Anguttara-Nikaya of the Sutta-Pitaka, Part I. Ekanipata, Dukanipata, Tikanipata Based on the edition by R. Morris, London : Pali Text Society 1885 (second edition, revised by A.K. Warder, 1961). Input by the Dhammakaya Foundation, Thailand, 1989-1996 NOTICE This file is (C) Copyright the Pali Text Society and the Dhammakaya Foundation, 2015. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License. These files are provided by courtesy of the Pali Text Society for scholarly purposes only. In principle they represent a digital edition (without revision or correction) of the printed editions of the complete set of Pali canonical texts published by the PTS. While they have been subject to a process of checking, it should not be assumed that there is no divergence from the printed editions and it is strongly recommended that they are checked against the printed editions before quoting. ANNOTATED VERSION #<...># = BOLD %<...>% = ITALICS *<...>* = SUPERSCRIPT $<...>$ = UNDERLINE \<...>\ = REDLINE ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf and http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf For further information see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm ___________________________________________________________________ AÇguttara-NikÃya Vol. I #<[page 001]># 1 #< A§GUTTARA NIKùYA># Namo tassa bhagavato arahato sammà sambuddhassa. $< EKA-NIPùTA.\<*<1>*>/>$ #< I.># 1. Evaæ me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhÆ Bhagavato paccassosum. Bhagavà etad avoca: NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekarÆpam pi samanupassÃmi yaæ evaæ purisassa cittaæ pariyÃdÃya tiÂÂhati yathayidaæ bhikkhave itthirÆpaæ. ItthirÆpaæ bhikkhave purisassa cittaæ pariyÃdÃya tiÂ- ÂhatÅ ti. 2. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekasaddam pi samanu- passÃmi yaæ evaæ purisassa cittaæ pariyÃdÃya tiÂÂhati yathayidaæ bhikkhave itthisaddo. Itthisaddo bhikkhave purisassa cittaæ pariyÃdÃya tiÂÂhatÅ ti. 3. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekagandham pi samanu- passÃmi yaæ evaæ purisassa cittaæ pariyÃdÃya tiÂÂhati yathayidaæ bhikkhave itthigandho. Itthigandho bhikkhave purisassa cittaæ pariyÃdÃya tiÂ- ÂhatÅ ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Morris reads Eka- throughout; ChS, BC, Com (4) read Ekaka- throughout. >/ #<[page 002]># %<2 RôPA-VAGGA. [I. i. 4.>% 4. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekarasam pi samanupas- sÃmi yaæ evaæ purisassa cittaæ pariyÃdÃya tiÂÂhati yatha- yidaæ bhikkhave itthiraso. Itthiraso bhikkhave purisassa cittaæ pariyÃdÃya tiÂÂhatÅ ti. 5. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekaphoÂÂhabbam pi samanupassÃmi yaæ evaæ purisassa cittaæ pariyÃdÃya tiÂ- Âhati yathayidaæ bhikkhave itthiphoÂÂhabbaæ. ItthiphoÂÂhabbaæ bhikkhave purisassa cittaæ pariyÃdÃya tiÂÂhatÅ ti. 6. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekarÆpam pi samanu- passÃmi yaæ evaæ itthiyà cittaæ pariyÃdÃya tiÂÂhati yatha- yidaæ bhikkhave purisarÆpaæ. PurisarÆpaæ bhikkhave itthiyà cittaæ pariyÃdÃya tiÂ- ÂhatÅ ti. 7. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekasaddam pi samanupassÃmi yaæ evaæ itthiyà cittaæ pariyÃdÃya tiÂÂhati yathayidaæ bhikkhave purisasaddo. Purisasaddo bhikkhave itthiyà cittaæ pariyÃdÃya tiÂÂhatÅ ti. 8. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekagandham pi samanupassÃ- mi yaæ evaæ itthiyà cittaæ pariyÃdÃya tiÂÂhati yathayidaæ bhikkhave purisagandho. Purisagandho bhikkhave itthiyà cittaæ pariyÃdÃya tiÂ- ÂhatÅ ti. 9. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekarasam pi samanupassÃmi yaæ evaæ itthiyà cittaæ pariyÃdÃya tiÂÂhati yathayidaæ bhi- kkhave purisaraso. Purisaraso bhikkhave itthiyà cittaæ pariyÃdÃya tiÂÂhatÅ ti. 10. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekaphoÂÂhabbam pi samanu- passÃmi yaæ evaæ itthiyà cittaæ pariyÃdÃya tiÂÂhati yatha- yidaæ bhikkhave purisaphoÂÂhabbaæ. PurisaphoÂÂhabbaæ bhikkhave itthiyà cittaæ pariyÃdÃya tiÂÂhatÅ ti. RÆpÃdi-vaggo paÂhamo.1 \<-------------------------------------------------------------------------- 1 From Ph. The other MSS. Vaggo paÂhamo. >/ #<[page 003]># %% II. 1. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanupas- sÃmi yena anuppanno và kÃmacchando uppajjati uppanno và kÃmacchando bhiyyo bhÃvÃya vepullÃya saævattati yatha- yidaæ bhikkhave subha-nimittaæ. Subha-nimittaæ bhikkhave ayoniso manasikaroto anup- panno c' eva kÃmacchando uppajjati uppanno ca kÃmacchando bhiyyo bhÃvÃya vepullÃya saævattatÅ ti. 2. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanupas- sÃmi yena anuppanno và vyÃpÃdo uppajjati uppanno và vyÃpÃdo bhiyyo bhÃvÃya veppullÃya saævattati yathayidaæ bhikkhave paÂigha-nimittaæ. PaÂighanimittaæ bhikkhave ayoniso manasikaroto anup- panno c' eva vyÃpÃdo uppajjati uppanno ca vyÃpÃdo bhiyyo bhÃvaya vepullÃya saævattatÅ ti. 3. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanupas- sÃmi yena anuppannaæ và thÅna-middhaæ uppajjati uppannaæ và thÅnamiddhaæ bhiyyo bhÃvÃya vepullÃya saæ- vattati yathayidaæ bhikkhave aratÅ-tandÅvijambhikÃ\<*<1>*>/ bhatta-sammado\<*<2>*>/ cetaso ca lÅnattam. LÅnacittassa bhikkhave anuppannaæ c' eva thÅnamiddhaæ uppajjati uppanna¤ ca thÅnamiddhaæ bhiyyo bhÃvÃya ve- pullÃya saævattatÅ ti. 4. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yena anuppannaæ và uddhacca-kukkuccaæ uppajjati uppannaæ và uddhaccakukkuccaæ bhiyyo bhÃ- vÃya vepullÃya saævattati yathayidaæ bhikkhave cetaso avÆpasamo. AvÆpasanta-cittassa\<*<3>*>/ bhikkhave anuppannaæ c' eva uddhac- cakukkuccaæ uppajjati uppanna¤ ca uddhaccakukkuccaæ bhiyyo bhÃvÃya vepullÃya saævattatÅ ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. vijambhitÃ. Com. -kÃ. 2 Ph., bhattamado. 3 Ph. avÆpasantassa. >/ #<[page 004]># %<4 NýVARA×A-VAGGA. [I. ii. 5.>% 5. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanupas- sÃmi yena anuppannà và vicikicchà uppajjati uppannà và vicikicchà bhiyyo bhÃvÃya vepullÃya saævattati yathayidaæ bhikkhave ayoniso manasikÃro. Ayoniso bhikkhave manasikaroto anuppannà c' eva vici- kicchà uppajjati uppannà ca vicikicchà bhiyyo bhÃvÃya vepullÃya saævattatÅ ti. 6. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanupas- sÃmi yena anuppanno và kÃmacchando n' uppajjati uppanno và kÃmacchando pahÅyati yathayidaæ bhikkhave asubha- nimittaæ. Asubhanimittaæ bhikkhave yoniso manasikaroto anup- panno c' eva kÃmacchando n' uppajjati uppanno ca kÃmac- chando pahÅyatÅ ti. 7. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanupas- sÃmi yena anuppanno và vyÃpÃdo n' uppajjati uppanno và vyÃpÃdo pahÅyati yathayidaæ bhikkhave mettà ceto- vimutti. Mettaæ bhikkhave ceto-vimuttiæ yoniso manasikaroto anuppanno c' eva vyÃpÃdo n' uppajjati uppanno ca vyÃpÃdo pahÅyatÅ ti. 8. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanupas- sÃmi yena anuppannaæ và thÅna-middhaæ n' uppajjati uppannaæ và thÅna-middhaæ pahÅyati yathayidaæ bhikkhave Ãrambha-dhÃtu nikkama-dhÃtu\<*<1>*>/ parakkama-dhÃtu. ùraddha-viriyassa bhikkhave anuppannaæ c' eva thÅna- middhaæ n' uppajjati uppanna¤ ca thÅnamiddhaæ pahÅyatÅ ti. 9. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yena anuppannaæ và uddhacca-kukkuccaæ n' uppajjati uppannaæ và uddhaccakukkuccaæ pahÅyati yathayidaæ bhikkhave cetaso vÆpasamo. VÆpasanta-cittassa bhikkhave anuppannaæ c' eva uddhac- cakukkuccaæ n' uppajjati uppanna¤ ca uddhaccakukkuccaæ pahÅyatÅ ti. 10. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. nikkamma; T. nikkama. >/ #<[page 005]># %% passÃmi yena anuppannà và vicikicchà n' uppajjati uppa- nnà và vicikicchà pahÅyati yathayidaæ bhikkhave yoniso manasikÃro. Yoniso bhikkhave manasikaroto anuppannà c' eva vicikic- chà n' uppajjati uppannà ca vicikicchà pahÅyatÅ ti. NÅvaraïa-pahÃna-vaggo dutiyo.1 III. 1. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yaæ evaæ abhÃvitaæ akammanÅyaæ hoti yathayidaæ cittaæ\<*<2>*>/. Cittaæ bhikkhave abhÃvitaæ akammanÅyaæ hotÅ ti. 2. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanupas- sÃmi yaæ evaæ bhÃvitaæ kammanÅyaæ hoti yatha- yidaæ cittaæ. Cittaæ bhikkhave bhÃvitaæ kammanÅyaæ hotÅ ti. 3. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanupas- sÃmi yaæ evaæ abhÃvitaæ mahato anatthÃya saævatatti yathayidaæ cittaæ. Cittaæ bhikkhave abhÃvitaæ mahato anatthÃya saævat- tatÅ ti. 4. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yaæ evaæ bhÃvitaæ mahato atthÃya saævattati yathayidaæ cittaæ. Cittaæ bhikkhave bhÃvitaæ mahato atthÃya saævattatÅ ti. 5. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yaæ evaæ abhÃvitaæ apÃtubhÆtaæ mahato anatthÃya saævattati yathayidaæ cittaæ. Cittaæ bhikkhave abhÃvitaæ mahato anatthÃya saævat- tatÅ ti. 6. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T. Ba. Bb. read Vaggo dutiyo. The Com. sanctions the Burmese title. 2 Ph. reads bhikkhave after yathayidaæ in the first four suttas. >/ #<[page 006]># %<6 AKAMMANýYA-VAGGA. [I. iii. 7.>% passÃmi yaæ evaæ bhÃvitaæ pÃtubhÆtaæ mahato atthÃya saævattati yathayidaæ cittaæ÷. Cittaæ bhikkhave bhÃvitaæ mahato atthÃya saævattatÅ ti. 7. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yaæ evaæ abhÃvitaæ abahulÅkataæ mahato anatthÃya saævattati yathayidaæ cittaæ. Cittaæ bhikkhave abhÃvitaæ mahato anatthÃya saævat- tatÅ ti. 8. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yaæ evaæ bhÃvitaæ bahulÅkataæ mahato atthÃ- ya saævattati yathayidaæ cittaæ. Cittaæ bhikkhave bhÃvitaæ mahato atthÃya saævattatÅ ti. 9. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanupas- sÃmi yaæ evaæ abhÃvitaæ abahulÅkataæ dukkhÃdhivÃ- haæ\<*<1>*>/ hoti yathayidaæ cittaæ. Cittaæ bhikkhave abhÃvitaæ abahulÅkataæ dukkhÃdhi- vÃhaæ hotÅ ti. 10. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanupas- sÃmi yaæ evaæ bhÃvitaæ bahulÅkataæ sukhÃdhivÃhaæ\<*<1>*>/ hoti yathayidaæ cittaæ. Cittaæ bhikkhave bhÃvitaæ bahulÅkataæ sukhÃdhivÃhaæ hotÅ ti. AkammanÅya-vaggo tatiyo.2 IV. 1. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ {ekadhammam pi} samanupas- sÃmi yaæ evaæ adantaæ mahato anatthÃya saævattati yathayidaæ cittaæ. Cittaæ bhikkhave adantaæ mahato anatthÃya saævattatÅ ti. 2. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yaæ evaæ dantaæ mahato atthÃya saævattati yatha- yidaæ cittaæ. Cittaæ bhikkhave dantaæ mahato atthÃya saævattatÅ ti. 3. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. dukkha-vipÃkaæ. 2 Ph. and Com. have this title. The other MSS. read Vaggo tatiyo. >/ #<[page 007]># %% passÃmi yaæ evaæ aguttaæ mahato anatthÃya saævattati yathayidaæ cittaæ. Cittaæ bhikkhave aguttaæ mahato anatthÃya saævattatÅ ti. 4. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yaæ evaæ guttaæ mahato atthÃya {saævattati} yatha- yidaæ cittaæ. Cittaæ bhikkhave guttaæ mahato atthÃya saævattatÅ ti. 5. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanupas- sÃmi yaæ evaæ arakkhitaæ mahato anatthÃya saævat- tati yathayidaæ cittaæ. Cittaæ bhikkhave arakkhitaæ mahato anatthÃya saævat- tatÅ ti. 6. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yaæ evaæ rakkhitaæ mahato atthÃya saævat- tati yathayidaæ cittaæ. Cittaæ bhikkhave rakkhitaæ mahato atthÃya saævattatÅ ti. 7. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanupas- sÃmi yaæ evaæ asaævutaæ mahato anatthÃya saævat- tati yathayidaæ cittaæ. Cittaæ bhikkhave asaævutaæ mahato anatthÃya saævat- tatÅ ti. 8. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yaæ evaæ saævutaæ mahato atthÃya saævat- tati yathayidaæ cittaæ. Cittaæ bhikkhave saævutaæ mahato atthÃya saævattatÅ ti. 9. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yaæ evaæ adantaæ aguttaæ arakkhitaæ asaævutaæ mahato anatthÃya saævattati yathayidaæ cittaæ. Cittaæ bhikkhave adantaæ aguttaæ arakkhitaæ asaævu- taæ mahato anatthÃya saævattatÅ ti. 10. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yaæ evaæ dantaæ guttaæ rakkhitaæ saævutaæ mahato atthÃya saævattati yathayidaæ cittaæ. Cittaæ bhikkhave dantaæ guttaæ rakkhitaæ saævutaæ mahato atthÃya saævattatÅ ti. Adanta-vaggo catuttho.\<*<1>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 From Ph. The Com. has Danta-vaggo cat-. >/ #<[page 008]># %<8 PA×IHITA-VAGGA. [I. v. 1.>% V. 1. SeyyathÃpi\<*<1>*>/ bhikkhave sÃlisÆkaæ và yavasÆkaæ và mic- chà païihitaæ hatthena và pÃdena và akkantaæ hatthaæ và pÃdaæ và bhecchati\<*<2>*>/ lohitaæ và uppÃdessatÅ ti. N' etaæ ÂhÃnaæ\<*<3>*>/ vijjati. Taæ kissa hetu? MicchÃ-païihitattà bhik- khave sÃlisÆkassa. Evaæ eva kho bhikkhave so vata bhikkhu\<*<4>*>/ micchà païihitena cittena avijjaæ bhecchati vijjaæ uppÃdes- sati nibbÃnaæ sacchikarissatÅ ti. N' etaæ ÂhÃnaæ\<*<5>*>/ vijjati. Taæ kissa hetu? Micchà païihitattà bhikkhave cittassà ti. 2. SeyyathÃpi bhikkhave sÃlisÆkaæ và yavasÆkaæ và sam- mà païihitaæ hatthena và pÃdena và akkantaæ hatthaæ và pÃdaæ và bhecchati\<*<2>*>/ lohitaæ và uppÃdessatÅ ti. èhÃnaæ etaæ\<*<6>*>/ vijjati. Taæ kissa hetu? Sammà païihitattà bhikkhave sÃlisÆkassa. Evam eva kho bhikkhave so vata bhikkhu\<*<4>*>/ sammà païihitena cittena avijjaæ bhecchati\<*<2>*>/ vijjaæ uppÃdessati nibbÃnaæ sacchikarissatÅ ti. èhÃnaæ etaæ vijjati. Taæ kissa hetu? Sammà païihitattà bhikkhave cittassà ti. 3. IdhÃhaæ bhikkhave ekaccaæ puggalaæ paduÂÂha- cittaæ evaæ cetasà ceto paricca pajÃnÃmi. Imamhi ce ayaæ samaye puggalo kÃlaæ kareyya yathÃbhataæ nikkhitto evaæ niraye. Taæ kissa hetu? Cittaæ hi 'ssa bhikkhave paduÂÂhaæ. Ceto-padosa-hetucca\<*<7>*>/ pana bhikkhave evam idh' ekacce sattà kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vini- pÃtaæ nirayaæ uppajjantÅ ti. 4. IdhÃhaæ bhikkhave ekaccaæ puggalaæ pasanna- cittaæ evaæ cetasà ceto paricca pajÃnÃmi. Imamhi ce \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Compare Dhammapada, 311. 2 Ph. bhijjissati. 3 Ph. has ÂhÃnaæ etam. 4 Ph. for so vata bhikkhu reads sÃrakà bhikkhÆ. 5 Ph. has ÂhÃnaæ etaæ. 6 Ph. n'etaæ ÂhÃnam. 7 Ph. hetu. >/ #<[page 009]># %% ayaæ samaye puggalo kÃlaæ kareyya yathÃbhataæ nikkhitto evaæ sagge. Taæ kissa hetu? Cittaæ hi 'ssa bhikkhave pasannaæ. Ceto-pasÃda-hetucca pana bhikkhave evam idh' ekacce sattà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppaj- jantÅ ti. 5. SeyyathÃpi bhikkhave udakarahado Ãvilo luÊito kala- lÅbhÆto\<*<1>*>/ tattha cakkhumà puriso tÅre Âhito na passeyya sippi- sambukam\<*<2>*>/ pi sakkharakaÂhalam pi maccha-gumbam\<*<3>*>/ pi carantam pi tiÂÂhantam pi. Taæ kissa hetu? ùvilattà bhikkhave udakassa. Evam eva kho bhikkhave so vata bhikkhu Ãvilena cittena attatthaæ và ¤assati\<*<4>*>/ paratthaæ và ¤assati\<*<4>*>/ ubha- yatthaæ và ¤assati\<*<4>*>/ uttariæ và manussadhammÃ\<*<5>*>/ alamari- ya¤Ãïa-dassanavisesaæ sacchikarissatÅ ti. N' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. Taæ kissa hetu? ùvilattà bhikkhave cittassà ti\<*<6>*>/. 6. SeyyathÃpi bhikkhave udakarahado accho vippasanno anÃvilo tattha cakkhumà puriso tÅre Âhito passeyya sippi- sambukam pi sakkhara-kaÂhalam pi macchagumbam pi caran- tam pi tiÂÂhantam pi. Taæ kissa hetu? AnÃvilattà bhi- kkhave udakassa. Evam eva kho bhikkhave so vata bhikkhu anÃvilena cittena attatthaæ và ¤assati paratthaæ và ¤assati ubhayat- thaæ và ¤assati uttarim và manussadhammà alamariya¤Ãïa- dassanavisesaæ sacchikarissatÅ ti. èhÃnaæ etaæ vijjati. Taæ kissa hetu? AnÃvilattà bhikkhave cittassà ti. 7. SeyyathÃpi bhikkhave yÃni kÃnici rukkhajÃtÃni candano\<*<7>*>/ tesaæ aggam akkhÃyati yadidaæ mudutÃya kamma¤¤atÃya, evaæ eva kho ahaæ bhikkhave na a¤¤aæ ekadhammam pi samanupassÃmi yaæ evaæ\<*<8>*>/ bhÃvitaæ bahulÅkataæ mudu ca hoti kamma¤¤a¤\<*<9>*>/ ca yathayidaæ cittaæ. Cittaæ bhikkhave bhÃvitaæ bahulÅkataæ mudu ca\<*<10>*>/ hoti kamma¤¤a¤ cà ti\<*<11>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. luÊi sahakalaÊi-. 2 Ph. sibbi-. 3 Ph. m- -- kumbham. 4 Ph. ussati. 5 Ph. alone has-dhammaæ. The Com. T. supports - dhammÃ. 6 See JÃtaka, vol. ii. p. 100. 7 ChS, BC, Com (4) read phandano. 8 Ph. yena. 9 Ph. kammaniya¤. 10 Tr. mudu¤ca. 11 Ph. kamma¤¤a¤ ca hoti. >/ #<[page 010]># %<10 PA×IHITA-VAGGA. [I. v. 8.>% 8. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanupas- sÃmiyaæ evaæ lahuparivattaæ yathayidaæ cittaæ yÃva¤ c' idaæ\<*<1>*>/ bhikkhave upamà pi na sukarà yÃva lahuparivattaæ cittan ti. 9. Pabhassaram idaæ bhikkhave cittaæ ta¤ ca kho Ãgantukehi upakkilesehi upakkiliÂÂhan ti. 10. Pabhassaram idaæ bhikkhave cittaæ ta¤ ca kho Ãgantukehi upakkilesehi vippamuttan ti. Païihita-acchanna-vaggo pa¤camo.2 VI. 1. Pabhassaram idaæ bhikkhave cittaæ ta¤ ca kho Ãgantukehi upakkilesehi upakkiliÂÂhaæ. Taæ assutavÃ\<*<3>*>/ puthujjano yathÃbhÆtaæ nappajÃnÃti. Tasmà assutavato puthujjanassa citta-bhÃvanà n' atthÅ ti vadÃmÅ ti. 2. Pabhassaram idaæ bhikkhave cittaæ ta¤ ca kho Ãgantukehi upakkilesehi vippamuttaæ.\<*<4>*>/ Taæ sutavà ariya- sÃvako yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti. Tasmà sutavato ariyasÃva- kassa cittabhÃvanà atthÅ ti vadÃmÅ ti. 3. AccharÃ-saÇghÃta-mattam pi ce bhikkhave bhikkhu mettacittaæ\<*<5>*>/ Ãsevati ayaæ vuccati bhikkhave bhik- khu. ArittajjhÃno viharati satthu sÃsanakaro ovÃdapatikaro amoghaæ raÂÂhapiï¬aæ bhu¤jati. Ko pana vÃdo ye naæ\<*<6>*>/ bahulÅkarontÅ\<*<7>*>/ ti? 4. AccharÃ-saÇghÃta-mattaæ pi ce bhikkhave bhikkhu mettacittam bhÃveti ayaæ vuccati bhikkhave bhik- khu. ArittajjhÃno viharati satthu sÃsanakaro ovÃdapatikaro amoghaæ raÂÂhapiï¬aæ bhu¤jati. Ko pana vÃdo ye naæ bahulÅkarontÅ\<*<8>*>/ ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. yÃva¤hidam. 2 From Ph. The rest of the MSS. read Vaggo pa¤camo. ChS, BC, read Païihita-accha-vaggo pa¤camo. 3 Ph. asutavÃ. 4 Ph. vimuttaæ. 5 Ph. mettacittaæ. 6 Ph. read yena for ye naæ; naæ=mettaæ cittaæ? 7 Ph. -karotÅ ti. 8 Compare Dhammapada, verses 1-3. >/ #<[page 011]># %% 5. AccharÃ-saÇghÃta-mattaæ pi ce bhikkhave bhikkhu mettacittaæ manasikaroti ayam vuccati bhikkhave bhikkhu. ArittajjhÃno viharati satthu sÃsanakaro ovÃdapa- tikaro amoghaæ raÂÂhapiï¬aæ bhu¤jati. Ko pana vÃdo ye naæ bahulÅkarontÅ ti. 6. Ye keci bhikkhave dhammà akusalà akusalabhÃgiyà akusalapakkhikà sabbe te manopubbaÇgamÃ.\<*<1>*>/ Mano tesaæ dhammÃnaæ paÂhamaæ uppajjati anvad eva akusalà dham- mà ti. 7. Ye keci bhikkhave dhammà kusalà kusalabhÃgiyà kusalapakkhikà sabbe te manopubbaÇgamÃ. Mano tesaæ dhammÃnaæ paÂhamaæ uppajjati anvad\<*<2>*>/ eva kusalà dham- mà ti. 8. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanupas- sÃmi yena anuppannà và akusalà dhammà uppajjanti up- pannà và kusalà dhammà parihÃyanti yathayidaæ bhikkhave pamÃdo. Pamattassa bhikkhave anuppannà c' eva akusalà dhammà uppajjanti uppannà ca kusalà dhammà parihÃyantÅ ti. 9. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanupas- sÃmi yena anuppannà và kusalà dhammà uppajjanti uppannà và akusalà dhammà parihÃyanti yathayidaæ bhikkhave appamÃdo. Appamattassa bhikkhave anuppannà c' eva kusalà dhammà uppajjanti uppannà ca akusalà dhammà parihÃyantÅ ti. 10. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yena anuppannà và akusalà dhammà uppajjanti uppannà và kusalà dhammà parihÃyanti yathayidaæ bhi- kkhave kosajjaæ. KusÅtassa bhikkhave anuppannà c' eva akusalà dhammà uppajjanti uppannà ca kusalà dhammà parihÃyantÅ ti. AccharÃ-saÇghÃta-vaggo chaÂÂho.3 \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Compare Dhammapada, verses 1-3. 2 Ph. anudeva. 3 From Ph. The other MSS. read Vaggo chaÂÂho. >/ #<[page 012]># %<12 VIRIYùRAMBHA-VAGGA. [I. vii. 1.>% VII. 1. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yena anuppannà và kusalà dhammà uppajjanti uppannà và akusalà dhammà parihÃyanti yathayidaæ bhi- kkhave viriyÃrambho. ùraddhaviriyassa bhikkhave anuppannà c' eva kusalà dhammà uppajjanti uppannà ca akusalà dhammà parihÃ- yantÅ ti. 2. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yena anuppannà và akusalà dhammà uppajjanti uppannà và kusalà dhammà parihÃyanti yathayidam bhi- kkhave mahicchatÃ. Mahicchassa bhikkhave anuppannà c' eva akusalà dhammà uppajjanti uppannà ca kusalà dhammà parihÃyantÅ ti. 3. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yena anuppannà và kusalà dhammà uppajjanti uppannà và akusalà dhammà parihÃyanti yathayidaæ bhi- kkhave appicchatÃ. Appicchassa\<*<1>*>/ bhikkhave anuppannà c' eva kusalà dhammà uppajjanti uppannà ca akusalà dhammà parihÃyantÅ ti. 4. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yena anuppannà và akusalà dhammà uppajjanti uppannà và kusalà dhammà parihÃyanti yathayidaæ bhi- kkhave asantuÂÂhitÃ. AsantuÂÂhassa\<*<2>*>/ bhikkhave anuppannà c' eva akusalà dhammà uppajjanti uppannà ca kusalà dhammà parihÃ- yantÅ ti. 5. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yena anuppannà và kusalà dhammà uppajjanti uppannà và akusalà dhammà parihÃyanti yathayidaæ bhi- kkhave santuÂÂhitÃ. SantuÂÂhassa\<*<3>*>/ bhikkhave anuppanà c' eva kusalà dhammà uppajjanti uppannà ca akusalà dhammà parihÃyantÅ ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. apicchatÃya. 2 Ph. asantuÂÂhitÃya. 3 Ph. santuÂÂhitÃya. >/ #<[page 013]># %% 6. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yena anuppannà và akusalà dhammà uppajjanti uppannà và kusalà dhammà parihÃyanti yathayidaæ bhi- kkhave ayoniso manasikÃro. Ayoniso bhikkhave manasikaroto anuppannà c' eva akusalà dhammà uppajjanti uppannà ca kusalà dhammà parihÃyantÅ ti. 7. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanupa- ssÃmi yena anuppannà và kusalà dhammà uppajjanti uppannà và akusalà dhammà parihÃyanti yathayidaæ bhikkhave yoniso manasikÃro. Yoniso manasikaroto bhikkhave anuppannà c' eva kusalà dhammà uppajjanti uppannà ca akusalà dhammà parihÃ- yantÅ ti. 8. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yena anuppannà và akusalà dhammà uppajjanti uppannà và kusalà dhammà parihÃyanti yathayidaæ bhi- kkhave asampaja¤¤aæ. AsampajÃnassa bhikkhave anuppannà c' eva akusalà dham- mà uppajjanti uppannà ca kusalà dhammà parihÃyantÅ ti. 9. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yena anuppannà và kusalà dhammà uppajjanti uppannà và akusalà dhammà parihÃyanti yathayidaæ bhi- kkhave sampaja¤¤aæ. SampajÃnassa bhikkhave anuppannà c' eva kusalà dhammà uppajjanti uppannà ca akusalà dhammà parihÃyanti ti. 10. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yena anuppannà và akusalà dhammà uppajjanti uppannà và kusalà dhammà parihÃyanti yathayidaæ bhi- kkhave pÃpamittatÃ. PÃpamittassa bhikkhave anuppannà c' eva akusalà dhammà uppajjanti uppannà ca kusalà dhammà parihÃyantÅ ti. ViriyÃrambhÃdi-vaggo sattamo.1 \<-------------------------------------------------------------------------- 1 From Ph. The other MSS. read Vaggo sattamo. >/ #<[page 014]># %<14 KALYù×AMITTùDI-VAGGA. [I. viii. 1.>% VIII. 1. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yena anuppannà và kusalà dhammà uppajjanti uppannà và akusalà dhammà parihÃyanti yathayidaæ bhi- kkhave kalyÃïamittatÃ. KalyÃïamittassa bhikkhave anuppannà c' eva kusalà dham- mà uppajjanti uppannà ca akusalà dhammà parihÃyantÅ ti. 2. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yena anuppannà và akusalà dhammà uppajjanti uppannà và kusalà dhammà parihÃyanti yathayidaæ bhi- kkhave anuyogo akusalÃnaæ dhammÃnaæ ananu- yogo kusalÃnaæ dhammÃnaæ. Anuyogà bhikkhave akusalÃnaæ dhammÃnaæ ananuyogà kusalÃnaæ dhammÃnaæ anuppannà c' eva akusalà dhammà uppajjanti uppannà ca kusalà dhammà parihÃyantÅ ti. 3. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yena anuppannà và kusalà dhammà uppajjanti uppannà và kusalà dhammà parihÃyanti yathayidaæ bhi- kkhave anuyogo kusalÃnaæ dhammÃnaæ ananuyogo akusalÃnaæ dhammÃnaæ. Anuyogà bhikkhave kusalà dhammà ananuyogà akusalÃnaæ dhammÃnaæ anuppannà c' eva kusalà dhammà uppajjanti uppannà ca akusalà dhammà parihÃyantÅ ti. 4. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yena anuppannà và bojjhaÇgà n' uppajjanti up- pannà và bojjhaÇgà na bhÃvanà pÃripÆriæ gacchanti yatha- yidaæ bhikkhave ayoniso manasikÃro. Ayoniso bhikkhave, manasikaroto anuppannà c' eva boj- jhaÇgà n' uppajjanti uppannà ca bojjhaÇgà na bhÃvanà pÃri- pÆriæ gacchantÅ ti. 5. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yena anuppannà và bojjhaÇgà uppajjanti uppannà và bojjhaÇgà bhÃvanà pÃripÆriæ gacchanti yathayidaæ yoniso manasikÃro. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 015]># %% Yoniso bhikkhave manasikaroto anuppannà c' eva boj- jhaÇgà uppajjanti uppannà ca bojjhaÇgà bhÃvanà pÃripÆriæ gacchantÅ ti. 6. Appamattikà esà bhikkhave parihÃni yadidaæ ¤Ãti- parihÃni. Etaæ patikiÂÂhaæ bhikkhave parihÃnÅnaæ yadi- daæ pa¤¤Ã-parihÃnÅ ti. 7. Appamattikà esà bhikkhave vuddhi yadidaæ ¤ati- vuddhi. Etad aggaæ vuddhÅnaæ yadidaæ pa¤¤Ã-vuddhi. TasmÃt iha bhikkhave evaæ sikkhitabbaæ pa¤¤Ã-vuddhiyà va¬¬hissÃmÃ\<*<1>*>/ ti evaæ hi vo bhikkhave sikkhitabban ti. 8. Appamattikà esà bhikkhave parihÃni yadidaæ bho- gaparihÃni. Etaæ patikiÂÂhaæ bhikkhave parihÃnÅnaæ yadidaæ pa¤¤Ã-parihÃnÅ ti. 9. Appamattikà esà bhikkhave vuddhi yadidaæ bhoga- vuddhi. Etad aggaæ bhikkhave vuddhÅnaæ yadidaæ pa¤¤Ãvuddhi. TasmÃt iha bhikkhave evaæ sikkhitabbaæ pa¤¤Ã-vuddhiyà va¬¬hissÃmà ti evaæ hi vo bhikkhave sikkhitabban ti. 10. Appamattikà esà bhikkhave parihÃni yadidaæ yaso- parihÃni. Etaæ patikiÂÂhaæ bhikkhave parihÃnÅnaæ yadi- daæ pa¤¤Ã-parihÃnÅ ti. KalyÃïamittÃdi-vaggo aÂÂhamo.2 IX. 1. Appamattikà esà bhikkhave vuddhi yadidaæ yaso- vuddhi. Etad aggaæ bhikkhave vuddhÅnaæ yadidaæ pa¤¤Ã-vuddhi. TasmÃt iha bhikkhave evaæ sikkhitabbaæ pa¤¤Ã-vuddhiyà va¬¬hissÃmà ti evaæ hi vo bhikkhave sikkhitabban ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. vuddhissÃmà throughout. 2 From Ph. The other MSS. read Vaggo aÂÂhamo. >/ #<[page 016]># %<16 PAMùDA-VAGGA. [I. ix. 2.>% 2. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yo evaæ mahato anatthÃya saævattati yathayidaæ bhikkhave pamÃdo. PamÃdo bhikkhave mahato anatthÃya saævattatÅ ti. 3. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yo evaæ mahato atthÃya saævattati yathayidaæ bhikkhave appamÃdo. AppamÃdo bhikkhave mahato atthÃya saævattatÅ ti. [Similar Suttas follow of]: 4, 5. Kosajjaæ . . . . viriyÃrambho. 6, 7. Mahicchatà . . . appicchatÃ. 8, 9. AsantuÂÂhità . . . santuÂÂhitÃ. 10, 11. Ayoniso manasikÃro yoniso manasikÃro. 12, 13. Asampaja¤¤aæ . . . sampaja¤¤aæ. 14, 15. PÃpamittatà . . . kalyÃïamittatÃ. 16, 17. Anuyogo akusalÃnaæ dhammÃnaæ ananuyogo kusalÃnaæ dhammÃnaæ. . . . anuyogo kusalÃnaæ dhammÃnam ananuyogo akusalÃnaæ dhammÃnaæ. PamÃdÃdivaggo navamo.1 X. 1. Ajjhattikaæ bhikkhave aÇgan ti karitvà nä¤aæ ekaæ\<*<2>*>/ aÇgam pi samanupassÃmi yaæ evaæ mahato anatthÃya saæ- vattati yathayidaæ bhikkhave pamÃdo. PamÃdo bhikkhave mahato anatthÃya saævattatÅ ti. 2. Ajjhattikaæ bhikkhave aÇgan ti karitvà nä¤aæ ekaæ aÇgam pi samanupassÃmi yaæ evaæ mahato atthÃya saævattati yathayidaæ bhikkhave appamÃdo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 From Ph. The other MSS. Vaggo navamo. 2 Tr. has ekaÇgam pi throughout. >/ #<[page 017]># %% AppamÃdo bhikkhave mahato atthÃya saævattatÅ ti. 3,4. Ajjhattikaæ bhikkhave aÇgan ti karitvà nä¤aæ ekadhammam pi samanupassÃmi yaæ evaæ mahato anatthÃya saævattati yathayidaæ bhikkhave kosajjaæ . . . pe . . . viriyÃrambho. 5,6. . . . pe . . . mahicchatà . . . pe . . . appicchatÃ. 7,8. . . . pe . . . asantuÂÂhità . . . pe . . . santuÂÂhitÃ. 9,10. . . . pe . . . ayoniso manasikÃro . . . pe . . . yoniso manasikÃro. 11,12. . . . pe . . . asampaja¤¤aæ . . . sampaja¤¤aæ. 13. . . . pe . . . bÃhiraæ bhikkhave aÇgan ti karitvà nä¤aæ ekadhammam pi samanupassÃmi yaæ evaæ mahato anatthÃya saævattati yathayidaæ bhikkhave pÃpamittatÃ. PÃpamittatà bhikkhave mahato anatthÃya saævattatÅti. 14. BÃhiraæ bhikkhave aÇgan ti karitvà nä¤aæ eka- dhammam pi samanupassÃmi yaæ evaæ mahato atthÃya saævattati yathayidaæ bhikkhave kalyÃïamittatÃ. KalyÃïamittatà bhikkhave mahato atthÃya saævattatÅti. 15. Ajjhattikaæ bhikkhave aÇgan ti karitvà nä¤aæ eka- dhammam pi samanupassÃmi yaæ evaæ mahato anatthÃya saævattati yathayidaæ bhikkhave anuyogo akusalÃnaæ dhammÃnaæ ananuyogo kusalÃnaæ dhammÃnaæ. Anuyogo bhikkhave akusalÃnaæ dhammÃnaæ . . . mahato anatthÃya saævattatÅti. 16. Ajjhattikaæ bhikkhave aÇgan ti karitvà nä¤aæ eka- dhammam pi samanupassÃmi yaæ evaæ mahato atthÃya saævattati yathayidaæ bhikkhave anuyogo kusalÃnaæ dhammÃnaæ ananuyogo akusalÃnaæ dhammÃnaæ. Anuyogo bhikkhave kusalÃnaæ dhammÃnaæ . . . mahato atthÃya saævattatÅti. 17. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yo evaæ saddhammassa sammosÃya antaradhÃnÃya saævattati yathayidaæ bhikkhave pamÃdo. PamÃdo bhikkhave saddhammassa sammosÃya antaradhÃ- nÃya saævattatÅ ti. 18. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yo evaæ saddhammassa Âhitiyà asammosÃya ananta- radhÃnÃya saævattati yathayidaæ bhikkhave appamÃdo. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 018]># %<18 CATUKOèIKA-VAGGA. [I. x. 19.>% AppamÃdo bhikkhave saddhammassa Âhitiyà asammosÃya anantaradhÃnÃya saævattatÅti. 19,20. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yo evaæ saddhammassa sammosÃya antaradhÃnÃya saævattati yathayidaæ bhikkhave kosajjaæ . . . pe . . . viriyÃrambho. 21,22. . . . pe . . . mahicchatà . . . pe . . . appicchatÃ. 23,24. . . . pe . . . asantuÂÂhità . . . pe . . . san- tuÂÂhitÃ. 25,26. . . . pe . . . ayoniso manasikÃro . . . pe . . . yoniso manasikÃro. 27,28. . . . pe . . . asampaja¤¤aæ . . . pe . . . sampa- ja¤¤aæ. 29,30. . . . pe . . . pÃpamittatà . . . pe . . . kalyÃ- ïamittatÃ. 31,32. . . . pe . . . anuyogo akusalÃnaæ dhammÃ- naæ ananuyogo kusalÃnaæ dhammÃnaæ . . . pe . . . anuyogo kusalÃnaæ dhammÃnaæ ananuyogo akusalÃnaæ dhammÃnaæ . . . pe . . . CatukoÂikaæ niÂÂhitaæ\<*<1>*>/. 33. Ye te\<*<2>*>/ bhikkhave bhikkhÆ adhammaæ dhammo ti dÅpenti te bhikkhave bhikkhÆ bahujanÃhitÃya\<*<3>*>/ paÂipannà bahujanÃsukhÃya bahuno janassa anatthÃya ahitÃya dukkhÃya devamanussÃnaæ bahu¤ ca te bhikkhave bhikkhÆ apu¤¤aæ pasavanti te c' imaæ saddhammaæ antaradhÃpentÅti. 34. Ye te bhikkhave bhikkhÆ dhammaæ adhammo ti dÅpenti . . . pe . . . 35. Ye te bhikkhave bhikkhÆ avinayaæ vinayo ti dÅpenti . . . pe . . . 36. Ye te bhikkhave bhikkhÆ vinayaæ avinayo ti dÅpenti . . . pe . . . 37. Ye te bhikkhave bhikkhÆ abhÃsitaæ alapitaæ TathÃ- gatena bhÃsitaæ lapitaæ TathÃgatenà ti dÅpenti . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Not in Ph., but in the other MSS. 2 Ph. Ye pi te. 3 Ph. bahujana-ahitÃya; bahujana-asukhÃya, etc. >/ #<[page 019]># %% 38. Ye te bhikkhave bhikkhÆ bhÃsitaæ lapitaæ TathÃ- gatena abhÃsitaæ alapitaæ TathÃgena ti dÅpenti . . . pe . . . 39. Ye te bhikkhave bhikkhÆ anÃciïïaæ TathÃgatena Ãciïïaæ TathÃgatenà ti . . . pe . . . 40. Ye te bhikkhave bhikkhÆ Ãciïïaæ TathÃgatena anÃ- ciïïaæ TathÃgatenà ti dÅpenti . . . pe . . . 41. Ye te bhikkhave bhikkhÆ appa¤¤attaæ TathÃgatena pa¤¤attaæ TathÃgatenà ti dÅpenti . . . pe . . . 42. Ye te bhikkhave bhikkhÆ pa¤¤attaæ TathÃgatena appa¤¤attaæ TathÃgatenà ti dÅpenti te bhikkhave bhikkhÆ bahujanÃhitÃya paÂipannà bahujanÃsukhÃya bahuno janassa anatthÃya ahitÃyà dukkhÃya devamanussÃnaæ bahu¤ ca te bhikkhave bhikkhÆ apu¤¤aæ pasavanti te c' imaæ saddham- maæ antaradhÃpentÅti. AdhammÃdi-vaggo dasamo.1 XI. 1. Ye te bhikkhave bhikkhÆ adhammaæ adhammo ti dÅpenti te bhikkhave bhikkhÆ bahujanahitÃya paÂipannà bahujanasukhÃya bahuno janassa atthÃya hitÃya sukhÃya devamanussÃnaæ bahu¤ ca te bhikkhave bhikkhÆ pu¤¤aæ pasavanti te c' imaæ saddhammaæ ÂhapentÅ ti. 2. Ye te bhikkhave bhikkhÆ dhammaæ dhammo ti dÅpenti . . . pe . . . 3. Ye te bhikkhave bhikkhÆ avinayaæ avinayo ti dÅpenti . . . pe . . . 4. Ye te bhikkhave bhikkhÆ vinayaæ vinayo ti dÅpenti . . . pe . . . 5. Ye te bhikkhave bhikkhÆ abhÃsitaæ alapitaæ TathÃ- gatena abhÃsitaæ alapitaæ TathÃgatenà ti dÅpenti . . . pe . . . 6. Ye te bhikkhave bhikkhÆ bhÃsitaæ lapitaæ TathÃ- gatena bhÃsitaæ lapitaæ TathÃgatenà ti dÅpenti . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 From Ph., but T., etc., read Vaggo dasamo. ChS reads DutiyapamÃdÃdivaggo dasamo. >/ #<[page 020]># %<20 EKùDASAMO-VAGGA. [I. xi. 7.>% 7. Ye te bhikkhave bhikkhÆ anÃciïïaæ TathÃgatena anÃciïïaæ TathÃgatenà ti dÅpenti . . . pe . . . 8. Ye te bhikkhave bhikkhÆ Ãciïïaæ TathÃgatena Ãciïïaæ TathÃgatenà ti dÅpenti . . . pe . . . 9. Ye te bhikkhave bhikkhÆ appa¤¤attaæ TathÃgatena appa¤¤attaæ TathÃgatenà ti dÅpenti . . . pe . . . 10. Ye te bhikkhave bhikkhÆ pa¤¤attaæ TathÃgatena pa¤¤attaæ TathÃgatenà ti dÅpenti te bhikkhave bhikkhÆ bahujanahitÃya paÂipannà bahujanasukhÃya bahuno janassa atthÃya hitÃya sukhÃya devamanussÃnaæ bahu¤ ca te bhi- kkhave bhikkhÆ pu¤¤aæ pasavanti te c' imaæ saddhammaæ ÂhapentÅti\<*<1>*>/. EkÃdasamo vaggo.2 XII. 1. Ye te bhikkhave bhikkhÆ anÃpattiæ ÃpattÅ ti dÅpenti te bhikkhave bhikkhÆ bahujanÃhitÃya paÂipannà bahujanÃsu- khÃya bahuno janassa anatthÃya ahitÃya dukkhÃya deva- manussÃnaæ bahu¤ ca te bhikkhave bhikkhÆ apu¤¤aæ pasavanti te c' imaæ saddhammaæ antaradhÃpentÅti. 2. Ye te bhikkhave bhikkhÆ Ãpattiæ anÃpattÅ ti dÅpentÅ . . . pe . . . 3. Ye te bhikkhave bhikkhÆ lahukaæ Ãpattiæ garukÃpattÅ ti dÅpenti . . . pe . . . 4. Ye te bhikkhave bhikkhÆ garukaæ Ãpattiæ lahukÃpattÅ ti dÅpenti . . . pe . . . 5. Ye te bhikkhave bhikkhÆ duÂÂhullaæ Ãpattiæ aduÂÂ- hullÃpattÅ ti dÅpenti . . . pe . . . 6. Ye te bhikkhave bhikkhÆ aduÂÂhullaæ Ãpattiæ duÂÂhullÃ- pattÅ ti dÅpenti . . . pe . . . 7. Ye te bhikkhave bhikkhÆ sÃvasesaæ Ãpattiæ anavasesÃ- pattÅ ti dÅpenti . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See Cullavagga, p. 204. 2 ChS, BC read AdhammÃdi-vaggo ekÃdasamo. >/ #<[page 021]># %% 8. Ye te bhikkhave bhikkhÆ anavasesaæ Ãpattiæ sÃvasesÃ- pattÅ ti dÅpenti . . . pe . . . 9. Ye te bhikkhave bhikkhÆ sappaÂikammaæ Ãpattiæ appaÂikammÃpattÅ ti dÅpenti . . . pe . . . 10. Ye te bhikkhave bhikkhÆ appaÂikammaæ Ãpattiæ sappaÂikammÃpattÅ ti dÅpenti te bhikkhave bhikkhÆ . . . pe . . . (ix.33) . . . antaradhÃpentÅti. 11. Ye te bhikkhave bhikkhÆ anÃpattiæ anÃpattÅ ti dÅ- penti te bhikkhave bhikkhÆ bahujanahitÃya paÂipannà bahu- janasukhÃya bahuno janassa atthÃya hitÃya sukhÃya deva- manussÃnam bahu¤ ca te bhikkhave bhikkhÆ pa¤¤aæ pasa- vanti te c' imaæ saddhammaæ ÂhapentÅti . . . pe . . . 12. Ye te bhikkhave bhikkhÆ Ãpattiæ ÃpattÅ ti dÅpenti . . . pe . . . 13. Ye te bhikkhave bhikkhÆ lahukaæ Ãpattiæ lahukÃ- pattÅ ti dÅpenti . . . pe . . . 14. Ye te bhikkhave bhikkhÆ garukaæ Ãpattiæ garukÃ- pattÅ ti dÅpenti . . . pe . . . 15. Ye te bhikkhave bhikkhÆ duÂÂhullaæ Ãpattiæ duÂÂ- hullÃpattÅ ti dÅpenti . . . pe . . . 16. Ye te bhikkhave bhikkhÆ aduÂÂhullaæ Ãpattiæ aduÂÂ- hullÃpattÅ ti dÅpenti . . . pe . . . 17. Ye te bhikkhave bhikkhÆ sÃvasesaæ Ãpattiæ sÃvasesÃ- pattÅ ti dÅpenti . . . pe . . . 18. Ye te bhikkhave bhikkhÆ anavasesaæ Ãpattiæ anava- sesÃpattÅ ti dÅpenti . . . pe . . . 19. Ye te bhikkhave bhikkhÆ sappaÂikammaæ Ãpattiæ sappaÂikammÃpattÅ ti dÅpenti . . . pe . . . 20. Ye te bhikkhave bhikkhÆ appaÂikammaæ Ãpattiæ appaÂikammÃpattÅ ti dÅpenti te bhikkhave bhikkhÆ bahujana- hitÃya paÂipannà bahujanasukhÃya bahuno janassa atthÃya hitÃya sukhÃya devamanussÃnaæ bahu¤ ca te bhikkhave bhikkhÆ pu¤¤aæ pasavanti te c' imaæ saddhammaæ Âha- pentÅ ti. AnÃpattÃdivaggo dvÃdasamo.1 \<-------------------------------------------------------------------------- 1 From Ph., but T. has Vaggo tatiyo. >/ #<[page 022]># %<22 EKAPUGGALA-VAGGA. [I. xiii. 1.>% XIII. 1. Ekapuggalo bhikkhave loke uppajjamÃno uppajjati bahujanahitÃya bahujanasukhÃya lokÃnukampÃya atthÃya hitÃya sukhÃya devamanussÃnaæ. Katamo ekapuggalo? TathÃgato arahaæ sammà sambuddho. Ayaæ kho bhikkhave ekapuggalo loke uppajjamÃno . . . pe . . . devamanussÃnan ti. 2. Ekapuggalassa bhikkhave pÃtubhÃvo dullabho lokas- miæ. Katamassa ekapuggalassa? TathÃgatassa arahato sammà sambuddhassa. Imassa kho bhikkhave ekapuggalassa pÃtubhÃvo dullabho lokasmin ti. 3. Ekapuggalo bhikkhave loke uppajjamÃno uppajjati acchariyamanusso. Katamo ekapuggalo? TathÃgato ara- haæ sammà sambuddho. Ayaæ kho bhikkhave ekapuggalo loke uppajjamÃno uppa- jjati acchariyamanusso ti. 4. Ekapuggalassa bhikkhave kÃlakiriyà bahuno janassa anutappÃ\<*<1>*>/ hoti. Katamassa ekapuggalassa? TathÃgatassa arahato sammà sambuddhassa. Imassa kho bhikkhave ekapuggalassa kÃlakiriyà . . . pe . . . anutappà hotÅti. 5. Ekapuggalo bhikkhave loke uppajjamÃno uppajjati adutiyo asahÃyo appaÂimo appaÂisamo appaÂibhÃgo appaÂi- puggalo asamo asamasamo dipadÃnaæ aggo. Katamo eka- puggalo? TathÃgato arahaæ sammà sambuddho. Ayaæ kho bhikkhave ekapuggalo loke uppajjamÃno . . . pe . . . dipadÃnaæ aggo ti. 6. Ekapuggalassa bhikkhave pÃtubhÃvà mahato cakkhussa pÃtubhÃvo hoti, mahato Ãlokassa pÃtubhÃvo hoti, mahato obhÃsassa pÃtubhÃvo hoti, channaæ anuttariyÃnaæ pÃtubhÃvo hoti, catunnaæ paÂisambhidÃnaæ sacchikiriyà hoti, aneka- dhÃtu-paÂivedho hoti, nÃnÃdhÃtu-paÂivedho hoti, vijjÃ-vimutti- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. anukampÃ; T. anutappÃya. >/ #<[page 023]># %% phala-sacchikiriyà hoti, sotÃpatti-phala-sacchikiriyà hoti, saka- dÃgÃmi-phala-sacchikiriyà hoti, anÃgÃmi-phala-sacchikiriyà hoti, arahatta-phala-sacchikiriyà hoti. Katamassa ekapugga- lassa? TathÃgatassa arahato sammà sambuddhassa. Imassa kho bhikkhave ekapuggalassa pÃtubhÃvà mahato cakkhussa pÃtubhÃvo . . . pe . . . arahattaphala-sacchiki- riyà hotÅti\<*<1>*>/. 7. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekapuggalam pi samanu- passÃmi yo evaæ TathÃgatena anuttaraæ dhammacakkaæ pavattitaæ sammad eva anuppavatteti yathayidaæ bhikkhave SÃriputto. SÃriputto bhikkhave TathÃgatena anuttaraæ dhammacak- kaæ pavattitaæ sammad eva anuppavattetÅti\<*<2>*>/. Ekapuggala-vaggo terasamo. XIV.\<*<3>*>/ 1. Etad aggaæ bhikkhave mama sÃvakÃnaæ bhikkhÆnaæ ratta¤¤Ænaæ yadidaæ A¤¤Ãkoï¬a¤¤o. mahÃpa¤¤Ãnaæ yadidaæ SÃriputto. iddhimantÃnaæ yadidaæ MahÃMoggallÃno. dhutavÃdÃnaæ\<*<4>*>/ yadidaæ Mahà Kassapo. dibbacakkhukÃnaæ yadidaæ Anuruddho. uccÃkulikÃnaæ yadidaæ Bhaddiyo KÃligodhÃ\<*<5>*>/-yaputto. ma¤jussarÃnaæ yadidaæ LakuïÂaka\<*<6>*>/-bhaddiyo. sÅhanÃdikÃnaæ yadidaæ Piï¬ola-BhÃradvÃjo. dhammakathikÃnaæ yadidaæ Puïïo MantÃni-putto. saÇkhittena bhÃsitas- savitthÃrena atthaæ vibhajantÃnaæ yadidaæ Mahà KaccÃno ti\<*<7>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. makes this the ending of the Ekapuggala-vaggo terasamo. 2 The Com. ends the Ekapuggala vaggo here. 3 The reason why this and the following vaggas appear to be so short is that each name is supposed to be contained in a separate sutta. 4 Ph. dhÆtangadharÃnaæ. 5 Ph. T. KÃÊigodha-. 6 Bh. LakuïÂhavaka-bhaddiyo. Ph., Tr. Lakuï¬a-. 7 Ph. ends with Vaggo dutiyo. Com. Pathamo vaggo. >/ #<[page 024]># %<24 ETADAGGA-VAGGA. [I. xiv. 2.>% 2. Etad aggaæ bhikkhave mama sÃvakÃnaæ bhikkhÆnaæ manomayaæ kÃyaæ abhinimminantÃnaæ yadidaæ Culla-panthako. ceto-vivaÂÂa-kusalÃ- nam yadidaæ Cullapanthako\<*<1>*>/. sa¤¤Ã-vivaÂÂa-kusalÃ- naæ yadidaæ MahÃpanthako. araïavihÃrÅnaæ yadidaæ SubhÆti. dakkhiïeyyÃnaæ yadidaæ SubhÆti. Ãra¤¤ikÃnaæ yadidaæ Revato Khadiravaniyo. jhÃyÅnaæ yadidaæ KaÇkhÃ-revato. Ãraddha-viriyÃnaæ yadidaæ Soïo KolivÅso. kalyÃïavÃkkaraïÃnaæ yadidaæ Soïo KuÂikaïïo\<*<2>*>/. lÃbhÅnaæ yadidaæ SÅvali. saddhÃdhimuttÃnaæ yadidaæ VakkalÅ\<*<3>*>/ ti. 3. Etad aggaæ bhikkhave mama sÃvakÃnaæ bhikkhÆnaæ sikkhÃkÃmÃnaæ yadidaæ RÃhulo. saddhÃpabbajitÃnaæ yadidaæ RaÂÂhapÃlo. paÂhamaæ salÃkaæ gaïhantÃnaæ yadidam Kuï¬adhÃno. paÂibhÃnavantÃnaæ yadidaæ VaÇgÅso. samantapÃsÃdikÃnaæ yadidaæ Upaseno VaÇganta- putto. senÃsanapa¤¤ÃpakÃnaæ yadidaæ Dabbo Mallaputto. devatÃnaæ piyamanÃ- pÃnaæ yadidaæ Pilinda\<*<4>*>/-vaccho. khippÃbhi¤¤Ãnaæ yadidaæ BÃhiyo DÃrucÅriyo. cittakathikÃnaæ yadidaæ KumÃra\<*<5>*>/-kassapo. {paÂisambhidappattÃ-} naæ yadidaæ MahÃkoÂÂhito ti. 4. Etad aggaæ bhikkhave mama sÃvakÃnaæ bhikkhÆnaæ bahussutÃnaæ yadidaæ ùnando. satimantÃnaæ yadidaæ ùnando. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. has Ceto-vimutti k- yad- Cullapanthako pa¤¤Ã vimutti k- yad- MahÃpanthako; T. reads Ceto-viva¬¬ha-; Ph. vivaÂÂa-; Tr. -vivaddha-. 2 Ph. Koti-kaïïo. 3 Ph. Bb. Vakkali. 4 Ba. Bb. T. Pilindi; Tr. PiÊindi. 5 Bb. KulÃra-. >/ #<[page 025]># %% gatimantÃnaæ yadidaæ ùnando. dhitimantÃnaæ yadidaæ ùnando. upaÂÂhÃkÃnaæ yadidaæ ùnando. mahÃparisÃnaæ yadidaæ Uruvela-kassapo. kulappasÃdakÃnaæ yadidaæ KÃÊudÃyÅ. appÃbÃdhÃnaæ yadidaæ Bakkulo\<*<1>*>/. pubbenivÃsaæ anussa- rantÃnaæ yadidaæ Sobhito. vinayadharÃnaæ yadidaæ UpÃli. bhikkhun' ovÃdakÃnaæ yadidaæ Nandako. indriyesu-gutta-dvÃrÃ- naæ yadidaæ Nando. bhikkhu-ovÃdakÃnaæ yadidaæ MahÃ-kappino. tejo-dhÃtukusalÃnaæ yadidaæ SÃgato. paÂibhÃneyyakÃnaæ yadidaæ RÃdho. lÆkhacÅvara-dharÃnaæ yadidaæ MogharÃjÃ\<*<2>*>/ ti. 5. Etad aggaæ bhikkhave mama sÃvikÃnaæ bhikkhunÅnaæ ratta¤¤Ænaæ yadidaæ MahÃpajÃpatÅ GotamÅ. mahÃpa¤¤Ãnaæ yadidaæ KhemÃ. iddhimantÃnaæ yadidaæ UppalavaïïÃ. vinayadharÃnaæ yadidaæ PaÂÃcÃrÃ\<*<3>*>/. dhammakathikÃnaæ yadidaæ DhammadinnÃ. jhÃyÅnaæ yadidaæ NandÃ. ÃraddhaviriyÃnaæ yadidaæ SoïÃ. dibbacakkhukÃnaæ yadidaæ SakulÃ. khippÃbhi¤¤Ãnaæ yadidaæ BhaddÃ\<*<4>*>/ Kuï¬alakesÃ. pubbenivÃsaæ anussa- rantÅnaæ yadidaæ BhaddÃ-kapilÃnÅ\<*<5>*>/. mahÃbhi¤¤appattÃnaæ yadidaæ Bhaddà KaccÃnÃ. lÆkhacÅvaradharÃnaæ yadidaæ KisÃgotamÅ. saddhÃdhimuttÃnaæ yadidaæ SigÃlamÃtÃ\<*<6>*>/ ti. 6. Etad aggaæ bhikkhave mama sÃvakÃnaæ upÃsakÃnaæ paÂhamaæ saraïaæ gacchantÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. appÃnÃdhikÃnaæ yad- BÃkulo. 2 T. -rÃjo. 3 Bb. has PÃÂÃcÃrÃ; the others, PaÂÃcÃrÃ:pÃÂa--may be correct = Sansk. prÃtÃ, full, perfect. 4 Tr. Bhadda throughout. 5 Ba. KÃpilÃnÅ. 6 Ph. SiÇgÃlakà mÃtÃ; Bb. SigÃlamÃtÃ. >/ #<[page 026]># %<26 ETADAGGA-VAGGA. [I. xiv. 7.>% yadidaæ Tapassu\<*<1>*>/-Bhallikà vÃ- ïijÃ. dÃyakÃnaæ\<*<2>*>/ yadidaæ Sudatto gahapati AnÃ- thapiï¬iko. dhammakathikÃnaæ yadidaæ Citto gahapati Macchi- kasaï¬iko\<*<3>*>/. catÆhi saÇgaha-vat- thÆhi parisaæ saÇ- gaïhantÃnaæ yadidaæ HaÂÂhako\<*<4>*>/ ùÊavako. païÅtadÃyakÃnaæ yadidaæ MahÃnÃmo Sakko. manÃpadÃyakÃnaæ yadidaæ Uggo gahapati VesÃliko. saÇghupaÂÂhÃkÃnaæ yadidaæ Uggato gahapati\<*<5>*>/. aveccappasannÃnaæ yadidaæ SÆro AmbaÂÂho. puggalappasannÃnaæ yadidaæ JÅvako KomÃrabhacco\<*<6>*>/. vissÃsakÃnaæ yadidaæ NakulapitÃ\<*<7>*>/ gahapati ti. 7. Etad aggaæ bh- mama sÃvikÃnaæ upÃsikÃnaæ paÂhamaæ saraïaæ gacchantÅnaæ yadidaæ SujÃtà SenÃnidhÅtÃ\<*<8>*>/. dÃyikÃnaæ yadidaæ VisÃkhà MigÃramÃtÃ. bahussutÃnaæ yadidaæ KhujjuttarÃ. mettÃvihÃrÅnaæ yadidaæ SÃmÃvatÅ\<*<9>*>/. jhÃyÅnaæ yadidaæ Uttarà NandamÃtÃ. païÅtadÃyikÃnaæ yadidaæ SuppavÃsà KoÊiyadhÅtÃ. gilÃnÆpaÂÂhÃkÅnaæ yadidaæ Suppiyà upÃsikÃ. aveccappasannÃnaæ yadidaæ KÃtiyÃnÅ. vissÃsikÃnaæ yadidaæ NakulamÃtà gahapatÃnÅ. anussavappasannÃnaæ yadidaæ KÃÊÅ upÃsikà Kurara-gha- rikÃ\<*<10>*>/ ti. Etad-aggo vaggo. XV. 1. AÂÂhÃnaæ etaæ bhikkhave anavakÃso yaæ diÂÂhi-sam- panno puggalo ka¤ci\<*<11>*>/ saÇkhÃraæ niccato upagaccheyya n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. èhÃna¤ ca kho etaæ bhikkhave \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. Tapussa. 2 Ph. dÃyik- . . . Suddatto. 3 Ph. Pacchikavanasoï¬iko. 4 Ph. Hatthako AlÃvako; T. AÂÂhako. 5 Ph. HatthigÃmako UggÃto gahapati. 6 Ph. -bhajjo. 7 Ph. KulapitÃ. 8 Ph. SeniyadhÅta; Tr. SenÃnÅ. 9 Tr. SÃmavatÅ. 10 Ph. Kula-gharikÃ; Tr. garikÃ. 11 Ph. ki¤ci. >/ #<[page 027]># %% vijjati yaæ puthujjano ka¤ci saÇkhÃraæ niccato upa- gaccheyya ÂhÃnaæ etaæ vijjatÅti. 2. AÂÂhÃnaæ etaæ bhikkhave anavakÃso yaæ diÂÂhisam- panno puggalo ka¤ci saÇkhÃraæ sukhato upagaccheyya n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. èhÃna¤ ca kho etaæ bhikkhave vijjati yaæ puthujjano ka¤ci saÇkhÃraæ sukhato upa- gaccheyya ÂhÃnaæ etaæ vijjatÅti. 3. AÂÂhÃnaæ etaæ bhikkhave anavakÃso yaæ diÂÂhisam- panno puggalo ka¤ci dhammaæ attato upagaccheyya n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. èhÃna¤ ca kho etaæ bhikkhave vijjati yaæ puthujjano ka¤ci dhammaæ attato upagaccheyya ÂhÃnaæ etaæ vijjatÅti. 4. AÂÂhÃnaæ etaæ bhikkhave anavakÃso yaæ diÂÂhisam- panno puggalo mÃtaraæ jÅvità voropeyya n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. èhÃna¤ ca kho etaæ bhikkhave vijjati yaæ puthu- jjano mÃtaraæ jÅvità voropeyya ÂhÃnaæ etaæ vijjatÅti. 5. AÂÂhÃnaæ etaæ bhikkhave anavakÃso yaæ diÂÂhisam- panno puggalo pitaraæ jÅvità voropeyya n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. èhÃna¤ ca kho etaæ bhikkhave vijjati yaæ puthu- jjano pitaraæ jÅvità voropeyya ÂhÃnaæ etaæ vijjatÅti. 6. AÂÂhÃnaæ etaæ bhikkhave anavakÃso yaæ diÂÂhisam- panno puggalo arahantaæ jÅvità voropeyya n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. èhÃna¤ ca kho etaæ bhikkhave vijjati yaæ puthu- jjano arahantaæ jÅvità voropeyya ÂhÃnaæ etaæ vijjatÅti. 7. AÂÂhÃnaæ etaæ bhikkhave anavakÃso yaæ diÂÂhisam- panno puggalo TathÃgatassa duÂÂhena cittena lohitaæ uppÃ- deyya n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. èhÃna¤ ca kho etaæ bhikkhave vijjati yaæ puthujjano TathÃgatassa duÂÂhena cittena lohitaæ uppÃdeyya ÂhÃnaæ etaæ vijjatÅti. 8. AÂÂhÃnaæ etaæ bhikkhave anavakÃso yaæ diÂÂhisam- panno puggalo saÇghaæ bhindeyya n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. èhÃna¤ ca kho etaæ bhikkhave vijjati yaæ puthujjano saÇghaæ bhindeyya ÂhÃnaæ etaæ vijjatÅti. 9. AÂÂhÃnaæ etaæ bhikkhave anavakÃso yaæ diÂÂhisam- panno puggalo a¤¤aæ satthÃraæ uddiseyya n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. èhÃna¤ ca kho etaæ bhikkhave vijjati yaæ puthu- jjano a¤¤aæ satthÃraæ uddiseyya ÂhÃnaæ etaæ vijjatÅti. 10. AÂÂhÃnaæ etaæ bhikkhave anavakÃso yaæ ekissà lokadhÃtuyà dve arahanto sammà sambuddhà apubbaæ \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 028]># %<28 AèèHùNA-VAGGA. [I. xv. 11.>% acarimaæ uppajjeyyuæ n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. èhÃna¤ ca kho etaæ bhikkhave vijjati yaæ ekissà lokadhÃtuyà eko arahaæ sammà sambuddho uppajjeyya ÂhÃnaæ etaæ vijjatÅti. 11. AÂÂhÃnaæ etaæ bhikkhave anavakÃso yaæ ekissà loka- dhÃtuyà dve rÃjÃno cakkavattÅ apubbam acarimaæ uppa- jjeyyuæ n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. èhÃna¤ ca kho etaæ bhi- kkhave vijjati yaæ ekissà lokadhÃtuyà eko rÃjà cakkavattÅ uppajjeyya ÂhÃnaæ etaæ vijjatÅti. 12. AÂÂhÃnaæ etaæ bhikkhave anavakÃso yaæ itthÅ arahaæ assa sammà sambuddho n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. èhÃna¤ ca kho etaæ bhikkhave vijjati yaæ puriso arahaæ assa sammà sambuddho ÂhÃnaæ etaæ vijjatÅti. 13. AÂÂhÃnaæ etaæ bhikkhave anavakÃso yaæ itthÅ rÃjà assa cakkavattÅ n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. èhÃna¤ ca kho etaæ bhikkhave vijjati yaæ puriso rÃjà assa cakkavattÅ ÂhÃnaæ etaæ vijjatÅti. 14-16. AÂÂhÃnaæ etaæ bhikkhave anavakÃso yaæ itthÅ Sakkattaæ kÃreyya . . . pe . . . MÃrattaæ kÃreyya . . . pe . . . Brahmattaæ kÃreyya n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. èhÃna¤ ca kho etaæ bhikkhave vijjati yaæ puriso Sakkattaæ kÃreyya . . . pe . . . MÃrattaæ kÃreyya . . . pe . . . Brahmattaæ kÃ- reyya ÂhÃnaæ etaæ vijjatÅti. 17. AÂÂhÃnaæ etaæ bhikkhave anavakÃso yaæ kÃya- duccaritassa iÂÂho kanto manÃpo vipÃko nibbatteyya n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. èhÃna¤ ca kho etaæ bhikkhave vijjati yaæ kÃyaduccaritassa aniÂÂho akanto amanÃpo vipÃko nibbatteyya ÂhÃnaæ etaæ vijjatÅti. 18. AÂÂhÃnaæ etaæ bhikkhave anavakÃso yaæ vacÅduccari- tassa . . . pe . . . 19. AÂÂhÃnaæ etaæ bhikkhave anavakÃso yaæ mano- duccaritassa iÂÂho kanto manÃpo vipÃko nibbatteyya n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. èhÃna¤ ca kho etaæ bhikkhave vijjati yaæ manoduccaritassa aniÂÂho akanto amanÃpo vipÃko nibbatteyya ÂhÃnaæ etaæ vijjatÅti. 20. AÂÂhÃnaæ etaæ bhikkhave anavakÃso yaæ kÃyasucari- tassa aniÂÂho akanto amanÃpo vipÃko nibbatteyya n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. èhÃna¤ ca kho etaæ bhikkhave vijjati yaæ kÃyasucaritassa iÂÂho kanto manÃpo vipÃko nibbatteyya ÂhÃnaæ etaæ vijjatÅti. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 029]># %% 21. AÂÂhÃnaæ etaæ bhikkhave anavakÃso yaæ vacÅsucari- tassa . . . pe . . . 22. . . . yam manosucaritassa aniÂÂho akanto amanÃpo vipÃko nibbatteyya n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. èhÃna¤ ca kho etaæ bhikkhave vijjati yaæ manosucaritassa iÂÂho kanto manÃpo vipÃko nibbatteyya ÂhÃnaæ etaæ vijjatÅti. 23. AÂÂhÃnaæ etaæ bhikkhave anavakÃso yaæ kÃyaducca- ritasamaÇgÅ tannidÃnà tappaccayà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjeyya n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. èhÃnaæ ca kho etaæ bhikkhave vijjati yaæ kÃya- duccaritasamaÇgÅ tannidÃnà tappaccayà kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjeyya ÂhÃnaæ etaæ vijjatÅti. 24. AÂÂhÃnaæ etaæ bhikkhave anavakÃso yaæ vacÅduccari- tasamaÇgÅ . . . pe . . . 25. . . . yaæ manoduccaritasamaÇgÅ tannidÃnà tappaccayà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppa- jjeyya n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. èhÃnaæ ca kho etaæ bhi- kkhave vijjati yaæ manoduccaritasamaÇgÅ tannidÃnà tappa- ccayà kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vini- pÃtaæ nirayaæ uppajjeyya ÂhÃnaæ etaæ vijjatÅti. 26. AÂÂhÃnaæ etaæ bhikkhave anavakÃso yaæ kÃyasuca- ritasamaÇgÅ tannidÃnà tappaccayà kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjeyya n' etaæ ÂhÃnam vijjati. èhÃnaæ ca kho etaæ bhikkhave vijjati yaæ kÃyasucaritasamaÇgÅ tannidÃnà tappaccayà kÃ- yassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppa- jjeyya ÂhÃnaæ etaæ vijjatÅti. 27. AÂÂhÃnaæ etaæ bhikkhave anavakÃso yaæ vacÅsucarita- samaÇgÅ tannidÃnà tappaccayà kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjeyya n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. èhÃnaæ ca kho etaæ bhikkhave vijjati yaæ vacÅsucaritasamaÇgÅ tannidÃnà tappaccayà kÃyassa bhedà pa- ram maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjeyya ÂhÃnaæ etaæ vijjatÅti. 28. AÂÂhÃnaæ etaæ bhikkhave anavakÃso yaæ manosu- caritasamaÇgÅ tannidÃnà tappaccayà kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjeyya n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. èhÃnaæ ca kho etaæ bhikkhave vijjati \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 030]># %<30 AèèHùNA-VAGGA. [I. xvi. 1.>% yaæ manosucaritasamaÇgÅ tannidÃnà tappaccayà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjeyya ÂhÃnaæ etaæ vijjatÅti. AÂÂhÃnavaggo.\<*<1>*>/ XVI. 1. Ekadhammo bhikkhave bhÃvito bahulÅkato ekantanibbi- dÃya virÃgÃya nirodhÃya upasamÃya abhi¤¤Ãya sambodhÃya nibbÃnÃya saævattati. Katamo ekadhammo? BuddhÃnussati. Ayaæ bhikkhave ekadhammo bhÃvito . . . pe . . . saævattati. 2-10. Ekadhammo bhikkhave bhÃvito bahulÅkato ekanta- nibbidÃya virÃgÃya nirodhÃya upasamÃya abhi¤¤Ãya sam- bodhÃya nibbÃnÃya saævattati. Katamo ekadhammo? Dham- mÃnussati . . . pe . . . SaÇghÃnussati . . . pe . . . SÅlÃnussati . . . pe . . . CÃgÃnussati . . . pe . . . DevatÃnussati . . . pe . . . ùnÃpÃnasati . . . pe . . . Maraïasati . . . pe . . . KÃyagatÃsati\<*<2>*>/ . . . pe . . . UpasamÃnussati. Ayaæ kho bhikkhave ekadhammo bhÃvito bahulÅkato ekantanibbidÃya virÃgÃya nirodhÃya upasamÃya abhi¤¤Ãya sambodhÃya nibbÃnÃya saævattatÅti\<*<3>*>/. XVII.4 1. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yena anuppannà và akusalà dhammà uppajjanti uppannà và akusalà dhammà bhiyyo bhÃvÃya vepullÃya saæ- vattanti yathayidaæ bhikkhave micchÃdiÂÂhi. MicchÃdiÂÂhikassa bhikkhave anuppannà c' eva akusalà dhammà uppajjanti uppannà ca akusalà dhammà bhiyyo bhÃvÃya vepullÃya saævattantÅti. 2. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yena anuppannà và kusalà dhammà uppajjanti uppannà và kusalà dhammà bhiyyo bhÃvÃya vepullÃya saæ- vattanti yathayidaæ bhikkhave sammÃdiÂÂhi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Supplied from the Com., which says, AÂÂhÃnapÃli-vaïïanà niÂÂhitÃ. 2 T., Ba., Bb. ÃnapÃnasati, maraïasati, kÃyagatÃsati. 3 ChS adds Vaggo paÂhamo. 4 ChS counts this as XVI, Vaggo dutiyo. >/ #<[page 031]># %% SammÃdiÂÂhikassa bhikkhave anuppannà c' eva kusalà dhammà uppajjanti uppannà ca kusalà dhammà bhiyyo bhÃvÃya vepullÃya saævattantÅti. 3. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yena anuppannà và kusalà dhammà n' uppajjanti uppannà và kusalà dhammà parihÃyanti yathayidam bhi- kkhave micchÃdiÂÂhi. MicchÃdiÂÂhikassa bhikkhave anuppannà c' eva kusalà dhammà n' uppajjanti uppannà ca kusalà dhammà parihÃ- yantÅti. 4. NÃhaæ bhikkhave a¤¤am ekadhammam pi samanu- passÃmi yena anuppannà và akusalà dhammà n' uppajjanti uppannà và akusalà dhammà parihÃyanti yathayidaæ bhi- kkhave sammÃdiÂÂhi. SammÃdiÂÂhikassa bhikkhave anuppannà c' eva akusalà dhammà n' uppajjanti uppannà ca akusalà dhammà parihÃ- yantÅti. 5. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yena anuppannà và micchÃdiÂÂhi uppajjati uppannà và micchÃdiÂÂhi pava¬¬hati yathayidam bhikkhave ayoniso manasikÃro. Ayoniso bhikkhave manasikaroto anuppannà c' eva micchÃ- diÂÂhi uppajjati uppannà ca micchÃdiÂÂhi pava¬¬hatÅti. 6. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yena anuppannà và sammÃdiÂÂhi uppajjati uppannà và sammÃdiÂÂhi pava¬¬hati yathayidam bhikkhave yoniso manasikÃro. Yoniso bhikkhave manasikaroto anuppannà c' eva sammÃ- diÂÂhi uppajati uppannà ca sammÃdiÂÂhi pava¬¬hatÅti. 7. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi yen' evaæ sattà kÃyassa bhedà param maraïà apÃ- yaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjanti yathayidaæ bhikkhave micchÃdiÂÂhi. MicchÃdiÂÂhiyà bhikkhave samannÃgatà sattà kÃyassa bhedà paraæ maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjantÅti\<*<1>*>/. 8. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanupassÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. has after this sutta Vaggo Ekadasamo. >/ #<[page 032]># %<32 BýJA-VAGGA. [I. xvii. 9.>% mi yen' evaæ sattà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ sag- gaæ lokaæ uppajjanti yathayidaæ bhikkhave sammÃdiÂÂhi. SammÃdiÂÂhiyà bhikkhave samannÃgatà sattà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjantÅti\<*<1>*>/. 9. MicchÃdiÂÂhikassa bhikkhave purisapuggalassa ya¤ c' eva kÃya-kammaæ yathÃdiÂÂhisamattaæ samÃdinnaæ ya¤ ca vacÅkammaæ . . . pe . . . ya¤ ca mano-kammaæ yathÃ- diÂÂhisamattaæ samÃdinnaæ yà ca cetanÃ.. *. yà ca pattha- nà yo ca païidhi ye ca saÇkhÃrà sabbe te dhammà aniÂÂhÃya akantÃya amanÃpÃya ahitÃya dukkhÃya saævattanti. Taæ kissa hetu? DiÂÂhi hi\<*<2>*>/ bhikkhave pÃpikà ti. SeyyathÃpi bhikkhave nimba-bÅjaæ và kosÃtaki-bÅjaæ và tittaka-lÃbu-bÅjam và allÃya paÂhaviyà nikkhittaæ ya¤ c' eva paÂhavi-rasaæ upÃdiyati ya¤ ca Ãporasaæ upÃdiyati sabban taæ tittakattÃya kaÂukattÃya asÃtattÃya\<*<3>*>/ saævattati. Taæ kissa hetu? BÅjaæ\<*<4>*>/ bhikkhave pÃpakaæ. Evam eva kho bhikkhave micchÃdiÂÂhikassa purisapuggalassa ya¤ c' eva . . . pe . . . DiÂÂhi hi bhikkhave pÃpikà ti. 10. SammÃdiÂÂhikassa bhikkhave purisapuggalassa ya¤ c' eva kÃyakammaæ yathÃdiÂÂhisamattaæ samÃdinnaæ ya¤ c' eva vacÅkammaæ . . . pe . . . ya¤ ca manokammaæ ya- thÃdiÂÂhisamattaæ samÃdinnaæ yà ca cetanà yà ca patthanà yo ca païidhi ye ca saÇkhÃrà sabbe te dhammà iÂÂhÃya kantÃ- ya manÃpÃya hitÃya sukhÃya saævattanti. Taæ kissa hetu? DiÂÂhi hi bhikkhave bhaddikà ti. SeyyathÃpi bhikkhave ucchubÅjaæ và sÃlibÅjaæ và muddi- kÃbÅjaæ và allÃya paÂhaviyà nikkhittaæ ya¤ c' eva paÂhavi- rasaæ upÃdiyati ya¤ ca Ãporasam upÃdiyati sabban taæ ma- dhurattÃya sÃtattÃya asecanakattÃya\<*<5>*>/ saævattati. Taæ kissa hetu? BÅjaæ bhikkhave bhaddakaæ. Evam eva kho bhi- kkhave sammÃdiÂÂhikassa purisapuggalassa ya¤ c' eva . . . pe . . . DiÂÂhi hi bhikkhave bhaddikà ti\<*<6>*>/. BÅja-vaggo.7 \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Com. has PaÂhamo Vaggo. 2 ChS reads throughout hi' ssa. 3 T. ÃsÃtakattÃya; but as- amadhurattÃya (Com.). 4 Ph. bÅja¤hi. 5 Ph. see Th. 2, 55, Suttavibh. p. 271, and MahÃvastu, iii. 259. 6 Ph. and Com. Vaggo Dutiyo. Bb. Vaggo. 7 ChS: Vaggo dutiyo. * This space is according to the MSS. The two adjectives yath- and sam- are to be supplied to each noun. >/ #<[page 033]># %% XVIII. 1. Ekapuggalo bhikkhave loke uppajjamÃno uppajjati bahujanÃhitÃya\<*<1>*>/ bahujanÃsukhÃya bahuno janassa anatthÃya ahitÃya dukkhÃya devamanussÃnaæ. Katamo ekapuggalo?. MicchÃdiÂÂhiko hoti viparÅtadassano so bahujanaæ sad- dhammà vuÂÂhÃpetvà asaddhamme patiÂÂhÃpeti. Ayaæ kho bhikkhave ekapuggalo loke uppajjamÃno . . . pe . . . devamanussÃnanti. 2. Ekapuggalo bhikkhave loke uppajjamÃno uppajjati bahujanahitÃya bahujanasukhÃya bahuno janassa atthÃya hi- tÃya sukhÃya devamanussÃnaæ. Katamo ekapuggalo? SammÃdiÂÂhiko hoti aviparÅtadassano so bahujanaæ asaddhammà vuÂÂhÃpetvà saddhamme patiÂÂhÃpeti. Ayaæ kho bhikkhave ekapuggalo loke uppajjamÃno . . . pe . . . devamanussÃnanti. 3. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekadhammam pi samanu- passÃmi evaæ mahÃsÃvajjaæ yathayidaæ bhikkhave micchÃ- diÂÂhi. MicchÃdiÂÂhiparamÃni bhikkhave mahÃsÃvajjÃnÅti. 4. NÃhaæ bhikkhave a¤¤aæ ekapuggalam pi samanu- passÃmi yo evaæ bahujanÃhitÃya paÂipanno bahujanÃsukhÃya bahuno janassa anatthÃya ahitÃya dukkhÃya devamanussÃ- naæ yathayidaæ bhikkhave Makkhali moghapuriso. SeyyathÃpi bhikkhave nadÅ-mukhe\<*<2>*>/ khipaæ\<*<3>*>/ u¬¬eyya\<*<4>*>/ bahunnaæ macchÃnaæ ahitÃya dukkhÃya anayÃya\<*<5>*>/ vyasanÃ- ya: evam eva kho bhikkhave Makkhali moghapuriso ma- nussa\<*<6>*>/-khipaæ ma¤¤e loke uppanno bahunnaæ sattÃnaæ ahitÃya dukkhÃya anayÃya\<*<5>*>/ vyasanÃyà ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. bahujana-ahitÃya, etc. 2 T. Bb. mukham. 3 Ph. khippam, but khipam=kuminam; Tr. visaæ. 4 Ba., Tr. -¬¬eya; Ph. uccheyya. 5 Tr. anatthÃya. 6 Ph. omits manussa. >/ #<[page 034]># %<34 MAKKHALI-VAGGA. [I. xviii. 5.>% 5. DurakkhÃte bhikkhave dhammavinaye yo ca samÃda- peti ya¤ ca samÃdapeti yo ca samÃdapito tathattÃya paÂi- pajjati sabbe te bahuæ apu¤¤aæ pasavanti. Taæ kissa hetu? DurakkhÃtattà bhikkhave dhammassà ti. 6. SvÃkkhÃte bhikkhave dhammavinaye yo ca samÃdapeti ya¤ ca samÃdapeti yo ca samÃdapito tathattÃya paÂipajjati\<*<1>*>/ sabbe te bahuæ pu¤¤aæ pasavanti. Taæ kissa hetu? SvÃ- kkhÃtattà bhikkhave dhammassà ti. 7. DurakkhÃte bhikkhave dhammavinaye dÃyakena mattà jÃnitabbà no paÂiggÃhakena. Taæ kissa hetu? DurakkhÃ- tattà bhikkhave dhammassà ti. 8. SvÃkkhÃte bhikkhave dhammavinaye paÂiggÃhakena mattà jÃnitabbà no dÃyakena. Taæ kissa hetu? SvÃkkhÃ- tattà bhikkhave dhammassà ti. 9. DurakkhÃte bhikkhave dhammavinaye yo Ãraddha- viriyo so dukkhaæ viharati. Taæ kissa hetu? DurakkhÃ- tattà bhikkhave dhammassà ti. 10. SvÃkkhÃte bhikkhave dhammavinaye yo kusÅto so dukkhaæ viharati. Taæ kissa hetu? SvÃkkhÃtattà bhi- kkhave dhammassà ti. 11. DurakkhÃte bhikkhave dhammavinaye yo kusÅto so sukhaæ viharati. Taæ kissa hetu? DurakkhÃtattà bhi- kkhave dhammassà ti. 12. SvÃkkhÃte bhikkhave dhammavinaye yo Ãraddhaviriyo so sukhaæ viharati. Taæ kissa hetu? SvÃkkhÃtattà bhi- kkhave dhammassà ti. 13. SeyyathÃpi bhikkhave appamattako pi gÆtho dug- gandho hoti evam eva kho ahaæ bhikkhave appamattakam pi bhavaæ na vaïïemi\<*<2>*>/ antamaso accharÃsaÇghÃtamattam pÅ ti. 14. SeyyathÃpi bhikkhave appamattakam pi muttaæ duggandhaæ hoti . . . pe . . . 15. . . . appamattako pi kheÊo duggandho hoti . . . pe . . . 16. . . . appamattako pi pubbo duggandho hoti . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. paÂippajjati. 2 Ph. vaïïemi. >/ #<[page 035]># %% 17. . . . appamattakam pi lohitaæ duggandhaæ hoti evam eva kho ahaæ bhikkhave appamattakam pi bhavaæ na vaï- ïemi antamaso accharÃ-saÇghÃta-mattam pÅti\<*<1>*>/. XIX.\<*<2>*>/ 1. SeyyathÃpi bhikkhave appamattakaæ imasmiæ Jam- budÅpe ÃrÃmarÃmaïeyyakaæ vanarÃmaïeyyakaæ bhÆmirÃ- maïeyyakaæ pokkharaïÅrÃmaïeyyakaæ, atha kho etad eva bahutaraæ yadidaæ ukkÆla-vikÆlaæ\<*<3>*>/ nadÅ-viduggaæ khÃïu- kaïÂakÃdhÃnaæ\<*<4>*>/ pabbata-visamaæ: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye thalajÃ, atha kho ete va sattà bahutarà ye odakÃ: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye manussesu paccÃjÃyanti, atha kho ete va sattà bahutarà ye a¤¤atra ma- nussehi paccÃjÃyanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye majjhimesu janapadesu paccÃjÃyanti, atha kho ete va sattà bahutarà ye paccantimesu janapadesu paccÃjÃyanti avi¤¤ÃtÃresu milakk- hesu: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye pa¤¤avanto ajaÊà aneÊamÆgà paÂibalà subhÃsita-dubbhÃsitassa attham a¤¤Ãtuæ, atha kho ete va sattà bahutarà ye duppa¤¤Ã jaÊà eÊamÆgÃ\<*<5>*>/ na paÂibalà subhÃsita-dubbhÃsitassa atthaæ a¤¤Ã- tuæ: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye ariyena pa¤¤Ãcakkhunà samannÃgatÃ, atha kho ete va sattà bahu- tarà ye avijjÃgatà sammÆÊhÃ: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye labhanti TathÃgataæ dassanÃya, atha kho ete va sattà bahutarà ye na labhanti TathÃgataæ dassanÃya: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye labhanti TathÃgatappaveditaæ dhammavinayaæ savanÃya, atha kho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Add Makkhali vaggo (so in BC), ChS reads Vaggo tatiyo. 2 ChS counts this as XVI, Vaggo catuttho. 3 Ph. ukkulam vikulam (See p. 37). 4 Ph. kaï¬akaÂhÃnam. 5 Ph. -muggà >/ #<[page 036]># %<36 APPAMATTAKA-VAGGA. [I. xix. 1.>% ete va sattà bahutarà ye na labhanti TathÃgatappaveditaæ dhammavinayaæ savanÃya: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye sutvà dham- maæ dhÃrenti, atha kho ete va sattà bahutarà ye sutvà dhammaæ na dhÃrenti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye dhatÃnaæ\<*<1>*>/ dhammÃnaæ atthaæ upaparikkhanti, atha kho ete va sattà bahutarà ye dhatÃnaæ dhammÃnaæ atthaæ na upapari- kkhanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye atthaæ a¤¤Ãya dhammam a¤¤Ãya dhammÃnudhammaæ paÂipajjanti, atha kho ete va sattà bahutarà ye na atthaæ a¤¤Ãya na dhammaæ a¤¤Ãya dhammÃnudhammaæ na paÂipajjanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye saævejanÅyesu ÂhÃnesu saævijjanti, atha kho ete va sattà bahutarà ye saæ- vejanÅyesu ÂhÃnesu na saævijjanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye saæviggà yoniso padahanti, atha kho ete va sattà bahutarà ye saæ- viggà yoniso na padahanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye vavassaggÃ- rammaïaæ karitvà labhanti samÃdhiæ labhanti cittass' ekaggataæ, atha kho ete va sattà bahutarà ye vavassaggÃ- rammaïam karitvà na labhanti samÃdhiæ na labhanti cittass' ekaggataæ: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye annagga- rasaggÃnaæ lÃbhino, atha kho ete va sattà bahutarà ye annagga-rasaggÃnaæ na lÃbhino u¤chena\<*<2>*>/ kapÃlÃbhatena\<*<3>*>/ yÃpenti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye attha-rasassa dhamma-rasassa vimutti-rasassa lÃbhino, atha kho ete va sattà bahutarà ye attharasassa dhammarasassa vimuttirasassa na lÃbhino. TasmÃt iha bhikkhave evaæ sikkhitabbaæ attharasassa dhammarasassa vimuttirasassa lÃbhino bhavissÃ- mÃti. Evam hi vo bhikkhave sikkhitabban ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ChS dhÃtÃnaæ 2 Ph. ucchena-. 3 Ph. kapÃlabhattena. >/ #<[page 037]># %% 2. SeyyathÃpi bhikkhave appamattakaæ imasmiæ Jam- budÅpe ÃrÃmarÃmaïeyyakaæ vanarÃmaïeyyakaæ bhÆmirÃ- maïeyyakaæ pokkharaïÅrÃmaïeyyakaæ, atha kho etad eva bahutaraæ yadidaæ ukkÆlavikÆlam nadÅ-viduggaæ khÃïu- kaïÂakÃdhÃnaæ pabbatavisamaæ: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye manussà cutà manussesu paccÃjÃyanti, atha kho ete va sattà bahutarà ye manussà cutà niraye paccÃjÃyanti tiracchÃnayoniyà paccÃjÃ- yanti pettivisaye paccÃjÃyanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye manussà cutà devesu paccÃjÃyanti atha kho ete va sattà bahutarà ye manussà cutà niraye paccÃjÃyanti tiracchÃnayoniyà paccÃjÃ- yanti pettivisaye\<*<1>*>/ paccÃjÃyanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye devà cutà devesu paccÃjÃyanti, atha kho ete va sattà bahutarà ye devà cutà niraye paccÃjÃyanti tiracchÃnayoniyà paccÃjÃyanti petti- visaye\<*<1>*>/ paccÃjÃyanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye devà cutà manussesu paccÃjÃyanti, atha kho ete va sattà bahutarà ye devà cutà niraye paccÃjÃyanti tiracchÃnayoniyà paccÃjÃyanti pettivisaye\<*<1>*>/ paccÃjÃyanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye nirayà cutà manussesu paccÃjÃyanti, atha kho ete va sattà bahutarà ye nirayà cutà niraye paccÃjÃyanti tiracchÃnayoniyà paccÃjÃ- yanti pettivisaye paccÃjÃyanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye nirayà cutà devesu paccÃjÃyanti, atha kho ete va sattà bahutarà ye nirayà cutà niraye paccÃjÃyanti tiracchÃnayoniyà paccÃjÃyanti petti- visaye paccÃjÃyanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye tiracchÃnayo- niyà cutà manussesu paccÃjÃyanti, atha kho ete va sattà bahutarà ye tiracchÃnayoniyà cutà niraye paccÃjÃyanti ti- racchÃnayoniyà paccÃjÃyanti pettivisaye paccÃjÃyanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye tiracchÃnayo- niyà cutà devesu paccÃjÃyanti atha kho ete va sattà bahutarà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. pittivisaye. >/ #<[page 038]># %<38 JHùNA-VAGGA. [I. xx. 1.>% ye tiracchÃnayoniyà cutà niraye paccÃjÃyanti tiracchÃnayoni- yà paccÃjÃyanti pettivisaye paccÃjÃyanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye pettivisayà cutà manussesu paccÃjÃyanti, atha kho ete va sattà bahutarà ye pettivisayà cutà niraye paccÃjÃyanti tiracchÃnayoniyà paccÃjÃyanti pettivisaye paccÃjÃyanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye pettivisayà cutà devesu paccÃjÃyanti, atha kho ete va bahutarà ye petti- visayà cutà niraye paccÃjÃyanti tiracchÃnayoniyà paccÃjÃ- yanti pettivisaye paccÃjÃyanti\<*<1>*>/. XX. 1. Addham idaæ bhikkhave lÃbhÃnaæ yadidaæ Ãra¤¤a- kattaæ piï¬apÃtikattaæ paæsukÆlikattaæ tecÅvarakattaæ dhammakathikattaæ vinayadharakattaæ bÃhusaccaæ thÃva- reyyaæ Ãkappa-sampadà parivÃra-sampadÃ\<*<2>*>/ mahÃparivÃratÃ\<*<3>*>/ kolaputti\<*<4>*>/ vaïïa-pokkharatà kalyÃïavÃkkaraïatà appicchatà appÃbÃdhatà ti\<*<5>*>/. 2. AccharÃ-saÇghÃta-mattam pi ce bhikkhave bhikkhu pa- Âhamaæ jhÃnaæ bhÃveti ayam vuccati bhikkhave bhikkhu arittajjhÃno viharati satthu sÃsanakaro ovÃdapatikaro amo- ghaæ raÂÂhapiï¬aæ bhu¤jati. Ko pana vÃdo ye naæ\<*<6>*>/ bahu- lÅkarontÅti\<*<7>*>/? AccharÃ-saÇghÃta-mattam pi ce bhikkhave bhikkhu duti- yaæ jhÃnaæ bhÃveti . . . pe . . . tatiyaæ jhÃnaæ bhÃveti . . . pe . . . catutthaæ jhÃnaæ bhÃveti . . . pe . . . mettaæ ceto-vimuttiæ bhÃveti . . . pe . . . karuïaæ\<*<8>*>/ cetovimuttiæ bhÃveti . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Com. JambudÅpapeyyÃlo niÂÂhito Catuttho vaggo. 2 Omitted by Ph.: but T. reads - sampadÃya. 3 Ph. mahÃparivÃrakÃ. 4 Com. Ph. -putti; Tr. -putti, T. -putta. 5 T. appitÃ. Ph. omits appicchatà and reads appÃbÃdhÃkÃ. ChS gives this para. a separate title: XVII. PasÃdakaradhammo vaggo. It closes with words from Com., see n. 7. 6 T. yena; Ph. ye pana; Tr. ye naæ. 7 Com. SoÊasa pasÃdakaradhammà niÂÂhitÃ. Title in ChS XVIII. AparÃccharà sanghÃta-vaggo. 8 T. karuïÃ. >/ #<[page 039]># %% muditaæ cetovimuttiæ bhikkhave . . . pe\<*<1>*>/ . . . upekkhaæ cetovimuttiæ bhikkhave . . . pe . . . [xx.2]. 10. kÃye kÃyÃnupassÅ viharati ÃtÃpÅ sampajÃno satimà vineyya loke abhijjhÃdomanassaæ: . . . pe . . . vedanÃsu vedanÃnupassÅ viharati . . . pe . . . citte cittÃnupassÅ viharati . . . pe . . . dhammesu dhammÃnupassÅ viharati . . . pe . . . abhijjhÃ- domanassam . . . pe . . . 14. AnuppannÃnaæ pÃpakÃnaæ akusalÃnaæ dhammÃnaæ anuppÃdÃya chandaæ janeti vÃyamati viriyaæ Ãrambhati cittaæ paggaïhÃti padahati . . . pe . . . UppannÃnaæ pÃpakÃnaæ akusalÃnaæ dhammÃnaæ pahÃ- nÃya chandaæ janeti vÃyamati viriyaæ Ãrambhati cittaæ paggaïhÃti padahati . . . pe . . . AnuppannÃnaæ kusalÃnaæ dhammÃnaæ uppÃdÃya chan- daæ janeti vÃyamati viriyaæ Ãrambhati cittaæ paggaïhÃti padahati . . . pe . . . UppannÃnaæ kusalÃnaæ dhammÃnaæ Âhitiyà asammosÃya bhiyyo bhÃvÃya vepullÃya bhÃvanÃya pÃripÆriyà chandaæ janeti vÃyamati viriyaæ Ãrambhati cittaæ paggaïhÃti pada- hati . . . pe . . . 18. Chanda-samÃdhi-padhÃna-saÇkhÃra-samannÃgataæ id- dhipÃdaæ bhÃveti . . . pe . . . viriya-samÃdhi-padhÃna- saÇkhÃra-samannÃgataæ iddhipÃdaæ bhÃveti . . . pe . . . cittasamÃdhi-padhÃna-saÇkhÃra-samannÃgataæ iddhipÃdaæ bhÃveti . . . pe . . . vÅmaæsÃsamÃdhi-padhÃna-saÇkhÃra- samannÃgataæ iddhipÃdaæ bhÃveti . . . pe . . . 22. Saddhindriyaæ bhÃveti . . . pe . . . viriyindriyaæ bhÃ- veti . . . pe . . . satindriyaæ bhÃveti . . . pe . . . samÃdhin- driyaæ bhÃveti . . . pe . . . pa¤¤indriyaæ bhÃveti . . . pe . . . saddhÃbalaæ bhÃveti . . . pe . . . viriyabalaæ bhÃveti . . . pe . . . satibalaæ bhÃveti . . . pe . . . samÃdhibalaæ bhÃveti . . . pe . . . pa¤¤Ãbalaæ bhÃveti . . . pe . . . 32. SatisambojjhaÇgaæ bhÃveti . . . pe . . . dhammavi- cayasambojjhaÇgaæ bhÃveti . . . pe . . . viriyasambojjhaÇ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Not in T. or Ph. >/ #<[page 040]># %<40 JHùNA-VAGGA. [I. xx. 39.>% gaæ bhÃveti . . . pe . . . pÅtisambojjhaÇgaæ bhÃveti . . . pe . . . passaddhisambojjhaÇgaæ bhÃveti . . . pe . . . samÃdhisambhojjhaÇgaæ bhÃveti . . . pe . . . upekkhÃ- sambhojjhaÇgaæ bhÃveti . . . pe . . . 39. SammÃ-diÂÂhiæ bhÃveti . . . pe . . . sammÃ-saÇkap- paæ bhÃveti . . . pe . . . sammÃ-vÃcaæ bhÃveti . . . pe . . . sammÃ-kammantaæ bhÃveti . . . pe . . . sammÃ-ÃjÅvaæ bhÃveti . . . pe . . . sammÃ-vÃyÃmaæ bhÃveti . . . pe . . . sammÃ-satiæ bhÃveti . . . pe . . . sammÃ-samÃdhiæ bhÃveti . . . pe . . . 47. Ajjhattaæ rÆpasa¤¤Å bahiddhà rÆpÃni passati parittÃni suvaïïadubbaïïÃni tÃni abhibhuyya jÃnÃmi passÃmÅ ti evaæ- sa¤¤Å hoti . . . pe . . . Ajjhattaæ rÆpasa¤¤Å bahiddhà rÆpÃni passati appamÃïÃni suvaïïadubbaïïÃni tÃni abhibhuyya jÃnÃmi passÃmÅ ti evaæ- sa¤¤Å hoti . . . pe . . . Ajjhattaæ arÆpasa¤¤Å bahiddhà rÆpÃni passati parittÃni suvaïïadubbaïïÃni tÃni abhibhuyya jÃnÃmi passÃmÅ ti evaæ- sa¤¤Å hoti . . . pe . . . Ajjhattaæ arÆpasa¤¤Å bahiddhà rÆpÃni passati appamÃïÃni suvaïïadubbaïïÃni tÃni abhibhuyya jÃnÃmi passÃmÅ ti evaæ- sa¤¤Å hoti . . . pe . . . Ajjhattaæ arÆpasa¤¤Å bahiddhà rÆpÃni passati nÅlÃni nÅla- vaïïÃni nÅlanidassanÃni nÅlanibhÃsÃni tÃni abhibhuyya jÃnÃmi passÃmÅ ti evaæsa¤¤Å hoti . . . pe . . . Ajjhattaæ arÆpasa¤¤Å bahiddhà rÆpÃni passati pÅtÃni pÅta- vaïïÃni pÅtanidassanÃni pitanibhÃsÃni tÃni abhibhuyya jÃnÃ- mi passÃmÅ ti evaæsa¤¤Å hoti . . . pe . . . Ajjhattaæ arÆpasa¤¤Å bahiddhà rÆpÃni passati lohitakÃni lohitakavaïïÃni lohitakanidassanÃni lohitakanibhÃsÃni tÃni abhibhuyya jÃnÃmi passÃmÅ ti evaæsa¤¤Å hoti\<*<1>*>/ . . . pe . . . Ajjhattaæ arÆpasa¤¤Å bahiddhà rÆpÃni passati odÃtÃni odÃtavaïïÃni odÃtanidassanÃni odÃtanibhÃsÃni tÃni abhi- bhuyya jÃnÃmi passÃmÅ ti evaæsa¤¤Å hotÅti. 55. RÆpÅ rÆpÃni passati . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See MahÃparinibbÃnasutta, pp. 28-30. >/ #<[page 041]># %% Ajjhattaæ arÆpasa¤¤Å bahiddhà rÆpÃni passati . . . pe . . . Subhan t' eva adhimutto hoti . . . pe . . . Sabbaso rÆpasa¤¤Ãnaæ samatikkamma paÂigha-sa¤¤Ãnaæ atthagamà nÃnattasa¤¤Ãnaæ amanasikÃrà ananto ÃkÃso ti ÃkÃsÃna¤cÃyatanaæ upasampajja viharati . . . pe . . . Sabbaso ÃkÃsÃna¤cÃyatanaæ samatikkamma anantaæ vi¤- ¤Ãïan ti vi¤¤Ãïa¤cÃyatanaæ upasampajja viharati . . . pe . . . Sabbaso vi¤¤Ãïa¤cÃyatanaæ samatikkamma n' atthi ki¤cÅ ti Ãki¤ca¤¤Ãyatanaæ upasampajja viharati . . . pe . . . Sabbaso Ãki¤ca¤¤Ãyatanaæ samatikkamma nevasa¤¤ÃnÃ- sa¤¤Ãyatanaæ upasampajja viharati . . . pe . . . Sabbaso nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãyatanaæ samatikkamma sa¤¤Ã- vedayitanirodhaæ upasampajja viharati . . . pe . . . 63. PaÂhavi-kasiïaæ bhÃveti: . . . pe . . . Ãpo-kasiïaæ bhÃveti: . . . pe . . . tejo-kasiïaæ bhÃveti: . . . pe . . . vÃyo-kasiïaæ bhÃveti: . . . pe . . . nÅla-kasiïaæ bhÃveti: . . . pe . . . pÅta-kasiïaæ bhÃveti: . . . pe . . . lohita-kasiïaæ bhÃveti:\<*<1>*>/ . . . pe . . . odÃta-kasiïaæ bhÃveti: . . . pe . . . ÃkÃsa-kasiïaæ bhÃveti: . . . pe . . . vi¤¤Ãïa-kasiïaæ bhÃveti: . . . pe . . . 73. asubha-sa¤¤aæ bhÃveti: . . . pe . . . maraïasa¤¤aæ\<*<2>*>/ bhÃveti: . . . pe . . . ÃhÃre paÂikkÆla-sa¤¤aæ bhÃveti: . . . pe . . . sabbaloke anabhirata-sa¤¤aæ bhÃveti: . . . pe . . . anicca-sa¤¤aæ bhÃveti: . . . pe . . . anicce dukkha-sa¤¤aæ bhÃveti: . . . pe . . . dukkhe anatta-sa¤¤aæ bhÃveti: . . . pe . . . pahÃna-sa¤¤aæ bhÃveti: . . . pe . . . virÃga-sa¤¤aæ bhÃveti: . . . pe . . . nirodha-sa¤¤aæ bhÃveti: . . . pe . . . aniccasa¤¤aæ bhÃveti: . . . pe . . . anattasa¤¤aæ bhÃveti: . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Not in T. 2 Not in T. or Ph. >/ #<[page 042]># %<42 JHùNA-VAGGA. [I. xx. 93.>% maraïasa¤¤aæ bhÃveti: . . . pe . . . ÃhÃre paÂikkÆlasa¤¤aæ bhÃveti: . . . pe . . . sabbaloke anabhiratasa¤¤aæ bhÃveti: . . . pe . . . aÂÂhikasa¤¤aæ bhÃveti: . . . pe . . . puÊavakasa¤¤aæ bhÃveti: . . . pe . . . vinÅlakasa¤¤aæ bhÃveti: . . . pe . . . vicchiddakasa¤¤aæ bhÃveti: . . . pe . . . uddhumÃtakasa¤¤aæ bhÃveti: . . . pe . . . 93. BuddhÃnussatiæ bhÃveti: . . . pe . . . dhammÃnussatiæ bhÃveti: . . . pe . . . saÇghÃnussatiæ bhÃveti: . . . pe . . . sÅlÃnussatiæ bhÃveti: . . . pe . . . cÃgÃnussatiæ bhÃveti: . . . pe . . . devatÃnussatiæ bhÃveti: . . . pe . . . ÃnÃpÃnasatiæ bhÃveti: . . . pe . . . maraïasatiæ bhÃveti: . . . pe . . . kÃyagatÃsatiæ bhÃveti: . . . pe . . . upasamÃnussatiæ bhÃveti: . . . pe . . . 103. PaÂhamajjhÃna-sahagataæ saddhindriyam bhÃveti: . . . pe . . . " viriyindriyaæ bhÃveti:. .. pe . . . " satindriyaæ bhÃveti:. .. pe . . . " samÃdhindriyaæ bhÃveti: . . . pe . . . " pa¤¤indriyaæ bhÃveti:. .. pe . . . " saddhÃbalaæ bhÃveti:. .. pe . . . " viriyabalaæ bhÃveti:. .. pe . . . " satibalaæ bhÃveti:. .. pe . . . " samÃdhibalaæ bhÃveti:. .. pe . . . " pa¤¤Ãbalaæ bhÃveti:. .. pe . . . 113. dutiyajjhÃna-sahagataæ . . . pe . . . 123. tatiyajjhÃna-sahagataæ . . . pe . . . 133. catutthajjhÃna-sahagataæ . . . pe . . . 143. mettÃ-sahagataæ . . . pe . . . 153. karuïÃ-sahagataæ . . . pe . . . 163. muditÃ-sahagataæ . . . pe . . . 173. upekkhÃ-sahagataæ . . . pe . . . 183. saddhindriyaæ bhÃveti: . . . pe . . . viriyindriyaæ bhÃveti: . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 043]># %% satindriyaæ bhÃveti: . . . pe . . . samÃdhindriyaæ bhÃveti: . . . pe . . . pa¤¤indriyaæ bhÃveti: . . . pe . . . saddhÃbalaæ bhÃveti: . . . pe . . . viriyabalaæ bhÃveti: . . . pe . . . satibalaæ bhÃveti: . . . pe . . . samÃdhibalaæ bhÃveti: . . . pe . . . 192. pa¤¤Ãbalaæ bhÃveti: ayaæ vuccati bhikkhave bhi- kkhu arittajjhÃno viharati satthu sÃsanakaro ovÃdapaÂikaro amoghaæ raÂÂhapiï¬aæ bhu¤jati. Ko pana vÃdo ye naæ bahulÅkarontÅti?. XXI.\<*<1>*>/ 1. Yassa kassaci bhikkhave mahÃsamuddo\<*<2>*>/ cetasà phuÂo\<*<3>*>/ antogadhà tassa kunnadiyo yà kÃci samuddaÇgamÃ, evam eva kho bhikkhave yassa kassaci kÃyagatÃsati bhÃvità bahu- lÅkatà antogadhà tassa kusalà dhammà ye keci vijjÃbhÃgiyÃti. Ekadhammo bhikkhave bhÃvito bahulÅkato mahato saævegÃya saævattati mahato atthÃya saævattati mahato yogakkhemÃya saævattati satisampaja¤¤Ãya saævattati ¤ÃïadassanapaÂilÃbhÃya saævattati diÂÂhadhammasukhavihÃrÃya saævattati vijjÃvimuttiphalasacchikiriyÃya saævattati Katamo ekadhammo? KÃyagatÃ-sati. Ayaæ kho bhi- kkhave ekadhammo bhÃvito . . . pe . . . vijjÃvimuttiphala- sacchikiriyÃya saævattatÅti. 9. Ekadhamme bhikkhave bhÃvite bahulÅkate kÃyo pi passambhati cittam pi passambhati vitakka-vicÃrà pi vÆpa- sammanti kevalà pi vijjÃbhÃgiyà dhammà bhÃvanÃ-pÃripÆriæ gacchanti. Katamasmiæ ekadhamme? KÃyagatÃ-satiyÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 There is no division here in the MSS. Title in ChS: KÃyagatÃsati Vaggo. 2 Ba. -samudde. 3 T. puÂÂho; Com. phuÂo; Ph. phuÂo. >/ #<[page 044]># %<44 JHùNA-VAGGA. [I. xxi. 13.>% Imasmiæ kho bhikkhave ekadhamme bhÃvite . . . pe . . . dhammà bhÃvanÃpÃripÆriæ gacchantÅti. 13. Ekadhamme bhikkhave bhÃvite bahulÅkate anuppannà c' eva akusalà dhammà n' uppajjanti uppannà và akusalà dhammà pahÅyanti. Katamasmiæ ekadhamme? KÃyagatÃ- satiyÃ. Imasmiæ kho bhikkhave ekadhamme bhÃvite . . . pe . . . dhammà pahÅyantÅti. 15. Ekadhamme bhikkhave bhÃvite bahulÅkate anuppannà c' eva kusalà dhammà uppajjanti uppannà kusalà dhammà bhiyyo bhÃvÃya vepullÃya saævattanti. Katamasmiæ eka- dhamme? KÃyagatÃ-satiyÃ. Imasmiæ kho bhikkhave ekadhamme bhÃvite . . . pe . . . saævattantÅti. 17. Ekadhamme bhikkhave bhÃvite bahulÅkate avijjà pahÅ- yati vijjà uppajjati asmimÃno pahÅyati anusayà samugghÃ- taæ gacchanti sa¤¤ojanà pahÅyanti. Katamasmiæ eka- dhamme? KÃyagatÃ-satiyÃ. Imasmiæ kho bhikkhave ekadhamme bhÃvite . . . pe . . . sa¤¤ojanà pahÅyantÅti. 22. Ekadhamme bhikkhave bhÃvito bahulÅkato pa¤¤Ãpa- bhedÃya saævattati anupÃdÃ\<*<1>*>/-parinibbÃnÃya saævattati. Katamo ekadhammo? KÃyagatÃ-sati. Ayaæ kho bhikkhave ekadhammo bhÃvito . . . pe . . . saævattatÅti. 24. Ekadhamme bhikkhave bhÃvite bahulÅkate aneka- dhÃtu-paÂivedho hoti nÃnÃdhÃtu-paÂivedho hoti anekadhÃtu- paÂisambhidà hoti. Katamasmiæ ekadhamme? KÃyagatÃ- satiyÃ. Imasmiæ kho bhikkhave ekadhamme bhÃvite . . . pe . . . hoti. 27. Ekadhammo bhikkhave bhÃvito bahulÅkato sotÃpatti- khala-sacchikiriyÃya saævattati sakadÃgÃmi-phala-sacchi- piriyÃya saævattati anÃgÃmi-phala-sacchikiriyÃya saævat- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T. reads anupÃdà here, but follows with anupÃdÃnÃ; Th., Tr. anupÃdÃya. >/ #<[page 045]># %% tati arahatta-phala-sacchikiriyÃya saævattati. Katamo eka- dhammo? KÃyagatÃ-sati. Ayaæ kho bhikkhave ekadhammo bhÃvito . . . pe . . . saævattatÅti. 31. Ekadhammo bhikkhave bhÃvito bahulÅkato, (1.) pa¤¤Ã-paÂilÃbhÃya saævattati, (2.) pa¤¤Ã-vuddhiyà saævattati, (3.) pa¤¤Ã-vepullÃya saævattati, (4.) mahÃpa¤¤atÃya saævattati, (5.) puthu-pa¤¤atÃya saævattati, (6.) vipula-pa¤¤atÃya saævattati, (7.) gambhÅra-pa¤¤atÃya saævattati, (8.) asÃmanta-pa¤¤atÃya\<*<1>*>/ saævattati, (9.) bhÆri-pa¤¤atÃya saævattati, (10.) pa¤¤Ã-bÃhullÃya saævattati, (11.) sÅgha-pa¤¤atÃya saævattati, (12.) lahu-pa¤¤atÃya saævattati, (13.) hÃsu\<*<2>*>/-pa¤¤atÃya saævattati, (14.) javana-pa¤¤atÃya\<*<3>*>/ saævattati, (15.) tikkha-pa¤¤atÃya saævattati, (16.) nibbedhika-pa¤¤atÃya saævattati. Katamo eka- dhammo? KÃyagatÃsati. Ayaæ kho bhikkhave eka- dhammo bhÃvito bahulÅkato pa¤¤ÃpaÂilÃbhÃya . . . pe . . . nibbedhika-pa¤¤atÃya saævattatÅti\<*<4>*>/. 47. Amatan te bhikkhave na paribhu¤janti ye\<*<5>*>/ kÃyagatÃ- satiæ na paribhu¤janti. Amatan te bhikkhave paribhu¤janti ye kÃyagatÃsatiæ paribhu¤jantÅti. 49. Amatan tesaæ bhikkhave aparibhuttaæ yesaæ kÃya- gatÃsati aparibhuttÃ. Amatan tesaæ bhikkhave paribhuttaæ yesaæ kÃyagatÃsati paribhuttà ti. 51. Amatan tesaæ bhikkhave parihÅnaæ yesaæ kÃyagatÃ- sati parihÅnÃ.\<*<6>*>/ Amatan tesaæ bhikkhave aparihÅnaæ yesaæ kÃyagatÃsati aparihÅnà ti. 53. Amatan tesaæ bhikkhave viruddhaæ\<*<7>*>/ yesaæ kÃyagatÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. asampatta-. 2 ChS: hÃsa. 3 Tr., Ph. javana-; T. java-. 4 Here ChS ends XIX with bracketed (KÃyagatÃsati vaggo). Title XX Amata vagga follows. 5 T. yesaæ. 6 T. aparihÅnaæ. 7 Tr. viraddhaæ. >/ #<[page 046]># %<46 JHùNA-VAGGA. [I. xxi. 55.>% sati viruddhÃ\<*<1>*>/. Amatan tesaæ Ãraddhaæ yesaæ kÃyagatÃsati Ãraddhà ti. 55. Amatan te bhikkhave pamÃdiæsu ye kÃyagatÃsatiæ pamÃdiæsu. Amatan te bhikkhave na pamÃdiæsu ye kÃya- gatÃsatiæ na pamÃdiæsÆti. 57. Amatan tesaæ bhikkhave pammuÂÂhaæ yesaæ kÃya- gatÃsati pammuÂÂhÃ. Amatan tesaæ apammuÂÂhaæ yesaæ kÃyagatÃsati apammuÂÂhà ti. 59. Amatan tesaæ bhikkhave anÃsevitaæ yesaæ kÃyaga- tÃsati anÃsevitÃ. Amatan tesaæ bhikkhave Ãsevitaæ yesaæ kÃyagatÃsati Ãsevità ti. 61. Amatan tesaæ bhikkhave abhÃvitaæ yesaæ kÃyagatÃ- sati abhÃvitÃ. Amatan tesaæ bhikkhave bhÃvitaæ yesaæ kÃyagatÃsati bhÃvità ti. 63. Amatan tesaæ bhikkhave abahulÅkataæ yesaæ kÃya- gatÃsati abahulÅkatÃ. Amatan tesaæ bhikkhave bahulÅka- taæ yesaæ kÃyagatÃsati bahulÅkatà ti. 65. Amatan tesaæ bhikkhave anabhi¤¤Ãtaæ yesaæ kÃya- gatÃsati anabhi¤¤ÃtÃ. Amatan tesaæ bhikkhave abhi¤¤Ã- taæ yesaæ kÃyagatÃsati abhi¤¤Ãtà ti. 67. Amatan tesaæ bhikkhave apari¤¤Ãtaæ . . . pe . . . Amatan tesaæ bhikkhave pari¤¤Ãtaæ . . . pe . . . 69. Amatan tesaæ bhikkhave asacchikataæ yesaæ kÃya- gatÃsati asacchikatà ti. 70. Amatan tesaæ bhikkhave sacchikataæ yesaæ kÃyaga- tÃsati sacchikatà ti. EkanipÃtassa suttasahassaæ samattaæ\<*<2>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Tr. viraddhÃ. 2 Ph. has the following:-- "Idaæ avoca Bhagavà attamanà te bhikkhÆ Bhagavato bhÃsitaæ abhinanduntÅ ti." NiÂÂhito ekanipÃto. >/ #<[page 047]># %< 47>% $< DUKA-NIPùTA.>$ I. Evaæ me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Tatra kho Bha- gavà bhikkhÆ Ãmantesi: Bhikkhavo ti. Bhaddante ti te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca: Dve 'mÃni bhikkhave vajjÃni. KatamÃni dve? DiÂÂha- dhammika¤ ca vajjaæ samparÃyika¤ ca vajjaæ. Katama¤ ca bhikkhave diÂÂhadhammikaæ vajjaæ? Idha bhikkhave ekacco passati coraæ ÃgucÃriæ rÃjÃno gahetvà vividhà kam- makaraïÃ\<*<1>*>/ kÃrente\<*<2>*>/ kasÃhi pi tÃÊente, vettehi pi tÃÊente, addhadaï¬akehi pi tÃÊente, hattham pi chindante, pÃdam pi chindante, hatthapÃdam pi chindante, kaïïam pi chindante, nÃsam pi chindante, kaïïanÃsam pi chindante, bilaÇgathÃlikam pi karonte, saÇkhamuï¬ikam pi karonte, rÃhumukham pi karonte, jotimÃlikam pi karonte, hatthapajjotikam pi karonte, erakavattikam\<*<3>*>/ pi karonte, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. vividhÃni kammakaraïÃni; T. -karaïà here, but afterwards -kÃraïà (see p. 49); Tr. karaïÃ. 2 Ph. karonte. 3 Ph. -vattakam. >/ #<[page 048]># %<48 KAMMAKARA×A-VAGGA. * [II. i.].>% cÅrakavÃsikam pi karonte, eïeyyakam pi karonte, balisamaæsikam\<*<1>*>/ pi karonte, kahÃpaïakam\<*<2>*>/ pi karonte, khÃrÃpatacchikam\<*<3>*>/ pi karonte, palighaparivattikam pi karonte, palÃlapÅÂhakam\<*<4>*>/ pi karonte, tattena pi telena osi¤cante\<*<5>*>/, sunakhehi pi khÃdÃpente, jÅvantam pi sÆle uttÃsente, asinà pi sÅsaæ chindante. Tassa evaæ hoti: yathÃrÆpÃnaæ kho pÃpakÃnaæ kammÃ- naæ hetu coraæ ÃgucÃriæ\<*<6>*>/ rÃjÃno gahetvà vividhà kamma- karaïà kÃrenti kasÃhi pi tÃÊenti . . . pe . . . asinà pi sÅsaæ chindanti. Aha¤ ce va kho pana evarÆpaæ pÃpaæ kammaæ\<*<7>*>/ karey- yaæ mam pi rÃjÃno gahetvà evarÆpà vividhà kammakaraïà kÃreyyuæ kasÃhi pi tÃÊeyyuæ . . . pe . . . asinà pi sÅsaæ chindeyyun ti\<*<8>*>/. So diÂÂhadhammikassa vajjassa bhÅto na paresaæ pÃbhataæ palumpanto carati. Idaæ vuccati bhikkhave diÂÂhadhammi- kaæ vajjaæ\<*<9>*>/. Katama¤ ca bhikkhave samparÃyikaæ vajjaæ? Idha bhikkhave ekacco iti paÂisa¤cikkhati: kÃyaduccari- tassa kho\<*<10>*>/ pÃpako vipÃko abhisamparÃyaæ vacÅduccari- tassa kho\<*<11>*>/ pÃpako vipÃko abhisamparÃyaæ manoduccaritassa kho pÃpako vipÃko abhisamparÃyaæ aha¤ ce va\<*<12>*>/ kho pana kÃyena duccaritaæ careyyaæ vÃcÃya duccaritaæ careyyaæ manasà duccaritaæ careyyaæ ki¤ ca taæ yenÃhaæ\<*<13>*>/ kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjeyyan ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. bÃÊisa-. 2 Ph. kahÃpakaæ. 3 Ph. kharÃpaticcakaæ; Bb. khÃrÃpatam. 4 Ph. -pitakam. 5 Ph. -si¤cente. 6 Ph. ÃÇgÆcÃrim. 7 Ph. pÃpakammaæ. 8 Ph. vilupento. 9 See Milindapa¤ha, pp. 197, 290, 358. 10 T., Ph. kho pana; Tr. kho. 11 Ph. omits kho. 12 Ph. aha¤¤eva. 13 T. Ba. yÃhaæ. * Morris, ChS -kÃraïa in headings but -karaïa in end - titles. >/ #<[page 049]># %% So samparÃyikassa vajjassa bhÅto kÃyaduccaritaæ pahÃya kÃyasucaritaæ bhÃveti vacÅduccaritaæ pahÃya vacÅsucaritaæ bhÃveti manoduccaritaæ pahÃya manosucaritaæ bhÃveti sud- dham attÃnaæ pariharati. Idaæ vuccati bhikkhave samparÃ- yikaæ vajjaæ. ImÃni kho bhikkhave dve vajjÃni. TasmÃt iha bhikkhave evaæ sikkhitabbaæ: diÂÂhadhammikassa vajjassa bhÃyissÃma\<*<1>*>/ samparÃyikassa vajjassa bhÃyissÃma vajjabhÅ- runo bhavissÃma vajjabhayadassÃvino ti. Evaæ hi vo\<*<2>*>/ bhi- kkhave sikkhitabbaæ. VajjabhÅruno bhikkhave vajja-bha- yadassÃvino etaæ\<*<3>*>/ pÃÂikaÇkhaæ yaæ parimu¤cissati sabba- vajjehÅ ti. 2. Dve 'mÃni bhikkhave padhÃnÃni durabhisaæbhavÃni lokasmiæ. KatamÃni dve? Ya¤ ca gihÅnaæ agÃraæ ajjhÃvasaraæ cÅvara-piï¬apÃta- senÃsana-gilÃna-paccaya-bhesajja-parikkhÃrÃnuppÃdÃnatthaæ padhÃnaæ ya¤ ca agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajitÃnaæ sabbÆ- padhi-paÂinissaggatthÃya padhÃnaæ. ImÃni kho bhikkhave dve padhÃnÃni durabhisaæbhavÃni lokasmiæ. Etad aggaæ bhikkhave imesaæ dvinnaæ padhÃnÃnaæ yadidaæ sabbÆpa- dhipaÂinissaggatthaæ padhÃnaæ. TasmÃt iha bhikkhave evaæ sikkhitabbaæ: sabbÆpadhi-paÂinissaggatthaæ padhÃ- naæ padahissÃmà ti. Evaæ hi vo bhikkhave sikkhitabban ti. 3. Dve 'me bhikkhave dhammà tapanÅyÃ\<*<4>*>/. Katame dve? Idha bhikkhave ekaccassa kÃyaduccaritaæ kataæ hoti aka- taæ hoti kÃyasucaritaæ: vacÅduccaritam kataæ hoti akataæ hoti vacÅsucaritaæ: manoduccaritaæ kataæ hoti akataæ hoti manosucaritaæ. So kÃyaduccaritaæ me katan ti tappati akataæ me kÃyasu- caritan ti tappati: vacÅduccaritaæ me katan ti tappati akataæ me vacÅsucaritan ti tappati: manoduccaritam me katan ti tappati akataæ me manosucaritan ti tappati. Ime kho bhikkhave dve dhammà tapanÅyà ti. 4. Dve 'me bhikkhave dhammà atapanÅyÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. bhÃyissÃmi. 2 T. kho. 3 T., Ba., etaæ.; Ph. ekaæ. 4 Ba. tapanÅyÃ; Bb. tapaniyyÃ. >/ #<[page 050]># %<50 KAMMAKARA×A-VAGGA. [II. i. 5.>% Katame dve? Idha bhikkhave ekaccassa kÃyasucaritaæ kataæ hoti akataæ hoti kÃyaduccaritaæ: . . . pe . . . manoduccaritam . . . pe . . . So kÃyasucaritaæ me katan ti na tappati akataæ me kÃya- duccaritan ti na tappati . . . pe . . . manos . . . pe . . . Ime kho bhikkhave dve dhammà atapanÅyà ti. 5. DvinnÃhaæ bhikkhave dhammÃnaæ upa¤¤Ãsiæ yà ca asantuÂÂhità kusalesu dhammesu yà ca appaÂivÃïità padhÃna- smiæ. AppaÂivÃïaæ\<*<1>*>/ sudÃhaæ bhikkhave padahÃmi -- kÃmaæ taco ca nahÃru ca aÂÂhi\<*<2>*>/ ca avasissatu\<*<3>*>/ sarÅre upasussatu maæsalohitaæ yan tam purisa-thÃmena purisa-viriyena purisa-parakkamena pattabbaæ na\<*<4>*>/ taæ apÃpuïitvà viriyassa saïÂhÃnaæ bhavissatÅ ti. Tassa mayhaæ bhikkhave appamÃ- dÃdhigatà bodhi\<*<5>*>/ appamÃdÃdhigato anuttaro yogakkhemo. Tumhe ce pi bhikkhave appaÂivÃïaæ padaheyyÃtha -- kÃ- maæ taco ca nahÃru ca aÂÂhi ca avasissatu sarÅre upasussatu maæsalohitaæ yan taæ purisa-thÃmena purisaviriyena purisa-parakkamena pattabbaæ na taæ apÃpuïitvà viriyassa saïÂhÃnaæ bhavissatÅ ti -- tumhe pi bhikkhave na cirass' eva yass' atthÃya kulaputtà sammad eva agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajanti tad anuttaraæ brahmacariya- pariyosÃnaæ diÂÂh' eva dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchi- katvà upasampajja viharissatha. TasmÃt iha bhikkhave evaæ sikkhitabbaæ: appaÂivÃïaæ padahissÃma -- kÃmaæ taco ca nahÃru ca aÂÂhi ca avasissatu sa- rÅre upasussatu maæsalohitaæ yan taæ purisa-thÃmena purisa- viriyena purisa-parakkamena pattabbaæ na taæ apÃpuïitvà viriyassa saïÂhÃnaæ bhavissatÅ ti. Evaæ hi vo bhikkhave sikkhitabban ti. 6. Dve 'me bhikkhave dhammÃ. Katame dve? Yà ca sa¤¤ojaniyesu dhammesu assÃdÃnupassitÃ\<*<6>*>/ yà ca sa¤¤ojaniyesu dhammesu nibbidÃnupassitÃ. Sa¤¤ojaniyesu bhikkhave dhammesu assÃdÃnupassÅ viharanto rÃgaæ nappa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T., Ba., Bb. appaÂivÃni. 2 T., Tr. aÂÂhÅ. 3 JÃt. I. 71, has avassatu. 4 T. omits na throughout. 5 So Com. also, ChS sambodhi. 6 Ph. assad-. >/ #<[page 051]># %% jahati dosaæ nappajahati mohaæ nappajahati. RÃgaæ appa- hÃya dosaæ appahÃya mohaæ appahÃya na parimuccati jÃtiyà jarÃya maraïena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upÃyÃsehi napparimuccati dukkhasmà ti vadÃmi. Sa¤¤ojaniyesu bhikkhave dhammesu nibbidÃnupassÅ viha- ranto rÃgam pajahati dosam pajahati moham pajahati. RÃgam pahÃya dosam pahÃya moham pahÃya parimuccati jÃtiyà jarÃya maraïena sokehi paridevehi dukkhehi doma- nassehi upÃyÃsehi parimuccati dukkhasmà ti vadÃmi. Ime kho bhikkhave dve dhammà ti. 7. Dve 'me bhikkhave dhammà kaïhÃ. Katame dve? Ahirika¤ ca anottappa¤ ca. Ime kho bhikkhave dve dhammà kaïhà ti. 8. Dve 'me bhikkhave dhammà sukkÃ. Katame dve? Hiri\<*<1>*>/ ca ottappa¤ ca. Ime kho bhikkhave dve dhammà sukkà ti. 9. Dve 'me bhikkhave sukkà dhammà lokaæ pÃlenti. Katame dve? Hiri\<*<1>*>/ ca ottappa¤ ca. Ime kho bhikkhave dve sukkà dhammà lokaæ na pÃleyyuæ nayidha pa¤¤Ãyetha mÃtà ti và mÃtucchà ti và mÃtulÃnÅ ti và Ãcariya-bhariyÃ\<*<2>*>/ ti và garÆnaæ dÃrÃ\<*<3>*>/ ti vÃ, saæbhedaæ loko Ãgamissati\<*<4>*>/ yathà ajelakà kukkuÂa-sÆkarà soïa-sigÃlÃ.\<*<5>*>/ Yasmà ca kho bhikkhave ime dve sukkà dhammà lokaæ pÃlenti tasmà pa¤¤Ãyati\<*<6>*>/ mÃtà ti và mÃtucchà ti và mÃtulÃnÅ ti và Ãcariya-bhariyà ti và garÆnaæ dÃrà ti và ti. 10. Dve 'mà bhikkhave vassÆpanÃyikÃ. Katamà dve? Purimikà ca pacchimikà ca. Ime kho bhikkhave dve vassÆpanÃyikà ti. Kammakaraïa-vaggo paÂhamo.7 \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T., Tr. hiri¤. 2 Ph. Ãcariyà bhariyÃni ti vÃ. 3 Ph. dÃyÃ. 4 Ba. Ãgamissam; T., Tr. Bb. Ãgamissa. 5 Ph. kukkurà soïa-singalÃ. 6 T. Bb. pa¤¤Ãyanti. 7 Com. VassÆpamÃyika-vaggo paÂhamo. >/ #<[page 052]># %<52 ADHIKARA×A-VAGGA. [II. ii. 1.>% VajjappadhÃnà dve tapanÅyà upa¤¤Ãsena pa¤camaæ. Sa¤¤ojana¤ ca kaïha¤ ca sukka¤ ca bhariyà vassÆpanÃyi- kena vaggo\<*<1>*>/. II. 1. Dve 'mÃni bhikkhave balÃni. KatamÃni dve? PaÂisaÇkhÃnabala¤ ca bhÃvanÃ-bala¤ ca. Katama¤ ca bhikkhave paÂisaÇkhÃnabalaæ? Idha bhikkhave ekacco iti paÂisa¤cikkhati: kÃyaduccari- tassa kho pÃpako vipÃko diÂÂh 'eva dhamme abhisamparÃya¤ ca: vacÅduccaritassa . . . pe . . .: mano-duccaritassa pÃpako vipÃko diÂÂh 'eva\<*<2>*>/ dhamme abhisamparÃya¤ cà ti. So iti paÂisaÇkhÃya kÃyaduccaritaæ pahÃya kÃyasucaritaæ bhÃveti: . . . pe . . . manoduccaritaæ pahÃya manosucaritaæ bhÃveti suddhaæ attÃnaæ pariharati. Idaæ vuccati bhi- kkhave paÂisaÇkhÃnabalaæ. Katama¤ ca bhikkhave bhÃvanÃbalaæ? Tatra bhikkhave yam idaæ bhÃvanÃbalaæ sekhÃnaæ etaæ\<*<3>*>/ balaæ. Sekhaæ hi so bhikkhave balaæ Ãgamma rÃgaæ pajahati dosaæ pajahati mohaæ pajahati, rÃgaæ pahÃya dosaæ pahÃya mohaæ pahÃya\<*<4>*>/ yaæ akusalaæ taæ na karoti yaæ pÃpaæ taæ na sevati. Idaæ vuccati bhikkhave bhÃvanÃ-balaæ. ImÃni kho bhi- kkhave dve balÃnÅ ti. 2. Dve 'mÃni bhikkhave balÃni. KatamÃni dve? PaÂisaÇkhÃna-bala¤ ca bhÃvanÃ-bala¤ ca. Katama¤ ca bhikkhave paÂisaÇkhÃnabalaæ? Idha . . . pe . . . (1) Idaæ vuccati bhikkhave paÂi- saÇkhÃnabalaæ. Katama¤ ca bhikkhave bhÃvanÃ-balaæ? Idha bhikkhave \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph., Tr., but T. has only vaggo paÂhamo. 2 Ph. Bb. diÂÂhe c'eva. 3 T. sekham eta taæ; Tr., Ba. sekhÃm etaæ balaæ sekham; Bb. sekham ettaæ b. s. altered to sekhassa' etam b. sekho. 4 Ba. pahÃy'idam ak.; Bb. pahÃya ak. >/ #<[page 053]># %% bhikkhu satisaæbojjhaÇgaæ bhÃveti vivekanissitaæ virÃgani- ssitaæ nirodhanissitaæ vossaggapariïÃmiæ. dhammavicaya-sambojjhaÇgaæ bhÃveti . . . pe . . . viriya-sambojjhaÇgaæ bhÃveti . . . pe . . . pÅti-sambojjhaÇgaæ bhÃveti . . . pe . . . passaddhi-sambojjhaÇgaæ bhÃveti . . . pe . . . samÃdhi-sambojjhaÇgaæ bhÃveti . . . pe . . . upekhÃ-sambojjhaÇgaæ bhÃveti . . . pe . . . Idaæ vuccati bhikkhave bhÃvanÃ-balaæ. ImÃni kho bhikkhave dve balÃni. 3. Dve 'mÃni bhikkhave balÃni. KatamÃni dve? PaÂisaÇkhÃna-bala¤ ca bhÃvanÃ-bala¤ ca. Katama¤ ca bhikkhave paÂisaÇkhÃna-balaæ? Idha . . . pe . . . (See 1). Katama¤ ca bhikkhave bhÃvanÃbalaæ? Idha bhikkhave bhikkhu vivicc' eva kÃmehi vivicca akusa- lehi dhammehi savitakkaæ savicÃraæ vivekajaæ pÅtisukhaæ paÂhamajjhÃnaæ upasampajja viharati: vitakka-vicÃrÃnaæ vÆpasamà ajjhattaæ sampasÃdanaæ cetaso ekodibhÃvaæ avi- takkaæ avicÃraæ samÃdhijaæ pÅtisukhaæ dutiyajjhÃnaæ upasampajja viharati: pÅtiyà ca virÃgà upekkhako ca viharati sato ca sampajÃno sukha¤ ca kÃyena paÂisaævedeti yan taæ ariyà Ãcikkhanti upekhako satimà sukha-vihÃrÅ ti tatiyajjhÃ- naæ upasampajja viharati: sukhassa ca pahÃnà dukkhassa ca pahÃnà pubb' eva somanassa-domanassÃnaæ atthagamÃ\<*<1>*>/ adu- kkhamasukhaæ upekhÃ-sati-pÃrisuddhiæ catutthajjhÃnaæ upasampajja viharati. Idaæ vuccati bhikkhave bhÃvanÃ- balaæ. ImÃni kho bhikkhave dve balÃnÅ ti. 4. Dve' mà bhikkhave TathÃgatassa dhamma-desanÃ. Katamà dve?. SaÇkhittena ca vitthÃrena ca. Imà kho bhikkhave dve TathÃgatassa dhamma-desanà ti. 5. Yasmiæ bhikkhave adhikaraïe Ãpanno\<*<2>*>/ ca bhikkhu codako ca bhikkhu na sÃdhukaæ attanà va\<*<3>*>/ attÃnaæ pacca- vekkhanti\<*<4>*>/ tasm' etaæ bhikkhave adhikaraïe pÃÂikaÇkhaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. atthaÇgamÃ. 2 Ph. ÃpattÃpanno. 3 Bb. ca. 4 T. Bb. -kkhanti, ChS: -kkhati. >/ #<[page 054]># %<54 ADHIKARA×A-VAGGA. [II. ii. 5.>% dÅghattÃya kharattÃya vÃÊattÃya saævattissati bhikkhÆ ca na phÃsuæ viharissantÅ ti. Yasmi¤ ca kho bhikkhave adhikaraïe Ãpanno ca bhikkhu codako ca bhikkhu sÃdhukaæ attanà va attÃnaæ pacca- vekkhanti\<*<1>*>/ tasm' etaæ bhikkhave adhikaraïe pÃÂikaÇkhaæ na dÅghattÃya kharattÃya vÃÊattÃya saævattissati bhikkhÆ ca phÃsuæ viharissantÅ ti. Katha¤ ca bhikkhave Ãpanno bhikkhu sÃdhukaæ attanà va attÃnaæ paccavekkhati?. Idha bhikkhave Ãpanno bhikkhu iti paÂisa¤cikkhati: Ahaæ kho akusalaæ Ãpanno ka¤cid\<*<2>*>/ eva desaæ kÃyena tam\<*<3>*>/ maæ so bhikkhu addasa\<*<4>*>/ akusalaæ ÃpajjamÃnaæ ka¤cid\<*<2>*>/ eva desaæ kÃyena. No ce ahaæ akusalaæ Ãpajjeyyaæ ka¤cid\<*<2>*>/ eva desaæ kÃyena na maæ so bhikkhu passeyya akusalaæ ÃpajjamÃnaæ ka¤cid\<*<2>*>/ eva desaæ kÃyena. Yasmà ca kho ahaæ akusalaæ Ãpanno ka¤cid\<*<2>*>/ eva desaæ kÃyena tasmà maæ so bhikkhu addasa akusalaæ ÃpajjamÃnaæ ka¤cid\<*<2>*>/ eva desaæ kÃ- yena. Disvà ca pana maæ so bhikkhu akusalaæ ÃpajjamÃnaæ ka¤cid\<*<2>*>/ eva desaæ kÃyena anattamano ahosi: anattamano\<*<5>*>/ samÃno anattamanavacanaæ\<*<6>*>/ maæ so bhikkhu avaca. Anat- tamanavacanÃhan\<*<7>*>/ tena bhikkhunà vutto samÃno anattamano ahosiæ: anattamano samÃno paresaæ Ãrocesiæ: iti mam eva tattha accayo accagamà suÇkadÃyikaæ va bhaï¬asmin ti. Evaæ kho bhikkhave Ãpanno bhikkhu sÃdhukaæ attanà va attÃnaæ paccavekkhati. Katha¤ ca bhikkhave codako bhikkhu sÃdhukaæ attanà va attÃnaæ paccavekkhati? Idha bhikkhave codako bhikkhu iti paÂisa¤cikkhati: Ayaæ kho bhikkhu akusalaæ Ãpanno ka¤cid\<*<2>*>/ eva desaæ kÃ- yena. TÃhaæ\<*<8>*>/ imaæ bhikkhuæ addasaæ akusalaæ Ãpajja- mÃnaæ ka¤cid\<*<2>*>/ eva desaæ kÃyena. No ce ayaæ bhikkhu akusalaæ Ãpajjeyya ka¤cid\<*<2>*>/ eva desaæ kÃyena nÃhaæ imaæ bhikkhuæ passeyyaæ akusalaæ ÃpajjamÃnaæ ka¤cid\<*<2>*>/ eva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Tr., T. -anti. 2 Ph. ki¤cideva. 3 Ph. kam. ChS omits. 4 Ph. addasa na. 5 Ph. attamÃno. 6 Ph. -vÃcaæ; Tr. -vÃcaæ taæ maæ. 7 T. has anattavacanÃha; Ph. anattamÃnavacam nÃhaæ; Tr., Ba. -vacanÃhan. 8 Ph., T. nÃhaæ. ChS: Ahaæ >/ #<[page 055]># %% desaæ kÃyena. Yasmà ca kho ayaæ bhikkhu akusalaæ Ãpan- no ka¤cid\<*<1>*>/ eva desaæ kÃyena tasmà ahaæ imaæ bhikkhuæ addasaæ akusalaæ ÃpajjamÃnaæ ka¤cid\<*<1>*>/ eva desaæ kÃyena\<*<2>*>/. Disvà ca panÃhaæ imaæ bhikkhuæ akusalaæ ÃpajjamÃnaæ ka¤cid eva desaæ kÃyena anattamano ahosiæ: anattamano sa- mÃno anattamanavacanÃhaæ\<*<3>*>/ imaæ bhikkhum avacaæ. Anat- tamanavacanÃyaæ bhikkhu\<*<4>*>/ mayà vutto samÃno anattamano ahosi: anattamano samÃno paresaæ Ãrocesi: iti mam eva tattha accayo accagamà suÇkadÃyikam\<*<5>*>/ va bhaï¬asmin ti. Evaæ kho bhikkhave codako bhikkhu sÃdhukaæ attanà va attÃnaæ paccavekkhati. Yasmim bhikkhave adhikaraïe Ãpanno ca bhikkhu codako ca bhikkhu na sÃdhukam attanà va attÃnaæ paccavekkhanti tasm' etaæ bhikkhave adhikaraïe pÃÂikaÇkhaæ dÅghattÃya kharattÃya vÃÊattÃya saævattissati bhikkhÆ ca na phÃsuæ viharissanti\<*<6>*>/. Yasmi¤ ca kho bhikkhave adhikaraïe Ãpanno ca bhikkhu codako ca bhikkhu sÃdhukaæ attanà va attÃnaæ paccavek- khanti tasm' etaæ bhikkhave adhikaraïe pÃÂikaÇkhaæ na dÅghattÃya kharattÃya vÃÊattÃya saævattissati bhikkhÆ ca phÃsuæ viharissantÅ ti. 6. Atha kho a¤¤ataro brÃhmaïo yena Bhagavà ten' upa- saÇkami upasaÇkamitvà Bhagavatà saddhiæ sammodi sam- modanÅyaæ kathaæ sÃraïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho so brÃhmaïo Bhagavantaæ etad avoca: Ko nu kho bho Gotama hetu ko paccayo yena-m-idh' ekacce sattà kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjantÅ ti? Adhammacariyà visama- cariyà hetu kho brÃhmaïa evam idh' ekacce sattà kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjantÅ ti. Ko pana bho Gotama hetu ko paccayo yena-m-idh' ekacce sattà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjantÅ ti? Dhammacariyà samacariyà hetu kho brÃh- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. ki¤cideva. 2 T. repeats tasmà . . . kÃyena. 3 Ph. attamano vÃcam nÃham; Ba. -vacanÃyaæ. 4 Ph. omits avacam . . . bhikkhu. 5 Ph. -dÃyakam. 6 T. antÅ. >/ #<[page 056]># %<56 ADHIKARA×A-VAGGA. [II. ii. 7.>% maïa evam idh' ekacce sattà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjantÅ ti. Abhikkantaæ bho Gotama abhikkantaæ bho Gotama. SeyyathÃpi bho Gotama nikkujjitaæ và ukkujjeyya paÂi- cchannaæ và vivareyya mÆÊhassa\<*<1>*>/ và maggaæ Ãcikkheyya andhakÃre và telapajjotaæ dhÃreyya cakkhumanto rÆpÃni dakkhintÅ\<*<2>*>/ ti evam eva kho bhotà Gotamena anekapariyÃyena dhammo pakÃsito. EsÃhaæ Bhagavantaæ Gotamaæ saraïaæ gacchÃmi dhamma¤ ca bhikkhusaÇgha¤ ca. UpÃsakaæ maæ bhavaæ Gotamo dhÃretu ajjatagge pÃïupetaæ saraïaæ gatan ti. 7. Atha kho JÃïussoïi brÃhmaïo yena Bhagavà ten' upa- saÇkami upasaÇkamitvà Bhagavatà saddhiæ sammodi . . . pe . . . Ekamantaæ nisinno kho JÃïussoïi brÃhmaïo Bha- gavantaæ etad avoca: Ko nu kho bho Gotama hetu ko paccayo yena-m-idh' ekacce sattà kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatim vinipÃ- taæ nirayaæ uppajjantÅ ti. Katattà ca brÃhmaïa akatattà ca evam idh' ekacce sattà kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjantÅ ti. Ko pana bho\<*<3>*>/ Gotama hetu ko paccayo yena-m-idh' ekacce sattà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjantÅ ti?. Katattà ca brÃhmaïa akatattà ca evam idh' ekacce sattà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppa- jjantÅ ti. Na kho ahaæ imassa bhoto Gotamassa saÇkhittena bhÃsi- tassa vitthÃrena atthaæ avibhattassa vitthÃrena atthaæ\<*<4>*>/ ÃjÃnÃmi. SÃdhu me bhavaæ Gotamo tathà dhammaæ desetu yathà ahaæ imassa bhoto Gotamassa saÇkhittena bhÃsitassa vitthÃrena atthaæ ÃjÃneyyan ti. Tena hi brÃhmaïa suïÃhi sÃdhukaæ manasikarohi bhÃ- sissÃmÅ ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. mÆlassa. 2 Ph. dakkhanti. 3 T. ko pana bho. 4 avibhattassa . . . atthaæ omitted by Tr. >/ #<[page 057]># %% Evaæ bho ti kho JÃïussoïi brÃhmaïo Bhagavato paccassosi. Bhagavà etad avoca: Idha brÃhmaïa ekaccassa kÃyaduccaritaæ kataæ hoti aka- taæ hoti kÃyasucaritaæ: vacÅduccaritaæ kataæ hoti akataæ hoti vacÅsucaritaæ: manoduccaritaæ kataæ hoti akatam hoti manosucaritaæ. Evaæ kho brÃhmaïa katattà ca akatattà ca evam idh' ekacce sattà kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjantÅ ti. Idha pana brÃhmaïa ekaccassa kÃyasucaritaæ kataæ hoti akataæ hoti kÃyaduccaritaæ: vacÅsucaritaæ kataæ hoti akataæ hoti vacÅduccaritaæ: manosucaritaæ kataæ hoti aka- taæ hoti manoduccaritaæ. Evaæ kho brÃhmaïa katattà ca akatattà ca evam idh' ekacce sattà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjantÅ ti. Abhikkantaæ bho Gotama . . . pe . . . UpÃsakaæ maæ bhavaæ Gotamo dhÃretu ajjatagge pÃïupetaæ saraïaæ gatan ti. 8. Atha kho Ãyasmà ùnando yena Bhagavà ten' upasaÇ- kami upasaÇkamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi: ekamantaæ nisinnaæ kho Ãyasmantaæ ùnandaæ Bhagavà etad avoca: EkaæsenÃhaæ ùnanda akaraïÅyaæ vadÃmi kÃyaduccaritaæ vacÅduccaritaæ manoduccaritan ti. Yam idaæ bhante\<*<1>*>/ Bhagavatà ekaæsena akaraïÅyaæ akkhÃtaæ kÃyaduccaritaæ vacÅduccaritaæ manoduccaritaæ tasmiæ akaraïÅye kayiramÃne\<*<2>*>/ ko ÃdÅnavo pÃÂikaÇkho ti?. Yam idaæ ùnanda mayà ekaæsena . . . pe . . . kayiramÃne ayaæ ÃdÅnavo pÃÂikaÇkho: attà pi attÃnaæ upavadati anu- vicca vi¤¤Æ garahanti pÃpako kittisaddo abbhuggacchati sammÆÊho\<*<3>*>/ kÃlaæ karoti kÃyassa bhedà param maraïà apÃ- yaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjati. Yam idaæ ùnanda mayà ekaæsena\<*<4>*>/ akaraïÅyaæ akkhÃtaæ kÃyaduccari- taæ vacÅduccaritaæ manoduccaritaæ tasmiæ akaraïÅye kayi- ramÃne\<*<2>*>/ ayaæ ÃdÅnavo pÃÂikaÇkho. EkaæsenÃhaæ ùnanda \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. yadidaæ. 2 Ph. kariyamÃne. 3 Ph. samÆlo. 4 Ph. Bb. ekaæ na Ba. ekaæsena. >/ #<[page 058]># %<58 ADHIKARA×A-VAGGA. [II. ii. 9.>% karaïÅyaæ vadÃmi kÃyasucaritaæ vacÅsucaritaæ manosu- caritan ti. Yam idaæ bhante Bhagavatà ekaæsena karaïÅyaæ akkhÃ- taæ kÃyasucaritaæ vacÅsucaritaæ manosucaritaæ tasmiæ ka- raïÅye kayiramÃne ko Ãnisaæso pÃÂikaÇkho ti?. Yam idaæ ùnanda mayà ekaæsena karaïÅyaæ akkhÃtaæ kÃyasucaritaæ vacÅsucaritaæ manosucaritaæ tasmiæ karaïÅye kayiramÃne ayaæ Ãnisaæso pÃÂikaÇkho: attà pi attÃnaæ na upavadati anuvicca vi¤¤Æ pasaæsanti kalyÃïo kittisaddo abbhuggacchati asammÆÊho kÃlaæ karoti kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjati. Yam idaæ ùnanda mayà ekaæsena karaïÅyaæ akkhÃtaæ kÃyasucaritaæ vacÅsucaritaæ manosucaritaæ tasmiæ karaïÅye kayiramÃne ayaæ Ãnisaæso pÃÂikaÇkho ti. 9. Akusalaæ bhikkhave pajahatha. Sakkà bhikkhave akusalaæ pajahituæ. No ce taæ bhikkhave sakkà abhavissa akusalaæ pajahituæ nÃhaæ evaæ vadeyyaæ "akusalaæ bhi- kkhave pajahathÃ" ti. Yasmà ca kho bhikkhave sakkà akusalaæ pajahituæ tasmÃhaæ evaæ vadÃmi "akusalaæ bhikkhave pajahathÃ" ti. Akusala¤ ca h' idaæ bhikkhave pahÅnaæ ahitÃya dukkhÃya saævatteyya nÃhaæ evaæ vadeyyaæ "akusalaæ bhikkhave pajahathÃ" ti. Yasmà ca kho bhikkhave akusalaæ pahÅnaæ hitÃya sukhÃya saævattati tasmÃhaæ evaæ vadÃmi "aku- salaæ bhikkhave pajahathÃ" ti. Kusalaæ bhikkhave bhÃvetha. Sakkà bhikkhave kusalaæ bhÃvetuæ. No ce taæ bhikkhave sakkà abhavissa kusalaæ bhÃvetuæ nÃhaæ evaæ vadeyyaæ "kusalaæ bhikkhave bhÃvethÃ" ti. Yasmà ca kho bhikkhave sakkà kusalaæ bhÃvetuæ tasmÃham evaæ vadÃmi "kusalaæ bhikkhave bhÃvethÃ" ti. Kusala¤ ca h' idam bhikkhave bhÃvitaæ ahitÃya dukkhÃya saævatteyya nÃhaæ vadeyyaæ "kusalaæ bhikkhave bhÃ- vethÃ" ti. Yasmà ca kho bhikkhave kusalaæ bhÃvitaæ hitÃya sukhÃya saævattati tasmÃhaæ evaæ vadÃmi "kusalaæ bhikkhave bhÃvethÃ" ti. 10. Dve 'me bhikkhave dhammà saddhammassa sammo- sÃya antaradhÃnÃya saævattanti. Katame dve? \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 059]># %% Dunnikkhitta¤ ca padavya¤janaæ attho ca dunnÅto\<*<1>*>/. Dunnikkhitassa bhikkhave padavya¤janassa attho pi dunnayo hoti. Ime kho bhikkhave dve dhammà saddham- massa sammosÃya antaradhÃnÃya saævattanti. Dve me bhikkhave dhammà saddhammassa ÂhitiyÃ\<*<2>*>/ asam- mosÃya anantaradhÃnÃya saævattanti. Katame dve?. Sunikkhitta¤ ca padavya¤janaæ attho ca sunÅto. Sunikkhittassa bhikkhave padavya¤janassa attho pi sunayo hoti. Ime kho bhikkhave dve dhammà saddhammassa Âhitiyà asammosÃya anantaradhÃnÃya saævattantÅ ti. Adhikaraïavaggo dutiyo.\<*<3>*>/ III. 1. Dve 'me bhikkhave bÃlÃ. Katame dve? Yo ca accayaæ accayato na passati: yo ca accayaæ desent- assa yathÃdhammaæ na paÂigaïhÃti.\<*<4>*>/ Ime kho bhikkhave dve bÃlà ti. Dve 'me bhikkhave paï¬itÃ. Katame dve?. Yo ca accayaæ accayato passati: yo ca accayaæ desent- assa yathÃdhammaæ paÂigaïhÃti. Ime kho bhikkhave paï¬ità ti. 2. Dve 'me bhikkhave TathÃgataæ abbhÃcikkhanti. Katame dve? DuÂÂho và dosantaro\<*<5>*>/ saddho và duggahÅtena. Ime kho bhikkhave dve TathÃgatam abbhÃcikkhanti. 3. Dve 'me bhikkhave TathÃgataæ abbhÃcikkhanti. Katame dve? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. dunikkhitto. 2 Ph. dhitiyÃ. 3 From Ph. and Com., but T. and the other MSS. have vaggo dutiyo. 4 Ph. paÂiggaïhatÅ. 5 = patiÂÂhitadoso (Com.). See Cullavagga ix. 5, 2. >/ #<[page 060]># %<60 BùLA-VAGGA. [II. iii. 4.>% Yo ca abhÃsitaæ alapitaæ TathÃgatena bhÃsitaæ lapitaæ TathÃgatenà ti dÅpeti: yo ca bhÃsitaæ lapitaæ TathÃgatena abhÃsitaæ alapitaæ TathÃgatenà ti dÅpeti. Ime kho bhi- kkhave dve TathÃgataæ abbhÃcikkhanti. 4. Dve 'me bhikkhave TathÃgataæ nÃbbhÃcikkhanti. Katame dve? Yo ca abhÃsitaæ alapitaæ TathÃgatena abhÃsitaæ alapitaæ TathÃgatenà ti dÅpeti: yo ca bhÃsitaæ lapitaæ TathÃgatena bhikkhave lapitaæ TathÃgatenà ti dÅpeti. Ime kho bhikkhave dve Tathagataæ nÃbbhÃcikkhanti\<*<1>*>/. 5. Dve 'me bhikkhave TathÃgataæ abbhÃcikkhanti. Katame dve? Yo ca neyyatthaæ suttantaæ nÅtattho suttanto ti dÅpeti: yo ca nÅtatthaæ suttantaæ neyyattho suttanto ti dÅpeti. Ime kho bhikkhave TathÃgataæ abbhÃcikkhanti. 6. Dve 'me bhikkhave TathÃgataæ nÃbbhÃcikkhanti. Katame dve? Yo ca neyyatthaæ suttantaæ neyyattho suttanto ti dÅpito: yo ca nÅtatthaæ suttantaæ nÅtattho suttanto ti dÅpeti. Ime kho bhikkhave TathÃgataæ nÃbbhÃcikkhanti. 7. PaÂicchannakammantassa bhikkhave dvinnam gatÅnam a¤¤atarà gati pÃÂikaÇkhà nirayo và tiracchÃnayoni và ti. ApaÂicchannakammantassa\<*<2>*>/ bhikkhave dvinnaæ gatÅnaæ a¤¤atarà gati pÃÂikaÇkhà devà và manussà và ti. 8. MicchÃdiÂÂhikassa bhikkhave dvinnaæ gatÅnaæ a¤¤atarà gati paÂikaÇkhà nirayo và tiracchÃnayoni vÃ. SammÃdiÂÂhikassa bhikkhave dvinnaæ gatÅnaæ a¤¤atarà gati pÃÂikaÇkhà devà và manussà và ti. DussÅlassa bhikkhave dve paÂiggahà nirayo và tiracchÃna- yoni vÃ. SÅlavato bhikkhave dve paÂiggahà devà và manussà và tÅ. 9. DvÃhaæ bhikkhave atthavase sampassamÃno ara¤¤e vanapatthÃni\<*<3>*>/ pantÃni senÃsanÃni paÂisevÃmi. Katame dve? Attano ca diÂÂhadhammasukhavihÃraæ sampassamÃno \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. na abbhÃ. 2 Ph. kammassa. 3 Ph., Tr. pantÃni; Ph. panthÃni. >/ #<[page 061]># %% pacchima¤ ca janataæ anukampamÃno. Ime kho ahaæ bhi- kkhave dve atthavase sampassamÃno ara¤¤e vanapatthÃni pantÃni senasÃnÃni paÂisevÃmÅ ti. 10. Dve 'me bhikkhave dhammà vijjÃbhÃgiyÃ. Katame dve? Samatho\<*<1>*>/ ca vipassanà ca. Samatho\<*<1>*>/ ca bhikkhave bhÃ- vito kam attham anubhoti? Cittaæ bhÃvÅyati.\<*<2>*>/ Cittaæ bhÃvitaæ kaæ atthaæ\<*<3>*>/ anubhoti? Yo rÃgo so pahÅyati. Vipassanà bhikkhave bhÃvità kam atthaæ anubhoti? Pa¤¤Ã bhÃvÅyati. Pa¤¤Ã bhÃvità kam atthaæ anubhoti? Yà avijjà sà pahÅyati: rÃgupakkiliÂÂhaæ và bhikkhave cittaæ na vimuccati avijjupakkiliÂÂhà và pa¤¤Ã na bhÃvÅyati. ImÃ\<*<4>*>/ kho bhikkhave rÃgavirÃgà cetovimutti avijjÃvirÃgà pa¤¤ÃvimuttÅ ti. BÃlavaggo tatiyo.\<*<5>*>/ IV. 1. AsappurisabhÆmi¤ ca vo bhikkhave desissÃmi sappurisa- bhÆmi¤ ca. Taæ suïÃtha sÃdhukaæ manasikarotha bhÃ- sissÃmÅ ti. Evaæ bhante ti kho te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca: Katamà ca bhikkhave asappurisabhÆmi? Asappuriso bhikkhave akata¤¤Æ hoti akatavedÅ. Asabbhi h' etaæ bhikkhave upa¤¤Ãtaæ\<*<6>*>/ yadidaæ akata¤¤utà akatave- ditÃ. KevalÃ\<*<7>*>/ esà bhikkhave asappurisabhÆmi yadidaæ aka- ta¤¤utà akataveditÃ. Sappuriso ca kho bhikkhave kata¤¤Æ hoti katavedÅ. Sabbhi h' etaæ\<*<8>*>/ bhikkhave upa¤¤Ãtaæ yadi- daæ kata¤¤utà kataveditÃ. Kevalà esà bhikkhave sappuri- sabhÆmi yadidaæ kata¤¤utà katavedità ti. 2. DvinnÃhaæ bhikkhave na suppatikÃraæ vadÃmi. Katamesaæ dvinnaæ? MÃtucca pitucca. Ekena bhikkhave aæsena mÃtaraæ pari- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Samattho (Com.). 2 Ph. bhÃviyyati. 3 Ph. katamattham. 4 T., D. ime; Tr. iti. 5 From Ph. and Com. T. Ba. Bb. vaggo tatiyo. 6 Ph. upapa¤¤Ãtaæ. 7 Ph. kevalaæ. 8 Ph. sabbhi te taæ. >/ #<[page 062]># %<62 SAMACITTA-VAGGA. [II. iv. 3.>% hareyya ekena aæsena pitaraæ parihareyya vassasatÃyuko vassasatajÅvÅ\<*<1>*>/. So ca\<*<2>*>/ tesaæ\<*<3>*>/ ucchÃdana-parimaddana-nahÃ- pana\<*<4>*>/-sambÃhanena \<*<5>*>/ te pi tatth' eva mutta- karÅsaæ cajeyyuæ\<*<6>*>/ na tveva bhikkhave mÃtÃpitunnaæ kataæ vÃ\<*<7>*>/ hoti patikataæ vÃ. Imissà ca bhikkhave mahÃpaÂhaviyà pahÆta-sattaratanÃya\<*<8>*>/ mÃtÃpitaro issarÃdhipacce rajje patiÂ- ÂhÃpeyya na tveva bhikkhave mÃtÃpitunnaæ kataæ và hoti patikataæ vÃ. Taæ kissa hetu? BahukÃrÃ\<*<9>*>/ bhikkhave mÃtÃ- pitaro puttÃnaæ ÃpÃdakà posakà imassa lokassa dassetÃro. Yo\<*<10>*>/ ca kho bhikkhave mÃtÃpitaro assaddhe saddhÃ-sam- padÃya samÃdapeti niveseti patiÂÂhÃpeti dussÅle sÅla-sampadÃ- ya samÃdapeti niveseti patiÂÂhÃpeti maccharÅ cÃga-sampadÃya samÃdapeti niveseti patiÂÂhÃpeti duppa¤¤e pa¤¤Ã-sampadÃya samÃdapeti niveseti patiÂÂhÃpeti ettÃvatà kho bhikkhave mÃtÃpitunnaæ kata¤ ca hoti patikata¤ ca atikata¤\<*<11>*>/ cà ti. 3. Atha kho a¤¤ataro brÃhmaïo yena Bhagavà ten' upa- saÇkami upasaÇkamitvà Bhagavatà saddhiæ sammodi . . . pe . . . Ekamantaæ nisinno kho so brÃhmaïo Bhagavantaæ etad avoca: KiævÃdÅ bhavaæ Gotamo kimakkhÃyÅ ti\<*<12>*>/? KiriyavÃdÅ cÃhaæ brÃhmaïa akiriyavÃdÅ cà ti. Yathà kathaæ pana bhavaæ Gotamo kiriyavÃdÅ ca akiriya- vÃdÅ cà ti? Akiriyaæ kho ahaæ brÃhmaïa vadÃmi. KÃyaduccaritassa vacÅduccaritassa manoduccaritassa anekavihitÃnaæ pÃpakÃ- naæ akusalÃnaæ dhammÃnaæ akiriyaæ vadÃmi. Kiriya¤ ca kho ahaæ brÃhmaïa vadÃmi. KÃyasucaritassa vacÅsucari- tassa manosucaritassa anekavihitÃnaæ kusalÃnaæ dhammÃ- naæ kiriyaæ vadÃmi. Evaæ kho ahaæ brÃhmaïa kiri- yavÃdÅ ca akiriyavÃdÅ cà ti. Abhikkantaæ bho Gotama . . . pe . . . UpÃsakaæ maæ bha- vaæ Gotamo dhÃretu ajjatagge pÃïupetaæ saraïaæ gatan ti. 4. Atha kho AnÃthapiï¬iko gahapati yena Bhagavà ten' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. -jÅvi; T. -jÅvino. 2 Ph. omits ca. 3 Ph., Bb. nesaæ. 4 Ph. -parimaddanÃnhÃyana. 5 Not in MSS. 6 Ph. pajeyyaæ. 7 Ph. omits vÃ. 8 Ph. reads pabbhutarÃya and omits satt. 9 Ph. bahupakÃrÃ. 10 Tr. so. 11 Ph. omits atikata¤ cÃ. 12 Comp. MahÃvagga, VI. 31. 6. >/ #<[page 063]># %% upasaÇkami upasaÇkamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà . . . pe . . . Ekamantaæ nisinno kho AnÃthapiï¬iko gahapati Bhagavantaæ etad avoca: Kati nu kho\<*<1>*>/ bhante loke dakkhiïeyyà kattha ca dÃnaæ dÃtabban ti? Dve kho gahapati loke dakkhiïeyyà sekho ca asekho ca. Ime kho gahapati dve loke dakkhiïeyyà ettha ca dÃnaæ dÃtabban ti. Idaæ avoca Bhagavà idaæ vatvà Sugato athÃparaæ etad avoca satthÃ: Sekho asekho ca imasmiæ loke ùhuïeyyà yajamÃnÃnaæ honti\<*<2>*>/ Te ujjubhÆtà kÃyena vÃcÃya uda cetasà Khettan taæ yajamÃnÃnaæ ettha dinnaæ mahapphalan ti. 5. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthi- yaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme.\<*<3>*>/ Tena kho pana samayena Ãyasmà SÃriputto SÃvatthiyaæ viharati Pub- bÃrÃme MigÃramÃtu pÃsÃde. Tatra kho Ãyasmà SÃriputto bhikkhÆ Ãmantesi:-- ùvuso bhikkhavo ti. ùvuso ti kho te bhikkhÆ Ãyasmato SÃriputtassa paccassosuæ. ùyasmà SÃri- putto etad avoca: Ajjhattasa¤¤ojana¤ ca Ãvuso puggalaæ desissÃmi bahid- dhÃsa¤¤ojana¤ ca, taæ suïÃtha sÃdhukaæ manasikarotha bhÃ- sissÃmÅ ti. Evaæ Ãvuso ti kho te bhikkhÆ Ãyasmato SÃri- puttassa paccassosuæ. ùyasmà SÃriputto etad avoca: Katamo cÃvuso ajjhattasa¤¤ojano puggalo? IdhÃvuso bhikkhu sÅlavà hoti pÃtimokkha-saævarasaævuto viharati ÃcÃra-gocara-sampanno aïumattesu\<*<4>*>/ vajjesu bhaya- dassÃvÅ samÃdÃya sikkhati sikkhÃpadesu. So kÃyassa bhedà param maraïà a¤¤ataraæ devanikÃyaæ uppajjati. So tato cuto ÃgÃmÅ\<*<5>*>/ hoti ÃgantÃ\<*<6>*>/ itthattaæ\<*<7>*>/. Ayaæ vuccati Ãvuso ajjhattasa¤¤ojano puggalo ÃgÃmÅ\<*<5>*>/ Ãgantà itthattaæ\<*<7>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. omits kho. 2 Ph. reads aggadakkhiïeyyà yajantÃnaæ honti for ÃhuïeyyÃ, & c. 3 T. Ba. Bb. have only SÃvatthi Jetavane as a beginning of this sutta. 4 Morris anu-throughout. 5 Ph. anÃgÃmi. 6 Ph. anÃgantÃ. 7 See Puggala, 2. 10. >/ #<[page 064]># %<64 SAMACITTA-VAGGA. [II. iv. 5.>% Katamo cÃvuso bahiddhÃsa¤¤ojano puggalo? IdhÃvuso bhikkhu sÅlavà hoti pÃtimokkhasaævarasaævuto viharati ÃcÃragocarasampanno aïumattesu vajjesu bhaya- dassÃvÅ samÃdÃya sikkhati sikkhÃpadesu. So a¤¤ataraæ santaæ cetovimuttiæ upasampajja viharati. So kÃyassa bhedà param maraïà a¤¤ataraæ devanikÃyaæ uppajjati. So tato cuto anÃgÃmÅ hoti anÃgantà itthattaæ. Ayaæ vuccati Ãvuso bahiddhÃsa¤¤ojano puggalo anÃgÃmÅ anÃgantà itthattaæ. Puna ca paraæ Ãvuso bhikkhu sÅlavà hoti . . . pe . . . samÃdÃya sikkhati sikkhÃpadesu. So kÃmÃnaæ yeva nibbidÃya virÃgÃya nirodhÃya paÂipanno hoti. So bhavÃnaæ yeva nibbidÃya virÃgÃya nirodhÃya pa- Âipanno hoti. So taïhakkhayÃya paÂipanno hoti. So lo- bhakkhayÃya paÂipanno hoti. So kÃyassa bhedà param ma- raïà a¤¤ataraæ devanikÃyaæ uppajjati. So tato cuto anÃgÃmÅ hoti anÃgantà itthattaæ. Ayaæ vuccati Ãvuso bahiddhÃ-sa¤¤ojano puggalo anÃgÃmÅ anÃgantà itthattaæ. Atha kho sambahulà samacittà devatà yena Bhagavà ten' upasaÇkamiæsu upasaÇkamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ aÂÂhaæsu. Ekamantaæ Âhità kho tà devatÃyo Bhagavantaæ etad avocuæ: Eso bhante Ãyasmà SÃriputto PubbÃrÃme MigÃramÃtu pÃ- sÃde bhikkhÆnaæ ajjhattasa¤¤ojana¤ ca puggalaæ deseti bahiddhÃsa¤¤ojana¤ ca. HaÂÂhà bhante parisÃ. SÃdhu bhante\<*<1>*>/ Bhagavà yen' Ãyasmà SÃriputto ten' upasaÇka- matu anukampaæ upÃdÃyà ti. AdhivÃsesi Bhagavà tuïhÅ- bhÃvena. Atha kho Bhagavà seyyathÃpi nÃma balavà puriso sam- mi¤jitaæ và bÃhaæ pasÃreyya pasÃritaæ và bÃhaæ sammi¤- jeyya evam eva Jetavane antarahito PubbÃrÃme MigÃramÃtu pÃsÃde Ãyasmato SÃriputtassa pamukhe\<*<2>*>/ pÃturahosi. NisÅdi Bhagavà pa¤¤atte Ãsane. ùyasmà pi kho SÃriputto Bha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 sÃdhu bhante is omitted by Tr. 2 Ph. sammukhe. >/ #<[page 065]># %% gavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ ni- sinnaæ kho Ãyasmantaæ SÃriputtaæ Bhagavà etad avoca: Idha SÃriputta sambahulà samacittà devatà yen' Ãhaæ ten' upasaÇkamiæsu upasaÇkamitvà maæ abhivÃdetvà ekamantaæ aÂÂhaæsu. Ekamantaæ Âhità kho SÃriputta tÃ\<*<1>*>/ devatà maæ etad avocuæ: Eso bhante Ãyasmà SÃriputto PubbÃrÃme MigÃramÃtu pÃ- sÃde bhikkhÆnaæ ajjhattaæ sa¤¤ojana¤ ca puggalaæ deseti bahiddhÃsa¤¤ojana¤ ca. HaÂÂhà bhante parisÃ. SÃdhu bhante Bhagavà yenÃyasmà SÃriputto ten' upasaÇkamatu anukampaæ upÃdÃyà ti. Tà kho pana SÃriputta devatà dasa\<*<2>*>/ pi hutvà vÅsatim pi hutvà tiæsatim pi hutvà cattÃrÅ- sam\<*<3>*>/ pi hutvà pa¤¤Ãsam pi hutvà saÂÂhim\<*<4>*>/ pi hutvà Ãr- aggakoÂi-nittuddanamatte\<*<5>*>/ pi tiÂÂhanti na ca a¤¤ama¤¤aæ vyÃbÃdhentÅ ti. Siyà kho pana te\<*<6>*>/ SÃriputta evaæ assa:-- tattha nÆna\<*<7>*>/ tÃsaæ devatÃnaæ tathà cittaæ bhÃvitaæ yena tà devatà dasa pi hutvà vÅsatiæ pi hutvà tiæsatim pi hutvà cattÃrÅsam pi hutvà . . . pe . . . ÃraggakoÂinittuddanamatte pi tiÂÂhanti na ca a¤¤ama¤¤aæ vyÃbÃdhentÅ ti. Na kho pan' etaæ SÃriputta evaæ daÂÂhabbaæ:-- Idh' eva SÃriputta tÃsaæ devatÃnaæ tathà cittaæ . . . pe . . . vyÃbÃdhenti. TasmÃt iha SÃriputta evaæ sikkhitabbaæ: santindriyà bha- vissÃma\<*<8>*>/ santamÃnasà ti. Evaæ hi vo SÃriputta sikkhi- tabbaæ. SantindriyÃnaæ hi vo SÃriputta santamÃnasÃnaæ santaæ yeva kÃyakammaæ bhavissati santaæ vacÅkammaæ santaæ manokammaæ santaæ yeva upahÃraæ upaharissÃma sabrahmacÃrisÆ ti. Evaæ hi vo SÃriputta sikkhitabbaæ. Anassuæ\<*<9>*>/ kho SÃriputta a¤¤atitthiyà paribbÃjakà ye imaæ dhammapariyÃyaæ na assosun ti. 6. Evaæ me sutaæ. Ekaæ samayaæ Ãyasmà MahÃkac- cÃyano VaraïÃyaæ\<*<10>*>/ viharati KaddamadahatÅre\<*<11>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. omits tÃ. 2 Ph. dasam. 3 Ph. cattÃlisaæ. 4 Ph. saÂÂhi. 5 Ph. ChS. nitudanamatte. 6 Ph. omits te. 7 Ph. nunna. 8 Tr. bhavissÃ. 9 Ph. anasu kho; Tr. anussukho D. T. anassukho. Com. anassun ti naÂÂhà vinaÂÂhÃ. 10 Pg. ViraïÃyaæ. 11 Ph. ChS. BhaddasÃritÅre. >/ #<[page 066]># %<66 SAMACITTA-VAGGA. [II. iv. 6.>% Atha kho ùrÃmadaï¬o brÃhmaïo yen' Ãyasmà MahÃkaccÃ- yano ten' upasaÇkami. UpasaÇkamitvà Ãyasmatà MahÃkac- cÃnena saddhiæ sammodi sammodanÅyaæ kathaæ sÃraïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho ùrÃmadaï¬o brÃhmaïo Ãyas- mantaæ MahÃkaccÃnaæ etad avoca:-- Ko nu kho bho KaccÃna hetu ko paccayo yena khattiyà pi khattiyehi vivadanti brÃhmaïà pi brÃhmaïehi vivadanti gahapatikà pi gahapatikehi vivadantÅ ti? KÃmarÃga-vinivesa-vinibandha-paligedha-pariyuÂÂhÃnaj- jhosÃna\<*<1>*>/-hetu kho brÃhmaïa khattiyà pi khattiyehi vivadanti brÃhmaïà pi brÃhmaïehi vivadanti gahapatikà pi gahapati- kehi vivadantÅ ti. Ko pana bho KaccÃna hetu ko paccayo yena samaïà pi samaïehi vivadantÅ ti? DiÂÂhirÃga-vinivesa-vinibandha-paligedha-pariyuÂÂhÃ- najjhosÃna\<*<1>*>/-hetu kho brÃhmaïa samaïà pi samaïehi viva- dantÅ ti. Atthi pana bho KaccÃna koci lokasmiæ yo ima¤ c' eva kÃmarÃga-vinivesa-vinibandha-paligedha-pariyuÂÂhÃnajjhosÃ- naæ samatikkanto. Ida¤\<*<2>*>/ ca diÂÂhirÃgavinivesa . . . samatikkanto ti. Atthi brÃhmaïa lokasmiæ yo ima¤ c' eva\<*<3>*>/ kÃmarÃga- vinivesa-vinibandha-paligedha-pariyuÂÂhÃnajjhosÃnaæ sama- tikkanto ida¤\<*<2>*>/ ca diÂÂhirÃga-vinivesa-vinibandha-paligedha- pariyuÂÂhÃnajjhosÃnaæ samatikkanto ti. Ko pana so bho KaccÃna lokasmiæ yo ima¤ c' eva kÃmarÃga- vinivesa-vinibandha-paligedha-pariyuÂÂhÃnajjhosÃnaæ sama- tikkanto ida¤\<*<2>*>/ ca diÂÂhirÃga-vinivesa-vinibandha-paligedha- pariyuÂÂhÃnajjhosÃnaæ samatikkanto ti? Atthi brÃhmaïa puratthimesu janapadesu SÃvatthi nÃma nagaraæ. Tattha so Bhagavà etarahi viharati arahaæ sammà sambuddho. So hi brÃhmaïa Bhagavà ima¤ ca\<*<4>*>/ kÃma- rÃgavinivesa-vinibandha-paligedha-pariyuÂÂhÃnajjhosÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. kÃmarÃgÃbhinivesa-vinibandha-baligedha-pariyuÂÂhÃnajjhosÃna. Bb. -pariyuÂÂhÃnÃ. 2 Ph., Tr., ChS. ima¤. 3 Ph. ce for c'eva. 4 Ph. c'eva. >/ #<[page 067]># %% samatikkanto ida¤ ca diÂÂhirÃga-vinivesa-vinibhanda-pali- gedha-pariyuÂÂhÃnajjhosÃnaæ samatikkanto ti. Evaæ vutte ùrÃmadaï¬o brÃhmaïo uÂÂhÃyÃsanà ekaæsaæ uttarÃsaÇgaæ karitvà dakkhiïaæ jÃnu-maï¬alaæ puthuviyaæ nihantvà yena Bhagavà ten' a¤jaliæ païÃmetvà tikkhattuæ udÃnaæ udÃnesu: Namo tassa Bhagavato arahato sammà sambuddhassa ! Namo tassa Bhagavato arahato sammà sambuddhassa ! Namo tassa Bhagavato arahato sammà sambuddhassa ! Yo hi so Bhagavà ima¤ c' eva kÃmarÃga-vinivesa-vinibandha-pali- gedha-pariyuÂÂhÃnajjhosÃnaæ samatikkanto ida¤\<*<1>*>/ ca diÂÂhi- rÃga . . . samatikkanto ti. Abhikkantaæ bho KaccÃna . . . pe . . . seyyathÃpi bho KaccÃna nikkujjitaæ và ukkujjeyya paÂicchannaæ và viva- reyya mÆÊhassa và maggaæ Ãcikkheyya andhakÃre và tela- pajjotaæ dhÃreyya cakkhumanto rÆpÃni dakkhintÅ ti. Evam evaæ bhotà KaccÃnena anekapariyÃyena dhammo pakÃsito. EsÃhaæ bho KaccÃna taæ Bhagavantaæ Gotamaæ saraïaæ gacchÃmi dhamma¤ ca bhikkhusaÇgha¤ ca. UpÃsakaæ maæ bhavaæ KaccÃno dhÃretu ajjatagge pÃïupetaæ saraïaæ gatan ti. 7. Ekaæ samayaæ Ãyasmà MahÃkaccÃno MadhurÃyaæ viharati GundÃvane.\<*<2>*>/ Atha kho Kaï¬arÃyano brÃhmaïo yen' Ãyasmà MahÃkaccÃno ten' upasaÇkami. UpasaÇkamitvà Ãyas- matà MahÃkaccÃnena saddhiæ . . . pe . . . Ekamantaæ nisinno kho Kaï¬arÃyano brÃhmaïo Ãyasmantaæ MahÃkaccÃnaæ etad avoca:-- Sutam me taæ bho KaccÃna na\<*<3>*>/ samaïo KaccÃno brÃhmaïe jiïïe vuddhe\<*<4>*>/ mahallake addhagate vayo-anuppatte abhivÃdeti và paccuÂÂheti và Ãsanena và nimantetÅ ti. Yadidaæ\<*<5>*>/ bho KaccÃna tath' eva na hi bha- vaæ KaccÃno brÃhmaïe jiïïe vuddhe mahallake addhagate vayo-anuppatte\<*<6>*>/ abhivÃdeti và paccuÂÂheti và Ãsanena và nimantetÅ ti tayidaæ bho KaccÃna na sampannam evà ti. Atthi brÃhmaïa tena Bhagavatà jÃnatà passatà arahatà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph., Tr. imaæ. 2 Ph. GannÃvane; Tr. GundÃvane; T. GuïÃvane. 3 T., Bb. omit na. 4 Ph. buddhe. 5 Bb. yadidaæ altered to tayidaæ; Ph. ChS.: tayidam. 6 Bb. vaye an. >/ #<[page 068]># %<68 SAMACITTA-VAGGA. [II. iv. 8.>% sammà sambuddhena vuddha-bhÆmi ca\<*<1>*>/ akkhÃtà dahara- bhÆmi ca. Vuddho ce pi brÃhmaïa hoti ÃsÅtiko và nÃvutiko và vassasatiko và jÃtiyà so ca kÃme\<*<2>*>/ paribhu¤jati kÃmamajjhe vasati\<*<3>*>/ kÃmapariÊÃhena pari¬ayhati\<*<4>*>/ kÃmavitakkehi khajjati kÃmapariyesanÃya ussukko\<*<5>*>/ atha kho so bÃlo thero tveva\<*<6>*>/ saÇkhaæ gacchati. Daharo ce pi brÃhmaïa hoti yuvà susukÃÊakeso bhaddena\<*<7>*>/ yobbanena samannÃgato paÂhamena vayasà so ca na kÃme paribhu¤jati na kÃmamajjhe vasati\<*<3>*>/ na kÃmapariÊÃhena pari- ¬ayhati na kÃmavitakkehi khajjati na kÃmapariyesanÃya ussukko\<*<5>*>/ atha kho so paï¬ito thero tveva\<*<6>*>/ saÇkhaæ gacchatÅ ti. Evaæ vutte Kaï¬arÃyano brÃhmaïo uÂÂhÃyÃsanà ekaæsaæ uttarÃsaÇgaæ karitvà daharÃnaæ sudaæ\<*<8>*>/ bhikkhÆnaæ pÃde sirasà vandati: vuddhà bhavanto vuddhabhÆmiyaæ Âhità daharà mayaæ daharabhÆmiyaæ Âhità ti. Abhikkantaæ bho KaccÃna . . . pe . . . UpÃsakaæ maæ bhavaæ KaccÃno dhÃretu ajjatagge pÃïupetaæ saraïaæ gatan ti. 8. Yasmiæ bhikkhave samaye corà balavanto honti rÃjÃno tasmiæ samaye dubbalà honti: tasmiæ bhikkhave samaye ra¤¤o na phÃsu hoti atiyÃtuæ và niyyÃtuæ và paccantime và janapade anusa¤¤Ãtuæ\<*<9>*>/ brÃhmaïa-gahapatikÃnam pi tasmiæ samaye na phÃsu hoti atiyÃtuæ và niyyÃtum và bÃhirÃni và kammantÃni paÂivekkhituæ. Evam eva kho bhikkhave yasmiæ samaye pÃpabhikkhÆ balavanto honti pesalà bhikkhÆ tasmiæ samaye dubbalà honti: tasmiæ bhikkhave samaye pesalà bhikkhÆ tuïhÅbhÆtà tuïhÅbhÆtà và saÇgha-majjhe saÇkasÃyanti\<*<10>*>/ paccantime và janapade bhajanti\<*<11>*>/: tayidaæ bhikkhave hoti bahujanÃhitÃya bahujanÃsukhÃya bahuno janassa anatthÃya ahitÃya duk- khÃya devamanussÃnaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T. Bb. bhÆmi¤ca; Ph. bhÆmi ca. 2 T. kÃmesu. 3 ChS kÃmajjhÃvasati. 4 Ph. parideyyhati. 5 Ph. Ch. S. ussuko. 6 T. teva; ChS. na thero. 7 T. bhadrena. 8 Ph. sataæ. 9 Ph. anupa¤¤Ãtuæ. 10 Ph. va . . . saÇghÃmayanti; D., T. sa¤¤Ãyanti; Tr. saÇkÃsÃyanti. See Saæyutta NikÃya, IX. 10. 2. 11 ChS. acchanti. >/ #<[page 069]># %% Yasmiæ bhikkhave samaye rÃjÃno balavanto honti corà tasmiæ samaye dubbalà honti: tasmiæ bhikkhave samaye ra¤¤o phÃsu hoti atiyÃtuæ và niyyÃtuæ và paccantime và janapade anusa¤¤Ãtuæ\<*<1>*>/ brÃhmaïagahapatikÃnaæ pi tasmiæ samaye phÃsu hoti atiyÃtuæ và niyyÃtuæ và bÃhirÃni và kammantÃni paÂivekkhituæ. Evam eva kho bhikkhave yasmiæ samaye pesalà bhikkhÆ balavanto honti tasmiæ samaye pÃpabhikkhÆ dubbalà honti: tasmiæ bhikkhave samaye pÃpabhikkhÆ tuïhÅbhÆtà tuïhÅ- bhÆtà và saÇgha-majjhe saÇkasÃyanti\<*<2>*>/ yena và pana tena papatanti:\<*<3>*>/ tayidaæ bhikkhave hoti bahujanahitÃya bahu- janasukhÃya bahuno janassa atthÃya hitÃya sukhÃya deva- manussÃnan ti. 9. DvinnÃhaæ bhikkhave micchÃpaÂipattiæ na vaïïemi gihissa và pabbajitassa vÃ. GihÅ và bhikkhave pabbajito và micchÃpaÂipanno micchÃ-paÂipattÃdhikaraïa-hetu nÃrÃdhako hoti ¤Ãyaæ dhammaæ kusalaæ. DvinnÃhaæ bhikkhave sammÃpaÂipattiæ vaïïemi gihissa và pabbajitassa vÃ. GihÅ và bhikkhave pabbajito và sammÃ- paÂipanno sammÃpaÂipattÃdhikaraïa-hetu ÃrÃdhako hoti ¤Ãyaæ dhammaæ kusalan ti. 10. Ye te bhikkhave bhikkhÆ duggahÅtehi suttantehi vya¤jana-patirÆpakehi attha¤ ca dhamma¤ ca paÂibÃhanti te bhikkhave bhikkhÆ bahujanÃhitÃya paÂipannà bahujanÃ- sukhÃya bahuno janassa anatthÃya ahitÃya dukkhÃya deva- manussÃnaæ bahu¤ ca te bhikkhave bhikkhÆ apu¤¤aæ pasa- vanti te c' imaæ saddhammaæ antaradhÃpenti. Ye te bhikkhave bhikkhÆ suggahÅtehi suttantehi vya¤jana- patirÆpakehi attha¤ ca dhamma¤ ca anulomenti te bhikkhave bhikkhÆ bahujanahitÃya paÂipannà bahujanasukhÃya bahuno janassa atthÃya hitÃya sukhÃya devamanussÃnaæ bahu¤ ca te bhikkhave bhikkhÆ pu¤¤aæ pasavanti te c' imaæ saddham- maæ ÂhapentÅ ti. Samacitta-vaggo catuttho.4 \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. anupa¤¤Ãtuæ. 2 Ph. saÇghÃyamanti; D. saÇkayÃyanti. 3 Ph. na pakkamanti; ChS. pakkamanti; Tr. nappatanti. 4 Samacitta not in T., Ba., Bb., but in Ph. and Com. >/ #<[page 070]># %<70 PARISù-VAGGA. [II. v. 1.>% V. 1. Dve 'mà bhikkhave parisÃ. Katamà dve? UttÃnà ca parisà gambhÅrà ca parisÃ. Katamà ca bhikkhave uttÃnà parisÃ? Idha bhikkhave yassaæ parisÃyaæ bhikkhÆ uddhatà honti unnaÊà capalà mukharà vikiïïa-vÃcà muÂÂhassatÅ asampajÃnÃ\<*<1>*>/ asamÃhità vibbhanta-città pÃkatindriyà -- ayaæ vuccati bhi- kkhave uttÃnà parisÃ. Katamà ca bhikkhave gambhÅrà parisÃ? Idha bhikkhave yassaæ parisÃyaæ bhikkhÆ anuddhatà honti anunnaÊà acapalà amukharà avikiïïa-vÃcà upaÂÂhitasatÅ sampajÃnà samÃhità ekaggacittà saævutindriyà -- ayaæ vuc- cati bhikkhave gambhÅrà parisÃ. Imà kho bhikkhave dve parisÃ. Etadaggaæ bhikkhave imÃsaæ dvinnaæ parisÃnaæ yadidaæ gambhÅrà parisà ti. 2. Dve 'mà bhikkhave parisÃ. Katamà dve? Vaggà ca parisà samaggà ca parisÃ\<*<2>*>/. Katamà ca bhikkhave vaggà parisÃ? Idha bhikkhave yassaæ parisÃyaæ bhikkhÆ bhaï¬ana- jÃtà kalaha-jÃtà vivÃdÃpannà a¤¤ama¤¤aæ mukha-satthÅhi vitudantà viharanti -- ayaæ vuccati bhikkhave vaggà parisÃ. Katamà ca bhikkhave samaggà parisÃ? Idha bhikkhave yassaæ parisÃyaæ bhikkhÆ samaggà sam- modamÃnà avivadamÃnà khÅrodakÅbhÆtà a¤¤ama¤¤aæ piya- cakkhÆhi sampassantÃ\<*<3>*>/ viharanti -- ayaæ vuccati bhikkhave samaggà parisÃ. Imà kho bhikkhave dve parisÃ. Eta- daggaæ bhikkhave imÃsaæ dvinnaæ parisÃnaæ yadidaæ samaggà parisà ti. 3. Dve 'mà bhikkhave parisÃ. Katamà dve? AggavatÅ ca parisà anaggavatÅ ca parisÃ\<*<4>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Pug., 3, 12; S. 2, 3, 6. 2 See MahÃvagga, II. 28, 29. 3 Cullavagga, IV. 9. 10. 4 ChS. and B. C. reverse the sequence (and so too the following explanation). >/ #<[page 071]># %% Katamà ca bhikkhave anaggavatÅ parisÃ? Idha bhikkhave yassaæ parisÃyaæ therà bhikkhÆ bÃhu- likÃ\<*<1>*>/ honti sÃthalikà vokkamane pubbaÇgamà paviveke nikkhitta-dhurà na viriyaæ Ãrabhanti appattassa pattiyà anadhigatassa adhigamÃya asacchikatassa sacchikiriyÃya tesaæ pacchimà janatà diÂÂhÃnugatiæ Ãpajjati sà pi hoti bÃhulikÃ\<*<1>*>/ sÃthalikà vokkamane pubbaÇgamà paviveke nikkhitta-dhurà na viriyaæ Ãrabhati appattassa pattiyà anadhigatassa adhigamÃya asacchikatassa sacchikiriyÃya. Ayaæ vuccati bhikkhave anaggavatÅ parisÃ. Katamà ca bhikkhave aggavatÅ parisÃ? Idha bhikkhave yassaæ parisÃyaæ therà bhikkhÆ na bÃhulikÃ\<*<1>*>/ honti na sÃthalikà vokkamane nikkhitta-dhurà paviveke pubbaÇgamà viriyaæ Ãrabhanti appattassa pattiyà anadhigatassa adhigamÃya asacchikatassa sacchikiriyÃya tesaæ pacchimà janatà diÂÂhÃnugatiæ Ãpajjati sà pi hoti na bÃhulikÃ\<*<1>*>/ na sÃthalikà vokkamane nikkhitta-dhurà paviveke pubbaÇgamà viriyaæ Ãrabhati appattassa pattiyà anadhi- gatassa adhigamÃya asacchikatassa sacchikiriyÃya. Ayaæ vuccati bhikkhave aggavatÅ parisÃ. Imà kho bhikkhave dve parisÃ. Etadaggaæ bhikkhave imÃsaæ dvinnaæ parisÃnaæ yadidaæ aggavatÅ parisà ti. 4. Dve 'mà bhikkhave parisÃ. Katamà dve? Ariyà ca parisà anariyà ca parisÃ\<*<2>*>/. Katamà ca bhikkhave anariyà parisÃ? Idha bhikkhave yassaæ parisÃyaæ bhikkhÆ idaæ dukkhan ti yathÃbhÆtaæ nappajÃnanti ayaæ dukkhasamudayo ti yathÃbhÆtaæ nappajÃnanti ayaæ dukkhanirodho ti yathÃ- bhÆtaæ nappajÃnanti ayaæ dukkhanirodha-gÃminÅ paÂipadà ti yathÃbhÆtaæ nappajÃnanti -- ayaæ vuccati bhikkhave anariyà parisÃ. Katamà ca bhikkhave ariyà parisÃ? Idha bhikkhave yassaæ bhikkhÆ idaæ dukkhan ti yathÃ- bhÆtaæ pajÃnanti ayaæ dukkhasamudayo ti yathÃbhÆtaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See MSS. and Fausboll, Jat. I. 68, 2. Oldenberg at M. VI. 15, 9, and C. VII. 3, 16 reads bÃhulliko. 2 Ph. anariyà ca p. ariyà ca p. See p. 70, n. 4. >/ #<[page 072]># %<72 PARISù-VAGGA. [II. v. 5.>% pajÃnanti ayaæ dukkhanirodho ti yathÃbhÆtaæ pajÃnanti ayaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ti yathÃbhÆtaæ pajÃ- nanti -- ayaæ vuccati bhikkhave ariyà parisÃ. Imà kho bhi- kkhave dve parisÃ. Etadaggaæ bhikkhave imÃsaæ dvinnaæ parisÃnaæ yadidaæ ariyà parisà ti. 5. Dve 'mà bhikkhave parisÃ. Katamà dve? Parisa-kasaÂo ca parisa-maï¬o ca. Katamo ca bhikkhave parisa-kasaÂo? Idha bhikkhave yassaæ parisÃyaæ bhikkhÆ chandÃgatiæ gacchanti dosÃgatiæ gacchanti mohÃgatiæ gacchanti bhayÃ- gatiæ gacchanti -- ayaæ vuccati bhikkhave parisakasaÂo. Katamo ca bhikkhave parisa-maï¬o? Idha bhikkhave yassaæ parisÃyaæ bhikkhÆ na chandÃga- tiæ gacchanti na dosÃgatiæ gacchanti na mohÃgatiæ gac- chanti na bhayÃgatiæ gacchanti -- ayaæ vuccati bhikkhave parisamaï¬o. Imà kho bhikkhave dve parisÃ. Etad aggaæ bhikkhave imÃsaæ dvinnaæ parisÃnaæ yadidaæ parisa- maï¬o ti. 6. Dve 'mà bhikkhave parisÃ. Katamà dve? UkkÃcita\<*<1>*>/-vinÅtà parisà no paÂipucchÃ-vinÅtà paÂipucchÃ- vinÅtà parisà no ukkÃcitavinÅtÃ. Katamà ca bhikkhave ukkÃcita-vinÅtà parisà no paÂi- pucchÃ-vinÅtÃ? Idha bhikkhave yassaæ parisÃyaæ bhikkhÆ ye te suttantà TathÃgatabhÃsità gambhÅrà gambhÅratthà lo- kuttarà su¤¤atÃpaÂisa¤¤uttà tesu bha¤¤amÃnesu na sussÆ- santi na sotaæ odahanti {na} a¤¤Ãcittaæ upaÂÂhÃpenti na ca te dhamme uggahetabbaæ pariyÃpuïitabbaæ ma¤¤anti, ye pana te\<*<2>*>/ suttantà kavikatà kÃveyyà cittakkharà cittavya¤janà bÃhirakà sÃvakabhÃsità tesu bha¤¤amÃnesu\<*<3>*>/ sussÆsanti sotaæ odahanti a¤¤Ãcittaæ\<*<4>*>/ upaÂÂhÃpenti\<*<5>*>/ te ca dhamme uggahe- tabbaæ pariyÃpuïitabbaæ ma¤¤anti, te taæ dhammaæ pari- yÃpuïitvà na c' eva a¤¤ama¤¤aæ paÂipucchanti na paÂiviva- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 OkkÃcita in ChS. and Commentary. 2 Ph. omits te. 3 Ph. a¤¤amÃnesu. 4 Ph. ana¤¤Ãcittaæna. 5 Ph. upaÂÂhapenti. >/ #<[page 073]># %% ranti\<*<1>*>/ idaæ kathaæ imassa kvattho\<*<2>*>/ ti. Te avivaÂa¤ c' eva na vivaranti anuttÃnÅ-kata¤ ca na uttÃnÅ-karonti anekavihi- tesu ca kaÇkhÃÂhÃnÅyesu\<*<3>*>/ dhammesu kaÇkhaæ na paÂivi- nodenti.\<*<4>*>/ Ayaæ vuccati bhikkhave ukkÃcita-vinÅtà parisà no paÂipucchÃ-vinÅtÃ. Katamà ca bhikkhave paÂipucchÃ-vinÅtà parisà no ukkÃ- cita-vinÅtÃ? Idha bhikkhave yassaæ parisÃyaæ bhikkhÆ ye te suttantà kavikatà kÃveyyà cittakkharà citta-vya¤janà bÃhirakà sÃvaka-bhÃsità tesu bha¤¤amÃnesu na sussÆsanti\<*<5>*>/ na sotaæ odahanti na a¤¤Ãcittaæ upaÂÂhÃpenti na ca te dhamme uggahetabbaæ pariyÃpuïitabbaæ ma¤¤anti. Ye pana te suttantà TathÃgatabhÃsità gambhÅrà gambhÅratthà lokuttarà su¤¤atÃ-paÂisa¤¤uttà tesu bha¤¤amÃnesu sussÆ- santi\<*<6>*>/ sotaæ odahanti a¤¤Ãcittaæ upaÂÂhÃpenti\<*<7>*>/ te ca\<*<8>*>/ dhamme uggahetabbaæ pariyÃpuïitabbaæ ma¤¤anti te taæ\<*<9>*>/ dhammaæ pariyÃpuïitvà a¤¤ama¤¤aæ paÂipucchanti paÂi- vivaranti\<*<10>*>/ idaæ katham imassa kvattho\<*<11>*>/ ti? Te avivaÂa¤ c' eva vivaranti\<*<12>*>/ anuttÃnÅkata¤ ca uttÃnÅkaronti anekavihi- tesu ca kaÇkhÃÂhÃnÅyesu dhammesu kaÇkhaæ paÂivinodenti. Ayaæ vuccati bhikkhave paÂipucchÃvinÅtà parisà no ukkÃ- cita-vinÅtÃ. Imà kho bhikkhave dve parisÃ. Etadaggaæ bhikkhave imÃsaæ dvinnaæ parisÃnaæ yadidaæ paÂipucchÃ- vinÅtà parisà no ukkÃcita-vinÅtà ti. 7. Dve 'mà bhikkhave parisÃ. Katamà dve? ùmisagarÆ parisà no saddhammagarÆ saddhammagarÆ pa- risà no ÃmisagarÆ. Katamà ca bhikkhave ÃmisagarÆ parisà no saddhamma- garÆ? Idha bhikkhave yassaæ parisÃyaæ bhikkhÆ gihÅ- naæ\<*<13>*>/ odÃtavasanÃnaæ sammukhÃ\<*<14>*>/ a¤¤ama¤¤assa vaïïaæ bhÃsanti asuko bhikkhu ubhato-bhÃga-vimutto asuko pa¤¤Ã- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. na pa¤hi vivaranti; ChS. BC. Com (4) -vicaranti. 2 Ph. ko attho. 3 Ph. kaÇkhaÂhÃniyesu. T. omits ca. 4 Ph. nappaÂi vinodenti. 5 Ph. sussasanti. 6 Ph. sussanti. 7 Ph. upaÂÂhapenti. 8 Ph. omits ca. 9 Ph. tesaæ. 10 Ph. pa¤haæ vivaranti; ChS. BC. Com (4) -vicaranti. 11 Ph. ko attho. 12 Ph. vivatanti. 13 Ph. gÅhinaæ. 14 Ph. asamukhÃ; T. sammukhÃ. >/ #<[page 074]># %<74 PARISù-VAGGA. [II. v. 8.>% vimutto asuko kÃyasakkhÅ asuko diÂÂhippatto asuko saddhÃ- vimutto asuko dhammÃnusÃrÅ asuko saddhÃnusÃrÅ asuko sÅlavà kalyÃïadhammo asuko dussÅlo pÃpadhammo ti: te tena lÃbhaæ labhanti te tena\<*<1>*>/ taæ lÃbhaæ labhitvÃ\<*<1>*>/ gathitÃ\<*<2>*>/ mucchità ajjhopannÃ\<*<3>*>/ anÃdÅnavadassÃvino anissaraïa\<*<4>*>/- pa¤¤Ã paribhu¤janti. Ayaæ vuccati bhikkhave ÃmisagarÆ parisà no saddhammagarÆ. Katamà ca bhikkhave saddhammagarÆ\<*<5>*>/ parisà no Ãmisa- garÆ? Idha bhikkhave yassaæ parisÃyaæ bhikkhÆ na gihÅnaæ odÃtavasanÃnaæ sammukhÃ\<*<6>*>/ a¤¤ama¤¤assa vaïïaæ bhÃsanti\<*<7>*>/ asuko bhikkhu ubhato-bhÃga-vimutto asuko pa¤¤Ã- vimutto asuko kÃyasakkhÅ asuko diÂÂhippatto asuko saddhÃ- vimutto asuko dhammÃnusÃrÅ asuko saddhÃnusÃrÅ\<*<8>*>/ asuko sÅlavà kalyÃïadhammo asuko dussÅlo pÃpadhammo 'ti: te tena\<*<9>*>/ lÃbhaæ labhanti te taæ\<*<10>*>/ lÃbham pi labhitvà agathità amucchità anajjhopannà ÃdÅnavadassÃvino nissaraïapa¤¤Ã paribhu¤janti. Ayaæ vuccati bhikkhave saddhammagarÆ parisà no ÃmisagarÆ. Imà kho bhikkhave dve parisÃ. Etadaggaæ bhikkhave imÃsaæ dvinnaæ parisÃnaæ yadidaæ saddhammagarÆ parisà no ÃmisagarÆ ti. 8. Dve 'mà bhikkhave parisÃ. Katamà dve? Visamà ca parisà samà ca parisÃ. Katamà ca bhikkhave visamà parisÃ? Idha bhikkhave yassaæ parisÃyaæ adhammakammÃni pa- vattanti dhammakammÃni nappavattanti avinayakammÃni pavattanti vinayakammÃni nappavattanti adhammakammÃni dippanti dhammakammÃni na dippanti avinayakammÃni dippanti vinayakammÃni na dippanti ayaæ vuccati bhi- kkhave visamà parisÃ. VisamattÃ\<*<11>*>/ bhikkhave parisÃya adhammakammÃni pavattanti dhammakammÃni nappa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T., Tr. omit tena and labhitvÃ. 2 Ph. gadhitÃ; Com. ganthitÃ. See Tevijja Sutta, I. 27. 3 Ph. ajjhosÃno; Com. ajjhopanà ti ajjhosÃya gilitvà paritiÂÂhitapetvà Âhità (sic). 4 Ph. amissaraïÃ. 5 Ph. asaddhama. 6 Ph. samukhÃ. 7 Ph. bhÃsenti. 8 Ph. attÃnusÃrÅ. 9 T. omits tena. 10 T. omits tam. 11 ChS. omits this sentence; BC. includes it. >/ #<[page 075]># %% vattanti avinayakammÃni pavattanti vinayakammÃni nappa- vattanti adhammakammÃni dippanti\<*<1>*>/ dhammakammÃni na dippanti\<*<1>*>/ avinayakammÃni dippanti\<*<1>*>/ vinayakammÃni na dippanti\<*<1>*>/. Katamà ca bhikkhave samà parisÃ? Idha bhikkhave yassaæ parisÃyaæ dhammakammÃni pa- vattanti adhammakammÃni nappavattanti vinayakammÃni pavattanti avinayakammÃni nappavattanti dhammakammÃni dippanti\<*<1>*>/ adhammakammÃni na dippanti\<*<1>*>/ vinayakammÃni dippanti\<*<1>*>/ avinayakammÃni na dippanti\<*<1>*>/ -- ayaæ vuccati bhikkhave samà parisÃ: samattà bhikkhave parisÃya dham- makammÃni pavattanti adhammakammÃni nappavattanti vinayakammÃni pavattanti avinayakammÃni nappavattanti dhammakammÃni dippanti\<*<1>*>/ adhammakammÃni na dippanti\<*<1>*>/ vinayakammÃni dippanti\<*<1>*>/ avinayakammÃni na dippanti\<*<1>*>/. Imà kho bhikkhave dve parisÃ. Etadaggaæ bhikkhave imÃsaæ dvinnaæ parisÃnaæ yadidaæ samà parisà ti. 9. Dve 'mà bhikkhave parisÃ. Katamà dve? Adhammikà ca parisà dhammikà ca parisà . . . pe (8) . . . Imà kho bhikkhave dve parisÃ. Etadaggaæ bhik- khave imÃsaæ dvinnaæ parisÃnaæ yadidaæ dhammikà parisà ti. 10. Dve 'mà bhikkhave parisÃ. Katamà dve? AdhammavÃdinÅ\<*<2>*>/ ca parisà dhammavÃdinÅ\<*<2>*>/ ca parisÃ. Katamà bhikkhave adhammavÃdinÅ\<*<3>*>/ parisÃ? Idha bhikkhave yassaæ parisÃyaæ bhikkhÆ adhikaraïaæ Ãdiyanti\<*<4>*>/ dhammikaæ và adhammikam và te taæ adhikara- ïaæ Ãdiyitvà na c' eva a¤¤ama¤¤aæ sa¤¤Ãpenti na ca sa¤- ¤attiæ\<*<5>*>/ upagacchanti na ca nijjhÃpenti\<*<6>*>/ na ca nijjhattiæ\<*<7>*>/ upagacchanti. Te asa¤¤attibalÃ\<*<8>*>/ anijjhattibalÃ\<*<9>*>/ appaÂinissagga- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. dÅpenti. 2 Ph. -vÃdÅ. 3 Ph. pa¤¤Ãpenti and pa¤¤attim. 4 Ph. Cullavagga, IV, 14, 19, 26. 5 Ph. -vÃdÅ. 6 Ph. Ãdiyyanti. 7 Ph. nijjhÃnti. 8 Ph. apa¤¤atti. 9 Ph. inserts nigacchanti before anijjhatti, and reads -bÃlÃ. >/ #<[page 076]># %<76 PARISù-VAGGA. [II. vi. 1.>% mantino\<*<1>*>/ tam eva adhikaraïaæ thÃmasà parÃmassa\<*<2>*>/ abhi- nivissa voharanti\<*<3>*>/ idam eva saccaæ mogham a¤¤an ti -- ayaæ vuccati bhikkhave adhammavÃdinÅ\<*<4>*>/ parisÃ. Katamà ca bhikkhave dhammavÃdinÅ\<*<4>*>/ parisÃ? Idha bhikkhave yassaæ parisÃyaæ bhikkhÆ adhikaraïaæ Ãdiyanti dhammikaæ và adhammikaæ và te taæ adhikara- ïaæ Ãdiyitvà a¤¤ama¤¤aæ sa¤¤Ãpenti c' eva sa¤¤atti¤\<*<5>*>/ ca upagacchanti nijjhÃpenti c' eva\<*<6>*>/ nijjhatti¤\<*<7>*>/ ca upagacchanti te sa¤¤attibalÃ\<*<8>*>/ nijjhattibalÃ\<*<7>*>/ paÂinissaggamantino na tam eva adhikaraïaæ thÃmasà parÃmassa\<*<9>*>/ abhinivissa voha- ranti\<*<3>*>/ idam eva saccaæ mogham a¤¤an ti -- ayaæ vuccati bhikkhave dhammavÃdinÅ parisÃ. Imà kho bhikkhave dve parisÃ. Etadaggaæ bhikkhave imÃsaæ dvinnaæ parisÃnaæ yadidaæ dhammavÃdinÅ parisà ti. Tatr' -uddÃnaæ:-- uttÃnÃvaggà aggavatÅ ariyà kasaÂo ca pa¤camo ukkÃcita-Ãmisa¤ c' eva visamà adhammÃdhammi- yena và ti\<*<10>*>/. ParisÃ11-vaggo pa¤camo. PaÂhamo païïÃsako samatto.12 VI. 1. Dve 'me bhikkhave puggalà loke uppajjamÃnà uppa- jjanti bahujanahitÃya bahujanasukhÃya bahuno janassa atthÃya hitÃya sukhÃya devamanussÃnaæ. Katame dve? TathÃgato ca arahaæ sammà sambuddho rÃjà ca cakka- vattÅ. Ime kho bhikkhave puggalà loke uppajjamÃnà uppajjanti bahujanahitÃya bahujanasukhÃya bahuno janassa atthÃya hitÃya sukhÃya devamanussÃnan ti. 2. Dve 'me bhikkhave puggalà loke uppajjamÃnà uppa- jjanti acchariyamanussÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. appaÂinisaggamantino. 2 P., ChS. parÃmÃsÃ. 3 Ph. abhinivisavoharanti. 4 Ph. -vÃdÅ. 5 Ph. pa¤¤Ãpenti and pa¤¤attim. 6 T., Tr. ca. 7 T. nijjhanti; Ph. nijjhÃnti. 8 T. sa¤¤attibalÃ. 9 Ph. parÃmasÃ. 10 The contents of this vagga are omitted by Ph. ChS. reads cÃ. 11 From Ph. 12 Ph. omits samatto. >/ #<[page 077]># %% Katame dve? TathÃgato ca arahaæ sammà sambuddho rÃjà ca cakka- vattÅ. Ime kho bhikkhave dve puggalà loke uppajjamÃnà uppajjanti acchariyamanussà ti. 3. Dvinnaæ bhikkhave puggalÃnaæ kÃlakiriyà bahuno janassa anutappÃ\<*<1>*>/ hoti. Katamesaæ dvinnaæ? TathÃgatassa ca arahato sammà sambuddhassa ra¤¤o ca cakkavattissa. Imesaæ kho bhikkhave dvinnaæ puggalÃnaæ kÃlakiriyà bahuno janassa anutappà hotÅ ti. 4. Dve 'me bhikkhave thÆpÃrahÃ. Katame dve? TathÃgato ca arahaæ sammà sambuddho rÃjà ca cakkavattÅ. Ime kho bhikkhave dve thÆpÃrahà ti. 5. Dve 'me bhikkhave buddhÃ. Katame dve? TathÃgato ca arahaæ sammà sambuddho paccekabuddho ca. Ime kho bhikkhave dve buddhà ti. 6. Dve 'me bhikkhave asaniyà phalantiyà na santasanti. Katame dve? Bhikkhu ca khÅïÃsavo hatthÃjÃnÅyo ca. Ime kho bhi- kkhave dve asaniyà phalantiyà na santasantÅ ti. 7. Dve 'me bhikkhave asaniyà phalantiyà na santasanti. Katame dve: Bhikkhu ca khÅïÃsavo assÃjÃniyo ca. Ime kho bhikkhave dve asaniyà phalantiyà na santasantÅ ti. 8. Dve 'me\<*<2>*>/ bhikkhave asaniyà phalantiyà na santasanti. Katame dve? Bhikkhu ca khÅïÃsavo sÅho ca migarÃjÃ. Ime kho bhikkhave dve asaniyà phalantiyà na santasantÅ ti. 9. Dve 'me bhikkhave atthavase sampassamÃnà kimpurisà mÃnusiæ vÃcaæ\<*<3>*>/ na bhÃsanti. Katame dve? Mà ca\<*<4>*>/ musà bhaïimhà mà ca\<*<4>*>/ paraæ abhÆtena abbhÃ- cikkhimhÃ\<*<5>*>/ ti. Ime kho bhikkhave dve atthavase saæpassa- mÃnà kimpurisà mÃnusiæ vÃcaæ na bhÃsantÅ tÅ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. anutabbÃ. 2 Ph. omits dve 'me. 3 KipÆrisà mÃnusivÃcaæ. 4 T., Ph. mÃca. 5 T., Tr. -amhÃ. >/ #<[page 078]># %<78 PUGGALA-VAGGA. [II. vi. 10.>% 10. Dvinnaæ bhikkhave dhammÃnaæ atitto appaÂivÃno mÃtugÃmo kÃlaæ karoti. Katamesaæ dvinnaæ? MethunadhammasamÃpattiyÃ\<*<1>*>/ ca vijÃyanassa ca. Imesaæ kho bhikkhave dvinnaæ dhammÃnaæ atitto appaÂivÃno mÃtu- gÃmo kÃlaæ karotÅ ti. 11. AsantasannivÃsa¤ ca vo bhikkhave desessÃmi santa\<*<2>*>/- sannivÃsa¤ ca taæ suïÃtha sÃdhukaæ manasikarotha bhÃ- sissÃmÅ ti. Evaæ bhante ti kho te bhikkhÆ Bhagavato paccasosuæ. Bhagavà etad avoca: Katha¤ ca bhikkhave asanta-sannivÃso hoti katha¤\<*<3>*>/ ca asanto sannivasanti? Idha bhikkhave therassa bhikkhuno evaæ hoti: Thero pi maæ na vadeyya majjhimo pi\<*<4>*>/ maæ na vadeyya navo pi maæ na vadeyya theram p' ahaæ\<*<5>*>/ na vadeyyaæ majjhimam p' ahaæ na vadeyyaæ navam\<*<6>*>/ p' ahaæ na vadeyyaæ. Thero ce pi maæ vadeyya ahitÃnukampÅ maæ vadeyya no hitÃnukampÅ no ti\<*<7>*>/ naæ vadeyyaæ\<*<8>*>/ viheseyyam pi naæ\<*<9>*>/ passam pi' ssa na paÂikareyyaæ. Majjhimo ce pi maæ vadeyya navo ce pi maæ vadeyya ahitÃnukampÅ\<*<10>*>/ maæ vadeyya no hitÃnukampÅ no ti naæ\<*<11>*>/ vadeyyaæ viheseyyam pi naæ\<*<12>*>/ passam pi' ssa na paÂikareyyaæ. Majjhimassa pi bhikkhuno evaæ hoti:-- pe . . . Navassa pi bhikkhuno evaæ hoti: Thero pi maæ na\<*<13>*>/ vadeyya majjhimo pi maæ na vadeyya navo pi maæ na vadeyya theram p' ahaæ na vadeyyaæ majjhimam p' ahaæ na vadeyyaæ navam p' ahaæ na vadeyyaæ. Thero ce pi maæ vadeyya ahitÃnukampÅ maæ vadeyya no hitÃnukampÅ no ti\<*<14>*>/ naæ vadeyyaæ viheseyyam pi naæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. methunasamÃpattiyÃ. 2 Ah. santa. T. santo santaæ. 3 T. kata¤. 4 Ph. pi. T. ca. 5 Ph. p' Ãhaæ throughout. 6 T. navamaæ. 7 T. omits ti; but Ba., Bb., and Ph. retain it. 8 Ba. vadeyya. 9 Pb. omits pi naæ. 10 Ba hitÃnuk. 11 Ph. omits pi naæ. 12 Ph. omits pi, and reads na for naæ. 13 Ph. alone has na vadeyyaæ. 14 T. reads Thero ce pi maæ mà vadeyya ahit., and reads mà vadeyya ahit. no. Ph. has na vadeyya, &c. >/ #<[page 079]># %% passam\<*<1>*>/ pi' ssa na paÂikareyyaæ. Majjhimo ce pi maæ va- deyya . . . navo ce pi maæ vadeyya ahitÃnukampÅ maæ vadeyya\<*<2>*>/ no hitÃnukampÅ no ti naæ vadeyyaæ viheseyyaæ pi nam\<*<3>*>/ passam pi' ssa na paÂikareyyaæ. Evam kho bhi- kkhave asantasannivÃso hoti eva¤ ca asanto sannivasanti. Katha¤ ca bhikkhave santasannivÃso hoti? Katha¤ ca santo sannivasanti? Idha bhikkhave\<*<4>*>/ therassa bhikkhuno evaæ hoti:. Thero pi maæ vadeyya majjhimo pi maæ vadeyya navo pi maæ vadeyya theraæ p' ahaæ vadeyyaæ majjhimam p' ahaæ vadeyyaæ navam p' ahaæ vadeyyaæ. Thero ce pi maæ vadeyya\<*<5>*>/ hitÃnukampÅ maæ vadeyya no ahitÃnukampÅ sadhÆ ti naæ vadeyyaæ na naæ viheseyyaæ\<*<6>*>/ passaæ pi' ssa paÂikareyyaæ. Majjhimo ce pi maæ vadeyya navo ce pi maæ vadeyya hitÃnukampÅ maæ vadeyya no ahi- tÃnukampÅ sÃdhÆ ti naæ vadeyyaæ\<*<7>*>/ na naæ viheseyyaæ passam pi' ssa paÂikareyyaæ. Majjhimassa pi\<*<8>*>/ bhikkhuno evaæ hoti:-- pe . . . Navassa pi bhikkhuno evaæ hoti: Thero pi maæ vadeyya majjhimo pi maæ vadeyya\<*<9>*>/ navo pi maæ vadeyya theram p' ahaæ vadeyyaæ majjhimam p' ahaæ vadeyyaæ navam p' ahaæ vadeyyaæ. Thero ce pi maæ vadeyya hitÃnukampÅ maæ vadeyya no ahitÃnukampÅ sÃdhÆ ti naæ\<*<10>*>/ vadeyyaæ na naæ viheseyyam\<*<11>*>/ passam pi' ssa paÂikareyyaæ. Majjhimo ce pi maæ vadeyya navo ce pi maæ vadeyya\<*<12>*>/ hitÃnukampÅ maæ vadeyya no ahitÃnukampÅ sÃdhÆ ti naæ vadeyyaæ na naæ viheseyyam passam pi' ssa paÂikareyyaæ. Evaæ kho bhikkhave santasan- nivÃso hoti eva¤ ca santo sannivasantÅ ti. 12. Yasmiæ bhikkhave adhikaraïe ubhato vacÅsaæsÃro diÂÂhipaÊÃso cetaso ÃghÃto appaccayo anabhiraddhi\<*<13>*>/ ajjhat- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. vadeyyaæ na vihedheyyaæ (for viheÂheyyam, originally vihegeyyaæ) passaæ. 2 Bb. vadeyyaæ. 3 Ph. omits pi, and reads na for naæ. 4 Ph. inserts kho after bh. 5 Ph. na vadeyya. 6 Ph. na; no vimaæseyya. 7 Not in Ph. 8 T. omits pi. 9 T. omits majjhimo . . . vadeyya. 10 Ph. na naæ. 11 T., Bb. viheseyya. 12 T. vadeyyaæ. 13 Ph. -ruddhi. >/ #<[page 080]># %<80 PUGGALA-VAGGA. [II. vii. 1.>% taæ avÆpasantaæ hoti tasm' etaæ bhikkhave adhikaraïe pÃÂikaÇkhaæ dÅghattÃya kharattÃya vÃÊattÃya\<*<1>*>/ saævattissati bhikkhÆ ca na phÃsuæ viharissanti. Yasmi¤ ca kho bhikkhave adhikaraïe ubhato vacÅsaæsÃro diÂÂhipaÊÃso cetaso ÃghÃto appaccayo anabhiraddhi\<*<2>*>/ ajjhat- taæ suvÆpasanto hoti tasm' etaæ bhikkhave adhikaraïe pÃÂikaÇkhaæ na dÅghattÃya kharattÃya vÃÊattÃya saævattis- sati bhikkhÆ ca phÃsuæ viharissantÅ ti. Puggalavaggo chaÂÂho.3 VII. 1. Dve 'mÃni bhikkhave sukhÃni. KatamÃni dve? GihÅ-sukha¤ ca pabbajjÃ-sukha¤ ca. ImÃni kho bhikkhave dve sukhÃni. Etadaggaæ bhi- kkhave imesaæ dvinnaæ sukhÃnaæ yadidaæ pabbajjÃsu- khan ti. 2. Dve 'mÃni bhikkhave sukhÃni. KatamÃni dve? KÃmasukha¤ ca nekkhammasukha¤ ca. ImÃni kho bhikkhave dve sukhÃni. Etadaggaæ bhi- kkhave imesaæ dvinnaæ sukhÃnaæ yadidaæ nekkhamma- sukhan ti. 3. Dve 'mÃni bhikkhave sukhÃni. KatamÃni dve? Upadhisukha¤ ca nirupadhisukha¤ ca. ImÃni kho bhikkhave dve sukhÃni. Etadaggaæ bhi- kkhave imesaæ dvinnaæ sukhÃnaæ yadidaæ nirupadhi- sukhan ti. 4. Dve 'mÃni bhikkhave sukhÃni. KatamÃni dve? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Omitted by Ph. 2 Ph. -ruddhi. 3 T., B., Vaggo chaÂÂho; Ph. Puggalavaggo paÂhamo. >/ #<[page 081]># %% SÃsava¤ ca sukhaæ anÃsava¤ ca sukhaæ. ImÃni kho bhikkhave dve sukhÃni. Etadaggaæ bhikkhave imesaæ dvinnaæ sukhÃnaæ yadidaæ anÃsavasukhan ti. 5. Dve 'mÃni bhikkhave sukhÃni. KatamÃni dve? SÃmisa¤ ca sukhaæ nirÃmisa¤ ca sukhaæ. ImÃni kho bhikkhave dve sukhÃni. Etadaggaæ bhi- kkhave imesaæ dvinnaæ sukhÃnaæ yadidaæ nirÃmisasu- khan ti. 6. Dve 'mÃni bhikkhave sukhÃni. KatamÃni dve? Ariyasukha¤ ca anariyasukha¤ ca. ImÃni kho bhikkhave dve sukhÃni. Etadaggaæ bhikkhave imesaæ dvinnaæ sukhÃnaæ yadidaæ ariyasukhan ti. 7. Dve 'mÃni bhikkhave sukhÃni. KatamÃni dve? KÃyika¤ ca sukhaæ cetasika¤ ca sukhaæ. ImÃni kho bhikkhave dve sukhÃni. Etadaggaæ bhikkhave imesaæ dvinnaæ sukhÃnaæ yadidaæ cetasikaæ sukhan ti. 8. Dve 'mÃni bhikkhave sukhÃni. KatamÃni dve? SappÅtika¤ ca sukhaæ nippÅtika¤ ca sukhaæ. ImÃni kho bhikkhave dve sukhÃni. Etadaggaæ bhikkhave imesaæ dvinnaæ sukhÃnaæ yadidaæ nippÅtikaæ sukhan ti. 9. Dve 'mÃni bhikkhave sukhÃni. KatamÃni dve? SÃtasukha¤ ca upekkhÃsukha¤ ca. ImÃni kho bhikkhave dve sukhÃni. Etadaggaæ bhikkhave imesaæ dvinnaæ sukhÃnaæ yadidaæ upekkhÃsukhan ti. 10. Dve 'mÃni bhikkhave sukhÃni. KatamÃni dve? SamÃdhisukha¤ ca asamÃdhisukha¤ ca. ImÃni kho bhikkhave dve sukhÃni. Etadaggaæ bhikkhave imesaæ dvinnaæ sukhÃnaæ yadidaæ samÃdhisukhan ti. 11. Dve 'mÃni bhikkhave sukhÃni. KatamÃmi dve? SappÅtikÃrammaïa¤ ca sukhaæ nippÅtikÃrammaïa¤ ca sukhaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 082]># %<82 SUKHA-VAGGA. [II. vii. 12.>% ImÃni kho bhikkhave dve sukhÃni. Etadaggaæ bhikkhave imesaæ dvinnaæ sukhÃnaæ yadidaæ nippÅtikÃrammaïaæ sukhan ti. 12. Dve 'mÃni bhikkhave sukhÃni. KatamÃni dve? SÃtÃrammaïa¤ ca sukhaæ upekkhÃrammaïa¤ ca sukhaæ. ImÃni kho bhikkhave dve sukhÃni. Etadaggaæ bhi- kkhave imesaæ dvinnaæ sukhÃnaæ yadidaæ upekkhÃram- maïaæ sukhan ti. 13. Dve 'mÃni bhikkhave sukhÃni. KatamÃni dve? RÆpÃrammaïa¤ ca sukhaæ arÆpÃrammaïa¤ ca sukhaæ. ImÃni kho bhikkhave dve sukhÃni. Etadaggaæ bhi- kkhave imesaæ dvinnaæ sukhÃnaæ yadidaæ arÆpÃramma- ïaæ sukhan ti. Sukha1-vaggo sattamo. VIII. 1. Sanimittà bhikkhave uppajjanti pÃpakà akusalà dham- mà no animittÃ. Tass 'eva nimittassa pahÃnà evaæ te pÃpakà akusalà dhammà na hontÅ ti. 2. SanidÃnà bhikkhave uppajjanti pÃpakà akusalà dhammà no anidÃnÃ. Tass 'eva nidÃnassa pahÃnà evaæ te pÃpakà akusalà dhammà na hontÅ ti. 3. Sahetukà bhikkhave uppajjanti pÃpakà akusalà dhammà no ahetukÃ. Tass 'eva hetussa pahÃnà evaæ te pÃpakà akusalà dhammà na hontÅ ti. 4. SasaÇkhÃrà bhikkhave uppajjanti pÃpakà akusalà dhammà no asaÇkhÃrÃ. Tesaæ yeva saÇkhÃrÃnaæ pahÃnà evaæ te pÃpakà akusalà dhammà na hontÅ ti. 5. Sappaccayà bhikkhave uppajjanti pÃpakà akusalà dhammà no appaccayÃ. Tass 'eva paccayassa pahÃnà evaæ te pÃpakà akusalà dhammà na hontÅ ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. has sukhavaggo dutiyo; T., etc., vaggo sattamo. >/ #<[page 083]># %% 6. SarÆpà bhikkhave uppajjanti pÃpakà akusalà dhammà no arÆpÃ. Tass 'eva rÆpassa pahÃnà evaæ te pÃpakà akusalà dhammà na hontÅ ti. 7. Savedanà bhikkhave uppajjanti pÃpakà akusalà dhammà no avedanÃ. Tassà yeva vedanÃya pahÃnà evaæ te pÃpakà akusalà dhammà na hontÅ ti. 8. Sasa¤¤Ã bhikkhave uppajjanti pÃpakà akusalà dhammà no asa¤¤Ã. Tassà yeva sa¤¤Ãya pahÃnà evaæ te pÃpakà akusalà dhammà na hontÅ ti. 9. Savi¤¤Ãïà bhikkhave uppajjanti pÃpakà akusalà dhammà no avi¤¤ÃïÃ. Tass 'eva vi¤¤Ãïassa pahÃnà evaæ te pÃpakà akusalà dhammà na hontÅ ti. 10. SaÇkhatÃrammaïà bhikkhave uppajjanti pÃpakà aku- salà dhammà no asaÇkhatÃrammaïÃ. Tass 'eva saÇkhatassa pahÃnà evaæ te pÃpakà akusalà dhammà na hontÅ ti. Nimitta-vaggo aÂÂhamo.1 IX. 1. Dve 'me bhikkhave dhammÃ. Katame dve? Ceto-vimutti ca pa¤¤Ãvimutti ca. Ime kho bhikkhave dve dhammà ti. [Similar Suttas follow of] 2. PaggÃho ca avikkhepo ca. 3. NÃma¤ ca rÆpa¤ ca. 4. Vijjà ca vimutti ca. 5. Bhava-diÂÂhi ca vibhavadiÂÂhi ca. 6. Ahirika¤ ca anottappa¤ ca. 7. Hiri ca ottappa¤ ca. 8. Dovacassatà ca pÃpamittatà ca. 9. Sovacassatà ca kalyÃïamittatà ca. 10. DhÃtukusalatà ca manasikÃrakusalatà ca. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. has nimittavaggo tatiyo; T., etc., vaggo aÂÂhamo. >/ #<[page 084]># %<84 DHAMMA-VAGGA. [II. ix. 11.>% 11. Dve 'me bhikkhave dhammÃ. Katame dve? ùpatti-kusalatà ca Ãpatti-vuÂÂhÃna-kusalatà ca. Ime kho bhikkhave dve dhammà ti. Dhamma-vaggo navamo.1 X. 1. Dve 'me bhikkhave bÃlÃ. Katame dve? Yo ca anÃgataæ bhÃraæ vahati yo ca Ãgataæ bhÃraæ na vahati. Ime kho bhikkhave dve bÃlà ti. 2. Dve 'me bhikkhave paï¬itÃ. Katame dve? Yo ca Ãgataæ bhÃraæ vahati yo ca anÃgataæ bhÃraæ na vahati. Ime kho bhikkhave dve paï¬ità ti. 3. Dve 'me bhikkhave bÃlÃ. Katame dve? Yo ca akappiye kappiyasa¤¤Å yo ca kappiye akappiyasa¤¤Å. Ime kho bhikkhave dve bÃlà ti. 4. Dve 'me bhikkhave paï¬itÃ. Katame dve? Yo ca akappiye akappiyasa¤¤Å yo ca kappiye kappiyasa¤¤Å. Ime kho bhikkhave dve paï¬ità ti. 5. Dve 'me bhikkhave bÃlÃ. Katame dve? Yo ca anÃpattiyà Ãpattisa¤¤Å yo ca Ãpattiyà anÃpattisa¤¤Å. Ime kho bhikkhave dve bÃlà ti. 6. Dve 'me bhikkhave paï¬itÃ. Katame dve? Yo ca anÃpattiyà anÃpattisa¤¤Å yo ca Ãpattiyà Ãpattisa¤¤Å. Ime kho bhikkhave dve paï¬ità ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. dhammavaggo catuÂÂho; T., etc., vaggo navamo. >/ #<[page 085]># %% 7. Dve 'me bhikkhave bÃlÃ. Katame dve? Yo ca adhamme dhammasa¤¤Å yo ca dhamme adhamma- sa¤¤Å. Ime kho bhikkhave dve bÃlà ti. 8. Dve 'me bhikkhave paï¬itÃ. Katame dve? Yo ca adhamme adhammasa¤¤Å yo ca dhamme dhamma- sa¤¤Å. Ime kho bhikkhave dve paï¬ità ti. 9. Dve 'me bhikkhave bÃlÃ. Katame dve? Yo ca avinaye vinayasa¤¤Å yo ca vinaye avinayasa¤¤Å. Ime kho bhikkhave dve bÃlà ti. 10. Dve 'me bhikkhave paï¬itÃ. Katame dve? Yo ca avinaye avinayasa¤¤Å yo ca vinaye vinayasa¤¤Å. Ime kho bhikkhave dve paï¬ità ti. 11. Dvinnaæ bhikkhave Ãsavà va¬¬hanti. Katamesaæ dvinnaæ? Yo ca na kukkuccÃyitabbaæ kukkuccÃyati yo ca kukkuccÃ- yitabbaæ na kukkuccÃyati. Imesaæ kho bhikkhave dvinnaæ Ãsavà va¬¬hantÅ ti. 12. Dvinnaæ bhikkhave Ãsavà na va¬¬hanti. Katamesaæ dvinnaæ? Yo ca na kukkuccÃyitabbaæ na kukkuccÃyati yo ca kukkuccÃyitabbaæ kukkuccÃyati. Imesaæ kho bhikkhave dvinnaæ Ãsavà na va¬¬hantÅ ti. 13. Dvinnaæ bhikkhave Ãsavà va¬¬hanti. Katamesaæ dvinnaæ? Yo ca akappiye kappiyasa¤¤Å yo ca kappiye akappiya- sa¤¤Å. Imesaæ kho bhikkhave dvinnaæ Ãsavà va¬¬hantÅ ti. 14. Dvinnaæ bhikkhave Ãsavà na va¬¬hanti. Katamesaæ dvinnaæ? Yo ca akappiye akappiyasa¤¤Å yo ca kappiye kappiyasa¤¤Å. Imesaæ kho bhikkhave dvinnaæ Ãsavà na va¬¬hantÅ ti. 15. Dvinnaæ bhikkhave Ãsavà va¬¬hanti. Katamesaæ dvinnaæ? \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 086]># %<86 BùLA-VAGGA. [II. x. 16.>% Yo ca anÃpattiyà Ãpattiyasa¤¤Å yo ca Ãpattiyà anÃpattiya- sa¤¤Å. Imesaæ kho bhikkhave dvinnaæ Ãsavà va¬¬hantÅ ti. 16. Dvinnaæ bhikkhave Ãsavà na va¬¬hanti. Katamesaæ dvinnaæ? Yo ca anÃpattiyà anÃpattisa¤¤Å yo ca Ãpattiyà Ãpattiyasa¤¤Å. Imesaæ kho bhikkhave dvinnaæ Ãsavà na va¬¬hantÅ ti. 17. Dvinnaæ bhikkhave Ãsavà va¬¬hanti. Katamesaæ dvinnaæ? Yo ca adhamme dhammasa¤¤Å yo ca dhamme adhamma- sa¤¤Å. Imesaæ kho bhikkhave dvinnaæ Ãsavà va¬¬hantÅ ti. 18. Dvinnaæ bhikkhave Ãsavà na va¬¬hanti. Katamesaæ dvinnaæ? Yo ca adhamme adhammasa¤¤Å yo ca dhamme dhamma- sa¤¤Å. Imesaæ kho bhikkhave dvinnaæ Ãsavà na va¬¬hantÅ ti. 19. Dvinnaæ bhikkhave Ãsavà va¬¬hanti. Katamesaæ dvinnaæ? Yo ca avinaye vinayasa¤¤Å yo ca vinaye avinayasa¤¤Å. Imesaæ kho bhikkhave dvinnaæ Ãsavà va¬¬hantÅ ti. 20. Dvinnaæ bhikkhave Ãsavà na va¬¬hanti. Katamesaæ dvinnaæ? Yo ca avinaye avinayasa¤¤Å yo ca vinaye vinayasa¤¤Å. Imesaæ kho bhikkhave dvinnaæ Ãsavà na va¬¬hantÅ ti. BÃlavaggo dasamo.1 Dutiyo païïÃsako samatto. XI. 1. Dve 'mà bhikkhave Ãsà duppajahÃ. Katamà dve? LÃbhÃsà ca jÅvitÃsà ca. Imà kho bhikkhave dve Ãsà duppajahà ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. BÃlavaggo pa¤camo. >/ #<[page 087]># %% 2. Dve 'me bhikkhave puggalà dullabhà lokasmiæ. Katame dve? Yo ca pubbakÃrÅ yo ca kata¤¤ÆkatavedÅ. Ime kho bhikkhave dve puggalà dullabhà lokasmin ti. 3. Dve 'me bhikkhave puggalà dullabhà lokasmiæ. Katame dve? Titto va tappetà ca. Ime kho bhikkhave dve puggalà dullabhà lokasmin ti. 4. Dve 'me bhikkhave puggalà duttappayÃ. Katame dve? Yo ca laddhaæ laddhaæ nikkhipati yo ca laddhaæ laddhaæ vissajjeti. Ime kho bhikkhave dve puggalà duttappayà ti. 5. Dve 'me bhikkhave puggalà sutappayÃ. Katame dve? Yo ca laddhaæ laddhaæ na nikkhipati yo ca laddhaæ laddhaæ na vissajjeti. Ime kho bhikkhave dve puggalà sutappayà ti. 6. Dve 'me bhikkhave paccayà rÃgassa uppÃdÃya. Katame dve? Subhanimitta¤ ca ayoniso ca manasikÃro. Ime kho bhikkhave dve paccayà rÃgassa uppÃdÃyà ti. 7. Dve 'me bhikkhave paccayà dosassa uppÃdÃya. Katame dve? PaÂigha-nimitta¤ ca ayoniso ca manasikÃro. Ime kho bhikkhave dve paccayà dosassa uppÃdÃyà ti. 8. Dve 'me bhikkhave paccayà micchÃdiÂÂhiyà uppÃdÃya. Katame dve? Parato ca ghoso ayoniso ca manasikÃro. Ime kho bhikkhave dve paccayà micchÃdiÂÂhiyà uppÃ- dÃyà ti. 9. Dve 'me bhikkhave paccayà sammÃdiÂÂhiyà uppÃdÃya. Katame dve? Parato ca ghoso yoniso ca manasikÃro. Ime kho bhikkhave dve paccayà sammÃdiÂÂhiyà uppÃ- dÃyà ti. 10. Dve 'mà bhikkhave Ãpattiyo. {KatamÃ} dve? \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 088]># %<88 ùSù-VAGGA. [II. xi. 11.>% Lahukà ca Ãpatti garukà ca Ãpatti. Imà kho bhikkhave dve Ãpattiyo ti. 11. Dve 'mà bhikkhave Ãpattiyo. Katamà dve? DuÂÂhullà ca Ãpatti aduÂÂhullà ca Ãpatti. Imà kho bhikkhave dve Ãpattiyo ti. 12. Dve 'mà bhikkhave Ãpattiyo. Katamà dve? SÃvasesà ca Ãpatti anavasesà ca Ãpatti. Imà kho bhikkhave dve Ãpattiyo ti. ùsÃvaggo ekÃdasamo.1 XII. 1. Saddho bhikkhave bhikkhu evaæ sammà ÃyÃcamÃno ÃyÃceyya tÃdiso homi yÃdisà SÃriputta-MoggallÃnà ti. Esà bhikkhave tulà etaæ pamÃïaæ mama sÃvakÃnaæ bhi- kkhÆnaæ yadidaæ SÃriputta-MoggallÃnà ti. 2. Saddhà bhikkhave bhikkhunÅ evaæ sammà ÃyÃcamÃnà ÃyÃceyya tÃdisà homi yÃdisà Khemà ca bhikkhunÅ Uppala- vaïïà cà ti. Esà bhikkhave tulà etaæ pamÃïaæ mama sÃvikÃnaæ bhi- kkhunÅnaæ yadidaæ Khemà ca bhikkhunÅ Uppalavaïïà cà ti. 3. Saddho bhikkhave upÃsako evaæ sammà ÃyÃcamÃno ÃyÃceyya tÃdiso homi yÃdiso Citto gahapati ca Hatthako\<*<2>*>/ ca ùÊavako ti. Esà bhikkhave tulà etaæ pamÃïaæ mama sÃvakÃnaæ upÃsakÃnaæ yadidaæ Citto ca gahapati Hatthako\<*<2>*>/ ca ùÊa- vako ti. 4. Saddhà bhikkhave upÃsikà evaæ sammà ÃyÃcamÃnà ÃyÃceyya tÃdisà homi yÃdisà Khujjuttarà ca upÃsikà VeÊu- kaïÂakiyà ca NandamÃtà ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. ÃsÃduppajahavaggo paÂhamo. 2 Ph., Tr. Hatthako; T. Atthako. >/ #<[page 089]># %% Esà bhikkhave tulà etaæ pamÃïaæ mama sÃvikÃnaæ upÃsikÃnaæ yadidaæ Khujjuttarà ca upÃsikà VeÊukaïÂakiyà ca NandamÃtà ti. 5. DvÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato bÃlo avyatto asappuriso khataæ upahataæ attÃnaæ pariharati sÃvajjo ca hoti sÃnuvajjo vi¤¤Ænaæ bahu¤ ca apu¤¤aæ pasavati. Katamehi dvÅhi? Ananuvicca apariyogÃhetvà avaïïÃrahassa vaïïaæ bhÃ- sati ananuvicca apariyogÃhetvà vaïïÃrahassa avaïïaæ bhÃsati. Imehi kho bhikkhave dvÅhi dhammehi samannÃgato bÃlo avyatto asappuriso khataæ upahataæ attÃnaæ pariharati sÃvajjo ca hoti sÃnuvajjo vi¤¤Ænaæ bahu¤ ca apu¤¤aæ pasavatÅ ti. DvÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato paï¬ito vyatto sappuriso akkhataæ anupahataæ attÃnaæ pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo vi¤¤Ænaæ bahu¤ ca pu¤¤aæ pasavati. Katamehi dvÅhi? 1 Anuvicca pariyogÃhetvà avaïïÃrahassa avaïïaæ bhÃsati anuvicca pariyogÃhetvà vaïïÃrahassa vaïïaæ bhÃsati. Imehi kho bhikkhave dvÅhi dhammehi samannÃgato paï¬ito vyatto sappuriso akkhataæ anupahataæ attÃnaæ pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo vi¤¤Ænaæ bahu¤ ca pu¤¤aæ pasavatÅ ti. 6. DvÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato bÃlo avyatto asappuriso khataæ upahataæ attÃnaæ pariharati sÃvajjo ca hoti sÃnuvajjo vi¤¤Ænaæ bahu¤ ca apu¤¤aæ pasavati. Katamehi dvÅhi? Ananuvicca apariyogÃhetvà appasÃdanÅye ÂhÃne pasÃdaæ upadaæseti\<*<2>*>/ ananuvicca apariyogÃhetvà pasÃdanÅye ÂhÃne appasÃdaæ upadaæseti. Imehi kho bhikkhave dvÅhi dhammehi samannÃgato bÃlo avyatto asappuriso khatam upahataæ attÃnaæ pariharati sÃvajjo ca hoti sÃnuvajjo vi¤¤Ænaæ bahu¤ ca apu¤¤aæ pasavatÅ ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Pug. IV. 15: Saæyutta, 2, 3, 9, 7. 2 Ph. upadaseti. >/ #<[page 090]># %<90 ùYùCANA-VAGGA. [II. xii. 7.>% DvÅhi bhikkhave samannÃgato paï¬ito vyatto sappuriso akkhataæ anupahatam attÃnaæ pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo vi¤¤Ænaæ bahu¤ ca pu¤¤aæ pasavati. Katamehi dvÅhi? Anuvicca pariyogÃhetvà appasÃdanÅye ÂhÃne appasÃdaæ upadaæseti anuvicca pariyogÃhetvà pasÃdanÅye ÂhÃne pasÃ- daæ upadaæseti. Imehi kho bhikkhave dvÅhi dhammehi samannÃgato paï¬ito vyatto sappuriso akkhataæ anupahatam attÃnaæ pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo vi¤¤Ænaæ bahu¤ ca pu¤¤aæ pasavatÅ ti. 7. DvÅsu bhikkhave micchà paÂipajjamÃno bÃlo avyatto asappuriso khataæ upahataæ attÃnaæ pariharati sÃvajjo ca hoti sÃnuvajjo vi¤¤Ænaæ bahu¤ ca apu¤¤aæ pasavati. Katamesu dvÅsu? MÃtari ca pitari ca. Imesu kho bhikkhave dvÅsu micchà paÂipajjamÃno bÃlo avyatto asappuriso khataæ upahataæ attÃnaæ pariharati sÃvajjo ca hoti sÃnuvajjo vi¤¤Ænaæ bahu¤ ca apu¤¤aæ pasavatÅ ti. DvÅsu bhikkhave sammà paÂipajjamÃno paï¬ito vyatto sappuriso akkhataæ anupahataæ attÃnaæ pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo vi¤¤Ænaæ bahu¤ ca pu¤¤aæ pasavati. Katamesu dvÅsu? MÃtari ca pitari ca. Imesu bhikkhave dvÅsu sammà paÂipajjamÃno paï¬ito vyatto sappuriso akkhataæ anupahataæ attÃnaæ pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo vi¤¤Ænaæ bahu¤ ca pu¤¤aæ pasavatÅ ti. 8. DvÅsu bhikkhave micchà paÂipajjamÃno bÃlo avyatto asappuriso khataæ upahataæ attÃnaæ pariharati sÃvajjo ca hoti sÃnuvajjo vi¤¤Ænaæ bahu¤ ca apu¤¤aæ pasavati. Katamesu dvÅsu? TathÃgate ca TathÃgatasÃvake ca. Imesu kho bhikkhave dvÅsu micchà paÂipajjamÃno bÃlo avyatto asappuriso khataæ upahataæ attÃnaæ pariharati sÃvajjo ca hoti sÃnuvajjo vi¤¤Ænaæ bahu¤ ca apu¤¤aæ pasavatÅ ti. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 091]># %% DvÅsu bhikkhave sammà paÂipajjamÃno paï¬ito vyatto sappuriso akkhataæ anupahataæ attÃnaæ pariharati ana- vajjo ca hoti ananuvajjo vi¤¤Ænaæ bahu¤ ca pu¤¤aæ pasavati. Katamesu dvÅsu? TathÃgate ca TathÃgatasÃvake ca. Imesu kho bhikkhave dvÅsu sammà paÂipajjamÃno paï¬ito vyatto sappuriso akkhataæ anupahataæ attÃnaæ pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo vi¤¤Ænaæ bahu¤ ca pu¤¤aæ pasavatÅ ti. 9. Dve 'me bhikkhave dhammÃ. Katame dve? SacittavodÃna¤\<*<1>*>/ ca na ca ki¤ci loke upÃdiyati. Ime kho bhikkhave dve dhammà ti. 210. Dve 'me bhikkhave dhammÃ. Katame dve? Kodho ca upanÃho ca. Ime kho bhikkhave dve dhammà ti. 11. Dve 'me bhikkhave dhammÃ. Katame dve? Kodha-vinayo ca upanÃha-vinayo ca. Ime kho bhikkhave dve dhammà ti. ùyÃcana-vaggo dvÃdasamo.3 XIII. 1. Dve 'mÃni bhikkhave dÃnÃni. KatamÃni dve? ùmisa-dÃna¤ ca dhamma-dÃna¤ ca. ImÃni kho bhikkhave dÃnÃni. Etad aggaæ bhikkhave imesaæ dvinnaæ dÃnÃnaæ yadidaæ dhamma-dÃnan ti. 2. Dve 'me bhikkhave yÃgÃ. Katame dve? ùmisa-yÃgo ca dhamma-yÃgo ca. Ime kho . . . pe . . . dhamma-yÃgo ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D. sÃmitovodÃna¤; Tr. samitakav-. 2 = II. XVI. 1. 3 Ph. AyÃcana-vaggo dutiyo. >/ #<[page 092]># %<92 DùNA-VAGGA. [II. xiii. 3.>% 3. Dve 'me bhikkhave cÃgÃ. Katame dve? ùmisa-cÃgo ca dhamma-cÃgo ca. Ime kho . . . pe . . . dhamma-cÃgo ti. 4. Dve 'me bhikkhave pariccÃgÃ. Katame dve? ùmisa-pariccÃgo ca dhamma-pariccÃgo ca. Ime kho . . . pe . . . dhamma-pariccÃgo. 5. Dve 'me bhikkhave bhogÃ. Katame dve? ùmisa-bhogo ca dhamma-bhogo ca. Ime kho . . . pe . . . dhamma-bhogo ti. 6. Dve 'me bhikkhave sambhogÃ. Katame dve? ùmisa-sambhogo ca dhamma-sambhogo ca. Ime kho . . . pe . . . dhamma-sambhogo ti. 7. Dve 'me bhikkhave saævibhÃgÃ. Katame dve? ùmisa-saævibhÃgo ca dhamma-saævibhÃgo ca. Ime kho . . . pe . . . dhamma-saævibhÃgo ti. 8. Dve 'me bhikkhave saÇgahÃ. Katame dve? ùmisa-saÇgaho ca dhamma-saÇgaho ca. Ime kho . . . pe . . . dhamma-saÇgaho ti. 9. Dve 'me bhikkhave anuggahÃ. Katame dve? ùmisÃnuggaho ca dhammÃnuggaho ca. Ime kho . . . pe . . . dhammÃnuggaho ti. 10. Dve 'me bhikkhave anukampÃ. Katamà dve? ùmisÃnukampà ca dhammÃnukampà ca. Imà kho . . . pe . . . dhammÃnukampà ti. DÃnavaggo terasamo.1 \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. DÃnavaggo tatiyo. >/ #<[page 093]># %% XIV. 1. Dve 'me bhikkhave santhÃrÃ\<*<1>*>/. Katame dve? ùmisa-santhÃro ca dhamma-santhÃro ca. Ime kho . . . pe . . . dhamma-santhÃro ti. 2. Dve 'me bhikkhave paÂisanthÃrÃ. Katame dve? ùmisa-paÂisanthÃro ca dhamma-paÂisanthÃro ca. Ime kho . . . pe . . . dhamma-paÂisanthÃro ti. 3. Dve 'mà bhikkhave esanÃ. Katamà dve? ùmisesanà ca dhammesanà ca. Imà kho . . . pe . . . dhammesanà ti. 4. Dve 'mà bhikkhave pariyesanÃ. Katame dve? ùmisa-pariyesanà ca dhamma-pariyesanà ca. Imà kho . . . pe . . . dhamma-pariyesanà ti. 5. Dve 'mà bhikkhave pariyeÂÂhiyo. Katamà dve? ùmisa-pariyeÂÂhi\<*<2>*>/ ca dhamma-pariyeÂÂhi ca. Imà kho . . . pe . . . dhamma-pariyeÂÂhÅ ti. 6. Dve 'mà bhikkhave pÆjÃ. Katamà dve? ùmisa-pÆjà ca dhamma-pÆjà ca. Imà kho . . . pe . . . dhamma-pÆjà ti. 7. Dve 'mÃni bhikkhave ÃtitheyyÃni. KatamÃni dve? ùmisÃtitheyya¤ ca dhammÃtitheyya¤ ca. ImÃni kho . . . pe . . . dhammÃtitheyyan ti. 8. Dve 'mà bhikkhave iddhiyo. Katamà dve? ùmisa-iddhi ca dhamma-iddhi ca. Imà kho . . . pe . . . dhamma-iddhÅ ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. sandhÃrÃ. 2 T. -pariyeÂÂhita¤. >/ #<[page 094]># %<94 SANTHùRA-VAGGA. [II. xiv. 9.>% 9. Dve 'mà bhikkhave vu¬¬hiyo. Katamà dve? ùmisa-vu¬¬hi ca dhamma-vu¬¬hi ca. Imà kho . . . pe . . . dhammavu¬¬hÅ ti. 10. Dve 'mÃni bhikkhave ratanÃni. KatamÃni dve? ùmisa-ratana¤ ca dhamma-ratana¤ ca. ImÃni kho . . . pe . . . dhamma-ratanan ti. 11. Dve 'me bhikkhave sannicayÃ. Katame dve? ùmisa-sannicayo ca dhamma-sannicayo ca. Ime kho . . . pe . . . dhamma-sannicayo ti. 12. Dve 'mÃni bhikkhave vepullÃni. KatamÃni dve? ùmisa-vepulla¤ ca dhamma-vepulla¤ ca. ImÃni kho . . . pe . . . dhamma-vepullan ti. SanthÃravaggo cuddasamo.1 XV. 1. Dve 'me bhikkhave dhammÃ. Katame dve? SamÃpatti-kusalatà ca samÃpatti-vuÂÂhÃnakusalatà ca. Ime kho bhikkhave dve dhammà ti. [Similar suttas follow (2-17) of --] 2. Ajjava¤ ca maddava¤ ca. 3. KhantÅ ca soracca¤ ca. 4. SÃkhalya¤ ca paÂisanthÃro va. 5. Avihiæsà ca soceyya¤ ca. 6. Indriyesu aguttadvÃratà ca bhojane amatta¤¤utà ca. 7. Indriyesu guttadvÃratà ca bhojane matta¤¤utà ca. 8. PaÂisaÇkhÃna-bala¤ ca bhÃvanÃ-bala¤ ca. 9. Sati-bala¤ ca samÃdhi-bala¤ ca. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. SandhÃravaggo catuÂÂho. >/ #<[page 095]># %% 10. Samatho ca vipassanà ca. 11. SÅla-vipatti ca diÂÂhi-vipatti ca. 12. SÅla-sampadà ca diÂÂhi-sampadà ca. 13. SÅla-visuddhi ca diÂÂhi-visuddhi ca. 14. DiÂÂhi-visuddhi ca yathÃdiÂÂhissa ca padhÃnaæ. 15. AsantuÂÂhità ca kusalesu dhammesu appaÂivÃnità ca padhÃnasmiæ. 16. MuÂÂha-sacca¤ ca asampaja¤¤a¤ ca. 17. Sati ca sampaja¤¤a¤ ca. SamÃpatti vaggo païïarasamo. Tatiyo païïÃsako samatto. XVI. 1. Dve 'me bhikkhave dhammÃ. Katame dve? Kodho ca upanÃho ca. Ime kho bhikkhave dve dhammÃ. [Similar suttas follow (2-10) of --] 2. Makkho ca paÊÃso ca. 3. Issà ca macchariya¤ ca. 4. MÃyà ca sÃÂheyya¤ ca. 5. Ahirika¤ ca anottappa¤ ca. 6. Akkodho ca anupanÃho ca. 7. Amakkho ca apaÊÃso ca. 8. Anissà ca amacchariya¤ ca. 9. AmÃyà ca asÃÂheyya¤ ca. 10. HirÅ ca ottappa¤ ca. 11. DvÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato dukkhaæ viharati. Katamehi dvÅhi? Kodhena ca upanÃhena ca . . . pe . . . 12. Makkhena ca paÊÃsena ca . . . pe . . . 13. IssÃya ca macchariyena ca . . . pe . . . 14. MÃyÃya ca sÃÂheyyena ca . . . pe . . . 15. Ahirikena ca anottappena ca. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 096]># %<96 KODHA-VAGGA. [II. xvi. 16.>% Imehi kho bhikkhave dvÅhi dhammehi samannÃgato duk- khaæ viharatÅ ti. 16. DvÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato sukhaæ vi- harati. Katamehi dvÅhi? Akkodhena ca anupanÃhena ca . . . pe . . . 17. Amakkhena ca apaÊÃsena ca . . . pe . . . 18. AnissÃya ca amacchariyena ca . . . pe . . . 19. AmÃyÃya ca asÃÂheyyena ca . . . pe . . . 20. Hiriyà ca ottappena ca. Ime hi kho bhikkhave dvÅhi dhammehi samannÃgato suk- haæ viharatÅ ti. 21. Dve 'me bhikkhave dhammà sekhassa bhikkhuno pa- rihÃnÃya saævattanti. Katame dve? Kodho ca upanÃho ca . . . pe . . . 22. Makkho ca paÊÃso ca . . . pe . . . 23. Issà ca macchariya¤ ca . . . pe . . . 24. MÃyà ca sÃÂheyya¤ ca . . . pe . . . 25. Ahirika¤ ca anottappa¤ ca. Ime kho bhikkhave dve dhammà sekhassa bhikkhuno pa- rihÃnÃya saævattantÅ ti. 26. Dve 'me bhikkhave dhammà sekhassa bhikkhuno apa- rihÃnÃya saævattanti. Katame dve? Akkodho ca anupanÃho ca . . . pe . . . 27. Amakkho ca apaÊÃso ca . . . pe . . . 28. Anissà ca amacchariya¤ ca . . . pe . . . 29. AmÃyà ca asÃÂheyya¤ ca . . . pe . . . 30. HirÅ ca ottappa¤ ca. Ime kho bhikkhave dve dhammà sekhassa bhikkhuno aparihÃnÃya saævattantÅ ti. 31-35. DvÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato yathÃ- bhataæ nikkhitto evaæ niraye. Katamehi dvÅhi? Kodhena ca upanÃhena ca . . . pe . . . [II. XVI. 11-15.]. Imehi kho bhikkhave dvÅhi dhammehi samannÃgato ya- thÃbhataæ nikkhitto evaæ niraye. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 097]># %% 36-40. DvÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato yathÃ- bhataæ nikkhitto evaæ sagge. Katamehi dvÅhi? Akkodhena ca anupanÃhena ca . . . pe . . . [II. XVI. 16-20.]. Imehi kho bhikkhave dvÅhi dhammehi samannÃgato yathÃ- bhataæ nikkhitto evaæ sagge. 41-45. DvÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato idh' ekacco kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vini- pÃtaæ nirayaæ uppajjati. Katamehi dvÅhi? Kodhena ca upanÃhena ca . . . pe . . . [II. XVI. 11-15.]. Imehi kho bhikkhave dvÅhi dhammehi . . . pe . . . up- pajjatÅti. 46-52. DvÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato idh' ekacco kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjati. Katamehi dvÅhi? Akkodhena ca anupanÃhena ca . . . pe . . . [II. XVI. 16-20.]. Ime hi kho bhikkhave dvÅhi dhammehi . . . pe . . . up- pajjatÅti. 51-55. Dve 'me bhikkhave dhammà akusalà . . . pe . . . [II. XVI. 1-5.] 56-60. . . . kusalà . . . pe . . . [II. XVI. 6-10.] 60-64. . . . sÃvajjà . . . pe . . . [II. XVI. 1-5.] 65-70. . . . anavajjà . . . pe . . . [II. XVI. 6-10.] 70-75. . . . dukkhudrayÃ\<*<1>*>/ . . . pe . . . [II. XVI. 1-5.] 75-80. . . . sukhudrayà . . . pe . . . [II. XVI. 6-10.] 81-85. . . . dukkhavipÃkà . . . pe . . . [II. XVI. 1-5.] \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SubhÆti reads dukkhuddayà and sukhuddayÃ. See Tela-kaÂÃhagÃthÃ, 89. >/ #<[page 098]># %<98 KODHA-VAGGA. [II. xvi. 86.>% 86-90. . . . sukhavipÃkà . . . pe . . . [II. XVI. 6-10.] 91-95. . . . savyÃpajjhà . . . pe . . . [II. XVI. 1-5.] 96-100. . . . avyÃpajjhà . . . pe . . . [II. XVI. 6-10.] Ime kho bhikkhave dve dhammà avyÃpajjhà ti. Kodhavaggo soÊasamo.1 XVII. 1. Dve 'me bhikkhave atthavase paÂicca TathÃgatena sÃva- kÃnaæ sikkhÃpadaæ pa¤¤attaæ. Katame dve? SaÇgha-suÂÂhutÃya saÇgha-phÃsutÃya: . . . pe . . . DummaÇkÆnaæ puggalÃnaæ niggahÃya pesalÃnaæ bhi- kkhÆnaæ phÃsuvihÃrÃya: . . . pe . . . DiÂÂhadhammikÃnaæ ÃsavÃnaæ verÃnaæ vajjÃnaæ bhayÃ- naæ akusalÃnaæ dhammÃnaæ saævarÃya samparÃyikÃnaæ ÃsavÃnaæ verÃnaæ vajjÃnaæ bhayÃnaæ akusalÃnaæ dham- mÃnaæ paÂighÃtÃya:\<*<2>*>/ . . . pe . . . GihÅnaæ anukampÃya pÃpicchÃnaæ pakkhupacchedÃya:. . . . pe . . . AppasannÃnaæ pasÃdÃya pasannÃnaæ bhiyyo bhÃvÃya: . . . pe . . . SaddhammaÂÂhitiyà vinayÃnuggahÃya. Ime kho bhikkhave dve atthavase paÂicca TathÃgatena sÃvakÃnaæ sikkhÃpadaæ pa¤¤attan ti. 2. Dve 'me bhikkhave atthavase paÂicca TathÃgatena sÃva- kÃnaæ pÃtimokkhaæ pa¤¤attaæ . . . pe . . . [II. xvii. 1.]. pÃtimokkhuddesà pa¤¤attÃ\<*<3>*>/" \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. adds Kodha-peyyÃla¤ ca akusala-peyyÃla¤ ca. 2 In the T. MS. Ãs. v. v. bh. ak. dh. are taken separately, but afterwards together as here printed. 3 From Ph. See Vin. i. 112 but ChS. -uddeso, -atto. >/ #<[page 099]># %% pÃtimokkha-Âhapanaæ pa¤¤attaæ . . . pe . . . pavÃraïà pa¤¤attà . . . pe . . . pavÃraïa-Âhapanaæ\<*<1>*>/ pa¤¤attaæ . . . pe . . . tajjaniyakammaæ pa¤¤attaæ . . . pe . . . niyassakammaæ\<*<2>*>/ pa¤¤attaæ . . . pe . . . pabbÃjaniyakammaæ pa¤¤attaæ . . . pe . . . paÂisÃraïÅyakammaæ pa¤¤attaæ . . . pe . . . ukkhepanÅyakammaæ pa¤¤attaæ . . . pe . . . parivÃsadÃnaæ pa¤¤attaæ . . . pe . . . mÆlÃya paÂikassanaæ pa¤¤attaæ\<*<3>*>/ . . . pe . . . mÃnattadÃnaæ pa¤¤attaæ . . . pe . . . abbhÃnaæ pa¤¤attaæ . . . pe . . . vosÃraïiyaæ\<*<4>*>/ pa¤¤attaæ . . . pe . . . nissÃraïiyaæ pa¤¤attaæ . . . pe . . . upasampadà pa¤¤attà . . . pe . . . ¤attikammaæ pa¤¤attaæ . . . pe . . . ¤attidutiyakammaæ pa¤¤attaæ . . . pe . . . ¤atticatutthakammaæ pa¤¤attaæ . . . pe . . . appa¤¤atte\<*<5>*>/ pa¤¤attaæ . . . pe . . . pa¤¤atte anuppa¤¤attaæ . . . pe . . . sammukhÃ-vinayo pa¤¤atto . . . pe . . . sativinayo pa¤¤atto . . . pe . . . amÆÊhavinayo pa¤¤atto . . . pe . . . paÂi¤¤Ãtakaraïaæ pa¤¤attaæ . . . pe . . . yebhuyyasikà pa¤¤attà . . . pe . . . tassapÃpiyyasikà pa¤¤attà . . . pe . . . tiïavatthÃrako pa¤¤atto . . . pe . . . Katame dve? SaÇgha-suÂÂhutÃya saÇghaphÃsutÃya: . . . dummaÇkÆnaæ\<*<6>*>/ puggalÃnaæ niggahÃya pesalÃnaæ bhikkhÆnaæ phÃsuvihÃ- rÃya: . . . pe . . . diÂÂhadhammikÃnaæ {ÃsavÃnaæ} saæva- rÃya samparÃyikÃnaæ ÃsavÃnaæ paÂighÃtÃya: . . . pe . . . diÂÂhadhammikÃnaæ ÃsavÃnaæ verÃnaæ vajjÃnaæ bhayÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. pavÃranakammaæ. 2 Reading supported by UddÃna (p.302), but see PED. s.v. nissayakamma. 3 Ph. -kassamà pa¤¤atÃ. 4 Ph. -sÃraïiyaæ. 5 BC., Comy (4) appa-; ChS. apa-. 6 Ph. -maÇkÆnaæ, T., D., Tr. -ma¤¤Ænaæ. >/ #<[page 100]># %<100 DUKANIPùTA. [II. xvii. 3.>% akusalÃnaæ dhammÃnaæ saævarÃya samparÃyikÃnaæ verÃ- naæ vajjÃnaæ bhayÃnaæ akusalÃnaæ dhammÃnam paÂighÃ- tÃya: . . . pe . . . gihÅnaæ anukampÃya pÃpicchÃnaæ pakkhupacchedÃya: . . . appasannÃnaæ pasÃdÃya pasannÃ- naæ bhiyyo bhÃvÃya: . . . saddhammaÂÂhitiyà vinayÃnugga- hÃya. Ime kho bhikkhave dve atthavase paÂicca TathÃga- tena sÃvakÃnaæ tiïavatthÃrako pa¤¤atto ti\<*<1>*>/. 3. RÃgassa bhikkhave abhi¤¤Ãya dve dhammà bhÃvetabbÃ. Katame dve? Samatho ca vipassanà ca. RÃgassa bhikkhave abhi¤¤Ãya ime dve dhammà bhÃvetabbà ti. 4. RÃgassa bhikkhave pari¤¤Ãya . . . pe . . . parikkha- yÃya pahÃnÃya khayÃya vayÃya virÃgÃya nirodhÃya cÃgÃya paÂinissaggÃya ime dve dhammà bhÃvetabbà . . . pe . . . [II. xvii.5]. 5. Dosassa mohassa kodhassa upanÃhassa makkhassa paÊÃ- sassa issÃya macchariyassa mÃyÃya sÃÂheyyassa thambhassa sÃrambhassa mÃnassa atimÃnassa madassa pamÃdassa abhi¤- ¤Ãya pari¤¤Ãya parikkhayÃya pahÃnÃya khayÃya vayÃya virÃgÃya nirodhÃya cÃgÃya paÂinissaggÃya dve dhammà bhÃvetabbÃ. Katame dve? Samatho ca vipassanà ca . . . pe . . . Ime dve dhammà bhÃvetabbà ti\<*<2>*>/. Vaggo sattarasamo. DukanipÃto samatto.3 \<-------------------------------------------------------------------------- 1 The ending here shows that Katame dve? SaÇghasuÂÂhutÃya . . . pe . . . must be read after pa¤¤attaæ, etc. Ph. adds Vinaye peyyÃlaæ niÂÂhitaæ. 2 Ph. adds Idam avoca Bhagavà attamanà te bhikkhÆ Bhagavato bhÃsitaæ abhinandanti. 3 Ph. DukkanipÃto niÂÂhito. >/ #<[page 101]># %< 101>% $< TIKA-NIPùTA.>$ 1. Evaæ me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi:-- Bhikkhavo ti. Bhaddante ti te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca:-- YÃni kÃnici bhikkhave bhayÃni uppajjanti sabbÃni tÃni bÃlato uppajjanti no paï¬itato. Ye keci upasaggà uppajjanti sabbe te bÃlato uppajjanti no paï¬itato. Ye keci upaddavà uppajjanti sabbe te bÃlato uppajjanti no paï¬itato. SeyyathÃpi bhikkhave naÊÃgÃrà và tiïÃgÃrÃ\<*<1>*>/ và aggi mukko\<*<2>*>/ kÆÂÃgÃrÃni pi dahati ullittÃvalittÃni nivÃtÃni phussi- taggaÊÃni pihitavÃtÃpÃnÃni, evam eva kho bhikkhave yÃni kÃnici bhayÃni uppajjanti sabbÃni tÃni bÃlato uppajjanti no paï¬itato, ye keci upasaggà uppajjanti sabbe te bÃlato uppajjanti no paï¬itato, ye keci upaddavà uppajjanti sabbe te bÃlato uppajjanti no paï¬itato. Iti kho bhikkhave sappaÂibhayo bÃlo appaÂibhayo paï¬ito sa-upasaggo bÃlo anupasaggo paï¬ito sa-upaddavo bÃlo anu- paddavo paï¬ito. N' atthi bhikkhave paï¬itato bhayaæ, n' atthi paï¬itato upasaggo, n' atthi paï¬itato upaddavo. TasmÃt iha bhikkhave evaæ sikkhitabbaæ: yehi tÅhi dhammehi samannÃgato bÃlo veditabbo te tayo dhamme abhi- nivajjetvÃ, yehi tÅhi dhammehi samannÃgato paï¬ito vedi- tabbo te tayo dhamme samÃdÃya vattissÃmà ti. Evaæ hi vo bhikkhave sikkhitabban ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D., T., Tr. naÊÃgÃro . . . tiïÃgÃro. See III. 36 and Th. I. 385. 2 Ph. mutto. >/ #<[page 102]># %<102 BùLA-VAGGA. [III. 2.>% 2. Kammalakkhaïo bhikkhave bÃlo kammalakkhaïo paï¬ito apadÃne sobhati pa¤¤Ã\<*<1>*>/ ti. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato bÃlo veditabbo. Katamehi tÅhi? KÃyaduccaritena, vacÅduccaritena, mano- duccaritena. Imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃ- gato bÃlo veditabbo. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato paï¬ito veditabbo. Katamehi tÅhi? KÃyasucaritena, vacÅsucaritena, manosu- caritena. Imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato paï¬ito veditabbo. TasmÃt iha bhikkhave evaæ sikkhitabbaæ: yehi tÅhi dhammehi samannÃgato bÃlo veditabbo te tayo dhamme abhinivajjetvÃ, yehi tÅhi dhammehi samannÃgato paï¬ito veditabbo te tayo dhamme samÃdÃya vattissÃmà ti. Evaæ hi vo bhikkhave sikkhitabban ti. 3. TÅï' imÃni bhikkhave bÃlassa bÃlalakkhaïÃni bÃlanimittÃni bÃlapadÃnÃni.\<*<2>*>/ KatamÃni tÅïi? Idha bhikkhave bÃlo duccintitacintÅ ca hoti dubbhÃsita- bhÃsÅ dukkaÂakammakÃrÅ. No cedaæ bhikkhave bÃlo duccintitacintÅ ca abhavissa dubbhÃsitabhÃsÅ dukkaÂakamma- kÃrÅ kena naæ paï¬ità jÃneyyuæ bÃlo ayaæ bhavaæ asappu- riso ti. Yasmà ca kho bhikkhave bÃlo duccintitacintÅ ca hoti dubbhÃsitabhÃsÅ dukkaÂakammakÃrÅ tasmà naæ paï¬ità jÃnanti bÃlo ayaæ bhavaæ asappuriso ti. ImÃni kho bhi- kkhave tÅïi bÃlassa bÃlalakkhaïÃni bÃlanimittÃni bÃlapa- dÃnÃni. TÅï' imÃni bhikkhave paï¬itassa paï¬italakkhaïÃni paï¬i- tanimittÃni paï¬itapadÃnÃni. KatamÃni tÅïi? Idha bhikkhave paï¬ito sucintitacintÅ ca hoti subhÃsita- bhÃsÅ sukatakammakÃrÅ. No cedaæ bhikkhave paï¬ito sucintitacintÅ ca abhavissa subhÃsitabhÃsÅ sukatakammakÃrÅ kena naæ paï¬ità jÃneyyuæ paï¬ito ayaæ bhavaæ sappuriso \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ChS., SS. and Com. apadÃnasobhanÅ pa¤¤Ã; Tr. apadÃna sobhatÅ pa¤¤Ã; apadÃne sobhanÅ pa¤¤Ã ti. 2 Ke and Cy. read bÃlÃpadÃnÃni and paï¬itÃpadÃnÃni throughout. >/ #<[page 103]># %% ti. Yasmà ca kho bhikkhave paï¬ito sucintitacintÅ ca hoti subhÃsitabhÃsÅ sukatakammakÃrÅ tasmà naæ paï¬ità jÃnanti\<*<1>*>/ paï¬ito ayaæ bhavaæ sappuriso ti. ImÃni kho bhikkhave tÅïi paï¬itassa paï¬italakkhaïÃni paï¬itanimittÃni paï¬ita- padÃnÃni. 4. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato bÃlo veditabbo. Katamehi tÅhi? Accayaæ accayato na passati, accayaæ accayato disvà yathÃdhammaæ nappaÂikaroti, parassa kho pana accayaæ desentassa yathÃdhammaæ nappaÂigaïhÃti. Imehi kho bhi- kkhave tÅhi dhammehi samannÃgato bÃlo veditabbo. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato paï¬ito veditabbo. Katamehi tÅhi? Accayaæ accayato passati, accayaæ accayato disvà yathÃ- dhammaæ paÂikaroti, parassa kho pana accayaæ desentassa yathÃdhammaæ paÂigaïhÃti. Imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato paï¬ito veditabbo. 5. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato bÃlo veditabbo. Katamehi tÅhi? Ayoniso pa¤haæ kattà hoti, ayoniso pa¤haæ vissajjetà hoti, parassa kho pana yoniso pa¤haæ vissajjitaæ parimaï¬a- lehi padavya¤janehi siliÂÂhehi\<*<2>*>/ upagatehi nÃbbhanumodità hoti. Imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato bÃlo veditabbo. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato paï¬ito veditabbo. Katamehi tÅhi? Yoniso pa¤haæ kattà hoti, yoniso pa¤haæ vissajjetà hoti, parassa kho pana yoniso pa¤haæ vissajjitaæ parimaï¬alehi padavya¤janehi siliÂÂhehi upagatehi abbhanumodità hoti. Ime- hi kho bhikkhave dhammehi samannÃgato paï¬ito veditabbo. 6. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato bÃlo veditabbo. KatÃmehi tÅhi? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. jÃneyyuæ. 2 D., T. sÅliÂÂhehi; D., T. upagatehi; Ph. upÃgatehi. >/ #<[page 104]># %<104 BùLA-VAGGA. [III. 7.>% Akusalena kÃyakammena, akusalena vacÅkammena, akusa- lena manokammena. Imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato bÃlo veditabbo. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato paï¬ito vedi- tabbo. Katamehi tÅhi? Kusalena kÃyakammena, kusalena vacÅkammena, kusalena manokammena. Imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi sa- mannÃgato paï¬ito veditabbo. 7. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato bÃlo veditabbo. Katamehi tÅhi? SÃvajjena kÃyakammena, sÃvajjena vacÅkammena, sÃ- vajjena manokammena . . . pe . . . TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato paï¬ito veditabbo. Katamehi tÅhi? Anavajjena kÃyakammena, anavajjena vacÅkammena, ana- vajjena manokammena . . . pe . . . 8. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato bÃlo veditabbo. Katamehi tÅhi? SavyÃpajjhena\<*<1>*>/ kÃyakammena . . . pe . . . savyÃpajjhena\<*<1>*>/ manokammena . . . pe . . . TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato paï¬ito veditabbo. Katamehi tÅhi? AvyÃpajjhena\<*<1>*>/ kÃyakammena . . . pe . . . avyÃpajjhena\<*<1>*>/ manokammena. Imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato paï¬ito veditabbo. TasmÃt iha bhikkhave evaæ sikkhitabbaæ. Yehi tÅhi dhammehi samannÃgato bÃlo veditabbo te tayo dhamme abhi- nivajjetvà yehi tÅhi dhammehi samannÃgato paï¬ito vedi- tabbo te tayo dhamme samÃdÃya vattissÃmà ti. Evaæ hi vo sikkhitabban ti. \<-------------------------------------------------------------------------- Ph. -pacchena; Bb. 24 -pajjena, altered to -pajjhena. >/ #<[page 105]># %% 9. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato bÃlo avyatto asappuriso khataæ upahataæ attÃnaæ pariharati sÃvajjo ca hoti sÃnuvajjo vi¤¤Ænaæ bahu¤ ca apu¤¤aæ pasavati. Katamehi tÅhi? KÃyaduccaritena vacÅduccaritena manoduccaritena. Imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato bÃlo avyatto asappuriso khataæ upahataæ attÃnaæ pariharati sÃvajjo ca hoti sÃnuvajjo vi¤¤Ænaæ bahu¤ ca apu¤¤aæ pasavati. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato paï¬ito vyatto sappuriso akkhataæ anupahataæ attÃnaæ pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo vi¤¤Ænaæ bahu¤ ca pu¤¤aæ pasavati. Katamehi tÅhi? KÃyasucaritena . . . pe . . . manosucaritena. Imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato paï¬ito vyatto sappuriso akkhataæ anupahataæ attÃnaæ pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo vi¤¤Ænaæ bahu¤ ca pu¤¤aæ pasavati. 10. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato tayo male appa- hÃya yathÃbhataæ nikkhitto evaæ niraye. Katamehi tÅhi? DussÅlo ca hoti, dussÅlyamala¤ c' assa appahÅnaæ hoti, issukÅ ca hoti issÃmala¤ c' assa appahÅnaæ hoti, maccharÅ ca hoti maccheramala¤ c' assa appahÅnaæ hoti. Imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato ime tayo male appa- hÃya yathÃbhataæ nikkhitto evaæ niraye. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato tayo male pahÃya yathÃbhataæ nikkhitto evaæ sagge. Katamehi tÅhi? SÅlavà ca hoti dussÅlyamala¤ c' assa pahÅnaæ hoti, anissukÅ\<*<1>*>/ ca hoti issÃmala¤ c' assa pahÅnaæ hoti, amaccharÅ ca hoti maccheramala¤ c' assa pahÅnaæ hoti. Imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato ime tayo male pahÃya yathÃ- bhataæ nikkhitto evaæ sagge. BÃlavaggo paÂhamo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Tr., SS., anussukÅ. >/ #<[page 106]># %<106 RATHAKùRA-VAGGA. [III. 11.>% 11. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato ¤Ãtako\<*<1>*>/ bhikkhu bahujanÃhitÃya\<*<2>*>/ paÂipanno hoti bahujanÃsukhÃya\<*<2>*>/ bahuno janassa anatthÃya ahitÃya dukkhÃya devamanussÃnaæ. Ka- tamehi tÅhi? Ananulomike kÃyakamme samÃdapeti, ananulomike vacÅ- kamme samÃdapeti, ananulomikesu dhammesu samÃdapeti. Ime kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato ¤Ãtako\<*<1>*>/ bhikkhu bahujanÃhitÃya\<*<2>*>/ paÂipanno hoti bahujanÃsukhÃya\<*<2>*>/ ba- huno janassa anatthÃya ahitÃya dukkhÃya devamanussÃnaæ. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato ¤Ãtako bhikkhu bahujanahitÃya paÂipanno hoti bahujanasukhÃya bahuno janassa atthÃya hitÃya sukhÃya devamanussÃnaæ. Katamehi tÅhi? Anulomike kÃyakamme samÃdapeti, anulomike vacÅkamme samÃdapeti, anulomikesu dhammesu samÃdapeti. Imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato ¤Ãtako bhikkhu ba- hujanahitÃya paÂipanno hoti bahujanasukhÃya bahuno janassa atthÃya hitÃya sukhÃya devamanussÃnan ti. 12. TÅï' imÃni bhikkhave ra¤¤o khattiyassa muddhÃvasittassa yÃvajÅvaæ saraïÅyÃni\<*<3>*>/ bhavanti. KatamÃni tÅïi? Yasmiæ bhikkhave padese rÃjà khattiyo muddhÃvasitto jÃto hoti idaæ bhikkhave paÂhamaæ ra¤¤o khattiyassa muddhÃvasittassa yÃvajÅvam saraïÅyaæ hoti. Puna ca paraæ bhikkhave yasmiæ padese rÃjà khattiyo muddhÃvasitto\<*<4>*>/ hoti idaæ bhikkhave dutiyaæ ra¤¤o khatti- yassa muddhÃvasittassa yÃvajÅvaæ saraïÅyaæ hoti. Puna ca paraæ bhikkhave yasmiæ padese rÃjà khattiyo muddhÃva- sitto saÇgÃmaæ abhivijinitvà vijitasaÇgÃmo tam eva saÇgÃ- masÅsaæ ajjhÃvasati idaæ bhikkhave tatiyaæ ra¤¤o khatti- yassa muddhÃvasittassa yÃvajÅvaæ saraïÅyaæ hoti. ImÃni kho bhikkhave tÅïi ra¤¤o khattiyassa muddhÃvasittassa yÃvajÅvaæ saraïÅyÃni bhavanti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph., ChS. ¤Ãto. 2 Ph. bahujana-ahitÃya. ChS. -janadukkhÃya. 3 ChS., Comy (4) sÃra-throughout. 4 Ce inserts abhisitto here. Ke reads muddhÃbhisitta- throughout and in No. 13. >/ #<[page 107]># %% Evam eva kho bhikkhave tÅï' imÃni bhikkhussa yÃvajÅvaæ saraïÅyÃni bhavanti. KatamÃni tÅïi? Yasmiæ bhikkhave padese bhikkhu kesamassuæ ohÃretvà kÃsÃyÃni vatthÃni acchÃdetvà agÃrasmà anagÃriyaæ pabba- jito hoti idaæ bhikkhave paÂhamaæ bhikkhussa yÃvajÅvaæ saraïÅyaæ hoti. Puna ca paraæ bhikkhave yasmiæ padese bhikkhu idaæ dukkhan ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, ayaæ duk- khasamudayo ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, ayaæ dukkhanirodho ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, ayaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂi- padà ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, idaæ bhikkhave dutiyaæ bhikkhussa yÃvajÅvaæ saraïÅyaæ hoti. Puna ca paraæ bhikkhave yasmiæ padese bhikkhu ÃsavÃnaæ khayà anÃ- savaæ cetovimuttiæ pa¤¤Ãvimuttiæ diÂÂh' eva dhamme sayam abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viharati, idaæ bhikkhave tatiyaæ bhikkhussa yÃvajÅvaæ saraïÅyaæ hoti. ImÃni kho bhikkhave tÅïi bhikkhussa yÃvajÅvaæ saraïÅyÃni bhavantÅ ti. 13. Tayo 'me bhikkhave puggalà santo saævijjamÃnà lokas- miæ. Katame tayo? NirÃso, Ãsaæso, vigatÃso. Katamo ca bhikkhave puggalo nirÃso? \<*<1>*>/Idha bhikkhave ekacco puggalo nÅce kule paccÃjÃto hoti caï¬Ãlakule và nesÃdakule và veïakule và rathakÃrakule và pukkusakule và dalidde appannapÃnabhojane kasiravuttike yattha kasirena ghÃsacchÃdo\<*<2>*>/ labbhati. So ca hoti dubbaïïo duddasiko okoÂimako bahvÃbÃdho kÃïo và kuïÅ và kha¤jo\<*<3>*>/ và pakkhahato\<*<4>*>/ vÃ, na lÃbhÅ annassa pÃnassa vatthassa yÃnassa mÃlÃgandhavilepanassa seyyÃvasathapadÅpeyyassa. So suïÃti itthannÃmo kira khattiyo khattiyehi khattiyÃ- bhisekena\<*<5>*>/ abhisitto ti. Tassa na evaæ hoti -- kudassu nÃma mam pi khattiyà khattiyÃbhisekena abhisi¤cissantÅ ti. Ayaæ vuccati bhikkhave puggalo nirÃso. Katamo ca bhikkhave puggalo Ãsaæso? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 The following description of a low - born man recurs Puggala IV. 19 = Saæyutta III. 3. 1. 5. 2 Ph. ghÃsacchaæ. 3 Ph. khajjÃ. 4 Ph. pakkhapÃdo. 5 Ph. kira khattiyo khattiyÃ-abhisekena. >/ #<[page 108]># %<108 RATHAKùRA-VAGGA. [III. 13.>% Idha bhikkhave ra¤¤o khattiyassa muddhÃvasittassa jeÂÂho putto hoti abhiseko anabhisitto-m-acalapatto.\<*<1>*>/ So suïÃti itthannÃmo kira khattiyo khattiyehi khattiyÃbhisekena abhi- sitto ti. Tassa evaæ hoti -- kudassu\<*<2>*>/ nÃma mam pi khattiyà khattiyÃbhisekena abhisi¤cissantÅ ti. Ayaæ vuccati bhi- kkhave puggalo Ãsaæso. Katamo ca bhikkhave puggalo vigatÃso? Idha bhikkhave rÃjà hoti khattiyo muddhÃvasitto. So suïÃti itthannÃmo kira khattiyo khattiyehi khattiyÃbhisekena abhisitto ti. Tassa na evaæ hoti -- kudassu nÃma mam pi khattiyà khattiyÃbhisekena abhisi¤cissantÅ ti. Taæ kissa hetu? Yà hi 'ssa bhikkhave pubbe anabhisittassa abhisekÃsà sà 'ssa paÂippassaddhÃ. Ayaæ vuccati bhikkhave puggalo vigatÃso. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saævijjamÃnà lokasmiæ. Evam eva kho bhikkhave tayo puggalà santo saævijjamÃnà bhikkhÆsu. Katame tayo? NirÃso, Ãsaæso, vigatÃso. 3 Katamo ca bhikkhave puggalo nirÃso? 4 Idha bhikkhave ekacco puggalo dussÅlo hoti pÃpadhammo asucisaÇkassarasamÃcÃro paÂicchannakammanto assamaïo samaïapaÂi¤¤o abrahmacÃrÅ brahmacÃrÅpaÂi¤¤o antopÆtÅ avassuto kasambujÃto.\<*<5>*>/ So suïÃti: itthannÃmo kira bhi- kkhu ÃsavÃnaæ khayà anÃsavaæ cetovimuttiæ pa¤¤Ãvi- muttiæ diÂÂh' eva dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viharatÅ ti. Tassa na evaæ hoti: kudassu nÃmÃham pi ÃsavÃnaæ khayà anÃsavaæ cetovimuttim pa¤¤Ã- vimuttiæ diÂÂh' eva dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viharissÃmÅ ti. Ayaæ vuccati bhikkhave puggalo nirÃso. Katamo ca bhikkhave puggalo Ãsaæso? Idha bhikkhave bhikkhu sÅlavà hoti kalyÃïadhammo. So \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sic D., T., Tr. and Com.; Ph. and Ke abhisekena anabhisitto acalapatto. 2 Ph. kudÃsu. 3 The following three questions recur at Puggala, III. 1. 4 This description of a bad Bhikkhu recurs at Cullavagga, IX. 1. 2, and below III. 27. 5 See the note below on Sutta 27. >/ #<[page 109]># %% suïÃti: itthannÃma kira bhikkhu ÃsavÃnaæ khayà anÃsa- vaæ cetovimuttiæ pa¤¤Ãvimuttiæ diÂÂh' eva dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viharatÅ ti. Tassa evaæ hoti -- kudassu nÃmÃham pi ÃsavÃnaæ khayà . . . pe . . . sacchikatvà upasampajja viharissÃmÅ ti. Ayaæ vuccati puggalo Ãsaæso. Katamo ca bhikkhave puggalo vigatÃso? Idha bhikkhave arahaæ hoti khÅïÃsavo. So suïÃti -- itthannÃmo kira bhikkhu ÃsavÃnaæ khayà . . . pe . . . sacchikatvà upasampajja viharatÅ ti. Tassa na evaæ hoti -- kudassu nÃmÃham pi ÃsavÃnaæ khayà . . . pe . . . sacchi- katvà upasampajja viharissÃmÅ ti. Taæ kissa hetu? Yà hi 'ssa bhikkhave pubbe avimuttassa\<*<1>*>/ vimuttÃsà sà 'ssa\<*<2>*>/ paÂippassaddhÃ. Ayaæ vuccati bhikkhave puggalo vigatÃso. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saævijjamÃnà bhi- kkhÆsÆ ti. 14. Yo pi so\<*<3>*>/ bhikkhave rÃjà cakkavattÅ dhammiko dhammarÃjà so pi na arÃjakaæ\<*<4>*>/ cakkaæ vattetÅ ti. Evaæ vutte a¤¤ataro bhikkhu Bhagavantaæ etad avoca: Ko pana bhante ra¤¤o cakkavattissa dhammikassa dhamma- ra¤¤o rÃjà ti? Dhammo bhikkhÆ ti. Bhagavà avoca: Idha bhikkhu rÃjà cakkavattÅ dhammiko dhammarÃjà dhammaæ yeva nissÃya dhammaæ sakkaronto dhammaæ garukaronto dhammaæ apacÃyamÃno dhammaddhajo dham- maketu dhammÃdhipateyyo dhammikaæ rakkhÃvaraïaguttiæ saævidahati anto janasmiæ. Puna ca paraæ bhikkhu rÃjà cakkavattÅ dhammiko dham- marÃjà dhammaæ yeva nissÃya dhammaæ sakkaronto dham- maæ garukaronto dhammam apacÃyamÃno dhammaddhajo dhammaketu dhammÃdhipateyyo dhammikaæ rakkhÃvaraïa- guttiæ saævidahati khattiyesu anuyuttesu balakÃyasmiæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. adhimuttassa; D. adhimuttassa; T. adhivimuttassa; Tr. anadhimuttassa. 2 Ph. adhimuttattà sÃ. The Puggala has hi for 'ssa. 3 D., T. pi sso. 4 Ph., D., T. rÃjà taæ; Tr. rÃjà kam. MSS. so pi nÃma arÃjakaæ, but see Com. and A. iii. 149. >/ #<[page 110]># %<110 RATHAKùRA-VAGGA. [III. 15.>% brÃhmaïagahapatikesu negamajÃnapadesu samaïabrÃhma- ïesu migapakkhÅsu. Sa kho so\<*<1>*>/ bhikkhu rÃjà cakkavattÅ dhammiko . . . pe . . . dhammikaæ rakkhÃvaraïaguttiæ saævidahitvà anto janasmiæ, . . . pe . . . dhammikaæ rakkhÃvaraïaguttiæ saævidahitvà khattiyesu . . . pe . . . migapakkhÅsu, dham- men' eva cakkaæ pavatteti. Taæ hoti cakkaæ appaÂivatti- yaæ kenaci manussabhÆtena paccatthikena pÃïinÃ. Evaæ eva kho bhikkhu TathÃgato arahaæ sammÃsam- buddho dhammiko dhammarÃjà dhammaæ yeva nissÃya dhammaæ sakkaronto dhammaæ garukaronto dhammaæ apacÃyamÃno dhammaddhajo dhammaketu dhammÃdhipa- teyyo dhammikaæ rakkhÃvaraïaguttiæ saævidahati kÃya- kammasmiæ: evarÆpaæ kÃyakammaæ sevitabbaæ evarÆ- paæ kÃyakammaæ na sevitabban ti. Puna ca paraæ bhikkhu TathÃgato arahaæ sammÃsam- buddho dhammiko . . . pe . . . dhammikaæ rakkhÃvara- ïaguttiæ saævidahati vacÅkammasmiæ: evarÆpaæ vacÅ- kammaæ sevitabbaæ evarÆpaæ vacÅkammaæ na sevitabban ti . . . pe . . . manokammasmiæ: evarÆpaæ manokammaæ sevitabbaæ evarÆpaæ manokammaæ na sevitabban ti. Sa kho so bhikkhu TathÃgato arahaæ sammÃsambuddho dhammiko dhammarÃjà dhammaæ yeva nissÃya dhammaæ sakkaronto dhammaæ garukaronto dhammaæ apacÃyamÃno dhammaddhajo dhammaketu dhammÃdhipateyyo dhammi- kaæ rakkhÃvaraïaguttiæ saævidahitvà kÃyakammasmiæ, . . . pe . . . vacÅkammasmiæ . . . pe . . . manokammasmiæ, dhammen' eva anuttaraæ dhammacakkaæ pavatteti. Taæ hoti cakkaæ appaÂivattiyaæ samaïena và brÃhmaïena và devena và MÃrena và Brahmanà và kenaci và lokasmin ti. 15. 1. Ekaæ samayaæ Bhagavà BÃraïÃsiyaæ viharati Isipa- tane MigadÃye. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: Bhikkhavo ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph., Tr. so kho so; D., T., Bb. samo so. >/ #<[page 111]># %% Bhadante\<*<1>*>/ ti te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bha- gavà etad avoca: BhÆtapubbaæ bhikkhave rÃjà ahosi Pacetano\<*<2>*>/ nÃma. Atha kho bhikkhave rÃjà Pacetano rathakÃraæ Ãmantesi: Ito me samma\<*<3>*>/ rathakÃra channaæ mÃsÃnaæ accayena saÇgÃmo bhavissati, sakkhasi\<*<4>*>/ me samma rathakÃra navaæ cakkayugaæ kÃtun ti? Sakkomi devà ti kho bhikkhave rathakÃro ra¤¤o Paceta- nassa paccassosi. Atha kho bhikkhave rathakÃro chahi mÃsehi chÃrattÆnehi ekaæ cakkaæ niÂÂhÃpesi. Atha kho bhikkhave rÃjà Pacetano rathakÃraæ Ãmantesi: Ito me samma rathakÃra channaæ divasÃnaæ accayena saÇgÃmo bhavissati, niÂÂhitaæ navaæ cakkayugan ti? Imehi kho deva chahi mÃsehi chÃrattÆnehi ekaæ cakkaæ niÂÂhitan ti. Sakkhasi\<*<5>*>/ pana me samma rathakÃra imehi chahi divasehi dutiyaæ cakkaæ niÂÂhÃpetun ti? Sakkomi devà ti kho bhikkhave rathakÃro ra¤¤o Paceta- nassa paccassosi. 2. Atha kho bhikkhave rathakÃro chahi divasehi dutiyaæ cakkaæ niÂÂhÃpetvà navaæ cakkayugaæ ÃdÃya yena rÃjà Pacetano ten' upasaÇkami. UpasaÇkamitvà rÃjÃnaæ Paceta- naæ etad avoca:-- Idan te deva navaæ cakkayugaæ niÂÂhitan ti. Ya¤ ca te idaæ samma rathakÃra cakkaæ chahi mÃsehi niÂÂhitaæ chÃrattÆnehi ya¤ ca te idaæ cakkaæ chahi divasehi niÂÂhitaæ imesaæ kiæ nÃnÃkaraïaæ\<*<6>*>/ nesaæ\<*<7>*>/ nÃhaæ ki¤ci nÃnÃkaraïaæ\<*<6>*>/ passÃmÅ ti. Atthi nesaæ\<*<8>*>/ deva nÃnÃkaraïaæ passatu deva nÃnÃka- raïan ti. Atha kho bhikkhave rathakÃro yaæ taæ cakkaæ chahi divasehi niÂÂhitaæ taæ\<*<9>*>/ pavattesi. Taæ pavattitaæ samÃnaæ yÃvatikà abhisaÇkhÃrassa gati tÃvatikaæ gantvà ciÇgulÃyitvà bhÆmiyaæ papati. Yaæ pana taæ cakkaæ chahi mÃsehi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. bhaddante. 2 D. Paccetano; Tr. Pa¤cetano. 3 Ph. bho samma. 4 Ph. sakkhissasi; T. sakkasi ime. 5 Ph. sakkhisassi. 6 Ph. kÃraïaæ. 7 Omitted by T., Tr. 8 D., T. atth' esaæ. 9 Omitted by T. >/ #<[page 112]># %<112 RATHAKùRA-VAGGA. [III. 15. 3.>% niÂÂhitaæ chÃrattÆnehi taæ pavattesi. Taæ pavattitaæ samÃnaæ yÃvatikà abhisaÇkhÃrassa gati tÃvatikaæ gantvà akkhÃhataæ ma¤¤e aÂÂhÃsi. 3. Ko nu kho samma rathakÃra hetu ko paccayo yam idaæ cakkaæ chahi divasehi niÂÂhitaæ taæ pavattitaæ samÃnaæ yÃvatikà abhisaÇkhÃrassa gati tÃvatikaæ gantvà ciÇgulÃyitvà bhÆmiyaæ papati? Ko pana samma rathakÃra hetu ko paccayo yam idaæ cakkaæ chahi mÃsehi niÂÂhitaæ chÃrat- tÆnehi taæ pavattitaæ samÃnaæ yÃvatikà abhisaÇkhÃrassa gati tÃvatikaæ gantvà akkhÃhataæ ma¤¤e aÂÂhÃsÅ ti. Yam idaæ deva cakkaæ chahi divasehi niÂÂhitaæ tassa nemÅ pi savaÇkà sadosà sakasÃvÃ, arÃ\<*<1>*>/ pi savaÇkà sadosà saka- sÃvÃ, nÃbhÅ pi savaÇkà sadosà sakasÃvÃ. Taæ nemiyà pi savaÇkattà sadosattà sakasÃvattÃ, arÃnam pi savaÇkattà sado- sattà sakasÃvattÃ, nÃbhiyà pi savaÇkattà sadosattà sakasÃ- vattÃ, pavattitaæ samÃnaæ yÃvatikà abhisaÇkhÃrassa gati tÃvatikaæ gantvà ciÇgulÃyitvà bhÆmiyaæ papati. Yaæ pana taæ deva cakkaæ chahi mÃsehi niÂÂhitaæ chÃrattÆnehi tassa nemÅ pi avaÇkà adosà akasÃvÃ, arà pi avaÇkà adosà akasÃvÃ, nÃbhÅ pi avaÇkà adosà akasÃvÃ. Taæ nemiyà pi avaÇkattà adosattà akasÃvattÃ, arÃnam pi avaÇkatta adosattà akasÃ- vattÃ, nÃbhiyà pi avaÇkattà adosattà akasÃvattÃ, pavattitaæ samÃnaæ yÃvatikà abhisaÇkhÃrassa gati tÃvatikaæ gantvà akkhÃhataæ ma¤¤e aÂÂhÃsÅ ti. 4. Siyà kho pana bhikkhave tumhÃkaæ evam assa a¤¤o nÆna tena samayena so rathakÃro ahosÅ ti. Na kho pan' etaæ bhikkhave evaæ daÂÂhabbaæ. Ahaæ tena samayena so rathakÃro ahosi. Tadà panÃhaæ bhikkhave kusalo dÃruvaÇ- kÃnaæ dÃrudosÃnaæ dÃrukasÃvÃnaæ. Etarahi kho panÃhaæ bhikkhave arahaæ sammÃsambuddho kusalo kÃyavaÇkÃnaæ kÃyadosÃnaæ kÃyakasÃvÃnaæ, kusalo vacÅvaÇkÃnaæ vacÅdo- sÃnaæ vacÅkasÃvÃnaæ, kusalo manovaÇkÃnaæ manodosÃnaæ manokasÃvÃnaæ. 5. Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa và bhikkhuniyà và kÃyavaÇko appahÅno kÃyadoso kÃyakasÃvo, vacÅvaÇko appa- hÅno vacÅdoso vacÅkasÃvo, manovaÇko appahÅno manodoso \<-------------------------------------------------------------------------- 1 MSS. sometimes ÃrÃ- in this passage. Ke Ãra- throughout. >/ #<[page 113]># %% manokasÃvo, evaæ papatitÃ\<*<1>*>/ te bhikkhave imasmà dhamma- vinayà seyyathÃpi taæ cakkaæ chahi divasehi niÂÂhitaæ. Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa và bhikkhuniyà và kÃyavaÇko pahÅno . . . pe . . . manovaÇko pahÅno mano- doso manokasÃvo, evaæ patiÂÂhitÃ\<*<2>*>/ te bhikkhave imasmiæ dhammavinaye seyyathÃpi taæ cakkaæ chahi mÃsehi niÂÂhi- taæ chÃrattÆnehi. TasmÃt iha bhikkhave evaæ sikkhitabbam: kÃyavaÇkaæ pajahissÃma kÃyadosaæ kÃyakasÃvam, vacÅvaÇkaæ paja- hissÃma vacÅdosaæ vacÅkasÃvaæ, manovaÇkaæ pajahissÃma manodosaæ manokasÃvan ti. Evaæ hi vo bhikkhave sikkhi- tabban ti. 16. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato bhikkhu apaïïa- kataæ paÂipadaæ\<*<3>*>/ paÂipanno hoti yoni c' assa Ãraddhà hoti ÃsavÃnaæ khayÃya. Katamehi tÅhi? Idha bhikkhave bhikkhu indriyesu guttadvÃro hoti bho- jane matta¤¤Æ hoti jÃgariyam anuyutto hoti. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu indriyesu guttadvÃro hoti? \<*<4>*>/Idha bhikkhave bhikkhu cakkhunà rÆpaæ disvà na nimittaggÃhÅ hoti nÃnuvya¤janaggÃhÅ yatvÃdhikaraïam enaæ cakkhundriyaæ asaævutaæ viharantaæ abhijjhÃdomanassà pÃpakà akusalà dhammà anvÃsaveyyuæ,\<*<5>*>/ tassa saævarÃya paÂipajjati rakkhati cakkhundriyaæ cakkhundriye saævaraæ Ãpajjati -- sotena saddaæ sutvà . . . pe . . . ghÃnena gand- haæ ghÃyitvà . . . pe . . . jivhÃya rasaæ sÃyitvà . . . pe . . . kÃyena phoÂÂhabbaæ phusitvà . . . pe . . . manasà dhammaæ vi¤¤Ãya na nimittaggÃhÅ hoti nÃnuvya¤janaggÃhÅ yatvÃdhikaraïam enaæ manindriyaæ asaævutaæ viharantaæ abhijjhÃdomanassà pÃpakà akusalà dhammà anvÃsaveyyuæ,\<*<5>*>/ tassa saævarÃya paÂipajjati rakkhati manindriyaæ man- indriye saævaraæ Ãpajjati. Evaæ kho bhikkhave bhikkhu indriyesu guttadvÃro hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. patitÃ: D., T., Ba. papatikÃ; Tr. papatitÃ. 2 Ph. Tr. patiÂÂhitÃ; D., T., Ba. papatitÃ. 3 aviruddhapaÂipadaæ (Com.); ChS. apaïïakapaÂi-. 4 The following two paragraphs = Puggala, II. 17. 5 D., T., Tr. anvÃssaveyyaæ. >/ #<[page 114]># %<114 RATHAKùRA-VAGGA. [III. 17.>% Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu bhojane matta¤¤Æ hoti? Idha bhikkhave bhikkhu paÂisaÇkhà yoniso ÃhÃraæ ÃhÃreti n' eva davÃya na madÃya na maï¬anÃya na vibhÆsanÃya, yÃvad eva imassa kÃyassa Âhitiyà yÃpanÃya vihiæsÆparatiyà brahmacariyÃnuggahÃya: iti purÃïa¤ ca vedanaæ paÂihaÇ- khÃmi nava¤ ca vedanaæ na uppÃdessÃmi yÃtrà ca me bha- vissati anavajjatà ca phÃsuvihÃro cà ti. Evaæ kho bhi- kkhave bhikkhu bhojane matta¤¤Æ hoti. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu jÃgariyam anuyutto hoti? Idha bhikkhave bhikkhu divasaæ caÇkamena nisajjÃya ÃvaraïÅyehi dhammehi cittaæ parisodheti, rattiyà paÂha- maæ yÃmaæ caÇkamena nisajjÃya ÃvaraïÅyehi dhammehi cittaæ parisodheti, rattiyà majjhimaæ yÃmaæ dakkhi- ïena passena sÅhaseyyaæ kappeti pÃde\<*<1>*>/ pÃdaæ accÃdhÃya sato sampajÃno uÂÂhÃnasa¤¤aæ manasikaritvÃ, rattiyà pacchi- maæ yÃmaæ paccuÂÂhÃya caÇkamena nisajjÃya ÃvaraïÅyehi dhammehi cittaæ parisodheti. Evaæ kho bhikkhave bhi- kkhu jÃgariyaæ anuyutto hoti. Imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato bhikkhu apaïïakataæ paÂipadaæ paÂipanno hoti yoni c' assa Ãraddhà hoti ÃsavÃnaæ khayÃyà ti. 17. Tayo 'me bhikkhave dhammà attavyÃbÃdhÃya pi saævat- tanti paravyÃbÃdhÃya pi saævattanti ubhayavyÃbÃdhÃya pi saævattanti. Katame tayo? KÃyaduccaritaæ vacÅduccaritaæ manoduccaritaæ. Ime kho bhikkhave tayo dhammà attavyÃbÃdhÃya pi saævattanti paravyÃbÃdhÃya pi saævattanti ubhayavyÃbÃdhÃya pi saæ- vattanti. Tayo 'me bhikkhave dhammà n' eva attavyÃbÃdhÃya pi saævattanti na paravyÃbÃdhÃya pi saævattanti na ubhaya- vyÃbÃdhÃya pi saævattanti. Katame tayo? KÃyasucaritaæ vacÅsucaritaæ manosucaritaæ. Ime kho bhikkhave tayo dhammà n' eva attavyÃbÃdhÃya pi saæ- vattanti na paravyÃbÃdhÃya pi saævattanti na ubhayavyÃ- bÃdhÃya pi saævattantÅ ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Compare Mps. IV. 55. >/ #<[page 115]># %% 18. Sace vo bhikkhave a¤¤atitthiyà paribbÃjakà evaæ pucche- yyuæ:-- devalokÆpapattiyà Ãvuso samaïo Gotamo brahma- cariyaæ vussatÅ ti. Na nu tumhe bhikkhave evaæ puÂÂhà aÂÂiyeyyÃtha\<*<1>*>/ harÃyeyyÃtha jiguccheyyÃthà ti? Evaæ bhante. Iti kira tumhe bhikkhave dibbena Ãyunà aÂÂiyatha\<*<2>*>/ harÃ- yatha jigucchatha\<*<2>*>/ dibbena vaïïena dibbena sukhena dibbena yasena dibbenÃdhipateyyena aÂÂiyatha\<*<3>*>/ harÃyatha jigucchatha pag eva\<*<4>*>/ kho pana bhikkhave tumhehi\<*<5>*>/ kÃya- duccaritena aÂÂiyitabbaæ\<*<6>*>/ harÃyitabbaæ\<*<7>*>/ jigucchitabbaæ vacÅduccaritena . . . manoduccaritena aÂÂiyitabbaæ\<*<6>*>/ harÃ- yitabbaæ\<*<7>*>/ jigucchitabban ti. 19. TÅhi bhikkhave aÇgehi samannÃgato pÃpaïiko abhabbo anadhigataæ và bhogaæ adhigantuæ adhigataæ và bhogaæ phÃtikÃtuæ. Katamehi tÅhi? Idha bhikkhave pÃpaïiko pubbaïhasamayaæ na sakkaccaæ kammantaæ adhiÂÂhÃti, majjhantikasamayaæ na sakkaccaæ kammantaæ adhiÂÂhÃti, sÃyaïhasamayaæ na sakkaccaæ kammantaæ adhiÂÂhÃti. Imehi kho bhikkhave tÅhi aÇgehi samannÃgato pÃpaïiko abhabbo anadhigataæ và bhogaæ adhigantuæ adhigataæ và bhogaæ phÃtikÃtuæ. Evam eva kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato bhikkhu abhabbo anadhigataæ và kusalaæ dhammaæ adhi- gantuæ adhigataæ và kusalaæ dhammaæ phÃtikÃtuæ. Katamehi tÅhi? Idha bhikkhave bhikkhu pubbaïhasamayaæ na sakkaccaæ samÃdhinimittaæ adhiÂÂhÃti, majjhantikasamayaæ na sakka- ccaæ samÃdhinimittaæ adhiÂÂhÃti, sÃyaïhasamayaæ na sakkaccaæ samÃdhinimittaæ adhiÂÂhÃti. Imehi kho bhik- khave tÅhi dhammehi samannÃgato bhikkhu abhabbo ana- dhigataæ và kusalaæ dhammaæ adhigantuæ adhigataæ và kusalaæ dhammaæ phÃtikÃtun ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T., Tr. addhiyeyyÃtha. 2 Ph. aÂÂiyÃtha, harÃyÃtha, jigucchitha; ChS. aÂÂÅyatha. 3 T., Tr. addhÅyatha; Ph. aÂÂiyÃtha; ChS. aÂÂÅyatha. 4 D., Tr. pageva kho pana. 5 Omitted by Ph. 6 Ph. aÂÂitabbaæ; ChS. aÂÂÅyitabbaæ. 7 Ph. harasitabbam; >/ #<[page 116]># %<116 RATHAKùRA-VAGGA. [III. 20>% TÅhi bhikkhave aÇgehi samannÃgato pÃpaïiko bhabbo anadhigataæ và bhogaæ adhigantuæ adhigataæ và bhogaæ phÃtikÃtuæ. Katamehi tÅhi? Idha bhikkhave pÃpaïiko pubbaïhasamayaæ sakkaccaæ kammantaæ adhiÂÂhÃti, majjhantikasamayaæ sakkaccaæ kammantaæ adhiÂÂhÃti, sÃyaïhasamayaæ sakkaccaæ kam- mantaæ adhiÂÂhÃti. Imehi kho bhikkhave tÅhi aÇgehi samannÃgato pÃpaïiko bhabbo anadhigataæ và bhogaæ adhigantuæ adhigataæ và bhogaæ phÃtikÃtuæ. Evam eva kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato bhikkhu bhabbo anadhigataæ và kusalaæ dhammaæ adhi- gantuæ adhigataæ và kusalaæ dhammaæ phÃtikÃtuæ. Ka- tamehi tÅhi? Idha bhikkhave bhikkhu pubbaïhasamayaæ sakkaccaæ samÃdhinimittaæ adhiÂÂhÃti, majjhantikasamayaæ . . . pe . . . sÃyaïhasamayaæ sakkaccaæ samÃdhinimittaæ adhiÂÂ- hÃti. Imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato bhikkhu bhabbo anadhigataæ và kusalaæ dhammaæ adhi- gantuæ và kusalaæ dhammaæ phÃtikÃtun ti. 20. TÅhi bhikkhave aÇgehi samannÃgato pÃpaïiko na cirass' eva mahantattaæ\<*<1>*>/ và vepullattaæ vÃ\<*<2>*>/ pÃpuïÃti bhogesu. Katamehi tÅhi? Idha bhikkhave pÃpaïiko cakkhumà ca hoti vidhÆro\<*<3>*>/ ca nissayasampanno ca. Katha¤ ca bhikkhave pÃpaïiko cakkhumà hoti? Idha bhikkhave pÃpaïiko païiyaæ\<*<4>*>/ jÃnÃti, idaæ païiyaæ evaæ kÅtaæ evaæ vikkayamÃnaæ ettakaæ mÆlaæ bhavissati ettako udayo ti. Evaæ kho bhikkhave pÃpaïiko cakkhumà hoti. Katha¤ ca bhikkhave pÃpaïiko vidhÆro\<*<5>*>/ hoti? Idha bhikkhave pÃpaïiko kusalo hoti païiyaæ\<*<6>*>/ ketu¤ ca vikketu¤ ca. Evaæ kho bhikkhave pÃpaïiko vidhÆro\<*<5>*>/ hoti. Katha¤ ca bhikkhave pÃpaïiko nissayasampanno hoti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. mahattaæ. 2 SS. omit the two vÃ's throughout. 3 Ph. SS. vidhÆro; ChS. vidhuro throughout. 4 T. pÃïiyaæ. 5 Ph. SS. vidhÆro. 6 Ph. T. pÃpaïiyaæ. >/ #<[page 117]># %% Idha bhikkhave pÃpaïiko\<*<1>*>/ ye te gahapatÅ và gahapati- puttà và a¬¬hà mahaddhanà mahÃbhogà te naæ evaæ jÃ- nanti -- ayaæ kho bhavaæ pÃpaïiko cakkhumà ca vidhÆro ca paÂibalo puttadÃra¤ ca posetuæ amhÃka¤ ca kÃlena kÃlaæ anuppadÃtun ti. Te naæ bhogehi nipatanti\<*<2>*>/ -- ito samma pÃpaïika bhoge karitvà puttadÃra¤ ca posehi amhÃka¤ ca kÃlena kÃlaæ anuppadehÅ ti. Evaæ kho bhikkhave pÃpaïiko nissayasampanno hoti. Imehi kho bhikkhave tÅhi aÇgehi samannÃgato pÃpaïiko na cirass' eva mahantattaæ\<*<3>*>/ và vepullattaæ và pÃpuïÃti bhogesu. Evam eva kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato bhikkhu na cirass' eva mahantattaæ\<*<3>*>/ và vepullattaæ và pÃpuïÃti kusalesu dhammesu. Katamehi tÅhi? Idha bhikkhave bhikkhu cakkhumà ca hoti vidhÆro ca nissayasampanno ca. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu cakkhumà hoti? Idha bhikkhave bhikkhu idaæ dukkhan ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti . . . pe . . . ayaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti. Evaæ kho bhikkhave bhikkhu cakkhumà hoti. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu vidhÆro hoti? Idha bhikkhave bhikkhu Ãraddhaviriyo viharati akusalÃ- naæ dhammÃnaæ pahÃnÃya kusalÃnaæ dhammÃnaæ upÃ- dÃya\<*<4>*>/ thÃmavà daÊhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Evam eva kho bhikkhave bhikkhu vidhÆro hoti. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu nissayasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu ye te bhikkhÆ bahussutà ÃgatÃ- gamà dhammadharà vinayadharà mÃtikadharà te kÃlena kÃlaæ upasaÇkamitvà paripucchati paripa¤hati. Idaæ bhante kathaæ imassa ko attho ti? Tassa te Ãyasmanto avivaÂa¤ c' eva vivaranti anuttÃnikata¤ ca uttÃniæ karonti aneka- vihitesu kaÇkhaÂÂhÃnÅyesu dhammesu kaÇkhaæ paÂivinodenti. Evaæ kho bhikkhave bhikkhu nissayasampanno hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS. pÃpaïiko. Ph., ChS. pÃpaïikaæ. 2 Ph. tena bhogena nimantante; Cy. gives two readings, with variants, q. v. 3 Ph. mahattaæ. 4 T., ChS. upasampadÃya. >/ #<[page 118]># %<118 RATHAKùRA-VAGGA. [III. 21.>% Imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato bhi- kkhu na cirass' eva mahantattaæ và vepullattaæ và pÃpuïÃ- ti \<*<1>*>/ dhammesÆ ti. RathakÃravaggo dutiyo. [PaÂhamabhÃïavÃraæ niÂÂhitaæ]\<*<2>*>/ 21. Evaæ me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Atha kho Ãyasmà ca SaviÂÂho\<*<3>*>/ Ãyasmà ca MahÃkoÂÂhito\<*<4>*>/ yen' Ãyasmà SÃriputto ten' upasaÇkamiæsu. UpasaÇkamitvà Ãyasmatà SÃriputtena saddhiæ sammodiæsu . . . pe . . . Ekamantaæ nisinnaæ kho Ãyasmantaæ SaviÂÂhaæ Ãyasmà SÃriputto etad avoca: Tayo 'me Ãvuso SaviÂÂha puggalà santo saævijjamÃnà lokasmiæ. Katame tayo? KÃyasakkhÅ diÂÂhippatto saddhÃ- vimutto.\<*<5>*>/ Ime kho Ãvuso tayo puggalà santo saævijjamÃnà lokasmiæ. Imesaæ Ãvuso tiïïaæ puggalÃnaæ katamo te puggalo khamati abhikkantataro ca païÅtataro cà ti? Tayo 'me Ãvuso SÃriputta puggalà santo saævijjamÃnà lokasmiæ. Katame tayo? KÃyasakkhÅ diÂÂhippatto saddhÃ- vimutto. Ime kho Ãvuso tayo puggalà santo saævijjamÃnà lokasmiæ. Imesaæ Ãvuso tiïïaæ puggalÃnaæ yvÃyaæ\<*<6>*>/ puggalo saddhÃvimutto ayaæ me puggalo khamati imesaæ tiïïaæ puggalÃnaæ abhikkantataro ca païÅtataro ca. Taæ kissa hetu? Imassa Ãvuso puggalassa saddhindriyaæ adhi- mattan ti. Atha kho Ãyasmà SÃriputto Ãyasmantaæ MahÃkoÂÂhitaæ etad avoca:-- Tayo 'me Ãvuso KoÂÂhita puggalà santo saæ- vijjamÃnà lokasmiæ. Katame tayo? KÃyasakkhÅ . . . pe . . . Ime kho Ãvuso tayo puggalà santo saævijjamÃnà lokasmiæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ChS. Not in the MSS., but see p. 117, 1. 14. 2 From Ph. 3 Ph., ChS. Samiddho. 4 Ph.- koÂÂhiko. 5 These three terms are fully explained and contrasted at Puggala, 1. 32, 33, 34 = III. 3. 6 Ph. vo. >/ #<[page 119]># %% Imesaæ Ãvuso tiïïaæ puggalÃnaæ katamo te puggalo khamati abhikkantataro ca païÅtataro cà ti? Tayo 'me Ãvuso SÃriputta puggalà santo saævijjamÃnà lokasmiæ. Katame tayo? KÃyasakkhÅ . . . pe . . . Ime kho Ãvuso tayo puggalà santo saævijjamÃnà lokasmiæ. Imesaæ Ãvuso tiïïaæ puggalÃnaæ yvÃyaæ\<*<1>*>/ puggalo kÃya- sakkhÅ ayaæ me puggalo khamati imesaæ tiïïaæ puggalÃ- naæ abhikkantataro ca païÅtataro ca. Tam kissa hetu? Imassa Ãvuso puggalassa samÃdhindriyaæ adhimattan ti. Atha kho Ãyasmà MahÃkoÂÂhito Ãyasmantaæ SÃriputtaæ etad avoca:-- Tayo 'me Ãvuso SÃriputta puggalà . . . pe . . . Katame tayo? KÃyasakkhÅ . . . pe . . . Ime kho Ãvuso tayo puggalà santo saævijjamÃnà lokasmiæ. Imesaæ Ãvuso tiïïaæ puggalÃnaæ katamo te puggalo khamati abhikkanta- taro ca païÅtataro cà ti? Tayo 'me Ãvuso KoÂÂhita puggalà . . . pe . . . Katame tayo? KÃyasakkhÅ . . . pe . . . Ime kho Ãvuso tayo puggalà santo saævijjamÃnà lokasmiæ. Imesaæ Ãvuso tiïïaæ puggalÃnaæ yvÃyaæ puggalo diÂÂhippatto ayaæ me puggalo khamati imesaæ tiïïaæ puggalÃnaæ abhikkantataro ca païÅtataro ca. Taæ kissa hetu? Imassa Ãvuso pugga- lassa pa¤¤indriyaæ adhimattan ti. Atha kho Ãyasmà SÃriputto Ãyasmantaæ SaviÂÂhaæ Ãyas- manta¤ ca MahÃkoÂÂhitaæ etad avoca: VyÃkataæ kho Ãvuso amhehi sabbeh' eva yathà sakaæ paÂibhÃnaæ, ÃyÃm' Ãvuso yena Bhagavà ten' upasaÇka- missÃma. UpasaÇkamitvà Bhagavato etam atthaæ Ãroces- sÃma. Yathà no Bhagavà vyÃkarissati tathà naæ dhÃ- rissÃmà ti. Evaæ Ãvuso ti kho Ãyasmà ca SaviÂÂho Ãyasmà ca MahÃ- koÂÂhito Ãyasmato SÃriputtassa paccassosuæ. Atha kho Ãyasmà ca SÃriputto Ãyasmà ca SaviÂÂho Ãyasmà ca MahÃ- koÂÂhito yena Bhagavà ten' upasaÇkamiæsu. UpasaÇkamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu. Ekaman- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. yo 'yaæ. >/ #<[page 120]># %<120 PUGGALA-VAGGA. [III. 22.>% taæ nisinno kho Ãyasmà SÃriputto yÃvatako ahosi Ãyasmatà ca SaviÂÂhena Ãyasmatà ca MahÃkoÂÂhitena saddhiæ kathÃsallÃpo taæ sabbaæ Bhagavato Ãrocesi. Na khv ettha\<*<1>*>/ SÃriputta sukaraæ ekaæsena vyÃkÃtuæ ayaæ imesaæ tiïïaæ puggalÃnaæ abhikkantataro ca païÅtataro cà ti. èhÃnaæ h' etaæ SÃriputta vijjati yvÃyaæ\<*<2>*>/ puggalo saddhÃvimutto svÃyaæ\<*<3>*>/ arahattÃya paÂipanno yvÃyaæ\<*<2>*>/ puggalo kÃyasakkhÅ svÃyaæ\<*<3>*>/ sakadÃgÃmÅ và anÃgÃmÅ và yo cÃyaæ\<*<4>*>/ puggalo diÂÂhippatto so p' assa\<*<5>*>/ sakadÃgÃmÅ và anÃgÃmÅ vÃ. Na khv ettha\<*<6>*>/ SÃriputta sukaraæ ekaæsena vyÃkÃtuæ ayaæ imesaæ tiïïaæ puggalÃnaæ abhikkantataro ca païÅtataro cà ti. èhÃnaæ h' etaæ SÃriputta vijjati yvÃyaæ puggalo kÃyasakkhÅ svÃyaæ\<*<3>*>/ arahattÃya paÂipanno yvÃyaæ\<*<2>*>/ puggalo saddhÃvimutto svÃyaæ\<*<3>*>/ sakadÃgÃmÅ và anÃgÃmÅ và yo cÃyaæ\<*<2>*>/ puggalo diÂÂhippatto so p' assa\<*<5>*>/ sakadÃgÃmÅ và anÃ- gÃmÅ vÃ. Na khv ettha SÃriputta sukaraæ ekaæsena vyÃkÃtuæ ayam imesaæ tiïïaæ puggalÃnaæ abhikkantataro ca païÅtataro cà ti. èhÃnaæ h' etaæ SÃriputta vijjati yvÃyaæ\<*<7>*>/ puggalo diÂÂhippatto svÃyaæ arahattÃya paÂipanno yvÃyaæ puggalo saddhÃvimutto svÃyaæ sakadÃgÃmÅ và anÃgÃmÅ và yo cÃyaæ puggalo kÃyasakkhÅ so p' assa sakadÃgÃmÅ và anÃ- gÃmÅ vÃ. Na khv ettha SÃriputta sukaraæ ekaæsena vyÃkÃtuæ ayaæ imesaæ tiïïaæ puggalÃnaæ abhikkantataro ca païÅ- tataro cà ti. 22.8 Tayo 'me bhikkhave gilÃnà santo saævijjamÃnà lokasmiæ. Katame tayo? Idha bhikkhave ekacco gilÃno labhanto và sappÃyÃni bho- janÃni alabhanto và sappÃyÃni bhojanÃni, labhanto và sappÃ- yÃni bhesajjÃni alabhanto và sappÃyÃni bhesajjÃni, labhanto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T. na kho ettha. 2 Ph. yoyaæ. 3 Ph. so yaæ; T. svÃssu; Tr., D. svÃssa. 4 Ph. yo yopÃyaæ. 5 Ph. so 'yaæ; D. so p' assa; T. svassu. 6 T., Tr. na kho 'ttha. 7 Ph. hi taæ. 8 This sutta recurs at Puggala, III. 2. >/ #<[page 121]># %% và paÂirÆpaæ upaÂÂhÃkaæ alabhanto và paÂirÆpaæ upaÂÂhÃ- kaæ, n' eva vuÂÂhÃti tamhà ÃbÃdhÃ. Idha pana bhikkhave ekacco gilÃno labhanto và sappÃyÃni bhojanÃni alabhanto và sappÃyÃni bhojanÃni, labhanto và sappÃyÃni bhesajjÃni alabhanto và sappÃyÃni bhesajjÃni, labhanto và paÂirÆpaæ upaÂÂhÃkaæ alabhanto và paÂirÆpaæ upaÂÂhÃkaæ, vuÂÂhÃti tamhà ÃbÃdhÃ. Idha pana bhikkhave ekacco gilÃno labhanto\<*<1>*>/ sappÃyÃni bhojanÃni no alabhanto, labhanto\<*<1>*>/ sappÃyÃni bhesajjÃni no alabhanto, labhanto\<*<1>*>/ paÂirÆpaæ upaÂÂhÃkaæ no alabhanto, vuÂÂhÃti tamhà ÃbÃdhÃ. Tatra bhikkhave yvÃyaæ gilÃno labhanto\<*<1>*>/ sappÃyÃni bhoja- nÃni no alabhanto, labhanto sappÃyÃni bhesajjÃni no ala- bhanto, labhanto paÂirÆpaæ upaÂÂhÃkaæ no alabhanto, vuÂÂhÃti tamhà ÃbÃdhÃ, imaæ kho bhikkhave gilÃnaæ paÂicca gilÃnabhattaæ anu¤¤Ãtaæ gilÃnabhesajjaæ anu¤¤Ã- taæ gilÃnÆpaÂÂhÃko anu¤¤Ãto, ima¤ ca pana bhikkhave gilÃnaæ paÂicca a¤¤e pi gilÃnà upaÂÂhÃtabbÃ. Ime kho bhi- kkhave tayo gilÃnà santo saævijjamÃnà lokasmiæ. Evam eva kho bhikkhave tayo 'me gilÃnupamÃ\<*<2>*>/ puggalà santo saævijjamÃnà lokasmiæ. Katame tayo? Idha bhikkhave ekacco puggalo labhanto và TathÃgataæ dassanÃya alabhanto và TathÃgataæ dassanÃya, labhanto và TathÃgatappaveditaæ dhammavinayaæ savanÃya alabhanto và TathÃgatappaveditaæ dhammavinayaæ savanÃya, n' eva okkamati niyÃmaæ kusalesu dhammesu sammattaæ. Idha pana bhikkhave ekacco puggalo labhanto và TathÃ- gataæ dassanÃya alabhanto và TathÃgataæ dassanÃya labhanto và TathÃgatappaveditaæ dhammavinayaæ sava- nÃya alabhanto và TathÃgatappaveditaæ dhammavina- yaæ savanÃya, okkamati niyÃmaæ kusalesu dhammesu sammattaæ. Idha pana bhikkhave ekacco puggalo labhanto\<*<1>*>/ TathÃ- gataæ dassanÃya no alabhanto, labhanto\<*<1>*>/ TathÃgatappave- ditaæ dhammavinayaæ savanÃya no alabhanto, okkamati niyÃmaæ kusalesu dhammesu sammattaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ChS. adds 'va. 2 ChS. -Æ-. >/ #<[page 122]># %<122 PUGGALA-VAGGA. [III. 23.>% Tatra bhikkhave yvÃyaæ puggalo labhanto TathÃgataæ dassanÃya no alabhanto, labhanto TathÃgatappaveditaæ dhammavinayaæ savanÃya no alabhanto, okkamati niyÃmaæ kusalesu dhammesu sammattaæ, imaæ kho bhikkhave pugga- laæ paÂicca\<*<1>*>/ dhammadesanà anu¤¤ÃtÃ, ima¤ ca pana bhi- kkhave puggalaæ paÂicca a¤¤esam pi dhammo desetabbo. Ime kho bhikkhave tayo gilÃnupamÃ\<*<2>*>/ puggalà saævijjamÃnà lokasmiæ. 23. Tayo 'me bhikkhave puggalà santo saævijjamÃnà lokasmiæ. Katame tayo? Idha bhikkhave ekacco puggalo savyÃpajjhaæ kÃyasaÇ- khÃraæ abhisaÇkharoti savyÃpajjhaæ vacÅsaÇkhÃraæ abhi- saÇkharoti savyÃpajjhaæ manosaÇkhÃraæ abhisaÇkharoti. So savyÃpajjhaæ kÃyasaÇkhÃraæ abhisaÇkharitvà savyÃ- pajjhaæ vacÅsaÇkhÃraæ abhisaÇkharitvà savyÃpajjhaæ manosaÇkhÃraæ abhisaÇkharitvà savyÃpajjhaæ lokaæ uppajjati. Tam enaæ savyÃpajjhaæ lokaæ uppannaæ samÃ- naæ savyÃpajjhà phassà phusanti.\<*<3>*>/ So savyÃpajjhehi phassehi phuÂÂho\<*<4>*>/ samÃno savyÃpajjhaæ vedanaæ vediyati\<*<5>*>/ ekanta- dukkhaæ, seyyathÃpi sattà nerayikÃ. Idha pana bhikkhave ekacco puggalo avyÃpajjhaæ kÃya- saÇkhÃraæ abhisaÇkharoti . . . pe . . . avyÃpajjhaæ mano- saÇkhÃraæ abhisaÇkharoti. So avyÃpajjhaæ kÃyasaÇkhÃraæ abhisaÇkharitvà . . . pe . . . manosaÇkhÃraæ abhisaÇkha- ritvà avyÃpajjhaæ lokaæ uppajjati. Taæ enam avyÃpajjhaæ lokaæ uppannaæ samÃnaæ avyÃpajjhà phassà phusanti. So {avyÃpajjhehi} phassehi phuÂÂho samÃno avyÃpajjhaæ vedanaæ vediyati ekantasukhaæ, seyyathÃpi devà subhakiïïÃ\<*<6>*>/. Idha pana bhikkhave ekacco puggalo savyÃpajjham pi avyÃpajjham pi kÃyasaÇkhÃraæ abhisaÇkharoti . . . pe . . . savyÃpajjham pi avyÃpajjham pi manosaÇkhÃraæ abhisaÇ- kharoti. So savyÃpajjham pi avyÃpajjham pi kÃyasaÇkhÃ- raæ abhisaÇkharitvà . . . pe . . . savyÃpajjham pi avyÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Puggala adds BhagavatÃ. 2 ChS. -Æ-. 3 Ph. svyÃpajjho phassà phussanti. 4 T. puÂÂho. 5 ChS. vedayati throughout. 6 ChS. -ki¤hÃ. >/ #<[page 123]># %% pajjham pi manosaÇkhÃraæ abhisaÇkharitvà savyÃpajjham pi avyÃpajjham pi lokaæ uppajjati. Tam enaæ savyÃpajjham pi avyÃpajjham pi lokaæ uppannaæ samÃnaæ savyÃpajjhà pi avyÃpajjhà pi phassà phusanti. So savyÃpajjhehi pi avyÃpajjhehi pi phassehi phuÂÂho samÃno savyÃpajjham pi avyÃpajjham pi vedanaæ vediyati vokiïïaæ [saÇkiïïaæ]\<*<1>*>/ sukhadukkhaæ, seyyathÃpi manussà ekacce ca\<*<2>*>/ devà ekacce ca\<*<3>*>/ vinipÃtikÃ. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saævijjamÃnà lokasmin ti. 24. Tayo 'me bhikkhave puggalà puggalassa bahukÃrÃ\<*<4>*>/. Katame tayo? Yaæ bhikkhave puggalaæ Ãgamma puggalo buddhaæ saraïaæ gato hoti dhammaæ saraïaæ gato hoti saÇghaæ saraïaæ gato hoti, ayaæ puggalo imassa puggalassa bahukÃro\<*<5>*>/. Puna ca paraæ bhikkhave yaæ puggalaæ Ãgamma puggalo idaæ dukkhan ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti . . . pe . . . dukkha- nirodhagÃminÅ paÂipadà ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, ayaæ bhi- kkhave puggalo imassa puggalassa bahukÃro\<*<5>*>/. Puna ca paraæ bhikkhave yaæ puggalaæ Ãgamma puggalo ÃsavÃnaæ khayà anÃsavaæ ceto-vimuttiæ pa¤¤Ã-vimuttiæ diÂÂh' eva dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viharati, ayaæ puggalo imassa puggalassa bahukÃro\<*<5>*>/. Ime kho bhikkhave tayo puggalà puggalassa bahukÃrÃ. Imehi ca pana bhikkhave tÅhi puggalehi imassa puggalassa n' atthi a¤¤o puggalo bahukÃrataro ti vadÃmi. Imesa¤ ca bhikkhave tiïïaæ puggalÃnaæ iminà puggalena na suppaÂi- kÃraæ vadÃmÅ ti, yadidaæ abhivÃdana-paccuÂÂhÃna-a¤jali- kamma-sÃmÅcikamma-cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccaya- bhesajjaparikkhÃrÃnuppadÃnenà ti. 25.7 Tayo 'me bhikkhave puggalà santo saævijjamÃnà lokas- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Not in Cy. or Ce or Ke. ChS. vokiïïasukhadukkhaæ. 2 Ph. ekacce ca vinipÃtika. 3 Ph. omits devà . . . ca. 4 So also ChS. but Ph. bahÆpakÃrÃ. 5 Ph. bahÆpakÃro. 6 Ph. bahÆpakÃro. 7 This sutta recurs Puggala, III. 5. >/ #<[page 124]># %<124 PUGGALA-VAGGA. [III. 26.>% miæ. Katame tayo? ArukÆpamacitto\<*<1>*>/ puggalo vijjÆpa- macitto vajirÆpamacitto. Katamo ca bhikkhave arukÆpamacitto puggalo? Idha bhikkhave ekacco puggalo kodhano hoti upÃyÃsaba- hulo, appam pi vutto samÃno abhisajjati kuppati vyÃpajjati patiÂÂhÅyati\<*<2>*>/ kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pÃtukaroti. SeyyathÃpi nÃma duÂÂhÃruko\<*<3>*>/ kaÂÂhena và kaÂhalÃya và ghaÂÂito\<*<4>*>/ bhÅyosomattÃya Ãsavaæ deti,\<*<5>*>/ evam eva kho bhikkhave idh' ekacco puggalo kodhano hoti . . . pe . . . pÃtukaroti. Ayaæ vuccati bhikkhave arukÆpamacitto puggalo. Katamo ca bhikkhave vijjÆpamacitto puggalo? Idha bhikkhave ekacco puggalo idaæ dukkhan ti yathÃ- bhÆtaæ pajÃnÃti . . . pe . . . dukkhanirodhagÃminÅ paÂi- padà ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti. SeyyathÃpi bhikkhave cakkhumà puriso rattandhakÃratimisÃya vijjantarikÃya rÆpÃni passeyya, evam eva kho bhikkhave idh' ekacco puggalo idaæ dukkhan ti . . . pe . . . dukkhanirodhagÃminÅ paÂi- padà ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti. Ayaæ vuccati bhikkhave vijjÆpamacitto puggalo. Katamo ca bhikkhave vajirÆpamacitto puggalo? Idha bhikkhave ekacco puggalo ÃsavÃnaæ khayà anÃsa- vaæ cetovimuttiæ pa¤¤Ãvimuttiæ diÂÂh' eva dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viharati. SeyyathÃpi bhikkhave vajirassa n' atthi ki¤ci abhejjaæ maïi và pÃsÃïo vÃ, evaæ eva kho bhikkhave idh' ekacco puggalo ÃsavÃnaæ khayà . . . pe . . . sacchikatvà upasampajja viharati. Ayaæ vuccati bhikkhave vajirÆpamacitto puggalo. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saævijjamÃnà lokasmin ti. 26.6 Tayo 'me bhikkhave puggalà santo saævijjamÃnà lokasmiæ. Katame tayo? Atthi bhikkhave puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupÃsitabbo, atthi bhikkhave puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupÃsitabbo, atthi bhikkhave \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. aruïÆpamacitto. 2 ChS., Comy (4) patittÅyati (see p. 127). 3 SS. Com. duÂÂhÃrukÃ. 4 D., T., Tr. gaddhitÃ. 5 D., T., Tr. assavanoti. Ph. and Com. Ãsavaæ deti. 6 This sutta recurs Puggala, III. 13. >/ #<[page 125]># %% puggalo sakkatvà garukatvà sevitabbo bhajitabbo payi- rupÃsitabbo. Katamo ca bhikkhave puggalo na sevitabbo na bhaji- tabbo na payirupÃsitabbo? Idha bhikkhave ekacco puggalo hÅno hoti sÅlena samÃ- dhinà pa¤¤Ãya, evarÆpo bhikkhave puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupÃsitabbo a¤¤atra anuddayÃ\<*<1>*>/ a¤¤atra anukampÃ. Katamo ca bhikkhave puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupÃsitabbo? Idha bhikkhave ekacco puggalo sadiso hoti sÅlena samÃ- dhinà pa¤¤Ãya, evarÆpo bhikkhave puggalo sevitabbo bhaji- tabbo payirupÃsitabbo. Taæ kissa hetu? SÅlasÃma¤¤agatÃ- naæ sataæ sÅlakathà ca no bhavissati sà ca no pavattanÅ bhavissati\<*<2>*>/ sà ca no phÃsu bhavissatÅ ti; samÃdhisÃma¤¤aga- tÃnaæ sataæ samÃdhikathà ca no bhavissati sà ca no pa- vattanÅ bhavissati sà ca no phÃsu bhavissatÅ ti; pa¤¤ÃsÃma¤- ¤agatÃnaæ sataæ . . . pe . . . phÃsu bhavissatÅ ti.\<*<3>*>/ Tasmà evarÆpo puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupÃsitabbo. Katamo ca bhikkhave puggalo sakkatvà garukatvà sevi- tabbo bhajitabbo payirupÃsitabbo? Idha bhikkhave ekacco puggalo adhiko hoti sÅlena samÃ- dhinà pa¤¤Ãya evarÆpo bhikkhave puggalo sakkatvà garu- katvà sevitabbo bhajitabbo payirupÃsitabbo. Taæ kissa hetu? Iti aparipÆraæ và sÅlakkhandhaæ paripÆressÃmi\<*<4>*>/ pari- pÆraæ và sÅlakkhandhaæ tattha tattha pa¤¤Ãya anugga- hessÃmi,\<*<4>*>/ aparipÆraæ và samÃdhikkhandhaæ paripÆressÃmi\<*<4>*>/ paripÆraæ và samÃdhikkhandhaæ tattha tattha pa¤¤Ãya anuggahessÃmi,\<*<4>*>/ aparipÆraæ và pa¤¤akkhandhaæ paripÆre- ssÃmi\<*<4>*>/ paripÆraæ và pa¤¤akkhandhaæ tattha tattha pa¤¤Ãya anuggahessÃmÅ\<*<4>*>/ ti. Tasmà evarÆpo puggalo sakkatvà garu- katvà sevitabbo bhajitabbo payirupÃsitabbo. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saævijjamÃnà lokasmin ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T., Tr. anudayÃ. 2 T. omits sà ca no p- bh-. ChS. reads pavattinÅ. 3 The Puggala inverts the order of phÃsu and pavattinÅ. 4 So T., Tr., Cy., Ke. Other MSS. -issÃmi. >/ #<[page 126]># %<126 PUGGALA-VAGGA. [III. 27.>% NihÅyati\<*<1>*>/ puriso nihÅnasevÅ na ca hÃyetha kadÃci tulyasevÅ seÂÂham upanamam\<*<2>*>/ udeti khippaæ tasmà attano uttariæ bhajethà ti\<*<3>*>/. 27.4 Tayo 'me bhikkhave puggalà santo saævijjamÃnà lokas- miæ. Katame tayo? Atthi bhikkhave puggalo jigucchi- tabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupÃsitabbo, atthi bhikkhave puggalo ajjhupekkhitabbo na sevitabbo na bha- jitabbo na payirupÃsitabbo, atthi bhikkhave puggalo sevi- tabbo bhajitabbo payirupÃsitabbo. Katamo ca bhikkhave puggalo jigucchitabbo na sevi- tabbo na bhajitabbo na payirupÃsitabbo? Idha bhikkhave ekacco puggalo dussÅlo hoti pÃpadhammo asucisaÇkassarasamÃcÃro paÂichannakammanto assamaïo\<*<5>*>/ sa- maïapaÂi¤¤o abrahmacÃrÅ brahmacÃripaÂi¤¤o antopÆti ava- ssuto kasambujÃto.\<*<6>*>/ EvarÆpo bhikkhave puggalo jigucchi- tabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupÃsitabbo. Taæ kissa hetu? Ki¤cÃpi bhikkhave evarÆpassa puggalassa na diÂÂhÃnugatim Ãpajjati atha kho naæ pÃpako kittisaddo abbhuggacchati pÃpamitto purisapuggalo pÃpasahÃyo pÃpa- sampavaÇko ti. SeyyathÃpi bhikkhave ahi gÆthagato ki¤cÃpi na ¬assati\<*<7>*>/ atha kho naæ makkheti, evam eva kho bhikkhave ki¤cÃpi evarÆpassa puggalassa na diÂÂhÃnugatiæ Ãpajjati atha kho naæ pÃpako kittisaddo . . . pe . . . pÃpasampavaÇko ti. Tasmà evarÆpo puggalo jigucchitabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupÃsitabbo. Katamo ca bhikkhave puggalo ajjhupekkhitabbo na sevi- tabbo na bhajitabbo na payirupÃsitabbo? Idha bhikkhave ekacco puggalo kodhano hoti upÃyÃsa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scan NihÅyati, or read HÅyati; probably the latter. Metre: -pacchandasaka. 2 P. seÂÂha païÃmaæ udeti, but further on seÂÂhaæ upaïÃmam udenti. 3 See Jat. III. p. 324. 4 This sutta recurs Puggala III. 14. 5 This word is spelt generally in Burmese MSS. asamaïo, and in Sinhalese MSS. assamaïo. 6 Here and above T., D. kasambujÃto, but kasambuka-jÃto in Puggala 3.14 and Cullavagga, IX. 1, 2. 7 T., Tr., ChS. ¬aæsati. >/ #<[page 127]># %% bahulo appaæ pi vutto samÃno abhisajjati kuppati vyÃpajjati patitthÅyati kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pÃtukaroti. SeyyathÃpi bhikkhave duÂÂhÃruko\<*<1>*>/ kaÂÂhena và kaÂhalÃya và ghaÂÂito bhÅyosomattÃya Ãsavaæ deti,\<*<2>*>/ evam eva kho bhikkhave . . . pe . . . [III.25]. SeyyathÃpi bhikkhave tiï¬ukÃlÃtaæ kaÂÂhena và kaÂhalÃya và ghaÂÂitaæ bhÅyoso- mattÃya cicciÂÃyati ciÂiciÂÃyati,\<*<3>*>/ evam eva kho bhikkhave . . . pe . . . SeyyathÃpi bhikkhave gÆthakÆpo kaÂÂhena và kaÂhalÃya và ghaÂÂito bhÅyosomattÃya duggandho hoti, evam eva kho bhikkhave ekacco puggalo kodhano hoti upÃyÃ- sabahulo . . . pe . . . pÃtukaroti. EvarÆpo bhikkhave puggalo ajjhupekkhitabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupÃsitabbo. Taæ kissa hetu? Akkoseyya pi maæ paribhÃseyya pi maæ\<*<4>*>/ anattham pi maæ kareyyà ti. Tasmà evarÆpo puggalo ajjhupekkhitabbo na sevitabbo na bha- jitabbo na payirupÃsitabbo. Katamo ca bhikkhave puggalo sevitabbo bhajitabbo payi- rupÃsitabbo? Idha bhikkhave ekacco puggalo sÅlavà hoti kalyÃïa- dhammo. EvarÆpo bhikkhave puggalo sevitabbo bhaji- tabbo payirupÃsitabbo. Taæ kissa hetu? Ki¤cÃpi bhi- kkhave evarÆpassa puggalassa na diÂÂhÃnugatiæ Ãpajjati atha kho naæ kalyÃïo kittisaddo abbhuggacchati kalyÃïa- mitto purisapuggalo kalyÃïasahÃyo kalyÃïasampavaÇko ti. Tasmà evarÆpo puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupÃsi- tabbo. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saævijja- mÃnà lokasmin ti. NihÅyati puriso nihÅnasevÅ na ca hÃyetha kadÃci tulyasevÅ seÂÂham upanamaæ udeti khippaæ tasmà attano uttariæ bhajethà ti. 28.5 Tayo 'me bhikkhave puggalà santo saævijjamÃnà lokas- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T., Tr. duÂÂhÃrukÃ. 2 D., Tr., T. assavano ti; Ph. and Com. Ãsavaæ deti. 3 Ph. vicchitÃyati viÂicitÃyati. 4 Ph. akkoseyyasi maæ paribhÃseyyasi maæ. 5 These questions recur Puggala, III. 4, but the answers, though analogous, are slightly different in wording. >/ #<[page 128]># %<128 PUGGALA-VAGGA. [III. 29.>% miæ. Katame tayo? GÆthabhÃïÅ pupphabhÃïÅ madhu- bhÃïÅ. Katamo ca bhikkhave puggalo gÆthabhÃïÅ? Idha bhikkhave ekacco puggalo sabhaggato và parisaggato và ¤Ãtimajjhagato\<*<1>*>/ và pÆgamajjhagato {vÃ} rÃjakulamajjhagato và abhinÅto sakkhi-puÂÂho evam bho purisa yaæ jÃnÃsi taæ vadehÅ ti. So ajÃnaæ và Ãha\<*<2>*>/ jÃnÃmÅ ti jÃnaæ và Ãha\<*<2>*>/ na jÃnÃmÅ ti apassaæ và Ãha\<*<2>*>/ passÃmÅ ti passaæ và Ãha\<*<2>*>/ na passÃmÅ ti iti attahetu và parahetu và Ãmisaki¤cikkhahetu và sampajÃnamusÃbhÃsità hoti. Ayaæ vuccati bhikkhave puggalo gÆthabhÃïÅ. Katamo ca bhikkhave puggalo pupphabhÃïÅ? Idha bhikkhave ekacco puggalo sabhaggato và parisaggato và ¤Ãtimajjhagato\<*<1>*>/ và pÆgamajjhagato và rÃjakulamajjhagato và abhinÅto sakkhi-puÂÂho -- evam bho purisa yaæ jÃnÃsi taæ vadehÅ ti. So ajÃnaæ và Ãha na jÃnÃmÅ ti jÃnaæ và Ãha jÃnÃmÅ ti apassaæ và Ãha na passÃmÅ ti passaæ và Ãha passÃmÅ ti iti attahetu và parahetu và Ãmisaki¤cikkhahetu và na sampajÃnamusÃbhÃsità hoti. Ayaæ vuccati bhikkhave puggalo pupphabhÃïÅ. Katamo ca bhikkhave puggalo madhubhÃïÅ? Idha bhikkhave ekacco puggalo pharusÃvÃcaæ pahÃya pharusÃya vÃcÃya paÂivirato hoti. Yà sà vÃcà neÊà kaïïa- sukhà pemanÅyà hadayaÇgamà porÅ bahujana-kantà bahujana- manÃpà tathÃrÆpiæ vÃcaæ bhÃsità hoti. Ayaæ vuccati bhi- kkhave puggalo madhubhÃïÅ. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saævijjamÃnà lokasmin ti. 29.3 Tayo 'me bhikkhave puggalà santo saævijjamÃnà lokas- miæ. Katame tayo? Andho, ekacakkhu, dvicakkhu. Katamo ca bhikkhave puggalo andho? Idha bhikkhave ekaccassa puggalassa tathÃrÆpaæ cakkhu \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. inserts here gÃma majjhagato. 2 SS. Ãha; Ph. ahaæ throughout, as in Puggala, III. 4. 3 This Sutta recurs Puggala, III. 6. >/ #<[page 129]># %% na hoti yathÃrÆpena cakkhunà anadhigataæ và bhogaæ adhigaccheyya adhigataæ và bhogaæ phÃtiæ kareyya, tathÃ- rÆpam pi 'ssa cakkhu na hoti yathÃrÆpena cakkhunà kusalÃ- kusale dhamme jÃneyya sÃvajjÃnavajje dhamme jÃneyya hÅnappaïÅte dhamme jÃneyya kaïhasukka-sappaÂibhÃge\<*<1>*>/ dhamme jÃneyya. Ayaæ vuccati bhikkhave puggalo andho. Katamo ca bhikkhave puggalo ekacakkhu? Idha bhikkhave ekaccassa puggalassa tathÃrÆpaæ cakkhu hoti yathÃrÆpena cakkhunà anadhigataæ và bhogaæ adhi- gaccheyya adhigataæ và bhogaæ phÃtiæ kareyya, tathÃ- rÆpam pi 'ssa cakkhu na hoti yathÃrÆpena cakkhunà kusalÃ- kusale dhamme jÃneyya sÃvajjÃnavajje dhamme jÃneyya hÅnappaïÅte dhamme kaïhasukka-sappaÂibhÃge dhamme jÃ- neyya. Ayaæ vuccati bhikkhave puggalo ekacakkhu. Katamo ca bhikkhave puggalo dvicakkhu? Idha bhikkhave ekaccassa puggalassa tathÃrÆpaæ cakkhu hoti yathÃrÆpena cakkhunà anadhigataæ và bhogaæ adhi- gataæ và bhogaæ phÃtiæ kareyya, tathÃrÆpam pi 'ssa cakkhu hoti yathÃrÆpena cakkhunà kusalÃkusale dhamme jÃneyya hÅnappaïÅte dhamme jÃneyya kaïhasukka-sappaÂibhÃge dhamme jÃneyya. Ayaæ vuccati bhikkhave puggalo dvi- cakkhu. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saævijjamÃnà lokas- min ti. N[a c]' eva bhogà tathÃrÆpà na ca pu¤¤Ãni kubbati Ubhayattha kaliggaho\<*<2>*>/ andhassa hatacakkhuno AthÃparÃyaæ akkhÃto ekacakkhu ca puggalo DhammÃdhammena saæsaÂÂho\<*<3>*>/ bhogÃni pariyesati Theyyena kÆÂakammena musÃvÃdena c' Æbhayaæ Kusalo hoti saÇghÃtuæ\<*<4>*>/ kÃmabhogÅ ca mÃnavo. Ito so nirayaæ gantvà ekacakkhu viha¤¤ati. Dvicakkhu pana akkhÃto seÂÂho purisapuggalo Dhammaladdhehi bhogehi uÂÂhÃnÃdhigataæ\<*<5>*>/ dhammaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T. kaïhasukkadhamme. 2 Com., ChS. kaliggÃho. 3 D., T. saæsattho; Ph. saïÂhÃti. 4 Ph., Tr. hoti saÇghÃtuæ; T. jotisaætuæ; D. jÃtiyaætuæ. Com. explains saÇghÃtuæ by saÇghharituæ. 5 Bb., T. uÂÂhÃnÃtigataæ. >/ #<[page 130]># %<130 PUGGALA-VAGGA. [III. 30.>% DadÃti seÂÂhasaÇkappo avyaggamanaso\<*<1>*>/ naro Upeti bhaddakaæ ÂhÃnaæ\<*<2>*>/ yattha gantvà na socati. Andha¤ ca ekacakkhu¤ ca Ãrakà parivajjaye Dvicakkhuæ pana sevetha seÂÂhaæ purisapuggalan ti. 30.\<*<3>*>/ Tayo 'me bhikkhave puggalà santo saævijjamÃno lokas- miæ. Katame tayo? Avakujjapa¤¤o puggalo, ucchaÇ- gapa¤¤o puggalo, puthupa¤¤o puggalo. Katamo ca bhikkhave avakujjapa¤¤o puggalo? Idha bhikkhave ekacco puggalo ÃrÃmaæ gantÃ\<*<4>*>/ hoti abhikkhaïaæ bhikkhÆnaæ santike dhammasavanÃya. Tassa bhikkhÆ dhammaæ desenti Ãdi kalyÃïaæ majjhe kalyÃïaæ pariyosÃna-kalyÃïaæ sÃtthaæ savya¤janaæ kevalapari- puïïaæ parisuddhaæ brahmacariyaæ pakÃsenti. So tasmiæ Ãsane nisinno tassà kathÃya n' eva Ãdiæ manasikaroti na majjhaæ manasikaroti, na pariyosÃnaæ manasikaroti, vuÂÂhito pi tamhà Ãsanà tassà kathÃya n' eva Ãdiæ manasikaroti . . . pe . . . na pariyosÃnaæ manasikaroti. SeyyathÃpi bhikkhave kumbho nikkujjo tatra udakaæ Ãsittaæ vivaÂÂati\<*<5>*>/ no saïÂhÃti, evam eva kho bhikkhave idh' ekacco puggalo ÃrÃmaæ gantÃ\<*<4>*>/ hoti . . . pe . . . na pariyosÃnaæ manasikaroti, vuÂÂhito pi tamhà Ãsanà tassà kathÃya n' eva Ãdiæ manasikaroti . . . pe . . . na pariyosÃnaæ manasikaroti. Ayaæ vuccati bhikkhave avakujjapa¤¤o puggalo. Katamo ca bhikkhave ucchaÇgapa¤¤o puggalo? Idha bhikkhave ekacco puggalo ÃrÃmaæ gantà hoti . . . pe . . . pakÃsenti. So tasmiæ Ãsane nisinno tassà kathÃya Ãdim pi manasikaroti . . . pe . . . pariyosÃnam pi manasika- roti, vuÂÂhito ca\<*<6>*>/ kho tamhà Ãsanà tassà kathÃya n' eva adim manasikaroti . . . pe . . . na pariyosÃnaæ manasikaroti. SeyyathÃpi bhikkhave purisassa ucchaÇge nÃnÃkhajjakÃni ÃkiïïÃni tilà taï¬ulÃ\<*<7>*>/ modakà badarÃ, so tamhà Ãsanà vuÂÂha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. avyagghamanaso. ChS. -mÃna-. 2 T., Ph. bhaddakaïÂhÃnaæ. 3 The Sutta recurs Puggala, III. 7. 4 Compare above II. 4, 5 and the verses below. 5 T., Tr. vivaddhati; Bb. vivaÂÂati. 6 Ph. pi ca kho tamhÃ; Tr. pi tamhÃ; T. ca tamhÃ. 7 Ph. ÃkiïïÃni taï¬ulà bhokà va so tamha; compare tilà taï¬ulà dhovasi JÃt. III. 425. >/ #<[page 131]># %% hanto satisammosà pakireyya, evam eva kho bhikkhave idh' ekacco puggalo ÃrÃmaæ gantà hoti . . . pe . . . na pari- yosÃnaæ manasikaroti, vuÂÂhito ca kho tamhà Ãsanà tassà kathÃya n' eva Ãdiæ manasikaroti . . . pe . . . na pariyosÃ- naæ manasikaroti. Ayaæ vuccati bhikkhave ucchaÇga- pa¤¤o puggalo. Katamo ca bhikkhave puthupa¤¤o puggalo? Idha bhikkhave ekacco puggalo ÃrÃmaæ gantà hoti . . . pe . . . pakÃsenti. So tasmiæ Ãsane nisinno tassà kathÃya adim pi manasikaroti . . . pe . . . pariyosÃnaæ manasikaroti, vuÂÂhito pi tamhà Ãsanà tassà kathÃya Ãdim pi manasikaroti . . . pe . . . pariyosÃnaæ manasikaroti. SeyyathÃpi bhikkhave kumbho ukkujjo tatra udakaæ Ãsittaæ saïÂhÃti no vivaÂÂati, evam eva kho bhikkhave idh' ekacco puggalo ÃrÃmaæ gantà hoti . . . pe . . . pariyosÃnaæ manasikaroti, vuÂÂhito pi tamhà Ãsanà tassà kathÃya Ãdim pi manasikaroti . . . pe . . . pariyosÃnam pi manasikaroti. Ayaæ vuccati bhikkhave puthupa¤¤o puggalo. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saævijjamÃnà lokasmin ti. Avakujjapa¤¤o puriso dummedho avicakkhaïo Abhikkhaïam pi ce hoti gantà bhikkhÆnaæ santike ùdiæ kathÃya majjha¤ ca pariyosÃna¤ ca tÃdiso Uggahetuæ na sakkoti pa¤¤Ã hi 'ssa na vijjati. UcchaÇgapa¤¤o puriso seyyo etena vuccati. Abhikkhaïam pi ce hoti gantà bhikkhÆnaæ santike ùdiæ kathÃya majjha¤ ca pariyosÃna¤ ca tÃdiso Nisinno Ãsane tasmiæ uggahetvÃna vya¤janaæ VuÂÂhito na ppajÃnÃti gahitam pi 'ssa mussati. Puthupa¤¤o ca puriso seyyo etehi\<*<1>*>/ vuccati Abhikkhaïam pi ce hoti gantà bhikkhÆnaæ santike ùdiæ kathÃya majjha¤ ca pariyosÃna¤ ca tÃdiso Nisinno Ãsane tasmiæ uggahetvÃna vya¤janaæ DhÃreti seÂÂhasaÇkappo avyaggamanaso\<*<2>*>/ naro DhammÃnudhammapaÂipanno dukkhass' antakaro siyà ti. Puggalavaggo tatiyo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. etena. 2 ChS. -mÃna-. >/ #<[page 132]># %<132 DEVADôTA-VAGGA. [III. 31.>% 31. SabrahmakÃni bhikkhave tÃni kulÃni yesaæ puttÃnaæ mÃtÃpitaro ajjhÃgÃre pÆjità honti, sapubbÃcariyakÃni bhi- kkhave tÃni kulÃni yesaæ puttÃnaæ mÃtÃpitaro ajjhÃgÃre pÆjità honti, sÃhuïeyyakÃni bhikkhave tÃni kulÃni yesaæ puttÃnaæ mÃtÃpitaro ajjhÃgÃre pÆjità honti. Brahmà ti bhikkhave mÃtÃpitunnaæ etaæ adhivacanaæ, pubbÃcariyà ti bhikkhave mÃtÃpitunnaæ etaæ adhivacanaæ, Ãhuïeyyà ti bhikkhave mÃtÃpitunnaæ etaæ adhivacanaæ. Taæ kissa hetu? BahukÃrà bhikkhave mÃtÃpitaro puttÃ- naæ ÃpÃdakà posakà imassa lokassa dassetÃro ti\<*<1>*>/. Brahmà ti mÃtÃpitaro pubbÃcariyà ti vuccare ùhuïeyyà ca puttÃnaæ pajÃya cÃnukampakÃ\<*<2>*>/ Tasmà hi te namasseyya sakkareyyÃtha\<*<3>*>/ paï¬ito Annena atha pÃnena vatthena sayanena ca UcchÃdanena nhÃpanena pÃdÃnaæ dhovanena ca NÃya naæ\<*<4>*>/ paricariyÃya mÃtÃpitusu paï¬ità Idh' eva\<*<5>*>/ naæ pasaæsanti pecca sagge pamodatÅ ti. 32. 1. Atha kho Ãyasmà ùnando yena Bhagavà ten' upasaÇ- kami. UpasaÇkamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekama- ntaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà ùnando Bhagavantaæ etad avoca: Siyà nu kho bhante bhikkhuno tathÃrÆpo samÃdhipaÂilÃbho yathà imasmi¤ ca savi¤¤Ãïake kÃye ahaÇkÃra-mamaÇkÃra- mÃnÃnusayà nÃssu, bahiddhà ca sabbanimittesu ahaÇkÃrama- maÇkÃra-mÃnÃnusayà nÃssu, ya¤ ca cetovimuttiæ pa¤¤Ãvi- muttiæ upasampajja viharato ahaÇkÃra-mamaÇkÃra-mÃnÃnu- sayà na honti ta¤ ca cetovimuttiæ pa¤¤Ãvimuttiæ upasam- pajja vihareyyà ti? Siyà ùnanda bhikkhuno tathÃrÆpo samÃdhipaÂilÃbho . . . pe . . . upasampajja vihareyyà ti. YathÃkathaæ pana bhante siyà bhikkhuno tathÃrÆpo samÃdhipaÂilÃbho . . . pe . . . upasampajja vihareyyà ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See AÇguttara Nik II. 4, 2. 2 T. cÃnukampayakÃ. ChS. anu-. 3 SS. sakkareyyÃtha; Ph., ChS. sakkareyya ca. 4 Sic all MSS. Ke TÃya. 5 Tr., Com. Idha ceva. >/ #<[page 133]># %% Idh' ùnanda bhikkhuno evaæ hoti:-- etaæ santaæ etaæ païÅtaæ yadidaæ sabbasaÇkhÃrasamatho sabbÆpadhi-paÂi- nissaggo taïhakkhayo virÃgo nirodho nibbÃnan ti. Evaæ kho ùnanda siyà bhikkhuno tathÃrÆpo samÃdhipaÂilÃbho . . . pe . . . upasampajja vihareyyà ti. Ida¤ ca pana me taæ ùnanda sandhÃya bhÃsitaæ PÃrÃyane Puïïakapa¤he: SaÇkhÃya lokasmiæ parovarÃni Yass' i¤jitaæ\<*<1>*>/ n' atthi kuhi¤ci loke Santo vidhÆmo anigho nirÃso AtÃri\<*<2>*>/ so jÃtijaran ti brÆmÅ ti\<*<3>*>/. 2. \<*<4>*>/Atha kho Ãyasmà SÃriputto yena Bhagavà ten' upasaÇ- kami. UpasaÇkamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinnaæ kho Ãyasmantaæ SÃriputtaæ Bhagavà etad avoca: SaÇkhittena pi kho ahaæ SÃriputta dhammaæ deseyyaæ vitthÃrena pi kho ahaæ SÃriputta dhammaæ deseyyaæ saÇ- khittavitthÃrena pi kho ahaæ SÃriputta dhammaæ deseyyaæ, a¤¤ÃtÃro ca dullabhà ti. Etassa Bhagavà kÃlo etassa Sugata kÃlo yaæ Bhagavà saÇkhittena pi dhammaæ deseyya vitthÃrena pi dhammaæ deseyya saÇkhittavitthÃrena pi dhammaæ deseyya, bha- vissanti dhammassa a¤¤ÃtÃro ti. TasmÃt iha SÃriputta evaæ sikkhitabbaæ:-- Imasmi¤ ca savi¤¤Ãïake kÃye ahaÇkÃra-mamaÇkÃra-mÃnÃnusayà na\<*<5>*>/ bhavissanti, bahiddhà ca sabbanimittesu ahaÇkÃra-mamaÇkÃ- ramÃnÃnusayà na bhavissanti,\<*<6>*>/ ya¤ ca cetovimuttiæ pa¤¤Ãvi- muttiæ upasampajja viharato\<*<7>*>/ ahaÇkÃra-mamaÇkÃra-mÃnÃ- nusayà na\<*<5>*>/ honti ta¤ ca cetovimuttiæ pa¤¤Ãvimuttiæ upa- sampajja viharissÃmà ti. Evaæ hi vo\<*<8>*>/ SÃriputta sikkhi- tabbaæ. Yato kho\<*<9>*>/ SÃriputta bhikkhuno imasmiæ\<*<10>*>/ savi¤¤Ã- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. yassi¤citaæ; SS. yasaæsijitaæ; Tr., Fausboll yassa jitaæ. In IV. 41 Tr. reads Yasmiæ jitaæ. 2 Com. and Fausboll atari; T., Ph. Ãtari. 3 See Sutta NipÃtà V. 4, 6 (1048). 4 Here ChS. begins Sutta No. 33. 5 Ph. nÃna. 6 Ph. omits bahiddhà ca sabb- ahan- na bhavissanti. 7 Ph. viharanto. 8 Ph. Evaæ kho. 9 Ph. yato ca kho. 10 ChS.-mi¤ ca. >/ #<[page 134]># %<134 DEVADôTA-VAGGA. [III. 33.>% ïake kÃye ahaÇkÃra-mamaÇkÃra-mÃnÃnusayà na honti bahid- dhà ca sabbanimittesu ahaÇkÃra-mamaÇkÃra-mÃnÃnusayà na honti, ya¤ ca cetovimuttiæ pa¤¤Ãvimuttiæ upasampajja viharato ahaÇkÃra-mamaÇkÃra-mÃnÃnusayà na honti ta¤ ca cetovimuttiæ pa¤¤Ãvimuttiæ upasampajja viharati. Ayaæ vuccati SÃriputta bhikkhu acchecchi\<*<1>*>/ taïhaæ vÃvattayi\<*<2>*>/ saæyojanaæ sammà mÃnÃbhisamayÃ\<*<3>*>/ antam akÃsi dukkhassa. Ida¤ ca\<*<4>*>/ pana me taæ SÃriputta sandhÃya bhÃsitaæ PÃrÃyane Udayapa¤he\<*<5>*>/. PahÃnaæ kÃmacchandÃnaæ\<*<6>*>/ domanassÃna c' Æbhayaæ ThÅnassa ca panÆdanaæ kukkuccÃnaæ nivÃraïaæ UpekkhÃsatisaæsuddhaæ dhammatakkapurejavaæ\<*<7>*>/ A¤¤Ãvimokkhaæ pabrÆmi avijjÃya ppabhedanan ti. 33. 1. TÅï' imÃni bhikkhave nidÃnÃni kammÃnaæ samudayÃya. KatamÃni tÅïi? Lobho nidÃnaæ kammÃnaæ samudayÃya, doso nidÃnaæ kammÃnaæ samudayÃya, moho nidÃnaæ kammÃnaæ samudayÃya. Yaæ bhikkhave lobhapakataæ kammaæ lobhajaæ lobha- nidÃnaæ lobhasamudayaæ yatth' assa attabhÃvo nibbattati tattha taæ kammaæ vipaccati, yattha taæ kammaæ vipa- ccati tattha tassa kammassa vipÃkaæ paÂisaævedeti diÂÂh' eva dhamme uppajje và apare và pariyÃye\<*<8>*>/. Yaæ bhikkhave dosapakataæ kammaæ dosajaæ dosanidÃ- naæ dosasamudayaæ yatth' assa attabhÃvo nibbattati tattha taæ kammaæ vipaccati, yattha taæ kammaæ vipaccati tattha tassa kammassa vipÃkaæ paÂisaævedeti diÂÂh' eva dhamme uppajje và apare và pariyÃye\<*<8>*>/. Yaæ bhikkhave mohapakataæ kammaæ mohajaæ mohani- dÃnaæ mohasamudayaæ yatth' assa attabhÃvo nibbattati tattha taæ kammaæ vipaccati, yattha taæ kammaæ vipaccati \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. acchejji. 2 Ph. vivattayi; SS. vÃvattayi. 3 D. abhisamaye. 4 Ph. omits ca. 5 Sutta NipÃtÃ, V. 14, 23 (1106-7). 6 T. Tr., ChS. kÃmasa¤¤Ãnaæ. 7 Ph. dhammacakka- 8 Ph. upasampajje và aparapare (and further on aparÃpare) và pariyÃye. >/ #<[page 135]># %% tattha tassa kammassa vipÃkaæ paÂisaævedeti diÂÂh' eva dhamme uppajje và apare và pariyÃye. SeyyathÃpi bhikkhave bÅjÃni akkhaï¬Ãni apÆtÅni avÃtÃta- pahatÃni\<*<1>*>/ sÃradÃni\<*<2>*>/ sukhasayitÃni sukhette suparikamma- tÃya bhÆmiyà nikkhittÃni devo ca sammà dhÃraæ anuppa- veccheyya\<*<3>*>/ ev' assu tÃni bhikkhave bÅjÃni vu¬¬hiæ virÆÊhiæ vepullaæ Ãpajjeyyuæ. Evam eva kho bhikkhave yaæ lob- hapakataæ kammaæ . . . pe . . . uppajje và apare và pariyÃye yaæ dosapakataæ kammaæ . . . pe . . . uppajje và apare và pariyÃye; yaæ mohapakataæ kammaæ mohajaæ mohanidÃ- naæ mohasamudayaæ yatth' assa attabhÃvo nibbattati tat- tha tam kammaæ vipaccati, yattha taæ kammaæ vipaccati tattha tassa kammassa vipÃkaæ paÂisaævedeti diÂÂh' eva dhamme uppajje và apare và pariyÃye. ImÃni kho bhikkhave tÅïi nidÃnÃni kammÃnaæ samudayÃya. 2. TÅï' imÃni bhikkhave nidÃnÃni kammÃnaæ samudayÃya. KatamÃni tÅïi? Alobho nidÃnaæ kammÃnaæ samudayÃya, adoso nidÃnaæ kammÃnaæ samudayÃya, amoho nidÃnaæ kammÃnaæ samudayÃya. Yaæ bhikkhave alobhapakataæ kammaæ alobhajaæ alo- bhanidÃnaæ alobhasamudayaæ lobhe vigate evaæ taæ kam- maæ pahÅnaæ hoti ucchinnamÆlaæ tÃlÃvatthukataæ anabhÃ- vakataæ\<*<5>*>/ Ãyatiæ anuppÃdadhammaæ. Yaæ bhikkhave adosapakataæ kammaæ adosajaæ adosani- dÃnaæ adosasamudayaæ dose vigate evaæ taæ kammaæ pa- hÅnaæ hoti ucchinnamÆlaæ tÃlÃvatthukataæ anabhÃvakataæ\<*<4>*>/ Ãyatiæ anuppÃdadhammaæ. Yaæ bhikkhave amohapakataæ kammaæ amohajaæ amo- hanidÃnaæ amohasamudayaæ mohe vigate evaæ taæ kam- maæ pahÅnaæ hoti ucchinnamÆlaæ tÃlÃvatthukataæ anabhÃ- vakataæ Ãyatiæ anuppÃdadhammaæ. SeyyathÃpi bhikkhave bÅjÃni akkhaï¬Ãni apÆtÅni avÃtÃta- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. avÃtatÃpahatÃni; D. avatÃtà tapahÃtÃni. 2 Ph. sÃparadÃni; ChS. sÃrÃdÃni. 3 Ph. anuppavaccheyyaæ. 4 Ph. anabhÃvaÇkataæ. >/ #<[page 136]># %<136 DEVADôTA-VAGGA. [III. 34.>% pahatÃni sÃradÃni sukhasayitÃni tÃni puriso agginà daheyya agginà ¬ahitvà masiæ kareyya masiæ karitvà mahÃvÃte và opuneyya\<*<1>*>/ nadiyà và sÅghasotÃya pavÃheyya ev' assu tÃni bhikkhave bÅjÃni ucchinnamÆlÃni tÃlÃvatthukatÃni anabhÃva- katÃni Ãyatiæ anuppÃdadhammÃni, evam eva kho bhikkhave yaæ alobhapakataæ kammaæ . . . pe . . . anuppÃdadham- maæ: yaæ adosapakataæ kammaæ . . . pe . . . anuppÃda- dhammaæ: yaæ amohapakataæ kammaæ amohajaæ amoha- nidÃnaæ amohasamudayaæ mohe vigate evaæ taæ kammaæ pahÅnaæ hoti ucchinnamÆlaæ tÃlÃvatthukataæ anabhÃvaka- taæ Ãyatiæ anuppÃdadhammaæ. ImÃni kho bhikkhave tÅïi nidÃnÃni kammÃnaæ samu- dayÃya ti. Lobhajaæ dosaja¤ c' eva mohaja¤ cÃpi\<*<2>*>/ 'viddasu Yaæ tena pakataæ kammaæ appaæ và yadi và bahuæ Idh' eva taæ vedanÅyaæ vatthuæ a¤¤aæ na\<*<3>*>/ vijjati Tasmà lobha¤ ca dosa¤ ca moha¤ cÃpi 'viddasu Vijjaæ uppÃdayaæ bhikkhu sabbà duggatiyo jahe\<*<4>*>/ ti. 34. Evaæ me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà ùÊaviyaæ viharati Gomagge SiæsapÃvane païïasanthÃre\<*<5>*>/. Atha kho Hatthako ùÊavako jaÇghÃvihÃraæ anucaÇkamÃno anuvicaramÃno addasa Bhagavantaæ Gomagge SiæsapÃvane païïasanthÃre nisinnaæ, disvà yena Bhagavà ten' upasaÇ- kami, upasaÇkamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Hatthako ùÊavako Bhaga- vantaæ etad avoca: Kacci\<*<6>*>/ bhante Bhagavà sukham asayitthÃ\<*<7>*>/ ti. Evaæ kumÃra sukhaæ asayitthaæ. Ye ca\<*<8>*>/ pana loke suk- haæ senti ahaæ tesaæ a¤¤ataro ti. SÅtà bhante hemantikà ratti antaraÂÂhako himapÃtasamayo kharà gokaïÂakahatà bhÆmi tanuko païïasanthÃro viralÃni\<*<9>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D., Ph. -puïeyyÃ; D. -thuïeyya. See MahÃparinibbÃna Sutta, IV. 43, p. 45. 2 Ph. vÃpi.; ChS. cÃp' aviddasu. 3 Omitted by T. 4 Ph. jaye. 5 ChS. -santhar-throughout. 6 Ph. kicci. 7 Ph. sukhaæ sayitthÃ. 8 Ph. omits ca. 9 T. viraÊÃni. >/ #<[page 137]># %% rukkhassa pattÃni sÅtÃni kÃsÃyÃni vatthÃni sÅto ca veramba- vÃto vÃti\<*<1>*>/. Atha ca pana Bhagavà evam Ãha:-- Evaæ kumÃra sukhaæ asayitthaæ. Ye ca pana loke sukhaæ senti ahaæ tesaæ a¤¤ataro ti. Tena hi kumÃra taæ yeva ettha paÂipucchissÃmi yathà te khameyya tathà naæ vyÃkareyyÃsi. Taæ kiæ ma¤¤asi kumÃra? Idh' assa gahapatissa và gahapatiputtassa và kÆÂÃgÃraæ ullitÃvalittaæ nivÃtaæ\<*<2>*>/ phussitaggaÊaæ pihitavÃtapÃnaæ,\<*<3>*>/ tatr' assa pallaÇko goïakatthato\<*<4>*>/ paÂi- katthato\<*<4>*>/ paÂalikatthato\<*<4>*>/ kadalimigapavarapaccattharaïo\<*<5>*>/ sa-uttaracchado\<*<6>*>/ ubhatolohitakÆpadhÃno, telappadÅpo c' ettha jhÃyeyya\<*<7>*>/ catasso\<*<8>*>/ ca pajÃpatiyo ca manÃpamanÃpena paccupaÂÂhitÃssu.\<*<9>*>/ Taæ kiæ ma¤¤asi kumÃra sukhaæ và so sayeyya no và kathaæ và te\<*<10>*>/ ettha hotÅ ti? Sukhaæ so bhante sayeyya. Ye ca pana loke sukhaæ senti so tesaæ a¤¤ataro ti. Taæ kiæ ma¤¤asi kumÃra? Api nu tassa gahapatissa và gahapatiputtassa và uppajjeyyuæ rÃgajà pariÊÃhà kÃyikà và cetasikà và yehi so rÃgajehi pariÊÃhehi pari¬ayhamÃno\<*<11>*>/ dukkhaæ sayeyyà ti? Evaæ bhante. Yehi kho so kumÃra gahapati và gahapatiputto và rÃgajehi pariÊÃhehi pari¬ayhamÃno\<*<11>*>/ dukkhaæ sayeyya, so rÃgo TathÃ- gatassa pahÅno ucchinnamÆlo tÃlÃvatthukato anabhÃvakato Ãyatiæ anuppÃdadhammo. TasmÃhaæ sukhaæ asayitthaæ\<*<12>*>/. Taæ kiæ ma¤¤asi kumÃra? Api nu tassa gahapatissa và gahapatiputtassa và uppajjeyyuæ dosajà pariÊÃhà . . . pe . . . mohajà pariÊÃhà kÃyikà và cetasikà và yehi so mohajehi pariÊÃhehi pari¬ayhamÃno\<*<11>*>/ dukkhaæ sayeyyà ti? Evaæ bhante. Yehi kho so kumÃra gahapati và gahapatiputto và mo- hajehi pariÊÃhehi pari¬ayhamÃno\<*<11>*>/ dukkhaæ sayeyya, so moho TathÃgatassa pahÅno ucchinnamÆlo tÃlÃvatthukato ana- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph., ChS. vÃyati. 2 omitted by T. 3 See Ang. Nik. III. 1. 4 Ph. -aÂÂako. 5 Ph. kadalamiga; T. kÃdalimiga. 6 Ph. omits sa. 7 Ph. cÃleyya for jÃleyya; T., Tr. jhÃyeyya. 8 Ph. -tasseva; SS. -tasso. 9 Ph., ChS. paccupaÂÂhità assu. 10 SS. te; Ph. so. 11 Ph. pari¬eyyamÃno. 12 Ph. sayitthaæ. >/ #<[page 138]># %<138 DEVADôTA-VAGGA. [III. 35.>% bhÃvakato Ãyatiæ anuppÃdadhammo. TasmÃhaæ sukhaæ asa- yitthan ti. Sabbadà ve sukhaæ seti brÃhmaïo parinibbuto Yo na lippati\<*<1>*>/ kÃmesu sÅtibhÆto nirÆpadhi Sabbà Ãsattiyo chetvà vineyya hadaye daraæ Upasanto sukhaæ seti santiæ pappuyya\<*<2>*>/ cetaso ti 35. 1. TÅï' imÃni bhikkhave devadÆtÃni. KatamÃni tÅïi? Idha bhikkhave ekacco kÃyena duccaritaæ carati vÃcÃya duccaritaæ carati manasà duccaritaæ carati. So kÃyena duccaritaæ caritvà vÃcÃya duccaritaæ caritvà manasà ducca- ritaæ caritvà kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjati.\<*<3>*>/ Tam enaæ bhikkhave niraya- pÃlà nÃnà bÃhÃsu gahetvà Yamassa ra¤¤o dassenti:-- Ayaæ deva puriso ametteyyo\<*<4>*>/ apetteyyo\<*<5>*>/ asÃma¤¤o abrahma¤¤o na kule jeÂÂhÃpacÃyÅ, imassa devo daï¬am païetÆ ti. Taæ enaæ bhikkhave Yamo rÃjà paÂhamaæ devadÆtaæ samanuyu¤jati\<*<6>*>/ samanugÃhati samanubhÃsati:-- Ambho pu- risa, na tvam addasa manussesu paÂhamaæ devadÆtaæ pÃtu- bhÆtan ti? So evam Ãha:-- NÃddasaæ\<*<7>*>/ bhante ti. Tam enaæ bhikkhave Yamo rÃjà evam Ãha:-- Ambho purisa, na tvam addasa manussesu itthiæ và purisaæ và asÅtikaæ và navutikaæ và vassasatikaæ và jÃtiyà jiïïaæ gopÃnasivaÇkaæ bhoggaæ daï¬aparÃyanaæ pavedhamÃnaæ gacchantaæ Ãturaæ gatayobbanaæ khaï¬adantaæ palitake- saæ vilÆnaæ khalitaæ\<*<8>*>/ sirovalitaæ tilakÃhatagattan\<*<9>*>/ ti. So evam Ãha:-- Addasaæ bhante ti. Tam enaæ bhikkhave Yamo rÃjà evam Ãha:-- Ambho purisa, tassa te vi¤¤ussa sato mahallakassa na etad ahosi -- aham pi kho 'mhi jarÃdhammo jaram anatÅto, handÃhaæ kalyÃïaæ karomi kÃyena vÃcÃya manasà ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ba., Ph. limpati. 2 Ph. appeyya; Oldenberg appuyya. These verses recur in the episode Saæyutta, X. 8 Cullavagga, VI. 4, 1-4. 3 Ph. upapajjati. 4 T. amatteyyo. 5 T. apateyyo. 6 Ph. samanuyujjati. 7 Ph. na addasaæ. 8 Ph. khalitasiraæ; ChS. khalitasiraæ valitaæ. 9 Ph. tilÃkÃhatag-. >/ #<[page 139]># %% So evam Ãha:-- NÃhaæ sakkhissaæ\<*<1>*>/ bhante pamÃdassaæ bhante ti. Tam enaæ bhikkhave Yamo rÃjà evam Ãha:-- Ambho purisa, pamÃdavatÃya\<*<2>*>/ na kalyÃïam akÃsi kÃyena vÃcÃya manasÃ. Taggha tvaæ,\<*<3>*>/ ambho purisa, tathà karissanti\<*<4>*>/ yathà taæ\<*<5>*>/ pamattaæ. Taæ kho pan' etaæ\<*<6>*>/ pÃpakammaæ n' eva mÃtarà kataæ, na pitarà kataæ, na bhÃtarà kataæ, na bhaginiyà kataæ, na mittÃmaccehi kataæ, na ¤ÃtisÃlohitehi kataæ, na devatÃhi kataæ, na samaïabrÃhmaïehi kataæ, atha kho tayÃ' vetaæ\<*<7>*>/ pÃpakammaæ kataæ, tvaæ yeva tassa vipÃkaæ paÂisaævediyasÅ\<*<8>*>/ ti. 2. Tam enaæ, bhikkhave, Yamo rÃjà paÂhamaæ devadÆtaæ samanuyu¤jitvà samanugÃhitvÃ\<*<9>*>/ samanubhÃsitvà dutiyaæ devadÆtaæ samanuyu¤jati samanugÃhati samanubhÃsati:-- Ambho purisa, na tvaæ addasa\<*<10>*>/ manussesu dutiyaæ deva- dÆtaæ pÃtubhÆtan ti? So evam Ãha:-- NÃddasaæ\<*<11>*>/ bhante ti. Tam enaæ bhikkhave Yamo rÃjà evam Ãha:-- Ambho purisa, na tvam addasa\<*<10>*>/ manussesu itthiæ và purisaæ và ÃbÃdhikaæ\<*<12>*>/ dukkhitaæ bÃÊhagilÃnaæ sake muttakarÅse pali- pannaæ semÃnaæ\<*<13>*>/ a¤¤ehi ca\<*<14>*>/ vuÂÂhÃpiyamÃnaæ\<*<15>*>/ a¤¤ehi saævesiyamÃnan ti. So evam Ãha:-- Addasaæ bhante ti. Tam enaæ bhikkhave Yamo rÃjà evam Ãha:-- Ambho purisa, tassa te vi¤¤ussa sato mahallakassa na etad ahosi -- Aham pi kho 'mhi vyÃdhidhammo vyÃdhim anatÅto handÃ- haæ kalyÃïaæ karomi kÃyena vÃcÃya manasà ti? So evam Ãha:-- NÃhaæ sakkhissaæ bhante pamÃdassaæ bhante ti. Tam enaæ bhikkhave Yamo rÃjà evam Ãha:-- Ambho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS., ChS. nÃsakkhissaæ. 2 Ph., ChS. pamÃdatÃya. 3 Ph. taggha taæ; T. tatra tvaæ. 4 Ph. karissati. 5 Ph. te but tam further on. 6 Ph., ChS. pana te etaæ 7 T. cetaæ; Ph., Tr. ve taæ. 8 Ba., T., Tr. -vedissatÅ; Bb. -vediyassatÅ; ChS. vedissasÅ ti. 9 Ph. -gahetvÃ. 10 Ph. addassa. 11 Ph. nadassaæ. 12 Ph., ÃbÃdhitaæ. 13 Ph. seyyamÃnaæ. 14 omitted by Ph. and Tr. 15 D., Bb. vuÂÂhÃhapiyamÃnaæ; T. vuÂÂhÃhipiyamÃnaæ. >/ #<[page 140]># %<140 DEVADôTA-VAGGA. [III. 35.>% purisa, pamÃdavatÃya\<*<1>*>/ na kalyÃïam akÃsi kÃyena vÃcÃya manasÃ. Taggha tvaæ,\<*<2>*>/ ambho purisa, tathà karissanti yathà taæ pamattaæ. Taæ kho pan' etaæ\<*<3>*>/ pÃpakammaæ n' eva mÃtarà kataæ, na pitarà kataæ, na bhÃtarà kataæ, na bhaginiyà kataæ, na mittÃmaccehi kataæ, na ¤ÃtisÃlohitehi kataæ, na devatÃhi kataæ, na samaïabrÃhmanehi kataæ, atha kho tayà ve\<*<4>*>/ taæ pÃpakammaæ kataæ, tvaæ yeva tassa vipÃkaæ paÂisaævediyasÅ\<*<5>*>/ ti. 3. Tam enaæ bhikkhave Yamo rÃjà . . . tatiyaæ devadÆtaæ samanuyu¤jati samanugÃhati samanubhÃsati:-- Ambho purisa, na tvaæ addasa manussesu tatiyaæ devadÆtaæ pÃtubhÆtaï ti? So evam Ãha:-- NÃddasaæ bhante ti. Tam enaæ bhikkhave Yamo rÃjà evam Ãha:-- Ambho purisa, na tvam addassa manussesu itthiæ và purisaæ và ekÃhamataæ và dvÅhamataæ và tÅhamataæ và uddhumÃta- kaæ vinÅlakaæ vipubbakajÃtan ti? So evam Ãha:-- Addasaæ bhante ti. Tam enaæ bhikkhave Yamo rÃjà evam Ãha:-- Ambho purisa, tassa te vi¤¤ussa sato mahallakassa na etad ahosi: Aham pi kho 'mhi maraïadhammo maraïam anatÅto, handÃ- haæ kalyÃïaæ karomi kÃyena vÃcÃya manasà ti? So evam Ãha:-- NÃhaæ sakkhissaæ\<*<6>*>/ pamÃdassaæ bhante ti. Tam enaæ bhikkhave Yamo rÃjà evam Ãha:-- Ambho purisa, pamÃdavatÃya\<*<7>*>/ na kalyÃïam akÃsi kÃyena vÃcÃya manasÃ. Taggha tvam\<*<8>*>/ ambho purisa tathà karissanti yathà taæ pamattaæ. Taæ kho pan' etaæ\<*<9>*>/ pÃpakammaæ n' eva mÃtarà kataæ, na pitarà kataæ, na bhÃtarà kataæ, na bhagi- niyà kataæ, na mittÃmaccehi kataæ, na ¤ÃtisÃlohitehi kataæ, . . . atha kho tayà ve taæ pÃpakammaæ kataæ tvaæ yeva tassa vipÃkaæ paÂisaævediyasÅ ti\<*<10>*>/. 4. Tam enaæ bhikkhave Yamo rÃjà tatiyaæ devadÆtaæ samanuyu¤jitvà samanugÃhitvà samanubhÃsitvà tuïhÅ hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. pamÃdatÃya. 2 Ph. taæ. 3 Ph. pana te etaæ. 4 Ph. yathà ve; T. tayà ce. 5 Ph. -vediyatÅ; Tr. -vedissatÅ; Ba. -vediyassatÅ. 6 T. nÃsakkhissaæ. 7 Ph. pamÃdatÃya. 8 Ph. taæ. 9 Ph. pana te etaæ. 10 Ph. -vediyasÅ; Ba., Tr. -vedissatÅ. >/ #<[page 141]># %% Tam enaæ bhikkhave nirayapÃlà pa¤cavidhabandhanaæ nÃma karaïaæ kÃronti,\<*<1>*>/ tattaæ ayokhÅlaæ hatthe gamenti tattaæ ayokhÅlaæ dutiyasmiæ hatthe gamenti tattaæ ayokhÅ- laæ pÃde gamenti tattaæ ayokhÅlaæ dutiyasmiæ pÃde gamenti tattaæ ayokhÅlaæ majjhe urasmiæ gamenti. So tattha dukkhà tibbÃ\<*<2>*>/ kharÃ\<*<3>*>/ kaÂukà vedanà vediyati,\<*<4>*>/ na ca tÃva kÃlaæ karoti yÃva na\<*<5>*>/ taæ pÃpakammaæ vyantihoti\<*<6>*>/. Tam enaæ bhikkhave nirayapÃlà saævesitvÃ\<*<7>*>/ kuÂhÃrÅhi\<*<8>*>/ tacchanti.\<*<9>*>/ So tattha dukkhà tibbÃ\<*<2>*>/ kharÃ\<*<3>*>/ kaÂukà vedanà vediyati, na ca tÃva kÃlaæ karoti yÃva na taæ pÃpakammaæ vyantihoti. Tam enaæ bhikkhave nirayapÃlà uddhaæ pÃdaæ adho siraæ ÂhapetvÃ\<*<10>*>/ vÃsÅhi tacchanti\<*<9>*>/ . . . pe . . . Tam enaæ bhikkhave nirayapÃlà rathe yojetvà ÃdittÃya bhÆmiyà sampajjalitÃya sajotibhÆtÃya sÃrenti pi paccÃsÃ- renti\<*<11>*>/ . . . pe . . . Tam enaæ bhikkhave nirayapÃlà mahantaæ aÇgÃrapabba- taæ Ãdittaæ sampajjalitaæ sajotibhÆtaæ Ãropenti pi oropenti pi . . . pe . . . Tam enaæ bhikkhave nirayapÃlà uddhaæ pÃdaæ adho siraæ gahetvà tattÃya lohakumbhiyà pakkhipanti ÃdittÃya sampajjalitÃya sajotibhÆtÃya. So tattha phenuddehakaæ paccati,\<*<12>*>/ so tattha phenuddehakaæ paccamÃno sakim pi uddhaæ gacchati sakim pi adho gacchati sakim pi tiriyaæ gacchati. So tattha dukkhà tibbÃ\<*<2>*>/ kharÃ\<*<3>*>/ kaÂukà vedanà vediyati, na ca tÃva kÃlaæ karoti yÃva na\<*<13>*>/ taæ pÃpakam- maæ vyantihoti. Tam enaæ bhikkhave nirayapÃlà mahÃniraye pakkhipanti. So kho\<*<14>*>/ pana bhikkhave mahÃnirayo Catukaïïo catudvÃro vibhatto bhÃgaso mito\<*<15>*>/ AyopÃkÃrapariyanto ayasà paÂikujjito\<*<16>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. karonti. Ke kammakaraïaæ karoti. ChS. kÃraïaæ. 2 SS. tippÃ. 3 omitted by SS. 4 Ba., Tr. -vedeti. 5 omitted by Ph. 6 quoted Milinda-pa¤ha, p. 67. 7 Ph. saÇkaghitvà corrected to saÇghitvÃ. ChS. saæka¬¬hitvÃ. 8 Ph. kudhÃdÅhi. 9 ChS. tacchehi. 10 Ph., ChS. gahetvÃ. 11 Ph. haranti . . . paccÃharanti. D. sarenti paccÃharanti. 12 Ph. so . . . paccati omitted by Ph. 13 omitted by Ph. 14 omitted by Ph. 15 See MahÃvastu, p. 9. 16 Ph. -paÂikujjhito. >/ #<[page 142]># %<142 DEVADôTA-VAGGA. [III. 36.>% Tassa ayomayà bhÆmi jalità tejasà yutà Samantà yojanasataæ\<*<1>*>/ pharitvà tiÂÂhati sa[bba]dà ti. 5. \<*<2>*>/ BhÆtapubbaæ bhikkhave Yamassa ra¤¤o etad ahosi:-- Ye kira bho loke pÃpakÃni kammÃni karonti te evarÆpà vividhà kammakaraïÃ\<*<3>*>/ karÅyanti,\<*<4>*>/ aho vatÃhaæ manussattaæ labheyyaæ TathÃgato ca loke uppajjeyya\<*<5>*>/ arahaæ sammÃ- sambuddho, ta¤ cÃhaæ Bhagavantaæ payirupÃseyyaæ, so ca me Bhagavà dhammaæ deseyya, tassa cÃhaæ Bhagavato dhammaæ ÃjÃneyyan ti. Taæ kho panÃhaæ bhikkhave na a¤¤assa samaïassa và brÃhmaïassa và sutvà evaæ vadÃmi, api ca kho bhikkhave yad eva me sÃma¤ ¤Ãtaæ sÃmaæ diÂÂhaæ sÃmaæ viditaæ tad evÃhaæ vadÃmÅ ti. 6. Codità devadÆtehi ye pamajjanti mÃïavà Te dÅgharattaæ socanti hÅnakÃyÆpagÃ\<*<6>*>/ narà Ye ca kho devadÆtehi santo sappurisà idha Codità nappamajjanti ariyadhamme kudÃcanaæ UpÃdÃne bhayaæ disvà jÃtimaraïasambhave AnupÃdà vimuccanti jÃtimaraïasaÇkhaye\<*<7>*>/ Te khemappattà sukhitÃ\<*<8>*>/ diÂÂhadhammÃbhinibbutà SabbaverabhayÃtÅtà sabbadukkhaæ upaccagun ti. 36. AÂÂhamiyaæ bhikkhave pakkhassa catunnaæ mahÃrÃjÃnaæ amaccà pÃrisajjà imaæ lokaæ anuvicaranti, kacci\<*<9>*>/ bahÆ manussà manussesu metteyyÃ\<*<10>*>/ petteyyà sÃma¤¤Ã brahma¤¤Ã kule jeÂÂhÃpacÃyino uposathaæ upavasanti paÂijÃgarenti\<*<11>*>/ pu¤¤Ãni karontÅ ti. CÃtuddasÅ bhikkhave pakkhassa catunnaæ mahÃrÃjÃnaæ puttà imaæ lokaæ anuvicaranti, kacci\<*<12>*>/ bahÆ manussà manussesu metteyyà petteyyà sÃma¤¤Ã brahma¤¤Ã kule \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ba samanta-ayojana; Ph. samantà yojanÃ. 2 ChS. Sutta No. 37 begins. 3 ChS. -kÃranÃ. 4 Ph. kÃriyanti. 5 Ph. upasampajjeyya. 6 Ph. hÅnakÃnÅpakÃ. 7 Ph. saÇkhÃye. 8 D. te khe pamattÃ; T., Tr. te kho pamattÃ; Ph. taÇ kho sampattà sukhino. In Ang. Nik. VI. 23. Tr. reads Te khemappattà sukhino. 9 Ph. ki¤ci. 10 D., T. matteyya. 11 Ph. paÂijÃlaæ karonti; SS., Com. paÂijÃgaronti. 12 Ph. ki¤ci. >/ #<[page 143]># %% jeÂÂhÃpacÃyino uposathaæ upavasanti paÂijÃgarenti\<*<1>*>/ pu¤¤Ãni karontÅ ti. Tad ahu bhikkhave uposathe païïarase cattÃro mahÃrÃ- jÃno\<*<2>*>/ sÃmaæ yeva imaæ lokaæ anuvicaranti, kacci\<*<3>*>/ bahÆ manussà manussesu metteyyà petteyyà sÃma¤¤Ã brahma¤¤Ã kule jeÂÂhÃpacÃyino uposathaæ upavasanti paÂijÃgarenti\<*<1>*>/ pu¤¤Ãni karontÅ ti. Sace bhikkhave appakà honti manussà manussesu metteyyà petteyyà sÃma¤¤Ã brahma¤¤Ã kule jeÂÂhÃpacÃyino uposathaæ upavasanti paÂijÃgarenti\<*<1>*>/ pu¤¤Ãni karontÅ ti. Tam enaæ bhikkhave cattÃro mahÃrÃjÃno\<*<2>*>/ devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ sudhammÃyaæ sabhÃyaæ sannisinnÃnaæ sannipatitÃnaæ Ãro- centi:-- Appakà kho mÃrisà manussà manussesu metteyyà pet- teyyà sÃma¤¤Ã brahma¤¤Ã kule jeÂÂhÃpacÃyino uposathaæ upavasanti paÂijÃgarenti\<*<4>*>/ pu¤¤Ãni karontÅ ti. Tena hi\<*<5>*>/ bhikkhave devà TÃvatiæsà anattamanà honti:-- dibbÃ\<*<6>*>/ vata bho kÃyà parihÃyissanti paripÆrissanti asurakÃyà ti. Sace pana bhikkhave bahÆ honti manussà manussesu metteyyà petteyyà sÃma¤¤Ã brahma¤¤Ã kule jeÂÂhÃpacÃyino uposathaæ upavasanti paÂijÃgarenti\<*<4>*>/ pu¤¤Ãni karontÅ ti. Tam enaæ bhikkhave cattÃro mahÃrÃjÃno\<*<2>*>/ devÃnaæ TÃva- tiæsÃnaæ sudhammÃyaæ sabhÃyaæ sannisinnÃnaæ sanni- patitÃnaæ Ãrocenti:-- bahÆ kho mÃrisà manussà manussesu metteyyà petteyyà sÃma¤¤Ã brahma¤¤Ã kule jeÂÂhÃpacÃyino uposathaæ upavasanti paÂijÃgarenti\<*<4>*>/ pu¤¤Ãni karontÅ ti. Tena hi\<*<5>*>/ bhikkhave devà TÃvatiæsà attamanà honti:-- dibbÃ\<*<6>*>/ vata bho kÃyà paripÆrissanti parihÃyissanti\<*<7>*>/ asurakÃyà ti. 37.\<*<8>*>/ BhÆtapubbaæ bhikkhave Sakko devÃnaæ indo deve TÃvatiæse anunayamÃno\<*<9>*>/ tÃyaæ velÃyaæ imaæ gÃtham abhÃsi\<*<10>*>/: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS. paÂijÃgaronti; Ph. paÂijÃlaæ karonti. 2 D., T. -rÃjÃ; Pg. -rÃjÃno. 3 Ph. Ki¤ci. 4 Ph. paÂijÃlaæ karonti; T., Tr., Com. paÂijÃgaronti. 5 Ph. tena kho; Tr. tena. 6 T., Bb. divyÃ. 7 Ph. parihÃrissanti. 8 Not a separate Sutta in ChS. 9 Com. anusa¤¤ayamÃno = anubodhayamÃno. 10 The first couplet recurs Saæyutta, X. 5 = TherÅ-gÃthÃ, 31. Dh. 404. >/ #<[page 144]># %<144 DEVADôTA-VAGGA. [III. 37.>% CÃtuddasÅ pa¤cadasÅ\<*<1>*>/ yÃva\<*<2>*>/ pakkhassa aÂÂhamÅ\<*<3>*>/ PÃÂihÃriyapakkha¤ ca aÂÂhaÇgasusamÃgataæ Uposathaæ upavaseyya yo p' assa mÃdiso naro ti Sà kho pan' esà bhikkhave Sakkena devÃnaæ indena. gÃthà duggÅtà na sugÅtÃ\<*<4>*>/ dubbhÃsità na subhÃsitÃ. Taæ kissa hetu? Sakko bhikkhave devÃnaæ indo avÅtarÃgo avÅtadoso avÅtamoho. Yo ca kho so bhikkhave bhikkhu arahaæ khÅïÃsavo vusitavÃ\<*<5>*>/ katakaraïÅyo ohitabhÃro anuppatta-sadattho parikkhÅïabhavasaæyojano samma- da¤¤Ãvimutto, tassa kho etaæ\<*<6>*>/ bhikkhave bhikkhuno kallaæ vacanÃya. CÃtuddasÅ pa¤cadasÅ\<*<1>*>/ yÃva pakkhassa aÂÂhamÅ\<*<3>*>/ PÃÂihÃriyapakkha¤ ca aÂÂhaÇgasusamÃgataæ Uposathaæ upavaseyya yo p' assa mÃsido naro ti. Taæ kissa hetu? So hi bhikkhave bhikkhu vÅtarÃgo vÅtadoso vÅtamoho ti. BhÆtapubbaæ bhikkhave Sakko devÃnaæ indo deve TÃva- tiæse anunayamÃno tÃyaæ velÃyaæ imaæ gÃthaæ abhÃsi: CÃtuddasÅ pa¤cadasÅ yÃva pakkhassa aÂÂhamÅ PÃÂihÃriyapakkha¤ ca atthaÇgasusamÃgataæ Uposathaæ upavaseyya yo p' assa mÃdiso naro ti. Sà kho pan' esà bhikkhave Sakkena devÃnaæ indena gÃthà duggÅtà na sugÅtà dubbhÃsità na subhÃsitÃ. Taæ kissa hetu? Sakko hi bhikkhave indo devÃnaæ aparimutto jÃtiyà jarÃya maraïena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upÃyÃsehi aparimutto dukkhasmà ti vadÃmi. Yo ca kho so bhikkhave bhikkhu arahaæ khÅïÃsavo vusitavà katakaraïÅyo ohitabhÃro anuppattasadattho parikkhÅïabhavasaæyojano sammada¤¤Ãvimutto, tassa kho etaæ\<*<6>*>/ bhikkhave bhikkhuno kallaæ vacanÃya. CÃtuddasÅ pa¤cadasÅ yÃva pakkhassa aÂÂhamÅ PÃÂihÃriyapakkha¤ ca aÂÂhaÇgasusamÃgataæ Uposathaæ upavaseyya yo p' assa mÃdiso naro ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Tr., ChS. -dasiæ. 2 ChS. yà ca throughout. 3 Ph., T., Tr. aÂÂhamÅ. 4 Ph. omits na sugÅtÃ. 5 Ph. inserts brahmacariyo after vusitavÃ. 6 Ph. evaæ. >/ #<[page 145]># %% Taæ kissa hetu? So bhikkhave bhikkhu parimutto jÃtiyà jarÃyà maraneïa sokehi paridevehi dukkhehi doma- nassehi upÃyÃsehi parimutto dukkhasmà ti vadÃmi. 38. 1. SukhumÃlo ahaæ bhikkhave paramasukhumÃlo accanta- sukhumÃlo. Mama sudaæ\<*<1>*>/ bhikkhave pitu nivesane pokkharaïÅyo kÃritÃ\<*<2>*>/ honti, ekattha sudaæ\<*<1>*>/ uppalaæ pupphati\<*<3>*>/ ekattha padumaæ ekattha puï¬arÅkaæ yÃvad eva mama atthÃya. Na kho pan' assÃhaæ bhikkhave akÃsikaæ\<*<4>*>/ candanaæ dhÃremi, kÃsikaæ su me taæ bhikkhave veÂhanaæ hoti kÃsikà ka¤cukà kÃsikaæ nivÃsanaæ kÃsiko uttarÃsaÇgo. Rattindivaæ kho pana su me taæ\<*<5>*>/ bhikkhave setacchattaæ dhÃriyati, mà naæ phussi\<*<6>*>/ sÅtaæ và uïhaæ và rajo và tiïaæ và ussÃvo và ti. Tassa mayhaæ bhikkhave tayo pÃsÃdà ahesuæ, eko hemantiko eko gimhiko\<*<7>*>/ eko vassiko. So kho ahaæ bhikkhave vassike\<*<8>*>/ pÃsÃde vassike cattÃro mÃse nip- purisehi turiyehi parivÃriyamÃno\<*<9>*>/ na heÂÂhà pÃsÃdaæ\<*<10>*>/ orohÃmi. Yathà kho pana bhikkhave a¤¤esaæ nivesanesu\<*<11>*>/ dÃsakammakaraporisassa kaïajakaæ\<*<12>*>/ bhojanaæ diyyati bilaÇ- gadutiyaæ evaæ evassu me\<*<13>*>/ bhikkhave pitu nivesane dÃsa- kammakaraporisassa sÃlimaæsodano diyyati. 2. Tassa mayhaæ bhikkhave evarÆpÃya iddhiyà samannÃ- gatassa evarÆpena ca accantasukhumÃlena\<*<14>*>/ etad ahosi:-- assutavà kho puthujjano attanà jarÃdhammo samÃno jaraæ anatÅto paraæ jiïïaæ disvà aÂÂiyati\<*<15>*>/ harÃyati jigucchati attÃnaæ yeva atisitvÃ.\<*<16>*>/ Aham pi kho 'mhi jarÃdhammo jaraæ anatÅto, aha¤ c' eva\<*<17>*>/ kho pana jarÃdhammo samÃno jaraæ anatÅto paraæ jiïïaæ disvà aÂÂiyeyyaæ\<*<18>*>/ harÃyeyyaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. sukhaæ. 2 Ph. kÃriyÃkÃ. 3 Ph., ChS. vappatÅ. 4 Ph. kÃsikaæ. 5 T. kho pan' assu me taæ. 6 Ph. dhÃreyya mà naæ phussi; SS. dhÃriyati, but omit phussi. ChS. phusi. 7 Ph. gimhantiko. 8 Ph. vassiha. 9 Ph., Tr. paricÃriyamÃno; ChS., Comy (4) paricÃra-. 10 Ph. pasÃdÃ. 11 Ph. nivesana. 12 ChS. kanÃ-. 13 D. evam evassu bh.(o); T. evam evassa; Ph. evam eva sa me. 14 Ph. evarÆpassa accantasukhumÃlassa. 15 T., Tr. addhÅyati. 16 SS. atisitvÃ; Ph. aÂÂiyitvÃ. 17 T. aham eva. 18 SS. addhiyeyyaæ. >/ #<[page 146]># %<146 DEVADôTA-VAGGA. [III. 39.>% jiguccheyyaæ. Na me taæ assa paÂirÆpan ti. Tassa may- haæ bhikkhave iti paÂisa¤cikkhato yo yobbane yobbanamado so sabbaso\<*<1>*>/ pahiyyi\<*<2>*>/. Assutavà kho puthujjano attanà vyÃdhidhammo samÃno vyÃdhiæ anatÅto paraæ vyÃdhitaæ disvà aÂÂiyati harÃyati jigucchati attÃnaæ yeva atisitvÃ. Aham pi kho 'mhi vyÃ- dhidhammo vyÃdhiæ anatÅto, aha¤ c' eva kho pana vyÃdhi- dhammo samÃno vyÃdhiæ anatÅto paraæ vyÃdhitaæ disvà aÂÂiyeyyaæ harÃyeyyaæ jiguccheyyaæ. Na me taæ assa paÂirÆpan ti. Tassa mayhaæ bhikkhave iti paÂisa¤cikkhato yo Ãrogye Ãrogyamado so sabbaso\<*<3>*>/ pahiyyi\<*<4>*>/. Assutavà kho puthujjano attanà maraïadhammo samÃno maraïaæ anatÅto paraæ mataæ disvà aÂÂiyati harÃyati jigu- cchati attÃnaæ yeva atisitvÃ.\<*<5>*>/ Aham pi kho 'mhi maraïa- dhammo maraïaæ anatÅto, aha¤ c' eva kho pana maraïa- dhammo samÃno maraïaæ anatÅto paraæ mataæ disvà aÂÂiyeyyaæ harÃyeyyaæ jiguccheyyaæ. Na me taæ assa paÂirÆpan ti. Tassa mayhaæ bhikkhave iti paÂisa¤cikkhato yo jÅvite jÅvitamado so sabbaso pahiyyÅ\<*<2>*>/ ti. 39.\<*<6>*>/ 1. Tayo 'me bhikkhave madÃ. Katame tayo? Yobbanamado Ãrogyamado jÅvitamado. Yobbanamadamatto và bhikkhave assutavà puthujjano kÃyena duccaritaæ carati vÃcÃya duccaritaæ carati manasà duccaritaæ carati. So kÃyena duccaritaæ caritvà vÃcÃya . . . pe . . . manasà duccaritaæ caritvà kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjati. ùrogyamadamatto và bhikkhave assutavà puthujjano kÃyena duccaritaæ carati vÃcÃya . . . pe . . . manasà duccaritaæ carati. So kÃyena duccaritaæ caritvà vÃcÃya . . . pe . . . manasà duccaritaæ caritvà kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjati. JÅvita- madamatto và bhikkhave assutavà puthujjano kÃyena ducca- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. sabbo. 2 Ph. pahiyyati; T., ChS. pahÅyi; Ba. pahÅyya; Bb. pahÅyiæ; Tr. pahÅyyayiti. 3 Ph. sabbo. 4 Ph. pahiyyati; T. pahÅyi; D. pahiyaæ; Ba. pahiyya; Bb. pahÅya. 5 Ph. aÂÂiyitvÃ; SS. atisitvÃ. 6 Not a separate Sutta in ChS. >/ #<[page 147]># %% ritaæ carati vÃcÃya . . . pe . . . manasà duccaritaæ carati. So kÃyena duccaritaæ caritvà vÃcÃya . . . pe . . . manasà duccaritaæ caritvà kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjati. Yobbanamadamatto và bhikkhave bhikkhu sikkhaæ pacca- kkhÃya hÅnÃyÃvattati.\<*<1>*>/ ùrogyamadamatto và bhikkhave bhikkhu . . . pe . . . JÅvitamadamatto và bhikkhave bhikkhu sikkhaæ paccakkhÃya hÅnÃyÃvattatÅ ti. 2. VyÃdhidhammà jarÃdhammÃ\<*<2>*>/ atho maraïadhammino Yathà dhammà tathà santÃ\<*<3>*>/ jigucchanti puthujjanà Aha¤ ce\<*<4>*>/ taæ jiguccheyyaæ evaæ dhammesu pÃïisu Na me taæ paÂirÆpassa mama evaæ vihÃrino So 'ham evaæ viharanto ¤atvà dhammaæ nirÆpadhiæ ùrogye\<*<5>*>/ yobbanasmi¤ ca\<*<6>*>/ jÅvitasmi¤ ca yo mado\<*<7>*>/ Sabbe made abhibho 'smi\<*<8>*>/ nekkhammaæ\<*<9>*>/ daÂÂhu khemato\<*<10>*>/ Tassa me Ãhu\<*<11>*>/ ussÃho nibbÃnaæ abhipassato NÃhaæ bhabbo etarahi kÃmÃni paÂisevituæ Anivatti bhavissÃmi brahmacariyaparÃyano ti. 40. 1. TÅï' imÃni bhikkhave ÃdhipateyyÃni.\<*<12>*>/ KatamÃni tÅïi? AttÃdhipateyyaæ lokÃdhipateyyaæ dhammÃdhipateyyaæ. Katamaæ ca bhikkhave attÃdhipateyyaæ? Idha bhikkhave bhikkhu ara¤¤agato và rukkhamÆlagato và su¤¤ÃgÃragato và iti paÂisa¤cikkhati:-- na kho panÃhaæ cÅvarahetu agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajito na piï¬apÃtahetu na senÃsanahetu na itibhavÃbhavahetu agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajito. Api ca kho 'mhi otiïïo jÃtiyà jarÃya maraïena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upÃyÃsehi dukkho- tiïïo dukkhapareto appeva nÃma imassa kevalassa dukkha- kkhandhassa antakiriyà pa¤¤Ãyethà ti. Aha¤ c' eva kho pana \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. vaÂÂati. 2 Ph. -dhammo. 3 Ph. santi. 4 Ph., D. ca. 5 Ph. Ãrogyena. 6 Omitted by Ph. 7 ChS. madÃ. 8 Ph. atito 'smi; D. abhigÃto 'smi. 9 D. nikkhammaæ; Ph. nikkhamme. 10 Ph., ChS. khemataæ. 11 Ph. ahu. 12 Morris adhi- throughout. >/ #<[page 148]># %<148 DEVADôTA-VAGGA. [III. 40. 2.>% yÃdisake và kÃme ohÃya agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajito tÃdisake và kÃme pariyeseyyaæ tato và pÃpiÂÂhatare, na me tam assa paÂirÆpan ti. So iti paÂisa¤cikkhati:-- Ãraddhaæ kho pana me viriyaæ bhavissati asallÅnaæ upaÂÂhità sati asammuÂÂhÃ\<*<1>*>/ passaddho kÃyo asÃraddho\<*<2>*>/ samÃhitaæ cittaæ ekaggan ti. So attÃnaæ yeva Ãdhipateyyaæ\<*<3>*>/ karitvà akusalaæ pajahati kusalaæ bhÃ- veti sÃvajjaæ pajahati anavajjaæ bhÃveti suddhaæ attÃnaæ pariharati. Idaæ vuccati bhikkhave attÃdhipateyyaæ. 2. Katama¤ ca bhikkhave lokÃdhipateyyaæ? Idha bhikkhave bhikkhu ara¤¤agato và rukkhamÆlagato và su¤¤ÃgÃragato và iti paÂisa¤cikkhati:-- na kho panÃhaæ cÅvarahetu agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajito na piï¬apÃtahetu na senÃsanahetu na iti bhavÃbhavahetu agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajito. Api ca kho 'mhi otiïïo jÃtiyà jarÃya maraïena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upÃyÃsehi dukkho- tiïïo dukkhapareto appeva nÃma imassa kevalassa dukkha- kkhandhassa antakiriyà pa¤¤Ãyethà ti. Aha¤ c' eva kho pana evaæ pabbajito samÃno kÃmavitakkaæ và vitakkeyyaæ vyÃ- pÃdavitakkaæ và vitakkeyyaæ vihiæsÃvitakkaæ và vitakkey- yaæ. Mahà kho panÃyaæ lokasannivÃso. Mahantasmiæ kho pana lokasannivÃse santi samaïabrÃhmaïà iddhimanto dibba- cakkhukà paracittaviduno. Te dÆrato pi passanti ÃsannÃ\<*<4>*>/ pi na\<*<5>*>/ dissanti cetasà pi cittaæ jÃnanti. Te pi mam evaæ jÃneyyuæ -- passatha bho imaæ kulaputtaæ saddhà agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajito samÃno vokiïïo viharati pÃpakehi akusalehi dhammehÅ ti. Devatà pi kho santi iddhimantiniyo\<*<6>*>/ dibbacakkhukà paracittaviduniyo. Tà dÆrato\<*<7>*>/ pi passanti Ãsannà pi na\<*<5>*>/ dissanti cetasà pi cittaæ jÃnanti. Tà pi mam evaæ jÃneyyuæ -- passatha bho imaæ kulaputtaæ saddhà agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajito samÃno vokiïïo viharati pÃpakehi akusalehi dhammehÅ ti. So iti paÂisa¤cikkhati:-- ùraddhaæ kho pana me viriyaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS. apammuÂÂhÃ. 2 MSS. asÃraddho. 3 ChS., Comy (4) adhipatiæ throughout. 4 Ph. Ãsanno. 5 Omitted by Ph. 6 Ph. dissanti iddhimantiyo. 7 Bb. for te dÆrato has te dÆrasmà hi taæ cittato. >/ #<[page 149]># %% bhavissati asallÅnaæ upaÂÂhità sati asammuÂÂhÃ\<*<1>*>/ passaddho kÃyo asÃraddho\<*<2>*>/ hoti samÃhitaæ cittaæ ekaggan ti. So lokaæ yeva Ãdhipateyyaæ karitvà akusalaæ pajahati kusalaæ bhÃveti sÃvajjaæ pajahati anavajjaæ bhÃveti suddhaæ attÃnaæ pariharati. Idaæ vuccati bhikkhave lokÃdhipa- teyyaæ. 3. Katama¤ ca bhikkhave dhammÃdhipateyyaæ? Idha bhikkhave bhikkhu ara¤¤agato và rukkhamÆlagato và su¤¤ÃgÃragato và iti paÂisa¤cikkhati:-- Na kho panÃhaæ cÅvarahetu agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajito na piï¬apÃtahetu na senÃsanahetu na itibhavÃbhavahetu agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajito. Api ca kho 'mhi otiïïo jÃtiyà jarÃya maraïena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upÃyÃsehi dukkho- tiïïo dukkhapareto appeva nÃma imassa kevalassa dukkha- kkhandhassa antakiriyà pa¤¤Ãyethà ti. SvÃkkhÃto Bhagavatà dhammo sandiÂÂhiko akÃliko ehipassiko opanayiko\<*<3>*>/ paccattaæ veditabbo vi¤¤Æhi. Santi kho pana me sabrahmacÃrÅ jÃnaæ passaæ viharanti. Aha¤ c' eva kho pana evaæ svÃkkhÃte dhammavinaye pabbajito samÃno kusÅto vihareyyaæ pamatto na me taæ assa\<*<4>*>/ paÂirÆpan ti. So iti paÂisa¤cikkhati:-- Ãraddhaæ kho pana me viriyaæ bhavissati asallÅnaæ upaÂÂhità sati asammuÂÂhÃ\<*<5>*>/ passaddho kÃyo asÃraddho\<*<6>*>/ samÃhitaæ cittaæ ekaggan ti. So dhammaæ yeva Ãdhipateyyaæ karitvà akusalaæ pajahati . . . pe . . . anavajjaæ bhÃveti suddhaæ attÃnaæ pariharati. Idaæ vuccati bhikkhave dhammÃdhi- pateyyaæ. ImÃni kho bhikkhave tÅïi ÃdhipateyyÃnÅ ti. 4. N' atthi loke raho nÃma pÃpakammaæ pakubbato\<*<7>*>/ Attà te purisa jÃnÃti saccaæ và yadi và musà KalyÃïaæ vata bho sakkhi attÃnaæ atima¤¤asi\<*<8>*>/ Yo\<*<9>*>/ santaæ attanÅ pÃpaæ attÃnaæ\<*<10>*>/ parigÆhasi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS. apammuÂÂhÃ; Ph. asamuÂÂhÃ; Ke appamuÂÂhÃ; 2 MSS. asÃraddho. 3 Ph. opaneyiko. 4 Ph. tassa; T. tam assa. 5 D., T. apammuÂÂhÃ; Ph. asamuÂÂhÃ. 6 MSS. asÃraddho. 7 See JÃt. III. p. 19. 8 SS., Com. atima¤¤esi. 9 Ph. so. 10 Ph. atha naæ. >/ #<[page 150]># %<150 DEVADôTA-VAGGA. [III. 41.>% Passanti devà ca TathÃgatà ca lokasmiæ bÃlaæ visamaæ carantaæ Tasmà hi attÃdhipako sato care\<*<1>*>/ lokÃdhipo ca nipako ca jhÃyÅ\<*<2>*>/ DhammÃdhipo ca anudhammacÃrÅ na hÅyati\<*<3>*>/ saccaparakkamo muni Pasayha MÃraæ abhibhuyya antakaæ yo ca\<*<4>*>/ phusÅ jÃtikkha- yaæ padhÃnavà Sa\<*<5>*>/ tÃdiso lokavidÆ sumedho sabbesu dhammesu atammayo\<*<6>*>/ munÅ ti. DevadÆtavaggo catuttho. 41. Tiïïaæ bhikkhave sammukhÅbhÃvà saddho kulaputto bahuæ pu¤¤aæ pasavati. Katamesaæ tiïïaæ? SaddhÃya bhikkhave sammukhÅbhÃvà saddho kulaputto bahuæ pu¤¤aæ pasavati. Deyyadhammassa bhikkhave sammukhÅbhÃvà saddho kulaputto bahuæ pu¤¤aæ pasavati. DakkhiïeyyÃnaæ bhikkhave sammukhÅbhÃvà saddho kula- putto bahuæ pu¤¤aæ pasavati. Imesaæ kho bhikkhave tiïïaæ sammukhÅbhÃvà saddho kulaputto bahuæ pu¤¤aæ pasavatÅ ti. 42. TÅhi bhikkhave ÂhÃnehi saddho pasanno veditabbo. Katamehi tÅhi? SÅlavataæ\<*<7>*>/ dassanakÃmo hoti saddhammaæ sotukÃmo hoti vigatamalamaccherena cetasà agÃraæ ajjhÃvasati muttacÃgo payatapÃïi vossaggarato yÃcayogo dÃnasaævibhÃgarato. Imehi kho bhikkhave tÅhi ÂhÃnehi saddho pasanno vedi- tabbo ti. DassanakÃmo sÅlavataæ\<*<7>*>/ saddhammaæ sotum icchati vineyya maccheramalaæ sa ve saddho ti vuccatÅ ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. sato ca; D. sato caro; Bb., T., Tr. sato care; ChS. attÃdhipateyyako ca. 2 Ph. jÃyisi. 3 Ph. hÅyÃti; T. nihÅyati. 4 Omitted by Ph. 5 Ph., ChS. so; D., T. sÃ; Tr., Bb. sa. 6 Ph. akammayo; D., T. atammayo. 7 Ph., Tr., ChS. sÅlavantÃnaæ. >/ #<[page 151]># %% 43. Tayo bhikkhave atthavase sampassamÃnena\<*<1>*>/ alam eva paresaæ dhammaæ desetuæ. Katame tayo? Yo dhammaæ deseti so attha-paÂisaævedÅ ca hoti dhamma- paÂisaævedÅ ca, yo dhammaæ suïÃti so atthapaÂisaævedÅ ca hoti dhammapaÂisaævedÅ ca, yo c' eva dhammaæ deseti yo ca dhammaæ suïÃti ubho atthapaÂisaævedino ca honti dhamma- paÂisaævedino ca. Ime kho bhikkhave tayo atthavase sampassamÃnena alaæ eva paresaæ dhammaæ desetun ti. 44. TÅhi bhikkhave ÂhÃnehi kathà pavattanÅ hoti? Kata- mehi tÅhi? Yo dhammaæ deseti so atthapaÂisaævedÅ ca hoti dhamma- paÂisaævedÅ ca, yo dhammaæ suïÃti so atthapaÂisaævedÅ ca hoti dhammapaÂisaævedÅ ca, yo c' eva dhammaæ deseti yo ca dhammaæ suïÃti ubho atthapaÂisaævedino ca honti dhamma- paÂisaævedino ca. Imehi tÅhi bhikkhave ÂhÃnehi kathà pavattanÅ hotÅ ti. 45. TÅï' imÃni bhikkhave paï¬itapa¤¤attÃni sappurisa- pa¤¤attÃni. KatamÃni tÅïi? DÃnaæ bhikkhave paï¬itapa¤¤attaæ sappurisapa¤¤attaæ, pabbajjà bhikkhave paï¬itapa¤¤attà sappurisapa¤¤attÃ, mÃtÃpitunnaæ\<*<2>*>/ bhikkhave upaÂÂhÃnaæ paï¬itapa¤¤attaæ sappurisapa¤¤attaæ. ImÃni kho bhikkhave tÅïi paï¬ita- pa¤¤attÃni sappurisapa¤¤attÃni. Sabbhi dÃnaæ upa¤¤attaæ\<*<3>*>/ ahiæsà sa¤¤amo damo MÃtÃpitu upaÂÂhÃnaæ santÃnaæ brahmacÃrinaæ Satam etÃni ÂhÃnÃni yÃni sevetha paï¬ito Ariyo dassanasampanno sa lokaæ bhajate sivan ti. 46. Yaæ bhikkhave sÅlavanto pabbajità gÃmaæ và nigamaæ và upanissÃya viharanti tattha manussà tÅhi ÂhÃnehi bahuæ pu¤¤aæ pasavanti. Katamehi tÅhi? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. samphassamÃnena; SS. sampassamÃnena. 2 ChS. -pitÆnaæ. 3 Ph. upapa¤¤attaæ; Tr. pa¤¤attaæ. >/ #<[page 152]># %<152 CôÊA-VAGGA. [III. 47.>% KÃyena vÃcÃya manasÃ. Yaæ bhikkhave sÅlavanto pabbajità gÃmaæ và nigamaæ và upanissÃya viharanti tattha manussà imehi tÅhi ÂhÃnehi bahuæ pu¤¤aæ pasavantÅ ti. 47. TÅï' imÃni bhikkhave saÇkhatassa saÇkhatalakkhaïÃni. KatamÃni tÅïi? UppÃdo pa¤¤Ãyati vayo\<*<1>*>/ pa¤¤Ãyati Âhitassa a¤¤athattaæ pa¤¤Ãyati. ImÃni kho bhikkhave tÅïi saÇkhatassa saÇkhata- lakkhaïÃnÅ ti. TÅï' imÃni bhikkhave asaÇkhatassa asaÇkhatalakkhaïÃni. KatamÃni tÅïi? Na uppÃdo pa¤¤Ãyati na vayo pa¤¤Ãyati na Âhitassa a¤¤a- thattaæ pa¤¤Ãyati. ImÃni kho bhikkhave tÅïi asaÇkhatassa asaÇkhatalakkhaïÃnÅ ti. 48. Himavantaæ bhikkhave pabbatarÃjaæ nissÃya mahÃsÃlà tÅhi ca va¬¬hÅhi va¬¬hanti. Katamehi tÅhi? SÃkhÃpattapalÃsena va¬¬hanti tacapapaÂikÃya\<*<2>*>/ va¬¬hanti pheggusÃrena\<*<3>*>/ va¬¬hanti. Himavantaæ bhikkhave pabba- tarÃjaæ nissÃya mahÃsÃlà imÃhi tÅhi va¬¬hÅhi va¬¬hanti. Evam eva kho bhikkhave saddhaæ kulapatiæ nissÃya antojano tÅhi va¬¬hÅhi va¬¬hati. Katamehi tÅhi? SaddhÃya va¬¬hati sÅlena va¬¬hati pa¤¤Ãya va¬¬hati. Saddhaæ bhikkhave kulapatiæ nissÃya antojano imÃhi tÅhi va¬¬hÅhi va¬¬hatÅ ti. Yathà pi pabbato selo\<*<4>*>/ ara¤¤asmiæ brahÃvane Taæ rukkhaæ\<*<5>*>/ upanissÃya va¬¬hante te vanaspati\<*<6>*>/ Tath' eva sÅlasampannaæ saddhaæ kulapatim idha UpanissÃya va¬¬hanti puttadÃrà ca bandhavà Amaccà ¤ÃtisaÇghà ca ye c' assa anujÅvino \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Childers, s. v. saÇkhato, has Âhiti for vayo. 2 Ph. -pappatikÃya; SS. -papatikÃ. See JÃt. III. 4. 9. 1. 3 Ph. phaggussarena. 4 All the MSS. read pabbato selo,? for pabbataæ selaæ. See Ang. Nik. V. 40. 5 All the MSS. have rukkhaæ, possibly a scribal blunder for rakkhaæ. Ke reading rukkhaæ, gives a variant reading: rukkhÃ, from a Burmese source. 6 Ph., ChS. vanappati. >/ #<[page 153]># %% TyÃssa sÅlavato sÅlaæ cÃgaæ sucaritÃni ca PassamÃnÃnukubbanti ye bhavanti vicakkhaïÃ\<*<1>*>/ Idha dhammaæ caritvÃna maggaæ sugatigÃminaæ Nandino devalokasmiæ modanti kÃmakÃmino ti. 49. TÅhi bhikkhave ÂhÃnehi Ãtappaæ karaïÅyaæ. Katamehi tÅhi? AnuppannÃnaæ pÃpakÃnaæ akusalÃnaæ dhammÃnaæ anu- ppÃdÃya Ãtappaæ karaïÅyaæ, anuppannÃnaæ kusalÃnaæ dhammÃnaæ uppÃdÃya Ãtappaæ karaïÅyaæ, uppannÃnaæ sÃrÅrikÃnaæ vedanÃnaæ dukkhÃnaæ tibbÃnaæ\<*<2>*>/ kharÃnaæ\<*<3>*>/ kaÂukÃnaæ asÃtÃnaæ amanÃpÃnaæ pÃïaharÃnaæ adhivÃ- sanÃya Ãtappaæ karaïÅyaæ. \<*<4>*>/. Yato kho bhikkhave bhikkhu anuppannÃnaæ pÃpakÃnaæ akusalÃnaæ dhammÃnaæ anupÃdÃya Ãtappaæ karoti, anu- ppannÃnaæ kusalÃnaæ dhammÃnaæ uppÃdÃya Ãtappaæ karoti, uppannÃnaæ sÃrÅrikÃnaæ vedanÃnaæ dukkhÃnaæ tibbÃnaæ\<*<2>*>/ kharÃnaæ\<*<3>*>/ kaÂukÃnaæ asÃtÃnaæ amanÃpÃnaæ pÃïaharÃnaæ\<*<5>*>/ adhivÃsanÃya Ãtappaæ karoti. Ayaæ vuccati bhikkhave bhikkhu ÃtÃpÅ nipako sato sammà dukkhassa anta- kiriyÃyà ti. 50. TÅhi bhikkhave aÇgehi samannÃgato mahÃcoro sandhim pi chindati nillopam pi harati ekÃgÃrikam pi karoti pari- panthe pi tiÂÂhati. Katamehi tÅhi? Idha bhikkhave mahÃcoro visamanissito ca hoti gahaïa- nissito ca hoti balavanissito ca hoti. Katha¤ ca bhikkhave mahÃcoro visamanissito hoti? Idha bhikkhave mahÃcoro nadÅviduggaæ và nissito hoti pabbatavisamaæ vÃ. Evaæ kho bhikkhave mahÃcoro visa- manissito hoti. Katha¤ ca bhikkhave mahÃcoro gahaïanissito hoti? Idha bhikkhave mahÃcoro tiïagahaïaæ và nissito hoti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. atthamattaæ vicakkhaïÃ; D., T. ye bhavanti vicakkhaïaæ; ChS. attamatthaæ vica-. 2 SS. tippÃnaæ. 3 Not in T. 4 In Ph., not in D., T. 5 T. pÃïharÃnaæ. >/ #<[page 154]># %<154 CôÊA-VAGGA. [III. 50.>% rukkhagahaïaæ và gedhaæ và mahÃvanasaï¬aæ vÃ. Evaæ kho\<*<1>*>/ bhikkhave mahÃcoro gahaïa-nissito hoti. Katha¤ ca bhikkhave mahÃcoro balavanissito hoti? Idha bhikkhave mahÃcoro rÃjÃnaæ và rÃjamahÃmattÃnaæ và nissito hoti, tassa evaæ hoti:-- Sace maæ koci ki¤ci vakkhati ime me\<*<2>*>/ rÃjÃno và rÃjamahÃmattà và pariyodhÃya atthaæ bhaïissantÅ ti. Sace naæ koci\<*<3>*>/ ki¤ci Ãha tyÃssa rÃjÃno và rÃjamahÃmattà và pariyodhÃya atthaæ bhaïanti. Evaæ kho bhikkhave mahÃcoro balavanissito hoti. Imehi kho bhikkhave tÅhi aÇgehi samannÃgato mahÃcoro sandhim pi chindati nillopam pi harati ekÃgÃrikam pi karoti paripanthe pi tiÂÂhati. 2. Evam eva kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato pÃpabhikkhu khataæ upahataæ attÃnaæ pariharati sÃvajjo ca hoti sÃnuvajjo ca vi¤¤Ænaæ bahu¤ ca apu¤¤aæ pasavati. Katamehi tÅhi? Idha bhikkhave pÃpabhikkhu visamanissito ca hoti gahaïa- nissito ca balavanissito ca. Katha¤ ca bhikkhave pÃpabhikkhu visamanissito hoti? Idha bhikkhave pÃpabhikkhu visamena kÃyakammena samannÃgato hoti visamena vacÅkammena samannÃgato hoti visamena manokammena samannÃgato hoti. Evaæ kho bhikkhave pÃpabhikkhu visamanissito hoti. Katha¤ ca bhikkhave pÃpabhikkhu gahaïanissito hoti? Idha bhikkhave pÃpabhikkhu micchÃdiÂÂhiko hoti antaggÃ- hikÃya diÂÂhiyà samannÃgato hoti. Evaæ kho bhikkhave pÃpabhikkhu gahaïanissito hoti. Katha¤ ca bhikkhave pÃpabhikkhu balavanissito hoti? Idha bhikkhave pÃpabhikkhu rÃjÃnaæ và rÃjamahÃmattÃ- naæ và nissito hoti, tassa evaæ hoti:-- Sace maæ koci ki¤ci vakkhati ime me\<*<4>*>/ rÃjÃno và rÃjamahÃmattà và pariyodhÃya atthaæ bhaïissantÅ ti. Sace naæ koci\<*<5>*>/ ki¤ci Ãha tyÃssa rÃjÃno và rÃjamahÃmattà và pariyodhÃya atthaæ bhaïanti. Evaæ kho bhikkhave pÃpabhikkhu balavanissito hoti. Imehi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS. gedhaæ pana vanasaï¬aæ evaæ kho; ChS. rodhaæ vÃ, etc. 2 Ph. kho. 3 Ph. sace koci; Ph. gandham và mahÃvanasaï¬aæ và evaæ kho. 4 Not in Ph. 5 Ph. maæ na koci. >/ #<[page 155]># %% kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato pÃpabhikkhu khataæ upahataæ attÃnaæ pariharati sÃvajjo ca hoti sÃnu- vajjo ca vi¤¤Ænaæ bahu¤ ca apu¤¤aæ pasavatÅ ti. CÆÊavaggo pa¤camo. PaÂhamo pa¤¤Ãsako samatto. 51. \<*<1>*>/Atha kho dve brÃhmaïà jiïïà vu¬¬hà mahallakà addha- gatà vayo-anuppattà vÅsaævassasatikà jÃtiyà yena Bhagavà ten' upasaÇkamiæsu . . . pe . . . Ekamantaæ nisinnà kho te brÃhmaïà Bhagavantaæ etad avocuæ: Mayam assu bho Gotama brÃhmaïà jiïïà vu¬¬hà maha- llakà addhagatà vayo-anuppattà vÅsaævassasatikà jÃtiyà te c' amhà akatakalyÃïà akatakusalà akatabhÅruttÃïÃ, ovadatu no bhavaæ Gotamo anusÃsatu no bhavaæ Gotamo yaæ amhÃkaæ assa dÅgharattaæ hitÃya sukhÃyà ti. Taggha tumhe brÃhmaïà jiïïà vu¬¬hà mahallakà addha- gatà vayo-anuppattà vÅsaævassasatikà jÃtiyà te c' attha akata- kalyÃïà akatakusalà akatabhÅruttÃïÃ. UpanÅyati kho ayaæ\<*<2>*>/ brÃhmaïà loko jarÃya vyÃdhinà maraïena, evaæ upanÅ- yamÃne kho\<*<3>*>/ brÃhmaïà loke jarÃya vyÃdhinà maraïena yo 'dha kÃyena saæyamo vÃcÃya saæyamo manasà saæyamo taæ tassa petassa tÃïa¤ ca lena¤ ca dÅpa¤ ca saraïa¤ ca parÃ- yana¤ cà ti. UpanÅyati jÅvitaæ appam Ãyu JarÆpanÅtassa na santi tÃïà Etaæ bhayaæ maraïe pekkhamÃno Pu¤¤Ãni kayirÃtha sukhÃvahÃnÅ ti\<*<4>*>/ Yo 'dha kÃyena sa¤¤amo vÃcÃya uda cetasà Taæ tassa petassa sukhÃya hoti Yaæ jÅvamÃno pakaroti pu¤¤an ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ke prefixes: Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthiyaæ viharati AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. 2 Omitted by Ph. 3 Ph. evaæ kho. 4 These verses recur Saæyutta I. 3 = II. 29. >/ #<[page 156]># %<156 BRùHMA×A-VAGGA. [III. 52.>% 52. Atha kho dve brÃhmaïà jiïïà vu¬¬hà mahallakà addha- gatà vayo-anuppattà vÅsaævassasatikà jÃtiyà yena Bhagavà ten' upasaÇkamiæsu . . . pe . . . Ekamantaæ nisinnà kho te brÃhmaïà Bhagavantaæ etad avocuæ: Mayaæ assu bho Gotama brÃhmaïà jiïïà vu¬¬hà maha- llakà addhagatà vayo-anuppattà vÅsaævassasatikà jÃtiyà te c' amhà akatakalyÃïà akatakusalà akatabhÅruttÃïÃ, ovadatu no bhavaæ Gotamo anusÃsatu no bhavaæ Gotamo yaæ amhÃkaæ assa dÅgharattaæ hitÃya sukhÃyà ti. Taggha tumhe brÃhmaïà jiïïà vuddhà mahallakà addha- gatà vayo-anuppattà vÅsaævassasatikà jÃtiyà te c' attha akata- kalyÃïà akatakusalà akatabhÅruttÃïÃ. ùditto kho ayaæ brÃhmaïà loko jarÃya vyÃdhinà maraïena, evaæ Ãditte brÃh- maïà loke jarÃya vyÃdhinà maraïena yo 'dha kÃyena saæ- yamo vÃcÃya saæyamo manasà saæyamo taæ tassa petassa tÃïa¤ ca lena¤ ca dÅpa¤ ca saraïa¤ ca parÃyana¤ cà ti. ùdittasmim agÃrasmiæ yaæ nÅharati bhÃjanaæ Taæ tassa hoti atthÃya no ca yaæ\<*<1>*>/ tattha ¬ayhati Evam ÃdÅpito loko\<*<2>*>/ jarÃya maraïena ca NÅhareth' eva dÃnena dinnaæ hoti sunÅhataæ.\<*<3>*>/ Yo 'dha kÃyena sa¤¤amo vÃcÃya uda cetasà Taæ tassa petassa sukhÃya hoti Yaæ jÅvamÃno pakaroti pu¤¤an ti. 53. Atha kho a¤¤ataro brÃhmaïo yena Bhagavà ten' upasaÇ- kami. UpasaÇkamitvà Bhagavatà saddhiæ . . . pe . . . Ekamantaæ nisinno kho so brÃhmaïo Bhagavantaæ etad avoca:-- SandiÂÂhiko dhammo\<*<4>*>/ ti bho Gotama vuccati. KittÃvatà nu kho bho Gotama sandiÂÂhiko dhammo hoti akÃliko ehipas- siko opanayiko paccattaæ veditabbo vi¤¤ÆhÅ ti? Ratto kho brÃhmaïa rÃgena abhibhÆto pariyÃdinnacitto\<*<5>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. no c'assa. 2 Ph., ChS. evaæ Ãditto kho loko. 3 Ph. sunikhÃtaæ; Tr. sunÅbhataæ. 4 Always repeated in Ke, ChS. 5 T. -diïïacitto. >/ #<[page 157]># %% attavyÃbÃdhÃya\<*<1>*>/ pi ceteti paravyÃbÃdhÃya\<*<1>*>/ pi ceteti ubha- yavyÃbÃdhÃya pi ceteti cetasikam pi dukkhaæ domanassaæ paÂisaævedeti. RÃge pahÅne n' eva attavyÃbÃdhÃya pi ceteti na paravyÃbÃdhÃya pi ceteti na ubhayavyÃbÃdhÃya pi ceteti na cetasikaæ dukkhaæ domanassaæ paÂisaævedeti.\<*<2>*>/ Evam pi kho brÃhmaïa sandiÂÂhiko dhammo hoti . . . pe . . . DuÂÂho kho brÃhmaïa dosena abhibhÆto pariyÃdinnacitto attavyÃbÃdhÃya pi ceteti paravyÃbÃdhÃya pi ceteti ubhaya- vyÃbÃdhÃya pi ceteti cetasikam pi dukkhaæ domanassaæ paÂisaævedeti. Dose pahÅne n' eva attavyÃbÃdhÃya pi ceteti na paravyÃbÃdhÃya pi ceteti na ubhayavyÃbÃdhÃya pi ceteti na cetasikaæ dukkhaæ domanassaæ paÂisaævedeti. Evaæ kho brÃhmaïa sandiÂÂhiko dhammo hoti . . . pe . . . MÆÊho kho brÃhmaïa mohena abhibhÆto pariyÃdinnacitto attavyÃbÃdhÃya pi ceteti paravyÃbÃdhÃya pi ceteti ubhaya- vyÃbÃdhÃya pi ceteti cetasikam pi dukkhaæ domanassaæ paÂi- saævedeti. Mohe pahÅne n' eva attavyÃbÃdhÃya pi ceteti na paravyÃbÃdhÃya pi ceteti na ubhayavyÃbÃdhÃya pi ceteti na cetasikaæ dukkhaæ domanassaæ paÂisaævedeti. Evam pi kho brÃhmaïa sandiÂÂhiko dhammo hoti akÃliko ehipassiko opanayiko paccattaæ veditabbo vi¤¤ÆhÅ ti. Abhikkantaæ bho Gotama . . . pe . . . UpÃsakaæ maæ bhavaæ Gotamo dhÃretu ajjatagge pÃïupetaæ saraïaæ gatan ti. 54. Atha kho a¤¤ataro brÃhmaïo paribbÃjako yena Bha- gavà ten' upasaÇkami . . . pe . . . Ekamantaæ nisinno kho brÃhmaïo paribbÃjako Bhagavantaæ etad avoca:-- San- diÂÂhiko dhammo ti bho Gotama vuccati. KittÃvatà nu kho bho Gotamo sandiÂÂhiko dhammo hoti akÃliko ehipassiko opanayiko paccattaæ veditabbo vi¤¤ÆhÅ ti? Ratto kho brÃhmaïa rÃgena abhibhÆto pariyÃdinnacitto attavyÃbÃdhÃya . . . pe (53) . . . paÂisaævedeti. RÃge pahÅne n' eva . . . pe (53) . . . paÂisaævedeti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. vyÃpÃdÃya. 2 Ph. inserts here "Ratto kho . . . la . . . kÃyena duccaritaæ carati," etc. >/ #<[page 158]># %<158 BRùHMA×A-VAGGA. [III. 55.>% Ratto kho brÃhmaïa rÃgena abhibhÆto pariyÃdinnacitto kÃyena duccaritaæ carati vÃcÃya . . . pe . . . manasà duccaritaæ carati. RÃge pahÅne n' eva kÃyena duccaritaæ carati na vÃcÃya . . . pe . . . na manasà duccaritaæ carati. Ratto kho brÃhmaïa rÃgena abhibhÆto pariyÃdinnacitto attattham pi yathÃbhÆtaæ nappajÃnÃti parattham pi . . . pe . . . ubhayattham pi yathÃbhÆtam pi nappajÃnÃti. RÃge pahÅne attattham pi yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti parattham pi . . . pe . . . ubhayattham pi yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti. Evam pi kho brÃhmaïa sandiÂÂhiko dhammo hoti . . . pe . . . DuÂÂho kho brÃhmaïa dosena . . . pe . . . MÆÊho kho brÃhmaïa mohena abhibhÆto pariyÃdinnacitto attavyÃbÃdhÃya pi ceteti . . . pe . . . ubhayavyÃbÃdhÃya pi ceteti cetasikaæ pi dukkhaæ domanassaæ paÂisaævedeti. Mohe pahÅne n' eva attavyÃbÃdhÃya pi ceteti . . . pe . . . na ubhayavyÃbÃdhÃya pi ceteti na cetasikaæ dukkhaæ domanassaæ paÂisaævedeti. MÆÊho kho brÃhmaïa mohena abhibhÆto pariyÃdinnacitto kÃyena duccaritaæ carati vÃcÃya . . . pe . . . manasà duccaritaæ carati. Mohe pahÅne na kÃyena duccaritaæ na vÃcÃya . . . pe . . . na manasà duccaritaæ carati. MÆÊho kho brÃhmaïa mohena abhibhÆto pariyÃdinna- citto attattham pi yathÃbhÆtaæ nappajÃnÃti parattham pi . . . pe . . . ubhayattham pi yathÃbhÆtam pi nappajÃnÃti. Mohe pahÅne attattham pi yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti parattham pi . . . pe . . . ubhayattham pi yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti. Evaæ kho brÃhmaïa sandiÂÂhiko dhammo hoti akÃliko ehipassiko opanayiko paccattaæ veditabbo vi¤¤ÆhÅ ti. Abhikkantaæ bho Gotama . . . pe . . . UpÃsakaæ maæ bhavaæ Gotamo dhÃretu ajjatagge pÃïupetaæ saraïaæ gatan ti. 55. Atha kho JÃïussoïi brÃhmaïo yena Bhagavà ten' upa- saÇkami . . . pe . . . Ekamantaæ nisinno kho JÃïussoïi brÃhmaïo Bhagavantaæ etad avoca: SandiÂÂhikaæ nibbÃnan ti bho Gotama vuccati. KittÃvatà bho Gotama sandiÂÂhikaæ nibbÃnaæ hoti akÃlikaæ ehipassi- kaæ opanayikaæ paccattaæ veditabbaæ vi¤¤ÆhÅ ti? \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 159]># %% Ratto kho brÃhmaïa rÃgena abhibhÆto pariyÃdinnacitto attavyÃbÃdhÃya pi ceteti . . . pe (54) . . . ubhayavyÃbÃ- dhÃya pi ceteti cetasikam pi dukkhaæ domanassaæ paÂisaæve- deti. RÃge pahÅne n' eva attavyÃbÃdhÃya pi ceteti . . . pe (53) . . . na ubhayavyÃbÃdhÃya pi ceteti na cetasikaæ dukkhaæ domanassaæ paÂisaævedeti. Evaæ kho brÃhmaïa sandiÂÂhikaæ nibbÃnaæ hoti . . . pe . . . DuÂÂho kho brÃhmaïa dosena . . . pe . . . MÆÊho kho brÃhmaïa mohena abhibhÆto pariyÃdinna- citto attavyÃbÃdhÃya pi ceteti . . . pe . . . ubhayavyÃbÃ- dhÃya pi ceteti cetasikam pi dukkhaæ domanassaæ paÂisaæ- vedeti. Mohe pahÅne n' eva attavyÃbÃdhÃya pi ceteti . . . pe . . . na ubhayavyÃbÃdhÃya pi ceteti na cetasikaæ dukkhaæ domanassaæ paÂisaævedeti. Evaæ kho\<*<1>*>/ brÃhmaïa sandiÂÂhikaæ nibbÃnaæ hoti . . . pe (54) . . . Yato kho ayaæ brÃhmaïa\<*<2>*>/ anavasesaæ rÃgakkhayaæ paÂi- saævedeti anavasesaæ dosakkhayaæ paÂisaævedeti anavase- saæ mohakkhayaæ paÂisaævedeti. Evaæ kho brÃhmaïa sandiÂÂhikaæ nibbÃnaæ hoti akÃlikaæ ehipassikaæ opanayi- kaæ paccattaæ veditabbaæ vi¤¤ÆhÅ ti. Abhikkantaæ bho Gotama . . . pe . . . UpÃsakaæ maæ bhavaæ Gotamo dhÃretu ajjatagge pÃïupetaæ saraïaæ gatan ti. 56. Atha kho a¤¤ataro brÃhmaïo mahÃsÃlo yena Bhagavà ten' upasaÇkami . . . pe . . . Ekamantaæ nisinno kho so brÃhmaïo mahÃsÃlo Bhagavantaæ etad avoca: Sutaæ me taæ bho Gotama pubbakÃnaæ brÃhmaïÃnaæ vu¬¬hÃnaæ mahallakÃnaæ ÃcariyapÃcariyÃnaæ bhÃsamÃnÃ- naæ pubb' assudaæ\<*<3>*>/ ayaæ loko avÅci ma¤¤e phuÂo ahosi\<*<4>*>/ manussehi kukkuÂasampÃtikÃ\<*<5>*>/ gÃmanigamarÃjadhÃniyo ti. Ko nu kho bho Gotama hetu ko paccayo yen' etarahi manussÃnaæ khayo hoti tanuttaæ pa¤¤Ãyati gÃmà pi agÃmà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. Evam pi kho. 2 Ph. here inserts akÃlikaæ ehipassikaæ -paneyikaæ paccattaæ veditabbaæ. ChS. -paneyyiko throughout. 3 D. pubbaæssudaæ; Ph., ChS. pubbe sudaæ. 4 D., T., Tr. hoti; Ph., Com. ahosi. 5 Ph. sampÃtakÃ. >/ #<[page 160]># %<160 BRùHMA×A-VAGGA. [III. 57. 1.>% honti nigamà pi anigamà honti nagarà pi anagarà honti janapadà pi ajanapadà hontÅ ti? Etarahi brÃhmaïa manussà adhammarÃgarattà visamalo- bhÃbhibhÆtà micchÃdhammaparetÃ. Te adhammarÃgarattà visamalobhÃbhibhÆtà micchÃdhammaparetà tiïhÃni satthÃni gahetvà a¤¤ama¤¤assa jÅvità voropenti. Tena bahÆ manussà kÃlaæ karonti. Ayam pi kho brÃhmaïa hetu ayaæ paccayo yen' etarahi manussÃnaæ khayo hoti tanuttaæ pa¤¤Ãyati gÃmà pi agÃmà honti nigamà pi anigamà honti nagarà pi anagarà honti janapadà pi ajanapadà honti. Puna ca paraæ brÃhmaïa etarahi manussà adhammarÃ- garattà visamalobhÃbhibhÆtà micchÃdhammaparetÃ. Tesaæ adhammarÃgarattÃnaæ visamalobhÃbhibhÆtÃnaæ micchÃ- dhammaparetÃnaæ devo na sammà dhÃraæ anuppavecchati\<*<1>*>/. Tena dubbhikkhaæ hoti dussassaæ setaÂÂhikaæ salÃkÃvuttaæ tena bahÆ manussà kÃlaæ karonti. Ayam pi kho brÃhmaïa hetu ayaæ paccayo yen' etarahi manussÃnaæ khayo hoti tanuttaæ pa¤¤Ãyati gÃmà pi agÃmà honti nigamà pi anigamà honti nagarà pi anagarà honti janapadà pi ajanapadà honti. Puna ca paraæ brÃhmaïa etarahi manussà adhammarÃga- rattà visamalobhÃbhibhÆtà micchÃdhammaparetÃ. Tesaæ adhammarÃgarattÃnaæ visamalobhÃbhibhÆtÃnaæ micchÃ- dhammaparetÃnaæ yakkhà vÃÊe amanusse ossajjanti. Tena bahÆ manussà kÃlaæ karonti. Ayam pi kho brÃhmaïa hetu ayaæ paccayo yen' etarahi manussÃnaæ khayo hoti tanuttaæ pa¤¤Ãyati gÃmà pi agÃmà honti nigamà pi anigamà honti nagarà pi anagarà honti janapadà pi ajanapadà honti. Abhikkantaæ bho Gotama . . . pe . . . UpÃsakaæ maæ bhavaæ Gotamo dhÃretu ajjatagge pÃïupetaæ saraïaæ gatan ti. 57. 1. Atha kho Vacchagotto paribbÃjako yena Bhagavà ten' upasaÇkami . . . pe . . . Ekamantaæ nisinno kho Vaccha- gotto paribbÃjako Bhagavantaæ etad avoca:-- Sutaæ me taæ bho Gotama samaïo Gotamo evaæ Ãha:-- Mayham eva dÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. pavacchati. >/ #<[page 161]># %% dÃtabbaæ na a¤¤esaæ dÃnaæ dÃtabbaæ, mayham eva sÃva- kÃnaæ dÃnaæ dÃtabbaæ na a¤¤esaæ sÃvakÃnaæ dÃnaæ dÃtabbaæ, mayham eva dinnaæ mahapphalaæ na a¤¤esaæ dinnaæ mahapphalaæ, mayham eva sÃvakÃnaæ dinnaæ mahapphalaæ na a¤¤esaæ sÃvakÃnaæ dinnaæ mahapphalan ti. Ye te bho Gotama evam Ãhaæsu samaïo Gotamo evam Ãha:-- Mayham eva dÃnaæ . . . pe . . . mahapphalan ti, kacci\<*<1>*>/ te bhoto Gotamassa vuttavÃdino na ca bhavantaæ Gotamaæ abhÆtena abbhÃcikkhanti dhammassa cÃnudham- maæ vyÃkaronti. Na ca koci sahadhammiko vÃdÃnupÃto\<*<2>*>/ gÃrayhaæ ÂhÃnam Ãgacchati, anabbhakkhÃtukÃmà hi mayaæ bhavantaæ\<*<3>*>/ Gotaman ti. Ye te Vaccha evam Ãhaæsu samaïo Gotamo evam Ãha:-- Mayham eva dÃnaæ . . . pe . . . mahapphalan ti,\<*<4>*>/ na me te vuttavÃdino abbhÃcikkhanti ca pana maæ te asatÃ\<*<5>*>/ abhÆtena. Yo kho Vaccha paraæ dÃnaæ dadantaæ vÃreti so tiïïaæ antarÃyakaro hoti tiïïaæ pÃripanthiko. Katamesaæ tiïïaæ? DÃyakassa pu¤¤antarÃyakaro hoti, paÂiggÃhakÃnaæ lÃ- bhantarÃyakaro hoti, pubb' eva\<*<6>*>/ kho pan' assa attà khato ca hoti upahato ca. Yo kho Vaccha paraæ dÃnaæ dadan- taæ vÃreti so imesaæ tiïïaæ antarÃyakaro hoti tiïïaæ pÃripanthiko. Ahaæ kho pana Vaccha evaæ vadÃmi:-- ye pi te\<*<7>*>/ candanikÃya và oÊigalle và pÃïà tatra pi yo thÃli- dhovanaæ và sarÃvadhovanaæ\<*<8>*>/ và cha¬¬eti -- ye tattha pÃïà te yena yÃpentÆ\<*<9>*>/ ti -- tatonidÃnaæ pÃhaæ Vaccha pu¤¤assa Ãgamaæ vadÃmi, ko pana vÃdo manussabhÆte. Api cÃhaæ Vaccha sÅlavato dinnaæ mahapphalaæ vadÃmi no tathà dussÅle. So\<*<10>*>/ ca hoti pa¤caÇgavippahÅno pa¤caÇga- samannÃgato. KatamÃni pa¤caÇgÃni pahÅnÃni honti? KÃmacchando pahÅno hoti vyÃpÃdo pahÅno hoti thÅna- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. ki¤ci. 2 SS., Com. vÃdÃnupÃto; Ph. -vÃto. 3 Ph. bhagavantaæ. 4 Ph. inserts kicci te . . . la . . . 5 Ph. na ca pana maæ a¤¤aæ tà abhÆtena. 6 Before pubb'eva Ph. inserts thÃlantarÃyakaro hotÅ ti. 7 Ph. ye hi te. 8 Ph. paradhopanaæ. 9 Ph. yÃpentun ti; T. yÃpentÆ ti. 10 MSS. so. The Com. explains so by sÅlavÃ. >/ #<[page 162]># %<162 BRùHMA×A-VAGGA. [III. 57. 2.>% middhaæ pahÅnaæ hoti uddhaccakukkuccaæ pahÅnaæ hoti vicikicchà pahÅnà hoti. ImÃni pa¤caÇgÃni pahÅnÃni honti. Katamehi pa¤caÇgehi samannÃgato hoti? Asekhena sÅlakkhandhena samannÃgato hoti, asekhena samÃdhikkhandhena samannÃgato hoti, asekhena pa¤¤a- kkhandhena samannÃgato hoti, asekhena vimuttikkhandhena samannÃgato hoti, asekhena vimutti¤Ãïadassanakkhandhena samannÃgato hoti. Imehi pa¤caÇgehi samannÃgato hoti. Iti pa¤caÇgavippahÅne pa¤caÇgasamannÃgate dinnaæ ma- happhalaæ vadÃmÅ ti. 2. Iti kaïhÃsu setÃsu rohiïÅsu harÅsu và KammÃsÃsu sarÆpÃsu gosu pÃrevatÃsu và YÃsu kÃsu ca etÃsu danto jÃyati puÇgavo Dhorayho\<*<1>*>/ balasampanno kalyÃïajavanikkamo Tam eva bhÃre yu¤janti nÃssa\<*<2>*>/ vaïïaæ parikkhare Evam eva manussesu yasmin kasmi¤ ca\<*<3>*>/ jÃtiyaæ\<*<4>*>/ Khattiye brÃhmaïe vesse sudde caï¬Ãlapukkuse YÃsu kÃsu ca etÃsu danto jÃyati subbato\<*<5>*>/ DhammaÂÂho\<*<6>*>/ sÅlasampanno saccavÃdÅ hirÅmano PahÅnajÃtimaraïo brahmacariyassa kevalÅ\<*<7>*>/ PannabhÃro visaæyutto katakicco anÃsavo PÃragÆ sabbadhammÃnaæ anupÃdÃya nibbuto Tasmiæ yeva viraje\<*<8>*>/ khette vipulà hoti dakkhiïà BÃlà ca avijÃnantà dummedhà assutÃvino Bahiddhà dadanti dÃnÃ\<*<9>*>/ na hi sante upÃsare Ye ca sante upÃsenti sappa¤¤e\<*<10>*>/ dhÅrasammate SaddhÃ\<*<11>*>/ ca tesaæ sugate mÆlajÃtà patiÂÂhità Devaloka¤ ca te yanti kule và idha jÃyare Anupubbena nibbÃnaæ adhigacchanti paï¬ità ti\<*<12>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. dhÃreyho. 2 Ph. iti me gÃre pu¤¤an ti nÃssa. 3 Ph. tasmi¤ca. 4 Ph., ChS. jÃtiye; Ba. jÃyÃti; Tr. jÃyati; D. jÃti. 5 Ph. sabbato. 6 Ph. dhammato. 7 Ph. kevalaæ. 8 Ph. virajje. K Tasmiæ ve. 9 SS. dÃnÃni.. 10 Ph. sabba¤¤e. 11 Ph. santo. 12 See Ang. Nik. v. 179. >/ #<[page 163]># %% 58. 1. Atha kho Tikaïïo brÃhmaïo yena Bhagavà ten' upa- saÇkami. UpasaÇkamitvà Bhagavantaæ saddhiæ . . . pe . . . Ekamantaæ nisinno kho Tikaïïo brÃhmaïo Bhagavato sammukhà tevijjÃnaæ sudaæ brÃhmaïÃnaæ vaïïaæ bhÃsati: -- Evam pi tevijjà brÃhmaïÃ, iti pi tevijjà brÃhmaïà ti. YathÃkathaæ pana brÃhmaïa brÃhmaïà brÃhmaïaæ tevijjaæ pa¤¤ÃpentÅ ti? Idha bho Gotama brÃhmaïo ubhato sujÃto hoti mÃtito ca pitito ca saæsuddhagahaïiko yÃva sattamà pitÃmahÃyugÃ\<*<1>*>/ akkhitto anupakkuÂÂho\<*<2>*>/ jÃtivÃdena ajjhÃyako mantadharo tiïïaæ vedÃnaæ pÃragÆ sanighaï¬ukeÂubhÃnaæ sÃkkha- rappabhedÃnaæ itihÃsapa¤camÃnaæ padako veyyÃkaraïo lokÃyatamahÃpurisalakkhaïesu anavayo ti. Evaæ kho bho Gotama brÃhmaïà brÃhmaïaæ tevijjaæ pa¤¤ÃpentÅ ti. A¤¤athà kho brÃhmaïa brÃhmaïà brÃhmaïaæ tevijjaæ pa¤¤Ãpenti, a¤¤athà ca pana ariyassa vinaye tevijjo hotÅ ti. YathÃkathaæ pana bho Gotama ariyassa vinaye tevijjo hoti. SÃdhu me bhavaæ Gotamo tathà dhammaæ desetu yathà ariyasse vinaye tevijjo hotÅ ti. Tena hi brÃhmaïa suïÃhi sÃdhukaæ manasikarohi bhÃ- sissÃmÅ ti. 2. Evaæ bho ti kho Tikaïïo brÃhmaïo Bhagavato pac- cassosi. Bhagavà etad avoca: Idha brÃhmaïa bhikkhu vivicc' eva kÃmehi vivicca akusa- lehi dhammehi savitakkaæ savicÃraæ vivekajaæ pÅtisukhaæ paÂhamajjhÃnaæ upasampajja viharati, vitakkavicÃrÃnaæ vÆpasamà ajjhattaæ sampasÃdanaæ cetaso ekodibhÃvaæ avitakkaæ avicÃraæ samÃdhijaæ pÅtisukhaæ dutiyajjhÃnaæ upasampajja viharati, pÅtiyà ca virÃgà upekhako ca viharati sato sampajÃno sukha¤ ca kÃyena paÂisaævedeti yaæ taæ ariyà Ãcikkhanti upekhako satimà sukhavihÃrÅ ti tatiyajjhÃ- naæ upasampajja viharati, sukhassa ca pahÃnà dukkhassa ca pahÃnà pubb' eva somanassadomanassÃnaæ atthagamà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ChS. -mahuyugÃ. 2 Ph. anupakuÂÂho; omitted in DivyÃvadÃna, p. 620. Compare below. 59. 1. >/ #<[page 164]># %<164 BRùHMA×A-VAGGA. [III. 58. 3.>% adukkhamasukhaæ upekhÃsatiparisuddhiæ catutthajjhÃ- naæ upasampajja viharati. 3. \<*<1>*>/ So evaæ samÃhite citte parisuddhe pariyodÃte anaÇgaïe vigatÆpakkilese mudubhÆte kammanÅye Âhite Ãnejjappatte\<*<2>*>/ pubbenivÃsÃnussati¤ÃïÃya cittaæ abhininnÃmeti. So aneka- vihitaæ pubbenivÃsaæ anussarati -- seyyathÅdaæ ekam pi jÃtiæ dve pi jÃtiyo tisso pi jÃtiyo catasso pi jÃtiyo pa¤ca pi jÃtiyo dasa pi jÃtiyo vÅsati pi jÃtiyo tiæsati pi jÃtiyo cattÃ- rÅsam pi jÃtiyo pa¤¤Ãsam pi jÃtiyo jÃtisatam pi jÃtisahassam pi jÃtisatasahassam pi aneke pi saævaÂÂakappe aneke pi vivaÂÂakappe aneke saævaÂÂavivaÂÂakappe -- amutrÃsiæ evaænÃmo evaægotto evaævaïïo {evamÃhÃro} evaæsukha- dukkhapaÂisaævedÅ evamÃyupariyanto, so tato cuto amutra udapÃdiæ\<*<3>*>/ tatrÃpÃsiæ evaænÃmo evaægotto evaævaïïo evamÃhÃro evaæsukhadukkhapaÂisaævedÅ evamÃyupariyanto, so tato cuto idhÆpapanno ti. Iti sÃkÃraæ sa-uddesaæ anekavihitaæ pubbenivÃsaæ anussarati. Ayam assa paÂhamà vijjà adhigatà hoti, avijjà vigatà vijjà uppannÃ, tamo vigato Ãloko uppanno, yathà taæ appamattassa ÃtÃpino pahitattassa viharato. 4. \<*<4>*>/ So evaæ samÃhite citte parisuddhe pariyodÃte anaÇgaïe vigatÆpakkilese mudubhÆte kammanÅye Âhite Ãnejjappatte sattÃnaæ cutupapÃta¤ÃïÃya cittaæ abhininnÃmeti. So dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamÃnusakena satte passati cavamÃne upapajjamÃne. HÅne païÅte suvaïïe dubbaïïe sugate duggate yathÃkammÆpage satte pajÃnÃti -- ime và pana\<*<5>*>/ bhonto sattà kÃyaduccaritena samannÃgatà vacÅ- duccaritena samannÃgatà manoduccaritena samannÃgatà ari- yÃnaæ upavÃdakà micchÃdiÂÂhikà micchÃdiÂÂhikammasamÃ- dÃnÃ, te kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ upapannà -- ime và pana\<*<5>*>/ bhonto sattà kÃyasucaritena samannÃgatà vacÅsucaritena samannÃgatà manosucaritena samannÃgatà ariyÃnaæ anupavÃdakà sammÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 The following paragraph = SÃma¤¤a-phala-sutta, p. 148, and Puggala, p. 60. 2 SS. anejjappatte; Ph. Ãna¤cappatte; ChS. Ãne¤ja. 3 SS. uppÃdiæ. 4 SÃma¤¤a-phala-sutta, p. 150. 5 SS. và pana; Ph. ime vata. >/ #<[page 165]># %% diÂÂhikà sammÃdiÂÂhikammasamÃdÃnÃ, te kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ upapannà ti; so iti dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamÃnusakena satte passati cavamÃne upapajjamÃne. HÅne païÅte suvaïïe dub- baïïe sugate duggate yathÃkammÆpage satte pajÃnÃti. Ayam assa dutiyà vijjà adhigatà hoti avijjà vigatà vijjà uppannà tamo vigato Ãloko uppanno yathà taæ appa- mattassa ÃtÃpino pahitattassa viharato. 5. \<*<1>*>/ So evaæ samÃhite citte parisuddhe pariyodÃte anaÇgaïe vigatÆpakkilese mudubhÆte kammanÅye Âhite Ãnejjappatte ÃsavÃnaæ khaya¤ÃïÃya cittaæ abhininnÃmeti. So idaæ dukkhan ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti ayaæ dukkhasamudayo ti . . . ayaæ dukkhanirodho ti . . . ayaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, ime Ãsavà ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti . . . pe . . . ayaæ ÃsavanirodhagÃminÅ paÂipadà ti yathÃ- bhÆtaæ pajÃnÃti. Tassa evaæ jÃnato evaæ passato kÃmÃsavà pi cittaæ vimuccati bhavÃsavà pi cittaæ vimuccati avijjÃsavà pi cittaæ vimuccati, vimuttasmiæ vimuttam iti ¤Ãïaæ hoti, khÅïà jÃti vusitaæ brahmacariyaæ kataæ karaïÅyaæ nÃpa- raæ itthattÃyà ti pajÃnÃti. Ayam assa tatiyà vijjà adhigatà hoti, avijjà vigatà vijjà uppannÃ, tamo vigato Ãloko uppanno, yathà taæ appamattassa ÃtÃpino pahitattassa viharato ti. 6. AnuccÃvacasÅlassa nipakassa ca jhÃyino. Cittaæ yassa vasÅbhÆtaæ ekaggaæ susamÃhitaæ Taæ ve tamonudaæ dhÅraæ tevijjaæ maccuhÃyinaæ\<*<2>*>/ Hitaæ devamanussÃnaæ Ãhu saccapahÃyinaæ\<*<3>*>/ TÅhi vijjÃhi sampannaæ asammÆÊhavihÃrinaæ Buddham antimasarÅraæ\<*<4>*>/ taæ namassanti Gotamaæ PubbenivÃsaæ yo vedÅ saggÃpÃya¤ ca passati Atho jÃtikkhayaæ patto abhi¤¤Ãvosito\<*<5>*>/ muni EtÃhi tÅhi vijjÃhi tevijjo hoti brÃhmaïo Tam ahaæ vadÃmi tevijjaæ nä¤aæ lapitalÃpanan ti\<*<6>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SÃma¤¤a-phala-sutta, p. 151. 2 Ph. paccupahÃyinaæ. 3 Ph. sabbappahÃyinaæ; Com. sabba hÃyinaæ. 4 Ph. antimadehinaæ. 5 Ph. -bodhito. See Saæyutta VII.1. 6 Ph. lapanaæ. >/ #<[page 166]># %<166 BRùHMA×A-VAGGA. [III. 59. 1.>% Evaæ kho brÃhmaïa ariyassa vinaye tevijjo hotÅ ti. A¤¤athà bho Gotama brÃhmaïÃnaæ tevijjo a¤¤athà ca pana ariyassa vinaye tevijjo hoti.\<*<1>*>/ Imassa ca bho Gotama ariyassa vinaye tevijjassa brÃhmaïÃnaæ tevijjo kalaæ nÃgghati soÊasiæ. Abhikkantaæ bho Gotama . . . pe . . . UpÃsakaæ maæ bhavaæ Gotamo dhÃretu ajjatagge pÃïu- petaæ saraïaæ gatan ti. 59. 1. Atha kho JÃïussoïi brÃhmaïo yena Bhagavà ten' upa- saÇkami . . . pe . . . Ekamantaæ nisinno kho JÃïussoïi brÃhmaïo Bhagavantaæ etad avoca: Yass' assu bho Gotama ya¤¤o\<*<2>*>/ và saddhaæ và thÃlipÃko\<*<3>*>/ và deyyadhammaæ và tevijjesu brÃhmaïesu dÃnaæ dadeyyà ti? YathÃkathaæ pana brÃhmaïa brÃhmaïà brÃhmaïaæ tevij- jaæ pa¤¤ÃpentÅ ti. Idha pana\<*<4>*>/ bho Gotama brÃhmaïo ubhato sujÃto hoti mÃtito ca pitito ca saæsuddhagahaïiko yÃva sattamà pitÃ- mahÃyugÃ\<*<5>*>/ akkhitto anupakkuÂÂho jÃtivÃdena ajjhÃyako mantadharo tiïïaæ vedÃnaæ pÃragÆ sanighaï¬ukeÂubhÃnaæ sÃkkharappabhedÃnaæ itihÃsapa¤camÃnaæ padako veyyÃka- raïo lokÃyatamahÃpurisalakkhaïesu anavayo ti. Evaæ kho bho Gotama brÃhmaïà brÃhmaïaæ tevijjaæ pa¤¤ÃpentÅ ti. A¤¤athà bho brÃhmaïa brÃhmaïà brÃhmaïaæ tevijjaæ pa¤¤Ãpenti a¤¤athà ca pana ariyassa vinaye tevijjo hotÅ ti. YathÃkathaæ bho Gotama ariyassa vinaye tevijjo hoti. SÃdhu me bhavaæ Gotamo tathà dhammaæ desetu yathà ariyassa vinaye tevijjo hotÅ ti. Tena hi brÃhmaïa suïÃhi. SÃdhukaæ manasikarohi bhÃsi- ssÃmÅ ti. Evaæ bho ti kho JÃïussoïi brÃhmaïo Bhagavato pacca- ssosi. Bhagavà etad avoca: 2. Idha pana brÃhmaïa bhikkhu vivicc' eva kÃmehi . . . pe . . . catutthajjhÃnaæ upasampajja viharati. So evaæ samÃhite citte parisuddhe pariyodÃte anaÇgaïe \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. hotÅ ti. 2 Ph. ya¤¤aæ. 3 Ph. thÃlaæpÃkaæ; T. thÃlapÃko. 4 Omitted by Ph. 5 ChS., Comy(4) -maha-. >/ #<[page 167]># %% vigatÆpakkilese mudubhÆte kammanÅye Âhite Ãnejjappatte pubbenivÃsÃnussati¤ÃïÃya cittaæ abhininnÃmeti. So aneka- vihitaæ pubbenivÃsaæ anussarati -- seyyathÅdaæ ekam pi jÃtiæ dve pi jÃtiyo . . . pe . . . Iti sÃkÃraæ sa-uddesaæ anekavihitaæ pubbenivÃsaæ anussarati. Ayam assa paÂhamà vijjà adhigatà hoti avijjà vigatà vijjà uppannà tamo vigato Ãloko uppanno yathà taæ appamattassa ÃtÃpino pahitattassa viharato. 3. So evaæ samÃhite citte parisuddhe pariyodÃte anaÇgaïe vigatÆpakkilese mudubhÆte kammanÅye Âhite Ãnejjappatte sattÃnaæ cutupapÃta¤ÃïÃya cittaæ abhininnÃmeti. So dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamanussakena . . . pe . . . yathÃkammÆpage satte pajÃnÃti. Ayam assa dutiyà vijjà adhigatà hoti avijjà vigatà vijjà uppannà tamo vigato Ãloko uppanno yathà taæ appamattassa ÃtÃpino pahitattassa viharato. 4. So evaæ samÃhite citte parisuddhe pariyodÃte anaÇgaïe vigatÆpakkilese mudubhÆte kammanÅye Âhite Ãnejjappatte ÃsavÃnaæ khaya¤ÃïÃya cittaæ abhininnÃmeti. So idaæ dukkhan ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti . . . pe . . . ayaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti. Tassa evaæ jÃnato evaæ passato kÃmÃsavà pi cittaæ vimuccati bhavÃsavà pi cittaæ vimuccati avijjÃsavà pi cittaæ vimuccati, vimuttasmiæ vimuttam\<*<1>*>/ iti ¤Ãïaæ hoti, khÅïà jÃti vusitaæ brahmacariyaæ kataæ karaïÅyaæ nÃparaæ itthattÃyà ti pajÃnÃti. Ayam assa tatiyà vijjà adhigatà hoti avijjà vigatà vijjà uppannà tamo vigato Ãloko uppanno yathà taæ appamattassa ÃtÃpino pahitattassa viharato ti. Yo\<*<2>*>/ sÅlabbatasampanno pahitatto samÃhito Cittaæ yassa vasÅbhÆtaæ ekaggaæ susamÃhitaæ \<*<3>*>/PubbenivÃsaæ yo vedÅ saggÃpÃya¤ ca passati Atho jÃtikkhayaæ patto abhi¤¤Ãvosito muni \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. vimuttamhi. 2 SS. yo; Ph. so. 3 The following three lines recur in the Saæyutta, VII. 8. >/ #<[page 168]># %<168 BRùHMA×A-VAGGA. [III. 60. 1.>% EtÃhi tÅhi vijjÃhi tevijjo hoti brÃhmaïo Tam ahaæ vadÃmi tevijjaæ nä¤aæ lapitalÃpanan ti. Evam eva kho brÃhmaïa ariyassa vinaye tevijjo hotÅ ti. A¤¤athà bho Gotama brÃhmaïÃnaæ tevijjo a¤¤athà ca pana ariyassa vinaye tevijjo hoti. Imassa ca bho Gotama ariyassa vinaye tevijjassa brÃhmaïÃnaæ tevijjo kalaæ nÃgghati soÊasiæ. Abhikkantaæ bho Gotama . . . pe . . . UpÃsakaæ bhavaæ Gotamo dhÃretu ajjatagge pÃïupetaæ saraïaæ gatan ti. 60. 1. Atha kho SaÇgÃravo brÃhmaïo yena Bhagavà ten' upasaÇkami . . . pe . . . Ekamantaæ nisinno SaÇgÃravo brÃhmaïo Bhagavantaæ etad avoca: Mayam assu bho Gotama brÃhmaïà nÃma ya¤¤aæ yajÃma pi\<*<1>*>/ yajÃpema pi. Tatra bho Gotama yo c' eva yajati yo ca yajÃpeti sabbe te anekasÃrÅrikaæ pu¤¤apaÂipadaæ\<*<2>*>/ paÂi- pannà honti yadidaæ ya¤¤Ãdhikaraïaæ. Yo panÃyaæ bho Gotama yassa và tassa và kulà agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajito ekam attÃnaæ dameti ekam attÃnaæ sameti ekam attÃnaæ parinibbÃpeti. Evam assÃyaæ\<*<3>*>/ ekasÃrÅrikaæ\<*<4>*>/ pu¤¤apaÂipadaæ paÂipanno hoti yadidaæ pabbajjÃdhikara- ïan ti. Tena hi brÃhmaïa taæ yev' ettha paÂipucchissÃmi, yathà te khameyya tathà naæ vyÃkareyyÃsi. Taæ kiæ ma¤¤asi brÃhmaïa? Idha TathÃgato loke uppajjati arahaæ sammÃ- sambuddho vijjÃcaraïasampanno sugato lokavidÆ anuttaro purisadammasÃrathi satthà devamanussÃnaæ buddho Bhaga- vÃ. So evam Ãha -- ethÃyaæ maggo ayaæ paÂipadà yathà paÂipanno aham anuttaraæ brahmacariyogadhaæ sayam abhi¤¤Ã sacchikatvà pavedemi. Etha\<*<5>*>/ tumhe pi tathà paÂipajjatha yathà paÂipannà tumhe pi anuttaraæ brahmacari- yogadhaæ sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viharis- sathà ti. Iti ayaæ\<*<6>*>/ c' eva satthà dhammaæ deseti pare ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. omits ya¤¤aæ yaj- pi. 2 SS. anekasÃrÅrikaæ pu¤¤apaÂipadaæ; Ph. anekà sÃrÅrikà paÂipadÃ. 3 SS. evam assà taæ yaæ; Tr. assÃyaæ. 4 Ph. ekà sÃrÅrikà pu¤¤apaÂipadÃ. 5 Ph. etaæ. 6 Ph. sayaæ; SS. ayaæ. >/ #<[page 169]># %% tathattÃya paÂipajjanti\<*<1>*>/. TÃni kho pana honti anekÃni pi satÃni anekÃni pi sahassÃni anekÃni pi satasahassÃni. Taæ kiæ ma¤¤asi brÃhmaïa? IccÃyaæ evaæ sante ekasÃrÅrikà và pu¤¤apaÂipadÃ\<*<2>*>/ hoti anekasÃrÅrikà và yadidaæ pabbajjÃdhi- karaïan ti? IccÃyam pi bho Gotama evaæ sante anekasÃrÅrikà pu¤¤a- paÂipadÃ\<*<2>*>/ hoti yadidaæ pabbajjÃdhikaraïan ti. 2. Evaæ vutte Ãyasmà ùnando SaÇgÃravaæ brÃhmaïam etad avoca:-- ImÃsaæ te brÃhmaïa dvinnaæ paÂipadÃnaæ katamà paÂipadà khamati appaÂÂhatarà ca appasamÃrambha- tarà ca mahapphalatarà ca mahÃnisaæsatarà cà ti? Evaæ vutte SaÇgÃravo brÃhmaïo Ãyasmantaæ ùnandaæ etad avoca:-- SeyyathÃpi bhavaæ Gotamo bhava¤ c' ùnando ete me pujjÃ\<*<3>*>/ ete me pÃsaæsÃ\<*<4>*>/ ti. Dutiyam pi kho Ãyasmà ùnando SaÇgÃravaæ brÃhmaïaæ etad avoca:-- Na\<*<5>*>/ kho tyÃhaæ brÃhmaïa evaæ pucchÃmi -- ke và te pujjÃ\<*<3>*>/ ke và te pÃsaæsÃ\<*<4>*>/ ti. Eva¤ ca kho tyÃhaæ brÃhmaïa pucchÃmi -- imÃsaæ te brÃhmaïa dvinnaæ paÂipa- dÃnaæ katamà paÂipadà khamati appaÂÂhatarà ca appasamÃ- rambhatarà ca mahapphalatarà ca mahÃnisaæsatarà cà ti? Dutiyam pi kho SaÇgÃravo brÃhmaïo Ãyasmantaæ ùnan- daæ etad avoca:-- SeyyathÃpi bhavaæ Gotamo bhava¤ c' ùnando ete me pujjÃ\<*<3>*>/ ete me pÃsaæsÃ\<*<4>*>/ ti. Tatiyam pi kho Ãyasmà ùnando SaÇgÃravaæ brÃhmaïaæ etad avoca:-- Na kho tyÃhaæ brÃhmaïa evaæ pucchÃmi -- ke và te pujjÃ\<*<3>*>/ ke và te pÃsaæsÃ\<*<4>*>/ ti. Eva¤ ca\<*<6>*>/ kho tyÃhaæ brÃhmaïa pucchÃmi -- imÃsan te brÃhmaïa dvinnaæ paÂipa- dÃnaæ katamà paÂipadà khamati appaÂÂhatarà ca appasamÃ- rambhatarà ca mahÃpphalatarà ca mahÃnisaæsatarà cà ti? Tatiyam pi kho SaÇgÃravo brÃhmaïo Ãyasmantaæ ùnan- daæ etad avoca:-- SeyyathÃpi bhavaæ Gotamo bhava¤ c' ùnando ete me pujjÃ\<*<3>*>/ ete me pÃsaæsÃ\<*<4>*>/ ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. deseti pare ceva satthà dh- deseti pare ca tatatthÃya satthà dhammaæ deseti paÂip-. 2 T. pu¤¤Ã-. 3 Ph. pÆjÃ; SS. pujjÃ. 4 SS. pÃsaæsÃ; Ph. pasaæsÃ. 5 T. omits na. 6 Ph. omits ca. >/ #<[page 170]># %<170 BRùHMA×A-VAGGA. [III. 60. 3.>% 3. Atha kho Bhagavato etad ahosi:-- YÃva tatiyam pi kho SaÇgÃravo brÃhmaïo ùnandena sahadhammikaæ pa¤haæ puÂÂho saæsÃdeti\<*<1>*>/ no vissajjeti, yan nÆnÃhaæ parimoceyyan ti. Atha kho Bhagavà SaÇgÃravaæ brÃhmaïaæ etad avoca. Kà nu 'jja\<*<2>*>/ brÃhmaïa rÃjantepure rÃjaparisÃyaæ sanni- sinnÃnaæ sannipatitÃnaæ antarà kathà udapÃdÅ ti? Ayaæ khvajja bho Gotama rÃjantepure rÃjaparisÃyaæ\<*<3>*>/ sannisinnÃnaæ sannipatitÃnaæ antarà kathà udapÃdi -- Pubbassudaæ\<*<4>*>/ appatarà c' eva bhikkhÆ ahesuæ bahutarà ca uttarimanussadhammà iddhipÃÂihÃriyaæ dassesuæ, etarahi kho bahutarà c' eva bhikkhÆ appatarà ca uttarimanussa- dhammà iddhipÃÂihÃriyaæ dassentÅ ti. Ayaæ khvajja bho Gotama rÃjantepure rÃjaparisÃyaæ\<*<3>*>/ sannisinnÃnaæ sannipati- tÃnaæ antarà kathà udapÃdÅ ti. 4. TÅïi kho imÃni brÃhmaïa pÃÂihÃriyÃïi. KatamÃni tÅïi? IddhipÃÂihÃriyaæ ÃdesanÃpÃÂihÃriyaæ anusÃsanÅpÃÂihÃri- yaæ\<*<5>*>/. Katama¤ ca brÃhmaïa iddhipÃÂihÃriyaæ? \<*<6>*>/Idha brÃhmaïa ekacco anekavihitaæ iddhividhaæ pacca- nubhoti -- eko pi hutvà bahudhà hoti, bahudhà pi hutvà eko hoti, ÃvibhÃvaæ tirobhÃvaæ, tiroku¬¬aæ tiropÃkÃraæ tiro- pabbataæ asajjamÃno va gacchati seyyathÃpi ÃkÃse, paÂhaviyà pi ummujja-nimujjaæ karoti seyyathÃpi udake, udake pi abhijjamÃno gacchati seyyathÃpi paÂhaviyaæ, ÃkÃse pi pallaÇ- kena kamati seyyathÃpi pakkhisakuïo, ime pi candimasuriye evaæ mahiddhike evaæ mahÃnubhÃve pÃïinà parimasati parimajjati, yÃva brahmalokà pi kÃyena vasaæ vatteti. Idaæ vuccati brÃhmaïa iddhipÃÂihÃriyaæ\<*<4>*>/. 5. Katama¤ ca brÃhmaïa ÃdesanÃpÃÂihÃriyaæ? Idha brÃhmaïa ekacco nimittena Ãdisati, evam pi te mano ittham pi te mano iti pi te cittan ti. So bahu¤ ce pi Ãdisati, tath' eva taæ hoti no a¤¤athÃ. Idha pana brÃhmaïa ekacco na h' eva kho nimittena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. saæsÃreti. 2 Ph. kadajja; Bb. kunujja; D. kho nujja; T., Tr. kà nujja. 3 ChS. -purisÃnaæ. 4 Ph. pubbe sudaæ. 5 Comp. Cullavagga, VII. 4, 3. 6 On this paragraph see Rhys Davids's note on ùkankheyya Sutta, 14, in "Buddhist Suttas," p. 214 >/ #<[page 171]># %% Ãdisati, api ca kho manussÃnaæ và amanussÃnaæ và devatÃ- naæ và saddaæ sutvà Ãdisati, evam pi te mano ittham pi te mano iti pi te cittan ti. So bahu¤ ce pi Ãdisati tath' eva taæ hoti no a¤¤athÃ. Idha pana brÃhmaïa ekacco na h' eva kho nimittena Ãdisati na pi manussÃnaæ và amanussÃnaæ và devatÃnaæ và saddaæ sutvà Ãdisati, api ca kho vitakkayato vicÃrayato vitakkavipphÃrasaddaæ sutvà Ãdisati, evam pi kho te mano ittham pi te mano iti pi te cittan ti. So bahu¤ ce pi Ãdisati tath' eva taæ hoti no a¤¤athÃ. Idha pana brÃhmaïa ekacco na h' eva kho nimittena Ãdisati na pi manussÃnaæ và amanussÃnaæ và devatÃnaæ và saddaæ sutvà Ãdisati na pi vitakkayato na pi vicÃrayato na vitakkavi- pphÃrasaddaæ sutvà Ãdisat, api ca kho avitakkaæ avicÃraæ samÃdhiæ samÃpannassa citasà ceto paricca pajÃnÃti, yathà imassa bhoto manosaÇkhÃre païihità imassa cittassa anantarà amun nÃma vitakkaæ vitakkissatÅ ti. So bahu¤ ce pi Ãdisati tath' eva taæ hoti no a¤¤athÃ. Idaæ vuccati brÃhmaïa ÃdesanÃpÃÂihÃriyaæ. 6. Katama¤ ca brÃhmaïa anusÃsanÅpÃÂihÃriyaæ? Idha brÃhmaïa ekacco evam anusÃsati:-- Evaæ vitakketha mà evaæ vitakkayittha, evaæ manasikarotha mà evaæ mana- sÃkattha, idaæ pajahatha idaæ upasampajja viharathà ti. Idaæ vuccati brÃhmaïa anusÃsanÅpÃÂihÃriyaæ. ImÃni kho brÃhmaïa tÅïi pÃÂihÃriyÃni. Imesan te brÃhmaïa tiïïaæ pÃÂihÃriyÃnaæ katamaæ pÃÂi- hÃriyaæ khamati abhikkantatara¤ ca païÅtatara¤ cà ti? Tatra bho Gotama yaæ idaæ\<*<1>*>/ pÃÂihÃriyaæ -- idh' ekacco anekavihitaæ iddhividhaæ paccanubhoti . . . pe . . . yÃva brahmalokà kÃyena vasaæ vatteti -- idaæ bho Gotama pÃÂihÃ- riyaæ yo ca naæ karoti so ca naæ paÂisaævedeti, yo ca naæ karoti tassa c' eva taæ hoti. Idam eva bho Gotama pÃÂihÃ- riyaæ mÃyÃsahadhammarÆpaæ viya khÃyati. Yam pi\<*<2>*>/ idaæ bho Gotama pÃÂihÃriyaæ -- idh' ekacco nimittena Ãdisati . . . pe . . . devatÃnaæ saddaæ sutvà . . . pe . . . vitakkavipphÃ- rasaddaæ sutvà . . . pe . . . cetasà ceto paricca pajÃnÃti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. yadidaæ. 2 Ph. yadidaæ. >/ #<[page 172]># %<172 BRùHMA×A-VAGGA. [III. 60. 7.>% . . . pe . . . idam pi bho Gotama pÃÂihÃriyaæ yo ca naæ karoti so ca naæ paÂisaævedeti, yo ca naæ karoti tassa c' eva taæ hoti. Idam pi bho Gotama pÃÂihÃriyaæ mÃyÃ- sahadhammarÆpaæ viya khÃyati. Ya¤ ca kho idaæ\<*<1>*>/ bho Gotama pÃÂihÃriyaæ -- idh' ekacco evaæ anusÃsati . . . pe . . . viharathà ti -- idaæ me bho Gotama pÃÂihÃriyaæ khamati imesaæ tiïïaæ pÃÂihÃriyÃnaæ abhikkantatara¤ ca païÅtata- ra¤ ca. Acchariyaæ bho Gotama abbhutaæ bho Gotama yÃva subhÃsitaæ c' idaæ bhotà Gotamena. Imehi ca mayaæ tÅhi pÃÂihÃriyehi samannÃgataæ bhavantaæ Gotamaæ dhÃrema. Bhava¤ hi Gotamo anekavihitaæ iddhividhaæ paccanubhoti . . . pe . . . yÃva brahmalokà pi kÃyena vasaæ vatteti. Bhava¤ hi Gotamo avitakkaæ avicÃraæ samÃdhiæ samÃpan- nassa cetasà ceto paricca pajÃnÃti yathà imassa bhoto mano- saÇkhÃrà païihità imassa cittassa anantarà amun nÃma vitakkaæ vitakkissatÅ\<*<2>*>/ ti. Bhava¤ hi Gotamo evaæ anusÃ- sati evaæ vitakketha mà evaæ vitakkayittha evaæ mana- sikarotha mà evaæ manasÃkattha idaæ pajahatha idaæ upasampajja viharathà ti. 7. Addhà kho tyÃhaæ brÃhmaïa Ãsajja upanÅya-vÃcà bhÃ- sitÃ, api ca tyÃhaæ vyÃkarissÃmi. Ahaæ hi brÃhmaïa ane- kavihitaæ iddhividhaæ paccanubhomi . . . pi . . . yÃva brahmalokà pi kÃyena vasaæ vattemi. Ahaæ hi brÃhmaïa avi- takkaæ avicÃraæ samÃdhiæ samÃpannassa cetasà ceto paricca pajÃnÃmi yathà imassa bhoto manosaÇkhÃrà païihità imassa cittassa anantarÃ\<*<3>*>/ amun nÃma vitakkaæ vitakkissatÅ ti. Ahaæ brÃhmaïa evaæ anusÃsÃmi:-- evaæ vitakketha mà evaæ vitakkayittha evaæ manasikarotha mà evaæ manasÃkattha idaæ pajahatha idaæ upasampajja viharathà ti. Atthi pana bho Gotama a¤¤o ekabhikkhu pi yo\<*<4>*>/ imehi tÅhi pÃÂihÃriyehi samannÃgato a¤¤atra bhotà Gotamenà ti? Na kho brÃhmaïa ekaæ yeva sataæ na dve satÃni na tÅïi satÃni na cattÃri satÃni na pa¤ca satÃni atha kho bhiyyo va ye bhikkhÆ imehi tÅhi pÃÂihÃriyehi samannÃgatà ti. Kahaæ pana bho Gotama etarahi te bhikkhÆ viharantÅ ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm. 24 and Ph. add ahaæ. 2 D ., Bm 24. vitakkessatÅ. 3 Tr. here and above anantarÃ. 4 D., Tr. piyo manÃpo. >/ #<[page 173]># %% Imasmiæ yeva kho brÃhmaïa bhikkhusaÇghe ti. Abhikkantaæ bho Gotama abhikkantaæ bho Gotama. SeyyathÃpi bho Gotama nikkujjitaæ và ukkujjeyya paÂi- cchannaæ và vivareyya mÆÊhassa và maggaæ Ãcikkheyya andhakÃre và telapajjotaæ dhÃreyya cakkhumanto rÆpÃni dakkhintÅti, evam eva bhotà Gotamena anekapariyÃyena dhammo pakÃsito. EsÃhaæ bhavantaæ Gotamaæ saraïaæ gacchÃmi dhamma¤ ca bhikkhusaÇgha¤ ca. UpÃsakaæ maæ bhavaæ Gotama dhÃretu ajjatagge pÃïupetaæ saraïaæ gatan ti. BrÃhmaïavaggo paÂhamo. 61. 1. TÅï' imÃni bhikkhave titthÃyatanÃni yÃni paï¬itehi samanuyu¤jiyamÃnÃni samanugÃhiyamÃnÃni samanubhÃsi- yamÃnÃni param pi gantvà akiriyÃya saïÂhahanti. Kata- mÃni tÅïi? Santi bhikkhave eke samaïabrÃhmaïà evaævÃdino evaæ- diÂÂhino -- yaæ ki¤cÃyaæ purisapuggalo paÂisaævedeti sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ và sabbaæ taæ pubbe ka- tahetÆ ti. Santi bhikkhave eke samaïabrÃhmaïà evaævÃdino evaædiÂÂhino -- yaæ ki¤cÃyaæ purisapuggalo paÂisaævedeti sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ và sabbaæ taæ issaranimmÃnahetÆ ti. Santi bhikkhave eke samaïabrÃhmaïà evaævÃdino evaædiÂÂhino -- yaæ ki¤cÃyaæ purisapuggalo paÂisaævedeti sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ và sabbaæ taæ ahetu-appaccayà ti\<*<1>*>/. 2. Tatra\<*<2>*>/ bhikkhave ye te samaïabrÃhmaïà evaævÃdino evaædiÂÂhino -- yaæ ki¤cÃyaæ purisapuggalo paÂisaævedeti sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ và sabbaæ taæ pubbe katahetÆ ti -- tyÃhaæ upasaÇkamitvà evaæ vadÃmi:-- Saccaæ kira tumhe Ãyasmanto evaævÃdino evaædiÂÂhino yaæ ki¤cÃyaæ purisapuggalo paÂisaævedeti sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ và sabbaæ taæ pubbe kata- hetÆ ti? Te ce me evaæ puÂÂhà ÃmÃ\<*<3>*>/ ti paÂijÃnanti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D. ahetuppaccayà ti. 2 Ph. Tatra pi kho bh-. 3 T., Tr. Ãmo; D. Ãkho. >/ #<[page 174]># %<174 MAHù-VAGGA. [III. 61. 3.>% TyÃhaæ evaæ vadÃmi:-- Tena h' Ãyasmanto pÃïÃtipÃtino bhavissanti pubbe katahetu, adinnÃdÃyino bhavissanti pubbe katahetu, abrahmacÃrino bhavissanti pubbe katahetu, musÃ- vÃdino bhavissanti pubbe katahetu, pisuïÃvÃcÃ\<*<1>*>/ bhavissanti pubbe katahetu, pharusÃvÃcÃ\<*<1>*>/ bhavissanti pubbe katahetu, samphappalÃpino bhavissanti pubbe katahetu, abhijjhÃluno bhavissanti pubbe katahetu, vyÃpannacittà bhavissanti pubbe katahetu, micchÃdiÂÂhikà bhavissanti pubbe katahetu. Pubbe kataæ kho pana bhikkhave sÃrato paccÃgacchataæ\<*<2>*>/ na hoti chando và vÃyÃmo và idaæ và karaïÅyaæ idaæ và akaraïÅyan ti. Iti karaïÅyÃkaraïÅye kho pana saccato thetato anupala- bbhiyamÃne muÂÂhasatÅnaæ anÃrakkhÃnaæ viharataæ na hoti paccattaæ sahadhammiko samaïavÃdo. Ayaæ kho me bhikkhave tesu samaïabrÃhmaïesu evaæ- vÃdÅsu evaædiÂÂhÅsu paÂhamo sahadhammiko niggaho hoti. 3. Tatra bhikkhave ye te samaïabrÃhmaïà evaævÃdino evaædiÂÂhino -- yaæ ki¤cÃyaæ purisapuggalo paÂisaævedeti sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ và sabbaæ taæ issaranimmÃnahetÆ ti tyÃhaæ upasaÇkamitvà evaæ vadÃmi: -- Saccaæ kira tumhe Ãyasmanto evaævÃdino evaædiÂÂhino -- yaæ ki¤cÃyaæ purisapuggalo paÂisaævedeti sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ và sabbaæ taæ issarani- mmÃnahetÆ ti? Te ce me evaæ puÂÂhà ÃmÃ\<*<3>*>/ ti paÂijÃnanti. TyÃhaæ evaæ vadÃmi:-- Tena h' Ãyasmanto pÃïÃtipÃtino bhavissanti issaranimmÃnahetu . . . pe . . . micchÃdi- ÂÂhino bhavissanti issaranimmÃnahetu. IssaranimmÃnÃnaæ kho pana bhikkhave sÃrato paccÃgacchataæ na hoti chando và vÃyÃmo và idaæ và karaïÅyaæ idaæ và akaraïÅyan ti. Iti karaïÅyÃkaraïÅye kho pana saccato thetato anupalabbhi- yamÃne muÂÂhasatÅnaæ anÃrakkhÃnaæ viharataæ na hoti paccattaæ sahadhammiko samaïavÃdo. Ayaæ kho me bhikkhave tesu samaïabrÃhmaïesu evaævÃ- dÅsu evaædiÂÂhÅsu dutiyo sahadhammiko niggaho hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 All MSS. pisuïÃvÃcà and pharusÃvÃcà (Comp. below XVI. 8). 2 The MSS. here and below vary between gacchantaæ and gacchataæ. 3 D., T. Ãmo. >/ #<[page 175]># %% 4. Tatra bhikkhave ye te samaïabrÃhmaïà evaævÃdino evaædiÂÂhino -- yaæ ki¤cÃyaæ purisapuggalo paÂisaævedeti sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ và sabbaæ taæ ahetu-appaccayà ti -- tyÃhaæ upasaÇkamitvà evaæ vadÃmi:-- Saccaæ kira tumhe Ãyasmanto evaævÃdino evaædiÂÂhino -- yaæ ki¤cÃyaæ purisapuggalo paÂisaævedeti sukhaæ và dukkhaæ và asukhamadukkhaæ và sabbaæ taæ ahetu- appaccayà ti? Te ce me evaæ puÂÂhà Ãmà ti paÂijÃnanti. TyÃhaæ evaæ vadÃmi:-- tena h' Ãyasmanto pÃïÃtipÃtino bhavissanti ahetu-appaccayà . . . pe . . . micchÃdiÂÂhino bhavissanti ahetu-appaccayÃ. Ahetu-appaccayÃ\<*<1>*>/ kho pana bhikkhave sÃrato paccÃgacchataæ na hoti chando và vÃyÃmo và idaæ và karaïÅyaæ idaæ và akaraïÅyan ti. Iti karaïÅ- yÃkaraïÅye kho pana saccato thetato anupalabbhiyamÃne muÂÂhasatÅnaæ anÃrakkhÃnaæ viharataæ na hoti paccattaæ sahadhammiko samaïavÃdo. Ayaæ kho me bhikkhave tesu samaïa-brÃhmaïesu evaævÃ- dÅsu evaædiÂÂhÅsu tatiyo sahadhammiko niggaho hoti. ImÃni kho bhikkhave tÅïi titthÃyatanÃni yÃni tÃni paï¬itehi samanuyu¤jiyamÃnÃni samanugÃhiyamÃnÃni samanubhÃsi- yamÃnÃni param pi gantvà akiriyÃya saïÂhahanti. 5. Ayaæ kho pana bhikkhave mayà dhammo desito aniggahÅto asaÇkiliÂÂho anupavajjo appaÂikuÂÂho samaïehi brÃhmaïehi vi¤¤Æhi. Katamo ca bhikkhave mayà dhammo desito aniggahÅto asaÇkiliÂÂho anupavajjo appaÂikuÂÂho sama- ïehi brÃhmaïehi vi¤¤Æhi? Imà cha dhÃtuyo ti bhikkhave mayà dhammo desito . . . pe . . . vi¤¤Æhi. ImÃni cha phassÃyatanÃnÅ ti bhikkhave mayà dhammo desito . . . pe . . . vi¤¤Æhi. Ime aÂÂhÃrasa manopavicÃrà ti bhikkhave mayà dhammo desito . . . pe . . . vi¤¤Æhi. ImÃni cattÃri ariyasaccÃnÅ ti bhikkhave mayà dhammo desito . . . pe . . . vi¤¤Æhi. 6. Imà cha dhÃtuyo ti bhikkhave mayà dhammo desito . . . pe . . . samaïehi brÃhmaïehi vi¤¤ÆhÅ ti -- iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? Cha-y-imà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Tr. omits appaccayÃ. >/ #<[page 176]># %<176 MAHù-VAGGA. [III. 61. 7.>% bhikkhave dhÃtuyo:-- paÂhavÅdhÃtu ÃpodhÃtu tejodhÃtu vÃyo- dhÃtu ÃkÃsadhÃtu vi¤¤ÃïadhÃtu. Imà cha dhÃyuto ti bhikkhave mayà dhammo desito aniggahÅto asaÇkiliÂÂho anupavajjo appaÂikuÂÂho samaïehi brÃhmaïehi vi¤¤ÆhÅ ti -- iti yaæ taæ vuttaæ idaæ etaæ paÂicca vuttaæ. 7. ImÃni cha phassÃyatanÃnÅ ti bhikkhave mayà dhammo desito . . . pe . . . vi¤¤ÆhÅ ti -- iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? Cha-y-imÃni bhikkhave phassÃ- yatanÃni:-- cakkhuphassÃyatanaæ sotaphassÃyatanaæ ghÃ- naphassÃyatanaæ jivhÃphassÃyatanaæ kÃyaphassÃyatanaæ manophassÃyatanaæ. ImÃni cha phassÃyatanÃnÅ ti bhikkhave mayà dhammo desito . . . pe . . . vi¤¤ÆhÅ ti -- iti yan taæ vuttaæ idaæ etaæ paÂicca vuttaæ. 8. Ime aÂÂhÃrasa manopavicÃrà ti bhikkhave mayà dhammo desito . . . pe . . . vi¤¤ÆhÅ ti -- iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? Cakkhunà rÆpaæ disvà soma- nassaÂÂhÃnÅyaæ rÆpaæ upavicarati domanasaÂÂhÃnÅyaæ rÆpaæ upavicarati upekhÃÂhÃnÅyaæ rÆpaæ upavicarati, sotena saddaæ sutvà . . . pe . . . ghÃnena gandhaæ ghÃyitvà . . . pe . . . jivhÃya rasaæ sÃyitvà . . . pe . . . kÃyena phoÂÂhabbaæ phussitvà . . . pe . . . manasà dhammaæ vi¤¤Ãya . . . pe . . . somanassaÂÂhÃnÅyaæ dhammaæ upavicarati domanassaÂÂhÃnÅyaæ dhammaæ upavicarati upekhÃÂhÃnÅyaæ dhammaæ upavicarati. Ime aÂÂhÃrasa manopavicÃrà ti bhikkhave mayà dhammo desito . . . pe . . . vi¤¤ÆhÅ ti -- iti yan taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ. 9. ImÃni cattÃri ariyasaccÃnÅ ti bhikkhave mayà dhammo desito . . . pe . . . vi¤¤ÆhÅ ti -- iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? Channaæ bhikkhave dhÃtÆnaæ upÃdÃya gabbhassÃvakkanti hoti okkantiyà sati nÃmarÆpaæ, nÃmarÆpapaccayà saÊÃyatanaæ, saÊÃyatanapaccayà phasso, phassapaccayà vedanÃ. VediyamÃnassa kho panÃhaæ bhikkhave idaæ dukkhan ti pa¤¤Ãpemi ayaæ dukkhasa- mudayo ti pa¤¤Ãpemi ayaæ dukkhanirodho ti pa¤¤Ãpemi ayaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ti pa¤¤Ãpemi. 10. Katama¤ ca bhikkhave dukkhaæ ariyasaccaæ? JÃti pi dukkhà jarà pi dukkhà vyÃdhi pi dukkhà maraïaæ \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 177]># %% pi dukkhaæ sokaparidevadukkhadomanassÆpÃyÃsà pi dukkhà yam p' icchaæ na labhati tam pi dukkhaæ saÇkhittena pa¤c' upÃdÃnakkhandhà dukkhÃ. Idaæ vuccati bhikkhave dukkhaæ ariyasaccaæ. 11. Katama¤ ca bhikkhave dukkhasamudayaæ ariya- saccaæ? AvijjÃ-paccayà saÇkhÃrÃ, saÇkhÃrÃ-paccayà vi¤¤Ãïaæ, vi¤¤Ãïa-paccayà nÃmarÆpaæ, nÃmarÆpa-paccayà saÊÃya- tanaæ, salÃyatana-paccayà phasso, phassa-paccayà vedanÃ, vedanÃ-paccayà taïhÃ, taïhÃ-paccayà upÃdÃnaæ, upÃdÃna- paccayà bhavo, bhava-paccayà jÃti, jÃti-paccayà jarÃmaraïaæ sokaparidevadukkhadomanassÆpÃyÃsà sambhavanti. Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. Idaæ vuccati bhikkhave dukkhasamudayaæ ariyasaccaæ. 12. Katama¤ ca bhikkhave dukkhanirodhaæ ariya- saccaæ? AvijjÃya tveva asesavirÃganirodhà saÇkhÃranirodho, saÇ- khÃranirodhà vi¤¤Ãïanirodho, vi¤¤Ãïanirodhà nÃmarÆpani- rodho, nÃmarÆpanirodhà saÊÃyatananirodho, saÊÃyatanani- rodhà phassanirodho, phassanirodhà vedanÃnirodho, vedanÃ- nirodhà taïhÃnirodho, taïhÃnirodhà upÃdÃnanirodho, upÃdÃ- nanirodhà bhavanirodho, bhavanirodhà jÃtinirodho, jÃtini- rodhà jarÃmaraïaæ sokaparidevadukkhadomanassÆpÃyÃsà nirujjhanti. Evaæ etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Idaæ vuccati bhikkhave dukkhanirodhaæ ariyasaccaæ. 13. Katama¤ ca bhikkhave dukkhanirodhagÃminÅ paÂi- padà ariyasaccaæ? Ayam eva ariyo aÂÂhaÇgiko maggo seyyathÅdaæ sammÃ- diÂÂhi sammÃsaÇkappo sammÃvÃcà sammÃkammanto sammÃ- ÃjÅvo sammÃvÃyÃmo sammÃsati sammÃsamÃdhi. Idaæ vuc- cati bhikkhave dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ariyasaccaæ. ImÃni cattÃri ariyasaccÃnÅ ti bhikkhave mayà dhammo desito aniggahÅto asaÇkiliÂÂho anupavajjo appaÂikuÂÂho samaïehi brÃhmaïehi vi¤¤ÆhÅ ti -- iti yaæ taæ vuttaæ idaæ etaæ paÂicca vuttan ti. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 178]># %<178 MAHù-VAGGA. [III. 62. 1.>% 62. 1. TÅï' imÃni bhikkhave amÃtÃputtikÃni bhayÃnÅ ti assu- tavà puthujjano bhÃsati. KatamÃni tÅïi? Hoti so bhikkhave samayo yaæ mahÃ-aggidÃho\<*<1>*>/ vuÂÂhÃti. MahÃ-aggidÃhe kho pana bhikkhave vuÂÂhite tena gÃmà pi ¬ayhanti nigamà pi ¬ayhanti nagarà pi ¬ayhanti. GÃmesu pi ¬ayhamÃnesu nigamesu pi ¬ayhamÃnesu nagaresu pi ¬ayha- mÃnesu tattha mÃtà pi puttaæ na paÂilabhati putto pi mÃta- raæ na paÂilabhati. Idaæ bhikkhave paÂhamaæ amÃtÃputti- kaæ bhayan ti assutavà puthujjano bhÃsati. 2. Puna ca paraæ bhikkhave hoti so samayo yaæ mahÃ- megho vuÂÂhÃti. MahÃmeghe kho pana bhikkhave vuÂÂhite mahÃ-udakavÃhako sa¤jÃyati. MahÃ-udakavÃhake sa¤jÃte tena gÃmà pi vuyhanti nigamà pi vuyhanti nagarà pi vuyhanti. GÃmesu pi vuyhamÃnesu nigamesu pi vuyha- mÃnesu nagaresu pi vuyhamÃnesu tattha mÃtà pi puttaæ na paÂilabhati putto pi mÃtaraæ na paÂilabhati. Idam bhikkhave dutiyaæ amÃtÃputtikaæ bhayan ti assutavà puthujjano bhÃsati. 3. Puna ca paraæ bhikkhave hoti so samayo yaæ bhayaæ hoti aÂavi-saÇkhepo\<*<2>*>/ cakkasamÃrÆÊhà janapadà pariyÃyanti. Bhaye kho pana bhikkhave sati aÂavisaÇkhepe cakkasamÃrÆÊ- hesu janapadesu pariyÃyantesu tattha mÃtà pi puttaæ na paÂi- labhati putto pi mÃtaraæ na paÂilabhati. Idaæ bhikkhave ta- tiyaæ amÃtÃputtikaæ bhayan ti assutavà puthujjano bhÃsati. ImÃni kho bhikkhave tÅïi amÃtÃputtikÃni bhayÃnÅ ti assu- tavà puthujjano bhÃsati. 4. TÃni kho pan' imÃni bhikkhave tÅïi samÃtÃputtikÃni yeva bhayÃni amÃtÃputtikÃni yeva bhayÃnÅ ti assutavà puth- ujjano bhÃsati. KatamÃni tÅïi? Hoti so bhikkhave samayo yaæ mahÃ-aggidÃho vuÂÂhÃti. MahÃ-aggidÃhe kho pana bhikkhave vuÂÂhite tena gÃmà pi ¬ayhanti nigamà pi ¬ayhanti nagarà pi ¬ayhanti. GÃmesu pi ¬ayhamÃnesu nigamesu pi ¬ayhamÃnesu nagaresu pi ¬ayhamÃnesu hoti so samayo yaæ kadÃci karahaci mÃtà pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ChS. -¬Ã-throughout. 2 Ph. aÂÂavisaÇkopo; SS., ChS., Comy (4) aÂavisaÇkopo; Com. -saÇkhepo. [Ke aÂavÅsaÇkopo; PTS edn. of Cy. aÂavisaÇkopo, neither giving any variants; but cf. A. iii. 66.] >/ #<[page 179]># %% puttaæ paÂilabhati putto pi mÃtaraæ paÂilabhati. Idaæ bhikkhave paÂhamaæ samÃtÃputtikaæ yeva bhayaæ amÃtÃ- puttikaæ yeva bhayan ti assutavà puthujjano bhÃsati. Puna ca paraæ bhikkhave hoti so samayo yaæ mahÃmegho vuÂÂhÃti . . . pe (2) . . . nagaresu pi vuyhamÃnesu hoti so samayo yaæ kadÃci karahaci mÃtà pi puttaæ paÂilabhati\<*<1>*>/ putto pi mÃtaraæ paÂilabhati\<*<1>*>/. Idaæ kho pana\<*<2>*>/ bhikkhave dutiyaæ samÃtÃputtikaæ yeva bhayaæ amÃtÃputtikaæ bhayanti assutavà puthujjano bhÃsati. Puna ca paraæ bhikkhave hoti so samayo yaæ bhayaæ hoti aÂavisaÇkhepo\<*<3>*>/ cakkasamÃrÆÊhà janapadà pariyÃyanti. Bhaye kho pana bhikkhave sati aÂavisaÇkhepe\<*<4>*>/ cakkasamÃ- rÆÊhesu janapadesu pariyantesu hoti so samayo yaæ kadÃci karahaci mÃtà pi puttaæ paÂilabhati putto pi mÃtaraæ paÂila- bhati. Idaæ bhikkhave tatiyaæ samÃtÃputtikaæ yeva bha- yaæ amÃtÃputtikaæ bhayan ti assutavà puthujjano bhÃsati. ImÃni kho bhikkhave tÅïi samÃtÃputtikÃni yeva bhayÃni amÃtÃputtikÃni bhayÃnÅ ti assutavà puthujjano bhÃsati. 5. TÅï' imÃni bhikkhave amÃtÃputtikÃni bhayÃni. Kata- mÃni tÅïi? JarÃbhayaæ vyÃdhibhayaæ maraïabhayaæ. Na bhikkhave mÃtà puttaæ jÅramÃnaæ evaæ labhati:-- Ahaæ jÅrÃmi mà me putto jÅrÅ ti. Putto và pana mÃtaraæ jÅramÃnaæ na evaæ labhati:-- Ahaæ jÅrÃmi mà me mÃtà jÅrÅ ti. Na bhikkhave mÃtà puttaæ vyÃdhiyamÃnam evaæ labhati: -- Ahaæ vyÃdhiyyÃmi mà me putto vyÃdhiyyÅ\<*<1>*>/ ti. Putto và pana mÃtaraæ vyÃdhiyamÃnaæ na evaæ labhati:-- ahaæ vyÃdhiyyÃmi mà me mÃtà vyÃdhiyyÅ\<*<5>*>/ ti. Na bhikkhave mÃtà puttaæ miyyamÃnaæ evaæ labhati:-- Ahaæ miyyÃmi mà me putto miyyÅ\<*<6>*>/ ti. Putto và pana mÃtaraæ miyyamÃnaæ na evaæ labhati:-- ahaæ miyyÃmi mà me mÃtà miyyÅ\<*<6>*>/ ti. ImÃni kho bhikkhave tÅïi amÃtÃ- puttikÃni bhayÃnÅ ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T. na paÂilabhati. 2 Ph. omits kho pana. 3 Ph., SS. saÇkopo; Com. saÇkhepo. 4 Ph., SS. saÇkope. 5 T. vyÃdhÅyyati. 6 T., Tr. mÅyyati. >/ #<[page 180]># %<180 MAHù-VAGGA. [III. 62. 6.>% 6. Atthi bhikkhave maggo atthi paÂipadà imesa¤ ca tiïïaæ samÃtÃputtikÃnaæ bhayÃnaæ imesa¤ ca tiïïaæ amÃtÃputtikÃnaæ bhayÃnaæ pahÃnÃya samatikkamÃya saæ- vattanti. Katamo ca bhikkhave maggo katamà paÂipadà imesa¤ ca tiïïaæ samÃtÃputtikÃnaæ bhayÃnaæ imesa¤ ca tiïïaæ amÃtÃputtikÃnaæ bhayÃnaæ pahÃnÃya samatikka- mÃya saævattanti? Ayam eva maggo aÂÂhaÇgiko maggo seyyathÅdaæ sammÃ- diÂÂhi sammÃsaÇkappo sammÃvÃcà sammÃkammanto sammÃ- ÃjÅvo sammÃvÃyÃmo sammÃsati sammÃsamÃdhi. Ayaæ kho bhikkhave maggo ayaæ paÂipadà imesa¤ ca tiïïaæ samÃtÃ- puttikÃnaæ bhayÃnaæ imesa¤ ca tiïïaæ amÃtÃputtikÃnaæ bhayÃnaæ pahÃnÃya samatikkamÃya saævattantÅ ti. 63. 1. Ekaæ samayaæ Bhagavà Kosalesu cÃrikaæ caramÃno mahatà bhikkhusaÇghena saddhiæ yena VenÃgapuraæ\<*<1>*>/ nÃma KosalÃnaæ brÃhmaïagÃmo tad avasari. VenÃgapurikÃ\<*<2>*>/ brÃhmaïagahapatikà samaïo khalu bho Gotamo Sakyaputto Sakyakulà pabbajito VenÃgapuram\<*<3>*>/ anuppatto. Taæ kho pana Bhagavantaæ Gotamaæ evaæ kalyÃïo kittisaddo abbhuggato\<*<4>*>/ -- iti pi so Bhagavà arahaæ sammÃsambuddho vijjÃcaraïasampanno sugato lokavidÆ anu- ttaro purisadammasÃrathi satthà devamanussÃnaæ Buddho BhagavÃ. So imaæ lokaæ sadevakaæ samÃrakaæ sabrah- makaæ sassamaïabrÃhmaïiæ pajaæ sadevamanussaæ sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà pavedeti. So dhammaæ deseti Ãdi kalyÃïaæ majjhe kalyÃïaæ pariyosÃnakalyÃïaæ sÃtthaæ savya¤janaæ kevalaparipuïïaæ parisuddhaæ brahmacariyaæ pakÃseti. SÃdhu kho pana tathÃrÆpÃnaæ arahataæ dassanaæ hotÅ ti. 2. Atha kho VenÃgapurikà brÃhmaïa-gahapatikà yena Bhagavà ten' upasaÇkamiæsu. UpasaÇkamitvà appekacce Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu, appe- kacce Bhagavatà saddhiæ sammodiæsu sammodanÅyaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. VenÃhaæ. 2 Ph. VenÃhapuriyÃ. 3 Ph. VenÃhaæ puraæ. 4 Ph. abbhuggacchati. >/ #<[page 181]># %% kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ nisÅdiæsu, appe- kacce yena Bhagavà ten' a¤jaliæ païÃmetvà ekamantaæ nisÅdiæsu, appekacce nÃmagottaæ sÃvetvà ekamantaæ nisÅdiæsu, appekacce tuïhÅbhÆtà ekamantaæ nisÅdiæsu. Ekamantaæ nisinno kho VenÃgapuriko Vacchagotto brÃh- maïo Bhagavantaæ etad avoca:-- 3. Acchariyaæ bho Gotama abbhutaæ bho Gotama yÃva¤ c' idaæ bhoto\<*<1>*>/ Gotamassa vippasannÃni indriyÃni parisuddho chavivaïïo pariyodÃto. SeyyathÃpi bho Gotama sÃradaæ bhadarapaï¬uæ\<*<2>*>/ parisuddhaæ hoti pariyodÃtaæ evam eva bhoto Gotamassa vippasannÃni indriyÃni parisuddho chavi- vaïïo pariyodÃto. SeyyathÃpi bho Gotama tÃlapakkaæ\<*<3>*>/ sampati\<*<4>*>/-bandhanà muttaæ\<*<5>*>/ parisuddhaæ hoti pariyodÃtaæ evam eva bhoto Gotamassa vippasannÃni indriyÃni parisuddho chavivaïïo pariyodÃto. SeyyathÃpi bho Gotama nekkhaæ jambonadaæ dakkhakammÃraputtasuparikammakataæ\<*<6>*>/ ku- salasampahaÂÂhaæ paï¬ukambale nikkhittaæ bhÃsate ca tapate ca virocati ca, evam eva bhoto Gotamassa vippasannÃni indriyÃni parisuddho chavivaïïo pariyodÃto. YÃni nÆna tÃni bho Gotam a uccÃsayanamahÃsayanÃni\<*<7>*>/ -- seyyathÅdaæ Ãsandi pallaÇko goïako cittakà paÂikà paÂalikà tÆlikà vika- tikà uddalomÅ ekantalomÅ kaÂÂhissaæ koseyyaæ kuttakaæ\<*<8>*>/ hatthattharaæ assattharaæ rathattharaæ ajinappaveïi kadali- migapavarapaccattharaïaæ sa-uttaracchadaæ ubhatolohita- kÆpadhÃnaæ -- evarÆpÃnaæ nÆna bhavaæ Gotamo uccÃsaya- namahÃsayanÃnaæ nikÃmalÃbhÅ akicchalÃbhÅ akasiralÃbhÅ ti. 4. YÃni kho pana tÃni brÃhmaïa uccÃsayanamahÃsaya- nÃni, seyyathÅdaæ Ãsandi . . . pe . . . ubhatolohitakÆpa- dhÃnaæ, dullabhÃni tÃni pabbajitÃnaæ laddhà ca na kappanti. TÅïi kho imÃni brÃhmaïa uccÃsayanamahÃsayanÃni yesÃ- haæ etarahi nikÃmalÃbhÅ akicchalÃbhÅ akasiralÃbhÅ. Kata- mÃni tÅïi? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 All MSS. bho here and below. 2 SS. SÃrada-odara-paï¬u; Com., Tr. sÃrada-bhadara-paï¬uæ; Ph. udakaæ paï¬araæ. 3 Ph. tÃlapakkaphalaæ. 4 Ph. omits sampati; Com. sampatti. 5 ChS. pamuttaæ 6 Tr. here adds ukkÃmukkesu, but see Saæyutta II, 3, 10, 9; ChS. ukkÃmukhe sukusala-. 7 C. vi. 8 and M. x. 5. 8 ChS. kaÂÂissaæ . . . kuÂÂakaæ. >/ #<[page 182]># %<182 MAHù-VAGGA. [III. 63. 5.>% Dibbaæ uccÃsayanamahÃsayanaæ brahmaæ uccÃsayana- mahÃsayanaæ ariyaæ uccÃsayanamahÃsayanaæ. ImÃni kho brÃhmaïa tÅïi uccÃsayanamahÃsayanÃni yesÃhaæ etarahi nikÃmalÃbhÅ akicchalÃbhÅ akasiralÃbhÅ ti. 5. Katamaæ pana taæ bho Gotama dibbaæ uccÃsayana- mahÃsayanaæ yassa bhavaæ Gotamo etarahi nikÃmalÃbhÅ akicchalÃbhÅ akasiralÃbhÅ ti. IdhÃhaæ brÃhmaïa yaæ gÃmaæ và nigamaæ và upanissÃya viharÃmi so pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaram ÃdÃya tam eva gÃmaæ và nigamaæ và piï¬Ãya pavisÃmi. So pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂikkanto vanaætaæ yeva pacÃra- yÃmi.\<*<1>*>/ So yad eva tattha honti tiïÃni và païïÃni và tÃni ekajjhaæ saæharitvÃ\<*<2>*>/ nisÅdÃmi pallaÇkaæ Ãbhu¤jitvà ujuæ kÃyaæ païidhÃya parimukhaæ satiæ upaÂÂhapetvÃ. So vivicc' eva kÃmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaæ savicÃraæ vivekajaæ pÅtisukhaæ paÂhamajjhÃnaæ upasam- pajja viharÃmi. VitakkavicÃrÃnaæ vÆpasamà ajjhattaæ sampasÃdanaæ cetaso ekodibhÃvaæ avitakkaæ avicÃraæ samÃdhijaæ pÅtisukhaæ dutiyajjhÃnaæ upasampajja viha- rÃmi. PÅtiyà ca virÃgà upekhako ca viharÃmi sato sampajÃno sukha¤ ca kÃyena paÂisaævedemi yan taæ ariyà Ãcikkhanti upekhako satimà sukhavihÃrÅ ti tatiyajjhÃnaæ upasampajja viharÃmi. Sukhassa ca pahÃnà dukkhassa ca pahÃnà pubb' eva somanassadomanassÃnaæ atthagamà adukkhamasukhaæ upekhÃ-sati-parisuddhaæ catutthajjhÃnaæ upasampajja viha- rÃmi. So ce ahaæ brÃhmaïa evaæbhÆto caÇkamÃmi dibbo me eso tasmiæ samaye caÇkamo hoti. So ce ahaæ brÃhmaïa evaæ- bhÆto tiÂÂhÃmi dibbaæ me etaæ tasmiæ samaye ÂhÃnaæ hoti. So ce ahaæ brÃhmaïa evaæbhÆto nisÅdÃmi dibbaæ me etaæ tasmiæ samaye Ãsanaæ hoti. So ce ahaæ brÃhmaïa evaæ- bhÆto seyyaæ kappemi dibbaæ me etaæ tasmiæ samaye uccÃsayanamahÃsayanaæ hoti. Idaæ kho taæ\<*<3>*>/ brÃhmaïa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. sa¤carissÃmi. 2 T. saÇkharitvÃ; D. saÇkaritvÃ; Ph., Tr., ChS. saÇgharitvÃ. 3 Ph. Idaæ kho pana; SS. Idaæ kho taæ. ChS. omits taæ. >/ #<[page 183]># %% dibbaæ uccÃsayanamahÃsayanaæ yassÃhaæ etarahi nikÃma- lÃbhÅ\<*<1>*>/ akicchalÃbhÅ akasiralÃbhÅ ti. Acchariyaæ bho Gotama abbhutaæ bho Gotama! Ko c' a¤¤o evarÆpassa dibbassa uccÃsayanamahÃsayanassa nikÃ- malÃbhÅ bhavissati akicchalÃbhÅ akasiralÃbhÅ a¤¤atra bhotà Gotamena? 6. Katamaæ pana taæ bho Gotama brahmaæ uccÃsayana- mahÃsayanaæ yassa bhavaæ Gotamo etarahi nikÃmalÃbhÅ\<*<1>*>/ akicchalÃbhÅ akasiralÃbhÅ ti? IdhÃhaæ brÃhmaïa yaæ gÃmaæ và nigamaæ và upanissÃya viharÃmi so pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaram ÃdÃya tam eva gÃmaæ và nigamaæ và piï¬Ãya pavisÃmi\<*<2>*>/. So pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂikkanto vanaætaæ yeva pacÃ- rayÃmi.\<*<3>*>/ So yad eva tattha honti tiïÃni và païïÃni và tÃni ekajjhaæ saæharitvà nisÅdÃmi pallaÇkaæ Ãbhu¤jitvà ujuæ kÃyaæ païidhÃya parimukhaæ satiæ upaÂÂhapetvÃ, so mettÃ- sahagatena cetasà ekaæ disaæ pharitvà viharÃmi tathà duti- yaæ tathà tatiyaæ tathà catutthiæ. Iti uddham adho tiri- yaæ sabbadhi sabbattatÃya sabbÃvantaæ lokaæ mettÃsaha- gatena cetasà vipulena mahaggatena appamÃïena averena avyÃpajjhena pharitvà viharÃmi. KaruïÃsahagatena cetasà ekaæ disaæ . . . pe . . . muditÃsahagatena cetasà ekaæ disaæ . . . pe . . . upekhÃsahagatena cetasà ekaæ disaæ pharitvà viharÃmi tathà dutiyaæ tathà tatiyaæ tathà catut- thaæ. Iti uddham adho tiriyaæ sabbadhi sabbattatÃya sab- bÃvantaæ lokaæ upekhÃ-sahagatena cetasà vipulena mahagga- tena appamÃïena averena avyÃpajjhena pharitvà viharÃmi. So ce ahaæ brÃhmaïa evaæbhÆto caÇkamÃmi brahmo me eso tasmiæ samaye caÇkamo hoti. So ce ahaæ brÃhmaïa evaæbhÆto tiÂÂhÃmi . . . pe . . . nisÅdÃmi . . . pe . . . seyyaæ kappemi brahmaæ me etaæ tasmiæ samaye uccÃsayanamahÃsayanaæ hoti. Idaæ kho taæ\<*<4>*>/ brÃhmaïa brahmaæ uccÃsayanamahÃsayanaæ yassÃhaæ etarahi nikÃmalÃbhÅ akicchalÃbhÅ akasiralÃbhÅ ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. has-lÃbhÅ bhavissati. 2 Ph. pavisissÃmi. 3 Ph. sa¤carissÃmi. 4 Ph. pana. ChS. omits taæ. >/ #<[page 184]># %<184 MAHù-VAGGA. [III. 63. 7.>% Acchariyaæ bho Gotama abbhutaæ bho Gotama! Ko c' a¤¤o evarÆpassa brahmassa uccÃsayanamahÃsayanassa nikÃ- malÃbhÅ bhavissati akicchalÃbhÅ akasiralÃbhÅ a¤¤atra bhotà Gotamena? 7. Katamaæ pana taæ bho Gotama ariyaæ uccÃsayana- mahÃsayanaæ yassa bhavaæ Gotamo etarahi nikÃmalÃbhÅ akicchalÃbhÅ akasiralÃbhÅ ti? Idha brÃhmaïa yaæ gÃmaæ và nigamaæ và upanissÃya viharÃmi so pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaram ÃdÃya tam eva gÃmaæ và nigamaæ và piï¬Ãya pavisÃmi. So pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂikkanto vanaætaæ yeva pacÃra- yÃmi.\<*<1>*>/ So yad eva tattha honti tiïÃni và païïÃni và tÃni ekajjhaæ saæharitvà nisÅdÃmi pallaÇkaæ Ãbhu¤jitvà ujuæ kÃyaæ païidhÃyà parimukhaæ satiæ upaÂÂhapetvÃ. So evaæ pajÃnÃmi\<*<2>*>/ -- rÃgo me pahÅno ucchinnamÆlo tÃlÃvatthu- kato anabhÃvakato Ãyatiæ anuppÃdadhammo, doso me pahÅno ucchinnamÆlo tÃlÃvatthukato anabhÃvakato Ãyatiæ anuppÃ- dadhammo, moho me pahÅno ucchinnamÆlo tÃlÃvatthukato anabhÃvakato Ãyatiæ anuppÃdadhammo. So ce ahaæ brÃhmaïa evaæbhÆto caÇkamÃmi ariyo me eso tasmiæ samaye caÇkamo hoti. So ce ahaæ brÃhmaïa evaæ- bhÆto tiÂÂhÃmi . . . pe . . . nisÅdÃmi . . . pe . . . seyyaæ kappemi ariyaæ me etaæ tasmiæ samaye uccÃsayanamahÃsa- yanaæ hoti. Idaæ kho taæ brÃhmaïa ariyam uccÃsayana- mahÃsayanaæ yassÃhaæ etarahi nikÃmalÃbhÅ akicchalÃbhÅ akasiralÃbhÅ ti. Acchariyaæ bho Gotama abbhutaæ bho Gotama! Ko c' a¤¤o evarÆpassa ariyassa uccÃsayanamahÃsayanassa nikÃ- malÃbhÅ bhavissati akicchalÃbhÅ akasiralÃbhÅ a¤¤atra bhotà Gotamena? Abhikkantaæ bho Gotama abhikkantaæ bho Gotama. SeyyathÃpi bho Gotama nikkujjitaæ và ukkujjeyya paÂicchannaæ và vivareyya mÆÊhassa và maggaæ Ãcikkheyya andhakÃre và telapajjotaæ dhÃreyya cakkhumanto rÆpÃni dakkhintÅ ti, evam eva bhotà Gotamena anekapariyÃyena dhammo pakÃsito. Ete mayaæ bhavantaæ Gotamaæ sara- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. sa¤carissÃmi. 2 Ph. sarÃmi. >/ #<[page 185]># %% ïaæ gacchÃma dhamma¤ ca bhikkhusaÇgha¤ ca. UpÃsake no bhavaæ Gotamo dhÃreti ajjatagge pÃïupete saraïaæ gate ti. 64. 1. Evaæ me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà RÃjagahe viharati GijjhakÆÂe pabbate. Tena kho pana samayena Sarabho nÃma paribbÃjako acirapakkanto hoti imasmà dhammavinayÃ. So RÃjagahe parisatiæ evaæ vÃcaæ bhÃsati -- a¤¤Ãto mayà samaïÃnaæ SakyaputtiyÃnaæ dhammo: a¤¤Ãya ca panÃhaæ samaïÃnaæ SakyaputtiyÃnaæ dhammaæ evÃhaæ tasmà dhammavinayà apakkanto ti. 2. Atha kho sambahulà bhikkhÆ pubbaïhasamayaæ nivÃ- setvà pattacÅvaram ÃdÃya RÃjagahaæ piï¬Ãya pavisiæsu. Assosuæ kho te bhikkhÆ Sarabhassa paribbÃjakassa RÃja- gahe parisatiæ evaæ vÃcaæ bhÃsamÃnassa -- a¤¤Ãto mayà samaïÃnaæ SakyaputtiyÃnaæ dhammo: a¤¤Ãya ca panÃhaæ samaïÃnaæ SakyaputtiyÃnaæ dhammaæ evÃhaæ tasmà dhammavinayà apakkanto ti. Atha kho te bhikkhÆ RÃjagahe piï¬Ãya caritvà pacchÃ- bhattaæ piï¬apÃtapaÂikkanto yena Bhagavà ten' upasaÇ- kamiæsu. UpasaÇkamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekam- antaæ nisÅdiæsu. Ekamantaæ nisinnà kho te bhikkhÆ Bhagavantaæ etad avocuæ: Sarabho nÃma bhante paribbÃjako acirapakkanto imasmà dhammavinayÃ. So RÃjagahe\<*<1>*>/ parisatiæ\<*<2>*>/ evaæ vÃcaæ bhÃsati -- a¤¤Ãto mayà samaïÃnaæ SakyaputtiyÃnaæ dham- mo: a¤¤Ãya ca panÃhaæ samaïÃnaæ SakyaputtiyÃnaæ dhammaæ evÃhaæ tasmà dhammavinayà apakkanto ti. SÃdhu bhante Bhagavà yena SappinikÃtÅraæ\<*<3>*>/ yena paribbÃ- jakÃrÃmo yena Sarabho paribbÃjako ten' upasaÇkamatu anukampaæ upÃdÃyà ti. AdhivÃseti Bhagavà tuïhÅbhÃvena. 3. Atha kho Bhagavà sÃyaïhasamayaæ paÂisallÃïà vuÂÂhito yena SappinikÃtÅraæ yena paribbÃjakÃrÃmo yena Sarabho paribbÃjako ten' upasaÇkami. UpasaÇkamitvà pa¤¤atte Ãsane \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. -gahaæ. 2 MSS. parisati, pavisati. 3 Ph. SappiniyÃ. >/ #<[page 186]># %<186 MAHù-VAGGA. [III. 64. 4.>% nisÅdi, nisajja kho Bhagavà Sarabhaæ paribbÃjakaæ etad avoca: Saccaæ kira tvaæ Sarabha evaæ vadesi -- a¤¤Ãto mayà samaïÃnaæ SakyaputtiyÃnaæ dhammo: a¤¤Ãya ca panÃhaæ samaïÃnaæ SakyaputtiyÃnaæ dhammaæ evÃhaæ tasmà dhammavinayà apakkanto ti. Evaæ vutte Sarabho pari- bbÃjako tuïhÅ ahosi. Dutiyam pi kho Bhagavà Sarabhaæ paribbÃjakaæ etad avoca:-- Vadehi Sarabha kinti te\<*<1>*>/ a¤¤Ãto samaïÃnaæ Sakya- puttiyÃnaæ dhammo. Sace te aparipÆraæ bhavissati ahaæ paripÆressÃmi.\<*<2>*>/ Sace pana te\<*<3>*>/ paripÆraæ bhavissati ahaæ anumodissÃmÅ ti. Dutiyam pi kho Sarabho paribbÃjako tuïhÅ ahosi. Tatiyam pi kho Bhagavà Sarabhaæ paribbÃjakaæ etad avoca:-- Mayà kho Sarabha pa¤¤Ãyati samaïÃnaæ Sakya- puttiyÃnaæ dhammo. Vadehi Sarabha kinti te a¤¤Ãto samaïÃnaæ SakyaputtiyÃnaæ dhammo. Sace te aparipÆraæ bhavissati ahaæ paripÆressÃmi. Sace pana te paripÆraæ bhavissati ahaæ anumodissÃmÅ ti. Tatiyam pi kho Sarabho paribbÃjako tuïhÅ ahosi. 4. Atha kho te paribbÃjakà RÃjagahakÃ\<*<4>*>/ Sarabhaæ parib- bÃjakaæ etad avocuæ:-- Yad eva kho tvaæ Ãvuso samaïaæ Gotamaæ yÃceyyÃsi tad eva te samaïo Gotamo pavÃreti. Vadeh' Ãvuso Sarabha kinti te a¤¤Ãto samaïÃnaæ Sakya- puttiyÃnaæ dhammo. Sace te aparipÆraæ bhavissati samaïo Gotamo paripÆressati. Sace pana te paripÆraæ bhavissati samaïo Gotamo anumodissatÅ ti. Evaæ vutte Sarabho paribbÃjako tuïhÅbhÆto maÇkubhÆto pattakkhandho adhomukho pajjhÃyanto\<*<5>*>/ appaÂibhÃno nisÅdi. 5. Atha kho Bhagavà Sarabhaæ paribbÃjakaæ tuïhÅ- bhÆtaæ maÇkubhÆtaæ pattakkhandhaæ adhomukhaæ pajjhÃ- yantaæ appaÂibhÃnaæ viditvà te paribbÃjake etad avoca: Yo kho maæ paribbÃjakà evaæ vadeyya -- sammÃsambu- ddhassa te paÂijÃnato ime dhammà anabhisambuddhà ti -- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. omits te. 2 Ph. -pÆrissÃmi. 3 Ph. omits pana te. 4 From Ph. 5 D. ajjhÃyanto. See Cullavagga, IV. 4, 7. >/ #<[page 187]># %% tam ahaæ tattha sÃdhukaæ samanuyu¤jeyyaæ samanugÃ- heyyaæ samanubhÃseyyaæ. So vata mayà sÃdhukaæ sama- nuyu¤jiyamÃno samanugÃhiyamÃno samanubhÃsiyamÃno aÂÂhÃnam etaæ anavakÃso yaæ so tiïïaæ ÂhÃnÃnaæ nä¤a- taraæ ÂhÃnaæ nigaccheyya -- a¤¤ena và a¤¤aæ paÂicarissati bahiddhà kathaæ apanÃmessati kopa¤ ca dosa¤ ca appacca- ya¤ ca pÃtukarissati, tuïhÅbhÆto và maÇkubhÆto và patta- kkhandho adhomukho pajjhÃyanto appaÂibhÃno nisÅdissati seyyathÃpi Sarabho paribbÃjako. Yo kho maæ paribbÃjakà evaæ vadeyya -- khÅïÃsavassa te paÂijÃnato ime Ãsavà apari- kkhÅïà ti -- taæ ahaæ tattha sÃdhukaæ samanuyu¤jeyyaæ samanugÃheyyaæ samanubhÃseyyaæ. So vata mayà sÃdhu- kaæ samanuyu¤jiyamÃno samanugÃhiyamÃno samanubhÃsi- yamÃno aÂÂhÃnam etaæ anavakÃso yaæ so tiïïaæ ÂhÃnÃnaæ nä¤ataraæ ÂhÃnaæ nigaccheyya -- a¤¤ena và a¤¤aæ paÂi- carissati bahiddhà kathaæ apanÃmessati kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pÃtukarissati tuïhÅbhÆto và maÇkubhÆto và pattakkhandho adhomukho pajjhÃyanto appaÂibhÃno nisÅdissati seyyathÃpi Sarabho paribbÃjako. Yo kho maæ paribbÃjakà evaæ vadeyya -- yassa kho pana te atthÃya dhammo desito so na niyyÃti takkarassa sammà dukkhakkhayÃyà ti -- tam ahaæ tattha sÃdhukaæ samanuyu¤- jeyyaæ samanugÃheyyaæ samanubhÃseyyaæ. So vata mayà sÃdhukaæ samanuyu¤jiyamÃno samanugÃhiyamÃno samanu- bhÃsiyamÃno aÂÂhÃnam etaæ anavakÃso yaæ so tiïïaæ ÂhÃnÃnaæ nä¤ataraæ ÂhÃnaæ nigaccheyya -- a¤¤ena và a¤¤aæ paÂicarissati bahiddhà kathaæ apanÃmessati kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pÃtukarissati, tuïhÅbhÆto và maÇkubhÆto và pattakkhandho adhomukho pajjhÃyanto appaÂibhÃno nisÅdissati seyyathÃpi Sarabho paribbÃjako ti. Atha kho Bhagavà SappinikÃ-tÅre paribbÃjakÃrÃme tikkhattuæ sÅhanÃdaæ naditvà vehÃsaæ pakkÃmi. 6. Atha kho te paribbÃjakà acirapakkantassa Bhagavato Sarabhaæ paribbÃjakaæ samantato vÃcÃya sannitodakena sa¤jambhariæ akaæsu. SeyyathÃpi Ãvuso Sarabha brahÃ- ra¤¤e jarasigÃlo sÅhanÃdaæ nadissÃmÅ ti segÃlakaæ yeva nadati bheraï¬akaæ yeva nadati, evam eva kho tvaæ Ãvuso Sarabha, a¤¤atr' eva samaïena Gotamena sÅhanÃdaæ \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 188]># %<188 MAHù-VAGGA. [III. 65. 1.>% nadissÃmÅ ti, segÃlakaæ yeva nadasi bheraï¬akaæ yeva nadasi. SeyyathÃpi Ãvuso Sarabha ambakamaddarÅ\<*<1>*>/ phussa- karavitaæ ravissÃmÅ ti ambakamaddariravitaæ yeva ravati, evam eva kho taæ Ãvuso Sarabho a¤¤atr' eva samaïena Gotamena phussakaravitaæ\<*<2>*>/ ravissÃmÅ ti ambakamadda- riravitaæ\<*<1>*>/ yeva ravasi.\<*<3>*>/ SeyyathÃpi Ãvuso Sarabha usabho su¤¤Ãya gosÃlÃya gambhÅraæ naditabbaæ ma¤¤ati, evam eva kho tvaæ Ãvuso Sarabha a¤¤atr' eva samaïena Gotamena gambhÅraæ naditabbaæ ma¤¤asÅ ti. Atha kho te paribbÃjakà Sarabhaæ paribbÃjakaæ saman- tato vÃcÃya sannitodakena sa¤jambharim akaæsÆ ti. 65. 1. Evaæ me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà Kosalesu cÃrikaæ caramÃno mahatà bhikkhusaÇghena saddhiæ yena Kesaputtaæ\<*<4>*>/ nÃma KÃlÃmÃnaæ nigamo tad avasari. Assosuæ kho Kesaputtiyà KÃlÃmà samaïo khalu bho Gotamo Sakya- putto Sakyakulà pabbajito Kesaputtaæ anupatto. Taæ kho pana Bhagavantaæ Gotamaæ evaæ kalyÃïo kittisaddo abbhuggato -- iti pi so Bhagavà arahaæ sammÃsambuddho vijjÃcaraïasampanno . . . pe . . . pakÃseti. SÃdhu kho pana tathÃrÆpÃnaæ arahataæ dassanaæ hotÅ ti. Atha kho Kesaputtiyà KÃlÃmà yena Bhagavà ten' upasaÇ- kamiæsu. UpasaÇkamitvà appekacce Bhagavantaæ abhi- vadetvà ekamantaæ nisÅdiæsu, appekacce Bhagavatà saddhiæ sammodiæsu sammodanÅyaæ kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ nisÅdiæsu, appekacce yena Bhagavà ten' a¤jaliæ païÃmetvà ekamantaæ nisÅdiæsu, appekacce nÃmagottaæ sÃvetvà ekamantaæ nisÅdiæsu, appekacce tuïhÅbhÆtà ekam- antaæ nisÅdiæsu. Ekamantaæ nisinnà kho Kesaputtiyà KÃlÃmà Bhagavantaæ etad avocuæ:-- \<*<2>*>/. Santi bhante eke samaïabrÃhmaïà Kesaputtaæ Ãgacch- anti. Te sakaæ yeva vÃdaæ dÅpenti jotenti, paravÃdaæ\<*<5>*>/ pana khuæsenti vambhenti paribhavanti\<*<6>*>/ opapakkhiæ\<*<7>*>/ karonti. Apare pi bhante eke samaïabrÃhmaïà Kesaputtaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ChS. ambukasa¤carÅ. 2 ChS. purisakara-. 3 ChS., Comy (4) ravati. 4 ChS. Kesamu-throughout. 5 Ph. parappavÃdaæ. 6 Omitted by Ph., Tr. 7 Ph. omakkhikaæ; Com. opakkhiæ; ChS. omakkhiæ. >/ #<[page 189]># %% Ãgacchanti. Te pi sakaæ yeva vÃdaæ dÅpenti jotenti para- vÃdaæ pana\<*<1>*>/ khuæsenti vambhenti paribhavanti\<*<2>*>/ opapa- kkhiæ\<*<3>*>/ karonti. Tesaæ no bhante amhÃkam hot' eva kaÇkhà hoti vicikicchà -- ko si nÃma imesaæ bhavantÃnaæ samaïÃnaæ saccaæ Ãha ko musà ti? 3. Alaæ hi vo KÃlÃmà kaÇkhituæ\<*<4>*>/ alaæ vicikicchituæ. KaÇkhÃniye va pana vo ÂhÃne vicikicchà uppannÃ. Etha tumhe KÃlÃmà mà anussavena mà paramparÃya mà itikirÃya mà piÂakasampadÃnena mà takkahetu\<*<5>*>/ mà naya- hetu\<*<5>*>/ mà ÃkÃraparivitakkena mà diÂÂhinijjhÃnakkhantiyà mà bhavyarÆpatÃya mà samaïo no garÆ ti, yadà tumhe KÃlÃmà attanà va jÃneyyÃtha -- ime dhammà akusalà ime dhammà sÃvajjà ime dhammà vi¤¤ugarahità ime dhammà samattà samÃdinnà ahitÃya dukkhÃya saævattantÅ ti -- atha tumhe KÃlÃmà pajaheyyÃtha. 4. Taæ {kiæ} ma¤¤atha KÃlÃmà -- lobho purisassa ajjhattaæ uppajjamÃno uppajjati hitÃya và ahitÃya và ti? AhitÃya bhante. Luddho panÃyaæ KÃlÃmà purisapuggalo lobhena abhi- bhÆto pariyÃdinnacitto pÃïaæ pi hanti adinnam pi Ãdiyati paradÃram pi gacchati musà pi bhaïati param pi tathattÃya samÃdapeti yaæ 'sa hoti dÅgharattaæ ahitÃya dukkhÃyà ti. Evam bhante. 5. Taæ kiæ ma¤¤atha KÃlÃmà -- doso purisassa ajjhattaæ uppajjamÃno uppajjati hitÃya và ahitÃya và ti? AhitÃya bhante. DuÂÂho panÃyaæ KÃlÃmà purisapuggalo dosena abhibhÆto pariyÃdinnacitto pÃïam pi hanti adinnam pi Ãdiyati para- dÃram pi gacchati musà pi bhaïati param pi tathattÃya\<*<6>*>/ samÃdapeti yaæ 'sa hoti dÅgharattaæ ahitÃya dukkhÃyà ti. Evam bhante. 6. Taæ kiæ ma¤¤atha KÃlÃmà -- moho purisassa ajjhattaæ uppajjamÃno uppajjati hitÃya và ahitÃya và ti. AhitÃya bhante. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. pina. 2 Omitted by Ph., Tr. 3 Ph. amakkhikaæ; Com. opakkhiæ; ChS. omakkhiæ. 4 D. ka¤cituæ. 5 Ph. -gÃhena. 6 Ph. tadatthÃya; D. tatthattÃya. >/ #<[page 190]># %<190 MAHù-VAGGA. [III. 65. 7.>% MÆÊho panÃyaæ KÃlÃmà purisapuggalo mohena abhibhÆto pariyÃdinnacitto pÃïam pi hanti adinnam pi Ãdiyati para- dÃram pi gacchati musà pi bhaïati param pi tathattÃya samÃdapeti yaæ 'sa hoti dÅgharattaæ ahitÃya dukkhÃyà ti. Evam bhante. 7. Taæ kiæ ma¤¤atha KÃlÃmà -- ime dhammà kusalà và akusalà và ti? Akusalà bhante. SÃvajjà và anavajjà và ti? SÃvajjà bhante. Vi¤¤ugarahità và vi¤¤uppasatthà và ti? Vi¤¤ugarahità bhante. Samattà samÃdinnà ahitÃya dukkhÃya saævattanti no và kathaæ và ettha hotÅ ti? Samattà bhante samÃdinnà ahitÃya dukkhÃya saævattanti evaæ no ettha hotÅ ti. 8. Iti kho KÃlÃmà yaæ tam avocumha -- Etha tumhe KÃlÃmà mà anussavena mà paramparÃya mà itikirÃya mà piÂakasampadÃnena mà takkahetu mà nayahetu mà ÃkÃra- parivitakkena mà diÂÂhinijjhÃnakkhantiyà mà bhavyarÆ- patÃya mà samaïo no garÆ ti, yadà tumhe KÃlÃmà attanà va jÃneyyÃtha -- ime dhammà akusalà ime dhammà sÃvajjà ime dhammà vi¤¤ugarahità ime dhammà samattà samÃdinnà ahitÃya dukkhÃya saævattantÅ ti -- atha tumhe KÃlÃmà pajaheyyÃthà ti -- iti yaæ taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ. 9. Etha tumhe KÃlÃmà mà anussavena mà parampÃraya . . . pe . . . garÆ ti, yadà tumhe KÃlÃmà attanà va jÃneyyÃtha -- ime dhammà kusalà ime dhammà anavajjà ime dhammà vi¤¤uppasatthà ime dhammà samattà samÃdinnà hitÃya sukhÃya saævattantÅ ti -- atha tumhe KÃlÃmà upasam- pajja vihareyyÃtha. 10. Taæ kiæ ma¤¤atha KÃlÃmà -- alobho purisassa ajjhat- taæ uppajjamÃno uppajjati hitÃya và ahitÃya và ti? HitÃya bhante. Aluddho panÃyaæ KÃlÃmà purisapuggalo lobhena anabhi- bhÆto apariyÃdinnacitto n' eva pÃïaæ hanti na adinnam Ãdiyati na paradÃraæ gacchati na musà bhaïati paraæ pi tathattÃya\<*<1>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. na param pi tadatthÃya. >/ #<[page 191]># %% samÃdapeti yaæ 'sa hoti\<*<1>*>/ dÅgharattaæ hitÃya sukhÃyà ti? Evaæ bhante ti. 11. Taæ kiæ ma¤¤atha KÃlÃmà -- adoso purisassa ajjhattaæ uppajjamÃno uppajjati hitÃya và ti ahitÃya và ti? HitÃya bhante. AduÂÂho panÃyaæ KÃlÃmà purisapuggalo dosena anabhi- bhÆto apariyÃdinnacitto n' eva pÃïaæ hanti . . . na musà bhaïati param pi tathattÃya samÃdapeti yaæ 'sa hoti\<*<1>*>/ dÅgharattaæ hitÃya sukhÃyà ti. Evam bhante ti. 12. Taæ kiæ ma¤¤atha KÃlÃmà -- amoho purisassa ajjhat- taæ uppajjamÃno uppajjati hitÃya và ahitaya và ti? HitÃya bhante. AmÆÊho panÃyaæ kÃlÃmà purisapuggalo mohena anabhi- bhÆto apariyÃdinnacitto n' eva pÃïaæ hanti na adinnam Ãdiyati na paradÃraæ gacchati na musà bhaïati param pi tathattÃya samÃdapeti yaæ 'sa hoti\<*<1>*>/ yaæ dÅgharattaæ hitÃya sukhÃyà ti? Evaæ bhante. 13. Taæ kiæ ma¤¤atha KÃlÃmà -- ime dhammà kusalà và akusalà và ti? Kusalà bhante. SÃvajjà và anavajjà và ti? Anavajjà bhante. Vi¤¤ugarahità và vi¤¤uppasatthà và ti? Vi¤¤uppasatthà bhante. Samattà samÃdinnà sukhÃya saævattanti, no và kathaæ và ettha hotÅ ti? Samattà bhante samÃdinnà hitÃya sukhÃya saævattanti evaæ no ettha hotÅ ti. 14. Iti kho KÃlÃmà yaæ taæ avocumha -- etha tumhe KÃlÃmà mà anussavena mà paramparÃya mà itikirÃya mà piÂakasampadÃnena mà takkahetu\<*<2>*>/ mà nayahetu\<*<2>*>/ mà ÃkÃ- raparivitakkena mà diÂÂhinijjhÃnakkhantiyà mà bhavyarÆ- patÃya mà samaïo no garÆ\<*<3>*>/ ti, yadà tumhe KÃlÃmà attanà va jÃneyyÃtha -- ime dhammà kusalà ime dhammà anavajjà ime dhammà vi¤¤uppasatthà ime dhammà samattà samÃdinnà hitÃya sukhÃya saævattantÅ ti -- atha tumhe KÃlÃmà upasam- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. yaæ tassa pahoti; D. sa yaæ sa hoti. 2 Ph. -gÃhena. 3 Ph. gurÆ. >/ #<[page 192]># %<192 MAHù-VAGGA. [III. 65. 15.>% pajja vihareyyÃthà ti -- iti yan taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ. 15. Sa kho so\<*<1>*>/ KÃlÃmà ariyasÃvako evaæ vigatÃbhijjho vigatavyÃpÃdo asammÆÊho sampajÃno patissato\<*<2>*>/ mettÃsa- hagatena cetasà . . . karuïÃsahagatena cetasà . . . muditÃ- sahagatena cetasà . . . upekhÃsahagatena cetasà . . . ekaæ disaæ pharitvà viharati tathà dutiyaæ tathà tatiyaæ tathà catuÂÂhiæ. Iti uddham adho tiriyaæ sabbadhi sabbattatÃya sabbÃvantaæ lokaæ upekhÃsahagatena cetasà vipulena maha- ggatena appamÃïena averena avyÃpajjhena pharitvà viharati. Sa kho so\<*<2>*>/ KÃlÃmà ariyasÃvako evaæ averacitto evaæ avyÃpajjhacitto evaæ asaÇkiliÂÂhacitto evaæ visuddhacitto, tassa diÂÂh' eva dhamme cattÃro assÃsà adhigatà honti. 16. Sace kho pana atthi paraloko atthi sukaÂadukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ÂhÃnam ahaæ\<*<3>*>/ kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjissÃmÅ ti. Ayam assa paÂhamo assÃso adhigato hoti. Sace kho pana n' atthi paraloko n' atthi sukaÂadukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko idhÃhaæ diÂÂh' eva dhamme averaæ avyÃpajjhaæ anÅ- ghaæ sukhiæ\<*<4>*>/ attÃnaæ pariharÃmÅ ti. Ayam assa dutiyo assÃso adhigato hoti. Sace kho pana karoto karÅyati pÃpaæ na kho panÃhaæ kassaci pÃpaæ cetemi akarontaæ kho pana maæ pÃpaæ kammaæ kuto dukkhaæ phusissatÅ ti. Ayam assa tatiyo assÃso adhigato hoti. Sace kho pana karoto na karÅyati pÃpaæ idhÃhaæ ubhayen' eva visuddhaæ attÃnaæ samanupassÃmÅ ti. Ayam assa catuttho assÃso adhigato hoti. Sa kho so\<*<2>*>/ ariyasÃvako KÃlÃmà evaæ averacitto evaæ avyÃpajjhacitto evaæ asaÇkiliÂÂhacitto evaæ visuddhacitto tassa diÂÂh' eva dhamme ime cattÃro assÃsà adhigatà hontÅ ti. 17. Evam etaæ Bhagavà evam etaæ Sugata. Sa kho so\<*<2>*>/ bhante ariyasÃvako evaæ averacitto evaæ avyÃpajjhacitto evaæ asaÇkiliÂÂhacitto evaæ visuddhacitto tassa diÂÂh' eva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. yo kho; D. yo kho so; T. sa kho so. 2 Ph. sace kho so. 3 Ph. athÃhaæ; SS. ÂhÃnam ahaæ. 4 MSS. sukhÅ; Com. sukhaæ. >/ #<[page 193]># %% dhamme cattÃro assÃsà adhigatà honti. Sace kho pana atthi paraloko atthi sukaÂadukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ÂhÃnam ahaæ\<*<1>*>/ kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjissÃmÅ ti. Ayam assa paÂhamo assÃso adhigato hoti. Sace kho pana n' atthi paraloko n' atthi sukaÂadukka- ÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko idhÃham diÂÂh' eva dhamme averaæ avyÃpajjhaæ anÅghaæ sukhiæ attÃnaæ pariharÃmÅ ti. Ayaæ assa dutiyo assÃso adhigato hoti. Sace kho pana karoto karÅyati pÃpaæ na kho panÃhaæ kassaci pÃpaæ cetemi akarontaæ kho pana maæ pÃpaæ kammaæ kuto dukkhaæ phusissatÅ ti. Ayam assa tatiyo assÃso adhigato hoti. Sace kho pana karoto na karÅyati pÃpaæ idhÃhaæ ubhayen' eva visuddhaæ attÃnaæ samanupassÃmÅ ti. Ayam assa catuttho assÃso adhigato hoti. Sa kho so\<*<2>*>/ bhante ariyasÃvako evaæ averacitto evaæ avyÃpajjhacitto evaæ asaÇkiliÂÂhacitto evaæ visuddhacitto tassa diÂÂh' eva dhamme ime cattÃro assÃsà adhigatà hontÅ ti. Abhikkantaæ bhante . . . pe . . . Ete mayaæ bhante Bhagavantaæ saraïaæ gacchÃma dhamma¤ ca bhikkhu- saÇgha¤ ca. UpÃsake no bhante Bhagavà dhÃretu ajjatagge pÃïupete saraïaæ gate ti. 66. 1. Evaæ me sutaæ. Ekaæ samayaæ Ãyasmà Nandako SÃvatthiyaæ viharati PubbÃrÃme MigÃramÃtu pÃsÃde. Atha kho SÃÊho ca MigÃranattà Rohaïo\<*<3>*>/ ca Pekhuïiya- nattÃ\<*<4>*>/ yen' Ãyasmà Nandako ten' upasaÇkamiæsu. UpasaÇ- kamitvà Ãyasmantaæ Nandakaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu. Ekamantaæ nisinnaæ kho SÃÊhaæ MigÃranattÃ- raæ Ãyasmà Nandako etad avoca: 2. Etha tumhe SÃÊhà mà anussavena mà paramparÃya mà itikirÃya mà piÂakasampadÃnena mà takkahetu mà nayahetu\<*<5>*>/ mà ÃkÃraparivitakkena mà diÂÂhinijjhÃnakkhantiyà mà bhavyarÆpatÃya mà samaïo\<*<6>*>/ no garÆ\<*<7>*>/ ti, yadà tumhe \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. athÃhaæ. 2 Ph. Sace kho pana. 3 Ph., ChS. SÃïo. 4 Ph. SekuïiyanattÃ; ChS. Sekhuniya-. 5 Ph. -gahena. 6 Tr. adds here Gotamo. 7 Ph. gurÆ. >/ #<[page 194]># %<194 MAHù-VAGGA. [III. 66. 3.>% SÃÊhà attanà va jÃneyyÃtha -- ime dhammà akusalà ime dhammà sÃvajjà ime dhammà vi¤¤Ægarahità ime dhammà samattà samÃdinnà ahitÃya dukkhÃya saævattantÅ ti -- atha tumhe SÃÊhà pajaheyyÃtha. 3. Taæ kiæ ma¤¤atha SÃÊhà -- atthi lobho ti? Evam bhante. Abhijjhà ti kho ahaæ SÃÊhà etam atthaæ vadÃmi. Luddho kho ayaæ SÃÊhà abhijjhÃlu pÃïam pi hanti adinnam pi Ãdiyati paradÃram pi gacchati musà pi bhaïati param pi tathattÃya samÃdapeti yaæ 'sa hoti\<*<1>*>/ dÅgharattaæ ahitÃya dukkhÃyà ti? Evaæ bhante. 4. Taæ kiæ ma¤¤atha SÃÊhà -- atthi doso ti? Evaæ bhante. VyÃpÃdo ti kho ahaæ SÃÊhà etam atthaæ vadÃmi. DuÂÂho kho ayaæ SÃÊhà vyÃpannacitto pÃïam pi hanti . . . pe . . . musà pi bhaïati param pi tathattÃya samÃdapeti yaæ 'sa hoti dÅgharattaæ ahitÃya dukkhÃyà ti? Evaæ bhante. 5. Taæ {kiæ} ma¤¤atha SÃÊhà -- atthi moho ti? Evaæ bhante. Avijjà ti kho ahaæ SÃÊhà etam atthaæ vadÃmi. MÆÊho kho ayaæ SÃÊhà avijjÃgato pÃïam pi hanti adinnam pi Ãdiyati paradÃram pi gacchati musà pi bhaïati param pi tathattÃya samÃdapeti yaæ 'sa hoti dÅgharattaæ ahitÃya dukkhÃyà ti? Evaæ bhante. 6. Taæ kiæ ma¤¤atha SÃÊhà -- ime dhammà kusalà và akusalà và ti? Akusalà bhante. SÃvajjà và anavajjà và ti? SÃvajjà bhante. Vi¤¤Ægarahità và vi¤¤uppasatthà và ti? Vi¤¤Ægarahità bhante. Samattà samÃdinnà ahitÃya dukkhÃya saævattanti no và kathaæ và ettha hotÅ ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS. sa hoti; Ph. pahoti. >/ #<[page 195]># %% Samattà bhante samÃdinnà ahitÃya dukkhÃya saævattantÅ ti evaæ no ettha hotÅ ti. 7. Iti kho SÃÊhà yaæ taæ avocumha: Etha tumhe SÃÊhà mà anussavena mà paramparÃya mà itikirÃya mà piÂakasampadÃnena mà vitakkahetu mà naya- hetu mà ÃkÃraparivitakkena mà diÂÂhinijjhÃnakkhantiyà mà bhavyarÆpatÃya mà samaïo no garÆ ti, yadà tumhe SÃÊhà attanà va jÃneyyÃtha -- ime dhammà akusalà ime dhammà sÃvajjà ime dhammà vu¤¤Ægarahità ime dhammà samattà samÃdinnà ahitÃya dukkhÃya saævattantÅ ti -- atha tumhe SÃÊhà pajaheyyÃthà ti -- iti yaæ taæ vuttaæ, idam etaæ paÂicca vuttaæ. Evam tumhe SÃÊhà mà anussavena mà paramparÃya mà itikirÃya mà piÂakasampadÃnena mà takkahetu mà naya- hetu mà ÃkÃraparivitakkena mà diÂÂhinijjhÃnakkhantiyà mà bhavyarÆpatÃya mà samaïo no garÆ ti -- yadà tumhe SÃÊhà attanà va jÃneyyÃtha -- ime dhammà kusalà ime dhammà ana- vajjà ime dhammà vi¤¤uppasatthà ime dhammà samattà samÃdinnà hitÃya sukhÃya saævattantÅ ti -- atha tumhe SÃÊhà upasampajja vihareyyÃtha. 8. Taæ {kiæ} ma¤¤atha SÃÊhà -- atthi alobho ti? Evaæ bhante. Anabhijjhà ti kho ahaæ SÃÊhà etam atthaæ vadÃmi. Aluddho kho {ayaæ} SÃÊhà anabhijjhÃlu n' eva pÃïaæ hanti na adinnaæ Ãdiyati na paradÃraæ gacchati na musà bhaïati param pi tathattÃya samÃdapeti yaæ 'sa hoti dÅgha- rattaæ hitÃya sukhÃyà ti? Evaæ bhante. 9. Taæ kiæ ma¤¤atha SÃÊhà -- atthi adoso ti? Evaæ bhante. AvyÃpÃdo ti kho ahaæ SÃÊhà etam atthaæ vadÃmi. AduÂÂho kho ayaæ SÃÊhà avyÃpannacitto n' eva pÃïaæ hanti . . . pe . . . na musà bhaïati na param pi tathattÃya samÃ- dapeti yaæ 'sa hoti dÅgharattaæ hitÃya sukhÃyà ti? Evaæ bhante. 10. Taæ {kiæ} ma¤¤atha SÃÊhà -- atthi amoho ti? Evaæ bhante. Vijjà ti kho ahaæ SÃÊhà etam atthaæ vadÃmi. AmÆÊho \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 196]># %<196 MAHù-VAGGA. [III. 66. 11.>% kho ayaæ SÃÊhà vijjÃgato n' eva pÃïaæ hanti . . . pe . . . na musà bhaïati na param pi tathattÃya samÃdapeti yaæ 'sa hoti dÅgharattaæ hitÃya sukhÃyà ti? Evaæ bhante. 11. Taæ {kiæ} ma¤¤atha SÃÊhà -- ime dhammà kusalà và akusalà và ti? Kusalà bhante. SÃvajjà và anavajjà và ti? Anavajjà bhante. Vi¤¤Ægarahità và vi¤¤uppasatthà và ti? Vi¤¤uppasatthà bhante. Samattà samÃdinnà hitÃya sukhÃya saævattanti no và kathaæ và ettha hotÅ ti? Samattà bhante samÃdinnà hitÃya sukhÃya saævattanti evaæ no ettha hotÅ ti. 12. Iti kho SÃÊhà yaæ taæ avocumha -- etha tumhe SÃÊhà mà anussavena mà paramparÃya mà itikirÃya mà piÂaka- sampadÃnena mà takkahetu mà nayahetu mà ÃkÃraparivi- takkena mà diÂÂhinijjhÃnakkhantiyà mà bhavyarÆpatÃya mà samaïo no garÆ ti, yadà tumhe SÃÊhà attanà va jÃneyyÃtha -- ime dhammà kusalà ime dhammà anavajjà ime dhammà vi¤¤uppasatthà ime dhammà samattà samÃdinnà hitÃya sukhÃya saævattantÅ ti -- atha tumhe SÃÊhà upasampajja viha- reyyÃthÃti -- iti yaæ taæ vuttaæ, idam etaæ paÂicca vuttaæ. 13. Sa kho so SÃÊhà ariyasÃvako evaæ vigatÃbhijjho vigatavyÃpÃdo asammÆÊho sampajÃno patissato\<*<1>*>/ mettÃsaha- gatena cetasà . . . pe . . . karuïà . . . mudità . . . upekhÃ- sahagatena cetasà ekaæ disaæ pharitvà viharati tathà dutiyaæ tathà tatiyaæ tathà catutthiæ. Iti uddham adho tiriyaæ sabbadhi sabbattatÃya sabbÃvantaæ lokaæ upekhÃsahagatena cetasà vipulena mahaggatena appamÃïena averena avyÃ- pajjhena pharitvà viharati. So evaæ pajÃnÃti\<*<2>*>/ atthi idaæ atthi hÅnaæ atthi païÅtaæ atthi imassa sa¤¤Ãgatassa uttariæ nissaraïan ti. Tassa evam jÃnato evaæ passato kÃmÃsavà pi cittaæ vimuccati bhavÃsavà pi cittaæ vimuccati avijjÃsavà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. satimato. 2 Ph. pajÃnato. >/ #<[page 197]># %% pi cittaæ vimuccati vimuttasmiæ vimuttam iti ¤Ãïaæ hoti khÅïà jÃti vusitaæ brahmacariyaæ kataæ karaïÅyaæ nÃparaæ itthattÃyà ti pajÃnÃti. So evaæ pajÃnÃti ahu pubbe lobho tad ahu akusalaæ so etarahi n' atthi icc' etaæ kusalaæ, ahu pubbe doso . . . pe . . . ahu pubbe moho tad ahu akusalaæ, so etarahi n' atthi icc' etaæ kusalan ti. Iti so diÂÂh' eva dhamme nicchÃto\<*<1>*>/ nibbuto sÅtibhÆto sukhapaÂisaævedÅ brahmabhÆtena attanà viharatÅ ti. 67. 1. TÅï' imÃni bhikkhave kathÃvatthÆni. KatamÃni tÅïi? AtÅtaæ và bhikkhave addhÃnaæ Ãrabbha kathaæ katheyya\<*<2>*>/ -- evaæ ahosi atÅtam addhÃnan ti -- anÃgataæ và bhikkhave addhÃnaæ Ãrabbha kathaæ katheyya\<*<2>*>/ -- evaæ bhavissati anÃ- gatam addhÃnan ti -- etarahi và bhikkhave paccuppannaæ addhÃnaæ Ãrabbha kathaæ katheyya\<*<2>*>/ -- evaæ etarahi paccup- pannan ti. 2. KathÃ-sampayogena bhikkhave puggalo veditabbo yadi và kaccho\<*<3>*>/ yadi và akaccho ti. SacÃyaæ bhikkhave puggalo pa¤haæ puÂÂho samÃno ekaæsa-vyÃkaraïÅyaæ pa¤haæ na ekaæsena vyÃkaroti, vibhajja-vyÃkaraïÅyaæ pa¤haæ na vibhajjavyÃkaroti, paÂi- pucchÃ-vyÃkaraïÅyaæ pa¤haæ na paÂipucchÃ-vyÃkaroti, ÂhapanÅyaæ pa¤haæ na Âhapeti, evaæ santÃyaæ bhikkhave puggalo akaccho hoti\<*<4>*>/. Sace panÃyaæ bhikkhave puggalo pa¤haæ puÂÂho samÃno ekaæsa-vyÃkaraïÅyaæ pa¤haæ ekaæsena vyÃkaroti, vibhajja- vyÃkaraïÅyaæ pa¤haæ vibhajjavyÃkaroti, paÂipucchÃ-vyÃka- raïÅyaæ pa¤haæ paÂipucchÃ-vyÃkaroti, ÂhapanÅyaæ pa¤haæ Âhapeti, evaæ santÃyaæ bhikkhave puggalo kaccho hoti. 3. KathÃ-sampayogena bhikkhave puggalo veditabbo yadi và kaccho yadi và akaccho ti. SacÃyaæ bhikkhave puggalo pa¤haæ puÂÂho samÃno ÂhÃnÃÂÂhÃne na saïÂhÃti parikappe na saïÂhÃti a¤¤avÃde\<*<5>*>/ na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. nijjhÃto. 2 Ph. katheyyaæ. 3 = kathetuæ yutto. (Com.) 4 See Childers' Dictionary s. v. pa¤ho, and Mil. p. 144. 5 ChS. a¤¤ÃtavÃde. >/ #<[page 198]># %<198 MAHù-VAGGA. [III. 67. 4.>% saïÂhÃti paÂipadÃya na saïÂhÃti, evaæ santÃyaæ bhikkhave puggalo akaccho hoti. Sace panÃyaæ bhikkhave puggalo pa¤haæ puÂÂho samÃno ÂhÃnÃÂÂhÃne saïÂhÃti parikappe saïÂhÃti a¤¤avÃde saïÂhÃti paÂipadÃya saïÂhÃti, evaæ santÃyaæ bhikkhave puggalo kaccho hoti. 4. KathÃsampayogena bhikkhave puggalo veditabbo yadi và kaccho yadi và akaccho ti. SacÃyaæ bhikkhave puggalo pa¤haæ puÂÂho samÃno a¤¤enä¤aæ paÂicarati\<*<1>*>/ bahiddhà kathaæ apanÃmeti kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pÃtukaroti, evaæ santÃyaæ bhikkhave puggalo akaccho hoti. Sace panÃyaæ bhikkhave puggalo pa¤haæ puÂÂho samÃno nä¤enä¤aæ paÂicarati na bahiddhà kathaæ apanÃmeti na kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pÃtukaroti, evam santÃyaæ bhikkhave puggalo kaccho hoti. 5. KathÃsampayogena bhikkhave puggalo veditabbo yadi và kaccho yadi và akaccho ti. SacÃyaæ bhikkhave puggalo pa¤haæ puÂÂho samÃno abhiharati abhimaddati anupajagghati\<*<2>*>/ khalitaæ gaïhÃti, evaæ santÃyaæ bhikkhave puggalo akaccho hoti. Sace panÃyaæ bhikkhave pa¤haæ puÂÂho samÃno na abhi- harati na abhimaddati na anupajagghati na khalitaæ gaïhÃti, evaæ santÃyaæ bhikkhave puggalo kaccho hoti. 6. KathÃsampayogena bhikkhave puggalo veditabbo yadi và sa-upaniso yadi và anupaniso ti. Anohitasoto bhikkhave anupaniso hoti ahitasoto sa-upaniso hoti. So sa-upaniso samÃno abhijÃnÃti ekaæ dhammaæ parijÃnÃti ekaæ dhammaæ pajahati ekaæ dhammaæ sacchi- karoti ekaæ dhammaæ. So abhijÃnanto ekaæ dhammaæ parijÃnanto ekaæ dhammaæ pajahanto ekaæ dhammaæ sacchikaronto ekaæ dhammaæ sammÃvimuttiæ phusati. Etadatthà bhikkhave kathà etadatthà mantanà etadatthà upanisà etadatthaæ sotÃvadhÃnaæ yadidaæ anupÃdà cittassa vimokho ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See above III. 64. 5, and Cullavagga IV. 11, 1. 2 Ph. anusa¤jagghati. >/ #<[page 199]># %% 7. Ye viruddhà sallapanti viniviÂÂhÃ\<*<1>*>/ samussitÃ. Anariyaguïaæ Ãsajja a¤¤ama¤¤aæ vivaresino DubbhÃsitaæ vikkhalitaæ sampamohaæ parÃjayaæ\<*<2>*>/ A¤¤ama¤¤assÃbhinandanti tadariyo kathanÃcare\<*<3>*>/ Sace c' assa kathÃkÃmo kÃlam a¤¤Ãya paï¬ito DhammaÂÂhapaÂisaæyuttà yÃ\<*<4>*>/ ariyacarità kathà Taæ kathaæ kathaye dhÅro aviruddho anussito AnupÃdiïïena manasà apalÃso asÃhaso Anusuyy<Ãy>amÃno sammada¤¤Ãya bhÃsati SubhÃsitaæ anumodeyya dubbhaÂÂhe nÃvasÃdaye\<*<5>*>/ UpÃrambhaæ na sikkheyya khalita¤ ca na gÃhaye NÃbhihare nÃbhimadde na vÃcaæ payutaæ bhaïe\<*<6>*>/ A¤¤Ãïatthaæ pasÃdatthaæ sataæ ve hoti mantanà Evaæ kho ariyà mantenti esà ariyÃna mantanà Etad a¤¤Ãya medhÃvÅ na samusseyya mantaye ti. 68. 1. Sace bhikkhave a¤¤atitthiyà paribbÃjakà evaæ pucchey- yuæ:-- Tayo 'me Ãvuso dhammÃ. Katame tayo? RÃgo doso moho. Ime kho Ãvuso tayo dhammÃ. Imesaæ Ãvuso tiïïaæ dhammÃnaæ ko viseso ko adhippÃyÃso kiæ nÃnÃ- karaïan ti? Evaæ puÂÂhà tumhe bhikkhave tesaæ a¤¤a- titthiyÃnaæ paribbÃjakÃnaæ kinti vyÃkareyyÃthà ti? Bhagavaæ-mÆlakà no bhante dhammà Bhagavaæ-nettikà Bhagavaæ-paÂisaraïÃ. SÃdhu vata bhante Bhagavantaæ yeva paÂibhÃtu etassa bhÃsitassa attho, Bhagavato sutvà bhikkhÆ dhÃressantÅ ti. Tena hi bhikkhave suïÃtha, sÃdhukaæ manasikarotha bhÃsissÃmÅ ti. Evaæ bhante ti kho bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca: Sace bhikkhave a¤¤atitthiyà paribbÃjakà evaæ pucchey- yuæ:-- tayo 'me Ãvuso dhammÃ. Katame tayo? RÃgo doso moho. Ime kho Ãvuso tayo dhammÃ. Imesaæ Ãvuso \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. vinivuddhÃ. 2 Ph. samoham sapÃrayaæ. 3 Ph. nÃvedanÅyo kathà care. 4 T. sÃ. 5 Tr. dabbaÂÂhenÃvasÃdaye; D. dubbhaÂÂho nÃvas-. 6 See Sn. III. 11, 33; IV. 14, 16. >/ #<[page 200]># %<200 MAHù-VAGGA. [III. 68. 2.>% tiïïaæ dhammÃnaæ ko viseso ko adhippÃyy<Ãs>o kiæ nÃnÃkaraïan ti? Evaæ puÂÂhà tumhe bhikkhave tesaæ a¤¤atitthiyÃnaæ paribbÃjakÃnaæ evaæ vyÃkareyyÃtha:-- RÃgo kho Ãvuso appasÃvajjo dandhavirÃgÅ, doso mahÃsÃvajjo khippavirÃgÅ,\<*<1>*>/ moho mahÃsÃvajjo dandhavirÃgÅ ti. 2. \<*<2>*>/ Ko panÃvuso hetu ko paccayo yena anuppanno và rÃgo uppajjati uppanno và rÃgo bhiyyobhÃvÃya vepullÃya saæ- vattatÅ ti? Subhanimittan ti 'ssa vacanÅyaæ. Tassa subhanimittaæ ayoniso manasikaroto anuppanno c' eva rÃgo uppajjati uppanno ca rÃgo bhiyyobhÃvÃya vepullÃya saævattatÅ ti. Ayaæ kho Ãvuso hetu ayaæ paccayo yena anuppanno và rÃgo uppajjati uppanno và rÃgo bhiyyobhÃvÃya vepullÃya saævattatÅ ti. 3. Ko panÃvuso hetu ko paccayo yena anuppanno và doso uppajjati uppanno và doso bhiyyobhÃvÃya vepullÃya saæ- vattatÅ ti? PaÂighanimittan ti' ssa vacanÅyaæ. Tassa paÂighanimittaæ ayoniso manasikaroto anuppanno c' eva doso uppajjati up- panno ca doso bhiyyobhÃvÃya vepullÃya saævattatÅ ti. Ayaæ kho Ãvuso hetu ayaæ paccayo yena anuppanno và doso uppajjati uppanno và doso bhiyyobhÃvÃya vepullÃya saæ- vattatÅ ti. 4. Ko panÃvuso hetu ko paccayo yena anuppanno và moho uppajjati uppanno và moho bhiyyobhÃvÃya vepullÃya saævattatÅ ti? Ayoniso manasikÃro ti 'ssa vacanÅyaæ. Tassa ayoniso manasikaroto anuppanno c' eva moho uppajjati uppanno ca moho bhiyyobhÃvÃya vepullÃya saævattatÅ ti. Ayaæ kho Ãvuso hetu ayaæ paccayo yena anuppanno và moho uppajjati uppanno và moho bhiyyobhÃvÃya vepullÃya saævattatÅ ti. 5. Ko panÃvuso hetu ko paccayo yena anuppanno và rÃgo n' uppajjati uppanno và rÃgo pahÅyatÅ ti? Asubhanimittan ti 'ssa vacanÅyaæ. Tassa asubhanimittaæ yoniso manasikaroto anuppanno c' eva rÃgo n' uppajjati \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D., Ph., Tr. khippavirÃgÅ; T. dandha-. 2 With the rest of this Sutta compare above, I. 2. >/ #<[page 201]># %% uppanno ca rÃgo pahÅyatÅ ti. Ayaæ kho Ãvuso hetu ayaæ paccayo yena anuppanno và rÃgo n' uppajjati uppanno và rÃgo pahÅyatÅ ti. 6. Ko panÃvuso hetu ko paccayo yena anuppanno và doso n' uppajjati uppanno và doso pahÅyatÅ ti? Mettà cetovimuttÅ ti 'ssa vacanÅyaæ. Tassa mettaæ ceto- vimuttiæ yoniso manasikaroto anuppanno c' eva doso n' uppajjati uppanno ca doso pahÅyatÅti. Ayaæ kho Ãvuso hetu ayaæ paccayo yena anuppanno và doso n' uppajjati uppanno và doso pahÅyatÅ ti. 7. Ko panÃvuso hetu ko paccayo yena anuppanno và moho n' uppajjati uppanno và moho pahÅyatÅ ti? Yoniso manasikÃro ti 'ssa vacanÅyaæ. Tassa yoniso mana- sikaroto anuppanno c' eva moho n' uppajjati uppanno ca moho pahÅyatÅ ti. Ayaæ kho Ãvuso hetu ayaæ paccayo yena anu- ppanno và moho n' uppajjati uppanno và moho pahÅyatÅ ti. 69. 1. TÅï' imÃni kho bhikkhave akusalamÆlÃni. KatamÃni tÅïi? Lobho akusalamÆlaæ, doso akusalamÆlaæ, moho akusala- mÆlaæ. Yad api bhikkhave lobho tad api akusalaæ, yad api luddho abhisaÇkharoti kÃyena vÃcÃya manasà tad api akusalaæ, yad api luddho lobhena abhibhÆto pariyÃdinnacitto parassa asatÃ\<*<1>*>/ dukkhaæ upadahati\<*<2>*>/ vadhena và bandhena và jÃniyÃ\<*<3>*>/ và garahÃya và pabbÃjanÃya và balav' amhi balattho iti pi tad api akusalaæ. Iti 'ssa 'me lobhajà lobhanidÃnà lobha- samudayà lobhappaccayà aneke pÃpakà akusalà dhammà sambhavanti. 2. Yad api bhikkhave doso tad api akusalaæ, yad api duÂÂho abhisaÇkharoti kÃyena vÃcÃya manasà tad api akusa- laæ, yad api duÂÂho dosena abhibhÆto pariyÃdinnacitto parassa asatÃ\<*<1>*>/ dukkhaæ upadahati\<*<2>*>/ vadhena và bandhena và jÃniyÃ\<*<3>*>/ và garahÃya và pabbÃjanÃya\<*<4>*>/ và balav' amhi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. asÃtÃm. 2 Ph., ChS. uppÃdayati. 3 SS. jÃniyÃ; Ph. tajjaniyÃ. 4 Ph. pabbÃjaniyÃ. >/ #<[page 202]># %<202 MAHù-VAGGA. [III. 69. 3.>% balattho iti pi tad api akusalaæ. Iti 'ssa 'me dosajà dosani- dÃnà dosasamudayà dosappaccayà aneke pÃpakà akusalà dhammà sambhavanti. 3. Yad api bhikkhave moho tad api akusalaæ, yad api mÆÊho abhisaÇkharoti kÃyena vÃcÃya manasà tad api akusa- laæ, yad api mÆÊho mohena abhibhÆto pariyÃdinnacitto parassa asatà dukkhaæ upadahati vadhena và bandhena và jÃniyà và garahÃya và pabbÃjanÃya và balav' amhi balattho iti pi tad api akusalaæ. Iti 'ssa 'me mohajà mohanidÃnà moha- samudayà mohappaccayà aneke pÃpakà akusalà dhammà sam- bhavanti. 4. EvarÆpo cÃyaæ bhikkhave puggalo vuccati akÃlavÃdÅ ti pi abhÆtavÃdÅ ti pi anatthavÃdÅ ti pi adhammavÃdÅ ti pi avi- nayavÃdÅ ti pÅ ti. Kasmà cÃyaæ bhikkhave evarÆpo puggalo vuccati akÃlavÃdÅ ti pi abhÆtavÃdÅ ti pi anatthavÃdÅ ti pi adhammavÃdÅ ti pi avinayavÃdÅ ti pÅ ti. Tathà h' ayaæ bhi- kkhave puggalo parassa asatà dukkhaæ upadahati vadhena và bandhena và jÃniyà và garahÃya và pabbÃjanÃya và balav' amhi balattho. Iti pi bhÆtena kho pana vuccamÃno avajÃnÃti no paÂijÃnÃti abhÆtena vuccamÃno na Ãtappaæ karoti tassa nibbeÂhanÃya iti p' etaæ atacchaæ iti p' etaæ abhÆtan ti. Tasmà evarÆpo puggalo vuccati akÃlavÃdÅ ti pi abhÆtavÃdÅ ti pi anatthavÃdÅ ti pi adhammavÃdÅ ti pi avinaya- vÃdÅ ti pÅ ti. EvarÆpo bhikkhave puggalo lobhajehi pÃpakehi akusalehi dhammehi abhibhÆto pariyÃdinnacitto diÂÂh' eva dhamme dukkhaæ viharati savighÃtaæ sa-upÃyÃsaæ sa- pariÊÃhaæ kÃyassa bhedà param maraïà duggati pÃtikaÇkhÃ, dosajehi . . . pe . . . mohajehi pÃpakehi akusalehi dhammehi abhibhÆto pariyÃdinnacitto diÂÂh' eva dhamme dukkhaæ viharati savighÃtaæ sa-upÃyÃsaæ sa-pariÊÃhaæ kÃyassa bhedà param maraïà duggati pÃÂikaÇkhÃ. 5. SeyyathÃpi bhikkhave sÃlo và dhavo và phandano\<*<1>*>/ và tÅhi mÃluvÃlatÃhi uddhasto\<*<2>*>/ pariyonaddho anayaæ Ãpajjati vyasanaæ Ãpajjati anayavyasanaæ Ãpajjati, evam eva kho bhikkhave evarÆpo puggalo lobhajehi pÃpakehi akusalehi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. phandhano; D. phanÃno. 2 Morris. uddhasetÃ. Ke uddhaseto; Com. explains by upari dhaæsito. >/ #<[page 203]># %% dhammehi abhibhÆto pariyÃdinnacitto diÂÂh' eva dhamme dukkhaæ viharati savighÃtaæ sa-upÃyÃsaæ sa-pariÊÃhaæ kÃyassa bhedà param maraïà duggati pÃÂikaÇkhÃ, dosajehi . . . pe . . . mohajehi pÃpakehi akusalehi dhammehi abhi- bhÆto pariyÃdinnacitto diÂÂh' eva dhamme dukkhaæ viharati savighÃtaæ sa-upÃyÃsaæ sa-pariÊÃhaæ kÃyassa bhedà param maraïà duggati pÃÂikaÇkhÃ. ImÃni kho bhikkhave tÅïi akusalamÆlÃnÅ ti. 6. TÅï' imÃni bhikkhave kusalamÆlÃni. KatamÃni tÅïi? Alobho kusalamÆlaæ, adoso kusalamÆlaæ, amoho kusala- mÆlaæ. Yad api bhikkhave alobho tad api kusalaæ,\<*<1>*>/ yad api aluddho abhisaÇkharoti kÃyena vÃcÃya manasà tad api kusalaæ, yad api aluddho lobhena anabhibhÆto apariyÃdinna- citto na parassa asatÃ\<*<2>*>/ dukkhaæ upadahati\<*<3>*>/ vadhena và bandhena và jÃniyÃ\<*<4>*>/ và garahÃya và pabbÃjanÃya\<*<5>*>/ và balav' amhi balattho iti pi tad api kusalaæ. Iti 'ssa 'me alobhajà alobhanidÃnà alobhasamudayà alobhappaccayà aneke kusalà dhammà sambhavanti. 7. Yad api bhikkhave adoso tad api kusalaæ, yad api aduÂÂho abhisaÇkharoti kÃyena vÃcÃya manasà tad api kusa- laæ, yad api aduÂÂho dosena anabhibhÆto apariyÃdinnacitto na parassa asatÃ\<*<2>*>/ dukkhaæ upadahati\<*<3>*>/ vadhena và bandhena và jÃniyÃ\<*<4>*>/ và pabbÃjanÃya\<*<5>*>/ và balav' amhi balattho iti pi tad api kusalaæ. Iti 'ssa 'me adosajà adosanidÃnà adosa- samudayà adosappaccayà aneke kusalà dhammà sambha- vanti. 8. Yad api bhikkhave amoho tad api kusalaæ, yad api amÆÊho abhisaÇkharoti kÃyena vÃcÃya manasà tad api kusa- laæ, yad api amÆÊho mohena anabhibhÆto apariyÃdinnacitto na parassa asatÃ\<*<2>*>/ dukkhaæ upadahati\<*<3>*>/ vadhena và bandhena và jÃniyÃ\<*<4>*>/ và garahÃya va pabbÃjanÃya\<*<5>*>/ và balav' amhi balattho iti pi tad api kusalaæ. Iti 'ssa 'me amohajà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. kusalamÆlaæ. 2 Ph. asÃtaæ; SS. asatÃ. 3 Ph. uppÃdayati. 4 SS. jÃniyÃ; Ph. tajjanÅyÃ. 5 Ph. pabbÃjanÅyÃ. >/ #<[page 204]># %<204 MAHù-VAGGA. [III. 69. 9.>% amohanidÃnà amohasamudayà amohapaccayà aneke kusalà dhammà sambhavanti. 9. EvarÆpo cÃyaæ bhikkhave puggalo vuccati kÃlavÃdÅ ti pi bhÆtavÃdÅ ti pi atthavÃdÅ ti pi dhammavÃdÅ ti pi vina- yavÃdÅ ti pÅ ti. Kasmà cÃyaæ bhikkhave evarÆpo puggalo vuccati kÃlavÃdÅ ti pi bhÆtavÃdÅ ti pi atthavÃdÅ ti pi dhammavÃdÅ ti pi vinayavÃdÅ ti pÅ ti. Yathà h' ayaæ\<*<1>*>/ bhikkhave puggalo na parassa asatÃ\<*<2>*>/ dukkhaæ upadahati\<*<3>*>/ vadhena và bandhena và jÃniyà và garahÃya và pabbÃ- janÅyà và balav' amhi balattho iti pi bhÆtena kho pana vuccamÃno paÂijÃnÃti no avajÃnÃti abhÆtena vuccamÃno Ãtappaæ karoti tassa nibbeÂhanÃya\<*<4>*>/ iti p' etaæ tacchaæ\<*<5>*>/ iti p' etaæ bhÆtaæ, tasmà evarÆpo puggalo vuccati kÃlavÃdÅ ti pi bhÆtavÃdÅ ti pi atthavÃdÅ ti pi vinayavÃdÅ ti pÅ ti. 10. EvarÆpassa bhikkhave puggalassa lobhajà pÃpakà akusalà dhammà pahÅnà ucchinnamÆlà tÃlÃvatthukatà ana- bhÃvakatà Ãyatiæ anuppÃdadhammà diÂÂh' eva dhamme sukhaæ viharati avighÃtaæ anupÃyÃsaæ apariÊÃhaæ diÂÂh' eva dhamme parinibbÃyati: dosajà . . . pe . . . mohajà pÃpakà akusalà dhammà pahÅnà . . . anuppÃdadhammà diÂÂh' eva dhamme sukhaæ viharati avighÃtaæ anupÃyÃsaæ apariÊÃhaæ diÂÂh' eva dhamme parinibbÃyati. 11. SeyyathÃpi bhikkhave sÃlo và dhavo và phandano\<*<6>*>/ và tÅhi mÃluvÃlatÃhi uddhasetÃ\<*<7>*>/ pariyonaddho. Atho puriso Ãgaccheyya kuddÃlapiÂakaæ va\<*<8>*>/ ÃdÃya. So taæ mÃlu- vÃlataæ mÆle\<*<9>*>/ chindeyya mÆle\<*<9>*>/ chetvà palikhaïeyya\<*<10>*>/ palikhaïitvà mÆlÃni uddhareyya antamaso usÅranÃlamattÃni\<*<11>*>/ pi. So taæ mÃluvÃlataæ khaï¬Ãkhaï¬ikaæ chindeyya, khaï¬Ãkhaï¬ikaæ chetvà phÃleyya, phÃletvà sakalikaæ sakalikaæ kareyya, sakalikaæ sakalikaæ karitvà vÃtÃtÃpe visoseyya, vÃtÃtÃpe visosetvà agginà daheyya, agginà dahetvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. tathà so yaæ. 2 Ph. asÃtaæ. 3 Ph. uppÃdayati. 4 Ph. nibbeÂhanÃ. 5 Tr. omits taccham and reads abhÆtaæ. 6 Ph. bandhano; T. pandhano. 7 Ph. odhaso; SS., Com. uddhasetÃ; Tr. uddhasotÃ. 8 Tr. kuddÃlapiÂakaæ ÃdÃya; Ph. kuÂÂÃlam và p-. ChS. kudÃlapiÂakaæ ÃdÃya. 9 Ph. mÆlaæ. 10 Ph. baliæ khaneyya. 11 D. usÅranÃliæ mattÃni. >/ #<[page 205]># %% masiæ kareyya, masiæ karitvà mahÃvÃte và opuneyya nadiyà và sÅghasotÃya pavÃheyya, evam assa\<*<1>*>/ tà bhi- kkhave mÃluvÃlatà ucchinnamÆlà tÃlÃvatthukatà anabhÃ- vakatà Ãyatiæ anuppÃdadhammÃ. Evam eva kho bhikkhave evarÆpassa puggalassa lobhajà pÃpakà akusalà dhammà pahÅnà ucchinnamÆlà tÃlÃvatthukatà anabhÃvakatà Ãyatiæ anuppÃdadhammà diÂÂh' eva dhamme sukhaæ viharati avi- ghÃtaæ anupÃyÃsaæ apariÊÃhaæ diÂÂh' eva dhamme pari- nibbÃyati, dosajà . . . pe . . . mohajà pÃpakà akusalà dhammà pahÅnà ucchinnamÆlà tÃlÃvatthukatà anabhÃvakatà Ãyatiæ anuppÃdadhammà diÂÂh' eva dhamme sukhaæ viha- rati avighÃtaæ anupÃyÃsaæ apariÊÃhaæ diÂÂh' eva dhamme parinibbÃyati. ImÃni kho bhikkhave tÅïi kusalamÆlÃnÅ ti. 70. 1. Evaæ me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthi- yaæ viharati PubbÃrÃme MigÃramÃtu pÃsÃde. Atha kho VisÃkhà MigÃramÃtà tad ah' uposathe yena Bhagavà tena upasaÇkami, upasaÇkamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà eka- mantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinnaæ kho VisÃkhaæ MigÃ- ramÃtaraæ Bhagavà etad avoca:-- Handa kuto nu tvaæ VisÃkhe Ãgacchasi divÃdivassà ti. UposathÃhaæ bhante ajja upavasÃmÅ ti. Tayo kho 'me VisÃkhe uposathÃ. Katame tayo? GopÃlakÆposatho, nigaïÂhÆposatho, ariyÆposatho. 2. Katha¤ ca VisÃkhe gopÃlakÆposatho hoti? SeyyathÃpi VisÃkhe gopÃlako sÃyaïhasamayaæ sÃmikÃ- naæ gÃvo niyyÃdetvà iti paÂisa¤cikkhati:-- ajja kho gÃvo amusmi¤ ca amusmi¤ ca padese cariæsu amusmi¤ ca amusmi¤ ca padese pÃniyÃni apaæsu,\<*<2>*>/ sve dÃni gÃvo amusmi¤ ca amusmi¤ ca padese carissanti amusmi¤ ca amusmi¤ ca padese pÃniyÃni pivissantÅ ti. Evam eva kho VisÃkhe idh' ekacco uposathiko\<*<3>*>/ iti paÂisa¤cikkhati:-- ahaæ khvajja ida¤ c' ida¤ ca khÃdaniyaæ khÃdiæ ida¤ c' ida¤ ca bhojaniyaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. eva su. 2 Ph. pivisuæ; ChS. piviæsu. 3 D. uposathako. >/ #<[page 206]># %<206 MAHù-VAGGA. [III. 70. 30.>% bhu¤jiæ, sve dÃnÃhaæ\<*<1>*>/ ida¤ c' ida¤ ca khÃdaniyaæ khÃ- dissÃmi ida¤ c' ida¤ ca bhojaniyaæ bhu¤jissÃmÅ ti. So tena lobhena abhijjhÃsahagatena cetasà divasaæ atinÃmeti. Evaæ kho VisÃkhe gopÃlakÆposatho hoti. Evaæ upavuttho kho VisÃkhe gopÃlakÆposatho na mahapphalo hoti na mahÃni- saæso na mahÃjutiko na mahÃvipphÃro. 3. Katha¤ ca VisÃkhe NigaïÂhÆposatho hoti? Atthi VisÃkhe NigaïÂhà nÃma samaïajÃtikÃ,\<*<2>*>/ te sÃvakaæ evaæ samÃdapenti -- ehi tvaæ ambho purisa ye puratthimÃya disÃya pÃïà paraæ yojanasataæ tesu daï¬aæ nikkhipÃhi, ye pacchimÃya disÃya pÃïà paraæ yojanasataæ tesu daï¬aæ nikkhipÃhi, ye uttarÃya disÃya pÃïà paraæ yojanasataæ tesu daï¬aæ nikkhipÃhi, ye dakkhiïÃya disÃya pÃïà paraæ yojanasataæ tesu daï¬aæ nikkhipÃhÅ ti. Iti ekaccÃnaæ pÃïÃnaæ anuddayÃya anukampÃya samÃdapenti. EkaccÃnaæ pÃïÃnaæ nÃnuddayÃya na anukampÃya samÃdapenti. Te tadah' uposathe sÃvakaæ evaæ samÃdapenti:-- ehi tvaæ ambho purisa sabbacelÃni nikkhipitvÃ\<*<3>*>/ evaæ vadehi -- nÃhaæ kvaci\<*<4>*>/ kassaci ki¤canaæ\<*<5>*>/ tasmiæ, na ca mama kvaci\<*<4>*>/ kassaci\<*<6>*>/ ki¤canaæ\<*<5>*>/ n' atthÅ ti. JÃnanti kho pan' assa mÃtÃ- pitaro ayaæ amhÃkaæ putto ti, so pi jÃnÃti ime mayhaæ mÃtÃpitaro ti. JÃnÃti kho pan' assa\<*<7>*>/ puttadÃro ayaæ mayhaæ bhattà ti, so pi jÃnÃti ayaæ mayhaæ puttadÃro ti. JÃnanti kho pan' assa dÃsakammakaraporisà ayaæ amhÃkaæ ayyo ti, so pi jÃnÃti ime mayhaæ dÃsakammakaraporisà ti. Iti yasmiæ samaye sacce samÃdapetabbà musÃvÃde tasmiæ samaye samÃdapenti. Idam assa\<*<8>*>/ musÃvÃdasmiæ vadÃmi. So tassà rattiyà accayena te bhoge adinnaæ yeva\<*<9>*>/ paribhu¤- jati. Idam assa\<*<8>*>/ adinnÃdÃnasmiæ vadÃmi. Evaæ kho VisÃkhe NigaïÂhÆposatho hoti, evaæ upavuttho kho VisÃkhe NigaïÂhÆposatho na mahapphalo hoti na mahÃnisaæso na mahÃjutiko na mahÃvipphÃro. 4. Katha¤ ca VisÃkhe ariyÆposatho hoti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T., D. dÃhaæ. 2 D., T. -jÃti. 3 Ph. nikkhipetvÃ; D. nikkhamitvÃ. 4 Ph. kvaci; D. kva¤cani; Tr., T. Com., ChS. kvacani. 5 SS. ki¤cana; ChS. ki¤canatasmiæ. 6 Ph. kakatthaci; SS. kassaci; Com. katthaci. 7 D. pana p' assa. 8 D. idaæ asmiæ; ChS. tassa. 9 Tr. bhoge na dinnaæ yeva. >/ #<[page 207]># %% UpakkiliÂÂhassa VisÃkhe cittassa upakkamena pariyoda- panà hoti. Katha¤ ca VisÃkhe upakkiliÂÂhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti? Idha VisÃkhe ariyasÃvako TathÃgataæ anussarati -- iti pi so Bhagavà arahaæ sammÃsambuddho vijjÃcaraïasampanno sugato lokavidÆ anuttaro purisadammasÃrathi satthà deva- manussÃnaæ Buddho Bhagavà ti. Tassa TathÃgataæ anussa- rato cittaæ pasÅdati pÃmujjaæ uppajjati, ye cittassa upakki- lesà te pahÅyanti, seyyathÃpi VisÃkhe upakkiliÂÂhassa sÅsassa upakkamena pariyodapanà hoti. Katha¤ ca VisÃkhe upakkiliÂÂhassa sÅsassa upakkamena pariyodapanà hoti? Kakka¤ ca paÂicca mattika¤ ca paÂicca udaka¤ ca paÂicca purisassa ca tajjaæ vÃyÃmaæ\<*<1>*>/ paÂicca, evaæ kho VisÃkhe upakkiliÂÂhassa sÅsassa upakkamena pari- yodapanà hoti. Evam eva kho VisÃkhe upakkiliÂÂhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti. Katha¤ ca VisÃkhe upakkiliÂÂhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti? Idha VisÃkhe ariyasÃvako TathÃgataæ anussarati:-- iti pi so Bhagavà . . . pe . . . satthà devamanussÃnaæ buddho Bhagavà ti. Tassa TathÃgataæ anussarato cittaæ pasÅdati pÃmojjaæ uppajjati, ye cittassa upakkilesà te pahÅyanti. Ayaæ vuccati VisÃkhe ariyasÃvako brahmÆposathaæ upava- sati Brahmunà saddhiæ saævasati Brahma¤ c' assa Ãrabbha cittaæ pasÅdati pÃmojjaæ uppajjati, ye cittassa upakkilesà te pahÅyanti. Evaæ kho VisÃkhe upakkiliÂÂhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti. 5. UpakkiliÂÂhassa VisÃkhe cittassa upakkamena pariyoda- panà hoti. Katha¤ ca VisÃkhe upakkiliÂÂhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti? Idha VisÃkhe ariyasÃvako dhammaæ anussarati -- svÃkkhÃto Bhagavatà dhammo sandiÂÂhiko akÃliko ehipassiko opanayiko paccattaæ veditabbo vi¤¤ÆhÅ ti. Tassa dhammaæ anussarato cittaæ pasÅdati pÃmujjaæ uppajjati, ye cittassa upakkilesà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Milinda-Pa¤ha, p. 53. >/ #<[page 208]># %<208 MAHù-VAGGA. [III. 70. 6.>% te pahÅyanti, seyyathÃpi VisÃkhe upakkiliÂÂhassa kÃyassa upakkamena pariyodapanà hoti. Katha¤ ca VisÃkhe upakkiliÂÂhassa kÃyassa upakka- mena pariyodapanà hoti? Sotti¤\<*<1>*>/ ca paÂicca cuïïa¤ ca paÂicca udaka¤ ca paÂicca purisassa ca tajjaæ vÃyÃmaæ paÂicca. Evaæ kho VisÃkhe upakkiliÂÂhassa kÃyassa upakkamena pariyodapanà hoti. Evam eva kho VisÃkhe upakkiliÂÂhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti. Katha¤ ca VisÃkhe upakkiliÂÂhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti? Idha VisÃkhe ariyasÃvako dhammaæ anussarati -- svÃkkhÃto Bhagavatà dhammo . . . pe (6) . . . paccattaæ veditabbo vi¤¤ÆhÅ ti. Tassa dhammaæ anussarato cittaæ pasÅdati pÃmujjaæ uppajjati, ye cittassa upakkilesà te pahÅyanti. Ayaæ vuccati VisÃkhe ariyasÃvako dhammÆposathaæ upa- vasati dhammena saddhiæ saævasati dhamma¤ c' assa Ãrabbha cittaæ pasÅdati pÃmujjaæ uppajjati, ye cittassa upakkilesà te pahÅyanti. Evaæ kho VisÃkhe upakkiliÂÂhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti. 6. UpakkiliÂÂhassa VisÃkhe cittassa upakkamena pariyo- dapanà hoti. Katha¤ ca VisÃkhe upakkiliÂÂhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti? Idha VisÃkhe ariyÃsavako saÇghaæ anussarati -- supaÂi- panno Bhagavato sÃvakasaÇgho ujupaÂipanno . . . pe\<*<2>*>/ . . . ¤ÃyapaÂipanno . . . pe . . . sÃmÅcipaÂipanno Bhagavato sÃvakasaÇgho yadidaæ cattÃri purisayugÃni aÂÂha purisa- puggalà esa Bhagavato sÃvakasaÇgho Ãhuneyyo pÃhuneyyo dakkhiïeyyo a¤jalikaraïiyyo anuttaraæ pu¤¤akkhettaæ lokassà ti. Tassa saÇghaæ anussarato cittaæ pasÅdati pÃmujjaæ uppajjati, ye cittassa upakkilesà te pahÅyanti, seyyathÃpi VisÃkhe upakkiliÂÂhassa vatthassa upakkamena pariyodapanà hoti. Katha¤ ca VisÃkhe upakkiliÂÂhassa vatthassa upakkamena pariyodapanà hoti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T. Yotti¤; Ph. SoÂÂi¤; Com. sottiæ = kuruvindasottiæ, see kuruvindakasutti Cull. V. 1, 3. 2 pe (so MSS.) = Bhagavato sÃvakasaÇgho; but Tr. omits the first pe. >/ #<[page 209]># %% ôsa¤\<*<1>*>/ ca paÂicca khÃra¤ ca paÂicca gomaya¤ ca paÂicca udaka¤ ca paÂicca purisassa ca tajjaæ vÃyÃmaæ paÂicca. Evaæ kho VisÃkhe upakkiliÂÂhassa vatthassa upakkamena pariyodapanà hoti. Evam eva\<*<2>*>/ kho VisÃkhe upakkiliÂÂhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti. Katha¤ ca VisÃkhe upakkiliÂÂhassa cittassa upakka- mena pariyodapanà hoti? Idha VisÃkhe ariyasÃvako saÇghaæ anussarati -- supaÂi- panno Bhagavato sÃvakasaÇgho . . . pe . . . anuttaraæ pu¤¤akk- hettaæ lokassà ti. Tassa saÇghaæ anussarato cittaæ pasÅdati pÃmujjaæ uppajjati, ye cittassa upakkilesà te pahÅyanti.\<*<3>*>/ Ayaæ vuccati VisÃkhe ariyasÃvako saÇghÆposathaæ upavasati saÇ- ghena saddhiæ saævasati saÇgha¤ c' assa Ãrabbha cittaæ pasÅ- dati pÃmujjaæ uppajjati ye cittassa upakkilesà te pahÅyanti. Evaæ kho VisÃkhe upakkiliÂÂhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti. 7. UpakkiliÂÂhassa VisÃkhe cittassa upakkamena pariyo- dapanà hoti. Katha¤ ca VisÃkhe upakkiliÂÂhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti? Idha VisÃkhe ariyasÃvako attano sÅlÃni anussarati -- akhaï- ¬Ãni acchiddÃni asabalÃni akammÃsÃni bhujissÃni\<*<4>*>/ vi¤¤uppa- satthÃni aparÃmaÂÂhÃni samÃdhi-saævattanikÃni. Tassa sÅlaæ anussarato cittaæ pasÅdati pÃmujjaæ uppajjati ye cittassa upakkilesà te pahÅyanti, seyyathÃpi VisÃkhe upakkiliÂÂhassa ÃdÃsassa upakkamena pariyodapanà hoti. Katha¤ ca VisÃkhe upakkiliÂÂhassa ÃdÃsassa upakka- mena pariyodapanà hoti? Tela¤ ca paÂicca chÃrika¤ ca paÂicca vÃlaï¬uka¤\<*<5>*>/ ca paÂicca purisassa ca tajjaæ vÃyÃmaæ paÂicca. Evaæ kho VisÃkhe upakkiliÂÂhassa ÃdÃsassa upakkamena pariyodapanà hoti. Evam eva kho VisÃkhe upakkiliÂÂhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti. Katha¤ ca VisÃkhe upakkiliÂÂhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T., ChS. usma¤; D. usuma¤; Ph. upasama¤. 2 Tr. Evaæ so kho. 3 D. represents this paragraph by a "pe." 4 See Rh. D.'s note on Mps. I. 10. 5 Ph. vÃlaï¬upaka¤; SS. vÃlaï¬uka¤. >/ #<[page 210]># %<210 MAHù-VAGGA. [III. 70. 8.>% Idha VisÃkhe ariyasÃvako attano sÅlÃni anussarati -- akhaï- ¬Ãni . . . pe . . . samÃdhisaævattanikÃni. Tassa sÅlaæ anussa- rato cittaæ pasÅdati . . . pe . . . pahÅyanti. Ayaæ vuccati VisÃkhe ariyasÃvako sÅlÆposathaæ upavasati sÅlena saddhiæ saævasati sÅla¤ c' assa Ãrabbha cittaæ pasÅdati pÃmujjaæ up- pajjati ye cittassa upakkilesà te pahÅyanti. Evaæ kho Vi- sÃkhe upakkiliÂÂhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti. 8. UpakkiliÂÂhassa VisÃkhe cittassa upakkamena pariyoda- panà hoti. Katha¤ ca VisÃkhe upakkiliÂÂhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti? Idha VisÃkhe ariyasÃvako devatÃnussarati -- santi devà CÃtummahÃrÃjikÃ, santi devà TÃvatiæsÃ, santi devà YÃmÃ, santi devà TusitÃ, santi devà NimmÃnaratino, santi devà Para- nimmitavasavattino, santi devà BrahmakÃyikÃ, santi devà tatuttariæ.\<*<1>*>/ YathÃrÆpÃya saddhÃya samannÃgatà tÃ\<*<2>*>/ devatà ito cutà tatth' uppannà mayham pi tathÃrÆpà saddhà saæ- vijjati, yathÃrÆpena sÅlena samannÃgatà tà devatà ito cutà tatth' uppannà mayham pi tathÃrÆpaæ sÅlaæ saævijjati, yathÃrÆpena sutena\<*<3>*>/ samannÃgatà tà devatà ito cutà tatth' uppannà mayham pi tathÃrÆpaæ sutaæ saævijjati, yathÃrÆpena cÃgena samannÃgatà tà devatà ito cutà tatth' uppannà mayham pi tathÃrÆpo cÃgo saævijjati, yathÃrÆpÃya pa¤¤Ãya samannÃgatà tà devatà ito cutà tatth' uppannà mayham pi tathÃrÆpà pa¤¤Ã saævijjatÅ ti. Tassa attano ca tÃsa¤ ca devatÃnaæ saddha¤ ca sÅla¤ ca suta¤ ca cÃga¤ ca pa¤¤a¤ ca anussarato cittaæ pasÅdati pÃmujjaæ uppajjati, ye cittassa upakkilesà te pahÅyanti, seyyathÃpi VisÃkhe upakkiliÂÂhassa jÃtarÆpassa upakkamena pariyodapanà hoti. Katha¤ ca VisÃkhe upakkiliÂÂhassa jÃtarÆpassa upakka- mena pariyodapanà hoti? Ukka¤ ca paÂicca loïa¤ ca paÂicca geruka¤\<*<4>*>/ ca paÂicca nÃÊika¤ ca paÂicca saï¬Ãsa¤ ca paÂicca\<*<5>*>/ purisassa ca tajjaæ vÃyÃmaæ paÂicca. Evaæ kho VisÃkhe upakkiliÂÂhassa jÃtarÆ- passa upakkamena pariyodapanà hoti. Evam eva kho VisÃkhe upakkiliÂÂhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. See Rh. D.'s Buddhist Suttas, p. 154. 2 Omitted by Ph. 3 Ph. subhena. 4 T. garuka¤. 5 SS. nÃÊisaï¬Ãsa¤ ca paÂicca. >/ #<[page 211]># %% Katha¤ca VisÃkhe upakkiliÂÂhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti? Idha VisÃkhe ariyasÃvako devatÃnussarati -- santi devà CÃtummahÃrÃjikÃ, santi devà TÃvatiæsà . . . pe . . . santi devà tatuttariæ. YathÃrÆpÃya saddhÃya samannÃgatà tà devatà ito cutà tatth' uppannà mayham pi tathÃrÆpà saddhà saævijjati, yathÃrÆpena sÅlena . . . sutena . . . cÃgena . . . pa¤¤Ãya samannÃgatà tà devatà ito cutà tatth' uppannà mayham pi tathÃrÆpà pa¤¤Ã saævijjatÅ ti. Tassa attano tÃsa¤ ca devatÃnaæ saddha¤ ca sÅla¤ ca suta¤ ca cÃga¤ ca pa¤¤a¤ ca anussarato cittaæ pasÅdati pÃmujjaæ uppajjati ye cittassa upakkilesà te pahÅyanti. Ayaæ vuccati ariyasÃvako devatÆ- posathaæ upavasati devatÃhi saddhiæ saævasati, devatà c' assa Ãrabbha cittaæ pasÅdati pÃmujjaæ uppajjati, ye cittassa upakkilesà te pahÅyanti. Evaæ kho VisÃkhe upakkiliÂÂhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti. 9. Sa kho so\<*<1>*>/ VisÃkhe ariyasÃvako iti paÂisa¤cikkhati -- yÃvajÅvaæ arahanto pÃïÃtipÃtaæ pahÃya pÃïÃtipÃtà paÂivi- ratà nihitadaï¬Ã nihitasatthà lajjÅ dayÃpannà sabbapÃïabhÆ- tahitÃnukampino viharanti, ahaæ p' ajja ima¤ ca rattiæ ima¤ ca divasaæ pÃïÃtipÃtaæ pahÃya pÃïÃtipÃtà paÂivirato nihita- daï¬o nihitasattho lajjÅ dayÃpanno sabbapÃïabhÆtahitÃnu- kampÅ viharÃmi. Iminà pi aÇgena arahataæ anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissati. 10. YÃvajÅvaæ arahanto adinnÃdÃnaæ pahÃya adinnÃdÃnà paÂiviratà dinnÃdÃyÅ dinnapÃÂikaÇkhÅ athenena sucibhÆtena attanà viharanti, aham p' ajja ima¤ ca rattiæ ima¤ ca divasaæ adinnÃdÃnaæ pahÃya adinnÃdÃnà paÂivirato dinnÃdÃyÅ dinna- pÃÂikaÇkhÅ athenena sucibhÆtena attanà viharÃmi. Iminà pi aÇgena arahataæ anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissati. 11. YÃvajÅvaæ arahanto abrahmacariyaæ pahÃya brahma- cÃrÅ ÃrÃcÃrÅ\<*<2>*>/ viratà methunà gÃmadhammÃ, aham p' ajja ima¤ ca rattiæ ima¤ ca divasaæ abrahmacariyaæ pahÃya brahma- cÃrÅ ÃrÃcÃrÅ\<*<2>*>/ virato methunà gÃmadhammÃ. Iminà pi aÇgena arahataæ anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. Sace. 2 D. ÃcÃri; T. ÃcÃrÃ; Ph. anÃcÃri; Tr. ÃrÃcÃri. >/ #<[page 212]># %<212 MAHù-VAGGA. [III. 70. 12.>% 12. YÃvajÅvaæ arahanto musÃvÃdaæ pahÃya musÃvÃdà pa- Âiviratà saccavÃdÅ saccasandhà thetà paccayikà avisaævÃdakà lokassa, ahaæ p' ajja ima¤ ca rattiæ ima¤ ca divasaæ musÃ- vÃdaæ pahÃya musÃvÃdà paÂivirato saccavÃdÅ saccasandho theto paccayiko avisaævÃdako lokassa. Iminà pi aÇgena arahataæ anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissati. 13. YÃvajÅvaæ arahanto surÃmerayamajjapamÃdaÂÂhÃnaæ pahÃya surÃmerayamajjapamÃdaÂÂhÃnà paÂiviratÃ, ahaæ pi ajja ima¤ ca rattiæ ima¤ ca divasaæ surÃmerayamajjapa- mÃdaÂÂhÃnaæ pahÃya surÃmerayamajjapamÃdaÂÂhÃnà paÂivi- rato viharÃmi. Iminà pi aÇgena arahataæ anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissati. 14. YÃvajÅvaæ arahanto ekabhattikà rattÆparatà viratà vikÃlabhojanÃ, aham p' ajja ima¤ ca rattiæ ima¤ ca divasaæ ekabhattiko rattÆparato virato vikÃlabhojanÃ. Iminà pi aÇgena arahataæ anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissati. 15. YÃvajÅvaæ arahanto naccagÅtavÃditavisÆkadassanÃ- mÃlÃgandhavilepanadhÃraïamaï¬anavibhÆsanaÂÂhÃnà paÂi- viratÃ, aham p' ajja ima¤ ca rattiæ ima¤ ca divasaæ nacca- gÅtavÃditavisÆkadassanÃmÃlÃgandhavilepanadhÃraïamaï¬ana- vibhÆsanaÂÂhÃnà paÂivirato. Iminà pi aÇgena arahataæ anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissati. 16. YÃvajÅvaæ arahanto uccÃsayana-mahÃsayanaæ pahÃya uccÃsayanamahÃsayanà paÂiviratà nÅcaseyyaæ kappenti ma¤- cake và tiïasanthÃrake vÃ, aham p' ajja ima¤ ca rattiæ ima¤ ca divasaæ uccÃsayanamahÃsayanaæ pahÃya uccÃsayanama- hÃsayanà paÂivirato nÅcaseyyaæ kappemi ma¤cake và tiïasan- thÃrake vÃ. Iminà pi aÇgena arahataæ anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissatÅ ti. Evaæ kho VisÃkhe ariyÆ- posatho hoti, evaæ upavuttho kho\<*<1>*>/ VisÃkhe ariyÆposatho mahapphalo hoti mahÃnisaæso mahÃjutiko mahÃvipphÃro. 17. KÅva mahapphalo hoti, kÅva mahÃnisaæso, kÅva mahÃ- jutiko, kÅva mahÃvipphÃro? SeyyathÃpi VisÃkhe yo imesaæ soÊasannaæ mahÃjanapa- dÃnaæ pahÆtamahÃsattaratanÃnaæ issarÃdhipaccaæ\<*<2>*>/ rajjaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. so pi for kho. 2 Ph. issariyÃvipaccaæ; ChS. -Ãdhi-. >/ #<[page 213]># %% kareyya, seyyathÅdaæ AÇgÃnaæ MagadhÃnaæ KÃsÅnaæ KosalÃnaæ VajjÅnaæ MallÃnaæ CetÅnaæ VaÇgÃnaæ KurÆ- naæ Pa¤cÃlÃïaæ MacchÃnaæ\<*<1>*>/ SurasenÃnaæ AssakÃnaæ AvantÅnaæ GandhÃrÃnaæ KambojÃnaæ, aÂÂhaÇgasamannÃ- gatassa uposathassa ekaæ kalaæ nÃgghati soÊasiæ. Taæ kissa hetu? Kapaïaæ VisÃkhe mÃnusakaæ rajjaæ dibbaæ sukhaæ upanidhÃya. 18. YÃni VisÃkhe mÃnusakÃni pa¤¤Ãsa vassÃni CÃtumma- hÃrÃjikÃnaæ devÃnaæ eso eko rattindivo, tÃya rattiyà tiæsa- rattiyo mÃso, tena mÃsena dvÃdasa mÃsiyo saævaccharo, tena saævaccharena dibbÃni pa¤ca vassa-satÃni CÃtummahÃrÃjikÃ- naæ devÃnaæ ÃyuppamÃïaæ. èhÃnaæ kho pan' etaæ Vi- sÃkhe vijjati yaæ idh' ekacco itthÅ và puriso và aÂÂhaÇgasa- mannÃgataæ uposathaæ upavasitvà kÃyassa bhedà param maraïà CÃtummahÃrÃjikÃnaæ devÃnaæ sahavyataæ\<*<2>*>/ uppaj- jeyya. Idaæ kho pan' etam\<*<3>*>/ VisÃkhe sandhÃya bhÃsitaæ kapaïaæ mÃnusakaæ rajjaæ dibbaæ sukhaæ upanidhÃya. 19. Yaæ VisÃkhe mÃnusakaæ vassasataæ TÃvatiæsÃnaæ devÃnaæ eso eko rattindivo tÃya rattiyà tiæsa rattiyo mÃso tena mÃsena dvÃdasa mÃsiyo saævaccharo, tena saævaccha- rena dibbaæ vassasahassaæ TÃvatiæsÃnaæ devÃnaæ Ãyuppa- mÃïaæ. èhÃnaæ kho pan' etaæ VisÃkhe vijjati yaæ idh' ekacco itthÅ và puriso và aÂÂhaÇgasamannÃgataæ uposathaæ upavasitvà kÃyassa bhedà param maraïà TÃvatiæsÃnaæ devÃnaæ sahavyataæ uppajjeyya. Idaæ kho pan' etaæ VisÃkhe sandhÃya bhÃsitaæ kapaïaæ mÃnusakaæ rajjaæ dibbaæ sukhaæ upanidhÃya. 20. YÃni VisÃkhe mÃnusakÃni dve vassasatÃni YÃmÃnaæ devÃnaæ eso eko rattindivo tÃya rattiyà tiæsa rattiyo mÃso, tena mÃsena dvÃdasa mÃsiyo saævaccharo, tena saævaccha- rena dibbÃni dve vassa-sahassÃni YÃmÃnaæ devÃnaæ Ãyuppa- mÃïaæ. èhÃnaæ kho pan' etaæ VisÃkhe vijjati yaæ idh' ekacco itthÅ và puriso và aÂÂhaÇgasamannÃgataæ uposathaæ upavasitvà kÃyassa bhedà param maraïà YÃmÃnaæ devÃnaæ sahavyataæ uppajjeyya. Idaæ kho pan' etaæ VisÃkhe san- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. MaccÃnaæ. 2 Ph. sahabbyataæ. 3 D. pana m'etaæ. >/ #<[page 214]># %<214 MAHù-VAGGA. [III. 70. 21.>% dhÃya bhÃsitaæ kapaïaæ mÃnusakaæ rajjaæ dibbaæ sukhaæ upanidhÃya. 21. YÃni VisÃkhe mÃnusakÃni cattÃri vassasatÃni TusitÃ- naæ devÃnaæ eso eko rattindivo tÃya rattiyà tiæsa rattiyo mÃso, tena mÃsena dvÃdasa mÃsiyo saævaccharo, tena saæ- vaccharena dibbÃni cattÃri vassasahassÃni TusitÃnaæ devÃ- naæ ÃyuppamÃïaæ. èhÃnaæ kho pan' etaæ VisÃkhe vijjati yaæ idh' ekacco itthÅ và puriso và aÂÂhaÇgasamannÃgataæ uposathaæ upavasitvà kÃyassa bhedà param maraïà TusitÃ- naæ devÃnaæ sahavyataæ uppajjeyya. Idaæ kho pan' etaæ VisÃkhe sandhÃya bhÃsitaæ kapaïaæ mÃnusakaæ rajjaæ dibbaæ sukhaæ upanidhÃya. 22. YÃni VisÃkhe mÃnusakÃni aÂÂha vassasatÃni NimmÃ- naratÅnaæ devÃnaæ eso eko rattindivo tÃya rattiyà tiæsa rattiyo mÃso, tena mÃsena dvÃdasa mÃsiyo saævaccharo, tena saævaccharena dibbÃni aÂÂha vassasahassÃni NimmÃnaratÅ- naæ devÃnaæ ÃyuppamÃïaæ. èhÃnaæ kho pan' etaæ VisÃkhe vijjati yaæ idh' ekacco itthÅ và puriso và aÂÂhaÇgasa- mannÃgataæ uposathaæ upavasitvà kÃyassa bhedà param maraïà NimmÃnaratÅnaæ devÃnaæ sahavyataæ uppajjeyya. Idaæ kho pan' etaæ VisÃkhe sandhÃya bhÃsitaæ kapaïaæ mÃnusakaæ rajjaæ dibbaæ sukhaæ upanidhÃya. 23. YÃni VisÃkhe mÃnusakÃni soÊasa vassasatÃni Para- nimmitavasavattÅnaæ devÃnaæ eso eko rattindivo tÃya rattiyà tiæsa rattiyo mÃso, tena mÃsena dvÃdasa mÃsiyo saævaccharo, tena saævaccharena dibbÃni soÊasa vassasahassÃni Paranim- mitavasavattÅnaæ devÃnaæ ÃyuppamÃïaæ. èhÃnaæ kho pan' etaæ VisÃkhe vijjati yaæ idh' ekacco itthÅ và puriso và aÂÂhaÇga-samannÃgataæ uposathaæ upavasitvà kÃyassa bhedà param maraïà ParanimmitavasavattÅnaæ devÃnaæ saha- vyataæ uppajjeyya. Idaæ kho pan' etaæ VisÃkhe sandhÃya bhÃsitaæ kapaïaæ mÃnusakaæ rajjaæ dibbaæ sukhaæ upanidhÃyà ti. 24. PÃïaæ na hÃne na cÃdinnam\<*<1>*>/ Ãdiye. Musà na bhÃse\<*<2>*>/ na ca majjapo siyà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. ha¤¤e na cÃdinnaæ. [So also Ke(-innam-) and A. IV. 254. Probably we should restore the old sandhi: c' Ãdinnam, and assume vaæsaÂÂhà metre throughout these (late) verses, not tuÂÂhubha-jagatÅ. One pÃda seems to have been lost.] 2 Ph. bhÃseyya. >/ #<[page 215]># %% Abrahmacariyà virameyya methunà Rattiæ na bhu¤jeyya vikÃlabhojanaæ. MÃlaæ na dhÃr[ay]e na ca gandham Ãcare Ma¤ce chamÃyaæ va sayetha santhate Etaæ hi aÂÂhaÇgikam ÃhÆposathaæ Buddhena dukkhantaguïaæ pakÃsitaæ. Cando ca suriyo ca ubho sudassanà ObhÃsayaæ anu[pari]yanti yÃvatà Tamonudà te pana antalikkhagà Nabhe pabhÃsanti disà virocanà Etasmiæ yaæ vijjati antare dhanaæ Muttaæ maïiæ veÊuriya¤ ca bhaddakaæ SiÇgisuvaïïaæ athavà pi ka¤canaæ Yaæ jÃtarÆpaæ hÃÂakan\<*<1>*>/ ti vuccati AÂÂhaÇgÆpetassa uposathassa Kalam pi te nÃnubhavanti soÊasiæ Candappabhà tÃragaïà ca sabbe Tasmà hi nÃrÅ ca naro ca sÅlavà AÂÂhaÇgÆpetaæ upavassÆposathaæ Pu¤¤Ãni katvÃna sukhudrayÃni Anindità saggam upenti ÂhÃnan ti\<*<2>*>/. MahÃvaggo dutiyo samatto. 71. 1. SÃvatthi nidÃnaæ. Atha kho Channo\<*<3>*>/ paribbÃjako yen' Ãyasmà ùnando ten' upasaÇkami. UpasaÇkamitvà Ãyasmatà ùnandena saddhiæ sammodi sammodanÅyaæ kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Channo paribbÃ- jako Ãyasmantaæ ùnandaæ etad avoca: Tumhe pi\<*<4>*>/ Ãvuso ùnanda rÃgassa pahÃnaæ pa¤¤Ãpetha dosassa . . . pe . . . mohassa pahÃnaæ pa¤¤Ãpethà ti. Mayaæ kho Ãvuso rÃgassa pahÃnaæ pa¤¤Ãpema dosassa . . .x \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ChS. haÂa-. 2 Ang. VIII. 42. 3 Ph. Chando. 4 D. omits pi; Ph. has pi kho. >/ #<[page 216]># %<216 ùNANDA-VAGGA. [III. 71. 2.>% pe . . . mohassa pahÃnaæ pa¤¤Ãpemà ti. Kiæ pana tumhe Ãvuso rÃge ÃdÅnavaæ disvà rÃgassa pahÃnaæ pa¤¤Ãpetha . . . pe . . . kiæ mohe ÃdÅnavaæ disvà mohassa pahÃnaæ pa¤¤Ãpethà ti? 2. Ratto kho Ãvuso rÃgena abhibhÆto pariyÃdinnacitto attavyÃbÃdhÃya pi ceteti para\<*<1>*>/ . . . pe . . . ubhayavyÃ- bÃdhÃya pi ceteti cetasikam pi dukkhaæ domanassaæ paÂi- saævedeti. RÃge pahÅne n' eva attavyÃbÃdhÃya ceteti na para . . . pe . . . na ubhaya . . . pe . . . na cetasikaæ dukkhaæ domanassaæ paÂisaævedeti. Ratto kho Ãvuso rÃgena abhibhÆto pariyÃdinnacitto kÃyena duccaritaæ carati, vÃcÃya . . . pe . . . manasà duccaritaæ carati. RÃge pahÅne n' eva kÃyena duccaritaæ carati na vÃcÃya . . . na manasà duccaritaæ carati. Ratto kho Ãvuso rÃgena abhibhÆto pariyÃdinnacitto attattham pi yathÃbhÆtaæ nappajÃnÃti parattham pi . . . pe . . . {ubhayattham pi} yathÃbhÆtaæ nappajÃnÃti. RÃge pahÅne attattham pi yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti parattham pi . . . pe . . . ubhayattham pi yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti. Ratto kho Ãvuso andhakaraïo acakkhukaraïo a¤¤Ãïaka- raïo pa¤¤Ãnirodhiko vighÃtapakkhiko anibbÃnasaævattaniko. DuÂÂho kho Ãvuso dosena . . . pe . . . MÆÊho kho Ãvuso mohena abhibhÆto pariyÃdinnacitto attavyÃbÃdhÃya pi ceteti para . . . pe . . . ubhayavyÃbÃ- dhÃya pi ceteti cetasikam pi dukkhaæ domanassaæ paÂisaæ- vedeti. Mohe pahÅne n' eva attavyÃbÃdhÃya ceteti na para . . . pe . . . na ubhaya . . . na cetasikaæ dukkhaæ doma- nassaæ paÂisaævedeti. MÆÊho kho Ãvuso mohena abhibhÆto pariyÃdinnacitto kÃyena duccaritaæ carati vÃcÃya . . . pe . . . manasà ducca- ritaæ carati. Mohe pahÅne n' eva kÃyena duccaritaæ carati na vÃcÃya . . . pe . . . na manasà duccaritaæ carati. MÆÊho kho Ãvuso mohena abhibhÆto pariyÃdinnacitto attattham pi yathÃbhÆtaæ nappajÃnÃti parattham pi . . . pe . . . ubhayattham pi yathÃbhÆtaæ nappajÃnÃti. Mohe \<-------------------------------------------------------------------------- 1 MSS. paraæ . . . pe . . . [paraæ = paravyÃbÃdhÃya]. >/ #<[page 217]># %% pahÅne attattham pi yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti parattham pi . . . ubhayattham pi yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti. Moho kho Ãvuso andhakaraïo acakkhukaraïo a¤¤Ãïakaraïo pa¤¤Ãnirodhiko vighÃtapakkhiko anibbÃnasaævattaniko. Idaæ kho mayaæ Ãvuso rÃge ÃdÅnavaæ disvà rÃgassa pahÃnaæ pa¤¤Ãpema, idaæ dose ÃdÅnavaæ disvà dosassa pahÃnaæ pa¤¤Ãpema, idaæ mohe ÃdÅnavaæ disvà mohassa pahÃnaæ pa¤¤Ãpemà ti. 3. Atthi pan' Ãvuso maggo atthi paÂipadà etassa rÃgassa dosassa mohassa pahÃnÃyà ti? Atth' Ãvuso maggo atthi paÂipadà etassa rÃgassa dosassa mohassa pahÃnÃyà ti. Katamo pan' Ãvuso maggo katamà paÂipadà etassa rÃgassa dosassa mohassa pahÃnÃyà ti? Ayam eva ariyo aÂÂhaÇgiko maggo seyyathÅdaæ sammÃ- diÂÂhi . . . pe . . . sammÃsamÃdhi. Ayaæ kho Ãvuso maggo ayaæ paÂipadà etassa rÃgassa dosassa mohassa pahÃnÃyà ti. Bhaddako Ãvuso maggo bhaddikà paÂipadà etassa rÃgassa dosassa mohassa pahÃnÃyà ti. Ala¤ ca pan' Ãvuso ùnanda appamÃdÃyà ti. 72. 1. Ekaæ samayaæ Ãyasmà ùnando Kosambiyaæ viharati GhositÃrÃme. Atha kho a¤¤ataro ÃjÅvakasÃvako gahapati yen' Ãyasmà ùnando ten' upasaÇkami. UpasaÇkamitvà Ãyasmantaæ ùnan- daæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho so ÃjÅvakasÃvako gahapati Ãyasmantaæ ùnandaæ etad avoca: Kesan no bhante ùnanda dhammo svÃkkhÃto, ke loke supaÂipannÃ, ke loke sugatÃ\<*<1>*>/ ti? Tena hi gahapati tvaæ\<*<2>*>/ yeva ettha paÂipucchissÃmi, yathà te khameyya tathà naæ vyÃkareyyÃsi. Taæ kiæ ma¤¤asi gahapati -- Ye rÃgassa pahÃnÃya dhammaæ desenti dosassa pahÃnÃya dhammaæ desenti mohassa pahÃnÃya dhammaæ desenti tesaæ dhammo svÃkkhÃto no và kathaæ và te\<*<3>*>/ ettha hotÅ ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ChS. sukatà throughout. 2 Tr. taæ. 3 Ph. omits te. >/ #<[page 218]># %<218 ùNANDA-VAGGA. [III. 72. 2.>% Ye bhante rÃgassa pahÃnÃya dhammaæ desenti dosassa . . . pe . . . mohassa pahÃnÃya dhammaæ desenti tesaæ dhammo svÃkkhÃto -- evam me ettha\<*<1>*>/ hotÅ ti. 2. Taæ kiæ ma¤¤asi gahapati -- Ye rÃgassa pahÃnÃya paÂipannà dosassa . . . mohassa pahÃnÃya paÂipanà te loke supaÂipannà no và kathaæ và te ettha hotÅ ti? Ye bhante rÃgassa pahÃnÃya paÂipannà dosassa . . . mohassa pahÃnÃya paÂipannà te loke supaÂipannà -- evam me ettha hotÅ ti. 3. Taæ kiæ ma¤¤asi gahapati -- Yesaæ rÃgo pahÅno ucchinnamÆlo tÃlÃvatthukato anabhÃvakato Ãyatiæ anuppÃ- dadhammo, yesaæ doso pahÅno . . . pe . . . yesaæ moho pahÅno ucchinnamÆlo tÃlÃvatthukato anabhÃvakato Ãyatiæ anuppÃdadhammo te loke sugatà no và kathaæ và te ettha hotÅ ti? Yesaæ bhante rÃgo pahÅno ucchinnamÆlo tÃlÃvatthukato anabhÃvakato Ãyatiæ anuppÃdadhammo, yesaæ doso pahÅno . . . pe . . . yesaæ moho pahÅno ucchinnamÆlo tÃlÃvatthukato anabhÃvakato Ãyatiæ anuppÃdadhammo te loke sugatà -- evam me ettha hotÅ ti. 4. Iti kho\<*<2>*>/ tayà c' etaæ\<*<3>*>/ vyÃkataæ -- ye bhante rÃgassa pahÃnÃya dhammaæ desenti dosassa . . . pe . . . mohassa pahÃnÃya dhammaæ desenti tesaæ dhammo svÃkkhÃto ti. Tayà c' etaæ\<*<3>*>/ vyÃkataæ -- ye bhante rÃgassa pahÃnÃya paÂi- pannà dosassa . . . pe . . . mohassa pahÃnÃya paÂipannà te loke supaÂipannà ti. Tayà c' etaæ\<*<3>*>/ vyÃkataæ -- yesaæ bhante rÃgo pahÅno ucchinnamÆlo tÃlÃvatthukato anabhÃvakato Ãya- tiæ anuppÃdadhammo, yesaæ doso pahÅno . . . pe . . . yesaæ moho pahÅno ucchinnamÆlo tÃlÃvatthukato anabhÃ- vakato Ãyatiæ anuppÃdadhammo te loke sugatà ti. Acchari- yaæ bhante abbhutaæ bhante. Na c' eva nÃma sadham- mukkaæsanÃ\<*<4>*>/ bhavissati na paradhammÃpasÃdanà Ãyatane va dhammadesanà attho ca vutto attà ca anupaïÅto. 5. Tumhe bhante ùnanda rÃgassa pahÃnÃya dhammaæ desetha dosassa pahÃnÃya . . . pe . . . mohassa pahÃnÃya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D. evam ev'ttha; T., Tr. evam me ettha. 2 D., ChS. iti kho gahapati. 3 ChS. itayà v' etaæ. 4 Morris: saddh-. >/ #<[page 219]># %% dhammaæ desetha, tumhÃkaæ bhante dhammo svÃkkhÃto. Tumhe bhante ùnanda rÃgassa pahÃnÃya paÂipannà dosassa . . . pe . . . mohassa pahÃnÃya paÂipannÃ, tumhe loke supaÂi- pannÃ. TumhÃkaæ bhante ùnanda rÃgo pahÅno ucchinna- mÆlo tÃlÃvatthukato anabhÃvakato Ãyatiæ anuppÃdadhammo, tumhÃkaæ doso . . . pe . . . tumhÃkaæ moho pahÅno ucchinnamÆlo tÃlÃvatthukato anabhÃvakato Ãyatiæ anuppÃ- dadhammo, tumhe loke sugatÃ. 6. Abhikkantaæ bhante abhikkantaæ bhante. SeyyathÃpi bhante nikkujjitaæ và ukkujjeyya paÂicchannaæ và vivareyya mÆÊhassa và maggaæ Ãcikkheyya andhakÃre và telapajjotaæ dhÃreyya cakkhumanto rÆpÃni dakkhintÅti, evam evaæ ayyena ùnandena anekapariyÃyena dhammo pakÃsito. EsÃ- haæ bhante ùnanda Bhagavantaæ saraïaæ gacchÃmi dham- ma¤ ca bhikkhusaÇgha¤ ca. UpÃsakam maæ ayyo ùnando dhÃretu ajjatagge pÃïupetaæ saraïaæ gatan ti. 73. 1. Ekaæ samayaæ Bhagavà Sakkesu viharati Kapila- vatthusmiæ NigrodhÃrÃme. Tena kho pana samayena Bhagavà gilÃnà vuÂÂhito hoti aciravuÂÂhito gela¤¤Ã. Atha kho MahÃnÃmo Sakko yena Bhagavà ten' upasaÇkami. UpasaÇkamitvà Bhagavantaæ abhivadetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho MahÃnÃmo Sakko Bhagavantaæ etad avoca:-- DÅgharattÃhaæ bhante Bhagavatà evaæ dhammaæ desitaæ ÃjÃnÃmi samÃhitassa ¤Ãïaæ no asamÃhitassà ti. SamÃdhi nu kho bhante pubbe pacchà ¤Ãïaæ udÃhu ¤Ãïaæ pubbe pacchà samÃdhÅ ti? 2. Atha kho Ãyasmato ùnandassa etad ahosi:-- Bhagavà kho gilÃnà vuÂÂhito aciravuÂÂhito gela¤¤Ã, aya¤ ca MahÃ- nÃmo Sakko Bhagavantaæ atigambhÅraæ pa¤haæ pucchati. YannÆnÃhaæ MahÃnÃmaæ Sakkaæ ekamantaæ apanetvà dhammaæ deseyyan ti? Atha kho Ãyasmà ùnando MahÃnÃmaæ Sakkaæ bÃhÃyaæ gahetvà ekamantaæ apanetvà MahÃnÃmaæ Sakkaæ etad avoca: 3. Sekham pi kho MahÃnÃma sÅlaæ vuttaæ Bhagavatà asekhaæ pi sÅlaæ vuttaæ BhagavatÃ, sekho pi samÃdhi vutto \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 220]># %<220 ùNANDA-VAGGA. [III. 73. 4.>% Bhagavatà asekho pi samÃdhi vutto BhagavatÃ, sekhà pi pa¤¤Ã vuttà Bhagavatà asekhà pi pa¤¤Ã vuttà BhagavatÃ. 4. Katama¤ ca MahÃnÃma sekhaæ sÅlaæ? Idha MahÃnÃma bhikkhu sÅlavà hoti pÃtimokkha\<*<1>*>/ . . . pe (II.4.5) . . . samÃdÃya sikkhati sikkhÃpadesu. Idam vuccati MahÃnÃma sekhaæ sÅlaæ. Idha MahÃnÃma bhikkhu vivicc' eva kÃmehi . . . pe . . . catutthajjhÃnaæ upasampajja viharati. Ayaæ vuccati Ma- hÃnÃma sekho samÃdhi. 6. Katamà ca MahÃnÃma sekhà pa¤¤Ã? Idha MahÃnÃma bhikkhu idaæ dukkhan ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti . . . pe . . . ayaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti. Ayaæ vuccati MahÃnÃma sekhà pa¤¤Ã. Sa kho so MahÃnÃma ariyasÃvako evaæ sÅlasampanno evaæ samÃdhisampanno evaæ pa¤¤Ãsampanno ÃsavÃnaæ khayà anÃsavaæ cetovimuttiæ pa¤¤Ãvimuttiæ diÂÂh' eva dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viharati. Evaæ kho MahÃnÃma sekham pi sÅlaæ vuttaæ Bhagavatà asekham pi sÅlaæ vuttaæ Bhagavatà sekho pi samÃdhi vutto Bhagavatà asekho pi samÃdhi vutto Bhagavatà sekhà pi pa¤¤Ã vuttà Bhagavatà asekhà pi pa¤¤Ã vuttà Bhagavatà ti. 74. 1. Ekaæ samayaæ Ãyasmà ùnando VesÃliyaæ viharati MahÃvane KÆÂÃgÃrasÃlÃyaæ. Atha kho Abhayo ca Licchavi Paï¬itakumÃrako ca Licchavi yen' Ãyasmà ùnando ten' upasaÇkamiæsu. UpasaÇkamitvà Ãyasmantaæ ùnandaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu. Ekamantaæ nisinno kho Abhayo Licchavi Ãyasmantaæ ùnandaæ etad avoca: NigaïÂho bhante NÃthaputto sabba¤¤Æ sabbadassÃvÅ apari- sesaæ ¤Ãïadassanaæ paÂijÃnÃti -- carato ca me tiÂÂhato ca suttassa ca jÃgarassa ca satataæ samitaæ\<*<2>*>/ ¤Ãïadassanaæ paccupaÂÂhitan ti. So purÃïÃnaæ kammÃnaæ tapasÃ\<*<3>*>/ vyanti- bhÃvaæ\<*<4>*>/ pa¤¤Ãpeti,\<*<5>*>/ navÃnaæ kammÃnaæ akaraïà setu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 MSS. Patimokkaæ . . . pe . . . 2 Ph. sammitaæ. 3 Com., Tr. tapasÃ; D., T. tapasÃya. 4 Ph. for tap- . . . bhÃvaæ reads sahavyantibhÃvaæ. 5 Tr. ¤Ãpeti; Ph. pa¤¤Ãyati. >/ #<[page 221]># %% ghÃtaæ. Iti kammakkhayà dukkhakkhayo dukkhakkhayà vedanakkhayo vedanakkhayà sabbaæ dukkhaæ nijjiïïaæ\<*<1>*>/ bhavissati. Evam etissà sandiÂÂhikÃya nijjarÃ\<*<2>*>/ visuddhiyà samatikkamo hoti. Idha bhante Bhagavà kim Ãhà ti. 2. Tisso kho imà Abhaya nijjarà visuddhiyo tena Bhaga- vatà jÃnatà passatà arahatà sammÃsambuddhena samma- dakkhÃtà sattÃnaæ visuddhiyà sokapariddavÃnaæ samatikka- mÃya dukkhadomanassÃnaæ atthagamÃya ¤Ãyassa adhiga- mÃya nibbÃnassa sacchikiriyÃya. Katamà tisso? Idha Abhaya bhikkhu sÅlavà hoti pÃtimokkha- . . . pe (II.4.5) . . . samÃdÃya sikkhati sikkhÃpadesu so nava¤ ca kammaæ na karoti purÃïa¤ ca kammaæ phussa phussa vyantikaroti sandiÂÂhikà nijjarà akÃlikà ehipassikà opanayikà paccattam veditabbà vi¤¤ÆhÅ ti. Sa kho so\<*<3>*>/ Abhaya bhikkhu evaæ sÅlasampanno vivicc' eva kÃmehi . . . pe . . . catuÂÂhajjhÃnaæ upasampajja viharati. So nava¤ ca kammaæ na karoti purÃïa¤ ca kammaæ phussa phussa vyantikaroti sandiÂÂhikà nijjarà akÃlikà ehipassikà opanayikà paccattaæ veditabbà vi¤¤ÆhÅ ti. Sa kho so Abhaya bhikkhu evaæ sÅlasampanno\<*<4>*>/ . . . pe . . . ÃsavÃnaæ khayà anÃsavaæ ceto-vimuttiæ pa¤¤Ãvimuttiæ diÂÂh' eva dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viharati. So nava¤ ca kammaæ na karoti purÃïa¤ ca kammaæ phussa phussa vyantikaroti sandiÂÂhikà nijjarà akÃlikà ehipassikà opanayikà paccattaæ veditabbà vi¤¤ÆhÅ ti. Imà kho Abhaya tisso nijjarà visuddhiyo tena Bhagavatà jÃnatà passatà arahatà sammÃsambuddhena sammadakkhÃtà sattÃnaæ visuddhiyà sokapariddavÃnaæ samatikkamÃya dukkhadomanassÃnaæ atthagamÃya ¤Ãyassa adhigamÃya nibbÃnassa sacchikiriyÃyà ti. 3. Evaæ vutte Paï¬itakumÃrako Licchavi Abhayaæ Licchaviæ etad avoca: Kiæ pana tvaæ samma Abhaya Ãyasmato ùnandassa subhÃsitaæ subhÃsitato nÃbbhanumodasÅ\<*<5>*>/ ti? KyÃhaæ samma Ãyasmato ùnandassa subhÃsitaæ subhÃsi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D. nijjinnaæ; Ph. nijjiraæ. 2 D. nijjara; Ph. nijjira. 3 Ph. sekho so. 4 Siam. edn. adds evaæ samÃdhisampanno. 5 T. nÃnabbhanumodasÅ; Ph. abbhanumodiyati. >/ #<[page 222]># %<222 ùNANDA-VAGGA. [III. 75. 1.>% tato nÃbbhanumodissÃmi\<*<1>*>/. Muddhà pi tassa\<*<2>*>/ vipateyya yo Ãyasmato ùnandassa subhÃsitaæ subhÃsitato nÃbbhanumo- deyyà ti. 75. 1. Atha kho Ãyasmà ùnando yena Bhagavà ten' upasaÇ- kami. UpasaÇkamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà eka- mantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinnaæ kho Ãyasmantaæ ùnandaæ Bhagavà etad avoca: Yaæ ùnanda anukampeyyÃtha ye ca sotabbaæ ma¤¤ey- yuæ\<*<3>*>/ mittà và amaccà và ¤ÃtÅ và sÃlohità và te vo ùnanda tÅsu ÂhÃnesu samÃdapetabbà nivesetabbÃ\<*<4>*>/ patiÂÂhÃpetabbÃ. Katamesu tÅsu? 2. Buddhe aveccappasÃde\<*<5>*>/ samÃdapetabbà nivesetabbà patiÂÂhÃpetabbà -- iti pi so Bhagavà arahaæ sammÃsambuddho vijjÃcaraïasampanno sugato lokavidÆ anuttaro purisadamma- sÃrathi satthà devamanussÃnaæ buddho Bhagavà ti. Dhamme aveccappasÃde samÃdapetabbà nivesetabbà patiÂÂhÃpetabbà -- svÃkhyÃto Bhagavatà dhammo sandiÂÂhiko akÃliko ehipassiko opanayiko paccattaæ veditabbo vi¤¤ÆhÅ ti. SaÇghe aveccappasÃde samÃdapetabbà nivesetabbà patiÂ- ÂhÃpetabbà -- supaÂipanno Bhagavato sÃvakasaÇgho . . . [¤Ã- yappaÂipanno Bhagavato sÃvakasaÇgho sÃmÅcippaÂipanno Bhagavato sÃvakasaÇgho yadidaæ cattÃri purisayugÃni aÂÂhapurisapuggalà esa Bhagavato sÃvakasaÇgho Ãhuneyyo pÃhuneyyo dakkhiïeyyo a¤jalikaraïÅyo]\<*<6>*>/ anuttaraæ pu¤¤ak- khettaæ lokassà ti. 3. Siyà ùnanda catunnaæ mahÃbhÆtÃnaæ a¤¤athattaæ paÂhavÅdhÃtuyà ÃpodhÃtuyà tejodhÃtuyà vÃyodhÃtuyÃ, na tveva buddhe aveccappasÃdena samannÃgatassa ariyasÃva- kassa siyà a¤¤athattaæ. Tatr' idaæ a¤¤athattaæ. So vat' ùnanda\<*<7>*>/ buddhe aveccappasÃdena samannÃgato ariyasÃvako nirayaæ và tiracchÃnayoniæ và pettivisayaæ\<*<8>*>/ và uppajjissatÅ ti n' etaæ Âhanaæ vijjati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. nanumodiyÃmÅ ti. 2 Ph. Muddhà pi te. 3 Comp. Mps. I. 6 (p. 5). 4 D., T. nivÃsetabbÃ. 5 Ph. apaccappasÃde. 6 For the above passage in brackets D., T., Tr. have a "pe." See III. 70. 6, p. 208. 7 Ph. a¤¤atattham sÃvatÃnanda. 8 Tr. pittivisayaæ. >/ #<[page 223]># %% 4. Siyà ùnanda catunnaæ mahÃbhÆtÃnaæ a¤¤athattaæ paÂhavÅdhÃtuyà ÃpodhÃtuyà tejodhÃtuyà vÃyodhÃtuyà na tveva dhamme . . . pe . . . na tveva saÇghe aveccappasÃdena samannÃgatassa ariyasÃvakassa siyà a¤¤athattaæ. Tatr' idaæ a¤¤athattaæ. So vat' ùnanda saÇghe aveccappasÃdena samannÃgato ariyasÃvako nirayaæ và tiracchÃnayoniæ và pettivisayaæ và uppajjati ti n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. 5. Yaæ ùnanda anukampeyyÃtha ye ca sotabbaæ ma¤- ¤eyyuæ mittà và amaccà và ¤ÃtÅ và sÃlohità và te vo ùnanda imesu tÅsu ÂhÃnesu samÃdapetabbà nivesetabbà patiÂÂhÃpetabbà ti. 76. 1. Atha kho Ãyasmà ùnando yena Bhagavà ten' upasaÇ- kami. UpasaÇkamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekaman- taæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà ùnando Bhaga- vantaæ etad avoca: Bhavo bhavo ti bhante vuccati. KittÃvatà nu kho bhante bhavo hotÅ ti? KÃmadhÃtuvepakka¤\<*<1>*>/ ca ùnanda kammaæ nÃbhavissa api nu kho kÃmabhavo pa¤¤Ãyethà ti? No h' etaæ bhante. Iti kho ùnanda kammaæ khettaæ vi¤¤Ãïaæ bÅjaæ taïhà sineho avijjÃnÅvaraïÃnaæ sattÃnaæ taïhÃsaæyojanÃnaæ hÅnÃya dhÃtuyà vi¤¤Ãïaæ patiÂÂhitaæ. Evaæ Ãyatiæ\<*<2>*>/ punabbhavÃbhinibbatti hoti. Evaæ kho ùnanda bhavo hotÅ ti\<*<3>*>/. 2. RÆpadhÃtuvepakka¤ ca ùnanda kammaæ nÃbhavissa api nu kho rÆpabhavo pa¤¤Ãyethà ti? No h' etaæ bhante. Iti kho ùnanda kammaæ khettaæ vi¤¤Ãïaæ bÅjaæ taïhà sineho avijjÃnÅvaraïÃnaæ sattÃnaæ taïhÃsaæyojanÃnaæ majjhimÃya dhÃtuyà vi¤¤Ãïaæ patiÂÂhitaæ. Evaæ Ãyatiæ\<*<2>*>/ punabbhavÃbhinibbatti hoti. 3. ArÆpadhÃtuvepakka¤ ca {ùnanda} kammaæ nÃbhavissa api nu kho arÆpabhavo pa¤¤Ãyethà ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T. dhÃtuve apakka¤. 2 Tr. Ãyati. 3 Tr. omits "evam . . . hotÅ ti." >/ #<[page 224]># %<224 ùNANDA-VAGGA. [III. 77. 1.>% No h' etaæ bhante. Iti kho ùnanda kammaæ khettaæ vi¤¤Ãïaæ bÅjaæ taïhà sineho avijjÃnÅvaraïÃnaæ sattÃnaæ taïhÃsaæyojanÃnaæ païÅtÃya dhÃtuyà vi¤¤Ãïaæ patiÂÂhitaæ. Evaæ Ãyatiæ punabbhavÃbhinibbatti hoti. Evaæ kho ùnanda bhavo hotÅ ti. 77. 1. Atha kho Ãyasmà ùnando yena Bhagavà ten' upasaÇ- kami . . . pe . . . Ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà ùnando Bhagavantaæ etad avoca: Bhavo bhavo ti bhante vuccati. KittÃvatà nu kho bhante bhavo hotÅ ti? KÃmadhÃtuvepakka¤ ca ùnanda kammaæ nÃbhavissa api nu kho kÃmabhavo pa¤¤Ãyethà ti? No h' etaæ bhante. Iti kho ùnanda kammaæ khettaæ vi¤¤Ãïaæ bÅjaæ taïhà sineho avijjÃnÅvaraïÃnaæ sattÃnaæ taïhÃsaæyojanÃnaæ hÅnÃya\<*<1>*>/ dhÃtuyà cetanà patiÂÂhità patthanà patiÂÂhitÃ. Evaæ Ãyatiæ punabbhavÃbhinibbatti hoti. 2. RÆpadhÃtuvepakka¤ ca ùnanda kammaæ nÃbhavissa api nu kho rÆpabhavo pa¤¤Ãyethà ti? No h' etaæ bhante. Iti kho ùnanda kammaæ khettaæ vi¤¤Ãïaæ bÅjaæ taïhà sineho avijjÃnÅvaraïÃnaæ sattÃnaæ taïhÃsaæyojanÃnaæ majjhimÃya dhÃtuyà cetanà patiÂÂhità patthanà patiÂÂhitÃ. Evaæ Ãyatiæ punabbhavÃbhinibbatti hoti. 3. ArÆpadhÃtuvepakka¤ ca ùnanda kammaæ nÃbhavissa api nu kho arÆpabhavo pa¤¤Ãyethà ti? No h' etaæ bhante. Iti kho ùnanda kammaæ khettaæ vi¤¤Ãïaæ bÅjaæ taïhà sineho avijjÃnÅvaraïÃnaæ sattÃnaæ taïhÃsaæyojanÃnaæ païÅtÃya dhÃtuyà cetanà patiÂÂhità patthanà patiÂÂhitÃ. Evaæ Ãyatiæ punabbhavÃbhinibbatti hoti. Evaæ kho ùnanda bhavo hotÅ ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T. hinÃya majjhimÃya. >/ #<[page 225]># %% 78. Taæ yeva nidÃnaæ . . . pe . . . Ekamantaæ nisinnaæ kho Ãyasmantaæ ùnandaæ Bhagavà etad avoca: Sabbaæ nu\<*<1>*>/ kho ùnanda sÅlabbataæ jÅvitaæ brahmacari- yaæ upaÂÂhÃnasÃraæ saphalan ti? Na kho 'ttha bhante ekaæsenà ti. Tena h' ùnanda vibhajassÆ ti. Yaæ hi 'ssa bhante sÅlabbataæ jÅvitaæ brahmacariyaæ upaÂÂhÃnasÃraæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti ku- salà dhammà parihÃyanti, evarÆpaæ sÅlabbataæ jÅvitaæ brahmacariyaæ upaÂÂhÃnasÃraæ aphalaæ. Ya¤ ca khvÃssa bhante sÅlabbataæ jÅvitaæ brahmacariyaæ upaÂÂhÃnasÃraæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬- ¬hanti, evarÆpaæ sÅlabbataæ jÅvitaæ brahmacariyaæ upaÂ- ÂhÃnasÃraæ saphalan ti. Idam avoca Ãyasmà ùnando samanu¤¤o satthà ahosi. Atha kho Ãyasmà ùnando samanu¤¤o me\<*<2>*>/ satthà ti uÂÂhÃyÃsanà Bhagavantaæ abhivÃdetvà padakkhiïaæ katvà pakkÃmi. Atha kho Bhagavà acirapakkante Ãyasmante ùnande bhikkhÆ Ãmantesi:-- Sekho bhikkhave ùnando, na ca pan' assa sulabharÆpo samasamo pa¤¤Ãyà ti. 79. 1. Atha kho Ãyasmà ùnando yena Bhagavà ten' upasaÇ- kami. UpasaÇkamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà eka- mantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà ùnando Bhagavantaæ etad avoca: TÅï' imÃni bhante gandhajÃtÃni yesaæ anuvÃtaæ yeva gandho gacchati no paÂivÃtaæ. KatamÃni tÅïi? MÆla- gandho, sÃragandho, pupphagandho. ImÃni kho bhante tÅïi gandhajÃtÃni yesaæ anuvÃtaæ yeva gandho gacchati no paÂivÃtaæ. Atthi nu kho bhante ki¤ci gandhajÃtaæ yassa anuvÃtam pi gandho gacchati paÂivÃtam pi gandho gacchati anuvÃtapaÂivÃtam pi gandho gacchatÅ ti? Atth' ùnanda gandhajÃtaæ yassa anuvÃtam pi gandho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. sabban taæ. 2 Omitted by Ph. >/ #<[page 226]># %<226 ùNANDA-VAGGA. [III. 79. 2.>% gacchati paÂivÃtam pi gandho gacchati anuvÃta-paÂivÃtaæ pi gandho gacchatÅ ti. 2. Katamaæ pana\<*<1>*>/ taæ bhante gandhajÃtaæ yassa anuvÃ- tam pi gandho gacchati paÂivÃtam pi gandho gacchati anuvÃtapaÂivÃtam pi gandho gacchatÅ ti? Idh' ùnanda yasmiæ gÃme và nigame và itthÅ và puriso và buddhaæ saraïaæ gato hoti, dhammaæ saraïaæ gato hoti, saÇghaæ saraïaæ gato hoti, pÃïÃtipÃtà paÂivirato hoti, adinnÃdÃnà paÂivirato hoti, kÃmesu micchÃcÃrà paÂivirato hoti, musÃvÃdà paÂivirato hoti, surÃmerayamajjapamÃdaÂÂ- hÃnà paÂivirato hoti, sÅlavà hoti kalyÃïadhammo, vigatamala- maccherena cetasà agÃraæ ajjhÃvasati, muttacÃgo payatapÃïÅ vossaggarato yÃcayogo dÃnasaævibhÃgarato. Tassa\<*<2>*>/ disÃsu samaïabrÃhmaïà vaïïaæ bhÃsanti:-- asukasmiæ nÃma gÃme và nigame và itthÅ và puriso và buddhaæ saraïaæ gato dhammaæ saraïaæ gato saÇghaæ saraïaæ gato pÃïÃtipÃtà paÂivirato adinnÃdÃnà paÂivirato kÃmesu micchÃcÃrà paÂivi- rato musÃvÃdà paÂivirato surÃmerayamajjapamÃdaÂÂhÃnà paÂivirato sÅlavà kalyÃïadhammo vigatamalamaccherena cetasà agÃraæ ajjhÃvasati muttacÃgo payatapÃïÅ vossaggarato yÃcayogo dÃnasaævibhÃgarato ti.\<*<3>*>/ Devatà pi' ssa amanussÃ\<*<4>*>/ vaïïaæ bhÃsanti:-- asukasmiæ nÃma gÃme và nigame và itthÅ và puriso và buddhaæ saraïaæ gato hoti . . . pe . . . dÃnasaævibhÃgarato ti. Idaæ kho taæ ùnanda gandhajÃtaæ yassa anuvÃtaæ pi gandho gacchati paÂivÃtam pi gandho gacchati anuvÃtapaÂivÃtam pi gandho gacchatÅ ti. 3. Na pupphagandho paÂivÃtam eti. Na candanaæ taggaramallikà và Sata¤ ca gandho paÂivÃtam eti. Sabbà disà sappuriso pavÃtÅ ti\<*<5>*>/. 80. 1. Atha kho Ãyasmà ùnando yena Bhagavà ten' upasasaÇ- kami. UpasaÇkamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. ca pana bhante. 2 Tr. tassa; D. yassaæ; T. yassa; Ph. dasa. 3 Not in Ph., D., T., Tr. 4 Ph. adds pi. 5 Ph. pavÃyatÅ ti. This is Dhammapada v. 54, where the Com. gives the same locus and persona. >/ #<[page 227]># %% nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà ùnando Bhaga- vantaæ etad avoca: Sammukhà me taæ Bhagavato sutaæ sammukhà paÂigga- hÅtaæ Bhagavato. ùnanda Sikhissa AbhibhÆ nÃma sÃvako brahmaloke Âhito sahassÅlokadhÃtuæ sarena vi¤¤ÃpesÅ ti. Bhagavà pana bhante arahaæ sammÃsambuddho kÅvatakaæ pahoti sarena vi¤¤Ãpetun ti? SÃvako so ùnanda, appameyyà TathÃgatà ti. Dutiyam pi kho Ãyasmà ùnando Bhagavantaæ etad avoca:-- Sammukhà me taæ bhante Bhagavato sutaæ sam- mukhà paÂiggahÅtaæ Bhagavato. ùnanda Sikhissa AbhibhÆ nÃma sÃvako brahmaloke Âhito sahassÅlokadhÃtuæ sarena vi¤¤ÃpesÅ ti. Bhagavà pana bhante arahaæ sammÃsam- buddho kÅvatakaæ pahoti sarena vi¤¤Ãpetun ti? SÃvako so ùnanda appameyyà TathÃgatà ti. 2. Tatiyam pi kho Ãyasmà ùnando Bhagavantaæ etad avoca:-- Sammukhà me taæ bhante Bhagavato sutaæ sam- mukhà paÂiggahÅtaæ Bhagavato. ùnanda Sikhissa AbhibhÆ nÃma sÃvako brahmaloke Âhito sahassÅlokadhÃtuæ sarena vi¤¤ÃpesÅ ti. Bhagavà pana bhante arahaæ sammÃsam- buddho kÅvatakaæ pahoti sarena vi¤¤Ãpetun ti? Sutaæ\<*<1>*>/ te ùnanda sahassÅ cÆÊanikÃ\<*<2>*>/ lokadhÃtÆ ti? Etassa Bhagavà kÃlo etassa Sugata kÃlo yaæ Bhagavà bhÃseyya, Bhagavato sutvà bhikkhÆ dhÃreyyantÅ ti\<*<3>*>/. Tena h' ùnanda suïÃhi\<*<4>*>/ sÃdhukaæ manasikarohi bhÃ- sissÃmÅ ti. Evaæ bhante ti kho Ãyasmà ùnando Bhagavato paccassosi. Bhagavà etad avoca: 3. YÃvatà ùnanda candimasuriyà pariharanti disà 'bhanti virocanà tÃva sahassadhà loko.\<*<5>*>/ Tasmiæ\<*<6>*>/ sahassaæ candÃ- naæ sahassaæ suriyÃnaæ sahassaæ SinerupabbatarÃjÃnaæ sahassaæ JambudÅpÃnaæ sahassaæ AparagoyÃnÃnaæ sahassaæ UttarakurÆnaæ sahassaæ PubbavidehÃnaæ cattÃri mahÃsamuddasahassÃni cattÃri mahÃrÃjasahassÃni sahassaæ CÃtummahÃrÃjikÃnaæ sahassaæ TÃvatiæsaæ sahassaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D. sugatà te; Ph. sutà te; Tr. sutaæ. ChS., Comy (4) sutÃ. 2 Ph. cÆÊaniyÃ. 3 Ph. kareyyanti; Tr. dhÃressanti. 4 D. suïehi; Ph. suïohi. 5 Comp. JÃtaka I. 132. 6 So also Ke but Cy. reads: Tasmiæ sahassadhà loke. >/ #<[page 228]># %<228 ùNANDA-VAGGA. [III. 80. 4.>% YÃmÃnaæ sahassaæ TusitÃnaæ sahassaæ NimmÃnaratÅnaæ sahassaæ ParinimmitavasavattÅnaæ sahassaæ BrahmalokÃ- naæ. Ayaæ vuccat' ùnanda sahassÅ cÆÊanikà lokadhÃtu. YÃvat' ùnanda sahassÅ cÆÊanikÃ\<*<1>*>/ lokadhÃtu tÃva sahassadhà loko ayaæ vuccat' ùnanda dvi-sahassÅ majjhimikà lokadhÃtu. YÃvatà c' ùnanda dvi-sahassÅ majjhimikà lokadhÃtu tÃva sahassadhà loko ayaæ vuccat' ùnanda ti-sahassÅ mahÃsahassÅ- lokadhÃtu. ùkaÇkhamÃno ùnanda TathÃgato ti-sahassÅ mahÃsahassÅ-lokadhÃtuæ sarena vi¤¤Ãpeyya yÃvatà pana\<*<2>*>/ ÃkaÇkheyyà ti. 4. YathÃkatham pana bhante Bhagavà tisahassÅ-mahÃ- sahassÅ-lokadhÃtuæ sarena vi¤¤Ãpeyya yÃvatà pana ÃkaÇ- kheyyà ti? Idh' ùnanda TathÃgato tisahassÅ-mahÃsahassÅ-lokadhÃtuæ obhÃsena phareyya yadà te sattà naæ Ãlokaæ sa¤jÃneyyuæ. atha\<*<3>*>/ TathÃgato ghosaæ kareyya saddam anussÃveyya. Evaæ kho ùnanda TathÃgato tisahassÅ-mahÃsahassÅ-loka- dhÃtuæ sarena vi¤¤Ãpeyya yÃvatà pana ÃkaÇkheyyà ti. 5. Evaæ vutte Ãyasmà ùnando [Ãyasmantaæ UdÃyim]\<*<4>*>/ etad avoca:-- LÃbhà vata me suladdhaæ vata me yassa me satthà evaæ mahiddhiko evaæ mahÃnubhÃvo ti. Evaæ vutte Ãyasmà UdÃyi Ãyasmantaæ ùnandaæ etad avoca:-- Kiæ tuyh' ettha Ãvuso ùnanda yadi te satthà evaæ mahiddhiko evaæ mahÃnubhÃvo ti. Evaæ vutte Bhagavà Ãyasmantaæ UdÃyiæ etad avoca:-- Mà h' evaæ UdÃyi mà h' evaæ UdÃyi.\<*<5>*>/ Sace UdÃyi ùnando avÅtarÃgo kÃlaæ kareyya tena cittappasÃdena sattakkhattuæ devesu devarajjaæ kareyya sattakkhattuæ imasmiæ yeva JambudÅpe mahÃrajjaæ kareyya. Api c' UdÃyi ùnando diÂÂh' eva dhamme parinibbÃyissatÅ ti. ùnandavaggo tatiyo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. cÆÊaniyÃ. 2 SS. và pana. See M. P. S. III.3. 3 Ph. atha taæ. 4 Ph. 5 Not repeated in Tr. >/ #<[page 229]># %% 81. 1. TÅï' imÃni bhikkhave samaïassa samaïakaraïÅyÃni. KatamÃni tÅïi? AdhisÅla-sikkhÃ-samÃdÃnaæ, adhicitta-sikkhÃ-samÃdÃnaæ, adhipa¤¤Ã-sikkhÃ-samÃdÃnaæ. ImÃni kho bhikkhave tÅïi samaïassa samaïakaraïÅyÃni. TasmÃt iha bhikkhave evaæ sikkhitabbaæ:-- tibbo no chando bhavissati adhisÅlasikkhÃ- samÃdÃne, tibbo chando bhavissati adhicittasikkhÃsamÃdÃne, tibbo chando bhavissati adhipa¤¤ÃsikkhÃsamÃdÃne ti. Evaæ hi vo bhikkhave sikkhitabban ti. 2. SeyyathÃpi bhikkhave gadrabho gogaïaæ piÂÂhito piÂÂhito anubaddho hoti aham pi amhà aham pi amhà ti. Tassa na tÃdiso vaïïo hoti seyyathÃpi gunnaæ, na tÃdiso saro hoti seyyathÃpi gunnaæ, na tÃdisaæ padaæ hoti seyyathÃpi gunnaæ. So gogaïaæ yeva piÂÂhito piÂÂhito anubaddho hoti aham pi amhà aham pi amhà ti. Evam eva kho bhikkhave idh' ekacco bhikkhu bhikkhusaÇghaæ piÂÂhito piÂÂhito anubaddho hoti, aham pi bhikkhu aham pi bhikkhÆ ti. Tassa na tÃdiso chando hoti adhisÅlasikkhÃsamÃ- dÃne, seyyathÃpi a¤¤esaæ bhikkhÆnaæ, na tÃdiso chando hoti adhicittasikkhÃsamÃdÃne seyyathÃpi a¤¤esaæ bhikkhÆ- naæ, na tÃdiso chando hoti adhipa¤¤ÃsikkhÃsamÃdÃne sey- yathÃpi a¤¤esaæ bhikkhÆnaæ. So bhikkhusaÇghaæ yeva piÂÂhito piÂÂhito anubaddho hoti aham pi bhikkhu aham pi bhikkhÆ ti. TasmÃt iha bhikkhave evaæ sikkhitabbaæ -- tibbo no chando bhavissati adhisÅlasikkhÃsamÃdÃne, tibbo chando bhavissati adhicittasikkhÃsamÃdÃne, tibbo chando bhavissati adhipa¤¤ÃsikkhÃsamÃdÃne ti. Evaæ hi vo bhikkhave sikkhitabban ti. 82. 1. TÅï' imÃni bhikkhave kassakassa gahapatissa pubbe karaïÅyÃni. KatamÃni tÅïi? Idha bhikkhave kassako gahapati paÂigacc' eva khettaæ sukaÂÂhaæ karoti sumatikataæ, paÂigacc' eva khettaæ sukaÂÂhaæ karitvà sumatikataæ kÃlena bÅjÃni patiÂÂhÃpeti, kÃlena bÅjÃni patiÂÂhÃpetvà samayena udakaæ abhineti pi \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 230]># %<230 SAMA×A-VAGGA. [III. 82. 2.>% apaneti pi. ImÃni kho bhikkhave tÅïi kassakassa gahapatissa pubbe karaïÅyÃni. 2. Evam eva kho bhikkhave tÅï' imÃni bhikkhussa pubbe karaïÅyÃni. KatamÃni tÅïi? AdhisÅlasikkhÃsamÃdÃnaæ, adhicitasikkhÃsamÃdÃnaæ, adhipa¤¤ÃsamÃdÃnaæ. ImÃni kho bhikkhave tÅïi bhikkhussa pubbe karaïÅyÃni. TasmÃt iha bhikkhave evaæ sikkhitabbaæ -- tibbo no chando bhavissati adhisÅlasikkhÃsa- mÃdÃne, tibbo chando bhavissati adhicittasikkhÃsamÃdÃne, tibbo chando bhavissati adhipa¤¤ÃsikkhÃsamÃdÃne ti. Evaæ hi vo bhikkhave sikkhitabban ti. 83. 1. Evaæ me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà VesÃliyaæ viharati MahÃvane KÆÂÃgÃrasÃlÃyaæ. Atha kho a¤¤ataro Vajji-puttako bhikkhu yena Bhagavà ten' upasaÇkami . . . pe . . . Ekamantaæ nisinno kho so Vajjiputtako bhikkhu Bhagavantaæ etad avoca: SÃdhikaæ idaæ bhante diya¬¬hasikkhÃpadasataæ\<*<1>*>/ anva- ddhamÃsaæ uddesaæ Ãgacchati nÃhaæ bhante ettha sakkomi sikkhitun ti. Sakkhasi pana tvaæ bhikkhu tÅsu sikkhÃsu sikkhituæ -- adhisÅlasikkhÃya adhicittasikkhÃya adhipa¤¤ÃsikkhÃyà ti? Sakkom' ahaæ\<*<2>*>/ bhante tÅsu sikkhÃsu sikkhitum adhisÅla- sikkhÃya adhicittasikkhÃya adhipa¤¤ÃsikkhÃyà ti. 2. TasmÃt iha tvaæ bhikkhu tÅsu sikkhÃsu sikkhassu adhisÅlasikkhÃya adhicittasikkhÃya adhipa¤¤ÃsikkhÃya. Yato kho tvaæ bhikkhu adhisÅlam pi sikkhissasi adhicittam pi sikkhissasi adhipa¤¤am pi sikkhissasi, tasmÃ\<*<3>*>/ tuyhaæ bhikkhu adhisÅlam pi sikkhato adhicittam pi sikkhato adhipa¤¤am pi sikkhato rÃgo pahÅyissati doso pahÅyissati moho pahÅyissati. So tvaæ rÃgassa pahÃnÃ\<*<4>*>/ dosassa pahÃnà mohassa pahÃnà yaæ akusalaæ taæ na karissasi yam pÃpaæ tvaæ na sevissasÅ ti. 3. Atha kho so bhikkhu aparena samayena adhisÅlam pi sikkhi adhicittam pi sikkhi adhipa¤¤am pi sikkhi. Tassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 The actual number is 227. See below, 85, 1. 2 SS. sakkÃmahaæ. 3 Tr. tassa. 4 Ph. pahÃnÃya. >/ #<[page 231]># %% adhisÅlam pi sikkhato adhicittam pi sikkhato adhipa¤¤am pi sikkhato rÃgo pahiyyi doso pahiyyi moho pahiyyi. So rÃgassa pahÃnà dosassa pahÃnà mohassa pahÃnà yaæ akusa- laæ taæ na kÃsi yaæ pÃpaæ taæ na sevÅ ti. 84. 1. Atha kho a¤¤ataro bhikkhu yena Bhagavà ten' upasaÇ- kami . . . pe . . . Ekamantaæ nisinno kho so bhikkhu Bhaga- vantaæ etad avoca: Sekho sekho ti bhante vuccati. KittÃvatà nu kho bhante sekho hotÅ ti? SikkhatÅ ti kho bhikkhu tasmà sekho ti vuccati. Ki¤ ca sikkhati? AdhisÅlam pi sikkhati adhicittam pi sikkhati adhipa¤¤am pi sikkhatÅ ti, so\<*<1>*>/ kho bhikkhu tasmà sekho ti vuccatÅ ti. Sekhassa sikkhamÃnassa ujumaggÃnusÃrino Khayasmiæ paÂhamaæ ¤Ãïaæ tato a¤¤Ã anantarà Tato a¤¤Ãvimuttassa\<*<2>*>/ ¤Ãïaæ ve hoti tÃdino Akuppà me vimuttÅ ti bhavasa¤¤ojanakkhaye ti\<*<3>*>/ 85. 1. SÃdhikam idaæ bhikkhave diya¬¬ha-sikkhÃpadasataæ anvaddhamÃsaæ uddesaæ Ãgacchati yattha atthakÃmà kula- puttà sikkhanti. Tisso imà bhikkhave sikkhà yatth' etaæ sabbaæ samodhÃnaæ gacchati. Katamà tisso? AdhisÅlasikkhÃ, adhicittasikkhÃ, adhipa¤¤ÃsikkhÃ. Imà kho bhikkhave tisso sikkhà yatth' etaæ sabbaæ sabbaæ samodhÃnaæ gacchati. 2. Idha bhikkhave bhikkhu sÅlesu paripÆrakÃrÅ hoti samÃ- dhismiæ mattaso kÃrÅ pa¤¤Ãya mattaso kÃrÅ. So yÃni tÃni khuddÃnukhuddakÃni sikkhÃpadÃni tÃni Ãpajjati pi vuÂÂhÃti pi. Taæ kissa hetu? Na hi m' ettha bhikkhave abhabbatà vuttÃ. YÃni kho tÃni sikkhÃpadÃni ÃdibrahmacariyikÃni brahmacariyasÃruppÃni tattha dhuvasÅlo ca hoti Âhita-sÅlo ca samÃdÃya sikkhati sikkhÃpadesu. So tiïïaæ saæyojanÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 In Ph. ChS. reads pi sikkhati, sikkhatÅ ti kho. 2 Ph. vimuttiyÃ. 3 Ph. AÂÂhamaæ bhÃïavÃraæ niÂÂhitaæ. >/ #<[page 232]># %<232 SAMA×A-VAGGA. [III. 85. 3.>% parikkhayà sotÃpanno hoti avinipÃtadhammo niyato sam- bodhiparÃyano. 3. Idha pana bhikkhave bhikkhu sÅlesu paripÆrakÃrÅ hoti samÃdhismiæ mattaso kÃrÅ pa¤¤Ãya mattaso kÃrÅ. So yÃni tÃni khuddÃnukhuddakÃni sikkhÃpadÃni tÃni Ãpajjati pi vuÂÂhÃti pi. Taæ kissa hetu? Na hi m' ettha bhikkhave abhabbatà vuttÃ. YÃni ca kho tÃni sikkhÃpadÃni ÃdibrahmacariyikÃni brahmacariyasÃruppÃni tattha dhuvasÅlo ca hoti ÂhitasÅlo ca samÃdÃya sikkhati sikkhÃpadesu. So tiïïaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà rÃgadosamohÃnaæ tanuttà sakadÃgÃmÅ hoti sakid eva imaæ lokaæ Ãgantvà dukkhassa antaæ karoti. 4. Idha pana bhikkhave bhikkhu sÅlesu paripÆrakÃrÅ hoti samÃdhismiæ paripÆrakÃrÅ pa¤¤Ãya mattaso kÃrÅ. So yÃni tÃni khuddÃnukhuddakÃni sikkhÃpadÃni tÃni Ãpajjati pi vuÂÂhÃti pi. Taæ kissa hetu? Na hi m' ettha bhikkhave abhabbatà vuttÃ. YÃni ca kho tÃni sikkhÃpadÃni Ãdibrahma- cariyikÃni brahmacariyasÃruppÃni, tattha dhuvasÅlo ca hoti ÂhitasÅlo ca samÃdÃya sikkhati sikkhÃpadesu. So pa¤cannaæ orambhÃgiyÃnaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà opapÃtiko hoti, tattha-parinibbÃyÅ anÃvattidhammo tasmà lokÃ. 5. Idha pana bhikkhave bhikkhu sÅlesu paripÆrakÃrÅ hoti samÃdhismiæ paripÆrakÃrÅ pa¤¤Ãya paripÆrakÃrÅ. So yÃni tÃni khuddÃnukhuddakÃni sikkhÃpadÃni tÃni Ãpajjati pi vuÂÂhÃti pi. Taæ kissa hetu? Na hi m' ettha bhikkhave abhabbatà vuttÃ. YÃni ca kho tÃni sikkhÃpadÃni Ãdibrahma- cariyikÃni brahmacariyasÃruppÃni tattha dhuvasÅlo ca hoti ÂhitasÅlo ca samÃdÃya sikkhati sikkhÃpadesu. So ÃsavÃnaæ khayà anÃsavaæ cetovimuttiæ pa¤¤Ãvimuttiæ diÂÂh' eva dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viharati\<*<1>*>/. Iti kho bhikkhave padesaæ padesakÃrÅ ÃrÃdheti paripÆraæ paripÆrakÃrÅ. Ava¤jhÃni\<*<2>*>/ tvevÃhaæ bhikkhave sikkhÃpadÃni vadÃmÅ ti. 86. 1. SÃdhikam idaæ bhikkhave diya¬¬hasikkhÃpadasataæ anvaddhamÃsaæ uddesaæ Ãgacchati yattha atthakÃmà kula- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See Puggala III. 15. 2 Tr. ava¤jhÃni; SS. avajjhÃni. >/ #<[page 233]># %% puttà sikkhanti. Tisso imà bhikkhave sikkhà yatth' etaæ sabbaæ samodhÃnaæ gacchati. Katamà tisso? AdhisÅlasikkhÃ, adhicittasikkhÃ, adhipa¤¤ÃsikkhÃ. Imà kho bhikkhave tisso sikkhà yatth' etaæ sabbaæ samodhÃnaæ gacchati. 2. Idha bhikkhave bhikkhu sÅlesu paripÆrakÃrÅ hoti samÃ- dhismiæ mattasokÃrÅ pa¤¤Ãya mattaso kÃrÅ. So yÃni tÃni khuddÃnukhuddakÃni sikkhÃpadÃni tÃni Ãpajjati pi vuÂÂhÃti pi. Taæ kissa hetu? Na hi m' ettha bhikkhave abhabbatà vuttÃ. YÃni ca kho tÃni sikkhÃpadÃni ÃdibrahmacariyikÃni brahmacariyasÃruppÃni tattha dhuvasÅlo ca hoti ÂhitasÅlo ca samÃdÃya sikkhati sikkhÃpadesu. So tiïïaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà sattakkhattuparamo hoti sattakkhattuparamaæ deve ca mÃnuse ca sandhÃvitvà saæsÃritvà dukkhassa antaæ karoti. So tiïïaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà kolaÇkolo hoti dve và tÅïi và kulÃni sandhÃvitvà saæsÃritvà dukkhassa antaæ karoti. So tiïïaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà ekabÅjÅ hoti ekaæ yeva mÃnusakaæ bhavaæ nibbattetvà dukkhassa antaæ karoti. So tiïïaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà rÃga- dosamohÃnaæ tanuttà sakadÃgÃmÅ hoti sakid eva imaæ lokaæ Ãgantvà dukkhassa antaæ karoti. 3. Idha pana bhikkhave bhikkhu sÅlesu paripÆrakÃrÅ hoti samÃdhismiæ paripÆrakÃrÅ pa¤¤Ãya mattasokÃrÅ. So yÃni tÃni khuddÃnukhuddakÃni sikkhÃpadÃni tÃni Ãpajjati pi vuÂÂhÃti pi. Taæ kissa hetu? Na hi m' ettha bhikkhave abhabbatà vuttÃ. YÃni ca kho tÃni sikkhÃpadÃni Ãdibrahma- cariyikÃni brahmacariyasÃruppÃni tattha dhuvasÅlo ca hoti ÂhitasÅlo ca samÃdÃya sikkhati sikkhÃpadesu. So pa¤cannaæ orambhÃgiyÃnaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà uddhaæsoto hoti akaniÂÂhagÃmÅ. So pa¤cannaæ orambhÃgiyÃnaæ saæyo- janÃnaæ parikkhayà sasaÇkhÃra-parinibbÃyÅ hoti. So pa¤- cannaæ orambhÃgiyÃnaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà asaÇ- khÃraparinibbÃyÅ hoti. So pa¤cannaæ orambhÃgiyÃnaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà upahaccaparinibbÃyÅ hoti. So pa¤cannaæ orambhÃgiyÃnaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà antarÃparinibbÃyÅ hoti. 4. Idha pana bhikkhave bhikkhu sÅlesu paripÆrakÃrÅ hoti samÃdhismiæ paripÆrakÃrÅ pa¤¤Ãya paripÆrakÃrÅ. So yÃni \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 234]># %<234 SAMA×A-VAGGA. [III. 87. 1.>% tÃni khuddÃnukhuddakÃni sikkhÃpadÃni tÃni Ãpajjati pi vuÂÂhÃti pi. Taæ kissa hetu? Na hi m' ettha bhikkhave abhabbatà vuttÃ. YÃni ca kho tÃni sikkhÃpadÃni Ãdibrahma- cariyikÃni brahmacariyasÃruppÃni tattha dhuvasÅlo ca hoti ÂhitasÅlo ca samÃdÃya sikkhati sikkhÃpadesu. So ÃsavÃnaæ khayà anÃsavaæ cetovimuttiæ pa¤¤Ãvimuttiæ diÂÂh' eva dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viharati. Iti kho bhikkhave padesaæ padesakÃrÅ ÃrÃdheti paripÆraæ paripÆrakÃrÅ. Ava¤jhÃni\<*<1>*>/ tvevÃhaæ bhikkhave sikkhÃpa- dÃni vadÃmÅ ti. 87. 1. SÃdhikam idaæ bhikkhave diya¬¬ha-sikkhÃpadasataæ anvaddhamÃsaæ uddesaæ Ãgacchati yattha atthakÃmà kula- puttà sikkhanti. Tisso imà bhikkhave sikkhà yatth' etaæ sabbaæ samodhÃnaæ gacchati. Katamà tisso? AdhisÅlasikkhÃ, adhicittasikkhÃ, adhipa¤¤ÃsikkhÃ. Imà kho bhikkhave tisso sikkhà yatth' etaæ sabbaæ samodhÃnaæ gacchati. 2. Idha bhikkhave bhikkhu sÅlesu paripÆrakÃrÅ hoti samÃ- dhismiæ paripÆrakÃrÅ pa¤¤Ãya paripÆrakÃrÅ. So yÃni tÃni khuddÃnukhuddakÃni sikkhÃpadÃni tÃni Ãpajjati pi vuÂÂhÃti pi. Taæ kissa hetu? Na hi m' ettha bhikkhave abhabbatà vuttÃ. YÃni ca\<*<2>*>/ kho tÃni sikkhÃpadÃni Ãdi-brahmacariyikÃni brahmacariyasÃruppÃni tattha dhuvasÅlo ca hoti ÂhitasÅlo ca samÃdÃya sikkhati sikkhÃpadesu. So ÃsavÃnaæ khayà anÃ- savaæ cetovimuttiæ pa¤¤Ãvimuttiæ diÂÂh' eva dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viharati. 3. Taæ và pana anabhisambhavaæ appaÂivijjhaæ pa¤- cannaæ orambhÃgiyÃnaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà antarÃ- parinibbÃyÅ hoti. Taæ và pana anabhisambhavaæ appaÂi- vijjhaæ pa¤cannaæ orambhÃgiyÃnaæ saæyojanÃnaæ pari- kkhayà upahaccÃ-parinibbÃyÅ hoti . . . pe . . . asaÇkhÃra- parinibbÃyÅ hoti . . . sasaÇkhÃra-parinibbÃyÅ hoti . . . uddhaæsoto hoti . . . akaniÂÂhagÃmÅ. Taæ và pana anabhi- sambhavaæ appaÂivijjhaæ tiïïaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà rÃgadosamohÃnaæ tanuttà sakadÃgÃmÅ hoti sakid eva imaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D. ÃvajjhÃni; Ph. adhipa¤¤Ãya na; T. evaæ jhÃni; Tr. ava¤jhÃti; Com. avajjhÃnÅ ti atucchÃni saphalÃni sa-udayÃnÅ ti. 2 Omitted by D., T. >/ #<[page 235]># %% lokaæ Ãgantvà dukkhassa antaæ karoti. Taæ và pana ana- bhisambhavaæ appaÂivijjhaæ tiïïaæ saæyojanÃnaæ pari- kkhayà ekabÅjÅ hoti ekaæ yeva mÃnusakaæ bhavaæ nibbat- tetvà dukkhassa antaæ karoti. Taæ và pana anabhisam- bhavaæ appaÂivijjhaæ tiïïaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà kolaÇkolo hoti dve và tÅïi và kulÃni sandhÃvitvà saæsÃritvà dukkhassa antaæ karoti. Taæ và pana anabhisambhavaæ tiïïaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà sattakkhattuparamo hoti sattakkhattuparamaæ deve ca mÃnuse ca sandhÃvitvà saæsÃ- ritvà dukkhassa antaæ karoti. Iti kho bhikkhave paripÆraæ paripÆrakÃrÅ ÃrÃdheti pade- saæ padesakÃrÅ. Ava¤jhÃni tvevÃhaæ bhikkhave sikkhÃpa- dÃni vadÃmÅ ti. 88. 1. Tisso imà bhikkhave sikkhÃ. Katamà tisso? AdhisÅlasikkhÃ, adhicittasikkhÃ, adhipa¤¤ÃsikkhÃ. Katamà ca bhikkhave adhisÅlasikkhÃ? Idha bhikkhave bhikkhu sÅlavà hoti . . . pe (II.4,5) . . . samÃdÃya sikkhati sikkhÃpadesu. Ayaæ vuccati bhikkhave adhisÅlasikkhÃ. Katamà ca bhikkhave adhicittasikkhÃ? Idha bhikkhave bhikkhu vivicc' eva kÃmehi . . . pe . . . catuÂÂhajjhÃnaæ upasampajja viharati. Ayaæ vuccati bhikkhave adhicittasikkhÃ. Katamà ca bhikkhave adhipa¤¤ÃsikkhÃ? Idha bhikkhave bhikkhu idaæ dukkhan ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti . . . pe . . . ayaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti. Ayaæ vuccati bhikkhave adhi- pa¤¤ÃsikkhÃ. Imà kho bhikkhave tisso sikkhà ti. 89. 1. Tisso imà bhikkhave sikkhÃ. Katamà tisso? AdhisÅlasikkhÃ, adhicittasikkhÃ, adhipa¤¤ÃsikkhÃ. Katamà ca bhikkhave adhisÅlasikkhÃ? Idha bhikkhave bhikkhu sÅlavà hoti . . . pe (II.4.5) . . . samÃdÃya sikkhati sikkhÃpadesu. Ayaæ vuccati bhikkhave adhisÅlasikkhÃ. Katamà ca bhikkhave adhicittasikkhÃ? Idha bhikkhave bhikkhu vivicc' eva kÃmehi . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 236]># %<236 SAMA×A-VAGGA. [III. 89. 2.>% catutthajjhÃnaæ upasampajja viharati. Ayaæ vuccati bhi- kkhave adhicittasikkhÃ. Katamà ca bhikkhave adhipa¤¤ÃsikkhÃ? Idha bhikkhave bhikkhu ÃsavÃnaæ khayà anÃsavaæ ceto- vimuttiæ pa¤¤Ãvimuttiæ diÂÂh' eva dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viharati. Ayaæ vuccati bhikkhave adhipa¤¤ÃsikkhÃ. Imà kho bhikkhave tisso sikkhà ti. 2. AdhisÅlaæ adhicitta¤ ca adhipa¤¤a¤ ca viriyavÃ. ThÃmavà dhitimà jhÃyÅ sato guttindriyo care Yathà pure tathà pacchà yathà pacchà tathà pure Yathà adho tathà uddhaæ yathà uddhaæ tathà adho Yathà divà tathà rattiæ yathà rattiæ tathà divà Abhibhuyya disà sabbà appamÃïasamÃdhinà Tam Ãhu sekhaæ paÂipadaæ atho saæsuddhacÃraïaæ\<*<1>*>/ Tam Ãhu loke sambuddhaæ dhÅraæ\<*<2>*>/ paÂipadantaguæ Vi¤¤Ãïassa nirodhena taïhakkhayavimuttino Pajjotass' eva nibbÃnaæ vimokho hoti cetaso ti\<*<3>*>/. 90. 1. Ekaæ samayaæ Bhagavà Kosalesu cÃrikaæ caramÃno mahatà bhikkhusaÇghena saddhiæ yena PaÇkadhÃ\<*<4>*>/ nÃma KosalÃnaæ nigamo tad avasari. Tatra sudaæ Bhagavà PaÇ- khadhÃyaæ viharati. PaÇkadhÃ\<*<4>*>/ nÃma KosalÃnaæ nigamo. Tena kho pana samayena Kassapagotto nÃma bhikkhu PaÇkadhÃyaæ ÃvÃsiko hoti. Tatra sudaæ Bhagavà sikkhÃ- padapaÂisaæyuttÃya dhammiyà kathÃya bhikkhÆ sandasseti samÃdapeti samuttejeti sampahaæseti. Atha kho Kassapa- gottassa bhikkhuno Bhagavatà sikkhÃpadapaÂisaæyuttÃya dhammiyà kathÃya bhikkhÆ sandassente samÃdapente sam- uttejente sampahaæsente ahud eva akkhanti ahu appaccayo\<*<5>*>/ adhisallikhat' evÃyaæ samaïo ti. 2. Atha kho Bhagavà PaÇkadhÃyaæ yathÃbhirantaæ viharitvà yena RÃjagahaæ tena cÃrikaæ pakkÃmi anu- pubbena cÃrikaæ caramÃno yena RÃjagahaæ tad avasari. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. saæsuddhacÃriyaæ. 2 Com. vÅram. 3 See Rh. D.'s note on M.På. VI. 17. 4 ChS. SaÇkavÃ. 5 Tr. ahud eva appaccayo. >/ #<[page 237]># %% Tatra sudaæ Bhagavà RÃjagahe viharati GijjhakÆÂe pabbate. Atha kho Kassapagottassa bhikkhuno acirapakkantassa Bhagavato ahud eva kukkuccaæ ahu vippaÂisÃro -- AlÃbhà vata me na vata me lÃbhà dulladdhaæ vata me na vata me suladdhaæ, yassa me Bhagavatà sikkhÃpadapaÂisaæyuttÃya dhammiyà kathÃya bhikkhÆ\<*<1>*>/ sandassente samÃdapente samuttejente sampahaæsente ahud eva akkhanti ahu appaccayo adhisallikhat' evÃyaæ samaïo ti. Yan nÆnÃhaæ yena Bhagavà ten' upasaÇkameyyaæ, upasaÇkamitvà Bha- gavato santike accayaæ accayato deseyyan ti? 3. Atha kho Kassapagotto bhikkhu senÃsanaæ saæsÃ- metvÃ\<*<2>*>/ pattacÅvaraæ ÃdÃya yena RÃjagahaæ tena pakkÃmi anupubbena yena RÃjagahaæ GijjhakÆÂo pabbato yena Bhagavà ten' upasaÇkami. UpasaÇkamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Kassapagotto bhikkhu Bhagavantaæ etad avoca: Ekam idaæ bhante samayaæ Bhagavà PaÇkadhÃyaæ viha- rati. PaÇkadhà nama KosalÃnaæ nigamo.\<*<3>*>/ Tatra sudaæ Bhagavà sikkhÃpadapaÂisamyuttÃya dhammiyà kathÃya bhi- kkhÆ sandassesi samÃdapesi samuttejesi sampahaæsesi. Tassa mayhaæ bhante Bhagavatà sikkhÃpadapaÂisaæyuttÃya dham- miyà kathÃya bhikkhÆ sandassente samÃdapente samuttejente sampahaæsente ahud eva akkhanti ahu appaccayo adhi- sallikhat' evÃyaæ samaïo ti. Atha kho Bhagavà PaÇka- dhÃyaæ yathÃbhirantaæ viharitvà yena RÃjagahaæ tena cÃrikaæ pakkÃmi. Tassa mayhaæ bhante acirapakkantassa Bhagavato ahud eva kukkuccaæ ahu vippaÂisÃro -- AlÃbhà vata me na vata me lÃbhà dulladdhaæ vata me na vata me suladdhaæ, yassa me Bhagavatà sikkhÃpadapaÂisaæyuttÃya dhammiyà kathÃya bhikkhÆ sandassente samÃdapente sa- muttejente sampahaæsente ahud eva akkhanti ahud appacca- yo adhisallikhat' evÃyaæ samaïo ti. Yan nÆnÃhaæ yena Bhagavà ten' upasaÇkameyyaæ, upasaÇkamitvà Bhagavato santike accayaæ accayato deseyyan ti? Accayo maæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D., Tr. bhikkhusaÇghaæ. 2 Ph. saæhÃretvÃ. 3 See the note on Cullavagga, VII.1.1. >/ #<[page 238]># %<238 SAMA×A-VAGGA. [III. 90. 4.>% bhante accagamà yathÃbÃlaæ yathÃmÆÊhaæ yathÃ-akusalaæ, yassa me Bhagavatà sikkhÃpadapaÂisaæyuttÃya dhammiyà kathÃya bhikkhÆ sandassente samÃdapente samuttejente sampahaæsente ahud eva akkhanti ahu appaccayo adhisalli- khat' evÃyaæ samaïo ti. Tassa me bhante Bhagavà accayaæ accayato paÂiganhÃtu Ãyatiæ saævarÃyà ti. 4. Taggha tvaæ Kassapa accayo accagamà yathÃbÃlaæ yathÃmÆÊhaæ yathÃ-akusalaæ, yassa te mayà sikkhÃpadapa- ÂisaæyuttÃya dhammiyà kathÃya bhikkhÆ sandassente samÃ- dapente samuttejente sampahaæsente ahud eva akkhanti ahu appaccayo adhisallikhat' evÃyaæ samaïo ti. Yato ca kho tvaæ Kassapa accayaæ accayato disvà yathÃdhammaæ paÂikarosi taæ te mayaæ paÂigaïhÃma. Vuddhi h' esà Kassapa ariyassa vinaye yo accayaæ accayato disvà yathÃ- dhammaæ paÂikaroti Ãyatiæ saævaraæ Ãpajjati. 5. Thero ce pi Kassapa bhikkhu hoti na sikkhÃkÃmo sikkhÃsamÃdÃnassa na vaïïavÃdÅ, ye c' a¤¤e bhikkhÆ na sikkhÃkÃmà te ca pana sikkhÃya na samÃdapeti, ye c' a¤¤e bhikkhÆ sikkhÃkÃmà tesa¤ ca na vaïïaæ bhaïati bhÆtaæ tacchaæ kÃlena, evarÆpassÃhaæ Kassapa therassa bhikkhuno na vaïïaæ bhaïÃmi. Taæ kissa hetu? Satthà hi 'ssa vaï- ïaæ bhaïatÅ ti a¤¤e naæ bhikkhuæ bhajeyyuæ.\<*<1>*>/ Ye naæ bhajeyyuæ tyÃssa diÂÂhÃnugatiæ Ãpajjeyyuæ. YÃssa diÂÂhÃ- nugatiæ Ãpajjeyyuæ\<*<2>*>/ tesaæ taæ assa dÅgharattaæ ahitÃya dukkhÃyà ti. TasmÃhaæ Kassapa evarÆpassa therassa bhikkhuno na vaïïaæ bhaïÃmi. 6. Majjhimo ce pi Kassapa bhikkhu hoti . . . pe . . . Navo ce pi Kassapa bhikkhu hoti na sikkhÃkÃmo sikkhÃsa- mÃdÃnassa na vaïïavÃdÅ, ye c' a¤¤e bhikkhÆ na sikkhÃkÃmà te ca pana sikkhÃya na samÃdapeti, ye c' a¤¤e bhikkhÆ sikkhÃkÃmà tesa¤ ca na vaïïaæ bhaïati bhÆtaæ tacchaæ kÃlena, evarÆpassÃhaæ Kassapa navassa bhikkhuno na vaï- ïaæ bhaïÃmi. Tam kissa hetu? Satthà hi 'ssa vaïïaæ bhaïatÅ ti a¤¤e naæ bhikkhuæ bhajeyyuæ. Ye naæ bha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D. bha¤jeyyum for bhajjeyyum. 2 Tr. omits "yassa . . . Ãpajjeyyuæ." >/ #<[page 239]># %% jeyyuæ tyÃssa diÂÂhÃnugatiæ Ãpajjeyyuæ. Yassa diÂÂhÃ- nugatiæ Ãpajjeyyuæ\<*<1>*>/ tesaæ taæ assa dÅgharattaæ ahitÃya dukkhÃyà ti. TasmÃhaæ Kassapa evarÆpassa navassa bhi- kkhuno na vaïïaæ bhaïÃmi. 7. Thero ce pi Kassapa bhikkhu hoti sikkhÃkÃmo sikkhÃ- samÃdÃnassa vaïïavÃdÅ, ye c' a¤¤e bhikkhÆ na sikkhÃkÃmà te ca sikkhÃya samÃdapeti, ye c' a¤¤e bhikkhÆ sikkhÃkÃmà tesa¤ ca vaïïaæ bhaïati bhÆtaæ tacchaæ kÃlena, evarÆpassa Kassapa therassa bhikkhuno vaïïaæ bhaïÃmi. Taæ kissa hetu? Satthà hi 'ssa vaïïaæ bhaïatÅ ti a¤¤e naæ bhikkhuæ bhajeyyuæ. Ye naæ bhajeyyuæ tyÃssa diÂÂhÃnugatiæ Ãpajjeyyuæ. YÃssa diÂÂhÃnugatiæ Ãpajjeyyuæ\<*<1>*>/ tesaæ taæ assa dÅgharattaæ hitÃya sukhÃyà ti. TasmÃhaæ Kassapa evarÆpassa therassa bhikkhuno vaïïaæ bhaïÃmi. 8. Majjhimo ce pi Kassapa bhikkhu hoti . . . navo ce pi Kassapa bhikkhu hoti sikkhÃkÃmo sikkhÃpamÃdÃnassa vaïïa- vÃdÅ, ye c' a¤¤e bhikkhÆ na sikkhÃkÃmà te ca sikkhÃya samÃ- dapeti, ye c' a¤¤e bhikkhÆ sikkhÃkÃmà tesa¤ ca vaïïaæ bhaïati bhÆtaæ tacchaæ kÃlena, evarÆpassa Kassapa navassa bhikkhuno vaïïaæ bhaïÃmi. Taæ kissa hetu? Satthà hi 'ssa vaïïaæ bhaïatÅ ti a¤¤e naæ bhikkhuæ bhajeyyuæ. Ye naæ bhajeyyuæ tyÃssa diÂÂhÃnugatiæ Ãpajjeyyuæ. YÃssa diÂÂhÃnugatiæ Ãpajjeyyuæ tesaæ taæ assa dÅgharattaæ hitÃya sukhÃyà ti. TasmÃhaæ Kassapa evarÆpassa navassa bhikkhuno vaïïaæ bhaïÃmÅ ti. Samaïavaggo catuttho. 91. 1. TÅï' imÃni bhikkhave kassakassa gahapatissa accÃyikÃni karaïÅyÃni. KatamÃni tÅïi? Idha bhikkhave kassako gahapati sÅghasÅghaæ khettaæ sukaÂÂhaæ karoti sumatikataæ sÅghasÅghaæ khettaæ suka- ÂÂhaæ karitvà sumatikataæ sÅghasÅgham pi bÅjÃni patiÂÂhÃ- peti, sÅghasÅghaæ bÅjÃni patiÂÂhÃpetvà sÅghasÅghaæ udakaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T. omits "yassa . . . Ãpajjeyyuæ." >/ #<[page 240]># %<240 LO×APHALA-VAGGA. [III. 91. 2.>% abhineti pi apaneti pi. ImÃni kho bhikkhave tÅïi kassakassa gahapatissa accÃyikÃni karaïÅyÃni. Tassa kho taæ bhikkhave kassakassa gahapatissa n' atthi sà iddhi và ÃnubhÃvo và ajj' eva me dha¤¤Ãni jÃyantu sv' eva gabbhiniyo hontu uttarass' eva\<*<1>*>/ paccantÆ ti. Atha kho bhikkhave hoti so samayo yaæ tassa kassakassa gahapatissa tÃni dha¤¤Ãni utupariïÃmini jÃyanti pi gabbhinÅ pi honti paccanti pi. 2. Evam eva kho bhikkhave tÅï' imÃni bhikkhussa accÃyi- kÃni karaïÅyÃni. KatamÃni tÅïi? AdhisÅlasikkhÃsamÃdÃnaæ, adhicittasikkhÃsamÃdÃnaæ, adhipa¤¤ÃsikkhÃsamÃdÃnaæ. ImÃni kho bhikkhave tÅïi bhikkhussa accÃyikÃni karaïÅyÃni. Tassa kho taæ bhikkhave bhikkhuno n' atthi sà iddhi và ÃnubhÃvo vÃ, ajj' eva me anupÃdÃya Ãsavehi cittaæ vimuccatu sve và uttarass' evÃ\<*<2>*>/ ti. Atha kho bhikkhave hoti so samayo yaæ tassa bhikkhuno adhisÅlam pi sikkhato adhicittam pi sikkhato adhipa¤¤am pi sikkhato anupÃdÃya Ãsavehi cittaæ vimuccati. TasmÃt iha bhikkhave evaæ sikkhitabbaæ -- tibbo no chando bhavissati adhisÅlasikkhÃsamÃdÃne . . . pe . . . tibbo no chando bhavissati adhipa¤¤ÃsikkhÃsamÃdÃne ti. Evaæ hi vo bhikkhave sikkhitabban ti. 92. 1. TÅï' imÃni bhikkhave a¤¤atitthiyà paribbÃjakà pavive- kÃni pa¤¤Ãpenti. KatamÃni tÅïi? CÅvarapavivekaæ, piï¬apÃtapavivekaæ, senÃsanapavive- kan ti. Tatr' idaæ bhikkhave a¤¤atitthiyà paribbÃjakà cÅvarapa- vivekasmiæ pa¤¤Ãpenti\<*<3>*>/ -- sÃïÃni pi dhÃrenti masÃïÃni pi dhÃrenti chavadussÃni pi dhÃrenti paæsukÆlÃni pi dhÃrenti tirÅÂakÃni pi dhÃrenti ajinÃni pi dhÃrenti ajinakkhipam pi dhÃrenti kusacÅram pi dhÃrenti vÃkacÅram pi dhÃrenti phala- kacÅram pi dhÃrenti kesakambalam pi dhÃrenti vÃlakambalam \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Tr. uttarasseva; T. uttaresve; Ph. uttarasuvevÃ. 2 D., T., ChS. uttarasvevÃti; Ph. uttarasuve vÃ; Tr. uttarasseva. 3 Comp. MahÃvagga VIII. 28, 29; Puggala IV. 24. >/ #<[page 241]># %% pi dhÃrenti ulÆkapakkhikam pi dhÃrenti. Idaæ kho bhi- kkhave a¤¤atitthiyà paribbÃjakà cÅvarapavivekasmiæ pa¤¤Ã- penti. Tatr' idaæ bhikkhave a¤¤atitthiyà paribbÃjakà piï¬apÃta- pavivekasmiæ pa¤¤Ãpenti -- sÃkabhakkhà pi honti sÃmÃka- bhakkhà pi honti nÅvÃrabhakkhà pi honti daddulabhakkhà pi honti haÂabhakkhà pi honti kaïabhakkhà pi honti ÃcÃma- bhakkhà pi honti pi¤¤Ãkabhakkhà pi honti tiïabhakkhà pi honti gomayabhakkhà pi honti vanamÆlaphalÃhÃrÃ\<*<1>*>/ yÃpenti pavattaphalabhojÅ. Idaæ kho bhikkhave a¤¤atitthiyà paribbÃjakà piï¬apÃtapavivekasmiæ pa¤¤Ãpenti. Tatr' idaæ bhikkhave a¤¤atitthiyà paribbÃjakà senÃsana- pavivekasmiæ pa¤¤Ãpenti -- ara¤¤aæ rukkhamÆlaæ susÃnaæ vanapanthaæ abbhokÃsaæ palÃlapu¤jaæ bhusÃgÃraæ.\<*<2>*>/ Idaæ kho bhikkhave a¤¤atitthiyà paribbÃjakà senÃsanapavivekas- miæ pa¤¤Ãpenti. ImÃni kho bhikkhave tÅïi a¤¤atitthiyà paribbÃjakà pavi- vekÃni pa¤¤Ãpenti. 2. TÅïi kho imÃni bhikkhave imasmiæ dhammavinaye bhikkhuno pavivekÃni. KatamÃni tÅïi? Idha bhikkhave bhikkhu sÅlavà ca hoti dussÅlya¤ c' assa pahÅnaæ hoti tena ca vivitto\<*<3>*>/ hoti, sammÃdiÂÂhiko hoti micchÃdiÂÂhi c' assa pahÅnà hoti tÃya ca vivitto hoti, khÅïÃsavo ca hoti Ãsavà c' assa pahÅnà honti tehi ca vivitto hoti. Yato kho bhikkhave bhikkhu sÅlavà hoti dussÅlya¤ c' assa pahÅnaæ hoti tena ca vivitto hoti sammÃdiÂÂhiko hoti micchÃdiÂÂhi c' assa pahÅnà hoti tÃya ca vivitto hoti khÅïÃsavo ca hoti Ãsavà c' assa pahÅnà honti tehi ca vivitto hoti -- ayaæ vuccati bhikkhave bhikkhu aggappatto sÃrappatto suddho sÃre patiÂÂhito. 3. \<*<4>*>/ SeyyathÃpi bhikkhave kassakassa gahapatissa sampan- naæ sÃlikkhettaæ. Taæ enaæ kassako gahapati sÅghasÅghaæ vapÃpeyya,\<*<5>*>/ sÅghasÅghaæ vapÃpetvà sÅghasÅghaæ saÇgharÃ- peyya,\<*<6>*>/ sÅghasÅghaæ saÇgharÃpetvà sÅghasÅghaæ ubbahÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. vanamÆlaphalÃphalÃhÃrena. 2 Ph. su¤¤ÃgÃraæ. 3 Ph. vivatto. 4 Comp. Cullavagga VII. 1, 2. 5 Ph., ChS. lavÃpeyya . . . lavÃpetvÃ. 6 Ph. kharÃpeyya . . . kharÃpetvÃ. >/ #<[page 242]># %<242 LO×APHALA-VAGGA. [III. 92. 4.>% peyya, sÅghasÅghaæ ubbahÃpetvà sÅghasÅghaæ pu¤jaæ kÃrÃ- peyya, sÅghasÅghaæ pu¤jaæ kÃrÃpetvà sÅghasÅghaæ mad- dÃpeyya, sÅghasÅghaæ maddÃpetvà sÅghasÅghaæ palÃlÃni uddharÃpeyya, sÅghasÅghaæ palÃlÃni uddharÃpetvà sÅghasÅ- ghaæ bhusikaæ uddharÃpeyya,\<*<1>*>/ sÅghasÅghaæ bhusikaæ uddharÃpetvà sÅghasÅghaæ opunÃpeyya, sÅghasÅghaæ opunÃ- petvà sÅghasÅghaæ atiharÃpeyya, sÅghasÅghaæ atiharÃpetvà sÅghasÅghaæ koÂÂÃpeyya, sÅghasÅghaæ koÂÂÃpetvà sÅghasighaæ thusÃni uddharÃpeyya, evam assu tassa\<*<2>*>/ bhikkhave kassa- kassa gahapatissa tÃni dha¤¤Ãni aggappattÃni sÃrappattÃni suddhÃni sÃre patiÂÂhitÃni. Evam eva kho bhikkhave bhikkhu sÅlavà ca hoti dussÅlya¤ c' assa pahÅnaæ hoti tena ca vivitto hoti sammÃdiÂÂhiko ca hoti micchÃdiÂÂhi c' assa pahÅnà hoti tÃya ca vivitto hoti khÅïÃsavo ca hoti Ãsavà c' assa pahÅnà honti tehi ca vivitto hoti -- ayaæ vuccati bhikkhave bhikkhu aggappatto sÃrappatto suddho sÃre patiÂÂhito ti. 4. \<*<3>*>/ SeyyathÃpi bhikkhave saradasamaye viddhe vigatavalÃ- hake deve Ãdicco nabhaæ abbhussukkamÃno sabbaæ ÃkÃsa- gataæ tamaæ abhivihacca\<*<4>*>/ bhÃsate ca tapate ca virocati ca, evam eva kho bhikkhave yato ariyasÃvakassa virajaæ vÅta- malaæ dhammacakkhuæ udapÃdi sahadassanuppÃdà bhi- kkhave ariyasÃvakassa tÅïi saæyojanÃni pahÅyanti sakkÃya- diÂÂhi vicikicchà sÅlabbata-parÃmÃso, athÃparaæ dvÅhi dham- mehi niyyÃti abhijjhÃya ca vyÃpÃdena ca. So vivicc' eva kÃmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaæ savicÃraæ vivekajaæ pÅtisukhaæ paÂhamajjhÃnaæ upasampajja viharati. Tasmiæ bhikkhave samaye ariyasÃvako kÃlaæ kareyya n' atthi taæ saæyojanaæ yena saæyojanena saæyutto ariya- sÃvako puna imaæ lokaæ Ãgaccheyyà ti. 93.5 1. Tisso imà bhikkhave parisÃ. Katamà tisso? AggavatÅ parisÃ, vaggà parisÃ, samaggà parisÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Com. ÃhÃrapeyya . . . ÃhÃrapetvÃ. 2 Tr. evam assu tÃni; D. evam anussu tÃni; T. evam assa tÃni; Ph. evam puna. 3 = MahÃsudassana Sutta I. 82 = S. II. 3, 9, 11. 4 D., T. ÃkÃsagataæ tamagatam abhivihacca; Tr. Ãko abhivihaccamÃno; Ph. ÃkÃsatalaæ ativiya. 5 The second and third of these parisÃs are the dve parisà of II. 5, 2, and the first one of the two in II. 5, 3. >/ #<[page 243]># %% Katamà va bhikkhave aggavatÅ parisÃ? Idha bhikkhave yassaæ parisÃyaæ therà bhikkhÆ na bÃhu- likà honti na sÃthalikà vokkamane nikkhittadhurà paviveke pubbaÇgamÃ, viriyaæ Ãrabbhanti appattassa pattiyà anadhi- gatassa adhigamÃya asacchikatassa sacchikiriyÃya -- tesaæ pacchimà janatà diÂÂhÃnugatiæ Ãpajjati, sà pi hoti na bÃhu- likà na sÃthalikà vokkamane nikkhittadhurà paviveke pubbaÇgamÃ, viriyaæ Ãrabbhati appattassa pattiyà anadhiga- tassa adhigamÃya asacchikatassa sacchikiriyÃya. Ayaæ vuccati bhikkhave aggavatÅ parisÃ. 2. Katamà ca bhikkhave vaggà parisÃ? Idha bhikkhave yassaæ parisÃyaæ bhikkhÆ bhaï¬anajÃtà kalahajÃtà vivÃdÃpannà a¤¤ama¤¤aæ mukhasattÅhi vitudantà viharanti -- ayaæ vuccati bhikkhave vaggà parisÃ. 3. Katamà ca bhikkhave samaggà parisÃ? Idha bhikkhave yassaæ parisÃyaæ bhikkhÆ samaggà sammodamÃnà avivadamÃnà khÅrodakÅbhÆtà a¤¤ama¤¤aæ piyacakkhÆhi sampassantà viharanti -- ayaæ vuccati bhi- kkhave samaggà parisÃ. 4. Yasmiæ bhikkhave samaye bhikkhÆ samaggà sammo- damÃnà khÅrodakÅbhÆtà a¤¤ama¤¤aæ piyacakkhÆhi sampass- antà viharanti bahuæ bhikkhave bhikkhÆ tasmiæ samaye pu¤¤aæ pasavanti, brahmaæ bhikkhave vihÃraæ tasmiæ samaye bhikkhÆ viharanti -- yadidaæ muditÃya cetovimuttiyà pamuditassa pÅti jÃyati, pÅtimanassa kÃyo passambhati, passa- ddhakÃyo sukhaæ vediyati, sukhino cittaæ samÃdhiyati\<*<1>*>/. 5. SeyyathÃpi bhikkhave upari pabbate thulla-phusitake deve vassante taæ udakaæ yathÃninnaæ pavattamÃnaæ pabbatakandarapadarasÃkhà paripÆreti, pabbatakandarapa- darasÃkhà paripÆrà kussubbhe\<*<2>*>/ paripÆrenti, kussubbhà pari- pÆrà mahÃsobbhe paripÆrenti, mahÃsobbhà paripÆrà kunna- diyo paripÆrenti, kunnadiyo paripÆrà mahÃnadiyo paripÆ- renti, mahÃnadiyo paripÆrà samuddam paripÆrenti, evam eva kho bhikkhave yasmiæ samaye bhikkhÆ samaggà sammoda- mÃnà avivadamÃnà khÅrodakÅbhÆtà a¤¤ama¤¤aæ piyaca- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 The above recurs at MahÃvagga VIII. 15, 13. 2 ChS. kusobbhe. >/ #<[page 244]># %<244 LO×APHALA-VAGGA. [III. 94. 1.>% kkhÆhi sampassantà viharanti bahuæ bhikkhave tasmiæ samaye pu¤¤aæ pasavanti, brahmaæ bhikkhave vihÃraæ tasmiæ samaye bhikkhÆ viharanti -- yadidaæ muditÃya cetovimuttiyÃ, pamuditassa pÅti jÃyati pÅtimanassa kÃyo passambhati passaddhakÃyo sukhaæ vediyati sukhino cittaæ samÃdhiyati. Imà kho bhikkhave tisso parisÃ. 94. 1. TÅhi bhikkhave aÇgehi samannÃgato ra¤¤o bhaddo assÃjÃnÅyo rÃjÃraho hoti rÃjabhoggo ra¤¤o aÇgan t' eva saÇ- khaæ\<*<1>*>/ gacchati. Katamehi tÅhi? Idha bhikkhave ra¤¤o bhaddo assÃjÃnÅyo vaïïasampanno ca hoti balasampanno ca javasampanno\<*<2>*>/ ca. Imehi kho bhi- kkhave tÅhi aÇgehi samannÃgato ra¤¤o bhaddo assÃjÃnÅyo rÃjÃraho hoti rÃjabhoggo ra¤¤o aÇgan t' eva saÇkhaæ gacchati. 2. Evam eva kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato bhikkhu Ãhuneyyo hoti pÃhuneyyo dakkhiïeyyo a¤jalikara- ïÅyo anuttaraæ pu¤¤akkhettaæ lokassà ti. Katamehi tÅhi? Idha bhikkhave bhikkhu vaïïasampanno ca hoti balasam- panno ca javasampanno ca. 3. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu vaïïasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu sÅlavà hoti pÃtimokkhasaævara- saævuto viharati ÃcÃragocarasampanno aïumattesu vajjesu bhayadassÃvÅ samÃdÃya sikkhati sikkhÃpadesu, evaæ kho bhi- kkhave bhikkhu vaïïasampanno hoti. 4. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu balasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu Ãraddhaviriyo viharati, akusalÃ- naæ dhammÃnaæ pahÃnÃya kusalÃnaæ dhammÃnaæ upasam- padÃya thÃmavà daÊhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu, evaæ kho bhikkhave bhikkhu balasam- panno hoti. 5. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu javasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu idaæ dukkhan ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti ayaæ dukkhasamudayo ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti . . .x \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. rÃjaÇganteva saÇkhyaæ. See below III. 131, and 139. 2 Ph. javanasampanno. >/ #<[page 245]># %% pe . . . ayaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, evaæ kho bhikkhave bhikkhu javasampanno hoti. Imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato bhikkhu Ãhuneyyo hoti . . . pe . . . anuttaraæ pu¤¤akkhettaæ lokassà ti. 95. 1. TÅhi bhikkhave aÇgehi samannÃgato ra¤¤o bhaddo assÃ- jÃnÅyo rÃjÃraho hoti rÃjabhoggo ra¤¤o aÇgan t' eva saÇkhaæ gacchati. Katamehi tÅhi? Idha bhikkhave ra¤¤o bhaddo assÃjÃnÅyo vaïïasampanno ca hoti balasampanno ca javasampanno ca. Imehi kho bhi- kkhave tÅhi aÇgehi samannÃgato ra¤¤o bhaddo assÃjÃnÅyo rÃjÃraho hoti rÃjabhoggo ra¤¤o aÇgan t' eva saÇkhaæ gacchati. 2. Evam eva kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato bhikkhu Ãhuneyyo hoti . . . pe . . . anuttaraæ pu¤¤ak- khettaæ lokassà ti. Katamehi tÅhi? Idha bhikkhave bhikkhu vaïïasampanno ca hoti balasam- panno ca javasampanno ca. 3. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu vaïïasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu sÅlavà hoti . . . pe . . . samÃ- dÃya sikkhati sikkhÃpadesu, evaæ kho bhikkhave bhikkhu vaïïasampanno hoti. 4. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu balasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu Ãraddhaviriyo viharati akusalÃ- naæ dhammÃnaæ pahÃnÃya kusalÃnaæ dhammÃnaæ upasam- padÃya thÃmavà daÊhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu, evaæ kho bhikkhave bhikkhu balasampanno hoti. 5. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu javasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu pa¤cannaæ orambhÃgiyÃnaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà opapÃtiko hoti tatthaparinibbÃyÅ anÃvattidhammo tasmà lokÃ, evaæ kho bhikkhave bhikkhu javasampanno hoti . . . Imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato bhikkhu Ãhuneyyo . . . pe . . . anuttaraæ pu¤¤akkhettaæ lokassà ti. 96. 1. TÅhi bhikkhave aÇgehi samannÃgato ra¤¤o bhaddo assÃjÃnÅyo rÃjÃraho hoti rÃjabhoggo ra¤¤o aÇgan t' eva saÇ- khaæ gacchati. Katamehi tÅhi? \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 246]># %<246 LO×APHALA-VAGGA. [III. 96. 2.>% Idha bhikkhave ra¤¤o bhaddo assÃjÃnÅyo vaïïasampanno ca hoti balasampanno ca javasampanno ca. Imehi kho bhi- kkhave tÅhi aÇgehi samannÃgato ra¤¤o bhaddo assÃjÃnÅyo rÃjÃraho hoti rÃjabhoggo ra¤¤o aÇgan t' eva saÇkhaæ gacchati. 2. Evam eva bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato bhi- kkhu Ãhuneyyo . . . pe . . . anuttaraæ pu¤¤akkhettaæ lokassà ti. Katamehi tÅhi? Idha bhikkhave bhikkhu vaïïasampanno ca hoti balasam- panno ca javasampanno ca. 3. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu vaïïasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu sÅlavà hoti pÃtimokkhasaævara- saævuto viharati . . . pe . . . samÃdÃya sikkhati sikkhÃpa- desu, evaæ kho bhikkhave bhikkhu vaïïasampanno hoti. 4. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu balasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu Ãraddhaviriyo hoti . . . pe . . . thÃmavà daÊhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dham- mesu, evaæ kho bhikkhave bhikkhu balasampanno hoti. 5. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu javasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu ÃsavÃnaæ khayà anÃsavaæ ceto- vimuttiæ pa¤¤Ãvimuttiæ diÂÂh' eva dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viharati, evaæ kho bhikkhave bhi- kkhu javasampanno hoti. Imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato bhi- kkhu Ãhuneyyo hoti . . . pe . . . anuttaraæ pu¤¤akkhettaæ lokassà ti. 97.\<*<1>*>/ 1. Navo pi bhikkhave potthako dubbaïïo ca hoti dukkha- samphasso ca appaggho ca. Majjhimo pi bhikkhave potthako dubbaïïo ca hoti dukkhasamphasso ca appaggho ca. Jiïïo pi bhikkhave potthako dubbaïïo ca hoti dukkhasamphasso ca appaggho ca. Jiïïam pi bhikkhave potthakaæ ukkhali- parimaddanaæ và karonti saÇkÃrakÆÂe và naæ cha¬¬enti. 2. Evam eva kho bhikkhave navo ce pi bhikkhu hoti dussÅlo pÃpadhammo idaæ assa dubbaïïatÃya vadÃmi\<*<2>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 This sutta recurs at Puggala III. 10. 2 Pug. omits vadÃmi throughout. >/ #<[page 247]># %% SeyyathÃpi so bhikkhave potthako dubbaïïo tathÆpamÃhaæ bhikkhave imaæ puggalaæ vadÃmi. Ye kho pan' assa sevanti bhajanti payirupÃsanti diÂÂhÃnuga- tiæ Ãpajjanti tesaæ taæ hoti dÅgharattaæ ahitÃya dukkhÃya. Idam assa dukkhasamphassatÃya vadÃmi. SeyyathÃpi so bhikkhave potthako dukkhasamphasso tathÆpamÃhaæ bhi- kkhave imaæ puggalaæ vadÃmi. Yesaæ kho pana paÂigaïhÃti cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃ- napaccayabhesajjaparikkhÃraæ tesan taæ na mahapphalaæ hoti na mahÃnisaæsaæ. Idam assa appagghatÃya vadÃmi. SeyyathÃpi so bhikkhave potthako appaggho tathÆpamÃhaæ bhikkhave imaæ puggalaæ vadÃmi. 3. Majjhimo ce pi bhikkhave hoti . . . pe . . . Thero ce pi bhikkhave bhikkhu hoti dussÅlo pÃpadhammo idam assa dubbaïïatÃya vadÃmi. SeyyathÃpi so bhikkhave potthako dubbaïïo tathÆpamÃhaæ bhikkhave imaæ puggalaæ vadÃmi. Ye kho pan' assa sevanti bhajanti payirupÃsanti diÂÂhÃnu- gatiæ Ãpajjanti tesaæ taæ hoti dÅgharattaæ ahitÃya dukkhÃya. Idam assa dukkhasamphassatÃya vadÃmi. SeyyathÃpi so bhikkhave potthako dukkhasamphasso tathÆpamÃhaæ bhi- kkhave imaæ puggalaæ vadÃmi. Yesaæ kho pana paÂi- gaïhÃti cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjapari- kkhÃraæ tesaæ taæ na mahapphalaæ hoti na mahÃnisaæsaæ. Idam assa appagghatÃya vadÃmi. SeyyathÃpi so bhikkhave potthako appaggho tathÆpamÃhaæ bhikkhave imaæ pugga- laæ vadÃmi. 4. EvarÆpo cÃyaæ\<*<1>*>/ bhikkhave thero bhikkhu saÇghamajjhe bhaïati. Tam enaæ bhikkhÆ evaæ Ãhaæsu:-- kiæ kho tuyhaæ bÃlassa avyattassa bhaïitena tvam pi nÃma bhaïi- tabbaæ ma¤¤asÅ ti. So kupito anattamano tathÃrÆpiæ vÃcaæ nicchÃreti yathÃrÆpÃya vÃcÃya saÇgho taæ ukkhipati saÇkÃ- rakÆÂe 'va naæ potthakaæ. 98.2 1. Navam pi bhikkhave kÃsikaæ vatthaæ vaïïavanta¤ c' eva hoti sukhasamphassa¤ ca mahaggha¤ ca. Majjhimam pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Puggala has ce. 2 Not a separate Sutta in Ke ChS., Comy (4). It recurs at Puggala III. 11. >/ #<[page 248]># %<248 LO×APHALA-VAGGA. [III. 98. 2.>% bhikkhave kÃsikaæ vatthaæ vaïïavanta¤ c' eva hoti sukha- samphassa¤ ca mahaggha¤ ca. Jiïïam pi bhikkhave kÃsi- kaæ vatthaæ vaïïavanta¤ c' eva hoti sukhasamphassa¤ ca mahaggha¤ ca. Jiïïam pi bhikkhave kÃsikaæ vatthaæ ratanapaliveÂhanaæ và karonti gandhakaraï¬ake và naæ nikkhipanti. 2. Evam eva kho bhikkhave navo ce pi bhikkhu hoti sÅlavà kalyÃïadhammo idam assa suvaïïatÃya vadÃmi. SeyyathÃ- pi taæ\<*<1>*>/ bhikkhave kÃsikaæ vatthaæ vaïïavantaæ tathÆpa- mÃhaæ bhikkhave imaæ puggalaæ vadÃmi. Ye kho\<*<2>*>/ pan' assa sevanti bhajanti payirupÃsanti diÂÂhÃnugatiæ Ãpajjanti tesaæ taæ hoti dÅgharattaæ hitÃya sukhÃya. Idam assa sukhasamphassatÃya vadÃmi. SeyyathÃpi taæ bhikkhave kÃsikaæ vatthaæ sukhasamphassaæ tathÆpamÃhaæ bhi- kkhave imaæ puggalaæ vadÃmi. Yesaæ kho\<*<3>*>/ pana paÂiganhÃti cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃ- napaccayabhesajjaparikkhÃraæ tesaæ taæ mahapphalaæ hoti mahÃnisaæsaæ. Idam assa mahagghatÃya vadÃmi. Seyya- thÃpi taæ bhikkhave kÃsikaæ vatthaæ mahagghaæ tathÆpa- mÃhaæ bhikkhave imaæ puggalaæ vadÃmi. 3. Majjhimo ce pi bhikkhave bhikkhu hoti . . . pe . . . Thero ce pi bhikkhave bhikkhu hoti sÅlavà kalyÃïadhammo idam assa suvaïïatÃya vadÃmi. SeyyathÃpi taæ bhikkhave kÃsikaæ vatthaæ vaïïavantaæ tathÆpamÃhaæ bhikkhave imaæ puggalaæ vadÃmi. Ye kho pan' assa sevanti bhajanti payirupÃsanti diÂÂhÃnugatiæ Ãpajjanti, tesaæ taæ hoti dÅgha- rattaæ hitÃya sukhÃya. Idam assa sukhasamphassatÃya vadÃmi. SeyyathÃpi taæ bhikkhave kÃsikaæ vatthaæ sukha- samphassaæ tathÆpamÃhaæ bhikkhave imaæ puggalaæ vadÃmi. Yesaæ kho pan' assa paÂigaïhÃti cÅvara . . . pari- kkhÃraæ tesaæ taæ mahapphalaæ hoti mahÃnisaæsaæ. Idaæ assa mahagghatÃya vadÃmi. SeyyathÃpi bhikkhave taæ kÃsikaæ vatthaæ mahagghaæ tathÆpamÃhaæ bhikkhave imaæ puggalaæ vadÃmi. 4. EvarÆpo cÃyaæ bhikkhave thero bhikkhu saÇghamajjhe \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. taæ. 2 Ph. Ye ca kho. 3 Ph. so. >/ #<[page 249]># %% bhaïati taæ enaæ bhikkhÆ evaæ Ãhaæsu -- appasaddà Ãyas- manto hotha, thero bhikkhu dhamma¤ ca vinaya¤ ca bhaïatÅ ti. [Tassa taæ vacanaæ Ãdheyyaæ gacchati gandha-karaï- ¬ake va naæ kÃsikavatthaæ nikkhipanti.] TasmÃt iha bhi- kkhave evaæ sikkhitabbaæ kÃsikavatthÆpamà bhavissÃma na potthakÆpamà ti. Evaæ hi vo bhikkhave sikkhitabban ti. 99. 1. Yo bhikkhave evaæ vadeyya -- yathà yathÃyaæ puriso kammaæ karoti tathà tathà taæ paÂisaævediyatÅ ti -- evaæ santaæ bhikkhave brahmacariyavÃso na hoti okÃso na pa¤¤Ã- yati sammà dukkhassa antakiriyÃya. Yo ca kho bhikkhave evaæ vadeyya -- yathà yathà vedanÅyaæ ayaæ puriso kam- maæ karoti tathà tathÃssa vipÃkaæ paÂisaævediyatÅ ti -- evaæ santaæ bhikkhave brahmacariyavÃso hoti okÃso pa¤¤Ã- yati sammà dukkhassa antakiriyÃya. Idha bhikkhave ekaccassa puggalassa appamattakam pi pÃpaæ kammaæ kataæ tam enaæ nirayaæ upaneti. Idha pana bhikkhave ekaccassa puggalassa tÃdisaæ yeva appa- mattakaæ pÃpaæ kammaæ kataæ diÂÂhadhamme c' eva vedanÅyaæ hoti nÃïu pi khÃyati bahud eva? 2. KathaærÆpassa bhikkhave puggalassa appamattakam pi pÃpaæ kammaæ kataæ tam enaæ nirayaæ upaneti? Idha bhikkhave ekacco puggalo abhÃvitakÃyo hoti abhÃ- vitasÅlo abhÃvitacitto abhÃvitapa¤¤o paritto appÃtumo\<*<1>*>/ appa- dukkhavihÃrÅ. EvarÆpassa bhikkhave puggalassa appa- mattakam pi pÃpaæ kammaæ kataæ tam enaæ nirayaæ upaneti. KathaærÆpassa bhikkhave puggalassa tÃdisaæ yeva appa- mattakaæ pÃpaæ kammaæ kataæ diÂÂhadhammavedanÅyaæ hoti nÃïu\<*<2>*>/ pi khÃyati bahud eva? Idha bhikkhave ekacco puggalo bhÃvitakÃyo hoti bhÃvi- tasÅlo bhÃvitacitto bhÃvitapa¤¤o aparitto mahattà appamÃïa- vihÃrÅ. EvarÆpassa bhikkhave puggalassa tÃdisaæ yeva appamattakaæ pÃpaæ kammaæ kataæ diÂÂhadhammavedanÅ- yaæ hoti nÃïu pi khÃyati bahud eva?\<*<3>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D., T. appÃtumÃ; Ph. appatumo; Tr. Com. appÃtumo. 2 Tr. tÃïu. 3 Tr. omits Idha . . . bahud eva. >/ #<[page 250]># %<250 LO×APHALA-VAGGA. [III. 99. 3.>% 3. SeyyathÃpi bhikkhave puriso loïaphalaæ\<*<1>*>/ paritte uda- kamallake\<*<2>*>/ pakkhipeyya. Taæ kiæ ma¤¤atha bhikkhave. Api nu taæ parittaæ udakamallake\<*<2>*>/ udakaæ amunà loïapha- lena\<*<1>*>/ loïaæ assa apeyyan ti? Evaæ bhante. Taæ kissa hetu? Aduæ hi bhante parittaæ\<*<3>*>/ udakamallake udakaæ. Taæ amunà loïaphalena loïam assa apeyyan ti. SeyyathÃpi bhikkhave puriso loïaphalaæ GaÇgÃya nadiyà pakkhipeyya. Taæ kiæ ma¤¤atha bhikkhave. Api nu sà GaÇgà nadÅ amunà loïaphalena loïaæ assa apeyyà ti? No h' etaæ bhante. Taæ kissa hetu? Asu hi bhante GaÇgÃya nadiyà mahà udakakkhandho. So amunà loïaphalena \<*<4>*>/ loïo assa apeyyo\<*<5>*>/ ti. Evam eva kho bhikkhave idh' ekaccassa puggalassa appa- mattakam pi pÃpaæ kataæ tam enaæ nirayaæ upaneti. Idha pana bhikkhave ekaccassa puggalassa tÃdisaæ yeva appa- mattakaæ pÃpaæ kammaæ kataæ diÂÂhadhammavedanÅyaæ hoti nÃïu pi khÃyati bahud eva? 4. KathaærÆpassa bhikkhave puggalassa appamattakam pi pÃpaæ kammaæ kataæ tam enaæ nirayaæ upaneti? Idha bhikkhave ekacco puggalo abhÃvitakÃyo . . . pe . . . appÃ- tumo appadukkhavihÃrÅ. EvarÆpassa bhikkhave puggalassa appamattakam pi pÃpaæ kammaæ kataæ tam enaæ nirayaæ upaneti. KathaærÆpassa bhikkhave puggalassa tÃdisaæ yeva appamattakam pi pÃpaæ kammaæ kataæ diÂÂhadhammave- danÅyaæ hoti nÃïu pi khÃyati bahud eva? Idha bhikkhave ekacco puggalo bhÃvitakÃyo . . . pe . . . mahattà appamÃïavihÃrÅ. EvarÆpassa bhikkhave puggalassa tÃdisaæ yeva appamattakaæ pÃpaæ kammaæ kataæ diÂÂhadhamm- avedanÅyaæ hoti nÃïu pi khÃyati bahud eva? 5. Idha bhikkhave ekacco addhakahÃpanena\<*<6>*>/ pi bandha- naæ nigacchati kahÃpanena pi bandhanaæ nigacchati kahÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ChS. loïakapall-. 2 ChS. udakapall-. 3 Ph. paritte. 4 No na in MSS. 5 D., T., Tr. apeyyÃti; Ph. appeyyan ti. On the simile comp. Cullavagga VII. 4, 8. 6 Morris -n- throughout the passage, presumably following his MSS. >/ #<[page 251]># %% panasatena pi bandhanaæ nigacchati. Idha pana bhikkhave ekacco addhakahÃpanena pi na bandhanaæ nigacchati kahÃpanena pi na bandhanaæ nigacchati kahÃpanasatena pi na bandhanaæ nigacchati. KathaærÆpo bhikkhave addhakahÃpanena pi bandhanaæ nigacchati kahÃpanena pi bandhanaæ nigacchati kahÃpanasa- tena pi bandhanaæ nigacchati? Idha bhikkhave ekacco daÊiddo hoti appassako appabhogo. EvarÆpo bhikkhave addhakahÃpanena pi bandhanaæ nigacchati kahÃpanena pi bandhanaæ nigacchati kahÃpanasatena pi bandhanaæ nigacchati. KathaærÆpo bhikkhave addhakahÃpanena pi na bandha- naæ nigacchati kahÃpanena pi na bandhanaæ nigacchati kahÃpanasatena pi na bandhanaæ nigacchati? Idha bhi- kkhave ekacco a¬¬ho hoti mahaddhano mahÃbhogo. EvarÆpo bhikkhave addhakahÃpanena pi na bandhanaæ nigacchati kahÃpanena pi na bandhanaæ nigacchati kahÃpanasatena pi na bandhanaæ nigacchati. Evam eva kho bhikkhave idh' ekaccassa puggalassa appa- mattakam pi pÃpaæ kammaæ kataæ tam enaæ nirayaæ upaneti. Idha pana bhikkhave ekaccassa puggalassa tÃdisaæ yeva appamattakaæ pÃpaæ kammaæ kataæ diÂÂhadhamma- vedanÅyaæ hoti nÃïu pi khÃyati bahud eva. 6. KathaærÆpassa bhikkhave puggalassa appamattakam pi pÃpaæ kammaæ kataæ tam enaæ nirayaæ upaneti? Idha bhikkhave ekacco puggalo abhÃvitakÃyo . . . pe . . . appÃtumo appadukkhavihÃrÅ. EvarÆpassa bhikkhave puggalassa appa- mattakam pi pÃpaæ kammaæ kataæ tam enaæ nirayaæ upaneti. KathaærÆpassa bhikkhave puggalassa tÃdisaæ yeva appamattakaæ pÃpaæ kammaæ kataæ diÂÂhadhamma- vedanÅyaæ hoti nÃïu pi khÃyati bahud eva? Idha bhikkhave ekacco puggalo bhÃvitakÃyo . . . mahattà appamÃïavihÃrÅ. EvarÆpassa bhikkhave puggalassa tÃdisaæ yeva appamatta- kaæ pÃpaæ kammaæ kataæ diÂÂhadhammavedanÅyaæ hoti nÃïu pi khÃyati bahud eva. 7. SeyyathÃpi bhikkhave orabbhiko và urabbhaghÃtako\<*<1>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T., Tr. -rabbhaghÃtako; Ph. urabbhaghÃtuko (comp. butcher from bock, a goat). >/ #<[page 252]># %<252 LO×APHALA-VAGGA. [III. 99. 8.>% và appekaccaæ urabbhaæ adinnaæ ÃdiyamÃnaæ pahoti\<*<1>*>/ hantuæ và bandhituæ và jhÃpetuæ\<*<2>*>/ và yathÃpaccayaæ và kÃtuæ, appekaccaæ urabbhaæ adinnaæ ÃdiyamÃnaæ nappahoti hantuæ và bandhituæ và jhÃpetuæ\<*<2>*>/ và yathÃ- paccayaæ và kÃtuæ. KathaærÆpaæ\<*<3>*>/ bhikkhave orabbhiko và urabbhaghÃtako\<*<4>*>/ và urabbhaæ adinnaæ ÃdiyamÃnaæ pahoti hantuæ và bandhituæ và jhÃpetuæ\<*<2>*>/ và yathÃpaccayaæ và kÃtuæ? Idha bhikkhave ekacco daÊiddo hoti appassako appabhogo. EvarÆpaæ\<*<3>*>/ bhikkhave orabbhiko và urabbhaghÃtako và urabbhaæ adinnaæ ÃdiyamÃnaæ pahoti hantuæ và bandhituæ và jhÃpetuæ\<*<2>*>/ và yathÃpaccayaæ và kÃtuæ. KathaærÆpaæ\<*<3>*>/ bhikkhave orabbhiko và urabbhaghÃtako\<*<4>*>/ và urabbhaæ adinnaæ ÃdiyamÃnaæ nappahoti hantuæ và bandhituæ và jhÃpetuæ và yathÃpaccayaæ và kÃtuæ? Idha bhikkhave ekacco a¬¬ho hoti mahaddhano mahÃ- bhogo rÃjà và rÃjamahÃmatto vÃ. EvarÆpaæ bhikkhave orabbhiko và urabbhaghÃtako và urabbhaæ adinnaæ Ãdi- yamÃnaæ nappahoti hantuæ và bandhituæ và jhÃpetuæ và yathÃpaccayaæ và kÃtuæ. A¤¤adatthu pa¤jaliko va naæ\<*<5>*>/ yÃcati dehi me mÃrisa urabbhaæ và urabbhadhanaæ và ti. Evam eva kho bhikkhave idh' ekaccassa puggalassa appa- mattakam pi pÃpaæ kammaæ kataæ tam enaæ nirayaæ upaneti. Idha pana bhikkhave ekaccassa puggalassa tÃdisaæ yeva appamattakaæ pÃpaæ kammaæ kataæ diÂÂhadhamma- vedanÅyaæ hoti nÃïu pi khÃyati bahud eva. 8. KathaærÆpassa bhikkhave puggalassa appamattakam pi pÃpaæ kammaæ kataæ tam enaæ nirayaæ upaneti? Idha bhikkhave ekacco puggalo abhÃvitakÃyo hoti . . . pe . . . appÃtumo appadukkhavihÃrÅ. EvarÆpassa bhikkhave \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D., T. hoti; Tr., Ph. pahoti. 2 D., Tr. jhÃpetuæ throughout; Com. Ph. jÃpetuæ. 3 So all MSS. [query -o for -aæ]. 4 T., Tr. orabbhaghÃtako; Ph. urabbaghÃtuko. 5 Ph. paraæ for T., Tr. và naæ; D. va naæ. >/ #<[page 253]># %% puggalassa appamattakam pi pÃpaækammaæ kataæ tam enaæ nirayaæ upaneti. KathaærÆpassa bhikkhave puggalassa tÃdisaæ yeva appamattakaæ pÃpaæ kammaæ kataæ diÂÂhad- hammavedanÅyaæ hoti nÃïu pi khÃyati bahud eva. Idha bhikkhave ekacco puggalo bhÃvitakÃyo hoti . . . pe . . . mahattà appamÃïavihÃrÅ. EvarÆpassa bhikkhave puggalassa tÃdisaæ yeva appamattakaæ pÃpaæ kammaæ kataæ . . . pe . . . nÃïu pi khÃyati bahud eva. Yo bhikkhave evaæ vadeyya -- yathà yathà h' ayaæ\<*<1>*>/ puriso kammaæ karoti tathà tathà taæ paÂisaævediyatÅ ti -- evaæ santaæ\<*<2>*>/ bhikkhave brahmacariyavÃso na hoti okÃso na pa¤¤Ã- yati sammà dukkhassa antakiriyÃya. Yo ca bhikkhave evaæ vadeyya -- yathà yathà vedanÅyaæ ayaæ puriso kammaæ karoti tathà tathà assa vipÃkaæ paÂisaævediyatÅ ti -- evaæ santaæ bhikkhave brahmacariyavÃso hoti okÃso pa¤¤Ãyati sammà dukkhassa antakiriyÃyà ti. 100. 1. Santi bhikkhave jÃtarÆpassa oÊÃrikà upakkilesà paæsu- vÃlikà sakkharakaÂhalÃ. Tam enaæ paæsudhovako và paæsudhovakantevÃsÅ và doïiyaæ Ãkiritvà dhovati sandho- vati niddhovati. Tasmiæ pahÅne tasmiæ vyantikate santi jÃtarÆpassa majjhima-sahagatÃ\<*<3>*>/ upakkilesà sukhumasakkharà thÆla- vÃlikÃ.\<*<4>*>/ Tam enaæ paæsudhovako và paæsudhovakantevÃsÅ và dhovati sandhovati niddhovati. Tasmiæ pahÅne tasmiæ vyantikate santi jÃtarÆpassa sukhuma-sahagatÃ\<*<5>*>/ upakkilesà sukhumavÃlikà kÃlijallikÃ. Tam enaæ paæsudhovako và paæsudhovakantevÃsÅ và dhovati sandhovati niddhovati. Tasmiæ pahÅne tasmiæ vyantikate athÃparaæ suvaïïasi- katà 'vasissanti. 2. Tam enaæ suvaïïakÃro và suvaïïakÃrantevÃsÅ và taæ jÃtarÆpaæ musÃyaæ pakkhipitvà dhamati sandhamati [na] \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. yam. 2 Ph. sante. 3 MSS. majjhimà sahagatÃ. 4 Ph. dhulavatikÃ. 5 D., Ph., sukhumà sah-. >/ #<[page 254]># %<254 LO×APHALA-VAGGA. [III. 100. 3.>% niddhamati. Taæ hoti jÃtarÆpaæ dhantaæ sandhantaæ aniddhantaæ anihitaæ aninnÅtakasÃvaæ, na c' eva muduæ hoti na ca kammanÅyaæ na ca pabhassaraæ pabhaÇgu ca,\<*<1>*>/ na ca sammà upeti kammÃya. Hoti so bhikkhave samayo yaæ so suvaïïakÃro và suvaïïa- kÃrantevÃsÅ và taæ jÃtarÆpaæ dhamati sandhamati niddha- mati. Taæ hoti jÃtarÆpaæ dhantaæ sandhantaæ niddhan- taæ nihitaæ ninnÅtakasÃvaæ, mudu¤ ca hoti kammanÅya¤ ca pabhassara¤ ca, na ca pabhaÇgu, sammà upeti kammÃya. Yassà yassà ca pilandhanavikatiyà ÃkaÇkhati, yadi paÂÂa- kÃya\<*<2>*>/ yadi kuï¬alÃya yadi gÅveyyake yadi suvaïïamÃlÃya, ta¤ c' assa atthaæ anubhoti. 3. Evam eva kho bhikkhave santi adhicittamanuyuttassa bhikkhuno oÊÃrikà upakkilesà kÃyaduccaritaæ vacÅduccari- taæ manoduccaritaæ. Tam enaæ sacetaso\<*<3>*>/ bhikkhu dabba- jÃtiko pajahati vinodeti vyantikaroti anabhÃvaæ gameti. Tasmiæ pahÅne tasmiæ vyantikate santi adhicittamanu- yuttassa bhikkhuno majjhimasahagatà upakkilesà kÃmavi- takko vyÃpÃdavitakko vihiæsÃvitakko. Tam enaæ sacetaso bhikkhu dabbajÃtiko pajahati vinodeti vyantikaroti anabhÃ- vaæ gameti. Tasmiæ pahÅne tasmiæ vyantikate santi adhicittamanu- yuttassa bhikkhuno sukhumasahagatà upakkilesà jÃtivitakko janapadavitakko anava¤¤atti\<*<4>*>/-paÂisaæyutto vitakko. Tam enaæ sacetaso bhikkhu dabbajÃtiko pajahati vinodeti vyanti- karoti anabhÃvaæ gameti. Tasmiæ pahÅne tasmiæ vyantikate athÃparaæ dhammavi- takkÃ' vasissanti. 4. So hoti samÃdhi na c' eva santo nappaïÅto nappaÂi- passaddhaladdho na ekodibhÃvÃdhigato sasaÇkhÃra-niggayha- vÃrita-vato. Hoti so bhikkhave samayo yaæ taæ cittaæ ajjhattaæ yeva santiÂÂhati sannisÅdati ekodihoti\<*<5>*>/ samÃdhiyati. So hoti samÃdhi santo païÅto paÂipassaddhaladdho ekodi- bhÃvÃdhigato na sasaÇkhÃra-niggayha-vÃrita-vato, yassa yassa ca abhi¤¤ÃsacchikaraïÅyassa\<*<6>*>/ dhammassa cittaæ abhi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. na ca; Tr. ca na ca; T. ca na; D. omits ca. See below, 13. 2 Ph. paÂikÃya; Com., ChS. paÂÂikÃya. See below, 13. 3 Com. cetaso (= cittasampanno). 4 Ph. anava¤¤ati; D., T. anava¤¤atti. 5 Tr. ekodhibhÃvaæ hoti; Ph. ekodibhÃvo hoti. 6 Ph. -sacchikiriyassa. >/ #<[page 255]># %% ninnÃmeti abhi¤¤ÃsacchikiriyÃya tatra tatr' eva sakkhibhab- bataæ pÃpuïÃti sati sati Ãyatane. 5. \<*<1>*>/ So sace ÃkaÇkhati -- anekavihitaæ iddhividhaæ pacca- nubhaveyyaæ, eko pi hutvà bahudhà assaæ, bahudhà pi hutvà eko assaæ, ÃvibhÃvaæ tirobhÃvaæ tiroku¬¬aæ tiropÃkÃraæ tiropabbataæ asajjamÃno gaccheyyaæ seyyathÃpi ÃkÃse, paÂhaviyà pi ummujjanimujjaæ kareyyaæ seyyathÃpi udake, udake pi abhijjamÃno gaccheyyaæ seyyathÃpi paÂha- viyaæ, ÃkÃse pi pallaÇkena kameyyaæ {seyyathÃpi} pakkhÅ sakuïo, ime pi candima-suriye evaæ mahiddhike evaæ mahÃnubhÃve pÃïinà parimaseyyaæ parimajjeyyaæ, yÃva brahmalokà pi kÃyena vasaæ vatteyyan ti -- tatra tatr' eva sakkhibhabbataæ pÃpuïÃti sati sati Ãyatane. 6. So sace ÃkaÇkhati -- dibbÃya sotadhÃtuyà visuddhÃya atikkantamÃnusikÃya ubho sadde suïeyyaæ dibbe ca mÃnuse ca ye dÆre và santike và ti -- tatra tatr' eva sakkhibhabbataæ pÃpuïÃti sati sati Ãyatane. 7. So sace ÃkaÇkhati -- parasattÃnaæ parapuggalÃnaæ ceta- sà ceto paricca pajÃneyyaæ, sarÃgaæ và cittaæ sarÃgaæ cit- tan ti pajÃneyyaæ, vÅtarÃgaæ và cittaæ vÅtarÃgaæ cittan ti pajÃneyyaæ, sadosaæ và cittaæ . . . pe . . . vÅtadosaæ và cittam . . . pe . . . samohaæ và cittaæ . . . vÅtamohaæ và cittaæ . . . saÇkhittaæ và cittaæ . . . vikkhittaæ và cittaæ . . . mahaggataæ và cittaæ . . . amahaggataæ và cittaæ . . . sa-uttaraæ và cittaæ . . . anuttaraæ và cittaæ . . . samÃhitaæ và cittaæ . . . asamÃhitaæ và cittaæ . . . avimuttaæ và cittaæ avimuttaæ cittan ti pajÃneyyaæ, vimuttaæ và cittaæ vimuttaæ cittan ti pajÃneyyan ti -- tatra tatr' eva sakkhibhabbataæ pÃpuïÃti sati sati Ãyatane. 8. So sace ÃkaÇkhati -- anekavihitaæ pubbenivÃsaæ anussa- reyyaæ seyyathÅdaæ ekam pi jÃtiæ, dve pi jÃtiyo, tisso pi jÃtiyo, catasso pi jÃtiyo . . . pe . . . jÃtisatam pi jÃtisa- hassam pi jÃtisatasahassam pi, aneke pi saævaÂÂakappe aneke pi vivaÂÂakappe aneke pi saævatta-vivaÂÂakappe, amutrÃsiæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 The following clauses 5-10 are translated in Rhys Davids's `Buddhist Suttas,' pp. 214 foll. See above 60. 4. >/ #<[page 256]># %<256 LO×APHALA-VAGGA. [III. 100. 9.>% evaænÃmo evaægotto evaævaïïo evamÃhÃro evaæsukha- dukkha-paÂisaævedÅ evamÃyupariyanto, so tato cuto amutra uppÃdiæ, tatrÃpÃsiæ evaænÃmo evaægotto evaævaïïo evamÃhÃro evaæsukhadukkhapaÂisaævedÅ evamÃyupariyanto, so tato cuto idh' upapanno ti, iti sÃkÃraæ sa-uddesaæ aneka- vihitaæ pubbenivÃsaæ anussareyyan ti -- tatra tatr' eva sakkhibhabbataæ pÃpuïÃti sati sati Ãyatane. 9. So sace ÃkaÇkhati -- dibbena cakkhunà visuddhena atik- kantamÃnusakena satte passeyyaæ cavamÃne uppajjamÃne hÅne païÅte suvaïïe dubbaïïe sugate duggate yathÃkammÆ- page satte pajÃneyyaæ -- ime vata bhonto sattà kÃyaduccari- tena samannÃgatà vacÅduccaritena samannÃgatà manoducca- ritena samannÃgatà ariyÃnaæ upavÃdakà micchÃdiÂÂhikà micchÃdiÂÂhikammasamÃdÃnÃ, te kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppannÃ, ime và pana bhonto sattà kÃyasucaritena samannÃgatà vacÅsucari- tena samannÃgatà manosucaritena samannÃgatà ariyÃnaæ anupavÃdakà sammÃdiÂÂhikà sammÃdiÂÂhikammasamÃdÃnÃ, te kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppannà ti. Iti dibbena cakkhunà visuddhena abhikkanta- mÃnusakena satte passeyyaæ cavamÃne uppajjamÃne hÅne païÅte suvaïïe dubbaïïe sugate duggate yathÃkammÆpage satte pajÃneyyan ti -- tatra tatr' eva sakkhibhabbataæ pÃpu- ïÃti sati sati Ãyatane. 10. So sace ÃkaÇkhati -- ÃsavÃnaæ khayà anÃsavaæ ceto- vimuttiæ pa¤¤Ãvimuttiæ diÂÂh' eva dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja vihareyyan ti -- tatra tatr' eva sakkhibhabbataæ pÃpuïÃti sati sati Ãyatane ti. 11. Adhicittamanuyuttena bhikkhave bhikkhunà tÅïi nimittÃni kÃlena kÃlaæ manasikÃtabbÃni -- kÃlena kÃlaæ samÃdhinimittaæ manasikÃtabbaæ, kÃlena kÃlaæ paggÃhani- mittaæ manasikÃtabbaæ, kÃlena kÃlaæ upekhÃnimittaæ manasikÃtabbaæ. 12. Sace bhikkhave adhicittamanuyutto bhikkhu ekantaæ samÃdhinimittaæ yeva manasikareyya ÂhÃnaæ taæ cittaæ kosajjÃya saævatteyya. Sace bhikkhave adhicittamanu- yutto bhikkhu ekantaæ paggÃhanimittaæ yeva manasi- kareyya ÂhÃnaæ taæ cittaæ uddhaccÃya saævatteyya. Sace \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 257]># %% bhikkhave adhicittamanuyutto bhikkhu ekantaæ upekhÃni- mittaæ yeva manasikareyya ÂhÃnaæ taæ cittaæ na sammà samÃdhiyeyya ÃsavÃnaæ khayÃya. Yato ca kho bhikkhave adhicittamanuyutto bhikkhu kÃlena kÃlaæ samÃdhinimittaæ manasikaroti, kÃlena kÃlaæ paggÃhanimittaæ manasikaroti, kÃlena kÃlaæ upekhÃnimittaæ manasikaroti, taæ hoti cittaæ mudu¤ ca kammanÅya¤ ca pabhassara¤ ca na ca pabhaÇgu sammà samÃdhiyati ÃsavÃnaæ khayÃya. 13. SeyyathÃpi bhikkhave suvaïïakÃro và suvaïïakÃ- rantevÃsÅ và ukkaæ bandhati ukkaæ bandhitvà ukkÃ- mukhaæ Ãlimpeti ukkÃmukhaæ Ãlimpetvà saï¬Ãsena jÃta- rÆpaæ gahetvà ukkÃmukhe pakkhipitvà kÃlena kÃlaæ abhidhamati, kÃlena kÃlaæ udakena paripphoseti, kÃlena kÃlaæ ajjhupekkhati. Sace bhikkhave suvaïïakÃro và suvaïïakÃrantevÃsÅ và taæ jÃtarÆpaæ ekantaæ abhidha- meyya ÂhÃnaæ taæ jÃtarÆpaæ ¬aheyya. Sace bhikkhave suvaïïakÃro và suvaïïakÃrantevÃsÅ và taæ jÃtarÆpaæ ekantaæ udakena paripphoseyya ÂhÃnaæ taæ jÃtarÆpaæ nibbÃpeyya.\<*<1>*>/ Sace bhikkhave suvaïïakÃro và suvaïïakÃ- rantevÃsÅ và taæ jÃtarÆpaæ ekantaæ ajjhupekkheyya ÂhÃnaæ taæ jÃtarÆpaæ na sammà paripÃkaæ gaccheyya. Yato ca kho bhikkhave suvaïïakÃro và suvaïïakÃrantevÃsÅ và taæ jÃtarÆpaæ kÃlena kÃlaæ abhidhamati, kÃlena kÃlaæ udakena paripphoseti, kÃlena kÃlaæ ajjhupekkhati, taæ hoti jÃtarÆpaæ mudu¤ ca kammanÅya¤ ca pabhassara¤ ca na ca pabhaÇgu sammà upeti kammÃya, yassà yassà ca pilandhana- vikatiyà ÃkaÇkhati, yadi paÂÂakÃya\<*<2>*>/ yadi kuï¬alÃya yadi gÅveyyake\<*<3>*>/ yadi suvaïïamÃlÃya, ta¤ c' assa atthaæ anubhoti. 14. Evam eva kho bhikkhave adhicittamanuyuttena bhikkhunà tÅïi nimittÃni kÃlena kÃlaæ manasikÃtabbÃni:-- kÃlena kÃlaæ samÃdhinimittaæ manasikÃtabbaæ, kÃlena kÃlaæ paggÃhanimittaæ manasikÃtabbaæ, kÃlena kÃlaæ upekkhÃnimittaæ manasikÃtabbaæ. Sace bhikkhave adhi- cittamanuyutto bhikkhu ekantaæ samÃdhinimittaæ yeva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D., Ph. nibbÃyeyya; Tr. nibbÃyeyya; T. nibbÃseyya. 2 Ph. paÂikÃya. 3 Ph. adds yadi suvaïïake, but comp. above 2. >/ #<[page 258]># %<258 LO×APHALA-VAGGA. [III. 100. 15.>% manasikareyya ÂhÃnaæ taæ cittaæ kosajjÃya saævatteyya. Sace bhikkhave adhicittamanuyutto bhikkhu ekantaæ paggÃhanimittaæ yeva manasikareyya ÂhÃnaæ taæ cittaæ uddhaccÃya saævatteyya. Sace bhikkhave adhicittamanu- yutto bhikkhu ekantaæ upekhÃnimittaæ yeva manasikareyya ÂhÃnaæ taæ cittaæ na sammà samÃdhiyeyya ÃsavÃnaæ khayÃya. Yato ca kho bhikkhave adhicittamanuyutto bhikkhu kÃlena kÃlaæ samÃdhinimittaæ manasikaroti, kÃlena kÃlaæ paggÃhanimittaæ manasikaroti, kÃlena kÃlam upekhÃ- nimittaæ manasikaroti, taæ hoti cittaæ mudu¤ ca kammanÅ- ya¤ ca pabhassara¤ ca na ca pabhaÇgu sammà samÃ- dhiyati ÃsavÃnaæ khayÃya, yassa yassa ca abhi¤¤Ã- sacchikaraïÅyassa dhammassa cittaæ abhininnÃmeti abhi¤¤Ã- sacchikiriyÃya -- tatra tatr' eva sakkhibhabbataæ pÃpuïÃti sati sati Ãyatane. 15. So sace ÃkaÇkhati -- anekavihitaæ iddhividhaæ pacca- nubhaveyyaæ . . . pe (100.5) . . . chaÊabhi¤¤Ãcittaæ ¤Ãtabbaæ\<*<1>*>/ . . . pe . . . ÃsavÃnaæ khayà . . . pe (100.10) . . . sacchikatvà upasampajja vihareyyan ti -- tatra tatr' eva sakkhibhabbataæ pÃpuïÃti sati sati Ãyatane ti. Loïaphalavaggo pa¤camo. MahÃpa¤¤Ãsako samatto dutiyo.\<*<2>*>/ 101. 1. Pubbe va me bhikkhave sambodhà anabhisambuddhassa bodhisattass' eva sato etad ahosi:-- Ko nu kho loke assÃdo ko ÃdÅnavo kiæ nissaraïan ti? Tassa mayhaæ bhikkhave etad ahosi:-- Yaæ kho loke\<*<3>*>/ paÂicca uppajjati sukhaæ somanassaæ ayaæ loke assÃdo, yaæ loke\<*<4>*>/ anicco dukkho vipariïÃmadhammo ayaæ loke ÃdÅnavo, yaæ loke\<*<5>*>/ chandarÃ- gavinayo chandarÃgapahÃnaæ idaæ loke nissaraïan ti. 2.6 YÃvakÅva¤ cÃhaæ bhikkhave evaæ lokassa assÃda¤ ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 The rest of the abi¤¤Ã 's are here to be filled in. See 100, 6, 7, 8, 9. 2 Ph. Vaggo pa¤camo MahÃpa¤¤Ãsaæ niÂÂhitaæ. 3 Ph. lokaæ; SS. loke. 4 Tr., Ke loko. 5 D., Ph., ChS. yo loke; Tr. ayaæ loke; T. yo loko. 6 See MahÃvagga I. 6. 27, 29. >/ #<[page 259]># %% assÃdato ÃdÅnava¤ ca ÃdÅnavato nissaraïa¤ ca nissaraïato yathÃbhÆtaæ na abbha¤¤Ãsiæ n' eva tÃvÃhaæ bhikkhave sadevake loke samÃrake sabrahmake sassamaïabrÃhmaïiyà pajÃya sadevamanussÃya anuttaraæ sammÃsambodhiæ abhi- sambuddho pacca¤¤Ãsiæ. Yato ca kho ahaæ bhikkhave evaæ lokassa assÃda¤ ca assÃdato ÃdÅnava¤ ca ÃdÅnavato nissaraïa¤ ca nissaraïato yathÃbhÆtaæ abbha¤¤Ãsiæ athÃhaæ bhikkhave sadevake loke samÃrake sabrahmake sassamaïa- brÃhmaïiyà pajÃya sadevamanussÃya anuttaraæ sammÃ- sambodhiæ abhisambuddho pacca¤¤Ãsiæ, ¤Ãïa¤ ca pana me dassanaæ udapÃdi -- akuppà me cetovimutti ayaæ antimà jÃti n' atthi dÃni punabbhavo ti. 3. LokassÃhaæ bhikkhave assÃdapariyesanaæ Ãcariæ\<*<1>*>/ yo\<*<2>*>/ loke assÃdo tad ajjhagamaæ yÃvatako loke assÃdo pa¤¤Ãya me so\<*<3>*>/ sudiÂÂho. LokassÃhaæ bhikkhave ÃdÅnavapariyesanaæ Ãcariæ\<*<4>*>/ yo loke ÃdÅnavo tad ajjhagamaæ yÃvatako loke ÃdÅnavo pa¤¤Ãya me so sudiÂÂho. LokassÃhaæ bhikkhave nissaraïapariyesanaæ Ãcariæ\<*<4>*>/ yaæ loke nissaraïaæ tad ajjhagamaæ yÃvatakaæ loke nissaraïaæ pa¤¤Ãya me etaæ sudiÂÂhaæ. 4. YÃvakÅva¤ cÃhaæ bhikkhave lokassa assÃda¤ ca assÃdato ÃdÅnava¤ ca ÃdÅnavato nissaraïa¤ ca nissaraïato yathÃbhÆ- taæ nÃbbha¤¤Ãsiæ n' eva tÃvÃhaæ bhikkhave sadevake loke samÃrake sabrahmake sassamaïabrÃhmaïiyà pajÃya sadeva- manussÃya anuttaraæ sammÃsambodhim abhisambuddho pacca¤¤Ãsiæ. Yato ca khvÃhaæ bhikkhave lokassa assÃda¤ ca assÃdato ÃdÅnava¤ ca ÃdÅnavato nissaraïa¤ ca nissaraïato yathÃbhÆtaæ abbha¤¤Ãsiæ, athÃhaæ bhikkhave sadevake loke samÃrake sabrÃhmake sassamaïabrÃhmaïiyà pajÃya sadevamanussÃya anuttaraæ sammÃsambodhiæ abhisam- buddho pacca¤¤Ãsiæ, ¤Ãïa¤ ca pana me dassanaæ udapÃdi -- akuppà me cetovimutti ayaæ antimà jÃti n' atthi dÃni punabbhavo ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D. acari; Ph. acariæ. 2 Tr. yaæ yo; D. yaæ. 3 T. me so; Tr. eso. 4 Tr. acariæ. >/ #<[page 260]># %<260 SAMBODHI-VAGGA. [III.102.>% 102. No ce taæ bhikkhave loke assÃdo abhavissa na-y-idaæ sattà loke sÃrajjeyyuæ, yasmà ca kho bhikkhave atthi loke assÃdo tasmà sattà loke sÃrajjanti. No ce taæ bhikkhave loke ÃdÅnavo abhavissa na-y-idaæ sattà loke nibbindeyyuæ, yasmà ca kho bhikkhave atthi loke ÃdÅnavo tasmà sattà loke nibbindanti. No ce taæ bhikkhave lokamhà nissaraïaæ abhavissa na-y-idaæ sattà loke nissareyyuæ, yasmà ca kho bhi- kkhave atthi loke nissaraïaæ tasmà sattà lokamhà nissaranti. YÃvakÅva¤ ca bhikkhave sattà lokassa assÃda¤ ca assÃdato ÃdÅnava¤ ca ÃdÅnavato nissaraïa¤ ca nissaraïato yathÃbhÆtaæ na abha¤¤Ãsuæ n' eva tÃva bhikkhave sattà sadevakà lokà samÃrakà sabrahmakà sassamaïabrÃhmaïiyà pajÃya sade- vamanussÃya nissaÂÃ\<*<1>*>/ visaæyuttà vippamuttÃ\<*<2>*>/ vimariyÃdi- katena\<*<3>*>/ cetasà vihariæsu. Yato ca kho bhikkhave sattà lokassa assÃda¤ ca assÃdato ÃdÅnava¤ ca ÃdÅnavato nissaraïa¤ ca nissaraïato yathÃbhÆtaæ abbha¤¤Ãsuæ\<*<4>*>/ atha bhikkhave sattà sadevakà lokà . . . nissaÂà visaæyuttà vippamuttà vimariyÃdikatena cetasà viharantÅ ti. Ye\<*<5>*>/ hi keci bhikkhave samaïà và brÃhmaïà và lokassa assÃda¤ ca assÃdato ÃdÅnava¤ ca ÃdÅnavato nissaraïa¤ ca nissaraïato yathÃbhÆtaæ nappajÃnanti na me te kho bhi- kkhave samaïà và brÃhmaïà và samaïesu và samaïasammatà brÃhmaïesu và brÃhmaïasammatÃ, na ca\<*<6>*>/ pana te Ãyasmanto sÃma¤¤atthaæ và brÃhma¤¤atthaæ và diÂÂh' eva dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viharanti. Ye ca kho keci bhikkhave samaïà và brÃhmaïà và lokassa assÃda¤ ca assÃdato ÃdÅnava¤ ca ÃdÅnavato nissaraïa¤ ca nissaraïato yathÃbhÆtaæ pajÃnanti te kho bhikkhave samaïà và brÃhmaïà và samaïesu và samaïasammatà và brÃhmaïesu và brÃhmaïasammatÃ, te ca pan' Ãyasmanto sÃma¤¤attha¤ ca brÃhma¤¤attha¤ ca diÂÂh' eva dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viharissantÅ ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. nissaÂa; Tr. nissaÂÃya. 2 Ph. vippayuttÃ. 3 Ph. vipariyÃdinnakatena. 4 D., T. abbha¤¤aæsu. 5 Separate Sutta in ChS., Comy (4). 6 D., T. na¤ ca. >/ #<[page 261]># %% 103. Ruïïam\<*<1>*>/ idaæ bhikkhave ariyassa vinaye yadidaæ gÅtaæ, ummattakam idaæ bhikkhave ariyassa vinaye yadidaæ naccaæ, komÃrakam idaæ bhikkhave ariyassa vinaye yadi- daæ ativelaæ dantavidaæsakaæ\<*<2>*>/ hasitaæ. TasmÃt iha bhikkhave setughÃto\<*<3>*>/ gÅte, setughÃto nacce, alaæ vo dham- mapamoditÃnaæ sataæ sitaæ sitamattÃyà ti. 104. Tiïïaæ bhikkhave paÂisevanÃya n' atthi titti. Katamesaæ tiïïaæ? Soppassa bhikkhave paÂisevanÃya n' atthi titti, surÃmera- yapÃnassa bhikkhave paÂisevanÃya n' atthi titti, methuna- dhammasamÃpattiyà bhikkhave paÂisevanÃya n' atthi titti. Imesaæ kho bhikkhave tiïïaæ paÂisevanÃya n' atthi tittÅ ti. 105. Atha kho AnÃthapiï¬ako gahapati yena Bhagavà ten' upasaÇkami. UpasaÇkamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà eka- mantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinnaæ kho AnÃthapiï¬akaæ gahapatiæ Bhagavà etad avoca: Citte gahapati arakkhite kÃyakammam pi arakkhitaæ hoti vacÅkammam pi arakkhitaæ hoti manokammam pi ara- kkhitaæ hoti. Tassa arakkhitakÃyakammantassa arakkhi- tavacÅ-kammantassa arakkhitamanokammantassa kÃyakam- mam pi avassutaæ hoti . . . manokammam pi avassutaæ hoti. Tassa avassutakÃyakammantassa . . . avassutamano- kammantassa kÃyakammam pi pÆtikaæ hoti . . . pe . . . manokammam pi pÆtikaæ hoti. Tassa pÆtikÃyakammantassa . . . pe . . . pÆtimanokammantassa na bhaddakaæ maraïaæ hoti na bhaddikà kÃlakiriyÃ. SeyyathÃpi gahapati kÆÂÃgÃre ducchanne kÆÂam pi arakkhi- taæ hoti gopÃïasiyo pi arakkhità honti bhitti pi arakkhità hoti kÆÂam pi avassutaæ hoti gopÃïasiyo pi avassutà honti bhitti pi avassutà hoti kÆÂam pi pÆtikaæ hoti gopÃïasiyo pi pÆtikà honti bhitti pi pÆtikà hoti, evam eva kho gahapati \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. rodam. 2 Comp. TherÅgÃthà 74, Milindapa¤ha 39 3 See MahÃvagga, IV. 1. 10 = Sutta-vibhaÇga, PÃr. I. 2. 1. >/ #<[page 262]># %<262 SAMBODHI-VAGGA. [III. 106.>% citte arakkhite kÃyakammam pi arakkhitaæ hoti . . . pe . . . na bhaddikà kÃlakiriyÃ. Citte gahapati rakkhite kÃyakammam pi rakkhitaæ hoti . . . pe . . . manokammam pi rakkhitaæ hoti. Tassa rakkhi- takÃyakammantassa . . . pe . . . rakkhitamanokammantassa kÃyakammam pi anavassutaæ hoti . . . pe . . . mano- kammam pi anavassutaæ hoti. Tassa anavassutakÃyakam- mantassa . . . pe . . . anavassutamanokammantassa kÃya- kammam pi apÆtikaæ hoti . . . pe . . . manokammam pi apÆtikaæ hoti. Tassa apÆtikÃyakammantassa . . . pe . . . apÆtimanokammantassa bhaddakaæ maraïaæ hoti bhaddikà kÃlakiriyÃ. SeyyathÃpi gahapati kÆÂÃgÃre succhanne kÆÂam pi rakkhi- taæ hoti gopÃïasiyo pi rakkhità honti bhitti pi rakkhità hoti kÆÂam pi anavassutaæ hoti gopÃïasiyo pi anavassutà honti bhitti pi anavassutà hoti kÆÂam pi apÆtikaæ hoti gopÃïasiyo pi apÆtikà honti bhitti pi apÆtikà hoti, evaæ eva kho gahapati citte rakkhite kÃyakammam pi rakkhitaæ hoti . . . pe . . . bhaddikà kÃlakiriyà ti. 106. 1. Ekamantaæ nisinnaæ kho AnÃthapiï¬ikaæ gahapatiæ Bhagavà etad avoca:-- Citte gahapati vyÃpanne kÃyakammam pi vyÃpannaæ hoti . . . pe . . . manokammaæ pi vyÃpannaæ hoti. Tassa vyÃpannakÃyakammantassa . . . pe . . . vyÃpanna- manokammantassa na bhaddakaæ maraïaæ hoti na bhaddikà kÃlakiriyÃ. 2. SeyyathÃpi gahapati kÆÂÃgÃre ducchanne kÆÂam pi vyÃpannaæ hoti gopÃïasiyo pi vyÃpannà honti, bhitti pi vyÃpannà hoti, evam eva kho gahapati citte vyÃpanne kÃya- kammam pi vyÃpannaæ hoti . . . pe . . . manokammam pi vyÃpannaæ hoti. Tassa vyÃpannakÃyakammantassa . . . pe . . . vyÃpannamanokammantassa na bhaddakaæ maraïaæ hoti na bhaddikà kÃlakiriyÃ. 3. Citte gahapati avyÃpanne kÃyakammam pi avyÃpannaæ hoti . . . manokammam pi avyÃpannaæ hoti. Tassa avyÃ- pannakÃyakammantassa . . . avyÃpannamanokammantassa bhaddikaæ maraïaæ hoti bhaddikà kÃlakiriyÃ. SeyyathÃpi gahapati kÆÂÃgÃre succhanne kÆÂam pi avyÃpannaæ hoti \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 263]># %% gopÃïasiyo pi avyÃpannà honti bhitti pi avyÃpannà hoti, evam eva kho gahapati citte avyÃpanne kÃyakammam pi avyÃpannaæ hoti . . . manokammam pi avyÃpannaæ hoti. Tassa avyÃpannakÃyakammantassa . . . avyÃpannamanokam- mantassa bhaddakaæ maraïaæ hoti bhaddikà kÃlakiriyà ti. 107. TÅï' imÃni bhikkhave nidÃnÃni kammÃnaæ samudayÃya. KatamÃni tÅïi? Lobho nidÃnaæ kammÃnaæ samudayÃya, doso nidÃnaæ . . . samudayÃya, moho nidÃnaæ kammÃnaæ samudayÃya. Yaæ bhikkhave lobhapakataæ kammaæ lobhajaæ lobhani- dÃnaæ lobhasamudayaæ taæ kammaæ akusalaæ taæ kam- maæ sÃvajjaæ taæ kammaæ dukkhavipÃkaæ taæ kammaæ kammasamudayÃya saævattati na taæ kammaæ kamma- nirodhÃya saævattati. Yaæ bhikkhave dosapakataæ kam- maæ . . . pe . . . Yaæ bhikkhave mohapakataæ kammaæ mohajaæ mohanidÃnaæ mohasamudayaæ taæ kammaæ aku- salaæ taæ kammaæ sÃvajjaæ taæ kammaæ dukkhavipÃkaæ taæ kammaæ kammasamudayÃya saævattati na taæ kam- maæ kammanirodhÃya saævattati. ImÃni kho bhikkhave tÅïi nidÃnÃni kammÃnaæ samudayÃyà ti. 108. TÅï' imÃni nidÃnÃni kammÃnaæ samudayÃya. KatamÃni tÅïi? Alobho nidÃnaæ kammÃnaæ samudayÃya, adoso nidÃnaæ kammÃnaæ samudayÃya, amoho nidÃnaæ kammÃnaæ samu- dayÃya. Yaæ bhikkhave alobhapakataæ kammaæ alobhajaæ alo- bhanidÃnaæ alobhasamudayaæ taæ kammaæ kusalaæ taæ kammaæ anavajjaæ taæ kammaæ sukhavipÃkaæ taæ kammaæ kammanirodhÃya saævattati na taæ kammaæ kammasamudayÃya saævattati. Yaæ bhikkhave adosa- pakataæ kammaæ . . . pe . . . Yaæ bhikkhave amohapa- kataæ kammaæ amohajaæ amohanidÃnaæ amohasamudayaæ taæ kammaæ kusalaæ taæ kammaæ anavajjaæ taæ kammaæ sukhavipÃkaæ taæ kammaæ kammanirodhÃya saævattati na taæ kammaæ kammasamudayÃya saævattati. ImÃni kho bhikkhave tÅïi nidÃnÃni kammÃnaæ samudayÃyà ti. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 264]># %<264 SAMBODHI-VAGGA. [III.109. 1.>% 109. 1. TÅï' imÃni bhikkhave nidÃnÃni kammÃnaæ samudayÃya. KatamÃni tÅïi? AtÅte bhikkhave chandarÃgaÂÂhÃnÅye dhamme Ãrabbha chando jÃyati, anÃgate bhikkhave chandarÃgaÂÂhÃnÅye dhamme Ãrabbha chando jÃyati, paccuppanne bhikkhave chandarÃgaÂÂhÃnÅye dhamme Ãrabbha chando jÃyati. 2. Katha¤ ca bhikkhave atÅte chandarÃgaÂÂhÃnÅye dhamme Ãrabbha chando jÃyati? AtÅte bhikkhave chandarÃgaÂÂhÃnÅye dhamme Ãrabbha cetasà anuvitakketi anuvicÃreti. Tassa atÅte chandarÃgaÂÂhÃ- nÅye dhamme Ãrabbha cetasà anuvitakkayato anuvicÃrayato chando jÃyati, chandajÃto tehi dhammehi sa¤¤utto hoti. EtÃhaæ bhikkhave sa¤¤ojanaæ vadÃmi, yo cetaso sÃrÃgo. Evaæ kho bhikkhave atÅte chandarÃgaÂÂhÃnÅye dhamme Ãrabbha chando jÃyati. 3. Katha¤ ca bhikkhave anÃgate chandarÃgaÂÂhÃnÅye dhamme Ãrabbha chando jÃyati? AnÃgate bhikkhave chandarÃgaÂÂhÃnÅye dhamme Ãrabbha cetasà anuvitakketi anuvicÃreti. Tassa anÃgate chandarÃ- gaÂÂhÃnÅye dhamme Ãrabbha cetasà anuvitakkayato anuvicÃ- rayato chando jÃyati, chandajÃto tehi dhammehi sa¤¤utto hoti. EtÃhaæ bhikkhave sa¤¤ojanaæ vadÃmi, yo cetaso sÃrÃgo. Evaæ kho bhikkhave anÃgate chandarÃgaÂÂhÃnÅye dhamme Ãrabbha chando jÃyati. 4. Katha¤ ca bhikkhave paccuppanne chandarÃgaÂÂhÃnÅye dhamme Ãrabbha chando jÃyati? Paccuppanne bhikkhave chandarÃgaÂÂhÃnÅye dhamme Ãrabbha cetasà anuvitakketi anuvicÃreti. Tassa paccuppanne chandarÃgaÂÂhÃnÅye dhamme Ãrabbha cetasà anuvitakkayato anuvicÃrayato chando jÃyati, chandajÃto tehi dhammehi sa¤¤utto hoti. EtÃhaæ bhikkhave sa¤¤ojanaæ vadÃmi, yo cetaso sÃrÃgo. Evaæ kho bhikkhave paccuppanne chandarÃ- gaÂÂhÃnÅye dhamme Ãrabbha chando jÃyati. ImÃni kho bhikkhave tÅïi nidÃnÃni kammÃnaæ samudayÃya. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 265]># %% 110.1 1. TÅï' imÃni bhikkhave nidÃnÃni kammÃnaæ samuda- yÃya. KatamÃni tÅïi? AtÅte bhikkhave chandarÃgaÂÂhÃnÅye dhamme Ãrabbha chando na jÃyati, anÃgate bhikkhave chandarÃgaÂÂhÃnÅye dhamme Ãrabbha chando na jÃyati, paccuppanne bhikkhave chandarÃgaÂÂhÃnÅye dhamme Ãrabbha chando na jÃyati. 2. Katha¤ ca bhikkhave atÅte chandarÃgaÂÂhÃnÅye dhamme Ãrabbha chando na jÃyati? AtÅtÃnam bhikkhave chandarÃgaÂÂhÃnÅyÃnaæ dhammÃnaæ Ãyatiæ vipÃkaæ pajÃnÃti, Ãyatiæ vipÃkaæ viditvà tad abhi- nivaddheti\<*<2>*>/, tad abhinivaddhetvÃ\<*<2>*>/ cetasà abhivirÃjetvÃ\<*<3>*>/ pa¤¤Ãya ativijjha passati. Evaæ kho bhikkhave atÅte chandarÃ- gaÂÂhÃnÅye dhamme Ãrabbha chando na jÃyati. 3. Katha¤ ca bhikkhave anÃgate chandarÃgaÂÂhÃnÅye dhamme Ãrabbha chando na jÃyati? AnÃgatÃnaæ bhikkhave chandarÃgaÂÂhÃnÅyÃnaæ dhammÃ- naæ Ãyatiæ vipÃkaæ pajÃnÃti, Ãyatiæ vipÃkaæ viditvà tad abhinivaddheti, tad abhinivaddhetvà cetasà abhivirÃjetvà pa¤¤Ãya ativijjha passati. Evaæ kho bhikkhave anÃgate chandarÃgaÂÂhÃnÅye dhamme Ãrabbha chando na jÃyati. 4. Katha¤ ca bhikkhave paccuppanne chandarÃgaÂÂhÃnÅye dhamme Ãrabbha chando na jÃyati? PaccuppannÃnaæ bhikkhave chandarÃgaÂÂhÃnÅyÃnaæ dhammÃnaæ Ãyatiæ vipÃkaæ pajÃnÃti, Ãyatiæ vipÃkaæ viditvà tad abhinivaddheti, tad abhinivaddhetvà cetasà abhi- virÃjetvà pa¤¤Ãya ativijjha passati. Evaæ kho bhikkhave paccuppanne chandarÃgaÂÂhÃnÅye dhamme Ãrabbha chando na jÃyati. ImÃni kho bhikkhave tÅïi nidÃnÃni kammÃnaæ samudayÃyà ti. Sambodhi-vaggo paÂhamo. 111. Tayo 'me bhikkhave ÃpÃyikà nerayikà idam\<*<4>*>/ appahÃya. Katame tayo? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Not a separate Sutta in ChS., Comy (4). 2 ChS. abhinivatteti . . . -nivattetvÃ; Comy (4) abhinivatteti . . . -nivaÂÂetvÃ. 3 ChS. abhivinijjhitvÃ. 4 Ph. idha yo. >/ #<[page 266]># %<266 ùPùYIKA-VAGGA. [III. 112.>% Yo ca abrahmacÃrÅ brahmacÃrÅpaÂi¤¤o, yo ca suddhaæ brahmacÃriæ parisuddham brahmacariyaæ carantaæ amÆlakena abrahmacariyena anuddhaæseti,\<*<1>*>/ yo cÃyaæ evaævÃdÅ evaædiÂÂhi n' atthi kÃmesu doso ti, so\<*<2>*>/ kÃmesu pÃtavyataæ Ãpajjati. Ime kho bhikkhave tayo ÃpÃyikà nerayikà idam appahÃyà ti\<*<3>*>/. 112. Tiïïaæ bhikkhave pÃtubhÃvo dullabho lokasmiæ. Kata- mesaæ tiïïaæ? TathÃgatassa bhikkhave arahato sammÃsambuddhassa pÃtu- bhÃvo dullabho lokasmiæ. TathÃgatappaveditassa dhamma- vinayassa desetà puggalo dullabho lokasmiæ. Kata¤¤Æ katavedÅ puggalo dullabho lokasmiæ. Imesaæ bhikkhave tiïïaæ pÃtubhÃvo dullabho lokasmin ti. 113.4 Tayo 'me bhikkhave puggalà santo saævijjamÃnà lokas- miæ. Katame tayo? Suppameyyo, duppameyyo, appameyyo. Katamo ca bhikkhave puggalo suppameyyo? Idha bhikkhave ekacco puggalo uddhato hoti unnaÊo capalo mukharo vikiïïavÃco muÂÂhassati asampajÃno asamÃ- hito vibbhantacitto pÃkatindriyo. Ayaæ vuccati bhikkhave puggalo suppameyyo. Katamo ca bhikkhave puggalo duppameyyo? Idha bhikkhave ekacco puggalo anuddhato hoti anunnaÊo acapalo amukharo avikiïïavÃco upaÂÂhitasati sampajÃno samÃhito ekaggacitto saævutindriyo. Ayaæ vuccati bhi- kkhave puggalo duppameyyo. Katamo ca bhikkhave puggalo appameyyo? Idha bhikkhave bhikkhu arahaæ hoti khÅïÃsavo.\<*<5>*>/ Ayaæ vuccati bhikkhave puggalo appameyyo. Ime kho bhi- kkhave tayo puggalà santo saævijjamÃnà lokasmin ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. yo ca suddhaæ brahmacÃriæ paricaranti abhÆtena abrahmacariyena anuddhaæseti. Compare the 8th SaæghÃdisesa. 2 Ph. so tÃya. 3 Tr. idam pihÃyÃti. 4 This Sutta recurs at Puggala III. 12. 5 In the Puggala 1. c. the description of the Arahat is longer. >/ #<[page 267]># %% 114. 1. Tayo 'me bhikkhave puggalà santo saævijjamÃnà lokas- miæ. Katame tayo? Idha bhikkhave ekacco puggalo sabbaso rÆpasa¤¤Ãnaæ samatikkamÃ, paÂighasa¤¤Ãnaæ atthagamÃ, nÃnattasa¤¤Ã- naæ amanasikÃrà ananto ÃkÃso ti ÃkÃsÃna¤cÃyatanaæ upa- sampajja viharati. So tad assÃdeti tan nikÃmeti tena ca vittiæ Ãpajjati. Tatra Âhito tad adhimutto tabbahulavihÃrÅ aparihÅno kÃlaæ kurumÃno ÃkÃsÃna¤cÃyatanÆpagÃnaæ devÃ- naæ sahavyataæ uppajjati. ùkÃsÃna¤cÃyatanÆpagÃnaæ bhikkhave devÃnaæ vÅsatiæ kappasahassÃni ÃyuppamÃïaæ. Tatra puthujjano yÃvatÃyukaæ Âhatvà yÃvatakaæ tesaæ de- vÃnaæ ÃyuppamÃïaæ taæ sabbaæ khepetvà nirayam pi gac- chati tiracchÃnayonim pi gacchati pettivisayam pi gacchati. Bhagavato pana sÃvako tattha yÃvatÃyukaæ Âhatvà yÃvata- kaæ tesaæ devÃnaæ ÃyuppamÃïaæ taæ sabbaæ khepetvà tasmiæ yeva bhave parinibbÃyati. Ayaæ kho bhikkhave vise- so ayaæ adhippÃyoso\<*<1>*>/ idaæ nÃnÃkaraïaæ sutavato ariyasÃva- kassa assutavatà puthujjanena yadidaæ gatiyà uppattiyà sati. 2. Puna ca paraæ bhikkhave idh' ekacco puggalo sabbaso ÃkÃsÃna¤cÃyatanaæ samatikkamma anantaæ vi¤¤Ãïan ti vi¤¤Ãïa¤cÃyatanaæ upasampajja viharati. So tad assÃdeti tan nikÃmeti\<*<2>*>/ tena ca vittiæ Ãpajjati. Tatra\<*<3>*>/ Âhito tad adhimutto tabbahulavihÃrÅ aparihÅno kÃlaæ kurumÃno vi¤¤Ãïa¤cÃyata- nÆpagÃnaæ devÃnaæ sahavyataæ uppajjati. Vi¤¤Ãïa¤cÃ- yatanÆpagÃnaæ bhikkhave devÃnaæ cattÃrÅsaæ kappa- sahassÃni ÃyuppamÃïaæ. Tattha puthujjano yÃvatÃyukaæ Âhatvà yÃvatakaæ tesaæ devÃnaæ ÃyuppamÃïaæ taæ sabbaæ khepetvà nirayam pi gacchati tiracchÃnayonim pi gacchati pettivisayam pi gacchati. Bhagavato pana sÃvako tattha yÃvatÃyukaæ Âhatvà yÃvatakaæ tesaæ devÃnaæ ÃyuppamÃ- naæ taæ sabbaæ khepetvà tasmiæ yeva bhave parinibbÃyati. Ayaæ kho bhikkhave viseso ayaæ adhippÃyoso\<*<4>*>/ idaæ nÃnÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. adhippÃyo. Com. adhippÃyoso = adhika-payogo; D. adhippÃyÃso. 2 Ph. nikkÃmeti. 3 Ph. tattha. 4 D., T., Tr. adhippÃyoso; Ph. adhippÃyo. >/ #<[page 268]># %<268 ùPùYIKA-VAGGA. [III. 114. 3.>% karaïaæ sutavato ariyasÃvakassa assutavatà puthujjanena yadidaæ gatiyà uppattiyà sati. 3. Puna ca paraæ bhikkhave idh' ekacco puggalo sabbaso vi¤¤Ãïa¤cÃyatanaæ samatikkamma n' atthi ki¤cÅ ti Ãki¤ca¤¤Ã- yatanaæ upasampajja viharati. So tad assÃdeti tan nikÃmeti tena ca vittiæ Ãpajjati. Tatra Âhito tad adhimutto tabbahula- vihÃrÅ aparihÅno kÃlaæ kurumÃno Ãki¤ca¤¤ÃyatanÆpagÃnaæ devÃnaæ sahavyataæ uppajjati. ùki¤ca¤¤ÃyatanÆpagÃnaæ bhikkhave devÃnaæ saÂÂhiæ kappasahassÃni ÃyuppamÃïaæ. Tattha puthujjano yÃvatÃyukaæ Âhatvà yÃvatakaæ tesaæ devÃnaæ ÃyuppamÃïaæ taæ sabbaæ khepetvà nirayam pi gacchati tiracchÃnayonim pi gacchati pettivisayam pi gacchati.\<*<1>*>/ Bhagavato pana sÃvako tattha yÃvatÃyukaæ Âhatvà yÃvatakaæ tesaæ devÃnaæ ÃyuppamÃïaæ taæ sabbaæ khepetvà tasmiæ yeva bhave parinibbÃyati. Ayaæ kho bhi- kkhave viseso ayaæ adhippÃyoso\<*<2>*>/ idaæ nÃnÃkaraïaæ suta- vato ariyasÃvakassa assutavatà puthujjanena yadidaæ gatiyà uppattiyà sati. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saævijjamÃnà lokasmin ti. 115. 1. Tisso imà bhikkhave vipattiyo. Katamà tisso? SÅlavipatti, cittavipatti, diÂÂhivipatti. Katamà ca bhikkhave sÅlavipatti? Idha bhikkhave ekacco pÃïÃtipÃtÅ hoti adinnÃdÃyÅ hoti kÃmesu micchÃcÃrÅ hoti musÃvÃdÅ hoti pisuïÃvÃco\<*<3>*>/ hoti pharusÃvÃco\<*<4>*>/ hoti samphappalÃpÅ hoti. Ayaæ vuccati bhi- kkhave sÅlavipatti\<*<5>*>/. 2. Katamà ca bhikkhave cittavipatti? Idha bhikkhave ekacco abhijjhÃlu hoti vyÃpannacitto. Ayaæ vuccati bhikkhave cittavipatti. 3. Katamà ca bhikkhave diÂÂhivipatti? Idha bhikkhave ekacco micchÃdiÂÂhiko hoti viparÅtadassano -- n' atthi dinnaæ n' atthi yiÂÂhaæ n' atthi hutaæ, n' atthi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 pettivisayam pi gacchati not in T., D. 2 T., Tr. adhippÃyoso; D. adhippÃyÃso; Ph. adhippÃyo. 3 SS. pisuïÃvÃco. ChS. pisuïa-. 4 SS. pharusÃvÃco. ChS. pharusa-. 5 There is another definition at Puggala II. 9, though of a similar tendency. >/ #<[page 269]># %% sukaÂadukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko, n' atthi ayaæ loko, n' atthi paro loko, n' atthi mÃtÃ, n' atthi pitÃ, n' atthi sattà opapÃtikÃ, n' atthi loke samaïabrÃhmaïà samag- gatà sammÃpaÂipannà ye ima¤ ca lokaæ para¤ ca lokaæ sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà pavedentÅ ti.\<*<1>*>/ Ayaæ vuccati bhikkhave diÂÂhivipatti. 4. SÅlavipattihetu và bhikkhave sattà kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjanti, cittavipattihetu và bhikkhave sattà kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjanti, diÂÂhivipattihetu và bhikkhave sattà kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjanti. Imà kho bhikkhave tisso vipattiyo ti. 5. Tisso imà bhikkhave sampadÃ. Katamà tisso? SÅlasampadÃ, cittasampadÃ, diÂÂhisampadÃ. Katamà ca bhikkhave sÅlasampadÃ? Idha bhikkhave ekacco pÃïÃtipÃtà paÂivirato hoti adinnÃ- dÃnà paÂivirato hoti kÃmesu micchÃcÃrà paÂivirato hoti musÃvÃdà paÂivirato hoti pisuïÃya vÃcÃya\<*<2>*>/ paÂivirato hoti pharusÃya vÃcÃya\<*<3>*>/ paÂivirato hoti samphappalÃpà paÂivirato hoti. Ayaæ vuccati bhikkhave sÅlasampadÃ\<*<4>*>/. 6. Katamà ca bhikkhave cittasampadÃ? Idha bhikkhave ekacco anabhijjhÃlu hoti avyÃpannacitto. Ayaæ vuccati bhikkhave cittasampadÃ. 7. Katamà ca bhikkhave diÂÂhisampadÃ? Idha bhikkhave ekacco sammÃdiÂÂhiko hoti aviparÅta- dassano -- atthi dinnaæ, atthi yiÂÂhaæ, atthi hutaæ, atthi sukaÂadukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko, atthi ayaæ loko, atthi paraloko, atthi mÃtÃ, atthi pitÃ, atthi sattà opapÃtikÃ, atthi loke samaïabrÃhmaïà samaggatà sam- mÃpaÂipannà ye ima¤ ca lokaæ para¤ ca lokaæ sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà pavedentÅ ti.\<*<5>*>/ Ayaæ vuccati bhikkhave diÂÂhi- sampadÃ\<*<6>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 = Puggala II. 9. 2 Ph. pisuïavÃcÃ; SS. pisuïÃya vÃcÃya. 3 Ph. pharusavÃcÃ; SS. pharusÃya vÃcÃya. 4 Compare Puggala II. 19, and below III. 136. 5 Ph. upavedenti. 6 So also at Puggala II. 19. >/ #<[page 270]># %<270 ùPùYIKA-VAGGA. [III. 115. 8.>% 8. SÅlasampadÃ-hetu và bhikkhave sattà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjanti, citta- sampadÃ-hetu và bhikkhave sattà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjanti, diÂÂhisampadÃ- hetu và bhikkhave sattà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjanti. Imà kho bhikkhave tisso sampadà ti. 116. 1. Tisso imÃ\<*<1>*>/ bhikkhave vipattiyo. Katamà tisso? SÅlavipatti, cittavipatti, diÂÂhivipatti . . . pe . . . [115.1-4 repeated]. 2. SeyyathÃpi bhikkhave apaïïako maïi uddhaæ khitto yena yen' eva patiÂÂhÃti suppatiÂÂhitaæ yeva patiÂÂhÃti, evam eva kho bhikkhave sÅlavipatti-hetu và sattà . . . uppajjanti, cittavipatti-hetu và . . . diÂÂhivipatti-hetu và . . . uppajjanti. Imà kho bhikkhave tisso vipattiyo. 3. Tisso imà bhikkhave sampadÃ. Katamà tisso? SÅlasampadà . . . pe [115.5-8] . . . 4. SeyyathÃpi bhikkhave apaïïako maïi uddhaæ khitto yena yen' eva patiÂÂhÃti, suppatiÂÂhitaæ yeva patiÂÂhÃti, evaæ eva kho bhikkhave sÅlasampadÃ-hetu và . . . uppajjanti, cittasampadÃ-hetu và . . . uppajjanti, diÂÂhisampadÃ-hetu và . . . uppajjanti. Imà kho bhikkhave tisso sampadà ti. 117. 1. Tisso imà bhikkhave vipattiyo. Katamà tisso? Kammantavipatti, ÃjÅvavipatti, diÂÂhivipatti. Katamà ca bhikkhave kammantavipatti? Idha bhikkhave ekacco pÃïÃtipÃtÅ hoti . . . pe (115.1) . . . samphappalÃpÅ hoti. Ayaæ vuccati bhikkhave kam- mantavipatti. 2. Katamà ca bhikkhave ÃjÅvavipatti? Idha bhikkhave ekacco micchÃ-ÃjÅvo hoti micchÃ- ÃjÅvena jÅvikaæ\<*<2>*>/ kappeti. Ayaæ vuccati bhikkhave ÃjÅvavipatti. 3. Katamà ca bhikkhave diÂÂhivipatti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. imà kho. 2 SS. jÅvikaæ; Ph. jÅvitaæ. >/ #<[page 271]># %% Idha bhikkhave ekacco micchÃdiÂÂhiko viparÅtadassano -- n' atthi dinnaæ, n' atthi yiÂÂhaæ . . . pe (115.3) . . . ye ima¤ ca lokaæ para¤ ca lokaæ sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà pavedenti. Ayaæ vuccati bhikkhave diÂÂhivipatti. Imà kho bhikkhave tisso vipattiyo ti. 4. Tisso imà bhikkhave sampadÃ. Katamà tisso? KammantasampadÃ, ÃjÅvasampadÃ, diÂÂhisampadÃ. Katamà ca bhikkhave kammantasampadÃ? Idha bhikkhave ekacco pÃïÃtipÃtà paÂivirato hoti . . . pe (115.5) . . . samphappalÃpà paÂivirato hoti. Ayaæ vuccati bhikkhave kammantasampadÃ. 5. Katamà ca bhikkhave ÃjÅvasampadÃ? Idha bhikkhave ekacco sammÃ-ÃjÅvo hoti sammÃ- ÃjÅvena jÅvikaæ kappeti. Ayaæ vuccati bhikkhave ÃjÅva- sampadÃ. 6. Katamà ca bhikkhave diÂÂhisampadÃ? Idha bhikkhave ekacco sammÃdiÂÂhiko hoti aviparÅta- dassano -- atthi dinnaæ, atthi yiÂÂhaæ . . . pe (115.7) . . . ye ima¤ ca lokaæ para¤ ca lokaæ sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà pavedenti. Ayaæ vuccati bhikkhave diÂÂhisampadÃ. Imà kho bhikkhave tisso sampadÃ. 118. TÅï' imÃni bhikkhave soceyyÃni. KatamÃni tÅïi? KÃyasoceyyaæ, vacÅsoceyyaæ, manosoceyyaæ. Katama¤ ca bhikkhave kÃyasoceyyaæ? Idha bhikkhave ekacco pÃïÃtipÃtà paÂivirato hoti adinnÃ- dÃnà paÂivirato hoti kÃmesu micchÃcÃrà paÂivirato hoti. Idaæ vuccati bhikkhave kÃyasoceyyaæ. Katama¤ ca bhikkhave vacÅsoceyyaæ? Idha bhikkhave ekacco musÃvÃdà paÂivirato hoti . . . pisuïÃya vÃcÃya\<*<1>*>/ paÂivirato hoti pharusÃya vÃcÃya\<*<2>*>/ paÂivirato hoti samphappalÃpà paÂivirato hoti. Idaæ vuccati bhikkhave vacÅsoceyyaæ. Katama¤ ca bhikkhave manosoceyyaæ? Idha bhikkhave ekacco anabhijjhÃlu hoti avyÃpannacitto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS. pisuïÃya vÃcÃyÃ; Ph. pisuïavÃcÃ. 2 SS. pharusÃya vÃcÃya; Ph. pharusavÃcÃ. >/ #<[page 272]># %<272 ùPùYIKA-VAGGA. [III. 119.>% sammÃdiÂÂhiko. Idaæ vuccati bhikkhave manosoceyyaæ. ImÃni kho bhikkhave tÅïi soceyyÃnÅti. 119. 1. TÅï' imÃni bhikkhave soceyyÃni. KatamÃni tÅïi? KÃyasoceyyaæ, vacÅsoceyyaæ, manosoceyyaæ. 2. Katama¤ ca bhikkhave kÃyasoceyyaæ? Idha bhikkhave bhikkhu pÃïÃtipÃtà paÂivirato hoti adinnÃ- dÃnà paÂivirato hoti abrahmacariyà paÂivirato hoti. Idaæ vuccati bhikkhave kÃyasoceyyaæ. 3. Katama¤ ca bhikkhave vacÅsoceyyaæ? Idha bhikkhave bhikkhu musÃvÃdà paÂivirato hoti pisuïÃya vÃcÃya paÂivirato hoti pharusÃya vÃcÃya paÂivirato hoti samphappalÃpà paÂivirato hoti. Idaæ vuccati bhikkhave vacÅsoceyyaæ. 4. Katama¤ ca bhikkhave manosoceyyaæ? Idha bhikkhave bhikkhu santaæ và ajjhattaæ kÃmacchan- daæ atthi me ajjhattaæ kÃmacchando ti pajÃnÃti, asantaæ và ajjhattaæ kÃmacchandaæ n' atthi me ajjhattaæ kÃmac- chando ti pajÃnÃti. Yathà ca anuppannassa kÃmacchandassa uppÃdo hoti ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca uppannassa kÃmac- chandassa pahÃnaæ hoti ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca pahÅnassa kÃmacchandassa Ãyatiæ anuppÃdo hoti ta¤ ca pajÃnÃti. 5. Santaæ và ajjhattaæ vyÃpÃdaæ atthi me ajjhattaæ vyÃpÃdo ti pajÃnÃti, asantaæ và ajjhattaæ vyÃpÃdaæ n' atthi me ajjhattaæ vyÃpÃdo ti pajÃnÃti. Yathà ca anuppannassa vyÃpÃdassa uppÃdo hoti ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca uppannassa vyÃpÃdassa pahÃnaæ hoti ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca pahÅnassa vyÃpÃdassa Ãyatiæ anuppÃdo hoti ta¤ ca pajÃnÃti. 6. Santaæ và ajjhattaæ thÅnamiddhaæ atthi me ajjhattaæ thÅnamiddhan ti pajÃnÃti, asantaæ và ajjhattaæ thÅna- middhaæ n' atthi me ajjhattaæ thÅnamiddhan ti pajÃnÃti. Yathà ca anuppannassa thÅnamiddhassa uppÃdo hoti ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca uppannassa thÅnamiddhassa pahÃnaæ hoti ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca pahÅnassa thÅnamiddhassa Ãyatiæ anuppÃdo hoti ta¤ ca pajÃnÃti. 7. Santaæ và ajjhattaæ uddhaccakukkuccaæ atthi me ajjhattaæ uddhaccakukkuccan ti pajÃnÃti, asantaæ và \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 273]># %% ajjhattaæ uddhaccakukkuccaæ n' atthi me ajjhattaæ uddha- ccakukkuccan ti pajÃnÃti. Yathà ca anuppannassa uddha- ccakukkuccassa uppÃdo hoti ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca uppannassa uddhaccakukkuccassa pahÃnaæ hoti ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca pahÅnassa uddhaccakukkuccassa Ãyatiæ anuppÃdo hoti ta¤ ca pajÃnÃti. 8. Santaæ và ajjhattaæ vicikicchaæ atthi me ajjhattaæ vici- kicchà ti pajÃnÃti, asantaæ và ajjhattaæ vicikicchaæ n' atthi me ajjhattaæ vicikicchà ti pajÃnÃti. Yathà ca anuppannÃya vicikicchÃya uppÃdo hoti ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca uppannÃya vicikicchÃya pahÃnaæ hoti ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca pahÅnÃya vicikicchÃya Ãyatiæ anuppÃdo hoti ta¤ ca pajÃnÃti. Idaæ vuccati bhikkhave manosoceyyaæ. ImÃni kho bhikkhave tÅïi soceyyÃnÅ ti. 9. KÃyasuciæ vÃcÃsuciæ cetosuciæ anÃsavaæ Suciæ soceyyasampannaæ Ãhu ninhÃtapÃpakan ti. 120. TÅï' imÃni bhikkhave moneyyÃni. KatamÃni tÅïi? KÃyamoneyyaæ, vacÅmoneyyaæ, manomoneyyaæ. Katama¤ ca bhikkhave kÃyamoneyyaæ? Idha bhikkhave bhikkhu pÃïÃtipÃtà paÂivirato hoti adinnÃ- dÃnà paÂivirato hoti kÃmesu micchÃcÃrà paÂivirato hoti. Idaæ vuccati bhikkhave kÃyamoneyyaæ. Katama¤ ca bhikkhave vacÅmoneyyaæ? Idha bhikkhave bhikkhu musÃvÃdà paÂivirato hoti pisuïÃya vÃcÃya paÂivirato hoti pharusÃya vÃcÃya paÂivirato hoti samphappalÃpà paÂivirato hoti. Idaæ vuccati bhikkhave vacÅmoneyyaæ. Katama¤ ca bhikkhave manomoneyyaæ? Idha bhikkhave bhikkhu ÃsavÃnaæ khayà anÃsavaæ ceto- vimuttiæ pa¤¤Ãvimuttiæ diÂÂh' eva dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viharati. Idaæ vuccati bhikkhave manomoneyyaæ. ImÃni kho bhikkhave tÅïi moneyyÃni. KÃyamuniæ vÃcÃmuniæ cetomuniæ\<*<1>*>/ anÃsavaæ Muniæ moneyyasampannaæ Ãhu sabbappahÃyinan\<*<2>*>/ ti. ùpÃyikavaggo dutiyo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Tr. manomuniæ. 2 Tr. saccappahÃyinan. >/ #<[page 274]># %<274 KUSINùRA-VAGGA. [III. 121.>% 121. Ekaæ samayaæ Bhagavà KusinÃrÃyam viharati Bali- haraïe vanasaï¬e. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi:-- Bhikkhavo ti. Bhaddante ti te bhikkhÆ Bhagavato pacca- ssosuæ. Bhagavà etad avoca: Idha bhikkhave bhikkhu a¤¤ataraæ gÃmaæ và nigamaæ và upanissÃya viharati. Tam enaæ gahapati và gahapati- putto và upasaÇkamitvà svÃtanÃya bhattena nimanteti. ùkaÇkhamÃno bhikkhave bhikkhu adhivÃseti. So tassà rattiyà accayena pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaram ÃdÃya yena tassa gahapatissa và gahapatiputtassa và nive- sanaæ ten' upasaÇkamati. UpasaÇkamitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdati. Tam enaæ so gahapati và gahapatiputto {và païÅ- tena} khÃdaniyena bhojaniyena sahatthà santappeti sampavÃ- reti. Tassa evaæ hoti:-- SÃdhu vata mÃyaæ\<*<1>*>/ gahapati và gahapatiputto và païÅtena khÃdaniyena bhojaniyena sahatthà santappeti sampavÃretÅ ti. Evam pi 'ssa hoti:-- aho vata myÃyaæ\<*<1>*>/ gahapati và gahapatiputto và Ãyatim pi evarÆpena païÅtena khÃdaniyena bhojaniyena sahatthà santappeyya sampavÃreyyà ti. So taæ piï¬apÃtaæ gathito mucchito ajjhopanno\<*<2>*>/ anÃdÅnavadassÃvÅ anissaraïapa¤¤o paribhu¤jati. So tattha kÃmavitakkam pi vitakketi vyÃpÃdavitakkam pi vitakketi vihiæsÃvitakkam pi vitakketi. EvarÆpassÃhaæ bhikkhave bhikkhuno dinnaæ na mahapphalan ti vadÃmi. Taæ kissa hetu? Pamatto hi bhikkhave bhikkhu viharati. Idha pana bhikkhave bhikkhu a¤¤ataraæ gÃmaæ và nigamaæ và upanissÃya viharati. Tam enaæ gahapati và gahapatiputto và upasaÇkamitvà svÃtanÃya bhattena niman- teti. ùkaÇkhamÃno bhikkhave bhikkhu adhivÃseti. So tassà rattiyà accayena pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅ- varaæ ÃdÃya yena tassa gahapatissa và gahapatiputtassa và nivesanaæ ten' upasaÇkamati. UpasaÇkamitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdati. Tam enaæ so gahapati và gahapatiputto và païÅtena khÃdaniyena bhojaniyena sahatthà santappeti sam- pavÃreti. Tassa na evaæ hoti -- sÃdhu vata mÃyaæ\<*<3>*>/ gahapati \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D., T., Tr. mayaæ; Com. mÃyaæ = maæ ayaæ; Ph., ChS. myÃyaæ. 2 Ph. gadhito, ajjhÃponno. See above II. 5. 7. 3 Tr. mayaæ; Com. mÃyaæ; T. vatÃyaæ; Ph. myÃyaæ. >/ #<[page 275]># %% và gahapatiputto và païÅtena khÃdaniyena bhojaniyena sahatthà santappeti sampavÃretÅ ti. Evam pi' ssa na hoti -- aho vata mÃyaæ\<*<1>*>/ gahapati và gahapatiputto và Ãyatiæ pi evarÆpena païÅtena khÃdaniyena bhojaniyena sahatthà santappeyya sampavÃreyyà ti. So taæ piï¬apÃtaæ agathito amucchito anajjhopanno ÃdÅnavadassÃvÅ nissaraïapa¤¤o paribhu¤jati. So tattha nekkhammavitakkam pi vitakketi avyÃpÃdavitakkam pi vitakketi avihiæsÃvitakkam pi vitakketi. EvarÆpassÃhaæ bhikkhave bhikkhuno dinnaæ mahapphalan ti vadÃmi. Taæ kissa ketu? Appamatto hi bhikkhave bhikkhu viharatÅ ti. 122. Yassaæ bhikkhave disÃyaæ bhikkhÆ bhaï¬anajÃtà kalaha- jÃtà vivÃdÃpannà a¤¤ama¤¤aæ mukhasattÅhi vitudantà viha- ranti manasikÃtum pi me esà bhikkhave disà na phÃsu hoti, page- va gantuæ. NiÂÂhaæ ettha gacchÃmi -- addhà te Ãyasmanto tayo dhamme pajahiæsu tayo dhamme bahulÅ-m-akaæsu\<*<2>*>/. Katame tayo dhamme pajahiæsu? Nekkhamma-vitakkaæ, avyÃpÃda-vitakkaæ, avihiæsÃ- vitakkaæ. Ime tayo dhamme pajahiæsu. Katame tayo dhamme bahulÅ-m-akaæsu? KÃma-vitakkaæ vyÃpÃda-vitakkaæ vihiæsÃ-vitakkaæ. Ime tayo dhamme bahulÅ-m-akaæsu. Yassaæ bhikkhave disÃyaæ bhikkhÆ bhaï¬anajÃtà kala- hajÃtà vivÃdÃpannà a¤¤ama¤¤aæ mukhasattÅhi vitudantà viharanti manasikÃtuæ pi me esà bhikkhave disà na phÃsu hoti, pageva gantuæ. NiÂÂham ettha gacchÃmi -- addhà te Ãyasmanto ime tayo dhamme pajahiæsu ime tayo dhamme bahulÅ-m-akaæsu. Yassaæ\<*<3>*>/ bhikkhave disÃyaæ bhikkhÆ samaggà sammo- damÃnà avivadamÃnà khÅrodakÅbhÆtà a¤¤ama¤¤am piya- cakkhÆhi sampassantà viharanti gantum pi me esà bhikkhave disà phÃsu hoti, pageva manasikÃtuæ. NiÂÂhaæ ettha gacchÃmi -- addhà te Ãyasmanto ime tayo dhamme pajahiæsu ime tayo dhamme bahulÅ-m-akaæsu. Katame tayo dhamme pajahiæsu? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Tr. mayaæ; Com. mÃyaæ; T. vatÃyaæ; Ph. myÃyaæ. 2 ChS., Comy (4) bahulaæ, 3 Ph. Yassaæ pana. >/ #<[page 276]># %<276 KUSINùRA-VAGGA. [III. 123.>% KÃmavitakkaæ, vyÃpÃdavitakkaæ, vihiæsÃvitakkaæ. Ime tayo dhamme pajahiæsu. Katame tayo dhamme bahulÅ-m-akaæsu? Nekkhammavi- takkaæ . . . pe . . . bahulÅ-m-akaæsu. Yassaæ bhikkhave disÃyaæ bhikkhÆ samaggà . . . viharanti gantum pi me esà bhikkhave disà phÃsu hoti, pageva manasikÃtuæ. NiÂÂhaæ ettha gacchÃmi -- addhà te Ãyasmanto ime tayo dhamme pajahiæsu ime tayo dhamme bahulÅ-m-akaæsÆ ti. 123. Ekaæ samayaæ Bhagavà VesÃliyaæ viharati Gotamake cetiye. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi:-- Bhikkhavo ti. Bhaddante ti te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bha- gavà etad avoca: Abhi¤¤ÃyÃhaæ bhikkhave dhammaæ desemi na ana- bhi¤¤Ãya, sanidÃnÃhaæ\<*<1>*>/ bhikkhave dhammaæ desemi no anidÃnaæ,\<*<2>*>/ sappÃÂihÃriyÃhaæ bhikkhave dhammaæ desemi no appÃÂihÃriyaæ.\<*<3>*>/ Tassa mayhaæ bhikkhave abhi¤¤Ãya dhammaæ desayato no anabhi¤¤Ãya, sanidÃnaæ dhammaæ desayato no anidÃnaæ sappÃÂihÃriyaæ dhammaæ desayato no appÃÂihÃriyaæ,\<*<3>*>/ karaïÅyo ovÃdo karaïiyà anusÃsanÅ. Ala¤ ca pana vo\<*<4>*>/ bhikkhave tuÂÂhiyà alam attamanatÃya alaæ somanassÃya -- sammÃsambuddho Bhagavà svÃkkhÃto Bha- gavatà dhammo supaÂipanno saÇgho ti. Idaæ avoca BhagavÃ. Attamanà te bhikkhÆ Bhagavato bhÃsitaæ abhinandun ti. Imasmi¤ ca pana veyyÃkaraïasmiæ bha¤¤amÃne sahassÅloka- dhÃtu akampitthà ti\<*<5>*>/. 124. 1. Ekaæ samayaæ Bhagavà Kosalesu cÃrikaæ caramÃno ye- na Kapilavatthu tad avasari. Assosi kho MahÃnÃmo Sakko Bhagavà kira Kapilavatthum anuppatto ti. Atha kho MahÃ- nÃmo Sakko yena Bhagavà ten' upasaÇkami. UpasaÇkamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. Ekaman- taæ Âhitaæ kho MahÃnÃmaæ Sakkaæ Bhagavà etad avoca: Gaccha MahÃnÃma Kapilavatthusmiæ tathÃrÆpaæ Ãva- sathaæ jÃna, yatth' ajja mayaæ\<*<6>*>/ ekarattiæ vihareyyÃmà ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. sanidÃnÃyÃhaæ. 2 Ph. anidÃnÃya; D. aniddÃnÃnaæ; T., Tr. anidÃnaæ. 3 Ph. appÃtihÃriyÃya. 4 Not in Ph. 5 Ph. saÇkampitthà ti. 6 Ph. jÃnatha yatth' ajja yaæ. >/ #<[page 277]># %% Evaæ bhante ti kho MahÃnÃmo Sakko Bhagavato paÂis- sutvÃ\<*<1>*>/ Kapilavatthuæ pavisitvà kevalakappaæ Kapilavat- thuæ anvÃhiï¬anto na addasa Kapilavatthusmiæ tathÃrÆpaæ Ãvasathaæ yattha Bhagavà ekarattiæ vihareyya. Atha kho MahÃnÃmo Sakko yena Bhagavà ten' upasaÇkami. UpasaÇ- kamitvà Bhagavantaæ etad avoca: 2. N' atthi bhante Kapilavatthusmiæ tathÃrÆpo Ãvasatho yatth' ajja Bhagavà ekarattiæ vihareyya. Ayaæ bhante Bharaï¬u KÃlÃmo\<*<2>*>/ Bhagavato purÃïasabrahmacÃrÅ. Tass' ajja\<*<3>*>/ Bhagavà assame ekarattiæ viharatÆ ti. Gaccha MahÃnÃma santharaæ pa¤¤ÃpehÅ ti. Evaæ bhante ti kho MahÃnÃmo Sakko Bhagavato paÂissutvà yena Bha- raï¬ukassa KÃlÃmassa\<*<4>*>/ assamo ten' upasaÇkami. UpasaÇ- kamitvà santharaæ pa¤¤Ãpetvà udakaæ Âhapetvà pÃdÃnaæ dhovanÃya yena Bhagavà ten' upasaÇkami. UpasaÇkamitvà Bhagavantaæ etad avoca: Santhato bhante santharo udakaæ Âhapitaæ pÃdÃnaæ dhovanÃya. Yassa dÃni bhante Bhagavà kÃlaæ ma¤¤atÅ ti. 3. Atha kho Bhagavà yena Bharaï¬ukassa KÃlÃmassa\<*<5>*>/ assamo ten' upasaÇkami. UpasaÇkamitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi, nisajja pÃde pakkhÃlesi. Atha kho MahÃnÃmassa Sakkassa etad ahosi: AkÃlo kho ajja Bhagavantaæ payirupÃsituæ, kilanto BhagavÃ, sve dÃnÃhaæ\<*<6>*>/ Bhagavantaæ payirupÃsissÃmÅ ti. Bhagavantaæ abhivÃdetvà padakkhiïaæ katvà pakkÃmi. Atha kho MahÃnÃmo Sakko tassà rattiyà accayena yena Bhagavà ten' upasaÇkami. UpasaÇkamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinnaæ kho MahÃnÃmaæ Sakkaæ Bhagavà etad avoca: 4. Tayo kho 'me MahÃnÃma satthÃro santo saævijjamÃnà lokasmiæ.\<*<7>*>/ Katame tayo? Idha MahÃnÃma ekacco satthà kÃmÃnaæ pari¤¤aæ pa¤¤Ã- peti na rÆpÃnaæ pari¤¤aæ pa¤¤Ãpeti na vedanÃnaæ pari¤¤aæ pa¤¤Ãpeti. Idha pana MahÃnÃma ekacco satthà kÃmÃnaæ pari¤¤aæ pa¤¤Ãpeti rÆpÃnaæ pari¤¤aæ pa¤¤Ãpeti na veda- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. paÂisuïitvÃ. 2 Ph. Bhaddaï¬akÃlÃmo. 3 Ph. ajja so. 4 Ph. Bhaddaï¬akÃlÃmassa. 5 Ph. Bhaddaï¬akÃlÃmassa. 6 Ph. dÃni. 7 = Puggala III. 16. >/ #<[page 278]># %<278 KUSINùRA-VAGGA. [III. 124. 5.>% nÃnaæ pari¤¤aæ pa¤¤Ãpeti. Idha pana MahÃnÃma ekacco satthà kÃmÃnaæ pari¤¤aæ pa¤¤Ãpeti rÆpÃnaæ pari¤¤aæ pa¤¤Ãpeti vedanÃnaæ pari¤¤aæ pa¤¤Ãpeti. Ime kho MahÃ- nÃma tayo satthÃro santo saævijjamÃnà lokasmiæ. Imesaæ MahÃnÃma tiïïaæ satthÃrÃnaæ ekà niÂÂhà udÃhu puthu niÂÂhà ti? 5. Evaæ vutte Bharaï¬u KÃlÃmo MahÃnÃmaæ Sakkaæ etad avoca:-- Ekà ti MahÃnÃma vadehÅ ti. Evaæ vutte Bhagavà MahÃnÃmaæ Sakkaæ etad avoca. NÃnà ti MahÃnÃma vadehÅ ti. Dutiyam pi kho Bharaï¬u KÃlÃmo MahÃnÃmaæ Sakkaæ etad avoca:-- Ekà ti MahÃnÃma vadehÅ ti. Dutiyam pi kho Bhagavà MahÃnÃmaæ Sakkaæ etad avoca:-- NÃnà ti MahÃ- nÃma vadehÅ ti. Tatiyam pi kho Bharaï¬u KÃlÃmo MahÃ- nÃmaæ Sakkaæ etad avoca:-- Ekà ti MahÃnÃma vadehÅ ti. Tatiyam pi kho Bhagavà MahÃnÃmaæ Sakkaæ etad avoca:-- NÃnà ti MahÃnÃma vadehÅ ti. 6. Atha kho Bharaï¬ukassa KÃlÃmassa etad ahosi: Mahesakkhassa vat' amhi MahÃnÃmassa Sakkassa sam- mukhà samaïena Gotamena yÃva tatiyakaæ\<*<1>*>/ apasÃdito. YannÆnÃhaæ Kapilavatthumhà pakkameyyan ti. Atha kho Bharaï¬u KÃlÃmo Kapilavatthumhà pakkÃmi, yaæ Kapilavatthumhà pakkÃmi tadà pakkanto\<*<2>*>/ va ahosi na puna pacchÃga¤chÅ\<*<3>*>/ ti. 125. 1. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Atha kho Hatthako devaputto abhikkantÃya rattiyà abhikkantavaïïà kevalakappaæ Jeta- vanaæ obhÃsetvà yena Bhagavà ten' upasaÇkami. Upa- saÇkamitvà Bhagavato purato ÂhassÃmÅ ti osÅdati c' eva saæsÅdati c' eva na sakkoti saïÂhÃtuæ. SeyyathÃpi nÃma sappi\<*<4>*>/ và telaæ và vÃlikÃya\<*<5>*>/ Ãsittaæ osÅdati saæsÅdati na saïÂhÃti, evam eva Hatthako devaputto Bhagavato purato ÂhassÃmÅ ti osÅdati c' eva saæsÅdati c' eva na sakkoti saïÂhÃtuæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. tatiyaæ. 2 Ph. omits yaæ . . . tadÃpakkanto. 3 Ph. pacchÃgacchatÅ. 4 T., D., Tr. sappiæ. 5 D. vÃlakÃya. >/ #<[page 279]># %% 2. Atha kho Bhagavà Hatthakaæ devaputtaæ etad avoca:-- OÊÃrikaæ Hatthaka attabhÃvaæ abhinimminÃhÅ ti. Evaæ bhante ti kho Hatthako devaputto Bhagavato paÂis- sutvà oÊÃrikaæ attabhÃvaæ abhinimminitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. Ekamantaæ Âhitaæ kho Hatthakaæ devaputtaæ Bhagavà etad avoca: Ye te Hatthaka dhammà pubbe manussabhÆtassa pavattino ahesuæ api nu te te dhammà etarahi pavattino ti? Ye ca me\<*<1>*>/ bhante Bhagavà dhammà pubbe manussabhÆ- tassa pavattino ahesuæ te ca me dhammÃ\<*<2>*>/ etarahi pavattino, ye ca me bhante dhammà pubbe manussabhÆtassa nappa- vattino ahesuæ te ca me dhammà etarahi pavattino. Seyya- thÃpi bhante Bhagavà etarahi Ãkiïïo viharati bhikkhÆhi bhikkhunÅhi upÃsakehi upÃsikÃhi ra¤¤Ãhi rÃjamahÃmattehi titthiyehi titthiyasÃvakehi, evam eva kho ahaæ bhante Ãkiïïo viharÃmi devaputtehi; dÆrato pi bhante devaputtà Ãgacchanti Hatthakassa devaputtassa santike dhammaæ sossÃmà ti\<*<3>*>/. TiïïÃhaæ bhante dhammÃnaæ atitto appaÂivÃno kÃlakato. Katamesaæ tiïïaæ? Bhagavato ahaæ bhante dassanÃya atitto appaÂivÃno kÃlakato, saddhammasavanassÃhaæ bhante atitto appaÂivÃno kÃlakato, saÇghassÃhaæ bhante upaÂÂhÃnassa atitto appa- ÂivÃno kÃlakato. Imesaæ kho ahaæ bhante tiïïaæ dhammÃnaæ atitto appaÂivÃno kÃlakato ti. [NÃhaæ] Bhagavato dassanassa tittiæ ajjha\<*<4>*>/ kudÃcanaæ SaÇghassa upaÂÂhÃnassa saddhammasavanassa ca AdhisÅle\<*<5>*>/ sikkhamÃno saddhammasavane rato Tiïïaæ dhammÃnaæ atitto Hatthako\<*<6>*>/ Avihaæ\<*<7>*>/ gato ti. 126. 1. Ekaæ samayaæ Bhagavà BÃrÃïasiyaæ viharati Isipa- tane MigadÃye. Atha kho Bhagavà pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaram ÃdÃya BÃrÃïasiyaæ piï¬Ãya pÃvisi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T. yevaæ ca me; D. ye va. 2 Ph. te nÃma dhammÃ. 3 Ph. sussÃmà ti; Tr. sossÃma. 4 Ph. tittÅ sambhÃvaæ; Ke titti addhÃ. ChS. tittim-ajjhagÃ. 5 Ph., Com. atisÅlaæ; D. atisÅlena. 6 D., T. atthako; Ph. hatthako. 7 Ph., D., T. api haæ; Com. and Tr. Avihaæ. >/ #<[page 280]># %<280 KUSINùRA-VAGGA. [III. 126. 2.>% Addasà kho Bhagavà Goyogapilakkhasmiæ\<*<1>*>/ piï¬Ãya cara- mÃno\<*<2>*>/ a¤¤ataraæ bhikkhuæ rittassÃdaæ\<*<3>*>/ bÃhirassÃdaæ sammuÂÂhassatiæ\<*<4>*>/ asampajÃnaæ asamÃhitaæ vibbhantacittaæ pÃkatindriyaæ. Disvà taæ bhikkhuæ etad avoca:-- Bhikkhu bhikkhu mà kho tvaæ attÃnaæ kaÂuviyam akÃsi. Taæ vata bhikkhu kaÂuviyakataæ attÃnaæ Ãmagandhe avassutaæ makkhikà nÃnupatissanti nÃnvassavissantÅ\<*<5>*>/ ti n' etaæ thÃnaæ vijjatÅ ti. 2. Atha kho so bhikkhu Bhagavatà iminà ovÃdena ovadito saævegaæ ÃpÃdi. Atha kho Bhagavà BÃrÃïasiyaæ piï¬Ãya caritvà pacchÃbhattaæ piï¬apÃta-paÂikkanto bhikkhÆ Ãmantesi: IdhÃhaæ bhikkhave pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅ- varam ÃdÃya BÃrÃïasiyaæ piï¬Ãya pÃvisiæ. Addasaæ kho ahaæ bhikkhave Goyogapilakkhasmiæ piï¬Ãya caramÃno a¤¤ataraæ bhikkhuæ rittassÃdaæ bÃhirassÃdaæ sammuÂÂha- ssatiæ\<*<6>*>/ asampajÃnaæ asamÃhitaæ vibbhantacittaæ pÃka- tindriyaæ. Disvà taæ bhikkhuæ etad avoca:. Bhikkhu bhikkhu mà kho tvaæ attÃnaæ kaÂuviyam akÃsi. Taæ vata bhikkhu kaÂuviyakataæ attÃnaæ Ãmagandhe avassutaæ makkhikÃ\<*<7>*>/ nÃnupatissanti nÃnvassavissantÅ\<*<8>*>/ ti n' etaæ ÂhÃnaæ vijjatÅ ti. Atha kho bhikkhave so bhikkhu mayà iminà ovÃdena ovadito saævegaæ ÃpÃdÅ ti. 3. Evaæ vutte a¤¤ataro bhikkhu Bhagavantaæ etad avoca:-- Kinnu kho bhante kaÂuviyaæ ko Ãmagandho kà makkhikà ti? Abhijjhà kho bhikkhu kaÂuviyaæ, vyÃpÃdo\<*<9>*>/ Ãmagandho, pÃpakà akusalà vitakkà makkhikÃ. Taæ vata bhikkhu kaÂuviyakataæ attÃnaæ Ãmagandhe avassutaæ makkhikà nÃnupatissanti\<*<10>*>/ nÃnvassavissantÅ ti\<*<11>*>/ n' etaæ ÂhÃnaæ vijjatÅ ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. -milakkhasmiæ. 2 Ph. caramÃnaæ. 3 D., T., Tr. rittÃsambÃhiraæ; Ph. and Com. as in text. 4 Ph. samuÂÂhasatiæ. 5 Ph. nÃnubhandissatÅ; D. nÃnÃvÃssavissantÅ; T., Tr. nÃnvÃssavissantÅ. 6 D., T., Tr. rittÃsambÃhirÃsammuÂÂhasatiæ. 7 Ph. amakkhikÃ. 8 Tr. nÃnvÃssavissantÅti; Ph. nÃnubandhissanti. 9 Ph. pamÃdo. 10 Tr. nanupatissanti. 11 Ph. for Taæ vata, etc., has Kathaæ attÃnaæ Ãmagandhena avassutaæ makkhikà nÃnupaÂissanti nÃnubandhissatÅ ti. >/ #<[page 281]># %% Aguttaæ cakkhusotasmiæ indriyesu asaævutaæ Makkhikà 'nupatissanti\<*<1>*>/ saÇkappà rÃganissità KaÂuviyakato bhikkhu Ãmagandhe avassuto ùrakÃ\<*<2>*>/ hoti nibbÃnà vighÃtass' eva bhÃgavÃ\<*<3>*>/ GÃme và yadi và 'ra¤¤e vÃ\<*<4>*>/ aladdhà samam attano\<*<5>*>/ Pareti\<*<6>*>/ bÃlo dummedho\<*<7>*>/ makkhikÃhi purakkhato Ye ca sÅlena sampannà pa¤¤ÃyÆpasame ratà Upasantà sukhaæ senti nÃsayitvÃna makkhikà ti. 127. 1. Atha kho Ãyasmà Anuruddho yena Bhagavà ten' upa- saÇkami. UpasaÇkamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà eka- mantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà Anuruddho Bhagavantaæ etad avoca: IdhÃhaæ bhante dibbena cakkhunà visuddhena atikkanta- mÃnusakena yebhuyyena passÃmi mÃtugÃmaæ kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajja- mÃnaæ. KatÅhi nu kho bhante dhammehi samannÃgato mÃtugÃmo kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjatÅ ti? 2. TÅhi kho Anuruddha dhammehi samannÃgato mÃtu- gÃmo kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vini- pÃtaæ nirayaæ uppajjati. Katamehi tÅhi? Idha Anuruddha mÃtugÃmo pubbaïhasamayaæ macchera- malapariyuÂÂhitena cetasà agÃraæ ajjhÃvasati, majjhantikaæ samayaæ issÃpariyuÂÂhitena cetasà agÃraæ ajjhÃvasati, sÃyaïha-samayaæ kÃmarÃgapariyuÂÂhitena cetasà agÃraæ ajjhÃvasati. Imehi kho Anuruddha tÅhi dhammehi samannÃ- gato mÃtugÃmo kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatim vinipÃtaæ nirayaæ uppajatÅ ti. 128. 1. Atha kho Ãyasmà Anuruddho yen' Ãyasmà SÃriputto ten' upasaÇkami. UpasaÇkamitvà Ãyasmatà SÃriputtena saddhiæ sammodi sammodanÅyaæ kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph., T. anupatissanti; D., Tr. anupatanti. 2 Ph. akÃrakÃ. 3 Ph. bhÃgato. 4 Ph. adds vÃ. 5 Ph., ChS. samathamattano. 6 Ph., ChS. careti. 7 Ph. bÃlo mudu madho. >/ #<[page 282]># %<282 KUSINùRA-VAGGA. [III. 128. 2.>% retvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà Anuruddho Ãyasmantaæ SÃriputtaæ etad avoca: IdhÃhaæ Ãvuso SÃriputta dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamÃnusakena sahassaæ lokaæ olokemi. ùraddhaæ kho\<*<1>*>/ pana me viriyaæ asallÅnaæ upaÂÂhità sati asammuÂÂhà passaddho kÃyo asÃraddho samÃhitaæ cittaæ ekaggaæ. Atha ca pana me na anupÃdÃya Ãsavehi cittaæ vimuccatÅ ti. 2. Yaæ kho te Ãvuso Anuruddha evaæ hoti -- ahaæ dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamÃnusakena sahassaæ lokaæ olokemÅ ti, idan te mÃnasmiæ. Yam pi te Ãvuso Anuruddha evam hoti -- Ãraddhaæ kho pana me viriyaæ asallÅnaæ upaÂÂhità sati asammuÂÂhÃ\<*<2>*>/ passaddho kÃyo asÃ- raddho samÃhitaæ cittaæ ekaggan ti, idan te uddhaccas- miæ. Yam pi te Ãvuso Anuruddha evam hoti -- atha ca pana me na anupÃdÃya Ãsavehi cittaæ vimuccatÅ ti, idan te kukkuccasmiæ. SÃdhu vat' Ãyasmà Anuruddho ime tayo dhamme pahÃya ime tayo dhamme amanasikaritvà amatÃya dhÃtuyà cittaæ upasaæharatÆ ti. 3. Atha kho Ãyasmà Anuruddho aparena samayena ime tayo dhamme pahÃya ime tayo dhamme amanasikaritvÃ\<*<3>*>/ amatÃya dhÃtuyà cittaæ upasaæhÃsi.\<*<4>*>/ Atha kho Ãyasmà Anuruddho eko vÆpakaÂÂho appamatto ÃtÃpÅ pahitatto viha- ranto\<*<5>*>/ na cirass' eva yass' atthÃya kulaputtà sammad eva agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajanti tad anuttaraæ brahmaca- riyapariyosÃnaæ diÂÂh' eva dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchi- katvà upasampajja vihÃsi, khÅïà jÃti vusitaæ brahmacari- yaæ kataæ karaïÅyaæ nÃparaæ itthattÃyà ti abbha¤¤Ãsi\<*<6>*>/. A¤¤ataro ca pan' Ãyasmà Anuruddho arahataæ ahosÅ ti. 129. 1. TÅï' imÃni bhikkhave paÂicchannÃni vahanti\<*<7>*>/ no vivaÂÃni. KatamÃni tÅïi? MÃtugÃmo bhikkhave paÂicchanno vahati\<*<8>*>/ no vivaÂo, brÃhmaïÃnaæ bhikkhave mantà paÂicchannà vahanti\<*<7>*>/ no \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D., T. Anuruddhaæ ko. 2 Tr. apammuÂÂhÃ. 3 Ph. manasikaritvÃ. 4 Ph. -haratÅ ti; ChS. upasaæhari. 5 Ph. viharati. 6 Ph. a¤¤Ãsi. 7 Ph. Ãvahanti. 8 Ph. Ãvahati. >/ #<[page 283]># %% vivaÂÃ, micchÃdiÂÂhi bhikkhave paÂicchannà vahati\<*<1>*>/ no vivaÂÃ. ImÃni kho bhikkhave tÅïi paÂicchannÃni vahanti\<*<2>*>/ no viva- ÂÃnÅ ti. 2. TÅï' imÃni bhikkhave vivaÂÃni virocanti no paÂicchan- nÃni. KatamÃni tÅïi? Candamaï¬alaæ bhikkhave vivaÂaæ virocati no paÂicchan- naæ, suriyamaï¬alaæ bhikkhave vivaÂaæ virocati no paÂi- cchannaæ, TathÃgatappavedito dhammavinayo bhikkhave vivaÂo virocati no paÂicchanno. ImÃni kho vivaÂÃni virocanti no paÂicchannÃnÅ ti. 130.\<*<3>*>/ 1. Tayo 'me bhikkhave puggalà santo saævijjamÃnà lokasmiæ. Katame tayo? PÃsÃïalekhÆpamo puggalo, paÂhavilekhÆpamo puggalo, udakalekhÆpamo puggalo. Katamo ca bhikkhave pÃsÃïalekhÆpamo puggalo? Idha bhikkhave ekacco puggalo abhiïhaæ kujjhati, so ca khvassa kodho dÅgharattaæ anuseti. Seyyathà pi bhikkhave pÃsÃïe lekhà na khippaæ lujjati\<*<4>*>/ vÃtena và udakena và ciraÂÂhitikà hoti, evam eva kho bhikkhave idh' ekacco puggalo abhiïhaæ kujjhati so ca khvassa kodho dÅgharattaæ anuseti. Ayaæ vuccati bhikkhave pÃsÃïalekhÆpamo puggalo. 2. Katamo ca bhikkhave paÂhavilekhÆpamo puggalo? Idha bhikkhave ekacco puggalo abhiïhaæ kujjhati, so ca khvassa kodho na dÅgharattaæ anuseti. SeyyathÃpi bhi- kkhave paÂhaviyaæ lekhà khippaæ lujjati vÃtena và udakena và na ciraÂÂhitikà hoti, evam eva kho bhikkhave idh' ekacco puggalo abhiïhaæ kujjhati so ca khvassa kodho na dÅgha- rattaæ anuseti. Ayaæ vuccati bhikkhave paÂhavilekhÆpamo puggalo. 3. Katamo ca bhikkhave udakalekhÆpamo puggalo? Idha bhikkhave ekacco puggalo ÃgÃÊhena\<*<5>*>/ pi vuccamÃno \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. Ãvahati. 2 Ph. Ãvahanti. 3 This Sutta recurs at Puggala Pa¤¤atti, III. 9. 4 D. khippaæ mujjalujjati; T. khippaæ mu¤ja lujjati. In Com. lujjati = pu¤chati. 5 D. agÃÊhena; T. atigÃÊhena; Ph. gaÊhena. >/ #<[page 284]># %<284 KUSINùRA-VAGGA. [III. 131. 1.>% pharusena pi vuccamÃno amanÃpena pi vuccamÃno sandhÅyati c' eva saæsandati\<*<1>*>/ c' eva sammodati c' eva. SeyyathÃpi bhikkhave udake lekhà khippaæ yeva paÂigacchati\<*<2>*>/ na ciraÂÂhitikà hoti, evam eva kho bhikkhave idh' ekacco puggalo ÃgÃÊhena\<*<3>*>/ pi vuccamÃno pharusena pi vuccamÃno amanÃpena pi vuccamÃno sandhÅyati c' eva saæsandati c' eva sammodati c' eva. Ayaæ vuccati bhikkhave udakalekhÆ- pamo puggalo. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saævijjamÃnà lokasmin ti. KusinÃravaggo tatiyo.\<*<4>*>/ 131. 1. TÅhi bhikkhave aÇgehi samannÃgato yodhÃjÅvo rÃjÃraho hoti rÃjabhoggo ra¤¤o aÇgan t' eva saÇkhaæ gacchati\<*<5>*>/. Katamehi tÅhi? Idha bhikkhave yodhÃjÅvo dÆre-pÃtÅ ca hoti akkhaïa- vedhÅ ca mahato ca kÃyassa padÃletÃ. Imehi kho bhikkhave tÅhi aÇgehi samannÃgato yodhÃjÅvo rÃjÃraho hoti rÃjabhoggo ra¤¤o aÇgan t' eva saÇkhaæ gacchati. 2. Evam eva kho bhikkhave tÅhi aÇgehi samannÃgato bhikkhu Ãhuneyyo hoti . . . pe . . . anuttaraæ pu¤¤a- kkhettaæ lokassa. Katamehi tÅhi? Idha bhikkhave bhikkhu dÆre-pÃtÅ ca hoti akkhaïavedhÅ ca mahato ca kÃyassa padÃletÃ\<*<6>*>/. 3. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu dÆre-pÃtÅ? Idha bhikkhave bhikkhu yaæ ki¤ci rÆpaæ atÅtÃnÃgata- paccuppannaæ ajjhattaæ và bahiddhà và oÊÃrikaæ và sukhumaæ và hÅnaæ và païÅtaæ và yaæ dÆre và santike và sabbaæ rÆpaæ -- n' etaæ mama n' eso 'haæ asmi na m' eso attà ti -- evam etaæ yathÃbhÆtaæ sammappa¤¤Ãya passati. Yà kÃci vedanà atÅtÃnÃgata-paccuppannà ajjhattaæ và bahiddhà và oÊÃrikà và sukhumà và hÅnà và païÅtà và yà dÆre santike và sabbà vedanà -- n' etaæ mama n' eso 'haæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Tr., Ph. saæsandhati. 2 Ph. yeva patiÂÂhaæ gacchati; D., T. yeva paÂhaviæ sacchati; ChS. paÂivigacchati. 3 Ph. gÃlhena. 4 KusinÃra omitted by D., T., Tr.; Com.Bharaï¬u-vaggo. 5 See above III. 92, and below III. 139. 6 Cf. Sk. dÆre-vedha and akshuïïa-vedha in DivyÃvadÃna, p. 59. >/ #<[page 285]># %% asmi na m' eso attà ti -- evam etaæ yathÃbhÆtaæ sammap- pa¤¤Ãya passati. Yà kÃci sa¤¤Ã atÅtÃnÃgata-paccuppannà ajjhattaæ và bahiddhà và oÊÃrikà và sukhumà và hÅnà và païÅtà và yà dÆre santike và sabbà sa¤¤Ã -- n' etaæ mama n' eso 'haæ asmi na m' eso attà ti -- evam etaæ yathÃbhÆtaæ sammappa¤¤Ãya passati. Ye keci saÇkhÃrà atÅtÃnÃgatapaccuppannà ajjhattaæ và bahiddhà và oÊÃrikà và sukhumà và hÅnà và païÅtà và ye dÆre santike và sabbe saÇkhÃrà -- n' etaæ mama n' eso 'haæ asmi na m' eso attà ti, -- evam etaæ yathÃbhÆtaæ samma- ppa¤¤Ãya passati. Yaæ ki¤ci vi¤¤Ãïaæ atÅtÃnÃgatapaccuppannaæ ajjhattaæ và bahiddhà và oÊÃrikaæ và sukhumaæ và hÅnaæ và païÅtaæ và yaæ dÆre santike và sabbaæ vi¤¤Ãïaæ -- n' etaæ mama n' eso 'haæ asmi na m' eso attà ti, -- evam etaæ yathÃbhÆtaæ sammappa¤¤Ãya passati. Evaæ kho bhikkhave bhikkhu dÆre-pÃtÅ hoti. 4. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu akkhaïavedhÅ hoti? Idha bhikkhave bhikkhu idaæ dukkhan ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti . . . pe . . . ayaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti. Evaæ kho bhikkhave bhikkhu akkhaïavedhÅ hoti. 5. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu mahato kÃyassa padÃ- letà hoti? Idha bhikkhave bhikkhu mahantaæ avijjÃkhandhaæ padÃ- leti. Evaæ kho bhikkhave bhikkhu mahato kÃyassa padÃletà hoti. Ime hi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato bhikkhu Ãhuneyyo hoti . . . pe . . . anuttaraæ pu¤¤a- kkhettaæ lokassà ti. 132. Tisso imà bhikkhave parisÃ. Katamà tisso? UkkÃcitavinÅtà parisÃ, paripucchÃvinÅtÃ\<*<1>*>/ parisÃ,\<*<2>*>/ yÃva- tajjhÃvinÅtÃ\<*<3>*>/ parisÃ. Imà kho bhikkhave tisso parisà ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. paÂipucchà vinÅtÃ. 2 These two have already occurred at II. 5. 6, where the reading is paÂipucchÃ. 3 Ph. yÃvatajjanÅ vinÅtÃ. ChS. yÃvatà vinÅtÃ; Comy (4) yÃvatà ca vinÅtÃ. >/ #<[page 286]># %<286 YODHùJýVA-VAGGA. [III. 133.>% 133. TÅhi bhikkhave aÇgehi samannÃgato mitto sevitabbo. Katamehi tÅhi? Idha bhikkhave bhikkhu duddadaæ\<*<1>*>/ dadÃti dukkaraæ karoti dukkhamaæ khamati. Imehi kho bhikkhave tÅhi aÇgehi samannÃgato mitto sevitabbo ti. 134. 1. UppÃdà và bhikkhave TathÃgatÃnaæ anuppÃdà và TathÃgatÃnaæ Âhità 'va sà dhÃtudhammaÂÂhitatà dhamma- niyÃmatà sabbe saÇkhÃra aniccÃ. Taæ TathÃgato abhisam- bujjhati abhisameti abhisambujjhitvà abhisametvà Ãcikkhati\<*<2>*>/ deseti\<*<3>*>/ pa¤¤Ãpeti paÂÂhapeti vivarati vibhajati uttÃnÅkaroti sabbe saÇkhÃrà aniccà ti. 2. UppÃdà và bhikkhave TathÃgatÃnaæ anuppÃdà và TathÃgatÃnaæ Âhità 'va sà dhÃtu dhammaÂÂhitatÃ\<*<4>*>/ dhamma- niyÃmatà sabbe saÇkhÃrà dukkhÃ. Taæ TathÃgato abhisam- bujjhati abhisameti abhisambujjhitvà abhisametvà Ãcikkhati pa¤¤Ãpeti paÂÂhapeti vivarati vibhajati uttÃnÅkaroti sabbe saÇkhÃrà dukkhà ti. 3. UppÃdà và bhikkhave TathÃgatÃnaæ anuppÃdà và TathÃgatÃnaæ Âhità 'va sà dhÃtu dhammaÂÂhitatà dhamma- niyÃmatà sabbe dhammà anattÃ. Taæ TathÃgato abhisam- bujjhati abhisameti abhisambujjhitvà abhisametvà Ãcikkhati deseti pa¤¤Ãpeti paÂÂhapeti vivarati vibhajati uttÃnÅkaroti sabbe dhammà anattà ti. 135. 1. SeyyathÃpi bhikkhave yÃni kÃnici tantÃvutÃnaæ vatthÃ- naæ kesakambalo tesaæ paÂikiÂÂho akkhÃyati. Kesakambalo bhikkhave sÅte sÅto uïhe uïho dubbaïïo duggandho dukkha- samphasso, evam eva kho bhikkhave yÃni kÃnici puthu sama- ïappavÃdÃnaæ\<*<5>*>/ MakkhalivÃdo tesaæ paÂikiÂÂho akkhÃyati. Makkhali bhikkhave moghapuriso evaævÃdÅ evaædiÂÂhi -- n' atthi kammaæ, n' atthi kiriyaæ, n' atthi viriyan ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. duddasaæ. 2 dhammaÂhitatà . . . to Ãcikkhati omitted by D. and T. 3 Ph. gavesati. 4 T. anudhammaÂÂhitatatÃ. 5 Ph. yÃni kÃnici samaïabrÃhmaïa vÃdÃni samaïappavÃdÃni. >/ #<[page 287]># %% 2. Ye pi te bhikkhave ahesuæ atÅtaæ addhÃnaæ arahanto sammÃsambuddhà te pi Bhagavanto kammavÃdà c' eva ahesuæ kiriyavÃdà ca viriyavÃdà ca. Te pi bhikkhave Makkhali moghapuriso paÂibÃhati\<*<1>*>/ -- n' atthi kammaæ, n' atthi kiriyaæ, n' atthi viriyan ti. 3. Ye pi te bhikkhave bhavissanti anÃgataæ addhÃnaæ arahanto sammÃsambuddhà te pi Bhagavanto kammavÃdà c' eva bhavissanti kiriyavÃdà ca viriyavÃdà ca. Te pi bhi- kkhave Makkhali moghapuriso paÂibÃhati -- n' atthi kammaæ, n' atthi kiriyaæ, n' atthi viriyan ti. Aham pi bhikkhave etarahi arahaæ sammÃsambuddho kammavÃdo kiriyavÃdo viriyavÃdo. Mam pi bhikkhave Makkhali moghapuriso paÂibÃhati -- n' atthi kammaæ, n' atthi kiriyaæ, n' atthi viriyanti. 5. SeyyathÃpi bhikkhave nadÅ-mukhe khipaæ\<*<2>*>/ u¬¬eyya\<*<3>*>/ bahunnaæ macchÃnaæ ahitÃya dukkhÃya anayÃya vyasanÃya, evam eva kho bhikkhave Makkhali moghapuriso manussa- khipaæ ma¤¤e loke uppanno bahunnaæ sattÃnaæ ahitÃya dukkhÃya anayÃya vyasanÃyÃti. 136. Tisso imà bhikkhave sampadÃ.\<*<4>*>/ Katamà tisso? SaddhÃsampadÃ, sÅlasampadÃ, pa¤¤ÃsampadÃ. Imà kho bhikkhave tisso sampadà ti. Tisso imà bhikkhave vuddhiyo. Katamà tisso? SaddhÃvuddhi, sÅlavuddhi pa¤¤Ãvuddhi. Imà kho bhikkhave tisso vuddhiyo. 137. 1. Tayo ca bhikkhave assakhaÊuÇke\<*<5>*>/ desessÃmi,\<*<6>*>/ tayo ca purisakhaÊuÇke\<*<5>*>/ desessÃmi.\<*<6>*>/ Taæ suïÃtha, sÃdhukaæ manasikarotha, bhÃsissÃmÅ ti. Evaæ bhante ti kho [bhi- kkhave] bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca: Katame ca bhikkhave tayo assakhaÊuÇkÃ\<*<5>*>/? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D. paÂivÃhati. 2 Ph. khippaæ. 3 D., T. o¬¬eyya; Ph. udeyya. 4 There is another triad of sampadÃs at III. 115. 5-7. 5 Ph. -khaloge, -khalogÃ, -khalogo. 6 Ph. desissÃmi. >/ #<[page 288]># %<288 YODHùJýVA-VAGGA. [III. 137. 2.>% Idha bhikkhave ekacco assakhaÊuÇko\<*<1>*>/ javasampanno hoti na vaïïasampanno na ÃrohapariïÃhasampanno. Idha pana bhikkhave ekacco assakhaÊuÇko\<*<1>*>/ javasampanno hoti vaïïa- sampanno na ÃrohapariïÃhasampanno. Idha pana bhikkhave ekacco assakhaÊuÇko\<*<1>*>/ javasampanno ca hoti vaïïasampanno ca ÃrohapariïÃhasampanno ca. Ime kho bhikkhave tayo assakhaÊuÇkÃ. Katame ca bhikkhave tayo purisakhaÊuÇkÃ\<*<1>*>/? Idha bhikkhave ekacco purisakhaÊuÇko\<*<1>*>/ javasampanno hoti na vaïïasampanno na ÃrohapariïÃhasampanno. Idha pana bhikkhave ekacco purisakhaÊuÇko\<*<1>*>/ javasampanno hoti vaïïasampanno na ÃrohapariïÃhasampanno. Idha pana bhikkhave ekacco purisakhaÊuÇko\<*<1>*>/ javasampanno ca hoti vaïïasampanno ca ÃrohapariïÃhasampanno ca. 2. Katha¤ ca bhikkhave purisakhaÊuÇko javasampanno hoti na vaïïasampanno na ÃrohapariïÃhasampanno? Idha bhikkhave bhikkhu idaæ dukkhan ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti . . . pe . . . ayaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti. Idam assa javasmiæ vadÃmi. Abhidhamme kho pana abhivinaye pa¤haæ puÂÂho saæsÃdeti\<*<2>*>/ no vissajjeti. Idam assa na vaïïasmiæ vadÃmi. Na kho pana lÃbhÅ hoti cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhe- sajjaparikkhÃnaæ. Idam assa na\<*<3>*>/ ÃrohapariïÃhasmiæ vadÃmi. Evaæ kho bhikkhave purisakhaÊuÇko javasampanno hoti na vaïïasampanno na ÃrohapariïÃhasampanno. 3. Katha¤ ca bhikkhave purisakhaÊuÇko javasampanno hoti vaïïasampanno na ÃrohapariïÃhasampanno? Idha bhikkhave bhikkhu idaæ dukkhan ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti . . . pe . . . ayaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ti pajÃnÃti. Idam assa javasmiæ vadÃmi. Abhidhamme kho pana abhivinaye pa¤haæ puÂÂho vissajjeti no saæsÃ- deti.\<*<2>*>/ Idam assa vaïïasmiæ vadÃmi. Na kho pana lÃbhÅ hoti cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnabhesajjaparikkhÃ- naæ. Idam assa na ÃrohapariïÃhasmiæ vadÃmi. Evaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. -khalogÃ, -khalogo. 2 Ph. saæhareti. 3 Not in Tr. >/ #<[page 289]># %% kho bhikkhave purisakhaÊuÇko javasampanno hoti vaïïasam- panno na ÃrohapariïÃhasampanno. 4. Katha¤ ca bhikkhave purisakhaÊuÇko javasampanno ca hoti vaïïasampanno ca ÃrohapariïÃhasampanno ca? Idha bhikkhave bhikkhu idaæ dukkhan ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti . . . pe . . . ayaæ dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ti pajÃnÃti. Idaæ assa javasmiæ vadÃmi. Abhidhamme kho pana abhivinaye pa¤haæ puÂÂho vissajjeti no saæsÃdeti\<*<1>*>/. Idam assa vaïïasmiæ vadÃmi. LÃbhÅ kho pana hoti cÅvara- piï¬apÃtasenÃsanapaccayabhesajjaparikkhÃnaæ. Idam assa ÃrohapariïÃhasmiæ vadÃmi. Evaæ kho bhikkhave purisakhaÊuÇko javasampanno ca hoti vaïïasampanno ca ÃrohapariïÃhasampanno ca. Ime kho bhikkhave tayo purisa- khaÊuÇkÃ. 138. 1. Tayo ca bhikkhave assasadasse\<*<2>*>/ desessÃmi\<*<3>*>/ tayo ca purisasadasse.\<*<2>*>/ Taæ suïÃtha, sÃdhukaæ manasikarotha bhÃsissÃmÅ ti. Evaæ bhante ti kho te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca:-- Katame bhikkhave tayo assasadassÃ\<*<4>*>/? Idha bhikkhave ekacco assasadasso\<*<5>*>/ javasampanno hoti na vaïïasampanno na ÃrohapariïÃhasampanno. Idha pana bhi- kkhave ekacco assasadasso\<*<5>*>/ javasampanno hoti vaïïasam- panno na ÃrohapariïÃhasampanno. Idha pana bhikkhave ekacco assasadasso\<*<5>*>/ javasampanno ca hoti vaïïasampanno ca ÃrohapariïÃhasampanno ca. Ime kho bhikkhave tayo assasadassÃ. 2. Katame ca bhikkhave tayo purisasadassÃ? Idha bhikkhave ekacco purisasadasso\<*<5>*>/ javasampanno hoti na vaïïasampanno na ÃrohapariïÃhasampanno. Idha pana bhikkhave ekacco purisasadasso javasampanno hoti vaïïa- sampanno na ÃrohapariïÃhasampanno. Idha pana bhi- kkhave ekacco purisasadasso javasampanno ca hoti vaïïa- sampanno ca ÃrohapariïÃhasampanno ca. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. saæhareti. 2 Ph., ChS. -parasse. 3 Ph. desissÃmi. 4 Ph. -parasse. 5 Ph., ChS. -parasso. >/ #<[page 290]># %<290 YODHùJýVA-VAGGA. [III. 138. 3.>% 3. Katha¤ ca bhikkhave purisasadasso javasampanno hoti na vaïïasampanno na ÃrohapariïÃhasampanno? Idha bhikkhave bhikkhu pa¤cannaæ orambhÃgiyÃnaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà opapÃtiko hoti tattha-parinibbÃyÅ anÃvattidhammo tasmà lokÃ. Idam assa javasmiæ vadÃmi. Abhidhamme kho pana abhivinaye pa¤haæ puÂÂho saæsÃdeti\<*<1>*>/ no vissajjeti. Idam assa na vaïïasmiæ vadÃmi. Na kho pana lÃbhÅ hoti cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnabhesajjaparikkhÃ- naæ. Idam assa na ÃrohapariïÃhasmiæ vadÃmi. Evaæ kho bhikkhave purisasadasso javasampanno hoti na vaïïa- sampanno na ÃrohapariïÃhasampanno. 4. Katha¤ ca bhikkhave [bhikkhu] purisasadasso javasam- panno hoti vaïïasampanno na ÃrohapariïÃhasampanno? Idha bhikkhave bhikkhu pa¤cannaæ orambhÃgiyÃnaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà opapÃtiko hoti tatha-parinibbÃyÅ anÃvattidhammo tasmà lokÃ. Idam assa javasmim vadÃmi. Abhidhamme kho pana abhivinaye pa¤haæ puÂÂho vissajjeti no saæsÃdeti. Idam assa vaïïasmiæ vadÃmi. Na kho pana lÃbhÅ hoti cÅvara . . . parikkhÃnaæ. Idam assa na Ãroha- pariïÃhasmiæ vadÃmi. Evaæ kho bhikkhave purisasadasso javasampanno hoti vaïïasampanno na ÃrohapariïÃhasam- panno. 5. Katha¤ ca bhikkhave purisasadasso javasampanno ca hoti vaïïasampanno ca ÃrohapariïÃhasampanno ca? Idha bhikkhave bhikkhu pa¤cannaæ orambhÃgiyÃnaæ . . . pe . . . anÃvattidhammo tasmà lokÃ. Idam assa javasmiæ vadÃmi. Abhidhamme kho pana abhivinaye pa¤haæ puÂÂho vissajjeti no saæsÃdeti. Idam assa vaïïasmiæ vadÃmi. LÃbhÅ kho pana hoti cÅvara . . . parikkhÃnaæ. Idam assa ÃrohapariïÃhasmiæ vadÃmi. Evaæ kho bhikkhave purisa- sadasso javasampanno ca hoti vaïïasampanno ca ÃrohapariïÃ- hasampanno ca. Ime kho bhikkhave tayo purisasadassà ti. 139.\<*<2>*>/ 1. Tayo ca bhikkhave bhadde\<*<3>*>/ assÃjÃnÅye desessÃmi tayo ca bhadde purisÃjÃnÅye. Taæ suïÃtha sÃdhukaæ manasika- rotha bhÃsissamÅ ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. samhareti; D. saæsÃveti. 2 See above III. 92, and III. 131. 3 Tr., ChS. bhadre. >/ #<[page 291]># %% Katame ca bhikkhave tayo bhaddà assÃjÃnÅyÃ? Idha bhikkhave ekacco bhaddo assÃjÃnÅyo . . . pe . . . javasampanno ca hoti vaïïasampanno ca ÃrohapariïÃhasam- panno ca. Ime kho bhikkhave tayo bhaddà assÃjÃnÅyÃ. Katame ca bhikkhave tayo bhaddà purisÃjÃnÅyÃ? Idha bhikkhave ekacco bhaddo purisÃjÃnÅyo . . . pe . . . javasampanno ca hoti vaïïasampanno ca ÃrohapariïÃhasam- panno ca. 2. Katha¤ ca bhikkhave bhaddo purisÃjÃnÅyo javasampanno ca hoti vaïïasampanno ca ÃrohapariïÃhasampanno ca? Idha bhikkhave bhikkhu ÃsavÃnaæ khayà anÃsavaæ ceto- vimuttiæ pa¤¤Ãvimuttiæ diÂÂh' eva dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viharati. Idam assa javasmiæ vadÃmi. Abhidhamme kho pana abhivinaye pa¤haæ puÂÂho vissajjeti no saæsÃdeti. Idam assa vaïïasmiæ vadÃmi. LÃbhÅ kho pana hoti cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccaya- bhesajjaparikkhÃrÃnaæ. Idam assa ÃrohapariïÃhasmiæ vadÃmi. Evaæ kho bhikkhave bhaddo purisÃjÃnÅyo java- sampanno ca hoti vaïïasampanno ca ÃrohapariïÃhasampanno ca. Ime kho bhikkhave tayo bhaddà purisÃjÃnÅyà ti. 140. 1. Ekaæ samayaæ Bhagavà RÃjagahe viharati MoranivÃpe paribbÃjakÃrÃme. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi:-- Bhikkhavo ti. Bhaddante ti te bhikkhÆ Bhagavato paccasso- suæ. Bhagavà etad avoca: TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato bhikkhu accanta- niÂÂho\<*<1>*>/ hoti accantayogakkhemÅ accantabrahmacÃrÅ accanta- pariyosÃno seÂÂho devamanussÃnaæ. Katamehi tÅhi? Asekhena sÅlakkhandhena, asekhena samÃdhikkhandhena, asekhena pa¤¤Ãkkhandhena. Imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato bhikkhu accantaniÂÂho\<*<1>*>/ hoti accan- tayogakkhemÅ accantabrahmacÃrÅ accantapariyosÃno seÂÂho devamanussÃnan ti. 2. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato bhikkhu accantaniÂÂho hoti . . . pe . . . seÂÂho devamanussÃnaæ. Katamehi tÅhi? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. -diÂÂho throughout. >/ #<[page 292]># %<292 YODHùJýVA-VAGGA. [III. 140. 3.>% IddhipÃÂihÃriyena, ÃdesanÃpÃÂihÃriyena, anusÃsanapÃÂi- hÃriyena.\<*<1>*>/ Imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃ- gato bhikkhu accantaniÂÂho hoti accantayogakkhemÅ accanta- brahmacÃrÅ accantapariyosÃno seÂÂho devamanussÃnan ti. 3. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato bhikkhu accan- taniÂÂho hoti . . . pe . . . seÂÂho devamanussÃnaæ. Kata- mehi tÅhi? SammÃdiÂÂhiyÃ, sammäÃïena, sammÃvimuttiyÃ. Imehi kho bhikkhave dhammehi samannÃgato bhikkhu ac- cantaniÂÂho hoti . . . pe . . . seÂÂho devamanussÃnan ti. YodhÃjÅvavaggo catuttho.2 141. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato yathÃbhataæ nikkhitto evaæ niraye. Katamehi tÅhi? Akusalena kÃyakammena, akusalena vacÅkammena, aku- salena manokammena. Imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato yathÃbhataæ nikkhitto evaæ niraye. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato yathÃbhataæ nikkhitto evaæ sagge. Katamehi tÅhi? Kusalena kÃyakammena, kusalena vacÅkammena, kusalena manokammena. Imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato yathÃbhataæ nikkhitto evaæ sagge. 142. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato yathÃbhataæ nikkhitto evaæ niraye. Katamehi tÅhi? SÃvajjena kÃyakammena, sÃvajjena vacÅkammena, sÃvaj- jena manokammena. Imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato yathÃbhataæ nikkhitto evaæ niraye. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato yathÃbhataæ nikkhitto evaæ sagge. Katamehi tÅhi? Anavajjena kÃyakammena, anavajjena vacÅkammena, ana- vajjena manokammena. Imehi kho bhikkhave . . . pe . . . evaæ sagge. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. anusÃsani p-. ChS. anusÃsanÅp-. 2 YodhÃjÅva is only in Ph., all other MSS. read Vaggo catuttho. >/ #<[page 293]># %% 143. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato . . . pe . . . visamena kÃyakammena, visamena vacÅkammena, visamena manokammena. Imehi kho bhikkhave . . . pe . . . evaæ niraye. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato . . . pe . . . samena kÃyakammena, samena vacÅkammena, samena mano- kammena . . . 144. . . . pe . . . asucinà kÃyakammena, asucinà vacÅkammena, asucinà manokammena . . . . . . pe . . . sucinà kÃyakammena, sucinà vacÅkammena, sucinà manokammena. Imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato yathÃbhataæ nikkhitto evaæ sagge ti. 145. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato bÃlo avyatto asappuriso khataæ upahataæ attÃnaæ pariharati sÃvajjo hoti sÃnuvajjo ca vi¤¤Ænaæ bahu¤ ca apu¤¤aæ pasavati. Kata- mehi tÅhi? Akusalena kÃyakammena . . . pe . . . akusalena mano- kammena. Imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃ- gato bÃlo avyatto asappuriso khataæ upahataæ attÃnaæ pariharati sÃvajjo ca hoti sÃnuvajjo ca vi¤¤Ænaæ bahu¤ ca apu¤¤aæ pasavati. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato paï¬ito vyatto sappuriso akkhataæ anupahataæ attÃnaæ pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo ca vi¤¤Ænaæ bahu¤ ca pu¤¤aæ pasavati. Katamehi tÅhi? Kusalena kÃyakammena, kusalena vacÅkammena, kusalena manokammena . . . 146. . . . pe . . . SÃvajjena kÃyakammena, sÃvajjena vacÅ- kammena, sÃvajjena manokammena . . . . . . pe . . . anavajjena kÃyakammena, anavajjena vacÅ- kammena, anavajjena manokammena . . . 147. x. . . pe . . . Visamena kÃyakammena, visamena vacÅ- kammena, visamena manokammena . . . \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 294]># %<294 MA§GALA-VAGGA. [III. 148.>% x. . . pe . . . samena kÃyakammena, samena vacÅkammena, samena manokammena . . . 148. x. . . pe . . . asucinà kÃyakammena, asucinà vacÅkammena, asucinà manokammena . . . x. . . pe . . . sucinà kÃyakammena, sucinà vacÅkammena, sucinà manokammena. Imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato paï¬ito vyatto sappuriso akkhataæ anupahataæ attÃnaæ pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo ca vi¤¤Ænaæ bahu¤ ca pu¤¤aæ pasavatÅ ti. 149. Tisso imà bhikkhave vandanÃ. Katamà tisso? KÃyena, vÃcÃya, manasÃ. Imà kho bhikkhave tisso van- danà ti. 150. Ye hi bhikkhave sattà pubbaïhasamayaæ kÃyena sucaritaæ caranti, vÃcÃya sucaritaæ caranti, manasà sucaritaæ caranti supubbaïho bhikkhave tesaæ sattÃnaæ, ye bhikkhave majjhantikasamayaæ kÃyena sucaritaæ caranti . . . pe . . . manasà sucaritaæ caranti sumajjhantiko bhikkhave tesaæ sattÃnaæ, ye bhikkhave sattà sÃyaïhasamayaæ kÃyena suca- ritaæ caranti . . . pe . . . manasà sucaritaæ caranti susÃyaïho bhikkhave tesaæ sattÃnan ti. Sunakkhattaæ sumaÇgalaæ suppabhÃtaæ\<*<1>*>/ suvuÂÂhitaæ\<*<2>*>/ Sukhaïo sumuhutto ca suyiÂÂhaæ brahmacÃrisu\<*<3>*>/ Padakkhiïaæ kÃyakammaæ vÃcÃkammaæ padakkhiïaæ Padakkhiïaæ\<*<4>*>/ manokammaæ païidhÅyo\<*<5>*>/ padakkhiïà PadakkhiïÃni katvÃna labhat' atthe\<*<6>*>/ padakkhiïe\<*<7>*>/ Te atthaladdhà sukhità virÆÊhà buddhasÃsane ùrogà sukhità hotha saha sabbehi ¤ÃtibhÅ ti. MaÇgalavaggo pa¤camo. Khuddakapa¤¤Ãsako samatto tatiyo.8 \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. suppabhÃsaæ. 2 Ph. suhuÂÂhitaæ. 3 Ph. brahmacariæsu. 4 Omitted by Ph. 5 Tr. originally panidhite yo; Ph. païidhite; ChS. païÅdhi te padakkhiïe. 6 Ph. labhat' atthe; D., Comy (4) labhat' ettha. ChS. labhant' ettha, 7 D. padakkhiïo. 8 Ph. BÃlavaggo pa¤camo Pa¤¤Ãsako tatiyo. >/ #<[page 295]># %% 151. 1. Tisso imà bhikkhave paÂipadÃ. Katamà tisso? ùgÃÊhÃ\<*<1>*>/ paÂipadÃ, nijjhÃmÃ\<*<2>*>/ paÂipadÃ, majjhimà paÂipadÃ. Katamà ca bhikkhave ÃgÃÊhÃ\<*<1>*>/ paÂipadÃ? Idha bhikkhave ekacco evaævÃdÅ hoti evaædiÂÂhi -- n' atthi kÃmesu doso so\<*<3>*>/ kÃmesu pÃtavyataæ\<*<4>*>/ Ãpajjati. Ayaæ vuccati bhikkhave ÃgÃÊhÃ\<*<1>*>/ paÂipadÃ. 2. Katamà ca bhikkhave nijjhÃmÃ\<*<5>*>/ paÂipadÃ? Idha bhikkhave ekacco acelako hoti muttÃcÃro hatthÃva- lekhano\<*<6>*>/ na ehibhadantiko na tiÂÂhabhadantiko nÃbhihataæ na uddissakataæ na nimantanaæ sÃdiyati.\<*<7>*>/ So na kumbhi- mukhà paÂigaïhÃti na kaÊopi-mukhà paÂigaïhÃti na eÊaka- mantaraæ na daï¬amantaraæ na musalamantaraæ na dvinnaæ bhu¤jamÃnÃnaæ na gabbhiniyà na pÃyamÃnÃya na purisantaragatÃya na saÇkittisu na yattha sà upaÂÂhito hoti na yattha makkhikà saï¬acÃrinÅ, na macchaæ na maæsaæ na suraæ na merayaæ na thusodakaæ pivati. So ekÃgÃriko và hoti ekÃlopiko dvÃgÃriko và hoti dvÃlopiko . . . pe . . . sattÃgÃriko và hoti satÃlopiko, ekissÃpi dattiyà yÃpeti dvÅhi pi dattÅhi yÃpeti . . . pe . . . sattahi pi dattÅhi yÃpeti, ekÃhikam pi ÃhÃraæ ÃhÃreti dvÅhikam pi ÃhÃraæ ÃhÃreti . . . pe . . . sattÃhikam pi ÃhÃraæ ÃhÃreti iti evarÆpaæ a¬¬hamÃ- sikam pi pariyÃyabhattabhojanÃnuyogam anuyutto viharati, so sÃkabhakkho pi hoti sÃmÃkabhakkho pi hoti nÅvÃra- bhakkho pi hoti daddulabhakkho pi hoti haÂabhakkho\<*<8>*>/ pi hoti kaïabhakkho pi hoti ÃcÃmabhakkho pi hoti pi¤¤Ãka- bhakkho pi hoti tiïabhakkho pi hoti gomayabhakkho pi hoti, vanamÆlaphalÃhÃro\<*<9>*>/ yÃpeti pavattaphalabhojÅ: so sÃïÃni pi dhÃreti masÃïÃni pi dhÃreti chavadussÃni pi dhÃreti paæsukÆlÃni pi dhÃreti tirÅÂÃni pi dhÃreti ajinÃni pi dhÃreti ajinakkhipam pi dhÃreti kusacÅram pi dhÃreti vÃkacÅram pi dhÃreti phalakacÅram\<*<10>*>/ pi dhÃreti kesakambalam pi dhÃreti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D., Ph. agÃlhÃ. 2 Ph. nicchÃma; SS. nijjhamÃ; Com. nijjhÃmÃ. 3 Ph. so ti. 4 Ph. pÃtabatam. 5 Tr. nijjhimÃ. 6 Ph. hatthÃpelakhaïo; D. hatthapelakhaïo; Tr. hatthÃvalekhano. 7 Ph. ÃdÅyati. 8 Ph. kaÂa-, Puggala Pa¤¤atti sÃtabhakkho. 9 MSS. -ÃhÃro, Puggala Pa¤¤atti -ÃhÃre. 10 Ph. valakacÅraæ; D. elakacÅraæ. >/ #<[page 296]># %<296 ACELAKA-VAGGA. [III. 151. 3.>% vÃlakambalaæ pi dhÃreti ulÆkapakkhikam\<*<1>*>/ pi dhÃreti; kesamassulocano\<*<2>*>/ kesamassulocanÃnuyogam\<*<3>*>/ anuyutto ubhaÂÂhako\<*<4>*>/ pi hoti ÃsanapaÂikkhitto, ukkuÂiko pi hoti ukkuÂikappadhÃnam anuyutto pi hoti, kaïÂakÃpassayiko pi hoti kaïÂakÃpassaye seyyaæ kappeti, sÃyaæ tatiyakam pi udakorohanÃnuyogam\<*<5>*>/ anuyutto viharati, iti evarÆpaæ anekavihitaæ kÃyassa ÃtÃpanaparitÃpanÃnuyogam anuyutto viharati.\<*<6>*>/ Ayaæ vuccati bhikkhave nijjhÃmà paÂipadÃ. 3. Katamà ca bhikkhave majjhimà paÂipadÃ? Idha bhikkhave bhikkhu kÃye kÃyÃnupassÅ viharati ÃtÃpÅ sampajÃno satimà vineyya loke abhijjhÃdomanassaæ, citte, vedanÃsu . . . pe . . . dhammesu dhammÃnupassÅ viharati ÃtÃpÅ sampajÃno satimà vineyya loke abhijjhÃdomanassaæ\<*<7>*>/. Ayaæ vuccati bhikkhave majjhimà paÂipadÃ. Imà kho bhikkhave tisso paÂipadÃ. 152. Tisso imà bhikkhave paÂipadÃ. Katamà tisso? ùgÃÊhÃ\<*<8>*>/ paÂipadÃ, nijjhÃmà paÂipadÃ, majjhimà paÂipadÃ. Katamà ca bhikkhave ÃgÃÊhÃ\<*<8>*>/ paÂipadÃ? . . . pe [151.1] . . . Ayaæ vuccati bhikkhave ÃgÃÊhÃ8 paÂipadÃ. Katamà ca bhikkhave nijjhÃmà paÂipadÃ? . . . pe [151.2] . . . Ayaæ vuccati bhikkhave nijjhÃmà paÂipadÃ. Katamà ca bhikkhave majjhimà paÂipadÃ? Idha bhikkhave bhikkhu anuppannÃnaæ pÃpakÃnaæ aku- salÃnaæ dhammÃnaæ anuppÃdÃya chandaæ janeti vÃyamati viriyaæ Ãrabhati cittaæ paggaïhÃti padahati, uppannÃnaæ pÃpakÃnaæ akusalÃnaæ dhammÃnaæ pahÃnÃya chandaæ janeti vÃyamati viriyaæ Ãrabhati cittaæ paggaïhÃti pada- hati, anuppannÃnaæ kusalÃnaæ dhammÃnaæ uppÃdÃya chandaæ janeti vÃyamati viriyaæ Ãrabhati cittaæ paggaï- hÃti padahati, uppannÃnaæ kusalÃnaæ dhammÃnaæ Âhitiyà asammosÃya bhiyyobhÃvÃya vepullÃya bhÃvanÃya pÃripÆriyà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. uluÇkapakkhikaæ. 2 D., Tr. -lomako; Ph. -lokhaïo. ChS. -locako. 3 D., Tr. -lomakÃnuyogaæ. 4 D. ubhayaÂÂhako. 5 Ph. udakÃrohÃnuyogam. 6 See Puggala Pa¤¤atti, p. 55. 7 See M. P. S. p. 18. 8 D., Ph. agÃÊhÃ. >/ #<[page 297]># %% chandaæ janeti vÃyamati viriyaæ Ãrabhati cittaæ paggaï- hÃti padahati . . . pe . . . chandapadhÃnasaÇkhÃrasamannÃ- gataæ iddhipÃdaæ bhÃveti viriyasamÃdhi-cittasamÃdhi-vÅ- maæsÃsamÃdhi-padhÃna-saÇkhÃrasamannÃgataæ iddhipÃdaæ bhÃveti . . . pe . . . saddhindriyaæ bhÃveti viriyindri- yaæ bhÃveti satindriyaæ bhÃveti samÃdhindriyaæ bhÃveti pa¤¤indriyaæ bhÃveti . . . pe . . . saddhÃbalaæ bhÃveti viriyabalaæ bhÃveti samÃdhibalaæ bhÃveti pa¤¤Ãbalaæ bhÃveti satisambojjhaÇgaæ bhÃveti dhammavicayasamboj- jhaÇgaæ bhÃveti viriyasambojjhaÇgaæ bhÃveti pÅtisam- bojjhaÇgaæ bhÃveti passaddhisambojjhaÇgaæ bhÃveti samÃ- dhisambojjhaÇgaæ bhÃveti upekhÃsambojjhaÇgaæ bhÃveti sammÃdiÂÂhiæ bhÃveti sammÃsaÇkappaæ bhÃveti sammÃvÃ- caæ bhÃveti sammÃkammantaæ bhÃveti sammÃ-ÃjÅvaæ bhÃveti sammÃvÃyÃmaæ bhÃveti sammÃsatiæ bhÃveti sam- mÃsamÃdhiæ bhÃveti. Ayaæ vuccati bhikkhave majjhimà paÂipadÃ. Imà kho bhikkhave tisso paÂipadà ti\<*<1>*>/. 153. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato yathÃbhataæ nikkhitto evaæ niraye. Katamehi tÅhi? Attanà ca pÃïÃtipÃtÅ hoti para¤ ca pÃïÃtipÃte samÃdapeti pÃïÃtipÃte ca samanu¤¤o hoti. Imehi kho bhikkhave tÅhi dhammehi samannÃgato yathÃbhataæ nikkhitto evaæ niraye. TÅhi bhikkhave dhammehi samannÃgato yathÃbhataæ nikkhitto evaæ sagge. Katamehi tÅhi? Attanà ca pÃïÃtipÃtà paÂivirato hoti para¤ ca pÃïÃtipÃtà veramaïiyà samÃdapeti pÃïÃtipÃtà veramaïiyà ca samanu¤¤o hoti . . . 154. . . . pe . . . Attanà ca adinnÃdÃyÅ hoti para¤ ca adinnÃ- dÃne samÃdapeti adinnÃdÃne ca samanu¤¤o hoti . . . pe . . . Attanà ca adinnÃdÃnà paÂivirato para¤ ca . . . pe . . . adinnÃdÃnà veramaïiyà ca samanu¤¤o hoti . . . 155. . . . pe . . . Attanà ca kÃmesu micchÃcÃrÅ hoti para¤ ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph., ChS. add Acelakavaggo paÂhamo, together with an uddÃna. >/ #<[page 298]># %<298 ACELAKA-VAGGA. [III. 156.>% kÃmesu micchÃcÃre samÃdapeti kÃmesu micchÃcÃre ca sama- nu¤¤o hoti . . . pe . . . Attanà ca kÃmesu micchÃcÃrà paÂivirato hoti para¤ ca kÃmesu micchÃcÃrà veramaïiyà samÃdapeti kÃmesu micchÃ- cÃrà veramaïiyà ca samanu¤¤o hoti . . . 156. . . . pe . . . Attanà ca musÃvÃdÅ hoti para¤ ca musÃvÃde samÃdapeti musÃvÃde ca samanu¤¤o hoti . . . pe . . . Attanà ca musÃvÃdà paÂivirato hoti para¤ ca musÃvÃdà veramaïiyà samÃdapeti musÃvÃdà veramaïiyà ca samanu¤¤o hoti . . . 157. . . . pe . . . Attanà ca pisuïÃvÃco hoti para¤ ca pisuïÃya vÃcÃya samÃdapeti pisuïÃya vÃcÃya ca samanu¤¤o hoti . . . pe . . . Attanà ca pisuïÃya vÃcÃya paÂivirato hoti para¤ ca pisuïÃya vÃcÃya veramaïiyà samÃdapeti pisuïÃya vÃcÃya veramaïiyà ca samanu¤¤o hoti . . . 158. . . . pe . . . Attanà ca pharusÃvÃco hoti para¤ ca pharu- sÃya vÃcÃya samÃdapeti pharusÃya vÃcÃya ca samanu¤¤o hoti . . . pe . . . Attanà ca pharusÃya vÃcÃya paÂivirato hoti para¤ ca pharusÃya vÃcÃya veramaïiyà samÃdapeti pharusÃya vÃcÃya veramaïiyà ca samanu¤¤o hoti . . . 159. . . . pe . . . Attanà ca samphappalÃpÅ hoti para¤ ca samphappalÃpe samÃdapeti samphappalÃpe ca samanu¤¤o hoti . . . pe . . . Attanà ca samphappalÃpà paÂivirato hoti para¤ ca sampha- ppalÃpà veramaïiyà samÃdapeti samphappalÃpà veramaïiyà ca samanu¤¤o hoti . . . 160. . . . pe . . . Attanà ca abhijjhÃlu hoti para¤ ca abhijjhÃya samÃdapeti abhijjhÃya ca samanu¤¤o hoti . . . pe . . . Attanà ca anabhijjhÃlu hoti para¤ ca anabhijjhÃya samÃ- dapeti anabhijjhÃya ca samanu¤¤o hoti . . . \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 299]># %% 161. . . . pe . . . Attanà ca vyÃpannacitto hoti para¤ ca vyÃpÃde samÃdapeti vyÃpÃde ca samanu¤¤o hoti . . . pe . . . Attanà ca avyÃpannacitto hoti para¤ ca avyÃpÃde samÃda- peti avyÃpÃde ca samanu¤¤o hoti . . . 162. . . . pe . . . Attanà ca micchÃdiÂÂhiko hoti para¤ ca micchÃdiÂÂhiyà samÃdapeti micchÃdiÂÂhiyà ca samanu¤¤o hoti . . . pe . . . Attanà ca sammÃdiÂÂhiko hoti para¤ ca sammÃdiÂÂhiyà samÃdapeti sammÃdiÂÂhiyà ca samanu¤¤o hoti. Imehi kho tÅhi dhammehi samannÃgato yathÃbhataæ nikkhitto evaæ sagge ti\<*<1>*>/. 163. RÃgassa bhikkhave abhi¤¤Ãya tayo dhammà bhÃvetabbÃ. Katame tayo? Su¤¤ato samÃdhi, animitto samÃdhi, appaïihito samÃdhi. RÃgassa bhikkhave abhi¤¤Ãya ime tayo dhammà bhÃvetabbÃ\<*<2>*>/. RÃgassa bhikkhave pari¤¤Ãya parikkhayÃya pahÃnÃya khayÃya vayÃya virÃgÃya nirodhÃya cÃgÃya paÂinissaggÃya ime tayo dhammà bhÃvetabbÃ. Dosassa . . . pe . . . mohassa kodhassa upanÃhassa makkhassa paÊÃsassa issÃya macchariyassa mÃyÃya sÃÂhe- yyassa thambhassa sÃrambhassa mÃnassa atimÃnassa madassa pamÃdassa abhi¤¤Ãya pari¤¤Ãya parikkhayÃya pahÃnÃya khayÃya vayÃya virÃgÃya nirodhÃya cÃgÃya paÂinissaggÃya ime tayo dhammà bhÃvetabbà ti\<*<3>*>/. Idam avoca BhagavÃ. Attamanà te bhikkhÆ Bhagavato bhÃsitaæ abhinandun ti. EkanipÃti ca DukanipÃti ca TikanipÃti ca samatti\<*<4>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph., ChS. add KammapaÂÂhapeyyÃlaæ nitthitaæ || PÃïaæ adinnamicchà ca|| musÃvÃdÅ ca pisuïà || pharusà samphappalÃpà ca || abhijjhà byÃpÃdadiÂÂhiyà || KamappaÂÂhÃsupeyyÃli || tiyakena niyojaye ti. 2 Ph. inserts the following: RÃgassa bhikkhave abhi¤¤Ãya tayo dhammà bhÃvetabbÃ. Katame tayo? SavitakkasavicÃro samÃdhi, avitakkavicÃramatto samÃdhi, avitakkÃvicÃro samÃdhi. RÃgassa bhikkhave abhi¤¤Ãya ime tayo dhammà bhÃvetabbÃ. 3 Ph., ChS. add RÃgapeyyÃlaæ niÂÂhitaæ. 4 Ph. ekanipÃta¤ ca dukanipÃta¤ ca tikanipÃta¤ ca samattaæ. >/ #<[page 300]># %<300 UDDùNA I.>% AÇguttaranikÃyavare sabba¤¤utaparamavisuddhadassanà nipÃtà ekÃdasa\<*<1>*>/ yeva pavattità uddÃnato te nisÃmetha Ãdito: I. ItthirÆpaæ purisarÆpaæ pa¤ca nÅvaraïÃni ca akammani- yÃdikaæ pa¤ca pa¤ca cittaæ anatthato (i.-iv.). SÆkaæ paduÂÂharahado candano\<*<2>*>/ lahu pabhassaro Ãsave\<*<3>*>/ bhavamanasà bhÃgÅhi apare duve (v.-vi.6). Uppajjanti parihÃni anatthÃya asammosÃ\<*<4>*>/ catukoÂikÃ\<*<5>*>/ mukha\<*<6>*>/ ete caturo sabbavatthità (vi.7-x.32). Adhammà vinayo ca bhÃsitÃciïïaæ pa¤¤atti pa¤camaæ Ãpatti lahu duÂÂhulyaæ sÃvasesarakamena\<*<7>*>/ ca (x. 33 - xii.). Puggalo SÃriputto ca etadagge tath' eva ca aÂÂhÃna¤ ca nibbidÃdasampadÃ\<*<8>*>/ (xiii. - xvi.). Anuppa¤¤a¤ ca kusalaæ micchÃdiÂÂhi pava¬¬hati yen' eva sattà asaddhammavuÂÂhÃnena (xvii.- xviii. 2). Pare\<*<9>*>/ sÃvajjakhipaæ durakhÃte\<*<10>*>/ ca nadvassaæ\<*<11>*>/ manus- sesu majjhimà vi¤¤Ãtariyena cakkhunà (xvii.3 - xviii.16). Dassanà savanà dhÃraïà upaparikkhaïà attham a¤¤Ãya dassaæ\<*<12>*>/ saggo saæviggena vassaggÃrammaïena ca. Annena ca ye vuttà ye attharasena ca dve manussà dve devà nira- yena\<*<13>*>/ apare duve. Dve tiracchÃnayoniyo dve pettivisayà JambudÅpesu yojaye (xix.). Ara¤¤e\<*<14>*>/ piï¬apÃtaæ paæsukÆladhammakathikà vinayena ca bahusaccathÃvareyya-Ãkappà dve ca honti (xx.1). ParivÃrajjhÃnamettà upaÂÂhÃnaæ\<*<15>*>/ padhÃna-indriyabala- bojjhaÇgamaggo abhibhÃyatanavimokkhakasiïena ca (xx. 2 - xx. 63). \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Tr. ekÃdase. 2 MSS. phandano. 3 Ba., D., P., T. Ãseva. 4 Tr., Bb. asammosÃ; D., P., etc, asammeca. 5 Bb., P. cakutoÂikÃ. 6 So all the MSS. 7 P. sÃvasesaæ kamena. 8 So all the MSS. 9 Tr., Ba. care. 10 Ba., Tr. dukkate; Bb., D., T., P. durakhate. 11 Tr. na vassaæ. 12 P. dasaæ. 13 Ba., Tr. niraye. 14 MSS. a¤¤e. 15 Bb., P. upaÂÂhÃnaæ,? uppannÃnam (see xx. 14). >/ #<[page 301]># %< UDDùNA II. 301>% Dve sa¤¤Ã anussate jhÃnÃ\<*<1>*>/ sahagatehi yojaye accharà ca mahÃ\<*<2>*>/-samuddo saævegà passaddhi akusalaæ kusalena ca (xx.63-xxi.16). Avijjà pa¤¤Ã pabhedo ca paÂivedho paÂisambhidà caturo phalena\<*<3>*>/ paÂilÃbho vu¬¬hi vepullatÃya ca (xxi.17-xxi.31-4). MahÃputhuvepulla¤ ca gambhÅraæ asamantabhÆri¤ ca bÃhu-sÅ-lahu-hÃsu-java-tikkha-nibbedhena ca (xxi. 31-5 - xxi. 31-16). Bhu¤janti bhattà parihÅnaæ viraddhaæ pamadiæsu te muÂÂhÃsevanabhÃvanabahulà abhi¤¤Ã-pari¤¤Ãya ca atho sacchikiriyÃya (xxi.17-70). PaÂhamo nipÃto. II. VajjappadhÃnatapanÅyà atho pi uppa¤¤Ãsiæ sa¤¤ojana¤ ca kaïha¤ ca sukkam\<*<4>*>/ athavassam upagacche balabojjhaÇga- jhÃnena desanÃ-vikaraïena ca adhamma-cariyà akatattà ekaæsaæ akusalaæ atho pi sammosà (i.-ii.). BÃlo ca duÂÂho bhÃsita¤ ca neyatthà paÂichanna-diÂÂhisÅlena vijjabhÃgiyena ca (iii.). BhÆmi duppaÂikÃro\<*<5>*>/ kiævÃdi\<*<6>*>/ dakkhiïeyyà sa¤¤ojana- samacittà caraïakacoro\<*<7>*>/ paÂipatti vya¤janena ca (iv.). UttÃnavaggà aggavatÅ ariyakasaÂena\<*<8>*>/ pa¤camaæ ukkÃcita- Ãmisa-garuvisama-adhammikà adhammÃdÅ ti (v.). Hita-accherakaæ anutappa-thÆpÃrahà atho pi dve buddhà asanÅ tayo kimpurisavijÃyanam atha sannivÃsasaæsÃrena cà ti (vi.). GihÅ ca kÃma-upadhi-ÃsavasÃmisa¤ ca ariyena kÃyapÅti- sÃtasamÃdhinivatti ca (vii.). NidÃna¤ ca hetusaÇkhÃrapaccayarÆpaæ vedayitaæ sa¤¤aæ vi¤¤Ãïam ya¤ ca saÇkhataæ vimuttipaggaho nÃmaæ (viii.). \<-------------------------------------------------------------------------- 1 MSS. ÂhÃnÃ. 2 MSS. me. 3 D., T. phale. 4 MSS. kaïhà ca sukkalo. 5 MSS. duppaÂikkÃro. 6 MSS. kiædi. 7 Sic MSS. 8 MSS. ariyakÃsata. >/ #<[page 302]># %<302 UDDùNA III.>% Vijjà bhavesu diÂÂhi ahiri hiri dovacassam atha dhÃtuyo Ãpatti-vuÂÂhÃna-kusalatÃ\<*<1>*>/ (ix.). BÃlà ca kappiyÃpatti adhammavinayena ca kukkuccakappi- yÃpatti adhammavinayena ca (x.). Puggalo subhanimitta¤\<*<2>*>/ ca ceto bÃlena pa¤camaæ pa¤¤Ã asokapubbakÃrÅ\<*<3>*>/ ca vitthogo\<*<4>*>/ duttappa-paccaya¤ ca\<*<5>*>/ vutta- garukà lahukÃ\<*<6>*>/ duÂÂhullena cà ti (xi.). ùyÃcani cattÃro khatehi\<*<7>*>/ ca durapari\<*<8>*>/-sacittako và vinaye\<*<9>*>/ cÃgaæ pariccÃgaæ bhogà sambhogà saævibhÃgà saÇgÃhamanuggÃham atho pi anukampena cà ti (xii.-xiii.). SanthÃrà paÂisanthÃrà esanà pariyesanà pariyeÂÂhiyo pÆjà Ãtitheyya-iddhi-vu¬¬hi-ratana-sannicayÃ\<*<10>*>/ (xiv.). SamÃpatti ajjava¤ ca khanti sÃkalyaæ avihiæsà dve indri- yapaÂisaÇkhÃnasati\<*<11>*>/ samatho\<*<12>*>/ vipatti-sampadÃ-visuddhi- diÂÂhi-asantuÂÂha-muÂÂhasaccena ca pa¤¤Ãsako (xv.). Dve dhammà sekho ta¤ ca kaveyyaæ\<*<13>*>/ kusalÃnavajja¤\<*<14>*>/ ca sukhudraya¤ ca vivekaæ\<*<15>*>/ vyÃpajjhasataæ dukkhena ca tayo ca. Sammukhà dve pavÃraïà tajjaniyaæ niyassa¤ ca pabba- janiya¤ ca sÃrÃïaæ ukkhepo parivÃso ca mÆlamÃnatta- abbhÃnaæ (xvi.-xvii.). Dutiyo nipÃto. III. BÃla-lakkhaïacittÃ\<*<16>*>/ accayaæ\<*<17>*>/ ayonisena ca akusala- sÃvajja-savyÃpajjha-duccarita-malena ca\<*<18>*>/ (1-10). NÃtako sÃrÃïÅyo nirÃso\<*<19>*>/ cakkavatti Pacetaïo apaïïa- kataæ\<*<20>*>/ [attÃ] devà pÃpaïikÃ\<*<21>*>/ apara duve\<*<22>*>/ (11-20). \<-------------------------------------------------------------------------- 1 MSS. vuÂÂhÃnà Ãcesà (Tr. Ãcesata). 2 MSS. sukha--. 3 MSS. pubbari. 4 Sic MSS. 5 -paccaya¤ ca from the text; Bb., P., etc., -pa¤caÂa¤ca; T., Tr. -pa¤ca; D.-pa¤cama¤ ca. 6 MSS. liyukÃ. 7 Ba. khato hi; D., Bb. caro; P. catehi. 8 Sic MSS. 9 ? read sacittavodÃna¤ ca vinayo. 10 MSS.- rataæ na sanivÃsa. 11 MSS. -paÂisaÇkhà sati. 12 MSS. samÃdho. 13 MSS. Dve mano (mato) siye kho ta¤ ca kaveyyaæ. 14 MSS. kusalanuppajja¤. 15 ? read vipÃkaæ. 16 Ph. Bhayaæ lakkhaïacitta¤ ca. 17 SS. acca; Ph. accaya¤ ca. 18 Ph. -khataæ malan ti. 19 Ph. sÃrÃïÃyo bhikkhu. 20 MSS.- kattiæ (Tr. kattaæ); Ph. -kattÃ. 21 SS. pÃpaniye; (Tr. pÃpaniya). 22 Ph. devo ca deve païikena cà ti. >/ #<[page 303]># %< UDDùNA III. 303>% KÃyasakkhÅ gilÃno saÇkhÃro bahukÃro arÆko\<*<1>*>/ Ãsevitabbo jegucchi-pupphabhÃïÅ andho avakujjena ca\<*<2>*>/ (21-30). Sabrahmak' ùnanda-SÃriputta-nidÃnam ùÊavakena ca\<*<3>*>/ devadÆtà dve rÃjà sukhumÃlÃdhipatiyena ca vagga\<*<4>*>/ (31-40). SammukhiÂÂhÃnaparesa-pavattanÅ paï¬ito sÅlavà saÇkhataæ pabbatÃtappa\<*<5>*>/-mahÃcorena te dasa [pa¤¤Ãsako] (41-50). Dve janÃ\<*<6>*>/ brÃhmaïa-paribbÃjakà nibbÃnamahÃsÃlena ca Vacchagottena\<*<7>*>/ ca Tikaïïo JÃnussoïi-SaÇgÃravena\<*<8>*>/ ca\<*<9>*>/ (51-60). Titthaæ bhaya¤ ca VenÃgo Sarabho KesaputtiyÃ\<*<10>*>/ SÃÊho ca kathÃ-vatthuæ a¤¤atitthiyÃ\<*<11>*>/ akusulamÆla-uposathaÇ- gena te dasa\<*<12>*>/ (61-70). Channo\<*<13>*>/ ÃjÅvako Sakko nigaïÂhasamÃdapetabbena ca bhava-cetanÃ-patthanÃ-upaÂÂhÃna-gandha-abhibhÆna saha <ùnandavaggo (71-80).> SamaïÃ\<*<14>*>/ ca yaæ sukhettaæ\<*<15>*>/ Vajjiputtaæ sekhena pa¤ca masÃyo\<*<16>*>/ ca sÃdhikà vuttÃ\<*<17>*>/ dve sikkhÃ\<*<18>*>/ atha PaÇkadhÃyena ca\<*<19>*>/ (81-90). AccÃyika¤\<*<20>*>/ ca pavivekaæ aggavatiparisÃ\<*<21>*>/ ca tayo ÃjÃnÅyo vatthaæ\<*<22>*>/ atha potthakaæ loïaphalena\<*<23>*>/ paæsudhovaka- suvaïïakÃrena ca païïÃsako\<*<24>*>/ (91-100). Pubbe pariyesanà assÃdo ruïïo\<*<25>*>/ tiïïaæ atitti\<*<26>*>/ dve kÆÂà dve nidÃnÃni\<*<27>*>/ apare duve\<*<28>*>/ (101-110). \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS. ÃkÃrakkho (Tr. Ãrakkho). 2 Ph. SeÂÂhagilÃnasaÇkhÃrà bahukÃva-jÅrena ca ante avakujjatà ti. 3 SS.-SÃriputta nidà hakena ca. 4 Ph. BrahmÃnanda SariputtÃnaæ nidÃnaæ tattha kenaci dutà dve ca rÃjÃno sukhumÃlà dhipateyyena cà ti. 5 SS. SammukhiÂÂhÃnaparisavattana paï¬itasevitaækhataæ patiæ Ãtappa; Ph. Sammukhà ÂhÃnapaccattaæ paresaæ paï¬itaæ sÅlavaæ saÇkhÃra-pabbatÃtappa. 6 SS. rÃjÃ. 7 SS. vaggo tena. 8 SS. atho-soïi saÇgarakena. 9 Ph. Dve janà brahmaïà c'eva paribbÃjana-nibbutaæ palojappo atik-kanto soïi sangÃravena cà ti. 10 SS. Kesaputtike. 11 SS. a¤¤atitthiya. 12 Ph. TitthakhÃya¤ca vedana so pabhÃga pavattiyo SÃÊho va tivatti ca titthiya mÆlÆposatho. 13 SS. Pa¤¤Ãsako païïÃ. 14 SS. nigaïÂha samÃpa¤¤ena ca . . . samÃnÃ. 15 SS. gukhettaæ. 16 Sic MSS. 17 SS. sÃvÅkà vuttà (Tr. puttÃ). 18 SS. sekhÃ. 19 Ph. Chandho ÃjÅvako sakko nigaïÂho tathà bbavo ti sÅlabbatà gandhà ca cÆÊÃnÅ ti. 20 SS. ÃcÃyika¤ (Tr. ÃpÃyika¤). 21 SS. ariyapariyesana¤. 22 SS. vuttÃ. 23 SS. potthakaloïaphale. 24 Ph. AccÃyika¤ ca sukhittattaæ sadà bodhisattassa tayo ÃjÃniyo yeva loïakena saÇkapuggalÃ. 25 Tr. assÃdo saïo ruïïo; D., T. assÃde sane ruïïo. 26 SS. pa¤camaæ atitta. 27 SS. dve kÆÂÃnidÃne. 28 Ph. Pubbe manusse assÃdo samÃnoïïa pa¤¤akaæ atitthi dve catutthÃni nidÃnÃni apare dve ti. >/ #<[page 304]># %<304 UDDùNA.>% ApÃyikÃ\<*<1>*>/ dullabho appameyyo Ãna¤cÃyatanena\<*<2>*>/ vipattiyo\<*<3>*>/ apaïïako kammantaæ\<*<4>*>/ dve soceyyà moneyyena ca vaggo\<*<5>*>/ (111-120)\<*<6>*>/. KusinÃra-bhaï¬ana-Gotamakà Bharaï¬u-Hatthakena ca kaÂuviyaæ\<*<7>*>/ dve Anuruddhà paÂichanna-pÃsÃïalekhena te dasa\<*<8>*>/ (121-130). YodhÃ\<*<9>*>/ parisà mitto uppÃdakesakambalasampadà vuddhi tayo ca assakhaÊuÇka\<*<10>*>/ tayo ca moranivÃpena vaggo\<*<11>*>/ (131-140). Akusalà sÃvajjà visama-asucinà saha khato ca honti cattÃri vandana-sukha-pubbaïhena vaggo\<*<12>*>/ (141-150). TikanipÃto samatto.\<*<13>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS. apÃyike. 2 Ba., Tr. ana¤jasaï¬ena; D., T., etc. ana¤jasaddhena. 3 Not in the MSS. 4 SS. apaïïake kammataæ. 5 SS. vaggo visi. 6 Ph. apÃyiko dullabho appameyyaæ ana¤¤aæ vipattisampadà aÂÂhamaæ apanakammanto dve ca soceyyaæ moneyya¤ cà ti. 7 SS. Rabhaï¬a-Gotamakà Bharaï¬a-Chattakena ca kaduviyaæ. 8 Ph. KusinÃya-bhaï¬anà c'eva gonÃma Bhaï¬a-Hatthakà kaviyatthe Anuruddha-paÂichannaæ lekhena te dasà ti. 9 SS. yovÃ. 10 SS. assakheÊoko tÃyo. 11 Ph. Yodha purisamÅta¤ ca uppÃdo kesakambalo saddhà vuddhÅ tayo ca assà tayo dhammà nivÃsinà ti. 12 Ph. Akusala¤ ca sÃvajja¤ ca visama¤ ca asucinà saha || caturo khataæ vandanà ca pubbaïhe ca terassà ti. 13 In ChS.: EkakanipÃta: no uddÃna. Duka-: only for 1st and 5th Vaggas (wording differs from Morris). Tika-: a separate uddÃna for each vagga, including Acelakav-, Kamma-pathapeyyÃla, and RÃgapeyyÃla, for which uddÃnas are missing in Morris' uddÃna. Wordings differ.>/