyo suõāti amu- kasmiü nāma gāme vā nigame vā itthã vā puriso vā dukkhito vā kālakato vā ti, so tena saüvijjati saüvegaü āpajjati, saüviggo yoniso padahati pahitatto kāyena c' eva parama- saccaü\<*<1>*>/ sacchikaroti pa¤¤āya ca\<*<2>*>/ ativijjha passati, sey- yathāpi so bhikkhave bhaddo assājānãyo patodacchāyaü disvā saüvijjati saüvegaü āpajjati, tathåpamāhaü bhik- khave imaü bhaddaü purisājānãyaü vadāmi. Evaråpo pi bhikkhave idh' ekācco bhaddo puggalo hoti, ayaü {bhik- khave} paņhamo bhaddo {purisājānãyo} santo saüvijjamāno lokasmiü. 6. Puna ca paraü bhikkhave idh' ekacco bhaddo purisā- jānãyo na h' eva kho\<*<3>*>/ suõāti amukasmiü nāma gāme vā nigame vā itthã vā puriso vā dukkhito vā kālakato vā ti api ca kho sāmaü passati itthiü vā purisaü vā dukkhitaü vā kālakataü vā, so tena saüvijjati saüvegaü āpajjati, saü- viggo yoniso padahati pahitatto kāyena c' eva paramasaccaü sacchikaroti pa¤¤āya ca ativijjha passati, seyyathāpi so bhikkhave bhaddo assājānãyo lomavedhaviddho saüvijjati saüvegaü āpajjati, tathåpamāhaü . . . vadāmi. Evaråpo pi bhikkhave idh' ekacco bhaddo purisājānãyo hoti, ayaü bhikkhave dutiyo bhaddo purisājānãyo santo saüvijjamāno lokasmiü. 7. Puna ca paraü bhikkhave idh' ekacco bhaddo puggalo na h' eva kho suõāti amukasmiü nāma . . . kālakato vā ti na pi sāmaü passati itthiü vā purisaü vā dukkhitaü vā kālakataü vā api ca khvassa ¤ātã vā sālohito vā dukkhito vā kālakato vā, so tena saüvijjati saüvegaü āpajjati, saü- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. paramatthasaccaü. 2 S. Tr. ca naü. 3 B. K. na kho. >/ #<[page 116]># %<116 AđGUTTARA-NIKâYA.>% viggo yoniso padahati pahitatto kāyena c' eva parama- saccaü sacchikaroti pa¤¤āya ca ativijjha passati, seyyathāpi so bhikkhave bhaddo assājānãyo maüsavedhaviddho saü- vijjati saüvegaü āpajjati, tathåpamāhaü bhikkhave imaü bhaddaü purisājānãyaü vadāmi. Evaråpo pi bhikkhave idh' ekacco bhaddo purisājānãyo hoti, ayaü bhikkhave tatiyo bhaddo purisājānãyo santo saüvijjamāno lokasmiü. 8. Puna ca paraü bhikkhave idh' ekacco bhaddo puggalo na h' eva kho suõāti amukasmiü nāma . . . kālakato vā ti na pi sāmaü passati itthiü vā purisaü vā dukkhitaü vā kālakataü vā na pi 'ssa ¤ātã vā sālohito vā dukkhito vā kālakato vā api ca kho sāmaü yeva phuņņho hoti sārãrikāhi vedanāhi dukkhāhi tippāhi kharāhi kaņukāhi asātāhi ama- nāpāhi pāõaharāhi, so tena saüvijjati saüvegaü āpajjati, saüviggo yoniso . . . ativijjha passati, seyyathāpi so bhikkhave bhaddo assājānãyo aņņhivedhaviddho saüvijjati saüvegaü āpajjati, tathåpamāhaü bhikkhave imaü bhad- daü purisājānãyaü vadāmi. Evaråpo pi bhikkhave idh' ekacco bhaddo purisājānãyo hoti, ayaü bhikkhave catuttho bhaddo purisājānãyo santo saüvijjamāno lokasmiü. Ime kho bhikkhave cattāro bhaddā purisājānãyā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 114. 1. Catuhi bhikkhave aīgehi samannāgato ra¤¤o nāgo rājāraho hoti rājabhoggo ra¤¤o aīgan t' eva saīkhaü gacchati. Katamehi catuhi? Idha bhikkhave ra¤¤o nāgo sotā ca hoti hantā ca khantā ca gantā ca. 2. Katha¤ ca bhikkhave ra¤¤o nāgo sotā hoti? Idha bhikkhave ra¤¤o nāgo yam enaü hatthidammasā- rathi kāraõaü kāreti yadi vā katapubbaü yadi vā akata- pubbaü taü aņņhikatvā manasikatvā sabbacetaso samannā- haritvā ohitasoto suõāti. Evaü kho bhikkhave ra¤¤o nāgo sotā hoti. 3. Katha¤ ca bhikkhave ra¤¤o nāgo hantā hoti? Idha bhikkhave ra¤¤o nāgo saīgāmagato hatthim pi hanti hatthāråham pi hanti assam pi hanti assāråham pi \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 117]># %< KESIVAGGA. 117>% hanti ratham pi hanti rathikam\<*<1>*>/ pi hanti pattikam pi hanti. Evaü kho bhikkhave ra¤¤o nāgo hantā hoti. 4. Katha¤ ca bhikkhave ra¤¤o nāgo khantā hoti? Idha bhikkhave ra¤¤o nāgo saīgāmagato khamo hoti sattippahārānaü asippahārānaü usuppahārānaü\<*<2>*>/ phara- suppahārānaü bheripaõavasaīkhatiõavaninnādasaddānaü. Evaü kho bhikkhave ra¤¤o nāgo khantā hoti. 5. Katha¤ ca bhikkhave ra¤¤o nāgo-gantā hoti? Idha bhikkhave ra¤¤o nāgo yam enaü hatthidammasāra- thi disam peseti yadi vā gatapubbaü yadi vā agatapubbaü, khippaü yeva gantā hoti. Evaü kho bhikkhave ra¤¤o nāgo gantā hoti. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato ra¤¤o nāgo . . . aīgan t' eva saīkhaü gacchati. 6. Evam eva kho bhikkhave catuhi dhammehi samannā- gato bhikkhu āhuneyyo hoti . . . pe . . . anuttaraü pu¤- ¤akkhettaü lokassa. Katamehi catuhi? Idha bhikkhave bhikkhu sotā ca hoti hantā ca khantā ca gantā ca. 7. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu sotā hoti? Idha bhikkhave bhikkhu Tathāgatappavedite dhamma- vinaye desiyamāne aņņhikatvā manasikatvā sabbacetaso samannāharitvā ohitasoto dhammaü suõāti. Evaü kho bhikkhave bhikkhu sotā hoti. 8. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu hantā hoti? Idha bhikkhave bhikkhu uppannaü kāmavitakkaü nādhi- vāseti pajahati vinodeti vyantikaroti anabhāvaü gameti, uppannaü vyāpādavitakkaü . . . pe . . . uppannaü vihiüsāvitakkaü\<*<3>*>/ uppannuppanne pāpake akusale dhamme nādhivāseti pajahati vinodeti vyantikaroti anabhāvaü gameti. Evaü kho bhikkhave bhikkhu hantā hoti. 9. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu khantā hoti? Idha bhikkhave bhikkhu khamo hoti sãtassa uõhassa jighacchāya pipāsāya ķaüsamakasavātātapasiriüsapasam- phassānaü duruttānaü durāgatānaü vacanapathānaü up- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 MSS. ratham pi hanti rathikam, &c. 2 S. T. omits usupp- and reads tharuppahārānaü. 3 B. K. inserts pe after vitakkaü. >/ #<[page 118]># %<118 AđGUTTARA-NIKâYA.>% pannānam sārãrikānaü vedanānaü dukkhānaü tippā- naü\<*<1>*>/ kharānaü kaņukānaü asātānaü amanāpānaü pāõa- harānaü adhivāsikajātiko hoti. Evaü kho bhikkhave bhikkhu khantā hoti. 10. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu gantā hoti. Idha bhikkhave bhikkhu yā sā\<*<2>*>/ disā agatapubbā iminā dãghena addhunā yadidaü sabbasaīkhārasamatho sabbå- padhipaņinissaggo taõhakkhayo virāgo nirodho nibbānaü taü khippaü yeva gantā hoti. Evaü kho bhikkhave gantā hoti. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti . . . anuttaraü pu¤¤akkhettaü lokassāti. 115. 1. Cattār' imāni bhikkhave ņhānāni. Katamāni cattāri? Atthi bhikkhave ņhānaü amanāpaü kātuü ta¤ ca kayiramānaü anatthāya saüvattati. Atthi bhikkhave ņhānaü amanāpaü kātuü ta¤ ca kayiramānaü atthāya saüvattati. Atthi bhikkhave ņhānaü manāpaü kātuü ta¤ ca kayiramānaü anatthāya saüvattati. Atthi bhikkhave ņhānaü manāpaü kātuü ta¤ ca kayiramānaü atthāya saüvattati. 2. Tatra bhikkhave yam idaü\<*<3>*>/ ņhānaü amanāpaü kātuü ta¤ ca kayiramānaü anatthāya saüvattati idaü bhikkhave ņhānaü ubhayen' eva na kattabbaü ma¤¤ati, yam p' idaü ņhānaü amanāpaü kātuü iminā pi taü na kattabbaü ma¤¤ati, yam p' idaü ņhānaü kayiramānaü anaņņhāya saüvattati iminā pi taü na kattabbaü ma¤¤ati, idaü bhikkhave ņhānaü ubhayena na kattabbaü ma¤¤ati. 3. Tatra bhikkhave yam idaü ņhānaü amanāpaü kātuü ta¤ ca kayiramānaü atthāya saüvattati imasmiü {bhik- khave} ņhāne bālo ca paõķito ca veditabbo purisatthāme purisaviriye purisaparakkame, na bhikkhave bālo iti paņisa¤- cikkhati--ki¤cāpi kho idaü ņhānaü amanāpaü kātuü atha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. tibbānaü. 2 B. K. yā yaü. 3 B. K. yad idaü. >/ #<[page 119]># %< KESIVAGGA. 119>% carah' idam ņhānaü kayiramānaü atthāya saüvattatãti, so taü ņhānaü na karoti, tassa taü ņhānaü akayiramanam anatthāya saüvattati. Paõķito ca kho bhikkhave iti paņisa¤cikkhati--ki¤cāpi kho idaü ņhānaü amanāpaü kātuü atha carah' idaü ņhānaü kayiramānaü atthāya saüvattatãti, so taü ņhānaü karoti, tassa taü ņhānaü kayiramānaü atthāya saüvattati. 4. Tatra bhikkhave yam idaü ņhānaü manāpaü kātuü ta¤ ca kayiramānaü anatthāya saüvattati, imasmim pi bhik- khave ņhāne bālo ca paõķito ca veditabbo purisatthāme puri- saviriye purisaparakkame, na bhikkhave bālo iti paņisa¤cik- khati--ki¤cāpi kho idaü ņhānaü {manāpaü} kātuü atha carah' idaü ņhānaü kayiramānaü anatthāya saüvattatãti, so taü ņhānaü karoti, tassa taü ņhānaü kayiramānaü anatthāya saüvattati. Paõķito ca kho bhikkhave iti paņisa¤cikkhati--ki¤cāpi kho idaü ņhānaü manāpaü kātuü atha carah' idaü ņhānaü kayiramānaü anatthāya saüvattatãti, so taü ņhānaü na karoti, tassa taü ņhānaü akayiramānaü atthāya saüvattati. 5. Tatra bhikkhave yam idaü ņhānaü manāpaü kātuü ta¤ ca kayiramānaü atthāya saüvattati idaü bhikkhave ņhānaü ubhayen' eva kattabbaü ma¤¤ati yam p' idaü ņhānaü manāpaü kātuü iminā pi taü kattabbaü ma¤¤ati yam p' idaü ņhānaü kayiramānaü atthāya saüvattati iminā pi taü kattabbaü ma¤¤ati, idam bhikkhave thānam ubhayen' eva kattabbaü ma¤¤ati. Imāni kho bhikkhave cattāri ņhānānãti. 116. 1. Catuhi bhikkhave ņhānehi appamādo karaõãyo. Katamehi catuhi? Kāyaduccaritaü bhikkhave pajahatha kāyasucaritaü bhāvetha tattha ca mā pamādattha. Vacãduccaritaü bhikkhave pajahatha vacãsucaritaü bhāvetha tattha ca mā pamādattha. Manoduccaritaü bhikkhave pajahatha mano- sucaritaü bhāvetha tattha ca mā pamādattha. Micchā- diņņhiü bhikkhave pajahatha sammādiņņhiü bhāvetha tattha ca mā pamādattha. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 120]># %<120 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 2. Yato kho bhikkhave bhikkhuno kāyaduccaritaü pahãnaü hoti kāyasucaritaü bhāvitam, . . . pe . . . manoduccaritaü pahãnaü hoti manosucaritaü bhāvitaü, micchādiņņhi pahãnā hoti sammādiņņhi bhāvitā so na bhāyati samparāyikassa maraõassāti\<*<1>*>/. 117. 1. Catusu bhikkhave ņhānesu attaråpena appamādo sati cetaso ārakkho karaõãyo. Katamesu catusu. Mā me rajanãyesa dhammesu cittaü rajjãti attaråpena appamādo sati cetaso ārakkho karaõãyo. Mā me dosanã- yesu dhammesu cittaü dussãti attaråpena appamādo sati cetaso ārakkho karaõãyo. Mā me mohanãyesu dhammesu cittaü muyhãti attaråpena appamādo sati cetaso ārakkho karaõãyo. Mā me madanãyesu dhammesu cittaü majjãti attaråpena appamādo sati cetaso ārakkho karaõãyo. 2. Yato kho bhikkhave bhikkhuno rajanãyesu dhammesu cittam na rajjati vãtarāgattā, dosanãyesu dhammesu cittaü na dussati vãtadosattā, mohanãyesu dhammesu cittaü na muyhati vãtamohattā, madanãyesu dhammesu cittaü na majjati vãtamadattā so na chambhati\<*<2>*>/ na kampati na vedhati na santāsaü āpajjati na ca pana samaõavacanahetu pi gacchatãti. 118.3 1. Cattār' imāni bhikkhave saddhassa kulaputtassa dassanãyāni saüvejanãyāni ņhānāni. Katamāni cattāri? Idha Tathāgato jāto ti bhikkhave saddhassa kulaputtassa dassanãyaü saüvejanãyaü ņhānaü. Idhā Tathāgato anut- taraü sammāsambodhiü abhisambuddho ti bhikkhave saddhassa kulaputtassa dassanãyaü saüvejanãyaü ņhānaü. Idha Tathāgato anuttaraü dhammacakkaü pavattesãti bhikkhave saddhassa kulaputtassa dassanãyaü saüve- janãyaü ņhānaü. Idha Tathāgato anupādisesāya nibbāna- dhātuyā parinibbuto ti bhikkhave saddhassa kulaputtassa dassanãyaü saüvejanãyaü thānam. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. antakassāti. 2 S. Tr. chambheti. 3 M. P. S. p. 51. >/ #<[page 121]># %< BHAYAVAGGA. 121>% Imāni kho bhikkhave cattāri saddhassa kulaputtassa dassanãyāni saüvejanãyāni ņhānānãti\<*<1>*>/. 119. 1. Cattār' imāni bhikkhave bhayāni. Katamāni cattāri? Jātibhayaü, jarābhayaü, vyādhibhayaü, maraõabha- yaü. Imāni kho bhikkhave cattāri bhayānãti. 120. Cattār' imāni bhayāni. Katamāni cattāri? Aggibhayaü, udakabhayaü, rājabhayaü, corabhayaü. Imāni kho bhikkhave cattāri bhayānānãti. [Kesi]2vaggo dutiyo. [Tass' uddānam || Kesi javo patodo ca|| nāgaņhānena pa¤camaü|| Appamādo ca ārakkho|| vejanãya¤ cadve] bhayāti|| 121. 1. Cattār' imāni bhikkhave bhayāni. Katamāni cat- tāri? Attānuvādabhayaü, parānuvādabhayaü, daõķabhayam, duggatibhayaü. 2. Katama¤ ca bhikkhave attānuvādabhayaü? Idha bhikkhave ekacco iti paņisa¤cikkhati--aha¤ c' evakho pana kāyena duccaritaü careyyaü vācāya duccaritaü carey- yaü, manasā duccaritaü careyyaü ki¤ ca taü kammaü\<*<3>*>/ attā sãlato na upavadeyyāti--so attānuvādabhayassa bhãto kāyaduccaritaü pahāya kāyasucaritaü bhāveti . . . pe . . . manoduccaritaü pahāya manosucaritaü bhāveti sud- dhaü attānaü pariharati. Idaü vuccati bhikkhave attā- nuvādabhayaü. 3. Katama¤ ca bhikkhave parānuvādabhayaü? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See M. P. S. p. 51. 2 From B. K. 3 B. K. Ki¤ci taü kammaü; S. D. ki¤ci kammaü; S. M. ki¤ ca taü; S. T. ki¤ ca tam maü; S. Tr. ki¤ca taü dhammaü. In 3 S. S. read ki¤ ca taü dhammaü. >/ #<[page 122]># %<122 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Idha bhikkhave ekacco iti paņisa¤cikkhati--aha¤ c' eva kho pana kāyena duccaritaü careyyaü . . . pe . . . manasā duccaritaü careyyaü ki¤ ca taü kammaü pare sãlato na upavadeyyun ti--so parānuvādabhayassa bhãto kāyaduccaritaü pahāya kāyasucaritaü bhāveti . . . pe . . . manoduccaritaü pahāya manosucaritaü bhāveti sud- dhaü attānaü pariharati. Idaü vuccati bhikkhave parānu- vāda bhayaü. 4. Katama¤ ca bhikkhave daõķabhayaü? Idha\<*<1>*>/ bhikkhave ekacco passati coraü āgucāriü rājāno gahetvā vividhā kammakaraõā\<*<2>*>/ kārente kasāhi pi tāëente vettehi pi tāëente addhadaõķehi pi tāëente hattham pi chindante pādam pi chindante hatthapādam pi chindante kaõõam pi chindante nāsam pi chindante kaõõanāsam pi chindante bilaīgathālikam pi karonte saīkhamuõķikam pi karonte rāhumukham pi karonte jotimālikam pi karonte hatthapajjotikam pi karonte erakavattikam pi karonte cãrakavāsikam pi karonte eõeyyakam pi karonte balisamaü- sikam pi karonte kahāpaõakam pi karonte khārāpatac- chikam\<*<3>*>/ pi karonte palighaparivattikam pi karonte palā- lapãthakam pi karonte tattena pi telena osi¤cante\<*<4>*>/ sunakhe- hi pi khādāpente jãvantam pi såle uttāsente asinā pi sãsaü chidante. Tass' evaü hoti--yathāråpānaü kho pāpakānaü kammānaü hetu coraü āgucāriü rājāno gahetvā vividhā kammakaraõā kārenti kasāhi pi tāëenti . . . pe . . . asinā pi sãsaü chindanti, aha¤ c' eva kho pana evaråpaü pāpakammaü kareyyaü mam pi rājāno {gahetvā} eva- råpā vividhā kammakaraõā kāreyyuü kasāhi pi tāëey- yuü . . . pe . . . asinā pi sãsaü chindeyyun ti--so daõķabhayassa bhãto na paresaü pābhataü\<*<5>*>/ palumpanto\<*<6>*>/ carati.\<*<7>*>/ Idaü vuccati bhikkhave daõķabhayam. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See Dukanipāta II. 1. 1; Mil. p. 197. 2 B. K. ekacco iti paņisa¤cikkhati coraü, &c.; S. D. -kāraõā; S. T. -kāraõe; B. K. -karaõāni. 3 B. K. khārāpaņicchakaü. 4 B. K. ussi¤cante. 5 S. S. na paresaü vākataü. 6 B. K. vilumpanto. 7 B. K. adds kāyaduccaritaü pahāya . . . pe . . . suddaü attānaü pariharati. >/ #<[page 123]># %< BHAYAVAGGA. 123>% 5. Katama¤ ca bhikkhave duggatibhayaü? Idha bhikkhave ekacco iti paņisa¤cikkhati--kāyaduccari- tassa kho pāpako vipāko abhisamparāyam . . . pe . . . manoduccaritassa kho pāpako vipāko abhisamparayam, aha¤ c' eva kho kāyena duccaritaü careyyaü . . . pe . . . manasā duccaritaü careyyaü ki¤ ca taü yāhaü na\<*<1>*>/ kāyassa bhedā param maraõā apāyaü duggatiü vinipātaü nirāye uppajjeyyan ti--so duggatibhayassa bhãto kāyaduc- caritaü pahāya kāyasucaritaü bhāveti . . . pe . . . ma- nosucaritaü bhāveti suddhaü attānaü pariharati. Idaü vuccati bhikkhave duggatibhayaü. Imāni kho bhikkhave cattāri bhayāni. 122. 1. Cattār' imāni bhikkhave bhayāni udakorohantassa pāņikaīkhitabbāni. Katamāni cattāri? æmibhayaü,\<*<2>*>/ kumbhãlabhayaü, āvaņņabhayaü\<*<3>*>/ susu- kābhayaü. Imāni kho bhikkhave cattāri bhayāni udakoro- hantassa pāņikaīkhitabbāni. 2. Evam eva kho bhikkhave idh' ekacce kulaputte\<*<4>*>/ imas- miü dhammavinaye agārasmā anagāriyaü pabbajite\<*<5>*>/ cat- tāri bhayāni pāņikaīkhitabbāni. Katamāni cattāri? æmibhayaü . . . pe . . . susukābhayaü. 3. Katama¤ ca bhikkhave åmibhayaü? Idha bhikkhave ekacco kulaputto saddhā\<*<6>*>/ agārasmā anagāriyaü pabbajito hoti--otiõõo 'mhi jātiyā jarāya mara- õena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upāyāsehi duk- khotiõõo dukkhapareto, appeva nāma imassa kevalassa duk- khakkhandhassa antakiriyā pa¤¤āyethāti. Tam enaü tathā pabbajitaü samānaü sabrahmacārã\<*<7>*>/ ovadanti anusāsanti-- evan te abhikkamitabbaü evan te paņikkamitabbaü evan te \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Not in B. K., S. D. 2 B. K. ummibhayaü; see M. N. 67. 459. 3 S. S. āvaddhabhayaü. 4 S. S. ekacce kulaputto; B. K. ekaccassa kulaputtassa. 5 S. T. pabbajito; B. K. pabbajitassa. 6 S. S. saddho; B. K. saddho. 7 B. K. -cārino. >/ #<[page 124]># %<124 AđGUTTARA-NIKâYA.>% āloketabbaü evan te viloketabbaü evan te sammi¤jitabbaü evan te pasāretabbaü evan te saīghāņipattacãvaraü dhāre- tabban ti. Tassa evam hoti--mayaü kho pubbe agāriya- bhåtā samānā a¤¤e ovadāma pi anusāsāma pi, ime pan' amhākam puttamattā ma¤¤e nattamattā ma¤¤e ovaditab- baü anusāsitabbaü ma¤¤antãti. So kupito anattamano sikkhaü paccakkhāya hãnāyāvattati. Ayaü vuccati bhik- khave bhikkhu åmibhayassa bhãto sikkhaü paccakkhāya hãnāyāvatto. æmibhayan ti kho bhikkhave kodhåpāyāsass' etaü adhivacanaü. Idaü vuccati bhikkhave åmibhayaü. 4. Katama¤ ca bhikkhave kumbhãlabhayam? Idha bhikkhave ekacco kulaputto saddhā\<*<1>*>/ agārasmā anagāriyaü pabbajito hoti--otiõõo 'mhi jātiyā jarāya . . . pe . . . pa¤¤āyethāti. Tam enaü tathā pabbajitaü sa- mānaü sabrahmacārã ovadanti anusāsanti--idan te khādi- tabbaü idan te na khāditabbaü idan te bhu¤jitabbaü idan te na bhu¤jitabbaü idan te sāyitabbaü idan te na sāyitab- baü idan te pātabbaü idan te na pātabbaü, kappiyan te khāyitabbaü\<*<2>*>/ akappiyaü te\<*<3>*>/ na khāyitabbaü kappiyan te bhu¤jitabbaü akappiyaü te\<*<3>*>/ na bhu¤jitabbaü kappiyan te sāyitabbaü akappiyaü te\<*<3>*>/ na sāyitabbaü kappiyan te pātabbaü akappiyaü te\<*<3>*>/ na pātabbaü, kāle pātabbaü akāle na pātabbaü, kāle khāditabbaü vikāle na khādi- tabbaü kāle te\<*<3>*>/ bhu¤jitabbaü vikāle na bhu¤jitabbaü kāle te\<*<4>*>/ sāvitabbaü vikāle na sāyitabbaü kāle te\<*<4>*>/ pā- tabbaü vikāle na pātabban ti. Tassa evaü hoti--mayaü kho pubbe agāriyabhåtā samānā yaü icchāma tam khā- dāma yaü na icchāma na taü khādāma yaü icchāma taü bhu¤jāma yaü na icchāma na taü bhu¤jāma yaü icchāma taü sāyāma yaü na icchāma na taü sāyāma yaü icchāma taü pipāma\<*<5>*>/ yaü na icchāma na taü pipāma, kappiyam pi khādāma akappiyam pi khādāma . . . kappiyam pi pipāma akappiyam pi pipāma, kāle pi khādāma vikāle pi khadāma . . . kāle pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. S. saddhā; B. K. saddho. 2 B. K. khāditabbaü. 3 S. Tr. omits te. 4 S. T. omits te. 5 B. K. pivāma. >/ #<[page 125]># %< BHAYAVAGGA. 125>% pipāma vikāle pipāma. Yam pi no saddhā gahapatikā divā vikāle\<*<1>*>/ paõãtaü khādaniyaü vā bhojaniyam vā denti, tatra pi 'me mukhāvaraõaü ma¤¤e karontãti, so sikkhaü paccakkhāya hãnāyāvattati. Ayaü vuccati bhikkhave bhikkhu kumbhãlabhayassa bhãto sikkhaü paccakkhāya hãnāyāvatto. Kumbhãlabhayan ti kho bhikkhave odarik- attass'\<*<2>*>/ etaü adhivacanaü. Idaü vuccati bhikkhave kum- bhãlabhayaü. 5. Katama¤ ca bhikkhave āvaņņabhayam? \<*<3>*>/ Idha bhikkhave ekacco kulaputto saddhā agārasmā anagāriyaü pabbajito hoti: otiõõo 'mhi . . . pe . . . pa¤¤āyethāti. So evaü pabbajito samāno pubbaõha- samayaü nivāsetvā pattacãvaram ādāya gāmaü vā nigamaü vā piõķāya pavisati arakkhiten' eva kāyena arakkhitāya vācāya arakkhittena cittena\<*<4>*>/ anupaņņhitāya satiyā asaü- vutehi indriyehi. So tattha passati gahapatiü vā gahapa- tiputtaü vā pa¤cahi kāmaguõehi samappitaü samaīgi- bhåtaü paricārayamānaü.\<*<5>*>/ Tass' evaü hoti: mayaü kho pubbe agāriyabhåtā samānā pa¤cahã kāmaguõehi samap- pitā samaīgibhåtā paricārimha, {saüvijjante} kho pana me kule bhogā sakkā bhoge ca bhu¤jituü pu¤¤āni ca kātuü, yan nånāhaü sikkhaü paccakkhāya hãnāyāvattitvā bhoge ca bhu¤jeyyaü pu¤¤āni ca kareyyan ti. So sikkhaü paccakkhāya hãnāyāvattati. Ayaü vuccati bhikkhave bhik- khu āvaņņabhayassa bhãto sikkhaü paccakkhāya hãnāyā- vatto. âvaņņabhayan ti kho bhikkhave pa¤cann' etaü kāmaguõānaü adhivacanaü. Idaü vuccati bhikkhave āvaņņabhayaü\<*<3>*>/. 6. Katama¤ ca bhikkhave susukābhayaü? Idha bhikkhave ekacco kulaputto saddhā agārasmā anagāriyaü pabbajito hoti: otiõõo 'mhi . . . pa¤¤āyethāti. So evaü pabbajito samāno pubbaõhasamayaü nivāsetvā pattacãvaram ādāya gāmaü vā nigamaü vā piõķāya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. vikāle pi. 2 B. K. odarikasotaü. 3 S. S. āvaddhabhayaü. 4 arakkh- citt- omitted in M. N. p. 461. 5 S. Tr. paricāramānaü. >/ #<[page 126]># %<126 AđGUTTARA-NIKâYA.>% pavisati arakkhiten' eva kāyena . . . arakkhitena cittena anupaņņhitāya satiyā asaüvutehi indriyehi. So tattha passati mātugāmaü dunnivatthaü vā duppārutaü vā, tassa mātugāmaü disvā dunnivatthaü vā duppārutaü vā rāgo cittaü anuddhaüseti, so rāgānuddhastena\<*<1>*>/ cittena sikkhaü paccakkhāya hãnāyāvattati. Ayaü vuccati bhikkhave bhikkhu susukābhayassa bhãto sikkhaü paccakkhāya hãnāyāvatto. Susukābhayan ti kho bhikkhave mātugā- mass' etaü adhivacanaü. Idaü vuccati bhikkhave susu- kābhayaü. Imāni kho bhikkhave cattāri bhayāni idh' ekacce kula- putte imasmiü dhammavinaye saddhā\<*<2>*>/ agārasmā anagā- riyaü pabbajite\<*<3>*>/ pātikaīkhitabbānãti. 123. 1. Cattāro 'me puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Idha bhikkhave ekacco puggalo vivicc' eva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaü savicāraü vivekajaü pãtisukhaü paņhamajjhānaü upasampajja viharati. So tad assādeti taü nikāmeti tena ca vittiü āpajjati, tattha ņhito tad-adhimutto tabbahulavihārã aparihãno kālaü kurumāno Brahmakāyikānaü devānaü sahavyataü uppaj- jati. Brahmakāyikānaü bhikkhave devānaü kappo āyup- pamāõaü, tattha puthujjano yāvatāyukaü ņhatvā yāva- takaü tesaü devānaü āyuppamāõaü taü sabbaü khepetvā nirayaü pi gacchati tiracchānayonim pi gacchati pitti-\<*<4>*>/ visayam pi gacchati. Bhagavato pana sāvako tattha yāvatāyukaü ņhatvā yāvatakaü tesaü devānaü āyuppa- māõaü taü sabbaü khepetvā tasmiü yeva bhave parinib- bāyati. Ayaü kho bhikkhave viseso ayaü adhippāyāso idaü nānākaraõaü sutavato ariyasāvakassa assutavatā puthujjanena yadidaü gatiyā uppattiyā sati\<*<5>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. R. -rāgānuddhaüsena. 2 S. S. saddhā. 3 S. D., S. T. pabbajito. 4 B. K. | etti. 5 B. K. puthujjanena yadidaü cutiyā upapattiyā cāti; S. D. p- yadidaü satiyā uppattiyā sati; S. T. p- tayidaü satiyā uppattiyā sati; S. Tr. p- yadidaü gatiyā up- s-. >/ #<[page 127]># %< BHAYAVAGGA. 127>% 2. Puna ca paraü bhikkhave idh' ekacco puggalo vitakka- vicārānaü våpasamā ajjhattaü sampasādo\<*<1>*>/ cetaso ekodibhā- vaü avitakkaü avicāraü samādhijaü pãtisukhaü dutiyaj- jhānaü upasampajja viharati. So tad assādeti tan nikā- meti tena ca vittiü āpajjati, tattha ņhito tad-adhimutto tabbahulavihārã aparihãno kālaü kurumāno âbhassarānaü devānaü sahavyataü uppajjati. âbhassarānaü bhikkhave devānaü dve kappā āyuppamāõaü, tattha puthujjano yāvatāyukaü ņhatvā yāvatakaü tesaü devānaü āyuppa- māõaü taü sabbaü khepetvā nirayam pi gacchati tirac- chānayonim pi gacchati pittivisayam pi gacchati. Bhaga- vato pana sāvako tattha yāvatāyukaü ņhatvā yāvatakaü tesaü devānaü āyuppamāõaü taü sabbaü khepetvā tasmiü yeva bhave parinibbāyati. Ayaü kho bhikkhave viseso ayaü adhippāyāso idaü nānākaraõaü sutavato ariyasāvakassa assutavatā puthujjanena yadidaü gatiyā uppattiyā sati. 3. Puna ca paraü bhikkhave idh' ekacco puggalo pãtiyā ca virāgā upekhako ca viharati sato\<*<2>*>/ ca sampajāno sukha¤ ca kāyena paņisaüvedeti. Yan taü ariyā ācikkhanti upekhako satimā sukhavihārãti tatiyajjhānaü upasam- pajja viharati. So tad assādeti tan nikāmeti tena ca vittiü āpajjati, tattha ņhito tad-adhimutto tabbahu- lavihārã aparihãno kālaü kurumāno Subhakiõhānaü devā- naü sahavyataü uppajjati. Subhakiõhānaü bhikkhave devānaü cattāro kappā āyuppamāõaü, tattha puthujjano . . . pe . . . parinibbāyati. Ayaü kho bhikkhave viseso ayaü adhippāyāso idaü nānākaraõaü sutavato ariyasāva- kassa assutavatā puthujjanena yadidaü gatiyā uppattiyā sati. 4. Puna ca paraü bhikkhave idh' ekacco puggalo su- khassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbe va somanas- sadomanassānaü atthagamā adukkhamasukhaü upekhā- sati-parisuddhiü catutthajjhānaü upasampajja viharati. So tad assādeti tan nikāmeti tena ca vittiü āpajjati, tattha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. sampasādanaü. 2 MSS. upekhako ca . . . sato ca; S. Tr. upekhako . . . sato ca. >/ #<[page 128]># %<128 AđGUTTARA-NIKâYA.>% ņhito tad-adhimutto tabbahulavihārã aparihãno kālaü kurumāno Vehapphalānaü devānaü sahavyataü uppajjati. Vehapphalānaü bhikkhave devānaü pa¤ca kappasatāni āyuppamāõaü, tattha puthujjano . . . pe . . . pari- nibbāyati. Ayaü bhikkhave viseso ayaü adhippāyāso idaü nānākaraõaü sutavato ariyasāvakassa assutavatā puthujjanena yadidaü gatiyā uppattiyā sati. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 124.1 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Idha bhikkhave ekacco puggalo vivicc' eva kāmehi . . . pe . . . paņhamajjhānaü upasampajja viharati. So yad eva tattha hoti råpagataü vedanāgataü sa¤¤āgataü saīk- hāragataü vi¤¤āõagataü te dhamme aniccato dukkhato rogato gaõķato sallato aghato ābādhato parato palokato su¤¤ato anattato samanupassati. So kāyassa bhedā param maraõā Suddhāvāsānaü devānaü sahavyataü uppajjati. Ayaü bhikkhave uppatti\<*<2>*>/ asādhāraõā puthujjanehi. 2. Puna ca paraü bhikkhave idh' ekacco puggalo vitak- kavicārānaü våpasamā . . . pe . . . dutiyajjhānaü . . . pe . . . tatiyajjhānaü . . . pe . . . catutthajjhānaü upa- sampajja viharati. So yad eva tattha hoti råpagatam . . . pe . . . te dhamme aniccato . . . anattato samanupassati. So kāyassa bhedā param maraõā Suddhāvāsānaü devānaü sahavyataü uppajjati. Ayaü bhikkhave uppatti\<*<2>*>/ asā- dhāraõā puthujjanehi. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 125. 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Idha bhikkhave ekacco puggalo mettāsahagatena cetasā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See Aīguttara, 114, p. 267. 2 S. S. uppattiyā; B. K. upapatti. >/ #<[page 129]># %< BHAYAVAGGA. 129>% ekaü disaü pharitvā viharati, tathā dutiyaü . . . tathā tatiyaü . . . tathā catutthiü, iti uddham adho tiriyaü sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaü lokaü met- tāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāõena averena avyāpajjhena pharitvā viharati. So tad assādeti tan nikāmeti tena ca vittiü āpajjati, tattha ņhito tad- adhimutto tabbahulavihārã aparihãno kālaü kurumāno Brahmakāyikānaü devānaü sahavyataü uppajjati. Brah- makāyikānaü bhikkhave devānaü kappo āyuppamāõaü, tattha puthujjano . . . parinibbāyati. Ayaü kho bhik- khave viseso ayaü adhippāyāso idaü nānākaraõaü suta- vato ariyasāvakassa assutavatā puthujjanena yadidaü gatiyā uppattiyā sati. 2. Puna ca paraü bhikkhave idh' ekacco puggalo karuõā- sahagatena cetasā . . . pe . . . muditāsahagatena cetasā . . . pe . . . upekhāsahagatena cetasā ekaü disaü {pha- ritvā} viharati, tathā dutiyaü tathā tatiyaü tathā catutthiü iti uddham adho tiriyaü sabbadhi sabbattatāya sabbāvan- taü lokaü upekhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāõena averena avyāpajjhena pharitvā viharati. So tad assādeti tan nikāmeti tena ca vittiü āpajjati, tattha ņhito tad-adhimutto tabbahulavihārã aparihãno kālaü kurumāno âbhassarānaü devānaü sahavyataü uppajjati. âbhassa- rānaü bhikkhave dve kappā āyuppamāõaü . . . pe . . . Subhakiõhānaü devānaü sahavyataü uppajjati. Subha- kiõhānaü bhikkhave devānaü cattāro kappā āyuppamā- õaü . . . pe . . . Vehapphalānaü devānaü sahavyataü uppajjāti. Vehapphalānaü bhikkhave pa¤cakappasatāni āyuppamāõaü, tattha puthujjano yāvatāyukaü ņhatvā yāvatakaü tesaü devānaü āyuppamāõaü taü sabbaü khepetvā nirayam pi gacchati tiracchānayonim pi gacchati pittivisayam pi gacchati. Bhagavato pana sāvako tattha yāvatāyukaü thatvā yāvatakaü tesaü devānaü ayuppa- māõaü taü sabbaü khepetvā tasmiü yeva bhave parinib- bāyati. Ayaü kho bhikkhave viseso ayaü adhippāyāso idaü nānākaraõaü sutavato ariyasāvakassa assutavatā puthujjanena yadidaü gatiyā uppattiyā sati. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 130]># %<130 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 126. 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Idha bhikkhave ekacco puggalo mettāsahagatena cetasā . . . pe [125.1] avyāpajjhena pharitvā viharati. Soyad eva tattha hoti råpagataü . . . [124.1] . . . samanupassati. So kāyassa bhedā param maraõā Suddhāvāsānaü devānaü sahavyataü uppajjati. Ayaü kho bhikkhave uppatti asādhāraõā puthujjanehi. 2. Puna ca paraü bhikkhave idh' ekacco puggalo karuõāsa- hagatena cetasā . . . pe . . . muditā\<*<1>*>/ . . . pe . . . upek- hāsahagatena cetasā . . . vipulena mahaggatena appa- māõena averena avyāpajjhena pharitvā viharati . . . pe [124.1] . . . maraõā Suddhāvāsānaü devānaü sahavya- taü uppajjati. Ayaü bhikkhave uppatti asādhāraõā puthujjanehi. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 127. 1. Tathāgatassa\<*<2>*>/ bhikkhave arahato sammāsambud- dhassa pātubhāvā cattāro acchariyā abbhutā dhammā pātu- bhavanti. Katame cattāro? Yadā bhikkhave bodhisatto Tusitā kāyā cavitvā sato sam- pajāno mātukucchiyaü\<*<3>*>/ okkamati atha sadevake loke samā- rake sabrahmake sassamaõabrāhmaõiyā pajāya sadeva- manussāya appamāõo uëāro obhāso pātubhavati atikkamm' eva devānaü devānubhāvanaü. Yā pi tā lokantarikā aghā asaüvutā andhakārā andhakāratimisā yattha p' imesaü\<*<4>*>/ candimasuriyānaü evaü mahiddhikānaü evaü mahānu- bhāvanaü ābhā nānubhonti, tattha pi appamāõo uëāro obhāso pātubhavati atikkamm' eva devānaü devānubhāvanaü. Ye pi tattha sattā uppannā te pi ten' obhāsena a¤¤ama¤¤aü sa¤jānanti--a¤¤e pi kira bho santi sattā idh' uppannā ti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So in MSS. 2 Compare Jāt. I. 51. 3 S. Tr. kucchim; B. K. -kucchimhi. 4 S. Tr. yatth' imesaü. >/ #<[page 131]># %< BHAYAVAGGA. 131>% Tathāgatassa bhikkhave arahato sammāsambuddhassa pātu- bhāvā ayaü paņhamo acchariyo abbhuto dhammo pātu- bhavati. 2. Puna ca paraü bhikkhave yadā bodhisatto sato sampajāno mātu kucchismā nikkhamati atha sadevake loke samārake sabrahmake sassamaõabrāhmaõiyā pajāya sadevamanus- sāya appamāõo uëāro obhāso pātubhavati atikkamm' eva devānaü devānubhāvanaü. Yā pi tā lokantarikā . . . tattha pi appamāõo uëāro obhāso pātubhavati atikkamm' eva devā- naü devānubhāvanaü Ye pi tattha sattā . . . [127.1] . . . idh' uppannāti. Tathāgatassa bhikkhave arahato sam- māsambuddhassa pātubhāvā ayaü dutiyo acchariyo ab- bhuto dhammo pātubhavati. 3. Puna ca paraü bhikkhave yadā Tathāgato anuttaraü sammāsambodhiü abhisambujjhati atha sadevake loke . . . pe . . . [127.2] . . . idh' uppannāti. Tathāgatassa bhikkhave arahato sammāsambuddhassa pātubhāvā ayaü tatiyo acchariyo abbhuto dhammo pātubhavati. 4. Puna ca paraü bhikkhave yadā Tathāgato anuttaraü dhammacakkaü pavatteti atha sadevake loke . . . [127.2] . . . idh' uppannāti. Tathāgatassa bhikkhave arahato sammāsambuddhassa pātubhāvā ayaü catuttho acchariyo abbhuto dhammo pātubhavati. Tathāgatassa bhikkhave arahato sammāsambuddhassa pātubhāvā ime cattāro acchariyā abbhutā dhammā pātubha- vantãti. 128. 1. Tathāgatassa bhikkhave arahato sammāsambuddhassa pātubhāvā cattāro acchariyā abbhutā dhammā pātubhavanti. Katame cattāro? âlayarāmā bhikkhave pajā ālayaratā ālayasamuditā,\<*<1>*>/ sā Tathāgatena anālaye dhamme desiyamāne sussåyati sotaü odahati a¤¤ā cittaü upaņņhāpeti. Tathāgatassa bhikkhave arahato sammāsambuddhassa pātubhāvā ayaü paņhamo acchariyo abbhuto dhammo pātubhavati. 2. Mānarāmā bhikkhave pajā mānaratā mānasamuditā,\<*<1>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. Tr. sammuditā. >/ #<[page 132]># %<132 AđGUTTARA-NIKâYA.>% sā Tathāgatena mānavinaye dhamme desiyamāne sussåyati sotaü odahati a¤¤ā cittaü upaņņhāpeti. Tathāgatassa bhikkhave arahato sammāsambuddhassa pātubhāvā ayaü dutiyo acchariyo abbhuto dhammo pātubhavati. 3. Anupasamārāmā bhikkhave pajā anupasamaratā anu- pasamasammuditā, sā Tathāgatena opasamike\<*<1>*>/ dhamme sussåyati . . . upaņņhāpeti. Tathāgatassa bhikkhave . . . pātubhāvā ayaü tatiyo acchariyo abbhuto dhammo pātu- bhavati. 4. Avijjāgatā bhikkhave pajā andhabhåtā pariyonaddhā, sā Tathāgatassa avijjāvinaye dhamme desiyamāne sussåyati sotaü odahati a¤¤ā cittaü upaņņhāpeti. Tathāgatassa bhikkhave arahato sammāsambuddhassa pātubhāvā ayaü catuttho acchariyo abbhuto dhammo pātubhavati. Tathāgatassa bhikkhave arahato sammāsambuddhassa pātubhāvā ime cattāro abbhutā dhammā pātubhāvantãti. 129.2 1. Cattāro 'me bhikkhave acchariyā abbhutā dhammā ânande. Katame cattāro? Sace bhikkhave bhikkhuparisā ânandaü dassanāya upasaīkamati dassanena sā attamanā hoti, tattha ce ânando dhammaü bhāsati bhāsitena pi sā attamanā hoti, atittā va bhikkhave bhikkhuparisā hoti atha ânanda tuõhã bhavati. 2. Sace bhikkhave bhikkhunãparisā ânandaü dassanāya upasaīkamati dassanena sā attamanā hoti, tattha ce ânando dhammaü bhāsati . . . tuõhã bhavati. 3. Sace bhikkhave upāsakaparisā . . . tuõhã bhavati. 4. Sace bhikkhave upāsikāparisā ânandaü dassanāya upa- saīkamati dassanena sā attamanā hoti, tattha ce ânando dhammaü bhāsati bhāsitena pi sā attamanā hoti, atittā va bhikkhave upāsikāparisā hoti atha ânando tuõhã bhavati. Ime kho bhikkhave cattāro acchariyā abbhutā dhammā ânande ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. upasamike. 2 All in M. P. S. V. 38, p. 54. >/ #<[page 133]># %< PUGGALAVAGGA. 133>% 130. 1. Cattāro 'me bhikkhave acchariyā abbhutā dhammā ra¤¤o cakkavattimhi. Katame cattāro? Sace bhikkhave khattiyaparisā rājānaü cakkavattiü dassanāya upasaīkamati dassanena sā attamanā hoti, tattha ce rājā cakkavattã bhāsati bhāsitena pi sā attamanā hoti, atittā va bhikkhave khattiyaparisā hoti atha rājā cakkavatti tuõhã bhavati. 2. Sace bhikkhave brāhmaõaparisā . . . tuõhã bhavati. 3. Sace bhikkhave gahapatiparisā . . . tuõhã bhavati. 4. Sace bhikkhave samaõaparisā . . . tuõhã bhavati. Ime kho bhikkhave cattāro acchariyā abbhutā dhammā ra¤¤o cakkavattimhi. 5. Evam eva kho bhikkhave cattāro acchariyā abbhutā dhammā ânande. Katame cattāro? Sace bhikkhave bhikkhuparisā ânandaü dassanāya upasaīkamati . . . tuõhã bhavati. 6. Sace bhikkhave bhikkhunãparisā . . . pe . . . 7. Sace bhikkhave upāsakaparisā . . . pe . . . 8. Sace bhikkhave upāsikāparisā . . . tuõhã bhavati. Ime kho bhikkhave cattāro acchariyā abbhutā dhammā ânande ti. [Bhaya-]\<*<1>*>/vaggo tatiyo. [Tass'\<*<1>*>/ uddānaü|| Attānuvāda ummi ca|| dve ca nānā dve ca honti|| Mettā dve ca acchariyā|| abbhutadhammā parā dve]\<*<2>*>/ ti|| 131. 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Idha bhikkhave ekaccassa puggalassa orambhāgiyāni saüyojanāni appahãnāni honti, uppattipaņilābhikāni saü- yojanāni appahãnā honti, bhavapaņilābhikāni saüyojanāni appahãnā honti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 M. S. udānaü. 2 From B. K. >/ #<[page 134]># %<134 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Idha pana bhikkhave ekaccassa puggalassa orambhāgi- yāni saüyojanāni pahãnāni honti, uppattipaņilābhikāni saüyojanāni appahãnā honti, bhavapaņilābhikāni saüyoja- nāni appahãnā honti. Idha pana bhikkhave ekaccassa puggalassa orambhāgi- yāni saüyojanāni pahãnāni honti, uppattipaņilābhikāni saüyojanāni pahãnāni honti, bhavapaņilābhikāni appahãnāni honti. Idha pana bhikkhave ekaccassa puggalassa orambhāgi- yāni saüyojanāni pahãnāni honti, uppattipaņilābhikāni saüyojanāni pahãnāni honti, bhavapaņilābhikāni saüyoja- nāni pahãnāni honti. 2. Katamassa bhikkhave puggalassa oraübhāgiyāni saüyojanāni appahãnāni, uppattipaņilābhikāni saüyojanāni appahãnāni, bhavapaņilābhikāni saüyojanāni appahãnāni? Sakadāgāmissa. Imassa kho bhikkhave puggalassa orambhāgiyāni saüyojanāni appahãnāni, uppattipaņilābhi- kāni saüyojanāni appahãnāni, bhavapaņilābhikāni saüyo- janāni appahãnāni. 3. {Katamassa} bhikkhave puggalassa orambhāgiyāni saüyojanāni pahãnāni, uppattipaņilābhikāni saüyojanāni appahãnāni, bhavapaņilābhikāni saüyojanāni appahãnāni. Uddhaüsotassa akaniņņhagāmino. Imassa kho bhik- khave puggalassa orambhāgiyāni . . . appahãnāni. 4. Katamassa bhikkhave puggalassa orambhāgiyāni saüyojanāni pahãnāni, uppattipaņilābhikāni saüyojanāni pahãnāni, bhavapaņilābhikāni saüyojanāni appahãnāni? Antarāparinibbāyissa. Imassa kho bhikkhave pugga- lassa orambhāgiyāni saüyojanāni . . . appahãnāni. 5. Katamassa bhikkhave puggalassa orambhāgiyāni saüyojanāni pahãnāni, uppattipaņilābhikāni saüyojanāni pahãnāni, bhavapaņilābhikāni saüyojanāni pahãnāni? Arahato. Imassa kho bhikkhave puggalassa orambhā- giyāni saüyojanāni pahãnāni, uppattipaņilābhikāni saüyo- janāni pahãnāni, bhavapaņilābhikāni saüyojanāni pahãnāni. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā\<*<1>*>/ lokasmin ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See Puggala Pa¤¤atti II. 40. >/ #<[page 135]># %< PUGGALAVAGGA. 135>% 132.\<*<1>*>/ 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Yuttapaņibhāno na muttapaņibhāno, muttapaņibhāno na yuttapaņibhāno, yuttapaņibhāno ca muttapaņibhāno ca, n' eva yuttapaņibhāno na muttapaņibhāno. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 133.\<*<2>*>/ Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Ugghaņita¤¤å, vipacita¤¤å,\<*<3>*>/ neyyo, padaparamo. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 134.\<*<4>*>/ Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Uņņhānaphalåpajãvã na kammaphalåpajãvã, kammaphalå- pajãvã na uņņhānaphalåpajãvã, uņņhānaphalåpajãvã ca kam- maphalåpajãvã ca, n' eva uņņhānaphalåpajãvã na kammapha- låpajãvã. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā . . . lokas- min ti. 135.\<*<5>*>/ 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Sāvajjo, vajjabahulo, appavajjo, anavajjo. 2. Katha¤ ca bhikkhave puggalo sāvajjo hoti? Idha bhikkhave ekacco puggalo sāvajjena kāyakammena samannāgato hoti . . . pe . . . sāvajjo manokammena samannāgato hoti. Evaü kho bhikkhave puggalo sāvajjo hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Puggala IV. 6. 2 Puggala IV. 5. 3 B. K. vipa¤cita¤¤å. 4 Puggala IV. 18. 5 Puggala Pa¤¤atti IV. 4. >/ #<[page 136]># %<136 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 3. Katha¤ ca bhikkhave puggalo vajjabahulo hoti? Idha bhikkhave ekacco puggalo sāvajjena bahulaü kāya- kammena samannāgato hoti appaü anavajjena . . . pe . . . sāvajjena bahulaü manokammena samannāgato hoti appaü anavajjena. Evaü kho puggalo vajjabahulo hoti. 4. Katha¤ ca bhikkhave puggalo appavajjo hoti? Idha bhikkhave ekacco puggalo anavajjena bahulaü kāyakammena samannāgato hoti appaü sāvajjena . . . pe . . . anavajjena bahulaü manokammena samannāgato hoti appaü sāvajjena. Evaü kho bhikkhave puggalo appavajjo hoti. 5. Katha¤ ca bhikkhave puggalo anavajjo hoti? Idha bhikkhave ekacco puggalo anavajjena kāyakam- mena samannāgato hoti . . . pe . . . anavajjena mano- kammena samannāgato hoti. Evaü kho bhikkhave pug- galo anavajjo hoti. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 136.\<*<1>*>/ 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Idha bhikkhave ekacco puggalo sãlesu na paripårakārã hoti samādhismiü na paripårakārã pa¤¤āya na paripåra- kārã. Idha pana bhikkhave ekacco puggalo sãlesu paripåra- kārã hoti samādhismiü na paripårakārã pa¤¤āya na pari- pårakārã. Idha pana bhikkhave ekacco puggalo sãlesu paripårakārã hoti samādhismiü paripårakārã pa¤¤āya na paripårakārã. Idha pana bhikkhave ekacco puggalo sãlesu paripårakārã hoti samādhismiü paripårakārã pa¤¤āya paripårakārã. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 137. 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cf. Puggala IV. 15, p. 37. >/ #<[page 137]># %< PUGGALAVAGGA. 137>% Idha bhikkhave ekacco puggalo na sãlagarå hoti na sãlā- dhipateyyo na samādhigarå hoti na samādhādhipateyyo na pa¤¤āgarå hoti na pa¤¤ādhipateyyo. Idha pana bhikkhave ekacco puggalo sãlagarå hoti sãlādhipateyyo na samādhigarå hoti na samādhādhipateyyo na pa¤¤āgarå hoti na pa¤¤ā- dhipateyyo. Idha pana bhikkhave ekacco puggalo sãlagarå hoti sãlādhipateyyo samādhigarå hoti samādhādhipateyyo na pa¤¤āgarå hoti na pa¤¤ādhipateyyo. Idha pana bhik- khave ekacco puggalo sãlagarå hoti sãlādhipateyyo samādhi- garå hoti samādhādhipateyyo pa¤¤āgarå hoti pa¤¤ādhi- pateyyo. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 138. 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Nikaņņhakāyo anikaņņhacitto, anikaņņhakāyo nikaņņhacitto, anikaņņhakāyo ca anikaņņhacitto ca, nikaņņhakāyo ca nikaņ- ņhacitto ca. 2. Katha¤ ca bhikkhave puggalo nikaņņhakāyo hoti anikaņņhacitto? Idha bhikkhave ekacco puggalo ara¤¤e vanapatthāni pantāni\<*<1>*>/ senāsanāni paņisevati, so tattha kāmavitakkam pi vitakketi vyāpādavitakkam pi vitakketi vihiüsāvitakkam pi vitakketi. Evaü kho bhikkhave puggalo nikaņņhakāyo hoti anikaņņhacitto. 3. Katha¤ ca bhikkhave puggalo anikaņņhakāyo hoti nikaņņhacitto? Idha bhikkhave ekacco puggalo na h' eva kho ara¤¤e . . . patisevati, so tattha nekkhammavitakkam pi vitak- keti avyāpādavitakkam . . . avihiüsāvitakkaü vitakketi. Evaü kho bhikkhave puggalo anikaņņhakāyo hoti nikaņ- ņhacitto. 4. Katha¤ ca bhikkhave puggalo anikaņņhakāyo ca hoti anikaņņhacitto ca? Idha bhikkhave ekacco puggalo na h' eva kho ara¤¤e \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. pattāni. >/ #<[page 138]># %<138 AđGUTTARA-NIKâYA.>% . . . paņisevati, so tattha kāmavitakkaü pi vitakketi . . . vihiüsāvitakkaü vitakketi. Evaü kho bhikkhave anikaņ- ņhakāyo ca hoti anikaņņhacitto ca. 5. Katha¤ ca bhikkhave puggalo nikaņņhakāyo ca hoti nikaņņhacitto ca? Idha pana bhikkhave ekacco puggalo ara¤¤e . . . paņi- sevati, so tattha nekkhammavitakkam pi vitakketi avyāpā- davitakkam pi vitakketi avihiüsāvitakkam pi vitakketi. Evaü kho bhikkhave puggalo nikaņņhakayo ca hoti nikaņņhacitto ca. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 139.\<*<1>*>/ 1. Cattāro 'me bhikkhave dhammakathikā. Katame cattāro? Idha bhikkhave ekacco dhammakathiko appa¤ ca bhā- sati asahita¤ ca, parisā ca na\<*<2>*>/ kusalā hoti sahitāsahitassa. Evaråpo bhikkhave dhammakathiko, evaråpāyaü parisā- yaü dhammakathiko t' eva saīkhaü gacchati. 2. Idha pana bhikkhave ekacco dhammakathiko appa¤ ca bhāsati sahita¤ ca, parisā ca\<*<3>*>/ kusalā hoti sahitāsahi- tassa. Evaråpo bhikkhave dhammakathiko, evaråpāyaü parisāyaü dhammakathiko t' eva saīkhaü gacchati. 3. Idha pana bhikkhave ekacco dhammakathiko bahu¤ ca bhāsati asahita¤ ca, parisā ca na kusalā hoti sahitāsahi- tassa. Evaråpo bhikkhave dhammakathiko, evaråpāyaü parisāyaü dhammakathiko t' eva saīkhaü gacchati. 4. Idha pana bhikkhave ekacco dhammakathiko bahu¤ ca bhāsati sahita¤ ca, parisā ca kusalā hoti sahitāsahitassa. Evaråpo bhikkhave dhammakathiko evaråpāyaü parisā- yaü dhammakathiko t' eva saīkhaü gacchati. Ime kho bhikkhave cattāro dhammakatthikā ti. 140. Cattāro 'me bhikkhave vādã. Katame cattāro? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Puggala IV. 7. 2 B. K. ca assa na. 3 B. K. ca assa. >/ #<[page 139]># %< âBHâVAGGA. 139>% Atthi bhikkhave vādã atthato pariyādānaü gacchati no vya¤janato. Atthi bhikkhave vādã vya¤janato pariyādā- naü gacchati no atthato. Atthi bhikkhave vādã atthato ca vya¤janato ca pariyādānaü gacchati. Atthi bhikkhave vādã n' ev' atthato no vya¤janato pariyādānaü gacchati. Ime kho bhikkhave cattāro vādã. Aņņhānaü etaü bhikkhave anavakāso yaü catuhi paņi- sambhidāhi samannāgato atthato ca vya¤janato ca pari- yādānaü gacchatãti. Puggalavaggo catuttho. [Tass' uddānam|| Saüyojanaü paņibbhāno|| ugghaņita¤¤å ņhānaü|| sāvajjo dve ca sãlāpi|| nikaņņha dhammavādã]\<*<1>*>/ cāti|| 141. Catasso imā bhikkhave ābhā. Katamā catasso? Candābhā, suriyābhā, aggābhā, pa¤¤ābhā. Imā kho bhikkhave catasso ābhā, etadaggaü bhikkhave imāsaü catunnaü yadidaü pa¤¤ābhā ti. 142. Catasso imā bhikkhave pabhā. Katamā catasso? Candappabhā, suriyappabhā, aggippabhā, pa¤¤āpabhā. Imā kho bhikkhave catasso pabhā, etadaggaü bhikkhave imāsaü catunnaü yadidaü pa¤¤āpabhā ti. 143. Cattāro 'me bhikkhave ālokā. Katame cattāro? Candāloko, suriyāloko, aggāloko, pa¤¤āloko. Ime kho bhikkhave cattāro ālokā, etadaggaü bhikkhave imesaü catunnaü yadidaü pa¤¤āloko ti. 144. Cattāro 'me bhikkhave obhāsā. Katame cattāro? Candobhāso, suriyobhāso, aggobhāso, pa¤¤obhāso. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 From B. K >/ #<[page 140]># %<140 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Ime kho bhikkhave cattāro obhāsā, etadaggaü bhikkhave imesaü catunnaü yadidaü pa¤¤obhāso ti. 145. Cattāro 'me bhikkhave pajjotā. Katame cattāro? Candapajjoto, suriyapajjoto, aggipajjoto, pa¤¤āpajjoto. Ime kho bhikkhave cattāro pajjotā, etadaggaü bhikkhave imesaü catunnaü yadidaü pa¤¤āpajjoto ti. 146. Cattāro 'me kālā. Katame cattāro? Kālena dhammasavanaü,\<*<1>*>/ kālena dhammasākacchā, kālena samatho, kālena vipassanā. Ime kho bhikkhave cattāro kālā ti. 147. 1. Cattāro 'me bhikkhave kālā sammā bhāviyamānā sammā anuparivattiyamānā anupubbena āsavānaü khayaü pāpenti. Katame cattāro? Kālena dhammasavanaü, kālena dhammasākacchā, kā- lena samatho, kālena vipassanā. Ime kho bhikkhave cattāro kālā sammā bhāviyamānā sammā anuparivattiyamānā anupubbena āsavānaü khayaü pāpenti. 2. Seyyathāpi bhikkhave upari pabbate thålaphussitake deve vassante taü udakaü yathāninnaü pavattamānam pabbatakandarapadarasākhā paripåreti, pabbatakandara- padarasākhā paripårā kussubbhe paripårenti, kussubbhā paripårā mahāsobbhe paripårenti, mahāsobbhā paripårā kunnadiyo paripårenti, kunnadiyo paripårā mahānadiyo paripårenti, mahānadiyo paripårā samuddaü sāgaraü paripårenti, evam eva kho bhikkhave ime cattāro kālā sammā bhāviyamānā sammā anuparivattiyamānā anupub- bena āsavānaü khayaü pāpentãti\<*<2>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. dhammasammasanā. 2 See A. N. III. 93. 5. >/ #<[page 141]># %< INDRIYAVAGGA. 141>% 148. Cattār' imāni bhikkhave vacãduccaritāni. Katamāni cattāri? Musāvādo, pisuõāvācā, pharusāvācā, samphappalāpo. Imāni kho bhikkhave cattāri vacãduccaritānãti. 149. Cattār' imāni vacãsucaritāni. Katamāni cattāri? Saccavācā, apisuõāvācā, saõhāvācā, mantābhāsā\<*<1>*>/. Imāni kho bhikkhave cattāri vacãsucaritānãti. 150. Cattāro 'me bhikkhave sārā.\<*<2>*>/ Katame cattāro? Sãlasāro, samādhisāro, pa¤¤āsāro, vimuttisāro ti. Ime kho bhikkhave cattāro sārāti. âbhā vaggo pa¤camo. [Tass' uddānaü|| âbhāpabhā ca ālokā|| obhā[sa] pajjota dve kālā dve caritā ca sãlāgā\<*<3>*>/|| honti te dasa vagge cāti.\<*<4>*>/] 151. Cattār' imāni bhikkhave indriyāni. Katamāni cattāri? Saddhindriyaü, viriyindriyaü, satindriyaü, samādhind- riyaü. Imāni kho bhikkhave cattāri indriyānãti. 152. 1. Cattār' imāni bhikkhave balāni. Katamāni cattāri? Saddhābalaü, viriyabalaü, satibalaü, samādhibalaü. Imāni kho bhikkhave cattāri balānãti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. D. mantābhāsaü; S. T. mantabhāsā. 2 B. K. sāgarā. 3 Read sārā? 4 From B. K. >/ #<[page 142]># %<142 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 153. 2. Cattar' imāni bhikkhave balāni. Katamāni balāni? Pa¤¤ābalaü, viriyabalaü, anavajjabalaü, saīgāhaba- laü\<*<1>*>/. Imāni kho bhikkhave cattāri balānãti. 154. 1. Cattār' imāni bhikkhave balāni. Katamāni balāni? Satibalaü, samādhibalaü, anavajjabalaü, saīgāhabalaü. Imāni kho bhikkhave cattāri balānãti. 155. 2. Cattār' imāni bhikkhave balāni. Katamāni cattāri? Paņisaīkhānabalaü, bhāvanābalaü, anavajjabalaü saīgāhabalaü. Imānã kho bhikkhave cattāri balānãti. 156. Cattār' imāni bhikkhave kappassa asaīkheyyāni. Kata- māni cattāri? Yadā bhikkhave kappo saüvaņņati\<*<2>*>/ taü na\<*<3>*>/ sukaraü saī- khātuü ettakāni vassānãti vā ettakāni vassasatānãti vā etta- kāni vassasahassānãti va ettakāni vassasatasahassānãti vā. Yadā bhikkhave kappo saüvaņņo\<*<4>*>/ tiņņhati taü na\<*<3>*>/ suka- raü . . . vassasatasahassānãti vā. Yadā bhikkhave kappo vivaņņati taü no sukaraü . . . pe . . . vassasatasahassānãti vā. Yadā bhikkhave kappo vivaņņo\<*<4>*>/ tiņņhati taü na sukaraü saīkhātuü ettakāni vassānãti vā ettakāni vassasatānãti vā ettakāni vassasahassānãti vā ettakāni vassasatasahassānãti vā. Imāni kho bhikkhave cattāri kappassa asaīkheyyānãti. 157. 1. Dve 'me bhikkhave rogā. Katame dve. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. sangahabalaü. 2 S. D., S. Tr. samvāddhati. 3 S. Tr. omits taü na. 4 S. T. vivaņņe >/ #<[page 143]># %< INDRIYAVAGGA. 143>% Kāyiko ca rogo cetasiko ca rogo. Dissanti bhikkhave sattā kāyikena rogena ekam pi vas- saü ārogyaü paņijānamānā, dve pi vassāni ārogyaü paņijā- namānā, tãõi pi . . . cattāri pi . . . pa¤ca pi . . . dasa pi . . . vãsatim pi . . . tiüsam pi . . . cattārãsam pi . . . pa¤- ¤āsam pi vassāni ārogyaü paņijānamānā, vassasatam pi ārogyaü\<*<1>*>/ paņijānamānā. Te bhikkhave sattā dullabhā\<*<2>*>/ lokasmiü ye cetasikena rogena muhuttam pi ārogyaü paņi- jānanti a¤¤atra khãõāsavehi. 2. Cattāro 'me bhikkhave pabbajitassa rogā. Katame cattāro? Idha bhikkhave mahiccho hoti vighātavā asantuņņho itarãtaracãvarapiõķapātasenāsanagilāna paccayabhesajjapa- rikkhārena. So mahiccho samāno vighātavā asantuņņho itarãtara . . . parikkhārena pāpikaü icchaü paõidahati anava¤¤apaņilābhāya lābhasakkārasilokapaņilabhāya. So uņņhahati ghaņati vāyamati anava¤¤apaņilābhāya lābha- sakkārasilokapaņilābhāya. So saīkhāya kulāni upasaīka- mati saīkhāya nisãdati saīkhāya dhammaü bhāsati saī- khāya uccārapassāvaü sandhāreti. Ime kho bhikkhave cattāro pabbajitassa rogā. 3. Tasmātiha bhikkhave evaü sikkhitabbaü: na mahic- chā\<*<3>*>/ bhavissāma vighātavanto asantuņņhā itarãtara . . . pa- rikkhārena, na pāpikaü icchaü paõidahissāmā anava¤¤apa- ņilābhāya lābhasakkārasilokapaņilābhāya, na uņņhahissāma na ghaņissāma na vāyamissāma anava¤¤apaņilābhāya lābha- sakkārasilokapaņilābhāya, khamā bhavissāma sãtassa uõ- hassa jighacchāya pipāsāya ķaüsamakasavātātapasiriüsa- pasamphassānaü duruttānaü durāgatānaü vacanapathā- naü uppannānaü sārãrikānaü vedanānaü dukkhānaü tip- pānaü kharānaü kaņukānaü asātānaü amanāpānaü pāõa- harānaü, adhivāsikajātikā bhavissāmāti. Evaü hi vo bhik- khave sikkhitabban ti. 158. 1. Tatra kho āyasmā Sāriputto bhikkhå āmantesi: âvuso \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. ārogyaü bhiyyo pi. 2 B. K. sudullabhā. 3 B. K. appicchā. >/ #<[page 144]># %<144 AđGUTTARA-NIKâYA.>% bhikkhave ti. âvuso ti kho te bhikkhå āyasmato Sāri- puttassa paccassosuü. âyasmā Sāriputto etad avoca : Yo hi koci āvuso bhikkhu vā bhikkhunã vā cattāro dhamme attani samanupassati niņņham ettha gantabbaü-- parihāyāmi kusalehi dhammehi parihānam etaü vuttaü Bhagavatā. Katame cattāro? Rāgavepullataü, dosavepullataü, mohavepullataü, gam- bhãresu kho pan' assa ņhānaņņhānesu pa¤¤ācakkhuü na kamati. Yo hi koci āvuso bhikkhu vā bhikkhunã vā ime cattāro dhamme attani samanupassati niņņham ettha gantabbaü --parihāyāmi kusalehi dhammehi parihānam etaü vuttaü Bhagavatā. 2. Yo hi koci āvuso bhikkhu vā bhikkhunã vā cattāro dhamme attani samanupassati niņņham ettha gantabbaü-- na parihāyāmi kusalehi dhammehi aparihānam etaü vuttaü Bhagavatā. Katame cattāro? Rāgatanuttaü, dosatanuttaü, mohatanuttaü, gambhã- resu kho pan' assa ņhānaņņhānesu pa¤¤ācakkhuü kamati. Yo hi koci āvuso bhikkhu vā bhikkhunã vā ime cattāro dhamme attani samanupassati niņņham ettha gantabbaü --na parihāyāmi kusalehi dhammehi aparihānam etaü vuttaü Bhagavatāti. 159. 1. Ekaü samayaü āyasmā ânando Kosambiyaü viharati Ghositārāme. Atha kho a¤¤atarā bhikkhunã a¤¤ataraü purisaü āmantesi: Ehi tvaü ambho purisa yen' ayyo ânando ten' upasaīkama, upasaīkamitvā mama vacanena ayyassa ânandassa pāde sirasā vanda: itthannāmā bhante bhikkhunã ābādhikinã dukkhitā bāëhagilānā ayyassa\<*<1>*>/ ânan- dassa pāde sirasā vandatãti. Eva¤ ca vadehi--sādhu kira bhante ayyo ânando yena bhikkhunãpassayo\<*<2>*>/ yena sā bhikkhunã ten' upasaīkamatu anukampaü upādāyāti. Evam ayye ti kho so puriso tassā bhikkhuniyā paņisutvā yen' āyasmā ânando ten' upasaīkami, upasaīkamitvā āyas- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. bāëh- sā ayyassa. 2 B. K. bhikkhunupassayo >/ #<[page 145]># %< INDRIYAVAGGA. 145>% mantaü ânandaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Eka- mantaü nisinno kho so puriso āyasmantaü ânandaü etad avoca : Itthannāmā bhante bhikkhunã ābādhikinã dukkhitā bāëha- gilānā ayyassa ânandassa pāde sirasā vandati,\<*<1>*>/ eva¤ ca vadeti: sādhu kira bhante āyasmā ânando yena bhikkhu- nipassayo yena sā bhikkhunã ten' upasaīkamatu anukam- paü upādāyāti. Adhivāsesi kho āyasmā ânando tuõhã- bhāvena. 2. Atha kho āyasmā ânando nivāsetvā pattacãvaraü ādāya yena bhikkhunipassayo ten' upasaīkami. Addasā kho sā bhikkhunã āyasmantaü ânandaü dårato va āgac- chantaü disvā sā sãsaü pārupitvā ma¤cake nipajji. Atha kho āyasmā ânando yena sā bhikkhunã ten' upasaīkami, upasaīkamitvā pa¤¤atte āsane nisãdi. Nisajja kho āyasmā ânando taü bhikkhuniü etad avoca : 3. âhārasambhåto ayaü bhagini kāyo āhāraü nissāya āhāro pahātabbo, taõhāsambhåto ayaü bhagini kāyo taõ- haü nissāya taõhā pahātabbā, mānasambhåto ayaü bha- gini kāyo mānaü nissāya māno pahātabbo, methunasam- bhåto ayaü bhagini kāyo methuno\<*<2>*>/ ca setughāto vutto Bhagavatā. 4. âhārasambhåto ayaü bhagini kāyo āhāraü nissāya āhāro pahātabbo ti--iti kho pan' etaü vuttaü ki¤c' etaü paticca vuttaü. Idha bhagini bhikkhu {paņisaīkhā} yoniso āhāraü āhāreti n' eva davāya na madāya na maõķanāya na vibhåsanāya, yāvad eva imassa kāyassa ņhitiyā yāpanāya vihiüsåparatiyā brahmacariyānuggahāya. Iti purāõa¤ ca vedanaü paņihaīkhāmi nava¤ ca vedanaü na uppādessāmi yātrā\<*<3>*>/ ca bhavissati anavajjatā ca phāsuvihāro cāti. So aparena samayena āhāraü nissāya {āharaü} pajahati. âhārasambhåto ayaü bhagini kāyo āhāraü nissāya āhāro pahātabbo ti--iti yan taü vuttaü idam etaü paņicca vuttaü. 5. Taõhāsambhåto ayaü bhagini kāyo taõhaü nissāya taõhā pahātabbā ti--iti kho pan' etaü vuttaü ki¤c' etaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS. vandatãti. 2 SS. methune. 3 B. K. yatrā. >/ #<[page 146]># %<146 AđGUTTARA-NIKâYA.>% paņicca vuttaü. Idha bhagini bhikkhu suõāti: itthannāmo kira bhikkhu āsavānaü khayā anāsavaü cetovimuttiü pa¤¤āvimuttiü diņņh' eva dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchi- katvā upasampajja viharatãti. Tass' evaü hoti: kudassu nāma aham pi āsavānaü khayā . . . pe . . . sacchikatvā upasampajja viharissāmãti. So aparena samayena taõhaü nissāya taõhaü pajahati. Taõhāsambhåto ayaü bhagini kāyo taõhaü nissāya taõhā pahātabbā ti--iti yan taü vuttaü idam etaü paņicca vuttaü. 6. Mānasambhåto ayaü bhagini kāyo mānaü nissāya māno pahātabbo ti--iti kho pan' etaü vuttaü ki¤c' etaü paņicca vuttaü. Idha bhagini bhikkhu suõāti: itthannāmo kira bhikkhu āsavānaü khayā . . . pe . . . sacchikatvā upasampajja viharatãti. Tass' evaü hoti: so hi nāma āyasmā āsavānaü khayā . . . pe . . . sacchikatvā upa- sampajja viharissati, kim aīga panāhan ti? So aparena samayena mānaü nissāya mānaü pajahati. Mānasambhåto ayaü bhagini kāyo mānaü nissāya māno pahātabbo ti--iti yan taü vuttaü idam etaü paņicca vuttaü. 7. Methunasambhåto ayaü bhagini kāyo methuno\<*<1>*>/ ca setughāto vutto Bhagavatā ti. 8. Atha kho sā bhikkhunã ma¤cakā vuņņhahitvā ekaüsaü uttarāsaīgaü karitvā āyasmato ânandassa pādesu sirasā nipatitvā āyasmantaü ânandaü etad avoca : Accayo maü bhante accagamā yathābālaü yathāmåëhaü yathā-akusalaü sāhaü evam\<*<2>*>/ akāsiü. Tassā me bhante ayyo ânando accayaü accayato paņigaõhātu āyatiü saü- varāyāti. 9. Taggha tvaü bhagini accayo accagamā yathābālaü yathāmåëhaü yathā-akusalaü yā tvaü evam akāsi. Yato ca kho tvaü bhagini accayaü accayato disvā yathādham- maü paņikarosi tan te mayaü paņigaõhāma. Vuddhi h' esā bhagini ariyassa vinaye yo accayaü accayato disvā yathādhammaü paņikaroti āyatiü saüvaraü apajjatãti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS. methune. 2 B. K. yāham evaü. >/ #<[page 147]># %< INDRIYAVAGGA. 147>% 160. 1. Sugato vā bhikkhave loke tiņņhamāno sugatavinayo vā tad assā bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampa- kāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaü. Katamo ca bhikkhave sugato? Idha bhikkhave Tathāgato loke uppajjati arahaü sammā- sambuddho vijjācaraõasampanno sugato lokavidå anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaü Buddho Bhagavā. Ayaü bhikkhave sugato. 2. Katamo ca bhikkhave sugatavinayo? So dhammaü deseti ādikalyāõaü majjhekalyāõaü pari- yosānakalyāõaü sātthaü savya¤janaü kevalaparipuõõaü parisuddhaü brahmacariyaü pakāseti. Ayaü bhikkhave sugatavinayo. Sugato vā bhikkhave loke tiņņhamāno sugatavinayo vā tad assa bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampa- kāya atthāya hitāya sukhāya devamanussānaü. 3. Cattāro 'me bhikkhave dhammā saddhammassa sam- mosāya antaradhānāya saüvattanti. Katame cattāro\<*<1>*>/? Idha bhikkhave bhikkhå duggahãtaü suttantaü pariyā- puõanti dunnikkhittehi padavya¤janehi. Dunnikkhittassa bhikkhave padavya¤janassa attho pi dunnayo hoti. Ayaü bhikkhave paņhamo dhammo sammosāya antaradhānāya saüvattati\<*<2>*>/. 4. Puna ca paraü bhikkhave bhikkhå dubbacā honti dovacassakaraõehi dhammehi samannāgatā akkhamā ap- padakkhiõaggāhino anusāsaniü. Ayaü bhikkhave dutiyo dhammo sammosāya antaradhānāya saüvattati. 5. Puna ca paraü bhikkhave ye te bhikkhå bahussutā āgatāgamā dhammadharā vinayadharā mātikādharā te na sakkaccaü suttantaü paraü vācenti, tesaü accayena chin- namålako suttanto hoti appaņisaraõo. Ayaü bhikkhave tatiyo dhammo sammosāya antaradhānāya saüvattati. 6. Puna ca paraü bhikkhave therā bhikkhå bāhulikā\<*<3>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 The "Uddāna" does not include sections 3-10. The whole seems to be an interpolated sutta. 2 See Aīguttara II. 2. 10. 3 See M. N. III. p. 14. >/ #<[page 148]># %<148 AđGUTTARA-NIKâYA.>% honti sāthalikā okkamane pubbaīgamā paviveke nikkhit- tadhurā na viriyaü ārabhanti appattassa pattiyā aõadhi- gatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya, tesaü pacchimā janatā diņņhānugatiü āpajjati, sā pi hoti bāhulikā sāthalikā okkamane pubbaīgamā paviveke nikkhittadhurā na viriyaü ārabhati appattassa pattiyā anadhigatassa adhi- gamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. Ayaü bhikkhave catuttho dhammo sammosāya antaradhānāya saüvattati. Ime kho bhikkhave cattāro dhammā saddhammassa antara- dhānāya saüvattantãti. 7. Cattāro 'me bhikkhave dhammā saddhammassa ņhitiyā asammosāya anantaradhānāya saüvattanti. Ka- tame cattāro? Idha bhikkhave bhikkhå suggahãtaü suttantaü pariyā- puõanti sunikkhittehi padavya¤janehi. Sunikkhittassa bhikkhave padavya¤janassa attho pi sunnayo hoti. Ayaü bhikkhave paņhamo dhammo saddhammassa ņhitiyā asam- mosāya anantaradhānāya saüvattati. 8. Puna ca paraü bhikkhave bhikkhå subbacā honti sova- cassakaraõehi dhammehi samannāgatā khamā padakkhiõa- ggāhino anusāsaniü. Ayaü bhikkhave dutiyo dhammo sad- dhammassa ņhitiya asammosāya anantaradhānāya saüvattati. 9. Puna ca paraü bhikkhave ye te bhikkhå bahussutā āgatāgamā dhammadharā vinayadharā mātikādharā te sak- kaccaü suttantaü paraü vācenti, tesaü accayena na ca chinnamålako suttanto hoti sappaņisaraõo. Ayaü bhik- khave tatiyo dhammo saddhammassa ņhitiyā asammosāya anantaradhānāya saüvattati. 10. Puna ca paraü bhikkhave therā bhikkhå na bāhulikā honti na sāthalikā okkamaõe pubbaīgamā paviveke nik- khittadhurā viriyaü ārabhanti appattassa pattiyā anadhi- gatassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya, tesaü pacchimā janatā diņņhānugatiü āpajjati. Sā pi hoti na bāhulikā na sāthalikā okkamane nikkhittadhurā paviveke pubbaīgamā viriyaü ārabhati appattassa pattiyā anadhiga- tassa adhigamāya asacchikatassa sacchikiriyāya. Ayaü bhikkhave catuttho dhammo saddhammassa ņhitiyā asammo- sāya anantaradhānāya saüvattati. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 149]># %< PAōIPADâVAGGA. 149>% Ime kho bhikkhave cattāro dhammā saddhammassa ņhitiyā asammosāya anantaradhānāya saüvattantãti. [Indriya-]\<*<1>*>/vaggo [paņhamo] \<*<1>*>/ [Tass' uddānaü: Indriyāni tibalānã|| pa¤¤ā satisaīkhātaü\<*<2>*>/ pa¤camaü|| Kappo rogo parihāni|| bhikkhunã sugatavinayena te dasāti ||] \<*<1>*>/ 161. Catasso imā bhikkhave paņipadā. Katamā catasso? Dukkhā paņipadā dandhābhi¤¤ā, dukkhā paņipadā khippā- bhi¤¤ā sukhā paņipadā dandhābhi¤¤ā, sukhā paņipadā khip- pābhi¤¤ā Imā kho bhikkhave catasso paņipadā ti. 162. 1. Catasso imā bhikkhave paņipadā. Katamā catasso? Dukkhā paņipadā dandhābhi¤¤ā, dukkhā paņipadā khippā- bhi¤¤ā, sukhā paņipadā dandhābhi¤¤ā, sukhā paņipadā khippābhi¤¤ā. 2. Katamā ca bhikkhave dukkhā paņipadā dandhā- bhi¤¤ā? Idha bhikkhave ekacco pakatiyā pi tibbarāgajātiko hoti abhikkhaõaü rāgajaü dukkhaü domanassaü paņisaüvedeti, pakatiyā pi tibbadosajātiko hoti abhikkhaõaü dosajaü duk- khaü domanassaü paņisaüvedeti, pakatiyā pi tibbamoha- jātiko hoti abhikkhaõaü mohajaü dukkhaü domanassaü paņisaüvedeti. Tass' imāni pa¤cindriyāni mudåni pātu- bhavanti--saddhindriyaü viriyindriyaü satindriyaü samādhindriyaü pa¤¤indriyaü--so imesaü pa¤cannaü indriyānaü muduttā dandhaü ānantariyaü\<*<3>*>/ pāpuõāti āsavānaü khayāya. Ayaü vuccati bhikkhave dukkhā paņi- padā dandhābi¤¤ā. 3. Katamā ca bhikkhave dukkhā paņipadā khippābhi¤¤ā? Idha bhikkhave ekacco pakatiyā pi tibbarāgajātiko hoti . . . paņisaüvedeti. Tass' imāni pa¤cindriyāni adhimat- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 From B. K. 2 read paņisaīkhānaü. 3 B. K. anantariyaü. >/ #<[page 150]># %<150 AđGUTTARA-NIKâYA.>% tāni pātubhavanti--saddhindriyaü . . . pa¤¤indriyaü--so imesaü pa¤cannaü indriyānaü adhimattattā khippaü ān- antariyaü pāpuõāti āsavānaü khayāya. Ayaü vuccati bhikkhave dukkhā paņipadā khippābhi¤¤ā. 4. Katamā ca bhikkhave sukhā paņipadā dandhābhi¤¤ā? Idha bhikkhave ekacco pakatiyā pi na tibbarāgajātiko hoti nābhikkhaõaü rāgajaü dukkhaü domanassaü paņisaü- vedeti, pakatiyā na tibbadosajātiko hoti . . ., pakatiyā na tibbamohajātiko hoti nābhikkhaõaü mohajaü dukkhaü domanassaü paņisaüvedeti. Tass' imāni pa¤cindriyāni mudåni pātubhavanti--saddhindriyaü . . . pa¤¤indriyaü --so imesaü pa¤cannaü indriyānaü muduttā dandhaü ānantariyaü pāpuõāti āsavānaü khayāya. Ayaü vuccati bhikkhave sukhā paņipadā dandābhi¤¤ā. 5. Katamā ca bhikkhave sukhā paņipadā khippābhi¤¤ā? Idha bhikkhave ekacco puggalo pakatiyā pi na tibbarāga- jātiko hoti nābhikkhaõaü rāgajaü dukkhaü domanassaü paņisaüvedeti, pakatiyā na tibbadosajātiko hoti nābhikkha- õaü dosajaü dukkhaü domanassaü paņisaüvedeti na tibbamohajātiko hoti nābhikkhaõaü mohajam dukkham domanassam paņisaüvedeti. Tass' imāni pa¤cindriyāni adhimattāni pātubhavanti--saddhindriyaü viriyindriyaü satindriyaü samādhindriyaü pa¤¤indriyaü--so imesaü pa¤cannaü indriyānaü adhimattattā khippaü ānantariyaü pāpuõāti āsavānaü khayāya. Ayaü vuccati bhikkhave sukhā paņipadā khippābhi¤¤ā. Imā kho bhikkhave catasso paņipadā ti. 163. 1. Catasso imā bhikkhave paņipadā. Katamā catasso? Dukkhā paņipadā dandhābhi¤¤ā . . . sukhā paņipadā khippābhi¤¤ā. 2. Katamā ca bhikkhave dukkhā paņipadā dandhā- bhi¤¤ā? Idha bhikkhave bhikkhu asubhānupassã kāye viharati āhāre paņikkålasa¤¤ã sabbaloke anabhiratasa¤¤ã sabba saīkhāresu aniccānupassã maraõasa¤¤ā kho pan' assa ajjhattaü såpaņņhitā. So imāni pa¤ca sekhabalāni upa- nissāya viharati--saddhābalaü hiribalam ottappabalaü \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 151]># %< PAōIPADâVAGGA. 151>% viriyabalaü pa¤¤ābalaü, tass' imāni pa¤cindriyāni mu- dåni pātubhavanti--saddhindriyaü . . . pa¤¤indriyaü-- so imesaü pa¤cannaü indriyānaü muduttā dandhaü ānantariyaü pāpuõāti āsavānaü khayāya. Ayaü vuccati bhikkhave dukkhā paņipadā dandhābhi¤¤ā. 3. Katamā ca bhikkhave dukkhā paņipadā khippā- bhi¤¤ā? Idha bhikkhave bhikkhu asubhānupassã kāye viharati āhāre paņikkålasa¤¤ã sabbaloke anabhiratasa¤¤ã sabba- saīkhāresu aniccānupassã maraõasa¤¤ā kho pan' assa ajjhattaü såpaņņhitā hoti. So imāni pa¤ca sekhabalāni upanissāya viharati--saddhābalaü . . . pa¤¤ābalaü, tass' imāni pa¤cindriyāni adhimattāni pātubhavanti--saddhin- driyaü . . . pa¤¤indriyaü--so imesaü pa¤cannaü in- driyānaü adhimattattā khippaü ānantariyaü pāpuõāti āsavānaü khayāya. Ayaü vuccati bhikkhave dukkhā paņipadā khippābhi¤¤ā. 4. Katamā ca bhikkhave sukhā paņipadā dandhābhi¤¤ā? Idha bhikkhave bhikkhu vivicc' eva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi . . . pe . . . paņhamajjhānaü upa- sampajja viharati, vitakkavicārānaü våpasamā . . . pe . . . dutiyajjhānaü upasampajja viharati, pãtiyā ca virāgā . . . pe . . . sukha¤ ca kāyena paņisaüvedeti yan taü ariyā ācikkhanti, upekhako ca satimā sukhavihārãti {tatiyajjhānaü} upasampajja viharati, sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbe va somanassadomanassānaü atthagamā adukkhamasukhaü upekhāsatipārisuddhiü catutthajjhānaü upasampajja viharati. So imāni pa¤ca sekhabalāni upanissāya viharati--saddhābalaü . . . pa¤- ¤ābalaü, tass' imāni pa¤cindriyāni mudåni pātubhavanti --saddhindriyaü . . . pa¤¤indriyaü--so imesaü pa¤- cannaü indriyānaü muduttā dandhaü ānantariyaü pā- puõāti āsavānaü khayāya. Ayaü vuccati bhikkhave sukhā paņipadā dandhābhi¤¤ā. 5. Katamā ca bhikkhave sukhā paņipadā khippābhi¤¤ā? Idha bhikkhave bhikkhu vivicc' eva kāmehi . . . paņha- majjhānaü upasampajja viharati, . . . pe . . . {dutiyaj- jhānaü} upasampajja viharati, . . . pe . . . tatiyajjhānaü \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 152]># %<152 AđGUTTARA-NIKâYA.>% upasampajja viharati, . . . pe . . . catutthajjhānaü upa- sampajja viharati. So imāni pa¤ca sekhabalāni upanissāya viharati--saddhābalaü . . . pe . . . pa¤¤ābalaü, tass' imāni pa¤cindriyāni adhimattāni pātubhavanti--{saddhin- driyaü} . . . pa¤¤indriyaü--so imesaü pa¤cannaü in- driyānaü adhimattattā khippaü ānantariyaü pāpuõāti āsavānaü khayāya. Ayaü vuccati bhikkhave sukhā paņi- padā khippābhi¤¤ā. Imā kho bhikkhave catasso paņipadā ti. 164. 1. Catasso imā bhikkhave paņipadā. Katamā catasso? Akkhamā paņipadā, khamā paņipadā, damā paņipadā, samā paņipadā. 2. Katamā ca bhikkhave akkhamā paņipadā? Idha bhikkhave ekacco akkosantaü paccakkosati rosan- taü paņirosati bhaõķantaü paņibhaõķati. Ayaü vuccati bhikkhave akkhamā paņipadā. 3. Katamā ca bhikkhave khamā paņipadā? Idha bhikkhave ekacco akkosantaü na paccakkosati rosantaü na paņirosati bhaõķantaü na paņibhaõķati. Ayaü bhikkhave khamā paņipadā. 4. Katamā ca bhikkhave damā paņipadā? Idha bhikkhave bhikkhu cakkhunā\<*<1>*>/ råpaü disvā na nimmitaggāhã hoti nānuvya¤janaggāhã yatvādhikaraõam enaü cakkhundriyaü asaüvutaü viharantaü abhijjhā- domanassā pāpakā akusalā dhammā anvāsaveyyuü, tassa saüvarāya paņipajjati rakkhati cakkhundriyaü cakkhun- driye saüvaraü āpajjati--sotena saddaü sutvā . . . pe . . . ghānena gandhaü ghāyitvā . . . pe . . . jivhāya rasaü sāyitvā . . . pe . . . kāyena phoņņhabbaü phusitvā . . . pe . . . manasā dhammaü vi¤¤āya na nimittaggāhã hoti nānuvya¤janaggāhã yatvādhikaraõaü enaü manin- driyaü asaüvutaü viharantaü abhijjādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāsaveyyuü, tassa saüvarāya paņi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See Aīguttara III. 16; Puggala II. 17. >/ #<[page 153]># %< PAōIPADâVAGGA. 153>% pajjati rakkhati manindriyaü manindriye saüvaraü āpaj- jati. Ayaü vuccati bhikkhave damā paņipadā. 5. Katamā ca bhikkhave samā paņipadā? Idha bhikkhave bhikkhu uppannaü kāmavitakkaü nā- dhivāseti pajahati vinodeti sameti vyantikaroti anabhāvaü gameti, uppannaü vyāpādavitakkaü . . . uppannaü vihiüsāvitakkaü . . . uppannuppanne pāpake akusale dhamme nādhivāseti pajahati vinodeti sameti vyantikaroti anabhāvaü gameti. Ayaü vuccati bhikkhave samā paņipadā. Imā kho bhikkhave catasso paņipadā. 165. 1. Catasso imā bhikkhave paņipadā. Katamā catasso? Akkhamā paņipadā . . . samā paņipadā. 2. Katamā ca bhikkhave akkhamā paņipadā? Idha bhikkhave ekacco akkhamo hoti sãtassa uõhassa jighacchāya pipāsāya ķaüsamakasavātātapasiriüsapa- samphassānaü duruttānaü durāgatānaü vacanapathānaü uppannānaü sārãrikānaü vedanānaü dukkhānaü tippā- naü kharānaü kaņukānaü asātānaü amanāpānaü pāõa- harānaü anadhivāsikajātiko hoti. Ayaü vuccati bhik- khave akkhamā paņipadā\<*<1>*>/. 3. Katamā ca bhikkhave khamā paņipadā? Idha bhikkhave ekacco khamo hoti sãtassa uõhassa . . . pe . . . adhivāsikajātiko hoti. Ayaü vuccati bhikkhave khamā paņipadā. 4. Katamā ca bhikkhave damā paņipadā? Idha bhikkhave ekacco cakkhunā råpaü disvā na nimit- taggāhã hoti . . . [164. 4] pe . . . Ayaü vuccati bhik- khave damā paņipadā. 5. Katamā ca bhikkhave samā paņipadā? Idha bhikkhave bhikkhu uppannaü kāmavitakkaü nādhivāseti . . . [164. 5] pe . . . Ayaü vuccati bhikkhave samā paņipadā. Imā kho bhikkhave catasso paņipadā ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See M. N. II. p. 10. >/ #<[page 154]># %<154 AđGUTTARA-NIKAYA.>% 166. 1. Catasso imā bhikkhave paņipadā. Katamā catasso? Dukkhā paņipadā dandhābhi¤¤ā . . . sukhā paņipadā khippābhi¤¤ā. 2. Tatra bhikkhave yāyaü paņipadā dukkhā dandhā- bhi¤¤ā ayaü bhikkhave paņipadā ubhayen' eva hãnā akkhā- yati, yam pāyaü paņipadā dukkhā iminā pāyaü hãnā akkhāyati, yam pāyaü paņipadā dandhābhi¤¤ā iminā pāyaü hãnā akkhāyati. Ayaü bhikkhave paņipadā ubhayen' eva hãnā akkhāyati. 3. Tatra bhikkhave yāyaü paņipadā dukkhā khippā- bhi¤¤ā ayaü bhikkhave paņipadā dukkhattā hãnā akkhāyati. 4. Tatra bhikkhave yāyaü paņipadā sukhā dandhābhi¤- ¤ā ayaü bhikkhave paņipadā dandhattā hãnā akkhāyati. 5. Tatra bhikkhave yāyaü paņipadā sukhā khippā- bhi¤¤ā ayaü bhikkhave paņipadā ubhayen' eva paõãtā akkhāyati, yam pāyaü paņipadā sukhā iminā pāyaü paõãtā akkhāyati, yaü pāyaü paņipadā khippā iminā pāyaü paõãtā akkhāyati. Ayaü bhikkhave paņipadā ubhayen' eva paõãtā akkhāyati. Imā kho bhikkhave catasso paņipadā ti. 167. 1. Atha kho āyasmā Sāriputto yen' āyasmā Mahāmoggal- lāno ten' upasaīkami, upasaīkamitvā āyasmatā Mahāmog- gallānena saddhiü sammodi sammodanãyaü kathaü sārāõã- yaü vãtisāretvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho āyasmā Sāriputto āyasmantaü Mahāmogallānaü etad avoca : Catasso imā āvuso Moggallāna paņipadā. Katamā catasso? Dukkhā paņipadā dandhābhi¤¤ā . . . pe . . . Imā kho āvuso catasso paņipadā. 2. Imāsaü kho āvuso catassannaü\<*<1>*>/ paņipadānaü kata- man te paņipadaü āgamma anupādāya āsavehi cittaü vimuttan ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. catunnaü; SS. catassannaü. >/ #<[page 155]># %< PAōIPADâVAGGA. 155>% Catasso imā āvuso Sāriputta paņipadā. Katamā ca- tasso? Dukkhā paņipadā dandhābhi¤¤ā . . . pe . . . Imā kho āvuso catasso paņipadā. Imāsaü kho āvuso catassannaü paņipadānaü yāyaü paņipadā dukkhā khippābhi¤¤ā, imaü me paņipadaü āgamma anupādāya āsavehi cittaü vimut- tan ti. 168. 1. Atho kho āyasmā Mogallāno yen' āyasmā Sāriputto ten' upasaīkami . . . Ekamantaü nisinno kho āyasmā Mahāmoggallāno āyasmantaü Sāriputtaü etad avoca : Catasso imā āvuso Sāriputta paņipadā . . . pe . . . Imā kho āvuso catasso paņipadā. 2. Imāsaü kho āvuso catassannaü paņipadānaü kataman te paņipadaü āgamma anupādāya āsavehi cittaü vimuttan ti? Catasso imā āvuso Moggallāna paņipadā . . . pe . . . Imāsaü kho āvuso catassannaü paņipadānaü yāyaü paņi- padā sukhā khippābhi¤¤ā, imaü me paņipadaü āgamma anupādāya āsavehi cittaü vimuttan ti. 169. 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Idha bhikkhave ekacco puggalo diņņh' eva dhamme sasaīkhāraparinibbāyã hoti. Idha pana bhikkhave ekacco puggalo kāyassa bhedā sasaīkhāraparinibbāyã hoti. Idha pana bhikkhave ekacco puggalo diņņh' eva dhamme asaī- khāraparinibbāyã hoti. Idha pana bhikkhave ekacco pug- galo kāyassa bhedā asaīkhāraparinibbāyã hoti. 2. Katha¤ ca bhikkhave puggalo diņņh' eva dhamme sasaīkhāraparinibbāyã hoti? Idha bhikkhave bhikkhu asubhānupassã kāye viharati, āhāre paņikkålasa¤¤ã sabbaloke anabhiratasa¤¤ã sabba- saīkhāresu aniccānupassã\<*<1>*>/ maraõasa¤¤ā kho pan' assa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. aniccānupassati. >/ #<[page 156]># %<156 AđGUTTARA-NIKâYA.>% ajjhattaü såpaņņhitā hoti. So imāni pa¤ca sekhabalāni upanissāya viharati--saddhābalaü . . . pa¤¤ābalaü, tass' imāni pa¤cindriyāni adhimattāni pātubhavanti--saddhin- driyaü . . . pa¤¤indriyaü--so imesaü pa¤cannaü in- driyānaü adhimattattā diņņh' eva dhamme sasaīkhāra- parinibbāyã hoti. 3. Katha¤ ca bhikkhave puggalo kāyassa bhedā sasaī- khāraparinibbāyã hoti? Idha {pana} bhikkhave bhikkhu asubhānupassã viharati . . . maraõasa¤¤ā kho pan' assa ajjhattaü såpaņņhitā hoti. So imāni pa¤ca sekhabalāni upanissāya viharati-- saddhābalaü . . . pa¤¤ābalaü, tass' imāni pa¤cindriyāni mudåni pātubhavanti--saddhindriyaü . . . pa¤¤indriyaü-- . . . muduttā kāyassa bhedā sasaīkhāra-parinibbāyi hoti. Evaü kho bhikkhave puggalo kāyassa bhedā sasaīkhāra- parinibbāyã hoti. 4. Katha¤ ca bhikkhave puggalo diņņh' eva dhamme asaīkhāraparinibbāyã hoti? Idha bhikkhave vivicc' eva kāmehi . . . pe . . . catut- thajjhānaü upasampajja viharati. So imāni pa¤ca sekha- balāni . . . adhimattāni pātubhavanti . . . adhimattattā diņņh' eva dhamme asaīkhāraparinibbāyã hoti. Evaü kho bhikkhave ekacco puggalo diņņh' eva dhamme sasaīkhāra- parinibbāyi hoti. 5. Katha¤ ca bhikkhave puggalo kāyassa bhedā asaī- khāraparinibbāyã hoti? Idha bhikkhave bhikkhu vivicc' eva kāmehi . . . pe . . . catutthajjhānaü upasampajja viharati. So imāni . . . mudåni pātubhavanti . . . muduttā kāyassa bhedā asaīkhāraparinibbāyã hoti. Imā kho bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 170. 1. Ekaü samayaü āyasmā ânando Kosambiyaü viharati Ghositārāme. Tatra kho āyasmā ânando bhikkhå āmantesi: âvuso bhikkhavo ti. âvuso ti kho te bhikkhå āyasmato ânandassa paccassosuü. âyasmā ânando etad avoca : \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 157]># %< PAōIPADâVAGGA. 157>% Yo hi koci āvuso bhikkhu vā bhikkhunã vā mama santike arahattapattiü vyākaroti sabbo so catuhi aīgehi etesaü vā a¤¤atarena. Katamehi catuhi? 2. Idha āvuso bhikkhå samathapubbaīgamaü vipas- sanaü bhāveti, tassa samathapubbaīgamaü vipassanaü bhāvayato maggo sa¤jāyati.\<*<1>*>/ So taü maggaü āsevati bhāveti bahulãkaroti. Tassa taü maggaü āsevato bhāva- yato bahulãkaroto sa¤¤ojanāni pahãyanti anusayā vyanti- honti. 3. Puna ca paraü āvuso bhikkhu vipassanāpubbaīgamaü samathaü bhāveti, tassa vipassanāpubbaīgamaü sama- thaü bhāvayato maggo sa¤jāyati. So taü maggaü āsevati bhāveti, bahulãkaroti. Tassa taü maggaü āsevato bahulã- karoto sa¤¤ojanāni pahãyanti anusayā vyantihonti. 4. Puna ca paraü āvuso bhikkhu samathavipassanaü yuganaddhaü bhāveti, tassa samathavipassanaü yuganad- dhaü bhāvayato maggo sa¤jāyati. So taü maggaü āsevati . . . bahulãkaroti. Tassa taü maggaü āsevato . . . ba- hulãkaroto sa¤¤ojanāni pahãyanti anusayā vyantihonti. 5. Puna ca paraü āvuso bhikkhuno dhammuddhaccavig- gahãtamanā\<*<2>*>/ hoti, so āvuso samayo yan taü cittaü ajjhattaü yeva santiņņhati sannisãdati ekodihoti samā- dhãyati, tassa maggo sa¤jāyati. So taü maggaü āsevati . . . vyantihonti. Yo hi koci āvuso bhikkhu vā bhikkhunã vā mama santike arahattapattiü vyākaroti sabbo so imehi catuhi aīgehi etesaü vā a¤¤atarenāti. [Paņipadā]3vaggo [dutiyo.]3 [Tass' uddānaü:-- Saīkhittaü vitthataü asubham|| dve khamā dutiyena ca Moggallāno Sāriputto|| sasaīkhāraü yuganandhena cā]\<*<3>*>/ ti|| \<*<171>*>/. Kāye vā bhikkhave sati kāyasa¤cetanāhetu uppajjati \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. pa¤¤āyati. 2 B. K. -viggahitaü mānasaü. 3 From B. K. >/ #<[page 158]># %<158 AđGUTTARA-NIKâYA.>% ajjhattaü sukhadukkhaü, vācāya vā bhikkhave sati vacã- sa¤cetanāhetu uppajjati ajjhattaü sukhadukkhaü, mane vā bhikkhave sati manosa¤cetanāhetu uppajjati ajjhattaü sukhadukkhaü avijjāpaccayā vā\<*<1>*>/. 2. Sāmaü vā\<*<2>*>/ bhikkhave kāyasaīkhāram abhisaīkha- roti\<*<3>*>/ yaü paccayā 'ssa taü uppajjati ajjhattaü sukhaduk- khaü, pare vā 'ssa taü bhikkhave kāyasaīkhāraü abhi- saīkharonti yaü paccayā 'ssa taü uppajjati ajjhattaü sukhadukkhaü, sampajāno vā taü bhikkhave kāyasaīkhāraü abhisaīkharoti yaü paccayā 'ssa taü uppajjati ajjhattaü sukhadukkhaü, asampajāno vā taü bhikkhave kāyasaī- khāraü abhisaīkharoti yaü paccayā 'ssa taü uppajjati ajjhattaü sukhadukkhaü. 3. Sāmaü vā taü bhikkhave vacãsaīkhāraü abhisaī- kharoti yaü paccayā 'ssa taü uppajjati ajjhattaü sukhaduk- khaü, pare vā 'ssa taü bhikkhave vacãsaīkhāraü abhisaīkharonti yaü paccayā 'ssa taü uppajjati ajjhattaü sukhadukkhaü, sampajāno vā taü bhikkhave vacãsaī- khāraü abhisaīkharoti yaü paccayā 'ssa taü uppajjati ajjhattaü sukhadukkhaü, asampajāno vā taü bhikkhave vacãsaīkhāraü abhisaīkharoti yaü paccayā 'ssa taü uppajjati ajjhattaü sukhadukkhaü. 4. Sāmaü vā taü bhikkhave manosaīkhāraü yaü . . . sukhadukkhaü, pare vā 'ssa taü bhikkhave manosaīkhāraü abhisaīkharonti yaü . . . sukhadukkhaü, sampajāno vā taü bhikkhave manosaīkhāraü abhisaīkharoti yaü . . . sukhadukkhaü, asampajāno vā taü bhikkhave manosaī- khāraü abhisaīkharoti yaü paccayā 'ssa taü uppajjati ajjhattaü sukhadukkhaü. 5. Imesu bhikkhave dhammesu avijjā anupatitā avijjāya tveva asesavirāganirodhā so kāyo na hoti yaü paccayā 'ssa taü uppajjati ajjhattaü sukhadukkhaü, sā vācā na hoti yaü paccayā 'ssa taü uppajjati ajjhattaü sukhaduk- khaü, so mano na hoti yaü paccayā 'ssa taü uppajjati ajjhattaü sukhadukkhaü, khettaü taü na hoti, vatthuü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. va. 2 B. K. vā tam. 3 S. Tr. abhisaīkaroti. >/ #<[page 159]># %< SAĨCETANIKAVAGGA. 159>% taü na hoti . . . pe . . . āyatanaü taü na hoti, . . . . . . adhikaraõaü taü na hoti yaü paccayā 'ssa taü uppajjati ajjhattaü sukhadukkhaü. 172. 1. Cattāro 'me bhikkhave attabhāvapaņilābhā. Katame cattāro? Atthi bhikkhave attabhāvapaņilābho yasmiü attabhāva- paņilābhe attasa¤cetanā kamati no parasa¤cetanā. Atthi bhikkhave attabhāvapaņilābho yasmiü attabhāvapaņilābhe parasa¤cetanā kamati no attasa¤cetanā. Atthi bhikkhave attabhāvapaņilābho yasmiü attabhāvapaņilābhe attasa¤- cetanā ca kamati parasa¤cetanā ca. Atthi bhikkhave atta- bhāvapaņilābho yasmiü attabhāvapaņilābhe n' ev' attasa¤- cetanā kamati no parasa¤cetanā. Ime kho bhikkhave cattāro attabhāvapaņilābhā ti. 2. Evaü vutte āyasmā Sāriputto Bhagavantaü etad avoca : Imassa kho ahaü bhante Bhagavatā saīkhittena bhā- sitassa evaü vitthārena atthaü ājānāmi. Tatra bhante yvāyaü attabhāvapaņilābho yasmiü attabhāvapaņilābhe attasa¤cetanā kamati no parasa¤cetanā, attasa¤cetanāhetu tesaü sattānaü tamhā kāyā cuti hoti. Tatra bhante yvāyaü attabhāvapaņilābho yasmiü attabhāvapaņilābhe parasa¤- cetanā kamati no attasa¤cetanā, parasa¤cetanāhetu tesaü sattānaü tamhā kāyā cuti hoti. Tatra bhante yvāyaü attabhāvapaņilābho yasmiü attabhāvapaņilābhe attasa¤- cetanā ca kamati parasa¤cetanā ca, attasa¤cetanāhetu ca parasa¤cetanāhetu ca tesaü sattanaü tamhā kāyā cuti hoti. Tatra bhante yvāyaü attabhāvapaņilābho yasmiü attabhāva- paņilābhe n' ev' attasa¤cetanā kamati no parasa¤cetanā ca. 3. Katame tena devā daņņhabbā ti? Nevasa¤¤ānāsa¤¤āyatanåpagā Sāriputta devā tena daņ- ņhabbā ti. Ko nu kho bhante hetu ko paccayo yenamidh' ekacce sattā tamhā kāyā cutā āgāmino honti āgantāro itthattaü. Ko pana bhante hetu ko paccayo yenam- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 160]># %<160 AđGUTTARA-NIKâYA.>% idh' ekacce sattā tamhā kāyā cutā anāgāmino honti anā- gantāro itthattan ti? 4. Idha Sāriputta ekaccassa puggalassa orambhāgiyāni saüyojanāni appahãnāni honti, so diņņh' eva dhamme nevasa¤¤ānāsa¤¤āyatanaü upasampajja viharati. So tad assādeti tan nikāmeti tena ca vittiü āpajjati. Tattha ņhito tad-adhimutto tabbahulavihārã aparihãno kālaü kurumāno nevasa¤¤ānāsa¤¤āyatanåpagānaü devānaü sahavyataü uppajjati, so tato cuto āgāmã hoti āgantā itthattaü. 5. Idha pana Sāriputta ekaccassa puggalassa orambhā- giyāni saüyojanāni pahãnāni honti, so diņņh' eva dhamme nevasa¤¤ānāsa¤¤āyatanaü upasampajja viharati. So tad assādeti tan nikāmeti . . . aparihãno kālaü kurumāno nevasa¤¤ānāsa¤¤āyatanåpagānaü devānaü sahavyataü uppajjati, so tato cuto anāgāmã hoti anāgantā itthattaü. Ayaü kho Sāriputta hetu ayaü paccayo yenam idh' ekacce sattā . . . anāgāmino honti anāgantāro itthattan ti. 173. Tatra kho āyasmā Sāriputto bhikkhå āmantesi: āvuso bhikkhavo ti. âvuso ti kho te bhikkhå āyasmanto Sāri- puttassa paccassosuü. âyasmā Sāriputto etad avoca : Addhamāsåpasampannena me āvuso atthapaņisambhidā sacchikatā odhiso vya¤janaso. Tam ahaü anekapariyāyena ācikkhāmi desemi pakāsemi pa¤¤āpemi paņņhapemi {vivarāmi} vibhajāmi uttānãkaromi. Yassa kho pan' assa kaīkhā vā vimati vā so maü pa¤hena--ahaü veyyākaraõena sammukhãbhåto no satthā yo no dhammānaü sukusalo. Addhamāsåpasampannena me āvuso dhammapaņisam- bhidā sacchikatā odhiso . . . uttānãkaromi. Yassa kho pan' assa kaīkha vā vimati vā so maü pa¤hena--ahaü vey- yākaraõena sammukhãbhåto no satthā yo no dhammānaü sukusalo. Addhamāsåpasampannena me āvuso niruttipaņisam- bhidā [ 1] . . . sukusalo. Addhamāsåpasampannena me āvuso paņibhānāpaņisam- bhidā sacchikatā odhiso vya¤janaso. Tam aham . . . sukusalo ti. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 161]># %< SAĨCETANIKAVAGGA. 161>% 174. 1. Atha kho āyasmā Mahākoņņhito yen' āyasmā Sāriputto ten' upasaīkami, upasaīkamitvā āyasmatā Sāriputtena saddhiü sammodi . . . Ekamantaü nisinno kho āyasmā Mahākoņņhito āyasmantaü Sāriputtaü etad avoca : Channaü āvuso phassāyatanānaü asesavirāganirodhā atth' a¤¤aü ki¤cãti? Mā h' evaü\<*<1>*>/ āvuso. Channaü āvuso phassāyatanānaü asesavirāganirodhā n' atth' a¤¤aü ki¤cãti? Mā h' evaü āvuso. Channaü āvuso phassāyatanānaü asesavirāganirodhā atthi ca n' atthi c' a¤¤aü ki¤cãti? Mā h' evaü āvuso. Channaü āvuso phassāyatanānaü asesavirāganirodhā n' ev' atthi no atth' a¤¤aü ki¤cãti. Mā h' evaü āvuso: 2. Channaü āvuso phassāyatanānaü asesavirāganirodhā atth' a¤¤aü ki¤cãti iti puņņho samāno mā h' evaü āvuso ti vadesi. Channaü āvuso phassāyatanānaü asesavirāga- nirodhā n' atth' a¤¤aü ki¤cãti iti puņņho samāno mā h' evaü avåso ti vadesi. Channaü . . . -nirodhā atthi ca n' atthi c' a¤¤aü ki¤cãti iti puņņho samāno mā h' evaü āvuso ti vadesi. Channaü . . . -nirodhā n' ev' atth' no n' atth' a¤¤aü ki¤cãti iti puņņho samāno mā h' evaü āvuso ti vadesi. Yathākathaü pan' āvuso imassa bhāsitassa attho daņņhabbo ti? 3. Channaü āvuso . . . -nirodhā atth' a¤¤aü ki¤cãti iti vadaü appapa¤caü papa¤ceti, channaü āvuso . . . -nirodhā n' atth' a¤¤aü ki¤cãti iti vadaü appapa¤caü pa- pa¤ceti, channaü . . . -nirodhā atthi ca n' atthi c' a¤¤aü ki¤cãti iti vadaü appapa¤caü papa¤ceti, channaü . . . -nirodhā n' ev' atthi no n' atth' a¤¤aü ki¤cãti iti vadaü appapa¤caü papa¤ceti. Yāvatā āvuso channaü phassā- yatanānaü gati tāvatā papa¤cassa gati, yāvatā papa¤cassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS. mā he tvaü; S. D. mā he tvā. >/ #<[page 162]># %<162 AđGUTTARA-NIKâYA.>% gati tāvatā channaü phassāyatanānaü gati. Channaü āvuso phassāyatanānaü asesavirāganirodhā papa¤canirodho papa¤cavåpasamo ti. 4. Atha kho āyasmā ânando yen' āyasmā Mahākoņņhito ten' upasaīkami āyasmatā Mahākoņņhitena saddhiü sam- modi sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekaman- taü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho āyasmā ânando āyasmantaü Mahākoņņhitaü etad avoca : Channaü āvuso phassāyatanānaü asesavirāganirodhā atth' a¤¤aü ki¤cãti? Mā h' evaü āvuso. Channaü āvuso phassāyatanānaü asesavirāganirodhā n' atth' a¤¤aü ki¤cãti? Mā h' evaü āvuso. Channaü phassāyatanānaü asesavirāganirodhā atthi ca n' atthi c' a¤¤aü ki¤cãti? Mā h' evaü āvuso. Channaü āvuso phassāyatanānaü asesavirāganirodhā n' ev' atthi no n' atth' a¤¤aü ki¤cãti? Mā h' evaü āvuso. 5. Channaü āvuso phassāyatanānaü asesavirāganirodhā atth' a¤¤aü ki¤cãti iti puņņho samāno mā h' evaü āvuso ti vadesi, channaü . . . -nirodhā n' atth' a¤¤aü ki¤cãti iti puņņho samāno mā h' evaü āvuso ti vadesi, channaü . . . -nirodhā atthi ca n' atthi c' a¤¤aü ki¤cãti iti puņņho samāno mā h' evaü āvuso ti, channaü . . . -nirodhā n' ev' atthi no n' atth' a¤¤aü ki¤cãti iti puņņho samāno mā h' evaü āvuso ti vadesi. Yathākathaü pan' āvuso imassa bhāsitassa attho daņņhabbo ti? Channaü āvuso phassāyatanānaü asesavirāganiro- dhā atth' a¤¤am ki¤cãti iti vadam appapa¤caü papa¤ceti, channaü . . . -nirodhā n' atth' a¤¤aü ki¤cãti vadaü appapa¤caü papa¤ceti, channaü . . . -nirodhā atthi ca n' atthi c' a¤¤aü ki¤cãti iti vadaü appapa¤caü papa¤ceti, channaü . . . -nirodhā n' ev' atthi no n' atth' a¤¤aü ki¤cãti iti vadaü appapa¤caü papa¤ceti. Yāvatā āvuso channaü phassāyatanānaü gati tāvatā papa¤cassa gati, yāvatā papa¤cassa gati tāvatā channaü \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 163]># %< SAĨCETANIKAVAGGA. 163>% phassāyatanānaü gati. Channaü āvuso phassāyatanānaü asesavirāganirodhā papa¤canirodho papa¤cavåpasamo ti. 175. 1. Atha kho āyasmā. Upavāõo\<*<1>*>/ yen' āyasmā Sāriputto ten' upasaīkami, upasaīkamitvā āyasmatā Sāriputtena saddhiü sammodi . . . Ekamantaü nisinno kho āyasmā Upavāõo āyasmantaü Sāriputtaü etad avoca : Kinnu kho āvuso Sāriputta vijjāy' antakaro hotãti? No h' idaü āvuso. Kim pan' āvuso Sāriputta caraõen' antakaro hotãti? No h' idaü āvuso. Kinnu kho āvuso Sāriputta vijjācaraõen' antakaro hotãti? No h' idaü āvuso. Kim pan' āvuso Sāriputta a¤¤atra-vijjācaraõen' antakaro hotãti? No h' idaü āvuso. 2. Kinnu kho āvuso Sāriputta vijjāy' antakaro hotãti iti puņņho samāno no h' idaü āvuso ti vadesi, kim pan' āvuso Sāriputta caranen' antakaro hotãti iti puņņho samāno no h' idaü āvuso ti vadesi, kinnu kho āvuso Sāriputta vijjā- caraõen' antakaro hotãti iti puņņho samāno no h' idaü āvuso ti vadesi, kim pan' āvuso Sāriputta a¤¤atra-vijjā- caraõen' antakaro hotãti iti puņņho samāno no h' idaü āvuso ti vadesi. Yathākathaü pan' āvuso antakaro hotãti? 3. Vijjāya\<*<2>*>/ ce āvuso antakaro abhavissa savupādāno va\<*<3>*>/ samāno antakaro abhavissa, caraõena ce āvuso antakaro abhavissa savupādāno va samāno antakaro abhavissa, vijjā- caraõena ce . . . savupādāno va samāno antakaro abha- vissa, a¤¤atra-vijjācaraõena ce āvuso antakaro abhavissa puthujjano antakaro abhavissa, puthujjano hi\<*<4>*>/ āvuso a¤¤atra-vijjācaraõena caraõavipanno kho āvuso yathā- bhåtaü na jānāti na passati, caraõasampanno yathā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. Upavāno. 2 S. T., S. D. vijjācaraõo āvuso. 3 S. D., S. T. sa upadāne va. 4 S. D. S., T. ti. >/ #<[page 164]># %<164 AđGUTTARA-NIKâYA.>% bhåtaü jānāti passati, yathābhåtaü jānaü passaü anta- karo hotãti. 176.1 1. Saddho bhikkhave bhikkhu evaü sammā āyācamāno āyāceyya: tādiso homi yādisā Sāriputta-Moggallānā ti. Esā bhikkhave tulā etaü pamāõaü mama sāvakānaü bhikkhånaü yadidaü Sāriputta-Moggallānā ti. 2. Saddhā bhikkhave bhikkhunã evaü sammā āyāca- mānā āyāceyya: tādisā homi yādisā Khemā ca bhikkhunã Uppalavaõõā cāti. Esā bhikkhave tulā etam pamāõaü mama sāvikānaü bhikkhunãnaü yadidaü Khemā ca bhik- khunã Uppalavaõõā cāti. 3. Saddho bhikkhave upāsako evaü sammā āyācamāno āyāceyya: tādiso homi yādiso Citto ca gahapati Hatthako ca âëavako ti. Esā bhikkhave tulā etaü pamāõaü mama sāvakānaü upāsakānaü yadidaü Citto ca gahapati Hat- thako ca âëavako ti. 4. Saddhā bhikkhave upāsikā evaü sammā āyācamānā āyāceyya: tādisā homi yādisā Khujjuttarā ca upāsikā Veëu- kaõņakiyā ca Nandamātā ti. Esā tulā etaü pamāõaü mama sāvikānaü upāsikānaü yadidam Khujjuttarā ca upāsikā Veëukaõņakiyā ca Nandamātā ti. 177. 1. Atha kho āyasmā Rāhulo yena Bhagavā ten' upasaī- kami, upasaīkamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekaman- taü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho āyasmantaü Rāhulaü Bhagavā etad avoca : Yā ca Rāhula ajjhattikā paņhavãdhātu yā ca bāhirā paņhavãdhātå paņhavãdhātur ev' esā. Taü n' etaü mama n' eso 'ham asmi na m' eso attāti evam etaü yathābhåtaü sammappa¤¤āya daņņhabbaü, evam etaü yathābhåtaü sammappa¤¤āya disvā paņhavãdhātuyā nibbindati pa¤¤āya cittaü virājeti. 2. Yā ca Rāhula ajjhattikā āpodhātu yā ca bāhirā āpo- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See Aīguttara II. 12. 2, p. 88. >/ #<[page 165]># %< SAĨCETANIKAVAGGA. 165>% dhātu āpodhātur ev' esā. Taü . . . āpodhātuyā nibbin- dati pa¤¤āya cittaü virājeti. 3. Yā ca Rāhula ajjhattikā tejodhātu yā ca bāhirā tejo- dhātu tejodhātur ev' esā. Taü . . . tejodhātuyā nibbindati pa¤¤āya cittaü virājeti. 4. Yā ca Rāhula ajjhattikā vāyodhāta yā ca bāhirā vāyo- dhātu vāyodhātur ev' esā. Taü n' etaü mama n' eso 'ham asmi na m' eso atta ti evam etaü yathābhåtaü sammap- pa¤¤āya daņņhabbaü, evam etaü yathābhåtaü samap- pa¤¤āya disvā vāyodhātuyā nibbindati pa¤¤āya cittaü virājeti. 5. Yato kho Rāhula bhikkhu imāsu catusu dhātåsu n' ev' attānaü\<*<1>*>/ nāttani yaü samanupassati, ayaü vuccati Rāhula bhikkhu acchecchi taõhaü vivattayi saüyojanaü sammā mānābhisamayā antam akāsi dukkhassāti\<*<2>*>/. 178. 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattaro? Idha bhikkhave bhikkhu a¤¤ataraü santaü cetovimut- tiü upasampajja viharati. So sakkāyanirodhaü mana- sikaroti, tassa sakkāyanirodhaü manasikaroto sakkāya- nirodhe cittaü nappakkhandati nappasãdati na santiņņhati na vimuccati, tassa kho etaü\<*<3>*>/ bhikkhave bhikkhuno na sakkāyanirodho pāņikaīkho. Seyyathāpi bhikkhave puriso lasagatena\<*<4>*>/ hatthena sākhaü gaõheyya tassa so hattho sajjeyyāpi gaõheyyāpi bajjheyyāpi, evam eva kho bhikkhave bhikkhu a¤¤ataraü santaü cetovimuttiü upasampajja viharati. So sakkāyanirodhaü manasikaroti, tassa sakkāya- nirodhaü manasikaroto sakkāyanirodhe cittaü nappak- khandati . . . na vimuccati, tassa kho etaü bhikkhave bhikkhuno na sakkāyanirodho pātikaīkho. 2. Idha pana bhikkhave bhikkhu a¤¤ataraü santaü cetovimuttiü upasampajja viharati. So sakkāyanirodhaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. nevattā nattani yaü. 2 See M. N. 2 p. 12. 3 B. K. evaü. 4 B. K. lepagatena. >/ #<[page 166]># %<166 AđGUTTARA-NIKâYA.>% manasikaroti, tassa sakkāyanirodhaü manasikaroto sak- kāyanirodhe cittaü pakkhandati pasãdati santiņņhati vimuccati, tassa kho etaü\<*<1>*>/ bhikkhave bhikkhuno sakkāya- nirodho pāņikaīkho. Seyyathāpi bhikkhave puriso sud- dhena hatthena sākhaü gaõheyya tassa so hattho n' eva sajjeyya na gaõheyya na bajjheyya, evam eva kho bhik- khave bhikkhu a¤¤ataraü santaü cetovimuttiü upasam- pajja viharati . . . {sakkāyanirodho} pāņikaīkho. 3. Idha pana bhikkhave bhikkhu a¤¤ataraü santaü cetovimuttiü upasampajja viharati. So avijjāpabhedaü manasikaroti, tassa avijjāpabhedaü manasikaroto avijjā- pabhede cittaü nappakkhandati nappasãdati na santiņņhati na vimuccati, tassa kho etaü\<*<1>*>/ bhikkhave bhikkhuno na avijjāpabhedo pātikaīkho. Seyyathāpi bhikkhave jambālã\<*<2>*>/ anekavassagaõikā tassā puriso yāni c' eva āyamukhāni tāni pidaheyya yāni ca apāyamukhāni tāni vivareyya devo ca na sammādhāraü anupaveccheyya, evaü hi tassā bhik- khave jambāliyā na ālippabhedo\<*<3>*>/ pāņikaīkho, evam eva kho bhikkhave bhikkhuno a¤¤ataraü santaü cetovimuttiü upasampajja viharati. So avijjāpabhedaü manasikaroti, tassa avijjāpabhedaü manasikaroto avijjāpabhede cittaü nappakkhandati . . . tassa kho etaü bhikkhave bhikkhuno na avijjāpabhedo pāņikaīkho. 4. Idha pana bhikkhave bhikkhu a¤¤ataraü santaü cetovimuttiü upasampajja viharati. So avijjāpabhedaü manasikaroti, tassa avijjāpabhedaü manasãkaroto avij- jāpabhede cittaü pakkhandati pasãdati santiņņhati vimuccati, tassa kho etaü bhikkhave bhikkhuno avijjā- pabhedo pātikaīkho. Seyyathāpi bhikkhave jambālã anekavassagaõikā tassā puriso yāni c' eva āyamukhāni tani vivareyya yāni apāyamukhāni tāni pidaheyya devo ca sammādhāraü anupaveccheyya, evaü hi tassā bhikkhave jambāliyā ālippabhedo pāņikaīkho, evam eva kho bhikkhave bhikkhuno a¤¤ataraü santaü cetovimuttiü upasampajja viharati. So avijjāpabhedaü manasikaroti, tassa avij- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. evaü. 2 B. K. jambāli. 3 B. K., S. Tr. āëippabhedo. >/ #<[page 167]># %< SAĨCETANIKAVAGGA. 167>% jāpabhedaü manasikaroto avijjāpabhede cittaü pakkhan- dati pasãdati santiņņhati vimuccati, tassa kho etaü bhik- khave bhikkhuno avijjāpabhedo pāņikaīkho. Ime kho\<*<1>*>/ bhikkhave cattāro puggalā santo saüvijjamānā lokasmin ti. 179. 1. Atha kho āyasma ânando yen' āyasmā Sāriputto ten' upasaīkami, upasaīkamitvā āyasmatā Sāriputtena saddhiü sammodi . . . Ekamantaü nisinno kho āyasmā ânando āyasmantaü Sāriputtaü etad avoca : Ko nu kho āvuso Sāriputta hetu ko paccayo yenam idh' ekacce sattā diņņh' eva dhamme na parinibbāyantãti? Idh' āvuso ânanda sattā imā hānabhāgiyā sa¤¤ā ti yathābhåtaü nappajānanti, imā ņhitibhāgiyā sa¤¤ā ti yathā- bhåtaü nappajānanti, imā visesabhāgiyā sa¤¤ā ti yathā- bhåtaü nappajānanti, imā nibbedhabhāgiyā sa¤¤ā ti yathā- bhåtaü nappajānanti. Ayaü kho āvuso ânanda hetu ayaü paccayo yenam idh' ekacce sattā diņņh' eva dhamme na parinibbāyantãti. 2. Ko pan' āvuso Sāriputta hetu ko paccayo yenam idh' ekacce sattā diņņh' eva dhamme parinibbāyantãti? Idh' āvuso ânanda sattā imā hānabhāgiyā sa¤¤ā ti yathā- bhåtaü pajānanti, imā ņhitibhāgiyā sa¤¤ā ti yathābhåtaü pajānanti, imā visesabhāgiyā sa¤¤ā ti yathābhåtaü pajānanti, imā nibbedhabhāgiyā sa¤¤ā ti yathābhåtaü pajānanti. Ayaü kho āvuso ânanda hetu ayaü paccayo yenam idh' ekacce sattā diņņh' eva dhamme parinib- bāyantãti. 180. 1. Ekaü samayaü Bhagavā Bhoganagare viharati ânanda-cetiye. Tatra kho Bhagavā bhikkhå āmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhå Bhagavato paccas- sosuü. Bhagavā etad avoca : Cattāro 'me bhikkhave mahāpadese desessāmi taü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S Tr. Ime hi kho. >/ #<[page 168]># %<168 AđGUTTARA-NIKâYA.>% suõātha sādhukaü manasikarotha bhāsissāmãti. Evaü bhante ti kho te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavā etad avoca : Katame ca bhikkhave cattāro mahāpadesā? 2. Idha bhikkhave bhikkhu evaü vadeyya: sammukhā me taü āvuso Bhagavato sutaü sammukhā paņiggahãtaü, ayaü dhammo ayaü vinayo idaü satthu-sāsanaõ ti, tassa bhikkhave bhikkhuno bhāsitaü n' eva abhinanditabbaü na paņikkositabbam, anabhinanditvā appaņikkositvā tāni padavya¤janāni sādhukaü uggahetvā sutte otāretabbāni vinaye sandassetabbāni: tāni ce sutte otāriyamānāni vinaye sandassiyamānāni na c' eva sutte otaranti na vinaye sandissanti niņņhaü ettha gantabbaü--addhā idam na c' eva tassa Bhagavato vacanaü arahato sammāsambud- dhassa, imassa ca bhikkhuno duggahãtan ti iti h' etaü bhikkhave chaķķeyyātha. 3. Idha pana bhikkhave bhikkhu evaü vadeyya: sam- mukhā me taü āvuso Bhagavato sutaü . . . satthusā- sanan ti, tassa bhikkhave bhikkhuno n' eva abhinanditabbaü na paņikkositabbaü . . . tāni ce sutte otāriyamānānivinaye sandassiyamānāni sutte c' eva otaranti vinaye ca sandissanti niņņhaü ettha gantabbaü--addhā idaü tassa Bhagavato vacanaü arahato sammāsambuddhassa, imassa bhikkhuno suggahãtan ti. Imaü bhikkhave paņhamaü mahāpadesaü dhāreyyātha. 4. Idha pana bhikkhave bhikkhu evaü vadeyya: amukas- miü nāma āvāse saīgho viharati sa-thero sa-pāmokkho tassa me saīghassa sammukhā sutaü sammukhā paņiggahãtaü, ayaü dhammo ayaü vinayo idaü satthusāsanan ti, tassa bhikkhave bhikkhuno bhāsitaü n' eva abhinanditabbaü na paņikkositabbaü, anabhinanditvā appaņikkositvā tāni pa- davya¤janāni sādhukaü uggahetvā sutte otāretabbāni vinaye sandassetabbāni: tani ce sutte otāriyamānāni vinaye sandassiyamānāni na c' eva sutte otaranti na vinaye sandissanti niņņhaü ettha gantabbaü--addhā idaü na c' eva tassa Bhagavato vacanaü arahato sammāsam- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 M. P. S. IV. 7-11, p. 39. >/ #<[page 169]># %< SAĨCETANIKAVAGGA. 169>% buddhassa, tassa ca saīghassa duggahãtan ti iti h' etaü bhikkhave chaķķeyyātha. 5. Idha bhikkhave bhikkhu vadeyya: amukasmiü nāma āvāse saīgho viharati sathero sapāmokkho tassa me saī- ghassa sammukhā sutaü sammukhā paņiggahãtaü, ayaü dhammo ayaü vinayo idaü satthusāsan ti, tassa bhikkhave bhikkhuno bhāsitaü n' eva abhinanditabbaü na paņikkosita- bbaü, anabhinanditvā appaņikkositvā tāni padavya¤janāni sādhukaü uggahetvā sutte otāretabbāni vinaye sandasse- tabbāni: tāni ce sutte otāriyamānāni vinaye sandassiya- mānāni sutte c' eva otaranti vinaye ca sandissanti niņņham ettha gantabbaü--addhā idaü tassa Bhagavato vacanaü arahato sammāsambuddhassa, tassa ca saīghassa sugga- hãtan ti. Idaü bhikkhave dutiyaü mahāpadesaü dhārey- yātha. 6. Idha pana bhikkhave bhikkhu evaü vadeyya: amu- kasmiü nāma āvāse sambahulā therā bhikkhå viharanti bahussutā āgatāgamā dhammadharā vinayadharā mātikā- dharā, tesaü me therānaü sammukhā sutaü sammukhā paņiggahãtaü, ayaü dhammo ayaü vinayo idaü satthu- sāsanan ti, tassa bhikkhave bhikkhuno bhāsitaü n' eva abhinanditabbaü na paņikkositabbaü, anabhinanditvā ap- paņikkositvā tāni padavya¤janāni sādhukaü uggahetvā sutte otāretabbāni vinaye sandassetabbāni: tāni ce sutte otāriya- mānāni vinaye sandassiyamānāni na c' eva sutte otaranti na vinaye sandissanti niņņhaü ettha gantabbam--addhā idaü na c' eva tassa Bhagavato vacanaü . . . tesa¤ ca therānaü duggahãtan ti iti h' etaü bhikkhave chaķķey- yātha. 7. Idha pana bhikkhave bhikkhu evaü vadeyya: amu- kasmiü nāma āvāse . . . sandessetabbāni: tāni ce sutte otāriyamānāni vinaye sandassiyamānāni sutte c' eva ota- ranti vinaye ca sandissanti niņņhaü ettha gantabbaü-- addhā idaü tassa Bhagavato vacanaü . . . tesa¤ ca therānaü suggahãtan ti. Idaü bhikkhave tatiyaü mahā- padesaü dhāreyyātha. 8. Idha pana bhikkhave bhikkhu evaü vadeyya: amukasmiü nāma āvāse eko thero bhikkhu viharati \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 170]># %<170 AđGUTTARA-NIKâYA.>% bahussuto āgatāgamo dhammadharo vinayadharo mātikā- dharo, tassa me therassa sammukhā sutam sammukhā paņiggahãtaü, ayaü dhammo ayaü vinayo idaü satthu- sāsanan ti, tassa bhikkhave bhikkhuno bhāsitaü n' eva abhinanditabbaü na paņikkositabbaü, anabhinanditvā ap- paņikkositvā tāni padavya¤janāni sādhukaü uggahetvā sutte otāretabbāni vinaye sandassetabbāni: tāni ce sutte otāriya- mānāni vinaye sandassiyamānāni na c' eva sutte otaranti na vinaye sandissanti niņņham ettha gantabbaü--addhā idaü tassa Bhagavato vacanaü . . . tassa ca therassa duggahãtan ti, iti h' etaü bhikkhave chaķķeyyātha. 9. Idha pana bhikkhave bhikkhu evaü vadeyya: amu- kasmiü nāma āvāse eko thero bhikkhu . . . sandassetabbāni: tāni ce sutte otāriyamānāni vinaye sandassiyamānāni sutte c' eva otaranti vinaye ca sandissanti niņņhaü ettha gantab- baü--addhā idaü tassa Bhagavato vacanaü . . . tassa ca therassa suggahãtan ti. Idaü bhikkhave catutthaü mahāpadesaü dhāreyyātha. Ime kho bhikkhave cattāro mahāpadesā ti. [Sa¤cetaniya1]vaggo tatiyo. [Tass' uddānaü:-- Cetanā vibhatti Koņņhika|| ânanda-Upavāna pa¤camaü|| âyācana Rāhula jambāli|| nibbānaü mahāpadesena vaggeti.]\<*<1>*>/ 181.\<*<2>*>/ 1. Catuhi bhikkhave aīgehi samannāgato yodhajãvo rājāraho hoti rājabhoggo ra¤¤o aīgan t' eva saīkhaü gacchati. Katamehi catuhi? Idha bhikkhave yodhajãvo ņhānakusalo ca hoti, dåre-pātã ca, akkhaõavedhã ca, mahato kāyassa padāletā. Imehi kho bhikkhave catuhi aīgehi samannāgato yodhajãvo rājāraho hoti rājabhoggo ra¤¤o aīgan t' eva saīkhaü gacchati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 From B. K. 2 See Aīguttara III. 131. >/ #<[page 171]># %< YODHAJäVAVAGGA. 171>% 2. Evam eva kho bhikkhave catuhi dammehi samannā- gato bhikkhu āhuneyyo hoti . . . pe . . . anuttaraü pu¤¤akkhettaü lokassa. Katamehi catuhi? Idha bhikkhave bhikkhu ņhānakusalo ca hoti dåre-pātã ca akkhaõavedhã ca mahato ca kāyassa padāletā. 3. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu ņhānakusalo hoti? Idha bhikkhave bhikkhu sãlavā hoti . . . pe . . . samā- dāya sikkhati sikkhāpadesu. Evaü kho bhikkhave bhikkhu ņhānakusalo hoti. 4. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu dårepātã hoti? Idha bhikkhave bhikkhu yaü ki¤ci råpaü atãtānāgata- paccuppannaü ajjhattaü vā bahiddhā vā oëārikaü vā sukhumaü vā hãnaü vā paõãtaü vā yaü dåre santike vā sabbaü råpaü n' etaü mama n' eso 'ham asmi na m' eso attā ti, evam etaü yathābhåtaü sammappa¤¤āya pas- sati. Yā kāci vedanā . . . pe . . . yā kāci sa¤¤ā . . . pe . . . ye keci saīkhārā . . . pe . . . yaü ki¤ci vi¤¤āõaü atãtānāgatapaccuppannaü ajjhattaü vā bahiddhā va oëāri- kaü vā sukhumaü vā hãnaü vā paõãtaü vā yaü dåre santike vā sabbaü vi¤¤āõaü n' etaü mama m' eso 'ham asmi na m' eso attā ti, evam etaü yathābhåtaü sammap- pa¤¤āya passati. Evaü kho bhikkhave bhikkhu dårepātã hoti\<*<1>*>/. 5. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu akkhaõavedhã hoti? Idha bhikkhave bhikkhu idaü dukkhan ti yathābhåtaü pajānāti . . . pe . . . dukkhanirodhagāminã paņipadā ti yathābhåtaü pajānāti. Evaü kho bhikkhave bhikkhu akkhaõavedhã hoti. 6. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu mahato kāyassa padā- letā hoti? Idhā bhikkhave bhikkhu mahantaü avijjākhandhaü padāleti. Evaü kho bhikkhave bhikkhu mahato kāyassa padāletā hoti. Ime kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti . . . pe . . . anuttaraü pu¤¤ak- khettam lokassāti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See Mahāvagga I. vi. 42. >/ #<[page 172]># %<172 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 182. 1. Catunnaü bhikkhave dhammānaü n' atthi koci pāņi- bhogo samaõo vā brāhmaõo vā devo vā Māro vā Brahmā va koci vā lokasmiü. Katamesaü catunnaü? Jarādhammaü mā jãrãti n' atthi koci pāņibhogo samaõo . . . lokasmiü. 2. Vyādhidhammaü mā vyādhiyãti n' atthi koci pāņib- hogo samaõo . . . {lokasmiü}. 3. Maraõadhammaü mā miyyãti n' atthi koci pāņibhogo samaõo . . . lokasmiü. 4. Yāni kho pana tāni pāpakāni kammāni saīkilesikāni ponobhavikāni sadarāni\<*<1>*>/ dukkhavipākāni āyatiü jātijarā- maraõikāni tesaü vipāko mā nibbattãti n' atthi koci pāņi- bhogo samaõo vā brāhmaõo vā devo vā Māro vā Brahmā vā koci vā lokasmiü. Imesaü kho bhikkhave catunnaü dhammānaü n' atthi koci pāņibhogo . . . lokasmin ti. 183. 1. Ekaü samayaü Bhagavā Rājagahe viharati Veëuvane Kalandakanivāpe. Atha kho Vassakāro brāhmaõo Magadha- mahāmatto yena Bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā Bhagavatā saddhiü sammodi . . . pe . . . Ekamantaü nisinno kho Vassakāro brāhmaõo Magadhamahāmatto Bhagavantaü etad avoca : Ahaü hi bho Gotama evaü-vādã evaü-diņņhã: yo koci diņņhaü bhāsati evaü me diņņhan ti n' atthi tato doso, yo koci sutaü bhāsati evaü me sutan ti n' atthi tato doso, yo koci mutaü bhāsati evaü me mutam ti n' atthi tato doso, yo koci vi¤¤ātaü bhāsati evaü me vi¤¤ātan ti n' atthi tato doso ti. 2. Nāhaü brāhmaõa sabbaü diņņhaü bhāsitabban ti vadāmi, na panāhaü brāhmaõa sabbaü diņņhaü na bhāsi- tabban ti vadāmi. Nāhaü brāhmaõa sabbaü sutaü bhāsi- tabban ti vadāmi, na panāhaü brāhmaõa sabbaü sutaü na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. asundarāni. >/ #<[page 173]># %< YODHAJäVAVAGGA. 173>% bhāsitabban ti vadāmi. Nāhaü brāhmaõa sabbaü mutaü bhāsitabban ti vadāmi, na panāhaü brāhmaõa sabbaü mutaü na bhāsitabban ti vadāmi. Nāhaü brāhmaõa sabbaü vi¤¤ātaü bhāsitabban ti vadāmi na panāhaü brāhmaõa sabbaü vi¤¤ātaü bhāsitabban ti vadāmi. 3. Yaü hi brāhmaõa diņņhaü bhāsato akusalā dhammā abhivaķķhanti kusalā dhammā parihāyanti evaråpaü diņņhaü na bhāsitabban ti vadāmi. Ya¤ ca khvassa brāh- maõa diņņhaü bhāsato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaķķhanti evaråpaü diņņhaü bhāsitabban ti vadāmi. Yaü hi brāhmaõa sutaü bhāsato . . . vadāmi. Yaü hi brāhmaõa mutaü bhāsitaü . . . vadāmi. Yaü hi brāhmaõa vi¤¤ātaü bhāsato akusalā dhammā abhivaķķhanti kusalā dhammā parihāyanti evaråpaü vi¤¤ātaü na bhāsita- bban ti vadāmi, ya¤ ca khvassa brāhmaõa vi¤¤ātaü bhāsato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaķķhanti evaråpaü vi¤¤ātaü bhāsitabban ti vadāmi. Atha kho Vassakāro brāhmaõo Magadhamahāmatto Bhagavato bhāsitaü abhinanditvā anumoditvā uņņhāy' āsanā pakkāmãti. 184. 1. Atha kho Jāõussonã\<*<1>*>/ brāhmaõo yena Bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā Bhagavatā saddhiü sammodi . . . pe . . . Ekamantaü nisinno kho Jāõussonã brāhmaõo Bhagavantaü etad avoca : Ahaü hi bho Gotama evaü-vādã evaü-diņņhã: n' atthi yo so\<*<2>*>/ maraõadhammo samāno na bhāyati na santāsaü āpajjati maraõassāti. Atthi brāhmaõa maraõadhammo samāno bhāyati santā- saü āpajjati maraõassa. Atthi pana brāhmaõa maraõa- dhammo samāno na bhāyati na santāsaü āpajjati mara- õassa. 2. Katamo ca brāhmaõa maraõadhammo samāno bhāyati santāsaü āpajjati maraõassa? Idha brāhmaõa ekacco kāmesu avãtarāgo hoti avigata- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. Jānusoõi. 2 B. K. omits so. >/ #<[page 174]># %<174 AđGUTTARA-NIKâYA.>% chando avigatapemo avigatapipāso avigatapariëāho avigata- taõho, tam enaü a¤¤ataro gāëho rogātaīko phusati\<*<1>*>/. Tass' a¤¤atarena gāëhena rogātaīkena phuņņhassa evaü hoti: piyā vata maü kāmā jahissanti piye vāhaü\<*<2>*>/ kāme jahissāmãti. So socati kilamati paridevati uratthalaü\<*<3>*>/ kandati sammohaü āpajjati. Ayam pi kho brāhmaõa maraõadhammo samāno bhāyati santāsaü āpajjati mara- õassa. 3. Puna ca paraü brāhmaõa idh' ekacco kāye avãtarāgo hoti . . . tam enaü a¤¤ataro gāëho rogātaīko phusati. Tass' a¤¤atarena gāëhena rogātaīkena phuņņhassa evaü hoti: piyo vata maü kāyo jahissati piyaü vāhaü kāyaü jahissāmãti. So socati . . . sammohaü āpajjati. Ayam pi brāhmaõa maraõadhammo . . . maraõassa. 4. Puna ca paraü brāhmaõa idh' ekacco akatakalyāõo hoti akatakusalo akatabhãruttāõo katapāpo kataluddo kata- kibbiso, tam enam a¤¤ataro gāëho rogātaīko phusati. Tass' a¤¤atarena gāëhena rogātaīkena phuņņhassa evaü hoti: akataü vata me kalyāõaü akataü kusalaü akataü bhãrut- tāõaü, kataü pāpaü kataü luddaü kataü kibbisaü. Yāvatā bho akatakalyāõānaü akatakusalānaü akatabhãrut- tāõānaü katapāpānaü kataluddānaü katakibbisānaü gati taü gatiü pecca gacchāmãti. So socati kilamati paridevati uratthalaü kandati sammohaü āpajjati. Ayam pi kho brāhmaõa maraõadhammo samāno bhāyati santāsaü āpajjati maraõassa. 5. Puna ca paraü brāhmaõa idh' ekacco kaīkhã hoti vicikicchã aniņņhaīgato saddhamme, tam enam a¤¤ataro gāëho rogātaīko phusati. Tass' a¤¤atarena gāëhena rogā- taīkena phuņņhassa evaü hoti: kaīkhã vat' amhi vicikicchã aniņņhaīgato saddhamme ti. So socati kilamati paridevati uratthalaü kandati sammohaü āpajjati. Ayam pi kho brāhmaõa maraõadhammo samāno bhāyati santāsaü āpajjati maraõassa. Ime kho brāhmaõa cattāro maraõa- dhammā samānā bhāyanti santāsaü āpajjanti maraõassa. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. phussati. 2 B. K. cāhaü. 3 B. K., S. Tr. urattāëiü. >/ #<[page 175]># %< YODHAJäVAVAGGA. 175>% 6. Kātamo ca brāhmaõa maraõadhammo samāno na bhāyati na santāsaü āpajjati maraõassa? Idha brāhmaõa ekacco kāmesu vãtarāgo hoti vigatachando vigatapemo . . . tam enaü a¤¤ataro gāëho rogātaīko phusati. Tass' a¤¤atarena gāëhena rogātaīkena phuņņhassa evaü hoti: piyā vata maü kāmā jahissanti piye vāhaü\<*<1>*>/ kāme jahissāmãti. So na socati na kãlamati na paridevati na uratthalaü kandati na sammohaü āpajjati. Ayam pi kho brāhmaõa maraõadhammo samāno na bhāyati na san- tāsaü āpajjati maraõassa. 7. Puna ca paraü brāhmaõa idh' ekacco kāye vãtarāgo hoti vigatachando . . . tam enaü a¤¤ataro gāëho rogā- taīko phusati. Tass' a¤¤atarena gāëhena rogātaīkena phuņņhassa evaü hoti: piyo vata maü kāyo jahissati piyaü vāhaü\<*<1>*>/ kāyaü jahissāmãti. So na socati na kilamati na paridevati na uratthalaü kandati na sammohaü āpajjati. Ayam pi kho brāhmaõa maraõadhammo samāno na bhāyati na santāsaü āpajjati maraõassa. 8. Puna ca paraü brāhmaõa idh' ekacco akatapāpo hoti akataluddo akatakibbiso katakalyāõo hoti katakusalo kata- bhãruttāõo, tam enaü a¤¤ataro gāëho rogātaīko phusati. Tass' a¤¤atarena gāëhena rogātaīkena phuņņhassa evaü hoti: akataü vata me pāpaü akataü luddaü akataü kib- bisaü, kataü kalyāõaü kataü kusalaü katam bhãruttāõaü. Yāvatā bho akatapāpāõaü akataluddānaü akatakibbisānaü katakalyāõānaü katakusalānaü katabhãruttāõānaü gati taü gatim pecca gacchāmãti. So na socati na kilamati na paridevati na uratthalaü kandati na sammohaü āpajjati. Ayam pi kho brāhmaõa maraõadhammo samāno na bhāyati na santāsaü āpajjanti maraõassati. 9. Puna ca paraü brāhmaõa idh' ekacco akaīkhã hoti avecikicchã niņņhaīgato\<*<2>*>/ saddhamme, tam enaü a¤¤ataro gāëho rogātaīko phusati. Tass' a¤¤atarena gāëhena rogā- taīkena phuņņhassa evaü hoti: akaīkhã vat' amhi aveci- kicchã niņņhaīgato saddhamme ti. So na socati na kilamati na paridevati na uratthalaü kandati na sammohaü āpajjati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K. B., S. Tr. cāhaü. 2 S. T., S. Tr. aniņņhāgato. >/ #<[page 176]># %<176 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Ayam pi kho brāhmaõa maraõadhammo samāno na bhāyati na santāsaü āpajjati maraõassa. Ime kho brāhmaõa cattāro maraõadhammā samānā na bhāyanti na santāsaü āpajjati maraõassāti. Abhikkantaü bho Gotama . . . Upāsakaü maü bhavaü Gotamo dhāretu ajjatagge pāõupetaü saraõaügatan ti. 185. 1. Ekaü samayaü Bhagavā Rājagahe viharati Gijjhakåņe pabbate. Tena kho pana samayena sambahulā abhi¤¤ātā abhi¤¤ātā paribbājakā Sappiniyā\<*<1>*>/ tãre paribbājakārāme paņivasanti, seyyathãdaü Annabhāro Varadharo Sakuludāyi ca paribbājako a¤¤e ca abhi¤¤ātā abhi¤¤ātā paribbājakā. Atha kho Bhagavā sāyaõhasamayam paņisallānā vuņņhito yena Sappiniyā tãre paribbājakārāmo ten' upasaīkami. Tena kho pana samayena tesaü a¤¤atitthiyānaü paribbā- jakānaü sannisinnānaü sannipatitānaü ayam antarā kathā udapādi: iti pi brāhmaõasaccāni iti pi brāhmaõasaccānãti. 2. Atha kho Bhagavā yena te paribbājakā ten' upasaī- kami, upasaīkamitvā pa¤¤atte āsane nisãdi. Nisajja kho Bhagavā te paribbājake etad avoca : Kāyā nu 'ttha paribbājakā etarahi kathāya sannisinnā sannipatitā kā ca pana vo antarā kathā vippakatā ti? Idha bho Gotama amhākaü sannisinnānaü sannipati- tānaü ayam antarā kathā upapādi: iti pi brāhmaõasaccāni iti pi brāhmaõasaccānãti. 3. Cattār' imāni paribbājakā brāhmaõasaccāni mayā sayaü abhi¤¤āya sacchikatvā paveditāni. Katamāni cattāri? Idha paribbājakā brāhmaõo evam āha: sabbe pāõā avajjhā ti, iti vadaü brāhmaõo saccaü āha no musā. So tena na samaõo ti ma¤¤ati na brāhmaõo ti ma¤¤ati na sey- yo 'ham asmãti ma¤¤ati na sadiso 'ham asmãti ma¤¤ati na hãno 'ham asmãti ma¤¤ati. Api ca yad eva tattha saccaü tad abhi¤¤āya pāõānaü yeva\<*<2>*>/ anuddayāya\<*<3>*>/ anukampāya paņipanno hoti. 4. Puna ca paraü paribbājakā brāhmaõo evam āha: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. Sippiniyā. 2 B. K. omits yeva. 3 B. K., S. Tr., S. D. anudayāya. >/ #<[page 177]># %< YODHAJäVAGGA. 177>% sabbe kāmā aniccā dukkhā vipariõāmadhammā ti, iti vadaü brāhmaõo saccaü āha no musā. So tena na samaõo ti . . . ma¤¤ati. Api ca yad eva tattha saccaü tad abhi¤¤āya kāmānaü yeva nibbidāya virāgāya nirodhāya paņipanno hoti. 5. Puna ca paraü paribbājakā brāhmaõo evam āha: sabbe bhavā aniccā dukkhā vipariõāmadhammā ti, iti vadaü brāhmaõo saccaü āha no musā. So tena na samaõo ti . . . ma¤¤ati. Api ca yad eva tattha saccaü tad abhi¤¤āya bha- vānaü yeva nibbidāya virāgāya nirodhāya paņipanno hoti. 6. Puna ca paraü paribbājakā brāhmaõo evam āha: nā- haü kvaci kassaci ki¤canaü tasmiü na ca mama kvaci katthaci ki¤canaü n' atthãti, iti vadaü brāhmaõo saccaü āha no musā. So tena na samaõo ti ma¤¤ati na brāh- maõo ti ma¤¤ati na seyyo 'haü asmãti ma¤¤ati na sadiso 'ham asmãti ma¤¤ati na hãno 'ham asmãti ma¤¤ati. Api ca yad eva tattha saccaü tad abhi¤¤āya āki¤ca¤¤aü yeva paņipadaü paņipanno hoti: Imāni kho paribbājakā cattāri brāhmaõasaccāni mayā sayaü abhi¤¤āya sacchikatvā paveditānãti. 186. 1. Atha kho a¤¤ataro bhikkhu yena Bhagavā ten' upa- saīkami, upasaīkamitvā Bhagavantaü abhivādetvā eka- mantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho so bhikkhu Bhagavantaü etad avoca : Kena nu kho bhante loko niyyati, kena loko parikissati,\<*<1>*>/ kassa ca uppannassa vasaü gacchati\<*<2>*>/? Sādhu sādhu bhikkhu. Bhaddako kho te bhikkhu ummaggo\<*<3>*>/ bhaddakaü paņibhānaü kalyāõã paripucchā, evaü hi tvaü bhikkhu pucchasi: kena nu kho bhante loko niyyati, kena loko parikissati, kassa ca uppannassa vasaü gacchatãti? Evaü bhante. Cittena kho bhikkhu loko niyyati cittena parikissati cit- tassa uppannassa vasaü gacchatãti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. parikassati; S. Tr. paņikissati. 2 See Saüyutta I. vii. 2, p. 39. 3 S. Tr., B. K. ummaõgo. >/ #<[page 178]># %<178 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 2. Sādhu bhante ti kho so bhikkhu Bhagavato bhāsitaü abhinanditvā anumoditvā Bhagavantaü uttariü pa¤haü apucchi: bahussuto dhammadharo bahussuto dhammadharo ti bhante vuccati, kittāvatā nu kho bhante bahussuto dham- madharo hotãti? Sādhu sādhu bhikkhu. Bhaddako kho te bhikkhu uü- maggo bhaddakaü paņibhānaü kalyāõã paripucchā, evaü hi tvaü bhikkhu pucchasi: bahussuto . . . dhamma- dharo ti bhante vuccati, kittāvatā nu kho bhante bahussuto {dhammadharo} hotãti. Evaü bhante. Bahu kho bhikkhu mayā dhammā desitā--suttaü geyyaü veyyākaraõaü gāthā udānaü itivuttakaü jātakaü abbhu- tadhammaü vedallaü. Catuppādāya ce\<*<2>*>/ pi bhikkhu gāthāya atthaü a¤¤āya dhammaü a¤¤āya dhammānudhamma- paņipanno hoti bahussuto dhammadharo ti alaü vacanāyāti. 3. Sādhu bhante ti kho so bhikkhu Bhagavato bhāsitaü . . . uttariü pa¤haü apucchi: sutavā nibbedhikapa¤¤o sutavā nibbedhikapa¤¤o ti bhante vuccati, kittāvatā nu kho bhante sutavā nibbedhikapa¤¤o hotãti? Sādhu sādhu bhikkhu. Bhaddako kho te bhikkhu um- maggo\<*<2>*>/ . . . kalyānã paripucchā, evaü hi tvaü bhik- khu pucchasi: sutavā nibbedhikapa¤¤o sutavā nibbedhika- pa¤¤o ti bhante vuccati, kittāvatā nu kho bhante sutavā nibbedhikapa¤¤o hotãti? Evaü bhante. Idha bhikkhu bhikkhuno idaü dukkhan ti sutaü hoti pa¤¤āya c' assa atthaü ativijjha passati,\<*<3>*>/ ayaü dukkhasa- mudayo ti sutaü hoti pa¤¤āya c' assa atthaü ativijjha passati, ayaü dukkhanirodho ti . . . passati, ayaü dukkha- nirodhagāminã paņipadā ti . . . passati. Evaü kho bhik- khu sutavā nibbedhikapa¤¤o hotãti. 4. Sādhu bhante ti kho so bhikkhu Bhagavato bhāsitaü . . . uttariü pa¤haü apucchi: paõķito mahāpa¤¤o paõ- ķito mahāpa¤¤o ti bhante vuccati, kittāvatā nu kho bhante paõķito mahāpa¤¤o hotãti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. omits ce. 2 S. Tr., B. K. ummaīgo 3 B. K. vipassati. >/ #<[page 179]># %< YODHAJäVAVAGGA. 179>% Sādhu sādhu bhikkhu. Bhaddako kho te bhikkhu um- maggo\<*<1>*>/ bhaddakaü . . . kalyānã paripucchā, evaü hi tvaü bhikkhu pucchasi: paõķito mahāpa¤¤o paõķito ma- hāpa¤¤o ti bhante vuccati, kittāvatā nu kho bhante paõķito mahāpa¤¤o hotãti? Evaü bhante. Idha bhikkhu paõķito mahāpa¤¤o n' ev' attavyābādhāya ceteti na paravyābādhāya ceteti na ubhayavyābādhāya ceteti, attahitaü parahitaü ubhayahitaü sabbalokahitam eva cintamāno cinteti.\<*<2>*>/ Evaü kho bhikkhu paõķito mahā- pa¤¤o hotãti. 187. 1. Ekaü samayaü Bhagavā Rājagahe viharati Veëuvane Kalandakanivāpe. Atha kho Vassakāro brāhmaõo Maga- dhamahāmatto yena Bhagavā ten' upasaīkami, upasaī- kamitvā Bhagavatā saddhiü sammodi . . . Ekamantaü nisinno kho Vassakāro brāhmaõo Magadhamahāmatto Bhagavantaü etad avoca : Jāneyya nu kho bho Gotama asappuriso asappurisaü-- asappuriso ayaü bhavan ti? Aņņhānaü kho etaü brāhmaõa anavakāso yaü asap- puriso asappurisaü jāneyya--asappuriso ayaü bhavan ti. 2. Jāneyya pana bho Gotama asappuriso sappurisaü-- sappuriso ayaü bhavan ti. Etam pi kho brāhmaõa aņņhānaü anavakāso yaü asappuriso sappurisaü jāneyya--sappuriso ayaü bha- van ti. 3. Jāneyya nu kho bho Gotama sappuriso sappurisaü-- sappuriso ayaü bhavan ti. Thānaü kho etaü brāhmaõa vijjati yaü sappuriso sap- purisaü jāneyya--sappuriso ayaü bhavan ti. 4. Jāneyya pana bho Gotama sappuriso asappurisaü-- asappuriso ayaü bhavan ti? Etam pi kho brāhmaõa ņhānaü vijjati yaü sappuriso asappurisaü jāneyya--asappuriso ayaü bhavan ti. 5. Acchariyaü bho Gotama abbhutaü bho Gotama yāva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K., S. Tr. ummaīgo. 2 B. K. cintesi. >/ #<[page 180]># %<180 AđGUTTARA-NIKâYA.>% subhāsitaü c' idaü bhotā\<*<1>*>/ Gotamena: Aņņhānaü kho etaü brāhmaõa anavakāso yaü asappuriso asappurisaü jāneyya--asappuriso ayaü bhavan ti. Etam pi kho {brāhmaõa} aņņhānaü anavakāso yaü asappuriso sap- purisaü jāneyya--sappuriso ayaü bhavan ti ōhānaü kho [pan' ] etaü brāhmaõa vijjati yaü sappuriso sappurisaü jāneyya--sappuriso ayaü bhavan ti. Etam pi kho brāh- maõa ņhānaü vijjati yaü sappuriso asappurisaü jāneyya --asappuriso ayaü bhavan ti. 6. Ekam idaü bho Gotama samayaü Todeyyassa brāh- maõassa parisatã paråpārambhaü vattenti\<*<2>*>/: bālo ayaü rājā Eëeyyo yo samaõe\<*<3>*>/ Rāmaputte abhippasanno samaõe ca pana Rāmaputte evaråpaü paramanipaccā- kāraü karoti yadidaü abhivādanaü paccuņņhānaü a¤jali- kammaü sāmãcikamman ti. Ime pi ra¤¤o Eëeyyassa parihārakā bālā, Yamako Moggallo\<*<4>*>/ Uggo Nāvindaki\<*<5>*>/ Gandhabbo Aggivesso, ye samaõe Rāmaputte abhippa- sannā samaõe ca pana Rāmaputte evaråpaü paramani- paccākāraü karonti yadidaü abhivādanaü paccuņņhānaü a¤jalikammaü sāmãcikamman ti. Tyassudaü\<*<6>*>/ Todeyyo brāhmaõo iminā nayena neti. Taü kiü ma¤¤anti bhonto--paõķito rājā Eëeyyo karaõãyā- dhikaraõãyesu vacanãyādhivacanãyesu alamatthadasata- rehi alamatthadasataro ti? Evaü bho paõķito rājā Eëeyyo karaõãyādhikaraõãyesu vacanãyādhivacanãyesu alamatthadasatarehi alamatthada- sataro ti. Yasmā kho bho samaõo Rāmaputto ra¤¤o Eëey- yena paõķitena paõķitaro karanãyādhikaranãyesu vacanãyā- dhivacanãyesu alamatthadasatarena alamatthadasataro tasmā rājā Eëeyyo samaõe Rāmaputte abhippasanno samaõe ca pana Rāmaputte ca evaråpaü paramanipac- cākāraü karoti yadidaü abhivādanaü paccuņņhānaü a¤jalikammaü sāmãcikammaü. Taü kiü ma¤¤anti bhonto --paõķitā ra¤¤o Eëeyyassa parihārakā, Yamako Moggallo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. bhātā. 2 SS. parisatiü . . .; S. Tr., B. K. vattenti vattanti. 3 B. K. Eleyyo samaõe. 4 B. K. puggalo. 5 S. Tr. Nāvinākã. 6 SS. Tyāssudaü. >/ #<[page 181]># %< YODHAJäVAVAGGA. 181>% Uggo Nāvindaki Gandhabbo Aggivesso, karaõãyādhikaraõi- yesu vacanãyādhivacanãyesu alamatthadasatarehi alamat- thadasatarā ti? Evaü bho paõķitā ra¤¤o Eleyyassa parihārakā, Yamako Moggallo Uggo Nāvindaki Gandhabbo Aggivesso, karanãyā- dhikaraõãyesu vacanãyādhivacanãyesu alamatthadasaterehi alamatthadasatarāti. Yasmā kho bho samaõo Rāmaputto ra¤¤o Eëeyyassa parihārakehi paõķitehi paõķitaro karaõã- yādhikaraõãyesu vacanãyādhikaraõãyesu alamatthadasata- rehi alamatthadasataro tasmā ra¤¤o Eëeyyassa parihārakā samaõe Rāmaputte abhippasannā samaõe ca pana Rāma- putte evaråpaü paramanipaccākāraü karonti yadidaü abhi- vādanaü paccuņņhānaü a¤jalikammaü sāmãcikamman ti. 7. Acchariyaü bho Gotama . . . yāva subhāsitaü c' idaü bhota Gotamena: Aņņhānaü kho etaü brāhmaõa ana- vakāso yaü asappuriso asappurisaü jāneyya--asappuriso ayaü bhavan ti. Etam pi kho brāhmaõa aņņhānaü anava- kāso yaü asappuriso sappurisaü jāneyya--sappuriso ayam bhavan ti. ōhānaü kho pan' etaü brāhmaõa vijjati yaü sappuriso sappurisaü jāneyya--sappuriso ayaü bhavan ti. Etam pi kho brāhmaõo ņhānaü vijjati yaü sappuriso asap- purisaü jāneyya--asappuriso ayaü bhavan ti. Handa ca dāni mayaü bho Gotama gacchāma bahukiccā mayaü bahukaraõãyāti. Yassa dāni tvaü brāhmaõa kālaü ma¤¤asãti. Atha kho Vassakāro brāhmaõo Maga- dhamahāmatto Bhagavato bhāsitaü abhinanditvā anu- moditvā utthāyāsanā pakkāmãti. 188. 1. Ekaü samayaü Bhagavā Rājagahe viharati Gijjha- kåņe pabbate. Atha kho Upako Maõķikāputto yena Bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Upako Maõķi- kāputto Bhagavantaü etad avoca : Ahaü hi bhante evaü-vādã evaü-diņņhã: yo koci paråpā- rambhaü vatteti paråpārambhaü vattento sabbaso na uppādeti anuppādento gārayho hoti upavajjo ti. Paråpārambhaü ce Upaka vattento na uppādeti anuppā- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 182]># %<182 AđGUTTARA-NIKâYA.>% dento gārayho hoti upavajjo.\<*<1>*>/ Tvaü kho pi Upaka paråpā- rambhaü vattesi paråpārambhaü vattento na uppādesi anuppādento gārayho hosi upavajjo ti. 2. Seyyathāpi bhante ummujjamānakaü yeva mahatā pāsena bandheyya, evam eva kho ahaü bhante ummujja- mānako yeva Bhagavatā mahatā vādapāsena baddho\<*<2>*>/ ti. Idaü akusalan ti kho Upaka mayā pa¤¤attaü tattha aparimāõā padā aparimāõā vya¤janā aparimāõā Tathāga- tassa dhammadesanā: iti p' idaü\<*<3>*>/ akusalaü, taü kho pan' idaü akusalaü pahātabban ti kho Upaka mayā pa¤¤at- taü tattha aparimāõā padā aparimāõā vya¤janā apari- māõā Tathāgatassa dhammadesanā, iti p' idaü\<*<3>*>/ akusalaü pahātabban ti. Idaü kusalan ti kho Upako mayā pa¤¤at- taü . . . dhammadesanā: iti p' idaü\<*<3>*>/ kusalaü taü kho pan' idaü kusalaü bhāvetabban ti kho pan' Upaka mayā pa¤¤attaü tattha . . . dhammadesanā--iti p' idaü\<*<3>*>/ kusalaü bhāvetabban ti. 3. Atha kho Upako Maõķikāputto Bhagavato bhāsitaü abhinanditvā anumoditvā uņņhāyāsanā Bhagavantaü abhi- vādetvā padakkhiõaü katvā yena Rājā Māgadho Ajātasattu Vedehiputto ten' upasaīkami, upasaīkamitvā yāvatako ahosi Bhagavatā saddhiü kathāsallāpo taü sabbaü ra¤¤o Māgadhassa Ajātasattussa Vedehiputtassa ārocesi. Evaü vutte rājā Māgadho Ajātasattu Vedehiputto kupito anattamano Upakaü Maõķikāputtaü etad avoca : Yāva dhaüsã vāyaü loõakārakadārako\<*<4>*>/ yāva mukharo\<*<5>*>/ yāva pagabbho yatra hi nāma taü Bhagavantaü arahataü sammāsambuddhaü āsādetabbaü\<*<6>*>/ ma¤¤issati, apehi tvaü Upaka vinassa mā tvaü addasan ti. 189. 1. Cattāro 'me bhikkhave sacchikaraõãyā dhammā. Ka- tame cattāro? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. omits these ten words and reads __ Taü khosi Up- p- vattento na upapādeti anupapādento gārayho hoti upavajjo ti. For si in SS. we ought perhaps to read pi. 2 B. K. S. D. bandho ti. 3 B. K. taü. 4 B. K. Yāva dhaüsã vatāyaü loõakārak-. 5 S. Tr. mukhora. 6 B. K., S. T. asādetabbaü. >/ #<[page 183]># %< YODHAJäVAVAGGA. 183>% Atthi bhikkhave dhammā kāyena sacchikaraõãyā, atthi bhikkhave dhammā satiyā sacchikaraõãyā, atthi bhikkhave dhammā cakkhunā sacchikaraõãyā, atthi bhikkhave dhammā pa¤¤āya sacchikaraõãyā. 2. Katame ca bhikkhave dhammā kāyena sacchikaraõãyā? Aņņha vimokhā bhikkhave kāyena sacchikaraõãyā. 3. Katame ca bhikkhave dhammā satiyā sacchikaraõãyā? Pubbenivāso bhikkhave satiyā sacchikaraõãyo. 4. Katame ca bhikkhave dhammā cakkhunā sacchikara- õãyā? Sattānaü cutuppāto bhikkhave cakkhunā sacchikaraõãyo. 5. Katame ca bhikkhave dhammā pa¤¤āya sacchikara- nãyā? âsavānaü khayo bhikkhave pa¤¤āya sacchikaraõãyo. Ime kho bhikkhave cattāro sacchikaraõãyā dhammā ti. 190. 1. Ekaü samayaü Bhagavā Sāvatthiyaü viharati Pub- bārāme Migāramātupāsāde. Tena kho pana samayena Bhagavā tadahuposathe bhikkhusaīghaparivuto nisinno hoti. Atha kho Bhagavā tuõhãbhåtaü tuõhãbhåtaü bhik- khusaīghaü anuviloketvā bhikkhå āmantesi: Apalāpā' yaü bhikkhave parisā nippalāpā\<*<1>*>/ 'yaü bhikkhave parisā suddhā sāre patiņņhitā. Tathāråpo ayaü bhikkhave bhikkhusaīgho tathāråpā 'yaü bhikkhave parisā yathā- råpā parisā dullabhā dassanāya pi lokasmiü. Tathāråpo ayaü bhikkhave bhikkhusaīgho tathāråpā 'yaü bhikkhave parisā yathāråpā parisā āhuneyyo pahuneyyo dakkhiõeyyo a¤jalikaraõãyo anuttaraü pu¤¤akkhettaü lokassa. Tathā- råpo ayaü bhikkhave bhikkhusaīgho tathāråpa 'yaü bhikk- have parisā yathāråpāya parisāya appam pi dinnaü bahuü hoti bahuü dinnaü bahutaraü. Tathāråpo ayaü bhikkhave bhikkhusaīgho tathāråpā 'yaü bhikkhave pa- risā yathāråpaü parisaü alaü yojanagaõanāni pi dassa- nāya gantuü api puņaüsenāpi.\<*<2>*>/ Tathāråpo ayaü bhikk- have bhikkhusaīgho. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. apalāsā . . . nippalāsā. 2 B. K. puņosenāpi. See Sum. p. 288. >/ #<[page 184]># %<184 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 2. Santi bhikkhave bhikkhå imasmiü bhikkhusaīghe de- vappattā viharanti, santi bhikkhave bhikkhå imasmim bhik- khusaīghe brahmappattā viharanti, santi . . . ānejjappattā viharanti, santi . . . ariyappattā viharanti. 3. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu devappatto hoti? Idha bhikkhave bhikkhu vivicc' eva kāmehi . . . pe . . . paņhamajjhānaü upasampajja viharati . . . pe . . . duti- yajjhānaü . . . pe . . . tatiyajjhānaü . . . pe . . . catut- thajjhānaü upasampajja viharati. Evaü kho bhikkhave bhikkhu devappatto hoti. 4. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu brahmappatto hoti? Idha bhikkhave bhikkhu mettāsahagatena cetasā . . . pe . . . {pharitvā} viharati, karuõā . . . muditā . . . upekhāsa- hagatena cetasā ekaü disaü pharitvā viharati, tathā duti- yaü tathā tatiyaü tathā catutthiü, iti uddham adho tiri- yaü sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaü lokaü, upe- khāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāõena averena avyāpajjhena pharitvā viharati. Evaü kho bhik- khave bhikkhu brahmappatto hoti. 5. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu ānejjappatto hoti? Idha bhikkhave bhikkhu sabbaso råpasa¤¤ānaü sama- tikkamma paņighasa¤¤ānaü nānattasa¤¤ānaü amanasi- kārā ananto ākāso ti ākāsāna¤cāyatanaü upasampajja viha- rati, sabbaso ākāsāna¤cāyatanaü samatikkamma anantaü vi¤¤āõan ti vi¤¤āõa¤cāyatanaü upasampajja viharati, sab- baso vi¤¤āõa¤cāyatanaü samatikkamma n' atthi ki¤cãti āki¤ca¤¤āyatanaü upasampajja viharati, sabbaso āki¤ca¤- ¤āyatanaü samatikkamma nevasa¤¤ānāsa¤¤āyatanaü upa- sampajja viharati. Evaü kho bhikkhave bhikkhu ānejjap- patto hoti. 6. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu ariyappatto hoti. Idha bhikkhave bhikkhu idaü dukkhan ti yathābhåtaü pajānāti . . . pe . . . ayaü dukkhanirodhagāminã paņipa- dāti yathābhåtaü pajānāti. Evaü kho bhikkhave bhikkhu ariyappatto hotãti. Yodhajãvavaggo1 catuttho. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K. Brahmaõavaggo. >/ #<[page 185]># %< MAHâVAGGA. 185>% [Tass' uddānaü: Yodhā pāņibhogasutaü|| abhayasamaõasaccena pa¤camaü Ummaīga-Vassakāro|| Upako sacchikiriyā ca uposatho ti.] 191. 1. Sotānugatānaü bhikkhave dhammānaü vacasā parici- tānaü manasānupekkhitānaü diņņhiyā suppaņividdhānaü cattāro\<*<1>*>/ ānisaüsā pātikaīkhā. Katame cattāro? Idha bhikkhave bhikkhu dhammaü pariyāpuõāti, suttaü geyyaü . . . vedallaü. Tassa te dhammā sotānugatā honti vacasā paricitā manasānupekkhitā diņņhiyā suppaņi- viddhā. So muņņhassati kālaü kurumāno a¤¤ataraü deva- nikāyaü uppajjati. Tassa tattha sukhino dhammapadāni pi lapanti. Dandho bhikkhave satuppādo, atha so satto khippaü yeva visesagāmã hoti. Sotānugatānaü\<*<2>*>/ bhikkhave dhammānaü vacasā . . . diņ- ņhiyā suppaņividdhānaü ayaü paņhamo ānisaüso paņi- kaīkho. 2. Puna ca paraü bhikkhave bhikkhu dhammaü pariyā- puõāti, sutaü . . . vedallaü. Tassa te dhammā sotānugatā honti . . . suppaņividdhā. So muņņhassati kālaü kuru- māno a¤¤ataraü devanikāyaü uppajjati. Tassa tattha na h' eva kho sukhino dhammapadāni pi lapanti, api ca kho bhikkhu iddhimā cetovasippatto devaparisāyaü dhammaü deseti. Tassa evaü hoti: ayaü vā so dhammavinayo yatthāhaü pubbe brahmacariyaü acarin ti.\<*<3>*>/ Dandho bhikkhave satuppādo, atha kho so satto khippaü yeva visesagāmã hoti. Seyyathāpi bhikkhave puriso kusalo bherisaddassa, so addhānamaggapaņipanno bherisaddaü suõeyya tassa na h' eva kho assa kaīkhā vā vimati vā bherisaddo nu kho na nu kho bherisaddo ti, atha kho bherisaddo t' eva niņņhaü gaccheyya, evam eva kho bhikkhave bhikkhu dhammaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. cattāro me ānisaüsā. 2 S. M. , S. Tr. Sotānudhatānaü. 3 See Sum. p 223. >/ #<[page 186]># %<186 AđGUTTARA-NIKâYA.>% pariyāpuõāti suttaü . . . vedallaü. Tassa te dhammā . . . pe . . . khippaü yeva visesagāmã hoti. Sotānugatānaü bhikkhave . . . diņņhiyā suppaņividdhā- naü ayaü bhikkhave dutiyo ānisaüso pāņikaīkho. 3. Puna ca paraü bhikkhave bhikkhu dhammaü pariyā- puõāti . . . [ 2] dhammapadāni pi lapanti, na pi bhikkhu iddhimā cetovasippatto devaparisāyaü dhammaü deseti, api ca kho devaputto devaparisāyaü dhammaü deseti. Tassa evaü hoti: ayaü vāso dhammavinayo yatthāhaü pubbe brahmacariyaü acarin ti. Dandho bhikkhave satuppādo, atha kho so satto khippaü yeva visesagāmã hoņi. Seyyathāpi bhikkhave puriso kusalo saīkhasaddassa, so addhānamaggapaņipanno saīkhasaddaü suõeyya, tassa na\<*<1>*>/ h' eva kho assa kaīkhā vā vimati vā saīkhasaddo nu kho na nu kho saīkhasaddo ti, atha kho saīkhasaddo t' eva\<*<2>*>/ niņņhaü gaccheyya, evam eva kho bhikkhave bhikkhu dhammaü pariyāpuõāti suttaü . . . visesagāmã hoti. Sotānugatānaü bhikkhave dhammānaü vacasā parici- tānaü manasānupekkhitānaü diņņhiyā suppaņividdhānaü ayaü tatiyo ānisaüso pāņikaīkho. 4. Puna ca paraü bhikkhave bhikkhu dhammam pariyāpuõāti suttam . . . pe . . . dhammapadāni pi lapanti na pi bhikkhu iddhimā cetovasippatto devaparisā- yaü dhammaü deseti na pi devaputto devaparisāya dhammaü deseti, api ca kho opapātiko opapātikaü sāreti: sarasi tvaü mārisa sarasi tvaü mārisa yattha mayaü pubbe brahmacariyaü acarimhāti? So evam āha: sarāmi mārisā sarāmi mārisāti. Dandho bhikkhave satuppādo, atha kho so satto khippaü yeva visesagāmã hoti. Seyyathāpi bhikkhave dve sahāyakā sahapaüsukãëitā te kadāci karahici a¤¤ama¤¤aü samāgaccheyyuü, tam enaü sahāyako sahāyakaü evaü vadeyya: idam pi samma sarasi idam pi me samma sarasãti? So evaü vadeyya: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. omits tassa na. 2 B. K. tveva. >/ #<[page 187]># %< MAHâVAGGA. 187>% sarāmi samma sarāmi sammāti, evaü eva kho bhikkhave bhikkhu . . . pe . . . visesagāmã hoti. Sotanugatānaü bhikkhave . . . suppaņividdhānam ayaü catuttho ānisaüso pāņikaīkho. Sotānugatānaü bhikkhave dhammānaü . . . suppaņi- viddhānaü ime cattāro ānisaüsā pāņikaīkhā ti. 192. 1. Cattār' imāni bhikkhave ņhānāni catuhi ņhānehi vedi- tabbāni. Katamāni cattāri\<*<1>*>/? Saüvāsena bhikkhave sãlaü veditabbaü, ta¤ ca kho dãghena addhunā na itaraü\<*<2>*>/ manasikarotā no amanasi- kārā\<*<3>*>/ pa¤¤avatā no duppa¤¤enā. Saüvohārena bhikkhave soceyyaü veditabbaü, ta¤ ca kho dãghena addhunā na itaraü\<*<2>*>/ manasikarotā no amana- sikārā\<*<3>*>/ pa¤¤avatā no duppa¤¤ena. âpadāsu bhikkhave thāmo veditabbaü, so ca kho dãghena addhunā na itaraü\<*<2>*>/ . . . duppa¤¤ena. Sākacchāya bhikkhave pa¤¤ā veditabbā, sā ca kho dãghena addhunā na itaraü\<*<2>*>/ manasikarotā no amanasikārā\<*<3>*>/ pa¤¤avatā no duppa¤¤ena. 2. Saüvāsena bhikkhave sãlaü veditabbaü, ta¤ ca kho dãghena addhunā . . . duppa¤¤enāti--iti pi kho pan' etaü vuttaü ki¤c' etaü paņicca vuttaü? Idha bhikkhave puggalo puggalena saddhiü saüvāsa- māno evaü jānāti: dãgharattaü kho ayaü āyasmā khaõķa- kārã chiddakārã sabalakārã kammāsakārã na santatakārã\<*<4>*>/ na santatavutti\<*<5>*>/ sãlesu, dussãlo ayaü āyasmā nāyaü āyasmā sãlavā ti. Idha pana bhikkhave puggalo puggalena saddhiü saü- vāsamāno evaü jānāti: dãgharattaü kho ayaü āyasmā akhaõķakārã acchiddakārã asabalakārã akammāsakārã san- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See Saüyutta III. 2. 1, p. 78. 2 B. K. ittaraü, and SS. occasionally. 3 B. K. amanasikarotā. 4 B. K. satatakārã. 5 B. K. santatavuttã; S. Tr. santavuttã. >/ #<[page 188]># %<188 AđGUTTARA-NIKâYA.>% tatakārã santatavutti sãlesu, sãlavā ayaü {āyasmā nāyaü āyasmā} dussãlo ti. Saüvāsena bhikkhave sãlaü veditabbaü, ta¤ ca kho dãghena addhunā na itaraü manasikarotā no amanasikārā pa¤¤avatā no duppa¤¤enāti--iti yaü taü vuttaü idam etaü paticca vuttaü. 3. Saüvohārena bhikkhave soceyyaü veditabbaü ta¤ ca kho dãghena addhunā . . . duppa¤¤enāti--iti kho pan' etaü vuttaü ki¤c' etaü paņicca vuttaü. Idha bhikkhave puggalo puggalena saddhiü saüvohāra- māno evaü jānāti: a¤¤athā kho ayaü āyasmā ekena eko voharati a¤¤athā dvãhi a¤¤athā tãhi a¤¤athā sambahulehi, vokkamati ayaü āyasmā purimavohārā pacchimavohārā, aparisuddhavohāro ayaü āyasmā nāyaü āyasmā parisud- dhavohāro ti. Idha pana bhikkhave puggalo puggalena saddhiü saü- vohāramāno evaü jānāti: yath' eva kho ayam āyasmā ekena eko voharati tathā dvãhi tathā tãhi tathā sambahulehi, nāyam āyasmā vokkamati purimavohārā pacchimavohārā, parisuddhavohāro ayaü āyasmā nāyaü āyasmā aparisud- dhavohāro ti. Saüvohārena bhikkhave soceyyaü veditabbaü, ta¤ ca kho . . . idaü etaü paņicca vuttam. 4. âpadāsu bhikkhave thāmo veditabbo, so ca kho . . . duppa¤¤enāti--iti kho pan' etaü vuttaü ki¤c' etaü paņicca vuttaü. Idha bhikkhave ekacco ¤ātivyasanena vā phuņņho samāno bhogavyasanena vā phuņņho samāno rogavyasanena vā phuņ- ņho samāno iti paņisa¤cikkhati: tathābhåto kho ayaü loka- sannivāso tathābhåto attabhāvapaņilābho yathābhåte loka- sannivāse yathābhåte attabhāvapaņilābhe aņņha loka- dhammā lokaü anuparivattanti loko c' aņņha lokadhamme anuparivattati lābho ca alābho ca ayaso ca yaso ca nindā ca pasaüsā ca sukha¤ ca dukkha¤ cāti. So ¤ātivyasanena vā phuņņho samāno . . . rogavyasanena vā phuņņho samāno socati kilamati paridevati urattāëiü kandati sam- mohaü āpajjati. Idha pana bhikkhave ekacco ¤ātivyasanena . . . ro- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 189]># %< MAHâVAGGA. 189>% gavyasanena vā phuņņho samāno iti paņisa¤cikkhati: tathā- bhåto kho ayaü lokasannivāso . . . dukkha¤ cāti. So ¤ātivyasanena vā phuņņho samāno rogavyasanena vā phuņņho samāno na socati na kilamati . . . na sammohaü āpajjati. âpadāsu bhikkhave thāmo veditabbo . . . idam etaü paņicca vuttaü. 5. Sākacchāya bhikkhave pa¤¤ā veditabbā. Sā ca kho . . . duppa¤¤enāti--iti kho pan' etaü vuttaü ki¤c' etaü paņicca vuttaü? Idha bhikkhave puggalo puggalena saddhiü sākacchā- yamāno evaü jānāti: yathā kho imassa āyasmato ummaggo yathā ca abhinãhāro yathā ca pa¤hasamudācāro dup- pa¤¤o ayaü āyasmā nāyaü āyasmā pa¤¤avā. Taü kissa hetu? Tathā hi ayaü āyasmā na c' eva gambhãraü attha- padaü udāharati santaü paõãtaü atakkāvacaraü nipuõaü paõķitavedanãyaü, ya¤ ca ayaü āyasmā dhammaü bhāsati tassa ca na paņibalo saīkhittena vā vitthārena vā atthaü ācikkhituü desetuü pa¤¤āpetuü paņņhapetuü vivarituü vibhajituü uttānãkātuü, duppa¤¤o ayaü āyasmā nāyaü āyasmā pa¤¤avā. Seyyathāpi bhikkhave cakkhumā puriso udakarahadassa tãre ņhito passeyya parittaü macchaü ummujjamānaü, tass' evam assa: yathā kho imassa macchassa ummaggo yathā ca åmighāto yathā ca vegā- yitattaü paritto ayaü maccho nāyaü maccho mahanto ti, evam eva kho bhikkhave puggalo puggalena saddhiü sākacchāyamāno evaü jānāti . . . pe . . . pa¤¤avā ti. Idha bhikkhave puggalo puggalena saddhiü sākacchā- yamano evaü jānāti: yathā kho imassa āyasmato ummaggo yathā ca abhinãhāro yathā ca pa¤hasamudācāro pa¤¤avā ayaü āyasmā nāyam āyasmā duppa¤¤ā. Tam kissa hetu? Tathā hi ayaü āyasmā gambhãraü atthapadaü udāharati santaü paõãtaü atakkāvacaraü nipuõaü paõķitavedanã- yaü, ya¤ ca ayaü āyasmā dhammaü bhāsati tassa ca paņi- balo saīkhittena vā vitthārena vā atthaü ācikkhituü dese- tuü pa¤¤āpetuü paņņhapetuü vivarituü vibhajituü uttā- nãkātuü, pa¤¤avā ayaü āyasmā nāyaü āyasmā duppa¤¤o. Seyyathāpi bhikkhave cakkhumā puriso udakarahadassa tãre ņhito passeyya mahantaü macchaü ummujjamānaü, tass' \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 190]># %<190 AđGUTTARA-NIKâYA.>% evaü assa: yathā kho imassa macchassa ummaggo yathā ca åmighāto yathā ca vegāyitattaü mahanto ayaü maccho nāyaü maccho paritto ti, evam eva kho bhikkhave puggalo puggalena saddhiü sākacchāyamāno evaü jānāti: yathā kho imassa āyasmato ummaggo yathā ca pa¤hasamudācāro, duppa¤¤o ayaü āyasmā nāyaü āyasmā pa¤¤avā. Taü kissa hetu? Tathā hi ayaü āyasmā gambhãra¤ c' eva atthapadaü udāharati santaü paõãtaü atakkāvacaraü nipuõaü paõķitavedanãyaü ya¤ ca ayaü āyasmā dhammaü bhāsati tassa ca paņibalo saīkhittena vā vitthārena vā atthaü ācikkhituü desetuü pa¤¤āpetuü paņņhapetuü vivarituü vibhajituü uttānikātuü, pa¤¤avā ayaü āyasmā nāyaü āyasmā duppa¤¤o ti. Sākacchāya bhikkhave pa¤¤ā veditabbā, sā ca kho dãghena addhunā na itaram manasikarotā no amanasikārā pa¤¤a- vatā no duppa¤¤enāti--iti yaü taü vuttaü idam etaü paņicca vuttaü. Imāni kho bhikkhave cattāri ņhānāni imehi catuhi ņhāne- hi veditabbānãti. 193.\<*<1>*>/ 1. Ekaü samayaü Bhagavā Vesāliyaü viharati Mahā- vane Kåņāgārasālāyaü. Atha kho Bhaddiyo Licchavi yena Bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā Bhagavan- taü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Bhaddiyo Licchavi Bhagavantaü etad avoca : Sutaü me taü bhante māyāvi samaõo Gotamo āvaņņaniü māyaü\<*<2>*>/ jānāti yāya a¤¤atitthiyānaü sāvake āvaņņe- tãti.\<*<3>*>/ Ye te bhante evam āhaüsu: māyāvã samaõo Gotamo āvaņņaniü māyaü jānāti yāya a¤¤atitthiyānam sāvake āvaņņetãti--kacci te bhante Bhagavato vuttavādino na ca Bhagavantaü abhåtena abbhācikkhanti dhammassa cā- nudhammaü vyākaronti na ca koci sahadhammiko vādā- nupāto\<*<4>*>/ gārayhaü ņhānaü āgacchati, anabbhakkhātu- kāmā\<*<5>*>/ hi mayaü bhante Bhagavantan ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See Aīguttara III. 65. 3. 2 SS. āvaddhanã māyaü. 3 S. S. āvaddhetãti. 4 B. K. vādānuvādo. 5 B. K. anabbhācikkhitukāmā. >/ #<[page 191]># %< MAHâVAGGA. 191>% 2. Etha tumhe Bhaddiya mā anussavena mā paramparāya mā itikirāya mā piņakasampadānena mā takkahetu mā naya- hetu mā ākāraparivitakkena mā diņņhinijjhānakkhantiyā mā bhavyaråpatāya mā samaõo no garåti. Yadā tumhe Bhaddiya attanā va jāneyyātha--ime dhammā akusalā ime dhammā sāvajjā ime dhammā vi¤¤ugarahitā ime dhammā samattā samādinnā ahitāya dukkhāya {saüvattantãti}--atha tumhe Bhaddiya pajaheyyātha. 3. Taü kiü ma¤¤atha Bhaddiya--lobho purisassa ajjhattaü uppajjamāno uppajjati hitāya vā ahitāya vāti? Ahitāya bhante ti. Luddho panāyaü Bhaddiya purisapuggalo lobhena abhi- bhåto pariyādinnacitto pāõam pi hanti adinnam pi ādiyati paradāram pi gacchati musā pi bhaõati param pi tathat- tāya\<*<1>*>/ samādapeti yaü sa hoti\<*<2>*>/ dãgharattaü ahitāya duk- khāya ti. Evam bhante. 4. Taü kiü ma¤¤atha Bhaddiya doso purisassa . . . pe . . . moho purisassa . . . pe . . . sārambho purisassa ajjhattaü uppajjamāno uppajjati hitāya vā ahitāya vāti? Ahitāya bhante. Sāraddho panāyaü Bhaddiya purisapuggalo sārambhena abhibhåto . . . dukkhāyāti. Evaü bhante. 5. Taü kiü ma¤¤atha Bhaddiya--ime dhammā kusalā vā akusalā vāti? Akusalā bhante. Sāvajjā vā anavajjā vāti? Sāvajjā bhante. Vi¤¤ugarahitā va vi¤¤uppasatthā vāti? Vi¤¤ugarahitā bhante. Samattā samādinnā ahitāya dukkhāya saüvattanti no vā kathaü vā ettha hotãti? Samattā bhante samādinnā ahitāya dukkhāya saüvat- tanti, evaü no ettha hotãti. 6. Iti kho Bhaddiya yaü taü avocumha: etha tumhe Bhaddiya mā anussavena mā paramparāya ma itikirāya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. tadatthāya. 2 B. K. yaü pahoti. >/ #<[page 192]># %<192 AđGUTTARA-NIKâYA.>% mā piņakasampadānena mā takkahetu mā ākāraparivitak- kena mā diņņhinijjhānakkhantiyā mā bhavyaråpatāya mā samaõo no garåti. Yadā tumhe Bhaddiya attanā va jāney- yātha--ime dhammā akusalā ime dhammā sāvajjā ime dhammā vi¤¤ugarahitā ime dhammā samattā samādinnā ahitāya dukkhāya saüvattantãti--atha tumhe Bhaddiya paja- heyyāthāti--iti yaü taü vuttaü idam etaü paņicca vuttaü. 7. Etha tumhe Bhaddiya mā anussavena mā paramparāya . . . pe . . . garåti. Yadā tumhe Bhaddiya attanā vā jāney- yātha--ime dhammā kusalā ime dhamma anavajjā ime dhammā vi¤¤uppasatthā ime dhammā samattā samādinnā hitāya sukhāya saüvattantãti--atha tumhe Bhaddiya upa- sampajja vihareyyātha. 8. Taü kiü ma¤¤atha Bhaddiya--alobho purisassa ajjhattaü uppajjamāno uppajjati hitāya vā ahitāya vāti? Hitāya bhante. Aluddho panāyaü Bhaddiya purisapuggalo lobhena ana- bhibhåto apariyādinnacitto n' eva pāõaü hanti na adinnaü ādiyati na paradāraü gacchati na musā bhaõati param pi tathattāya na samādapeti yaü sa hoti dãgharattaü hitāya sukhāyāti? Evaü bhante. 9. Taü kiü ma¤¤atha Bhaddiya--adoso purisassa . . . pe . . . amoho purisassa [ . . . pe] . . . asārambho puri- sassa ajjhattaü uppajjamāno uppajjati hitāya vā ahitāya vati? Hitāya bhante. Asāraddho panāyaü purisapuggalo asārambhena anabhi- bhåto apariyādinnacitto n' eva pāõaü hanti na adinnaü ādiyati . . . hitāya sukhāyāti. Evaü bhante. 10. Taü kiü ma¤¤atha Bhaddiya--ime dhammā kusalā vā akusalā vāti? Kusalā bhante. Sāvajjā vā anavajjā vāti? Anavajjā bhante. Vi¤¤ugarahitā vā vi¤¤uppasatthā vāti. Vi¤¤uppasatthā bhante. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 193]># %< MAHâVAGGA. 193>% Samattā samādinnā hitāya sukhāya saüvattanti no vā kathaü vā ettha hotãti. Samattā bhante samādinnā hitāya sukhāya saüvattanti evaü no ettha hotãti. 11. Iti kho Bhaddiya yaü taü avocumha: etha tumhe Bhaddiya mā anussavena mā paramparāya mā itikirāya mā piņakasampadānena mā takkahetu mā nayahetu ākāraparivi- takkena mā diņņhinijjhānakkhantiyā mā bhavyaråpatāya mā samaõo no garåti. Yadā tumhe Bhaddiya attanā va jāney- yātha--ime dhammā kusalā ime dhammā anavajjā ime dhammā vi¤¤uppasatthā ime dhammā samattā samādinnā hitāya sukhāya saüvattantãti--atha tumhe Bhaddiya upa- sampajja vihareyyāthāti--iti yaü taüvuttaü idam etaü paņicca vuttam. 12. Ye kho te Bhaddiya loke santo sappurisā te sāvakaü evaü samādapenti: Ehi tvaü ambho purisa lobhaü vineyya\<*<1>*>/ viharāhi lobhaü vineyya\<*<1>*>/ viharanto na lobhajaü kammaü karissasi kāyena vācāya manasā, dosaü vineyya\<*<1>*>/ viharāhi dosaü vineyya\<*<1>*>/ viharanto na dosajaü kammaü karissasi kāyena vācāya manasā, mohaü vineyya\<*<1>*>/ viharāhi mohaü vineyya\<*<1>*>/ viharanto na mohajaü kammaü karissasi kāyena vācāya manasā, sārambhaü vineyya\<*<1>*>/ viharāhi sārambhaü vineyya\<*<1>*>/ viharanto na sārambhajaü kammaü karissasi kāyena vācāya manasāti. 13. Evaü vutte Bhaddiyo Licchavi Bhagavantaü etad avoca : Abhikkantaü bhante . . . pe . . . Upāsakaü maü bhante Bhagavā dhāretu ajjatagge pāõupetaü saraõaügatan ti. Api nu tāhaü\<*<2>*>/ Bhaddiya evaü avacam: ehi me tvaü Bhaddiya sāvako hohi, ahaü satthā bhavissāmãti. No h' etaü bhante. Evaü-vādiü kho maü Bhaddiya evam-akkhāyiü eke {samaõabrāhmaõā} asatā tucchā musā abhåtena abbhācik- khanti: māyāvã samaõo Gotamo āvaņņaniü māyaü jānāti yāya . . . āvaņņetãti\<*<3>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS. repeat the word vineyya. 2 B. K. tyāhaü. 3 See M. N. p. 383. >/ #<[page 194]># %<194 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Bhaddikā bhante āvaņņanã māyā kalyāõã bhante āvaņ- ņanã māyā. Piyā me bhante ¤ātisalohitā imāya āvaņņanãyā āvaņņeyyuü piyānam pi me assa ¤ātisalohitānaü dãgha- rattaü hitāya sukhāya. Sabbe ce pi bhante khattiyā imāya āvaņņanãyā āvaņņeyyuü sabbesam p' assa khattiyānaü dãgharattaü hitāya sukhāya. Sabbe ce pi bhante brāhmaõā . . . vessā . . . suddā imāya āvaņņaniyā āvaņņeyyuü sab- besam p' assa suddānaü dãgharattaü hitāya sukhāyātã. Evam etaü Bhaddiya evam etaü Bhaddiya. Sabbe ce pi Bhaddiya khattiyā [imāya āvaņņaniyā] āvatteyyuü akusala- dhammappahānāya kusaladhammåpasampadāya sabbe- sam p' assa khattiyānaü dãgharattaü hitāya sukhāya. Sabbe ce pi Bhaddiya brāhmaõā vessā suddā . . . āvaņņeyyuü akusaladhammappahānaya kusaladhammåpasampadāya sabbesam p' assa suddānaü dãgharattaü hitāya sukhāyāti. Sadevako ce pi Bhaddiya loko samārako sabrahmako sas- samaõabrāhmaõi pajā sadevamanussā . . . āvaņņeyyuü aku- saladhammappahānāya kusaladhammåpasampadāya sa- devakassa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaõa- brāhmaõiyā pajāya sadevamanussāya dãgharattaü hitāya sukhāya. Ime ce pi Bhaddiya mahāsālā . . . āvaņņeyyuü akusala- dhammappahānāya kusaladhammåpasampadāya imesaü p' assa mahāsālānaü dãgharattaü hitāya sukhāya. Sace ceteyyuü ko pana vādo manussabhåtassāti? 194. 1. Ekaü samayaü āyasmā ânando Koliyesu\<*<1>*>/ viharati Sāpågannāma\<*<2>*>/ Koliyānaü nigame. Atha kho samba- hulā Sāpågiyā\<*<3>*>/ Koliyaputtā yen' āyasmā ânando ten' upasaīkamiüsu, upasaīkamitvā āyasmantaü ânandaü abhi- vādetvā . . . pe . . . Ekamantaü nisinne kho te Sāpågiye Koliyaputte āyasmā ânando etad avoca : Cattār' imāni Vyagghapajjā pārisuddhipadhāniyaīgāni\<*<4>*>/ tena Bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambud- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. Koëiyesu. 2 B. K. Sāmugiyaü. 3 B. K. Sāmugiyānāma. 4 S. D., S. T. parisuddhi. >/ #<[page 195]># %< MAHâVAGGA. 195>% dhena sammad akkhātāni sattānaü visuddhiyā sokapari- devānaü samatikkamāya dukkhadomanassānaü atthaga māya ¤āyassa adhigamāya nibbānassa sacchikiriyāya. Katamāni cattāri? Sãlapārisuddhipadhāniyaīgaü, cittapārisuddhipadhāni- yaīgaü, diņņhipārisuddhipadhāniyaīgam, vimuttipārisud- dhipadhāniyaīgaü. 2. Katama¤ ca Vyagghapajjā sãlapārisuddhipadhāniyaī- gaü? Idha Vyagghapajjā bhikkhu sãlavā hoti samādāya sikkhati sikkhāpadesu. Ayaü vuccati Vyagghapajjā sãlapārisuddhi, iti evarupaü sãlapārisuddhiü aparipåraü vā paripåressāmi paripåraü vā tattha tattha pa¤¤āya anuggahissāmãti. Yo tattha chando ca vāyāmo ca ussāho ca ussoëhi ca appaņi- vānã ca sati ca sampaja¤¤a¤ ca idaü vuccati Vyaggha- pajjā sãlapārisuddhipadhāniyaīgaü. Katama¤ ca Vyagghapajjā cittapārisuddhipadhāniyaī- gaü? 3. Idha Vyagghapajjā bhikkhu vivicc' eva kāmehi . . . pe . . . catutthajjhānaü upasampajja viharati. Ayaü vuc- cati Vyagghapajjā cittapārisuddhi, iti evaråpaü cittapāri- suddhiü aparipåraü vā . . . pe . . . tattha tattha pa¤¤āya anuggahissāmãti. Yo tattha chando . . . sam- paja¤¤a¤ ca idaü vuccati Vyagghapajjā cittapārisuddhi- padhāniyaīgaü. 4. Katama¤ ca Vyagghapajjā diņņhipārisuddhipadhāni- yaīgaü? Idha Vyagghapajjā bhikkhu idaü dukkhan ti yathābhå- taü pajānāti . . . dukkhanirodhagāminã paņipadāti yathā- bhåtaü pajānāti ayaü vuccati Vyagghapajjā diņņhipārisud- dhi, iti evaråpaü diņņhipārisuddhiü aparipåraü vā . . . pe . . . tattha tattha pa¤¤āya anuggahissāmãti. Yo tattha chando . . . sampaja¤¤a¤ ca idaü vuccati Vyagghapajjā diņņhipārisuddhipadhāniyaīgaü. 5. Katama¤ ca Vyagghapajjā {vimuttipārisuddhipadhāni- yaīgaü}? Sa kho so Vyagghapajjā ariyasāvako iminā ca sãlapāri- suddhipadhāniyaīgena samannāgato iminā ca cittapāri- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 196]># %<196 AđGUTTARA-NIKâYA.>% suddhipadhānãyaīgena samannāgato iminā ca diņņhipāri- suddhipadhānãyaīgena samannāgato rajanãyesu dhammesu cittaü virājeti vimocanãyesu dhammesu cittaü vimoceti. So rajanãyesu dhammesu cittaü virājetvā vimocanãyesu dhammesu cittaü vimocetvā sammāvimuttiü phusati. Ayaü vuccati Vyagghapajjā vimuttipārisuddhi, iti evaråpaü vimuttipārisuddhiü . . . tattha tattha pa¤¤āya anugga- hissamãti. Yo tattha chando . . . sampaja¤¤aü ca idaü vuccati Vyagghapajjā vimuttipārisuddhipadhānãyaīgaü. Imāni kho Vyagghapajjā cattāri pārisuddhipadhāniyaī- gāni tena Bhagavatā jānatā passatā arahatā sammā sam- buddhena sammad akkhātāni sattānaü visuddhiyā soka- paridevānaü samatikkamāya dukkhadomanassānaü attha- gamāya ¤āyassa adhigamāya nibbānassa sacchikiriyāyāti. 195. 1. Ekaü samayaü Bhagavā Sakkesu viharati Kapila- vatthusmiü Nigrodhārāme. Atha kho Vappo Sakko nigaõņhasāvako yen' āyasmā Mahāmoggallāno ten' upa- saīkami, upasaīkamitvā āyasmantaü Mahāmoggallānaü abhivādetvā . . . pe . . . Ekamantaü nisinnaü kho Vappaü Sakkaü nigaõņhasāvakaü āyasmā Mahāmoggal- lāno etad avoca : Idh' assa\<*<1>*>/ Vappa kāyena saüvuto vācāya saüvuto manasā saüvuto avijjāvirāgā vijjuppādā passasi\<*<2>*>/ no tvaü Vappa taü ņhānaü yatonidānaü purisaü dukkhavedaniyā āsavā assaveyyum\<*<3>*>/ abhisamparāyan ti? Passām' ahaü bhante taü ņhānaü idh' assa bhante pubbe pāpakammaü kataü avipakkavipākaü tatonidānaü purisaü dukkhavedaniyā āsavā assaveyyuü\<*<3>*>/ abhisampa- rāyan ti. Aya¤ c' eva kho pana āyasmato Mahāmoggallānassa Vappena Sakkena nigaõņhasāvakena saddhiü kathā vip- pakatā hoti\<*<4>*>/. 2. Atha kho Bhagavā sāyaõhasamayena paņisallānā vuņ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 MSS. idhāssa. 2 S. D. passito. 3 So SS. but B. K. anvāssaveyyuü. 4 B. K., S. Tr. saddhiü antarā kathā hoti vippakatā hoti. >/ #<[page 197]># %< MAHâVAGGA. 197>% ņhito yen' upaņņhānasālā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā pa¤¤atte āsane nisãdi. Nisajja kho Bhagavā āyasmantaü Mahāmoggallānaü etad avoca : Kāya nu 'ttha Moggallāna etarahi kathāya sannisinnā, kā ca pana vo antarā kathā vippakatā ti? Idhāhaü bhante Vappaü Sakkaü nigaõņhasāvakaü etad avoca : idh' assa Vappa kāyena saüvuto . . . manasā saüvuto avijjāvirāgā vijjuppādā passasi\<*<1>*>/ no tvaü Vappa taü ņhānaü yatonidānaü purisaü dukkhavedaniyā āsavā assaveyyuü abhisamparāyan ti. Evaü vutte bhante Vappo Sakko nigaõņhasāvako maü etad avoca : Passām' ahaü bhante taü ņhānaü idh' assa bhante pubbe pāpakam- maü kataü avipakkavipākaü tatonidānaü purisaü duk- khavedaniyā āsavā assaveyyuü abhisamparāyan ti--ayaü kho no\<*<2>*>/ bhante Vappena Sakkena nigaõņhasāvakena saddhiü kathā\<*<3>*>/ vippakatā atha Bhagavā anuppatto ti. 3. Atha kho Bhagavā Vappaü Sakkaü nigaõņhasāvakaü etad avoca : Sace kho\<*<4>*>/ me tvaü Vappa anu¤¤eyya¤ c' eva anujāney- yāsi paņikkositabba¤ ca paņikkoseyyāsi yassa ca me bhā- sitassa atthaü na jāneyyāsi, mam eva tattha uttariü paņi- puccheyyāsi--idaü bhante kathaü imassa ko attho ti? Siyā no\<*<5>*>/ ettha\<*<6>*>/ kathāsallāpo ti. Anu¤¤eyya¤ c' evāhaü\<*<7>*>/ bhante Bhagavato anujānissāmi paņikkositabba¤ ca paņikkosissāmi, yassa cāhaü\<*<8>*>/ Bhaga- vato bhāsitassa atthaü na jānissāmi, Bhagavantaü yev' ettha uttariü paņipucchissāmi--idam bhante {kathaü} imas- sa ko attho ti? Hotu no ettha kathāsallāpo ti. 4. Taü kiü ma¤¤asi Vappa? Ye kāyasamārambha- paccayā uppajjanti āsavā vighātapariëāhā kāyasamārambhā paņiviratassa evaü sa te āsavā vighātapariëāhā na honti, so nava¤ ca kammaü na karoti purāõaü kammaü phussa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. D. phassasi. 2 B. K. Ayaü kho no; S. Tr. Ayaü kho me; S. D., S. T. Ayam kho. 3 B. K. antarā kathā. 4 B. K. omits kho. 5 S. T. kho. 6 S. D. c' ettha. 7 B. K. c' eva pāhaü. 8 B. K. vāhaü. >/ #<[page 198]># %<198 AđGUTTARA-NIKâYA.>% phussa vyantikaroti,\<*<1>*>/ sandiņņhikā nijjarā akālikā ehipassikā opanayikā\<*<2>*>/ paccattaü veditabbā vi¤¤åhãti. Passasi no tvaü Vappa taü ņhānaü yatonidānaü puri- saü dukkhavedaniyā āsavā assaveyyuü abhisampārayan ti? No h' etaü bhante. 5. Taü kiü ma¤¤asi Vappa? Ye vacãsamārambhapāc- cayā uppajjanti āsavā vighātapariëāhā vacãsamārambhā paņiviratassa evaü sa te āsavā vighātapariëāhā na honti, so nava¤ ca kammaü . . . phussa phussa vyantikaroti san- diņņhikā . . . vi¤¤åhãti. Passasi no tvaü Vappa taü ņhānaü yatonidānaü purisaü dukkhavedaniyā āsavā assaveyyuü abhisamparāyan ti? No h' etaü bhante. 6. Taü kiü ma¤¤asi Vappa? Ye manosamārambha- paccayā . . . pe . . . manosamārambhā paņiviratassa evaü sa te āsavā vighātapariëāhā na honti, so nava¤ ca kammaü . . . abhisamparāyan ti. No h' etaü bhante. 7. Taü kiü ma¤¤asi Vappa? Ye avijjāpaccayā uppaj- janti āsavā vighātapariëāhā avijjāvirāgā vijjuppādā evaü sa te āsavā vighātapariëāhā na honti, so nava¤ ca kammaü . . . abhisamparāyan ti? No h' etaü bhante. 8. Evaü sammāvimutticittassa kho Vappa bhikkhuno cha satatavihārā\<*<3>*>/ adhigatā honti. So cakkhunā råpaü disvā n' eva sumano hoti na dummano, upekhako viharati sato sampajāno, sotena saddaü sutvā . . . pe . . . kāyena phoņņhabbaü phusitvā manasā dhammaü vi¤¤āya n' eva sumano hoti na dummano, upekhako viharati sato sampajāno. So kāyapariyantikaü vedanaü vediyamāno kāyapariyanti- kaü vedanaü vediyāmãti pajānāti, jãvitapariyantikaü veda- naü vediyamāno jãvitapariyantikaü vedanaü vediyāmãti pa- jānāti, kāyassa bhedā uddhaü jãvitapariyādānā idh' eva sabba vedayitāni\<*<4>*>/ anabhinanditāni\<*<5>*>/ sãtibhavissantãti pajānāti. 9. Seyyathāpi Vappa thåõaü paņicca chāyā pa¤¤āyati, atha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See Sum. p. 125. 2 B. B. opaneyyikā. 3 S. D. santavihārā. 4 S. T. vedayitabbāni. 5 S. D. abhinanditāni. >/ #<[page 199]># %< MAHâVAGGA. 199>% puriso\<*<1>*>/ āgaccheyya kudālapiņakaü ādāya, so taü thåõaü måle\<*<2>*>/ chindeyya, måle chetvā palikhaõeyya, palikhaõetvā målāni uddhareyya antamaso usãranālimattāni pi. So taü thåõaü khaõķākhaõķikaü\<*<3>*>/ chindeyya, khaõķākhaõķikaü\<*<3>*>/ chetvā phāleyya, phāletvā sakalikaü sakalikaü kareyya, sakalikaü sakalikaü karitvā vātātape visoseyya, vātātape visosetvā agginā ķaheyya, agginā ķahitvā\<*<4>*>/ masiü kareyya, masiü katvā mahāvāte vā opuneyya\<*<5>*>/ nadiyā vā sãgha- sotāya pavāheyya. Evaü hi 'ssa Vappa yā thåõaü pa- ņicca chāyā sā ucchinnamålā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiü anuppādadhammā. Evaü eva kho Vappa evaü sammāvimutticittassa bhikkhuno cha satatavihārā adhi- gatā honti. So cakkhunā råpaü disvā . . . sampajāno, sotena saddaü sutvā . . . kāyena phoņņhabbaü phusitvā manasā dhammaü vi¤¤āya n' eva sumano hoti na dum- mano, upekhako viharati sato sampajāno. So kāyapari- yantikaü . . . pe . . . sãtibhavissantãti pajānāti. 10. Evaü vutte Vappo Sakko nigaõņhasāvako Bhaga- vantaü etad avoca : Seyyathāpi bhante puriso udayatthiko\<*<6>*>/ assa paõãyaü\<*<7>*>/ poseyya so udaya¤ c' eva na labheyya\<*<8>*>/ uttari¤ ca kila- mathassa vighātassa bhāgã assa. Evam eva kho ahaü bhante udayatthiko bāle\<*<9>*>/ niganthe payirupāsiü, svā- haü udaya¤ c' eva nādhigacchiü uttari¤ ca kilamathassa vighātassa bhāgã ahosiü. Esāhaü bhante ajjatagge yo me bālesu nigaõņhesu sampasādo taü mahāvāte vā opunāmi\<*<10>*>/ nadiyā vā sãghasotāya pavāhemi. Abhikkantaü bhante . . . pe . . . Upāsakaü maü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. pa¤¤āyetha puriso gaccheyya. 2 B. K. målaü. See Aīguttara III. 69. 11. 3 S. D. kaõķākaõķiü. 4 B. K. dahetvā. 5 B. K. ophuneyya; S. D. -thuneyya. 6 S. D. udāyatthika . . . udāya¤; S. T. udāyattiko . . . udāya¤; S. Tr. udrayatthiko . . . udraya¤. 7 B. K. paõiyaü; S. T. pāõiyaü; S. Tr. paõiyā. 8 B. K. nādhigaccheyya. 9 B. K. bālaü; S. S. bāle. 10 B. K. odhunāmi. >/ #<[page 200]># %<200 AđGUTTARA-NIKâYA.>% bhante Bhagavā dhāretu ajjatagge pāõupetaü saraõaü gatan ti. 196. 1. Ekaü samayaü Bhagavā Vesāliyaü viharati Mahā- vane Kåņāgārasālāyaü. Atha kho Saëho\<*<1>*>/ ca Licchavi Abhayo ca Licchavi yena Bhagavā ten' upasaīkamiüsu, upasaīkamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü ni- sãdiüsu. Ekamantaü nisinno kho Sāëho Licchavi Bhaga- vantaü etad avoca : santi bhante eke samaõabrāhmaõā dvayena oghassa nittharaõaü pa¤¤āpenti sãlavisuddhi- hetu ca tapojigucchāhetu ca. Idha bhante Bhagavā kim āhāti? 2. Sãlavisuddhiü kho ahaü Sāëha a¤¤ataraü sāma¤- ¤aīgan ti vadāmi. Ye te Sāëha samaõabrāhmaõā tapoji- gucchāhetuvādā tapojigucchāsārā tapojigucchā-allãnā viha- ranti abhabbā te oghassa nittharaõāya. Ye pi te Sāëha samaõabrāhmaõā aparisuddhakāyasamācārā aparisuddha- vacãsamācārā aparisuddhamanosamācārā aparisuddhājãvā abhabbā te ¤āõadassanāya anuttarāya sambodhāya. 3. Seyyathāpi Sāëha puriso nadiü taritukāmo, tiõhaü kuņhariü ādāya vanaü paviseyya. So tattha passeyya mahatiü sālalaņņhiü\<*<2>*>/ ujuü navaü\<*<3>*>/ akukkuccakajātaü, tam enaü måle chindeyya, måle chetvā agge\<*<4>*>/ chindeyya, agge chetvā sākhāpalāsaü suvisodhitaü visodheyya, sākhāpalāsaü suvisodhitaü visodhetvā kuthārãhi taccheyya, kuthārãhi tacchetvā vāsãhi taccheyya, vāsãhi tacchetvā lekhaõiyā likheyya,\<*<5>*>/ lekhaõiyā likhitvā pāsāõaguëena\<*<6>*>/ dhopeyya, pāsāõaguëena dhopetvā nadiü patāreyya. Taü kiü ma¤¤asi Sāëha, bhabbo nu kho so puriso nadiü tari- tun ti? No h' etaü bhante. 4. Taü kissa hetu? Asu hi\<*<7>*>/ bhante sālalaņņhã bahiddhā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. Sāëo. 2 SS. Sālaladdhiü. 3 B. K. ujuü navaü; S. D. ujuvanaü; S. Tr. ujunavam. 4 B. K. aggaü. 5 B. K. lekheyya . . . lekhitvā. 6 S. T. -gulena. See M. N. p. 233. 7 B. K. amuü hi; S. D. ayåhi. >/ #<[page 201]># %< MAHâVAGGA. 201>% suparikammakatā, anto avisuddhā. Tass' etaü pāņikaī- khaü--sālalaņņhã saüsãdissati puriso anayavyasanaü āpajjatãti. Evaü eva kho Sāëha ye te samaõabrāhmaõā tapojiguc- chāvādā tapojigucchāsārā tapojigucchā-allãnā viharanti abhabbā te oghassa nittharaõāya. Ye pi te Sāëha samaõabrāhmaõā aparisuddhakāyasamācārā . . . apari- suddhājãvā abhabbā te ¤āõadassanāya anuttarāya sambo- dhāya. Ye ca kho te Sāëha samaõabrāhmaõā na tapo- jigucchāvādā na tapojigucchāsārā na tapojigucchā- allãnā viharanti bhabbā te oghassa nittharaõāya. Ye pi te Sāëha samaõabrāhmaõā parisuddhakāyasamācārā . . . pe . . . parisuddhājivā bhabbā te ¤āõadassānaya anuttarāya sambodhāya. 5. Seyyathāpi Sāëha puriso nadiü taritukāmo, tiõhaü kuņhariü ādāya vanaü paviseyya. So tattha passeyya mahatiü sālalaņņhiü ujuü navaü akukkuccakajātaü, tam enaü måle chindeyya, måle chetvā agge chindeyya, agge chetvā sākhāpalāsaü suvisodhitaü visodheyya, sākhāpalā- saü suvisodhitaü visodhetvā kuņhārãhi taccheyya, kuņhā- rãhi tacchetvā vāsãhi taccheyya, vāsãhi tacchetvā nikhāda- naü ādāya anto suvisodhitaü visodheyya, anto suviso- dhitaü visodhetvā lekhaõiyā likheyya, lekhaõiyā likhitvā pāsāõaguëena dhopeyya, pāsāõaguëena dhopetvā nāvaü kareyya, piyārittaü bandheyya nāvaü katvā piyārittaü bandhitvā nadiü patāreyya. Taü kiü ma¤¤asi Sāëha bhabbo nu kho so puriso nadiü taritun ti? Evaü bhante. 6. Taü kissa hetu? Asu hi bhante sālalaņņhã bahiddhā suparikammakatā anto suvisuddhā nāvā katā\<*<1>*>/ piyārittā bhaddā.\<*<2>*>/ Tass' etaü pāņikaīkhaü--nāvā na saüsãdis- sati puriso sotthinā pāraü gamissatãti. Evam eva kho Sāëha ye te samaõabrāhmaõā na tapoji- gucchāvādā . . . na tapojigucchā-allãnā viharanti bhabbā te oghassa nittharaõāya. Ye pi te Sāëha samaõabrāhmaõā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. omits navā katā. 2 B. K. piyarittā bandhānā; S. D. piyāritta baddhāna. >/ #<[page 202]># %<202 AđGUTTARA-NIKâYA.>% parisuddhakāyasamācārā . . . parisuddhājãvā bhabbā te. ¤āõadassanāya anuttarāya sambodhāya. 7. Seyyathāpi Sāëha yodhājãvo bahåni ce pi\<*<1>*>/ kaõķacit- takāni\<*<2>*>/ jānāti, atha kho so tãhi ņhānehi rājāraho hoti rāja- bhoggo ra¤¤o aīgan t' eva saīkhaü gacchati. Katamehi tãhi? Dårepātã ca, akkhaõavedhã ca, mahato ca kāyassa padā- letā. 8. Seyyathāpi Sāëha yodhājãvo dårepātã evam eva kho Sāëha ariyasāvako sammāsamādhi hoti, sammāsamādhi Sāëha ariyasāvako yaü ki¤ci råpaü atãtānāgatapaccuppan- naü ajjhattaü vā bahiddhā vā oëārikaü vā sukhumaü vā hãnaü vā paõãtaü vā yaü dåre\<*<3>*>/ santike vā sabbaü råpaü n' etaü mama n' eso 'ham asmi na m' eso attā ti, evam etaü yathābhåtaü sammappa¤¤āya passati. Yā kāci vedanā yā kāci sa¤¤ā ye keci saīkhārā yaü ki¤ci vi¤¤āõaü atãtānāgatapaccuppannaü . . . yaü dåre santike vā sab- baü vi¤¤āõaü n' etaü mama n' eso 'ham asmi na m' eso attā ti, evam etaü yathābhåtaü sammāpa¤¤āya passati. 9. Seyyathāpi Sāëha yodhājãvo akkhaõavedhã evam eva kho Sāëha ariyasāvako sammādiņņhi hoti, sammādiņņhi Sāëha ariyasāvako idaü dukkhan ti yathābhåtaü pajānāti . . . pe . . . dukkhanirodhagāmanã paņipadāti yathābhåtaü pajānāti. 10. Seyyathāpi Sāëha yodhājãvo mahato kāyassa padā- letā evam eva kho Sāëha ariyasāvako sammāvimutti hoti, sammāvimutti Sāëha ariyasāvako mahantaü avijjākhan- daü padāletā ti\<*<4>*>/. 197. 1. Ekaü samayaü Bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jeta- vane Anāthapiõķikassa ārāme. Atha kho Mallikā devã {yena Bhagavā} ten' upasaīkami, upasaīkamitvā Bhagavantaü abhivādetvā . . . Ekamantaü nisinnā kho Mallikā devã Bhagavantaü etad avoca : \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. -mitspi. 2 B. K. citrāni; S. D. cittatāni. 3 S. Tr. dåre vā. 4 See Aīguttara IV. 181. >/ #<[page 203]># %< MAHâVAGGA. 203>% Ko nu kho bhante hetu ko paccayo yena-m-idh' ekacco mātugāmo dubbaõõo\<*<1>*>/ ca hoti duråpo supāpiko dassanāya\<*<2>*>/ daliddo ca hoti appassako appabhogo appesakkho ca? Ko pana bhante hetu ko paccayo yena-m-idh' ekacco mātugāmo dubbaõõo\<*<1>*>/ . . . dassanāya\<*<2>*>/ aķķho ca hoti mahad- dhano mahābhogo mahesakkho ca? Ko nu kho bhante hetu ko paccayo yena-m-idh' ekacco mātugāmo abhiråpo hoti dassanãyo pāsādiko paramāya vaõõapokkharatāya samannāgato daliddo ca hoti appassako appabhogo appesakkho ca? Ko pana bhante hetu ko paccayo yena-m-idh' ekacco mātugāmo abhiråpo ca hoti dassanãyo pāsādiko paramāya vaõõapokkharatāya samannāgato aķķho ca hoti mahad- dhano mahābhogo mahesakkho cāti? 2. Idha Mallike ekacco mātugāmo kodhano hoti upāyā- sabahulo appam pi vutto samāno\<*<3>*>/ abhisajjati kuppati vyāpajjati patitthãyati, kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pātukaroti. Sā na dātā hoti samaõassa vā brāhmaõassa vā annaü pānaü vatthuü yānaü mālaü gandhaü vile- panaü seyyāvasathapadãpeyyaü,\<*<4>*>/ issamānikā\<*<5>*>/ kho pana hoti, paralābhasakkāragarukāramānanavandanapåjanāsu is- sati\<*<6>*>/ upadussati issaü bandhati. Sā ce tato cutā\<*<7>*>/ itthattaü āgacchati sā yattha yattha paccājāyati dubbaõõā ca hoti duråpā supāpikā dassanāya daliddā ca hoti appassakā appa- bhogā appesakkhā ca. 3. Idha pāna Mallike ekacco mātugāmo kodhano hoti upāyāsabahulo appam pi vutto . . . patitthãyati kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pātukaroti. Sā dātā hoti samaõassa vā brāhmaõassa vā annaü . . . seyyāvasathapadãpeyyaü, anissamānikā kho pana hoti, parilābhasakkāragarukāramā- nanavandanapåjanāsu na issati na upadussati na issaü bandhati. Sā ce\<*<8>*>/ tato cutā itthattaü āgacchati sā yattha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. dubbaõõā, &c. The SS. mix up the genders in this and following passages. 2 S. D., B. K. dassanãyā; S. Tr. dassanāya. 3 S. D. vutto samānā; B. K. vuttā samānā. 4 B. K. seyyāvasathaü. 5 MSS. issāmanikā. 6 B. K. ussati. 7 S. D. and B. K. sa ce cåto. 8 S. D., B. K. sa ce. >/ #<[page 204]># %<204 AđGUTTARA-NIKâYA.>% yattha paccājāyati dubbaõõā hoti duråpā supāpikā dassa- nāya aķķhā ca hoti . . . mahesakkhā ca. 4. Idha pana Mallike ekacco mātugāmo akodhano hoti anupāyāsabahulo bahum pi vuttā samāno nābhisajjati na kuppati na vyāpajjati na patitthãyati kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca na pātukaroti.\<*<1>*>/ Sā na dātā hoti samaõassa vā brāhmaõassa vā annaü . . . seyyāvasathapadãpeyyaü, issamānikā\<*<2>*>/ kho pana hoti paralābhasakkāragarukāramā- nanavandanapåjanāsu issati upadussati issaü bandhati. Sā ce tato cutā itthattaü āgacchati sā yattha yattha paccājā- yati abhiråpā ca hoti dassanãyā pāsādikā paramāya vaõõa- pokkharatāya samannāgatā daliddā ca hoti . . . appe- sakkhā ca. 5. Idha Mallike ekacco mātugāmo akodhano hoti anupā- yāsabahulo bahum pi vuttā samāno nābhisajjati na kuppati na vyāpajjati . . . na pātukaroti. Sā dātā hoti samaõassa vā brāhmaõassa vā annaü . . . seyyāvasathapadãpeyyaü, anissamānikā kho pana hoti, paralābhasakkāragarukāra- mānanavandanapåjanāsu na issati na upadussati na issaü bandhati. Sā ce tato cutā itthattaü āgacchati sā yattha yattha paccājāyati abhiråpā ca hoti dassanãyā pāsādikā paramāya vaõõapokkharatāya samannāgatā aķķhā ca hoti mahaddhanā . . . mahesakkhā ca. 6. Ayaü kho Mallike hetu ayaü paccayo yena-m-idh' ekacco mātugamo dubbaõõo ca hoti . . . appesakkho ca. Ayaü kho Mallike hetu ayaü paccayo yena-m-idh' ekacco mātugāmo dubbaõõo ca hoti . . . mahesakkho ca. Ayaü pana Mallike hetu ayaü paccayo yena-m-idh' ekacco mātugāmo abhiråpo ca hoti . . . appesakkho ca. Ayaü pana Mallike hetu ayaü paccayo yena-m-idh' ekacco mātugāmo abhiråpo ca hoti . . . mahesakkhā cāti. 7. Evaü vutte Mallikā devã Bhagavantaü etad avoca : Yan nånāhaü\<*<3>*>/ bhante a¤¤aü jātiü kodhanā ahosiü upāyāsabahulā appam pi vuttā samānā abhisajjiü kuppiü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. nakopa¤ ca na dosa¤ ca na appaccaya¤ ca pātukaroti. 2 MSS. issāmanikā. 3 B. K. Yaü nunāhaü; S. Tr., S. D. sā yan nånāhaü. >/ #<[page 205]># %< MAHâVAGGA. 205>% vyāpajjiü patitthãyiü kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pātvākāsiü, sā 'haü bhante etarahi dubbaõõā duråpā supāpikā dassanãyā. Yan nånāhaü bhante a¤¤aü jātiü adāsiü\<*<2>*>/ samaõassa vā brāhmaõassa vā . . . seyyāvasatha- padãpeyyaü, sā 'haü bhante etarahi aķķhā ca mahaddhanā mahābhogā. Yan nånāhaü\<*<1>*>/ bhante a¤¤aü jātiü anis- samānikā ahosiü paralābha . . . påjanāsu na issiü na upadussiü na issaü bandhiü, sāhaü bhante etarahi mahesakkhā. Santi kho pana bhante imasmiü rājakule khattiyaka¤¤ā pi brāhmaõaka¤¤ā pi gahapatika¤¤ā pi, tāsāhaü issarādhi- paccaü kāremi esāhaü bhante ajjatagge akodhanā bhavis- sāmi anupāyāsabahulā bahum pi vuttā samānā nābhisajjis- sāmi na kuppissāmi na vyāpajjissāmi na patitthiyyissāmi na kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pātukarissāmi, dassāmi samaõassa vā brāhmaõassa vā annaü . . . seyyāvasatha- padãpeyyaü, anissamānikā bhavissāmi, paralābhasakkāra- garukāramānanavandanapåjanāsu na ississāmi na upadus- sissāmi na issaü bandhissāmi. Abhikkantaü bhante abhikkantaü bhante . . . Upā- sikaü bhante Bhagavā dhāretu ajjatagge pānupetaü saraõaü gatan ti. 198.\<*<3>*>/ 1. Cattāro 'me bhikkhave puggalā santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Idha bhikkhave ekacco puggalo attantapo hoti attaparitā- panānuyogam anuyutto. Idha pana bhikkhave ekacco pug- galo parantapo hoti paraparitāpanānuyogam anuyutto. Idha pana bhikkhave ekacco puggalo attantapo ca hoti attaparitā- panānuyogam anuyutto parantapo ca paraparitāpanā- nuyogam anuyutto. Idha pana bhikkhave ekacco puggalo n' ev' attantapo\<*<4>*>/ hoti na attaparitāpanānuyogam anuyut- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. Yaü nunāhaü; S. Tr., S. D. sā nånāhaü. 2 B. K. a¤¤aü jātiü dātā ahosiü. 3 Puggala Pa¤¤atti, pp. 56-61; Majjhima Nikāya, p. 343. 4 B. K. so n' eva att- . . . naparit-. >/ #<[page 206]># %<206 AđGUTTARA-NIKâYA.>% to na parantapo na paraparitāpanānuyogam anuyutto. So anattantapo aparantapo diņņh' eva dhamme nicchāto nibbåto sãtibhuto sukhapaņisaüvedã brahmabhåtena attanā viharati. 2. Katha¤ ca bhikkhave puggalo attantapo hoti at- taparitāpanānuyogam anuyutto? Idha bhikkhave ekacco puggalo acelako hoti muttācāro hatthāpalekhaõo, na ehi-bhadantiko na tiņņha-bhadantiko, nābhihaņaü na uddissakataü na nimantanaü sādiyati. So na kumbhimukhā paņigaõhāti na kaëopimukhā paņigaõ- hāti na eëakamantaraü na daõķamantaraü na musalaman- taraü na dvinnaü bhu¤jamānānaü na gabbhiniyā na pāyamānāya na purisantaragatāya, na saīkittisu, na yattha sā upaņņhito hoti, na yattha makkhikā saõķasaõķacārinã, na macchaü na maüsaü, na suraü na merayaü na thusodakaü pivati. So ekāgāriko vā hoti ekālopiko dvāgāriko vā hoti dvālopiko . . . pe . . . sattāgāriko vā hoti sattālopiko. Ekissā pi dattiyā yāpeti, dvãhi pi dattãhi yāpeti . . . pe . . . sattahi pi dattãhi yāpeti, ekāhikam pi āhāraü āhāreti . . . pe . . . sattāhikam pi āhāraü āhāreti, iti evaråpaü addhamāsikam pi pariyāyabhatta- bhojanānuyogam anuyutto viharati. So sākabhakkho pi hoti sāmākabhakkho pi hoti nãvārabhakkho pi hoti daddulabhakkho pi hoti haņabhakkho pi hoti kaõabhakkho pi hoti ācāmabhakkho pi hoti pi¤¤ākabhakkho pi hoti tiõabhakkho pi hoti gomayabhakkho pi hoti, vanamå- laphalāhāro yāpeti pavattaphalabhojã. So sāõāni pi dhāreti masāõāni pi dhāreti chavadussāni pi dhāreti paüsukålāni pi dhāreti tirãņakāni pi dhāreti ajināni pi dhāreti ajinak- khipam pi dhāreti kusacãram pi dhāreti vākacãram pi dhāreti phalakacãram pi dhāreti kesakambalam pi dhāreti vālakambalam pi dhāreti ulåkapakkham pi dhāreti. Kesa- massulocano hoti kesamassulocanānuyogaü anuyutto ub- bhaņņhako pi hoti āsanapaņikkhitto ukkuņiko pi hoti ukkuņi- kappadhānam anuyutto kaõņakāpassayiko pi hoti kaõņa- kāpassaye seyyaü kappeti, sāyatatiyakam\<*<1>*>/ pi udakoro- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. D. sāyatatikaü. >/ #<[page 207]># %< MAHâVAGGA. 207>% haõānuyogam anuyutto viharati. Iti evaråpaü anekavi- hitaü kāyassa ātāpanaparitāpanānuyogam anuyutto viha- rati. Evaü kho bhikkhave puggalo attantapo hoti atta- paritāpanānuyogam anuyutto. 3. Katha¤ ca bhikkhave puggalo parantapo hoti para- paritāpanānuyogam anuyutto? Idha bhikkhave ekacco puggalo orabbhiko hoti såkariko sākuntiko\<*<1>*>/ māgaviko luddo macchaghātako coro coraghā- tako bandhanāgāriko, ye vā pan' a¤¤e pi\<*<2>*>/ keci kurårakam- mantā. Evaü kho bhikkhave puggalo parantapo hoti para- paritāpanānuyogam anuyutto. 4. Katha¤ ca bhikkhave puggalo attantapo ca hoti at- taparitāpanānuyogam anuyutto parantapo ca paraparitā- panānuyogam anuyutto? Idha bhikkhave ekacco puggalo rājā vā hoti khattiyo mud- dhāvasitto brāhmaõo vā\<*<3>*>/ mahāsālo. So puratthimena nagarassa navaü santhāgāraü\<*<4>*>/ kārāpetvā kesamassuü ohāretvā kharājinaü nivāsetvā sappitelena kāyaü abbha¤- jitvā migavisāõena piņņhiü kaõķåvamāno santhāgāraü\<*<4>*>/ pavisati saddhiü mahesiyā brāhmaõena ca purohitena. So tattha anantarahitāya bhåmiyā haritåpalittāya\<*<5>*>/ seyyaü kappeti. Ekissā gāviyā saråpavacchāya yaü ekasmiü thane khãraü hoti tena rājā yāpeti, yaü dutiyasmiü thane khãraü hoti tena mahesã yāpeti, yaü tatiyasmiü thane khãraü hoti tena brāhmaõo purohito yāpeti, yaü catutthasmiü thane khãraü hoti tena aggiü juhanti\<*<6>*>/ avasesena vacchako yāpeti. So evam āha: ettakā usabhā ha¤¤antu ya¤¤at- thāya, ettakā vacchatarā ha¤¤antu ya¤¤atthāya, ettakā vacchatariyo ha¤¤antu ya¤¤atthāya, ettakā ajā ha¤¤antu ya¤¤atthāya, ettaka urabbhā ha¤¤antu ya¤¤atthāya [ettakā assā ha¤¤antu ya¤¤atthāya]\<*<7>*>/ ettakā rukkhā chijjantu yåpatthāya, ettakā dabbhā låyantu barihisatthāyāti.\<*<8>*>/ Ye pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. sākuõiko. 2 Omitted by B. K. 3 B. K. hoti vā. 4 B. K. sandhāgāraü. 5 SS. haritupattāya. 6 S. D. juõhati. 7 Inserted by B. K. 8 B. B. parikammatthāya. >/ #<[page 208]># %<208 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 'ssa te honti dāsā ti vā pesā ti vā kammakarā ti vā te pi daõķatajjitā bhayatajjitā assumukhā rudamānā parikam- māni karonti. Evaü kho bhikkhave puggalo attantapo ca hoti attaparitāpanānuyogam anuyutto parantapo ca paraparitāpanānuyogam anuyutto. 5. Katha¤ ca bhikkhave puggalo n' eva attantapo hoti na attaparitāpanānuyogam anuyutto na parantapo na para- paritāpanānuyogam anuyutto? So anattantapo aparantapo diņņh' eva dhamme nicchāto nibbuto sãtibhuto sukhapaņi- saüvedã brahmabhåtena attanā viharati. 6. Idha bhikkhave Tathāgato loke uppajjati arahaü sammāsambuddho vijjācaraõasampanno sugato lokavidå anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaü Buddho Bhagavā. So imaü lokaü sadevakaü samārakaü sabrahmakaü sassamaõabrāhmaõim pajaü sadevamanus- saü sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā pavedeti. So dhammaü deseti ādikalyāõaü majjhekalyāõaü pariyosānakalyāõaü sātthaü savya¤janaü, kevalaparipuõõaü parisuddhaü brahmacariyaü pakāseti. Taü dhammaü suõāti gahapati vā gahapatiputto vā a¤¤atarasmiü vā kule paccājāto, so taü dhammaü sutvā Tathāgate saddhaü paņilabhati. 7. So tena saddhāpaņilābhena samannāgato iti paņisa¤cik- khati: sambādho gharāvāso rajāpatho abbhokāso pabbajjā na yidaü\<*<1>*>/ sukaraü agāraü ajjhāvasatā ekantaparipuõõaü ekantaparisuddhaü saīkhalikhitaü brahmacariyaü cari- tuü, yan nånāhaü kesamassuü oharetvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajeyyan ti. So aparena samayena appaü vā bhogakkhandhaü pahāya mahantaü vā bhogakkhandhaü pahāya, appaü vā ¤āti- parivaņņaü pahāya mahantaü vā ¤ātiparivaņņaü pahāya, kesamassuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agā- rasmā anagāriyaü pabbajati. 8. So evaü pabbajito samāno bhikkhånaü sikkhāsājãva- samāpanno pāõātipātaü pahāya pāõātipātā paņivirato hoti, nihitadaõķo nihitasattho lajjã dayāpanno sabbapāõabhåta- hitānukampã viharati, adinnādānaü pahāya adinnādānā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. D. na idaü. >/ #<[page 209]># %< MAHâVAGGA. 209>% paņivirato hoti dinnādāyã dinnapāņikaīkhã athenena suci- bhåtena attanā viharati, abrahmacariyaü pahāya brah- macārã hoti, ārācārã, virato methunā gāmadhammā, musāvādaü pahāya musāvādā paņivirato hoti, saccavādã saccasandho theto paccayiko avisaüvādako lokassa, pisuõaü vācaü pahāya pisuõāya vācāya paņivirato hoti, na ito sutvā amutra akkhātā imesaü bhedāya amutra vā sutvā na imesaü akkhātā amåsaü bhedāya, iti bhinnānaü vā san- dhātā sahitānaü vā anuppadātā samaggārāmo samaggarato samagganandã samaggakaraõiü vācaü bhāsitā hoti, pharu- saü vācaü pahāya pharusāya vācāya paņivirato hoti, yā sā vācā neëā kaõõasukhā pemanãyā hadayaīgamā porã bahu- janakantā bahujanamanāpā tathāråpiü vācaü bhāsitā hoti, samphappalāpaü pahāya samphappalāpā paņivirato hoti, kālavādã bhåtavādã atthavādã dhammavādã vinayavādã, nidhānavatiü vācaü bhāsitā kālena sāpadesaü pariyantava- tiü atthasaühitaü. 9. So bãjagāmabhåtagāmasamārambhā paņivirato hoti, ekabhattiko hoti rattåparato, virato\<*<1>*>/ vikālabhojanā, naccagã- tavāditavisåkadassanā paņivirato hoti, mālāgandhavilepana- dhāraõamaõķanavibhåsanaņņhānā paņivirato hoti, uccāsaya- namahāsayanā paņivirato hoti, jātaråparajatapaņiggahaõā paņivirato hoti, āmakadha¤¤apaņiggahaõā paņivirato hoti, āmakamaüsapaņiggahaõā paņivirato hoti, itthikumārikapa- ņiggahaõā paņivirato hoti, dāsidāsapaņiggahaõā paņivirato hoti, ajeëakapaņiggahaõā paņivirato hoti, kukkuņasåkara- paņiggahaõā paņivirato hoti, hatthigavāssavaëavāpaņigga- haõā paņivirato hoti, khettavatthupaņiggahaõā paņivirato hoti, {dåteyyapahiõagamanānuyogā} paņivirato hoti, kaya- vikkayā paņivirato hoti, tulākåņakaüsakåņamānakåņā paņivirato hoti, ukkoņanava¤cananikatisāciyogā paņivirato hoti, chedanavadhabandhanaviparāmosāalopasahasākārā paņivirato hoti. 10. So santuņņho hoti kāyaparihārikena cãvarena kucchi- parihārikena piõķapātena, yena yen' eva pakkamati samā- dāy' eva pakkamati. Seyyathāpi nāma pakkhã sakuõo yena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. D. rattåparato virālato. >/ #<[page 210]># %<210 AđGUTTARA-NIKâYA.>% yen' eva ķeti sapattabhāro va ķeti, evam evaü bhikkhu santuņņho hoti kāyaparihārikena . . . piõķapātena, yena yen' eva pakkamati samādāy' eva pakkamati. So iminā ariyena sãlakkhandhena samannāgato ajjhattaü anavaj- jasukhaü paņisaüvedeti. 11. So cakkhunā råpaü disvā na nimittaggāhã hoti nānu- vya¤janaggāhã, yatvādhikaraõam enaü cakkhundriyaü asaüvutaü viharantaü abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuü tassa saüvarāya paņipajjati, rakkhati cakkhundriyaü, cakkhundriye saüvaraü āpajjati. Sotena saddaü sutvā . . . pe . . . ghāõena gandhaü ghāyitvā . . . pe . . . jivhāya rasaü sāyitvā . . . pe . . . kāyena phoņņhabbaü phusitvā . . . pe . . . manasā dhammaü vi¤¤āya na nimittaggāhã hoti nānuvya¤janag- gāhã, yatvādhikaraõam enaü manindriyaü asaüvutaü viharantaü, abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuü tassa saüvarāya paņipajjati rakkhati manindriyaü, manindriye {saüvaraü} āpajjati. So iminā ariyena indriyasaüvarena samannāgato ajjhattaü avyāse- kasukhaü paņisaüvedeti. 12. So abhikkante paņikkante sampajānakārã hoti, ālokite vilokite sampajānakārã hoti, sammi¤jite pasārite sampajānakārã hoti, saīghāņipattacãvaradhāraõe sampa- jānakārã hoti, asite pãte khāyite sāyite sampajānakārã hoti, uccārapassāvakamme sampajānakārã hoti, gate ņhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuõhãbhāve sampajānakārã hoti. 13. So iminā ca ariyena sãlakkhandhena samannāgato iminā ca ariyena indriyasaüvarena samannāgato iminā ca ariyena satisampaja¤¤ena samannāgato [imāya ca ariyāya santuņņhiyā samannāgato] vivittaü senāsanaü bhajati ara¤¤aü rukkhamålaü pabbataü kandaraü giriü guhaü susānaü vanapatthaü abbhokāsaü palālapu¤jaü. So pac- chābhattaü piõķapātapaņikkanto nisãdati pallaīkaü ābhu- jitvā ujuü kāyaü paõidhāya parimukhaü satiü upaņ- ņhapetvā. So abhijjhaü loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati abhijjhā cittaü parisodheti, vyāpādapadosaü pahāya avyāpannacitto viharati sabbapāõabhåtahitānu- kampã vyāpādapadosā cittaü parisodheti, thãnamiddhaü \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 211]># %< MAHâVAGGA. 211>% pahāya vigatathãnamiddho viharati, ālokasa¤¤ã sato sam- pajāno thãnamiddhā cittaü parisodheti, uddhaccakukkuccaü pahāya anuddhato viharati ajjhattaü våpasantacitto ud- dhaccakukkuccā cittaü parisodheti, vicikicchaü pahāya tiõõavicikiccho viharati, akathaīkathã kusalesu dhammesu vicikicchā cittaü parisodheti. 14. So ime pa¤ca nãvaraõe pahāya cetaso upakkilese pa¤¤āya dubbalãkaraõe vivicc' eva kāmehi . . . pe . . . catutthaü jhānaü upasampajja viharati. 15. So evaü samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaīgane vigatåpakkilese mudubhåte kammanãye ņhite ānejjappatte āsavānaü khaya¤āõāya cittaü abhininnāmeti. So idaü dukkhan ti yathābhåtaü pajānāti . . . pe . . . ayaü dukkhanirodhagāminã paņipadā ti yathābhåtaü pajā- nāti, ime āsavā ti yathābhåtaü pajānāti, ayaü āsavasa- mudayo ti yathābhåtaü pajānāti . . . pe . . . ayaü āsavanirodhagāminã paņipadā ti yathābhåtaü pajānāti. Tassa evaü jānato evaü passato kāmāsavā pi cittaü vimuccati, bhavāsavā pi cittaü vimuccati, avijjāsavā pi cittaü vimuccati, vimuttasmiü vimuttaü iti ¤āõaü hoti, khãõā jāti, vusitaü brahmacariyaü, kataü karaõãyaü nāparaü itthattāyāti pajānāti. 16. Evaü kho bhikkhave puggalo n' eva attantapo hoti na attaparitāpanānuyogam anuyutto na parantapo na paraparitāpanānuyogaü anuyutto. So anattantapo apa- rantapo diņņh' eva dhamme nicchāto nibbuto sãtibhuto sukhapaņisaüvedã brahmabhåtena attanā viharati. Ime kho bhikkhave cattāro puggalā santo {saüvijjamānā} lokasmin ti. 199. 1. Taõhaü vo bhikkhave desessāmi jāliniü saritaü visaņaü visattikaü\<*<1>*>/ yāya\<*<2>*>/ ayaü loko uddhasto\<*<3>*>/ pari- yonaddho tantākulakajāto guëāguõķikajāto\<*<4>*>/ mu¤jababba- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. visatthikaü. 2 S. S. yāyaü. 3 S. D. uddhasotā; B. K. uddhaüso. 4 B. K. kulaguõķikajāto; S. D. gulāguõņhikajāto. >/ #<[page 212]># %<212 AđGUTTARA-NIKâYA.>% jabhåto apāyaü duggatiü vinipātaü saüsāraü nātivattati, taü suõātha sādhukaü manasikarotha bhāsissāmãti. Evaü bhante ti kho te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavā etad avoca : 2. Katamā ca bhikkhave taõhā jālinã saritā visaņā visattikā yāya ayaü loko uddhasto pariyonaddho tantāku- lakajāto guëāguõķikajāto . . . nātivattati? Aņņhārasa kho pan' imāni bhikkhave taõhāvicaritāni ajjhattikassa upādāya, aņņharasa taõhāvicaritāni bāhirassa upādāya. 3. Katamāni aņņhārasa taõhāvicaritāni ajjhattikassa upādāya. Asmãti bhikkhave sati, itthasmãti hoti, evasmãti hoti a¤¤athasmãti hoti\<*<1>*>/ asasmãti hoti, satasmãti hoti, santi hoti, itthaü santi hoti, evaü santi hoti, a¤¤athā santi hoti, api ha\<*<2>*>/ santi hoti, api\<*<3>*>/ itthaü santi hoti, api\<*<3>*>/ evaü santi hoti, api a¤¤athā santi hoti, bhavissanti hoti, ittham bhavissanti hoti, evaü bhavissanti hoti, a¤¤athā bhavis- santi hoti. Imāni aņņhārasa taõhāvicaritāni ajjhattikassa upādāya. 4. Katamāni aņņhārasa taõhāvicaritāni bāhirassa upādāya. Iminā asmãti bhikkhave sati, iminā itthasmãti hoti, iminā evasmãti hoti, iminā a¤¤athasmãti hoti, iminā asasmãti hoti, iminā satasmãti hoti, iminā santi hoti, iminā itthaü santi hoti, iminā evaü santi hoti, iminā a¤¤athā santi hoti, iminā api ha santi hoti, iminā api itthaü santi hoti, iminā api evaü santi hoti, iminā api a¤¤athā santi hoti, iminā bhavissanti hoti, iminā itthaü bhavissanti hoti, iminā evaü bhavissanti hoti, iminā a¤¤athā bhavissanti hoti. Imāni aņņhārasa tanhāvicaritāni bāhirassa upādāya. 5. Iti aņņhārasa taõhāvicaritāni ajjhattikassa upādaya aņņhārasa taõhāvicaritāni bāhirassa upādāya. Imāni vuccan- ti bhikkhave chattiüsa taõhāvicaritāni, iti evaråpāni atãtāni chattiüsa taõhāvicaritāni anāgatāni chattiüsa taõhāvica- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. asmãti hoti bhikkhave sati itthasmãti sati hoti; evam asmãti hoti a¤¤athāsmãti hoti. 2 B. K. api haü. 3 B. K. api haü. >/ #<[page 213]># %< MAHâVAGGA. 213>% tāni paccuppannāni chattiüsa taõhāvicaritāni evam aņņhā- rasa taõhāvicaritāni sātaü\<*<1>*>/ hoti. 6. Ayaü kho sā bhikkhave taõhā jālinā saritā visaņā visattikā yāya ayaü loko uddhasto\<*<2>*>/ pariyonaddho tantā- kulakajāto guëāguõķikajāto mu¤jababbajabhåto apāyaü duggatiü vinipātaü saüsāraü nātivattatãti\<*<3>*>/. 200. 1. Cattār' imāni bhikkhave jāyanti.\<*<4>*>/ Katamāni cat- tāri? Pemā pemaü jāyati, pemā doso jāyati, dosā pemaü jāyati, dosā doso jāyati. 2. Katha¤ ca bhikkhave pemā pemaü jāyati? Idha bhikkhave puggalo puggalassa iņņho hoti kanto ma- nāpo, taü pare iņņhena kantena manāpena samudācaranti. Tass' evaü hoti: yo kho myāyaü puggalo iņņho kanto manāpo hoti taü pare iņņhena kantena manāpena samudå- carantãti, so tesu pemaü janeti. Evaü kho bhikkhave pemā pemaü jāyati. 3. Katha¤ ca bhikkhave pemā doso jāyati? Idha bhikkhave puggalo puggalassa iņņho hoti kanto manāpo, taü pare aniņņhena akantena amanāpena samudā- caranti. Tass' evaü hoti: Yo kho myāyaü puggalo iņņho kanto manāpo taü pare aniņņhena akantena amanāpena samudācarantãti, so tesu dosaü janeti. Evaü kho bhikkhave pemā doso jāyati. 4. Katha¤ ca bhikkhave dosā pemaü jāyati? Idha bhikkhave puggalo puggalassa aniņņho hoti akanto amanāpo, taü pare aniņņhena akantena amanāpena sam- udācaranti. Tass' evaü hoti: yo kho myāyaü puggalo aniņņho akanto amanāpo taü pare aniņņhena akantena amanāpena samudācarantãti, so tesu pemaü janeti. Evaü kho bhikkhave dosā pemaü jāyati. 5. Katha¤ ca bhikkhave dosā doso jāyati? Idha bhikkhave puggalo puggalassa aniņņho hoti akanto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 S. D. sataü, omitted by B. K. 2 B. K. uddhaüso; S. D. uddhasetā. 3 S. D. nātivattantãti. 4 B. K. pemāni jāyanti. >/ #<[page 214]># %<214 AđGUTTARA-NIKâYA.>% amanāpo, taü pare iņņhena kantena manāpena samudā- caranti. Tass' evaü hoti--yo kho myāyaü puggalo aniņņho akanto amanāpo taü pare iņņhena kantena manā- pena samudācarantãti, so tesu dosaü janeti. Evaü kho bhikkhave dosā doso jāyati. Imāni kho bhikkhave cattāri pemāni jāyanti. 6. Yasmiü bhikkhave samaye bhikkhu vivicc' eva kāmehi . . . pe . . . paņhamajjhānaü upasampajja viharati, yam pi 'ssa pemā pemaü jāyati tam pi 'ssa tasmiü samaye na hoti, yo pi 'ssa pemā doso jāyati so pi 'ssa tasmiü samaye na hoti, yam pi 'ssa dosā pemaü jāyati tam pi 'ssa tasmiü samaye na hoti, yo pi 'ssa dosā doso jāyati so pi 'ssa tasmiü samaye na hoti. 7. Yasmiü bhikkhave samaye bhikkhu vitakkavicārānaü våpasamā . . . pe . . . dutiyajjhānaü . . . pe . . . ca- tutthajjhānaü upasampajja viharati, yam pi 'ssa pemā pemaü jāyati tam pi 'ssa tasmiü samaye na hoti, yo pi 'ssa pemā doso jāyati so pi 'ssa tasmiü samaye na hoti, yam pi 'ssa dosā pemaü jāyati tam pi 'ssa tasmiü samaye na hoti, yo pi 'ssa dosā doso jāyati so pi 'ssa tasmiü samaye na hoti. 8. Yasmiü bhikkhave samaye bhikkhu āsavānaü khayā anāsavaü cetovimuttiü pa¤¤avimuttiü diņņh' eva dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharati, yam pi 'ssa pemā pemaü jāyati tam pi 'ssa pahãnaü hoti ucchin- namålaü tālāvatthukataü anabhāvakataü āyatiü anup- pādadhammaü, yo pi 'ssa pemā doso jāyati so pi 'ssa pahã- no hoti . . . anuppādadhammo, yam pi 'ssa dosā pemaü jāyatitam pi 'ssa pahãnaü hoti . . . anuppādadhammaü, yo pi 'ssa dosā doso jāyati so pi 'ssa doso pahãno hoti ucchin- namålo tālāvatthukato anabhāvakato āyatiü anuppāda- dhammo. Ayaü vuccati bhikkhave bhikkhu n' ev' usseneti nappaņi- sseneti na dhåpāyati nappajjalati na pajjhāyati\<*<1>*>/. 9. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu usseneti? Idha bhikkhave bhikkhu råpaü attato samanupassati råpavantaü vā attānaü attani vā råpaü råpasmiü vā attānaü, vedanaü attato samanupassati vedanāvantaü vā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. na sampajjhāyati; SS. na apajjhāyati. >/ #<[page 215]># %< MAHâVAGGA. 215>% attānaü attani vā vedanaü vedanāya vā attānaü, sa¤¤aü attato samanupassati sa¤¤āvantaü vā attānaü attani vā sa¤¤aü sa¤¤āya vā attānaü, saīkhāre attato samanupas- sati saīkhāravantaü vā attānaü attani vā saīkhāre saī- khāresu va attānaü, vi¤¤āõaü attato samanupassati vi¤- ¤āõavantaü vā attānaü attani vā vi¤¤āõaü vi¤¤āõasmiü vā attānaü. Evaü kho bhikkhave bhikkhu usseneti. 10. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu na usseneti? Idha bhikkhave bhikkhu na råpaü attato samanupassati, na råpavantaü vā attānaü na attani vā råpaü na råpas- miü vā attānaü, na vedanaü . . . na sa¤¤aü . . . na saīkhāre . . . na vi¤¤āõaü attato samanupassati, na vi¤- ¤ānavantaü vā attānaü, na attani vā vi¤¤āõaü, na vi¤¤ā- õasmiü vā attānaü. Evaü kho bhikkhave bhikkhu na usseneti. 11. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu paņisseneti? Idha bhikkhave bhikkhu akkosantaü paccakkosati rosan taü paņirosati bhaõķantaü paņibhaõķati. Evaü kho bhikkhave bhikkhu paņisseneti. 12. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu na paņisseneti? Idha bhikkhave bhikkhu akkosantaü na paccakkosati, rosantaü na paņirosati bhaõķantaü na paņibhaõķati. Evaü kho bhikkhave bhikkhu na paņisseneti. 13. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu dhåpāyati? Asmãti bhikkhave sati, itthasmãti hoti, evasmãti hoti, a¤- ¤athasmãti hoti, asasmãti hoti, satasmãti hoti, santi hoti, itthaü santi hoti, evaü santi hoti, a¤¤athā santi hoti, api ha\<*<1>*>/ santi hoti, api itthaü\<*<2>*>/ santi hoti, api evaü santi hoti, api a¤¤athā santi hoti, bhavissanti hoti, itthaü bhavissanti hoti, evaü bhavissanti hoti, a¤¤athā bhavissanti hoti. Evaü kho bhikkhave bhikkhu dhåpāyati. 14. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu na dhåpāyati? Asmãti bhikkhave asati, itthasmãti na hoti, evasmãti na hoti, a¤¤athasmãti na hoti, asasmãti na hoti, satasmãti na hoti, santi na hoti, itthaü santi na hoti, evaü santi na hoti, a¤¤athā santi na honti, api ha santi na hoti, api itthaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. apihaü. 2 B. K. apiham itthaü. >/ #<[page 216]># %<216 AđGUTTARA-NIKâYA.>% santi na hoti, api evaü santi na hoti, api a¤¤athā santi na hoti, bhavissanti na hoti, itthaü bhavissanti na hoti, evaü bhavissanti na hoti, a¤¤athā bhavissanti na hoti. Evaü kho bhikkhave bhikkhu na dhåpāyati. 15. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu pajjalati? Iminā asmãti bhikkhave sati, iminā itthasmãti hoti, iminā evasmãti hoti, iminā a¤¤athasmãti hoti, iminā asasmãti hoti, iminā satasmãti hoti, iminā santi hoti, iminā itthaü santi hoti, iminā evaü santi hoti, iminā a¤¤athā santi hoti, iminā api ha santi hoti, iminā api itthaü santi hoti, iminā api evaü santi hoti, iminā api a¤¤athā santi hoti, iminā bhavissanti, iminā itthaü bhavissanti hoti, iminā evaü bhavissānti hoti, iminā a¤¤athā bhavissanti hoti. Evaü kho bhikkhave bhikkhu pajjalati. 16. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu na pajjalati. Iminā asmãti bhikkhave asati, iminā itthasmãti na hoti, iminā evasmãti na hoti, iminā a¤¤athāsmãti na hoti, iminā asasmãti na hoti, iminā satasmãti na hoti, iminā santi na hoti, iminā itthaü santi na hoti, iminā evaü santi na hoti, iminā a¤¤athā santi na hoti, iminā api ha santi na hoti, iminā api itthaü santi na hoti, iminā api evaü santi na hoti, iminā api a¤¤athā santi na hoti, iminā bhavissanti na hoti, iminā itthaü bhavissanti na hoti, iminā evaü bha- vissanti na hoti, iminā a¤¤athā bhavissanti na hoti. Evaü kho bhikkhave bhikkhu na pajjalati. 17. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu na pajjhāyati? Idha\<*<1>*>/ bhikkhave bhikkhuno asmimāno pahãno hoti uc- chinnamålo tālāvatthukato anabhāvakato āyatiü anuppā- dadhammo. Evaü kho bhikkhave bhikkhu na pajjhāyatãti\<*<2>*>/. Mahāvaggo pa¤camo. Mahāpaõõāsakaü catutthaü. [Tatr' uddānam Sotānugataü ņhānaü|| Bhaddiya Sāpugã ca Vappa Sāëo ca|| Mallika attantapo|| taõhā pemena ca dasāte] ti|| \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. Idha pana. 2 B. K. sampajjhāyatãti; SS. apajjhāyati; S. M. pajjhāyati. >/ #<[page 217]># %< SAPPURISAVAGGA. 217>% 201.\<*<1>*>/ 1. Asappurisa¤ ca vo bhikkhave desessāmi, asappurisena asappurisatara¤ ca, sappurisa¤ ca sappurisena sappurisata- ra¤ ca, taü suõātha sādhukaü manasikarotha bhāsissāmãti. Evaü bhante ti kho te bhikkhu Bhagavato paccassosuü. Bhagavā etad avoca : 2. Katamo ca bhikkhave asappuriso? Idha bhikkhave ekacco puggalo pāõātipātã hoti, adinnā- dāyã hoti, kāmesu micchācārã hoti, musāvādã hoti, surāme- rayamajjapamādaņņhāyã hoti. Ayaü vuccati bhikkhave asappuriso. 3. Katamo ca bhikkhave asappurisena asappurisataro? Idha bhikkhave ekacco attanā ca pāõātipātã hoti para¤ ca pāõātipāte samādapeti, attanā ca adinnādāyã hoti para¤ ca adinnādāne samādapeti, attanā ca kāmesu micchācārã hoti para¤ ca kāmesu micchācāre samādapeti, attanā ca musāvādã hoti para¤ ca musāvāde samādapeti, attanā ca surāmerayamajjapamādaņņhāyã hoti para¤ ca surāmeraya- majjapamādaņņhāne samādapeti. Ayaü vuccati bhikkhave asappurisena asappurisataro. 4. Katamo ca bhikkhave sappuriso? Idha bhikkhave ekacco pāõātipātā paņivirato hoti, adin- nādānā paņivirato hoti, kāmesu micchācārā paņivirato hoti, musāvādā paņivirato hoti, surāmerayamajjapamādaņņhanā paņivirato hoti. Ayaü vuccati bhikkhave sappuriso. 5. Katamo ca bhikkhave sappurisena sappurisataro? Idha bhikkhave ekacco attanā ca pāõātipātā paņivirato hoti para¤ ca pāõātipātā veramaõiyā samādapeti, attanā ca adinnādānā paņivirato hoti para¤ ca adinnādānā verama- õiyā samādapeti, attanā ca kāmesu micchācārā paņivirato hoti para¤ ca kāmesu micchācārā veramaõiyā samādapeti, attanā ca musāvādā paņivirato hoti para¤ ca musāvādā vera- maõiya samādapeti, attanā ca surāmeramajjayapamā- daņņhānā paņivirato hoti para¤ ca surāmerayamajjapamā- daņņhāne veramaõiyā samādapeti. Ayaü vuccati bhikkhave sappurisena sappurisataro. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Puggala IV. 1. >/ #<[page 218]># %<218 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 202. 1. Asappurisa¤ ca vo bhikkhave desessāmi asappurisena asappurisatara¤ ca sappurisa¤ ca sappurisena sappurisata- ra¤ ca, taü suõātha . . . pe . . . 2. Katamo ca bhikkhave asappuriso? Idha bhikkhave ekacco asaddho hoti ahiriko hoti anot- tāpã hoti appassuto hoti kusãto hoti muņņhassati hoti dup- pa¤¤o hoti. Ayaü vuccati bhikkhave asappuriso. 3. Katamo ca bhikkhave asappurisena asappurisataro? Idha bhikkhave ekacco attanā ca asaddho hoti para¤ ca asaddhāya samādapeti, attanā ca ahiriko hoti para¤ ca ahi- rikāya samādapeti, attanā ca anottāpã hoti para¤ ca anottā- pitāya samādapeti, attanā ca appassuto hoti para¤ ca ap- passute samādapeti, attanā ca kusãto hoti para¤ ca kosajje samādapeti, attanā ca muņņhassati hoti para¤ ca muņņhasacce samādapeti, attanā duppa¤¤o hoti para¤ ca duppa¤¤atāya samādapeti. Ayaü vuccati bhikkhave asappurisena asappurisataro. 4. Katamo ca bhikkhave sappuriso? Idha bhikkhave ekacco saddho hoti hirimā hoti ottāpã\<*<1>*>/ hoti bahussuto hoti āraddhaviriyo hoti satimā hoti pa¤¤avā hoti. Ayaü vuccati bhikkhave sappuriso. 5. Katamo ca bhikkhave sappurisena sappurisataro? Idha bhikkhave ekacco attanā ca saddhāsampanno hoti para¤ ca saddhāsampadāya samādapeti, attanā ca hirimā hoti para¤ ca hirimante samādapeti\<*<2>*>/ attanā ca ottāpã hoti para¤ ca ottāpe samādapeti, attanā ca bahussuto hoti para¤ ca bāhusacce samādapeti, attanā ca āraddhaviriyo hoti para¤ ca viriyāmbhe samādapeti, attanā ca upaņņhitasati hoti para¤ ca satipaņņhāne samādapeti, attanā ca pa¤¤ā- sampanno hoti para¤ ca pa¤¤āsampadāya samādapeti. Ayaü vuccati bhikkhave sappurisena sappurisataro ti. 203. 1. Asappurisa¤ ca vo bhikkhave desissāmi asappurisena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. ottappã. 2 B. K. attanā ca hiriko hoti para¤ ca hirisampadāya samādapeti. >/ #<[page 219]># %< SAPPURISAVAGGA. 219>% asappurisatara¤ ca sappurisa¤ ca sappurisena sappurisa- tara¤ ca, taü suõātha . . . pe . . . 2. Katamo ca bhikkhave asappuriso? Idha bhikkhave ekacco pāõātipātã hoti, adinnādāyã hoti, kāmesu micchācārã hoti, musāvādã hoti, pisuõāvāco hoti, pharusāvāco hoti, samphappalāpã hoti. Ayaü vuccati bhikkhave asappuriso. 3. Katamo ca bhikkhave asappurisena asappurisataro? Idha bhikkhave ekacco attanā ca pāõātipātã hoti para¤ ca pāõātipāte samādāpeti, attanā ca adinnādāyã hoti para¤ ca adinnādāne samādapeti, attanā ca kāmesu micchācārã hoti para¤ ca kāmesu micchācāre samādapeti, attanā ca musā- vādã hoti para¤ ca musāvāde samādapeti, attanā ca pisuõā- vāco hoti para¤ ca pisuõāya vācāya samādapeti, attanā ca pharusāvāco hoti para¤ ca pharusāya vācāya samādapeti, attanā ca samphappalāpã hoti para¤ ca samphappalāpe samādapeti. Ayaü vuccati bhikkhave asappurisena asappurisataro. 4. Katamo ca bhikkhave sappuriso? Idha bhikkhave ekacco pāõātipātā paņivirato hoti adin- nādānā paņivirato hoti, kāmesu micchācārā paņivirato hoti, musāvādā paņivirato hoti, pisuõāya vācāya paņivirato hoti, pharusāya vācāya paņivirato hoti, samphappalāpā paņivirato hoti. Ayaü vuccati bhikkhave sappuriso. 5. Katamo ca bhikkhave sappurisena sappurisataro? Idha bhikkhave ekacco attanā ca pāõātipātā paņivirato hoti . . . musāvādā veramaõiyā samādapeti, attanā ca pisuõāya vācāya paņivirato hoti para¤ ca pisuõāya vācāya veramaõiyā samādapeti, attanā ca pharusāya vācāya paņi- virato hoti para¤ ca vācāya veramaõiyā samādapeti, attanā ca samphappalāpā paņivirato hoti para¤ ca samphappalāpā veramaõiyā samādapeti. Ayaü vuccati bhikkhave sappurisena sappurisataro ti. 204. 1. Asappurisa¤ ca vo bhikkhave desessāmi asappurisena \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 220]># %<220 AđGUTTARA-NIKâYA.>% asappurisatara¤ ca sappurisa¤ ca sappurisena sappuri- satara¤ ca, taü suõātha . . . pe . . . 2. Katamo ca bhikkhave asappuriso? Idha bhikkhave ekacco pāõātipāti hoti, . . . pe . . . samphappalāpã hoti, abhijjhālå hoti, vyāpannacitto hoti, micchadiņņhiko hoti. Ayaü vuccati bhikkhave asappuriso. 3. Katamo ca bhikkhave asappurisena asappurisataro? Idha bhikkhave ekacco attanā ca pāõātipāti hoti para¤ ca pāõātipāte samādapeti . . . pe . . . attanā ca abhijjhālå hoti para¤ ca abhijjhāya samādapeti, attanā ca vyāpan- nacitto hoti para¤ ca vyāpāde samādapeti, attanā ca mic- chādiņņhiko hoti para¤ ca micchādiņņhiyā samādapeti. Ayaü vuccati bhikkhave asappurisena sappurisataro. 4. Katamo ca bhikkhave sappuriso? Idha bhikkhave ekacco pāõātipātā paņivirato hoti . . . pe . . . anabhijjhālå hoti, avyāpannacitto hoti, sammādiņ- ņhiko hoti. Ayaü vuccati bhikkhave sappuriso. 5. Katamo ca bhikkhave sappurisena sappurisataro? Idha bhikkhave ekacco attanā ca pāõātipātā paņivirato hoti para¤ ca pāõātipātā veramaõiyā samādapeti, . . . pe . . . attanā ca anabhijjhālå hoti para¤ ca anabhijjhāya samādapeti, attanā ca avyāpannacitto hoti para¤ ca avyā- pāde samādapeti, attanā ca sammādiņņhiko hoti para¤ ca sammādiņņhiyā samādapeti. Ayaü vuccati bhikkhave bhikkhave sappurisena sap- purisataro. 205. 1. Asappurisa¤ ca vo bhikkhave desessāmi asappurisena asappurisatara¤ ca sappurisa¤ ca sappurisena sappurisa- tara¤ ca, taü suõātha . . . pe . . . 2. Katamo ca bhikkhave asappuriso. Idha bhikkhave ekacco micchādiņņhiko hoti, micchāsaī- kappo hoti, micchāvāco hoti, micchākammanto hoti, mic- chā-ājãvo hoti, micchāvāyāmo hoti, micchāsati hoti, mic- chāsamādhi hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 221]># %< SAPPURISAVAGGA. 221>% Ayaü vuccati bhikkhave asappuriso. 3. Katamo ca bhikkhave asappurisena asappurisataro? Idha bhikkhave ekacco attanā ca micchādiņņhiko hoti para¤ ca micchādiņņhiyā samādapeti, attanā ca micchā- saīkappo hoti para¤ ca micchāsaīkappe samādapeti, attanā ca micchāvāco hoti para¤ ca micchāvācāya samādapeti, attanā ca micchākammanto hoti para¤ ca micchākammante samādapeti, attanā ca micchā-ājãvo hoti para¤ ca micchā- ājãve samādapeti, attanā ca micchāvāyāmo hoti para¤ ca micchāvāyāme samādapeti, attanā ca micchāsati hoti para¤ ca micchāsatiyā samādapeti, attanā ca micchāsamādhi hoti para¤ ca micchāsamādhimhi samādapeti. Ayaü bhikkhave asappurisena asappurisataro. 4. Katamo ca bhikkhave sappuriso? Idha bhikkhave ekacco sammādiņņhiko hoti, sammāsaī- kappo hoti, sammāvāco hoti, sammākammanto hoti, sammā-ājãvo hoti, sammāvāyāmo hoti, sammāsati hoti, sammāsamādhi hoti. Ayaü vuccati bhikkhave sappuriso. 5. Katamo ca bhikkhave sappurisena sappurisataro? Idha bhikkhave ekacco attanā ca sammādiņņhiko hoti para¤ ca sammādiņņhiyā samādapeti, attanā ca sammāsaī- kappo hoti para¤ ca sammāsaīkappe samādapeti, attanā ca sammāvāco hoti para¤ ca sammāvācāya samādapeti, attanā ca sammākammanto hoti para¤ ca sammākammante samādapeti, attanā ca sammā-ājãvo hoti para¤ ca sammā- ājãve samādapeti, attanā ca sammāvāyāmo hoti para¤ ca sammāvāyāme samādapeti, attanā ca sammāsati hoti para¤ ca sammāsatiyā samādapeti, attanā ca sammāsamādhi hoti para¤ ca sammāsamādhimhi samādapeti. Ayaü vuccati bhikkhave sappurisena sappurisataro. 206. 1. Asappurisa¤ ca vo bhikkhave desessāmi asappurisena asappurisatara¤ ca sappurisa¤ ca sappurisena sappurisa- tara¤ ca, taü suõātha . . . pe . . . 2. Katamo ca bhikkhave asappuriso? \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 222]># %<222 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Idha bhikkhave ekacco micchādiņņhiko hoti . . . pe . . . micchā¤āõã hoti, micchāvimutti hoti. Ayaü vuccati bhikkhave asappuriso. 3. Katamo ca bhikkhave asappurisena asappurisataro? Idha bhikkhave ekacco attanā ca micchādiņņhiko hoti para¤ ca micchādiņņhiyā samādapeti, . . . pe . . . attanā ca micchānāõã hoti para¤ ca micchā¤āõe samādapeti, attanā ca micchāvimutti hoti para¤ ca micchāvimuttiyā samādapeti. Ayaü vuccati bhikkhave asappurisena asappurisataro. 4. Katamo ca bhikkhave sappuriso? Idha bhikkhave ekacco sammādiņņhiko hoti . . . pe . . . sammā¤āõã hoti, sammāvimutti hoti. Ayaü vuccati bhikkhave sappuriso. 5. Katamo ca bhikkhave sappurisena sappurisataro? Idha bhikkhave ekacco sammādiņņhiko hoti para¤ ca sammādiņņhiyā samādapeti . . .pe . . . attanā ca sammā¤āõã hoti para¤ ca sammā¤āõe samādapeti, attanā ca sammāvimutti hoti para¤ ca sammāvimuttiyā samādapeti. Ayaü vuccati bhikkhave sappurisena asappurisataro. 207.1 1. Pāpa¤ ca vo bhikkhave desessāmi pāpena pāpatara¤ ca kalyāõa¤ ca kalyāõena kalyāõatara¤ ca, taü suõātha . . . pe . . . 2. Katamo ca bhikkhave pāpo? Idha bhikkhave ekacco pāõātipātã hoti, . . . [204.2]. pe . . . micchādiņņhiko hoti. Ayaü vuccati bhikkhave pāpo. 3. Katamo ca bhikkhave pāpena pāpataro? Idha bhikkhave ekacco attanā ca pāõātipāti hoti para¤ ca pāõātipāte samādapeti, . . . pe . . . attanā ca micchā- diņņhiko hoti para¤ ca micchādiņņhiyā samādapeti. Ayaü vuccati bhikkhave pāpena pāpataro. 4. Katamo ca bhikkhave kalyāõo? Idha bhikkhave ekacco pāõātipātā paņivirato hoti . . . pe . . . sammādiņņhiko hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Puggala IV. 2. >/ #<[page 223]># %< SAPPURISAVAGGA. 223>% Ayaü vuccati bhikkhave kalyāõo. 5. Katamo ca bhikkhave kalyāõena kalyāõataro? Idha bhikkhave ekacco pāõātipātā paņivirato hoti para¤ ca pāõātipātā veramaõiyā samādapeti . . . pe . . . attanā ca sammādiņņhiko hoti para¤ ca sammādiņņhiyā samāda- peti. Ayaü vuccati bhikkhave kalyāõena kalyāõataro. 208. 1. Pāpa¤ ca vo bhikkhave desessāmi pāpena pāpatara¤ ca kalyāõa¤ ca kalyāõena kalyāõatara¤ ca, taü suõātha . . . pe . . . 2. Katamo ca bhikkhave pāpo? Idha bhikkhave ekacco micchādiņņhiko hoti, . . . pe . . . micchā¤āõã hoti, micchāvimutti hoti. Ayaü vuccati bhikkhave pāpo. 3. Katamo ca bhikkhave pāpena pāpataro? Idha bhikkhave ekacco attanā ca micchādiņņhiko hoti para¤ ca micchādiņņhiyā samādapeti, . . . pe . . . attanā ca micchā¤āõã hoti para¤ ca micchā¤āõe samādapeti, attanā ca micchāvimutti hoti para¤ ca micchāvimuttiyā samādapeti. Ayaü vuccati bhikkhave pāpena pāpataro. 4. Katamo ca bhikkhave kalyāõo? Idha bhikkhave ekacco sammādiņņhiko hoti . . . pe . . . sammā¤āõã hoti sammāvimutti hoti. Ayaü vuccati bhikkhave kalyāõo. 5. Katamo ca bhikkhave kalyāõena kalyāõataro? Idha bhikkhave ekacco attanā ca sammādiņņhiko hoti, para¤ ca sammādiņņhiyā samādapeti . . . pe . . . attanā ca sammā¤āõã hoti para¤ ca sammā¤āõe samādapeti, attanā ca sammāvimutti hoti para¤ ca sammāvimuttiyā samādapeti. Ayaü vuccati bhikkhave kalyāõena kalyāõataro. 209.1 1. Pāpadhamma¤ ca vo bhikkhave desessāmi pāpadham- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Puggalo IV. 3. >/ #<[page 224]># %<224 AđGUTTARA-NIKâYA.>% mena pāpadhammatara¤ ca kalyāõadhamma¤ ca kalyā- õadhammena kalyāõadhammatara¤ ca, taü suõātha . . . pe . . . 2. Katamo ca bhikkhave pāpadhammo? Idha bhikkhave ekacco pāõātipātã hoti, . . . pe . . . micchādiņņhiko hoti. Ayaü vuccati bhikkhave pāpadhammo. 3. Katamo ca bhikkhave pāpadhammena pāpadhamma- taro? Idha bhikkhave ekacco attanā ca pāõātipātã hoti para¤ ca pāõātipāte samādapeti, . . . pe . . . attanā ca micchā- diņņhiko hoti para¤ ca micchādiņņhiyā samādapeti. Ayaü vuccati bhikkhave pāpadhammena pāpadhamma- taro. 4. Katamo ca bhikkhave kalyāõadhammo? Idha bhikkhave ekacco pāõātipātā paņivirato hoti . . . pe . . . samāditthiko hoti. Ayaü vuccati bhikkhave kalyāõadhammo. 5. Katamo ca bhikkhave kalyāõadhammena kalyāõa- dhammataro? Idh' ekacco attanā ca pāõātipātā paņivirato hoti, para¤ ca pāõātipātā veramaniyā samādapeti . . . pe . . . attanā ca sammāditthiko hoti para¤ ca sammādiņņhiyā samāda- peti. Ayaü vuccati bhikkhave kalyāõadhammena kalyāõa- dhammataro. 210. 1. Pāpadhamma¤ ca vo bhikkhave desessāmi pāpadham- mena pāpadhammatara¤ ca kalyāõadhamma¤ ca kalyā- õadhammena kalyāõadhammatara¤ ca, taü suõātha . . . pe . . . 2. Katamo ca bhikkhave pāpadhammo. Idha bhikkhave ekacco micchādiņņhiko hoti . . . pe . . . micchā¤āõã hoti, micchāvimutti hoti. Ayaü vuccati bhikkhave pāpadhammo. 3. Katamo ca bhikkhave pāpadhammena pāpadhamma- taro? Idha bhikkhave ekacco attanā ca micchādiņņhiko hoti \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 225]># %< SAPPURISAVAGGA. 225>% para¤ ca micchādiņņhiyā samādapeti . . . pe . . . attanā ca micchā¤āõã hoti para¤ ca micchā¤āõe samādapeti, attanā ca micchāvimutti hoti para¤ ca micchāvimuttiyā samādapeti. Ayaü vuccati bhikkhave pāpadhammena pāpadhamma- taro. 4. Katamo ca bhikkhave kalyāõadhammo? Idha bhikkhave ekacco sammadiņņhiko hoti, . . . pe . . . sammā¤āõã hoti, sammāvimutti hoti. Ayaü vuccati bhikkhave kalyāõadhammo. 5. Katamo ca bhikkhave kalyāõadhammena kalyāõa- dhammataro? Idha bhikkhave ekacco attanā ca sammādiņņhiko hoti para¤ ca sammādiņņhiyā samādapeti . . . pe . . . attanā ca sammā¤āõã hoti para¤ ca sammā¤āõe samādapeti, attanā ca sammāvimutti hoti para¤ ca sammāvimuttiyā samādapeti. Ayaü vuccati bhikkhave kalyāõadhammena kalyāõa- dhammataro. Sappurisavaggo paņhamo. [Tass' uddānaü: Sikkhā-pada¤ ca asaddhaü|| sattanāso atho ca dasa kam- maü|| Atthaīgika¤ ca dasamagga||dve pāpadhammā aparedve] ti|| 211. 1. Cattāro 'me bhikkhave parisadussanā. Katame cat- tāro? Idha bhikkhave bhikkhu dussãlo pāpadhammo parisadus- sano, bhikkhunã bhikkhave dussãlā pāpadhammā parisadus- sanā, upāsako bhikkhave dussãlo pāpadhammo parisadus- sano, upāsikā bhikkhave dussãlā pāpadhammā parisadus- sanā. Ime kho bhikkhave cattāro parisadussanā. 2. Cattāro 'me bhikkhave parisasobhaõā. Katame cattāro? Idha bhikkhave bhikkhu sãlavā kalyāõadhammo parisa- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 226]># %<226 AđGUTTARA-NIKâYA.>% sobhano, bhikkhunã bhikkhave sãlavatã kalyāõadhammā parisasobhaõā, upāsako bhikkhave sãlavā kalyāõadhammo parisasobhaõo, upāsikā bhikkhave sãlavatã kalyāõadhammā parisobhaõā. Ime kho bhikkhave cattāro parisobhaõā ti. 212. 1. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato yathā- bhataü nikkhitto evaü niraye. Katamehi catuhi? Kāyaduccaritena, . . . manoduccaritena, micchādiņņhiyā samannāgato. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato yathābhataü nikkhitto evaü niraye. 2. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato yathā- bhataü nikkhitto evaü sagge. Katamehi catuhi? Kāyasucaritena, . . . manosucaritena, sammādiņņhiyā. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato yathābhatam nikkhitto evaü sagge ti. 213. 1. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato yathā- bhataü nikkhitto evaü niraye. Katamehi catuhi? Kāyaduccaritena, . . . manoduccaritena, akata¤¤åtā aka- taveditā. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato yathābhataü nikkhitto evaü niraye. 2. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato yathābha- taü nikkhitto evaü sagge. Katamehi catuhi? Kāyasucaritena, . . . manosucaritena, kata¤¤åtā kata- veditā . . . 214. . . . pe . . . pānātipāti hoti, adinnādāyã hoti . . . pe kāmesu micchācārā hoti, musāvādã hoti . . . pe . . . pāõā- tipātā paņivirato hoti, adinnādānā paņivirato hoti, kāmesu micchācārā paņivirato hoti, musāvādā paņivirato hoti . . . \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 227]># %< SOBHAöAVAGGA. 227>% 215. . . . pe . . . micchādiņņhiko hoti, micchāsaīkappo hoti, micchāvāco hoti, micchākammanto hoti . . . pe . . . sam- mādiņņhiko hoti, sammāsaīkappo hoti, sammāvāco hoti, sammākammanto hoti . . . 216. . . . pe . . . micchā-ājãvo hoti, micchāvāyāmo hoti, mic- chāsati hoti, micchāsamādhi hoti . . . pe . . . sammā- ājãvo hoti sammāvāyāmo hoti, sammāsati hoti, sammā samādhi hoti . . . 217. . . . pe . . . adiņņhe diņņhavādã hoti, asute sutavādã hoti, amute amutavādã hoti, avi¤¤āte vi¤¤ātavādã hoti . . . pe . . . adiņņhe adiņņhavādã hoti, asute asutavādã hoti, amute amutavādã hoti, avi¤¤āte avi¤¤ātavādã hoti . . . 218. . . . diņņhe adiņņhavādã hoti, sute asutavādã hoti, mute amutavādã hoti, vi¤¤āte avi¤¤ātavādã hoti . . . pe . . . . . . diņņhe diņņhavādã hoti, sute sutavādã hoti, mute muta- vādã hoti, vi¤¤āte vi¤¤ātavādã hoti . . . 219. . . . pe . . . asaddho hoti, dussãlo hoti, ahiriko hoti, anottāpã hoti . . . pe . . . saddho hoti, sãlavā hoti, hirimā hoti, ottāpã hoti . . . 220. . . . pe . . . asaddho hoti, dussãlo hoti, kusãto hoti, duppa¤¤o hoti. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato yathābhataü nikkhitto evaü niraye. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato yathābhataü nikkhitto evaü sagge. Katamehi catuhi? \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 228]># %<228 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Saddho hoti, sãlavā hoti, āraddhaviriyo hoti, pa¤¤avā hoti. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato yathābhataü nikkhitto evaü sagge ti. Sobhaõavaggo1 dutiyo. [Tass' uddānaü: Parisā diņņhi akata¤¤utā|| pāõātipātā pi dve maggā|| Dve vohārapathā vuttā|| hãrikaüduppa¤¤ena] {cāti}|| 221. 1. Cattār' imāni bhikkhave vacãduccaritāni. Katamāni cattari? Musāvādo, pisuõāvācā, pharusāvācā, samphappalāpo. Imāni kho bhikkhave cattāri vacãduccaritāni. 2. Cattār' imāni bhikkhave vacãsucaritāni. Katamāni cattāri? Saccavācā, apisåõāvācā, saõhavācā, mantāvācā\<*<2>*>/. Imāni kho bhikkhave cattāri vacãsucaritāni. 222. 1. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato bālo avyatto asappuriso khataü upahataü attānaü pariharati sāvajjo ca hoti sānuvajjo vi¤¤ånaü bahu¤ ca apu¤¤aü pasavati. Katamehi catuhi? Kāyaduccaritena . . . manoduccaritena, micchādiņņhiyā. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato bālo avyatto . . . pasavati. 2. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato paõķito vyatto sappuriso akkhataü anupahataü attānaü pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo vi¤¤ånaü bahu¤ ca pu¤¤aü pasavati. Katamehi catuhi? Kāyasucaritena . . . manosucaritena, sammādiņņhiyā. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. Parisavaggo. 2 B. K. mantavācā; SS. mantābhassaü. >/ #<[page 229]># %< SUCARITAVAGGA. 229>% 223. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato bālo avyatto . . . pasavati. Katamehi catuhi? Kāyaduccaritena, . . . manoduccaritena, akata¤¤utā akataveditā . . . . . . pe . . . kāyasucaritena . . . manosucaritena, kat- a¤¤utā kataveditā . . . 224. . . . pe . . . pāõātipātã hoti, adinnādāyã hoti, kāmesu micchācārã hoti, musāvādã hoti . . . pe . . . pānātipātā paņivirato hoti . . . musāvādā paņivirato hoti . . . 225. . . . pe micchādiņņhiko hoti, micchāsaīkappo hoti, mic- chāvāco hoti, micchākammanto hoti . . . pe . . . sam- mādiņņhiko hoti, sammāsaīkappo hoti, sammāvācā hoti, sammākammanto hoti . . . . . . pe . . . micchā-ājãvo hoti, micchāvāyamo hoti, micchāsati hoti, micchāsamādhi hoti . . . pe . . . sammā- ājãvo hoti, sammāvāyāmo hoti, sammāsati hoti, sam- māsamādhi hoti . . . 226. . . . pe . . . adiņņhe diņņhavādã hoti, asute sutavādã hoti, amute mutavādã hoti, avi¤¤āte vi¤¤ātavādã hoti . . . pe . . . adiņņhe adiņņhavādã hoti . . . avi¤¤āte avi¤¤ātavādã hoti . . . 227. . . . pe . . . diņņhe adiņņhavādã hoti . . . vi¤¤āte avi¤- ¤ātavādã hoti . . . pe . . . diņņhe ditthavādã hoti . . . vi¤¤āte vi¤¤ātavādã hoti . . . 228. pe . . . asaddho hoti, dussãlo hoti, ahiriko hoti, anottāpã hoti, . . . pe . . . saddho hoti, sãlavā hoti, hirimā hoti, ottāpã hoti . . . \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 230]># %<230 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 229. . . . pe . . . asaddho hoti, dussãlo hoti, kusãto hoti, dup- pa¤¤o hoti . . . pe . . . . . . saddho hoti, sãlavā hoti, āraddhaviriyo hoti, pa¤¤avā hoti. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato paõķito vyatto sappuriso akkhataü anupahataü pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo ca vi¤¤ånaü bahu¤ ca pasa- vatãti. 230. Cattāro 'me bhikkhave kavã. Katame cattāro? Cintākavi, sutakavi, atthakavi, paņibhānakavi. Ime kho bhikkhave cattāro kavãti. Sucaritavaggo tatiyo. [Uddānaü: Duccaritaü diņņhi akata¤¤å ca|| pāõātipātā pi dve maggā Dve vohārapathā vuttā|| ahãrikaü duppa¤¤a-kavinā cāti.\<*<1>*>/] 231. 1. Cattār' imāni bhikkhave kammāni mayā sayaü abhi¤- ¤āya sacchikatvā paveditāni. Katamāni cattāri? Atthi bhikkhave kammaü kaõhaü kaõhavipākaü, atthi bhikkhave kammaü sukkaü sukkavipākaü, atthi bhikkhave kammaü kaõhasukkaü kaõhasukkavipākaü, atthi bhik- khave kammaü akaõhamasukkaü\<*<2>*>/ akaõha-asukkavipākaü kammaü kammakkhayāya saüvattati. Imāni kho bhikkhave cattāri kammāni mayā sayaü abhi¤- ¤ā sacchikatvā paveditānãti. 232. 1. Cattār' imāni bhikkhave kammāni mayā . . . pavedi- tāni. Katamāni cattāri? Atthi bhikkhave kammaü kaõhaü kaõhavipākaü, atthi bhikkhave kammaü sukkaü sukkavipākaü, atthi bhik- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 From B. K. 2 SS. akaõhaü asukhaü; B. K. akaõha-asukkaü. >/ #<[page 231]># %< KAMMAVAGGA. 231>% khave kammaü kaõhasukkaü kaõhasukkavipākaü, atthi bhikkhave kammaü akaõhamasukkaü akaõha-asukkavipā- kaü kammaü kammakkhayāya saüvattati. 2. Katama¤ ca bhikkhave kammaü kaõhaü kaõhavipā- kaü? Idha\<*<1>*>/ bhikkhave ekacco savyāpajjhaü kāyasaīkhāraü abhisaīkharoti . . . savyāpajjhaü manosaīkharaü abhisaī- kharoti. So savyāpajjhaü kāyasaīkhāraü abhisaīkharitvā savyāpajjhaü vacãsaīkhāraü abhisaīkharitvā savyāpaj- jhaü manosaīkhāraü abhisaīkharitvā savyāpajjhaü lokaü uppajjati. Tam enaü savyāpajjhaü lokaü uppannaü samānaü savyāpajjhā phassā phusanti. So savyāpajjhehi phassehi phuņņho samāno savyāpajjhaü vedanaü vediyati ekantadukkhaü, seyyathāpi sattā nerayikā. Idam vuccati bhikkhave kammaü kaõhaü kaõhavipākam. 3. Katama¤ ca bhikkhave kammaü sukkaü sukkavi- pākaü? Idha bhikkhave ekacco avyāpajjhaü kāyasaīkhāraü abhi- saīkhāroti . . . pe . . . avyāpajjhaü manosaīkhāraü abhisaīkharoti. So avyāpajjhaü kāyasaīkhāraü abhi- saīkharitvā . . . pe . . . manosaīkhāraü abhisaīharitvā avyāpajjhaü lokaü uppajjati. Tam enaü avyāpajjhaü lokaü uppannaü samānaü avyāpajjhā phassā phusanti. So avyāpajjhehi phassehi phuņņho samāno avyāpajjhaü vedanaü vediyati ekantasukhaü, seyyathāpi devā Subha- kiõhā. Idaü vuccati bhikkhave kammaü sukkaü sukkavipākaü. 4. Katama¤ ca bhikkhave kammaü kaõhasukkaü kaõhasukkavipākaü? Idha bhikkhave ekacco savyāpajjham pi avyāpajjham pi kāyasaīkhāraü abhisaīkharoti . . . savyāpajjhaü pi avyāpajjham pi manosaīkhāraü abhisaīkharoti. So sav- yāpajjham pi avyāpajjham pi kāyasaīkhāraü abhisaī- kharitvā . . . savyāpajjham pi avyāpajjham pi manosaī- khāraü abhisaīkharitvā savyāpajjham pi avyāpajjham pi lokaü uppajjati. Tam enaü savyāpajjham pi avyāpajjham \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See Aīguttara III. 23. >/ #<[page 232]># %<232 AđGUTTARA-NIKâYA.>% pi lokaü uppannaü samānaü savyāpajjhā pi avyāpajjhā pi phassā phusanti. So savyāpajjhehi pi avyāpajjhehi pi phassehi phuņņho samāno savyāpajjham pi avyāpajjham pi vedanaü vediyati vokiõõaü saīkiõõaü sukhadukkhaü, seyathāpi manussā ekacce ca devā ekacce ca vinipātikā. Idaü vuccati bhikkhave kammaü kaõhasukkaü kaõha- sukkavipākaü. 5. Katama¤ ca bhikkhave kammaü akaõhamasukkaü akaõha-asukkavipākaü kammaü kammakkhayāya saü- vattati? Tatra bhikkhave yam idaü kammaü kaõhaü kaõha- vipākaü tassa pahānāya yā cetanā, yam p' idaü kammaü sukkaü sukkavipākaü tassa pahānāya yā cetanā, yam p' idaü kammaü kaõhasukkaü kaõhasukkavipākaü tassa pahānāya yā cetanā idaü vuccati bhikkhave kammaü akaõhamasukkaü akaõha-asukkavipākaü kammaü kam- makkhayāya saüvattati. Imāni kho bhikkhave cattāri kammāni mayā sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā paveditānãti. 233. 1. Atha kho Sikho Moggallāno brāhmaõo yena Bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā Bhagavatā saddhiü sammodi . . . pe . . . Ekamantaü nisinno kho Sikho Moggallāno brāhmaõo Bhagavantaü etad avoca : Purimāni bho Gotama divasāni purimatarāni Soõakāyano māõavo yenāhaü ten' upasaīkami, upasaīkamitvā maü etad avoca : samaõo Gotamo sabbakammānaü akiriyaü pa¤¤āpeti, sabbakammānaü kho pana akiriyaü pa¤¤āpento ucchedaü āha lokassa kammasaccāyaü kho loko kamma- samārambhaņņhāyã ti. Dassanam pi kho ahaü brāhmaõa Soõakāyassa māõavassa nābhijānāmi, kuto pan' evaråpo kathāsallāpo? 2. Cattār' imāni brāhmaõa kammāni mayā sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā paveditāni. Katamāni cattāri? Atthi brāhmaõa kammaü kaõhaü kaõhavipākaü. Atthi brāhmaõa kammaü sukkam sukkavipākam. Atthi brāhmaõa kammaü kaõhasukkaü kaõhasukka- vipākaü. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 233]># %< KAMMAVAGGA. 233>% Atthi brāhmaõa kammaü akaõhamasukkaü akaõha- asukkavipākaü kammaü kammakkhayāya saüvattati. 3. Katama¤ ca brāhmaõa kammaü kaõhaü kaõhavipā- kaü? Idha brāhmaõa ekacco savyāpajjhaü . . . [232. 2] pe . . . seyyathāpi sattā nerayikā. Idaü vuccati brāhmaõa kammaü kaõhaü kaõhavipā- kaü. 4. Katama¤ ca brāhmaõa kammaü sukkaü sukkavipā- kaü? Idha brāhmaõa ekacco avyāpajjhaü . . . [232. 3] pe . . . seyyathāpi devā Subhakiõhā. Idaü vuccati brāhmaõa kammaü sukkaü sukkavipākaü. 5. Katama¤ ca brāhmaõa kammaü kaõhasukkaü kaõha- sukkavipākaü? Idha bhikkhave ekacco savyāpajjhaü pi avyāpajjham pi . . . [232. 4] pe . . . seyyathāpi manussā ekacce ca devā ekacce ca vinipātikā. Idaü vuccati brāhmaõa kammaü kaõhasukkaü kaõha- sukkavipākaü. 6. Katama¤ ca brāhmaõa kammaü akaõhamasukkaü akaõha-asukkavipākaü kammaü kammakkhayāya saüvat- tati? Tatra brāhmaõa yaü idaü kammaü kaõhaü kaõha- vipākaü tassa pahānāya yā cetanā, yam p' idaü kammaü sukkaü sukkavipākaü tassa pahānāya yā cetanā, yam p' idaü kammaü kaõhasukkaü kaõhasukkavipākaü tassa pahānāya yā cetanā idaü vuccati brāhmaõa akaõham- asukkaü akaõha-asukkavipākaü kammaü kammakkha- yāya saüvattati. Imāni kho brāhmaõa cattāri kammāni mayā sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā paveditāni. 234. 1. Cattār' imāni bhikkhave kammāni mayā . . . pavedi- tāni. Katamāni tāni? \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 234]># %<234 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Atthi bhikkhave kammaü kaõhaü kaõhavipākaü . . . pe . . . kammaü kammakkhayāya saüvattati. 2. Katama¤ ca bhikkhave kammaü kaõhaü kaõha- vipākaü? Idha bhikkhave ekacco pāõātipātã hoti, adinnādāyã hoti, kāmesu micchācārã hoti, musāvādã hoti, surāmerayamajja- pamādaņņhāyã hoti. Idaü vuccati bhikkhave kammaü kaõhaü kaõhavipākaü. 3. Katama¤ ca bhikkhave kammaü sukkaü sukkavipā- kaü? Idha bhikkhave ekacco pāõātipātā paņivirato hoti . . . surāmerayamajjapamādaņņhānā paņivirato hoti. Idaü vuccati bhikkhave kammaü sukkaü sukkavipā- kaü. 4. Katama¤ ca bhikkhave kammaü kaõhasukkaü kaõ- hasukkavipākaü? Idha bhikkhave ekacco savyāpajjham pi avyāpajjham pi . . . pe . . . [232. 4]. Idaü vuccati bhikkhave kammaü kaõhasukkaü kaõha- sukkavipākaü. 5. Katama¤ ca bhikkhave kammaü akaõhamasukkaü akaõha-asukkavipākaü . . . saüvattati? Tatra bhikkhave yam idaü kammaü kaõhaü kaõha- vipākaü . . . pe . . . [232. \<*<5>*>/.] idaü vuccati bhikkhave kammaü akaõhamasukkaü akaõha-asukkavipākaü kam- maü kammakkhayāya saüvattati. Imāni kho bhikkhave cattāri kammāni mayā sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā paveditāni. 6. Cattār' imāni bhikkhave kammāni mayā . . . pavedi- tāni. Katamāni cattāri? Atthi bhikkhave kammaü kaõhaü kaõhavipākaü . . . pe . . . kammaü kammakkhayāya saüvattati. 7. Katama¤ ca bhikkhave kammaü kaõhaü kaõhavipā- kaü? Idha bhikkhave ekacco mātā-jãvitā voropitā hoti, pitā-jãvitā voropitā hoti, arahaü-jãvitā voropitā hoti, Tathāgatassa paduņņhena cittena lohitaü uppāditā hoti, saīgho pi bhinno hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 235]># %< KAMMAVAGGA. 235>% Idaü vuccati bhikkhave kammaü kaõhaü kaõhavipā- kaü. 8. Katama¤ ca bhikkhave kammaü sukkaü sukkavipā- kaü? Idha bhikkhave ekacco pāõātipātā paņivirato hoti . . . samphappalāpā paņivirato hoti, anabhijjhālå hoti, avyāpan- nacitto hoti, sammādiņņhiko hoti. Idaü vuccati bhikkhave kammaü sukkaü sukkavipā- kaü. 9. Katama¤ ca bhikkhave kammaü kaõhasukkaü kaõha- sukkavipākaü? Idha bhikkhave ekacco savyāpajjham pi avyāpajjham pi kāyasaīkhāraü abhisaīkharoti . . . pe . . . [232. 4]. Idaü vuccati bhikkhave kammaü kaõhasukkaü kaõha- sukkavipākaü. 10. Katama¤ ca bhikkhave kammaü akaõhamasukkaü akaõha-asukkavipākaü kammaü kammakkhayāya saüvat- tati? Tatra bhikkhave yam idaü kammaü kaõhaü kaõha- vipākaü . . . pe . . . [232. 5] idaü vuccati bhikkhave kammaü akaõhamasukkaü akaõha-asukkavipākaü kam- maü kammakkhayāya saüvattati. Imāni kho bhikkhave cattāri kammāni mayā sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā paveditānãti. 235. 1. Cattār' imāni bhikkhave kammāni . . . paveditāni. Katamāni cattāri? Atthi bhikkhave kammaü kaõhaü . . . pe . . . 2. Katama¤ ca bhikkhave kammaü kaõhaü kaõhavipā- kaü? Idha bhikkhave ekacco savyāpajjhaü kāyasaīkhāraü abhisaīkharoti . . . pe . . . [232.2]. Idaü vuccati bhikkhave kammaü kaõhaü kaõhavipā- kaü. 3. Katama¤ ca bhikkhave kammaü sukkaü sukkavipā- kaü? \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 236]># %<236 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Idha bhikkhave ekacco avyāpajjhaü kāyasaīkhāraü abhisaīkharoti . . . pe . . . [232.3]. Idaü vuccati bhikkhave kammaü sukkaü sukkavipā- kaü. 4. Katama¤ ca bhikkhave kammaü kaõhasukkhaü kaõhasukkavipākaü? Idha bhikkhave ekacco savyāpajjham pi avyāpajjham pi . . . pe . . . [232. 4] Idaü vuccati bhikkhave kammaü kaõhasukkaü kaõhasukkavipākaü. 5. Katama¤ ca bhikkhave kammaü akaõhamasukkaü akaõha-asukkavipākaü kammaü kammakkhayāya saüvat- tati. Sammādiņņhi . . . pe . . . sammāsamādhi. Idaü vuccati bhikkhave kammaü akaõhamasukkaü . . . saüvattati. Imāni kho bhikkhave cattāri kammāni mayā . . . pave- ditānãti. 236. 1. Cattār' imāni bhikkhave kammāni . . . pe . . . pave- ditāni. Katamāni cattāri? Atthi bhikkhave kammaü kaõhaü kaõhavipākaü . . . pe . . . [232.1]. 2. Katama¤ ca bhikkhave kammaü kaõhaü kaõhavipā- kaü? Idha bhikkhave ekacco savyāpajjhaü kāyasaīkhāraü . . . pe . . . [232.2]. Idaü vuccati bhikkhave kammaü kaõhaü kaõhavipā- kaü. 3. Katama¤ ca bhikkhave kammaü sukkaü sukkavipā- kaü? Idha bhikkhave ekacco avyāpajjhaü kāyasaīkhāraü . . . pe . . . [232.3]. Idaü vuccati bhikkhave kammaü sukkaü sukkavipākaü. 4. Katama¤ ca bhikkhave kammaü kaõhasukkaü kaõha- sukkavipākaü? \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 237]># %< KAMMAVAGGA. 237>% Idha bhikkhave ekacco savyāpajjham pi avyāpajjham pi . . . pe . . . [232. 4]. Idaü vuccati bhikkhave kammaü kaõhasukkaü kaõha- sukkavipākaü. 5. Katama¤ ca bhikkhave kammaü akaõhasukkaü akaõ- hāsukkavipākaü kammaü kammakkhayāya saüvattati? Satisambhojjhaīgo, dhammavicayasambhojjhaīgo, viriya- sambhojjhaīgo, pãtisambhojjhaīgo, passaddhisambojjhaīgo samādhisambojjhaīgo upekhāsambojjhaīgo. Idaü vuccati bhikkhave kammaü akaõhamasukkaü akaõha-asukkavipākaü kammaü kammakkhayāya saüvat- tati. Imāni kho bhikkhave cattāri kammanã mayā . . . pave- ditānãti. 237. 1. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato yathābha- taü nikkhitto evaü niraye. Katamehi catuhi? Sāvajjena kāyakammena, sāvajjena vacãkammena, sāvaj- jena manokammena, sāvajjāya diņņhiyā. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato yathābhataü nikkhitto evaü niraye. 2. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato yathābha- taü nikkhitto evaü sagge. Katamehi catuhi? Anavajjena kāyakammena, anavajjena vacãkammena, anavajjena manokammena, anavajjāya diņņhiyā. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato yathābhataü nikkhitto evaü sagge ti. 238. 1. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato yathābha- taü nikkhitto evaü niraye. Katamehi catuhi? Savyāpajjhena kāyakammaü, savyāpajjhena vacãkam- maü, savyāpajjhena manokammaü, savyāpajjhāya diņ- ņhiyā. Imehi kho bhikkhave dhammehi samannāgato yathābha- taü nikkhitto evaü niraye. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 238]># %<238 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 2. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato yathābha- taü nikkhitto evaü sagge. Katamehi catuhi? Avyāpajjhena kāyakammena, . . . avyāpajjhena {mano- kammena}, avyāpajjhāya diņņhiyā. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato yathābhataü nikkhitto evaü sagge ti. 239. 1. Idh' eva bhikkhave samaõo,\<*<1>*>/ idha dutiyo samaõo, idha tatiyo samaõo, idha catuttho samaõo, su¤¤ā parappavādā samaõehi a¤¤e ti,\<*<2>*>/ evam etaü bhikkhave sammā sãhanā- daü nadatha. 2. Katamo ca bhikkhave samaõo\<*<1>*>/? Idha bhikkhave bhikkhu tiõõaü saüyojanānaü pari- khayā sotāpanno hoti avinipātadhammo niyato sambodhi- parāyano. Ayaü bhikkhave samaõo\<*<1>*>/. 3. Katamo ca bhikkhave dutiyo samaõo? Idha bhikkhave bhikkhu tiõõaü saüyojanānaü parik- khayā rāgadosamohānaü tanuttā sakadāgāmã hoti sakid eva imaü lokaü āgantvā dukkhass' antaü karoti. Ayaü bhikkhave dutiyo samaõo. 4. Katamo ca bhikkhave tatiyo samaõo? Idha bhikkhave bhikkhu pa¤cannaü orambhāgiyānaü saüyojanānaü parikkhayā opapātiko hoti tatthaparinib- bāyã anāvattidhammo tasmā lokā.\<*<3>*>/ Ayaü bhikkhave tatiyo samaõo. 5. Katamo ca bhikkhave catuttho samaõo? Idha bhikkhave bhikkhu āsavānaü khayā anāsavaü cetovimuttiü . . . diņņh' eva dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharati. Ayaü bhikkhave ca- tuttho samaõo. Idh' eva bhikkhave samaõo,\<*<1>*>/ idha dutiyo samaõo, idha tatiyo samaõo, idha catuttho samaõo, su¤¤ā parappavādā samaõehi a¤¤e ti, evam etaü bhikkhave sammā sãhanādaü nadatitã. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. reads paņhamo samaõo. 2 So SS., but B. K. a¤¤ehi. See M. N. 11 p. 64. 3 See Puggala I. 38-47; M. P. S. p. 16. >/ #<[page 239]># %< {âPATTIVAGGA.} 239>% 240. Sappurisaü bhikkhave nissāya cattaro ānisaüsā pāņi- kaīkhā. Katame cattāro? Ariyena sãlena vaķķhati, ariyena samādhinā vaķķhati, ariyāya pa¤¤āya vaķķhati, ariyāya vimuttiyā vaķķhati. Sappurisaü nissāya ime cattāro ānisaüsā pātikaīkhā ti. [Kamma]1vaggo catuttho. [Uddānaü: Saīkhitta vitthāra Soõakāyana sikhāpadaü ariyamaggo Bojjhaīgaü sāvajja¤ ceva avyāpajjhaü samaõo ca sappu- risānisaüso]\<*<1>*>/ ti|| 241. 1. Ekaü samayaü Bhagavā Kosambiyaü viharati Ghosi- tārāme. Atha kho āyasmā ânando yena Bhagavā ten' upasaīkami . . . Ekamantaü nisinnaü kho āyasmantaü ânandaü Bhagavā etad avoca : Api nu taü ânanda adhikaraõaü våpasantan ti? Kuto taü bhante adhikaraõaü våpasamissati? âyas- mato bhante Anuruddhassa Bāhiyo nāma saddhivihārã kevalakappaü saīghabhedāya ņhito. Tathāyasmā Anurud- dho na ekavācikam pi bhaõitabbaü ma¤¤atã\<*<2>*>/ti. Kadā pan' ânanda\<*<3>*>/ Anuruddho saīghamajjhe adhi- karaõesu vo\<*<4>*>/ yu¤jati. Na nu ânanda yāni kānici adhi- karaõāni uppajjanti sabbāni tāni tumhe c' eva våpasametha Sāriputta-Moggallānā ca. 2. Cattāro 'me ânanda atthavase sampassamāno pāpa- bhikkhu saīghabhedena nandati. Katame cattāro? Idh' ânanda pāpabhikkhu dussãlo hoti pāpadhammo asuci saīkassara-samācāro paņicchannakammanto assa- maõo samaõapaņi¤¤o abrahmacārã brahmacārãpaņi¤¤o \<-------------------------------------------------------------------------- 1 From B. K. 2 B. K. ma¤¤etã. 3 B. K. kadā panānanda. 4 B. K. tesu. >/ #<[page 240]># %<240 AđGUTTARA-NIKâYA.>% antoputã avassuto kasambujāto. Tass' evaü hoti: sace kho maü bhikkhå jānissanti dussãlo pāpadhammo asuci . . . kasambujāto ti samaggā maü santā nāsessanti, vaggā pana maü na nāsessanti ti. Idaü ânanda paņhamaü atthavasaü sampassamāno pāpabhikkhu saīghabhedena nandati. 3. Puna ca paraü ânanda pāpabhikkhu micchādiņņhiko hoti antagāhikāya diņņhiyā samannāgato. Tass' evaü hoti: sace kho maü bhikkhå jānissanti micchādiņņhiko antagāhikāya diņņhiyā samannāgato ti samaggā maü santā nāssessanti, vaggā pana maü na nāsessanti. Idaü ânanda dutiyaü atthavasaü sampassamāno pāpa- bhikkhu saīghabhedena nandati. 4. Puna ca paraü ânanda pāpabhikkhu micchājãvo hoti micchājãvena jãvitaü kappeti. Tass' evaü hoti: sace kho maü bhikkhå jānissanti micchā-ājãvo micchā-ājivena jãvi- taü kappetãti samaggā maü santā nāssessanti, vaggā pana maü na nāsessanti. Idaü ânanda tatiyaü atthavasaü sampassamāno pāpabhikkhu saīghabhedena nandati. 5. Puna ca paraü ânanda pāpabhikkhu lābhakāmo sakkārakāmo anava¤¤attikāmo. Tass' evaü hoti: sace kho maü bhikkhå jānissanti lābhakāmo sakkārakāmo anava¤¤attikāmo ti samaggā maü santā na sakkarissanti na garukarissanti na mānessanti na påjessanti, vaggā pana maü sakkarissanti garukarissanti mānessanti påjessantã ti. Idaü ânanda catutthaü atthavasaü sampassamāno pāpabhikkhu saīghabhedena nandati. Ime kho ânanda cattāro atthavase sampassamāno pāpabhikkhu saīghabhedena nandatãti. 242. 1. Cattār' imāni bhikkhave āpatti-bhayāni Katamāni cattāri? Seyyathāpi bhikkhave coraü āgucāriü gahetvā ra¤¤o dasseyyuü\<*<1>*>/--ayaü te deva coro āgucārã, imassa devo daõķam paõetåti. Tam enaü rājā evaü vadeyya: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. dasseyya. >/ #<[page 241]># %< âPATTIVAGGA. 241>% gacchatha bho imaü purisaü daëhāya rajjuyā pacchā bāhaü gāëha\<*<1>*>/ bandhanaü bandhitvā khuramuõķaü karit- vā kharassarena paõavena\<*<2>*>/ rathiyāya rathiyaü\<*<3>*>/ siīghā- ņakena siīghāņakaü parinetvā dakkhiõena dvārena nikkhā- metvā dakkhiõato nagarassa sãsaü chindathāti. Tam enaü ra¤¤o purisā daëhāya rajjuyā pacchā bāhaü gāëha\<*<1>*>/- bandhanaü bandhitvā khuramuõķaü karitvā kharassarena paõavena rathiyāya\<*<2>*>/ rathiyaü siīghāņakena {siīghāņakaü} parinetvā dakkhiõena dvārena nikkhāmetvā dakkhiõato nagarassa sãsaü chindeyyuü. Tatr' a¤¤atarassa thalaņ- ņhassa purisassa evam assa: pāpakaü vata bho ayaü puriso kammaü akāsi gārayhaü sãsacchejjaü, yatra hi nāma ra¤¤o purisā daëhāya rajjuyā pacchā bāhaü gāëha\<*<1>*>/bandhanaü bhanditvā khuramuõķaü karitvā kharassarena paõavena rathiyāya rathiyaü siīghāņa- kena {siīghāņakaü} parinetvā dakkhiõena dvārena nikkhā- metvā dakkhiõato nagarassa sãsaü chindissanti. So vat' assāhaü\<*<4>*>/ evaråpaü pāpaü kammaü na kareyyaü gārayhaü sãsacchejjan ti.\<*<5>*>/ Evam eva kho bhikkhave yassa kassaci bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā evaü tibbā bhayasa¤¤ā paccu- paņņhitā hoti pārājikesu dhammesu tass' etaü pāņikaīkhaü --anāpanno vā pārājikaü dhammaü na āpajjissati āpanno vā pārājikaü dhammaü yathādhammaü paņikarissati. 2. Seyyathāpi bhikkhave puriso kāëakaü vatthaü pari- dhāya kese pakiritvā musalaü khandhe āropetvā mahāja- nakāyaü upasaīkamitvā evaü vadeyya: ahaü bhante pāpaü kammaü akāsiü gārayhaü mosallaü, yena me āyasmanto attamanā honti taü karomãti. Tatr' a¤¤atarassa thalaņņhassa purisassa evam assa: pāpakaü vata bho ayaü puriso kammaü akāsi gārayhaü mosallaü, yatra hi nāma kāëakaü vatthaü paridhāya kese pakiritvā musalaü khandhe āropetvā mahājanakāyaü upasaīkamitvā evaü vakkhati: aham bhante pāpaü kammaü akāsiü gārayhaü mosallaü, yena me āyasmanto attamanā honti taü karomãti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. bālha-. 2 S. T. panavena. 3 B. K. rathikāya rathikaü. 4 B. K. assāhaü; SS. assāyaü. 5 S. T. sãsaü chejjan ti. >/ #<[page 242]># %<242 AđGUTTARA-NIKâYA.>% So vat' assāhaü\<*<1>*>/ evaråpaü pāpaü kammaü na kareyyaü gārayhaü mosallan ti. Evam eva kho bhikkhave yassa kassaci bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā evaü tibbā bhaya- sa¤¤ā paccupaņņhitā hoti saīghādisesesu dhammesu tass' etaü pāņikaīkhaü--anāpanno vā saīghādisesaü dhammaü na āpajjissati āpanno vā saīghādisesaü dhammaü yathā- dhammaü paņikarissati. 3. Seyyathāpi bhikkhave puriso kāëakaü vatthaü pari- dhāya kese pakiritvā assapuņaü\<*<2>*>/ khandhe āropetvā mahāja- nakāyaü upasaīkamitvā evaü vadeyya: ahaü bhante pāpaü kammaü akāsiü gārayhaü assapuņaü, yena me āyasmanto attamanā honti taü karomãti. Tatr' a¤¤atarassa thalaņ- ņhassa purisassa evam assa: pāpakaü vata bho ayaü puriso kammaü akāsi gārayhaü assapuņaü, yatra hi nāma kāëakaü\<*<3>*>/ vatthaü paridhāya kese pakiritvā assapu- ņaü kandhe āropetvā mahājanakāyaü upasaīkamitvā evaü vakkhati: ahaü bhante pāpaü kammaü akāsiü gārayhaü assapuņaü,\<*<4>*>/ yena me āyasmanto attamanā honti taü karomãti. So vat' assāham\<*<5>*>/ evaråpaü pāpaü kammaü na kareyyaü gārayhaü assapuņan ti. Evam eva kho bhik- khave yassa kassaci bhikkhussa vā bhikkhuniyā vā evaü tibbā bhayasa¤¤ā paccupaņņhitā hoti pācittiyesu dhammesu tass' etaü pātikaīkhaü--anāpanno vā pācittiyaü dhammaü na āpajjissati āpanno vā pācittiyaü dhammaü yathā- dhammaü paņikarissati. 4. Seyyathāpi bhikkhave puriso kāëakaü vatthaü pari- dhāya kese pakiritvā mahājanakāyaü upasaīkamitvā evaü vadeyya: ahaü bhante pāpaü kammaü akāsiü gārayhaü upavajjaü, yena me āyasmanto attamanā hoti taü karo- mãti. Tatr' a¤¤atarassa thalaņņhassa purisassa evam assa: pāpakaü vata bho ayaü puriso kammaü akāsi gārayhaü upavajjaü yatra hi nāma kāëakam vatthaü pani- dhāya kese pakiritvā . . . mahājanakāyaü upasaīkamitvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS. so vat' assāyaü. 2 B. K. bhasmapuņaü. 3 B. K. kāëavatthaü. 4 B. K. bhasma-puņaü. 5 B. K. So vat' assāhaü. >/ #<[page 243]># %< âPATTIVAGGA. 243>% evaü vakkhati: ahaü bhante . . . upavajjaü yena me āyasmanto attamanā honti taü karomãti. So vat' assāhaü evaråpaü pāpaü kammaü na kareyyaü gārayhaü upavaj- jan ti. Evam eva kho bhikkhave yassa kassaci bhikkhussa va bhikkhuniyā vā evaü tibbā bhayasa¤¤ā paccupaņņhitā hoti pātidesanãyakesu\<*<1>*>/ dhammesu, tass' etaü pāņikaīkhaü --anāpanno vā pāņidesanãyakaü\<*<2>*>/ dhammaü na āpajjissati āpanno vā pāņidesanãyakaü dhammaü yathādhammaü paņikarissati. Imāni kho bhikkhave cattāri āpattibhayānãti. 243. 1. Sikkhānisaüsam idaü bhikkhave brahmacariyaü vussati, pa¤¤uttaraü, vimuttisāraü, satādhipateyyaü. Katha¤ ca bhikkhave sikkhānisaüsaü hoti? Idha bhikkhave mayā sāvakānaü abhisamācārikā sikkhā pa¤¤attā appasannānaü pasādāya pasannānaü bhiyyo- bhāvāya, yathā yathā bhikkhave mayā sāvakānaü abhi- samācārikā sikkhā pa¤¤attā appasannānaü pasādāya pa- sannānaü bhiyyobhāvāya tatha tathā so tassā sikkhāya akkhaõķakārã hoti acchiddakārã asabalakārã akammāsakārã samādāya sikkhati sikkhāpadesu. Puna ca paraü bhikkhave mayā sāvakānaü ādibrahma- cariyikā sikkhā pa¤¤attā sabbaso sammādukkhakkhayāya, yathā yathā bhikkhave mayā sāvakānaü . . . sabbaso sammādukkhakkhayāya tathā tathā so tassā sikkhāya ak- khaõķakārã hoti acchiddakārã . . . sikkhāpadesu. Evaü kho bhikkhave sikkhānisaüsaü hoti. 2. Katha¤ ca bhikkhave pa¤¤uttaraü hoti? Idha bhikkhave mayā sāvakānaü dhammā desitā sabbaso sammādukkhakkhayāya, yathā yathā bhikkhave mayā sāvakānaü . . . sabbaso sammādukkhakkhayāya tathā tathā 'ssa\<*<3>*>/ te dhammā pa¤¤āya samavekkhitā honti. Evaü kho bhikkhave pa¤¤uttaraü hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. paņidesaniyesu. 2 B. K. paņidesaniyaü. 3 B. K. omits ssa. >/ #<[page 244]># %<244 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 3. Katha¤ ca bhikkhave vimuttisāraü hoti? Idha bhikkhave mayā sāvakānaü dhammā desitā sabbaso sammādukkhakkhayāya, yathā yathā bhikkhave mayā sāva- kānaü . . . sabbaso sammādukkhakkhayāya tathā tathā 'ssa te dhammā {vimuttiyā} phassitā honti. Evaü kho bhikkhave vimuttisāraü hoti. 4. Katha¤ ca bhikkhave satādhipateyyaü hoti? Iti aparipåraü vā abhisamācārikaü sikkhaü paripåres- sāmi\<*<1>*>/ paripåraü vā abhisamācārikaü sikkhaü tattha tattha pa¤¤āya anuggahessāmãti ajjhattaü yeva sati så- paņņhitā hoti. Iti aparipåraü vā ādibrahmacariyikaü sikkham paripåressāmi paripåraü vā ādibrahmacariyikaü sikkhaü tattha tattha pa¤¤āya anuggahessāmãti ajjhattaü yeva sati såpaņņhitā hoti. Iti asamavekkhitaü vā dham- maü pa¤¤āya samavekkhissāmi samavekkhitaü vā dham- maü tattha tattha pa¤¤āya anuggahessāmãti ajjhattaü yeva sati såpaņņhitā hoti. Iti aphassitaü\<*<2>*>/ vā dhammaü vimuttiyā phassissāmi, phassitaü vā dhammaü tattha tattha pa¤¤āya anuggahessāmãti ajjhattaü yeva sati så- patthitā hoti. Evaü kho bhikkhave satādhipateyyaü hoti. Sikkhānisaüsaü idaü bhikkhave brahmacariyaü vussati, pa¤¤uttaraü, vimuttisāraü, satādhipateyyan ti. Iti yan taü vuttaü idam etaü paņicca vuttan ti. 244. Catasso imā bhikkhave seyyā. Katamā catasso? Petaseyyā, kāmabhogãseyyā, sãhaseyyā, Tathāgataseyyā. Katamā ca bhikkhave petaseyyā? Yebhuyyena bhikkhave petā uttānā senti. Ayaü vuccati bhikkhave petaseyyā. Katamā ca bhikkhave kāmabhogãseyyā? Yebhuyyena bhikkhave kāmabhogã vāmena passena senti. Ayaü vuccati bhikkhave kāmabhogãseyyā. Katamā ca bhikkhave sãhaseyyā? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. paripåressāmi. 2 B. K. aphusitaü . . . phussissāmi phusitaü. >/ #<[page 245]># %< âPATTIVAGGA. 245>% Sãho bhikkhave migarājā dakkhiõena passena seyyaü kappeti, pāde\<*<1>*>/ pādaü accādhāya antarāsatthinaü\<*<2>*>/ naīgut- thaü anupakkhipitvā. So paņibujjhitvā purimaü kāyaü abbhunnāmetvā pacchimaü kāyaü anuviloketi. Sace bhik- khave sãho migarājā ki¤ci passati kāyassa vikkhittaü vā visaņaü vā tena bhikkhave sãho mahārājā anattamano hoti. Sace pana bhikkhave sãho mahārājā na ki¤ci passati kāyassa vikkhittaü vā visaņaü vā tena bhikkhave sãho mahārājā attamano hoti. Ayaü vuccati bhikkhave sãha- seyyā. Katamā ca bhikkhave Tathāgataseyyā? Idha bhikkhave bhikkhu vivicc' eva kāmehi . . . pe . . . catutthajjhānaü upasampajja viharati. Ayaü vuccati bhikkhave Tathāgataseyyā. Imā kho bhikkhave catasso seyyā ti. 245. Cattāro 'me bhikkhave thåpārahā. Katame cattāro? Tathāgato arahaü sammāsambuddho thåpāraho, pacce- kabuddho thåpāraho, Tathāgatasāvako thåpāraho, rājā cakkavattã thåpāraho. Ime kho bhikkhave cattāro thåpārahā ti. 246. 1. Cattāro 'me bhikkhave dhammā pa¤¤āvuddhiyā saüvat- tanti. Katame cattāro? Sappurisasaüsevo, saddhammasavanaü, yoniso mana- sikāro, dhammānudhammapaņipatti. Ime kho bhikkhave cattāro dhammā pa¤¤āvuddhiyā saüvattantãti. 2. Cattāro 'me bhikkhave dhammā manussabhåtassa bahukāre\<*<3>*>/ honti. Katamā cattāro? Sappurisasaüsevo . . . pe . . . [1]. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. padena. 2 S. Tr. satthã; B. K. sattimhi. 3 B. K. bahåpakārā. >/ #<[page 246]># %<246 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Ime kho bhikkhave cattāro dhammā manussabhåtassa bahukārā hontãti. 247. Cattāro 'me bhikkhave anariyavohārā. Katame cattāro? Adiņņhe diņņhavāditā, asute sutavāditā, amute mutavā- ditā, avi¤¤āte vi¤¤ātavāditā. Ime kho bhikkhave cattāro anariyavohārā ti. 248. Cattāro 'me bhikkhave ariyavohārā. Katame cattāro. Adiņņhe adiņņhavāditā, asute asutavāditā, amute amu- tavaditā, avi¤¤āte avi¤¤ātavāditā. Ime kho bhikkhave cattāro ariyavohārā ti. 249. Cattāro 'me bhikkhave anariyavohārā. Katame cattāro. Diņņhe adiņņhavāditā, sute asutavāditā, mute amutavā- ditā, vi¤¤āte avi¤¤ātavāditā. Ime kho bhikkhave cattāro anariyavohārā ti. 250. Cattāro 'me bhikkhave ariyavohārā. Katame cattāro? Diņņhe diņņhavāditā, sute sutavāditā, mute mutavāditā, vi¤¤āte vi¤¤ātavāditā. Ime kho bhikkhave cattāro ariyavohārā ti. âpattibhayavaggo1 pa¤camo. [Tass' uddānaü:-- Dve āpatti sikkhānisaüso|| seyyā thåpārahena ca|| Pa¤¤ābuddhi bahukārā|| cattāro vohāra ubhayenavagge] ti|| \<*<251>*>/. Cattāro 'me bhikkhave dhammā. Katame cattāro? Atthi bhikkhave dhammā abhi¤¤ā pari¤¤eyyā, atthi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. âpattivaggo. See Aīguttara IV. 217-18; VIII. 67. >/ #<[page 247]># %< ABHIĨĨâVAGGA. 247>% bhikkhave dhammā abhi¤¤ā pahātabbā, atthi bhikkhave dhammā abhi¤¤ā bhāvetabbā atthi bhikkhave dhammā abhi¤¤ā sacchikātabbā. Katame ca bhikkhave dhammā abhi¤¤ā pari¤¤eyyā? Pa¤cupādānakkhandhā--ime vuccanti bhikkhave dham- mā abhi¤¤ā pari¤¤eyyā? Katame ca bhikkhave dhammā abhi¤¤ā pahātabbā? Avijjā ca bhavataõhā ca--ime vuccanti bhikkhave dham- mā abhi¤¤ā pahātabbā. Katame ca bhikkhave dhammā abhi¤¤ā bhāvetabbā? Samatho ca vipassanā ca--ime vuccanti bhikkhave dhammā abhi¤¤ā bhāvetabbā. Katame ca bhikkhave dhammā abhi¤¤ā sacchikātabbā? Vijjā ca vimutti ca--ime vuccanti bhikkhave dhammā sacchikātabbā. Ime kho bhikkhave cattāro dhammā ti. 252. 1. \<*<1>*>/Catasso imā bhikkhave anariyapariyesanā. Katamā catasso? Idha bhikkhave ekacco attanā jarādhammo samāno jarā- dhammaü yeva pariyesati, attanā vyādhidhammo samāno vyādhidhammaü yeva pariyesati, attanā maraõadhammo samāno maraõadhammaü yeva pariyesati, attanā saīkile- sikadhammo samāno saīkilesikadhammaü yeva pariyesati. Imā kho bhikkhave catasso anariyapariyesanā. 2. Catasso imā bhikkhave ariyapariyesanā. Katamā catasso? Idha bhikkhave ekacco attanā jarādhammo samāno jarādhamme ādãnavaü viditvā ajaraü anuttaraü yogak- khemaü nibbānaü pariyesati, attanā vyādhidhammo samāno vyādhidhamme ādãnavaü viditvā avyādhiü {anut- taraü} yogakkhemaü nibbānaü pariyesati, attanā mar- aõadhammo samāno maraõadhamme ādãnavaü viditvā amataü anuttaraü yogakkhemaü nibbānaü pariyesati, attanā saīkilesadhammo samāno saīkilesikadhamme ādãna- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See M. N. 26, p. 163. >/ #<[page 248]># %<248 AđGUTTARA-NIKâYA.>% vaü viditvā asaīkiliņņhaü anuttaraü yogakkhemaü nib- bānaü pariyesati. Imā kho bhikkhave catasso ariyapariyesanā ti. 253. Cattār' imāni bhikkhave saīgahavatthåni. Katamāni cattāri? Dānaü, peyyavajjaü,\<*<1>*>/ atthacariyā, samānattatā. Imāni kho bhikkhave cattāri saīgahavatthånã ti. 254. 1. Atha kho āyasmā Mālukyaputto\<*<2>*>/ yena Bhagavā ten' upasaīkami, upasaīkamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü misinno kho āyasmā Mālukyaputto Bhagavantaü etad avoca : Sādhu me\<*<3>*>/ bhante Bhagavā {saīkhittena} dhammaü desetu yam ahaü Bhagavato dhammaü sutvā eko våpa- kaņņho appamatto ātāpã pahitatto vihareyyan ti. Ettha dāni Mālukyaputta kiü dahare bhikkhå vakkhāma yattha hi nāma tvaü jiõõo vuddho mahallako Tathāgatassa saīkhittena ovādaü yācasãti? Desetu me bhante Bhagavā saīkhittena dhammaü desetu Sugato saīkhittena dhammaü appeva nāmāhaü Bhagavato bhāsitassa atthaü ājāneyyaü appeva nāmāhaü Bhagavato bhāsitassa dāyādo assan ti\<*<4>*>/. 2. Cattāro 'me Mālukyaputta taõhuppādā yattha bhik- khuno taõhā uppajjamānā uppajjati. Katame cattāro? Cãvarahetu vā Mālukyaputta bhikkhuno taõhā uppajja- mānā uppajjati, piõķapātahetu vā . . . pe . . . senāsana- hetu vā . . . pe . . . itibhavābhavahetu vā Mālukyāputta bhikkhuno taõhā uppajjamānā uppajjati. Ime kho Mālukyaputta cattāro taõhuppādā yattha bhik- khuno taõhā uppajjamānā uppajjati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. peyyavācā. 2 S. M. , Māluīkyaputto; S. Tr. Mālukyāputto. 3 S. Tr. kho. 4 B. K. sāvako assanti. >/ #<[page 249]># %< ABHIĨĨâVAGGA. 249>% Yato kho Malukyaputta bhikkhuno taõhā pahãnā hoti ucchinnamålā tālāvatthukatā anabhāvakatā āyatiü anuppādadhammā. Ayaü vuccati Mālukyaputta bhikkhu acchecchi taõhaü vāvattayi\<*<1>*>/ saüyojanaü sammā mānā- bhisamayā antam akāsi dukkhassāti. 3. Atha kho āyasmā Mālukyaputto Bhagavatā\<*<2>*>/ iminā ovādena ovadito uņņhāyāsanā Bhagavantaü abhivādetvā padakkhiõaü katvā pakkāmi. Atha kho āyasmā Mālukyaputto eko våpakaņņho appa- matto ātāpã pahitatto viharanto na cirass' eva yass' atthāya kulaputtā sammad eva agārasmā anagāriyaü pabbajanti tad anuttaraü brahmacariyapariyosānaü diņņh' eva dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja vihāsi, khãõā jāti vusitaü brahmacariyaü kataü karaõã- yaü nāparaü itthattāyāti abbha¤¤āsi a¤¤ataro ca pan' āyasmā Mālukyaputto [Bhagavato\<*<3>*>/] arahataü ahosãti. 255. 1. Yāni kānici bhikkhave kulāni bhogesu mahantaü\<*<3>*>/ pattāni na ciraņņhitikāni bhavanti, sabbāni hi tāni catuhi ņhānehi etesaü vā a¤¤atarena. Katamehi catuhi? Naņņhaü na gavesanti, jiõõaü na paņisaīkharonti, aparimitapānabhojanā ca honti, dussãlaü iņņhiü vā purisaü vā ādhipacce ņhapenti. Yāni kānici bhikkhave kulāni bhogesu mahantaü\<*<4>*>/ pattāni na ciraņņhitikāni bhavanti sabbāni tāni imehi catuhi ņhānehi etesaü va a¤¤atarena. Yāni kānici bhikkhave kulāni bhogesu mahantaü pattāni ciraņņhitikāni bhavanti sabbāni tāni catuhi ņhānehi etesaü vā a¤¤atarena. Katamehi catuhi. 2. Naņņhaü gavesanti, jiõõaü paņisaīkharonti, parimita- pānabhojanā ca honti, sãlavantaü iņņhiü vā purisaü vā ādhipacce ņhapenti. Yāni kānici bhikkhave kulāni bhogesu mahantaü pattāni ciraņņhitikāni bhavanti sabbāni tāni imehi catuhi ņhānehi etesaü vā a¤¤atarenāti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. vivattayi. 2 B. K. Bhagavato. 3 From B. K. 4 B. K. mahattaü. >/ #<[page 250]># %<250 AđGUTTARA-NIKâYA.>% 256.\<*<1>*>/ 1. Catuhi bhikkhave aīgehi samannāgato ra¤¤o bhadro assājānãyo rājāraho hoti rājabhoggo ra¤¤o aīgan t' eva, saīkhaü gacchati. Katame catuhi? Idha bhikkhave ra¤¤o bhadro assājānãyo vaõõasampanno ca hoti, balasampanno ca javasampanno ca, ārohapariõā- hasampanno ca. Imehi kho bhikkhave catuhi aīgehi saman- nāgato ra¤¤o bhadro . . . aīgan t' eva saīkhaü gacchati. Evaü eva kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti . . . pe . . . anuttaraü pu¤¤ak- khettaü lokassa. Katamehi catuhi? 2. Idha bhikkhave bhikkhu vaõõasampanno ca hoti, bala- sampanno ca, javasampanno ca, ārohapariõāhasampanno ca. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu vaõõasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu āraddhaviriyo viharati akusalā- dāya sikkhati sikkhāpadesu. Evaü kho bhikkhave bhikkhu vaõõasampanno hoti. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu balasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu āradhaviriyo viharati akusalā- naü dhammānaü pahānāya kusalānaü dhammānaü upasampadāya thāmavā daëhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Evaü kho bhikkhave bhikkhu bala- vasampanno hoti. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu javasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu idaü dukkhan ti yathābhåtaü pajānāti . . . pe . . . ayaü dukkhanirodhagāminã paņipa- dāti yathābhåtaü pajānāti. Evaü kho bhikkhave bhikkhu javasampanno hoti. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu ārohapariõāhasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu lābhã hoti cãvarapiõķapātasenā- sanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaü. Evaü kho bhikkhave bhikkhu ārohapariõāhasampanno \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See Aīguttara III. 94. >/ #<[page 251]># %< ABHIĨĨâVAGGA. 251>% hoti. Imehi kho bhikkhave bhikkhu catuhi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti . . . pe . . . anut- taraü pu¤¤akkhettaü lokassāti. 257.1 1. Catuhi bhikkhave aīgehi samannāgato ra¤¤o bhadro assājānãyo rājāraho hoti rājabhoggo ra¤¤o aīgan t' eva saīkhaü gacchati. Katamehi catuhi? Idha bhikkhave ra¤¤o bhadro assājānãyo vaõõasampanno ca hoti, balavasampanno ca, javasampanno ca, ārohapari- õāhasampanno ca. Imehi kho bhikkhave catuhi aīgehi samannāgato ra¤¤o bhadro . . . saīkhaü gacchati. Evam eva kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato bhik- khu āhuneyyo . . . pe . . . anuttaraü pu¤¤akkhettaü lokassa. Katamehi catuhi? 2. Idha bhikkhave bhikkhu vaõõasampanno ca hoti . . . ārohapariõāhasampanno ca. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu vaõõasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu sãlavā hoti . . . pe . . . samā- daya sikkhati sikkhāpadesu. Evaü kho bhikkhave bhikkhu vaõõasampanno hoti. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu balasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu āraddhaviriyo viharati [akusa- lānaü dhammānaü upasampadāya\<*<2>*>/] thāmavā daëhaparak- kamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Evaü kho bhikkhave bhikkhu balasampanno hoti. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu javasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu āsavānaü khayā . . . pe . . . sacchikatvā upasampajja viharati. Evaü kho bhikkhave bhikkhu javasampanno hoti. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu ārohapariõāhasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu lābhã hoti cãvarapiõķapātasenā- sanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaü. Evaü kho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See Aīguttara III. 95. 2 From B. K. >/ #<[page 252]># %<252 AđGUTTARA-NIKâYA.>% bhikkhave bhikkhu ārohapariõāhasampanno hoti. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo . . . pe . . . anuttaraü pu¤¤akkhettaü lokas- sāti. 258. Cattār' imāni bhikkhave balāni. Katamāni cattāri? Viriyabalaü, satibalaü, samādhibalaü, pa¤¤ābalaü. Imāni kho bhikkhave cattāri balānãti. 259. 1. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu nālaü ara¤¤e\<*<1>*>/ vanapatthāni pantāni senāsanāni paņisevi- tuü. Katamehi catuhi? Kāmavitakkena, vyāpādavitakkena, vihiüsāvitakkena, duppa¤¤o hoti jaëo eëamågo. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato bhikkhu nālaü ara¤¤e vanapatthāni pantāni senāsanāni paņisevituü. 2. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato bhikkhu alaü ara¤¤e vanapatthāni pantāni senāsanāni paņisevituü. Katamehi catuhi? Nekkhammavitakkena, avyāpādavitakkena, avihiüsā- vitakkena, ajaëo aneëamågo. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato bhikkhu alaü ara¤¤e vanapatthāni pantāni senāsanāni paņisevitun ti. 260. 1. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato bālo avyatto asappuriso khataü upahataü attānaü pariharati sāvajjo ca hoti sānuvajjo ca vi¤¤ånaü bahu¤ ca apu¤¤aü pasavati. Katamehi catuhi? Sāvajjena kāyakammena, sāvajjena vacãkammena, sāvaj- jena manokammena, sāvajjāya diņņhiyā. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B. K. ara¤¤a__ >/ #<[page 253]># %< ABHIĨĨâVAGGA. 253>% Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato bālo avyatto . . . pasavati. 2. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato paõķito vyatto sappuriso akkhataü anupahataü attānaü pari- harati anavajjo ca hoti ananuvajjo ca vi¤¤ånaü bahu¤ ca pu¤¤aü pasavati. Katamehi catuhi? Anavajjena kāyakammena, anavajjena vacãkammena, anavajjena manokammena, anavajjāya diņņhiyā. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato paõķito vyatto . . . pasavatãti. Abhi¤¤āvaggo chaņņho. [Uddānaü:-- Abhi¤¤ā pariyesanā|| saīgaho Mālukyaputto|| Atthakulaü dve āja¤¤ā|| balaü ara¤¤a kammunāti] 261. 1. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato yathābha- taü nikkhitto evaü niraye. Katamehi catuhi? Attanā ca pāõātipātã hoti para¤ ca pāõātipāte samādapeti pāõātipāte ca samanu¤¤o hoti pāõātipātissa ca vaõõaü bhāsati. Imehi kho bhikkhave catuhi dhammehi samannāgato yathābhataü nikkhitto evaü niraye. 2. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato yathābha- taü nikkhitto evaü sagge. Katamehi catuhi? Attanā ca pāõātipātā paņivirato hoti para¤ ca pāõātipātā veramaõiyā samādapeti pāõātipātā veramaõiyā ca sama- nu¤¤o hoti pāõātipātā veramaõiyā ca vaõõaü bhāsati. Imehi kho . . . pe . . . sagge ti. 262. Catuhi bhikkhave dhammehi samannāgato yathābhataü nikkhitto evaü niraye. Katamehi catuhi? Attanā ca adinnādāyã hoti para¤ ca adinnādāne samāda- peti adinnādāne ca samanu¤¤o hoti adinnādānassa ca vaõõaü bhāsati. Imehi kho . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 254]># %<254 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Attanā ca adinnādānā paņivirato hoti para¤ ca adinnā- dānā veramaõiyā samādapeti adinnādānā veramaõiyā ca samanu¤¤o hoti adinnādānā veramaõiyā ca vaõõaü bhāsati . . .. 263. . . . pe . . . Attanā ca kāmesu micchācārã hoti para¤ ca kāmesu micchācāre samādapeti kāmesu micchācāre ca samanu¤¤o hoti kāmesu micchācārassa ca vaõõaü bhāsati . . . pe . . . Attanā ca kāmesu micchācārā paņivirato hoti para¤ ca kāmesu micchācārā veramaõiyā samādapeti kāmesu mic- chācārā veramaõiyā ca samanu¤¤o hoti micchācārā vera- maõiyā ca vaõõaü bhāsati . . . 264. . . . pe . . . Attanā ca musāvādã hoti para¤ ca musāvāde samādapeti musāvāde ca samanu¤¤o hoti musāvādassa ca vaõõaü bhasati. . . . pe . . . Attanā ca musāvādā paņivirato hoti para¤ ca musāvādā veramaõiyā samādapeti musāvādā veramaõiyā ca samanu¤¤o hoti musāvādā veramaõiyā ca vaõõaü bhāsati. . . . 265. . . . pe . . . Attanā pisuõāvāco hoti para¤ ca pisuõāya vācāya samādapeti pisuõāya vācāya ca samanu¤¤o hoti pisuõāya vācāya ca vaõõaü bhāsati . . . pe . . . Attanā ca pisuõāya vācāya paņiviraņo hoti para¤ ca pisuõāya vācāya veramaõiyā samādapeti pisuõāya vācāya veramaõiyā ca samanu¤¤o hoti pisunāyā vācāya veramaõiyā ca vaõõaü bhāsaņi . . .. 266. . . . pe . . . Attanā ca pharusāvāco hoti para¤ ca pharusāya vācāya samādapeti pharusāya vācāya ca sama- nu¤¤o hoti pharusāya vācāya ca vaõõaü bhāsati . . . pe . . . Attanā ca pharusāya vācāya paņivirato hoti para¤ ca pharusāya vācāya veramaõiyā samādapeti pharusāya vācāyā \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 255]># %< VAGGA. 255>% veramaõiyā ca samanu¤¤o hoti pharusāya vācāya ca vera- maõiyā vaõõaü bhāsati. . . . 267. . . . pe . . . Attanā ca samphappalāpã hoti para¤ ca samphappalāpe samādapeti samphappalāpe ca samanu¤¤o hoti samphappalāpassa ca vaõõaü bhāsati . . . pe . . . Attanā ca samphappalāpā paņivirato hoti para¤ ca samphappalāpā veramaõiyā samādapeti samphappalāpā veramaõiyā ca samanu¤¤o hoti samphappalāpā veramaõiyā ca vaõõaü bhāsati . . .. 268. . . . pe . . . Attanā ca bhijjhālå hoti para¤ ca abhij- jhāya samādapeti abhijjhāya ca samanu¤¤o hoti abhijjhāya ca vaõõaü bhāsati . . . pe . . . Attanā ca anabhijjhālå hoti para¤ ca anabhijjhāya samādapeti anabhijjhāya ca samanu¤¤o hoti anabhijjhāya ca vaõõam bhāsati . . .. 269. . . . pe . . . Attanā ca vyāpannacitto hoti para¤ ca vyāpāde samādapeti vyāpāde ca samanu¤¤o hoti vyāpādassa ca vaõõaü bhāsati . . . pe . . . Attanā ca avyāpannacitto hoti para¤ ca avyāpāde samā- dapeti avyāpāde ca samanu¤¤o hoti avyāpādassa ca vaõõaü bhāsati . . .. 270. . . . pe . . . Attanā ca micchādiņņhiko hoti para¤ ca micchādiņņhiyā samādapeti micchādiņņhiyā ca samanu¤¤o hoti micchādiņņhiyā ca vaõõaü bhāsati . . . pe . . . Attanā ca sammādiņņhiko hoti para¤ ca sammādiņņhiyā samādapeti sammādiņņhiyā ca samanu¤¤o hoti sammādiņ- ņhiyā ca vaõõaü bhāsati. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 256]># %<256 AđGUTTARA-NIKâYA.>% Ime kho catuhi dhammehi samannāgato yathābhataü nikkhitto evaü sagge ti. Vaggo.\<*<1>*>/ 271. 1. Rāgassa bhikkhave abhi¤¤āya cattāro dhammā bhāve- tabbā. Katame cattāro? Idha bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassã viharati ātāpã sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaü, veda- nāsu . . . citte . . . dhammesu dhammānupassã viharati ātāpã sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaü\<*<2>*>/. Rāgassa bhikkhave abhi¤¤āya ime cattāro dhammā bhāvetabbā ti. 2. Rāgassa bhikkhave abhi¤¤āya cattāro dhammā bhāve- tabbā. Katame cattāro? Idha bhikkhave bhikkhu anuppannānaü pāpakānaü akusalānaü dhammānaü anuppādāya chandaü janeti vāyamati viriyaü ārabhati cittaü paggaõhāti padahati; uppannānam pāpakānaü akusalānaü dhammānaü pahā- nāya . . . pe . . . , anuppannānaü kusalānaü dhammā- naü uppādāya . . . pe . . . uppannānaü kusalānaü dhammānaü ņhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripåriyā chandaü janeti viriyaü ārabhati cittaü paggaõhāti padahati. Rāgassa bhikkhave abhi¤¤āya ime cattāro dhammā bhāvetabbā. 3. Rāgassa bhikkhave abhi¤¤āya cattāro dhammā bhāve- tabbā. Katame cattāro? Idha bhikkhave bhikkhu chandasamādhipadhānasaīkhā- rasamannāgataü iddhipādaü bhāveti, viriyasamādhi . . . pe . . . , cittasamādhi . . . pe . . . , {vãmaüsāsamādhi- padhānasaīkhārasamannāgataü} iddhipādaü bhāveti\<*<3>*>/. Rāgassa bhikkhave abhi¤¤āya ime cattāro dhammā bhāvetabbā. 4. Rāgassa bhikkhave pari¤¤āya parikkhayāya pahānāya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 No "vaggo" in B. K. 2 See Aīguttara III. 151. 3; M. P. S. p. 18. 3 Aīguttara III. 152. >/ #<[page 257]># %< VAGGA. 257>% khayāya vayāya virāgāya nirodhāya cāgāya paņinissaggāya ime cattāro dhammā bhāvetabbā. Dosassa . . . mohassa kodhassa upanāhassa makkhassa paëāsassa issāya macchariyassa māyāya sāņheyyassa thambhassa sārambhassa mānassa atimānassa madassa pamādassa abhi¤¤āya pari¤¤āya parikkhayāya pahānāya khayāya vayāya virāgāya {nirodhāya} cāgāya paņinissag- gāya ime cattāro dhammā bhāvetabbā ti\<*<2>*>/. Vaggo samatto Pa¤¤āsakaü pa¤camaü Catukkaü samattaü\<*<1>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 For "Vaggo . . . samattaü" B. K. has "Aīguttaranikāye catukkanipāto samatto." 2 See Aīguttara III. 163.>/