Majjhima-Nikaya, Suttantas 107-152 Based on Vol. III, ed. by R. Chalmers, London : Pali Text Society 1899 (Reprinted 1951, 1977) Input by the Dhammakaya Foundation, Thailand, 1989-1996 [GRETIL-Version vom 6.11.2014] NOTICE This file is (C) Copyright the Pali Text Society and the Dhammakaya Foundation, 2015. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License. These files are provided by courtesy of the Pali Text Society for scholarly purposes only. In principle they represent a digital edition (without revision or correction) of the printed editions of the complete set of Pali canonical texts published by the PTS. While they have been subject to a process of checking, it should not be assumed that there is no divergence from the printed editions and it is strongly recommended that they are checked against the printed editions before quoting. ANNOTATED VERSION #<...># = BOLD %<...>% = ITALICS *<...>* = SUPERSCRIPT \<...>\ = REDLINE ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf and http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf For further information see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm ___________________________________________________________________ Majjhima-NikÃya Vol. III #<[page 001]># %< 1>% 107. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthi- yaæ viharati PubbÃrÃme MigÃramÃtu pÃsÃde. Atha kho Gaïaka-MoggallÃno brÃhmaïo yena Bhagavà ten' upa- saækami, upasaækamitvà Bhagavatà saddhiæ sammodi sammodanÅyaæ kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Gaïaka-MoggallÃno brÃhmaïo Bhagavantaæ etad avoca: SeyyathÃpi, bho Gotama, imassa MigÃramÃtu pÃsÃdassa dissati anupubba- sikkhà anupubbakiriyà anupubbapaÂipadÃ, yadidaæ yÃva pacchimà sopÃnakaÊebarÃ;\<*<1>*>/ imesam pi hi, bho Gotama, brÃhmaïÃnaæ dissati anupubbasikkhà anupubbakiriyà anu- pubbapaÂipadÃ, yadidaæ ajjhene; imesam pi hi, bho Gotama, issÃsÃnaæ dissati anupubbasikkhà anupubbakiriyà anupubba- paÂipadÃ, yadidaæ issatthe; amhÃkam pi hi, bho Go- tama, gaïÃnaæ gaïÃnÃjÅvÃnaæ dissati anupubbasikkhà anupubbakiriyà anupubbapaÂipadÃ, yadidaæ saækhÃne. Mayaæ hi, bho Gotama, antevÃsÅ labhitvà paÂhamaæ evaæ gaïÃpema: Ekaæ ekakaæ, dve dukÃ, tÅïi tikÃ, cattÃri catukkÃ, pa¤ca pa¤cakÃ, cha chakkÃ, satta sattakÃ, aÂÂha aÂÂhakÃ, nava navakÃ, dasa dasakà ti; satam pi mayaæ, bho Gotama, gaïÃpema. Sakkà nu kho, bho Gotama, imasmiæ pi dhammavinaye evam eva anupubbasikkhà anupubbakiriyà anupubbapaÂipadà pa¤¤Ãpetun ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu (the R.Aå. MS. correcting from s--varÃ); Si sopÃïakaÊevarÃ; Sk sopÃnakaÊeparÃ; Sy sopÃnakaleparÃ. Cf. supra II. 93, and II. Vinaya 128. >/ #<[page 002]># %<2 III. UPARIPA××ùSAõ.>% SakkÃ, brÃhmaïa, imasmiæ dhammavinaye anupubba- sikkhà anupubbakiriyà anupubbapaÂipadà pa¤¤Ãpetuæ. SeyyathÃpi, brÃhmaïa, dakkho assadamako bhadraæ assÃjÃnÅyaæ labhitvà paÂhamen' eva mukhÃdhÃne\<*<1>*>/ kÃraïaæ karoti, atha uttariæ kÃraïaæ karoti;-- evam eva kho, brÃhmaïa, TathÃgato purisadammaæ labhitvà paÂhamaæ evaæ vineti: Ehi tvaæ, bhikkhu, sÅlavà hohi, pÃtimokkha- saævarasaævuto viharÃhi ÃcÃragocarasampanno, aïumattesu vajjesu bhayadassÃvÅ samÃdÃya sikkhassu sikkhÃpadesÆti\<*<2>*>/. Yato kho, brÃhmaïa, bhikkhu sÅlavà hoti, pÃtimokkha- saævarasaævuto hoti ÃcÃragocarasampanno, aïumattesu vajjesu bhayadassÃvÅ samÃdÃya sikkhati sikkhÃpadesu, tam enaæ TathÃgato uttariæ vineti: Ehi tvaæ, bhikkhu, indriyesu guttadvÃro hohi cakkhunà rÆpaæ disvà mà ni- mittaggÃhÅ mà 'nubya¤janaggÃhÅ. Yato 'dhikaraïam\<*<3>*>/ enaæ cakkhundriyaæ asaævutaæ viharantaæ abhijjhÃdomanassà pÃpakà akusalà dhammà anvÃssaveyyuæ, tassa saævarÃya paÂipajja, rakkha cakkhundriyaæ, cakkhundriyasaævaraæ Ãpajja; sotena saddaæ sutvà --pe-- ghÃnena gandhaæ ghÃyitvà --pe-- jivhÃya rasaæ sÃyitvà --pe-- kÃyena phoÂ- Âhabbaæ phusitvà --pe-- manasà dhammaæ vi¤¤Ãya mà nimittaggÃhÅ mà 'nubya¤janaggÃhÅ. Yato 'dhikaraïam enaæ manindriyaæ asaævutaæ viharantaæ abhijjhÃdomanassà pÃpakà akusalà dhammà anvÃssaveyyuæ, tassa saævarÃya paÂipajja, rakkha manindriyaæ, manindriyasaævaraæ ÃpajjÃ- ti. Yato kho, brÃhmaïa, bhikkhu indriyesu guttadvÃro hoti, tam enaæ TathÃgato uttariæ vineti:-- Ehi tvaæ, bhikkhu, bhojane matta¤¤Æ hohi, paÂisaÇkhà yoniso ÃhÃraæ ÃhÃrey- yÃsi n' eva davÃya na madÃya na maï¬anÃya na vibhÆsanÃya yÃvad eva imassa kÃyassa Âhitiyà yÃpanÃya vihiæsÆparatiya brahmacariyÃnuggahÃya: Iti purÃïa¤ ca vedanaæ paÂi- haÇkhÃmi, nava¤ ca vedanaæ na uppÃdessÃmi, yÃtrà ca me bhavissati anavajjatà ca phÃsuvihÃro cÃti. Yato kho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Bu: mukhaÂhÃne ti mukhaÂhapane 2 So Si; Sy sikkhÃpadehÅti; Sk sikkhÃpadÃdehÅti 3 Si yatvÃdhikaraïaæ. >/ #<[page 003]># %< 1.7. GA×AKAMOGGALLùNASUTTAõ (107). 3>% brÃhmaïa, bhikkhu bhojane matta¤¤Æ hoti, tam enaæ TathÃgato uttariæ vineti: Ehi tvaæ, bhikkhu, jÃgariyaæ anuyutto viharÃhi, divasaæ caÇkamena nisajjÃya ÃvaraïÅyehi dhammehi cittaæ parisodhehi, rattiyà paÂhamaæ yÃmaæ caÇkamena nisajjÃya ÃvaraïÅyehi dhammehi cittaæ pari- sodhehi, rattiyà majjhimaæ yÃmaæ dakkhiïena passena sÅhaseyyaæ kappeyyÃsi pÃde pÃdaæ accadhÃya sato sampa- jÃno uÂÂhÃnasa¤¤aæ manasikaritvÃ, rattiyà pacchimaæ yÃmaæ paccuÂÂhÃya caÇkamena nisajjÃya ÃvaraïÅyehi dhammehi cittaæ parisodhehÅti. Yato kho, brÃhmaïa, bhikkhu jÃgariyaæ anuyutto hoti, tam enaæ TathÃgato uttariæ vineti: Ehi tvaæ, bhikkhu, satisampaja¤¤ena samannÃgato hohi, abhikkante paÂikkante sampajÃnakÃrÅ Ãlokite vilokite sampajÃnakÃrÅ, sammi¤jite pasÃrite sampa- jÃnakÃrÅ, saæghÃÂipattacÅvaradhÃraïe sampajÃnakÃrÅ, asite pÅte khÃyite sÃyite sampajÃnakÃrÅ, uccÃrapassÃvakamme sampajÃnakÃrÅ, gate Âhite nisinne sutte jÃgarite bhÃsite tuïhÅbhÃve sampajÃnakÃrÅ ti. Yato kho, brÃhmaïa, sati- sampaja¤¤ena samannÃgato hoti, tam enaæ TathÃgato uttariæ vineti: Ehi tvaæ, bhikkhu, vivittaæ senÃsanaæ bhaja ara¤¤aæ rukkhamÆlaæ pabbataæ kandaraæ giriguhaæ susÃnaæ vanapatthaæ abbhokÃsaæ palÃlapu¤jan ti. So vivittaæ senÃsanaæ bhajati ara¤¤aæ rukkhamÆlaæ pabba- taæ kandaraæ giriguhaæ susÃnaæ vanapatthaæ abbho- kÃsaæ palÃlapu¤jaæ. So pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂik- kanto nisÅdati pallaÇkaæ Ãbhujitvà ujuæ kÃyaæ païidhÃya parimukhaæ satiæ upaÂÂhapetvÃ. So abhijjhaæ loke pahÃya vigatÃbhijjhena cetasà viharati, abhijjhÃya cittaæ parisodheti; byÃpÃdapadosaæ pahÃya abyÃpannacitto viha- rati sabbapÃïabhÆtahitÃnukampÅ, byÃpÃdapadosà cittaæ parisodheti; thÅnamiddhaæ pahÃya vigatathÅnamiddho viharati Ãlokasa¤¤Å sato sampajÃno, thÅnamiddhà cittaæ parisodheti; uddhaccakukkuccaæ pahÃya anuddhato viharati ajjhattaæ vÆpasantacitto uddhaccakukkuccà cittaæ pari- sodheti; vicikicchaæ pahÃya tiïïavicikiccho viharati akathaækathÅ kusalesu dhammesu vicikicchÃya cittaæ parisodheti. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 004]># %<4 III. UPARIPA××ùSAM.>% So ime pa¤ca nÅvaraïe pahÃya cetaso upakkilese pa¤¤Ãya dubbalÅkaraïe vivicc' eva kÃmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaæ savicÃraæ vivekajaæ pÅtisukhaæ paÂhamajjhÃ- naæ upasampajja viharati; vitakkavicÃrÃnaæ vÆpasamà ajjhattaæ sampasÃdanaæ cetaso ekodhibhÃvaæ avitakkaæ avicÃraæ samÃdhijaæ pÅtisukhaæ dutiyajjhÃnaæ upasam- pajja viharati; pÅtiyà ca virÃgà upekhako ca viharati sato ca sampajÃno sukha¤ ca kÃyena paÂisaævedeti yan taæ ariyà Ãcikkhanti: Upekhako satimà sukhavihÃrÅ ti tati- yajjhÃnaæ upasampajja viharati; sukhassa ca pahÃnà duk- khassa ca pahÃnà pubbe va somanassadomanassÃnaæ atthagamà adukkhamasukhaæ upekhÃsatipÃrisuddhiæ catut- thajjhÃnaæ upasampajja viharati. Ye kho te, brÃhmaïa, bhikkhÆ sekhà appattamÃnasà anuttaraæ yogakkhemaæ patthayamÃnà viharanti, tesu me ayaæ evarÆpÅ anusÃsanÅ hoti. Ye pana te bhikkhÆ arahanto khÅïÃsavà vusitavanto katakaraïÅyà ohitabhÃrà anuppattasadatthà parikkhÅïa- bhavasaæyojanà sammada¤¤Ã vimuttÃ, tesaæ ime dhammà diÂÂhadhammasukhavihÃrÃya c' eva saævattanti satisampa- ja¤¤Ãya cÃti. Evaæ vutte Gaïaka-MoggallÃno brÃhmaïo Bhaga- vantaæ etad avoca: Kin nu kho bhoto Gotamassa sÃvakà bhotà Gotamena evaæ ovadiyamÃnà evaæ anusÃsiyamÃnà sabbe va accantaniÂÂhaæ nibbÃnaæ ÃrÃdhenti udÃhu ekacce n' ÃrÃdhentÅti? Appekacce kho, brÃhmaïa, mama sÃvakà evaæ ovadi- yamÃnà evaæ anusÃsiyamÃnà accantaniÂÂhaæ nibbÃnaæ ÃrÃdhenti; ekacce n' ÃrÃdhentÅti. Ko nu kho, bho Gotama, hetu ko paccayo yan tiÂÂhat' eva nibbÃnaæ tiÂÂhati nibbÃnagÃmimaggo tiÂÂhati bhavaæ Gotamo samÃdapetÃ, atha ca pana bhoto Gotamassa sÃvakà bhotà Gotamena evaæ ovadiyamÃnà evaæ anusÃsiyamÃnà appekacce accantaniÂÂhaæ nibbÃnaæ ÃrÃdhenti, ekacce n' ÃrÃdhentÅti? Tena hi, brÃhmaïa, ta¤ ¤ev' ettha paÂipucchissÃmi. Yathà te khameyya tathà naæ byÃkareyyÃsi. Taæ kim \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 005]># %< 7. GA×AKAMOGGALLùNASUTTAõ (107). 5>% ma¤¤asi, brÃhmaïa? Kusalo tvaæ RÃjagaha-gÃmissa mag- gassÃti? Evaæ, bho; kusalo ahaæ RÃjagaha-gÃmissa maggassÃti. Taæ kim ma¤¤asi, brÃhmaïa? Idha puriso Ãgacchey- ya RÃjagahaæ gantukÃmo; so taæ upasaækamitvà evaæ vadeyya: IcchÃm' ahaæ, bhante, RÃjagahaæ gantuæ; tassa me RÃjagahassa maggaæ\<*<1>*>/ upadisÃti. Tam enaæ tvaæ evaæ vadeyyÃsi: Evam, bho purisa; ayam maggo RÃja- gahaæ gacchati, tena muhuttaæ gaccha; tena muhuttaæ gantvà dakkhissasi amukaæ nÃma gÃmaæ, tena muhuttaæ gaccha; tena muhuttaæ gantvà dakkhissasi amukaæ nÃma nigamaæ, tena muhuttaæ gaccha; tena muhuttaæ gantvà dakkhissasi RÃjagahassa ÃrÃmarÃmaïeyyakaæ vanarÃmaïey- yakaæ bhÆmirÃmaïeyyakaæ pokkharaïirÃmaïeyyakan ti. So tayà evaæ ovadiyamÃno evaæ anusÃsiyamÃno ummaggaæ gahetvà pacchÃmukho gaccheyya. Atha dutiyo puriso Ãgaccheyya RÃjagahaæ gantukÃmo, so taæ upasaækamitvà evaæ vadeyya: IcchÃm 'ahaæ, bhante, RÃjagahaæ gantuæ, tassa me RÃjagahassa maggaæ upadisÃti. Tam enaæ tvaæ evaæ vadeyyÃsi: Evam, bho purisa; ayam maggo RÃja- gahaæ gacchati, tena muhuttaæ gaccha; tena muhuttaæ gantvà dakkhissasi amukaæ nÃma gÃmaæ, tena muhuttaæ gaccha; tena muhuttaæ gantvà dakkhissasi amukaæ nÃma nigamaæ, tena muhuttaæ gaccha; tena muhuttaæ gantvà dakkhissasi RÃjagahassa ÃrÃmarÃmaïeyyakaæ vanarÃmaïey- yakaæ bhÆmirÃmaïeyyakaæ pokkharaïirÃmaïeyyakan ti. So tayà evaæ ovadiyamÃno evaæ anusÃsiyamÃno sotthinà RÃjagahaæ gaccheyya. -- Ko nu kho, brÃhmaïa, hetu ko paccayo yan tiÂÂhat' eva RÃjagahaæ tiÂÂhati RÃjagahagÃ- mimaggo tiÂÂhasi tvaæ samÃdapetÃ, atha ca pana tayà evaæ ovadiyamÃno evaæ anusÃsiyamÃno eko puriso ummaggaæ gahetvà pacchÃmukho gaccheyya, eko sotthinà RÃjagahaæ gaccheyyÃti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sy corrects maggaæ to maggassa; Sk maggassa. >/ #<[page 006]># %<6 III. UPARIPA××ùSAõ.>% Ettha kvÃhaæ,\<*<1>*>/ bho Gotama, karomi? -- MaggakkhÃyÅ 'haæ,\<*<2>*>/ bho GotamÃti. Evam eva kho, brÃhmaïa, tiÂÂhat' eva nibbÃnaæ tiÂÂhati nibbÃnagÃmimaggo tiÂÂhÃm' ahaæ samÃdapetÃ. Atha ca pana mama sÃvakà mayà evaæ ovadiyamÃnà evaæ anusÃsi- yamÃnà appekacce accantaniÂÂhaæ nibbÃnaæ ÃrÃdhenti ekacce n' ÃrÃdhenti. Ettha kvÃhaæ, brÃhmaïa, karomi? -- MaggakkhÃyÅ, brÃhmaïa, TathÃgato ti. Evaæ vutte Gaïaka-MoggallÃno brÃhmaïo Bhaga- vantaæ etad avoca: Ye 'me, bho Gotama, puggalà asaddhÃ\<*<3>*>/ jÅvikatthÃ\<*<4>*>/ agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajità saÂhà mÃyÃvino keÂubhino uddhatà unnalÃ\<*<5>*>/ capalà mukharà vikiïïavÃcà indriyesu aguttadvÃrà bhojane amatta¤¤uno jÃgariyaæ ananuyuttà sÃma¤¤e anapekhavanto sikkhÃyÃ\<*<6>*>/ na tibbagÃravà bÃhulikÃ\<*<7>*>/ sÃthalikà okkamane pubbaÇgamà paviveke nikkhittadhurà kusÅtà hÅnaviriyà muÂÂhassatino\<*<8>*>/ asampajÃnà asamÃhità vibbhantacittà duppa¤¤Ã elamÆgÃ,\<*<9>*>/ na tehi bhavaæ Gotamo saddhiæ saævasati. Ye pana kulaputtà saddhà agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajità asaÂhà amÃyÃvino akeÂubhino anuddhatà anunnalà acapalà amu- kharà avikiïïavÃcà indriyesu guttadvÃrà bhojane matta¤- ¤uno jÃgariyaæ anuyuttà sÃma¤¤e apekhavanto sikkhÃya tibbagÃravà na bÃhulikà na sÃthalikà okkamane nikkhitta- dhurà paviveke pubbaÇgamà Ãraddhaviriyà pahitattà upaÂÂhi- tasatino sampajÃnà samÃhità ekaggacittà pa¤¤avanto anelamÆgÃ, tehi bhavaæ Gotamo saddhiæ saævasati. SeyyathÃpi, bho Gotama, ye keci mÆlagandhà kÃÊÃnu- sÃrikaæ tesaæ aggam akkhÃyati, ye keci sÃragandhà lohita- candanaæ tesaæ aggam akkhÃyati, ye keci pupphagandhà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si kyÃhaæ. 2 Si maggakkhÃyÃhaæ. 3 Sky assaddhÃ. 4 Sk adds: na sattha; Sy adds: na saddhÃ. 5 So Sy; Sk omits, but reads anunnalà infra; Si unnaÊÃ. 6 Si anapekkhavanto s. na t.; Sky anapekhavanto na s. t. 7 So Sky; Si bÃhullikÃ. 8 Sky m--ati. 9 So Sky Si and Bu. Cf. I. JÃt. 247-8; but see Vol. I of Majjhima, p. 527. >/ #<[page 007]># %< 1. 8. GOPAKAMOGGALLùNASUTTAõ (108). 7>% vassikaæ tesaæ aggam akkhÃyati, -- evaæ eva kho bhoto Gotamassa ovÃdo paramajjadhammesu. Abhikkantaæ, bho Gotama, abhikkantaæ, bho Gotama. SeyyathÃpi, bho Gotama, nikkujjitaæ và ukkujjeyya, paÂichannaæ và vivareyya, mÆÊhassa và maggaæ Ãcikkheyya, andhakÃre và telapajjotaæ dhÃreyya: Cakkhumanto rÆpÃni dakkhintÅ- ti;-- evam evà bhotà Gotamena anekapariyÃyena dhammo pakÃsito. EsÃhaæ bhavantaæ Gotamaæ saraïaæ gacchÃmi dhamma¤ ca bhikkhusaægha¤ ca; upÃsakaæ maæ bhavaæ Gotamo dhÃretu ajjatagge pÃïupetaæ saraïaæ gatan ti. GA×AKAMOGGALLùNASUTTAõ SATTAMAõ. 108. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ ùnando RÃjagahe viharati VeÊuvane KalandakanivÃpe aciraparinibbute Bhaga- vati. Tena kho pana samayena rÃjà MÃgadho AjÃtasattu Vedehiputto RÃjagahaæ paÂisaækhÃrÃpeti ra¤¤o Pajjotassa ÃsaækamÃno. Atha kho Ãyasmà ùnando pubbaïhasama- yaæ nivÃsetvà pattacÅvaraæ ÃdÃya RÃjagahaæ piï¬Ãya pÃvisi. Atha kho Ãyasmato ùnandassa etad ahosi: Atippago kho tÃva RÃjagahaæ piï¬Ãya carituæ; yannÆnÃhaæ yena Gopaka-MoggallÃnassa brÃhmaïassa kammanto yena Gopaka-MoggallÃno brÃhmaïo ten' upasaækameyyan ti. Atha kho Ãyasmà ùnando yena Gopaka-MoggallÃnassa brÃh- maïassa kammanto yena Gopaka-MoggallÃno brÃhmaïo ten' upasaækami. Addasà kho Gopaka-MoggallÃno brÃhmaïo Ãyasmantaæ ùnandaæ dÆrato va Ãgacchantaæ, disvà Ãyasmantaæ ùnandaæ etad avoca: Etu kho bhavaæ ùnando, svÃgataæ bhoto ùnandassa, cirassaæ kho bhavaæ ùnando imaæ pariyÃyam akÃsi yadidaæ idh' ÃgamanÃya. NisÅdatu bhavaæ ùnando, idam Ãsanaæ pa¤¤attan ti. NisÅdi kho Ãyasmà ùnando pa¤¤atte Ãsane. Gopaka- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 008]># %<8 III. UPARIPA××ùSAõ.>% MoggallÃno pi kho brÃhmaïo a¤¤ataraæ nÅcaæ Ãsanaæ gahetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Gopaka-MoggallÃno brÃhmaïo Ãyasmantaæ ùnandaæ etad avoca:-- Atthi kho, ùnanda, ekabhikkhu pi tehi dhammehi sabbena sabbaæ sabbathà sabbaæ samannÃgato, yehi dhammehi samannÃgato so bhavaæ Gotamo ahosi arahaæ sammÃsambuddho ti? Na 'tthi kho, brÃhmaïa, ekabhikkhu pi tehi dhammehi sabbena sabbaæ sabbathà sabbaæ samannÃgato, yehi dhammehi samannÃgato so Bhagavà ahosi arahaæ sammÃ- sambuddho. So hi, brÃhmaïa, Bhagavà anuppannassa maggassa uppÃdetà asa¤jÃtassa maggassa sa¤jÃnetÃ, anak- khÃtassa maggassa akkhÃtÃ, magga¤¤Æ maggavidÆ mag- gakovido. MaggÃnugà ca pana etarahi sÃvakà viharanti pacchà samannÃgatà ti. Aya¤ ca hi idaæ Ãyasmato ùnandassa Gopaka-Moggal- lÃnena brÃhmaïena saddhiæ antarÃkathà vippakatà hoti. Atha VassakÃro brÃhmaïo MagadhamahÃmatto RÃjagahe kammante anusa¤¤ÃyamÃno yena Gopaka-MoggallÃnassa brÃhmaïassa kammanto yena Ãyasmà ùnando ten' upasaæ- kami, upasaækamitvà Ãyasmantà ùnandena saddhiæ sammodi sammodanÅyaæ kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantam nisinno kho VassakÃro brÃhmaïo MagadhamahÃmatto Ãyasmantam ùnandam etad avoca: KÃya nu 'ttha, ùnandam etarahi kathÃya sannisinnà ti? Kà ca pana vo antarÃkathà vippakatà ti? Idha maæ, brÃhmaïa, Gopaka-MoggallÃno brÃhmaïo idam Ãha: Atthi nu kho, bho ùnanda,ekabhikkhu pi tehi dhammehi sabbena sabbam sabbathà sabbam samannÃgato, yehi dhammehi samannÃgato so bhavam Gotamo ahosi arahaæ sammÃsambuddho ti? Evaæ vutte ahaæ, brÃh- maïa, Gopaka-MoggallÃnaæ brÃhmaïaæ etad avoca: Na 'tthi kho, brÃhmaïa, ekabhikkhu pi tehi dhammehi sabbena sabbam sabbathà sabbam samannÃgato, yehi dhammehi samannÃgato so Bhagavà ahosi arahaæ sammÃsambuddho. So hi, brÃhmaïa, Bhagavà anuppannassa maggassa uppÃdetà \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 009]># %< 1. 8. GOPAKAMOGGALLùNASUTTAõ (108). 9>% asa¤jÃtassa maggassa sa¤jÃnetÃ, anakkhÃtassa maggassa akkhÃtÃ, magga¤¤Æ maggavidÆ maggakovido. MaggÃnugà ca pana etarahi sÃvakà viharanti pacchà samannÃgatà ti. -- Ayaæ kho no, brÃhmaïa, Gopaka-MoggallÃnena brÃhmaïena saddhiæ antarÃkathà vippakatÃ. Atha tvaæ anuppatto ti. Atthi nu kho, bho ùnanda, ekabhikkhu pi tena bhotà Gotamena Âhapito: Ayaæ vo mam' accayena paÂisaraïaæ bhavissatÅti, yaæ tumhe etarahi paÂidhÃveyyÃthÃti? Na 'tthi kho, brÃhmaïa, ekabhikkhu pi tena Bhagavatà jÃnatà passatà arahatà sammÃsambuddhena Âhapito: Ayaæ vo mam' accayena paÂisaraïaæ bhavissatÅti, yaæ mayaæ etarahi paÂidhÃveyyÃmÃti. Atthi pana kho, ùnanda, ekabhikkhu pi saæghena sammato sambahulehi therehi bhikkhÆhi Âhapito: Ayaæ no Bhagavato accayena paÂisaraïaæ bhavissatÅti, yaæ tumhe etarahi paÂidhÃveyyÃthÃti? Na 'tthi kho, brÃhmaïa, ekabhikkhu pi saæghena sammato sambahulehi therehi bhikkhÆhi Âhapito: Ayaæ no Bhagavato accayena paÂisaraïaæ bhavissatÅti, yaæ mayaæ etarahi paÂidhÃveyyÃmÃti. Evaæ appaÂisaraïe ca pana, bho ùnanda, ko hetu sÃmaggiyà ti? Na kho mayaæ, brÃhmaïa, appaÂisaraïÃ; sappaÂisaraïà mayaæ, brÃhmaïa, dhammapaÂisaraïà ti. Atthi nu kho, bho ùnanda, ekabhikkhu pi tena bhotà Gotamena Âhapito: Ayaæ vo mam' accayena paÂisaraïaæ bhavissatÅti, yaæ tumhe etarahi paÂidhÃveyyÃthÃti? -- Iti puÂÂho samÃno: Na 'tthi kho, brÃhmaïa, ekabhikkhu pi tena Bhagavatà jÃnatà passatà arahatà sammÃsambuddhena Âhapito: Ayaæ vo mam' accayena paÂisaraïaæ bhavissatÅti, yaæ mayaæ etarahi paÂidhÃveyyÃmÃti vadesi. Atthi pana vo, bho ùnanda, ekabhikkhu pi saæghena sammato sambahulehi therehi bhikkhÆhi Âhapito: Ayaæ no Bhagavato accayena paÂisaraïaæ bhavissatÅti, yaæ tumhe etarahi pati- dhÃveyyÃthÃti? -- Iti puÂÂho samÃno: Na 'tthi kho, brÃh- maïa, ekabhikkhu pi saæghena sammato samabahulehi therehi \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 010]># %<10 III. UPARIPA××ùSAõ.>% bhikkhÆhi Âhapito: Ayaæ no Bhagavato accayena paÂisara- ïaæ bhavissatÅti, yaæ mayaæ etarahi paÂidhÃveyyÃmÃti vadesi. Evaæ appaÂisaraïe ca pana, bho ùnanda, ko hetu sÃmaggiyà ti? -- Iti puÂÂho samÃno: Na kho mayaæ, brÃhmaïa, appaÂisaraïÃ: sappaÂisaraïà mayaæ, brÃhmaïa, dhammapaÂisaraïÃ; ti vadesi. Imassa pana, bho ùnanda, bhÃsitassa kathaæ attho daÂÂhabbo ti? Atthi kho, brÃhmaïa, tena Bhagavatà jÃnatà passatà arahatà sammÃsambuddhena bhikkhÆnaæ sikkhÃpadaæ pa¤¤attaæ pÃtimokkhaæ uddiÂÂhaæ. Te mayaæ tadahu- posathe yÃvatikà ekaæ gÃmakkhettaæ upanissÃya viharÃma, te sabbe ekajjhaæ sannipatÃma,\<*<1>*>/ sannipatitvà yassa taæ vattati, taæ\<*<2>*>/ ajjhesÃma. Tasmiæ ce bha¤¤amÃne hoti bhik- khussa Ãpatti hoti vÅtikkamo, taæ mayaæ yathÃdhammaæ yathÃsatthaæ kÃremÃti.\<*<3>*>/ Na kira no bhavanto kÃrenti; dhammo no {kÃretÅti}. Atthi nu kho, bho ùnanda, ekabhikkhu pi yaæ tumhe etarahi sakkarotha garukarotha mÃnetha pÆjetha, sakkatvà garukatvà upanissÃya viharathÃti? Atthi kho, brÃhmaïa, ekabhikkhu pi yaæ mayaæ etarahi sakkaroma garukaroma mÃnema pÆjema, sakkatvà garukatvà upanissÃya viharÃmÃti. Atthi nu kho, bho ùnanda, ekabhikkhu pi tena bhotà Gotamena Âhapito: Ayaæ vo mam' accayena paÂisaraïaæ bhavissatÅti, yaæ tumhe etarahi paÂidhÃveyyÃthÃti? -- Iti puÂÂho samÃno: Na 'tthi kho, brÃhmaïa, ekabhikkhu pi tena Bhagavatà jÃnatà passatà arahatà sammÃsambuddhena Âhapito: Ayaæ vo mam' accayena paÂisaraïaæ bhavissatÅti, yaæ mayaæ etarahi paÂidhÃveyyÃmÃti vadesi. Atthi pana vo, bho ùnanda, ekabhikkhu pi saæghena sammato samba- hulehi therehi bhikkhÆhi Âhapito: Ayaæ no Bhagavato accayena paÂisaraïaæ bhavissatÅti, yaæ tumhe etarahi paÂi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky sannipÃtÃma; Si sannipatitÃma. 2 So Si Bu Sky pavattitaæ a. 3 So Bu; Sky y.y. karomÃti; Si y. yathÃnusiÂÂham kÃremÃti. Na kira no, &c. >/ #<[page 011]># %< 1. 8. GOPAKAMOGGALLùNASUTTAõ (108). 11>% dhÃveyyÃthÃti? -- Iti puÂÂho samÃno: Na 'tthi kho, brÃhmaïa, ekabhikkhu pi saæghena sammato sambahulehi therehi bhikkhÆhi Âhapito: Ayaæ no Bhagavato accayena paÂisara- ïaæ bhavissatÅti, yaæ mayaæ etarahi paÂidhÃveyyÃmÃti vadesi. Atthi nu kho, bho ùnanda, ekabhikkhu pi yaæ tumhe etarahi sakkarotha garukarotha mÃnetha pÆjetha, sakkatvà garukatvà upanissÃya viharathÃti? -- Iti puÂÂho samÃno: Atthi kho, brÃhmaïa, ekabhikkhu pi yaæ mayaæ etarahi sakkaroma garukaroma mÃnema pÆjema, sakkatvà garukatvà upanissÃya viharÃmÃti vadesi. Imassa pana, bho ùnanda, bhÃsitassa kathaæ attho daÂÂhabbo ti? Atthi kho, brÃhmaïa, tena Bhagavatà jÃnatà passatà arahatà sammÃsambuddhena dasa pasÃdaniyà dhammà akkhÃtÃ. Yasmiæ no ime dhammà saævijjanti, taæ mayaæ etarahi sakkaroma garukaroma mÃnema pÆjema, sakkatvà garukatvà upanissÃya viharÃma. Katame dasa? Idha, brÃhmaïa, bhikkhu sÅlavà hoti pÃtimokkhasaævarasaævuto viharati ÃcÃragocarasampanno aïumattesu\<*<1>*>/ vajjesu bhaya- dassÃvÅ samÃdÃya sikkhati sikkhÃpadesu. Bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo; ye te dhammà ÃdikalyÃïà maj- jhimakalyÃïà pariyosÃnakalyÃïà sÃtthaæ sabya¤janaæ\<*<2>*>/ kevalaparipuïïaæ parisuddhaæ brahmacariyaæ abhivadanti, tathÃrÆpà 'ssa dhammà bahussutà honti dhatà vacasà paricità manasÃnupekkhità diÂÂhiyà suppaÂividdhÃ. SantuÂÂho hoti cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrehi. Catunnaæ jhÃnÃnaæ ÃbhicetasikÃnaæ\<*<3>*>/ diÂÂhadhamma- sukhavihÃrÃnaæ nikÃmalÃbhÅ hoti akicchalÃbhÅ akasira- lÃbhÅ, anekavihitaæ iddhividhaæ paccanubhoti. Eko pi hutvà bahudhà hoti, bahudhà pi hutvà eko hoti, Ãvi- bhÃvaæ tirobhÃvaæ tiroku¬¬aæ tiropÃkÃraæ tiropab- bataæ asajjamÃno gacchati seyyathÃpi ÃkÃse, paÂhaviyà pi ummujjanimmujjaæ karoti seyyathÃpi udake, udake pi abhijjamÃno gacchati seyyathÃpi paÂhaviyaæ, ÃkÃse pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SO Si and Majjhima I., 529; Sky anumattesu. 2 So Sky; Si sÃtthà sabya¤janÃ. 3 SO Si and Vol. I., 529; Sky abhic-. >/ #<[page 012]># %<12 III. UPARIPA××ùSAõ.>% pallaÇkena caÇkamati seyyathÃpi pakkhÅ sakuïo, ime pi candimasuriye evaæ mahiddhike evaæ mahÃnubhÃve pÃïinà parimasati parimajjati, yÃva brahmalokà pi kÃyena vasaæ vatteti; dibbÃya sotadhÃtuyà visuddhÃya atikkantamÃnusi- kÃya ubho sadde suïÃti dibbe ca mÃnuse ca ye dÆre santike ca; parasattÃnaæ parapuggalÃnaæ cetasà ceto paricca pajÃnÃti, -- sarÃgaæ và cittaæ: SarÃgam cittan ti pajÃnÃti, vÅtarÃgaæ và cittaæ: VÅtarÃgaæ cittan ti pajÃnÃtÅ, sadosaæ và cittam: Sadosaæ cittan ti pajÃnÃti, vÅtadosaæ và cittaæ: VÅtadosaæ cittan ti pajÃnÃti, samohaæ và cittaæ: Samohaæ cittan ti pajÃnÃti, vÅtamohaæ và cittaæ: VÅtamohaæ cittan ti pajÃnÃti, saækhittaæ và cittaæ: Saækhittaæ cittan ti pajÃnÃti, vikkhittaæ và cittaæ: Vikkhittaæ cittan ti pajÃnÃti, mahaggataæ và cittaæ: Mahaggataæ cittan ti pajÃnÃti, amahaggataæ và cittaæ: Amahaggataæ cittan ti pajÃnÃti, sa-uttaraæ và cittaæ: Sa-uttaraæ cittan ti pajÃnÃti, anuttaraæ và cittaæ: Anuttaraæ cittan ti pajÃnÃti, samÃhitaæ và cittaæ: SamÃhitaæ cittan ti pajÃnÃti, asamÃhitaæ và cittaæ: AsamÃhitaæ cittan ti pajÃnÃti, vimuttaæ và cittaæ: Vimuttaæ cittan ti pajÃnÃti, avimuttaæ và cittaæ: Avimuttaæ cittan ti pajÃnÃti. Anekavihitaæ pubbenivÃsaæ anussarati, seyyathÅdaæ: Ekam pi jÃtiæ dve pi jÃtiyo . . .\<*<1>*>/ anekavihitaæ pub- benivÃsaæ anussarati. Dibbena cakkhunà visuddhena atik- kantamÃnusakena satte passati cavamÃne upapajjamÃne, hÅne païÅte suvaïïe dubbaïïe sugate duggate\<*<2>*>/ yathÃkam- mÆpage satte pajÃnÃti. ùsavÃnaæ khayà anÃsavaæ ceto- vimuttiæ pa¤¤Ãvimuttiæ diÂÂhe va dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viharati. Ime kho, brÃhmaïa, tena Bhagavatà jÃnatà passatà arahatà sammÃsambuddhena dasa pasÃdaniyà dhammà akkhÃtÃ. Yasmiæ no ime dhammà saævijjanti, taæ mayaæ etarahi sakkaroma garukaroma mÃnema pÆjema, sakkatvà garukatvà upanissÃya viharÃmÃti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Etc. as at Vol. II. p. 20. 2 Si inserts pe. >/ #<[page 013]># %< 1. 8. GOPAKAMOGGALLùNASUTTAõ (108). 13>% Evaæ vutte VassakÃro brÃhmaïo MagadhamahÃmatto Upanandaæ senÃpatiæ Ãmantesi: Taæ kim ma¤¤asi? Evaæ, senÃpati, yad' ime bhonto sakkÃtabbaæ sakkaronti, garukÃtabbaæ garukaronti, mÃnetabbaæ mÃnenti, pÆjetab- baæ pÆjenti,\<*<1>*>/ taggh' ime bhonto sakkÃtabbaæ sakkaronti garukÃtabbaæ garukaronti mÃnetabbaæ mÃnenti pÆjetabbaæ pÆjenti. Ima¤ ca hi te bhonto na sakkareyyuæ na garukarey- yuæ, na mÃneyyuæ na pÆjeyyuæ, atha ki¤carahi te bhonto sakkareyyuæ garukareyyuæ mÃneyyuæ pÆjeyyuæ sakkatvà garukatvà upanissÃya vihareyyun ti. Atha kho VassakÃro brÃhmaïo MagadhamahÃmatto Ãyasmantaæ ùnandaæ etad avoca: Kahaæ pana bhavaæ ùnando etarahi viharatÅti? VeÊuvane kho ahaæ, brÃhmaïa, etarahi viharÃmÅti. Kacci, bho ùnanda, VeÊuvanaæ ramaïÅya¤ c' eva appasadda¤ ca appanigghosa¤ ca vijanavÃtaæ manus- sarÃhaseyyakaæ paÂisallÃnasÃruppan ti? Taggha, brÃhmaïa, VeÊuvanaæ ramaïÅya¤ c' eva appasadda¤ ca appanigghosa¤ ca vijanavÃtaæ manussa- rÃhaseyyakaæ paÂisallÃnasÃruppaæ, yathà taæ tumhÃdisehi rakkhehi gopakehÅhi. Taggha, bho ùnanda, VeÊuvanaæ ramaïÅya¤ c' eva appasadda¤ ca appanigghosa¤ ca vijanavÃtaæ manus- sarÃhaseyyakaæ paÂisallÃnasÃruppaæ yathà taæ bhavantehi jhÃyÅbhi jhÃnasÅlÅbhi. JhÃyino c' eva bhavanto jhÃna- sÅlino ca. EkamidÃhaæ, bho ùnanda, samayaæ so bhavaæ Gotamo VesÃliyaæ viharati MahÃvane KÆÂÃgÃrasÃlÃyaæ. Atha kho ahaæ, bho ùnanda, yena MahÃvanaæ KÆÂÃgÃrasÃlà yena so bhavaæ Gotamo ten' upasaækamiæ. Tatra ca so bhavaæ Gotamo anekapariyÃyena jhÃnakathaæ kathesi. JhÃyÅ c' eva so bhavaæ Gotamo ahosi jhÃnasÅlÅ ca; sabba¤ ca pana so bhavaæ Gotamo jhÃnaæ vaïïesÅti. Na kho, brÃhmaïa, so Bhagavà sabbaæ jhÃnaæ vaïïesi, nÃpi so Bhagavà sabbaæ jhÃnaæ na vaïïesi. KathaærÆpa¤ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SO Si; Sky pÆjentÅti. >/ #<[page 014]># %<14 III. UPARIPA××ùSAõ.>% ca, brÃhmaïa, so Bhagavà jhÃnaæ na vaïïesi? Idha, brÃhmaïa, ekacco kÃmarÃgapariyuÂÂhitena cetasà viharati kÃmarÃgaparetena, uppannassa ca kÃmarÃgassa nissaraïaæ yathÃbhÆtaæ nappajÃnÃti; so kÃmarÃgaæ yeva antaraæ karitvà jhÃyati pajjhÃyati nijjhayati apajjhÃyati. ByÃpÃda- pariyuÂÂhitena cetasà viharati byÃpÃdaparetena, uppannassa ca byÃpÃdassa nissaraïaæ yathÃbhÆtaæ nappajÃnÃti. So byÃpÃdaæ yeva antaraæ karitvà jhÃyati pajjhÃyati nijjhÃyati apajjhÃyati. ThÅnamiddhapariyuÂÂhitena cetasà viharati thÅnamiddhaparetena, uppannassa ca thÅnamiddhassa nis- saraïaæ yathÃbhÆtaæ nappajÃnÃti. So thÅnamiddhaæ yeva antaraæ karitvà jhÃyati pajjhÃyati nijjhÃyati apajjhÃyati. UddhaccakukkuccapariyuÂÂhitena cetasà viharati uddhac- cakukkuccaparetena, uppannassa ca uddhakukkuccassa nis- saraïaæ yathÃbhÆtaæ nappajÃnÃti. So uddhaccakukkuccaæ yeva antaraæ karitvà jhÃyati pajjhÃyati nijjhÃyati apaj- jhÃyati. VicikicchÃpariyuÂÂhitena cetasà viharati vicikic- chÃparetena, uppannÃya ca vicikicchÃya nissaraïaæ yathÃbhÆtaæ nappajÃnÃti. So vicikicchaæ yeva antaraæ karitvà jhÃyati pajjhÃyati nijjhÃyati apajjhÃyati. EvarÆpaæ kho, brÃhmaïa, so Bhagavà jhÃnaæ na vaïïesi. Kathaæ- rÆpa¤ ca, brÃhmaïa, so Bhagavà jhÃnaæ vaïïesi? Idha, brÃhmaïa, bhikkhu vivicc' eva kÃmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaæ savicÃraæ vivekajaæ pÅtisukhaæ paÂhamajjhÃnaæ upasampajja viharati. VitakkavicÃrÃnaæ vÆpasamà ajjhattaæ sampasÃdhanaæ cetaso ekodibhÃvaæ avitakkaæ avicÃraæ samÃdhijaæ pÅtisukhaæ dutiyajjhÃnaæ,\<*<1>*>/ tatiyajjhÃnaæ, catutthajjhÃnaæ upasampajja viharati. Eva- rÆpaæ kho, brÃhmaïa, so Bhagavà jhÃnaæ vaïïesÅti. GÃrayhaæ kira, bho ùnanda, bhavaæ Gotamo jhÃnaæ garahi, pÃsaæsaæ\<*<2>*>/ pasaæsi. Handa ca dÃni mayaæ, bho ùnanda, gacchÃma. Bahukiccà mayaæ bahukaraïÅyà ti. Yassa dÃni tvaæ, brÃhmaïa, kÃlaæ ma¤¤asÅti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SO Si; Sky recite this passage in full. 2 SO Si; Sky pasaæsaæ pasaæsi. >/ #<[page 015]># %< 1.9. MAHùPU××AMASUTTAõ (109). 15>% Atha kho VassakÃro brÃhmaïo MagadhamahÃmatto Ãyas- mato ùnandassa bhÃsitaæ abhinanditvà anumoditvà uÂÂhÃy' Ãsanà pakkÃmi. Atha kho Gopaka-MoggallÃno brÃhmaïo acirapakkante VassakÃre brÃhmaïe MagadhamahÃmatte Ãyasmantaæ ùnandaæ etad avoca: Yan no mayaæ bhavan- taæ ùnandaæ apucchimha,\<*<1>*>/ tan no bhavaæ ùnando na byÃkÃsÅti. Api nu\<*<2>*>/ te, brÃhmaïa, avocumha: Na 'tthi kho, brÃh- maïa, ekabhikkhu pi tehi dhammehi sabbena sabbaæ sabbathà sabbaæ samannÃgato yehi dhammehi samannÃ- gato so Bhagavà ahosi arahaæ sammÃsambuddho? So hi, brÃhmaïa, Bhagavà anuppannassa maggassa uppÃdetà asa¤jÃtassa maggassa sa¤jÃnetà anakkhÃtassa maggassa akkhÃtà magga¤¤Æ maggavidÆ maggakovido. MaggÃnugà ca pana etarahi sÃvakà viharanti pacchà samannÃgatà ti. GOPAKAMOGGALLùNASUTTAõ AèèHAMAõ. 109. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthi- yaæ viharati PubbÃrÃme MigÃramÃtu pÃsÃde. Tena kho pana samayena Bhagavà tadahu 'posathe pannarase puï- ïÃya puïïamÃya rattiyà bhikkhusaæghaparivuto abbhokÃse nisinno hoti. Atha kho a¤¤ataro bhikkhu uÂÂhÃy' Ãsanà ekaæsaæ cÅvaraæ katvà yena Bhagavà ten' a¤jalim païÃ- metvà Bhagavantaæ etad avoca: PuccheyyÃhaæ, bhante, Bhagavantaæ ki¤cid eva desaæ, sace me Bhagavà okÃsaæ karoti pa¤hassa veyyÃkaraïÃyÃti. Tena hi tvaæ, bhikkhu, sake Ãsane nisÅditvà puccha yad ÃkaÇkhasÅti. Atha kho so bhikkhu sake Ãsane nisÅditvà Bhagavantaæ etad avoca: Ime nu kho, bhante, pa¤c' upÃdÃnakkhandhÃ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si ap--hÃ, as usual. 2 So Sky; Si nanu. >/ #<[page 016]># %<16 III. UPARIPA××ùSAõ.>% seyyathÅdam -- rÆpÆpÃdÃnakkhandho vedanÆpÃdÃnakkhandho sa¤¤ÆpÃdÃnakkhandho saækhÃrÆpÃdÃnakkhandho vi¤¤ÃïÆ- pÃdÃnakkhandho ti? Ime kho, bhikkhu, {pa¤c'} upÃdÃnakkhandhÃ, seyyathÅ- daæ -- rÆpÆpÃdÃnakkhandho vedanÆpÃdÃnakkhandho sa¤¤Æ- pÃdÃnakkhandho saækhÃrÆpÃdÃnakkhandho vi¤¤ÃïÆpÃdÃ- nakkhandho ti. SÃdhu bhante ti kho so bhikkhu Bhagavato bhÃsitaæ abhinanditvà anumoditvà Bhagavantaæ uttariæ pa¤haæ apucchi: Ime pana, bhante, pa¤c' upÃdÃnakkhandhà kiæ- mÆlakà ti? Ime kho, bhikkhu, pa¤c' upÃdÃnakkhandhà chandamÆ- lakà ti. Taæ yeva nu kho, bhante, upÃdÃnaæ te pa¤c' upÃdÃnak- khandhÃ? UdÃhu a¤¤atara pa¤c' upÃdÃnakkhandhehi upÃdÃ- nan ti? Na kho, bhikkhu, taæ yeva upÃdÃnaæ te pa¤c' upÃdÃnak- khandhÃ, na pi a¤¤atra pa¤c' upÃdÃnakkhandhehi upÃdÃnaæ. Yo kho, bhikkhu, pa¤c' upÃdÃnakkhandhesu chandarÃgo, taæ tattha upÃdÃnan ti. Siyà pana, bhante, pa¤c' upÃdÃnakkhandhesu\<*<1>*>/ chan- darÃgavemattatà ti? Siyà bhikkhÆti Bhagavà avoca: Idha, bhikkhu, ekac- cassa evaæ hoti: evaærÆpo siyaæ\<*<2>*>/ anÃgatamaddhÃnaæ, evaævedano siyaæ anÃgatamaddhÃnaæ, evaæsa¤¤o siyaæ anÃgatamaddhÃnaæ, evaæsaækhÃro siyaæ anÃgatamaddhÃ- naæ, evaævi¤¤Ãïo siyÃm anÃgatamaddhÃnan ti. Evaæ kho, bhikkhu, pa¤c' upÃdÃnakkhandhesu chandarÃgavemattatà ti. KittÃvatà pana, bhante, khandhÃnaæ khandhÃdhivaca- naæ hotÅti? Yaæ ki¤ci, bhikkhu, rÆpaæ atÅtÃnÃgatapaccuppannaæ ajjhattaæ và bahiddhà và oÊÃrikaæ và sukhumaæ và hÅnaæ và païÅtaæ và yaæ dÆre santike vÃ, ayaæ rÆpakkhandho. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky pa¤cas' up-; Si sà pa¤c' up-. 2 So Si; Sky evarÆpe siyÃ. >/ #<[page 017]># %< 1.9. MAHùPU××AMASUTTAõ (109). 17>% Yà kÃci vedanÃ\<*<1>*>/ atÅtÃnÃgatapaccuppannà ajjhattaæ và bahiddhà và oÊÃrikà và sukhumà và hÅnà và païÅtà và yà dÆre santike vÃ, ayaæ vedanÃkkhandho. Yà kÃci sa¤¤Ã atÅtÃnÃgatapaccuppannà . . . santike vÃ, ayaæ sa¤¤Ãk- khandho. Ye keci saækhÃrà . . . santike vÃ, ayaæ saæ- khÃrakkhandho. Yaæ ki¤ci vi¤¤Ãïaæ . . . santike vÃ, ayaæ vi¤¤Ãïakkhando. EttÃvatà kho, bhikkhu, khandhÃ- naæ khandhÃdhivacanaæ hotÅti. Ko nu kho, bhante, hetu ko paccayo rÆpakkhandhassa pa¤¤ÃpanÃya? Ko hetu ko paccayo vedanÃkkhandhassa pa¤¤ÃpanÃya? Ko hetu ko paccayo sa¤¤Ãkkhandhassa pa¤- ¤ÃpanÃya? Ko hetu ko paccayo saækhÃrakkhandhassa pa¤- ¤ÃpanÃya? Ko hetu ko paccayo vi¤¤Ãïakkhandhassa pa¤¤ÃpanÃyÃti? CattÃro kho, bhikkhu, {mahÃbhÆtÃ} hetu, cattÃro mahÃ- bhÆtà paccayo rÆpakkhandhassa pa¤¤ÃpanÃya. Phasso hetu phasso paccayo vedanÃkkhandhassa pa¤¤ÃpanÃya. Phasso hetu phasso paccayo sa¤¤Ãkkhandhassa pa¤¤ÃpanÃya. Phasso hetu phasso paccayo saækhÃrakkhandhassa pa¤¤Ã- panÃya. NÃmarÆpaæ kho, bhikkhu, hetu nÃmarÆpaæ paccayo vi¤¤Ãïakkhandhassa pa¤¤ÃpanÃyÃti. Kathaæ pana, bhante, sakkÃyadiÂÂhi hotÅti? Idha, bhikkhu, assutavà puthujjano ariyÃnaæ adassÃvÅ ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinÅto sappurisÃnaæ adassÃvÅ sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinÅto, -- rÆpaæ attato samanupassati, rÆpavantaæ và attÃ- naæ, attani và rÆpaæ, rÆpasmiæ và attÃnaæ; vedanaæ attato samanupassati, vedanÃvantaæ và attÃnaæ, attani và vedanaæ, vedanÃya và attÃnaæ; sa¤¤aæ attato samanupas- sati, sa¤¤Ãvantaæ và attÃnaæ, attani và sa¤¤aæ, sa¤¤Ãya và attÃnaæ: saækhÃre attato samanupassati, saækhÃravantaæ và attÃnaæ, attani và saækhÃre, saækhÃresu và attÃnaæ; vi¤¤Ãïaæ attato samanupassati, vi¤¤Ãïavantaæ và attÃnaæ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si Yà kÃci vedanÃ. Yà kÃci sa¤¤Ã. Ye keci saækhÃrÃ. Yaæ ki¤ci vi¤¤Ãïaæ atÅt-. >/ #<[page 018]># %<18 III. UPARIPA××ùSAõ.>% attani và vi¤¤Ãïaæ, vi¤¤Ãïasmiæ và attÃnaæ. Evaæ kho, bhikkhu, sakkÃyadiÂÂhi hotÅti. Kathaæ pana, bhante, sakkÃyadiÂÂhi na hotÅti? Idha, bhikkhu, sutavà ariyasÃvako ariyÃnaæ dassÃvÅ ariyadhammassa kovido ariyadhamme suvinÅto sappurisÃ- naæ dassÃvÅ sappurisadhammassa kovido sappurisadhamme suvinÅto, -- na rÆpaæ attato samanupassati, na rÆpavantaæ và attÃnaæ, nÃttani và rÆpaæ, na rÆpasmiæ và attÃnaæ; na vedanaæ attato samanupassati, na vedanÃvantaæ . . . na vedanÃya và attÃnaæ; na sa¤¤aæ . . . na sa¤¤Ãya và attÃnaæ; na saækhÃre . . . na saækhÃresu và attÃnaæ; na vi¤¤Ãïaæ . . . na vi¤¤Ãïasmiæ và attÃnaæ. Evaæ kho, bhikkhu, sakkÃyadiÂÂhi na hotÅti. Ko nu kho, bhante, rÆpe assÃdo ko ÃdÅnavo kiæ nissa- raïaæ? Ko vedanÃya assÃdo ko ÃdÅnavo kiæ nissaraïaæ? Ko sa¤¤Ãya assÃdo ko ÃdÅnavo kiæ nissaraïaæ? Ko saæ- khÃresu assÃdo ko ÃdÅnavo kiæ nissaraïaæ? Ko vi¤¤Ãïe assÃdo ko ÃdÅnavo kiæ nissaraïan ti? Yaæ kho, bhikkhu, rÆpaæ paÂicca uppajjati sukhaæ somanassaæ, ayaæ rÆpe assÃdo. Yaæ rÆpaæ aniccaæ dukkhaæ vipariïÃmadhammaæ, ayaæ rÆpe ÃdÅnavo. Yo rÆpe chandarÃgavinayo chandarÃgapahÃnaæ, idaæ rÆpe nissaraïaæ. Yaæ kho,\<*<1>*>/ bhikkhu, vedanaæ paÂicca -- pe\<*<2>*>/ -- sa¤¤aæ paÂicca -- pe\<*<2>*>/ -- saækhÃre paÂicca -- pe\<*<2>*>/ -- vi¤¤Ãïaæ paÂicca uppajjati sukhaæ somanassaæ, ayaæ vi¤¤Ãïe assÃdo. Yaæ vi¤¤Ãïaæ aniccaæ dukkhaæ vipariïÃmadhammaæ, ayaæ vi¤¤Ãïe ÃdÅnavo. Yo vi¤¤Ãïe chandarÃgavinayo chandarÃgapahÃnaæ, idaæ vi¤¤Ãïe nissaraïan ti. Kathaæ pana, bhante, jÃnato kathaæ passato imasmi¤ ca savi¤¤Ãïake kÃye bahiddhà ca sabbanimittesu ahaækÃra- mamaækÃramÃnÃnusayÃ\<*<3>*>/ na hontÅti? Yaæ ki¤ci, bhikkhu, rÆpaæ atÅtÃnÃgatapaccuppannaæ ajjhattaæ và bahiddhà và oÊÃrikaæ và sukhumaæ và hÅnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si ca. 2 Si omits pe and recites in full. 3 So Si; Sky ahiækÃramamiækÃramÃnÃnusayo hontÅti. >/ #<[page 019]># %< 1.9. MAHùPU××AMASUTTAõ (109) 19>% và païÅtaæ và yaæ dÆre santike và sabbaæ rÆpaæ: N' etaæ mama, n' eso 'ham asmi, na me so attà ti, -- evam etaæ yathÃbhÆtaæ sammappa¤¤Ãya passati. Yà kÃci vedanà --pe-- yà kÃci sa¤¤Ã --pe-- ye keci saækhÃrà --pe-- yaæ ki¤ci vi¤¤Ã- ïaæ atÅtÃnÃgatapaccuppannaæ . . . sabbaæ vi¤¤Ãïaæ; N' etaæ . . . attà ti, -- evam etaæ yathÃbhÆtaæ sammappa¤¤Ãya passati. Evaæ kho, bhikkhu, jÃnato evaæ passato imasmi¤ ca savi¤¤Ãïake kÃye bahiddhà ca sabbanimittesu ahaækÃra- mamaækÃramÃnÃnusayà na hontÅti. Atha kho a¤¤atarassa bhikkhuno evaæ cetaso parivitakko udapÃdi: Iti kira, bho, rÆpaæ anattÃ, vedanà anattÃ, sa¤¤Ã anattÃ, saækhÃrà anattÃ, vi¤¤Ãïaæ anattÃ, anattakatÃni kammÃni kam attÃnaæ\<*<1>*>/ phusissantÅti? Atha kho Bhagavà tassa bhikkhuno cetasà ceto parivi- takkaæ a¤¤Ãya bhikkhÆ Ãmantesi:-- èhÃnaæ kho pan' etaæ, bhikkhave, vijjati yaæ idh' ekacco moghapuriso avidvÃ\<*<2>*>/ avijjÃgato taïhÃdhipateyyena cetasà Satthu sÃsanaæ atidhÃ- vitabbaæ ma¤¤eyya: Iti kira, bho, rÆpaæ anattÃ, vedanà anattà sa¤¤Ã anattà saækhÃrà anattà vi¤¤Ãïaæ anattà anattakatÃni kammÃni kam attÃnaæ phusissantÅti? PaÂicca\<*<3>*>/ vinÅtà kho me tumhe, bhikkhave, tatra tatra tesu tesu dhammesu. Taæ kim ma¤¤atha, bhikkhave? RÆpaæ niccaæ và aniccaæ và ti? Aniccaæ, bhante. Yaæ panÃniccaæ, dukkhaæ và taæ sukhaæ và ti? Dukkhaæ, bhante. Yaæ panÃniccaæ dukkhaæ vipariïÃmadhammaæ kallan nu taæ samanupassitaæ: Etaæ mama, eso 'ham asmi, eso me attà ti? No h' etaæ, bhante. Taæ kiæ ma¤¤atha, bhikkhave? Vedanà --pe-- sa¤¤Ã -- pe -- saækhÃrà --pe-- vi¤¤Ãïaæ niccaæ và ti? Aniccaæ, bhante. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky Bu; Si kammattÃnaæ. 2 So Sk; Sy avitvà corrected to avidvÃ; Si aviddhÃ. 3 So Sky; Si paÂipucchÃ, with note that the Siïhalese reading is paÂicca. >/ #<[page 020]># %<20 III. UPARIPA××ùSAõ.>% Yaæ panÃniccaæ, dukkhaæ và taæ sukhaæ và ti? Dukkhaæ, bhante. Yaæ panÃniccaæ dukkhaæ vipariïÃmadhammaæ kallan nu taæ samanupassituæ: Etaæ mama, eso 'ham asmi, eso me attà ti? No h' etaæ, bhante. TasmÃtiha, bhikkhave, yaæ ki¤ci rÆpaæ atÅtÃnÃgatapac- cuppannaæ ajjhattaæ và . . . sabbaæ rÆpaæ: N' etaæ . . . attà ti, -- evam etaæ yathÃbhÆtaæ sammappa¤¤Ãya daÂÂhabbaæ. Yà kÃci vedanÃ, yà kÃci sa¤¤Ã, ye keci saækhÃra, yaæ ki¤ci vi¤¤Ãïaæ atÅtÃnÃgatapaccuppannaæ . . . sabbaæ vi¤¤Ãïaæ: N' etaæ . . . attà ti, -- evam etaæ yathÃbhÆtaæ sammappa¤¤Ãya daÂÂhabbaæ. Evaæ passaæ, bhikkhave, sutavà ariyasÃvako rÆpasmiæ nibbindati, veda- nÃya nibbindati, sa¤¤Ãya nibbindati, saækhÃresu nibbindati, vi¤¤Ãïasmiæ nibbindati; nibbindaæ virajjati, virÃgà vimuc- cati; vimuttasmiæ vimuttam iti ¤Ãïaæ hoti: KhÅïà jÃti, vusitaæ brahmacariyaæ, kataæ karaïÅyaæ nÃparaæ itthat- tÃyÃti pajÃnÃtÅti. Idam avoca BhagavÃ. Attamanà te bhikkhÆ Bhagavato bhÃsitaæ abhinandun ti\<*<1>*>/. Imasmiæ kho pana veyyÃkaraïasmiæ bha¤¤amÃne saÂÂhimattÃnaæ bhikkhÆnaæ anupÃdÃya Ãsavehi cittÃni vimucciæsÆti. MAHùPU××AMASUTTAõ2 NAVAMAõ. 110. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthi- yaæ viharati PubbÃrÃme MigÃramÃtu pÃsÃde. Tena kho pana samayena Bhagavà tadahu 'posathe pannarase puïïÃya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SO Si; Sky abhinanduæ. 2 So Si Bu: Sky MahÃpuïïamÃyas-. >/ #<[page 021]># %< 1.10. CôÊAPU××AMASASUTTAõ (110) 21>% puïïamÃya rattiyà bhikkhusaæghaparivuto abbhokÃse ni- sinno hoti. Atha kho Bhagavà tuïhÅbhÆtaæ tuïhÅbhutaæ\<*<1>*>/ bhikkhusaæghaæ anuviloketvÃ\<*<2>*>/ bhikkhÆ Ãmantesi:-- JÃneyya nu kho, bhikkhave, asappuriso asappurisaæ: Asappuriso ayaæ bhavan ti? No h' etaæ, bhante. SÃdhu, bhikkhave; aÂÂhÃnam etaæ, bhikkhave, anava- kÃso yaæ asappuriso asappurisaæ jÃneyya: Asappuriso ayaæ bhavan ti. JÃneyya pana, bhikkhave, asappuriso sappurisaæ: Sappuriso ayaæ bhavan ti? No h' etaæ, bhante. SÃdhu, bhikkhave; etam pi kho, bhikkhave, aÂÂhÃnaæ anavakÃso yaæ asappuriso sappurisaæ jÃneyya: Sappuriso ayaæ bhavan ti. Asappuriso, bhikkhave, asaddhamma- samannÃgato hoti, asappurisabhattÅ hoti, asappurisacintÅ hoti, asappurisamantÅ hoti, asappurisavÃco hoti, asappurisa- kammanto hoti, asappurisadiÂÂhÅ hoti, asappurisadÃnaæ deti. Katha¤ ca, bhikkhave, asappuriso asaddhammasamannÃgato hoti? Idha, bhikkhave, asappuriso asaddho hoti, ahiriko hoti, anottappÅ hoti, appassuto hoti, kusÅto hoti, muÂÂhassatÅ hoti, duppa¤¤o hoti;-- evaæ kho, bhikkhave, asappuriso asaddhammasamannÃgato hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, asappuriso asappurisabhattÅ hoti? Idha, bhikkhave, asap- purisassa ye te samaïabrÃhmaïà asaddhà ahirikà anottappino appassutà kusÅtà muÂÂhassatino duppa¤¤Ã, tyÃssa mittà honti te sahÃyÃ:-- evaæ kho, bhikkhave, asappuriso asappurisabhattÅ hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, asappuriso asappurisacintÅ hoti? Idha, bhikkhave, asappuriso atta- byÃbÃdhÃya pi ceteti, parabyÃbÃdhÃya pi ceteti, ubhaya- byÃbÃdhÃya pi ceteti;-- evaæ kho, bhikkhave, asappuriso asappurisacintÅ hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, asappuriso asappurisamantÅ hoti? Idha, bhikkhave, asappuriso atta- byÃbÃdhÃya pi manteti, parabyÃbÃdhÃya pi manteti, ubhaya- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Unlike Sky Bu, Si does not repeat this word. 2 So Si Bu; Sky a--itvÃ. >/ #<[page 022]># %<22 III. UPARIPA××ùSAõ.>% byÃbÃdhÃya pi manteti;-- evaæ kho, bhikkhave, asappuriso asappurisamantÅ hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, asappuriso asappurisavÃco hoti? Idha, bhikkhave, asappuriso musÃ- vÃdo\<*<1>*>/ hoti, pisuïÃvÃco hoti, pharusÃvÃco hoti, samphap- palÃpÅ hoti;-- evaæ kho, bhikkhave, asappuriso asappurisa- vÃco hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, asappuriso asappurisakam- manto hoti? Idha, bhikkhave, asappuriso pÃïÃtipÃtÅ hoti, adinnÃdÃyÅ hoti, kÃmesu micchÃcÃrÅ hoti;-- evaæ kho, bhikkhave, asappuriso asappurisakammanto hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, asappuriso asappurisadiÂÂhÅ hoti? Idha, bhikkhave, asappuriso evaædiÂÂhÅ\<*<2>*>/ hoti: Na 'tthi dinnaæ, na 'tthi yiÂÂhaæ, na 'tthi hutaæ, na 'tthi sukaÂadukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko, na 'tthi ayaæ loko, na 'tthi paro loko, na 'tthi mÃtÃ, na 'tthi pitÃ, na 'tthi sattà opapÃtikÃ, na 'tthi loke samaïabrÃhmaïà sammaggatà sammÃpaÂipannÃ, ye ima¤ ca lokaæ para¤ ca lokaæ sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà pavedentÅti;-- evaæ kho, bhikkhave, asappuriso asappurisa- diÂÂhÅ hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, asappuriso asappurisa- dÃnaæ deti? Idha, bhikkhave, asappuriso asakkaccadÃnaæ\<*<3>*>/ deti, asahatthà dÃnaæ deti, acittikatvÃ\<*<4>*>/ dÃnaæ deti, apavid- dhaæ\<*<5>*>/ dÃnaæ deti, anÃgamanadiÂÂhiko dÃnaæ deti;-- evaæ kho, bhikkhave, asappuriso asappurisadÃnaæ deti. Sa kho so, bhikkhave, asappuriso evaæ asaddhammasamannÃgato, evaæ asappurisabhattÅ, evaæ asappurisacintÅ, evaæ asappu- risamantÅ, evaæ asappurisavÃco, evaæ asappurisakammanto, evaæ asappurisadiÂÂhÅ, evaæ asappurisadÃnaæ datvà kÃy- assa bhedà param maraïà yà asappurisÃnaæ gati, tattha uppajjati. Kà ca, bhikkhave, asappurisÃnaæ gati? -- Nirayo và tiracchÃnayoni vÃ. JÃneyya nu kho, bhikkhave, sappuriso sappurisaæ: Sappuriso ayaæ bhavan ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si musÃvÃdÅ. 2 So Sky here; Sky infra and Si always evaædiÂÂhiko. 3 So Bu; Sky Si asakkaccaæ dÃnaæ 4 So Bu; Sky acintikatvÃ; Si acittiæ katvÃ. 5 So Sky and Bu; Si apaviÂÂhaæ. >/ #<[page 023]># %< 1. 10. CôÊAPU××AMASUTTAõ (110). 23>% Evaæ bhante. SÃdhu bhikkhave; ÂhÃnam etaæ, bhikkhave, vijjati yaæ sappuriso sappurisaæ jÃneyya: Sappuriso ayaæ bhavan ti. JÃneyya pana, bhikkhave, sappuriso asappurisaæ: Asap- puriso ayaæ bhavan ti? Evaæ bhante. SÃdhu, bhikkhave, etam pi kho, bhikkhave, ÂhÃnaæ vijjati yaæ sappuriso asappurisaæ jÃneyya: Asappuriso ayaæ bhavan ti. Sappuriso, bhikkhave, saddhammasamannÃgato hoti, sappurisabhattÅ hoti, sappurisacintÅ hoti, sappurisa- mantÅ hoti, sappurisavÃco hoti, sappurisakammanto hoti, sappurisadiÂÂhÅ hoti, sappurisadÃnaæ deti. Katha¤ ca, bhikkhave, sappuriso saddhammasamannÃgato hoti? Idha, bhikkhave, sappuriso saddho hoti, hirimà hoti, ottappÅ hoti, bahussuto hoti, Ãraddhaviriyo hoti, upaÂÂhitasatÅ hoti, pa¤¤avà hoti;-- evaæ kho, bhikkhave, sappuriso saddham- masamannÃgato hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, sappuriso sappurisabhattÅ hoti? Idha, bhikkhave, sappurisassa ye te samaïabrÃhmaïà saddhà hirimanto ottappino bahussutà Ãraddhaviriyà upaÂÂhitasatino pa¤¤avanto, tyÃssa mittà honti te sahÃyà honti;-- evaæ kho, bhikkhave, sappuriso sappurisabhattÅ hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, sappuriso sappurisacintÅ hoti? IdhÃ, bhikkhave, sappuriso n' ev' attabyÃbÃdhÃya ceteti, na parabyÃbÃdhÃya ceteti, na ubhayabyÃbÃdhÃya ceteti; evaæ kho, bhikkhave, sappuriso sappurisacintÅ hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, sappuriso sappurisamantÅ hoti? Idha, bhikkhave, sappuriso n' ev' atta- byÃbÃdhÃya manteti, na parabyÃbÃdhÃya manteti, na ubha- yabyÃbÃdhÃya manteti;-- evaæ kho, bhikkhave, sappuriso sappurisamantÅ hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, sappuriso sappurisavÃco hoti? Idha, bhikkhave, sappuriso musÃvÃdà paÂivirato hoti, pisuïÃvÃcÃya paÂivirato hoti, pharusÃvÃcÃya paÂivirato hoti, samphappalÃpà paÂivirato hoti;-- evaæ kho, bhikkhave, sappuriso sappurisavÃco hoti, Katha¤ ca, bhikkhave, sappuriso sappurisakammanto hoti? Idha, bhikkhave, sappuriso pÃïÃtipÃtà paÂivirato hoti, adinnÃdÃnà \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 024]># %<24 III. UPARIPA××ùSAõ.>% paÂivirato hoti, kÃmesu micchÃcÃrà paÂivirato hoti;-- evaæ kho, bhikkhave, sappuriso sappurisakammanto hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, sappuriso sappurisadiÂÂhÅ hoti? Idha, bhikkhave, sappuriso evaædiÂÂhÅ hoti: Atthi dinnaæ, atthi yiÂÂhaæ, atthi hutaæ, atthi sukaÂadukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko, atthi ayaæ loko, atthi paro loko, atthi mÃtÃ, atthi pitÃ, atthi sattà opapÃtikÃ, atthi loke samaïabrÃhmaïà sammaggatà sammÃpaÂipannà ye ima¤ ca lokaæ para¤ ca lokaæ sayaæ abhi¤¤Ã sacchikÃtvà pavedentÅti;-- evaæ kho, bhikkhave, sappuriso sappurisadiÂÂhÅ hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, sappuriso\<*<1>*>/ sappurisadÃnaæ deti? Idha, bhik- khave, sappuriso sakkaccadÃnaæ deti sahatthÃ, cittikatvÃ\<*<2>*>/ dÃnaæ deti, parisuddhaæ dÃnaæ deti, ÃgamanadiÂÂhiko dÃnaæ deti;-- evaæ kho, bhikkhave, sappuriso sappurisadÃnaæ deti. Sa kho so, bhikkhave, sappuriso evaæ saddhammasaman- nÃgato evaæ sappurisabhattÅ evaæ sappurisacintÅ evaæ sappurisamantÅ evaæ sappurisavÃco evaæ sappurisakam- manto evaæ sappurisadiÂÂhÅ evaæ sappurisadÃnaæ datvà kÃyassa bhedà param maraïà yà sappurisÃnaæ gati, tattha uppajjati. Kà ca, bhikkhave, sappurisÃnaæ gati? -- DevamahattatÃ\<*<3>*>/ và manussamahattatà và ti. Idam avoca BhagavÃ. Attamanà te bhikkhÆ Bhagavato bhÃsitaæ abhinandun ti. CôÊAPU××AMASUTTAõ4 DASAMAõ DEVADAHAVAGGO PAèHAMO. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky here insert pe, omitting the following down to "Sa kho so, bhikkhave, sappuriso," inclusive. 2 Si cittiæ katvÃ. 3 So Si Bu; Sk devavambhattatà và manussambhattatà vÃ; Sy devattatà và manussattatà vÃ. 4 So Si Bu; Sky --puïïamÃsas-. >/ #<[page 025]># %< 2. 1. ANUPADASUTTAõ (111). 25>% 111. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthi- yaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca:-- Paï¬ito, bhikkhave, SÃriputto; mahÃpa¤¤o, bhikkhave,* SÃriputto; puthupa¤¤o, bhikkhave, SÃriputto; hÃsupa¤¤o,\<*<1>*>/ bhikkhave, SÃriputto; javanapa¤¤o, bhikkhave, SÃriputto; tikkhapa¤¤o, bhikkhave, SÃriputto; nibbedhikapa¤¤o, bhikkhave, SÃriputto. SÃriputto bhikkhave, a¬¬hamÃsaæ anupadadhammavipassanaæ vipassi. Tatr' idaæ, bhikkhave, SÃriputtassa anupadahammavipassanÃya hoti. Idha, bhikkhave, SÃriputto vivicc' eva kÃmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaæ savicÃraæ vivekajaæ pÅtisukhaæ paÂhamajjhÃnaæ upasampajja viharati. Ye ca paÂhamaj- jhÃne dhammà vitakko ca vicÃro ca pÅti ca sukha¤ ca citte- kaggatà ca phasso vedanà sa¤¤Ã cetanà cittaæ chando adhimokkho viriyaæ sati upekhà manasikÃro, tyÃssa dhammà anupadavavatthità honti, tyÃssa dhammà vidità uppajjanti, vidità upaÂÂhahanti, vidità abbhatthaæ gacchanti. So evaæ pajÃnÃti: Evaæ kira me dhammà ahutvà sambhonti, hutvà pativedentÅti.\<*<2>*>/ So tesu dhammesu anupÃyo anapÃyo\<*<3>*>/ anissito apaÂibaddho vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà viharati; So: Atthi uttariæ nissaraïan ti pajÃnÃti. TabbahulikÃrà atthi t' ev'\<*<4>*>/ assa hoti. Puna ca paraæ, bhikkhave, SÃriputto vitakkavicÃrÃnaæ vÆpasamà ajjhattaæ sampasÃdanaæ cetaso ekodibhÃvaæ \<-------------------------------------------------------------------------- *Sk has a lacuna from this point to ye on page 27, line 23. 1 So Bu Sty; Si hÃsapa¤¤o. 2 Si Bu pativentÅti; so sometimes Skty, which generally read pativedentÅti. 3 So Si Bu and (here) Sy; St and (infra) Sy anupÃyo. 4 So Sty; Bu tovassa (?); Si tvev' assa, as St once infra. >/ #<[page 026]># %<26 III. UPARIPA××ùSAõ.>% avitakkaæ avicÃraæ samÃdhijaæ pÅtisukhaæ dutiyajjhÃnaæ upasampajja viharati. Ye ca dutiyajjhÃne dhammà ajjhatta- sampasÃdo ca pÅti ca sukha¤ ca {cittekaggatÃ} ca phasso vedanà sa¤¤Ã cetanà cittaæ chando adhimokkho viriyaæ sati upekhà manasikÃro, tyÃssa dhammà anupadavavatthità honti, tyÃssa dhammà vidità uppajjanti, vidità upÃÂÂhahanti, vidità abbhatthaæ gacchanti. So evam pajÃnÃti: Evaæ kira 'me dhammà ahutvà sambhonti, hutvà pativedentÅti. So tesu dhammesu anupÃyo anapÃyo anissito appaÂibaddho vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà viharati. So: Atthi uttaraæ nissaraïan ti pajÃnÃti. TabbahulikÃrà atthi t' ev' assa hoti. Puna ca paraæ, bhikkhave, SÃriputto pÅtiyà ca virÃgà upekhako ca viharati sato ca sampajÃno sukha¤ ca kÃyena paÂisaævedeti, yan taæ ariyà Ãcikkhanti: Upekhako satimà sukhavihÃrÅ ti, tatiyajjhÃnaæ upasampajja viharati. Ye ca tatiyajjhÃne dhammà upekhà ca sukha¤ ca sati ca sam- paja¤¤a¤ ca {cittekaggatÃ} ca phasso vedanà sa¤¤Ã cetanà cittaæ chando adhimokkho viriyaæ upekhà manasikÃro, tyÃssa dhammà anupadavavatthità honti, tyÃssa dhammà vidità uppajjanti, vidità upaÂÂhahanti, vidità abbhatthaæ gacchanti. So evam pajÃnÃti: Evaæ kira 'me dhammà ahutvà sambhonti hutvà pativedentÅti. So tesu dhammesu anupÃyo anapÃyo anissito appaÂibaddho vippamutto visaæ- yutto vimariyÃdikatena cetasà viharati. So: Atthi uttariæ nissaraïan ti pajÃnÃti. TabbahulikÃrà atthi t' ev' assa hoti. Puna ca paraæ, bhikkhave, SÃriputto sukhassa ca pahÃnà dukkhassa ca pahÃnà pubbe va somanassadomanassÃnaæ atthagamà adukkhamasukhaæ upekhÃsatipÃrisuddhaæ catutthajjhÃnaæ upasampajja viharati. Ye ca catutthajj- hÃne dhammà upekhà adukkhamasukhà vedanà passi vedanà cetaso anÃbhogo sati pÃrisuddhi {cittekaggatÃ} ca phasso vedanà sa¤¤Ã cetanà cittaæ chando adhimokkho viriyaæ sati upekhà manasikÃro, tyÃssa dhammà anupadavavatthità honti, tyÃssa dhammà vidità uppajjanti, vidità upaÂÂhahanti, \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 027]># %< 2.1. ANUPADASUTTAõ (111) 27>% vidità abbhatthaæ gacchanti. So evaæ pajÃnÃti: Evaæ kira 'me dhammà ahutvà sambhonti hutvà pativedentÅti. So tesu dhammesu anupÃyo anapÃyo anissito appaÂibaddho vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà viharati. So: Atthi uttariæ nissaraïan ti pajÃnÃti. TabbahulikÃrà atthi t' ev' assa hoti. 1 Puna ca paraæ, bhikkhave, SÃriputto sabbaso rÆpa- sa¤¤Ãnaæ samatikkamà paÂighasa¤¤Ãnaæ atthagamà nÃnattasa¤¤Ãnaæ amanasikÃrÃ: Ananto ÃkÃso ti ÃkÃsÃna¤- cÃyatanaæ upasampajja viharati. Ye ca ÃkÃsÃna¤cÃya- tane dhammà ÃkÃsÃna¤cÃyatanasa¤¤Ã ca {cittekaggatÃ} ca phasso ca vedanà sa¤¤Ã cetanà cittaæ chando adhi- mokkho viriyaæ sati upekhà manasikÃro, tyÃssa dhammà anupadavavatthità honti, tyÃssa dhammà vidità uppajjanti, vidità upaÂÂhahanti, vidità abbhatthaæ gacchanti. So evaæ pajÃnÃti: Evaæ kira 'me dhammà ahutvà sambhonti, hutvà pativedentÅti. So tesu dhammesu anupÃyo anapÃyo anissito appaÂibaddho vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà viharati. So: Atthi uttariæ nissaraïan ti pajÃnÃti.\<*<2>*>/ TabbahulikÃrà atthi t' ev' assa hoti. Puna ca paraæ, bhikkhave, SÃriputto sabbaso ÃkÃsÃna¤- cÃyatanaæ samatikkamÃ: Anantaæ vi¤¤Ãïan ti vi¤¤Ãïa¤- cÃyatanaæ upasampajja viharati. Ye ca vi¤¤Ãïa¤cÃya- tane dhammà vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasa¤¤Ã ca {cittekaggatÃ} phasso vedanà sa¤¤Ã cetanà cittaæ chando adhimokkho viriyaæ sati upekhà manasikÃro, tyÃssa dhammà anupa- davavatthità honti, tyÃssa dhammà vidità uppajjanti, vidità upaÂÂhahanti, vidità abbhatthaæ gacchanti. So evaæ pajÃnÃti: Evaæ kira 'me dhammà ahutvà sambhonti hutvà pativedentÅti. So tesu dhammesu anupÃyo anapÃyo anissito appaÂibaddho vippamutto visaæyutto vimariyÃdi- katena cetasà viharati. So: Atthi uttariæ nissaraïan ti pajÃnÃti. TabbahulikÃrà atthi t' ev' assa hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sty repeat this paragraph. 2 Sty omit from evaæ kira to here. >/ #<[page 028]># %<28 III. UPARIPA××ùSAõ.>% Puna ca paraæ, bhikkhave, SÃriputto sabbaso vi¤¤Ãïa¤- cÃyatanaæ samatikkamÃ: Na 'tthi ki¤cÅti Ãki¤ca¤¤Ãyatanaæ upasampajja viharati. Ye ca Ãki¤ca¤¤Ãyatane dhammà Ãki¤ca¤¤Ãyatanasa¤¤Ã ca {cittekaggatÃ} ca phasso vedanà sa¤¤Ã cetanà cittaæ chando adhimokkho viriyaæ sati upekhÃ- manasikÃro, tyÃssa dhammà anupadavavatthità honti, tyÃssa dhammà vidità uppajjanti, vidità upaÂÂhahanti, vidità abbhat- thaæ gacchanti. So evaæ pajÃnÃti: Evaæ kira 'me dhammà ahutvà sambhonti hutvà pativedentÅti. So tesu dhammesu anupÃyo anapÃyo anissito appaÂibaddho vippamutto visaæ- yutto vimariyÃdikatena cetasà viharati. So: Atthi uttariæ nissaraïan ti pajÃnÃti. TabbahulikÃrà atthi t' ev' assa hoti. Puna ca paraæ, bhikkhave, SÃriputto sabbaso Ãki¤- ca¤¤Ãyatanaæ samatikkamà nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãyatanaæ upasampajja viharati. So tÃya samÃpattiyà sato vuÂÂhahati. So tÃya samÃpattiyà sato vuÂÂhahitvà ye dhammà atÅtà niruddhà vipariïatà te dhamme samanupassati: Evaæ kira 'me dhammà ahutvà sambhonti hutvà pativedentÅti. So tesu dhammesu anupÃyo anapÃyo anissito appaÂibaddho vippa- mutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà viharati. So: Atthi uttariæ nissaraïan ti pajÃnÃti. TabbahulikÃrà atthi t' ev' assa hoti. Puna ca paraæ, bhikkhave, SÃriputto sabbaso nevasa¤- ¤ÃnÃsa¤¤Ãyatanaæ samatikkamà sa¤¤Ãvedayitanirodhaæ upasampajja viharati. Pa¤¤Ãya c' assa disvà Ãsavà parik- khÅïà honti. So tÃya samÃpattiyà sato vuÂÂhahati. So tÃya samÃpattiyà sato vuÂÂhahitvà ye te dhammà atÅtà niruddhà vipariïatà te dhamme samanupassati: Evaæ kira 'me dhammà ahutvà sambhonti hutvà pativedentÅti. So tesu dhammesu anupÃyo anapÃyo anissito appaÂibaddho vippa- mutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà viharati. So: Na 'tthi uttariæ nissaraïan ti pajÃnÃti. TabbahulikÃrà na 'tthi t' ev' assa hoti. Yaæ kho taæ, bhikkhave, sammà vadamÃno vadeyya: Vasippatto pÃramippatto ariyasmiæ sÅlasmiæ, vasippatto \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 029]># %< 2.2. CHABBISODHANASUTTAõ (112). 29>% pÃramippatto ariyasmiæ samÃdhismiæ, vasippatto pÃra- mippatto ariyÃya sa¤¤Ãya, vasippatto pÃramippatto ariyÃya vimuttiyà ti, -- SÃriputtam eva taæ sammà vadamÃno vadeyya: Vasippatto pÃramippatto ariyasmiæ sÅlasmiæ, vasippatto pÃramippatto ariyasmiæ samÃdhismiæ, vasip- patto pÃramippatto ariyà pa¤¤Ãya, vasippatto {pÃramippatto} ariyÃya vimuttiyà ti. Yaæ kho taæ, bhikkhave, sammà vadamÃno vadeyya: Bhagavato putto oraso mukhato jÃto dhammajo dhamma- nimmito dhammadÃyÃdo no ÃmisadÃyÃdo ti, -- SÃriputtam eva taæ sammà vadamÃno vadeyya: Bhagavato putto oraso mukhato jÃto dhammajo dhammanimmito dhammadÃyÃdo no ÃmisadÃyÃdo ti. SÃriputto, bhikkhave, TathÃgatena anuttaraæ dham- macakkaæ pavattitaæ sammad eva anuppavattetÅti. Idam avoca BhagavÃ. Attamanà te bhikkhÆ Bhagavato bhÃsitaæ abhinandun ti. ANUPADASUTTAõ PAèHAMAõ. 112. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca:-- Idha, bhikkhave, bhikkhu a¤¤aæ byÃkaroti: KhÅïà jÃti vusitaæ brahmacariyaæ kataæ karaïÅyaæ nÃparaæ itthattÃ- yÃti pajÃnÃmÅti. Tassa, bhikkhave, bhikkhuno bhÃsitaæ n' eva abhinanditabbaæ nappaÂikkositabbaæ; anabhinanditvà appaÂikkositvà pa¤ho pucchitabbo: CattÃro 'me, Ãvuso, vohÃrà tena Bhagavatà jÃnatà passatà arahatà sammÃ- sambuddhena sammad akkhÃtÃ. Katame cattÃro. DiÂÂhe diÂÂhavÃditÃ, sute sutavÃditÃ, mute\<*<1>*>/ mutavÃditÃ, vi¤¤Ãte \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si mutto, and (infra) mutte. >/ #<[page 030]># %<30 III. UPARIPA××ùSAõ.>% vi¤¤ÃtavÃditÃ. Ime kho, Ãvuso, cattÃro vohÃrà tena Bhagavatà jÃnatà passatà arahatà sammÃsambuddhena sammad akkhÃtÃ. Kathaæ jÃnato pan' Ãyasmato kathaæ passato imesu catusu vohÃresu anupÃdÃya Ãsavehi cittaæ vimuttan ti? KhÅïÃsavassa, bhikkhave, bhikkhuno vusita- vato katakaraïÅyassa ohitabhÃrassa anuppattasadatthassa parikkhÅïabhavasaæyojanassa sammada¤¤Ãvimuttassa ayam anudhammo hoti veyyÃkaraïÃya: DiÂÂhe kho ahaæ, Ãvuso anupÃyo anapÃyo anissito appaÂibaddho vippamutto visaæ- yutto vimariyÃdikatena cetasà viharÃmi; sute kho ahaæ avuso --pe-- mute kho ahaæ Ãvuso --pe-- vi¤¤Ãte kho ahaæ, Ãvuso, anupÃyo anapÃyo anissito appaÂibaddho vippamutto visaæyutto vimariyÃdikatena cetasà viharÃmi. -- Evaæ kho me, Ãvuso, jÃnato evaæ passato imesu catusu vohÃresu anupÃdÃya Ãsavehi cittaæ vimuttan ti. Tassa, bhikkhave, bhikkhuno SÃdhÆti bhÃsitaæ abhinanditabbaæ anumodi- tabbaæ; SÃdhÆti bhÃsitaæ abhinanditvà anumoditvà uttariæ pa¤ho pucchitabbo: Pa¤ca kho ime, Ãvuso, upÃdÃnak- khandhà tena Bhagavatà jÃnatà passatà arahatà sammÃsam- buddhena sammad akkhÃta. Katame pa¤ca? SeyyathÅdaæ: rÆpÆpÃdÃnakkhandho vedanÆpÃdÃnakkhandho sa¤¤ÆpÃdÃ- nakkhandho saækhÃrÆpÃdÃnakkhandho vi¤¤ÃïÆpÃdÃnak- khando; ime kho, Ãvuso, pa¤c' upÃdÃnakkhandà tena Bha- gavatà jÃnatà passatà arahatà sammÃsambuddhena sammad akkhÃtÃ. Kathaæ jÃnato pan' Ãyasmato kathaæ passato imesu pa¤casu 'pÃdÃnakkhandhesu anupÃdÃya Ãsavehi cittaæ vimuttan ti? KhÅïÃsavassa, bhikkhave, bhikkhuno vusitavato katakaraïÅyassa ohitabhÃrassa anuppattasadatthassa parik- khÅïabhavasaæyojanassa sammada¤¤Ãvimuttassas ayam anudhammo hoti veyyÃkaraïÃya:-- RÆpaæ kho ahaæ, Ãvuso, abalaæ virÃgaæ anassÃsikaæ\<*<1>*>/ viditvà ye rÆpe upÃyupÃdÃnÃ\<*<2>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu ("virÃgan ti vigacchanasabhÃvaæ; anassÃsikan ti assÃsavirahitaæ"); Sky virÃgukaæ (Sk infra virÃguïaækaæ) anassÃsikaæ; Si virÃgunaæ anassÃsikan ti. 2 So Sky Bu; Si upÃdÃyupÃdÃnÃ. >/ #<[page 031]># %< 2.2. CHABBISODHANASUTTAõ (112). 31>% cetaso adhiÂÂhÃnÃbhinivesÃnusayÃ, tesaæ khayà virÃgà nirodhà cÃgà paÂinissaggà vimuttam me cittan ti pajÃnÃmi; vedanaæ kho ahaæ Ãvuso --pe-- sa¤¤aæ kho ahaæ, Ãvuso -- pe -- saækhÃre kho ahaæ, avuso --pe-- vi¤¤Ãïaæ kho ahaæ, Ãvuso, abalaæ virÃgaæ anassÃsikaæ viditvà ye vi¤¤Ãïe upÃyupÃdÃnà cetaso adhiÂÂhÃnÃbhinivesÃnusayÃ, tesaæ khayà virÃgà nirodhà cÃgà paÂinissaggà vimuttam me cittan ti pajÃnÃmi. -- Evaæ kho me, Ãvuso, jÃnato evaæ passato imesu pa¤casu 'pÃdÃnakkhandhesu anupÃdÃya Ãsavehi cittaæ vimuttan ti. Tassa, bhikkhave, bhikkhuno SÃdhÆti bhÃsitaæ abhinanditabbaæ anumoditabbaæ: SÃdhÆti bhÃsitaæ abhi- nanditvà anumoditvà uttariæ pa¤ho pucchitabbo: Cha -- y -- imÃ, Ãvuso, dhÃtuyo tena Bhagavatà jÃnatà passatà arahatà sammÃsambuddhena sammad akkhÃtÃ. Katamà cha? PaÂhavÅdhÃtu ÃpodhÃtu tejodhÃtu vÃyodhÃtu ÃkÃsadhÃtu vi¤¤ÃïadhÃtu: imà kho, Ãvuso, cha dhÃtuyo tena Bhagavatà jÃnatà passatà arahatà sammÃsambuddhena sammad akkhÃtÃ. Kathaæ jÃnato pan' Ãyasmato kathaæ passato imÃsu chasu dhÃtusu anupÃdÃya Ãsavehi cittaæ vimuttan ti? KhÅïÃ- savassa, bhikkhave, bhikkhuno vusitavato katakaraïÅyassa ohitabhÃrassa anuppattasadatthassa parikkhÅïabhavasaæyo- janassa sammada¤¤Ãvimuttassa ayam anudhammo hoti veyyÃkaraïÃya: PaÂhavÅdhÃtuæ kho ahaæ, Ãvuso, anattato upagacchiæ, na ca paÂhavÅdhÃtunissitaæ attÃnaæ; ye ca paÂhavÅdhÃtunissità upÃyupÃdÃnà cetaso adhiÂÂhÃnÃbhi- nivesÃnusayÃ, tesaæ khayà virÃgà nirodhà cÃgà paÂinissaggà vimuttaæ me cittan ti pajÃnÃmi. ùpodhÃtuæ kho ahaæ, Ãvuso --pe-- tejodhÃtuæ kho ahaæ, Ãvuso --pe-- vÃyodhÃtuæ kho ahaæ, Ãvuso --pe-- ÃkÃsadhÃtuæ kho ahaæ, Ãvuso --pe-- vi¤¤ÃïadhÃtuæ kho ahaæ, Ãvuso, anattato upagacchiæ, na ca vi¤¤ÃïadhÃtunissitaæ attÃnaæ; ye ca vi¤¤ÃïadhÃtu- nissità upÃyupÃdÃnà cetaso adhiÂÂhÃnÃbhinivesÃnusayÃ, tesaæ khayà virÃgà nirodhà cÃgà paÂinissaggà vimuttaæ me cittan ti pajÃnÃmi. -- Evaæ kho me, Ãvuso, jÃnato evaæ passato imÃsu chasu dhÃtusu anupÃdÃya Ãsavehi cittaæ vimuttan ti. Tassa, bhikkhave, bhikkhuno SÃdhÆti bhÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 032]># %<32 III. UPARIPA××ùSAõ.>% sitaæ abhinanditabbaæ anumoditabbaæ; SÃdhÆti bhÃsitaæ abhinanditvà anumoditvà uttariæ pa¤ho pucchitabbo: Cha kho pan' imÃni, Ãvuso, ajjhattikÃni bÃhirÃni ÃyatanÃni tena Bhagavatà jÃnatà passatà arahatà sammÃsambud- dhena sammad akkhÃtÃni. KatamÃni cha? -- Cakkhu c' eva rÆpà ca, sotaæ ca saddà ca, ghÃnaæ ca gandhà ca, jivhà ca rasà ca, kÃyo ca phoÂÂhabbà ca, mano ca dhammà ca;-- imÃni kho, Ãvuso, cha ajjhattikÃni bÃhirÃni ÃyatanÃni tena Bhagavatà jÃnatà passatà arahatà sammÃ- sambuddhena sammad akkhÃtÃni. Kathaæ jÃnato pan' Ãyasmato kathaæ passato imesu chasu ajjhattikabÃhiresu Ãyatanesu anupÃdÃya Ãsavehi cittaæ vimuttan ti? KhÅïÃ- savassa, bhikkhave, bhikkhuno vusitavato katakaraïÅyassa ohitabhÃrassa anuppattasadatthassa parikkhÅïabhavasaæyo- janassa sammada¤¤Ãvimuttassa ayam anudhammo hoti veyyÃkaraïÃya: Cakkhusmiæ, Ãvuso, rÆpe cakkhuvi¤¤Ãïe cakkhuvi¤¤Ãïavi¤¤Ãtabbesu dhammesu yo chando yo rÃgo yà nandÅ yà taïhÃ, ye upÃyupÃdÃnà cetaso adhiÂÂhÃnÃbhini- vesÃnusayÃ, tesaæ khayà virÃgà nirodhà cÃgà paÂinissaggà vimuttam me cittan ti pajÃnÃmi. Sotasmiæ, Ãvuso, sadde sotavi¤¤Ãïe; ghÃnasmiæ, Ãvuso, gandhe ghÃnavi¤¤Ãïe; jivhÃya, Ãvuso, rase jivhÃvi¤¤Ãïe; kÃyasmiæ, Ãvuso, phoÂ- Âhabbe kÃyavi¤¤Ãïe; manasmiæ, Ãvuso, dhamme manovi¤- ¤Ãïe manovi¤¤Ãïavi¤¤Ãtabbesu dhammesu yo chando yo rÃgo yà nandÅ yà taïhÃ, ye upÃyupÃdÃnà cetaso adhiÂÂhÃnÃ- bhinivesÃnusayÃ, tesaæ khayà virÃgà nirodhà cÃgà paÂinis- saggà vimuttam me cittan ti pajÃnÃmi. -- Evaæ kho me, Ãvuso, jÃnato evaæ passato imesu chasu ajjhattikabÃhiresu Ãyatanesu anupÃdÃya Ãsavehi cittaæ vimuttan ti. Tassa, bhikkhave, bhikkhuno SÃdhÆti bhÃsitaæ abhinanditabbaæ anumoditabbaæ; SÃdhÆti bhÃsitaæ abhinanditvà anumo- ditvà uttariæ pa¤ho pucchitabbo: Kathaæ jÃnato pan' Ãyas- mato kathaæ passato imasmiæ ca savi¤¤Ãïake kÃye bahid- dhà ca sabbanimittesu ahiækÃramamiækÃramÃnÃnusayÃ\<*<1>*>/ susamÆhatà ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky Bu; Si ahaækÃramamaækÃramÃnÃnusayÃ. >/ #<[page 033]># %< 2.2. CHABBISODHANASUTTAõ (112.) 33>% KhÅïÃsavassa, bhikkhave, bhikkhuno vusitavato kataka- raïÅyassa ohitabhÃrassa anuppattasadatthassa parikkhÅïa- bhavasaæyojanassa sammada¤¤Ãvimuttassa ayam anu- dhammo hoti veyyÃkaraïÃya:-- Pubbe kho ahaæ, Ãvuso, agÃriyabhÆto\<*<1>*>/ samÃno aviddasu ahosiæ; tassa me TathÃgato và TathÃgatasÃvako và dhammaæ desesi; tÃhaæ dhammaæ sutvÃ\<*<2>*>/ TathÃgate saddhaæ paÂilabhiæ; so tena saddhÃpaÂi- lÃbhena samannÃgato iti paÂisa¤cikkhim:-- SambÃdho gharÃ- vÃso rajÃpatho, abbhokÃso pabbajjÃ; nayidaæ sukaraæ agÃraæ ajjhÃvasatà ekantaparipuïïaæ ekantaparisuddhaæ saækhalikhitaæ brahmacariyaæ carituæ; yannÆnÃhaæ kesamassuæ ohÃretvà kÃsÃyÃni vatthÃni acchÃdetvà agÃ- rasmà anagÃriyaæ pabbajeyyan ti. So kho ahaæ, Ãvuso, aparena samayena appaæ và bhogakkhandhaæ pahÃya ma- hantaæ và bhogakkhandhaæ pahÃya, appaæ và ¤ÃtiparivaÂ- Âaæ pahÃya mahantaæ và ¤ÃtiparivaÂÂaæ pahÃya, kesamas- suæ ohÃretvà kÃsÃyÃni vatthÃni acchÃdetvà agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajiæ. So evaæ pabbajito samÃno bhikkhÆ- naæ sikkhÃsÃjÅvasamÃpanno pÃïÃtipÃtaæ pahÃya pÃïÃtipÃtà paÂivirato ahosiæ, nihitadaï¬o ninitasattho lajjÅ dayÃpanno sabbapÃïabhÆtahitÃnukampÅ vihÃsim. {AdinnÃdÃnaæ} pahÃya adinnÃdÃnà paÂivirato ahosiæ dinnÃdÃyÅ dinnapÃÂikaÇkhÅ athenena sucibhÆtena attanà vihÃsiæ. Abrahmacariyaæ pahÃya brahmacÃrÅ ahosiæ ÃrÃcÃrÅ, virato methunà gÃma- dhammÃ. MusÃvÃdaæ pahÃya musÃvÃdà paÂivirato ahosiæ saccavÃdÅ saccasandho theto paccayiko avisaævÃdako lokassa. Pisuïaæ vÃcaæ pahÃya pisuïÃya vÃcÃya paÂi- virato ahosiæ, ito sutvà na amutra akkhÃtà imesaæ bhedÃya, amutra và sutvà na imesaæ akkhÃtà amÆsaæ bhedÃya; iti bhinnÃnaæ và sandhÃtÃ, sahitÃnaæ và anuppadÃtÃ, samaggÃrÃmo samaggarato samagganandÅ samaggakaraïiæ vÃcaæ bhÃsità ahosiæ. Pharusaæ vÃcaæ pahÃya pharusÃya vÃcÃya paÂivirato ahosiæ, yà sà vÃcà nelà kaïïasukhà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si Ãg-. 2 For the following passage, cf. Majjhima, Vol. I., p. 179, &c. >/ #<[page 034]># %<34 III. UPARIPA××ùSAõ.>% pemanÅyà hadayaÇgamà porÅ bahujanakantà bahujanamanÃpà tathÃrÆpiæ vÃcaæ bhÃsità ahosiæ. SamphappalÃpaæ pahÃya samphappalÃpà paÂivirato ahosiæ, kÃlavÃdÅ bhÆta- vÃdÅ atthavÃdÅ dhammavÃdÅ vinayavÃdÅ, nidhÃnavatiæ vÃcaæ bhÃsità ahosiæ kÃlena sÃpadesaæ pariyantavatiæ atthasaæhitaæ. So bÅjagÃmabhÆtagÃmasamÃrambhà paÂi- virato ahosiæ. Ekabhattiko ahosiæ rattÆparato, paÂivirato vikÃlabhojanÃ. NaccagÅtavÃditavisÆkadassanà paÂivirato aho- sim. MÃlÃgandhavilepanadhÃraïamaï¬anavibhÆsanaÂÂhÃnà paÂivirato ahosiæ. UccÃsayanamahÃsayanà paÂivirato ahosiæ. JÃtarÆparajatapaÂiggahaïà paÂivirato ahosiæ. ùmakadha¤¤apaÂiggahaïà paÂivirato ahosiæ. ùmakamaæ- sapaÂiggahaïà paÂivirato ahosiæ. ItthikumÃrikapaÂigga- haïà paÂivirato ahosiæ. DÃsidÃsapaÂiggahaïà paÂivirato ahosiæ. AjeÊakapaÂiggahaïà paÂivirato ahosiæ. KukkuÂasÆ- karapaÂiggahaïà paÂivirato ahosiæ. HatthigavÃssavaÊavÃ- paÂiggahaïà paÂivirato ahosiæ. KhettavatthupaÂiggahaïà paÂivirato ahosiæ. DÆteyyapahiïagamanÃnuyogà paÂi- virato ahosiæ. Kayavikkayà paÂivirato ahosiæ. TulÃ- kÆÂakaæsakÆÂamÃnakÆÂà paÂivirato ahosiæ. UkkoÂanava¤c- ananikatisÃciyogà paÂivirato ahosiæ. Chedanavadhabandha- naviparÃmosa -- ÃlopasahasÃkÃrà paÂivirato ahosiæ. So san- tuÂÂho ahosiæ kÃyaparihÃrikena cÅvarena kucchipari- hÃrikena piï¬apÃtena, yena yen' eva pakkamiæ samÃ- dÃy' eva pakkamiæ. SeyyathÃpi nÃma pakkhÅ sakuïo yena yen' eva ¬eti sapattabhÃro va ¬eti, evam eva kho ahaæ, Ãvuso, santuÂÂho ahosiæ kÃyaparihÃrikena cÅvarena kucchiparihÃrikena piï¬apÃtena, yena yen' eva pak- kamiæ, samÃdÃy' eva pakkamiæ. So iminà ariyena sÅlak- khandhena samannÃgato ajjhattaæ anavajjasukhaæ paÂi- saævedesiæ. So cakkhunà rÆpaæ disvà na nimittaggÃhÅ ahosiæ nÃnubya¤janaggÃhÅ. Yato 'dhikaraïam\<*<1>*>/ enaæ cak- khundriyaæ asaævutaæ viharantaæ abhijjhÃdomanassà pÃpakà akusalà dhammà anvÃssaveyyuæ, tassa saævarÃya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si yatvÃdh- >/ #<[page 035]># %< 2.2 CHABBISODHANASUTTAõ (112). 35>% paÂipajjiæ, rakkhiæ cakkhundriyaæ, cakkhundriye saæva- raæ Ãpajjiæ. Sotena saddaæ sutvà -- pe\<*<1>*>/ -- ghÃnena gan- dhaæ ghÃyitvà --pe-- jivhÃya rasaæ sÃyitvà --pe-- kÃyena phoÂÂhabbaæ phusitvà --pe-- manasà dhammaæ vi¤¤Ãya na nimittaggÃhÅ ahosiæ nÃnubya¤janaggÃhÅ. Yato 'dhika- raïam enaæ manindriyaæ asaævutaæ viharantaæ abhij- jhÃdomanassà pÃpakà akusalà dhammà anvÃssaveyyuæ, tassa saævarÃya paÂipajjiæ, rakkhiæ manindriyam, mani- ndriye saævaraæ Ãpajjiæ. So iminà ariyena indriya- saævarena samannÃgato ajjhattaæ abyÃsekasukhaæ paÂi- saævedesiæ. So abhikkante paÂikkante sampajÃnakÃrÅ ahosiæ, Ãlokite vilokite sampajÃnakÃrÅ ahosiæ, sammi¤jite\<*<2>*>/ pasÃrite sampajÃnakÃrÅ ahosiæ, saæghÃÂipattacÅvaradhÃraïe sampajÃnakÃrÅ ahosiæ, asite pÅte khÃyite sÃyite sampajÃna- kÃrÅ ahosiæ, uccÃrapassÃvakamme sampajÃnakÃrÅ ahosiæ, gate Âhite nisinne sutte jÃgarite bhÃsite tuïhÅbhÃve sampajÃ- nakÃrÅ ahosiæ. So iminà ca ariyena sÅlakkhandhena samannÃgato iminà ca ariyena indriyasaævarena samannÃgato iminà ca ariyena satisampaja¤¤ena samannÃgato vivittaæ senÃsanaæ bhajiæ ara¤¤aæ rukkhamÆlaæ pabbataæ kandaraæ girigu- haæ susÃnaæ vanapatthaæ abbhokÃsaæ palÃlapu¤jaæ. So pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂikkanto nisÅdiæ pallaÇkaæ ÃbhujitvÃ, ujuæ kÃyaæ païidhÃya, parimukhaæ satiæ upaÂ- ÂhapetvÃ. So abhijjhaæ loke pahÃya vigatÃbhijjhena cetasà vihÃsiæ, abhijjhÃya cittaæ parisodhesiæ, byÃpÃdapadosaæ pahÃya abyÃpannacitto vihÃsiæ sabbapÃïabhÆtahitÃnu- kampÅ, byÃpÃdapadosà cittaæ parisodhesiæ; thÅnamiddhaæ pahÃya vigatathÅnamiddho vihÃsiæ Ãlokasa¤¤Å sato sam- pajÃno, thÅnamiddhà cittaæ parisodhesiæ; uddhaccakuk- kuccaæ pahÃya anuddhato vihÃsiæ ajjhattaæ vÆpasantacitto, uddhaccakukkuccà cittaæ parisodhesiæ; vicikiccham pahÃya tiïïavicikiccho vihÃsiæ akathaækathÅ, kusalesu dhammesu vicikicchÃya cittaæ parisodhesiæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits pe here et infra. 2 So Sky Si. >/ #<[page 036]># %<36 III. UPARIPA××ùSAõ.>% Ime pa¤ca nÅvaraïe pahÃya cetaso upakkilese pa¤¤Ãya dubbalÅkaraïe vivicc' eva kÃmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaæ savicÃraæ vivekajaæ pÅtisukhaæ paÂhamajjhÃnaæ upasampajja vihÃsiæ. VitakkavicÃrÃnaæ vÆpasamà ajjhat- taæ sampasÃdanaæ cetaso ekodibhÃvaæ, avitakkaæ avicÃ- raæ samÃdhijaæ pÅtisukhaæ dutiyajjhÃnaæ upasampajja vihÃsiæ. PÅtiyà ca virÃgà ca upekhako ca vihÃsiæ, sato ca sampajÃno sukka¤ ca kÃyena paÂisaævedesiæ, yan taæ ariyà Ãcikkhanti: Upekhako satimà sukhavihÃrÅ ti tatiyajjhÃnaæ upasampajja vihÃsiæ. Sukhassa ca pahÃnà dukkhassa ca pahÃnà pubbe va somanassadomanassÃnaæ atthagamà adukkhamasukhaæ upekhÃsatipÃrisuddhiæ catutthajjhÃnaæ upasampajja vihÃsiæ. Evaæ samÃhite citte parisuddhe pariyodÃte anaÇgaïe vigatÆpakkilese mudubhÆte kammaniye Âhite Ãïa¤jappatte\<*<1>*>/ ÃsavÃnaæ khaya¤ÃïÃya cittaæ abhinin- nÃmesiæ. So: Idaæ dukkhan ti yathÃbhÆtaæ abbha¤¤Ãsiæ; Ayaæ dukkhasamudayo ti yathÃbhÆtaæ abbha¤¤Ãsiæ; Ayaæ dukkhanirodho ti yathÃbhÆtaæ abbha¤¤Ãsiæ; Ayaæ duk- khanirodhagÃminÅ paÂipadà ti yathÃbhÆtaæ abbha¤¤Ãsiæ; Ime Ãsavà ti yathÃbhÆtaæ abbha¤¤Ãsiæ; Ayaæ Ãsavasamu- dayo ti yathÃbhÆtaæ abbha¤¤Ãsiæ; Ayaæ Ãsavanirodho ti yathÃbhÆtaæ abbha¤¤Ãsiæ; Ayaæ ÃsavanirodhagÃminÅ paÂipadà ti yathÃbhÆtaæ abbha¤¤Ãsiæ. Tassa me evaæ jÃnato evaæ passato kÃmÃsavà pi cittaæ vimuccittha, bhavÃsavà pi cittaæ vimuccittha, avijjÃsavà pi cittaæ vimuc- cittha, vimuttasmiæ vimuttam iti ¤Ãïaæ ahosi: khÅïà jÃti, vusitaæ brahmacariyaæ, kataæ karaïÅyaæ, nÃparaæ itthat- tÃyÃti abbha¤¤Ãsiæ. Evaæ kho me, Ãvuso, jÃnato evaæ passato imasmiæ ca savi¤¤Ãïake kÃye bahiddhà ca sabbani- mittesu ahiækÃramamiækÃramÃnÃnusayà susamÆhatÃ\<*<2>*>/ ti. Tassa, bhikkhave, bhikkhuno SÃdhÆti bhÃsitaæ abhinandi- tabbaæ anumoditabbaæ; SÃdhÆti bhÃsitaæ abhinanditvà anumoditvà evam assa vacanÅyo: LÃbhà no, Ãvuso, sulad- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cf. Vol. II., p. 253 (note). Sky here Ãnejja- (as Vol. I. p. 182). 2 So Si (cf. p. 32); Sky sahatà ti; St sahagatà ti. >/ #<[page 037]># %< 2.3. SAPPURISASUTTAõ (113). 37>% dhaæ no, Ãvuso, ye mayaæ\<*<1>*>/ Ãyasmantaæ tÃdisaæ brahma- cÃriæ passÃmÃti. Idam avoca BhagavÃ. Attamanà te bhikkhÆ Bhagavato bhÃsitaæ abhinandun ti. CHABBISODHANASUTTAõ2 DUTIYAõ. 113. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca: Sappurisadhamma¤ ca vo, bhikkhave, desissami asappuri- sadhamma¤ ca. Taæ suïÃtha sÃdhukaæ manasikarotha, bhÃsissÃmÅti. Evam bhante ti kho te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca: Katamo ca, bhikkhave, sappurisadhammo? Idha, bhik- khave, asappuriso uccà kulà pabbajito hoti. So iti paÂisa¤- cikkhati: Ahaæ kho 'mhi uccà kulà pabbajito; ime pan' a¤¤e bhikkhÆ na uccà kulà pabbajità ti. So tÃya uccÃ- kulÅnatÃya attÃn' ukkaæseti paraæ vambheti.\<*<3>*>/ Ayam pi, bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhik- khave, iti paÂisa¤cikkhati: Na kho uccÃkulÅnatÃya lobha- dhammà và parikkhayaæ gacchanti, dosadhammà và parikkhayaæ gacchanti, mohadhammà và parikkhayaæ gacchanti; no ce pi uccÃ\<*<4>*>/ kulà pabbajito hoti, so ca hoti dhammÃnudhammapaÂipanno sÃmÅcipaÂipanno anudham- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky omit ye mayaæ. 2 So Bu (ter); Si Chavi-; Skty Chabbidhodhanas-. 3 So Si and (sts.) Sk; Sy and (sts.) Sk vamheti. Cf. Vol. II. 43 and 1 J.191. 4 Sky make pi follow uccà here, but not infra. >/ #<[page 038]># %<38 III. UPARIPA××ùSAõ.>% macÃrÅ, so tattha pujjo so tattha pÃsaæso ti. So paÂipadaæ yeva antaraæ karitvà tÃya uccÃkulÅnatÃya n' ev' attÃn' uk- kaæseti na paraæ vambheti. Ayaæ, bhikkhave, sappurisa- dhammo. Puna ca paraæ, bhikkhave, asappuriso mahÃkulà pabba- jito hoti -- pe\<*<1>*>/ -- heÂÂhimanayena vitthÃretabbaæ --; mahÃ- bhogakulà pabbajito hoti; uÊÃrabhogakulà pabbajito hoti. So iti paÂisa¤cikkhanti: Ahaæ kho 'mhi uÊÃrabhoga- kulà pabbajito; ime pan' a¤¤e bhikkhÆ na uÊÃrabhogakulà pabbajità ti. So tÃya uÊÃrabhogatÃya attÃn' ukkaæseti paraæ vambheti. Ayaæ, pi bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhikkhave iti, paÂisa¤cikkhati: Na kho uÊÃrabhogatÃya lobhadhammà và parikkhayaæ gacchanti, dosadhammà và parikkhayaæ gacchanti, mohadhammà và parikkhayaæ gacchanti; no ce pi uÊÃrabhogakulà pabbajito hoti, so ca hoti dhammÃnudhammapaÂipanno sÃmÅcipaÂi- panno anudhammacÃrÅ, so tattha pujjo so tattha pÃsaæso- ti. So paÂipadaæ yeva antaraæ karitvà tÃya uÊÃrabhogatÃya n' ev' attÃn' ukkaæseti na paraæ vambheti. Ayam pi, bhik- khave, sappurisadhammo. Puna ca paraæ, bhikkhave, asappuriso ¤Ãto hoti yasassÅ. So iti paÂisa¤cikkhati: Ahaæ kho ' mhi ¤Ãto yasassÅ, ime pan' a¤¤e bhikkhÆ appa¤¤ÃtÃ\<*<2>*>/ appesakkhà ti. So tena ¤Ãt- attena\<*<3>*>/ attÃn" ukkaæseti param vamheti. Ayam pi, bhik- khave, assappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhikkhave,iti paÂisa¤cikkhati: Na kho ¤Ãtattena lobhadhammà và parik- khayaæ gacchanti, dosadhammà và parikkhayaæ gacchanti, mohadhammà và parikkhayaæ gacchanti; no ce pi ¤Ãto hoti yasassÅ, so ca hoti dhammÃnudhammapaÂipanno sÃmÅcipaÂi- panno anudhammacÃrÅ, so tattha pujjo so tattha pÃsaæso ti. So paÂipadaæ yeva antaraæ karitvà tena ¤Ãtattena n' ev' attÃn' ukkaæseti na paraæ vambheti. Ayaæ pi, bhikkhave, sappurisadhammo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si omits pe heÂÂhimanayena v-. 2 Si appa¤ÃtÃ. 3 So Si; Sky ¤Ãtena. >/ #<[page 039]># %< 2. 3. SAPPURISASUTTAõ (113). 39>% Puna ca paraæ, bhikkhave, asappuriso lÃbhÅ hoti cÅvara- piï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrÃnaæ. So iti paÂisa¤cikkhati: Ahaæ kho 'mhi lÃbhÅ cÅvarapiï¬apÃta- senÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrÃnaæ, ime pan' a¤¤e bhikkhÆ na lÃbhino cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃnapaccaya- bhesajjaparikkhÃrÃnan ti. So tena lÃbhena attÃn' ukkaæseti paraæ vambheti. Ayam pi, bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paÂisa¤cikkhati: Na kho lÃbhena lobhadhammà và parikkhayaæ gacchanti, dosa- dhammà và parikkhayaæ gacchanti, mohadhammà và parikkhayaæ gacchanti, no ce pi lÃbhÅ hoti cÅvarapiï¬apÃta- senÃsanagilÃnapaccayabhesajjaparikkhÃrÃnaæ, so ca hoti dhammÃnudhammapaÂipanno sÃmÅcipaÂipanno anudhamma- cÃrÅ, so tattha pujjo so tattha pÃsaæso ti. So paÂipadaæ yeva antaraæ karitvà tena lÃbhena n' ev' attÃn' ukkaæ- seti na paraæ vambheti. Ayam pi, bhikkhave, sappurisa- dhammo. Puna ca paraæ, bhikkhave, asappuriso bahussuto hoti. So iti paÂisa¤cikkhati: Ahaæ kho 'mhi bahussuto, ime pan' a¤¤e bhikkhÆ na bahussutà ti. So tena bÃhusaccena attÃn' ukkaæseti paraæ vambheti. Ayam pi, bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paÂisa¤cikkhati: Na kho bÃhusaccena lobhadhammà và parikkhayaæ gacchanti, dosadhammà và parikkhayaæ gacchanti, mohadhammà và parikkhayaæ gacchanti, no ce pi bahussuto hoti, so ca hoti dhammÃnudhammapaÂipanno sÃmÅcipaÂipanno anudhammacÃrÅ, so tattha pujjo so tattha pÃsaæso ti. So paÂipadaæ yeva antaraæ karitvà tena bÃhusaccena n' ev' attÃn' ukkaæseti na paraæ vambheti. Ayam pi, bhikkhave, sappurisadhammo. Puna ca paraæ, bhikkhave, asappuriso vinayadharo hoti. So iti paÂisa¤cikkhati: Ahaæ kho 'mhi vinayadharo, ime pan' a¤¤e bhikkhÆ na vinayadharà ti. So tena vinaya- dharattena attÃn' ukkaæseti paraæ vambheti. Ayam pi, bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhik- khave, iti paÂisa¤cikkhati: Na kho vinayadharattena \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 040]># %<40 III. UPARIPA××ùSAõ.>% lobhadhammà và parikkhayaæ gacchanti, dosadhammà và parikkhayaæ gacchanti, mohadhammà va parikkhayaæ gacchanti, no ce pi vinayadharo hoti, so ca hoti dhammÃnu- dhammapaÂipanno sÃmÅcipaÂipanno anudhammacÃrÅ, so tattha pujjo so tattha pÃsaæso ti. So paÂipadaæ yeva antaraæ karitvà tena vinayadharattena n' ev' attÃn' uk- kaæseti na paraæ vambheti. Ayam pi, bhikkhave, sappuri- sadhammo. Puna ca paraæ, bhikkhave, asappuriso dhammakathiko hoti. So iti paÂisa¤cikkhati: Ahaæ kho 'mhi dhammaka- thiko, ime pan' a¤¤e bhikkhÆ na dhammakathikà ti. So tena dhammakathikattena attÃn' ukkaæseti paraæ vambheti. Ayam pi, bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paÂisa¤cikkhati: Na kho dhammaka- thikattena lobhadhammà và parikkhayaæ gacchanti, dosa- dhammà và parikkhayaæ gacchanti, mohadhammà và parikkhayaæ gacchanti; no ce pi dhammakathiko hoti, so ca hoti dhammÃnudhammapaÂipanno sÃmÅcipaÂipanno anu- dhammacÃrÅ, so tattha pujjo so tattha pÃsaæso ti. So paÂipadaæ yeva antaraæ karitvà tena dhammakathikattena n' ev' attÃn' ukkaæseti na paraæ vambheti. Ayam pi, bhikkhave, sappurisadhammo. Puna ca paraæ, bhikkhave, asappuriso Ãra¤¤ako hoti. So iti paÂisa¤cikkhati: Ahaæ kho 'mhi Ãra¤¤ako, ime pan' a¤¤e bhikkhÆ na Ãra¤¤akà ti. So tena Ãra¤¤akattena attÃn' ukkaæseti paraæ vambheti. Ayam pi, bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paÂisa¤cikkhati: Na kho Ãra¤¤akattena lobhadhammà và parikkhayaæ gacchanti, dosadhammà và parikkhayaæ gacchanti, mohadhammà và parikkhayaæ gacchanti; no ce pi Ãra¤¤ako hoti, so ca hoti dhammÃnudhammapaÂipanno sÃmÅcipaÂipanno anudhammacÃrÅ, so tattha pujjo so tattha pÃsaæso ti. So paÂipadaæ yeva antaraæ karitvà tena Ãra¤¤akattena n' ev' attÃn' ukkaæseti na paraæ vambheti. Ayam pi, bhikkhave, sappurisadhammo. Puna ca paraæ, bhikkhave, asappuriso paæsukÆliko hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 041]># %< 2.3. SAPPURISASUTTAõ (113). 41>% So iti paÂisa¤cikkhati: Aham kho 'mhi paæsukÆliko, ime pan' a¤¤e bhikkhÆ na paæsukÆlikà ti. So tena paæsukÆli- kattena attÃn' ukkaæseti paraæ vambheti. Ayam pi, bhik- khave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paÂisa¤cikkhati: Na kho paæsukÆlikattena lobhadhammà và parikkhayaæ gacchanti, dosadhammà và parikkhayaæ gacchanti, mohadhammà và parikkhayaæ gacchanti; no ce pi paæsukÆliko hoti, so ca hoti dhammÃnudhammapaÂipanno sÃmÅcipaÂipanno anudhammacÃrÅ, so tattha pujjo so tattha pÃsaæso ti. So paÂipadaæ yeva antaraæ karitvà tena paæsukÆlikattena n' ev' attÃn' ukkaæseti na paraæ vam- bheti. Ayam pi, bhikkhave, sappurisadhammo. Puna ca paraæ, bhikkhave, asappuriso piï¬apÃtiko hoti. So iti paÂisa¤cikkhati: Ahaæ kho 'mhi piï¬apÃtiko, ime pan' a¤¤e bhikkhÆ na piï¬apÃtikà ti. So tena piï¬apÃti- kattena attÃn' ukkaæseti paraæ vambheti. Ayam pi, bhik- khave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paÂisa¤cikkhati: Na kho piï¬apÃtikattena lobhadhammà và parikkhayaæ gacchanti, dosadhammà và parikkhayaæ gacchanti, mohadhammà và parikkhayaæ gacchanti; no ce pi piï¬apÃtiko hoti, so ca hoti dhammÃnudhammapaÂipanno sÃmÅcipaÂipanno anudhammacÃrÅ, so tattha pujjo so tattha pÃsaæso ti. So paÂipadaæ yeva antaraæ karitvà tena piï¬apÃtikattena n' ev' attÃn' ukkaæseti na paraæ vambheti. Ayam pi, bhikkhave, sappurisadhammo. Puna ca paraæ, bhikkhave, asappuriso rukkhamÆliko hoti. So iti paÂisa¤cikkhati: Ahaæ kho 'mhi rukkha- mÆliko, ime pan' a¤¤e bhikkhÆ na rukkhamÆlikà ti. So tena rukkhamÆlikattena attÃn' ukkaæseti paraæ vambheti. Ayam pi, bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paÂisa¤cikkhati: Na kho rukkhamÆli- kattena lobhadhammà và parikkhayaæ gacchanti, dosa- dhammà và parikkhayaæ gacchanti, mohadhammà và parikkhayaæ gacchanti; no ce pi rukkhamÆliko hoti, so ca hoti dhammÃnudhammapaÂipanno sÃmÅcipaÂipanno anu- dhammacÃri, so tattha pujjo so tattha pÃsaæso ti. So \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 042]># %<42 III. UPARIPA××ùSAõ.>% paÂipadaæ yeva antaraæ karitvà tena rukkhamÆlikattena n' ev' attÃn' ukkaæseti na paraæ vambheti. Ayam pi, bhikkhave, sappurisadhammo. Puna ca paraæ, bhikkhave, asappuriso sosÃniko hoti -- pe\<*<1>*>/ -- abbhokÃsiko hoti --pe-- nesajjiko hoti --pe-- yathÃsan- thatiko\<*<2>*>/ hoti --pe-- ekÃsaniko\<*<3>*>/ hoti. So iti paÂisa¤cikkhati: Ahaæ kho 'mhi ekÃsaniko, ime pan' a¤¤e bhikkhÆ na ekÃsanikà ti. So tena ekÃsanikattena attÃn' ukkaæseti paraæ vambheti. Ayam pi, bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paÂisa¤cikkhati: Na kho ekÃsanikattena lobhadhammà và parikkhayaæ gacchanti, dosadhammà và parikkhayaæ gacchanti, mohadhammà và parikkhayaæ gacchanti; no ce pi ekÃsaniko hoti, so ca hoti dhammÃnudhammapaÂipanno sÃmÅcipaÂipanno anu- dhammacÃrÅ, so tattha pujjo so tattha pÃsaæso ti. So paÂipadaæ yeva antaraæ karitvà tena ekÃsanikattena n' ev' attÃn' ukkaæseti na paraæ vambheti. Ayam pi, bhik- khave, sappurisadhammo. Puna ca paraæ, bhikkhave, asappuriso vivicc' eva kÃmehi vivicc' akusalehi dhammehi savitakkaæ savicÃraæ vivekajaæ pÅtisukhaæ paÂhamajjhÃnaæ upasampajja viharati. So iti paÂisa¤cikkhati: Ahaæ kho 'mhi paÂhamajjhÃnasamÃpattiyà lÃbhÅ, ime pan' a¤¤e bhikkhÆ na paÂhamajjhÃnasamÃpattiyà lÃbhino ti.\<*<4>*>/ So tÃya paÂhamajjhÃnasamÃpattiyà attÃn' uk- kaæseti paraæ vambheti. Ayam pi, bhikkhave, asappurisa- dhammo. Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti {patisa¤cikkhati}: PaÂhamajjhÃnasamÃpattiyà pi kho atammayatÃ\<*<5>*>/ vuttà Bhaga- vatÃ; yena yena hi ma¤¤anti tato taæ hoti a¤¤athà ti. So \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits pe here et infra. 2 So Sky; Si yathÃsanthako. 3 Before ekÃsaniko Sky insert: Puna ca paraæ, bhikkhave, asappuriso. 4 Sk has a lacuna from this point down to vagganandÅ in Sutta No. 114 on page 48 line 10. (St has been copied for this lacuna.) 5 Sty akammayadà (generally) and (sts.) akammayatÃ; Si agammayatà throughout; Bu: Atammayà ti. Tammayatà vuccati taïhÃ. Nittaïhatà ti attho. >/ #<[page 043]># %< 2.3. SAPPURISASUTTAõ (113). 43>% atammayataæ yeva antaraæ karitvà tÃya paÂhamajjhÃna- samÃpattiyà n' eva attÃn' ukkaæseti na paraæ vambheti. Ayam pi, bhikkhave, sappurisadhammo. Puna ca paraæ, bhikkhave, asappuriso vitakkavicÃrÃnaæ vÆpasamà ajjhattaæ sampasÃdanaæ cetaso ekodibhÃvaæ avitakkaæ avicÃraæ samÃdhijaæ pÅtisukhaæ dutiyajjhÃnaæ -- tatiyajjhÃnaæ -- catutthajjhÃnaæ upasampajja viharati. So iti paÂisa¤cikkhati: Ahaæ kho 'mhi catutthajjhÃnasa- mÃpattiyà lÃbhÅ, ime pan' a¤¤e bhikkhÆ catutthajjhÃnasa- mÃpattiyà na lÃbhino ti. So tÃya catutthajjhÃnasamÃpattiyà attÃn' ukkaæseti paraæ vambheti. Ayam pi, bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paÂisa¤cikkhati: CatutthajjhÃnasamÃpattiyà pi kho atam- mayatà vuttà BhagavatÃ: yena yena hi ma¤¤anti tato taæ hoti a¤¤athà ti. So atammayataæ yeva antaraæ karitvà tÃya catutthajjhÃnasamÃpattiyà n' ev' attÃn' ukkaæ- seti na paraæ vambheti. Ayam pi, bhikkhave, sappurisa- dhammo. Puna ca paraæ, bhikkhave, asappuriso rÆpasa¤¤Ãnaæ samatikkamà paÂighasa¤¤Ãnaæ atthagamà nÃnattasa¤¤Ãnaæ amanasikÃrÃ: Ananto ÃkÃso ti ÃkÃsÃna¤cÃyatanaæ upasam- pajja viharati. So iti paÂisa¤cikkhati: Ahaæ kho 'mhi ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattiyà lÃbhÅ, ime pan' a¤¤e bhikkhÆ ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattiyà na lÃbhino ti. So tÃya ÃkÃsÃ- na¤cÃyatanasamÃpattiyà attÃn' ukkaæseti paraæ vambheti. Ayam pi, bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca, bhikkhave, iti paÂisa¤cikkhati: ùkÃsÃna¤cÃyatanasamÃ- pattiyà pi kho atammayatà vuttà BhagavatÃ; yena yena hi ma¤¤anti tato taæ hoti a¤¤athà ti. So atammayataæ yeva antaraæ karitvà tÃya ÃkÃsÃna¤cÃyatanasamÃpattiyà n' ev' attÃn' ukkaæseti na paraæ vambheti. Ayam pi, bhik- khave, sappurisadhammo. Puna ca paraæ, bhikkhave, asappuriso ÃkÃsÃna¤cÃyata- naæ samatikkamÃ: Anantaæ vi¤¤Ãïan ti vi¤¤Ãïa¤cÃya- tanaæ upasampajja viharati. So iti paÂisa¤cikkhati: Ahaæ kho 'mhi vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattiyà lÃbhÅ, ime pan' a¤¤e \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 044]># %<44 III. UPARIPA××ùSAõ.>% bhikkhÆ vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattiyà na lÃbhino ti. So tÃya vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasamÃpattiyà attÃn' ukkaæseti paraæ vambheti. Ayam pi, bhikkhave, asappurisadhammo. Sap- puriso ca kho, bhikkhave, iti paÂisa¤cikkhati: Vi¤¤Ãïa¤c- ÃyatanasamÃpattiyà pi kho atammayatà vuttà BhagavatÃ; yena yena hi ma¤¤anti tato taæ hoti annathà ti. So atammayataæ yeva antaraæ karitvà tÃya vi¤¤Ãïa¤cÃya- tanasamÃpattiyà n' eva attÃn' ukkaæseti na paraæ vambheti. Ayam pi, bhikkhave, sappurisadhammo. Puna ca paraæ, bhikkhave, asappuriso sabbaso vi¤¤Ãïa¤- cÃyatanaæ samatikkamÃ: Na 'tthi ki¤cÅti Ãki¤ca¤¤Ãya- tanaæ upasampajja viharati. So iti paÂisa¤cikkhati: Ahaæ kho 'mhi Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattiyà labhÅ, ime pan' a¤¤e bhikkhÆ Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattiyà na lÃbhino ti. So tÃya Ãki¤ca¤¤ÃyatanasamÃpattiyà attÃn' ukkaæseti paraæ vambheti. Ayam pi, bhikkhave, asappurisadhammo. Sap- puriso ca kho, bhikkhave, iti paÂisa¤cikkhati: ùki¤ca¤¤Ã- yatanasamÃpattiyà pi kho atammayatà vuttà BhagavatÃ; yena yena hi ma¤¤anti tato taæ hoti a¤¤athà ti. So atammayataæ yeva antaraæ karitvà tÃya Ãki¤ca¤¤Ãyata- nasamÃpattiyà n' eva attÃn' ukkaæseti na paraæ vambheti. Ayam pi, bhikkhave, sappurisadhammo. Puna ca paraæ, bhikkhave, asappuriso Ãki¤ca¤¤Ãyatanaæ samatikkamà nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãyatanaæ upasampajja vi- harati. So iti paÂisa¤cikkhati: Ahaæ kho 'mhi nevasa¤¤Ã- nÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiyà lÃbhÅ, ime pan' a¤¤e bhikkhÆ nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiyà na lÃbhino ti. so tÃya nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiyà attÃn' ukaæseti paraæ vambheti. Ayam pi, bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti paÂisa¤cikkhati: Neva- sa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiyà pi kho atammayatà vuttà BhagavatÃ; yena yena hi ma¤¤anti tato taæ hoti a¤¤athà ti. So atammayataæ yeva antaraæ karitvà tÃya neva- sa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanasamÃpattiyà n' eva attÃn' ukkaæseti na paraæ vambheti. Ayam pi, bhikkhave, sappurisa- dhammo. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 045]># %< 2.4. SEVITABBA-ASEVITABBASUTTAõ (114) 45>% Puna ca paraæ, bhikkhave; sappuriso sabbaso nevasa¤¤Ã- nÃsa¤¤Ãyatanaæ samatikkamà sa¤¤Ãvedayitanirodhaæ upasampajja viharati, pa¤¤Ãya c' assa disvà Ãsavà parikkha- yÃpenti. Ayam pi, bhikkhave, bhikkhu na ki¤ci ma¤¤ati, na kuhi¤ci ma¤¤ati,\<*<1>*>/ na kenaci ma¤¤atÅti. Idam avoca BhagavÃ. Attamanà te bhikkhÆ Bhagavato bhÃsitaæ abhinandun ti. SAPPURISASUTTAõ TATIYAõ. 114. 2 Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthi yaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca: SevitabbÃsevitabbaæ vo, bhikkhave, dhammapariyÃyaæ desissÃmi. Taæ suïÃtha sÃdhukaæ manasikarotha, bhÃsis- sÃmÅti. Evam bhante ti kho te bhikkhÆ Bhagavato paccassosum. Bhagavà etad avoca: KÃyasamÃcÃraæ p' ahaæ, bhikkhave, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbaæ pi, ta¤ ca a¤¤ama¤¤aæ kÃyasa- mÃcÃraæ; vacÅsamÃcÃraæ p' ahaæ, bhikkhave, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ ca a¤¤ama¤¤aæ vacÅsamÃcÃraæ; manosamÃcÃraæ p' ahaæ, bhikkhave, duvi- dhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ ca a¤¤am- a¤¤aæ manosamÃcÃraæ; cittuppÃdaæ p' ahaæ,\<*<3>*>/ bhikkhave, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Bu kuhi¤ci na ma¤¤ati. Sty omit. 2 The lacuna in Sk extends to p. 48 l. 10 in this Sutta. 3 Sy adds sa¤¤ÃpaÂilÃbhaæ. >/ #<[page 046]># %<46 III. UPARIPA××ùSAõ.>% a¤¤ama¤¤aæ cittuppÃdaæ. Sa¤¤ÃpaÂilÃbhaæ p' ahaæ, bhikkhave, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ ca a¤¤ama¤¤aæ sa¤¤ÃpaÂilÃbhaæ. DiÂÂhipaÂilÃ- bhaæ p' ahaæ, bhikkhave, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ ca a¤¤ama¤¤aæ diÂÂhipaÂilÃbhaæ. AttabhÃvapaÂilÃbhaæ p' ahaæ, bhikkhave, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ ca a¤¤ama¤¤aæ attabhÃvapaÂilÃbhan ti. Evaæ vutte Ãyasmà SÃriputto Bhagavantaæ etad avoca: Imassa kho ahaæ, bhante, Bhagavatà saækhittena bhÃsitassa vitthÃrena atthaæ avibhattassa evaæ vitthÃrena atthaæ ÃjÃnÃmi:-- "KÃyasamÃcÃraæ p' ahaæ,\<*<1>*>/ bhikkhave, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ ca a¤¤ama¤¤aæ kÃyasamÃcÃran ti" -- iti kho pan' etaæ vuttaæ BhagavatÃ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? YathÃrÆpam, bhante, kÃyasa- mÃcÃraæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti, evarÆpo kÃyasamÃcÃro na sevitabbo. YathÃrÆpa¤ ca kho, bhante, kÃyasamÃcÃraæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti, evarÆpo kÃyasamÃcÃro sevitabbo. KathaærÆpaæ, bhante, kÃyasamÃcÃraæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti? Idha, bhante, ekacco pÃïÃtipÃtÅ hoti, luddo lohitapÃïÅ hatapahate niviÂÂho adayÃpanno pÃïabhÆtesu.\<*<2>*>/ AdinnÃdÃyi kho pana hoti; yan taæ parassa paravittÆpakaraïaæ gÃmagataæ và ara¤¤agataæ vÃ, taæ adinnaæ theyyasaækhÃtaæ ÃdÃtà hoti. KÃmesu micchÃcÃrÅ kho pana hoti, yà tà mÃturakkhità piturakkhitÃ\<*<3>*>/ bhÃturakkhitÃ\<*<4>*>/ bhaginirakkhità ¤Ãtirakkhità sassÃmikà saparidaï¬Ã antamaso mÃlÃguÊaparikkhittÃ\<*<5>*>/ pi, tathÃrÆpÃsu cÃrittaæ Ãpajjità hoti. EvarÆpaæ, bhante, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sty omit p' ahaæ. 2 St prefixes sabba to pÃï-. 3 Si adds mÃtÃpiturakkhitÃ. 4 Sty here omit. 5 So Sky infra; Sty here mÃlÃgulap. Si (and Sky once infra) mÃlÃguïaparikkhittÃ. >/ #<[page 047]># %< 2.4. SEVITABBA-ASEVITABBASUTTAõ (114.) 47>% kÃyasamÃcÃraæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti. KathaærÆpaæ, bhante, kÃyasamÃcÃraæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti? Idha, bhante, ekacco pÃïÃtipÃtaæ pahÃya pÃïÃtipÃtà paÂivirato hoti, nihitadaï¬o nihitasattho lajjÅ dayÃpanno sabbapÃïa- bhÆtahitÃnukampÅ viharati. AdinnÃdÃnaæ pahÃya adinnÃ- dÃnà paÂivirato hoti; yan taæ parassa paravittÆpakaraïaæ gÃmagataæ và ara¤¤agataæ và taæ adinnaæ theyyasaæ- khÃtaæ na\<*<1>*>/ ÃdÃtà hoti. KÃmesu micchÃcÃraæ pahÃya kÃmesu micchÃcÃrà paÂivirato hoti, yà tà mÃturakkhità piturakkhità bhÃturakkhità bhaginirakkhità ¤Ãtirakkhità sassÃmikà saparidaï¬Ã antamaso mÃlÃguÊaparikkhittà pi, tathÃrÆpÃsu cÃrittaæ na Ãpajjità hoti. EvarÆpaæ, bhante, kÃyasamÃcÃraæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti. "KÃyasamÃcÃraæ, {p' ahaæ}, bhikkhave, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ ca a¤¤ama¤¤aæ kÃyasamÃcÃran ti" iti yan taæ vuttaæ Bhagavatà idam etaæ paÂicca vuttaæ. "VacÅsamÃcÃraæ p' ahaæ, bhikkhave, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ ca a¤¤ama¤¤aæ vacÅsamÃcÃran ti" iti kho pan' etaæ vuttaæ BhagavatÃ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? YathÃrÆpaæ, bhante, vacÅ- samÃcÃraæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti, evarÆpo vacÅsamÃcÃro na sevitabbo. YathÃrÆpa¤ ca kho, bhante, vacÅsamÃcÃraæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti, evarÆpo vacÅsamÃcÃro sevitabbo. KathaærÆpaæ, bhante, vacÅsamÃcÃraæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti? Idha, bhante ekacco musÃvÃdÅ hoti sabhÃgato\<*<2>*>/ và parisÃgato và \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sty read nà here, and omit infra. 2 So Sty and Sk infra; Si sabhaggato, parisaggato and ¤--aggato. >/ #<[page 048]># %<48 III.UPARIPA××ùSAõ.>% ¤Ãtimajjhagato và pÆgamajjhagato vÃ\<*<1>*>/ rÃjakulamajjhagato và abhinÅto sakkhÅ\<*<2>*>/ puÂÂho: Evam\<*<3>*>/ bho purisa yaæ jÃnÃsi taæ vadehÅti. So ajÃnaæ và Ãha JÃnÃmÅti, jÃnaæ và Ãha Na jÃnÃmÅti; apassaæ và Ãha PassÃmÅti, passaæ và Ãha Na passÃmÅti, iti\<*<4>*>/ attahetu và parahetu và Ãmisaki¤cikkhahetu và sampajÃnamusà bhÃsità hoti. PisuïÃvÃco\<*<5>*>/ kho pana hoti, ito sutvà amutra akkhÃtà imesaæ bhedÃya, amutra và sutvà imesaæ akkhÃtà amÆsaæ bhedÃya, iti samaggÃnaæ và bhettÃ\<*<6>*>/ bhinnÃnaæ và anuppÃdÃtÃ\<*<7>*>/ vaggÃrÃmo vaggarato vagganandÅ\<*<8>*>/ vaggakaraïiæ vÃcaæ\<*<9>*>/ bhÃsità hoti. Pharusa- vÃco kho pana hoti; yà sà vÃcà aï¬akà kakkasÃ\<*<10>*>/ parakaÂukÃ\<*<11>*>/ parÃbhisajjanÅ kodhasÃmantà asamÃdhisaævattanikÃ, tathÃ- rÆpiæ vÃcaæ bhÃsità hoti. SamphappalÃpÅ kho pana hoti akÃlavÃdÅ abhÆtavÃdÅ anatthavÃdÅ adhammavÃdÅ avinayavÃdÅ, aniddhÃnavatiæ\<*<12>*>/ vÃcaæ bhÃsità akÃlena anapadesaæ\<*<13>*>/ apari- yantavatiæ anatthasaæhitaæ. -- evarÆpaæ, bhante, vacÅsa- mÃcÃraæ sevato akusalà dhammà abhivaddhanti kusalà dhammà parihÃyanti. KathaærÆpaæ, bhante, vacÅsamÃcÃraæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti? Idha, bhante, ekacco musÃvÃdam pahÃya musÃvÃdà paÂivirato hoti sabhÃgato và parisÃgato và ¤Ãtimajjhagato và pÆga- majjhagato và rÃjakulamajjhagato và abhinÅto sakkhÅ puÂÂho: Evam bho purisa, ya¤ jÃnÃsi taæ vadehÅti; so ajÃnaæ và Ãha Na jÃnÃmÅti, jÃnaæ và Ãha Na jÃnÃmÅti, apassaæ và Ãha Na passÃmÅti, passaæ và Ãha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sty omit these two words here, but not infra. 2 So St; Sy (and Sk infra) sakkhi; Si sakkhiæ. 3 So Sty and Sk once infra; Si eh' ambho; Sk once infra ehimbho. 4 Si omits iti here, not infra. 5 So Sty and infra Sk; Si pisuïavÃco. 6 So Sk infra; Sty bhedÃ; Si bhedetÃ. 7 So Si and Sk infra; Sty uppÃdÃtÃ. 8 At this point there ends the lacuna in Sk which began at p. 42 in No. 113. 9 So Si; Sky v--ïÅvÃcaæ. 10 So Si Sy; Sk vÃcà akakkasÃ. 11 Si kaÂukÃ. 12 So Si Sy and Sk infra; Sk here an--ÅvÃcaæ. 13 Si anappadesam. >/ #<[page 049]># %< 2.4. SEVITABBA-ASEVITABBASUTTAõ (114.) 49>% PassÃmÅti; iti attahetu và parahetu và Ãmisaki¤cikkhahetu và na sampajÃnamusà bhÃsità hoti. Pisuïaæ vÃcaæ pahÃya pisuïÃya vÃcÃya paÂivirato hoti; ito sutvà na amutra akkhÃtà imesaæ bhedÃya, amutra và sutvà na imesaæ akkhÃtà amÆsaæ bhedÃya; iti bhinnÃnaæ và sandhÃtà sahitÃnaæ và anuppadÃtà samaggÃrÃmo samaggarato samagganandÅ samaggakaraïiæ vÃcam bhÃsità hoti. Pharusaæ vÃcaæ pahÃya pharusÃya vÃcÃya paÂivirato hoti; yà sà vÃcà nelà kaïïasukhà pemanÅyÃ\<*<1>*>/ hadayaægamà porÅ bahujanakantà bahujanamanÃpà tathÃrÆpiæ vÃcam bhÃsità hoti. Sam- phappalÃpaæ pahÃya samphappalÃpà paÂivirato hoti; kÃlavÃdÅ bhÆtavÃdÅ atthavÃdÅ dhammavÃdÅ vinayavÃdÅ nidhÃnavatiæ vÃcaæ bhÃsità kÃlena sÃpadesaæ pariyanta- vatiæ atthasaæhitaæ. EvarÆpaæ. bhante, vacÅsamÃcÃraæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti. "VacÅsamÃcÃraæ p' ahaæ, bhikkhave, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ c' ta¤ c' a¤¤ama¤¤aæ vacÅsamÃ- cÃran ti," iti yan taæ vuttaæ Bhagavatà idam etaæ paÂicca vuttaæ. "ManosamÃcÃraæ p' ahaæ, bhikkhave, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ c' a¤¤ama¤¤aæ manosa- mÃcÃran ti" iti kho pan' etaæ vuttaæ BhagavatÃ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? YathÃrÆpaæ, bhante, manosamÃ- cÃraæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti, evarÆpo manosamÃcÃro na sevitabbo. YathÃ- rÆpa¤ ca kho, bhante, manosamÃcÃraæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà dhammà abhiva¬¬hanti, evarÆpo manosamÃcÃro sevitabbo. KathaærÆpaæ, bhante, manosamÃcÃraæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti? Idha, bhante, ekacco abhijjhÃlÆ hoti; yan taæ parassa paravittÆ- pakaraïaæ taæ abhijjhitÃ\<*<2>*>/ hoti: Aho vato yaæ parassa taæ mama assÃti. VyÃpannacitto kho pana hoti paduÂÂhamana- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky pemaniyÃ. 2 So Sy si; Sk abhijjhÃtÃ. >/ #<[page 050]># %<50 III. UPARIPA××ùSAõ.>% saækappo: Ime sattà ha¤¤antu và vajjhantu và ucchijjantu và vinassantu và mà ahesuæ và ti, I iti và evarÆpaæ, bhante, manosamÃcÃraæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti. KathaærÆpaæ, bhante, mano- samÃcÃraæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti? Idha, bhante, ekacca anabhij- jhÃlÆ hoti, yan taæ parassa paravittÆpakaraïaæ, taæ nÃbhij- jhità hoti: Aho vata yaæ parassa taæ mama assÃti. AvyÃ- pannacitto kho pana hoti appaduÂÂhamanasaækappo: Ime sattà averà avyÃpajjhà anÅghà sukhÅ attÃnaæ pariharantÆti. EvarÆpaæ, bhante, manosamacÃraæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti. "ManosamÃcÃraæ p' ahaæ, bhikkhave, duvidhena va- dÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ c' a¤¤ama¤¤aæ manosamÃcÃran ti," iti yan taæ vuttaæ Bhagavatà idam etaæ paÂicca vuttaæ. "CittuppÃdaæ p' ahaæ, bhikkhave, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi ta¤ c' a¤¤ama¤¤aæ cittup- pÃdan ti" -- iti kho pan' etaæ vuttaæ BhagavatÃ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? YathÃrÆpaæ, bhante, cittuppÃdaæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà pari- hÃyanti, evarÆpo cittuppÃdo na sevitabbo. YathÃrÆpa¤ ca kho, bhante, cittuppÃdaæ sevato akusalà dhammà parihÃ- yanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti, evarÆpo cittuppÃdo sevitabbo. KathaærÆpaæ, bhante, cittuppÃdaæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti? Idha, bhante, ekacco abhijjhÃlÆ hoti abhijjhÃsahagatena cetasà viharati, vyÃpÃdavà hoti vyÃpÃdasahagatena cetasà viharati, vihesÃvÃ\<*<2>*>/ hoti vihesÃsahagatena cetasà viharati. EvarÆpaæ, bhante, cittuppÃdaæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti. KathaærÆpaæ, bhante, cittuppÃdaæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si;Sk ucchijjantu và ahesum iti và evarÆpaæ; Sy ucchijjantu và mà và ahesuæ iti và iti evarÆpaæ. 2 So Sky; Si vihesavà (bis). >/ #<[page 051]># %< 2.4. SEVITABBA-ASEVITABBASUTTAõ.(114.) 51>% kusalà dhammà abhiva¬¬hanti? Idha bhante ekacco ana- bhijjhÃlÆ hoti anabhijjhÃsahagatena cetasà viharati, avyÃpÃ- davà hoti avyÃpÃdasahagatena cetasà viharati, avihesÃvà hoti avihesÃsahagatena cetasà viharati. EvarÆpaæ, bhante, cittuppÃdaæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti. "CittuppÃdaæ p' ahaæ, bhikkhave, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ c' a¤¤ama¤¤aæ cittup- pÃdan ti" -- iti yan taæ vuttaæ Bhagavatà idam etaæ paÂicca vuttaæ. "Sa¤¤ÃpaÂilÃbhaæ p' ahaæ, bhikkhave, duvidhena va- dÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ ca a¤¤ama¤¤aæ sa¤¤ÃpaÂilÃbhan ti" -- iti kho pan' etaæ vuttaæ BhagavatÃ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? YathÃrÆpaæ, bhante, sa¤¤Ã- paÂilÃbhaæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti, evarÆpo sa¤¤ÃpaÂilÃbho na sevitabbo. YathÃrupa¤ ca kho, bhante, sa¤¤ÃpaÂilÃbhaæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti, evarÆpo sa¤¤ÃpaÂilÃbho sevitabbo. KathaærÆpaæ, bhante, sa¤¤Ã paÂilÃbhaæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti? Idha, bhante, ekacco abhijjhalÆ hoti abhijjhÃsahagatÃya sa¤¤Ãya viharati, vyapÃdavà hoti vyÃ- pÃdasahagatÃya sa¤¤Ãya viharati, vihesÃvà hoti vihesÃsaha- gatÃya sa¤¤Ãya viharati. EvarÆpaæ, bhante, sa¤¤ÃpaÂilÃ- bhaæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti. KathaærÆpaæ, bhante, sa¤¤ÃpaÂilÃbhaæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti? Idha, bhante, ekacco anabhijjhÃlÆ hoti anabhijjhÃsahagatÃya sa¤¤Ãya viharati, avyÃpÃdavà hoti avyÃpÃdasahagatÃya sa¤¤Ãya viharati, avihesÃvà hoti avihesÃsahagatÃya sa¤¤Ãya viharati. EvarÆpaæ, bhante, sa¤¤ÃpaÂilÃbhaæ sevato aku- salà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti. "Sa¤¤ÃpaÂilÃbhaæ p' ahaæ, bhikkhave, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ c' a¤¤ama¤¤aæ sa¤¤ÃpaÂilÃbhan ti" -- iti yan taæ vuttaæ Bhagavatà idam etaæ paÂicca vuttaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 052]># %<52 III.UPARIPA××ùSAõ.>% "DiÂÂhipaÂilÃbhaæ p' ahaæ, bhikkhave, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi ta¤ c' a¤¤ama¤¤aæ diÂÂhipaÂilÃbhan ti" iti kho pan' etaæ vuttaæ BhagavatÃ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? YathÃrÆpaæ, bhante, diÂÂhi- paÂilÃbhaæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti, evarÆpo diÂÂhipaÂilÃbho na sevitabbo. YathÃrÆpa¤ ca kho, bhante, diÂÂhipaÂilÃbhaæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti, evarÆpo diÂÂhipaÂilÃbho sevitabbo. KathaærÆpaæ, bhante, diÂÂhipa- ÂilÃbhaæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti? Idha, bhante, ekacco evaædiÂÂhiko hoti: Na 'tthi dinnaæ na 'tthi yiÂÂhaæ, na 'tthi hutam na 'tthi sukaÂadukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko, na 'tthi ayaæ loko na 'tthi paro loko, na 'tthi mÃtà na 'tthi pitÃ, na 'tthi sattà opapÃtikÃ, na 'tthi loke samaïabrÃhmaïà sam- maggatà sammÃpaÂipannà ye ima¤ ca lokaæ para¤ ca lokaæ sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà pavedentÅti. EvarÆpaæ, bhante, diÂÂhipaÂilÃbhaæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti. KathaærÆpaæ, bhante, diÂÂhi- paÂilÃbhaæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti? Idha, bhante, ekacco evaædiÂÂhiko hoti: Atthi dinnaæ atthi yiÂÂhaæ, atthi hutaæ atthi suka- ÂadukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipako, atthi ayaæ loko atthi paro loko, atthi mÃtà atthi pitÃ, atthi sattà opapÃtikÃ, atthi loke samaïabrÃhmaïà sammaggatà sammÃpaÂipannà ye ima¤ ca lokaæ para¤ ca lokaæ sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà pavedentÅti. EvarÆpaæ, bhante, diÂÂhipaÂilÃbhaæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti. DiÂÂhipaÂilÃbhaæ p' ahaæ, bhikkhave, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi ta¤ c' a¤¤ama¤¤aæ diÂÂhipaÂilÃbhan ti iti yan taæ vuttaæ bhagavatà idam etaæ paÂicca vuttaæ. AttabhÃvapaÂilÃbhaæ p' ahaæ, bhikkhave, duvidhena sevitabbam pi asevitabbam pi ta¤ c' a¤¤ama¤¤aæ attabhÃ- vapatilÃbhan ti iti kho pan' etaæ vuttaæ BhagavatÃ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? YathÃrÆpaæ, bhante, atta- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 053]># %< 2.4. SEVITABBA-ASEVITABBASUTTAõ (114.) 53>% bhÃvapaÂilÃbhaæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti, evarÆpo attabhÃvapaÂilÃbho na sevitabbo. YathÃrupa¤ ca kho, bhante,attabhÃvapaÂilÃ- bhaæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti, evarÆpo attabhÃvapaÂilÃbho sevitabbo KathaærÆpaæ, bhante, attabhÃvapaÂilÃbhaæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti? SavyÃpÃjjhaæ,\<*<1>*>/ bhante, attabhÃvapaÂilÃbhaæ abhinibbat- tayato\<*<2>*>/ apariniÂÂhitabhÃvÃya akusalà dhammà abhiva¬- ¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti. KathaærÆpaæ, bhante, attabhÃvapaÂilÃbhaæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti? AvyÃpajjhaæ, bhante, attabhÃvapaÂilÃbhaæ abhinibbattayato\<*<2>*>/ parintiÂÂhitabhÃvÃya akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti. "AttabhÃvapaÂilÃbhaæ p' ahaæ, bhikkhave, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi ta¤ c' a¤¤ama¤¤aæ attabhÃvapaÂilÃbhan ti" iti yan taæ vuttaæ Bhagavatà idam etaæ paÂicca vuttaæ. Imassa kho ahaæ, bhante, Bhagavatà saækhittena bhÃsitassa vittÃrena atthaæ avibhattassa evaæ vitthÃrena atthaæ ÃjÃnÃmÅti. SÃdhu sÃdhu, SÃriputta; sÃdhu kho tvaæ, Sariputta, imassa mayà saækhittena bhÃsitassa vittÃrena atthaæ avi- bhattassa evaæ vittÃrena atthaæ ÃjÃnÃsi. "KÃyasamÃcÃraæ p' ahaæ, bhikkhave,duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi ta¤ c' a¤¤ama¤¤aæ kÃyasamÃcÃran ti" iti kho pan' etam vuttaæ mayÃ.\<*<3>*>/ Ki¤ c' etam paÂicca vuttaæ? YathÃrÆpaæ, SÃriputta, kÃyasa- mÃcÃraæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti, evarÆpo kÃyasamÃcÃro na sevitabbo. YathÃrÆpa¤ ca kho, SÃriputta, kÃyasamÃcÃraæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti, evarÆpo kÃyasamÃcÃro sevitabbo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu Sy; Sk sabyÃpajjham; Si byÃpajjhaæ. 2 So Sky; Si (bis) abhinibbattassa yato. 3 Sky add pi. >/ #<[page 054]># %<54 III. UPARIPA××ùSAõ.>% KathaærÆpaæ, SÃriputta, kÃyasamÃcÃraæ sevato aku- salà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti? Idha, SÃriputta, ekacco pÃïÃtipÃtÅ hoti luddo lohitapÃïÅ hatapahate niviÂÂho adayÃpanno pÃïabhÆtesu. AdinnÃdÃyÅ kho pana hoti; yan taæ parassa paravittÆpakaraïaæ gÃma- gataæ và ara¤¤agataæ vÃ, taæ adinnaæ theyyasaækhÃtaæ ÃdÃtà hoti. KÃmesu micchÃcÃrÅ kho pana hoti; yà tà mÃturakkhità piturakkhità bhÃturakkhita bhaginirakkhità ¤Ãtirakkhità sassÃmikà saparidaï¬Ã antamaso mÃlÃguÊa- parikkhittà pi, tathÃrÆpÃsu cÃrittaæ Ãpajjità hoti. EvarÆ- paæ, Sariputta, kÃyasamÃcÃraæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti. KathaærÆ- paæ, SÃriputta, kÃyasamÃcÃraæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti? Idha, SÃri- putta, ekacco pÃïÃtipÃtaæ pahÃya pÃïÃtipÃtà paÂivirato hoti nihitadaï¬o nihitasattho lajjÅ dayÃpanno sabba- pÃïabhÆtahitÃnukampÅ viharati. AdinnÃdÃnaæ pahÃya adinnÃdÃnà paÂivirato hoti; yan taæ parassa paravittÆpa- karaïaæ gÃmagataæ và ara¤¤agataæ vÃ, taæ adinnaæ they- yasaækhÃtam na\<*<1>*>/ ÃdÃtà hoti. KÃmesu micchÃcÃraæ pahÃya kÃmesu micchÃcÃrà paÂivirato hoti; yà tà mÃturak- khità piturÃkkhità bhÃturakkhità bhaginirakkhità ¤Ãtirak- khità sassÃmikà saparidaï¬Ã antamaso mÃlÃguÊaparikkhittà pi, tathÃrÆpasu cÃrittaæ na Ãpajjità hoti. EvarÆpaæ, SÃri- putta, kÃyasamÃcÃraæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti. "KÃyasamÃcÃraæ p' ahaæ, bhikkhave,\<*<2>*>/ duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi ta¤ c' a¤¤ama¤¤aæ kÃyasamÃcÃran ti" iti yan taæ vuttaæ mayà idam etaæ paÂicca vuttaæ. "VacÅsamÃcÃraæ p' ahaæ, bhikkhave,\<*<3>*>/ duvidhena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky omit here. 2 So Si; Sky SÃriputta, as generally hereafter. 3 After bhikkhave Si continues --pe-- manosamÃcÃraæ p' ahaæ, bhikkhave. CittuppÃdaæ p' aham, bhikkhave. Sa¤¤ÃpaÂilÃbhaæ, p' ahaæ, bhikkhave. DiÂÂhipaÂilÃbhaæ, p' ahaæ, bhikkhave. AttabhÃvapaÂilÃbhaæ p' ahaæ, bhikkhave, duvidhena vadÃmi (&c. in extenso).--Sky recite in full. >/ #<[page 055]># %< 2.4. SEVITABBA-ASEVITABBASUTTAõ (114.) 55>% vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi ta¤ c' a¤¤ama¤¤aæ vacÅsamÃcÃran ti" iti kho pan' etaæ vuttaæ mayÃ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? YathÃrÆpaæ, SÃriputta, vacÅsamÃ- cÃraæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dham- mà parihÃyanti, evarÆpo vacÅsamÃcÃro na sevitabbo. YathÃ- rÆpa¤ ca kho, SÃriputta, vacÅsamÃcÃraæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti, evarÆpo kÃyasamÃcÃro sevitabbo. KathaærÆpaæ, SÃriputta, vacÅ- samÃcÃraæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti? Idha, SÃriputta, ekacco musÃvÃdÅ hoti sabhÃgato và . . . (&c. as above page 47, last line, to page 53 line 15) . . . "AttabhÃvapaÂilÃbhaæ p' ahaæ, bhikkhave, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi ta¤ c' a¤¤ama¤¤aæ attabhÃvapaÂilÃbhan ti" iti yan taæ vuttaæ mayà idaæ etaæ paÂicca vuttaæ. Imassa kho, SÃriputta, mayà saækhittena bhÃsitassa\<*<1>*>/ evaæ vitthÃrena attho daÂÂhabbo. Cakkhuvi¤¤eyyaæ rÆpaæ p' ahaæ, SÃriputta,\<*<2>*>/ duvi- dhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi; sotavi¤¤eyyaæ saddaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi; ghÃnavi¤¤eyyaæ gandhaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi; jivhÃvi¤¤eyyaæ rasaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi; kÃyavi¤¤eyyaæ phoÂÂhabbaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi; manovi¤¤eyyaæ dhammaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pÅti. Evaæ vutte Ãyasmà SÃriputto Bhagavantaæ etad avoca: Imassa kho ahaæ, bhante, Bhagavatà saækhittena bhÃsitassa vitthÃrena atthaæ avibhattassa evaæ vitthÃrena atthaæ ÃjÃnami:-- "Cakkhuvi¤¤eyyaæ rÆpaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si adds vitthÃrena atthaæ avibhattassa. 2 Sky insert bhikkhave before SÃriputta. >/ #<[page 056]># %<56 III. UPARIPA××ùSAõ.>% dhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pÅti" iti kho pan' etaæ vuttaæ BhagavatÃ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? YathÃrÆpaæ, bhante, cakkhuvi¤¤eyyaæ rÆpaæ sevato aku- salà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti, evarÆpaæ cakkhuvi¤¤eyyaæ rÆpaæ na sevitabbaæ. YathÃ- rÆpa¤ ca kho, bhante, cakkhuvi¤¤eyyaæ rÆpaæ sevato aku- salà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti, evarÆpaæ cakkhuvi¤¤eyyaæ rÆpaæ sevitabbaæ. "Cakkhu- vi¤¤eyyaæ rÆpaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pÅti" iti yan taæ vuttaæ Bhagavatà idam etaæ paÂicca vuttaæ\<*<1>*>/. "Sotavi¤¤eyyaæ saddaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pÅti" iti kho pan' etaæ vuttam BhagavatÃ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? YathÃ- rÆpaæ, bhante, sotavi¤¤eyyaæ saddaæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti, evarÆpo sotavi¤¤eyyo saddo na sevitabbo. YathÃrÆpa¤ ca kho, bhante, sotavi¤¤eyaæ saddhiæ sevato akusalà dhammà pari- hÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti, evarÆpo sotavi¤- ¤eyyo saddo sevitabbo." Sotavi¤¤eyyaæ saddaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pÅti" iti yan taæ vuttaæ Bhagavatà idam etaæ paÂicca vuttaæ. "GhÃnavi¤¤eyyaæ gandhaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvi- dhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pÅti" iti kho pan' etaæ vuttaæ BhagavatÃ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? YathÃrÆpaæ, bhante, ghÃnavi¤¤eyyaæ gandhaæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si continues: --pe-- evarÆpo sotavi¤¤eyyo saddo na sevitabbo. --pe-- evarÆpo sotavi¤¤eyyo saddo sevitabbo. --pe-- evarÆpo ghÃnavi¤¤eyyo gandho na sevitabbo. --pe-- evarÆpo gh. g. sevitabbo. --pe-- evarÆpo jivhÃvi¤¤eyyo raso ra sevitabbo. --pe-- evarÆpo jivhÃvi¤¤eyyo [raso] sevitabbo. --pe-- evarÆpo kÃyavi¤¤eyyo phoÂÂhabbo na sevitabbo. --pe-- evarÆpo kÃyavi¤¤eyyo phoÂÂhabbo sevitabbo. --pe-- Manovi¤¤eyyaæ dhammam p' ahaæ (&c. in full). >/ #<[page 057]># %< 2.4. SEVITABBA-ASEVITABBASUTTAõ (114.) 57>% evarÆpo ghÃnavi¤¤eyyo gandho na sevitabbo. YathÃrÆpa¤ ca kho, bhante, ghÃnavi¤¤eyyaæ gandhaæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti. evarÆpo ghÃnavi¤¤eyyo gandho sevitabbo. "GhÃnavi¤- ¤eyyaæ gandhaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pÅti" iti yan taæ vuttaæ Bhaga- vatà idam etaæ paÂicca vuttaæ. JivhÃvi¤¤eyyaæ rasaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pÅti" iti kho pan' etaæ vuttaæ BhagavatÃ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? YathÃ- rÆpaæ, bhante, jivhÃvi¤eyyaæ rasaæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti, evarÆpo jivhÃvi¤¤eyyo raso na sevitabbo. YathÃrÆpa¤ ca kho, bhante, jivhÃvi¤¤eyyaæ rasaæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti, evarÆpo jiv- hÃvi¤¤eyyo raso sevitabbo. "JivhÃvi¤¤eyyaæ rasaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevi- tabbam pÅti" iti yan taæ vuttaæ Bhagavatà idam etaæ paÂicca vuttaæ. "KÃyavi¤¤eyyaæ phoÂÂhabbaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pÅti" iti kho pan' etaæ vuttaæ BhagavatÃ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? YathÃrÆpaæ, bhante, kÃyavi¤¤eyyaæ phoÂÂhabbaæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti, evarÆpo kÃyavi¤¤eyyo phoÂÂhabbo na sevitabbo. YathÃ- rÆpa¤ ca kho, bhante, kÃyavi¤¤eyyaæ phoÂÂhabbaæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti, evarÆpo kÃyavi¤¤eyyo phoÂÂhabbo sevitabbo. "KÃya- vi¤¤eyyaæ phoÂÂhabbaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pÅti" iti yan taæ vuttaæ Bhagavatà idam etaæ paÂicca vuttaæ. Mavovi¤¤eyyaæ dhammaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pÅti" iti kho pan' etaæ vuttaæ BhagavatÃ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? YathÃrÆpaæ, bhante, manovi¤¤eyyaæ dhammaæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti, \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 058]># %<58 III. UPARIPA××ùSAõ.>% evarÆpo manovi¤¤eyyo dhammo na sevitabbo. YathÃ- rÆpa¤ ca kho, bhante, manovi¤¤eyyaæ dhammaæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti, evarÆpo manovi¤¤eyyo dhammo sevitabbo. "Mano- vi¤¤eyyaæ dhammaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pÅti" iti yan taæ vuttaæ Bhagavatà idam etaæ paÂicca vuttaæ. Imassa kho ahaæ, bhante,\<*<1>*>/ Bhagavatà saækhittena bhÃsitassa vittÃrena atthaæ avibhattassa evaæ vitthÃrena atthaæ ÃjÃnÃmÅti. SÃdhu sÃdhu, SÃriputta; sÃdhu kho tvaæ, SÃriputta, imassa mayà saækhittena bhÃsitassa vitthÃrena atthaæ avibhattassa vitthÃrena atthaæ ÃjÃnÃsi. "Cakkhuvi¤¤eyyaæ rÆpaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvi- dhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pÅti" iti kho pan etaæ vuttaæ mayÃ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? YathÃ- rÆpaæ . . . (&c. as above) . . . "Manovi¤¤eyyaæ dhammaæ {p' ahaæ}, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevitab- bam pi asevitabbam pÅti" iti yan taæ vuttaæ mayà idam etaæ paÂicca vuttaæ. Imassa kho, SÃriputta, mayà saækhittena bhÃsitassa evaæ vitthÃrena attho daÂÂhabbo. CÅvaraæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevi- tabbam pi asevitabbam pi; piï¬apÃtaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi; senÃsanaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi; gÃmaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi; nigamaæ p' ahaæ. SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi; nagaraæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi; janapadaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pi; puggalaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pÅti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky omit bhante. >/ #<[page 059]># %< 2.4. SEVITABBA- ASEVITABBASUTTAõ (114.) 59>% Evaæ vutte Ãyasmà SÃriputto Bhagavantaæ etad avoca: Imassa kho ahaæ, bhante, Bhagavatà saækhittena bhÃsitassa vitthÃrena atthaæ avibhattassa evaæ vitthÃrena atthaæ ajÃnÃmi:-- "CÅvaraæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pÅti" iti kho pan' etaæ vuttaæ BhagavatÃ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? YathÃrÆpaæ, bhante, cÅvaraæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti, evarÆpaæ cÅvaraæ na sevi- tabbaæ. YathÃrÆpa¤ ca kho, bhante, cÅvaraæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti, evarÆpaæ cÅvaraæ sevitabbaæ. "CÅvaraæ p' ahaæ, SÃri- putta, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pÅti" iti yan taæ vuttaæ Bhagavatà idam etaæ paÂicca vuttaæ. "Piï¬apÃtaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi . . . etaæ paÂicca vuttaæ. "SenÃsanaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi . . . etaæ paÂicca vuttaæ. "GÃmaæ p' ahaæ, SÃriputta, . . . etaæ paÂicca vuttaæ. "Nigamaæ p' ahaæ, SÃriputta, . . . etaæ paÂicca vuttaæ. "Nagaraæ p' ahaæ, SÃriputta, . . . etaæ paÂicca vuttaæ. "Janapadaæ p' ahaæ, SÃriputta, . . . etaæ paÂicca vuttaæ. "Puggalaæ p' ahaæ, SÃriputta, . . . etaæ paÂicca vuttaæ." Imassa kho ahaæ, bhante, BhagavatÃ, saækhittena bhÃsitassa vitthÃrena atthaæ avibhattassa evaæ vitthÃrena atthaæ ÃjÃnÃmÅti. SÃdhu sÃdhu, SÃriputta; sÃdhu kho tvaæ, SÃriputta, imassa mayà saækhittena bhÃsitassa vitthÃrena atthaæ avibhattassa vitthÃrena atthaæ ÃjÃnÃsi. "CÅvaraæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevi- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 060]># %<60 III. UPARIPA××ùSAõ.>% tabbam pi asevitabbam pÅti" iti kho pan' etam vuttaæ mayÃ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? YathÃrÆpaæ, SÃri- putta, cÅvaraæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti . . . idam etaæ paÂicca vuttaæ. "Piï¬apÃtaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevitabbaæ asevitabbam pÅti" iti kho pan' etaæ vuttaæ mayÃ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? . . . idam etaæ paÂicca vuttaæ. SenÃsanaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevitabbaæ asevitabbam pÅti --pe-- evarÆpaæ senÃsanaæ na sevitabbaæ --pe-- evarÆpaæ senÃsanaæ sevitabbaæ -- pe -- evarÆpo gÃmo na sevitabbo --pe-- evarÆpo gÃmo sevitabbo --pe-- evarÆpaæ nagaraæ na sevitabbaæ --pe-- evarÆpaæ nagaraæ sevitabbaæ --pe-- evarÆpo janapado na sevitabbo --pe-- evarÆpo janapado sevitabbo --pe--. "Pug- galaæ p' ahaæ, SÃriputta, duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pÅti" iti kho pan' etaæ vuttaæ mayÃ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? YathÃrÆpam, SÃriputta, . . . idam etaæ paÂicca vuttaæ. Imassa kho, SÃriputta, mayà saækhittena bhÃsitassa evaæ vitthÃrena attho daÂÂhabbo. Sabbe pi ce, SÃriputta, khattiyà imassa mayà saæ- khittena bhÃsitassa evaæ vittÃrena atthaæ ÃjÃneyyuæ, sabbesÃnaæ\<*<1>*>/ p' assa khattiyÃnaæ dÅgharattaæ hitÃya sukhÃya. Sabbe pi ce, SÃriputta, brÃhmaïà -- pe\<*<2>*>/ -- vessà --pe-- sabbe pi ce, SÃriputta, suddà imassa maya saæ- khittena bhÃsitassa evaæ vitthÃrena atthaæ ÃjÃneyyuæ, sabbesÃnaæ\<*<1>*>/ p' assà suddÃnaæ dÅgharattaæ hitÃya sukhÃya. Sadevako ce pi, SÃriputta, loko samÃrako sabbrahmako sassamaïabrÃhmaïÅ pajà sadevamanussà imassa mayà saækhittena bhÃsitassa evaæ vitthÃrena atthaæ ÃjÃneyyuæ, sadevakassa lokassa samÃrakassa sabbrahmakassa sassamaïa- brÃhmaïiyà pajÃya sadevamanussÃya dÅgharattaæ hitÃya sukhÃyÃti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So all MSS. 2 Si omits pe and adds sabbe pi ce SÃriputta before vassÃ. >/ #<[page 061]># %< 2.5. BAHUDHùTUKASUTTAõ (115.) 61>% Idaæ avoca BhabavÃ. Attamano Ãyasmà SÃriputto Bhagavato bhÃsitaæ abhinandÅti. SEVITABBA-ASEVITABBASUTTAõ1 CATUTTHAõ. 115. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhabavà etad avoca:-- YÃni kÃnici, bhikkhave, bhayÃni uppajjanti, sabbÃni tÃni bÃlato uppajjanti no paï¬itato. Ye keci upaddavà uppajjanti, sabbe te bÃlato uppajjanti no paï¬itato. Ye keci upasaggà uppajjanti, sabbe te bÃlato uppajjanti no paï¬itato. SeyyathÃpi, bhikkhave, naÊÃgÃrà và tiïÃgÃrà vÃ\<*<2>*>/ aggimukko\<*<3>*>/ kÆÂÃgÃrÃni pi dahati\<*<4>*>/ ullittÃvalittÃni nivÃtÃni\<*<5>*>/ phussitaggaÊÃni pihitavÃtapÃnÃni, -- evam eva kho, bhikkhave, yÃni kÃnici bhayÃni uppajjanti, sabbÃni tÃni bÃlato uppaj- janti no paï¬itato; ye keci upaddavà uppajjanti, sabbe te bÃlato uppajjanti no paï¬itato; ye keci upasaggà uppaj- janti, sabbe te bÃlato uppajjanti no paï¬itato. Iti kho, bhikkhave, sappaÂibhayo bÃlo, appaÂibhayo paï¬ito; sa-upaddavo bÃlo, anupaddavo paï¬ito; sa-upasaggo bÃlo, anupasaggo paï¬ito. Na 'tthi, bhikkhave, paï¬itato bhayaæ, na 'tthi paï¬itato upaddavo, na 'tthi paï¬itato upasaggo. TasmÃtiha, bhikkhave,paï¬ità bhavissÃma vÅmaæsakà ti\<*<6>*>/; evaæ hi vo, bhikkhave,sikkhitabban ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu; Si SevitabbÃsevitabbasuttaæ; Sky Sevitabbasuttaæ. 2 So Si Bu; Sky n--ro và t--ro vÃ. 3 So Sky; Si aggimutto. 4 So Sky; Si ¬ahati. 5 Si omits here. Cf. Vol. II. p. 8. 6 Si bhavissÃmÃti, omitting vÅmaæsakÃ. >/ #<[page 062]># %<62 III. UPARIPA××ùSAõ.>% Evaæ vutte Ãyasmà ùnando Bhagavantaæ etad avoca: -- KittÃvatà nu kho, bhante, paï¬ito bhikkhu vÅmaæsako ti alaæ vacanÃyÃti? Yato kho, ùnanda, bhikkhu, dhÃtukusalo ca hoti Ãyatanakusalo ca hoti paÂiccasamuppÃdakusalo ca hoti ÂhÃnÃÂÂhÃnakusalo ca hoti, ettÃvatà kho, ùnanda, paï¬ito bhikkhu vÅmaæsako ti alaæ vacanÃyÃti. KittÃvatà pana, bhante, bhikkhu dhÃtukusalo ti alaæ vacanÃyÃti? AÂÂhÃrasa kho imÃ, ùnanda, dhÃtuyo:-- CakkhudhÃtu, rÆpadhÃtu, cakkhuvi¤¤ÃïadhÃtu; sotadhÃtu, saddadhÃtu, sotavi¤¤ÃïadhÃtu; ghÃnadhÃtu, gandhadhÃtu, ghÃnavi¤¤Ã- ïadhÃtu; jivhÃdhÃtu, rasadhÃtu, jivhÃvi¤¤ÃïadhÃtu; kÃyadhÃtu, phoÂÂhabbadhÃtu, kÃyavi¤¤ÃïadhÃtu; mano- dhÃtu, dhammadhÃtu, manovi¤¤ÃïadhÃtÆti. Imà kho, ùnanda, aÂÂhÃrasa dhÃtuyo yato jÃnÃti passati, ettÃvatà pi kho, ùnanda, dhÃtukusalo bhikkhÆti alaæ vacanÃ- yÃti. Siyà pana, bhante, a¤¤o pi pariyÃyo yathà dhÃtukusalo bhikkhÆti alaæ vacanÃyÃti? SiyÃ, ùnanda. Cha-y-imÃ, ùnanda, dhÃtuyo: PaÂhavÅ- dhÃtu, ÃpodhÃtu, vÃyodhÃtu, tejodhÃtu, ÃkÃsadhÃtu, vi¤¤Ãï- adhÃtu. Imà kho, ùnanda, cha dhÃtuyo yato jÃnÃti passati, ettÃvatà pi kho, ùnanda, dhÃtukusalo bhikkhÆti alaæ vacanÃyÃti. Siyà pana, bhante, a¤¤o pi pariyÃyo yathà dhÃtukusalo bhikkhÆti alaæ vacanÃyÃti? SiyÃ, ùnanda. Cha-y-imÃ, ùnanda, dhÃtuyo: Sukha- dhÃtu, dukkhadhÃtu, somanassadhÃtu, domanassadhÃtu, upekhÃdhÃtu, avijjÃdhÃtu. Imà kho, ùnanda, cha dhÃtuyo yato jÃnÃti passati, ettÃvatà pi kho, ùnanda, dhÃtukusalo bhikkhÆti alaæ vacanÃyÃti. Siyà pana, bhante, a¤¤o pi pariyÃyo yathà dhÃtukusalo bhikkhÆti alaæ vacanÃyÃti? SiyÃ, ùnanda. Cha-y-imÃ, ùnanda, dhÃtuyo: KÃma- dhÃtu, nekkhammadhÃtu, vyÃpÃdadhÃtu, avyÃpÃdadhÃtu, \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 063]># %< 2.5. BAHUDHùTUKASUTTAõ (115.) 63>% vihesÃdhÃtu,\<*<1>*>/ avihesÃdhÃtu. Imà kho, ùnanda, dhÃtuyo yato jÃnÃti passati, ettÃvatà pi kho, ùnanda, dhÃtukusalo bhikkhÆti alaæ vacanÃyÃti. Siyà pana, bhante, a¤¤o pi pariyÃyo yathà dhÃtukusalo bhikkhÆti alaæ vacanÃyÃti? SiyÃ, ùnanda. Tisso imÃ, ùnanda, dhÃtuyo: KÃma- dhÃtu, rÆpadhÃtu, arÆpadhÃtu. Imà kho, ùnanda, tisso dhÃtuyo yato jÃnÃti passati, ettÃvatà pi kho, ùnanda, dhÃtukusalo bhikkhÆti alaæ vacanÃyÃti. Siyà pana, bhante, a¤¤o pariyÃyo yathà dhÃtukusalo bhikkhÆti alaæ vacanÃyÃti? SiyÃ, ùnanda. Dve imÃ, ùnanda, dhÃtuyo: Saækhatà ca dhÃtu asaækhatà ca dhÃtu. Imà kho, ùnanda, dve dhÃtuyo yato jÃnÃti passati, ettÃvatà pi kho, ùnanda, dhÃtu- kusalo bhikkhÆti alaæ vacanÃyÃti. KittÃvatà pana, bhante, Ãyatanakusalo bhikkhÆti alaæ vacanÃyÃti? Cha kho pan' imÃni, ùnanda, ajjhattikabÃhirÃni Ãya- tanÃni: Cakkhu¤\<*<2>*>/ c' eva rÆpa¤ ca, sota¤ ca saddo ca, ghÃna¤ ca gandho ca, jivhà ca rasà ca, kÃyo ca phoÂÂhabbo ca, mano ca dhammà ca. ImÃni kho, ùnanda, cha\<*<3>*>/ ajjhattikabÃhirÃni ÃyatanÃni yato jÃnÃti passati, ettÃvatà kho, ùnanda, Ãyatanakusalo bhikkhÆti alaæ vacanÃyÃti. KittÃvatà pana, bhante, paÂiccasamuppÃdakusalo bhik- khÆti alaæ vacanÃyÃti? Idh', ùnanda, bhikkhu evaæ jÃnÃti. Imasmiæ sati, idaæ hoti; imass' uppÃdà idaæ uppajjati: imasmiæ asati, idaæ na hoti; imassa nirodhà idaæ nirujjhati;-- yadidaæ avijjÃpaccayà saækhÃrÃ, saækhÃrapaccayà vi¤¤Ãïaæ, vi¤¤Ãïapaccayà nÃmarÆpaæ, nÃmarÆpapaccayà saÊÃyatanaæ, saÊÃyatanapaccayà phasso, phassapaccayà vedanÃ, vedanÃ- paccayà taïhÃ, taïhÃpaccayà upÃdÃnaæ, upÃdÃnapaccayà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si vihiæsÃdhÃtu and avihiæsÃdhatu. 2 So Sky; Si cakkhu. 3 Sky omit cha. >/ #<[page 064]># %<64 III. UPARIPA××ùSAõ.>% bhavo, bhavapaccayà jÃti, jÃtipaccayà jarÃmaraïaæ soka- paridevadukkhadomanassupÃyÃsà {sambhavanti}. Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti -- avijjÃya tveva\<*<1>*>/ asesavirÃganirodhà saækhÃranirodho, saækhÃrani- rodhà vi¤¤Ãïanirodho, vi¤¤Ãïanirodhà nÃmarÆpanirodho, nÃmarÆpanirodhà saÊÃyatananirodho, saÊÃyatananirodhà phassanirodho, phassanirodhà vedanÃnirodho, vedanÃnirodhà taïhÃnirodho, taïhÃnirodhà upÃdÃnanirodho, upÃdÃna- nirodhà bhavanirodho, bhavanirodhà jÃtinirodho, jÃtini- rodhà jarÃmaraïaæ sokaparidevadukkhadomanassupÃyÃsà nirujjhanti. Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti. EttÃvatà kho, ùnanda, paÂiccasamuppÃdaku- salo bhikkhÆti alaæ vacanÃyÃti. KittÃvatà pana, bhante, ÂhÃnÃÂÂhÃnakusalo bhikkhÆti alaæ vacanÃyÃti? Idh', ùnanda, bhikkhu: AÂÂhÃnam etaæ anavakÃso yaæ diÂÂhisampanno puggalo ki¤ci saækhÃraæ niccato upagaccheyya, n' etaæ ÂhÃnaæ vijjatÅti pajÃnÃti: èhÃna¤ ca kho etaæ vijjati yaæ puthujjano ki¤ci saækhÃraæ niccato upagaccheyya, ÂhÃnam etaæ vijjatÅti pajÃnÃti: AÂÂhÃnaæ etaæ anavakÃso yaæ diÂÂhisampanno puggalo ki¤ci saæ- khÃraæ sukhato upagaccheyya, n' etaæ ÂhÃnaæ vijjatÅti pajÃnÃti; èhÃna¤ ca kho etaæ vijjati yaæ puthujjano ki¤ci saækhÃraæ sukhato upagaccheyya, ÂhÃnaæ etam vijjatÅti pajÃnÃti; AÂÂhÃnaæ etaæ anavakÃso yaæ diÂÂhi- sampanno puggalo ki¤ci dhammaæ attato\<*<2>*>/ upagaccheyya, n' etaæ ÂhÃnaæ vijjatÅti pajÃnÃti; èhÃna¤ ca kho etaæ vijjati yaæ puthujjano ki¤ci dhammaæ attato upagaccheyya ÂhÃnaæ etaæ vijjatÅti pajÃnÃti; AÂÂhÃnam etaæ anavakÃso yaæ diÂÂhisampanno puggalo mÃtaraæ jÅvità voropeyya, n' etaæ ÂhÃnaæ vijjatÅti pajÃnÃti; èhÃna¤ ca kho etaæ vij- jati yaæ puthujjano mÃtaraæ jÅvità voropeyya, ÂhÃnam etaæ vijjatÅti pajÃnÃti; AÂÂhÃnam etaæ anavakÃso yaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sy avijjÃyave; Sk avijjÃyanteva. 2 So Si; Sky attano. >/ #<[page 065]># %< 2. 5. BAHUDHùTUKASUTTAõ (115.) 65>% diÂÂhisampanno puggalo pitaraæ jÅvità voropeyya -- pe\<*<1>*>/ -- arahantaæ jÅvità voropeyya\<*<2>*>/ --pe--; AÂÂhÃnam etaæ anava- kÃso yaæ diÂÂhisampanno puggalo duÂÂhacitto TathÃgatassa lohitaæ uppÃdeyya, n' etaæ ÂhÃnaæ vijjatÅti pajÃnÃti; èhÃna¤ ca kho etaæ vijjati yaæ puthujjano duÂÂhacitto TathÃgatassa lohitaæ uppÃdeyya, ÂhÃnam etaæ vijjatÅti pajÃnÃti; AÂÂhÃnam etaæ anavakÃso yaæ diÂÂhisampanno puggalo saæghaæ bhindeyya, n' etaæ ÂhÃnaæ vijjatÅti pajÃnÃti; ThÃna¤ ca kho etaæ vijjati yaæ puthujjano saæ- ghaæ bhindeyya, ÂhÃnam etaæ vijjatÅti pajÃnÃti; AÂÂhÃnam etaæ anavakÃso yaæ diÂÂhisampanno puggalo a¤¤aæ SatthÃraæ uddiseyya, n' etaæ ÂhÃnaæ vijjatÅti pajÃnÃti; ThÃna¤ ca kho etaæ vijjati yaæ puthujjano a¤¤aæ SatthÃ- raæ uddiseyya, thÃnam etaæ vijjatÅti pajÃnÃti; AÂÂhÃnam etaæ anavakÃso yaæ ekissà lokadhÃtuyà dve arahanto SammÃsambuddhà apubbaæ acarimaæ uppajjeyyuæ, n' etaæ ÂhÃnaæ vijjatÅti pajÃnÃti; èhÃna¤, ca kho etaæ vijjati yaæ ekissà lokadhÃtuyà eko arahaæ SammÃsam- buddho uppajjeyya, ÂhÃnam etaæ vijjatÅti pajÃnÃti; AÂÂhÃnam etaæ anavakÃso yaæ ekissà lokadhÃtuyà dve rÃjÃno cakka- vattino\<*<3>*>/ apubbaæ acarimaæ uppajjeyyuæ, n' etaæ ÂhÃnaæ vijjatÅti pajÃnÃti; èhÃna¤ ca kho etaæ vijjati yaæ ekissà lokadhÃtuyà eko rÃjà cakkavatÅ\<*<4>*>/ uppajjeyya, ÂhÃnam etaæ vijjantÅti pajÃnÃti; AÂÂhÃnam etaæ anavakÃso yam itthi arahaæ assa SammÃsambuddho, n' etaæ ÂhÃnaæ vijjatÅti pajÃnÃti; èhÃna¤ ca kho etaæ vijjati yaæ puriso arahaæ assa SammÃsambuddho, ÂhÃnam etaæ vijjatÅti pajÃnÃti; AÂÂhÃnÃm etaæ anavakÃso yaæ itthi rÃjà assa cakkavattÅ, n' etaæ ÂhÃnaæ ÂhÃnaæ vijjatÅti pajÃnÃti; èhÃna¤ ca kho etaæ vijjati yaæ puriso rÃjà assa cakkavattÅ, ÂhÃnam etaæ vijjatÅti pajÃnÃti; AÂÂhÃnam etaæ anavakÃso yaæ itthi Sakkattaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si adds: n' etaæ ÂhÃnaæ vijjatÅti pajÃnÃti. èhÃna¤ ca kho etaæ vijjati yaæ puthujjano pitaraæ jÅvità voropeyya. 2 Si adds; ÂhÃnam etaæ vijjatÅti pajÃnÃti. 3 So Si; Sky c--Å. 4 Si c--i always. >/ #<[page 066]># %<66 III. UPARIPA××ùSAõ.>% kareyya,\<*<1>*>/ n' taæ ÂhÃnaæ vijjatÅti pajÃnÃti; èhÃna¤ ca kho etaæ vijjati yaæ puriso Sakkattaæ kareyya, ÂhÃnam etaæ vijjatÅti pajÃnÃti; AÂÂhÃnam etaæ anavakÃso yaæ itthi MÃrattaæ kareyya, n' etaæ ÂhÃnaæ vijjatÅti pajÃnÃti; èhÃna¤ ca kho etaæ vijjati yaæ puriso MÃrattaæ kareyya, ÂhÃnam etaæ vijjatÅti pajÃnÃti; AÂÂhÃnam etaæ anavakÃso yaæ itthi Brahmattaæ kareyya, n' etaæ ÂhÃnaæ vijjatÅti, pajÃnÃti; èhÃna¤ ca kho etaæ vijjati yaæ puriso Brahmattaæ kareyya, ÂhÃnam etaæ vijjatÅti pajÃnÃti; AÂÂhÃnam etaæ ana- vakÃso yaæ kÃyaduccaritassa iÂÂho kanto manÃpo vipÃko nib- batteyya, n' etaæ ÂhÃnaæ vijjatÅti pajÃnÃti; èhÃna¤ ca kho etaæ vijjati yaæ kÃyaduccaritassa aniÂÂho akanto amanÃpo vipÃko nibbatteyya, ÂhÃnam etaæ vijjatÅti pajÃnÃti; AÂÂhÃnam etaæ anavakÃso yaæ vacÅduccaritassa -- pe\<*<2>*>/ -- yaæ manoduc- caritassa iÂÂho kanto manÃpo vipÃko nibatteyya, n' etaæ ÂhÃnaæ vijjatÅti pajÃnÃti; èhÃnä ca kho etaæ vijjati yaæ manoduccaritassa aniÂÂho akanto amanÃpo vipÃko nib- batteyya, ÂhÃnam etaæ vijjatÅti pajÃnÃti; AÂÂhÃnÃm etaæ anavakÃso yaæ kÃyasucaritassa aniÂÂho akanto amanÃpo vipÃko nibbatteyya, n' etaæ ÂhÃnaæ vijjatÅti pajÃnÃti; èhÃnä ca kho etaæ vijjati yaæ kÃyasucaritassa iÂÂho kanto manÃpo vipÃko nibbatteyya, ÂhÃnam etaæ vijjatÅti pajÃnÃti; AÂÂhÃnam etaæ anavakÃso yaæ vacÅsucaritassa -- pe\<*<2>*>/ -- yaæ manosucaritassa aniÂÂho akanto amanÃpo vipÃko nibbatteyya, n' etaæ ÂhÃnaæ vijjatÅti pajÃnÃti; èhÃnä ca kho etaæ vijjati yaæ manosucaritassa iÂÂho kanto manÃpo vipÃko nibbatteyya, ÂhÃnam etam vijjatÅti pajÃnÃti; AÂÂhÃnam etaæ anavakÃso yaæ kÃyaduccaritasa- maÇgÅ tannidÃnà tappaccayà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggam lokaæ uppajjeyya, n' etaæ ÂhÃnaæ vijjatÅti pajÃnÃti; èhÃna¤ ca kho etaæ vijjati yaæ kÃyaduccari- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si reads kÃreyya and continues: MÃrattaæ kÃreyya; Brahmattaæ kÃreyya n' etam ÂhÃnaæ vijjatÅti pajÃnÃti. èhÃnä ca kho etaæ vijjati, yaæ puriso Sakkattaæ kÃreyya, MÃrattaæ kÃreyya, Brahæattaæ kÃreyya, thÃnam etaæ (&c.). 2 Si omits. >/ #<[page 067]># %< 2.5. BAHUDHùTUKASUTTAõ (115.) 67>% tasamaÇgÅ tannidÃnà tappaccayà kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatim vinipÃtaæ nirayaæ uppajjeyya, ÂhÃnam etaæ vijjatÅti pajÃnÃti; AÂÂhÃnam etaæ anavakÃso yaæ vacÅduccaritasamaÇgÅ --pe-- yaæ manoduccarita- samaÇgÅ tannidÃnà tappaccayà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjeyya, n' etaæ ÂhÃnaæ vijjatÅti pajÃnÃti; èhÃna¤ ca kho etaæ vijjati yam manoduccarita- samaÇgÅ tannidÃnà tappaccayà kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjeyya, ÂhÃnam etaæ vijjatÅti pajÃnÃti; AÂÂhÃnam etaæ anavakÃso yaæ kÃyasucaritasamaÇgÅ tannidÃnà tappaccayà kÃyassa bhedà parammaraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppaj- jeyya, n' etaæ ÂhÃnaæ vijjatÅti pajÃnÃti; ThÃna¤ ca kho etaæ vijjati yaæ kÃyasucaritasamaÇgÅ tannidÃnà tappaccayà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjeyya, ÂhÃnam etaæ vijjatÅti pajÃnÃti; AÂÂhÃnam etaæ anavakÃso yaæ vacÅsucaritasamaÇgÅ --pe-- yaæ manosucari- tasamaÇgÅ tannidÃnà tappaccayà kÃyassa bhedà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjeyya, n' etaæ {ÂhÃnaæ} vijjatÅti pajÃnÃti; èhÃna¤ ca kho etaæ vijjati yaæ manosu- caritasamaÇgÅ tannidÃna tappaccayà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjeyya, ÂhÃnam etaæ vijjatÅti pajÃnÃti. -- EttÃvatà kho, ùnanda, ÂhÃnÃÂÂhÃnakusalo bhikkhÆti alaæ vacanÃyÃti. Evaæ vutte Ãyasmà ùnando Bhagavantaæ etad avoca: Acchariyaæ, bhante; abbhuttaæ, bhante. KonÃmo ayaæ, bhante, dhammapariyÃyo ti? TasmÃtiha tvaæ, ùnanda, imaæ dhammapariyÃyaæ BahudhÃtuko ti pi naæ dhÃrehi, CatuparivaÂÂo ti pi naæ dhÃrehi, DhammÃdÃso ti pi naæ dhÃrehi, AmatadundubhÅti pi naæ dhÃrehi, Anuttaro SaægÃmavijayo ti pi naæ dhÃrehÅti. Idam avoca BhagavÃ. Attamano Ãyasmà ùnando Bhagavato bhÃsitaæ abhinandÅti. BAHUDHùTUKASUTTAõ PA¥CAMAõ. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 068]># %<68 III. UPARIPA××ùSAõ.>% 116. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà RÃjagahe viharati Isigilismiæ pabbate. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhÆ Bhaga- vato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca: Passatha no tumhe, bhikkhave, etaæ VebhÃraæ pabbatan ti? Evaæ, bhante. Etassa pi kho, bhikkhave, VebhÃrassa pabbatassa a¤¤Ã va sama¤¤Ã ahosi a¤¤Ã pa¤¤atti. Passatha no tumhe, bhikkhave, etaæ Paï¬avaæ pabbatan ti? Evaæ, bhante. Etassa pi kho, bhikkhave, Paï¬avassa pabbatassa a¤¤Ã va sama¤¤Ã ahosi a¤¤a pa¤¤atti. Passatha no tumhe, bhikkhave, etaæ Vepullaæ pabbatan ti? Evaæ, bhante, Etassa pi kho, bhikkhave, Vepullassa pabbatassa a¤¤Ã va sama¤¤Ã ahosi a¤¤Ã pa¤¤atti. Passatha no tumhe, bhikkhave, etaæ GijjhakÆÂaæ pabbatan ti? Evaæ, bhante. Etassa pi kho, bhikkhave, GijjhakÆÂassa pabbatassa a¤¤Ã va sama¤¤Ã ahosi a¤¤Ã pa¤¤atti. Passatha no tumhe, bhikkhave, imaæ Isigiliæ pabbatan ti? Evaæ, bhante. Imassa\<*<1>*>/ kho, bhikkhave, Isigilissa pabbatassa esà va sama¤¤Ã ahosi esà pa¤¤atti. BhÆtapubbaæ, bhikkhave, pa¤ca PaccekabuddhasatÃni imasmiæ Isigilismiæ pabbate ciranivÃsino ahesuæ. Te imaæ pabbataæ pavisantà dissanti paviÂÂhà na dissanti. Tam enaæ manussà disvà eva, Ãhaæsu: Ayaæ pabbato ime isÅ gilatÅti Isigili Isigili tveva sama¤¤Ã udapÃdi. ùcik- khissÃmi, bhikkhave, PaccekabuddhÃnaæ nÃmÃni; kittayis- sÃmi, bhikkhave, PaccekabuddhÃnaæ nÃmÃni; desissÃmi, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si adds pi. >/ #<[page 069]># %< 2.6. ISIGILISUTTAõ (116.) 69>% bhikkhave, PaccekabuddhÃnaæ nÃmÃni. Taæ suïÃtha, sÃdhukaæ manasikarotha; bhÃsissÃmÅti. Evaæ bhante ti kho te bhikkhÆ Bhagavato paccas- sosuæ. Bhagavà etad avoca:-- AriÂÂho nÃma, bhikkhave, paccekabuddho\<*<1>*>/ imasmiæ Isigilismiæ pabbate ciranivÃsÅ ahosi; UpariÂÂho nÃma, bhikkhave, paccekabuddho imasmiæ Isigilismiæ ciranivÃsÅ ahosi; TagarasikhÅ nÃma, bhikkhave, paccekabuddho imas- miæ Isigilismiæ ciranivÃsÅ ahosi; YasassÅ nÃma, bhikkhave, paccekabuddho imasmiæ Isigilismiæ ciranivÃsÅ ahosi; Sudas- sano nÃma, bhikkhave, paccekabuddho imasmiæ Isigilismiæ ciranivÃsÅ ahosi; PiyadassÅ nÃma, bhikkhave, pacceka- buddho imasmiæ Isigilismiæ ciranivÃsÅ ahosi; GandhÃro nÃma, bhikkhave, paccekabuddho imasmiæ Isigilismiæ ciranivÃsÅ ahosi; Piï¬olo nÃma, bhikkhave, paccekabuddho imasmiæ Isigilismiæ ciranivÃsÅ ahosi; UpÃsabho nÃmÃ, bhikkhave, paccekabuddho imasmiæ Isigilismiæ ciranivÃsÅ ahosi; NÅtho\<*<2>*>/ nÃma, bhikkhave, paccekabuddho imasmiæ Isigilismiæ ciranivÃsÅ ahosi; Tatho nÃma, bhikkhave, pacce- kabuddho imasmiæ Isigilismiæ ciranivÃsÅ ahosi; Sutavà nÃma, bhikkhave, paccekabuddho inasmiæ Isigilismiæ ciranivÃsÅ ahosi; BhÃvitatto nÃma, bhikkhave, pacceka- buddho imasmiæ Isigilismiæ ciranivÃsÅ ahosi. Ye sattasÃrà anighà nirÃsà paccekam ev' ajjhagamuæ subodhiæ, Tesaæ visallÃnaæ naruttamÃnaæ nÃmÃni me kittayato suïÃtha. AriÂÂho UpariÂÂho TaggarasikhÅ YasassÅ Sudassano PiyadassÅ ca buddho GandhÃro Piï¬olo UpÃsabho ca NÅtho Tatho Sutavà BhÃvitatto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky Si throughout the following prose passage read paccekasambuddho; supra et infra paccekab-. 2 Si Nitho. >/ #<[page 070]># %<70 III. UPARIPA××ùSAõ.>% Sumbho Subho Methulo AÂÂhamo ca Athassumegho Anigho SudÃÂho Paccekabuddhà bhavanettikhÅïà HiÇgÆ ca HiÇgo ca mahÃ- nubhÃvà Dve JÃlino munino AÂÂhako ca atha Kosalo buddho atho SubÃhu Upanemi so Nemi so Santacitto sacco tatho virajo paï¬ito ca KÃÊÆpakÃÊà Vijito Jito ca AÇgo ca PaÇgo ca Gutijjito\<*<1>*>/ ca. PassÅ jahÅ\<*<2>*>/ upadhiæ dukkhamÆlaæ AparÃjito MÃrabalaæ ajesi. Satthà Pavattà SarabhaÇgo Lomahaæso UccaÇgamÃyo Asito ùnÃsavo Manomayo mÃnacchido ca Bandhumà TadÃdhimutto vi- malo ca Ketumà KetuæbarÃgo ca MÃtaÇgo Ariyo ath' Accuto AccutagÃma-- ByÃmako SumaÇgalo Dabbilo SupatiÂÂhito Asayho KhemÃbhirato ca Sorato Durannayo Saægho atho pi Ujjayo aparo munÅ\<*<3>*>/ Sayho anomanikkamo ùnanda-Nando Upanando dvÃdasa BhÃradvÃjÃ\<*<4>*>/ antimade- hadhÃrÅ Bodhi-MahÃnÃmo atho pi uttaro kesÅ sikhÅ sundaro BhÃra- dvÃjo TissÆpatissà bhavabandhanacchidà UpasÅdarÅ taïhacchido ca SÅdarÅ Buddho ahu MaÇgalo vÅtarÃgo Usabh' acchidà jÃliniæ dukkhamÆlaæ Santaæ padaæ ajjhagam' UpaïÅto Uposatho Sundaro Sacca- nÃmo Jeto Jayanto Padumo Uppalo ca Padumuttaro Rakkhito Pabbato ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si Guticchito. 2 So Sky Bu; Si PassÅjahi. 3 Si muni. 4 So Bu; Sy BhÃradvÃyojÃ; Sk Si BhÃradvÃjo. >/ #<[page 071]># %< 2.7. MAHùCATTùRýSAKASUTTAM (117.) 71>% MÃnatthaddho Sobhito VÅtarÃgo Kaïho ca Buddho suvi- muttacitto. Ete ca a¤¤e ca mahÃnubhÃvà paccekabuddhà bhavanetti- khÅïÃ. Te sabbasaÇgÃtigate\<*<1>*>/ mahesÅ parinibbute vandatha appa- meyye ti. ISIGILISUTTAõ CHATTHAõ. 117. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthi- yaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca: Ariyaæ vo, bhikkhave, sammÃsamÃdhiæ desissÃmi sa- upanisaæ saparikkhÃraæ. Taæ suïÃtha sÃdhukaæ manasi- karotha, bhÃsissamÅti. Evaæ bhante ti kho te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca:-- Katamo ca, bhikkhave, ariyo sammÃsamÃdhi sa-upaniso saparikkhÃro? SeyyathÅdaæ: sammÃdiÂÂhi sammÃsaækappo sammÃvÃcà sammÃkammanto sammÃ-ÃjÅvo sammÃvÃyÃmo sammÃsati. Yà kho, bhikkhave, imehi sattaÇgehi cittassa ekaggatà parikkhatÃ, ayaæ vuccati, bhikkhave, ariyo sammÃsamÃdhi sa-upaniso iti pi, saparikkhÃro iti pi. Tatra, bhikkhave, sammÃdiÂÂhi pubbaÇgamà hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, sammÃdiÂÂhi pubbaÇgamà hoti? MicchÃdiÂÂhiæ: MicchÃditthÅti pajÃnÃti, sammÃdiÂÂhiæ: SammÃdiÂÂhÅti pajÃnÃti. Sà 'ssa hoti sammÃdiÂÂhi. Katamà ca, bhikkhave, micchÃdiÂÂhi? Na 'tthi dinnaæ, na 'tthi yiÂÂhaæ, na 'tthi hutaæ, na ' tthi sukaÂadukkaÂÃnaæ kam- mÃnaæ phalaæ vipÃko, na 'tthi ayaæ loko, na 'tthi paro loko, na 'tthi mÃtÃ, na 'tthi pitÃ, na 'tthi sattà opapÃtikÃ, na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si s--dhigate. >/ #<[page 072]># %<72 III. UPARIPA××ùSAõ.>% 'tthi loke samaïabrÃhmaïà sammaggatà sammÃpaÂipannà ye ima¤ ca lokaæ para¤ ca lokaæ sayaæ sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà pavedentÅti; ayaæ, bhikkhave, micchÃdiÂÂhi. Katamà ca, bhikkhave, sammÃdiÂÂhi? SammÃdiÂÂhiæ p' ahaæ, bhikkhave, dvayaæ vadÃmi. Atthi, bhikkhave sammÃdiÂÂhi sÃsavà pu¤¤ÃbhÃgiyÃ\<*<1>*>/ upadhivepakkÃ; atthi, bhikkhave, sammÃdiÂÂhi ariyà anÃsavà lokuttarà maggaÇgÃ. Katamà ca, bhikkhave, sammÃdiÂÂhi sÃsavà pu¤¤ÃbhÃgiya upadhivepakkÃ? Atthi dinnaæ, atthi yiÂÂhaæ, atthi hutaæ, atthi sukaÂadukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko, atthi ayaæ loko, atthi paro loko, atthi mÃtÃ, atthi pitÃ, atthi sattà opapÃtikÃ, atthi loke samaïabrÃhmaïà sammaggatà sammÃ- paÂipannà ye ima¤ ca lokaæ para¤ ca lokaæ sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà pavedentÅti; ayaæ, bhikkhave, sammÃdiÂÂhi sÃsavà pu¤¤ÃbhÃgiyà upadhivepakkÃ. Katamà ca, bhikkhave, sammÃdiÂÂhi ariyà anÃsavà lokuttarà maggaÇgÃ? Yà kho, bhikkhave, ariyacittassa anÃsavacittassa\<*<2>*>/ ariyamaggassa\<*<3>*>/ samaÇgino ariyamaggaæ bhÃvayato pa¤¤Ã pa¤¤indriyaæ pa¤¤Ãbalaæ dhammavicayasamboj- jhaÇgo sammÃdiÂÂhi maggaÇgÃ, -- ayaæ, bhikkhave, sammÃdiÂÂhi ariyà anÃsavà lokuttarà maggaÇgÃ. Yo\<*<4>*>/ micchÃdiÂÂhiyà pahÃnÃya vÃyamati sammÃdiÂÂhiyà upasam- padÃya, sÃssa\<*<5>*>/ hoti sammÃvÃyÃmo. So sato micchÃdiÂÂhiæ pajahati, sato sammÃdiÂÂhiæ upasampajja viharati; sÃssa hoti sammÃsati. Itissime tayo dhammà sammÃdiÂÂhiæ anuparidhÃvanti anuparivattanti, seyyathÅdaæ: sammÃdiÂÂhi sammÃvÃyÃmo sammÃsati. Tatra, bhikkhave, sammÃdiÂÂhi pubbaÇgamà hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, sammÃdiÂÂhi pubbaÇgamà hoti? MicchÃsaækappaæ: MicchÃsaækappo ti pajÃnÃti, sammÃ- saækappaæ: SammÃsaækappo ti pajÃnÃti -- sà 'ssa hoti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si Bu pu¤¤abh-. 2 So Si; Sky omit. 3 So Sky; Si ariyamaggasamaÇgino. 4 So Sky; Si so. 5 So Sky and (once) Si; Si usually svÃssÃ. >/ #<[page 073]># %< 2.7. MAHùCATTùRýSAKASUTTAõ (117.) 73>% sammÃdiÂÂhi. Katamo ca, bhikkhave, micchÃsaækappo? KÃmasaækappo, vyÃpÃdasaækappo, vihiæsÃsaækappo, ayaæ, bhikkhave, micchÃsaækappo. Katamo ca, bhikkhave, sammÃsaækappo? SammÃsaækappaæ p' ahaæ, bhikkhave, dvayaæ vadÃmi. Atthi, bhikkhave, sammÃsaækappo sÃsavo pu¤¤ÃbhÃgiyo upadhivepakko; atthi, bhikkhave, sammÃsaækappo ariyo anÃsavo lokuttaro maggaÇgo. Katamo ca, bhikkhave,sammÃsaækappo sÃsavo pu¤¤Ã- bhÃgiyo upadhivepakko? Nekkhammasaækappo, avyÃpÃda- saækappo avihiæsÃsaækappo, -- ayaæ, bhikkhave sammÃ- saækappo sÃsavo pu¤¤ÃbhÃgiyo upadhivepakko. Katamo ca, bhikkhave, sammÃsaækappo ariyo anÃsavo lokuttaro maggaÇgo? Yo kho, bhikkhave, ariyacittassa anÃsavacit- tassa ariyamaggassa samaÇgino ariyamaggaæ bhÃvayato takko vitakko saækappo appanÃvyappanà cetaso abhini- ropanà vÃcÃsaækhÃro,\<*<1>*>/ ayaæ, bhikkhave, sammÃsaækappo ariyo anÃsavo lokuttaro maggaÇgo. So micchÃsaækappassa pahÃnÃya vÃyamati sammÃsaækapassa upasampadÃya; so 'ssa\<*<2>*>/ hoti sammÃvÃyÃmo. So sato micchÃsaækappaæ pajahati, sato sammÃsaækappaæ upassampajja viharati. sà 'ssa hoti sammÃsati. Itissime tayo dhammà sammÃsaæ- kappaæ anuparidhÃvanti anuparivattanti, seyyathÅdaæ: sammÃdiÂÂhi sammÃvÃyÃmo sammÃsati. Tatra, bhikkhave,sammÃdiÂÂhi pubbaÇgamà hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, sammÃdiÂÂhi pubbaÇgamà hoti? MicchÃvÃcaæ: MicchÃvÃcà ti pajÃnÃti; sammÃvÃcaæ: SammÃvÃcà ti pajÃnÃti; sà 'ssa hoti sammÃdiÂÂhi. Katamà ca, bhikkhave, micchÃvÃcÃ? MusÃvÃdo, pisuïà vÃcÃ, pharusà vÃcÃ, samphappalÃpo;-- ayaæ, bhikkhave, micchÃ- vÃcÃ. Katamà ca, bhikkhave, sammÃvÃcÃ? SammÃvÃcaæ p' ahaæ, bhikkhave, dvayaæ vadÃmi. Atthi, bhikkhave, sammÃvÃcà sÃsavà pu¤¤ÃbhÃgiyà upadhivepakkhÃ; atthi, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky Si vacÅsaækhÃro. Buddhaghosa (MS. of R.Aå.) has the following: VÃcÃsaækhÃrotÅti vacÅsaækhÃro. My own MS. of Bu reads: VÃcÃsaækharotÅti. 2 So Sky; Si svÃssa. >/ #<[page 074]># %<74 III. UPARIPA××ùSAõ.>% bhikkhave, sammÃvÃcà ariyà anÃsavà lokuttarà maggaÇgÃ. Katamà ca, bhikkhave, sammÃvÃcà sÃsavà pu¤¤ÃbhÃgiyà upadhivepakkÃ? MusÃvÃdà veramaïÅ, pisuïÃya vÃcÃya veramaïÅ, pharusÃya vÃcÃya veramaïÅ, samphappalÃpà veramaïÅ, -- ayaæ, bhikkhave, sammÃvÃcà sÃsavà pu¤¤Ã- bhÃgiyà upadhivepakkÃ. Katamà ca, bhikkhave, sammÃvÃcà ariyà anÃsavà lokuttarà maggaÇgÃ? Yà kho, bhikkhave, ariyacittassa anÃsavacittassa ariyamaggasamaÇgino ariya- maggaæ bhÃvayato catÆhi pi vacÅduccaritehi Ãrati virati paÂivirati veramaïÅ, -- ayaæ, bhikkhave, sammÃvÃcà ariyà anÃsavà lokuttarà maggaÇgÃ. So micchÃvÃcÃya pahÃnÃya vÃyamati, sammÃvÃcÃya upasampadÃya; so 'ssa hoti sammÃ- vÃyÃmo. So sato micchÃvÃcaæ pajahati, sato sammÃvÃcaæ upasampajja viharati; sà 'ssa hoti sammÃsati. Itissime tayo dhammà sammÃvÃcaæ anuparidhÃvanti anuparivattanti, seyyathÅdaæ: sammÃdiÂÂhi, sammÃvÃyÃmo, sammÃsati. Tatra, bhikkhave, sammÃdiÂÂhi pubbaÇgamà hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, sammÃdiÂÂhi pubbaÇgamà hoti? MicchÃkammantaæ: MicchÃkammanto ti pajÃnÃti; sammÃ- kammantaæ: SammÃkammanto ti pajÃnÃti; sà 'ssa hoti sammÃdiÂÂhi. Katamo ca, bhikkhave, micchÃkammanto? PÃïÃtipÃto, adinnÃdÃnaæ, kÃmesu micchÃcÃro, -- ayaæ, bhikkhave, micchÃkammanto. Katamo ca, bhikkhave, sammÃkammanto? SammÃkammantaæ p' ahaæ, bhikkhave, dvayaæ vadÃmi. Atthi, bhikkhave, sammÃkammanto sÃsavo pu¤¤ÃbhÃgiyo upadhivepakko; atthi, bhikkhave, sammÃ- kammanto ariyo anÃsavo lokuttaro maggaÇgo. Katamo ca, bhikkhave, sammÃkammanto sÃsavo pu¤¤ÃbhÃgiyo upadhi- vepakko? Atthi, bhikkhave, pÃïÃtipÃtà veramaïÅ, adinnÃ- dÃnà veramaïÅ, kÃmesu micchÃcÃrà veramaïÅ; ayaæ, bhikkhave, sammÃkammanto sÃsavo pu¤¤ÃbhÃgiyo upadhive- pakko. Katamo ca, bhikkhave, sammÃkammanto ariyo anÃsavo lokuttaro maggaÇgo? Yà kho, bhikkhave, ariya- cittassa anÃsavacittassa ariyamaggasamaÇgino ariya- maggaæ bhÃvayato tÅhi pi kÃyaduccaritehi Ãrati virati paÂivirati veramaïÅ; ayaæ bhikkhave, sammÃkammanto \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 075]># %< 2.7. MAHùCATTùRýSAKASUTTAõ (117.) 75>% ariyo anÃsavo lokuttaro maggaÇgo. So micchÃkammantassa pahÃnÃya vÃyamati sammÃkammantassa upasampadÃya; so 'ssa hoti sammÃvÃyÃmo. So sato micchÃkammantaæ pajahati, sato sammÃkammantaæ upasampajja viharati; sà 'ssa hoti sammÃsati. Itissime tayo dhammà sammÃkam- mantaæ anuparidhÃvanti anuparivattanti, seyyathÅdaæ: sammÃdiÂÂhi, sammÃvÃyÃmo, sammÃsati. Tatra, bhikkhave, sammÃdiÂÂhi pubbaÇgamà hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, sammÃdiÂÂhi pubbaÇgamà hoti? MicchÃ-ÃjÅvaæ: MicchÃ-ÃjÅvo ti pajÃnÃti; sammÃ-ÃjÅvaæ: SammÃ-ÃjÅvo ti pajÃnÃti; sà 'ssa hoti sammÃdiÂÂhi. Katamo ca, bhikkhave, micchÃ-ÃjÅvo? KuhanÃ\<*<1>*>/ lapanà nemittakatà nippesikatà lÃbhena lÃbhaæ nijigiæsanatÃ, -- ayaæ, bhik- khave, micchÃ-ÃjÅvo. Katamo ca, bhikkhave, sammÃ-ÃjÅvo? SammÃ-ÃjÅvaæ p' ahaæ, bhikkhave, dvayaæ vadÃmi. Atthi, bhikkhave, sammÃ-ÃjÅvo sÃsavo pu¤¤ÃbhÃgiyo upadhive- pakko; atthi, bhikkhave, sammÃ-ÃjÅvo ariyo anÃsavo lokuttaro maggaÇgo. Katamo ca, bhikkhave, sammÃ-ÃjÅvo sÃsavo pu¤¤ÃbhÃgiyo upadhivepakko? Idha, bhikkhave, ariyasÃvako micchÃ-ÃjÅvaæ pahÃya sammÃ-ÃjÅvena jÅvikaæ kappeti; ayaæ, bhikkhave, sammÃ-ÃjÅvo sÃsavo pu¤¤ÃbhÃgiyo upadhivepakko. Katamo ca, bhikkhave, sammÃ-ÃjÅvo ariyo anÃsavo lokuttaro maggaÇgo? Yà kho, bhikkhave, ariya- cittassa anÃsavacittassa ariyamaggasamaÇgino ariyamaggaæ bhÃvayato micchÃ-ÃjÅvà Ãrati virati paÂivirati veramaïÅ; ayaæ, bhikkhave, sammÃ-ÃjÅvo ariyo anÃsavo lokuttaro maggaÇgo. So micchÃ-ÃjÅvassa pahÃnÃya vÃyamati sammÃ-ÃjÅvassa upasampadÃya; so 'ssa hoti sammÃvÃyÃmo. So sato micchÃ-ÃjÅvaæ pajahati, sato sammÃ-ÃjÅvaæ upasampajja viharati; sà 'ssa hoti sammÃsati. Itissime tayo dhammà sammÃ-ÃjÅvaæ anuparidhÃvanti anuparivattanti, seyya- thÅdaæ: sammÃdiÂÂhi, sammÃvÃyÃmo, sammÃsati. Tatra, bhikkhave, sammÃdiÂÂhi pubbaÇgamà hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, sammÃdiÂÂhi pubbaÇgamà hoti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si Bu; Sky kuhaïalapanÃ. >/ #<[page 076]># %<76 III. UPARIPA××ùSAõ.>% SammÃdiÂÂhissa, bhikkhave, sammÃsaækappo pahoti; sammÃsaækappassa sammÃvÃcà pahoti; sammÃvÃcassa sammÃkammanto pahoti; sammÃkammantassa sammÃ-ÃjÅvo pahoti; sammÃ-ÃjÅvassa sammÃvÃyÃmo pahoti; sammÃ- vÃyÃmassa sammÃsati pahoti; sammÃsatissa sammÃsamÃdhi pahoti; sammÃsamÃdhissa sammäÃïaæ pahoti; sammÃ- ¤Ãïassa sammÃvimutti pahoti. Iti kho, bhikkhave, aÂÂhaÇ- gasamannÃgato sekho paÂipado\<*<1>*>/ dasaÇgasamannÃgato\<*<2>*>/ arahà hoti. Tatra, bhikkhave, sammÃdiÂÂhi pubbaÇgamà hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, sammÃdiÂÂhi pubbaÇgamà hoti? SammÃdiÂÂhissa bhikkhave, micchÃdiÂÂhi nijjiïïà hoti; ye ca micchÃdiÂÂhipaccayà aneke pÃpakà akusalà dhammà sambhavanti, te c' assa nijjiïïà honti; sammÃdiÂÂhipaccayà ca aneke kusalà dhammà bhÃvanÃpÃripÆriæ\<*<3>*>/ gacchanti. SammÃsaækappassa, bhikkhave, micchÃsaækappo nijjiïïo hoti\<*<4>*>/; ye ca micchÃsaækappapaccayà aneke pÃpakà akusalà dhammà sambhavanti, te c' assa nijjiïïà honti; sammÃsaæ- kappapaccayà ca aneke kusalà dhammà bhÃvanÃpÃripÆriæ gacchanti. SammÃvÃcassa, bhikkhave, micchÃvÃcà nijjiïïà hoti; ye ca micchÃvÃcÃpaccayà aneke pÃpakà akusalà dhammà sambhavanti, te c' assa nijjiïïà honti, sammÃvÃcÃ- paccayà ca aneke kusalà dhammà bhÃvanÃpÃripÆriæ gacchanti. SammÃkammantassa, bhikkhave, micchÃkam- manto nijjiïïo hoti; ye ca micchÃkammantapaccayà aneke pÃpakà akusalà dhammà sambhavanti, te c' assa nijjiïïà honti, sammÃkammantapaccayà aneke kusalà dhammà bhÃvanÃpÃripÆriæ gacchanti. SammÃ-ÃjÅvassa, bhikkhave, micchÃ-ÃjÅvo nijjiïïo hoti; ye ca micchÃ-ÃjÅvapaccayà aneke \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si omits. 2 Si dasahaÇgas-. 3 Si bh--parip-. 4 Si continues: --pe-- sammÃvÃcassa, bhikkhave, micchÃvÃcà nijjiïïà hoti. SammÃkammantassa, bhikkhave, micchÃkammanto nijjiïïo hoti. SammÃ-ÃjÅvassa, bhikkhave, sammÃ-ÃjÅvo nijjiïïo hoti. SammÃvÃyÃmassa . . . hoti. SammäÃïassa . . . hoti. SammÃvimuttassa, bhikkhave, micchÃvimutti nijjiïïà hoti, ye ca) &c., &c.). >/ #<[page 077]># %< 2.7. MAHùCATTùRýSAKASUTTAõ (117.) 77>% pÃpakà akusalà dhammà sambhavanti, te c' assa nijjiïïà honti, sammÃ-ÃjÅvapaccayà aneke kusalà dhammà bhÃva- nÃpÃripÆriæ gacchanti. SammÃvÃyÃmassa, bhikkhave, micchÃvÃyÃmo nijjiïïo hoti; ye ca micchÃvÃyÃmapaccayà aneke pÃpakà akusalà dhammà sambhavanti, te c' assa nijjiïïà honti, sammÃvÃyÃmapaccayà ca aneke kusalà dhammà bhÃvanÃpÃripÆriæ gacchanti. SammÃsatissa, bhikkhave, micchÃsati nijjiïïà hoti; ye ca micchÃsatipaccayà aneke pÃpakà akusalà dhammà sambhavanti, te c' assa nijjiïïà honti, sammÃsatipaccayà ca aneke kusalà dhammà bhÃvanÃpÃripÆriæ gacchanti. SammÃsamÃdhissa, bhikkhave, micchÃsamÃdhi nijjiïïà hoti; ye ca micchÃsamÃdhipaccayà aneke pÃpakà akusalà dhammà sambhavanti, te c' assa nijjiïïà honti, sammÃsamÃdhipaccayà ca aneke kusalà dhammà bhÃvanÃpÃripÆriæ gacchanti. SammäÃïassa, bhikkhave, micchäÃïaæ nijjiïïaæ hoti; ye ca micchäÃïa- paccayà aneke pÃpakà akusalà dhammà sambhavanti, te c' assa nijjiïïà honti, sammäÃïapaccayà ca aneke kusalà dhammà bhÃvanÃpÃripÆriæ gacchanti. SammÃvimuttassa bhikkhave, micchÃvimutti nijjiïïà hoti; ye ca micchÃvi- muttipaccayà aneke pÃpakà akusalà dhammà sambhavanti, te c' assa nijjiïïà honti, sammÃvimuttipaccayà ca aneke kusalà dhammà bhÃvanÃpÃripÆriæ gacchanti. Iti, kho, bhikkhave, vÅsati kusalapakkhà vÅsati akusalapakkhÃ. MahÃcattÃrÅsako dhammapariyÃyo pavattito appativattiyo samaïena và brÃhmaïena và devena và MÃrena vÃ\<*<1>*>/ Brah- munà và kenaci và lokasmiæ.\<*<2>*>/ Yo hi koci,\<*<3>*>/ bhikkhave, samaïo và brÃhmaïo vÃ, imaæ mahÃcattÃrÅsakaæ dhamma- pariyÃyaæ garahitabbaæ paÂikkositabbaæ ma¤¤eyya, tassa diÂÂhe va dhamme dasa sahadhammikà vÃdÃnuvÃdÃ\<*<4>*>/ gÃrayhaæ\<*<5>*>/ ÂhÃnaæ Ãgacchanti. SammÃdiÂÂhi¤ ce bhavaæ garahati, ye ca micchÃdiÂÂhÅ\<*<6>*>/ samaïabrÃhmaïà te bhoto pujjà te bhoto pÃsaæsÃ. SammÃsaækappa¤ ce bhavaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits MÃrena vÃ. 2 Si lokasmin ti. 3 Sky ye hi keci. 4 So Si; Sky vÃdÃnupÃtà as at II. Maj. p. 127. 5 Si gÃreyhaÂÂhÃnaæ. 6 Si micchÃdiÂÂhi; Sky micchÃdiÂÂhiæ. >/ #<[page 078]># %<78 III. UPARIPA××ùSAõ.>% garahati, ye ca micchÃsaækappà samaïabrÃhmaïà te bhoto pujjà te bhoto pÃsaæsÃ. SammÃvÃca¤ ce bhavaæ garahati,\<*<1>*>/ ye cà . . . pÃsaæsÃ. SammÃkammanta¤ ce . . . pÃsaæsÃ. SammÃ-ÃjÅva¤ ce . . . pÃsaæsÃ. SammÃvÃyÃma¤ ce . . . pÃsaæsÃ. SammÃsati¤ ce . . . pÃsaæsÃ. SammÃsamÃdhi¤ ce . . . pÃsaæsÃ. SammäÃïa¤ ce . . . pÃsaæsÃ. SammÃ- vimutti¤ ce bhavaæ garahati, ye ca micchÃvimuttÅ samaïa- brÃhmaïà te bhoto pujjà te bhoto pÃsaæsÃ. Yo hi\<*<2>*>/ koci, bhikkhave, samaïo và brÃhmaïo và imaæ mahÃcattÃrÅsakaæ dhammapariyÃyaæ garahitabbaæ paÂikkositabbaæ ma¤¤eyya, tassa diÂÂhe va dhamme ime dasa sahadhammikà vÃdÃnu- vÃdà gÃrayhaæ ÂhÃnaæ Ãgacchanti. Ye pi te, bhikkhave, ahesuæ OkkalÃ\<*<3>*>/ Vassa-Bha¤¤Ã ahetuvÃdà akiriyavÃdà natthikavÃdÃ, te pi mahÃcattÃrÅsakaæ dhammapariyÃyaæ na garahitabbaæ na paÂikkositabbaæ ma¤¤eyyuæ. Taæ kissa hetu? NindÃbyÃrosa-upÃrambhabhayÃ\<*<4>*>/ ti. Idam avoca BhagavÃ. Attamanà te bhikkhÆ Bhagavato bhÃsitaæ abhinandun ti. MAHùCATTùRýSAKASUTTAõ SATTAMAõ. 118. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà Savatthi- yaæ viharati PubbÃrÃme MigÃramÃtu pÃsÃde sambahulehi abhi¤¤Ãtehi abhi¤¤Ãtehi therehi sÃvakehi saddhiæ, -- Ãyas- matà ca SÃriputtena, Ãyasmatà ca MahÃ-MoggallÃnena, Ãyasmatà ca MahÃ-Kassapena, Ãyasmatà ca MahÃ-KaccÃ- yanena, Ãyasmatà ca MahÃ-KoÂÂhitena, Ãyasmatà ca MahÃ- Kappinena,\<*<5>*>/ Ãyasmatà ca MahÃ-Cundena, Ãyasmatà ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits rest of sentence, here et infra, resuming full recital with SammÃvimutti¤. 2 Si omits hi. 3 So Bu; Sky Si UkkalÃ. 4 So Sky Si; Bu nindÃvyÃpÃros-. 5 Sy omits. >/ #<[page 079]># %< 2.8. ùNùPùNASATISUTTAõ (118.) 79>% Anuruddhena,\<*<1>*>/ Ãyasmatà ca Revatena, Ãyasmatà ca ùnandena, -- a¤¤ehi ca abhi¤¤Ãtehi abhi¤¤Ãtehi therehi sÃvakehi saddhiæ. Tena kho pana samayena therà bhikkhÆ nave bhikkhÆ ovadanti anusÃsanti. Appekacce therà bhikkhÆ dasa pi bhikkhÆ ovadanti anusÃsanti, appekacce therà bhikkhÆ vÅsatim\<*<2>*>/ pi bhikkhÆ ovadanti anusÃsanti, appekacce therà bhikkhÆ tiæsam pi bhikkhÆ ovadanti anusÃsanti, appekacce therà bhikkhÆ cattÃrÅsam pi bhikkhÆ ovadanti anusÃsanti.\<*<3>*>/ Te ca navà bhikkhÆ therehi bhikkhÆhi ovadiyamÃnà annusÃsiyamÃnà uÊÃraæ\<*<4>*>/ pubbenÃparaæ visesaæ jÃnanti.\<*<5>*>/ Tena kho pana samayena Bhagavà tadahu 'posathe pannarase pavÃraïÃya puïïÃya puïïamÃya rattiyà bhikkhu- saæghaparivuto abbhokÃse nisinno hoti. Atha kho Bhagavà tuïhÅbhÆtaæ tuïhÅbhÆtaæ bhikkhu- saæghaæ anuviloketvà bhikkhÆ Ãmantesi: ùraddho 'smi, bhikkhave, imÃya paÂipadÃya, Ãraddhacitto 'smi, bhikkhave, imÃya paÂipadÃya. TasmÃtiha, bhikkhave, bhiyyosomattÃ- ya viriyaæ Ãrabhatha appattassa pattiyÃ, anadhigatassa adhigamÃya, asacchikatassa sacchikiriyÃya, idh' evÃhaæ SÃvatthiyaæ Komudiæ cÃtumÃsiniæ ÃgamissÃmÅti. Assosuæ kho jÃnapadà bhikkhÆ: Bhagavà kira tatth' eva SÃvatthiyaæ Komudiæ cÃtumÃsiniæ ÃgamissatÅti. Te ca\<*<6>*>/ jÃnapadà bhikkhÆ SÃvatthiæ\<*<7>*>/ osaranti Bhagavantaæ dassanÃya. Te ca therà bhikkhÆ bhiyyosomattÃya nave bhikkhÆ ovadanti anusÃsanti. Appekacce therà bhikkhÆ dasa pi bhikkhÆ ova- danti anusÃsanti, appekacce therà bhikkhÆ vÅsatim pi bhik- khÆ ovadanti anusÃsanti; appekacce therà bhikkhÆ tiæsam pi bhikkhÆ ovadanti anusÃsanti, appekacce therà bhikkhÆ cattÃrisam pi bhikkhÆ ovadanti anusÃsanti.\<*<8>*>/ Te ca navà bhikkhÆ therehi bhikkhÆhi ovadiyamÃnà anusÃsiyamÃnà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits,--thus leaving at nine the number of theras named, though Bu says: PÃliyaæ Ãgate dasa there. 2 Si vÅsam. 3 Sky omit this clause here, but not infra. 4 Si oÊÃraæ. 5 So Bu; Sky sa¤jÃnanti; Si pajÃnanti. 6 Si omits ca. 7 So Bu; Sky Si SÃvatthiyaæ. 8 Sky omit this clause here, but not infra. >/ #<[page 080]># %<80 III. UPARIPA××ùSAM.>% uÊÃraæ\<*<1>*>/ pubbenÃparaæ visesaæ jÃnanti.\<*<2>*>/ Tena kho pana samayena Bhagavà tadahu 'posathe pannarase Komudiyà cÃtumÃsiniyà puïïÃya puïïamÃya rattiyà bhikkhusaægha- parivuto abbhokÃse nisinno hoti. Atha kho Bhagavà tuïhÅbhÆtaæ tuïhÅbhÆtaæ bhikkhu- saæghaæ anuviloketvà bhikkhÆ Ãmantesi: ApalÃpà 'yaæ, bhikkhave, parisÃ, nippalÃpà 'yaæ, bhikkhave, parisÃ, suddhÃ, sÃre patiÂÂhitÃ. TathÃrÆpo ayaæ, bhikkhave, bhikkhusaægho, tathÃrÆpà 'yam, bhikkhave, parisà yathÃ- rÆpà parisà Ãhuneyyo pÃhuneyyo dakkhiïeyyo a¤jali- karaïÅyo: Anuttaraæ pu¤¤akkhettaæ lokassÃti.\<*<3>*>/ TathÃrÆpo ayaæ, bhikkhave, bhikkhusaægho tathÃrÆpà 'yaæ, bhikkhave, parisà yathÃrÆpÃya parisÃya appaæ dinnaæ bahuæ\<*<4>*>/ hoti bahuæ\<*<4>*>/ dinnaæ bahutaraæ. TathÃrÆpo ayaæ, bhikkhave bhikkhusaægho tathÃrÆpà 'yaæ, bhikkhave, parisà yathÃ- rÆpà parisà dullabhà dassanÃya lokassa. TathÃrÆpo ayaæ, bhikkhave, bhikkhusaægho tathÃrÆpà 'yaæ, bhikkhave, parisÃ, yathÃrÆpaæ parisaæ alaæ yojanagaïanÃni\<*<5>*>/ dassanÃya gantuæ puÂosenÃpi.\<*<6>*>/ TathÃrÆpo ayaæ, bhikkhave, bhik- khusaægho, tathÃrÆpà 'yaæ, bhikkhave, parisÃ.\<*<7>*>/ Santi, bhikkhave, bhikkhÆ imasmiæ bhikkhusaæghe arahanto khÅïÃsavà vusitavanto katakaraïÅyà ohitabhÃrà anuppatta- sadatthà parikkhÅïabhavasaæyojanà sammada¤¤Ã vimuttÃ; -- evarÆpà pi, bhikkhave, santi bhikkhÆ imasmiæ bhik- khusaæghe. Santi, bhikkhave, bhikkhÆ imasmiæ bhik- khusaæghe pa¤cannaæ orambhÃgiyÃnaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà opapÃtikà tattha parinibbÃyino anÃvattidhammà tasmà lokÃ;-- evarÆpà pi, bhikkhave, santi bhikkhÆ imasmiæ bhikkhusaæghe. Santi, bhikkhave, bhikkhÆ imasmiæ bhik- khusaæghe tiïïaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà rÃgadosamo- hÃnaæ tanuttà sakadÃgÃmino sakid eva imaæ lokaæ Ãgantvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si oÊÃraæ. 2 So Bu; Sky sa¤jÃnanti; Si pajÃnanti. 3 So Sky; Si Ãhuneyyà p--à d--à . . . lokassa. 4 Si bahu. 5 Bu yojanagaïÃni. 6 So Bu (adding: puÂaæsenà ti pi pÃÂho); Si puÂaæsenÃpi; Sy puÂaæsenÃti; Sk puÂaæsenati. 7 So Si; Sky omit these four words. >/ #<[page 081]># %< 2. ùNùPùNASATISUTTAõ (118). 81>% dukkhass' antaæ karissanti;-- evarÆpà pi, bhikkhave, santi bhikkhÆ imasmiæ bhikkhusaæghe. Santi, bhikkhave, bhikkhÆ imasmiæ bhikkhusaæghe tiïïaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà sotÃpannà avinipÃtadhammà niyatà sambodhi- parÃyanÃ;-- evarÆpà pi, bhikkhave,santi bhikkhÆ imasmiæ bhikkhusaæghe. Santi, bhikkhave, bhikkhÆ imasmiæ bhik- khusaæghe catunnaæ satipaÂÂhÃnÃnaæ bhÃvanÃnuyogam anuyuttà viharanti;-- evarÆpà pi, bhikkhave, santi bhikkhÆ imasmiæ bhikkhusaæghe.\<*<1>*>/ Santi, bhikkhave, bhikkhÆ imasmiæ bhikkhusaæghe catunnaæ sammappadhÃnÃnaæ bhÃvanÃnuyogam anuyuttà viharanti;-- evarÆpà pi, bhik- khave, santi bhikkhÆ imasmiæ bhikkhusaæghe. Santi, bhikkhave, bhikkhÆ imasmiæ bhikkhusaæghe catunnaæ iddhipÃdÃnaæ bhÃvanÃnuyogam anuyuttà viharanti;-- eva- rÆpà pi, bhikkhave, santi bhikkhÆ imasmiæ bhikkhusaæghe. Santi, bhikkhave, bhikkhÆ imasmiæ bhikkhusaæghe pa¤- cannaæ indriyÃnaæ bhÃvanÃnuyogam anuyuttà viharanti;-- evarÆpà pi, bhikkhave, santi bhikkhÆ imasmiæ bhikkhu- saæghe. Santi, bhikkhave,bhikkhÆ imasmiæ bhikkhu- saæghe pa¤cannaæ balÃnaæ bhÃvanÃnuyogam anuyuttà viharanti;-- evarÆpà pi, bhikkhave, santi bhikkhÆ imasmiæ bhikkhusaæghe. Santi, bhikkhave, bhikkhÆ imasmiæ bhik- khusaæghe sattanaæ bojjhaÇgÃnaæ bhÃvanÃnuyogam anu- yuttà viharanti;-- evarÆpà pi, bhikkhave,{santi bhikkhÆ imasmiæ bhikkhÆsaæghe«anti bhikkhave,} bhikkhÆ imas- miæ bhikkhusaæghe ariyassa aÂÂhaÇgikassa maggassà bhÃ- vanÃnuyogam anuyuttà viharanti;-- evarÆpà pi bhikkhave, santi bhikkhÆ imasmiæ bhikkhusaæghe. Santi, bhikkhave, imasmiæ bhikkhusaæghe mettÃbhÃvanÃnuyogam anu- yuttà viharanti;\<*<2>*>/ -- evarÆpà pi, bhikkhave, santi bhikkhÆ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si continues: Catunnaæ iddhipÃdÃnaæ. Pa¤cannaæ indriyÃnaæ. Pa¤cannaæ balÃnaæ. SattÃnaæ bojjhaÇgÃnaæ. Ariyassa aÂÂhaÇgikassa maggassa(&c. as text). 2 Si continues: KaruïÃbhÃvanÃnuyogam anuyuttà viharantri. MuditÃbvhÃvanÃnuyogam anuyuttà viharanti, . . . &c., similarly down to . . . aniccasa¤¤ÃbhÃvanÃnuyogam anuyuttà viharanti; -- evarÆpà pi (&c., as in text). >/ #<[page 082]># %<82 III. UPARIPA××ùSAõ.>% imasmiæ bhikkhusaæghe. Santi, bhikkhave, bhikkhÆ imasmiæ bhikkhusaæghe karuïÃbhavanÃnuyogam anuyuttà viharanti;-- evarÆpà pi, bhikkhave, santi bhikkhÆ imasmiæ bhikkhusaæghe. Santi, bhikkhave, bhikkhÆ imasmiæ bhik- khusaæghe muditÃbhÃvanÃnuyogam anuyuttà viharanti;-- evarÆpà pi, bhikkhave, santi bhikkhÆ imasmiæ bhikkhu- saæghe. Santi, bhikkhave, bhikkhÆ imasmiæ bhikkhu- saæghe upekhÃbhÃvanÃnuyogam anuyuttà viharanti;-- evarÆpà pi, bhikkhave, santi bhikkhÆ imasmiæ bhikkhu- saæghe. Santi, bhikkhave, bhikkhÆ imasmiæ bhikkhu- saæghe asubhabhÃvanÃnuyogam anuyuttà viharanti;-- eva- rÆpà pi, bhikkhave, santi bhikkhÆ imasmiæ bhikkhusaæghe. Santi, bhikkhave, bhikkhÆ imasmiæ bhikkhusaæghe anic- casa¤¤ÃbhÃvanÃnuyogam anuyuttà viharanti;-- evarÆpà pi, bhikkhave, santi bhikkhÆ imasmiæ bhikkhusaæghe. Santi, bhikkhave, bhikkhÆ imasmiæ bhikkhusaæghe ÃnÃpÃnasati- bhÃvanÃnuyogam anuyuttà viharanti. ùnÃpÃnasati, bhik- khave, bhÃvità bahulÅkatà mahapphalà hoti mahÃnisaæsÃ; ÃnÃpÃnasati, bhikkhave, bhÃvità bahulÅkatà cattÃro sati- paÂÂhÃne paripÆreti; cattÃro satipaÂÂhÃnà bhÃvità bahulÅ- katà satta bojjhaÇge paripÆrenti; satta bojjhaÇgà bhÃvità bahulÅkatà vijjÃvimuttiæ paripÆrenti. Kathaæ bhÃvità ca, bhikkhave, ÃnÃpÃnasati? Kathaæ bahulÅkatÃ? Kathaæ mahapphalà hoti mahÃnisaæsÃ? Idha, bhikkhave, bhikkhu ara¤¤agato và rukkhamÆlagato và su¤¤ÃgÃragato và nisÅdati pallaÇkaæ Ãbhujitvà ujuæ kÃyaæ païidhÃya parimukhaæ satiæ upatthapetvÃ. So sato va assasati, sato passasati; dÅghaæ và assasanto: DÅghaæ passasÃmÅti pajÃnÃti; dÅghaæ và passasanto: DÅghaæ passasÃmÅti pajÃnÃti; rassaæ và assasanto: Rassaæ assasÃmÅti pajÃnÃti; rassaæ và passa- santo: Rassaæ passasÃmÅti-pajÃnÃti; SabbakÃyapaÂisaævedÅ assasissÃmÅti sikkhati; SabbakÃyapaÂisaævedÅ passasissÃmÅti sikkhati; Passambhayaæ kÃyasaækhÃraæ assasissÃmÅti sikkhati; Passambhayaæ kÃyasaækhÃraæ passasissamÅti sikkhati; PÅtipaÂisaævedÅ assasissÃmÅtÅ sikkhati; PÅtipaÂi- saævedÅ passasissÃmÅti sikkhati; SukhapaÂisaævedÅ assasis- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 083]># %< 2.8. ùNùPùNASATISUTTAõ (118.) 83>% sÃmÅti sikkhati; SukhapaÂisaævedÅ passasissÃmÅti sikkhati; CittasaækhÃrapaÂisaævedÅ assasissÃmÅti sikkhati; Citta- saækhÃrapaÂisaævedÅ passasissÃmÅti sikkhati; Passam- bhayaæ cittasaækhÃraæ assasissÃmÅti sikkhati; Passam- bhayaæ cittasaækhÃraæ passasissÃmÅti sikkhati; CittapaÂi- saævedÅ assasissÃmÅti sikkhati; CittapaÂisaævedÅ passasissÃ- mÅti sikkhati; Abhippamodayaæ cittaæ assasissÃmÅti sik- khati; Abhippamodayaæ cittaæ passasissÃmÅtÅ sikkhati; SamÃdahaæ cittaæ assasissÃmÅti sikkhati; SamÃdahaæ cittaæ passasissÃmÅti sikkhati; Vimocayaæ cittaæ assasis- sÃmÅti sikkhati; Vimocayaæ cittaæ passasissÃmÅti sikkhati; AniccÃnupassÅ assasissÃmÅti sikkhati; AniccÃnupassÅ passa- sissÃmÅti sikkhati; VirÃgÃnupassÅ assasissÃmÅti sikkhati; VirÃgÃnupassÅ passasissÃmÅti sikkhati; NirodhÃnupassÅ assa- sissÃmÅti sikkhati; NirodhÃnupassÅ passasissÃmÅti sikkhati; PaÂinissaggÃnupassÅ assasissÃmÅti sikkhati; PaÂinissaggÃnu- passÅ passasissÃmÅti sikkhati;-- evaæ bhÃvità kho, bhikkhave, ÃnÃpÃnasati, evaæ bahulÅkatà mahapphalà hoti mahÃni- saæsÃ. Kathaæ bhÃvità ca, bhikkhave, ÃnÃpÃnasati? Kathaæ bahulÅkatà cattÃro satipaÂÂhÃne paripÆreti? \<*<1>*>/ Yasmiæ samaye, bhikkhave, bhikkhu dÅghaæ và assasanto: DÅghaæ assasÃmÅti pajÃnÃti; dÅghaæ và passasanto: DÅghaæ pas- sasÃmÅti pajÃnÃti; rassaæ và assasanto: Rassaæ assasÃmÅti pajÃnÃti; rassaæ và passasanto: Rassaæ passasÃmÅti pajÃ- nÃti; SabbakÃyapaÂisaævedÅ assasissÃmÅti sikkhati; Sab- bakÃyapaÂisaævedÅ passasissÃmÅti sikkhati; Passambhayaæ kÃyasaækhÃraæ assasissÃmÅti sikkhati; Passambhayaæ kÃyasaækhÃraæ passasissÃmÅti sikkhati;-- kÃye kÃyÃnupassÅ, bhikkhave, tasmiæ samaye bhikkhu viharati ÃtÃpÅ sampajÃno satimÃ, vineyya loke abhijjhÃdomanassaæ. KÃyesu kÃya¤- ¤atarÃhaæ, bhikkhave, etaæ vadÃmi yadidaæ assÃsapassÃ- saæ. TasmÃtiha, bhikkhave, kÃye kÃyÃnupassÅ tasmiæ samaye bhikkhu viharati ÃtÃpÅ sampajÃno satimÃ, vineyya loke abhijjhÃdomanassaæ. Yasmiæ samaye, bhikkhave, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 MSS. p--enti. >/ #<[page 084]># %<84 III. UPARIPA××ùSAõ.>% bhikkhu: PÅtipaÂisaævedÅ assasissÃmÅti sikkhati, PÅtipaÂi- saævedÅ passasissÃmÅti sikkhati, SukhapaÂisaævedÅ assasis- sÃmÅti sikkhati, SukhapaÂisaævedÅ passasissÃmÅti sikkhati, CittasaækhÃrapaÂisaævedÅ assasissÃmÅti sikkhati, Cittasaæ- khÃrapaÂisaævedÅ passasissÃmÅti sikkhati, Passambhayaæ cittasaækhÃraæ assasissÃmÅti sikkhati, Passambhayaæ citta- saækhÃraæ passasissÃmÅti sikkhati;-- vedanÃsu vedanÃnupassÅ, bhikkhave, tasmiæ samaye bhikkhu viharati ÃtÃpÅ sam- pajÃno satimÃ, vineyya loke abhijjhÃdomanassaæ. Veda- nÃsu\<*<1>*>/ vedanä¤atarÃhaæ,\<*<1>*>/ bhikkhave, etaæ vadÃmi yadidaæ assÃsapassÃsÃnaæ sÃdhukaæ manasikÃraæ. TasmÃtiha, bhikkhave, vedanÃsu\<*<2>*>/ vedÃnupassÅ tasmiæ samaye bhikkhu viharati ÃtÃpÅ sampajÃno satimÃ, vineyya loke abhijjhÃdo- manassaæ. Yasmiæ samaye, bhikkhave, bhikkhu: Citta- paÂisaævedÅ assasissÃmÅti sikkhati, CittapaÂisaævedÅ passasis- sÃmÅti sikkhati, Abhippamodayaæ cittaæ assasissÃmÅti sik- khati, Abhippamodayaæ cittaæ passasissÃmÅti sikkhati, SamÃdahaæ cittaæ assasissÃmÅti sikkhati, SamÃdahaæ cittaæ passasissÃmÅti sikkhati, Vimocayaæ cittaæ assasis- sÃmÅti sikkhati, Vimocayaæ cittam passasissÃmÅti sikkhati; -- citte cittÃnupassÅ, bhikkhave,tasmiæ samaye bhikkhu viharati ÃtÃpÅ sampajÃno satimÃ, vineyya loke abhijjhÃdo- manassaæ. NÃhaæ, bhikkhave, muÂÂhassatissa\<*<3>*>/ asampa- jÃnassa ÃnÃpÃnasatibhÃvanaæ\<*<4>*>/ vadÃmi. TasmÃtiha, bhik- khave, citte cittÃnupassÅ tasmiæ samaye bhikkhu viharati ÃtÃpÅ sampÃjÃno satimÃ, vineyya loke abhijjhÃdomanassaæ. Yasmiæ samaye, bhikkhave, bhikkhu: AniccÃnupassÅ assasis- sÃmÅti sikkhati, AniccÃnupassÅ passasissÃmÅti sikkhati, VirÃ- gÃnupassÅ . . ., NirodhÃnupassÅ . . ., PaÂinissagÃnupassÅ assasissÃmÅti sikkhati, PaÂinissaggÃnupassÅ passasissÃmÅti sikkhati, -- dhammesu dhammÃnupassÅ, bhikkhave, tasmiæ samaye bhikkhu viharati ÃtÃpÅ sampajÃno satimÃ, vineyya loke abhijjhÃdomanassaæ. So yaæ taæ abhijjhÃdomanas- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky veda¤¤atarÃhaæ. 2 Sky omit. 3 So Sky Bu Si muÂÂhasatissa. 4 Si ÃnÃpÃnasatiæ vadÃmi. >/ #<[page 085]># %< 2.8. ùNùPùNASATISUTTAõ (118.) 85>% sÃnaæ pahÃnaæ taæ pa¤¤Ãya disvà sÃdhukaæ ajjhupekkhità hoti. TasmÃtiha, bhikkhave, dhammesu dhammÃnupassÅ tasmiæ samaye bhikkhu viharati ÃtÃpÅ sampajÃno satimÃ, vineyya loke abhijjhÃdomanassaæ. Evaæ bhÃvità kho, bhikkhave, ÃnÃpÃnasati, evaæ bahulÅkatà cattÃro satipaÂ- ÂhÃne paripÆreti. Kathaæ bhÃvità ca, bhikkhave, cattÃro satipaÂÂhÃnà kathaæ bahulÅkatà satta bojjhaÇge paripÆrenti? Yasmiæ samaye, bhikkhave,bhikkhu kÃye kÃyÃnupassÅ viharati ÃtÃpÅ sampajÃno satimÃ, vineyya loke abhijjhÃdomanassaæ, -- upaÂÂhit' assa tasmiæ samaye sati hoti asammuÂÂhÃ.\<*<1>*>/ Yas- miæ samaye, bhikkhave, bhikkhuno upaÂÂhità sati hoti asammuÂÂhÃ, satisambojjhaÇgo tasmiæ samaye bhikkhuno Ãraddho hoti; satisambojjhaÇgaæ tasmiæ samaye bhikkhu bhÃveti; satisambojjhaÇgo tasmiæ samaye bhikkhuno bhÃ- vanÃpÃripÆriæ gacchati. So tathÃsato\<*<2>*>/ viharanto taæ dhammaæ pa¤¤Ãya pavicinati pavicarati parivÅmaæsaæ Ãpajjati. Yasmiæ samaye, bhikkhave, bhikkhu tathÃsato viharanto taæ dhammaæ pa¤¤Ãya pavicinati pavicarati parivÅmaæsaæ Ãpajjati, dhammavicayasambojjhaÇgo tasmiæ samaye bhikkhuno Ãraddho hoti, dhammavicayasamboj- jhaÇgaæ tasmiæ samaye bhikkhu bhÃveti, dhammavicaya- sambojjhaÇgo tasmiæ samaye bhikkhuno bhÃvanÃpÃripÆriæ gacchati, tassa taæ\<*<3>*>/ dhammaæ pa¤¤Ãya pavicinato pavi- carato parivÅmaæsaæ Ãpajjato Ãraddhaæ hoti viriyaæ asallÅnaæ. Yasmiæ samaye, bhikkhave, bhikkhuno taæ dhammaæ pa¤¤Ãya pavicinato pavicarato parivÅmaæsaæ Ãpajjato Ãraddhaæ hoti viriyaæ asallÅnaæ,\<*<4>*>/ viriyasamboj- jhaÇgo tasmiæ samaye bhikkhuno Ãraddho hoti, viriyasam- bojjhaÇgaæ tasmiæ samaye bhikkhu bhÃveti, viriyasam- bojjhaÇgo tasmiæ samaye bhikkhuno bhÃvanÃpÃripÆriæ gacchati. ùraddhaviriyassa upajjati pÅti nirÃmisÃ. Yasmiæ samaye, bhikkhave, bhikkhuno Ãraddhaviriyassa uppajjati \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si appanyyÂÂhÃ. 2 So Si and Sky infra; Sk here and Sy (bis) TathÃgato. 3 Si omits. 4 Si omits these four words. >/ #<[page 086]># %<86 III. UPARIPA××ùSAõ.>% pÅti nirÃmisÃ, pÅtisambojjhaÇgo tasmiæ samaye bhikkhuno Ãraddho hoti, pÅtisambojjhaÇgaæ tasmiæ samaye bhikkhu bhÃveti, pÅtisambojjhaÇgo tasmiæ samaye bhikkhuno bhÃ- vanÃpÃripÆriæ gacchati. PÅtimanassa kÃyo pi passambhati, cittam pi passambhati. Yasmiæ samaye, bhikkhave, bhik- khuno pÅtimanassa kÃyo pi passambhati cittam pi passam- bhati, passaddhisambojjhaÇgo tasmiæ samaye bhikkhuno Ãraddho hoti, passaddhisambojjhaÇgaæ tasmiæ samaye bhikkhu bhÃveti, passaddhisambojjhaÇgo tasmiæ samaye bhikkhuno bhÃvanÃpÃripÆriæ gacchati. PassaddhakÃyassa sukhino cittaæ samÃdhiyati. Yasmiæ samaye, bhikkhave, bhikkhuno passaddhakÃyassa sukhino cittaæ samÃdhiyati, samÃdhisambojjhaÇgo tasmiæ samaye bhikkhuno Ãraddho hoti, samÃdhisambojjhaÇgaæ tasmiæ samaye bhikkhu bhÃ- veti, samÃdhisambojjhaÇgo tasmiæ samaye bhikkhuno bhÃvanÃpÃripÆriæ gacchati. So tathÃsamÃhitaæ cittaæ sÃdhukaæ ajjhupekkhità hoti. Yasmiæ samaye, bhikkhave, bhikkhuno tathÃsamÃhitaæ cittaæ sÃdhukaæ ajjhupekkhità hoti, upekhÃsambojjhaÇgo tasmiæ samaye bhikkhuno Ãraddho hoti, upekhÃsambojjhaÇgaæ tasmiæ samaye bhikkhu bhÃ- veti, upekhÃsambojjhaÇgo tasmiæ samaye bhikkhuno bhÃ- vanÃpÃripÆriæ gacchati. Yasmiæ samaye, bhikkhave, bhikkhu vedanÃsu --pe-- citte\<*<1>*>/ --pe-- dhammesu dham- mÃnupassÅ viharati ÃtÃpÅ sampajÃno satimÃ, vineyya loke abhijjhÃdomanassaæ, upaÂÂhit' assa tasmiæ samaye sati hoti asammuÂÂhÃ. Yasmiæ samaye, bhikkhave, bhikkhuno upaÂÂhità sati hoti asammuÂÂhÃ, satisambojjhaÇgo tasmiæ samaye bhikkhuno Ãraddho hoti, satisambojjhaÇgaæ tasmiæ samaye bhikkhu bhÃveti, satisambojjhaÇgo tasmiæ samaye bhikkhuno bhÃvanÃpÃripÆriæ gacchati. So tathÃsato viha- ranto taæ dhammaæ pa¤¤Ãya pavicinati pavicarati pari- vÅmaæsaæ Ãpajjati. Yasmiæ samaye, bhikkhave, bhikkhu tathÃsato viharanto taæ dhammaæ pa¤¤Ãya pavicinati pavi- carati parivÅmaæsaæ Ãpajjati, dhammavicayasambojjhaÇgo tasmiæ samaye bhikkhuno Ãraddho hoti, dhammavicaya- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si cittesu, omitting pe before and after. >/ #<[page 087]># %< 2.8. ùNùPùNASATISUTTAõ (118.) 87>% sambojjhaÇgaæ tasmiæ samaye bhikkhu bhÃveti, dhamma- vicayasambojjhaÇgo tasmiæ samaye bhikkhuno bhÃvanÃ- pÃripÆriæ gacchati. Tassa taæ dhammaæ pa¤¤Ãya pavicinato pavicarato parivÅmaæsaæ Ãpajjato Ãraddhaæ hoti viriyaæ asallÅnaæ. Yasmiæ samaye, bhikkhave, bhikkhuno taæ dhammaæ pa¤¤Ãya pavicinato pavicarato parivÅmaæsaæ Ãpajjato Ãraddhaæ hoti viriyaæ asallÅnaæ, viriyasambojjhaÇgo tasmiæ samaye bhikkhuno Ãraddho hoti, viriyasambojjhaÇgaæ tasmiæ samaye bhikkhu bhÃveti, viriyasambojjhaÇgo tasmiæ samaye bhikkhuno bhÃvanÃ- pÃripÆriæ gacchati. ùraddhaviriyassa uppajjati pÅti nirÃ- misÃ. Yasmiæ samaye, bhikkhave, bhikkhuno Ãraddhaviri- yassa uppajjati pÅti nirÃmisÃ, pÅtisambojjhaÇgo tasmiæ samaye bhikkhuno Ãraddho hoti, pÅtisambojjhaÇgaæ tas- miæ samaye bhikkhu bhÃveti, pÅtisambojjhaÇgo tasmiæ samaye bhikkhuno bhÃvanÃpÃripÆriæ gacchati. PÅtimanassa kÃyo pi passambhati, cittam pi passambhati. Yasmiæ samaye, bhikkhave, bhikkhuno pÅtimanassa kÃyo pi pas- sambhati cittam pi passambhati, passaddhisambojjhaÇgo tasmiæ samaye, bhikkhave, bhikkhuno Ãraddho hoti, passaddhisambojjhaÇgaæ tasmiæ samaye bhikkhu bhÃveti, passaddhisambojjhaÇgo tasmiæ samaye bhikkhuno bhÃva- nÃpÃripÆriæ gacchati. PassaddhakÃyassa sukhino cittaæ samÃdhiyati. Yasmim samaye, bhikkhave, bhikkhuno passaddhakÃyassa sukhino cittaæ samÃdhiyati, samÃdhi- sambojjhaÇgo tasmiæ samaye bhikkhuno Ãraddho hoti, samÃdhisambojjhaÇgaæ tasmiæ samaye bhikkhu bhÃveti, samÃdhisambojjhaÇgo tasmiæ samaye bhikkhuno bhÃvanÃ- pÃripÆriæ gacchati. So tathÃsamÃhitaæ cittaæ sÃdhukaæ ajjhupekkhità hoti. Yasmiæ samaye, bhikkhave, bhikkhu tathÃsamÃhitaæ cittaæ sÃdhukaæ ajjhupekkhità hoti, upe- khÃsambojjhaÇgo tasmiæ samaye bhikkhuno Ãraddho hoti, upekhÃsambojjhaÇgaæ tasmiæ samaye bhikkhu bhÃveti, upekhÃsambojjhaÇgo tasmiæ samaye bhikkhuno bhÃvanÃ- pÃripÆriæ gacchati. Evaæ bhÃvità kho, bhikkhave, cattÃro satipaÂÂhÃnÃ, evaæ bahulÅkatà satta sambojjhaÇge paripÆrenti. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 088]># %<88 III.UPARIPA××ùSAõ.>% Kathaæ bhÃvità ca, bhikkhave, satta bojjhaÇgÃ? Kathaæ bahulÅkatà vijjÃvimuttiæ paripÆrenti? Idha, bhik- khave, bhikkhu satisambojjhaÇgaæ bhÃveti vivekanissitaæ virÃganissitaæ nirodhanissitaæ vossaggapariïÃmiæ; dham- mavicayasambojjhaÇgaæ bhÃveti -- pe\<*<1>*>/ -- viriyasambojjhaÇ- gaæ bhÃveti --pe-- pÅtisambojjhaÇgaæ bhÃveti --pe-- passad- dhisambojjhaÇgaæ bhÃveti --pe-- samÃdhisambojjhaÇgaæ bhÃveti --pe-- upekhÃsambojjhaÇgaæ bhÃveti vivekanissitaæ virÃganissitaæ nirodhanissitaæ vossaggapariïÃmiæ. Evaæ bhÃvità kho, bhikkhave, satta bojjhaÇgÃ, evaæ bahulÅkatà vijjÃvimuttiæ paripÆrentÅti. Idam avoca BhagavÃ. Attamanà te bhikkhÆ Bhagavato bhÃsitaæ abhinandun ti. ùNùPùNASATISUTTAõ AèèHAMAõ. 119. Evam me sataæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthi- yaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Atha kho sambahulÃnaæ bhikkhÆnaæ pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂik- kantÃnaæ upaÂÂhÃnasÃlÃyaæ sannisinnÃnaæ sannipatitÃnaæ ayaæ antarÃkathà udapÃdi: Acchariyaæ Ãvuso, abbhutaæ Ãvuso yÃva¤ c' idaæ tena Bhagavatà jÃnatà passatà arahatà sammÃsambuddhena kÃyagatà sati bhÃvità bahulÅkatà mahapphalà vuttà mahÃnisaæsà ti. Aya¤ ca h' idaæ\<*<2>*>/ tesaæ bhikkhÆnaæ antarÃkathà vippakatà hoti. Atha kho Bhabavà sÃyaïhasamayaæ patisallÃïÃ\<*<3>*>/ vuÂÂhito yen' upaÂ- ÂhÃnasÃlà ten' upasaækami upasaækamitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi. Nisajja kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: KÃya nu 'ttha, bhikkhave, etarahi kathÃya sannisinnÃ? Kà ca pana vo antarÃkathà vippakatà ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits pe throughout. 2 Si aya¤ ca kho idaæ Sky aya¤carahidaæ. 3 So Sky; Si paÂis-. >/ #<[page 089]># %< 2.9. KùYAGATùSATISUTTAõ (119.) 89>% Idha, bhante, amhÃkaæ pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂik- kantÃnaæ upaÂÂhÃnasÃlÃyaæ sannisinnÃnaæ sannipatitÃnaæ ayam antarÃkathà udapÃdi: Acchariyaæ Ãvuso, abbhutaæ Ãvuso yÃva¤ c' idaæ tena Bhagavatà jÃnatà passatà arahatà sammÃsambuddhena kÃyagatà sati bhÃvità bahulikatà mahap- phalà vuttà mahÃnisaæsà ti. Ayaæ no,\<*<1>*>/ bhante, antarÃ- kathà vippakatÃ, atha Bhagavà anuppatto ti. Kathaæ bhÃvità ca, bhikkhave, kÃyagatà sati, kathaæ bahulÅkatÃ\<*<2>*>/ mahapphalà hoti mahÃnisaæsÃ? Idha, bhik- khave, bhikkhu ara¤¤agato và rukkhamÆlagato và su¤¤ÃgÃ- ragato và nisÅdati pallaÇkaæ Ãbhujitvà ujuæ kÃyaæ païi- dhÃya parimukhaæ satiæ upaÂÂhapetvÃ. So sato va assasati sato passasati. DÅghaæ và assasanto: DÅghaæ assasÃmÅti pajÃnÃti, dÅghaæ và passasanto: DÅghaæ passasÃmÅti pajÃ- nÃti; rassaæ và assasanto: Rassaæ assasÃmÅti pajÃnÃti, rassaæ và passasanto: Rassaæ passasÃmÅti pajÃnÃti. Sab- bakÃyapaÂisaævedÅ assasissÃmÅti sikkhati; SabbakÃyapaÂi- saævedÅ passasissÃmÅti sikkhati; Passambhayaæ kÃyasaæ- khÃraæ assasissÃmÅti sikkhati; Passambhayaæ kÃyasaæ- khÃraæ passasissÃmÅti sikkhati. Tassa evaæ appamattassa ÃtÃpino pahitattassa viharato ye te gehasità sarasaækappà te pahÅyanti, tesam pahÃnà ajjhattam eva cittaæ santiÂÂhati sannisÅdati ekodihoti\<*<3>*>/ samÃdhiyati. Evam pi, bhikkhave, bhikkhu kÃyagataæ satiæ bhÃveti. Puna ca paraæ, bhikkhave, bhikkhu gacchanto và GacchÃmÅti pajÃnÃti; Âhito và Thito 'mhÅti pajÃnÃti; nisinno và Nisinno 'mhÅti pajÃnÃti; sayÃno và SayÃno 'mhÅti pajÃnÃti; yathà yathà và pan' assa kÃyo païihito hoti, tathà tathà naæ pajÃnÃti. Tassa evaæ appamattasa ÃtÃpino pahitat- tassa viharato ye te\<*<4>*>/ gehasità sarasaækappà te pahÅyanti, tesam pahÃnà ajjhattam evà cittaæ santiÂÂhati sannisÅdati ekodihoti samÃdhiyati. Evam pi, bhikkhave, bhikkhu kÃyagataæ satiæ bhÃveti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky kho. 2 Sky add: sati kathaæ bahulÅkatÃ. 3 So Sky; Si ekodibhoti. Cf eko¬ikaroti infra at p. 111. 4 Si omits. >/ #<[page 090]># %<90 III. UPARIPA××ùSAõ.>% Puna ca paraæ, bhikkhave, bhikkhu abhikkante paÂik- kante sampajÃnakÃrÅ hoti, Ãlokite vilokite sampajÃnakÃrÅ hoti, sammi¤jite pasÃrite sampajÃnakÃrÅ hoti, saæghÃÂipattacÅ- varadhÃraïe sampajÃnakÃrÅ hoti, asite pÅte khÃyite sÃyite sampajÃnakÃrÅ hoti, uccÃrapassÃvakamme sampajÃnakÃrÅ hoti, gate Âhite nisinne sutte jÃgarite bhÃsite tuïhÅbhÃve sampajÃnakÃrÅ hoti. Tassa evaæ appamattassa ÃtÃpino pahitattassa viharato ye te\<*<1>*>/ gehasità sarasaækappà te pahÅ- yanti, tesam pahÃnà ajjhattam eva cittaæ santiÂÂhati sanni- sÅdati ekodihoti samÃdhiyati. Evam pi, bhikkhave, bhikkhu kÃyagataæ satiæ bhÃveti. Puna ca paraæ, bhikkhave; bhikkhu imam eva kÃyaæ uddhaæ pÃdatalà adho kesamatthakà tacapariyantaæ pÆran nÃnappakÃrassa asucino paccavekkhati: Atthi imasmiæ kÃye kesà lomà nakhà dantà taco maæsaæ nahÃrÆ aÂÂhÅ aÂÂhimi¤jÃ\<*<2>*>/ vakkaæ hadayaæ yakanaæ kilomakaæ pihakaæ papphÃsaæ antaæ antaguïaæ udariyaæ karÅsaæ pittaæ semhaæ pubbo lohitaæ sedo medo assu vasà kheÊo siÇghÃïikà lasikà muttan ti.\<*<3>*>/ SeyyathÃpi, bhikkhave, ubhato mukhà mÆtoÊÅ pÆrà nÃnÃvihitassa dha¤¤assa seyyathÅdaæ, -- sÃlÅnaæ vÅhÅnaæ muggÃnaæ mÃsÃnaæ tilÃnaæ taï¬ulÃnaæ; tam enaæ cakkhumà puriso mu¤citvà paccavekkheyya: Ime sÃlÅ ime vÅhÅ ime muggà ime mÃsà ime tilà ime taï¬ulà ti;-- evam eva kho, bhikkhave, imam eva kÃyaæ uddhaæ pÃdatalà adho kesamatthakà tacapariyantaæ pÆran nÃnappakÃrassa asucino paccavekkhati: Atthi imasmiæ kÃye kesà lomà nakhà dantà taco maæsaæ nahÃrÆ aÂÂhÅ aÂÂhimi¤jÃ\<*<2>*>/ vakkaæ hadayaæ yakanaæ kilomakaæ pihakaæ papphÃsaæ antaæ antaguïaæ udariyaæ karÅsaæ pittaæ semhaæ pubbo lohitaæ sedo medo assu vasà kheÊo siÇghÃïikà lasikà muttan ti. Tassa evam appamattassa ÃtÃpino pahitattassa viharato ye te gehasità sarasaækappà te pahÅyanti, tesam pahÃnà ajjhattam eva cittaæ santiÂÂhati sannisÅdati ekodihoti samÃdhiyati. Evam pi, bhikkhave, bhikkhu kÃyagataæ satiæ bhÃveti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits. 2 Si aÂÂhimi¤jaæ. 3 Sky muttaæ. >/ #<[page 091]># %< 2.9. KùYAGATùSATISUTTAõ (119.) 91>% Puna ca paraæ, bhikkhave, bhikkhu imam eva kÃyaæ yathÃÂhitaæ yathÃpaïihitaæ dhÃtuso paccavekkhati: Atthi imasmiæ kÃye paÂhavÅdhÃtu ÃpodhÃtu tejodhÃtu vÃyodhÃtu. SeyyathÃpi, bhikkhave, dakkho goghÃtako và goghÃta- kantevÃsÅ và gÃviæ vadhitvà cÃtummahÃpathe bilaso\<*<1>*>/ paÂi- bhajitvÃ\<*<2>*>/ nisinno assa, -- evam eva kho, bhikkhave, bhikkhu imam eva kÃyaæ yathÃÂhitaæ yathÃpaïihitaæ dhÃtuso paccavekkhati: Atthi imasmiæ kÃye paÂhavÅdhÃtu ÃpodhÃtu tejodhÃtu vÃyodhÃtÆti. Tassa evam appamattassa ÃtÃpino pahitattassa viharato ye te gehasità sarasaækappà te pahÅ- yanti, tesaæ pahÃnà ajjhattam eva cittaæ santiÂÂhati sanni- sÅdati ekodihoti samÃdhiyati. Evam pi, bhikkhave, bhikkhu kÃyagataæ satiæ bhaveti. Puna ca paraæ, bhikkhave, bhikkhu seyyathÃpi passeyya sarÅraæ sÅvathikÃyaæ cha¬¬itaæ ekÃhamataæ và dvÅhamataæ và tÅhamataæ và uddhumÃtakaæ vinÅlakaæ vipubbakajÃtaæ; so imam eva kÃyaæ upasaæharati: Ayam pi kho kÃyo evaædhammo evaæbhÃvÅ evamanatÅto ti. Tessa eva, appamattassa ÃtÃpino pahitattassa viharato ye te gehasità sarasaækappà te pahÅyanti, tesam pahÃnà ajjhattam eva cittaæ santiÂÂhati sannisÅdati ekodihoti samÃdhiyati. Evam pi, bhikkhave, bhikkhu kÃyagataæ sataæ bhÃveti. Puna ca paraæ, bhikkhave, bhikkhu seyyathÃpi pas- seyya sarÅraæ sÅvathikÃyaæ cha¬¬itaæ kÃkehi và khajjamÃ- naæ kulalehi và khajjamÃnaæ gijjhehi và khajjamÃnaæ suvaï- ehi\<*<3>*>/ và khajjamÃnaæ sigÃlehi\<*<4>*>/ và khajjamÃnaæ vividhehi và pÃïakajÃtehi khajjamÃnaæ; so imam eva kÃyaæ upasaæ- harati: Ayam pi kho kÃyo evaædhammo evaæbhÃvÅ evaæ- anatÅto ti. Tassa evaæ\<*<5>*>/ appamattassa ÃtÃpino pahitattassa viharato ye te gehasità sarasaækappà te pahÅyanti, tesam pahÃnà ajjhattam eva cittaæ santiÂÂhati sannisÅdati ekodi- hoti samÃdhiyati. Evam pi, bhikkhave, bhikkhu kÃyagataæ satiæ bhÃveti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk; Sy biÊaso; Si vilaso. 2 So Sky; Si vibhajitvÃ. 3 So Si; Sky supÃïehi. 4 Si singÃlehi. 5 Here and subsequently, Si after appamattassa inserts pe, resuming at evam pi. >/ #<[page 092]># %<92 III. UPARIPA××ùSAõ.>% Puna ca paraæ, bhikkhave, bhikkhu seyyathÃpi pas- seyya sarÅraæ sÅvathikÃyaæ cha¬¬itaæ aÂÂhikasaækhalikaæ samaæsalohitaæ nahÃrusambandhaæ aÂÂhikasaækhalikaæ nimmaæsalohitamakkhitaæ nahÃrusambandhaæ aÂÂhikasaæ- khalikaæ apagatamaæsalohitam nahÃrusambandhaæ aÂÂhi- kÃni apagatasambandhÃni disÃvidisÃsu vikkhittÃni\<*<1>*>/ a¤¤ena hatthaÂÂhikaæ a¤¤ena pÃdaÂÂhikaæ a¤¤ena jaÇghaÂÂhikaæ a¤¤ena ÆraÂÂhikaæ a¤¤ena kaÂiÂÂhikaæ\<*<2>*>/ a¤¤ena piÂÂhikaï- Âakaæ a¤¤ena sÅsakaÂÃhaæ. So imam eva kÃyaæ upasaæ- harati: Ayam pi kho kÃyo evaædhammo evaæbhÃvÅ evaæ- anatÅto ti. Tassa evam appamattassa ÃtÃpino pahitattassa viharato ye te gehasità sarasaækappà te pahÅyanti, tesam pahÃnà ajjhattam eva cittaæ santiÂÂhati sannisÅdati ekodi- hoti samÃdhiyati. Evam pi, bhikkhave, bhikkhu kÃyagataæ satiæ bhÃveti. Puna ca paraæ, bhikkhave, bhikkhu seyyathÃpi pas- seyya sarÅraæ sÅvathikÃyaæ cha¬¬itaæ aÂÂhikÃni setÃni saÇkhavaïïÆpanibhÃni aÂÂhikÃni pu¤jakajÃtÃni\<*<3>*>/ aÂÂhikÃni terovassikÃni pÆtÅni cuïïakajÃtÃni. So imam eva kÃyaæ upasaæharati: Ayam pi kho kÃyo evaædhammo evaæbhÃvÅ evamanatÅto ti. Tassa evam appamattassa . . . kÃyagataæ satiæ bhÃveti. Puna ca paraæ, bhikkhave, bhikkhu vivicc' eva kÃmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaæ savicÃraæ vivekajaæ pÅtisukhaæ paÂhamajjhÃnaæ upasampajja viharati. So imam eva kÃyaæ vivekajena pÅtisukhena abhisandeti parisandeti paripÆreti parippharati, nÃssa ki¤ci sabbÃvato kÃyassa vive- kajena pÅtisukhena apphutaæ hoti. SeyyathÃpi, bhikkhave, dakkho nahÃpako vÃnahÃpakantevÃsÅ và kaæsathÃle nahÃniya- cuïïÃni Ãkiritvà udakena paripphosakaæ paripphosakaæ sanneyya, sà 'ssa nahÃniyapiï¬Å snehÃnugatà snehapparetà santarabÃhirà phutà snehena, na ca paggharinÅ;\<*<4>*>/ -- evam eva kho, bhikkhave, bhikkhu imam eva kÃyaæ vivekajena pÅtisu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si vikkhitÃni. 2 Sky kaÂaÂÂhikaæ. 3 So Sy; Si pu¤jakitÃni; Sk pu¤jÃnikÃni. 4 Cf. Vol. II. p. 15. >/ #<[page 093]># %< 2.9. KùYAGATùSATISUTTAõ (119.) 93>% khena abhisandeti parisandeti paripÆreti parippharati, nÃssa ki¤ci sabbÃvato kÃyassa vivekajena pÅtisukhena apphutaæ hoti. Tassa evam appamattassa . . . satiæ bhÃveti. Puna ca paraæ, bhikkhave, bhikkhu vitakkavicÃrÃnaæ vÆpasamà ajjhattaæ sampasÃdanaæ cetaso ekodibhÃvaæ avitakkaæ avicÃraæ samÃdhijaæ pÅtisukhaæ\<*<1>*>/ dutiyajjhÃnaæ upasampajja viharati. So imam eva kÃyaæ samÃdhijena pÅtisukhena abhisandeti parisandeti paripÆreti parippharati, nÃssa ki¤ci sabbÃvato kÃyassa samadhijena pÅtisukhena apphutaæ hoti. SeyyathÃpi, bhikkhave, udakarahado ubbhidodako, tassa n' ev' assa puratthimÃya disÃya udakass' Ãyamukhaæ, na pacchimÃya disÃya udakass' Ãyumukhaæ, na uttarÃya disÃya udakass' Ãyumukhaæ, na dakkhiïÃya disÃya udakass' Ãyumukhaæ, devo ca kÃlena kÃlaæ sammÃ- dhÃraæ anuppaveccheyya; atha kho tamhà va udakarahadà sÅtà vÃridhÃrà ubbhijjitvà tam eva udakarahadaæ sÅtena vÃrinà abhisandeyya parisandeyya paripÆreyya parippha- reyya, nÃssa ki¤ci sabbÃvato udakarahadassa sÅtena vÃrinà apphutaæ assa;-- evam eva kho, bhikkhave, bhikkhu imam eva kÃyaæ samÃdhijena pÅtisukhena abhisandeti parisandeti paripÆreti parippharati, nÃssa ki¤ci sabbÃvato kÃyassa samÃdhijena pÅtisukhena apphutaæ hoti. Tassa evam appamattassa . . . satiæ bhÃveti. Puna ca paraæ, bhikkhave, bhikkhu pÅtiyà ca virÃgà upekhako ca viharati sato ca sampajÃno, sukha¤ ca kÃyena paÂisaævedeti, yan taæ ariyà Ãcikkhanti: Upekhako satimà sukhavihÃrÅ ti\<*<1>*>/ tatiyajjhÃnaæ upasampajja viharati. So imam eva kÃyaæ nippÅtisukhena abhisandeti parisandeti paripÆreti parippharati, nÃssa ki¤ci sabbÃvato kÃyassa nippÅ- tikena sukhena apphutaæ hoti. SeyyathÃpi, bhikkhave, uppaliniyaæ và paduminiyaæ và puï¬arÅkiniyaæ và appe- kaccÃni uppalÃni và padumÃni và puï¬arÅkÃni và udake jÃtÃni udake samvaddhÃni udakà 'nuggatÃni antonimug- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits words after vÆpasamÃ, inserting pe. 2 Si omits words after virÃgÃ, inserting pe. >/ #<[page 094]># %<94 III. UPARIPA××ùSAõ.>% gaposÅni, tÃni yÃva c' aggà yÃva ca mÆlà sÅtena vÃrinà abhisannÃni parisannÃni paripÆrÃni paripphutÃni, {nÃssa ki¤ci} sabbÃvataæ uppalÃnaæ và padumÃnaæ và puï¬arÅkÃnaæ và vÃrinà apphutaæ assa;-- evaæ eva kho, bhikkhave, bhikkhu imam eva kÃyaæ nippÅtikena sukhena abhisandeti parisandeti paripÆreti parippharati, nÃssa ki¤ci sabbÃvato kÃyassa nippÅtikena sukhena apphutaæ hoti. Tassa evam appamat- tassa . . . satiæ bhÃveti. Puna ca paraæ, bhikkhave, bhikkhu sukhassa ca pahÃnÃ, dukkhassa ca pahÃnà pubbe va somanassadomanassÃnaæ atthagamà adukkhaæ asukhaæ upekhÃsatipÃrisuddhiæ catutthajjhÃnaæ upasampajja viharati. So imam eva kÃyaæ parisuddhena cetasà pariyodÃtena pharitvà nisinno hoti, nÃssa ki¤ci sabbÃvato kÃyassa parisuddhena cetasà pariyo- dÃtena apphutaæ hoti. SeyyathÃpi, bhikkhave, puriso odÃtena vatthena sasÅsam pÃrupitvà nisinno assa, nÃssa ki¤ci sabbÃvato odÃtena vatthena apphutaæ assa;-- evam eva kho, bhikkhave, bhikkhu imam eva kÃyaæ parisuddhena cetasà pariyodÃtena pharitvà nisinno hoti, nÃssa ki¤ci sabbÃvato kÃyassa parisuddhena cetasà pariyodÃtena apphu- taæ hoti. Tassa evam appamattassa . . . satiæ bhÃveti. Yassa kassaci, bhikkhave, kÃyagatà sati bhÃvità bahu- lÅkatà antogadhà tassa kusalà dhammà ye keci vijjÃbhÃgiyÃ. SeyyathÃpi, bhikkhave, yassa kassaci mahÃsamuddo cetasà phuto antogadhà tassa kunnadiyo yà kÃci samuddaÇgamÃ, -- evam eva kho, bhikkhave, yassa kassaci kÃyagatà sati bhÃvità bahulÅkatà antogadhà tassa kusalà dhammà ye keci vijjÃ- bhÃgiyÃ. Yassa kassaci, bhikkhave, bhikkhuno kÃyagatà sati abhÃvità abahulÅkatÃ, labhati tassa MÃro otÃraæ, labhati tassa MÃro Ãrammaïaæ. SeyyathÃpi, bhikkhave, puriso garukaæ silÃguÊaæ allamattikÃpu¤je pakkhipeyya, taæ kim ma¤¤atha, bhikkhave? Api nu taæ garukaæ silÃguÊaæ allamattikÃpu¤je labhetha otÃran ti? Evam, bhante. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si here inserts pe and omits words before catutth-. >/ #<[page 095]># %< 2.9. KùYAGATùSATISUTTAõ (119.) 95>% Evam eva kho, bhikkhave, yassa kassaci kÃyagatà sati abhÃvità abahulÅkatÃ, labhati tassa MÃro otÃraæ, labhati tassa MÃro Ãrammaïam. SeyyathÃpi, bhikkhave, sukkhaæ kaÂÂhaæ koÊÃpaæ,\<*<1>*>/ atha puriso Ãgaccheyya uttarÃraïiæ ÃdÃya: Aggiæ abhinibbattessÃmi\<*<2>*>/ tejo pÃtu- karissÃmÅti;\<*<3>*>/ taæ kim ma¤¤atha, bhikkhave? Api nu so puriso amuæ sukkhaæ kaÂÂhaæ koÊÃpaæ uttarÃraïiæ ÃdÃya abhimatthento aggiæ abhinibbatteyya tejo pÃtukareyyÃti? Evam, bhante. Evam eva kho, bhikkhave, yassa kassaci kÃyagatà sati abhÃvità abahulÅkatÃ, labhati tassa MÃro otÃraæ, labhati tassa MÃro Ãrammaïaæ. SeyyathÃpi, bhikkhave, udaka- maïiko ritto tuccho ÃdhÃre Âhito, atha puriso Ãgaccheyya udakabhÃraæ\<*<4>*>/ ÃdÃya; taæ kim ma¤¤atha, bhikkhave? Api nu so puriso labhetha udakassa nikkhepanan\<*<5>*>/ ti? Evam, bhante. Evam eva kho, bhikkhave, yassa kassaci kÃyagatà sati abhÃvità abahulÅkatÃ, labhati tassa MÃro otÃraæ, labhati tassa MÃro Ãrammaïaæ. Yassa kassaci, bhikkhave, kÃyagatà sati bhÃvità bahulÅ- katÃ, na tassa labhati MÃro otÃraæ, na tassa labhati MÃro Ãrammaïaæ. SeyyathÃpi, bhikkhave, puriso lahukaæ suttaguÊaæ sabbasÃramaye aggaÊaphalake pakkhipeyya; taæ kim ma¤¤atha, bhikkhave? Api nu taæ lahukaæ suttaguÊaæ sabbasÃramaye aggaÊaphalake labhetha otÃran ti? No h' etaæ, bhante. Evam eva kho, bhikkhave, yassa kassaci kÃyagatà sati bhÃvità bahulÅkata, na tassa labhati MÃro otÃraæ, na tassa labhati MÃro Ãrammaïaæ. SeyyathÃpi, bhikkhave, allaæ kaÂÂhaæ sasnehaæ, atha puriso Ãgaccheyya uttarÃraïiæ ÃdÃya: Aggiæ abhinibbattessÃmi tejo pÃtukarissÃmÅti; taæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si kolÃpaæ. 2 So Si; Sky abhinibbattissÃmi. 3 So Sky; Si tejodhÃtuæ karissÃmÅti. 4 So Si; Sy udakagÃraæ; Sk udagÃram. 5 Sy bhikkhavepanan. >/ #<[page 096]># %<96 III. UPARIPA××ùSAõ.>% kim ma¤¤atha, bhikkhave? Api nu so puriso amuæ allaæ kaÂÂhaæ sasnehaæ uttarÃraïiæ ÃdÃya abhimatthento aggiæ abhinibbatteyya tejo; pÃtukareyyÃti? No h' etaæ, bhante. Evam eva kho, bhikkhave, yassa kassaci kÃyagatà sati bhÃvità bahulÅkatÃ, na tassa labhati MÃro otÃraæ, na tassa labhati MÃro Ãrammaïaæ. SeyyathÃpi, bhikkhave, udaka- maïiko pÆro udakassa samatittiko kÃkapeyyo ÃdhÃre Âhapito, atha puriso Ãgaccheyya udakabhÃraæ ÃdÃya;-- {taæ} kim mä¤atha, bhikkhave? Api nu so puriso labhetha udakassa nikkhepanan ti? No h' etaæ, bhante. Evam eva kho, bhikkhave, yassa kassaci kÃyagatà sati bhÃvità bahulÅkatÃ, na tassa labhati MÃro otÃraæ, na tassa labhati MÃro Ãrammaïaæ. Yassa kassaci, bhikkhave, kÃyagatà sati bhÃvità bahulÅ- katÃ, so yassa yassa abhi¤¤Ã\<*<1>*>/-sacchikaraïÅyassa dhammassa cittaæ abhininnÃmeti abhi¤¤ÃsacchikiriyÃya, tatra tatr' eva sakkhibhavyataæ\<*<2>*>/ pÃnuïÃti sati sati-Ãyatane. SeyyathÃpi, bhikkhave, udakamaïiko pÆro udakassa samatittiko kÃka- peyyo ÃdhÃre Âhapito, tam enaæ balavà puriso yato yato\<*<3>*>/ Ãvajjeyya,\<*<4>*>/ -- Ãgaccheyya udakan ti? Evam, bhante. Evam eva kho, bhikkhave, yassa kassaci kÃyagatà sati bhÃvità bahulÅkatà so yassa yassa abhi¤¤ÃsacchikaraïÅyassa dhammassa cittaæ abhininnÃmeti abhi¤¤ÃsacchikiriyÃya, tatra tatr' eva sakkhibhavyataæ pÃpuïÃti sati sati Ãyatane, SeyyathÃpi same bhÆmibhÃge caturassÃ\<*<5>*>/ pokkharaïÅ aÊÅ- baddhÃ\<*<6>*>/ pÆrà udakassa samatittikà kÃkapeyyÃ, tam enaæ balavà puriso yato yato ÃÊiæ mu¤ceyya,\<*<7>*>/ -- Ãgaccheyya udakan ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bu abhi¤¤Ãya. 2 So Sky; Si sakkhibyataæ; Bu: Sakkhibhabbataæ pÃpuïÃti paccakkhabhÃvaæ pÃpuïÃti. 3 Sky omit. 4 Si Ãpajjeyya. 5 Sky bhÆmibhÃve caturassara. 6 So Sk Si; Sy Bu ÃlibaddhÃ. 7 Si paccheyya, with note that the Siïhalese reading is mu¤ceyya. >/ #<[page 097]># %< 2.9. KùYAGATùSATISUTTAõ (119.) 97>% Evam bhante\<*<1>*>/. Evam eva kho, bhikkhave, yassa kassaci kÃyagatà sati bhÃvità bahulÅkatÃ, so yassa yassa abhi¤¤ÃsacchikaraïÅyassa dhammassa cittaæ abhininnÃmeti abhi¤¤ÃsacchikiriyÃya, tatra tatr' eva sakkhibhavyataæ pÃpuïÃti sati sati Ãyatane. SeyyathÃpi, bhikkhave, subhÆmiyaæ cÃtummahÃpathe Ãja¤¤aratho yutto assa Âhito odhastapatodo,\<*<2>*>/ tam enaæ dakkho yogÃcariyo assa -- dammasÃrathi abhiruhitvà vÃmena hatthena rasmiyo gahetvà dakkhiïena hatthena patodaæ gahetvà yenicchakaæ sÃreyya;\<*<3>*>/ -- evam eva kho, bhikkhave, yassa kassaci kÃyagatà sati bhÃvità bahulÅkatÃ, so yassa yassa abhi¤¤ÃsacchikaraïÅyassa dhammassa cittaæ abhininnÃmeti abhi¤¤ÃsacchikiriyÃya, tatra tatr' eva sakkhibhavyataæ pÃpuïÃti sati sati-Ãyatane. KÃyagatÃya, bhikkhave, satiyà ÃsevitÃya bhÃvitÃya bahulÅkatÃya yÃnikatÃya\<*<4>*>/ vatthukatÃya anuÂÂhitÃya pari- citÃya susamÃraddhÃya ime\<*<5>*>/ das'\<*<6>*>/ Ãnisaæsà pÃÂikaÇkhÃ. Katame dasa? \<*<7>*>/ Aratiratisaho hoti, na ca taæ arati sahati, uppannaæ aratiæ abhibhuyya abhibhuyya\<*<8>*>/ viharati. Bhayabhera- vasaho hoti, na ca taæ bhayabheravaæ sahati, uppan- naæ bhayabheravaæ abhibhuyya abhibhuyya viharati. Khamo hoti sÅtassa uïhassa jighacchÃya\<*<9>*>/ pipÃsÃya ¬aæsamakasavÃtÃtapasiriæsapasamphassÃnaæ duruttÃnaæ durÃgatÃnaæ vacanapathÃnaæ uppannÃnaæ sÃrÅrikÃnaæ vedanÃnaæ dukkhÃnan tippÃnaæ kharÃnaæ\<*<10>*>/ kaÂukÃnaæ asÃtÃnaæ amanÃpÃnaæ pÃïaharÃnaæ adhivÃsakajÃtiko hoti. Catunnaæ jhÃnÃnaæ abhicetasikÃnaæ diÂÂhadhamma- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky omit these two words. 2 So Sky; Si ubhantarapaÂodo, with note that the Siïhalese reading is odhastapaÂodo. 3 Sky yenicchakaæ sÃreyyÃpi; Si yadicchakaæ yadicchakaæ sÃreyya. 4 So Sky Bu; Si yÃnÅkatÃya. 5 Sky omit ime. 6 So all MSS. here; infra. Sky read ekÃdasÃ, as at 2 JÃt. 61. 7 Si omits these two words. 8 Si does not repeat this word. 9 Sky digh-; Si khigh-. 10 Si omits. >/ #<[page 098]># %<98 III. UPARIPA××ùSAõ.>% sukhavihÃrÃnaæ nikÃmalÃbhÅ hoti akicchalÃbhÅ akasiralÃbhÅ\<*<1>*>/. Anekavihitaæ iddhividhaæ\<*<2>*>/ paccanubhoti, -- eko pi hutvà bahudhà hoti, bahudhà pi hutvà eko hoti, ÃvibhÃvaæ\<*<3>*>/ tirobhÃvaæ tiroku¬¬aæ tiropÃkÃraæ tiropabbataæ asajja- mÃno gacchati seyyathÃpi ÃkÃse, paÂhaviyà pi ummujjanim- mujjaæ karoti seyyathÃpi udake, udake pi abhijjamÃno gacchati seyyathÃpi paÂhaviyaæ, ÃkÃse pi pallaÇkena kamati4 seyyathÃpi pakkhÅ sakuïo, ime pi candimasuriye evaæma- dhiddhike evaæmahÃnubhÃve pÃïinà parimasati parimajjati, yÃva brahmalokà pi kÃyena vasaæ vatteti.\<*<5>*>/ DibbÃya sotadhÃtuyà visuddhÃya atikkantamÃnusikÃya\<*<6>*>/ ubho sadde suïÃti dibbe ca mÃnuse ca ye dÆre ca santike ca. Para- sattÃnaæ parapuggalÃnaæ cetasà ceto paricca pajÃnÃti;-- sarÃgaæ và cittaæ SarÃgaæ cittan ti pajÃnÃti, vÅtarÃgaæ va cittaæ\<*<7>*>/ VÅtarÃgaæ cittan ti pajÃnÃti, sadosaæ và cittaæ Sadosaæ cittan ti pajÃnÃti, vÅtadosaæ và cittaæ VÅtadosaæ cittan it pajÃnÃti, samohaæ và cittaæ Samohaæ cittan ti pajÃnÃti, vÅtamohaæ và cittaæ VÅtamohaæ cittan ti pajÃnÃti, saækhittaæ và cittaæ Saækhittaæ cittan ti pajÃnÃti, vikkhittaæ và cittaæ Vikkhittaæ cittan ti pajÃnÃti, mahag- gataæ và cittaæ Mahaggataæ cittan ti pajÃnÃti, amahagga- taæ và cittaæ Amahaggataæ cittan ti pajÃnÃti. sa-uttaraæ và cittaæ Sa-uttaraæ cittan ti pajÃnÃti, anuttaraæ và cittaæ Anuttaraæ cittan ti pajÃnÃti, samÃhitaæ và cittam SamÃhitaæ cittan ti pajÃnÃti, asamÃhitaæ và cittaæ AsamÃhitaæ cittan ti pajÃnÃti, vimuttaæ và cittaæ Vimuttaæ cittan ti pajÃnÃti, avimuttaæ và cittaæ Avimuttaæ cittan ti pajÃnÃti Anekavihitaæ pubbenivÃsaæ anussarati seyyathÅdaæ ekam \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si inserts hoti before and after this word, and inserts so at the beginning of the next sentence. 2 Si iddhividhiæ here. 3 Si inserts pe and omits the following down to yÃva b. 4 Sy caÇkamati. 5 Cf. Vol. II. p. 18. Sky here ca saævatteti; Si kÃyena saævatteti. 6 So even Si here. 7 Si here inserts pe, and continues as follows: Sadosaæ và cittaæ. VÅtadosaæ và cittam (&c.,&c.) . . . Avimuttaæ và cittaæ Avimuttaæ cittan ti pajÃnÃti. >/ #<[page 099]># %< 2.10. SAõKHùRUPPATTISUTTAõ (120.) 99>% pi jÃtim dve pi jÃtiyo --pe-- iti sÃkÃraæ sa-uddesaæ aneka- vihitaæ pubbenivÃsaæ anussarati. Dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamÃnusakena satte passati cavamÃne upapajjamÃne hÅne païÅte suvaïïe dubbaïïe sugate dug- gate,\<*<1>*>/ yathÃkammÆpage satte pajÃnÃti. ùsavÃnaæ khayà anÃsavaæ cetovimuttiæ pa¤¤Ãvimuttiæ diÂÂhe va dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viharati. KÃyagatÃya, bhikkhave, satiyà ÃsevitÃya bhÃvitÃya bahulÅkatÃya yÃnikatÃya vatthukatÃya anuÂÂhitÃya paricitÃya susamÃraddhÃya ime das'\<*<2>*>/ Ãnisaæsà pÃÂikaÇkhà ti. Idam avoca BhagavÃ. Attamana te bhikkhÆ Bhagavato bhÃsitaæ abhinandun ti. KùYAGATùSATISUTTAõ NAVAMAõ. 120. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvat- thiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca: SaækhÃruppattiæ\<*<3>*>/ vo, bhikkhave, desissÃmi. Taæ suïÃtha sÃdhukaæ manasikarotha, bhÃsissÃmÅti. Evam bhante ti kho te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca:-- Idha, bhikkhave, bhikkhu saddhÃya samannÃgato hoti, sÅlena samannÃgato hoti, sutena samannÃgato hoti, cÃgena samannÃgato hoti, pa¤¤Ãya samannÃgato hoti. Tassa evam hoti: Aho vatÃhaæ kÃyassa bhedà parammaraïà khattiyamahÃsÃlÃnaæ\<*<4>*>/ sahavyataæ uppajjeyyan ti. So taæ cittaæ dahati, taæ cittaæ adhiÂÂhÃti, taæ cittaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si adds pe. 2 Sky ekÃdas'. 3 Si saækhÃrÆpapattiæ and (infra) tatrÆpapattiyÃ. 4 All MSS. add vÃ. >/ #<[page 100]># %<100 III. UPARIPA××ùSAõ.>% bhÃveti; tassa te saækhÃrà ca vihÃro\<*<1>*>/ c' evaæ bhÃvità bahulÅkatà tatr' uppattiyà saævattanti. Ayaæ, bhikkhave, maggo ayaæ paÂipadà tatr' uppattiyà saævattati. Puna ca paraæ, bhikkhave, bhikkhu saddhÃya saman- nÃgato hoti, sÅlena samannÃgato hoti, sutena samannÃgato hoti, cÃgena samannagato hoti, pa¤¤Ãya samannÃgato hoti. Tassa evaæ hoti: Aho vatÃhaæ kÃyassa bhedà param- maraïà brÃhmaïamahÃsÃlÃnaæ và --pe-- gahapatimahÃsÃ- lÃnaæ và sahavyataæ uppajjeyyan ti. So taæ cittaæ dahati taæ cittaæ adhiÂÂhÃti taæ cittaæ bhÃveti; tassa te saæ- khÃrà ca vihÃro ca evaæ bhÃvità evaæ bahulÅkatà tatr' uppattiyà saævattanti. Ayaæ, bhikkhave, maggo ayaæ paÂipadà tatr uppattiyà saævattati. 2 Puna ca paraæ, bhikkhave, bhikkhu saddhÃya saman- nÃgato hoti, sÅlena samannÃgato hoti, sutena samannÃgato hoti, cÃgena samannÃgato hoti, pa¤¤Ãya samannÃgato hoti. Tassa sutaæ hoti: CÃtummahÃrÃjikà devà dÅghÃyukà vaï- ïavanto sukhabahulà ti. Tassa evaæ hoti: Aho vatÃhaæ kÃyassa bhedà parammaraïà CÃtummahÃrÃjikÃnaæ devÃ- naæ sahavyataæ uppajjeyyan ti. So taæ cittaæ dahati taæ cittaæ adhiÂÂhÃti taæ cittaæ bhÃveti; tassa te saæ- khÃrà ca vihÃro ca . . . tatr' uppattiyà saævattati. Puna ca paraæ, bhikkhave, bhikkhu saddhÃya saman- nÃgato hoti, sÅlena samannÃgato hoti, sutena samannÃgato hoti, cÃgena samannÃgato hoti, pa¤¤Ãya samannÃgato hoti. Tassa sutaæ hoti: TÃvatiæsà devà --pe-- YÃmà devà -- pe\<*<3>*>/ -- Tusità devà --pe-- NimmÃnaratÅ devà --pe-- Paranimmitava- savattino devà dÅghÃyukà vaïïavanto sukhabahulà ti. Tassa evaæ hoti: Aho vatÃhaæ kÃyassa bhedà param- maraïà ParanimmitavasavattÅnaæ devÃnaæ sahavyataæ uppajjeyyan ti. So taæ cittaæ dahati . . . tatr' uppattiyà saævattati. Puna ca paraæ, bhikkhave, bhikkhu saddhÃya saman- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu; Si vihÃrÃ; Sky virÃgÃ. 2 Si omits this paragraph. 3 Si omits pe here et infra. >/ #<[page 101]># %< 2.10. SAõKHùRUPPATTISUTTAõ (120.) 101>% nÃgato hoti, sÅlena samannÃgato hoti, sutena samannÃgato hoti, cÃgena samannagato hoti, pa¤¤Ãya samannÃgato hoti. Tassa sutaæ hoti: Sahasso Brahmà dÅghÃyuko vaïïavà sukhabahulo ti. Sahasso, bhikkhave, Brahmà sahassÅlokadhÃtuæ pharitvà adhimuccitvà viharati; ye pi tattha sattà uppannÃ, te pi pharitvà adhimuccitvà viharati. SeyyathÃpi, bhikkhave, cakkhumà puriso ekaæ Ãmaï¬aæ hatthe karitvà paccavekkheyya, evam eva kho, bhikkhave, Sahasso Brahmà sahassÅlokadhÃtuæ pharitvà adhimuccitvà viharati; ye pi tattha sattà uppannÃ, te pi pharitvà adhimuccitvà viharati. Tassa evaæ hoti: Aho vatÃhaæ kÃyassa bhedà parammaraïà Sahassassa Brahmuno sahavyataæ uppajjeyyan ti. So taæ cittaæ dahati . . . tatr' uppattiyà saævattati. Puna ca paraæ, bhikkhave, bhikkhu saddhÃya . . . pa¤- ¤Ãya samannÃgato hoti. Tassa sutaæ hoti: Dvisahasso Brahmà --pe-- Tisahasso Brahmà --pe-- Catusahasso Brahmà --pe-- Pa¤casahasso Brahmà dÅghÃyuko vaïïavà sukha- bahulo ti. Pa¤casahasso pi, bhikkhave, Brahmà pa¤ca- sahassÅlokadhÃtuæ pharitvà adhimuccitvà viharati; ye pi tattha sattà uppannÃ, te pi pharitvà adhimuccitvà viharati. SeyyathÃpi, bhikkhave, cakkhumà puriso pa¤ca Ãmaï¬am hatthe karitvà paccavekkheyya, evam eva kho, bhikkhave, Pa¤casahasso Brahmà pa¤casahassÅlokadhÃtuæ pharitvà adhimuccitvà viharati; ye pi tattha sattà uppannÃ, te pi pharitvà adhimuccitvà viharati. Tassa evam hoti: Aho vatÃhaæ kÃyassa bhedà parammaraïà Pa¤casahassassa Brahmuno sahavyataæ uppajjeyyan ti. So taæ cittaæ dahati . . . tatr' uppattiyà saævattati. Puna ca paraæ, bhikkhave, bhikkhu saddhÃya saman- nÃgato hoti --pe-- sÅlena --pe-- sutena --pe-- cÃgena -- pe\<*<1>*>/ -- pa¤¤Ãya samannÃgato hoti. Tassa sutaæ hoti: Dasasa- hasso Brahmà dÅghÃyuko vaïïavà sukhabahulo ti. Dasasa- hasso, bhikkhave, Brahmà dasasahassÅlokadhÃtuæ pharitvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si recites the whole of the foregoing in full. >/ #<[page 102]># %<102 III. UPARIPA××ùSAõ.>% adhimuccitvà viharati; ye pi tattha sattà uppannÃ, te pi pharitvà adhimuccitvà viharati. SeyyathÃpi, bhikkhave, maïi veÊuriyo subho jÃtimà aÂÂhaæso suparikammakato paï¬ukambale nikkhitto bhÃsati ca virocati ca, evam eva kho, bhikkhave, Dasasahasso Brahmà dasasahassÅlokadhÃ- tuæ pharitvà adhimuccitvà viharati; ye pi tattha sattà uppannÃ, te pi pharitvà adhimuccitvà viharati. Tassa evaæ hoti: Aho vatÃhaæ kÃyassa bhedà parammaraïà Dasasahassassa Brahmuno sahavyataæ uppajjeyyan ti. So taæ cittaæ dahati . . . tatr' uppattiyà saævattati. Puna ca paraæ, bhikkhave, bhikkhu saddhÃya . . . pa¤¤Ãya samannÃgato hoti. Tassa sutaæ hoti: Satasahasso Brahmà dÅghÃyuko vaïïavà sukhabahulo ti. Satasahasso, bhikkhave, Brahmà satasahassÅlokadhÃtuæ pharitvà adhi- muccitvà viharati; ye pi tattha sattà uppannÃ, te pi pharitvà adhimuccitvà viharati. SeyyathÃpi, bhikkhave, nekkhaæ jambonadaæ dakkhakammÃraputta-ukkÃmukhe sukusalasam- pahaÂÂhaæ paï¬ukambale nikkhittaæ bhÃsati ca tapati ca\<*<1>*>/ virocati ca, evam eva kho, bhikkhave, Satasahassassa Brahmuno satasahassÅlokadhÃtuæ pharitvà . . . viharati. Tassa evaæ hoti: Aho vatÃhaæ kÃyassa bhedà parammaraïà Satasahassassa Brahmuno sahavyataæ uppajjeyyan ti. So tam cittaæ dahati . . . saævattati. Puna ca paraæ, bhikkhave, bhikkhu saddhÃya . . . pa¤¤Ãya sammannÃgato hoti. Tassa sutaæ hoti: Abhà devà --pe-- ParittÃbhà devÃ; AppamÃïÃbhà devÃ; ùbhassarà devà dÅghÃyukà vaïïavanto sukhabahulà ti. Tassa evaæ hoti: Aho vatÃhaæ . . . saævattati. Puna ca paraæ, bhikkhave, bhikkhu saddhÃya . . . pa¤¤Ãya samannÃgato hoti. Tassa sutaæ hoti: Subhà devÃ; Parittasubhà devÃ; AppamÃïasubhà devÃ; SubhakiïïÃ\<*<2>*>/ deva dÅghÃyukà vaïïavanto sukhabahulà ti. Tassa evaæ hoti: Aho vatÃhaæ . . . saævattati. Puna ca paraæ, bhikkhave, bhikkhu saddhÃya . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si: Sky bhÃsate ca tapate ca. 2 Si SubhakiïhÃ. >/ #<[page 103]># %< 2.10. SAõKHùRUPPATTISUTTAõ (120.) 103>% Tassa sutaæ hoti: Vehapphalà devÃ; Avihà devÃ; Atappà devÃ; SudassÅ\<*<1>*>/ devÃ; AkaniÂÂhà deva dÅghÃyukà vaïïavanto sukhabahulà ti. Tassa evaæ hoti: Aho vatÃhaæ kÃyassa bhedà parammaraïà AkaniÂÂhÃnaæ devÃnaæ sahavyataæ uppajjeyyan ti. So taæ cittaæ dahati . . . saævattati. Puna ca paraæ, bhikkhave, bhikkhu saddhÃya . . . pa¤¤Ãya samannÃgato hoti. Tassa sutaæ hoti: ùkÃsÃna¤- cÃyatanÆpagà devà dÅghÃyukà ciraÂÂhitikà sukhabahulà ti. Tassa evaæ hoti: Aho vatÃhaæ . . . saævattati. Puna ca paraæ, bhikkhave, bhikkhu saddhÃya.. pa¤¤Ãya samannÃgato hoti. Tassa sutaæ hoti: Vi¤¤Ãïa¤- cÃyatanÆpagà devÃ;\<*<2>*>/ ùki¤cÃyatanÆpagà devÃ; Nevasa¤¤Ã- nÃsä¤ÃyatanÆpagà devà dÅghÃyukà ciraÂÂhitikà sukhabahulà ti. Tassa evaæ hoti: Aho vatÃhaæ . . . saævattati. Puna ca paraæ, bhikkhave, bhikkhu saddhÃya . . . pa¤¤Ãya samannÃgato hoti. Tassa evaæ hoti. Aho vatÃhaæ ÃsavÃnaæ khayà anÃsavaæ cetovimuttiæ pa¤¤Ãvimuttiæ diÂÂhe va dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja vihareyyan ti. So ÃsavÃnaæ khayà anÃsavaæ cetovimuttiæ pa¤¤Ãvimuttiæ diÂÂhe va dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchi- katvà upasampajja viharati. Ayam,\<*<3>*>/ bhikkhave, bhikkhu na katthaci\<*<4>*>/ uppajjati na kuhi¤ci\<*<5>*>/ uppajjatÅti. Idam avoca BhagavÃ. Attamanà te bhikkhÆ Bhagavato bhÃsitaæ abhinandun ti. SAõKHùRUPPATTISUTTAõ6 DASAMAõ. ANUPADAVAGGO DUTIYO. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si SudassÃ. 2 Si continues as follows: dÅghÃyukà . . . uppajjeyyan ti--pe-- ayaæ, bhikkhave, maggo . . . saævattati . . . Puna ca paraæ . . . samannÃgato hoti. Tassa sutaæ hoti: Aki¤cÃya¤¤ÃyatanÆpagà devÃ; Nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ã yatanÆpagà devà dÅghÃyukà (&c.). 3 Sky add pi. 4 Sky add na. 5 So Sk; Sy nahi¤ci; Si omits uppajjati na kuhi¤ci. 6 Si saækhÃrÆpapattisuttaæ. >/ #<[page 104]># %<104 III. UPARIPA××ùSAõ.>% 121. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthiyaæ viharati PubbÃrÃme MigÃramÃtu pÃsÃde. Atha kho Ãyasmà ùnando sÃyaïhasamayaæ patisallÃïÃ\<*<1>*>/ vuÂÂhito yena Bhagavà ten' upasaækami upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà ùnando Bhagavantaæ etad avoca: Ekamidaæ,\<*<2>*>/ bhante, samayaæ Bhagavà Sakkesu viharati. Nagarakaæ nÃma SakyÃnaæ nigamo. Tattha me, bhante, Bhagavato sammukhà sutaæ sammukhà paÂiggahÅtaæ: Su¤¤atÃvihÃrenÃhaæ, ùnanda, etarahi bahulaæ viharÃmÅti. Kacci me taæ, bhante, sussutaæ suggahÅtaæ\<*<3>*>/ sumanasikataæ sÆpadhÃritan ti? Taggha te etaæ, ùnanda, sussutaæ suggahÅtaæ sumana- sikataæ sÆpadhÃritaæ. Pubbe cÃhaæ, ùnanda, etarahi ca su¤¤atÃvihÃrena bahulaæ viharÃmi. SeyyathÃpi ayaæ MigÃramÃtu pÃsÃdo su¤¤o hatthigavÃssavaÊavena, su¤¤o jÃtarÆparajatena, su¤¤o itthipurisasannipÃtena; atthi c' ev' idaæ asu¤¤ataæ yadidaæ bhikkhusaæghaæ paÂicca ekattaæ;-- evam eva kho, ùnanda, bhikkhu amanasikaritvà gÃmasa¤¤aæ amanasikaritvà manussasa¤¤aæ ara¤¤asa¤¤aæ paÂicca manasikaroti ekattaæ. Tassa ara¤¤asa¤¤Ãya cittaæ pakkhandati pasÅdati santiÂÂhati vimuccati.\<*<4>*>/ So evaæ pajÃnÃti: Ye assu darathà gÃmasa¤¤aæ paÂicca, te 'dha na santi; ye assu darathà manussasa¤¤aæ paÂicca, te 'dha na santi; atthi c' evÃyaæ darathamattà yadidaæ ara¤¤a- sa¤¤aæ paÂicca ekattan ti. So: Su¤¤am idaæ sa¤¤Ãgataæ gÃmasa¤¤ÃyÃti pajÃnÃti; Su¤¤am idaæ sa¤¤Ãgataæ manus- sasa¤¤ÃyÃti pajÃnÃti. Atthi c' ev' idaæ asu¤¤ataæ yadidaæ ara¤¤asa¤¤aæ paÂicca ekattan ti. Iti yaæ hi kho tattha na hoti, tena taæ su¤¤aæ samanupassati; yaæ pana tattha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si paÂisallÃnÃ. 2 So Si Bu; Sky ekamidÃhaæ. 3 Si sussutaæ sugahitaæ. 4 So Bu and Sky generally; Si adhimuccati. >/ #<[page 105]># %< 3.1. CôÊASU¥¥ATASUTTAõ (121.) 105>% avasiÂÂhaæ hoti, Taæ santaæ idam atthÅti pajÃnÃti. Evam pi 'ssa esÃ, ùnanda, yathÃbhuccà avipallatthà parisuddhà su¤¤atÃvakkanti bhavati. Puna ca paraæ, ùnanda, bhikkhu amanasikaritvà manussasa¤¤aæ amanasikaritvà ara¤¤asa¤¤aæ paÂhavÅsa¤- ¤aæ paÂicca manasikaroti ekattaæ. Tassa paÂhavisa¤¤Ãya cittaæ pakkhandati pasÅdati santiÂÂhati vimuccati. Seyya- thÃpi, ùnanda, usabhacammaæ\<*<1>*>/ saækusatena suvihataæ\<*<2>*>/ vigatavasikaæ;\<*<3>*>/ -- evam eva kho, ùnanda, bhikkhu yam imissà paÂhaviyà ukkÆlavikÆlaæ\<*<4>*>/ nadÅviduggaæ khÃïukaïÂakÃdhÃ- raæ\<*<5>*>/ pabbatavisamaæ, taæ sabbaæ amanasikaritvà paÂhavÅsa¤¤aæ paÂicca manasikaroti ekattaæ. Tassa paÂhavÅsa¤¤Ãya cittaæ pakkhandati pasÅdati santiÂÂhati vimuccati. So evaæ pajÃnÃti: Ye assu darathà manussa- sa¤¤aæ paÂicca te 'dha na santi; ye assu darathà ara¤¤asa¤- ¤aæ paÂicca te 'dha na santi; atthi c' evÃyaæ darathamattÃ,\<*<6>*>/ yadidaæ paÂhavÅsa¤¤aæ paÂicca ekattan ti. So: Su¤¤am idaæ sa¤¤Ãgataæ manussasa¤¤ÃyÃti pajÃnÃti; Su¤¤am idaæ sa¤¤Ãgataæ\<*<7>*>/ ara¤¤asa¤¤ÃyÃti pajÃnÃti. Atthi c' ev' idaæ asu¤¤ataæ, yadidaæ paÂhavÅsa¤¤aæ paÂicca ekattan ti. Iti yaæ hi kho tattha na hoti, tena taæ su¤¤aæ samanupassati; yam pana tattha avasiÂÂhaæ hoti, Taæ santaæ idam atthÅti pajÃnÃti. Evam pi 'ssa esÃ, ùnanda, yathÃbhuccà avipal- latthà parisuddhà su¤¤atÃvakkan ti bhavati. Puna ca paraæ, ùnanda, bhikkhu amanasikaritvà ara¤¤asa¤¤aæ amanasikaritvà paÂhavÅsa¤¤aæ ÃkÃsÃ- na¤cÃyatanasa¤¤aæ paÂicca manasikaroti ekattaæ. Tass ÃkÃsÃna¤cÃyatanasa¤¤Ãya cittaæ pakkhandati pasÅdati santiÂÂhati vimuccati. So evaæ pajÃnÃti; Ye assu darathà ara¤¤asa¤¤aæ paÂicca te 'dha na santi; ye assu darathÃ\<*<8>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si Ãsabhacammaæ; Sky usambhaæ cammaæ; Bu: Usabhassa etan ti Ãsabhaæ. 2 So Si Bu; Sky suvibhataæ. 3 Sky v-likaæ. 4 So Sky Bu; Si ukkulavikulaæ. 5 Sky kan-, Si kh--adharaæ. 6 So Si Bu; Sky darathÃmattà 7 Sky omit manussasa¤¤ÃyÃti pajÃnÃti, su¤¤am idaæ sa¤¤Ãgataæ. 8 Sky omit ara¤¤asa¤¤aæ . . . darathÃ. >/ #<[page 106]># %<106 III. UPARIPA××ùSAõ.>% paÂhavÅsa¤¤aæ paÂicca te 'dha na santi; atthi c' evÃyaæ darathamattà yadidaæ ÃkÃsÃna¤cÃyatanaæ paÂicca ekattan ti. So: Su¤¤am idaæ sa¤¤Ãgataæ ara¤¤asa¤¤ÃyÃti pajÃnÃti; Su¤¤am idaæ sa¤¤Ãgataæ paÂhavÅsa¤¤ÃyÃti pajÃnÃti. Atthi c' ev' idaæ asu¤¤ataæ, yadidaæ ÃkÃsÃnäcÃyatanasa¤¤aæ paÂicca ekattan ti. Iti yaæ hi kho tattha na hoti, tena taæ su¤¤aæ samanupassati; yam pana tattha avasiÂÂhaæ hoti, Taæ santaæ idam atthÅti pajÃnÃti. Evam pi 'ssa esÃ, ùnanda, yathÃbhuccà avi- pallatthà parisuddhà su¤¤atÃvakkan ti bhavati. Puna ca paraæ, ùnanda, bhikkhu amanasikaritvà paÂhavÅsa¤¤aæ amanasikaritvà ÃkÃsÃna¤cÃyatanasa¤¤aæ vi¤¤Ãïa¤cÃyatanaæ paÂicca manasikaroti ekattaæ. Tassa vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasa¤¤Ãya cittaæ pakkhandati pasÅdati santiÂÂhati vimuccati. So evam pajÃnÃti: Ye assu darathà paÂhavÅsa¤¤aæ paÂicca te 'dha na santi; ye assu darathà ÃkÃsÃna¤cÃyatanasa¤¤aæ paÂicca te 'dha na santi; atthi c' evÃyaæ darathamattà yadidaæ vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasa¤¤aæ paÂicca ekattan ti. So: Su¤¤am idam sa¤¤Ãgataæ paÂhavÅ- sa¤¤ÃyÃti pajÃnÃti; Su¤¤am idaæ sa¤¤Ãgataæ ÃkÃsÃna¤cÃ- yatanasa¤¤ÃyÃti pajÃnÃti. Atthi c' ev' idaæ asu¤¤ataæ, yadidaæ vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasa¤¤aæ paÂicca ekattan ti. Iti yaæ hi kho tattha na hoti, tena taæ su¤¤aæ samanupassati; yam pana tattha avasiÂÂhaæ hoti, Taæ santaæ idam atthÅti pajÃnÃti. Evam pi 'ssa esÃ, ùnanda, yathÃbhaccà avipal- latthà parisuddhà su¤¤atÃvakkan ti bhavati. Puna ca paraæ, ùnanda, bhikkhu amanasikaritvà ÃkÃsÃna¤cÃyatanasa¤¤aæ amanasikaritvà vi¤¤Ãïa¤cÃyatana- sa¤¤aæ Ãki¤ca¤¤Ãyatanasa¤¤aæ paÂicca manasikaroti ekattaæ. Tassa Ãki¤ca¤¤Ãyatanasa¤¤Ãya cittaæ pakkhandati pasÅdati santiÂÂhati vimuccati. So evaæ pajÃnÃti: Ye assu darathà ÃkÃsÃna¤cÃyatanasa¤¤aæ paÂicca te 'dha na santi; ye assu darathà vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasa¤¤aæ paÂicca te 'dha na santi; atthi c' evÃyaæ darathamattÃ, yadidaæ Ãki¤ca¤¤Ã- yatanasa¤¤aæ paÂicca ekattan ti. So: Su¤¤am idaæ sa¤¤Ãgataæ ÃkÃsÃna¤cÃyatanasa¤¤ÃyÃti pajÃnÃti: Su¤¤am \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 107]># %< 3.1. CôÊASU¥¥ATASUTTAõ (121.) 107>% idaæ sa¤¤Ãgataæ vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasa¤¤ÃyÃti pajÃnÃti. Atthi c' ev' idaæ asu¤¤ataæ yadidaæ Ãki¤ca¤¤Ãyatana- sa¤¤aæ paÂicca ekattan ti. Iti yaæ hi kho tattha na hoti, tena taæ su¤¤aæ samanupassati; yam pi tattha avasiÂÂhaæ hoti, Taæ santaæ idam atthÅti pajÃnÃti. Evam pi 'ssa esÃ, ùnanda, yathÃbhuccà avipallatthà parisuddhà su¤¤atÃvakkan ti bhavati. Puna ca paraæ, ùnanda, bhikkhu amanasikaritvà vi¤- ¤Ãïa¤cÃyatanasa¤¤aæ amanasikaritvà Ãki¤ca¤¤Ãyatana- sa¤¤aæ nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãyatanasa¤¤aæ paÂicca manasi- karoti ekattaæ. Tassa nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãyatanasa¤¤Ãya cittaæ pakkhandati pasÅdati santiÂÂhati vimuccati. So evam pajÃnÃti: Ye assu darathà vi¤¤Ãïa¤cÃyatanasa¤¤aæ paÂicca, te 'dha na santi; ye assu darathà Ãki¤ca¤¤Ãya- tanasa¤¤aæ paÂicca te 'dha na santi; atthi c' evÃyaæ darathamattÃ, yadidaæ nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãyatanasa¤¤aæ paÂicca ekattan ti. So: Su¤¤am idaæ sa¤¤Ãgataæ vi¤- ¤Ãïa¤cÃyatanasa¤¤ÃyÃti pajÃnÃti; Su¤¤am idam sa¤¤Ã- gataæ Ãki¤ca¤¤Ãsa¤¤ÃyÃti pajÃnÃti. Atthi c' ev' idaæ asu¤¤ataæ, yadidaæ nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãyatanasa¤¤aæ paÂicca ekattan ti. Iti yaæ hi kho tattha na hoti, tena taæ su¤¤aæ samanupassati; yam pi tattha avasitthaæ hoti, Taæ santaæ idam atthÅti pajÃnÃti. Evam pi 'ssa esÃ, ùnanda, yathÃbhuccà avipallatthà parisuddhà su¤¤atÃvak- kan ti bhavati. Puna ca paraæ, ùnanda, bhikkhu amanasikaritvà Ãki¤ca¤¤Ãyatanasa¤¤aæ amanasikaritvà nevasa¤¤ÃnÃsa¤- ¤Ãyatanasa¤¤aæ animittaæ cetosamÃdhiæ paÂicca manasi- karoti ekattaæ. Tassa animitte\<*<1>*>/ cetosamÃdhimhi cittaæ pakkhandati pasÅdati santiÂÂhati vimuccati. So evaæ pajÃnÃti: Ye assu darathà Ãki¤ca¤¤Ãyatanasa¤¤aæ paÂicca, te 'dha na santi; ye assu darathà nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãyatana- sa¤¤aæ paÂicca, te 'dha na santi; atthi c' evÃyaæ daratha- mattà yadidaæ\<*<2>*>/ imam eva kÃyaæ paÂicca saÊÃyatanikaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky animittaæ. 2 Sky insert kho. >/ #<[page 108]># %<108 III. UPARIPA××ùSAõ.>% jÅvitapaccayà ti. So: Su¤¤am idaæ sa¤¤Ãgataæ Ãki¤- ca¤¤Ãyatanasa¤¤ÃyÃti pajÃnÃti; Su¤¤am idaæ sa¤¤Ãgataæ nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãyatanasa¤¤ÃyÃti pajÃnÃti. Atthi c' ev' idaæ asu¤¤ataæ, yadidaæ imam eva kÃyaæ paÂicca saÊÃyatani- kaæ jÅvitapaccayà ti. Iti yaæ hi kho tattha na hoti, tena taæ su¤¤aæ samanupassati; yam pana tattha avasiÂÂhaæ hoti, Taæ santaæ idam atthÅti pajÃnÃti. Evam pi 'ssa esÃ, ùnanda, yathÃbhuccà avipallatthà parisuddhà su¤¤atÃvak- kan ti bhavati. Puna ca paraæ, ùnanda, bhikkhu amanasikaritvà Ãki¤ca¤¤Ãyatanasa¤¤aæ amanasikaritvà nevasa¤¤ÃnÃsa¤- ¤Ãyatanasa¤¤aæ animittaæ cetosamÃdhiæ paÂicca manasi- karoti ekattaæ. Tassa animitte cetosamÃdhimhi cittaæ pakkhandati pasÅdati santiÂÂhati vimuccati. So evaæ pajÃnÃti: Ayam pi\<*<1>*>/ kho animitto cetosamÃdhi\<*<2>*>/ abhisaæ- khato abhisa¤cetayito. Yaæ kho pana ki¤ci abhisaæ- khataæ\<*<3>*>/ abhisa¤cetayitaæ, tad aniccaæ nirodhadhamman ti pajÃnÃti. Tassa evaæ jÃnato\<*<4>*>/ evam passato kÃmÃsavà pi cittaæ vimuccati, bhavÃsavà pi cittaæ vimuccati, avijjÃsavà pi cittaæ vimuccati; vimuttasmiæ vimuttam iti ¤Ãïaæ hoti: KhÅïà jÃti, vusitaæ brahmacariyaæ, kataæ karaïÅyaæ, nÃparaæ itthattÃyÃti pajÃnÃti. So evaæ pajÃnÃti: Ye assu darathà kÃmÃsavaæ paÂicca, te 'dha na santi; ye assu darathà bhavÃsavaæ paÂicca, te 'dha na santi; ye assu darathà avijjÃsavaæ paÂicca, te 'dha na santi; atthi cevÃyaæ darathamattÃ, yadidaæ imam eva kÃyaæ paÂicca saÊÃyatanikaæ jÅvitapaccayà ti. So: Su¤¤am idaæ sa¤¤Ãgataæ kÃmÃsavenÃti pajÃnÃti; Su¤¤am idaæ sa¤¤Ã- gataæ bhavÃsavenÃti pajÃnÃti; Su¤¤am idaæ sa¤¤Ãgataæ avijjÃsavenÃti pajÃnÃti. Atthi c' ev' idaæ asu¤¤ataæ, yadidaæ imam eva kÃyaæ paÂicca saÊÃyatanikaæ jÅvitapaccayà ti. Iti yaæ hi kho tattha na hoti, tena taæ su¤¤aæ samanu- passati; yam pana tattha avasiÂÂhaæ hoti, Taæ santaæ idam atthÅti pajÃnÃti. Evam assa esÃ, ùnanda, yathÃbhuccà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si hi. 2 Sky animittaæ c--dhiæ. 3 Sky omit. 4 Sky pajÃnato. >/ #<[page 109]># %< 3.2. MAHùSU¥¥ATASUTTAõ (122.) 109>% avipallatthà parisuddhà paramÃnuttarà su¤¤atÃvakkan ti bhavati. Ye hi keci, ùnanda, atÅtamaddhÃnaæ samaïà và brÃhmaïà và parisuddhaæ paramÃnuttaraæ su¤¤ataæ upasampajja vihariæsu, sabbe te imaæ yeva parisuddhaæ paramÃnuttaraæ su¤¤ataæ upasampajja vihariæsu. Ye hi keci, ùnanda, anÃgatamaddhÃnaæ samaïà và brÃhmaïà và parisuddhaæ paramÃnuttaraæ su¤¤ataæ upasampajja viharissanti, sabbe te imaæ yeva parisuddhaæ paramÃnut- taraæ su¤¤ataæ upasampajja viharissanti. Ye hi keci, ùnanda, etarahi samaïà và brÃhmaïà và parisuddhaæ paramÃnuttaraæ su¤¤ataæ upasampajja viharanti, sabbe te imaæ yeva parisuddhaæ paramÃnuttaraæ su¤¤ataæ upa- sampajja viharanti. TasmÃtiha, ùnanda, Parisuddhaæ paramÃnuttaraæ su¤¤ataæ upasampajja viharissÃmÅti, -- evaæ hi vo, ùnanda, sikkhitabban ti. Idam avoca BhagavÃ. Attamano Ãyasmà ùnando Bhagavato bhÃsitaæ abhinandÅti. CôÊASU¥¥ATASUTTAõ PAèHAMAõ. 122. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà Sakkesu viharati Kapilavatthusmiæ NigrodhÃrÃme. Atha kho Bhagavà pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaraæ ÃdÃya Kapilavatthuæ\<*<1>*>/ piï¬Ãya pÃvisi. Kapilavatthusmiæ piï¬Ãya caritvà pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂikkanto yena KÃÊa- khemakassa\<*<2>*>/ Sakkassa vihÃro ten' upasaækami divÃvi- hÃrÃya. Tena kho pana samayena KÃÊakhemakassa Sakkassa vihÃre sambahulÃni senÃsanÃni pa¤¤attÃni honti. Addasà kho Bhagavà KÃÊakhemakassa Sakkassa vihÃre sambahulÃni \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky Kapilavatthusmiæ. 2 So Sky Bu; Si KÃl-. >/ #<[page 110]># %<110 III. UPARIPA××ùSAõ.>% senÃsanÃni pa¤¤attÃni; disvÃna Bhagavato etad ahosi: SambahulÃni kho KÃÊakhemakassa Sakkassa vihÃre senÃ- sanÃni pa¤¤attÃni. I Sambahulà nu kho idha bhikkhÆ viharantÅti? Tena kho pana samayena Ãyasmà ùnando sambahulehi bhikkhÆhi saddhiæ GhaÂÃya-Sakkassa vihÃre cÅvarakammaæ karoti. Atha kho Bhagavà sÃyaïhasamayaæ patisallÃnà vuÂÂhito yena GhaÂÃya-Sakkassa vihÃro ten' upasaækami upasaækamitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi. Nisajja kho Bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: SambahulÃni kho, ùnanda, KÃÊakhemakassa Sakkassa vihÃre senÃsanÃni pa¤- ¤attÃni. Sambahulà nu kho ettha bhikkhÆ viharantÅti? SambahulÃni, bhante, KÃÊakhemakassa Sakkassa vihÃre senÃsanÃni pa¤¤attÃni; sambahulà ettha bhikkhÆ viharanti. CÅvarakÃrasamayo no, bhante, vattatÅti. Na kho, ùnanda, bhikkhu sobhati saægaïikÃrÃmo saægaïikÃrato saægaïikÃrÃmataæ anuyutto gaïÃrÃmo gaïarato gaïasammudito. So vat', ùnanda, bhikkhu saægaïikÃrÃmo saægaïikÃrato saægaïikÃrÃmataæ anuyutto gaïÃrÃmo gaïarato gaïasammudito, yan taæ nekkhamma- sukhaæ pavivekasukhaæ upasamasukhaæ sambodha- sukhaæ,\<*<2>*>/ tassa sukhassa nikÃmalÃbhÅ bhavissati akicchalÃbhÅ akasiralÃbhÅ ti, -- n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. Yo ca kho so, ùnanda bhikkhu eko gaïasmà vÆpakaÂÂho viharati, tass' etaæ bhikkhuno pÃÂikaækhaæ, yan taæ nekkhammasukhaæ pavivekasukhaæ upasamasukhaæ sambodhasukhaæ, tassa sukhassa nikÃmalÃbhÅ bhavissati akicchalÃbhÅ akasiralÃbhÅ ti, -- ÂhÃnam etaæ vijjati. So vat', ùnanda, bhikkhu saægaïikÃrÃmo saægaïikÃrato saægaïikÃrÃmataæ anuyutto gaïÃrÃmo gaïarato gaïasammudito sÃmÃyikaæ và kantaæ cetovimuttiæ upasampajja viharissati asÃmÃyikaæ và akuppan ti, -- n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati: Yo ca kho so, ùnanda, bhikkhu eko gaïasmà vÆpakaÂÂho viharati, tass' etaæ bhikkhuno pÃÂikaÇkhaæ sÃmÃyikaæ và kantaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky omit this word here. 2 Si sambodhisukhaæ. >/ #<[page 111]># %< 3.2. MAHùSU××ATASUTTAõ (122.) 111>% cetovimuttiæ upasampajja viharissati asÃmÃyikaæ và akuppan ti, -- ÂhÃnam etaæ vijjati. NÃhaæ, ùnanda, ekaæ rÆpam\<*<1>*>/ pi samanupassÃmi, yattha rattassa yatthÃbhiratassa\<*<2>*>/ rÆpassa vipariïÃma¤¤athÃbhÃvà na uppajjeyyuæ sokapari- devadukkhadomanassupÃyÃsÃ. Ayaæ kho pan',\<*<3>*>/ ùnanda, vihÃro TathÃgatena abhisam- buddho, yadidaæ sabbanimittÃnaæ amanasikÃrÃ\<*<4>*>/ ajjhattaæ su¤¤ataæ upasampajja viharituæ.\<*<5>*>/ Tatra ce, ùnanda, TathÃgataæ iminà vihÃrena viharantaæ bhavanti\<*<6>*>/ upasaæ- kamitÃro\<*<7>*>/ bhikkhÆ bhikkhuniyo upÃsakà upÃsikÃyo rÃjÃno rÃjamahÃmattà titthiyà titthiyasÃvakÃ, -- tatr', ùnanda, TathÃgato vivekaninnen' eva cittena vivekapoïena viveka- pabbhÃrena vÆpakaÂÂhena nekkhammabhiratena byanti- bhÆtena sabbaso ÃsavaÂÂhÃniyehi dhammehi a¤¤adatthu\<*<8>*>/ uyyojaniyapaÂisaæyuttaæ\<*<9>*>/ yeva kathaæ kattà hoti. TasmÃtih', ùnanda, bhikkhu ce pi ÃkaÇkheyya: Ajjhattaæ su¤¤ataæ upasampajja vihareyyan ti, ten', ùnanda, bhik- khunà ajjhattam eva cittaæ saïÂhapetabbaæ sannisÃ- detabbaæ ekodikÃtabbaæ samÃdahÃtabbaæ. Kathä ca, ùnanda, bhikkhu ajjhattam eva cittaæ saïÂhapeti sannisÃdeti ekodikaroti samÃdahati? Idh' ùnanda, bhikkhu vivicc' eva kÃmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaæ savicÃraæ vivekajaæ pÅtisukham\<*<10>*>/ paÂhamajjhÃnaæ upasampajja viharati; vitakkavicÃrÃnaæ vÆpasamà ajjhattaæ sampasÃdanaæ cetaso ekodibhÃvaæ avitakkaæ avicÃraæ samÃdhijaæ pÅtisukhaæ\<*<11>*>/ dutiyaj- jhÃnaæ -- tatiyajjhÃnaæ -- catutthajjhÃnaæ upasampajja viharati. Evaæ kho, ùnanda, bhikkhu ajjhattam eva cittaæ saïÂhapeti sannisÃdeti ekodikaroti samÃdahati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si and (?) Bu; Sky ekarÆpaæ. 2 So Sky and Bu; Si rattassa yatthÃbhirattassa tassa. 3 So Si Bu; Sky omit pana. 4 Si am--karÃ. 5 Sky viharataæ; Si viharati. 6 Si Bhagavantaæ. 7 Sky upasaækamità te. 8 Si a--uæ. 9 So Si Bu; Sky uyyojanik-. 10 Sky omit; Si after paÂhamaæ jhÃnaæ, continues: Dutiyaæ jhÃnaæ. Tatiyaæ jhÃnaæ. Catutthaæ jhÃnaæ upasampajja viharati. 11 Sky here insert pe. >/ #<[page 112]># %<112 III. UPARIPA××ùSAõ.>% So ajjhattaæ su¤¤ataæ manasikaroti; tassa ajjhattaæ su¤¤ataæ\<*<1>*>/ manasikaroto ajjhattaæ su¤¤atÃya cittaæ na pakkhandati nappasÅdati na santiÂÂhati na vimuccati. Evaæ santam etaæ, ùnanda, bhikkhu evam pajÃnÃti: Ajjhattaæ su¤¤ataæ\<*<1>*>/ kho me manasikaroto ajjhattaæ su¤¤atÃya cittaæ na pakkhandati nappasÅdati na santiÂÂhati na vimuccatÅti. Itiha tattha sampajÃno hoti. So bahiddhà su¤¤ataæ manasikaroti; so ajjhattabahiddhà su¤¤ataæ manasikaroti; so Ãïa¤jaæ\<*<2>*>/ manasikaroti; tassa Ãïa¤jaæ manasikaroto Ãïa¤je cittaæ na pakkhandati nappasÅdati na santiÂÂhati na vimuccatÅti. Evaæ santam etaæ, ùnanda, bhikkhu evam pajÃnÃti: ùïa¤jaæ kho me manasikaroto Ãïa¤je cittaæ na pakkhandati nappasÅdati na santiÂÂhati na vimuccatÅti. Itiha tattha sampajÃno hoti. Ten', ùnanda, bhikkhunà tasmiæ yeva purimasmiæ samÃdhinimitte ajjhattam eva cittaæ saïÂhapetabbaæ sannisÃdetabbaæ ekodikÃtabbaæ samÃdahÃtabbaæ. So ajjhattaæ su¤¤ataæ manasikaroti; tassa ajjhattaæ su¤¤ataæ manasikaroto ajjhattaæ su¤¤atÃya cittaæ pakkhandati pasÅdati santiÂÂhati vimuccati. Evaæ santam etaæ, ùnanda, bhikkhu evam pajÃnÃti: Ajjhattaæ su¤¤ataæ kho me manasikaroto ajjhattaæ su¤¤atÃya cittaæ pakkhandati pasÅdati santiÂÂhati vimuccatÅti. Itiha tattha sampajÃno hoti. So bahiddhà su¤¤ataæ manasikaroti; so ajjhattabahiddhà su¤¤ataæ manasikaroti; so Ãïa¤jaæ manasikaroti; tassa Ãïa¤jaæ manasikaroto Ãïa¤je cittaæ pakkhandati pasÅdati santiÂÂhati vimuccati. Evaæ santam etaæ, ùnanda, bhikkhu evaæ pajÃnÃti: ùïa¤jaæ kho me manasikaroto Ãïa¤je cittaæ pakkhandati pasÅdati santiÂÂhati vimuccatÅti. Itiha tattha sampajÃno hoti. Tassa ce, ùnanda, bhikkhuno iminà vihÃrena viharato caÇkamÃya cittaæ namati, so caÇkamati: Evaæ maæ caÇkamantaæ nÃbhijjhÃdomanassà pÃpakà akusalà dhammà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits. 2 So Sky; Si Ãne¤jaæ (and infra Ãne¤jÃya). Cf. supra Sutta No. 112 (in fine) and Vol. II. p. 283. >/ #<[page 113]># %< 3.2. MAHùSU¥¥ATASUTTAõ (122.) 113>% anvÃssavissantÅti,\<*<1>*>/ -- itiha tattha sampajÃno hoti. Tassa ce, ùnanda, bhikkhuno iminà vihÃrena viharato ÂhÃnÃya cittaæ namati so tiÂÂhati: Evaæ maæ tiÂÂhantaæ\<*<2>*>/ nÃbhijjhÃ- domanassà pÃpakà akusalà dhammà anvÃssavissantÅti; -- itiha tattha sampajÃno hoti. Tassa ce, ùnanda, bhikkhuno, iminà vihÃrena viharato nisajjÃya cittaæ namati, so nisÅdati: Evaæ maæ nisinnaæ nÃbhijjhÃdomanassà pÃpakà akusalà dhammà anvÃssavissantÅti;-- itiha tattha sampajÃno hoti. Tassa ce, ùnanda, bhikkhuno iminà vihÃrena viharato sayanÃya cittaæ namati, so sayati: Evaæ maæ sayantaæ nÃbhijjhÃdomanassà pÃpakà akusalà dhammà anvÃssa- vissantÅti;-- itiha tattha sampajÃno hoti. Tassa ce, ùnanda, bhikkhuno iminà vihÃrena viharato bhÃsÃya\<*<3>*>/ cittaæ namati, so: YÃyaæ kathà hÅnà gammà pothujjanikà anariyà anatthasaæhità na nibbidÃya na virÃgÃya na nirodhÃya na upasamÃya na abhi¤¤Ãya na sambodhÃya na nibbÃnÃya saævattati, -- seyyathÅdaæ: rÃjakathà corakathà mahÃmatta- kathà senÃkathà bhayakathà yuddhakathà annakathà pÃnakathà vatthakathà sayanakathà mÃlÃkathà gandha- kathà ¤Ãtikathà yÃnakathà gÃmakathà nigamakathà nagara- kathà janapadakathà itthikathà sÆrakathà visikhÃkathà kumbhaÂÂhÃnakathà pubbapetakathà nÃnattakathà lokak- khÃyikà samuddakkhÃyikà itibhavÃbhavakathà iti và iti evarÆpiæ kathaæ na kathessÃmÅti. Itiha tattha sampajÃno hoti. Yà ca kho ayaæ, ùnanda, kathà abhisallekhikà cetovivaraïasappÃyÃ\<*<4>*>/ ekantanibbidÃya virÃgÃya nirodhÃya upasamÃya abhi¤¤Ãya sambodhÃya nibbÃnÃya saævattati, -- seyyathÅdaæ: appicchakathà santuÂÂhikathà pavivekakathà asaæsaggakathà viriyÃrambhakathà sÅlakathà samÃdhikathà pa¤¤Ãkathà vimuttikathà vimutti¤Ãïadassanakathà iti evarÆpiæ kathaæ kathessÃmÅti. Itiha tattha sampajÃno hoti. Tassa ce, ùnanda, bhikkhuno iminà vihÃrena viharato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky anvÃsabhavissatÅti. 2 Si Âhitaæ. 3 So Si; Sky bhassÃyaæ, which spelling it supported by Bu. 4 Si cetovicÃraïas-. >/ #<[page 114]># %<114 III. UPARIPA××ùSAõ.>% vitakkÃya cittaæ namati, so: Ye 'me vitakkà hÅnà gammà pothujjanikà anariyà anatthasaæhità na nibbidÃya na virÃgÃya na nirodhÃya na upasamÃya na abhi¤¤Ãya na sam- bodhÃya na nibbÃnÃya saævattanti, -- seyyathÅdaæ: kÃmavi- takko byÃpÃdavitakko vihiæsÃvitakko iti evarÆpe vitakke na vitakkessÃmÅti;-- itiha tattha sampajÃno hoti. Ye ca kho ime, ùnanda, vitakkà ariyà niyyÃnikà niyyanti takkarassa sammÃdukkhakkhayÃya, seyyathÅdam:-- nekkhammavitakko abyÃpÃdavitakko avihiæsÃvitakko iti evarÆpe vitakke vitakkessÃmÅti;-- itiha tattha sampajÃno hoti. Pa¤ca kho ime, ùnanda, kÃmaguïÃ. Katame pa¤ca? Cakkhuvi¤¤eyyà rÆpà iÂÂhà kantà manÃpà piyarÆpà kÃmÆpa- saæhità rajanÅyÃ; sotavi¤¤eyyà saddÃ; ghÃnavi¤¤eyyà gandhÃ; jivhÃvi¤¤eyyà rasÃ; kÃyavi¤¤eyyà phoÂÂhabbà iÂÂha kantà manÃpà piyarÆpà kÃmÆpasaæhità rajanÅyÃ. Ime kho, ùnanda, pa¤ca kÃmaguïÃ. Yattha bhikkhunà abhikkhaïaæ sakaæ cittaæ paccavekkhitabbaæ: Atthi nu kho me\<*<1>*>/ imesu pa¤casu kÃmaguïesu a¤¤atarasmiæ và a¤¤atarasmiæ và Ãyatane uppajjati cetaso samudÃcÃro ti? Sace, ùnanda, bhikkhu paccavekkhamÃno evaæ pajÃnÃti: Atthi kho me imesu pa¤casu kÃmaguïesu a¤¤atarasmiæ và a¤¤atarasmiæ và Ãyatane uppajjati cetaso samudÃcÃro ti, -- evaæ santam etaæ, ùnanda, bhikkhu evaæ pajÃnÃti: Yo kho me pa¤casu kÃmaguïesu chandarÃgo, so appahÅno ti. Itiha tattha sampajÃno hoti. Sace pan', ùnanda, bhikkhu paccavekkhamÃno evaæ pajÃnÃti: Na 'tthi kho me imesu pa¤casu kÃmaguïesu a¤¤atarasmiæ và a¤¤atarasmiæ và Ãyatane uppajjati cetaso samudÃcÃro ti, -- evaæ santam etaæ, ùnanda, bhikkhu evaæ pajÃnÃti: Yo kho me pa¤casu kÃmaguïesu chandarÃgo, so me pahÅno ti. Itiha sampajÃno hoti. Pa¤ca kho 'me, ùnanda, upÃdÃnakkhandhÃ. Yattha bhikkhunà udayabyayÃnupassinà vihÃtabbaæ. Iti rÆpaæ iti rÆpassa samudayo iti rÆpassa atthagamo; iti vedanà iti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky omit kho me here (but not infra). >/ #<[page 115]># %< 3.2. MAHùSU××ATASUTTAõ (122.) 115>% vedanÃya samudayo iti vedanÃya atthagamo; iti sa¤¤Ã . . .; iti saækhÃrà . . .; iti vi¤¤Ãïaæ iti vi¤¤Ãïassa samudayo iti vi¤¤Ãïassa atthagamo ti. Tassa imesu pa¤casu upÃdÃnak- khandhesu udayabyayÃnupassino viharato yo pa¤cas' upÃdÃ- nakkhandhesu asmimÃno so pahÅyati. Evaæ santam etaæ, ùnanda, bhikkhu evaæ pajÃnÃti: Yo kho me pa¤cas' upÃdÃnakkhandhesu asmimÃno, so me pahÅno ti. Itiha tattha sampajÃno hoti. Ime kho te, ùnanda, dhammà ekantakusalÃyatikÃ\<*<1>*>/ ariyà lokuttarà anavakkantà pÃpimatà Taæ kiæ ma¤¤asi, ùnanda? Kaæ atthavasaæ sam- passamÃno arahati sÃvako satthÃraæ anubandhituæ api {payujjamÃno} ti? \<*<2>*>/ Bhagavaæ-mÆlakà no, bhante, dhammà Bhagavaæ- nettikà Bhagavaæ-paÂisaraïÃ; sÃdhu vata, bhante, Bhaga- vantaæ yeva paÂibhÃtu etassa bhÃsitassa attho; Bhagavato sutvà bhikkhÆ dhÃressantÅti. Na kho, ùnanda, arahati sÃvako satthÃraæ anubandhi- tuæ yadidaæ suttaæ geyyaæ veyyÃkaraïassa hetu. Taæ kissa hetu? DÅgharattassa hi vo, ùnanda, dhammà sutà dhatà vacasà paricità manasà 'nupekkhità diÂÂhiyà suppaÂi- viddhÃ. Yà ca kho ayaæ, ùnanda, kathà abhisallekhikà cetovivaraïasappÃyà ekantanibbidÃya virÃgÃya nirodhÃya upasamÃya abhi¤¤Ãya sambodhÃya nibbÃnÃya saævattati, -- seyyathÅdaæ: appicchakathà santuÂÂhikathà pavivekakathà asaæsaggakathà viriyÃrambhakathà sÅlakathà samÃdhikathà pa¤¤Ãkathà vimuttikathà vimutti¤ÃïadassanakathÃ, -- evarÆ- piyà kho, ùnanda, kathÃya hetu arahati sÃvako satthÃraæ anubandhituæ api payujjamÃno. Evaæ sante kho, ùnanda, ÃcariyÆpaddavo hoti; evaæ sante antevÃsÆppadavo hoti; evaæ sante brahmacariyÆpad- davo hoti.\<*<3>*>/ Katha¤ c', ùnanda, ÃcariyÆpaddavo hoti? Idh' ùnanda, ekacco satthà vivittaæ senÃsanaæ bhajati ara¤¤aæ rukkhamÆlaæ pabbataæ kandaraæ giriguhaæ susÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si Bu: Sk ekantakusalÃnayatikÃ; Sy ekantakusalÃniyÃnikÃ. 2 So Si; Sky (here) and Sy infra also apipanujjamÃno pÅti; Sk infra apipaïujjamano pi. 3 Sky have uppadavo >/ #<[page 116]># %<116 III. UPARIPA××ùSAõ.>% vanapatthaæ abbhokÃsaæ palÃlapu¤jaæ. Tassa tathÃvÆ- pakaÂÂhassa viharato anvÃvaÂÂanti brÃhmaïagahapatikà negamà c' eva jÃnapadà ca; so anvÃvaÂÂesu brÃhmaïagaha- patikesu negamesu c' eva jÃnapadesu ca mucchati kÃmayati\<*<1>*>/ gedhiæ\<*<2>*>/ Ãpajjati ÃvaÂÂati bÃhullÃya. Ayaæ vuccat', ùnanda, upadduto\<*<3>*>/ Ãcariyo; ÃcariyÆpaddavena avadhiæsu naæ pÃpakà akusalà dhammà saækilesikà poïobhavikÃ\<*<4>*>/ sadarà dukkhavipÃkà Ãyatiæ jÃtijarÃmaraïiyÃ. Evaæ kho, ùnanda, ÃcariyÆpaddavo hoti. Katha¤ c', ùnanda, ante- vÃsÆpaddavo hoti? Tass' eva kho pan', ùnanda, satthu sÃvako tassa satthu vivekam anubrÆhayamÃno vivittaæ senÃsanaæ bhajati ara¤¤aæ rukkhamÆlaæ pabbataæ kanda- ram giriguhaæ susÃnaæ vanapatthaæ abbhokÃsaæ palÃla- pu¤jaæ. Tassa tathÃvÆpakaÂÂhassa viharato anvÃvaÂÂanti brÃhmaïagahapatikà negamà c' eva jÃnapadà ca; so anvÃ- vaÂÂesu brÃhmaïagahapatikesu negamesu c' eva jÃnapadesu ca mucchati kÃmayati gedhiæ Ãpajjati ÃvaÂÂati bÃhullÃya. Ayaæ vuccat', ùnanda, upadduto antevÃsÅ; antevÃsupadda- vena avadhiæsu naæ pÃpakà akusalà dhammà saækilesikà poïobhavikà sadarà dukkhavipÃkà Ãyatiæ jÃtijarÃmaraïiyÃ. Evaæ kho, ùnanda, antevÃsÆpaddavo hoti. Katha¤ c', ùnanda, brahmacariyÆpaddavo hoti? Idh', ùnanda, TathÃ- gato loke uppajjati arahaæ sammÃsambuddho vijjÃcara- ïasampanno sugato lokavidÆ anuttaro purisadammasÃ- rathi satthà devamanussÃnaæ buddho bhagavÃ. So vivit- taæ senÃsanaæ bhajati ara¤¤aæ rukkhamÆlaæ pabbataæ kandaraæ giriguhaæ susÃnaæ vanapatthaæ abbhokÃsaæ palÃlapu¤jaæ. Tassa tathÃvÆpakaÂÂhassa viharato anvÃ- vaÂÂanti brÃhmaïagahapatikà negamà c' eva jÃnapadà ca; so anvÃvaÂÂesu brÃhmaïagahapatikesu negamesu c' eva jÃnapadesu ca na mucchati kÃmayati na gedhiæ Ãpajjati na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si mucchaæ nikÃmayati. Bu: kÃmayatÅti pucchanataïhaæ pattheti pavattetÅti attho. 2 So Si; Sk geyi; Sy gedhi; Sky (infra) heÂÂhiæ (but Sk once gedhiæ). 3 Si upaddavo Ãcariyo ÃcariyÆpaddavena. Avahiæsu naæ, &c. 4 Si ponobbhavikÃ, as Sky infra. >/ #<[page 117]># %< 3.2. MAHùSU¥¥ATASUTTAõ (122.) 117>% ÃvaÂÂati bÃhullÃya. Tass' eva kho pan', ùnanda, Satthu sÃvako tassa Satthu vivekam anuyutto brÆhayamÃno vivit- taæ senÃsanaæ bhajati ara¤¤aæ rukkhamÆlaæ pabbataæ kandaraæ giriguhaæ susÃnaæ vanapatthaæ abbhokÃsaæ palÃlapu¤jaæ. Tassa tathÃvÆpakaÂÂhassa viharato anvÃ- vaÂÂanti brÃhmaïagahapatikà negamà c' eva jÃnapadà ca; so anvÃvaÂÂesu brÃhmaïagahapatikesu negamesu c' eva jÃnapadesu ca mucchati kÃmayati gedhiæ Ãpajjati ÃvaÂÂati bÃhullÃya. Ayaæ vuccat', ùnanda, uppadduto brahmacÃrÅ; brahmacÃrÆpaddavena avadhiæsu naæ pÃpakà akusalà dhammà saækilesikà poïobhavikà sadarà dukkhavipÃkà Ãyatiæ jÃtijarÃmaraïiyÃ. Evaæ kho, ùnanda, brahmacÃrÆ- paddavo hoti. Tatr', ùnanda, yo c' evÃyaæ ÃcariyÆpaddavo yo ca antevÃsÆpaddavo ayan tehi brahmacÃrÆpaddavo duk- khavipÃkataro c' eva kaÂukavipÃkataro ca api ca vinipÃtÃya saævattati. TasmÃtiha maæ, ùnanda, mittavatÃya samudÃ- caratha, mà sapattavatÃya; taæ vo bhavissati dÅgharattaæ hitÃya sukhÃya. Katha¤ c', ùnanda, satthÃraæ sÃvakà sapattavatÃya samudÃcaranti no mittavatÃya? Idh', ùnanda, satthà sÃvakÃnaæ dhammaæ deseti anukampako hitesÅ anukampaæ upÃdÃya: Idaæ vo hitÃya idaæ vo sukhÃyÃti. Tassa sÃvakà na sussÆsanti na sotaæ odahanti a¤¤aæ\<*<1>*>/ cittaæ upaÂÂhapenti, vokkamma ca satthu sÃsanÃ\<*<2>*>/ vattanti. Evaæ kho, ùnanda, satthÃraæ sÃvakà sapattava- tÃya samudÃcaranti no\<*<3>*>/ mittavatÃya. Katha¤ c', ùnanda, satthÃraæ sÃvakà mittavatÃya samudÃcaranti no sapattava- tÃya? Idh', ùnanda, satthà sÃvakÃnaæ dhammaæ deseti anukampako hitesÅ anukampaæ upÃdÃya: Idaæ vo hitÃya idaæ vo sukhÃyÃti. Tassa sÃvakà sussÆsanti sotaæ oda- hanti na\<*<4>*>/ a¤¤aæ cittaæ upaÂÂhapenti na vokkamma ca\<*<5>*>/ satthu sÃsanà vattanti. Evaæ kho, ùnanda, satthÃraæ sÃvakà mittavatÃya samudÃcaranti no sapattavatÃya. TasmÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si na a¤¤Ã. 2 So Sky Bu; Si sÃsanaæ. 3 So Si; Sky yo ne. 4 Sky Si omit na here, though Sky insert it before sussÆsanti and sotaæ in this sentence. 5 Si na ca v. >/ #<[page 118]># %<118 III. UPARIPA××ùSAõ.>% tiha maæ, ùnanda, mittavatÃya samudÃcaratha mà sapatta- vatÃya. Taæ vo bhavissati dÅgharattaæ hitÃya sukhÃya. Na vo\<*<1>*>/ ahaæ, ùnanda, tathà parakkamissÃmi yathà kumbha- kÃro Ãmake Ãmakamatte; niggayha niggayhÃhaæ, ùnanda, vakkhÃmi, pavayha pavayha.\<*<2>*>/ Yo sÃro so ÂhassatÅti\<*<3>*>/. Idam avoca BhagavÃ. Attamano Ãyasmà ùnando Bha- gavato bhÃsitaæ abhinandÅti. MAHùSU¥¥ATASUTTAõ DUTIYAõ. 123. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Atha kho sambahulÃnaæ bhikkhÆnaæ pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂik- kantÃnaæ upaÂÂhÃnasÃlÃyaæ sannisinnÃnaæ sannipatitÃnaæ ayam antarÃkathà udapÃdi:-- Acchariyaæ, Ãvuso, abbhu- taæ,\<*<4>*>/ Ãvuso, TathÃgatassa mahiddhikatà mahÃnubhÃvatÃ,\<*<5>*>/ yatra hi nÃma TathÃgato atÅte Buddhe parinibbute chinna- papa¤ce chinnavaÂume\<*<6>*>/ pariyÃdinnavaÂÂe\<*<7>*>/ sabbadukkhavÅti- vatte jÃnissati: Evaæ-jaccà te Bhagavanto ahesuæ iti pi, evaænÃmà te Bhagavanto ahesuæ iti pi, evaæ-gottà te Bhagavanto ahesuæ iti pi, evaæ-sÅlà . . . evaæ-dhammà . . . evaæ-pa¤¤Ã . . . evaæ-vihÃrÅ . . . evaæ-vimuttà te Bhagavanto ahesuæ iti pÅti. Evaæ vutte, Ãyasmà ùnando te bhikkhÆ etad avoca:-- Acchariyà c' eva, Ãvuso, TathÃgatà acchariyadhammasamannÃgatà ca; abbhutÃ\<*<8>*>/ c' eva, Ãvuso, TathÃgatà abbhutadhammasamannÃgatà cÃti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si te; Sky kho. 2 Si adds ùnanda vakkhÃmi. 3 So Si Bu and Dhp. p. 271; Sk yassatÅti; Sy sassatÅti. 4 Si omits here but not infra. 5 Si m--vakatÃ. 6 So Sky Bu; Si c--ÂÂume. 7 So Bu (one MS. reading --ïï--); Si pariyÃdiïïavaÂÂe; Sk pariyÃdichinnavaÂÂe; Sy pariyÃdichinnavaddhe. Cf. Vol. II. p. 172. 8 Si abbhÆtÃ, as throughout. >/ #<[page 119]># %< 3.3. ACCHARIYABBHUTADHAMMASUTTAõ (123.) 119>% Aya¤ ca h' idan tesaæ bhikkhÆnaæ antarÃkathà vippa- katà hoti. Atha Bhagavà sÃyaïhasamayaæ paÂisallÃnà vuÂ- Âhito yen' upaÂÂhÃnasÃlà ten' upasaækami upasaækamitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi. Nisajja kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi:-- KÃya nu 'ttha, bhikkhave, etarahi kathÃya sannisinnÃ? Kà ca pana vo antarÃkathà vippakatà ti? Idha, bhante, amhÃkaæ pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapa- ÂikkantÃnaæ upaÂÂhÃnasÃlÃyaæ sannisinnÃnaæ sannipati- tÃnaæ ayam antarÃkathà udapÃdi: Acchariyaæ, Ãvuso, . . . (etc. as above, down to) . . . evaæ-vimuttà te Bhaga- vanto ahesuæ iti pÅti. Evaæ vutte, bhante, Ãyasmà ùnando amhe etad avoca: Acchariyà . . . abbhutadhammasa- mannÃgatà cÃti. Ayaæ kho no, bhante, antarÃkathà vippakatÃ. Atha Bhagavà anuppatto ti. Atha kho Bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi:-- TasmÃtiha taæ, ùnanda, bhiyyosomattÃya paÂibhantu TathÃgatassa acchariyà abbhutadhammà ti. Sammukhà me taæ, bhante, Bhagavato sutaæ, sam- mukhà paÂiggahÅtaæ: Sato sampajÃno uppajjamÃno, ùnanda, Bodhisatto Tusitaæ kÃyaæ uppajjÅti; yam pi, bhante, sato sampajÃno Bodhisatto Tusitaæ kÃyaæ uppajji, idam ahaæ, bhante, Bhagavato acchariyaæ abbhuta- dhammaæ dhÃremi. Sammukhà me taæ, bhante, Bhagavato sutaæ sam- mukhà paÂiggahÅtaæ; Sato sampajÃno, ùnanda, Bodhisatto Tusite kÃye aÂÂhÃsÅti; yam pi, bhante, sato sampajano Bodhi- satto Tusite kÃye aÂÂhÃsi, idam p' ahaæ, bhante, Bhagavato acchariyaæ abbhutadhammaæ dhÃremi. Sammukhà me taæ, bhante, Bhagavato sutaæ sam- mukhà paÂiggahÅtaæ:-- YÃvatÃyukaæ, ùnanda, Bodhisatto Tusite kÃye aÂÂhÃsÅti; yam pi, bhante, yÃvatÃyukaæ Bodhi- satto Tusite kÃye aÂÂhÃsi, idam p' ahaæ, bhante, Bhagavato acchariyaæ abbhutadhammaæ dhÃremi. Sammukhà me taæ, bhante, Bhagavato sutaæ sam- mukhà paÂiggahÅtaæ:-- Sato sampajÃno, ùnanda, Bodhisatto Tusità kÃyà cavitvà mÃtu kucchiæ okkamÅti; yam pi, \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 120]># %<120 III. UPARIPA××ùSAõ.>% bhante, sato sampajÃno Bodhisatto Tusità kÃyà cavitvà mÃtu kucchiæ okkami, idam p' ahaæ Bhagavato acchariyaæ abbhutadhammaæ dhÃremi. Sammukhà me taæ, bhante, Bhagavato sataæ sam- mukhà paÂiggahÅtaæ:-- YadÃ, ùnanda, Bodhisatto Tusità kÃyà cavitvà mÃtu kucchiæ okkami, atha sadevake loke samÃ- rake sabrahmake sassamaïabrÃhmaïiyà pajÃya sadevamanus- sÃya appamÃïo uÊaro\<*<1>*>/ obhÃso pÃtubhavati atikkamm' eva devÃnaæ devÃnubhÃvaæ. Yà pi tà lokantarikà aghà asaæ- vutà andhakÃrà andhakÃratimisÃ, yattha p' ime candimasuriyà evaæ-mahiddhikÃ\<*<2>*>/ evaæ-mahÃnubhÃvà ÃbhÃya nÃnubhonti, tattha pi appamÃïo uÊÃro obhÃso pÃtubhavati atikamm' eva devÃnaæ devÃnubhÃvaæ; ye pi tattha sattà upapannÃ, te pi ten' obhÃsena a¤¤amannaæ sa¤jÃnanti: A¤¤e pi kira bho santi sattà idh' upapannÃ. Aya¤ ca dasasahassÅlokadhÃtu saækampati sampakampati sampavedhati, appamÃïo ca uÊÃro obhÃso loke pÃtubhavati atikkamm' eva devÃnaæ devÃnubhÃvan ti. Yam pi, bhante, . . . idaæ p' ahaæ, bhante, Bhagavato acchariyaæ abbhutadhammaæ dhÃremi. Sammukhà me taæ, bhante, Bhagavato sutaæ sam- makhà paÂiggahÅtaæ:-- YadÃ, ùnanda, Bodhisatto mÃtu kucchiæ okkanto hoti, cattÃro nan devaputtà catuddisÃ- rakkhÃya upagacchanti: Mà naæ kho Bodhisattaæ và BodhisattamÃtaraæ va manusso và amanusso và koci vÃ\<*<3>*>/ viheÂhesÅti.\<*<4>*>/ Yam pi, bhante, . . . idam; p' ahaæ, bhante, Bhagavato acchariyaæ abbhutadhammaæ dhÃremi. Sammukhà me taæ, bhante, Bhagavato sutaæ sam- makhà paÂiggahÅtaæ:-- YadÃ, ùnanda, Bodhisatto mÃtu kucchiæ okkanto hoti, pakatiyà sÅlavatÅ BodhisattamÃtà hoti, viratà pÃïÃtipÃtà viratà adinnÃdÃnà viratà kÃmesu micchÃcÃrà viratà musÃvÃdà viratà surÃmerayamajjapamÃdaÂÂhÃnà ti. Yam pi, bhante, . . . idam; ' ahaæ, bhante, Bhagavato acchariyaæ abbhutadhammaæ dhÃremi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky Bu; Si olÃro. 2 Si omits. 3 Sky mÃ. 4 Sky viheÂÂhessÅti; Si vihesesÅti. >/ #<[page 121]># %< 3.3. ACCHARIYABBHUTADHAMMASUTTAõ. (123.) 121>% Sammukhà me taæ, bhante, Bhagavato sutaæ sam- mukhà paÂiggahÅtaæ:-- YadÃ, ùnanda, Bodhisatto mÃtu kucchiæ okkanto hoti, na BodhisattamÃtu purisesu mÃnasaæ uppajjati kÃmaguïÆpasaæhitaæ,\<*<1>*>/ anatikkamanÅyà ca Bodhi- sattamÃtà hoti kenaci purisena rattacittenÃti. Yam pi, bhante, . . . idam p' ahaæ, bhante,acchariyaæ abbhuta- dhammaæ dhÃremi. Sammukhà me taæ, bhante, Bhagavato sutaæ sam- mukhà paÂiggahÅtaæ:-- YadÃ, ùnanda, Bodhisatto mÃtu kucchiæ okkanto hoti, lÃbhinà BodhisattamÃtà hoti pa¤- cannaæ kÃmaguïÃnaæ, sa pa¤cahi kÃmaguïehi samappità samaÇgibhÆtÃ\<*<2>*>/ parivÃretÅti. Yam pi, bhante . . . idam p' ahaæ, bhante, Bhagavato acchariyaæ abbhutadhammaæ dhÃremi. Sammukhà me taæ, bhante, Bhagavato sutaæ sam- mukhà paÂigghÅtaæ:-- YadÃ, ùnanda, Bodhisatto mÃtu kucchiæ okkanto hoti, na\<*<3>*>/ BodhisattamÃtu kocid eva ÃbÃdho uppajjati, sukhinÅ BodhisattamÃtà hoti akilantakÃyÃ, Bodhi- satta¤ ca BodhisattamÃtà tirokucchigataæ passati sabbaÇga- paccaÇgaæ abhinindriyaæ.\<*<4>*>/ SeyyathÃpi, ùnanda, maïi veÊuriyo subho jÃtimà aÂÂhaæso suparikammakato; tatr' assa suttaæ Ãvutaæ nÅlaæ và pÅtaæ và lohitaæ và odÃtaæ và paï- ¬usuttaæ vÃ; taæ enaæ cakkhumà puriso hatthe karitvà paccavekkheyya: Ayaæ kho maïi veÊuriyo subho jÃtimà aÂÂhaæso suparikammakato, tatr' idaæ suttaæ Ãvutaæ nÅlaæ và pÅta. và lahitaæ và odÃtaæ và paï¬usuttaæ và ti;-- evam eva kho, ùnanda, yadà Bodhisatto mÃtu kucchiæ okkanto hoti, na BodhisattamÃtu kocid eva ÃbÃdho uppajjati, sukhinÅ sattamÃtà tirokucchigataæ passati sabbaÇgapaccaÇgaæ abhinindriyaæ. Yam pi, bhante, . . . idam p' ahaæ, bhante, Bhagavato acchariyaæ abbhutadhammaæ dhÃremi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky Bu; Si kÃmaguïop-. 2 Si samaÇgÅbhÆtÃ. 3 Sky insert na after ÃbÃdho here , but not infra. 4 So Sky; Si ahinindriyaæ. >/ #<[page 122]># %<122 III. UPARIPA××ùSAõ.>% Sammukhà me taæ, bhante, Bhagavato sutaæ sam- mukhà paÂiggahÅtaæ:-- SattÃhajÃte, ùnanda, Bodhisatte BodhisattamÃtà kÃlaæ karoti, Tusitaæ kÃyaæ uppajjatÅti. Yam pi, bhante, . . . idam p' ahaæ, bhante, Bhagavato acchariyaæ abbhutadhammaæ dhÃremi Sammukhà me taæ, bhante, Bhagavato sutaæ sam- mukhà paÂiggahÅtaæ:-- Yathà kho pan', ùnanda a¤¤Ã itthikà nava và dasa và mÃse gabbhaæ kucchinà pariharitvà vijÃ- yanti, na h' evaæ Bodhisattaæ BodhisattamÃtà vijÃyati;\<*<1>*>/ das' eva mÃsÃni Bodhisattaæ BodhisattamÃtà kucchinà pariharitvà vijÃyatÅti. Yam pi, bhante, . . . idam p' ahaæ, bhante, acchariyaæ abbhutadhammaæ dhÃremi. Sammukhà me taæ, bhante, Bhagavato sutaæ sam- mukhà paÂiggahÅtaæ:-- Yathà kho pan', ùnanda, a¤¤Ã itthikà nisinnà và nipannà và vijÃyanti, na h' evaæ Bodhi- sattaæ BodhisattamÃtà vijÃyati; Âhità va Bodhisattaæ BodhisattamÃtà vijÃyatÅti. Yam pi, bhante, . . . idam p' ahaæ, bhante, acchariyaæ abbhutadhammaæ dhÃremi. Sammukhà me taæ, bhante, Bhagavato sutaæ sam- mukhà paÂiggahÅtaæ:-- YadÃ, ùnanda, Bodhisatto mÃtu kucchismà nikkhamati, devà paÂhamaæ paÂiggaïhanti pacchà manussà ti. Yam pi, bhante, . . . idam p' ahaæ, bhante, Bhagavato acchariyaæ abbhutadhammaæ dhÃremi. Sammukhà me taæ, bhante, Bhagavato sutaæ sam- mukhà paÂiggahÅtaæ:-- YadÃ, ùnanda,\<*<2>*>/ Bodhisatto mÃtu kucchismà nikkhamati, appatto va Bodhisatto paÂhaviæ hoti; cattÃro nan devaputtà paÂiggahetvà mÃtu purato Âhapenti: Attamanà devÅ hohi,\<*<3>*>/ mahesakkho te putto upapanno ti. Yam pi, bhante, . . . idam p' ahaæ, bhante, Bhagavato acchari- yaæ abbhutadhammaæ dhÃremi. Sammukhà me taæ, bhante, Bhagavato sutaæ sam- mukhà paÂiggahÅtaæ:-- YadÃ, ùnanda, Bodhisatto mÃtu kucchismà nikkhamati, visado va nikkhamati amakkhito uddena amakkhito semhena amakkhito ruhirena\<*<4>*>/ amakkhito \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky omit vijÃyati. 2 Si adds so. 3 Si hotu 4 Si adds amakkhito pubbena >/ #<[page 123]># %< 3.3. ACCHARIYABBHUTADHAMMASUTTAõ. (123.) 123>% kenaci asucinà suddho visado.\<*<1>*>/ SeyyathÃpi, ùnanda, maïira- tanaæ kÃsike vatthe nikkhittaæ,\<*<2>*>/ n' eva maïiratanaæ kÃsi- kaæ vatthaæ makkheti nÃpi kÃsikaæ vatthaæ maïiratanaæ makkheti;-- taæ kissa hetu? ubhinnaæ suddhattÃ;\<*<3>*>/ -- evam eva kho, ùnanda, yadà Bodhisatto mÃtu kucchismà nikkha- mati, visado va nikkhamati amakkhito uddena amakkhito semhena amakkhito ruhirena amakkhito kenaci asucinà suddho visado ti. Yam pi, bhante, . . . idam p' ahaæ, bhante, Bhagavato acchariyaæ abbhutadhammaæ dhÃremi. Sammukhà me taæ, bhante, Bhagavato sutaæ sam- mukhà paÂiggahÅtaæ:-- YadÃ, ùnanda, Bodhisatto mÃtu kucchismà nikkhamati, dve udakassa dhÃrà antalikkhà pÃtu- bhavanti, ekà sÅtassa ekà uïhassa, yena Bodhisattassa udakakiccaæ karonti\<*<4>*>/ {mÃtucÃti.} Yam pi, bhante, . . . idam p' ahaæ, bhante, Bhagavato acchariyaæ abbhuta- dhammaæ dhÃremi. Sammukhà me taæ, bhante, Bhagavato sutaæ sam- mukhà paÂiggahÅtaæ:-- SampatijÃto, ùnanda, Bodhisatto samehi pÃdehi\<*<5>*>/ paÂiÂÂhahitvà uttarÃbhimukho sattapada- vÅtihÃre gacchati, setamhi chatte anubhiramÃne sabbà ca disà viloketi, Ãsabhi¤\<*<6>*>/ ca vÃcaæ bhÃsati; Aggo 'ham asmi lokassa, seÂÂho 'ham asmi lokassa, jeÂÂho 'ham asmi lokassa, ayam antimà jÃti, na 'tthi dÃni punabbhavo ti. Yam pi, bhante, . . . idam p' ahaæ, bhante, Bhagavato acchariyaæ abbhutadhammaæ dhÃremi. Sammukhà me taæ, bhante, Bhagavato sutaæ sam- mukhà paÂiggahÅtaæ:-- YadÃ, ùnanda, Bodhisatto mÃtu kucchismà nikkhamati, atha sadevake loke samÃrake sabrah- make sassamaïabrÃhmaïiyà pajÃya sadevamanussÃya appa- mÃïo uÊaro obhÃso pÃtubhavati atikamm' eva devÃnaæ devÃnubhÃvaæ; yà pi tà lokantarikà aghà asaævutà an- dhakÃra andhakÃratimisÃ, yatthà p' ime candimasuriyà evaæ mahiddhikà evaæ mahÃnubhÃvà ÃbhÃya nÃnubhonti, tattha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si visuddho. 2 Si nikkhitaæ. 3 Si suddhatÃ. 4 Si karoti. 5 Si inserts paÂhaviyaæ. 6 So all MSS. Cf. 1 JÃt. 53 >/ #<[page 124]># %<124 III. UPARIPA××ùSAõ.>% pi appamÃïo uÊÃro obhÃso pÃtubhavati atikamm' eva devÃnaæ devÃnubhÃvaæ; ye pi tattha sattà upapannà te pi ten' obhÃsena a¤¤ama¤¤aæ sa¤jÃnanti: A¤¤e pi kira bho santi sattà idhÆpapannà ti. Ayam pi ca dasasahassÅlokadhÃtu saækampati sampakampati sampavedhati appamÃïo ca uÊÃro obhÃso loke pÃtubhavati atikamm' eva devÃnaæ devÃnu- bhÃvan ti. Yam pi, bhante, . . . idam p' ahaæ, bhante, Bhagavato acchariyaæ abbhutadhammaæ dhÃremÅti. TasmÃtiha tvaæ, ùnanda, idam pi TathÃgatassa acchari- yaæ abbhutadhammaæ dhÃrehi.\<*<1>*>/ Idh', ùnanda, TathÃ- gatassa vidità vedanà uppajjanti, vidità upaÂÂhahanti, vidità abbhatthaæ gacchanti; vidità sa¤¤Ã;\<*<2>*>/ vidità vitakkà uppaj- janti, vidità upaÂÂhahanti, vidità abbhatthaæ gacchanti. Idam pi kho tvaæ, ùnanda, TathÃgatassa acchariyaæ abbhutadhammaæ dhÃrehÅti. Yam pi, bhante, Bhagavato vidità vedanà uppajjanti, vidità upaÂÂhahanti, vidità abbhatthaæ gacchanti; vidità sa¤¤Ã; vidità vitakkà uppajjanti, vidità upaÂÂhahanti, vidità abbhatthaæ gacchanti, -- idam p' ahaæ, bhante, Bhagavato acchariyaæ abbhutadhammaæ dhÃremÅti. Idam avoca Ãyasmà ùnando. Samanu¤¤o Satthà ahosi. Attamanà te bhikkhÆ Ãyasmato ùnandassa bhÃsitaæ abhinandun ti. ACCHARIYABBHUTADHAMMASUTTAõ3 TATIYAõ. 124. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Ãyasmà Bakkulo RÃjagahe viharati VeÊuvane KalandakanivÃpe. Atha kho Acela-Kassapo\<*<4>*>/ Ãyasmato Bakkulassa purÃïagihÅsahÃyo\<*<5>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si dhÃrehiti. 2 Sky adds uppajjanti. 3 So Si; Sky Acchariyabbhutasuttaæ; Bu Acchariyadhammasuttaæ. 4 Si Acelo Kassapo. 5 Si --gihi--. >/ #<[page 125]># %< 3.4. BAKKULASUTTAõ (124.) 125>% yen' Ãyasmà Bakkulo ten' upasaækami, upasaækamitvà Ãyasmatà Bakkulena saddhiæ sammodi sammodanÅyaæ kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ nisÅdi. Ekaman- taæ nisinno kho Acela-Kassapo Ãyasmantaæ Bakkulaæ etad avoca: KÅvacÅraæ pabbajito si, Ãvuso BakkulÃti? AsÅti me, Ãvuso, vassÃni pabbÃjitassÃti. Imehi pana te, Ãvuso Bakkula, asÅtiyà vasehi katikkhat- tuæ methuno dhammo paÂisevito ti? Na kho maæ, Ãvuso Kassapa, evaæ pucchitabbaæ: Imehi pana te, Ãvuso Bakkula, asÅtiyà vassehi katikkhattuæ methuno dhammo paÂisevito ti? Eva¤ ca kho maæ, Ãvuso Kassapa, pucchitabbaæ: Imehi pana te, Ãvuso Bakkula, asÅtiyà vassehi katikkhattuæ kÃmasa¤¤Ã uppannapubbà ti? Imehi pana te, Ãvuso Bakkula, asÅtiyà vassehi katik- khattuæ kÃmasa¤¤Ã uppannapubbà ti?\<*<1>*>/ AsÅti me, Ãvuso Kassapa, vassÃni pabbajitassa nÃbhi- jÃnÃmi kÃmasa¤¤aæ uppannapubbaæ. (Yam p' Ãyasmà Bakkulo asÅtiyà vassehi nÃbhijÃnÃti kÃmasa¤¤aæ uppannapubbaæ, idam pi mayaæ Ãyasmato Bakkulassa acchariyaæ abbhutaæ dhammaæ dhÃrema.\<*<2>*>/) AsÅti me, Ãvuso, vassÃni pabbajitassa nÃbhijÃnÃmi byÃ- pÃdasa¤¤aæ vihiæsÃsa¤¤aæ uppannapubbaæ. (Yam p' Ãyasmà Bakkulo asÅtiyà vassehi nÃbhijÃnÃti byÃpÃdasa¤¤aæ vihiæsÃsa¤¤aæ uppannapubbaæ, idam pi mayaæ Ãyasmato Bakkulassa acchariyaæ abbhutaæ dham- maæ dhÃrema.) AsÅti me, Ãvuso, vassÃni pubbajitassa nÃbhijÃnÃmi kÃma- vitakkaæ uppannapubbaæ. Yam p' Ãyasmà . . . dhÃrema. AsÅti me, Ãvuso, vassÃni pubbajitassa nÃbhijÃnÃmi byÃ- pÃdavitakkaæ, vihiæsÃvitakkaæ uppannapubbaæ, Yam p' Ãyasmà . . . dhÃrema. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si omits this repetition. 2 Bu has the following note: Yam p'Ãyasmà ÃdÅni padÃni sabbavÃresu Dhammasaægahe therehi miyametvà ÂhapitÃni. >/ #<[page 126]># %<126 III. UPARIPA××ùSAõ.>% AsÅti me, Ãvuso, vassÃni pabbajitassa nÃbhijÃnÃmi gaha- paticÅvaraæ sÃditÃ\<*<1>*>/. Yam p' Ãyasmà . . . dhÃrema. AsÅti . . . nÃbhijÃnÃmi satthena cÅvaraæ chinditÃ\<*<2>*>/. Yam p' . . . dhÃrema. AsÅti . . . nÃbhijÃnÃmi sÆciyà cÅvaraæ sibbitÃ. Yam p' . . . dhÃrema. AsÅti . . . nÃbhijÃnÃmi rajanÃya cÅvaraæ rajitÃ. Yam p' . . . dhÃrema. AsÅti . . . kaÂhine cÅvaraæ sibbitÃ. Yam p' . . . dhÃrema. AsÅti . . . nÃbhijÃnÃmi sabrahmacÃrÅcÅvarakamme\<*<3>*>/ byÃ- pÃritÃ\<*<4>*>/ . . . nimantanaæ sÃdità . . . evarÆpaæ cittaæ uppannapubbaæ: Aho vata maæ koci nimanteyyÃti. Yam p' . . . dhÃrema. AsÅti . . . antaraghare nisÅdità . . . antaraghare bhu¤jità . . . mÃtugÃmassa anubya¤janaso nimittaæ gahetà . . . mÃtugÃmassa dhammaæ desitÃ, antamaso catuppadam pi gÃthaæ . . . bhikkhunÆpassayaæ\<*<5>*>/ upasaækamità . . . bhikkhuniyà dhammaæ desità --pe-- nÃbhijÃnÃmi sikkhimÃ- nÃya dhammaæ desitÃ, nÃbhijÃnami sÃmaïerÃya dhammaæ desitÃ. Yam p' Ãyasmà Bakkulo asÅtiyà vassehi nÃbhijÃnÃti sÃmaïerÃya dhammaæ desitÃ, idam pi mayaæ Ãyasmato Bakkulassa acchariyaæ abbhutaæ dhammaæ dhÃrema\<*<6>*>/. AsÅti me, Ãvuso, vassÃni pabbajitassa nÃbhijÃnÃmi pab- bÃjetÃ\<*<7>*>/ -- pe\<*<8>*>/ -- upasampÃdetà -- nÃbhijÃnÃmi nissayaæ detÃ; nÃbhijÃnÃmi sÃmaïeraæ upaÂÂhÃpetà . . . jantÃghare nahÃ- yità . . . cuïïena nahÃyità . . . sabrahmacÃrÅgattaparikam- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sk sÃdittÃ, chindittÃ, &c. 2 Si continues here (as Sk infra):--NÃbhijÃnÃmi sÆciyà cÅvaraæ sibbitÃ. NÃbhijÃnÃmi rajanÃya cÅvaraæ rajitÃ, &c. 3 So Sky; Si sabrahmacÃrÅnaæ c. 4 Si vicÃritÃ. 5 Sky; bhikkhunid. 6 Si omits this paragraph--continuing: nÃbhijÃnÃmi pabbÃjetÃ. 7 Sk pabbÃjento; Sy pabbÃjentà (corrected from pabbÃjetÃ). 8 Si omits. >/ #<[page 127]># %< 3.4. BAKKULASUTTAõ (124.) 127>% me byÃpajjitÃ\<*<1>*>/ . . . ÃbÃdhaæ uppannapubbaæ, antamaso gaddÆhanamattam\<*<2>*>/ pi . . . bhesajjaæ pariharità antamaso harÅtakÅkhaï¬am\<*<3>*>/ pi . . . apassenakaæ apassetÃ\<*<4>*>/ . . . seyyaæ kappetà . . . gÃmantasenÃsane vassaæ upagantÃ. Yam p' Ãyasmà Bakkulo asÅtiyà vassehi nÃbhijÃnÃti gÃmantasenÃsane vassaæ upagantÃ, idam pi . . . dhÃrema. SattÃham eva kho ahaæ, Ãvuso, sÃïo\<*<5>*>/ raÂÂhapiï¬aæ bhu¤jiæ, atha aÂÂhamiyaæ a¤¤Ã udapÃdi. Yam p' Ãyasmà Bakkulo sattÃham eva sÃïo raÂÂhapiï- ¬aæ bhu¤ji atha aÂÂhamiyaæ a¤¤Ã udapÃdi, idam pi mayaæ Ãyasmato Bakkulassa acchariyaæ abbhutaæ dhammaæ dhÃrema. LabheyyÃhaæ, Ãvuso Bakkula, imasmiæ dhammavinaye pabbajjaæ, labheyyaæ upasampadan ti. Alattha kho Acela- Kassapo imasmiæ dhammavinaye pabbajjaæ alattha upasam- padaæ. AcirÆpasampanno kho pan' Ãyasmà kassapo eko vÆpakaÂÂho appamatto ÃtÃpÅ pahitatto viharanto na cirass' eva yass' atthÃya kulaputtà sammadeva agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajanti, tad anuttaraæ brahmacariyapariyosÃnaæ diÂÂhe va dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja vihÃsi; KhÅïà jÃti vusitaæ brahmacariyaæ kataæ karaïÅyaæ nÃpa- raæ itthattÃyÃti abbha¤¤Ãsi. A¤¤ataro kho pan' Ãyasmà Kassapo arahataæ ahosi. Atha kho Ãyasmà Bakkulo aparena samayena apÃpura- ïaæ ÃdÃya vihÃrena vihÃraæ upasaækamitvà evam Ãha: Abhikkamath' Ãyasmanto, abhikkamath' Ãyasmanto; ajja me parinibbÃnaæ bhavissatÅti. Yam p' Ãyasmà Bakkulo apÃpuraïaæ ÃdÃya vihÃrena vihÃraæ upasaækamitvà evam Ãha: Abhikkamath' Ãyas- manto, abhikkamath' Ãyasmanto; ajja me parinibbÃnaæ bhavissatÅti, -- idam pi mayaæ Ãyasmato Bakkulassa acchari- yaæ abbhutaæ dhammaæ dhÃrema. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu; Sky vyÃpÃritÃ; Si sÃditÃ. 2 So Sky Si; Bu gadduh-. 3 Si harit. 4 Sky apassettÃ; Si apassenakaæ apasayitÃ; Bu apassenattÃ. 5 So Sky Bu (sÃïo ti sakileso): Si sÃraïo. >/ #<[page 128]># %<128 III. UPARIPA××ùSAõ.>% Atha kho Ãyasmà Bakkulo majjhe bhikkhusaæghassa nisinnako parinibbÃyi. Yam p' Ãyasmà Bakkulo majjhe bhikkhusaæghassa nisinnako parinibbÃyi, idam pi mayaæ Ãyasmato Bakkulassa acchariyaæ abbhutaæ dhammaæ dhÃremÃti. BAKKULASUTTAõ1 CATUTTHAõ. 125. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà RÃjagahe viharati VeÊuvane KalandakanivÃpe. Tena kho pana sama- yena Aciravato samaïuddeso Ara¤¤akuÂikÃyaæ viharati. Atha kho Jayaseno rÃjakumÃro jaÇghÃvihÃraæ anucaÇka- mamÃno anuvicaramÃno, yena Aciravato samaïuddeso ten' upasaækami, upasaækamitvà Aciravatena samaïuddesena saddhiæ sammodi, sammodanÅyaæ kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Jayaseno rÃjakumÃro Aciravataæ samaïuddesaæ etad avoca:-- Sutam me tam, bho Aggivessana: Idha bhikkhu appamatto ÃtÃpÅ pahitatto viharanto phuseyya cittassa ekaggatan ti. Evam etaæ, rÃjakumÃra; evam etaæ, rÃjakumÃra. Idha bhikkhu appamatto ÃtÃpÅ pahitatto viharanto phuseyya cittassa ekaggatan ti. SÃdhu me bhavaæ Aggivessano yÃthÃsutaæ yathÃpari- yattaæ dhammaæ desetÅti. Na kho te ahaæ. rÃjakumÃra, sakkomi yathÃsutaæ yathÃpariyattaæ dhammaæ desetuæ. Aha¤ carahi te, rÃjakumÃra, yathÃsutaæ yathÃpariyattaæ dhammaæ desey- yaæ; tva¤ ca me bhÃsitassa atthaæ na ÃjÃneyyÃsi. So mam' assa kilamatho, sà mam' assa vihesà ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu; Si Bakkulatheracchariyabbhutas-; Sky Bakkulatherassa acchariyabbhutasuttanto. >/ #<[page 129]># %< 3.5. DANTABHôMISUTTAõ (125.) 129>% Desetu maæ bhavaæ Aggivessano yathÃsutaæ yathÃ- pariyattaæ dhammaæ. Appeva nÃm' {ahaæ} bhoto Aggives- sanassa bhÃsitassa atthaæ ÃjÃneyyan ti. Deseyyaæ kho te ahaæ, rÃjakumÃra, yathÃsutaæ yathÃpariyattaæ dhammaæ. Sace me tvaæ bhÃsitassa atthaæ ÃjÃneyyÃsi, icc'\<*<1>*>/ etaæ kusalaæ; no ce me tvaæ bhÃsitassa atthaæ ÃjÃneyyÃsi, yathÃsake tiÂÂheyyÃsi; na maæ tattha uttariæ paÂipuccheyyÃsÅti. Desetu me bhavaæ Aggivessano yathÃsutaæ yathÃ- pariyattaæ dhammaæ. Sace ahaæ bhoto Aggivessanassa bhÃsitassa atthaæ ÃjÃnissÃmi, icc' etaæ kusalaæ; no ce ahaæ bhoto Aggivessanassa bhÃsitassa atthaæ ÃjÃnissÃmi, yathÃsake tiÂÂhissÃmi; nÃhaæ tattha bhavantaæ Aggives- sanaæ uttariæ paÂipucchissÃmÅti. Atha kho Aciravato samaïuddeso Jayasenassa rÃjaku- mÃrassa yathÃsutaæ yathÃpariyattaæ dhammaæ desesi. Evaæ vutte Jayaseno rÃjakumÃro Aciravataæ samaïud- desaæ etad avoca: AÂÂhÃnam etaæ, bho Aggivessana, anavakÃso yaæ bhikkhu appamatto ÃtÃpÅ pahitatto viharanto phuseyya cittassa ekaggatan ti. Atha kho Jayaseno rÃjaku- mÃro Aciravatassa samaïuddesassa aÂÂhÃna¤ ca anavakÃsa¤ ca pavedetvà uÂÂhÃy' Ãsanà pakkÃmi. Atha kho Aciravato samaïuddeso, acirapakkante Jaya- sene rÃjakumÃre, yena Bhagavà ten' upasaækami, upasaæ- kamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Aciravato samaïuddeso yÃvatako ahosi Jayasenena rÃjakumÃrena saddhiæ kathÃsallÃpo taæ sabbaæ Bhagavato Ãrocesi. Evaæ vutte Bhagavà Acira- vataæ samaïuddesaæ etad avoca:-- Taæ kut' ettha, Aggivessana, labbhÃ? Yan taæ nekkhammena ¤Ãtabbaæ, nekkhammena daÂÂhabbaæ, nekkhammena pattabbaæ, nekkhammena sacchikÃtabbaæ, taæ vata Jayaseno rÃjaku- mÃro kÃmamajjhe vasanto kÃme paribhu¤janto kÃmavitak- kehi khajjamÃno kÃmapariÊÃhena pari¬ayhamÃno kÃmapa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk here idh', and infra imetaæ. >/ #<[page 130]># %<130 III. UPARIPA××ùSAõ>% riyesanÃya ussukko ¤assati và dakkhati\<*<1>*>/ và sacchi và karissatÅti n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. SeyyathÃpi 'ssu, Aggi- vessana, dve hatthidammà và assadammà và godammà và sudantà suvinÅtÃ: dve hatthidammà và assadammà và godammà và adantà avinÅtÃ. Taæ kim ma¤¤asi, Aggives- sana? Ye te dve hatthidammà và assadammà và godammà và sudantà suvinÅtÃ, api nu te dantà dantakÃraïaæ gac- cheyyaæ, dantà va dantabhÆmiæ sampÃpuïeyyun ti? Evam, bhante. Ye pan' ete dve hatthidammà và assadammà và godammà và adantà avinÅtÃ, api nu te adantà va dantakÃ- raïaæ gaccheyyaæ, adantà va dantabhÆmiæ sampÃpuïey- yuæ, seyyathÃpi te dve hatthidammà và assadammà và godammà và sudantà suvinÅtà ti? No h' etaæ, bhante. Evam eva kho, Aggivessana, yan taæ nekkhammena ¤Ãtabbaæ nekkhammena daÂÂhabbaæ nekkhammena pattab- baæ nekkhammena sacchikÃtabbaæ, taæ vata Jayaseno rÃjakumÃro kÃmanajjhe vasanto kÃme paribhu¤janto kÃma- vitakkehi khajjamÃno kÃmapariÊÃhena pari¬ayhamÃno kÃma- pariyesanÃya ussukko ¤assati và dakkhati và sacchi và karissatÅti, n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. SeyyathÃpi, Aggivessana, gÃmassa và nigamassa và avidÆre mahà pabbato; tam enaæ dve sahÃyakà tamhà gÃmà và nighà mà và nikkhamitvà hatthavilaÇghakena\<*<2>*>/ yena so pabbato ten' upasaækameyyuæ, upasaækamitvà eko sahÃyako heÂÂhÃ- pabbatapÃde tiÂÂheyya eko sahÃyako uparipabbataæ Ãroheyya; tam enaæ heÂÂhÃpabbatapÃde Âhito sahÃyako uparipabbate Âhitaæ sahÃyakaæ evaæ vadeyya: Yaæ,\<*<3>*>/ samma, kiæ tvaæ passasi uparipabbate Âhito? So evaæ vadeyya: PassÃmi kho ahaæ, samma, uparipabbate Âhito ÃrÃmarÃmaïeyyakaæ vanarÃmaïeyyakaæ bhÆmirÃmaïeyyakaæ pokkharaïirÃma- ïeyyakan ti. So evaæ vadeyya: AÂÂhÃnaæ kho etaæ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si Sky here; Sky infra dakkhÅti. 2 So Sky Si; Bu hatthavilaÇgakenÃti hatthaæ gahetvÃ. 3 So Si; Sky vadeyyÃhaæ. >/ #<[page 131]># %< 3.5. DANTABHôMISUTTAõ (125.) 131>% samma, anavakÃso yaæ tvaæ uparipabbate Âhito passeyyÃsi ÃrÃmarÃmaïeyyakaæ vanarÃmaïeyyakaæ bhÆmirÃmaïey- yakaæ pokkharaïirÃmaïeyyakan ti. Tam enaæ uparipabbate Âhito sahÃyako heÂÂhÃpabbatapÃdaæ orohitvà taæ sahÃya- kaæ bÃhÃya gahetvà uparipabbataæ Ãropetvà muhuttaæ assÃsetvà evaæ vadeyya: Yaæ, samma, kiæ tvaæ passasi upa- ripabbate Âhito ti? So evaæ vadeyya: PassÃmi kho ahaæ, samma, uparipabbate Âhito ÃrÃmarÃmaïeyyakaæ vanarÃma- ïeyyakaæ bhÆmirÃmaïeyyakaæ pokkharaïirÃmaïeyyakan ti. So evaæ vadeyya: IdÃn' eva kho te, samma, bhÃsitaæ mayaæ evaæ ÃjÃnÃma: AÂÂhÃnaæ kho etaæ, samma, anavakÃso yaæ tvaæ uparipabbate Âhito passeyyÃsi ÃrÃm- arÃmaïeyyakaæ . . . pokkharaïirÃmaïeyyakan ti. IdÃn' eva ca pana te bhÃsitaæ mayaæ evaæ ÃjÃnÃma: PassÃmi kho ahaæ, samma, uparipabbate Âhito ÃrÃmarÃmaïeyyakaæ . . . pokkharaïirÃmaïeyyakan ti. So evaæ vadeyya: Tathà hi panÃhaæ, samma, iminà mahatà pabbatena ÃvaÂo\<*<1>*>/ daÂÂheyyaæ nÃddasan ti. Evam eva kho\<*<2>*>/ ato mahantatarena kho. Aggivessana, avijÃkhandhena Jayaseno rÃjakumÃro ÃvaÂo nivuÂo ovuÂo pariyonaddho. So vata yan taæ nekkhammena ¤Ãtabbaæ nekkhammena daÂÂhabbaæ nekkhammena pattabbaæ nek- khammena sacchikÃtabbaæ, taæ vata Jayaseno rÃjakumÃro kÃmanajjhe vasanto kÃme paribhu¤janto kÃmavitakkehi khajjamÃno kÃmapariÊÃhena pari¬ayhamÃno\<*<3>*>/ kÃmapariye- sanÃya ussukko ¤assati và dakkhati và sacchi và karissatÅti n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati\<*<4>*>/. Sace kho taæ, Aggivessana, Jayasenassa rÃjakumÃrassa ime dve upamà paÂibhÃseyyuæ, anacchariyaæ te Jayaseno rÃjakumÃro pasÅdeyya pasanno ca te passannÃkÃraæ kareyyÃti. Kuto pana maæ, bhante, Jayasenassa rÃjakumÃrassa imà dve upamà paÂibhÃsissanti anacchariyà pubbe assuta- pubbà seyyathÃpi Bhagavantan ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk Bu; Si ÃvuÂo; Sy ÃvÃÂo. 2 Sky omit these three words. 3 Si omits these two words. 4 So Sy; Sk Si vijjatÅti. >/ #<[page 132]># %<132 III. UPARIPA××ùSAõ.>% SeyyathÃpi, Aggivessana, rÃjà khattiyo muddhÃvasitto\<*<1>*>/ nÃgavanikaæ Ãmanteti: Tvaæ,\<*<2>*>/ samma nÃgavanika, ra¤¤o nÃgaæ abhiruhitvà nÃgavanaæ pavisitvà Ãra¤¤akaæ nÃgaæ atipassitvà ra¤¤o nÃgassa gÅvÃya\<*<3>*>/ upanibandhÃhÅti. Evaæ devÃti kho, Aggivessana, nÃgavaniko ra¤¤o khattiyassa muddhÃvasittassa paÂissutvà ra¤¤o nÃgaæ abhiruhitvà nÃgavanaæ pavisitvà Ãra¤¤akaæ nÃgaæ atipassitvà ra¤¤o nÃgassa gÅvÃya upanibandhati; tam enaæ ra¤¤o nÃgo abbhokÃsaæ nÅharati; ettÃvatà ca\<*<4>*>/ kho, Aggivessana, Ãra¤¤ako nÃgo abbhokÃsaæ gato hoti; etagedhÃ\<*<5>*>/ hi, Aggivessana, Ãra¤¤ako nÃgo\<*<6>*>/ yadidaæ nÃgavanaæ; tam enaæ nÃgavaniko ra¤¤o khattiyassa muddhÃvasittassa Ãroceti; AbbhokÃsagato kho, deva, Ãra¤¤ako nÃgo ti; tam enaæ rÃjà khattiyo muddhÃvasitto hatthidamakaæ Ãmanteti: Ehi tvaæ, samma hatthidamaka, Ãra¤¤akaæ nÃgaæ damayÃhi Ãra¤¤akÃna¤ c' eva sÅlÃnaæ abhinimma- danÃya Ãra¤¤akÃna¤ c' eva sarasaækappÃnaæ abhinimma- danÃya Ãra¤¤akÃna¤ c' eva darathakilamathapariÊÃhÃnaæ. abhinimmadanÃya gÃmante abhiramÃpanÃya manussa- kantesu sÅlesu samÃdapanÃyÃti. Evaæ devÃti kho, Aggivessana, hatthidamako ra¤¤o khattiyassa muddhÃva- sittassa paÂissutvà mahantaæ thambaæ paÂhaviyaæ nikhaïitvà Ãrä¤akassa nÃgassa gÅvÃya upanibandhati Ãra¤¤akÃna¤ c' eva sÅlÃnaæ abhinimmadanÃya Ãra¤¤akÃna¤ c' eva sarasaækappÃnaæ abhinimmadanÃya Ãra¤¤akÃna¤ c' eva darathakilamathapariÊÃhÃnaæ abhinimmadanÃya gÃmante abhiramÃpanÃya manussakantesu sÅlesu samÃda- panÃya; tam enaæ hatthidamako yà sà vÃcà nelà kaïïasukhà pemanÅyà hadayaÇgamà porÅ bahujanakantà bahujana- manÃpà tathÃrÆpÃhi vÃcÃhi samudÃcarati. Yato kho, Aggivessana, Ãra¤¤ako nÃgo hatthidamakassa yà sà vÃcà nela kaïïasukhà pemanÅyà hadayaÇgamà porÅ bahujanakantà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si m--ito. 2 Si ehi tvaæ. 3 Si givÃyaæ. 4 Si omits ca 5 So Sky Bu (etagedhà ti etasmiæ pavatte gedhÃ); Si ettha gedhÃ. 6 SÅ Ãr--à nÃgÃ. >/ #<[page 133]># %< 3.5. DANTABHôMISUTTAõ (125.) 133>% bahujanamanÃpà tathÃrÆpÃhi vÃcÃhi samudÃcariyamÃno sussusati sotaæ odahati a¤¤Ã cittaæ upaÂÂhapeti, tam enaæ hatthidamako uttariæ tiïaghÃsodakaæ anuppavecchati. Yato kho, Aggivessana, Ãra¤¤ako nÃgo hatthidamakassa tiïaghÃsodakaæ paÂigaïhÃti, tattha hatthidamakassa evaæ hoti: JÅvissati kho dÃni ra¤¤o\<*<1>*>/ nÃgo ti; tam enaæ hatthida- mako uttariæ kÃraïaæ karoti\<*<2>*>/: ùdissa bho, nikkhipa\<*<3>*>/ bho ti. Yato kho, Aggivessana, ra¤¤o nÃgo hatthidamakassa ÃdÃnanikkhepe\<*<4>*>/ vacanakaro hoti ovÃdapaÂikaroti, tam enaæ hatthidamako uttariæ kÃraïaæ karoti: Abhikkama bho, paÂikkama bho ti. Yato kho, Aggivessana, ra¤¤o nÃgo hatthidamakassa abhikkamapaÂikkame vacanakaro hoti ovÃdapaÂikaroti, tam enaæ hatthidamako uttariæ kÃraïaæ karoti: UÂÂhaha bho, nisÅda\<*<5>*>/ bho ti. Yato kho, Aggivessana, ra¤¤o nÃgo hatthidamakassa uÂÂhÃnanisajjÃya\<*<6>*>/ vacanakaro hoti ovÃdapaÂikaroti, tam enaæ hatthidamako uttariæ Ãnejjaæ\<*<7>*>/ nÃma kÃraïaæ karoti. Mahantassa phalakaæ soï¬Ãya upanibandhati, tomarahattho ca\<*<8>*>/ puriso upari gÅvÃya nisinno hoti, samantato ca tomarahatthà purisà parivÃretvà Âhità honti, hatthidamako ca dÅghatomarayaÂÂhiæ gahetvà purato Âhito hoti. So ÃnejjakÃraïaæ kÃriyamÃno n' eva purime pÃde copeti\<*<9>*>/ na pacchime pÃde copeti\<*<10>*>/ na purimaæ kÃyaæ copeti na pacchimaæ kÃyaæ copeti na sÅsaæ copeti na kaïïaæ copeti na dante copeti na naÇguÂÂhaæ copeti na soï¬aæ copeti. So hoti ra¤¤o nÃgo khamo sattippahÃrÃnaæ asippahÃrÃnaæ usuppahÃrÃnaæ parasattuppahÃrÃnaæ\<*<11>*>/ bheripaïava\<*<12>*>/ -- saÇkhatinava\<*<13>*>/ -- ninnÃdasaddÃnaæ sabba- vaÇkadosanihitaninnÅtakasÃvo\<*<14>*>/ rÃjÃraho rÃjabhoggo ra¤¤o aÇgan t' eva saækhaæ gacchati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si Ãra¤¤ako here, but not infra. 2 Si kÃreti. 3 So Si; Sky abhikkama bho paÂikkama bho ti. 4 So Si; Sky adÃnanikkhape. 5 Si nipajja. 6 Si u--nipajjÃya. 7 So Sky; Si Ãne¤jaæ. Cf. supra p. 112. 8 Sky omit ca. 9 So Si; Sky dhopeti usually. 10 Sky omit these four words. 11 So Si; Sky omit this word. 12 Si bheripaï¬ava; Sky Bu--païava--. 13 So Sky; Si saÇkhadindima--. 14 Si--ninnita--. >/ #<[page 134]># %<134 III. UPARIPA××ùSAõ.>% Evam eva kho, Aggivessana, idha TathÃgato loke uppajjati arahaæ sammÃsambuddho . . . (&c., as Vol. I. p. 179, lines 2-20) . . . agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajati. EttÃvatà kho, Aggivessana, ariyasÃvako abbhokÃsagato hoti. Etagedhà hi, Aggivessana, devamanussà yadidaæ pa¤ca kÃmaguïÃ. Tam enaæ TathÃgato uttariæ vineti: Ehi tvaæ, bhikkhu, sÅlavà hoti, pÃtimokkhasaævarasaævuto viharÃhi ÃcÃragocarasampanno, aïumattesu vajjesu bhaya- dassÃvÅ samÃdÃya sikkhÃhi\<*<1>*>/ sikkhÃpadesÆti. Yato kho, Aggivessana, ariyasÃvako sÅlavà hoti, pÃtimokkhasaæva- rasaævuto viharati ÃcÃragocarasampanno, aïumattesu vajjesu bhayadassÃvÅ samÃdÃya sikkhati sikkhÃpadesu, tam enaæ TathÃgato uttariæ vineti: Ehi tvaæ, bhik- khu, indriyesu guttadvÃro hohi. Cakkhunà rÆpa, dis- vÃna mà nimittaggÃhÅ\<*<2>*>/ mà 'nubya¤janaggÃhÅ, yatvÃdhi- karaïam enaæ cakkhundriyaæ asaævutaæ viharantaæ abhijjhÃdomanassà pÃpakà akusalà dhammà anvÃssavey- yaæ, tassa saævarÃya paÂipajja rakkha cakkhundriyaæ cakkhundriye saævaraæ Ãpajja.\<*<3>*>/ Sotena saddaæ sutvà ghÃnena gandhaæ ghÃyitvà jivhÃya rasaæ sÃyitvà kÃyena phoÂÂhabbaæ phusitvà manasà dhammaæ vi¤¤Ãya mà nimittaggÃhÅ mà 'nubya¤janaggÃhÅ yatvÃdhikaraïam enaæ manindriyaæ asaævutaæ viharantaæ abhijjhÃdomanassà pÃpakà akusalà dhammà anvÃssaveyyaæ tassa saævarÃya paÂipajja rakkha manindriyaæ manindriye saævaraæ ÃpajjÃ- ti.\<*<4>*>/ Yato kho. Aggivessana, ariyasÃvako indriyesu guttad- vÃro hoti, tam enaæ TathÃgato uttariæ vineti: Ehi tvaæ, bhikkhu, bhojane matta¤¤Æ hohi paÂisaÇkhà yoniso ÃhÃraæ ÃhÃreyyÃsi n' eva davÃya na madÃya na maï¬anÃya na vibhÆsanÃya, yÃvad eva imassa kÃyassa Âhitiyà yÃpanÃya,. vihiæsÆparatiyà brahmacariyÃnuggahÃya: Iti purÃïa¤ ca vedanaæ paÂihaÇkhÃmi nava¤ ca vedanaæ na-v-uppÃdessÃmi, yatrà ca me bhavissati anavajjatà ca phÃsuvihÃro cati. Yato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si sikkhassu. 2 Si here inserts pe and omits to So ime pa¤ca nÅvaraïe on page 136. 3 Sky add ti. 4 Sky Ãpajja. >/ #<[page 135]># %< 3.5. DANTABHôMISUTTAõ (125.) 135>% kho, Aggivessana, ariyasÃvako bhojane matta¤¤Æ hoti, tam enaæ TathÃgato uttariæ vineti: Ehi tvaæ, bhikkhu, jÃga- riyaæ anuyutto viharÃhi, divasaæ caÇkamena nisajjÃya Ãva- raïÅyehi dhammehi cittaæ parisodhehi, rattiyà paÂhamaæ yÃmaæ caÇkamena nisajjÃya ÃvaraïÅyehi dhammehi cittaæ parisodhehi, rattiyà majjhimaæ yÃmaæ dakkhiïena passena sÅhaseyyaæ kappeyyÃsi pÃde pÃdaæ accÃdhÃya sato sampa- jÃno uÂÂhÃnasa¤¤aæ manasikaritvÃ, rattiyà pacchimaæ yÃmaæ paccuÂÂhÃya caÇkamena nisajjÃya ÃvaraïÅyehi dhammehi cittaæ parisodhehÅti. Yato kho, Aggivessana, ariyasÃvako jÃgariyaæ anuyutto hoti, tam enaæ TathÃgato uttariæ vineti: Ehi tvaæ, bhikkhu, satisampaja¤¤ena sa- mannÃgato hohi, abhikkante paÂikkante sampajÃnakÃrÅ Ãlokite vilokite sampajÃnakÃrÅ sammi¤jite pasÃrite sampajÃ- nakÃrÅ saæghÃÂipattacÅvaradhÃrane sampajÃnakÃrÅ asite pÅte khÃyite sampajÃnakÃrÅ uccÃrapassÃvakamme sampajÃnakÃrÅ gate Âhite nisinne sutte jÃgarite bhÃsite tuïhÅbhÃve sampa- jÃnakÃrÅ hohÅti.\<*<1>*>/ Yato kho, Aggivessana, ariyasÃvako sati- sampaja¤¤ena samannÃgato hoti, tam enaæ TathÃgato uttariæ vineti: Ehi tvaæ, bhikkhu vivittaæ senÃsanaæ bhaja ara¤¤aæ rukkhamÆlaæ pabbataæ kandaraæ giriguhaæ susÃnaæ vanapatthaæ abbhokÃsaæ palÃlapu¤jan ti. So vivittaæ senÃsanaæ bhajati ara¤¤aæ rukkhamulaæ pabba- taæ kandaraæ giriguhaæ susÃnaæ vanapatthaæ abbhokÃsaæ palÃlapu¤jaæ; so pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂikkanto nisÅ- dati pallaÇkaæ abhujitvà ujaæ kÃyaæ païidhÃya parimu- khaæ satiæ upaÂÂhapetvÃ; so abhijjhaæ loke pahÃya viga- tÃbhijjhena cetasà viharati abhijjhÃya cittam parisodheti byÃpÃdapadosam pahÃya abyÃpannacitto viharati sabbapÃ- ïabhÆtahitÃnukampÅ byÃpÃdapadosà cittaæ parisodheti, thÅnamiddhaæ pahÃya vigatathÅnamiddho viharati Ãloka- sa¤¤Å sato sampajÃno thÅnamiddhà cittaæ parisodheti uddhaccakukkuccaæ pahÃya anuddhato viharati ajjhattaæ vÆpasantacitto uddhaccakukkuccà cittaæ parisodheti, vici- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk hoti; Sy hohi. >/ #<[page 136]># %<136 III. UPARIPA××ùSAõ.>% kiccham pahÃya tiïïavicikiccho viharati akathaækathÅ kusalesu dhammesu vicikicchÃya cittaæ parisodheti. So ime pa¤ca nÅvaraïe pahÃya cetaso upakkilese pa¤¤Ãya dubba- lÅkaraïe kÃye kÃyÃnupassÅ viharati ÃtÃpÅ sampajÃno satimÃ, vineyya loke abhijjhÃdomanassaæ; vedanÃsu --pe--; citte dhammesu dhammÃnupassÅ viharati ÃtÃpi sampajÃno satimÃ, vineyya loke abhijjhÃdomanassaæ. SeyyathÃpi, Aggivessana, hatthidamako mahantaæ thambhaæ paÂhaviyaæ nikhaïitvà Ãrä¤akassa nÃgassa gÅvÃya upanibandhati Ãra¤¤akÃna¤ c' eva sÅlÃnaæ abhi- nimmadanÃya Ãra¤¤akÃna¤ c' eva saækappÃnaæ abhinim- madanÃya Ãra¤¤akÃna¤ c' eva darathakilamathapariÊÃhÃmaæ abhinimmadanÃya gÃmante abhiramÃpanÃya manussakantesu sÅlesu samÃdapanÃya, -- evam eva kho, Aggivessana, ariyasÃ- vakassa ime cattÃro satipaÂÂhÃna cetaso upanibandhanà honti gehasittÃna¤ c' eva sÅlÃnaæ abhinimmadanÃya gehasi- tÃna¤ c' eva saækappÃnaæ abhinimmadanÃya gehasitÃna¤ c' eva darathakilamathapariÊÃhÃnaæ abhinimmadanÃya ¤Ã- yassa adhigamÃya nibbÃnassa sacchikiriyÃya. Tam enaæ TathÃgato uttarim vineti: Ehi tvaæ, bhikkhu, kÃye kÃyÃnupassÅ viharÃhi mà cà kÃyÆpa- saæhitaæ vitakkam vitakkesi, vedanÃsu vedaïÃnupassÅ viharÃhi mà ca vedanÆpasaæhitaæ vitakkaæ vitakkesi, citte cittÃnupassÅ viharÃhi mà ca cittÆpasaæhitaæ vitakkaæ vitakkesi, dhammesu dhammÃnupassÅ viharÃhi mà ca dhammÆpasaæhitaæ vitakkam vitakkesÅti. So vitakkavi- cÃrÃnaæ vÆpasamà ajjhattaæ sampasÃdanaæ cetaso ekodi- bhÃvaæ avitakkaæ avicÃraæ samÃdhijaæ pÅtisukhaæ duti- yajjhÃnaæ, tatiyajjhÃnaæ upasampajja viharati. So evaæ samÃhite citte . . . (&c. as Vol. I. p. 347,1.24 to p. 348, l. 34.) . . . nÃparaæ itthattÃyÃti pajÃnÃti. So\<*<1>*>/ bhikkhu khamo sÅtassa uïhassa jighacchÃya pipÃ- sÃya ¬aæsamakasavÃtÃtapasiriæsapasamphassÃnaæ duruttÃ- naæ durÃgatÃnaæ vacanapathÃnaæ upapannÃnaæ sÃrÅrikÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky omit. >/ #<[page 137]># %< 3.5. DANTABHôMISUTTAõ (125.) 137>% naæ vedanÃnaæ dukkhÃnaæ tippÃnaæ kharÃnam\<*<1>*>/ kaÂukÃ- naæ asÃtÃnaæ amanÃpÃnaæ pÃïaharÃnaæ adhivÃsakajÃtiko2 hoti sabbarÃgadosamohanihitaninnÅtakasÃvo\<*<3>*>/ Ãhuneyyo pÃ- huneyyo\<*<4>*>/ dakkhiïeyyo a¤jalikaraïÅyo anuttaraæ pu¤¤ak- khettaæ lokassÃti. Mahallako ce pi, Aggivessana, ra¤¤o nÃgo adanto avinÅto kÃlaæ karoti, Adantamaraïaæ mahallako ra¤¤o nÃgo5 kÃlakato tveva\<*<6>*>/ saÇkhaæ gacchati; majjhimo ce pi, Aggi- vessana, ra¤¤o nÃgo; daharo ce pi, Aggivessana, ra¤¤o nÃgo adanto avinÅto kÃlaæ karoti, Adantamaraïaæ daharo ra¤¤o nÃgo kÃlakato tveva saÇkhaæ gacchati. -- Evam eva kho, Aggivessana, thero ce pi bhikkhu akhÅïÃsavo kÃlaæ karoti, Adantamaraïaæ thero bhikkhu kÃlakato tveva saÇkhaæ gacchati; majjhimo ce pi, Aggivessana, bhikkhu; navo ce pi, Aggivessana, bhikkhu akhÅïÃsavo kÃlaæ karoti, Adanta- maraïaæ navo bhikkhu kÃlakato tveva saÇkhaæ gacchati. Mahallako ce pi, Aggivessana, ra¤¤o nÃgo sudanto suvinÅto kÃlaæ karoti, Dantamaraïaæ mahallako ra¤¤o nÃgo kÃlakato tveva saÇkhaæ gacchati; majjhimo ce pi, Aggivessana, ra¤¤o nÃgo; daharo ce pi, Aggivesanna, ra¤¤o nÃgo sudanto suvinÅto kÃlaæ karoti, Dantamaraïaæ daharo ra¤¤o nÃgo kÃlakato tveva saÇkhaæ gacchati. -- Evam eva kho, Aggi- vessana, thero ce pi bhikkhu khÅïÃsavo kÃlaæ karoti, Dantamaraïaæ thero bhikkhu kÃlakato tveva saÇkhaæ gacchati; majjhimo ce pi, Aggivessana, bhikkhu; navo ce pi, Aggivessana, bhikkhu khÅïÃsavo kÃlaæ karoti, Danta- maraïaæ navo bhikkhu kÃlakato tveva saÇkhaæ gacchatÅti. Idam avoca BhagavÃ. Attamano Aciravato sama- ïuddeso Bhagavato bhÃsitaæ abhinandÅti. DANTABHôMISUTTAõ PA¥CAMAõ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits. 2 So Sky; Si adhivÃsikaj. 3 Sky SabbarÃgadosamohÃni. 4 Si Ãhuïeyyo pÃhuïeyyo. 5 Si, unlike Sky and Bu, adds mato. 6 Si and (infra) Sky t' eva. >/ #<[page 138]># %<138 III. UPARIPA××ùSAõ.>% 126. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà RÃjagahe viharati VeÊuvane KalandakanivÃpe. Atha kho Ãyasmà BhÆmijo pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaraæ ÃdÃya yena Jayasenassa rÃjakumÃrassa nivesanaæ ten' upasaæ- kami, upasaækamitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi. Atha kho Jayaseno rÃjakumÃro yen' Ãyasmà BhÆmijo ten' upasaæ- kami, upasaækamitvà Ãyasmatà BhÆmijena saddhiæ sam- modi sammodanÅyaæ kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Jayaseno rÃjakumÃro Ãyasmantaæ BhÆmijaæ etad avoca:-- Santi, bho BhÆmija, eke samaïabrÃhmaïà evaævÃdino evaæ- diÂÂhino: ùsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaæ carati,\<*<1>*>/ abhabbo phalassa adhigamÃya; anÃsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaæ carati, abhabbo phalassa adhigamÃya; Ãsa¤ ca\<*<2>*>/ anÃsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaæ carati, abhabbo phalassa adhiga- mÃya; n' ev' Ãsaæ nÃnÃsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaæ carati, abhabbo phalassa adhigamÃyÃti. Idha bhoto BhÆmi- jassa satthà kiævÃdÅ\<*<3>*>/ kimakkhÃyÅ ti? Na kho me taæ, rÃjakumÃra, Bhagavato sammukhà sutaæ sammukhà paÂiggahÅtaæ. èhÃna¤ ca kho etaæ vijjati yaæ Bhagavà evaæ vyÃkareyya:-- ùsa¤ ce pi karitvà ayoniso brahmacariyaæ carati, abhabbo phalassa adhiga- mÃya; anasa¤ ce pi karitvà ayoniso brahmacariyaæ carati, abhabbo phalassa adhigamÃya; Ãsa¤ ca\<*<4>*>/ anÃsa¤ ce pi karitvà ayoniso brahmacariyaæ carati, abhabbo phalassa adhigamÃya; n' ev' Ãsaæ nÃnÃsa¤ ce pi karitvà ayoniso brahmacariyaæ carati, abhabbo phalassa adhigamÃya. ùsa¤ ce pi karitvà yoniso brahmacariyaæ carati, bhabbo phalassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si caranti abhabbà throughout. 2 So Si throughout, and Sky sts; Sky generally Ãsa¤ ce pi anÃsa¤ ce pi. Bu Ãsa¤ ca anÃsa¤ cÃti kÃlena Ãsaæ kÃlena anÃsaæ. 3 Si adds Kiæditthi here and evaædiÂÂhi infra. 4 Sky Si add pi here and infra. >/ #<[page 139]># %< 3.6. BHôMIJASUTTAõ (126.) 139>% adhigamÃya; anÃsa¤ ce pi karitvà yoniso brahmacariyaæ carati, bhabbo phalassa adhigamÃya; Ãsa¤\<*<1>*>/ ca anÃsa¤ ce pi karitvà yoniso brahmacariyaæ carati, bhabbo phalassa adhi- gamÃya; n' ev' Ãsaæ nÃnÃsa¤ ce pi karitvà yoniso brah- macariyaæ carati, bhabbo phalassa adhigamÃyÃti. Na kho me taæ, rÃjakumÃra, Bhagavato sammukhà sutaæ sam- mukhà paÂigghÅtaæ, ÂhÃna¤ ca kho etaæ vijjati yaæ Bhagavà evaæ vyÃkareyyÃti. Sace kho bhoto BhÆmijassa satthà evaævÃdÅ evamak- khÃyÅ, addhà bhoto BhÆmijassa satthà sabbesaæ yeva puthusamaïabrÃhmaïÃnaæ muddhÃnaæ\<*<2>*>/ ma¤¤e Ãhacca tiÂÂhatÅti. Atha kho Jayaseno rÃjakumÃro Ãyasmantaæ BhÆmijaæ saken' eva thÃlipÃkena parivisi. Atha kho Ãyasmà BhÆmijo pacchÃbhattaæ piï¬apÃta- paÂikkanto yena Bhagavà ten' upasaækami, upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà BhÆmijo Bhagavantaæ etad avoca:-- IdhÃhaæ, bhante, pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅ- varaæ ÃdÃya yena Jayasenassa rÃjakumÃrassa nivesanaæ ten' upasaækamiæ upasaækamitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdiæ. Atha kho, bhante, Jayaseno rÃjakumÃro yenÃhaæ ten' upasaækami upasaækamitvà mama\<*<3>*>/ saddhiæ sammodi sammodanÅyaæ kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho, bhante, Jayaseno rÃja- kumÃro maæ etad avoca: Santi, bho BhÆmija, eke . . . satthà kiævÃdÅ kimakkhÃyÅ ti? Evaæ vutte ahaæ, bhante, Jayasenaæ rÃjakumÃraæ etad avoca: Na kho me taæ, rÃjakumÃra, Bhagavato sammukhà . . . ma¤¤e Ãhacca tiÂÂha- tÅti. Kacci,\<*<4>*>/ bhante, evaæ puÂÂho evaæ vyÃkaramÃno vuttavÃdÅ c' eva Bhagavato homi, na ca Bhagavantam abhÆtena abbhÃcikkhÃmi dhammassa cÃnudhammaæ vyÃka- romi na ca koci sahadhammiko vÃdÃnuvÃdo\<*<5>*>/ gÃrayhaæ ÂhÃnaæ ÃgacchatÅti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si so Ãsa¤. 2 So Si; Sky buddhÃnaæ. 3 So Sky; Si mayÃ. 4 Si kaccÃhaæ. 5 Sky vÃdÃnuvÃto. Cf. vol. ii. p. 127. >/ #<[page 140]># %<140 III. UPARIPA××ùSAõ.>% Taggha tvaæ, BhÆmija, evaæ puÂÂho evaæ vyÃkara- mÃno vuttavÃdÅ c' eva Bhagavato\<*<1>*>/ hosi na ca maæ abhÆtena abbhÃcikkhasi dhammassa cÃnudhammaæ vyÃkarosi na ca koci sahadhammiko vÃdÃnuvÃdo gÃrayhaæ ÂhÃnaæ Ãgac- chati. Ye hi keci, BhÆmija, samaïà và brÃhmaïà và micchÃditthino micchÃsaækappà micchÃvÃcà micchÃkam- mantà micchÃ-ÃjÅvà micchÃvÃyÃmà micchÃsatÅ\<*<2>*>/ micchÃ- samÃdhino,\<*<3>*>/ te\<*<4>*>/ Ãsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaæ caranti, abhabbà phalassa adhigamÃya; anÃsava¤ ce pi karitvà brahmacariyaæ caranti, abhabbà phalassa adhigamÃya; Ãsa¤ ca anÃsa¤ ce pi . . . adhigamÃya; n' ev' Ãsaæ nÃnÃsa¤ ce pi . . . adhigamÃya. Taæ kissa hetu? Ayoni h' esÃ,\<*<5>*>/ BhÆmija, phalassa adhigamÃya. SeyyathÃpi, BhÆmija, puriso telatthiko telagavesÅ tela- pariyesana¤ caramÃno vÃlikaæ doïiyà Ãkiritvà udakena paripphosakaæ paripphosakaæ pÅÊeyya; Ãsa¤ ce pi karitvà vÃlikaæ doïiyà Ãkiritvà udakena paripphosakaæ parippho- sakaæ pÅÊeyya, abhabbo telassa adhigamÃya; anÃsa¤ ce karitvà vÃlikaæ doïiyà Ãkiritvà udakena paripphosakaæ paripphosakaæ pÅÊeyya, abhabbo telassa adhigamÃya; Ãsa¤ ca anÃsa¤ ce pi karitvà vÃlikaæ doïiyà udakena parippho- sakaæ paripphosakaæ pÅÊeyya, abhabbo telassa adhigamÃya; n' ev' Ãsaæ nÃnÃsa¤ ce pi karitvà vÃlikaæ doïiyà Ãkiritvà udakena paripphosakaæ paripphosakaæ pÅÊeyya, abhabbo telassa adhigamÃya. Taæ kissa hetu? Ayoni h' esÃ\<*<6>*>/ BhÆmija, telassa, adhigamÃya. -- Evam eva kho, BhÆmija, ye hi keci samaïà và brÃhmaïà va micchÃdiÂÂhÅ micchÃ- saækappà . . . micchÃsamÃdhino, te Ãsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaæ caranti. abhabbà phalassa adhigamÃya; anÃsa¤ ce pi . . . adhigamÃya; Ãsa¤ ca anÃsa¤ ce pi . . . adhigamÃya; n' ev' Ãsaæ nÃnÃsa¤ ce pi . . . adhigamÃya. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si me 2 So Si; Sky m--i, and supra micchÃdiÂÂhi. 3 So Si; Sky m--dhi. 4 Sky add ce. 5 Si throughout and Sky sts. ayoniso; Si omits hesÃ. Cf. Childers sub voce yoniso. 6 Si omits. >/ #<[page 141]># %< 3.6. BHôMIJASUTTAõ (I26.) 141>% Taæ kissa hetu? Ayoni h' esÃ, BhÆmija, phalassa adhiga- mÃya. SeyyathÃpi, BhÆmija, puriso khÅratthiko khÅragavesÅ khÅrapariyesana¤ caramÃno gÃviæ taruïavacchaæ visÃïato Ãvi¤jeyya; Ãsa¤ ce pi karitvà gÃviæ taruïavacchaæ visÃïato Ãvi¤jeyya, abhabbo khÅrassa adhigamÃya; anÃsa¤ ce pi karitvà --pe-- n' ev' Ãsaæ nÃnÃsa¤ ce pi karitvà gÃviæ taruïavacchaæ visÃïato Ãvi¤jeyya, abhabbo khÅrassa adhigamÃya. Taæ kissa hetu? Ayoni h' esÃ, BhÆmija, khÅrassa adhigamÃya. -- Evam eva kho, BhÆmija, ye hi keci samaïà và brÃhmaïà và micchÃdiÂÂhÅ --pe-- micchÃsamÃ- dhino, te Ãsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaæ caranti, abhabbà phalassa adhigamÃya; anÃsa¤ ce pi karitvÃ; Ãsa¤ ca anÃsa¤ ce pi karitvÃ; n' ev' Ãsaæ nÃnÃsa¤ ce pi karitvà brahma- cariyaæ caranti, abhabbà phalassa adhigamÃya. Taæ kissa hetu? Ayoni h' esÃ, BhÆmija, phalassa adhigamÃya. SeyyathÃpi, BhÆmija, puriso nonitatthiko\<*<1>*>/ nonÅtagavesÅ nonÅtapariyesana¤ caramÃno udakaæ kalase Ãsi¤citvà mat- thena Ãvi¤jeyya, Ãsa¤ ce pi karitvà udakaæ kalase Ãsi¤citvà matthena Ãvi¤jeyya, abhabbo nonÅtassa adhigamÃya; anÃsa¤ ce pi karitvÃ; Ãsa¤ ca anÃsa¤ ce pi karitvÃ; n' ev' Ãsaæ nÃnÃsa¤ ce pi karitvà udakaæ kalase Ãsi¤citvà matthena Ãvi¤jeyya, abhabbo nonÅtassa adhigamÃya. Taæ kissa hetu? Ayoni h' esÃ, BhÆmija,\<*<2>*>/ nonÅtassa adhigamÃya. -- Evam eva kho, BhÆmija, ye hi keci samaïà và brÃhmaïà và micchÃdiÂÂhÅ --pe-- micchÃsamÃdhino, te Ãsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaæ caranti, abhabbà phalassa adhiga- mÃya; anÃsa¤ ce pi karitvÃ; Ãsa¤ ca anÃsa¤ ce pi karitvÃ; n' ev' Ãsaæ nÃnÃsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaæ caranti, abhabbà phalassa adhigamÃya. Taæ kissa hetu? Ayoni h' esÃ, BhÆmija, phalassa adhigamÃya. SeyyathÃpi, BhÆmija, puriso aggitthiko aggigavesÅ aggipariyesana¤ caramÃno allaæ kaÂÂhaæ sasnehaæ uttarÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si navanÅtatthiko, &c. 2 Si here, and in next passage, bho BhÆmija. >/ #<[page 142]># %<142 III. UPARIPA××ùSAõ.>% raïiæ ÃdÃya abhimattheyya, Ãsa¤ ce pi karitvà allaæ kaÂÂhaæ sasnehaæ uttarÃraïiæ ÃdÃya abhimattheyya, abhabbo aggissa adhigamÃya; anÃsa¤ ce pi karitvÃ; Ãsa¤ ca anÃsa¤ ce pi karitvÃ; n' ev' Ãsaæ nÃnÃsa¤ ce pi karitvà allaæ kaÂÂhaæ sasnehaæ uttarÃraïiæ ÃdÃya abhimattheyya, abhabbo aggissa adhigamÃya. Taæ kissa hetu? Ayoni hi esÃ, BhÆmija, aggissa adhigamÃya. -- Evam eva kho, BhÆmija, ye hi keci samaïà và brÃhmaïà và micchÃdiÂÂhÅ --pe-- micchÃsamÃdhino, te Ãsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaæ caranti, abhabbà phalassa adhigamÃya; anÃsa¤ ce pi karitvÃ; Ãsa¤ ca anÃsa¤ ce pi karitvÃ; n' ev' Ãsa¤ ca nÃnÃsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaæ caranti, abhabbà phalassa adhigamÃya. Taæ kissa hetu? Ayoni h' esÃ, BhÆmija, phalassa adhigamÃya. Ye hi\<*<1>*>/ keci, BhÆmija, samaïà và brÃhmaïà và sammÃ- diÂÂhÅ sammÃsaækappà sammÃvÃcà sammÃkammantà sam- mÃ-ÃjÅvà sammÃvÃyÃmà sammÃsatÅ sammÃsamÃdhino, te Ãsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaæ caranti, bhabbà phalassa adhigamÃya; anÃsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaæ caranti, bhabbà phalassa adhigamÃya; Ãsa¤ ca anÃsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaæ caranti, bhabbà phalassa adhigamÃya; n' ev' Ãsaæ nÃnÃsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaæ caranti, bhabbà phalassa adhigamÃya. Taæ kissa hetu? Yoni h' esÃ, BhÆmija, phalassa adhigamÃya. SeyyathÃpi, BhÆmija, puriso telatthiko telagavesÅ tela- pariyesana¤ caramÃno tilapiÂÂhiæ doïiyà Ãkiritvà udakena paripphosakaæ paripphosakaæ pÅÊeyya, Ãsa¤ ce pi karitvà tilapiÂÂhiæ Ãkiritvà udakena paripphosakaæ paripphosakaæ pÅÊeyyÃ, bhabbo telassa adhigamÃya; anÃsa¤ ce pi karitvÃ; Ãsa¤ ca anÃsa¤ ce pi karitvÃ; n' ev' Ãsaæ nÃnÃsa¤ ce pi . . . telassa adhigamÃya. Taæ kissa hetu? Yoni h' esÃ, BhÆmija, telassa adhigamÃya. -- Evam eva kho, BhÆmija, ye hi keci samaïà và brÃhmaïà và sammÃdiÂÂhÅ --pe-- sammÃ- samÃdhino, te Ãsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaæ caranti, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si Ye ca kho. >/ #<[page 143]># %< 3.6. BHôMIJASUTTAõ (126.) 143>% bhabbà phalassa adhigamÃya; anÃsa¤ ce pi karitvÃ; Ãsa¤ ca anÃsa¤ ce pi karitvÃ; n' ev' Ãsaæ nÃnÃsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaæ caranti, bhabbà phalassa adhigamÃya. Taæ kissa hetu? Yoni h' esÃ, BhÆmija, phalassa adhigamÃya. SeyyathÃpi, BhÆmija, puriso khÅratthiko khÅragavesÅ khÅrapariyesana¤ caramÃno gÃviæ taruïavacchaæ thanato Ãvi¤jeyya, Ãsa¤ ce karitvà gÃviæ taruïavacchaæ thanato Ãvi¤jeyya, bhabbo khÅrassa adhigamÃya; anÃsa¤ ce pi karitvÃ; Ãsa¤ ca anÃsa¤ ce pi karitvÃ; n' ev' Ãsaæ nÃnÃsa¤ ce pi karitvà . . . khÅrassa adhigamÃya. Taæ kissa hetu? Yoni h' esa, BhÆmija, khÅrassa adhigamÃya. -- Evam eva kho, BhÆmija, ye hi keci samaïà và brÃhmaïà và sammÃdiÂÂhÅ -- pe -- sammÃsamÃdhino, te Ãsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaæ caranti, bhabbà phalassa adhigamÃya; anÃsa¤ ce pi karitvÃ; Ãsa¤ ca anÃsa¤ ce pi karitvÃ; n' ev' Ãsaæ nÃnÃsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaæ caranti, bhabbà phalassa adhigamÃya. Taæ kissa hetu? Yoni h' esa, BhÆmija, phalassa adhigamÃya. SeyyathÃpi, BhÆmija, puriso nonÅtatthiko nonÅtagavesÅ nonÅtapariyesana¤ caramÃno dadhiæ kalase Ãsi¤citvà mat- thena Ãvi¤jeyya, Ãsa¤ ce pi karitvà dadhiæ kalase Ãsi¤citvà matthena Ãvi¤jeyya, bhabbo nonÅtassa adhigamÃya; anÃsa¤ ce pi karitvÃ; Ãsa¤ ca anÃsa¤ ce pi karitvÃ; n' ev' Ãsaæ nÃnÃsa¤ ce pi karitvà dadhiæ kalase Ãsi¤citvà matthena Ãvi¤jeyya, bhabbo nonÅtassa adhigamÃya. Taæ kissa hetu? Yoni h' esÃ, BhÆmija, nonÅtassa adhigamÃya. -- Evam eva kho, BhÆmija, ye hi keci samaïà và brÃhmaïà và sammÃdiÂÂhÅ -- pe -- sammÃsamÃdhino, te Ãsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaæ caranti, bhabbà phalassa adhigamÃya; Ãsa¤ ca anÃsa¤ ce pi karitvÃ; n' ev' Ãsaæ nÃnÃsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaæ caranti, bhabbà phalassa adhigamÃya. Taæ kissa hetu? Yoni h' esÃ, BhÆmija, phalassa adhigamÃya. SeyyathÃpi, BhÆmija, puriso aggitthiko aggigavesÅ aggipariyesana¤ caramÃno sukkhaæ kaÂÂhaæ koÊÃpaæ utta- rÃraïiæ ÃdÃya abhimattheyya, bhabbo aggissa adhiga- mÃya; anÃsa¤ ce pi karitvà sukkhaæ kaÂÂhaæ koÊÃpaæ \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 144]># %<144 III.UPARIPA××ùSAõ.>% uttarÃraïiæ ÃdÃya abhimattheyya, bhabbo aggissa adhiga- mÃya; Ãsa¤ ca anÃsa¤ ce pi karitvà sukkhaæ kaÂÂhaæ koÊÃ- paæ uttarÃraïiæ ÃdÃya abhimattheyya, bhabbo aggissa adhigamÃya; n' ev' Ãsaæ nÃnÃsa¤ ce pi karitvà sukkhaæ kaÂÂhaæ koÊÃpaæ uttarÃraïiæ ÃdÃya abhimatthÃyya, bhabbo aggissa adhigamÃya. Taæ kissa hetu? Yoni h' esÃ, BhÆ- mija, aggissa adhigamÃya. -- Evam eva kho, BhÆmija, ye hi keci samaïà và brÃhmaïà và sammÃdiÂÂhÅ . . . sammÃsa- mÃdhino, te Ãsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaæ caranti, bhabbà phalassa adhigamÃya; anÃsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaæ caranti, bhabbà phalassa adhigamÃya; Ãsa¤ ca anÃsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaæ caranti, bhabbà phalassa adhigamÃya, n' ev' Ãsaæ nÃnÃsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaæ caranti, bhabbà phalassa adhigamÃya. Taæ kissa hetu? Yoni h' esÃ, BhÆmija, phalassa adhigamÃya. Sace kho,\<*<1>*>/ BhÆmija, Jayasenassa rÃjakumÃrassa imà catasso upamà paÂibhÃseyyuæ. anacchariyaæ te Jayaseno rÃjakumÃro pasÅdeyya, pasanno ca te pasannÃkÃraæ karey- yÃti. Kuto pana maæ, bhante, Jayasenassa rÃjakumÃrassa imà catasso upamà paÂibhÃsissanti anacchariyà pubbe assu- tapubbÃ, seyyathÃpi Bhagavantan ti. Idam avoca BhagavÃ. Attamano Ãyasmà BhÆmijo Bhagavato bhÃsitaæ abhinandÅti. BHôMIJASUTTAõ CHAèèHAõ. 127. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthi- yaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Atha kho Pa¤cakaÇgo thapati a¤¤ataraæ purisaæ Ãmantesi: Ehi tvaæ, ambho purisa, yen' Ãyasmà Anuruddho ten' upasaæ- kama,\<*<2>*>/ upasaækamitvà mama vacanena Ãyasmato Anu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk adds taæ 2 Sky upasaækami. >/ #<[page 145]># %< 3.7. ANURUDDHASUTTAõ (127.) 145>% ruddhassa pÃde sirasà vandÃhi eva¤ ca vadehi\<*<1>*>/:-- Pa¤cakaÇgo, bhante, thapati Ãyasmato Anuruddhassa pÃde sirasà vandati eva¤ ca vadeti: AdhivÃsetu kira, bhante, Ãyasmà Anuruddho Pa¤cakaÇgassa thapatissa svÃtanÃya attacatuttho bhattaæ; yena ca kira, bhante, Ãyasmà Anuruddho pagevataraæ\<*<2>*>/ Ãgaccheyya, Pa¤cakaÇgo thapati bahukicco bahukaraïÅyo rÃjakaraïÅyenÃti. Evaæ bhante ti kho so puriso Pa¤- cakaÇgassa thapatissa paÂissutvà yen' Ãyasmà Anuruddho ten' upasaækami, upasaækamitvà Ãyasmantaæ Anurud- dhaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho so puriso Ãyasmantaæ Anuruddhaæ etad avoca: Pa¤cakaÇgo thapati Ãyasmato Anuruddhassa pÃde sirasà vandati eva¤ ca vadeti: AdhivÃsetu kira, bhante, Ãyasmà Anuruddho Pa¤cakaÇgassa thapatissa svÃtanÃya attacatuttho bhattaæ; yena ca kira, bhante, Ãyasmà Anuruddho page- vataraæ Ãgaccheyya, Pa¤cakaÇgo thapati bahukicco bahukaraïÅyo rÃjakaraïÅyenÃti. AdhivÃsesi kho Ãyasmà Anuruddho tuïhÅbhÃvena. Atha kho Ãyasmà Anuruddho tassà rattiyà accayena pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅ- varaæ ÃdÃya yena Pa¤cakaÇgassa thapatissa nivesanaæ ten' upasaækami, upasaækamitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi. Atha kho Pa¤cakaÇgo thapati Ãyasmantaæ Anuruddhaæ païÅtena khÃdanÅyena bhojanÅyena sahatthà santappesi sampavÃresi.\<*<3>*>/ Atha kho Pa¤cakaÇgo thapati Ãyasmantaæ Anuruddhaæ bhuttÃviæ onÅtapattapÃïiæ a¤¤ataraæ nÅcaæ Ãsanaæ gahetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Pa¤- cakaÇgo thapati Ãyasmantaæ Anuruddhaæ etad avoca:-- Idha,\<*<4>*>/ bhante, therà bhikkhÆ upasaækamitvà evam Ãhaæsu: AppamÃïaæ, gahapati, cetovimuttiæ bhÃvehÅti; ekacce therà evam Ãhaæsu: Mahaggataæ, gahapati, cetovimuttiæ bhÃvehÅti. Yà cÃyam, bhante, appamÃïà cetovimutti yà ca mahaggatà cetovimutti, -- ime dhammà nÃnaÂÂhÃ\<*<5>*>/ c' eva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si Sky omit these three words here but not infra. 2 So Si (bis) and Sy infra; Sk (bis) and Sy here pagetaraæ. 3 Sky repeat this sentence. 4 Si inserts maæ. 5 So Bu Sky; Si nÃnatthÃ, &c. >/ #<[page 146]># %<146 III. UPARIPA××ùSAõ.>% nÃnÃbya¤janà ca? udÃhu ekaÂÂhÃ, bya¤janam eva nÃnan ti? Tena hi, gahapati,\<*<1>*>/ taæ yev' ettha paÂibhÃtu, apaïïakan\<*<2>*>/ te ito bhavissatÅti. Mayhaæ kho, bhante, evaæ hoti: Yà cÃyaæ\<*<3>*>/ appamÃïà cetovimutti yà ca mahaggatà cetovimutti, ime dhammà ekaÂÂhà bya¤janam eva nÃnan ti. Yà cÃyaæ, gahapati, appamÃïà cetovimutti yà ca mahaggatà cetovimutti, ime dhammà nÃnaÂÂhà c' eva nÃnÃbya¤janà ca. Tad aminà p' etaæ,\<*<4>*>/ gahapati, pariyÃyena veditabbaæ, yathÃ\<*<5>*>/ ime dhammà nÃnaÂÂhà c' eva nÃnÃby- a¤janà ca. Katamà ca, gahapati, appamÃïà cetovimutti? Idha, gahapati, bhikkhu mettÃsahagatena cetasà ekaæ disaæ pharitvà viharati, tathà dutiyaæ, tathà tatiyaæ, tathà catutthiæ iti uddhamadhotiriyaæ sabbadhi sabbattatÃya sabbÃvantaæ lokaæ mettÃsahagatena cetasà vipulena mahaggatena appamÃïena averena abyÃpajjhena pharitvà viharati; karuïÃsahagatena cetasÃ; muditÃsahagatena cetasÃ; upekhÃsahagatena cetasà ekaæ disaæ pharitvà . . . viharati. -- Ayaæ vuccati, gahapati, appamÃïà cetovimutti. KatamÃ, gahapati, mahaggatà cetovimutti? Idha, gahapati, bhikkhu yÃvatà ekaæ rukkhamÆlaæ mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati. -- Ayaæ vuccati, gahapati, mahaggatà cetovimutti. Idha,\<*<6>*>/ gahapati, bhikkhu yÃvatà dve và tÅïi và rukkhamÆlÃni mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati. -- Ayam pi\<*<7>*>/ vuccati, gahapati, mahag- gatà cetovimutti. Idha, gahapati, yÃvatà ekaæ gÃmak- khettaæ mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati. -- Ayam pi vuccati, gahapati, mahaggatà cetovimutti. Idha, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky repeat: appamÃïaæ . . . mahaggatam . . . bhÃvehÅti, as above. 2 So Si Bu; Sky apannakan. 3 Both Sk and Sy cÃraæ, omitting following ca. 4 Sky tad aminà ca tad aminà pe gahapati. 5 Si yathà pan'; Sky yatha v'. 6 Si adds pana here and in following sentences. 7 Si omits pi here and in the following sentences. >/ #<[page 147]># %< 3.7. ANURUDDHASUTTAõ (127.) 147>% gahapati, bhikkhu yÃvatà dve và tÅïi và gÃmakkhettÃni mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati. -- Ayam pi vuccati, gahapati, mahaggatà cetovimutti. Idha, gahapati, bhikkhu yÃvatà ekaæ mahÃrajjaæ mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati. -- Ayaæ vuccati, gahapati, mahaggatà cetovimutti. Idha, gahapati, bhikkhu yÃvatà dve và tÅïi và mahÃrajjÃni mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati. -- Ayam pi vuccati, gahapati, mahaggatà cetovimutti. Idha, gahapati, bhikkhu yÃvatà samuddapariyantaæ paÂhaviæ mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati. -- Ayam pi vuccati, gahapati, mahaggatà cetovimutti. Iminà kho etaæ, gahapati, pariyÃyena veditabbaæ yathà ime dhammà nÃnaÂÂhà c' eva nÃnÃbya¤janà ca. Catasso kho imÃ, gahapati, bhavÆppattiyo. Katamà catasso? Idha,\<*<1>*>/ gahapati, ekacco parittÃbhà ti\<*<2>*>/ pharitvà adhimuccitvà viharati; so kÃyassa bhedà param maraïà ParittabhÃnaæ devÃnaæ sahavyataæ uppajjati. Idha,\<*<3>*>/ gahapati, ekacco appamÃïà ti pharitvà adhimuccitvà viharati; so kÃyassa bhedà param maraïà AppamÃïÃbhÃnaæ devÃnaæ sahavyataæ uppajjati. Idha, gahapati, ekacco saækiliÂÂhÃbhà ti pharitvà adhimuccitvà viharati; so kÃyassa bhedà param maraïà SaækiliÂÂhÃbhÃnaæ devÃnaæ sahavya- taæ uppajjati. Idha, gahapati, ekacco parisuddhÃbhà ti pharitvà adhimuccitvà viharati; so kÃyassa bhedà param maraïà ParisuddhÃbhÃnaæ devÃnaæ sahavyataæ uppajjati. Imà kho, gahapati, catasso bhavÆppattiyo. Hoti kho so, gahapati, samayo yà tà devatà ekajjhaæ sannipatanti, tÃsaæ ekajjhaæ sannipatitÃnaæ vaïïanÃn- attaæ hi kho pa¤¤Ãyati no ca ÃbhÃnÃnattaæ. SeyyathÃpi, gahapati, puriso sambahulÃni telappadÅpÃni\<*<4>*>/ ekaæ gharaæ paveseyya, tesaæ\<*<5>*>/ gharaæ pavesesitÃnaæ accinÃnattaæ hi kho pa¤¤Ãyetha, no ca ÃbhÃnÃnattaæ;-- evam eva kho, gahapati, hoti\<*<6>*>/ so samayo yà tà devatà ekajjhaæ sanni- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky add pana. 2 So Sky Bu; Si parittÃbhÃni. &c. 3 Si adds pana. 4 Si telapadÅpÃni. 5 Si adds ekaæ. 6 Si adds kho. >/ #<[page 148]># %<148 III. UPARIPA××ASAõ.>% patanti, tÃsam ekajjhaæ sannipatitÃnaæ vaïïanÃnattaæ hi kho pa¤¤Ãyati, no ca ÃbhÃnÃnattaæ. Hoti kho so, gahapati, samayo yà tà devatà tato vipakkamanti, tÃsaæ tato vipakka- mantÅnaæ\<*<1>*>/ vaïïanÃnattaæ c' eva pa¤¤Ãyati ÃbhÃnÃnatta¤ ca. SeyyathÃpi, gahapati, puriso tÃni sambahulÃni telappadÅpÃni tamhà gharà nÅhareyya, tesaæ tato nÅharantÃnaæ accinÃ- natta¤ c' eva pa¤¤Ãyetha ÃbhÃnÃnatta¤ ca;-- evam eva kho, gahapati, hoti so samayo yà tà devatà tato vipakkamanti tÃsaæ tato vipakkamantÅnaæ vaïïanÃnatta¤ c' eva pa¤¤Ãyati ÃbhÃnÃnatta¤ ca. Na kho, gahapati, tÃsaæ devatÃnaæ evaæ hoti: Idaæ amhÃkaæ niccan ti và dhuvan ti và sassatan ti vÃ; api ca yattha yatth' eva tÃ\<*<2>*>/ devatà abhini- visanti,\<*<3>*>/ tattha tatth' eva tà devatà abhiramanti. SeyyathÃpi, gahapati, makkhikÃnaæ kÃjena\<*<4>*>/ và piÂakena và harÅya- mÃnÃnaæ na evaæ hoti: Idaæ amhÃkaæ\<*<5>*>/ niccan ti và dhuvan ti và sassatan ti vÃ; api ca yattha yatth' eva tà makkhikà abhinivisanti tattha tatth' eva tà makkhikà abhira- manti;-- evam eva kho, gahapati, tÃsaæ devatÃnaæ na evaæ hoti: Idaæ amhÃkaæ niccan ti và dhuvan ti và sassatan ti vÃ; api ca yattha yatth' eva tà devatà abhinivisanti tattha tatth' eva tà devatà abhiramantÅti. Evaæ vutte Ãyasmà Abhiyo\<*<6>*>/ KaccÃno ÃyasmantÃnaæ Anuruddhaæ etad avoca: SÃdhu, bhante Anuruddha; atthi ca me ettha uttariæ paÂipucchitabbaæ.\<*<7>*>/ Yà tÃ, bhante, devatà ÃbhÃ, sabbà tà parittÃbhÃ? udÃhu sant' ettha ekaccà devatà appamÃïÃbhà ti? TadaÇgena kho, Ãvuso KaccÃna, sant'\<*<8>*>/ ettha ekaccà devatà parittÃbhÃ, santi pan' etth' ekaccà devatà appa- mÃïÃbhà ti. Ko nu kho, bhante Anuruddha, hetu ko paccayo yena tÃsaæ devatÃnaæ ekaæ devanikÃyaæ upapannÃnaæ sant' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky v--Ãnaæ. 2 Si yÃ; Sky omit (Sy omits also the following tÃ). 3 So Sky Si; Bu (?) adhivasanti. 4 So Si Bu (kacenÃti pi pÃÂho); Sky kÃcena. 5 Si here as elsewhere read idamhÃkaæ. 6 So Si; Sky Sabhiyo. 7 So Si and Sky infra; Sky here parip. 8 Sky santi pan. >/ #<[page 149]># %< 3.7. ANURUDDHASUTTAõ (127.) 149>% etth' ekaccà devatà parittÃbhà santi pan' etth' ekaccà devatà appamÃïÃbhà ti? Tena,\<*<1>*>/ Ãvuso KaccÃna, taæ yev' ettha paÂipucchissÃmi. Yathà te khameyya, tathà naæ vyÃkareyyÃsi. Taæ kim ma¤¤asÅ, Ãvuso KaccÃna? YvÃyaæ bhikkhu yÃvatà ekam rukkhamÆlaæ mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, yo cÃyaæ bhikkhu yÃvatà dve và tÅïi và rukkhamÆlÃni mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, -- imÃsaæ ubhinnaæ cittabhÃvanÃnaæ katamà cittabhÃvanà maha- ggatatarà ti? YvÃyaæ, bhante, bhikkhu yÃvatà dve và tÅïi và ruk- khamÆlÃni mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, ayaæ imÃsaæ ubhinnaæ cittabhÃvanÃnaæ mahaggatatarà ti. Taæ kim ma¤¤asi, Ãvuso KaccÃna? YvÃyaæ bhikkhu yÃvatà dve và tÅïi và rukkhamÆlÃni mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, yo cÃyaæ bhikkhu yÃvatà ekaæ gÃmakkhettaæ mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, -- imÃsaæ ubhinnaæ cittabhÃvanÃnaæ katamà cittabhÃvanà mahaggatatarà ti? YvÃyaæ, bhante, {bhikkhu} yÃvatà ekaæ gÃmakkhettaæ mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, ayaæ imÃsaæ ubhinnaæ cittabhÃvanÃnaæ mahaggatatarà ti. Taæ kim ma¤¤asi, Ãvuso KaccÃna? YvÃyam bhikkhu yÃvatà ekaæ gÃmakkhettaæ mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, yo cÃyaæ bhikkhu yÃvatà dve và tÅïi và gÃmakkhettÃni mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, -- imÃsaæ ubhinnaæ cittabhÃvanÃnaæ katamà cittabhÃvanà mahaggatatarà ti? YvÃyaæ, bhante, {bhikkhu} yÃvatà dve và tÅïi và gÃmak- khettÃni mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, ayaæ imÃsaæ ubhinnaæ cittabhÃvanÃnaæ mahaggatatarà ti. Taæ kim ma¤¤asi, Ãvuso KaccÃna? YvÃyaæ bhikkhu yÃvatà dve và tÅïi và gÃmakkhettÃni mahaggatan ti pharitvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si tena h'. >/ #<[page 150]># %<150 III. UPARIPA××ùSAõ.>% adhimuccitvà viharati, yo cÃyaæ bhikkhu yÃvatà ekaæ mahÃrajjaæ mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, -- imÃsaæ ubhinnaæ cittabhÃvanÃnaæ katamà cittabhÃvanà mahaggatatarà ti? YvÃyaæ, bhante, bhikkhu yÃvatà ekaæ mahÃrajjaæ mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, ayaæ imÃsaæ ubhinnaæ cittabhÃvanÃnaæ mahaggatatarà ti. Taæ kim ma¤¤asi, Ãvuso KaccÃna? YvÃyaæ bhikkhu yÃvatà ekaæ mahÃrajjaæ mahaggatan ti pharitvà adhimuc- citvà viharati, yo cÃyaæ bhikkhu yÃvatà dve và tÅïi và mahÃrajjÃni mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, imÃsaæ ubhinnaæ cittabhÃvanÃnaæ katamà cittabhÃvanà mahaggatatarà ti? YvÃyaæ bhikkhu, bhante, yÃvatà dve và tÅïi và mahÃrajjÃni mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, ayaæ imÃsaæ ubhinnaæ cittabhÃvanÃnaæ mahaggatatarà ti. Taæ kim ma¤¤asi, Ãvuso KaccÃna? YvÃyaæ bhikkhu yÃvatà dve và tÅïi và mahÃrajjÃni mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, yo cÃyaæ bhikkhu yÃvatà samudda- pariyantaæ paÂhaviæ mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, -- imÃsaæ ubhinnaæ cittabhÃvanÃnaæ katamà cittabhÃvanà mahaggatatarà ti? YvÃyaæ, bhante, bhikkhu yÃvatà samuddapariyantaæ paÂhaviæ mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, ayaæ imÃsaæ ubhinnaæ cittabhÃvanÃnaæ mahaggatatarà ti. Ayaæ kho, Ãvuso KaccÃna, hetu ayaæ paccayo yena tÃsaæ devatÃnaæ ekaæ devanikÃyaæ upapannÃnaæ sant' etth' ekaccà devatà parittÃbhà santi pan' etth' ekaccà devatà appamÃïÃbhà ti. SÃdhu, bhante Anuruddha; atthi ca me ettha uttariæ paÂipucchitabbaæ.\<*<1>*>/ YÃvatÃ, bhante, devatà ÃbhÃ, sabbà tà saækiliÂÂhÃbhÃ? \<*<2>*>/ udÃhu sant' etth' ekaccà devatà parisud- dhÃbhà ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky Si here paÂip-. 2 So Si; Sky saækiliÂÂhà here, but not infra. >/ #<[page 151]># %< 3.7. ANURUDDHASUTTAõ (127.) 151>% TadaÇgena kho, Ãvuso KaccÃna, sant' etth' ekaccà devatà saækiliÂÂhÃbhÃ, santi pan' etth' ekaccà devatà parisuddhÃbhà ti. Ko nu kho, bhante Anuruddha, hetu ko paccayo yena tÃsaæ devatÃnaæ ekaæ devanikÃyaæ upapannÃnaæ sant' etth' ekaccà devatà saækiliÂÂhÃbhÃ, santi pan' etth' ekaccà devatà parisuddhÃbhà ti? Tena, Ãvuso KaccÃna, upaman te karissÃmi. UpamÃya p' idh' ekacco\<*<1>*>/ vi¤¤Æ puriso bhÃsitassa atthaæ ÃjÃnÃti. SeyyathÃpi, Ãvuso KaccÃna, telappadÅpassa jhÃyato telam pi aparisuddham\<*<2>*>/ vaÂÂi\<*<3>*>/ pi aparisuddhÃ; so telassa pi aparisud- dhattà vaÂÂiyà pi aparisuddhattà andhandhaæ viya jhÃyati, -- evam eva kho, Ãvuso KaccÃna, idh' ekacco bhikkhu saækiliÂÂhÃbham\<*<4>*>/ pharitvà adhimuccitvà viharati; tassa kÃyaduÂÂhullam pi na suppaÂippasaddhaæ hoti, thÅnamid- dham pi na susamÆhataæ hoti, uddhaccakukkuccam pi na suppaÂivinÅtaæ hoti; so kÃyaduÂÂhullassa pi na suppaÂip- passaddhattà thÅnamiddhassa pi na susamÆhatattà uddhac- cakukkuccassa pi na suppaÂivinÅtattà andhandhaæ viya jhÃyati. So kÃyassa bhedà param maraïà SaækiliÂ- ÂhÃbhÃnaæ devÃnaæ sahavyataæ uppajjati. SeyyathÃpi, Ãvuso KaccÃna, telappadÅpassa jhÃyato telam pi parisuddhaæ vaÂÂi pi parisuddhÃ, so telassa pi parisuddhattà vaÂÂiyà pi parisuddhattà na andhandhaæ viya jhÃyati, -- evam eva kho, Ãvuso KaccÃna, idh' ekacco bhikkhu parisuddhÃbhÃni\<*<5>*>/ pharitvà adhimuccitvà viharati, tassa kÃyaduÂÂhullam pi suppaÂippassaddhaæ hoti, thÅnamiddham pi susamÆhataæ hoti, uddhaccakukkuccam pi suppaÂivinÅtaæ hoti; so kÃyaduÂÂhullassa pi suppaÂippassaddhattà thÅnamiddhassa pi susamÆhatattà uddhaccakukkuccassa pi suppaÂivinÅtattà na andhandhaæ viya jhÃyati. So kÃyassa bhedà param maraïà parisuddhÃbhÃnaæ devÃnaæ sahavyataæ uppajjati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si puts the following in the plural. 2 Sky omit this word. 3 Sk vaddhÅ; Sy vaddha. 4 So Si; Sky s--bhÃ. 5 So Si; Sky parisuddhà bhikkhu parisuddhÃbhà ti. >/ #<[page 152]># %<152 III. UPARIPA××ASAõ.>% Ayaæ kho, Ãvuso KaccÃna, hetu ayaæ paccayo yena tÃsaæ devatÃnaæ ekaæ devanikÃyaæ upapannÃnaæ sant' etth' ekaccà devatà saækiliÂÂhÃbhÃ, santi pan' etth' ekaccà devatà parisuddhÃbhà ti. Evaæ vutte Ãyasmà Abhiyo KaccÃno Ãyasmantaæ Anuruddhaæ etad avoca:-- SÃdhu, bhante Anuruddha; na, bhante, Ãyasmà Anuruddho evam Ãha: Evam me sutan ti vÃ, evaæ arahati bhavitun ti vÃ; atha ca pana, bhante, Ãyasmà Anuruddho: Evam pi tà devatà iti pi\<*<1>*>/ devatà tveva\<*<2>*>/ bhÃsati. Tassa mayhaæ, bhante, evaæ hoti: Addhà Ãyasmatà Anuruddhena tÃhi devatÃhi saddhiæ sannivuttha- pubban c' eva sallapitapubba¤ ca sÃkacchà ca samÃpajjita- pubbà ti. Addhà kho te\<*<3>*>/ ayaæ, Ãvuso KaccÃna, Ãsajja upanÅya- vÃcà bhÃsitÃ; api ca te ahaæ vyÃkarissÃmi. DÅgharattaæ vo me, Ãvuso KaccÃna, tÃhi devatÃhi saddhiæ sannivut- thapubba¤ c' eva sallapitapubba¤ ca sÃkacchà ca samÃpaj- jitapubbà ti. Evaæ vutte Ãyasmà Abhiyo KaccÃno Pa¤cakaÇgaæ thapatiæ etad avoca: LÃbhà te, gahapati, suladdhan te, gahapati, yaæ tva¤ c' eva taæ kaÇkhÃdhammaæ pahÃsi yam p' imaæ dhammapariyÃyaæ alatthamhà savanÃyÃti. ANURUDDHASUTTAõ SATTAMAõ. 128. \<*<4>*>/Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà Kosam- biyaæ viharati GhositÃrÃme. Tena kho pana samayena Kosambiyaæ BhikkhÆ bhaï¬anajÃtà kalahajÃtà vivÃdÃpanà a¤¤ama¤¤aæ mukhasattÅhi vitudantà viharanti. Atha kho a¤¤ataro bhikkhu yena Bhagavà ten' upasaækami upasaæ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si adds tÃ. 2 Si tve. 3 Si omits te. 4 Cf. I. Vin. p. 341. >/ #<[page 153]># %< 3.8. UPAKKILESASUTTAõ (128.) 153>% kamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. Ekamantaæ Âhito kho so bhikkhu Bhagavantaæ etad avoca: Idha, bhante, Kosambiyaæ bhikkhÆ bhaï¬anajÃtà kalahajÃtà vivÃdÃpÃnnà a¤¤ama¤¤aæ mukhasattÅhi vitu- dantà viharanti. SÃdhu, bhante, Bhagavà yena te bhikkhÆ ten' upasaækamatu anukampaæ upÃdÃyÃti. AdhivÃsesi Bhagavà tuïhÅbhÃvena. Atha kho Bhagavà yena te bhikkhÆ ten' upasaækami upasaækamitvà te bhikkhÆ etad avoca: Alaæ, bhikkhave; mà bhaï¬anaæ mà kala- haæ mà viggahaæ mà vivÃdan ti. Evaæ vutte a¤¤ataro bhikkhu Bhagavantaæ etad avoca: ùgametu, bhante, Bhagavà dhammassÃmi; appos- sukko, bhante, Bhagavà diÂÂhadhammasukhavihÃraæ anu- yutto viharatu; mayam etena bhaï¬anena kalahena viggahena vivÃdena pa¤¤ÃyissÃmÃti. Dutiyam pi kho Bhagavà te bhikkhÆ etad avoca: Alaæ, bhikkhave; mà bhaï¬anaæ mà kalahaæ mà viggahaæ mà vivÃdan ti. Dutiyam pi kho so bhikkhu Bhagavantaæ etad avoca: ùgametu, bhante, Bhagavà dhammassÃmi; appos- sukko, bhante, Bhagavà diÂÂhadhammasukhavihÃraæ anuyutto viharatu; mayam etena bhaï¬anena kalahena viggahena vivÃdena pa¤¤ÃyissÃmÃti. Tatiyam pi kho Bhagavà te bhikkhÆ etad avoca: Alaæ, bhikkhave; mà bhaï¬anaæ mà kalahaæ mà viggahaæ mà vivÃdan ti. Tatiyam pi kho so bhikkhu Bhagavantaæ etad avoca: ùgametu, bhante, Bhagavà dhammassÃmi; appos- sukko, bhante, Bhagavà diÂÂhadhammasukhavihÃraæ anu- yutto viharatu; mayam etena bhaï¬anena kalahena vigga- hena vivÃdena pa¤¤ÃyissÃmÃti. Atha kho Bhagavà pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà patta- cÅvaraæ ÃdÃya Kosambiæ\<*<1>*>/ piï¬Ãya pÃvisi, Kosambiyaæ piï¬Ãya caritvà pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂikkanto senÃ- sanaæ saæsÃmetvà pattacÅvaraæ ÃdÃya Âhitako va imà gÃthÃ\<*<2>*>/ abhÃsi:-- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky Kosambiyaæ, as usual. 2 Cf. I. Vin. 349; UdÃna p. 61; Dhp. vv. 3-6, 328-330; III. JÃtaka 488; S. N. 7. >/ #<[page 154]># %<154 III. UPARIPA××ùSAõ.>% Puthusaddo samajano\<*<1>*>/ na bÃlo koci ma¤¤atha,\<*<2>*>/ Saæghasmiæ bhijjamÃnasmiæ nä¤aæ bhiyyo ama¤¤aruæ\<*<3>*>/ ParimuÂÂhà paï¬ità bhÃsà vÃcà gocarabhÃïino YÃv' icchanti mukhÃyÃmaæ yena nÅtà na taæ vidÆ. Akkocchi maæ avadhi maæ ajini maæ ahÃsi me, -- Ye\<*<4>*>/ taæ upanayhanti veraæ tesaæ na sammati. Akkocchi maæ avadhi maæ ajini maæ ahÃsi me, -- Ye taæ na upanayhanti\<*<5>*>/ veraæ tesÆpasammati. Na hi verana verÃni sammantÅdha\<*<6>*>/ kudÃcanaæ, Averena ca sammanti; -- esa dhammo sanantano. Pare ca na vijÃnanti Mayam ettha yamÃmase;\<*<7>*>/ Ye ca tattha vijÃnanti tato sammanti medhagÃ. AÂÂhicchidà pÃïaharÃ\<*<8>*>/ gavÃssadhanahÃrino Ratthaæ vilumpamÃnÃnaæ tesam pi hoti saægati; Kasmà tumhÃka\<*<9>*>/ no siyÃ? Sace labhetha nipakaæ sahÃyaæ saddhi¤caraæ sÃdhuvihÃridhÅraæ, Abhibhuyya sabbÃni parissayÃni careyya ten' attamano satÅmÃ.\<*<10>*>/ No ce labhetha nipakaæ sahÃyaæ saddhi¤caraæ sÃdhuvihÃridhÅraæ, RÃjà va raÂÂhaæ vijitam pahÃya eko care mÃtaÇg' ara¤¤e va nÃgo. Ekassa caritaæ seyyo, na 'tthi bÃle sahÃyatÃ; Eko care na ca pÃpÃni kayirà appossukko mÃtaÇg' ara¤¤e va nÃgo ti. \<*<11>*>/ Atha kho Bhagavà Âhitako va imà gÃthà bhÃsitvà yena BÃlakaloïakÃragÃmo ten' upasaækami. Tena kho pana \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bu: sampajÃno ti samÃno; Si Sky samajano. 2 Bu ma¤¤etha. 3 So Bu; Si Sky ama¤¤atha. 4 So Sky Bu; Si adds ca. 5 So Sky; Si ye ca tam na up. 6 Si sammant' idha. 7 So Sky Bu; Si yamÃmhase. 8 So Sky; Si pÃnà harà (as Sk before correction). 9 Si tumhÃkaæ. 10 So Sky; Si satimÃ. 11 Cf. I. Vin. 350. >/ #<[page 155]># %< 3.8. UPAKKILESASUTTAõ (128.) 155>% samayena Ãyasmà Bhagu BÃlakaloïakÃragÃme viharati, Addasà kho Ãyasmà Bhagu Bhagavantaæ dÆrato va Ãgac- chantaæ, disvÃna Ãsanaæ pa¤¤Ãpesi udaka¤ ca pÃdÃnaæ. NisÅdi Bhagavà pa¤¤atte Ãsane, nisajja pÃde pakkhÃlesi. ùyasmà pi kho Bhagu Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekaman- taæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinnaæ kho Ãyasmantaæ Bhaguæ Bhagavà etad avoca: Kacci, bhikkhu, khama- nÅyaæ, kacci yÃpanÅyaæ, kacci piï¬akena na kilamasÅti? -- KhamanÅyaæ BhagavÃ, yÃpanÅyaæ BhagavÃ, na cÃhaæ bhante, piï¬akena kilamÃmÅti. -- Atha kho Bhagavà Ãya- samantaæ Bhaguæ dhammiyà kathÃya sandassetvà samÃ- dapetvà samuttejetvà sampahaæsetvà uÂÂhÃy' Ãsanà yena PÃcÅnavaæsadÃyo ten' upasaækami. \<*<1>*>/Tena kho pana sama- yena Ãyasmà ca Anuruddho Ãyasmà ca Nandiyo Ãyasmà ca Kiæbilo\<*<2>*>/ PÃcÅnavaæsadÃye viharanti. Addasà kho dÃya- pÃlo Bhagavantaæ dÆrato va Ãgacchantaæ, disvÃna Bhaga- vantaæ etad avoca: MÃ, samaïa, etaæ dÃyaæ pÃvisi; sant' ettha tayo kulaputtà attakÃmarÆpà viharanti; mà tesaæ aphÃsum akÃsÅti. Assosi kho Ãyasmà Anuruddho dÃya- pÃlassa Bhagavatà saddhiæ mantayamÃnassa, sutvÃna dÃyapÃlaæ etad avoca: MÃ, Ãvuso dÃyapÃla, Bhagavantaæ vÃresi; satthà no Bhagavà anuppatto ti. Atha kho Ãyasmà Anuruddho yen' Ãyasmà ca Nandiyo Ãyasmà ca Kimbilo ten' upasaækami, upasaækamitvà Ãyasmanta¤ ca Nandiyaæ Ãyasmanta¤ ca Kimbilaæ etad avoca: Abhikkamath' Ãyasmanto, abhikkhamath' Ãyasmanto; satthà no Bhagavà anuppatto ti. Atha kho Ãyasmà ca Anuruddho Ãyasmà ca Nandiyo Ãyasmà ca Kimbilo Bhagavantaæ paccuggantvà eko Bhagavato pattacÅvaraæ paÂiggahesi, eko Ãsanaæ pa¤¤Ãpesi, eko pÃdodakaæ upaÂÂhapesi. NisÅdi Bhagavà pa¤¤atte Ãsana; nisajja pÃde pakkhÃlesi. Te pi kho Ãyasmanto Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu. Ekamantaæ nisinnaæ kho Ãyasmantaæ Anuruddhaæ Bhagavà etad avoca: Kacci vo, AnuruddhÃ, khamanÅyaæ, kacci yÃpanÅyaæ, kacci piï¬akena na kilamathÃti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cf. Vol. I. p. 205 for follg. 2 Si Kimmilo. >/ #<[page 156]># %<156 III. UPARIPA××ùSAõ.>% KhamanÅyaæ BhagavÃ, yÃpanÅyaæ BhagavÃ, na ca mayaæ, bhante, piï¬akena kilamÃmÃti. Kacci pana vo, AnuruddhÃ, samaggà sammodamÃnà avivadamÃnà khÅrodakÅbhÆtà a¤¤ama¤¤aæ piyacakkhÆhi sampassantà viharathÃti? Taggha mayaæ, bhante, samaggà sammodamÃnà avi- vadamÃnà khÅrodakÅbhÆtà a¤¤ama¤¤aæ piyacakkhÆhi sampassantà viharÃmÃti. YathÃkathaæ pana tumhe, AnuruddhÃ, samaggà sammodamÃnà avivadamÃnà khÅrodakÅbhÆtà a¤¤ama¤¤aæ piyacakkhÆhi sampassantà viharathÃti? Idha mayhaæ, bhante, evaæ hoti: LÃbhà vata me suladdhaæ vata me yo 'haæ evarÆpehi sabrahmacÃ- rÅhi saddhiæ viharÃmÅti. Tassa mayhaæ, bhante, imesu Ãyasmantesu mettaæ kÃyakammaæ paccupaÂÂhitaæ ÃvÅ c' eva raho ca, mettaæ vacÅkammaæ,\<*<1>*>/ mettaæ mano- kammaæ paccupaÂÂhitaæ ÃvÅ c' eva raho ca. Tassa mayhaæ, bhante, evaæ hoti: YannÆnÃhaæ sakaæ cittaæ nikkhipitvà imesaæ yeva ÃyasmantÃnaæ cittassa vasena vatteyyan ti. So kho ahaæ, bhante, sakaæ cittaæ nikkhipitvà imesaæ yeva ÃyasmantÃnaæ cittassa vasena vattÃmi. NÃnà hi kho no, bhante, kÃyÃ, eka¤ ca pana ma¤¤e cittan ti. ùyasmà pi kho Nandiyo, Ãyasmà pi Kimbilo Bhagavan- taæ etad avocuæ: Mayham pi kho, bhante, evam hoti: LÃbhà vata me suladdhaæ vata me yo 'haæ . . . &c. as above . . . eka¤ ca pana ma¤¤e cittan ti. Evaæ kho mayaæ, bhante, samaggà sammodamÃnà avivadamÃnÃ\<*<2>*>/ khÅrodakÅbhÆtà a¤¤ama¤¤aæ piyacakkhÆhi sampassantÃ\<*<3>*>/ viharÃmÃti. SÃdhu sÃdhu, AnuruddhÃ. Kacci pana vo, AnuruddhÃ, appamattà ÃtÃpino pahitattà viharathÃti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si adds: paccupaÂÂhitaæ ÃvÅ c' eva raho ca. 2 Si omits. 3 Sky here sampassamÃnÃ. >/ #<[page 157]># %< 3.8. UPAKKILESASUTTAõ (128.) 157>% Taggha mayaæ, bhante, appamattà ÃtÃpino pahitattà viharÃmÃti. YathÃkatham pana tumhe, AnuruddhÃ, appamattà ÃtÃpino pahitattà viharathÃti? Idha, bhante, amhÃkaæ yo paÂhamaæ gÃmato piï¬Ãya paÂikkamati, so ÃsanÃni pa¤¤Ãpeti, pÃnÅyaæ paribhojanÅyaæ upaÂÂhapeti, avakkÃrapÃtiæ [upaÂÂhapeti. Yo pacchà gÃmato piï¬Ãya paÂikkamati, sace hoti bhuttÃvaseso, sace ÃkaÇkhati, bhu¤jati; no ce ÃkaÇkhati, appaharite và cha¬¬eti, appÃïake và udake opilÃpeti; so ÃsanÃni paÂisÃmeti, pÃïÅyaæ paribho- janÅyaæ paÂisÃmeti, avakkÃrapÃtiæ] \<*<1>*>/ dhovitvÃ\<*<2>*>/ paÂisÃmeti bhattaggaæ sammajjati. Yo passati pÃnÅyaghataæ và paribhojanÅyaghataæ vÃ\<*<3>*>/ rittaæ tucchaæ, so upaÂÂhapeti; sac' assa hoti avisayhaæ hatthavikÃrena dutiyaæ Ãmantetvà hatthavilaÇghakena\<*<4>*>/ upaÂÂhapema. Na tveva mayaæ, bhante, tappaccayà vÃcaæ bhindÃma. Pa¤cÃhikaæ kho pana mayaæ, bhante, sabbarattiyaæ\<*<5>*>/ dhammiyà kathÃya sannisÅ- dÃma. -- Evaæ kho mayaæ, bhante, appamattà ÃtÃpino pahitattà viharÃmÃti. SÃdhu sÃdhu, AnuruddhÃ. Atthi pana vo, AnuruddhÃ, evaæ appamattÃnaæ ÃtÃpÅnaæ pahitattÃnaæ viharan- tÃnaæ uttarimanussadhammà alamariya¤Ãïadassanaviseso adhigato phÃsuvihÃro ti? Idha mayaæ, bhante, appamattà ÃtÃpino pahitattà viharantà obhÃsa¤ c' eva sa¤jÃnÃma dassana¤ ca rÆpÃnaæ. So kho pana no obhÃso na cirass' eva antaradhÃyati dassana¤ ca rÆpÃnaæ; ta¤ ca nimittaæ na paÂivijjhÃmÃti. Taæ kho pana vo, AnuruddhÃ, nimittaæ paÂivijjhitab- baæ. Aham pi sudaæ, AnuruddhÃ, pubbe va sambodhà anabhisambuddho Bodhisatto va samÃno obhÃsa¤ c' eva sa¤jÃnÃmi dassana¤ ca rÆpÃnaæ. So kho pana me obhÃso \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky omit passage in brackets. 2 Si omits. 3 Si substitutes vaccaghaÂaæ vÃ, which perhaps should be added to text as at I. Vin. 352. 4 Cf. supra p. 130; Si adds: pÃïÅyaghataæ và paribhojanÅyaghaÂaæ vÃ. 5 Sky s--iyÃ. >/ #<[page 158]># %<158 III. UPARIPA××ùSAõ.>% na cirass' eva antaradhÃyati dassana¤ ca rÆpÃnaæ. Tassa mayhaæ, AnuruddhÃ, etad ahosi: Ko nu kho hetu ko paccayo yena me obhÃso antaradhÃyati dassana¤ ca rÆpÃnan ti? Tassa mayhaæ, AnuruddhÃ, etad ahosi: Vicikicchà kho me udapÃdi, vicikicchÃdhikaraïa¤ ca pana me samÃdhi cavi, samÃdhimhi cute obhÃso antaradhÃyati dassana¤ ca rÆpÃnaæ; so 'haæ tathà karissÃmi yathà me puna na vicikicchà uppajjissatÅti. So kho ahaæ, AnuruddhÃ, appamatto ÃtÃpÅ pahitatto viharanto obhÃsa¤ c' eva sa¤jÃnÃmi dassana¤ ca rÆpÃnaæ. So kho pana me obhÃso na cirass' eva antara- dhÃyati dassana¤ ca rÆpÃnaæ. Tassa mayhaæ, AnuruddhÃ, etad ahosi: Ko nu kho hetu ko paccayo yena me obhÃso antaradhÃyati dassana¤ ca rÆpÃnan ti? Tassa mayhaæ, AnuruddhÃ, etad ahosi: AmanasikÃro kho me udapÃdi, amanasikÃrÃdhikaraïa¤ ca pana\<*<1>*>/ me samÃdhi cavi, samÃ- dhimhi cute obhÃso antaradhÃyati dassana¤ ca rÆpÃnaæ. So 'haæ tathà karissÃmi yathà me puna na vicikicchà uppajjissati na amanasikÃro ti. So kho ahaæ, AnuruddhÃ, --pe-- tassa mayhaæ, AnuruddhÃ, etad ahosi: ThÅnamid- dhaæ kho me udapÃdi, thÅnamiddhÃdhikaraïa¤ ca pana me samÃdhi cavi, samÃdhimhi cute obhÃso antaradhÃyati dassana¤ ca rÆpÃnaæ. So 'ham tathà karissÃmi yathà me puna na vicikicchà uppajjissati na amanasikÃro na thÅna- middhan ti. So kho ahaæ, AnuruddhÃ, --pe-- tassa mayhaæ, AnuruddhÃ, etad ahosi: Chambhitattaæ kho me udapÃdi, chambhitattÃdhikaraïa¤ ca pana me samÃdhi cavi, samÃ- dhimhi cute obhÃso antaradhÃyati dassana¤ ca rÆpÃnaæ. (SeyyathÃpi, AnuruddhÃ, puriso addhÃnamaggapaÂipanno, tassa ubhatopasse vadhakà uppateyyuæ,\<*<2>*>/ tassa ubhato- nidÃnaæ\<*<3>*>/ chambhitattaæ uppajjeyya, -- evam eva kho me, AnuruddhÃ, chambhitattaæ udapÃdi, chambhitattÃdhikara- ïa¤ ca pana me samÃdhi cavi, samÃdhimhi cute obhÃso antaradhÃyati dassana¤ ca rÆpÃnaæ.) So 'haæ tathà karis- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky omit pana here and generally. 2 Si uppajjeyyuæ. 3 Si tato nidÃnaæ; Sky ubhato tà nidÃnaæ. >/ #<[page 159]># %< 3.8. UPAKKILESASUTTAõ (128.) 159>% sÃmi yathà me puna na vicikicchà uppajjissati na amanasi- kÃro na thÅnamiddhaæ na chambhitattan ti. So kho ahaæ, AnuruddhÃ, --pe-- tassa mayhaæ, AnuruddhÃ, etad ahosi: Ubbillaæ\<*<1>*>/ kho me udapÃdi, ubbillÃdhikaraïa¤ ca pana me samÃdhi cavi, samÃdhimhi cute obhÃso antaradhÃyati dassa- na¤ ca rÆpÃnaæ. (SeyyathÃpi, AnuruddhÃ, puriso ekaæ nidhimukhaæ gavesanto sakideva pa¤ca nidhimukhÃni adhigaccheyya, tassa tatonidÃnaæ ubbillaæ uppajjeyya, -- evam eva kho, AnuruddhÃ, ubbillaæ kho me udapÃdi, ubbillÃdhikaraïa¤ ca pana me samÃdhi cavi, samÃdhimhi cute obhÃso antaradhÃyati dassana¤ ca rÆpÃnaæ.) So 'haæ tathà karissÃmi yathà me puna na vicikicchà uppajjissati na amanasikÃro na thÅnamiddhaæ na chambhitattaæ na ubbillan ti. So kho ahaæ, Anuruddhà --pe-- tassa mayhaæ, AnuruddhÃ, etad ahosi: DuÂÂhullaæ kho me udapÃdi, duÂÂh- ullÃdhikaraïa¤ ca pana me samÃdhi cavi, samÃdhimhi cute obhÃso antaradhÃyati dassana¤ ca rupÃnaæ. So 'haæ tathà karissÃmi yathà me puna na vicikicchà uppajjissati na amanasikÃro na thÅnamiddhaæ na chambhitattaæ na ubbillaæ na duÂÂhullan ti. So kho ahaæ, Anuruddhà -- pe -- tassa mayhaæ, AnuruddhÃ, etad ahosi: AccÃraddhaviri- yaæ kho me udapÃdi, accÃraddhaviriyÃdhikaraïa¤ ca pana me samÃdhi cavi, samÃdhimhi cute obhÃso antaradhÃyati dassana¤ ca rÆpÃnaæ. (SeyyathÃpi, AnuruddhÃ, puriso ubhohi hatthehi vaÂÂakaæ gÃÊhaæ gaïheyya,\<*<2>*>/ so tatth' eva matameyya,\<*<3>*>/ -- evam eva kho, AnuruddhÃ, accÃraddha- viriyaæ udapÃdi accÃraddhaviriyÃdhikaraïa¤ ca . . . dassa- na¤ ca rÆpÃnaæ.) So 'ham tathà karissÃmi yathà me puna na vicikicchà uppajjissati na amanasikÃro na thÅnamiddhaæ na chambhitattaæ na ubbillaæ na duÂÂhullaæ na accÃrad- dhaviriyan ti. So kho ahaæ, Anuruddhà --pe-- tassa mayhaæ, AnuruddhÃ, etad ahosi: AtilÅnaviriyaæ kho me \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky Bu; Si ubbilaæ throughout. 2 Sky continue: tatth' eva pana mayhaæ evam eva kho. 3 So Si (corr.); Bu patameyyÃti mareyya (Morris MS. of R.Aå. pameyyÃti mareyya). >/ #<[page 160]># %<160 III. UPARIPA××ùSAõ.>% udapÃdi atilÅnaviriyÃdhikaraïa¤ ca . . . dassana¤ ca rÆpÃ- naæ. (SeyyathÃpi, AnuruddhÃ, puriso vaÂÂakaæ sithilaæ gaïheyya, so tassa\<*<1>*>/ hatthato uppateyya, -- evam eva kho me, AnuruddhÃ, atilÅnaviriyaæ udapÃdi . . . dassana¤ ca rÆpÃ- naæ.) So 'haæ tathà karissÃmi yathà me puna na vicikic- chà uppajjissati na amanasikÃro . . . na accÃraddhaviriyaæ na atilÅnaviriyan ti. So kho ahaæ, Anuruddhà --pe-- tassa mayhaæ, AnuruddhÃ, etad ahosi: Abhijappà kho me udapÃdi abhijappÃdhikaraïa¤ ca pana . . . dassana¤ ca rÆpÃnaæ. So 'haæ tathà karissÃmi yathà me puna na vicikicchà uppajjissati . . . na atilÅvaviriyaæ na abhijappà ti. So kho ahaæ, Anuruddhà --pe-- tassa mayhaæ, AnuruddhÃ, etad ahosi: NÃnattasa¤¤Ã kho me udapÃdi . . . dassana¤ ca rÆpÃnaæ. So 'haæ tathà karissÃmi yathà me puna na vicikicchà uppajjissati . . . na abhijappà na nÃnattasa¤¤Ã ti. So kho ahaæ, AnuruddhÃ, appamatto ÃtÃpÅ pahitatto viharanto obhÃsa¤ c' eva sa¤jÃnÃmi dassana¤ ca rÆpÃnaæ. So kho pana me obhÃso na cirass' eva antaradhÃyati das- sana¤ ca rÆpÃnaæ. Tassa mayhaæ, AnuruddhÃ, etad ahosi: Ko nu kho hetu ko paccayo yena me obhÃso antaradhÃyati dassana¤ ca rupÃnan ti? Tassa mayhaæ, AnuruddhÃ, etad ahosi: AtinijjhÃyitattaæ kho me rÆpÃnaæ udapÃdi . . . dassana¤ ca rÆpÃnaæ. So 'haæ tathà karissÃmi yathà me puna na vicikicchà uppajjissati . . . na nÃnattasa¤¤Ã na atinijjhÃyitattaæ rÆpÃnan ti. So kho ahaæ, AnuruddhÃ, Vicikicchà cittassa upakkileso ti iti viditvà vicikicchaæ cittassa upakkilesaæ pajahiæ; AmanasikÃro cittassa upak- kileso ti iti viditvà amanasikÃraæ cittassa upakkilesaæ pajahiæ; ThÅnamiddhaæ cittassa upakkileso ti . . . pajahiæ; Chambhitattaæ . . . pajahiæ; Ubbillaæ . . . pajahiæ; DuÂÂhullaæ . . . pajahiæ; AccÃraddhaviriyaæ . . . paja- hiæ; AtilÅnaviriyaæ . . . pajahiæ; Abhijappà . . . pajahiæ; NÃnattasa¤¤Ã . . . pajahiæ; AtinijjhÃyitattaæ rÆpÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky omit. >/ #<[page 161]># %< 3.8. UPAKKILESASUTTAõ (128.) 161>% cittassa upakkileso ti iti viditvà atinijjhÃyitattaæ rÆpÃnaæ cittassa upakkilesaæ pajahiæ. So kho ahaæ, AnuruddhÃ, appamatto ÃtÃpÅ pahitatto viharanto obhÃsaæ hi kho sa¤jÃnÃmi na ca rÆpÃni passÃmi; rÆpÃni hi kho passÃmi na ca obhÃsaæ sa¤jÃnÃmi kevalam pi rattiæ kevalam pi divasaæ kevalam pi rattindivaæ. Tassa mayhaæ, AnuruddhÃ, etad ahosi: Ko nu kho hetu ko paccayo yo 'haæ obhÃsaæ hi kho sa¤jÃnÃmi na ca rÆpÃni passÃmi, rÆpÃni hi kho passÃmi na ca obhÃsaæ sa¤jÃnÃmi kevalam pi rattiæ kevalam pi divasaæ kevalam pi rattin- divan ti? Tassa mayhaæ, AnuruddhÃ, etad ahosi: Yasmiæ kho ahaæ samaye rÆpanimittaæ amanasikaritvà obhÃsani- mittaæ manasikaromi, obhÃsaæ hi kho tamhi samaye sa¤jÃnÃmi na ca rÆpÃni passÃmi. Yasmiæ panÃhaæ samaye obhÃsanimittaæ amanasikaritvà rÆpanimittaæ manasikaromi, rÆpÃni hi kho tamhi samaye passÃmi na ca obhÃsaæ sa¤- jÃnÃmi kevalam pi rattiæ kevalam pi divasaæ kevalam pi rattindivan ti. So kho ahaæ, AnuruddhÃ, appamatto ÃtÃpÅ pahitatto viharanto paritta¤ c' eva obhÃsaæ sa¤jÃnÃmi parittÃni ca rÆpÃni passÃmi, appamÃïa¤ ca obhÃsaæ sa¤jÃnÃmi appa- mÃïÃni ca rÆpÃni passÃmi kevalam pi rattiæ kevalam pi divasaæ kevalam pi rattindivaæ. Tassa mayhaæ, Anu- ruddhÃ, etad ahosi: Ko nu kho hetu ko paccayo yo 'haæ paritta¤ c' eva obhÃsaæ sa¤jÃnÃmi parittÃni ca rÆpÃni passÃmi appamÃïa¤ c' eva obhÃsaæ sa¤jÃnÃmi appamÃïÃni ca rÆpÃni passÃmi kevalam pi rattiæ kevalam pi divasaæ kevalam pi rattindivan ti? Tassa mayhaæ, AnuruddhÃ, etad ahosi: Yasmiæ kho samaye paritto samÃdhi hoti, parittam me tamhi samaye cakkhu hoti; so 'haæ parittena cakkhunà paritta¤ c' eva obhÃsaæ sa¤jÃnÃmi parittÃni ca rÆpÃni passÃmi. Yasmiæ pana samaye apparitto me samÃdhi hoti, appamÃïaæ me tamhi samaye cakkhu hoti; so 'ham appamÃïena cakkhunà appamÃïa¤ c' eva obhÃsaæ sa¤jÃnÃmi appamÃïÃni ca rÆpÃni passÃmi kevalam pi rattiæ kevalam pi divasaæ kevalam pi rattindivan ti. Yato kho \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 162]># %<162 III. UPARIPA××ùSAõ.>% me, AnuruddhÃ, Vicikicchà cittassa upakkileso ti iti viditvà vicikicchà cittassa upakkileso pahÅno ahosi; AmanasikÃro cittassa upakkileso ti iti viditvà amanasikÃro cittassa upakkileso pahÅno ahosi; ThÅnamiddhaæ . . . pahÅno ahosi; Chambhitattaæ . . . pahÅno ahosi; Ubbillaæ . . . pahÅno ahosi; DuÂÂhullaæ . . . pahÅno ahosi; AccÃ- raddhaviriyaæ . . . pahÅno ahosi; AtilÅnaviriyaæ . . . pahÅno ahosi; Abhijappà . . . pahÅno ahosi; NÃnattasa¤¤Ã . . . pahÅno ahosi; AtinijjhÃyitattaæ rÆpÃnaæ cittassa upakkileso ti iti viditvà atinijjhÃyitattaæ rÆpÃnaæ cittassa upakkileso pahÅno ahosi. Tassa mayhaæ, AnuruddhÃ, etad ahosi: Ye kho me cittassa upakkilesÃ,\<*<1>*>/ te me pahÅnÃ. Handa dÃnÃhaæ tividhena samÃdhiæ bhÃvemÅti.\<*<2>*>/ So kho ahaæ, AnuruddhÃ, savitakkam pi savicÃraæ samÃdhiæ bhÃvesiæ, avitakkam pi vicÃramattaæ samÃdhiæ bhÃvesiæ, avitakkam pi avicÃraæ samÃdhim bhÃvesiæ, sappÅtikam pi samÃdhiæ bhÃvesiæ, nippÅtikam pi samÃdhiæ bhÃvesiæ, sÃtasahagatam pi samÃdhiæ bhÃvesiæ, upekhÃsahagatam pi samÃdhiæ bhÃvesiæ. Yato kho me, AnuruddhÃ, savitakko\<*<3>*>/ savicÃro samÃdhi bhÃvito ahosi, avitakko vicÃramatto samÃdhi bhÃvito ahosi, avitakko avicÃro samÃdhi bhÃvito ahosi, sappÅtiko pi samÃdhi bhÃvito ahosi, nippÅtiko\<*<3>*>/ pi samÃdhi bhÃvito ahosi, upekhÃsahagato samÃdhi bhÃvito ahosi, ¤Ãïa¤ ca pana me dassanaæ udapÃdi: Akuppà me vimutti, ayam antimà jÃti, na 'tthi dÃni punabbhavo ti. Idam avoca BhagavÃ. Attamano Ãyasmà Anuruddho Bhagavato bhÃsitaæ abhinandÅti. UPAKKILESASUTTAõ4 AèèHAMAõ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 MSS. upakkileso. 2 Si bhÃvesin ti. 3 Si adds pi in each clause. 4 So Si Bu; Sky (cf. title of No. 131 Upakkilesiyasuttaæ.) >/ #<[page 163]># %< 3.9. BùLAPA×ÖITASUTTAõ (129.) 163>% 129. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvat- thiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca:-- TÅï' imÃni, bhikkhave, bÃlassa bÃlalakkhaïÃni bÃlani- mittÃni bÃlapadÃnÃni.\<*<1>*>/ KatamÃni tÅïi? Idha, bhikkhave, bÃlo duccintitacintÅ ca hoti dubbhÃsitabhÃsÅ dukkatakamma- kÃrÅ.\<*<2>*>/ No ce taæ, bhikkhave, bÃlo duccintitacintÅ ca abhavissa dubbhÃsitabhÃsÅ dukkatakammakÃrÅ, kena naæ\<*<3>*>/ paï¬ità jÃneyyum: BÃlo ayaæ bhavaæ asappuriso ti? Yasmà ca kho, bhikkhave, bÃlo duccintitacintÅ ca hoti dubbhÃsitabhÃsÅ dukkatakammakÃrÅ, tasmà naæ paï¬ità jÃnanti: BÃlo ayaæ bhavaæ asappuriso ti. Sa kho so, bhikkhave, bÃlo tividhaæ diÂÂh' eva dhamme dukkhaæ domanassaæ paÂisaævedeti. Sace, bhikkhave, bÃlo sabhÃyaæ và nisinno hoti rathiyÃya\<*<4>*>/ và nisinno hoti siÇghÃÂake và nisinno hoti, tatra ce\<*<5>*>/ jano tajjaæ tassÃruppaæ kathaæ manteti, sace, bhikkhave, balo pÃïÃtipÃtÅ hoti adinnÃdÃyÅ hoti kÃmesu micchÃcÃrÅ hoti musÃvÃdÅ hoti surÃmeraya- majjapamÃdaÂÂhÃyÅ hoti, tatra, bhikkhave, bÃlassa evaæ hoti: Yaæ kho jano tajjaæ tassÃruppaæ kathaæ manteti, saævijjante te ca dhammà mayi aha¤ ca tesu dhammesu sandissÃmÅti. -- Idaæ, bhikkhave, bÃlo paÂhamaæ diÂÂh' eva dhamme dukkhaæ domanassaæ paÂisaævedeti. \<*<6>*>/Puna ca paraæ, bhikkhave, bÃlo passati rÃjÃno coraæ ÃgucÃriæ gahetvà vividhà kammakÃraïÃ\<*<7>*>/ kÃrente kasÃhi pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sy Bu; Si Sk bÃlÃp. 2 Si dukkaÂak as in I. Ang. 102. Si also inserts ca after and before this word both here and infra. 3 So Sky; Si ke naæ here and infra. 4 So Sky; Si rathiyÃ. Cf. vol. ii. 108. 5 So Sky Bu; Si omits. 6 Cf. for this list I. AÇguttara 47, Milinda 197. 7 So Si; Sky k--karaïà here, but k--kÃraïà sts. infra. >/ #<[page 164]># %<164 III. UPARIPA××ùSAõ.>% tÃÊente, vettehi pi tÃÊente, addhadaï¬akehi pi tÃÊente, hattham pi chindante, pÃdam pi chindante, hatthapÃdam pi chindante, kaïïam pi chindante, nÃsam pi chindante, kaïïanÃsam pi chindante, bilaÇgathÃlikam pi karonte, saÇkhamuï¬ikam pi karonte, RÃhumukham pi karonte, jotimÃlikam pi karonte, hatthapajjotikam pi karonte, eraka- vattikam pi karonte, cÅrakavÃsikam pi karonte, eïeyyakam pi karonte, baÊisamaæsikam pi karonte, kahÃpaïakam pi karonte, khÃrÃpatacchikam pi karonte, palighaparivattikam pi karonte, palÃlapiÂhakam pi karonte, tattena pi telena osi¤cante, sunakhehi khÃdÃpente, jÅvantam pi sÆle uttÃsente, asinà pi sÅsaæ chindante. Tatra, bhikkhave, bÃlassa evaæ hoti: YathÃrÆpÃnaæ kho pÃpakÃnaæ kammÃnaæ hetu rÃjÃno coraæ ÃgucÃriæ gahetvà vividhà kammakÃraïà kÃrenti kasÃhi pi tÃÊenti, vettehi pi tÃÊenti addhadaï¬akehi pi tÃÊenti,\<*<1>*>/ hattham pi chindanti, pÃdam pi chindanti, hatthapÃdam pi . . . asinà pi sÅsaæ chindanti, -- vijjante te ca dhammà mayi, aha¤ ca tesu dhammesu sandissÃmi. Ma¤ ce pi rÃjÃno jÃneyyuæ, mam pi rÃjÃno gahetvà vividhà kammakÃraïà kÃreyyuæ, kasÃhi pi tÃÊeyyuæ, vettehi pi tÃÊeyyuæ,\<*<2>*>/ . . . asinà pi chindeyyun ti. -- Idam pi, bhikkhave, bÃlo dutiyaæ diÂÂh' eva dhamme dukkhaæ domanassaæ paÂisaævedeti. Puna ca paraæ, bhikkhave, balÃm pÅÂhasamÃruÊhaæ\<*<3>*>/ và ma¤casamÃruÊhaæ và chamÃya\<*<4>*>/ và semÃnaæ yÃni 'ssa pubbe pÃpakÃni kammÃni kÃyena duccaritÃni vÃcÃya duccaritÃni manasà duccaritÃni, tÃni 'ssa tamhi samaye olambanti ajjholambanti abhippalambanti. SeyyathÃpi, bhikkhave, mahantÃnaæ pabbatakÆÂÃnaæ chÃyà sÃyaïhasamayaæ paÂhaviyà olambanti ajjholambanti abhippalambanti, -- evam eva kho, bhikkhave, bÃlaæ pÅÂhasamÃruÊhaæ và ma¤casa- mÃruÊhaæ và chamÃya và semÃnaæ yÃni 'ssa pubbe pÃpa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si tÃÊenti --pe-- asinà pi sÅsaæ chindanti. 2 Si tÃÊeyyuæ --pe-- jÅvantaæ pi sÆle uttÃseyyuæ, asinà sÅsaæ chindeyyun ti. 3 So Sky; Si p--ÆÊhaæ, throughout. 4 Si chamÃyaæ. >/ #<[page 165]># %< 3.9. BùLAPA×ÖITASUTTAõ (129.) 165>% kÃni kammÃni katÃni kÃyena duccaritÃni vÃcÃya duccaritÃni manasà duccaritÃni tÃni 'ssa tamhi samaye olambanti ajjho- lambanti abhippalambanti. Tatra, bhikkhave, bÃlassa evaæ hoti: Akataæ vata me kalyÃïaæ akataæ kusalaæ akataæ bhÅruttÃïaæ, kataæ pÃpaæ kataæ luddaæ kataæ kibbisaæ; yÃvatà hoti akatakalyÃïÃnaæ akatakusalÃnaæ akatabhÅrut- tÃïÃnaæ katapÃpÃnaæ kataluddÃnaæ katakibbisÃnaæ gati, taæ gatiæ pecca gacchÃmÅti. So socati kilamati paridevati, urattÃÊiæ kandati sammohaæ Ãpajjati. -- Idaæ kho, bhik- khave, bÃlo tatiyaæ diÂÂh' eva dhamme dukkhaæ domanas- saæ paÂisaævedeti. Sa kho so bhikkhu bÃlo kÃyena duccaritaæ caritvà vÃcÃya duccaritaæ caritvà manasà duccaritaæ caritvà kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjati. Yaæ kho taæ, bhikkhave, sammà vada- mÃno vadeyya: {Ekantaæ} aniÂÂhaæ ekantaæ akantaæ ekantaæ amanÃpan ti nirayam eva etaæ sammà vadamÃno vadeyya: {Ekantaæ} aniÂÂhaæ ekantaæ akantaæ ekantaæ amanÃpan ti. YÃva¤cidaæ, bhikkhave, upamà pi na sukarà yÃva dukkhà nirayà ti. Evaæ vutte a¤¤ataro bhikkhu Bhagavantaæ etad avoca: Sakkà pana me, bhante, upamà kÃtun ti? Sakkà bhikkhÆti Bhagavà avoca: SeyyathÃpi, bhikkhu, coraæ ÃgucÃriæ gahetvà ra¤¤o dasseyyuæ: Ayan te, deva, coro ÃgucÃrÅ, imassa yaæ icchasi taæ daï¬aæ païehÅti; tam enaæ rÃjà evaæ vadeyya: Gacchatha bho imaæ purisaæ pubbaïhasamayaæ sattisatena hanathÃti; tam enaæ pubbaï- hasamayaæ sattisatena haneyyuæ. Atha rÃjà majjhantikaæ samayaæ evaæ vadeyya: Ambho kathaæ so puriso ti? -- Tath' eva deva jÅvatÅti. -- Tam enaæ rÃjà evaæ vadeyya: Gacchatha bho taæ purisaæ majjhantikaæ samayaæ satti- satena hanathÃti; tam enaæ majjhantikaæ samayaæ satti- satena haneyyuæ. Atha rÃjà sÃyaïhasamayaæ evaæ vadeyya: Ambho kathaæ so puriso ti? -- Tath' eva deva jÅvatÅti. -- Tam enaæ rÃjà evaæ vadeyya: Gacchatha bho taæ purisaæ sÃyaïhasamayaæ sattisatena hanathÃti; tam enaæ sÃyaï- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 166]># %<166 III. UPARIPA××ùSAõ.>% hasamayaæ sattisatena haneyyuæ. Taæ kim ma¤¤atha, bhikkhave? Api nu so puriso tÅhi sattisatehi ha¤¤amÃno tatonidÃnaæ dukkhaæ domanassaæ paÂisaævediyethÃti? Ekissà pi, bhante, sattiyà ha¤¤amÃno so puriso tato- nidÃnaæ dukkhaæ domanassaæ paÂisaævediyetha; ko pana vÃdo tÅhi sattisatehÅti? Atha kho Bhagavà parittaæ pÃïimattaæ {pÃsÃïaæ} gahetvà bhikkhÆ Ãmantesi: Taæ kim ma¤¤atha, bhik- khave? Katamo nu kho mahantataro, -- yo cÃyaæ mayà paritto pÃïimatto pÃsÃïo gahito Himavà và pabbatarÃjà ti? Appamatto kho ayaæ, bhante, Bhagavatà paritto pÃïimatto pÃsÃïo gahito, Himavantaæ pabbatarÃjÃnaæ upanidhÃya saÇkham pi na upeti kalabhÃgam pi na upeti upanidhim\<*<1>*>/ pi na upetÅti. Evam eva kho, bhikkhave, yaæ so puriso tÅhi satti- satehi ha¤¤amÃno tatonidÃnaæ dukkhaæ domanassaæ paÂisaævedeti, taæ nerayikassa\<*<2>*>/ upanidhÃya saÇkham pi na upeti kalabhÃgam pi na upeti upanidhim pi na upeti. Tam enaæ, bhikkhave, nirayapÃlà pa¤cavidhabandhanan nÃma kÃraïaæ karonti: tattaæ ayokhÅlaæ hatthe gamenti tattaæ ayokhÅlaæ dutiye hatthe gamenti tattaæ ayokhÅlaæ pÃde gamenti tattaæ ayokhÅlaæ dutiye pÃde gamenti, tattaæ ayokhÅlaæ majjhe urasmiæ gamenti. So tattha dukkhà tippà kaÂukà vedanà vedeti; na ca tÃva kÃlaæ karoti yà va na taæ pÃpaæ kammaæ byantihoti. Tam enaæ niraya- pÃlà saævesetvÃ\<*<3>*>/ kÆÂhÃrÅhi\<*<4>*>/ tacchanti. So tattha dukkhà tippa\<*<5>*>/ kaÂukà vedanà vedeti, na ca tÃva kÃlaæ karoti yÃva na taæ pÃpaæ kammaæ byantihoti. Tam enaæ, bhikkhave, nirayapÃlà uddhaæ pÃdaæ adho siraæ Âhapetvà vÃsÅhi tacchanti. So tattha\<*<6>*>/ --pe-- yÃva na taæ pÃpaæ kammaæ byantihoti. Tam enaæ, bhikkhave, nirayapÃlà rathe yojetvà ÃdittÃya paÂhaviyà sampajjalitÃya sa¤jotibhÆtÃya\<*<7>*>/ sÃrenti pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu and Sky infra; Si, and Sky here, upanidham. 2 Si nirayassa dukkhaæ. 3 Bu s--itvÃ; Si saævedhetvÃ. 4 Si kudhÃrÅhi. 5 Si tippà --pe-- byantihoti. 6 Si adds dukkhà tippÃ, and omits yÃva . . . kammaæ. 7 Sky sajot. >/ #<[page 167]># %< 3.9. BùLAPA×ÖITASUTTAõ (129.) 167>% paccÃsÃrenti pi. So tattha --pe-- yÃva na taæ pÃpaæ kammaæ byantihoti. Tam enaæ, bhikkhave, nirayapÃlà mahantaæ aÇgÃrapabbataæ Ãdittaæ sampajjalitaæ sa¤joti- bhÆtaæ Ãropenti pi oropenti pi. So tattha dukkhà tippà kaÂuka vedanà vedeti, na ca tÃva kÃlaæ karoti yÃva na taæ pÃpaæ kammaæ byantihoti. Tam enaæ, bhikkhave, niraya- pÃlà uddhaæ pÃdaæ adho siraæ gahetvà tattÃya lohakumbhiyà pakkhipanti ÃdittÃya sampajjalitÃya sa¤jotibhÆtÃya. So tattha pheïuddehakaæ paccati. So tattha pheïuddehakaæ paccamÃno sakim pi uddhaæ gacchati, sakim pi adho gacchati, sakim pi tiriyaæ. So tattha dukkhà tippà kaÂukà vedanà vedeti na ca tÃva kÃlaæ karoti yÃva na taæ pÃpaæ kammaæ byantihoti. Tam enaæ, bhikkhave, nirayapÃlà MahÃniraye pakkhipanti. So kho pana, bhikkhave, MahÃni- rayo catukkaïïo catudvÃro vibhatto bhÃgaso mito ayopÃkÃra- pariyanto ayasà paÂikujjito; tassa ayomayà bhÆmi jalità tejasà yutà samantà yojanasataæ pharitvà tiÂÂhati sabbadÃ. I AnekapariyÃyena pi kho ahaæ, bhikkhave, nirayakathaæ katheyyaæ, yÃva¤cidaæ, bhikkhave, na sukaraæ akkhÃ- nena pÃpuïituæ yÃva dukkhà nirayÃ. Santi, bhikkhave, tiracchÃnagatà pÃïà tiïabhakkhÃ. Te allÃni pi tiïÃni sukkÃni dantullahakaæ khÃdanti. Katame ca, bhikkhave, tiracchÃnagatà pÃïà tiïabhakkhÃ? -- Assà goïà gadrabhà ajà migÃ, ye và pan' a¤¤e pi keci tiracchÃ- nagatà pÃïà tiïabhakkhÃ. Sa kho so, bhikkhave, bÃlo idha pubbe rasÃdo idha pÃpÃni kÃmmÃni karitvà kÃyassa bhedà param maraïà tesaæ sattÃnaæ sahavyataæ uppajjati ye te sattà tiïabhakkhÃ. Santi, bhikkhave, tiracchÃnagatà pÃïà gÆthabhakkhÃ; te dÆrato va gÆthagandhaæ ghÃyitvà dhÃvanti: Ettha bhu¤jissÃma, ettha bhu¤jissÃmÃti. SeyyathÃpi nÃma brÃhmaïà Ãhutigandhena\<*<2>*>/ dhÃvanti: Ettha bhu¤jissÃma, ettha bhu¤jissÃmÃti, -- evam eva kho, bhikkhave, santi tiracchÃnagatà pÃïà gÆÂhabhakkhÃ; te dÆrato va gÆtha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See note 4 p. 183. 2 So Si; Sky ahÆti. Cf. S×., p. 21. >/ #<[page 168]># %<168 III. UPARIPA××ùSAõ.>% gandhaæ ghÃyitvà dhÃvanti: Ettha bhu¤jissÃma, ettha bhu¤jissÃmÃti. Katame ca, bhikkhave, tiracchÃnagatà pÃïà gÆthabhakkhÃ? -- KukkuÂà sÆkarà soïà sigÃlÃ, ye và pan' a¤¤e pi keci tiracchÃnagatà pÃïà gÆthabhakkhÃ. Sa kho so, bhikkhave, bÃlo idha pubbe rasÃdo idha pÃpÃni kammÃni karitvà kÃyassa bhedà param maraïà tesaæ sattÃnaæ sahavyataæ uppajjati ye te sattà gÆthabhakkhÃ. Santi, bhikkhave, tiracchÃnagatà pÃïà andhakÃre jÃyanti andhakÃre jÅyanti andhakÃre mÅyanti. Katame ca, bhikkhave, tiracchÃnagatà pÃïà andhakÃre jÃyanti andha- kÃre jÅyanti andhakÃre mÅyanti? -- KÅÂà puÊavà gaï¬uppÃdà ye và pan' a¤¤e pi keci tiracchÃnagatà pÃïà andhakÃre jÃyanti andhakÃre jÅyanti andhakÃre mÅyanti. Sa kho so, bhikkhave, bÃlo idha pubbe rasÃdo idha pÃpÃni kammÃni karitvà kÃyassa bhedà param maraïà tesaæ sattÃnaæ sahavyataæ uppajjati ye te sattà andhakÃre jÃyanti andha- kÃre jÅyanti andhakÃre mÅyanti. Santi, bhikkhave, tiracchÃnagatà pÃïà udakasmiæ jÃyanti udakasmiæ jÅyanti udakasmiæ mÅyanti. Katame ca, bhikkhave, tiracchÃnagatà pÃïà udakasmiæ jÃyanti udakasmiæ jÅyanti udakasmiæ mÅyanti? -- Macchà kacchapà suæsumÃrà ye và pan' a¤¤e pi keci tiracchÃnagatà pÃïà udakasmiæ jÃyanti udakasmiæ jÅyanti udakasmiæ mÅyanti. Sa kho so, bhikkhave, bÃlo idha pubbe rasÃdo idha pÃpÃni kammÃni karitvà kÃyassa bhedà param maraïà tesaæ sattÃ- naæ sahavyataæ uppajati ye te sattà udakasmiæ jÃyanti udakasmiæ jÅyanti udakasmiæ mÅyanti. Santi, bhikkhave, tiracchÃnagatà pÃïà asucismiæ jÃyanti asucismiæ jÅyanti asucismiæ mÅyanti. Katame ca, bhikkhave, tiracchÃnagatà pÃïà asucismiæ jÃyanti asucis- miæ jÅyanti asucismiæ mÅyanti? -- Ye te, bhikkhave, sattà pÆtimacche và jÃyanti pÆtimacche và jÅyanti pÆtimacche và mÅyanti; pÆtikuïape vÃ; pÆtikummÃse vÃ; candanikÃya vÃ; oÊigalle\<*<1>*>/ và jÃyanti -- pe\<*<2>*>/ --. Sa kho so, bhikkhave, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So all MSS. 2 Si adds: ye và pan' . . . mÅyanti. >/ #<[page 169]># %< 3.9. BùLAPA×ÖITASUTTAõ (129.) 169>% bÃlo idha pubbe rasÃdo idha pÃpÃni kammÃni karitvà kÃyassa bhedà param maraïà tesaæ sattÃnaæ sahavyataæ uppajjati ye te sattà asucismiæ jÃyanti asucismiæ jÅyanti asucismiæ mÅyanti. AnekapariyÃyena pi kho ahaæ, bhikkhave, tiracchÃna- yonikathaæ katheyyaæ, yÃva¤ c' idaæ, bhikkhave, na sukaraæ akkhÃnena pÃpuïituæ yÃva dukkhà tiracchÃna- yoni. SeyyathÃpi puriso, bhikkhave, ekacchigaÊaæ yugaæ samudde pakkhipeyya, tam enaæ puratthimo vÃto pacchi- mena saæhareyya pacchimo vÃto puratthimena saæhareyya uttaro vÃto dakkhiïena saæhareyya dakkhiïo vÃto uttarena saæhareyya; tatr' assa kÃïo kacchapo; so vassasatassa\<*<1>*>/ accayena sakiæ ummujjeyya. -- Taæ kim ma¤¤atha, bhik- khave? Api nu so kÃïo kacchapo amukasmiæ ekacchiggaÊe yuge gÅvaæ paveseyyÃti? Yadi nÆna, bhante, kadÃci karahaci dÅghassa addhuno accayenÃti. Khippataraæ kho so, bhikkhave, kÃïo kacchapo amukasmiæ ekacchiggaÊe yuge gÅvaæ paveseyya, ato dullabhatarÃhaæ, bhikkhave, manussattaæ vadÃmi sakiæ vinipÃtagatena bÃlena. Taæ kissa hetu? Na h' ettha, bhikkhave, atthi dhammacariyà samacariyà kusalakiriyà pu¤¤akiriyÃ, a¤¤ama¤¤akhÃdikà ettha, bhikkhave, vattati dubbalamÃrikÃ.\<*<2>*>/ Sa kho so, bhikkhave, bÃlo sace kadÃci karahaci dÅghassa addhuno accayena manussattaæ Ãgacchati, yÃni tÃni nÅcakulÃni -- caï¬Ãlakulaæ và nesÃdakulaæ và veïakulaæ\<*<3>*>/ và rathakÃrakulaæ và pukkusakulaæ và -- tathÃrÆpe kule paccÃjÃyati daÊidde appannapÃïabhojane kasiravuttike, yattha kasirena ghÃsacchÃdo labbhati. So ca hoti dubbaïïo duddasiko okoÂimako bavhÃbÃdho kÃïo và kunÅ và kha¤jo và pakkhahato và na lÃbhÅ annassa pÃnassa vat- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky add: vassasahassassa vassasatasahassassa. 2 So Si; Sky dubbalakhÃdikÃ. 3 Si venukulaæ; Sky venakulaæ. Cf. vol. ii. 183. >/ #<[page 170]># %<170 III. UPARIPA××ùSAõ.>% thassa yÃnassa mÃlÃgandhavilepanassa seyyÃvasathapadÅ- peyyassa; so kÃyena duccaritaæ carati vÃcÃya duccaritaæ carati manasà duccaritaæ carati; so kÃyena duccaritaæ caritvà vÃcÃya duccaritaæ caritvà manasà duccaritaæ caritvà kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjati. SeyyathÃpi, bhikkhave, akkhadhutto paÂhamen' eva kaliggahena puttam pi jÅyetha dÃram pi jÅyetha sabbasÃpa- teyyam\<*<1>*>/ pi jÅyetha, uttarim pi anubandhaæ\<*<2>*>/ nigaccheyya Appamattako so, bhikkhave, kaliggaho yaæ so akkhadhutto paÂhamen' eva kaliggahena puttam pi jÅyetha dÃram pi jÅyetha sabbasÃpateyyam pi jÅyetha uttarim pi anubandhaæ nigaccheyya. Atha kho ayam eva mahantataro kaliggaho yaæ so bÃlo kÃyena duccaritaæ caritvà vÃcÃya duccaritaæ caritvà manasà duccaritaæ caritvà kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatim vinipÃtaæ nirayaæ uppajjati. Ayam pi, bhikkhave, kevalaparipÆrÃ\<*<3>*>/ bÃlabhÆmi. Tiï' imÃni, bhikkhave, paï¬itassa paï¬italakkhaïÃni paï¬itanimittÃni paï¬itapadÃnÃni. KatamÃni tÅïi? Idha, bhikkhave, paï¬ito sucintitacintÅ ca hoti subhÃsitabhÃsÅ sukatakammakÃrÅ. No ce taæ, paï¬ito sucin- titacintÅ ca abhavissa subhÃsitabhÃsÅ sukatakammakÃrÅ, kena naæ paï¬ità jÃneyyaæ: Paï¬ito ayaæ bhavaæ sap- puriso ti? Yasmà ca kho. bhikkhave, paï¬ito sucintitacintÅ ca hoti subhÃsitabhÃsÅ sukatakammakÃrÅ, tasmà naæ paï- ¬ità jÃnanti: Paï¬ito ayaæ bhavaæ sappuriso it. Sa kho so, bhikkhave, ayaæ paï¬ito tividhaæ diÂÂhe va dhamme sukhaæ somanassaæ paÂisaævedeti, Sace, bhikkhave, paï- ¬ito sabhÃya và nisinno hoti rathiyÃya và nisinno hoti siÇghÃÂake và nisinno hoti, tatra ce\<*<4>*>/ jano tajjaæ tassÃrup- paæ kathaæ manteti, sace, bhikkhave, paï¬ito pÃïÃtipÃtà paÂivirato hoti adinnÃdÃnà paÂivirato hoti kÃmesu micchÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si sabbaæ s. 2 So Sky Bu ("attanà pi bandhaæ nig."); Si andhubandhaæ. 3 Si kevalà p. here and in fine. 4 Si omits; Sky ca. Cf. supra p 163. >/ #<[page 171]># %< 3.9. BùLAPA×ÖITASUTTAõ (129.) 171>% cÃrà paÂivirato hoti musÃvÃdà paÂivirato hoti surÃmeraya- majjapamÃdaÂÂhÃnà paÂivirato hoti, -- tatra, bhikkhave, paï- ¬itassa evaæ hoti: Yaæ kho jano tajjaæ tassÃruppaæ kathaæ manteti, saævijjante te dhammà mayi aha¤ ca tesu dhammesu sandissÃmÅti. -- Idaæ, bhikkhave, paï¬ito paÂha- maæ diÂÂhe va dhammo sukhaæ somanassaæ paÂisaævedeti. Puna ca paraæ, bhikkhave, paï¬ito passati rÃjÃno coraæ ÃgucÃriæ gahetvà vividhà kammakÃraïà kÃrente kasÃhi pi tÃÊente vettehi pi tÃÊente . . . (&c., as page 164) . . . asinà pi sÅsaæ chindante. Tatra, bhikkhave, paï¬itassa evaæ hoti: YathÃrÆpÃnaæ kho pÃpakÃnaæ kammÃnaæ hetu rÃjÃno coraæ ÃgucÃriæ gahetvà vividhà kammakÃraïà kÃrenti, -- kasÃhi pi tÃÊenti vettehi pi tÃÊenti . . . asinà pi sÅsaæ chindanti, -- na te dhammà mayi saævijjante, aha¤ ca na tesu dhammesu sandissÃmÅti. -- Idaæ, bhikkhave, paï¬ito dutiyaæ diÂÂhe va dhamme sukhaæ somanassaæ paÂisaævedeti. Puna ca paraæ, bhikkhave, paï¬itaæ pÅÂhasamÃruÊhaæ và ma¤casamÃruÊhaæ và chamÃya và semÃnaæ yÃni 'ssa pubbe kalyÃïÃni kammÃni katÃni kÃyena sucaritÃni vÃcÃya sucaritÃni manasà sucaritÃni tÃni 'ssa tamhi samaye olambanti ajjholambanti abhippalambanti. SeyyathÃpi, bhikkhave, mahantÃnaæ pabbatakÆÂÃnaæ chÃyà sÃyaïhasa- mayaæ paÂhaviyà olambanti ajjholambanti abhippalambanti, -- evam eva kho, bhikkhave, paï¬itaæ pÅÂhasamÃruÊhaæ và ma¤casamÃruÊhaæ và chamÃya và semÃnaæ yÃni 'ssa pubbe kalyÃïÃni . . . ajjholambanti abhippalambanti. Tatra, bhikkhave, paï¬itassa evaæ hoti: Akataæ vata me pÃpaæ akataæ luddaæ akataæ kibbisaæ, kataæ kalyÃïaæ kataæ kusalaæ kataæ bhÅruttÃïaæ; yÃvatà hoti akatapÃpÃnaæ akataluddÃnaæ akatakibbisÃnaæ katakalyÃïÃnaæ katakusa- lÃnaæ katabhÅruttÃïÃnaæ gati, taæ gatiæ pecca gacchÃmÅti. So na socati na kilamati na paridevati na urattÃÊiæ kandati na sammohaæ Ãpajjati. -- Idaæ, bhikkhave, paï¬ito tatiyaæ diÂÂhe va dhamme sukhaæ somanassaæ paÂisaævedeti. Sa kho so, bhikkhave, paï¬ito kÃyena sucaritaæ caritvà vÃcÃya sucaritaæ caritvà manasà sucaritaæ caritvà kÃyassa\<*<7>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 172]># %<172 III. UPARIPA××ùSAõ.>% bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjati. Yaæ kho taæ, bhikkhave, sammà vadamÃno vadeyya: Ekan- taæ iÂÂhaæ ekantaæ kantaæ\<*<1>*>/ ekantaæ manÃpan ti, saggam eva taæ sammà vadamÃno vadeyya: Ekantaæ iÂÂhaæ ekan- taæ kantaæ ekantaæ manÃpan ti. YÃva¤cidaæ, bhik- khave, upamà pi na sukarà yÃva sukhà saggà ti. Evaæ vutte a¤¤ataro bhikkhu Bhagavantaæ etad avoca: Sakkà pana, bhante, upamà kÃtun ti? Sakkà bhikkhÆti Bhagavà avoca: SeyyathÃpi, bhikkhu, rÃjà cakkavattÅ sattahi ratanehi samannÃgato catuhi ca iddhÅhi, tatonidÃnaæ sukhaæ somanassaæ paÂisaævedeti. Katamehi sattahi? Idha, bhikkhu, ra¤¤o khattiyassa muddhÃvasittassa tadahu 'posathe pannarase sÅsaæ nahÃtassa uposathikassa uparipÃsÃdavaragatassa dibbaæ cakkaratanaæ pÃtubhavati sahassÃraæ sanemikaæ sanÃbhikaæ sabbÃkÃraparipÆraæ; disvÃna ra¤¤o khattiyassa muddhÃvasittassa evaæ hoti\<*<2>*>/:-- Sutaæ kho pana me taæ: Yassa ra¤¤o khattiyassa muddhÃvasittassa tadahu 'posathe pannarase sÅsaæ nahÃ- tassa uposathikassa uparipÃsÃdavaragatassa dibbaæ cakka- ratanaæ pÃtubhavati sahassÃraæ sanemikaæ sanÃbhikaæ sabbÃkÃraparipÆraæ, so hoti rÃjà cakkavattÅti.\<*<3>*>/ Assan nu kho ahaæ rÃjà cakkavattÅti? Atha kho, bhikkhave, rÃjà khattiyo muddhÃvasitto uÂÂhÃy' ÃsanÃ\<*<4>*>/ vÃmena hatthena bhiÇkÃraæ\<*<5>*>/ gahetvà dakkhiïena hatthena cakka- ratanaæ abbhukkirati:\<*<6>*>/ Pavattatu bhavaæ cakkarata- naæ, abhivijinÃtu bhavaæ cakkaratanan ti. Atha kho taæ, bhikkhave, cakkaratanaæ puratthimaæ disaæ pavattati, anvadeva rÃjà cakkavattÅ saddhiæ caturaÇ- giniyà senÃya. Yasmiæ kho pana, bhikkhave, padese cakkaratanaæ patiÂÂhÃti, tatra rÃjà cakkavattÅ vÃsaæ upeti saddhiæ caturaÇginiyà senÃya. Ye kho pana, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky omit ekan taæ kantaæ. 2 Si etad ahosi. 3 MSS. omit ti. 4 So Si Bu; Sky omit uÂÂhÃy' ÃsanÃ. 5 Si bhiÇgÃraæ. 6 Si abbhukirati. >/ #<[page 173]># %< 3.9. BùLAPA×ÖITASUTTAõ (129.) 173>% bhikkhave, puratthimÃya disÃya paÂirÃjÃno, te rÃjÃnaæ cakkavattiæ upasaækamitvà evam Ãhaæsu: Ehi kho mahÃrÃja; svÃgataæ mahÃrÃja; sakan te mahÃrÃjÃ; anusÃsa mahÃrÃjÃti. RÃjà cakkavattÅ evam Ãha: PÃïo na hantabbo adinnaæ nÃdÃtabbaæ, kÃmesu micchà na caritabbÃ, musà na bhÃsitabbÃ, majjaæ na pÃtabbaæ, yathÃbhutta¤\<*<1>*>/ ca bhu¤jathÃti. Ye kho pana, bhikkhave, puratthimÃya disÃya paÂirÃjÃno, te ra¤¤o cakkavattissa anuyuttà bhavanti. Atha kho taæ, bhikkhave, cakkaratanaæ puratthimaæ samuddaæ ajjhogahetvà paccuttaritvà dakkhiïaæ disaæ pavattati --pe-- dakkhiïaæ\<*<3>*>/ samuddaæ ajjhogahetvà paccuttaritvà pacchimaæ disaæ pavattati --pe-- pacchimaæ\<*<3>*>/ samuddaæ paccuttaritvà uttariæ disaæ pavattati, anvadeva rÃjà cakkavattÅ saddhiæ caturaÇginiyà senÃya. Yasmiæ kho pana, bhikkhave, padese cakkaratanaæ patiÂÂhÃti. tatra rÃjà cakkavattÅ vÃsaæ upeti saddhiæ caturaÇginiyà senÃya. Ye kho pana, bhikkhave, uttarÃya disÃya paÂirÃjÃno, te rÃjÃnaæ cakkavattiæ upasaækamitvà evam {Ãhaæsu}: Ehi kho mahÃrÃja; svÃgatam mahÃrÃjÃ; sakan te mahÃrÃja; anusÃsa mahÃrÃjÃti. RÃjà cakkavattÅ evam Ãha: PÃïo na hantabbo . . . bhu¤jathÃti. Ye kho pana, bhikkhave, uttarÃya disÃya paÂirÃjÃno te ra¤¤o cakkavattissa anuyutta bhavanti. Atha kho taæ, bhikkhave, cakkaratanaæ samuddapariyantaæ paÂhaviæ abhivijinitvà tam eva\<*<4>*>/ rÃja- dhÃniæ paccÃgantvà ra¤¤o cakkavattissa antepuradvÃre akkhÃhataæ ma¤¤e tiÂÂhati, ra¤¤o cakkavattissa antepura- dvÃraæ upasobhayamÃnaæ Ra¤¤o, bhikkhave, cakkavattissa evarÆpaæ cakkaratanaæ pÃtubhavati. Puna ca paraæ, bhikkhave, ra¤¤o cakkavattissa hatthira- tanaæ pÃtubhavati, sabbaseto sattappatiÂÂho iddhimà vehÃsaÇgamo Uposatho nÃma nÃgarÃjÃ. DisvÃna ra¤¤o cakkavattissa cittam pasÅdati: Bhaddakaæ vata bho hatthi- yÃnaæ, sace damathaæ upeyyÃti. Atha kho taæ, bhikkhave, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si yathÃbhÆta¤ (bis). Cf. S.B.E. xi. 253 (note). 2 Si ahesuæ. 3 Si (but not Bu) adds disaæ. 4 Si tam evaæ. >/ #<[page 174]># %<174 III. UPARIPA××ùSAõ.>% hatthiratanaæ seyyathÃpi nÃma bhaddo hatthÃjÃnÅyo dÅgharattaæ suparidanto, evam eva damathaæ upeti. BhÆtapubbaæ, bhikkhave, rÃjà cakkavattÅ tam eva hatthira- tanaæ vÅmaæsamÃno pubbaïhasamayaæ abhirÆhitvà samud- dapariyantaæ paÂhaviæ anusaæyÃyitvÃ\<*<1>*>/ tam eva rÃjadhÃniæ paccÃgantvà pÃtarÃsam akÃsi. Ra¤¤o, bhikkhave, cak- kavattissa evarÆpaæ hatthiratanaæ pÃtubhavati. Puna ca paraæ, bhikkhave, ra¤¤o cakkavattissa assa- ratanaæ pÃtubhavati, sabbaseso kÃkasÅso mu¤jakeso iddhimà vehÃsaÇgamo ValÃho\<*<2>*>/ nÃma assarÃjÃ. DisvÃna ra¤¤o cakkavattissa cittam pasÅdati: Bhaddakaæ vata bho assayÃnaæ sace damathaæ upeyyÃti. Atha kho taæ, bhikkhave, assaratanaæ seyyathÃpi nÃma bhaddo assÃjÃnÅyo dÅgharattaæ suparidanto, evaæ eva dhamathaæ upeti. BhÆtapubbaæ, bhikkhave, rÃjà cakkavattÅ tam eva assara- tanaæ vÅmaæsamÃno pubbaïhasamayaæ abhirÆhitvà samuddapariyantaæ paÂhaviæ anusaæyÃyitvà tam eva rÃja- dhÃniæ paccÃgantvà pÃtarÃsam akÃsi. Ra¤¤o, bhikkhave, cakkavattissa evarÆpaæ assaratanaæ pÃtubhavati. Puna ca paraæ, bhikkhave, ra¤¤o cakkavattissa maïira- tanaæ pÃtubhavati. So hoti maïi veÊuriyo subho jÃtimà aÂÂhaæso suparikammakato. Tassa kho pana, bhikkhave, maïiratanassa Ãbhà samantà yojanaæ phuÂà hoti. BhÆta- pubbaæ, bhikkhave, rÃjà cakkavattÅ tam eva maïiratanaæ vÅmaæsamÃno caturaÇginaæ senaæ sannayhitvà maïiæ dhajaggaæ Ãropetvà rattandhakÃratimisÃyam pÃyÃsi. Ye kho pana, bhikkhave, samantà gÃmà ahesuæ, te ten' obhÃsena kammante payojesuæ Divà ti ma¤¤amÃnÃ. Ra¤¤o, bhikkhave, cakkavattissa evarÆpaæ maïiratanaæ pÃtubhavati. Puna ca paraæ, bhikkhave, ra¤¤o cakkavattissa itthi- ratanaæ pÃtubhavati,\<*<3>*>/ abhirÆpà dassanÅyà pÃsÃdikà paramÃya vaïïapokkharatÃya samannÃgatà nÃtidÅghà nÃtirassà nÃti- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si anupariyÃyitvÃ. 2 So Sky Bu; Si ValÃhako. 3 Si adds sÃ. >/ #<[page 175]># %< 3.9. BùLAPA×ÖITASUTTAõõ (120.) 175>% kisÃ\<*<1>*>/ nÃtithÆlà nÃtikÃÊÅ\<*<2>*>/ nÃccodÃta atikkantà mÃnusaæ vaïïaæ appattà dibbaæ vaïïaæ. Tassa kho pana, bhik- khave, itthiratanassa evarÆpo kÃyasamphasso hoti, seyya- thÃpi nÃma tÆlapicuno và kappÃsapicuno vÃ. Tassa kho pana, bhikkhave, itthiratanassa sÅte uïhÃni gattÃni honti, uïhe sÅtÃni gattÃni honti. Tassa kho pana, bhikkhave, itthiratanassa kÃyato candanagandho vÃyati, mukhato uppalagandho vÃyati. Taæ kho pana, bhikkhave, itthi- ratanaæ ra¤¤o cakkavattissa pubbuÂÂhÃyinÅ hoti pacchÃni- pÃtinÅ kiækÃrapaÂissÃvinÅ manÃpacÃrinÅ piyavÃdinÅ. Taæ kho pana, bhikkhave, itthiratanaæ rÃjÃnaæ cakkavattiæ manasà pi no aticarati kuto\<*<3>*>/ kÃyena. Ra¤¤o. bhikkhave, cakkavattissa evarÆpaæ itthiratanaæ pÃtubhavati. Puna ca paraæ, bhikkhave, ra¤¤o cakkavattissa gaha- patiratamaæ pÃtubhavati. Tassa kammavipÃkajaæ dibbaæ cakkhu pÃtubhavati yena nidhiæ passati sassÃmikam pi assÃmikam pi. So rÃjÃnaæ cakkavattiæ upasaækamitvà evam Ãha: Appossukko tvaæ, deva, hohi; ahan te dhanena dhanakaraïÅyaæ karissÃmÅti. BhÆtapubbaæ, bhikkhave, rÃjà cakkavattÅ tam eva gahapatiratanaæ vÅmaæsamÃno nÃvaæ abhirÆhitvà majjhe GaÇgÃya nadiyà sotaæ ogahetvÃ\<*<4>*>/ gahapatiratanaæ etad avoca: Attho me, gahapati, hira¤¤a- suvaïïenÃti. -- Tena hi, mahÃrÃja, ekaæ tÅraæ nÃvà upetÆti. -- Idh' eva me, gahapati, attho hira¤¤asuvaïïenÃti. -- Atha kho naæ, bhikkhave, gahapatiratanaæ ubhohi hatthehi udakaæ\<*<5>*>/ omasitvà pÆraæ hira¤¤asuvaïïassa kumbhiæ uddharitvà rÃjÃnaæ cakkavattiæ evam Ãha: Alam ettÃvatà mahÃrÃja; katam ettÃvatà mahÃrÃja; pÆjitam ettÃvatÃ\<*<6>*>/ mahÃrÃjÃti. RÃjà cakkhavattÅ evam Ãha: Alam ettÃvatà gahapati; katam ettÃvatà gahÃpati; pÆjitam ettÃvatà gahapatÅti. Ra¤¤o, bhikkhave, cakkavattissa evarÆpaæ gahapatiratanaæ pÃtubhavati. Puna ca paraæ, bhikkhave, ra¤¤o cakkavattissa pariïÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si nÃtikÅsÃ. Cf. vol. ii. 121. 2 Si nÃtikÃlikÃ. 3 Si adds pana. 4 So Sky; Si ogÃhitvÃ. 5 Si udake. 6 Sky omit this line. >/ #<[page 176]># %<176 III. UPARIPA××ùSAõ.>% yakaratanaæ pÃtubhavati, paï¬ito vyatto medhÃvÅ paÂibalo\<*<1>*>/ rÃjÃnaæ cakkavattiæ upaÂÂhapetabbaæ upaÂÂhapetuæ apayÃ- petabbaæ apayÃpetuæ Âhapetabbaæ Âhapetuæ. So rÃjÃnaæ cakkavattiæ upasaækamitvà evam Ãha: Appossukko tvaæ, deva, hohi; aham anusÃsissÃmÅti. Ra¤¤o, bhikkhave, cakkavattissa evarÆpaæ pariïÃyakaratanaæ pÃtubhavati. RÃjÃ, bhikkhave, cakkavattÅ imehi sattahi\<*<2>*>/ ratanehi samannÃgato hoti. KatamÃhi catuhi iddhÅhi? Idha, bhikkhave, rÃjà cakkavattÅ abhirÆpo hoti dassanÅyo pÃsÃdiko paramÃya vaïïapokkharatÃya samannÃgato ativiya a¤¤ehi manussehi. RÃjÃ, bhikkhave, cakkavattÅ imÃya paÂhamÃya iddhiyà samannÃgato hoti. Puna ca paraæ, bhikkhave, rÃjà cakkavattÅ dÅghÃyuko hoti ciraÂÂhitiko ativiya a¤¤ehi manussehi. RÃjÃ, bhikkhave, cakkavattÅ imÃya dutiyÃya iddhiyà samannÃgato hoti. Puna ca paraæ, bhikkhave, rÃjà cakkavattÅ appÃbÃdho hoti appÃtaÇko samavepÃkiniyà gahaïiyà samannÃgato nÃtisÅtÃya nÃccuïhÃya ativiya a¤¤ehi manussehi. RÃjÃ, bhikkhave, cakkavattÅ imÃya tatiyÃya iddhiyà samannÃgato hoti. Puna ca paraæ, bhikkhave, rÃjà cakkavattÅ brÃhmaïa- gahapatikÃnaæ piyo hoti manÃpo. SeyyathÃpi, bhikkhave, pità puttÃnam piyo hoti manÃpo, evam eva kho, bhikkhave, rÃjà cakkavattÅ brÃhmaïagahapatikÃnam piyo hoti manÃpo. Ra¤¤o pi, bhikkhave, cakkavattissa brÃhmaïagahapatikà piyà honti manÃpÃ. SeyyathÃpi, bhikkhave, pitu puttà piyà honti manÃpÃ, evam eva kho, bhikkhave, ra¤¤o cakkavattissa brÃhmaïagahapatikà piyà honti manÃpÃ. BhÆtapubbaæ, bhikkhave, rÃjà cakkavattÅ caturaÇginiyà senÃya uyyÃna- bhÆmiæ niyyÃsi. Atha kho, bhikkhave, brÃhmaïagaha- patikà rÃjÃnaæ cakkavattiæ upasaækamitvà evam Ãhaæsu: AtaramÃno, deva, yÃhi yathà tam mayaæ cirataram passey- yÃmÃti. RÃjà pi, bhikkhave, cakkavattÅ sÃrathiæ Ãmantesi: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si patibalo. 2 Si omits. >/ #<[page 177]># %< 3.9. BùLAPA×ÖITASUTTAõ (129.) 177>% AtaramÃno, sÃrathi, pesehi yathà 'haæ brÃhmaïagahapatike cirataraæ passeyyan ti. RÃjÃ, bhikkhave, cakkavattÅ imÃya catutthÃya iddhiyà samannÃgato hoti. RÃjÃ, bhikkhave, cakkavattÅ imÃhi catuhi iddhÅhi samannÃgato hoti. Taæ kim ma¤¤atha, bhikkhave? Api nu kho rÃjà cakkavattÅ imehi sattahi ratanehi samannÃgato imÃhi catuhi ca iddhÅhi tatonidÃnaæ sukhaæ somanassaæ paÂisaævedi- yethÃti? Ekamekena pi tena, bhante, ratanena samannÃgato rÃjà cakkavattÅ tatonidÃnaæ sukhaæ somanassaæ paÂisaævedi- yetha; ko pana vÃdo sattahi ratanehi catuhi ca iddhÅhÅti. Atha kho Bhagavà parittaæ pÃïimattaæ pÃsÃïaæ gahetvà bhikkhÆ Ãmantesi:-- Taæ kim ma¤¤atha, bhik- khave? Katamo nu kho mahantataro? Yo cÃyaæ mayà paritto pÃïimatto pÃsÃïo gahito Himavà và pabbatarÃjà ti? Appamattako ayaæ, bhante, Bhagavatà paritto pÃïimatto pÃsÃïo gahito, Himavantaæ pabbatarÃjÃnaæ upanidhÃya saÇkham pi na upeti kalabhÃgam pi na upeti upanidhim pi na upetÅti. Evam eva kho, bhikkhave, yaæ\<*<1>*>/ rÃjà cakkavattÅ sattahi ratanehi catuhi ca iddhÅhi tatonidÃnaæ sukhaæ somanassaæ paÂisaævedeti, taæ dibbassa sukhassa upanidhÃya saÇkham pi na upeti kalabhÃgam pi na upeti upanidhim pi na upeti. Sa kho so, bhikkhave, paï¬ito sace kadÃci karahaci dÅghassa addhuno accayena manussattaæ Ãgacchati, yÃni tÃni uccÃ- kulÃni -- khattiyamahÃsÃlakulaæ và brÃhmaïamahÃsÃlakulaæ và gahapatimahÃsÃlakulaæ và -- tathÃrÆpe kule paccÃjÃyati a¬¬he\<*<2>*>/ mahaddhane mahÃbhoge pahutajÃtarÆparajate pahu- tavittÆpakaraïe pahutadhanadha¤¤e; so ca hoti abhirÆpo dassanÅyo pÃsÃdiko paramÃya vaïïapokkharatÃya samann- Ãgato, lÃbhÅ annassa pÃnassa vatthassa yÃnassa mÃlÃgandha- vilepanassa seyyÃvasathapadÅpeyyassa. So kÃyena sucaritaæ carati vÃcÃya sucaritaæ carati manasà sucaritaæ carati; so \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky omit; Si ayaæ. 2 Si addhe. >/ #<[page 178]># %<178 III. UPARIPA××ùSAõ.>% kÃyena sucaritaæ caritvà vÃcÃya sucaritaæ caritvà manasà sucaritaæ caritvà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjati. SeyyathÃpi, bhikkhave, akkha- dhutto paÂhamen' eva kaÂaggahena mahantaæ bhogak- khandhaæ adhigaccheyya. Appamattako so, bhikkhave, kaÂaggaho yaæ so akkhadhutto paÂhamen' eva kaÂaggahena mahantaæ bhogakkhandhaæ adhigaccheyya. Atha kho ayam eva tato mahantataro kaÂaggaho yaæ so paï¬ito kÃyena sucaritaæ caritvà vÃcÃya sucaritaæ caritvà manasà sucaritaæ caritvà kÃyassa bhedà param maraïa sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjati. Ayaæ, bhikkhave, kevalaparipÆrà paï¬itabhÆmÅti. Idam avoca BhagavÃ. Attamanà te bhikkhÆ Bhagavato bhÃsitaæ abhinandun ti. BùLAPA×ÖITASUTTAõ NAVAMAõ. 130. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthi- yaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca: SeyyathÃpi, bhikkhave, dve agÃrà sadvÃrÃ, tattha cakkhumà puriso majjhe Âhito passeyya manusse gehaæ pavisante pi nikkhamante pi anusa¤carante pi anuvicarante pi, -- evam eva kho ahaæ, bhikkhave, dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamÃnusakena satte passÃmi cavamÃne upapajjamÃne hÅne païÅte suvaïïe dubbaïïe sugate duggate yathÃkam- mÆpage satte passÃmi:-- Ime vata bhonto sattà kÃyasucari- tena samannÃgatà vacÅ --pe-- manosucaritena samannÃgatà ariyÃnaæ anupavÃdakà sammÃdiÂÂhikà sammÃdiÂÂhikamma- samÃdÃnÃ, te kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ upapannÃ. Ime và pana bhonto sattà kÃyasucaritena samannÃgatà vacÅ --pe-- manosucaritena samannÃgatà ariyÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 179]># %< 3.10. DEVADôTASUTTAõ (130.) 179>% naæ anupavÃdakà sammÃdiÂÂhikà sammÃdiÂÂhikammasamÃ- dÃnÃ, te kÃyassa bhedà param maraïà manussesu upapannÃ. Ime vata bhonto sattà kÃyaduccaritena samannÃgatà vacÅ --pe-- manoduccaritena ariyÃnaæ upavÃdakà micchÃdiÂÂhikà micchÃdiÂÂhikammasamÃdÃnÃ, te kÃyassa bhedà param maraïà pettivisayaæ upapannÃ. Ime và pana bhonto sattà kÃyaduccaritena samannÃgatà vacÅ --pe-- manoduccaritena samannÃgatà ariyÃnaæ upavÃdakà micchÃdiÂÂhikà micchÃ- diÂÂhikammasamÃdÃnÃ, te kÃyassa bhedà param maraïà tiracchÃnayoniæ upapannÃ. Ime và pana bhonto sattà kÃya- duccaritena . . . te kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ upapannà ti. 1 Tam enaæ, bhikkhave, nirayapÃlà nÃnÃbÃhÃsu gahetvà Yamassa ra¤¤o dassenti [: Ayaæ, deva, puriso ametteyyo asÃma¤¤o abrahma¤¤o na kule jeÂÂhÃpaccayÅ; imassa devo daï¬aæ païetÆti.] \<*<2>*>/ Tam enaæ, bhikkhave, Yamo rÃjà paÂhamaæ devadÆtaæ samanuyu¤jati samanugÃhati samanubhÃsati: Ambho purisa, na tvaæ addasa manussesu paÂhamaæ devadÆtaæ pÃtubhÆtan ti? -- So evam Ãha: NÃddasaæ, bhante ti. -- Tam enaæ, bhikkhave, Yamo rÃjà evam Ãha: Ambho purisa, na tvaæ addasa manussesu daharaæ kumÃraæ mandaæ uttÃnaseyya- kaæ sake muttakarÅse palipannaæ semÃnan ti? -- So evam Ãha: Addasaæ, bhante ti. -- Tam enaæ, bhikkhave, Yamo rÃjà evam Ãha: Ambho purisa, tassa te vi¤¤ussa sato mahallakassa na\<*<3>*>/ etad ahosi: Aham pi kho 'mhi jÃti- dhammo jÃtiæ anatÅto, handÃhaæ kalyÃïaæ karomi kÃyena vÃcÃya manasà ti? -- So evam Ãha: NÃsakkhissaæ, bhante; pamÃdassaæ, bhante ti. -- Tam enaæ, bhikkhave, Yamo rÃjà evam Ãha: Ambho purisa, pamÃdavatÃya na kalyÃïam akÃsi kÃyena vÃcÃya manasÃ. Taggha tvaæ, ambho purisa, tathà karissanti yathà taæ pamattaæ. Taæ kho pana te etaæ pÃpaæ kammaæ n' eva mÃtarà kataæ na pitarà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cf. I. Ang. 138, and J.Pèå. for 1885, p. 62. 2 Sky omit the bracketed passage. 3 Si omits here and infra. >/ #<[page 180]># %<180 III. UPARIPA××ùSAõ.>% kataæ na bhÃtarà kataæ na bhaginiyà kataæ na mittÃ- maccehi kataæ na ¤ÃtisÃlohitehi kataæ na samaïabrÃh- maïehi kataæ na devatÃhi kataæ; tayà v' etaæ pÃpaæ kammaæ kataæ; tva¤ ¤eva etassa vipÃkaæ paÂisaævedis- sasÅti. Tam enaæ, bhikkhave, Yamo rÃjà paÂhamaæ devadÆtaæ samanuyu¤jitvà samanugÃhitvà samanubhÃsitvà dutiyaæ devadÆtaæ samanuyu¤jati samanugÃhati samanubhÃsati: Ambho purisa, na tvaæ addasa manussesu dutiyaæ deva- dÆtaæ pÃtubhÆtan ti? -- So evam Ãha: NÃddasaæ, bhante ti. -- Tam enaæ, bhikkhave, Yamo rÃjà evam Ãha: Ambho purisa, na tvaæ addasa manussesu itthiæ và purisaæ và asÅtikam và navutikaæ và vassasatikaæ và jÃtiyÃ\<*<1>*>/ jiïïaæ gopÃnasivaÇkaæ bhoggaæ daï¬aparÃyanaæ pavedhamÃnaæ gacchantaæ Ãturaæ gatayobbanaæ khaï¬adantaæ palitake- saæ vilÆnaæ khalitaæsiraæ\<*<2>*>/ valÅnaæ tilakÃhatagattan ti? -- So evam Ãha: Addasam bhante ti. -- Tam enaæ, bhikkhave, Yamo rÃjà evam Ãha: Ambho purisa, tassa te vi¤¤ussa sato mahallakassa na etad ahosi: Aham pi kho 'mhi jarÃdhammo jaraæ anatÅto, handÃhaæ kalyÃïaæ karomi kÃyena vÃcÃya manasà ti? -- So evam Ãha: NÃsakkhissaæ, bhante; pamÃ- dassam, bhante ti. -- Tam enaæ, bhikkhave, Yamo rÃjà evam Ãha: Ambho purisa, pamÃdavatÃya na kalyÃïam akÃsi kÃyena vÃcÃya manasÃ; taggha tvaæ, ambho purisa, tathà karissanti yathà taæ pÃmattaæ. Taæ kho pana te etaæ pÃpaæ kammaæ n' eva mÃtarà kataæ na pitarà kataæ na bhÃtarà kataæ na bhaginiyà kataæ na mittÃmaccehi kataæ na ¤ÃtisÃlohitehi kataæ na samaïabrÃhmaïehi kataæ na devatÃhi kataæ; tayà v' etaæ pÃpaæ kammaæ kataæ; tva¤ ¤eva etassa vipÃkaæ paÂisaævedissasÅti. Tam enaæ, bhikkhave, Yamo rÃjà dutiyaæ devadÆtaæ samanuyu¤jitvà samanugÃhitvà samanubhÃsitvà tatiyaæ devadÆtaæ samanuyu¤jati samanugÃhati samanubhÃsati: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky omit asÅtikaæ . . . jÃtiyÃ. 2 So Si; Sky khalitaæsirovalinaæ. >/ #<[page 181]># %< 3.10. DEVADôTASUTTAõ (130.) 181>% Ambho purisa, na tvaæ addasa manussesu tatiyaæ devadÆ- taæ pÃtubhÆtan ti? -- So evam Ãha: NÃddasaæ bhante ti. -- Tam enaæ, bhikkhave, Yamo rÃjà evam Ãha: Ambho purisa, na tvaæ addasa manussesu itthiæ và purisaæ và ÃbÃdhikaæ dukkhitaæ bÃÊhagilÃnaæ sake muttakarÅse palipannaæ semÃnaæ a¤¤ehi vuÂÂhÃpiyamÃnaæ a¤¤ehi saævesiyamÃnan ti? -- So evam Ãha: Addasaæ, bhante ti. -- Tam enaæ, bhikkhave, Yamo rÃjà evam Ãha: Ambho purisa, tassa te vi¤¤ussa sato mahallakassa na etad ahosi: Aham pi kho 'mhi byÃdhidhammo byÃdhiæ anatÅto; handÃhaæ kalyÃïaæ karomi kÃyena vÃcÃya manasà ti? -- So evam Ãha: NÃsak- khissaæ bhante; pamÃdassaæ bhante ti. -- Tam enaæ, bhik- khave, Yamo rÃjà evam Ãha: Ambho purisa, pamÃdavatÃya na kalyÃïam akÃsi kÃyena vÃcÃya manasÃ; taggha tvaæ, ambho purisa, tathà karissanti yathà taæ pamattaæ. Taæ kho pana te etaæ pÃpaæ kammaæ n' eva mÃtarà kataæ na pitarà kataæ na bhÃtarà kataæ na bhaginiyà kataæ na mittÃmaccehi kataæ na ¤ÃtisÃlohitehi kataæ na samaïa- brÃhmaïehi kataæ na devatÃhi kataæ; tayà v' etaæ pÃpaæ kammaæ kataæ; tva¤ ¤eva tassa vipÃkaæ paÂisaævedis- sasÅti. Tam enaæ, bhikkhave, Yamo rÃjà tatiyaæ devadÆtaæ samanuyu¤jitvà samanugÃhitvà samanubhÃsitvà catutthaæ devadÆtaæ samanuyu¤jati samanugÃhati samanubhÃsati: Ambho purisa, na tvaæ addasa manussesu catutthaæ devadÆtaæ pÃtubhÆtan ti? -- So evam Ãha: NÃddasaæ bhante ti. -- Tam enaæ, bhikkhave, Yamo rÃjà evam Ãha: Ambho purisa, na tvaæ addasa manussesu rÃjÃno coraæ ÃgucÃriæ gahetvà vividhà kammakÃraïà kÃrente, -- kasÃhi pi tÃÊente vettehi pi tÃÊente addhadaï¬akehi pi . . . (&c., as p.164) . . . asinà pi sÅsaæ chindante ti? -- So evam Ãha: Addasaæ, bhante ti. -- Tam enaæ, bhikkhave, Yamo rÃjà evam Ãha: Ambho purisa, tassa te vi¤¤ussa sato mahallakassa na etad ahosi: Ye kira bho pÃpakÃni kammÃni karonti, te diÂÂh' eva dhamme evarÆpà vividhà kammakÃraïà karÅyanti, kimaÇga pana \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 182]># %<182 III. UPARIPA××ùSAõ.>% parattha; handÃhaæ kalyÃïaæ karomi kÃyena vÃcÃya manasà ti? -- So evam Ãha: NÃsakkhissaæ bhante; pamÃ- dassaæ bhante ti. -- Tam enaæ, bhikkhave, Yamo rÃjà evam Ãha: Ambho purisa, pamÃdavatÃya na kalyÃïam akÃsi kÃyena vÃcÃya manasÃ; taggha tvaæ, ambho purisa, tathà karissanti yathà taæ pamattaæ. Taæ kho pana te etaæ pÃpaæ kammaæ n' eva mÃtarà kataæ na pitarà kataæ . . . na devatÃhi kataæ; tayà v' etaæ pÃpaæ kammaæ kataæ; tva¤ ¤eva tassa vipÃkaæ paÂisaævedissasÅti. Tam enaæ, bhikkhave, Yamo rÃjà catutthaæ devadÆtaæ samanuyu¤jitvà samanugÃhitvà samanubhÃsitvÃ, pa¤camaæ devadÆtaæ samanuyu¤jati samanugÃhati samanubhÃsati: Ambho purisa, na tvaæ addasa manussesu pa¤camaæ deva- dÆtaæ pÃtubhÆtan ti? So evaæ Ãha: NÃddasaæ bhante ti. -- Tam enaæ, bhikkhave, Yamo rÃjà evam Ãha: Ambho purisa, na tvaæ addasa manussesu itthiæ và purisaæ và ekÃ- hamataæ và dvÅhamataæ và tÅhamataæ và uddhumÃtakaæ\<*<1>*>/ vinÅlakaæ vipubbakajÃtan ti? -- So evam Ãha: Addasaæ, bhante ti. -- Tam enaæ, bhikkhave, Yamo rÃjà evam Ãha: Ambho purisa, tassa te vi¤¤ussa sato mahallakassa na etad ahosi: Aham pi kho 'mhi maraïadhammo maraïaæ anatÅto; handÃhaæ kalyÃïaæ karomi kÃyena vÃcÃya manasà ti? -- So evam Ãha: NÃsakkhissaæ bhante, pamÃdassaæ bhante ti. -- Tam enaæ, bhikkhave, Yamo rÃjà evam Ãha: Ambho purisa, pamÃdavatÃya na kalyÃïam akÃsi kÃyena vÃcÃya manasÃ; taggha tvaæ, ambho purisa, tathà karissanti yathà taæ pamattaæ. Taæ kho pana te etaæ pÃpaæ kammaæ n' eva mÃtarà kataæ na pitarà kataæ . . . na devatÃhi kataæ; tayà v' etaæ pÃpaæ kammaæ kataæ; tva¤ ¤eva tassa vipÃkaæ paÂisaævedissasÅti. Tam enaæ, bhikkhave, Yamo rÃjà pa¤camaæ deva- dÆtaæ samanuyu¤jitvà sumanugÃhitvà samanubhÃsitvà tuïhÅ hoti. Tam enaæ, bhikkhave, nirayapÃlà pa¤cavidhÃbandha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si uddumÃtakaæ. >/ #<[page 183]># %< 3.10. DEVADôTASUTTAõ (130.) 183>% nan nÃma kÃraïaæ karonti, tattaæ ayokhÅlaæ hatthe gamenti, tattaæ ayokhÅlaæ dutiye hatthe gamenti, tattaæ ayokhÅlaæ pÃde gamenti tattaæ ayokhÅlaæ dutiye pÃde gamenti, tattaæ ayokhÅlaæ majjhe urasmiæ gamenti. So tattha dukkhà tippà kaÂukà vedanà vedeti, na ca tÃva kÃlaæ karoti yÃva na taæ pÃpaæ kammaæ byantihoti. Tam enaæ, bhikkhave, nirayapÃlà saævesitvà kuÂhÃrÅhi tacchanti; so tattha dukkhà --pe--.\<*<1>*>/ Tam enaæ, bhikkhave, nirayapÃlà uddhapÃdaæ adhosiraæ ÂhapetvÃ\<*<2>*>/ vÃsÅhi tacchenti; so tattha dukkhà --pe--. Tam enaæ, bhikkhave, nirayapÃlà rathe yojetvà ÃdittÃya paÂhaviyÃ\<*<3>*>/ sampajjilitÃya sa¤jotibhÆtÃya sÃrenti pi paccÃsÃrenti pi; so tattha dukkhà --pe--. Tam enaæ, bhikkhave, nirayapÃlà mahantaæ aÇgÃrapabbataæ Ãdittaæ sampajjalitaæ sa¤jotibhÆtaæ Ãropenti pi oropenti pi; so tattha dukkhà --pe--. Tam enaæ, bhikkhave, nirayapÃlà uddhapÃdaæ gahetvà tattÃya lohakumbhiyà pakkhipanti ÃdittÃya sampajjalitÃya sa¤jotibhÆtÃya. So tattha pheïud- dehakaæ paccati, so tattha pheïuddehakaæ paccamÃno sakim pi uddhaæ gacchati sakim pi adho gacchati sakim pi tiriyaæ gacchati. So tattha dukkhà tippà kaÂukà vedanà vedeti, na ca tÃva kÃlaæ karoti yÃva na taæ pÃpaæ kammaæ byantihoti. Tam enaæ, bhikkhave, nirayapÃlà MahÃniraye pakkhi- panti. So kho pana, bhikkhave, MahÃnirayo -- Catukkaïïo catudvÃro vibhatto bhÃgaso mito AyopÃkÃrapariyanto ayasà paÂikujjito. Tassa ayomayà bhÆmi jalità tejasà yutà Samantà yojanasataæ pharitvà tiÂÂhati sabbadÃ\<*<4>*>/. Tassa kho pana, bhikkhave, MahÃnirayassa puratthi- mÃya bhittiyà acci uÂÂhahitvà pacchimÃya bhittiyà paÂiha¤- ¤ati; pacchimÃya bhittiya acci uÂÂhahitvà puratthimÃya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits throughout the words: so tattha dukkhà --pe-- . 2 Si gahetvÃ, as Sky infra. 3 Si tattÃya bhÆmiyà ÃdittÃya. 4 Si prints these lines as prose, as (putide) p. 167 supra. Cf. 1 Ang. 141. >/ #<[page 184]># %<184 III. UPARIPA××ùSAõ.>% bhittiyà paÂiha¤¤ati; I uttarÃya bhittiyà acci uÂÂhahitvà dakkhiïÃya bhittiyà paÂiha¤¤ati; dakkhiïÃya bhittiyà acci uÂÂhahitvà uttarÃya bhittiyà paÂiha¤¤ati; heÂÂhÃ\<*<1>*>/ acci uÂÂha- hitvà upari paÂiha¤¤ati; uparito acci uÂÂhahitvà heÂÂhÃ\<*<2>*>/ paÂiha¤¤ati. So tattha dukkhà tippà kaÂukà vedanà vedeti na ca tÃva kÃlaæ karoti yÃva na taæ pÃpaæ kammaæ byantihoti. Hoti\<*<3>*>/ kho so, bhikkhave, samayo yaæ kadÃci karahaci dÅghassa addhuno accayena tassa\<*<4>*>/ MahÃnirayassa puratthi- madvÃraæ apÃpurÅyati.\<*<5>*>/ So tattha sÅghena javena dhÃvati; tassa sÅghena javena dhÃvato chavim pi ¬ayhati, cammam pi ¬ayhati, maæsam pi ¬ayhati, nahÃrum pi ¬ayhati, aÂÂhÅni pi sampadhÆmÃyanti, ubbhataæ tÃdisam eva hoti. Yato ca kho so, bhikkhave, bahusampatto\<*<6>*>/ hoti, atha taæ dvÃram pithÅyati. So tattha dukkhà tippà kÃÂukà vedanà vedeti, na ca tÃva kÃlaæ karoti yÃva na taæ pÃpaæ kammaæ byanti- hoti. Hoti kho so, bhikkhave, samayo yaæ kadÃci karahaci dÅghassa addhuno accayena tassa MahÃnirayassa pacchima- dvÃraæ apÃpurÅyati --pe-- uttaradvÃraæ apÃpurÅyati --pe-- dakkhiïadvÃraæ apÃpurÅyati. So tattha sÅghena javena dhÃvati; tassa sÅghena javena dhÃvato chavim pi ¬ayhati . . . dvÃraæ pithÅyati. So tattha dukkhà tippà kaÂukà vedanà vedeti, na ca tÃva kÃlaæ karoti yÃva na taæ pÃpaæ kammaæ byantihoti. Hoti kho so, bhikkhave, samayo yaæ kadÃci karahaci dÅghassa addhuno accayena tassa MahÃnirayassa puratthima- dvÃraæ apÃpurÅyati. So tattha sÅghena javena dhÃvati . . . ubbhataæ tÃdisam eva hoti. So tena dvÃrena nikkhamati. Tassa kho pana, bhikkhave, MahÃnirayassa samanan- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk repeats this sentence. 2 So Si; Sky heÂÂhimÃya; Bu (?) heÂÂhato. 3 So Si; Sky sa kho so. 4 Si omits. 5 Sky avÃpurÅyati. 6 So Si; Sky Bu ("bahÆni vassasatasahassÃni sampatto") bahÆsampatto. >/ #<[page 185]># %< 3.10. DEVADôTASUTTAõ (130.) 185>% tarà sahitam eva mahanto GÆthanirayo. So tattha papa- tati.\<*<1>*>/ Tasmiæ kho pana, bhikkhave, GÆthaniraye sÆcimukhà pÃïà chaviæ chindanti, chaviæ chetvà cammaæ chindanti, cammaæ chetvà maæsaæ chindanti, maæsaæ chetvà nahÃ- ruæ chindanti, nahÃruæ chetvà aÂÂhiæ chindanti, aÂÂhiæ chetvà atthimi¤jaæ khÃdanti. So tattha dukkhà tippà kaÂukà vedanà vedeti, na ca tÃva kÃlaæ karoti yÃva na taæ pÃpaæ kammaæ byantihoti. Tassa kho pana, bhikkhave, GÆthanirayassa samanan- tarà sahitam eva mahanto KukkuÊanirayo. So tattha papa- tati. So tattha dukkhà tippà kaÂukà vedanà vedeti na ca tÃva kÃlaæ karoti yÃva na taæ pÃpaæ kammaæ byanti- hoti. Tassa kho pana, bhikkhave, KukkuÊanirayassa sama- nantarà sahitam eva mahantaæ Simbalivanaæ uddhaæ yoja- nam uggataæ\<*<2>*>/ soÊasaÇgulakaïÂakaæ Ãdittaæ sampajjalitaæ sa¤jotibhÆtaæ. Taæ\<*<3>*>/ tattha Ãropenti pi oropenti pi. So tattha dukkhà tippà kaÂukà vedanà vedeti na ca tÃva kÃlaæ karoti yÃva na taæ pÃpaæ kammaæ byantihoti. Tassa kho pana, bhikkhave, Simbalivanassa samanan- tarà sahitam eva mahantaæ Asipattavanaæ. So tattha pavisati. Tassa vÃteritÃni pattÃni hattham pi chindanti pÃdam pi chindanti hatthapÃdam pi chindanti kaïïam pi chindanti nÃsam pi chindanti kaïïanÃsam pi chindanti. So tattha dukkhà tippà kaÂukà vedanà vedeti, na ca tÃva kÃlaæ karoti yÃva na taæ pÃpaæ kammaæ byantihoti. Tassa kho pana, bhikkhave, Asipattavanassa samanan- tarà sahitam eva mahatÅ KhÃrodakà nadÅ. So tattha papa- tati. So tattha anusotam pi vuyhati paÂisotam pi vuyhati anusotapaÂisotam pi vuyhati. So tattha dukkhà tippà kaÂukà vedanà vedeti, na ca tÃva kÃlaæ karoti yÃva na taæ pÃpaæ kammaæ byantihoti. Tam enaæ, bhikkhave, nirayapÃlà baÊisena\<*<4>*>/ uddha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu & (sts.) Sky; Si patati. 2 So Sky; Si uccaæ yojanasamuggataæ. 3 Sky omit. 4 So Sk Si; Sy balisena. >/ #<[page 186]># %<186 III. UPARIPA××ùSAõ.>% ritvÃ\<*<1>*>/ thale paÂiÂÂhÃpetvà evam Ãhaæsu: Ambho purisa, kiæ icchasÅti? -- So evam Ãha: Jighacchito 'smi, bhante ti. -- Tam enaæ, bhikkhave, nirayapÃlà tattena ayosaÇkunà mukhaæ vivaritvà Ãdittena sampajjalitena sa¤jotibhÆtena tattaæ lohaguÊaæ mukhe pakkhipanti Ãdittaæ sampajjalitaæ sa¤jotibhÆtaæ. Tassa\<*<2>*>/ oÂÂham pi ¬ayhati mukham pi ¬ay- hati kaïÂham pi ¬ayhati uram\<*<3>*>/ pi ¬ayhati, antam pi anta- guïam pi ÃdÃya adhobhÃgà nikkhamati. So tattha dukkhà tippà kaÂukà vedanà vedeti, na ca tÃva kÃlaæ karoti yÃva na taæ pÃpaæ kammaæ byantihoti. Tam enaæ, bhikkhave, nirayapÃlà evam Ãhaæsu: Ambho purisa, kiæ icchasÅti? -- So evam Ãha: PipÃsito 'smi, bhante ti. -- Tam enaæ, bhikkhave, nirayapÃlà tattena ayosaÇkunà mukhaæ vivaritvà Ãdittena sampajjalitena sa¤jotibhÆtena tattaæ tambalohaæ mukhe Ãsi¤canti Ãdittaæ sampajjalitaæ sa¤jotibhÆtaæ. Taæ tassa oÂÂham pi ¬ayhati mukham pi ¬ayhati kaïÂham pi ¬ayhati uram pi ¬ayhati, antaæ pi anta- guïam pi ÃdÃya adhobhÃgà nikkhamati. So tattha dukkhà tippà kaÂukà vedanà vedeti, na ca tÃva kÃlaæ karoti yÃva na taæ pÃpaæ kammaæ byantihoti. Tam enaæ, bhikkhave, nirayapÃlà puna MahÃniraye pakkhipanti. BhÆtapubbaæ, bhikkhave, Yamassa ra¤¤o etad ahosi: Ye kira bho loke pÃpakÃni kammÃni karonti, te evarÆpà vividhà kammakÃraïà karÅyanti\<*<4>*>/:-- Aho vatÃhaæ manussat- taæ labheyyaæ, TathÃgato ca loke uppajjeyya arahaæ sam- mÃsambuddho, ta¤ cÃhaæ Bhagavantaæ payirupÃseyyaæ, so ca me Bhagavà dhammaæ deseyya, tassa cÃhaæ Bhaga- vato dhammaæ ÃjÃneyyan ti. Taæ kho pana ahaæ, bhikkhave, nä¤assa\<*<5>*>/ samaïassa và brÃhmaïassa và sutvà vadÃmi; api ca\<*<6>*>/ yad eva me sÃma¤ ¤Ãtaæ, sÃmaæ diÂÂhaæ, sÃmaæ viditaæ, -- tam evÃ- haæ vadÃmÅti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si uddaritvÃ. 2 Si: So tassa. 3 Si udaram. 4 So Sky; Si kÃriyanti. 5 Si adds kassaci. 6 Si adds kho. >/ #<[page 187]># %< 4.1. BHADDEKARATTASUTTAõ (131.) 187>% Idam avoca BhagavÃ. Idaæ vatvà Sugato athÃparaæ etad avoca SatthÃ: Codità devadÆtehi ye pamajjanti mÃïavÃ, Te dÅgharattaæ socanti hÅnakÃyÆpagÃ\<*<1>*>/ narÃ. Ye ca kho devadÆtehi santo sappurisà idha Codità nappamajjanti, ariyadhamme kudÃcanaæ UpÃdÃne bhayaæ disvà jÃtimaraïasambhave AnupÃdà vimuccanti jÃtimaraïasaækhaye Te khemapattà sukhino diÂÂhadhammÃbhinibbutà SabbaverabhayÃtÅtà sabbadukkhaæ upaccagun ti. DEVADôTASUTTAõ DASAMAõ SU¥¥ATAVAGGO TATIYO. 131. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthi- yaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca: Bhaddekarattassa vo, bhikkhave, uddesa¤ ca vibhaÇga¤ ca desissÃmi. Taæ suïÃtha manasikarotha, bhÃsissÃmÅti. Evaæ bhante ti kho te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca: AtÅtaæ nÃnvÃgameyya, nappaÂikaÇkhe anÃgataæ. Yad atÅtam pahÅnan taæ, appatta¤ ca anÃgataæ. Paccuppanna¤ ca yo dhammaæ tattha tattha vipassati, AsaæhÅraæ asaækuppaæ taæ vidvÃ\<*<2>*>/ manubrÆhaye. Ajj' eva kiccam Ãtappaæ; ko ja¤¤Ã maraïaæ suve? Na hi no saægaran tena mahasenena maccunÃ. EvaævihÃrim ÃtÃpiæ ahorattam atanditaæ Taæ ve bhaddekaratto ti santo Ãcikkhate munÅti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Bu h--kÃ; Si h--upagÃ. 2 Si viddhÃ. >/ #<[page 188]># %<188 III. UPARIPA××ùSAõ.>% Katha¤ ca, bhikkhave, atÅtaæ anvÃgameti? -- EvarÆpo ahosiæ atÅtam addhÃnan ti tattha nandiæ samanvÃneti; evaævedano ahosiæ atÅtam addhÃnan ti tattha nandiæ samanvÃneti; evaæsa¤¤o ahosiæ atÅtam addhÃnan ti tattha nandiæ samanvÃneti; evaæsaækhÃro ahosiæ atÅtam ad- dhÃnan ti tattha nandiæ samanvÃneti, evaævi¤¤Ãïo ahosiæ atÅtam addhÃnan ti tattha nandiæ samanvÃneti. -- Evaæ kho, bhikkhave, atÅtaæ anvÃgameti. Katha¤ ca, bhikkhave, atÅtaæ nÃnvÃgameti? EvarÆpo ahosiæ atÅtam addhÃnan ti tattha nandiæ na samanvÃneti; evaævedano ahosiæ atÅtam addhÃnan ti tattha nandiæ na samanvÃneti; evaæsa¤¤o . . . {evaævi¤¤Ãïo} ahosiæ atÅtam addhÃnan ti tattha nandiæ na samanvÃneti. -- Evaæ kho, bhikkhave, atÅtaæ nÃnvÃgameti. Katha¤ ca, bhikkhave, anÃgataæ paÂikaÇkhati? EvarÆpo siyaæ anÃgatam addhÃnan ti tattha nandiæ samanvÃneti; evaævedano siyaæ anÃgatam addhÃnan ti tattha nandiæ samanvÃneti; evaæsa¤¤o . . . evaævi¤¤Ãïo siyaæ anÃgatam addhÃnan ti tattha nandiæ samanvÃneti. -- Evaæ kho, bhikkhave, anÃgataæ paÂikaÇkhati. Katha¤ ca, bhikkhave, anÃgataæ nappaÂikaÇkhati? EvarÆpo siyaæ anÃgatam addhÃnan ti tattha nandiæ samanvÃneti; evaævedano siyaæ --pe--; evaæsa¤¤o siyaæ --pe--; evaæsaækhÃro siyaæ --pe--; evaævi¤¤Ãïo siyaæ anÃgatam addhÃnan ti tattha nandiæ samanvÃneti. -- Evaæ kho, bhikkhave, anÃgataæ paÂikaÇkhati. Katha¤ ca, bhikkhave, paccuppannesu dhammesu saæhÅrati? Idha, bhikkhave, assutavà puthujjano ariyÃnaæ adassÃvÅ ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinÅto sappurisÃnaæ adassÃvÅ sappurisadhammassa akovido sappuri- sadhamme avinÅto rÆpaæ attato samanupassati, rÆpavantaæ và attÃnaæ, attani và rÆpaæ, rÆpasmiæ và attÃnaæ; vedanaæ attato samanupassati, vedanÃvantaæ và attÃnaæ, attani và vedanaæ, vedanÃya và attÃnaæ; sa¤¤aæ attato samanupassati, sa¤¤Ãvantaæ và attÃnaæ, attani và sa¤¤aæ, sa¤¤Ãya và attÃnaæ; saækhÃre attato samanupassati, \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 189]># %< 4.2. ùNANDABHADDEKARATTASUTTAõ (132.) 189>% saækhÃravantaæ và attÃnaæ, attani và saækhÃre, saækhÃ- resu và attÃnaæ; vi¤¤Ãïaæ attato samanupassati, vi¤¤Ãïa- vantaæ và attÃnaæ, attani và vi¤¤Ãïaæ, vi¤¤Ãïasmiæ và attÃnaæ. -- Evaæ kho, bhikkhave, paccuppannesu dhammesu saæhÅrati. Katha¤ ca, bhikkhave, paccuppannesu dhammesu na saæhÅrati? Idha, bhikkhave, sutavà ariyasÃvako ariyÃnaæ dassÃvÅ ariyadhammassa kovido ariyadhamme vinÅto sap- purisÃnaæ dassÃvÅ sappurisadhammassa kovido sappuri- sadhamme vinÅto na rÆpaæ attato samanupassati, na rÆpavantaæ và attÃnaæ, na attani và rÆpaæ, na rÆpasmiæ và attÃnaæ; na vedanaæ --pe--; na sa¤¤aæ --pe--; na saækhÃre --pe--; na vi¤¤Ãïaæ attato samanupassati, na vi¤¤Ãïavantaæ và attÃnaæ, na attani và vi¤¤Ãïaæ, na vi¤¤Ãïasmiæ và attÃnaæ. -- Evaæ kho, bhikkhave, paccup- pannesu dhammesu na saæhÅrati. AtÅtaæ nÃnvÃgameyya, nappaÂikaÇkhe anÃgataæ . . . (&c., as above) . . . Taæ ve bhaddekaratto ti santo Ãcikkhate munÅti Bhaddekarattassa vo, bhikkhave, uddesa¤ ca vibhaÇ- ga¤ ca desissÃmÅti iti yan taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttan ti. Idam avoca BhagavÃ. Attamanà te bhikkhÆ Bhagavato bhÃsitaæ abhinandun ti. BHADDEKARATTASUTTAõ PAèHAMAõ. 132. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvat- thiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Tena kho pana samayena Ãyasmà ùnando upaÂÂhÃnasÃlÃyaæ bhikkhÆ dhammiyà kathÃya sandasseti samÃdapeti samut- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 190]># %<190 III. UPARIPA××ùSAõ.>% tejesi sampahaæseti; bhaddekaratassa uddesa¤ ca vibhaÇga¤ ca bhÃsati. Atha kho Bhagavà sÃyaïhasamayaæ paÂisallÃnà vuÂÂhito yena upaÂÂhÃnasÃlà ten' upasaækami, upasaæka- mitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi. Nisajja kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: Ko nu kho, bhikkhave, upaÂÂhÃnasÃlÃyaæ bhikkhÆ dhammiyà kathÃya sandassesi samÃdapesi samuttejesi sam- pahaæsesi; bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaÇga¤ ca abhÃsÅti? ùyasmÃ, bhante, ùnando upaÂÂhÃnasÃlÃyaæ bhikkhÆ dhammiyà kathÃya sandassesi samÃdapesi samuttejesi sam- pahaæsesi; bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaÇga¤ ca abhÃsÅti. Atha kho Bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: YathÃkathaæ pana tvaæ, ùnanda, bhikkhÆ dhammiyà kathÃya sandassesi samÃdapesi samuttejesi sampahaæsesi; bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaÇga¤ ca abhÃsÅti? Evaæ kho ahaæ, bhante, bhikkhÆ dhammiyà kathÃya sandassesiæ samÃdapesiæ samuttejesiæ sampahaæsesiæ; bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaÇga¤ ca abhÃsiæ:-- AtÅtaæ nÃnvÃgameyya, nappaÂikaÇkhe anÃgataæ. Yad atÅtam pahÅnan taæ, appatta¤ ca anÃgataæ. Paccuppanna¤ ca yo dhammaæ tattha tattha vipassati. AsaæhÅraæ asaækuppaæ taæ vidvÃ-m-anubrÆhaye. Ajj' eva kiccam Ãtappaæ; ko ja¤¤Ã maraïaæ suve? Na hi no saægaran tena mahÃsenena maccunÃ. EvaævihÃrim ÃtÃpiæ ahorattam atanditaæ Taæ ve bhaddekaratto ti santo Ãcikkhate munÅti. Katha¤ c', Ãvuso, atÅtaæ anvÃgameti? EvarÆpo ahosiæ atÅtam addhÃnan ti tattha nandiæ samanvÃneti; evaæ- vedano ahosiæ atÅtam addhÃnan ti tattha nandiæ samanvÃneti, . . . (&c., as in foregoing Sutta\<*<1>*>/) . . . Evaæ kho, Ãvuso, paccuppannesu dhammesu na saæhÅrati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Substituting Ãvuso for bhikkhave throughout. >/ #<[page 191]># %< 4.2. ùNANDABHADDEKARATTASUTTAõ (132.) 191>% AtÅtaæ nÃnvÃgameyya, nappaÂikaÇkhe anÃgataæ. . . . (&c., as above) . . . Taæ ve bhaddekaratto ti santo Ãcikkhate munÅti. Evaæ kho ahaæ, bhante, bhikkhÆ dhammiyà kathÃya sandassesiæ samÃdapesiæ samuttejesiæ sampahaæsesiæ; bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaÇga¤ ca abhÃsin ti. SÃdhu sÃdhu, ùnanda; sÃdhu kho tvaæ, ùnanda, bhikkhÆ dhammiyà kathÃya sandassesi samÃdapesi samut- tejesi sampahaæsesi; bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaÇ- ga¤ ca abhÃsi. AtÅtaæ nÃnvÃgameyya . . . --pe-- Taæ ve bhaddekaratto ti santo Ãcikkhate munÅti. Katha¤ c', ùnanda, atÅtaæ anvÃgameti? --pe--. Evaæ kho, ùnanda, atÅtaæ anvÃgameti. Katha¤ c', ùnanda, atÅtaæ nÃnvÃgameti? --pe--. Evaæ kho, ùnanda, atÅtam nÃnvÃgameti. Katha¤ c', ùnanda, anÃgataæ paÂikaÇkhati? --pe--. Evaæ kho, ùnanda, anÃgataæ paÂikaÇkhati. Katha¤ c', ùnanda, anÃgataæ nappaÂikaÇkhati? --pe--. Evaæ kho, ùnanda, anÃgataæ na paÂikaÇkhati. Katha¤ c', ùnanda, paccuppannesu dhammesu saæhÅrati? --pe--. Evaæ kho, ùnanda, paccuppannesu dhammesu saæhÅrati. Katha¤ c', ùnanda, paccuppannesu dhammesu na saæhÅrati? --pe--. Evaæ kho, ùnanda, paccuppannesu dhammesu na saæhirati. AtÅtaæ nÃnvÃgameyya . . . --pe-- Taæ ve bhaddekaratto ti santo Ãcikkhate munÅti. Idam avoca BhagavÃ. Attamano Ãyasmà ùnando Bha- gavato bhÃsitaæ abhinandÅti. ùNANDABHADDEKARATTASUTTAõ1 DUTIYAõ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si Bu; Sky ùnandattherassa bhaddekarattiyasuttanto. >/ #<[page 192]># %<192 III. UPARIPA××ùSAõ.>% 133. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà RÃja- gahe viharati TapodÃrÃme. Atha kho Ãyasmà Samiddhi rattiyà paccÆsasamayaæ paccuÂÂhÃya yena Tapodo ten' upasaækami gattÃni parisi¤cituæ. Tapode gattÃni pari- si¤citvà paccuttaritvà ekacÅvaro aÂÂhÃsi gattÃni pubbÃ- payamÃno. Atha kho a¤¤atarà devatà abhikkantÃya rattiyà abhikkantavaïïà kevalakappaæ Tapodaæ obhÃsetvà yen' Ãyasmà Samiddhi ten' upasaækami upasaækamitvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. Ekamantaæ Âhità kho sà devatà Ãyasmantaæ Samiddhiæ etad avoca: DhÃresi tvaæ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaÇga¤ cÃti? Na kho ahaæ, Ãvuso, dhÃremi bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaÇga¤ ca. Tvaæ pan', Ãvuso, dhÃresi bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaÇga¤ cÃti? Aham pi kho, bhikkhu, na dhÃremi bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaÇga¤ ca. DhÃresi pana tvaæ, bhikkhu, bhaddekarattiyo gÃthà ti? Na kho ahaæ, Ãvuso, dhÃremi bhaddekarattiyo gÃthÃ. Tvaæ pan', Ãvuso, dhÃresi bhaddekarattiyo gÃthà ti? Aham pi kho, bhikkhu, na dhÃremi bhaddekarattiyo gÃthÃ. UggaïhÃhi tvaæ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaÇga¤ ca; pariyÃpuïÃhi tvaæ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaÇga¤ ca; dhÃrehi tvaæ, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaÇga¤ ca; atthasaæhito, bhikkhu, bhaddekarattassa uddeso ca vibhaÇgo ca Ãdibrahmacariyako ti. Idam avoca sà devatÃ; idaæ vatvà tatth' ev' antara- dhÃyi. Atha kho Ãyasmà Samiddhi tassà rattiyà accayena yena Bhagavà ten' upasaækami, upasaækamitvà Bhaga- vantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà Samiddhi Bhagavantaæ etad avoca: IdhÃhaæ, bhante, rattiyà paccÆsasamayaæ paccuÂÂhÃya yena Tapodo ten' upasaækamiæ gattÃni parisi¤cituæ. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 193]># %< 4.3. MAHùKACCùNABHADDEKARATTASUTTAõ (133.) 193>% Tapode\<*<1>*>/ gattÃni parisi¤citvà paccuttaritvà ekacÅvaro aÂÂhÃsiæ gattÃni pubbÃpayamÃno. Atha kho, bhante, a¤¤atarà devatà abhikkantÃya rattiyà . . . (&c., as above) . . . Ãdibrahmacariyako ti. Idam avoca, bhante, sà devatÃ; idaæ vatvà tatth' ev' antaradhÃyi. SÃdhu me, bhante, Bhagavà bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaÇga¤ ca dese- tÆti. Tena hi, bhikkhu, suïÃhi sÃdhukaæ manasikarohi, bhÃsissÃmÅti. -- Evaæ bhante ti kho Ãyasmà Samiddhi Bhagavato paccassosi. Bhagavà etad avoca: AtÅtaæ nÃnvÃgameyya, nappaÂikaÇkhe anÃgataæ. Yad atÅtam pahÅnan taæ, appatta¤ ca anÃgataæ. Paccuppanna¤ ca yo dhammaæ tattha tattha vipassati, AsaæhÅraæ asaækuppam taæ vidvÃ-m-anubrÆhaye. Ajj' eva kiccaæ Ãtappaæ; ko ja¤¤Ã maraïaæ suve? Na hi no saægaran tena mahÃsenena maccunÃ. EvaævihÃrim ÃtÃpiæ ahorattam atanditaæ Taæ ve bhaddekaratto ti santo Ãcikkhate munÅti. Idam avoca BhagavÃ. Idaæ vatvà Sugato uÂÂhÃy' Ãsanà vihÃram pÃvisi. Atha kho tesaæ bhikkhÆnaæ acirapakkantassa Bhaga- vato etad ahosi:-- Idaæ kho no, Ãvuso, Bhagavà saækhit- tena uddesaæ uddisitvà vitthÃrena atthaæ avibhajitvà uÂÂhÃy' Ãsanà vihÃraæ paviÂÂho: AtÅtaæ nÃnvÃgameyya, nappaÂikaÇkhe anÃgatam. . . . (&c., as above) . . . Taæ ve bhaddekaratto ti santo Ãcikkhate munÅti. Ko nu kho imassa Bhagavatà saækhittena uddesassa uddiÂÂhassa vitthÃrena atthaæ avibhattassa vitthÃrena atthaæ vibhajjeyyÃti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk adds 'haæ; Sy TapodÃhaæ. >/ #<[page 194]># %<194 III. UPARIPA××ùSAõ.>% Atha kho tesaæ bhikkhÆnaæ etad ahosi: Ayaæ kho Ãyasmà MahÃ-KaccÃno Satthu c' eva saævaïïito sambhÃ- vito ca vi¤¤Ænaæ sabrahmacÃrÅnaæ; pahoti c' Ãyasmà MahÃ-KaccÃno imassa Bhagavatà saækhittena uddesassa uddiÂÂhassa vitthÃrena atthaæ avibhattassa vitthÃrena atthaæ vibhajituæ. Yan nÆna mayaæ yen' Ãyasmà MahÃ- KaccÃno ten' upasaækameyyÃma upasaækamitvà Ãyasman- taæ MahÃ-KaccÃnaæ etam atthaæ paÂipuccheyyÃmÃti? Atha kho te bhikkhÆ yen' Ãyasmà MahÃ-KaccÃno ten' upasaækamiæsu, upasaækamitvà Ãyasmatà MahÃ-KaccÃnena saddhiæ sammodiæsu sammodanÅyaæ kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ nisÅdiæsu. Ekamantaæ nisinnà kho te bhikkhÆ Ãyasmantaæ MahÃ-KaccÃnaæ etad avocuæ:-- Idaæ kho no, Ãvuso KaccÃna, Bhagavà saækhittena uddesaæ uddisitvà vitthÃrena atthaæ avibhajitvà uÂÂhÃy' Ãsanà vihÃraæ paviÂÂho: AtÅtaæ nÃnvÃgameyya --pe-- Taæ ve bhaddekaratto ti santo Ãcikkhate munÅti. Tesan no, Ãvuso KaccÃna, amhÃkaæ acirapakkantassa Bhagavato etad ahosi: Idaæ kho no, Ãvuso,\<*<1>*>/ Bhagavà saækhittena uddesaæ uddisitvà vitthÃrena atthaæ avibha- jitvà uÂÂhÃy' Ãsanà vihÃraæ paviÂÂho: AtÅtaæ nÃnvÃgameyya --pe-- Taæ ve bhaddekaratto ti santo Ãcikkhate munÅti. Ko nu kho imassa Bhagavatà saækhittena uddesassa uddiÂÂhassa vitthÃrena atthaæ avibhattassa vitthÃrena atthaæ vibhajeyyÃti? Tesan no, Ãvuso KaccÃna, amhÃkaæ etad ahosi: Ayaæ kho Ãyasmà MahÃ-KaccÃno Satthu c' eva saævaïïito . . . paÂipuccheyyÃmÃti? Vibhajat' Ãyasmà MahÃ-KaccÃno ti. SeyyathÃpi, Ãvuso, puriso sÃratthiko sÃragavesÅ sÃra- pariyesana¤ caramÃno mahato rukkhassa tiÂÂhato sÃravato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky add KaccÃna. >/ #<[page 195]># %< 4.3. MAHùKACCùNABHADDEKARATTASUTTAõ (133.) 195>% atikamm' eva mÆlaæ atikamma khandhaæ sÃkhapalÃse sÃram pariyesitabbaæ\<*<1>*>/ ma¤¤eyya, -- evaæ sampadam idaæ. -- ùyasmantÃnaæ Satthari sammukhÅbhÆte taæ Bhagavan- taæ atisitvà amhe etam atthaæ paÂipucchitabbaæ ma¤¤etha So h', Ãvuso, Bhagavà jÃnaæ jÃnÃti passaæ passati cakkhu- bhÆto ¤ÃïabhÆto dhammabhÆto brahmabhÆto vattà pavattà atthassa ninnetà amatassa dÃtà dhammassÃmÅ TathÃgato. So c' eva pan' etassa kÃlo hoti\<*<2>*>/ yaæ Bhagavantaæ yeva etam atthaæ paÂipuccheyyÃtha. Yathà vo Bhagavà byÃka- reyya, tathà naæ dhÃreyyathÃti. AddhÃ, 'vuso KaccÃna, Bhagavà jÃnaæ jÃnÃti . . . kÃlo hoti yaæ Bhagavantaæ etam atthaæ paÂipuccheyyÃma. Yathà no Bhagavà byÃkareyya, tathà naæ dhÃreyyÃma. Api c' Ãyasmà MahÃ-KaccÃno Satthu c' eva saævannito saæbhÃvito ca vi¤¤Ænaæ sabrahmacÃrÅnaæ; pahoti c' Ãyasmà MahÃ-KaccÃno imassa Bhagavatà saækhittena uddesassa uddiÂÂhassa vitthÃrena attham avibhattassa vitthÃrena atthaæ vibhajituæ. Vibhajat' Ãyasmà MahÃ- KaccÃno agarukaritvà ti. Tena h', Ãvuso, suïÃtha sÃdhukaæ manasikarotha, bhÃsissÃmÅti. -- Evam Ãvuso ti kho te bhikkhÆ Ãyasmato MahÃ-KaccÃnassa paccassosuæ. -- ùyasmà MahÃ-KaccÃno etad avoca:-- Yaæ kho no, Ãvuso, Bhagavà saækhittena uddesaæ uddisitvà vitthÃrena atthaæ avibhajitvà uÂÂhÃy' Ãsanà vihÃraæ paviÂÂho: AtÅtaæ nÃnvÃgameyya --pe-- Taæ ve bhaddekaratto ti santo Ãcikkhate munÅti. -- imassa kho ahaæ, Ãvuso, Bhagavatà saækhittena udde- sassa uddiÂÂhassa vitthÃrena atthaæ avibhattassa evaæ vitthÃrena atthaæ ÃjÃnÃmi. Katha¤ c', Ãvuso, atÅtaæ anvÃgameti? -- Iti me cak- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky pariyesitaæ yaæ. 2 Si ahosi. >/ #<[page 196]># %<196 III. UPARIPA××ùSAõ.>% khuæ\<*<1>*>/ ahosi atÅtam addhÃnaæ iti rÆpÃ\<*<2>*>/ ti tattha chanda- rÃgapaÂibaddhaæ hoti vi¤¤Ãïaæ; chandarÃgapaÂibaddhattà vi¤¤Ãïassa tad abhinandati; tad abhinandanto atÅtaæ anvÃga- meti. Iti me sotaæ ahosi atÅtam addhÃnaæ iti saddo ti -- pe --. Iti me ghÃnaæ ahosi atÅtam addhÃnaæ iti gandhà ti --pe--. Iti me jivhà ahosi atÅtam addhÃnaæ iti rasà ti -- pe --. Iti me kÃyo ahosi atÅtam addhÃnaæ iti me phoÂÂhabbà ti --pe--. Iti me mano ahosi atÅtam addhÃnaæ iti dhammà ti chandarÃgapaÂibaddhaæ hoti vi¤¤Ãïaæ; chandarÃgapaÂi- baddhattà vi¤¤Ãïassa tad abhinandati; tad abhinandanto atÅtaæ anvÃgameti. -- Evaæ kho, Ãvuso, atÅtaæ anvÃgameti. Katha¤ c', Ãvuso, atÅtaæ nÃnvÃgameti? -- Iti me cakkhun ahosi atÅtam addhÃnaæ iti rÆpà ti na tattha chandarÃga- paÂibaddhaæ hoti vi¤¤Ãïaæ; na chandarÃgapaÂibaddhattà vi¤¤Ãïassa na tad abhinandati; na tad abhinandanto atÅtaæ nÃnvÃgameti. Iti me sotaæ ahosi atÅtam addhÃnaæ iti saddà ti --pe--. Iti me ghÃnaæ ahosi atÅtam addhÃnaæ iti gandhà ti --pe--. Iti me jivhà ahosi atÅtam addhÃnaæ iti rasà ti --pe--. Iti me kÃyo ahosi atÅtam addhÃnaæ iti phoÂÂhabbà ti --pe--. Iti me mano ahosi atÅtam addhÃnaæ iti dhammà ti na tattha chandarÃgapaÂibaddhaæ hoti vi¤¤Ãïaæ; na chandarÃgapaÂibaddhattà vi¤¤Ãïassa na tad abhinandati; na tad abhinandanto atÅtaæ nÃnvÃgameti. -- Evaæ kho, Ãvuso, atÅtaæ nÃnvÃgameti. Katha¤ c', Ãvuso, anÃgataæ paÂikaÇkhati? -- Iti me cakkhuæ siyà anÃgatam addhÃnaæ iti rÆpà ti appaÂilad- dhassa patilÃbhÃya cittaæ païidahati; cetaso païidhÃna- paccayà tad abhinandati; tad abhinandanto anÃgataæ paÂi- kaÇkhati. Iti me sotaæ siyà anÃgatam addhÃnaæ iti saddà ti --pe--. Iti me ghÃnaæ siyà anÃgatam addhÃnaæ iti gandhà ti -- pe. Iti me jivhà siyà anÃgatam addhÃbaæ iti rasà ti --pe--. Iti me kÃyo siyà anÃgatam addhÃnaæ iti phoÂÂhabbà ti --pe--. Iti me mano siyà anÃgatam addhÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu (bis); Sky Si cakkhu 2 Si Bu rÆpÃ; Sky usually rÆpan. >/ #<[page 197]># %< 4.3. MAHùKACCùNABHADDEKARATTASUTTAõ (133.) 197>% iti dhammà ti appaÂiladdhassa paÂilÃbhÃya cittaæ païida- hati; cetaso païidhÃnapaccayà tad abhinandati; tad abhi- nandanto anÃgataæ paÂikaÇkhati. -- Evaæ kho, Ãvuso, anÃgataæ paÂikaÇkhati. Katha¤ c', Ãvuso, anÃgataæ na paÂikaÇkhati? -- Iti me cakkhuæ siyà anÃgatam addhÃnaæ iti rÆpà ti appaÂilad- dhassa paÂilÃbhÃya cittaæ na païidahati; cetaso appaïidhÃ- napaccayà na tad abhinandati; na tad abhinandanto anÃgataæ na paÂikaÇkhati. Iti me sotaæ . . . Iti me mano siyà anÃgatam addhÃnaæ iti dhammà ti appaÂiladdhassa paÂilÃ- bhÃya cittaæ na païidahati; cetaso appaïidhÃnapaccayà na tad abhinandati; na tad abhinandanto anÃgataæ na paÂi- kaÇkhati. -- Evaæ kho, Ãvuso, anÃgataæ na paÂikaÇkhati. Katha¤ c', Ãvuso, paccuppannesu dhammesu saæhÅrati? -- Ya¤ c', Ãvuso, cakkhuæ ye ca rÆpà ubhayam etaæ paccup- pannaæ; tasmiæ yeva paccuppanne chandarÃgapaÂibaddhaæ hoti vi¤¤Ãïaæ; chandarÃgapaÂibaddhattà vi¤¤Ãïassa tad abhinandati; tad abhinandanto paccuppannesu dhammesu saæhÅrati. Ya¤ c', Ãvuso, sotaæ ye ca saddà --pe--. Ya¤ c', Ãvuso, ghÃnaæ ye ca gandhà --pe--. Yà c', Ãvuso, jivhà ye ca rasà --pe--. Yo c', Ãvuso, kÃyo ye ca phoÂÂhabbà -- pe --. Yo c', Ãvuso, mano ye ca dhammà ubhayam etaæ paccuppannaæ . . . paccuppannesu dhammesu saæhÅrati. -- Evaæ kho, Ãvuso, paccuppannesu dhammesu saæhÅrati. Katha¤ c', Ãvuso, paccuppannesu dhammesu na saæ- hÅrati? -- Ya¤ c', Ãvuso, cakkhuæ ye ca rÆpà ubhayam etaæ paccuppannaæ; tasmiæ yeva paccuppanne\<*<1>*>/ na chandarÃga- paÂibaddhaæ hoti vi¤¤Ãïaæ; na chandarÃgapaÂibaddhattà vi¤¤Ãïassa na tad abhinandati; na tad abhinandanto paccu- ppannesu dhammesu na saæhÅrati. Ya¤ c', Ãvuso, sotaæ ye ca saddà --pe--. Ya¤ c', Ãvuso, ghÃnaæ ye ca gandhà -- pe --. Yà c', Ãvuso, jivhà ye ca rasà --pe--. Yo c', Ãvuso, kÃyo ye ca phoÂÂhabbà --pe--. Yo c', Ãvuso, mano ye ca dhammà ubhayam etaæ paccuppannaæ; tasmiæ yeva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky tass' eva paccuso. >/ #<[page 198]># %<198 III. UPARIPA××ùSAõ.>% paccuppanne na chandarÃgapaÂibaddhaæ hoti vi¤¤Ãïaæ; na chandarÃgapaÂibaddhattà vi¤¤Ãïassa na tad abhinandati; na tad abhinandanto paccuppannesu dhammesu na saæ- hÅrati. -- Evaæ kho, Ãvuso, paccuppannesu dhammesu na saæhÅrati. Yaæ kho no, Ãvuso, Bhagavà saækhittena uddesaæ uddisitvà vitthÃrena atthaæ avibhajitvà uÂÂhÃy' Ãsanà vihÃraæ paviÂÂho: AtÅtaæ nÃnvÃgameyya --pe-- Taæ ve bhaddekaratto ti santo Ãcikkhate munÅti imassa kho 'haæ, Ãvuso, Bhagavatà saækhittena uddesassa uddiÂÂhassa vitthÃrena atthaæ avibhattassa evaæ vitthÃrena atthaæ ÃjÃnÃmi. ùkaÇkhamÃnà ca pana tumhe, Ãyasmanto, Bhagavantaæ yeva upasaækamitvà etam atthaæ paÂi- puccheyyÃtha. Yathà vo Bhagavà byÃkaroti tathà naæ dhÃreyyÃthÃti. Atha kho te bhikkhÆ Ãyasmato MahÃ-KaccÃnassa bhÃsitaæ abhinanditvà anumoditvà uÂÂhÃy' Ãsanà yena Bhagavà ten' upasaækamiæsu upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu. Ekamantaæ nisinnà kho te bhikkhÆ Bhagavantaæ etad avocuæ: Yaæ kho no, bhante, Bhagavà saækhittena uddesam uddisitvà vitthÃrena atthaæ avibhajitvà uÂÂhÃy' Ãsanà vihÃraæ paviÂÂho: AtÅtaæ nÃnvÃgameyya --pe-- Taæ ve bhaddekaratto ti santo Ãcikkhate munÅti tesan no, bhante, amhÃkaæ acirapakkantassa Bhagavato. etad ahosi: Idaæ kho no, Ãvuso, Bhagavà saækhittena uddesam uddisitvà vitthÃrena atthaæ avibhajitvà vihÃram paviÂÂho: AtÅtaæ nÃnvÃgameyya, nappaÂikaÇkhe anÃgataæ . . . (&c., as above) . . . Taæ ve bhaddekaratto ti santo Ãcikkhate munÅti \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 199]># %< 4.4. LOMASAKA§GIYABHADDEKARATTASUTTAõ (134.) 199>% Ko nu kho imassa Bhagavatà saækhittena uddesassa uddiÂÂhassa vitthÃrena atthaæ avibhattassa vitthÃrena atthaæ vibhajeyyÃti? Tesan no, bhante, amhÃkaæ etad ahosi: Ayaæ kho, Ãvuso, MahÃ-KaccÃno Satthu c' eva saævaïïito . . . etam atthaæ paÂipuccheyyÃmÃti. Atha kho mayaæ, bhante, yen' Ãyasmà MahÃ-KaccÃno ten' upasaækamimhÃ, upasaækamitvà Ãyasmantaæ MahÃ- KÃccÃnaæ etam atthaæ paÂipucchimhÃ. Tesan no, bhante, Ãyasmatà MahÃ-KaccÃnena imehi ÃkÃrehi imehi padehi imehi bya¤janehi attho vibhatto ti. Paï¬ito bhikkhave MahÃ-KaccÃno mahÃpa¤¤o bhik- khave MahÃ-KaccÃno. Ma¤ ce pi tumhe, bhikkhave, etam atthaæ paÂipuccheyyÃtha, aham pi taæ evam evaæ byÃ- kareyyaæ yathà taæ MahÃ-KaccÃnena byÃkataæ. Eso c' eva tassa\<*<1>*>/ attho eva¤ ca naæ dhÃrethÃti. Idam avoca BhagavÃ. Attamanà te bhikkhÆ Bhagavato bhÃsitaæ abhinandun ti. MAHùKACCùNABHADDEKARATTASUTTAõ2 TATIYAõ. 134. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Tena kho pana samayena Ãyasmà LomasakaÇgiyo Sakkesu viharati Kapi- lavatthusmiæ NigrodhÃrÃme. Atha kho Candano devaputto abhikkantÃya rattiyà abhikkantavaïïo kevalakappaæ NigrodhÃrÃmaæ obhÃsetvà yen' Ãyasmà LomasakaÇgiyo ten' upasaækami, upasaækamitvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. Ekamantaæ thito kho Candano devaputto Ãyasmantaæ LomasakaÇgiyaæ etad avoca: DhÃresi tvam, bhikkhu, Bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaÇga¤ cÃti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky so c' etassa. 2 So Bu; Si omits MahÃ; Sky MahÃkaccÃnattherassa bhaddekarattiyasuttanto. >/ #<[page 200]># %<200 III. UPARIPA××ùSAõ.>% Na kho ahaæ, Ãvuso, dhÃremi Bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaÇga¤ ca. Tvaæ pan', Ãvuso, dhÃresi Bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaÇga¤ cati? Aham pi kho, bhikkhu, na dhÃremi Bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaÇga¤ ca. DhÃresi pana tvaæ, bhikkhu, Bhaddekarattiyo gÃthà ti? Na kho ahaæ, Ãvuso, dhÃremi bhaddekarattiyo gÃthÃ. Tvam pan' Ãvuso, dhÃresi Bhaddekarattiyo gathà ti? DhÃremi kho 'ham, bhikkhu, Bhaddekarattiyo gÃthà ti. YathÃkatham pana tvaæ, Ãvuso, dhÃresi Bhaddeka- rattiyo gÃthà ti? Ekamidaæ, bhikkhu, samayaæ Bhagavà devesu TÃva- tiæsesu viharati PÃricchattakamÆle Paï¬ukambalasilÃyaæ. Tatra Bhagavà devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ Bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaÇga¤ ca abhÃsi: AtÅtaæ nÃnvÃgameyya, nappaÂikaÇkhe anÃgataæ. Yad atÅtam pahÅnan taæ, appatta¤ ca anÃgataæ. Paccuppanna¤ ca yo dhammaæ tattha tattha vipassati, AsaæhÅram asaækuppaæ taæ vidvÃ-m-anubrÆhaye. Ajj' eva kiccam Ãtappaæ; ko ja¤¤Ã maraïaæ suve? Na hi no saægaran tena mahÃsenena maccunÃ. EvaævihÃrim ÃtÃpiæ ahorattam atanditaæ Taæ ve bhaddekaratto ti santo Ãcikkhate munÅti. Evaæ kho ahaæ, bhikkhu, dhÃremi Bhaddekarattiyo gÃthÃ. UggaïhÃhi tvaæ, bhikkhu, Bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaÇga¤ ca; pariyÃpuïÃhi tvaæ, bhikkhu, Bhaddeka- rattassa uddesa¤ ca vibhaÇga¤ ca; dhÃrehi tvaæ, bhikkhu, Bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaÇga¤ ca; atthasaæhito, bhikkhu, Bhaddekarattassa uddeso ca vibhaÇgo ca Ãdibrah- macariyako ti. Idam avoca Candano devaputto, idaæ vatvà tatth' ev' antaradhÃyi. Atha kho Ãyasmà LomasakaÇgiyo tassà rattiyà accayena senÃsanaæ saæsÃmetvà pattacÅvaraæ ÃdÃya yena SÃvatthÅ \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 201]># %< 4.4. LOMASAKA§GIYABHADDEKARATTASUTTAõ (134.) 201>% tena cÃrikaæ pakkÃmi. Anupubbena cÃrikaæ caramÃno yena SÃvatthÅ Jetavanaæ AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃmo yena Bhagavà ten' upasaækami, upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà LomasakaÇgiyo Bhagavantaæ etad avoca: Eka- midaæ, bhante, samayaæ Sakkesu viharÃmi Kapilavatthus- miæ NigrodhÃrÃme. Atha kho, bhante, a¤¤ataro devaputto abhikkantÃya rattiyà abhikkantavaïïo kevalakappaæ Nigro- dhÃrÃmaæ obhÃsetvà yenÃhaæ ten' upasaækami, upasaæ- kamitvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. Ekamantaæ Âhito kho, bhante, so devaputto maæ etad avoca: DhÃresi tvaæ, bhikkhu, Bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaÇga¤ cÃti? Evaæ vutte ahaæ, bhante, taæ devaputtaæ etad avocaæ: Na kho ahaæ, Ãvuso, dhÃremi Bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaÇga¤ ca. Tvaæ pan' Ãvuso, dhÃresi . . . vibhaÇgo ca Ãdibrahma- cariyako ti. Idam avoca so, bhante, devaputto, idaæ vatvà tatth' ev' antaradhÃyi. SÃdhu me, bhante, Bhagavà Bhadde- karattassa uddesa¤ ca vibhaÇga¤ ca desetÆti. JÃnÃsi pana tvaæ, bhikkhu, taæ devaputtan ti? Na kho ahaæ, bhante, jÃnÃmi taæ devaputtan ti. Candano nÃm' eso, bhikkhu, devaputto. Candano, bhikkhu, devaputto aÂÂhikatvà manasikatvà sabbaæ cetaso samannÃharitvà ohitasoto dhammaæ suïÃti. Tena hi, bhikkhu, suïÃhi sÃdhukaæ manasikarohi, bhÃsissÃmÅti. -- Evaæ bhante ti kho Ãyasmà LomasakaÇgiyo Bhagavato paccassosi. Bhagavà etad avoca: AtÅtaæ nÃnvÃgameyya, nappaÂikaÇkhe anÃgataæ. . . . (&c., as above) . . . Taæ ve bhaddekaratto ti santo Ãcikkhate munÅti. Katha¤ ca, bhikkhu, atÅtaæ anvÃgameti? EvaærÆpo ahosiæ atÅtam addhÃnan ti tattha nandiæ samanvÃneti; evaævedano ahosiæ --pe--; evaæsa¤¤o ahosiæ --pe--; evaæsaækhÃro ahosiæ --pe--; evaævi¤¤Ãïo ahosiæ atÅtam addhÃnan ti tattha nandiæ samanvÃneti. -- Evaæ kho, bhikkhu, atÅtaæ anvÃgameti. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 202]># %<202 III. UPARIPA××ùSAõ.>% Katha¤ ca, bhikkhu, atÅtaæ nÃnvÃgameti? -- EvaærÆpo ahosiæ . . . atÅtaæ nÃnvÃgameti. Katha¤ ca, bhikkhu, anÃgataæ patikaÇkhati? . . . (&c., as in No.131, pp. 188-9) . . . -- Evaæ kho, bhikkhu, paccuppannesu dhammesu na saæhÅrati. AtÅtaæ nÃnvÃgameyya --pe-- Taæ ve bhaddekaratto ti santo Ãcikkhate munÅti. Idaæ avoca BhagavÃ. Attamano Ãyasmà LomasakaÇgiyo Bhagavato bhÃsitaæ abhinandÅti. LOMASAKA§GIYABHADDEKARATTASUTTAõ1 CATUTTHAõ. 135. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvat- thiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Atha kho Subho mÃïavo Todeyyaputto yena Bhagavà ten' upa- saækami, upasaækamitvà Bhagavatà saddhiæ sammodi sammodanÅyaæ kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Subho mÃïavo Todeyya- putto Bhagavantaæ etad avoca: Ko nu kho, bho Gotama, hetu ko paccayo yena manussÃnaæ yeva sataæ manussa- bhÆtÃnaæ dissati hÅnappaïÅtatÃ? Dissanti hi,\<*<2>*>/ bho Gotama, manussà appÃyukÃ, dissanti dÅghÃyukÃ; dissanti bavhÃ- bÃdhÃ,\<*<3>*>/ dissanti appÃbÃdhÃ; dissanti dubbaïïÃ, dissanti vaïïavanto; dissanti appesakkhÃ, dissanti mahesakkhÃ; dissanti appabhogÃ, dissanti mahÃbhogÃ; dissanti nÅcÃku- lÅnÃ, dissanti uccÃkulÅnÃ; dissanti duppa¤¤Ã,\<*<4>*>/ dissanti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si Bu; Sky LomasakaÇgiyattherassa Bhaddekarattiyasuttanto. 2 Si omits. 3 Si bahv., here et infra. Si appapa¤¤Ã. >/ #<[page 203]># %< 4.5 CôÊAKAMMAVIBHA§GASUTTAõ (135.) 203>% pa¤¤Ãvanto.\<*<1>*>/ Ko nu kho, bho Gotama, hetu ko paccayo yena manussÃnaæ yeva sataæ manussabhÆtÃnaæ dissati hÅnappaïÅtatà ti? KammassakÃ, mÃïava, sattà kammadÃyÃdà kammayonÅ kammabandhÆ kammapaÂisaraïÃ. Kammaæ satte vibha- jati yadidaæ hÅnappaïÅtatÃyÃti. Na kho ahaæ imassa bhoto Gotamassa saækhittena bhÃsitassa vitthÃrena atthaæ avibhattassa vitthÃrena atthaæ ÃjÃnami. SÃdhu me bhavaæ Gotamo tathà dhammaæ desetu yathà 'haæ imassa bhoto Gotamassa saækhittena bhÃsitassa vitthÃrena atthaæ avibhattassa vitthÃrena atthaæ ÃjÃneyyan ti. Tena hi, mÃïava, suïÃhi sÃdhukaæ manasikarohi, bhÃsissÃmÅti. -- Evaæ bho ti kho Subho mÃïavo Todeyya- putto Bhagavato paccassosi. -- Bhagavà etad avoca:-- Idha, mÃïava, ekacco itthÅ và puriso và pÃïÃtipÃtÅ hoti luddo lohitapÃïÅ, hatapahate niviÂÂho adayÃpanno pÃïabhÆ- tesu. So tena kammena evaæ samattena evaæ samÃdiï- ïena kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjati. No ce kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjati, sace manussattaæ Ãgacchati, yattha yattha paccÃjÃyati\<*<2>*>/ appÃyuko hoti. AppÃyukasaævattanikà esÃ, mÃïava, paÂipadÃ, yadi- daæ pÃïÃtipÃtÅ hoti luddo lohitapÃïÅ hatapahate niviÂÂho adayÃpanno pÃïabhÆtesu. Idha pana, mÃïava, ekacco itthÅ và puriso và pÃïati- pÃtaæ pahÃya pÃïÃtipÃtà paÂivirato hoti nihitadaï¬o nihita- sattho lajjÅ dayÃpanno sabbapÃïabhÆtahitÃnukampÅ viharati. So tena kammena evaæ samattena evaæ samÃdiïïena kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppaj- jati. No ce kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjati, sace manussattaæ Ãgacchati, yattha yattha paccÃjÃyati dÅghÃyuko hoti. DÅghÃyukasaævattanikà esÃ, mÃïava, paÂipadà yadidaæ pÃïÃtipÃtaæ pahÃya pÃïÃtipÃtà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si pa¤¤av. 2 Si pacchà jÃyati. >/ #<[page 204]># %<204 III. UPARIPA××ùSAõ.>% paÂivirato hoti nihitadaï¬o nihitasattho lajjÅ dayÃpanno sabbapÃïabhÆtahitÃnukampÅ viharati. Idha, mÃïava, ekacco itthÅ và puriso và sattÃnaæ viheÂhakajÃtiko hoti pÃïinà và le¬¬unà và daï¬ena và satthena vÃ. So tena kammena evaæ samattena evaæ samÃ- diïïena kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjati. No ce kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjati, sace manussattaæ Ãgacchati, yattha yattha paccÃjÃyati bavhÃ- bÃdho hoti. BavhÃbÃdhasaævattanikà esÃ, mÃïava, paÂi- padà yadidaæ sattÃnaæ viheÂhakajÃtiko hoti pÃïinà và le¬¬unà và daï¬ena và satthena vÃ. Idha pana, mÃïava, ekacco itthÅ và puriso và sattÃnaæ aviheÂhakajÃtiko hoti pÃïinà và le¬¬unà và daï¬ena và satthena vÃ. So tena kammena evaæ samattena . . . sugatiæ . . . appÃbÃdho hoti. AppÃbÃdhasaævattanikà esà . . . aviheÂhakajÃtiko . . . satthena vÃ. Idha, mÃïava, ekacco itthÅ và puriso và kodhano hoti upÃyÃsabahulo appam pi vutto samÃno abhisajjati kuppati byÃpajjati patitthÅyati, kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pÃtukaroti. So tena kammena evaæ samattena . . . apÃyaæ . . . dubbaïïo hoti. Dubbaïïasaævattanikà esÃ, mÃïava, paÂipadà yadidaæ kodhano . . . appaccaya¤ ca pÃtukaroti. Idha pana, mÃïava, ekacco itthÅ và puriso và akkodhano hoti anupÃyÃsabahulo bahum pi vutto samÃno nÃbhisajjati na kuppati na byÃpajjati na patitthÅyati na kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pÃtukaroti. So tena kammena evaæ samattena . . . sugatiæ . . . pÃsÃdiko hoti. PÃsÃdikasaæ- vattanikà esÃ, mÃïava, paÂipadà yadidaæ akkodhano . . . appaccaya¤ ca pÃtukaroti. Idha, mÃïava, ekacco itthÅ và puriso và issÃmana- ko hoti paralÃbhasakkÃragarukÃramÃnanavandanapÆjanÃsu issati upadussati issaæ bandhati. So tena kammena evaæ samattena . . . apÃyaæ . . . appesakkho hoti. Appesak- khasaævattanikà esÃ, mÃïava, paÂipadà yadidaæ issÃma- nako . . . issaæ bandhati. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 205]># %< 4.5. CôÊAKAMMAVýBHA§GASUTTAõ (135.) 205>% Idha pana, mÃïava, ekacco itthÅ và puriso và anissÃ- manako hoti paralÃbhasakkÃragarukÃramÃnanavandanapÆ- janÃsu na issati na upadussati na issaæ bandhati. So tena kammena . . . sugatiæ . . . mahesakkho hoti. Mahesak- khasaævattanikà . . . na issaæ bandhati. Idha, mÃïava, ekacco itthÅ và puriso và na dÃtà hoti samaïassa và brÃhmaïassa và annaæ pÃnaæ vatthaæ yanaæ mÃlÃgandhavilepanaæ seyyÃvasathapadÅpeyyaæ.\<*<1>*>/ So tena kammena . . . apÃyaæ . . . appabhogo hoti. Appabhoga- saævattanikà . . . seyyÃvasathapadÅpeyyaæ. Idha pana, mÃïava, ekacco itthÅ và puriso và dÃtà hoti samaïassa và brÃhmaïassa và annaæ pÃnaæ . . . seyyÃva- sathapadÅpeyyaæ. So tena kammena . . . sugatiæ . . . mahÃbhogo hoti. MahÃbhogasaævattanikà . . . seyyÃvasa- thapadÅpeyyaæ. Idha, mÃïava, ekacco itthÅ và puriso và thaddho hoti atimÃnÅ abhivÃdetabbaæ na abhivÃdeti paccuÂÂhÃtabbaæ na paccuÂÂheti ÃsanÃrahassa Ãsanaæ na deti maggÃrahassa na maggaæ deti sakkÃtabbaæ na sakkaroti garukÃ- tabbaæ na garukaroti mÃnetabbaæ na mÃneti pÆjetabbaæ na pÆjeti. So tena kammena . . . apÃyaæ . . . nÅcÃkulÅno\<*<2>*>/ hoti. NÅcÃkulÅnasaævattanikà . . . pÆjetabbaæ na pÆjeti. Idha pana, mÃïava, ekacco itthÅ và puriso và atthaddho hoti anatimÃnÅ abhivÃdetabbaæ abhivÃdeti . . . pÆjetabbaæ pÆjeti. So tena kammena . . . sugatiæ . . . uccÃkulÅno hoti. UccÃkulÅnasaævattanikà . . . pÆjetabbaæ pÆjeti. Idha, mÃïava, itthÅ và puriso và samaïaæ và brÃhmaïaæ upasaækamitvà na paripucchità hoti: Kiæ, bhante, kusalaæ? Kiæ akusalaæ? Kim sÃvajjaæ? Kiæ anavajjam? Kiæ sevitabbaæ? Kiæ na sevitabbaæ? Kiæ me kayiramÃnaæ\<*<3>*>/ dÅgharattaæ ahitÃya dukkhÃya hoti? Kiæ và pana me kayiramÃnaæ dÅgharattaæ hitÃya sukhÃya hotÅti? So tena kammena . . . apÃyaæ . . . duppa¤¤o hoti. Duppa¤¤a- saævattanikà . . . hitÃya sukhÃya hotÅti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si seyyÃvasathaæ. 2 Si nÅcakÆlÅno, &c. 3 Si kariyamÃnaæ. >/ #<[page 206]># %<206 III. UPARIPA××ùSAõ.>% Idha pana, mÃïava, ekacco itthÅ và puriso và samaïaæ và brÃhmaïaæ và upasaækamitvà paripucchità hoti: Kiæ, bhante, kusalaæ? . . . hitÃya sukhÃya hotÅti?So tena kammena . . . sugatim . . . mahÃpa¤¤o hoti. MahÃpa¤¤a- saævattanikà . . . hitÃya sukhÃya hotÅti? Iti kho, mÃïava, appÃyukasaævattanikà paÂipadà appÃyukattaæ upaneti, dÅghÃyukasaævattanikà paÂipadà dÅghÃyukattaæ upaneti; bavhÃbÃdhasaævattanikà paÂipadà bavhÃbÃdhattaæ upaneti, appÃbÃdhasaævattanikà paÂi- padà appÃbÃdhattaæ upaneti; dubbaïïasaævattanikà paÂipadà dubbaïïattaæ upaneti; pÃsÃdikasaævattanikà paÂipadà pÃsÃdikattaæ upaneti, appesakkhasaævattanikà paÂipadà appesakkhattaæ upaneti, mahesakkhasaævattanikà paÂipadà mahesakkhattaæ upaneti; appabhogasaævattanikà paÂipadà appabhogattaæ upaneti, mahÃbhogasaævattanikà paÂipadà mahÃbhogattaæ upaneti; nÅcÃkulÅnasaævattanikà paÂipadà nÅcÃkulÅnattaæ upaneti; uccÃkulÅnasaævattanikà paÂipadà uccÃkulÅnattaæ upaneti; duppa¤¤asaævattanikà paÂipadà duppa¤¤attaæ upaneti, mahÃpa¤¤asaævattanikà paÂipadà mahÃpa¤¤attaæ upaneti. KammassakÃ, mÃïava, sattà kammadÃyÃdà kammayonÅ kammabandhÆ kammapaÂisaraïÃ. Kammaæ satte vibhajati yadidaæ hÅnappaïÅtatÃyÃti. Evaæ vutte Subho mÃïovo Todeyyaputto Bhagavantaæ etad avoca: Abhikkantaæ bho Gotama, abhikkantaæ bho Gotama. SeyyathÃpi, bho Gotama, nikkujjitaæ và . . . dakkhintÅti, evam eva bhotà Gotamena anekapariyÃyena dhammo pakÃsito. EsÃhaæ bhavantaæ Gotamaæ saraïaæ gacchÃmi dhamma¤ ca bhikkhusaægha¤ ca. UpÃsakaæ maæ bhavaæ Gotamo dhÃretu ajjatagge pÃïupetaæ saraïa- gatan ti. CôÊAKAMMAVIBHA§GASUTTAõ1 PA¥CAMAõ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky Si; Bu: Subhasuttaæ pa¤camam. CÆÊkammavibha¤gasuttan ti pi vuccati >/ #<[page 207]># %< 4.6. MAHùKAMMAVIBHA§GASUTTAM (136.) 207>% 136. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà RÃjagahe viharati VeÊuvane KalandakanivÃpe. Tena kho pana sama- yena Ãyasamà Samiddhi ara¤¤akuÂikÃya viharati. Atha kho Potaliputto paribbÃjako jaÇghÃvihÃraæ anucaÇkama- mÃno anuvicaramÃno yen' Ãyasmà Samiddhi ten' upasaæ- kami, upasaækamitvà Ãyasmatà Samiddhinà saddhiæ sammodi sammodanÅyaæ kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Potaliputto paribbÃjako Ãyasmantaæ Samiddhiæ etad avoca: Sammukhà me taæ, Ãvuso Samiddhi, samaïassa Gotamassa sutaæ sammukhà paÂiggahÅtaæ: Moghaæ kÃyakammaæ, moghaæ vacÅkammaæ, manokammam eva saccan ti; atthi ca sà samÃpatti yaæ samÃpattiæ samÃpanno na ki¤ci vediyatÅti. Mà evaæ, Ãvuso Potaliputta, avaca; mà evaæ, Ãvuso Potaliputta, avaca\<*<1>*>/; mà Bhagavantaæ abbhÃcikkhi; na hi sÃdhu Bhagavato abhakkhÃnaæ; na hi Bhagavà evaæ vadeyya: Moghaæ kÃyakammaæ, moghaæ vacÅkammaæ, manokammam eva saccan ti; atthi ca kho sÃ, Ãvuso, samÃ- patti yaæ samÃpattiæ samÃpanno na ki¤ci vediyatÅti. KÅvaciraæ pabbajito si, Ãvuso SamiddhÅti? Na ciraæ, Ãvuso; tÅïi vassÃnÅti. Ettha dÃni mayaæ there bhikkhÆ kiæ vakkhÃma, yatra hi nÃm' evaæ navo bhikkhu SatthÃraæ parirakkhitabbaæ ma¤¤issati? Sa¤cetanikaæ, Ãvuso Samiddhi, kammaæ katvà kÃyena vÃcÃya manasÃ, kiæ so vediyatÅti? Sa¤cetanikaæ, Ãvuso Potaliputta, kammaæ katvà kÃyena vÃcÃya manasÃ, dukkhaæ so vediyatÅti. Atha kho Potaliputto paribbÃjako Ãyasmato Samiddhissa bhÃsitaæ n' eva abhinandi na paÂikkosi, anabhinanditvà appaÂikkositvà uÂÂhÃy' Ãsanà pakkÃmi. Atha kho Ãyasmà Samiddhi acirapakkante Potaliputte paribbÃjake yen' Ãyasmà ùnando ten' upasaækami, upasaæ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits this repetition. >/ #<[page 208]># %<208 III. UPARIPA××ùSAõ.>% kamitvà Ãyasmatà ùnandena saddhiæ sammodi sammo- danÅyaæ kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà Samiddhi yÃvatako ahosi Potaliputtena paribbÃjakena saddhiæ kathÃsallÃpo taæ sabbaæ Ãyasmato ùnandassa Ãrocesi. Evaæ vutte Ãyasmà ùnando Ãyasmantaæ Samiddhiæ etad avoca: Atthi kho imaæ, Ãvuso Samiddhi, kathÃpÃbhataæ Bhagavantaæ dassanÃya. ùyÃm', Ãvuso Samiddhi, yena Bhagavà ten' upasaækameyyÃma, upasaækamitvà etam atthaæ Bhaga- vato ÃroceyyÃma; yathà no Bhagavà byÃkarissati, tathà naæ dhÃreyyÃmÃti. Evam Ãvuso ti kho Ãyasmà Samiddhi Ãyasmato ùnandassa paccassosi. Atha kho Ãyasmà ca ùnando Ãyasmà ca Samiddhi yena Bhagavà ten' upasaækamiæsu, upasaæ- kamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu. Ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà ùnando yÃvatako ahosi Ãyasmato Samiddhissa Potaliputtena paribbÃjakena saddhiæ kathÃsallÃpo taæ sabbaæ Bhagavato Ãrocesi. Evaæ vutte Bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ etad avoca: Dassanam pi kho ahaæ, ùnanda, Potaliputtassa paribbÃjakassa nÃbhijÃnÃmi, kuto pan' evarÆpaæ kathÃsal- lapaæ. Iminà va, ùnanda, Samiddhinà moghapurisena Potaliputtassa paribbÃjakassa vibhajja byÃkaraïÅyo pa¤ho ekaæsena byÃkato ti. Evaæ vutte Ãyasmà UdÃyi Bhagavantaæ etad avoca: Sace pana, bhante, Ãyasmatà Samiddhinà idaæ sandhÃya bhÃsitaæ, yaæ ki¤ci vedayitaæ taæ dukkhasmin ti. Atha kho Bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: Passa kho tvaæ, ùnanda, imassa UdÃyissa moghapurisassa ummaggaæ. A¤¤Ãsiæ kho ahaæ, ùnanda, idÃn' evÃyaæ UdÃyi moghapuriso ummujjamÃno ayoniso ummujjissati; Ãdiso va,\<*<1>*>/ ùnanda, Potaliputtena paribbÃjakena tisso vedanà pucchitÃ. Sacayaæ,\<*<2>*>/ ùnanda, Samiddhi moghapuriso \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk Bu (Ãdimhi yeva); Si Ãdiæ yeva. 2 So Si; Sk yvÃyaæ. >/ #<[page 209]># %< 4.6. MAHùKAMMAVIBHA§GASUTTAõ (136.) 209>% Potaliputtassa paribbÃjakassa evaæ puÂÂho evaæ vyÃkareyya; Sa¤cetanikaæ, Ãvuso Potaliputta, kammaæ katvà kÃyena vÃcÃya manasà sukhavedanÅyaæ, sukhaæ so vediyati. Sa¤ce- tanikaæ, Ãvuso Potaliputta, kammaæ katvà kÃyena vÃcÃya manasà dukkhavedanÅyaæ, dukkhaæ so vediyati. Sa¤ce- tanikaæ, Ãvuso Potaliputta, kammaæ katvà kÃyena vÃcÃya manasà adukkhamasukhavedanÅyaæ, adukkhamasukhaæ so vediyatÅti;-- evaæ vyÃkaramÃno kho, ùnanda, Samiddhi moghapuriso Potaliputtassa paribbÃjakassa sammà vyÃka- reyya. Api c', ùnanda, ke ca\<*<1>*>/ a¤¤atitthiyaparibbÃjakà bÃlà avyattà ke ca\<*<2>*>/ TathÃgatassa mahÃkammavibhaÇgaæ jÃnissanti, sace tumhe, ùnanda, suïeyyÃtha TathÃgatassa mahÃkammavibhaÇgaæ vibhajantassÃti. Etassa, BhagavÃ, kÃlo, etassa, Sugata, kÃlo yaæ Bhagavà mahÃkammavibhaÇgaæ vibhajeyya. Bhagavato sutaæ bhikkhÆ dhÃressantÅti. Tena h, ùnanda, suïÃhi sÃdhukaæ manasikarohi, bhÃsissÃmÅti. Evam bhante ti kho Ãyasmà ùnando Bhagavato paccassosi. Bhagavà etad avoca: CattÃro 'me, ùnanda, puggalà santo saævijjamÃnà lokasmiæ. Katame cattÃro? Idh', ùnanda, ekacco pug- galo idha pÃïÃtipÃtÅ hoti adinnÃdÃyÅ hoti kÃmesu micchÃcÃrÅ hoti musÃvÃdÅ hoti pisuïÃvÃco hoti pharusÃvÃco hoti sam- phappalÃpÅ hoti abhijjhÃlÆ hoti vyÃpannacitto hoti micchÃ- diÂÂhÅ hoti. So kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ dug- gatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjati. Idha pan', ùnanda, ekacco puggalo idha pÃïÃtipÃtÅ hoti . . . (&c., as in foregoing paragraph) . . . micchÃdiÂÂhÅ hoti. So kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjati. Idh', ùnanda, ekacco puggalo pÃïÃtipÃtà paÂivirato hoti adinnÃdÃnà paÂivirato hoti kÃmesu micchÃcÃrà paÂivirato hoti musÃvÃdà paÂivirato hoti pisuïÃvÃcà paÂivirato hoti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si te a¤¤atitthiyap; Sk khe¤¤e titth. corr. to a¤¤e t.; Sy kho¤¤e ti. 2 So all MSS. >/ #<[page 210]># %<210 III. UPARIPA××ùSAõ.>% pharusÃvÃcà paÂivirato hoti samphappalÃpà paÂivirato hoti anabhijjhÃlÆ hoti avyÃpannacitto hoti sammÃdiÂÂhÅ hoti So kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjati. Idha pan', ùnanda, ekacco puggalo idha pÃïÃtipÃtà paÂivirato hoti . . . (&c., as in foregoing paragraph) . . . sammÃdiÂÂhÅ hoti. So kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjati. Idh', ùnanda, ekacco samaïo và brÃhmaïo và Ãtappam anvÃya padhÃnam anvÃya anuyogam anvÃya appamÃdam anvÃya sammÃmanasikÃram anvÃya tathÃrÆpaæ cetosamÃ- dhiæ phusati, yathà samÃhite citte dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamÃnusakena amuæ puggalaæ passati idha pÃïÃtipÃtiæ adinnÃdÃyiæ kÃmesu micchÃcÃriæ musÃ- vÃdiæ pisuïÃvÃciæ pharusÃvÃciæ samphappalÃpiæ abhij- jhÃluæ vyÃpannacittaæ micchÃdiÂÂhiæ, kÃyassa bhedà param maraïà passati apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ upa- pannaæ. So evam Ãha: Atthi kira bho pÃpakÃni kammÃni, atthi duccaritassa vipÃko; apÃhaæ\<*<1>*>/ puggalaæ addasaæ idha pÃïÃtipÃtiæ adinnÃdÃyiæ . . . pisuïÃvÃciæ --pe-- micchÃ- diÂÂhiæ, kÃyassa bhedà param maraïà passÃmi apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ upapannan\<*<2>*>/ ti. So\<*<3>*>/ evam Ãha:-- Yo kira bho pÃïÃtipÃtÅ adinnÃdÃyÅ --pe-- micchÃdiÂÂhÅ, sabbo\<*<4>*>/ so kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjati. Ye evaæ jÃnanti, te sammà jÃnanti. Ye a¤¤athà jÃnanti, micchà tesaæ ¤Ãïan it. Iti so yad eva tassa sÃmaæ ¤Ãtaæ sÃmaæ diÂÂhaæ sÃmaæ viditaæ, tad eva tattha thÃmasà parÃmassa\<*<5>*>/ abhinivissa voharati: Idam eva saccaæ mogham a¤¤an ti. Idha pan', ùnanda, ekacco samaïo và brÃhmaïo và \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si amÃhaæ, with note that the Sinhalese reading is apÃham (which Sky read infra); Sky here apÃyaæ. 2 Si omits. 3 Sky add kira. 4 So all MSS. here. 5 So Sky; Bu "parÃmassÃti diÂÂhiparÃmÃsena"; Si parÃmÃsÃ, with note that the Sinhalese reading is parÃmassa. >/ #<[page 211]># %< 4.6. MAHùKAMMAVIBHA§GASUTTAõ (136.) 211>% Ãtappam anvÃya padhÃnam anvÃya . . . amuæ puggalaæ passati idha pÃïÃtipÃtiæ adinnÃdÃyim --pe-- micchÃdiÂÂhiæ, kÃyassa bhedà param maraïà passati sugatiæ saggaæ lokaæ upapannaæ. So evam Ãha: Na 'tthi kira bho pÃpakÃni kammÃni; na 'tthi duccaritassa vipÃko; apÃhaæ puggalaæ addasaæ idha pÃïÃtipÃtiæ adinnÃdÃyiæ --pe-- micchÃdiÂ- Âhiæ, kÃyassa bhedà passÃmi sugatiæ saggaæ lokam upapan- nan ti. So evam Ãha: Yo kira bho pÃïÃtipÃtÅ adinnÃdÃyÅ -- pe -- micchÃdiÂÂhÅ, sabbo\<*<1>*>/ so kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjati. Ye evaæ jÃnanti, te sammà jÃnanti. Ye a¤¤athà jÃnanti, micchà tesaæ ¤Ãïan ti. Iti so yad eva tassa sÃmaæ ¤Ãtaæ sÃmaæ diÂÂhaæ sÃmaæ viditaæ, tad eva tattha thÃmasà parÃmassa abhinivissa voharati: Idam eva saccaæ mogham a¤¤an ti. Idh', ùnanda, ekacco samaïo và brÃhmaïo và Ãtappam anvÃya padhÃnam anvÃya . . . amuæ puggalaæ passati idha pÃïÃtipÃtà paÂivirataæ adinnÃdÃnà paÂivirataæ kÃmesu micchÃcÃrà paÂivirataæ musÃvÃdà paÂivirataæ pisuïÃvÃcà paÂivirataæ pharusÃvÃcà paÂivirataæ samphappalÃpà paÂi- virataæ anabhijjhÃluæ avyÃpannacittaæ sammÃdiÂÂhiæ, kÃyassa bhedà param maraïà passati sugatiæ saggaæ lokaæ upapannaæ. So evam Ãha: Atthi kira bho kalyÃïÃni kammÃni; atthi sucaritassa vipÃko; apÃhaæ puggalaæ addasaæ idha pÃïÃtipÃtà paÂivirataæ --pe-- sammÃdiÂÂhiæ, kÃyassa bhedà param maraïà passÃmi sugatiæ saggaæ lokaæ upapannan ti. So evam Ãha: Yo kira bho pÃïÃtipÃtà paÂivirato adinnÃdÃnà paÂivirato --pe-- sammÃdiÂÂhÅ, sabbo so kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjati. Ye evaæ jÃnanti, te sammà jÃnanti. Ye a¤¤athà jÃnanti, micchà tesaæ ¤Ãïan ti. Iti so yad eva tassa sÃmaæ ¤Ãtaæ sÃmaæ diÂÂhaæ sÃmaæ viditaæ, tad eva tattha thÃmasà parÃmassa abhinivissa voharati: Idam eva saccaæ mogham a¤¤anti. Idha pan', ùnanda, ekacco samaïo và . . . amuæ pug- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si Sy; Sk here and infra, sa kho. >/ #<[page 212]># %<212 III.UPARIPA××ùSAõ.>% galaæ passati idha pÃïÃtipÃtà paÂivirataæ adinnÃdÃnà paÂi- virataæ --pe-- sammÃdiÂÂhiæ, kÃyassa bhedà param maraïà passati apÃyaæ vinipÃtaæ nirayaæ upapannaæ. So evam Ãha: Na 'tthi kira bho kalyÃïÃni kammÃni; na 'tthi sucari- tassa vipÃko; apÃhaæ puggalaæ addasaæ idha pÃïÃtipÃtà paÂivirataæ adinnÃdÃnà paÂivirataæ --pe-- sammÃdiÂÂhiæ, kÃyassa bhedà passÃmi apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ upapan- nan ti. So evam Ãha: Yo kira bho pÃïÃtipÃtà paÂivirato adinnÃdÃnà paÂivirato --pe-- micchÃdiÂÂhÅ, sabbo so kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ . . . mogham a¤¤an ti. Tatr', ùnanda, yvÃyaæ samaïo và brÃhmaïo và evam Ãha: Atthi kira bho pÃpakÃni kammÃni, atthi duccaritassa vipÃko ti, idam assa anujÃnÃmi. Yam pi so evam Ãha: ApÃhaæ puggalaæ addasaæ idha pÃïÃtipÃtiæ adinnÃdÃyiæ --pe-- micchÃdiÂÂhiæ, kÃyassa bhedà param maraïà passÃmi apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ upapannan ti, idam pi ssa anujÃnÃmi. Ya¤ ca kho so evam Ãha: Yo kira bho pÃïÃti- pÃtÅ adinnadÃyÅ --pe-- micchÃdiÂÂhÅ, sabbo so kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppaj- jatÅti, idam assa nÃnujÃnÃmi. Yam pi so evam Ãha: Ye evaæ jÃnanti te sammà jÃnanti, ye a¤¤athà jÃnanti micchà tesaæ ¤Ãïan ti, idam pi 'ssa nÃnujÃnÃmi. Yam pi so yad eva tassa sÃmaæ ¤Ãtaæ sÃmaæ diÂÂhaæ sÃmaæ viditaæ, tad eva tattha thÃmasà parÃmassa abhinivissa voharati: Idam eva saccaæ mogham a¤¤an ti, -- idam pi 'ssa nÃnujÃnÃmi. Taæ kissa hetu? A¤¤athà hi, ùnanda, TathÃgatassa mahÃkammavibhaÇge ¤Ãïam hoti. Tatr' ùnanda, yvÃyaæ samaïo và brÃhmaïo và evam Ãha: Na 'tthi kira bho pÃpakÃni kammÃni na 'tthi duccari- tassa vipÃko ti, -- idam assa nÃnujÃnÃmi. Ya¤ ca kho so evam Ãha: ApÃhaæ puggalaæ addassaæ idha pÃïÃtipÃtiæ adinnÃdÃyiæ --pe-- micchÃdiÂÂhiæ, kÃyassa bhedà param maraïà passÃmi sugatiæ saggaæ lokaæ upapannan ti, idam assa anujÃnÃmi. Ya¤ ca kho so evam Ãha: Yo kira bho pÃïÃtipÃtÅ adinnÃdÃyÅ --pe-- micchÃdiÂÂhÅ, sabbo so kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjatÅti, -- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 213]># %< 4.6. MAHùKAMMAVIBHA§GASUTTAõ (136.) 213>% idam assa nÃnujÃnÃmi. Yam pi so evam Ãha: Ye evaæ jÃnanti te sammà jÃnanti, ye a¤¤athà jÃnanti micchà tesaæ ¤Ãïan ti, -- idam pi 'ssa nÃnujÃnÃmi. Yam pi so yad eva tassa sÃmaæ ¤Ãtaæ sÃmaæ diÂÂhaæ sÃmaæ viditaæ, tad eva tattha thÃmasà parÃmassa abhinivissa voharati: Idam eva saccaæ mogham a¤¤an ti, -- idam pi 'ssa nÃnujÃnÃmi. Taæ kissa hetu? A¤¤athà hi, ùnanda, TathÃgatassa mahÃkam- mavibhaÇge ¤Ãïaæ hoti. Tatr', ùnanda, yvÃyaæ samaïo và brÃhmaïo và evam Ãha: Atthi kira bho kalyÃïÃni kammÃni, atthi sucaritassa vipÃko ti, idam assa anujÃnÃmi. Ya¤ ca kho so evam Ãha: ApÃhaæ puggalaæ addasaæ idha pÃïÃtipÃtà paÂivirataæ adinnÃdÃnà paÂivirataæ --pe-- sammÃdiÂÂhiæ, kÃyassa bhedà param maraïà passÃmi sugatiæ saggaæ lokaæ upapannan ti, -- idam pi 'ssa anujÃnÃmi. Ya¤ ca kho so evam Ãha: Yo kira bho pÃïÃtipÃtà paÂivirato adinnÃdÃnà paÂivirato pe -- sammÃdiÂÂhÅ, sabbo so kÃyassa bhedà param maraïà sugatim saggaæ lokaæ uppajjatÅti, -- idam assa nÃnujÃnÃmi. Yam pi so evam Ãha: Ye evaæ jÃnanti te sammà jÃnanti, ye a¤¤athà jÃnanti micchà tesaæ ¤Ãïan ti, -- idam pi 'ssa nÃnujÃnÃmi. Yam pi so yad eva tassa sÃmaæ ¤Ãtaæ sÃmaæ diÂÂhaæ sÃmaæ viditaæ, tad eva tattha tÃmasà parÃmassa abhinivissa voharati: Idam eva saccaæ mogham a¤¤an ti, -- idam pi 'ssa nÃnujÃnÃmi. Taæ kissa hetu? A¤¤athà hi, ùnanda, TathÃgatassa mahÃkammavibhaÇge nÃïaæ hoti. Tatr', ùnanda, yvÃyaæ samaïo và brÃhmaïo và evam Ãha: Na 'tthi kira bho kalyÃïÃni kammÃni na 'tthi sucaritassa vipÃko ti, idaæ assa nÃnujÃnÃmi. Ya¤ ca kho so evam Ãha: ApÃhaæ puggalaæ addasaæ idha pÃïÃtipÃtà paÂivirataæ adinnÃdÃnà paÂivirataæ --pe-- sammÃdiÂÂhiæ, kÃyassa bhedà param maraïà passÃmi apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ upapannan ti, -- idam assa anujÃnÃmi. Ya¤ ca kho so evam Ãha: Yo kira bho pÃïÃtipÃtà paÂivirato adinnÃdÃnà paÂivirato --pe-- sammÃdiÂÂhÅ, sabbo so kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjatÅti, -- idam assa nÃnujÃnÃmi. Yam pi so evam Ãha: \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 214]># %<214 III. UPARIPA××ùSAõ.>% Ye evaæ jÃnanti te sammà jÃnanti, ye a¤¤athà jÃnanti micchà tesaæ ¤Ãïan ti, -- idam pi 'ssa nÃnujÃnÃmi. Yam pi so yad eva tassa sÃmaæ ¤Ãtaæ . . . mogham a¤¤an ti, -- idam pi 'ssa nÃnujÃnÃmi. Taæ kissa hetu? A¤¤athà hi, ùnanda, TathÃgatassa mahÃkammavibhaÇge ¤aïaæ hoti. Tatr', ùnanda, yvÃyaæ puggalo idha pÃïÃtipÃtÅ adin- nÃdÃyÅ --pe-- micchadiÂÂhÅ, kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjati, pubbe và 'ssa taæ kataæ hoti pÃpakammaæ dukkhavedanÅyaæ, pacchà và 'ssa taæ kataæ hoti pÃpakammaæ dukkhavedanÅyaæ, maraïakÃle và 'ssa hoti micchÃdiÂÂhÅ samattà samÃdiïïÃ; tena so kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjati. Ya¤ ca kho so idha pÃïÃtipÃtÅ hoti adinnÃdÃyÅ hoti --pe-- micchÃdiÂÂhÅ hoti, tassa diÂÂhe va dhamme vipÃkaæ paÂisaævedeti uppajjaæ\<*<1>*>/ và apare và pariyÃye. Tatr', ùnanda, yvÃyaæ puggalo idha pÃïÃtipÃtÅ adinnÃ- dÃyÅ --pe-- micchÃdiÂÂhÅ, kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjati, pubbe và 'ssa taæ kataæ hoti kalyÃ- ïakammaæ sukhavedanÅyaæ, pacchà và 'ssa taæ kataæ hoti kalyÃïakammaæ sukhavedanÅyaæ, maraïakÃle và 'ssa hoti summÃdiÂÂhÅ samattà samÃdiïïÃ; tena so kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjati. Sace kho so idha pÃïÃtipÃtÅ hotÅ adinnÃdÃyÅ hoti --pe-- micchÃ- diÂÂhÅ hoti, tassa diÂÂhe va dhamme vipÃkaæ paÂisaævedeti uppajjaæ\<*<2>*>/ apare và pariyÃye. Tatr', ùnanda, yvÃyaæ puggalo idha pÃïÃtipÃtà paÂivi- rato adinnÃdÃnà paÂivirato --pe-- sammÃdiÂÂhÅ, kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjati, pubbe và 'ssa taæ kataæ hoti kalyÃïakammaæ sukhavedanÅyaæ, pacchà và 'ssa taæ kataæ hoti kalyÃïakammaæ sukhavedanÅyaæ, maraïakÃle và 'ssa hoti sammÃdiÂÂhÅ samattà samÃdiïïÃ; tena so kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ upajjati. Ya¤ ca kho so idha pÃïÃtipÃtà paÂivirato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si (throughout) uppajje. 2 Sky omit here. >/ #<[page 215]># %< 4.7. SAÊùYATANAVIBHA§GASUTTAõ (137.) 215>% hoti adinnÃdÃnà paÂivirato hoti --pe-- sammÃdiÂÂhÅ hoti, tassa diÂÂhe va dhamme vipÃkaæ paÂisaævedeti uppajjaæ và apare và pariyÃye. Tatr', ùnanda, yvÃyaæ puggalo idha pÃïÃtipÃtà paÂivirato adinnÃdÃnà paÂivirato --pe-- sammÃdiÂÂhÅ, kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjati, pubbe và 'ssa taæ kataæ hoti pÃpakammaæ duk- khavedanÅyaæ, pacchà và 'ssa taæ kataæ hoti pÃpakammaæ dukkhavedanÅyaæ, maraïakÃle và 'ssa hoti micchÃdiÂÂhÅ samattà samÃdiïïÃ; tena so kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjati. Ya¤ ca kho so idha pÃïÃtipÃtà paÂivirato hoti adinnÃdÃnà paÂivirato hoti --pe-- sammÃdiÂÂhÅ hoti, tassa diÂÂhe va dhamme vipÃkaæ paÂisaævedeti uppajjaæ và apare và pariyÃye. Iti kho, ùnanda, atthi\<*<1>*>/ kammaæ abhabbaæ abhabbÃ- bhÃsaæ; atthi kammaæ abhabbaæ bhabbÃbhÃsaæ\<*<2>*>/; atthi kammaæ bhabba¤ c' eva bhabbÃbhÃsa¤ ca; atthi kammaæ bhabbaæ abhabbÃbhÃsan ti. Idam avoca BhagavÃ. Attamano Ãyasmà ùnando Bhagavato bhÃsitaæ abhinandÅti. MAHùKAMMAVIBHA§GASUTTAõ CHAèèHAõ. 137. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthi- yaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca: SaÊÃyatanavibhaÇgaæ vo, bhikkhave, desissÃmi. Taæ suïÃtha sÃdhukaæ manasikarotha, bhÃsissÃmÅti. Evaæ bhante ti kho te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca:-- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky natthi. 2 So Si Bu; Sky abh. >/ #<[page 216]># %<216 III. UPARIPA××ùSAõ.>% Cha ajjhattikÃni ÃyatanÃni veditabbÃni, cha bÃhirÃni ÃyatanÃni veditabbÃni; cha vi¤¤ÃïakÃyà veditabbÃ, cha phassakÃyà veditabbÃ; aÂÂhÃdasa manopavicÃrà veditabbÃ; chattiæsa sattapadà veditabbÃ. Tatr' idaæ nissÃya idam pajahatha. Tayo satipaÂÂhÃnà yad ariyo sevati, yad ariyo sevamÃno Satthà gaïam anusÃsituæ arahati. So vuccati yoggÃcariyÃnaæ anuttaro purisadammasÃrathÅti. Ayam uddeso saÊÃyatanavibhaÇgassa. Cha ajjhattikÃni ÃyatanÃni veditabbÃnÅti iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? CakkhÃyata- naæ\<*<1>*>/ sotÃyatanaæ ghÃnÃyatanaæ jivhÃyatanaæ kÃyÃyata- naæ manÃyatanaæ. Cha ajjhattikÃni ÃyatanÃni veditab- bÃnÅti iti yan taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ. Cha bÃhirÃni ÃyatÃni veditabbÃnÅti iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? RÆpÃyatanaæ saddÃyatanaæ gandhÃyatanaæ rasÃyatanaæ phoÂÂhabbÃya- tanaæ dhammÃyatanaæ. Cha bÃhirÃni ÃyatanÃni veditab- bÃnÅti iti yan taæ vuttaæ idam etam paÂicca vuttaæ. Cha vi¤¤ÃïakÃyà veditabbà ti iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? Cakkhuvi¤¤Ãïaæ sotavi¤¤Ã- ïaæ ghÃnavi¤¤Ãïaæ jivhÃvi¤¤Ãïaæ kÃyavi¤¤Ãïaæ mano- vi¤¤Ãïaæ. Cha vi¤¤ÃïakÃyà veditabbà ti iti yan taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ. Cha phassakÃyà veditabbà ti iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? Cakkhusamphasso sotasam- phasso ghÃnasamphasso jivhÃsamphasso kÃyasamphasso manosamphasso. Cha phassakÃyà viditabbà ti iti yan taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ. AÂÂhÃdasa manopavicÃrà veditabbà ti iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? Cakkhunà rÆpaæ disvà somanassaÂÂhÃnÅyaæ rÆpaæ upavicarati doma- nassaÂÂhÃnÅyaæ rÆpaæ upavicarati upekhaÂÂhÃnÅyaæ rÆpaæ upavicarati; sotena saddaæ sutvà --pe--; ghÃnena gandhaæ ghÃyitvà --pe--; jivhÃya rasaæ sÃyitvà --pe--; kÃyena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky Bu; Si {cakkhavÃt}. >/ #<[page 217]># %< 4.7. SAÊùYATANAVIBHA§GASUTTAõ (137.) 217>% phoÂÂhabbaæ phusitvà --pe--; manasà dhammaæ vi¤¤Ãya somanassaÂÂhÃnÅyaæ dhammaæ upavicarati domanassaÂÂhÃ- nÅyaæ dhammaæ upavicarati upekhaÂÂhÃnÅyaæ dhammaæ upavicarati. Iti cha somanassupavicÃrà cha domanas- supavicÃrà cha upekhupavicÃrÃ. AÂÂhÃdasa manopa- vicÃrà veditabbà ti iti yan taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ. Chattiæsa sattapadà veditabbà ti iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paticca vuttaæ? Cha gehasitÃni somanassÃni, cha nekkhammasitÃni somanassÃni; cha gehasitÃni domanassÃni, cha nekkhammasitÃni domanas- sÃni; cha gehasità upekhÃ, cha nekkhammasità upekhÃ. Tattha katamÃni cha gehasitÃni somanassÃni? Cakkhu- vi¤¤eyyÃnaæ rÆpÃnaæ iÂÂhÃnaæ kantÃnaæ manÃpÃnaæ manoramÃnaæ lokÃmisapaÂisaæyuttÃnaæ paÂilÃbhaæ và paÂilÃbhato samanupassato pubbe và paÂiladdhapubbaæ atÅtaæ niruddhaæ vipariïataæ samanussarato uppajjati somanassaæ; yaæ evarÆpaæ somanassaæ, idaæ vuccati gehasitaæ somanassaæ. Sotavi¤¤eyyÃnaæ saddÃnaæ -- pe --; ghÃnavi¤¤eyyÃnaæ gandhÃnaæ --pe--; jivhÃvi¤¤eyyÃ- naæ rasÃnaæ --pe--; kÃyavi¤¤eyyÃnaæ phoÂÂhabbÃnaæ -- pe --; manovi¤¤eyyÃnaæ dhammÃnaæ iÂÂhÃnaæ kantÃnaæ manÃpÃnaæ manoramÃnaæ lokÃmisapaÂisaæyuttÃnaæ paÂi- lÃbhaæ và paÂilÃbhato samanupassato pubbe và paÂiladdha- pubbaæ atÅtaæ niruddhaæ vipariïataæ samanussarato uppajjati somanassaæ; yaæ evarÆpaæ somanassaæ, idaæ vuccati gehasitaæ somanassaæ. ImÃni cha gehasitÃni soma- nassÃni. Tattha katamÃni cha nekkhammasitÃni somanassÃni? RÆpÃnaæ tveva aniccataæ viditvà vipariïÃmavirÃganiro- dhaæ: Pubbe c' eva rÆpà etarahi ca sabbe te rÆpà anicca dukkhà vipariïÃmadhammà ti evam etaæ yathÃbhÆtaæ sam- mappa¤¤Ãya passato uppajjati somanassaæ; yaæ evarÆpaæ somanassaæ, idaæ vuccati nekkhammasitaæ somanassaæ; saddÃnaæ tveva --pe--; gandhÃnaæ tveva --pe--; rasÃnaæ tveva --pe--; phoÂÂhabbÃnaæ tveva --pe--: dhammÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 218]># %<218 III. UPARIPA××ùSAõ.>% tvevà aniccataæ viditvà vipariïÃmavirÃganirodhaæ: Pubbe c' eva dhammà etarahi ca sabbe te dhammà aniccà dukkhà vipariïÃmadhammà ti evam etaæ yathÃbhÆtaæ sammap- pa¤¤Ãya passato uppajjati somanassaæ; yaæ evarÆpaæ somanassaæ, idaæ vuccati nekkhammasitaæ somanassaæ. ImÃni cha nekkhammasitÃni somanassÃni. Tattha katamÃni cha gehasitÃni domanassÃni? Cak- khuvi¤¤eyyÃnaæ rÆpÃnaæ iÂÂhÃnaæ kantÃnaæ manÃpÃnaæ manoramÃnaæ lokÃmisapaÂisaæyuttÃnaæ appaÂilÃbhaæ và appaÂilÃbhato samanupassato pubbe và appaÂiladdhapubbaæ atÅtaæ niruddhaæ vipariïataæ samanussarato uppajjati domanassaæ; yaæ evarÆpaæ domanassaæ, idaæ vuccati gehasitaæ domanassaæ. Sotavi¤¤eyyÃnaæ saddÃnaæ -- pe --; ghÃnavi¤¤eyyÃnaæ gandhÃnaæ --pe--; jivhÃvi¤¤ey- yÃnaæ rasÃnaæ --pe--; kÃyavi¤¤eyyÃnaæ phoÂÂhabbÃnaæ --pe--; manovi¤¤eyyÃnaæ dhammÃnaæ iÂÂhÃnaæ kantÃnaæ manÃpÃnaæ manoramÃnaæ lokÃmisapaÂisaæyuttÃnaæ appa- ÂilÃbhaæ và appaÂilÃbhato samanupassato pubbe và appaÂi- laddhapubbaæ atÅtaæ niruddhaæ vipariïataæ samanussarato uppajjati domanassaæ; yaæ evarÆpaæ domanassaæ, idaæ vuccati gehasitaæ domanassaæ. ImÃni cha gehasitÃni domanassÃni. Tattha katamÃni cha nekkhammasitÃni domanassÃni? RÆpÃnaæ tveva aniccataæ viditvà vipariïÃmavirÃganiro- dhaæ: Pubbe c' eva rÆpà etarahi ca sabbe te rÆpà aniccà dukkhà vipariïÃmadhammà ti evam etaæ yathÃbhÆtaæ sammappa¤¤Ãya disvà anuttaresu vimokhesu pihaæ upaÂÂhÃ- peti: Kadà 'ssu nÃm' ahaæ tad Ãyatanaæ upasampajja viharissÃmi yad ariyà etarahi Ãyatanaæ upasampajja viharan- tÅti, iti anuttaresu vimokhesu pihaæ uppaÂÂhÃpayato uppajjati pihapaccayà domanassaæ; yaæ evarÆpaæ domanassaæ, idaæ vuccati nekkhammasitaæ domanassaæ. SaddÃnaæ tveva --pe--; gandhÃnaæ tveva --pe--; rasÃnaæ tveva --pe--; phoÂÂhabbÃnaæ tveva --pe--; dhammÃnaæ tveva aniccataæ viditvà vipariïÃmavirÃganirodhaæ: Pubbe c' eva dhammà etarahi ca sabbe te dhammà aniccà dukkhà vipariïÃmadham- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 219]># %< 4.7. SAÊùYATANAVIBHA§GASUTTAõ (137.) 219>% mà ti evam etaæ yathÃbhÆtaæ sammappa¤¤Ãya disvà anut- taresu vimokhesu pihaæ upaÂÂhÃhÃpeti: Kadà 'ssu nÃm' ahaæ tad Ãyatanaæ upasampajja viharissÃmi yad ariyà etarahi Ãyatanaæ upasampajja viharantÅti iti anuttaresu vimokhesu pihaæ upaÂÂhÃpayato uppajjati pihapaccayà {domanassaæ}; yaæ evarÆpaæ domanassaæ. idaæ vuccati nekkhammasitaæ domanassaæ. ImÃni cha nekkhammasitÃni domanas- sÃni. Tattha katamà cha gehasità upekhÃ? Cakkhunà rÆpaæ disvà upekhà bÃlassa mÆÊhassa puthujjanassa anodhijinassa avipÃkajinassa anÃdÅnavadassÃvino assutavato puthujjanassa; yà evarÆpà upekhÃ, rÆpaæ sà nÃtivattati; tasmà sà upekhà gehasità ti vuccati. Sotena saddaæ sutvà --pe--; ghÃnena gandhaæ ghÃyitvà --pe--; jivhÃya rasaæ sÃyitvà --pe--; kÃyena phoÂÂhabbaæ phusitvà --pe--; manasà dhammaæ vi¤¤Ãya uppajjati upekhà bÃlassa mÆÊhassa puthujjanassa anodhijinassa avipÃkajinassa anÃdÅnavadassÃvino assutavato puthujjanassa; yà evarÆpà upekhÃ, dhammaæ sà nÃtivattati; tasmà sà upekhà gehasità ti vuccati. Imà cha gehasità upekhÃ. Tattha katamà cha nekkhammasità upekha? RÆpÃnaæ tveva aniccataæ viditvà vipariïÃmavirÃganirodhaæ: Pubbe c' eva rÆpà etarahi ca sabbe te rÆpà aniccà dukkhà vipariïÃ- madhammà ti evam etaæ yathÃbhÆtaæ sammappa¤¤Ãya passato uppajjati upekhÃ; yà evarÆpà upekhÃ, rÆpaæ sà ativattati; tasmà sà upekhà nekkhammasità ti vuccati. SaddÃnaæ tvevà -- pe --; gandhÃnaæ tveva --pe--; rasÃnaæ tveva --pe--; phoÂÂhabbÃnaæ tveva --pe--; dhammÃnaæ tveva aniccataæ viditvà vipariïÃmavirÃganirodhaæ: Pubbe c' eva dhammà etarahi ca sabbe te dhammà aniccà dukkhà vipariïÃmadhammà ti evam etaæ yathÃbhÆtaæ sammappa¤- ¤Ãya passato uppajjati upekhÃ; yà evarÆpà upekhÃ, dhammaæ sà ativattati; tasmà sà upekhà nekkhammasità vuccati. Imà cha nekkhammasità upekhÃ. Chattiæsa sattapadà veditabbÃti iti yan taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 220]># %<220 III. UPARIPA××ùSAõ.>% Tatra idaæ nissÃya idam pajahathÃti iti kho pan etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? Tatra, bhikkhave, yÃni cha nekkhammasitÃni somanassÃni, tÃni nissÃya tÃni Ãgamma, yÃni cha gehasitÃni somanassÃni, tÃni pajahatha tÃni samatikkamatha; evam etesaæ pahÃnaæ hoti; evam etesaæ samatikkamo hoti. Tatra, bhikkhave, yÃni cha nekkhammasitÃni domanassÃni, tÃni nissÃya tÃni Ãgamma, yÃni cha gehasitÃni domanassÃni, tÃni pajahatha tÃni samatikkamatha; evam etesaæ pahÃnaæ hoti; evam etesaæ samatikkamo hoti. Tatra, bhikkhave, yà cha nekkhammasità upekhÃ, tà nissÃya tà Ãgamma, yà cha gehasità upekhÃ, tà pajahatha, tà samatikkamatha; evam etesaæ pahÃnaæ hoti; evam etesaæ samatikkamo hoti. Tatra, bhikkhave, yÃni cha nekkhammasitÃni somanassÃni, tÃni nissÃya tÃni Ãgamma, yÃni cha nekkhammasitÃni domanassÃni, tÃni pajahatha tÃni samatikkamatha; evam etesaæ pahÃnaæ hoti; evam etesaæ samatikkamo hoti. Tatra, bhikkhave, yà cha nekkham- masità upekhÃ, tà nissÃya tà Ãgamma, yÃni cha nekkham- masitÃni somanassÃni, tÃni pajahatha tÃni samatikkamatha: evam etesaæ pahÃnaæ hoti; evam etesaæ samatikkamo hoti. Atthi, bhikkhave, upekhà nÃnattà nÃnattasitÃ; atthi upekhà ekattà ekattasitÃ. Katamà ca, bhikkhave, upekhà nÃnattà nÃttasitÃ? Atthi, bhikkhave, upekhà rÆpesu, atthi saddesu, atthi gandhesu, atthi rasesu, atthi phoÂÂhabbesu. Ayaæ, bhikkhave, upekhà nÃnattà nÃnattasitÃ. Katamà ca, bhikkhave, upekhà ekattà ekattasitÃ? Atthi, bhikkhave, upekhà ÃkÃsÃna¤cÃyatananissitÃ; atthi vi¤¤Ãïa¤cÃyatana- nissitÃ; atthi Ãki¤ca¤¤ÃyatananissitÃ; atthi nevasa¤¤Ã- nÃsa¤¤ÃyatananissitÃ. Ayaæ, bhikkhave, upekhà ekattà ekattasitÃ. Tatra, bhikkhave, yÃyaæ upekhà ekattà ekattasitÃ, taæ nissÃya taæ Ãgamma, yÃyaæ upekhà nÃnattà nÃnattasitÃ, taæ pajahatha taæ samatikkamatha; evam etissà pahÃnaæ hoti; evam etissà samatikkamo hoti. Atammayataæ, bhik- khave, nissÃya atammayataæ Ãgamma, yÃyaæ upekhà ekattà ekattasitÃ, taæ pajahatha taæ samatikkamatha; evam etissà pahÃnaæ hoti; evam etissà samatikkamo hoti. Tatr' \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 221]># %< 4.7. SAÊùYATANAVIBHA§GASUTTAõ (137.) 221>% idaæ nissÃya idaæ pajahathÃti iti yan taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ. Tayo satipaÂÂhÃnà yad ariyo sevati yad' ariyo sevamÃno satthà gaïam anusÃsituæ arahatÅti iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? Idha, bhikkhave, satthà sÃvakÃnaæ dhammaæ deseti anukampako hitesÅ anukampaæ upÃdÃya: Idaæ vo hitÃya idaæ vo sukhÃyÃti. Tassa sÃvakà na sussÆyanti,\<*<1>*>/ na sotaæ odahanti, na a¤¤Ã cittaæ upaÂÂhÃ- penti, vokkamma ca satthu sÃsanà vattanti. Tatra, bhik- khave, TathÃgato na c' eva attamano hoti na ca attamana- taæ paÂisaævedeti, anavassuto ca viharati sato sampajÃno. Idaæ, bhikkhave, paÂhamaæ satipaÂÂhÃnaæ yad ariyo sevati yad ariyo sevamÃno satthà gaïam anusÃsituæ arahati. Puna ca paraæ, bhikkhave, satthà sÃvakÃnaæ dham- maæ deseti anukampako hitesÅ anukampaæ upÃdÃya; Idaæ vo hitÃya idaæ vo sukhÃyÃti. Tassa ekacce sÃvakà na sussÆyanti na sotaæ odahanti na a¤¤Ã cittaæ upaÂÂhÃpenti, vokkamma ca satthu sÃsanà vattanti. Ekacce sÃvakà sussÆyanti sotaæ odahanti a¤¤a cittaæ upaÂÂhÃpenti na ca vokkamma satthu sÃsanà vattanti. Tatra, bhikkhave, TathÃgato na c' eva attamano hoti na ca attamanataæ paÂisaævedeti, na ca anattamano hoti na ca anattamanataæ paÂisaævedeti; attamanata¤ ca anattamanata¤ ca tad ubhayaæ\<*<2>*>/ abhinivajjetvà so\<*<3>*>/ upekhako viharati sato sam- pajÃno. Idaæ, bhikkhave, dutiyaæ satipaÂÂhÃnaæ yad . . . arahati. Puna ca paraæ, bhikkhave, satthà sÃvakÃnaæ dhammaæ deseti . . . sukhÃyÃti. Tassa sÃvakà sussÆyanti sotaæ odahanti a¤¤Ã cittaæ upaÂÂhÃpenti na ca vokkamma satthu sÃsanà vattanti. Tatra, bhikkhave, TathÃgato attamano c' eva hoti attamanata¤ ca paÂisaævedeti anavassuto ca viharati sato sampajÃno. Idaæ, bhikkhave, tatiyaæ satipaÂÂhÃnaæ yad . . . arahati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si (and? Bu) sussuyanti. 2 So Si; Sk omits these four words and continues: na ca anattamanata¤ ca tad ubhayaæ. 3 Si omits. >/ #<[page 222]># %<222 III. UPARIPA××ùSAõ.>% Tayo satipaÂÂhÃnà yad ariyo sevati yad ariyo sevamano satthà gaïam anusÃsituæ arahatÅti iti taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ. So vuccati yoggÃcariyÃnaæ anuttaro purisadammasÃra- thÅti iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? Hatthidamakena, bhikkhave, hatthidammo sÃrito ekaæ yeva disaæ dhÃvati, -- puratthimaæ và pacchimaæ và uttaraæ và dakkhÅïaæ vÃ. Assadammakena, bhikkhave, assadammo sÃrito ekaæ yeva disaæ . . . dakkhiïaæ vÃ. Godamakena, bhikkhave, godammo sÃrito . . . dakkhi- ïaæ vÃ. TathÃgatena, bhikkhave, arahatà sammÃsam- buddhena purisadammo sÃrito aÂÂha disà vidhÃvati. RÆpÅ rÆpÃni passati; ayaæ paÂhamà disÃ. Ajjhattaæ arÆpasa¤¤Å bahiddhà rÆpÃni passati; ayaæ dutiyà disÃ. Subhan t' eva adhimutto hoti; ayaæ tatiyà disÃ. Sabbaso rÆpasa¤¤Ãnaæ samatikkamà paÂighasa¤¤Ãnaæ atthaÇgamÃ, nÃnattasa¤- ¤Ãnaæ amanasikÃrÃ: Ananto ÃkÃso ti ÃkÃsÃna¤cÃyatanaæ upasampajjà viharati; ayaæ catutthà disa. Sabbaso ÃkÃsÃ- na¤cÃyatanaæ samatikkamma: Anantaæ vi¤¤Ãïan ti vi¤¤Ãïa¤cÃyatanaæ upasampajja viharati; ayaæ pa¤camÅ disÃ. Sabbaso vi¤¤Ãïa¤cÃyatanaæ samatikkamma: Na 'tthi ki¤cÅti Ãki¤ca¤¤Ãyatanaæ upasampajja viharati; ayaæ chaÂÂhà disÃ. Sabbaso Ãki¤ca¤¤Ãyatanaæ samatikkamma nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãyatanaæ upasampajja viharati; ayaæ sattamÅ disÃ. Sabbaso nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãyatanaæ samatik- kamma sa¤¤Ãvedayitanirodhaæ upasampajja viharati; ayaæ aÂÂhamÅ disÃ. TathÃgatena, bhikkhave, arahatà sammÃsam- buddhena purisadammo sÃrito imà aÂÂha disà vidhÃvati. So vuccati yoggÃcariyÃnaæ anuttaro purisadammasÃrathÅti iti yan taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttan ti. Idam avoca BhagavÃ. Attamanà te bhikkhÆ Bhagavato bhÃsitaæ abhinandun ti. SAÊùYATANAVIBHA§GASUTTAõ SATTAMAõ. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 223]># %< 4.8. UDDESAVIBHA§GASUTTAõ (138.) 223>% 138. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthi- yaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca: UddesavibhaÇgaæ vo, bhikkhave, desissÃmi. Taæ suïÃtha sÃdhukaæ manasikarotha, bhÃsissÃmÅti. Evaæ bhante ti kho te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca:-- Tathà tathÃ, bhikkhave, bhikkhu upaparikkheyya yathà yathà 'ssa upaparikkhato bahiddhà c' assa vi¤¤Ãïaæ avikkhittaæ avisaÂaæ ajjhattaæ asaïÂhi- taæ anupÃdÃya na paritasseyya; bahiddhÃ, bhikkhave, vi¤¤Ãïe avikkhitte avisaÂe sati ajjhattaæ asaïÂhite, anupÃ- dÃya aparitassato Ãyatiæ jÃtijarÃmaraïadukkhasamudaya- sambhavo na hotÅti. Idam avoca BhagavÃ, idaæ vatvà Sugato uÂÂhÃy' Ãsanà vihÃraæ pÃvisi. Atha kho tesaæ bhikkhÆnaæ acirapakkantassa Bhaga- vato etad ahosi:-- Idaæ kho no, Ãvuso, Bhagavà saækhittena uddesaæ uddisitvà vitthÃrena atthaæ avibhajitvà uÂÂhÃy' Ãsanà vihÃraæ paviÂÂho: Tathà tathÃ, bhikkhave, bhikkhu upaparikkheyya yathà yathà 'ssa upaparikkhato bahiddhà c' assa vi¤¤Ãïaæ avikkhittaæ avisaÂaæ ajjhattaæ asaïÂhitaæ anupÃdÃya na paritasseyya; bahiddhÃ, bhikkhave, vi¤¤Ãïe avikkhitte avisaÂe sati ajjhattaæ asaïÂhite, anupÃdÃya apari- tassato Ãyatiæ jÃtijarÃmaraïadukkhasamudayasambhavo na hotÅti. Ko nu kho imassa Bhagavatà saækhittena udde- sassa uddiÂÂhassa vitthÃrena atthaæ avibhattassa vitthÃrena atthaæ vibhajeyyÃti? Atha kho tesaæ bhikkhÆnaæ etad ahosi: Ayaæ kho Ãyasmà MahÃ-KaccÃno Satthu c' eva saævaïïito sambhÃ- vito ca vi¤¤Ænaæ sabrahmacÃrÅnaæ, pahoti c' Ãyasmà MahÃ-KaccÃno imassa Bhagavatà saækhittena uddesassa uddiÂÂhassa vitthÃrena atthaæ avibhattassa vitthÃrena atthaæ vibhajituæ; yannÆna mayaæ yen' Ãyasmà MahÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 224]># %<224 III. UPARIPA××ùSAõ.>% KaccÃno ten' upasaækameyyÃma upasaækamitvà Ãyasman- taæ MahÃ-KaccÃnaæ etam atthaæ paÂipuccheyyÃmÃti. Atha kho te bhikkhÆ yen' Ãyasmà MahÃ-KaccÃno ten' upasaækamiæsu upasaækamitvà Ãyasmatà MahÃ-KaccÃ- nena saddhiæ sammodiæsu sammodanÅyaæ kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ nisÅdiæsu. Ekaman- taæ nisinnà kho te bhikkhÆ Ãyasmantaæ MahÃ-Kac- cÃnaæ etad avocuæ:-- Idaæ kho no, Ãvuso KaccÃna, Bhagavà saækhittena uddesaæ uddisitvà vitthÃrena atthaæ avibhajitvà uÂÂhÃy' Ãsanà vihÃraæ paviÂÂho: Tathà tathà . . . na hotÅti. Tesan no, Ãvuso KaccÃna, amhÃkaæ acirapakkantassa Bhagavato etad ahosi: Idaæ kho no, Ãvuso, Bhagavà saækhittena uddesaæ uddisitvà . . . vihÃraæ paviÂÂho: Tathà tathà . . . na hotÅti. Ko nu kho imassa Bhagavatà saækhittena uddesassa uddiÂÂhassa vitthÃrena atthaæ avibhattassa vitthÃrena atthaæ vibhajey- yÃti? Tesan no, Ãvuso KaccÃna, amhÃkaæ etad ahosi: Ayaæ kho Ãyasmà MahÃ-KaccÃno . . . paÂipuccheyyÃmÃti. Vibhajat' Ãyasmà MahÃ-KaccÃno ti. SeyyathÃpi, Ãvuso, puriso sÃratthiko sÃragavesÅ sÃra- pariyesana¤ caramÃno mahato rukkhassa tiÂÂhato sÃravato atikkamm' eva mÆlaæ atikamma khandhaæ sÃkhÃphalÃse sÃraæ pariyesitabbaæ ma¤¤eyya, -- evaæ-sampadam idaæ. ùyasmantÃnaæ Satthari sammukhÅbhÆte taæ Bhagavan- taæ atisitvà amhe etam atthaæ paÂipucchitabbaæ ma¤¤atha. So h', Ãvuso, Bhagavà jÃnaæ jÃnÃti passaæ passati cak- khubhÆto ¤ÃïabhÆto dhammabhÆto brahmabhÆto vattà pavattà atthassa ninnetà amatassa dÃtà dhammasÃmÅ TathÃgato. So c' eva pan' etassa kÃlo ahosi yaæ Bhaga- vantaæ yeva etam atthaæ paÂipuccheyyÃtha; yathà vo Bhagavà byÃkareyya, tathà naæ dhÃreyyÃthÃti. AddhÃ, 'vuso KaccÃna, Bhagavà jÃnaæ jÃnÃti passaæ passati cakkhubhÆto ¤ÃïabhÆto dhammabhÆto brahmabhÆto vattà pavattà atthassa ninnetà amatassa dÃtà dhammasÃmÅ TathÃgato. So c' eva pan' etassa kÃlo yaæ Bhagavantaæ yeva etam atthaæ paÂipuccheyyÃma; yathà no Bhagavà \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 225]># %< 4.8. UDDESAVIBHA§GASUTTAõ (138.) 225>% byÃkareyya, tathà naæ dhÃreyyÃma. ùpi c' Ãyasmà MahÃ- KaccÃno Satthu c' eva saævaïïito sambhÃvito ca vi¤¤Ænaæ sabrahmacÃrÅnaæ. pahoti c' Ãyasmà MahÃ-KaccÃno imassa Bhagavatà saækhittena uddesassa uddiÂÂhassa vitthÃrena atthaæ avibhattassa vitthÃrena atthaæ vibhajituæ. Vibha- jat' Ãyasmà MahÃ-KaccÃno agarukaritvà ti. Tena h', Ãvuso, suïÃtha sÃdhukaæ manasikarotha bhÃsissÃmÅti Evam Ãvuso ti kho te bhikkhÆ Ãyasmato MahÃ-KaccÃnassa paccassosuæ. ùyasmà MahÃ-KaccÃno etad avoca:-- Yaæ kho no, Ãvuso, Bhagavà saækhittena uddesaæ uddisitvà vitthÃrena atthaæ avibhajitvà uÂÂhÃy' Ãsanà vihÃ- raæ paviÂÂho: Tathà tathÃ, bhikkhave, bhikkhu . . . na hotÅti, -- imassa kho ahaæ, Ãvuso, Bhagavatà saækhittena uddesassa uddiÂÂhassa vitthÃrena atthaæ avibhattassa evaæ vitthÃrena atthaæ ÃjÃnÃmi. Katha¤ c', Ãvuso, bahiddhà vi¤¤Ãïaæ vikkhittaæ visaÂan ti vuccati? Idh', Ãvuso, bhikkhuno cakkhunà rÆpaæ disvà rÆpanimittÃnusÃrÅ vi¤¤Ãïaæ hoti rÆpanimittas- sÃdagathitaæ rÆpanimittassÃdavinibaddhaæ\<*<1>*>/ rÆpanimittas- sÃdasaæyojanasaæyuttaæ, bahiddhà vi¤¤Ãïaæ vikkhittaæ visaÂan ti vuccati. Sotena saddaæ sutvà --pe-- ghÃnena gandhaæ ghÃyitvà --pe-- jivhÃya rasaæ sÃyitvà -- pe kÃyena phoÂÂhabbaæ phusitvà --pe-- manasà dhammaæ vi¤¤Ãya dhamanimittÃnusÃrÅ vi¤¤Ãïaæ hoti dhammanimittassÃda- gathitaæ dhammanimittassÃdavinibaddhaæ dhammanimit- tassÃdasaæyojanasaæyuttaæ, bahiddhà vi¤¤Ãïaæ vikkhittaæ visaÂan ti vuccati. -- Evaæ kho, Ãvuso, bahiddhà vi¤¤Ãïaæ vikkhittaæ visaÂan ti vuccati. Katha¤ c', Ãvuso, bahiddhà vi¤¤Ãïaæ avikkhittaæ avisaÂan ti vuccati? Idh', Ãvuso, bhikkhuno cakkhunà rÆpaæ disvà na rÆpanimittÃnusÃrÅ vi¤¤Ãïaæ hoti na rÆpa- nimittassÃdagathitaæ na rÆpanimittassÃdasaæyojanosaæ- yuttaæ, bahiddhà vi¤¤Ãïaæ avikkhittaæ avisaÂan ti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si bandhaæ. >/ #<[page 226]># %<226 III. UPARIPA××ùSAõ.>% vuccati. Sotena saddaæ sutvà --pe-- ghÃnena gandhaæ ghÃyitvà --pe-- jivhÃya rasaæ sÃyitvà --pe-- kÃyena phoÂ- Âhabbaæ phusitvà --pe-- manasà dhammaæ vi¤¤Ãya na dhammanimittÃnusÃrÅ vi¤¤Ãïaæ hoti na dhammanimittas- sÃdagathitaæ na dhammanimittassÃdavinibaddhaæ na dhammanimittassÃdasaæyojanasaæyuttaæ, bahiddhà vi¤- ¤Ãïaæ avikkhittaæ avisaÂan ti vuccati. -- Evaæ kho, Ãvuso, bahiddhà vi¤¤Ãïaæ avikkhittaæ avisaÂan ti vuccati. Katha¤ c', Ãvuso, ajjhattaæ cittaæ saïÂhitan ti vuccati? Idh', Ãvuso, bhikkhu vivicc' eva kÃmehi vivicc akusalehi dhammehi savitakkaæ savicÃraæ vivekajaæ pÅtisukhaæ paÂhamajjhÃnaæ upasampajja viharati. Tassa vivekaja- pÅtisukhÃnusÃrÅ vi¤¤Ãïaæ hoti vivekajapÅtisukhassÃdagathi- taæ vivekajapÅtisukhassÃdavinibaddhaæ vivekajapÅtisukha- ssÃdasaæyojanasaæyuttaæ, ajjhattaæ cittaæ saïÂhitan ti vuccati. Puna ca paraæ, Ãvuso, bhikkhu vitakkavicÃrÃnaæ vÆpasamà ajjhattaæ sampasÃdanaæ cetaso ekodibhÃvaæ avitakkaæ avicÃraæ samÃdhijaæ pÅtisukhaæ dutiyajjhÃnaæ upasampajja viharati. Tassa samÃdhijapÅtisukhÃnusÃrÅ vi¤¤Ãïaæ hoti samÃdhijapÅtisukhassÃdagathitaæ samÃdhija- pÅtisukhassÃdavinibaddhaæ samÃdhijapÅtisukhassÃdasaæyo- janasaæyuttaæ, ajjhattaæ cittaæ saïÂhitan ti vuccati. Puna ca paraæ, Ãvuso, bhikkhu pÅtiyà ca virÃgà upekhako ca viharati, sato ca sampajÃno sukha¤ ca kÃyena paÂisaævedeti yan taæ ariyà acikkhanti:-- Upekhako satimà sukhavihÃrÅti, tatiyajjhÃnaæ upasampajja viharati. Tassa upekhÃnusÃrÅ vi¤¤Ãïaæ hoti upekhÃsukhassÃdagathitaæ upekhÃsukhassÃ- davinibaddhaæ upekhÃsukhassÃdasaæyojanasaæyuttaæ, ajjhattaæ cittaæ saïÂhitan ti vuccati. Puna ca paraæ, Ãvuso, bhikkhu sukhassa ca pahÃnà dukkhassa ca pahÃnà pubbe va somanassadomanassÃnaæ atthagamà adukkhaæ- asukhaæ upekhÃsatipÃrisuddhiæ catutthajjhÃnaæ upasam- pajja viharati. Tassa adukkhamasukhÃnusÃrÅ vi¤¤Ãïaæ hoti adukkhamasukhassÃdagathitaæ adukkhamasukhassÃda- vinibaddhaæ adukkhamasukhassÃdasaæyojanasaæyuttaæ, ajjhattaæ cittaæ saïÂhitan ti vuccati. -- Evaæ kho, Ãvuso, ajjhattaæ cittaæ saïÂhitan ti vuccati. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 227]># %< 4.8. UDDESAVIBHA§GASUTTAõ (138.) 227>% Katha¤ c', Ãvuso, ajjhattaæ cittaæ asaïÂhitan ti vuccati? Idh', Ãvuso, bhikkhu vivicc' eva kÃmehi --pe-- paÂhamajjhÃnaæ upasampajja viharati. Tassa na vivekaja- pÅtisukhÃnusÃrÅ vi¤¤Ãïaæ hoti na vivekajapÅtisukhassÃda- gathitaæ na vivekajapÅtisukhassÃdavinibaddhaæ na {vivekaja- pÅtisukhassÃdasaæyojanasaæyuttaæ}, ajjhattaæ cittaæ asaïÂhitan ti vuccati. Puna ca paraæ, Ãvuso, bhikkhu vitakkavicÃrÃnaæ vÆpasamà --pe-- dutiyajjhÃnaæ upasam- pajja viharati. Tassa na samÃdhijapÅtisukhÃnusÃrÅ vi¤¤Ãïaæ hoti na samÃdhijapÅtisukhassÃdagathitaæ na samÃdhija- pÅtisukhassÃdavinibaddhaæ na samÃdhijapÅtisukhassÃdasaæ- yojanasaæyuttaæ, ajjhattaæ asaïÂhitan ti vuccati. Puna ca paraæ, Ãvuso, bhikkhu pÅtiyà ca virÃgà --pe-- tatiyajjhÃnaæ upasampajja viharati. Tassa na upe- khÃsukhÃnusÃrÅ vi¤¤Ãïaæ hoti na upekhÃsukhassÃda- gathitaæ na upekhÃsukhassÃdavinibaddhaæ na upekhÃsu- khassÃdasaæyojanasaæyuttaæ, ajjhattaæ cittaæ asaïÂhitan ti vuccati. Puna ca paraæ, Ãvuso, bhikkhu, sukhassa ca pahÃnà --pe-- catutthajjhÃnaæ upasampajja viharati. Tassa na adukkhamasukhÃnusÃrÅ vi¤¤Ãïaæ hoti na adukkham- asukhassÃdagathitaæ na adukkhamasukhassÃdavinibaddhaæ na adukkhamasukhassÃdasaæyojanasaæyuttaæ, ajjhattaæ cittaæ asaïÂhitan ti vuccati. -- Evaæ kho, Ãvuso, ajjhattaæ cittaæ asaïÂhitan ti vuccati. Katha¤ c', Ãvuso, anupÃdà paritassanà hoti? Idh', Ãvuso, asutavà puthujjano ariyÃnaæ adassÃvÅ ariyadham- massa akovido ariyadhamme avinÅto sappurisÃnaæ adassÃvÅ sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinÅto rÆpaæ attato samanupassati rÆpavantaæ và attÃnaæ attani và rÆpaæ rÆpasmiæ và attÃnaæ. Tassa taæ rÆpaæ vipari- ïÃmati a¤¤athà hoti, tassa rÆpavipariïÃma¤¤athÃbhÃvà rÆpavipariïÃmÃnuparivatti vi¤¤Ãïaæ hoti, tassa rÆpaæ vipariïÃmÃnuparivatti vi¤¤Ãïaæ hoti, tassa rÆpavipariïÃ- mÃnuparivattajà paritassanà dhammasamuppÃdà cittaæ pariyÃdÃya tiÂÂhanti, cetaso pariyÃdÃnà uttÃsavà ca hoti vighÃtavà ca upekhavà ca anupÃdÃya ca paritassati. Vedanaæ \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 228]># %<228 III. UPARIPA××ùSAõ.>% --pe-- sa¤¤aæ --pe-- saækhÃre --pe-- vi¤¤Ãïaæ attato samanupassati vi¤¤Ãïavantaæ và attÃnaæ attani và vi¤- ¤Ãïaæ vi¤¤Ãïasmiæ và attÃnaæ. Tassa taæ vi¤¤Ãïaæ vipariïÃmati a¤¤Ãthà hoti, tassa vi¤¤ÃïavipariïÃma¤¤Ã- thÃbhÃvà vi¤¤ÃïavipariïÃmÃnuparivatti vi¤¤Ãïaæ hoti, tassa vi¤¤ÃïavipariïÃmÃnuparivattajà paritassanà dhammasamup- pÃdà cittaæ pariyÃdÃya tiÂÂhanti, cetaso pariyÃdÃnà uttÃsavà ca hoti vighÃtavà ca upekhavà ca anupÃdÃya ca paritassati. -- Evaæ kho, Ãvuso, anupÃdà paritassanà hoti. Katha¤ c', Ãvuso, anupÃdà aparitassanà hoti? Idh', Ãvuso, sutavà ariyasÃvako ariyÃnaæ dassÃvÅ ariyadhammassa kovido ariyadhamme suvinÅto sappurisÃnaæ dassÃvÅ sap- purisadhammassa kovido sappurisadhamme suvinÅto na rÆpaæ attato samanupassati na rÆpavantaæ và attÃnaæ, na attani và rÆpaæ na rÆpasmiæ và attÃnaæ. Tassa taæ rÆpaæ vipariïÃmati a¤¤athà hoti, tassa rÆpavipariïÃma¤¤a- thÃbhÃvà na rÆpavipariïÃmÃnuparivatti vi¤¤Ãïaæ hoti, tassa na rÆpavipariïÃmÃnuparivattajà paritassanà dhammasamup- pÃdà cittaæ na pariyÃdÃya tiÂÂhanti, cetaso apariyÃdÃnà na c' ev' uttÃsavà hoti na ca vighÃtavà na ca upekhavà anupÃ- dÃya ca na paritassati. Na vedanaæ --pe-- na sa¤¤aæ -- pe -- na saækhÃre --pe-- na vi¤¤Ãïaæ attato samanupassati na vi¤¤Ãïavantaæ và attÃnaæ, na attani và vi¤¤Ãïaæ na vi¤¤Ãïasmiæ và attÃnaæ. Tassa taæ vi¤¤Ãïaæ vipariïÃ- mati a¤¤athà hoti, tassa vi¤¤ÃïavipariïÃma¤¤athÃbhÃvà na vi¤¤ÃïavipariïÃmÃnuparivatti vi¤¤Ãïaæ hoti, tassa na vi¤- ¤ÃïavipariïÃmÃnuparivattajà paritassanà dhammasamuppÃdà cittaæ pariyÃdÃya tiÂÂhanti, cetaso pariyÃdÃnà na c' ev' uttÃsavà hoti na ca vighÃtavà na ca upekhavà anupÃdÃya ca na paritassati. -- Evaæ kho, Ãvuso, anupÃdà aparitassanà hoti. Yaæ kho no, Ãvuso, Bhagavà saækhittena uddesaæ uddisitvà vitthÃrena atthaæ avibhajitvà uÂÂhÃy' Ãsanà vihÃraæ paviÂÂho: TathÃ, tathÃ, bhikkhave, bhikkhu . . . na hotÅti, -- imassa kho ahaæ, Ãvuso, Bhagavatà saækhittena uddesassa uddiÂÂhassa vitthÃrena atthaæ avibhattassa evaæ vitthÃrena \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 229]># %< 4.8. UDDESAVIBHA§GASUTTAõ (139.) 229>% atthaæ ÃjÃnÃmi. ùkaÇkhamÃnà ca pana tumhe Ãyasmanto Bhagavantaæ yeva upasaækamitvà etam atthaæ paÂipuc- cheyyÃtha. Yathà vo Bhagavà byÃkaroti, tathà naæ dhÃreyyathÃti. Atha kho te bhikkhu Ãyasmato MahÃ-KaccÃnassa bhÃsitaæ abhinanditvà anumoditvà uÂÂhÃy' Ãsanà yena Bhagavà ten' upasaækamiæsu upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu. Ekamantaæ nisinnà kho te bhikkhÆ Bhagavantaæ etad avocuæ: Yaæ kho no, bhante, Bhagavà saækhittena uddesaæ uddisitvà vitthÃrena atthaæ avibhajitvà uÂÂhÃy' Ãsanà vihÃraæ paviÂÂho: Tathà tathÃ, bhikkhave, bhikkhu . . . na hotÅti; tesan no, bhante, amhÃkaæ acirapakkantassa Bhagavato etad ahosi: Idaæ kho no, Ãvuso, Bhagavà saækhittena uddesaæ uddisitvà . . . vihÃraæ paviÂÂho: Tathà tathÃ, bhikkhave, bhikkhu . . . na hotÅti. Ko nu kho imassa Bhagavatà saækhittena uddesassa uddiÂÂhassa atthaæ avibhattassa vitthÃrena atthaæ vibhajeyyÃti? Tesan no, bhante, amhÃkaæ etad ahosi: Ayaæ kho Ãyasmà MahÃ-KaccÃno . . . paÂipuccheyyÃmÃti. Atha kho mayaæ, bhante, yen' Ãyasmà MahÃ-KaccÃno ten' upasaækamimha upasaækamitvà Ãyasmantaæ MahÃ-KaccÃ- naæ etam atthaæ paÂipucchimha. Tesan no, bhante, Ãyasmatà MahÃ-KaccÃnena imehi ÃkÃrehi imehi padehi imehi bya¤janehi attho vibhatto ti. Paï¬ito, bhikkhave, MahÃ-KaccÃno; mahÃpa¤¤o, bhik- khave, MahÃ-KaccÃno. Ma¤ ce pi tumhe, bhikkhave, etam atthaæ paÂipuccheyyÃtha, aham pi taæ evam evaæ byÃka- reyyaæ, yathà taæ MahÃ-KaccÃnena byÃkataæ. Eso c' etassa attho eva¤ ca naæ dhÃrethÃti. Idam avoca BhagavÃ. Attamanà te bhikkhÆ Bhagavato bhÃsitaæ abhinandun ti. UDDESAVIBHA§GASUTTAõ AèèHAMAõ. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 230]># %<230 III. UPARIPA××ùSAõ.>% 139. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvat- thiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca: AraïavibhaÇgaæ vo, bhikkhave, desissÃmi. Taæ suïÃtha sÃdhukaæ manasikarotha bhÃsissÃmÅti. Evaæ bhante ti kho te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca:-- Na kÃmasukham anuyu¤jeyya hÅnaæ gammaæ pothujjanikaæ anariyaæ anatthasaæhitaæ, na ca attakila- mathÃnuyogaæ anuyu¤jeyya dukkhaæ anariyaæ anatthasaæ- hitaæ; ete te\<*<1>*>/ ubho ante anupagamma majjhimà paÂipadà TathÃgatena abhisambuddhà cakkhukaraïÅ ¤ÃïakaraïÅ upa- samÃya abhi¤¤Ãya sambodhÃya nibbÃnÃya saævattati. UssÃdana¤ ca ja¤¤Ã apasÃdana¤ ca ja¤¤Ã ussÃdana¤ ca ¤atvà apasÃdana¤ ca ¤atvà n' ev' ussÃdeyya na apasÃdeyya dhammam eva deseyya. Sukhavinicchayaæ ja¤¤Ã sukha- vinicchayaæ ¤atvà ajjhattaæ sukham anuyu¤jeyya. Raho vÃdaæ na bhÃseyya. Sammukhà na khÅïaæ\<*<2>*>/ bhaïe. AtaramÃno va bhÃseyya, no taramÃno. Janapadaniruttiæ\<*<3>*>/ nÃbhiniveseyya, sama¤¤aæ nÃtidhÃveyyÃti. -- Ayam uddeso araïavibhaÇgassa. Na kÃmasukham anuyu¤jeyya hÅnaæ gammaæ pothuj- janikaæ anariyaæ anatthasaæhitaæ, na ca attakilama- thÃnuyogaæ anuya¤jeyya dukkhaæ anariyaæ anattha- saæhitan ti iti pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? Yo kÃmapaÂisandhisukhiïo somanassÃnuyogo hÅno gammo pothujjaniko anariyo anatthasaæhito, sadukkho eso dhammo sa-upaghÃto\<*<4>*>/ sa-upÃyÃso sapariÊÃho micchÃ- paÂipadÃ. Yo kÃmapaÂisandhisukhino somanassÃnuyogaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky ete tveva here and infra. 2 So Sky Bu; Si nÃtikhÅïaæ with note that Sinhalese reading is as in text. 3 Si janapathano. 4 So Si Bu and Sky eventually; Sky savighÃto (and avighÃto) generally. >/ #<[page 231]># %< 4.9. ARA×AVIBHA§GASUTTAõ (139.) 231>% ananuyogo hÅnaæ gammaæ pothujjanikaæ anariyaæ anat- thasaæhitaæ, adukkho eso dhammo anupaghÃto anupÃyÃso apariÊÃho sammÃpaÂipadÃ. Yo attakilamathÃnuyogo dukkho anariyo anatthasaæhito, sadukkho eso dhammo sa-upaghÃto sa-upÃyÃso sapariÊÃho micchÃpaÂipadÃ. Yo attakilama- thÃnuyogo ananuyogo dukkhaæ anariyaæ anatthadukkhaæ, adukkho eso dhammo anupaghÃto anupÃyÃso apariÊÃho sammÃpaÂipadÃ. Na kÃmasukham anuyu¤jeyya hÅnaæ gammaæ pothujjanikaæ anariyaæ anatthasaæhitaæ, na c' attakilamathÃnuyogaæ anuyu¤jeyya dukkhaæ anariyaæ anatthasaæhitan ti iti yan taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ. Ete te ubho ante anupagamma majjhimà paÂipadà TathÃgatena abhisambuddhà cakkhukaraïÅ ¤ÃïakaraïÅ upa- samÃya abhi¤¤Ãya sambodhÃya nibbÃnÃya saævattatÅti iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? Ayam eva ariyo aÂÂhaÇgiko maggo, seyyathÅdaæ: sammÃ- diÂÂhi sammÃsaækappo sammÃvÃcà sammÃkammanto sammÃ-ÃjÅvo sammÃvÃyÃmo sammÃsati sammÃsamÃdhi. Ete te ubho ante anupagamma majjhimà paÂipadà TathÃ- gatena abhisambuddhà . . . saævattatÅti iti yan taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ. UssÃdana¤ ca ja¤¤Ã apasÃdana¤ ca ja¤¤Ã ussÃdana¤ ca ¤atvà apasÃdana¤ ca ¤atvà n' ev' ussÃdeyya na apasÃdeyya dhammam eva deseyyÃti iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? Katha¤ ca, bhikkhave, ussÃdanà ca hoti apasÃdanà ca hoti no ca dhammadesanÃ? "Ye kÃmapaÂisandhisukhino somanassÃnuyogaæ anuyuttà hÅnaæ gammaæ pothujjanikaæ anariyaæ anatthasaæhitaæ, sabbe te sadukkhà sa-upaghÃtà sa-upÃyÃsà sapariÊÃhà micchÃpaÂi- pannà ti" iti vadaæ itth' eke apasÃdeti. "Ye kÃma- paÂisandhisukhino somanassÃnuyogaæ anuyuttà hÅnaæ gammaæ pothujjanikaæ anariyaæ anatthasaæhitaæ, sabbe te adukkhà anupaghÃtà anupÃyÃsà apariÊÃhà sammÃpaÂipannà ti" iti vadaæ itth' eke ussÃdeti. "Ye attakilamathÃnuyogaæ anuyuttà dukkhaæ anariyaæ anatthasaæhitam, sabbe te sa- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 232]># %<232 III. UPARIPA××ùSAõ.>% dukkhà sa-upaghÃtà sa-upÃyÃsà sapariÊÃhà micchÃpaÂipannà ti" iti vadaæ itth' eke apasÃdeti. "Ye attakilamathÃ- nuyogaæ ananuyuttà dukkhaæ anariyaæ anatthasaæhitaæ, sabbe te adukkhà anupaghÃtà anupÃyÃsà apariÊÃhà sammÃ- paÂipannà ti" iti vadaæ itth' eke ussÃdeti. "Yesaæ kesa¤ci bhavasaæyojanaæ appahÅnaæ, sabbe te sadukkhà sa-upaghÃtà sa-upÃpÃyÃsà sapariÊÃhà micchÃpaÂipannà ti" iti vadaæ itth' eke apasÃdeti. "Yesaæ kesa¤ci vibhavasaæyojanaæ pahÅnaæ, sabbe te adukkhà anupaghÃtà anupÃyÃsà apariÊÃhà sammÃpaÂipannà ti" iti vadaæ itth' eke ussÃdeti. Evaæ kho, bhikkhave, ussÃdanà ca hoti apasÃdanà ca no ca dhammade- sanÃ. Katha¤ ca, bhikkhave, n' ev' ussÃdanà hoti na apasÃdanà dhammadesanà ca? "Ye kÃmapaÂisandhisukhino soma- nassÃnuyogaæ anuyuttà hÅnaæ gammaæ pothujjanikaæ anariyaæ anatthasaæhitaæ, sabbe te sadukkhà sa-upaghÃtà sa-upÃyÃsà sapariÊÃhà micchÃpaÂipannà ti" na evam Ãha. "Anuyogo ca kho sadukkho eso dhammo sa-upaghÃto sa- upÃyÃso sapariÊÃho micchÃpaÂipadà ti" iti vadaæ dhammam eva deseti. "Ye kÃmapaÂisandhisukhino somanassÃnuyogaæ anuyuttà hÅnaæ gammaæ pothujjanikaæ anariyaæ anattha- saæhitaæ, sabbe te adukkhà anupaghÃtà anupÃyÃsà apari- ÊÃhà sammÃpaÂipannà ti" na evam Ãha. "Ananuyogo ca kho adukkho eso dhammo anupaghÃto anupÃyÃso apariÊÃho sammÃpaÂipadà ti" iti vadaæ dhammam eva deseti. "Ye attakilamathÃnuyogaæ anuyuttà dukkhaæ anariyaæ anatthÃ- saæhitaæ, sabbe te sadukkhà sa-upaghÃtà sa-upÃyÃsà sapari- ÊÃhà micchÃpatipannà ti" na evam Ãha. "Anuyogo ca kho sadukkho eso dhammo sa-upaghÃto saupÃyÃso sapariÊÃho micchÃpaÂipadà ti" iti vadaæ dhammam eva deseti. "Ye attakilamathÃnuyogaæ anuyuttà dukkhaæ anariyaæ anat- thasaæhitaæ, sabbe te adukkhà anupaghÃtà anupÃyÃsà apariÊÃhà sammÃpaÂipannà ti" na evam Ãha. "Ananuyogo ca kho adukkho eso dhammo anupaghÃto anupÃyÃso apariÊÃho sammÃpaÂipadà ti" iti vadaæ dhammam eva deseti. "Yesaæ kesa¤ci bhavasaæyojanaæ appahÅmaæ, sabbe te sadukkhà sa-upaghÃtà sa-upÃvÃsà sapariÊÃhà micchÃpaÂipannà ti" na \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 233]># %< 4.9. ARA×AVIBHA§GASUTTAõ (139) 233>% evam Ãha. "Bhavasaæyojane kho appahÅne, bhavo appahÅno hotÅti" iti vadaæ dhammam eva deseti. "Yesaæ kesa¤ci bhavasaæyojanaæ pahÅnaæ, sabbe te adukkhà anupaghÃtà anupÃyÃsà apariÊÃhà sammÃpaÂipannà ti" na evam Ãha. "Bhavasaæyojane ca kho pahÅne bhavo pahÅno hotÅti" iti vadaæ dhammam eva deseti. Evaæ kho, bhikkhave, n' ev' ussÃdanà hoti na apasÃdanà dhammadesanà ca. UssÃdana¤ ca ja¤¤Ã apasÃdana¤ ca ja¤¤Ã ussÃdana¤ ca ¤atvà apasÃdana¤ ca ¤atvà n' ev' ussÃdeyya na apasÃdeyya dhammam eva deseyyÃti iti yan taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ. Sukhavinicchayaæ ja¤¤Ã sukhavinicchayaæ ¤atvà ajjhattaæ sukham anuyu¤jeyyÃti iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? Pa¤c' ime, bhikkhave, kÃmaguïÃ. Katame pa¤ca? -- Cakkhuvi¤¤eyyà rÆpà iÂÂhà kantà manÃpà piyarÆpà kÃmÆpasaæhità rajanÅyÃ, sotavi¤- ¤eyyà saddà --pe-- ghÃnavi¤¤eyyà gandhà --pe--, jivhÃ- vi¤¤eyyà rasà --pe--, kÃyavi¤¤eyyà phoÂÂhabbà iÂÂhà kantà manÃpà piyarÆpà kÃmÆpasaæhità rajanÅyÃ. Ime kho, bhik- khave, pa¤ca kÃmaguïÃ. Yaæ kho, bhikkhave, ime pa¤ca kÃmaguïe paÂicca uppajjati sukhasomanassaæ, idaæ vuccati kÃmasukhaæ mÅÊhasukhaæ\<*<1>*>/ puthujjanasukhaæ anariya- sukhaæ. Na Ãsevitabbaæ na bhÃvetabbaæ na bahulÅ- kÃtabbaæ bhÃyitabbaæ\<*<2>*>/ etassa sukhassÃti vadÃmi. Idha, bhikkhave, bhikkhu vivicc' eva kÃmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaæ savicÃraæ vivekajaæ pÅtisukhaæ paÂhamajjhÃnaæ upasampajja viharati; vitakkavicÃrÃnaæ vÆpasamà ajjhattaæ sampasÃdanaæ cetaso ekodibhÃvaæ avitakkaæ avicÃraæ samÃdhijaæ pÅtisukhaæ dutiyajjhÃnaæ --pe-- tatiyajjhÃnaæ --pe-- catutthajjhÃnaæ upasampajja viharati. Idaæ vuccati nekkhammasukhaæ pavivekasukhaæ upasamasukhaæ sambodhisukhaæ. ùsevitabbaæ bhÃve- tabbaæ bahulÅkÃtabbaæ na bhÃyitabbaæ etassa sukhassÃti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si miÊhasukhaæ, following puth. 2 Sk na bhÃsitabbaæ. >/ #<[page 234]># %<234 III. UPARIPA××ùSAõ.>% vadÃmi. Sukhavinicchayaæ jä¤Ã sukhavinicchayaæ ¤atvà ajjhattaæ sukham anuyu¤jeyyÃti iti yan {taæ} vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ. RahovÃdaæ na bhÃseyya; sammukhà na khÅïaæ bhaïe ti iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? Tatra, bhikkhave, yaæ ja¤¤Ã rahovÃdaæ abhÆtaæ atacchaæ anatthasaæhitaæ, sasakkaæ taæ rahovÃdaæ na bhÃseyya; yam pi ja¤¤Ã rahovÃdaæ bhÆtaæ tacchaæ anatthasaæhitaæ, tassa pi sikkheyya avacanÃya; yan ca kho ja¤¤Ã rahovÃdaæ bhÆtaæ tacchaæ atthasaæhitaæ, tatra kÃla¤¤Æ assa tassa rahovÃdassa vacanÃya. Tatra, bhikkhave, yaæ ja¤¤Ã sammukhà khÅïavÃdaæ abhÆtaæ atacchaæ anatthasaæ- hitaæ, sasakkaæ taæ sammukhà khÅïavÃdaæ na bhÃseyya; yam pi ja¤¤Ã sammukhà khÅïavÃdaæ bhÆtaæ tacchaæ anatthasaæhitaæ, tassa pi sikkheyya avacanÃya; ya¤ ca kho ja¤¤Ã sammukhà khÅïavÃdaæ bhÆtaæ tacchaæ attha- saæhitaæ, tatra kÃla¤¤Æ assa tassa sammukhà khÅïavÃdassa vacanÃya. RahovÃdaæ na bhÃseyya; sammukhà na khÅïaæ bhaïe ti iti yan taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ. AtaramÃno va bhÃseyya no taramÃno ti iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? Tatra, bhik- khave, taramÃnassa bhÃsato kÃyo pi kilamati cittam pi upaha¤¤ati\<*<1>*>/ saro pi upaha¤¤ati kaïÂho pi ÃturÅyati, avis- saÂÂham pi hoti avi¤¤eyyaæ taramÃnassa bhÃsitaæ. Tatra, bhikkhave, ataramÃnassa bhÃsato kÃyo pi na kilamati cittam pi na upaha¤¤ati saro pi na upaha¤¤ati kaïÂho pi na ÃturÅ- yati, vissaÂÂham pi hoti vi¤¤eyyaæ ataramÃnassa bhÃsitaæ. AtaramÃno va bhÃseyya na taramÃno ti iti yan taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ. Janapadaniruttiæ nÃbhiniveseyya, sama¤¤aæ nÃti- dhÃveyyÃti iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? Katha¤ ca, bhikkhave, janapadaniruttiyà ca abhiniveso hoti sama¤¤Ãya ca atisÃro? Idha, bhik- khave, tad ev' ekaccesu janapadesu PÃtÅti sa¤jÃnanti, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si: Sky Bu Æha¤¤ati, followed by saro pi upah-. >/ #<[page 235]># %< 4.9. ARA×AVIBHA§GASUTTAõ (139.) 235>% Pattan ti sa¤jÃnanti, Vitthan\<*<1>*>/ ti sa¤jÃnanti, SarÃvan ti sa¤jÃnanti, DhÃropan\<*<2>*>/ ti sa¤jÃnanti, Poïan ti sa¤jÃnanti,\<*<3>*>/ PisÅlan\<*<4>*>/ ti sa¤jÃnanti. Iti yathà yathà naæ tesu tesu janapa- desu sa¤jÃnanti, tathà tathà thÃmasà parÃmassa abhinivissa voharati: Idam eva saccaæ mogham a¤¤an ti. Evaæ kho, bhikkhave, janapadaniruttiyà ca abhiniveso hoti sama¤- ¤Ãya ca atisÃro. Katha¤ ca, bhikkhave, janapadaniruttiyà ca anabhiniveso hoti sama¤¤Ãya ca anatisÃro? Idha, bhik- khave, tad ev' ekaccesu janapadesu pÃtÅ ti sa¤jÃnanti, pattan ti sa¤jÃnanti, vitthan ti sa¤jÃnanti, sarÃvan ti sa¤jÃnanti, dhÃropan ti sa¤jÃnanti, poïan ti sa¤jÃnanti, pisÅlan ti sa¤jÃ- nanti. Iti yathà yathà naæ tesu tesu janapadesu sa¤jÃnanti: Idaæ kira 'me Ãyasmanto sandhÃya vohÃrantÅti, tathà tathà voharati aparÃmasaæ. Evaæ kho, bhikkhave, janapadani- ruttiyà ca anabhiniveso hoti sama¤¤aya ca anatisÃro. Jana- padaniruttiæ nÃbhiniveseyya, {sama¤¤aæ} nÃtidhÃveyyÃti iti yan taæ vuttaæ, idam etaæ paÂicca vuttaæ. Tatra, bhikkhave, yo kÃmapaÂisandhisukhino somanas- sÃnuyogo hÅno gammo pothujjano anariyo anatthasaæhito, sadukkho eso dhammo sa-upaghÃto sa-upÃyÃso sapariÊÃho micchÃpaÂipadÃ; tasmà eso dhammo saraïo. Tatra, bhik- khave, yo kÃmapaÂisandhisukhino somanassÃnuyogaæ ananuyogo hÅnaæ gammaæ pothujjanikaæ anariyaæ anatthasaæhitaæ, adukkho eso dhammo anupaghÃto anupÃyÃso apariÊÃho sammÃpaÂipadÃ; tasmà eso dhammo araïo. Tatra, bhikkhave, yo attakilamathÃnuyogo dukkho anariyo anatthasaæhito, sadukkho eso dhammo sa-upaghÃto sa-upÃyÃso sapariÊÃho micchÃpaÂipadÃ; tasmà eso dhammo saraïo. Tatra, bhikkhave, yo attakilamathÃnuyogaæ ananuyogo dukkhaæ anariyaæ anatthasaæhitaæ, adukkho eso dhammo anupaghÃto anupÃyÃso apariÊÃho sammÃpaÂi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si piÂÂhan, noting that Sinhalese reading is as in text. 2 Si harosan,--noting that Sinhalese reading is as in text. 3 Si here adds hanan ti sa¤jÃnanti, with note that Sinhalese MSS. omit this clause. 4 Sky; here sÅlan, but pisÅlan infra; Si pipilan ti with note that Sinhalese reading is pisÅlan. >/ #<[page 236]># %<236 III. UPARIPA××ùSAõ.>% padÃ; tasmà eso dhammo araïo. Tatra, bhikkhave, yà 'yaæ majjhimà paÂipadà TathÃgatena abhisambuddhà cakkhukaraïÅ ¤ÃïakaraïÅ upasamÃya abhi¤¤Ãya sambodhÃya nibbÃnÃya saævattati, adukkho eso dhammo anupaghÃto anupÃyÃso apariÊÃho sammÃpaÂipadÃ; tasmà eso dhammo araïo. Tatra, bhikkhave, yà 'yaæ ussÃdanà ca apasÃdanà ca no ca dhammadesanÃ, sadukkho eso dhammo sa-upaghÃto sa-upÃyÃso sapariÊÃho micchÃpaÂipadÃ; tasmà esa dhammo saraïo. Tatra, bhikkhave, yà 'yaæ n' ev' ussÃdanà na apasÃdanà dhammadesanà vÃ,\<*<1>*>/ adukkho eso dhammo anupa- ghÃto anupÃyÃso apariÊÃho sammÃpaÂipadÃ; tasmà eso dhammo araïo. Tatra, bhikkhave, yam idaæ kÃmasukhaæ mÅÊhasukhaæ puthujjanasukhaæ anariyasukhaæ, sadukkho eso dhammo sa-upaghÃto sa-upÃyÃso sapariÊÃho micchÃ- paÂipadÃ; tasmà eso dhammo sarano.\<*<2>*>/ Tatra, bhikkhave, yam idaæ nekkhammasukhaæ pavivekasukhaæ upasama- sukhaæ, adukkho eso dhammo anupaghÃto anupÃyÃso apariÊÃho sammÃpaÂipadÃ; tasmà eso dhamma araïo. Tatra, bhikkhave, yvÃyaæ rahovÃdo abhÆto ataccho anatthasaæhito, sadukkho eso dhammo sa-upaghÃto sa- upÃyÃso sapariÊÃho micchÃpaÂipadÃ; tasmà eso dhammo saraïo. Tatra, bhikkhave, yo pÃyaæ rahovÃdo bhÆto taccho anatthasaæhito, sadukkho eso dhammo sa-upaghÃto sa-upÃyÃso sapariÊÃho micchÃpaÂipadÃ; tasmà eso dhammo saraïo. Tatra, bhikkhave, yvÃyaæ rahovÃdo bhÆto taccho atthasaæhito, adukkho eso dhammo anupaghÃto anupÃyÃso apariÊÃho sammÃpaÂipadÃ; tasmà eso dhammo araïo. Tatra, bhikkhave, yvÃyaæ sammukhà khÅïavÃdo abhÆto ataccho anatthasaæhito, sadukkho eso dhammo sa-upaghÃto sa-upÃyÃso sapariÊÃho micchÃpaÂipadÃ; tasmà eso dhammo saraïo. Tatra, bhikkhave, yo pÃyaæ sammukhà khÅnavÃdo bhÆto taccho anatthasaæhito, sadukkho . . æicchÃpaÂi- padà . . . saraïo. Tatra, bhikkhave, yo pÃyaæ sammukhà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sk ca, omitting dhammadesanÃ. 2 Si omits the whole of this sentence from Tatra. >/ #<[page 237]># %< 4.9. ARA×AVIBHA§GASUTTAõ (139.) 237>% khÅïavÃdo bhÆto taccho atthasaæhito, adukkho . . . sam- mÃpaÂipadà . . . araïo. Tatra, bhikkhave, yam idaæ taramÃnassa bhÃsitaæ, sadukkho eso dhammo . . . micchÃ- paÂipadà . . . saraïo. Tatra, bhikkhave, yam idaæ ataramÃnassa bhÃsitaæ, adukkho . . . sammÃpaÂipadà . . . araïo. Tatra, bhikkhave, yvÃyaæ janapadaniruttiyà ca abhiniveso sama¤¤Ãya ca atisÃro, sadukkho eso dhammo sa-upaghÃto . . . micchÃpaÂipadà . . . saraïo. Tatra, bhik- khave, yvÃyaæ janapadaniruttiyà ca anabhiniveso sama¤¤Ãya ca anatisÃro, adukkho eso dhammo anupaghÃto anupÃyÃso apariÊÃho sammÃpaÂipadÃ; tasmà eso dhammo araïo. TasmÃt iha, bhikkhave, saraïa¤ ca dhammaæ jÃnissÃma araïa¤ ca dhammaæ jÃnissÃma, saraïa¤ ca dhammaæ ¤atvà araïa¤ ca dhammaæ ¤atvà araïapaÂipadaæ paÂi- pajjissÃmÃti, -- evaæ kho, bhikkhave, sikkhitabbaæ. Su- bhÆti ca pana, bhikkhave, kulaputto araïapaÂipadaæ paÂipanno ti. Idam avoca BhagavÃ. Attamanà te bhikkhÆ Bhaga- vato bhÃsitaæ abhinandun ti. ARA×AVIBHA§GASUTTAõ1 NAVAMAõ. 140. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà Magadhesu cÃrikaæ caramÃno yena RÃjagahaæ tad avasari, yena Bhag- gavo kumbhakÃro ten' upasaækami, upasaækamitvà Bhag- gavaæ kumbhakÃraæ etad avoca:-- Sace te, Bhaggava, agaru, viharÃm' Ãvesane\<*<2>*>/ ekarattin ti. Na kho me, bhante, garu. Atthi c' ettha pabbajito paÂhamaæ vÃsupagato; sace so anujÃnÃti, vihara,\<*<3>*>/ bhante, yathÃsukhan ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si Bu; Sky AraïavibhaÇgiyasuttanto. 2 Si nivesane, with note that the Sinhalese reading is as in text. 3 Si viharatha. >/ #<[page 238]># %<238 III. UPARIPA××ùSAõ>% Tena kho pana samayena PukkhusÃti nÃma kulaputto Bhagavantaæ uddissa saddhÃya\<*<1>*>/ agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajito. So tasmiæ kumbhakÃrÃvesane paÂhamaæ vÃsupagato hoti. Atha kho Bhagavà yen' Ãyasmà Pukku- sÃti ten' upasaækami, upasaækamitvà Ãyasmantaæ Pukku- sÃtiæ etad avoca: Sace te, bhikkhu, agaru, vihÃrÃm' Ãvesane ekarattin ti. ôrundaæ,\<*<2>*>/ Ãvuso, kumbhakÃrÃvesanaæ; viharat' Ãyasmà yathÃsukhan ti. Atha kho Bhagavà kumbhakÃrÃvesanaæ pavisitvà eka- mantaæ tiïasantharakaæ pa¤¤Ãpetvà nisÅdi pallaÇkaæ Ãbhujitvà ujuæ kÃyaæ païidhÃya parimukhaæ satiæ upaÂ- ÂhapetvÃ. Atha kho Bhagavà bahud eva rattiæ nisajjÃya vÅtinÃmeti. ùyasmà pi kho PukkusÃti bahud eva rattiæ nisajjÃya vÅtinÃmesi. Atha kho Bhagavato etad ahosi: PÃsÃdikaæ nu kho ayaæ kulaputto iriyati? yannÆnÃhaæ puccheyyan ti. Atha kho Bhagavà Ãyasmantaæ PukkusÃ- tiæ etad avoca:-- Kaæ si tvaæ, bhikkhu, uddissa pabbajito? Ko và te satthÃ? Kassa và tvaæ dhammaæ rocesÅti? Atth', Ãvuso, samaïo Gotamo Sakyaputto Sakyakulà pabbajito; taæ kho pana Bhagavantaæ Gotamaæ evaæ kalyÃïo kittisaddo abbhuggato: Iti pi so Bhagavà arahaæ sammÃsambuddho vijjÃcaraïasampanno sugato lokavidÆ anuttaro purisadammasÃrathi satthà devamanussÃnaæ Bud- dho bhagavà ti. TÃhaæ Bhagavantaæ uddissa pabbajito; so ca me Bhagavà satthÃ; tassÃhaæ Bhagavato dhammaæ rocemÅti. Kahaæ pana, bhikkhu, etarahi so Bhagavà viharati ara- haæ sammÃsambuddho ti? Atth', Ãvuso, uttaresu janapadesu SÃvatthÅ nÃma naga- raæ; tattha so Bhagavà etarahi viharati arahaæ sammÃsam- buddho ti. DiÂÂhapubbo pana te, bhikkhu, so BhagavÃ? Disvà ca pana jÃneyyÃsÅti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky saddhÃ. 2 So Si Bu; Sky ur. >/ #<[page 239]># %< 4.10. DHùTUVIBHA§GASUTTAõ (140.) 239>% Na kho me, Ãvuso, diÂÂhapubbo so BhagavÃ; disvà cÃhaæ na jÃneyyan ti. Atha kho Bhagavato etad ahosi: Maæ khvÃyaæ kula- putto uddissa pabbajito; yannÆn' assÃhaæ dhammaæ desey- yan ti. Atha kho Bhagavà Ãyasmantaæ PukkusÃtiæ Ãmantesi: Dhamman te,\<*<1>*>/ bhikkhu, desissÃmi; taæ suïÃhi sÃdhukaæ manasikarohi bhÃsissÃmÅti. Evam Ãvuso ti kho Ãyasmà PukkusÃti Bhagavato paccassosi. Bhagavà etad avoca:-- ChadhÃturo ayaæ, bhikkhu, puriso chaphassÃyatano aÂÂhÃdasamanopavicÃro caturÃdhiÂ- ÂhÃno (yattha Âhitaæ ma¤¤ussavÃ\<*<2>*>/ nappavattanti, ma¤¤as- save kho pana nappavattamÃne muni santo ti vuccati) pa¤¤aæ nappamajjeyya, saccam anurakkheyya, cÃgam anu- brÆheyya, santim eva so sikkheyyÃti ayam uddeso chadhÃ- tuvibhaÇgassa. ChadhÃturo ayaæ, bhikkhu, puriso ti iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? \<*<3>*>/ PaÂhavÅdhÃtu ÃpodhÃtu tejodhÃtu vÃyodhÃtu ÃkÃsadhÃtu vi¤¤ÃïadhÃtu. ChadhÃturo ayaæ, bhikkhu, puriso ti iti yan taæ vuttaæ idaæ etaæ paÂicca vuttaæ. ChaphassÃyatano ayaæ, bhikkhu, puriso ti iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? Cakkhusam- phassÃyatanaæ sotasamphassÃyatanaæ\<*<4>*>/ ghÃnasamphassÃya- tanaæ jivhÃsamphassÃyatanaæ kÃyasamphassÃyatanaæ ma- nosamphassÃyatanaæ. ChaphassÃyatano ayaæ, bhikkhu, puriso ti iti yan taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ. AÂÂhÃdasamanopavicÃro ayaæ, bhikkhu, puriso ti iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? Cak- khumà rÆpaæ disvà somanassaÂÂhÃnÅyaæ rÆpaæ upavicarati, domanassaÂÂhÃnÅyaæ rÆpaæ upavicarati, upekkhaÂÂhÃnÅyaæ rÆpaæ upavicarati, sotena saddaæ sutvà --pe-- ghÃnena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky Bu; Si vo. 2 So Bu; Sky ma¤¤assavà here, and infra ma¤¤ussace; Si ma¤¤assavÃ. 3 Si continues (cf. A. I. 175-6): ChayimÃ, bhikkhu, dhÃtuyo. 4 Si cakkhuphassÃyatanaæ. &c. >/ #<[page 240]># %<240 III. UPARIPA××ùSAõ.>% gandhaæ ghÃyitvà --pe-- jivhÃya rasaæ sÃyitvà --pe-- kÃyena phoÂÂhabbaæ phusitvà --pe-- manasà dhammaæ vi¤¤Ãya somanassaÂÂhÃnÅyaæ dhammaæ upavicarati, doma- nassaÂÂhÃnÅyaæ dhammaæ upavicarati, upekkhaÂÂhÃnÅyaæ dhammaæ upavicarati; iti cha somanassupavicÃrÃ, cha domanassupavicÃrÃ, cha upekkhÆpavicÃrÃ. AÂÂhÃdasama- nopavicÃro ayaæ, bhikkhu, puriso ti iti yan taæ vuttaæ, idam etaæ paÂicca vuttaæ. CaturÃdhiÂÂhÃno ayaæ, bhikkhu, puriso ti iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? Pa¤¤ÃdhiÂ- ÂhÃno saccÃdhiÂÂhÃno cÃgÃdhiÂÂhÃno upasamÃdiÂÂhÃno. CaturÃdhiÂÂhÃno ayaæ, bhikkhu, puriso ti iti yan taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ. Pa¤¤aæ nappamajjeyya, saccam anurakkheyya cÃgam anubrÆheyya, santim eva so sikkheyyÃti iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? Katha¤ ca bhikkhu pa¤¤aæ nappamajjati? Chayimà dhÃtuyo:-- paÂhavÅdhÃtu, ÃpodhÃtu tejodhÃtu, vÃyodhÃtu, ÃkÃsadhÃtu, vi¤¤ÃïadhÃtu. Katamà ca, bhikkhu, paÂhavÅdhÃtu? PaÂhavÅdhÃtu siyà ajjhattikà siyà bÃhirÃ. Katamà ca, bhikkhu, ajjhattikà paÂhavÅdhÃtu? Yaæ ajjhattaæ paccattaæ kakkhaÊaæ\<*<1>*>/ kharigataæ upÃdiïïaæ, seyyathÅdaæ: kesà lomà nakhà dantà taco maæsaæ nahÃrÆ aÂÂhÅ aÂÂhimi¤jÃ\<*<2>*>/ vakkaæ hadayaæ yakanaæ kilomakaæ pihakaæ papphÃsaæ antaæ antaguïaæ udariyaæ karÅsaæ; yaæ và pan' a¤¤am pi ki¤ci ajjhattaæ paccattaæ kakkhaÊaæ kharigataæ upÃdiï- ïaæ;-- ayaæ vuccati, bhikkhu, ajjhatikà paÂhavÅdhÃtu. Yà c' eva kho pana ajjhattikà paÂhavÅdhÃtu, yà ca bÃhirà paÂha- vÅdhÃtu paÂhavÅdhÃtur' ev' esÃ, taæ: N' etaæ mama, n' eso 'ham asmi, na me so attà ti, evam etaæ yathÃbhÆtaæ sam- mappa¤¤Ãya daÂÂhabbaæ. Evam etaæ yathÃbhÆtaæ sam- mappa¤¤Ãya disvà paÂhavÅdhÃtuyà nibbindati, paÂhavÅdhÃ- tuyà cittaæ virÃjeti. Katamà ca, bhikkhu, ÃpodhÃtu? ùpodhÃtu siyà ajjhat- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si kakkhalaæ. 2 Si aÂÂhimi¤jaæ as at III.90. >/ #<[page 241]># %< 4.10. DHùTUVIBHA§GASUTTAõ (140.) 241>% tikà siyà bÃhirÃ. Katamà ca, bhikkhu, ajjhattikà ÃpodhÃtu? Yaæ ajjhattaæ paccattaæ Ãpo Ãpogataæ upÃdiïïaæ, sey- yathÅdaæ: pittaæ semhaæ pubbo lohitaæ sedo medo assu vasà kheÊo\<*<1>*>/ siÇghÃïikà lasikà muttaæ; yaæ và pan' a¤¤am pi ki¤ci ajjhattaæ paccattaæ Ãpo Ãpogataæ upÃdiïïaæ; -- ayaæ vuccati, bhikkhu, ajjhattikà ÃpodhÃtu. Yà c' eva kho pana ajjhattikà ÃpodhÃtu, yà ca bÃhirà ÃpodhÃtu, ÃpodhÃtur' ev' esÃ, taæ: N' etaæ mama, n' eso 'ham asmi, na me so attà ti, evam etaæ yathÃbhÆtaæ sammappa¤¤Ãya daÂÂhabbaæ. Evam etaæ yathÃbhÆtaæ sammappa¤¤Ãya disvà ÃpodhÃtuyà nibbindati, ÃpodhÃtuyà cittaæ virÃjeti. Katamà ca, bhikkhu, tejodhÃtu? TejodhÃtu siyà ajjhattikà siyà bÃhirÃ. Katamà ca, bhikkhu, ajjhattikà tejodhÃtu? Yaæ ajjhattaæ paccattaæ tejo tejogataæ upÃ- diïïaæ, seyyathÅdaæ: yena ca santappati yena ca janÅyati yena ca pari¬ayhati yena ca asitapÅtakhÃyitasÃyitaæ sammÃ- pariïÃmaæ gacchati; yaæ và pan' a¤¤am pi ki¤ci ajjhattaæ paccattaæ tejo tejogataæ upÃdiïïaæ;-- ayaæ vuccati, bhik- khu, ajjhattikà tejodhÃtu. Ya c' eva kho pana ajjhattikà tejodhÃtu, yà ca bÃhirà tejodhÃtu, tejodhÃtur' ev' esÃ,taæ: N' etaæ mama, n' eso 'ham asmi, na me so attà ti, evaæ etaæ . . . cittaæ virÃjeti. Katamà ca, bhikkhu, vÃyodhÃtu? VÃyodhÃtu siyà ajjhattikà siyà bÃhirÃ. Katamà ca, bhikkhu, ajjhattikà vÃyodhÃtu? Yaæ ajjhattaæ paccattaæ vÃyo vÃyogataæ upÃdiïïaæ, seyyathÅdam: uddhaÇgamà vÃtà adhogamà vÃtà kucchisayà vÃtà koÂÂhasayà vÃtà aÇgamaÇgÃnusÃrino vÃtà assÃso passÃso; yaæ và pan' a¤¤am pi ki¤ci ajjhattaæ paccattaæ vÃyo vÃyogataæ upÃdiïïaæ;-- ayaæ vuccati, bhikkhu, ajjhattikà vÃyodhÃtu. Yà c' eva kho pana ajjhattikà vÃyodhÃtu, yà ca bÃhirà vÃyodhÃtu vÃyodhÃtur' ev' esÃ, taæ . . . cittaæ virÃjeti. Katamà ca, bhikkhu, ÃkÃsadhÃtu? ùkÃsadhÃtu siyà ajjhattikà siyà bÃhirÃ. Katamà ca {bhikkhu}, ajjhattikà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si khelo. >/ #<[page 242]># %<242 III. UPARIPA××ùSAõ.>% ÃkÃsadhÃtu? Yaæ ajjhattaæ paccattaæ ÃkÃsaæ ÃkÃsagataæ upÃdiïïaæ, seyyathÅdaæ: kaïïacchiddam nÃsacchiddam mukhadvÃraæ, yena ca asitÃpÅtakhÃyitasÃyitaæ ajjhoharati, yattha ca asitapÅtakhÃyitasÃyitaæ santiÂÂhati, yena ca asita- pÅtakhÃyitasÃyitaæ adhobhÃgà nikkhamati; yaæ và pan' a¤¤am pi ki¤ci ajjhattaæ paccattaæ ÃkÃsaæ ÃkÃsagataæ upÃdiïïaæ;-- ayaæ vuccati bhikkhu, ajjhattikà ÃkÃsadhÃtu. Yà c' eva kho pana ajjhattikà ÃkÃsadhÃtu, yà ca bÃhirà ÃkÃsa- dhÃtu, ÃkÃsadhÃtur' ev' esÃ, taæ . . . cittaæ virÃjeti. AthÃparaæ vi¤¤Ãïaæ yeva avasissati parisuddhaæ pariyo- dÃtaæ, tena vi¤¤Ãïena ki¤ci jÃnÃti. -- Sukhan ti pi vijÃnÃti; Dukkhan ti pi vijÃnÃti; Adukkhamasukhan ti pi vijÃnÃti. SukhavedanÅyaæ bhikkhu phassaæ paÂicca uppajjati sukhà vedanÃ. So sukhaæ vedanaæ vediyamÃno Sukhaæ vedanaæ vediyÃmÅti pajÃnÃti. Tass' eva sukhavedanÅyassa phassassa nirodhà yaæ tajjaæ vedayitaæ sukhavedanÅyaæ phassaæ paÂicca uppannà sukhà vedanà sà nirujjhati sà vÆpasamma- tÅti pajÃnÃti. DukkhavedanÅyaæ. bhikkhu, phassaæ paÂicca uppajjati dukkhà vedanÃ. So dukkhaæ vedanaæ vediya- mÃno Dukkhaæ vedanaæ vediyÃmÅti pajÃnÃti. Tass' eva dukkhavedaïÅyassa phassassa nirodhà yaæ tajjaæ vedayitaæ dukkhavedanÅyaæ phassaæ paÂicca uppannà dukkhà vedanà sà nirujjhati sà vÆpasammatÅti pajÃnÃti. Adukkhamasukha- vedanÅyaæ bhikkhu phassaæ paÂicca uppajjati adukkhama- sukhà vedanÃ. So adukkhamasukhaæ vedanaæ vediyamÃno Adukkhamasukhaæ vedanaæ vediyÃmÅti pajÃnÃti. Tass' eva adukkhamasukhavedaïÅyassa phassassa nirodhà yaæ tajjaæ vedayitaæ adukkhamasukhavedanÅyaæ phassaæ paÂicca uppannà adukkhamasukhà vedanà sà nirujjhati sà vÆpa- sammatÅti pajÃnÃti. SeyyathÃpi, bhikkhu, dvinnaæ kaÂÂhÃnaæ samphassasa- modhÃnÃ\<*<1>*>/ usmà jÃyati tejo abhinibbattati, tesaæ yeva dvinnaæ kaÂÂhÃnaæ nÃnÃbhÃvà vinikkhepà yà tajjà usmà sà nirujjhati sà vÆpasammati, -- evam eva kho, bhikkhu, sukha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si saæghaÂà samodhÃnÃ, with note that the Sinh. reading is as in text. >/ #<[page 243]># %< 4.10. DHùTUVIBHA§GASUTTAõ (140.) 243>% vedanÅyaæ phassaæ paÂicca uppajjati sukhà vedanÃ. So sukhaæ vedanaæ vediyamÃno Sukhaæ vedanaæ vediyÃmÅti pajÃnÃti; tass' eva sukhavedanÅyassa phassassa nirodhà yaæ tajjaæ vedayitaæ sukhavedanÅyaæ phassaæ paÂicca uppannà sukhà vedanà sà nirujjhati sà vÆpasammatÅti pajÃnÃti. DukkhavedanÅyaæ, bhikkhu, phassaæ paÂicca uppajjati dukkhà vedanÃ. So dukkhaæ vedanaæ . . . vediyÃmÅti pajÃnÃti; tass' eva dukkhacedanÅyassa . . . sà vÆpasamma- tÅti pajÃnÃti. AdukhamasukhavedanÅyaæ, bhikkhu, phassaæ paÂicca . . . sà vÆpasammatÅti pajÃnÃti. AthÃparaæ upekhà yeva avasissati parisuddhà pariyodÃta mudu ca kamma¤¤Ã ca pabhassarà ca. SeyyathÃpi, bhikkhu, dakkho suvaïïakÃro và suvaïïakÃrantevÃsÅ và ukkaæ ban- dheyya ukkaæ bandhitvà ukkÃmukhaæ Ãlimpeyya\<*<1>*>/ ukkÃmu- khaæ Ãlimpetvà saï¬Ãsena jÃtarÆpaæ gahetvà ukkÃmukhe pakkhipeyya, tam enaæ kÃlena kÃlaæ abhidhameyya kÃlena kÃlaæ udakena paripphoseyya kÃlena kÃlaæ ajjhupekkheyya, taæ hoti jÃtarÆpaæ dhantaæ suddhantaæ niddhantaæ\<*<2>*>/ nÅhaÂaæ\<*<3>*>/ ninnÅtakasÃvaæ\<*<4>*>/ mudu ca kamma¤¤a¤ ca pabhas- sara¤ ca, yassà yassà va paÊindhanavikatiyà ÃkaÇkhati yadi pavaÂÂikÃya yadi kuï¬alÃya yadi gÅveyyakÃya yadi suvaïïa- mÃlÃya, ta¤ c' assa atthaæ anubhoti; evam eva kho, bhikkhu, athÃparaæ upekhà yeva avasissati parisuddhà pariyodÃtà mudu ca kamma¤¤Ã ca pabhassarà ca. So evaæ pajÃnÃti: Ima¤ ce ahaæ upekhaæ evaæ parisuddhaæ evaæ pariyodÃtaæ ÃkÃsÃna¤cÃyatanaæ upasaæhareyyaæ, tadanu- dhamma¤ ca cittaæ bhÃveyyaæ, evam me ayaæ upekhà tannissità tadupÃdÃnà ciraæ dÅghamaddhÃnaæ tiÂÂheyya; ima¤ ce ahaæ upekhaæ evaæ parisuddhaæ evaæ pariyodÃ- taæ vi¤¤Ãïa¤cÃyatanaæ upasaæhareyyaæ tadanudhamma¤ ca cittaæ bhÃveyyaæ, evam me ayaæ upekhà tannissità tadupÃdÃnà ciraæ dÅghamaddhÃnaæ tiÂÂheyya; ima¤ ce \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky Ãl-; Bu Ãlamp-. 2 Si omits these three words. nothing that they are inserted in Sinh. MSS. 3 So Bu; Sky Si nihataæ. 4 So Si Sky; Bu nÅhaÂako. Cf. III. 137. >/ #<[page 244]># %<244 III. UPARIPA××ùSAõ.>% ahaæ upekhaæ evaæ parisuddhaæ evaæ pariyodÃtaæ Ãki¤cÃyatanaæ upasaæhareyyaæ tadanudhamma¤ ca cittaæ bhÃveyyaæ, evam me ayaæ upekhà tannissità tadupÃdÃnà ciraæ dÅghamaddhÃnaæ tiÂÂheyya; ima¤ ce ahaæ upekhaæ evaæ parisuddhaæ evaæ pariyodÃtaæ nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ã- yatanaæ upasaæhareyyaæ tadanudhamma¤ ca cittaæ bhÃ- veyyaæ, evam me ayaæ upekhà tannissità tadupÃdÃnà ciraæ dÅghamaddhÃnaæ tiÂÂheyyÃti. So evaæ pajÃnÃti: Ima¤ ce ahaæ upekhaæ evaæ parisuddhaæ evaæ pariyodÃtaæ ÃkÃsÃ- na¤cÃyatanaæ upasaæhareyyaæ tadanudhamma¤ ca cittaæ bhÃveyyaæ, saækhatam etaæ; ima¤ ce ahaæ upekhaæ evaæ parisuddhaæ evaæ pariyodÃtaæ vi¤¤Ãïa¤cÃyatanaæ upasaæhareyyaæ tadanudhamma¤ ca cittaæ bhÃveyyaæ, saækhatam etaæ; ima¤ ce ahaæ upekhaæ evaæ parisuddhaæ evaæ pariyodÃtaæ Ãki¤ca¤¤Ãyatanaæ upasaæhareyyaæ ta- danudhamma¤ ca cittaæ bhÃveyyaæ, saækhatam etaæ; ima¤ ce ahaæ upekhaæ evaæ parisuddhaæ evaæ pariyodÃ- taæ nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãyatanaæ upasaæhareyyaæ tadanu- dhamma¤ ca cittaæ bhÃveyyaæ, saækhatam etan ti. So n' eva abhisaækharoti nÃbhisa¤cetayati bhavÃya và vibha- vÃya vÃ. So anabhisaækharonto anabhisa¤cetayanto bha- vÃya và vibhavÃya và na ki¤ci loke upÃdiyati anupÃdiyaæ na paritassati aparitassaæ paccattaæ yeva parinibbÃyati: KhÅïà jÃti vusitaæ brahmacariyaæ kataæ karaïÅyaæ nÃpa- raæ itthattÃyÃti pajÃnÃti. So sukha¤ ce vedanaæ vedeti, Sà aniccà ti pajÃnÃti; Anajjhosità ti pajÃnÃti; Anabhinan- dità ti pajÃnÃti. Dukkha¤ ce vedanaæ vedeti, Sà aniccà ti pajÃnÃti; Anajjhosità ti pajÃnÃti; Anabhinandità ti pajÃ- nÃti. Adukkhamasukha¤ ce vedanaæ vedeti, Sà . . . pajÃ- nÃti. So sukha¤ ce vedanaæ vedeti, visaæyutto naæ vedeti; so dukkhaæ ce vedanaæ vedeti, visaæyutto naæ vedeti; adukkhamasukha¤ ce vedanaæ vedeti, visaæyutto naæ vedeti. So kÃyapariyantikaæ\<*<1>*>/ vedanaæ vediyamÃno KÃyapariyantikaæ vedanaæ vediyÃmÅti pajÃnÃti. JÅvitapa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky Si, -- cf. 2 D. 128. Bu (?) -pariyattikaæ. >/ #<[page 245]># %< 4.10. DHùTUVIBHA§GASUTTAõ (140.) 245>% riyantikaæ vedanaæ vediyamÃno: JÅvitapariyantikaæ ve- danaæ vediyÃmÅti pajÃnÃti. KÃyassa bhedà uddhaæ jÅvita- pariyÃdÃnà idh' eva sabbavedayitÃni abhinanditÃni\<*<1>*>/ sÅti- bhavissantÅti pajÃnÃti. SeyyathÃpi, bhikkhu, tela¤ ca paÂicca vaÂÂi¤\<*<2>*>/ ca paÂicca telappadÅpo jhÃyati, tass' eva telassa ca vattiyà ca pariyÃdÃnà a¤¤assa ca anupÃhÃrà anÃhÃro nibbÃyati, -- evam eva, bhikkhu, kÃyapariyantikaæ vedanaæ vediyamÃno: KÃyapa- riyantikaæ vedanaæ vediyÃmÅti pajÃnÃti; jÅvitapariyantikaæ vedanaæ vediyamÃno: JÅvitapariyantikaæ vedanaæ vediyÃ- mÅti pajÃnÃti; kÃyassa bhedà uddhaæ jÅvitapariyÃdÃnà idh' eva sabbavedayità abhinanditÃni sÅtibhavissantÅti pajÃnÃti. Tasmà evaæ samannÃgato bhikkhu iminà paramena pa¤¤Ã- dhiÂÂhÃnena samannÃgato hoti. Esà hi, bhikkhu, paramà ariyà pa¤¤Ã yadidaæ sabbadukkhakkhaye ¤Ãïaæ. Tassa sà vimutti sacce Âhità akuppà hoti. Taæ hi, bhikkhu, musà yaæ mosadhammaæ,\<*<3>*>/ taæ saccaæ yaæ amosadhammaæ nibbÃnaæ; tasmà evaæ samannÃgato bhikkhu iminà paramena saccÃdhiÂÂhÃnena samannÃgato hoti. Etaæ hi, bhikkhu, paramaæ ariyasaccaæ, yadidaæ amosadhammaæ nibbÃnaæ. Tass' eva kho pana pubbe aviddasuno upadhÅ honti samattà samÃdiïïÃ. Tyassa pahÅnà honti ucchinna- mÆlà tÃlÃvatthukatà anabhÃvakatÃ\<*<4>*>/ Ãyatiæ anuppÃda- dhammÃ; tasmà evaæ samannÃgato bhikkhu iminà para- mena cÃgÃdhiÂÂhÃnena samannÃgato hoti. Eso hi, bhikkhu, paramo ariyo cÃgo, yadidaæ sabbÆpadhipaÂinissaggo. Tass' eva kho pana pubbe aviddasuno abhijjhà hoti chando sÃrÃgo. SvÃssa pahÅno hoti ucchinnamÆlo tÃlÃvatthukato anabhÃva- kato Ãyatiæ anuppÃdadhammo. Tass' eva kho pana pubbe aviddasuno ÃghÃto hoti byÃpÃdo sampadoso, svÃssa pahÅno hoti ucchinnamÆlo tÃlÃvatthukato anabhÃvakato Ãyatiæ anuppÃdadhammo. Tass' eva kho pana pubbe aviddasuno avijjà hoti sammoho sampadoso, svÃssa pahÅno hoti ucchin- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu Si; Sky anabhin. 2 Sky vaddhi¤ as usual. 3 So Bu Sk; Sy Si mogh. 4 Si anabhÃvaÇkatÃ. >/ #<[page 246]># %<246 III. UPARIPA××ùSAõ.>% namÆlo tÃlÃvatthukato anabhÃvakato Ãyatiæ anuppÃda- dhammo. Tasmà evaæ samannÃgato bhikkhu iminà para- mena upasamÃdhiÂÂhÃnena samannÃgato hoti. Eso hi, bhikkhu, paramo ariyo upasamo yadidaæ rÃgadosamohÃnaæ upasamo. Pa¤¤aæ nappamajjeyya saccam anurakkheyya cÃgam anubrÆheyya santim eva so sikkheyyÃti iti yan taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ. Yattha Âhitaæ ma¤¤ussavà nappavattanti, ma¤¤ussave kho pana nappavattamÃne muni santo ti vuccatÅti iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? AsmÅti bhikkhu ma¤¤itam etaæ; Ayam aham asmÅti\<*<1>*>/ ma¤¤itam etaæ; Bhavissan ti ma¤¤itam etaæ; Na bhavissan ti ma¤¤i- tam etaæ;\<*<2>*>/ RÆpÅ bhavissan ti ma¤¤itam etaæ; ArÆpÅ bhavis- san ti ma¤¤itam etaæ; Sa¤¤Å bhavissan ti ma¤¤itam etaæ; Asa¤¤Å bhavissan ti ma¤¤itam etaæ; Nevasa¤¤ÅnÃsa¤¤Å bhavissan ti ma¤¤itam etaæ. Ma¤¤itaæ, bhikkhu, rogo, ma¤¤itaæ gaï¬o,\<*<3>*>/ ma¤¤itaæ sallaæ; sabbama¤¤itÃnaæ tveva, bhikkhu, samatikkamà muni santo ti vuccati. Muni kho pana, bhikkhu, santo na jÃyati na jiyyati\<*<4>*>/ na kuppati nappiheti; tam pi 'ssa bhikkhu na 'tthi yena jÃyetha, ajÃyamÃno kiæ jiyyissati, ajiyyamÃno kiæ miyyissati, amiy- yamÃno kiæ kuppissati, akuppamÃno kissa pihessati? Yattha Âhitaæ ma¤¤ussavà nappavattanti, ma¤¤ussave kho pana nappavattamÃne muni santo ti vuccatÅti iti yan taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ. Imaæ kho me tvaæ, bhikkhu, saækhittena chadhÃtu- vibhaÇgaæ dharehÅti. Atha kho Ãyasmà PukkusÃti: Satthà kira me anuppatto, Sugato kira me anuppatto, SammÃsambuddho kira me anuppatto ti uÂÂhÃy' Ãsanà ekaæsaæ cÅvaraæ katvà Bhaga- vato pÃdesu sirasà nipatitvà Bhagavantaæ etad avoca: Accayo maæ, bhante, accagamà yathÃbÃlaæ yathÃmÆÊhaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu Sky; Si nÃham asmÅti. 2 Sky omit this clause. 3 So Sk; Sy gandho; Si gantho. 4 So Si; Sky omit these two words. >/ #<[page 247]># %< 4.10. DHùTUVIBHA§GASUTTAõ (140.) 247>% yathÃ-akusalaæ, yo 'haæ Bhagavantaæ Ãvuso-vÃdena samu- dÃcaritabbaæ ama¤¤issaæ; tassa me, bhante, Bhagavà accayaæ accayato paÂiggaïhÃtu Ãyatiæ saævarÃyÃti. Taggha tvaæ, bhikkhu, accayo accagamà yathÃbÃlaæ yathÃmÆÊhaæ yathÃ-akusalaæ, yaæ maæ tvaæ Ãvuso-vÃdena samudÃcaritabbaæ ama¤¤ittho; yato ca kho tvaæ, bhikkhu, accayaæ accayato disvà yathÃdhammaæ paÂikarosi, tan te mayaæ paÂiggaïhÃma. Vuddhi h' esÃ, bhikkhu, ariyassa vinaye yo accayaæ accayato disvà yathÃdhammaæ paÂikaroti Ãyatiæ saævaraæ ÃpajjatÅti. LabheyyÃhaæ, bhante, Bhagavato santike upasampa- dan ti? Paripuïïaæ pana te, bhikkhu, pattacÅvaran ti? Na kho me, bhante, paripuïïaæ pattacÅvaran ti. Na kho, bhikkhu, TathÃgatà aparipuïïapattacÅvaraæ upasampÃdentÅti. Atha kho Ãyasmà PukkusÃti Bhagavato bhÃsitaæ abhi- nanditvà anumoditvà uÂÂhÃy' Ãsanà Bhagavantaæ abhivÃ- detvà padakkhiïaæ katvà pattacÅvarapariyesanaæ pakkÃmi. Atha kho Ãyasmà PukkusÃtim pattacÅvarapariyesanaæ caran- taæ bhantagÃvÅ jÅvità voropesi. Atha kho sambahulà bhikkhÆ yena Bhagavà ten' upasaækamiæsu upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu. Ekamantaæ nisinnà kho te bhikkhÆ Bhagavantaæ etad avocuæ:-- Yo so, bhante, PukkusÃti nama kulaputto Bhagavatà saækhittena ovÃdena ovadito so kÃlakato. Tassa kà gati ko abhisamparÃyo ti? Paï¬ito, bhikkhave, PukkusÃti kulaputto paccapÃdi dhammassÃnudhammaæ, na ca maæ dhammÃdhikaraïaæ viheÂhesi. PukkusÃti, bhikkhave, kulaputto pa¤cannaæ orambhÃgiyÃnaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà opapÃtiko tattha parinibbÃyÅ anÃvattidhammo tasmà lokà ti. Idam avoca BhagavÃ. Attamanà te bhikkhÆ Bhagavato bhÃsitaæ abhinandun ti. DHùTUVIBHA§GASUTTAõ DASAMAõ. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 248]># %<248 III. UPARIPA××ùSAõ.>% 141. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ BhagavÃ. BÃrÃïa- siyaæ viharati Isipatane migadÃye. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca:-- TathÃ- gatena, bhikkhave, arahatà sammÃsambuddhena BÃrÃïa- siyaæ Isipatane migadÃye anuttaraæ dhammacakkaæ pavat- titaæ appativattiyaæ samaïena và brÃhmaïena và devena và MÃrena va Brahmunà và kenaci và lokasmiæ, yadidaæ catunnaæ ariyasaccÃnaæ Ãcikkhanà desanà pa¤¤Ãpanà paÂÂhapanà vivaraïà vibhajanà uttÃnÅkammaæ\<*<1>*>/. Katamesaæ catunnaæ? -- Dukkhassa ariyasaccassa Ãcik- khanà desanà pa¤¤Ãpanà paÂÂhapanà vivaraïà vibhajanà uttÃnÅkammaæ. Dukkhasamudayassa ariyasaccassa Ãcik- khanà . . . uttÃnÅkammaæ. Dukkhanirodhassa ariyasac- cassa . . . uttÃnÅkammaæ. DukkhanirodhagÃminiyà paÂi- padÃya\<*<2>*>/ ariyasaccassa . . . uttÃnÅkammaæ. TathÃgatena, bhikkhave, arahatà sammÃsambuddhena BÃrÃïasiyaæ Isipa- tane migadÃye anuttaraæ dhammacakkaæ pavattitaæ appa- tivattiyaæ samaïena và . . . kenaci và lokasmiæ, yadidaæ mesaæ catunnaæ ariyasaccÃnaæ . . . uttÃnÅkammaæ. Sevatha, bhikkhave, SÃriputta-MoggallÃne, bhajatha, bhik- khave, SÃriputta-MoggallÃne, paï¬ità bhikkhÆ anuggÃhakÃ\<*<3>*>/ brahmacÃrÅnaæ. -- SeyyathÃpi, bhikkhave, janettÅ,\<*<4>*>/ evaæ SÃriputto; seyyathÃpi jÃtassa ÃpÃdeta, evaæ MoggallÃno. SÃriputto, bhikkhave, sotÃpattiphale vineti, MoggallÃno uttamatthe; SÃriputto, bhikkhave, pahoti cattÃri ariya- saccÃni vitthÃrena Ãcikkhituæ desetuæ pa¤¤Ãpetuæ paÂÂha- petuæ vivarituæ vibhajituæ uttÃnÅkÃtun ti. Idam avoca BhagavÃ, idaæ vutvà Sugato uÂÂhÃy' Ãsanà vihÃraæ pÃvisi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si Bu; Sky; Sky uttÃnik. Cf. Vol. ii.248. 2 So Si Bu (?); Sky--gÃminÅp. 3 So Si Bu; Sky an--ikÃ. 4 So Sky Bu; Si janetÃ. >/ #<[page 249]># %< 4.11. SACCAVIBHA§GASUTTAõ (141.) 249>% Tatra kho Ãyasmà SÃriputto acirapakkantassa Bhagavato bhikkhÆ Ãmantesi: ùvuso bhikkhavo ti. ùvuso ti kho te bhikkhÆ Ãyasmato SÃriputtassa paccassosuæ. ùyasmà SÃriputto etad avoca:-- TathÃgatena, Ãvuso, arahatà sammÃ- sambuddhena BÃrÃïasiyaæ Isipatane migadÃye anuttaraæ dhammacakkaæ pavattitaæ . . . dukkhanirodhagÃminiyà paÂipadÃya ariyasaccassa Ãcikkhanà desanà pa¤¤Ãpanà paÂÂha- panà vivaranà vibhajanà uttÃnÅkammaæ. Katama¤ c' Ãvuso, dukkhaæ ariyasaccaæ? -- JÃti pi dukkhÃ, jarà pi dukkhÃ, maraïam pi dukkhaæ, sokapari- devadukkhadomanassupÃyÃsà pi dukkhÃ. Yam p' icchaæ na labhati, tam pi dukkhaæ; saækhittena pa¤cupÃdÃnak- khandhà dukkhÃ. Katamà c', Ãvuso, jÃti? -- Yà tesaæ tesaæ sattÃnaæ tamhi tamhi sattanikÃye jÃti sa¤jÃti okkanti, nibbati\<*<1>*>/ abhinibbatti, khandhÃnaæ pÃtubhÃvo ÃyatanÃnaæ paÂilÃbho; -- ayaæ vuccat', Ãvuso, jÃti. Katamà c', Ãvuso, jarÃ? -- Yà tesaæ tesaæ sattÃnaæ tamhi tamhi sattanikÃye jarà jÅraïatÃ\<*<2>*>/ khaï¬iccaæ pÃliccaæ valittacatÃ\<*<3>*>/ Ãyuno saæhÃnÅ indriyÃnaæ paripÃko; ayaæ vuccat', Ãvuso, jarÃ. Katama¤ c', Ãvuso, maraïaæ? -- Yaæ tesaæ tesaæ sattÃnaæ tamhà tamhà sattanikÃyà cuti cavanatÃ, bhedo antaradhÃnaæ maccu maraïaæ kÃlakiriyÃ, khandhÃnaæ bhedo kaÊebarassa\<*<4>*>/ nikkhepo;-- idaæ vuccat', Ãvuso, maraïaæ. Katamo c', Ãvuso, soko? -- Yo kho, Ãvuso, a¤¤atara¤- ¤atarena byasanena samannÃgatassa a¤¤atara¤¤atarena dukkhadhammena phuÂÂhassa soko socanà socitattaæ, anto- soko antoparisoko;-- ayaæ vuccat', Ãvuso, soko. Katamà c', Ãvuso, paridevo? -- Yo kho, Ãvuso, a¤- ¤atara¤¤atarena byasanena samannÃgatassa a¤¤atara¤- ¤atarena dukkhadhammena phuÂÂhassa Ãdevo paridevo, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky omit. 2 So Si; Sky jÅraïaæ. 3 Si vall. 4 So Sky; Si kalev. Cf. III. 1. >/ #<[page 250]># %<250 III. UPARIPA××ùSAõ.>% Ãdevanà paridevanÃ,\<*<1>*>/ Ãdevitattaæ paridevitattaæ;-- ayaæ vuccat', Ãvuso, paridevo. Katama¤ c', Ãvuso, dukkhaæ? -- Yaæ kho, Ãvuso, kÃyikaæ dukkhaæ kÃyikaæ asÃtaæ kÃyasamphassajaæ duk- khaæ asÃtaæ vedayitaæ;-- idaæ vuccat', Ãvuso, dukkhaæ. Katama¤ c', Ãvuso, domanassaæ? -- Yaæ kho, Ãvuso, cetasikaæ asÃtaæ manosamphassajaæ dukkhaæ asÃtaæ vedayitaæ, -- idaæ vuccat', Ãvuso, domanassaæ. Katamo c', Ãvuso, upÃyÃso? -- Yo kho, Ãvuso, a¤¤atara¤- ¤atarena byasanena samannÃgatassa a¤¤atara¤¤atarena dukkhadhammena phuÂÂhassa ÃyÃso upÃyÃso, ÃyÃsitattaæ upÃyÃsitattaæ, -- ayaæ vuccat', Ãvuso, upÃyÃso. Katama¤ c', Ãvuso,yam p' icchaæ na labhati tam pi dukkhaæ? -- JÃtidhammÃnaæ, Ãvuso, sattÃnaæ evaæ icchà uppajjati: Aho vata mayaæ na jÃtidhammà assÃma, na ca vata no jÃti ÃgaccheyyÃti; na kho pan' etaæ icchÃya pat- tabbaæ; idam pi yam p' icchaæ na labhati, tam pi dukkhaæ. JarÃdhammÃnaæ, Ãvuso, sattÃnaæ --pe-- byÃdhidham- mÃnaæ, Ãvuso, sattÃnaæ --pe-- maraïadhammÃnaæ, Ãvuso, sattÃnaæ --pe-- sokaparidevadukkhadomanassupÃyÃsadham- mÃnaæ, Ãvuso, sattÃnaæ evaæ icchà uppajjati: Aho vata mayaæ na sokaparidevadukkhadomanassupÃyÃsÃdhammà assÃma, na ca vata no sokaparidevadukkhadomanassupÃyÃsà Ãgaccheyyun ti; na kho pan' etaæ icchÃya pattabbaæ; idam pi yam p' icchaæ na labhati tam pi dukkhaæ. Katame c', Ãvuso, saækhittena pa¤cupÃdÃnakkhandhà dukkhÃ? -- SeyyathÅdaæ: rÆpÆpÃdÃnakkhandho vedanÆpÃ- dÃnakkhandho sa¤¤ÆpÃdÃnakkhandho saækhÃrÆpÃdÃnak- khandho vi¤¤ÃïÆpÃdÃnakkhandho;-- ime vuccant', Ãvuso, saækhittena pa¤cupÃdÃnakkhandhà dukkhÃ. Idaæ vuccat', Ãvuso, dukkhaæ ariyasaccaæ. Katama¤ c', Ãvuso, dukkhasamudayaæ\<*<2>*>/ ariyasaccaæ? YÃyaæ taïhà ponobhavikÃ\<*<3>*>/ nandirÃgasahagatà tatratatrÃ- bhinandinÅ, seyyathÅdaæ: KÃmataïhà bhavataïhà vi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky omit these two words. 2 Si d--yo. 3 Si ponobbh. >/ #<[page 251]># %< 4.11. SACCAVIBHA§GASUTTAõ (141.) 251>% bhavataïha;-- idaæ vuccat', Ãvuso, dukkhasamudayaæ ariyasaccaæ. Katama¤ c', Ãvuso, dukkhanirodhaæ ariyasaccaæ? Yo tassà yeva taïhÃya asesavirÃganirodho cÃgo paÂinissaggo mutti anÃlayo;-- idaæ vuccat', Ãvuso, dukkhanirodhaæ ariyasaccaæ. Katama¤ c', Ãvuso, dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ariyasaccam? -- Ayam eva ariyo aÂÂhaÇgiko maggo, sey- yathÅdaæ: sammÃdiÂÂhi sammÃsaækappo sammÃvÃcà sam- mÃkammanto sammÃ-ÃjÅvo sammÃvÃyÃmo sammÃsati sam- mÃsamÃdhi. Katamà c', Ãvuso, sammÃdiÂÂhi? -- Yaæ kho, Ãvuso, dukkhe ¤Ãïaæ dukkhasamudaye ¤Ãïaæ dukkhanirodhe ¤Ãïaæ dukkhanirodhagÃminiyà paÂipadÃya nÃïaæ;-- ayaæ vuccat', Ãvuso, sammÃdiÂÂhi. Katamo c', Ãvuso, sammÃsaækappo? Nekkham- masaækappo abyÃpÃdasaækappo\<*<1>*>/ avihiæsÃsaækappo;-- ayaæ vuccat', Ãvuso, sammÃsaækappo. Katamà c', Ãvuso, sammÃvÃcÃ? MusÃvÃdà veramaïÅ, pisuïÃya vÃcÃya veramaïÅ, pharusÃya vÃcÃya veramaïÅ, samphappalÃpà veramaïÅ;-- ayaæ vuccat', Ãvuso, sam- mÃvÃcÃ. Katamo c', Ãvuso, sammÃkammanto? -- PÃïÃtipÃtà veramaïÅ, adinnadÃnà veramaïÅ, kÃmesu micchÃcÃrà veramaïÅ;-- ayaæ vuccat', Ãvuso, sammÃkammanto. Katamo c', Ãvuso, sammÃ-ÃjÅvo? -- Idh', Ãvuso, ariya- sÃvako micchÃ-ÃjÅvaæ pahÃya sammÃ-ÃjÅvena jÅvikaæ kap- peti;-- ayaæ vuccat', Ãvuso, sammÃ-ÃjÅvo. Katamo c', Ãvuso, sammÃvÃyÃmo? Idh', Ãvuso, bhikkhu anuppannÃnaæ pÃpakÃnaæ akusalÃnaæ dham- mÃnaæ anuppÃdÃya chandaæ janeti vÃyamati viriyaæ Ãrabhati cittaæ paggaïhÃti padahati; uppannÃnaæ pÃpa- kÃnaæ akusalÃnaæ dhammÃnaæ pahÃnÃya chandaæ janeti . . . padahati; anuppannÃnaæ kusalÃnaæ dham- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky avyÃbÃdhas. >/ #<[page 252]># %<252 III. UPARIPA××ùSAõ.>% mÃnaæ uppÃdÃya chandaæ janeti . . . padahati; uppan- nÃnaæ kusalÃnaæ dhammÃnaæ Âhitiyà asammohÃya\<*<1>*>/ bhiyyobhÃvÃya vepullÃya bhÃvanÃya pÃripÆriyà chandaæ janeti . . . padahati;-- ayaæ vuccat', Ãvuso, sammÃvÃyÃmo. Katamo c', Ãvuso, sammÃsati? -- Idh', Ãvuso, bhikkhu kÃye kÃyÃnupassÅ viharati ÃtÃpÅ sampajÃno satimÃ, vineyya loke abhijjhÃdomanassaæ; vedanÃsu --pe--; citte --pe--; dhammesu dhammÃnupassÅ viharati ÃtÃpÅ . . . abhij- jhÃdomanassaæ;-- ayaæ vuccat', Ãvuso, sammÃsati. Katamo c', Ãvuso, sammÃsamÃdhi? -- Idh', Ãvuso, bhikkhu vivicc' eva kÃmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaæ savicÃraæ vivekajaæ pÅtisukhaæ paÂhamaj- jhÃnaæ upasampajja viharati; vitakkavicÃrÃnaæ vÆpasamà ajjhattaæ sampasÃdanaæ cetaso ekodibhÃvaæ avitak- kaæ avicÃraæ samÃdhijaæ pitisukhaæ dutiyajjhÃnaæ --pe--; tatiyajjhÃnaæ --pe--; catutthajjhÃnaæ upasampajja viharati;-- ayaæ vuccat', Ãvuso, sammÃsamÃdhi. Idaæ vuccat', Ãvuso, dukkhanirodhagÃminÅ paÂipadà ariyasaccaæ. TathÃgaten', Ãvuso, arahatà sammÃsambuddhena BÃrÃïasiyaæ Isipatane migadÃye anuttaraæ dhammacakkaæ pavattitaæ appativattiyaæ samaïena và brÃhmaïena và devena và MÃrena và Brahmunà và kenaci và lokasmiæ, yadidaæ imesaæ catunnaæ ariyasaccÃnaæ acikkhanà desanà pa¤¤Ãpanà paÂÂhapanà vivaraïà vibhajanà uttÃnÅ- kamman ti. Idam avoc' Ãyasmà SÃriputto. Attamanà te bhikkhÆ Ãyasmato SÃriputtassa bhÃsitaæ abhinandun ti SACCAVIBHA§GASUTTAõ EKùDASAMAõ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si asammosÃya, omitting the next four words before chandaæ. >/ #<[page 253]># %< 4.12. DAKKHI×ùVIBHA§GASUTTAõ (142.) 253>% 142. 1 Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà Sakkesu viharati Kapilavatthusmiæ NigrodhÃrÃme. Atha kho MahÃpajÃpatÅ GotamÅ navaæ dussayugaæ ÃdÃya yena Bhagavà ten' upasaækami, upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinnà kho MahÃpajÃpatÅ GotamÅ Bhagavantaæ etad avoca:-- Idaæ me, bhante, navaæ dussayugaæ Bhagavantaæ uddissa sÃmaæ kantaæ sÃmaæ vÃyitaæ; tam me, bhante, Bha- gavà paÂiggaïhÃtu anukampaæ upÃdÃyÃti. Evaæ vutte Bhagavà MahÃpajÃpatiæ Gotamiæ etad avoca:-- Saæghe, Gotami, dehi; saæghe te dinne aha¤ c' eva pÆjito bhavis- sÃmi saægho cÃti. Dutiyam pi kho MahÃpajÃpatÅ GotamÅ Bhagavantaæ etad avoca:-- Idam me . . . upÃdÃyÃti. Dutiyam pi kho Bhagavà MahÃpajÃpatiæ Gotamiæ etad avoca:-- Saæghe . . . saægho cÃti. Tatiyam pi kho MahÃpajÃpatÅ . . . saægho cÃti. Evaæ vutte Ãyasmà ùnando Bhagavantaæ etad avoca: -- PaÂiggaïhÃtu, bhante, Bhagavà MahÃpajÃpatiyà Gotamiyà navaæ dussayugaæ; bahÆpakÃrÃ,\<*<2>*>/ bhante, MahÃpajÃpatÅ GotamÅ Bhagavato mÃtucchà ÃpÃdikà posikà khÅrassa dÃyikà Bhagavantaæ janettiyà kÃlakatÃya tha¤¤aæ pÃyesi. Bha- gavà pi, bhante, bahÆpakÃro MahÃpajÃpatiyà GotamiyÃ; Bhagavantaæ, bhante, Ãgamma MahÃpajapatÅ GotamÅ Buddhaæ saraïaæ gatÃ, dhammaæ saraïaæ gatÃ, saæ- ghaæ saraïaæ gatÃ. Bhagavantaæ, bhante, Ãgamma MahÃpajÃpatÅ GotamÅ pÃïÃtipÃtà paÂiviratà adinnÃdÃnà paÂiviratà kÃmesu micchÃcÃrà paÂiviratà musÃvÃdà paÂivi- ratà surÃmerayamajjapamÃdaÂÂhÃnà paÂiviratÃ. Bhagavan- taæ, bhante, Ãgamma MahÃpajÃpatÅ GotamÅ Buddhe aveccappasÃdena samannÃgatÃ, dhamme aveccappasÃdena samannagatÃ, saæghe aveccappasÃdena samannÃgatÃ, ariya- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cf. Milinda, p. 240. 2 Si bahukÃrÃ. >/ #<[page 254]># %<254 III. UPARIPA××ùSAõ.>% kantehi sÅlehi samannÃgatÃ. Bhagavantaæ, bhante, Ãgamma MahÃpajÃpatÅ GotamÅ dukkhe nikkaÇkhà dukkhasamudaye nikkaÇkhà dukkhanirodhe nikkaÇkhà dukkhanirodhagÃ- miniyà paÂipadÃya nikkaÇkhÃ. Bhagavà pi, bhante, bahÆ- pakÃro MahÃpajÃpatiyà Gotamiyà ti. Evam etaæ, ùnanda; evam etaæ, ùnanda. Yaæ h', ùnanda, puggalo puggalaæ Ãgamma Buddhaæ saraïaæ gato hoti, dhammaæ saraïaæ gato hoti, saæghaæ saraïaæ gato hoti, imass', ùnanda, puggalassa iminà puggalena na sup- patikÃraæ vadÃmi yadidaæ abhivÃdanapaccupaÂÂhÃna¤jali- kammaæ sÃmÅcikammaæ cÅvarapiï¬apÃtasenÃsanagilÃna- paccayabhesajjaparikkhÃrÃnuppadÃnena. Yaæ h', ùnanda, puggalo puggalaæ Ãgamma pÃïÃtipÃtà paÂivirato hoti adinnÃdÃnà paÂivirato hoti kÃmesu micchÃcÃrà paÂivirato hoti musÃvÃdà paÂivirato hoti surÃmerayamajjapamÃdaÂ- ÂhÃnà paÂivirato hoti, imass', ùnanda, puggalassa iminà puggalena na suppatikÃraæ vadÃmi yadidaæ . . . -- uppadÃ- nena. Yaæ h', ùnanda, puggalo puggalaæ Ãgamma Buddhe aveccappasÃdena samannÃgato hoti, dhamme . . . sÅlehi samannÃgato hoti, imass', ùnanda, puggalassa iminà pugga- lena na suppatikÃraæ vadÃmi yadidaæ . . . -- uppadÃnena. {Yaæ} h', ùnanda, puggalo puggalaæ Ãgamma dukkhe nik- kaÇkho hoti dukkhasamudaye nikkaÇkho hoti dukkhanirodhe nikkaÇkho hoti dukkhanirodhagÃminiyà paÂipadÃya nikkaÇ- kho hoti, imass', ùnanda, puggalassa iminà puggalena na suppatikÃraæ vadÃmi yadidaæ . . . -- uppadÃnena. Cuddasa kho pan' im', ùnanda, pÃÂipuggalikà dakkhiïÃ. TathÃgate arahante SammÃsambuddhe dÃnaæ deti;-- ayaæ paÂhamà pÃÂipuggalikà dakkhiïÃ. Paccekabuddhe\<*<1>*>/ dÃnaæ deti;-- ayaæ dutiyà pÃÂipuggalikà dakkhiïÃ. TathÃgatasÃ- vake arahante dÃnaæ deti;-- ayaæ tatiyà pÃÂipuggalikà dakkhiïÃ. ArahattaphalasacchikiriyÃya paÂipanne dÃnaæ deti;-- ayaæ catutthÅ pÃtipuggalikà dakkhiïÃ. AnÃgÃmissa dÃnaæ deti;-- ayaæ pa¤camÅ pÃÂipuggalikà dakkhiïÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky here; Si always and Sky infra paccekasambuddhe. >/ #<[page 255]># %< 4.12. DAKKHI×ùVIBHA§GASUTTAõ (142.) 255>% AnagÃmiphalasacchikiriyÃya paÂipanne dÃnaæ deti;-- ayaæ chaÂÂhà paÂipuggalikà dakkhiïÃ. SakadÃgÃmissa dÃnaæ deti;-- ayaæ sattamÅ pÃÂipuggalikà dakkhiïÃ. SakadÃgÃmiphalasacchikiriyÃya paÂipanne dÃnaæ deti;-- ayaæ aÂÂhamÅ pÃÂipuggalikà dakkhiïÃ. SotÃpanne dÃnaæ deti;-- ayaæ navamÅ pÃÂipuggalikà dakkhiïÃ. SotÃpatti- phalasacchikiriyÃya paÂipanne dÃnaæ deti;-- ayaæ dasamÅ pÃÂipuggalikà dakkhiïÃ. BÃhirake kÃmesu vÅtarÃge dÃnaæ deti;-- ayaæ ekÃdasamÅ pÃtipuggalikà dakkhiïÃ. Puthujja- nasÅlavante\<*<1>*>/ dÃnaæ deti;-- ayaæ dvÃdasamÅ pÃtipuggalikà dakkhiïÃ. PuthujjanadussÅle dÃnaæ deti;-- ayaæ terasamÅ pÃÂipuggalikà dakkhiïa. TiracchÃnagate dÃnaæ deti;-- ayaæ cuddasamÅ pÃÂipuggalikà dakkhiïÃ. Tatr', ùnanda, tiracchÃnagate dÃnaæ datvà sataguïà dakkhiïà pÃÂikaÇkhitabbÃ; puthujjanadussÅle dÃnaæ datvà sahassaguïà dakkhiïà pÃÂikaÇkhitabbÃ; puthujjanasÅlavante dÃnaæ datvà satasahassaguïà dakkhiïà pÃÂikaÇkhitabbÃ; bÃhirake kÃmesu vÅtarÃge dÃnaæ datvà koÂisatasahassaguïà dakkhiïà pÃÂikaÇkhitabbÃ; sotÃpattiphalasacchikiriyÃya paÂipanne dÃnaæ datvà asaÇkheyyà appameyyà dakkhiïà pÃÂikaÇkheyyÃ. Ko panà vÃdo sotÃpanne? Ko pana vÃdo sakadÃgÃmiphalasacchikiriyÃya paÂipanne? Ko pana vÃdo sakadÃgÃmissa? Ko pana vÃdo anÃgÃmiphalasacchikiriyÃya paÂipanne? Ko pana vÃdo anÃgÃmissa? Ko pana vÃdo arahattaphalasacchikiriyÃya paÂipanne? Ko pana vÃdo TathÃgatasÃvake arahante? Ko pana vÃdo Paccekabuddhe? Ko pana vÃdo TathÃgate arahante SammÃsambuddhe? Satta kho pan' im', ùnanda, saæghagatà dakkhiïÃ. Buddhapamukhe ubhatosaæghe dÃnaæ deti;-- ayaæ paÂhamà saæghagatà dakkhiïÃ. TathÃgate parinnibbute udhato- saæghe dÃnaæ deti;-- ayaæ dutiyà saæghagatà dakkhiïÃ. Bhikkhusaæghe dÃnaæ deti;-- ayaæ tatiyà saæghagatà dakkhiïÃ. BhikkhunÅsaæghe dÃnaæ deti;-- ayaæ catutthÅ saæghagatà dakkhiïÃ. Ettakà me bhikkhÆ ca bhikkhuniyo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky agree both here and infra in reaching p--sÅla¤ce. >/ #<[page 256]># %<256 III. UPARIPA××ùSAõ.>% ca saæghato uddissathÃti dÃnaæ deti;-- ayaæ pa¤camÅ saæghagatà dakkhiïÃ. Ettakà me bhikkhÆ saæghato uddissathÃti dÃnaæ deti;-- chaÂÂhà saæghagatà dakkhiïÃ. Ettakà me bhikkhuniyo saæghato uddissathÃti dÃnaæ deti; -- ayaæ sattamÅ saæghagatà dakkhiïÃ. Bhavissanti kho pan', ùnanda, anÃgatamaddhÃnaæ gotrabhuno kÃsÃvakaïÂhà dussÅlà pÃpadhammà tesu dussÅlesu saæghaæ uddissa dÃnaæ dassanti. Tadà p' ahaæ. ùnanda, saæghagataæ dakkhiïaæ asaÇkheyyaæ appameyyaæ vadÃmi, na tvevÃhaæ, ùnanda, kenaci pariyÃyena saægha- gatÃya dakkhiïÃya pÃÂipuggalikaæ dÃnaæ mahapphalataraæ vadÃmi. Catasso kho imÃ, ùnanda, dakkhiïÃvisuddhiyo. Katamà catasso? Atth', ùnanda, dakkhiïà dÃyakato visujjhati no paÂiggÃhakato. Atth', ùnanda, dakkhiïà paÂiggÃhakato visujjhati no dÃyakato. Atth', ùnanda, dakkhiïà n' eva dÃyakato visujjhati no paÂiggÃhakato. Atth', ùnanda, dakkhiïà dÃyakato c' eva visujjhati paÂiggÃhakato ca. Katha¤ c', ùnanda, dakkhiïa dÃyakato visujjhati no paÂiggÃhakato? Idh', ùnanda, dÃyako hoti sÅlavà kalyÃïa- dhammo, paÂiggÃhakà honti dussÅlà pÃpadhammÃ;-- evaæ kho, ùnanda, dakkhiïà dÃyakato visujjhati no paÂiggÃ- hakato. Katha¤ c', ùnanda, dakkhiïà paÂiggÃhakato visujjhati no dÃyakato? Idh', ùnanda, dÃyako hoti dussÅlo pÃpa- dhammo, paÂiggÃhakà honti sÅlavanto kalyÃïadhammà -- evaæ kho, ùnanda, dakkhiïà paÂiggÃhakato visujjhati no dÃyakato. Katha¤ c', ùnanda, dakkhiïà n' eva dÃyakato visujjhati no paÂiggÃhakato? Idh', ùnanda, dÃyako ca hoti dussÅlo pÃpadhammo, paÂiggÃhakà ca honti dussÅlà pÃpadhammÃ; -- evaæ kho, ùnanda, dakkhiïà n' eva dÃyakato visujjhati no paÂiggÃhakato. Katha¤ c', ùnanda, dakkhiïà dÃyakato c' eva visujjhati paÂiggÃhakato ca? Idh', ùnanda, dÃyako ca hoti sÅlavà kalyÃïadhammo, paÂiggÃhakà ca honti sÅlavanto kalyÃïa- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 257]># %< 4.12. DAKKHI×ùVIBHA§GASUTTAõ (142.) 257>% dhammÃ;-- evaæ kho, ùnanda, dakkhiïà dÃyakato c' eva visujjhati paÂiggÃhakato ca. Imà kho, ùnanda, catasso dakkhiïÃvisuddhiyo ti. Idam avoca BhagavÃ, idaæ vatvà Sugato athÃparam etad avoca satthÃ:-- Yo sÅlavà dussÅlesu dadÃti DÃnaæ dhammena laddhÃ\<*<1>*>/ supasannacitto Abhisadd ahaæ kammaphalaæ uÊÃram, Sà dakkhiïà dÃyakato visujjhati. Yo dussÅlo sÅlavantesu dadÃti DÃnaæ adhammena laddhà apasannacitto Anabhisadd ahaæ kammaphalaæ uÊÃraæ, Sà dakkhiïà paÂiggÃhakato visujjhati. Yo dussÅlo dussÅlesu dadÃti DÃnaæ adhammena laddhà apasannacitto Anabhisadd ahaæ kammaphalaæ uÊÃraæ, Sà dakkhiïà n' ev' ubhato visujjhati.\<*<2>*>/ Yo sÅlavà sÅlavantesu dadÃti DÃnaæ dhammena laddhà supasannacitto Abhisadd ahaæ kammaphalaæ uÊÃraæ, Taæ ve dÃnaæ vipullaphalan ti brÆmi. Yo vÅtarÃgo vÅtarÃgesu dadÃti DÃnaæ dhammena laddhà supasannacitto Abhisadd ahaæ kammaphalaæ uÊÃraæ, Taæ ve dÃnaæ ÃmisadÃnaæ vipulan ti brÆmi\<*<3>*>/. DAKKHI×ùVIBHA§GASUTTAõ DVùDASAMAõ. VIBHA§GAVAGGO CATUTTHO. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si laddhaæ, with note that the Sinhalese reading is laddhÃ; Sky here laddhÃna (but laddhà infra) followed by pasannacitto. 2 So Sky; Si reads: Na taæ dÃnaæ vipullaphalan ti brÆmi. 3 So Sky; Si reads: Taæ ve d. ÃmisadÃnÃnamaggaæ. >/ #<[page 258]># %<258 III. UPARIPA××ùSAõ.>% 143. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthi- yaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Tena kho pana samayena AnÃthapiï¬iko gahapati ÃbÃdhiko hoti dukkhito bÃÊhagilÃno. Atha kho AnÃthapiï¬iko gahapati a¤¤ataram purisaæ Ãmantesi:-- Ehi tvaæ, ambho purisa, yena Bhagavà ten' upasaækama, upasaækamitvà mama vacanena Bhagavato pÃde sirasà vandÃhi eva¤ ca vadehi: AnÃthapiï¬iko, bhante, gahapati ÃbÃdhiko dukkhito bÃÊhagilÃno, so Bhagavato pÃde sirasà vandatÅti. Yena c' Ãyasmà SÃriputto ten' upasaækama upasaækamitvà mama vacanena Ãyasmato SÃriputtassa pÃde sirasà vandÃhi eva¤ ca vadehi: AnÃthapiï¬iko, bhante, . . . vandatÅti. Eva¤ ca vadehi: SÃdhu kira, bhante, Ãyasmà SÃriputto yena AnÃ- thapiï¬ikassa gahapatissa nivesanaæ ten' upasaækamatu anukampaæ upÃdÃyÃti. Evaæ bhante ti kho so puriso AnÃthapiï¬ikassa gaha- patissa paÂissutvà yena Bhagavà ten' upasaækami, upasaæ- kamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho so puriso Bhagavantaæ etad avoca: AnÃthapiï¬iko, bhante, gahapati ÃbÃdhiko dukkhito bÃÊhagi- lÃno; so Bhagavato pÃde sirasà vandatÅti. Yena c' Ãyasmà SÃriputto ten' upasaækami upasaækamitvà Ãyasmantaæ SÃriputtaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho so puriso Ãyasmantaæ SÃriputtaæ etad avoca: AnÃthapiï¬iko, bhante, gahapati ÃbÃdhiko dukkhito bÃÊhagi- lÃno; so Ãyasmato SÃriputtassa pÃde sirasà vandati eva¤ ca vadeti: SÃdhu kira, bhante, Ãyasmà SÃriputto yena AnÃtha- piï¬ikassa gahapatissa nivesanaæ ten' upasaækamatu anukampaæ upÃdÃyÃti. AdhivÃsesi kho Ãyasmà SÃriputto tuïhÅbhÃvena. Atha kho Ãyasmà SÃriputto nivÃsetvà pattacÅvaraæ ÃdÃya Ãyasmatà ùnandena pacchÃsamaïena yena AnÃthapiï¬ikassa gahapatissa nivesanaæ ten' upasaækami, upasaækamitvà \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 259]># %< 5.1. ANùTHAPI×ÖIKOVùDASUTTAõ (143.) 259>% pa¤¤atte Ãsane nisÅdi. Nisajja kho Ãyasmà SÃriputto AnÃthapiï¬ikaæ gahapatiæ etad avoca: Kacci te, gahapati, khamanÅyaæ, kacci yÃpanÅyaæ, kacci dukkhà vedanà paÂikkamanti no abhikkamanti, paÂikkamo 'sÃnaæ pa¤¤Ãyati no abhikkamo ti? Na me, bhante SÃriputta, khamanÅyaæ, na yÃpanÅyaæ; bÃÊhà me dukkhà vedanà abhikkamanti no paÂikkamanti, abhikkamo 'sÃnaæ pa¤¤Ãyati no paÂikkamo. SeyyathÃpi, bhante SÃriputta, balavà puriso tiïhena sikharena . . . (&c. as Vol. II. p. 193, line 1 to line 23) . . . no paÂikkamo ti. TasmÃtiha te, gahapati, evaæ sikkhitabbaæ: Na cak- khuæ upÃdiyissÃmi, na ca me cakkhunissitaæ vi¤¤Ãïaæ bhavissatÅti. Evaæ hi te, gahapati, sikkhitabbaæ. Tas- mÃtiha te, gahapati, evaæ sikkhitabbaæ: Na sotaæ upÃdiyissÃmi na ca me sotanissitaæ vi¤¤Ãïaæ bhavissatÅti. Evaæ hi te, gahapati, sikkhitabbaæ. TasmÃtiha . . . Na ghÃnaæ . . . sikkhitabbaæ. TasmÃtiha . . . Na jivhaæ . . . sikkhitabbaæ. TasmÃtiha . . . Na kÃyaæ . . . sik- khitabbaæ. TasmÃtiha . . . Na manaæ . . . sikkhitab- baæ. TasmÃtiha . . . Na rÆpaæ . . . sikkhitabbaæ. Tas- mÃtiha . . . Na saddaæ upÃdiyissÃmi --pe-- Na gandhaæ upÃdiyissÃmi --pe-- Na rasaæ upÃdiyissÃmi --pe-- Na phoÂ- Âhabbaæ upÃdiyissÃmi --pe-- Na dhammaæ upÃdiyissÃmi, na ca me dhammanissitaæ vi¤¤Ãïaæ bhavissatÅti. Evaæ hi te, gahapati, sikkhitabbaæ. TasmÃtiha te, gahapati, evaæ sikkhitabbaæ: Na cak- khuvi¤¤Ãïaæ upÃdiyissami, na ca me cakkhuvi¤¤Ãïanissitaæ vi¤¤Ãïaæ bhavissatÅti. Evaæ hi te, gahapati, sikkhitabbaæ. Na sotavi¤¤Ãïaæ upÃdiyissÃmi --pe-- Na ghÃnavi¤¤Ãïaæ upÃdiyissÃmi --pe-- Na jivhÃvi¤¤Ãïaæ upÃdiyissÃmi --pe-- Na kÃyavi¤¤Ãïaæ upÃdiyissÃmi --pe-- Na manovi¤¤Ãïaæ upÃdiyissÃmi, na ca me manovi¤¤Ãïanissitaæ vi¤¤Ãïaæ bhavissatÅti. Evaæ hi te, gahapati, sikkhitabbaæ. TasmÃtiha te, gahapati, evaæ sikkhitabbaæ: Na cak- khusamphassaæ upÃdiyissÃmi, na ca me cakkhusamphas- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 260]># %<260 III. UPARIPA××ùSAõ.>% sanissitaæ vi¤¤Ãïaæ bhavissatÅti. Evaæ hi te, gahapati, sikkhitabbaæ. TasmÃtiha . . . Na sotasamphassaæ vi¤- ¤Ãïaæ upÃdiyissÃmi --pe-- Na ghÃnasamphassaæ vi¤¤Ãïaæ upÃdiyissÃmi --pe-- Na jivhÃsamphassaæ vi¤¤Ãïaæ upÃdiyis- sÃmi --pe-- Na kÃyasamphassaæ vi¤¤Ãïaæ upÃdiyissÃmi -- pe -- Na manosamphassaæ vi¤¤Ãïaæ upÃdiyissÃmi, na ca me manosamphassanissitaæ vi¤¤Ãïaæ bhavissatÅti. Evaæ hi te, gahapati, sikkhitabbaæ. TasmÃtiha . . . Na cakkhusamphassajaæ vedanaæ upÃdiyissÃmi, na ca me cakkhusamphassajaæ vedanÃnissitaæ vi¤¤Ãïaæ bhavissatÅti. Evaæ hi te, gahapati, sikkhitabbaæ. TasmÃtiha . . . Na sotasamphassajaæ vedanaæ upÃdiyis- sÃmi --pe-- Na ghÃnasamphassajaæ vedanaæ upÃdiyissÃmi -- pe -- Na jivhÃsamphassajaæ vedanaæ upÃdiyissÃmi -- Na kÃyasamphassajaæ vedanaæ --pe-- Na manosamphassajaæ vedanaæ upÃdiyissÃmi, na ca me manosamphassajaæ vedanÃnissitaæ vi¤¤Ãïaæ bhavissatÅti. Evaæ hi te, gaha- pati, sikkhitabbaæ. TasmÃtiha . . . {Na} paÂhavÅdhÃtuæ upÃdiyissÃmi, na ca me paÂhavÅdhÃtunissitaæ vi¤¤Ãïaæ bhavissatÅti. Evaæ hi te, gahapati, sikkhitabbaæ. TasmÃtiha . . . Na Ãpo- dhÃtuæ upÃdiyissÃmi . . . Na tejodhÃtuæ upÃdiyissÃmi -- pe -- Na vÃyodhÃtuæ upÃdiyissÃmi --pe-- Na ÃkÃsadhÃtuæ upÃdiyissÃmi --pe-- Na vi¤¤ÃïadhÃtuæ upÃdiyissÃmi, na ca me vi¤¤ÃïadhÃtunissitaæ vi¤¤Ãïaæ bhavissatÅti. Evaæ hi te, gahapati, sikkhitabbaæ. TasmÃtiha . . . Na rÆpaæ upÃdiyissÃmi, na ca me rÆpanissitaæ vi¤¤Ãïaæ bhavissatÅti. Evaæ hi te, gahapati, sikkhitabbaæ. Na vedanaæ upÃdiyissÃmi --pe-- Na sa¤¤aæ upÃdiyissÃmi --pe-- Na saækhÃre upÃdiyissÃmi --pe-- Na vi¤¤Ãïaæ upÃdiyissÃmi, na ca me vi¤¤Ãïanissitaæ vi¤¤Ãïaæ bhavissatÅti. Evaæ hi te, gahapati, sikkhitabbaæ. TasmÃtiha . . . Na ÃkÃsÃna¤cÃyatanaæ upÃdiyissÃmi, na ca me ÃkÃsÃna¤cÃyatananissitaæ vi¤¤Ãïaæ bhavissatÅti. Evaæ hi te, gahapati, sikkhitabbaæ. TasmÃtiha . . . Na vi¤¤Ãïa¤cÃyatanaæ upÃdiyissÃmi --pe-- Na Ãki¤ca¤¤Ãyata- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 261]># %< ANùTHAPI×ÖIKOVùDASUTTAõ (143.) 261>% naæ upÃdiyissÃmi --pe-- Na nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤ÃyatanÃnaæ upÃdiyissÃmi, na ca me nevasa¤¤ÃnÃsa¤¤Ãnissitaæ vi¤¤Ãïaæ bhavissatÅti. Evaæ hi te, gahapati, sikkhitabbaæ. TasmÃtiha te, gahapati, evaæ sikkhitabbaæ: Na idhalokaæ upÃdiyissÃmi, na ca me idhalokanissitaæ vi¤¤Ãïaæ bhavissatÅti. Evaæ hi te, gahapati, sikkhitabbaæ. TasmÃ- tiha . . . Na paralokaæ upÃdiyissÃmi, na ca me paralokanis- sitaæ vi¤¤Ãïaæ bhavissatÅti. Evaæ hi te, gahapati, sikkhitabbaæ. TasmÃtiha te, gahapati, evaæ sikkhitabbaæ: Yam p' idaæ\<*<1>*>/ diÂÂhaæ sutaæ mutaæ\<*<2>*>/ vi¤¤Ãtaæ pariyesitaæ anuvicaritaæ manasÃ, tam pi na upÃdiyissÃmi na ca me tannissitaæ vi¤¤Ãïaæ bhavissatÅti. Evaæ hi te, gahapati, sikkhitabbaæ. Evaæ vutte AnÃthapiï¬iko gahapati parodi assÆni pavattesi. Atha kho Ãyasmà ùnando AnÃthapiï¬ikaæ gahapatiæ etad avoca:-- OlÅyasi\<*<3>*>/ kho tvaæ, gahapati, saæsÅdasi\<*<4>*>/ kho tvaæ gahapatÅti? NÃhaæ, bhante ùnanda, olÅyÃmi, na saæsÅdami.\<*<5>*>/ Api me dÅgharattaæ Satthà payirupÃsito, manobhÃvanÅyo ca bhikkhÆ, na ca me evarÆpÅ dhammÅ kathà sutapubbà ti. Na kho, gahapati, gihÅnaæ odÃtavasanÃnaæ evarÆpi dhammÅ kathà paÂibhÃti. PabbajitÃnaæ kho, gahapati, evarÆpÅ dhammÅ kathà paÂibhÃtÅti. Tena hi, bhante SÃriputta, gihÅnaæ odÃtavasanÃnaæ evarÆpÅ dhammÅ kathà paÂibhÃtu. Santi hi, bhante SÃriputta, kulaputtà apparajakkhajÃtikÃ, assavanatà dhammassa parihÃyanti, bhavissanti dhammassa a¤¤ÃtÃro ti\<*<6>*>/. Atha kho Ãyasmà ca SÃriputto Ãyasmà ca ùnando AnÃ- thapiï¬ikaæ gahapatiæ iminà ovÃdena ovaditvà uÂÂhÃy' Ãsanà pakkamiæsu. Atha kho AnÃthapiï¬iko gahapati acirapakkante Ãyasmante ca SÃriputte Ãyasmante ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si yam pi me. 2 Si muttaæ. 3 So Bu; Sky olÅyissasÅti; Si oleyyÃsi here and oleyyÃmi infra. Cf. Asl. 377 4 So Sky; Si saæsÅdi. 5 Sky omit na s-. 6 Cf. 1 Maj. 168; Si omits bhavissanti. >/ #<[page 262]># %<262 III. UPARIPA××ASAõ.>% ùnande kÃyassa bhedà param maraïà Tusitaæ kÃyaæ uppajji.\<*<1>*>/ Atha kho AnÃthapiï¬iko devaputto abhikkantÃya rattiyà abhikkantavaïïo kevalakappaæ Jetavanaæ obhÃ- setvà yena Bhagavà ten' upasaækami, upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. Ekaman- taæ Âhito kho AnÃthapiï¬iko devaputto Bhagavantaæ gÃthÃhi ajjhabhÃsi:-- \<*<2>*>/Idaæ hitaæ Jetavanaæ isisaæghanisevitaæ ùvutthaæ dhammarÃjena pÅtisa¤jananaæ mama. Kammaæ vijjà ca dhammo\<*<3>*>/ ca sÅlaæ jÅvitam\<*<4>*>/ uttamaæ, Etena maccÃ\<*<5>*>/ sujjhanti na gottena na dhanena vÃ. Tasmà hi paï¬ito poso sampassaæ attham attano Yoniso vicine dhammaæ, evaæ tattha visujjhati. SÃriputto va pa¤¤Ãya sÅlena upasamena ca Yo hi pÃragato bhikkhu etÃva paramo siyÃ. Idam avoca AnÃthapiï¬iko devaputto. Samanu¤¤o Satthà ahosi. Atha kho AnÃthapiï¬iko devaputto: Sama- nu¤¤o me Satthà ti Bhagavantaæ abhivÃdetvà padak- khiïaæ katvà tatth' ev' antaradhÃyi. Atha kho Bhagavà tassà rattiyà accayena bhikkhÆ Ãmantesi: Imaæ, bhikkhave, rattiæ a¤¤ataro devaputto abhikkantÃya rattiyà abhik- kantavaïïo kevalakappaæ Jetavanaæ obhÃsetvà yenÃhaæ ten' upasaækami, upasaækamitvà maæ abhivÃdetvà ekaman- taæ aÂÂhÃsi. Ekamantaæ Âhito kho so devaputto maæ gÃthÃhi ajjhÃbhÃsi:-- Idaæ hitam Jetavanaæ . . . . . . (&c., as above) . . . . . . etÃva paramo siyà ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si after ùnande reads kÃlam akÃsi, Tusitaæ kÃyaæ uppajjÅti. 2 Cf. 1 Saæyutta, p. 33 and 55. 3 So Sky Bu; Si dhammÃ. 4 So MSS.; Bu (?) silaj. 5 So Sky Si; Bu manas Ã. >/ #<[page 263]># %< 5.1. ANùTHAPI×ÖIKOVùDASUTTAõ (143.) 263>% Idam avoca, bhikkhave, so devaputto. Samanu¤¤o me Satthà ti maæ abhivÃdetvà padakkhiïaæ katvà tatth' ev' antaradhÃyÅti. Evaæ vutte Ãyasmà ùnando Bhagavantaæ etad avoca: So hi nÆna so, bhante, AnÃthapiï¬iko devaputto bhavis- sati; AnÃthapiï¬iko, bhante, gahapati Ãyasmante SÃriputte aveccappasanno\<*<1>*>/ ahosÅti. SÃdhu sÃdhu, ùnanda. YÃvatakaæ kho, ùnanda, takkÃya pattabbaæ, anuppattaæ tayÃ. AnÃthapiï¬iko so, ùnanda, devaputto n' a¤¤o\<*<2>*>/ ti. Idam avoca BhagavÃ. Attamano Ãyasmà ùnando Bhagavato bhÃsitaæ abhinandÅti. ANùTHAPI×ÖIKOVùDASUTTAõ PAèHAMAõ. 144. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà RÃjagahe viharati VeÊuvane KalandakanivÃpe. Tena kho pana samayena Ãyasmà ca SÃriputto Ãyasmà ca MahÃcundo Ãyasmà ca Channo GijjhakÆÂe pabbate viharanti. Tena kho pana samayena Ãyasmà Channo ÃbÃdhiko hoti dukkhito bÃÊhagilÃno. Atha kho Ãyasmà SÃriputto sÃyaïhasamayaæ patisallÃnà vuÂÂhito yen' Ãyasmà MahÃcundo ten' upasaæ- kami upasaækamitvà Ãyasmantaæ MahÃcundaæ etad avoca:-- ùyÃm', Ãvuso Cunda, yen' Ãyasmà Channo ten' upasaækameyyÃma gilÃnapucchakÃ\<*<3>*>/ ti. Evam Ãvuso ti kho Ãyasmà MahÃcundo Ãyasmato SÃriputtassa paccassosi. Atha kho Ãyasmà ca SÃriputto Ãyasmà ca Mahacundo yen' Ãyasmà Channo ten' upasaækamiæsu upasaækamitvà Ãyasmatà Channena saddhiæ sammodiæsu sammodanÅyaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si abhippasanno, with note that the Sinhalese reading is as in text. 2 Sky (which omit preceding ùnanda) read na na¤¤o. 3 So Si Bu; Sky gilÃnaæ p. >/ #<[page 264]># %<264 III. UPARIPA××ASAõ.>% kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ nisÅdiæsu. Ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà SÃriputto Ãyasmantaæ Channaæ. etad avoca:-- Kacci te, Ãvuso Channa, khama- nÅyaæ, kacci yÃpanÅyaæ, kacci dukkhà vedanà paÂikkammanti no abhikkamanti, paÂikkam' osÃnaæ pa¤¤Ãyati no abhikkamo ti? Na me, avuso SÃriputta, khamanÅyaæ na yÃpanÅyaæ, bÃÊhà me dukkhà vedanà . . . (&c., as at p. 259 supra) . . . no paÂikkamo. Satthaæ, Ãvuso SÃriputta, ÃharissÃmi, nÃvakaÇkhÃmi jÅvitan ti. MÃyasmà Channo satthaæ Ãharesi. YÃpet' Ãyasmà Channo, yÃpentaæ mayaæ Ãyasmantaæ Channaæ icchÃma. Sace Ãyasmato Channassa na 'tthi sappÃyÃni bhojanÃni, ahaæ Ãyasmato Channassa sappÃyÃni bhojanÃni pariyesissÃmi.\<*<1>*>/ Sace Ãyasmato Channassa na 'tthi sappÃyÃni bhesajjÃni, ahaæ Ãyasmato Channassa sappÃyÃni bhesajjÃni pariyesissÃmi. Sace Ãyasmato Channassa na 'tthi patirÆpo upaÂÂhÃko, ahaæ Ãyasmantaæ Channaæ upaÂÂhahissÃmi. MÃyasmà Channo satthaæ Ãharesi. YÃpet' Ãyasmà Channo. yÃpentaæ mayaæ Ãyasmantaæ Channaæ icchÃmÃti. Na pi me, Ãvuso SÃriputta, na 'tthi sappÃyÃni bhojanÃni, na pi na 'tthi sappÃyÃni bhesajjÃni na pi me na 'tthi paÂirÆpo upaÂÂhÃko. ùpi c', Ãvuso SÃriputta, pariciïïo me Satthà dÅgharattaæ manÃpen' eva no amanÃpena. Etaæ hi, Ãvuso SÃriputta, sÃvakassa {patirÆpaæ} yaæ satthÃraæ paricareyya manÃpan' eva no amanÃpena. Anupavajjaæ Channo bhik- khu satthaæ ÃharissatÅti, evam etaæ. Ãvuso SÃriputta, dhÃrehÅti. PuccheyyÃma mayaæ Ãyasmantaæ Channaæ ka¤cid eva desaæ,\<*<2>*>/ sace Ãyasmà Channo okÃsaæ karoti pa¤hassa veyyÃkaraïÃyÃti. Pucch', Ãvuso SÃriputta; sutvà vedissÃmÃti. Cakkhuæ, Ãvuso Channa, cakkhuvi¤¤Ãïaæ cakkhuvi¤- ¤Ãïavi¤¤Ãtabbe dhamme: Etaæ mana, Eso 'ham asmi, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits this sentence. 2 Si Ki¤ci desaæ, as at p. 15 supra. >/ #<[page 265]># %< 5.2. CHANNOVùDASUTTAõ (144.) 265>% Eso me attà ti samanupassasi? Sotaæ, Ãvuso Channa, sotavi¤¤Ãïaæ --pe--; GhÃnaæ, Ãvuso Channa, ghÃnavi¤- ¤Ãïaæ; Jivhaæ, Ãvuso Channa, jivhÃvi¤¤Ãïaæ; KÃyaæ, Ãvuso Channa, kÃyavi¤¤Ãïaæ; Manaæ, Ãvuso Channa, manovi¤¤Ãïaæ manovi¤¤Ãïavi¤¤Ãtabbe dhamme: Etaæ mama, Eso 'ham asmi, Eso attà ti samanupassasÅti? Cakkhuæ, Ãvuso SÃriputta, cakkhavi¤¤Ãïaæ cakkhu- vi¤¤Ãïavi¤¤Ãtabbe dhamme: N' etaæ mama, N' eso 'ham asmi, Na me so attà ti samanupassÃmi; sotaæ, Ãvuso SÃriputta, sotavi¤¤Ãïaæ; ghÃnaæ, Ãvuso SÃriputta, ghÃna- vi¤¤Ãïaæ; jivhaæ, Ãvuso SÃriputta, jivhÃvi¤¤Ãïaæ; kÃyaæ, Ãvuso SÃriputta, kÃyavi¤¤Ãïaæ; manaæ, Ãvuso SÃriputta, manovi¤¤Ãïaæ manovi¤¤Ãïavi¤¤Ãtabbe dhamme: N' etaæ mama, N' eso 'ham asmi, Na me so attà ti samanupassÃmÅti. Cakkhusmiæ, Ãvuso Channa, cakkhuvi¤¤Ãïe cakkhu- vi¤¤Ãïavi¤¤Ãtabbesu dhammesu kiæ disvà kiæ abhi¤¤Ãya cakkhuæ cakkhuvi¤¤Ãïaæ cakkhuvi¤¤Ãïavi¤¤Ãtabbe dhamme: N' etaæ mama, N' eso 'ham asmi, Na me so attà ti samanupassasi? Sotasmiæ, Ãvuso Channa, sota- vi¤¤Ãïe; ghÃnasmiæ, Ãvuso Channa, ghÃnavi¤¤Ãïe; jivhÃya . . .; kÃyasmiæ . . .; manasmiæ, Ãvuso Channa, manovi¤¤Ãïe manovi¤¤Ãïavi¤¤Ãtabbesu dhammesu kiæ disvà kiæ abhi¤¤Ãya manaæ manovi¤¤Ãïaæ manovi¤¤Ãïa- vi¤¤Ãtabbe dhamme: N' etaæ mana, N' eso 'ham asmi, Na me so attà ti samanupassasÅti? Cakkhusmiæ, Ãvuso SÃriputta, cakkhuvi¤¤Ãïe cakkhu- vi¤¤Ãïavi¤¤Ãtabbesu dhammesu nirodhaæ disvà nirodhaæ abhi¤¤Ãya cakkhuæ cakkhuvi¤¤Ãïaæ cakkhuvi¤¤Ãïavi¤¤Ã- tabbe dhamme: N' etaæ mama, N' eso 'ham asmi, Na me so attà ti samanupassÃmi. Sotasmiæ, Ãvuso SÃriputta, sotavi¤¤Ãïe; ghÃnasmiæ, Ãvuso SÃriputta, ghÃnavi¤¤Ãïe; jivhÃya, Ãvuso SÃriputta, jivhÃvi¤¤Ãïe; kÃyasmiæ, Ãvuso SÃriputta, kayÃvi¤¤Ãïe; manasmiæ, Ãvuso SÃriputta, manovi¤¤Ãïe manovi¤¤Ãïavi¤¤Ãtabbesu dhammesu niro- dhaæ disvà nirodhaæ abhi¤¤Ãya manaæ manovi¤¤Ãïaæ \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 266]># %<266 III. UPARIPA××ùSAõ.>% manovi¤¤Ãïavi¤¤Ãtabbe dhamme: N' etaæ mama, N' eso 'ham asmi, Na me so attà ti samanupassÃmÅti. Evaæ vutte Ãyasmà MahÃcundo Ãyasmantaæ Channaæ etad avoca:-- TasmÃtih', Ãvuso Channa, idam pi tassa Bhagavato sÃsanaæ niccakappaæ manasikÃtabbaæ; nissitassa calitaæ, anissitassa calitaæ na 'tthi; calite asati passaddhi passaddhiyà sati, nati na hoti; natiyà asati Ãgatigati na hoti; Ãgatigatiyà asati cutÆpapÃto na hoti; cutÆpapÃte asati n' ev' idha na huraæ na ubhayam antarena es' ev' anto dukkhassÃti. Atha kho Ãyasmà SÃriputto Ãyasmà ca MahÃcundo Ãyasmantaæ Channaæ iminà ovÃdena ovaditvà uÂÂhÃy' Ãsanà pakkamiæsu. Atha kho Ãyasmà Channo, acirapak- kante Ãyasmante ca SÃriputte Ãyasmante ca MahÃcunde, satthaæ Ãharesi. Atha kho Ãyasmà SÃriputto yena Bhagavà ten' upasaækami upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà SÃriputto Bhagavantaæ etad avoca: ùyasmatÃ, bhante, Channena satthaæ Ãharitaæ. Tassa kà gati ko abhisamparÃyo ti? Nanu te, SÃriputta, Channena bhikkhunà sammukhà yeva anupavajjatà byÃkatà ti? Atthi, bhante, Pubbajiraæ nÃma VajjigÃmo. Tatr' Ãyasmato Channassa mittakulÃni suhajjakulÃni upavajjaku- lÃnÅti. Honti h' ete\<*<1>*>/, SÃriputta, Channassa bhikkhuno mitta- kulÃni suhajjakulÃni upavajjakulÃni; nÃhaæ, SÃriputta, ettÃvatà sa-upavajjo ti vadÃmi. Yo kho, SÃriputta, ima¤ ca kÃyaæ nikkhipati a¤¤aæ ca kÃyaæ upÃdiyati, tam ahaæ Sa-upavajjo ti vadÃmi. Taæ Channassa bhikkhuno na 'tthi, anupavajjo\<*<2>*>/ Channo bhikkhu satthaæ ÃharesÅti. Idam avoca BhagavÃ. Attamano Ãyasmà SÃriputto Bhagavato bhÃsitaæ abhinandÅti. CHANNOVùDASUTTAõ DUTIYAõ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky Bu; Si etÃni. 2 So Sky; Si anupavajjaæ. >/ #<[page 267]># %< 5.3. PU××OVùDASUTTAõ (145.) 267>% 145. \<*<1>*>/Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthi- yaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Atha kho Ãyasmà Puïïo sÃyaïhasamayaæ patisallanà vuÂÂhito yena Bhagavà ten' upasaækami upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà Puïïo Bhagavantaæ etad avoca: SÃdhu maæ, bhante, Bhagavà saækhittena ovÃdena ovadatu yam ahaæ Bhagavato dhammaæ sutvà eko vÆpakaÂÂho appamatto ÃtÃpÅ pahitatto vihareyyan ti. Tena hi, Puïïa, suïohi sÃdhukaæ manasikarohi bhÃsissÃmÅti. Evam bhante ti kho Ãyasmà Puïïo Bhagavato paccassosi. Bhagavà etad avoca:-- Santi kho, Puïïa, cakkhuvi¤- ¤eyyà rÆpà iÂÂhà kantà manÃpà piyarÆpà kÃmÆpasaæhità rajanÅyÃ. Ta¤ ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosÃya tiÂÂhati, tassa taæ abhinandato abhivadato ajjhosÃya tiÂÂhato uppajjati nandÅ; nandÅsamudayà dukkhasamudayo PuïïÃti vadÃmi. Santi kho, Puïïa, sotavi¤¤eyyà saddÃ; ghÃna- vi¤¤eyyà gandhÃ; jivhÃvi¤¤eyyà rasÃ; kÃyavi¤¤eyyà phoÂ- ÂhabbÃ; manovi¤¤eyyà dhammà iÂÂhà kantà manÃpà piya- rÆpà kÃmÆpasaæhità rajanÅyÃ. Ta¤ ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosÃya tiÂÂhati, tassa taæ abhinandato abhiva- dato ajjhosÃya titthato uppajjati nandÅ; nandÅsamudayà dukkhasamudayo PuïïÃti vadÃmi. Santi ca kho, Puïïa, cakkhuvi¤¤eyyà rÆpà iÂÂhà kantà manÃpà piyarÆpà kÃmÆpasaæhità rajanÅyÃ. Ta¤ ce bhikkhu nÃbhinandati nÃbhivadati nÃjjhosÃya tiÂÂhati. tassa taæ anabhinandato anabhivadato anajjhosÃya tiÂÂhato nandÅ nirujjhati: nandÅnirodhà dukkhanirodho PuïïÃti vadÃmi. Santi kho, Puïïa, sotavi¤¤eyyà saddÃ: ghÃnavi¤¤eyyà gandhÃ; jivhÃvi¤¤eyyà rasÃ; kÃyavi¤¤eyyà phoÂÂhabbÃ; manovi¤¤eyyà dhammà iÂÂhà manÃpà piyarÆpà kÃmÆpasaæ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cf. Saæyutta iv. 60; Divy. 37-39; J.Pèå. 1887, 23. >/ #<[page 268]># %<268 III. UPARIPA××ùSAõ.>% hità rajanÅyÃ. Ta¤ ce bhikkhu nÃbhinandati nÃbhivadati nÃjjhosÃya tiÂÂhati, tassa taæ anabhinandato anabhivadato anajjhosÃya tiÂÂhato nandÅ nirujjhati; nandÅnirodhà dukkha- nirodho PuïïÃti vadÃmi. Iminà ca tvaæ, Puïïa, mayà saækhittena ovÃdena ovadito katarasmiæ janapade viharissasÅti? Iminà 'haæ, bhante, Bhagavatà saækhittena ovÃdena ovadito, atthi SunÃparanto nÃma janapado, tatthÃhaæ viharissÃmi. Caï¬Ã kho, Puïïa, SunÃparantakà manussÃ; pharusà kho, Puïïa, SunÃparantakà manussÃ. Sace taæ, Puïïa, SunÃparantakà manussà akkosissanti paribhÃsissanti, tattha te, Puïïa, kinti bhavissatÅti? Sace maæ, bhante, SunÃparantakà manussà akkosis- santi paribhÃsissanti, tattha me evaæ bhavissati: Bhaddakà vat' ime SunÃparantakà manussÃ, subhaddakà vat' ime SunÃ- parantakà manussà yam me na-y-ime pÃïinà pahÃraæ dentÅti. Evam ettha, BhagavÃ, bhavissati; evam ettha, Sugata, bhavissatÅti. Sace pana te, Puïïa, SunÃparantakà manussà pÃïinà pahÃraæ dassanti, tattha pana te, Puïïa, kinti bhavis- satÅti? Sace me, bhante, SunÃparantakà manussà pÃïinà pahÃraæ dassanti, tattha me evaæ bhavissati: Bhaddakà vat' ime SunÃparantakà manussÃ, subhaddakà vat' ime SunÃparantakà manussà yam me na-y-ime le¬¬unà pahÃ- raæ dentÅti. Evam. ettha, BhagavÃ, bhavissati; evam ettha, Sugata, bhavissatÅti. Sace pana te, Puïïa, SunÃparantakà manussà le¬¬unà pahÃraæ dassanti, tattha pana te, Puïïa, kinti bhavissatÅti? Sace me, bhante, SunÃparantakà manussà le¬¬unà pahÃraæ dassanti, tattha me evaæ bhavissati: Bhaddakà vat' ime SunÃparantakà manussÃ, subhaddakà vat' ime SunÃparantakà manussà yam me na-y-ime daï¬ena pahÃraæ dentÅti. Evam ettha, BhagavÃ, bhavissati; evam ettha, Sugata, bhavissatÅti. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 269]># %< 5.3. PU××OVùDASUTTAõ (145.) 269>% Sace pana te . . . daï¬ena . . . kinti bhavissatÅti? Sace me, bhante, SunÃparantakà manussà daï¬ena . . . yam me na-y-ime satthena . . . Sugata bhavissatÅti. Sace pana te . . . satthena . . . kinti bhavissatÅti? Sace me . . . satthena . . . yam me na-y-ime tiïhena satthena jÅvità voropentÅti . . . Sugata bhavissatÅti. Sace pana te . . . jÅvità voropessanti . . . kinti bha- vissatÅti? Sace maæ . . . jÅvità voropessanti, tattha me evaæ bhavissati: Santi kho Bhagavato sÃvakà kÃyena ca jÅvitena ca aÂÂiyamÃnÃ\<*<1>*>/ jigucchamÃnà satthahÃrakaæ pariyesanti. Tam me idaæ apariyitthaæ\<*<2>*>/ yeva satthahÃrakaæ laddhan ti. Evam ettha, BhagavÃ, bhavissati; evam ettha, Sugata, bhavissatÅti. SÃdhu sÃdhu, Puïïa. Sakkhissasi kho tvaæ, Puïïa, iminà damupasamena samannÃgato SunÃparantasmiæ jana- pade viharituæ. Yassa dÃni tvaæ, Puïïa, kÃlam ma¤- ¤asÅti. Atha kho Ãyasmà Puïïo Bhagavato bhÃsitaæ abhinan- ditvà anumoditvà uÂÂhÃy' Ãsanà Bhagavantaæ abhivÃdetvà padakkhiïaæ katvà senÃsanaæ saæsÃmetvà pattacÅvaraæ ÃdÃya yena SunÃparanto janapado tena cÃrikaæ pakkÃmi. Anupubbena cÃrikaæ caramÃno yena SunÃparanto janapado tad avasari. Tatra sudaæ Ãyasmà Puïïo SunÃparantasmiæ janapade viharati. Atha kho Ãyasmà Puïïo ten' ev' antara- vassena pa¤camattÃni upÃsakasatÃni paÂipÃdesi,\<*<3>*>/ ten' ev' antaravassena pa¤camattÃni upÃsikÃsatÃni paÂipÃdesi, ten' ev' antaravassena tisso vijjà sacchi-akÃsi.\<*<4>*>/ Atha kho Ãyasmà Puïïo aparena samayena parinibbÃyi. Atha kho sambahulà bhikkhÆ yena Bhagavà ten' upa- saækamiæsu upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu. Ekamantaæ nisinnà kho te bhikkhÆ Bhagavantaæ etad avocuæ: Yo so, bhante, Puïïo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky addhiyamÃnÃ,--Sk adding hariyamÃnÃ. 2 So Sky; Si apariyiÂÂhaæ. 3 So Sky; Si paÂidesesi. 4 Si sacchÃkÃsi. >/ #<[page 270]># %<270 III. UPARIPA××ùSAõ.>% nÃma kulaputto Bhagavatà saækhittena ovÃdena ovadito, so kÃlakato. Tassa kà gati, ko abhisamparÃyo ti? Paï¬ito, bhikkhave, Puïïo kulaputto; paccapÃdi dhammassÃnudhammaæ; na ca maæ dhammÃdhikaraïaæ viheÂhesi. Parinibbuto, bhikkhave, Puïïo kulaputto ti. Idam avoca BhagavÃ. Attamanà te bhikkhÆ Bhagavato bhÃsitaæ abhinandun ti. PU××OVùDASUTTAõ TATIYAõ 146. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvat- thiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Atha kho MahÃpajÃpatÅ GotamÅ pa¤camattehi bhikkhunÅsatehi saddhiæ yena Bhagavà ten' upasaækami upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. Ekaman- taæ Âhità kho MahÃpajÃpatÅ GotamÅ Bhagavantaæ etad avoca:-- Ovadatu, bhante, Bhagavà bhikkhuniyo; anusÃsatu, bhante, Bhagavà bhikkhuniyo; karotu, bhante, Bhagavà bhikkhunÅnaæ dhammikathan ti. Tena kho pana samayena therà bhikkhÆ bhikkhuniyo ovadanti pariyÃyena; Ãyasmà pana Nandako na icchati bhikkhuniyo ovadituæ pariyÃyena. Atha kho Bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: Kassa nu kho, ùnanda, ajja pariyÃyo bhikkhuniyo ovadituæ pariyayenÃti? -- Nanda- kassa, bhante, pariyÃyo bhikkhuniyo ovadituæ pariyÃyena;\<*<1>*>/ ayaæ, bhante, Ãyasmà Nandako na icchati bhikkhuniyo ovadituæ pariyayenÃti. -- Atha kho Bhagavà Ãyasmantaæ Nandakaæ Ãmantesi: Ovada, Nandaka, bhikkhuniyo: anusÃsa, Nandaka, bhikkhuniyo; karohi tvaæ, brÃhmaïa, bhikkhunÅnaæ dhammikathan ti. Evam bhante ti kho so \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky. For Nandakassa . . . parayÃyena Si (which notes that Sinhalese reading is as in text) reads: sabbeh' eva bhante kato pariyÃyo bhikkhuniyo ovadituæ pariyÃyena; ayaæ(&c.). >/ #<[page 271]># %< 5.4. NANDAKOVùDASUTTAõ (146.) 271>% Ãyasmà Nandako Bhagavato paÂissutvà pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaraæ {ÃdÃya} SÃvatthim piï¬Ãya pÃvisi. SÃvatthiyaæ piï¬Ãya caritvà pacchÃbhattaæ piï¬apÃtapaÂik- kanto attadutiyo yena RÃjakÃrÃmo ten' upasaækami. Adda- sÃsuæ kho tà bhikkhuniyo Ãyasmantaæ Nandakaæ dÆrato va Ãgacchantaæ disvÃna Ãsanaæ pa¤¤Ãpesum udaka¤ ca pÃdÃnaæ upaÂÂhapesuæ. NisÅdi kho Ãyasmà Nandako pa¤¤atte Ãsane, nisajja pÃde pakkhÃlesi. Tà pi kho bhik- khuniyo Ãyasmantaæ Nandakaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu. Ekamantaæ nisinnà kho tà bhikkhuniyo Ãyasmà Nandako etad avoca:-- PaÂipucchakathà kho, bhaginiyo, bhavissati. Tattha ÃjÃnantÅhi\<*<1>*>/ ùjÃnÃmÃti 'ssa vacanÅyaæ; na ÃjÃnantÅhi Na ÃjÃnÃmÃti 'ssa vacanÅyaæ. Yassà và pan' assa kaÇkhà và vimati vÃ, aham eva tattha paÂipucchitabbo: -- Idaæ bhante kathaæ, -- imassa kvattho ti. Ettakena pi mayaæ, bhante, ayyassa Nandakassa atta- manà abhiraddhÃ\<*<2>*>/ yan no ayyo Nandako pavÃretÅti. Taæ kiæ ma¤¤atha, bhaginiyo? Cakkhuæ niccaæ và aniccaæ và ti? Aniccaæ, bhante. Yaæ panÃniccaæ, dukkhaæ và taæ sukhaæ và ti? Dukkhaæ, bhante. Yaæ panÃniccaæ dukkhaæ vipariïÃmadhammaæ, kallan nu taæ samanupassituæ: Etaæ mama, eso 'ham asmi, so me attà ti? No h' etaæ, bhante. Taæ kiæ ma¤¤atha, bhaginiyo? Sotaæ niccaæ và aniccaæ và ti? Aniccaæ, bhante. -- GhÃnaæ niccaæ và aniccaæ và ti? Aniccaæ, bhante. -- Jivhà niccà và aniccà và ti? AniccÃ, bhante. -- KÃyo nicco và anicco và ti? Anicco, bhante. -- Mano nicco và anicco và ti? Anicco, bhante. Yaæ panÃniccaæ dukkhaæ và taæ sukhaæ và ti? Dukkhaæ, bhante. Yaæ panÃniccaæ dukkhaæ vipariïÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky here and infra. Si reads: tattha ÃjÃnantÅti ÃjÃnÃmÃti 'ssa v.; na ÃjÃnantÅti, &c. 2 So Sky; Si abhinandÃma, -- adding note that Sinhalese reading is as in text. >/ #<[page 272]># %<272 III. UPARIPA××ùSAõ.>% madhammaæ kallan nu taæ samanupassituæ: Etaæ mama, eso 'ham asmi, so me attà ti? No h' etaæ, bhante. Taæ kissa hetu? Pubbe va no h' etaæ, bhante, yathÃbhÆtaæ sammappa¤¤Ãya sudiÂÂhaæ: Iti p' ime cha ajjhattikà Ãyatanà aniccà ti. SÃdhu sÃdhu, bhaginiyo; evaæ h' etaæ, bhaginiyo, hoti ariyasÃvakassa yathÃbhÆtaæ sammappa¤¤Ãya passato. Taæ kiæ ma¤¤atha, bhaginiyo? {RÆpÃ} niccà và aniccà và ti? AniccÃ, bhante. Yaæ panÃniccaæ dukkhaæ và taæ sukhaæ và ti? Dukkhaæ, bhante. Yam panÃniccaæ dukkhaæ vipariïamadhammaæ kallan nu taæ samanupassituæ: Etaæ mama, eso 'ham asmi, so me attà ti? No h' etaæ, bhante. Taæ kiæ ma¤¤atha, bhaginiyo? Saddà niccà và aniccà và ti? AniccÃ, bhante. Gandhà niccà và aniccà và ti? AniccÃ, bhante. Rasà niccà và aniccà và ti? AniccÃ, bhante. PhoÂÂhabbà niccà và aniccà và ti? AniccÃ, bhante. Dhammà niccà và aniccà và ti? AniccÃ, bhante. Yaæ panÃniccaæ, dukkhaæ và taæ sukhaæ và ti? Dukkhaæ, bhante. Yaæ panÃniccaæ dukkhaæ vipariïa- madhammaæ kallan nu taæ . . . attà ti? No h' etaæ, bhante. Taæ kissa hetu? Pubbe va no h' etaæ, bhante, yathÃbhÆtaæ sammappa¤¤Ãya sudiÂÂhaæ: Iti p' ime cha bÃhirà Ãyatanà aniccà ti. SÃdhu sÃdhu, bhaginiyo; evaæ h' etaæ, bhaginiyo, hoti ariyasÃvakassa yathÃbhÆtaæ sammappa¤¤Ãya passato. Taæ kim ma¤¤atha, bhaginiyo? Cakkhuvi¤¤Ãïaæ niccaæ và aniccaæ và ti? Aniccaæ, bhante. Yaæ panÃniccaæ dukkhaæ và taæ sukhaæ và ti? Dukkhaæ bhante. Yaæ panÃniccaæ dukkhaæ vipariïÃmadhammaæ kallan nu taæ . . . attà ti? No h' etaæ, bhante. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 273]># %< 5.4. NANDAKOVùDASUTTAõ (146.) 273>% Taæ kim ma¤¤Ãtha, bhaginiyo? {Sotavi¤¤Ãïaæ} niccaæ và aniccaæ và ti? Aniccaæ, bhante. GhÃnavi¤¤Ãïaæ niccaæ và aniccaæ và ti? Aniccaæ, bhante. KÃyavi¤- ¤Ãïaæ niccaæ và aniccaæ và ti? Aniccaæ, bhante. Manovi¤¤Ãïaæ niccaæ va aniccaæ và ti? Aniccaæ, bhante. Yaæ panÃniccaæ dukkhaæ và taæ sukhaæ và it? Dukkhaæ, bhante. Yaæ panÃniccaæ dukkhaæ vipariïÃmadhammaæ kallan nu taæ . . . attà ti? No h' etaæ, bhante. Taæ kissa hetu? Pubbe va no etaæ, bhante, yathÃbhÆtaæ sammappa¤¤Ãya sudiÂÂhaæ: Iti p' ime cha vi¤¤ÃïakÃyà aniccà ti. SÃdhu, sÃdhu, bhaginiyo; evaæ h' etaæ, bhaginiyo, hoti ariyasÃvakassa yathÃbhÆtaæ sammappa¤¤Ãya pas- sato. SeyyathÃpi, bhaginiyo, telappadÅpassa jhÃyato telam pi aniccaæ vipariïÃmadhammaæ vaÂÂÅ pi aniccà vipariïÃma- dhammà accÅ pi aniccà vipariïÃmadhammà Ãbhà pi aniccà vipariïÃmadhammÃ; yo nu kho, bhaginiyo evaæ vadeyya: Amussa telappadÅpassa jhÃyato telam pi aniccaæ vipariïÃ- madhammaæ vattÅ pi aniccà vipariïÃmadhammà accÅ pi aniccà vipariïÃmadhammÃ, yà ca khvÃssa Ãbhà sà niccà dhuvà sassatà avipariïÃmadhammà ti, -- sammà nu kho so, bhaginiyo, vadamÃno vadeyyÃti? No h' etaæ, bhante. Taæ kissa hetu? Amussa hi, bhante, telappadÅpassa jhÃyato telam pi aniccaæ vipariïÃma- dhammaæ vaÂÂÅ pi aniccà vipariïÃmadhammà accÅ pi aniccà vipariïÃmadhammÃ, pagev' assa Ãbhà aniccà vipariïÃ- madhammà ti. Evam eva kho, bhaginiyo, yo nu kho evam vadeyya: Cha kho 'me ajjhattikà Ãyatanà aniccÃ, ya¤ ca kho cha ajjhattike Ãyatane paÂicca {paÂisaævedemi} sukhaæ và duk- khaæ và adukkhamasukhaæ vÃ, taæ niccaæ dhuvaæ sassataæ avipariïÃmadhamman ti, -- sammà nu kho so, bhaginiyo, vadamÃno vadeyyÃti? No h' etaæ, bhante. Taæ kissa hetu? Tajjam tajjaæ, bhante, paccayaæ paÂicca tajjà tajjà vedanà uppajjanti. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 274]># %<274 III. UPARIPA××ùSAõ.>% Tajjassa tajjassa paccayassa nirodhà tajjà tajjà vedanà nirujjhantÅti\<*<1>*>/. SÃdhu sÃdhu, bhaginiyo; evaæ h' etaæ, bhaginiyo, hoti ariyasÃvakassa yathÃbhÆtaæ sammappa¤¤Ãya passato. SeyyathÃpi, bhaginiyo, mahato rukkhassa tiÂÂhato sÃra- vato mÆlam pi aniccaæ vipariïÃmadhammaæ khandho pi anicco vipariïÃmadhammo sÃkhÃpalÃsam pi aniccaæ vipariïÃmadhammaæ chÃyà pi aniccà vipariïÃmadhammÃ; yo nu kho evaæ vadeyya: Amussa mahato rukkhassa tiÂÂhato sÃravato mÆlam pi aniccaæ vipariïÃmadhammaæ khandho pi anicco vipariïÃmadhammo sÃkhÃpalÃsam pi aniccaæ vipariïÃmadhammaæ, yà ca khvÃssa chÃyà sà niccà dhuvà sassatà avipariïÃmadhammà ti, -- sammà nu kho so, bhaginiyo, vadamÃno vadeyyÃti? No h' etaæ, bhante. Taæ kissa hetu? Amussa hi, bhante, mahato rukkhassa tiÂÂhato sÃravato mÆlam pi aniccaæ vipariïÃmadhammaæ khandho pi anicco vipariïÃ- madhammo sÃkhÃpalÃsam pi aniccaæ vipariïÃmadhammaæ, pagev' assa chÃyà aniccà vipariïÃmadhammà ti. Evam eva kho, bhaginiyo, yo nu kho evaæ vadeyya: Cha kho 'me bÃhirà Ãyatanà aniccà vipariïÃmadhammà ya¤ ca kho cha bÃhire Ãyatane paÂicca paÂisaævedemi sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ và taæ niccaæ dhuvaæ sassataæ avipariïÃmadhamman ti, -- sammà nu kho so, bhaginiyo, vadamÃno vadeyyÃti? No h' etaæ, bhante. Taæ kissa hetu? Tajjaæ tajjaæ, bhante, paccayaæ paÂicca tajjà tajjà vedanà uppajjanti, tajjassa tajjassa paccayassa nirodhà tajjà tajjà vedanà nirujjhantÅti. SÃdhu sÃdhu, bhaginiyo; evam h' etaæ, bhaginiyo, hoti ariyasÃvakassa yathÃbhÆtaæ sammappa¤¤Ãya passato. SeyyathÃpi, bhaginiyo, dakkho goghÃtako và goghÃta- kantevÃsÅ và gÃviæ vadhitvà tiïhena govikantanena gÃviæ vikanteyya, anupahacca antaraæ maæsakÃyaæ, anupahacca bÃhiraæ cammakÃyaæ, yam yad eva tattha antarà cilÅmaæ antarà nahÃrÆ antarà bhandhanaæ, taæ tad eva tiïhena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si nirujjhatÅti and (supra) uppajjati. >/ #<[page 275]># %< 5.4. NANDAKOVùDASUTTAõ (146.) 275>% govikantanena sa¤chindeyya saækanteyya samparikanteyya, sa¤chinditvà saækantitvà samparikantitvà vidhÆnitvà bÃhiraæ cammakÃyaæ ten' eva cammena taæ gÃviæ paÂic- chÃdetvà evaæ vadeyya: TathevÃyaæ gavÅ saæyuttà iminà cammenÃti, -- sammà nu kho so, bhaginiyo, vadamÃno vadeyyÃti? No h' etam, bhante. Taæ kissa hetu? Asu hi, bhante, dakkho goghÃtako và goghÃtakantevÃsÅ và gÃviæ vadhitvà . . . taæ gÃviæ paÂicchÃdetvà ki¤cÃpi so evaæ vadeyya: TathevÃyaæ gÃvÅ saæyuttà iminà cammenÃti, atha kho sà gÃvÅ visaæyuttà tena cammenÃti\<*<1>*>/. Upamà kho me ayaæ, bhaginiyo, katà atthassa vi¤¤Ã- panÃya. Ayam ev' ettha attho: Antaro maæsakÃyo ti kho, bhaginiyo, channetaæ ajjhattikÃnaæ ÃyatanÃnaæ adhiva- canaæ; bÃhiro cammakÃyo ti kho, bhaginiyo, channetaæ bÃhirÃnaæ ÃyatanÃnaæ adhivacanaæ; antarà cilÅmaæ antarà nahÃrÆ antarà bandhanan ti kho, bhaginiyo, nandi- rÃgass' etaæ adhivacanaæ; tiïhaæ govikantanaæ ti kho, bhaginiyo, ariyÃy' etaæ pa¤¤Ãya adhivacanaæ, yÃyaæ ariyà pa¤¤Ã antarà kilesaæ antarà saæyojanaæ antarà bandhanaæ sa¤chindati saækantati samparikantati. Satta kho ime, bhaginiyo, bojjhaÇgà yesaæ bhÃvitattà bahulÅkatattà bhikkhu ÃsavÃnaæ khayà anÃsavaæ cetovi- muttiæ pa¤¤Ãvimuttiæ diÂÂh' eva dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viharati. Katame satta? Idha, bhaginiyo, bhikkhu satisambojjhaÇgaæ bhÃveti vivekanis- sitaæ virÃganissitaæ nirodhanissitaæ vossaggapariïÃmiæ,\<*<2>*>/ {dhammavicayasambojjhaÇgaæ} bhÃveti, viriyasambojjhaÇ- gaæ bhÃveti, pÅtisambojjhaÇgaæ bhÃveti, passaddhisam- bojjhaÇgaæ bhÃveti, samÃdhisambojjhaÇgaæ bhÃveti, upekhÃsambojjhaÇgaæ bhÃveti vivekanissitaæ virÃganissitaæ nirodhanissitaæ vossaggapariïÃmiæ. Ime kho, bhaginiyo, satta bojjhaÇgà yesaæ bhÃvitattà bahulÅkatattà bhikkhu ÃsavÃnaæ khayà . . . upasampajja viharatÅti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky Si cammena. 2 So Sky; Si v--aæ, -- with note that the Sinhalese reading is as in text. >/ #<[page 276]># %<276 III. UPARIPA××ùSAõ.>% Atha kho Ãyasmà Nandako tà bhikkhuniyo iminà ovÃ- dena ovaditvà uyyojesi: Gacchatha, bhaginiyo; kÃlo ti. Atha kho tà bhikkhuniyo Ãyasmato Nandakassa bhÃsitaæ abhinanditvà anumoditvà uÂÂhÃy' Ãsanà Ãyasman- taæ Nandakaæ abhivÃdetvà padakkhiïaæ katvà yena Bhagavà ten' upasaækamiæsu upasaækamitvà Bhagavan- taæ abhivÃdetvà ekamantaæ aÂÂhaæsu. Ekamantaæ Âhità kho tà bhikkhuniyo Bhagavà etad avoca: Gacchatha, bhik- khuniyo; kÃlo ti. Atha kho tà bhikkhuniyo Bhagavantaæ abhivÃdetvà padakkhiïaæ katvà pakkamiæsu. Atha kho Bhagavà acirapakkantÃsu tÃsu bhikkhunÅsu bhikkhÆ Ãman- tesi:-- SeyyathÃpi, bhikkhave, tadahu 'posathe cÃtuddase na hoti bahuno janassa kaÇkhà và vimati vÃ: ôno nu kho cando, puïïo nu kho cando ti; atha kho Æno cando tveva hoti;-- evam eva kho, bhikkhave, tà bhikkhuniyo Nanda- kassa dhammadesanÃya attamanà c'eva honti no ca kho paripuïïasaækappà ti. Atha kho Bhagavà Ãyasmantaæ Nandakaæ Ãmantesi: Tena hi tvaæ, Nandaka, sve pi tà bhikkhuniyo ten' ev' ovÃdena ovadeyyÃsÅti. Evaæ bhante ti kho Ãyasmà Nandako Bhagavato paccassosi. Atha kho Ãyasmà Nandako tassà rattiyà accayena pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaraæ ÃdÃya SÃvatthiæ piï¬Ãya pÃvisi. SÃvatthiyaæ piï¬Ãya caritvà pacchÃbhat- taæ piï¬apÃtapaÂikkanto attadutiyo yena RÃjakÃrÃmo ten' upasaækami. AddasÃsuæ kho tà bhikkhuniyo Ãyasmantaæ Nandakaæ dÆrato va Ãgacchantaæ disvÃna Ãsanaæ pa¤¤Ã- pesuæ udaka¤ ca pÃdÃnamu upaÂÂhapesuæ. NisÅdi kho Ãyasmà Nandako pa¤¤atte Ãsane, nisajja pÃde pakkhÃlesi. Tà pi kho bhikkhuniyo Ãyasmantaæ Nandakaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu. Ekamantaæ nisinnà kho tà bhik- khuniyo Ãyasmà Nandako etad avoca:-- PaÂipucchakathà kho, bhaginiyo, bhavissati. Tattha ÃjÃnantÅhi ùjÃnÃmÃti 'ssa vacanÅyaæ, na ÃjÃnantÅhi Na ÃjÃnÃmÃti 'ssa vacanÅyaæ. Yassà và pan' assa kaÇkhà và vimati vÃ, aham eva tattha \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 277]># %< 5.5. CôÊARùHULOVùDASUTTAõ (147.) 277>% paÂipucchitabbo: Idaæ, bhante, kathaæ, -- imassa kvattho ti? Ettakena pi mayaæ, bhante, ayyassa Nandakassa attamanà abhiraddhÃ, yan no ayyo Nandako pavÃretÅti. Taæ kiæ ma¤¤atha, bhaginiyo? Cakkhuæ niccaæ và aniccaæ và ti? -- Aniccaæ, bhante. -- Yaæ panÃniccaæ . . . (&c. as above, page 271, line 21, to page 276, line 2) . . . Gacchatha, bhikkhuniyo; kÃlo ti. Atha kho Bhagavà acirapakkantÃsu tÃsu bhikkhunÅsu bhikkhÆ Ãmantesi:-- SeyyathÃpi, bhikkhave, tadahu 'posathe pannarase na hoti bahuno janassa kaÇkhà và vimati vÃ: ôno nu kho cando, puïïo nu kho cando ti; atha kho puïïo cando tveva hoti;-- evam eva kho, bhikkhave, tà bhik- khuniyo Nandakassa dhammadesanÃya attamanà c' eva paripuïïasaækappà ca. TÃsaæ, bhikkhave, pa¤cannaæ bhikkhunÅsatÃnaæ yà pacchimà bhikkhunÅ sà sotapannà avinipÃtadhammà niyatà sambodhiparÃyanà ti. Idam avoca BhagavÃ. Attamanà te bhikkhÆ Bhagavato bhÃsitaæ abhinandun ti. NANDAKOVùDASUTTAõ CATUTTHAõ. 147. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthi- yaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Atha kho Bhagavato rahogatassa patissallÅnassa evaæ cetaso parivi- takko udapÃdi:\<*<1>*>/ Paripakkà kho RÃhulassa vimutti paripÃca- niyà dhammÃ; yannÆnÃhaæ RÃhulaæ uttariæ ÃsavÃnaæ khaye vineyyan ti. Atha kho Bhagavà pubbaïhasamayaæ nivÃsetvà pattacÅvaraæ ÃdÃya SÃvatthiæ piï¬Ãya pÃvisi. SÃvatthiyaæ piï¬Ãya caritvà pacchÃbhattaæ piï¬apÃta- paÂikkanto Ãyasmantaæ RÃhulaæ Ãmantesi: GaïhÃhi, RÃ- hula, nisÅdanaæ, yen' Andhavanaæ ten' upasaækamissÃma \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cf. 1 Sum. Vil . p. 50. >/ #<[page 278]># %<278 III. UPARIPA××ùSAõ.>% divÃvihÃrÃyÃti. Evaæ bhante ti kho Ãyasmà RÃhulo Bha- gavato paÂissutvà nisÅdanaæ ÃdÃya Bhagavantaæ\<*<1>*>/ piÂÂhito piÂÂhito anubandhi. Tena kho pana samayena anekÃni devatÃsahassÃni Bhagavantaæ anubandhÃni honti: Ajja Bhagavà Ãyasmantaæ RÃhulaæ uttariæ ÃsavÃnaæ khaye vinessatÅti. Atha kho Bhagavà Andhavanaæ ajjhogahetvà a¤¤ata- rasmiæ rukkhamÆle pa¤¤atte Ãsane nisÅdi. ùyasmà pi kho RÃhulo Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Eka- mantaæ nisinnaæ kho Ãyasmantaæ RÃhulaæ Bhagavà etad avoca: Taæ kiæ ma¤¤asi, RÃhula? Cakkhuæ niccaæ và aniccaæ và ti? Aniccaæ, bhante. Yaæ panÃniccaæ, dukkhaæ và taæ sukhaæ và ti? Dukkhaæ, bhante. Yaæ panÃniccaæ dukkhaæ vipariïÃmadhammaæ, kallan nu taæ samanupassituæ: Etaæ mama, eso 'ham asmi, eso me attà ti? No h' etaæ, bhante. Taæ kim ma¤¤asi, RÃhula? RÆpà niccà và aniccà và ti? AniccÃ, bhante. Yaæ panÃniccaæ, dukkhaæ và taæ sukhaæ và ti? Dukkhaæ, bhante. Yaæ panÃniccaæ dukkhaæ vipariïÃmadhammaæ, kallan nu taæ samanupassituæ: Etaæ mama, eso 'ham asmi, eso me attà ti? No h' etaæ, bhante. Taæ kim ma¤¤asi, RÃhula? Cakkhuvi¤¤Ãïaæ niccaæ và aniccaæ và ti? Aniccaæ, bhante. Yam panÃniccaæ, dukkhaæ và taæ sukhaæ và ti? Dukkhaæ, bhante. Yam panÃniccaæ dukkhaæ vipariïÃmadhammaæ . . . attà ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky Bhagavato,--omitting second piÂÂhito. >/ #<[page 279]># %< 5.5. CôÊARùHULOVùDASUTTAõ (147.) 279>% No h' etaæ bhante. Taæ kim ma¤¤asi RÃhula? Cakkhusamphasso nicco và anicco và ti? -- Anicco, bhante . . . {No} h' etaæ, bhante. Taæ kim ma¤¤asi, RÃhula? Yaæ idaæ\<*<1>*>/ cakkhusam- phassapaccayà uppajjati vedanÃgataæ sa¤¤Ãgataæ saækhÃra- gataæ vi¤¤Ãïagataæ, tam pi niccaæ và aniccaæ và ti? -- Aniccaæ, bhante . . . No h' etaæ, bhante. Taæ kim ma¤¤asi, RÃhula? Sotaæ niccaæ và aniccaæ va ti? -- Aniccaæ, bhante --pe--. GhÃnaæ niccaæ và anic- caæ và ti? Aniccaæ, bhante --pe--. Jivhà niccà và aniccà và ti? AniccÃ, bhante --pe--. KÃyo nicco và anicco và ti? Anicco, bhante --pe--. Mano nicco và anicco và ti? -- Anicco, bhante. Yam panÃniccaæ . . . No h' etaæ, bhante. Taæ kim ma¤¤asi, RÃhula? Dhammà niccà và aniccà và ti? -- AniccÃ, bhante . . . No h' etaæ, bhante. Taæ kim ma¤¤asi, RÃhula? Manovi¤¤Ãïaæ niccaæ và aniccaæ và ti? -- Aniccaæ, bhante . . . No h' etaæ, bhante. Taæ kim ma¤¤asi, RÃhula? Manosamphasso nicco và anicco và ti? -- Anicco, bhante . . . No h' etaæ bhante. Taæ kim ma¤¤asi, RÃhula? Yam p' idaæ manosam- phassapaccayà uppajjati vedanÃgataæ sa¤¤Ãgataæ saækhÃ- ragataæ vi¤¤Ãïagataæ, tam pi niccaæ và aniccaæ và ti? -- Aniccaæ, bhante . . ×o h' etaæ, bhante. Evaæ passaæ, RÃhula, sutavà ariyasÃvako cakkhusmiæ\<*<2>*>/ nibbindati rÆpesu nibbindati cakkhuvi¤¤Ãïe nibbindati cakkhusamphasse nibbindati; yam p' idaæ cakkhusam- phassapaccayà uppajjati vedanÃgataæ sa¤¤Ãgataæ saækhÃ- ragataæ vi¤¤Ãïagataæ, tasmim pi nibbindati. Sotasmiæ nibbindati, saddesu nibbindati, ghÃnasmiæ nibbindati, gandhesu nibbindati, jivhÃya nibbindati, rasesu nibbindati, kÃyasmiæ nibbindati, phoÂÂhabbesu nibbindati, manasmiæ nibbindati, dhammesu nibbindati,\<*<3>*>/ manovi¤¤Ãïe nibbindati, manosamphasse nibbindati. Yam p' idaæ manosamphassa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si yaæ idaæ,--with note that the Sinhalese reading is yam p' idaæ. 2 Si cakkhusmiæ pi (and infra rÆpesu pi, &c.) 3 Sky omit dh. n. >/ #<[page 280]># %<280 III. UPARIPA××ùSAõ.>% paccayà uppajjati vedanÃgataæ sa¤¤Ãgataæ saækhÃragataæ vi¤¤Ãïagataæ, tasmiæ pi nibbindati, nibbindaæ virajjati, virÃgà vimuccati, vimuttasmiæ vimuttam iti ¤Ãïaæ hoti: KhÅïà jÃti, vusitaæ brahmacariyaæ, kataæ karaïÅyaæ, nÃparaæ itthattÃyÃti pajÃnÃtÅti. Idam avoca BhagavÃ. ùyasmà {RÃhulo} Bhagavato bhÃsitaæ abhinandÅti. Imasmiæ kho pana veyyÃkaraïasmiæ bha¤¤amÃne, Ãyasmato RÃhulassa anupÃdÃya Ãsavehi cittaæ vimucci. TÃsa¤ c' anekÃnaæ devatÃsahassÃnaæ virajaæ vÅtamalaæ dhammacakkhuæ udapÃdi: Yaæ ki¤ci samuda- yadhammaæ, sabban taæ nirodhadhamman ti. CôÊARùHULOVùDASUTTAõ PA¥CAMAõ. 148. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca:-- Dhammaæ vo, bhikkhave, desissÃmi ÃdikalyÃïaæ majjhe kalyÃïaæ pariyosÃnakalyÃïaæ sÃtthaæ sabya¤janaæ kevalaparipuïïaæ parisuddhaæ brahmacariyaæ {pakÃsissÃmi}, yadidaæ cha chakkÃni. Taæ suïÃtha sÃdhukaæ manasika- rotha bhÃsissÃmÅti. Evaæ bhante ti kho te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca:-- Cha ajjhattikÃni ÃyatanÃni veditabbÃni, cha bÃhirÃni ÃyatanÃni veditabbÃni, cha vi¤¤ÃïakÃyà veditabbÃ, cha phassakÃyà veditabbÃ, cha vedanÃkÃyà veditabbÃ, cha taïhÃkÃyà veditabbÃ. Cha ajjhattikÃni ÃyatanÃni veditabbÃnÅti iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? CakkhÃ- yatanaæ sotÃyatanaæ ghÃnÃyatanaæ jivhÃyatanaæ kÃyÃyatanaæ manÃyatanaæ. Cha ajjhattikÃni ÃyatanÃni veditabbÃnÅti iti yan taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ, Idaæ paÂhamaæ chakkaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 281]># %< 5.6. CHACHAKKASUTTAõ (148.) 281>% Cha bÃhirÃni ÃyatanÃni veditabbÃnÅti iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? RÆpÃyatanaæ saddÃyatanaæ gandhÃyatanaæ rasÃyatanaæ phoÂÂhab- bÃyatanaæ dhammÃyatanaæ. Cha bÃhirÃni ÃyatanÃni veditabbÃnÅti iti yan taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ. Idaæ dutiyaæ chakkaæ. Cha vi¤¤ÃïakÃyà veditabbà ti iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? Cakkhu¤ ca paÂicca rÆpe ca uppajjati cakkhuvi¤¤Ãïaæ; sota¤ ca paÂicca sadde ca uppajjati sotavi¤¤Ãïaæ; ghÃna¤ ca paÂicca gandhe ca uppajjati ghÃnavi¤¤Ãïaæ; jivha¤ ca paÂicca rase ca uppajjati jivhÃvi¤¤Ãïaæ; kÃya¤ ca paÂicca phoÂÂhabbe ca uppajjati kÃyavi¤¤Ãïaæ; mana¤ ca paÂicca dhamme ca uppajjati manovi¤¤Ãïaæ. Cha vi¤¤ÃïakÃyà veditabbà ti iti yan taæ vuttaæ idaæ etaæ paÂicca vuttaæ. Idaæ tatiyaæ chakkaæ. Cha phassakÃya veditabbà ti iti kho . . . paÂicca vuttaæ? Cakkhu¤ ca paÂicca rÆpe ca uppajjati cakkhuvi¤- ¤Ãïaæ, taïïaæ saægati phasso; sota¤ ca paÂicca sadde ca uppajjati sotavi¤¤Ãïaæ, tiïïaæ saægati phasso; ghÃna¤ ca paÂicca gandhe ca uppajjati ghÃnavi¤¤Ãïaæ, tiïïaæ saægati phasso; jivha¤ ca paÂicca rase ca uppajjati jivhÃvi¤¤Ãïaæ, tiïïaæ saægati phasso; kÃya¤ ca paÂicca phoÂÂhabbe ca uppajjati kÃyavi¤¤Ãïaæ, tiïïaæ saægati phasso; mana¤ ca paÂicca dhamme ca uppajjati manovi¤¤Ãïaæ, tiïïaæ saægati phasso. Cha phassakÃyà veditabbà ti iti yan taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ. Idaæ catutthaæ chakkaæ. Cha vedanÃkÃyà veditabbà ti iti . . . paÂicca vuttaæ? Cakkhu¤ ca paÂicca rÆpe ca uppajjati cakkhuvi¤¤Ãnaæ, tiïïaæ saægati phasso, phassapaccayà vedanÃ; sota¤ ca paÂicca sadde ca uppajjati sotavi¤¤Ãïaæ; ghÃna¤ ca paÂicca gandhe ca uppajjati ghÃnavi¤¤Ãïaæ; jivha¤ ca paÂicca rase ca uppajjati jivhÃvi¤¤Ãïaæ; kÃya¤ ca paÂicca phoÂÂhabbe ca uppajjati kÃyavi¤¤Ãïaæ; mana¤ ca paÂicca dhamme ca uppajjati manovi¤¤Ãïaæ, tiïïaæ saægati phasso, phassa- paccayà vedanÃ. Cha vedanÃkÃya veditabbà ti iti yan \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 282]># %<282 III. UPARIPA××ùSAõ.>% taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ. Idaæ pa¤camaæ chakkaæ. Cha taïhÃkÃyà veditabbà ti iti . . . vuttaæ? Cakkhu¤ ca paÂicca rÆpe ca uppajjati cakkhuvi¤¤Ãïaæ, tiïïaæ saægati phasso, phassapaccayà vedanÃ, vedanÃpaccayà taïhÃ; sota¤ ca paÂicca sadde ca uppajjati sotavi¤¤Ãïaæ; ghÃna¤ ca paÂicca gandhe ca uppajjati ghÃnavi¤¤Ãïaæ; jivha¤ ca paÂicca rase ca uppajjati jivhÃvi¤¤Ãïaæ; kÃya¤ ca paÂicca phoÂÂhabbe ca uppajjati kÃyavi¤¤Ãïaæ; mana¤ ca paÂicca dhamme ca uppajjati manovi¤¤Ãïaæ, tiïïaæ saægati phasso, phassapaccayà vedanÃ, vedanÃpaccayà taïhÃ. Cha taïhÃkÃyà veditabbà ti iti yan taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ, Idaæ chaÂÂhaæ chakkaæ. Cakkhuæ attà ti yo vadeyya, taæ na uppajjati. Cakkhussa uppÃdo pi vayo pi pa¤¤Ãyati. Yassa kho pana uppÃdo pi vayo pi pa¤¤Ãyati, Attà me uppajjati ca veti cÃti icc' assa evam Ãgataæ\<*<1>*>/ hoti; tasmà taæ na uppajjati, Cakkhuæ attà ti yo vadeyya; iti cakkhuæ anattÃ. RÆpà attà ti yo vadeyya, taæ na uppajjati. RÆpÃnaæ uppÃdo pi vayo pi uppajjati. Yassa kho pana uppÃdo pi vayo pi pa¤¤Ãyati, Attà me uppajjati ca veti cÃti icc' assa evam Ãgataæ hoti; tasmà taæ na uppajjati, RÆpà attà ti yo vadeyya; iti cakkhuæ anattÃ, rÆpà anattÃ. Cakkhuvi¤¤Ãnaæ attà ti yo vadeyya, taæ na uppajjati. Cakkhuvi¤¤Ãïassa uppÃdo pi vayo pi pa¤¤Ãyati. Yassa kho pana uppÃdo pi vayo pi pa¤¤Ãyati, Attà me uppajjati ca veti cÃti icc' assa evam Ãgataæ hoti; tasmà taæ na uppajjati, Cakkhuvi¤¤Ãïaæ attà ti yo vadeyya; iti cakkhuæ anattà rÆpà anattà cakkhu- vi¤¤Ãïaæ anattÃ. Cakkhusamphasso attà ti yo vadeyya, taæ na uppajjati. Cakkhusamphassassa uppÃdo pi vÃyo pi pa¤¤Ãyati. Yassa kho pana uppÃdo pi vayo pi pa¤¤Ãyati, Attà me uppajjati ca veti cÃti icc' assa evam Ãgataæ hoti; tasmà taæ na uppajjati, Cakkhusamphasso attà ti yo vadeyya; iti cakkhuæ anattà rÆpà anattà cakkhuvi¤¤Ãïaæ anattà cakkhusamphasso anattÃ. Vedanà attà ti yo vadeyya, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si, -- and Sk infra; Sky here Ãhataæ. >/ #<[page 283]># %< 5.6. CHACHAKKASUTTAõ (148.) 283>% taæ na uppajjati. VedanÃya uppÃdo pi vayo pi pa¤¤Ãyati. Yassa kho pana uppÃdo pi vayo pi pa¤¤Ãyati, Attà me uppajjati ca veti cÃti icc' assa evam Ãgataæ hoti; tasmà taæ na uppajjati, Vedanà attà ti yo vadeyya; iti cakkhuæ anattà rÆpà anattà cakkhuvi¤¤Ãïaæ anattà cakkhusamphasso anattà vedanà anattÃ. Taïhà attà ti yo vadeyya, taæ na uppajjati. TaïhÃya uppÃdo pi vayo pi pa¤¤Ãyati. Yassa kho pana uppÃdo pi vayo pi pa¤¤Ãyati, Attà me uppajjati ca veti cÃti icc' assa evam Ãgataæ hoti; tasmà taæ na uppajjati; Taïhà attà ti yo vadeyya; iti cakkhuæ anattà rÆpà anattà cakkhuvi¤¤Ãïaæ anattà cakkhusamphasso anattà vedanà anattà taïhà anattÃ. Sotaæ attà ti yo vadeyya. GhÃnaæ attà ti yo vadeyya. Jivhà attà ti yo vadeyya. KÃyo attà ti yo vadeyya. Mano attà ti yo vadeyya, taæ na uppajjati. Manassa uppÃdo pi vayo pi pa¤¤Ãyati. Yassa kho pana uppÃdo pi vayo pi pa¤¤Ãyati, Atta me uppajjati ca veti cÃti icc' assa evaæ Ãgataæ hoti; tasmà taæ na uppajjati, Mano attà ti yo vadeyya; iti mano anattÃ. Dhammà attà ti yo vadeyya, taæ na uppajjati. Dhammassa uppÃdo pi vayo pi pa¤¤Ãyati. Yassa kho pana uppÃdo pi vayo pi pa¤¤Ãyati. Attà me uppajjati ca veti cÃti icc' assa evam Ãgataæ hoti; tasmà taæ na uppajjati, Dhammà attà ti yo vadeyya; iti mano anattà dhammà anattÃ. Manovi¤¤Ãïaæ attà ti yo vadeyya, taæ na uppajjati. Manovi¤¤Ãïassa uppÃdo pi vayo pi pa¤¤Ãyati. Yassa kho pana uppÃdo pi vayo pi pa¤¤Ãyati, Attà me uppajjati ca veti cÃti icc' assa evam Ãgataæ hoti; tasmà taæ na uppajjati, Manovi¤¤Ãïaæ attà ti yo vadeyya; iti mano anattà dhammà anattà manovi¤- ¤aïaæ anattÃ. Manosamphasso attà ti yo vadeyya, taæ na uppajjati. Manosamphassassa uppÃdo pi vayo pi pa¤¤Ãyati. Yassa kho pana uppÃdo pi vayo pi pa¤¤Ãyati, Attà me uppajjati ca veti cÃti icc' assa evam Ãgataæ hoti; tasmà taæ na uppajjati, Manosamphasso attà ti yo vadeyya; iti mano anattà dhammà anattà manovi¤¤Ãïaæ anattà manosam- phasso anattÃ. Vedanà attà ti yo vadeyya, taæ na uppajjati. VedanÃya uppÃdo pi vayo pi pa¤¤Ãyati. Yassa kho pana \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 284]># %<284 III. UPARIPA××ùSAõ.>% . . . veti cÃti iccassa evam Ãgataæ hoti; tasmà taæ na uppajjati, Vedanà attà ti yo vadeyya; iti mano anattà dhammà anattà manovi¤¤Ãïaæ anattà manosamphasso anattà vedanà anattÃ. Taïhà anattà ti yo vadeyya, taæ na uppajjati. TaïhÃya uppÃdo pi . . .; tasmà taæ na uppajjati, Taïhà attà ti yo vadeyya; iti mano anattà dhammà anattà manovi¤¤Ãïaæ anattà manosamphasso anattà vedanà anattà taïhà anattÃ. Ayaæ kho pana, bhikkhave, sakkÃyasamudayagÃminÅ paÂipadÃ:-- Cakkhuæ: Etaæ mama eso 'ham asmi eso me attà ti samanupassati. RÆpe: Etaæ mama . . . attà ti samanupassati. Cakkhuvi¤¤Ãïaæ: Etaæ mama . . . attà ti samanupassati. Cakkhusamphassaæ: Etaæ mama . . . attà ti samanupassati. Vedanaæ:\<*<1>*>/ Etaæ mama . . . attà ti samanupassati. Taïhaæ: Etaæ mama . . . attà ti samanupassati. Sotaæ: Etaæ mama; ghÃnaæ: Etaæ mama; Jivhaæ: Etaæ mama; KÃyaæ: Etaæ mama; Manaæ: Etaæ mama . . . attà ti samanupassati; Dhamme: Etaæ mama . . . attà ti samanupassati; Manovi¤¤Ãïaæ: Etaæ mama . . . attà ti samanupassati;\<*<2>*>/ Manosamphas- saæ: Etaæ mama . . . samanupassati; Vedanam: Etaæ mama . . . attà ti samanupassati; Taïhaæ: Etaæ mama . . . attà ti samanupassati. Ayaæ kho pana, bhikkhave, sakkÃyanirodhagÃminÅ paÂipadÃ:-- Cakkhuæ: N' etaæ mama n' eso 'ham asmi na me so attà ti samanupassati; rÆpe: N' etaæ . . . attà ti samanupassati; cakkhuvi¤¤Ãïaæ: N' etaæ . . . samanu- passati; cakkhusamphassaæ: N' etaæ . . . samanu- passati; vedanaæ: N' etaæ . . . samanupassati; taïhaæ: N' etaæ mama . . . samanupassati. Sotaæ: N' etaæ mama; ghÃnaæ: N' etaæ mama; jivhaæ; N 'etaæ mama; kÃyaæ: N' etaæ mama; manaæ: N' etaæ mama . . «amanupassati; dhamme: N' etaæ mama . . . samanu- passati; manovi¤¤Ãïaæ: N' etaæ mama samanupassati; manosamphassaæ: N' etaæ . . . samanupassati; vedanaæ: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky rÆpe vedanaæ. 2 Si omits all down to taïhaæ. >/ #<[page 285]># %< 5.6. CHACHAKKASUTTAõ (148.) 285>% N' etaæ . . . samanupassati; taïhaæ: N' etaæ . . . samanupassati. Cakkhu¤ ca, bhikkhave, paÂicca rÆpe ca uppajjati cakkhuvi¤¤Ãïaæ, tiïïaæ saægati phasso; phassapaccayà uppajjati vedayitaæ sukhaæ và dukkhaæ và adukkhama- sukhaæ vÃ. So sukhÃnaæ vedanÃya phuÂÂho samÃno abhinandati abhivadati ajjhosÃya tiÂÂhati; tassa rÃgÃnusayo anuseti. DukkhÃya vedanÃya phuÂÂho samÃno socati kilamati paridevati urattÃÊiæ kandati sammohaæ Ãpajjati; tassa paÂighÃnusayo anuseti. AdukkhamasukhÃya vedanÃya phuÂÂho samÃno tassà vedanÃya samudaya¤ ca atthaÇgama¤ ca assÃda¤ ca ÃdÅnava¤ ca nissaraïa¤ ca yathÃbhÆtaæ nappajÃnÃti; tassa avijjÃnusayo anuseti. So vata, bhikkhave, sukhÃya vedanÃya rÃgÃnu- sayaæ appahÃya dukkhÃya vedanÃya paÂighÃnusayaæ appaÂivinodetvà adukkhamasukhÃya vedanÃya avijjÃnusayaæ asamÆhanitvà avijjaæ appahÃya vijjaæ anuppÃdetvà diÂÂhe va dhamme dukkhass' antakaro bhavissatÅti n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. Sota¤ ca, bhikkhave, paÂicca sadde ca uppajjati sotavi¤¤Ãïaæ. GhÃna¤ ca, bhikkhave, paÂicca gandhe ca . . . &c. to . . . mana¤ ca, bhikkhave, paÂicca dhamme ca uppajjati manovi¤¤Ãïaæ, tiïïaæ saægati phasso; phassa- paccayà uppajjati vedayitaæ sukhaæ và dukkhaæ. và aduk- khamasukhaæ vÃ. So sukhÃya vedanÃya phuÂÂho samÃno abhinandati abhivadati ajjhosÃya tiÂÂhati; tassa rÃgÃnusayo anuseti. DukkhÃya vedanÃya phuÂÂho samÃno socati kilamati paridevati urattÃÊiæ kandati sammohaæ Ãpajjati; tassa paÂighÃnusayo anuseti. AdukkhamasukhÃya vedanÃya phuÂÂho samÃno tassà vedanÃya samudaya¤ ca atthaÇgama¤ ca assÃda¤ ca ÃdÅnava¤ ca nissaraïa¤ ca yathÃbhÆtaæ nappajÃnÃti; tassa avijjÃnusayo anuseti. So vata, bhikkhave, sukhÃya vedanÃya rÃgÃnusayaæ appahÃya dukkhÃya vedanÃya paÂighÃnusayaæ appaÂivinodetvà adukkhamasukhÃya vedanÃya avijjÃnusayaæ asamÆhanitvà avijjaæ appahÃya vijjaæ anuppÃdetvà diÂÂhe va dhamme dukkhass' antakaro bhavissatÅti n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 286]># %<286 III. UPARIPA××ùSAõ.>% Cakkhu¤ ca kho, bhikkhave, paÂicca rÆpe ca uppajjati cakkhuvi¤¤Ãïaæ tiïïaæ saægati phasso phassapaccayà uppajjati vedayitaæ sukhaæ và adukkhaæ và adukkhama- sukhaæ vÃ. So sukhÃya vedanÃya phuÂÂho samÃno nÃbhinandati nÃbhivadati {nÃjjhosÃya} tiÂÂhati; tassa rÃgÃnusayo nÃnuseti. DukkhÃya vedanÃya phuÂÂho samÃno na socati na kilamati na paridevati na urattÃÊiæ kandati na sammohaæ Ãpajjati; tassa paÂighÃnusayo nÃnuseti. Aduk- khamasukhÃya vedanÃya phuÂÂho samÃno tassà vedanÃya samudaya¤ ca atthaÇgama¤ ca assÃda¤ ca ÃdÅnava¤ ca nissaraïa¤ ca yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti; tassa avijjÃnusayo nÃnuseti. So vata, bhikkhave, sukhÃya vedanÃya rÃgÃnu- sayaæ pahÃya dukkhÃya vedanÃya paÂighÃnusayaæ paÂivi- nodetvà adukkhamasukhÃya vedanÃya avijjÃnusayaæ samÆhanitvà avijjaæ pahÃya vijjaæ uppÃdetvà diÂÂhe va dhamme dukkhassa antakaro bhavissatÅti, ÂhÃnam etaæ vijjati. Sota¤ ca, bhikkhave, paÂicca sadde ca uppajjati sotavi¤¤Ãïaæ; ghÃna¤ ca, bhikkhave, paÂicca gandhe ca uppajjati gandhavi¤¤Ãïaæ; jivha¤ ca, bhikkhave, paÂicca rase ca uppajjati jivhÃvi¤¤Ãïaæ; kÃya¤ ca, bhikkhave, paÂicca phoÂÂhabbe ca uppajjati kÃyavi¤¤Ãïaæ; mana¤ ca, bhikkhave, paÂicca dhamme ca uppajjati manovi¤¤Ãïaæ, tiïïaæ saægati phasso, phassapaccayà uppajjati vedayitaæ sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ vÃ. So sukhÃya vedanÃya phuÂÂho samÃno nÃbhinandati nÃbhivadati nÃjjho- sÃya tiÂÂhati; tassa rÃgÃnusayo nÃnuseti . . . antakaro bhavissatÅti ÂhÃnaæ etaæ vijjati. Evaæ passaæ, bhikkhave, sutavà ariyasÃvako cak- khusmiæ nibbindati rÆpesu nibbindati cakkhuvi¤¤Ãïe nibbindati cakkhusamphasse nibbindati vedanÃya nibbindati taïhÃya nibbindati. Sotasmiæ nibbindati saddesu nib- bindati; ghÃnasmiæ nibbindati gandhesu nibbindati; jivhÃya nibbindati rasesu nibbindati; kÃyasmiæ nibbindati phoÂÂhabbesu nibbindati; manasmiæ nibbindati dhammesu nibbindati manovi¤¤Ãïe nibbindati manosamphasse nibbin- dati vedanÃya nibbindati taïhÃya nibbindati. Nibbindaæ \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 287]># %< 5.7. MAHùSAÊùYATANIKASUTTAõ (149.) 287>% virajjati, virÃgà vimuccati, vimuttasmiæ vimuttam iti ¤Ãïaæ hoti: KhÅïà jÃti, vusitaæ brahmacariyaæ, kataæ karaïÅyaæ, nÃparaæ itthattÃyÃti pajÃnÃtÅti. Idam avoca BhagavÃ. Attamanà te bhikkhÆ Bhagavato bhÃsitaæ abhinandun ti. Imasmiæ kho pana veyyÃkara- ïasmiæ bha¤¤amÃne saÂÂhimattÃnaæ bhikkhÆnaæ anu- pÃdÃya Ãsavehi cittÃni vimucciæsÆti. CHACHAKKASUTTAõ1 CHATTHAõ. 149. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthi- yaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca: MahÃsaÊÃyatanikaæ vo, bhikkhave, desissÃmi. Taæ suïÃtha sÃdhukaæ manasikarotha bhÃsissÃmÅti. Evaæ bhante ti kho te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca:-- Cakkhuæ, bhikkhave, ajÃnaæ apassaæ yathÃbhÆtaæ, rÆpe ajÃnaæ apassaæ yathÃbhÆtaæ, cakkhuvi¤¤Ãïaæ ajÃnaæ apassaæ yathÃbhÆtaæ, cakkhusamphassaæ ajÃnaæ apassaæ yathÃbhÆtaæ, yam p' idaæ cakkhusamphassapaccayà uppajjati vedayitaæ sukhaæ và dukkhaæ và adukkhama- sukhaæ vÃ, tam pi ajÃnaæ apassaæ yathÃbhÆtaæ, cak- khusmiæ sÃrajjati rÆpesu sÃrajjati cakkhuvi¤¤Ãïe sÃrajjati cakkhusamphasse sÃrajjati, yam p' idaæ cakkhusamphassa- paccayà uppajjati vedayitaæ sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ và tasmim pi sÃrajjati. Tassa sÃrattassa saæyuttassa sammÆÊhassa assÃdÃnupassino viharato Ãyatiæ pa¤cupÃdÃnakkhandhà upacayaæ gacchanti; taïhà c' assa ponobhavikà nandÅrÃgasahagatà tatra tatrÃbhinandinÅ, sà c' assa pava¬¬hati. Tassa kÃyikà pi darathà pava¬¬hanti, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si Bu; Sky ChachakkanÃmoyasuttanto. >/ #<[page 288]># %<288 III. UPARIPA××ùSAõ.>% cetasikà pi darathà pava¬¬hanti, kÃyikà pi santÃpà pava¬- ¬hanti, cetasikà pi santÃpà pava¬¬hanti, kÃyikà pi pariÊÃhà pava¬¬hanti, cetasikà pi pariÊÃhà pava¬¬hanti. So kÃya- dukkham\<*<1>*>/ pi cetodukkham pi paÂisaævedeti. Sotaæ, bhikkhave, ajÃnaæ apassaæ yathÃbhÆtaæ; ghÃnaæ, bhikkhave, ajÃnaæ apassaæ yathÃbhÆtaæ: jivhaæ, bhikkhave ajÃnaæ apassaæ yathÃbhÆtaæ; kÃyaæ, bhik- khave, ajÃnaæ appassaæ yathÃbhÆtaæ; manaæ, bhikkhave, ajÃnaæ apassaæ yathÃbhÆtaæ, dhamme, bhikkhave ajÃnaæ apassaæ yathÃbhÆtaæ, manovi¤¤Ãïaæ ajÃnaæ apassaæ yathÃbhÆtaæ, manosamphassaæ ajÃnaæ apassaæ yathÃ- bhÆtaæ, yam p' idaæ manosamphassapaccayà uppajjati vedayitaæ sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ và tam pi ajÃnaæ apassaæ yathÃbhÆtaæ, manasmiæ sÃraj- jati dhammesu sÃrajjati manovi¤¤Ãïe sÃrajjati mano- samphasse sÃrajjati, yam p' idaæ manosamphassapaccayà . . . cetasikà pi pariÊÃha pava¬¬hanti. So kÃyadukkham pi cetodukkham pi paÂisaævedeti. Cakkhu¤ ca kho, bhikkhave, jÃnaæ passaæ yathÃbhÆtaæ, rÆpe jÃnaæ passaæ yathÃbhÆtaæ, cakkhuvi¤¤Ãïaæ jÃnaæ passaæ yathÃbhÆtaæ, cakkhusamphassaæ jÃnaæ passaæ yathÃbhÆtaæ, yam p' idaæ cakkhusamphassapaccayà uppajjati vedayitaæ sukhaæ và dukkhaæ và adukkhama- sukhaæ vÃ, tam pi jÃnaæ passaæ yathÃbhÆtaæ, cakkhusmiæ na sÃrajjati rÆpesu na sÃrajjati cakkhuvi¤¤Ãïe na sÃrajjati cakkhusamphasse na sÃrajjati, yam p' idaæ cakkhusam- phassapaccayà uppajjati vedayitaæ sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ và tasmim pi na sÃrajjati. Tassa asÃrattassa asaæyuttassa asammÆÊhassa ÃdÅnavÃnupassino viharato Ãyatiæ pa¤cupÃdÃnakkhandhà apacayaæ gacchanti; taïhà c' assa ponobhavikà nandÅrÃgasahagatà tatratatrÃ- bhinandinÅ, sà c' assa pahÅyati. Tassa kÃyikà pi darathà pahÅyanti, cetasikà pi darathà pahÅyanti, kÃyikà pi santÃpà pahÅyanti, cetasikà pi santÃpà pahÅyanti, kÃyikà pi pariÊÃhà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky Bu; Si kÃyikad >/ #<[page 289]># %< 5.7. MAHùSAÊùYATANIKASUTTAõ (149.) 289>% pahÅyanti, cetasikà pi pariÊÃhà pahÅyanti. So kÃyasukhaæ pi cetosukhaæ pi paÂisaævedeti. Yà yathÃbhÆtassa\<*<1>*>/ diÂÂhi, sà 'ssa hoti sammÃdiÂÂhi; yo yathÃbhÆtassa saækappo, svÃssa hoti sammÃsaækappo; yo yathÃbhÆtassa vÃyÃmo, svÃssa hoti sammÃvÃyÃmo; yà yathÃbhÆtassa sati, sà 'ssa hoti sammÃsati; yo yathÃbhÆtassa samÃdhi, svÃssa hoti sammÃsamÃdhi. Pubbe va kho pan' assa kÃyakammaæ vacÅkammaæ ÃjÅvo suparisuddho hoti. Evam assÃyaæ ariyo aÂÂhaÇgiko maggo bhÃvanÃpÃripÆriæ gacchati. Tassa evaæ imaæ ariyaæ aÂÂhaÇghikaæ maggaæ bhÃvayato cattÃro pi satipaÂÂhÃnà bhÃvanÃpÃripÆriæ gacchati. cattÃro pi sammappadhÃnà bhÃvanÃpÃripÆriæ gacchanti, cattÃro pi iddhipÃdà bhÃvanÃpÃripÆriæ gacchanti, pa¤ca pi indriyÃni bhÃvanÃpÃripÆriæ gacchanti, pa¤ca pi balÃni bhÃvanÃpÃri- pÆrim gacchanti, satta pi bojjhaÇgà bhÃvanÃpÃripÆriæ gacchanti. Tass' ime dve dhammà yuganandhÃ\<*<2>*>/ vattanti, samatho ca vipassanà ca. So ye dhammà abhi¤¤Ã pari¤- ¤eyyÃ, te dhamme abhi¤¤Ã parijÃnÃti; ye dhammà abhi¤¤Ã pahÃtabbÃ, te dhamme abhi¤¤Ã pajahati; ye dhammà abhi¤¤Ã bhÃvetabbÃ, te dhamme abhi¤¤Ã bhÃveti; ye dhammà abhi¤¤Ã sacchikÃtabbÃ, te dhamme abhi¤¤Ã sacchi- karoti. Katame ca, bhikkhave, dhammà abhi¤¤Ã pari¤¤eyya? Pa¤cupÃdÃnakkhandhà ti 'ssa vacaïÅyaæ, -- seyyathÅdaæ: rÆpÆpÃdÃnakkhandho vedanÆpÃdÃnakkhandho sa¤¤ÆpÃdÃ- nakkhandho saækhÃrupÃdÃnakkhandho vi¤¤ÃïÆpÃdÃnak- khandho; ime dhammà abhi¤¤Ã pari¤¤eyyÃ. Katame ca, bhikkhave, dhammà abhi¤¤Ã pahÃtabbÃ? Avijjà cà bhava- taïhà ca, ime dhammà abhi¤¤Ã pahÃtabbÃ. Katame ca, bhikkhave, dhammà abhi¤¤Ã bhÃvetabbÃ? Samatho ca vipassanà ca, ime dhammà abhi¤¤Ã bhÃvetabbÃ. Katame \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky Bu; Si tathÃbhÆtassa. 2 So Sky (here) & Bu; Si (and Sky infra) yuganaddhÃ. Bu: Yuganandhà ti ekakkhaïikayuganandhÃ. Ete hi a¤¤asmiæ khaïe samÃpatti a¤¤asmiæ vipassanà ti evaæ nÃnÃkhaïikà pi honti. Ariyamaggena pana ekakkhaïikÃ. >/ #<[page 290]># %<290 III. UPARIPA××ùSAõ.>% ca, bhikkhave, dhammà abhi¤¤Ã sacchikÃtabbÃ? Vijjà ca vimutti ca, ime dhammà abhi¤¤Ã sacchikÃtabbÃ. Sotaæ, bhikkhave, jÃnaæ passaæ yathÃbhÆtam; ghÃnaæ, bhikkhave, jÃnaæ passaæ yathÃbhÆtam; jÅvhaæ, bhikkhave, jÃnaæ passaæ yathÃbhÆtam; kÃyaæ, bhikkhave, jÃnaæ passaæ yathÃbhÆtam; manaæ, bhikkhave, jÃnaæ passaæ yathÃbhÆtam; dhamme, bhikkhave, jÃnaæ passaæ yathÃbhÆtam; manovi¤¤Ãïaæ, bhikkhave, jÃnaæ passaæ yathÃbhÆtam; manosamphassaæ, bhikkhave, jÃnaæ passaæ yathÃbhÆtam, yam p' idaæ manosamphassapaccayà uppajjati vedayitaæ sukhaæ và dukkhaæ và adukkhamasukhaæ và tam pi jÃnaæ passaæ yathÃbhutaæ manasmiæ na sÃrajjati dhammesu na sÃrajjati manovi¤¤Ãïe na sÃrajjati mano- samphasse na sÃrajjati, yam p' idaæ manosamphassapaccayà . . . cetasikà pi pariÊÃhà pahÅyanti. So kÃyasukhaæ pi cetosukhaæ pi {paÂisaævedeti}. Yà yathÃbhÆtassa diÂÂhi, sà 'ssa hoti sammÃdiÂÂhi; yo yathÃbhÆtassa saækappo . . . suparisuddho hoti. Evam assÃyaæ ariyo aÂÂhaÇgiko maggo bhÃvanÃpÃripÆriæ gacchati. Tassa evaæ imaæ ariyaæ aÂÂhaÇgikaæ maggaæ. . . . Vijjà ca vimutti ca, ime dhammà abhi¤¤Ã sacchikÃtabbà ti. Idam avoca BhagavÃ. Attamanà te bhikkhÆ Bhagavato bhÃsitaæ abhinandun ti. MAHùSAÊùYATANIKASUTTAõ1 SATTAMAõ. 150. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà Kosalesu cÃrikaæ caramÃno mahatà bhikkhusaæghena saddhiæ yena Nagaravindan nÃma KosalÃnaæ brÃhmaïagÃmo tad avasari. Assosuæ kho Nagaravindeyyakà {brÃhmaïagahapatikÃ}:-- Samaïo khalu bho Gotamo Sakyaputto Sakyakulà pabbajito Kosalesu cÃrikaæ caramÃno mahatà bhikkhusaæghena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu Sky; Si SaÊÃyatanavibhaÇgasuttaæ. >/ #<[page 291]># %< 5.8. NAGARAVINDEYYASUTTAõ (150.) 291>% saddhiæ Nagaravindaæ anuppatto; taæ kho pana bhavantaæ Gotamaæ evaæ kalyÃïo kittisaddo abbhuggato: Iti pi so Bhagavà arahaæ . . . tathÃrÆpÃnaæ arahataæ dassanaæ hotÅti. Atha kho Nagaravindeyyakà brÃhmaïa- gahapatikà yena Bhagavà ten' upasaækamiæsu. upasaæ- kamitvà appekacce Bhagavatà saddhiæ sammodiæsu sammodanÅyaæ kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ nisÅdiæsu,\<*<1>*>/ appekacce yena Bhagavà ten' a¤jaliæ païametvà ekamantaæ nisÅdiæsu, appekacce Bhagavato santike nÃma- gottaæ sÃvetvà ekamantaæ nisÅdiæsu, appekacce tuïhÅbhÆtà ekamantaæ nisÅdiæsu. Ekamantaæ nisinne kho Nagara- vindeyyake brÃhmaïagahapatike Bhagavà etad avoca:-- Sace vo, gahapatayo, a¤¤atitthiyà paribbÃjakà evaæ puccheyyuæ: KathaærÆpÃ, gahapatayo, samaïabrÃhmaïà na sakkÃtabba na garukÃtabbà na mÃnetabbà na pÆjetabbà ti? -- evaæ puÂÂhà tumhe, gahapatayo, tesaæ a¤¤atitthiyÃnaæ paribbÃjakÃnaæ evaæ byÃkareyyÃtha:-- Ye te samaïabrÃh- maïà cakkhuvi¤¤eyyesu rÆpesu avÅtarÃgà avÅtadosà avÅta- mohà ajjhattaæ avÆpasantacittà samavisamaæ caranti kÃyena vÃcÃya manasÃ, evarÆpà samaïabrÃhmaïà na sakkÃtabbà na garukÃtabbà na mÃnetabbà na pÆjetabbÃ. Taæ kissa hetu? Mayam pi hi cakkhuvi¤¤eyyesu rÆpesu avÅtarÃgà avÅtadosà avÅtamohà ajjhattaæ avÆpasantacittà samavisamaæ carÃma kÃyena vÃcÃya manasÃ; tesan no samacariyam pi h' etaæ uttariæ apassataæ; tasmà te bhonto samaïabrÃhmaïà na sakÃtabbà na garukÃtabbà na mÃne- tabbà na pÆjetabbÃ. Ye te samaïabrÃhmaïà sotavi¤¤eyyesu saddesu, ghÃnavi¤¤eyyesu gandhesu, jivhÃvi¤¤eyyesu rasesu, kÃyavi¤¤eyyesu phoÂÂhabbesu, manovi¤¤eyyesu dhammesu avÅtarÃgà avÅtadosà avÅtamohà ajjhattaæ avÆpasantacittà samavisamaæ caranti kÃyena vÃcÃya manasÃ, evarÆpà samaïabrÃhmaïà na sakkÃtabbà na garukÃtabbà na mÃne- tabbà na pÆjetabbÃ. Taæ kissa hetu? Mayam pi hi manovi¤¤eyyesu dhammesu avÅtarÃgà avÅtadosà avÅtamohà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si reads: Upasaækamitvà appekacce Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu. >/ #<[page 292]># %<292 III. UPARIPA××ùSAõ.>% ajjhattaæ avÆpasantacittà samavisamaæ carÃma kÃyena vÃcÃya manasÃ; tesan no samacariyaæ pi h' etaæ uttariæ apassataæ; tasmà te bhonto samaïabrÃhmaïà na sakkÃ- tabbà na garukÃtabbà na mÃnetabbà na pÆjetabbà ti. Evaæ puÂÂha tumhe, gahapatayo, tesaæ a¤¤atitthiyÃnaæ paribbÃ- jakÃnaæ evaæ byÃkareyyÃtha. Sace pana vo, gahapatayo, a¤¤atitthiyà paribbÃjakà evaæ puccheyyuæ:-- KathaærÆpÃ, gahapatayo, samaïa- brÃhmaïà sakkÃtabbà garukÃtabbà mÃnetabbà pÆjetabbà ti? -- evaæ puÂÂhà tumhe, gahapatayo, tesaæ a¤¤atitthiyÃnaæ paribbÃjakÃnaæ evaæ byÃkareyyÃtha:-- Ye te samaïabrÃh- maïà cakkhuvi¤¤eyyesu rÆpesu vÅtarÃgà vÅtadosà vÅtamohà ajjhattaæ vÆpasantacittà samacariyaæ caranti kÃyena vÃcÃyà manasÃ, evarÆpà samaïabrÃhmaïà sakkÃtabbà garu- kÃtabbà mÃnetabbà pÆjetabbÃ. Taæ kissa hetu? Mayam pi hi cakkhuvi¤¤eyyesu rÆpesu avÅtarÃgà avÅtadosà avÅtamohà ajjhattaæ avÆpasantacittà samavisamaæ carÃma kÃyena vÃcÃya manasÃ; tesan no samacariyam pi h' etaæ uttariæ passataæ; tasmà te bhonto samaïabrÃhmaïà sakkÃtabbà garukÃtabbà mÃnetabbà pÆjetabbÃ. Ye te samaïabrÃhmaïà sotavi¤¤eyyesu saddesu, ghÃnavi¤¤eyyesu gandhesu, jivhÃ- vi¤¤eyyesu rasesu, kÃyavi¤¤eyyesu phoÂÂhabbesu, mano- vi¤¤eyyesu dhammesu vÅtarÃgà vÅtadosà vÅtamohà ajjhattaæ vÆpasantacittà samacariyaæ caranti kÃyena vÃcÃya manasÃ, evarÆpà samaïabrÃhmaïà sakkÃtabbà garukÃtabbà mÃne- tabbà pÆjetabbÃ. Taæ kissa hetu? Mayam pi hi manovi¤¤eyyesu dhammesu avÅtarÃgà avÅtadosà avÅtamohà ajjhattaæ avÆpasantacittà samavisamaæ carÃma kÃyena vÃcÃya manasÃ; tesan no samacariyam pi h' etaæ uttariæ passataæ; tasmà te bhonto samaïabrÃhmaïà sakkÃtabbà garukÃtabbà manetabbà pÆjetabbà ti. Evaæ puÂÂhà tumhe, gahapatayo, tesaæ a¤¤atitthiyÃnaæ paribbÃjakÃnaæ evaæ byÃkareyyÃtha. Sace te, gahapatayo, a¤¤atitthiyà paribbÃjakà evaæ puccheyyuæ: Ke pan' ÃyasmantÃnaæ ÃkÃrÃ, ke anvayÃ, yena tumhe Ãyasmanto evaæ vadetha: Addhà te Ãyasmanto \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 293]># %< 5.9. PI×ÖAPùTAPùRISUDDHISUTTAõ (151.) 293>% vÅtarÃgà và rÃgavinayÃya và paÂipannÃ, vÅtadosà và dosavina- yÃya và paÂipannÃ, vÅtamohà và mohavinayÃya và paÂipannÃ? -- evaæ puÂÂhà tumhe, gahapatayo, tesaæ a¤¤atitthiyÃnaæ paribbÃjakÃnaæ byÃkareyyÃtha: Tathà hi te Ãyasmanto ara¤¤avanapatthÃni pantÃni senÃsanÃni paÂisevanti; na 'tthi kho pana tattha tathÃrÆpà cakkhuvi¤¤eyyà rÆpà ye disvà disvà abhirameyyuæ; na 'tthi kho pana tattha tathÃ- rÆpà sotavi¤¤eyyà saddà ye sutvà sutvà abhirameyyuæ; na 'tthi kho pana tattha tathÃrÆpà ghÃnavi¤¤eyyà gandhà ye ghÃyitvà ghÃyitvà abhirameyyuæ; na 'tthi kho pana tattha tathÃrÆpà jivhÃvi¤¤eyyà rasà ye sÃyitvà sÃyitvà abhiramey- yuæ; na 'tthi tattha tathÃrÆpà kÃyavi¤¤eyyà phoÂÂhabbà ye phusitvà phusitvà abhirameyyuæ. Ime kho no, Ãvuso, ÃkÃrÃ, ime anvayÃ, yena mayaæ Ãyasmanto evaæ vadema: Addhà te Ãyasmanto vÅtarÃgà và rÃgavinayÃya và paÂipannÃ, vÅtadosà và dosavinayÃya và paÂipannÃ, vÅtamohà và moha- vinayÃya và paÂipannà ti. -- Evaæ puÂÂhà tumhe, gahapatayo, tesaæ a¤¤atitthiyÃnaæ paribbÃjakÃnaæ evaæ vyÃkareyyÃ- thÃti. Evaæ vutte Nagaravindeyyakà brÃhmaïagahapatikà Bhagavantaæ etad avocuæ: Abhikkantaæ, bho Gotama, abhikkantaæ bho Gotama. SeyyathÃpi, bho Gotama, nikkujjitaæ và . . . upÃsake no bhavaæ Gotamo dhÃretu ajjatagge pÃïupete saraïaæ gate ti. NAGARAVINDEYYASUTTAõ AèèHAMAõ. 151. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà RÃjagahe viharati VeÊuvane KalandakanivÃpe. Atha kho Ãyasmà SÃriputto sÃyaïhasamayaæ paÂisallÃnà vuÂÂhito yena Bha- gavà ten' upasaækami upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinnaæ kho Ãyasmantaæ SÃriputtaæ Bhagavà etad avoca: Vippa- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 294]># %<294 III. UPARIPA××ùSAõ.>% sannÃni kho te, SÃriputta, indriyÃni parisuddho chavivaïïo pariyodato. Katamena tvaæ, SÃriputta, vihÃrena etarahi bahulaæ viharasÅti? Su¤¤atÃvihÃrena kho ahaæ, bhante, etarahi bahulaæ viharÃmÅti. SÃdhu sÃdhu, SÃriputta. MahÃpurisavihÃrena kira tvaæ, SÃriputta, etarahi bahulaæ viharasi. MahÃpurisavihÃro h' esa, SÃriputta, yadidaæ su¤¤atÃ. TasmÃtiha, SÃriputta, bhikkhu sace ÃkaÇkheyya: Su¤¤atÃvihÃrena etarahi\<*<1>*>/ bahulaæ vihareyyan ti, tena, SÃriputta, bhikkhunà iti paÂi- sa¤cikkhitabbaæ: Yena cÃhaæ maggena gÃmaæ piï¬Ãya pÃvisiæ, yasmi¤ ca padese piï¬Ãya acariæ, yena ca maggena gÃmato piï¬Ãya patikkamiæ, atthi nu kho me tattha cakkhuvi¤¤eyyesu rÆpesu chando và rÃgo và doso và moho và paÂighaæ và pi cetaso ti? Sace, SÃriputta, bhikkhu paccavekkhamÃno evaæ jÃnÃti: Yena cÃhaæ maggena gÃmaæ piï¬Ãya pÃvisiæ, yasmi¤ ca padese piï¬Ãya acariæ, yena ca maggena gÃmato piï¬Ãya paÂikkamiæ, atthi me tattha cakkhuvi¤¤eyyesu rÆpesu chando và rÃgo và doso và moho và paÂighaæ và pi cetaso ti, -- tena, SÃriputta, bhikkhunà tesaæ yeva pÃpakÃnaæ akusalÃnaæ dhammÃnaæ pahÃnÃya vÃyamitabbaæ. Sace pana, SÃriputta, bhikkhu paccavekkhamÃno evaæ jÃnÃti: Yena cÃhaæ maggena . . . paÂikkamiæ, na 'tthi me tattha cakkhuvi¤¤eyyesu rÆpesu chando và rÃgo và doso và moho và paÂighaæ và pi cetaso ti, -- tena, SÃriputta, bhikkhunà ten' eva pÅtipÃmujjena vihÃtabbaæ ahorattÃnu- sikkhinà kusalesu dhammesu. Puna ca paraæ, SÃriputta, bhikkhunà iti paÂisa¤cikkhi- tabbaæ: Yena cÃhaæ maggena . . . paÂikkamiæ, atthi nu kho me tattha sotavi¤¤eyyesu saddesu --pe-- ghÃnavi¤- ¤eyyesu gÃndhesu, jivhÃvi¤¤eyyesu rasesu, kÃyavi¤¤eyyesu phoÂÂhabbesu, manovi¤¤eyyesu dhammesu chando và rÃgo và doso và moho và paÂighaæ và pi cetaso ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits. >/ #<[page 295]># %< 5.9. PI×ÖAPùTAPùRISUDDHISUTTAõ (151.) 295>% Sace, SÃriputta, bhikkhu paccavekkhamÃno evaæ jÃnÃti: Yena cÃhaæ maggena . . . paÂikkamiæ, atthi me tattha manovi¤¤eyyesu dhammesu chando và rÃgo và doso và moho và paÂighaæ và pi cetaso ti, -- tena, SÃriputta, bhikkhunà tesaæ yeva pÃpakÃnaæ akusalÃnaæ dhammÃnaæ pahÃnÃya vÃyamitabbaæ. Sace pana, SÃriputta, bhikkhu paccavekkhamÃno evaæ jÃnÃti: Yena cÃhaæ maggena . . . paÂikkamiæ, na 'tthi me tattha manovi¤¤eyyesu dhammesu chando và rÃgo và doso và moho và paÂighaæ và pi cetaso ti, -- tena, SÃriputta, bhikkhunà ten' eva pÅtipÃmujjena vihÃtabbaæ ahorattÃnu- sikkhinà kusalesu dhammesu. Puna ca paraæ, SÃriputta, bhikkhunà iti paÂisa¤cikkhi- tabbaæ: PahÅnà nu kho me pa¤ca kÃmaguïà ti? Sace, SÃriputta, bhikkhu paccavekkhamÃno evaæ jÃnÃti: Appa- hÅnà kho me pa¤ca kÃmaguïà ti, -- tena, SÃriputta, bhik- khunà pa¤cannaæ kÃmaguïÃnaæ pahÃnÃya vÃyamitabbaæ. Sace pana, SÃriputta, bhikkhu paccavekkhamÃno evaæ jÃnÃti: PahÅnà kho me pa¤ca kÃmaguïà ti, -- tena, SÃri- putta, {bhikkhunÃ} ten' eva pÅtipÃmujjena vihÃtabbaæ ahorat- tÃnusikkhinà kusalesu dhammesu. Puna ca paraæ, SÃriputta, bhikkhunà iti paÂisa¤cikkhi- tabbaæ: PahÅnà nu kho me pa¤ca nÅvaraïà ti? Sace, SÃriputta, bhikkhu paccavekkhamÃno evaæ jÃnÃti: Appa- hÅnà kho me pa¤ca nÅvaraïà ti, -- tena, SÃriputta, bhikkhunà pa¤cannaæ nÅvaraïÃnaæ pahÃnÃya vÃyamitabbaæ. Sace pana, SÃriputta, bhikkhu paccavekkhamÃno evaæ jÃnÃti: PahÅnà kho me pa¤ca nÅvaraïà ti, -- tena, SÃriputta, bhik- khunà ten' eva pÅtipÃmujjena vihÃtabbaæ ahorattÃnusikkhinà kusalesu dhammesu. Puna ca paraæ, SÃriputta, bhikkhu iti paÂisa¤cikkhi- tabbaæ: Pari¤¤Ãtà nu kho me pa¤c' upÃdÃnakkhandhà ti? Sace, SÃriputta, bhikkhu paccavekkhamÃno evaæ jÃnÃti: Apari¤¤Ãtà kho me pa¤c' upÃdÃnakkhandhà ti, -- tena, SÃriputta, bhikkhunà pa¤cannaæ upÃdÃnakkhandhÃnaæ pari¤¤Ãya vÃyamitabbaæ. Sace pana, SÃriputta, bhikkhu \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 296]># %<296 III. UPARIPA××ùSAõ.>% paccavekkhamÃno evaæ jÃnÃti: Pari¤¤Ãtà kho me pa¤c' upÃdÃnakkhandhà ti, -- tena, SÃriputta, bhikkhunà ten' eva pÅtipÃmujjena vihÃtabbaæ ahorattÃnusikkhinà kusalesu dhammesu. Puna ca paraæ, SÃriputta, {bhikkhunÃ} iti paÂisa¤cikkhi- tabbaæ: BhÃvità nu kho me cattÃro satipaÂÂhÃnà ti? Sace, SÃriputta, bhikkhu paccavekkhamÃno evaæ jÃnÃti: AbhÃvità kho me cattÃro satipaÂÂhÃnà ti, -- tena, SÃriputta, bhikkhunà catunnaæ satipaÂÂhÃnÃnaæ bhÃvanÃya vÃyamitabbaæ. Sace pana, SÃriputta, bhikkhu paccavekkhÃmÃno evaæ jÃnÃti: BhÃvità kho me cattÃro satipaÂÂhÃnà ti, -- tena, SÃriputta, bhikkhunà ten' eva pÅtipÃmujjena vihÃtabbaæ ahorattÃ- nusikkhinà kusalesu dhammesu. Puna ca paraæ, SÃriputta,bhikkhunà iti paÂisa¤cikkhi- tabbaæ: BhÃvità nu kho me cattÃro sammappadhÃnà ti? Sace . . . vÃyamitabbaæ. Sace pana . . . kusalesu dhammesu. Puna ca paraæ, SÃriputta, bhikkhunà iti paÂisa¤cik- khitabbaæ: BhÃvità nu kho me cattÃro iddhipÃdà ti? Sace . . . kusalesu dhammesu. Puna ca paraæ. SÃriputta, bhikkhunà iti paÂisa¤cik- khitabbaæ: BhÃvitÃni nu kho me pa¤c' indriyÃnÅti? Sace . . . kusalesu dhammesu. Puna ca paraæ, SÃriputta, bhikkhunà iti paÂisa¤cik- khitabbaæ: BhÃvitÃni nu kho me pa¤ca balÃnÅti? Sace . . . kusalesu dhammesu. Puna ca paraæ, SÃriputta, bhikkhunà iti paÂisa¤cik- khitabbaæ: BhÃvità nu kho me satta bojjhaÇgà ti? Sace . . . kusalesu dhammesu. Puna ca paraæ, SÃriputta, bhikkhunà iti paÂisa¤cikkhi- tabbaæ: BhÃvito nu kho me ariyo atthaÇgiko maggo ti? Sace, SÃriputta, bhikkhu paccavekkhamÃno evaæ jÃnÃti: AbhÃvito kho me ariyo aÂÂhaÇgiko maggo ti, -- tena, SÃri- putta, bhikkhunà ariyassa aÂÂhaÇgikassa maggassa bhÃvanÃya vÃyamitabbaæ. Sace pana, SÃriputta, bhikkhu paccavek- khamÃno evaæ jÃnÃti: {BhÃvito} kho me ariyo aÂÂhaÇgiko \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 297]># %< 5.9. PI×ÖAPùTAPùRISUDDHISUTTAõ (151.) 297>% maggo, -- tena, SÃriputta, {bhikkhunÃ} ten' eva pÅtipÃmujjena vihÃtabbaæ ahorattÃnusikkhinà kusalesu dhammesu. Puna ca paraæ, SÃriputta, bhikkhunà iti paÂisa¤cikkhi- tabbaæ; BhÃvità nu kho me samatho ca vipassanà cÃti? Sace, SÃriputta, bhikkhu paccavekkhamÃno evaæ jÃnÃti: AbhÃvità kho me samatho ca vipassanà cÃti, -- tena, SÃri- putta, bhikkhunà samathavipassanÃnaæ bhÃvanÃya vÃya- mitabbaæ. Sace pana, SÃriputta, bhikkhu paccavekkha- mÃno evaæ jÃnÃti: BhÃvità kho me samatho ca vipassanà cÃti, -- tena, SÃriputta, bhikkhunà ten' eva pÅtipÃmujjena vihÃtabbaæ ahorattÃnusikkhinà kusalesu dhammesu. Puna ca paraæ, SÃriputta, bhikkhunà iti paÂisa¤cikkhi- tabbaæ: Sacchikatà nu kho me vijjà ca vimutti cÃti? Sace, SÃriputta, bhikkhu paccavekkhamÃno evaæ jÃnÃti: Asacchikatà kho me vijjà ca vipassanà cÃti, -- tena, SÃriputta, bhikkhunà vijjÃya ca vimuttiyà ca sacchikiriyÃya vÃya- mitabbaæ. Sace pana, SÃriputta, bhikkhu paccavekkha- mÃno evaæ jÃnÃti: Sacchikatà kho me vijjà ca vimutti cÃti, -- tena, SÃriputta, bhikkhunà ten' eva pÅtipÃmujjena vihÃtabbaæ ahorattÃnusikkhinà kusalesu dhammesu. Ye hi keci, SÃriputta, atÅtamaddhÃnaæ samaïà và brÃhmaïà và piï¬apÃtaæ parisodhesuæ, sabbe te evaæ eva paccavekkhitvà paccavekkhitvà piï¬apÃtam parisodhesuæ. Ye pi\<*<1>*>/ hi keci, SÃriputta, anÃgatamaddhÃnaæ samaïà và brÃhmaïà và piï¬apÃtaæ parisodhessanti, sabbe te evam eva paccavekkhitvà paccavekkhitvà piï¬apÃtaæ parisodhes- santi. Ye pi hi keci, SÃriputta, etarahi samaïà và brÃhmaïà và piï¬apÃtaæ parisodhenti, sabbe te evam eva {paccavek- khitvÃ} paccavekkhitvà piï¬apÃtaæ parisodhenti. Tena hi\<*<2>*>/ vo, SÃriputta, evaæ sikkhitabbaæ; Paccavekkhitvà pacca- vekkhitvà piï¬apÃtaæ parisodhessÃmÃti. Evaæ hi vo, SÃriputta, sikkhitabban ti. Idam avoca BhagavÃ. Attamano Ãyasmà SÃriputto Bhagavato bhÃsitaæ abhinandÅti. PI×ÖAPùTAPùRISUDDHISUTTAõ NAVAMAõ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits here et infra. 2 Si tasmÃtiha. >/ #<[page 298]># %<298 III. UPARIPA××ùSAM.>% 152. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà KajaÇga- lÃyaæ\<*<1>*>/ viharati Mukheluvane.\<*<2>*>/ Atha kho Uttaro mÃïavo PÃrÃsariyantevÃsÅ\<*<3>*>/ yena Bhagavà ten' upasaækami, upa- saækamitvà Bhagavatà saddhiæ sammodi sammodanÅyaæ kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ nisÅdi. Eka- mantam nisinnaæ kho Uttaraæ mÃïavaæ PÃrÃsariyante- vÃsiæ Bhagavà etad avoca: Deseti,\<*<4>*>/ Uttara, PÃrÃsariyo brÃhmaïo sÃvakÃnaæ indriyabhÃvanan ti? Deseti, bho Gotama, PÃrÃsariyo brÃhmaïo sÃvakÃnaæ indriyabhÃvanan ti. YathÃkathaæ pana,\<*<5>*>/ Uttara, deseti PÃrÃsariyo brÃh- maïo sÃvakÃnaæ indriyabhÃvanan ti? Idha, bho Gotama, cakkhunà rÆpaæ na passati, sotena saddaæ na suïÃti; evaæ kho, bho Gotama, deseti PÃrÃsariyo brÃhmaïo sÃvakÃnaæ indriyabhÃvanan ti. Evaæ sante kho, Uttara, andho bhÃvitindriyo bhavissati badhiro bhÃvitindriyo bhavissati, yathà PÃrÃsariyassa brÃh- maïassa vacanaæ. Andho hi, Uttara, cakkhunà rÆpaæ na passati badhiro sotena saddaæ na suïÃtÅti. Evaæ vutte Uttaro mÃïavo PÃrÃsariyantevÃsÅ tuïhÅ- bhÆto maÇkubhÆto pattakkhando adhomukho pajjhÃyanto appaÂibhÃïo nisÅdi. Atha kho Bhagavà Uttaraæ PÃrÃsariyantevÃsiæ tuï- hÅbhÆtaæ maÇkubhÆtaæ pattakkhandhaæ adhomukhaæ pajjhÃyantaæ appaÂibhÃïaæ viditvà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: A¤¤athà kho, ùnanda, deseti PÃrÃsariyo brÃh- maïo\<*<6>*>/ sÃvakÃnaæ indriyabhÃvanaæ; a¤¤athà ca pana ariyassa vinaye anuttarà indriyabhÃvanà hotÅti. Etassa Bhagavà kÃlo, etassa Sugata kÃlo, yaæ Bhagavà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si Kajjo- 2 So Bu (one MS. MukheÊuvane); Sky Mu¤celuvane; Si VeÊuvane. 3 So Sky; Si PÃrÃsiriyant--. 4 Sky add no. 5 Si omits. 6 Si adds ca. >/ #<[page 299]># %< 5.10. INDRIYABHùVANùSUTTAõ (152.) 299>% ariyassa vinaye anuttaraæ indriyabhÃvanaæ deseyya. Bhagavato sutvà bhikkhÆ dhÃressantÅti. Tena h', ùnanda, suïÃhi sÃdhukaæ manasikarohi bhÃsissÃmÅti. Evaæ bhante ti kho Ãyasmà ùnando Bhagavato paccassosi. Bhagavà etad avoca: Kathaæ pan',\<*<1>*>/ ùnanda, ariyassa vinaye anuttarà indriyabhÃvanà hoti? Idh' ùnanda, bhikkhuno cakkhunà rÆpaæ disvà uppajjati manÃpaæ uppajjati amanÃpaæ uppajjati manÃpÃmanÃpaæ. So evaæ pajÃnÃti: Uppan- naæ kho me idaæ manÃpaæ uppannaæ amanÃpaæ uppannaæ manÃpÃmanÃpaæ, ta¤ ca kho saækhataæ oÊÃrikaæ paÂicca samuppannaæ etaæ santaæ etaæ païÅtaæ yadidaæ upekhà ti. Tassa taæ uppannaæ manÃpaæ uppannaæ amanÃpaæ uppannaæ manÃpÃmanÃpaæ niruj- jhati, upekhà saïÂhÃti. SeyyathÃpi, ùnanda, cakkhumà puriso ummÅletvÃ\<*<2>*>/ và nimÅleyya\<*<3>*>/ {nimÅletvÃ} và ummÅleyya, -- evam eva kho, ùnanda, yassa kassaci evaæ sÅghaæ evaæ tuvaÂaæ evaæ appakasirena uppannaæ manÃpaæ uppannaæ amanÃpaæ uppannaæ manÃpÃmanÃpaæ nirujjhati upekhà saïÂhÃti. Ayaæ vuccat', ùnanda, ariyassa vinaye anuttarà indriyabhÃvanà cakkhuvi¤¤eyyesu rÆpesu. Puna ca paraæ, ùnanda, bhikkhuno sotena saddaæ sutvà uppajjati manÃpaæ uppajjati amanÃpaæ uppajjati manÃpÃmanÃpaæ. So evaæ pajÃnÃti: . . . upekhà saï- ÂhÃti. SeyyathÃpi, ùnanda, balavà puriso appakasirena accharikaæ pahareyya, -- evam eva kho, ùnanda, yassa kassaci evaæ sÅghaæ evaæ tuvaÂaæ evaæ appakasirena uppannaæ manÃpaæ uppannaæ amanÃpaæ uppannaæ manÃpÃmanÃpaæ nirujjhati upekhà saïÂhÃti. Ayaæ vuccat', ùnanda, ariyassa vinaye anuttarà indriyabhÃvanà sotavi¤- ¤eyyesu saddesu. Puna ca paraæ, ùnanda, bhikkhuno ghÃnena gandhaæ ghÃyitvà uppajjati manÃpaæ . . . saïÂhÃti. SeyyathÃpi, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si Katha¤ ca. 2 So Sky; Si ummiletvÃ. 3 So Sky; Si nimmileyya. >/ #<[page 300]># %<300 III. UPARIPA××ùSAõ.>% ùnanda, Åsakapoïe\<*<1>*>/ paduminipatte udakaphusitÃni\<*<2>*>/ pa- vattanti na saïÂhanti, evam eva kho, ùnanda, yassa kassaci . . . saïÂhÃti. Ayaæ vuccat', ùnanda, ariyassa vinaye anuttarà indriyabhÃvanà ghÃnavi¤¤eyyesu gandhesu. Puna ca paraæ, ùnanda, bhikkhuno jivhÃya rasaæ sÃyitvà uppajjati manÃpaæ . . . saïÂhÃti. SeyyathÃpi, ùnanda, balavà puriso jivhagge kheÊapiï¬aæ saæyÆhitvà appakasirena vameyya,\<*<3>*>/ -- evam eva kho, ùnanda, yassa kassaci . . . saïÂhÃti. Ayaæ vuccat', ùnanda, ariyassa vinaye anuttarà indriyabhÃvanà jivhÃvi¤¤eyyesu rasesu. Puna ca paraæ, ùnanda, bhikkhuno kÃyena phoÂ- Âhabbaæ phusitvà uppajjati manÃpaæ . . . saïÂhÃti. SeyyathÃpi, ùnanda, balavà puriso sammi¤jitaæ và bÃhaæ pasÃreyya pasÃritaæ và bÃhaæ sammi¤jeyya, evam eva kho, ùnanda, yassa kassaci . . . saïÂhÃti. Ayaæ vuccat', ùnanda, ariyassa vinaye anuttarà indriyabhÃvanà kÃya- vi¤¤eyyesu phoÂÂhabbesu. Puna ca paraæ, ùnanda, bhikkhuno manasà dhammaæ vi¤¤Ãya uppajjati manÃpaæ . . . saïÂhÃti. SeyyathÃpi, ùnanda, puriso divasaæ santatte ayothÃle\<*<4>*>/ dve và tÅïi và udakaphusitÃni nipÃtteyya, dandho ùnanda, udakaphusi- tÃnaæ nipÃto, atha kho taæ khippam eva parikkhayaæ pariyadÃnaæ gaccheyya,\<*<5>*>/ -- evam eva kho, ùnanda, yassa kassaci . . . saïÂhÃti. Ayaæ vuccat', ùnanda, ariyassa vinaye anuttarà indriyabhÃvanà manovi¤¤eyyesu dhammesu. Evaæ kho, ùnanda, ariyassa vinaye anuttarà indriya- bhÃvanà hoti. Katha¤ c', ùnanda, sekho hoti pÃÂipado? \<*<6>*>/ Idh', ùnanda, bhikkhuno cakkhunà rÆpaæ disvà uppajjati manÃ- paæ uppajjati amanÃpaæ uppajjati manÃpÃmanÃpaæ. So tena uppannena manÃpena uppannena amanÃpena uppan- nena manÃpÃmanÃpena aÂÂiyati\<*<7>*>/ harÃyati jigucchati. Sotena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky Si; Bu (?) Åsakaphaïe. 2 Si throughout -phussitÃni. 3 Si vammeyya. 4 Si ayokaÂÃhe. 5 Sky gaccheyyuæ. 6 So Sky infra (here paÂipado); Si pÃÂipÃdo. 7 So Si; Sky aÂÂhÅyati. >/ #<[page 301]># %< 5.10. INDRIYABHùVANùSUTTAõ (152.) 301>% saddaæ sutvÃ, ghÃnena gandhaæ ghÃyitvÃ, jivhÃya rasaæ sÃyitvÃ, kÃyena phoÂÂhabbaæ phusitvÃ, manasà dhammaæ vi¤¤Ãya uppajjati manÃpaæ uppajjati amanÃpaæ uppajjati manÃpÃmanÃpaæ. So tena uppannena manÃpena uppan- nena amanÃpena uppannena manÃpÃmanÃpena aÂÂiyati harÃyati jigucchati. -- Evam eva kho, ùnanda, sekho hoti pÃÂipado. Katha¤ c', ùnanda, ariyo hoti bhÃvitindriyo? Idh', ùnanda, bhikkhuno cakkhunà rÆpaæ disvà uppajjati manÃpaæ uppajjati amanÃpaæ uppajjati manÃpÃmanÃpaæ. So sace ÃkaÇkhati: PaÂikkÆle\<*<1>*>/ appaÂikkÆlasa¤¤Å vihareyyan ti appaÂikkÆlasa¤¤Å tattha viharati. Sace ÃkaÇkhati: AppaÂikkÆle paÂikkÆlasa¤¤Å vihareyyan ti, paÂikkÆlasa¤¤Å tattha viharati. Sace ÃkaÇkhati: PaÂikkÆle ca appaÂikkÆle ca appaÂikkÆlasa¤¤Å vihareyyan ti, appaÂikkÆlasa¤¤Å tattha viharati. Sace ÃkaÇkhati: AppaÂikkÆle ca paÂikkÆle ca paÂikkÆlasa¤¤Å vihareyyan ti, paÂikkÆlasa¤¤Å tattha viharati. Sace ÃkaÇkhati: PaÂikkÆla¤ ca appaÂikkÆla¤ ca tad ubhayaæ abhinivajjetvà upekhako vihareyyaæ sato sampajÃno ti, upe- khako tattha viharati sato sampajÃno. Puna ca paraæ, ùnanda, bhikkhuno sotena saddaæ sutvÃ, ghÃnena gandhaæ ghÃyitvÃ, jivhÃya rasaæ sÃyitvÃ, kÃyena phoÂÂhabbaæ phusitvÃ, manasà dhammaæ vi¤¤Ãya uppajjati manÃpaæ uppajjati amanÃpaæ uppajjati manÃpÃ- manÃpaæ. So sace ÃkaÇkhati: PaÂikkÆle appaÂikkÆlasa¤¤Å vihareyyan ti, appaÂikkÆlasa¤¤Å tattha viharati. Sace ÃkaÇkhati: AppaÂikkÆle paÂikkÆlasa¤¤Å vihareyyan ti, paÂikkÆlasa¤¤Å tattha viharati. Sace ÃkaÇkhati: PaÂikkÆle ca appaÂikkÆle ca appaÂikkÆlasa¤¤Å vihareyyan ti, appaÂik- kÆlasa¤¤Å tattha viharati. Sace ÃkaÇkhati: AppaÂikkÆle ca paÂikkÆle ca paÂikkÆlasa¤¤Å vihareyyan ti, paÂikkÆlasa¤¤Å tattha viharati. Sace ÃkaÇkhati: AppaÂikkÆle ca paÂikkÆle ca paÂikkÆlasa¤¤Å vihareyyan ti, paÂikkÆlasa¤¤Å tattha viharati. Sace ÃkaÇkhati: PaÂikkÆla¤ ca appaÂikkÆla¤ ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si paÂikkule, &c. >/ #<[page 302]># %<302 III. UPARIPA××ùSAõ.>% tad ubhayaæ abhinivajjetvà upekhako vihareyyaæ sato sampajÃno ti, upekhako tattha viharati sato sampajÃno. Evaæ kho, ùnanda, ariyo hoti bhÃvitindriyo. Iti kho, ùnanda, desità mayà ariyassa vinaye anuttarà indriyabhÃvanÃ, desito sekho pÃÂipado, desito ariyo bhÃvitin- driyo. Yaæ kho, ùnanda, satthÃrà karaïÅyaæ sÃvakÃnaæ hitesinà anukampakena anukampaæ upÃdÃya, kataæ vo taæ mayÃ. EtÃni, ùnanda, rukkhamÆlani, etÃni su¤¤ÃgÃrÃni. JhÃyath', ùnanda, mà pamÃdattha, mà pacchà vippaÂisÃrino ahuvattha. Ayaæ vo amhÃkaæ anusÃsanÅ ti. Idam avoca BhagavÃ. Attamano Ãyasmà ùnando Bhagavato bhÃsitaæ abhinandÅti. INDRIYABHùVANùSUTTAõ DASAMAõ. SAÊùYATANAVAGGO PA¥CAMO. UPARIPA××ùSAõ SAMMATAõ.1 \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si UparippaïïÃsakaæ niÂÂhitaæ. MSS. do not add: Majjhima-NikÃyo niÂÂhito, -- on analogy with Si in connection with the DÅgha NikÃya.>/