Anguttara-Nikaya of the Sutta-Pitaka, Part I. Ekanipata, Dukanipata, Tikanipata Based on the edition by R. Morris, London : Pali Text Society 1885 (second edition, revised by A.K. Warder, 1961). Input by the Dhammakaya Foundation, Thailand, 1989-1996 NOTICE This file is (C) Copyright the Pali Text Society and the Dhammakaya Foundation, 2015. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License. These files are provided by courtesy of the Pali Text Society for scholarly purposes only. In principle they represent a digital edition (without revision or correction) of the printed editions of the complete set of Pali canonical texts published by the PTS. While they have been subject to a process of checking, it should not be assumed that there is no divergence from the printed editions and it is strongly recommended that they are checked against the printed editions before quoting. ANNOTATED VERSION #<...># = BOLD %<...>% = ITALICS *<...>* = SUPERSCRIPT $<...>$ = UNDERLINE \<...>\ = REDLINE ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf and http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf For further information see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm ___________________________________________________________________ Aïguttara-Nikàya Vol. I #<[page 001]># 1 #< AðGUTTARA NIKâYA># Namo tassa bhagavato arahato sammà sambuddhassa. $< EKA-NIPâTA.\<*<1>*>/>$ #< I.># 1. Evaü me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthiyaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Tatra kho Bhagavà bhikkhå àmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhå Bhagavato paccassosum. Bhagavà etad avoca: Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekaråpam pi samanupassàmi yaü evaü purisassa cittaü pariyàdàya tiññhati yathayidaü bhikkhave itthiråpaü. Itthiråpaü bhikkhave purisassa cittaü pariyàdàya tiñ- ñhatã ti. 2. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekasaddam pi samanu- passàmi yaü evaü purisassa cittaü pariyàdàya tiññhati yathayidaü bhikkhave itthisaddo. Itthisaddo bhikkhave purisassa cittaü pariyàdàya tiññhatã ti. 3. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekagandham pi samanu- passàmi yaü evaü purisassa cittaü pariyàdàya tiññhati yathayidaü bhikkhave itthigandho. Itthigandho bhikkhave purisassa cittaü pariyàdàya tiñ- ñhatã ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Morris reads Eka- throughout; ChS, BC, Com (4) read Ekaka- throughout. >/ #<[page 002]># %<2 RæPA-VAGGA. [I. i. 4.>% 4. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekarasam pi samanupas- sàmi yaü evaü purisassa cittaü pariyàdàya tiññhati yatha- yidaü bhikkhave itthiraso. Itthiraso bhikkhave purisassa cittaü pariyàdàya tiññhatã ti. 5. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekaphoññhabbam pi samanupassàmi yaü evaü purisassa cittaü pariyàdàya tiñ- ñhati yathayidaü bhikkhave itthiphoññhabbaü. Itthiphoññhabbaü bhikkhave purisassa cittaü pariyàdàya tiññhatã ti. 6. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekaråpam pi samanu- passàmi yaü evaü itthiyà cittaü pariyàdàya tiññhati yatha- yidaü bhikkhave purisaråpaü. Purisaråpaü bhikkhave itthiyà cittaü pariyàdàya tiñ- ñhatã ti. 7. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekasaddam pi samanupassàmi yaü evaü itthiyà cittaü pariyàdàya tiññhati yathayidaü bhikkhave purisasaddo. Purisasaddo bhikkhave itthiyà cittaü pariyàdàya tiññhatã ti. 8. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekagandham pi samanupassà- mi yaü evaü itthiyà cittaü pariyàdàya tiññhati yathayidaü bhikkhave purisagandho. Purisagandho bhikkhave itthiyà cittaü pariyàdàya tiñ- ñhatã ti. 9. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekarasam pi samanupassàmi yaü evaü itthiyà cittaü pariyàdàya tiññhati yathayidaü bhi- kkhave purisaraso. Purisaraso bhikkhave itthiyà cittaü pariyàdàya tiññhatã ti. 10. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekaphoññhabbam pi samanu- passàmi yaü evaü itthiyà cittaü pariyàdàya tiññhati yatha- yidaü bhikkhave purisaphoññhabbaü. Purisaphoññhabbaü bhikkhave itthiyà cittaü pariyàdàya tiññhatã ti. Råpàdi-vaggo pañhamo.1 \<-------------------------------------------------------------------------- 1 From Ph. The other MSS. Vaggo pañhamo. >/ #<[page 003]># %% II. 1. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanupas- sàmi yena anuppanno và kàmacchando uppajjati uppanno và kàmacchando bhiyyo bhàvàya vepullàya saüvattati yatha- yidaü bhikkhave subha-nimittaü. Subha-nimittaü bhikkhave ayoniso manasikaroto anup- panno c' eva kàmacchando uppajjati uppanno ca kàmacchando bhiyyo bhàvàya vepullàya saüvattatã ti. 2. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanupas- sàmi yena anuppanno và vyàpàdo uppajjati uppanno và vyàpàdo bhiyyo bhàvàya veppullàya saüvattati yathayidaü bhikkhave pañigha-nimittaü. Pañighanimittaü bhikkhave ayoniso manasikaroto anup- panno c' eva vyàpàdo uppajjati uppanno ca vyàpàdo bhiyyo bhàvaya vepullàya saüvattatã ti. 3. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanupas- sàmi yena anuppannaü và thãna-middhaü uppajjati uppannaü và thãnamiddhaü bhiyyo bhàvàya vepullàya saü- vattati yathayidaü bhikkhave aratã-tandãvijambhikà\<*<1>*>/ bhatta-sammado\<*<2>*>/ cetaso ca lãnattam. Lãnacittassa bhikkhave anuppannaü c' eva thãnamiddhaü uppajjati uppanna¤ ca thãnamiddhaü bhiyyo bhàvàya ve- pullàya saüvattatã ti. 4. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yena anuppannaü và uddhacca-kukkuccaü uppajjati uppannaü và uddhaccakukkuccaü bhiyyo bhà- vàya vepullàya saüvattati yathayidaü bhikkhave cetaso avåpasamo. Avåpasanta-cittassa\<*<3>*>/ bhikkhave anuppannaü c' eva uddhac- cakukkuccaü uppajjati uppanna¤ ca uddhaccakukkuccaü bhiyyo bhàvàya vepullàya saüvattatã ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. vijambhità. Com. -kà. 2 Ph., bhattamado. 3 Ph. avåpasantassa. >/ #<[page 004]># %<4 NäVARAöA-VAGGA. [I. ii. 5.>% 5. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanupas- sàmi yena anuppannà và vicikicchà uppajjati uppannà và vicikicchà bhiyyo bhàvàya vepullàya saüvattati yathayidaü bhikkhave ayoniso manasikàro. Ayoniso bhikkhave manasikaroto anuppannà c' eva vici- kicchà uppajjati uppannà ca vicikicchà bhiyyo bhàvàya vepullàya saüvattatã ti. 6. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanupas- sàmi yena anuppanno và kàmacchando n' uppajjati uppanno và kàmacchando pahãyati yathayidaü bhikkhave asubha- nimittaü. Asubhanimittaü bhikkhave yoniso manasikaroto anup- panno c' eva kàmacchando n' uppajjati uppanno ca kàmac- chando pahãyatã ti. 7. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanupas- sàmi yena anuppanno và vyàpàdo n' uppajjati uppanno và vyàpàdo pahãyati yathayidaü bhikkhave mettà ceto- vimutti. Mettaü bhikkhave ceto-vimuttiü yoniso manasikaroto anuppanno c' eva vyàpàdo n' uppajjati uppanno ca vyàpàdo pahãyatã ti. 8. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanupas- sàmi yena anuppannaü và thãna-middhaü n' uppajjati uppannaü và thãna-middhaü pahãyati yathayidaü bhikkhave àrambha-dhàtu nikkama-dhàtu\<*<1>*>/ parakkama-dhàtu. âraddha-viriyassa bhikkhave anuppannaü c' eva thãna- middhaü n' uppajjati uppanna¤ ca thãnamiddhaü pahãyatã ti. 9. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yena anuppannaü và uddhacca-kukkuccaü n' uppajjati uppannaü và uddhaccakukkuccaü pahãyati yathayidaü bhikkhave cetaso våpasamo. Våpasanta-cittassa bhikkhave anuppannaü c' eva uddhac- cakukkuccaü n' uppajjati uppanna¤ ca uddhaccakukkuccaü pahãyatã ti. 10. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. nikkamma; T. nikkama. >/ #<[page 005]># %% passàmi yena anuppannà và vicikicchà n' uppajjati uppa- nnà và vicikicchà pahãyati yathayidaü bhikkhave yoniso manasikàro. Yoniso bhikkhave manasikaroto anuppannà c' eva vicikic- chà n' uppajjati uppannà ca vicikicchà pahãyatã ti. Nãvaraõa-pahàna-vaggo dutiyo.1 III. 1. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yaü evaü abhàvitaü akammanãyaü hoti yathayidaü cittaü\<*<2>*>/. Cittaü bhikkhave abhàvitaü akammanãyaü hotã ti. 2. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanupas- sàmi yaü evaü bhàvitaü kammanãyaü hoti yatha- yidaü cittaü. Cittaü bhikkhave bhàvitaü kammanãyaü hotã ti. 3. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanupas- sàmi yaü evaü abhàvitaü mahato anatthàya saüvatatti yathayidaü cittaü. Cittaü bhikkhave abhàvitaü mahato anatthàya saüvat- tatã ti. 4. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yaü evaü bhàvitaü mahato atthàya saüvattati yathayidaü cittaü. Cittaü bhikkhave bhàvitaü mahato atthàya saüvattatã ti. 5. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yaü evaü abhàvitaü apàtubhåtaü mahato anatthàya saüvattati yathayidaü cittaü. Cittaü bhikkhave abhàvitaü mahato anatthàya saüvat- tatã ti. 6. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T. Ba. Bb. read Vaggo dutiyo. The Com. sanctions the Burmese title. 2 Ph. reads bhikkhave after yathayidaü in the first four suttas. >/ #<[page 006]># %<6 AKAMMANäYA-VAGGA. [I. iii. 7.>% passàmi yaü evaü bhàvitaü pàtubhåtaü mahato atthàya saüvattati yathayidaü cittaüþ. Cittaü bhikkhave bhàvitaü mahato atthàya saüvattatã ti. 7. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yaü evaü abhàvitaü abahulãkataü mahato anatthàya saüvattati yathayidaü cittaü. Cittaü bhikkhave abhàvitaü mahato anatthàya saüvat- tatã ti. 8. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yaü evaü bhàvitaü bahulãkataü mahato atthà- ya saüvattati yathayidaü cittaü. Cittaü bhikkhave bhàvitaü mahato atthàya saüvattatã ti. 9. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanupas- sàmi yaü evaü abhàvitaü abahulãkataü dukkhàdhivà- haü\<*<1>*>/ hoti yathayidaü cittaü. Cittaü bhikkhave abhàvitaü abahulãkataü dukkhàdhi- vàhaü hotã ti. 10. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanupas- sàmi yaü evaü bhàvitaü bahulãkataü sukhàdhivàhaü\<*<1>*>/ hoti yathayidaü cittaü. Cittaü bhikkhave bhàvitaü bahulãkataü sukhàdhivàhaü hotã ti. Akammanãya-vaggo tatiyo.2 IV. 1. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü {ekadhammam pi} samanupas- sàmi yaü evaü adantaü mahato anatthàya saüvattati yathayidaü cittaü. Cittaü bhikkhave adantaü mahato anatthàya saüvattatã ti. 2. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yaü evaü dantaü mahato atthàya saüvattati yatha- yidaü cittaü. Cittaü bhikkhave dantaü mahato atthàya saüvattatã ti. 3. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. dukkha-vipàkaü. 2 Ph. and Com. have this title. The other MSS. read Vaggo tatiyo. >/ #<[page 007]># %% passàmi yaü evaü aguttaü mahato anatthàya saüvattati yathayidaü cittaü. Cittaü bhikkhave aguttaü mahato anatthàya saüvattatã ti. 4. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yaü evaü guttaü mahato atthàya {saüvattati} yatha- yidaü cittaü. Cittaü bhikkhave guttaü mahato atthàya saüvattatã ti. 5. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanupas- sàmi yaü evaü arakkhitaü mahato anatthàya saüvat- tati yathayidaü cittaü. Cittaü bhikkhave arakkhitaü mahato anatthàya saüvat- tatã ti. 6. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yaü evaü rakkhitaü mahato atthàya saüvat- tati yathayidaü cittaü. Cittaü bhikkhave rakkhitaü mahato atthàya saüvattatã ti. 7. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanupas- sàmi yaü evaü asaüvutaü mahato anatthàya saüvat- tati yathayidaü cittaü. Cittaü bhikkhave asaüvutaü mahato anatthàya saüvat- tatã ti. 8. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yaü evaü saüvutaü mahato atthàya saüvat- tati yathayidaü cittaü. Cittaü bhikkhave saüvutaü mahato atthàya saüvattatã ti. 9. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yaü evaü adantaü aguttaü arakkhitaü asaüvutaü mahato anatthàya saüvattati yathayidaü cittaü. Cittaü bhikkhave adantaü aguttaü arakkhitaü asaüvu- taü mahato anatthàya saüvattatã ti. 10. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yaü evaü dantaü guttaü rakkhitaü saüvutaü mahato atthàya saüvattati yathayidaü cittaü. Cittaü bhikkhave dantaü guttaü rakkhitaü saüvutaü mahato atthàya saüvattatã ti. Adanta-vaggo catuttho.\<*<1>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 From Ph. The Com. has Danta-vaggo cat-. >/ #<[page 008]># %<8 PAöIHITA-VAGGA. [I. v. 1.>% V. 1. Seyyathàpi\<*<1>*>/ bhikkhave sàlisåkaü và yavasåkaü và mic- chà paõihitaü hatthena và pàdena và akkantaü hatthaü và pàdaü và bhecchati\<*<2>*>/ lohitaü và uppàdessatã ti. N' etaü ñhànaü\<*<3>*>/ vijjati. Taü kissa hetu? Micchà-paõihitattà bhik- khave sàlisåkassa. Evaü eva kho bhikkhave so vata bhikkhu\<*<4>*>/ micchà paõihitena cittena avijjaü bhecchati vijjaü uppàdes- sati nibbànaü sacchikarissatã ti. N' etaü ñhànaü\<*<5>*>/ vijjati. Taü kissa hetu? Micchà paõihitattà bhikkhave cittassà ti. 2. Seyyathàpi bhikkhave sàlisåkaü và yavasåkaü và sam- mà paõihitaü hatthena và pàdena và akkantaü hatthaü và pàdaü và bhecchati\<*<2>*>/ lohitaü và uppàdessatã ti. òhànaü etaü\<*<6>*>/ vijjati. Taü kissa hetu? Sammà paõihitattà bhikkhave sàlisåkassa. Evam eva kho bhikkhave so vata bhikkhu\<*<4>*>/ sammà paõihitena cittena avijjaü bhecchati\<*<2>*>/ vijjaü uppàdessati nibbànaü sacchikarissatã ti. òhànaü etaü vijjati. Taü kissa hetu? Sammà paõihitattà bhikkhave cittassà ti. 3. Idhàhaü bhikkhave ekaccaü puggalaü paduññha- cittaü evaü cetasà ceto paricca pajànàmi. Imamhi ce ayaü samaye puggalo kàlaü kareyya yathàbhataü nikkhitto evaü niraye. Taü kissa hetu? Cittaü hi 'ssa bhikkhave paduññhaü. Ceto-padosa-hetucca\<*<7>*>/ pana bhikkhave evam idh' ekacce sattà kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vini- pàtaü nirayaü uppajjantã ti. 4. Idhàhaü bhikkhave ekaccaü puggalaü pasanna- cittaü evaü cetasà ceto paricca pajànàmi. Imamhi ce \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Compare Dhammapada, 311. 2 Ph. bhijjissati. 3 Ph. has ñhànaü etam. 4 Ph. for so vata bhikkhu reads sàrakà bhikkhå. 5 Ph. has ñhànaü etaü. 6 Ph. n'etaü ñhànam. 7 Ph. hetu. >/ #<[page 009]># %% ayaü samaye puggalo kàlaü kareyya yathàbhataü nikkhitto evaü sagge. Taü kissa hetu? Cittaü hi 'ssa bhikkhave pasannaü. Ceto-pasàda-hetucca pana bhikkhave evam idh' ekacce sattà kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppaj- jantã ti. 5. Seyyathàpi bhikkhave udakarahado àvilo luëito kala- lãbhåto\<*<1>*>/ tattha cakkhumà puriso tãre ñhito na passeyya sippi- sambukam\<*<2>*>/ pi sakkharakañhalam pi maccha-gumbam\<*<3>*>/ pi carantam pi tiññhantam pi. Taü kissa hetu? âvilattà bhikkhave udakassa. Evam eva kho bhikkhave so vata bhikkhu àvilena cittena attatthaü và ¤assati\<*<4>*>/ paratthaü và ¤assati\<*<4>*>/ ubha- yatthaü và ¤assati\<*<4>*>/ uttariü và manussadhammà\<*<5>*>/ alamari- ya¤àõa-dassanavisesaü sacchikarissatã ti. N' etaü ñhànaü vijjati. Taü kissa hetu? âvilattà bhikkhave cittassà ti\<*<6>*>/. 6. Seyyathàpi bhikkhave udakarahado accho vippasanno anàvilo tattha cakkhumà puriso tãre ñhito passeyya sippi- sambukam pi sakkhara-kañhalam pi macchagumbam pi caran- tam pi tiññhantam pi. Taü kissa hetu? Anàvilattà bhi- kkhave udakassa. Evam eva kho bhikkhave so vata bhikkhu anàvilena cittena attatthaü và ¤assati paratthaü và ¤assati ubhayat- thaü và ¤assati uttarim và manussadhammà alamariya¤àõa- dassanavisesaü sacchikarissatã ti. òhànaü etaü vijjati. Taü kissa hetu? Anàvilattà bhikkhave cittassà ti. 7. Seyyathàpi bhikkhave yàni kànici rukkhajàtàni candano\<*<7>*>/ tesaü aggam akkhàyati yadidaü mudutàya kamma¤¤atàya, evaü eva kho ahaü bhikkhave na a¤¤aü ekadhammam pi samanupassàmi yaü evaü\<*<8>*>/ bhàvitaü bahulãkataü mudu ca hoti kamma¤¤a¤\<*<9>*>/ ca yathayidaü cittaü. Cittaü bhikkhave bhàvitaü bahulãkataü mudu ca\<*<10>*>/ hoti kamma¤¤a¤ cà ti\<*<11>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. luëi sahakalaëi-. 2 Ph. sibbi-. 3 Ph. m- -- kumbham. 4 Ph. ussati. 5 Ph. alone has-dhammaü. The Com. T. supports - dhammà. 6 See Jàtaka, vol. ii. p. 100. 7 ChS, BC, Com (4) read phandano. 8 Ph. yena. 9 Ph. kammaniya¤. 10 Tr. mudu¤ca. 11 Ph. kamma¤¤a¤ ca hoti. >/ #<[page 010]># %<10 PAöIHITA-VAGGA. [I. v. 8.>% 8. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanupas- sàmiyaü evaü lahuparivattaü yathayidaü cittaü yàva¤ c' idaü\<*<1>*>/ bhikkhave upamà pi na sukarà yàva lahuparivattaü cittan ti. 9. Pabhassaram idaü bhikkhave cittaü ta¤ ca kho àgantukehi upakkilesehi upakkiliññhan ti. 10. Pabhassaram idaü bhikkhave cittaü ta¤ ca kho àgantukehi upakkilesehi vippamuttan ti. Paõihita-acchanna-vaggo pa¤camo.2 VI. 1. Pabhassaram idaü bhikkhave cittaü ta¤ ca kho àgantukehi upakkilesehi upakkiliññhaü. Taü assutavà\<*<3>*>/ puthujjano yathàbhåtaü nappajànàti. Tasmà assutavato puthujjanassa citta-bhàvanà n' atthã ti vadàmã ti. 2. Pabhassaram idaü bhikkhave cittaü ta¤ ca kho àgantukehi upakkilesehi vippamuttaü.\<*<4>*>/ Taü sutavà ariya- sàvako yathàbhåtaü pajànàti. Tasmà sutavato ariyasàva- kassa cittabhàvanà atthã ti vadàmã ti. 3. Accharà-saïghàta-mattam pi ce bhikkhave bhikkhu mettacittaü\<*<5>*>/ àsevati ayaü vuccati bhikkhave bhik- khu. Arittajjhàno viharati satthu sàsanakaro ovàdapatikaro amoghaü raññhapiõóaü bhu¤jati. Ko pana vàdo ye naü\<*<6>*>/ bahulãkarontã\<*<7>*>/ ti? 4. Accharà-saïghàta-mattaü pi ce bhikkhave bhikkhu mettacittam bhàveti ayaü vuccati bhikkhave bhik- khu. Arittajjhàno viharati satthu sàsanakaro ovàdapatikaro amoghaü raññhapiõóaü bhu¤jati. Ko pana vàdo ye naü bahulãkarontã\<*<8>*>/ ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. yàva¤hidam. 2 From Ph. The rest of the MSS. read Vaggo pa¤camo. ChS, BC, read Paõihita-accha-vaggo pa¤camo. 3 Ph. asutavà. 4 Ph. vimuttaü. 5 Ph. mettacittaü. 6 Ph. read yena for ye naü; naü=mettaü cittaü? 7 Ph. -karotã ti. 8 Compare Dhammapada, verses 1-3. >/ #<[page 011]># %% 5. Accharà-saïghàta-mattaü pi ce bhikkhave bhikkhu mettacittaü manasikaroti ayam vuccati bhikkhave bhikkhu. Arittajjhàno viharati satthu sàsanakaro ovàdapa- tikaro amoghaü raññhapiõóaü bhu¤jati. Ko pana vàdo ye naü bahulãkarontã ti. 6. Ye keci bhikkhave dhammà akusalà akusalabhàgiyà akusalapakkhikà sabbe te manopubbaïgamà.\<*<1>*>/ Mano tesaü dhammànaü pañhamaü uppajjati anvad eva akusalà dham- mà ti. 7. Ye keci bhikkhave dhammà kusalà kusalabhàgiyà kusalapakkhikà sabbe te manopubbaïgamà. Mano tesaü dhammànaü pañhamaü uppajjati anvad\<*<2>*>/ eva kusalà dham- mà ti. 8. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanupas- sàmi yena anuppannà và akusalà dhammà uppajjanti up- pannà và kusalà dhammà parihàyanti yathayidaü bhikkhave pamàdo. Pamattassa bhikkhave anuppannà c' eva akusalà dhammà uppajjanti uppannà ca kusalà dhammà parihàyantã ti. 9. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanupas- sàmi yena anuppannà và kusalà dhammà uppajjanti uppannà và akusalà dhammà parihàyanti yathayidaü bhikkhave appamàdo. Appamattassa bhikkhave anuppannà c' eva kusalà dhammà uppajjanti uppannà ca akusalà dhammà parihàyantã ti. 10. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yena anuppannà và akusalà dhammà uppajjanti uppannà và kusalà dhammà parihàyanti yathayidaü bhi- kkhave kosajjaü. Kusãtassa bhikkhave anuppannà c' eva akusalà dhammà uppajjanti uppannà ca kusalà dhammà parihàyantã ti. Accharà-saïghàta-vaggo chaññho.3 \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Compare Dhammapada, verses 1-3. 2 Ph. anudeva. 3 From Ph. The other MSS. read Vaggo chaññho. >/ #<[page 012]># %<12 VIRIYâRAMBHA-VAGGA. [I. vii. 1.>% VII. 1. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yena anuppannà và kusalà dhammà uppajjanti uppannà và akusalà dhammà parihàyanti yathayidaü bhi- kkhave viriyàrambho. âraddhaviriyassa bhikkhave anuppannà c' eva kusalà dhammà uppajjanti uppannà ca akusalà dhammà parihà- yantã ti. 2. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yena anuppannà và akusalà dhammà uppajjanti uppannà và kusalà dhammà parihàyanti yathayidam bhi- kkhave mahicchatà. Mahicchassa bhikkhave anuppannà c' eva akusalà dhammà uppajjanti uppannà ca kusalà dhammà parihàyantã ti. 3. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yena anuppannà và kusalà dhammà uppajjanti uppannà và akusalà dhammà parihàyanti yathayidaü bhi- kkhave appicchatà. Appicchassa\<*<1>*>/ bhikkhave anuppannà c' eva kusalà dhammà uppajjanti uppannà ca akusalà dhammà parihàyantã ti. 4. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yena anuppannà và akusalà dhammà uppajjanti uppannà và kusalà dhammà parihàyanti yathayidaü bhi- kkhave asantuññhità. Asantuññhassa\<*<2>*>/ bhikkhave anuppannà c' eva akusalà dhammà uppajjanti uppannà ca kusalà dhammà parihà- yantã ti. 5. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yena anuppannà và kusalà dhammà uppajjanti uppannà và akusalà dhammà parihàyanti yathayidaü bhi- kkhave santuññhità. Santuññhassa\<*<3>*>/ bhikkhave anuppanà c' eva kusalà dhammà uppajjanti uppannà ca akusalà dhammà parihàyantã ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. apicchatàya. 2 Ph. asantuññhitàya. 3 Ph. santuññhitàya. >/ #<[page 013]># %% 6. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yena anuppannà và akusalà dhammà uppajjanti uppannà và kusalà dhammà parihàyanti yathayidaü bhi- kkhave ayoniso manasikàro. Ayoniso bhikkhave manasikaroto anuppannà c' eva akusalà dhammà uppajjanti uppannà ca kusalà dhammà parihàyantã ti. 7. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanupa- ssàmi yena anuppannà và kusalà dhammà uppajjanti uppannà và akusalà dhammà parihàyanti yathayidaü bhikkhave yoniso manasikàro. Yoniso manasikaroto bhikkhave anuppannà c' eva kusalà dhammà uppajjanti uppannà ca akusalà dhammà parihà- yantã ti. 8. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yena anuppannà và akusalà dhammà uppajjanti uppannà và kusalà dhammà parihàyanti yathayidaü bhi- kkhave asampaja¤¤aü. Asampajànassa bhikkhave anuppannà c' eva akusalà dham- mà uppajjanti uppannà ca kusalà dhammà parihàyantã ti. 9. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yena anuppannà và kusalà dhammà uppajjanti uppannà và akusalà dhammà parihàyanti yathayidaü bhi- kkhave sampaja¤¤aü. Sampajànassa bhikkhave anuppannà c' eva kusalà dhammà uppajjanti uppannà ca akusalà dhammà parihàyanti ti. 10. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yena anuppannà và akusalà dhammà uppajjanti uppannà và kusalà dhammà parihàyanti yathayidaü bhi- kkhave pàpamittatà. Pàpamittassa bhikkhave anuppannà c' eva akusalà dhammà uppajjanti uppannà ca kusalà dhammà parihàyantã ti. Viriyàrambhàdi-vaggo sattamo.1 \<-------------------------------------------------------------------------- 1 From Ph. The other MSS. read Vaggo sattamo. >/ #<[page 014]># %<14 KALYâöAMITTâDI-VAGGA. [I. viii. 1.>% VIII. 1. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yena anuppannà và kusalà dhammà uppajjanti uppannà và akusalà dhammà parihàyanti yathayidaü bhi- kkhave kalyàõamittatà. Kalyàõamittassa bhikkhave anuppannà c' eva kusalà dham- mà uppajjanti uppannà ca akusalà dhammà parihàyantã ti. 2. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yena anuppannà và akusalà dhammà uppajjanti uppannà và kusalà dhammà parihàyanti yathayidaü bhi- kkhave anuyogo akusalànaü dhammànaü ananu- yogo kusalànaü dhammànaü. Anuyogà bhikkhave akusalànaü dhammànaü ananuyogà kusalànaü dhammànaü anuppannà c' eva akusalà dhammà uppajjanti uppannà ca kusalà dhammà parihàyantã ti. 3. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yena anuppannà và kusalà dhammà uppajjanti uppannà và kusalà dhammà parihàyanti yathayidaü bhi- kkhave anuyogo kusalànaü dhammànaü ananuyogo akusalànaü dhammànaü. Anuyogà bhikkhave kusalà dhammà ananuyogà akusalànaü dhammànaü anuppannà c' eva kusalà dhammà uppajjanti uppannà ca akusalà dhammà parihàyantã ti. 4. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yena anuppannà và bojjhaïgà n' uppajjanti up- pannà và bojjhaïgà na bhàvanà pàripåriü gacchanti yatha- yidaü bhikkhave ayoniso manasikàro. Ayoniso bhikkhave, manasikaroto anuppannà c' eva boj- jhaïgà n' uppajjanti uppannà ca bojjhaïgà na bhàvanà pàri- påriü gacchantã ti. 5. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yena anuppannà và bojjhaïgà uppajjanti uppannà và bojjhaïgà bhàvanà pàripåriü gacchanti yathayidaü yoniso manasikàro. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 015]># %% Yoniso bhikkhave manasikaroto anuppannà c' eva boj- jhaïgà uppajjanti uppannà ca bojjhaïgà bhàvanà pàripåriü gacchantã ti. 6. Appamattikà esà bhikkhave parihàni yadidaü ¤àti- parihàni. Etaü patikiññhaü bhikkhave parihànãnaü yadi- daü pa¤¤à-parihànã ti. 7. Appamattikà esà bhikkhave vuddhi yadidaü ¤ati- vuddhi. Etad aggaü vuddhãnaü yadidaü pa¤¤à-vuddhi. Tasmàt iha bhikkhave evaü sikkhitabbaü pa¤¤à-vuddhiyà vaóóhissàmà\<*<1>*>/ ti evaü hi vo bhikkhave sikkhitabban ti. 8. Appamattikà esà bhikkhave parihàni yadidaü bho- gaparihàni. Etaü patikiññhaü bhikkhave parihànãnaü yadidaü pa¤¤à-parihànã ti. 9. Appamattikà esà bhikkhave vuddhi yadidaü bhoga- vuddhi. Etad aggaü bhikkhave vuddhãnaü yadidaü pa¤¤àvuddhi. Tasmàt iha bhikkhave evaü sikkhitabbaü pa¤¤à-vuddhiyà vaóóhissàmà ti evaü hi vo bhikkhave sikkhitabban ti. 10. Appamattikà esà bhikkhave parihàni yadidaü yaso- parihàni. Etaü patikiññhaü bhikkhave parihànãnaü yadi- daü pa¤¤à-parihànã ti. Kalyàõamittàdi-vaggo aññhamo.2 IX. 1. Appamattikà esà bhikkhave vuddhi yadidaü yaso- vuddhi. Etad aggaü bhikkhave vuddhãnaü yadidaü pa¤¤à-vuddhi. Tasmàt iha bhikkhave evaü sikkhitabbaü pa¤¤à-vuddhiyà vaóóhissàmà ti evaü hi vo bhikkhave sikkhitabban ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. vuddhissàmà throughout. 2 From Ph. The other MSS. read Vaggo aññhamo. >/ #<[page 016]># %<16 PAMâDA-VAGGA. [I. ix. 2.>% 2. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yo evaü mahato anatthàya saüvattati yathayidaü bhikkhave pamàdo. Pamàdo bhikkhave mahato anatthàya saüvattatã ti. 3. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yo evaü mahato atthàya saüvattati yathayidaü bhikkhave appamàdo. Appamàdo bhikkhave mahato atthàya saüvattatã ti. [Similar Suttas follow of]: 4, 5. Kosajjaü . . . . viriyàrambho. 6, 7. Mahicchatà . . . appicchatà. 8, 9. Asantuññhità . . . santuññhità. 10, 11. Ayoniso manasikàro yoniso manasikàro. 12, 13. Asampaja¤¤aü . . . sampaja¤¤aü. 14, 15. Pàpamittatà . . . kalyàõamittatà. 16, 17. Anuyogo akusalànaü dhammànaü ananuyogo kusalànaü dhammànaü. . . . anuyogo kusalànaü dhammànam ananuyogo akusalànaü dhammànaü. Pamàdàdivaggo navamo.1 X. 1. Ajjhattikaü bhikkhave aïgan ti karitvà nतaü ekaü\<*<2>*>/ aïgam pi samanupassàmi yaü evaü mahato anatthàya saü- vattati yathayidaü bhikkhave pamàdo. Pamàdo bhikkhave mahato anatthàya saüvattatã ti. 2. Ajjhattikaü bhikkhave aïgan ti karitvà nतaü ekaü aïgam pi samanupassàmi yaü evaü mahato atthàya saüvattati yathayidaü bhikkhave appamàdo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 From Ph. The other MSS. Vaggo navamo. 2 Tr. has ekaïgam pi throughout. >/ #<[page 017]># %% Appamàdo bhikkhave mahato atthàya saüvattatã ti. 3,4. Ajjhattikaü bhikkhave aïgan ti karitvà nतaü ekadhammam pi samanupassàmi yaü evaü mahato anatthàya saüvattati yathayidaü bhikkhave kosajjaü . . . pe . . . viriyàrambho. 5,6. . . . pe . . . mahicchatà . . . pe . . . appicchatà. 7,8. . . . pe . . . asantuññhità . . . pe . . . santuññhità. 9,10. . . . pe . . . ayoniso manasikàro . . . pe . . . yoniso manasikàro. 11,12. . . . pe . . . asampaja¤¤aü . . . sampaja¤¤aü. 13. . . . pe . . . bàhiraü bhikkhave aïgan ti karitvà nतaü ekadhammam pi samanupassàmi yaü evaü mahato anatthàya saüvattati yathayidaü bhikkhave pàpamittatà. Pàpamittatà bhikkhave mahato anatthàya saüvattatãti. 14. Bàhiraü bhikkhave aïgan ti karitvà nतaü eka- dhammam pi samanupassàmi yaü evaü mahato atthàya saüvattati yathayidaü bhikkhave kalyàõamittatà. Kalyàõamittatà bhikkhave mahato atthàya saüvattatãti. 15. Ajjhattikaü bhikkhave aïgan ti karitvà nतaü eka- dhammam pi samanupassàmi yaü evaü mahato anatthàya saüvattati yathayidaü bhikkhave anuyogo akusalànaü dhammànaü ananuyogo kusalànaü dhammànaü. Anuyogo bhikkhave akusalànaü dhammànaü . . . mahato anatthàya saüvattatãti. 16. Ajjhattikaü bhikkhave aïgan ti karitvà nतaü eka- dhammam pi samanupassàmi yaü evaü mahato atthàya saüvattati yathayidaü bhikkhave anuyogo kusalànaü dhammànaü ananuyogo akusalànaü dhammànaü. Anuyogo bhikkhave kusalànaü dhammànaü . . . mahato atthàya saüvattatãti. 17. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yo evaü saddhammassa sammosàya antaradhànàya saüvattati yathayidaü bhikkhave pamàdo. Pamàdo bhikkhave saddhammassa sammosàya antaradhà- nàya saüvattatã ti. 18. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yo evaü saddhammassa ñhitiyà asammosàya ananta- radhànàya saüvattati yathayidaü bhikkhave appamàdo. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 018]># %<18 CATUKOòIKA-VAGGA. [I. x. 19.>% Appamàdo bhikkhave saddhammassa ñhitiyà asammosàya anantaradhànàya saüvattatãti. 19,20. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yo evaü saddhammassa sammosàya antaradhànàya saüvattati yathayidaü bhikkhave kosajjaü . . . pe . . . viriyàrambho. 21,22. . . . pe . . . mahicchatà . . . pe . . . appicchatà. 23,24. . . . pe . . . asantuññhità . . . pe . . . san- tuññhità. 25,26. . . . pe . . . ayoniso manasikàro . . . pe . . . yoniso manasikàro. 27,28. . . . pe . . . asampaja¤¤aü . . . pe . . . sampa- ja¤¤aü. 29,30. . . . pe . . . pàpamittatà . . . pe . . . kalyà- õamittatà. 31,32. . . . pe . . . anuyogo akusalànaü dhammà- naü ananuyogo kusalànaü dhammànaü . . . pe . . . anuyogo kusalànaü dhammànaü ananuyogo akusalànaü dhammànaü . . . pe . . . Catukoñikaü niññhitaü\<*<1>*>/. 33. Ye te\<*<2>*>/ bhikkhave bhikkhå adhammaü dhammo ti dãpenti te bhikkhave bhikkhå bahujanàhitàya\<*<3>*>/ pañipannà bahujanàsukhàya bahuno janassa anatthàya ahitàya dukkhàya devamanussànaü bahu¤ ca te bhikkhave bhikkhå apu¤¤aü pasavanti te c' imaü saddhammaü antaradhàpentãti. 34. Ye te bhikkhave bhikkhå dhammaü adhammo ti dãpenti . . . pe . . . 35. Ye te bhikkhave bhikkhå avinayaü vinayo ti dãpenti . . . pe . . . 36. Ye te bhikkhave bhikkhå vinayaü avinayo ti dãpenti . . . pe . . . 37. Ye te bhikkhave bhikkhå abhàsitaü alapitaü Tathà- gatena bhàsitaü lapitaü Tathàgatenà ti dãpenti . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Not in Ph., but in the other MSS. 2 Ph. Ye pi te. 3 Ph. bahujana-ahitàya; bahujana-asukhàya, etc. >/ #<[page 019]># %% 38. Ye te bhikkhave bhikkhå bhàsitaü lapitaü Tathà- gatena abhàsitaü alapitaü Tathàgena ti dãpenti . . . pe . . . 39. Ye te bhikkhave bhikkhå anàciõõaü Tathàgatena àciõõaü Tathàgatenà ti . . . pe . . . 40. Ye te bhikkhave bhikkhå àciõõaü Tathàgatena anà- ciõõaü Tathàgatenà ti dãpenti . . . pe . . . 41. Ye te bhikkhave bhikkhå appa¤¤attaü Tathàgatena pa¤¤attaü Tathàgatenà ti dãpenti . . . pe . . . 42. Ye te bhikkhave bhikkhå pa¤¤attaü Tathàgatena appa¤¤attaü Tathàgatenà ti dãpenti te bhikkhave bhikkhå bahujanàhitàya pañipannà bahujanàsukhàya bahuno janassa anatthàya ahitàyà dukkhàya devamanussànaü bahu¤ ca te bhikkhave bhikkhå apu¤¤aü pasavanti te c' imaü saddham- maü antaradhàpentãti. Adhammàdi-vaggo dasamo.1 XI. 1. Ye te bhikkhave bhikkhå adhammaü adhammo ti dãpenti te bhikkhave bhikkhå bahujanahitàya pañipannà bahujanasukhàya bahuno janassa atthàya hitàya sukhàya devamanussànaü bahu¤ ca te bhikkhave bhikkhå pu¤¤aü pasavanti te c' imaü saddhammaü ñhapentã ti. 2. Ye te bhikkhave bhikkhå dhammaü dhammo ti dãpenti . . . pe . . . 3. Ye te bhikkhave bhikkhå avinayaü avinayo ti dãpenti . . . pe . . . 4. Ye te bhikkhave bhikkhå vinayaü vinayo ti dãpenti . . . pe . . . 5. Ye te bhikkhave bhikkhå abhàsitaü alapitaü Tathà- gatena abhàsitaü alapitaü Tathàgatenà ti dãpenti . . . pe . . . 6. Ye te bhikkhave bhikkhå bhàsitaü lapitaü Tathà- gatena bhàsitaü lapitaü Tathàgatenà ti dãpenti . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 From Ph., but T., etc., read Vaggo dasamo. ChS reads Dutiyapamàdàdivaggo dasamo. >/ #<[page 020]># %<20 EKâDASAMO-VAGGA. [I. xi. 7.>% 7. Ye te bhikkhave bhikkhå anàciõõaü Tathàgatena anàciõõaü Tathàgatenà ti dãpenti . . . pe . . . 8. Ye te bhikkhave bhikkhå àciõõaü Tathàgatena àciõõaü Tathàgatenà ti dãpenti . . . pe . . . 9. Ye te bhikkhave bhikkhå appa¤¤attaü Tathàgatena appa¤¤attaü Tathàgatenà ti dãpenti . . . pe . . . 10. Ye te bhikkhave bhikkhå pa¤¤attaü Tathàgatena pa¤¤attaü Tathàgatenà ti dãpenti te bhikkhave bhikkhå bahujanahitàya pañipannà bahujanasukhàya bahuno janassa atthàya hitàya sukhàya devamanussànaü bahu¤ ca te bhi- kkhave bhikkhå pu¤¤aü pasavanti te c' imaü saddhammaü ñhapentãti\<*<1>*>/. Ekàdasamo vaggo.2 XII. 1. Ye te bhikkhave bhikkhå anàpattiü àpattã ti dãpenti te bhikkhave bhikkhå bahujanàhitàya pañipannà bahujanàsu- khàya bahuno janassa anatthàya ahitàya dukkhàya deva- manussànaü bahu¤ ca te bhikkhave bhikkhå apu¤¤aü pasavanti te c' imaü saddhammaü antaradhàpentãti. 2. Ye te bhikkhave bhikkhå àpattiü anàpattã ti dãpentã . . . pe . . . 3. Ye te bhikkhave bhikkhå lahukaü àpattiü garukàpattã ti dãpenti . . . pe . . . 4. Ye te bhikkhave bhikkhå garukaü àpattiü lahukàpattã ti dãpenti . . . pe . . . 5. Ye te bhikkhave bhikkhå duññhullaü àpattiü aduññ- hullàpattã ti dãpenti . . . pe . . . 6. Ye te bhikkhave bhikkhå aduññhullaü àpattiü duññhullà- pattã ti dãpenti . . . pe . . . 7. Ye te bhikkhave bhikkhå sàvasesaü àpattiü anavasesà- pattã ti dãpenti . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See Cullavagga, p. 204. 2 ChS, BC read Adhammàdi-vaggo ekàdasamo. >/ #<[page 021]># %% 8. Ye te bhikkhave bhikkhå anavasesaü àpattiü sàvasesà- pattã ti dãpenti . . . pe . . . 9. Ye te bhikkhave bhikkhå sappañikammaü àpattiü appañikammàpattã ti dãpenti . . . pe . . . 10. Ye te bhikkhave bhikkhå appañikammaü àpattiü sappañikammàpattã ti dãpenti te bhikkhave bhikkhå . . . pe . . . (ix.33) . . . antaradhàpentãti. 11. Ye te bhikkhave bhikkhå anàpattiü anàpattã ti dã- penti te bhikkhave bhikkhå bahujanahitàya pañipannà bahu- janasukhàya bahuno janassa atthàya hitàya sukhàya deva- manussànam bahu¤ ca te bhikkhave bhikkhå pa¤¤aü pasa- vanti te c' imaü saddhammaü ñhapentãti . . . pe . . . 12. Ye te bhikkhave bhikkhå àpattiü àpattã ti dãpenti . . . pe . . . 13. Ye te bhikkhave bhikkhå lahukaü àpattiü lahukà- pattã ti dãpenti . . . pe . . . 14. Ye te bhikkhave bhikkhå garukaü àpattiü garukà- pattã ti dãpenti . . . pe . . . 15. Ye te bhikkhave bhikkhå duññhullaü àpattiü duññ- hullàpattã ti dãpenti . . . pe . . . 16. Ye te bhikkhave bhikkhå aduññhullaü àpattiü aduññ- hullàpattã ti dãpenti . . . pe . . . 17. Ye te bhikkhave bhikkhå sàvasesaü àpattiü sàvasesà- pattã ti dãpenti . . . pe . . . 18. Ye te bhikkhave bhikkhå anavasesaü àpattiü anava- sesàpattã ti dãpenti . . . pe . . . 19. Ye te bhikkhave bhikkhå sappañikammaü àpattiü sappañikammàpattã ti dãpenti . . . pe . . . 20. Ye te bhikkhave bhikkhå appañikammaü àpattiü appañikammàpattã ti dãpenti te bhikkhave bhikkhå bahujana- hitàya pañipannà bahujanasukhàya bahuno janassa atthàya hitàya sukhàya devamanussànaü bahu¤ ca te bhikkhave bhikkhå pu¤¤aü pasavanti te c' imaü saddhammaü ñha- pentã ti. Anàpattàdivaggo dvàdasamo.1 \<-------------------------------------------------------------------------- 1 From Ph., but T. has Vaggo tatiyo. >/ #<[page 022]># %<22 EKAPUGGALA-VAGGA. [I. xiii. 1.>% XIII. 1. Ekapuggalo bhikkhave loke uppajjamàno uppajjati bahujanahitàya bahujanasukhàya lokànukampàya atthàya hitàya sukhàya devamanussànaü. Katamo ekapuggalo? Tathàgato arahaü sammà sambuddho. Ayaü kho bhikkhave ekapuggalo loke uppajjamàno . . . pe . . . devamanussànan ti. 2. Ekapuggalassa bhikkhave pàtubhàvo dullabho lokas- miü. Katamassa ekapuggalassa? Tathàgatassa arahato sammà sambuddhassa. Imassa kho bhikkhave ekapuggalassa pàtubhàvo dullabho lokasmin ti. 3. Ekapuggalo bhikkhave loke uppajjamàno uppajjati acchariyamanusso. Katamo ekapuggalo? Tathàgato ara- haü sammà sambuddho. Ayaü kho bhikkhave ekapuggalo loke uppajjamàno uppa- jjati acchariyamanusso ti. 4. Ekapuggalassa bhikkhave kàlakiriyà bahuno janassa anutappà\<*<1>*>/ hoti. Katamassa ekapuggalassa? Tathàgatassa arahato sammà sambuddhassa. Imassa kho bhikkhave ekapuggalassa kàlakiriyà . . . pe . . . anutappà hotãti. 5. Ekapuggalo bhikkhave loke uppajjamàno uppajjati adutiyo asahàyo appañimo appañisamo appañibhàgo appañi- puggalo asamo asamasamo dipadànaü aggo. Katamo eka- puggalo? Tathàgato arahaü sammà sambuddho. Ayaü kho bhikkhave ekapuggalo loke uppajjamàno . . . pe . . . dipadànaü aggo ti. 6. Ekapuggalassa bhikkhave pàtubhàvà mahato cakkhussa pàtubhàvo hoti, mahato àlokassa pàtubhàvo hoti, mahato obhàsassa pàtubhàvo hoti, channaü anuttariyànaü pàtubhàvo hoti, catunnaü pañisambhidànaü sacchikiriyà hoti, aneka- dhàtu-pañivedho hoti, nànàdhàtu-pañivedho hoti, vijjà-vimutti- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. anukampà; T. anutappàya. >/ #<[page 023]># %% phala-sacchikiriyà hoti, sotàpatti-phala-sacchikiriyà hoti, saka- dàgàmi-phala-sacchikiriyà hoti, anàgàmi-phala-sacchikiriyà hoti, arahatta-phala-sacchikiriyà hoti. Katamassa ekapugga- lassa? Tathàgatassa arahato sammà sambuddhassa. Imassa kho bhikkhave ekapuggalassa pàtubhàvà mahato cakkhussa pàtubhàvo . . . pe . . . arahattaphala-sacchiki- riyà hotãti\<*<1>*>/. 7. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekapuggalam pi samanu- passàmi yo evaü Tathàgatena anuttaraü dhammacakkaü pavattitaü sammad eva anuppavatteti yathayidaü bhikkhave Sàriputto. Sàriputto bhikkhave Tathàgatena anuttaraü dhammacak- kaü pavattitaü sammad eva anuppavattetãti\<*<2>*>/. Ekapuggala-vaggo terasamo. XIV.\<*<3>*>/ 1. Etad aggaü bhikkhave mama sàvakànaü bhikkhånaü ratta¤¤ånaü yadidaü A¤¤àkoõóa¤¤o. mahàpa¤¤ànaü yadidaü Sàriputto. iddhimantànaü yadidaü MahàMoggallàno. dhutavàdànaü\<*<4>*>/ yadidaü Mahà Kassapo. dibbacakkhukànaü yadidaü Anuruddho. uccàkulikànaü yadidaü Bhaddiyo Kàligodhà\<*<5>*>/-yaputto. ma¤jussarànaü yadidaü Lakuõñaka\<*<6>*>/-bhaddiyo. sãhanàdikànaü yadidaü Piõóola-Bhàradvàjo. dhammakathikànaü yadidaü Puõõo Mantàni-putto. saïkhittena bhàsitas- savitthàrena atthaü vibhajantànaü yadidaü Mahà Kaccàno ti\<*<7>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. makes this the ending of the Ekapuggala-vaggo terasamo. 2 The Com. ends the Ekapuggala vaggo here. 3 The reason why this and the following vaggas appear to be so short is that each name is supposed to be contained in a separate sutta. 4 Ph. dhåtangadharànaü. 5 Ph. T. Kàëigodha-. 6 Bh. Lakuõñhavaka-bhaddiyo. Ph., Tr. Lakuõóa-. 7 Ph. ends with Vaggo dutiyo. Com. Pathamo vaggo. >/ #<[page 024]># %<24 ETADAGGA-VAGGA. [I. xiv. 2.>% 2. Etad aggaü bhikkhave mama sàvakànaü bhikkhånaü manomayaü kàyaü abhinimminantànaü yadidaü Culla-panthako. ceto-vivañña-kusalà- nam yadidaü Cullapanthako\<*<1>*>/. sa¤¤à-vivañña-kusalà- naü yadidaü Mahàpanthako. araõavihàrãnaü yadidaü Subhåti. dakkhiõeyyànaü yadidaü Subhåti. àra¤¤ikànaü yadidaü Revato Khadiravaniyo. jhàyãnaü yadidaü Kaïkhà-revato. àraddha-viriyànaü yadidaü Soõo Kolivãso. kalyàõavàkkaraõànaü yadidaü Soõo Kuñikaõõo\<*<2>*>/. làbhãnaü yadidaü Sãvali. saddhàdhimuttànaü yadidaü Vakkalã\<*<3>*>/ ti. 3. Etad aggaü bhikkhave mama sàvakànaü bhikkhånaü sikkhàkàmànaü yadidaü Ràhulo. saddhàpabbajitànaü yadidaü Raññhapàlo. pañhamaü salàkaü gaõhantànaü yadidam Kuõóadhàno. pañibhànavantànaü yadidaü Vaïgãso. samantapàsàdikànaü yadidaü Upaseno Vaïganta- putto. senàsanapa¤¤àpakànaü yadidaü Dabbo Mallaputto. devatànaü piyamanà- pànaü yadidaü Pilinda\<*<4>*>/-vaccho. khippàbhi¤¤ànaü yadidaü Bàhiyo Dàrucãriyo. cittakathikànaü yadidaü Kumàra\<*<5>*>/-kassapo. {pañisambhidappattà-} naü yadidaü Mahàkoññhito ti. 4. Etad aggaü bhikkhave mama sàvakànaü bhikkhånaü bahussutànaü yadidaü ânando. satimantànaü yadidaü ânando. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. has Ceto-vimutti k- yad- Cullapanthako pa¤¤à vimutti k- yad- Mahàpanthako; T. reads Ceto-vivaóóha-; Ph. vivañña-; Tr. -vivaddha-. 2 Ph. Koti-kaõõo. 3 Ph. Bb. Vakkali. 4 Ba. Bb. T. Pilindi; Tr. Piëindi. 5 Bb. Kulàra-. >/ #<[page 025]># %% gatimantànaü yadidaü ânando. dhitimantànaü yadidaü ânando. upaññhàkànaü yadidaü ânando. mahàparisànaü yadidaü Uruvela-kassapo. kulappasàdakànaü yadidaü Kàëudàyã. appàbàdhànaü yadidaü Bakkulo\<*<1>*>/. pubbenivàsaü anussa- rantànaü yadidaü Sobhito. vinayadharànaü yadidaü Upàli. bhikkhun' ovàdakànaü yadidaü Nandako. indriyesu-gutta-dvàrà- naü yadidaü Nando. bhikkhu-ovàdakànaü yadidaü Mahà-kappino. tejo-dhàtukusalànaü yadidaü Sàgato. pañibhàneyyakànaü yadidaü Ràdho. låkhacãvara-dharànaü yadidaü Mogharàjà\<*<2>*>/ ti. 5. Etad aggaü bhikkhave mama sàvikànaü bhikkhunãnaü ratta¤¤ånaü yadidaü Mahàpajàpatã Gotamã. mahàpa¤¤ànaü yadidaü Khemà. iddhimantànaü yadidaü Uppalavaõõà. vinayadharànaü yadidaü Pañàcàrà\<*<3>*>/. dhammakathikànaü yadidaü Dhammadinnà. jhàyãnaü yadidaü Nandà. àraddhaviriyànaü yadidaü Soõà. dibbacakkhukànaü yadidaü Sakulà. khippàbhi¤¤ànaü yadidaü Bhaddà\<*<4>*>/ Kuõóalakesà. pubbenivàsaü anussa- rantãnaü yadidaü Bhaddà-kapilànã\<*<5>*>/. mahàbhi¤¤appattànaü yadidaü Bhaddà Kaccànà. låkhacãvaradharànaü yadidaü Kisàgotamã. saddhàdhimuttànaü yadidaü Sigàlamàtà\<*<6>*>/ ti. 6. Etad aggaü bhikkhave mama sàvakànaü upàsakànaü pañhamaü saraõaü gacchantànaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. appànàdhikànaü yad- Bàkulo. 2 T. -ràjo. 3 Bb. has Pàñàcàrà; the others, Pañàcàrà:pàña--may be correct = Sansk. pràtà, full, perfect. 4 Tr. Bhadda throughout. 5 Ba. Kàpilànã. 6 Ph. Siïgàlakà màtà; Bb. Sigàlamàtà. >/ #<[page 026]># %<26 ETADAGGA-VAGGA. [I. xiv. 7.>% yadidaü Tapassu\<*<1>*>/-Bhallikà và- õijà. dàyakànaü\<*<2>*>/ yadidaü Sudatto gahapati Anà- thapiõóiko. dhammakathikànaü yadidaü Citto gahapati Macchi- kasaõóiko\<*<3>*>/. catåhi saïgaha-vat- thåhi parisaü saï- gaõhantànaü yadidaü Haññhako\<*<4>*>/ âëavako. paõãtadàyakànaü yadidaü Mahànàmo Sakko. manàpadàyakànaü yadidaü Uggo gahapati Vesàliko. saïghupaññhàkànaü yadidaü Uggato gahapati\<*<5>*>/. aveccappasannànaü yadidaü Såro Ambaññho. puggalappasannànaü yadidaü Jãvako Komàrabhacco\<*<6>*>/. vissàsakànaü yadidaü Nakulapità\<*<7>*>/ gahapati ti. 7. Etad aggaü bh- mama sàvikànaü upàsikànaü pañhamaü saraõaü gacchantãnaü yadidaü Sujàtà Senànidhãtà\<*<8>*>/. dàyikànaü yadidaü Visàkhà Migàramàtà. bahussutànaü yadidaü Khujjuttarà. mettàvihàrãnaü yadidaü Sàmàvatã\<*<9>*>/. jhàyãnaü yadidaü Uttarà Nandamàtà. paõãtadàyikànaü yadidaü Suppavàsà Koëiyadhãtà. gilànåpaññhàkãnaü yadidaü Suppiyà upàsikà. aveccappasannànaü yadidaü Kàtiyànã. vissàsikànaü yadidaü Nakulamàtà gahapatànã. anussavappasannànaü yadidaü Kàëã upàsikà Kurara-gha- rikà\<*<10>*>/ ti. Etad-aggo vaggo. XV. 1. Aññhànaü etaü bhikkhave anavakàso yaü diññhi-sam- panno puggalo ka¤ci\<*<11>*>/ saïkhàraü niccato upagaccheyya n' etaü ñhànaü vijjati. òhàna¤ ca kho etaü bhikkhave \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. Tapussa. 2 Ph. dàyik- . . . Suddatto. 3 Ph. Pacchikavanasoõóiko. 4 Ph. Hatthako Alàvako; T. Aññhako. 5 Ph. Hatthigàmako Uggàto gahapati. 6 Ph. -bhajjo. 7 Ph. Kulapità. 8 Ph. Seniyadhãta; Tr. Senànã. 9 Tr. Sàmavatã. 10 Ph. Kula-gharikà; Tr. garikà. 11 Ph. ki¤ci. >/ #<[page 027]># %% vijjati yaü puthujjano ka¤ci saïkhàraü niccato upa- gaccheyya ñhànaü etaü vijjatãti. 2. Aññhànaü etaü bhikkhave anavakàso yaü diññhisam- panno puggalo ka¤ci saïkhàraü sukhato upagaccheyya n' etaü ñhànaü vijjati. òhàna¤ ca kho etaü bhikkhave vijjati yaü puthujjano ka¤ci saïkhàraü sukhato upa- gaccheyya ñhànaü etaü vijjatãti. 3. Aññhànaü etaü bhikkhave anavakàso yaü diññhisam- panno puggalo ka¤ci dhammaü attato upagaccheyya n' etaü ñhànaü vijjati. òhàna¤ ca kho etaü bhikkhave vijjati yaü puthujjano ka¤ci dhammaü attato upagaccheyya ñhànaü etaü vijjatãti. 4. Aññhànaü etaü bhikkhave anavakàso yaü diññhisam- panno puggalo màtaraü jãvità voropeyya n' etaü ñhànaü vijjati. òhàna¤ ca kho etaü bhikkhave vijjati yaü puthu- jjano màtaraü jãvità voropeyya ñhànaü etaü vijjatãti. 5. Aññhànaü etaü bhikkhave anavakàso yaü diññhisam- panno puggalo pitaraü jãvità voropeyya n' etaü ñhànaü vijjati. òhàna¤ ca kho etaü bhikkhave vijjati yaü puthu- jjano pitaraü jãvità voropeyya ñhànaü etaü vijjatãti. 6. Aññhànaü etaü bhikkhave anavakàso yaü diññhisam- panno puggalo arahantaü jãvità voropeyya n' etaü ñhànaü vijjati. òhàna¤ ca kho etaü bhikkhave vijjati yaü puthu- jjano arahantaü jãvità voropeyya ñhànaü etaü vijjatãti. 7. Aññhànaü etaü bhikkhave anavakàso yaü diññhisam- panno puggalo Tathàgatassa duññhena cittena lohitaü uppà- deyya n' etaü ñhànaü vijjati. òhàna¤ ca kho etaü bhikkhave vijjati yaü puthujjano Tathàgatassa duññhena cittena lohitaü uppàdeyya ñhànaü etaü vijjatãti. 8. Aññhànaü etaü bhikkhave anavakàso yaü diññhisam- panno puggalo saïghaü bhindeyya n' etaü ñhànaü vijjati. òhàna¤ ca kho etaü bhikkhave vijjati yaü puthujjano saïghaü bhindeyya ñhànaü etaü vijjatãti. 9. Aññhànaü etaü bhikkhave anavakàso yaü diññhisam- panno puggalo a¤¤aü satthàraü uddiseyya n' etaü ñhànaü vijjati. òhàna¤ ca kho etaü bhikkhave vijjati yaü puthu- jjano a¤¤aü satthàraü uddiseyya ñhànaü etaü vijjatãti. 10. Aññhànaü etaü bhikkhave anavakàso yaü ekissà lokadhàtuyà dve arahanto sammà sambuddhà apubbaü \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 028]># %<28 AòòHâNA-VAGGA. [I. xv. 11.>% acarimaü uppajjeyyuü n' etaü ñhànaü vijjati. òhàna¤ ca kho etaü bhikkhave vijjati yaü ekissà lokadhàtuyà eko arahaü sammà sambuddho uppajjeyya ñhànaü etaü vijjatãti. 11. Aññhànaü etaü bhikkhave anavakàso yaü ekissà loka- dhàtuyà dve ràjàno cakkavattã apubbam acarimaü uppa- jjeyyuü n' etaü ñhànaü vijjati. òhàna¤ ca kho etaü bhi- kkhave vijjati yaü ekissà lokadhàtuyà eko ràjà cakkavattã uppajjeyya ñhànaü etaü vijjatãti. 12. Aññhànaü etaü bhikkhave anavakàso yaü itthã arahaü assa sammà sambuddho n' etaü ñhànaü vijjati. òhàna¤ ca kho etaü bhikkhave vijjati yaü puriso arahaü assa sammà sambuddho ñhànaü etaü vijjatãti. 13. Aññhànaü etaü bhikkhave anavakàso yaü itthã ràjà assa cakkavattã n' etaü ñhànaü vijjati. òhàna¤ ca kho etaü bhikkhave vijjati yaü puriso ràjà assa cakkavattã ñhànaü etaü vijjatãti. 14-16. Aññhànaü etaü bhikkhave anavakàso yaü itthã Sakkattaü kàreyya . . . pe . . . Màrattaü kàreyya . . . pe . . . Brahmattaü kàreyya n' etaü ñhànaü vijjati. òhàna¤ ca kho etaü bhikkhave vijjati yaü puriso Sakkattaü kàreyya . . . pe . . . Màrattaü kàreyya . . . pe . . . Brahmattaü kà- reyya ñhànaü etaü vijjatãti. 17. Aññhànaü etaü bhikkhave anavakàso yaü kàya- duccaritassa iññho kanto manàpo vipàko nibbatteyya n' etaü ñhànaü vijjati. òhàna¤ ca kho etaü bhikkhave vijjati yaü kàyaduccaritassa aniññho akanto amanàpo vipàko nibbatteyya ñhànaü etaü vijjatãti. 18. Aññhànaü etaü bhikkhave anavakàso yaü vacãduccari- tassa . . . pe . . . 19. Aññhànaü etaü bhikkhave anavakàso yaü mano- duccaritassa iññho kanto manàpo vipàko nibbatteyya n' etaü ñhànaü vijjati. òhàna¤ ca kho etaü bhikkhave vijjati yaü manoduccaritassa aniññho akanto amanàpo vipàko nibbatteyya ñhànaü etaü vijjatãti. 20. Aññhànaü etaü bhikkhave anavakàso yaü kàyasucari- tassa aniññho akanto amanàpo vipàko nibbatteyya n' etaü ñhànaü vijjati. òhàna¤ ca kho etaü bhikkhave vijjati yaü kàyasucaritassa iññho kanto manàpo vipàko nibbatteyya ñhànaü etaü vijjatãti. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 029]># %% 21. Aññhànaü etaü bhikkhave anavakàso yaü vacãsucari- tassa . . . pe . . . 22. . . . yam manosucaritassa aniññho akanto amanàpo vipàko nibbatteyya n' etaü ñhànaü vijjati. òhàna¤ ca kho etaü bhikkhave vijjati yaü manosucaritassa iññho kanto manàpo vipàko nibbatteyya ñhànaü etaü vijjatãti. 23. Aññhànaü etaü bhikkhave anavakàso yaü kàyaducca- ritasamaïgã tannidànà tappaccayà kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjeyya n' etaü ñhànaü vijjati. òhànaü ca kho etaü bhikkhave vijjati yaü kàya- duccaritasamaïgã tannidànà tappaccayà kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjeyya ñhànaü etaü vijjatãti. 24. Aññhànaü etaü bhikkhave anavakàso yaü vacãduccari- tasamaïgã . . . pe . . . 25. . . . yaü manoduccaritasamaïgã tannidànà tappaccayà kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppa- jjeyya n' etaü ñhànaü vijjati. òhànaü ca kho etaü bhi- kkhave vijjati yaü manoduccaritasamaïgã tannidànà tappa- ccayà kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vini- pàtaü nirayaü uppajjeyya ñhànaü etaü vijjatãti. 26. Aññhànaü etaü bhikkhave anavakàso yaü kàyasuca- ritasamaïgã tannidànà tappaccayà kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjeyya n' etaü ñhànam vijjati. òhànaü ca kho etaü bhikkhave vijjati yaü kàyasucaritasamaïgã tannidànà tappaccayà kà- yassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppa- jjeyya ñhànaü etaü vijjatãti. 27. Aññhànaü etaü bhikkhave anavakàso yaü vacãsucarita- samaïgã tannidànà tappaccayà kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjeyya n' etaü ñhànaü vijjati. òhànaü ca kho etaü bhikkhave vijjati yaü vacãsucaritasamaïgã tannidànà tappaccayà kàyassa bhedà pa- ram maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjeyya ñhànaü etaü vijjatãti. 28. Aññhànaü etaü bhikkhave anavakàso yaü manosu- caritasamaïgã tannidànà tappaccayà kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjeyya n' etaü ñhànaü vijjati. òhànaü ca kho etaü bhikkhave vijjati \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 030]># %<30 AòòHâNA-VAGGA. [I. xvi. 1.>% yaü manosucaritasamaïgã tannidànà tappaccayà kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjeyya ñhànaü etaü vijjatãti. Aññhànavaggo.\<*<1>*>/ XVI. 1. Ekadhammo bhikkhave bhàvito bahulãkato ekantanibbi- dàya viràgàya nirodhàya upasamàya abhi¤¤àya sambodhàya nibbànàya saüvattati. Katamo ekadhammo? Buddhànussati. Ayaü bhikkhave ekadhammo bhàvito . . . pe . . . saüvattati. 2-10. Ekadhammo bhikkhave bhàvito bahulãkato ekanta- nibbidàya viràgàya nirodhàya upasamàya abhi¤¤àya sam- bodhàya nibbànàya saüvattati. Katamo ekadhammo? Dham- mànussati . . . pe . . . Saïghànussati . . . pe . . . Sãlànussati . . . pe . . . Càgànussati . . . pe . . . Devatànussati . . . pe . . . ânàpànasati . . . pe . . . Maraõasati . . . pe . . . Kàyagatàsati\<*<2>*>/ . . . pe . . . Upasamànussati. Ayaü kho bhikkhave ekadhammo bhàvito bahulãkato ekantanibbidàya viràgàya nirodhàya upasamàya abhi¤¤àya sambodhàya nibbànàya saüvattatãti\<*<3>*>/. XVII.4 1. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yena anuppannà và akusalà dhammà uppajjanti uppannà và akusalà dhammà bhiyyo bhàvàya vepullàya saü- vattanti yathayidaü bhikkhave micchàdiññhi. Micchàdiññhikassa bhikkhave anuppannà c' eva akusalà dhammà uppajjanti uppannà ca akusalà dhammà bhiyyo bhàvàya vepullàya saüvattantãti. 2. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yena anuppannà và kusalà dhammà uppajjanti uppannà và kusalà dhammà bhiyyo bhàvàya vepullàya saü- vattanti yathayidaü bhikkhave sammàdiññhi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Supplied from the Com., which says, Aññhànapàli-vaõõanà niññhità. 2 T., Ba., Bb. ànapànasati, maraõasati, kàyagatàsati. 3 ChS adds Vaggo pañhamo. 4 ChS counts this as XVI, Vaggo dutiyo. >/ #<[page 031]># %% Sammàdiññhikassa bhikkhave anuppannà c' eva kusalà dhammà uppajjanti uppannà ca kusalà dhammà bhiyyo bhàvàya vepullàya saüvattantãti. 3. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yena anuppannà và kusalà dhammà n' uppajjanti uppannà và kusalà dhammà parihàyanti yathayidam bhi- kkhave micchàdiññhi. Micchàdiññhikassa bhikkhave anuppannà c' eva kusalà dhammà n' uppajjanti uppannà ca kusalà dhammà parihà- yantãti. 4. Nàhaü bhikkhave a¤¤am ekadhammam pi samanu- passàmi yena anuppannà và akusalà dhammà n' uppajjanti uppannà và akusalà dhammà parihàyanti yathayidaü bhi- kkhave sammàdiññhi. Sammàdiññhikassa bhikkhave anuppannà c' eva akusalà dhammà n' uppajjanti uppannà ca akusalà dhammà parihà- yantãti. 5. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yena anuppannà và micchàdiññhi uppajjati uppannà và micchàdiññhi pavaóóhati yathayidam bhikkhave ayoniso manasikàro. Ayoniso bhikkhave manasikaroto anuppannà c' eva micchà- diññhi uppajjati uppannà ca micchàdiññhi pavaóóhatãti. 6. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yena anuppannà và sammàdiññhi uppajjati uppannà và sammàdiññhi pavaóóhati yathayidam bhikkhave yoniso manasikàro. Yoniso bhikkhave manasikaroto anuppannà c' eva sammà- diññhi uppajati uppannà ca sammàdiññhi pavaóóhatãti. 7. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi yen' evaü sattà kàyassa bhedà param maraõà apà- yaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjanti yathayidaü bhikkhave micchàdiññhi. Micchàdiññhiyà bhikkhave samannàgatà sattà kàyassa bhedà paraü maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjantãti\<*<1>*>/. 8. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanupassà- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. has after this sutta Vaggo Ekadasamo. >/ #<[page 032]># %<32 BäJA-VAGGA. [I. xvii. 9.>% mi yen' evaü sattà kàyassa bhedà param maraõà sugatiü sag- gaü lokaü uppajjanti yathayidaü bhikkhave sammàdiññhi. Sammàdiññhiyà bhikkhave samannàgatà sattà kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjantãti\<*<1>*>/. 9. Micchàdiññhikassa bhikkhave purisapuggalassa ya¤ c' eva kàya-kammaü yathàdiññhisamattaü samàdinnaü ya¤ ca vacãkammaü . . . pe . . . ya¤ ca mano-kammaü yathà- diññhisamattaü samàdinnaü yà ca cetanà.. *. yà ca pattha- nà yo ca paõidhi ye ca saïkhàrà sabbe te dhammà aniññhàya akantàya amanàpàya ahitàya dukkhàya saüvattanti. Taü kissa hetu? Diññhi hi\<*<2>*>/ bhikkhave pàpikà ti. Seyyathàpi bhikkhave nimba-bãjaü và kosàtaki-bãjaü và tittaka-làbu-bãjam và allàya pañhaviyà nikkhittaü ya¤ c' eva pañhavi-rasaü upàdiyati ya¤ ca àporasaü upàdiyati sabban taü tittakattàya kañukattàya asàtattàya\<*<3>*>/ saüvattati. Taü kissa hetu? Bãjaü\<*<4>*>/ bhikkhave pàpakaü. Evam eva kho bhikkhave micchàdiññhikassa purisapuggalassa ya¤ c' eva . . . pe . . . Diññhi hi bhikkhave pàpikà ti. 10. Sammàdiññhikassa bhikkhave purisapuggalassa ya¤ c' eva kàyakammaü yathàdiññhisamattaü samàdinnaü ya¤ c' eva vacãkammaü . . . pe . . . ya¤ ca manokammaü ya- thàdiññhisamattaü samàdinnaü yà ca cetanà yà ca patthanà yo ca paõidhi ye ca saïkhàrà sabbe te dhammà iññhàya kantà- ya manàpàya hitàya sukhàya saüvattanti. Taü kissa hetu? Diññhi hi bhikkhave bhaddikà ti. Seyyathàpi bhikkhave ucchubãjaü và sàlibãjaü và muddi- kàbãjaü và allàya pañhaviyà nikkhittaü ya¤ c' eva pañhavi- rasaü upàdiyati ya¤ ca àporasam upàdiyati sabban taü ma- dhurattàya sàtattàya asecanakattàya\<*<5>*>/ saüvattati. Taü kissa hetu? Bãjaü bhikkhave bhaddakaü. Evam eva kho bhi- kkhave sammàdiññhikassa purisapuggalassa ya¤ c' eva . . . pe . . . Diññhi hi bhikkhave bhaddikà ti\<*<6>*>/. Bãja-vaggo.7 \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Com. has Pañhamo Vaggo. 2 ChS reads throughout hi' ssa. 3 T. àsàtakattàya; but as- amadhurattàya (Com.). 4 Ph. bãja¤hi. 5 Ph. see Th. 2, 55, Suttavibh. p. 271, and Mahàvastu, iii. 259. 6 Ph. and Com. Vaggo Dutiyo. Bb. Vaggo. 7 ChS: Vaggo dutiyo. * This space is according to the MSS. The two adjectives yath- and sam- are to be supplied to each noun. >/ #<[page 033]># %% XVIII. 1. Ekapuggalo bhikkhave loke uppajjamàno uppajjati bahujanàhitàya\<*<1>*>/ bahujanàsukhàya bahuno janassa anatthàya ahitàya dukkhàya devamanussànaü. Katamo ekapuggalo?. Micchàdiññhiko hoti viparãtadassano so bahujanaü sad- dhammà vuññhàpetvà asaddhamme patiññhàpeti. Ayaü kho bhikkhave ekapuggalo loke uppajjamàno . . . pe . . . devamanussànanti. 2. Ekapuggalo bhikkhave loke uppajjamàno uppajjati bahujanahitàya bahujanasukhàya bahuno janassa atthàya hi- tàya sukhàya devamanussànaü. Katamo ekapuggalo? Sammàdiññhiko hoti aviparãtadassano so bahujanaü asaddhammà vuññhàpetvà saddhamme patiññhàpeti. Ayaü kho bhikkhave ekapuggalo loke uppajjamàno . . . pe . . . devamanussànanti. 3. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekadhammam pi samanu- passàmi evaü mahàsàvajjaü yathayidaü bhikkhave micchà- diññhi. Micchàdiññhiparamàni bhikkhave mahàsàvajjànãti. 4. Nàhaü bhikkhave a¤¤aü ekapuggalam pi samanu- passàmi yo evaü bahujanàhitàya pañipanno bahujanàsukhàya bahuno janassa anatthàya ahitàya dukkhàya devamanussà- naü yathayidaü bhikkhave Makkhali moghapuriso. Seyyathàpi bhikkhave nadã-mukhe\<*<2>*>/ khipaü\<*<3>*>/ uóóeyya\<*<4>*>/ bahunnaü macchànaü ahitàya dukkhàya anayàya\<*<5>*>/ vyasanà- ya: evam eva kho bhikkhave Makkhali moghapuriso ma- nussa\<*<6>*>/-khipaü ma¤¤e loke uppanno bahunnaü sattànaü ahitàya dukkhàya anayàya\<*<5>*>/ vyasanàyà ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. bahujana-ahitàya, etc. 2 T. Bb. mukham. 3 Ph. khippam, but khipam=kuminam; Tr. visaü. 4 Ba., Tr. -óóeya; Ph. uccheyya. 5 Tr. anatthàya. 6 Ph. omits manussa. >/ #<[page 034]># %<34 MAKKHALI-VAGGA. [I. xviii. 5.>% 5. Durakkhàte bhikkhave dhammavinaye yo ca samàda- peti ya¤ ca samàdapeti yo ca samàdapito tathattàya pañi- pajjati sabbe te bahuü apu¤¤aü pasavanti. Taü kissa hetu? Durakkhàtattà bhikkhave dhammassà ti. 6. Svàkkhàte bhikkhave dhammavinaye yo ca samàdapeti ya¤ ca samàdapeti yo ca samàdapito tathattàya pañipajjati\<*<1>*>/ sabbe te bahuü pu¤¤aü pasavanti. Taü kissa hetu? Svà- kkhàtattà bhikkhave dhammassà ti. 7. Durakkhàte bhikkhave dhammavinaye dàyakena mattà jànitabbà no pañiggàhakena. Taü kissa hetu? Durakkhà- tattà bhikkhave dhammassà ti. 8. Svàkkhàte bhikkhave dhammavinaye pañiggàhakena mattà jànitabbà no dàyakena. Taü kissa hetu? Svàkkhà- tattà bhikkhave dhammassà ti. 9. Durakkhàte bhikkhave dhammavinaye yo àraddha- viriyo so dukkhaü viharati. Taü kissa hetu? Durakkhà- tattà bhikkhave dhammassà ti. 10. Svàkkhàte bhikkhave dhammavinaye yo kusãto so dukkhaü viharati. Taü kissa hetu? Svàkkhàtattà bhi- kkhave dhammassà ti. 11. Durakkhàte bhikkhave dhammavinaye yo kusãto so sukhaü viharati. Taü kissa hetu? Durakkhàtattà bhi- kkhave dhammassà ti. 12. Svàkkhàte bhikkhave dhammavinaye yo àraddhaviriyo so sukhaü viharati. Taü kissa hetu? Svàkkhàtattà bhi- kkhave dhammassà ti. 13. Seyyathàpi bhikkhave appamattako pi gåtho dug- gandho hoti evam eva kho ahaü bhikkhave appamattakam pi bhavaü na vaõõemi\<*<2>*>/ antamaso accharàsaïghàtamattam pã ti. 14. Seyyathàpi bhikkhave appamattakam pi muttaü duggandhaü hoti . . . pe . . . 15. . . . appamattako pi kheëo duggandho hoti . . . pe . . . 16. . . . appamattako pi pubbo duggandho hoti . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. pañippajjati. 2 Ph. vaõõemi. >/ #<[page 035]># %% 17. . . . appamattakam pi lohitaü duggandhaü hoti evam eva kho ahaü bhikkhave appamattakam pi bhavaü na vaõ- õemi antamaso accharà-saïghàta-mattam pãti\<*<1>*>/. XIX.\<*<2>*>/ 1. Seyyathàpi bhikkhave appamattakaü imasmiü Jam- budãpe àràmaràmaõeyyakaü vanaràmaõeyyakaü bhåmirà- maõeyyakaü pokkharaõãràmaõeyyakaü, atha kho etad eva bahutaraü yadidaü ukkåla-vikålaü\<*<3>*>/ nadã-viduggaü khàõu- kaõñakàdhànaü\<*<4>*>/ pabbata-visamaü: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye thalajà, atha kho ete va sattà bahutarà ye odakà: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye manussesu paccàjàyanti, atha kho ete va sattà bahutarà ye a¤¤atra ma- nussehi paccàjàyanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye majjhimesu janapadesu paccàjàyanti, atha kho ete va sattà bahutarà ye paccantimesu janapadesu paccàjàyanti avi¤¤àtàresu milakk- hesu: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye pa¤¤avanto ajaëà aneëamågà pañibalà subhàsita-dubbhàsitassa attham a¤¤àtuü, atha kho ete va sattà bahutarà ye duppa¤¤à jaëà eëamågà\<*<5>*>/ na pañibalà subhàsita-dubbhàsitassa atthaü a¤¤à- tuü: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye ariyena pa¤¤àcakkhunà samannàgatà, atha kho ete va sattà bahu- tarà ye avijjàgatà sammåëhà: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye labhanti Tathàgataü dassanàya, atha kho ete va sattà bahutarà ye na labhanti Tathàgataü dassanàya: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye labhanti Tathàgatappaveditaü dhammavinayaü savanàya, atha kho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Add Makkhali vaggo (so in BC), ChS reads Vaggo tatiyo. 2 ChS counts this as XVI, Vaggo catuttho. 3 Ph. ukkulam vikulam (See p. 37). 4 Ph. kaõóakañhànam. 5 Ph. -muggà >/ #<[page 036]># %<36 APPAMATTAKA-VAGGA. [I. xix. 1.>% ete va sattà bahutarà ye na labhanti Tathàgatappaveditaü dhammavinayaü savanàya: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye sutvà dham- maü dhàrenti, atha kho ete va sattà bahutarà ye sutvà dhammaü na dhàrenti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye dhatànaü\<*<1>*>/ dhammànaü atthaü upaparikkhanti, atha kho ete va sattà bahutarà ye dhatànaü dhammànaü atthaü na upapari- kkhanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye atthaü a¤¤àya dhammam a¤¤àya dhammànudhammaü pañipajjanti, atha kho ete va sattà bahutarà ye na atthaü a¤¤àya na dhammaü a¤¤àya dhammànudhammaü na pañipajjanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye saüvejanãyesu ñhànesu saüvijjanti, atha kho ete va sattà bahutarà ye saü- vejanãyesu ñhànesu na saüvijjanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye saüviggà yoniso padahanti, atha kho ete va sattà bahutarà ye saü- viggà yoniso na padahanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye vavassaggà- rammaõaü karitvà labhanti samàdhiü labhanti cittass' ekaggataü, atha kho ete va sattà bahutarà ye vavassaggà- rammaõam karitvà na labhanti samàdhiü na labhanti cittass' ekaggataü: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye annagga- rasaggànaü làbhino, atha kho ete va sattà bahutarà ye annagga-rasaggànaü na làbhino u¤chena\<*<2>*>/ kapàlàbhatena\<*<3>*>/ yàpenti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye attha-rasassa dhamma-rasassa vimutti-rasassa làbhino, atha kho ete va sattà bahutarà ye attharasassa dhammarasassa vimuttirasassa na làbhino. Tasmàt iha bhikkhave evaü sikkhitabbaü attharasassa dhammarasassa vimuttirasassa làbhino bhavissà- màti. Evam hi vo bhikkhave sikkhitabban ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ChS dhàtànaü 2 Ph. ucchena-. 3 Ph. kapàlabhattena. >/ #<[page 037]># %% 2. Seyyathàpi bhikkhave appamattakaü imasmiü Jam- budãpe àràmaràmaõeyyakaü vanaràmaõeyyakaü bhåmirà- maõeyyakaü pokkharaõãràmaõeyyakaü, atha kho etad eva bahutaraü yadidaü ukkålavikålam nadã-viduggaü khàõu- kaõñakàdhànaü pabbatavisamaü: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye manussà cutà manussesu paccàjàyanti, atha kho ete va sattà bahutarà ye manussà cutà niraye paccàjàyanti tiracchànayoniyà paccàjà- yanti pettivisaye paccàjàyanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye manussà cutà devesu paccàjàyanti atha kho ete va sattà bahutarà ye manussà cutà niraye paccàjàyanti tiracchànayoniyà paccàjà- yanti pettivisaye\<*<1>*>/ paccàjàyanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye devà cutà devesu paccàjàyanti, atha kho ete va sattà bahutarà ye devà cutà niraye paccàjàyanti tiracchànayoniyà paccàjàyanti petti- visaye\<*<1>*>/ paccàjàyanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye devà cutà manussesu paccàjàyanti, atha kho ete va sattà bahutarà ye devà cutà niraye paccàjàyanti tiracchànayoniyà paccàjàyanti pettivisaye\<*<1>*>/ paccàjàyanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye nirayà cutà manussesu paccàjàyanti, atha kho ete va sattà bahutarà ye nirayà cutà niraye paccàjàyanti tiracchànayoniyà paccàjà- yanti pettivisaye paccàjàyanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye nirayà cutà devesu paccàjàyanti, atha kho ete va sattà bahutarà ye nirayà cutà niraye paccàjàyanti tiracchànayoniyà paccàjàyanti petti- visaye paccàjàyanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye tiracchànayo- niyà cutà manussesu paccàjàyanti, atha kho ete va sattà bahutarà ye tiracchànayoniyà cutà niraye paccàjàyanti ti- racchànayoniyà paccàjàyanti pettivisaye paccàjàyanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye tiracchànayo- niyà cutà devesu paccàjàyanti atha kho ete va sattà bahutarà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. pittivisaye. >/ #<[page 038]># %<38 JHâNA-VAGGA. [I. xx. 1.>% ye tiracchànayoniyà cutà niraye paccàjàyanti tiracchànayoni- yà paccàjàyanti pettivisaye paccàjàyanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye pettivisayà cutà manussesu paccàjàyanti, atha kho ete va sattà bahutarà ye pettivisayà cutà niraye paccàjàyanti tiracchànayoniyà paccàjàyanti pettivisaye paccàjàyanti: evam eva kho bhikkhave appakà te sattà ye pettivisayà cutà devesu paccàjàyanti, atha kho ete va bahutarà ye petti- visayà cutà niraye paccàjàyanti tiracchànayoniyà paccàjà- yanti pettivisaye paccàjàyanti\<*<1>*>/. XX. 1. Addham idaü bhikkhave làbhànaü yadidaü àra¤¤a- kattaü piõóapàtikattaü paüsukålikattaü tecãvarakattaü dhammakathikattaü vinayadharakattaü bàhusaccaü thàva- reyyaü àkappa-sampadà parivàra-sampadà\<*<2>*>/ mahàparivàratà\<*<3>*>/ kolaputti\<*<4>*>/ vaõõa-pokkharatà kalyàõavàkkaraõatà appicchatà appàbàdhatà ti\<*<5>*>/. 2. Accharà-saïghàta-mattam pi ce bhikkhave bhikkhu pa- ñhamaü jhànaü bhàveti ayam vuccati bhikkhave bhikkhu arittajjhàno viharati satthu sàsanakaro ovàdapatikaro amo- ghaü raññhapiõóaü bhu¤jati. Ko pana vàdo ye naü\<*<6>*>/ bahu- lãkarontãti\<*<7>*>/? Accharà-saïghàta-mattam pi ce bhikkhave bhikkhu duti- yaü jhànaü bhàveti . . . pe . . . tatiyaü jhànaü bhàveti . . . pe . . . catutthaü jhànaü bhàveti . . . pe . . . mettaü ceto-vimuttiü bhàveti . . . pe . . . karuõaü\<*<8>*>/ cetovimuttiü bhàveti . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Com. Jambudãpapeyyàlo niññhito Catuttho vaggo. 2 Omitted by Ph.: but T. reads - sampadàya. 3 Ph. mahàparivàrakà. 4 Com. Ph. -putti; Tr. -putti, T. -putta. 5 T. appità. Ph. omits appicchatà and reads appàbàdhàkà. ChS gives this para. a separate title: XVII. Pasàdakaradhammo vaggo. It closes with words from Com., see n. 7. 6 T. yena; Ph. ye pana; Tr. ye naü. 7 Com. Soëasa pasàdakaradhammà niññhità. Title in ChS XVIII. Aparàccharà sanghàta-vaggo. 8 T. karuõà. >/ #<[page 039]># %% muditaü cetovimuttiü bhikkhave . . . pe\<*<1>*>/ . . . upekkhaü cetovimuttiü bhikkhave . . . pe . . . [xx.2]. 10. kàye kàyànupassã viharati àtàpã sampajàno satimà vineyya loke abhijjhàdomanassaü: . . . pe . . . vedanàsu vedanànupassã viharati . . . pe . . . citte cittànupassã viharati . . . pe . . . dhammesu dhammànupassã viharati . . . pe . . . abhijjhà- domanassam . . . pe . . . 14. Anuppannànaü pàpakànaü akusalànaü dhammànaü anuppàdàya chandaü janeti vàyamati viriyaü àrambhati cittaü paggaõhàti padahati . . . pe . . . Uppannànaü pàpakànaü akusalànaü dhammànaü pahà- nàya chandaü janeti vàyamati viriyaü àrambhati cittaü paggaõhàti padahati . . . pe . . . Anuppannànaü kusalànaü dhammànaü uppàdàya chan- daü janeti vàyamati viriyaü àrambhati cittaü paggaõhàti padahati . . . pe . . . Uppannànaü kusalànaü dhammànaü ñhitiyà asammosàya bhiyyo bhàvàya vepullàya bhàvanàya pàripåriyà chandaü janeti vàyamati viriyaü àrambhati cittaü paggaõhàti pada- hati . . . pe . . . 18. Chanda-samàdhi-padhàna-saïkhàra-samannàgataü id- dhipàdaü bhàveti . . . pe . . . viriya-samàdhi-padhàna- saïkhàra-samannàgataü iddhipàdaü bhàveti . . . pe . . . cittasamàdhi-padhàna-saïkhàra-samannàgataü iddhipàdaü bhàveti . . . pe . . . vãmaüsàsamàdhi-padhàna-saïkhàra- samannàgataü iddhipàdaü bhàveti . . . pe . . . 22. Saddhindriyaü bhàveti . . . pe . . . viriyindriyaü bhà- veti . . . pe . . . satindriyaü bhàveti . . . pe . . . samàdhin- driyaü bhàveti . . . pe . . . pa¤¤indriyaü bhàveti . . . pe . . . saddhàbalaü bhàveti . . . pe . . . viriyabalaü bhàveti . . . pe . . . satibalaü bhàveti . . . pe . . . samàdhibalaü bhàveti . . . pe . . . pa¤¤àbalaü bhàveti . . . pe . . . 32. Satisambojjhaïgaü bhàveti . . . pe . . . dhammavi- cayasambojjhaïgaü bhàveti . . . pe . . . viriyasambojjhaï- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Not in T. or Ph. >/ #<[page 040]># %<40 JHâNA-VAGGA. [I. xx. 39.>% gaü bhàveti . . . pe . . . pãtisambojjhaïgaü bhàveti . . . pe . . . passaddhisambojjhaïgaü bhàveti . . . pe . . . samàdhisambhojjhaïgaü bhàveti . . . pe . . . upekkhà- sambhojjhaïgaü bhàveti . . . pe . . . 39. Sammà-diññhiü bhàveti . . . pe . . . sammà-saïkap- paü bhàveti . . . pe . . . sammà-vàcaü bhàveti . . . pe . . . sammà-kammantaü bhàveti . . . pe . . . sammà-àjãvaü bhàveti . . . pe . . . sammà-vàyàmaü bhàveti . . . pe . . . sammà-satiü bhàveti . . . pe . . . sammà-samàdhiü bhàveti . . . pe . . . 47. Ajjhattaü råpasa¤¤ã bahiddhà råpàni passati parittàni suvaõõadubbaõõàni tàni abhibhuyya jànàmi passàmã ti evaü- sa¤¤ã hoti . . . pe . . . Ajjhattaü råpasa¤¤ã bahiddhà råpàni passati appamàõàni suvaõõadubbaõõàni tàni abhibhuyya jànàmi passàmã ti evaü- sa¤¤ã hoti . . . pe . . . Ajjhattaü aråpasa¤¤ã bahiddhà råpàni passati parittàni suvaõõadubbaõõàni tàni abhibhuyya jànàmi passàmã ti evaü- sa¤¤ã hoti . . . pe . . . Ajjhattaü aråpasa¤¤ã bahiddhà råpàni passati appamàõàni suvaõõadubbaõõàni tàni abhibhuyya jànàmi passàmã ti evaü- sa¤¤ã hoti . . . pe . . . Ajjhattaü aråpasa¤¤ã bahiddhà råpàni passati nãlàni nãla- vaõõàni nãlanidassanàni nãlanibhàsàni tàni abhibhuyya jànàmi passàmã ti evaüsa¤¤ã hoti . . . pe . . . Ajjhattaü aråpasa¤¤ã bahiddhà råpàni passati pãtàni pãta- vaõõàni pãtanidassanàni pitanibhàsàni tàni abhibhuyya jànà- mi passàmã ti evaüsa¤¤ã hoti . . . pe . . . Ajjhattaü aråpasa¤¤ã bahiddhà råpàni passati lohitakàni lohitakavaõõàni lohitakanidassanàni lohitakanibhàsàni tàni abhibhuyya jànàmi passàmã ti evaüsa¤¤ã hoti\<*<1>*>/ . . . pe . . . Ajjhattaü aråpasa¤¤ã bahiddhà råpàni passati odàtàni odàtavaõõàni odàtanidassanàni odàtanibhàsàni tàni abhi- bhuyya jànàmi passàmã ti evaüsa¤¤ã hotãti. 55. Råpã råpàni passati . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See Mahàparinibbànasutta, pp. 28-30. >/ #<[page 041]># %% Ajjhattaü aråpasa¤¤ã bahiddhà råpàni passati . . . pe . . . Subhan t' eva adhimutto hoti . . . pe . . . Sabbaso råpasa¤¤ànaü samatikkamma pañigha-sa¤¤ànaü atthagamà nànattasa¤¤ànaü amanasikàrà ananto àkàso ti àkàsàna¤càyatanaü upasampajja viharati . . . pe . . . Sabbaso àkàsàna¤càyatanaü samatikkamma anantaü vi¤- ¤àõan ti vi¤¤àõa¤càyatanaü upasampajja viharati . . . pe . . . Sabbaso vi¤¤àõa¤càyatanaü samatikkamma n' atthi ki¤cã ti àki¤ca¤¤àyatanaü upasampajja viharati . . . pe . . . Sabbaso àki¤ca¤¤àyatanaü samatikkamma nevasa¤¤ànà- sa¤¤àyatanaü upasampajja viharati . . . pe . . . Sabbaso nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanaü samatikkamma sa¤¤à- vedayitanirodhaü upasampajja viharati . . . pe . . . 63. Pañhavi-kasiõaü bhàveti: . . . pe . . . àpo-kasiõaü bhàveti: . . . pe . . . tejo-kasiõaü bhàveti: . . . pe . . . vàyo-kasiõaü bhàveti: . . . pe . . . nãla-kasiõaü bhàveti: . . . pe . . . pãta-kasiõaü bhàveti: . . . pe . . . lohita-kasiõaü bhàveti:\<*<1>*>/ . . . pe . . . odàta-kasiõaü bhàveti: . . . pe . . . àkàsa-kasiõaü bhàveti: . . . pe . . . vi¤¤àõa-kasiõaü bhàveti: . . . pe . . . 73. asubha-sa¤¤aü bhàveti: . . . pe . . . maraõasa¤¤aü\<*<2>*>/ bhàveti: . . . pe . . . àhàre pañikkåla-sa¤¤aü bhàveti: . . . pe . . . sabbaloke anabhirata-sa¤¤aü bhàveti: . . . pe . . . anicca-sa¤¤aü bhàveti: . . . pe . . . anicce dukkha-sa¤¤aü bhàveti: . . . pe . . . dukkhe anatta-sa¤¤aü bhàveti: . . . pe . . . pahàna-sa¤¤aü bhàveti: . . . pe . . . viràga-sa¤¤aü bhàveti: . . . pe . . . nirodha-sa¤¤aü bhàveti: . . . pe . . . aniccasa¤¤aü bhàveti: . . . pe . . . anattasa¤¤aü bhàveti: . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Not in T. 2 Not in T. or Ph. >/ #<[page 042]># %<42 JHâNA-VAGGA. [I. xx. 93.>% maraõasa¤¤aü bhàveti: . . . pe . . . àhàre pañikkålasa¤¤aü bhàveti: . . . pe . . . sabbaloke anabhiratasa¤¤aü bhàveti: . . . pe . . . aññhikasa¤¤aü bhàveti: . . . pe . . . puëavakasa¤¤aü bhàveti: . . . pe . . . vinãlakasa¤¤aü bhàveti: . . . pe . . . vicchiddakasa¤¤aü bhàveti: . . . pe . . . uddhumàtakasa¤¤aü bhàveti: . . . pe . . . 93. Buddhànussatiü bhàveti: . . . pe . . . dhammànussatiü bhàveti: . . . pe . . . saïghànussatiü bhàveti: . . . pe . . . sãlànussatiü bhàveti: . . . pe . . . càgànussatiü bhàveti: . . . pe . . . devatànussatiü bhàveti: . . . pe . . . ànàpànasatiü bhàveti: . . . pe . . . maraõasatiü bhàveti: . . . pe . . . kàyagatàsatiü bhàveti: . . . pe . . . upasamànussatiü bhàveti: . . . pe . . . 103. Pañhamajjhàna-sahagataü saddhindriyam bhàveti: . . . pe . . . " viriyindriyaü bhàveti:. .. pe . . . " satindriyaü bhàveti:. .. pe . . . " samàdhindriyaü bhàveti: . . . pe . . . " pa¤¤indriyaü bhàveti:. .. pe . . . " saddhàbalaü bhàveti:. .. pe . . . " viriyabalaü bhàveti:. .. pe . . . " satibalaü bhàveti:. .. pe . . . " samàdhibalaü bhàveti:. .. pe . . . " pa¤¤àbalaü bhàveti:. .. pe . . . 113. dutiyajjhàna-sahagataü . . . pe . . . 123. tatiyajjhàna-sahagataü . . . pe . . . 133. catutthajjhàna-sahagataü . . . pe . . . 143. mettà-sahagataü . . . pe . . . 153. karuõà-sahagataü . . . pe . . . 163. mudità-sahagataü . . . pe . . . 173. upekkhà-sahagataü . . . pe . . . 183. saddhindriyaü bhàveti: . . . pe . . . viriyindriyaü bhàveti: . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 043]># %% satindriyaü bhàveti: . . . pe . . . samàdhindriyaü bhàveti: . . . pe . . . pa¤¤indriyaü bhàveti: . . . pe . . . saddhàbalaü bhàveti: . . . pe . . . viriyabalaü bhàveti: . . . pe . . . satibalaü bhàveti: . . . pe . . . samàdhibalaü bhàveti: . . . pe . . . 192. pa¤¤àbalaü bhàveti: ayaü vuccati bhikkhave bhi- kkhu arittajjhàno viharati satthu sàsanakaro ovàdapañikaro amoghaü raññhapiõóaü bhu¤jati. Ko pana vàdo ye naü bahulãkarontãti?. XXI.\<*<1>*>/ 1. Yassa kassaci bhikkhave mahàsamuddo\<*<2>*>/ cetasà phuño\<*<3>*>/ antogadhà tassa kunnadiyo yà kàci samuddaïgamà, evam eva kho bhikkhave yassa kassaci kàyagatàsati bhàvità bahu- lãkatà antogadhà tassa kusalà dhammà ye keci vijjàbhàgiyàti. Ekadhammo bhikkhave bhàvito bahulãkato mahato saüvegàya saüvattati mahato atthàya saüvattati mahato yogakkhemàya saüvattati satisampaja¤¤àya saüvattati ¤àõadassanapañilàbhàya saüvattati diññhadhammasukhavihàràya saüvattati vijjàvimuttiphalasacchikiriyàya saüvattati Katamo ekadhammo? Kàyagatà-sati. Ayaü kho bhi- kkhave ekadhammo bhàvito . . . pe . . . vijjàvimuttiphala- sacchikiriyàya saüvattatãti. 9. Ekadhamme bhikkhave bhàvite bahulãkate kàyo pi passambhati cittam pi passambhati vitakka-vicàrà pi våpa- sammanti kevalà pi vijjàbhàgiyà dhammà bhàvanà-pàripåriü gacchanti. Katamasmiü ekadhamme? Kàyagatà-satiyà. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 There is no division here in the MSS. Title in ChS: Kàyagatàsati Vaggo. 2 Ba. -samudde. 3 T. puññho; Com. phuño; Ph. phuño. >/ #<[page 044]># %<44 JHâNA-VAGGA. [I. xxi. 13.>% Imasmiü kho bhikkhave ekadhamme bhàvite . . . pe . . . dhammà bhàvanàpàripåriü gacchantãti. 13. Ekadhamme bhikkhave bhàvite bahulãkate anuppannà c' eva akusalà dhammà n' uppajjanti uppannà và akusalà dhammà pahãyanti. Katamasmiü ekadhamme? Kàyagatà- satiyà. Imasmiü kho bhikkhave ekadhamme bhàvite . . . pe . . . dhammà pahãyantãti. 15. Ekadhamme bhikkhave bhàvite bahulãkate anuppannà c' eva kusalà dhammà uppajjanti uppannà kusalà dhammà bhiyyo bhàvàya vepullàya saüvattanti. Katamasmiü eka- dhamme? Kàyagatà-satiyà. Imasmiü kho bhikkhave ekadhamme bhàvite . . . pe . . . saüvattantãti. 17. Ekadhamme bhikkhave bhàvite bahulãkate avijjà pahã- yati vijjà uppajjati asmimàno pahãyati anusayà samugghà- taü gacchanti sa¤¤ojanà pahãyanti. Katamasmiü eka- dhamme? Kàyagatà-satiyà. Imasmiü kho bhikkhave ekadhamme bhàvite . . . pe . . . sa¤¤ojanà pahãyantãti. 22. Ekadhamme bhikkhave bhàvito bahulãkato pa¤¤àpa- bhedàya saüvattati anupàdà\<*<1>*>/-parinibbànàya saüvattati. Katamo ekadhammo? Kàyagatà-sati. Ayaü kho bhikkhave ekadhammo bhàvito . . . pe . . . saüvattatãti. 24. Ekadhamme bhikkhave bhàvite bahulãkate aneka- dhàtu-pañivedho hoti nànàdhàtu-pañivedho hoti anekadhàtu- pañisambhidà hoti. Katamasmiü ekadhamme? Kàyagatà- satiyà. Imasmiü kho bhikkhave ekadhamme bhàvite . . . pe . . . hoti. 27. Ekadhammo bhikkhave bhàvito bahulãkato sotàpatti- khala-sacchikiriyàya saüvattati sakadàgàmi-phala-sacchi- piriyàya saüvattati anàgàmi-phala-sacchikiriyàya saüvat- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T. reads anupàdà here, but follows with anupàdànà; Th., Tr. anupàdàya. >/ #<[page 045]># %% tati arahatta-phala-sacchikiriyàya saüvattati. Katamo eka- dhammo? Kàyagatà-sati. Ayaü kho bhikkhave ekadhammo bhàvito . . . pe . . . saüvattatãti. 31. Ekadhammo bhikkhave bhàvito bahulãkato, (1.) pa¤¤à-pañilàbhàya saüvattati, (2.) pa¤¤à-vuddhiyà saüvattati, (3.) pa¤¤à-vepullàya saüvattati, (4.) mahàpa¤¤atàya saüvattati, (5.) puthu-pa¤¤atàya saüvattati, (6.) vipula-pa¤¤atàya saüvattati, (7.) gambhãra-pa¤¤atàya saüvattati, (8.) asàmanta-pa¤¤atàya\<*<1>*>/ saüvattati, (9.) bhåri-pa¤¤atàya saüvattati, (10.) pa¤¤à-bàhullàya saüvattati, (11.) sãgha-pa¤¤atàya saüvattati, (12.) lahu-pa¤¤atàya saüvattati, (13.) hàsu\<*<2>*>/-pa¤¤atàya saüvattati, (14.) javana-pa¤¤atàya\<*<3>*>/ saüvattati, (15.) tikkha-pa¤¤atàya saüvattati, (16.) nibbedhika-pa¤¤atàya saüvattati. Katamo eka- dhammo? Kàyagatàsati. Ayaü kho bhikkhave eka- dhammo bhàvito bahulãkato pa¤¤àpañilàbhàya . . . pe . . . nibbedhika-pa¤¤atàya saüvattatãti\<*<4>*>/. 47. Amatan te bhikkhave na paribhu¤janti ye\<*<5>*>/ kàyagatà- satiü na paribhu¤janti. Amatan te bhikkhave paribhu¤janti ye kàyagatàsatiü paribhu¤jantãti. 49. Amatan tesaü bhikkhave aparibhuttaü yesaü kàya- gatàsati aparibhuttà. Amatan tesaü bhikkhave paribhuttaü yesaü kàyagatàsati paribhuttà ti. 51. Amatan tesaü bhikkhave parihãnaü yesaü kàyagatà- sati parihãnà.\<*<6>*>/ Amatan tesaü bhikkhave aparihãnaü yesaü kàyagatàsati aparihãnà ti. 53. Amatan tesaü bhikkhave viruddhaü\<*<7>*>/ yesaü kàyagatà- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. asampatta-. 2 ChS: hàsa. 3 Tr., Ph. javana-; T. java-. 4 Here ChS ends XIX with bracketed (Kàyagatàsati vaggo). Title XX Amata vagga follows. 5 T. yesaü. 6 T. aparihãnaü. 7 Tr. viraddhaü. >/ #<[page 046]># %<46 JHâNA-VAGGA. [I. xxi. 55.>% sati viruddhà\<*<1>*>/. Amatan tesaü àraddhaü yesaü kàyagatàsati àraddhà ti. 55. Amatan te bhikkhave pamàdiüsu ye kàyagatàsatiü pamàdiüsu. Amatan te bhikkhave na pamàdiüsu ye kàya- gatàsatiü na pamàdiüsåti. 57. Amatan tesaü bhikkhave pammuññhaü yesaü kàya- gatàsati pammuññhà. Amatan tesaü apammuññhaü yesaü kàyagatàsati apammuññhà ti. 59. Amatan tesaü bhikkhave anàsevitaü yesaü kàyaga- tàsati anàsevità. Amatan tesaü bhikkhave àsevitaü yesaü kàyagatàsati àsevità ti. 61. Amatan tesaü bhikkhave abhàvitaü yesaü kàyagatà- sati abhàvità. Amatan tesaü bhikkhave bhàvitaü yesaü kàyagatàsati bhàvità ti. 63. Amatan tesaü bhikkhave abahulãkataü yesaü kàya- gatàsati abahulãkatà. Amatan tesaü bhikkhave bahulãka- taü yesaü kàyagatàsati bahulãkatà ti. 65. Amatan tesaü bhikkhave anabhi¤¤àtaü yesaü kàya- gatàsati anabhi¤¤àtà. Amatan tesaü bhikkhave abhi¤¤à- taü yesaü kàyagatàsati abhi¤¤àtà ti. 67. Amatan tesaü bhikkhave apari¤¤àtaü . . . pe . . . Amatan tesaü bhikkhave pari¤¤àtaü . . . pe . . . 69. Amatan tesaü bhikkhave asacchikataü yesaü kàya- gatàsati asacchikatà ti. 70. Amatan tesaü bhikkhave sacchikataü yesaü kàyaga- tàsati sacchikatà ti. Ekanipàtassa suttasahassaü samattaü\<*<2>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Tr. viraddhà. 2 Ph. has the following:-- "Idaü avoca Bhagavà attamanà te bhikkhå Bhagavato bhàsitaü abhinanduntã ti." Niññhito ekanipàto. >/ #<[page 047]># %< 47>% $< DUKA-NIPâTA.>$ I. Evaü me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthiyaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Tatra kho Bha- gavà bhikkhå àmantesi: Bhikkhavo ti. Bhaddante ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca: Dve 'màni bhikkhave vajjàni. Katamàni dve? Diññha- dhammika¤ ca vajjaü samparàyika¤ ca vajjaü. Katama¤ ca bhikkhave diññhadhammikaü vajjaü? Idha bhikkhave ekacco passati coraü àgucàriü ràjàno gahetvà vividhà kam- makaraõà\<*<1>*>/ kàrente\<*<2>*>/ kasàhi pi tàëente, vettehi pi tàëente, addhadaõóakehi pi tàëente, hattham pi chindante, pàdam pi chindante, hatthapàdam pi chindante, kaõõam pi chindante, nàsam pi chindante, kaõõanàsam pi chindante, bilaïgathàlikam pi karonte, saïkhamuõóikam pi karonte, ràhumukham pi karonte, jotimàlikam pi karonte, hatthapajjotikam pi karonte, erakavattikam\<*<3>*>/ pi karonte, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. vividhàni kammakaraõàni; T. -karaõà here, but afterwards -kàraõà (see p. 49); Tr. karaõà. 2 Ph. karonte. 3 Ph. -vattakam. >/ #<[page 048]># %<48 KAMMAKARAöA-VAGGA. * [II. i.].>% cãrakavàsikam pi karonte, eõeyyakam pi karonte, balisamaüsikam\<*<1>*>/ pi karonte, kahàpaõakam\<*<2>*>/ pi karonte, khàràpatacchikam\<*<3>*>/ pi karonte, palighaparivattikam pi karonte, palàlapãñhakam\<*<4>*>/ pi karonte, tattena pi telena osi¤cante\<*<5>*>/, sunakhehi pi khàdàpente, jãvantam pi såle uttàsente, asinà pi sãsaü chindante. Tassa evaü hoti: yathàråpànaü kho pàpakànaü kammà- naü hetu coraü àgucàriü\<*<6>*>/ ràjàno gahetvà vividhà kamma- karaõà kàrenti kasàhi pi tàëenti . . . pe . . . asinà pi sãsaü chindanti. Aha¤ ce va kho pana evaråpaü pàpaü kammaü\<*<7>*>/ karey- yaü mam pi ràjàno gahetvà evaråpà vividhà kammakaraõà kàreyyuü kasàhi pi tàëeyyuü . . . pe . . . asinà pi sãsaü chindeyyun ti\<*<8>*>/. So diññhadhammikassa vajjassa bhãto na paresaü pàbhataü palumpanto carati. Idaü vuccati bhikkhave diññhadhammi- kaü vajjaü\<*<9>*>/. Katama¤ ca bhikkhave samparàyikaü vajjaü? Idha bhikkhave ekacco iti pañisa¤cikkhati: kàyaduccari- tassa kho\<*<10>*>/ pàpako vipàko abhisamparàyaü vacãduccari- tassa kho\<*<11>*>/ pàpako vipàko abhisamparàyaü manoduccaritassa kho pàpako vipàko abhisamparàyaü aha¤ ce va\<*<12>*>/ kho pana kàyena duccaritaü careyyaü vàcàya duccaritaü careyyaü manasà duccaritaü careyyaü ki¤ ca taü yenàhaü\<*<13>*>/ kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjeyyan ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. bàëisa-. 2 Ph. kahàpakaü. 3 Ph. kharàpaticcakaü; Bb. khàràpatam. 4 Ph. -pitakam. 5 Ph. -si¤cente. 6 Ph. àïgåcàrim. 7 Ph. pàpakammaü. 8 Ph. vilupento. 9 See Milindapa¤ha, pp. 197, 290, 358. 10 T., Ph. kho pana; Tr. kho. 11 Ph. omits kho. 12 Ph. aha¤¤eva. 13 T. Ba. yàhaü. * Morris, ChS -kàraõa in headings but -karaõa in end - titles. >/ #<[page 049]># %% So samparàyikassa vajjassa bhãto kàyaduccaritaü pahàya kàyasucaritaü bhàveti vacãduccaritaü pahàya vacãsucaritaü bhàveti manoduccaritaü pahàya manosucaritaü bhàveti sud- dham attànaü pariharati. Idaü vuccati bhikkhave samparà- yikaü vajjaü. Imàni kho bhikkhave dve vajjàni. Tasmàt iha bhikkhave evaü sikkhitabbaü: diññhadhammikassa vajjassa bhàyissàma\<*<1>*>/ samparàyikassa vajjassa bhàyissàma vajjabhã- runo bhavissàma vajjabhayadassàvino ti. Evaü hi vo\<*<2>*>/ bhi- kkhave sikkhitabbaü. Vajjabhãruno bhikkhave vajja-bha- yadassàvino etaü\<*<3>*>/ pàñikaïkhaü yaü parimu¤cissati sabba- vajjehã ti. 2. Dve 'màni bhikkhave padhànàni durabhisaübhavàni lokasmiü. Katamàni dve? Ya¤ ca gihãnaü agàraü ajjhàvasaraü cãvara-piõóapàta- senàsana-gilàna-paccaya-bhesajja-parikkhàrànuppàdànatthaü padhànaü ya¤ ca agàrasmà anagàriyaü pabbajitànaü sabbå- padhi-pañinissaggatthàya padhànaü. Imàni kho bhikkhave dve padhànàni durabhisaübhavàni lokasmiü. Etad aggaü bhikkhave imesaü dvinnaü padhànànaü yadidaü sabbåpa- dhipañinissaggatthaü padhànaü. Tasmàt iha bhikkhave evaü sikkhitabbaü: sabbåpadhi-pañinissaggatthaü padhà- naü padahissàmà ti. Evaü hi vo bhikkhave sikkhitabban ti. 3. Dve 'me bhikkhave dhammà tapanãyà\<*<4>*>/. Katame dve? Idha bhikkhave ekaccassa kàyaduccaritaü kataü hoti aka- taü hoti kàyasucaritaü: vacãduccaritam kataü hoti akataü hoti vacãsucaritaü: manoduccaritaü kataü hoti akataü hoti manosucaritaü. So kàyaduccaritaü me katan ti tappati akataü me kàyasu- caritan ti tappati: vacãduccaritaü me katan ti tappati akataü me vacãsucaritan ti tappati: manoduccaritam me katan ti tappati akataü me manosucaritan ti tappati. Ime kho bhikkhave dve dhammà tapanãyà ti. 4. Dve 'me bhikkhave dhammà atapanãyà. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. bhàyissàmi. 2 T. kho. 3 T., Ba., etaü.; Ph. ekaü. 4 Ba. tapanãyà; Bb. tapaniyyà. >/ #<[page 050]># %<50 KAMMAKARAöA-VAGGA. [II. i. 5.>% Katame dve? Idha bhikkhave ekaccassa kàyasucaritaü kataü hoti akataü hoti kàyaduccaritaü: . . . pe . . . manoduccaritam . . . pe . . . So kàyasucaritaü me katan ti na tappati akataü me kàya- duccaritan ti na tappati . . . pe . . . manos . . . pe . . . Ime kho bhikkhave dve dhammà atapanãyà ti. 5. Dvinnàhaü bhikkhave dhammànaü upa¤¤àsiü yà ca asantuññhità kusalesu dhammesu yà ca appañivàõità padhàna- smiü. Appañivàõaü\<*<1>*>/ sudàhaü bhikkhave padahàmi -- kàmaü taco ca nahàru ca aññhi\<*<2>*>/ ca avasissatu\<*<3>*>/ sarãre upasussatu maüsalohitaü yan tam purisa-thàmena purisa-viriyena purisa-parakkamena pattabbaü na\<*<4>*>/ taü apàpuõitvà viriyassa saõñhànaü bhavissatã ti. Tassa mayhaü bhikkhave appamà- dàdhigatà bodhi\<*<5>*>/ appamàdàdhigato anuttaro yogakkhemo. Tumhe ce pi bhikkhave appañivàõaü padaheyyàtha -- kà- maü taco ca nahàru ca aññhi ca avasissatu sarãre upasussatu maüsalohitaü yan taü purisa-thàmena purisaviriyena purisa-parakkamena pattabbaü na taü apàpuõitvà viriyassa saõñhànaü bhavissatã ti -- tumhe pi bhikkhave na cirass' eva yass' atthàya kulaputtà sammad eva agàrasmà anagàriyaü pabbajanti tad anuttaraü brahmacariya- pariyosànaü diññh' eva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchi- katvà upasampajja viharissatha. Tasmàt iha bhikkhave evaü sikkhitabbaü: appañivàõaü padahissàma -- kàmaü taco ca nahàru ca aññhi ca avasissatu sa- rãre upasussatu maüsalohitaü yan taü purisa-thàmena purisa- viriyena purisa-parakkamena pattabbaü na taü apàpuõitvà viriyassa saõñhànaü bhavissatã ti. Evaü hi vo bhikkhave sikkhitabban ti. 6. Dve 'me bhikkhave dhammà. Katame dve? Yà ca sa¤¤ojaniyesu dhammesu assàdànupassità\<*<6>*>/ yà ca sa¤¤ojaniyesu dhammesu nibbidànupassità. Sa¤¤ojaniyesu bhikkhave dhammesu assàdànupassã viharanto ràgaü nappa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T., Ba., Bb. appañivàni. 2 T., Tr. aññhã. 3 Jàt. I. 71, has avassatu. 4 T. omits na throughout. 5 So Com. also, ChS sambodhi. 6 Ph. assad-. >/ #<[page 051]># %% jahati dosaü nappajahati mohaü nappajahati. Ràgaü appa- hàya dosaü appahàya mohaü appahàya na parimuccati jàtiyà jaràya maraõena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upàyàsehi napparimuccati dukkhasmà ti vadàmi. Sa¤¤ojaniyesu bhikkhave dhammesu nibbidànupassã viha- ranto ràgam pajahati dosam pajahati moham pajahati. Ràgam pahàya dosam pahàya moham pahàya parimuccati jàtiyà jaràya maraõena sokehi paridevehi dukkhehi doma- nassehi upàyàsehi parimuccati dukkhasmà ti vadàmi. Ime kho bhikkhave dve dhammà ti. 7. Dve 'me bhikkhave dhammà kaõhà. Katame dve? Ahirika¤ ca anottappa¤ ca. Ime kho bhikkhave dve dhammà kaõhà ti. 8. Dve 'me bhikkhave dhammà sukkà. Katame dve? Hiri\<*<1>*>/ ca ottappa¤ ca. Ime kho bhikkhave dve dhammà sukkà ti. 9. Dve 'me bhikkhave sukkà dhammà lokaü pàlenti. Katame dve? Hiri\<*<1>*>/ ca ottappa¤ ca. Ime kho bhikkhave dve sukkà dhammà lokaü na pàleyyuü nayidha pa¤¤àyetha màtà ti và màtucchà ti và màtulànã ti và àcariya-bhariyà\<*<2>*>/ ti và garånaü dàrà\<*<3>*>/ ti và, saübhedaü loko àgamissati\<*<4>*>/ yathà ajelakà kukkuña-såkarà soõa-sigàlà.\<*<5>*>/ Yasmà ca kho bhikkhave ime dve sukkà dhammà lokaü pàlenti tasmà pa¤¤àyati\<*<6>*>/ màtà ti và màtucchà ti và màtulànã ti và àcariya-bhariyà ti và garånaü dàrà ti và ti. 10. Dve 'mà bhikkhave vassåpanàyikà. Katamà dve? Purimikà ca pacchimikà ca. Ime kho bhikkhave dve vassåpanàyikà ti. Kammakaraõa-vaggo pañhamo.7 \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T., Tr. hiri¤. 2 Ph. àcariyà bhariyàni ti và. 3 Ph. dàyà. 4 Ba. àgamissam; T., Tr. Bb. àgamissa. 5 Ph. kukkurà soõa-singalà. 6 T. Bb. pa¤¤àyanti. 7 Com. Vassåpamàyika-vaggo pañhamo. >/ #<[page 052]># %<52 ADHIKARAöA-VAGGA. [II. ii. 1.>% Vajjappadhànà dve tapanãyà upa¤¤àsena pa¤camaü. Sa¤¤ojana¤ ca kaõha¤ ca sukka¤ ca bhariyà vassåpanàyi- kena vaggo\<*<1>*>/. II. 1. Dve 'màni bhikkhave balàni. Katamàni dve? Pañisaïkhànabala¤ ca bhàvanà-bala¤ ca. Katama¤ ca bhikkhave pañisaïkhànabalaü? Idha bhikkhave ekacco iti pañisa¤cikkhati: kàyaduccari- tassa kho pàpako vipàko diññh 'eva dhamme abhisamparàya¤ ca: vacãduccaritassa . . . pe . . .: mano-duccaritassa pàpako vipàko diññh 'eva\<*<2>*>/ dhamme abhisamparàya¤ cà ti. So iti pañisaïkhàya kàyaduccaritaü pahàya kàyasucaritaü bhàveti: . . . pe . . . manoduccaritaü pahàya manosucaritaü bhàveti suddhaü attànaü pariharati. Idaü vuccati bhi- kkhave pañisaïkhànabalaü. Katama¤ ca bhikkhave bhàvanàbalaü? Tatra bhikkhave yam idaü bhàvanàbalaü sekhànaü etaü\<*<3>*>/ balaü. Sekhaü hi so bhikkhave balaü àgamma ràgaü pajahati dosaü pajahati mohaü pajahati, ràgaü pahàya dosaü pahàya mohaü pahàya\<*<4>*>/ yaü akusalaü taü na karoti yaü pàpaü taü na sevati. Idaü vuccati bhikkhave bhàvanà-balaü. Imàni kho bhi- kkhave dve balànã ti. 2. Dve 'màni bhikkhave balàni. Katamàni dve? Pañisaïkhàna-bala¤ ca bhàvanà-bala¤ ca. Katama¤ ca bhikkhave pañisaïkhànabalaü? Idha . . . pe . . . (1) Idaü vuccati bhikkhave pañi- saïkhànabalaü. Katama¤ ca bhikkhave bhàvanà-balaü? Idha bhikkhave \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph., Tr., but T. has only vaggo pañhamo. 2 Ph. Bb. diññhe c'eva. 3 T. sekham eta taü; Tr., Ba. sekhàm etaü balaü sekham; Bb. sekham ettaü b. s. altered to sekhassa' etam b. sekho. 4 Ba. pahày'idam ak.; Bb. pahàya ak. >/ #<[page 053]># %% bhikkhu satisaübojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràgani- ssitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. dhammavicaya-sambojjhaïgaü bhàveti . . . pe . . . viriya-sambojjhaïgaü bhàveti . . . pe . . . pãti-sambojjhaïgaü bhàveti . . . pe . . . passaddhi-sambojjhaïgaü bhàveti . . . pe . . . samàdhi-sambojjhaïgaü bhàveti . . . pe . . . upekhà-sambojjhaïgaü bhàveti . . . pe . . . Idaü vuccati bhikkhave bhàvanà-balaü. Imàni kho bhikkhave dve balàni. 3. Dve 'màni bhikkhave balàni. Katamàni dve? Pañisaïkhàna-bala¤ ca bhàvanà-bala¤ ca. Katama¤ ca bhikkhave pañisaïkhàna-balaü? Idha . . . pe . . . (See 1). Katama¤ ca bhikkhave bhàvanàbalaü? Idha bhikkhave bhikkhu vivicc' eva kàmehi vivicca akusa- lehi dhammehi savitakkaü savicàraü vivekajaü pãtisukhaü pañhamajjhànaü upasampajja viharati: vitakka-vicàrànaü våpasamà ajjhattaü sampasàdanaü cetaso ekodibhàvaü avi- takkaü avicàraü samàdhijaü pãtisukhaü dutiyajjhànaü upasampajja viharati: pãtiyà ca viràgà upekkhako ca viharati sato ca sampajàno sukha¤ ca kàyena pañisaüvedeti yan taü ariyà àcikkhanti upekhako satimà sukha-vihàrã ti tatiyajjhà- naü upasampajja viharati: sukhassa ca pahànà dukkhassa ca pahànà pubb' eva somanassa-domanassànaü atthagamà\<*<1>*>/ adu- kkhamasukhaü upekhà-sati-pàrisuddhiü catutthajjhànaü upasampajja viharati. Idaü vuccati bhikkhave bhàvanà- balaü. Imàni kho bhikkhave dve balànã ti. 4. Dve' mà bhikkhave Tathàgatassa dhamma-desanà. Katamà dve?. Saïkhittena ca vitthàrena ca. Imà kho bhikkhave dve Tathàgatassa dhamma-desanà ti. 5. Yasmiü bhikkhave adhikaraõe àpanno\<*<2>*>/ ca bhikkhu codako ca bhikkhu na sàdhukaü attanà va\<*<3>*>/ attànaü pacca- vekkhanti\<*<4>*>/ tasm' etaü bhikkhave adhikaraõe pàñikaïkhaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. atthaïgamà. 2 Ph. àpattàpanno. 3 Bb. ca. 4 T. Bb. -kkhanti, ChS: -kkhati. >/ #<[page 054]># %<54 ADHIKARAöA-VAGGA. [II. ii. 5.>% dãghattàya kharattàya vàëattàya saüvattissati bhikkhå ca na phàsuü viharissantã ti. Yasmi¤ ca kho bhikkhave adhikaraõe àpanno ca bhikkhu codako ca bhikkhu sàdhukaü attanà va attànaü pacca- vekkhanti\<*<1>*>/ tasm' etaü bhikkhave adhikaraõe pàñikaïkhaü na dãghattàya kharattàya vàëattàya saüvattissati bhikkhå ca phàsuü viharissantã ti. Katha¤ ca bhikkhave àpanno bhikkhu sàdhukaü attanà va attànaü paccavekkhati?. Idha bhikkhave àpanno bhikkhu iti pañisa¤cikkhati: Ahaü kho akusalaü àpanno ka¤cid\<*<2>*>/ eva desaü kàyena tam\<*<3>*>/ maü so bhikkhu addasa\<*<4>*>/ akusalaü àpajjamànaü ka¤cid\<*<2>*>/ eva desaü kàyena. No ce ahaü akusalaü àpajjeyyaü ka¤cid\<*<2>*>/ eva desaü kàyena na maü so bhikkhu passeyya akusalaü àpajjamànaü ka¤cid\<*<2>*>/ eva desaü kàyena. Yasmà ca kho ahaü akusalaü àpanno ka¤cid\<*<2>*>/ eva desaü kàyena tasmà maü so bhikkhu addasa akusalaü àpajjamànaü ka¤cid\<*<2>*>/ eva desaü kà- yena. Disvà ca pana maü so bhikkhu akusalaü àpajjamànaü ka¤cid\<*<2>*>/ eva desaü kàyena anattamano ahosi: anattamano\<*<5>*>/ samàno anattamanavacanaü\<*<6>*>/ maü so bhikkhu avaca. Anat- tamanavacanàhan\<*<7>*>/ tena bhikkhunà vutto samàno anattamano ahosiü: anattamano samàno paresaü àrocesiü: iti mam eva tattha accayo accagamà suïkadàyikaü va bhaõóasmin ti. Evaü kho bhikkhave àpanno bhikkhu sàdhukaü attanà va attànaü paccavekkhati. Katha¤ ca bhikkhave codako bhikkhu sàdhukaü attanà va attànaü paccavekkhati? Idha bhikkhave codako bhikkhu iti pañisa¤cikkhati: Ayaü kho bhikkhu akusalaü àpanno ka¤cid\<*<2>*>/ eva desaü kà- yena. Tàhaü\<*<8>*>/ imaü bhikkhuü addasaü akusalaü àpajja- mànaü ka¤cid\<*<2>*>/ eva desaü kàyena. No ce ayaü bhikkhu akusalaü àpajjeyya ka¤cid\<*<2>*>/ eva desaü kàyena nàhaü imaü bhikkhuü passeyyaü akusalaü àpajjamànaü ka¤cid\<*<2>*>/ eva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Tr., T. -anti. 2 Ph. ki¤cideva. 3 Ph. kam. ChS omits. 4 Ph. addasa na. 5 Ph. attamàno. 6 Ph. -vàcaü; Tr. -vàcaü taü maü. 7 T. has anattavacanàha; Ph. anattamànavacam nàhaü; Tr., Ba. -vacanàhan. 8 Ph., T. nàhaü. ChS: Ahaü >/ #<[page 055]># %% desaü kàyena. Yasmà ca kho ayaü bhikkhu akusalaü àpan- no ka¤cid\<*<1>*>/ eva desaü kàyena tasmà ahaü imaü bhikkhuü addasaü akusalaü àpajjamànaü ka¤cid\<*<1>*>/ eva desaü kàyena\<*<2>*>/. Disvà ca panàhaü imaü bhikkhuü akusalaü àpajjamànaü ka¤cid eva desaü kàyena anattamano ahosiü: anattamano sa- màno anattamanavacanàhaü\<*<3>*>/ imaü bhikkhum avacaü. Anat- tamanavacanàyaü bhikkhu\<*<4>*>/ mayà vutto samàno anattamano ahosi: anattamano samàno paresaü àrocesi: iti mam eva tattha accayo accagamà suïkadàyikam\<*<5>*>/ va bhaõóasmin ti. Evaü kho bhikkhave codako bhikkhu sàdhukaü attanà va attànaü paccavekkhati. Yasmim bhikkhave adhikaraõe àpanno ca bhikkhu codako ca bhikkhu na sàdhukam attanà va attànaü paccavekkhanti tasm' etaü bhikkhave adhikaraõe pàñikaïkhaü dãghattàya kharattàya vàëattàya saüvattissati bhikkhå ca na phàsuü viharissanti\<*<6>*>/. Yasmi¤ ca kho bhikkhave adhikaraõe àpanno ca bhikkhu codako ca bhikkhu sàdhukaü attanà va attànaü paccavek- khanti tasm' etaü bhikkhave adhikaraõe pàñikaïkhaü na dãghattàya kharattàya vàëattàya saüvattissati bhikkhå ca phàsuü viharissantã ti. 6. Atha kho a¤¤ataro bràhmaõo yena Bhagavà ten' upa- saïkami upasaïkamitvà Bhagavatà saddhiü sammodi sam- modanãyaü kathaü sàraõãyaü vãtisàretvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho so bràhmaõo Bhagavantaü etad avoca: Ko nu kho bho Gotama hetu ko paccayo yena-m-idh' ekacce sattà kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjantã ti? Adhammacariyà visama- cariyà hetu kho bràhmaõa evam idh' ekacce sattà kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjantã ti. Ko pana bho Gotama hetu ko paccayo yena-m-idh' ekacce sattà kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjantã ti? Dhammacariyà samacariyà hetu kho bràh- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. ki¤cideva. 2 T. repeats tasmà . . . kàyena. 3 Ph. attamano vàcam nàham; Ba. -vacanàyaü. 4 Ph. omits avacam . . . bhikkhu. 5 Ph. -dàyakam. 6 T. antã. >/ #<[page 056]># %<56 ADHIKARAöA-VAGGA. [II. ii. 7.>% maõa evam idh' ekacce sattà kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjantã ti. Abhikkantaü bho Gotama abhikkantaü bho Gotama. Seyyathàpi bho Gotama nikkujjitaü và ukkujjeyya pañi- cchannaü và vivareyya måëhassa\<*<1>*>/ và maggaü àcikkheyya andhakàre và telapajjotaü dhàreyya cakkhumanto råpàni dakkhintã\<*<2>*>/ ti evam eva kho bhotà Gotamena anekapariyàyena dhammo pakàsito. Esàhaü Bhagavantaü Gotamaü saraõaü gacchàmi dhamma¤ ca bhikkhusaïgha¤ ca. Upàsakaü maü bhavaü Gotamo dhàretu ajjatagge pàõupetaü saraõaü gatan ti. 7. Atha kho Jàõussoõi bràhmaõo yena Bhagavà ten' upa- saïkami upasaïkamitvà Bhagavatà saddhiü sammodi . . . pe . . . Ekamantaü nisinno kho Jàõussoõi bràhmaõo Bha- gavantaü etad avoca: Ko nu kho bho Gotama hetu ko paccayo yena-m-idh' ekacce sattà kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatim vinipà- taü nirayaü uppajjantã ti. Katattà ca bràhmaõa akatattà ca evam idh' ekacce sattà kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjantã ti. Ko pana bho\<*<3>*>/ Gotama hetu ko paccayo yena-m-idh' ekacce sattà kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjantã ti?. Katattà ca bràhmaõa akatattà ca evam idh' ekacce sattà kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppa- jjantã ti. Na kho ahaü imassa bhoto Gotamassa saïkhittena bhàsi- tassa vitthàrena atthaü avibhattassa vitthàrena atthaü\<*<4>*>/ àjànàmi. Sàdhu me bhavaü Gotamo tathà dhammaü desetu yathà ahaü imassa bhoto Gotamassa saïkhittena bhàsitassa vitthàrena atthaü àjàneyyan ti. Tena hi bràhmaõa suõàhi sàdhukaü manasikarohi bhà- sissàmã ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. målassa. 2 Ph. dakkhanti. 3 T. ko pana bho. 4 avibhattassa . . . atthaü omitted by Tr. >/ #<[page 057]># %% Evaü bho ti kho Jàõussoõi bràhmaõo Bhagavato paccassosi. Bhagavà etad avoca: Idha bràhmaõa ekaccassa kàyaduccaritaü kataü hoti aka- taü hoti kàyasucaritaü: vacãduccaritaü kataü hoti akataü hoti vacãsucaritaü: manoduccaritaü kataü hoti akatam hoti manosucaritaü. Evaü kho bràhmaõa katattà ca akatattà ca evam idh' ekacce sattà kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjantã ti. Idha pana bràhmaõa ekaccassa kàyasucaritaü kataü hoti akataü hoti kàyaduccaritaü: vacãsucaritaü kataü hoti akataü hoti vacãduccaritaü: manosucaritaü kataü hoti aka- taü hoti manoduccaritaü. Evaü kho bràhmaõa katattà ca akatattà ca evam idh' ekacce sattà kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjantã ti. Abhikkantaü bho Gotama . . . pe . . . Upàsakaü maü bhavaü Gotamo dhàretu ajjatagge pàõupetaü saraõaü gatan ti. 8. Atha kho àyasmà ânando yena Bhagavà ten' upasaï- kami upasaïkamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi: ekamantaü nisinnaü kho àyasmantaü ânandaü Bhagavà etad avoca: Ekaüsenàhaü ânanda akaraõãyaü vadàmi kàyaduccaritaü vacãduccaritaü manoduccaritan ti. Yam idaü bhante\<*<1>*>/ Bhagavatà ekaüsena akaraõãyaü akkhàtaü kàyaduccaritaü vacãduccaritaü manoduccaritaü tasmiü akaraõãye kayiramàne\<*<2>*>/ ko àdãnavo pàñikaïkho ti?. Yam idaü ânanda mayà ekaüsena . . . pe . . . kayiramàne ayaü àdãnavo pàñikaïkho: attà pi attànaü upavadati anu- vicca vi¤¤å garahanti pàpako kittisaddo abbhuggacchati sammåëho\<*<3>*>/ kàlaü karoti kàyassa bhedà param maraõà apà- yaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjati. Yam idaü ânanda mayà ekaüsena\<*<4>*>/ akaraõãyaü akkhàtaü kàyaduccari- taü vacãduccaritaü manoduccaritaü tasmiü akaraõãye kayi- ramàne\<*<2>*>/ ayaü àdãnavo pàñikaïkho. Ekaüsenàhaü ânanda \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. yadidaü. 2 Ph. kariyamàne. 3 Ph. samålo. 4 Ph. Bb. ekaü na Ba. ekaüsena. >/ #<[page 058]># %<58 ADHIKARAöA-VAGGA. [II. ii. 9.>% karaõãyaü vadàmi kàyasucaritaü vacãsucaritaü manosu- caritan ti. Yam idaü bhante Bhagavatà ekaüsena karaõãyaü akkhà- taü kàyasucaritaü vacãsucaritaü manosucaritaü tasmiü ka- raõãye kayiramàne ko ànisaüso pàñikaïkho ti?. Yam idaü ânanda mayà ekaüsena karaõãyaü akkhàtaü kàyasucaritaü vacãsucaritaü manosucaritaü tasmiü karaõãye kayiramàne ayaü ànisaüso pàñikaïkho: attà pi attànaü na upavadati anuvicca vi¤¤å pasaüsanti kalyàõo kittisaddo abbhuggacchati asammåëho kàlaü karoti kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjati. Yam idaü ânanda mayà ekaüsena karaõãyaü akkhàtaü kàyasucaritaü vacãsucaritaü manosucaritaü tasmiü karaõãye kayiramàne ayaü ànisaüso pàñikaïkho ti. 9. Akusalaü bhikkhave pajahatha. Sakkà bhikkhave akusalaü pajahituü. No ce taü bhikkhave sakkà abhavissa akusalaü pajahituü nàhaü evaü vadeyyaü "akusalaü bhi- kkhave pajahathà" ti. Yasmà ca kho bhikkhave sakkà akusalaü pajahituü tasmàhaü evaü vadàmi "akusalaü bhikkhave pajahathà" ti. Akusala¤ ca h' idaü bhikkhave pahãnaü ahitàya dukkhàya saüvatteyya nàhaü evaü vadeyyaü "akusalaü bhikkhave pajahathà" ti. Yasmà ca kho bhikkhave akusalaü pahãnaü hitàya sukhàya saüvattati tasmàhaü evaü vadàmi "aku- salaü bhikkhave pajahathà" ti. Kusalaü bhikkhave bhàvetha. Sakkà bhikkhave kusalaü bhàvetuü. No ce taü bhikkhave sakkà abhavissa kusalaü bhàvetuü nàhaü evaü vadeyyaü "kusalaü bhikkhave bhàvethà" ti. Yasmà ca kho bhikkhave sakkà kusalaü bhàvetuü tasmàham evaü vadàmi "kusalaü bhikkhave bhàvethà" ti. Kusala¤ ca h' idam bhikkhave bhàvitaü ahitàya dukkhàya saüvatteyya nàhaü vadeyyaü "kusalaü bhikkhave bhà- vethà" ti. Yasmà ca kho bhikkhave kusalaü bhàvitaü hitàya sukhàya saüvattati tasmàhaü evaü vadàmi "kusalaü bhikkhave bhàvethà" ti. 10. Dve 'me bhikkhave dhammà saddhammassa sammo- sàya antaradhànàya saüvattanti. Katame dve? \<-------------------------------------------------------------------------- \ #<[page 059]># %% Dunnikkhitta¤ ca padavya¤janaü attho ca dunnãto\<*<1>*>/. Dunnikkhitassa bhikkhave padavya¤janassa attho pi dunnayo hoti. Ime kho bhikkhave dve dhammà saddham- massa sammosàya antaradhànàya saüvattanti. Dve me bhikkhave dhammà saddhammassa ñhitiyà\<*<2>*>/ asam- mosàya anantaradhànàya saüvattanti. Katame dve?. Sunikkhitta¤ ca padavya¤janaü attho ca sunãto. Sunikkhittassa bhikkhave padavya¤janassa attho pi sunayo hoti. Ime kho bhikkhave dve dhammà saddhammassa ñhitiyà asammosàya anantaradhànàya saüvattantã ti. Adhikaraõavaggo dutiyo.\<*<3>*>/ III. 1. Dve 'me bhikkhave bàlà. Katame dve? Yo ca accayaü accayato na passati: yo ca accayaü desent- assa yathàdhammaü na pañigaõhàti.\<*<4>*>/ Ime kho bhikkhave dve bàlà ti. Dve 'me bhikkhave paõóità. Katame dve?. Yo ca accayaü accayato passati: yo ca accayaü desent- assa yathàdhammaü pañigaõhàti. Ime kho bhikkhave paõóità ti. 2. Dve 'me bhikkhave Tathàgataü abbhàcikkhanti. Katame dve? Duññho và dosantaro\<*<5>*>/ saddho và duggahãtena. Ime kho bhikkhave dve Tathàgatam abbhàcikkhanti. 3. Dve 'me bhikkhave Tathàgataü abbhàcikkhanti. Katame dve? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. dunikkhitto. 2 Ph. dhitiyà. 3 From Ph. and Com., but T. and the other MSS. have vaggo dutiyo. 4 Ph. pañiggaõhatã. 5 = patiññhitadoso (Com.). See Cullavagga ix. 5, 2. >/ #<[page 060]># %<60 BâLA-VAGGA. [II. iii. 4.>% Yo ca abhàsitaü alapitaü Tathàgatena bhàsitaü lapitaü Tathàgatenà ti dãpeti: yo ca bhàsitaü lapitaü Tathàgatena abhàsitaü alapitaü Tathàgatenà ti dãpeti. Ime kho bhi- kkhave dve Tathàgataü abbhàcikkhanti. 4. Dve 'me bhikkhave Tathàgataü nàbbhàcikkhanti. Katame dve? Yo ca abhàsitaü alapitaü Tathàgatena abhàsitaü alapitaü Tathàgatenà ti dãpeti: yo ca bhàsitaü lapitaü Tathàgatena bhikkhave lapitaü Tathàgatenà ti dãpeti. Ime kho bhikkhave dve Tathagataü nàbbhàcikkhanti\<*<1>*>/. 5. Dve 'me bhikkhave Tathàgataü abbhàcikkhanti. Katame dve? Yo ca neyyatthaü suttantaü nãtattho suttanto ti dãpeti: yo ca nãtatthaü suttantaü neyyattho suttanto ti dãpeti. Ime kho bhikkhave Tathàgataü abbhàcikkhanti. 6. Dve 'me bhikkhave Tathàgataü nàbbhàcikkhanti. Katame dve? Yo ca neyyatthaü suttantaü neyyattho suttanto ti dãpito: yo ca nãtatthaü suttantaü nãtattho suttanto ti dãpeti. Ime kho bhikkhave Tathàgataü nàbbhàcikkhanti. 7. Pañicchannakammantassa bhikkhave dvinnam gatãnam a¤¤atarà gati pàñikaïkhà nirayo và tiracchànayoni và ti. Apañicchannakammantassa\<*<2>*>/ bhikkhave dvinnaü gatãnaü a¤¤atarà gati pàñikaïkhà devà và manussà và ti. 8. Micchàdiññhikassa bhikkhave dvinnaü gatãnaü a¤¤atarà gati pañikaïkhà nirayo và tiracchànayoni và. Sammàdiññhikassa bhikkhave dvinnaü gatãnaü a¤¤atarà gati pàñikaïkhà devà và manussà và ti. Dussãlassa bhikkhave dve pañiggahà nirayo và tiracchàna- yoni và. Sãlavato bhikkhave dve pañiggahà devà và manussà và tã. 9. Dvàhaü bhikkhave atthavase sampassamàno ara¤¤e vanapatthàni\<*<3>*>/ pantàni senàsanàni pañisevàmi. Katame dve? Attano ca diññhadhammasukhavihàraü sampassamàno \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. na abbhà. 2 Ph. kammassa. 3 Ph., Tr. pantàni; Ph. panthàni. >/ #<[page 061]># %% pacchima¤ ca janataü anukampamàno. Ime kho ahaü bhi- kkhave dve atthavase sampassamàno ara¤¤e vanapatthàni pantàni senasànàni pañisevàmã ti. 10. Dve 'me bhikkhave dhammà vijjàbhàgiyà. Katame dve? Samatho\<*<1>*>/ ca vipassanà ca. Samatho\<*<1>*>/ ca bhikkhave bhà- vito kam attham anubhoti? Cittaü bhàvãyati.\<*<2>*>/ Cittaü bhàvitaü kaü atthaü\<*<3>*>/ anubhoti? Yo ràgo so pahãyati. Vipassanà bhikkhave bhàvità kam atthaü anubhoti? Pa¤¤à bhàvãyati. Pa¤¤à bhàvità kam atthaü anubhoti? Yà avijjà sà pahãyati: ràgupakkiliññhaü và bhikkhave cittaü na vimuccati avijjupakkiliññhà và pa¤¤à na bhàvãyati. Imà\<*<4>*>/ kho bhikkhave ràgaviràgà cetovimutti avijjàviràgà pa¤¤àvimuttã ti. Bàlavaggo tatiyo.\<*<5>*>/ IV. 1. Asappurisabhåmi¤ ca vo bhikkhave desissàmi sappurisa- bhåmi¤ ca. Taü suõàtha sàdhukaü manasikarotha bhà- sissàmã ti. Evaü bhante ti kho te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca: Katamà ca bhikkhave asappurisabhåmi? Asappuriso bhikkhave akata¤¤å hoti akatavedã. Asabbhi h' etaü bhikkhave upa¤¤àtaü\<*<6>*>/ yadidaü akata¤¤utà akatave- dità. Kevalà\<*<7>*>/ esà bhikkhave asappurisabhåmi yadidaü aka- ta¤¤utà akatavedità. Sappuriso ca kho bhikkhave kata¤¤å hoti katavedã. Sabbhi h' etaü\<*<8>*>/ bhikkhave upa¤¤àtaü yadi- daü kata¤¤utà katavedità. Kevalà esà bhikkhave sappuri- sabhåmi yadidaü kata¤¤utà katavedità ti. 2. Dvinnàhaü bhikkhave na suppatikàraü vadàmi. Katamesaü dvinnaü? Màtucca pitucca. Ekena bhikkhave aüsena màtaraü pari- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Samattho (Com.). 2 Ph. bhàviyyati. 3 Ph. katamattham. 4 T., D. ime; Tr. iti. 5 From Ph. and Com. T. Ba. Bb. vaggo tatiyo. 6 Ph. upapa¤¤àtaü. 7 Ph. kevalaü. 8 Ph. sabbhi te taü. >/ #<[page 062]># %<62 SAMACITTA-VAGGA. [II. iv. 3.>% hareyya ekena aüsena pitaraü parihareyya vassasatàyuko vassasatajãvã\<*<1>*>/. So ca\<*<2>*>/ tesaü\<*<3>*>/ ucchàdana-parimaddana-nahà- pana\<*<4>*>/-sambàhanena \<*<5>*>/ te pi tatth' eva mutta- karãsaü cajeyyuü\<*<6>*>/ na tveva bhikkhave màtàpitunnaü kataü và\<*<7>*>/ hoti patikataü và. Imissà ca bhikkhave mahàpañhaviyà pahåta-sattaratanàya\<*<8>*>/ màtàpitaro issaràdhipacce rajje patiñ- ñhàpeyya na tveva bhikkhave màtàpitunnaü kataü và hoti patikataü và. Taü kissa hetu? Bahukàrà\<*<9>*>/ bhikkhave màtà- pitaro puttànaü àpàdakà posakà imassa lokassa dassetàro. Yo\<*<10>*>/ ca kho bhikkhave màtàpitaro assaddhe saddhà-sam- padàya samàdapeti niveseti patiññhàpeti dussãle sãla-sampadà- ya samàdapeti niveseti patiññhàpeti maccharã càga-sampadàya samàdapeti niveseti patiññhàpeti duppa¤¤e pa¤¤à-sampadàya samàdapeti niveseti patiññhàpeti ettàvatà kho bhikkhave màtàpitunnaü kata¤ ca hoti patikata¤ ca atikata¤\<*<11>*>/ cà ti. 3. Atha kho a¤¤ataro bràhmaõo yena Bhagavà ten' upa- saïkami upasaïkamitvà Bhagavatà saddhiü sammodi . . . pe . . . Ekamantaü nisinno kho so bràhmaõo Bhagavantaü etad avoca: Kiüvàdã bhavaü Gotamo kimakkhàyã ti\<*<12>*>/? Kiriyavàdã càhaü bràhmaõa akiriyavàdã cà ti. Yathà kathaü pana bhavaü Gotamo kiriyavàdã ca akiriya- vàdã cà ti? Akiriyaü kho ahaü bràhmaõa vadàmi. Kàyaduccaritassa vacãduccaritassa manoduccaritassa anekavihitànaü pàpakà- naü akusalànaü dhammànaü akiriyaü vadàmi. Kiriya¤ ca kho ahaü bràhmaõa vadàmi. Kàyasucaritassa vacãsucari- tassa manosucaritassa anekavihitànaü kusalànaü dhammà- naü kiriyaü vadàmi. Evaü kho ahaü bràhmaõa kiri- yavàdã ca akiriyavàdã cà ti. Abhikkantaü bho Gotama . . . pe . . . Upàsakaü maü bha- vaü Gotamo dhàretu ajjatagge pàõupetaü saraõaü gatan ti. 4. Atha kho Anàthapiõóiko gahapati yena Bhagavà ten' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. -jãvi; T. -jãvino. 2 Ph. omits ca. 3 Ph., Bb. nesaü. 4 Ph. -parimaddanànhàyana. 5 Not in MSS. 6 Ph. pajeyyaü. 7 Ph. omits và. 8 Ph. reads pabbhutaràya and omits satt. 9 Ph. bahupakàrà. 10 Tr. so. 11 Ph. omits atikata¤ cà. 12 Comp. Mahàvagga, VI. 31. 6. >/ #<[page 063]># %% upasaïkami upasaïkamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà . . . pe . . . Ekamantaü nisinno kho Anàthapiõóiko gahapati Bhagavantaü etad avoca: Kati nu kho\<*<1>*>/ bhante loke dakkhiõeyyà kattha ca dànaü dàtabban ti? Dve kho gahapati loke dakkhiõeyyà sekho ca asekho ca. Ime kho gahapati dve loke dakkhiõeyyà ettha ca dànaü dàtabban ti. Idaü avoca Bhagavà idaü vatvà Sugato athàparaü etad avoca satthà: Sekho asekho ca imasmiü loke âhuõeyyà yajamànànaü honti\<*<2>*>/ Te ujjubhåtà kàyena vàcàya uda cetasà Khettan taü yajamànànaü ettha dinnaü mahapphalan ti. 5. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthi- yaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme.\<*<3>*>/ Tena kho pana samayena àyasmà Sàriputto Sàvatthiyaü viharati Pub- bàràme Migàramàtu pàsàde. Tatra kho àyasmà Sàriputto bhikkhå àmantesi:-- âvuso bhikkhavo ti. âvuso ti kho te bhikkhå àyasmato Sàriputtassa paccassosuü. âyasmà Sàri- putto etad avoca: Ajjhattasa¤¤ojana¤ ca àvuso puggalaü desissàmi bahid- dhàsa¤¤ojana¤ ca, taü suõàtha sàdhukaü manasikarotha bhà- sissàmã ti. Evaü àvuso ti kho te bhikkhå àyasmato Sàri- puttassa paccassosuü. âyasmà Sàriputto etad avoca: Katamo càvuso ajjhattasa¤¤ojano puggalo? Idhàvuso bhikkhu sãlavà hoti pàtimokkha-saüvarasaüvuto viharati àcàra-gocara-sampanno aõumattesu\<*<4>*>/ vajjesu bhaya- dassàvã samàdàya sikkhati sikkhàpadesu. So kàyassa bhedà param maraõà a¤¤ataraü devanikàyaü uppajjati. So tato cuto àgàmã\<*<5>*>/ hoti àgantà\<*<6>*>/ itthattaü\<*<7>*>/. Ayaü vuccati àvuso ajjhattasa¤¤ojano puggalo àgàmã\<*<5>*>/ àgantà itthattaü\<*<7>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. omits kho. 2 Ph. reads aggadakkhiõeyyà yajantànaü honti for àhuõeyyà, & c. 3 T. Ba. Bb. have only Sàvatthi Jetavane as a beginning of this sutta. 4 Morris anu-throughout. 5 Ph. anàgàmi. 6 Ph. anàgantà. 7 See Puggala, 2. 10. >/ #<[page 064]># %<64 SAMACITTA-VAGGA. [II. iv. 5.>% Katamo càvuso bahiddhàsa¤¤ojano puggalo? Idhàvuso bhikkhu sãlavà hoti pàtimokkhasaüvarasaüvuto viharati àcàragocarasampanno aõumattesu vajjesu bhaya- dassàvã samàdàya sikkhati sikkhàpadesu. So a¤¤ataraü santaü cetovimuttiü upasampajja viharati. So kàyassa bhedà param maraõà a¤¤ataraü devanikàyaü uppajjati. So tato cuto anàgàmã hoti anàgantà itthattaü. Ayaü vuccati àvuso bahiddhàsa¤¤ojano puggalo anàgàmã anàgantà itthattaü. Puna ca paraü àvuso bhikkhu sãlavà hoti . . . pe . . . samàdàya sikkhati sikkhàpadesu. So kàmànaü yeva nibbidàya viràgàya nirodhàya pañipanno hoti. So bhavànaü yeva nibbidàya viràgàya nirodhàya pa- ñipanno hoti. So taõhakkhayàya pañipanno hoti. So lo- bhakkhayàya pañipanno hoti. So kàyassa bhedà param ma- raõà a¤¤ataraü devanikàyaü uppajjati. So tato cuto anàgàmã hoti anàgantà itthattaü. Ayaü vuccati àvuso bahiddhà-sa¤¤ojano puggalo anàgàmã anàgantà itthattaü. Atha kho sambahulà samacittà devatà yena Bhagavà ten' upasaïkamiüsu upasaïkamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü aññhaüsu. Ekamantaü ñhità kho tà devatàyo Bhagavantaü etad avocuü: Eso bhante àyasmà Sàriputto Pubbàràme Migàramàtu pà- sàde bhikkhånaü ajjhattasa¤¤ojana¤ ca puggalaü deseti bahiddhàsa¤¤ojana¤ ca. Haññhà bhante parisà. Sàdhu bhante\<*<1>*>/ Bhagavà yen' àyasmà Sàriputto ten' upasaïka- matu anukampaü upàdàyà ti. Adhivàsesi Bhagavà tuõhã- bhàvena. Atha kho Bhagavà seyyathàpi nàma balavà puriso sam- mi¤jitaü và bàhaü pasàreyya pasàritaü và bàhaü sammi¤- jeyya evam eva Jetavane antarahito Pubbàràme Migàramàtu pàsàde àyasmato Sàriputtassa pamukhe\<*<2>*>/ pàturahosi. Nisãdi Bhagavà pa¤¤atte àsane. âyasmà pi kho Sàriputto Bha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 sàdhu bhante is omitted by Tr. 2 Ph. sammukhe. >/ #<[page 065]># %% gavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü ni- sinnaü kho àyasmantaü Sàriputtaü Bhagavà etad avoca: Idha Sàriputta sambahulà samacittà devatà yen' àhaü ten' upasaïkamiüsu upasaïkamitvà maü abhivàdetvà ekamantaü aññhaüsu. Ekamantaü ñhità kho Sàriputta tà\<*<1>*>/ devatà maü etad avocuü: Eso bhante àyasmà Sàriputto Pubbàràme Migàramàtu pà- sàde bhikkhånaü ajjhattaü sa¤¤ojana¤ ca puggalaü deseti bahiddhàsa¤¤ojana¤ ca. Haññhà bhante parisà. Sàdhu bhante Bhagavà yenàyasmà Sàriputto ten' upasaïkamatu anukampaü upàdàyà ti. Tà kho pana Sàriputta devatà dasa\<*<2>*>/ pi hutvà vãsatim pi hutvà tiüsatim pi hutvà cattàrã- sam\<*<3>*>/ pi hutvà pa¤¤àsam pi hutvà saññhim\<*<4>*>/ pi hutvà àr- aggakoñi-nittuddanamatte\<*<5>*>/ pi tiññhanti na ca a¤¤ama¤¤aü vyàbàdhentã ti. Siyà kho pana te\<*<6>*>/ Sàriputta evaü assa:-- tattha nåna\<*<7>*>/ tàsaü devatànaü tathà cittaü bhàvitaü yena tà devatà dasa pi hutvà vãsatiü pi hutvà tiüsatim pi hutvà cattàrãsam pi hutvà . . . pe . . . àraggakoñinittuddanamatte pi tiññhanti na ca a¤¤ama¤¤aü vyàbàdhentã ti. Na kho pan' etaü Sàriputta evaü daññhabbaü:-- Idh' eva Sàriputta tàsaü devatànaü tathà cittaü . . . pe . . . vyàbàdhenti. Tasmàt iha Sàriputta evaü sikkhitabbaü: santindriyà bha- vissàma\<*<8>*>/ santamànasà ti. Evaü hi vo Sàriputta sikkhi- tabbaü. Santindriyànaü hi vo Sàriputta santamànasànaü santaü yeva kàyakammaü bhavissati santaü vacãkammaü santaü manokammaü santaü yeva upahàraü upaharissàma sabrahmacàriså ti. Evaü hi vo Sàriputta sikkhitabbaü. Anassuü\<*<9>*>/ kho Sàriputta a¤¤atitthiyà paribbàjakà ye imaü dhammapariyàyaü na assosun ti. 6. Evaü me sutaü. Ekaü samayaü àyasmà Mahàkac- càyano Varaõàyaü\<*<10>*>/ viharati Kaddamadahatãre\<*<11>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. omits tà. 2 Ph. dasam. 3 Ph. cattàlisaü. 4 Ph. saññhi. 5 Ph. ChS. nitudanamatte. 6 Ph. omits te. 7 Ph. nunna. 8 Tr. bhavissà. 9 Ph. anasu kho; Tr. anussukho D. T. anassukho. Com. anassun ti naññhà vinaññhà. 10 Pg. Viraõàyaü. 11 Ph. ChS. Bhaddasàritãre. >/ #<[page 066]># %<66 SAMACITTA-VAGGA. [II. iv. 6.>% Atha kho âràmadaõóo bràhmaõo yen' àyasmà Mahàkaccà- yano ten' upasaïkami. Upasaïkamitvà àyasmatà Mahàkac- cànena saddhiü sammodi sammodanãyaü kathaü sàraõãyaü vãtisàretvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho âràmadaõóo bràhmaõo àyas- mantaü Mahàkaccànaü etad avoca:-- Ko nu kho bho Kaccàna hetu ko paccayo yena khattiyà pi khattiyehi vivadanti bràhmaõà pi bràhmaõehi vivadanti gahapatikà pi gahapatikehi vivadantã ti? Kàmaràga-vinivesa-vinibandha-paligedha-pariyuññhànaj- jhosàna\<*<1>*>/-hetu kho bràhmaõa khattiyà pi khattiyehi vivadanti bràhmaõà pi bràhmaõehi vivadanti gahapatikà pi gahapati- kehi vivadantã ti. Ko pana bho Kaccàna hetu ko paccayo yena samaõà pi samaõehi vivadantã ti? Diññhiràga-vinivesa-vinibandha-paligedha-pariyuññhà- najjhosàna\<*<1>*>/-hetu kho bràhmaõa samaõà pi samaõehi viva- dantã ti. Atthi pana bho Kaccàna koci lokasmiü yo ima¤ c' eva kàmaràga-vinivesa-vinibandha-paligedha-pariyuññhànajjhosà- naü samatikkanto. Ida¤\<*<2>*>/ ca diññhiràgavinivesa . . . samatikkanto ti. Atthi bràhmaõa lokasmiü yo ima¤ c' eva\<*<3>*>/ kàmaràga- vinivesa-vinibandha-paligedha-pariyuññhànajjhosànaü sama- tikkanto ida¤\<*<2>*>/ ca diññhiràga-vinivesa-vinibandha-paligedha- pariyuññhànajjhosànaü samatikkanto ti. Ko pana so bho Kaccàna lokasmiü yo ima¤ c' eva kàmaràga- vinivesa-vinibandha-paligedha-pariyuññhànajjhosànaü sama- tikkanto ida¤\<*<2>*>/ ca diññhiràga-vinivesa-vinibandha-paligedha- pariyuññhànajjhosànaü samatikkanto ti? Atthi bràhmaõa puratthimesu janapadesu Sàvatthi nàma nagaraü. Tattha so Bhagavà etarahi viharati arahaü sammà sambuddho. So hi bràhmaõa Bhagavà ima¤ ca\<*<4>*>/ kàma- ràgavinivesa-vinibandha-paligedha-pariyuññhànajjhosànaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. kàmaràgàbhinivesa-vinibandha-baligedha-pariyuññhànajjhosàna. Bb. -pariyuññhànà. 2 Ph., Tr., ChS. ima¤. 3 Ph. ce for c'eva. 4 Ph. c'eva. >/ #<[page 067]># %% samatikkanto ida¤ ca diññhiràga-vinivesa-vinibhanda-pali- gedha-pariyuññhànajjhosànaü samatikkanto ti. Evaü vutte âràmadaõóo bràhmaõo uññhàyàsanà ekaüsaü uttaràsaïgaü karitvà dakkhiõaü jànu-maõóalaü puthuviyaü nihantvà yena Bhagavà ten' a¤jaliü paõàmetvà tikkhattuü udànaü udànesu: Namo tassa Bhagavato arahato sammà sambuddhassa ! Namo tassa Bhagavato arahato sammà sambuddhassa ! Namo tassa Bhagavato arahato sammà sambuddhassa ! Yo hi so Bhagavà ima¤ c' eva kàmaràga-vinivesa-vinibandha-pali- gedha-pariyuññhànajjhosànaü samatikkanto ida¤\<*<1>*>/ ca diññhi- ràga . . . samatikkanto ti. Abhikkantaü bho Kaccàna . . . pe . . . seyyathàpi bho Kaccàna nikkujjitaü và ukkujjeyya pañicchannaü và viva- reyya måëhassa và maggaü àcikkheyya andhakàre và tela- pajjotaü dhàreyya cakkhumanto råpàni dakkhintã ti. Evam evaü bhotà Kaccànena anekapariyàyena dhammo pakàsito. Esàhaü bho Kaccàna taü Bhagavantaü Gotamaü saraõaü gacchàmi dhamma¤ ca bhikkhusaïgha¤ ca. Upàsakaü maü bhavaü Kaccàno dhàretu ajjatagge pàõupetaü saraõaü gatan ti. 7. Ekaü samayaü àyasmà Mahàkaccàno Madhuràyaü viharati Gundàvane.\<*<2>*>/ Atha kho Kaõóaràyano bràhmaõo yen' àyasmà Mahàkaccàno ten' upasaïkami. Upasaïkamitvà àyas- matà Mahàkaccànena saddhiü . . . pe . . . Ekamantaü nisinno kho Kaõóaràyano bràhmaõo àyasmantaü Mahàkaccànaü etad avoca:-- Sutam me taü bho Kaccàna na\<*<3>*>/ samaõo Kaccàno bràhmaõe jiõõe vuddhe\<*<4>*>/ mahallake addhagate vayo-anuppatte abhivàdeti và paccuññheti và àsanena và nimantetã ti. Yadidaü\<*<5>*>/ bho Kaccàna tath' eva na hi bha- vaü Kaccàno bràhmaõe jiõõe vuddhe mahallake addhagate vayo-anuppatte\<*<6>*>/ abhivàdeti và paccuññheti và àsanena và nimantetã ti tayidaü bho Kaccàna na sampannam evà ti. Atthi bràhmaõa tena Bhagavatà jànatà passatà arahatà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph., Tr. imaü. 2 Ph. Gannàvane; Tr. Gundàvane; T. Guõàvane. 3 T., Bb. omit na. 4 Ph. buddhe. 5 Bb. yadidaü altered to tayidaü; Ph. ChS.: tayidam. 6 Bb. vaye an. >/ #<[page 068]># %<68 SAMACITTA-VAGGA. [II. iv. 8.>% sammà sambuddhena vuddha-bhåmi ca\<*<1>*>/ akkhàtà dahara- bhåmi ca. Vuddho ce pi bràhmaõa hoti àsãtiko và nàvutiko và vassasatiko và jàtiyà so ca kàme\<*<2>*>/ paribhu¤jati kàmamajjhe vasati\<*<3>*>/ kàmapariëàhena parióayhati\<*<4>*>/ kàmavitakkehi khajjati kàmapariyesanàya ussukko\<*<5>*>/ atha kho so bàlo thero tveva\<*<6>*>/ saïkhaü gacchati. Daharo ce pi bràhmaõa hoti yuvà susukàëakeso bhaddena\<*<7>*>/ yobbanena samannàgato pañhamena vayasà so ca na kàme paribhu¤jati na kàmamajjhe vasati\<*<3>*>/ na kàmapariëàhena pari- óayhati na kàmavitakkehi khajjati na kàmapariyesanàya ussukko\<*<5>*>/ atha kho so paõóito thero tveva\<*<6>*>/ saïkhaü gacchatã ti. Evaü vutte Kaõóaràyano bràhmaõo uññhàyàsanà ekaüsaü uttaràsaïgaü karitvà daharànaü sudaü\<*<8>*>/ bhikkhånaü pàde sirasà vandati: vuddhà bhavanto vuddhabhåmiyaü ñhità daharà mayaü daharabhåmiyaü ñhità ti. Abhikkantaü bho Kaccàna . . . pe . . . Upàsakaü maü bhavaü Kaccàno dhàretu ajjatagge pàõupetaü saraõaü gatan ti. 8. Yasmiü bhikkhave samaye corà balavanto honti ràjàno tasmiü samaye dubbalà honti: tasmiü bhikkhave samaye ra¤¤o na phàsu hoti atiyàtuü và niyyàtuü và paccantime và janapade anusa¤¤àtuü\<*<9>*>/ bràhmaõa-gahapatikànam pi tasmiü samaye na phàsu hoti atiyàtuü và niyyàtum và bàhiràni và kammantàni pañivekkhituü. Evam eva kho bhikkhave yasmiü samaye pàpabhikkhå balavanto honti pesalà bhikkhå tasmiü samaye dubbalà honti: tasmiü bhikkhave samaye pesalà bhikkhå tuõhãbhåtà tuõhãbhåtà và saïgha-majjhe saïkasàyanti\<*<10>*>/ paccantime và janapade bhajanti\<*<11>*>/: tayidaü bhikkhave hoti bahujanàhitàya bahujanàsukhàya bahuno janassa anatthàya ahitàya duk- khàya devamanussànaü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T. Bb. bhåmi¤ca; Ph. bhåmi ca. 2 T. kàmesu. 3 ChS kàmajjhàvasati. 4 Ph. parideyyhati. 5 Ph. Ch. S. ussuko. 6 T. teva; ChS. na thero. 7 T. bhadrena. 8 Ph. sataü. 9 Ph. anupa¤¤àtuü. 10 Ph. va . . . saïghàmayanti; D., T. sa¤¤àyanti; Tr. saïkàsàyanti. See Saüyutta Nikàya, IX. 10. 2. 11 ChS. acchanti. >/ #<[page 069]># %% Yasmiü bhikkhave samaye ràjàno balavanto honti corà tasmiü samaye dubbalà honti: tasmiü bhikkhave samaye ra¤¤o phàsu hoti atiyàtuü và niyyàtuü và paccantime và janapade anusa¤¤àtuü\<*<1>*>/ bràhmaõagahapatikànaü pi tasmiü samaye phàsu hoti atiyàtuü và niyyàtuü và bàhiràni và kammantàni pañivekkhituü. Evam eva kho bhikkhave yasmiü samaye pesalà bhikkhå balavanto honti tasmiü samaye pàpabhikkhå dubbalà honti: tasmiü bhikkhave samaye pàpabhikkhå tuõhãbhåtà tuõhã- bhåtà và saïgha-majjhe saïkasàyanti\<*<2>*>/ yena và pana tena papatanti:\<*<3>*>/ tayidaü bhikkhave hoti bahujanahitàya bahu- janasukhàya bahuno janassa atthàya hitàya sukhàya deva- manussànan ti. 9. Dvinnàhaü bhikkhave micchàpañipattiü na vaõõemi gihissa và pabbajitassa và. Gihã và bhikkhave pabbajito và micchàpañipanno micchà-pañipattàdhikaraõa-hetu nàràdhako hoti ¤àyaü dhammaü kusalaü. Dvinnàhaü bhikkhave sammàpañipattiü vaõõemi gihissa và pabbajitassa và. Gihã và bhikkhave pabbajito và sammà- pañipanno sammàpañipattàdhikaraõa-hetu àràdhako hoti ¤àyaü dhammaü kusalan ti. 10. Ye te bhikkhave bhikkhå duggahãtehi suttantehi vya¤jana-patiråpakehi attha¤ ca dhamma¤ ca pañibàhanti te bhikkhave bhikkhå bahujanàhitàya pañipannà bahujanà- sukhàya bahuno janassa anatthàya ahitàya dukkhàya deva- manussànaü bahu¤ ca te bhikkhave bhikkhå apu¤¤aü pasa- vanti te c' imaü saddhammaü antaradhàpenti. Ye te bhikkhave bhikkhå suggahãtehi suttantehi vya¤jana- patiråpakehi attha¤ ca dhamma¤ ca anulomenti te bhikkhave bhikkhå bahujanahitàya pañipannà bahujanasukhàya bahuno janassa atthàya hitàya sukhàya devamanussànaü bahu¤ ca te bhikkhave bhikkhå pu¤¤aü pasavanti te c' imaü saddham- maü ñhapentã ti. Samacitta-vaggo catuttho.4 \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. anupa¤¤àtuü. 2 Ph. saïghàyamanti; D. saïkayàyanti. 3 Ph. na pakkamanti; ChS. pakkamanti; Tr. nappatanti. 4 Samacitta not in T., Ba., Bb., but in Ph. and Com. >/ #<[page 070]># %<70 PARISâ-VAGGA. [II. v. 1.>% V. 1. Dve 'mà bhikkhave parisà. Katamà dve? Uttànà ca parisà gambhãrà ca parisà. Katamà ca bhikkhave uttànà parisà? Idha bhikkhave yassaü parisàyaü bhikkhå uddhatà honti unnaëà capalà mukharà vikiõõa-vàcà muññhassatã asampajànà\<*<1>*>/ asamàhità vibbhanta-città pàkatindriyà -- ayaü vuccati bhi- kkhave uttànà parisà. Katamà ca bhikkhave gambhãrà parisà? Idha bhikkhave yassaü parisàyaü bhikkhå anuddhatà honti anunnaëà acapalà amukharà avikiõõa-vàcà upaññhitasatã sampajànà samàhità ekaggacittà saüvutindriyà -- ayaü vuc- cati bhikkhave gambhãrà parisà. Imà kho bhikkhave dve parisà. Etadaggaü bhikkhave imàsaü dvinnaü parisànaü yadidaü gambhãrà parisà ti. 2. Dve 'mà bhikkhave parisà. Katamà dve? Vaggà ca parisà samaggà ca parisà\<*<2>*>/. Katamà ca bhikkhave vaggà parisà? Idha bhikkhave yassaü parisàyaü bhikkhå bhaõóana- jàtà kalaha-jàtà vivàdàpannà a¤¤ama¤¤aü mukha-satthãhi vitudantà viharanti -- ayaü vuccati bhikkhave vaggà parisà. Katamà ca bhikkhave samaggà parisà? Idha bhikkhave yassaü parisàyaü bhikkhå samaggà sam- modamànà avivadamànà khãrodakãbhåtà a¤¤ama¤¤aü piya- cakkhåhi sampassantà\<*<3>*>/ viharanti -- ayaü vuccati bhikkhave samaggà parisà. Imà kho bhikkhave dve parisà. Eta- daggaü bhikkhave imàsaü dvinnaü parisànaü yadidaü samaggà parisà ti. 3. Dve 'mà bhikkhave parisà. Katamà dve? Aggavatã ca parisà anaggavatã ca parisà\<*<4>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Pug., 3, 12; S. 2, 3, 6. 2 See Mahàvagga, II. 28, 29. 3 Cullavagga, IV. 9. 10. 4 ChS. and B. C. reverse the sequence (and so too the following explanation). >/ #<[page 071]># %% Katamà ca bhikkhave anaggavatã parisà? Idha bhikkhave yassaü parisàyaü therà bhikkhå bàhu- likà\<*<1>*>/ honti sàthalikà vokkamane pubbaïgamà paviveke nikkhitta-dhurà na viriyaü àrabhanti appattassa pattiyà anadhigatassa adhigamàya asacchikatassa sacchikiriyàya tesaü pacchimà janatà diññhànugatiü àpajjati sà pi hoti bàhulikà\<*<1>*>/ sàthalikà vokkamane pubbaïgamà paviveke nikkhitta-dhurà na viriyaü àrabhati appattassa pattiyà anadhigatassa adhigamàya asacchikatassa sacchikiriyàya. Ayaü vuccati bhikkhave anaggavatã parisà. Katamà ca bhikkhave aggavatã parisà? Idha bhikkhave yassaü parisàyaü therà bhikkhå na bàhulikà\<*<1>*>/ honti na sàthalikà vokkamane nikkhitta-dhurà paviveke pubbaïgamà viriyaü àrabhanti appattassa pattiyà anadhigatassa adhigamàya asacchikatassa sacchikiriyàya tesaü pacchimà janatà diññhànugatiü àpajjati sà pi hoti na bàhulikà\<*<1>*>/ na sàthalikà vokkamane nikkhitta-dhurà paviveke pubbaïgamà viriyaü àrabhati appattassa pattiyà anadhi- gatassa adhigamàya asacchikatassa sacchikiriyàya. Ayaü vuccati bhikkhave aggavatã parisà. Imà kho bhikkhave dve parisà. Etadaggaü bhikkhave imàsaü dvinnaü parisànaü yadidaü aggavatã parisà ti. 4. Dve 'mà bhikkhave parisà. Katamà dve? Ariyà ca parisà anariyà ca parisà\<*<2>*>/. Katamà ca bhikkhave anariyà parisà? Idha bhikkhave yassaü parisàyaü bhikkhå idaü dukkhan ti yathàbhåtaü nappajànanti ayaü dukkhasamudayo ti yathàbhåtaü nappajànanti ayaü dukkhanirodho ti yathà- bhåtaü nappajànanti ayaü dukkhanirodha-gàminã pañipadà ti yathàbhåtaü nappajànanti -- ayaü vuccati bhikkhave anariyà parisà. Katamà ca bhikkhave ariyà parisà? Idha bhikkhave yassaü bhikkhå idaü dukkhan ti yathà- bhåtaü pajànanti ayaü dukkhasamudayo ti yathàbhåtaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See MSS. and Fausboll, Jat. I. 68, 2. Oldenberg at M. VI. 15, 9, and C. VII. 3, 16 reads bàhulliko. 2 Ph. anariyà ca p. ariyà ca p. See p. 70, n. 4. >/ #<[page 072]># %<72 PARISâ-VAGGA. [II. v. 5.>% pajànanti ayaü dukkhanirodho ti yathàbhåtaü pajànanti ayaü dukkhanirodhagàminã pañipadà ti yathàbhåtaü pajà- nanti -- ayaü vuccati bhikkhave ariyà parisà. Imà kho bhi- kkhave dve parisà. Etadaggaü bhikkhave imàsaü dvinnaü parisànaü yadidaü ariyà parisà ti. 5. Dve 'mà bhikkhave parisà. Katamà dve? Parisa-kasaño ca parisa-maõóo ca. Katamo ca bhikkhave parisa-kasaño? Idha bhikkhave yassaü parisàyaü bhikkhå chandàgatiü gacchanti dosàgatiü gacchanti mohàgatiü gacchanti bhayà- gatiü gacchanti -- ayaü vuccati bhikkhave parisakasaño. Katamo ca bhikkhave parisa-maõóo? Idha bhikkhave yassaü parisàyaü bhikkhå na chandàga- tiü gacchanti na dosàgatiü gacchanti na mohàgatiü gac- chanti na bhayàgatiü gacchanti -- ayaü vuccati bhikkhave parisamaõóo. Imà kho bhikkhave dve parisà. Etad aggaü bhikkhave imàsaü dvinnaü parisànaü yadidaü parisa- maõóo ti. 6. Dve 'mà bhikkhave parisà. Katamà dve? Ukkàcita\<*<1>*>/-vinãtà parisà no pañipucchà-vinãtà pañipucchà- vinãtà parisà no ukkàcitavinãtà. Katamà ca bhikkhave ukkàcita-vinãtà parisà no pañi- pucchà-vinãtà? Idha bhikkhave yassaü parisàyaü bhikkhå ye te suttantà Tathàgatabhàsità gambhãrà gambhãratthà lo- kuttarà su¤¤atàpañisa¤¤uttà tesu bha¤¤amànesu na susså- santi na sotaü odahanti {na} a¤¤àcittaü upaññhàpenti na ca te dhamme uggahetabbaü pariyàpuõitabbaü ma¤¤anti, ye pana te\<*<2>*>/ suttantà kavikatà kàveyyà cittakkharà cittavya¤janà bàhirakà sàvakabhàsità tesu bha¤¤amànesu\<*<3>*>/ sussåsanti sotaü odahanti a¤¤àcittaü\<*<4>*>/ upaññhàpenti\<*<5>*>/ te ca dhamme uggahe- tabbaü pariyàpuõitabbaü ma¤¤anti, te taü dhammaü pari- yàpuõitvà na c' eva a¤¤ama¤¤aü pañipucchanti na pañiviva- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Okkàcita in ChS. and Commentary. 2 Ph. omits te. 3 Ph. a¤¤amànesu. 4 Ph. ana¤¤àcittaüna. 5 Ph. upaññhapenti. >/ #<[page 073]># %% ranti\<*<1>*>/ idaü kathaü imassa kvattho\<*<2>*>/ ti. Te avivaña¤ c' eva na vivaranti anuttànã-kata¤ ca na uttànã-karonti anekavihi- tesu ca kaïkhàñhànãyesu\<*<3>*>/ dhammesu kaïkhaü na pañivi- nodenti.\<*<4>*>/ Ayaü vuccati bhikkhave ukkàcita-vinãtà parisà no pañipucchà-vinãtà. Katamà ca bhikkhave pañipucchà-vinãtà parisà no ukkà- cita-vinãtà? Idha bhikkhave yassaü parisàyaü bhikkhå ye te suttantà kavikatà kàveyyà cittakkharà citta-vya¤janà bàhirakà sàvaka-bhàsità tesu bha¤¤amànesu na sussåsanti\<*<5>*>/ na sotaü odahanti na a¤¤àcittaü upaññhàpenti na ca te dhamme uggahetabbaü pariyàpuõitabbaü ma¤¤anti. Ye pana te suttantà Tathàgatabhàsità gambhãrà gambhãratthà lokuttarà su¤¤atà-pañisa¤¤uttà tesu bha¤¤amànesu susså- santi\<*<6>*>/ sotaü odahanti a¤¤àcittaü upaññhàpenti\<*<7>*>/ te ca\<*<8>*>/ dhamme uggahetabbaü pariyàpuõitabbaü ma¤¤anti te taü\<*<9>*>/ dhammaü pariyàpuõitvà a¤¤ama¤¤aü pañipucchanti pañi- vivaranti\<*<10>*>/ idaü katham imassa kvattho\<*<11>*>/ ti? Te avivaña¤ c' eva vivaranti\<*<12>*>/ anuttànãkata¤ ca uttànãkaronti anekavihi- tesu ca kaïkhàñhànãyesu dhammesu kaïkhaü pañivinodenti. Ayaü vuccati bhikkhave pañipucchàvinãtà parisà no ukkà- cita-vinãtà. Imà kho bhikkhave dve parisà. Etadaggaü bhikkhave imàsaü dvinnaü parisànaü yadidaü pañipucchà- vinãtà parisà no ukkàcita-vinãtà ti. 7. Dve 'mà bhikkhave parisà. Katamà dve? âmisagarå parisà no saddhammagarå saddhammagarå pa- risà no àmisagarå. Katamà ca bhikkhave àmisagarå parisà no saddhamma- garå? Idha bhikkhave yassaü parisàyaü bhikkhå gihã- naü\<*<13>*>/ odàtavasanànaü sammukhà\<*<14>*>/ a¤¤ama¤¤assa vaõõaü bhàsanti asuko bhikkhu ubhato-bhàga-vimutto asuko pa¤¤à- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. na pa¤hi vivaranti; ChS. BC. Com (4) -vicaranti. 2 Ph. ko attho. 3 Ph. kaïkhañhàniyesu. T. omits ca. 4 Ph. nappañi vinodenti. 5 Ph. sussasanti. 6 Ph. sussanti. 7 Ph. upaññhapenti. 8 Ph. omits ca. 9 Ph. tesaü. 10 Ph. pa¤haü vivaranti; ChS. BC. Com (4) -vicaranti. 11 Ph. ko attho. 12 Ph. vivatanti. 13 Ph. gãhinaü. 14 Ph. asamukhà; T. sammukhà. >/ #<[page 074]># %<74 PARISâ-VAGGA. [II. v. 8.>% vimutto asuko kàyasakkhã asuko diññhippatto asuko saddhà- vimutto asuko dhammànusàrã asuko saddhànusàrã asuko sãlavà kalyàõadhammo asuko dussãlo pàpadhammo ti: te tena làbhaü labhanti te tena\<*<1>*>/ taü làbhaü labhitvà\<*<1>*>/ gathità\<*<2>*>/ mucchità ajjhopannà\<*<3>*>/ anàdãnavadassàvino anissaraõa\<*<4>*>/- pa¤¤à paribhu¤janti. Ayaü vuccati bhikkhave àmisagarå parisà no saddhammagarå. Katamà ca bhikkhave saddhammagarå\<*<5>*>/ parisà no àmisa- garå? Idha bhikkhave yassaü parisàyaü bhikkhå na gihãnaü odàtavasanànaü sammukhà\<*<6>*>/ a¤¤ama¤¤assa vaõõaü bhàsanti\<*<7>*>/ asuko bhikkhu ubhato-bhàga-vimutto asuko pa¤¤à- vimutto asuko kàyasakkhã asuko diññhippatto asuko saddhà- vimutto asuko dhammànusàrã asuko saddhànusàrã\<*<8>*>/ asuko sãlavà kalyàõadhammo asuko dussãlo pàpadhammo 'ti: te tena\<*<9>*>/ làbhaü labhanti te taü\<*<10>*>/ làbham pi labhitvà agathità amucchità anajjhopannà àdãnavadassàvino nissaraõapa¤¤à paribhu¤janti. Ayaü vuccati bhikkhave saddhammagarå parisà no àmisagarå. Imà kho bhikkhave dve parisà. Etadaggaü bhikkhave imàsaü dvinnaü parisànaü yadidaü saddhammagarå parisà no àmisagarå ti. 8. Dve 'mà bhikkhave parisà. Katamà dve? Visamà ca parisà samà ca parisà. Katamà ca bhikkhave visamà parisà? Idha bhikkhave yassaü parisàyaü adhammakammàni pa- vattanti dhammakammàni nappavattanti avinayakammàni pavattanti vinayakammàni nappavattanti adhammakammàni dippanti dhammakammàni na dippanti avinayakammàni dippanti vinayakammàni na dippanti ayaü vuccati bhi- kkhave visamà parisà. Visamattà\<*<11>*>/ bhikkhave parisàya adhammakammàni pavattanti dhammakammàni nappa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T., Tr. omit tena and labhitvà. 2 Ph. gadhità; Com. ganthità. See Tevijja Sutta, I. 27. 3 Ph. ajjhosàno; Com. ajjhopanà ti ajjhosàya gilitvà paritiññhitapetvà ñhità (sic). 4 Ph. amissaraõà. 5 Ph. asaddhama. 6 Ph. samukhà. 7 Ph. bhàsenti. 8 Ph. attànusàrã. 9 T. omits tena. 10 T. omits tam. 11 ChS. omits this sentence; BC. includes it. >/ #<[page 075]># %% vattanti avinayakammàni pavattanti vinayakammàni nappa- vattanti adhammakammàni dippanti\<*<1>*>/ dhammakammàni na dippanti\<*<1>*>/ avinayakammàni dippanti\<*<1>*>/ vinayakammàni na dippanti\<*<1>*>/. Katamà ca bhikkhave samà parisà? Idha bhikkhave yassaü parisàyaü dhammakammàni pa- vattanti adhammakammàni nappavattanti vinayakammàni pavattanti avinayakammàni nappavattanti dhammakammàni dippanti\<*<1>*>/ adhammakammàni na dippanti\<*<1>*>/ vinayakammàni dippanti\<*<1>*>/ avinayakammàni na dippanti\<*<1>*>/ -- ayaü vuccati bhikkhave samà parisà: samattà bhikkhave parisàya dham- makammàni pavattanti adhammakammàni nappavattanti vinayakammàni pavattanti avinayakammàni nappavattanti dhammakammàni dippanti\<*<1>*>/ adhammakammàni na dippanti\<*<1>*>/ vinayakammàni dippanti\<*<1>*>/ avinayakammàni na dippanti\<*<1>*>/. Imà kho bhikkhave dve parisà. Etadaggaü bhikkhave imàsaü dvinnaü parisànaü yadidaü samà parisà ti. 9. Dve 'mà bhikkhave parisà. Katamà dve? Adhammikà ca parisà dhammikà ca parisà . . . pe (8) . . . Imà kho bhikkhave dve parisà. Etadaggaü bhik- khave imàsaü dvinnaü parisànaü yadidaü dhammikà parisà ti. 10. Dve 'mà bhikkhave parisà. Katamà dve? Adhammavàdinã\<*<2>*>/ ca parisà dhammavàdinã\<*<2>*>/ ca parisà. Katamà bhikkhave adhammavàdinã\<*<3>*>/ parisà? Idha bhikkhave yassaü parisàyaü bhikkhå adhikaraõaü àdiyanti\<*<4>*>/ dhammikaü và adhammikam và te taü adhikara- õaü àdiyitvà na c' eva a¤¤ama¤¤aü sa¤¤àpenti na ca sa¤- ¤attiü\<*<5>*>/ upagacchanti na ca nijjhàpenti\<*<6>*>/ na ca nijjhattiü\<*<7>*>/ upagacchanti. Te asa¤¤attibalà\<*<8>*>/ anijjhattibalà\<*<9>*>/ appañinissagga- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. dãpenti. 2 Ph. -vàdã. 3 Ph. pa¤¤àpenti and pa¤¤attim. 4 Ph. Cullavagga, IV, 14, 19, 26. 5 Ph. -vàdã. 6 Ph. àdiyyanti. 7 Ph. nijjhànti. 8 Ph. apa¤¤atti. 9 Ph. inserts nigacchanti before anijjhatti, and reads -bàlà. >/ #<[page 076]># %<76 PARISâ-VAGGA. [II. vi. 1.>% mantino\<*<1>*>/ tam eva adhikaraõaü thàmasà paràmassa\<*<2>*>/ abhi- nivissa voharanti\<*<3>*>/ idam eva saccaü mogham a¤¤an ti -- ayaü vuccati bhikkhave adhammavàdinã\<*<4>*>/ parisà. Katamà ca bhikkhave dhammavàdinã\<*<4>*>/ parisà? Idha bhikkhave yassaü parisàyaü bhikkhå adhikaraõaü àdiyanti dhammikaü và adhammikaü và te taü adhikara- õaü àdiyitvà a¤¤ama¤¤aü sa¤¤àpenti c' eva sa¤¤atti¤\<*<5>*>/ ca upagacchanti nijjhàpenti c' eva\<*<6>*>/ nijjhatti¤\<*<7>*>/ ca upagacchanti te sa¤¤attibalà\<*<8>*>/ nijjhattibalà\<*<7>*>/ pañinissaggamantino na tam eva adhikaraõaü thàmasà paràmassa\<*<9>*>/ abhinivissa voha- ranti\<*<3>*>/ idam eva saccaü mogham a¤¤an ti -- ayaü vuccati bhikkhave dhammavàdinã parisà. Imà kho bhikkhave dve parisà. Etadaggaü bhikkhave imàsaü dvinnaü parisànaü yadidaü dhammavàdinã parisà ti. Tatr' -uddànaü:-- uttànàvaggà aggavatã ariyà kasaño ca pa¤camo ukkàcita-àmisa¤ c' eva visamà adhammàdhammi- yena và ti\<*<10>*>/. Parisà11-vaggo pa¤camo. Pañhamo paõõàsako samatto.12 VI. 1. Dve 'me bhikkhave puggalà loke uppajjamànà uppa- jjanti bahujanahitàya bahujanasukhàya bahuno janassa atthàya hitàya sukhàya devamanussànaü. Katame dve? Tathàgato ca arahaü sammà sambuddho ràjà ca cakka- vattã. Ime kho bhikkhave puggalà loke uppajjamànà uppajjanti bahujanahitàya bahujanasukhàya bahuno janassa atthàya hitàya sukhàya devamanussànan ti. 2. Dve 'me bhikkhave puggalà loke uppajjamànà uppa- jjanti acchariyamanussà. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. appañinisaggamantino. 2 P., ChS. paràmàsà. 3 Ph. abhinivisavoharanti. 4 Ph. -vàdã. 5 Ph. pa¤¤àpenti and pa¤¤attim. 6 T., Tr. ca. 7 T. nijjhanti; Ph. nijjhànti. 8 T. sa¤¤attibalà. 9 Ph. paràmasà. 10 The contents of this vagga are omitted by Ph. ChS. reads cà. 11 From Ph. 12 Ph. omits samatto. >/ #<[page 077]># %% Katame dve? Tathàgato ca arahaü sammà sambuddho ràjà ca cakka- vattã. Ime kho bhikkhave dve puggalà loke uppajjamànà uppajjanti acchariyamanussà ti. 3. Dvinnaü bhikkhave puggalànaü kàlakiriyà bahuno janassa anutappà\<*<1>*>/ hoti. Katamesaü dvinnaü? Tathàgatassa ca arahato sammà sambuddhassa ra¤¤o ca cakkavattissa. Imesaü kho bhikkhave dvinnaü puggalànaü kàlakiriyà bahuno janassa anutappà hotã ti. 4. Dve 'me bhikkhave thåpàrahà. Katame dve? Tathàgato ca arahaü sammà sambuddho ràjà ca cakkavattã. Ime kho bhikkhave dve thåpàrahà ti. 5. Dve 'me bhikkhave buddhà. Katame dve? Tathàgato ca arahaü sammà sambuddho paccekabuddho ca. Ime kho bhikkhave dve buddhà ti. 6. Dve 'me bhikkhave asaniyà phalantiyà na santasanti. Katame dve? Bhikkhu ca khãõàsavo hatthàjànãyo ca. Ime kho bhi- kkhave dve asaniyà phalantiyà na santasantã ti. 7. Dve 'me bhikkhave asaniyà phalantiyà na santasanti. Katame dve: Bhikkhu ca khãõàsavo assàjàniyo ca. Ime kho bhikkhave dve asaniyà phalantiyà na santasantã ti. 8. Dve 'me\<*<2>*>/ bhikkhave asaniyà phalantiyà na santasanti. Katame dve? Bhikkhu ca khãõàsavo sãho ca migaràjà. Ime kho bhikkhave dve asaniyà phalantiyà na santasantã ti. 9. Dve 'me bhikkhave atthavase sampassamànà kimpurisà mànusiü vàcaü\<*<3>*>/ na bhàsanti. Katame dve? Mà ca\<*<4>*>/ musà bhaõimhà mà ca\<*<4>*>/ paraü abhåtena abbhà- cikkhimhà\<*<5>*>/ ti. Ime kho bhikkhave dve atthavase saüpassa- mànà kimpurisà mànusiü vàcaü na bhàsantã tã. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. anutabbà. 2 Ph. omits dve 'me. 3 Kipårisà mànusivàcaü. 4 T., Ph. màca. 5 T., Tr. -amhà. >/ #<[page 078]># %<78 PUGGALA-VAGGA. [II. vi. 10.>% 10. Dvinnaü bhikkhave dhammànaü atitto appañivàno màtugàmo kàlaü karoti. Katamesaü dvinnaü? Methunadhammasamàpattiyà\<*<1>*>/ ca vijàyanassa ca. Imesaü kho bhikkhave dvinnaü dhammànaü atitto appañivàno màtu- gàmo kàlaü karotã ti. 11. Asantasannivàsa¤ ca vo bhikkhave desessàmi santa\<*<2>*>/- sannivàsa¤ ca taü suõàtha sàdhukaü manasikarotha bhà- sissàmã ti. Evaü bhante ti kho te bhikkhå Bhagavato paccasosuü. Bhagavà etad avoca: Katha¤ ca bhikkhave asanta-sannivàso hoti katha¤\<*<3>*>/ ca asanto sannivasanti? Idha bhikkhave therassa bhikkhuno evaü hoti: Thero pi maü na vadeyya majjhimo pi\<*<4>*>/ maü na vadeyya navo pi maü na vadeyya theram p' ahaü\<*<5>*>/ na vadeyyaü majjhimam p' ahaü na vadeyyaü navam\<*<6>*>/ p' ahaü na vadeyyaü. Thero ce pi maü vadeyya ahitànukampã maü vadeyya no hitànukampã no ti\<*<7>*>/ naü vadeyyaü\<*<8>*>/ viheseyyam pi naü\<*<9>*>/ passam pi' ssa na pañikareyyaü. Majjhimo ce pi maü vadeyya navo ce pi maü vadeyya ahitànukampã\<*<10>*>/ maü vadeyya no hitànukampã no ti naü\<*<11>*>/ vadeyyaü viheseyyam pi naü\<*<12>*>/ passam pi' ssa na pañikareyyaü. Majjhimassa pi bhikkhuno evaü hoti:-- pe . . . Navassa pi bhikkhuno evaü hoti: Thero pi maü na\<*<13>*>/ vadeyya majjhimo pi maü na vadeyya navo pi maü na vadeyya theram p' ahaü na vadeyyaü majjhimam p' ahaü na vadeyyaü navam p' ahaü na vadeyyaü. Thero ce pi maü vadeyya ahitànukampã maü vadeyya no hitànukampã no ti\<*<14>*>/ naü vadeyyaü viheseyyam pi naü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. methunasamàpattiyà. 2 Ah. santa. T. santo santaü. 3 T. kata¤. 4 Ph. pi. T. ca. 5 Ph. p' àhaü throughout. 6 T. navamaü. 7 T. omits ti; but Ba., Bb., and Ph. retain it. 8 Ba. vadeyya. 9 Pb. omits pi naü. 10 Ba hitànuk. 11 Ph. omits pi naü. 12 Ph. omits pi, and reads na for naü. 13 Ph. alone has na vadeyyaü. 14 T. reads Thero ce pi maü mà vadeyya ahit., and reads mà vadeyya ahit. no. Ph. has na vadeyya, &c. >/ #<[page 079]># %% passam\<*<1>*>/ pi' ssa na pañikareyyaü. Majjhimo ce pi maü va- deyya . . . navo ce pi maü vadeyya ahitànukampã maü vadeyya\<*<2>*>/ no hitànukampã no ti naü vadeyyaü viheseyyaü pi nam\<*<3>*>/ passam pi' ssa na pañikareyyaü. Evam kho bhi- kkhave asantasannivàso hoti eva¤ ca asanto sannivasanti. Katha¤ ca bhikkhave santasannivàso hoti? Katha¤ ca santo sannivasanti? Idha bhikkhave\<*<4>*>/ therassa bhikkhuno evaü hoti:. Thero pi maü vadeyya majjhimo pi maü vadeyya navo pi maü vadeyya theraü p' ahaü vadeyyaü majjhimam p' ahaü vadeyyaü navam p' ahaü vadeyyaü. Thero ce pi maü vadeyya\<*<5>*>/ hitànukampã maü vadeyya no ahitànukampã sadhå ti naü vadeyyaü na naü viheseyyaü\<*<6>*>/ passaü pi' ssa pañikareyyaü. Majjhimo ce pi maü vadeyya navo ce pi maü vadeyya hitànukampã maü vadeyya no ahi- tànukampã sàdhå ti naü vadeyyaü\<*<7>*>/ na naü viheseyyaü passam pi' ssa pañikareyyaü. Majjhimassa pi\<*<8>*>/ bhikkhuno evaü hoti:-- pe . . . Navassa pi bhikkhuno evaü hoti: Thero pi maü vadeyya majjhimo pi maü vadeyya\<*<9>*>/ navo pi maü vadeyya theram p' ahaü vadeyyaü majjhimam p' ahaü vadeyyaü navam p' ahaü vadeyyaü. Thero ce pi maü vadeyya hitànukampã maü vadeyya no ahitànukampã sàdhå ti naü\<*<10>*>/ vadeyyaü na naü viheseyyam\<*<11>*>/ passam pi' ssa pañikareyyaü. Majjhimo ce pi maü vadeyya navo ce pi maü vadeyya\<*<12>*>/ hitànukampã maü vadeyya no ahitànukampã sàdhå ti naü vadeyyaü na naü viheseyyam passam pi' ssa pañikareyyaü. Evaü kho bhikkhave santasan- nivàso hoti eva¤ ca santo sannivasantã ti. 12. Yasmiü bhikkhave adhikaraõe ubhato vacãsaüsàro diññhipaëàso cetaso àghàto appaccayo anabhiraddhi\<*<13>*>/ ajjhat- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. vadeyyaü na vihedheyyaü (for viheñheyyam, originally vihegeyyaü) passaü. 2 Bb. vadeyyaü. 3 Ph. omits pi, and reads na for naü. 4 Ph. inserts kho after bh. 5 Ph. na vadeyya. 6 Ph. na; no vimaüseyya. 7 Not in Ph. 8 T. omits pi. 9 T. omits majjhimo . . . vadeyya. 10 Ph. na naü. 11 T., Bb. viheseyya. 12 T. vadeyyaü. 13 Ph. -ruddhi. >/ #<[page 080]># %<80 PUGGALA-VAGGA. [II. vii. 1.>% taü avåpasantaü hoti tasm' etaü bhikkhave adhikaraõe pàñikaïkhaü dãghattàya kharattàya vàëattàya\<*<1>*>/ saüvattissati bhikkhå ca na phàsuü viharissanti. Yasmi¤ ca kho bhikkhave adhikaraõe ubhato vacãsaüsàro diññhipaëàso cetaso àghàto appaccayo anabhiraddhi\<*<2>*>/ ajjhat- taü suvåpasanto hoti tasm' etaü bhikkhave adhikaraõe pàñikaïkhaü na dãghattàya kharattàya vàëattàya saüvattis- sati bhikkhå ca phàsuü viharissantã ti. Puggalavaggo chaññho.3 VII. 1. Dve 'màni bhikkhave sukhàni. Katamàni dve? Gihã-sukha¤ ca pabbajjà-sukha¤ ca. Imàni kho bhikkhave dve sukhàni. Etadaggaü bhi- kkhave imesaü dvinnaü sukhànaü yadidaü pabbajjàsu- khan ti. 2. Dve 'màni bhikkhave sukhàni. Katamàni dve? Kàmasukha¤ ca nekkhammasukha¤ ca. Imàni kho bhikkhave dve sukhàni. Etadaggaü bhi- kkhave imesaü dvinnaü sukhànaü yadidaü nekkhamma- sukhan ti. 3. Dve 'màni bhikkhave sukhàni. Katamàni dve? Upadhisukha¤ ca nirupadhisukha¤ ca. Imàni kho bhikkhave dve sukhàni. Etadaggaü bhi- kkhave imesaü dvinnaü sukhànaü yadidaü nirupadhi- sukhan ti. 4. Dve 'màni bhikkhave sukhàni. Katamàni dve? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Omitted by Ph. 2 Ph. -ruddhi. 3 T., B., Vaggo chaññho; Ph. Puggalavaggo pañhamo. >/ #<[page 081]># %% Sàsava¤ ca sukhaü anàsava¤ ca sukhaü. Imàni kho bhikkhave dve sukhàni. Etadaggaü bhikkhave imesaü dvinnaü sukhànaü yadidaü anàsavasukhan ti. 5. Dve 'màni bhikkhave sukhàni. Katamàni dve? Sàmisa¤ ca sukhaü niràmisa¤ ca sukhaü. Imàni kho bhikkhave dve sukhàni. Etadaggaü bhi- kkhave imesaü dvinnaü sukhànaü yadidaü niràmisasu- khan ti. 6. Dve 'màni bhikkhave sukhàni. Katamàni dve? Ariyasukha¤ ca anariyasukha¤ ca. Imàni kho bhikkhave dve sukhàni. Etadaggaü bhikkhave imesaü dvinnaü sukhànaü yadidaü ariyasukhan ti. 7. Dve 'màni bhikkhave sukhàni. Katamàni dve? Kàyika¤ ca sukhaü cetasika¤ ca sukhaü. Imàni kho bhikkhave dve sukhàni. Etadaggaü bhikkhave imesaü dvinnaü sukhànaü yadidaü cetasikaü sukhan ti. 8. Dve 'màni bhikkhave sukhàni. Katamàni dve? Sappãtika¤ ca sukhaü nippãtika¤ ca sukhaü. Imàni kho bhikkhave dve sukhàni. Etadaggaü bhikkhave imesaü dvinnaü sukhànaü yadidaü nippãtikaü sukhan ti. 9. Dve 'màni bhikkhave sukhàni. Katamàni dve? Sàtasukha¤ ca upekkhàsukha¤ ca. Imàni kho bhikkhave dve sukhàni. Etadaggaü bhikkhave imesaü dvinnaü sukhànaü yadidaü upekkhàsukhan ti. 10. Dve 'màni bhikkhave sukhàni. Katamàni dve? Samàdhisukha¤ ca asamàdhisukha¤ ca. Imàni kho bhikkhave dve sukhàni. Etadaggaü bhikkhave imesaü dvinnaü sukhànaü yadidaü samàdhisukhan ti. 11. Dve 'màni bhikkhave sukhàni. Katamàmi dve? Sappãtikàrammaõa¤ ca sukhaü nippãtikàrammaõa¤ ca sukhaü. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 082]># %<82 SUKHA-VAGGA. [II. vii. 12.>% Imàni kho bhikkhave dve sukhàni. Etadaggaü bhikkhave imesaü dvinnaü sukhànaü yadidaü nippãtikàrammaõaü sukhan ti. 12. Dve 'màni bhikkhave sukhàni. Katamàni dve? Sàtàrammaõa¤ ca sukhaü upekkhàrammaõa¤ ca sukhaü. Imàni kho bhikkhave dve sukhàni. Etadaggaü bhi- kkhave imesaü dvinnaü sukhànaü yadidaü upekkhàram- maõaü sukhan ti. 13. Dve 'màni bhikkhave sukhàni. Katamàni dve? Råpàrammaõa¤ ca sukhaü aråpàrammaõa¤ ca sukhaü. Imàni kho bhikkhave dve sukhàni. Etadaggaü bhi- kkhave imesaü dvinnaü sukhànaü yadidaü aråpàramma- õaü sukhan ti. Sukha1-vaggo sattamo. VIII. 1. Sanimittà bhikkhave uppajjanti pàpakà akusalà dham- mà no animittà. Tass 'eva nimittassa pahànà evaü te pàpakà akusalà dhammà na hontã ti. 2. Sanidànà bhikkhave uppajjanti pàpakà akusalà dhammà no anidànà. Tass 'eva nidànassa pahànà evaü te pàpakà akusalà dhammà na hontã ti. 3. Sahetukà bhikkhave uppajjanti pàpakà akusalà dhammà no ahetukà. Tass 'eva hetussa pahànà evaü te pàpakà akusalà dhammà na hontã ti. 4. Sasaïkhàrà bhikkhave uppajjanti pàpakà akusalà dhammà no asaïkhàrà. Tesaü yeva saïkhàrànaü pahànà evaü te pàpakà akusalà dhammà na hontã ti. 5. Sappaccayà bhikkhave uppajjanti pàpakà akusalà dhammà no appaccayà. Tass 'eva paccayassa pahànà evaü te pàpakà akusalà dhammà na hontã ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. has sukhavaggo dutiyo; T., etc., vaggo sattamo. >/ #<[page 083]># %% 6. Saråpà bhikkhave uppajjanti pàpakà akusalà dhammà no aråpà. Tass 'eva råpassa pahànà evaü te pàpakà akusalà dhammà na hontã ti. 7. Savedanà bhikkhave uppajjanti pàpakà akusalà dhammà no avedanà. Tassà yeva vedanàya pahànà evaü te pàpakà akusalà dhammà na hontã ti. 8. Sasa¤¤à bhikkhave uppajjanti pàpakà akusalà dhammà no asa¤¤à. Tassà yeva sa¤¤àya pahànà evaü te pàpakà akusalà dhammà na hontã ti. 9. Savi¤¤àõà bhikkhave uppajjanti pàpakà akusalà dhammà no avi¤¤àõà. Tass 'eva vi¤¤àõassa pahànà evaü te pàpakà akusalà dhammà na hontã ti. 10. Saïkhatàrammaõà bhikkhave uppajjanti pàpakà aku- salà dhammà no asaïkhatàrammaõà. Tass 'eva saïkhatassa pahànà evaü te pàpakà akusalà dhammà na hontã ti. Nimitta-vaggo aññhamo.1 IX. 1. Dve 'me bhikkhave dhammà. Katame dve? Ceto-vimutti ca pa¤¤àvimutti ca. Ime kho bhikkhave dve dhammà ti. [Similar Suttas follow of] 2. Paggàho ca avikkhepo ca. 3. Nàma¤ ca råpa¤ ca. 4. Vijjà ca vimutti ca. 5. Bhava-diññhi ca vibhavadiññhi ca. 6. Ahirika¤ ca anottappa¤ ca. 7. Hiri ca ottappa¤ ca. 8. Dovacassatà ca pàpamittatà ca. 9. Sovacassatà ca kalyàõamittatà ca. 10. Dhàtukusalatà ca manasikàrakusalatà ca. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. has nimittavaggo tatiyo; T., etc., vaggo aññhamo. >/ #<[page 084]># %<84 DHAMMA-VAGGA. [II. ix. 11.>% 11. Dve 'me bhikkhave dhammà. Katame dve? âpatti-kusalatà ca àpatti-vuññhàna-kusalatà ca. Ime kho bhikkhave dve dhammà ti. Dhamma-vaggo navamo.1 X. 1. Dve 'me bhikkhave bàlà. Katame dve? Yo ca anàgataü bhàraü vahati yo ca àgataü bhàraü na vahati. Ime kho bhikkhave dve bàlà ti. 2. Dve 'me bhikkhave paõóità. Katame dve? Yo ca àgataü bhàraü vahati yo ca anàgataü bhàraü na vahati. Ime kho bhikkhave dve paõóità ti. 3. Dve 'me bhikkhave bàlà. Katame dve? Yo ca akappiye kappiyasa¤¤ã yo ca kappiye akappiyasa¤¤ã. Ime kho bhikkhave dve bàlà ti. 4. Dve 'me bhikkhave paõóità. Katame dve? Yo ca akappiye akappiyasa¤¤ã yo ca kappiye kappiyasa¤¤ã. Ime kho bhikkhave dve paõóità ti. 5. Dve 'me bhikkhave bàlà. Katame dve? Yo ca anàpattiyà àpattisa¤¤ã yo ca àpattiyà anàpattisa¤¤ã. Ime kho bhikkhave dve bàlà ti. 6. Dve 'me bhikkhave paõóità. Katame dve? Yo ca anàpattiyà anàpattisa¤¤ã yo ca àpattiyà àpattisa¤¤ã. Ime kho bhikkhave dve paõóità ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. dhammavaggo catuññho; T., etc., vaggo navamo. >/ #<[page 085]># %% 7. Dve 'me bhikkhave bàlà. Katame dve? Yo ca adhamme dhammasa¤¤ã yo ca dhamme adhamma- sa¤¤ã. Ime kho bhikkhave dve bàlà ti. 8. Dve 'me bhikkhave paõóità. Katame dve? Yo ca adhamme adhammasa¤¤ã yo ca dhamme dhamma- sa¤¤ã. Ime kho bhikkhave dve paõóità ti. 9. Dve 'me bhikkhave bàlà. Katame dve? Yo ca avinaye vinayasa¤¤ã yo ca vinaye avinayasa¤¤ã. Ime kho bhikkhave dve bàlà ti. 10. Dve 'me bhikkhave paõóità. Katame dve? Yo ca avinaye avinayasa¤¤ã yo ca vinaye vinayasa¤¤ã. Ime kho bhikkhave dve paõóità ti. 11. Dvinnaü bhikkhave àsavà vaóóhanti. Katamesaü dvinnaü? Yo ca na kukkuccàyitabbaü kukkuccàyati yo ca kukkuccà- yitabbaü na kukkuccàyati. Imesaü kho bhikkhave dvinnaü àsavà vaóóhantã ti. 12. Dvinnaü bhikkhave àsavà na vaóóhanti. Katamesaü dvinnaü? Yo ca na kukkuccàyitabbaü na kukkuccàyati yo ca kukkuccàyitabbaü kukkuccàyati. Imesaü kho bhikkhave dvinnaü àsavà na vaóóhantã ti. 13. Dvinnaü bhikkhave àsavà vaóóhanti. Katamesaü dvinnaü? Yo ca akappiye kappiyasa¤¤ã yo ca kappiye akappiya- sa¤¤ã. Imesaü kho bhikkhave dvinnaü àsavà vaóóhantã ti. 14. Dvinnaü bhikkhave àsavà na vaóóhanti. Katamesaü dvinnaü? Yo ca akappiye akappiyasa¤¤ã yo ca kappiye kappiyasa¤¤ã. Imesaü kho bhikkhave dvinnaü àsavà na vaóóhantã ti. 15. Dvinnaü bhikkhave àsavà vaóóhanti. Katamesaü dvinnaü? \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 086]># %<86 BâLA-VAGGA. [II. x. 16.>% Yo ca anàpattiyà àpattiyasa¤¤ã yo ca àpattiyà anàpattiya- sa¤¤ã. Imesaü kho bhikkhave dvinnaü àsavà vaóóhantã ti. 16. Dvinnaü bhikkhave àsavà na vaóóhanti. Katamesaü dvinnaü? Yo ca anàpattiyà anàpattisa¤¤ã yo ca àpattiyà àpattiyasa¤¤ã. Imesaü kho bhikkhave dvinnaü àsavà na vaóóhantã ti. 17. Dvinnaü bhikkhave àsavà vaóóhanti. Katamesaü dvinnaü? Yo ca adhamme dhammasa¤¤ã yo ca dhamme adhamma- sa¤¤ã. Imesaü kho bhikkhave dvinnaü àsavà vaóóhantã ti. 18. Dvinnaü bhikkhave àsavà na vaóóhanti. Katamesaü dvinnaü? Yo ca adhamme adhammasa¤¤ã yo ca dhamme dhamma- sa¤¤ã. Imesaü kho bhikkhave dvinnaü àsavà na vaóóhantã ti. 19. Dvinnaü bhikkhave àsavà vaóóhanti. Katamesaü dvinnaü? Yo ca avinaye vinayasa¤¤ã yo ca vinaye avinayasa¤¤ã. Imesaü kho bhikkhave dvinnaü àsavà vaóóhantã ti. 20. Dvinnaü bhikkhave àsavà na vaóóhanti. Katamesaü dvinnaü? Yo ca avinaye avinayasa¤¤ã yo ca vinaye vinayasa¤¤ã. Imesaü kho bhikkhave dvinnaü àsavà na vaóóhantã ti. Bàlavaggo dasamo.1 Dutiyo paõõàsako samatto. XI. 1. Dve 'mà bhikkhave àsà duppajahà. Katamà dve? Làbhàsà ca jãvitàsà ca. Imà kho bhikkhave dve àsà duppajahà ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. Bàlavaggo pa¤camo. >/ #<[page 087]># %% 2. Dve 'me bhikkhave puggalà dullabhà lokasmiü. Katame dve? Yo ca pubbakàrã yo ca kata¤¤åkatavedã. Ime kho bhikkhave dve puggalà dullabhà lokasmin ti. 3. Dve 'me bhikkhave puggalà dullabhà lokasmiü. Katame dve? Titto va tappetà ca. Ime kho bhikkhave dve puggalà dullabhà lokasmin ti. 4. Dve 'me bhikkhave puggalà duttappayà. Katame dve? Yo ca laddhaü laddhaü nikkhipati yo ca laddhaü laddhaü vissajjeti. Ime kho bhikkhave dve puggalà duttappayà ti. 5. Dve 'me bhikkhave puggalà sutappayà. Katame dve? Yo ca laddhaü laddhaü na nikkhipati yo ca laddhaü laddhaü na vissajjeti. Ime kho bhikkhave dve puggalà sutappayà ti. 6. Dve 'me bhikkhave paccayà ràgassa uppàdàya. Katame dve? Subhanimitta¤ ca ayoniso ca manasikàro. Ime kho bhikkhave dve paccayà ràgassa uppàdàyà ti. 7. Dve 'me bhikkhave paccayà dosassa uppàdàya. Katame dve? Pañigha-nimitta¤ ca ayoniso ca manasikàro. Ime kho bhikkhave dve paccayà dosassa uppàdàyà ti. 8. Dve 'me bhikkhave paccayà micchàdiññhiyà uppàdàya. Katame dve? Parato ca ghoso ayoniso ca manasikàro. Ime kho bhikkhave dve paccayà micchàdiññhiyà uppà- dàyà ti. 9. Dve 'me bhikkhave paccayà sammàdiññhiyà uppàdàya. Katame dve? Parato ca ghoso yoniso ca manasikàro. Ime kho bhikkhave dve paccayà sammàdiññhiyà uppà- dàyà ti. 10. Dve 'mà bhikkhave àpattiyo. {Katamà} dve? \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 088]># %<88 âSâ-VAGGA. [II. xi. 11.>% Lahukà ca àpatti garukà ca àpatti. Imà kho bhikkhave dve àpattiyo ti. 11. Dve 'mà bhikkhave àpattiyo. Katamà dve? Duññhullà ca àpatti aduññhullà ca àpatti. Imà kho bhikkhave dve àpattiyo ti. 12. Dve 'mà bhikkhave àpattiyo. Katamà dve? Sàvasesà ca àpatti anavasesà ca àpatti. Imà kho bhikkhave dve àpattiyo ti. âsàvaggo ekàdasamo.1 XII. 1. Saddho bhikkhave bhikkhu evaü sammà àyàcamàno àyàceyya tàdiso homi yàdisà Sàriputta-Moggallànà ti. Esà bhikkhave tulà etaü pamàõaü mama sàvakànaü bhi- kkhånaü yadidaü Sàriputta-Moggallànà ti. 2. Saddhà bhikkhave bhikkhunã evaü sammà àyàcamànà àyàceyya tàdisà homi yàdisà Khemà ca bhikkhunã Uppala- vaõõà cà ti. Esà bhikkhave tulà etaü pamàõaü mama sàvikànaü bhi- kkhunãnaü yadidaü Khemà ca bhikkhunã Uppalavaõõà cà ti. 3. Saddho bhikkhave upàsako evaü sammà àyàcamàno àyàceyya tàdiso homi yàdiso Citto gahapati ca Hatthako\<*<2>*>/ ca âëavako ti. Esà bhikkhave tulà etaü pamàõaü mama sàvakànaü upàsakànaü yadidaü Citto ca gahapati Hatthako\<*<2>*>/ ca âëa- vako ti. 4. Saddhà bhikkhave upàsikà evaü sammà àyàcamànà àyàceyya tàdisà homi yàdisà Khujjuttarà ca upàsikà Veëu- kaõñakiyà ca Nandamàtà ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. àsàduppajahavaggo pañhamo. 2 Ph., Tr. Hatthako; T. Atthako. >/ #<[page 089]># %% Esà bhikkhave tulà etaü pamàõaü mama sàvikànaü upàsikànaü yadidaü Khujjuttarà ca upàsikà Veëukaõñakiyà ca Nandamàtà ti. 5. Dvãhi bhikkhave dhammehi samannàgato bàlo avyatto asappuriso khataü upahataü attànaü pariharati sàvajjo ca hoti sànuvajjo vi¤¤ånaü bahu¤ ca apu¤¤aü pasavati. Katamehi dvãhi? Ananuvicca apariyogàhetvà avaõõàrahassa vaõõaü bhà- sati ananuvicca apariyogàhetvà vaõõàrahassa avaõõaü bhàsati. Imehi kho bhikkhave dvãhi dhammehi samannàgato bàlo avyatto asappuriso khataü upahataü attànaü pariharati sàvajjo ca hoti sànuvajjo vi¤¤ånaü bahu¤ ca apu¤¤aü pasavatã ti. Dvãhi bhikkhave dhammehi samannàgato paõóito vyatto sappuriso akkhataü anupahataü attànaü pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo vi¤¤ånaü bahu¤ ca pu¤¤aü pasavati. Katamehi dvãhi? 1 Anuvicca pariyogàhetvà avaõõàrahassa avaõõaü bhàsati anuvicca pariyogàhetvà vaõõàrahassa vaõõaü bhàsati. Imehi kho bhikkhave dvãhi dhammehi samannàgato paõóito vyatto sappuriso akkhataü anupahataü attànaü pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo vi¤¤ånaü bahu¤ ca pu¤¤aü pasavatã ti. 6. Dvãhi bhikkhave dhammehi samannàgato bàlo avyatto asappuriso khataü upahataü attànaü pariharati sàvajjo ca hoti sànuvajjo vi¤¤ånaü bahu¤ ca apu¤¤aü pasavati. Katamehi dvãhi? Ananuvicca apariyogàhetvà appasàdanãye ñhàne pasàdaü upadaüseti\<*<2>*>/ ananuvicca apariyogàhetvà pasàdanãye ñhàne appasàdaü upadaüseti. Imehi kho bhikkhave dvãhi dhammehi samannàgato bàlo avyatto asappuriso khatam upahataü attànaü pariharati sàvajjo ca hoti sànuvajjo vi¤¤ånaü bahu¤ ca apu¤¤aü pasavatã ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Pug. IV. 15: Saüyutta, 2, 3, 9, 7. 2 Ph. upadaseti. >/ #<[page 090]># %<90 âYâCANA-VAGGA. [II. xii. 7.>% Dvãhi bhikkhave samannàgato paõóito vyatto sappuriso akkhataü anupahatam attànaü pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo vi¤¤ånaü bahu¤ ca pu¤¤aü pasavati. Katamehi dvãhi? Anuvicca pariyogàhetvà appasàdanãye ñhàne appasàdaü upadaüseti anuvicca pariyogàhetvà pasàdanãye ñhàne pasà- daü upadaüseti. Imehi kho bhikkhave dvãhi dhammehi samannàgato paõóito vyatto sappuriso akkhataü anupahatam attànaü pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo vi¤¤ånaü bahu¤ ca pu¤¤aü pasavatã ti. 7. Dvãsu bhikkhave micchà pañipajjamàno bàlo avyatto asappuriso khataü upahataü attànaü pariharati sàvajjo ca hoti sànuvajjo vi¤¤ånaü bahu¤ ca apu¤¤aü pasavati. Katamesu dvãsu? Màtari ca pitari ca. Imesu kho bhikkhave dvãsu micchà pañipajjamàno bàlo avyatto asappuriso khataü upahataü attànaü pariharati sàvajjo ca hoti sànuvajjo vi¤¤ånaü bahu¤ ca apu¤¤aü pasavatã ti. Dvãsu bhikkhave sammà pañipajjamàno paõóito vyatto sappuriso akkhataü anupahataü attànaü pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo vi¤¤ånaü bahu¤ ca pu¤¤aü pasavati. Katamesu dvãsu? Màtari ca pitari ca. Imesu bhikkhave dvãsu sammà pañipajjamàno paõóito vyatto sappuriso akkhataü anupahataü attànaü pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo vi¤¤ånaü bahu¤ ca pu¤¤aü pasavatã ti. 8. Dvãsu bhikkhave micchà pañipajjamàno bàlo avyatto asappuriso khataü upahataü attànaü pariharati sàvajjo ca hoti sànuvajjo vi¤¤ånaü bahu¤ ca apu¤¤aü pasavati. Katamesu dvãsu? Tathàgate ca Tathàgatasàvake ca. Imesu kho bhikkhave dvãsu micchà pañipajjamàno bàlo avyatto asappuriso khataü upahataü attànaü pariharati sàvajjo ca hoti sànuvajjo vi¤¤ånaü bahu¤ ca apu¤¤aü pasavatã ti. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 091]># %% Dvãsu bhikkhave sammà pañipajjamàno paõóito vyatto sappuriso akkhataü anupahataü attànaü pariharati ana- vajjo ca hoti ananuvajjo vi¤¤ånaü bahu¤ ca pu¤¤aü pasavati. Katamesu dvãsu? Tathàgate ca Tathàgatasàvake ca. Imesu kho bhikkhave dvãsu sammà pañipajjamàno paõóito vyatto sappuriso akkhataü anupahataü attànaü pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo vi¤¤ånaü bahu¤ ca pu¤¤aü pasavatã ti. 9. Dve 'me bhikkhave dhammà. Katame dve? Sacittavodàna¤\<*<1>*>/ ca na ca ki¤ci loke upàdiyati. Ime kho bhikkhave dve dhammà ti. 210. Dve 'me bhikkhave dhammà. Katame dve? Kodho ca upanàho ca. Ime kho bhikkhave dve dhammà ti. 11. Dve 'me bhikkhave dhammà. Katame dve? Kodha-vinayo ca upanàha-vinayo ca. Ime kho bhikkhave dve dhammà ti. âyàcana-vaggo dvàdasamo.3 XIII. 1. Dve 'màni bhikkhave dànàni. Katamàni dve? âmisa-dàna¤ ca dhamma-dàna¤ ca. Imàni kho bhikkhave dànàni. Etad aggaü bhikkhave imesaü dvinnaü dànànaü yadidaü dhamma-dànan ti. 2. Dve 'me bhikkhave yàgà. Katame dve? âmisa-yàgo ca dhamma-yàgo ca. Ime kho . . . pe . . . dhamma-yàgo ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D. sàmitovodàna¤; Tr. samitakav-. 2 = II. XVI. 1. 3 Ph. Ayàcana-vaggo dutiyo. >/ #<[page 092]># %<92 DâNA-VAGGA. [II. xiii. 3.>% 3. Dve 'me bhikkhave càgà. Katame dve? âmisa-càgo ca dhamma-càgo ca. Ime kho . . . pe . . . dhamma-càgo ti. 4. Dve 'me bhikkhave pariccàgà. Katame dve? âmisa-pariccàgo ca dhamma-pariccàgo ca. Ime kho . . . pe . . . dhamma-pariccàgo. 5. Dve 'me bhikkhave bhogà. Katame dve? âmisa-bhogo ca dhamma-bhogo ca. Ime kho . . . pe . . . dhamma-bhogo ti. 6. Dve 'me bhikkhave sambhogà. Katame dve? âmisa-sambhogo ca dhamma-sambhogo ca. Ime kho . . . pe . . . dhamma-sambhogo ti. 7. Dve 'me bhikkhave saüvibhàgà. Katame dve? âmisa-saüvibhàgo ca dhamma-saüvibhàgo ca. Ime kho . . . pe . . . dhamma-saüvibhàgo ti. 8. Dve 'me bhikkhave saïgahà. Katame dve? âmisa-saïgaho ca dhamma-saïgaho ca. Ime kho . . . pe . . . dhamma-saïgaho ti. 9. Dve 'me bhikkhave anuggahà. Katame dve? âmisànuggaho ca dhammànuggaho ca. Ime kho . . . pe . . . dhammànuggaho ti. 10. Dve 'me bhikkhave anukampà. Katamà dve? âmisànukampà ca dhammànukampà ca. Imà kho . . . pe . . . dhammànukampà ti. Dànavaggo terasamo.1 \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. Dànavaggo tatiyo. >/ #<[page 093]># %% XIV. 1. Dve 'me bhikkhave santhàrà\<*<1>*>/. Katame dve? âmisa-santhàro ca dhamma-santhàro ca. Ime kho . . . pe . . . dhamma-santhàro ti. 2. Dve 'me bhikkhave pañisanthàrà. Katame dve? âmisa-pañisanthàro ca dhamma-pañisanthàro ca. Ime kho . . . pe . . . dhamma-pañisanthàro ti. 3. Dve 'mà bhikkhave esanà. Katamà dve? âmisesanà ca dhammesanà ca. Imà kho . . . pe . . . dhammesanà ti. 4. Dve 'mà bhikkhave pariyesanà. Katame dve? âmisa-pariyesanà ca dhamma-pariyesanà ca. Imà kho . . . pe . . . dhamma-pariyesanà ti. 5. Dve 'mà bhikkhave pariyeññhiyo. Katamà dve? âmisa-pariyeññhi\<*<2>*>/ ca dhamma-pariyeññhi ca. Imà kho . . . pe . . . dhamma-pariyeññhã ti. 6. Dve 'mà bhikkhave påjà. Katamà dve? âmisa-påjà ca dhamma-påjà ca. Imà kho . . . pe . . . dhamma-påjà ti. 7. Dve 'màni bhikkhave àtitheyyàni. Katamàni dve? âmisàtitheyya¤ ca dhammàtitheyya¤ ca. Imàni kho . . . pe . . . dhammàtitheyyan ti. 8. Dve 'mà bhikkhave iddhiyo. Katamà dve? âmisa-iddhi ca dhamma-iddhi ca. Imà kho . . . pe . . . dhamma-iddhã ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. sandhàrà. 2 T. -pariyeññhita¤. >/ #<[page 094]># %<94 SANTHâRA-VAGGA. [II. xiv. 9.>% 9. Dve 'mà bhikkhave vuóóhiyo. Katamà dve? âmisa-vuóóhi ca dhamma-vuóóhi ca. Imà kho . . . pe . . . dhammavuóóhã ti. 10. Dve 'màni bhikkhave ratanàni. Katamàni dve? âmisa-ratana¤ ca dhamma-ratana¤ ca. Imàni kho . . . pe . . . dhamma-ratanan ti. 11. Dve 'me bhikkhave sannicayà. Katame dve? âmisa-sannicayo ca dhamma-sannicayo ca. Ime kho . . . pe . . . dhamma-sannicayo ti. 12. Dve 'màni bhikkhave vepullàni. Katamàni dve? âmisa-vepulla¤ ca dhamma-vepulla¤ ca. Imàni kho . . . pe . . . dhamma-vepullan ti. Santhàravaggo cuddasamo.1 XV. 1. Dve 'me bhikkhave dhammà. Katame dve? Samàpatti-kusalatà ca samàpatti-vuññhànakusalatà ca. Ime kho bhikkhave dve dhammà ti. [Similar suttas follow (2-17) of --] 2. Ajjava¤ ca maddava¤ ca. 3. Khantã ca soracca¤ ca. 4. Sàkhalya¤ ca pañisanthàro va. 5. Avihiüsà ca soceyya¤ ca. 6. Indriyesu aguttadvàratà ca bhojane amatta¤¤utà ca. 7. Indriyesu guttadvàratà ca bhojane matta¤¤utà ca. 8. Pañisaïkhàna-bala¤ ca bhàvanà-bala¤ ca. 9. Sati-bala¤ ca samàdhi-bala¤ ca. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. Sandhàravaggo catuññho. >/ #<[page 095]># %% 10. Samatho ca vipassanà ca. 11. Sãla-vipatti ca diññhi-vipatti ca. 12. Sãla-sampadà ca diññhi-sampadà ca. 13. Sãla-visuddhi ca diññhi-visuddhi ca. 14. Diññhi-visuddhi ca yathàdiññhissa ca padhànaü. 15. Asantuññhità ca kusalesu dhammesu appañivànità ca padhànasmiü. 16. Muññha-sacca¤ ca asampaja¤¤a¤ ca. 17. Sati ca sampaja¤¤a¤ ca. Samàpatti vaggo paõõarasamo. Tatiyo paõõàsako samatto. XVI. 1. Dve 'me bhikkhave dhammà. Katame dve? Kodho ca upanàho ca. Ime kho bhikkhave dve dhammà. [Similar suttas follow (2-10) of --] 2. Makkho ca paëàso ca. 3. Issà ca macchariya¤ ca. 4. Màyà ca sàñheyya¤ ca. 5. Ahirika¤ ca anottappa¤ ca. 6. Akkodho ca anupanàho ca. 7. Amakkho ca apaëàso ca. 8. Anissà ca amacchariya¤ ca. 9. Amàyà ca asàñheyya¤ ca. 10. Hirã ca ottappa¤ ca. 11. Dvãhi bhikkhave dhammehi samannàgato dukkhaü viharati. Katamehi dvãhi? Kodhena ca upanàhena ca . . . pe . . . 12. Makkhena ca paëàsena ca . . . pe . . . 13. Issàya ca macchariyena ca . . . pe . . . 14. Màyàya ca sàñheyyena ca . . . pe . . . 15. Ahirikena ca anottappena ca. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 096]># %<96 KODHA-VAGGA. [II. xvi. 16.>% Imehi kho bhikkhave dvãhi dhammehi samannàgato duk- khaü viharatã ti. 16. Dvãhi bhikkhave dhammehi samannàgato sukhaü vi- harati. Katamehi dvãhi? Akkodhena ca anupanàhena ca . . . pe . . . 17. Amakkhena ca apaëàsena ca . . . pe . . . 18. Anissàya ca amacchariyena ca . . . pe . . . 19. Amàyàya ca asàñheyyena ca . . . pe . . . 20. Hiriyà ca ottappena ca. Ime hi kho bhikkhave dvãhi dhammehi samannàgato suk- haü viharatã ti. 21. Dve 'me bhikkhave dhammà sekhassa bhikkhuno pa- rihànàya saüvattanti. Katame dve? Kodho ca upanàho ca . . . pe . . . 22. Makkho ca paëàso ca . . . pe . . . 23. Issà ca macchariya¤ ca . . . pe . . . 24. Màyà ca sàñheyya¤ ca . . . pe . . . 25. Ahirika¤ ca anottappa¤ ca. Ime kho bhikkhave dve dhammà sekhassa bhikkhuno pa- rihànàya saüvattantã ti. 26. Dve 'me bhikkhave dhammà sekhassa bhikkhuno apa- rihànàya saüvattanti. Katame dve? Akkodho ca anupanàho ca . . . pe . . . 27. Amakkho ca apaëàso ca . . . pe . . . 28. Anissà ca amacchariya¤ ca . . . pe . . . 29. Amàyà ca asàñheyya¤ ca . . . pe . . . 30. Hirã ca ottappa¤ ca. Ime kho bhikkhave dve dhammà sekhassa bhikkhuno aparihànàya saüvattantã ti. 31-35. Dvãhi bhikkhave dhammehi samannàgato yathà- bhataü nikkhitto evaü niraye. Katamehi dvãhi? Kodhena ca upanàhena ca . . . pe . . . [II. XVI. 11-15.]. Imehi kho bhikkhave dvãhi dhammehi samannàgato ya- thàbhataü nikkhitto evaü niraye. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 097]># %% 36-40. Dvãhi bhikkhave dhammehi samannàgato yathà- bhataü nikkhitto evaü sagge. Katamehi dvãhi? Akkodhena ca anupanàhena ca . . . pe . . . [II. XVI. 16-20.]. Imehi kho bhikkhave dvãhi dhammehi samannàgato yathà- bhataü nikkhitto evaü sagge. 41-45. Dvãhi bhikkhave dhammehi samannàgato idh' ekacco kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vini- pàtaü nirayaü uppajjati. Katamehi dvãhi? Kodhena ca upanàhena ca . . . pe . . . [II. XVI. 11-15.]. Imehi kho bhikkhave dvãhi dhammehi . . . pe . . . up- pajjatãti. 46-52. Dvãhi bhikkhave dhammehi samannàgato idh' ekacco kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjati. Katamehi dvãhi? Akkodhena ca anupanàhena ca . . . pe . . . [II. XVI. 16-20.]. Ime hi kho bhikkhave dvãhi dhammehi . . . pe . . . up- pajjatãti. 51-55. Dve 'me bhikkhave dhammà akusalà . . . pe . . . [II. XVI. 1-5.] 56-60. . . . kusalà . . . pe . . . [II. XVI. 6-10.] 60-64. . . . sàvajjà . . . pe . . . [II. XVI. 1-5.] 65-70. . . . anavajjà . . . pe . . . [II. XVI. 6-10.] 70-75. . . . dukkhudrayà\<*<1>*>/ . . . pe . . . [II. XVI. 1-5.] 75-80. . . . sukhudrayà . . . pe . . . [II. XVI. 6-10.] 81-85. . . . dukkhavipàkà . . . pe . . . [II. XVI. 1-5.] \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Subhåti reads dukkhuddayà and sukhuddayà. See Tela-kañàhagàthà, 89. >/ #<[page 098]># %<98 KODHA-VAGGA. [II. xvi. 86.>% 86-90. . . . sukhavipàkà . . . pe . . . [II. XVI. 6-10.] 91-95. . . . savyàpajjhà . . . pe . . . [II. XVI. 1-5.] 96-100. . . . avyàpajjhà . . . pe . . . [II. XVI. 6-10.] Ime kho bhikkhave dve dhammà avyàpajjhà ti. Kodhavaggo soëasamo.1 XVII. 1. Dve 'me bhikkhave atthavase pañicca Tathàgatena sàva- kànaü sikkhàpadaü pa¤¤attaü. Katame dve? Saïgha-suññhutàya saïgha-phàsutàya: . . . pe . . . Dummaïkånaü puggalànaü niggahàya pesalànaü bhi- kkhånaü phàsuvihàràya: . . . pe . . . Diññhadhammikànaü àsavànaü verànaü vajjànaü bhayà- naü akusalànaü dhammànaü saüvaràya samparàyikànaü àsavànaü verànaü vajjànaü bhayànaü akusalànaü dham- mànaü pañighàtàya:\<*<2>*>/ . . . pe . . . Gihãnaü anukampàya pàpicchànaü pakkhupacchedàya:. . . . pe . . . Appasannànaü pasàdàya pasannànaü bhiyyo bhàvàya: . . . pe . . . Saddhammaññhitiyà vinayànuggahàya. Ime kho bhikkhave dve atthavase pañicca Tathàgatena sàvakànaü sikkhàpadaü pa¤¤attan ti. 2. Dve 'me bhikkhave atthavase pañicca Tathàgatena sàva- kànaü pàtimokkhaü pa¤¤attaü . . . pe . . . [II. xvii. 1.]. pàtimokkhuddesà pa¤¤attà\<*<3>*>/" \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. adds Kodha-peyyàla¤ ca akusala-peyyàla¤ ca. 2 In the T. MS. às. v. v. bh. ak. dh. are taken separately, but afterwards together as here printed. 3 From Ph. See Vin. i. 112 but ChS. -uddeso, -atto. >/ #<[page 099]># %% pàtimokkha-ñhapanaü pa¤¤attaü . . . pe . . . pavàraõà pa¤¤attà . . . pe . . . pavàraõa-ñhapanaü\<*<1>*>/ pa¤¤attaü . . . pe . . . tajjaniyakammaü pa¤¤attaü . . . pe . . . niyassakammaü\<*<2>*>/ pa¤¤attaü . . . pe . . . pabbàjaniyakammaü pa¤¤attaü . . . pe . . . pañisàraõãyakammaü pa¤¤attaü . . . pe . . . ukkhepanãyakammaü pa¤¤attaü . . . pe . . . parivàsadànaü pa¤¤attaü . . . pe . . . målàya pañikassanaü pa¤¤attaü\<*<3>*>/ . . . pe . . . mànattadànaü pa¤¤attaü . . . pe . . . abbhànaü pa¤¤attaü . . . pe . . . vosàraõiyaü\<*<4>*>/ pa¤¤attaü . . . pe . . . nissàraõiyaü pa¤¤attaü . . . pe . . . upasampadà pa¤¤attà . . . pe . . . ¤attikammaü pa¤¤attaü . . . pe . . . ¤attidutiyakammaü pa¤¤attaü . . . pe . . . ¤atticatutthakammaü pa¤¤attaü . . . pe . . . appa¤¤atte\<*<5>*>/ pa¤¤attaü . . . pe . . . pa¤¤atte anuppa¤¤attaü . . . pe . . . sammukhà-vinayo pa¤¤atto . . . pe . . . sativinayo pa¤¤atto . . . pe . . . amåëhavinayo pa¤¤atto . . . pe . . . pañi¤¤àtakaraõaü pa¤¤attaü . . . pe . . . yebhuyyasikà pa¤¤attà . . . pe . . . tassapàpiyyasikà pa¤¤attà . . . pe . . . tiõavatthàrako pa¤¤atto . . . pe . . . Katame dve? Saïgha-suññhutàya saïghaphàsutàya: . . . dummaïkånaü\<*<6>*>/ puggalànaü niggahàya pesalànaü bhikkhånaü phàsuvihà- ràya: . . . pe . . . diññhadhammikànaü {àsavànaü} saüva- ràya samparàyikànaü àsavànaü pañighàtàya: . . . pe . . . diññhadhammikànaü àsavànaü verànaü vajjànaü bhayànaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. pavàranakammaü. 2 Reading supported by Uddàna (p.302), but see PED. s.v. nissayakamma. 3 Ph. -kassamà pa¤¤atà. 4 Ph. -sàraõiyaü. 5 BC., Comy (4) appa-; ChS. apa-. 6 Ph. -maïkånaü, T., D., Tr. -ma¤¤ånaü. >/ #<[page 100]># %<100 DUKANIPâTA. [II. xvii. 3.>% akusalànaü dhammànaü saüvaràya samparàyikànaü verà- naü vajjànaü bhayànaü akusalànaü dhammànam pañighà- tàya: . . . pe . . . gihãnaü anukampàya pàpicchànaü pakkhupacchedàya: . . . appasannànaü pasàdàya pasannà- naü bhiyyo bhàvàya: . . . saddhammaññhitiyà vinayànugga- hàya. Ime kho bhikkhave dve atthavase pañicca Tathàga- tena sàvakànaü tiõavatthàrako pa¤¤atto ti\<*<1>*>/. 3. Ràgassa bhikkhave abhi¤¤àya dve dhammà bhàvetabbà. Katame dve? Samatho ca vipassanà ca. Ràgassa bhikkhave abhi¤¤àya ime dve dhammà bhàvetabbà ti. 4. Ràgassa bhikkhave pari¤¤àya . . . pe . . . parikkha- yàya pahànàya khayàya vayàya viràgàya nirodhàya càgàya pañinissaggàya ime dve dhammà bhàvetabbà . . . pe . . . [II. xvii.5]. 5. Dosassa mohassa kodhassa upanàhassa makkhassa paëà- sassa issàya macchariyassa màyàya sàñheyyassa thambhassa sàrambhassa mànassa atimànassa madassa pamàdassa abhi¤- ¤àya pari¤¤àya parikkhayàya pahànàya khayàya vayàya viràgàya nirodhàya càgàya pañinissaggàya dve dhammà bhàvetabbà. Katame dve? Samatho ca vipassanà ca . . . pe . . . Ime dve dhammà bhàvetabbà ti\<*<2>*>/. Vaggo sattarasamo. Dukanipàto samatto.3 \<-------------------------------------------------------------------------- 1 The ending here shows that Katame dve? Saïghasuññhutàya . . . pe . . . must be read after pa¤¤attaü, etc. Ph. adds Vinaye peyyàlaü niññhitaü. 2 Ph. adds Idam avoca Bhagavà attamanà te bhikkhå Bhagavato bhàsitaü abhinandanti. 3 Ph. Dukkanipàto niññhito. >/ #<[page 101]># %< 101>% $< TIKA-NIPâTA.>$ 1. Evaü me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthiyaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Tatra kho Bhagavà bhikkhå àmantesi:-- Bhikkhavo ti. Bhaddante ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca:-- Yàni kànici bhikkhave bhayàni uppajjanti sabbàni tàni bàlato uppajjanti no paõóitato. Ye keci upasaggà uppajjanti sabbe te bàlato uppajjanti no paõóitato. Ye keci upaddavà uppajjanti sabbe te bàlato uppajjanti no paõóitato. Seyyathàpi bhikkhave naëàgàrà và tiõàgàrà\<*<1>*>/ và aggi mukko\<*<2>*>/ kåñàgàràni pi dahati ullittàvalittàni nivàtàni phussi- taggaëàni pihitavàtàpànàni, evam eva kho bhikkhave yàni kànici bhayàni uppajjanti sabbàni tàni bàlato uppajjanti no paõóitato, ye keci upasaggà uppajjanti sabbe te bàlato uppajjanti no paõóitato, ye keci upaddavà uppajjanti sabbe te bàlato uppajjanti no paõóitato. Iti kho bhikkhave sappañibhayo bàlo appañibhayo paõóito sa-upasaggo bàlo anupasaggo paõóito sa-upaddavo bàlo anu- paddavo paõóito. N' atthi bhikkhave paõóitato bhayaü, n' atthi paõóitato upasaggo, n' atthi paõóitato upaddavo. Tasmàt iha bhikkhave evaü sikkhitabbaü: yehi tãhi dhammehi samannàgato bàlo veditabbo te tayo dhamme abhi- nivajjetvà, yehi tãhi dhammehi samannàgato paõóito vedi- tabbo te tayo dhamme samàdàya vattissàmà ti. Evaü hi vo bhikkhave sikkhitabban ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D., T., Tr. naëàgàro . . . tiõàgàro. See III. 36 and Th. I. 385. 2 Ph. mutto. >/ #<[page 102]># %<102 BâLA-VAGGA. [III. 2.>% 2. Kammalakkhaõo bhikkhave bàlo kammalakkhaõo paõóito apadàne sobhati pa¤¤à\<*<1>*>/ ti. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato bàlo veditabbo. Katamehi tãhi? Kàyaduccaritena, vacãduccaritena, mano- duccaritena. Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannà- gato bàlo veditabbo. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato paõóito veditabbo. Katamehi tãhi? Kàyasucaritena, vacãsucaritena, manosu- caritena. Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato paõóito veditabbo. Tasmàt iha bhikkhave evaü sikkhitabbaü: yehi tãhi dhammehi samannàgato bàlo veditabbo te tayo dhamme abhinivajjetvà, yehi tãhi dhammehi samannàgato paõóito veditabbo te tayo dhamme samàdàya vattissàmà ti. Evaü hi vo bhikkhave sikkhitabban ti. 3. Tãõ' imàni bhikkhave bàlassa bàlalakkhaõàni bàlanimittàni bàlapadànàni.\<*<2>*>/ Katamàni tãõi? Idha bhikkhave bàlo duccintitacintã ca hoti dubbhàsita- bhàsã dukkañakammakàrã. No cedaü bhikkhave bàlo duccintitacintã ca abhavissa dubbhàsitabhàsã dukkañakamma- kàrã kena naü paõóità jàneyyuü bàlo ayaü bhavaü asappu- riso ti. Yasmà ca kho bhikkhave bàlo duccintitacintã ca hoti dubbhàsitabhàsã dukkañakammakàrã tasmà naü paõóità jànanti bàlo ayaü bhavaü asappuriso ti. Imàni kho bhi- kkhave tãõi bàlassa bàlalakkhaõàni bàlanimittàni bàlapa- dànàni. Tãõ' imàni bhikkhave paõóitassa paõóitalakkhaõàni paõói- tanimittàni paõóitapadànàni. Katamàni tãõi? Idha bhikkhave paõóito sucintitacintã ca hoti subhàsita- bhàsã sukatakammakàrã. No cedaü bhikkhave paõóito sucintitacintã ca abhavissa subhàsitabhàsã sukatakammakàrã kena naü paõóità jàneyyuü paõóito ayaü bhavaü sappuriso \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ChS., SS. and Com. apadànasobhanã pa¤¤à; Tr. apadàna sobhatã pa¤¤à; apadàne sobhanã pa¤¤à ti. 2 Ke and Cy. read bàlàpadànàni and paõóitàpadànàni throughout. >/ #<[page 103]># %% ti. Yasmà ca kho bhikkhave paõóito sucintitacintã ca hoti subhàsitabhàsã sukatakammakàrã tasmà naü paõóità jànanti\<*<1>*>/ paõóito ayaü bhavaü sappuriso ti. Imàni kho bhikkhave tãõi paõóitassa paõóitalakkhaõàni paõóitanimittàni paõóita- padànàni. 4. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato bàlo veditabbo. Katamehi tãhi? Accayaü accayato na passati, accayaü accayato disvà yathàdhammaü nappañikaroti, parassa kho pana accayaü desentassa yathàdhammaü nappañigaõhàti. Imehi kho bhi- kkhave tãhi dhammehi samannàgato bàlo veditabbo. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato paõóito veditabbo. Katamehi tãhi? Accayaü accayato passati, accayaü accayato disvà yathà- dhammaü pañikaroti, parassa kho pana accayaü desentassa yathàdhammaü pañigaõhàti. Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato paõóito veditabbo. 5. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato bàlo veditabbo. Katamehi tãhi? Ayoniso pa¤haü kattà hoti, ayoniso pa¤haü vissajjetà hoti, parassa kho pana yoniso pa¤haü vissajjitaü parimaõóa- lehi padavya¤janehi siliññhehi\<*<2>*>/ upagatehi nàbbhanumodità hoti. Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato bàlo veditabbo. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato paõóito veditabbo. Katamehi tãhi? Yoniso pa¤haü kattà hoti, yoniso pa¤haü vissajjetà hoti, parassa kho pana yoniso pa¤haü vissajjitaü parimaõóalehi padavya¤janehi siliññhehi upagatehi abbhanumodità hoti. Ime- hi kho bhikkhave dhammehi samannàgato paõóito veditabbo. 6. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato bàlo veditabbo. Katàmehi tãhi? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. jàneyyuü. 2 D., T. sãliññhehi; D., T. upagatehi; Ph. upàgatehi. >/ #<[page 104]># %<104 BâLA-VAGGA. [III. 7.>% Akusalena kàyakammena, akusalena vacãkammena, akusa- lena manokammena. Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato bàlo veditabbo. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato paõóito vedi- tabbo. Katamehi tãhi? Kusalena kàyakammena, kusalena vacãkammena, kusalena manokammena. Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi sa- mannàgato paõóito veditabbo. 7. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato bàlo veditabbo. Katamehi tãhi? Sàvajjena kàyakammena, sàvajjena vacãkammena, sà- vajjena manokammena . . . pe . . . Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato paõóito veditabbo. Katamehi tãhi? Anavajjena kàyakammena, anavajjena vacãkammena, ana- vajjena manokammena . . . pe . . . 8. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato bàlo veditabbo. Katamehi tãhi? Savyàpajjhena\<*<1>*>/ kàyakammena . . . pe . . . savyàpajjhena\<*<1>*>/ manokammena . . . pe . . . Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato paõóito veditabbo. Katamehi tãhi? Avyàpajjhena\<*<1>*>/ kàyakammena . . . pe . . . avyàpajjhena\<*<1>*>/ manokammena. Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato paõóito veditabbo. Tasmàt iha bhikkhave evaü sikkhitabbaü. Yehi tãhi dhammehi samannàgato bàlo veditabbo te tayo dhamme abhi- nivajjetvà yehi tãhi dhammehi samannàgato paõóito vedi- tabbo te tayo dhamme samàdàya vattissàmà ti. Evaü hi vo sikkhitabban ti. \<-------------------------------------------------------------------------- Ph. -pacchena; Bb. 24 -pajjena, altered to -pajjhena. >/ #<[page 105]># %% 9. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato bàlo avyatto asappuriso khataü upahataü attànaü pariharati sàvajjo ca hoti sànuvajjo vi¤¤ånaü bahu¤ ca apu¤¤aü pasavati. Katamehi tãhi? Kàyaduccaritena vacãduccaritena manoduccaritena. Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato bàlo avyatto asappuriso khataü upahataü attànaü pariharati sàvajjo ca hoti sànuvajjo vi¤¤ånaü bahu¤ ca apu¤¤aü pasavati. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato paõóito vyatto sappuriso akkhataü anupahataü attànaü pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo vi¤¤ånaü bahu¤ ca pu¤¤aü pasavati. Katamehi tãhi? Kàyasucaritena . . . pe . . . manosucaritena. Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato paõóito vyatto sappuriso akkhataü anupahataü attànaü pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo vi¤¤ånaü bahu¤ ca pu¤¤aü pasavati. 10. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato tayo male appa- hàya yathàbhataü nikkhitto evaü niraye. Katamehi tãhi? Dussãlo ca hoti, dussãlyamala¤ c' assa appahãnaü hoti, issukã ca hoti issàmala¤ c' assa appahãnaü hoti, maccharã ca hoti maccheramala¤ c' assa appahãnaü hoti. Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato ime tayo male appa- hàya yathàbhataü nikkhitto evaü niraye. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato tayo male pahàya yathàbhataü nikkhitto evaü sagge. Katamehi tãhi? Sãlavà ca hoti dussãlyamala¤ c' assa pahãnaü hoti, anissukã\<*<1>*>/ ca hoti issàmala¤ c' assa pahãnaü hoti, amaccharã ca hoti maccheramala¤ c' assa pahãnaü hoti. Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato ime tayo male pahàya yathà- bhataü nikkhitto evaü sagge. Bàlavaggo pañhamo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Tr., SS., anussukã. >/ #<[page 106]># %<106 RATHAKâRA-VAGGA. [III. 11.>% 11. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato ¤àtako\<*<1>*>/ bhikkhu bahujanàhitàya\<*<2>*>/ pañipanno hoti bahujanàsukhàya\<*<2>*>/ bahuno janassa anatthàya ahitàya dukkhàya devamanussànaü. Ka- tamehi tãhi? Ananulomike kàyakamme samàdapeti, ananulomike vacã- kamme samàdapeti, ananulomikesu dhammesu samàdapeti. Ime kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato ¤àtako\<*<1>*>/ bhikkhu bahujanàhitàya\<*<2>*>/ pañipanno hoti bahujanàsukhàya\<*<2>*>/ ba- huno janassa anatthàya ahitàya dukkhàya devamanussànaü. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato ¤àtako bhikkhu bahujanahitàya pañipanno hoti bahujanasukhàya bahuno janassa atthàya hitàya sukhàya devamanussànaü. Katamehi tãhi? Anulomike kàyakamme samàdapeti, anulomike vacãkamme samàdapeti, anulomikesu dhammesu samàdapeti. Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato ¤àtako bhikkhu ba- hujanahitàya pañipanno hoti bahujanasukhàya bahuno janassa atthàya hitàya sukhàya devamanussànan ti. 12. Tãõ' imàni bhikkhave ra¤¤o khattiyassa muddhàvasittassa yàvajãvaü saraõãyàni\<*<3>*>/ bhavanti. Katamàni tãõi? Yasmiü bhikkhave padese ràjà khattiyo muddhàvasitto jàto hoti idaü bhikkhave pañhamaü ra¤¤o khattiyassa muddhàvasittassa yàvajãvam saraõãyaü hoti. Puna ca paraü bhikkhave yasmiü padese ràjà khattiyo muddhàvasitto\<*<4>*>/ hoti idaü bhikkhave dutiyaü ra¤¤o khatti- yassa muddhàvasittassa yàvajãvaü saraõãyaü hoti. Puna ca paraü bhikkhave yasmiü padese ràjà khattiyo muddhàva- sitto saïgàmaü abhivijinitvà vijitasaïgàmo tam eva saïgà- masãsaü ajjhàvasati idaü bhikkhave tatiyaü ra¤¤o khatti- yassa muddhàvasittassa yàvajãvaü saraõãyaü hoti. Imàni kho bhikkhave tãõi ra¤¤o khattiyassa muddhàvasittassa yàvajãvaü saraõãyàni bhavanti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph., ChS. ¤àto. 2 Ph. bahujana-ahitàya. ChS. -janadukkhàya. 3 ChS., Comy (4) sàra-throughout. 4 Ce inserts abhisitto here. Ke reads muddhàbhisitta- throughout and in No. 13. >/ #<[page 107]># %% Evam eva kho bhikkhave tãõ' imàni bhikkhussa yàvajãvaü saraõãyàni bhavanti. Katamàni tãõi? Yasmiü bhikkhave padese bhikkhu kesamassuü ohàretvà kàsàyàni vatthàni acchàdetvà agàrasmà anagàriyaü pabba- jito hoti idaü bhikkhave pañhamaü bhikkhussa yàvajãvaü saraõãyaü hoti. Puna ca paraü bhikkhave yasmiü padese bhikkhu idaü dukkhan ti yathàbhåtaü pajànàti, ayaü duk- khasamudayo ti yathàbhåtaü pajànàti, ayaü dukkhanirodho ti yathàbhåtaü pajànàti, ayaü dukkhanirodhagàminã pañi- padà ti yathàbhåtaü pajànàti, idaü bhikkhave dutiyaü bhikkhussa yàvajãvaü saraõãyaü hoti. Puna ca paraü bhikkhave yasmiü padese bhikkhu àsavànaü khayà anà- savaü cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü diññh' eva dhamme sayam abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharati, idaü bhikkhave tatiyaü bhikkhussa yàvajãvaü saraõãyaü hoti. Imàni kho bhikkhave tãõi bhikkhussa yàvajãvaü saraõãyàni bhavantã ti. 13. Tayo 'me bhikkhave puggalà santo saüvijjamànà lokas- miü. Katame tayo? Niràso, àsaüso, vigatàso. Katamo ca bhikkhave puggalo niràso? \<*<1>*>/Idha bhikkhave ekacco puggalo nãce kule paccàjàto hoti caõóàlakule và nesàdakule và veõakule và rathakàrakule và pukkusakule và dalidde appannapànabhojane kasiravuttike yattha kasirena ghàsacchàdo\<*<2>*>/ labbhati. So ca hoti dubbaõõo duddasiko okoñimako bahvàbàdho kàõo và kuõã và kha¤jo\<*<3>*>/ và pakkhahato\<*<4>*>/ và, na làbhã annassa pànassa vatthassa yànassa màlàgandhavilepanassa seyyàvasathapadãpeyyassa. So suõàti itthannàmo kira khattiyo khattiyehi khattiyà- bhisekena\<*<5>*>/ abhisitto ti. Tassa na evaü hoti -- kudassu nàma mam pi khattiyà khattiyàbhisekena abhisi¤cissantã ti. Ayaü vuccati bhikkhave puggalo niràso. Katamo ca bhikkhave puggalo àsaüso? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 The following description of a low - born man recurs Puggala IV. 19 = Saüyutta III. 3. 1. 5. 2 Ph. ghàsacchaü. 3 Ph. khajjà. 4 Ph. pakkhapàdo. 5 Ph. kira khattiyo khattiyà-abhisekena. >/ #<[page 108]># %<108 RATHAKâRA-VAGGA. [III. 13.>% Idha bhikkhave ra¤¤o khattiyassa muddhàvasittassa jeññho putto hoti abhiseko anabhisitto-m-acalapatto.\<*<1>*>/ So suõàti itthannàmo kira khattiyo khattiyehi khattiyàbhisekena abhi- sitto ti. Tassa evaü hoti -- kudassu\<*<2>*>/ nàma mam pi khattiyà khattiyàbhisekena abhisi¤cissantã ti. Ayaü vuccati bhi- kkhave puggalo àsaüso. Katamo ca bhikkhave puggalo vigatàso? Idha bhikkhave ràjà hoti khattiyo muddhàvasitto. So suõàti itthannàmo kira khattiyo khattiyehi khattiyàbhisekena abhisitto ti. Tassa na evaü hoti -- kudassu nàma mam pi khattiyà khattiyàbhisekena abhisi¤cissantã ti. Taü kissa hetu? Yà hi 'ssa bhikkhave pubbe anabhisittassa abhisekàsà sà 'ssa pañippassaddhà. Ayaü vuccati bhikkhave puggalo vigatàso. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Evam eva kho bhikkhave tayo puggalà santo saüvijjamànà bhikkhåsu. Katame tayo? Niràso, àsaüso, vigatàso. 3 Katamo ca bhikkhave puggalo niràso? 4 Idha bhikkhave ekacco puggalo dussãlo hoti pàpadhammo asucisaïkassarasamàcàro pañicchannakammanto assamaõo samaõapañi¤¤o abrahmacàrã brahmacàrãpañi¤¤o antopåtã avassuto kasambujàto.\<*<5>*>/ So suõàti: itthannàmo kira bhi- kkhu àsavànaü khayà anàsavaü cetovimuttiü pa¤¤àvi- muttiü diññh' eva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharatã ti. Tassa na evaü hoti: kudassu nàmàham pi àsavànaü khayà anàsavaü cetovimuttim pa¤¤à- vimuttiü diññh' eva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharissàmã ti. Ayaü vuccati bhikkhave puggalo niràso. Katamo ca bhikkhave puggalo àsaüso? Idha bhikkhave bhikkhu sãlavà hoti kalyàõadhammo. So \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sic D., T., Tr. and Com.; Ph. and Ke abhisekena anabhisitto acalapatto. 2 Ph. kudàsu. 3 The following three questions recur at Puggala, III. 1. 4 This description of a bad Bhikkhu recurs at Cullavagga, IX. 1. 2, and below III. 27. 5 See the note below on Sutta 27. >/ #<[page 109]># %% suõàti: itthannàma kira bhikkhu àsavànaü khayà anàsa- vaü cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü diññh' eva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharatã ti. Tassa evaü hoti -- kudassu nàmàham pi àsavànaü khayà . . . pe . . . sacchikatvà upasampajja viharissàmã ti. Ayaü vuccati puggalo àsaüso. Katamo ca bhikkhave puggalo vigatàso? Idha bhikkhave arahaü hoti khãõàsavo. So suõàti -- itthannàmo kira bhikkhu àsavànaü khayà . . . pe . . . sacchikatvà upasampajja viharatã ti. Tassa na evaü hoti -- kudassu nàmàham pi àsavànaü khayà . . . pe . . . sacchi- katvà upasampajja viharissàmã ti. Taü kissa hetu? Yà hi 'ssa bhikkhave pubbe avimuttassa\<*<1>*>/ vimuttàsà sà 'ssa\<*<2>*>/ pañippassaddhà. Ayaü vuccati bhikkhave puggalo vigatàso. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saüvijjamànà bhi- kkhåså ti. 14. Yo pi so\<*<3>*>/ bhikkhave ràjà cakkavattã dhammiko dhammaràjà so pi na aràjakaü\<*<4>*>/ cakkaü vattetã ti. Evaü vutte a¤¤ataro bhikkhu Bhagavantaü etad avoca: Ko pana bhante ra¤¤o cakkavattissa dhammikassa dhamma- ra¤¤o ràjà ti? Dhammo bhikkhå ti. Bhagavà avoca: Idha bhikkhu ràjà cakkavattã dhammiko dhammaràjà dhammaü yeva nissàya dhammaü sakkaronto dhammaü garukaronto dhammaü apacàyamàno dhammaddhajo dham- maketu dhammàdhipateyyo dhammikaü rakkhàvaraõaguttiü saüvidahati anto janasmiü. Puna ca paraü bhikkhu ràjà cakkavattã dhammiko dham- maràjà dhammaü yeva nissàya dhammaü sakkaronto dham- maü garukaronto dhammam apacàyamàno dhammaddhajo dhammaketu dhammàdhipateyyo dhammikaü rakkhàvaraõa- guttiü saüvidahati khattiyesu anuyuttesu balakàyasmiü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. adhimuttassa; D. adhimuttassa; T. adhivimuttassa; Tr. anadhimuttassa. 2 Ph. adhimuttattà sà. The Puggala has hi for 'ssa. 3 D., T. pi sso. 4 Ph., D., T. ràjà taü; Tr. ràjà kam. MSS. so pi nàma aràjakaü, but see Com. and A. iii. 149. >/ #<[page 110]># %<110 RATHAKâRA-VAGGA. [III. 15.>% bràhmaõagahapatikesu negamajànapadesu samaõabràhma- õesu migapakkhãsu. Sa kho so\<*<1>*>/ bhikkhu ràjà cakkavattã dhammiko . . . pe . . . dhammikaü rakkhàvaraõaguttiü saüvidahitvà anto janasmiü, . . . pe . . . dhammikaü rakkhàvaraõaguttiü saüvidahitvà khattiyesu . . . pe . . . migapakkhãsu, dham- men' eva cakkaü pavatteti. Taü hoti cakkaü appañivatti- yaü kenaci manussabhåtena paccatthikena pàõinà. Evaü eva kho bhikkhu Tathàgato arahaü sammàsam- buddho dhammiko dhammaràjà dhammaü yeva nissàya dhammaü sakkaronto dhammaü garukaronto dhammaü apacàyamàno dhammaddhajo dhammaketu dhammàdhipa- teyyo dhammikaü rakkhàvaraõaguttiü saüvidahati kàya- kammasmiü: evaråpaü kàyakammaü sevitabbaü evarå- paü kàyakammaü na sevitabban ti. Puna ca paraü bhikkhu Tathàgato arahaü sammàsam- buddho dhammiko . . . pe . . . dhammikaü rakkhàvara- õaguttiü saüvidahati vacãkammasmiü: evaråpaü vacã- kammaü sevitabbaü evaråpaü vacãkammaü na sevitabban ti . . . pe . . . manokammasmiü: evaråpaü manokammaü sevitabbaü evaråpaü manokammaü na sevitabban ti. Sa kho so bhikkhu Tathàgato arahaü sammàsambuddho dhammiko dhammaràjà dhammaü yeva nissàya dhammaü sakkaronto dhammaü garukaronto dhammaü apacàyamàno dhammaddhajo dhammaketu dhammàdhipateyyo dhammi- kaü rakkhàvaraõaguttiü saüvidahitvà kàyakammasmiü, . . . pe . . . vacãkammasmiü . . . pe . . . manokammasmiü, dhammen' eva anuttaraü dhammacakkaü pavatteti. Taü hoti cakkaü appañivattiyaü samaõena và bràhmaõena và devena và Màrena và Brahmanà và kenaci và lokasmin ti. 15. 1. Ekaü samayaü Bhagavà Bàraõàsiyaü viharati Isipa- tane Migadàye. Tatra kho Bhagavà bhikkhå àmantesi: Bhikkhavo ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph., Tr. so kho so; D., T., Bb. samo so. >/ #<[page 111]># %% Bhadante\<*<1>*>/ ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bha- gavà etad avoca: Bhåtapubbaü bhikkhave ràjà ahosi Pacetano\<*<2>*>/ nàma. Atha kho bhikkhave ràjà Pacetano rathakàraü àmantesi: Ito me samma\<*<3>*>/ rathakàra channaü màsànaü accayena saïgàmo bhavissati, sakkhasi\<*<4>*>/ me samma rathakàra navaü cakkayugaü kàtun ti? Sakkomi devà ti kho bhikkhave rathakàro ra¤¤o Paceta- nassa paccassosi. Atha kho bhikkhave rathakàro chahi màsehi chàrattånehi ekaü cakkaü niññhàpesi. Atha kho bhikkhave ràjà Pacetano rathakàraü àmantesi: Ito me samma rathakàra channaü divasànaü accayena saïgàmo bhavissati, niññhitaü navaü cakkayugan ti? Imehi kho deva chahi màsehi chàrattånehi ekaü cakkaü niññhitan ti. Sakkhasi\<*<5>*>/ pana me samma rathakàra imehi chahi divasehi dutiyaü cakkaü niññhàpetun ti? Sakkomi devà ti kho bhikkhave rathakàro ra¤¤o Paceta- nassa paccassosi. 2. Atha kho bhikkhave rathakàro chahi divasehi dutiyaü cakkaü niññhàpetvà navaü cakkayugaü àdàya yena ràjà Pacetano ten' upasaïkami. Upasaïkamitvà ràjànaü Paceta- naü etad avoca:-- Idan te deva navaü cakkayugaü niññhitan ti. Ya¤ ca te idaü samma rathakàra cakkaü chahi màsehi niññhitaü chàrattånehi ya¤ ca te idaü cakkaü chahi divasehi niññhitaü imesaü kiü nànàkaraõaü\<*<6>*>/ nesaü\<*<7>*>/ nàhaü ki¤ci nànàkaraõaü\<*<6>*>/ passàmã ti. Atthi nesaü\<*<8>*>/ deva nànàkaraõaü passatu deva nànàka- raõan ti. Atha kho bhikkhave rathakàro yaü taü cakkaü chahi divasehi niññhitaü taü\<*<9>*>/ pavattesi. Taü pavattitaü samànaü yàvatikà abhisaïkhàrassa gati tàvatikaü gantvà ciïgulàyitvà bhåmiyaü papati. Yaü pana taü cakkaü chahi màsehi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. bhaddante. 2 D. Paccetano; Tr. Pa¤cetano. 3 Ph. bho samma. 4 Ph. sakkhissasi; T. sakkasi ime. 5 Ph. sakkhisassi. 6 Ph. kàraõaü. 7 Omitted by T., Tr. 8 D., T. atth' esaü. 9 Omitted by T. >/ #<[page 112]># %<112 RATHAKâRA-VAGGA. [III. 15. 3.>% niññhitaü chàrattånehi taü pavattesi. Taü pavattitaü samànaü yàvatikà abhisaïkhàrassa gati tàvatikaü gantvà akkhàhataü ma¤¤e aññhàsi. 3. Ko nu kho samma rathakàra hetu ko paccayo yam idaü cakkaü chahi divasehi niññhitaü taü pavattitaü samànaü yàvatikà abhisaïkhàrassa gati tàvatikaü gantvà ciïgulàyitvà bhåmiyaü papati? Ko pana samma rathakàra hetu ko paccayo yam idaü cakkaü chahi màsehi niññhitaü chàrat- tånehi taü pavattitaü samànaü yàvatikà abhisaïkhàrassa gati tàvatikaü gantvà akkhàhataü ma¤¤e aññhàsã ti. Yam idaü deva cakkaü chahi divasehi niññhitaü tassa nemã pi savaïkà sadosà sakasàvà, arà\<*<1>*>/ pi savaïkà sadosà saka- sàvà, nàbhã pi savaïkà sadosà sakasàvà. Taü nemiyà pi savaïkattà sadosattà sakasàvattà, arànam pi savaïkattà sado- sattà sakasàvattà, nàbhiyà pi savaïkattà sadosattà sakasà- vattà, pavattitaü samànaü yàvatikà abhisaïkhàrassa gati tàvatikaü gantvà ciïgulàyitvà bhåmiyaü papati. Yaü pana taü deva cakkaü chahi màsehi niññhitaü chàrattånehi tassa nemã pi avaïkà adosà akasàvà, arà pi avaïkà adosà akasàvà, nàbhã pi avaïkà adosà akasàvà. Taü nemiyà pi avaïkattà adosattà akasàvattà, arànam pi avaïkatta adosattà akasà- vattà, nàbhiyà pi avaïkattà adosattà akasàvattà, pavattitaü samànaü yàvatikà abhisaïkhàrassa gati tàvatikaü gantvà akkhàhataü ma¤¤e aññhàsã ti. 4. Siyà kho pana bhikkhave tumhàkaü evam assa a¤¤o nåna tena samayena so rathakàro ahosã ti. Na kho pan' etaü bhikkhave evaü daññhabbaü. Ahaü tena samayena so rathakàro ahosi. Tadà panàhaü bhikkhave kusalo dàruvaï- kànaü dàrudosànaü dàrukasàvànaü. Etarahi kho panàhaü bhikkhave arahaü sammàsambuddho kusalo kàyavaïkànaü kàyadosànaü kàyakasàvànaü, kusalo vacãvaïkànaü vacãdo- sànaü vacãkasàvànaü, kusalo manovaïkànaü manodosànaü manokasàvànaü. 5. Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa và bhikkhuniyà và kàyavaïko appahãno kàyadoso kàyakasàvo, vacãvaïko appa- hãno vacãdoso vacãkasàvo, manovaïko appahãno manodoso \<-------------------------------------------------------------------------- 1 MSS. sometimes àrà- in this passage. Ke àra- throughout. >/ #<[page 113]># %% manokasàvo, evaü papatità\<*<1>*>/ te bhikkhave imasmà dhamma- vinayà seyyathàpi taü cakkaü chahi divasehi niññhitaü. Yassa kassaci bhikkhave bhikkhussa và bhikkhuniyà và kàyavaïko pahãno . . . pe . . . manovaïko pahãno mano- doso manokasàvo, evaü patiññhità\<*<2>*>/ te bhikkhave imasmiü dhammavinaye seyyathàpi taü cakkaü chahi màsehi niññhi- taü chàrattånehi. Tasmàt iha bhikkhave evaü sikkhitabbam: kàyavaïkaü pajahissàma kàyadosaü kàyakasàvam, vacãvaïkaü paja- hissàma vacãdosaü vacãkasàvaü, manovaïkaü pajahissàma manodosaü manokasàvan ti. Evaü hi vo bhikkhave sikkhi- tabban ti. 16. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato bhikkhu apaõõa- kataü pañipadaü\<*<3>*>/ pañipanno hoti yoni c' assa àraddhà hoti àsavànaü khayàya. Katamehi tãhi? Idha bhikkhave bhikkhu indriyesu guttadvàro hoti bho- jane matta¤¤å hoti jàgariyam anuyutto hoti. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu indriyesu guttadvàro hoti? \<*<4>*>/Idha bhikkhave bhikkhu cakkhunà råpaü disvà na nimittaggàhã hoti nànuvya¤janaggàhã yatvàdhikaraõam enaü cakkhundriyaü asaüvutaü viharantaü abhijjhàdomanassà pàpakà akusalà dhammà anvàsaveyyuü,\<*<5>*>/ tassa saüvaràya pañipajjati rakkhati cakkhundriyaü cakkhundriye saüvaraü àpajjati -- sotena saddaü sutvà . . . pe . . . ghànena gand- haü ghàyitvà . . . pe . . . jivhàya rasaü sàyitvà . . . pe . . . kàyena phoññhabbaü phusitvà . . . pe . . . manasà dhammaü vi¤¤àya na nimittaggàhã hoti nànuvya¤janaggàhã yatvàdhikaraõam enaü manindriyaü asaüvutaü viharantaü abhijjhàdomanassà pàpakà akusalà dhammà anvàsaveyyuü,\<*<5>*>/ tassa saüvaràya pañipajjati rakkhati manindriyaü man- indriye saüvaraü àpajjati. Evaü kho bhikkhave bhikkhu indriyesu guttadvàro hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. patità: D., T., Ba. papatikà; Tr. papatità. 2 Ph. Tr. patiññhità; D., T., Ba. papatità. 3 aviruddhapañipadaü (Com.); ChS. apaõõakapañi-. 4 The following two paragraphs = Puggala, II. 17. 5 D., T., Tr. anvàssaveyyaü. >/ #<[page 114]># %<114 RATHAKâRA-VAGGA. [III. 17.>% Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu bhojane matta¤¤å hoti? Idha bhikkhave bhikkhu pañisaïkhà yoniso àhàraü àhàreti n' eva davàya na madàya na maõóanàya na vibhåsanàya, yàvad eva imassa kàyassa ñhitiyà yàpanàya vihiüsåparatiyà brahmacariyànuggahàya: iti puràõa¤ ca vedanaü pañihaï- khàmi nava¤ ca vedanaü na uppàdessàmi yàtrà ca me bha- vissati anavajjatà ca phàsuvihàro cà ti. Evaü kho bhi- kkhave bhikkhu bhojane matta¤¤å hoti. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu jàgariyam anuyutto hoti? Idha bhikkhave bhikkhu divasaü caïkamena nisajjàya àvaraõãyehi dhammehi cittaü parisodheti, rattiyà pañha- maü yàmaü caïkamena nisajjàya àvaraõãyehi dhammehi cittaü parisodheti, rattiyà majjhimaü yàmaü dakkhi- õena passena sãhaseyyaü kappeti pàde\<*<1>*>/ pàdaü accàdhàya sato sampajàno uññhànasa¤¤aü manasikaritvà, rattiyà pacchi- maü yàmaü paccuññhàya caïkamena nisajjàya àvaraõãyehi dhammehi cittaü parisodheti. Evaü kho bhikkhave bhi- kkhu jàgariyaü anuyutto hoti. Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato bhikkhu apaõõakataü pañipadaü pañipanno hoti yoni c' assa àraddhà hoti àsavànaü khayàyà ti. 17. Tayo 'me bhikkhave dhammà attavyàbàdhàya pi saüvat- tanti paravyàbàdhàya pi saüvattanti ubhayavyàbàdhàya pi saüvattanti. Katame tayo? Kàyaduccaritaü vacãduccaritaü manoduccaritaü. Ime kho bhikkhave tayo dhammà attavyàbàdhàya pi saüvattanti paravyàbàdhàya pi saüvattanti ubhayavyàbàdhàya pi saü- vattanti. Tayo 'me bhikkhave dhammà n' eva attavyàbàdhàya pi saüvattanti na paravyàbàdhàya pi saüvattanti na ubhaya- vyàbàdhàya pi saüvattanti. Katame tayo? Kàyasucaritaü vacãsucaritaü manosucaritaü. Ime kho bhikkhave tayo dhammà n' eva attavyàbàdhàya pi saü- vattanti na paravyàbàdhàya pi saüvattanti na ubhayavyà- bàdhàya pi saüvattantã ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Compare Mps. IV. 55. >/ #<[page 115]># %% 18. Sace vo bhikkhave a¤¤atitthiyà paribbàjakà evaü pucche- yyuü:-- devalokåpapattiyà àvuso samaõo Gotamo brahma- cariyaü vussatã ti. Na nu tumhe bhikkhave evaü puññhà aññiyeyyàtha\<*<1>*>/ haràyeyyàtha jiguccheyyàthà ti? Evaü bhante. Iti kira tumhe bhikkhave dibbena àyunà aññiyatha\<*<2>*>/ harà- yatha jigucchatha\<*<2>*>/ dibbena vaõõena dibbena sukhena dibbena yasena dibbenàdhipateyyena aññiyatha\<*<3>*>/ haràyatha jigucchatha pag eva\<*<4>*>/ kho pana bhikkhave tumhehi\<*<5>*>/ kàya- duccaritena aññiyitabbaü\<*<6>*>/ haràyitabbaü\<*<7>*>/ jigucchitabbaü vacãduccaritena . . . manoduccaritena aññiyitabbaü\<*<6>*>/ harà- yitabbaü\<*<7>*>/ jigucchitabban ti. 19. Tãhi bhikkhave aïgehi samannàgato pàpaõiko abhabbo anadhigataü và bhogaü adhigantuü adhigataü và bhogaü phàtikàtuü. Katamehi tãhi? Idha bhikkhave pàpaõiko pubbaõhasamayaü na sakkaccaü kammantaü adhiññhàti, majjhantikasamayaü na sakkaccaü kammantaü adhiññhàti, sàyaõhasamayaü na sakkaccaü kammantaü adhiññhàti. Imehi kho bhikkhave tãhi aïgehi samannàgato pàpaõiko abhabbo anadhigataü và bhogaü adhigantuü adhigataü và bhogaü phàtikàtuü. Evam eva kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato bhikkhu abhabbo anadhigataü và kusalaü dhammaü adhi- gantuü adhigataü và kusalaü dhammaü phàtikàtuü. Katamehi tãhi? Idha bhikkhave bhikkhu pubbaõhasamayaü na sakkaccaü samàdhinimittaü adhiññhàti, majjhantikasamayaü na sakka- ccaü samàdhinimittaü adhiññhàti, sàyaõhasamayaü na sakkaccaü samàdhinimittaü adhiññhàti. Imehi kho bhik- khave tãhi dhammehi samannàgato bhikkhu abhabbo ana- dhigataü và kusalaü dhammaü adhigantuü adhigataü và kusalaü dhammaü phàtikàtun ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T., Tr. addhiyeyyàtha. 2 Ph. aññiyàtha, haràyàtha, jigucchitha; ChS. aññãyatha. 3 T., Tr. addhãyatha; Ph. aññiyàtha; ChS. aññãyatha. 4 D., Tr. pageva kho pana. 5 Omitted by Ph. 6 Ph. aññitabbaü; ChS. aññãyitabbaü. 7 Ph. harasitabbam; >/ #<[page 116]># %<116 RATHAKâRA-VAGGA. [III. 20>% Tãhi bhikkhave aïgehi samannàgato pàpaõiko bhabbo anadhigataü và bhogaü adhigantuü adhigataü và bhogaü phàtikàtuü. Katamehi tãhi? Idha bhikkhave pàpaõiko pubbaõhasamayaü sakkaccaü kammantaü adhiññhàti, majjhantikasamayaü sakkaccaü kammantaü adhiññhàti, sàyaõhasamayaü sakkaccaü kam- mantaü adhiññhàti. Imehi kho bhikkhave tãhi aïgehi samannàgato pàpaõiko bhabbo anadhigataü và bhogaü adhigantuü adhigataü và bhogaü phàtikàtuü. Evam eva kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato bhikkhu bhabbo anadhigataü và kusalaü dhammaü adhi- gantuü adhigataü và kusalaü dhammaü phàtikàtuü. Ka- tamehi tãhi? Idha bhikkhave bhikkhu pubbaõhasamayaü sakkaccaü samàdhinimittaü adhiññhàti, majjhantikasamayaü . . . pe . . . sàyaõhasamayaü sakkaccaü samàdhinimittaü adhiññ- hàti. Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato bhikkhu bhabbo anadhigataü và kusalaü dhammaü adhi- gantuü và kusalaü dhammaü phàtikàtun ti. 20. Tãhi bhikkhave aïgehi samannàgato pàpaõiko na cirass' eva mahantattaü\<*<1>*>/ và vepullattaü và\<*<2>*>/ pàpuõàti bhogesu. Katamehi tãhi? Idha bhikkhave pàpaõiko cakkhumà ca hoti vidhåro\<*<3>*>/ ca nissayasampanno ca. Katha¤ ca bhikkhave pàpaõiko cakkhumà hoti? Idha bhikkhave pàpaõiko paõiyaü\<*<4>*>/ jànàti, idaü paõiyaü evaü kãtaü evaü vikkayamànaü ettakaü målaü bhavissati ettako udayo ti. Evaü kho bhikkhave pàpaõiko cakkhumà hoti. Katha¤ ca bhikkhave pàpaõiko vidhåro\<*<5>*>/ hoti? Idha bhikkhave pàpaõiko kusalo hoti paõiyaü\<*<6>*>/ ketu¤ ca vikketu¤ ca. Evaü kho bhikkhave pàpaõiko vidhåro\<*<5>*>/ hoti. Katha¤ ca bhikkhave pàpaõiko nissayasampanno hoti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. mahattaü. 2 SS. omit the two và's throughout. 3 Ph. SS. vidhåro; ChS. vidhuro throughout. 4 T. pàõiyaü. 5 Ph. SS. vidhåro. 6 Ph. T. pàpaõiyaü. >/ #<[page 117]># %% Idha bhikkhave pàpaõiko\<*<1>*>/ ye te gahapatã và gahapati- puttà và aóóhà mahaddhanà mahàbhogà te naü evaü jà- nanti -- ayaü kho bhavaü pàpaõiko cakkhumà ca vidhåro ca pañibalo puttadàra¤ ca posetuü amhàka¤ ca kàlena kàlaü anuppadàtun ti. Te naü bhogehi nipatanti\<*<2>*>/ -- ito samma pàpaõika bhoge karitvà puttadàra¤ ca posehi amhàka¤ ca kàlena kàlaü anuppadehã ti. Evaü kho bhikkhave pàpaõiko nissayasampanno hoti. Imehi kho bhikkhave tãhi aïgehi samannàgato pàpaõiko na cirass' eva mahantattaü\<*<3>*>/ và vepullattaü và pàpuõàti bhogesu. Evam eva kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato bhikkhu na cirass' eva mahantattaü\<*<3>*>/ và vepullattaü và pàpuõàti kusalesu dhammesu. Katamehi tãhi? Idha bhikkhave bhikkhu cakkhumà ca hoti vidhåro ca nissayasampanno ca. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu cakkhumà hoti? Idha bhikkhave bhikkhu idaü dukkhan ti yathàbhåtaü pajànàti . . . pe . . . ayaü dukkhanirodhagàminã pañipadà ti yathàbhåtaü pajànàti. Evaü kho bhikkhave bhikkhu cakkhumà hoti. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu vidhåro hoti? Idha bhikkhave bhikkhu àraddhaviriyo viharati akusalà- naü dhammànaü pahànàya kusalànaü dhammànaü upà- dàya\<*<4>*>/ thàmavà daëhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu. Evam eva kho bhikkhave bhikkhu vidhåro hoti. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu nissayasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu ye te bhikkhå bahussutà àgatà- gamà dhammadharà vinayadharà màtikadharà te kàlena kàlaü upasaïkamitvà paripucchati paripa¤hati. Idaü bhante kathaü imassa ko attho ti? Tassa te àyasmanto avivaña¤ c' eva vivaranti anuttànikata¤ ca uttàniü karonti aneka- vihitesu kaïkhaññhànãyesu dhammesu kaïkhaü pañivinodenti. Evaü kho bhikkhave bhikkhu nissayasampanno hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS. pàpaõiko. Ph., ChS. pàpaõikaü. 2 Ph. tena bhogena nimantante; Cy. gives two readings, with variants, q. v. 3 Ph. mahattaü. 4 T., ChS. upasampadàya. >/ #<[page 118]># %<118 RATHAKâRA-VAGGA. [III. 21.>% Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato bhi- kkhu na cirass' eva mahantattaü và vepullattaü và pàpuõà- ti \<*<1>*>/ dhammeså ti. Rathakàravaggo dutiyo. [Pañhamabhàõavàraü niññhitaü]\<*<2>*>/ 21. Evaü me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthiyaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Atha kho àyasmà ca Saviññho\<*<3>*>/ àyasmà ca Mahàkoññhito\<*<4>*>/ yen' àyasmà Sàriputto ten' upasaïkamiüsu. Upasaïkamitvà àyasmatà Sàriputtena saddhiü sammodiüsu . . . pe . . . Ekamantaü nisinnaü kho àyasmantaü Saviññhaü àyasmà Sàriputto etad avoca: Tayo 'me àvuso Saviññha puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Katame tayo? Kàyasakkhã diññhippatto saddhà- vimutto.\<*<5>*>/ Ime kho àvuso tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Imesaü àvuso tiõõaü puggalànaü katamo te puggalo khamati abhikkantataro ca paõãtataro cà ti? Tayo 'me àvuso Sàriputta puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Katame tayo? Kàyasakkhã diññhippatto saddhà- vimutto. Ime kho àvuso tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Imesaü àvuso tiõõaü puggalànaü yvàyaü\<*<6>*>/ puggalo saddhàvimutto ayaü me puggalo khamati imesaü tiõõaü puggalànaü abhikkantataro ca paõãtataro ca. Taü kissa hetu? Imassa àvuso puggalassa saddhindriyaü adhi- mattan ti. Atha kho àyasmà Sàriputto àyasmantaü Mahàkoññhitaü etad avoca:-- Tayo 'me àvuso Koññhita puggalà santo saü- vijjamànà lokasmiü. Katame tayo? Kàyasakkhã . . . pe . . . Ime kho àvuso tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ChS. Not in the MSS., but see p. 117, 1. 14. 2 From Ph. 3 Ph., ChS. Samiddho. 4 Ph.- koññhiko. 5 These three terms are fully explained and contrasted at Puggala, 1. 32, 33, 34 = III. 3. 6 Ph. vo. >/ #<[page 119]># %% Imesaü àvuso tiõõaü puggalànaü katamo te puggalo khamati abhikkantataro ca paõãtataro cà ti? Tayo 'me àvuso Sàriputta puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Katame tayo? Kàyasakkhã . . . pe . . . Ime kho àvuso tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Imesaü àvuso tiõõaü puggalànaü yvàyaü\<*<1>*>/ puggalo kàya- sakkhã ayaü me puggalo khamati imesaü tiõõaü puggalà- naü abhikkantataro ca paõãtataro ca. Tam kissa hetu? Imassa àvuso puggalassa samàdhindriyaü adhimattan ti. Atha kho àyasmà Mahàkoññhito àyasmantaü Sàriputtaü etad avoca:-- Tayo 'me àvuso Sàriputta puggalà . . . pe . . . Katame tayo? Kàyasakkhã . . . pe . . . Ime kho àvuso tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Imesaü àvuso tiõõaü puggalànaü katamo te puggalo khamati abhikkanta- taro ca paõãtataro cà ti? Tayo 'me àvuso Koññhita puggalà . . . pe . . . Katame tayo? Kàyasakkhã . . . pe . . . Ime kho àvuso tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Imesaü àvuso tiõõaü puggalànaü yvàyaü puggalo diññhippatto ayaü me puggalo khamati imesaü tiõõaü puggalànaü abhikkantataro ca paõãtataro ca. Taü kissa hetu? Imassa àvuso pugga- lassa pa¤¤indriyaü adhimattan ti. Atha kho àyasmà Sàriputto àyasmantaü Saviññhaü àyas- manta¤ ca Mahàkoññhitaü etad avoca: Vyàkataü kho àvuso amhehi sabbeh' eva yathà sakaü pañibhànaü, àyàm' àvuso yena Bhagavà ten' upasaïka- missàma. Upasaïkamitvà Bhagavato etam atthaü àroces- sàma. Yathà no Bhagavà vyàkarissati tathà naü dhà- rissàmà ti. Evaü àvuso ti kho àyasmà ca Saviññho àyasmà ca Mahà- koññhito àyasmato Sàriputtassa paccassosuü. Atha kho àyasmà ca Sàriputto àyasmà ca Saviññho àyasmà ca Mahà- koññhito yena Bhagavà ten' upasaïkamiüsu. Upasaïkamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdiüsu. Ekaman- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. yo 'yaü. >/ #<[page 120]># %<120 PUGGALA-VAGGA. [III. 22.>% taü nisinno kho àyasmà Sàriputto yàvatako ahosi àyasmatà ca Saviññhena àyasmatà ca Mahàkoññhitena saddhiü kathàsallàpo taü sabbaü Bhagavato àrocesi. Na khv ettha\<*<1>*>/ Sàriputta sukaraü ekaüsena vyàkàtuü ayaü imesaü tiõõaü puggalànaü abhikkantataro ca paõãtataro cà ti. òhànaü h' etaü Sàriputta vijjati yvàyaü\<*<2>*>/ puggalo saddhàvimutto svàyaü\<*<3>*>/ arahattàya pañipanno yvàyaü\<*<2>*>/ puggalo kàyasakkhã svàyaü\<*<3>*>/ sakadàgàmã và anàgàmã và yo càyaü\<*<4>*>/ puggalo diññhippatto so p' assa\<*<5>*>/ sakadàgàmã và anàgàmã và. Na khv ettha\<*<6>*>/ Sàriputta sukaraü ekaüsena vyàkàtuü ayaü imesaü tiõõaü puggalànaü abhikkantataro ca paõãtataro cà ti. òhànaü h' etaü Sàriputta vijjati yvàyaü puggalo kàyasakkhã svàyaü\<*<3>*>/ arahattàya pañipanno yvàyaü\<*<2>*>/ puggalo saddhàvimutto svàyaü\<*<3>*>/ sakadàgàmã và anàgàmã và yo càyaü\<*<2>*>/ puggalo diññhippatto so p' assa\<*<5>*>/ sakadàgàmã và anà- gàmã và. Na khv ettha Sàriputta sukaraü ekaüsena vyàkàtuü ayam imesaü tiõõaü puggalànaü abhikkantataro ca paõãtataro cà ti. òhànaü h' etaü Sàriputta vijjati yvàyaü\<*<7>*>/ puggalo diññhippatto svàyaü arahattàya pañipanno yvàyaü puggalo saddhàvimutto svàyaü sakadàgàmã và anàgàmã và yo càyaü puggalo kàyasakkhã so p' assa sakadàgàmã và anà- gàmã và. Na khv ettha Sàriputta sukaraü ekaüsena vyàkàtuü ayaü imesaü tiõõaü puggalànaü abhikkantataro ca paõã- tataro cà ti. 22.8 Tayo 'me bhikkhave gilànà santo saüvijjamànà lokasmiü. Katame tayo? Idha bhikkhave ekacco gilàno labhanto và sappàyàni bho- janàni alabhanto và sappàyàni bhojanàni, labhanto và sappà- yàni bhesajjàni alabhanto và sappàyàni bhesajjàni, labhanto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T. na kho ettha. 2 Ph. yoyaü. 3 Ph. so yaü; T. svàssu; Tr., D. svàssa. 4 Ph. yo yopàyaü. 5 Ph. so 'yaü; D. so p' assa; T. svassu. 6 T., Tr. na kho 'ttha. 7 Ph. hi taü. 8 This sutta recurs at Puggala, III. 2. >/ #<[page 121]># %% và pañiråpaü upaññhàkaü alabhanto và pañiråpaü upaññhà- kaü, n' eva vuññhàti tamhà àbàdhà. Idha pana bhikkhave ekacco gilàno labhanto và sappàyàni bhojanàni alabhanto và sappàyàni bhojanàni, labhanto và sappàyàni bhesajjàni alabhanto và sappàyàni bhesajjàni, labhanto và pañiråpaü upaññhàkaü alabhanto và pañiråpaü upaññhàkaü, vuññhàti tamhà àbàdhà. Idha pana bhikkhave ekacco gilàno labhanto\<*<1>*>/ sappàyàni bhojanàni no alabhanto, labhanto\<*<1>*>/ sappàyàni bhesajjàni no alabhanto, labhanto\<*<1>*>/ pañiråpaü upaññhàkaü no alabhanto, vuññhàti tamhà àbàdhà. Tatra bhikkhave yvàyaü gilàno labhanto\<*<1>*>/ sappàyàni bhoja- nàni no alabhanto, labhanto sappàyàni bhesajjàni no ala- bhanto, labhanto pañiråpaü upaññhàkaü no alabhanto, vuññhàti tamhà àbàdhà, imaü kho bhikkhave gilànaü pañicca gilànabhattaü anu¤¤àtaü gilànabhesajjaü anu¤¤à- taü gilànåpaññhàko anu¤¤àto, ima¤ ca pana bhikkhave gilànaü pañicca a¤¤e pi gilànà upaññhàtabbà. Ime kho bhi- kkhave tayo gilànà santo saüvijjamànà lokasmiü. Evam eva kho bhikkhave tayo 'me gilànupamà\<*<2>*>/ puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Katame tayo? Idha bhikkhave ekacco puggalo labhanto và Tathàgataü dassanàya alabhanto và Tathàgataü dassanàya, labhanto và Tathàgatappaveditaü dhammavinayaü savanàya alabhanto và Tathàgatappaveditaü dhammavinayaü savanàya, n' eva okkamati niyàmaü kusalesu dhammesu sammattaü. Idha pana bhikkhave ekacco puggalo labhanto và Tathà- gataü dassanàya alabhanto và Tathàgataü dassanàya labhanto và Tathàgatappaveditaü dhammavinayaü sava- nàya alabhanto và Tathàgatappaveditaü dhammavina- yaü savanàya, okkamati niyàmaü kusalesu dhammesu sammattaü. Idha pana bhikkhave ekacco puggalo labhanto\<*<1>*>/ Tathà- gataü dassanàya no alabhanto, labhanto\<*<1>*>/ Tathàgatappave- ditaü dhammavinayaü savanàya no alabhanto, okkamati niyàmaü kusalesu dhammesu sammattaü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ChS. adds 'va. 2 ChS. -å-. >/ #<[page 122]># %<122 PUGGALA-VAGGA. [III. 23.>% Tatra bhikkhave yvàyaü puggalo labhanto Tathàgataü dassanàya no alabhanto, labhanto Tathàgatappaveditaü dhammavinayaü savanàya no alabhanto, okkamati niyàmaü kusalesu dhammesu sammattaü, imaü kho bhikkhave pugga- laü pañicca\<*<1>*>/ dhammadesanà anu¤¤àtà, ima¤ ca pana bhi- kkhave puggalaü pañicca a¤¤esam pi dhammo desetabbo. Ime kho bhikkhave tayo gilànupamà\<*<2>*>/ puggalà saüvijjamànà lokasmiü. 23. Tayo 'me bhikkhave puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Katame tayo? Idha bhikkhave ekacco puggalo savyàpajjhaü kàyasaï- khàraü abhisaïkharoti savyàpajjhaü vacãsaïkhàraü abhi- saïkharoti savyàpajjhaü manosaïkhàraü abhisaïkharoti. So savyàpajjhaü kàyasaïkhàraü abhisaïkharitvà savyà- pajjhaü vacãsaïkhàraü abhisaïkharitvà savyàpajjhaü manosaïkhàraü abhisaïkharitvà savyàpajjhaü lokaü uppajjati. Tam enaü savyàpajjhaü lokaü uppannaü samà- naü savyàpajjhà phassà phusanti.\<*<3>*>/ So savyàpajjhehi phassehi phuññho\<*<4>*>/ samàno savyàpajjhaü vedanaü vediyati\<*<5>*>/ ekanta- dukkhaü, seyyathàpi sattà nerayikà. Idha pana bhikkhave ekacco puggalo avyàpajjhaü kàya- saïkhàraü abhisaïkharoti . . . pe . . . avyàpajjhaü mano- saïkhàraü abhisaïkharoti. So avyàpajjhaü kàyasaïkhàraü abhisaïkharitvà . . . pe . . . manosaïkhàraü abhisaïkha- ritvà avyàpajjhaü lokaü uppajjati. Taü enam avyàpajjhaü lokaü uppannaü samànaü avyàpajjhà phassà phusanti. So {avyàpajjhehi} phassehi phuññho samàno avyàpajjhaü vedanaü vediyati ekantasukhaü, seyyathàpi devà subhakiõõà\<*<6>*>/. Idha pana bhikkhave ekacco puggalo savyàpajjham pi avyàpajjham pi kàyasaïkhàraü abhisaïkharoti . . . pe . . . savyàpajjham pi avyàpajjham pi manosaïkhàraü abhisaï- kharoti. So savyàpajjham pi avyàpajjham pi kàyasaïkhà- raü abhisaïkharitvà . . . pe . . . savyàpajjham pi avyà- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Puggala adds Bhagavatà. 2 ChS. -å-. 3 Ph. svyàpajjho phassà phussanti. 4 T. puññho. 5 ChS. vedayati throughout. 6 ChS. -ki¤hà. >/ #<[page 123]># %% pajjham pi manosaïkhàraü abhisaïkharitvà savyàpajjham pi avyàpajjham pi lokaü uppajjati. Tam enaü savyàpajjham pi avyàpajjham pi lokaü uppannaü samànaü savyàpajjhà pi avyàpajjhà pi phassà phusanti. So savyàpajjhehi pi avyàpajjhehi pi phassehi phuññho samàno savyàpajjham pi avyàpajjham pi vedanaü vediyati vokiõõaü [saïkiõõaü]\<*<1>*>/ sukhadukkhaü, seyyathàpi manussà ekacce ca\<*<2>*>/ devà ekacce ca\<*<3>*>/ vinipàtikà. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasmin ti. 24. Tayo 'me bhikkhave puggalà puggalassa bahukàrà\<*<4>*>/. Katame tayo? Yaü bhikkhave puggalaü àgamma puggalo buddhaü saraõaü gato hoti dhammaü saraõaü gato hoti saïghaü saraõaü gato hoti, ayaü puggalo imassa puggalassa bahukàro\<*<5>*>/. Puna ca paraü bhikkhave yaü puggalaü àgamma puggalo idaü dukkhan ti yathàbhåtaü pajànàti . . . pe . . . dukkha- nirodhagàminã pañipadà ti yathàbhåtaü pajànàti, ayaü bhi- kkhave puggalo imassa puggalassa bahukàro\<*<5>*>/. Puna ca paraü bhikkhave yaü puggalaü àgamma puggalo àsavànaü khayà anàsavaü ceto-vimuttiü pa¤¤à-vimuttiü diññh' eva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharati, ayaü puggalo imassa puggalassa bahukàro\<*<5>*>/. Ime kho bhikkhave tayo puggalà puggalassa bahukàrà. Imehi ca pana bhikkhave tãhi puggalehi imassa puggalassa n' atthi a¤¤o puggalo bahukàrataro ti vadàmi. Imesa¤ ca bhikkhave tiõõaü puggalànaü iminà puggalena na suppañi- kàraü vadàmã ti, yadidaü abhivàdana-paccuññhàna-a¤jali- kamma-sàmãcikamma-cãvarapiõóapàtasenàsanagilànapaccaya- bhesajjaparikkhàrànuppadànenà ti. 25.7 Tayo 'me bhikkhave puggalà santo saüvijjamànà lokas- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Not in Cy. or Ce or Ke. ChS. vokiõõasukhadukkhaü. 2 Ph. ekacce ca vinipàtika. 3 Ph. omits devà . . . ca. 4 So also ChS. but Ph. bahåpakàrà. 5 Ph. bahåpakàro. 6 Ph. bahåpakàro. 7 This sutta recurs Puggala, III. 5. >/ #<[page 124]># %<124 PUGGALA-VAGGA. [III. 26.>% miü. Katame tayo? Arukåpamacitto\<*<1>*>/ puggalo vijjåpa- macitto vajiråpamacitto. Katamo ca bhikkhave arukåpamacitto puggalo? Idha bhikkhave ekacco puggalo kodhano hoti upàyàsaba- hulo, appam pi vutto samàno abhisajjati kuppati vyàpajjati patiññhãyati\<*<2>*>/ kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pàtukaroti. Seyyathàpi nàma duññhàruko\<*<3>*>/ kaññhena và kañhalàya và ghaññito\<*<4>*>/ bhãyosomattàya àsavaü deti,\<*<5>*>/ evam eva kho bhikkhave idh' ekacco puggalo kodhano hoti . . . pe . . . pàtukaroti. Ayaü vuccati bhikkhave arukåpamacitto puggalo. Katamo ca bhikkhave vijjåpamacitto puggalo? Idha bhikkhave ekacco puggalo idaü dukkhan ti yathà- bhåtaü pajànàti . . . pe . . . dukkhanirodhagàminã pañi- padà ti yathàbhåtaü pajànàti. Seyyathàpi bhikkhave cakkhumà puriso rattandhakàratimisàya vijjantarikàya råpàni passeyya, evam eva kho bhikkhave idh' ekacco puggalo idaü dukkhan ti . . . pe . . . dukkhanirodhagàminã pañi- padà ti yathàbhåtaü pajànàti. Ayaü vuccati bhikkhave vijjåpamacitto puggalo. Katamo ca bhikkhave vajiråpamacitto puggalo? Idha bhikkhave ekacco puggalo àsavànaü khayà anàsa- vaü cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü diññh' eva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharati. Seyyathàpi bhikkhave vajirassa n' atthi ki¤ci abhejjaü maõi và pàsàõo và, evaü eva kho bhikkhave idh' ekacco puggalo àsavànaü khayà . . . pe . . . sacchikatvà upasampajja viharati. Ayaü vuccati bhikkhave vajiråpamacitto puggalo. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasmin ti. 26.6 Tayo 'me bhikkhave puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Katame tayo? Atthi bhikkhave puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupàsitabbo, atthi bhikkhave puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupàsitabbo, atthi bhikkhave \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. aruõåpamacitto. 2 ChS., Comy (4) patittãyati (see p. 127). 3 SS. Com. duññhàrukà. 4 D., T., Tr. gaddhità. 5 D., T., Tr. assavanoti. Ph. and Com. àsavaü deti. 6 This sutta recurs Puggala, III. 13. >/ #<[page 125]># %% puggalo sakkatvà garukatvà sevitabbo bhajitabbo payi- rupàsitabbo. Katamo ca bhikkhave puggalo na sevitabbo na bhaji- tabbo na payirupàsitabbo? Idha bhikkhave ekacco puggalo hãno hoti sãlena samà- dhinà pa¤¤àya, evaråpo bhikkhave puggalo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupàsitabbo a¤¤atra anuddayà\<*<1>*>/ a¤¤atra anukampà. Katamo ca bhikkhave puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupàsitabbo? Idha bhikkhave ekacco puggalo sadiso hoti sãlena samà- dhinà pa¤¤àya, evaråpo bhikkhave puggalo sevitabbo bhaji- tabbo payirupàsitabbo. Taü kissa hetu? Sãlasàma¤¤agatà- naü sataü sãlakathà ca no bhavissati sà ca no pavattanã bhavissati\<*<2>*>/ sà ca no phàsu bhavissatã ti; samàdhisàma¤¤aga- tànaü sataü samàdhikathà ca no bhavissati sà ca no pa- vattanã bhavissati sà ca no phàsu bhavissatã ti; pa¤¤àsàma¤- ¤agatànaü sataü . . . pe . . . phàsu bhavissatã ti.\<*<3>*>/ Tasmà evaråpo puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupàsitabbo. Katamo ca bhikkhave puggalo sakkatvà garukatvà sevi- tabbo bhajitabbo payirupàsitabbo? Idha bhikkhave ekacco puggalo adhiko hoti sãlena samà- dhinà pa¤¤àya evaråpo bhikkhave puggalo sakkatvà garu- katvà sevitabbo bhajitabbo payirupàsitabbo. Taü kissa hetu? Iti aparipåraü và sãlakkhandhaü paripåressàmi\<*<4>*>/ pari- påraü và sãlakkhandhaü tattha tattha pa¤¤àya anugga- hessàmi,\<*<4>*>/ aparipåraü và samàdhikkhandhaü paripåressàmi\<*<4>*>/ paripåraü và samàdhikkhandhaü tattha tattha pa¤¤àya anuggahessàmi,\<*<4>*>/ aparipåraü và pa¤¤akkhandhaü paripåre- ssàmi\<*<4>*>/ paripåraü và pa¤¤akkhandhaü tattha tattha pa¤¤àya anuggahessàmã\<*<4>*>/ ti. Tasmà evaråpo puggalo sakkatvà garu- katvà sevitabbo bhajitabbo payirupàsitabbo. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasmin ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T., Tr. anudayà. 2 T. omits sà ca no p- bh-. ChS. reads pavattinã. 3 The Puggala inverts the order of phàsu and pavattinã. 4 So T., Tr., Cy., Ke. Other MSS. -issàmi. >/ #<[page 126]># %<126 PUGGALA-VAGGA. [III. 27.>% Nihãyati\<*<1>*>/ puriso nihãnasevã na ca hàyetha kadàci tulyasevã seññham upanamam\<*<2>*>/ udeti khippaü tasmà attano uttariü bhajethà ti\<*<3>*>/. 27.4 Tayo 'me bhikkhave puggalà santo saüvijjamànà lokas- miü. Katame tayo? Atthi bhikkhave puggalo jigucchi- tabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupàsitabbo, atthi bhikkhave puggalo ajjhupekkhitabbo na sevitabbo na bha- jitabbo na payirupàsitabbo, atthi bhikkhave puggalo sevi- tabbo bhajitabbo payirupàsitabbo. Katamo ca bhikkhave puggalo jigucchitabbo na sevi- tabbo na bhajitabbo na payirupàsitabbo? Idha bhikkhave ekacco puggalo dussãlo hoti pàpadhammo asucisaïkassarasamàcàro pañichannakammanto assamaõo\<*<5>*>/ sa- maõapañi¤¤o abrahmacàrã brahmacàripañi¤¤o antopåti ava- ssuto kasambujàto.\<*<6>*>/ Evaråpo bhikkhave puggalo jigucchi- tabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupàsitabbo. Taü kissa hetu? Ki¤càpi bhikkhave evaråpassa puggalassa na diññhànugatim àpajjati atha kho naü pàpako kittisaddo abbhuggacchati pàpamitto purisapuggalo pàpasahàyo pàpa- sampavaïko ti. Seyyathàpi bhikkhave ahi gåthagato ki¤càpi na óassati\<*<7>*>/ atha kho naü makkheti, evam eva kho bhikkhave ki¤càpi evaråpassa puggalassa na diññhànugatiü àpajjati atha kho naü pàpako kittisaddo . . . pe . . . pàpasampavaïko ti. Tasmà evaråpo puggalo jigucchitabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupàsitabbo. Katamo ca bhikkhave puggalo ajjhupekkhitabbo na sevi- tabbo na bhajitabbo na payirupàsitabbo? Idha bhikkhave ekacco puggalo kodhano hoti upàyàsa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scan Nihãyati, or read Hãyati; probably the latter. Metre: -pacchandasaka. 2 P. seññha paõàmaü udeti, but further on seññhaü upaõàmam udenti. 3 See Jat. III. p. 324. 4 This sutta recurs Puggala III. 14. 5 This word is spelt generally in Burmese MSS. asamaõo, and in Sinhalese MSS. assamaõo. 6 Here and above T., D. kasambujàto, but kasambuka-jàto in Puggala 3.14 and Cullavagga, IX. 1, 2. 7 T., Tr., ChS. óaüsati. >/ #<[page 127]># %% bahulo appaü pi vutto samàno abhisajjati kuppati vyàpajjati patitthãyati kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pàtukaroti. Seyyathàpi bhikkhave duññhàruko\<*<1>*>/ kaññhena và kañhalàya và ghaññito bhãyosomattàya àsavaü deti,\<*<2>*>/ evam eva kho bhikkhave . . . pe . . . [III.25]. Seyyathàpi bhikkhave tiõóukàlàtaü kaññhena và kañhalàya và ghaññitaü bhãyoso- mattàya cicciñàyati ciñiciñàyati,\<*<3>*>/ evam eva kho bhikkhave . . . pe . . . Seyyathàpi bhikkhave gåthakåpo kaññhena và kañhalàya và ghaññito bhãyosomattàya duggandho hoti, evam eva kho bhikkhave ekacco puggalo kodhano hoti upàyà- sabahulo . . . pe . . . pàtukaroti. Evaråpo bhikkhave puggalo ajjhupekkhitabbo na sevitabbo na bhajitabbo na payirupàsitabbo. Taü kissa hetu? Akkoseyya pi maü paribhàseyya pi maü\<*<4>*>/ anattham pi maü kareyyà ti. Tasmà evaråpo puggalo ajjhupekkhitabbo na sevitabbo na bha- jitabbo na payirupàsitabbo. Katamo ca bhikkhave puggalo sevitabbo bhajitabbo payi- rupàsitabbo? Idha bhikkhave ekacco puggalo sãlavà hoti kalyàõa- dhammo. Evaråpo bhikkhave puggalo sevitabbo bhaji- tabbo payirupàsitabbo. Taü kissa hetu? Ki¤càpi bhi- kkhave evaråpassa puggalassa na diññhànugatiü àpajjati atha kho naü kalyàõo kittisaddo abbhuggacchati kalyàõa- mitto purisapuggalo kalyàõasahàyo kalyàõasampavaïko ti. Tasmà evaråpo puggalo sevitabbo bhajitabbo payirupàsi- tabbo. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saüvijja- mànà lokasmin ti. Nihãyati puriso nihãnasevã na ca hàyetha kadàci tulyasevã seññham upanamaü udeti khippaü tasmà attano uttariü bhajethà ti. 28.5 Tayo 'me bhikkhave puggalà santo saüvijjamànà lokas- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T., Tr. duññhàrukà. 2 D., Tr., T. assavano ti; Ph. and Com. àsavaü deti. 3 Ph. vicchitàyati viñicitàyati. 4 Ph. akkoseyyasi maü paribhàseyyasi maü. 5 These questions recur Puggala, III. 4, but the answers, though analogous, are slightly different in wording. >/ #<[page 128]># %<128 PUGGALA-VAGGA. [III. 29.>% miü. Katame tayo? Gåthabhàõã pupphabhàõã madhu- bhàõã. Katamo ca bhikkhave puggalo gåthabhàõã? Idha bhikkhave ekacco puggalo sabhaggato và parisaggato và ¤àtimajjhagato\<*<1>*>/ và pågamajjhagato {và} ràjakulamajjhagato và abhinãto sakkhi-puññho evam bho purisa yaü jànàsi taü vadehã ti. So ajànaü và àha\<*<2>*>/ jànàmã ti jànaü và àha\<*<2>*>/ na jànàmã ti apassaü và àha\<*<2>*>/ passàmã ti passaü và àha\<*<2>*>/ na passàmã ti iti attahetu và parahetu và àmisaki¤cikkhahetu và sampajànamusàbhàsità hoti. Ayaü vuccati bhikkhave puggalo gåthabhàõã. Katamo ca bhikkhave puggalo pupphabhàõã? Idha bhikkhave ekacco puggalo sabhaggato và parisaggato và ¤àtimajjhagato\<*<1>*>/ và pågamajjhagato và ràjakulamajjhagato và abhinãto sakkhi-puññho -- evam bho purisa yaü jànàsi taü vadehã ti. So ajànaü và àha na jànàmã ti jànaü và àha jànàmã ti apassaü và àha na passàmã ti passaü và àha passàmã ti iti attahetu và parahetu và àmisaki¤cikkhahetu và na sampajànamusàbhàsità hoti. Ayaü vuccati bhikkhave puggalo pupphabhàõã. Katamo ca bhikkhave puggalo madhubhàõã? Idha bhikkhave ekacco puggalo pharusàvàcaü pahàya pharusàya vàcàya pañivirato hoti. Yà sà vàcà neëà kaõõa- sukhà pemanãyà hadayaïgamà porã bahujana-kantà bahujana- manàpà tathàråpiü vàcaü bhàsità hoti. Ayaü vuccati bhi- kkhave puggalo madhubhàõã. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasmin ti. 29.3 Tayo 'me bhikkhave puggalà santo saüvijjamànà lokas- miü. Katame tayo? Andho, ekacakkhu, dvicakkhu. Katamo ca bhikkhave puggalo andho? Idha bhikkhave ekaccassa puggalassa tathàråpaü cakkhu \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. inserts here gàma majjhagato. 2 SS. àha; Ph. ahaü throughout, as in Puggala, III. 4. 3 This Sutta recurs Puggala, III. 6. >/ #<[page 129]># %% na hoti yathàråpena cakkhunà anadhigataü và bhogaü adhigaccheyya adhigataü và bhogaü phàtiü kareyya, tathà- råpam pi 'ssa cakkhu na hoti yathàråpena cakkhunà kusalà- kusale dhamme jàneyya sàvajjànavajje dhamme jàneyya hãnappaõãte dhamme jàneyya kaõhasukka-sappañibhàge\<*<1>*>/ dhamme jàneyya. Ayaü vuccati bhikkhave puggalo andho. Katamo ca bhikkhave puggalo ekacakkhu? Idha bhikkhave ekaccassa puggalassa tathàråpaü cakkhu hoti yathàråpena cakkhunà anadhigataü và bhogaü adhi- gaccheyya adhigataü và bhogaü phàtiü kareyya, tathà- råpam pi 'ssa cakkhu na hoti yathàråpena cakkhunà kusalà- kusale dhamme jàneyya sàvajjànavajje dhamme jàneyya hãnappaõãte dhamme kaõhasukka-sappañibhàge dhamme jà- neyya. Ayaü vuccati bhikkhave puggalo ekacakkhu. Katamo ca bhikkhave puggalo dvicakkhu? Idha bhikkhave ekaccassa puggalassa tathàråpaü cakkhu hoti yathàråpena cakkhunà anadhigataü và bhogaü adhi- gataü và bhogaü phàtiü kareyya, tathàråpam pi 'ssa cakkhu hoti yathàråpena cakkhunà kusalàkusale dhamme jàneyya hãnappaõãte dhamme jàneyya kaõhasukka-sappañibhàge dhamme jàneyya. Ayaü vuccati bhikkhave puggalo dvi- cakkhu. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saüvijjamànà lokas- min ti. N[a c]' eva bhogà tathàråpà na ca pu¤¤àni kubbati Ubhayattha kaliggaho\<*<2>*>/ andhassa hatacakkhuno Athàparàyaü akkhàto ekacakkhu ca puggalo Dhammàdhammena saüsaññho\<*<3>*>/ bhogàni pariyesati Theyyena kåñakammena musàvàdena c' åbhayaü Kusalo hoti saïghàtuü\<*<4>*>/ kàmabhogã ca mànavo. Ito so nirayaü gantvà ekacakkhu viha¤¤ati. Dvicakkhu pana akkhàto seññho purisapuggalo Dhammaladdhehi bhogehi uññhànàdhigataü\<*<5>*>/ dhammaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T. kaõhasukkadhamme. 2 Com., ChS. kaliggàho. 3 D., T. saüsattho; Ph. saõñhàti. 4 Ph., Tr. hoti saïghàtuü; T. jotisaütuü; D. jàtiyaütuü. Com. explains saïghàtuü by saïghharituü. 5 Bb., T. uññhànàtigataü. >/ #<[page 130]># %<130 PUGGALA-VAGGA. [III. 30.>% Dadàti seññhasaïkappo avyaggamanaso\<*<1>*>/ naro Upeti bhaddakaü ñhànaü\<*<2>*>/ yattha gantvà na socati. Andha¤ ca ekacakkhu¤ ca àrakà parivajjaye Dvicakkhuü pana sevetha seññhaü purisapuggalan ti. 30.\<*<3>*>/ Tayo 'me bhikkhave puggalà santo saüvijjamàno lokas- miü. Katame tayo? Avakujjapa¤¤o puggalo, ucchaï- gapa¤¤o puggalo, puthupa¤¤o puggalo. Katamo ca bhikkhave avakujjapa¤¤o puggalo? Idha bhikkhave ekacco puggalo àràmaü gantà\<*<4>*>/ hoti abhikkhaõaü bhikkhånaü santike dhammasavanàya. Tassa bhikkhå dhammaü desenti àdi kalyàõaü majjhe kalyàõaü pariyosàna-kalyàõaü sàtthaü savya¤janaü kevalapari- puõõaü parisuddhaü brahmacariyaü pakàsenti. So tasmiü àsane nisinno tassà kathàya n' eva àdiü manasikaroti na majjhaü manasikaroti, na pariyosànaü manasikaroti, vuññhito pi tamhà àsanà tassà kathàya n' eva àdiü manasikaroti . . . pe . . . na pariyosànaü manasikaroti. Seyyathàpi bhikkhave kumbho nikkujjo tatra udakaü àsittaü vivaññati\<*<5>*>/ no saõñhàti, evam eva kho bhikkhave idh' ekacco puggalo àràmaü gantà\<*<4>*>/ hoti . . . pe . . . na pariyosànaü manasikaroti, vuññhito pi tamhà àsanà tassà kathàya n' eva àdiü manasikaroti . . . pe . . . na pariyosànaü manasikaroti. Ayaü vuccati bhikkhave avakujjapa¤¤o puggalo. Katamo ca bhikkhave ucchaïgapa¤¤o puggalo? Idha bhikkhave ekacco puggalo àràmaü gantà hoti . . . pe . . . pakàsenti. So tasmiü àsane nisinno tassà kathàya àdim pi manasikaroti . . . pe . . . pariyosànam pi manasika- roti, vuññhito ca\<*<6>*>/ kho tamhà àsanà tassà kathàya n' eva adim manasikaroti . . . pe . . . na pariyosànaü manasikaroti. Seyyathàpi bhikkhave purisassa ucchaïge nànàkhajjakàni àkiõõàni tilà taõóulà\<*<7>*>/ modakà badarà, so tamhà àsanà vuññha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. avyagghamanaso. ChS. -màna-. 2 T., Ph. bhaddakaõñhànaü. 3 The Sutta recurs Puggala, III. 7. 4 Compare above II. 4, 5 and the verses below. 5 T., Tr. vivaddhati; Bb. vivaññati. 6 Ph. pi ca kho tamhà; Tr. pi tamhà; T. ca tamhà. 7 Ph. àkiõõàni taõóulà bhokà va so tamha; compare tilà taõóulà dhovasi Jàt. III. 425. >/ #<[page 131]># %% hanto satisammosà pakireyya, evam eva kho bhikkhave idh' ekacco puggalo àràmaü gantà hoti . . . pe . . . na pari- yosànaü manasikaroti, vuññhito ca kho tamhà àsanà tassà kathàya n' eva àdiü manasikaroti . . . pe . . . na pariyosà- naü manasikaroti. Ayaü vuccati bhikkhave ucchaïga- pa¤¤o puggalo. Katamo ca bhikkhave puthupa¤¤o puggalo? Idha bhikkhave ekacco puggalo àràmaü gantà hoti . . . pe . . . pakàsenti. So tasmiü àsane nisinno tassà kathàya adim pi manasikaroti . . . pe . . . pariyosànaü manasikaroti, vuññhito pi tamhà àsanà tassà kathàya àdim pi manasikaroti . . . pe . . . pariyosànaü manasikaroti. Seyyathàpi bhikkhave kumbho ukkujjo tatra udakaü àsittaü saõñhàti no vivaññati, evam eva kho bhikkhave idh' ekacco puggalo àràmaü gantà hoti . . . pe . . . pariyosànaü manasikaroti, vuññhito pi tamhà àsanà tassà kathàya àdim pi manasikaroti . . . pe . . . pariyosànam pi manasikaroti. Ayaü vuccati bhikkhave puthupa¤¤o puggalo. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasmin ti. Avakujjapa¤¤o puriso dummedho avicakkhaõo Abhikkhaõam pi ce hoti gantà bhikkhånaü santike âdiü kathàya majjha¤ ca pariyosàna¤ ca tàdiso Uggahetuü na sakkoti pa¤¤à hi 'ssa na vijjati. Ucchaïgapa¤¤o puriso seyyo etena vuccati. Abhikkhaõam pi ce hoti gantà bhikkhånaü santike âdiü kathàya majjha¤ ca pariyosàna¤ ca tàdiso Nisinno àsane tasmiü uggahetvàna vya¤janaü Vuññhito na ppajànàti gahitam pi 'ssa mussati. Puthupa¤¤o ca puriso seyyo etehi\<*<1>*>/ vuccati Abhikkhaõam pi ce hoti gantà bhikkhånaü santike âdiü kathàya majjha¤ ca pariyosàna¤ ca tàdiso Nisinno àsane tasmiü uggahetvàna vya¤janaü Dhàreti seññhasaïkappo avyaggamanaso\<*<2>*>/ naro Dhammànudhammapañipanno dukkhass' antakaro siyà ti. Puggalavaggo tatiyo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. etena. 2 ChS. -màna-. >/ #<[page 132]># %<132 DEVADæTA-VAGGA. [III. 31.>% 31. Sabrahmakàni bhikkhave tàni kulàni yesaü puttànaü màtàpitaro ajjhàgàre påjità honti, sapubbàcariyakàni bhi- kkhave tàni kulàni yesaü puttànaü màtàpitaro ajjhàgàre påjità honti, sàhuõeyyakàni bhikkhave tàni kulàni yesaü puttànaü màtàpitaro ajjhàgàre påjità honti. Brahmà ti bhikkhave màtàpitunnaü etaü adhivacanaü, pubbàcariyà ti bhikkhave màtàpitunnaü etaü adhivacanaü, àhuõeyyà ti bhikkhave màtàpitunnaü etaü adhivacanaü. Taü kissa hetu? Bahukàrà bhikkhave màtàpitaro puttà- naü àpàdakà posakà imassa lokassa dassetàro ti\<*<1>*>/. Brahmà ti màtàpitaro pubbàcariyà ti vuccare âhuõeyyà ca puttànaü pajàya cànukampakà\<*<2>*>/ Tasmà hi te namasseyya sakkareyyàtha\<*<3>*>/ paõóito Annena atha pànena vatthena sayanena ca Ucchàdanena nhàpanena pàdànaü dhovanena ca Nàya naü\<*<4>*>/ paricariyàya màtàpitusu paõóità Idh' eva\<*<5>*>/ naü pasaüsanti pecca sagge pamodatã ti. 32. 1. Atha kho àyasmà ânando yena Bhagavà ten' upasaï- kami. Upasaïkamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekama- ntaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho àyasmà ânando Bhagavantaü etad avoca: Siyà nu kho bhante bhikkhuno tathàråpo samàdhipañilàbho yathà imasmi¤ ca savi¤¤àõake kàye ahaïkàra-mamaïkàra- mànànusayà nàssu, bahiddhà ca sabbanimittesu ahaïkàrama- maïkàra-mànànusayà nàssu, ya¤ ca cetovimuttiü pa¤¤àvi- muttiü upasampajja viharato ahaïkàra-mamaïkàra-mànànu- sayà na honti ta¤ ca cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü upasam- pajja vihareyyà ti? Siyà ânanda bhikkhuno tathàråpo samàdhipañilàbho . . . pe . . . upasampajja vihareyyà ti. Yathàkathaü pana bhante siyà bhikkhuno tathàråpo samàdhipañilàbho . . . pe . . . upasampajja vihareyyà ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See Aïguttara Nik II. 4, 2. 2 T. cànukampayakà. ChS. anu-. 3 SS. sakkareyyàtha; Ph., ChS. sakkareyya ca. 4 Sic all MSS. Ke Tàya. 5 Tr., Com. Idha ceva. >/ #<[page 133]># %% Idh' ânanda bhikkhuno evaü hoti:-- etaü santaü etaü paõãtaü yadidaü sabbasaïkhàrasamatho sabbåpadhi-pañi- nissaggo taõhakkhayo viràgo nirodho nibbànan ti. Evaü kho ânanda siyà bhikkhuno tathàråpo samàdhipañilàbho . . . pe . . . upasampajja vihareyyà ti. Ida¤ ca pana me taü ânanda sandhàya bhàsitaü Pàràyane Puõõakapa¤he: Saïkhàya lokasmiü parovaràni Yass' i¤jitaü\<*<1>*>/ n' atthi kuhi¤ci loke Santo vidhåmo anigho niràso Atàri\<*<2>*>/ so jàtijaran ti bråmã ti\<*<3>*>/. 2. \<*<4>*>/Atha kho àyasmà Sàriputto yena Bhagavà ten' upasaï- kami. Upasaïkamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho àyasmantaü Sàriputtaü Bhagavà etad avoca: Saïkhittena pi kho ahaü Sàriputta dhammaü deseyyaü vitthàrena pi kho ahaü Sàriputta dhammaü deseyyaü saï- khittavitthàrena pi kho ahaü Sàriputta dhammaü deseyyaü, a¤¤àtàro ca dullabhà ti. Etassa Bhagavà kàlo etassa Sugata kàlo yaü Bhagavà saïkhittena pi dhammaü deseyya vitthàrena pi dhammaü deseyya saïkhittavitthàrena pi dhammaü deseyya, bha- vissanti dhammassa a¤¤àtàro ti. Tasmàt iha Sàriputta evaü sikkhitabbaü:-- Imasmi¤ ca savi¤¤àõake kàye ahaïkàra-mamaïkàra-mànànusayà na\<*<5>*>/ bhavissanti, bahiddhà ca sabbanimittesu ahaïkàra-mamaïkà- ramànànusayà na bhavissanti,\<*<6>*>/ ya¤ ca cetovimuttiü pa¤¤àvi- muttiü upasampajja viharato\<*<7>*>/ ahaïkàra-mamaïkàra-mànà- nusayà na\<*<5>*>/ honti ta¤ ca cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü upa- sampajja viharissàmà ti. Evaü hi vo\<*<8>*>/ Sàriputta sikkhi- tabbaü. Yato kho\<*<9>*>/ Sàriputta bhikkhuno imasmiü\<*<10>*>/ savi¤¤à- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. yassi¤citaü; SS. yasaüsijitaü; Tr., Fausboll yassa jitaü. In IV. 41 Tr. reads Yasmiü jitaü. 2 Com. and Fausboll atari; T., Ph. àtari. 3 See Sutta Nipàtà V. 4, 6 (1048). 4 Here ChS. begins Sutta No. 33. 5 Ph. nàna. 6 Ph. omits bahiddhà ca sabb- ahan- na bhavissanti. 7 Ph. viharanto. 8 Ph. Evaü kho. 9 Ph. yato ca kho. 10 ChS.-mi¤ ca. >/ #<[page 134]># %<134 DEVADæTA-VAGGA. [III. 33.>% õake kàye ahaïkàra-mamaïkàra-mànànusayà na honti bahid- dhà ca sabbanimittesu ahaïkàra-mamaïkàra-mànànusayà na honti, ya¤ ca cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü upasampajja viharato ahaïkàra-mamaïkàra-mànànusayà na honti ta¤ ca cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü upasampajja viharati. Ayaü vuccati Sàriputta bhikkhu acchecchi\<*<1>*>/ taõhaü vàvattayi\<*<2>*>/ saüyojanaü sammà mànàbhisamayà\<*<3>*>/ antam akàsi dukkhassa. Ida¤ ca\<*<4>*>/ pana me taü Sàriputta sandhàya bhàsitaü Pàràyane Udayapa¤he\<*<5>*>/. Pahànaü kàmacchandànaü\<*<6>*>/ domanassàna c' åbhayaü Thãnassa ca panådanaü kukkuccànaü nivàraõaü Upekkhàsatisaüsuddhaü dhammatakkapurejavaü\<*<7>*>/ A¤¤àvimokkhaü pabråmi avijjàya ppabhedanan ti. 33. 1. Tãõ' imàni bhikkhave nidànàni kammànaü samudayàya. Katamàni tãõi? Lobho nidànaü kammànaü samudayàya, doso nidànaü kammànaü samudayàya, moho nidànaü kammànaü samudayàya. Yaü bhikkhave lobhapakataü kammaü lobhajaü lobha- nidànaü lobhasamudayaü yatth' assa attabhàvo nibbattati tattha taü kammaü vipaccati, yattha taü kammaü vipa- ccati tattha tassa kammassa vipàkaü pañisaüvedeti diññh' eva dhamme uppajje và apare và pariyàye\<*<8>*>/. Yaü bhikkhave dosapakataü kammaü dosajaü dosanidà- naü dosasamudayaü yatth' assa attabhàvo nibbattati tattha taü kammaü vipaccati, yattha taü kammaü vipaccati tattha tassa kammassa vipàkaü pañisaüvedeti diññh' eva dhamme uppajje và apare và pariyàye\<*<8>*>/. Yaü bhikkhave mohapakataü kammaü mohajaü mohani- dànaü mohasamudayaü yatth' assa attabhàvo nibbattati tattha taü kammaü vipaccati, yattha taü kammaü vipaccati \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. acchejji. 2 Ph. vivattayi; SS. vàvattayi. 3 D. abhisamaye. 4 Ph. omits ca. 5 Sutta Nipàtà, V. 14, 23 (1106-7). 6 T. Tr., ChS. kàmasa¤¤ànaü. 7 Ph. dhammacakka- 8 Ph. upasampajje và aparapare (and further on aparàpare) và pariyàye. >/ #<[page 135]># %% tattha tassa kammassa vipàkaü pañisaüvedeti diññh' eva dhamme uppajje và apare và pariyàye. Seyyathàpi bhikkhave bãjàni akkhaõóàni apåtãni avàtàta- pahatàni\<*<1>*>/ sàradàni\<*<2>*>/ sukhasayitàni sukhette suparikamma- tàya bhåmiyà nikkhittàni devo ca sammà dhàraü anuppa- veccheyya\<*<3>*>/ ev' assu tàni bhikkhave bãjàni vuóóhiü viråëhiü vepullaü àpajjeyyuü. Evam eva kho bhikkhave yaü lob- hapakataü kammaü . . . pe . . . uppajje và apare và pariyàye yaü dosapakataü kammaü . . . pe . . . uppajje và apare và pariyàye; yaü mohapakataü kammaü mohajaü mohanidà- naü mohasamudayaü yatth' assa attabhàvo nibbattati tat- tha tam kammaü vipaccati, yattha taü kammaü vipaccati tattha tassa kammassa vipàkaü pañisaüvedeti diññh' eva dhamme uppajje và apare và pariyàye. Imàni kho bhikkhave tãõi nidànàni kammànaü samudayàya. 2. Tãõ' imàni bhikkhave nidànàni kammànaü samudayàya. Katamàni tãõi? Alobho nidànaü kammànaü samudayàya, adoso nidànaü kammànaü samudayàya, amoho nidànaü kammànaü samudayàya. Yaü bhikkhave alobhapakataü kammaü alobhajaü alo- bhanidànaü alobhasamudayaü lobhe vigate evaü taü kam- maü pahãnaü hoti ucchinnamålaü tàlàvatthukataü anabhà- vakataü\<*<5>*>/ àyatiü anuppàdadhammaü. Yaü bhikkhave adosapakataü kammaü adosajaü adosani- dànaü adosasamudayaü dose vigate evaü taü kammaü pa- hãnaü hoti ucchinnamålaü tàlàvatthukataü anabhàvakataü\<*<4>*>/ àyatiü anuppàdadhammaü. Yaü bhikkhave amohapakataü kammaü amohajaü amo- hanidànaü amohasamudayaü mohe vigate evaü taü kam- maü pahãnaü hoti ucchinnamålaü tàlàvatthukataü anabhà- vakataü àyatiü anuppàdadhammaü. Seyyathàpi bhikkhave bãjàni akkhaõóàni apåtãni avàtàta- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. avàtatàpahatàni; D. avatàtà tapahàtàni. 2 Ph. sàparadàni; ChS. sàràdàni. 3 Ph. anuppavaccheyyaü. 4 Ph. anabhàvaïkataü. >/ #<[page 136]># %<136 DEVADæTA-VAGGA. [III. 34.>% pahatàni sàradàni sukhasayitàni tàni puriso agginà daheyya agginà óahitvà masiü kareyya masiü karitvà mahàvàte và opuneyya\<*<1>*>/ nadiyà và sãghasotàya pavàheyya ev' assu tàni bhikkhave bãjàni ucchinnamålàni tàlàvatthukatàni anabhàva- katàni àyatiü anuppàdadhammàni, evam eva kho bhikkhave yaü alobhapakataü kammaü . . . pe . . . anuppàdadham- maü: yaü adosapakataü kammaü . . . pe . . . anuppàda- dhammaü: yaü amohapakataü kammaü amohajaü amoha- nidànaü amohasamudayaü mohe vigate evaü taü kammaü pahãnaü hoti ucchinnamålaü tàlàvatthukataü anabhàvaka- taü àyatiü anuppàdadhammaü. Imàni kho bhikkhave tãõi nidànàni kammànaü samu- dayàya ti. Lobhajaü dosaja¤ c' eva mohaja¤ càpi\<*<2>*>/ 'viddasu Yaü tena pakataü kammaü appaü và yadi và bahuü Idh' eva taü vedanãyaü vatthuü a¤¤aü na\<*<3>*>/ vijjati Tasmà lobha¤ ca dosa¤ ca moha¤ càpi 'viddasu Vijjaü uppàdayaü bhikkhu sabbà duggatiyo jahe\<*<4>*>/ ti. 34. Evaü me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà âëaviyaü viharati Gomagge Siüsapàvane paõõasanthàre\<*<5>*>/. Atha kho Hatthako âëavako jaïghàvihàraü anucaïkamàno anuvicaramàno addasa Bhagavantaü Gomagge Siüsapàvane paõõasanthàre nisinnaü, disvà yena Bhagavà ten' upasaï- kami, upasaïkamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Hatthako âëavako Bhaga- vantaü etad avoca: Kacci\<*<6>*>/ bhante Bhagavà sukham asayitthà\<*<7>*>/ ti. Evaü kumàra sukhaü asayitthaü. Ye ca\<*<8>*>/ pana loke suk- haü senti ahaü tesaü a¤¤ataro ti. Sãtà bhante hemantikà ratti antaraññhako himapàtasamayo kharà gokaõñakahatà bhåmi tanuko paõõasanthàro viralàni\<*<9>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D., Ph. -puõeyyà; D. -thuõeyya. See Mahàparinibbàna Sutta, IV. 43, p. 45. 2 Ph. vàpi.; ChS. càp' aviddasu. 3 Omitted by T. 4 Ph. jaye. 5 ChS. -santhar-throughout. 6 Ph. kicci. 7 Ph. sukhaü sayitthà. 8 Ph. omits ca. 9 T. viraëàni. >/ #<[page 137]># %% rukkhassa pattàni sãtàni kàsàyàni vatthàni sãto ca veramba- vàto vàti\<*<1>*>/. Atha ca pana Bhagavà evam àha:-- Evaü kumàra sukhaü asayitthaü. Ye ca pana loke sukhaü senti ahaü tesaü a¤¤ataro ti. Tena hi kumàra taü yeva ettha pañipucchissàmi yathà te khameyya tathà naü vyàkareyyàsi. Taü kiü ma¤¤asi kumàra? Idh' assa gahapatissa và gahapatiputtassa và kåñàgàraü ullitàvalittaü nivàtaü\<*<2>*>/ phussitaggaëaü pihitavàtapànaü,\<*<3>*>/ tatr' assa pallaïko goõakatthato\<*<4>*>/ pañi- katthato\<*<4>*>/ pañalikatthato\<*<4>*>/ kadalimigapavarapaccattharaõo\<*<5>*>/ sa-uttaracchado\<*<6>*>/ ubhatolohitakåpadhàno, telappadãpo c' ettha jhàyeyya\<*<7>*>/ catasso\<*<8>*>/ ca pajàpatiyo ca manàpamanàpena paccupaññhitàssu.\<*<9>*>/ Taü kiü ma¤¤asi kumàra sukhaü và so sayeyya no và kathaü và te\<*<10>*>/ ettha hotã ti? Sukhaü so bhante sayeyya. Ye ca pana loke sukhaü senti so tesaü a¤¤ataro ti. Taü kiü ma¤¤asi kumàra? Api nu tassa gahapatissa và gahapatiputtassa và uppajjeyyuü ràgajà pariëàhà kàyikà và cetasikà và yehi so ràgajehi pariëàhehi parióayhamàno\<*<11>*>/ dukkhaü sayeyyà ti? Evaü bhante. Yehi kho so kumàra gahapati và gahapatiputto và ràgajehi pariëàhehi parióayhamàno\<*<11>*>/ dukkhaü sayeyya, so ràgo Tathà- gatassa pahãno ucchinnamålo tàlàvatthukato anabhàvakato àyatiü anuppàdadhammo. Tasmàhaü sukhaü asayitthaü\<*<12>*>/. Taü kiü ma¤¤asi kumàra? Api nu tassa gahapatissa và gahapatiputtassa và uppajjeyyuü dosajà pariëàhà . . . pe . . . mohajà pariëàhà kàyikà và cetasikà và yehi so mohajehi pariëàhehi parióayhamàno\<*<11>*>/ dukkhaü sayeyyà ti? Evaü bhante. Yehi kho so kumàra gahapati và gahapatiputto và mo- hajehi pariëàhehi parióayhamàno\<*<11>*>/ dukkhaü sayeyya, so moho Tathàgatassa pahãno ucchinnamålo tàlàvatthukato ana- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph., ChS. vàyati. 2 omitted by T. 3 See Ang. Nik. III. 1. 4 Ph. -aññako. 5 Ph. kadalamiga; T. kàdalimiga. 6 Ph. omits sa. 7 Ph. càleyya for jàleyya; T., Tr. jhàyeyya. 8 Ph. -tasseva; SS. -tasso. 9 Ph., ChS. paccupaññhità assu. 10 SS. te; Ph. so. 11 Ph. parióeyyamàno. 12 Ph. sayitthaü. >/ #<[page 138]># %<138 DEVADæTA-VAGGA. [III. 35.>% bhàvakato àyatiü anuppàdadhammo. Tasmàhaü sukhaü asa- yitthan ti. Sabbadà ve sukhaü seti bràhmaõo parinibbuto Yo na lippati\<*<1>*>/ kàmesu sãtibhåto niråpadhi Sabbà àsattiyo chetvà vineyya hadaye daraü Upasanto sukhaü seti santiü pappuyya\<*<2>*>/ cetaso ti 35. 1. Tãõ' imàni bhikkhave devadåtàni. Katamàni tãõi? Idha bhikkhave ekacco kàyena duccaritaü carati vàcàya duccaritaü carati manasà duccaritaü carati. So kàyena duccaritaü caritvà vàcàya duccaritaü caritvà manasà ducca- ritaü caritvà kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjati.\<*<3>*>/ Tam enaü bhikkhave niraya- pàlà nànà bàhàsu gahetvà Yamassa ra¤¤o dassenti:-- Ayaü deva puriso ametteyyo\<*<4>*>/ apetteyyo\<*<5>*>/ asàma¤¤o abrahma¤¤o na kule jeññhàpacàyã, imassa devo daõóam paõetå ti. Taü enaü bhikkhave Yamo ràjà pañhamaü devadåtaü samanuyu¤jati\<*<6>*>/ samanugàhati samanubhàsati:-- Ambho pu- risa, na tvam addasa manussesu pañhamaü devadåtaü pàtu- bhåtan ti? So evam àha:-- Nàddasaü\<*<7>*>/ bhante ti. Tam enaü bhikkhave Yamo ràjà evam àha:-- Ambho purisa, na tvam addasa manussesu itthiü và purisaü và asãtikaü và navutikaü và vassasatikaü và jàtiyà jiõõaü gopànasivaïkaü bhoggaü daõóaparàyanaü pavedhamànaü gacchantaü àturaü gatayobbanaü khaõóadantaü palitake- saü vilånaü khalitaü\<*<8>*>/ sirovalitaü tilakàhatagattan\<*<9>*>/ ti. So evam àha:-- Addasaü bhante ti. Tam enaü bhikkhave Yamo ràjà evam àha:-- Ambho purisa, tassa te vi¤¤ussa sato mahallakassa na etad ahosi -- aham pi kho 'mhi jaràdhammo jaram anatãto, handàhaü kalyàõaü karomi kàyena vàcàya manasà ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ba., Ph. limpati. 2 Ph. appeyya; Oldenberg appuyya. These verses recur in the episode Saüyutta, X. 8 Cullavagga, VI. 4, 1-4. 3 Ph. upapajjati. 4 T. amatteyyo. 5 T. apateyyo. 6 Ph. samanuyujjati. 7 Ph. na addasaü. 8 Ph. khalitasiraü; ChS. khalitasiraü valitaü. 9 Ph. tilàkàhatag-. >/ #<[page 139]># %% So evam àha:-- Nàhaü sakkhissaü\<*<1>*>/ bhante pamàdassaü bhante ti. Tam enaü bhikkhave Yamo ràjà evam àha:-- Ambho purisa, pamàdavatàya\<*<2>*>/ na kalyàõam akàsi kàyena vàcàya manasà. Taggha tvaü,\<*<3>*>/ ambho purisa, tathà karissanti\<*<4>*>/ yathà taü\<*<5>*>/ pamattaü. Taü kho pan' etaü\<*<6>*>/ pàpakammaü n' eva màtarà kataü, na pitarà kataü, na bhàtarà kataü, na bhaginiyà kataü, na mittàmaccehi kataü, na ¤àtisàlohitehi kataü, na devatàhi kataü, na samaõabràhmaõehi kataü, atha kho tayà' vetaü\<*<7>*>/ pàpakammaü kataü, tvaü yeva tassa vipàkaü pañisaüvediyasã\<*<8>*>/ ti. 2. Tam enaü, bhikkhave, Yamo ràjà pañhamaü devadåtaü samanuyu¤jitvà samanugàhitvà\<*<9>*>/ samanubhàsitvà dutiyaü devadåtaü samanuyu¤jati samanugàhati samanubhàsati:-- Ambho purisa, na tvaü addasa\<*<10>*>/ manussesu dutiyaü deva- dåtaü pàtubhåtan ti? So evam àha:-- Nàddasaü\<*<11>*>/ bhante ti. Tam enaü bhikkhave Yamo ràjà evam àha:-- Ambho purisa, na tvam addasa\<*<10>*>/ manussesu itthiü và purisaü và àbàdhikaü\<*<12>*>/ dukkhitaü bàëhagilànaü sake muttakarãse pali- pannaü semànaü\<*<13>*>/ a¤¤ehi ca\<*<14>*>/ vuññhàpiyamànaü\<*<15>*>/ a¤¤ehi saüvesiyamànan ti. So evam àha:-- Addasaü bhante ti. Tam enaü bhikkhave Yamo ràjà evam àha:-- Ambho purisa, tassa te vi¤¤ussa sato mahallakassa na etad ahosi -- Aham pi kho 'mhi vyàdhidhammo vyàdhim anatãto handà- haü kalyàõaü karomi kàyena vàcàya manasà ti? So evam àha:-- Nàhaü sakkhissaü bhante pamàdassaü bhante ti. Tam enaü bhikkhave Yamo ràjà evam àha:-- Ambho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS., ChS. nàsakkhissaü. 2 Ph., ChS. pamàdatàya. 3 Ph. taggha taü; T. tatra tvaü. 4 Ph. karissati. 5 Ph. te but tam further on. 6 Ph., ChS. pana te etaü 7 T. cetaü; Ph., Tr. ve taü. 8 Ba., T., Tr. -vedissatã; Bb. -vediyassatã; ChS. vedissasã ti. 9 Ph. -gahetvà. 10 Ph. addassa. 11 Ph. nadassaü. 12 Ph., àbàdhitaü. 13 Ph. seyyamànaü. 14 omitted by Ph. and Tr. 15 D., Bb. vuññhàhapiyamànaü; T. vuññhàhipiyamànaü. >/ #<[page 140]># %<140 DEVADæTA-VAGGA. [III. 35.>% purisa, pamàdavatàya\<*<1>*>/ na kalyàõam akàsi kàyena vàcàya manasà. Taggha tvaü,\<*<2>*>/ ambho purisa, tathà karissanti yathà taü pamattaü. Taü kho pan' etaü\<*<3>*>/ pàpakammaü n' eva màtarà kataü, na pitarà kataü, na bhàtarà kataü, na bhaginiyà kataü, na mittàmaccehi kataü, na ¤àtisàlohitehi kataü, na devatàhi kataü, na samaõabràhmanehi kataü, atha kho tayà ve\<*<4>*>/ taü pàpakammaü kataü, tvaü yeva tassa vipàkaü pañisaüvediyasã\<*<5>*>/ ti. 3. Tam enaü bhikkhave Yamo ràjà . . . tatiyaü devadåtaü samanuyu¤jati samanugàhati samanubhàsati:-- Ambho purisa, na tvaü addasa manussesu tatiyaü devadåtaü pàtubhåtaõ ti? So evam àha:-- Nàddasaü bhante ti. Tam enaü bhikkhave Yamo ràjà evam àha:-- Ambho purisa, na tvam addassa manussesu itthiü và purisaü và ekàhamataü và dvãhamataü và tãhamataü và uddhumàta- kaü vinãlakaü vipubbakajàtan ti? So evam àha:-- Addasaü bhante ti. Tam enaü bhikkhave Yamo ràjà evam àha:-- Ambho purisa, tassa te vi¤¤ussa sato mahallakassa na etad ahosi: Aham pi kho 'mhi maraõadhammo maraõam anatãto, handà- haü kalyàõaü karomi kàyena vàcàya manasà ti? So evam àha:-- Nàhaü sakkhissaü\<*<6>*>/ pamàdassaü bhante ti. Tam enaü bhikkhave Yamo ràjà evam àha:-- Ambho purisa, pamàdavatàya\<*<7>*>/ na kalyàõam akàsi kàyena vàcàya manasà. Taggha tvam\<*<8>*>/ ambho purisa tathà karissanti yathà taü pamattaü. Taü kho pan' etaü\<*<9>*>/ pàpakammaü n' eva màtarà kataü, na pitarà kataü, na bhàtarà kataü, na bhagi- niyà kataü, na mittàmaccehi kataü, na ¤àtisàlohitehi kataü, . . . atha kho tayà ve taü pàpakammaü kataü tvaü yeva tassa vipàkaü pañisaüvediyasã ti\<*<10>*>/. 4. Tam enaü bhikkhave Yamo ràjà tatiyaü devadåtaü samanuyu¤jitvà samanugàhitvà samanubhàsitvà tuõhã hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. pamàdatàya. 2 Ph. taü. 3 Ph. pana te etaü. 4 Ph. yathà ve; T. tayà ce. 5 Ph. -vediyatã; Tr. -vedissatã; Ba. -vediyassatã. 6 T. nàsakkhissaü. 7 Ph. pamàdatàya. 8 Ph. taü. 9 Ph. pana te etaü. 10 Ph. -vediyasã; Ba., Tr. -vedissatã. >/ #<[page 141]># %% Tam enaü bhikkhave nirayapàlà pa¤cavidhabandhanaü nàma karaõaü kàronti,\<*<1>*>/ tattaü ayokhãlaü hatthe gamenti tattaü ayokhãlaü dutiyasmiü hatthe gamenti tattaü ayokhã- laü pàde gamenti tattaü ayokhãlaü dutiyasmiü pàde gamenti tattaü ayokhãlaü majjhe urasmiü gamenti. So tattha dukkhà tibbà\<*<2>*>/ kharà\<*<3>*>/ kañukà vedanà vediyati,\<*<4>*>/ na ca tàva kàlaü karoti yàva na\<*<5>*>/ taü pàpakammaü vyantihoti\<*<6>*>/. Tam enaü bhikkhave nirayapàlà saüvesitvà\<*<7>*>/ kuñhàrãhi\<*<8>*>/ tacchanti.\<*<9>*>/ So tattha dukkhà tibbà\<*<2>*>/ kharà\<*<3>*>/ kañukà vedanà vediyati, na ca tàva kàlaü karoti yàva na taü pàpakammaü vyantihoti. Tam enaü bhikkhave nirayapàlà uddhaü pàdaü adho siraü ñhapetvà\<*<10>*>/ vàsãhi tacchanti\<*<9>*>/ . . . pe . . . Tam enaü bhikkhave nirayapàlà rathe yojetvà àdittàya bhåmiyà sampajjalitàya sajotibhåtàya sàrenti pi paccàsà- renti\<*<11>*>/ . . . pe . . . Tam enaü bhikkhave nirayapàlà mahantaü aïgàrapabba- taü àdittaü sampajjalitaü sajotibhåtaü àropenti pi oropenti pi . . . pe . . . Tam enaü bhikkhave nirayapàlà uddhaü pàdaü adho siraü gahetvà tattàya lohakumbhiyà pakkhipanti àdittàya sampajjalitàya sajotibhåtàya. So tattha phenuddehakaü paccati,\<*<12>*>/ so tattha phenuddehakaü paccamàno sakim pi uddhaü gacchati sakim pi adho gacchati sakim pi tiriyaü gacchati. So tattha dukkhà tibbà\<*<2>*>/ kharà\<*<3>*>/ kañukà vedanà vediyati, na ca tàva kàlaü karoti yàva na\<*<13>*>/ taü pàpakam- maü vyantihoti. Tam enaü bhikkhave nirayapàlà mahàniraye pakkhipanti. So kho\<*<14>*>/ pana bhikkhave mahànirayo Catukaõõo catudvàro vibhatto bhàgaso mito\<*<15>*>/ Ayopàkàrapariyanto ayasà pañikujjito\<*<16>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. karonti. Ke kammakaraõaü karoti. ChS. kàraõaü. 2 SS. tippà. 3 omitted by SS. 4 Ba., Tr. -vedeti. 5 omitted by Ph. 6 quoted Milinda-pa¤ha, p. 67. 7 Ph. saïkaghitvà corrected to saïghitvà. ChS. saükaóóhitvà. 8 Ph. kudhàdãhi. 9 ChS. tacchehi. 10 Ph., ChS. gahetvà. 11 Ph. haranti . . . paccàharanti. D. sarenti paccàharanti. 12 Ph. so . . . paccati omitted by Ph. 13 omitted by Ph. 14 omitted by Ph. 15 See Mahàvastu, p. 9. 16 Ph. -pañikujjhito. >/ #<[page 142]># %<142 DEVADæTA-VAGGA. [III. 36.>% Tassa ayomayà bhåmi jalità tejasà yutà Samantà yojanasataü\<*<1>*>/ pharitvà tiññhati sa[bba]dà ti. 5. \<*<2>*>/ Bhåtapubbaü bhikkhave Yamassa ra¤¤o etad ahosi:-- Ye kira bho loke pàpakàni kammàni karonti te evaråpà vividhà kammakaraõà\<*<3>*>/ karãyanti,\<*<4>*>/ aho vatàhaü manussattaü labheyyaü Tathàgato ca loke uppajjeyya\<*<5>*>/ arahaü sammà- sambuddho, ta¤ càhaü Bhagavantaü payirupàseyyaü, so ca me Bhagavà dhammaü deseyya, tassa càhaü Bhagavato dhammaü àjàneyyan ti. Taü kho panàhaü bhikkhave na a¤¤assa samaõassa và bràhmaõassa và sutvà evaü vadàmi, api ca kho bhikkhave yad eva me sàma¤ ¤àtaü sàmaü diññhaü sàmaü viditaü tad evàhaü vadàmã ti. 6. Codità devadåtehi ye pamajjanti màõavà Te dãgharattaü socanti hãnakàyåpagà\<*<6>*>/ narà Ye ca kho devadåtehi santo sappurisà idha Codità nappamajjanti ariyadhamme kudàcanaü Upàdàne bhayaü disvà jàtimaraõasambhave Anupàdà vimuccanti jàtimaraõasaïkhaye\<*<7>*>/ Te khemappattà sukhità\<*<8>*>/ diññhadhammàbhinibbutà Sabbaverabhayàtãtà sabbadukkhaü upaccagun ti. 36. Aññhamiyaü bhikkhave pakkhassa catunnaü mahàràjànaü amaccà pàrisajjà imaü lokaü anuvicaranti, kacci\<*<9>*>/ bahå manussà manussesu metteyyà\<*<10>*>/ petteyyà sàma¤¤à brahma¤¤à kule jeññhàpacàyino uposathaü upavasanti pañijàgarenti\<*<11>*>/ pu¤¤àni karontã ti. Càtuddasã bhikkhave pakkhassa catunnaü mahàràjànaü puttà imaü lokaü anuvicaranti, kacci\<*<12>*>/ bahå manussà manussesu metteyyà petteyyà sàma¤¤à brahma¤¤à kule \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ba samanta-ayojana; Ph. samantà yojanà. 2 ChS. Sutta No. 37 begins. 3 ChS. -kàranà. 4 Ph. kàriyanti. 5 Ph. upasampajjeyya. 6 Ph. hãnakànãpakà. 7 Ph. saïkhàye. 8 D. te khe pamattà; T., Tr. te kho pamattà; Ph. taï kho sampattà sukhino. In Ang. Nik. VI. 23. Tr. reads Te khemappattà sukhino. 9 Ph. ki¤ci. 10 D., T. matteyya. 11 Ph. pañijàlaü karonti; SS., Com. pañijàgaronti. 12 Ph. ki¤ci. >/ #<[page 143]># %% jeññhàpacàyino uposathaü upavasanti pañijàgarenti\<*<1>*>/ pu¤¤àni karontã ti. Tad ahu bhikkhave uposathe paõõarase cattàro mahàrà- jàno\<*<2>*>/ sàmaü yeva imaü lokaü anuvicaranti, kacci\<*<3>*>/ bahå manussà manussesu metteyyà petteyyà sàma¤¤à brahma¤¤à kule jeññhàpacàyino uposathaü upavasanti pañijàgarenti\<*<1>*>/ pu¤¤àni karontã ti. Sace bhikkhave appakà honti manussà manussesu metteyyà petteyyà sàma¤¤à brahma¤¤à kule jeññhàpacàyino uposathaü upavasanti pañijàgarenti\<*<1>*>/ pu¤¤àni karontã ti. Tam enaü bhikkhave cattàro mahàràjàno\<*<2>*>/ devànaü Tàvatiüsànaü sudhammàyaü sabhàyaü sannisinnànaü sannipatitànaü àro- centi:-- Appakà kho màrisà manussà manussesu metteyyà pet- teyyà sàma¤¤à brahma¤¤à kule jeññhàpacàyino uposathaü upavasanti pañijàgarenti\<*<4>*>/ pu¤¤àni karontã ti. Tena hi\<*<5>*>/ bhikkhave devà Tàvatiüsà anattamanà honti:-- dibbà\<*<6>*>/ vata bho kàyà parihàyissanti paripårissanti asurakàyà ti. Sace pana bhikkhave bahå honti manussà manussesu metteyyà petteyyà sàma¤¤à brahma¤¤à kule jeññhàpacàyino uposathaü upavasanti pañijàgarenti\<*<4>*>/ pu¤¤àni karontã ti. Tam enaü bhikkhave cattàro mahàràjàno\<*<2>*>/ devànaü Tàva- tiüsànaü sudhammàyaü sabhàyaü sannisinnànaü sanni- patitànaü àrocenti:-- bahå kho màrisà manussà manussesu metteyyà petteyyà sàma¤¤à brahma¤¤à kule jeññhàpacàyino uposathaü upavasanti pañijàgarenti\<*<4>*>/ pu¤¤àni karontã ti. Tena hi\<*<5>*>/ bhikkhave devà Tàvatiüsà attamanà honti:-- dibbà\<*<6>*>/ vata bho kàyà paripårissanti parihàyissanti\<*<7>*>/ asurakàyà ti. 37.\<*<8>*>/ Bhåtapubbaü bhikkhave Sakko devànaü indo deve Tàvatiüse anunayamàno\<*<9>*>/ tàyaü velàyaü imaü gàtham abhàsi\<*<10>*>/: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS. pañijàgaronti; Ph. pañijàlaü karonti. 2 D., T. -ràjà; Pg. -ràjàno. 3 Ph. Ki¤ci. 4 Ph. pañijàlaü karonti; T., Tr., Com. pañijàgaronti. 5 Ph. tena kho; Tr. tena. 6 T., Bb. divyà. 7 Ph. parihàrissanti. 8 Not a separate Sutta in ChS. 9 Com. anusa¤¤ayamàno = anubodhayamàno. 10 The first couplet recurs Saüyutta, X. 5 = Therã-gàthà, 31. Dh. 404. >/ #<[page 144]># %<144 DEVADæTA-VAGGA. [III. 37.>% Càtuddasã pa¤cadasã\<*<1>*>/ yàva\<*<2>*>/ pakkhassa aññhamã\<*<3>*>/ Pàñihàriyapakkha¤ ca aññhaïgasusamàgataü Uposathaü upavaseyya yo p' assa màdiso naro ti Sà kho pan' esà bhikkhave Sakkena devànaü indena. gàthà duggãtà na sugãtà\<*<4>*>/ dubbhàsità na subhàsità. Taü kissa hetu? Sakko bhikkhave devànaü indo avãtaràgo avãtadoso avãtamoho. Yo ca kho so bhikkhave bhikkhu arahaü khãõàsavo vusitavà\<*<5>*>/ katakaraõãyo ohitabhàro anuppatta-sadattho parikkhãõabhavasaüyojano samma- da¤¤àvimutto, tassa kho etaü\<*<6>*>/ bhikkhave bhikkhuno kallaü vacanàya. Càtuddasã pa¤cadasã\<*<1>*>/ yàva pakkhassa aññhamã\<*<3>*>/ Pàñihàriyapakkha¤ ca aññhaïgasusamàgataü Uposathaü upavaseyya yo p' assa màsido naro ti. Taü kissa hetu? So hi bhikkhave bhikkhu vãtaràgo vãtadoso vãtamoho ti. Bhåtapubbaü bhikkhave Sakko devànaü indo deve Tàva- tiüse anunayamàno tàyaü velàyaü imaü gàthaü abhàsi: Càtuddasã pa¤cadasã yàva pakkhassa aññhamã Pàñihàriyapakkha¤ ca atthaïgasusamàgataü Uposathaü upavaseyya yo p' assa màdiso naro ti. Sà kho pan' esà bhikkhave Sakkena devànaü indena gàthà duggãtà na sugãtà dubbhàsità na subhàsità. Taü kissa hetu? Sakko hi bhikkhave indo devànaü aparimutto jàtiyà jaràya maraõena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upàyàsehi aparimutto dukkhasmà ti vadàmi. Yo ca kho so bhikkhave bhikkhu arahaü khãõàsavo vusitavà katakaraõãyo ohitabhàro anuppattasadattho parikkhãõabhavasaüyojano sammada¤¤àvimutto, tassa kho etaü\<*<6>*>/ bhikkhave bhikkhuno kallaü vacanàya. Càtuddasã pa¤cadasã yàva pakkhassa aññhamã Pàñihàriyapakkha¤ ca aññhaïgasusamàgataü Uposathaü upavaseyya yo p' assa màdiso naro ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Tr., ChS. -dasiü. 2 ChS. yà ca throughout. 3 Ph., T., Tr. aññhamã. 4 Ph. omits na sugãtà. 5 Ph. inserts brahmacariyo after vusitavà. 6 Ph. evaü. >/ #<[page 145]># %% Taü kissa hetu? So bhikkhave bhikkhu parimutto jàtiyà jaràyà maraneõa sokehi paridevehi dukkhehi doma- nassehi upàyàsehi parimutto dukkhasmà ti vadàmi. 38. 1. Sukhumàlo ahaü bhikkhave paramasukhumàlo accanta- sukhumàlo. Mama sudaü\<*<1>*>/ bhikkhave pitu nivesane pokkharaõãyo kàrità\<*<2>*>/ honti, ekattha sudaü\<*<1>*>/ uppalaü pupphati\<*<3>*>/ ekattha padumaü ekattha puõóarãkaü yàvad eva mama atthàya. Na kho pan' assàhaü bhikkhave akàsikaü\<*<4>*>/ candanaü dhàremi, kàsikaü su me taü bhikkhave veñhanaü hoti kàsikà ka¤cukà kàsikaü nivàsanaü kàsiko uttaràsaïgo. Rattindivaü kho pana su me taü\<*<5>*>/ bhikkhave setacchattaü dhàriyati, mà naü phussi\<*<6>*>/ sãtaü và uõhaü và rajo và tiõaü và ussàvo và ti. Tassa mayhaü bhikkhave tayo pàsàdà ahesuü, eko hemantiko eko gimhiko\<*<7>*>/ eko vassiko. So kho ahaü bhikkhave vassike\<*<8>*>/ pàsàde vassike cattàro màse nip- purisehi turiyehi parivàriyamàno\<*<9>*>/ na heññhà pàsàdaü\<*<10>*>/ orohàmi. Yathà kho pana bhikkhave a¤¤esaü nivesanesu\<*<11>*>/ dàsakammakaraporisassa kaõajakaü\<*<12>*>/ bhojanaü diyyati bilaï- gadutiyaü evaü evassu me\<*<13>*>/ bhikkhave pitu nivesane dàsa- kammakaraporisassa sàlimaüsodano diyyati. 2. Tassa mayhaü bhikkhave evaråpàya iddhiyà samannà- gatassa evaråpena ca accantasukhumàlena\<*<14>*>/ etad ahosi:-- assutavà kho puthujjano attanà jaràdhammo samàno jaraü anatãto paraü jiõõaü disvà aññiyati\<*<15>*>/ haràyati jigucchati attànaü yeva atisitvà.\<*<16>*>/ Aham pi kho 'mhi jaràdhammo jaraü anatãto, aha¤ c' eva\<*<17>*>/ kho pana jaràdhammo samàno jaraü anatãto paraü jiõõaü disvà aññiyeyyaü\<*<18>*>/ haràyeyyaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. sukhaü. 2 Ph. kàriyàkà. 3 Ph., ChS. vappatã. 4 Ph. kàsikaü. 5 T. kho pan' assu me taü. 6 Ph. dhàreyya mà naü phussi; SS. dhàriyati, but omit phussi. ChS. phusi. 7 Ph. gimhantiko. 8 Ph. vassiha. 9 Ph., Tr. paricàriyamàno; ChS., Comy (4) paricàra-. 10 Ph. pasàdà. 11 Ph. nivesana. 12 ChS. kanà-. 13 D. evam evassu bh.(o); T. evam evassa; Ph. evam eva sa me. 14 Ph. evaråpassa accantasukhumàlassa. 15 T., Tr. addhãyati. 16 SS. atisitvà; Ph. aññiyitvà. 17 T. aham eva. 18 SS. addhiyeyyaü. >/ #<[page 146]># %<146 DEVADæTA-VAGGA. [III. 39.>% jiguccheyyaü. Na me taü assa pañiråpan ti. Tassa may- haü bhikkhave iti pañisa¤cikkhato yo yobbane yobbanamado so sabbaso\<*<1>*>/ pahiyyi\<*<2>*>/. Assutavà kho puthujjano attanà vyàdhidhammo samàno vyàdhiü anatãto paraü vyàdhitaü disvà aññiyati haràyati jigucchati attànaü yeva atisitvà. Aham pi kho 'mhi vyà- dhidhammo vyàdhiü anatãto, aha¤ c' eva kho pana vyàdhi- dhammo samàno vyàdhiü anatãto paraü vyàdhitaü disvà aññiyeyyaü haràyeyyaü jiguccheyyaü. Na me taü assa pañiråpan ti. Tassa mayhaü bhikkhave iti pañisa¤cikkhato yo àrogye àrogyamado so sabbaso\<*<3>*>/ pahiyyi\<*<4>*>/. Assutavà kho puthujjano attanà maraõadhammo samàno maraõaü anatãto paraü mataü disvà aññiyati haràyati jigu- cchati attànaü yeva atisitvà.\<*<5>*>/ Aham pi kho 'mhi maraõa- dhammo maraõaü anatãto, aha¤ c' eva kho pana maraõa- dhammo samàno maraõaü anatãto paraü mataü disvà aññiyeyyaü haràyeyyaü jiguccheyyaü. Na me taü assa pañiråpan ti. Tassa mayhaü bhikkhave iti pañisa¤cikkhato yo jãvite jãvitamado so sabbaso pahiyyã\<*<2>*>/ ti. 39.\<*<6>*>/ 1. Tayo 'me bhikkhave madà. Katame tayo? Yobbanamado àrogyamado jãvitamado. Yobbanamadamatto và bhikkhave assutavà puthujjano kàyena duccaritaü carati vàcàya duccaritaü carati manasà duccaritaü carati. So kàyena duccaritaü caritvà vàcàya . . . pe . . . manasà duccaritaü caritvà kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjati. ârogyamadamatto và bhikkhave assutavà puthujjano kàyena duccaritaü carati vàcàya . . . pe . . . manasà duccaritaü carati. So kàyena duccaritaü caritvà vàcàya . . . pe . . . manasà duccaritaü caritvà kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjati. Jãvita- madamatto và bhikkhave assutavà puthujjano kàyena ducca- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. sabbo. 2 Ph. pahiyyati; T., ChS. pahãyi; Ba. pahãyya; Bb. pahãyiü; Tr. pahãyyayiti. 3 Ph. sabbo. 4 Ph. pahiyyati; T. pahãyi; D. pahiyaü; Ba. pahiyya; Bb. pahãya. 5 Ph. aññiyitvà; SS. atisitvà. 6 Not a separate Sutta in ChS. >/ #<[page 147]># %% ritaü carati vàcàya . . . pe . . . manasà duccaritaü carati. So kàyena duccaritaü caritvà vàcàya . . . pe . . . manasà duccaritaü caritvà kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjati. Yobbanamadamatto và bhikkhave bhikkhu sikkhaü pacca- kkhàya hãnàyàvattati.\<*<1>*>/ ârogyamadamatto và bhikkhave bhikkhu . . . pe . . . Jãvitamadamatto và bhikkhave bhikkhu sikkhaü paccakkhàya hãnàyàvattatã ti. 2. Vyàdhidhammà jaràdhammà\<*<2>*>/ atho maraõadhammino Yathà dhammà tathà santà\<*<3>*>/ jigucchanti puthujjanà Aha¤ ce\<*<4>*>/ taü jiguccheyyaü evaü dhammesu pàõisu Na me taü pañiråpassa mama evaü vihàrino So 'ham evaü viharanto ¤atvà dhammaü niråpadhiü ârogye\<*<5>*>/ yobbanasmi¤ ca\<*<6>*>/ jãvitasmi¤ ca yo mado\<*<7>*>/ Sabbe made abhibho 'smi\<*<8>*>/ nekkhammaü\<*<9>*>/ daññhu khemato\<*<10>*>/ Tassa me àhu\<*<11>*>/ ussàho nibbànaü abhipassato Nàhaü bhabbo etarahi kàmàni pañisevituü Anivatti bhavissàmi brahmacariyaparàyano ti. 40. 1. Tãõ' imàni bhikkhave àdhipateyyàni.\<*<12>*>/ Katamàni tãõi? Attàdhipateyyaü lokàdhipateyyaü dhammàdhipateyyaü. Katamaü ca bhikkhave attàdhipateyyaü? Idha bhikkhave bhikkhu ara¤¤agato và rukkhamålagato và su¤¤àgàragato và iti pañisa¤cikkhati:-- na kho panàhaü cãvarahetu agàrasmà anagàriyaü pabbajito na piõóapàtahetu na senàsanahetu na itibhavàbhavahetu agàrasmà anagàriyaü pabbajito. Api ca kho 'mhi otiõõo jàtiyà jaràya maraõena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upàyàsehi dukkho- tiõõo dukkhapareto appeva nàma imassa kevalassa dukkha- kkhandhassa antakiriyà pa¤¤àyethà ti. Aha¤ c' eva kho pana \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. vaññati. 2 Ph. -dhammo. 3 Ph. santi. 4 Ph., D. ca. 5 Ph. àrogyena. 6 Omitted by Ph. 7 ChS. madà. 8 Ph. atito 'smi; D. abhigàto 'smi. 9 D. nikkhammaü; Ph. nikkhamme. 10 Ph., ChS. khemataü. 11 Ph. ahu. 12 Morris adhi- throughout. >/ #<[page 148]># %<148 DEVADæTA-VAGGA. [III. 40. 2.>% yàdisake và kàme ohàya agàrasmà anagàriyaü pabbajito tàdisake và kàme pariyeseyyaü tato và pàpiññhatare, na me tam assa pañiråpan ti. So iti pañisa¤cikkhati:-- àraddhaü kho pana me viriyaü bhavissati asallãnaü upaññhità sati asammuññhà\<*<1>*>/ passaddho kàyo asàraddho\<*<2>*>/ samàhitaü cittaü ekaggan ti. So attànaü yeva àdhipateyyaü\<*<3>*>/ karitvà akusalaü pajahati kusalaü bhà- veti sàvajjaü pajahati anavajjaü bhàveti suddhaü attànaü pariharati. Idaü vuccati bhikkhave attàdhipateyyaü. 2. Katama¤ ca bhikkhave lokàdhipateyyaü? Idha bhikkhave bhikkhu ara¤¤agato và rukkhamålagato và su¤¤àgàragato và iti pañisa¤cikkhati:-- na kho panàhaü cãvarahetu agàrasmà anagàriyaü pabbajito na piõóapàtahetu na senàsanahetu na iti bhavàbhavahetu agàrasmà anagàriyaü pabbajito. Api ca kho 'mhi otiõõo jàtiyà jaràya maraõena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upàyàsehi dukkho- tiõõo dukkhapareto appeva nàma imassa kevalassa dukkha- kkhandhassa antakiriyà pa¤¤àyethà ti. Aha¤ c' eva kho pana evaü pabbajito samàno kàmavitakkaü và vitakkeyyaü vyà- pàdavitakkaü và vitakkeyyaü vihiüsàvitakkaü và vitakkey- yaü. Mahà kho panàyaü lokasannivàso. Mahantasmiü kho pana lokasannivàse santi samaõabràhmaõà iddhimanto dibba- cakkhukà paracittaviduno. Te dårato pi passanti àsannà\<*<4>*>/ pi na\<*<5>*>/ dissanti cetasà pi cittaü jànanti. Te pi mam evaü jàneyyuü -- passatha bho imaü kulaputtaü saddhà agàrasmà anagàriyaü pabbajito samàno vokiõõo viharati pàpakehi akusalehi dhammehã ti. Devatà pi kho santi iddhimantiniyo\<*<6>*>/ dibbacakkhukà paracittaviduniyo. Tà dårato\<*<7>*>/ pi passanti àsannà pi na\<*<5>*>/ dissanti cetasà pi cittaü jànanti. Tà pi mam evaü jàneyyuü -- passatha bho imaü kulaputtaü saddhà agàrasmà anagàriyaü pabbajito samàno vokiõõo viharati pàpakehi akusalehi dhammehã ti. So iti pañisa¤cikkhati:-- âraddhaü kho pana me viriyaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS. apammuññhà. 2 MSS. asàraddho. 3 ChS., Comy (4) adhipatiü throughout. 4 Ph. àsanno. 5 Omitted by Ph. 6 Ph. dissanti iddhimantiyo. 7 Bb. for te dårato has te dårasmà hi taü cittato. >/ #<[page 149]># %% bhavissati asallãnaü upaññhità sati asammuññhà\<*<1>*>/ passaddho kàyo asàraddho\<*<2>*>/ hoti samàhitaü cittaü ekaggan ti. So lokaü yeva àdhipateyyaü karitvà akusalaü pajahati kusalaü bhàveti sàvajjaü pajahati anavajjaü bhàveti suddhaü attànaü pariharati. Idaü vuccati bhikkhave lokàdhipa- teyyaü. 3. Katama¤ ca bhikkhave dhammàdhipateyyaü? Idha bhikkhave bhikkhu ara¤¤agato và rukkhamålagato và su¤¤àgàragato và iti pañisa¤cikkhati:-- Na kho panàhaü cãvarahetu agàrasmà anagàriyaü pabbajito na piõóapàtahetu na senàsanahetu na itibhavàbhavahetu agàrasmà anagàriyaü pabbajito. Api ca kho 'mhi otiõõo jàtiyà jaràya maraõena sokehi paridevehi dukkhehi domanassehi upàyàsehi dukkho- tiõõo dukkhapareto appeva nàma imassa kevalassa dukkha- kkhandhassa antakiriyà pa¤¤àyethà ti. Svàkkhàto Bhagavatà dhammo sandiññhiko akàliko ehipassiko opanayiko\<*<3>*>/ paccattaü veditabbo vi¤¤åhi. Santi kho pana me sabrahmacàrã jànaü passaü viharanti. Aha¤ c' eva kho pana evaü svàkkhàte dhammavinaye pabbajito samàno kusãto vihareyyaü pamatto na me taü assa\<*<4>*>/ pañiråpan ti. So iti pañisa¤cikkhati:-- àraddhaü kho pana me viriyaü bhavissati asallãnaü upaññhità sati asammuññhà\<*<5>*>/ passaddho kàyo asàraddho\<*<6>*>/ samàhitaü cittaü ekaggan ti. So dhammaü yeva àdhipateyyaü karitvà akusalaü pajahati . . . pe . . . anavajjaü bhàveti suddhaü attànaü pariharati. Idaü vuccati bhikkhave dhammàdhi- pateyyaü. Imàni kho bhikkhave tãõi àdhipateyyànã ti. 4. N' atthi loke raho nàma pàpakammaü pakubbato\<*<7>*>/ Attà te purisa jànàti saccaü và yadi và musà Kalyàõaü vata bho sakkhi attànaü atima¤¤asi\<*<8>*>/ Yo\<*<9>*>/ santaü attanã pàpaü attànaü\<*<10>*>/ parigåhasi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS. apammuññhà; Ph. asamuññhà; Ke appamuññhà; 2 MSS. asàraddho. 3 Ph. opaneyiko. 4 Ph. tassa; T. tam assa. 5 D., T. apammuññhà; Ph. asamuññhà. 6 MSS. asàraddho. 7 See Jàt. III. p. 19. 8 SS., Com. atima¤¤esi. 9 Ph. so. 10 Ph. atha naü. >/ #<[page 150]># %<150 DEVADæTA-VAGGA. [III. 41.>% Passanti devà ca Tathàgatà ca lokasmiü bàlaü visamaü carantaü Tasmà hi attàdhipako sato care\<*<1>*>/ lokàdhipo ca nipako ca jhàyã\<*<2>*>/ Dhammàdhipo ca anudhammacàrã na hãyati\<*<3>*>/ saccaparakkamo muni Pasayha Màraü abhibhuyya antakaü yo ca\<*<4>*>/ phusã jàtikkha- yaü padhànavà Sa\<*<5>*>/ tàdiso lokavidå sumedho sabbesu dhammesu atammayo\<*<6>*>/ munã ti. Devadåtavaggo catuttho. 41. Tiõõaü bhikkhave sammukhãbhàvà saddho kulaputto bahuü pu¤¤aü pasavati. Katamesaü tiõõaü? Saddhàya bhikkhave sammukhãbhàvà saddho kulaputto bahuü pu¤¤aü pasavati. Deyyadhammassa bhikkhave sammukhãbhàvà saddho kulaputto bahuü pu¤¤aü pasavati. Dakkhiõeyyànaü bhikkhave sammukhãbhàvà saddho kula- putto bahuü pu¤¤aü pasavati. Imesaü kho bhikkhave tiõõaü sammukhãbhàvà saddho kulaputto bahuü pu¤¤aü pasavatã ti. 42. Tãhi bhikkhave ñhànehi saddho pasanno veditabbo. Katamehi tãhi? Sãlavataü\<*<7>*>/ dassanakàmo hoti saddhammaü sotukàmo hoti vigatamalamaccherena cetasà agàraü ajjhàvasati muttacàgo payatapàõi vossaggarato yàcayogo dànasaüvibhàgarato. Imehi kho bhikkhave tãhi ñhànehi saddho pasanno vedi- tabbo ti. Dassanakàmo sãlavataü\<*<7>*>/ saddhammaü sotum icchati vineyya maccheramalaü sa ve saddho ti vuccatã ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. sato ca; D. sato caro; Bb., T., Tr. sato care; ChS. attàdhipateyyako ca. 2 Ph. jàyisi. 3 Ph. hãyàti; T. nihãyati. 4 Omitted by Ph. 5 Ph., ChS. so; D., T. sà; Tr., Bb. sa. 6 Ph. akammayo; D., T. atammayo. 7 Ph., Tr., ChS. sãlavantànaü. >/ #<[page 151]># %% 43. Tayo bhikkhave atthavase sampassamànena\<*<1>*>/ alam eva paresaü dhammaü desetuü. Katame tayo? Yo dhammaü deseti so attha-pañisaüvedã ca hoti dhamma- pañisaüvedã ca, yo dhammaü suõàti so atthapañisaüvedã ca hoti dhammapañisaüvedã ca, yo c' eva dhammaü deseti yo ca dhammaü suõàti ubho atthapañisaüvedino ca honti dhamma- pañisaüvedino ca. Ime kho bhikkhave tayo atthavase sampassamànena alaü eva paresaü dhammaü desetun ti. 44. Tãhi bhikkhave ñhànehi kathà pavattanã hoti? Kata- mehi tãhi? Yo dhammaü deseti so atthapañisaüvedã ca hoti dhamma- pañisaüvedã ca, yo dhammaü suõàti so atthapañisaüvedã ca hoti dhammapañisaüvedã ca, yo c' eva dhammaü deseti yo ca dhammaü suõàti ubho atthapañisaüvedino ca honti dhamma- pañisaüvedino ca. Imehi tãhi bhikkhave ñhànehi kathà pavattanã hotã ti. 45. Tãõ' imàni bhikkhave paõóitapa¤¤attàni sappurisa- pa¤¤attàni. Katamàni tãõi? Dànaü bhikkhave paõóitapa¤¤attaü sappurisapa¤¤attaü, pabbajjà bhikkhave paõóitapa¤¤attà sappurisapa¤¤attà, màtàpitunnaü\<*<2>*>/ bhikkhave upaññhànaü paõóitapa¤¤attaü sappurisapa¤¤attaü. Imàni kho bhikkhave tãõi paõóita- pa¤¤attàni sappurisapa¤¤attàni. Sabbhi dànaü upa¤¤attaü\<*<3>*>/ ahiüsà sa¤¤amo damo Màtàpitu upaññhànaü santànaü brahmacàrinaü Satam etàni ñhànàni yàni sevetha paõóito Ariyo dassanasampanno sa lokaü bhajate sivan ti. 46. Yaü bhikkhave sãlavanto pabbajità gàmaü và nigamaü và upanissàya viharanti tattha manussà tãhi ñhànehi bahuü pu¤¤aü pasavanti. Katamehi tãhi? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. samphassamànena; SS. sampassamànena. 2 ChS. -pitånaü. 3 Ph. upapa¤¤attaü; Tr. pa¤¤attaü. >/ #<[page 152]># %<152 CæìA-VAGGA. [III. 47.>% Kàyena vàcàya manasà. Yaü bhikkhave sãlavanto pabbajità gàmaü và nigamaü và upanissàya viharanti tattha manussà imehi tãhi ñhànehi bahuü pu¤¤aü pasavantã ti. 47. Tãõ' imàni bhikkhave saïkhatassa saïkhatalakkhaõàni. Katamàni tãõi? Uppàdo pa¤¤àyati vayo\<*<1>*>/ pa¤¤àyati ñhitassa a¤¤athattaü pa¤¤àyati. Imàni kho bhikkhave tãõi saïkhatassa saïkhata- lakkhaõànã ti. Tãõ' imàni bhikkhave asaïkhatassa asaïkhatalakkhaõàni. Katamàni tãõi? Na uppàdo pa¤¤àyati na vayo pa¤¤àyati na ñhitassa a¤¤a- thattaü pa¤¤àyati. Imàni kho bhikkhave tãõi asaïkhatassa asaïkhatalakkhaõànã ti. 48. Himavantaü bhikkhave pabbataràjaü nissàya mahàsàlà tãhi ca vaóóhãhi vaóóhanti. Katamehi tãhi? Sàkhàpattapalàsena vaóóhanti tacapapañikàya\<*<2>*>/ vaóóhanti pheggusàrena\<*<3>*>/ vaóóhanti. Himavantaü bhikkhave pabba- taràjaü nissàya mahàsàlà imàhi tãhi vaóóhãhi vaóóhanti. Evam eva kho bhikkhave saddhaü kulapatiü nissàya antojano tãhi vaóóhãhi vaóóhati. Katamehi tãhi? Saddhàya vaóóhati sãlena vaóóhati pa¤¤àya vaóóhati. Saddhaü bhikkhave kulapatiü nissàya antojano imàhi tãhi vaóóhãhi vaóóhatã ti. Yathà pi pabbato selo\<*<4>*>/ ara¤¤asmiü brahàvane Taü rukkhaü\<*<5>*>/ upanissàya vaóóhante te vanaspati\<*<6>*>/ Tath' eva sãlasampannaü saddhaü kulapatim idha Upanissàya vaóóhanti puttadàrà ca bandhavà Amaccà ¤àtisaïghà ca ye c' assa anujãvino \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Childers, s. v. saïkhato, has ñhiti for vayo. 2 Ph. -pappatikàya; SS. -papatikà. See Jàt. III. 4. 9. 1. 3 Ph. phaggussarena. 4 All the MSS. read pabbato selo,? for pabbataü selaü. See Ang. Nik. V. 40. 5 All the MSS. have rukkhaü, possibly a scribal blunder for rakkhaü. Ke reading rukkhaü, gives a variant reading: rukkhà, from a Burmese source. 6 Ph., ChS. vanappati. >/ #<[page 153]># %% Tyàssa sãlavato sãlaü càgaü sucaritàni ca Passamànànukubbanti ye bhavanti vicakkhaõà\<*<1>*>/ Idha dhammaü caritvàna maggaü sugatigàminaü Nandino devalokasmiü modanti kàmakàmino ti. 49. Tãhi bhikkhave ñhànehi àtappaü karaõãyaü. Katamehi tãhi? Anuppannànaü pàpakànaü akusalànaü dhammànaü anu- ppàdàya àtappaü karaõãyaü, anuppannànaü kusalànaü dhammànaü uppàdàya àtappaü karaõãyaü, uppannànaü sàrãrikànaü vedanànaü dukkhànaü tibbànaü\<*<2>*>/ kharànaü\<*<3>*>/ kañukànaü asàtànaü amanàpànaü pàõaharànaü adhivà- sanàya àtappaü karaõãyaü. \<*<4>*>/. Yato kho bhikkhave bhikkhu anuppannànaü pàpakànaü akusalànaü dhammànaü anupàdàya àtappaü karoti, anu- ppannànaü kusalànaü dhammànaü uppàdàya àtappaü karoti, uppannànaü sàrãrikànaü vedanànaü dukkhànaü tibbànaü\<*<2>*>/ kharànaü\<*<3>*>/ kañukànaü asàtànaü amanàpànaü pàõaharànaü\<*<5>*>/ adhivàsanàya àtappaü karoti. Ayaü vuccati bhikkhave bhikkhu àtàpã nipako sato sammà dukkhassa anta- kiriyàyà ti. 50. Tãhi bhikkhave aïgehi samannàgato mahàcoro sandhim pi chindati nillopam pi harati ekàgàrikam pi karoti pari- panthe pi tiññhati. Katamehi tãhi? Idha bhikkhave mahàcoro visamanissito ca hoti gahaõa- nissito ca hoti balavanissito ca hoti. Katha¤ ca bhikkhave mahàcoro visamanissito hoti? Idha bhikkhave mahàcoro nadãviduggaü và nissito hoti pabbatavisamaü và. Evaü kho bhikkhave mahàcoro visa- manissito hoti. Katha¤ ca bhikkhave mahàcoro gahaõanissito hoti? Idha bhikkhave mahàcoro tiõagahaõaü và nissito hoti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. atthamattaü vicakkhaõà; D., T. ye bhavanti vicakkhaõaü; ChS. attamatthaü vica-. 2 SS. tippànaü. 3 Not in T. 4 In Ph., not in D., T. 5 T. pàõharànaü. >/ #<[page 154]># %<154 CæìA-VAGGA. [III. 50.>% rukkhagahaõaü và gedhaü và mahàvanasaõóaü và. Evaü kho\<*<1>*>/ bhikkhave mahàcoro gahaõa-nissito hoti. Katha¤ ca bhikkhave mahàcoro balavanissito hoti? Idha bhikkhave mahàcoro ràjànaü và ràjamahàmattànaü và nissito hoti, tassa evaü hoti:-- Sace maü koci ki¤ci vakkhati ime me\<*<2>*>/ ràjàno và ràjamahàmattà và pariyodhàya atthaü bhaõissantã ti. Sace naü koci\<*<3>*>/ ki¤ci àha tyàssa ràjàno và ràjamahàmattà và pariyodhàya atthaü bhaõanti. Evaü kho bhikkhave mahàcoro balavanissito hoti. Imehi kho bhikkhave tãhi aïgehi samannàgato mahàcoro sandhim pi chindati nillopam pi harati ekàgàrikam pi karoti paripanthe pi tiññhati. 2. Evam eva kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato pàpabhikkhu khataü upahataü attànaü pariharati sàvajjo ca hoti sànuvajjo ca vi¤¤ånaü bahu¤ ca apu¤¤aü pasavati. Katamehi tãhi? Idha bhikkhave pàpabhikkhu visamanissito ca hoti gahaõa- nissito ca balavanissito ca. Katha¤ ca bhikkhave pàpabhikkhu visamanissito hoti? Idha bhikkhave pàpabhikkhu visamena kàyakammena samannàgato hoti visamena vacãkammena samannàgato hoti visamena manokammena samannàgato hoti. Evaü kho bhikkhave pàpabhikkhu visamanissito hoti. Katha¤ ca bhikkhave pàpabhikkhu gahaõanissito hoti? Idha bhikkhave pàpabhikkhu micchàdiññhiko hoti antaggà- hikàya diññhiyà samannàgato hoti. Evaü kho bhikkhave pàpabhikkhu gahaõanissito hoti. Katha¤ ca bhikkhave pàpabhikkhu balavanissito hoti? Idha bhikkhave pàpabhikkhu ràjànaü và ràjamahàmattà- naü và nissito hoti, tassa evaü hoti:-- Sace maü koci ki¤ci vakkhati ime me\<*<4>*>/ ràjàno và ràjamahàmattà và pariyodhàya atthaü bhaõissantã ti. Sace naü koci\<*<5>*>/ ki¤ci àha tyàssa ràjàno và ràjamahàmattà và pariyodhàya atthaü bhaõanti. Evaü kho bhikkhave pàpabhikkhu balavanissito hoti. Imehi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS. gedhaü pana vanasaõóaü evaü kho; ChS. rodhaü và, etc. 2 Ph. kho. 3 Ph. sace koci; Ph. gandham và mahàvanasaõóaü và evaü kho. 4 Not in Ph. 5 Ph. maü na koci. >/ #<[page 155]># %% kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato pàpabhikkhu khataü upahataü attànaü pariharati sàvajjo ca hoti sànu- vajjo ca vi¤¤ånaü bahu¤ ca apu¤¤aü pasavatã ti. Cåëavaggo pa¤camo. Pañhamo pa¤¤àsako samatto. 51. \<*<1>*>/Atha kho dve bràhmaõà jiõõà vuóóhà mahallakà addha- gatà vayo-anuppattà vãsaüvassasatikà jàtiyà yena Bhagavà ten' upasaïkamiüsu . . . pe . . . Ekamantaü nisinnà kho te bràhmaõà Bhagavantaü etad avocuü: Mayam assu bho Gotama bràhmaõà jiõõà vuóóhà maha- llakà addhagatà vayo-anuppattà vãsaüvassasatikà jàtiyà te c' amhà akatakalyàõà akatakusalà akatabhãruttàõà, ovadatu no bhavaü Gotamo anusàsatu no bhavaü Gotamo yaü amhàkaü assa dãgharattaü hitàya sukhàyà ti. Taggha tumhe bràhmaõà jiõõà vuóóhà mahallakà addha- gatà vayo-anuppattà vãsaüvassasatikà jàtiyà te c' attha akata- kalyàõà akatakusalà akatabhãruttàõà. Upanãyati kho ayaü\<*<2>*>/ bràhmaõà loko jaràya vyàdhinà maraõena, evaü upanã- yamàne kho\<*<3>*>/ bràhmaõà loke jaràya vyàdhinà maraõena yo 'dha kàyena saüyamo vàcàya saüyamo manasà saüyamo taü tassa petassa tàõa¤ ca lena¤ ca dãpa¤ ca saraõa¤ ca parà- yana¤ cà ti. Upanãyati jãvitaü appam àyu Jaråpanãtassa na santi tàõà Etaü bhayaü maraõe pekkhamàno Pu¤¤àni kayiràtha sukhàvahànã ti\<*<4>*>/ Yo 'dha kàyena sa¤¤amo vàcàya uda cetasà Taü tassa petassa sukhàya hoti Yaü jãvamàno pakaroti pu¤¤an ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ke prefixes: Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthiyaü viharati Anàthapiõóikassa àràme. 2 Omitted by Ph. 3 Ph. evaü kho. 4 These verses recur Saüyutta I. 3 = II. 29. >/ #<[page 156]># %<156 BRâHMAöA-VAGGA. [III. 52.>% 52. Atha kho dve bràhmaõà jiõõà vuóóhà mahallakà addha- gatà vayo-anuppattà vãsaüvassasatikà jàtiyà yena Bhagavà ten' upasaïkamiüsu . . . pe . . . Ekamantaü nisinnà kho te bràhmaõà Bhagavantaü etad avocuü: Mayaü assu bho Gotama bràhmaõà jiõõà vuóóhà maha- llakà addhagatà vayo-anuppattà vãsaüvassasatikà jàtiyà te c' amhà akatakalyàõà akatakusalà akatabhãruttàõà, ovadatu no bhavaü Gotamo anusàsatu no bhavaü Gotamo yaü amhàkaü assa dãgharattaü hitàya sukhàyà ti. Taggha tumhe bràhmaõà jiõõà vuddhà mahallakà addha- gatà vayo-anuppattà vãsaüvassasatikà jàtiyà te c' attha akata- kalyàõà akatakusalà akatabhãruttàõà. âditto kho ayaü bràhmaõà loko jaràya vyàdhinà maraõena, evaü àditte bràh- maõà loke jaràya vyàdhinà maraõena yo 'dha kàyena saü- yamo vàcàya saüyamo manasà saüyamo taü tassa petassa tàõa¤ ca lena¤ ca dãpa¤ ca saraõa¤ ca paràyana¤ cà ti. âdittasmim agàrasmiü yaü nãharati bhàjanaü Taü tassa hoti atthàya no ca yaü\<*<1>*>/ tattha óayhati Evam àdãpito loko\<*<2>*>/ jaràya maraõena ca Nãhareth' eva dànena dinnaü hoti sunãhataü.\<*<3>*>/ Yo 'dha kàyena sa¤¤amo vàcàya uda cetasà Taü tassa petassa sukhàya hoti Yaü jãvamàno pakaroti pu¤¤an ti. 53. Atha kho a¤¤ataro bràhmaõo yena Bhagavà ten' upasaï- kami. Upasaïkamitvà Bhagavatà saddhiü . . . pe . . . Ekamantaü nisinno kho so bràhmaõo Bhagavantaü etad avoca:-- Sandiññhiko dhammo\<*<4>*>/ ti bho Gotama vuccati. Kittàvatà nu kho bho Gotama sandiññhiko dhammo hoti akàliko ehipas- siko opanayiko paccattaü veditabbo vi¤¤åhã ti? Ratto kho bràhmaõa ràgena abhibhåto pariyàdinnacitto\<*<5>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. no c'assa. 2 Ph., ChS. evaü àditto kho loko. 3 Ph. sunikhàtaü; Tr. sunãbhataü. 4 Always repeated in Ke, ChS. 5 T. -diõõacitto. >/ #<[page 157]># %% attavyàbàdhàya\<*<1>*>/ pi ceteti paravyàbàdhàya\<*<1>*>/ pi ceteti ubha- yavyàbàdhàya pi ceteti cetasikam pi dukkhaü domanassaü pañisaüvedeti. Ràge pahãne n' eva attavyàbàdhàya pi ceteti na paravyàbàdhàya pi ceteti na ubhayavyàbàdhàya pi ceteti na cetasikaü dukkhaü domanassaü pañisaüvedeti.\<*<2>*>/ Evam pi kho bràhmaõa sandiññhiko dhammo hoti . . . pe . . . Duññho kho bràhmaõa dosena abhibhåto pariyàdinnacitto attavyàbàdhàya pi ceteti paravyàbàdhàya pi ceteti ubhaya- vyàbàdhàya pi ceteti cetasikam pi dukkhaü domanassaü pañisaüvedeti. Dose pahãne n' eva attavyàbàdhàya pi ceteti na paravyàbàdhàya pi ceteti na ubhayavyàbàdhàya pi ceteti na cetasikaü dukkhaü domanassaü pañisaüvedeti. Evaü kho bràhmaõa sandiññhiko dhammo hoti . . . pe . . . Måëho kho bràhmaõa mohena abhibhåto pariyàdinnacitto attavyàbàdhàya pi ceteti paravyàbàdhàya pi ceteti ubhaya- vyàbàdhàya pi ceteti cetasikam pi dukkhaü domanassaü pañi- saüvedeti. Mohe pahãne n' eva attavyàbàdhàya pi ceteti na paravyàbàdhàya pi ceteti na ubhayavyàbàdhàya pi ceteti na cetasikaü dukkhaü domanassaü pañisaüvedeti. Evam pi kho bràhmaõa sandiññhiko dhammo hoti akàliko ehipassiko opanayiko paccattaü veditabbo vi¤¤åhã ti. Abhikkantaü bho Gotama . . . pe . . . Upàsakaü maü bhavaü Gotamo dhàretu ajjatagge pàõupetaü saraõaü gatan ti. 54. Atha kho a¤¤ataro bràhmaõo paribbàjako yena Bha- gavà ten' upasaïkami . . . pe . . . Ekamantaü nisinno kho bràhmaõo paribbàjako Bhagavantaü etad avoca:-- San- diññhiko dhammo ti bho Gotama vuccati. Kittàvatà nu kho bho Gotamo sandiññhiko dhammo hoti akàliko ehipassiko opanayiko paccattaü veditabbo vi¤¤åhã ti? Ratto kho bràhmaõa ràgena abhibhåto pariyàdinnacitto attavyàbàdhàya . . . pe (53) . . . pañisaüvedeti. Ràge pahãne n' eva . . . pe (53) . . . pañisaüvedeti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. vyàpàdàya. 2 Ph. inserts here "Ratto kho . . . la . . . kàyena duccaritaü carati," etc. >/ #<[page 158]># %<158 BRâHMAöA-VAGGA. [III. 55.>% Ratto kho bràhmaõa ràgena abhibhåto pariyàdinnacitto kàyena duccaritaü carati vàcàya . . . pe . . . manasà duccaritaü carati. Ràge pahãne n' eva kàyena duccaritaü carati na vàcàya . . . pe . . . na manasà duccaritaü carati. Ratto kho bràhmaõa ràgena abhibhåto pariyàdinnacitto attattham pi yathàbhåtaü nappajànàti parattham pi . . . pe . . . ubhayattham pi yathàbhåtam pi nappajànàti. Ràge pahãne attattham pi yathàbhåtaü pajànàti parattham pi . . . pe . . . ubhayattham pi yathàbhåtaü pajànàti. Evam pi kho bràhmaõa sandiññhiko dhammo hoti . . . pe . . . Duññho kho bràhmaõa dosena . . . pe . . . Måëho kho bràhmaõa mohena abhibhåto pariyàdinnacitto attavyàbàdhàya pi ceteti . . . pe . . . ubhayavyàbàdhàya pi ceteti cetasikaü pi dukkhaü domanassaü pañisaüvedeti. Mohe pahãne n' eva attavyàbàdhàya pi ceteti . . . pe . . . na ubhayavyàbàdhàya pi ceteti na cetasikaü dukkhaü domanassaü pañisaüvedeti. Måëho kho bràhmaõa mohena abhibhåto pariyàdinnacitto kàyena duccaritaü carati vàcàya . . . pe . . . manasà duccaritaü carati. Mohe pahãne na kàyena duccaritaü na vàcàya . . . pe . . . na manasà duccaritaü carati. Måëho kho bràhmaõa mohena abhibhåto pariyàdinna- citto attattham pi yathàbhåtaü nappajànàti parattham pi . . . pe . . . ubhayattham pi yathàbhåtam pi nappajànàti. Mohe pahãne attattham pi yathàbhåtaü pajànàti parattham pi . . . pe . . . ubhayattham pi yathàbhåtaü pajànàti. Evaü kho bràhmaõa sandiññhiko dhammo hoti akàliko ehipassiko opanayiko paccattaü veditabbo vi¤¤åhã ti. Abhikkantaü bho Gotama . . . pe . . . Upàsakaü maü bhavaü Gotamo dhàretu ajjatagge pàõupetaü saraõaü gatan ti. 55. Atha kho Jàõussoõi bràhmaõo yena Bhagavà ten' upa- saïkami . . . pe . . . Ekamantaü nisinno kho Jàõussoõi bràhmaõo Bhagavantaü etad avoca: Sandiññhikaü nibbànan ti bho Gotama vuccati. Kittàvatà bho Gotama sandiññhikaü nibbànaü hoti akàlikaü ehipassi- kaü opanayikaü paccattaü veditabbaü vi¤¤åhã ti? \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 159]># %% Ratto kho bràhmaõa ràgena abhibhåto pariyàdinnacitto attavyàbàdhàya pi ceteti . . . pe (54) . . . ubhayavyàbà- dhàya pi ceteti cetasikam pi dukkhaü domanassaü pañisaüve- deti. Ràge pahãne n' eva attavyàbàdhàya pi ceteti . . . pe (53) . . . na ubhayavyàbàdhàya pi ceteti na cetasikaü dukkhaü domanassaü pañisaüvedeti. Evaü kho bràhmaõa sandiññhikaü nibbànaü hoti . . . pe . . . Duññho kho bràhmaõa dosena . . . pe . . . Måëho kho bràhmaõa mohena abhibhåto pariyàdinna- citto attavyàbàdhàya pi ceteti . . . pe . . . ubhayavyàbà- dhàya pi ceteti cetasikam pi dukkhaü domanassaü pañisaü- vedeti. Mohe pahãne n' eva attavyàbàdhàya pi ceteti . . . pe . . . na ubhayavyàbàdhàya pi ceteti na cetasikaü dukkhaü domanassaü pañisaüvedeti. Evaü kho\<*<1>*>/ bràhmaõa sandiññhikaü nibbànaü hoti . . . pe (54) . . . Yato kho ayaü bràhmaõa\<*<2>*>/ anavasesaü ràgakkhayaü pañi- saüvedeti anavasesaü dosakkhayaü pañisaüvedeti anavase- saü mohakkhayaü pañisaüvedeti. Evaü kho bràhmaõa sandiññhikaü nibbànaü hoti akàlikaü ehipassikaü opanayi- kaü paccattaü veditabbaü vi¤¤åhã ti. Abhikkantaü bho Gotama . . . pe . . . Upàsakaü maü bhavaü Gotamo dhàretu ajjatagge pàõupetaü saraõaü gatan ti. 56. Atha kho a¤¤ataro bràhmaõo mahàsàlo yena Bhagavà ten' upasaïkami . . . pe . . . Ekamantaü nisinno kho so bràhmaõo mahàsàlo Bhagavantaü etad avoca: Sutaü me taü bho Gotama pubbakànaü bràhmaõànaü vuóóhànaü mahallakànaü àcariyapàcariyànaü bhàsamànà- naü pubb' assudaü\<*<3>*>/ ayaü loko avãci ma¤¤e phuño ahosi\<*<4>*>/ manussehi kukkuñasampàtikà\<*<5>*>/ gàmanigamaràjadhàniyo ti. Ko nu kho bho Gotama hetu ko paccayo yen' etarahi manussànaü khayo hoti tanuttaü pa¤¤àyati gàmà pi agàmà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. Evam pi kho. 2 Ph. here inserts akàlikaü ehipassikaü -paneyikaü paccattaü veditabbaü. ChS. -paneyyiko throughout. 3 D. pubbaüssudaü; Ph., ChS. pubbe sudaü. 4 D., T., Tr. hoti; Ph., Com. ahosi. 5 Ph. sampàtakà. >/ #<[page 160]># %<160 BRâHMAöA-VAGGA. [III. 57. 1.>% honti nigamà pi anigamà honti nagarà pi anagarà honti janapadà pi ajanapadà hontã ti? Etarahi bràhmaõa manussà adhammaràgarattà visamalo- bhàbhibhåtà micchàdhammaparetà. Te adhammaràgarattà visamalobhàbhibhåtà micchàdhammaparetà tiõhàni satthàni gahetvà a¤¤ama¤¤assa jãvità voropenti. Tena bahå manussà kàlaü karonti. Ayam pi kho bràhmaõa hetu ayaü paccayo yen' etarahi manussànaü khayo hoti tanuttaü pa¤¤àyati gàmà pi agàmà honti nigamà pi anigamà honti nagarà pi anagarà honti janapadà pi ajanapadà honti. Puna ca paraü bràhmaõa etarahi manussà adhammarà- garattà visamalobhàbhibhåtà micchàdhammaparetà. Tesaü adhammaràgarattànaü visamalobhàbhibhåtànaü micchà- dhammaparetànaü devo na sammà dhàraü anuppavecchati\<*<1>*>/. Tena dubbhikkhaü hoti dussassaü setaññhikaü salàkàvuttaü tena bahå manussà kàlaü karonti. Ayam pi kho bràhmaõa hetu ayaü paccayo yen' etarahi manussànaü khayo hoti tanuttaü pa¤¤àyati gàmà pi agàmà honti nigamà pi anigamà honti nagarà pi anagarà honti janapadà pi ajanapadà honti. Puna ca paraü bràhmaõa etarahi manussà adhammaràga- rattà visamalobhàbhibhåtà micchàdhammaparetà. Tesaü adhammaràgarattànaü visamalobhàbhibhåtànaü micchà- dhammaparetànaü yakkhà vàëe amanusse ossajjanti. Tena bahå manussà kàlaü karonti. Ayam pi kho bràhmaõa hetu ayaü paccayo yen' etarahi manussànaü khayo hoti tanuttaü pa¤¤àyati gàmà pi agàmà honti nigamà pi anigamà honti nagarà pi anagarà honti janapadà pi ajanapadà honti. Abhikkantaü bho Gotama . . . pe . . . Upàsakaü maü bhavaü Gotamo dhàretu ajjatagge pàõupetaü saraõaü gatan ti. 57. 1. Atha kho Vacchagotto paribbàjako yena Bhagavà ten' upasaïkami . . . pe . . . Ekamantaü nisinno kho Vaccha- gotto paribbàjako Bhagavantaü etad avoca:-- Sutaü me taü bho Gotama samaõo Gotamo evaü àha:-- Mayham eva dànaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. pavacchati. >/ #<[page 161]># %% dàtabbaü na a¤¤esaü dànaü dàtabbaü, mayham eva sàva- kànaü dànaü dàtabbaü na a¤¤esaü sàvakànaü dànaü dàtabbaü, mayham eva dinnaü mahapphalaü na a¤¤esaü dinnaü mahapphalaü, mayham eva sàvakànaü dinnaü mahapphalaü na a¤¤esaü sàvakànaü dinnaü mahapphalan ti. Ye te bho Gotama evam àhaüsu samaõo Gotamo evam àha:-- Mayham eva dànaü . . . pe . . . mahapphalan ti, kacci\<*<1>*>/ te bhoto Gotamassa vuttavàdino na ca bhavantaü Gotamaü abhåtena abbhàcikkhanti dhammassa cànudham- maü vyàkaronti. Na ca koci sahadhammiko vàdànupàto\<*<2>*>/ gàrayhaü ñhànam àgacchati, anabbhakkhàtukàmà hi mayaü bhavantaü\<*<3>*>/ Gotaman ti. Ye te Vaccha evam àhaüsu samaõo Gotamo evam àha:-- Mayham eva dànaü . . . pe . . . mahapphalan ti,\<*<4>*>/ na me te vuttavàdino abbhàcikkhanti ca pana maü te asatà\<*<5>*>/ abhåtena. Yo kho Vaccha paraü dànaü dadantaü vàreti so tiõõaü antaràyakaro hoti tiõõaü pàripanthiko. Katamesaü tiõõaü? Dàyakassa pu¤¤antaràyakaro hoti, pañiggàhakànaü là- bhantaràyakaro hoti, pubb' eva\<*<6>*>/ kho pan' assa attà khato ca hoti upahato ca. Yo kho Vaccha paraü dànaü dadan- taü vàreti so imesaü tiõõaü antaràyakaro hoti tiõõaü pàripanthiko. Ahaü kho pana Vaccha evaü vadàmi:-- ye pi te\<*<7>*>/ candanikàya và oëigalle và pàõà tatra pi yo thàli- dhovanaü và saràvadhovanaü\<*<8>*>/ và chaóóeti -- ye tattha pàõà te yena yàpentå\<*<9>*>/ ti -- tatonidànaü pàhaü Vaccha pu¤¤assa àgamaü vadàmi, ko pana vàdo manussabhåte. Api càhaü Vaccha sãlavato dinnaü mahapphalaü vadàmi no tathà dussãle. So\<*<10>*>/ ca hoti pa¤caïgavippahãno pa¤caïga- samannàgato. Katamàni pa¤caïgàni pahãnàni honti? Kàmacchando pahãno hoti vyàpàdo pahãno hoti thãna- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. ki¤ci. 2 SS., Com. vàdànupàto; Ph. -vàto. 3 Ph. bhagavantaü. 4 Ph. inserts kicci te . . . la . . . 5 Ph. na ca pana maü a¤¤aü tà abhåtena. 6 Before pubb'eva Ph. inserts thàlantaràyakaro hotã ti. 7 Ph. ye hi te. 8 Ph. paradhopanaü. 9 Ph. yàpentun ti; T. yàpentå ti. 10 MSS. so. The Com. explains so by sãlavà. >/ #<[page 162]># %<162 BRâHMAöA-VAGGA. [III. 57. 2.>% middhaü pahãnaü hoti uddhaccakukkuccaü pahãnaü hoti vicikicchà pahãnà hoti. Imàni pa¤caïgàni pahãnàni honti. Katamehi pa¤caïgehi samannàgato hoti? Asekhena sãlakkhandhena samannàgato hoti, asekhena samàdhikkhandhena samannàgato hoti, asekhena pa¤¤a- kkhandhena samannàgato hoti, asekhena vimuttikkhandhena samannàgato hoti, asekhena vimutti¤àõadassanakkhandhena samannàgato hoti. Imehi pa¤caïgehi samannàgato hoti. Iti pa¤caïgavippahãne pa¤caïgasamannàgate dinnaü ma- happhalaü vadàmã ti. 2. Iti kaõhàsu setàsu rohiõãsu harãsu và Kammàsàsu saråpàsu gosu pàrevatàsu và Yàsu kàsu ca etàsu danto jàyati puïgavo Dhorayho\<*<1>*>/ balasampanno kalyàõajavanikkamo Tam eva bhàre yu¤janti nàssa\<*<2>*>/ vaõõaü parikkhare Evam eva manussesu yasmin kasmi¤ ca\<*<3>*>/ jàtiyaü\<*<4>*>/ Khattiye bràhmaõe vesse sudde caõóàlapukkuse Yàsu kàsu ca etàsu danto jàyati subbato\<*<5>*>/ Dhammaññho\<*<6>*>/ sãlasampanno saccavàdã hirãmano Pahãnajàtimaraõo brahmacariyassa kevalã\<*<7>*>/ Pannabhàro visaüyutto katakicco anàsavo Pàragå sabbadhammànaü anupàdàya nibbuto Tasmiü yeva viraje\<*<8>*>/ khette vipulà hoti dakkhiõà Bàlà ca avijànantà dummedhà assutàvino Bahiddhà dadanti dànà\<*<9>*>/ na hi sante upàsare Ye ca sante upàsenti sappa¤¤e\<*<10>*>/ dhãrasammate Saddhà\<*<11>*>/ ca tesaü sugate målajàtà patiññhità Devaloka¤ ca te yanti kule và idha jàyare Anupubbena nibbànaü adhigacchanti paõóità ti\<*<12>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. dhàreyho. 2 Ph. iti me gàre pu¤¤an ti nàssa. 3 Ph. tasmi¤ca. 4 Ph., ChS. jàtiye; Ba. jàyàti; Tr. jàyati; D. jàti. 5 Ph. sabbato. 6 Ph. dhammato. 7 Ph. kevalaü. 8 Ph. virajje. K Tasmiü ve. 9 SS. dànàni.. 10 Ph. sabba¤¤e. 11 Ph. santo. 12 See Ang. Nik. v. 179. >/ #<[page 163]># %% 58. 1. Atha kho Tikaõõo bràhmaõo yena Bhagavà ten' upa- saïkami. Upasaïkamitvà Bhagavantaü saddhiü . . . pe . . . Ekamantaü nisinno kho Tikaõõo bràhmaõo Bhagavato sammukhà tevijjànaü sudaü bràhmaõànaü vaõõaü bhàsati: -- Evam pi tevijjà bràhmaõà, iti pi tevijjà bràhmaõà ti. Yathàkathaü pana bràhmaõa bràhmaõà bràhmaõaü tevijjaü pa¤¤àpentã ti? Idha bho Gotama bràhmaõo ubhato sujàto hoti màtito ca pitito ca saüsuddhagahaõiko yàva sattamà pitàmahàyugà\<*<1>*>/ akkhitto anupakkuññho\<*<2>*>/ jàtivàdena ajjhàyako mantadharo tiõõaü vedànaü pàragå sanighaõóukeñubhànaü sàkkha- rappabhedànaü itihàsapa¤camànaü padako veyyàkaraõo lokàyatamahàpurisalakkhaõesu anavayo ti. Evaü kho bho Gotama bràhmaõà bràhmaõaü tevijjaü pa¤¤àpentã ti. A¤¤athà kho bràhmaõa bràhmaõà bràhmaõaü tevijjaü pa¤¤àpenti, a¤¤athà ca pana ariyassa vinaye tevijjo hotã ti. Yathàkathaü pana bho Gotama ariyassa vinaye tevijjo hoti. Sàdhu me bhavaü Gotamo tathà dhammaü desetu yathà ariyasse vinaye tevijjo hotã ti. Tena hi bràhmaõa suõàhi sàdhukaü manasikarohi bhà- sissàmã ti. 2. Evaü bho ti kho Tikaõõo bràhmaõo Bhagavato pac- cassosi. Bhagavà etad avoca: Idha bràhmaõa bhikkhu vivicc' eva kàmehi vivicca akusa- lehi dhammehi savitakkaü savicàraü vivekajaü pãtisukhaü pañhamajjhànaü upasampajja viharati, vitakkavicàrànaü våpasamà ajjhattaü sampasàdanaü cetaso ekodibhàvaü avitakkaü avicàraü samàdhijaü pãtisukhaü dutiyajjhànaü upasampajja viharati, pãtiyà ca viràgà upekhako ca viharati sato sampajàno sukha¤ ca kàyena pañisaüvedeti yaü taü ariyà àcikkhanti upekhako satimà sukhavihàrã ti tatiyajjhà- naü upasampajja viharati, sukhassa ca pahànà dukkhassa ca pahànà pubb' eva somanassadomanassànaü atthagamà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ChS. -mahuyugà. 2 Ph. anupakuññho; omitted in Divyàvadàna, p. 620. Compare below. 59. 1. >/ #<[page 164]># %<164 BRâHMAöA-VAGGA. [III. 58. 3.>% adukkhamasukhaü upekhàsatiparisuddhiü catutthajjhà- naü upasampajja viharati. 3. \<*<1>*>/ So evaü samàhite citte parisuddhe pariyodàte anaïgaõe vigatåpakkilese mudubhåte kammanãye ñhite ànejjappatte\<*<2>*>/ pubbenivàsànussati¤àõàya cittaü abhininnàmeti. So aneka- vihitaü pubbenivàsaü anussarati -- seyyathãdaü ekam pi jàtiü dve pi jàtiyo tisso pi jàtiyo catasso pi jàtiyo pa¤ca pi jàtiyo dasa pi jàtiyo vãsati pi jàtiyo tiüsati pi jàtiyo cattà- rãsam pi jàtiyo pa¤¤àsam pi jàtiyo jàtisatam pi jàtisahassam pi jàtisatasahassam pi aneke pi saüvaññakappe aneke pi vivaññakappe aneke saüvaññavivaññakappe -- amutràsiü evaünàmo evaügotto evaüvaõõo {evamàhàro} evaüsukha- dukkhapañisaüvedã evamàyupariyanto, so tato cuto amutra udapàdiü\<*<3>*>/ tatràpàsiü evaünàmo evaügotto evaüvaõõo evamàhàro evaüsukhadukkhapañisaüvedã evamàyupariyanto, so tato cuto idhåpapanno ti. Iti sàkàraü sa-uddesaü anekavihitaü pubbenivàsaü anussarati. Ayam assa pañhamà vijjà adhigatà hoti, avijjà vigatà vijjà uppannà, tamo vigato àloko uppanno, yathà taü appamattassa àtàpino pahitattassa viharato. 4. \<*<4>*>/ So evaü samàhite citte parisuddhe pariyodàte anaïgaõe vigatåpakkilese mudubhåte kammanãye ñhite ànejjappatte sattànaü cutupapàta¤àõàya cittaü abhininnàmeti. So dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamànusakena satte passati cavamàne upapajjamàne. Hãne paõãte suvaõõe dubbaõõe sugate duggate yathàkammåpage satte pajànàti -- ime và pana\<*<5>*>/ bhonto sattà kàyaduccaritena samannàgatà vacã- duccaritena samannàgatà manoduccaritena samannàgatà ari- yànaü upavàdakà micchàdiññhikà micchàdiññhikammasamà- dànà, te kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü upapannà -- ime và pana\<*<5>*>/ bhonto sattà kàyasucaritena samannàgatà vacãsucaritena samannàgatà manosucaritena samannàgatà ariyànaü anupavàdakà sammà- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 The following paragraph = Sàma¤¤a-phala-sutta, p. 148, and Puggala, p. 60. 2 SS. anejjappatte; Ph. àna¤cappatte; ChS. àne¤ja. 3 SS. uppàdiü. 4 Sàma¤¤a-phala-sutta, p. 150. 5 SS. và pana; Ph. ime vata. >/ #<[page 165]># %% diññhikà sammàdiññhikammasamàdànà, te kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü upapannà ti; so iti dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamànusakena satte passati cavamàne upapajjamàne. Hãne paõãte suvaõõe dub- baõõe sugate duggate yathàkammåpage satte pajànàti. Ayam assa dutiyà vijjà adhigatà hoti avijjà vigatà vijjà uppannà tamo vigato àloko uppanno yathà taü appa- mattassa àtàpino pahitattassa viharato. 5. \<*<1>*>/ So evaü samàhite citte parisuddhe pariyodàte anaïgaõe vigatåpakkilese mudubhåte kammanãye ñhite ànejjappatte àsavànaü khaya¤àõàya cittaü abhininnàmeti. So idaü dukkhan ti yathàbhåtaü pajànàti ayaü dukkhasamudayo ti . . . ayaü dukkhanirodho ti . . . ayaü dukkhanirodhagàminã pañipadà ti yathàbhåtaü pajànàti, ime àsavà ti yathàbhåtaü pajànàti . . . pe . . . ayaü àsavanirodhagàminã pañipadà ti yathà- bhåtaü pajànàti. Tassa evaü jànato evaü passato kàmàsavà pi cittaü vimuccati bhavàsavà pi cittaü vimuccati avijjàsavà pi cittaü vimuccati, vimuttasmiü vimuttam iti ¤àõaü hoti, khãõà jàti vusitaü brahmacariyaü kataü karaõãyaü nàpa- raü itthattàyà ti pajànàti. Ayam assa tatiyà vijjà adhigatà hoti, avijjà vigatà vijjà uppannà, tamo vigato àloko uppanno, yathà taü appamattassa àtàpino pahitattassa viharato ti. 6. Anuccàvacasãlassa nipakassa ca jhàyino. Cittaü yassa vasãbhåtaü ekaggaü susamàhitaü Taü ve tamonudaü dhãraü tevijjaü maccuhàyinaü\<*<2>*>/ Hitaü devamanussànaü àhu saccapahàyinaü\<*<3>*>/ Tãhi vijjàhi sampannaü asammåëhavihàrinaü Buddham antimasarãraü\<*<4>*>/ taü namassanti Gotamaü Pubbenivàsaü yo vedã saggàpàya¤ ca passati Atho jàtikkhayaü patto abhi¤¤àvosito\<*<5>*>/ muni Etàhi tãhi vijjàhi tevijjo hoti bràhmaõo Tam ahaü vadàmi tevijjaü nतaü lapitalàpanan ti\<*<6>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sàma¤¤a-phala-sutta, p. 151. 2 Ph. paccupahàyinaü. 3 Ph. sabbappahàyinaü; Com. sabba hàyinaü. 4 Ph. antimadehinaü. 5 Ph. -bodhito. See Saüyutta VII.1. 6 Ph. lapanaü. >/ #<[page 166]># %<166 BRâHMAöA-VAGGA. [III. 59. 1.>% Evaü kho bràhmaõa ariyassa vinaye tevijjo hotã ti. A¤¤athà bho Gotama bràhmaõànaü tevijjo a¤¤athà ca pana ariyassa vinaye tevijjo hoti.\<*<1>*>/ Imassa ca bho Gotama ariyassa vinaye tevijjassa bràhmaõànaü tevijjo kalaü nàgghati soëasiü. Abhikkantaü bho Gotama . . . pe . . . Upàsakaü maü bhavaü Gotamo dhàretu ajjatagge pàõu- petaü saraõaü gatan ti. 59. 1. Atha kho Jàõussoõi bràhmaõo yena Bhagavà ten' upa- saïkami . . . pe . . . Ekamantaü nisinno kho Jàõussoõi bràhmaõo Bhagavantaü etad avoca: Yass' assu bho Gotama ya¤¤o\<*<2>*>/ và saddhaü và thàlipàko\<*<3>*>/ và deyyadhammaü và tevijjesu bràhmaõesu dànaü dadeyyà ti? Yathàkathaü pana bràhmaõa bràhmaõà bràhmaõaü tevij- jaü pa¤¤àpentã ti. Idha pana\<*<4>*>/ bho Gotama bràhmaõo ubhato sujàto hoti màtito ca pitito ca saüsuddhagahaõiko yàva sattamà pità- mahàyugà\<*<5>*>/ akkhitto anupakkuññho jàtivàdena ajjhàyako mantadharo tiõõaü vedànaü pàragå sanighaõóukeñubhànaü sàkkharappabhedànaü itihàsapa¤camànaü padako veyyàka- raõo lokàyatamahàpurisalakkhaõesu anavayo ti. Evaü kho bho Gotama bràhmaõà bràhmaõaü tevijjaü pa¤¤àpentã ti. A¤¤athà bho bràhmaõa bràhmaõà bràhmaõaü tevijjaü pa¤¤àpenti a¤¤athà ca pana ariyassa vinaye tevijjo hotã ti. Yathàkathaü bho Gotama ariyassa vinaye tevijjo hoti. Sàdhu me bhavaü Gotamo tathà dhammaü desetu yathà ariyassa vinaye tevijjo hotã ti. Tena hi bràhmaõa suõàhi. Sàdhukaü manasikarohi bhàsi- ssàmã ti. Evaü bho ti kho Jàõussoõi bràhmaõo Bhagavato pacca- ssosi. Bhagavà etad avoca: 2. Idha pana bràhmaõa bhikkhu vivicc' eva kàmehi . . . pe . . . catutthajjhànaü upasampajja viharati. So evaü samàhite citte parisuddhe pariyodàte anaïgaõe \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. hotã ti. 2 Ph. ya¤¤aü. 3 Ph. thàlaüpàkaü; T. thàlapàko. 4 Omitted by Ph. 5 ChS., Comy(4) -maha-. >/ #<[page 167]># %% vigatåpakkilese mudubhåte kammanãye ñhite ànejjappatte pubbenivàsànussati¤àõàya cittaü abhininnàmeti. So aneka- vihitaü pubbenivàsaü anussarati -- seyyathãdaü ekam pi jàtiü dve pi jàtiyo . . . pe . . . Iti sàkàraü sa-uddesaü anekavihitaü pubbenivàsaü anussarati. Ayam assa pañhamà vijjà adhigatà hoti avijjà vigatà vijjà uppannà tamo vigato àloko uppanno yathà taü appamattassa àtàpino pahitattassa viharato. 3. So evaü samàhite citte parisuddhe pariyodàte anaïgaõe vigatåpakkilese mudubhåte kammanãye ñhite ànejjappatte sattànaü cutupapàta¤àõàya cittaü abhininnàmeti. So dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamanussakena . . . pe . . . yathàkammåpage satte pajànàti. Ayam assa dutiyà vijjà adhigatà hoti avijjà vigatà vijjà uppannà tamo vigato àloko uppanno yathà taü appamattassa àtàpino pahitattassa viharato. 4. So evaü samàhite citte parisuddhe pariyodàte anaïgaõe vigatåpakkilese mudubhåte kammanãye ñhite ànejjappatte àsavànaü khaya¤àõàya cittaü abhininnàmeti. So idaü dukkhan ti yathàbhåtaü pajànàti . . . pe . . . ayaü dukkhanirodhagàminã pañipadà ti yathàbhåtaü pajànàti. Tassa evaü jànato evaü passato kàmàsavà pi cittaü vimuccati bhavàsavà pi cittaü vimuccati avijjàsavà pi cittaü vimuccati, vimuttasmiü vimuttam\<*<1>*>/ iti ¤àõaü hoti, khãõà jàti vusitaü brahmacariyaü kataü karaõãyaü nàparaü itthattàyà ti pajànàti. Ayam assa tatiyà vijjà adhigatà hoti avijjà vigatà vijjà uppannà tamo vigato àloko uppanno yathà taü appamattassa àtàpino pahitattassa viharato ti. Yo\<*<2>*>/ sãlabbatasampanno pahitatto samàhito Cittaü yassa vasãbhåtaü ekaggaü susamàhitaü \<*<3>*>/Pubbenivàsaü yo vedã saggàpàya¤ ca passati Atho jàtikkhayaü patto abhi¤¤àvosito muni \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. vimuttamhi. 2 SS. yo; Ph. so. 3 The following three lines recur in the Saüyutta, VII. 8. >/ #<[page 168]># %<168 BRâHMAöA-VAGGA. [III. 60. 1.>% Etàhi tãhi vijjàhi tevijjo hoti bràhmaõo Tam ahaü vadàmi tevijjaü nतaü lapitalàpanan ti. Evam eva kho bràhmaõa ariyassa vinaye tevijjo hotã ti. A¤¤athà bho Gotama bràhmaõànaü tevijjo a¤¤athà ca pana ariyassa vinaye tevijjo hoti. Imassa ca bho Gotama ariyassa vinaye tevijjassa bràhmaõànaü tevijjo kalaü nàgghati soëasiü. Abhikkantaü bho Gotama . . . pe . . . Upàsakaü bhavaü Gotamo dhàretu ajjatagge pàõupetaü saraõaü gatan ti. 60. 1. Atha kho Saïgàravo bràhmaõo yena Bhagavà ten' upasaïkami . . . pe . . . Ekamantaü nisinno Saïgàravo bràhmaõo Bhagavantaü etad avoca: Mayam assu bho Gotama bràhmaõà nàma ya¤¤aü yajàma pi\<*<1>*>/ yajàpema pi. Tatra bho Gotama yo c' eva yajati yo ca yajàpeti sabbe te anekasàrãrikaü pu¤¤apañipadaü\<*<2>*>/ pañi- pannà honti yadidaü ya¤¤àdhikaraõaü. Yo panàyaü bho Gotama yassa và tassa và kulà agàrasmà anagàriyaü pabbajito ekam attànaü dameti ekam attànaü sameti ekam attànaü parinibbàpeti. Evam assàyaü\<*<3>*>/ ekasàrãrikaü\<*<4>*>/ pu¤¤apañipadaü pañipanno hoti yadidaü pabbajjàdhikara- õan ti. Tena hi bràhmaõa taü yev' ettha pañipucchissàmi, yathà te khameyya tathà naü vyàkareyyàsi. Taü kiü ma¤¤asi bràhmaõa? Idha Tathàgato loke uppajjati arahaü sammà- sambuddho vijjàcaraõasampanno sugato lokavidå anuttaro purisadammasàrathi satthà devamanussànaü buddho Bhaga- và. So evam àha -- ethàyaü maggo ayaü pañipadà yathà pañipanno aham anuttaraü brahmacariyogadhaü sayam abhi¤¤à sacchikatvà pavedemi. Etha\<*<5>*>/ tumhe pi tathà pañipajjatha yathà pañipannà tumhe pi anuttaraü brahmacari- yogadhaü sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharis- sathà ti. Iti ayaü\<*<6>*>/ c' eva satthà dhammaü deseti pare ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. omits ya¤¤aü yaj- pi. 2 SS. anekasàrãrikaü pu¤¤apañipadaü; Ph. anekà sàrãrikà pañipadà. 3 SS. evam assà taü yaü; Tr. assàyaü. 4 Ph. ekà sàrãrikà pu¤¤apañipadà. 5 Ph. etaü. 6 Ph. sayaü; SS. ayaü. >/ #<[page 169]># %% tathattàya pañipajjanti\<*<1>*>/. Tàni kho pana honti anekàni pi satàni anekàni pi sahassàni anekàni pi satasahassàni. Taü kiü ma¤¤asi bràhmaõa? Iccàyaü evaü sante ekasàrãrikà và pu¤¤apañipadà\<*<2>*>/ hoti anekasàrãrikà và yadidaü pabbajjàdhi- karaõan ti? Iccàyam pi bho Gotama evaü sante anekasàrãrikà pu¤¤a- pañipadà\<*<2>*>/ hoti yadidaü pabbajjàdhikaraõan ti. 2. Evaü vutte àyasmà ânando Saïgàravaü bràhmaõam etad avoca:-- Imàsaü te bràhmaõa dvinnaü pañipadànaü katamà pañipadà khamati appaññhatarà ca appasamàrambha- tarà ca mahapphalatarà ca mahànisaüsatarà cà ti? Evaü vutte Saïgàravo bràhmaõo àyasmantaü ânandaü etad avoca:-- Seyyathàpi bhavaü Gotamo bhava¤ c' ânando ete me pujjà\<*<3>*>/ ete me pàsaüsà\<*<4>*>/ ti. Dutiyam pi kho àyasmà ânando Saïgàravaü bràhmaõaü etad avoca:-- Na\<*<5>*>/ kho tyàhaü bràhmaõa evaü pucchàmi -- ke và te pujjà\<*<3>*>/ ke và te pàsaüsà\<*<4>*>/ ti. Eva¤ ca kho tyàhaü bràhmaõa pucchàmi -- imàsaü te bràhmaõa dvinnaü pañipa- dànaü katamà pañipadà khamati appaññhatarà ca appasamà- rambhatarà ca mahapphalatarà ca mahànisaüsatarà cà ti? Dutiyam pi kho Saïgàravo bràhmaõo àyasmantaü ânan- daü etad avoca:-- Seyyathàpi bhavaü Gotamo bhava¤ c' ânando ete me pujjà\<*<3>*>/ ete me pàsaüsà\<*<4>*>/ ti. Tatiyam pi kho àyasmà ânando Saïgàravaü bràhmaõaü etad avoca:-- Na kho tyàhaü bràhmaõa evaü pucchàmi -- ke và te pujjà\<*<3>*>/ ke và te pàsaüsà\<*<4>*>/ ti. Eva¤ ca\<*<6>*>/ kho tyàhaü bràhmaõa pucchàmi -- imàsan te bràhmaõa dvinnaü pañipa- dànaü katamà pañipadà khamati appaññhatarà ca appasamà- rambhatarà ca mahàpphalatarà ca mahànisaüsatarà cà ti? Tatiyam pi kho Saïgàravo bràhmaõo àyasmantaü ânan- daü etad avoca:-- Seyyathàpi bhavaü Gotamo bhava¤ c' ânando ete me pujjà\<*<3>*>/ ete me pàsaüsà\<*<4>*>/ ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. deseti pare ceva satthà dh- deseti pare ca tatatthàya satthà dhammaü deseti pañip-. 2 T. pu¤¤à-. 3 Ph. påjà; SS. pujjà. 4 SS. pàsaüsà; Ph. pasaüsà. 5 T. omits na. 6 Ph. omits ca. >/ #<[page 170]># %<170 BRâHMAöA-VAGGA. [III. 60. 3.>% 3. Atha kho Bhagavato etad ahosi:-- Yàva tatiyam pi kho Saïgàravo bràhmaõo ânandena sahadhammikaü pa¤haü puññho saüsàdeti\<*<1>*>/ no vissajjeti, yan nånàhaü parimoceyyan ti. Atha kho Bhagavà Saïgàravaü bràhmaõaü etad avoca. Kà nu 'jja\<*<2>*>/ bràhmaõa ràjantepure ràjaparisàyaü sanni- sinnànaü sannipatitànaü antarà kathà udapàdã ti? Ayaü khvajja bho Gotama ràjantepure ràjaparisàyaü\<*<3>*>/ sannisinnànaü sannipatitànaü antarà kathà udapàdi -- Pubbassudaü\<*<4>*>/ appatarà c' eva bhikkhå ahesuü bahutarà ca uttarimanussadhammà iddhipàñihàriyaü dassesuü, etarahi kho bahutarà c' eva bhikkhå appatarà ca uttarimanussa- dhammà iddhipàñihàriyaü dassentã ti. Ayaü khvajja bho Gotama ràjantepure ràjaparisàyaü\<*<3>*>/ sannisinnànaü sannipati- tànaü antarà kathà udapàdã ti. 4. Tãõi kho imàni bràhmaõa pàñihàriyàõi. Katamàni tãõi? Iddhipàñihàriyaü àdesanàpàñihàriyaü anusàsanãpàñihàri- yaü\<*<5>*>/. Katama¤ ca bràhmaõa iddhipàñihàriyaü? \<*<6>*>/Idha bràhmaõa ekacco anekavihitaü iddhividhaü pacca- nubhoti -- eko pi hutvà bahudhà hoti, bahudhà pi hutvà eko hoti, àvibhàvaü tirobhàvaü, tirokuóóaü tiropàkàraü tiro- pabbataü asajjamàno va gacchati seyyathàpi àkàse, pañhaviyà pi ummujja-nimujjaü karoti seyyathàpi udake, udake pi abhijjamàno gacchati seyyathàpi pañhaviyaü, àkàse pi pallaï- kena kamati seyyathàpi pakkhisakuõo, ime pi candimasuriye evaü mahiddhike evaü mahànubhàve pàõinà parimasati parimajjati, yàva brahmalokà pi kàyena vasaü vatteti. Idaü vuccati bràhmaõa iddhipàñihàriyaü\<*<4>*>/. 5. Katama¤ ca bràhmaõa àdesanàpàñihàriyaü? Idha bràhmaõa ekacco nimittena àdisati, evam pi te mano ittham pi te mano iti pi te cittan ti. So bahu¤ ce pi àdisati, tath' eva taü hoti no a¤¤athà. Idha pana bràhmaõa ekacco na h' eva kho nimittena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. saüsàreti. 2 Ph. kadajja; Bb. kunujja; D. kho nujja; T., Tr. kà nujja. 3 ChS. -purisànaü. 4 Ph. pubbe sudaü. 5 Comp. Cullavagga, VII. 4, 3. 6 On this paragraph see Rhys Davids's note on âkankheyya Sutta, 14, in "Buddhist Suttas," p. 214 >/ #<[page 171]># %% àdisati, api ca kho manussànaü và amanussànaü và devatà- naü và saddaü sutvà àdisati, evam pi te mano ittham pi te mano iti pi te cittan ti. So bahu¤ ce pi àdisati tath' eva taü hoti no a¤¤athà. Idha pana bràhmaõa ekacco na h' eva kho nimittena àdisati na pi manussànaü và amanussànaü và devatànaü và saddaü sutvà àdisati, api ca kho vitakkayato vicàrayato vitakkavipphàrasaddaü sutvà àdisati, evam pi kho te mano ittham pi te mano iti pi te cittan ti. So bahu¤ ce pi àdisati tath' eva taü hoti no a¤¤athà. Idha pana bràhmaõa ekacco na h' eva kho nimittena àdisati na pi manussànaü và amanussànaü và devatànaü và saddaü sutvà àdisati na pi vitakkayato na pi vicàrayato na vitakkavi- pphàrasaddaü sutvà àdisat, api ca kho avitakkaü avicàraü samàdhiü samàpannassa citasà ceto paricca pajànàti, yathà imassa bhoto manosaïkhàre paõihità imassa cittassa anantarà amun nàma vitakkaü vitakkissatã ti. So bahu¤ ce pi àdisati tath' eva taü hoti no a¤¤athà. Idaü vuccati bràhmaõa àdesanàpàñihàriyaü. 6. Katama¤ ca bràhmaõa anusàsanãpàñihàriyaü? Idha bràhmaõa ekacco evam anusàsati:-- Evaü vitakketha mà evaü vitakkayittha, evaü manasikarotha mà evaü mana- sàkattha, idaü pajahatha idaü upasampajja viharathà ti. Idaü vuccati bràhmaõa anusàsanãpàñihàriyaü. Imàni kho bràhmaõa tãõi pàñihàriyàni. Imesan te bràhmaõa tiõõaü pàñihàriyànaü katamaü pàñi- hàriyaü khamati abhikkantatara¤ ca paõãtatara¤ cà ti? Tatra bho Gotama yaü idaü\<*<1>*>/ pàñihàriyaü -- idh' ekacco anekavihitaü iddhividhaü paccanubhoti . . . pe . . . yàva brahmalokà kàyena vasaü vatteti -- idaü bho Gotama pàñihà- riyaü yo ca naü karoti so ca naü pañisaüvedeti, yo ca naü karoti tassa c' eva taü hoti. Idam eva bho Gotama pàñihà- riyaü màyàsahadhammaråpaü viya khàyati. Yam pi\<*<2>*>/ idaü bho Gotama pàñihàriyaü -- idh' ekacco nimittena àdisati . . . pe . . . devatànaü saddaü sutvà . . . pe . . . vitakkavipphà- rasaddaü sutvà . . . pe . . . cetasà ceto paricca pajànàti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. yadidaü. 2 Ph. yadidaü. >/ #<[page 172]># %<172 BRâHMAöA-VAGGA. [III. 60. 7.>% . . . pe . . . idam pi bho Gotama pàñihàriyaü yo ca naü karoti so ca naü pañisaüvedeti, yo ca naü karoti tassa c' eva taü hoti. Idam pi bho Gotama pàñihàriyaü màyà- sahadhammaråpaü viya khàyati. Ya¤ ca kho idaü\<*<1>*>/ bho Gotama pàñihàriyaü -- idh' ekacco evaü anusàsati . . . pe . . . viharathà ti -- idaü me bho Gotama pàñihàriyaü khamati imesaü tiõõaü pàñihàriyànaü abhikkantatara¤ ca paõãtata- ra¤ ca. Acchariyaü bho Gotama abbhutaü bho Gotama yàva subhàsitaü c' idaü bhotà Gotamena. Imehi ca mayaü tãhi pàñihàriyehi samannàgataü bhavantaü Gotamaü dhàrema. Bhava¤ hi Gotamo anekavihitaü iddhividhaü paccanubhoti . . . pe . . . yàva brahmalokà pi kàyena vasaü vatteti. Bhava¤ hi Gotamo avitakkaü avicàraü samàdhiü samàpan- nassa cetasà ceto paricca pajànàti yathà imassa bhoto mano- saïkhàrà paõihità imassa cittassa anantarà amun nàma vitakkaü vitakkissatã\<*<2>*>/ ti. Bhava¤ hi Gotamo evaü anusà- sati evaü vitakketha mà evaü vitakkayittha evaü mana- sikarotha mà evaü manasàkattha idaü pajahatha idaü upasampajja viharathà ti. 7. Addhà kho tyàhaü bràhmaõa àsajja upanãya-vàcà bhà- sità, api ca tyàhaü vyàkarissàmi. Ahaü hi bràhmaõa ane- kavihitaü iddhividhaü paccanubhomi . . . pi . . . yàva brahmalokà pi kàyena vasaü vattemi. Ahaü hi bràhmaõa avi- takkaü avicàraü samàdhiü samàpannassa cetasà ceto paricca pajànàmi yathà imassa bhoto manosaïkhàrà paõihità imassa cittassa anantarà\<*<3>*>/ amun nàma vitakkaü vitakkissatã ti. Ahaü bràhmaõa evaü anusàsàmi:-- evaü vitakketha mà evaü vitakkayittha evaü manasikarotha mà evaü manasàkattha idaü pajahatha idaü upasampajja viharathà ti. Atthi pana bho Gotama a¤¤o ekabhikkhu pi yo\<*<4>*>/ imehi tãhi pàñihàriyehi samannàgato a¤¤atra bhotà Gotamenà ti? Na kho bràhmaõa ekaü yeva sataü na dve satàni na tãõi satàni na cattàri satàni na pa¤ca satàni atha kho bhiyyo va ye bhikkhå imehi tãhi pàñihàriyehi samannàgatà ti. Kahaü pana bho Gotama etarahi te bhikkhå viharantã ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm. 24 and Ph. add ahaü. 2 D ., Bm 24. vitakkessatã. 3 Tr. here and above anantarà. 4 D., Tr. piyo manàpo. >/ #<[page 173]># %% Imasmiü yeva kho bràhmaõa bhikkhusaïghe ti. Abhikkantaü bho Gotama abhikkantaü bho Gotama. Seyyathàpi bho Gotama nikkujjitaü và ukkujjeyya pañi- cchannaü và vivareyya måëhassa và maggaü àcikkheyya andhakàre và telapajjotaü dhàreyya cakkhumanto råpàni dakkhintãti, evam eva bhotà Gotamena anekapariyàyena dhammo pakàsito. Esàhaü bhavantaü Gotamaü saraõaü gacchàmi dhamma¤ ca bhikkhusaïgha¤ ca. Upàsakaü maü bhavaü Gotama dhàretu ajjatagge pàõupetaü saraõaü gatan ti. Bràhmaõavaggo pañhamo. 61. 1. Tãõ' imàni bhikkhave titthàyatanàni yàni paõóitehi samanuyu¤jiyamànàni samanugàhiyamànàni samanubhàsi- yamànàni param pi gantvà akiriyàya saõñhahanti. Kata- màni tãõi? Santi bhikkhave eke samaõabràhmaõà evaüvàdino evaü- diññhino -- yaü ki¤càyaü purisapuggalo pañisaüvedeti sukhaü và dukkhaü và adukkhamasukhaü và sabbaü taü pubbe ka- tahetå ti. Santi bhikkhave eke samaõabràhmaõà evaüvàdino evaüdiññhino -- yaü ki¤càyaü purisapuggalo pañisaüvedeti sukhaü và dukkhaü và adukkhamasukhaü và sabbaü taü issaranimmànahetå ti. Santi bhikkhave eke samaõabràhmaõà evaüvàdino evaüdiññhino -- yaü ki¤càyaü purisapuggalo pañisaüvedeti sukhaü và dukkhaü và adukkhamasukhaü và sabbaü taü ahetu-appaccayà ti\<*<1>*>/. 2. Tatra\<*<2>*>/ bhikkhave ye te samaõabràhmaõà evaüvàdino evaüdiññhino -- yaü ki¤càyaü purisapuggalo pañisaüvedeti sukhaü và dukkhaü và adukkhamasukhaü và sabbaü taü pubbe katahetå ti -- tyàhaü upasaïkamitvà evaü vadàmi:-- Saccaü kira tumhe àyasmanto evaüvàdino evaüdiññhino yaü ki¤càyaü purisapuggalo pañisaüvedeti sukhaü và dukkhaü và adukkhamasukhaü và sabbaü taü pubbe kata- hetå ti? Te ce me evaü puññhà àmà\<*<3>*>/ ti pañijànanti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D. ahetuppaccayà ti. 2 Ph. Tatra pi kho bh-. 3 T., Tr. àmo; D. àkho. >/ #<[page 174]># %<174 MAHâ-VAGGA. [III. 61. 3.>% Tyàhaü evaü vadàmi:-- Tena h' àyasmanto pàõàtipàtino bhavissanti pubbe katahetu, adinnàdàyino bhavissanti pubbe katahetu, abrahmacàrino bhavissanti pubbe katahetu, musà- vàdino bhavissanti pubbe katahetu, pisuõàvàcà\<*<1>*>/ bhavissanti pubbe katahetu, pharusàvàcà\<*<1>*>/ bhavissanti pubbe katahetu, samphappalàpino bhavissanti pubbe katahetu, abhijjhàluno bhavissanti pubbe katahetu, vyàpannacittà bhavissanti pubbe katahetu, micchàdiññhikà bhavissanti pubbe katahetu. Pubbe kataü kho pana bhikkhave sàrato paccàgacchataü\<*<2>*>/ na hoti chando và vàyàmo và idaü và karaõãyaü idaü và akaraõãyan ti. Iti karaõãyàkaraõãye kho pana saccato thetato anupala- bbhiyamàne muññhasatãnaü anàrakkhànaü viharataü na hoti paccattaü sahadhammiko samaõavàdo. Ayaü kho me bhikkhave tesu samaõabràhmaõesu evaü- vàdãsu evaüdiññhãsu pañhamo sahadhammiko niggaho hoti. 3. Tatra bhikkhave ye te samaõabràhmaõà evaüvàdino evaüdiññhino -- yaü ki¤càyaü purisapuggalo pañisaüvedeti sukhaü và dukkhaü và adukkhamasukhaü và sabbaü taü issaranimmànahetå ti tyàhaü upasaïkamitvà evaü vadàmi: -- Saccaü kira tumhe àyasmanto evaüvàdino evaüdiññhino -- yaü ki¤càyaü purisapuggalo pañisaüvedeti sukhaü và dukkhaü và adukkhamasukhaü và sabbaü taü issarani- mmànahetå ti? Te ce me evaü puññhà àmà\<*<3>*>/ ti pañijànanti. Tyàhaü evaü vadàmi:-- Tena h' àyasmanto pàõàtipàtino bhavissanti issaranimmànahetu . . . pe . . . micchàdi- ññhino bhavissanti issaranimmànahetu. Issaranimmànànaü kho pana bhikkhave sàrato paccàgacchataü na hoti chando và vàyàmo và idaü và karaõãyaü idaü và akaraõãyan ti. Iti karaõãyàkaraõãye kho pana saccato thetato anupalabbhi- yamàne muññhasatãnaü anàrakkhànaü viharataü na hoti paccattaü sahadhammiko samaõavàdo. Ayaü kho me bhikkhave tesu samaõabràhmaõesu evaüvà- dãsu evaüdiññhãsu dutiyo sahadhammiko niggaho hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 All MSS. pisuõàvàcà and pharusàvàcà (Comp. below XVI. 8). 2 The MSS. here and below vary between gacchantaü and gacchataü. 3 D., T. àmo. >/ #<[page 175]># %% 4. Tatra bhikkhave ye te samaõabràhmaõà evaüvàdino evaüdiññhino -- yaü ki¤càyaü purisapuggalo pañisaüvedeti sukhaü và dukkhaü và adukkhamasukhaü và sabbaü taü ahetu-appaccayà ti -- tyàhaü upasaïkamitvà evaü vadàmi:-- Saccaü kira tumhe àyasmanto evaüvàdino evaüdiññhino -- yaü ki¤càyaü purisapuggalo pañisaüvedeti sukhaü và dukkhaü và asukhamadukkhaü và sabbaü taü ahetu- appaccayà ti? Te ce me evaü puññhà àmà ti pañijànanti. Tyàhaü evaü vadàmi:-- tena h' àyasmanto pàõàtipàtino bhavissanti ahetu-appaccayà . . . pe . . . micchàdiññhino bhavissanti ahetu-appaccayà. Ahetu-appaccayà\<*<1>*>/ kho pana bhikkhave sàrato paccàgacchataü na hoti chando và vàyàmo và idaü và karaõãyaü idaü và akaraõãyan ti. Iti karaõã- yàkaraõãye kho pana saccato thetato anupalabbhiyamàne muññhasatãnaü anàrakkhànaü viharataü na hoti paccattaü sahadhammiko samaõavàdo. Ayaü kho me bhikkhave tesu samaõa-bràhmaõesu evaüvà- dãsu evaüdiññhãsu tatiyo sahadhammiko niggaho hoti. Imàni kho bhikkhave tãõi titthàyatanàni yàni tàni paõóitehi samanuyu¤jiyamànàni samanugàhiyamànàni samanubhàsi- yamànàni param pi gantvà akiriyàya saõñhahanti. 5. Ayaü kho pana bhikkhave mayà dhammo desito aniggahãto asaïkiliññho anupavajjo appañikuññho samaõehi bràhmaõehi vi¤¤åhi. Katamo ca bhikkhave mayà dhammo desito aniggahãto asaïkiliññho anupavajjo appañikuññho sama- õehi bràhmaõehi vi¤¤åhi? Imà cha dhàtuyo ti bhikkhave mayà dhammo desito . . . pe . . . vi¤¤åhi. Imàni cha phassàyatanànã ti bhikkhave mayà dhammo desito . . . pe . . . vi¤¤åhi. Ime aññhàrasa manopavicàrà ti bhikkhave mayà dhammo desito . . . pe . . . vi¤¤åhi. Imàni cattàri ariyasaccànã ti bhikkhave mayà dhammo desito . . . pe . . . vi¤¤åhi. 6. Imà cha dhàtuyo ti bhikkhave mayà dhammo desito . . . pe . . . samaõehi bràhmaõehi vi¤¤åhã ti -- iti kho pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Cha-y-imà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Tr. omits appaccayà. >/ #<[page 176]># %<176 MAHâ-VAGGA. [III. 61. 7.>% bhikkhave dhàtuyo:-- pañhavãdhàtu àpodhàtu tejodhàtu vàyo- dhàtu àkàsadhàtu vi¤¤àõadhàtu. Imà cha dhàyuto ti bhikkhave mayà dhammo desito aniggahãto asaïkiliññho anupavajjo appañikuññho samaõehi bràhmaõehi vi¤¤åhã ti -- iti yaü taü vuttaü idaü etaü pañicca vuttaü. 7. Imàni cha phassàyatanànã ti bhikkhave mayà dhammo desito . . . pe . . . vi¤¤åhã ti -- iti kho pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Cha-y-imàni bhikkhave phassà- yatanàni:-- cakkhuphassàyatanaü sotaphassàyatanaü ghà- naphassàyatanaü jivhàphassàyatanaü kàyaphassàyatanaü manophassàyatanaü. Imàni cha phassàyatanànã ti bhikkhave mayà dhammo desito . . . pe . . . vi¤¤åhã ti -- iti yan taü vuttaü idaü etaü pañicca vuttaü. 8. Ime aññhàrasa manopavicàrà ti bhikkhave mayà dhammo desito . . . pe . . . vi¤¤åhã ti -- iti kho pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Cakkhunà råpaü disvà soma- nassaññhànãyaü råpaü upavicarati domanasaññhànãyaü råpaü upavicarati upekhàñhànãyaü råpaü upavicarati, sotena saddaü sutvà . . . pe . . . ghànena gandhaü ghàyitvà . . . pe . . . jivhàya rasaü sàyitvà . . . pe . . . kàyena phoññhabbaü phussitvà . . . pe . . . manasà dhammaü vi¤¤àya . . . pe . . . somanassaññhànãyaü dhammaü upavicarati domanassaññhànãyaü dhammaü upavicarati upekhàñhànãyaü dhammaü upavicarati. Ime aññhàrasa manopavicàrà ti bhikkhave mayà dhammo desito . . . pe . . . vi¤¤åhã ti -- iti yan taü vuttaü idam etaü pañicca vuttaü. 9. Imàni cattàri ariyasaccànã ti bhikkhave mayà dhammo desito . . . pe . . . vi¤¤åhã ti -- iti kho pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Channaü bhikkhave dhàtånaü upàdàya gabbhassàvakkanti hoti okkantiyà sati nàmaråpaü, nàmaråpapaccayà saëàyatanaü, saëàyatanapaccayà phasso, phassapaccayà vedanà. Vediyamànassa kho panàhaü bhikkhave idaü dukkhan ti pa¤¤àpemi ayaü dukkhasa- mudayo ti pa¤¤àpemi ayaü dukkhanirodho ti pa¤¤àpemi ayaü dukkhanirodhagàminã pañipadà ti pa¤¤àpemi. 10. Katama¤ ca bhikkhave dukkhaü ariyasaccaü? Jàti pi dukkhà jarà pi dukkhà vyàdhi pi dukkhà maraõaü \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 177]># %% pi dukkhaü sokaparidevadukkhadomanassåpàyàsà pi dukkhà yam p' icchaü na labhati tam pi dukkhaü saïkhittena pa¤c' upàdànakkhandhà dukkhà. Idaü vuccati bhikkhave dukkhaü ariyasaccaü. 11. Katama¤ ca bhikkhave dukkhasamudayaü ariya- saccaü? Avijjà-paccayà saïkhàrà, saïkhàrà-paccayà vi¤¤àõaü, vi¤¤àõa-paccayà nàmaråpaü, nàmaråpa-paccayà saëàya- tanaü, salàyatana-paccayà phasso, phassa-paccayà vedanà, vedanà-paccayà taõhà, taõhà-paccayà upàdànaü, upàdàna- paccayà bhavo, bhava-paccayà jàti, jàti-paccayà jaràmaraõaü sokaparidevadukkhadomanassåpàyàsà sambhavanti. Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. Idaü vuccati bhikkhave dukkhasamudayaü ariyasaccaü. 12. Katama¤ ca bhikkhave dukkhanirodhaü ariya- saccaü? Avijjàya tveva asesaviràganirodhà saïkhàranirodho, saï- khàranirodhà vi¤¤àõanirodho, vi¤¤àõanirodhà nàmaråpani- rodho, nàmaråpanirodhà saëàyatananirodho, saëàyatanani- rodhà phassanirodho, phassanirodhà vedanànirodho, vedanà- nirodhà taõhànirodho, taõhànirodhà upàdànanirodho, upàdà- nanirodhà bhavanirodho, bhavanirodhà jàtinirodho, jàtini- rodhà jaràmaraõaü sokaparidevadukkhadomanassåpàyàsà nirujjhanti. Evaü etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Idaü vuccati bhikkhave dukkhanirodhaü ariyasaccaü. 13. Katama¤ ca bhikkhave dukkhanirodhagàminã pañi- padà ariyasaccaü? Ayam eva ariyo aññhaïgiko maggo seyyathãdaü sammà- diññhi sammàsaïkappo sammàvàcà sammàkammanto sammà- àjãvo sammàvàyàmo sammàsati sammàsamàdhi. Idaü vuc- cati bhikkhave dukkhanirodhagàminã pañipadà ariyasaccaü. Imàni cattàri ariyasaccànã ti bhikkhave mayà dhammo desito aniggahãto asaïkiliññho anupavajjo appañikuññho samaõehi bràhmaõehi vi¤¤åhã ti -- iti yaü taü vuttaü idaü etaü pañicca vuttan ti. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 178]># %<178 MAHâ-VAGGA. [III. 62. 1.>% 62. 1. Tãõ' imàni bhikkhave amàtàputtikàni bhayànã ti assu- tavà puthujjano bhàsati. Katamàni tãõi? Hoti so bhikkhave samayo yaü mahà-aggidàho\<*<1>*>/ vuññhàti. Mahà-aggidàhe kho pana bhikkhave vuññhite tena gàmà pi óayhanti nigamà pi óayhanti nagarà pi óayhanti. Gàmesu pi óayhamànesu nigamesu pi óayhamànesu nagaresu pi óayha- mànesu tattha màtà pi puttaü na pañilabhati putto pi màta- raü na pañilabhati. Idaü bhikkhave pañhamaü amàtàputti- kaü bhayan ti assutavà puthujjano bhàsati. 2. Puna ca paraü bhikkhave hoti so samayo yaü mahà- megho vuññhàti. Mahàmeghe kho pana bhikkhave vuññhite mahà-udakavàhako sa¤jàyati. Mahà-udakavàhake sa¤jàte tena gàmà pi vuyhanti nigamà pi vuyhanti nagarà pi vuyhanti. Gàmesu pi vuyhamànesu nigamesu pi vuyha- mànesu nagaresu pi vuyhamànesu tattha màtà pi puttaü na pañilabhati putto pi màtaraü na pañilabhati. Idam bhikkhave dutiyaü amàtàputtikaü bhayan ti assutavà puthujjano bhàsati. 3. Puna ca paraü bhikkhave hoti so samayo yaü bhayaü hoti añavi-saïkhepo\<*<2>*>/ cakkasamàråëhà janapadà pariyàyanti. Bhaye kho pana bhikkhave sati añavisaïkhepe cakkasamàråë- hesu janapadesu pariyàyantesu tattha màtà pi puttaü na pañi- labhati putto pi màtaraü na pañilabhati. Idaü bhikkhave ta- tiyaü amàtàputtikaü bhayan ti assutavà puthujjano bhàsati. Imàni kho bhikkhave tãõi amàtàputtikàni bhayànã ti assu- tavà puthujjano bhàsati. 4. Tàni kho pan' imàni bhikkhave tãõi samàtàputtikàni yeva bhayàni amàtàputtikàni yeva bhayànã ti assutavà puth- ujjano bhàsati. Katamàni tãõi? Hoti so bhikkhave samayo yaü mahà-aggidàho vuññhàti. Mahà-aggidàhe kho pana bhikkhave vuññhite tena gàmà pi óayhanti nigamà pi óayhanti nagarà pi óayhanti. Gàmesu pi óayhamànesu nigamesu pi óayhamànesu nagaresu pi óayhamànesu hoti so samayo yaü kadàci karahaci màtà pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ChS. -óà-throughout. 2 Ph. aññavisaïkopo; SS., ChS., Comy (4) añavisaïkopo; Com. -saïkhepo. [Ke añavãsaïkopo; PTS edn. of Cy. añavisaïkopo, neither giving any variants; but cf. A. iii. 66.] >/ #<[page 179]># %% puttaü pañilabhati putto pi màtaraü pañilabhati. Idaü bhikkhave pañhamaü samàtàputtikaü yeva bhayaü amàtà- puttikaü yeva bhayan ti assutavà puthujjano bhàsati. Puna ca paraü bhikkhave hoti so samayo yaü mahàmegho vuññhàti . . . pe (2) . . . nagaresu pi vuyhamànesu hoti so samayo yaü kadàci karahaci màtà pi puttaü pañilabhati\<*<1>*>/ putto pi màtaraü pañilabhati\<*<1>*>/. Idaü kho pana\<*<2>*>/ bhikkhave dutiyaü samàtàputtikaü yeva bhayaü amàtàputtikaü bhayanti assutavà puthujjano bhàsati. Puna ca paraü bhikkhave hoti so samayo yaü bhayaü hoti añavisaïkhepo\<*<3>*>/ cakkasamàråëhà janapadà pariyàyanti. Bhaye kho pana bhikkhave sati añavisaïkhepe\<*<4>*>/ cakkasamà- råëhesu janapadesu pariyantesu hoti so samayo yaü kadàci karahaci màtà pi puttaü pañilabhati putto pi màtaraü pañila- bhati. Idaü bhikkhave tatiyaü samàtàputtikaü yeva bha- yaü amàtàputtikaü bhayan ti assutavà puthujjano bhàsati. Imàni kho bhikkhave tãõi samàtàputtikàni yeva bhayàni amàtàputtikàni bhayànã ti assutavà puthujjano bhàsati. 5. Tãõ' imàni bhikkhave amàtàputtikàni bhayàni. Kata- màni tãõi? Jaràbhayaü vyàdhibhayaü maraõabhayaü. Na bhikkhave màtà puttaü jãramànaü evaü labhati:-- Ahaü jãràmi mà me putto jãrã ti. Putto và pana màtaraü jãramànaü na evaü labhati:-- Ahaü jãràmi mà me màtà jãrã ti. Na bhikkhave màtà puttaü vyàdhiyamànam evaü labhati: -- Ahaü vyàdhiyyàmi mà me putto vyàdhiyyã\<*<1>*>/ ti. Putto và pana màtaraü vyàdhiyamànaü na evaü labhati:-- ahaü vyàdhiyyàmi mà me màtà vyàdhiyyã\<*<5>*>/ ti. Na bhikkhave màtà puttaü miyyamànaü evaü labhati:-- Ahaü miyyàmi mà me putto miyyã\<*<6>*>/ ti. Putto và pana màtaraü miyyamànaü na evaü labhati:-- ahaü miyyàmi mà me màtà miyyã\<*<6>*>/ ti. Imàni kho bhikkhave tãõi amàtà- puttikàni bhayànã ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T. na pañilabhati. 2 Ph. omits kho pana. 3 Ph., SS. saïkopo; Com. saïkhepo. 4 Ph., SS. saïkope. 5 T. vyàdhãyyati. 6 T., Tr. mãyyati. >/ #<[page 180]># %<180 MAHâ-VAGGA. [III. 62. 6.>% 6. Atthi bhikkhave maggo atthi pañipadà imesa¤ ca tiõõaü samàtàputtikànaü bhayànaü imesa¤ ca tiõõaü amàtàputtikànaü bhayànaü pahànàya samatikkamàya saü- vattanti. Katamo ca bhikkhave maggo katamà pañipadà imesa¤ ca tiõõaü samàtàputtikànaü bhayànaü imesa¤ ca tiõõaü amàtàputtikànaü bhayànaü pahànàya samatikka- màya saüvattanti? Ayam eva maggo aññhaïgiko maggo seyyathãdaü sammà- diññhi sammàsaïkappo sammàvàcà sammàkammanto sammà- àjãvo sammàvàyàmo sammàsati sammàsamàdhi. Ayaü kho bhikkhave maggo ayaü pañipadà imesa¤ ca tiõõaü samàtà- puttikànaü bhayànaü imesa¤ ca tiõõaü amàtàputtikànaü bhayànaü pahànàya samatikkamàya saüvattantã ti. 63. 1. Ekaü samayaü Bhagavà Kosalesu càrikaü caramàno mahatà bhikkhusaïghena saddhiü yena Venàgapuraü\<*<1>*>/ nàma Kosalànaü bràhmaõagàmo tad avasari. Venàgapurikà\<*<2>*>/ bràhmaõagahapatikà samaõo khalu bho Gotamo Sakyaputto Sakyakulà pabbajito Venàgapuram\<*<3>*>/ anuppatto. Taü kho pana Bhagavantaü Gotamaü evaü kalyàõo kittisaddo abbhuggato\<*<4>*>/ -- iti pi so Bhagavà arahaü sammàsambuddho vijjàcaraõasampanno sugato lokavidå anu- ttaro purisadammasàrathi satthà devamanussànaü Buddho Bhagavà. So imaü lokaü sadevakaü samàrakaü sabrah- makaü sassamaõabràhmaõiü pajaü sadevamanussaü sayaü abhi¤¤à sacchikatvà pavedeti. So dhammaü deseti àdi kalyàõaü majjhe kalyàõaü pariyosànakalyàõaü sàtthaü savya¤janaü kevalaparipuõõaü parisuddhaü brahmacariyaü pakàseti. Sàdhu kho pana tathàråpànaü arahataü dassanaü hotã ti. 2. Atha kho Venàgapurikà bràhmaõa-gahapatikà yena Bhagavà ten' upasaïkamiüsu. Upasaïkamitvà appekacce Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdiüsu, appe- kacce Bhagavatà saddhiü sammodiüsu sammodanãyaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. Venàhaü. 2 Ph. Venàhapuriyà. 3 Ph. Venàhaü puraü. 4 Ph. abbhuggacchati. >/ #<[page 181]># %% kathaü sàràõãyaü vãtisàretvà ekamantaü nisãdiüsu, appe- kacce yena Bhagavà ten' a¤jaliü paõàmetvà ekamantaü nisãdiüsu, appekacce nàmagottaü sàvetvà ekamantaü nisãdiüsu, appekacce tuõhãbhåtà ekamantaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinno kho Venàgapuriko Vacchagotto bràh- maõo Bhagavantaü etad avoca:-- 3. Acchariyaü bho Gotama abbhutaü bho Gotama yàva¤ c' idaü bhoto\<*<1>*>/ Gotamassa vippasannàni indriyàni parisuddho chavivaõõo pariyodàto. Seyyathàpi bho Gotama sàradaü bhadarapaõóuü\<*<2>*>/ parisuddhaü hoti pariyodàtaü evam eva bhoto Gotamassa vippasannàni indriyàni parisuddho chavi- vaõõo pariyodàto. Seyyathàpi bho Gotama tàlapakkaü\<*<3>*>/ sampati\<*<4>*>/-bandhanà muttaü\<*<5>*>/ parisuddhaü hoti pariyodàtaü evam eva bhoto Gotamassa vippasannàni indriyàni parisuddho chavivaõõo pariyodàto. Seyyathàpi bho Gotama nekkhaü jambonadaü dakkhakammàraputtasuparikammakataü\<*<6>*>/ ku- salasampahaññhaü paõóukambale nikkhittaü bhàsate ca tapate ca virocati ca, evam eva bhoto Gotamassa vippasannàni indriyàni parisuddho chavivaõõo pariyodàto. Yàni nåna tàni bho Gotam a uccàsayanamahàsayanàni\<*<7>*>/ -- seyyathãdaü àsandi pallaïko goõako cittakà pañikà pañalikà tålikà vika- tikà uddalomã ekantalomã kaññhissaü koseyyaü kuttakaü\<*<8>*>/ hatthattharaü assattharaü rathattharaü ajinappaveõi kadali- migapavarapaccattharaõaü sa-uttaracchadaü ubhatolohita- kåpadhànaü -- evaråpànaü nåna bhavaü Gotamo uccàsaya- namahàsayanànaü nikàmalàbhã akicchalàbhã akasiralàbhã ti. 4. Yàni kho pana tàni bràhmaõa uccàsayanamahàsaya- nàni, seyyathãdaü àsandi . . . pe . . . ubhatolohitakåpa- dhànaü, dullabhàni tàni pabbajitànaü laddhà ca na kappanti. Tãõi kho imàni bràhmaõa uccàsayanamahàsayanàni yesà- haü etarahi nikàmalàbhã akicchalàbhã akasiralàbhã. Kata- màni tãõi? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 All MSS. bho here and below. 2 SS. Sàrada-odara-paõóu; Com., Tr. sàrada-bhadara-paõóuü; Ph. udakaü paõóaraü. 3 Ph. tàlapakkaphalaü. 4 Ph. omits sampati; Com. sampatti. 5 ChS. pamuttaü 6 Tr. here adds ukkàmukkesu, but see Saüyutta II, 3, 10, 9; ChS. ukkàmukhe sukusala-. 7 C. vi. 8 and M. x. 5. 8 ChS. kaññissaü . . . kuññakaü. >/ #<[page 182]># %<182 MAHâ-VAGGA. [III. 63. 5.>% Dibbaü uccàsayanamahàsayanaü brahmaü uccàsayana- mahàsayanaü ariyaü uccàsayanamahàsayanaü. Imàni kho bràhmaõa tãõi uccàsayanamahàsayanàni yesàhaü etarahi nikàmalàbhã akicchalàbhã akasiralàbhã ti. 5. Katamaü pana taü bho Gotama dibbaü uccàsayana- mahàsayanaü yassa bhavaü Gotamo etarahi nikàmalàbhã akicchalàbhã akasiralàbhã ti. Idhàhaü bràhmaõa yaü gàmaü và nigamaü và upanissàya viharàmi so pubbaõhasamayaü nivàsetvà pattacãvaram àdàya tam eva gàmaü và nigamaü và piõóàya pavisàmi. So pacchàbhattaü piõóapàtapañikkanto vanaütaü yeva pacàra- yàmi.\<*<1>*>/ So yad eva tattha honti tiõàni và paõõàni và tàni ekajjhaü saüharitvà\<*<2>*>/ nisãdàmi pallaïkaü àbhu¤jitvà ujuü kàyaü paõidhàya parimukhaü satiü upaññhapetvà. So vivicc' eva kàmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaü savicàraü vivekajaü pãtisukhaü pañhamajjhànaü upasam- pajja viharàmi. Vitakkavicàrànaü våpasamà ajjhattaü sampasàdanaü cetaso ekodibhàvaü avitakkaü avicàraü samàdhijaü pãtisukhaü dutiyajjhànaü upasampajja viha- ràmi. Pãtiyà ca viràgà upekhako ca viharàmi sato sampajàno sukha¤ ca kàyena pañisaüvedemi yan taü ariyà àcikkhanti upekhako satimà sukhavihàrã ti tatiyajjhànaü upasampajja viharàmi. Sukhassa ca pahànà dukkhassa ca pahànà pubb' eva somanassadomanassànaü atthagamà adukkhamasukhaü upekhà-sati-parisuddhaü catutthajjhànaü upasampajja viha- ràmi. So ce ahaü bràhmaõa evaübhåto caïkamàmi dibbo me eso tasmiü samaye caïkamo hoti. So ce ahaü bràhmaõa evaü- bhåto tiññhàmi dibbaü me etaü tasmiü samaye ñhànaü hoti. So ce ahaü bràhmaõa evaübhåto nisãdàmi dibbaü me etaü tasmiü samaye àsanaü hoti. So ce ahaü bràhmaõa evaü- bhåto seyyaü kappemi dibbaü me etaü tasmiü samaye uccàsayanamahàsayanaü hoti. Idaü kho taü\<*<3>*>/ bràhmaõa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. sa¤carissàmi. 2 T. saïkharitvà; D. saïkaritvà; Ph., Tr., ChS. saïgharitvà. 3 Ph. Idaü kho pana; SS. Idaü kho taü. ChS. omits taü. >/ #<[page 183]># %% dibbaü uccàsayanamahàsayanaü yassàhaü etarahi nikàma- làbhã\<*<1>*>/ akicchalàbhã akasiralàbhã ti. Acchariyaü bho Gotama abbhutaü bho Gotama! Ko c' a¤¤o evaråpassa dibbassa uccàsayanamahàsayanassa nikà- malàbhã bhavissati akicchalàbhã akasiralàbhã a¤¤atra bhotà Gotamena? 6. Katamaü pana taü bho Gotama brahmaü uccàsayana- mahàsayanaü yassa bhavaü Gotamo etarahi nikàmalàbhã\<*<1>*>/ akicchalàbhã akasiralàbhã ti? Idhàhaü bràhmaõa yaü gàmaü và nigamaü và upanissàya viharàmi so pubbaõhasamayaü nivàsetvà pattacãvaram àdàya tam eva gàmaü và nigamaü và piõóàya pavisàmi\<*<2>*>/. So pacchàbhattaü piõóapàtapañikkanto vanaütaü yeva pacà- rayàmi.\<*<3>*>/ So yad eva tattha honti tiõàni và paõõàni và tàni ekajjhaü saüharitvà nisãdàmi pallaïkaü àbhu¤jitvà ujuü kàyaü paõidhàya parimukhaü satiü upaññhapetvà, so mettà- sahagatena cetasà ekaü disaü pharitvà viharàmi tathà duti- yaü tathà tatiyaü tathà catutthiü. Iti uddham adho tiri- yaü sabbadhi sabbattatàya sabbàvantaü lokaü mettàsaha- gatena cetasà vipulena mahaggatena appamàõena averena avyàpajjhena pharitvà viharàmi. Karuõàsahagatena cetasà ekaü disaü . . . pe . . . muditàsahagatena cetasà ekaü disaü . . . pe . . . upekhàsahagatena cetasà ekaü disaü pharitvà viharàmi tathà dutiyaü tathà tatiyaü tathà catut- thaü. Iti uddham adho tiriyaü sabbadhi sabbattatàya sab- bàvantaü lokaü upekhà-sahagatena cetasà vipulena mahagga- tena appamàõena averena avyàpajjhena pharitvà viharàmi. So ce ahaü bràhmaõa evaübhåto caïkamàmi brahmo me eso tasmiü samaye caïkamo hoti. So ce ahaü bràhmaõa evaübhåto tiññhàmi . . . pe . . . nisãdàmi . . . pe . . . seyyaü kappemi brahmaü me etaü tasmiü samaye uccàsayanamahàsayanaü hoti. Idaü kho taü\<*<4>*>/ bràhmaõa brahmaü uccàsayanamahàsayanaü yassàhaü etarahi nikàmalàbhã akicchalàbhã akasiralàbhã ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. has-làbhã bhavissati. 2 Ph. pavisissàmi. 3 Ph. sa¤carissàmi. 4 Ph. pana. ChS. omits taü. >/ #<[page 184]># %<184 MAHâ-VAGGA. [III. 63. 7.>% Acchariyaü bho Gotama abbhutaü bho Gotama! Ko c' a¤¤o evaråpassa brahmassa uccàsayanamahàsayanassa nikà- malàbhã bhavissati akicchalàbhã akasiralàbhã a¤¤atra bhotà Gotamena? 7. Katamaü pana taü bho Gotama ariyaü uccàsayana- mahàsayanaü yassa bhavaü Gotamo etarahi nikàmalàbhã akicchalàbhã akasiralàbhã ti? Idha bràhmaõa yaü gàmaü và nigamaü và upanissàya viharàmi so pubbaõhasamayaü nivàsetvà pattacãvaram àdàya tam eva gàmaü và nigamaü và piõóàya pavisàmi. So pacchàbhattaü piõóapàtapañikkanto vanaütaü yeva pacàra- yàmi.\<*<1>*>/ So yad eva tattha honti tiõàni và paõõàni và tàni ekajjhaü saüharitvà nisãdàmi pallaïkaü àbhu¤jitvà ujuü kàyaü paõidhàyà parimukhaü satiü upaññhapetvà. So evaü pajànàmi\<*<2>*>/ -- ràgo me pahãno ucchinnamålo tàlàvatthu- kato anabhàvakato àyatiü anuppàdadhammo, doso me pahãno ucchinnamålo tàlàvatthukato anabhàvakato àyatiü anuppà- dadhammo, moho me pahãno ucchinnamålo tàlàvatthukato anabhàvakato àyatiü anuppàdadhammo. So ce ahaü bràhmaõa evaübhåto caïkamàmi ariyo me eso tasmiü samaye caïkamo hoti. So ce ahaü bràhmaõa evaü- bhåto tiññhàmi . . . pe . . . nisãdàmi . . . pe . . . seyyaü kappemi ariyaü me etaü tasmiü samaye uccàsayanamahàsa- yanaü hoti. Idaü kho taü bràhmaõa ariyam uccàsayana- mahàsayanaü yassàhaü etarahi nikàmalàbhã akicchalàbhã akasiralàbhã ti. Acchariyaü bho Gotama abbhutaü bho Gotama! Ko c' a¤¤o evaråpassa ariyassa uccàsayanamahàsayanassa nikà- malàbhã bhavissati akicchalàbhã akasiralàbhã a¤¤atra bhotà Gotamena? Abhikkantaü bho Gotama abhikkantaü bho Gotama. Seyyathàpi bho Gotama nikkujjitaü và ukkujjeyya pañicchannaü và vivareyya måëhassa và maggaü àcikkheyya andhakàre và telapajjotaü dhàreyya cakkhumanto råpàni dakkhintã ti, evam eva bhotà Gotamena anekapariyàyena dhammo pakàsito. Ete mayaü bhavantaü Gotamaü sara- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. sa¤carissàmi. 2 Ph. saràmi. >/ #<[page 185]># %% õaü gacchàma dhamma¤ ca bhikkhusaïgha¤ ca. Upàsake no bhavaü Gotamo dhàreti ajjatagge pàõupete saraõaü gate ti. 64. 1. Evaü me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Ràjagahe viharati Gijjhakåñe pabbate. Tena kho pana samayena Sarabho nàma paribbàjako acirapakkanto hoti imasmà dhammavinayà. So Ràjagahe parisatiü evaü vàcaü bhàsati -- a¤¤àto mayà samaõànaü Sakyaputtiyànaü dhammo: a¤¤àya ca panàhaü samaõànaü Sakyaputtiyànaü dhammaü evàhaü tasmà dhammavinayà apakkanto ti. 2. Atha kho sambahulà bhikkhå pubbaõhasamayaü nivà- setvà pattacãvaram àdàya Ràjagahaü piõóàya pavisiüsu. Assosuü kho te bhikkhå Sarabhassa paribbàjakassa Ràja- gahe parisatiü evaü vàcaü bhàsamànassa -- a¤¤àto mayà samaõànaü Sakyaputtiyànaü dhammo: a¤¤àya ca panàhaü samaõànaü Sakyaputtiyànaü dhammaü evàhaü tasmà dhammavinayà apakkanto ti. Atha kho te bhikkhå Ràjagahe piõóàya caritvà pacchà- bhattaü piõóapàtapañikkanto yena Bhagavà ten' upasaï- kamiüsu. Upasaïkamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekam- antaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinnà kho te bhikkhå Bhagavantaü etad avocuü: Sarabho nàma bhante paribbàjako acirapakkanto imasmà dhammavinayà. So Ràjagahe\<*<1>*>/ parisatiü\<*<2>*>/ evaü vàcaü bhàsati -- a¤¤àto mayà samaõànaü Sakyaputtiyànaü dham- mo: a¤¤àya ca panàhaü samaõànaü Sakyaputtiyànaü dhammaü evàhaü tasmà dhammavinayà apakkanto ti. Sàdhu bhante Bhagavà yena Sappinikàtãraü\<*<3>*>/ yena paribbà- jakàràmo yena Sarabho paribbàjako ten' upasaïkamatu anukampaü upàdàyà ti. Adhivàseti Bhagavà tuõhãbhàvena. 3. Atha kho Bhagavà sàyaõhasamayaü pañisallàõà vuññhito yena Sappinikàtãraü yena paribbàjakàràmo yena Sarabho paribbàjako ten' upasaïkami. Upasaïkamitvà pa¤¤atte àsane \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. -gahaü. 2 MSS. parisati, pavisati. 3 Ph. Sappiniyà. >/ #<[page 186]># %<186 MAHâ-VAGGA. [III. 64. 4.>% nisãdi, nisajja kho Bhagavà Sarabhaü paribbàjakaü etad avoca: Saccaü kira tvaü Sarabha evaü vadesi -- a¤¤àto mayà samaõànaü Sakyaputtiyànaü dhammo: a¤¤àya ca panàhaü samaõànaü Sakyaputtiyànaü dhammaü evàhaü tasmà dhammavinayà apakkanto ti. Evaü vutte Sarabho pari- bbàjako tuõhã ahosi. Dutiyam pi kho Bhagavà Sarabhaü paribbàjakaü etad avoca:-- Vadehi Sarabha kinti te\<*<1>*>/ a¤¤àto samaõànaü Sakya- puttiyànaü dhammo. Sace te aparipåraü bhavissati ahaü paripåressàmi.\<*<2>*>/ Sace pana te\<*<3>*>/ paripåraü bhavissati ahaü anumodissàmã ti. Dutiyam pi kho Sarabho paribbàjako tuõhã ahosi. Tatiyam pi kho Bhagavà Sarabhaü paribbàjakaü etad avoca:-- Mayà kho Sarabha pa¤¤àyati samaõànaü Sakya- puttiyànaü dhammo. Vadehi Sarabha kinti te a¤¤àto samaõànaü Sakyaputtiyànaü dhammo. Sace te aparipåraü bhavissati ahaü paripåressàmi. Sace pana te paripåraü bhavissati ahaü anumodissàmã ti. Tatiyam pi kho Sarabho paribbàjako tuõhã ahosi. 4. Atha kho te paribbàjakà Ràjagahakà\<*<4>*>/ Sarabhaü parib- bàjakaü etad avocuü:-- Yad eva kho tvaü àvuso samaõaü Gotamaü yàceyyàsi tad eva te samaõo Gotamo pavàreti. Vadeh' àvuso Sarabha kinti te a¤¤àto samaõànaü Sakya- puttiyànaü dhammo. Sace te aparipåraü bhavissati samaõo Gotamo paripåressati. Sace pana te paripåraü bhavissati samaõo Gotamo anumodissatã ti. Evaü vutte Sarabho paribbàjako tuõhãbhåto maïkubhåto pattakkhandho adhomukho pajjhàyanto\<*<5>*>/ appañibhàno nisãdi. 5. Atha kho Bhagavà Sarabhaü paribbàjakaü tuõhã- bhåtaü maïkubhåtaü pattakkhandhaü adhomukhaü pajjhà- yantaü appañibhànaü viditvà te paribbàjake etad avoca: Yo kho maü paribbàjakà evaü vadeyya -- sammàsambu- ddhassa te pañijànato ime dhammà anabhisambuddhà ti -- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. omits te. 2 Ph. -pårissàmi. 3 Ph. omits pana te. 4 From Ph. 5 D. ajjhàyanto. See Cullavagga, IV. 4, 7. >/ #<[page 187]># %% tam ahaü tattha sàdhukaü samanuyu¤jeyyaü samanugà- heyyaü samanubhàseyyaü. So vata mayà sàdhukaü sama- nuyu¤jiyamàno samanugàhiyamàno samanubhàsiyamàno aññhànam etaü anavakàso yaü so tiõõaü ñhànànaü nतa- taraü ñhànaü nigaccheyya -- a¤¤ena và a¤¤aü pañicarissati bahiddhà kathaü apanàmessati kopa¤ ca dosa¤ ca appacca- ya¤ ca pàtukarissati, tuõhãbhåto và maïkubhåto và patta- kkhandho adhomukho pajjhàyanto appañibhàno nisãdissati seyyathàpi Sarabho paribbàjako. Yo kho maü paribbàjakà evaü vadeyya -- khãõàsavassa te pañijànato ime àsavà apari- kkhãõà ti -- taü ahaü tattha sàdhukaü samanuyu¤jeyyaü samanugàheyyaü samanubhàseyyaü. So vata mayà sàdhu- kaü samanuyu¤jiyamàno samanugàhiyamàno samanubhàsi- yamàno aññhànam etaü anavakàso yaü so tiõõaü ñhànànaü nतataraü ñhànaü nigaccheyya -- a¤¤ena và a¤¤aü pañi- carissati bahiddhà kathaü apanàmessati kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pàtukarissati tuõhãbhåto và maïkubhåto và pattakkhandho adhomukho pajjhàyanto appañibhàno nisãdissati seyyathàpi Sarabho paribbàjako. Yo kho maü paribbàjakà evaü vadeyya -- yassa kho pana te atthàya dhammo desito so na niyyàti takkarassa sammà dukkhakkhayàyà ti -- tam ahaü tattha sàdhukaü samanuyu¤- jeyyaü samanugàheyyaü samanubhàseyyaü. So vata mayà sàdhukaü samanuyu¤jiyamàno samanugàhiyamàno samanu- bhàsiyamàno aññhànam etaü anavakàso yaü so tiõõaü ñhànànaü nतataraü ñhànaü nigaccheyya -- a¤¤ena và a¤¤aü pañicarissati bahiddhà kathaü apanàmessati kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pàtukarissati, tuõhãbhåto và maïkubhåto và pattakkhandho adhomukho pajjhàyanto appañibhàno nisãdissati seyyathàpi Sarabho paribbàjako ti. Atha kho Bhagavà Sappinikà-tãre paribbàjakàràme tikkhattuü sãhanàdaü naditvà vehàsaü pakkàmi. 6. Atha kho te paribbàjakà acirapakkantassa Bhagavato Sarabhaü paribbàjakaü samantato vàcàya sannitodakena sa¤jambhariü akaüsu. Seyyathàpi àvuso Sarabha brahà- ra¤¤e jarasigàlo sãhanàdaü nadissàmã ti segàlakaü yeva nadati bheraõóakaü yeva nadati, evam eva kho tvaü àvuso Sarabha, a¤¤atr' eva samaõena Gotamena sãhanàdaü \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 188]># %<188 MAHâ-VAGGA. [III. 65. 1.>% nadissàmã ti, segàlakaü yeva nadasi bheraõóakaü yeva nadasi. Seyyathàpi àvuso Sarabha ambakamaddarã\<*<1>*>/ phussa- karavitaü ravissàmã ti ambakamaddariravitaü yeva ravati, evam eva kho taü àvuso Sarabho a¤¤atr' eva samaõena Gotamena phussakaravitaü\<*<2>*>/ ravissàmã ti ambakamadda- riravitaü\<*<1>*>/ yeva ravasi.\<*<3>*>/ Seyyathàpi àvuso Sarabha usabho su¤¤àya gosàlàya gambhãraü naditabbaü ma¤¤ati, evam eva kho tvaü àvuso Sarabha a¤¤atr' eva samaõena Gotamena gambhãraü naditabbaü ma¤¤asã ti. Atha kho te paribbàjakà Sarabhaü paribbàjakaü saman- tato vàcàya sannitodakena sa¤jambharim akaüså ti. 65. 1. Evaü me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Kosalesu càrikaü caramàno mahatà bhikkhusaïghena saddhiü yena Kesaputtaü\<*<4>*>/ nàma Kàlàmànaü nigamo tad avasari. Assosuü kho Kesaputtiyà Kàlàmà samaõo khalu bho Gotamo Sakya- putto Sakyakulà pabbajito Kesaputtaü anupatto. Taü kho pana Bhagavantaü Gotamaü evaü kalyàõo kittisaddo abbhuggato -- iti pi so Bhagavà arahaü sammàsambuddho vijjàcaraõasampanno . . . pe . . . pakàseti. Sàdhu kho pana tathàråpànaü arahataü dassanaü hotã ti. Atha kho Kesaputtiyà Kàlàmà yena Bhagavà ten' upasaï- kamiüsu. Upasaïkamitvà appekacce Bhagavantaü abhi- vadetvà ekamantaü nisãdiüsu, appekacce Bhagavatà saddhiü sammodiüsu sammodanãyaü kathaü sàràõãyaü vãtisàretvà ekamantaü nisãdiüsu, appekacce yena Bhagavà ten' a¤jaliü paõàmetvà ekamantaü nisãdiüsu, appekacce nàmagottaü sàvetvà ekamantaü nisãdiüsu, appekacce tuõhãbhåtà ekam- antaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinnà kho Kesaputtiyà Kàlàmà Bhagavantaü etad avocuü:-- \<*<2>*>/. Santi bhante eke samaõabràhmaõà Kesaputtaü àgacch- anti. Te sakaü yeva vàdaü dãpenti jotenti, paravàdaü\<*<5>*>/ pana khuüsenti vambhenti paribhavanti\<*<6>*>/ opapakkhiü\<*<7>*>/ karonti. Apare pi bhante eke samaõabràhmaõà Kesaputtaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ChS. ambukasa¤carã. 2 ChS. purisakara-. 3 ChS., Comy (4) ravati. 4 ChS. Kesamu-throughout. 5 Ph. parappavàdaü. 6 Omitted by Ph., Tr. 7 Ph. omakkhikaü; Com. opakkhiü; ChS. omakkhiü. >/ #<[page 189]># %% àgacchanti. Te pi sakaü yeva vàdaü dãpenti jotenti para- vàdaü pana\<*<1>*>/ khuüsenti vambhenti paribhavanti\<*<2>*>/ opapa- kkhiü\<*<3>*>/ karonti. Tesaü no bhante amhàkam hot' eva kaïkhà hoti vicikicchà -- ko si nàma imesaü bhavantànaü samaõànaü saccaü àha ko musà ti? 3. Alaü hi vo Kàlàmà kaïkhituü\<*<4>*>/ alaü vicikicchituü. Kaïkhàniye va pana vo ñhàne vicikicchà uppannà. Etha tumhe Kàlàmà mà anussavena mà paramparàya mà itikiràya mà piñakasampadànena mà takkahetu\<*<5>*>/ mà naya- hetu\<*<5>*>/ mà àkàraparivitakkena mà diññhinijjhànakkhantiyà mà bhavyaråpatàya mà samaõo no garå ti, yadà tumhe Kàlàmà attanà va jàneyyàtha -- ime dhammà akusalà ime dhammà sàvajjà ime dhammà vi¤¤ugarahità ime dhammà samattà samàdinnà ahitàya dukkhàya saüvattantã ti -- atha tumhe Kàlàmà pajaheyyàtha. 4. Taü {kiü} ma¤¤atha Kàlàmà -- lobho purisassa ajjhattaü uppajjamàno uppajjati hitàya và ahitàya và ti? Ahitàya bhante. Luddho panàyaü Kàlàmà purisapuggalo lobhena abhi- bhåto pariyàdinnacitto pàõaü pi hanti adinnam pi àdiyati paradàram pi gacchati musà pi bhaõati param pi tathattàya samàdapeti yaü 'sa hoti dãgharattaü ahitàya dukkhàyà ti. Evam bhante. 5. Taü kiü ma¤¤atha Kàlàmà -- doso purisassa ajjhattaü uppajjamàno uppajjati hitàya và ahitàya và ti? Ahitàya bhante. Duññho panàyaü Kàlàmà purisapuggalo dosena abhibhåto pariyàdinnacitto pàõam pi hanti adinnam pi àdiyati para- dàram pi gacchati musà pi bhaõati param pi tathattàya\<*<6>*>/ samàdapeti yaü 'sa hoti dãgharattaü ahitàya dukkhàyà ti. Evam bhante. 6. Taü kiü ma¤¤atha Kàlàmà -- moho purisassa ajjhattaü uppajjamàno uppajjati hitàya và ahitàya và ti. Ahitàya bhante. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. pina. 2 Omitted by Ph., Tr. 3 Ph. amakkhikaü; Com. opakkhiü; ChS. omakkhiü. 4 D. ka¤cituü. 5 Ph. -gàhena. 6 Ph. tadatthàya; D. tatthattàya. >/ #<[page 190]># %<190 MAHâ-VAGGA. [III. 65. 7.>% Måëho panàyaü Kàlàmà purisapuggalo mohena abhibhåto pariyàdinnacitto pàõam pi hanti adinnam pi àdiyati para- dàram pi gacchati musà pi bhaõati param pi tathattàya samàdapeti yaü 'sa hoti dãgharattaü ahitàya dukkhàyà ti. Evam bhante. 7. Taü kiü ma¤¤atha Kàlàmà -- ime dhammà kusalà và akusalà và ti? Akusalà bhante. Sàvajjà và anavajjà và ti? Sàvajjà bhante. Vi¤¤ugarahità và vi¤¤uppasatthà và ti? Vi¤¤ugarahità bhante. Samattà samàdinnà ahitàya dukkhàya saüvattanti no và kathaü và ettha hotã ti? Samattà bhante samàdinnà ahitàya dukkhàya saüvattanti evaü no ettha hotã ti. 8. Iti kho Kàlàmà yaü tam avocumha -- Etha tumhe Kàlàmà mà anussavena mà paramparàya mà itikiràya mà piñakasampadànena mà takkahetu mà nayahetu mà àkàra- parivitakkena mà diññhinijjhànakkhantiyà mà bhavyarå- patàya mà samaõo no garå ti, yadà tumhe Kàlàmà attanà va jàneyyàtha -- ime dhammà akusalà ime dhammà sàvajjà ime dhammà vi¤¤ugarahità ime dhammà samattà samàdinnà ahitàya dukkhàya saüvattantã ti -- atha tumhe Kàlàmà pajaheyyàthà ti -- iti yaü taü vuttaü idam etaü pañicca vuttaü. 9. Etha tumhe Kàlàmà mà anussavena mà parampàraya . . . pe . . . garå ti, yadà tumhe Kàlàmà attanà va jàneyyàtha -- ime dhammà kusalà ime dhammà anavajjà ime dhammà vi¤¤uppasatthà ime dhammà samattà samàdinnà hitàya sukhàya saüvattantã ti -- atha tumhe Kàlàmà upasam- pajja vihareyyàtha. 10. Taü kiü ma¤¤atha Kàlàmà -- alobho purisassa ajjhat- taü uppajjamàno uppajjati hitàya và ahitàya và ti? Hitàya bhante. Aluddho panàyaü Kàlàmà purisapuggalo lobhena anabhi- bhåto apariyàdinnacitto n' eva pàõaü hanti na adinnam àdiyati na paradàraü gacchati na musà bhaõati paraü pi tathattàya\<*<1>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. na param pi tadatthàya. >/ #<[page 191]># %% samàdapeti yaü 'sa hoti\<*<1>*>/ dãgharattaü hitàya sukhàyà ti? Evaü bhante ti. 11. Taü kiü ma¤¤atha Kàlàmà -- adoso purisassa ajjhattaü uppajjamàno uppajjati hitàya và ti ahitàya và ti? Hitàya bhante. Aduññho panàyaü Kàlàmà purisapuggalo dosena anabhi- bhåto apariyàdinnacitto n' eva pàõaü hanti . . . na musà bhaõati param pi tathattàya samàdapeti yaü 'sa hoti\<*<1>*>/ dãgharattaü hitàya sukhàyà ti. Evam bhante ti. 12. Taü kiü ma¤¤atha Kàlàmà -- amoho purisassa ajjhat- taü uppajjamàno uppajjati hitàya và ahitaya và ti? Hitàya bhante. Amåëho panàyaü kàlàmà purisapuggalo mohena anabhi- bhåto apariyàdinnacitto n' eva pàõaü hanti na adinnam àdiyati na paradàraü gacchati na musà bhaõati param pi tathattàya samàdapeti yaü 'sa hoti\<*<1>*>/ yaü dãgharattaü hitàya sukhàyà ti? Evaü bhante. 13. Taü kiü ma¤¤atha Kàlàmà -- ime dhammà kusalà và akusalà và ti? Kusalà bhante. Sàvajjà và anavajjà và ti? Anavajjà bhante. Vi¤¤ugarahità và vi¤¤uppasatthà và ti? Vi¤¤uppasatthà bhante. Samattà samàdinnà sukhàya saüvattanti, no và kathaü và ettha hotã ti? Samattà bhante samàdinnà hitàya sukhàya saüvattanti evaü no ettha hotã ti. 14. Iti kho Kàlàmà yaü taü avocumha -- etha tumhe Kàlàmà mà anussavena mà paramparàya mà itikiràya mà piñakasampadànena mà takkahetu\<*<2>*>/ mà nayahetu\<*<2>*>/ mà àkà- raparivitakkena mà diññhinijjhànakkhantiyà mà bhavyarå- patàya mà samaõo no garå\<*<3>*>/ ti, yadà tumhe Kàlàmà attanà va jàneyyàtha -- ime dhammà kusalà ime dhammà anavajjà ime dhammà vi¤¤uppasatthà ime dhammà samattà samàdinnà hitàya sukhàya saüvattantã ti -- atha tumhe Kàlàmà upasam- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. yaü tassa pahoti; D. sa yaü sa hoti. 2 Ph. -gàhena. 3 Ph. gurå. >/ #<[page 192]># %<192 MAHâ-VAGGA. [III. 65. 15.>% pajja vihareyyàthà ti -- iti yan taü vuttaü idam etaü pañicca vuttaü. 15. Sa kho so\<*<1>*>/ Kàlàmà ariyasàvako evaü vigatàbhijjho vigatavyàpàdo asammåëho sampajàno patissato\<*<2>*>/ mettàsa- hagatena cetasà . . . karuõàsahagatena cetasà . . . mudità- sahagatena cetasà . . . upekhàsahagatena cetasà . . . ekaü disaü pharitvà viharati tathà dutiyaü tathà tatiyaü tathà catuññhiü. Iti uddham adho tiriyaü sabbadhi sabbattatàya sabbàvantaü lokaü upekhàsahagatena cetasà vipulena maha- ggatena appamàõena averena avyàpajjhena pharitvà viharati. Sa kho so\<*<2>*>/ Kàlàmà ariyasàvako evaü averacitto evaü avyàpajjhacitto evaü asaïkiliññhacitto evaü visuddhacitto, tassa diññh' eva dhamme cattàro assàsà adhigatà honti. 16. Sace kho pana atthi paraloko atthi sukañadukkañànaü kammànaü phalaü vipàko ñhànam ahaü\<*<3>*>/ kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjissàmã ti. Ayam assa pañhamo assàso adhigato hoti. Sace kho pana n' atthi paraloko n' atthi sukañadukkañànaü kammànaü phalaü vipàko idhàhaü diññh' eva dhamme averaü avyàpajjhaü anã- ghaü sukhiü\<*<4>*>/ attànaü pariharàmã ti. Ayam assa dutiyo assàso adhigato hoti. Sace kho pana karoto karãyati pàpaü na kho panàhaü kassaci pàpaü cetemi akarontaü kho pana maü pàpaü kammaü kuto dukkhaü phusissatã ti. Ayam assa tatiyo assàso adhigato hoti. Sace kho pana karoto na karãyati pàpaü idhàhaü ubhayen' eva visuddhaü attànaü samanupassàmã ti. Ayam assa catuttho assàso adhigato hoti. Sa kho so\<*<2>*>/ ariyasàvako Kàlàmà evaü averacitto evaü avyàpajjhacitto evaü asaïkiliññhacitto evaü visuddhacitto tassa diññh' eva dhamme ime cattàro assàsà adhigatà hontã ti. 17. Evam etaü Bhagavà evam etaü Sugata. Sa kho so\<*<2>*>/ bhante ariyasàvako evaü averacitto evaü avyàpajjhacitto evaü asaïkiliññhacitto evaü visuddhacitto tassa diññh' eva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. yo kho; D. yo kho so; T. sa kho so. 2 Ph. sace kho so. 3 Ph. athàhaü; SS. ñhànam ahaü. 4 MSS. sukhã; Com. sukhaü. >/ #<[page 193]># %% dhamme cattàro assàsà adhigatà honti. Sace kho pana atthi paraloko atthi sukañadukkañànaü kammànaü phalaü vipàko ñhànam ahaü\<*<1>*>/ kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjissàmã ti. Ayam assa pañhamo assàso adhigato hoti. Sace kho pana n' atthi paraloko n' atthi sukañadukka- ñànaü kammànaü phalaü vipàko idhàham diññh' eva dhamme averaü avyàpajjhaü anãghaü sukhiü attànaü pariharàmã ti. Ayaü assa dutiyo assàso adhigato hoti. Sace kho pana karoto karãyati pàpaü na kho panàhaü kassaci pàpaü cetemi akarontaü kho pana maü pàpaü kammaü kuto dukkhaü phusissatã ti. Ayam assa tatiyo assàso adhigato hoti. Sace kho pana karoto na karãyati pàpaü idhàhaü ubhayen' eva visuddhaü attànaü samanupassàmã ti. Ayam assa catuttho assàso adhigato hoti. Sa kho so\<*<2>*>/ bhante ariyasàvako evaü averacitto evaü avyàpajjhacitto evaü asaïkiliññhacitto evaü visuddhacitto tassa diññh' eva dhamme ime cattàro assàsà adhigatà hontã ti. Abhikkantaü bhante . . . pe . . . Ete mayaü bhante Bhagavantaü saraõaü gacchàma dhamma¤ ca bhikkhu- saïgha¤ ca. Upàsake no bhante Bhagavà dhàretu ajjatagge pàõupete saraõaü gate ti. 66. 1. Evaü me sutaü. Ekaü samayaü àyasmà Nandako Sàvatthiyaü viharati Pubbàràme Migàramàtu pàsàde. Atha kho Sàëho ca Migàranattà Rohaõo\<*<3>*>/ ca Pekhuõiya- nattà\<*<4>*>/ yen' àyasmà Nandako ten' upasaïkamiüsu. Upasaï- kamitvà àyasmantaü Nandakaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinnaü kho Sàëhaü Migàranattà- raü àyasmà Nandako etad avoca: 2. Etha tumhe Sàëhà mà anussavena mà paramparàya mà itikiràya mà piñakasampadànena mà takkahetu mà nayahetu\<*<5>*>/ mà àkàraparivitakkena mà diññhinijjhànakkhantiyà mà bhavyaråpatàya mà samaõo\<*<6>*>/ no garå\<*<7>*>/ ti, yadà tumhe \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. athàhaü. 2 Ph. Sace kho pana. 3 Ph., ChS. Sàõo. 4 Ph. Sekuõiyanattà; ChS. Sekhuniya-. 5 Ph. -gahena. 6 Tr. adds here Gotamo. 7 Ph. gurå. >/ #<[page 194]># %<194 MAHâ-VAGGA. [III. 66. 3.>% Sàëhà attanà va jàneyyàtha -- ime dhammà akusalà ime dhammà sàvajjà ime dhammà vi¤¤ågarahità ime dhammà samattà samàdinnà ahitàya dukkhàya saüvattantã ti -- atha tumhe Sàëhà pajaheyyàtha. 3. Taü kiü ma¤¤atha Sàëhà -- atthi lobho ti? Evam bhante. Abhijjhà ti kho ahaü Sàëhà etam atthaü vadàmi. Luddho kho ayaü Sàëhà abhijjhàlu pàõam pi hanti adinnam pi àdiyati paradàram pi gacchati musà pi bhaõati param pi tathattàya samàdapeti yaü 'sa hoti\<*<1>*>/ dãgharattaü ahitàya dukkhàyà ti? Evaü bhante. 4. Taü kiü ma¤¤atha Sàëhà -- atthi doso ti? Evaü bhante. Vyàpàdo ti kho ahaü Sàëhà etam atthaü vadàmi. Duññho kho ayaü Sàëhà vyàpannacitto pàõam pi hanti . . . pe . . . musà pi bhaõati param pi tathattàya samàdapeti yaü 'sa hoti dãgharattaü ahitàya dukkhàyà ti? Evaü bhante. 5. Taü {kiü} ma¤¤atha Sàëhà -- atthi moho ti? Evaü bhante. Avijjà ti kho ahaü Sàëhà etam atthaü vadàmi. Måëho kho ayaü Sàëhà avijjàgato pàõam pi hanti adinnam pi àdiyati paradàram pi gacchati musà pi bhaõati param pi tathattàya samàdapeti yaü 'sa hoti dãgharattaü ahitàya dukkhàyà ti? Evaü bhante. 6. Taü kiü ma¤¤atha Sàëhà -- ime dhammà kusalà và akusalà và ti? Akusalà bhante. Sàvajjà và anavajjà và ti? Sàvajjà bhante. Vi¤¤ågarahità và vi¤¤uppasatthà và ti? Vi¤¤ågarahità bhante. Samattà samàdinnà ahitàya dukkhàya saüvattanti no và kathaü và ettha hotã ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS. sa hoti; Ph. pahoti. >/ #<[page 195]># %% Samattà bhante samàdinnà ahitàya dukkhàya saüvattantã ti evaü no ettha hotã ti. 7. Iti kho Sàëhà yaü taü avocumha: Etha tumhe Sàëhà mà anussavena mà paramparàya mà itikiràya mà piñakasampadànena mà vitakkahetu mà naya- hetu mà àkàraparivitakkena mà diññhinijjhànakkhantiyà mà bhavyaråpatàya mà samaõo no garå ti, yadà tumhe Sàëhà attanà va jàneyyàtha -- ime dhammà akusalà ime dhammà sàvajjà ime dhammà vu¤¤ågarahità ime dhammà samattà samàdinnà ahitàya dukkhàya saüvattantã ti -- atha tumhe Sàëhà pajaheyyàthà ti -- iti yaü taü vuttaü, idam etaü pañicca vuttaü. Evam tumhe Sàëhà mà anussavena mà paramparàya mà itikiràya mà piñakasampadànena mà takkahetu mà naya- hetu mà àkàraparivitakkena mà diññhinijjhànakkhantiyà mà bhavyaråpatàya mà samaõo no garå ti -- yadà tumhe Sàëhà attanà va jàneyyàtha -- ime dhammà kusalà ime dhammà ana- vajjà ime dhammà vi¤¤uppasatthà ime dhammà samattà samàdinnà hitàya sukhàya saüvattantã ti -- atha tumhe Sàëhà upasampajja vihareyyàtha. 8. Taü {kiü} ma¤¤atha Sàëhà -- atthi alobho ti? Evaü bhante. Anabhijjhà ti kho ahaü Sàëhà etam atthaü vadàmi. Aluddho kho {ayaü} Sàëhà anabhijjhàlu n' eva pàõaü hanti na adinnaü àdiyati na paradàraü gacchati na musà bhaõati param pi tathattàya samàdapeti yaü 'sa hoti dãgha- rattaü hitàya sukhàyà ti? Evaü bhante. 9. Taü kiü ma¤¤atha Sàëhà -- atthi adoso ti? Evaü bhante. Avyàpàdo ti kho ahaü Sàëhà etam atthaü vadàmi. Aduññho kho ayaü Sàëhà avyàpannacitto n' eva pàõaü hanti . . . pe . . . na musà bhaõati na param pi tathattàya samà- dapeti yaü 'sa hoti dãgharattaü hitàya sukhàyà ti? Evaü bhante. 10. Taü {kiü} ma¤¤atha Sàëhà -- atthi amoho ti? Evaü bhante. Vijjà ti kho ahaü Sàëhà etam atthaü vadàmi. Amåëho \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 196]># %<196 MAHâ-VAGGA. [III. 66. 11.>% kho ayaü Sàëhà vijjàgato n' eva pàõaü hanti . . . pe . . . na musà bhaõati na param pi tathattàya samàdapeti yaü 'sa hoti dãgharattaü hitàya sukhàyà ti? Evaü bhante. 11. Taü {kiü} ma¤¤atha Sàëhà -- ime dhammà kusalà và akusalà và ti? Kusalà bhante. Sàvajjà và anavajjà và ti? Anavajjà bhante. Vi¤¤ågarahità và vi¤¤uppasatthà và ti? Vi¤¤uppasatthà bhante. Samattà samàdinnà hitàya sukhàya saüvattanti no và kathaü và ettha hotã ti? Samattà bhante samàdinnà hitàya sukhàya saüvattanti evaü no ettha hotã ti. 12. Iti kho Sàëhà yaü taü avocumha -- etha tumhe Sàëhà mà anussavena mà paramparàya mà itikiràya mà piñaka- sampadànena mà takkahetu mà nayahetu mà àkàraparivi- takkena mà diññhinijjhànakkhantiyà mà bhavyaråpatàya mà samaõo no garå ti, yadà tumhe Sàëhà attanà va jàneyyàtha -- ime dhammà kusalà ime dhammà anavajjà ime dhammà vi¤¤uppasatthà ime dhammà samattà samàdinnà hitàya sukhàya saüvattantã ti -- atha tumhe Sàëhà upasampajja viha- reyyàthàti -- iti yaü taü vuttaü, idam etaü pañicca vuttaü. 13. Sa kho so Sàëhà ariyasàvako evaü vigatàbhijjho vigatavyàpàdo asammåëho sampajàno patissato\<*<1>*>/ mettàsaha- gatena cetasà . . . pe . . . karuõà . . . mudità . . . upekhà- sahagatena cetasà ekaü disaü pharitvà viharati tathà dutiyaü tathà tatiyaü tathà catutthiü. Iti uddham adho tiriyaü sabbadhi sabbattatàya sabbàvantaü lokaü upekhàsahagatena cetasà vipulena mahaggatena appamàõena averena avyà- pajjhena pharitvà viharati. So evaü pajànàti\<*<2>*>/ atthi idaü atthi hãnaü atthi paõãtaü atthi imassa sa¤¤àgatassa uttariü nissaraõan ti. Tassa evam jànato evaü passato kàmàsavà pi cittaü vimuccati bhavàsavà pi cittaü vimuccati avijjàsavà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. satimato. 2 Ph. pajànato. >/ #<[page 197]># %% pi cittaü vimuccati vimuttasmiü vimuttam iti ¤àõaü hoti khãõà jàti vusitaü brahmacariyaü kataü karaõãyaü nàparaü itthattàyà ti pajànàti. So evaü pajànàti ahu pubbe lobho tad ahu akusalaü so etarahi n' atthi icc' etaü kusalaü, ahu pubbe doso . . . pe . . . ahu pubbe moho tad ahu akusalaü, so etarahi n' atthi icc' etaü kusalan ti. Iti so diññh' eva dhamme nicchàto\<*<1>*>/ nibbuto sãtibhåto sukhapañisaüvedã brahmabhåtena attanà viharatã ti. 67. 1. Tãõ' imàni bhikkhave kathàvatthåni. Katamàni tãõi? Atãtaü và bhikkhave addhànaü àrabbha kathaü katheyya\<*<2>*>/ -- evaü ahosi atãtam addhànan ti -- anàgataü và bhikkhave addhànaü àrabbha kathaü katheyya\<*<2>*>/ -- evaü bhavissati anà- gatam addhànan ti -- etarahi và bhikkhave paccuppannaü addhànaü àrabbha kathaü katheyya\<*<2>*>/ -- evaü etarahi paccup- pannan ti. 2. Kathà-sampayogena bhikkhave puggalo veditabbo yadi và kaccho\<*<3>*>/ yadi và akaccho ti. Sacàyaü bhikkhave puggalo pa¤haü puññho samàno ekaüsa-vyàkaraõãyaü pa¤haü na ekaüsena vyàkaroti, vibhajja-vyàkaraõãyaü pa¤haü na vibhajjavyàkaroti, pañi- pucchà-vyàkaraõãyaü pa¤haü na pañipucchà-vyàkaroti, ñhapanãyaü pa¤haü na ñhapeti, evaü santàyaü bhikkhave puggalo akaccho hoti\<*<4>*>/. Sace panàyaü bhikkhave puggalo pa¤haü puññho samàno ekaüsa-vyàkaraõãyaü pa¤haü ekaüsena vyàkaroti, vibhajja- vyàkaraõãyaü pa¤haü vibhajjavyàkaroti, pañipucchà-vyàka- raõãyaü pa¤haü pañipucchà-vyàkaroti, ñhapanãyaü pa¤haü ñhapeti, evaü santàyaü bhikkhave puggalo kaccho hoti. 3. Kathà-sampayogena bhikkhave puggalo veditabbo yadi và kaccho yadi và akaccho ti. Sacàyaü bhikkhave puggalo pa¤haü puññho samàno ñhànàññhàne na saõñhàti parikappe na saõñhàti a¤¤avàde\<*<5>*>/ na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. nijjhàto. 2 Ph. katheyyaü. 3 = kathetuü yutto. (Com.) 4 See Childers' Dictionary s. v. pa¤ho, and Mil. p. 144. 5 ChS. a¤¤àtavàde. >/ #<[page 198]># %<198 MAHâ-VAGGA. [III. 67. 4.>% saõñhàti pañipadàya na saõñhàti, evaü santàyaü bhikkhave puggalo akaccho hoti. Sace panàyaü bhikkhave puggalo pa¤haü puññho samàno ñhànàññhàne saõñhàti parikappe saõñhàti a¤¤avàde saõñhàti pañipadàya saõñhàti, evaü santàyaü bhikkhave puggalo kaccho hoti. 4. Kathàsampayogena bhikkhave puggalo veditabbo yadi và kaccho yadi và akaccho ti. Sacàyaü bhikkhave puggalo pa¤haü puññho samàno a¤¤enतaü pañicarati\<*<1>*>/ bahiddhà kathaü apanàmeti kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pàtukaroti, evaü santàyaü bhikkhave puggalo akaccho hoti. Sace panàyaü bhikkhave puggalo pa¤haü puññho samàno nतenतaü pañicarati na bahiddhà kathaü apanàmeti na kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pàtukaroti, evam santàyaü bhikkhave puggalo kaccho hoti. 5. Kathàsampayogena bhikkhave puggalo veditabbo yadi và kaccho yadi và akaccho ti. Sacàyaü bhikkhave puggalo pa¤haü puññho samàno abhiharati abhimaddati anupajagghati\<*<2>*>/ khalitaü gaõhàti, evaü santàyaü bhikkhave puggalo akaccho hoti. Sace panàyaü bhikkhave pa¤haü puññho samàno na abhi- harati na abhimaddati na anupajagghati na khalitaü gaõhàti, evaü santàyaü bhikkhave puggalo kaccho hoti. 6. Kathàsampayogena bhikkhave puggalo veditabbo yadi và sa-upaniso yadi và anupaniso ti. Anohitasoto bhikkhave anupaniso hoti ahitasoto sa-upaniso hoti. So sa-upaniso samàno abhijànàti ekaü dhammaü parijànàti ekaü dhammaü pajahati ekaü dhammaü sacchi- karoti ekaü dhammaü. So abhijànanto ekaü dhammaü parijànanto ekaü dhammaü pajahanto ekaü dhammaü sacchikaronto ekaü dhammaü sammàvimuttiü phusati. Etadatthà bhikkhave kathà etadatthà mantanà etadatthà upanisà etadatthaü sotàvadhànaü yadidaü anupàdà cittassa vimokho ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See above III. 64. 5, and Cullavagga IV. 11, 1. 2 Ph. anusa¤jagghati. >/ #<[page 199]># %% 7. Ye viruddhà sallapanti viniviññhà\<*<1>*>/ samussità. Anariyaguõaü àsajja a¤¤ama¤¤aü vivaresino Dubbhàsitaü vikkhalitaü sampamohaü paràjayaü\<*<2>*>/ A¤¤ama¤¤assàbhinandanti tadariyo kathanàcare\<*<3>*>/ Sace c' assa kathàkàmo kàlam a¤¤àya paõóito Dhammaññhapañisaüyuttà yà\<*<4>*>/ ariyacarità kathà Taü kathaü kathaye dhãro aviruddho anussito Anupàdiõõena manasà apalàso asàhaso Anusuyy<ày>amàno sammada¤¤àya bhàsati Subhàsitaü anumodeyya dubbhaññhe nàvasàdaye\<*<5>*>/ Upàrambhaü na sikkheyya khalita¤ ca na gàhaye Nàbhihare nàbhimadde na vàcaü payutaü bhaõe\<*<6>*>/ A¤¤àõatthaü pasàdatthaü sataü ve hoti mantanà Evaü kho ariyà mantenti esà ariyàna mantanà Etad a¤¤àya medhàvã na samusseyya mantaye ti. 68. 1. Sace bhikkhave a¤¤atitthiyà paribbàjakà evaü pucchey- yuü:-- Tayo 'me àvuso dhammà. Katame tayo? Ràgo doso moho. Ime kho àvuso tayo dhammà. Imesaü àvuso tiõõaü dhammànaü ko viseso ko adhippàyàso kiü nànà- karaõan ti? Evaü puññhà tumhe bhikkhave tesaü a¤¤a- titthiyànaü paribbàjakànaü kinti vyàkareyyàthà ti? Bhagavaü-målakà no bhante dhammà Bhagavaü-nettikà Bhagavaü-pañisaraõà. Sàdhu vata bhante Bhagavantaü yeva pañibhàtu etassa bhàsitassa attho, Bhagavato sutvà bhikkhå dhàressantã ti. Tena hi bhikkhave suõàtha, sàdhukaü manasikarotha bhàsissàmã ti. Evaü bhante ti kho bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca: Sace bhikkhave a¤¤atitthiyà paribbàjakà evaü pucchey- yuü:-- tayo 'me àvuso dhammà. Katame tayo? Ràgo doso moho. Ime kho àvuso tayo dhammà. Imesaü àvuso \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. vinivuddhà. 2 Ph. samoham sapàrayaü. 3 Ph. nàvedanãyo kathà care. 4 T. sà. 5 Tr. dabbaññhenàvasàdaye; D. dubbhaññho nàvas-. 6 See Sn. III. 11, 33; IV. 14, 16. >/ #<[page 200]># %<200 MAHâ-VAGGA. [III. 68. 2.>% tiõõaü dhammànaü ko viseso ko adhippàyy<às>o kiü nànàkaraõan ti? Evaü puññhà tumhe bhikkhave tesaü a¤¤atitthiyànaü paribbàjakànaü evaü vyàkareyyàtha:-- Ràgo kho àvuso appasàvajjo dandhaviràgã, doso mahàsàvajjo khippaviràgã,\<*<1>*>/ moho mahàsàvajjo dandhaviràgã ti. 2. \<*<2>*>/ Ko panàvuso hetu ko paccayo yena anuppanno và ràgo uppajjati uppanno và ràgo bhiyyobhàvàya vepullàya saü- vattatã ti? Subhanimittan ti 'ssa vacanãyaü. Tassa subhanimittaü ayoniso manasikaroto anuppanno c' eva ràgo uppajjati uppanno ca ràgo bhiyyobhàvàya vepullàya saüvattatã ti. Ayaü kho àvuso hetu ayaü paccayo yena anuppanno và ràgo uppajjati uppanno và ràgo bhiyyobhàvàya vepullàya saüvattatã ti. 3. Ko panàvuso hetu ko paccayo yena anuppanno và doso uppajjati uppanno và doso bhiyyobhàvàya vepullàya saü- vattatã ti? Pañighanimittan ti' ssa vacanãyaü. Tassa pañighanimittaü ayoniso manasikaroto anuppanno c' eva doso uppajjati up- panno ca doso bhiyyobhàvàya vepullàya saüvattatã ti. Ayaü kho àvuso hetu ayaü paccayo yena anuppanno và doso uppajjati uppanno và doso bhiyyobhàvàya vepullàya saü- vattatã ti. 4. Ko panàvuso hetu ko paccayo yena anuppanno và moho uppajjati uppanno và moho bhiyyobhàvàya vepullàya saüvattatã ti? Ayoniso manasikàro ti 'ssa vacanãyaü. Tassa ayoniso manasikaroto anuppanno c' eva moho uppajjati uppanno ca moho bhiyyobhàvàya vepullàya saüvattatã ti. Ayaü kho àvuso hetu ayaü paccayo yena anuppanno và moho uppajjati uppanno và moho bhiyyobhàvàya vepullàya saüvattatã ti. 5. Ko panàvuso hetu ko paccayo yena anuppanno và ràgo n' uppajjati uppanno và ràgo pahãyatã ti? Asubhanimittan ti 'ssa vacanãyaü. Tassa asubhanimittaü yoniso manasikaroto anuppanno c' eva ràgo n' uppajjati \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D., Ph., Tr. khippaviràgã; T. dandha-. 2 With the rest of this Sutta compare above, I. 2. >/ #<[page 201]># %% uppanno ca ràgo pahãyatã ti. Ayaü kho àvuso hetu ayaü paccayo yena anuppanno và ràgo n' uppajjati uppanno và ràgo pahãyatã ti. 6. Ko panàvuso hetu ko paccayo yena anuppanno và doso n' uppajjati uppanno và doso pahãyatã ti? Mettà cetovimuttã ti 'ssa vacanãyaü. Tassa mettaü ceto- vimuttiü yoniso manasikaroto anuppanno c' eva doso n' uppajjati uppanno ca doso pahãyatãti. Ayaü kho àvuso hetu ayaü paccayo yena anuppanno và doso n' uppajjati uppanno và doso pahãyatã ti. 7. Ko panàvuso hetu ko paccayo yena anuppanno và moho n' uppajjati uppanno và moho pahãyatã ti? Yoniso manasikàro ti 'ssa vacanãyaü. Tassa yoniso mana- sikaroto anuppanno c' eva moho n' uppajjati uppanno ca moho pahãyatã ti. Ayaü kho àvuso hetu ayaü paccayo yena anu- ppanno và moho n' uppajjati uppanno và moho pahãyatã ti. 69. 1. Tãõ' imàni kho bhikkhave akusalamålàni. Katamàni tãõi? Lobho akusalamålaü, doso akusalamålaü, moho akusala- målaü. Yad api bhikkhave lobho tad api akusalaü, yad api luddho abhisaïkharoti kàyena vàcàya manasà tad api akusalaü, yad api luddho lobhena abhibhåto pariyàdinnacitto parassa asatà\<*<1>*>/ dukkhaü upadahati\<*<2>*>/ vadhena và bandhena và jàniyà\<*<3>*>/ và garahàya và pabbàjanàya và balav' amhi balattho iti pi tad api akusalaü. Iti 'ssa 'me lobhajà lobhanidànà lobha- samudayà lobhappaccayà aneke pàpakà akusalà dhammà sambhavanti. 2. Yad api bhikkhave doso tad api akusalaü, yad api duññho abhisaïkharoti kàyena vàcàya manasà tad api akusa- laü, yad api duññho dosena abhibhåto pariyàdinnacitto parassa asatà\<*<1>*>/ dukkhaü upadahati\<*<2>*>/ vadhena và bandhena và jàniyà\<*<3>*>/ và garahàya và pabbàjanàya\<*<4>*>/ và balav' amhi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. asàtàm. 2 Ph., ChS. uppàdayati. 3 SS. jàniyà; Ph. tajjaniyà. 4 Ph. pabbàjaniyà. >/ #<[page 202]># %<202 MAHâ-VAGGA. [III. 69. 3.>% balattho iti pi tad api akusalaü. Iti 'ssa 'me dosajà dosani- dànà dosasamudayà dosappaccayà aneke pàpakà akusalà dhammà sambhavanti. 3. Yad api bhikkhave moho tad api akusalaü, yad api måëho abhisaïkharoti kàyena vàcàya manasà tad api akusa- laü, yad api måëho mohena abhibhåto pariyàdinnacitto parassa asatà dukkhaü upadahati vadhena và bandhena và jàniyà và garahàya và pabbàjanàya và balav' amhi balattho iti pi tad api akusalaü. Iti 'ssa 'me mohajà mohanidànà moha- samudayà mohappaccayà aneke pàpakà akusalà dhammà sam- bhavanti. 4. Evaråpo càyaü bhikkhave puggalo vuccati akàlavàdã ti pi abhåtavàdã ti pi anatthavàdã ti pi adhammavàdã ti pi avi- nayavàdã ti pã ti. Kasmà càyaü bhikkhave evaråpo puggalo vuccati akàlavàdã ti pi abhåtavàdã ti pi anatthavàdã ti pi adhammavàdã ti pi avinayavàdã ti pã ti. Tathà h' ayaü bhi- kkhave puggalo parassa asatà dukkhaü upadahati vadhena và bandhena và jàniyà và garahàya và pabbàjanàya và balav' amhi balattho. Iti pi bhåtena kho pana vuccamàno avajànàti no pañijànàti abhåtena vuccamàno na àtappaü karoti tassa nibbeñhanàya iti p' etaü atacchaü iti p' etaü abhåtan ti. Tasmà evaråpo puggalo vuccati akàlavàdã ti pi abhåtavàdã ti pi anatthavàdã ti pi adhammavàdã ti pi avinaya- vàdã ti pã ti. Evaråpo bhikkhave puggalo lobhajehi pàpakehi akusalehi dhammehi abhibhåto pariyàdinnacitto diññh' eva dhamme dukkhaü viharati savighàtaü sa-upàyàsaü sa- pariëàhaü kàyassa bhedà param maraõà duggati pàtikaïkhà, dosajehi . . . pe . . . mohajehi pàpakehi akusalehi dhammehi abhibhåto pariyàdinnacitto diññh' eva dhamme dukkhaü viharati savighàtaü sa-upàyàsaü sa-pariëàhaü kàyassa bhedà param maraõà duggati pàñikaïkhà. 5. Seyyathàpi bhikkhave sàlo và dhavo và phandano\<*<1>*>/ và tãhi màluvàlatàhi uddhasto\<*<2>*>/ pariyonaddho anayaü àpajjati vyasanaü àpajjati anayavyasanaü àpajjati, evam eva kho bhikkhave evaråpo puggalo lobhajehi pàpakehi akusalehi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. phandhano; D. phanàno. 2 Morris. uddhasetà. Ke uddhaseto; Com. explains by upari dhaüsito. >/ #<[page 203]># %% dhammehi abhibhåto pariyàdinnacitto diññh' eva dhamme dukkhaü viharati savighàtaü sa-upàyàsaü sa-pariëàhaü kàyassa bhedà param maraõà duggati pàñikaïkhà, dosajehi . . . pe . . . mohajehi pàpakehi akusalehi dhammehi abhi- bhåto pariyàdinnacitto diññh' eva dhamme dukkhaü viharati savighàtaü sa-upàyàsaü sa-pariëàhaü kàyassa bhedà param maraõà duggati pàñikaïkhà. Imàni kho bhikkhave tãõi akusalamålànã ti. 6. Tãõ' imàni bhikkhave kusalamålàni. Katamàni tãõi? Alobho kusalamålaü, adoso kusalamålaü, amoho kusala- målaü. Yad api bhikkhave alobho tad api kusalaü,\<*<1>*>/ yad api aluddho abhisaïkharoti kàyena vàcàya manasà tad api kusalaü, yad api aluddho lobhena anabhibhåto apariyàdinna- citto na parassa asatà\<*<2>*>/ dukkhaü upadahati\<*<3>*>/ vadhena và bandhena và jàniyà\<*<4>*>/ và garahàya và pabbàjanàya\<*<5>*>/ và balav' amhi balattho iti pi tad api kusalaü. Iti 'ssa 'me alobhajà alobhanidànà alobhasamudayà alobhappaccayà aneke kusalà dhammà sambhavanti. 7. Yad api bhikkhave adoso tad api kusalaü, yad api aduññho abhisaïkharoti kàyena vàcàya manasà tad api kusa- laü, yad api aduññho dosena anabhibhåto apariyàdinnacitto na parassa asatà\<*<2>*>/ dukkhaü upadahati\<*<3>*>/ vadhena và bandhena và jàniyà\<*<4>*>/ và pabbàjanàya\<*<5>*>/ và balav' amhi balattho iti pi tad api kusalaü. Iti 'ssa 'me adosajà adosanidànà adosa- samudayà adosappaccayà aneke kusalà dhammà sambha- vanti. 8. Yad api bhikkhave amoho tad api kusalaü, yad api amåëho abhisaïkharoti kàyena vàcàya manasà tad api kusa- laü, yad api amåëho mohena anabhibhåto apariyàdinnacitto na parassa asatà\<*<2>*>/ dukkhaü upadahati\<*<3>*>/ vadhena và bandhena và jàniyà\<*<4>*>/ và garahàya va pabbàjanàya\<*<5>*>/ và balav' amhi balattho iti pi tad api kusalaü. Iti 'ssa 'me amohajà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. kusalamålaü. 2 Ph. asàtaü; SS. asatà. 3 Ph. uppàdayati. 4 SS. jàniyà; Ph. tajjanãyà. 5 Ph. pabbàjanãyà. >/ #<[page 204]># %<204 MAHâ-VAGGA. [III. 69. 9.>% amohanidànà amohasamudayà amohapaccayà aneke kusalà dhammà sambhavanti. 9. Evaråpo càyaü bhikkhave puggalo vuccati kàlavàdã ti pi bhåtavàdã ti pi atthavàdã ti pi dhammavàdã ti pi vina- yavàdã ti pã ti. Kasmà càyaü bhikkhave evaråpo puggalo vuccati kàlavàdã ti pi bhåtavàdã ti pi atthavàdã ti pi dhammavàdã ti pi vinayavàdã ti pã ti. Yathà h' ayaü\<*<1>*>/ bhikkhave puggalo na parassa asatà\<*<2>*>/ dukkhaü upadahati\<*<3>*>/ vadhena và bandhena và jàniyà và garahàya và pabbà- janãyà và balav' amhi balattho iti pi bhåtena kho pana vuccamàno pañijànàti no avajànàti abhåtena vuccamàno àtappaü karoti tassa nibbeñhanàya\<*<4>*>/ iti p' etaü tacchaü\<*<5>*>/ iti p' etaü bhåtaü, tasmà evaråpo puggalo vuccati kàlavàdã ti pi bhåtavàdã ti pi atthavàdã ti pi vinayavàdã ti pã ti. 10. Evaråpassa bhikkhave puggalassa lobhajà pàpakà akusalà dhammà pahãnà ucchinnamålà tàlàvatthukatà ana- bhàvakatà àyatiü anuppàdadhammà diññh' eva dhamme sukhaü viharati avighàtaü anupàyàsaü apariëàhaü diññh' eva dhamme parinibbàyati: dosajà . . . pe . . . mohajà pàpakà akusalà dhammà pahãnà . . . anuppàdadhammà diññh' eva dhamme sukhaü viharati avighàtaü anupàyàsaü apariëàhaü diññh' eva dhamme parinibbàyati. 11. Seyyathàpi bhikkhave sàlo và dhavo và phandano\<*<6>*>/ và tãhi màluvàlatàhi uddhasetà\<*<7>*>/ pariyonaddho. Atho puriso àgaccheyya kuddàlapiñakaü va\<*<8>*>/ àdàya. So taü màlu- vàlataü måle\<*<9>*>/ chindeyya måle\<*<9>*>/ chetvà palikhaõeyya\<*<10>*>/ palikhaõitvà målàni uddhareyya antamaso usãranàlamattàni\<*<11>*>/ pi. So taü màluvàlataü khaõóàkhaõóikaü chindeyya, khaõóàkhaõóikaü chetvà phàleyya, phàletvà sakalikaü sakalikaü kareyya, sakalikaü sakalikaü karitvà vàtàtàpe visoseyya, vàtàtàpe visosetvà agginà daheyya, agginà dahetvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. tathà so yaü. 2 Ph. asàtaü. 3 Ph. uppàdayati. 4 Ph. nibbeñhanà. 5 Tr. omits taccham and reads abhåtaü. 6 Ph. bandhano; T. pandhano. 7 Ph. odhaso; SS., Com. uddhasetà; Tr. uddhasotà. 8 Tr. kuddàlapiñakaü àdàya; Ph. kuññàlam và p-. ChS. kudàlapiñakaü àdàya. 9 Ph. målaü. 10 Ph. baliü khaneyya. 11 D. usãranàliü mattàni. >/ #<[page 205]># %% masiü kareyya, masiü karitvà mahàvàte và opuneyya nadiyà và sãghasotàya pavàheyya, evam assa\<*<1>*>/ tà bhi- kkhave màluvàlatà ucchinnamålà tàlàvatthukatà anabhà- vakatà àyatiü anuppàdadhammà. Evam eva kho bhikkhave evaråpassa puggalassa lobhajà pàpakà akusalà dhammà pahãnà ucchinnamålà tàlàvatthukatà anabhàvakatà àyatiü anuppàdadhammà diññh' eva dhamme sukhaü viharati avi- ghàtaü anupàyàsaü apariëàhaü diññh' eva dhamme pari- nibbàyati, dosajà . . . pe . . . mohajà pàpakà akusalà dhammà pahãnà ucchinnamålà tàlàvatthukatà anabhàvakatà àyatiü anuppàdadhammà diññh' eva dhamme sukhaü viha- rati avighàtaü anupàyàsaü apariëàhaü diññh' eva dhamme parinibbàyati. Imàni kho bhikkhave tãõi kusalamålànã ti. 70. 1. Evaü me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthi- yaü viharati Pubbàràme Migàramàtu pàsàde. Atha kho Visàkhà Migàramàtà tad ah' uposathe yena Bhagavà tena upasaïkami, upasaïkamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà eka- mantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho Visàkhaü Migà- ramàtaraü Bhagavà etad avoca:-- Handa kuto nu tvaü Visàkhe àgacchasi divàdivassà ti. Uposathàhaü bhante ajja upavasàmã ti. Tayo kho 'me Visàkhe uposathà. Katame tayo? Gopàlakåposatho, nigaõñhåposatho, ariyåposatho. 2. Katha¤ ca Visàkhe gopàlakåposatho hoti? Seyyathàpi Visàkhe gopàlako sàyaõhasamayaü sàmikà- naü gàvo niyyàdetvà iti pañisa¤cikkhati:-- ajja kho gàvo amusmi¤ ca amusmi¤ ca padese cariüsu amusmi¤ ca amusmi¤ ca padese pàniyàni apaüsu,\<*<2>*>/ sve dàni gàvo amusmi¤ ca amusmi¤ ca padese carissanti amusmi¤ ca amusmi¤ ca padese pàniyàni pivissantã ti. Evam eva kho Visàkhe idh' ekacco uposathiko\<*<3>*>/ iti pañisa¤cikkhati:-- ahaü khvajja ida¤ c' ida¤ ca khàdaniyaü khàdiü ida¤ c' ida¤ ca bhojaniyaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. eva su. 2 Ph. pivisuü; ChS. piviüsu. 3 D. uposathako. >/ #<[page 206]># %<206 MAHâ-VAGGA. [III. 70. 30.>% bhu¤jiü, sve dànàhaü\<*<1>*>/ ida¤ c' ida¤ ca khàdaniyaü khà- dissàmi ida¤ c' ida¤ ca bhojaniyaü bhu¤jissàmã ti. So tena lobhena abhijjhàsahagatena cetasà divasaü atinàmeti. Evaü kho Visàkhe gopàlakåposatho hoti. Evaü upavuttho kho Visàkhe gopàlakåposatho na mahapphalo hoti na mahàni- saüso na mahàjutiko na mahàvipphàro. 3. Katha¤ ca Visàkhe Nigaõñhåposatho hoti? Atthi Visàkhe Nigaõñhà nàma samaõajàtikà,\<*<2>*>/ te sàvakaü evaü samàdapenti -- ehi tvaü ambho purisa ye puratthimàya disàya pàõà paraü yojanasataü tesu daõóaü nikkhipàhi, ye pacchimàya disàya pàõà paraü yojanasataü tesu daõóaü nikkhipàhi, ye uttaràya disàya pàõà paraü yojanasataü tesu daõóaü nikkhipàhi, ye dakkhiõàya disàya pàõà paraü yojanasataü tesu daõóaü nikkhipàhã ti. Iti ekaccànaü pàõànaü anuddayàya anukampàya samàdapenti. Ekaccànaü pàõànaü nànuddayàya na anukampàya samàdapenti. Te tadah' uposathe sàvakaü evaü samàdapenti:-- ehi tvaü ambho purisa sabbacelàni nikkhipitvà\<*<3>*>/ evaü vadehi -- nàhaü kvaci\<*<4>*>/ kassaci ki¤canaü\<*<5>*>/ tasmiü, na ca mama kvaci\<*<4>*>/ kassaci\<*<6>*>/ ki¤canaü\<*<5>*>/ n' atthã ti. Jànanti kho pan' assa màtà- pitaro ayaü amhàkaü putto ti, so pi jànàti ime mayhaü màtàpitaro ti. Jànàti kho pan' assa\<*<7>*>/ puttadàro ayaü mayhaü bhattà ti, so pi jànàti ayaü mayhaü puttadàro ti. Jànanti kho pan' assa dàsakammakaraporisà ayaü amhàkaü ayyo ti, so pi jànàti ime mayhaü dàsakammakaraporisà ti. Iti yasmiü samaye sacce samàdapetabbà musàvàde tasmiü samaye samàdapenti. Idam assa\<*<8>*>/ musàvàdasmiü vadàmi. So tassà rattiyà accayena te bhoge adinnaü yeva\<*<9>*>/ paribhu¤- jati. Idam assa\<*<8>*>/ adinnàdànasmiü vadàmi. Evaü kho Visàkhe Nigaõñhåposatho hoti, evaü upavuttho kho Visàkhe Nigaõñhåposatho na mahapphalo hoti na mahànisaüso na mahàjutiko na mahàvipphàro. 4. Katha¤ ca Visàkhe ariyåposatho hoti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T., D. dàhaü. 2 D., T. -jàti. 3 Ph. nikkhipetvà; D. nikkhamitvà. 4 Ph. kvaci; D. kva¤cani; Tr., T. Com., ChS. kvacani. 5 SS. ki¤cana; ChS. ki¤canatasmiü. 6 Ph. kakatthaci; SS. kassaci; Com. katthaci. 7 D. pana p' assa. 8 D. idaü asmiü; ChS. tassa. 9 Tr. bhoge na dinnaü yeva. >/ #<[page 207]># %% Upakkiliññhassa Visàkhe cittassa upakkamena pariyoda- panà hoti. Katha¤ ca Visàkhe upakkiliññhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti? Idha Visàkhe ariyasàvako Tathàgataü anussarati -- iti pi so Bhagavà arahaü sammàsambuddho vijjàcaraõasampanno sugato lokavidå anuttaro purisadammasàrathi satthà deva- manussànaü Buddho Bhagavà ti. Tassa Tathàgataü anussa- rato cittaü pasãdati pàmujjaü uppajjati, ye cittassa upakki- lesà te pahãyanti, seyyathàpi Visàkhe upakkiliññhassa sãsassa upakkamena pariyodapanà hoti. Katha¤ ca Visàkhe upakkiliññhassa sãsassa upakkamena pariyodapanà hoti? Kakka¤ ca pañicca mattika¤ ca pañicca udaka¤ ca pañicca purisassa ca tajjaü vàyàmaü\<*<1>*>/ pañicca, evaü kho Visàkhe upakkiliññhassa sãsassa upakkamena pari- yodapanà hoti. Evam eva kho Visàkhe upakkiliññhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti. Katha¤ ca Visàkhe upakkiliññhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti? Idha Visàkhe ariyasàvako Tathàgataü anussarati:-- iti pi so Bhagavà . . . pe . . . satthà devamanussànaü buddho Bhagavà ti. Tassa Tathàgataü anussarato cittaü pasãdati pàmojjaü uppajjati, ye cittassa upakkilesà te pahãyanti. Ayaü vuccati Visàkhe ariyasàvako brahmåposathaü upava- sati Brahmunà saddhiü saüvasati Brahma¤ c' assa àrabbha cittaü pasãdati pàmojjaü uppajjati, ye cittassa upakkilesà te pahãyanti. Evaü kho Visàkhe upakkiliññhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti. 5. Upakkiliññhassa Visàkhe cittassa upakkamena pariyoda- panà hoti. Katha¤ ca Visàkhe upakkiliññhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti? Idha Visàkhe ariyasàvako dhammaü anussarati -- svàkkhàto Bhagavatà dhammo sandiññhiko akàliko ehipassiko opanayiko paccattaü veditabbo vi¤¤åhã ti. Tassa dhammaü anussarato cittaü pasãdati pàmujjaü uppajjati, ye cittassa upakkilesà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Milinda-Pa¤ha, p. 53. >/ #<[page 208]># %<208 MAHâ-VAGGA. [III. 70. 6.>% te pahãyanti, seyyathàpi Visàkhe upakkiliññhassa kàyassa upakkamena pariyodapanà hoti. Katha¤ ca Visàkhe upakkiliññhassa kàyassa upakka- mena pariyodapanà hoti? Sotti¤\<*<1>*>/ ca pañicca cuõõa¤ ca pañicca udaka¤ ca pañicca purisassa ca tajjaü vàyàmaü pañicca. Evaü kho Visàkhe upakkiliññhassa kàyassa upakkamena pariyodapanà hoti. Evam eva kho Visàkhe upakkiliññhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti. Katha¤ ca Visàkhe upakkiliññhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti? Idha Visàkhe ariyasàvako dhammaü anussarati -- svàkkhàto Bhagavatà dhammo . . . pe (6) . . . paccattaü veditabbo vi¤¤åhã ti. Tassa dhammaü anussarato cittaü pasãdati pàmujjaü uppajjati, ye cittassa upakkilesà te pahãyanti. Ayaü vuccati Visàkhe ariyasàvako dhammåposathaü upa- vasati dhammena saddhiü saüvasati dhamma¤ c' assa àrabbha cittaü pasãdati pàmujjaü uppajjati, ye cittassa upakkilesà te pahãyanti. Evaü kho Visàkhe upakkiliññhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti. 6. Upakkiliññhassa Visàkhe cittassa upakkamena pariyo- dapanà hoti. Katha¤ ca Visàkhe upakkiliññhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti? Idha Visàkhe ariyàsavako saïghaü anussarati -- supañi- panno Bhagavato sàvakasaïgho ujupañipanno . . . pe\<*<2>*>/ . . . ¤àyapañipanno . . . pe . . . sàmãcipañipanno Bhagavato sàvakasaïgho yadidaü cattàri purisayugàni aññha purisa- puggalà esa Bhagavato sàvakasaïgho àhuneyyo pàhuneyyo dakkhiõeyyo a¤jalikaraõiyyo anuttaraü pu¤¤akkhettaü lokassà ti. Tassa saïghaü anussarato cittaü pasãdati pàmujjaü uppajjati, ye cittassa upakkilesà te pahãyanti, seyyathàpi Visàkhe upakkiliññhassa vatthassa upakkamena pariyodapanà hoti. Katha¤ ca Visàkhe upakkiliññhassa vatthassa upakkamena pariyodapanà hoti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T. Yotti¤; Ph. Soññi¤; Com. sottiü = kuruvindasottiü, see kuruvindakasutti Cull. V. 1, 3. 2 pe (so MSS.) = Bhagavato sàvakasaïgho; but Tr. omits the first pe. >/ #<[page 209]># %% æsa¤\<*<1>*>/ ca pañicca khàra¤ ca pañicca gomaya¤ ca pañicca udaka¤ ca pañicca purisassa ca tajjaü vàyàmaü pañicca. Evaü kho Visàkhe upakkiliññhassa vatthassa upakkamena pariyodapanà hoti. Evam eva\<*<2>*>/ kho Visàkhe upakkiliññhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti. Katha¤ ca Visàkhe upakkiliññhassa cittassa upakka- mena pariyodapanà hoti? Idha Visàkhe ariyasàvako saïghaü anussarati -- supañi- panno Bhagavato sàvakasaïgho . . . pe . . . anuttaraü pu¤¤akk- hettaü lokassà ti. Tassa saïghaü anussarato cittaü pasãdati pàmujjaü uppajjati, ye cittassa upakkilesà te pahãyanti.\<*<3>*>/ Ayaü vuccati Visàkhe ariyasàvako saïghåposathaü upavasati saï- ghena saddhiü saüvasati saïgha¤ c' assa àrabbha cittaü pasã- dati pàmujjaü uppajjati ye cittassa upakkilesà te pahãyanti. Evaü kho Visàkhe upakkiliññhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti. 7. Upakkiliññhassa Visàkhe cittassa upakkamena pariyo- dapanà hoti. Katha¤ ca Visàkhe upakkiliññhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti? Idha Visàkhe ariyasàvako attano sãlàni anussarati -- akhaõ- óàni acchiddàni asabalàni akammàsàni bhujissàni\<*<4>*>/ vi¤¤uppa- satthàni aparàmaññhàni samàdhi-saüvattanikàni. Tassa sãlaü anussarato cittaü pasãdati pàmujjaü uppajjati ye cittassa upakkilesà te pahãyanti, seyyathàpi Visàkhe upakkiliññhassa àdàsassa upakkamena pariyodapanà hoti. Katha¤ ca Visàkhe upakkiliññhassa àdàsassa upakka- mena pariyodapanà hoti? Tela¤ ca pañicca chàrika¤ ca pañicca vàlaõóuka¤\<*<5>*>/ ca pañicca purisassa ca tajjaü vàyàmaü pañicca. Evaü kho Visàkhe upakkiliññhassa àdàsassa upakkamena pariyodapanà hoti. Evam eva kho Visàkhe upakkiliññhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti. Katha¤ ca Visàkhe upakkiliññhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T., ChS. usma¤; D. usuma¤; Ph. upasama¤. 2 Tr. Evaü so kho. 3 D. represents this paragraph by a "pe." 4 See Rh. D.'s note on Mps. I. 10. 5 Ph. vàlaõóupaka¤; SS. vàlaõóuka¤. >/ #<[page 210]># %<210 MAHâ-VAGGA. [III. 70. 8.>% Idha Visàkhe ariyasàvako attano sãlàni anussarati -- akhaõ- óàni . . . pe . . . samàdhisaüvattanikàni. Tassa sãlaü anussa- rato cittaü pasãdati . . . pe . . . pahãyanti. Ayaü vuccati Visàkhe ariyasàvako sãlåposathaü upavasati sãlena saddhiü saüvasati sãla¤ c' assa àrabbha cittaü pasãdati pàmujjaü up- pajjati ye cittassa upakkilesà te pahãyanti. Evaü kho Vi- sàkhe upakkiliññhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti. 8. Upakkiliññhassa Visàkhe cittassa upakkamena pariyoda- panà hoti. Katha¤ ca Visàkhe upakkiliññhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti? Idha Visàkhe ariyasàvako devatànussarati -- santi devà Càtummahàràjikà, santi devà Tàvatiüsà, santi devà Yàmà, santi devà Tusità, santi devà Nimmànaratino, santi devà Para- nimmitavasavattino, santi devà Brahmakàyikà, santi devà tatuttariü.\<*<1>*>/ Yathàråpàya saddhàya samannàgatà tà\<*<2>*>/ devatà ito cutà tatth' uppannà mayham pi tathàråpà saddhà saü- vijjati, yathàråpena sãlena samannàgatà tà devatà ito cutà tatth' uppannà mayham pi tathàråpaü sãlaü saüvijjati, yathàråpena sutena\<*<3>*>/ samannàgatà tà devatà ito cutà tatth' uppannà mayham pi tathàråpaü sutaü saüvijjati, yathàråpena càgena samannàgatà tà devatà ito cutà tatth' uppannà mayham pi tathàråpo càgo saüvijjati, yathàråpàya pa¤¤àya samannàgatà tà devatà ito cutà tatth' uppannà mayham pi tathàråpà pa¤¤à saüvijjatã ti. Tassa attano ca tàsa¤ ca devatànaü saddha¤ ca sãla¤ ca suta¤ ca càga¤ ca pa¤¤a¤ ca anussarato cittaü pasãdati pàmujjaü uppajjati, ye cittassa upakkilesà te pahãyanti, seyyathàpi Visàkhe upakkiliññhassa jàtaråpassa upakkamena pariyodapanà hoti. Katha¤ ca Visàkhe upakkiliññhassa jàtaråpassa upakka- mena pariyodapanà hoti? Ukka¤ ca pañicca loõa¤ ca pañicca geruka¤\<*<4>*>/ ca pañicca nàëika¤ ca pañicca saõóàsa¤ ca pañicca\<*<5>*>/ purisassa ca tajjaü vàyàmaü pañicca. Evaü kho Visàkhe upakkiliññhassa jàtarå- passa upakkamena pariyodapanà hoti. Evam eva kho Visàkhe upakkiliññhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. See Rh. D.'s Buddhist Suttas, p. 154. 2 Omitted by Ph. 3 Ph. subhena. 4 T. garuka¤. 5 SS. nàëisaõóàsa¤ ca pañicca. >/ #<[page 211]># %% Katha¤ca Visàkhe upakkiliññhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti? Idha Visàkhe ariyasàvako devatànussarati -- santi devà Càtummahàràjikà, santi devà Tàvatiüsà . . . pe . . . santi devà tatuttariü. Yathàråpàya saddhàya samannàgatà tà devatà ito cutà tatth' uppannà mayham pi tathàråpà saddhà saüvijjati, yathàråpena sãlena . . . sutena . . . càgena . . . pa¤¤àya samannàgatà tà devatà ito cutà tatth' uppannà mayham pi tathàråpà pa¤¤à saüvijjatã ti. Tassa attano tàsa¤ ca devatànaü saddha¤ ca sãla¤ ca suta¤ ca càga¤ ca pa¤¤a¤ ca anussarato cittaü pasãdati pàmujjaü uppajjati ye cittassa upakkilesà te pahãyanti. Ayaü vuccati ariyasàvako devatå- posathaü upavasati devatàhi saddhiü saüvasati, devatà c' assa àrabbha cittaü pasãdati pàmujjaü uppajjati, ye cittassa upakkilesà te pahãyanti. Evaü kho Visàkhe upakkiliññhassa cittassa upakkamena pariyodapanà hoti. 9. Sa kho so\<*<1>*>/ Visàkhe ariyasàvako iti pañisa¤cikkhati -- yàvajãvaü arahanto pàõàtipàtaü pahàya pàõàtipàtà pañivi- ratà nihitadaõóà nihitasatthà lajjã dayàpannà sabbapàõabhå- tahitànukampino viharanti, ahaü p' ajja ima¤ ca rattiü ima¤ ca divasaü pàõàtipàtaü pahàya pàõàtipàtà pañivirato nihita- daõóo nihitasattho lajjã dayàpanno sabbapàõabhåtahitànu- kampã viharàmi. Iminà pi aïgena arahataü anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissati. 10. Yàvajãvaü arahanto adinnàdànaü pahàya adinnàdànà pañiviratà dinnàdàyã dinnapàñikaïkhã athenena sucibhåtena attanà viharanti, aham p' ajja ima¤ ca rattiü ima¤ ca divasaü adinnàdànaü pahàya adinnàdànà pañivirato dinnàdàyã dinna- pàñikaïkhã athenena sucibhåtena attanà viharàmi. Iminà pi aïgena arahataü anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissati. 11. Yàvajãvaü arahanto abrahmacariyaü pahàya brahma- càrã àràcàrã\<*<2>*>/ viratà methunà gàmadhammà, aham p' ajja ima¤ ca rattiü ima¤ ca divasaü abrahmacariyaü pahàya brahma- càrã àràcàrã\<*<2>*>/ virato methunà gàmadhammà. Iminà pi aïgena arahataü anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. Sace. 2 D. àcàri; T. àcàrà; Ph. anàcàri; Tr. àràcàri. >/ #<[page 212]># %<212 MAHâ-VAGGA. [III. 70. 12.>% 12. Yàvajãvaü arahanto musàvàdaü pahàya musàvàdà pa- ñiviratà saccavàdã saccasandhà thetà paccayikà avisaüvàdakà lokassa, ahaü p' ajja ima¤ ca rattiü ima¤ ca divasaü musà- vàdaü pahàya musàvàdà pañivirato saccavàdã saccasandho theto paccayiko avisaüvàdako lokassa. Iminà pi aïgena arahataü anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissati. 13. Yàvajãvaü arahanto suràmerayamajjapamàdaññhànaü pahàya suràmerayamajjapamàdaññhànà pañiviratà, ahaü pi ajja ima¤ ca rattiü ima¤ ca divasaü suràmerayamajjapa- màdaññhànaü pahàya suràmerayamajjapamàdaññhànà pañivi- rato viharàmi. Iminà pi aïgena arahataü anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissati. 14. Yàvajãvaü arahanto ekabhattikà rattåparatà viratà vikàlabhojanà, aham p' ajja ima¤ ca rattiü ima¤ ca divasaü ekabhattiko rattåparato virato vikàlabhojanà. Iminà pi aïgena arahataü anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissati. 15. Yàvajãvaü arahanto naccagãtavàditavisåkadassanà- màlàgandhavilepanadhàraõamaõóanavibhåsanaññhànà pañi- viratà, aham p' ajja ima¤ ca rattiü ima¤ ca divasaü nacca- gãtavàditavisåkadassanàmàlàgandhavilepanadhàraõamaõóana- vibhåsanaññhànà pañivirato. Iminà pi aïgena arahataü anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissati. 16. Yàvajãvaü arahanto uccàsayana-mahàsayanaü pahàya uccàsayanamahàsayanà pañiviratà nãcaseyyaü kappenti ma¤- cake và tiõasanthàrake và, aham p' ajja ima¤ ca rattiü ima¤ ca divasaü uccàsayanamahàsayanaü pahàya uccàsayanama- hàsayanà pañivirato nãcaseyyaü kappemi ma¤cake và tiõasan- thàrake và. Iminà pi aïgena arahataü anukaromi uposatho ca me upavuttho bhavissatã ti. Evaü kho Visàkhe ariyå- posatho hoti, evaü upavuttho kho\<*<1>*>/ Visàkhe ariyåposatho mahapphalo hoti mahànisaüso mahàjutiko mahàvipphàro. 17. Kãva mahapphalo hoti, kãva mahànisaüso, kãva mahà- jutiko, kãva mahàvipphàro? Seyyathàpi Visàkhe yo imesaü soëasannaü mahàjanapa- dànaü pahåtamahàsattaratanànaü issaràdhipaccaü\<*<2>*>/ rajjaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. so pi for kho. 2 Ph. issariyàvipaccaü; ChS. -àdhi-. >/ #<[page 213]># %% kareyya, seyyathãdaü Aïgànaü Magadhànaü Kàsãnaü Kosalànaü Vajjãnaü Mallànaü Cetãnaü Vaïgànaü Kurå- naü Pa¤càlàõaü Macchànaü\<*<1>*>/ Surasenànaü Assakànaü Avantãnaü Gandhàrànaü Kambojànaü, aññhaïgasamannà- gatassa uposathassa ekaü kalaü nàgghati soëasiü. Taü kissa hetu? Kapaõaü Visàkhe mànusakaü rajjaü dibbaü sukhaü upanidhàya. 18. Yàni Visàkhe mànusakàni pa¤¤àsa vassàni Càtumma- hàràjikànaü devànaü eso eko rattindivo, tàya rattiyà tiüsa- rattiyo màso, tena màsena dvàdasa màsiyo saüvaccharo, tena saüvaccharena dibbàni pa¤ca vassa-satàni Càtummahàràjikà- naü devànaü àyuppamàõaü. òhànaü kho pan' etaü Vi- sàkhe vijjati yaü idh' ekacco itthã và puriso và aññhaïgasa- mannàgataü uposathaü upavasitvà kàyassa bhedà param maraõà Càtummahàràjikànaü devànaü sahavyataü\<*<2>*>/ uppaj- jeyya. Idaü kho pan' etam\<*<3>*>/ Visàkhe sandhàya bhàsitaü kapaõaü mànusakaü rajjaü dibbaü sukhaü upanidhàya. 19. Yaü Visàkhe mànusakaü vassasataü Tàvatiüsànaü devànaü eso eko rattindivo tàya rattiyà tiüsa rattiyo màso tena màsena dvàdasa màsiyo saüvaccharo, tena saüvaccha- rena dibbaü vassasahassaü Tàvatiüsànaü devànaü àyuppa- màõaü. òhànaü kho pan' etaü Visàkhe vijjati yaü idh' ekacco itthã và puriso và aññhaïgasamannàgataü uposathaü upavasitvà kàyassa bhedà param maraõà Tàvatiüsànaü devànaü sahavyataü uppajjeyya. Idaü kho pan' etaü Visàkhe sandhàya bhàsitaü kapaõaü mànusakaü rajjaü dibbaü sukhaü upanidhàya. 20. Yàni Visàkhe mànusakàni dve vassasatàni Yàmànaü devànaü eso eko rattindivo tàya rattiyà tiüsa rattiyo màso, tena màsena dvàdasa màsiyo saüvaccharo, tena saüvaccha- rena dibbàni dve vassa-sahassàni Yàmànaü devànaü àyuppa- màõaü. òhànaü kho pan' etaü Visàkhe vijjati yaü idh' ekacco itthã và puriso và aññhaïgasamannàgataü uposathaü upavasitvà kàyassa bhedà param maraõà Yàmànaü devànaü sahavyataü uppajjeyya. Idaü kho pan' etaü Visàkhe san- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. Maccànaü. 2 Ph. sahabbyataü. 3 D. pana m'etaü. >/ #<[page 214]># %<214 MAHâ-VAGGA. [III. 70. 21.>% dhàya bhàsitaü kapaõaü mànusakaü rajjaü dibbaü sukhaü upanidhàya. 21. Yàni Visàkhe mànusakàni cattàri vassasatàni Tusità- naü devànaü eso eko rattindivo tàya rattiyà tiüsa rattiyo màso, tena màsena dvàdasa màsiyo saüvaccharo, tena saü- vaccharena dibbàni cattàri vassasahassàni Tusitànaü devà- naü àyuppamàõaü. òhànaü kho pan' etaü Visàkhe vijjati yaü idh' ekacco itthã và puriso và aññhaïgasamannàgataü uposathaü upavasitvà kàyassa bhedà param maraõà Tusità- naü devànaü sahavyataü uppajjeyya. Idaü kho pan' etaü Visàkhe sandhàya bhàsitaü kapaõaü mànusakaü rajjaü dibbaü sukhaü upanidhàya. 22. Yàni Visàkhe mànusakàni aññha vassasatàni Nimmà- naratãnaü devànaü eso eko rattindivo tàya rattiyà tiüsa rattiyo màso, tena màsena dvàdasa màsiyo saüvaccharo, tena saüvaccharena dibbàni aññha vassasahassàni Nimmànaratã- naü devànaü àyuppamàõaü. òhànaü kho pan' etaü Visàkhe vijjati yaü idh' ekacco itthã và puriso và aññhaïgasa- mannàgataü uposathaü upavasitvà kàyassa bhedà param maraõà Nimmànaratãnaü devànaü sahavyataü uppajjeyya. Idaü kho pan' etaü Visàkhe sandhàya bhàsitaü kapaõaü mànusakaü rajjaü dibbaü sukhaü upanidhàya. 23. Yàni Visàkhe mànusakàni soëasa vassasatàni Para- nimmitavasavattãnaü devànaü eso eko rattindivo tàya rattiyà tiüsa rattiyo màso, tena màsena dvàdasa màsiyo saüvaccharo, tena saüvaccharena dibbàni soëasa vassasahassàni Paranim- mitavasavattãnaü devànaü àyuppamàõaü. òhànaü kho pan' etaü Visàkhe vijjati yaü idh' ekacco itthã và puriso và aññhaïga-samannàgataü uposathaü upavasitvà kàyassa bhedà param maraõà Paranimmitavasavattãnaü devànaü saha- vyataü uppajjeyya. Idaü kho pan' etaü Visàkhe sandhàya bhàsitaü kapaõaü mànusakaü rajjaü dibbaü sukhaü upanidhàyà ti. 24. Pàõaü na hàne na càdinnam\<*<1>*>/ àdiye. Musà na bhàse\<*<2>*>/ na ca majjapo siyà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. ha¤¤e na càdinnaü. [So also Ke(-innam-) and A. IV. 254. Probably we should restore the old sandhi: c' àdinnam, and assume vaüsaññhà metre throughout these (late) verses, not tuññhubha-jagatã. One pàda seems to have been lost.] 2 Ph. bhàseyya. >/ #<[page 215]># %% Abrahmacariyà virameyya methunà Rattiü na bhu¤jeyya vikàlabhojanaü. Màlaü na dhàr[ay]e na ca gandham àcare Ma¤ce chamàyaü va sayetha santhate Etaü hi aññhaïgikam àhåposathaü Buddhena dukkhantaguõaü pakàsitaü. Cando ca suriyo ca ubho sudassanà Obhàsayaü anu[pari]yanti yàvatà Tamonudà te pana antalikkhagà Nabhe pabhàsanti disà virocanà Etasmiü yaü vijjati antare dhanaü Muttaü maõiü veëuriya¤ ca bhaddakaü Siïgisuvaõõaü athavà pi ka¤canaü Yaü jàtaråpaü hàñakan\<*<1>*>/ ti vuccati Aññhaïgåpetassa uposathassa Kalam pi te nànubhavanti soëasiü Candappabhà tàragaõà ca sabbe Tasmà hi nàrã ca naro ca sãlavà Aññhaïgåpetaü upavassåposathaü Pu¤¤àni katvàna sukhudrayàni Anindità saggam upenti ñhànan ti\<*<2>*>/. Mahàvaggo dutiyo samatto. 71. 1. Sàvatthi nidànaü. Atha kho Channo\<*<3>*>/ paribbàjako yen' àyasmà ânando ten' upasaïkami. Upasaïkamitvà àyasmatà ânandena saddhiü sammodi sammodanãyaü kathaü sàràõãyaü vãtisàretvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Channo paribbà- jako àyasmantaü ânandaü etad avoca: Tumhe pi\<*<4>*>/ àvuso ânanda ràgassa pahànaü pa¤¤àpetha dosassa . . . pe . . . mohassa pahànaü pa¤¤àpethà ti. Mayaü kho àvuso ràgassa pahànaü pa¤¤àpema dosassa . . .x \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ChS. haña-. 2 Ang. VIII. 42. 3 Ph. Chando. 4 D. omits pi; Ph. has pi kho. >/ #<[page 216]># %<216 âNANDA-VAGGA. [III. 71. 2.>% pe . . . mohassa pahànaü pa¤¤àpemà ti. Kiü pana tumhe àvuso ràge àdãnavaü disvà ràgassa pahànaü pa¤¤àpetha . . . pe . . . kiü mohe àdãnavaü disvà mohassa pahànaü pa¤¤àpethà ti? 2. Ratto kho àvuso ràgena abhibhåto pariyàdinnacitto attavyàbàdhàya pi ceteti para\<*<1>*>/ . . . pe . . . ubhayavyà- bàdhàya pi ceteti cetasikam pi dukkhaü domanassaü pañi- saüvedeti. Ràge pahãne n' eva attavyàbàdhàya ceteti na para . . . pe . . . na ubhaya . . . pe . . . na cetasikaü dukkhaü domanassaü pañisaüvedeti. Ratto kho àvuso ràgena abhibhåto pariyàdinnacitto kàyena duccaritaü carati, vàcàya . . . pe . . . manasà duccaritaü carati. Ràge pahãne n' eva kàyena duccaritaü carati na vàcàya . . . na manasà duccaritaü carati. Ratto kho àvuso ràgena abhibhåto pariyàdinnacitto attattham pi yathàbhåtaü nappajànàti parattham pi . . . pe . . . {ubhayattham pi} yathàbhåtaü nappajànàti. Ràge pahãne attattham pi yathàbhåtaü pajànàti parattham pi . . . pe . . . ubhayattham pi yathàbhåtaü pajànàti. Ratto kho àvuso andhakaraõo acakkhukaraõo a¤¤àõaka- raõo pa¤¤ànirodhiko vighàtapakkhiko anibbànasaüvattaniko. Duññho kho àvuso dosena . . . pe . . . Måëho kho àvuso mohena abhibhåto pariyàdinnacitto attavyàbàdhàya pi ceteti para . . . pe . . . ubhayavyàbà- dhàya pi ceteti cetasikam pi dukkhaü domanassaü pañisaü- vedeti. Mohe pahãne n' eva attavyàbàdhàya ceteti na para . . . pe . . . na ubhaya . . . na cetasikaü dukkhaü doma- nassaü pañisaüvedeti. Måëho kho àvuso mohena abhibhåto pariyàdinnacitto kàyena duccaritaü carati vàcàya . . . pe . . . manasà ducca- ritaü carati. Mohe pahãne n' eva kàyena duccaritaü carati na vàcàya . . . pe . . . na manasà duccaritaü carati. Måëho kho àvuso mohena abhibhåto pariyàdinnacitto attattham pi yathàbhåtaü nappajànàti parattham pi . . . pe . . . ubhayattham pi yathàbhåtaü nappajànàti. Mohe \<-------------------------------------------------------------------------- 1 MSS. paraü . . . pe . . . [paraü = paravyàbàdhàya]. >/ #<[page 217]># %% pahãne attattham pi yathàbhåtaü pajànàti parattham pi . . . ubhayattham pi yathàbhåtaü pajànàti. Moho kho àvuso andhakaraõo acakkhukaraõo a¤¤àõakaraõo pa¤¤ànirodhiko vighàtapakkhiko anibbànasaüvattaniko. Idaü kho mayaü àvuso ràge àdãnavaü disvà ràgassa pahànaü pa¤¤àpema, idaü dose àdãnavaü disvà dosassa pahànaü pa¤¤àpema, idaü mohe àdãnavaü disvà mohassa pahànaü pa¤¤àpemà ti. 3. Atthi pan' àvuso maggo atthi pañipadà etassa ràgassa dosassa mohassa pahànàyà ti? Atth' àvuso maggo atthi pañipadà etassa ràgassa dosassa mohassa pahànàyà ti. Katamo pan' àvuso maggo katamà pañipadà etassa ràgassa dosassa mohassa pahànàyà ti? Ayam eva ariyo aññhaïgiko maggo seyyathãdaü sammà- diññhi . . . pe . . . sammàsamàdhi. Ayaü kho àvuso maggo ayaü pañipadà etassa ràgassa dosassa mohassa pahànàyà ti. Bhaddako àvuso maggo bhaddikà pañipadà etassa ràgassa dosassa mohassa pahànàyà ti. Ala¤ ca pan' àvuso ânanda appamàdàyà ti. 72. 1. Ekaü samayaü àyasmà ânando Kosambiyaü viharati Ghositàràme. Atha kho a¤¤ataro àjãvakasàvako gahapati yen' àyasmà ânando ten' upasaïkami. Upasaïkamitvà àyasmantaü ânan- daü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho so àjãvakasàvako gahapati àyasmantaü ânandaü etad avoca: Kesan no bhante ânanda dhammo svàkkhàto, ke loke supañipannà, ke loke sugatà\<*<1>*>/ ti? Tena hi gahapati tvaü\<*<2>*>/ yeva ettha pañipucchissàmi, yathà te khameyya tathà naü vyàkareyyàsi. Taü kiü ma¤¤asi gahapati -- Ye ràgassa pahànàya dhammaü desenti dosassa pahànàya dhammaü desenti mohassa pahànàya dhammaü desenti tesaü dhammo svàkkhàto no và kathaü và te\<*<3>*>/ ettha hotã ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ChS. sukatà throughout. 2 Tr. taü. 3 Ph. omits te. >/ #<[page 218]># %<218 âNANDA-VAGGA. [III. 72. 2.>% Ye bhante ràgassa pahànàya dhammaü desenti dosassa . . . pe . . . mohassa pahànàya dhammaü desenti tesaü dhammo svàkkhàto -- evam me ettha\<*<1>*>/ hotã ti. 2. Taü kiü ma¤¤asi gahapati -- Ye ràgassa pahànàya pañipannà dosassa . . . mohassa pahànàya pañipanà te loke supañipannà no và kathaü và te ettha hotã ti? Ye bhante ràgassa pahànàya pañipannà dosassa . . . mohassa pahànàya pañipannà te loke supañipannà -- evam me ettha hotã ti. 3. Taü kiü ma¤¤asi gahapati -- Yesaü ràgo pahãno ucchinnamålo tàlàvatthukato anabhàvakato àyatiü anuppà- dadhammo, yesaü doso pahãno . . . pe . . . yesaü moho pahãno ucchinnamålo tàlàvatthukato anabhàvakato àyatiü anuppàdadhammo te loke sugatà no và kathaü và te ettha hotã ti? Yesaü bhante ràgo pahãno ucchinnamålo tàlàvatthukato anabhàvakato àyatiü anuppàdadhammo, yesaü doso pahãno . . . pe . . . yesaü moho pahãno ucchinnamålo tàlàvatthukato anabhàvakato àyatiü anuppàdadhammo te loke sugatà -- evam me ettha hotã ti. 4. Iti kho\<*<2>*>/ tayà c' etaü\<*<3>*>/ vyàkataü -- ye bhante ràgassa pahànàya dhammaü desenti dosassa . . . pe . . . mohassa pahànàya dhammaü desenti tesaü dhammo svàkkhàto ti. Tayà c' etaü\<*<3>*>/ vyàkataü -- ye bhante ràgassa pahànàya pañi- pannà dosassa . . . pe . . . mohassa pahànàya pañipannà te loke supañipannà ti. Tayà c' etaü\<*<3>*>/ vyàkataü -- yesaü bhante ràgo pahãno ucchinnamålo tàlàvatthukato anabhàvakato àya- tiü anuppàdadhammo, yesaü doso pahãno . . . pe . . . yesaü moho pahãno ucchinnamålo tàlàvatthukato anabhà- vakato àyatiü anuppàdadhammo te loke sugatà ti. Acchari- yaü bhante abbhutaü bhante. Na c' eva nàma sadham- mukkaüsanà\<*<4>*>/ bhavissati na paradhammàpasàdanà àyatane va dhammadesanà attho ca vutto attà ca anupaõãto. 5. Tumhe bhante ânanda ràgassa pahànàya dhammaü desetha dosassa pahànàya . . . pe . . . mohassa pahànàya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D. evam ev'ttha; T., Tr. evam me ettha. 2 D., ChS. iti kho gahapati. 3 ChS. itayà v' etaü. 4 Morris: saddh-. >/ #<[page 219]># %% dhammaü desetha, tumhàkaü bhante dhammo svàkkhàto. Tumhe bhante ânanda ràgassa pahànàya pañipannà dosassa . . . pe . . . mohassa pahànàya pañipannà, tumhe loke supañi- pannà. Tumhàkaü bhante ânanda ràgo pahãno ucchinna- målo tàlàvatthukato anabhàvakato àyatiü anuppàdadhammo, tumhàkaü doso . . . pe . . . tumhàkaü moho pahãno ucchinnamålo tàlàvatthukato anabhàvakato àyatiü anuppà- dadhammo, tumhe loke sugatà. 6. Abhikkantaü bhante abhikkantaü bhante. Seyyathàpi bhante nikkujjitaü và ukkujjeyya pañicchannaü và vivareyya måëhassa và maggaü àcikkheyya andhakàre và telapajjotaü dhàreyya cakkhumanto råpàni dakkhintãti, evam evaü ayyena ânandena anekapariyàyena dhammo pakàsito. Esà- haü bhante ânanda Bhagavantaü saraõaü gacchàmi dham- ma¤ ca bhikkhusaïgha¤ ca. Upàsakam maü ayyo ânando dhàretu ajjatagge pàõupetaü saraõaü gatan ti. 73. 1. Ekaü samayaü Bhagavà Sakkesu viharati Kapila- vatthusmiü Nigrodhàràme. Tena kho pana samayena Bhagavà gilànà vuññhito hoti aciravuññhito gela¤¤à. Atha kho Mahànàmo Sakko yena Bhagavà ten' upasaïkami. Upasaïkamitvà Bhagavantaü abhivadetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Mahànàmo Sakko Bhagavantaü etad avoca:-- Dãgharattàhaü bhante Bhagavatà evaü dhammaü desitaü àjànàmi samàhitassa ¤àõaü no asamàhitassà ti. Samàdhi nu kho bhante pubbe pacchà ¤àõaü udàhu ¤àõaü pubbe pacchà samàdhã ti? 2. Atha kho àyasmato ânandassa etad ahosi:-- Bhagavà kho gilànà vuññhito aciravuññhito gela¤¤à, aya¤ ca Mahà- nàmo Sakko Bhagavantaü atigambhãraü pa¤haü pucchati. Yannånàhaü Mahànàmaü Sakkaü ekamantaü apanetvà dhammaü deseyyan ti? Atha kho àyasmà ânando Mahànàmaü Sakkaü bàhàyaü gahetvà ekamantaü apanetvà Mahànàmaü Sakkaü etad avoca: 3. Sekham pi kho Mahànàma sãlaü vuttaü Bhagavatà asekhaü pi sãlaü vuttaü Bhagavatà, sekho pi samàdhi vutto \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 220]># %<220 âNANDA-VAGGA. [III. 73. 4.>% Bhagavatà asekho pi samàdhi vutto Bhagavatà, sekhà pi pa¤¤à vuttà Bhagavatà asekhà pi pa¤¤à vuttà Bhagavatà. 4. Katama¤ ca Mahànàma sekhaü sãlaü? Idha Mahànàma bhikkhu sãlavà hoti pàtimokkha\<*<1>*>/ . . . pe (II.4.5) . . . samàdàya sikkhati sikkhàpadesu. Idam vuccati Mahànàma sekhaü sãlaü. Idha Mahànàma bhikkhu vivicc' eva kàmehi . . . pe . . . catutthajjhànaü upasampajja viharati. Ayaü vuccati Ma- hànàma sekho samàdhi. 6. Katamà ca Mahànàma sekhà pa¤¤à? Idha Mahànàma bhikkhu idaü dukkhan ti yathàbhåtaü pajànàti . . . pe . . . ayaü dukkhanirodhagàminã pañipadà ti yathàbhåtaü pajànàti. Ayaü vuccati Mahànàma sekhà pa¤¤à. Sa kho so Mahànàma ariyasàvako evaü sãlasampanno evaü samàdhisampanno evaü pa¤¤àsampanno àsavànaü khayà anàsavaü cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü diññh' eva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharati. Evaü kho Mahànàma sekham pi sãlaü vuttaü Bhagavatà asekham pi sãlaü vuttaü Bhagavatà sekho pi samàdhi vutto Bhagavatà asekho pi samàdhi vutto Bhagavatà sekhà pi pa¤¤à vuttà Bhagavatà asekhà pi pa¤¤à vuttà Bhagavatà ti. 74. 1. Ekaü samayaü àyasmà ânando Vesàliyaü viharati Mahàvane Kåñàgàrasàlàyaü. Atha kho Abhayo ca Licchavi Paõóitakumàrako ca Licchavi yen' àyasmà ânando ten' upasaïkamiüsu. Upasaïkamitvà àyasmantaü ânandaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinno kho Abhayo Licchavi àyasmantaü ânandaü etad avoca: Nigaõñho bhante Nàthaputto sabba¤¤å sabbadassàvã apari- sesaü ¤àõadassanaü pañijànàti -- carato ca me tiññhato ca suttassa ca jàgarassa ca satataü samitaü\<*<2>*>/ ¤àõadassanaü paccupaññhitan ti. So puràõànaü kammànaü tapasà\<*<3>*>/ vyanti- bhàvaü\<*<4>*>/ pa¤¤àpeti,\<*<5>*>/ navànaü kammànaü akaraõà setu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 MSS. Patimokkaü . . . pe . . . 2 Ph. sammitaü. 3 Com., Tr. tapasà; D., T. tapasàya. 4 Ph. for tap- . . . bhàvaü reads sahavyantibhàvaü. 5 Tr. ¤àpeti; Ph. pa¤¤àyati. >/ #<[page 221]># %% ghàtaü. Iti kammakkhayà dukkhakkhayo dukkhakkhayà vedanakkhayo vedanakkhayà sabbaü dukkhaü nijjiõõaü\<*<1>*>/ bhavissati. Evam etissà sandiññhikàya nijjarà\<*<2>*>/ visuddhiyà samatikkamo hoti. Idha bhante Bhagavà kim àhà ti. 2. Tisso kho imà Abhaya nijjarà visuddhiyo tena Bhaga- vatà jànatà passatà arahatà sammàsambuddhena samma- dakkhàtà sattànaü visuddhiyà sokapariddavànaü samatikka- màya dukkhadomanassànaü atthagamàya ¤àyassa adhiga- màya nibbànassa sacchikiriyàya. Katamà tisso? Idha Abhaya bhikkhu sãlavà hoti pàtimokkha- . . . pe (II.4.5) . . . samàdàya sikkhati sikkhàpadesu so nava¤ ca kammaü na karoti puràõa¤ ca kammaü phussa phussa vyantikaroti sandiññhikà nijjarà akàlikà ehipassikà opanayikà paccattam veditabbà vi¤¤åhã ti. Sa kho so\<*<3>*>/ Abhaya bhikkhu evaü sãlasampanno vivicc' eva kàmehi . . . pe . . . catuññhajjhànaü upasampajja viharati. So nava¤ ca kammaü na karoti puràõa¤ ca kammaü phussa phussa vyantikaroti sandiññhikà nijjarà akàlikà ehipassikà opanayikà paccattaü veditabbà vi¤¤åhã ti. Sa kho so Abhaya bhikkhu evaü sãlasampanno\<*<4>*>/ . . . pe . . . àsavànaü khayà anàsavaü ceto-vimuttiü pa¤¤àvimuttiü diññh' eva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharati. So nava¤ ca kammaü na karoti puràõa¤ ca kammaü phussa phussa vyantikaroti sandiññhikà nijjarà akàlikà ehipassikà opanayikà paccattaü veditabbà vi¤¤åhã ti. Imà kho Abhaya tisso nijjarà visuddhiyo tena Bhagavatà jànatà passatà arahatà sammàsambuddhena sammadakkhàtà sattànaü visuddhiyà sokapariddavànaü samatikkamàya dukkhadomanassànaü atthagamàya ¤àyassa adhigamàya nibbànassa sacchikiriyàyà ti. 3. Evaü vutte Paõóitakumàrako Licchavi Abhayaü Licchaviü etad avoca: Kiü pana tvaü samma Abhaya àyasmato ânandassa subhàsitaü subhàsitato nàbbhanumodasã\<*<5>*>/ ti? Kyàhaü samma àyasmato ânandassa subhàsitaü subhàsi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D. nijjinnaü; Ph. nijjiraü. 2 D. nijjara; Ph. nijjira. 3 Ph. sekho so. 4 Siam. edn. adds evaü samàdhisampanno. 5 T. nànabbhanumodasã; Ph. abbhanumodiyati. >/ #<[page 222]># %<222 âNANDA-VAGGA. [III. 75. 1.>% tato nàbbhanumodissàmi\<*<1>*>/. Muddhà pi tassa\<*<2>*>/ vipateyya yo àyasmato ânandassa subhàsitaü subhàsitato nàbbhanumo- deyyà ti. 75. 1. Atha kho àyasmà ânando yena Bhagavà ten' upasaï- kami. Upasaïkamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà eka- mantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho àyasmantaü ânandaü Bhagavà etad avoca: Yaü ânanda anukampeyyàtha ye ca sotabbaü ma¤¤ey- yuü\<*<3>*>/ mittà và amaccà và ¤àtã và sàlohità và te vo ânanda tãsu ñhànesu samàdapetabbà nivesetabbà\<*<4>*>/ patiññhàpetabbà. Katamesu tãsu? 2. Buddhe aveccappasàde\<*<5>*>/ samàdapetabbà nivesetabbà patiññhàpetabbà -- iti pi so Bhagavà arahaü sammàsambuddho vijjàcaraõasampanno sugato lokavidå anuttaro purisadamma- sàrathi satthà devamanussànaü buddho Bhagavà ti. Dhamme aveccappasàde samàdapetabbà nivesetabbà patiññhàpetabbà -- svàkhyàto Bhagavatà dhammo sandiññhiko akàliko ehipassiko opanayiko paccattaü veditabbo vi¤¤åhã ti. Saïghe aveccappasàde samàdapetabbà nivesetabbà patiñ- ñhàpetabbà -- supañipanno Bhagavato sàvakasaïgho . . . [¤à- yappañipanno Bhagavato sàvakasaïgho sàmãcippañipanno Bhagavato sàvakasaïgho yadidaü cattàri purisayugàni aññhapurisapuggalà esa Bhagavato sàvakasaïgho àhuneyyo pàhuneyyo dakkhiõeyyo a¤jalikaraõãyo]\<*<6>*>/ anuttaraü pu¤¤ak- khettaü lokassà ti. 3. Siyà ânanda catunnaü mahàbhåtànaü a¤¤athattaü pañhavãdhàtuyà àpodhàtuyà tejodhàtuyà vàyodhàtuyà, na tveva buddhe aveccappasàdena samannàgatassa ariyasàva- kassa siyà a¤¤athattaü. Tatr' idaü a¤¤athattaü. So vat' ânanda\<*<7>*>/ buddhe aveccappasàdena samannàgato ariyasàvako nirayaü và tiracchànayoniü và pettivisayaü\<*<8>*>/ và uppajjissatã ti n' etaü ñhanaü vijjati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. nanumodiyàmã ti. 2 Ph. Muddhà pi te. 3 Comp. Mps. I. 6 (p. 5). 4 D., T. nivàsetabbà. 5 Ph. apaccappasàde. 6 For the above passage in brackets D., T., Tr. have a "pe." See III. 70. 6, p. 208. 7 Ph. a¤¤atattham sàvatànanda. 8 Tr. pittivisayaü. >/ #<[page 223]># %% 4. Siyà ânanda catunnaü mahàbhåtànaü a¤¤athattaü pañhavãdhàtuyà àpodhàtuyà tejodhàtuyà vàyodhàtuyà na tveva dhamme . . . pe . . . na tveva saïghe aveccappasàdena samannàgatassa ariyasàvakassa siyà a¤¤athattaü. Tatr' idaü a¤¤athattaü. So vat' ânanda saïghe aveccappasàdena samannàgato ariyasàvako nirayaü và tiracchànayoniü và pettivisayaü và uppajjati ti n' etaü ñhànaü vijjati. 5. Yaü ânanda anukampeyyàtha ye ca sotabbaü ma¤- ¤eyyuü mittà và amaccà và ¤àtã và sàlohità và te vo ânanda imesu tãsu ñhànesu samàdapetabbà nivesetabbà patiññhàpetabbà ti. 76. 1. Atha kho àyasmà ânando yena Bhagavà ten' upasaï- kami. Upasaïkamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekaman- taü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho àyasmà ânando Bhaga- vantaü etad avoca: Bhavo bhavo ti bhante vuccati. Kittàvatà nu kho bhante bhavo hotã ti? Kàmadhàtuvepakka¤\<*<1>*>/ ca ânanda kammaü nàbhavissa api nu kho kàmabhavo pa¤¤àyethà ti? No h' etaü bhante. Iti kho ânanda kammaü khettaü vi¤¤àõaü bãjaü taõhà sineho avijjànãvaraõànaü sattànaü taõhàsaüyojanànaü hãnàya dhàtuyà vi¤¤àõaü patiññhitaü. Evaü àyatiü\<*<2>*>/ punabbhavàbhinibbatti hoti. Evaü kho ânanda bhavo hotã ti\<*<3>*>/. 2. Råpadhàtuvepakka¤ ca ânanda kammaü nàbhavissa api nu kho råpabhavo pa¤¤àyethà ti? No h' etaü bhante. Iti kho ânanda kammaü khettaü vi¤¤àõaü bãjaü taõhà sineho avijjànãvaraõànaü sattànaü taõhàsaüyojanànaü majjhimàya dhàtuyà vi¤¤àõaü patiññhitaü. Evaü àyatiü\<*<2>*>/ punabbhavàbhinibbatti hoti. 3. Aråpadhàtuvepakka¤ ca {ânanda} kammaü nàbhavissa api nu kho aråpabhavo pa¤¤àyethà ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T. dhàtuve apakka¤. 2 Tr. àyati. 3 Tr. omits "evam . . . hotã ti." >/ #<[page 224]># %<224 âNANDA-VAGGA. [III. 77. 1.>% No h' etaü bhante. Iti kho ânanda kammaü khettaü vi¤¤àõaü bãjaü taõhà sineho avijjànãvaraõànaü sattànaü taõhàsaüyojanànaü paõãtàya dhàtuyà vi¤¤àõaü patiññhitaü. Evaü àyatiü punabbhavàbhinibbatti hoti. Evaü kho ânanda bhavo hotã ti. 77. 1. Atha kho àyasmà ânando yena Bhagavà ten' upasaï- kami . . . pe . . . Ekamantaü nisinno kho àyasmà ânando Bhagavantaü etad avoca: Bhavo bhavo ti bhante vuccati. Kittàvatà nu kho bhante bhavo hotã ti? Kàmadhàtuvepakka¤ ca ânanda kammaü nàbhavissa api nu kho kàmabhavo pa¤¤àyethà ti? No h' etaü bhante. Iti kho ânanda kammaü khettaü vi¤¤àõaü bãjaü taõhà sineho avijjànãvaraõànaü sattànaü taõhàsaüyojanànaü hãnàya\<*<1>*>/ dhàtuyà cetanà patiññhità patthanà patiññhità. Evaü àyatiü punabbhavàbhinibbatti hoti. 2. Råpadhàtuvepakka¤ ca ânanda kammaü nàbhavissa api nu kho råpabhavo pa¤¤àyethà ti? No h' etaü bhante. Iti kho ânanda kammaü khettaü vi¤¤àõaü bãjaü taõhà sineho avijjànãvaraõànaü sattànaü taõhàsaüyojanànaü majjhimàya dhàtuyà cetanà patiññhità patthanà patiññhità. Evaü àyatiü punabbhavàbhinibbatti hoti. 3. Aråpadhàtuvepakka¤ ca ânanda kammaü nàbhavissa api nu kho aråpabhavo pa¤¤àyethà ti? No h' etaü bhante. Iti kho ânanda kammaü khettaü vi¤¤àõaü bãjaü taõhà sineho avijjànãvaraõànaü sattànaü taõhàsaüyojanànaü paõãtàya dhàtuyà cetanà patiññhità patthanà patiññhità. Evaü àyatiü punabbhavàbhinibbatti hoti. Evaü kho ânanda bhavo hotã ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T. hinàya majjhimàya. >/ #<[page 225]># %% 78. Taü yeva nidànaü . . . pe . . . Ekamantaü nisinnaü kho àyasmantaü ânandaü Bhagavà etad avoca: Sabbaü nu\<*<1>*>/ kho ânanda sãlabbataü jãvitaü brahmacari- yaü upaññhànasàraü saphalan ti? Na kho 'ttha bhante ekaüsenà ti. Tena h' ânanda vibhajasså ti. Yaü hi 'ssa bhante sãlabbataü jãvitaü brahmacariyaü upaññhànasàraü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti ku- salà dhammà parihàyanti, evaråpaü sãlabbataü jãvitaü brahmacariyaü upaññhànasàraü aphalaü. Ya¤ ca khvàssa bhante sãlabbataü jãvitaü brahmacariyaü upaññhànasàraü sevato akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaó- óhanti, evaråpaü sãlabbataü jãvitaü brahmacariyaü upañ- ñhànasàraü saphalan ti. Idam avoca àyasmà ânando samanu¤¤o satthà ahosi. Atha kho àyasmà ânando samanu¤¤o me\<*<2>*>/ satthà ti uññhàyàsanà Bhagavantaü abhivàdetvà padakkhiõaü katvà pakkàmi. Atha kho Bhagavà acirapakkante àyasmante ânande bhikkhå àmantesi:-- Sekho bhikkhave ânando, na ca pan' assa sulabharåpo samasamo pa¤¤àyà ti. 79. 1. Atha kho àyasmà ânando yena Bhagavà ten' upasaï- kami. Upasaïkamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà eka- mantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho àyasmà ânando Bhagavantaü etad avoca: Tãõ' imàni bhante gandhajàtàni yesaü anuvàtaü yeva gandho gacchati no pañivàtaü. Katamàni tãõi? Måla- gandho, sàragandho, pupphagandho. Imàni kho bhante tãõi gandhajàtàni yesaü anuvàtaü yeva gandho gacchati no pañivàtaü. Atthi nu kho bhante ki¤ci gandhajàtaü yassa anuvàtam pi gandho gacchati pañivàtam pi gandho gacchati anuvàtapañivàtam pi gandho gacchatã ti? Atth' ânanda gandhajàtaü yassa anuvàtam pi gandho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. sabban taü. 2 Omitted by Ph. >/ #<[page 226]># %<226 âNANDA-VAGGA. [III. 79. 2.>% gacchati pañivàtam pi gandho gacchati anuvàta-pañivàtaü pi gandho gacchatã ti. 2. Katamaü pana\<*<1>*>/ taü bhante gandhajàtaü yassa anuvà- tam pi gandho gacchati pañivàtam pi gandho gacchati anuvàtapañivàtam pi gandho gacchatã ti? Idh' ânanda yasmiü gàme và nigame và itthã và puriso và buddhaü saraõaü gato hoti, dhammaü saraõaü gato hoti, saïghaü saraõaü gato hoti, pàõàtipàtà pañivirato hoti, adinnàdànà pañivirato hoti, kàmesu micchàcàrà pañivirato hoti, musàvàdà pañivirato hoti, suràmerayamajjapamàdaññ- hànà pañivirato hoti, sãlavà hoti kalyàõadhammo, vigatamala- maccherena cetasà agàraü ajjhàvasati, muttacàgo payatapàõã vossaggarato yàcayogo dànasaüvibhàgarato. Tassa\<*<2>*>/ disàsu samaõabràhmaõà vaõõaü bhàsanti:-- asukasmiü nàma gàme và nigame và itthã và puriso và buddhaü saraõaü gato dhammaü saraõaü gato saïghaü saraõaü gato pàõàtipàtà pañivirato adinnàdànà pañivirato kàmesu micchàcàrà pañivi- rato musàvàdà pañivirato suràmerayamajjapamàdaññhànà pañivirato sãlavà kalyàõadhammo vigatamalamaccherena cetasà agàraü ajjhàvasati muttacàgo payatapàõã vossaggarato yàcayogo dànasaüvibhàgarato ti.\<*<3>*>/ Devatà pi' ssa amanussà\<*<4>*>/ vaõõaü bhàsanti:-- asukasmiü nàma gàme và nigame và itthã và puriso và buddhaü saraõaü gato hoti . . . pe . . . dànasaüvibhàgarato ti. Idaü kho taü ânanda gandhajàtaü yassa anuvàtaü pi gandho gacchati pañivàtam pi gandho gacchati anuvàtapañivàtam pi gandho gacchatã ti. 3. Na pupphagandho pañivàtam eti. Na candanaü taggaramallikà và Sata¤ ca gandho pañivàtam eti. Sabbà disà sappuriso pavàtã ti\<*<5>*>/. 80. 1. Atha kho àyasmà ânando yena Bhagavà ten' upasasaï- kami. Upasaïkamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. ca pana bhante. 2 Tr. tassa; D. yassaü; T. yassa; Ph. dasa. 3 Not in Ph., D., T., Tr. 4 Ph. adds pi. 5 Ph. pavàyatã ti. This is Dhammapada v. 54, where the Com. gives the same locus and persona. >/ #<[page 227]># %% nisãdi. Ekamantaü nisinno kho àyasmà ânando Bhaga- vantaü etad avoca: Sammukhà me taü Bhagavato sutaü sammukhà pañigga- hãtaü Bhagavato. ânanda Sikhissa Abhibhå nàma sàvako brahmaloke ñhito sahassãlokadhàtuü sarena vi¤¤àpesã ti. Bhagavà pana bhante arahaü sammàsambuddho kãvatakaü pahoti sarena vi¤¤àpetun ti? Sàvako so ânanda, appameyyà Tathàgatà ti. Dutiyam pi kho àyasmà ânando Bhagavantaü etad avoca:-- Sammukhà me taü bhante Bhagavato sutaü sam- mukhà pañiggahãtaü Bhagavato. ânanda Sikhissa Abhibhå nàma sàvako brahmaloke ñhito sahassãlokadhàtuü sarena vi¤¤àpesã ti. Bhagavà pana bhante arahaü sammàsam- buddho kãvatakaü pahoti sarena vi¤¤àpetun ti? Sàvako so ânanda appameyyà Tathàgatà ti. 2. Tatiyam pi kho àyasmà ânando Bhagavantaü etad avoca:-- Sammukhà me taü bhante Bhagavato sutaü sam- mukhà pañiggahãtaü Bhagavato. ânanda Sikhissa Abhibhå nàma sàvako brahmaloke ñhito sahassãlokadhàtuü sarena vi¤¤àpesã ti. Bhagavà pana bhante arahaü sammàsam- buddho kãvatakaü pahoti sarena vi¤¤àpetun ti? Sutaü\<*<1>*>/ te ânanda sahassã cåëanikà\<*<2>*>/ lokadhàtå ti? Etassa Bhagavà kàlo etassa Sugata kàlo yaü Bhagavà bhàseyya, Bhagavato sutvà bhikkhå dhàreyyantã ti\<*<3>*>/. Tena h' ânanda suõàhi\<*<4>*>/ sàdhukaü manasikarohi bhà- sissàmã ti. Evaü bhante ti kho àyasmà ânando Bhagavato paccassosi. Bhagavà etad avoca: 3. Yàvatà ânanda candimasuriyà pariharanti disà 'bhanti virocanà tàva sahassadhà loko.\<*<5>*>/ Tasmiü\<*<6>*>/ sahassaü candà- naü sahassaü suriyànaü sahassaü Sinerupabbataràjànaü sahassaü Jambudãpànaü sahassaü Aparagoyànànaü sahassaü Uttarakurånaü sahassaü Pubbavidehànaü cattàri mahàsamuddasahassàni cattàri mahàràjasahassàni sahassaü Càtummahàràjikànaü sahassaü Tàvatiüsaü sahassaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D. sugatà te; Ph. sutà te; Tr. sutaü. ChS., Comy (4) sutà. 2 Ph. cåëaniyà. 3 Ph. kareyyanti; Tr. dhàressanti. 4 D. suõehi; Ph. suõohi. 5 Comp. Jàtaka I. 132. 6 So also Ke but Cy. reads: Tasmiü sahassadhà loke. >/ #<[page 228]># %<228 âNANDA-VAGGA. [III. 80. 4.>% Yàmànaü sahassaü Tusitànaü sahassaü Nimmànaratãnaü sahassaü Parinimmitavasavattãnaü sahassaü Brahmalokà- naü. Ayaü vuccat' ânanda sahassã cåëanikà lokadhàtu. Yàvat' ânanda sahassã cåëanikà\<*<1>*>/ lokadhàtu tàva sahassadhà loko ayaü vuccat' ânanda dvi-sahassã majjhimikà lokadhàtu. Yàvatà c' ânanda dvi-sahassã majjhimikà lokadhàtu tàva sahassadhà loko ayaü vuccat' ânanda ti-sahassã mahàsahassã- lokadhàtu. âkaïkhamàno ânanda Tathàgato ti-sahassã mahàsahassã-lokadhàtuü sarena vi¤¤àpeyya yàvatà pana\<*<2>*>/ àkaïkheyyà ti. 4. Yathàkatham pana bhante Bhagavà tisahassã-mahà- sahassã-lokadhàtuü sarena vi¤¤àpeyya yàvatà pana àkaï- kheyyà ti? Idh' ânanda Tathàgato tisahassã-mahàsahassã-lokadhàtuü obhàsena phareyya yadà te sattà naü àlokaü sa¤jàneyyuü. atha\<*<3>*>/ Tathàgato ghosaü kareyya saddam anussàveyya. Evaü kho ânanda Tathàgato tisahassã-mahàsahassã-loka- dhàtuü sarena vi¤¤àpeyya yàvatà pana àkaïkheyyà ti. 5. Evaü vutte àyasmà ânando [àyasmantaü Udàyim]\<*<4>*>/ etad avoca:-- Làbhà vata me suladdhaü vata me yassa me satthà evaü mahiddhiko evaü mahànubhàvo ti. Evaü vutte àyasmà Udàyi àyasmantaü ânandaü etad avoca:-- Kiü tuyh' ettha àvuso ânanda yadi te satthà evaü mahiddhiko evaü mahànubhàvo ti. Evaü vutte Bhagavà àyasmantaü Udàyiü etad avoca:-- Mà h' evaü Udàyi mà h' evaü Udàyi.\<*<5>*>/ Sace Udàyi ânando avãtaràgo kàlaü kareyya tena cittappasàdena sattakkhattuü devesu devarajjaü kareyya sattakkhattuü imasmiü yeva Jambudãpe mahàrajjaü kareyya. Api c' Udàyi ânando diññh' eva dhamme parinibbàyissatã ti. ânandavaggo tatiyo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. cåëaniyà. 2 SS. và pana. See M. P. S. III.3. 3 Ph. atha taü. 4 Ph. 5 Not repeated in Tr. >/ #<[page 229]># %% 81. 1. Tãõ' imàni bhikkhave samaõassa samaõakaraõãyàni. Katamàni tãõi? Adhisãla-sikkhà-samàdànaü, adhicitta-sikkhà-samàdànaü, adhipa¤¤à-sikkhà-samàdànaü. Imàni kho bhikkhave tãõi samaõassa samaõakaraõãyàni. Tasmàt iha bhikkhave evaü sikkhitabbaü:-- tibbo no chando bhavissati adhisãlasikkhà- samàdàne, tibbo chando bhavissati adhicittasikkhàsamàdàne, tibbo chando bhavissati adhipa¤¤àsikkhàsamàdàne ti. Evaü hi vo bhikkhave sikkhitabban ti. 2. Seyyathàpi bhikkhave gadrabho gogaõaü piññhito piññhito anubaddho hoti aham pi amhà aham pi amhà ti. Tassa na tàdiso vaõõo hoti seyyathàpi gunnaü, na tàdiso saro hoti seyyathàpi gunnaü, na tàdisaü padaü hoti seyyathàpi gunnaü. So gogaõaü yeva piññhito piññhito anubaddho hoti aham pi amhà aham pi amhà ti. Evam eva kho bhikkhave idh' ekacco bhikkhu bhikkhusaïghaü piññhito piññhito anubaddho hoti, aham pi bhikkhu aham pi bhikkhå ti. Tassa na tàdiso chando hoti adhisãlasikkhàsamà- dàne, seyyathàpi a¤¤esaü bhikkhånaü, na tàdiso chando hoti adhicittasikkhàsamàdàne seyyathàpi a¤¤esaü bhikkhå- naü, na tàdiso chando hoti adhipa¤¤àsikkhàsamàdàne sey- yathàpi a¤¤esaü bhikkhånaü. So bhikkhusaïghaü yeva piññhito piññhito anubaddho hoti aham pi bhikkhu aham pi bhikkhå ti. Tasmàt iha bhikkhave evaü sikkhitabbaü -- tibbo no chando bhavissati adhisãlasikkhàsamàdàne, tibbo chando bhavissati adhicittasikkhàsamàdàne, tibbo chando bhavissati adhipa¤¤àsikkhàsamàdàne ti. Evaü hi vo bhikkhave sikkhitabban ti. 82. 1. Tãõ' imàni bhikkhave kassakassa gahapatissa pubbe karaõãyàni. Katamàni tãõi? Idha bhikkhave kassako gahapati pañigacc' eva khettaü sukaññhaü karoti sumatikataü, pañigacc' eva khettaü sukaññhaü karitvà sumatikataü kàlena bãjàni patiññhàpeti, kàlena bãjàni patiññhàpetvà samayena udakaü abhineti pi \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 230]># %<230 SAMAöA-VAGGA. [III. 82. 2.>% apaneti pi. Imàni kho bhikkhave tãõi kassakassa gahapatissa pubbe karaõãyàni. 2. Evam eva kho bhikkhave tãõ' imàni bhikkhussa pubbe karaõãyàni. Katamàni tãõi? Adhisãlasikkhàsamàdànaü, adhicitasikkhàsamàdànaü, adhipa¤¤àsamàdànaü. Imàni kho bhikkhave tãõi bhikkhussa pubbe karaõãyàni. Tasmàt iha bhikkhave evaü sikkhitabbaü -- tibbo no chando bhavissati adhisãlasikkhàsa- màdàne, tibbo chando bhavissati adhicittasikkhàsamàdàne, tibbo chando bhavissati adhipa¤¤àsikkhàsamàdàne ti. Evaü hi vo bhikkhave sikkhitabban ti. 83. 1. Evaü me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Vesàliyaü viharati Mahàvane Kåñàgàrasàlàyaü. Atha kho a¤¤ataro Vajji-puttako bhikkhu yena Bhagavà ten' upasaïkami . . . pe . . . Ekamantaü nisinno kho so Vajjiputtako bhikkhu Bhagavantaü etad avoca: Sàdhikaü idaü bhante diyaóóhasikkhàpadasataü\<*<1>*>/ anva- ddhamàsaü uddesaü àgacchati nàhaü bhante ettha sakkomi sikkhitun ti. Sakkhasi pana tvaü bhikkhu tãsu sikkhàsu sikkhituü -- adhisãlasikkhàya adhicittasikkhàya adhipa¤¤àsikkhàyà ti? Sakkom' ahaü\<*<2>*>/ bhante tãsu sikkhàsu sikkhitum adhisãla- sikkhàya adhicittasikkhàya adhipa¤¤àsikkhàyà ti. 2. Tasmàt iha tvaü bhikkhu tãsu sikkhàsu sikkhassu adhisãlasikkhàya adhicittasikkhàya adhipa¤¤àsikkhàya. Yato kho tvaü bhikkhu adhisãlam pi sikkhissasi adhicittam pi sikkhissasi adhipa¤¤am pi sikkhissasi, tasmà\<*<3>*>/ tuyhaü bhikkhu adhisãlam pi sikkhato adhicittam pi sikkhato adhipa¤¤am pi sikkhato ràgo pahãyissati doso pahãyissati moho pahãyissati. So tvaü ràgassa pahànà\<*<4>*>/ dosassa pahànà mohassa pahànà yaü akusalaü taü na karissasi yam pàpaü tvaü na sevissasã ti. 3. Atha kho so bhikkhu aparena samayena adhisãlam pi sikkhi adhicittam pi sikkhi adhipa¤¤am pi sikkhi. Tassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 The actual number is 227. See below, 85, 1. 2 SS. sakkàmahaü. 3 Tr. tassa. 4 Ph. pahànàya. >/ #<[page 231]># %% adhisãlam pi sikkhato adhicittam pi sikkhato adhipa¤¤am pi sikkhato ràgo pahiyyi doso pahiyyi moho pahiyyi. So ràgassa pahànà dosassa pahànà mohassa pahànà yaü akusa- laü taü na kàsi yaü pàpaü taü na sevã ti. 84. 1. Atha kho a¤¤ataro bhikkhu yena Bhagavà ten' upasaï- kami . . . pe . . . Ekamantaü nisinno kho so bhikkhu Bhaga- vantaü etad avoca: Sekho sekho ti bhante vuccati. Kittàvatà nu kho bhante sekho hotã ti? Sikkhatã ti kho bhikkhu tasmà sekho ti vuccati. Ki¤ ca sikkhati? Adhisãlam pi sikkhati adhicittam pi sikkhati adhipa¤¤am pi sikkhatã ti, so\<*<1>*>/ kho bhikkhu tasmà sekho ti vuccatã ti. Sekhassa sikkhamànassa ujumaggànusàrino Khayasmiü pañhamaü ¤àõaü tato a¤¤à anantarà Tato a¤¤àvimuttassa\<*<2>*>/ ¤àõaü ve hoti tàdino Akuppà me vimuttã ti bhavasa¤¤ojanakkhaye ti\<*<3>*>/ 85. 1. Sàdhikam idaü bhikkhave diyaóóha-sikkhàpadasataü anvaddhamàsaü uddesaü àgacchati yattha atthakàmà kula- puttà sikkhanti. Tisso imà bhikkhave sikkhà yatth' etaü sabbaü samodhànaü gacchati. Katamà tisso? Adhisãlasikkhà, adhicittasikkhà, adhipa¤¤àsikkhà. Imà kho bhikkhave tisso sikkhà yatth' etaü sabbaü sabbaü samodhànaü gacchati. 2. Idha bhikkhave bhikkhu sãlesu paripårakàrã hoti samà- dhismiü mattaso kàrã pa¤¤àya mattaso kàrã. So yàni tàni khuddànukhuddakàni sikkhàpadàni tàni àpajjati pi vuññhàti pi. Taü kissa hetu? Na hi m' ettha bhikkhave abhabbatà vuttà. Yàni kho tàni sikkhàpadàni àdibrahmacariyikàni brahmacariyasàruppàni tattha dhuvasãlo ca hoti ñhita-sãlo ca samàdàya sikkhati sikkhàpadesu. So tiõõaü saüyojanànaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 In Ph. ChS. reads pi sikkhati, sikkhatã ti kho. 2 Ph. vimuttiyà. 3 Ph. Aññhamaü bhàõavàraü niññhitaü. >/ #<[page 232]># %<232 SAMAöA-VAGGA. [III. 85. 3.>% parikkhayà sotàpanno hoti avinipàtadhammo niyato sam- bodhiparàyano. 3. Idha pana bhikkhave bhikkhu sãlesu paripårakàrã hoti samàdhismiü mattaso kàrã pa¤¤àya mattaso kàrã. So yàni tàni khuddànukhuddakàni sikkhàpadàni tàni àpajjati pi vuññhàti pi. Taü kissa hetu? Na hi m' ettha bhikkhave abhabbatà vuttà. Yàni ca kho tàni sikkhàpadàni àdibrahmacariyikàni brahmacariyasàruppàni tattha dhuvasãlo ca hoti ñhitasãlo ca samàdàya sikkhati sikkhàpadesu. So tiõõaü saüyojanànaü parikkhayà ràgadosamohànaü tanuttà sakadàgàmã hoti sakid eva imaü lokaü àgantvà dukkhassa antaü karoti. 4. Idha pana bhikkhave bhikkhu sãlesu paripårakàrã hoti samàdhismiü paripårakàrã pa¤¤àya mattaso kàrã. So yàni tàni khuddànukhuddakàni sikkhàpadàni tàni àpajjati pi vuññhàti pi. Taü kissa hetu? Na hi m' ettha bhikkhave abhabbatà vuttà. Yàni ca kho tàni sikkhàpadàni àdibrahma- cariyikàni brahmacariyasàruppàni, tattha dhuvasãlo ca hoti ñhitasãlo ca samàdàya sikkhati sikkhàpadesu. So pa¤cannaü orambhàgiyànaü saüyojanànaü parikkhayà opapàtiko hoti, tattha-parinibbàyã anàvattidhammo tasmà lokà. 5. Idha pana bhikkhave bhikkhu sãlesu paripårakàrã hoti samàdhismiü paripårakàrã pa¤¤àya paripårakàrã. So yàni tàni khuddànukhuddakàni sikkhàpadàni tàni àpajjati pi vuññhàti pi. Taü kissa hetu? Na hi m' ettha bhikkhave abhabbatà vuttà. Yàni ca kho tàni sikkhàpadàni àdibrahma- cariyikàni brahmacariyasàruppàni tattha dhuvasãlo ca hoti ñhitasãlo ca samàdàya sikkhati sikkhàpadesu. So àsavànaü khayà anàsavaü cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü diññh' eva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharati\<*<1>*>/. Iti kho bhikkhave padesaü padesakàrã àràdheti paripåraü paripårakàrã. Ava¤jhàni\<*<2>*>/ tvevàhaü bhikkhave sikkhàpadàni vadàmã ti. 86. 1. Sàdhikam idaü bhikkhave diyaóóhasikkhàpadasataü anvaddhamàsaü uddesaü àgacchati yattha atthakàmà kula- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See Puggala III. 15. 2 Tr. ava¤jhàni; SS. avajjhàni. >/ #<[page 233]># %% puttà sikkhanti. Tisso imà bhikkhave sikkhà yatth' etaü sabbaü samodhànaü gacchati. Katamà tisso? Adhisãlasikkhà, adhicittasikkhà, adhipa¤¤àsikkhà. Imà kho bhikkhave tisso sikkhà yatth' etaü sabbaü samodhànaü gacchati. 2. Idha bhikkhave bhikkhu sãlesu paripårakàrã hoti samà- dhismiü mattasokàrã pa¤¤àya mattaso kàrã. So yàni tàni khuddànukhuddakàni sikkhàpadàni tàni àpajjati pi vuññhàti pi. Taü kissa hetu? Na hi m' ettha bhikkhave abhabbatà vuttà. Yàni ca kho tàni sikkhàpadàni àdibrahmacariyikàni brahmacariyasàruppàni tattha dhuvasãlo ca hoti ñhitasãlo ca samàdàya sikkhati sikkhàpadesu. So tiõõaü saüyojanànaü parikkhayà sattakkhattuparamo hoti sattakkhattuparamaü deve ca mànuse ca sandhàvitvà saüsàritvà dukkhassa antaü karoti. So tiõõaü saüyojanànaü parikkhayà kolaïkolo hoti dve và tãõi và kulàni sandhàvitvà saüsàritvà dukkhassa antaü karoti. So tiõõaü saüyojanànaü parikkhayà ekabãjã hoti ekaü yeva mànusakaü bhavaü nibbattetvà dukkhassa antaü karoti. So tiõõaü saüyojanànaü parikkhayà ràga- dosamohànaü tanuttà sakadàgàmã hoti sakid eva imaü lokaü àgantvà dukkhassa antaü karoti. 3. Idha pana bhikkhave bhikkhu sãlesu paripårakàrã hoti samàdhismiü paripårakàrã pa¤¤àya mattasokàrã. So yàni tàni khuddànukhuddakàni sikkhàpadàni tàni àpajjati pi vuññhàti pi. Taü kissa hetu? Na hi m' ettha bhikkhave abhabbatà vuttà. Yàni ca kho tàni sikkhàpadàni àdibrahma- cariyikàni brahmacariyasàruppàni tattha dhuvasãlo ca hoti ñhitasãlo ca samàdàya sikkhati sikkhàpadesu. So pa¤cannaü orambhàgiyànaü saüyojanànaü parikkhayà uddhaüsoto hoti akaniññhagàmã. So pa¤cannaü orambhàgiyànaü saüyo- janànaü parikkhayà sasaïkhàra-parinibbàyã hoti. So pa¤- cannaü orambhàgiyànaü saüyojanànaü parikkhayà asaï- khàraparinibbàyã hoti. So pa¤cannaü orambhàgiyànaü saüyojanànaü parikkhayà upahaccaparinibbàyã hoti. So pa¤cannaü orambhàgiyànaü saüyojanànaü parikkhayà antaràparinibbàyã hoti. 4. Idha pana bhikkhave bhikkhu sãlesu paripårakàrã hoti samàdhismiü paripårakàrã pa¤¤àya paripårakàrã. So yàni \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 234]># %<234 SAMAöA-VAGGA. [III. 87. 1.>% tàni khuddànukhuddakàni sikkhàpadàni tàni àpajjati pi vuññhàti pi. Taü kissa hetu? Na hi m' ettha bhikkhave abhabbatà vuttà. Yàni ca kho tàni sikkhàpadàni àdibrahma- cariyikàni brahmacariyasàruppàni tattha dhuvasãlo ca hoti ñhitasãlo ca samàdàya sikkhati sikkhàpadesu. So àsavànaü khayà anàsavaü cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü diññh' eva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharati. Iti kho bhikkhave padesaü padesakàrã àràdheti paripåraü paripårakàrã. Ava¤jhàni\<*<1>*>/ tvevàhaü bhikkhave sikkhàpa- dàni vadàmã ti. 87. 1. Sàdhikam idaü bhikkhave diyaóóha-sikkhàpadasataü anvaddhamàsaü uddesaü àgacchati yattha atthakàmà kula- puttà sikkhanti. Tisso imà bhikkhave sikkhà yatth' etaü sabbaü samodhànaü gacchati. Katamà tisso? Adhisãlasikkhà, adhicittasikkhà, adhipa¤¤àsikkhà. Imà kho bhikkhave tisso sikkhà yatth' etaü sabbaü samodhànaü gacchati. 2. Idha bhikkhave bhikkhu sãlesu paripårakàrã hoti samà- dhismiü paripårakàrã pa¤¤àya paripårakàrã. So yàni tàni khuddànukhuddakàni sikkhàpadàni tàni àpajjati pi vuññhàti pi. Taü kissa hetu? Na hi m' ettha bhikkhave abhabbatà vuttà. Yàni ca\<*<2>*>/ kho tàni sikkhàpadàni àdi-brahmacariyikàni brahmacariyasàruppàni tattha dhuvasãlo ca hoti ñhitasãlo ca samàdàya sikkhati sikkhàpadesu. So àsavànaü khayà anà- savaü cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü diññh' eva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharati. 3. Taü và pana anabhisambhavaü appañivijjhaü pa¤- cannaü orambhàgiyànaü saüyojanànaü parikkhayà antarà- parinibbàyã hoti. Taü và pana anabhisambhavaü appañi- vijjhaü pa¤cannaü orambhàgiyànaü saüyojanànaü pari- kkhayà upahaccà-parinibbàyã hoti . . . pe . . . asaïkhàra- parinibbàyã hoti . . . sasaïkhàra-parinibbàyã hoti . . . uddhaüsoto hoti . . . akaniññhagàmã. Taü và pana anabhi- sambhavaü appañivijjhaü tiõõaü saüyojanànaü parikkhayà ràgadosamohànaü tanuttà sakadàgàmã hoti sakid eva imaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D. àvajjhàni; Ph. adhipa¤¤àya na; T. evaü jhàni; Tr. ava¤jhàti; Com. avajjhànã ti atucchàni saphalàni sa-udayànã ti. 2 Omitted by D., T. >/ #<[page 235]># %% lokaü àgantvà dukkhassa antaü karoti. Taü và pana ana- bhisambhavaü appañivijjhaü tiõõaü saüyojanànaü pari- kkhayà ekabãjã hoti ekaü yeva mànusakaü bhavaü nibbat- tetvà dukkhassa antaü karoti. Taü và pana anabhisam- bhavaü appañivijjhaü tiõõaü saüyojanànaü parikkhayà kolaïkolo hoti dve và tãõi và kulàni sandhàvitvà saüsàritvà dukkhassa antaü karoti. Taü và pana anabhisambhavaü tiõõaü saüyojanànaü parikkhayà sattakkhattuparamo hoti sattakkhattuparamaü deve ca mànuse ca sandhàvitvà saüsà- ritvà dukkhassa antaü karoti. Iti kho bhikkhave paripåraü paripårakàrã àràdheti pade- saü padesakàrã. Ava¤jhàni tvevàhaü bhikkhave sikkhàpa- dàni vadàmã ti. 88. 1. Tisso imà bhikkhave sikkhà. Katamà tisso? Adhisãlasikkhà, adhicittasikkhà, adhipa¤¤àsikkhà. Katamà ca bhikkhave adhisãlasikkhà? Idha bhikkhave bhikkhu sãlavà hoti . . . pe (II.4,5) . . . samàdàya sikkhati sikkhàpadesu. Ayaü vuccati bhikkhave adhisãlasikkhà. Katamà ca bhikkhave adhicittasikkhà? Idha bhikkhave bhikkhu vivicc' eva kàmehi . . . pe . . . catuññhajjhànaü upasampajja viharati. Ayaü vuccati bhikkhave adhicittasikkhà. Katamà ca bhikkhave adhipa¤¤àsikkhà? Idha bhikkhave bhikkhu idaü dukkhan ti yathàbhåtaü pajànàti . . . pe . . . ayaü dukkhanirodhagàminã pañipadà ti yathàbhåtaü pajànàti. Ayaü vuccati bhikkhave adhi- pa¤¤àsikkhà. Imà kho bhikkhave tisso sikkhà ti. 89. 1. Tisso imà bhikkhave sikkhà. Katamà tisso? Adhisãlasikkhà, adhicittasikkhà, adhipa¤¤àsikkhà. Katamà ca bhikkhave adhisãlasikkhà? Idha bhikkhave bhikkhu sãlavà hoti . . . pe (II.4.5) . . . samàdàya sikkhati sikkhàpadesu. Ayaü vuccati bhikkhave adhisãlasikkhà. Katamà ca bhikkhave adhicittasikkhà? Idha bhikkhave bhikkhu vivicc' eva kàmehi . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 236]># %<236 SAMAöA-VAGGA. [III. 89. 2.>% catutthajjhànaü upasampajja viharati. Ayaü vuccati bhi- kkhave adhicittasikkhà. Katamà ca bhikkhave adhipa¤¤àsikkhà? Idha bhikkhave bhikkhu àsavànaü khayà anàsavaü ceto- vimuttiü pa¤¤àvimuttiü diññh' eva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharati. Ayaü vuccati bhikkhave adhipa¤¤àsikkhà. Imà kho bhikkhave tisso sikkhà ti. 2. Adhisãlaü adhicitta¤ ca adhipa¤¤a¤ ca viriyavà. Thàmavà dhitimà jhàyã sato guttindriyo care Yathà pure tathà pacchà yathà pacchà tathà pure Yathà adho tathà uddhaü yathà uddhaü tathà adho Yathà divà tathà rattiü yathà rattiü tathà divà Abhibhuyya disà sabbà appamàõasamàdhinà Tam àhu sekhaü pañipadaü atho saüsuddhacàraõaü\<*<1>*>/ Tam àhu loke sambuddhaü dhãraü\<*<2>*>/ pañipadantaguü Vi¤¤àõassa nirodhena taõhakkhayavimuttino Pajjotass' eva nibbànaü vimokho hoti cetaso ti\<*<3>*>/. 90. 1. Ekaü samayaü Bhagavà Kosalesu càrikaü caramàno mahatà bhikkhusaïghena saddhiü yena Païkadhà\<*<4>*>/ nàma Kosalànaü nigamo tad avasari. Tatra sudaü Bhagavà Paï- khadhàyaü viharati. Païkadhà\<*<4>*>/ nàma Kosalànaü nigamo. Tena kho pana samayena Kassapagotto nàma bhikkhu Païkadhàyaü àvàsiko hoti. Tatra sudaü Bhagavà sikkhà- padapañisaüyuttàya dhammiyà kathàya bhikkhå sandasseti samàdapeti samuttejeti sampahaüseti. Atha kho Kassapa- gottassa bhikkhuno Bhagavatà sikkhàpadapañisaüyuttàya dhammiyà kathàya bhikkhå sandassente samàdapente sam- uttejente sampahaüsente ahud eva akkhanti ahu appaccayo\<*<5>*>/ adhisallikhat' evàyaü samaõo ti. 2. Atha kho Bhagavà Païkadhàyaü yathàbhirantaü viharitvà yena Ràjagahaü tena càrikaü pakkàmi anu- pubbena càrikaü caramàno yena Ràjagahaü tad avasari. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. saüsuddhacàriyaü. 2 Com. vãram. 3 See Rh. D.'s note on M.Pú. VI. 17. 4 ChS. Saïkavà. 5 Tr. ahud eva appaccayo. >/ #<[page 237]># %% Tatra sudaü Bhagavà Ràjagahe viharati Gijjhakåñe pabbate. Atha kho Kassapagottassa bhikkhuno acirapakkantassa Bhagavato ahud eva kukkuccaü ahu vippañisàro -- Alàbhà vata me na vata me làbhà dulladdhaü vata me na vata me suladdhaü, yassa me Bhagavatà sikkhàpadapañisaüyuttàya dhammiyà kathàya bhikkhå\<*<1>*>/ sandassente samàdapente samuttejente sampahaüsente ahud eva akkhanti ahu appaccayo adhisallikhat' evàyaü samaõo ti. Yan nånàhaü yena Bhagavà ten' upasaïkameyyaü, upasaïkamitvà Bha- gavato santike accayaü accayato deseyyan ti? 3. Atha kho Kassapagotto bhikkhu senàsanaü saüsà- metvà\<*<2>*>/ pattacãvaraü àdàya yena Ràjagahaü tena pakkàmi anupubbena yena Ràjagahaü Gijjhakåño pabbato yena Bhagavà ten' upasaïkami. Upasaïkamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Kassapagotto bhikkhu Bhagavantaü etad avoca: Ekam idaü bhante samayaü Bhagavà Païkadhàyaü viha- rati. Païkadhà nama Kosalànaü nigamo.\<*<3>*>/ Tatra sudaü Bhagavà sikkhàpadapañisamyuttàya dhammiyà kathàya bhi- kkhå sandassesi samàdapesi samuttejesi sampahaüsesi. Tassa mayhaü bhante Bhagavatà sikkhàpadapañisaüyuttàya dham- miyà kathàya bhikkhå sandassente samàdapente samuttejente sampahaüsente ahud eva akkhanti ahu appaccayo adhi- sallikhat' evàyaü samaõo ti. Atha kho Bhagavà Païka- dhàyaü yathàbhirantaü viharitvà yena Ràjagahaü tena càrikaü pakkàmi. Tassa mayhaü bhante acirapakkantassa Bhagavato ahud eva kukkuccaü ahu vippañisàro -- Alàbhà vata me na vata me làbhà dulladdhaü vata me na vata me suladdhaü, yassa me Bhagavatà sikkhàpadapañisaüyuttàya dhammiyà kathàya bhikkhå sandassente samàdapente sa- muttejente sampahaüsente ahud eva akkhanti ahud appacca- yo adhisallikhat' evàyaü samaõo ti. Yan nånàhaü yena Bhagavà ten' upasaïkameyyaü, upasaïkamitvà Bhagavato santike accayaü accayato deseyyan ti? Accayo maü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D., Tr. bhikkhusaïghaü. 2 Ph. saühàretvà. 3 See the note on Cullavagga, VII.1.1. >/ #<[page 238]># %<238 SAMAöA-VAGGA. [III. 90. 4.>% bhante accagamà yathàbàlaü yathàmåëhaü yathà-akusalaü, yassa me Bhagavatà sikkhàpadapañisaüyuttàya dhammiyà kathàya bhikkhå sandassente samàdapente samuttejente sampahaüsente ahud eva akkhanti ahu appaccayo adhisalli- khat' evàyaü samaõo ti. Tassa me bhante Bhagavà accayaü accayato pañiganhàtu àyatiü saüvaràyà ti. 4. Taggha tvaü Kassapa accayo accagamà yathàbàlaü yathàmåëhaü yathà-akusalaü, yassa te mayà sikkhàpadapa- ñisaüyuttàya dhammiyà kathàya bhikkhå sandassente samà- dapente samuttejente sampahaüsente ahud eva akkhanti ahu appaccayo adhisallikhat' evàyaü samaõo ti. Yato ca kho tvaü Kassapa accayaü accayato disvà yathàdhammaü pañikarosi taü te mayaü pañigaõhàma. Vuddhi h' esà Kassapa ariyassa vinaye yo accayaü accayato disvà yathà- dhammaü pañikaroti àyatiü saüvaraü àpajjati. 5. Thero ce pi Kassapa bhikkhu hoti na sikkhàkàmo sikkhàsamàdànassa na vaõõavàdã, ye c' a¤¤e bhikkhå na sikkhàkàmà te ca pana sikkhàya na samàdapeti, ye c' a¤¤e bhikkhå sikkhàkàmà tesa¤ ca na vaõõaü bhaõati bhåtaü tacchaü kàlena, evaråpassàhaü Kassapa therassa bhikkhuno na vaõõaü bhaõàmi. Taü kissa hetu? Satthà hi 'ssa vaõ- õaü bhaõatã ti a¤¤e naü bhikkhuü bhajeyyuü.\<*<1>*>/ Ye naü bhajeyyuü tyàssa diññhànugatiü àpajjeyyuü. Yàssa diññhà- nugatiü àpajjeyyuü\<*<2>*>/ tesaü taü assa dãgharattaü ahitàya dukkhàyà ti. Tasmàhaü Kassapa evaråpassa therassa bhikkhuno na vaõõaü bhaõàmi. 6. Majjhimo ce pi Kassapa bhikkhu hoti . . . pe . . . Navo ce pi Kassapa bhikkhu hoti na sikkhàkàmo sikkhàsa- màdànassa na vaõõavàdã, ye c' a¤¤e bhikkhå na sikkhàkàmà te ca pana sikkhàya na samàdapeti, ye c' a¤¤e bhikkhå sikkhàkàmà tesa¤ ca na vaõõaü bhaõati bhåtaü tacchaü kàlena, evaråpassàhaü Kassapa navassa bhikkhuno na vaõ- õaü bhaõàmi. Tam kissa hetu? Satthà hi 'ssa vaõõaü bhaõatã ti a¤¤e naü bhikkhuü bhajeyyuü. Ye naü bha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D. bha¤jeyyum for bhajjeyyum. 2 Tr. omits "yassa . . . àpajjeyyuü." >/ #<[page 239]># %% jeyyuü tyàssa diññhànugatiü àpajjeyyuü. Yassa diññhà- nugatiü àpajjeyyuü\<*<1>*>/ tesaü taü assa dãgharattaü ahitàya dukkhàyà ti. Tasmàhaü Kassapa evaråpassa navassa bhi- kkhuno na vaõõaü bhaõàmi. 7. Thero ce pi Kassapa bhikkhu hoti sikkhàkàmo sikkhà- samàdànassa vaõõavàdã, ye c' a¤¤e bhikkhå na sikkhàkàmà te ca sikkhàya samàdapeti, ye c' a¤¤e bhikkhå sikkhàkàmà tesa¤ ca vaõõaü bhaõati bhåtaü tacchaü kàlena, evaråpassa Kassapa therassa bhikkhuno vaõõaü bhaõàmi. Taü kissa hetu? Satthà hi 'ssa vaõõaü bhaõatã ti a¤¤e naü bhikkhuü bhajeyyuü. Ye naü bhajeyyuü tyàssa diññhànugatiü àpajjeyyuü. Yàssa diññhànugatiü àpajjeyyuü\<*<1>*>/ tesaü taü assa dãgharattaü hitàya sukhàyà ti. Tasmàhaü Kassapa evaråpassa therassa bhikkhuno vaõõaü bhaõàmi. 8. Majjhimo ce pi Kassapa bhikkhu hoti . . . navo ce pi Kassapa bhikkhu hoti sikkhàkàmo sikkhàpamàdànassa vaõõa- vàdã, ye c' a¤¤e bhikkhå na sikkhàkàmà te ca sikkhàya samà- dapeti, ye c' a¤¤e bhikkhå sikkhàkàmà tesa¤ ca vaõõaü bhaõati bhåtaü tacchaü kàlena, evaråpassa Kassapa navassa bhikkhuno vaõõaü bhaõàmi. Taü kissa hetu? Satthà hi 'ssa vaõõaü bhaõatã ti a¤¤e naü bhikkhuü bhajeyyuü. Ye naü bhajeyyuü tyàssa diññhànugatiü àpajjeyyuü. Yàssa diññhànugatiü àpajjeyyuü tesaü taü assa dãgharattaü hitàya sukhàyà ti. Tasmàhaü Kassapa evaråpassa navassa bhikkhuno vaõõaü bhaõàmã ti. Samaõavaggo catuttho. 91. 1. Tãõ' imàni bhikkhave kassakassa gahapatissa accàyikàni karaõãyàni. Katamàni tãõi? Idha bhikkhave kassako gahapati sãghasãghaü khettaü sukaññhaü karoti sumatikataü sãghasãghaü khettaü suka- ññhaü karitvà sumatikataü sãghasãgham pi bãjàni patiññhà- peti, sãghasãghaü bãjàni patiññhàpetvà sãghasãghaü udakaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T. omits "yassa . . . àpajjeyyuü." >/ #<[page 240]># %<240 LOöAPHALA-VAGGA. [III. 91. 2.>% abhineti pi apaneti pi. Imàni kho bhikkhave tãõi kassakassa gahapatissa accàyikàni karaõãyàni. Tassa kho taü bhikkhave kassakassa gahapatissa n' atthi sà iddhi và ànubhàvo và ajj' eva me dha¤¤àni jàyantu sv' eva gabbhiniyo hontu uttarass' eva\<*<1>*>/ paccantå ti. Atha kho bhikkhave hoti so samayo yaü tassa kassakassa gahapatissa tàni dha¤¤àni utupariõàmini jàyanti pi gabbhinã pi honti paccanti pi. 2. Evam eva kho bhikkhave tãõ' imàni bhikkhussa accàyi- kàni karaõãyàni. Katamàni tãõi? Adhisãlasikkhàsamàdànaü, adhicittasikkhàsamàdànaü, adhipa¤¤àsikkhàsamàdànaü. Imàni kho bhikkhave tãõi bhikkhussa accàyikàni karaõãyàni. Tassa kho taü bhikkhave bhikkhuno n' atthi sà iddhi và ànubhàvo và, ajj' eva me anupàdàya àsavehi cittaü vimuccatu sve và uttarass' evà\<*<2>*>/ ti. Atha kho bhikkhave hoti so samayo yaü tassa bhikkhuno adhisãlam pi sikkhato adhicittam pi sikkhato adhipa¤¤am pi sikkhato anupàdàya àsavehi cittaü vimuccati. Tasmàt iha bhikkhave evaü sikkhitabbaü -- tibbo no chando bhavissati adhisãlasikkhàsamàdàne . . . pe . . . tibbo no chando bhavissati adhipa¤¤àsikkhàsamàdàne ti. Evaü hi vo bhikkhave sikkhitabban ti. 92. 1. Tãõ' imàni bhikkhave a¤¤atitthiyà paribbàjakà pavive- kàni pa¤¤àpenti. Katamàni tãõi? Cãvarapavivekaü, piõóapàtapavivekaü, senàsanapavive- kan ti. Tatr' idaü bhikkhave a¤¤atitthiyà paribbàjakà cãvarapa- vivekasmiü pa¤¤àpenti\<*<3>*>/ -- sàõàni pi dhàrenti masàõàni pi dhàrenti chavadussàni pi dhàrenti paüsukålàni pi dhàrenti tirãñakàni pi dhàrenti ajinàni pi dhàrenti ajinakkhipam pi dhàrenti kusacãram pi dhàrenti vàkacãram pi dhàrenti phala- kacãram pi dhàrenti kesakambalam pi dhàrenti vàlakambalam \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Tr. uttarasseva; T. uttaresve; Ph. uttarasuvevà. 2 D., T., ChS. uttarasvevàti; Ph. uttarasuve và; Tr. uttarasseva. 3 Comp. Mahàvagga VIII. 28, 29; Puggala IV. 24. >/ #<[page 241]># %% pi dhàrenti ulåkapakkhikam pi dhàrenti. Idaü kho bhi- kkhave a¤¤atitthiyà paribbàjakà cãvarapavivekasmiü pa¤¤à- penti. Tatr' idaü bhikkhave a¤¤atitthiyà paribbàjakà piõóapàta- pavivekasmiü pa¤¤àpenti -- sàkabhakkhà pi honti sàmàka- bhakkhà pi honti nãvàrabhakkhà pi honti daddulabhakkhà pi honti hañabhakkhà pi honti kaõabhakkhà pi honti àcàma- bhakkhà pi honti pi¤¤àkabhakkhà pi honti tiõabhakkhà pi honti gomayabhakkhà pi honti vanamålaphalàhàrà\<*<1>*>/ yàpenti pavattaphalabhojã. Idaü kho bhikkhave a¤¤atitthiyà paribbàjakà piõóapàtapavivekasmiü pa¤¤àpenti. Tatr' idaü bhikkhave a¤¤atitthiyà paribbàjakà senàsana- pavivekasmiü pa¤¤àpenti -- ara¤¤aü rukkhamålaü susànaü vanapanthaü abbhokàsaü palàlapu¤jaü bhusàgàraü.\<*<2>*>/ Idaü kho bhikkhave a¤¤atitthiyà paribbàjakà senàsanapavivekas- miü pa¤¤àpenti. Imàni kho bhikkhave tãõi a¤¤atitthiyà paribbàjakà pavi- vekàni pa¤¤àpenti. 2. Tãõi kho imàni bhikkhave imasmiü dhammavinaye bhikkhuno pavivekàni. Katamàni tãõi? Idha bhikkhave bhikkhu sãlavà ca hoti dussãlya¤ c' assa pahãnaü hoti tena ca vivitto\<*<3>*>/ hoti, sammàdiññhiko hoti micchàdiññhi c' assa pahãnà hoti tàya ca vivitto hoti, khãõàsavo ca hoti àsavà c' assa pahãnà honti tehi ca vivitto hoti. Yato kho bhikkhave bhikkhu sãlavà hoti dussãlya¤ c' assa pahãnaü hoti tena ca vivitto hoti sammàdiññhiko hoti micchàdiññhi c' assa pahãnà hoti tàya ca vivitto hoti khãõàsavo ca hoti àsavà c' assa pahãnà honti tehi ca vivitto hoti -- ayaü vuccati bhikkhave bhikkhu aggappatto sàrappatto suddho sàre patiññhito. 3. \<*<4>*>/ Seyyathàpi bhikkhave kassakassa gahapatissa sampan- naü sàlikkhettaü. Taü enaü kassako gahapati sãghasãghaü vapàpeyya,\<*<5>*>/ sãghasãghaü vapàpetvà sãghasãghaü saïgharà- peyya,\<*<6>*>/ sãghasãghaü saïgharàpetvà sãghasãghaü ubbahà- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. vanamålaphalàphalàhàrena. 2 Ph. su¤¤àgàraü. 3 Ph. vivatto. 4 Comp. Cullavagga VII. 1, 2. 5 Ph., ChS. lavàpeyya . . . lavàpetvà. 6 Ph. kharàpeyya . . . kharàpetvà. >/ #<[page 242]># %<242 LOöAPHALA-VAGGA. [III. 92. 4.>% peyya, sãghasãghaü ubbahàpetvà sãghasãghaü pu¤jaü kàrà- peyya, sãghasãghaü pu¤jaü kàràpetvà sãghasãghaü mad- dàpeyya, sãghasãghaü maddàpetvà sãghasãghaü palàlàni uddharàpeyya, sãghasãghaü palàlàni uddharàpetvà sãghasã- ghaü bhusikaü uddharàpeyya,\<*<1>*>/ sãghasãghaü bhusikaü uddharàpetvà sãghasãghaü opunàpeyya, sãghasãghaü opunà- petvà sãghasãghaü atiharàpeyya, sãghasãghaü atiharàpetvà sãghasãghaü koññàpeyya, sãghasãghaü koññàpetvà sãghasighaü thusàni uddharàpeyya, evam assu tassa\<*<2>*>/ bhikkhave kassa- kassa gahapatissa tàni dha¤¤àni aggappattàni sàrappattàni suddhàni sàre patiññhitàni. Evam eva kho bhikkhave bhikkhu sãlavà ca hoti dussãlya¤ c' assa pahãnaü hoti tena ca vivitto hoti sammàdiññhiko ca hoti micchàdiññhi c' assa pahãnà hoti tàya ca vivitto hoti khãõàsavo ca hoti àsavà c' assa pahãnà honti tehi ca vivitto hoti -- ayaü vuccati bhikkhave bhikkhu aggappatto sàrappatto suddho sàre patiññhito ti. 4. \<*<3>*>/ Seyyathàpi bhikkhave saradasamaye viddhe vigatavalà- hake deve àdicco nabhaü abbhussukkamàno sabbaü àkàsa- gataü tamaü abhivihacca\<*<4>*>/ bhàsate ca tapate ca virocati ca, evam eva kho bhikkhave yato ariyasàvakassa virajaü vãta- malaü dhammacakkhuü udapàdi sahadassanuppàdà bhi- kkhave ariyasàvakassa tãõi saüyojanàni pahãyanti sakkàya- diññhi vicikicchà sãlabbata-paràmàso, athàparaü dvãhi dham- mehi niyyàti abhijjhàya ca vyàpàdena ca. So vivicc' eva kàmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaü savicàraü vivekajaü pãtisukhaü pañhamajjhànaü upasampajja viharati. Tasmiü bhikkhave samaye ariyasàvako kàlaü kareyya n' atthi taü saüyojanaü yena saüyojanena saüyutto ariya- sàvako puna imaü lokaü àgaccheyyà ti. 93.5 1. Tisso imà bhikkhave parisà. Katamà tisso? Aggavatã parisà, vaggà parisà, samaggà parisà. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Com. àhàrapeyya . . . àhàrapetvà. 2 Tr. evam assu tàni; D. evam anussu tàni; T. evam assa tàni; Ph. evam puna. 3 = Mahàsudassana Sutta I. 82 = S. II. 3, 9, 11. 4 D., T. àkàsagataü tamagatam abhivihacca; Tr. àko abhivihaccamàno; Ph. àkàsatalaü ativiya. 5 The second and third of these parisàs are the dve parisà of II. 5, 2, and the first one of the two in II. 5, 3. >/ #<[page 243]># %% Katamà va bhikkhave aggavatã parisà? Idha bhikkhave yassaü parisàyaü therà bhikkhå na bàhu- likà honti na sàthalikà vokkamane nikkhittadhurà paviveke pubbaïgamà, viriyaü àrabbhanti appattassa pattiyà anadhi- gatassa adhigamàya asacchikatassa sacchikiriyàya -- tesaü pacchimà janatà diññhànugatiü àpajjati, sà pi hoti na bàhu- likà na sàthalikà vokkamane nikkhittadhurà paviveke pubbaïgamà, viriyaü àrabbhati appattassa pattiyà anadhiga- tassa adhigamàya asacchikatassa sacchikiriyàya. Ayaü vuccati bhikkhave aggavatã parisà. 2. Katamà ca bhikkhave vaggà parisà? Idha bhikkhave yassaü parisàyaü bhikkhå bhaõóanajàtà kalahajàtà vivàdàpannà a¤¤ama¤¤aü mukhasattãhi vitudantà viharanti -- ayaü vuccati bhikkhave vaggà parisà. 3. Katamà ca bhikkhave samaggà parisà? Idha bhikkhave yassaü parisàyaü bhikkhå samaggà sammodamànà avivadamànà khãrodakãbhåtà a¤¤ama¤¤aü piyacakkhåhi sampassantà viharanti -- ayaü vuccati bhi- kkhave samaggà parisà. 4. Yasmiü bhikkhave samaye bhikkhå samaggà sammo- damànà khãrodakãbhåtà a¤¤ama¤¤aü piyacakkhåhi sampass- antà viharanti bahuü bhikkhave bhikkhå tasmiü samaye pu¤¤aü pasavanti, brahmaü bhikkhave vihàraü tasmiü samaye bhikkhå viharanti -- yadidaü muditàya cetovimuttiyà pamuditassa pãti jàyati, pãtimanassa kàyo passambhati, passa- ddhakàyo sukhaü vediyati, sukhino cittaü samàdhiyati\<*<1>*>/. 5. Seyyathàpi bhikkhave upari pabbate thulla-phusitake deve vassante taü udakaü yathàninnaü pavattamànaü pabbatakandarapadarasàkhà paripåreti, pabbatakandarapa- darasàkhà paripårà kussubbhe\<*<2>*>/ paripårenti, kussubbhà pari- pårà mahàsobbhe paripårenti, mahàsobbhà paripårà kunna- diyo paripårenti, kunnadiyo paripårà mahànadiyo paripå- renti, mahànadiyo paripårà samuddam paripårenti, evam eva kho bhikkhave yasmiü samaye bhikkhå samaggà sammoda- mànà avivadamànà khãrodakãbhåtà a¤¤ama¤¤aü piyaca- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 The above recurs at Mahàvagga VIII. 15, 13. 2 ChS. kusobbhe. >/ #<[page 244]># %<244 LOöAPHALA-VAGGA. [III. 94. 1.>% kkhåhi sampassantà viharanti bahuü bhikkhave tasmiü samaye pu¤¤aü pasavanti, brahmaü bhikkhave vihàraü tasmiü samaye bhikkhå viharanti -- yadidaü muditàya cetovimuttiyà, pamuditassa pãti jàyati pãtimanassa kàyo passambhati passaddhakàyo sukhaü vediyati sukhino cittaü samàdhiyati. Imà kho bhikkhave tisso parisà. 94. 1. Tãhi bhikkhave aïgehi samannàgato ra¤¤o bhaddo assàjànãyo ràjàraho hoti ràjabhoggo ra¤¤o aïgan t' eva saï- khaü\<*<1>*>/ gacchati. Katamehi tãhi? Idha bhikkhave ra¤¤o bhaddo assàjànãyo vaõõasampanno ca hoti balasampanno ca javasampanno\<*<2>*>/ ca. Imehi kho bhi- kkhave tãhi aïgehi samannàgato ra¤¤o bhaddo assàjànãyo ràjàraho hoti ràjabhoggo ra¤¤o aïgan t' eva saïkhaü gacchati. 2. Evam eva kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato bhikkhu àhuneyyo hoti pàhuneyyo dakkhiõeyyo a¤jalikara- õãyo anuttaraü pu¤¤akkhettaü lokassà ti. Katamehi tãhi? Idha bhikkhave bhikkhu vaõõasampanno ca hoti balasam- panno ca javasampanno ca. 3. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu vaõõasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu sãlavà hoti pàtimokkhasaüvara- saüvuto viharati àcàragocarasampanno aõumattesu vajjesu bhayadassàvã samàdàya sikkhati sikkhàpadesu, evaü kho bhi- kkhave bhikkhu vaõõasampanno hoti. 4. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu balasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu àraddhaviriyo viharati, akusalà- naü dhammànaü pahànàya kusalànaü dhammànaü upasam- padàya thàmavà daëhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu, evaü kho bhikkhave bhikkhu balasam- panno hoti. 5. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu javasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu idaü dukkhan ti yathàbhåtaü pajànàti ayaü dukkhasamudayo ti yathàbhåtaü pajànàti . . .x \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. ràjaïganteva saïkhyaü. See below III. 131, and 139. 2 Ph. javanasampanno. >/ #<[page 245]># %% pe . . . ayaü dukkhanirodhagàminã pañipadà ti yathàbhåtaü pajànàti, evaü kho bhikkhave bhikkhu javasampanno hoti. Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato bhikkhu àhuneyyo hoti . . . pe . . . anuttaraü pu¤¤akkhettaü lokassà ti. 95. 1. Tãhi bhikkhave aïgehi samannàgato ra¤¤o bhaddo assà- jànãyo ràjàraho hoti ràjabhoggo ra¤¤o aïgan t' eva saïkhaü gacchati. Katamehi tãhi? Idha bhikkhave ra¤¤o bhaddo assàjànãyo vaõõasampanno ca hoti balasampanno ca javasampanno ca. Imehi kho bhi- kkhave tãhi aïgehi samannàgato ra¤¤o bhaddo assàjànãyo ràjàraho hoti ràjabhoggo ra¤¤o aïgan t' eva saïkhaü gacchati. 2. Evam eva kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato bhikkhu àhuneyyo hoti . . . pe . . . anuttaraü pu¤¤ak- khettaü lokassà ti. Katamehi tãhi? Idha bhikkhave bhikkhu vaõõasampanno ca hoti balasam- panno ca javasampanno ca. 3. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu vaõõasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu sãlavà hoti . . . pe . . . samà- dàya sikkhati sikkhàpadesu, evaü kho bhikkhave bhikkhu vaõõasampanno hoti. 4. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu balasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu àraddhaviriyo viharati akusalà- naü dhammànaü pahànàya kusalànaü dhammànaü upasam- padàya thàmavà daëhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dhammesu, evaü kho bhikkhave bhikkhu balasampanno hoti. 5. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu javasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu pa¤cannaü orambhàgiyànaü saüyojanànaü parikkhayà opapàtiko hoti tatthaparinibbàyã anàvattidhammo tasmà lokà, evaü kho bhikkhave bhikkhu javasampanno hoti . . . Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato bhikkhu àhuneyyo . . . pe . . . anuttaraü pu¤¤akkhettaü lokassà ti. 96. 1. Tãhi bhikkhave aïgehi samannàgato ra¤¤o bhaddo assàjànãyo ràjàraho hoti ràjabhoggo ra¤¤o aïgan t' eva saï- khaü gacchati. Katamehi tãhi? \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 246]># %<246 LOöAPHALA-VAGGA. [III. 96. 2.>% Idha bhikkhave ra¤¤o bhaddo assàjànãyo vaõõasampanno ca hoti balasampanno ca javasampanno ca. Imehi kho bhi- kkhave tãhi aïgehi samannàgato ra¤¤o bhaddo assàjànãyo ràjàraho hoti ràjabhoggo ra¤¤o aïgan t' eva saïkhaü gacchati. 2. Evam eva bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato bhi- kkhu àhuneyyo . . . pe . . . anuttaraü pu¤¤akkhettaü lokassà ti. Katamehi tãhi? Idha bhikkhave bhikkhu vaõõasampanno ca hoti balasam- panno ca javasampanno ca. 3. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu vaõõasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu sãlavà hoti pàtimokkhasaüvara- saüvuto viharati . . . pe . . . samàdàya sikkhati sikkhàpa- desu, evaü kho bhikkhave bhikkhu vaõõasampanno hoti. 4. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu balasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu àraddhaviriyo hoti . . . pe . . . thàmavà daëhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu dham- mesu, evaü kho bhikkhave bhikkhu balasampanno hoti. 5. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu javasampanno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu àsavànaü khayà anàsavaü ceto- vimuttiü pa¤¤àvimuttiü diññh' eva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharati, evaü kho bhikkhave bhi- kkhu javasampanno hoti. Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato bhi- kkhu àhuneyyo hoti . . . pe . . . anuttaraü pu¤¤akkhettaü lokassà ti. 97.\<*<1>*>/ 1. Navo pi bhikkhave potthako dubbaõõo ca hoti dukkha- samphasso ca appaggho ca. Majjhimo pi bhikkhave potthako dubbaõõo ca hoti dukkhasamphasso ca appaggho ca. Jiõõo pi bhikkhave potthako dubbaõõo ca hoti dukkhasamphasso ca appaggho ca. Jiõõam pi bhikkhave potthakaü ukkhali- parimaddanaü và karonti saïkàrakåñe và naü chaóóenti. 2. Evam eva kho bhikkhave navo ce pi bhikkhu hoti dussãlo pàpadhammo idaü assa dubbaõõatàya vadàmi\<*<2>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 This sutta recurs at Puggala III. 10. 2 Pug. omits vadàmi throughout. >/ #<[page 247]># %% Seyyathàpi so bhikkhave potthako dubbaõõo tathåpamàhaü bhikkhave imaü puggalaü vadàmi. Ye kho pan' assa sevanti bhajanti payirupàsanti diññhànuga- tiü àpajjanti tesaü taü hoti dãgharattaü ahitàya dukkhàya. Idam assa dukkhasamphassatàya vadàmi. Seyyathàpi so bhikkhave potthako dukkhasamphasso tathåpamàhaü bhi- kkhave imaü puggalaü vadàmi. Yesaü kho pana pañigaõhàti cãvarapiõóapàtasenàsanagilà- napaccayabhesajjaparikkhàraü tesan taü na mahapphalaü hoti na mahànisaüsaü. Idam assa appagghatàya vadàmi. Seyyathàpi so bhikkhave potthako appaggho tathåpamàhaü bhikkhave imaü puggalaü vadàmi. 3. Majjhimo ce pi bhikkhave hoti . . . pe . . . Thero ce pi bhikkhave bhikkhu hoti dussãlo pàpadhammo idam assa dubbaõõatàya vadàmi. Seyyathàpi so bhikkhave potthako dubbaõõo tathåpamàhaü bhikkhave imaü puggalaü vadàmi. Ye kho pan' assa sevanti bhajanti payirupàsanti diññhànu- gatiü àpajjanti tesaü taü hoti dãgharattaü ahitàya dukkhàya. Idam assa dukkhasamphassatàya vadàmi. Seyyathàpi so bhikkhave potthako dukkhasamphasso tathåpamàhaü bhi- kkhave imaü puggalaü vadàmi. Yesaü kho pana pañi- gaõhàti cãvarapiõóapàtasenàsanagilànapaccayabhesajjapari- kkhàraü tesaü taü na mahapphalaü hoti na mahànisaüsaü. Idam assa appagghatàya vadàmi. Seyyathàpi so bhikkhave potthako appaggho tathåpamàhaü bhikkhave imaü pugga- laü vadàmi. 4. Evaråpo càyaü\<*<1>*>/ bhikkhave thero bhikkhu saïghamajjhe bhaõati. Tam enaü bhikkhå evaü àhaüsu:-- kiü kho tuyhaü bàlassa avyattassa bhaõitena tvam pi nàma bhaõi- tabbaü ma¤¤asã ti. So kupito anattamano tathàråpiü vàcaü nicchàreti yathàråpàya vàcàya saïgho taü ukkhipati saïkà- rakåñe 'va naü potthakaü. 98.2 1. Navam pi bhikkhave kàsikaü vatthaü vaõõavanta¤ c' eva hoti sukhasamphassa¤ ca mahaggha¤ ca. Majjhimam pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Puggala has ce. 2 Not a separate Sutta in Ke ChS., Comy (4). It recurs at Puggala III. 11. >/ #<[page 248]># %<248 LOöAPHALA-VAGGA. [III. 98. 2.>% bhikkhave kàsikaü vatthaü vaõõavanta¤ c' eva hoti sukha- samphassa¤ ca mahaggha¤ ca. Jiõõam pi bhikkhave kàsi- kaü vatthaü vaõõavanta¤ c' eva hoti sukhasamphassa¤ ca mahaggha¤ ca. Jiõõam pi bhikkhave kàsikaü vatthaü ratanapaliveñhanaü và karonti gandhakaraõóake và naü nikkhipanti. 2. Evam eva kho bhikkhave navo ce pi bhikkhu hoti sãlavà kalyàõadhammo idam assa suvaõõatàya vadàmi. Seyyathà- pi taü\<*<1>*>/ bhikkhave kàsikaü vatthaü vaõõavantaü tathåpa- màhaü bhikkhave imaü puggalaü vadàmi. Ye kho\<*<2>*>/ pan' assa sevanti bhajanti payirupàsanti diññhànugatiü àpajjanti tesaü taü hoti dãgharattaü hitàya sukhàya. Idam assa sukhasamphassatàya vadàmi. Seyyathàpi taü bhikkhave kàsikaü vatthaü sukhasamphassaü tathåpamàhaü bhi- kkhave imaü puggalaü vadàmi. Yesaü kho\<*<3>*>/ pana pañiganhàti cãvarapiõóapàtasenàsanagilà- napaccayabhesajjaparikkhàraü tesaü taü mahapphalaü hoti mahànisaüsaü. Idam assa mahagghatàya vadàmi. Seyya- thàpi taü bhikkhave kàsikaü vatthaü mahagghaü tathåpa- màhaü bhikkhave imaü puggalaü vadàmi. 3. Majjhimo ce pi bhikkhave bhikkhu hoti . . . pe . . . Thero ce pi bhikkhave bhikkhu hoti sãlavà kalyàõadhammo idam assa suvaõõatàya vadàmi. Seyyathàpi taü bhikkhave kàsikaü vatthaü vaõõavantaü tathåpamàhaü bhikkhave imaü puggalaü vadàmi. Ye kho pan' assa sevanti bhajanti payirupàsanti diññhànugatiü àpajjanti, tesaü taü hoti dãgha- rattaü hitàya sukhàya. Idam assa sukhasamphassatàya vadàmi. Seyyathàpi taü bhikkhave kàsikaü vatthaü sukha- samphassaü tathåpamàhaü bhikkhave imaü puggalaü vadàmi. Yesaü kho pan' assa pañigaõhàti cãvara . . . pari- kkhàraü tesaü taü mahapphalaü hoti mahànisaüsaü. Idaü assa mahagghatàya vadàmi. Seyyathàpi bhikkhave taü kàsikaü vatthaü mahagghaü tathåpamàhaü bhikkhave imaü puggalaü vadàmi. 4. Evaråpo càyaü bhikkhave thero bhikkhu saïghamajjhe \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. taü. 2 Ph. Ye ca kho. 3 Ph. so. >/ #<[page 249]># %% bhaõati taü enaü bhikkhå evaü àhaüsu -- appasaddà àyas- manto hotha, thero bhikkhu dhamma¤ ca vinaya¤ ca bhaõatã ti. [Tassa taü vacanaü àdheyyaü gacchati gandha-karaõ- óake va naü kàsikavatthaü nikkhipanti.] Tasmàt iha bhi- kkhave evaü sikkhitabbaü kàsikavatthåpamà bhavissàma na potthakåpamà ti. Evaü hi vo bhikkhave sikkhitabban ti. 99. 1. Yo bhikkhave evaü vadeyya -- yathà yathàyaü puriso kammaü karoti tathà tathà taü pañisaüvediyatã ti -- evaü santaü bhikkhave brahmacariyavàso na hoti okàso na pa¤¤à- yati sammà dukkhassa antakiriyàya. Yo ca kho bhikkhave evaü vadeyya -- yathà yathà vedanãyaü ayaü puriso kam- maü karoti tathà tathàssa vipàkaü pañisaüvediyatã ti -- evaü santaü bhikkhave brahmacariyavàso hoti okàso pa¤¤à- yati sammà dukkhassa antakiriyàya. Idha bhikkhave ekaccassa puggalassa appamattakam pi pàpaü kammaü kataü tam enaü nirayaü upaneti. Idha pana bhikkhave ekaccassa puggalassa tàdisaü yeva appa- mattakaü pàpaü kammaü kataü diññhadhamme c' eva vedanãyaü hoti nàõu pi khàyati bahud eva? 2. Kathaüråpassa bhikkhave puggalassa appamattakam pi pàpaü kammaü kataü tam enaü nirayaü upaneti? Idha bhikkhave ekacco puggalo abhàvitakàyo hoti abhà- vitasãlo abhàvitacitto abhàvitapa¤¤o paritto appàtumo\<*<1>*>/ appa- dukkhavihàrã. Evaråpassa bhikkhave puggalassa appa- mattakam pi pàpaü kammaü kataü tam enaü nirayaü upaneti. Kathaüråpassa bhikkhave puggalassa tàdisaü yeva appa- mattakaü pàpaü kammaü kataü diññhadhammavedanãyaü hoti nàõu\<*<2>*>/ pi khàyati bahud eva? Idha bhikkhave ekacco puggalo bhàvitakàyo hoti bhàvi- tasãlo bhàvitacitto bhàvitapa¤¤o aparitto mahattà appamàõa- vihàrã. Evaråpassa bhikkhave puggalassa tàdisaü yeva appamattakaü pàpaü kammaü kataü diññhadhammavedanã- yaü hoti nàõu pi khàyati bahud eva?\<*<3>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D., T. appàtumà; Ph. appatumo; Tr. Com. appàtumo. 2 Tr. tàõu. 3 Tr. omits Idha . . . bahud eva. >/ #<[page 250]># %<250 LOöAPHALA-VAGGA. [III. 99. 3.>% 3. Seyyathàpi bhikkhave puriso loõaphalaü\<*<1>*>/ paritte uda- kamallake\<*<2>*>/ pakkhipeyya. Taü kiü ma¤¤atha bhikkhave. Api nu taü parittaü udakamallake\<*<2>*>/ udakaü amunà loõapha- lena\<*<1>*>/ loõaü assa apeyyan ti? Evaü bhante. Taü kissa hetu? Aduü hi bhante parittaü\<*<3>*>/ udakamallake udakaü. Taü amunà loõaphalena loõam assa apeyyan ti. Seyyathàpi bhikkhave puriso loõaphalaü Gaïgàya nadiyà pakkhipeyya. Taü kiü ma¤¤atha bhikkhave. Api nu sà Gaïgà nadã amunà loõaphalena loõaü assa apeyyà ti? No h' etaü bhante. Taü kissa hetu? Asu hi bhante Gaïgàya nadiyà mahà udakakkhandho. So amunà loõaphalena \<*<4>*>/ loõo assa apeyyo\<*<5>*>/ ti. Evam eva kho bhikkhave idh' ekaccassa puggalassa appa- mattakam pi pàpaü kataü tam enaü nirayaü upaneti. Idha pana bhikkhave ekaccassa puggalassa tàdisaü yeva appa- mattakaü pàpaü kammaü kataü diññhadhammavedanãyaü hoti nàõu pi khàyati bahud eva? 4. Kathaüråpassa bhikkhave puggalassa appamattakam pi pàpaü kammaü kataü tam enaü nirayaü upaneti? Idha bhikkhave ekacco puggalo abhàvitakàyo . . . pe . . . appà- tumo appadukkhavihàrã. Evaråpassa bhikkhave puggalassa appamattakam pi pàpaü kammaü kataü tam enaü nirayaü upaneti. Kathaüråpassa bhikkhave puggalassa tàdisaü yeva appamattakam pi pàpaü kammaü kataü diññhadhammave- danãyaü hoti nàõu pi khàyati bahud eva? Idha bhikkhave ekacco puggalo bhàvitakàyo . . . pe . . . mahattà appamàõavihàrã. Evaråpassa bhikkhave puggalassa tàdisaü yeva appamattakaü pàpaü kammaü kataü diññhadhamm- avedanãyaü hoti nàõu pi khàyati bahud eva? 5. Idha bhikkhave ekacco addhakahàpanena\<*<6>*>/ pi bandha- naü nigacchati kahàpanena pi bandhanaü nigacchati kahà- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 ChS. loõakapall-. 2 ChS. udakapall-. 3 Ph. paritte. 4 No na in MSS. 5 D., T., Tr. apeyyàti; Ph. appeyyan ti. On the simile comp. Cullavagga VII. 4, 8. 6 Morris -n- throughout the passage, presumably following his MSS. >/ #<[page 251]># %% panasatena pi bandhanaü nigacchati. Idha pana bhikkhave ekacco addhakahàpanena pi na bandhanaü nigacchati kahàpanena pi na bandhanaü nigacchati kahàpanasatena pi na bandhanaü nigacchati. Kathaüråpo bhikkhave addhakahàpanena pi bandhanaü nigacchati kahàpanena pi bandhanaü nigacchati kahàpanasa- tena pi bandhanaü nigacchati? Idha bhikkhave ekacco daëiddo hoti appassako appabhogo. Evaråpo bhikkhave addhakahàpanena pi bandhanaü nigacchati kahàpanena pi bandhanaü nigacchati kahàpanasatena pi bandhanaü nigacchati. Kathaüråpo bhikkhave addhakahàpanena pi na bandha- naü nigacchati kahàpanena pi na bandhanaü nigacchati kahàpanasatena pi na bandhanaü nigacchati? Idha bhi- kkhave ekacco aóóho hoti mahaddhano mahàbhogo. Evaråpo bhikkhave addhakahàpanena pi na bandhanaü nigacchati kahàpanena pi na bandhanaü nigacchati kahàpanasatena pi na bandhanaü nigacchati. Evam eva kho bhikkhave idh' ekaccassa puggalassa appa- mattakam pi pàpaü kammaü kataü tam enaü nirayaü upaneti. Idha pana bhikkhave ekaccassa puggalassa tàdisaü yeva appamattakaü pàpaü kammaü kataü diññhadhamma- vedanãyaü hoti nàõu pi khàyati bahud eva. 6. Kathaüråpassa bhikkhave puggalassa appamattakam pi pàpaü kammaü kataü tam enaü nirayaü upaneti? Idha bhikkhave ekacco puggalo abhàvitakàyo . . . pe . . . appàtumo appadukkhavihàrã. Evaråpassa bhikkhave puggalassa appa- mattakam pi pàpaü kammaü kataü tam enaü nirayaü upaneti. Kathaüråpassa bhikkhave puggalassa tàdisaü yeva appamattakaü pàpaü kammaü kataü diññhadhamma- vedanãyaü hoti nàõu pi khàyati bahud eva? Idha bhikkhave ekacco puggalo bhàvitakàyo . . . mahattà appamàõavihàrã. Evaråpassa bhikkhave puggalassa tàdisaü yeva appamatta- kaü pàpaü kammaü kataü diññhadhammavedanãyaü hoti nàõu pi khàyati bahud eva. 7. Seyyathàpi bhikkhave orabbhiko và urabbhaghàtako\<*<1>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T., Tr. -rabbhaghàtako; Ph. urabbhaghàtuko (comp. butcher from bock, a goat). >/ #<[page 252]># %<252 LOöAPHALA-VAGGA. [III. 99. 8.>% và appekaccaü urabbhaü adinnaü àdiyamànaü pahoti\<*<1>*>/ hantuü và bandhituü và jhàpetuü\<*<2>*>/ và yathàpaccayaü và kàtuü, appekaccaü urabbhaü adinnaü àdiyamànaü nappahoti hantuü và bandhituü và jhàpetuü\<*<2>*>/ và yathà- paccayaü và kàtuü. Kathaüråpaü\<*<3>*>/ bhikkhave orabbhiko và urabbhaghàtako\<*<4>*>/ và urabbhaü adinnaü àdiyamànaü pahoti hantuü và bandhituü và jhàpetuü\<*<2>*>/ và yathàpaccayaü và kàtuü? Idha bhikkhave ekacco daëiddo hoti appassako appabhogo. Evaråpaü\<*<3>*>/ bhikkhave orabbhiko và urabbhaghàtako và urabbhaü adinnaü àdiyamànaü pahoti hantuü và bandhituü và jhàpetuü\<*<2>*>/ và yathàpaccayaü và kàtuü. Kathaüråpaü\<*<3>*>/ bhikkhave orabbhiko và urabbhaghàtako\<*<4>*>/ và urabbhaü adinnaü àdiyamànaü nappahoti hantuü và bandhituü và jhàpetuü và yathàpaccayaü và kàtuü? Idha bhikkhave ekacco aóóho hoti mahaddhano mahà- bhogo ràjà và ràjamahàmatto và. Evaråpaü bhikkhave orabbhiko và urabbhaghàtako và urabbhaü adinnaü àdi- yamànaü nappahoti hantuü và bandhituü và jhàpetuü và yathàpaccayaü và kàtuü. A¤¤adatthu pa¤jaliko va naü\<*<5>*>/ yàcati dehi me màrisa urabbhaü và urabbhadhanaü và ti. Evam eva kho bhikkhave idh' ekaccassa puggalassa appa- mattakam pi pàpaü kammaü kataü tam enaü nirayaü upaneti. Idha pana bhikkhave ekaccassa puggalassa tàdisaü yeva appamattakaü pàpaü kammaü kataü diññhadhamma- vedanãyaü hoti nàõu pi khàyati bahud eva. 8. Kathaüråpassa bhikkhave puggalassa appamattakam pi pàpaü kammaü kataü tam enaü nirayaü upaneti? Idha bhikkhave ekacco puggalo abhàvitakàyo hoti . . . pe . . . appàtumo appadukkhavihàrã. Evaråpassa bhikkhave \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D., T. hoti; Tr., Ph. pahoti. 2 D., Tr. jhàpetuü throughout; Com. Ph. jàpetuü. 3 So all MSS. [query -o for -aü]. 4 T., Tr. orabbhaghàtako; Ph. urabbaghàtuko. 5 Ph. paraü for T., Tr. và naü; D. va naü. >/ #<[page 253]># %% puggalassa appamattakam pi pàpaükammaü kataü tam enaü nirayaü upaneti. Kathaüråpassa bhikkhave puggalassa tàdisaü yeva appamattakaü pàpaü kammaü kataü diññhad- hammavedanãyaü hoti nàõu pi khàyati bahud eva. Idha bhikkhave ekacco puggalo bhàvitakàyo hoti . . . pe . . . mahattà appamàõavihàrã. Evaråpassa bhikkhave puggalassa tàdisaü yeva appamattakaü pàpaü kammaü kataü . . . pe . . . nàõu pi khàyati bahud eva. Yo bhikkhave evaü vadeyya -- yathà yathà h' ayaü\<*<1>*>/ puriso kammaü karoti tathà tathà taü pañisaüvediyatã ti -- evaü santaü\<*<2>*>/ bhikkhave brahmacariyavàso na hoti okàso na pa¤¤à- yati sammà dukkhassa antakiriyàya. Yo ca bhikkhave evaü vadeyya -- yathà yathà vedanãyaü ayaü puriso kammaü karoti tathà tathà assa vipàkaü pañisaüvediyatã ti -- evaü santaü bhikkhave brahmacariyavàso hoti okàso pa¤¤àyati sammà dukkhassa antakiriyàyà ti. 100. 1. Santi bhikkhave jàtaråpassa oëàrikà upakkilesà paüsu- vàlikà sakkharakañhalà. Tam enaü paüsudhovako và paüsudhovakantevàsã và doõiyaü àkiritvà dhovati sandho- vati niddhovati. Tasmiü pahãne tasmiü vyantikate santi jàtaråpassa majjhima-sahagatà\<*<3>*>/ upakkilesà sukhumasakkharà thåla- vàlikà.\<*<4>*>/ Tam enaü paüsudhovako và paüsudhovakantevàsã và dhovati sandhovati niddhovati. Tasmiü pahãne tasmiü vyantikate santi jàtaråpassa sukhuma-sahagatà\<*<5>*>/ upakkilesà sukhumavàlikà kàlijallikà. Tam enaü paüsudhovako và paüsudhovakantevàsã và dhovati sandhovati niddhovati. Tasmiü pahãne tasmiü vyantikate athàparaü suvaõõasi- katà 'vasissanti. 2. Tam enaü suvaõõakàro và suvaõõakàrantevàsã và taü jàtaråpaü musàyaü pakkhipitvà dhamati sandhamati [na] \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. yam. 2 Ph. sante. 3 MSS. majjhimà sahagatà. 4 Ph. dhulavatikà. 5 D., Ph., sukhumà sah-. >/ #<[page 254]># %<254 LOöAPHALA-VAGGA. [III. 100. 3.>% niddhamati. Taü hoti jàtaråpaü dhantaü sandhantaü aniddhantaü anihitaü aninnãtakasàvaü, na c' eva muduü hoti na ca kammanãyaü na ca pabhassaraü pabhaïgu ca,\<*<1>*>/ na ca sammà upeti kammàya. Hoti so bhikkhave samayo yaü so suvaõõakàro và suvaõõa- kàrantevàsã và taü jàtaråpaü dhamati sandhamati niddha- mati. Taü hoti jàtaråpaü dhantaü sandhantaü niddhan- taü nihitaü ninnãtakasàvaü, mudu¤ ca hoti kammanãya¤ ca pabhassara¤ ca, na ca pabhaïgu, sammà upeti kammàya. Yassà yassà ca pilandhanavikatiyà àkaïkhati, yadi pañña- kàya\<*<2>*>/ yadi kuõóalàya yadi gãveyyake yadi suvaõõamàlàya, ta¤ c' assa atthaü anubhoti. 3. Evam eva kho bhikkhave santi adhicittamanuyuttassa bhikkhuno oëàrikà upakkilesà kàyaduccaritaü vacãduccari- taü manoduccaritaü. Tam enaü sacetaso\<*<3>*>/ bhikkhu dabba- jàtiko pajahati vinodeti vyantikaroti anabhàvaü gameti. Tasmiü pahãne tasmiü vyantikate santi adhicittamanu- yuttassa bhikkhuno majjhimasahagatà upakkilesà kàmavi- takko vyàpàdavitakko vihiüsàvitakko. Tam enaü sacetaso bhikkhu dabbajàtiko pajahati vinodeti vyantikaroti anabhà- vaü gameti. Tasmiü pahãne tasmiü vyantikate santi adhicittamanu- yuttassa bhikkhuno sukhumasahagatà upakkilesà jàtivitakko janapadavitakko anava¤¤atti\<*<4>*>/-pañisaüyutto vitakko. Tam enaü sacetaso bhikkhu dabbajàtiko pajahati vinodeti vyanti- karoti anabhàvaü gameti. Tasmiü pahãne tasmiü vyantikate athàparaü dhammavi- takkà' vasissanti. 4. So hoti samàdhi na c' eva santo nappaõãto nappañi- passaddhaladdho na ekodibhàvàdhigato sasaïkhàra-niggayha- vàrita-vato. Hoti so bhikkhave samayo yaü taü cittaü ajjhattaü yeva santiññhati sannisãdati ekodihoti\<*<5>*>/ samàdhiyati. So hoti samàdhi santo paõãto pañipassaddhaladdho ekodi- bhàvàdhigato na sasaïkhàra-niggayha-vàrita-vato, yassa yassa ca abhi¤¤àsacchikaraõãyassa\<*<6>*>/ dhammassa cittaü abhi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. na ca; Tr. ca na ca; T. ca na; D. omits ca. See below, 13. 2 Ph. pañikàya; Com., ChS. paññikàya. See below, 13. 3 Com. cetaso (= cittasampanno). 4 Ph. anava¤¤ati; D., T. anava¤¤atti. 5 Tr. ekodhibhàvaü hoti; Ph. ekodibhàvo hoti. 6 Ph. -sacchikiriyassa. >/ #<[page 255]># %% ninnàmeti abhi¤¤àsacchikiriyàya tatra tatr' eva sakkhibhab- bataü pàpuõàti sati sati àyatane. 5. \<*<1>*>/ So sace àkaïkhati -- anekavihitaü iddhividhaü pacca- nubhaveyyaü, eko pi hutvà bahudhà assaü, bahudhà pi hutvà eko assaü, àvibhàvaü tirobhàvaü tirokuóóaü tiropàkàraü tiropabbataü asajjamàno gaccheyyaü seyyathàpi àkàse, pañhaviyà pi ummujjanimujjaü kareyyaü seyyathàpi udake, udake pi abhijjamàno gaccheyyaü seyyathàpi pañha- viyaü, àkàse pi pallaïkena kameyyaü {seyyathàpi} pakkhã sakuõo, ime pi candima-suriye evaü mahiddhike evaü mahànubhàve pàõinà parimaseyyaü parimajjeyyaü, yàva brahmalokà pi kàyena vasaü vatteyyan ti -- tatra tatr' eva sakkhibhabbataü pàpuõàti sati sati àyatane. 6. So sace àkaïkhati -- dibbàya sotadhàtuyà visuddhàya atikkantamànusikàya ubho sadde suõeyyaü dibbe ca mànuse ca ye dåre và santike và ti -- tatra tatr' eva sakkhibhabbataü pàpuõàti sati sati àyatane. 7. So sace àkaïkhati -- parasattànaü parapuggalànaü ceta- sà ceto paricca pajàneyyaü, saràgaü và cittaü saràgaü cit- tan ti pajàneyyaü, vãtaràgaü và cittaü vãtaràgaü cittan ti pajàneyyaü, sadosaü và cittaü . . . pe . . . vãtadosaü và cittam . . . pe . . . samohaü và cittaü . . . vãtamohaü và cittaü . . . saïkhittaü và cittaü . . . vikkhittaü và cittaü . . . mahaggataü và cittaü . . . amahaggataü và cittaü . . . sa-uttaraü và cittaü . . . anuttaraü và cittaü . . . samàhitaü và cittaü . . . asamàhitaü và cittaü . . . avimuttaü và cittaü avimuttaü cittan ti pajàneyyaü, vimuttaü và cittaü vimuttaü cittan ti pajàneyyan ti -- tatra tatr' eva sakkhibhabbataü pàpuõàti sati sati àyatane. 8. So sace àkaïkhati -- anekavihitaü pubbenivàsaü anussa- reyyaü seyyathãdaü ekam pi jàtiü, dve pi jàtiyo, tisso pi jàtiyo, catasso pi jàtiyo . . . pe . . . jàtisatam pi jàtisa- hassam pi jàtisatasahassam pi, aneke pi saüvaññakappe aneke pi vivaññakappe aneke pi saüvatta-vivaññakappe, amutràsiü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 The following clauses 5-10 are translated in Rhys Davids's `Buddhist Suttas,' pp. 214 foll. See above 60. 4. >/ #<[page 256]># %<256 LOöAPHALA-VAGGA. [III. 100. 9.>% evaünàmo evaügotto evaüvaõõo evamàhàro evaüsukha- dukkha-pañisaüvedã evamàyupariyanto, so tato cuto amutra uppàdiü, tatràpàsiü evaünàmo evaügotto evaüvaõõo evamàhàro evaüsukhadukkhapañisaüvedã evamàyupariyanto, so tato cuto idh' upapanno ti, iti sàkàraü sa-uddesaü aneka- vihitaü pubbenivàsaü anussareyyan ti -- tatra tatr' eva sakkhibhabbataü pàpuõàti sati sati àyatane. 9. So sace àkaïkhati -- dibbena cakkhunà visuddhena atik- kantamànusakena satte passeyyaü cavamàne uppajjamàne hãne paõãte suvaõõe dubbaõõe sugate duggate yathàkammå- page satte pajàneyyaü -- ime vata bhonto sattà kàyaduccari- tena samannàgatà vacãduccaritena samannàgatà manoducca- ritena samannàgatà ariyànaü upavàdakà micchàdiññhikà micchàdiññhikammasamàdànà, te kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppannà, ime và pana bhonto sattà kàyasucaritena samannàgatà vacãsucari- tena samannàgatà manosucaritena samannàgatà ariyànaü anupavàdakà sammàdiññhikà sammàdiññhikammasamàdànà, te kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppannà ti. Iti dibbena cakkhunà visuddhena abhikkanta- mànusakena satte passeyyaü cavamàne uppajjamàne hãne paõãte suvaõõe dubbaõõe sugate duggate yathàkammåpage satte pajàneyyan ti -- tatra tatr' eva sakkhibhabbataü pàpu- õàti sati sati àyatane. 10. So sace àkaïkhati -- àsavànaü khayà anàsavaü ceto- vimuttiü pa¤¤àvimuttiü diññh' eva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja vihareyyan ti -- tatra tatr' eva sakkhibhabbataü pàpuõàti sati sati àyatane ti. 11. Adhicittamanuyuttena bhikkhave bhikkhunà tãõi nimittàni kàlena kàlaü manasikàtabbàni -- kàlena kàlaü samàdhinimittaü manasikàtabbaü, kàlena kàlaü paggàhani- mittaü manasikàtabbaü, kàlena kàlaü upekhànimittaü manasikàtabbaü. 12. Sace bhikkhave adhicittamanuyutto bhikkhu ekantaü samàdhinimittaü yeva manasikareyya ñhànaü taü cittaü kosajjàya saüvatteyya. Sace bhikkhave adhicittamanu- yutto bhikkhu ekantaü paggàhanimittaü yeva manasi- kareyya ñhànaü taü cittaü uddhaccàya saüvatteyya. Sace \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 257]># %% bhikkhave adhicittamanuyutto bhikkhu ekantaü upekhàni- mittaü yeva manasikareyya ñhànaü taü cittaü na sammà samàdhiyeyya àsavànaü khayàya. Yato ca kho bhikkhave adhicittamanuyutto bhikkhu kàlena kàlaü samàdhinimittaü manasikaroti, kàlena kàlaü paggàhanimittaü manasikaroti, kàlena kàlaü upekhànimittaü manasikaroti, taü hoti cittaü mudu¤ ca kammanãya¤ ca pabhassara¤ ca na ca pabhaïgu sammà samàdhiyati àsavànaü khayàya. 13. Seyyathàpi bhikkhave suvaõõakàro và suvaõõakà- rantevàsã và ukkaü bandhati ukkaü bandhitvà ukkà- mukhaü àlimpeti ukkàmukhaü àlimpetvà saõóàsena jàta- råpaü gahetvà ukkàmukhe pakkhipitvà kàlena kàlaü abhidhamati, kàlena kàlaü udakena paripphoseti, kàlena kàlaü ajjhupekkhati. Sace bhikkhave suvaõõakàro và suvaõõakàrantevàsã và taü jàtaråpaü ekantaü abhidha- meyya ñhànaü taü jàtaråpaü óaheyya. Sace bhikkhave suvaõõakàro và suvaõõakàrantevàsã và taü jàtaråpaü ekantaü udakena paripphoseyya ñhànaü taü jàtaråpaü nibbàpeyya.\<*<1>*>/ Sace bhikkhave suvaõõakàro và suvaõõakà- rantevàsã và taü jàtaråpaü ekantaü ajjhupekkheyya ñhànaü taü jàtaråpaü na sammà paripàkaü gaccheyya. Yato ca kho bhikkhave suvaõõakàro và suvaõõakàrantevàsã và taü jàtaråpaü kàlena kàlaü abhidhamati, kàlena kàlaü udakena paripphoseti, kàlena kàlaü ajjhupekkhati, taü hoti jàtaråpaü mudu¤ ca kammanãya¤ ca pabhassara¤ ca na ca pabhaïgu sammà upeti kammàya, yassà yassà ca pilandhana- vikatiyà àkaïkhati, yadi paññakàya\<*<2>*>/ yadi kuõóalàya yadi gãveyyake\<*<3>*>/ yadi suvaõõamàlàya, ta¤ c' assa atthaü anubhoti. 14. Evam eva kho bhikkhave adhicittamanuyuttena bhikkhunà tãõi nimittàni kàlena kàlaü manasikàtabbàni:-- kàlena kàlaü samàdhinimittaü manasikàtabbaü, kàlena kàlaü paggàhanimittaü manasikàtabbaü, kàlena kàlaü upekkhànimittaü manasikàtabbaü. Sace bhikkhave adhi- cittamanuyutto bhikkhu ekantaü samàdhinimittaü yeva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D., Ph. nibbàyeyya; Tr. nibbàyeyya; T. nibbàseyya. 2 Ph. pañikàya. 3 Ph. adds yadi suvaõõake, but comp. above 2. >/ #<[page 258]># %<258 LOöAPHALA-VAGGA. [III. 100. 15.>% manasikareyya ñhànaü taü cittaü kosajjàya saüvatteyya. Sace bhikkhave adhicittamanuyutto bhikkhu ekantaü paggàhanimittaü yeva manasikareyya ñhànaü taü cittaü uddhaccàya saüvatteyya. Sace bhikkhave adhicittamanu- yutto bhikkhu ekantaü upekhànimittaü yeva manasikareyya ñhànaü taü cittaü na sammà samàdhiyeyya àsavànaü khayàya. Yato ca kho bhikkhave adhicittamanuyutto bhikkhu kàlena kàlaü samàdhinimittaü manasikaroti, kàlena kàlaü paggàhanimittaü manasikaroti, kàlena kàlam upekhà- nimittaü manasikaroti, taü hoti cittaü mudu¤ ca kammanã- ya¤ ca pabhassara¤ ca na ca pabhaïgu sammà samà- dhiyati àsavànaü khayàya, yassa yassa ca abhi¤¤à- sacchikaraõãyassa dhammassa cittaü abhininnàmeti abhi¤¤à- sacchikiriyàya -- tatra tatr' eva sakkhibhabbataü pàpuõàti sati sati àyatane. 15. So sace àkaïkhati -- anekavihitaü iddhividhaü pacca- nubhaveyyaü . . . pe (100.5) . . . chaëabhi¤¤àcittaü ¤àtabbaü\<*<1>*>/ . . . pe . . . àsavànaü khayà . . . pe (100.10) . . . sacchikatvà upasampajja vihareyyan ti -- tatra tatr' eva sakkhibhabbataü pàpuõàti sati sati àyatane ti. Loõaphalavaggo pa¤camo. Mahàpa¤¤àsako samatto dutiyo.\<*<2>*>/ 101. 1. Pubbe va me bhikkhave sambodhà anabhisambuddhassa bodhisattass' eva sato etad ahosi:-- Ko nu kho loke assàdo ko àdãnavo kiü nissaraõan ti? Tassa mayhaü bhikkhave etad ahosi:-- Yaü kho loke\<*<3>*>/ pañicca uppajjati sukhaü somanassaü ayaü loke assàdo, yaü loke\<*<4>*>/ anicco dukkho vipariõàmadhammo ayaü loke àdãnavo, yaü loke\<*<5>*>/ chandarà- gavinayo chandaràgapahànaü idaü loke nissaraõan ti. 2.6 Yàvakãva¤ càhaü bhikkhave evaü lokassa assàda¤ ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 The rest of the abi¤¤à 's are here to be filled in. See 100, 6, 7, 8, 9. 2 Ph. Vaggo pa¤camo Mahàpa¤¤àsaü niññhitaü. 3 Ph. lokaü; SS. loke. 4 Tr., Ke loko. 5 D., Ph., ChS. yo loke; Tr. ayaü loke; T. yo loko. 6 See Mahàvagga I. 6. 27, 29. >/ #<[page 259]># %% assàdato àdãnava¤ ca àdãnavato nissaraõa¤ ca nissaraõato yathàbhåtaü na abbha¤¤àsiü n' eva tàvàhaü bhikkhave sadevake loke samàrake sabrahmake sassamaõabràhmaõiyà pajàya sadevamanussàya anuttaraü sammàsambodhiü abhi- sambuddho pacca¤¤àsiü. Yato ca kho ahaü bhikkhave evaü lokassa assàda¤ ca assàdato àdãnava¤ ca àdãnavato nissaraõa¤ ca nissaraõato yathàbhåtaü abbha¤¤àsiü athàhaü bhikkhave sadevake loke samàrake sabrahmake sassamaõa- bràhmaõiyà pajàya sadevamanussàya anuttaraü sammà- sambodhiü abhisambuddho pacca¤¤àsiü, ¤àõa¤ ca pana me dassanaü udapàdi -- akuppà me cetovimutti ayaü antimà jàti n' atthi dàni punabbhavo ti. 3. Lokassàhaü bhikkhave assàdapariyesanaü àcariü\<*<1>*>/ yo\<*<2>*>/ loke assàdo tad ajjhagamaü yàvatako loke assàdo pa¤¤àya me so\<*<3>*>/ sudiññho. Lokassàhaü bhikkhave àdãnavapariyesanaü àcariü\<*<4>*>/ yo loke àdãnavo tad ajjhagamaü yàvatako loke àdãnavo pa¤¤àya me so sudiññho. Lokassàhaü bhikkhave nissaraõapariyesanaü àcariü\<*<4>*>/ yaü loke nissaraõaü tad ajjhagamaü yàvatakaü loke nissaraõaü pa¤¤àya me etaü sudiññhaü. 4. Yàvakãva¤ càhaü bhikkhave lokassa assàda¤ ca assàdato àdãnava¤ ca àdãnavato nissaraõa¤ ca nissaraõato yathàbhå- taü nàbbha¤¤àsiü n' eva tàvàhaü bhikkhave sadevake loke samàrake sabrahmake sassamaõabràhmaõiyà pajàya sadeva- manussàya anuttaraü sammàsambodhim abhisambuddho pacca¤¤àsiü. Yato ca khvàhaü bhikkhave lokassa assàda¤ ca assàdato àdãnava¤ ca àdãnavato nissaraõa¤ ca nissaraõato yathàbhåtaü abbha¤¤àsiü, athàhaü bhikkhave sadevake loke samàrake sabràhmake sassamaõabràhmaõiyà pajàya sadevamanussàya anuttaraü sammàsambodhiü abhisam- buddho pacca¤¤àsiü, ¤àõa¤ ca pana me dassanaü udapàdi -- akuppà me cetovimutti ayaü antimà jàti n' atthi dàni punabbhavo ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D. acari; Ph. acariü. 2 Tr. yaü yo; D. yaü. 3 T. me so; Tr. eso. 4 Tr. acariü. >/ #<[page 260]># %<260 SAMBODHI-VAGGA. [III.102.>% 102. No ce taü bhikkhave loke assàdo abhavissa na-y-idaü sattà loke sàrajjeyyuü, yasmà ca kho bhikkhave atthi loke assàdo tasmà sattà loke sàrajjanti. No ce taü bhikkhave loke àdãnavo abhavissa na-y-idaü sattà loke nibbindeyyuü, yasmà ca kho bhikkhave atthi loke àdãnavo tasmà sattà loke nibbindanti. No ce taü bhikkhave lokamhà nissaraõaü abhavissa na-y-idaü sattà loke nissareyyuü, yasmà ca kho bhi- kkhave atthi loke nissaraõaü tasmà sattà lokamhà nissaranti. Yàvakãva¤ ca bhikkhave sattà lokassa assàda¤ ca assàdato àdãnava¤ ca àdãnavato nissaraõa¤ ca nissaraõato yathàbhåtaü na abha¤¤àsuü n' eva tàva bhikkhave sattà sadevakà lokà samàrakà sabrahmakà sassamaõabràhmaõiyà pajàya sade- vamanussàya nissañà\<*<1>*>/ visaüyuttà vippamuttà\<*<2>*>/ vimariyàdi- katena\<*<3>*>/ cetasà vihariüsu. Yato ca kho bhikkhave sattà lokassa assàda¤ ca assàdato àdãnava¤ ca àdãnavato nissaraõa¤ ca nissaraõato yathàbhåtaü abbha¤¤àsuü\<*<4>*>/ atha bhikkhave sattà sadevakà lokà . . . nissañà visaüyuttà vippamuttà vimariyàdikatena cetasà viharantã ti. Ye\<*<5>*>/ hi keci bhikkhave samaõà và bràhmaõà và lokassa assàda¤ ca assàdato àdãnava¤ ca àdãnavato nissaraõa¤ ca nissaraõato yathàbhåtaü nappajànanti na me te kho bhi- kkhave samaõà và bràhmaõà và samaõesu và samaõasammatà bràhmaõesu và bràhmaõasammatà, na ca\<*<6>*>/ pana te àyasmanto sàma¤¤atthaü và bràhma¤¤atthaü và diññh' eva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharanti. Ye ca kho keci bhikkhave samaõà và bràhmaõà và lokassa assàda¤ ca assàdato àdãnava¤ ca àdãnavato nissaraõa¤ ca nissaraõato yathàbhåtaü pajànanti te kho bhikkhave samaõà và bràhmaõà và samaõesu và samaõasammatà và bràhmaõesu và bràhmaõasammatà, te ca pan' àyasmanto sàma¤¤attha¤ ca bràhma¤¤attha¤ ca diññh' eva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharissantã ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. nissaña; Tr. nissañàya. 2 Ph. vippayuttà. 3 Ph. vipariyàdinnakatena. 4 D., T. abbha¤¤aüsu. 5 Separate Sutta in ChS., Comy (4). 6 D., T. na¤ ca. >/ #<[page 261]># %% 103. Ruõõam\<*<1>*>/ idaü bhikkhave ariyassa vinaye yadidaü gãtaü, ummattakam idaü bhikkhave ariyassa vinaye yadidaü naccaü, komàrakam idaü bhikkhave ariyassa vinaye yadi- daü ativelaü dantavidaüsakaü\<*<2>*>/ hasitaü. Tasmàt iha bhikkhave setughàto\<*<3>*>/ gãte, setughàto nacce, alaü vo dham- mapamoditànaü sataü sitaü sitamattàyà ti. 104. Tiõõaü bhikkhave pañisevanàya n' atthi titti. Katamesaü tiõõaü? Soppassa bhikkhave pañisevanàya n' atthi titti, suràmera- yapànassa bhikkhave pañisevanàya n' atthi titti, methuna- dhammasamàpattiyà bhikkhave pañisevanàya n' atthi titti. Imesaü kho bhikkhave tiõõaü pañisevanàya n' atthi tittã ti. 105. Atha kho Anàthapiõóako gahapati yena Bhagavà ten' upasaïkami. Upasaïkamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà eka- mantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho Anàthapiõóakaü gahapatiü Bhagavà etad avoca: Citte gahapati arakkhite kàyakammam pi arakkhitaü hoti vacãkammam pi arakkhitaü hoti manokammam pi ara- kkhitaü hoti. Tassa arakkhitakàyakammantassa arakkhi- tavacã-kammantassa arakkhitamanokammantassa kàyakam- mam pi avassutaü hoti . . . manokammam pi avassutaü hoti. Tassa avassutakàyakammantassa . . . avassutamano- kammantassa kàyakammam pi påtikaü hoti . . . pe . . . manokammam pi påtikaü hoti. Tassa påtikàyakammantassa . . . pe . . . påtimanokammantassa na bhaddakaü maraõaü hoti na bhaddikà kàlakiriyà. Seyyathàpi gahapati kåñàgàre ducchanne kåñam pi arakkhi- taü hoti gopàõasiyo pi arakkhità honti bhitti pi arakkhità hoti kåñam pi avassutaü hoti gopàõasiyo pi avassutà honti bhitti pi avassutà hoti kåñam pi påtikaü hoti gopàõasiyo pi påtikà honti bhitti pi påtikà hoti, evam eva kho gahapati \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. rodam. 2 Comp. Therãgàthà 74, Milindapa¤ha 39 3 See Mahàvagga, IV. 1. 10 = Sutta-vibhaïga, Pàr. I. 2. 1. >/ #<[page 262]># %<262 SAMBODHI-VAGGA. [III. 106.>% citte arakkhite kàyakammam pi arakkhitaü hoti . . . pe . . . na bhaddikà kàlakiriyà. Citte gahapati rakkhite kàyakammam pi rakkhitaü hoti . . . pe . . . manokammam pi rakkhitaü hoti. Tassa rakkhi- takàyakammantassa . . . pe . . . rakkhitamanokammantassa kàyakammam pi anavassutaü hoti . . . pe . . . mano- kammam pi anavassutaü hoti. Tassa anavassutakàyakam- mantassa . . . pe . . . anavassutamanokammantassa kàya- kammam pi apåtikaü hoti . . . pe . . . manokammam pi apåtikaü hoti. Tassa apåtikàyakammantassa . . . pe . . . apåtimanokammantassa bhaddakaü maraõaü hoti bhaddikà kàlakiriyà. Seyyathàpi gahapati kåñàgàre succhanne kåñam pi rakkhi- taü hoti gopàõasiyo pi rakkhità honti bhitti pi rakkhità hoti kåñam pi anavassutaü hoti gopàõasiyo pi anavassutà honti bhitti pi anavassutà hoti kåñam pi apåtikaü hoti gopàõasiyo pi apåtikà honti bhitti pi apåtikà hoti, evaü eva kho gahapati citte rakkhite kàyakammam pi rakkhitaü hoti . . . pe . . . bhaddikà kàlakiriyà ti. 106. 1. Ekamantaü nisinnaü kho Anàthapiõóikaü gahapatiü Bhagavà etad avoca:-- Citte gahapati vyàpanne kàyakammam pi vyàpannaü hoti . . . pe . . . manokammaü pi vyàpannaü hoti. Tassa vyàpannakàyakammantassa . . . pe . . . vyàpanna- manokammantassa na bhaddakaü maraõaü hoti na bhaddikà kàlakiriyà. 2. Seyyathàpi gahapati kåñàgàre ducchanne kåñam pi vyàpannaü hoti gopàõasiyo pi vyàpannà honti, bhitti pi vyàpannà hoti, evam eva kho gahapati citte vyàpanne kàya- kammam pi vyàpannaü hoti . . . pe . . . manokammam pi vyàpannaü hoti. Tassa vyàpannakàyakammantassa . . . pe . . . vyàpannamanokammantassa na bhaddakaü maraõaü hoti na bhaddikà kàlakiriyà. 3. Citte gahapati avyàpanne kàyakammam pi avyàpannaü hoti . . . manokammam pi avyàpannaü hoti. Tassa avyà- pannakàyakammantassa . . . avyàpannamanokammantassa bhaddikaü maraõaü hoti bhaddikà kàlakiriyà. Seyyathàpi gahapati kåñàgàre succhanne kåñam pi avyàpannaü hoti \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 263]># %% gopàõasiyo pi avyàpannà honti bhitti pi avyàpannà hoti, evam eva kho gahapati citte avyàpanne kàyakammam pi avyàpannaü hoti . . . manokammam pi avyàpannaü hoti. Tassa avyàpannakàyakammantassa . . . avyàpannamanokam- mantassa bhaddakaü maraõaü hoti bhaddikà kàlakiriyà ti. 107. Tãõ' imàni bhikkhave nidànàni kammànaü samudayàya. Katamàni tãõi? Lobho nidànaü kammànaü samudayàya, doso nidànaü . . . samudayàya, moho nidànaü kammànaü samudayàya. Yaü bhikkhave lobhapakataü kammaü lobhajaü lobhani- dànaü lobhasamudayaü taü kammaü akusalaü taü kam- maü sàvajjaü taü kammaü dukkhavipàkaü taü kammaü kammasamudayàya saüvattati na taü kammaü kamma- nirodhàya saüvattati. Yaü bhikkhave dosapakataü kam- maü . . . pe . . . Yaü bhikkhave mohapakataü kammaü mohajaü mohanidànaü mohasamudayaü taü kammaü aku- salaü taü kammaü sàvajjaü taü kammaü dukkhavipàkaü taü kammaü kammasamudayàya saüvattati na taü kam- maü kammanirodhàya saüvattati. Imàni kho bhikkhave tãõi nidànàni kammànaü samudayàyà ti. 108. Tãõ' imàni nidànàni kammànaü samudayàya. Katamàni tãõi? Alobho nidànaü kammànaü samudayàya, adoso nidànaü kammànaü samudayàya, amoho nidànaü kammànaü samu- dayàya. Yaü bhikkhave alobhapakataü kammaü alobhajaü alo- bhanidànaü alobhasamudayaü taü kammaü kusalaü taü kammaü anavajjaü taü kammaü sukhavipàkaü taü kammaü kammanirodhàya saüvattati na taü kammaü kammasamudayàya saüvattati. Yaü bhikkhave adosa- pakataü kammaü . . . pe . . . Yaü bhikkhave amohapa- kataü kammaü amohajaü amohanidànaü amohasamudayaü taü kammaü kusalaü taü kammaü anavajjaü taü kammaü sukhavipàkaü taü kammaü kammanirodhàya saüvattati na taü kammaü kammasamudayàya saüvattati. Imàni kho bhikkhave tãõi nidànàni kammànaü samudayàyà ti. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 264]># %<264 SAMBODHI-VAGGA. [III.109. 1.>% 109. 1. Tãõ' imàni bhikkhave nidànàni kammànaü samudayàya. Katamàni tãõi? Atãte bhikkhave chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando jàyati, anàgate bhikkhave chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando jàyati, paccuppanne bhikkhave chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando jàyati. 2. Katha¤ ca bhikkhave atãte chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando jàyati? Atãte bhikkhave chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha cetasà anuvitakketi anuvicàreti. Tassa atãte chandaràgaññhà- nãye dhamme àrabbha cetasà anuvitakkayato anuvicàrayato chando jàyati, chandajàto tehi dhammehi sa¤¤utto hoti. Etàhaü bhikkhave sa¤¤ojanaü vadàmi, yo cetaso sàràgo. Evaü kho bhikkhave atãte chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando jàyati. 3. Katha¤ ca bhikkhave anàgate chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando jàyati? Anàgate bhikkhave chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha cetasà anuvitakketi anuvicàreti. Tassa anàgate chandarà- gaññhànãye dhamme àrabbha cetasà anuvitakkayato anuvicà- rayato chando jàyati, chandajàto tehi dhammehi sa¤¤utto hoti. Etàhaü bhikkhave sa¤¤ojanaü vadàmi, yo cetaso sàràgo. Evaü kho bhikkhave anàgate chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando jàyati. 4. Katha¤ ca bhikkhave paccuppanne chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando jàyati? Paccuppanne bhikkhave chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha cetasà anuvitakketi anuvicàreti. Tassa paccuppanne chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha cetasà anuvitakkayato anuvicàrayato chando jàyati, chandajàto tehi dhammehi sa¤¤utto hoti. Etàhaü bhikkhave sa¤¤ojanaü vadàmi, yo cetaso sàràgo. Evaü kho bhikkhave paccuppanne chandarà- gaññhànãye dhamme àrabbha chando jàyati. Imàni kho bhikkhave tãõi nidànàni kammànaü samudayàya. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 265]># %% 110.1 1. Tãõ' imàni bhikkhave nidànàni kammànaü samuda- yàya. Katamàni tãõi? Atãte bhikkhave chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando na jàyati, anàgate bhikkhave chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando na jàyati, paccuppanne bhikkhave chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando na jàyati. 2. Katha¤ ca bhikkhave atãte chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando na jàyati? Atãtànam bhikkhave chandaràgaññhànãyànaü dhammànaü àyatiü vipàkaü pajànàti, àyatiü vipàkaü viditvà tad abhi- nivaddheti\<*<2>*>/, tad abhinivaddhetvà\<*<2>*>/ cetasà abhiviràjetvà\<*<3>*>/ pa¤¤àya ativijjha passati. Evaü kho bhikkhave atãte chandarà- gaññhànãye dhamme àrabbha chando na jàyati. 3. Katha¤ ca bhikkhave anàgate chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando na jàyati? Anàgatànaü bhikkhave chandaràgaññhànãyànaü dhammà- naü àyatiü vipàkaü pajànàti, àyatiü vipàkaü viditvà tad abhinivaddheti, tad abhinivaddhetvà cetasà abhiviràjetvà pa¤¤àya ativijjha passati. Evaü kho bhikkhave anàgate chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando na jàyati. 4. Katha¤ ca bhikkhave paccuppanne chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando na jàyati? Paccuppannànaü bhikkhave chandaràgaññhànãyànaü dhammànaü àyatiü vipàkaü pajànàti, àyatiü vipàkaü viditvà tad abhinivaddheti, tad abhinivaddhetvà cetasà abhi- viràjetvà pa¤¤àya ativijjha passati. Evaü kho bhikkhave paccuppanne chandaràgaññhànãye dhamme àrabbha chando na jàyati. Imàni kho bhikkhave tãõi nidànàni kammànaü samudayàyà ti. Sambodhi-vaggo pañhamo. 111. Tayo 'me bhikkhave àpàyikà nerayikà idam\<*<4>*>/ appahàya. Katame tayo? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Not a separate Sutta in ChS., Comy (4). 2 ChS. abhinivatteti . . . -nivattetvà; Comy (4) abhinivatteti . . . -nivaññetvà. 3 ChS. abhivinijjhitvà. 4 Ph. idha yo. >/ #<[page 266]># %<266 âPâYIKA-VAGGA. [III. 112.>% Yo ca abrahmacàrã brahmacàrãpañi¤¤o, yo ca suddhaü brahmacàriü parisuddham brahmacariyaü carantaü amålakena abrahmacariyena anuddhaüseti,\<*<1>*>/ yo càyaü evaüvàdã evaüdiññhi n' atthi kàmesu doso ti, so\<*<2>*>/ kàmesu pàtavyataü àpajjati. Ime kho bhikkhave tayo àpàyikà nerayikà idam appahàyà ti\<*<3>*>/. 112. Tiõõaü bhikkhave pàtubhàvo dullabho lokasmiü. Kata- mesaü tiõõaü? Tathàgatassa bhikkhave arahato sammàsambuddhassa pàtu- bhàvo dullabho lokasmiü. Tathàgatappaveditassa dhamma- vinayassa desetà puggalo dullabho lokasmiü. Kata¤¤å katavedã puggalo dullabho lokasmiü. Imesaü bhikkhave tiõõaü pàtubhàvo dullabho lokasmin ti. 113.4 Tayo 'me bhikkhave puggalà santo saüvijjamànà lokas- miü. Katame tayo? Suppameyyo, duppameyyo, appameyyo. Katamo ca bhikkhave puggalo suppameyyo? Idha bhikkhave ekacco puggalo uddhato hoti unnaëo capalo mukharo vikiõõavàco muññhassati asampajàno asamà- hito vibbhantacitto pàkatindriyo. Ayaü vuccati bhikkhave puggalo suppameyyo. Katamo ca bhikkhave puggalo duppameyyo? Idha bhikkhave ekacco puggalo anuddhato hoti anunnaëo acapalo amukharo avikiõõavàco upaññhitasati sampajàno samàhito ekaggacitto saüvutindriyo. Ayaü vuccati bhi- kkhave puggalo duppameyyo. Katamo ca bhikkhave puggalo appameyyo? Idha bhikkhave bhikkhu arahaü hoti khãõàsavo.\<*<5>*>/ Ayaü vuccati bhikkhave puggalo appameyyo. Ime kho bhi- kkhave tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasmin ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. yo ca suddhaü brahmacàriü paricaranti abhåtena abrahmacariyena anuddhaüseti. Compare the 8th Saüghàdisesa. 2 Ph. so tàya. 3 Tr. idam pihàyàti. 4 This Sutta recurs at Puggala III. 12. 5 In the Puggala 1. c. the description of the Arahat is longer. >/ #<[page 267]># %% 114. 1. Tayo 'me bhikkhave puggalà santo saüvijjamànà lokas- miü. Katame tayo? Idha bhikkhave ekacco puggalo sabbaso råpasa¤¤ànaü samatikkamà, pañighasa¤¤ànaü atthagamà, nànattasa¤¤à- naü amanasikàrà ananto àkàso ti àkàsàna¤càyatanaü upa- sampajja viharati. So tad assàdeti tan nikàmeti tena ca vittiü àpajjati. Tatra ñhito tad adhimutto tabbahulavihàrã aparihãno kàlaü kurumàno àkàsàna¤càyatanåpagànaü devà- naü sahavyataü uppajjati. âkàsàna¤càyatanåpagànaü bhikkhave devànaü vãsatiü kappasahassàni àyuppamàõaü. Tatra puthujjano yàvatàyukaü ñhatvà yàvatakaü tesaü de- vànaü àyuppamàõaü taü sabbaü khepetvà nirayam pi gac- chati tiracchànayonim pi gacchati pettivisayam pi gacchati. Bhagavato pana sàvako tattha yàvatàyukaü ñhatvà yàvata- kaü tesaü devànaü àyuppamàõaü taü sabbaü khepetvà tasmiü yeva bhave parinibbàyati. Ayaü kho bhikkhave vise- so ayaü adhippàyoso\<*<1>*>/ idaü nànàkaraõaü sutavato ariyasàva- kassa assutavatà puthujjanena yadidaü gatiyà uppattiyà sati. 2. Puna ca paraü bhikkhave idh' ekacco puggalo sabbaso àkàsàna¤càyatanaü samatikkamma anantaü vi¤¤àõan ti vi¤¤àõa¤càyatanaü upasampajja viharati. So tad assàdeti tan nikàmeti\<*<2>*>/ tena ca vittiü àpajjati. Tatra\<*<3>*>/ ñhito tad adhimutto tabbahulavihàrã aparihãno kàlaü kurumàno vi¤¤àõa¤càyata- nåpagànaü devànaü sahavyataü uppajjati. Vi¤¤àõa¤cà- yatanåpagànaü bhikkhave devànaü cattàrãsaü kappa- sahassàni àyuppamàõaü. Tattha puthujjano yàvatàyukaü ñhatvà yàvatakaü tesaü devànaü àyuppamàõaü taü sabbaü khepetvà nirayam pi gacchati tiracchànayonim pi gacchati pettivisayam pi gacchati. Bhagavato pana sàvako tattha yàvatàyukaü ñhatvà yàvatakaü tesaü devànaü àyuppamà- naü taü sabbaü khepetvà tasmiü yeva bhave parinibbàyati. Ayaü kho bhikkhave viseso ayaü adhippàyoso\<*<4>*>/ idaü nànà- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. adhippàyo. Com. adhippàyoso = adhika-payogo; D. adhippàyàso. 2 Ph. nikkàmeti. 3 Ph. tattha. 4 D., T., Tr. adhippàyoso; Ph. adhippàyo. >/ #<[page 268]># %<268 âPâYIKA-VAGGA. [III. 114. 3.>% karaõaü sutavato ariyasàvakassa assutavatà puthujjanena yadidaü gatiyà uppattiyà sati. 3. Puna ca paraü bhikkhave idh' ekacco puggalo sabbaso vi¤¤àõa¤càyatanaü samatikkamma n' atthi ki¤cã ti àki¤ca¤¤à- yatanaü upasampajja viharati. So tad assàdeti tan nikàmeti tena ca vittiü àpajjati. Tatra ñhito tad adhimutto tabbahula- vihàrã aparihãno kàlaü kurumàno àki¤ca¤¤àyatanåpagànaü devànaü sahavyataü uppajjati. âki¤ca¤¤àyatanåpagànaü bhikkhave devànaü saññhiü kappasahassàni àyuppamàõaü. Tattha puthujjano yàvatàyukaü ñhatvà yàvatakaü tesaü devànaü àyuppamàõaü taü sabbaü khepetvà nirayam pi gacchati tiracchànayonim pi gacchati pettivisayam pi gacchati.\<*<1>*>/ Bhagavato pana sàvako tattha yàvatàyukaü ñhatvà yàvatakaü tesaü devànaü àyuppamàõaü taü sabbaü khepetvà tasmiü yeva bhave parinibbàyati. Ayaü kho bhi- kkhave viseso ayaü adhippàyoso\<*<2>*>/ idaü nànàkaraõaü suta- vato ariyasàvakassa assutavatà puthujjanena yadidaü gatiyà uppattiyà sati. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasmin ti. 115. 1. Tisso imà bhikkhave vipattiyo. Katamà tisso? Sãlavipatti, cittavipatti, diññhivipatti. Katamà ca bhikkhave sãlavipatti? Idha bhikkhave ekacco pàõàtipàtã hoti adinnàdàyã hoti kàmesu micchàcàrã hoti musàvàdã hoti pisuõàvàco\<*<3>*>/ hoti pharusàvàco\<*<4>*>/ hoti samphappalàpã hoti. Ayaü vuccati bhi- kkhave sãlavipatti\<*<5>*>/. 2. Katamà ca bhikkhave cittavipatti? Idha bhikkhave ekacco abhijjhàlu hoti vyàpannacitto. Ayaü vuccati bhikkhave cittavipatti. 3. Katamà ca bhikkhave diññhivipatti? Idha bhikkhave ekacco micchàdiññhiko hoti viparãtadassano -- n' atthi dinnaü n' atthi yiññhaü n' atthi hutaü, n' atthi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 pettivisayam pi gacchati not in T., D. 2 T., Tr. adhippàyoso; D. adhippàyàso; Ph. adhippàyo. 3 SS. pisuõàvàco. ChS. pisuõa-. 4 SS. pharusàvàco. ChS. pharusa-. 5 There is another definition at Puggala II. 9, though of a similar tendency. >/ #<[page 269]># %% sukañadukkañànaü kammànaü phalaü vipàko, n' atthi ayaü loko, n' atthi paro loko, n' atthi màtà, n' atthi pità, n' atthi sattà opapàtikà, n' atthi loke samaõabràhmaõà samag- gatà sammàpañipannà ye ima¤ ca lokaü para¤ ca lokaü sayaü abhi¤¤à sacchikatvà pavedentã ti.\<*<1>*>/ Ayaü vuccati bhikkhave diññhivipatti. 4. Sãlavipattihetu và bhikkhave sattà kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjanti, cittavipattihetu và bhikkhave sattà kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjanti, diññhivipattihetu và bhikkhave sattà kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjanti. Imà kho bhikkhave tisso vipattiyo ti. 5. Tisso imà bhikkhave sampadà. Katamà tisso? Sãlasampadà, cittasampadà, diññhisampadà. Katamà ca bhikkhave sãlasampadà? Idha bhikkhave ekacco pàõàtipàtà pañivirato hoti adinnà- dànà pañivirato hoti kàmesu micchàcàrà pañivirato hoti musàvàdà pañivirato hoti pisuõàya vàcàya\<*<2>*>/ pañivirato hoti pharusàya vàcàya\<*<3>*>/ pañivirato hoti samphappalàpà pañivirato hoti. Ayaü vuccati bhikkhave sãlasampadà\<*<4>*>/. 6. Katamà ca bhikkhave cittasampadà? Idha bhikkhave ekacco anabhijjhàlu hoti avyàpannacitto. Ayaü vuccati bhikkhave cittasampadà. 7. Katamà ca bhikkhave diññhisampadà? Idha bhikkhave ekacco sammàdiññhiko hoti aviparãta- dassano -- atthi dinnaü, atthi yiññhaü, atthi hutaü, atthi sukañadukkañànaü kammànaü phalaü vipàko, atthi ayaü loko, atthi paraloko, atthi màtà, atthi pità, atthi sattà opapàtikà, atthi loke samaõabràhmaõà samaggatà sam- màpañipannà ye ima¤ ca lokaü para¤ ca lokaü sayaü abhi¤¤à sacchikatvà pavedentã ti.\<*<5>*>/ Ayaü vuccati bhikkhave diññhi- sampadà\<*<6>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 = Puggala II. 9. 2 Ph. pisuõavàcà; SS. pisuõàya vàcàya. 3 Ph. pharusavàcà; SS. pharusàya vàcàya. 4 Compare Puggala II. 19, and below III. 136. 5 Ph. upavedenti. 6 So also at Puggala II. 19. >/ #<[page 270]># %<270 âPâYIKA-VAGGA. [III. 115. 8.>% 8. Sãlasampadà-hetu và bhikkhave sattà kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjanti, citta- sampadà-hetu và bhikkhave sattà kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjanti, diññhisampadà- hetu và bhikkhave sattà kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjanti. Imà kho bhikkhave tisso sampadà ti. 116. 1. Tisso imà\<*<1>*>/ bhikkhave vipattiyo. Katamà tisso? Sãlavipatti, cittavipatti, diññhivipatti . . . pe . . . [115.1-4 repeated]. 2. Seyyathàpi bhikkhave apaõõako maõi uddhaü khitto yena yen' eva patiññhàti suppatiññhitaü yeva patiññhàti, evam eva kho bhikkhave sãlavipatti-hetu và sattà . . . uppajjanti, cittavipatti-hetu và . . . diññhivipatti-hetu và . . . uppajjanti. Imà kho bhikkhave tisso vipattiyo. 3. Tisso imà bhikkhave sampadà. Katamà tisso? Sãlasampadà . . . pe [115.5-8] . . . 4. Seyyathàpi bhikkhave apaõõako maõi uddhaü khitto yena yen' eva patiññhàti, suppatiññhitaü yeva patiññhàti, evaü eva kho bhikkhave sãlasampadà-hetu và . . . uppajjanti, cittasampadà-hetu và . . . uppajjanti, diññhisampadà-hetu và . . . uppajjanti. Imà kho bhikkhave tisso sampadà ti. 117. 1. Tisso imà bhikkhave vipattiyo. Katamà tisso? Kammantavipatti, àjãvavipatti, diññhivipatti. Katamà ca bhikkhave kammantavipatti? Idha bhikkhave ekacco pàõàtipàtã hoti . . . pe (115.1) . . . samphappalàpã hoti. Ayaü vuccati bhikkhave kam- mantavipatti. 2. Katamà ca bhikkhave àjãvavipatti? Idha bhikkhave ekacco micchà-àjãvo hoti micchà- àjãvena jãvikaü\<*<2>*>/ kappeti. Ayaü vuccati bhikkhave àjãvavipatti. 3. Katamà ca bhikkhave diññhivipatti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. imà kho. 2 SS. jãvikaü; Ph. jãvitaü. >/ #<[page 271]># %% Idha bhikkhave ekacco micchàdiññhiko viparãtadassano -- n' atthi dinnaü, n' atthi yiññhaü . . . pe (115.3) . . . ye ima¤ ca lokaü para¤ ca lokaü sayaü abhi¤¤à sacchikatvà pavedenti. Ayaü vuccati bhikkhave diññhivipatti. Imà kho bhikkhave tisso vipattiyo ti. 4. Tisso imà bhikkhave sampadà. Katamà tisso? Kammantasampadà, àjãvasampadà, diññhisampadà. Katamà ca bhikkhave kammantasampadà? Idha bhikkhave ekacco pàõàtipàtà pañivirato hoti . . . pe (115.5) . . . samphappalàpà pañivirato hoti. Ayaü vuccati bhikkhave kammantasampadà. 5. Katamà ca bhikkhave àjãvasampadà? Idha bhikkhave ekacco sammà-àjãvo hoti sammà- àjãvena jãvikaü kappeti. Ayaü vuccati bhikkhave àjãva- sampadà. 6. Katamà ca bhikkhave diññhisampadà? Idha bhikkhave ekacco sammàdiññhiko hoti aviparãta- dassano -- atthi dinnaü, atthi yiññhaü . . . pe (115.7) . . . ye ima¤ ca lokaü para¤ ca lokaü sayaü abhi¤¤à sacchikatvà pavedenti. Ayaü vuccati bhikkhave diññhisampadà. Imà kho bhikkhave tisso sampadà. 118. Tãõ' imàni bhikkhave soceyyàni. Katamàni tãõi? Kàyasoceyyaü, vacãsoceyyaü, manosoceyyaü. Katama¤ ca bhikkhave kàyasoceyyaü? Idha bhikkhave ekacco pàõàtipàtà pañivirato hoti adinnà- dànà pañivirato hoti kàmesu micchàcàrà pañivirato hoti. Idaü vuccati bhikkhave kàyasoceyyaü. Katama¤ ca bhikkhave vacãsoceyyaü? Idha bhikkhave ekacco musàvàdà pañivirato hoti . . . pisuõàya vàcàya\<*<1>*>/ pañivirato hoti pharusàya vàcàya\<*<2>*>/ pañivirato hoti samphappalàpà pañivirato hoti. Idaü vuccati bhikkhave vacãsoceyyaü. Katama¤ ca bhikkhave manosoceyyaü? Idha bhikkhave ekacco anabhijjhàlu hoti avyàpannacitto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS. pisuõàya vàcàyà; Ph. pisuõavàcà. 2 SS. pharusàya vàcàya; Ph. pharusavàcà. >/ #<[page 272]># %<272 âPâYIKA-VAGGA. [III. 119.>% sammàdiññhiko. Idaü vuccati bhikkhave manosoceyyaü. Imàni kho bhikkhave tãõi soceyyànãti. 119. 1. Tãõ' imàni bhikkhave soceyyàni. Katamàni tãõi? Kàyasoceyyaü, vacãsoceyyaü, manosoceyyaü. 2. Katama¤ ca bhikkhave kàyasoceyyaü? Idha bhikkhave bhikkhu pàõàtipàtà pañivirato hoti adinnà- dànà pañivirato hoti abrahmacariyà pañivirato hoti. Idaü vuccati bhikkhave kàyasoceyyaü. 3. Katama¤ ca bhikkhave vacãsoceyyaü? Idha bhikkhave bhikkhu musàvàdà pañivirato hoti pisuõàya vàcàya pañivirato hoti pharusàya vàcàya pañivirato hoti samphappalàpà pañivirato hoti. Idaü vuccati bhikkhave vacãsoceyyaü. 4. Katama¤ ca bhikkhave manosoceyyaü? Idha bhikkhave bhikkhu santaü và ajjhattaü kàmacchan- daü atthi me ajjhattaü kàmacchando ti pajànàti, asantaü và ajjhattaü kàmacchandaü n' atthi me ajjhattaü kàmac- chando ti pajànàti. Yathà ca anuppannassa kàmacchandassa uppàdo hoti ta¤ ca pajànàti, yathà ca uppannassa kàmac- chandassa pahànaü hoti ta¤ ca pajànàti, yathà ca pahãnassa kàmacchandassa àyatiü anuppàdo hoti ta¤ ca pajànàti. 5. Santaü và ajjhattaü vyàpàdaü atthi me ajjhattaü vyàpàdo ti pajànàti, asantaü và ajjhattaü vyàpàdaü n' atthi me ajjhattaü vyàpàdo ti pajànàti. Yathà ca anuppannassa vyàpàdassa uppàdo hoti ta¤ ca pajànàti, yathà ca uppannassa vyàpàdassa pahànaü hoti ta¤ ca pajànàti, yathà ca pahãnassa vyàpàdassa àyatiü anuppàdo hoti ta¤ ca pajànàti. 6. Santaü và ajjhattaü thãnamiddhaü atthi me ajjhattaü thãnamiddhan ti pajànàti, asantaü và ajjhattaü thãna- middhaü n' atthi me ajjhattaü thãnamiddhan ti pajànàti. Yathà ca anuppannassa thãnamiddhassa uppàdo hoti ta¤ ca pajànàti, yathà ca uppannassa thãnamiddhassa pahànaü hoti ta¤ ca pajànàti, yathà ca pahãnassa thãnamiddhassa àyatiü anuppàdo hoti ta¤ ca pajànàti. 7. Santaü và ajjhattaü uddhaccakukkuccaü atthi me ajjhattaü uddhaccakukkuccan ti pajànàti, asantaü và \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 273]># %% ajjhattaü uddhaccakukkuccaü n' atthi me ajjhattaü uddha- ccakukkuccan ti pajànàti. Yathà ca anuppannassa uddha- ccakukkuccassa uppàdo hoti ta¤ ca pajànàti, yathà ca uppannassa uddhaccakukkuccassa pahànaü hoti ta¤ ca pajànàti, yathà ca pahãnassa uddhaccakukkuccassa àyatiü anuppàdo hoti ta¤ ca pajànàti. 8. Santaü và ajjhattaü vicikicchaü atthi me ajjhattaü vici- kicchà ti pajànàti, asantaü và ajjhattaü vicikicchaü n' atthi me ajjhattaü vicikicchà ti pajànàti. Yathà ca anuppannàya vicikicchàya uppàdo hoti ta¤ ca pajànàti, yathà ca uppannàya vicikicchàya pahànaü hoti ta¤ ca pajànàti, yathà ca pahãnàya vicikicchàya àyatiü anuppàdo hoti ta¤ ca pajànàti. Idaü vuccati bhikkhave manosoceyyaü. Imàni kho bhikkhave tãõi soceyyànã ti. 9. Kàyasuciü vàcàsuciü cetosuciü anàsavaü Suciü soceyyasampannaü àhu ninhàtapàpakan ti. 120. Tãõ' imàni bhikkhave moneyyàni. Katamàni tãõi? Kàyamoneyyaü, vacãmoneyyaü, manomoneyyaü. Katama¤ ca bhikkhave kàyamoneyyaü? Idha bhikkhave bhikkhu pàõàtipàtà pañivirato hoti adinnà- dànà pañivirato hoti kàmesu micchàcàrà pañivirato hoti. Idaü vuccati bhikkhave kàyamoneyyaü. Katama¤ ca bhikkhave vacãmoneyyaü? Idha bhikkhave bhikkhu musàvàdà pañivirato hoti pisuõàya vàcàya pañivirato hoti pharusàya vàcàya pañivirato hoti samphappalàpà pañivirato hoti. Idaü vuccati bhikkhave vacãmoneyyaü. Katama¤ ca bhikkhave manomoneyyaü? Idha bhikkhave bhikkhu àsavànaü khayà anàsavaü ceto- vimuttiü pa¤¤àvimuttiü diññh' eva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharati. Idaü vuccati bhikkhave manomoneyyaü. Imàni kho bhikkhave tãõi moneyyàni. Kàyamuniü vàcàmuniü cetomuniü\<*<1>*>/ anàsavaü Muniü moneyyasampannaü àhu sabbappahàyinan\<*<2>*>/ ti. âpàyikavaggo dutiyo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Tr. manomuniü. 2 Tr. saccappahàyinan. >/ #<[page 274]># %<274 KUSINâRA-VAGGA. [III. 121.>% 121. Ekaü samayaü Bhagavà Kusinàràyam viharati Bali- haraõe vanasaõóe. Tatra kho Bhagavà bhikkhå àmantesi:-- Bhikkhavo ti. Bhaddante ti te bhikkhå Bhagavato pacca- ssosuü. Bhagavà etad avoca: Idha bhikkhave bhikkhu a¤¤ataraü gàmaü và nigamaü và upanissàya viharati. Tam enaü gahapati và gahapati- putto và upasaïkamitvà svàtanàya bhattena nimanteti. âkaïkhamàno bhikkhave bhikkhu adhivàseti. So tassà rattiyà accayena pubbaõhasamayaü nivàsetvà pattacãvaram àdàya yena tassa gahapatissa và gahapatiputtassa và nive- sanaü ten' upasaïkamati. Upasaïkamitvà pa¤¤atte àsane nisãdati. Tam enaü so gahapati và gahapatiputto {và paõã- tena} khàdaniyena bhojaniyena sahatthà santappeti sampavà- reti. Tassa evaü hoti:-- Sàdhu vata màyaü\<*<1>*>/ gahapati và gahapatiputto và paõãtena khàdaniyena bhojaniyena sahatthà santappeti sampavàretã ti. Evam pi 'ssa hoti:-- aho vata myàyaü\<*<1>*>/ gahapati và gahapatiputto và àyatim pi evaråpena paõãtena khàdaniyena bhojaniyena sahatthà santappeyya sampavàreyyà ti. So taü piõóapàtaü gathito mucchito ajjhopanno\<*<2>*>/ anàdãnavadassàvã anissaraõapa¤¤o paribhu¤jati. So tattha kàmavitakkam pi vitakketi vyàpàdavitakkam pi vitakketi vihiüsàvitakkam pi vitakketi. Evaråpassàhaü bhikkhave bhikkhuno dinnaü na mahapphalan ti vadàmi. Taü kissa hetu? Pamatto hi bhikkhave bhikkhu viharati. Idha pana bhikkhave bhikkhu a¤¤ataraü gàmaü và nigamaü và upanissàya viharati. Tam enaü gahapati và gahapatiputto và upasaïkamitvà svàtanàya bhattena niman- teti. âkaïkhamàno bhikkhave bhikkhu adhivàseti. So tassà rattiyà accayena pubbaõhasamayaü nivàsetvà pattacã- varaü àdàya yena tassa gahapatissa và gahapatiputtassa và nivesanaü ten' upasaïkamati. Upasaïkamitvà pa¤¤atte àsane nisãdati. Tam enaü so gahapati và gahapatiputto và paõãtena khàdaniyena bhojaniyena sahatthà santappeti sam- pavàreti. Tassa na evaü hoti -- sàdhu vata màyaü\<*<3>*>/ gahapati \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D., T., Tr. mayaü; Com. màyaü = maü ayaü; Ph., ChS. myàyaü. 2 Ph. gadhito, ajjhàponno. See above II. 5. 7. 3 Tr. mayaü; Com. màyaü; T. vatàyaü; Ph. myàyaü. >/ #<[page 275]># %% và gahapatiputto và paõãtena khàdaniyena bhojaniyena sahatthà santappeti sampavàretã ti. Evam pi' ssa na hoti -- aho vata màyaü\<*<1>*>/ gahapati và gahapatiputto và àyatiü pi evaråpena paõãtena khàdaniyena bhojaniyena sahatthà santappeyya sampavàreyyà ti. So taü piõóapàtaü agathito amucchito anajjhopanno àdãnavadassàvã nissaraõapa¤¤o paribhu¤jati. So tattha nekkhammavitakkam pi vitakketi avyàpàdavitakkam pi vitakketi avihiüsàvitakkam pi vitakketi. Evaråpassàhaü bhikkhave bhikkhuno dinnaü mahapphalan ti vadàmi. Taü kissa ketu? Appamatto hi bhikkhave bhikkhu viharatã ti. 122. Yassaü bhikkhave disàyaü bhikkhå bhaõóanajàtà kalaha- jàtà vivàdàpannà a¤¤ama¤¤aü mukhasattãhi vitudantà viha- ranti manasikàtum pi me esà bhikkhave disà na phàsu hoti, page- va gantuü. Niññhaü ettha gacchàmi -- addhà te àyasmanto tayo dhamme pajahiüsu tayo dhamme bahulã-m-akaüsu\<*<2>*>/. Katame tayo dhamme pajahiüsu? Nekkhamma-vitakkaü, avyàpàda-vitakkaü, avihiüsà- vitakkaü. Ime tayo dhamme pajahiüsu. Katame tayo dhamme bahulã-m-akaüsu? Kàma-vitakkaü vyàpàda-vitakkaü vihiüsà-vitakkaü. Ime tayo dhamme bahulã-m-akaüsu. Yassaü bhikkhave disàyaü bhikkhå bhaõóanajàtà kala- hajàtà vivàdàpannà a¤¤ama¤¤aü mukhasattãhi vitudantà viharanti manasikàtuü pi me esà bhikkhave disà na phàsu hoti, pageva gantuü. Niññham ettha gacchàmi -- addhà te àyasmanto ime tayo dhamme pajahiüsu ime tayo dhamme bahulã-m-akaüsu. Yassaü\<*<3>*>/ bhikkhave disàyaü bhikkhå samaggà sammo- damànà avivadamànà khãrodakãbhåtà a¤¤ama¤¤am piya- cakkhåhi sampassantà viharanti gantum pi me esà bhikkhave disà phàsu hoti, pageva manasikàtuü. Niññhaü ettha gacchàmi -- addhà te àyasmanto ime tayo dhamme pajahiüsu ime tayo dhamme bahulã-m-akaüsu. Katame tayo dhamme pajahiüsu? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Tr. mayaü; Com. màyaü; T. vatàyaü; Ph. myàyaü. 2 ChS., Comy (4) bahulaü, 3 Ph. Yassaü pana. >/ #<[page 276]># %<276 KUSINâRA-VAGGA. [III. 123.>% Kàmavitakkaü, vyàpàdavitakkaü, vihiüsàvitakkaü. Ime tayo dhamme pajahiüsu. Katame tayo dhamme bahulã-m-akaüsu? Nekkhammavi- takkaü . . . pe . . . bahulã-m-akaüsu. Yassaü bhikkhave disàyaü bhikkhå samaggà . . . viharanti gantum pi me esà bhikkhave disà phàsu hoti, pageva manasikàtuü. Niññhaü ettha gacchàmi -- addhà te àyasmanto ime tayo dhamme pajahiüsu ime tayo dhamme bahulã-m-akaüså ti. 123. Ekaü samayaü Bhagavà Vesàliyaü viharati Gotamake cetiye. Tatra kho Bhagavà bhikkhå àmantesi:-- Bhikkhavo ti. Bhaddante ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bha- gavà etad avoca: Abhi¤¤àyàhaü bhikkhave dhammaü desemi na ana- bhi¤¤àya, sanidànàhaü\<*<1>*>/ bhikkhave dhammaü desemi no anidànaü,\<*<2>*>/ sappàñihàriyàhaü bhikkhave dhammaü desemi no appàñihàriyaü.\<*<3>*>/ Tassa mayhaü bhikkhave abhi¤¤àya dhammaü desayato no anabhi¤¤àya, sanidànaü dhammaü desayato no anidànaü sappàñihàriyaü dhammaü desayato no appàñihàriyaü,\<*<3>*>/ karaõãyo ovàdo karaõiyà anusàsanã. Ala¤ ca pana vo\<*<4>*>/ bhikkhave tuññhiyà alam attamanatàya alaü somanassàya -- sammàsambuddho Bhagavà svàkkhàto Bha- gavatà dhammo supañipanno saïgho ti. Idaü avoca Bhagavà. Attamanà te bhikkhå Bhagavato bhàsitaü abhinandun ti. Imasmi¤ ca pana veyyàkaraõasmiü bha¤¤amàne sahassãloka- dhàtu akampitthà ti\<*<5>*>/. 124. 1. Ekaü samayaü Bhagavà Kosalesu càrikaü caramàno ye- na Kapilavatthu tad avasari. Assosi kho Mahànàmo Sakko Bhagavà kira Kapilavatthum anuppatto ti. Atha kho Mahà- nàmo Sakko yena Bhagavà ten' upasaïkami. Upasaïkamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü aññhàsi. Ekaman- taü ñhitaü kho Mahànàmaü Sakkaü Bhagavà etad avoca: Gaccha Mahànàma Kapilavatthusmiü tathàråpaü àva- sathaü jàna, yatth' ajja mayaü\<*<6>*>/ ekarattiü vihareyyàmà ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. sanidànàyàhaü. 2 Ph. anidànàya; D. aniddànànaü; T., Tr. anidànaü. 3 Ph. appàtihàriyàya. 4 Not in Ph. 5 Ph. saïkampitthà ti. 6 Ph. jànatha yatth' ajja yaü. >/ #<[page 277]># %% Evaü bhante ti kho Mahànàmo Sakko Bhagavato pañis- sutvà\<*<1>*>/ Kapilavatthuü pavisitvà kevalakappaü Kapilavat- thuü anvàhiõóanto na addasa Kapilavatthusmiü tathàråpaü àvasathaü yattha Bhagavà ekarattiü vihareyya. Atha kho Mahànàmo Sakko yena Bhagavà ten' upasaïkami. Upasaï- kamitvà Bhagavantaü etad avoca: 2. N' atthi bhante Kapilavatthusmiü tathàråpo àvasatho yatth' ajja Bhagavà ekarattiü vihareyya. Ayaü bhante Bharaõóu Kàlàmo\<*<2>*>/ Bhagavato puràõasabrahmacàrã. Tass' ajja\<*<3>*>/ Bhagavà assame ekarattiü viharatå ti. Gaccha Mahànàma santharaü pa¤¤àpehã ti. Evaü bhante ti kho Mahànàmo Sakko Bhagavato pañissutvà yena Bha- raõóukassa Kàlàmassa\<*<4>*>/ assamo ten' upasaïkami. Upasaï- kamitvà santharaü pa¤¤àpetvà udakaü ñhapetvà pàdànaü dhovanàya yena Bhagavà ten' upasaïkami. Upasaïkamitvà Bhagavantaü etad avoca: Santhato bhante santharo udakaü ñhapitaü pàdànaü dhovanàya. Yassa dàni bhante Bhagavà kàlaü ma¤¤atã ti. 3. Atha kho Bhagavà yena Bharaõóukassa Kàlàmassa\<*<5>*>/ assamo ten' upasaïkami. Upasaïkamitvà pa¤¤atte àsane nisãdi, nisajja pàde pakkhàlesi. Atha kho Mahànàmassa Sakkassa etad ahosi: Akàlo kho ajja Bhagavantaü payirupàsituü, kilanto Bhagavà, sve dànàhaü\<*<6>*>/ Bhagavantaü payirupàsissàmã ti. Bhagavantaü abhivàdetvà padakkhiõaü katvà pakkàmi. Atha kho Mahànàmo Sakko tassà rattiyà accayena yena Bhagavà ten' upasaïkami. Upasaïkamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho Mahànàmaü Sakkaü Bhagavà etad avoca: 4. Tayo kho 'me Mahànàma satthàro santo saüvijjamànà lokasmiü.\<*<7>*>/ Katame tayo? Idha Mahànàma ekacco satthà kàmànaü pari¤¤aü pa¤¤à- peti na råpànaü pari¤¤aü pa¤¤àpeti na vedanànaü pari¤¤aü pa¤¤àpeti. Idha pana Mahànàma ekacco satthà kàmànaü pari¤¤aü pa¤¤àpeti råpànaü pari¤¤aü pa¤¤àpeti na veda- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. pañisuõitvà. 2 Ph. Bhaddaõóakàlàmo. 3 Ph. ajja so. 4 Ph. Bhaddaõóakàlàmassa. 5 Ph. Bhaddaõóakàlàmassa. 6 Ph. dàni. 7 = Puggala III. 16. >/ #<[page 278]># %<278 KUSINâRA-VAGGA. [III. 124. 5.>% nànaü pari¤¤aü pa¤¤àpeti. Idha pana Mahànàma ekacco satthà kàmànaü pari¤¤aü pa¤¤àpeti råpànaü pari¤¤aü pa¤¤àpeti vedanànaü pari¤¤aü pa¤¤àpeti. Ime kho Mahà- nàma tayo satthàro santo saüvijjamànà lokasmiü. Imesaü Mahànàma tiõõaü satthàrànaü ekà niññhà udàhu puthu niññhà ti? 5. Evaü vutte Bharaõóu Kàlàmo Mahànàmaü Sakkaü etad avoca:-- Ekà ti Mahànàma vadehã ti. Evaü vutte Bhagavà Mahànàmaü Sakkaü etad avoca. Nànà ti Mahànàma vadehã ti. Dutiyam pi kho Bharaõóu Kàlàmo Mahànàmaü Sakkaü etad avoca:-- Ekà ti Mahànàma vadehã ti. Dutiyam pi kho Bhagavà Mahànàmaü Sakkaü etad avoca:-- Nànà ti Mahà- nàma vadehã ti. Tatiyam pi kho Bharaõóu Kàlàmo Mahà- nàmaü Sakkaü etad avoca:-- Ekà ti Mahànàma vadehã ti. Tatiyam pi kho Bhagavà Mahànàmaü Sakkaü etad avoca:-- Nànà ti Mahànàma vadehã ti. 6. Atha kho Bharaõóukassa Kàlàmassa etad ahosi: Mahesakkhassa vat' amhi Mahànàmassa Sakkassa sam- mukhà samaõena Gotamena yàva tatiyakaü\<*<1>*>/ apasàdito. Yannånàhaü Kapilavatthumhà pakkameyyan ti. Atha kho Bharaõóu Kàlàmo Kapilavatthumhà pakkàmi, yaü Kapilavatthumhà pakkàmi tadà pakkanto\<*<2>*>/ va ahosi na puna pacchàga¤chã\<*<3>*>/ ti. 125. 1. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthiyaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Atha kho Hatthako devaputto abhikkantàya rattiyà abhikkantavaõõà kevalakappaü Jeta- vanaü obhàsetvà yena Bhagavà ten' upasaïkami. Upa- saïkamitvà Bhagavato purato ñhassàmã ti osãdati c' eva saüsãdati c' eva na sakkoti saõñhàtuü. Seyyathàpi nàma sappi\<*<4>*>/ và telaü và vàlikàya\<*<5>*>/ àsittaü osãdati saüsãdati na saõñhàti, evam eva Hatthako devaputto Bhagavato purato ñhassàmã ti osãdati c' eva saüsãdati c' eva na sakkoti saõñhàtuü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. tatiyaü. 2 Ph. omits yaü . . . tadàpakkanto. 3 Ph. pacchàgacchatã. 4 T., D., Tr. sappiü. 5 D. vàlakàya. >/ #<[page 279]># %% 2. Atha kho Bhagavà Hatthakaü devaputtaü etad avoca:-- Oëàrikaü Hatthaka attabhàvaü abhinimminàhã ti. Evaü bhante ti kho Hatthako devaputto Bhagavato pañis- sutvà oëàrikaü attabhàvaü abhinimminitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü aññhàsi. Ekamantaü ñhitaü kho Hatthakaü devaputtaü Bhagavà etad avoca: Ye te Hatthaka dhammà pubbe manussabhåtassa pavattino ahesuü api nu te te dhammà etarahi pavattino ti? Ye ca me\<*<1>*>/ bhante Bhagavà dhammà pubbe manussabhå- tassa pavattino ahesuü te ca me dhammà\<*<2>*>/ etarahi pavattino, ye ca me bhante dhammà pubbe manussabhåtassa nappa- vattino ahesuü te ca me dhammà etarahi pavattino. Seyya- thàpi bhante Bhagavà etarahi àkiõõo viharati bhikkhåhi bhikkhunãhi upàsakehi upàsikàhi ra¤¤àhi ràjamahàmattehi titthiyehi titthiyasàvakehi, evam eva kho ahaü bhante àkiõõo viharàmi devaputtehi; dårato pi bhante devaputtà àgacchanti Hatthakassa devaputtassa santike dhammaü sossàmà ti\<*<3>*>/. Tiõõàhaü bhante dhammànaü atitto appañivàno kàlakato. Katamesaü tiõõaü? Bhagavato ahaü bhante dassanàya atitto appañivàno kàlakato, saddhammasavanassàhaü bhante atitto appañivàno kàlakato, saïghassàhaü bhante upaññhànassa atitto appa- ñivàno kàlakato. Imesaü kho ahaü bhante tiõõaü dhammànaü atitto appañivàno kàlakato ti. [Nàhaü] Bhagavato dassanassa tittiü ajjha\<*<4>*>/ kudàcanaü Saïghassa upaññhànassa saddhammasavanassa ca Adhisãle\<*<5>*>/ sikkhamàno saddhammasavane rato Tiõõaü dhammànaü atitto Hatthako\<*<6>*>/ Avihaü\<*<7>*>/ gato ti. 126. 1. Ekaü samayaü Bhagavà Bàràõasiyaü viharati Isipa- tane Migadàye. Atha kho Bhagavà pubbaõhasamayaü nivàsetvà pattacãvaram àdàya Bàràõasiyaü piõóàya pàvisi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 T. yevaü ca me; D. ye va. 2 Ph. te nàma dhammà. 3 Ph. sussàmà ti; Tr. sossàma. 4 Ph. tittã sambhàvaü; Ke titti addhà. ChS. tittim-ajjhagà. 5 Ph., Com. atisãlaü; D. atisãlena. 6 D., T. atthako; Ph. hatthako. 7 Ph., D., T. api haü; Com. and Tr. Avihaü. >/ #<[page 280]># %<280 KUSINâRA-VAGGA. [III. 126. 2.>% Addasà kho Bhagavà Goyogapilakkhasmiü\<*<1>*>/ piõóàya cara- màno\<*<2>*>/ a¤¤ataraü bhikkhuü rittassàdaü\<*<3>*>/ bàhirassàdaü sammuññhassatiü\<*<4>*>/ asampajànaü asamàhitaü vibbhantacittaü pàkatindriyaü. Disvà taü bhikkhuü etad avoca:-- Bhikkhu bhikkhu mà kho tvaü attànaü kañuviyam akàsi. Taü vata bhikkhu kañuviyakataü attànaü àmagandhe avassutaü makkhikà nànupatissanti nànvassavissantã\<*<5>*>/ ti n' etaü thànaü vijjatã ti. 2. Atha kho so bhikkhu Bhagavatà iminà ovàdena ovadito saüvegaü àpàdi. Atha kho Bhagavà Bàràõasiyaü piõóàya caritvà pacchàbhattaü piõóapàta-pañikkanto bhikkhå àmantesi: Idhàhaü bhikkhave pubbaõhasamayaü nivàsetvà pattacã- varam àdàya Bàràõasiyaü piõóàya pàvisiü. Addasaü kho ahaü bhikkhave Goyogapilakkhasmiü piõóàya caramàno a¤¤ataraü bhikkhuü rittassàdaü bàhirassàdaü sammuññha- ssatiü\<*<6>*>/ asampajànaü asamàhitaü vibbhantacittaü pàka- tindriyaü. Disvà taü bhikkhuü etad avoca:. Bhikkhu bhikkhu mà kho tvaü attànaü kañuviyam akàsi. Taü vata bhikkhu kañuviyakataü attànaü àmagandhe avassutaü makkhikà\<*<7>*>/ nànupatissanti nànvassavissantã\<*<8>*>/ ti n' etaü ñhànaü vijjatã ti. Atha kho bhikkhave so bhikkhu mayà iminà ovàdena ovadito saüvegaü àpàdã ti. 3. Evaü vutte a¤¤ataro bhikkhu Bhagavantaü etad avoca:-- Kinnu kho bhante kañuviyaü ko àmagandho kà makkhikà ti? Abhijjhà kho bhikkhu kañuviyaü, vyàpàdo\<*<9>*>/ àmagandho, pàpakà akusalà vitakkà makkhikà. Taü vata bhikkhu kañuviyakataü attànaü àmagandhe avassutaü makkhikà nànupatissanti\<*<10>*>/ nànvassavissantã ti\<*<11>*>/ n' etaü ñhànaü vijjatã ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. -milakkhasmiü. 2 Ph. caramànaü. 3 D., T., Tr. rittàsambàhiraü; Ph. and Com. as in text. 4 Ph. samuññhasatiü. 5 Ph. nànubhandissatã; D. nànàvàssavissantã; T., Tr. nànvàssavissantã. 6 D., T., Tr. rittàsambàhiràsammuññhasatiü. 7 Ph. amakkhikà. 8 Tr. nànvàssavissantãti; Ph. nànubandhissanti. 9 Ph. pamàdo. 10 Tr. nanupatissanti. 11 Ph. for Taü vata, etc., has Kathaü attànaü àmagandhena avassutaü makkhikà nànupañissanti nànubandhissatã ti. >/ #<[page 281]># %% Aguttaü cakkhusotasmiü indriyesu asaüvutaü Makkhikà 'nupatissanti\<*<1>*>/ saïkappà ràganissità Kañuviyakato bhikkhu àmagandhe avassuto ârakà\<*<2>*>/ hoti nibbànà vighàtass' eva bhàgavà\<*<3>*>/ Gàme và yadi và 'ra¤¤e và\<*<4>*>/ aladdhà samam attano\<*<5>*>/ Pareti\<*<6>*>/ bàlo dummedho\<*<7>*>/ makkhikàhi purakkhato Ye ca sãlena sampannà pa¤¤àyåpasame ratà Upasantà sukhaü senti nàsayitvàna makkhikà ti. 127. 1. Atha kho àyasmà Anuruddho yena Bhagavà ten' upa- saïkami. Upasaïkamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà eka- mantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho àyasmà Anuruddho Bhagavantaü etad avoca: Idhàhaü bhante dibbena cakkhunà visuddhena atikkanta- mànusakena yebhuyyena passàmi màtugàmaü kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajja- mànaü. Katãhi nu kho bhante dhammehi samannàgato màtugàmo kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjatã ti? 2. Tãhi kho Anuruddha dhammehi samannàgato màtu- gàmo kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vini- pàtaü nirayaü uppajjati. Katamehi tãhi? Idha Anuruddha màtugàmo pubbaõhasamayaü macchera- malapariyuññhitena cetasà agàraü ajjhàvasati, majjhantikaü samayaü issàpariyuññhitena cetasà agàraü ajjhàvasati, sàyaõha-samayaü kàmaràgapariyuññhitena cetasà agàraü ajjhàvasati. Imehi kho Anuruddha tãhi dhammehi samannà- gato màtugàmo kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatim vinipàtaü nirayaü uppajatã ti. 128. 1. Atha kho àyasmà Anuruddho yen' àyasmà Sàriputto ten' upasaïkami. Upasaïkamitvà àyasmatà Sàriputtena saddhiü sammodi sammodanãyaü kathaü sàràõãyaü vãtisà- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph., T. anupatissanti; D., Tr. anupatanti. 2 Ph. akàrakà. 3 Ph. bhàgato. 4 Ph. adds và. 5 Ph., ChS. samathamattano. 6 Ph., ChS. careti. 7 Ph. bàlo mudu madho. >/ #<[page 282]># %<282 KUSINâRA-VAGGA. [III. 128. 2.>% retvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho àyasmà Anuruddho àyasmantaü Sàriputtaü etad avoca: Idhàhaü àvuso Sàriputta dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamànusakena sahassaü lokaü olokemi. âraddhaü kho\<*<1>*>/ pana me viriyaü asallãnaü upaññhità sati asammuññhà passaddho kàyo asàraddho samàhitaü cittaü ekaggaü. Atha ca pana me na anupàdàya àsavehi cittaü vimuccatã ti. 2. Yaü kho te àvuso Anuruddha evaü hoti -- ahaü dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamànusakena sahassaü lokaü olokemã ti, idan te mànasmiü. Yam pi te àvuso Anuruddha evam hoti -- àraddhaü kho pana me viriyaü asallãnaü upaññhità sati asammuññhà\<*<2>*>/ passaddho kàyo asà- raddho samàhitaü cittaü ekaggan ti, idan te uddhaccas- miü. Yam pi te àvuso Anuruddha evam hoti -- atha ca pana me na anupàdàya àsavehi cittaü vimuccatã ti, idan te kukkuccasmiü. Sàdhu vat' àyasmà Anuruddho ime tayo dhamme pahàya ime tayo dhamme amanasikaritvà amatàya dhàtuyà cittaü upasaüharatå ti. 3. Atha kho àyasmà Anuruddho aparena samayena ime tayo dhamme pahàya ime tayo dhamme amanasikaritvà\<*<3>*>/ amatàya dhàtuyà cittaü upasaühàsi.\<*<4>*>/ Atha kho àyasmà Anuruddho eko våpakaññho appamatto àtàpã pahitatto viha- ranto\<*<5>*>/ na cirass' eva yass' atthàya kulaputtà sammad eva agàrasmà anagàriyaü pabbajanti tad anuttaraü brahmaca- riyapariyosànaü diññh' eva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchi- katvà upasampajja vihàsi, khãõà jàti vusitaü brahmacari- yaü kataü karaõãyaü nàparaü itthattàyà ti abbha¤¤àsi\<*<6>*>/. A¤¤ataro ca pan' àyasmà Anuruddho arahataü ahosã ti. 129. 1. Tãõ' imàni bhikkhave pañicchannàni vahanti\<*<7>*>/ no vivañàni. Katamàni tãõi? Màtugàmo bhikkhave pañicchanno vahati\<*<8>*>/ no vivaño, bràhmaõànaü bhikkhave mantà pañicchannà vahanti\<*<7>*>/ no \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D., T. Anuruddhaü ko. 2 Tr. apammuññhà. 3 Ph. manasikaritvà. 4 Ph. -haratã ti; ChS. upasaühari. 5 Ph. viharati. 6 Ph. a¤¤àsi. 7 Ph. àvahanti. 8 Ph. àvahati. >/ #<[page 283]># %% vivañà, micchàdiññhi bhikkhave pañicchannà vahati\<*<1>*>/ no vivañà. Imàni kho bhikkhave tãõi pañicchannàni vahanti\<*<2>*>/ no viva- ñànã ti. 2. Tãõ' imàni bhikkhave vivañàni virocanti no pañicchan- nàni. Katamàni tãõi? Candamaõóalaü bhikkhave vivañaü virocati no pañicchan- naü, suriyamaõóalaü bhikkhave vivañaü virocati no pañi- cchannaü, Tathàgatappavedito dhammavinayo bhikkhave vivaño virocati no pañicchanno. Imàni kho vivañàni virocanti no pañicchannànã ti. 130.\<*<3>*>/ 1. Tayo 'me bhikkhave puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Katame tayo? Pàsàõalekhåpamo puggalo, pañhavilekhåpamo puggalo, udakalekhåpamo puggalo. Katamo ca bhikkhave pàsàõalekhåpamo puggalo? Idha bhikkhave ekacco puggalo abhiõhaü kujjhati, so ca khvassa kodho dãgharattaü anuseti. Seyyathà pi bhikkhave pàsàõe lekhà na khippaü lujjati\<*<4>*>/ vàtena và udakena và ciraññhitikà hoti, evam eva kho bhikkhave idh' ekacco puggalo abhiõhaü kujjhati so ca khvassa kodho dãgharattaü anuseti. Ayaü vuccati bhikkhave pàsàõalekhåpamo puggalo. 2. Katamo ca bhikkhave pañhavilekhåpamo puggalo? Idha bhikkhave ekacco puggalo abhiõhaü kujjhati, so ca khvassa kodho na dãgharattaü anuseti. Seyyathàpi bhi- kkhave pañhaviyaü lekhà khippaü lujjati vàtena và udakena và na ciraññhitikà hoti, evam eva kho bhikkhave idh' ekacco puggalo abhiõhaü kujjhati so ca khvassa kodho na dãgha- rattaü anuseti. Ayaü vuccati bhikkhave pañhavilekhåpamo puggalo. 3. Katamo ca bhikkhave udakalekhåpamo puggalo? Idha bhikkhave ekacco puggalo àgàëhena\<*<5>*>/ pi vuccamàno \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. àvahati. 2 Ph. àvahanti. 3 This Sutta recurs at Puggala Pa¤¤atti, III. 9. 4 D. khippaü mujjalujjati; T. khippaü mu¤ja lujjati. In Com. lujjati = pu¤chati. 5 D. agàëhena; T. atigàëhena; Ph. gaëhena. >/ #<[page 284]># %<284 KUSINâRA-VAGGA. [III. 131. 1.>% pharusena pi vuccamàno amanàpena pi vuccamàno sandhãyati c' eva saüsandati\<*<1>*>/ c' eva sammodati c' eva. Seyyathàpi bhikkhave udake lekhà khippaü yeva pañigacchati\<*<2>*>/ na ciraññhitikà hoti, evam eva kho bhikkhave idh' ekacco puggalo àgàëhena\<*<3>*>/ pi vuccamàno pharusena pi vuccamàno amanàpena pi vuccamàno sandhãyati c' eva saüsandati c' eva sammodati c' eva. Ayaü vuccati bhikkhave udakalekhå- pamo puggalo. Ime kho bhikkhave tayo puggalà santo saüvijjamànà lokasmin ti. Kusinàravaggo tatiyo.\<*<4>*>/ 131. 1. Tãhi bhikkhave aïgehi samannàgato yodhàjãvo ràjàraho hoti ràjabhoggo ra¤¤o aïgan t' eva saïkhaü gacchati\<*<5>*>/. Katamehi tãhi? Idha bhikkhave yodhàjãvo dåre-pàtã ca hoti akkhaõa- vedhã ca mahato ca kàyassa padàletà. Imehi kho bhikkhave tãhi aïgehi samannàgato yodhàjãvo ràjàraho hoti ràjabhoggo ra¤¤o aïgan t' eva saïkhaü gacchati. 2. Evam eva kho bhikkhave tãhi aïgehi samannàgato bhikkhu àhuneyyo hoti . . . pe . . . anuttaraü pu¤¤a- kkhettaü lokassa. Katamehi tãhi? Idha bhikkhave bhikkhu dåre-pàtã ca hoti akkhaõavedhã ca mahato ca kàyassa padàletà\<*<6>*>/. 3. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu dåre-pàtã? Idha bhikkhave bhikkhu yaü ki¤ci råpaü atãtànàgata- paccuppannaü ajjhattaü và bahiddhà và oëàrikaü và sukhumaü và hãnaü và paõãtaü và yaü dåre và santike và sabbaü råpaü -- n' etaü mama n' eso 'haü asmi na m' eso attà ti -- evam etaü yathàbhåtaü sammappa¤¤àya passati. Yà kàci vedanà atãtànàgata-paccuppannà ajjhattaü và bahiddhà và oëàrikà và sukhumà và hãnà và paõãtà và yà dåre santike và sabbà vedanà -- n' etaü mama n' eso 'haü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Tr., Ph. saüsandhati. 2 Ph. yeva patiññhaü gacchati; D., T. yeva pañhaviü sacchati; ChS. pañivigacchati. 3 Ph. gàlhena. 4 Kusinàra omitted by D., T., Tr.; Com.Bharaõóu-vaggo. 5 See above III. 92, and below III. 139. 6 Cf. Sk. dåre-vedha and akshuõõa-vedha in Divyàvadàna, p. 59. >/ #<[page 285]># %% asmi na m' eso attà ti -- evam etaü yathàbhåtaü sammap- pa¤¤àya passati. Yà kàci sa¤¤à atãtànàgata-paccuppannà ajjhattaü và bahiddhà và oëàrikà và sukhumà và hãnà và paõãtà và yà dåre santike và sabbà sa¤¤à -- n' etaü mama n' eso 'haü asmi na m' eso attà ti -- evam etaü yathàbhåtaü sammappa¤¤àya passati. Ye keci saïkhàrà atãtànàgatapaccuppannà ajjhattaü và bahiddhà và oëàrikà và sukhumà và hãnà và paõãtà và ye dåre santike và sabbe saïkhàrà -- n' etaü mama n' eso 'haü asmi na m' eso attà ti, -- evam etaü yathàbhåtaü samma- ppa¤¤àya passati. Yaü ki¤ci vi¤¤àõaü atãtànàgatapaccuppannaü ajjhattaü và bahiddhà và oëàrikaü và sukhumaü và hãnaü và paõãtaü và yaü dåre santike và sabbaü vi¤¤àõaü -- n' etaü mama n' eso 'haü asmi na m' eso attà ti, -- evam etaü yathàbhåtaü sammappa¤¤àya passati. Evaü kho bhikkhave bhikkhu dåre-pàtã hoti. 4. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu akkhaõavedhã hoti? Idha bhikkhave bhikkhu idaü dukkhan ti yathàbhåtaü pajànàti . . . pe . . . ayaü dukkhanirodhagàminã pañipadà ti yathàbhåtaü pajànàti. Evaü kho bhikkhave bhikkhu akkhaõavedhã hoti. 5. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu mahato kàyassa padà- letà hoti? Idha bhikkhave bhikkhu mahantaü avijjàkhandhaü padà- leti. Evaü kho bhikkhave bhikkhu mahato kàyassa padàletà hoti. Ime hi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato bhikkhu àhuneyyo hoti . . . pe . . . anuttaraü pu¤¤a- kkhettaü lokassà ti. 132. Tisso imà bhikkhave parisà. Katamà tisso? Ukkàcitavinãtà parisà, paripucchàvinãtà\<*<1>*>/ parisà,\<*<2>*>/ yàva- tajjhàvinãtà\<*<3>*>/ parisà. Imà kho bhikkhave tisso parisà ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. pañipucchà vinãtà. 2 These two have already occurred at II. 5. 6, where the reading is pañipucchà. 3 Ph. yàvatajjanã vinãtà. ChS. yàvatà vinãtà; Comy (4) yàvatà ca vinãtà. >/ #<[page 286]># %<286 YODHâJäVA-VAGGA. [III. 133.>% 133. Tãhi bhikkhave aïgehi samannàgato mitto sevitabbo. Katamehi tãhi? Idha bhikkhave bhikkhu duddadaü\<*<1>*>/ dadàti dukkaraü karoti dukkhamaü khamati. Imehi kho bhikkhave tãhi aïgehi samannàgato mitto sevitabbo ti. 134. 1. Uppàdà và bhikkhave Tathàgatànaü anuppàdà và Tathàgatànaü ñhità 'va sà dhàtudhammaññhitatà dhamma- niyàmatà sabbe saïkhàra aniccà. Taü Tathàgato abhisam- bujjhati abhisameti abhisambujjhitvà abhisametvà àcikkhati\<*<2>*>/ deseti\<*<3>*>/ pa¤¤àpeti paññhapeti vivarati vibhajati uttànãkaroti sabbe saïkhàrà aniccà ti. 2. Uppàdà và bhikkhave Tathàgatànaü anuppàdà và Tathàgatànaü ñhità 'va sà dhàtu dhammaññhitatà\<*<4>*>/ dhamma- niyàmatà sabbe saïkhàrà dukkhà. Taü Tathàgato abhisam- bujjhati abhisameti abhisambujjhitvà abhisametvà àcikkhati pa¤¤àpeti paññhapeti vivarati vibhajati uttànãkaroti sabbe saïkhàrà dukkhà ti. 3. Uppàdà và bhikkhave Tathàgatànaü anuppàdà và Tathàgatànaü ñhità 'va sà dhàtu dhammaññhitatà dhamma- niyàmatà sabbe dhammà anattà. Taü Tathàgato abhisam- bujjhati abhisameti abhisambujjhitvà abhisametvà àcikkhati deseti pa¤¤àpeti paññhapeti vivarati vibhajati uttànãkaroti sabbe dhammà anattà ti. 135. 1. Seyyathàpi bhikkhave yàni kànici tantàvutànaü vatthà- naü kesakambalo tesaü pañikiññho akkhàyati. Kesakambalo bhikkhave sãte sãto uõhe uõho dubbaõõo duggandho dukkha- samphasso, evam eva kho bhikkhave yàni kànici puthu sama- õappavàdànaü\<*<5>*>/ Makkhalivàdo tesaü pañikiññho akkhàyati. Makkhali bhikkhave moghapuriso evaüvàdã evaüdiññhi -- n' atthi kammaü, n' atthi kiriyaü, n' atthi viriyan ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. duddasaü. 2 dhammañhitatà . . . to àcikkhati omitted by D. and T. 3 Ph. gavesati. 4 T. anudhammaññhitatatà. 5 Ph. yàni kànici samaõabràhmaõa vàdàni samaõappavàdàni. >/ #<[page 287]># %% 2. Ye pi te bhikkhave ahesuü atãtaü addhànaü arahanto sammàsambuddhà te pi Bhagavanto kammavàdà c' eva ahesuü kiriyavàdà ca viriyavàdà ca. Te pi bhikkhave Makkhali moghapuriso pañibàhati\<*<1>*>/ -- n' atthi kammaü, n' atthi kiriyaü, n' atthi viriyan ti. 3. Ye pi te bhikkhave bhavissanti anàgataü addhànaü arahanto sammàsambuddhà te pi Bhagavanto kammavàdà c' eva bhavissanti kiriyavàdà ca viriyavàdà ca. Te pi bhi- kkhave Makkhali moghapuriso pañibàhati -- n' atthi kammaü, n' atthi kiriyaü, n' atthi viriyan ti. Aham pi bhikkhave etarahi arahaü sammàsambuddho kammavàdo kiriyavàdo viriyavàdo. Mam pi bhikkhave Makkhali moghapuriso pañibàhati -- n' atthi kammaü, n' atthi kiriyaü, n' atthi viriyanti. 5. Seyyathàpi bhikkhave nadã-mukhe khipaü\<*<2>*>/ uóóeyya\<*<3>*>/ bahunnaü macchànaü ahitàya dukkhàya anayàya vyasanàya, evam eva kho bhikkhave Makkhali moghapuriso manussa- khipaü ma¤¤e loke uppanno bahunnaü sattànaü ahitàya dukkhàya anayàya vyasanàyàti. 136. Tisso imà bhikkhave sampadà.\<*<4>*>/ Katamà tisso? Saddhàsampadà, sãlasampadà, pa¤¤àsampadà. Imà kho bhikkhave tisso sampadà ti. Tisso imà bhikkhave vuddhiyo. Katamà tisso? Saddhàvuddhi, sãlavuddhi pa¤¤àvuddhi. Imà kho bhikkhave tisso vuddhiyo. 137. 1. Tayo ca bhikkhave assakhaëuïke\<*<5>*>/ desessàmi,\<*<6>*>/ tayo ca purisakhaëuïke\<*<5>*>/ desessàmi.\<*<6>*>/ Taü suõàtha, sàdhukaü manasikarotha, bhàsissàmã ti. Evaü bhante ti kho [bhi- kkhave] bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca: Katame ca bhikkhave tayo assakhaëuïkà\<*<5>*>/? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D. pañivàhati. 2 Ph. khippaü. 3 D., T. oóóeyya; Ph. udeyya. 4 There is another triad of sampadàs at III. 115. 5-7. 5 Ph. -khaloge, -khalogà, -khalogo. 6 Ph. desissàmi. >/ #<[page 288]># %<288 YODHâJäVA-VAGGA. [III. 137. 2.>% Idha bhikkhave ekacco assakhaëuïko\<*<1>*>/ javasampanno hoti na vaõõasampanno na àrohapariõàhasampanno. Idha pana bhikkhave ekacco assakhaëuïko\<*<1>*>/ javasampanno hoti vaõõa- sampanno na àrohapariõàhasampanno. Idha pana bhikkhave ekacco assakhaëuïko\<*<1>*>/ javasampanno ca hoti vaõõasampanno ca àrohapariõàhasampanno ca. Ime kho bhikkhave tayo assakhaëuïkà. Katame ca bhikkhave tayo purisakhaëuïkà\<*<1>*>/? Idha bhikkhave ekacco purisakhaëuïko\<*<1>*>/ javasampanno hoti na vaõõasampanno na àrohapariõàhasampanno. Idha pana bhikkhave ekacco purisakhaëuïko\<*<1>*>/ javasampanno hoti vaõõasampanno na àrohapariõàhasampanno. Idha pana bhikkhave ekacco purisakhaëuïko\<*<1>*>/ javasampanno ca hoti vaõõasampanno ca àrohapariõàhasampanno ca. 2. Katha¤ ca bhikkhave purisakhaëuïko javasampanno hoti na vaõõasampanno na àrohapariõàhasampanno? Idha bhikkhave bhikkhu idaü dukkhan ti yathàbhåtaü pajànàti . . . pe . . . ayaü dukkhanirodhagàminã pañipadà ti yathàbhåtaü pajànàti. Idam assa javasmiü vadàmi. Abhidhamme kho pana abhivinaye pa¤haü puññho saüsàdeti\<*<2>*>/ no vissajjeti. Idam assa na vaõõasmiü vadàmi. Na kho pana làbhã hoti cãvarapiõóapàtasenàsanagilànapaccayabhe- sajjaparikkhànaü. Idam assa na\<*<3>*>/ àrohapariõàhasmiü vadàmi. Evaü kho bhikkhave purisakhaëuïko javasampanno hoti na vaõõasampanno na àrohapariõàhasampanno. 3. Katha¤ ca bhikkhave purisakhaëuïko javasampanno hoti vaõõasampanno na àrohapariõàhasampanno? Idha bhikkhave bhikkhu idaü dukkhan ti yathàbhåtaü pajànàti . . . pe . . . ayaü dukkhanirodhagàminã pañipadà ti pajànàti. Idam assa javasmiü vadàmi. Abhidhamme kho pana abhivinaye pa¤haü puññho vissajjeti no saüsà- deti.\<*<2>*>/ Idam assa vaõõasmiü vadàmi. Na kho pana làbhã hoti cãvarapiõóapàtasenàsanagilànabhesajjaparikkhà- naü. Idam assa na àrohapariõàhasmiü vadàmi. Evaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. -khalogà, -khalogo. 2 Ph. saühareti. 3 Not in Tr. >/ #<[page 289]># %% kho bhikkhave purisakhaëuïko javasampanno hoti vaõõasam- panno na àrohapariõàhasampanno. 4. Katha¤ ca bhikkhave purisakhaëuïko javasampanno ca hoti vaõõasampanno ca àrohapariõàhasampanno ca? Idha bhikkhave bhikkhu idaü dukkhan ti yathàbhåtaü pajànàti . . . pe . . . ayaü dukkhanirodhagàminã pañipadà ti pajànàti. Idaü assa javasmiü vadàmi. Abhidhamme kho pana abhivinaye pa¤haü puññho vissajjeti no saüsàdeti\<*<1>*>/. Idam assa vaõõasmiü vadàmi. Làbhã kho pana hoti cãvara- piõóapàtasenàsanapaccayabhesajjaparikkhànaü. Idam assa àrohapariõàhasmiü vadàmi. Evaü kho bhikkhave purisakhaëuïko javasampanno ca hoti vaõõasampanno ca àrohapariõàhasampanno ca. Ime kho bhikkhave tayo purisa- khaëuïkà. 138. 1. Tayo ca bhikkhave assasadasse\<*<2>*>/ desessàmi\<*<3>*>/ tayo ca purisasadasse.\<*<2>*>/ Taü suõàtha, sàdhukaü manasikarotha bhàsissàmã ti. Evaü bhante ti kho te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca:-- Katame bhikkhave tayo assasadassà\<*<4>*>/? Idha bhikkhave ekacco assasadasso\<*<5>*>/ javasampanno hoti na vaõõasampanno na àrohapariõàhasampanno. Idha pana bhi- kkhave ekacco assasadasso\<*<5>*>/ javasampanno hoti vaõõasam- panno na àrohapariõàhasampanno. Idha pana bhikkhave ekacco assasadasso\<*<5>*>/ javasampanno ca hoti vaõõasampanno ca àrohapariõàhasampanno ca. Ime kho bhikkhave tayo assasadassà. 2. Katame ca bhikkhave tayo purisasadassà? Idha bhikkhave ekacco purisasadasso\<*<5>*>/ javasampanno hoti na vaõõasampanno na àrohapariõàhasampanno. Idha pana bhikkhave ekacco purisasadasso javasampanno hoti vaõõa- sampanno na àrohapariõàhasampanno. Idha pana bhi- kkhave ekacco purisasadasso javasampanno ca hoti vaõõa- sampanno ca àrohapariõàhasampanno ca. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. saühareti. 2 Ph., ChS. -parasse. 3 Ph. desissàmi. 4 Ph. -parasse. 5 Ph., ChS. -parasso. >/ #<[page 290]># %<290 YODHâJäVA-VAGGA. [III. 138. 3.>% 3. Katha¤ ca bhikkhave purisasadasso javasampanno hoti na vaõõasampanno na àrohapariõàhasampanno? Idha bhikkhave bhikkhu pa¤cannaü orambhàgiyànaü saüyojanànaü parikkhayà opapàtiko hoti tattha-parinibbàyã anàvattidhammo tasmà lokà. Idam assa javasmiü vadàmi. Abhidhamme kho pana abhivinaye pa¤haü puññho saüsàdeti\<*<1>*>/ no vissajjeti. Idam assa na vaõõasmiü vadàmi. Na kho pana làbhã hoti cãvarapiõóapàtasenàsanagilànabhesajjaparikkhà- naü. Idam assa na àrohapariõàhasmiü vadàmi. Evaü kho bhikkhave purisasadasso javasampanno hoti na vaõõa- sampanno na àrohapariõàhasampanno. 4. Katha¤ ca bhikkhave [bhikkhu] purisasadasso javasam- panno hoti vaõõasampanno na àrohapariõàhasampanno? Idha bhikkhave bhikkhu pa¤cannaü orambhàgiyànaü saüyojanànaü parikkhayà opapàtiko hoti tatha-parinibbàyã anàvattidhammo tasmà lokà. Idam assa javasmim vadàmi. Abhidhamme kho pana abhivinaye pa¤haü puññho vissajjeti no saüsàdeti. Idam assa vaõõasmiü vadàmi. Na kho pana làbhã hoti cãvara . . . parikkhànaü. Idam assa na àroha- pariõàhasmiü vadàmi. Evaü kho bhikkhave purisasadasso javasampanno hoti vaõõasampanno na àrohapariõàhasam- panno. 5. Katha¤ ca bhikkhave purisasadasso javasampanno ca hoti vaõõasampanno ca àrohapariõàhasampanno ca? Idha bhikkhave bhikkhu pa¤cannaü orambhàgiyànaü . . . pe . . . anàvattidhammo tasmà lokà. Idam assa javasmiü vadàmi. Abhidhamme kho pana abhivinaye pa¤haü puññho vissajjeti no saüsàdeti. Idam assa vaõõasmiü vadàmi. Làbhã kho pana hoti cãvara . . . parikkhànaü. Idam assa àrohapariõàhasmiü vadàmi. Evaü kho bhikkhave purisa- sadasso javasampanno ca hoti vaõõasampanno ca àrohapariõà- hasampanno ca. Ime kho bhikkhave tayo purisasadassà ti. 139.\<*<2>*>/ 1. Tayo ca bhikkhave bhadde\<*<3>*>/ assàjànãye desessàmi tayo ca bhadde purisàjànãye. Taü suõàtha sàdhukaü manasika- rotha bhàsissamã ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. samhareti; D. saüsàveti. 2 See above III. 92, and III. 131. 3 Tr., ChS. bhadre. >/ #<[page 291]># %% Katame ca bhikkhave tayo bhaddà assàjànãyà? Idha bhikkhave ekacco bhaddo assàjànãyo . . . pe . . . javasampanno ca hoti vaõõasampanno ca àrohapariõàhasam- panno ca. Ime kho bhikkhave tayo bhaddà assàjànãyà. Katame ca bhikkhave tayo bhaddà purisàjànãyà? Idha bhikkhave ekacco bhaddo purisàjànãyo . . . pe . . . javasampanno ca hoti vaõõasampanno ca àrohapariõàhasam- panno ca. 2. Katha¤ ca bhikkhave bhaddo purisàjànãyo javasampanno ca hoti vaõõasampanno ca àrohapariõàhasampanno ca? Idha bhikkhave bhikkhu àsavànaü khayà anàsavaü ceto- vimuttiü pa¤¤àvimuttiü diññh' eva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharati. Idam assa javasmiü vadàmi. Abhidhamme kho pana abhivinaye pa¤haü puññho vissajjeti no saüsàdeti. Idam assa vaõõasmiü vadàmi. Làbhã kho pana hoti cãvarapiõóapàtasenàsanagilànapaccaya- bhesajjaparikkhàrànaü. Idam assa àrohapariõàhasmiü vadàmi. Evaü kho bhikkhave bhaddo purisàjànãyo java- sampanno ca hoti vaõõasampanno ca àrohapariõàhasampanno ca. Ime kho bhikkhave tayo bhaddà purisàjànãyà ti. 140. 1. Ekaü samayaü Bhagavà Ràjagahe viharati Moranivàpe paribbàjakàràme. Tatra kho Bhagavà bhikkhå àmantesi:-- Bhikkhavo ti. Bhaddante ti te bhikkhå Bhagavato paccasso- suü. Bhagavà etad avoca: Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato bhikkhu accanta- niññho\<*<1>*>/ hoti accantayogakkhemã accantabrahmacàrã accanta- pariyosàno seññho devamanussànaü. Katamehi tãhi? Asekhena sãlakkhandhena, asekhena samàdhikkhandhena, asekhena pa¤¤àkkhandhena. Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato bhikkhu accantaniññho\<*<1>*>/ hoti accan- tayogakkhemã accantabrahmacàrã accantapariyosàno seññho devamanussànan ti. 2. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato bhikkhu accantaniññho hoti . . . pe . . . seññho devamanussànaü. Katamehi tãhi? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. -diññho throughout. >/ #<[page 292]># %<292 YODHâJäVA-VAGGA. [III. 140. 3.>% Iddhipàñihàriyena, àdesanàpàñihàriyena, anusàsanapàñi- hàriyena.\<*<1>*>/ Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannà- gato bhikkhu accantaniññho hoti accantayogakkhemã accanta- brahmacàrã accantapariyosàno seññho devamanussànan ti. 3. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato bhikkhu accan- taniññho hoti . . . pe . . . seññho devamanussànaü. Kata- mehi tãhi? Sammàdiññhiyà, sammà¤àõena, sammàvimuttiyà. Imehi kho bhikkhave dhammehi samannàgato bhikkhu ac- cantaniññho hoti . . . pe . . . seññho devamanussànan ti. Yodhàjãvavaggo catuttho.2 141. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato yathàbhataü nikkhitto evaü niraye. Katamehi tãhi? Akusalena kàyakammena, akusalena vacãkammena, aku- salena manokammena. Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato yathàbhataü nikkhitto evaü niraye. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato yathàbhataü nikkhitto evaü sagge. Katamehi tãhi? Kusalena kàyakammena, kusalena vacãkammena, kusalena manokammena. Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato yathàbhataü nikkhitto evaü sagge. 142. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato yathàbhataü nikkhitto evaü niraye. Katamehi tãhi? Sàvajjena kàyakammena, sàvajjena vacãkammena, sàvaj- jena manokammena. Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato yathàbhataü nikkhitto evaü niraye. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato yathàbhataü nikkhitto evaü sagge. Katamehi tãhi? Anavajjena kàyakammena, anavajjena vacãkammena, ana- vajjena manokammena. Imehi kho bhikkhave . . . pe . . . evaü sagge. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. anusàsani p-. ChS. anusàsanãp-. 2 Yodhàjãva is only in Ph., all other MSS. read Vaggo catuttho. >/ #<[page 293]># %% 143. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato . . . pe . . . visamena kàyakammena, visamena vacãkammena, visamena manokammena. Imehi kho bhikkhave . . . pe . . . evaü niraye. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato . . . pe . . . samena kàyakammena, samena vacãkammena, samena mano- kammena . . . 144. . . . pe . . . asucinà kàyakammena, asucinà vacãkammena, asucinà manokammena . . . . . . pe . . . sucinà kàyakammena, sucinà vacãkammena, sucinà manokammena. Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato yathàbhataü nikkhitto evaü sagge ti. 145. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato bàlo avyatto asappuriso khataü upahataü attànaü pariharati sàvajjo hoti sànuvajjo ca vi¤¤ånaü bahu¤ ca apu¤¤aü pasavati. Kata- mehi tãhi? Akusalena kàyakammena . . . pe . . . akusalena mano- kammena. Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannà- gato bàlo avyatto asappuriso khataü upahataü attànaü pariharati sàvajjo ca hoti sànuvajjo ca vi¤¤ånaü bahu¤ ca apu¤¤aü pasavati. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato paõóito vyatto sappuriso akkhataü anupahataü attànaü pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo ca vi¤¤ånaü bahu¤ ca pu¤¤aü pasavati. Katamehi tãhi? Kusalena kàyakammena, kusalena vacãkammena, kusalena manokammena . . . 146. . . . pe . . . Sàvajjena kàyakammena, sàvajjena vacã- kammena, sàvajjena manokammena . . . . . . pe . . . anavajjena kàyakammena, anavajjena vacã- kammena, anavajjena manokammena . . . 147. x. . . pe . . . Visamena kàyakammena, visamena vacã- kammena, visamena manokammena . . . \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 294]># %<294 MAðGALA-VAGGA. [III. 148.>% x. . . pe . . . samena kàyakammena, samena vacãkammena, samena manokammena . . . 148. x. . . pe . . . asucinà kàyakammena, asucinà vacãkammena, asucinà manokammena . . . x. . . pe . . . sucinà kàyakammena, sucinà vacãkammena, sucinà manokammena. Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato paõóito vyatto sappuriso akkhataü anupahataü attànaü pariharati anavajjo ca hoti ananuvajjo ca vi¤¤ånaü bahu¤ ca pu¤¤aü pasavatã ti. 149. Tisso imà bhikkhave vandanà. Katamà tisso? Kàyena, vàcàya, manasà. Imà kho bhikkhave tisso van- danà ti. 150. Ye hi bhikkhave sattà pubbaõhasamayaü kàyena sucaritaü caranti, vàcàya sucaritaü caranti, manasà sucaritaü caranti supubbaõho bhikkhave tesaü sattànaü, ye bhikkhave majjhantikasamayaü kàyena sucaritaü caranti . . . pe . . . manasà sucaritaü caranti sumajjhantiko bhikkhave tesaü sattànaü, ye bhikkhave sattà sàyaõhasamayaü kàyena suca- ritaü caranti . . . pe . . . manasà sucaritaü caranti susàyaõho bhikkhave tesaü sattànan ti. Sunakkhattaü sumaïgalaü suppabhàtaü\<*<1>*>/ suvuññhitaü\<*<2>*>/ Sukhaõo sumuhutto ca suyiññhaü brahmacàrisu\<*<3>*>/ Padakkhiõaü kàyakammaü vàcàkammaü padakkhiõaü Padakkhiõaü\<*<4>*>/ manokammaü paõidhãyo\<*<5>*>/ padakkhiõà Padakkhiõàni katvàna labhat' atthe\<*<6>*>/ padakkhiõe\<*<7>*>/ Te atthaladdhà sukhità viråëhà buddhasàsane ârogà sukhità hotha saha sabbehi ¤àtibhã ti. Maïgalavaggo pa¤camo. Khuddakapa¤¤àsako samatto tatiyo.8 \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. suppabhàsaü. 2 Ph. suhuññhitaü. 3 Ph. brahmacariüsu. 4 Omitted by Ph. 5 Tr. originally panidhite yo; Ph. paõidhite; ChS. paõãdhi te padakkhiõe. 6 Ph. labhat' atthe; D., Comy (4) labhat' ettha. ChS. labhant' ettha, 7 D. padakkhiõo. 8 Ph. Bàlavaggo pa¤camo Pa¤¤àsako tatiyo. >/ #<[page 295]># %% 151. 1. Tisso imà bhikkhave pañipadà. Katamà tisso? âgàëhà\<*<1>*>/ pañipadà, nijjhàmà\<*<2>*>/ pañipadà, majjhimà pañipadà. Katamà ca bhikkhave àgàëhà\<*<1>*>/ pañipadà? Idha bhikkhave ekacco evaüvàdã hoti evaüdiññhi -- n' atthi kàmesu doso so\<*<3>*>/ kàmesu pàtavyataü\<*<4>*>/ àpajjati. Ayaü vuccati bhikkhave àgàëhà\<*<1>*>/ pañipadà. 2. Katamà ca bhikkhave nijjhàmà\<*<5>*>/ pañipadà? Idha bhikkhave ekacco acelako hoti muttàcàro hatthàva- lekhano\<*<6>*>/ na ehibhadantiko na tiññhabhadantiko nàbhihataü na uddissakataü na nimantanaü sàdiyati.\<*<7>*>/ So na kumbhi- mukhà pañigaõhàti na kaëopi-mukhà pañigaõhàti na eëaka- mantaraü na daõóamantaraü na musalamantaraü na dvinnaü bhu¤jamànànaü na gabbhiniyà na pàyamànàya na purisantaragatàya na saïkittisu na yattha sà upaññhito hoti na yattha makkhikà saõóacàrinã, na macchaü na maüsaü na suraü na merayaü na thusodakaü pivati. So ekàgàriko và hoti ekàlopiko dvàgàriko và hoti dvàlopiko . . . pe . . . sattàgàriko và hoti satàlopiko, ekissàpi dattiyà yàpeti dvãhi pi dattãhi yàpeti . . . pe . . . sattahi pi dattãhi yàpeti, ekàhikam pi àhàraü àhàreti dvãhikam pi àhàraü àhàreti . . . pe . . . sattàhikam pi àhàraü àhàreti iti evaråpaü aóóhamà- sikam pi pariyàyabhattabhojanànuyogam anuyutto viharati, so sàkabhakkho pi hoti sàmàkabhakkho pi hoti nãvàra- bhakkho pi hoti daddulabhakkho pi hoti hañabhakkho\<*<8>*>/ pi hoti kaõabhakkho pi hoti àcàmabhakkho pi hoti pi¤¤àka- bhakkho pi hoti tiõabhakkho pi hoti gomayabhakkho pi hoti, vanamålaphalàhàro\<*<9>*>/ yàpeti pavattaphalabhojã: so sàõàni pi dhàreti masàõàni pi dhàreti chavadussàni pi dhàreti paüsukålàni pi dhàreti tirãñàni pi dhàreti ajinàni pi dhàreti ajinakkhipam pi dhàreti kusacãram pi dhàreti vàkacãram pi dhàreti phalakacãram\<*<10>*>/ pi dhàreti kesakambalam pi dhàreti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D., Ph. agàlhà. 2 Ph. nicchàma; SS. nijjhamà; Com. nijjhàmà. 3 Ph. so ti. 4 Ph. pàtabatam. 5 Tr. nijjhimà. 6 Ph. hatthàpelakhaõo; D. hatthapelakhaõo; Tr. hatthàvalekhano. 7 Ph. àdãyati. 8 Ph. kaña-, Puggala Pa¤¤atti sàtabhakkho. 9 MSS. -àhàro, Puggala Pa¤¤atti -àhàre. 10 Ph. valakacãraü; D. elakacãraü. >/ #<[page 296]># %<296 ACELAKA-VAGGA. [III. 151. 3.>% vàlakambalaü pi dhàreti ulåkapakkhikam\<*<1>*>/ pi dhàreti; kesamassulocano\<*<2>*>/ kesamassulocanànuyogam\<*<3>*>/ anuyutto ubhaññhako\<*<4>*>/ pi hoti àsanapañikkhitto, ukkuñiko pi hoti ukkuñikappadhànam anuyutto pi hoti, kaõñakàpassayiko pi hoti kaõñakàpassaye seyyaü kappeti, sàyaü tatiyakam pi udakorohanànuyogam\<*<5>*>/ anuyutto viharati, iti evaråpaü anekavihitaü kàyassa àtàpanaparitàpanànuyogam anuyutto viharati.\<*<6>*>/ Ayaü vuccati bhikkhave nijjhàmà pañipadà. 3. Katamà ca bhikkhave majjhimà pañipadà? Idha bhikkhave bhikkhu kàye kàyànupassã viharati àtàpã sampajàno satimà vineyya loke abhijjhàdomanassaü, citte, vedanàsu . . . pe . . . dhammesu dhammànupassã viharati àtàpã sampajàno satimà vineyya loke abhijjhàdomanassaü\<*<7>*>/. Ayaü vuccati bhikkhave majjhimà pañipadà. Imà kho bhikkhave tisso pañipadà. 152. Tisso imà bhikkhave pañipadà. Katamà tisso? âgàëhà\<*<8>*>/ pañipadà, nijjhàmà pañipadà, majjhimà pañipadà. Katamà ca bhikkhave àgàëhà\<*<8>*>/ pañipadà? . . . pe [151.1] . . . Ayaü vuccati bhikkhave àgàëhà8 pañipadà. Katamà ca bhikkhave nijjhàmà pañipadà? . . . pe [151.2] . . . Ayaü vuccati bhikkhave nijjhàmà pañipadà. Katamà ca bhikkhave majjhimà pañipadà? Idha bhikkhave bhikkhu anuppannànaü pàpakànaü aku- salànaü dhammànaü anuppàdàya chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü paggaõhàti padahati, uppannànaü pàpakànaü akusalànaü dhammànaü pahànàya chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü paggaõhàti pada- hati, anuppannànaü kusalànaü dhammànaü uppàdàya chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü paggaõ- hàti padahati, uppannànaü kusalànaü dhammànaü ñhitiyà asammosàya bhiyyobhàvàya vepullàya bhàvanàya pàripåriyà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph. uluïkapakkhikaü. 2 D., Tr. -lomako; Ph. -lokhaõo. ChS. -locako. 3 D., Tr. -lomakànuyogaü. 4 D. ubhayaññhako. 5 Ph. udakàrohànuyogam. 6 See Puggala Pa¤¤atti, p. 55. 7 See M. P. S. p. 18. 8 D., Ph. agàëhà. >/ #<[page 297]># %% chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü paggaõ- hàti padahati . . . pe . . . chandapadhànasaïkhàrasamannà- gataü iddhipàdaü bhàveti viriyasamàdhi-cittasamàdhi-vã- maüsàsamàdhi-padhàna-saïkhàrasamannàgataü iddhipàdaü bhàveti . . . pe . . . saddhindriyaü bhàveti viriyindri- yaü bhàveti satindriyaü bhàveti samàdhindriyaü bhàveti pa¤¤indriyaü bhàveti . . . pe . . . saddhàbalaü bhàveti viriyabalaü bhàveti samàdhibalaü bhàveti pa¤¤àbalaü bhàveti satisambojjhaïgaü bhàveti dhammavicayasamboj- jhaïgaü bhàveti viriyasambojjhaïgaü bhàveti pãtisam- bojjhaïgaü bhàveti passaddhisambojjhaïgaü bhàveti samà- dhisambojjhaïgaü bhàveti upekhàsambojjhaïgaü bhàveti sammàdiññhiü bhàveti sammàsaïkappaü bhàveti sammàvà- caü bhàveti sammàkammantaü bhàveti sammà-àjãvaü bhàveti sammàvàyàmaü bhàveti sammàsatiü bhàveti sam- màsamàdhiü bhàveti. Ayaü vuccati bhikkhave majjhimà pañipadà. Imà kho bhikkhave tisso pañipadà ti\<*<1>*>/. 153. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato yathàbhataü nikkhitto evaü niraye. Katamehi tãhi? Attanà ca pàõàtipàtã hoti para¤ ca pàõàtipàte samàdapeti pàõàtipàte ca samanu¤¤o hoti. Imehi kho bhikkhave tãhi dhammehi samannàgato yathàbhataü nikkhitto evaü niraye. Tãhi bhikkhave dhammehi samannàgato yathàbhataü nikkhitto evaü sagge. Katamehi tãhi? Attanà ca pàõàtipàtà pañivirato hoti para¤ ca pàõàtipàtà veramaõiyà samàdapeti pàõàtipàtà veramaõiyà ca samanu¤¤o hoti . . . 154. . . . pe . . . Attanà ca adinnàdàyã hoti para¤ ca adinnà- dàne samàdapeti adinnàdàne ca samanu¤¤o hoti . . . pe . . . Attanà ca adinnàdànà pañivirato para¤ ca . . . pe . . . adinnàdànà veramaõiyà ca samanu¤¤o hoti . . . 155. . . . pe . . . Attanà ca kàmesu micchàcàrã hoti para¤ ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph., ChS. add Acelakavaggo pañhamo, together with an uddàna. >/ #<[page 298]># %<298 ACELAKA-VAGGA. [III. 156.>% kàmesu micchàcàre samàdapeti kàmesu micchàcàre ca sama- nu¤¤o hoti . . . pe . . . Attanà ca kàmesu micchàcàrà pañivirato hoti para¤ ca kàmesu micchàcàrà veramaõiyà samàdapeti kàmesu micchà- càrà veramaõiyà ca samanu¤¤o hoti . . . 156. . . . pe . . . Attanà ca musàvàdã hoti para¤ ca musàvàde samàdapeti musàvàde ca samanu¤¤o hoti . . . pe . . . Attanà ca musàvàdà pañivirato hoti para¤ ca musàvàdà veramaõiyà samàdapeti musàvàdà veramaõiyà ca samanu¤¤o hoti . . . 157. . . . pe . . . Attanà ca pisuõàvàco hoti para¤ ca pisuõàya vàcàya samàdapeti pisuõàya vàcàya ca samanu¤¤o hoti . . . pe . . . Attanà ca pisuõàya vàcàya pañivirato hoti para¤ ca pisuõàya vàcàya veramaõiyà samàdapeti pisuõàya vàcàya veramaõiyà ca samanu¤¤o hoti . . . 158. . . . pe . . . Attanà ca pharusàvàco hoti para¤ ca pharu- sàya vàcàya samàdapeti pharusàya vàcàya ca samanu¤¤o hoti . . . pe . . . Attanà ca pharusàya vàcàya pañivirato hoti para¤ ca pharusàya vàcàya veramaõiyà samàdapeti pharusàya vàcàya veramaõiyà ca samanu¤¤o hoti . . . 159. . . . pe . . . Attanà ca samphappalàpã hoti para¤ ca samphappalàpe samàdapeti samphappalàpe ca samanu¤¤o hoti . . . pe . . . Attanà ca samphappalàpà pañivirato hoti para¤ ca sampha- ppalàpà veramaõiyà samàdapeti samphappalàpà veramaõiyà ca samanu¤¤o hoti . . . 160. . . . pe . . . Attanà ca abhijjhàlu hoti para¤ ca abhijjhàya samàdapeti abhijjhàya ca samanu¤¤o hoti . . . pe . . . Attanà ca anabhijjhàlu hoti para¤ ca anabhijjhàya samà- dapeti anabhijjhàya ca samanu¤¤o hoti . . . \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 299]># %% 161. . . . pe . . . Attanà ca vyàpannacitto hoti para¤ ca vyàpàde samàdapeti vyàpàde ca samanu¤¤o hoti . . . pe . . . Attanà ca avyàpannacitto hoti para¤ ca avyàpàde samàda- peti avyàpàde ca samanu¤¤o hoti . . . 162. . . . pe . . . Attanà ca micchàdiññhiko hoti para¤ ca micchàdiññhiyà samàdapeti micchàdiññhiyà ca samanu¤¤o hoti . . . pe . . . Attanà ca sammàdiññhiko hoti para¤ ca sammàdiññhiyà samàdapeti sammàdiññhiyà ca samanu¤¤o hoti. Imehi kho tãhi dhammehi samannàgato yathàbhataü nikkhitto evaü sagge ti\<*<1>*>/. 163. Ràgassa bhikkhave abhi¤¤àya tayo dhammà bhàvetabbà. Katame tayo? Su¤¤ato samàdhi, animitto samàdhi, appaõihito samàdhi. Ràgassa bhikkhave abhi¤¤àya ime tayo dhammà bhàvetabbà\<*<2>*>/. Ràgassa bhikkhave pari¤¤àya parikkhayàya pahànàya khayàya vayàya viràgàya nirodhàya càgàya pañinissaggàya ime tayo dhammà bhàvetabbà. Dosassa . . . pe . . . mohassa kodhassa upanàhassa makkhassa paëàsassa issàya macchariyassa màyàya sàñhe- yyassa thambhassa sàrambhassa mànassa atimànassa madassa pamàdassa abhi¤¤àya pari¤¤àya parikkhayàya pahànàya khayàya vayàya viràgàya nirodhàya càgàya pañinissaggàya ime tayo dhammà bhàvetabbà ti\<*<3>*>/. Idam avoca Bhagavà. Attamanà te bhikkhå Bhagavato bhàsitaü abhinandun ti. Ekanipàti ca Dukanipàti ca Tikanipàti ca samatti\<*<4>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Ph., ChS. add Kammapaññhapeyyàlaü nitthitaü || Pàõaü adinnamicchà ca|| musàvàdã ca pisuõà || pharusà samphappalàpà ca || abhijjhà byàpàdadiññhiyà || Kamappaññhàsupeyyàli || tiyakena niyojaye ti. 2 Ph. inserts the following: Ràgassa bhikkhave abhi¤¤àya tayo dhammà bhàvetabbà. Katame tayo? Savitakkasavicàro samàdhi, avitakkavicàramatto samàdhi, avitakkàvicàro samàdhi. Ràgassa bhikkhave abhi¤¤àya ime tayo dhammà bhàvetabbà. 3 Ph., ChS. add Ràgapeyyàlaü niññhitaü. 4 Ph. ekanipàta¤ ca dukanipàta¤ ca tikanipàta¤ ca samattaü. >/ #<[page 300]># %<300 UDDâNA I.>% Aïguttaranikàyavare sabba¤¤utaparamavisuddhadassanà nipàtà ekàdasa\<*<1>*>/ yeva pavattità uddànato te nisàmetha àdito: I. Itthiråpaü purisaråpaü pa¤ca nãvaraõàni ca akammani- yàdikaü pa¤ca pa¤ca cittaü anatthato (i.-iv.). Såkaü paduññharahado candano\<*<2>*>/ lahu pabhassaro àsave\<*<3>*>/ bhavamanasà bhàgãhi apare duve (v.-vi.6). Uppajjanti parihàni anatthàya asammosà\<*<4>*>/ catukoñikà\<*<5>*>/ mukha\<*<6>*>/ ete caturo sabbavatthità (vi.7-x.32). Adhammà vinayo ca bhàsitàciõõaü pa¤¤atti pa¤camaü àpatti lahu duññhulyaü sàvasesarakamena\<*<7>*>/ ca (x. 33 - xii.). Puggalo Sàriputto ca etadagge tath' eva ca aññhàna¤ ca nibbidàdasampadà\<*<8>*>/ (xiii. - xvi.). Anuppa¤¤a¤ ca kusalaü micchàdiññhi pavaóóhati yen' eva sattà asaddhammavuññhànena (xvii.- xviii. 2). Pare\<*<9>*>/ sàvajjakhipaü durakhàte\<*<10>*>/ ca nadvassaü\<*<11>*>/ manus- sesu majjhimà vi¤¤àtariyena cakkhunà (xvii.3 - xviii.16). Dassanà savanà dhàraõà upaparikkhaõà attham a¤¤àya dassaü\<*<12>*>/ saggo saüviggena vassaggàrammaõena ca. Annena ca ye vuttà ye attharasena ca dve manussà dve devà nira- yena\<*<13>*>/ apare duve. Dve tiracchànayoniyo dve pettivisayà Jambudãpesu yojaye (xix.). Ara¤¤e\<*<14>*>/ piõóapàtaü paüsukåladhammakathikà vinayena ca bahusaccathàvareyya-àkappà dve ca honti (xx.1). Parivàrajjhànamettà upaññhànaü\<*<15>*>/ padhàna-indriyabala- bojjhaïgamaggo abhibhàyatanavimokkhakasiõena ca (xx. 2 - xx. 63). \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Tr. ekàdase. 2 MSS. phandano. 3 Ba., D., P., T. àseva. 4 Tr., Bb. asammosà; D., P., etc, asammeca. 5 Bb., P. cakutoñikà. 6 So all the MSS. 7 P. sàvasesaü kamena. 8 So all the MSS. 9 Tr., Ba. care. 10 Ba., Tr. dukkate; Bb., D., T., P. durakhate. 11 Tr. na vassaü. 12 P. dasaü. 13 Ba., Tr. niraye. 14 MSS. a¤¤e. 15 Bb., P. upaññhànaü,? uppannànam (see xx. 14). >/ #<[page 301]># %< UDDâNA II. 301>% Dve sa¤¤à anussate jhànà\<*<1>*>/ sahagatehi yojaye accharà ca mahà\<*<2>*>/-samuddo saüvegà passaddhi akusalaü kusalena ca (xx.63-xxi.16). Avijjà pa¤¤à pabhedo ca pañivedho pañisambhidà caturo phalena\<*<3>*>/ pañilàbho vuóóhi vepullatàya ca (xxi.17-xxi.31-4). Mahàputhuvepulla¤ ca gambhãraü asamantabhåri¤ ca bàhu-sã-lahu-hàsu-java-tikkha-nibbedhena ca (xxi. 31-5 - xxi. 31-16). Bhu¤janti bhattà parihãnaü viraddhaü pamadiüsu te muññhàsevanabhàvanabahulà abhi¤¤à-pari¤¤àya ca atho sacchikiriyàya (xxi.17-70). Pañhamo nipàto. II. Vajjappadhànatapanãyà atho pi uppa¤¤àsiü sa¤¤ojana¤ ca kaõha¤ ca sukkam\<*<4>*>/ athavassam upagacche balabojjhaïga- jhànena desanà-vikaraõena ca adhamma-cariyà akatattà ekaüsaü akusalaü atho pi sammosà (i.-ii.). Bàlo ca duññho bhàsita¤ ca neyatthà pañichanna-diññhisãlena vijjabhàgiyena ca (iii.). Bhåmi duppañikàro\<*<5>*>/ kiüvàdi\<*<6>*>/ dakkhiõeyyà sa¤¤ojana- samacittà caraõakacoro\<*<7>*>/ pañipatti vya¤janena ca (iv.). Uttànavaggà aggavatã ariyakasañena\<*<8>*>/ pa¤camaü ukkàcita- àmisa-garuvisama-adhammikà adhammàdã ti (v.). Hita-accherakaü anutappa-thåpàrahà atho pi dve buddhà asanã tayo kimpurisavijàyanam atha sannivàsasaüsàrena cà ti (vi.). Gihã ca kàma-upadhi-àsavasàmisa¤ ca ariyena kàyapãti- sàtasamàdhinivatti ca (vii.). Nidàna¤ ca hetusaïkhàrapaccayaråpaü vedayitaü sa¤¤aü vi¤¤àõam ya¤ ca saïkhataü vimuttipaggaho nàmaü (viii.). \<-------------------------------------------------------------------------- 1 MSS. ñhànà. 2 MSS. me. 3 D., T. phale. 4 MSS. kaõhà ca sukkalo. 5 MSS. duppañikkàro. 6 MSS. kiüdi. 7 Sic MSS. 8 MSS. ariyakàsata. >/ #<[page 302]># %<302 UDDâNA III.>% Vijjà bhavesu diññhi ahiri hiri dovacassam atha dhàtuyo àpatti-vuññhàna-kusalatà\<*<1>*>/ (ix.). Bàlà ca kappiyàpatti adhammavinayena ca kukkuccakappi- yàpatti adhammavinayena ca (x.). Puggalo subhanimitta¤\<*<2>*>/ ca ceto bàlena pa¤camaü pa¤¤à asokapubbakàrã\<*<3>*>/ ca vitthogo\<*<4>*>/ duttappa-paccaya¤ ca\<*<5>*>/ vutta- garukà lahukà\<*<6>*>/ duññhullena cà ti (xi.). âyàcani cattàro khatehi\<*<7>*>/ ca durapari\<*<8>*>/-sacittako và vinaye\<*<9>*>/ càgaü pariccàgaü bhogà sambhogà saüvibhàgà saïgàhamanuggàham atho pi anukampena cà ti (xii.-xiii.). Santhàrà pañisanthàrà esanà pariyesanà pariyeññhiyo påjà àtitheyya-iddhi-vuóóhi-ratana-sannicayà\<*<10>*>/ (xiv.). Samàpatti ajjava¤ ca khanti sàkalyaü avihiüsà dve indri- yapañisaïkhànasati\<*<11>*>/ samatho\<*<12>*>/ vipatti-sampadà-visuddhi- diññhi-asantuññha-muññhasaccena ca pa¤¤àsako (xv.). Dve dhammà sekho ta¤ ca kaveyyaü\<*<13>*>/ kusalànavajja¤\<*<14>*>/ ca sukhudraya¤ ca vivekaü\<*<15>*>/ vyàpajjhasataü dukkhena ca tayo ca. Sammukhà dve pavàraõà tajjaniyaü niyassa¤ ca pabba- janiya¤ ca sàràõaü ukkhepo parivàso ca målamànatta- abbhànaü (xvi.-xvii.). Dutiyo nipàto. III. Bàla-lakkhaõacittà\<*<16>*>/ accayaü\<*<17>*>/ ayonisena ca akusala- sàvajja-savyàpajjha-duccarita-malena ca\<*<18>*>/ (1-10). Nàtako sàràõãyo niràso\<*<19>*>/ cakkavatti Pacetaõo apaõõa- kataü\<*<20>*>/ [attà] devà pàpaõikà\<*<21>*>/ apara duve\<*<22>*>/ (11-20). \<-------------------------------------------------------------------------- 1 MSS. vuññhànà àcesà (Tr. àcesata). 2 MSS. sukha--. 3 MSS. pubbari. 4 Sic MSS. 5 -paccaya¤ ca from the text; Bb., P., etc., -pa¤caña¤ca; T., Tr. -pa¤ca; D.-pa¤cama¤ ca. 6 MSS. liyukà. 7 Ba. khato hi; D., Bb. caro; P. catehi. 8 Sic MSS. 9 ? read sacittavodàna¤ ca vinayo. 10 MSS.- rataü na sanivàsa. 11 MSS. -pañisaïkhà sati. 12 MSS. samàdho. 13 MSS. Dve mano (mato) siye kho ta¤ ca kaveyyaü. 14 MSS. kusalanuppajja¤. 15 ? read vipàkaü. 16 Ph. Bhayaü lakkhaõacitta¤ ca. 17 SS. acca; Ph. accaya¤ ca. 18 Ph. -khataü malan ti. 19 Ph. sàràõàyo bhikkhu. 20 MSS.- kattiü (Tr. kattaü); Ph. -kattà. 21 SS. pàpaniye; (Tr. pàpaniya). 22 Ph. devo ca deve paõikena cà ti. >/ #<[page 303]># %< UDDâNA III. 303>% Kàyasakkhã gilàno saïkhàro bahukàro aråko\<*<1>*>/ àsevitabbo jegucchi-pupphabhàõã andho avakujjena ca\<*<2>*>/ (21-30). Sabrahmak' ânanda-Sàriputta-nidànam âëavakena ca\<*<3>*>/ devadåtà dve ràjà sukhumàlàdhipatiyena ca vagga\<*<4>*>/ (31-40). Sammukhiññhànaparesa-pavattanã paõóito sãlavà saïkhataü pabbatàtappa\<*<5>*>/-mahàcorena te dasa [pa¤¤àsako] (41-50). Dve janà\<*<6>*>/ bràhmaõa-paribbàjakà nibbànamahàsàlena ca Vacchagottena\<*<7>*>/ ca Tikaõõo Jànussoõi-Saïgàravena\<*<8>*>/ ca\<*<9>*>/ (51-60). Titthaü bhaya¤ ca Venàgo Sarabho Kesaputtiyà\<*<10>*>/ Sàëho ca kathà-vatthuü a¤¤atitthiyà\<*<11>*>/ akusulamåla-uposathaï- gena te dasa\<*<12>*>/ (61-70). Channo\<*<13>*>/ àjãvako Sakko nigaõñhasamàdapetabbena ca bhava-cetanà-patthanà-upaññhàna-gandha-abhibhåna saha <ânandavaggo (71-80).> Samaõà\<*<14>*>/ ca yaü sukhettaü\<*<15>*>/ Vajjiputtaü sekhena pa¤ca masàyo\<*<16>*>/ ca sàdhikà vuttà\<*<17>*>/ dve sikkhà\<*<18>*>/ atha Païkadhàyena ca\<*<19>*>/ (81-90). Accàyika¤\<*<20>*>/ ca pavivekaü aggavatiparisà\<*<21>*>/ ca tayo àjànãyo vatthaü\<*<22>*>/ atha potthakaü loõaphalena\<*<23>*>/ paüsudhovaka- suvaõõakàrena ca paõõàsako\<*<24>*>/ (91-100). Pubbe pariyesanà assàdo ruõõo\<*<25>*>/ tiõõaü atitti\<*<26>*>/ dve kåñà dve nidànàni\<*<27>*>/ apare duve\<*<28>*>/ (101-110). \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS. àkàrakkho (Tr. àrakkho). 2 Ph. Seññhagilànasaïkhàrà bahukàva-jãrena ca ante avakujjatà ti. 3 SS.-Sàriputta nidà hakena ca. 4 Ph. Brahmànanda Sariputtànaü nidànaü tattha kenaci dutà dve ca ràjàno sukhumàlà dhipateyyena cà ti. 5 SS. Sammukhiññhànaparisavattana paõóitasevitaükhataü patiü àtappa; Ph. Sammukhà ñhànapaccattaü paresaü paõóitaü sãlavaü saïkhàra-pabbatàtappa. 6 SS. ràjà. 7 SS. vaggo tena. 8 SS. atho-soõi saïgarakena. 9 Ph. Dve janà brahmaõà c'eva paribbàjana-nibbutaü palojappo atik-kanto soõi sangàravena cà ti. 10 SS. Kesaputtike. 11 SS. a¤¤atitthiya. 12 Ph. Titthakhàya¤ca vedana so pabhàga pavattiyo Sàëho va tivatti ca titthiya målåposatho. 13 SS. Pa¤¤àsako paõõà. 14 SS. nigaõñha samàpa¤¤ena ca . . . samànà. 15 SS. gukhettaü. 16 Sic MSS. 17 SS. sàvãkà vuttà (Tr. puttà). 18 SS. sekhà. 19 Ph. Chandho àjãvako sakko nigaõñho tathà bbavo ti sãlabbatà gandhà ca cåëànã ti. 20 SS. àcàyika¤ (Tr. àpàyika¤). 21 SS. ariyapariyesana¤. 22 SS. vuttà. 23 SS. potthakaloõaphale. 24 Ph. Accàyika¤ ca sukhittattaü sadà bodhisattassa tayo àjàniyo yeva loõakena saïkapuggalà. 25 Tr. assàdo saõo ruõõo; D., T. assàde sane ruõõo. 26 SS. pa¤camaü atitta. 27 SS. dve kåñànidàne. 28 Ph. Pubbe manusse assàdo samànoõõa pa¤¤akaü atitthi dve catutthàni nidànàni apare dve ti. >/ #<[page 304]># %<304 UDDâNA.>% Apàyikà\<*<1>*>/ dullabho appameyyo àna¤càyatanena\<*<2>*>/ vipattiyo\<*<3>*>/ apaõõako kammantaü\<*<4>*>/ dve soceyyà moneyyena ca vaggo\<*<5>*>/ (111-120)\<*<6>*>/. Kusinàra-bhaõóana-Gotamakà Bharaõóu-Hatthakena ca kañuviyaü\<*<7>*>/ dve Anuruddhà pañichanna-pàsàõalekhena te dasa\<*<8>*>/ (121-130). Yodhà\<*<9>*>/ parisà mitto uppàdakesakambalasampadà vuddhi tayo ca assakhaëuïka\<*<10>*>/ tayo ca moranivàpena vaggo\<*<11>*>/ (131-140). Akusalà sàvajjà visama-asucinà saha khato ca honti cattàri vandana-sukha-pubbaõhena vaggo\<*<12>*>/ (141-150). Tikanipàto samatto.\<*<13>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS. apàyike. 2 Ba., Tr. ana¤jasaõóena; D., T., etc. ana¤jasaddhena. 3 Not in the MSS. 4 SS. apaõõake kammataü. 5 SS. vaggo visi. 6 Ph. apàyiko dullabho appameyyaü ana¤¤aü vipattisampadà aññhamaü apanakammanto dve ca soceyyaü moneyya¤ cà ti. 7 SS. Rabhaõóa-Gotamakà Bharaõóa-Chattakena ca kaduviyaü. 8 Ph. Kusinàya-bhaõóanà c'eva gonàma Bhaõóa-Hatthakà kaviyatthe Anuruddha-pañichannaü lekhena te dasà ti. 9 SS. yovà. 10 SS. assakheëoko tàyo. 11 Ph. Yodha purisamãta¤ ca uppàdo kesakambalo saddhà vuddhã tayo ca assà tayo dhammà nivàsinà ti. 12 Ph. Akusala¤ ca sàvajja¤ ca visama¤ ca asucinà saha || caturo khataü vandanà ca pubbaõhe ca terassà ti. 13 In ChS.: Ekakanipàta: no uddàna. Duka-: only for 1st and 5th Vaggas (wording differs from Morris). Tika-: a separate uddàna for each vagga, including Acelakav-, Kamma-pathapeyyàla, and Ràgapeyyàla, for which uddànas are missing in Morris' uddàna. Wordings differ. >/