Majjhima-Nikaya, Suttantas 107-152 Based on Vol. III, ed. by R. Chalmers, London : Pali Text Society 1899 (Reprinted 1951, 1977) Input by the Dhammakaya Foundation, Thailand, 1989-1996 [GRETIL-Version vom 6.11.2014] NOTICE This file is (C) Copyright the Pali Text Society and the Dhammakaya Foundation, 2015. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License. These files are provided by courtesy of the Pali Text Society for scholarly purposes only. In principle they represent a digital edition (without revision or correction) of the printed editions of the complete set of Pali canonical texts published by the PTS. While they have been subject to a process of checking, it should not be assumed that there is no divergence from the printed editions and it is strongly recommended that they are checked against the printed editions before quoting. ANNOTATED VERSION #<...># = BOLD %<...>% = ITALICS *<...>* = SUPERSCRIPT \<...>\ = REDLINE ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf and http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf For further information see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm ___________________________________________________________________ Majjhima-Nikàya Vol. III #<[page 001]># %< 1>% 107. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthi- yaü viharati Pubbàràme Migàramàtu pàsàde. Atha kho Gaõaka-Moggallàno bràhmaõo yena Bhagavà ten' upa- saükami, upasaükamitvà Bhagavatà saddhiü sammodi sammodanãyaü kathaü sàràõãyaü vãtisàretvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Gaõaka-Moggallàno bràhmaõo Bhagavantaü etad avoca: Seyyathàpi, bho Gotama, imassa Migàramàtu pàsàdassa dissati anupubba- sikkhà anupubbakiriyà anupubbapañipadà, yadidaü yàva pacchimà sopànakaëebarà;\<*<1>*>/ imesam pi hi, bho Gotama, bràhmaõànaü dissati anupubbasikkhà anupubbakiriyà anu- pubbapañipadà, yadidaü ajjhene; imesam pi hi, bho Gotama, issàsànaü dissati anupubbasikkhà anupubbakiriyà anupubba- pañipadà, yadidaü issatthe; amhàkam pi hi, bho Go- tama, gaõànaü gaõànàjãvànaü dissati anupubbasikkhà anupubbakiriyà anupubbapañipadà, yadidaü saükhàne. Mayaü hi, bho Gotama, antevàsã labhitvà pañhamaü evaü gaõàpema: Ekaü ekakaü, dve dukà, tãõi tikà, cattàri catukkà, pa¤ca pa¤cakà, cha chakkà, satta sattakà, aññha aññhakà, nava navakà, dasa dasakà ti; satam pi mayaü, bho Gotama, gaõàpema. Sakkà nu kho, bho Gotama, imasmiü pi dhammavinaye evam eva anupubbasikkhà anupubbakiriyà anupubbapañipadà pa¤¤àpetun ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu (the R.Aú. MS. correcting from s--varà); Si sopàõakaëevarà; Sk sopànakaëeparà; Sy sopànakaleparà. Cf. supra II. 93, and II. Vinaya 128. >/ #<[page 002]># %<2 III. UPARIPAööâSAý.>% Sakkà, bràhmaõa, imasmiü dhammavinaye anupubba- sikkhà anupubbakiriyà anupubbapañipadà pa¤¤àpetuü. Seyyathàpi, bràhmaõa, dakkho assadamako bhadraü assàjànãyaü labhitvà pañhamen' eva mukhàdhàne\<*<1>*>/ kàraõaü karoti, atha uttariü kàraõaü karoti;-- evam eva kho, bràhmaõa, Tathàgato purisadammaü labhitvà pañhamaü evaü vineti: Ehi tvaü, bhikkhu, sãlavà hohi, pàtimokkha- saüvarasaüvuto viharàhi àcàragocarasampanno, aõumattesu vajjesu bhayadassàvã samàdàya sikkhassu sikkhàpadesåti\<*<2>*>/. Yato kho, bràhmaõa, bhikkhu sãlavà hoti, pàtimokkha- saüvarasaüvuto hoti àcàragocarasampanno, aõumattesu vajjesu bhayadassàvã samàdàya sikkhati sikkhàpadesu, tam enaü Tathàgato uttariü vineti: Ehi tvaü, bhikkhu, indriyesu guttadvàro hohi cakkhunà råpaü disvà mà ni- mittaggàhã mà 'nubya¤janaggàhã. Yato 'dhikaraõam\<*<3>*>/ enaü cakkhundriyaü asaüvutaü viharantaü abhijjhàdomanassà pàpakà akusalà dhammà anvàssaveyyuü, tassa saüvaràya pañipajja, rakkha cakkhundriyaü, cakkhundriyasaüvaraü àpajja; sotena saddaü sutvà --pe-- ghànena gandhaü ghàyitvà --pe-- jivhàya rasaü sàyitvà --pe-- kàyena phoñ- ñhabbaü phusitvà --pe-- manasà dhammaü vi¤¤àya mà nimittaggàhã mà 'nubya¤janaggàhã. Yato 'dhikaraõam enaü manindriyaü asaüvutaü viharantaü abhijjhàdomanassà pàpakà akusalà dhammà anvàssaveyyuü, tassa saüvaràya pañipajja, rakkha manindriyaü, manindriyasaüvaraü àpajjà- ti. Yato kho, bràhmaõa, bhikkhu indriyesu guttadvàro hoti, tam enaü Tathàgato uttariü vineti:-- Ehi tvaü, bhikkhu, bhojane matta¤¤å hohi, pañisaïkhà yoniso àhàraü àhàrey- yàsi n' eva davàya na madàya na maõóanàya na vibhåsanàya yàvad eva imassa kàyassa ñhitiyà yàpanàya vihiüsåparatiya brahmacariyànuggahàya: Iti puràõa¤ ca vedanaü pañi- haïkhàmi, nava¤ ca vedanaü na uppàdessàmi, yàtrà ca me bhavissati anavajjatà ca phàsuvihàro càti. Yato kho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Bu: mukhañhàne ti mukhañhapane 2 So Si; Sy sikkhàpadehãti; Sk sikkhàpadàdehãti 3 Si yatvàdhikaraõaü. >/ #<[page 003]># %< 1.7. GAöAKAMOGGALLâNASUTTAý (107). 3>% bràhmaõa, bhikkhu bhojane matta¤¤å hoti, tam enaü Tathàgato uttariü vineti: Ehi tvaü, bhikkhu, jàgariyaü anuyutto viharàhi, divasaü caïkamena nisajjàya àvaraõãyehi dhammehi cittaü parisodhehi, rattiyà pañhamaü yàmaü caïkamena nisajjàya àvaraõãyehi dhammehi cittaü pari- sodhehi, rattiyà majjhimaü yàmaü dakkhiõena passena sãhaseyyaü kappeyyàsi pàde pàdaü accadhàya sato sampa- jàno uññhànasa¤¤aü manasikaritvà, rattiyà pacchimaü yàmaü paccuññhàya caïkamena nisajjàya àvaraõãyehi dhammehi cittaü parisodhehãti. Yato kho, bràhmaõa, bhikkhu jàgariyaü anuyutto hoti, tam enaü Tathàgato uttariü vineti: Ehi tvaü, bhikkhu, satisampaja¤¤ena samannàgato hohi, abhikkante pañikkante sampajànakàrã àlokite vilokite sampajànakàrã, sammi¤jite pasàrite sampa- jànakàrã, saüghàñipattacãvaradhàraõe sampajànakàrã, asite pãte khàyite sàyite sampajànakàrã, uccàrapassàvakamme sampajànakàrã, gate ñhite nisinne sutte jàgarite bhàsite tuõhãbhàve sampajànakàrã ti. Yato kho, bràhmaõa, sati- sampaja¤¤ena samannàgato hoti, tam enaü Tathàgato uttariü vineti: Ehi tvaü, bhikkhu, vivittaü senàsanaü bhaja ara¤¤aü rukkhamålaü pabbataü kandaraü giriguhaü susànaü vanapatthaü abbhokàsaü palàlapu¤jan ti. So vivittaü senàsanaü bhajati ara¤¤aü rukkhamålaü pabba- taü kandaraü giriguhaü susànaü vanapatthaü abbho- kàsaü palàlapu¤jaü. So pacchàbhattaü piõóapàtapañik- kanto nisãdati pallaïkaü àbhujitvà ujuü kàyaü paõidhàya parimukhaü satiü upaññhapetvà. So abhijjhaü loke pahàya vigatàbhijjhena cetasà viharati, abhijjhàya cittaü parisodheti; byàpàdapadosaü pahàya abyàpannacitto viha- rati sabbapàõabhåtahitànukampã, byàpàdapadosà cittaü parisodheti; thãnamiddhaü pahàya vigatathãnamiddho viharati àlokasa¤¤ã sato sampajàno, thãnamiddhà cittaü parisodheti; uddhaccakukkuccaü pahàya anuddhato viharati ajjhattaü våpasantacitto uddhaccakukkuccà cittaü pari- sodheti; vicikicchaü pahàya tiõõavicikiccho viharati akathaükathã kusalesu dhammesu vicikicchàya cittaü parisodheti. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 004]># %<4 III. UPARIPAööâSAM.>% So ime pa¤ca nãvaraõe pahàya cetaso upakkilese pa¤¤àya dubbalãkaraõe vivicc' eva kàmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaü savicàraü vivekajaü pãtisukhaü pañhamajjhà- naü upasampajja viharati; vitakkavicàrànaü våpasamà ajjhattaü sampasàdanaü cetaso ekodhibhàvaü avitakkaü avicàraü samàdhijaü pãtisukhaü dutiyajjhànaü upasam- pajja viharati; pãtiyà ca viràgà upekhako ca viharati sato ca sampajàno sukha¤ ca kàyena pañisaüvedeti yan taü ariyà àcikkhanti: Upekhako satimà sukhavihàrã ti tati- yajjhànaü upasampajja viharati; sukhassa ca pahànà duk- khassa ca pahànà pubbe va somanassadomanassànaü atthagamà adukkhamasukhaü upekhàsatipàrisuddhiü catut- thajjhànaü upasampajja viharati. Ye kho te, bràhmaõa, bhikkhå sekhà appattamànasà anuttaraü yogakkhemaü patthayamànà viharanti, tesu me ayaü evaråpã anusàsanã hoti. Ye pana te bhikkhå arahanto khãõàsavà vusitavanto katakaraõãyà ohitabhàrà anuppattasadatthà parikkhãõa- bhavasaüyojanà sammada¤¤à vimuttà, tesaü ime dhammà diññhadhammasukhavihàràya c' eva saüvattanti satisampa- ja¤¤àya càti. Evaü vutte Gaõaka-Moggallàno bràhmaõo Bhaga- vantaü etad avoca: Kin nu kho bhoto Gotamassa sàvakà bhotà Gotamena evaü ovadiyamànà evaü anusàsiyamànà sabbe va accantaniññhaü nibbànaü àràdhenti udàhu ekacce n' àràdhentãti? Appekacce kho, bràhmaõa, mama sàvakà evaü ovadi- yamànà evaü anusàsiyamànà accantaniññhaü nibbànaü àràdhenti; ekacce n' àràdhentãti. Ko nu kho, bho Gotama, hetu ko paccayo yan tiññhat' eva nibbànaü tiññhati nibbànagàmimaggo tiññhati bhavaü Gotamo samàdapetà, atha ca pana bhoto Gotamassa sàvakà bhotà Gotamena evaü ovadiyamànà evaü anusàsiyamànà appekacce accantaniññhaü nibbànaü àràdhenti, ekacce n' àràdhentãti? Tena hi, bràhmaõa, ta¤ ¤ev' ettha pañipucchissàmi. Yathà te khameyya tathà naü byàkareyyàsi. Taü kim \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 005]># %< 7. GAöAKAMOGGALLâNASUTTAý (107). 5>% ma¤¤asi, bràhmaõa? Kusalo tvaü Ràjagaha-gàmissa mag- gassàti? Evaü, bho; kusalo ahaü Ràjagaha-gàmissa maggassàti. Taü kim ma¤¤asi, bràhmaõa? Idha puriso àgacchey- ya Ràjagahaü gantukàmo; so taü upasaükamitvà evaü vadeyya: Icchàm' ahaü, bhante, Ràjagahaü gantuü; tassa me Ràjagahassa maggaü\<*<1>*>/ upadisàti. Tam enaü tvaü evaü vadeyyàsi: Evam, bho purisa; ayam maggo Ràja- gahaü gacchati, tena muhuttaü gaccha; tena muhuttaü gantvà dakkhissasi amukaü nàma gàmaü, tena muhuttaü gaccha; tena muhuttaü gantvà dakkhissasi amukaü nàma nigamaü, tena muhuttaü gaccha; tena muhuttaü gantvà dakkhissasi Ràjagahassa àràmaràmaõeyyakaü vanaràmaõey- yakaü bhåmiràmaõeyyakaü pokkharaõiràmaõeyyakan ti. So tayà evaü ovadiyamàno evaü anusàsiyamàno ummaggaü gahetvà pacchàmukho gaccheyya. Atha dutiyo puriso àgaccheyya Ràjagahaü gantukàmo, so taü upasaükamitvà evaü vadeyya: Icchàm 'ahaü, bhante, Ràjagahaü gantuü, tassa me Ràjagahassa maggaü upadisàti. Tam enaü tvaü evaü vadeyyàsi: Evam, bho purisa; ayam maggo Ràja- gahaü gacchati, tena muhuttaü gaccha; tena muhuttaü gantvà dakkhissasi amukaü nàma gàmaü, tena muhuttaü gaccha; tena muhuttaü gantvà dakkhissasi amukaü nàma nigamaü, tena muhuttaü gaccha; tena muhuttaü gantvà dakkhissasi Ràjagahassa àràmaràmaõeyyakaü vanaràmaõey- yakaü bhåmiràmaõeyyakaü pokkharaõiràmaõeyyakan ti. So tayà evaü ovadiyamàno evaü anusàsiyamàno sotthinà Ràjagahaü gaccheyya. -- Ko nu kho, bràhmaõa, hetu ko paccayo yan tiññhat' eva Ràjagahaü tiññhati Ràjagahagà- mimaggo tiññhasi tvaü samàdapetà, atha ca pana tayà evaü ovadiyamàno evaü anusàsiyamàno eko puriso ummaggaü gahetvà pacchàmukho gaccheyya, eko sotthinà Ràjagahaü gaccheyyàti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sy corrects maggaü to maggassa; Sk maggassa. >/ #<[page 006]># %<6 III. UPARIPAööâSAý.>% Ettha kvàhaü,\<*<1>*>/ bho Gotama, karomi? -- Maggakkhàyã 'haü,\<*<2>*>/ bho Gotamàti. Evam eva kho, bràhmaõa, tiññhat' eva nibbànaü tiññhati nibbànagàmimaggo tiññhàm' ahaü samàdapetà. Atha ca pana mama sàvakà mayà evaü ovadiyamànà evaü anusàsi- yamànà appekacce accantaniññhaü nibbànaü àràdhenti ekacce n' àràdhenti. Ettha kvàhaü, bràhmaõa, karomi? -- Maggakkhàyã, bràhmaõa, Tathàgato ti. Evaü vutte Gaõaka-Moggallàno bràhmaõo Bhaga- vantaü etad avoca: Ye 'me, bho Gotama, puggalà asaddhà\<*<3>*>/ jãvikatthà\<*<4>*>/ agàrasmà anagàriyaü pabbajità sañhà màyàvino keñubhino uddhatà unnalà\<*<5>*>/ capalà mukharà vikiõõavàcà indriyesu aguttadvàrà bhojane amatta¤¤uno jàgariyaü ananuyuttà sàma¤¤e anapekhavanto sikkhàyà\<*<6>*>/ na tibbagàravà bàhulikà\<*<7>*>/ sàthalikà okkamane pubbaïgamà paviveke nikkhittadhurà kusãtà hãnaviriyà muññhassatino\<*<8>*>/ asampajànà asamàhità vibbhantacittà duppa¤¤à elamågà,\<*<9>*>/ na tehi bhavaü Gotamo saddhiü saüvasati. Ye pana kulaputtà saddhà agàrasmà anagàriyaü pabbajità asañhà amàyàvino akeñubhino anuddhatà anunnalà acapalà amu- kharà avikiõõavàcà indriyesu guttadvàrà bhojane matta¤- ¤uno jàgariyaü anuyuttà sàma¤¤e apekhavanto sikkhàya tibbagàravà na bàhulikà na sàthalikà okkamane nikkhitta- dhurà paviveke pubbaïgamà àraddhaviriyà pahitattà upaññhi- tasatino sampajànà samàhità ekaggacittà pa¤¤avanto anelamågà, tehi bhavaü Gotamo saddhiü saüvasati. Seyyathàpi, bho Gotama, ye keci målagandhà kàëànu- sàrikaü tesaü aggam akkhàyati, ye keci sàragandhà lohita- candanaü tesaü aggam akkhàyati, ye keci pupphagandhà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si kyàhaü. 2 Si maggakkhàyàhaü. 3 Sky assaddhà. 4 Sk adds: na sattha; Sy adds: na saddhà. 5 So Sy; Sk omits, but reads anunnalà infra; Si unnaëà. 6 Si anapekkhavanto s. na t.; Sky anapekhavanto na s. t. 7 So Sky; Si bàhullikà. 8 Sky m--ati. 9 So Sky Si and Bu. Cf. I. Jàt. 247-8; but see Vol. I of Majjhima, p. 527. >/ #<[page 007]># %< 1. 8. GOPAKAMOGGALLâNASUTTAý (108). 7>% vassikaü tesaü aggam akkhàyati, -- evaü eva kho bhoto Gotamassa ovàdo paramajjadhammesu. Abhikkantaü, bho Gotama, abhikkantaü, bho Gotama. Seyyathàpi, bho Gotama, nikkujjitaü và ukkujjeyya, pañichannaü và vivareyya, måëhassa và maggaü àcikkheyya, andhakàre và telapajjotaü dhàreyya: Cakkhumanto råpàni dakkhintã- ti;-- evam evà bhotà Gotamena anekapariyàyena dhammo pakàsito. Esàhaü bhavantaü Gotamaü saraõaü gacchàmi dhamma¤ ca bhikkhusaügha¤ ca; upàsakaü maü bhavaü Gotamo dhàretu ajjatagge pàõupetaü saraõaü gatan ti. GAöAKAMOGGALLâNASUTTAý SATTAMAý. 108. Evam me sutaü. Ekaü samayaü ânando Ràjagahe viharati Veëuvane Kalandakanivàpe aciraparinibbute Bhaga- vati. Tena kho pana samayena ràjà Màgadho Ajàtasattu Vedehiputto Ràjagahaü pañisaükhàràpeti ra¤¤o Pajjotassa àsaükamàno. Atha kho àyasmà ânando pubbaõhasama- yaü nivàsetvà pattacãvaraü àdàya Ràjagahaü piõóàya pàvisi. Atha kho àyasmato ânandassa etad ahosi: Atippago kho tàva Ràjagahaü piõóàya carituü; yannånàhaü yena Gopaka-Moggallànassa bràhmaõassa kammanto yena Gopaka-Moggallàno bràhmaõo ten' upasaükameyyan ti. Atha kho àyasmà ânando yena Gopaka-Moggallànassa bràh- maõassa kammanto yena Gopaka-Moggallàno bràhmaõo ten' upasaükami. Addasà kho Gopaka-Moggallàno bràhmaõo àyasmantaü ânandaü dårato va àgacchantaü, disvà àyasmantaü ânandaü etad avoca: Etu kho bhavaü ânando, svàgataü bhoto ânandassa, cirassaü kho bhavaü ânando imaü pariyàyam akàsi yadidaü idh' àgamanàya. Nisãdatu bhavaü ânando, idam àsanaü pa¤¤attan ti. Nisãdi kho àyasmà ânando pa¤¤atte àsane. Gopaka- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 008]># %<8 III. UPARIPAööâSAý.>% Moggallàno pi kho bràhmaõo a¤¤ataraü nãcaü àsanaü gahetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Gopaka-Moggallàno bràhmaõo àyasmantaü ânandaü etad avoca:-- Atthi kho, ânanda, ekabhikkhu pi tehi dhammehi sabbena sabbaü sabbathà sabbaü samannàgato, yehi dhammehi samannàgato so bhavaü Gotamo ahosi arahaü sammàsambuddho ti? Na 'tthi kho, bràhmaõa, ekabhikkhu pi tehi dhammehi sabbena sabbaü sabbathà sabbaü samannàgato, yehi dhammehi samannàgato so Bhagavà ahosi arahaü sammà- sambuddho. So hi, bràhmaõa, Bhagavà anuppannassa maggassa uppàdetà asa¤jàtassa maggassa sa¤jànetà, anak- khàtassa maggassa akkhàtà, magga¤¤å maggavidå mag- gakovido. Maggànugà ca pana etarahi sàvakà viharanti pacchà samannàgatà ti. Aya¤ ca hi idaü àyasmato ânandassa Gopaka-Moggal- lànena bràhmaõena saddhiü antaràkathà vippakatà hoti. Atha Vassakàro bràhmaõo Magadhamahàmatto Ràjagahe kammante anusa¤¤àyamàno yena Gopaka-Moggallànassa bràhmaõassa kammanto yena àyasmà ânando ten' upasaü- kami, upasaükamitvà àyasmantà ânandena saddhiü sammodi sammodanãyaü kathaü sàràõãyaü vãtisàretvà ekamantaü nisãdi. Ekamantam nisinno kho Vassakàro bràhmaõo Magadhamahàmatto àyasmantam ânandam etad avoca: Kàya nu 'ttha, ânandam etarahi kathàya sannisinnà ti? Kà ca pana vo antaràkathà vippakatà ti? Idha maü, bràhmaõa, Gopaka-Moggallàno bràhmaõo idam àha: Atthi nu kho, bho ânanda,ekabhikkhu pi tehi dhammehi sabbena sabbam sabbathà sabbam samannàgato, yehi dhammehi samannàgato so bhavam Gotamo ahosi arahaü sammàsambuddho ti? Evaü vutte ahaü, bràh- maõa, Gopaka-Moggallànaü bràhmaõaü etad avoca: Na 'tthi kho, bràhmaõa, ekabhikkhu pi tehi dhammehi sabbena sabbam sabbathà sabbam samannàgato, yehi dhammehi samannàgato so Bhagavà ahosi arahaü sammàsambuddho. So hi, bràhmaõa, Bhagavà anuppannassa maggassa uppàdetà \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 009]># %< 1. 8. GOPAKAMOGGALLâNASUTTAý (108). 9>% asa¤jàtassa maggassa sa¤jànetà, anakkhàtassa maggassa akkhàtà, magga¤¤å maggavidå maggakovido. Maggànugà ca pana etarahi sàvakà viharanti pacchà samannàgatà ti. -- Ayaü kho no, bràhmaõa, Gopaka-Moggallànena bràhmaõena saddhiü antaràkathà vippakatà. Atha tvaü anuppatto ti. Atthi nu kho, bho ânanda, ekabhikkhu pi tena bhotà Gotamena ñhapito: Ayaü vo mam' accayena pañisaraõaü bhavissatãti, yaü tumhe etarahi pañidhàveyyàthàti? Na 'tthi kho, bràhmaõa, ekabhikkhu pi tena Bhagavatà jànatà passatà arahatà sammàsambuddhena ñhapito: Ayaü vo mam' accayena pañisaraõaü bhavissatãti, yaü mayaü etarahi pañidhàveyyàmàti. Atthi pana kho, ânanda, ekabhikkhu pi saüghena sammato sambahulehi therehi bhikkhåhi ñhapito: Ayaü no Bhagavato accayena pañisaraõaü bhavissatãti, yaü tumhe etarahi pañidhàveyyàthàti? Na 'tthi kho, bràhmaõa, ekabhikkhu pi saüghena sammato sambahulehi therehi bhikkhåhi ñhapito: Ayaü no Bhagavato accayena pañisaraõaü bhavissatãti, yaü mayaü etarahi pañidhàveyyàmàti. Evaü appañisaraõe ca pana, bho ânanda, ko hetu sàmaggiyà ti? Na kho mayaü, bràhmaõa, appañisaraõà; sappañisaraõà mayaü, bràhmaõa, dhammapañisaraõà ti. Atthi nu kho, bho ânanda, ekabhikkhu pi tena bhotà Gotamena ñhapito: Ayaü vo mam' accayena pañisaraõaü bhavissatãti, yaü tumhe etarahi pañidhàveyyàthàti? -- Iti puññho samàno: Na 'tthi kho, bràhmaõa, ekabhikkhu pi tena Bhagavatà jànatà passatà arahatà sammàsambuddhena ñhapito: Ayaü vo mam' accayena pañisaraõaü bhavissatãti, yaü mayaü etarahi pañidhàveyyàmàti vadesi. Atthi pana vo, bho ânanda, ekabhikkhu pi saüghena sammato sambahulehi therehi bhikkhåhi ñhapito: Ayaü no Bhagavato accayena pañisaraõaü bhavissatãti, yaü tumhe etarahi pati- dhàveyyàthàti? -- Iti puññho samàno: Na 'tthi kho, bràh- maõa, ekabhikkhu pi saüghena sammato samabahulehi therehi \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 010]># %<10 III. UPARIPAööâSAý.>% bhikkhåhi ñhapito: Ayaü no Bhagavato accayena pañisara- õaü bhavissatãti, yaü mayaü etarahi pañidhàveyyàmàti vadesi. Evaü appañisaraõe ca pana, bho ânanda, ko hetu sàmaggiyà ti? -- Iti puññho samàno: Na kho mayaü, bràhmaõa, appañisaraõà: sappañisaraõà mayaü, bràhmaõa, dhammapañisaraõà; ti vadesi. Imassa pana, bho ânanda, bhàsitassa kathaü attho daññhabbo ti? Atthi kho, bràhmaõa, tena Bhagavatà jànatà passatà arahatà sammàsambuddhena bhikkhånaü sikkhàpadaü pa¤¤attaü pàtimokkhaü uddiññhaü. Te mayaü tadahu- posathe yàvatikà ekaü gàmakkhettaü upanissàya viharàma, te sabbe ekajjhaü sannipatàma,\<*<1>*>/ sannipatitvà yassa taü vattati, taü\<*<2>*>/ ajjhesàma. Tasmiü ce bha¤¤amàne hoti bhik- khussa àpatti hoti vãtikkamo, taü mayaü yathàdhammaü yathàsatthaü kàremàti.\<*<3>*>/ Na kira no bhavanto kàrenti; dhammo no {kàretãti}. Atthi nu kho, bho ânanda, ekabhikkhu pi yaü tumhe etarahi sakkarotha garukarotha mànetha påjetha, sakkatvà garukatvà upanissàya viharathàti? Atthi kho, bràhmaõa, ekabhikkhu pi yaü mayaü etarahi sakkaroma garukaroma mànema påjema, sakkatvà garukatvà upanissàya viharàmàti. Atthi nu kho, bho ânanda, ekabhikkhu pi tena bhotà Gotamena ñhapito: Ayaü vo mam' accayena pañisaraõaü bhavissatãti, yaü tumhe etarahi pañidhàveyyàthàti? -- Iti puññho samàno: Na 'tthi kho, bràhmaõa, ekabhikkhu pi tena Bhagavatà jànatà passatà arahatà sammàsambuddhena ñhapito: Ayaü vo mam' accayena pañisaraõaü bhavissatãti, yaü mayaü etarahi pañidhàveyyàmàti vadesi. Atthi pana vo, bho ânanda, ekabhikkhu pi saüghena sammato samba- hulehi therehi bhikkhåhi ñhapito: Ayaü no Bhagavato accayena pañisaraõaü bhavissatãti, yaü tumhe etarahi pañi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky sannipàtàma; Si sannipatitàma. 2 So Si Bu Sky pavattitaü a. 3 So Bu; Sky y.y. karomàti; Si y. yathànusiññham kàremàti. Na kira no, &c. >/ #<[page 011]># %< 1. 8. GOPAKAMOGGALLâNASUTTAý (108). 11>% dhàveyyàthàti? -- Iti puññho samàno: Na 'tthi kho, bràhmaõa, ekabhikkhu pi saüghena sammato sambahulehi therehi bhikkhåhi ñhapito: Ayaü no Bhagavato accayena pañisara- õaü bhavissatãti, yaü mayaü etarahi pañidhàveyyàmàti vadesi. Atthi nu kho, bho ânanda, ekabhikkhu pi yaü tumhe etarahi sakkarotha garukarotha mànetha påjetha, sakkatvà garukatvà upanissàya viharathàti? -- Iti puññho samàno: Atthi kho, bràhmaõa, ekabhikkhu pi yaü mayaü etarahi sakkaroma garukaroma mànema påjema, sakkatvà garukatvà upanissàya viharàmàti vadesi. Imassa pana, bho ânanda, bhàsitassa kathaü attho daññhabbo ti? Atthi kho, bràhmaõa, tena Bhagavatà jànatà passatà arahatà sammàsambuddhena dasa pasàdaniyà dhammà akkhàtà. Yasmiü no ime dhammà saüvijjanti, taü mayaü etarahi sakkaroma garukaroma mànema påjema, sakkatvà garukatvà upanissàya viharàma. Katame dasa? Idha, bràhmaõa, bhikkhu sãlavà hoti pàtimokkhasaüvarasaüvuto viharati àcàragocarasampanno aõumattesu\<*<1>*>/ vajjesu bhaya- dassàvã samàdàya sikkhati sikkhàpadesu. Bahussuto hoti sutadharo sutasannicayo; ye te dhammà àdikalyàõà maj- jhimakalyàõà pariyosànakalyàõà sàtthaü sabya¤janaü\<*<2>*>/ kevalaparipuõõaü parisuddhaü brahmacariyaü abhivadanti, tathàråpà 'ssa dhammà bahussutà honti dhatà vacasà paricità manasànupekkhità diññhiyà suppañividdhà. Santuññho hoti cãvarapiõóapàtasenàsanagilànapaccayabhesajjaparikkhàrehi. Catunnaü jhànànaü àbhicetasikànaü\<*<3>*>/ diññhadhamma- sukhavihàrànaü nikàmalàbhã hoti akicchalàbhã akasira- làbhã, anekavihitaü iddhividhaü paccanubhoti. Eko pi hutvà bahudhà hoti, bahudhà pi hutvà eko hoti, àvi- bhàvaü tirobhàvaü tirokuóóaü tiropàkàraü tiropab- bataü asajjamàno gacchati seyyathàpi àkàse, pañhaviyà pi ummujjanimmujjaü karoti seyyathàpi udake, udake pi abhijjamàno gacchati seyyathàpi pañhaviyaü, àkàse pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SO Si and Majjhima I., 529; Sky anumattesu. 2 So Sky; Si sàtthà sabya¤janà. 3 SO Si and Vol. I., 529; Sky abhic-. >/ #<[page 012]># %<12 III. UPARIPAööâSAý.>% pallaïkena caïkamati seyyathàpi pakkhã sakuõo, ime pi candimasuriye evaü mahiddhike evaü mahànubhàve pàõinà parimasati parimajjati, yàva brahmalokà pi kàyena vasaü vatteti; dibbàya sotadhàtuyà visuddhàya atikkantamànusi- kàya ubho sadde suõàti dibbe ca mànuse ca ye dåre santike ca; parasattànaü parapuggalànaü cetasà ceto paricca pajànàti, -- saràgaü và cittaü: Saràgam cittan ti pajànàti, vãtaràgaü và cittaü: Vãtaràgaü cittan ti pajànàtã, sadosaü và cittam: Sadosaü cittan ti pajànàti, vãtadosaü và cittaü: Vãtadosaü cittan ti pajànàti, samohaü và cittaü: Samohaü cittan ti pajànàti, vãtamohaü và cittaü: Vãtamohaü cittan ti pajànàti, saükhittaü và cittaü: Saükhittaü cittan ti pajànàti, vikkhittaü và cittaü: Vikkhittaü cittan ti pajànàti, mahaggataü và cittaü: Mahaggataü cittan ti pajànàti, amahaggataü và cittaü: Amahaggataü cittan ti pajànàti, sa-uttaraü và cittaü: Sa-uttaraü cittan ti pajànàti, anuttaraü và cittaü: Anuttaraü cittan ti pajànàti, samàhitaü và cittaü: Samàhitaü cittan ti pajànàti, asamàhitaü và cittaü: Asamàhitaü cittan ti pajànàti, vimuttaü và cittaü: Vimuttaü cittan ti pajànàti, avimuttaü và cittaü: Avimuttaü cittan ti pajànàti. Anekavihitaü pubbenivàsaü anussarati, seyyathãdaü: Ekam pi jàtiü dve pi jàtiyo . . .\<*<1>*>/ anekavihitaü pub- benivàsaü anussarati. Dibbena cakkhunà visuddhena atik- kantamànusakena satte passati cavamàne upapajjamàne, hãne paõãte suvaõõe dubbaõõe sugate duggate\<*<2>*>/ yathàkam- måpage satte pajànàti. âsavànaü khayà anàsavaü ceto- vimuttiü pa¤¤àvimuttiü diññhe va dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharati. Ime kho, bràhmaõa, tena Bhagavatà jànatà passatà arahatà sammàsambuddhena dasa pasàdaniyà dhammà akkhàtà. Yasmiü no ime dhammà saüvijjanti, taü mayaü etarahi sakkaroma garukaroma mànema påjema, sakkatvà garukatvà upanissàya viharàmàti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Etc. as at Vol. II. p. 20. 2 Si inserts pe. >/ #<[page 013]># %< 1. 8. GOPAKAMOGGALLâNASUTTAý (108). 13>% Evaü vutte Vassakàro bràhmaõo Magadhamahàmatto Upanandaü senàpatiü àmantesi: Taü kim ma¤¤asi? Evaü, senàpati, yad' ime bhonto sakkàtabbaü sakkaronti, garukàtabbaü garukaronti, mànetabbaü mànenti, påjetab- baü påjenti,\<*<1>*>/ taggh' ime bhonto sakkàtabbaü sakkaronti garukàtabbaü garukaronti mànetabbaü mànenti påjetabbaü påjenti. Ima¤ ca hi te bhonto na sakkareyyuü na garukarey- yuü, na màneyyuü na påjeyyuü, atha ki¤carahi te bhonto sakkareyyuü garukareyyuü màneyyuü påjeyyuü sakkatvà garukatvà upanissàya vihareyyun ti. Atha kho Vassakàro bràhmaõo Magadhamahàmatto àyasmantaü ânandaü etad avoca: Kahaü pana bhavaü ânando etarahi viharatãti? Veëuvane kho ahaü, bràhmaõa, etarahi viharàmãti. Kacci, bho ânanda, Veëuvanaü ramaõãya¤ c' eva appasadda¤ ca appanigghosa¤ ca vijanavàtaü manus- saràhaseyyakaü pañisallànasàruppan ti? Taggha, bràhmaõa, Veëuvanaü ramaõãya¤ c' eva appasadda¤ ca appanigghosa¤ ca vijanavàtaü manussa- ràhaseyyakaü pañisallànasàruppaü, yathà taü tumhàdisehi rakkhehi gopakehãhi. Taggha, bho ânanda, Veëuvanaü ramaõãya¤ c' eva appasadda¤ ca appanigghosa¤ ca vijanavàtaü manus- saràhaseyyakaü pañisallànasàruppaü yathà taü bhavantehi jhàyãbhi jhànasãlãbhi. Jhàyino c' eva bhavanto jhàna- sãlino ca. Ekamidàhaü, bho ânanda, samayaü so bhavaü Gotamo Vesàliyaü viharati Mahàvane Kåñàgàrasàlàyaü. Atha kho ahaü, bho ânanda, yena Mahàvanaü Kåñàgàrasàlà yena so bhavaü Gotamo ten' upasaükamiü. Tatra ca so bhavaü Gotamo anekapariyàyena jhànakathaü kathesi. Jhàyã c' eva so bhavaü Gotamo ahosi jhànasãlã ca; sabba¤ ca pana so bhavaü Gotamo jhànaü vaõõesãti. Na kho, bràhmaõa, so Bhagavà sabbaü jhànaü vaõõesi, nàpi so Bhagavà sabbaü jhànaü na vaõõesi. Kathaüråpa¤ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SO Si; Sky påjentãti. >/ #<[page 014]># %<14 III. UPARIPAööâSAý.>% ca, bràhmaõa, so Bhagavà jhànaü na vaõõesi? Idha, bràhmaõa, ekacco kàmaràgapariyuññhitena cetasà viharati kàmaràgaparetena, uppannassa ca kàmaràgassa nissaraõaü yathàbhåtaü nappajànàti; so kàmaràgaü yeva antaraü karitvà jhàyati pajjhàyati nijjhayati apajjhàyati. Byàpàda- pariyuññhitena cetasà viharati byàpàdaparetena, uppannassa ca byàpàdassa nissaraõaü yathàbhåtaü nappajànàti. So byàpàdaü yeva antaraü karitvà jhàyati pajjhàyati nijjhàyati apajjhàyati. Thãnamiddhapariyuññhitena cetasà viharati thãnamiddhaparetena, uppannassa ca thãnamiddhassa nis- saraõaü yathàbhåtaü nappajànàti. So thãnamiddhaü yeva antaraü karitvà jhàyati pajjhàyati nijjhàyati apajjhàyati. Uddhaccakukkuccapariyuññhitena cetasà viharati uddhac- cakukkuccaparetena, uppannassa ca uddhakukkuccassa nis- saraõaü yathàbhåtaü nappajànàti. So uddhaccakukkuccaü yeva antaraü karitvà jhàyati pajjhàyati nijjhàyati apaj- jhàyati. Vicikicchàpariyuññhitena cetasà viharati vicikic- chàparetena, uppannàya ca vicikicchàya nissaraõaü yathàbhåtaü nappajànàti. So vicikicchaü yeva antaraü karitvà jhàyati pajjhàyati nijjhàyati apajjhàyati. Evaråpaü kho, bràhmaõa, so Bhagavà jhànaü na vaõõesi. Kathaü- råpa¤ ca, bràhmaõa, so Bhagavà jhànaü vaõõesi? Idha, bràhmaõa, bhikkhu vivicc' eva kàmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaü savicàraü vivekajaü pãtisukhaü pañhamajjhànaü upasampajja viharati. Vitakkavicàrànaü våpasamà ajjhattaü sampasàdhanaü cetaso ekodibhàvaü avitakkaü avicàraü samàdhijaü pãtisukhaü dutiyajjhànaü,\<*<1>*>/ tatiyajjhànaü, catutthajjhànaü upasampajja viharati. Eva- råpaü kho, bràhmaõa, so Bhagavà jhànaü vaõõesãti. Gàrayhaü kira, bho ânanda, bhavaü Gotamo jhànaü garahi, pàsaüsaü\<*<2>*>/ pasaüsi. Handa ca dàni mayaü, bho ânanda, gacchàma. Bahukiccà mayaü bahukaraõãyà ti. Yassa dàni tvaü, bràhmaõa, kàlaü ma¤¤asãti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SO Si; Sky recite this passage in full. 2 SO Si; Sky pasaüsaü pasaüsi. >/ #<[page 015]># %< 1.9. MAHâPUööAMASUTTAý (109). 15>% Atha kho Vassakàro bràhmaõo Magadhamahàmatto àyas- mato ânandassa bhàsitaü abhinanditvà anumoditvà uññhày' àsanà pakkàmi. Atha kho Gopaka-Moggallàno bràhmaõo acirapakkante Vassakàre bràhmaõe Magadhamahàmatte àyasmantaü ânandaü etad avoca: Yan no mayaü bhavan- taü ânandaü apucchimha,\<*<1>*>/ tan no bhavaü ânando na byàkàsãti. Api nu\<*<2>*>/ te, bràhmaõa, avocumha: Na 'tthi kho, bràh- maõa, ekabhikkhu pi tehi dhammehi sabbena sabbaü sabbathà sabbaü samannàgato yehi dhammehi samannà- gato so Bhagavà ahosi arahaü sammàsambuddho? So hi, bràhmaõa, Bhagavà anuppannassa maggassa uppàdetà asa¤jàtassa maggassa sa¤jànetà anakkhàtassa maggassa akkhàtà magga¤¤å maggavidå maggakovido. Maggànugà ca pana etarahi sàvakà viharanti pacchà samannàgatà ti. GOPAKAMOGGALLâNASUTTAý AòòHAMAý. 109. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthi- yaü viharati Pubbàràme Migàramàtu pàsàde. Tena kho pana samayena Bhagavà tadahu 'posathe pannarase puõ- õàya puõõamàya rattiyà bhikkhusaüghaparivuto abbhokàse nisinno hoti. Atha kho a¤¤ataro bhikkhu uññhày' àsanà ekaüsaü cãvaraü katvà yena Bhagavà ten' a¤jalim paõà- metvà Bhagavantaü etad avoca: Puccheyyàhaü, bhante, Bhagavantaü ki¤cid eva desaü, sace me Bhagavà okàsaü karoti pa¤hassa veyyàkaraõàyàti. Tena hi tvaü, bhikkhu, sake àsane nisãditvà puccha yad àkaïkhasãti. Atha kho so bhikkhu sake àsane nisãditvà Bhagavantaü etad avoca: Ime nu kho, bhante, pa¤c' upàdànakkhandhà, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si ap--hà, as usual. 2 So Sky; Si nanu. >/ #<[page 016]># %<16 III. UPARIPAööâSAý.>% seyyathãdam -- råpåpàdànakkhandho vedanåpàdànakkhandho sa¤¤åpàdànakkhandho saükhàråpàdànakkhandho vi¤¤àõå- pàdànakkhandho ti? Ime kho, bhikkhu, {pa¤c'} upàdànakkhandhà, seyyathã- daü -- råpåpàdànakkhandho vedanåpàdànakkhandho sa¤¤å- pàdànakkhandho saükhàråpàdànakkhandho vi¤¤àõåpàdà- nakkhandho ti. Sàdhu bhante ti kho so bhikkhu Bhagavato bhàsitaü abhinanditvà anumoditvà Bhagavantaü uttariü pa¤haü apucchi: Ime pana, bhante, pa¤c' upàdànakkhandhà kiü- målakà ti? Ime kho, bhikkhu, pa¤c' upàdànakkhandhà chandamå- lakà ti. Taü yeva nu kho, bhante, upàdànaü te pa¤c' upàdànak- khandhà? Udàhu a¤¤atara pa¤c' upàdànakkhandhehi upàdà- nan ti? Na kho, bhikkhu, taü yeva upàdànaü te pa¤c' upàdànak- khandhà, na pi a¤¤atra pa¤c' upàdànakkhandhehi upàdànaü. Yo kho, bhikkhu, pa¤c' upàdànakkhandhesu chandaràgo, taü tattha upàdànan ti. Siyà pana, bhante, pa¤c' upàdànakkhandhesu\<*<1>*>/ chan- daràgavemattatà ti? Siyà bhikkhåti Bhagavà avoca: Idha, bhikkhu, ekac- cassa evaü hoti: evaüråpo siyaü\<*<2>*>/ anàgatamaddhànaü, evaüvedano siyaü anàgatamaddhànaü, evaüsa¤¤o siyaü anàgatamaddhànaü, evaüsaükhàro siyaü anàgatamaddhà- naü, evaüvi¤¤àõo siyàm anàgatamaddhànan ti. Evaü kho, bhikkhu, pa¤c' upàdànakkhandhesu chandaràgavemattatà ti. Kittàvatà pana, bhante, khandhànaü khandhàdhivaca- naü hotãti? Yaü ki¤ci, bhikkhu, råpaü atãtànàgatapaccuppannaü ajjhattaü và bahiddhà và oëàrikaü và sukhumaü và hãnaü và paõãtaü và yaü dåre santike và, ayaü råpakkhandho. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky pa¤cas' up-; Si sà pa¤c' up-. 2 So Si; Sky evaråpe siyà. >/ #<[page 017]># %< 1.9. MAHâPUööAMASUTTAý (109). 17>% Yà kàci vedanà\<*<1>*>/ atãtànàgatapaccuppannà ajjhattaü và bahiddhà và oëàrikà và sukhumà và hãnà và paõãtà và yà dåre santike và, ayaü vedanàkkhandho. Yà kàci sa¤¤à atãtànàgatapaccuppannà . . . santike và, ayaü sa¤¤àk- khandho. Ye keci saükhàrà . . . santike và, ayaü saü- khàrakkhandho. Yaü ki¤ci vi¤¤àõaü . . . santike và, ayaü vi¤¤àõakkhando. Ettàvatà kho, bhikkhu, khandhà- naü khandhàdhivacanaü hotãti. Ko nu kho, bhante, hetu ko paccayo råpakkhandhassa pa¤¤àpanàya? Ko hetu ko paccayo vedanàkkhandhassa pa¤¤àpanàya? Ko hetu ko paccayo sa¤¤àkkhandhassa pa¤- ¤àpanàya? Ko hetu ko paccayo saükhàrakkhandhassa pa¤- ¤àpanàya? Ko hetu ko paccayo vi¤¤àõakkhandhassa pa¤¤àpanàyàti? Cattàro kho, bhikkhu, {mahàbhåtà} hetu, cattàro mahà- bhåtà paccayo råpakkhandhassa pa¤¤àpanàya. Phasso hetu phasso paccayo vedanàkkhandhassa pa¤¤àpanàya. Phasso hetu phasso paccayo sa¤¤àkkhandhassa pa¤¤àpanàya. Phasso hetu phasso paccayo saükhàrakkhandhassa pa¤¤à- panàya. Nàmaråpaü kho, bhikkhu, hetu nàmaråpaü paccayo vi¤¤àõakkhandhassa pa¤¤àpanàyàti. Kathaü pana, bhante, sakkàyadiññhi hotãti? Idha, bhikkhu, assutavà puthujjano ariyànaü adassàvã ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinãto sappurisànaü adassàvã sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinãto, -- råpaü attato samanupassati, råpavantaü và attà- naü, attani và råpaü, råpasmiü và attànaü; vedanaü attato samanupassati, vedanàvantaü và attànaü, attani và vedanaü, vedanàya và attànaü; sa¤¤aü attato samanupas- sati, sa¤¤àvantaü và attànaü, attani và sa¤¤aü, sa¤¤àya và attànaü: saükhàre attato samanupassati, saükhàravantaü và attànaü, attani và saükhàre, saükhàresu và attànaü; vi¤¤àõaü attato samanupassati, vi¤¤àõavantaü và attànaü, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si Yà kàci vedanà. Yà kàci sa¤¤à. Ye keci saükhàrà. Yaü ki¤ci vi¤¤àõaü atãt-. >/ #<[page 018]># %<18 III. UPARIPAööâSAý.>% attani và vi¤¤àõaü, vi¤¤àõasmiü và attànaü. Evaü kho, bhikkhu, sakkàyadiññhi hotãti. Kathaü pana, bhante, sakkàyadiññhi na hotãti? Idha, bhikkhu, sutavà ariyasàvako ariyànaü dassàvã ariyadhammassa kovido ariyadhamme suvinãto sappurisà- naü dassàvã sappurisadhammassa kovido sappurisadhamme suvinãto, -- na råpaü attato samanupassati, na råpavantaü và attànaü, nàttani và råpaü, na råpasmiü và attànaü; na vedanaü attato samanupassati, na vedanàvantaü . . . na vedanàya và attànaü; na sa¤¤aü . . . na sa¤¤àya và attànaü; na saükhàre . . . na saükhàresu và attànaü; na vi¤¤àõaü . . . na vi¤¤àõasmiü và attànaü. Evaü kho, bhikkhu, sakkàyadiññhi na hotãti. Ko nu kho, bhante, råpe assàdo ko àdãnavo kiü nissa- raõaü? Ko vedanàya assàdo ko àdãnavo kiü nissaraõaü? Ko sa¤¤àya assàdo ko àdãnavo kiü nissaraõaü? Ko saü- khàresu assàdo ko àdãnavo kiü nissaraõaü? Ko vi¤¤àõe assàdo ko àdãnavo kiü nissaraõan ti? Yaü kho, bhikkhu, råpaü pañicca uppajjati sukhaü somanassaü, ayaü råpe assàdo. Yaü råpaü aniccaü dukkhaü vipariõàmadhammaü, ayaü råpe àdãnavo. Yo råpe chandaràgavinayo chandaràgapahànaü, idaü råpe nissaraõaü. Yaü kho,\<*<1>*>/ bhikkhu, vedanaü pañicca -- pe\<*<2>*>/ -- sa¤¤aü pañicca -- pe\<*<2>*>/ -- saükhàre pañicca -- pe\<*<2>*>/ -- vi¤¤àõaü pañicca uppajjati sukhaü somanassaü, ayaü vi¤¤àõe assàdo. Yaü vi¤¤àõaü aniccaü dukkhaü vipariõàmadhammaü, ayaü vi¤¤àõe àdãnavo. Yo vi¤¤àõe chandaràgavinayo chandaràgapahànaü, idaü vi¤¤àõe nissaraõan ti. Kathaü pana, bhante, jànato kathaü passato imasmi¤ ca savi¤¤àõake kàye bahiddhà ca sabbanimittesu ahaükàra- mamaükàramànànusayà\<*<3>*>/ na hontãti? Yaü ki¤ci, bhikkhu, råpaü atãtànàgatapaccuppannaü ajjhattaü và bahiddhà và oëàrikaü và sukhumaü và hãnaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si ca. 2 Si omits pe and recites in full. 3 So Si; Sky ahiükàramamiükàramànànusayo hontãti. >/ #<[page 019]># %< 1.9. MAHâPUööAMASUTTAý (109) 19>% và paõãtaü và yaü dåre santike và sabbaü råpaü: N' etaü mama, n' eso 'ham asmi, na me so attà ti, -- evam etaü yathàbhåtaü sammappa¤¤àya passati. Yà kàci vedanà --pe-- yà kàci sa¤¤à --pe-- ye keci saükhàrà --pe-- yaü ki¤ci vi¤¤à- õaü atãtànàgatapaccuppannaü . . . sabbaü vi¤¤àõaü; N' etaü . . . attà ti, -- evam etaü yathàbhåtaü sammappa¤¤àya passati. Evaü kho, bhikkhu, jànato evaü passato imasmi¤ ca savi¤¤àõake kàye bahiddhà ca sabbanimittesu ahaükàra- mamaükàramànànusayà na hontãti. Atha kho a¤¤atarassa bhikkhuno evaü cetaso parivitakko udapàdi: Iti kira, bho, råpaü anattà, vedanà anattà, sa¤¤à anattà, saükhàrà anattà, vi¤¤àõaü anattà, anattakatàni kammàni kam attànaü\<*<1>*>/ phusissantãti? Atha kho Bhagavà tassa bhikkhuno cetasà ceto parivi- takkaü a¤¤àya bhikkhå àmantesi:-- òhànaü kho pan' etaü, bhikkhave, vijjati yaü idh' ekacco moghapuriso avidvà\<*<2>*>/ avijjàgato taõhàdhipateyyena cetasà Satthu sàsanaü atidhà- vitabbaü ma¤¤eyya: Iti kira, bho, råpaü anattà, vedanà anattà sa¤¤à anattà saükhàrà anattà vi¤¤àõaü anattà anattakatàni kammàni kam attànaü phusissantãti? Pañicca\<*<3>*>/ vinãtà kho me tumhe, bhikkhave, tatra tatra tesu tesu dhammesu. Taü kim ma¤¤atha, bhikkhave? Råpaü niccaü và aniccaü và ti? Aniccaü, bhante. Yaü panàniccaü, dukkhaü và taü sukhaü và ti? Dukkhaü, bhante. Yaü panàniccaü dukkhaü vipariõàmadhammaü kallan nu taü samanupassitaü: Etaü mama, eso 'ham asmi, eso me attà ti? No h' etaü, bhante. Taü kiü ma¤¤atha, bhikkhave? Vedanà --pe-- sa¤¤à -- pe -- saükhàrà --pe-- vi¤¤àõaü niccaü và ti? Aniccaü, bhante. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky Bu; Si kammattànaü. 2 So Sk; Sy avitvà corrected to avidvà; Si aviddhà. 3 So Sky; Si pañipucchà, with note that the Siõhalese reading is pañicca. >/ #<[page 020]># %<20 III. UPARIPAööâSAý.>% Yaü panàniccaü, dukkhaü và taü sukhaü và ti? Dukkhaü, bhante. Yaü panàniccaü dukkhaü vipariõàmadhammaü kallan nu taü samanupassituü: Etaü mama, eso 'ham asmi, eso me attà ti? No h' etaü, bhante. Tasmàtiha, bhikkhave, yaü ki¤ci råpaü atãtànàgatapac- cuppannaü ajjhattaü và . . . sabbaü råpaü: N' etaü . . . attà ti, -- evam etaü yathàbhåtaü sammappa¤¤àya daññhabbaü. Yà kàci vedanà, yà kàci sa¤¤à, ye keci saükhàra, yaü ki¤ci vi¤¤àõaü atãtànàgatapaccuppannaü . . . sabbaü vi¤¤àõaü: N' etaü . . . attà ti, -- evam etaü yathàbhåtaü sammappa¤¤àya daññhabbaü. Evaü passaü, bhikkhave, sutavà ariyasàvako råpasmiü nibbindati, veda- nàya nibbindati, sa¤¤àya nibbindati, saükhàresu nibbindati, vi¤¤àõasmiü nibbindati; nibbindaü virajjati, viràgà vimuc- cati; vimuttasmiü vimuttam iti ¤àõaü hoti: Khãõà jàti, vusitaü brahmacariyaü, kataü karaõãyaü nàparaü itthat- tàyàti pajànàtãti. Idam avoca Bhagavà. Attamanà te bhikkhå Bhagavato bhàsitaü abhinandun ti\<*<1>*>/. Imasmiü kho pana veyyàkaraõasmiü bha¤¤amàne saññhimattànaü bhikkhånaü anupàdàya àsavehi cittàni vimucciüsåti. MAHâPUööAMASUTTAý2 NAVAMAý. 110. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthi- yaü viharati Pubbàràme Migàramàtu pàsàde. Tena kho pana samayena Bhagavà tadahu 'posathe pannarase puõõàya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SO Si; Sky abhinanduü. 2 So Si Bu: Sky Mahàpuõõamàyas-. >/ #<[page 021]># %< 1.10. CæìAPUööAMASASUTTAý (110) 21>% puõõamàya rattiyà bhikkhusaüghaparivuto abbhokàse ni- sinno hoti. Atha kho Bhagavà tuõhãbhåtaü tuõhãbhutaü\<*<1>*>/ bhikkhusaüghaü anuviloketvà\<*<2>*>/ bhikkhå àmantesi:-- Jàneyya nu kho, bhikkhave, asappuriso asappurisaü: Asappuriso ayaü bhavan ti? No h' etaü, bhante. Sàdhu, bhikkhave; aññhànam etaü, bhikkhave, anava- kàso yaü asappuriso asappurisaü jàneyya: Asappuriso ayaü bhavan ti. Jàneyya pana, bhikkhave, asappuriso sappurisaü: Sappuriso ayaü bhavan ti? No h' etaü, bhante. Sàdhu, bhikkhave; etam pi kho, bhikkhave, aññhànaü anavakàso yaü asappuriso sappurisaü jàneyya: Sappuriso ayaü bhavan ti. Asappuriso, bhikkhave, asaddhamma- samannàgato hoti, asappurisabhattã hoti, asappurisacintã hoti, asappurisamantã hoti, asappurisavàco hoti, asappurisa- kammanto hoti, asappurisadiññhã hoti, asappurisadànaü deti. Katha¤ ca, bhikkhave, asappuriso asaddhammasamannàgato hoti? Idha, bhikkhave, asappuriso asaddho hoti, ahiriko hoti, anottappã hoti, appassuto hoti, kusãto hoti, muññhassatã hoti, duppa¤¤o hoti;-- evaü kho, bhikkhave, asappuriso asaddhammasamannàgato hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, asappuriso asappurisabhattã hoti? Idha, bhikkhave, asap- purisassa ye te samaõabràhmaõà asaddhà ahirikà anottappino appassutà kusãtà muññhassatino duppa¤¤à, tyàssa mittà honti te sahàyà:-- evaü kho, bhikkhave, asappuriso asappurisabhattã hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, asappuriso asappurisacintã hoti? Idha, bhikkhave, asappuriso atta- byàbàdhàya pi ceteti, parabyàbàdhàya pi ceteti, ubhaya- byàbàdhàya pi ceteti;-- evaü kho, bhikkhave, asappuriso asappurisacintã hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, asappuriso asappurisamantã hoti? Idha, bhikkhave, asappuriso atta- byàbàdhàya pi manteti, parabyàbàdhàya pi manteti, ubhaya- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Unlike Sky Bu, Si does not repeat this word. 2 So Si Bu; Sky a--itvà. >/ #<[page 022]># %<22 III. UPARIPAööâSAý.>% byàbàdhàya pi manteti;-- evaü kho, bhikkhave, asappuriso asappurisamantã hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, asappuriso asappurisavàco hoti? Idha, bhikkhave, asappuriso musà- vàdo\<*<1>*>/ hoti, pisuõàvàco hoti, pharusàvàco hoti, samphap- palàpã hoti;-- evaü kho, bhikkhave, asappuriso asappurisa- vàco hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, asappuriso asappurisakam- manto hoti? Idha, bhikkhave, asappuriso pàõàtipàtã hoti, adinnàdàyã hoti, kàmesu micchàcàrã hoti;-- evaü kho, bhikkhave, asappuriso asappurisakammanto hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, asappuriso asappurisadiññhã hoti? Idha, bhikkhave, asappuriso evaüdiññhã\<*<2>*>/ hoti: Na 'tthi dinnaü, na 'tthi yiññhaü, na 'tthi hutaü, na 'tthi sukañadukkañànaü kammànaü phalaü vipàko, na 'tthi ayaü loko, na 'tthi paro loko, na 'tthi màtà, na 'tthi pità, na 'tthi sattà opapàtikà, na 'tthi loke samaõabràhmaõà sammaggatà sammàpañipannà, ye ima¤ ca lokaü para¤ ca lokaü sayaü abhi¤¤à sacchikatvà pavedentãti;-- evaü kho, bhikkhave, asappuriso asappurisa- diññhã hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, asappuriso asappurisa- dànaü deti? Idha, bhikkhave, asappuriso asakkaccadànaü\<*<3>*>/ deti, asahatthà dànaü deti, acittikatvà\<*<4>*>/ dànaü deti, apavid- dhaü\<*<5>*>/ dànaü deti, anàgamanadiññhiko dànaü deti;-- evaü kho, bhikkhave, asappuriso asappurisadànaü deti. Sa kho so, bhikkhave, asappuriso evaü asaddhammasamannàgato, evaü asappurisabhattã, evaü asappurisacintã, evaü asappu- risamantã, evaü asappurisavàco, evaü asappurisakammanto, evaü asappurisadiññhã, evaü asappurisadànaü datvà kày- assa bhedà param maraõà yà asappurisànaü gati, tattha uppajjati. Kà ca, bhikkhave, asappurisànaü gati? -- Nirayo và tiracchànayoni và. Jàneyya nu kho, bhikkhave, sappuriso sappurisaü: Sappuriso ayaü bhavan ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si musàvàdã. 2 So Sky here; Sky infra and Si always evaüdiññhiko. 3 So Bu; Sky Si asakkaccaü dànaü 4 So Bu; Sky acintikatvà; Si acittiü katvà. 5 So Sky and Bu; Si apaviññhaü. >/ #<[page 023]># %< 1. 10. CæìAPUööAMASUTTAý (110). 23>% Evaü bhante. Sàdhu bhikkhave; ñhànam etaü, bhikkhave, vijjati yaü sappuriso sappurisaü jàneyya: Sappuriso ayaü bhavan ti. Jàneyya pana, bhikkhave, sappuriso asappurisaü: Asap- puriso ayaü bhavan ti? Evaü bhante. Sàdhu, bhikkhave, etam pi kho, bhikkhave, ñhànaü vijjati yaü sappuriso asappurisaü jàneyya: Asappuriso ayaü bhavan ti. Sappuriso, bhikkhave, saddhammasamannàgato hoti, sappurisabhattã hoti, sappurisacintã hoti, sappurisa- mantã hoti, sappurisavàco hoti, sappurisakammanto hoti, sappurisadiññhã hoti, sappurisadànaü deti. Katha¤ ca, bhikkhave, sappuriso saddhammasamannàgato hoti? Idha, bhikkhave, sappuriso saddho hoti, hirimà hoti, ottappã hoti, bahussuto hoti, àraddhaviriyo hoti, upaññhitasatã hoti, pa¤¤avà hoti;-- evaü kho, bhikkhave, sappuriso saddham- masamannàgato hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, sappuriso sappurisabhattã hoti? Idha, bhikkhave, sappurisassa ye te samaõabràhmaõà saddhà hirimanto ottappino bahussutà àraddhaviriyà upaññhitasatino pa¤¤avanto, tyàssa mittà honti te sahàyà honti;-- evaü kho, bhikkhave, sappuriso sappurisabhattã hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, sappuriso sappurisacintã hoti? Idhà, bhikkhave, sappuriso n' ev' attabyàbàdhàya ceteti, na parabyàbàdhàya ceteti, na ubhayabyàbàdhàya ceteti; evaü kho, bhikkhave, sappuriso sappurisacintã hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, sappuriso sappurisamantã hoti? Idha, bhikkhave, sappuriso n' ev' atta- byàbàdhàya manteti, na parabyàbàdhàya manteti, na ubha- yabyàbàdhàya manteti;-- evaü kho, bhikkhave, sappuriso sappurisamantã hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, sappuriso sappurisavàco hoti? Idha, bhikkhave, sappuriso musàvàdà pañivirato hoti, pisuõàvàcàya pañivirato hoti, pharusàvàcàya pañivirato hoti, samphappalàpà pañivirato hoti;-- evaü kho, bhikkhave, sappuriso sappurisavàco hoti, Katha¤ ca, bhikkhave, sappuriso sappurisakammanto hoti? Idha, bhikkhave, sappuriso pàõàtipàtà pañivirato hoti, adinnàdànà \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 024]># %<24 III. UPARIPAööâSAý.>% pañivirato hoti, kàmesu micchàcàrà pañivirato hoti;-- evaü kho, bhikkhave, sappuriso sappurisakammanto hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, sappuriso sappurisadiññhã hoti? Idha, bhikkhave, sappuriso evaüdiññhã hoti: Atthi dinnaü, atthi yiññhaü, atthi hutaü, atthi sukañadukkañànaü kammànaü phalaü vipàko, atthi ayaü loko, atthi paro loko, atthi màtà, atthi pità, atthi sattà opapàtikà, atthi loke samaõabràhmaõà sammaggatà sammàpañipannà ye ima¤ ca lokaü para¤ ca lokaü sayaü abhi¤¤à sacchikàtvà pavedentãti;-- evaü kho, bhikkhave, sappuriso sappurisadiññhã hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, sappuriso\<*<1>*>/ sappurisadànaü deti? Idha, bhik- khave, sappuriso sakkaccadànaü deti sahatthà, cittikatvà\<*<2>*>/ dànaü deti, parisuddhaü dànaü deti, àgamanadiññhiko dànaü deti;-- evaü kho, bhikkhave, sappuriso sappurisadànaü deti. Sa kho so, bhikkhave, sappuriso evaü saddhammasaman- nàgato evaü sappurisabhattã evaü sappurisacintã evaü sappurisamantã evaü sappurisavàco evaü sappurisakam- manto evaü sappurisadiññhã evaü sappurisadànaü datvà kàyassa bhedà param maraõà yà sappurisànaü gati, tattha uppajjati. Kà ca, bhikkhave, sappurisànaü gati? -- Devamahattatà\<*<3>*>/ và manussamahattatà và ti. Idam avoca Bhagavà. Attamanà te bhikkhå Bhagavato bhàsitaü abhinandun ti. CæìAPUööAMASUTTAý4 DASAMAý DEVADAHAVAGGO PAòHAMO. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky here insert pe, omitting the following down to "Sa kho so, bhikkhave, sappuriso," inclusive. 2 Si cittiü katvà. 3 So Si Bu; Sk devavambhattatà và manussambhattatà và; Sy devattatà và manussattatà và. 4 So Si Bu; Sky --puõõamàsas-. >/ #<[page 025]># %< 2. 1. ANUPADASUTTAý (111). 25>% 111. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthi- yaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Tatra kho Bhagavà bhikkhå àmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca:-- Paõóito, bhikkhave, Sàriputto; mahàpa¤¤o, bhikkhave,* Sàriputto; puthupa¤¤o, bhikkhave, Sàriputto; hàsupa¤¤o,\<*<1>*>/ bhikkhave, Sàriputto; javanapa¤¤o, bhikkhave, Sàriputto; tikkhapa¤¤o, bhikkhave, Sàriputto; nibbedhikapa¤¤o, bhikkhave, Sàriputto. Sàriputto bhikkhave, aóóhamàsaü anupadadhammavipassanaü vipassi. Tatr' idaü, bhikkhave, Sàriputtassa anupadahammavipassanàya hoti. Idha, bhikkhave, Sàriputto vivicc' eva kàmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaü savicàraü vivekajaü pãtisukhaü pañhamajjhànaü upasampajja viharati. Ye ca pañhamaj- jhàne dhammà vitakko ca vicàro ca pãti ca sukha¤ ca citte- kaggatà ca phasso vedanà sa¤¤à cetanà cittaü chando adhimokkho viriyaü sati upekhà manasikàro, tyàssa dhammà anupadavavatthità honti, tyàssa dhammà vidità uppajjanti, vidità upaññhahanti, vidità abbhatthaü gacchanti. So evaü pajànàti: Evaü kira me dhammà ahutvà sambhonti, hutvà pativedentãti.\<*<2>*>/ So tesu dhammesu anupàyo anapàyo\<*<3>*>/ anissito apañibaddho vippamutto visaüyutto vimariyàdikatena cetasà viharati; So: Atthi uttariü nissaraõan ti pajànàti. Tabbahulikàrà atthi t' ev'\<*<4>*>/ assa hoti. Puna ca paraü, bhikkhave, Sàriputto vitakkavicàrànaü våpasamà ajjhattaü sampasàdanaü cetaso ekodibhàvaü \<-------------------------------------------------------------------------- *Sk has a lacuna from this point to ye on page 27, line 23. 1 So Bu Sty; Si hàsapa¤¤o. 2 Si Bu pativentãti; so sometimes Skty, which generally read pativedentãti. 3 So Si Bu and (here) Sy; St and (infra) Sy anupàyo. 4 So Sty; Bu tovassa (?); Si tvev' assa, as St once infra. >/ #<[page 026]># %<26 III. UPARIPAööâSAý.>% avitakkaü avicàraü samàdhijaü pãtisukhaü dutiyajjhànaü upasampajja viharati. Ye ca dutiyajjhàne dhammà ajjhatta- sampasàdo ca pãti ca sukha¤ ca {cittekaggatà} ca phasso vedanà sa¤¤à cetanà cittaü chando adhimokkho viriyaü sati upekhà manasikàro, tyàssa dhammà anupadavavatthità honti, tyàssa dhammà vidità uppajjanti, vidità upàññhahanti, vidità abbhatthaü gacchanti. So evam pajànàti: Evaü kira 'me dhammà ahutvà sambhonti, hutvà pativedentãti. So tesu dhammesu anupàyo anapàyo anissito appañibaddho vippamutto visaüyutto vimariyàdikatena cetasà viharati. So: Atthi uttaraü nissaraõan ti pajànàti. Tabbahulikàrà atthi t' ev' assa hoti. Puna ca paraü, bhikkhave, Sàriputto pãtiyà ca viràgà upekhako ca viharati sato ca sampajàno sukha¤ ca kàyena pañisaüvedeti, yan taü ariyà àcikkhanti: Upekhako satimà sukhavihàrã ti, tatiyajjhànaü upasampajja viharati. Ye ca tatiyajjhàne dhammà upekhà ca sukha¤ ca sati ca sam- paja¤¤a¤ ca {cittekaggatà} ca phasso vedanà sa¤¤à cetanà cittaü chando adhimokkho viriyaü upekhà manasikàro, tyàssa dhammà anupadavavatthità honti, tyàssa dhammà vidità uppajjanti, vidità upaññhahanti, vidità abbhatthaü gacchanti. So evam pajànàti: Evaü kira 'me dhammà ahutvà sambhonti hutvà pativedentãti. So tesu dhammesu anupàyo anapàyo anissito appañibaddho vippamutto visaü- yutto vimariyàdikatena cetasà viharati. So: Atthi uttariü nissaraõan ti pajànàti. Tabbahulikàrà atthi t' ev' assa hoti. Puna ca paraü, bhikkhave, Sàriputto sukhassa ca pahànà dukkhassa ca pahànà pubbe va somanassadomanassànaü atthagamà adukkhamasukhaü upekhàsatipàrisuddhaü catutthajjhànaü upasampajja viharati. Ye ca catutthajj- hàne dhammà upekhà adukkhamasukhà vedanà passi vedanà cetaso anàbhogo sati pàrisuddhi {cittekaggatà} ca phasso vedanà sa¤¤à cetanà cittaü chando adhimokkho viriyaü sati upekhà manasikàro, tyàssa dhammà anupadavavatthità honti, tyàssa dhammà vidità uppajjanti, vidità upaññhahanti, \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 027]># %< 2.1. ANUPADASUTTAý (111) 27>% vidità abbhatthaü gacchanti. So evaü pajànàti: Evaü kira 'me dhammà ahutvà sambhonti hutvà pativedentãti. So tesu dhammesu anupàyo anapàyo anissito appañibaddho vippamutto visaüyutto vimariyàdikatena cetasà viharati. So: Atthi uttariü nissaraõan ti pajànàti. Tabbahulikàrà atthi t' ev' assa hoti. 1 Puna ca paraü, bhikkhave, Sàriputto sabbaso råpa- sa¤¤ànaü samatikkamà pañighasa¤¤ànaü atthagamà nànattasa¤¤ànaü amanasikàrà: Ananto àkàso ti àkàsàna¤- càyatanaü upasampajja viharati. Ye ca àkàsàna¤càya- tane dhammà àkàsàna¤càyatanasa¤¤à ca {cittekaggatà} ca phasso ca vedanà sa¤¤à cetanà cittaü chando adhi- mokkho viriyaü sati upekhà manasikàro, tyàssa dhammà anupadavavatthità honti, tyàssa dhammà vidità uppajjanti, vidità upaññhahanti, vidità abbhatthaü gacchanti. So evaü pajànàti: Evaü kira 'me dhammà ahutvà sambhonti, hutvà pativedentãti. So tesu dhammesu anupàyo anapàyo anissito appañibaddho vippamutto visaüyutto vimariyàdikatena cetasà viharati. So: Atthi uttariü nissaraõan ti pajànàti.\<*<2>*>/ Tabbahulikàrà atthi t' ev' assa hoti. Puna ca paraü, bhikkhave, Sàriputto sabbaso àkàsàna¤- càyatanaü samatikkamà: Anantaü vi¤¤àõan ti vi¤¤àõa¤- càyatanaü upasampajja viharati. Ye ca vi¤¤àõa¤càya- tane dhammà vi¤¤àõa¤càyatanasa¤¤à ca {cittekaggatà} phasso vedanà sa¤¤à cetanà cittaü chando adhimokkho viriyaü sati upekhà manasikàro, tyàssa dhammà anupa- davavatthità honti, tyàssa dhammà vidità uppajjanti, vidità upaññhahanti, vidità abbhatthaü gacchanti. So evaü pajànàti: Evaü kira 'me dhammà ahutvà sambhonti hutvà pativedentãti. So tesu dhammesu anupàyo anapàyo anissito appañibaddho vippamutto visaüyutto vimariyàdi- katena cetasà viharati. So: Atthi uttariü nissaraõan ti pajànàti. Tabbahulikàrà atthi t' ev' assa hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sty repeat this paragraph. 2 Sty omit from evaü kira to here. >/ #<[page 028]># %<28 III. UPARIPAööâSAý.>% Puna ca paraü, bhikkhave, Sàriputto sabbaso vi¤¤àõa¤- càyatanaü samatikkamà: Na 'tthi ki¤cãti àki¤ca¤¤àyatanaü upasampajja viharati. Ye ca àki¤ca¤¤àyatane dhammà àki¤ca¤¤àyatanasa¤¤à ca {cittekaggatà} ca phasso vedanà sa¤¤à cetanà cittaü chando adhimokkho viriyaü sati upekhà- manasikàro, tyàssa dhammà anupadavavatthità honti, tyàssa dhammà vidità uppajjanti, vidità upaññhahanti, vidità abbhat- thaü gacchanti. So evaü pajànàti: Evaü kira 'me dhammà ahutvà sambhonti hutvà pativedentãti. So tesu dhammesu anupàyo anapàyo anissito appañibaddho vippamutto visaü- yutto vimariyàdikatena cetasà viharati. So: Atthi uttariü nissaraõan ti pajànàti. Tabbahulikàrà atthi t' ev' assa hoti. Puna ca paraü, bhikkhave, Sàriputto sabbaso àki¤- ca¤¤àyatanaü samatikkamà nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanaü upasampajja viharati. So tàya samàpattiyà sato vuññhahati. So tàya samàpattiyà sato vuññhahitvà ye dhammà atãtà niruddhà vipariõatà te dhamme samanupassati: Evaü kira 'me dhammà ahutvà sambhonti hutvà pativedentãti. So tesu dhammesu anupàyo anapàyo anissito appañibaddho vippa- mutto visaüyutto vimariyàdikatena cetasà viharati. So: Atthi uttariü nissaraõan ti pajànàti. Tabbahulikàrà atthi t' ev' assa hoti. Puna ca paraü, bhikkhave, Sàriputto sabbaso nevasa¤- ¤ànàsa¤¤àyatanaü samatikkamà sa¤¤àvedayitanirodhaü upasampajja viharati. Pa¤¤àya c' assa disvà àsavà parik- khãõà honti. So tàya samàpattiyà sato vuññhahati. So tàya samàpattiyà sato vuññhahitvà ye te dhammà atãtà niruddhà vipariõatà te dhamme samanupassati: Evaü kira 'me dhammà ahutvà sambhonti hutvà pativedentãti. So tesu dhammesu anupàyo anapàyo anissito appañibaddho vippa- mutto visaüyutto vimariyàdikatena cetasà viharati. So: Na 'tthi uttariü nissaraõan ti pajànàti. Tabbahulikàrà na 'tthi t' ev' assa hoti. Yaü kho taü, bhikkhave, sammà vadamàno vadeyya: Vasippatto pàramippatto ariyasmiü sãlasmiü, vasippatto \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 029]># %< 2.2. CHABBISODHANASUTTAý (112). 29>% pàramippatto ariyasmiü samàdhismiü, vasippatto pàra- mippatto ariyàya sa¤¤àya, vasippatto pàramippatto ariyàya vimuttiyà ti, -- Sàriputtam eva taü sammà vadamàno vadeyya: Vasippatto pàramippatto ariyasmiü sãlasmiü, vasippatto pàramippatto ariyasmiü samàdhismiü, vasip- patto pàramippatto ariyà pa¤¤àya, vasippatto {pàramippatto} ariyàya vimuttiyà ti. Yaü kho taü, bhikkhave, sammà vadamàno vadeyya: Bhagavato putto oraso mukhato jàto dhammajo dhamma- nimmito dhammadàyàdo no àmisadàyàdo ti, -- Sàriputtam eva taü sammà vadamàno vadeyya: Bhagavato putto oraso mukhato jàto dhammajo dhammanimmito dhammadàyàdo no àmisadàyàdo ti. Sàriputto, bhikkhave, Tathàgatena anuttaraü dham- macakkaü pavattitaü sammad eva anuppavattetãti. Idam avoca Bhagavà. Attamanà te bhikkhå Bhagavato bhàsitaü abhinandun ti. ANUPADASUTTAý PAòHAMAý. 112. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthiyaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Tatra kho Bhagavà bhikkhå àmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca:-- Idha, bhikkhave, bhikkhu a¤¤aü byàkaroti: Khãõà jàti vusitaü brahmacariyaü kataü karaõãyaü nàparaü itthattà- yàti pajànàmãti. Tassa, bhikkhave, bhikkhuno bhàsitaü n' eva abhinanditabbaü nappañikkositabbaü; anabhinanditvà appañikkositvà pa¤ho pucchitabbo: Cattàro 'me, àvuso, vohàrà tena Bhagavatà jànatà passatà arahatà sammà- sambuddhena sammad akkhàtà. Katame cattàro. Diññhe diññhavàdità, sute sutavàdità, mute\<*<1>*>/ mutavàdità, vi¤¤àte \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si mutto, and (infra) mutte. >/ #<[page 030]># %<30 III. UPARIPAööâSAý.>% vi¤¤àtavàdità. Ime kho, àvuso, cattàro vohàrà tena Bhagavatà jànatà passatà arahatà sammàsambuddhena sammad akkhàtà. Kathaü jànato pan' àyasmato kathaü passato imesu catusu vohàresu anupàdàya àsavehi cittaü vimuttan ti? Khãõàsavassa, bhikkhave, bhikkhuno vusita- vato katakaraõãyassa ohitabhàrassa anuppattasadatthassa parikkhãõabhavasaüyojanassa sammada¤¤àvimuttassa ayam anudhammo hoti veyyàkaraõàya: Diññhe kho ahaü, àvuso anupàyo anapàyo anissito appañibaddho vippamutto visaü- yutto vimariyàdikatena cetasà viharàmi; sute kho ahaü avuso --pe-- mute kho ahaü àvuso --pe-- vi¤¤àte kho ahaü, àvuso, anupàyo anapàyo anissito appañibaddho vippamutto visaüyutto vimariyàdikatena cetasà viharàmi. -- Evaü kho me, àvuso, jànato evaü passato imesu catusu vohàresu anupàdàya àsavehi cittaü vimuttan ti. Tassa, bhikkhave, bhikkhuno Sàdhåti bhàsitaü abhinanditabbaü anumodi- tabbaü; Sàdhåti bhàsitaü abhinanditvà anumoditvà uttariü pa¤ho pucchitabbo: Pa¤ca kho ime, àvuso, upàdànak- khandhà tena Bhagavatà jànatà passatà arahatà sammàsam- buddhena sammad akkhàta. Katame pa¤ca? Seyyathãdaü: råpåpàdànakkhandho vedanåpàdànakkhandho sa¤¤åpàdà- nakkhandho saükhàråpàdànakkhandho vi¤¤àõåpàdànak- khando; ime kho, àvuso, pa¤c' upàdànakkhandà tena Bha- gavatà jànatà passatà arahatà sammàsambuddhena sammad akkhàtà. Kathaü jànato pan' àyasmato kathaü passato imesu pa¤casu 'pàdànakkhandhesu anupàdàya àsavehi cittaü vimuttan ti? Khãõàsavassa, bhikkhave, bhikkhuno vusitavato katakaraõãyassa ohitabhàrassa anuppattasadatthassa parik- khãõabhavasaüyojanassa sammada¤¤àvimuttassas ayam anudhammo hoti veyyàkaraõàya:-- Råpaü kho ahaü, àvuso, abalaü viràgaü anassàsikaü\<*<1>*>/ viditvà ye råpe upàyupàdànà\<*<2>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu ("viràgan ti vigacchanasabhàvaü; anassàsikan ti assàsavirahitaü"); Sky viràgukaü (Sk infra viràguõaükaü) anassàsikaü; Si viràgunaü anassàsikan ti. 2 So Sky Bu; Si upàdàyupàdànà. >/ #<[page 031]># %< 2.2. CHABBISODHANASUTTAý (112). 31>% cetaso adhiññhànàbhinivesànusayà, tesaü khayà viràgà nirodhà càgà pañinissaggà vimuttam me cittan ti pajànàmi; vedanaü kho ahaü àvuso --pe-- sa¤¤aü kho ahaü, àvuso -- pe -- saükhàre kho ahaü, avuso --pe-- vi¤¤àõaü kho ahaü, àvuso, abalaü viràgaü anassàsikaü viditvà ye vi¤¤àõe upàyupàdànà cetaso adhiññhànàbhinivesànusayà, tesaü khayà viràgà nirodhà càgà pañinissaggà vimuttam me cittan ti pajànàmi. -- Evaü kho me, àvuso, jànato evaü passato imesu pa¤casu 'pàdànakkhandhesu anupàdàya àsavehi cittaü vimuttan ti. Tassa, bhikkhave, bhikkhuno Sàdhåti bhàsitaü abhinanditabbaü anumoditabbaü: Sàdhåti bhàsitaü abhi- nanditvà anumoditvà uttariü pa¤ho pucchitabbo: Cha -- y -- imà, àvuso, dhàtuyo tena Bhagavatà jànatà passatà arahatà sammàsambuddhena sammad akkhàtà. Katamà cha? Pañhavãdhàtu àpodhàtu tejodhàtu vàyodhàtu àkàsadhàtu vi¤¤àõadhàtu: imà kho, àvuso, cha dhàtuyo tena Bhagavatà jànatà passatà arahatà sammàsambuddhena sammad akkhàtà. Kathaü jànato pan' àyasmato kathaü passato imàsu chasu dhàtusu anupàdàya àsavehi cittaü vimuttan ti? Khãõà- savassa, bhikkhave, bhikkhuno vusitavato katakaraõãyassa ohitabhàrassa anuppattasadatthassa parikkhãõabhavasaüyo- janassa sammada¤¤àvimuttassa ayam anudhammo hoti veyyàkaraõàya: Pañhavãdhàtuü kho ahaü, àvuso, anattato upagacchiü, na ca pañhavãdhàtunissitaü attànaü; ye ca pañhavãdhàtunissità upàyupàdànà cetaso adhiññhànàbhi- nivesànusayà, tesaü khayà viràgà nirodhà càgà pañinissaggà vimuttaü me cittan ti pajànàmi. âpodhàtuü kho ahaü, àvuso --pe-- tejodhàtuü kho ahaü, àvuso --pe-- vàyodhàtuü kho ahaü, àvuso --pe-- àkàsadhàtuü kho ahaü, àvuso --pe-- vi¤¤àõadhàtuü kho ahaü, àvuso, anattato upagacchiü, na ca vi¤¤àõadhàtunissitaü attànaü; ye ca vi¤¤àõadhàtu- nissità upàyupàdànà cetaso adhiññhànàbhinivesànusayà, tesaü khayà viràgà nirodhà càgà pañinissaggà vimuttaü me cittan ti pajànàmi. -- Evaü kho me, àvuso, jànato evaü passato imàsu chasu dhàtusu anupàdàya àsavehi cittaü vimuttan ti. Tassa, bhikkhave, bhikkhuno Sàdhåti bhà- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 032]># %<32 III. UPARIPAööâSAý.>% sitaü abhinanditabbaü anumoditabbaü; Sàdhåti bhàsitaü abhinanditvà anumoditvà uttariü pa¤ho pucchitabbo: Cha kho pan' imàni, àvuso, ajjhattikàni bàhiràni àyatanàni tena Bhagavatà jànatà passatà arahatà sammàsambud- dhena sammad akkhàtàni. Katamàni cha? -- Cakkhu c' eva råpà ca, sotaü ca saddà ca, ghànaü ca gandhà ca, jivhà ca rasà ca, kàyo ca phoññhabbà ca, mano ca dhammà ca;-- imàni kho, àvuso, cha ajjhattikàni bàhiràni àyatanàni tena Bhagavatà jànatà passatà arahatà sammà- sambuddhena sammad akkhàtàni. Kathaü jànato pan' àyasmato kathaü passato imesu chasu ajjhattikabàhiresu àyatanesu anupàdàya àsavehi cittaü vimuttan ti? Khãõà- savassa, bhikkhave, bhikkhuno vusitavato katakaraõãyassa ohitabhàrassa anuppattasadatthassa parikkhãõabhavasaüyo- janassa sammada¤¤àvimuttassa ayam anudhammo hoti veyyàkaraõàya: Cakkhusmiü, àvuso, råpe cakkhuvi¤¤àõe cakkhuvi¤¤àõavi¤¤àtabbesu dhammesu yo chando yo ràgo yà nandã yà taõhà, ye upàyupàdànà cetaso adhiññhànàbhini- vesànusayà, tesaü khayà viràgà nirodhà càgà pañinissaggà vimuttam me cittan ti pajànàmi. Sotasmiü, àvuso, sadde sotavi¤¤àõe; ghànasmiü, àvuso, gandhe ghànavi¤¤àõe; jivhàya, àvuso, rase jivhàvi¤¤àõe; kàyasmiü, àvuso, phoñ- ñhabbe kàyavi¤¤àõe; manasmiü, àvuso, dhamme manovi¤- ¤àõe manovi¤¤àõavi¤¤àtabbesu dhammesu yo chando yo ràgo yà nandã yà taõhà, ye upàyupàdànà cetaso adhiññhànà- bhinivesànusayà, tesaü khayà viràgà nirodhà càgà pañinis- saggà vimuttam me cittan ti pajànàmi. -- Evaü kho me, àvuso, jànato evaü passato imesu chasu ajjhattikabàhiresu àyatanesu anupàdàya àsavehi cittaü vimuttan ti. Tassa, bhikkhave, bhikkhuno Sàdhåti bhàsitaü abhinanditabbaü anumoditabbaü; Sàdhåti bhàsitaü abhinanditvà anumo- ditvà uttariü pa¤ho pucchitabbo: Kathaü jànato pan' àyas- mato kathaü passato imasmiü ca savi¤¤àõake kàye bahid- dhà ca sabbanimittesu ahiükàramamiükàramànànusayà\<*<1>*>/ susamåhatà ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky Bu; Si ahaükàramamaükàramànànusayà. >/ #<[page 033]># %< 2.2. CHABBISODHANASUTTAý (112.) 33>% Khãõàsavassa, bhikkhave, bhikkhuno vusitavato kataka- raõãyassa ohitabhàrassa anuppattasadatthassa parikkhãõa- bhavasaüyojanassa sammada¤¤àvimuttassa ayam anu- dhammo hoti veyyàkaraõàya:-- Pubbe kho ahaü, àvuso, agàriyabhåto\<*<1>*>/ samàno aviddasu ahosiü; tassa me Tathàgato và Tathàgatasàvako và dhammaü desesi; tàhaü dhammaü sutvà\<*<2>*>/ Tathàgate saddhaü pañilabhiü; so tena saddhàpañi- làbhena samannàgato iti pañisa¤cikkhim:-- Sambàdho gharà- vàso rajàpatho, abbhokàso pabbajjà; nayidaü sukaraü agàraü ajjhàvasatà ekantaparipuõõaü ekantaparisuddhaü saükhalikhitaü brahmacariyaü carituü; yannånàhaü kesamassuü ohàretvà kàsàyàni vatthàni acchàdetvà agà- rasmà anagàriyaü pabbajeyyan ti. So kho ahaü, àvuso, aparena samayena appaü và bhogakkhandhaü pahàya ma- hantaü và bhogakkhandhaü pahàya, appaü và ¤àtiparivañ- ñaü pahàya mahantaü và ¤àtiparivaññaü pahàya, kesamas- suü ohàretvà kàsàyàni vatthàni acchàdetvà agàrasmà anagàriyaü pabbajiü. So evaü pabbajito samàno bhikkhå- naü sikkhàsàjãvasamàpanno pàõàtipàtaü pahàya pàõàtipàtà pañivirato ahosiü, nihitadaõóo ninitasattho lajjã dayàpanno sabbapàõabhåtahitànukampã vihàsim. {Adinnàdànaü} pahàya adinnàdànà pañivirato ahosiü dinnàdàyã dinnapàñikaïkhã athenena sucibhåtena attanà vihàsiü. Abrahmacariyaü pahàya brahmacàrã ahosiü àràcàrã, virato methunà gàma- dhammà. Musàvàdaü pahàya musàvàdà pañivirato ahosiü saccavàdã saccasandho theto paccayiko avisaüvàdako lokassa. Pisuõaü vàcaü pahàya pisuõàya vàcàya pañi- virato ahosiü, ito sutvà na amutra akkhàtà imesaü bhedàya, amutra và sutvà na imesaü akkhàtà amåsaü bhedàya; iti bhinnànaü và sandhàtà, sahitànaü và anuppadàtà, samaggàràmo samaggarato samagganandã samaggakaraõiü vàcaü bhàsità ahosiü. Pharusaü vàcaü pahàya pharusàya vàcàya pañivirato ahosiü, yà sà vàcà nelà kaõõasukhà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si àg-. 2 For the following passage, cf. Majjhima, Vol. I., p. 179, &c. >/ #<[page 034]># %<34 III. UPARIPAööâSAý.>% pemanãyà hadayaïgamà porã bahujanakantà bahujanamanàpà tathàråpiü vàcaü bhàsità ahosiü. Samphappalàpaü pahàya samphappalàpà pañivirato ahosiü, kàlavàdã bhåta- vàdã atthavàdã dhammavàdã vinayavàdã, nidhànavatiü vàcaü bhàsità ahosiü kàlena sàpadesaü pariyantavatiü atthasaühitaü. So bãjagàmabhåtagàmasamàrambhà pañi- virato ahosiü. Ekabhattiko ahosiü rattåparato, pañivirato vikàlabhojanà. Naccagãtavàditavisåkadassanà pañivirato aho- sim. Màlàgandhavilepanadhàraõamaõóanavibhåsanaññhànà pañivirato ahosiü. Uccàsayanamahàsayanà pañivirato ahosiü. Jàtaråparajatapañiggahaõà pañivirato ahosiü. âmakadha¤¤apañiggahaõà pañivirato ahosiü. âmakamaü- sapañiggahaõà pañivirato ahosiü. Itthikumàrikapañigga- haõà pañivirato ahosiü. Dàsidàsapañiggahaõà pañivirato ahosiü. Ajeëakapañiggahaõà pañivirato ahosiü. Kukkuñaså- karapañiggahaõà pañivirato ahosiü. Hatthigavàssavaëavà- pañiggahaõà pañivirato ahosiü. Khettavatthupañiggahaõà pañivirato ahosiü. Dåteyyapahiõagamanànuyogà pañi- virato ahosiü. Kayavikkayà pañivirato ahosiü. Tulà- kåñakaüsakåñamànakåñà pañivirato ahosiü. Ukkoñanava¤c- ananikatisàciyogà pañivirato ahosiü. Chedanavadhabandha- naviparàmosa -- àlopasahasàkàrà pañivirato ahosiü. So san- tuññho ahosiü kàyaparihàrikena cãvarena kucchipari- hàrikena piõóapàtena, yena yen' eva pakkamiü samà- dày' eva pakkamiü. Seyyathàpi nàma pakkhã sakuõo yena yen' eva óeti sapattabhàro va óeti, evam eva kho ahaü, àvuso, santuññho ahosiü kàyaparihàrikena cãvarena kucchiparihàrikena piõóapàtena, yena yen' eva pak- kamiü, samàdày' eva pakkamiü. So iminà ariyena sãlak- khandhena samannàgato ajjhattaü anavajjasukhaü pañi- saüvedesiü. So cakkhunà råpaü disvà na nimittaggàhã ahosiü nànubya¤janaggàhã. Yato 'dhikaraõam\<*<1>*>/ enaü cak- khundriyaü asaüvutaü viharantaü abhijjhàdomanassà pàpakà akusalà dhammà anvàssaveyyuü, tassa saüvaràya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si yatvàdh- >/ #<[page 035]># %< 2.2 CHABBISODHANASUTTAý (112). 35>% pañipajjiü, rakkhiü cakkhundriyaü, cakkhundriye saüva- raü àpajjiü. Sotena saddaü sutvà -- pe\<*<1>*>/ -- ghànena gan- dhaü ghàyitvà --pe-- jivhàya rasaü sàyitvà --pe-- kàyena phoññhabbaü phusitvà --pe-- manasà dhammaü vi¤¤àya na nimittaggàhã ahosiü nànubya¤janaggàhã. Yato 'dhika- raõam enaü manindriyaü asaüvutaü viharantaü abhij- jhàdomanassà pàpakà akusalà dhammà anvàssaveyyuü, tassa saüvaràya pañipajjiü, rakkhiü manindriyam, mani- ndriye saüvaraü àpajjiü. So iminà ariyena indriya- saüvarena samannàgato ajjhattaü abyàsekasukhaü pañi- saüvedesiü. So abhikkante pañikkante sampajànakàrã ahosiü, àlokite vilokite sampajànakàrã ahosiü, sammi¤jite\<*<2>*>/ pasàrite sampajànakàrã ahosiü, saüghàñipattacãvaradhàraõe sampajànakàrã ahosiü, asite pãte khàyite sàyite sampajàna- kàrã ahosiü, uccàrapassàvakamme sampajànakàrã ahosiü, gate ñhite nisinne sutte jàgarite bhàsite tuõhãbhàve sampajà- nakàrã ahosiü. So iminà ca ariyena sãlakkhandhena samannàgato iminà ca ariyena indriyasaüvarena samannàgato iminà ca ariyena satisampaja¤¤ena samannàgato vivittaü senàsanaü bhajiü ara¤¤aü rukkhamålaü pabbataü kandaraü girigu- haü susànaü vanapatthaü abbhokàsaü palàlapu¤jaü. So pacchàbhattaü piõóapàtapañikkanto nisãdiü pallaïkaü àbhujitvà, ujuü kàyaü paõidhàya, parimukhaü satiü upañ- ñhapetvà. So abhijjhaü loke pahàya vigatàbhijjhena cetasà vihàsiü, abhijjhàya cittaü parisodhesiü, byàpàdapadosaü pahàya abyàpannacitto vihàsiü sabbapàõabhåtahitànu- kampã, byàpàdapadosà cittaü parisodhesiü; thãnamiddhaü pahàya vigatathãnamiddho vihàsiü àlokasa¤¤ã sato sam- pajàno, thãnamiddhà cittaü parisodhesiü; uddhaccakuk- kuccaü pahàya anuddhato vihàsiü ajjhattaü våpasantacitto, uddhaccakukkuccà cittaü parisodhesiü; vicikiccham pahàya tiõõavicikiccho vihàsiü akathaükathã, kusalesu dhammesu vicikicchàya cittaü parisodhesiü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits pe here et infra. 2 So Sky Si. >/ #<[page 036]># %<36 III. UPARIPAööâSAý.>% Ime pa¤ca nãvaraõe pahàya cetaso upakkilese pa¤¤àya dubbalãkaraõe vivicc' eva kàmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaü savicàraü vivekajaü pãtisukhaü pañhamajjhànaü upasampajja vihàsiü. Vitakkavicàrànaü våpasamà ajjhat- taü sampasàdanaü cetaso ekodibhàvaü, avitakkaü avicà- raü samàdhijaü pãtisukhaü dutiyajjhànaü upasampajja vihàsiü. Pãtiyà ca viràgà ca upekhako ca vihàsiü, sato ca sampajàno sukka¤ ca kàyena pañisaüvedesiü, yan taü ariyà àcikkhanti: Upekhako satimà sukhavihàrã ti tatiyajjhànaü upasampajja vihàsiü. Sukhassa ca pahànà dukkhassa ca pahànà pubbe va somanassadomanassànaü atthagamà adukkhamasukhaü upekhàsatipàrisuddhiü catutthajjhànaü upasampajja vihàsiü. Evaü samàhite citte parisuddhe pariyodàte anaïgaõe vigatåpakkilese mudubhåte kammaniye ñhite àõa¤jappatte\<*<1>*>/ àsavànaü khaya¤àõàya cittaü abhinin- nàmesiü. So: Idaü dukkhan ti yathàbhåtaü abbha¤¤àsiü; Ayaü dukkhasamudayo ti yathàbhåtaü abbha¤¤àsiü; Ayaü dukkhanirodho ti yathàbhåtaü abbha¤¤àsiü; Ayaü duk- khanirodhagàminã pañipadà ti yathàbhåtaü abbha¤¤àsiü; Ime àsavà ti yathàbhåtaü abbha¤¤àsiü; Ayaü àsavasamu- dayo ti yathàbhåtaü abbha¤¤àsiü; Ayaü àsavanirodho ti yathàbhåtaü abbha¤¤àsiü; Ayaü àsavanirodhagàminã pañipadà ti yathàbhåtaü abbha¤¤àsiü. Tassa me evaü jànato evaü passato kàmàsavà pi cittaü vimuccittha, bhavàsavà pi cittaü vimuccittha, avijjàsavà pi cittaü vimuc- cittha, vimuttasmiü vimuttam iti ¤àõaü ahosi: khãõà jàti, vusitaü brahmacariyaü, kataü karaõãyaü, nàparaü itthat- tàyàti abbha¤¤àsiü. Evaü kho me, àvuso, jànato evaü passato imasmiü ca savi¤¤àõake kàye bahiddhà ca sabbani- mittesu ahiükàramamiükàramànànusayà susamåhatà\<*<2>*>/ ti. Tassa, bhikkhave, bhikkhuno Sàdhåti bhàsitaü abhinandi- tabbaü anumoditabbaü; Sàdhåti bhàsitaü abhinanditvà anumoditvà evam assa vacanãyo: Làbhà no, àvuso, sulad- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cf. Vol. II., p. 253 (note). Sky here ànejja- (as Vol. I. p. 182). 2 So Si (cf. p. 32); Sky sahatà ti; St sahagatà ti. >/ #<[page 037]># %< 2.3. SAPPURISASUTTAý (113). 37>% dhaü no, àvuso, ye mayaü\<*<1>*>/ àyasmantaü tàdisaü brahma- càriü passàmàti. Idam avoca Bhagavà. Attamanà te bhikkhå Bhagavato bhàsitaü abhinandun ti. CHABBISODHANASUTTAý2 DUTIYAý. 113. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthiyaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Tatra kho Bhagavà bhikkhå àmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca: Sappurisadhamma¤ ca vo, bhikkhave, desissami asappuri- sadhamma¤ ca. Taü suõàtha sàdhukaü manasikarotha, bhàsissàmãti. Evam bhante ti kho te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca: Katamo ca, bhikkhave, sappurisadhammo? Idha, bhik- khave, asappuriso uccà kulà pabbajito hoti. So iti pañisa¤- cikkhati: Ahaü kho 'mhi uccà kulà pabbajito; ime pan' a¤¤e bhikkhå na uccà kulà pabbajità ti. So tàya uccà- kulãnatàya attàn' ukkaüseti paraü vambheti.\<*<3>*>/ Ayam pi, bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhik- khave, iti pañisa¤cikkhati: Na kho uccàkulãnatàya lobha- dhammà và parikkhayaü gacchanti, dosadhammà và parikkhayaü gacchanti, mohadhammà và parikkhayaü gacchanti; no ce pi uccà\<*<4>*>/ kulà pabbajito hoti, so ca hoti dhammànudhammapañipanno sàmãcipañipanno anudham- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky omit ye mayaü. 2 So Bu (ter); Si Chavi-; Skty Chabbidhodhanas-. 3 So Si and (sts.) Sk; Sy and (sts.) Sk vamheti. Cf. Vol. II. 43 and 1 J.191. 4 Sky make pi follow uccà here, but not infra. >/ #<[page 038]># %<38 III. UPARIPAööâSAý.>% macàrã, so tattha pujjo so tattha pàsaüso ti. So pañipadaü yeva antaraü karitvà tàya uccàkulãnatàya n' ev' attàn' uk- kaüseti na paraü vambheti. Ayaü, bhikkhave, sappurisa- dhammo. Puna ca paraü, bhikkhave, asappuriso mahàkulà pabba- jito hoti -- pe\<*<1>*>/ -- heññhimanayena vitthàretabbaü --; mahà- bhogakulà pabbajito hoti; uëàrabhogakulà pabbajito hoti. So iti pañisa¤cikkhanti: Ahaü kho 'mhi uëàrabhoga- kulà pabbajito; ime pan' a¤¤e bhikkhå na uëàrabhogakulà pabbajità ti. So tàya uëàrabhogatàya attàn' ukkaüseti paraü vambheti. Ayaü, pi bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhikkhave iti, pañisa¤cikkhati: Na kho uëàrabhogatàya lobhadhammà và parikkhayaü gacchanti, dosadhammà và parikkhayaü gacchanti, mohadhammà và parikkhayaü gacchanti; no ce pi uëàrabhogakulà pabbajito hoti, so ca hoti dhammànudhammapañipanno sàmãcipañi- panno anudhammacàrã, so tattha pujjo so tattha pàsaüso- ti. So pañipadaü yeva antaraü karitvà tàya uëàrabhogatàya n' ev' attàn' ukkaüseti na paraü vambheti. Ayam pi, bhik- khave, sappurisadhammo. Puna ca paraü, bhikkhave, asappuriso ¤àto hoti yasassã. So iti pañisa¤cikkhati: Ahaü kho ' mhi ¤àto yasassã, ime pan' a¤¤e bhikkhå appa¤¤àtà\<*<2>*>/ appesakkhà ti. So tena ¤àt- attena\<*<3>*>/ attàn" ukkaüseti param vamheti. Ayam pi, bhik- khave, assappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhikkhave,iti pañisa¤cikkhati: Na kho ¤àtattena lobhadhammà và parik- khayaü gacchanti, dosadhammà và parikkhayaü gacchanti, mohadhammà và parikkhayaü gacchanti; no ce pi ¤àto hoti yasassã, so ca hoti dhammànudhammapañipanno sàmãcipañi- panno anudhammacàrã, so tattha pujjo so tattha pàsaüso ti. So pañipadaü yeva antaraü karitvà tena ¤àtattena n' ev' attàn' ukkaüseti na paraü vambheti. Ayaü pi, bhikkhave, sappurisadhammo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si omits pe heññhimanayena v-. 2 Si appa¤àtà. 3 So Si; Sky ¤àtena. >/ #<[page 039]># %< 2. 3. SAPPURISASUTTAý (113). 39>% Puna ca paraü, bhikkhave, asappuriso làbhã hoti cãvara- piõóapàtasenàsanagilànapaccayabhesajjaparikkhàrànaü. So iti pañisa¤cikkhati: Ahaü kho 'mhi làbhã cãvarapiõóapàta- senàsanagilànapaccayabhesajjaparikkhàrànaü, ime pan' a¤¤e bhikkhå na làbhino cãvarapiõóapàtasenàsanagilànapaccaya- bhesajjaparikkhàrànan ti. So tena làbhena attàn' ukkaüseti paraü vambheti. Ayam pi, bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti pañisa¤cikkhati: Na kho làbhena lobhadhammà và parikkhayaü gacchanti, dosa- dhammà và parikkhayaü gacchanti, mohadhammà và parikkhayaü gacchanti, no ce pi làbhã hoti cãvarapiõóapàta- senàsanagilànapaccayabhesajjaparikkhàrànaü, so ca hoti dhammànudhammapañipanno sàmãcipañipanno anudhamma- càrã, so tattha pujjo so tattha pàsaüso ti. So pañipadaü yeva antaraü karitvà tena làbhena n' ev' attàn' ukkaü- seti na paraü vambheti. Ayam pi, bhikkhave, sappurisa- dhammo. Puna ca paraü, bhikkhave, asappuriso bahussuto hoti. So iti pañisa¤cikkhati: Ahaü kho 'mhi bahussuto, ime pan' a¤¤e bhikkhå na bahussutà ti. So tena bàhusaccena attàn' ukkaüseti paraü vambheti. Ayam pi, bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti pañisa¤cikkhati: Na kho bàhusaccena lobhadhammà và parikkhayaü gacchanti, dosadhammà và parikkhayaü gacchanti, mohadhammà và parikkhayaü gacchanti, no ce pi bahussuto hoti, so ca hoti dhammànudhammapañipanno sàmãcipañipanno anudhammacàrã, so tattha pujjo so tattha pàsaüso ti. So pañipadaü yeva antaraü karitvà tena bàhusaccena n' ev' attàn' ukkaüseti na paraü vambheti. Ayam pi, bhikkhave, sappurisadhammo. Puna ca paraü, bhikkhave, asappuriso vinayadharo hoti. So iti pañisa¤cikkhati: Ahaü kho 'mhi vinayadharo, ime pan' a¤¤e bhikkhå na vinayadharà ti. So tena vinaya- dharattena attàn' ukkaüseti paraü vambheti. Ayam pi, bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhik- khave, iti pañisa¤cikkhati: Na kho vinayadharattena \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 040]># %<40 III. UPARIPAööâSAý.>% lobhadhammà và parikkhayaü gacchanti, dosadhammà và parikkhayaü gacchanti, mohadhammà va parikkhayaü gacchanti, no ce pi vinayadharo hoti, so ca hoti dhammànu- dhammapañipanno sàmãcipañipanno anudhammacàrã, so tattha pujjo so tattha pàsaüso ti. So pañipadaü yeva antaraü karitvà tena vinayadharattena n' ev' attàn' uk- kaüseti na paraü vambheti. Ayam pi, bhikkhave, sappuri- sadhammo. Puna ca paraü, bhikkhave, asappuriso dhammakathiko hoti. So iti pañisa¤cikkhati: Ahaü kho 'mhi dhammaka- thiko, ime pan' a¤¤e bhikkhå na dhammakathikà ti. So tena dhammakathikattena attàn' ukkaüseti paraü vambheti. Ayam pi, bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti pañisa¤cikkhati: Na kho dhammaka- thikattena lobhadhammà và parikkhayaü gacchanti, dosa- dhammà và parikkhayaü gacchanti, mohadhammà và parikkhayaü gacchanti; no ce pi dhammakathiko hoti, so ca hoti dhammànudhammapañipanno sàmãcipañipanno anu- dhammacàrã, so tattha pujjo so tattha pàsaüso ti. So pañipadaü yeva antaraü karitvà tena dhammakathikattena n' ev' attàn' ukkaüseti na paraü vambheti. Ayam pi, bhikkhave, sappurisadhammo. Puna ca paraü, bhikkhave, asappuriso àra¤¤ako hoti. So iti pañisa¤cikkhati: Ahaü kho 'mhi àra¤¤ako, ime pan' a¤¤e bhikkhå na àra¤¤akà ti. So tena àra¤¤akattena attàn' ukkaüseti paraü vambheti. Ayam pi, bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti pañisa¤cikkhati: Na kho àra¤¤akattena lobhadhammà và parikkhayaü gacchanti, dosadhammà và parikkhayaü gacchanti, mohadhammà và parikkhayaü gacchanti; no ce pi àra¤¤ako hoti, so ca hoti dhammànudhammapañipanno sàmãcipañipanno anudhammacàrã, so tattha pujjo so tattha pàsaüso ti. So pañipadaü yeva antaraü karitvà tena àra¤¤akattena n' ev' attàn' ukkaüseti na paraü vambheti. Ayam pi, bhikkhave, sappurisadhammo. Puna ca paraü, bhikkhave, asappuriso paüsukåliko hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 041]># %< 2.3. SAPPURISASUTTAý (113). 41>% So iti pañisa¤cikkhati: Aham kho 'mhi paüsukåliko, ime pan' a¤¤e bhikkhå na paüsukålikà ti. So tena paüsukåli- kattena attàn' ukkaüseti paraü vambheti. Ayam pi, bhik- khave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti pañisa¤cikkhati: Na kho paüsukålikattena lobhadhammà và parikkhayaü gacchanti, dosadhammà và parikkhayaü gacchanti, mohadhammà và parikkhayaü gacchanti; no ce pi paüsukåliko hoti, so ca hoti dhammànudhammapañipanno sàmãcipañipanno anudhammacàrã, so tattha pujjo so tattha pàsaüso ti. So pañipadaü yeva antaraü karitvà tena paüsukålikattena n' ev' attàn' ukkaüseti na paraü vam- bheti. Ayam pi, bhikkhave, sappurisadhammo. Puna ca paraü, bhikkhave, asappuriso piõóapàtiko hoti. So iti pañisa¤cikkhati: Ahaü kho 'mhi piõóapàtiko, ime pan' a¤¤e bhikkhå na piõóapàtikà ti. So tena piõóapàti- kattena attàn' ukkaüseti paraü vambheti. Ayam pi, bhik- khave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti pañisa¤cikkhati: Na kho piõóapàtikattena lobhadhammà và parikkhayaü gacchanti, dosadhammà và parikkhayaü gacchanti, mohadhammà và parikkhayaü gacchanti; no ce pi piõóapàtiko hoti, so ca hoti dhammànudhammapañipanno sàmãcipañipanno anudhammacàrã, so tattha pujjo so tattha pàsaüso ti. So pañipadaü yeva antaraü karitvà tena piõóapàtikattena n' ev' attàn' ukkaüseti na paraü vambheti. Ayam pi, bhikkhave, sappurisadhammo. Puna ca paraü, bhikkhave, asappuriso rukkhamåliko hoti. So iti pañisa¤cikkhati: Ahaü kho 'mhi rukkha- måliko, ime pan' a¤¤e bhikkhå na rukkhamålikà ti. So tena rukkhamålikattena attàn' ukkaüseti paraü vambheti. Ayam pi, bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti pañisa¤cikkhati: Na kho rukkhamåli- kattena lobhadhammà và parikkhayaü gacchanti, dosa- dhammà và parikkhayaü gacchanti, mohadhammà và parikkhayaü gacchanti; no ce pi rukkhamåliko hoti, so ca hoti dhammànudhammapañipanno sàmãcipañipanno anu- dhammacàri, so tattha pujjo so tattha pàsaüso ti. So \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 042]># %<42 III. UPARIPAööâSAý.>% pañipadaü yeva antaraü karitvà tena rukkhamålikattena n' ev' attàn' ukkaüseti na paraü vambheti. Ayam pi, bhikkhave, sappurisadhammo. Puna ca paraü, bhikkhave, asappuriso sosàniko hoti -- pe\<*<1>*>/ -- abbhokàsiko hoti --pe-- nesajjiko hoti --pe-- yathàsan- thatiko\<*<2>*>/ hoti --pe-- ekàsaniko\<*<3>*>/ hoti. So iti pañisa¤cikkhati: Ahaü kho 'mhi ekàsaniko, ime pan' a¤¤e bhikkhå na ekàsanikà ti. So tena ekàsanikattena attàn' ukkaüseti paraü vambheti. Ayam pi, bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti pañisa¤cikkhati: Na kho ekàsanikattena lobhadhammà và parikkhayaü gacchanti, dosadhammà và parikkhayaü gacchanti, mohadhammà và parikkhayaü gacchanti; no ce pi ekàsaniko hoti, so ca hoti dhammànudhammapañipanno sàmãcipañipanno anu- dhammacàrã, so tattha pujjo so tattha pàsaüso ti. So pañipadaü yeva antaraü karitvà tena ekàsanikattena n' ev' attàn' ukkaüseti na paraü vambheti. Ayam pi, bhik- khave, sappurisadhammo. Puna ca paraü, bhikkhave, asappuriso vivicc' eva kàmehi vivicc' akusalehi dhammehi savitakkaü savicàraü vivekajaü pãtisukhaü pañhamajjhànaü upasampajja viharati. So iti pañisa¤cikkhati: Ahaü kho 'mhi pañhamajjhànasamàpattiyà làbhã, ime pan' a¤¤e bhikkhå na pañhamajjhànasamàpattiyà làbhino ti.\<*<4>*>/ So tàya pañhamajjhànasamàpattiyà attàn' uk- kaüseti paraü vambheti. Ayam pi, bhikkhave, asappurisa- dhammo. Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti {patisa¤cikkhati}: Pañhamajjhànasamàpattiyà pi kho atammayatà\<*<5>*>/ vuttà Bhaga- vatà; yena yena hi ma¤¤anti tato taü hoti a¤¤athà ti. So \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits pe here et infra. 2 So Sky; Si yathàsanthako. 3 Before ekàsaniko Sky insert: Puna ca paraü, bhikkhave, asappuriso. 4 Sk has a lacuna from this point down to vagganandã in Sutta No. 114 on page 48 line 10. (St has been copied for this lacuna.) 5 Sty akammayadà (generally) and (sts.) akammayatà; Si agammayatà throughout; Bu: Atammayà ti. Tammayatà vuccati taõhà. Nittaõhatà ti attho. >/ #<[page 043]># %< 2.3. SAPPURISASUTTAý (113). 43>% atammayataü yeva antaraü karitvà tàya pañhamajjhàna- samàpattiyà n' eva attàn' ukkaüseti na paraü vambheti. Ayam pi, bhikkhave, sappurisadhammo. Puna ca paraü, bhikkhave, asappuriso vitakkavicàrànaü våpasamà ajjhattaü sampasàdanaü cetaso ekodibhàvaü avitakkaü avicàraü samàdhijaü pãtisukhaü dutiyajjhànaü -- tatiyajjhànaü -- catutthajjhànaü upasampajja viharati. So iti pañisa¤cikkhati: Ahaü kho 'mhi catutthajjhànasa- màpattiyà làbhã, ime pan' a¤¤e bhikkhå catutthajjhànasa- màpattiyà na làbhino ti. So tàya catutthajjhànasamàpattiyà attàn' ukkaüseti paraü vambheti. Ayam pi, bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti pañisa¤cikkhati: Catutthajjhànasamàpattiyà pi kho atam- mayatà vuttà Bhagavatà: yena yena hi ma¤¤anti tato taü hoti a¤¤athà ti. So atammayataü yeva antaraü karitvà tàya catutthajjhànasamàpattiyà n' ev' attàn' ukkaü- seti na paraü vambheti. Ayam pi, bhikkhave, sappurisa- dhammo. Puna ca paraü, bhikkhave, asappuriso råpasa¤¤ànaü samatikkamà pañighasa¤¤ànaü atthagamà nànattasa¤¤ànaü amanasikàrà: Ananto àkàso ti àkàsàna¤càyatanaü upasam- pajja viharati. So iti pañisa¤cikkhati: Ahaü kho 'mhi àkàsàna¤càyatanasamàpattiyà làbhã, ime pan' a¤¤e bhikkhå àkàsàna¤càyatanasamàpattiyà na làbhino ti. So tàya àkàsà- na¤càyatanasamàpattiyà attàn' ukkaüseti paraü vambheti. Ayam pi, bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca, bhikkhave, iti pañisa¤cikkhati: âkàsàna¤càyatanasamà- pattiyà pi kho atammayatà vuttà Bhagavatà; yena yena hi ma¤¤anti tato taü hoti a¤¤athà ti. So atammayataü yeva antaraü karitvà tàya àkàsàna¤càyatanasamàpattiyà n' ev' attàn' ukkaüseti na paraü vambheti. Ayam pi, bhik- khave, sappurisadhammo. Puna ca paraü, bhikkhave, asappuriso àkàsàna¤càyata- naü samatikkamà: Anantaü vi¤¤àõan ti vi¤¤àõa¤càya- tanaü upasampajja viharati. So iti pañisa¤cikkhati: Ahaü kho 'mhi vi¤¤àõa¤càyatanasamàpattiyà làbhã, ime pan' a¤¤e \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 044]># %<44 III. UPARIPAööâSAý.>% bhikkhå vi¤¤àõa¤càyatanasamàpattiyà na làbhino ti. So tàya vi¤¤àõa¤càyatanasamàpattiyà attàn' ukkaüseti paraü vambheti. Ayam pi, bhikkhave, asappurisadhammo. Sap- puriso ca kho, bhikkhave, iti pañisa¤cikkhati: Vi¤¤àõa¤c- àyatanasamàpattiyà pi kho atammayatà vuttà Bhagavatà; yena yena hi ma¤¤anti tato taü hoti annathà ti. So atammayataü yeva antaraü karitvà tàya vi¤¤àõa¤càya- tanasamàpattiyà n' eva attàn' ukkaüseti na paraü vambheti. Ayam pi, bhikkhave, sappurisadhammo. Puna ca paraü, bhikkhave, asappuriso sabbaso vi¤¤àõa¤- càyatanaü samatikkamà: Na 'tthi ki¤cãti àki¤ca¤¤àya- tanaü upasampajja viharati. So iti pañisa¤cikkhati: Ahaü kho 'mhi àki¤ca¤¤àyatanasamàpattiyà labhã, ime pan' a¤¤e bhikkhå àki¤ca¤¤àyatanasamàpattiyà na làbhino ti. So tàya àki¤ca¤¤àyatanasamàpattiyà attàn' ukkaüseti paraü vambheti. Ayam pi, bhikkhave, asappurisadhammo. Sap- puriso ca kho, bhikkhave, iti pañisa¤cikkhati: âki¤ca¤¤à- yatanasamàpattiyà pi kho atammayatà vuttà Bhagavatà; yena yena hi ma¤¤anti tato taü hoti a¤¤athà ti. So atammayataü yeva antaraü karitvà tàya àki¤ca¤¤àyata- nasamàpattiyà n' eva attàn' ukkaüseti na paraü vambheti. Ayam pi, bhikkhave, sappurisadhammo. Puna ca paraü, bhikkhave, asappuriso àki¤ca¤¤àyatanaü samatikkamà nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanaü upasampajja vi- harati. So iti pañisa¤cikkhati: Ahaü kho 'mhi nevasa¤¤à- nàsa¤¤àyatanasamàpattiyà làbhã, ime pan' a¤¤e bhikkhå nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanasamàpattiyà na làbhino ti. so tàya nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanasamàpattiyà attàn' ukaüseti paraü vambheti. Ayam pi, bhikkhave, asappurisadhammo. Sappuriso ca kho, bhikkhave, iti pañisa¤cikkhati: Neva- sa¤¤ànàsa¤¤àyatanasamàpattiyà pi kho atammayatà vuttà Bhagavatà; yena yena hi ma¤¤anti tato taü hoti a¤¤athà ti. So atammayataü yeva antaraü karitvà tàya neva- sa¤¤ànàsa¤¤àyatanasamàpattiyà n' eva attàn' ukkaüseti na paraü vambheti. Ayam pi, bhikkhave, sappurisa- dhammo. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 045]># %< 2.4. SEVITABBA-ASEVITABBASUTTAý (114) 45>% Puna ca paraü, bhikkhave; sappuriso sabbaso nevasa¤¤à- nàsa¤¤àyatanaü samatikkamà sa¤¤àvedayitanirodhaü upasampajja viharati, pa¤¤àya c' assa disvà àsavà parikkha- yàpenti. Ayam pi, bhikkhave, bhikkhu na ki¤ci ma¤¤ati, na kuhi¤ci ma¤¤ati,\<*<1>*>/ na kenaci ma¤¤atãti. Idam avoca Bhagavà. Attamanà te bhikkhå Bhagavato bhàsitaü abhinandun ti. SAPPURISASUTTAý TATIYAý. 114. 2 Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthi yaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Tatra kho Bhagavà bhikkhå àmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca: Sevitabbàsevitabbaü vo, bhikkhave, dhammapariyàyaü desissàmi. Taü suõàtha sàdhukaü manasikarotha, bhàsis- sàmãti. Evam bhante ti kho te bhikkhå Bhagavato paccassosum. Bhagavà etad avoca: Kàyasamàcàraü p' ahaü, bhikkhave, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbaü pi, ta¤ ca a¤¤ama¤¤aü kàyasa- màcàraü; vacãsamàcàraü p' ahaü, bhikkhave, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ ca a¤¤ama¤¤aü vacãsamàcàraü; manosamàcàraü p' ahaü, bhikkhave, duvi- dhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ ca a¤¤am- a¤¤aü manosamàcàraü; cittuppàdaü p' ahaü,\<*<3>*>/ bhikkhave, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Bu kuhi¤ci na ma¤¤ati. Sty omit. 2 The lacuna in Sk extends to p. 48 l. 10 in this Sutta. 3 Sy adds sa¤¤àpañilàbhaü. >/ #<[page 046]># %<46 III. UPARIPAööâSAý.>% a¤¤ama¤¤aü cittuppàdaü. Sa¤¤àpañilàbhaü p' ahaü, bhikkhave, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ ca a¤¤ama¤¤aü sa¤¤àpañilàbhaü. Diññhipañilà- bhaü p' ahaü, bhikkhave, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ ca a¤¤ama¤¤aü diññhipañilàbhaü. Attabhàvapañilàbhaü p' ahaü, bhikkhave, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ ca a¤¤ama¤¤aü attabhàvapañilàbhan ti. Evaü vutte àyasmà Sàriputto Bhagavantaü etad avoca: Imassa kho ahaü, bhante, Bhagavatà saükhittena bhàsitassa vitthàrena atthaü avibhattassa evaü vitthàrena atthaü àjànàmi:-- "Kàyasamàcàraü p' ahaü,\<*<1>*>/ bhikkhave, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ ca a¤¤ama¤¤aü kàyasamàcàran ti" -- iti kho pan' etaü vuttaü Bhagavatà. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Yathàråpam, bhante, kàyasa- màcàraü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti, evaråpo kàyasamàcàro na sevitabbo. Yathàråpa¤ ca kho, bhante, kàyasamàcàraü sevato akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti, evaråpo kàyasamàcàro sevitabbo. Kathaüråpaü, bhante, kàyasamàcàraü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti? Idha, bhante, ekacco pàõàtipàtã hoti, luddo lohitapàõã hatapahate niviññho adayàpanno pàõabhåtesu.\<*<2>*>/ Adinnàdàyi kho pana hoti; yan taü parassa paravittåpakaraõaü gàmagataü và ara¤¤agataü và, taü adinnaü theyyasaükhàtaü àdàtà hoti. Kàmesu micchàcàrã kho pana hoti, yà tà màturakkhità piturakkhità\<*<3>*>/ bhàturakkhità\<*<4>*>/ bhaginirakkhità ¤àtirakkhità sassàmikà saparidaõóà antamaso màlàguëaparikkhittà\<*<5>*>/ pi, tathàråpàsu càrittaü àpajjità hoti. Evaråpaü, bhante, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sty omit p' ahaü. 2 St prefixes sabba to pàõ-. 3 Si adds màtàpiturakkhità. 4 Sty here omit. 5 So Sky infra; Sty here màlàgulap. Si (and Sky once infra) màlàguõaparikkhittà. >/ #<[page 047]># %< 2.4. SEVITABBA-ASEVITABBASUTTAý (114.) 47>% kàyasamàcàraü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti. Kathaüråpaü, bhante, kàyasamàcàraü sevato akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti? Idha, bhante, ekacco pàõàtipàtaü pahàya pàõàtipàtà pañivirato hoti, nihitadaõóo nihitasattho lajjã dayàpanno sabbapàõa- bhåtahitànukampã viharati. Adinnàdànaü pahàya adinnà- dànà pañivirato hoti; yan taü parassa paravittåpakaraõaü gàmagataü và ara¤¤agataü và taü adinnaü theyyasaü- khàtaü na\<*<1>*>/ àdàtà hoti. Kàmesu micchàcàraü pahàya kàmesu micchàcàrà pañivirato hoti, yà tà màturakkhità piturakkhità bhàturakkhità bhaginirakkhità ¤àtirakkhità sassàmikà saparidaõóà antamaso màlàguëaparikkhittà pi, tathàråpàsu càrittaü na àpajjità hoti. Evaråpaü, bhante, kàyasamàcàraü sevato akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti. "Kàyasamàcàraü, {p' ahaü}, bhikkhave, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ ca a¤¤ama¤¤aü kàyasamàcàran ti" iti yan taü vuttaü Bhagavatà idam etaü pañicca vuttaü. "Vacãsamàcàraü p' ahaü, bhikkhave, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ ca a¤¤ama¤¤aü vacãsamàcàran ti" iti kho pan' etaü vuttaü Bhagavatà. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Yathàråpaü, bhante, vacã- samàcàraü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti, evaråpo vacãsamàcàro na sevitabbo. Yathàråpa¤ ca kho, bhante, vacãsamàcàraü sevato akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti, evaråpo vacãsamàcàro sevitabbo. Kathaüråpaü, bhante, vacãsamàcàraü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti? Idha, bhante ekacco musàvàdã hoti sabhàgato\<*<2>*>/ và parisàgato và \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sty read nà here, and omit infra. 2 So Sty and Sk infra; Si sabhaggato, parisaggato and ¤--aggato. >/ #<[page 048]># %<48 III.UPARIPAööâSAý.>% ¤àtimajjhagato và pågamajjhagato và\<*<1>*>/ ràjakulamajjhagato và abhinãto sakkhã\<*<2>*>/ puññho: Evam\<*<3>*>/ bho purisa yaü jànàsi taü vadehãti. So ajànaü và àha Jànàmãti, jànaü và àha Na jànàmãti; apassaü và àha Passàmãti, passaü và àha Na passàmãti, iti\<*<4>*>/ attahetu và parahetu và àmisaki¤cikkhahetu và sampajànamusà bhàsità hoti. Pisuõàvàco\<*<5>*>/ kho pana hoti, ito sutvà amutra akkhàtà imesaü bhedàya, amutra và sutvà imesaü akkhàtà amåsaü bhedàya, iti samaggànaü và bhettà\<*<6>*>/ bhinnànaü và anuppàdàtà\<*<7>*>/ vaggàràmo vaggarato vagganandã\<*<8>*>/ vaggakaraõiü vàcaü\<*<9>*>/ bhàsità hoti. Pharusa- vàco kho pana hoti; yà sà vàcà aõóakà kakkasà\<*<10>*>/ parakañukà\<*<11>*>/ paràbhisajjanã kodhasàmantà asamàdhisaüvattanikà, tathà- råpiü vàcaü bhàsità hoti. Samphappalàpã kho pana hoti akàlavàdã abhåtavàdã anatthavàdã adhammavàdã avinayavàdã, aniddhànavatiü\<*<12>*>/ vàcaü bhàsità akàlena anapadesaü\<*<13>*>/ apari- yantavatiü anatthasaühitaü. -- evaråpaü, bhante, vacãsa- màcàraü sevato akusalà dhammà abhivaddhanti kusalà dhammà parihàyanti. Kathaüråpaü, bhante, vacãsamàcàraü sevato akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti? Idha, bhante, ekacco musàvàdam pahàya musàvàdà pañivirato hoti sabhàgato và parisàgato và ¤àtimajjhagato và påga- majjhagato và ràjakulamajjhagato và abhinãto sakkhã puññho: Evam bho purisa, ya¤ jànàsi taü vadehãti; so ajànaü và àha Na jànàmãti, jànaü và àha Na jànàmãti, apassaü và àha Na passàmãti, passaü và àha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sty omit these two words here, but not infra. 2 So St; Sy (and Sk infra) sakkhi; Si sakkhiü. 3 So Sty and Sk once infra; Si eh' ambho; Sk once infra ehimbho. 4 Si omits iti here, not infra. 5 So Sty and infra Sk; Si pisuõavàco. 6 So Sk infra; Sty bhedà; Si bhedetà. 7 So Si and Sk infra; Sty uppàdàtà. 8 At this point there ends the lacuna in Sk which began at p. 42 in No. 113. 9 So Si; Sky v--õãvàcaü. 10 So Si Sy; Sk vàcà akakkasà. 11 Si kañukà. 12 So Si Sy and Sk infra; Sk here an--ãvàcaü. 13 Si anappadesam. >/ #<[page 049]># %< 2.4. SEVITABBA-ASEVITABBASUTTAý (114.) 49>% Passàmãti; iti attahetu và parahetu và àmisaki¤cikkhahetu và na sampajànamusà bhàsità hoti. Pisuõaü vàcaü pahàya pisuõàya vàcàya pañivirato hoti; ito sutvà na amutra akkhàtà imesaü bhedàya, amutra và sutvà na imesaü akkhàtà amåsaü bhedàya; iti bhinnànaü và sandhàtà sahitànaü và anuppadàtà samaggàràmo samaggarato samagganandã samaggakaraõiü vàcam bhàsità hoti. Pharusaü vàcaü pahàya pharusàya vàcàya pañivirato hoti; yà sà vàcà nelà kaõõasukhà pemanãyà\<*<1>*>/ hadayaügamà porã bahujanakantà bahujanamanàpà tathàråpiü vàcam bhàsità hoti. Sam- phappalàpaü pahàya samphappalàpà pañivirato hoti; kàlavàdã bhåtavàdã atthavàdã dhammavàdã vinayavàdã nidhànavatiü vàcaü bhàsità kàlena sàpadesaü pariyanta- vatiü atthasaühitaü. Evaråpaü. bhante, vacãsamàcàraü sevato akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti. "Vacãsamàcàraü p' ahaü, bhikkhave, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ c' ta¤ c' a¤¤ama¤¤aü vacãsamà- càran ti," iti yan taü vuttaü Bhagavatà idam etaü pañicca vuttaü. "Manosamàcàraü p' ahaü, bhikkhave, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ c' a¤¤ama¤¤aü manosa- màcàran ti" iti kho pan' etaü vuttaü Bhagavatà. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Yathàråpaü, bhante, manosamà- càraü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti, evaråpo manosamàcàro na sevitabbo. Yathà- råpa¤ ca kho, bhante, manosamàcàraü sevato akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà dhammà abhivaóóhanti, evaråpo manosamàcàro sevitabbo. Kathaüråpaü, bhante, manosamàcàraü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti? Idha, bhante, ekacco abhijjhàlå hoti; yan taü parassa paravittå- pakaraõaü taü abhijjhità\<*<2>*>/ hoti: Aho vato yaü parassa taü mama assàti. Vyàpannacitto kho pana hoti paduññhamana- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky pemaniyà. 2 So Sy si; Sk abhijjhàtà. >/ #<[page 050]># %<50 III. UPARIPAööâSAý.>% saükappo: Ime sattà ha¤¤antu và vajjhantu và ucchijjantu và vinassantu và mà ahesuü và ti, I iti và evaråpaü, bhante, manosamàcàraü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti. Kathaüråpaü, bhante, mano- samàcàraü sevato akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti? Idha, bhante, ekacca anabhij- jhàlå hoti, yan taü parassa paravittåpakaraõaü, taü nàbhij- jhità hoti: Aho vata yaü parassa taü mama assàti. Avyà- pannacitto kho pana hoti appaduññhamanasaükappo: Ime sattà averà avyàpajjhà anãghà sukhã attànaü pariharantåti. Evaråpaü, bhante, manosamacàraü sevato akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti. "Manosamàcàraü p' ahaü, bhikkhave, duvidhena va- dàmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ c' a¤¤ama¤¤aü manosamàcàran ti," iti yan taü vuttaü Bhagavatà idam etaü pañicca vuttaü. "Cittuppàdaü p' ahaü, bhikkhave, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi ta¤ c' a¤¤ama¤¤aü cittup- pàdan ti" -- iti kho pan' etaü vuttaü Bhagavatà. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Yathàråpaü, bhante, cittuppàdaü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà pari- hàyanti, evaråpo cittuppàdo na sevitabbo. Yathàråpa¤ ca kho, bhante, cittuppàdaü sevato akusalà dhammà parihà- yanti kusalà dhammà abhivaóóhanti, evaråpo cittuppàdo sevitabbo. Kathaüråpaü, bhante, cittuppàdaü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti? Idha, bhante, ekacco abhijjhàlå hoti abhijjhàsahagatena cetasà viharati, vyàpàdavà hoti vyàpàdasahagatena cetasà viharati, vihesàvà\<*<2>*>/ hoti vihesàsahagatena cetasà viharati. Evaråpaü, bhante, cittuppàdaü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti. Kathaüråpaü, bhante, cittuppàdaü sevato akusalà dhammà parihàyanti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si;Sk ucchijjantu và ahesum iti và evaråpaü; Sy ucchijjantu và mà và ahesuü iti và iti evaråpaü. 2 So Sky; Si vihesavà (bis). >/ #<[page 051]># %< 2.4. SEVITABBA-ASEVITABBASUTTAý.(114.) 51>% kusalà dhammà abhivaóóhanti? Idha bhante ekacco ana- bhijjhàlå hoti anabhijjhàsahagatena cetasà viharati, avyàpà- davà hoti avyàpàdasahagatena cetasà viharati, avihesàvà hoti avihesàsahagatena cetasà viharati. Evaråpaü, bhante, cittuppàdaü sevato akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti. "Cittuppàdaü p' ahaü, bhikkhave, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ c' a¤¤ama¤¤aü cittup- pàdan ti" -- iti yan taü vuttaü Bhagavatà idam etaü pañicca vuttaü. "Sa¤¤àpañilàbhaü p' ahaü, bhikkhave, duvidhena va- dàmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ ca a¤¤ama¤¤aü sa¤¤àpañilàbhan ti" -- iti kho pan' etaü vuttaü Bhagavatà. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Yathàråpaü, bhante, sa¤¤à- pañilàbhaü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti, evaråpo sa¤¤àpañilàbho na sevitabbo. Yathàrupa¤ ca kho, bhante, sa¤¤àpañilàbhaü sevato akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti, evaråpo sa¤¤àpañilàbho sevitabbo. Kathaüråpaü, bhante, sa¤¤à pañilàbhaü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti? Idha, bhante, ekacco abhijjhalå hoti abhijjhàsahagatàya sa¤¤àya viharati, vyapàdavà hoti vyà- pàdasahagatàya sa¤¤àya viharati, vihesàvà hoti vihesàsaha- gatàya sa¤¤àya viharati. Evaråpaü, bhante, sa¤¤àpañilà- bhaü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti. Kathaüråpaü, bhante, sa¤¤àpañilàbhaü sevato akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti? Idha, bhante, ekacco anabhijjhàlå hoti anabhijjhàsahagatàya sa¤¤àya viharati, avyàpàdavà hoti avyàpàdasahagatàya sa¤¤àya viharati, avihesàvà hoti avihesàsahagatàya sa¤¤àya viharati. Evaråpaü, bhante, sa¤¤àpañilàbhaü sevato aku- salà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti. "Sa¤¤àpañilàbhaü p' ahaü, bhikkhave, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi, ta¤ c' a¤¤ama¤¤aü sa¤¤àpañilàbhan ti" -- iti yan taü vuttaü Bhagavatà idam etaü pañicca vuttaü. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 052]># %<52 III.UPARIPAööâSAý.>% "Diññhipañilàbhaü p' ahaü, bhikkhave, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi ta¤ c' a¤¤ama¤¤aü diññhipañilàbhan ti" iti kho pan' etaü vuttaü Bhagavatà. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Yathàråpaü, bhante, diññhi- pañilàbhaü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti, evaråpo diññhipañilàbho na sevitabbo. Yathàråpa¤ ca kho, bhante, diññhipañilàbhaü sevato akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti, evaråpo diññhipañilàbho sevitabbo. Kathaüråpaü, bhante, diññhipa- ñilàbhaü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti? Idha, bhante, ekacco evaüdiññhiko hoti: Na 'tthi dinnaü na 'tthi yiññhaü, na 'tthi hutam na 'tthi sukañadukkañànaü kammànaü phalaü vipàko, na 'tthi ayaü loko na 'tthi paro loko, na 'tthi màtà na 'tthi pità, na 'tthi sattà opapàtikà, na 'tthi loke samaõabràhmaõà sam- maggatà sammàpañipannà ye ima¤ ca lokaü para¤ ca lokaü sayaü abhi¤¤à sacchikatvà pavedentãti. Evaråpaü, bhante, diññhipañilàbhaü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti. Kathaüråpaü, bhante, diññhi- pañilàbhaü sevato akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti? Idha, bhante, ekacco evaüdiññhiko hoti: Atthi dinnaü atthi yiññhaü, atthi hutaü atthi suka- ñadukkañànaü kammànaü phalaü vipako, atthi ayaü loko atthi paro loko, atthi màtà atthi pità, atthi sattà opapàtikà, atthi loke samaõabràhmaõà sammaggatà sammàpañipannà ye ima¤ ca lokaü para¤ ca lokaü sayaü abhi¤¤à sacchikatvà pavedentãti. Evaråpaü, bhante, diññhipañilàbhaü sevato akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti. Diññhipañilàbhaü p' ahaü, bhikkhave, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi ta¤ c' a¤¤ama¤¤aü diññhipañilàbhan ti iti yan taü vuttaü bhagavatà idam etaü pañicca vuttaü. Attabhàvapañilàbhaü p' ahaü, bhikkhave, duvidhena sevitabbam pi asevitabbam pi ta¤ c' a¤¤ama¤¤aü attabhà- vapatilàbhan ti iti kho pan' etaü vuttaü Bhagavatà. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Yathàråpaü, bhante, atta- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 053]># %< 2.4. SEVITABBA-ASEVITABBASUTTAý (114.) 53>% bhàvapañilàbhaü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti, evaråpo attabhàvapañilàbho na sevitabbo. Yathàrupa¤ ca kho, bhante,attabhàvapañilà- bhaü sevato akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti, evaråpo attabhàvapañilàbho sevitabbo Kathaüråpaü, bhante, attabhàvapañilàbhaü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti? Savyàpàjjhaü,\<*<1>*>/ bhante, attabhàvapañilàbhaü abhinibbat- tayato\<*<2>*>/ apariniññhitabhàvàya akusalà dhammà abhivaó- óhanti kusalà dhammà parihàyanti. Kathaüråpaü, bhante, attabhàvapañilàbhaü sevato akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti? Avyàpajjhaü, bhante, attabhàvapañilàbhaü abhinibbattayato\<*<2>*>/ parintiññhitabhàvàya akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti. "Attabhàvapañilàbhaü p' ahaü, bhikkhave, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi ta¤ c' a¤¤ama¤¤aü attabhàvapañilàbhan ti" iti yan taü vuttaü Bhagavatà idam etaü pañicca vuttaü. Imassa kho ahaü, bhante, Bhagavatà saükhittena bhàsitassa vittàrena atthaü avibhattassa evaü vitthàrena atthaü àjànàmãti. Sàdhu sàdhu, Sàriputta; sàdhu kho tvaü, Sariputta, imassa mayà saükhittena bhàsitassa vittàrena atthaü avi- bhattassa evaü vittàrena atthaü àjànàsi. "Kàyasamàcàraü p' ahaü, bhikkhave,duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi ta¤ c' a¤¤ama¤¤aü kàyasamàcàran ti" iti kho pan' etam vuttaü mayà.\<*<3>*>/ Ki¤ c' etam pañicca vuttaü? Yathàråpaü, Sàriputta, kàyasa- màcàraü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti, evaråpo kàyasamàcàro na sevitabbo. Yathàråpa¤ ca kho, Sàriputta, kàyasamàcàraü sevato akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti, evaråpo kàyasamàcàro sevitabbo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu Sy; Sk sabyàpajjham; Si byàpajjhaü. 2 So Sky; Si (bis) abhinibbattassa yato. 3 Sky add pi. >/ #<[page 054]># %<54 III. UPARIPAööâSAý.>% Kathaüråpaü, Sàriputta, kàyasamàcàraü sevato aku- salà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti? Idha, Sàriputta, ekacco pàõàtipàtã hoti luddo lohitapàõã hatapahate niviññho adayàpanno pàõabhåtesu. Adinnàdàyã kho pana hoti; yan taü parassa paravittåpakaraõaü gàma- gataü và ara¤¤agataü và, taü adinnaü theyyasaükhàtaü àdàtà hoti. Kàmesu micchàcàrã kho pana hoti; yà tà màturakkhità piturakkhità bhàturakkhita bhaginirakkhità ¤àtirakkhità sassàmikà saparidaõóà antamaso màlàguëa- parikkhittà pi, tathàråpàsu càrittaü àpajjità hoti. Evarå- paü, Sariputta, kàyasamàcàraü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti. Kathaürå- paü, Sàriputta, kàyasamàcàraü sevato akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti? Idha, Sàri- putta, ekacco pàõàtipàtaü pahàya pàõàtipàtà pañivirato hoti nihitadaõóo nihitasattho lajjã dayàpanno sabba- pàõabhåtahitànukampã viharati. Adinnàdànaü pahàya adinnàdànà pañivirato hoti; yan taü parassa paravittåpa- karaõaü gàmagataü và ara¤¤agataü và, taü adinnaü they- yasaükhàtam na\<*<1>*>/ àdàtà hoti. Kàmesu micchàcàraü pahàya kàmesu micchàcàrà pañivirato hoti; yà tà màturak- khità pituràkkhità bhàturakkhità bhaginirakkhità ¤àtirak- khità sassàmikà saparidaõóà antamaso màlàguëaparikkhittà pi, tathàråpasu càrittaü na àpajjità hoti. Evaråpaü, Sàri- putta, kàyasamàcàraü sevato akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti. "Kàyasamàcàraü p' ahaü, bhikkhave,\<*<2>*>/ duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi ta¤ c' a¤¤ama¤¤aü kàyasamàcàran ti" iti yan taü vuttaü mayà idam etaü pañicca vuttaü. "Vacãsamàcàraü p' ahaü, bhikkhave,\<*<3>*>/ duvidhena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky omit here. 2 So Si; Sky Sàriputta, as generally hereafter. 3 After bhikkhave Si continues --pe-- manosamàcàraü p' ahaü, bhikkhave. Cittuppàdaü p' aham, bhikkhave. Sa¤¤àpañilàbhaü, p' ahaü, bhikkhave. Diññhipañilàbhaü, p' ahaü, bhikkhave. Attabhàvapañilàbhaü p' ahaü, bhikkhave, duvidhena vadàmi (&c. in extenso).--Sky recite in full. >/ #<[page 055]># %< 2.4. SEVITABBA-ASEVITABBASUTTAý (114.) 55>% vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi ta¤ c' a¤¤ama¤¤aü vacãsamàcàran ti" iti kho pan' etaü vuttaü mayà. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Yathàråpaü, Sàriputta, vacãsamà- càraü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dham- mà parihàyanti, evaråpo vacãsamàcàro na sevitabbo. Yathà- råpa¤ ca kho, Sàriputta, vacãsamàcàraü sevato akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti, evaråpo kàyasamàcàro sevitabbo. Kathaüråpaü, Sàriputta, vacã- samàcàraü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti? Idha, Sàriputta, ekacco musàvàdã hoti sabhàgato và . . . (&c. as above page 47, last line, to page 53 line 15) . . . "Attabhàvapañilàbhaü p' ahaü, bhikkhave, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi ta¤ c' a¤¤ama¤¤aü attabhàvapañilàbhan ti" iti yan taü vuttaü mayà idaü etaü pañicca vuttaü. Imassa kho, Sàriputta, mayà saükhittena bhàsitassa\<*<1>*>/ evaü vitthàrena attho daññhabbo. Cakkhuvi¤¤eyyaü råpaü p' ahaü, Sàriputta,\<*<2>*>/ duvi- dhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi; sotavi¤¤eyyaü saddaü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi; ghànavi¤¤eyyaü gandhaü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi; jivhàvi¤¤eyyaü rasaü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi; kàyavi¤¤eyyaü phoññhabbaü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi; manovi¤¤eyyaü dhammaü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pãti. Evaü vutte àyasmà Sàriputto Bhagavantaü etad avoca: Imassa kho ahaü, bhante, Bhagavatà saükhittena bhàsitassa vitthàrena atthaü avibhattassa evaü vitthàrena atthaü àjànami:-- "Cakkhuvi¤¤eyyaü råpaü p' ahaü, Sàriputta, duvi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si adds vitthàrena atthaü avibhattassa. 2 Sky insert bhikkhave before Sàriputta. >/ #<[page 056]># %<56 III. UPARIPAööâSAý.>% dhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pãti" iti kho pan' etaü vuttaü Bhagavatà. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Yathàråpaü, bhante, cakkhuvi¤¤eyyaü råpaü sevato aku- salà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti, evaråpaü cakkhuvi¤¤eyyaü råpaü na sevitabbaü. Yathà- råpa¤ ca kho, bhante, cakkhuvi¤¤eyyaü råpaü sevato aku- salà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti, evaråpaü cakkhuvi¤¤eyyaü råpaü sevitabbaü. "Cakkhu- vi¤¤eyyaü råpaü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pãti" iti yan taü vuttaü Bhagavatà idam etaü pañicca vuttaü\<*<1>*>/. "Sotavi¤¤eyyaü saddaü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pãti" iti kho pan' etaü vuttam Bhagavatà. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Yathà- råpaü, bhante, sotavi¤¤eyyaü saddaü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti, evaråpo sotavi¤¤eyyo saddo na sevitabbo. Yathàråpa¤ ca kho, bhante, sotavi¤¤eyaü saddhiü sevato akusalà dhammà pari- hàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti, evaråpo sotavi¤- ¤eyyo saddo sevitabbo." Sotavi¤¤eyyaü saddaü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pãti" iti yan taü vuttaü Bhagavatà idam etaü pañicca vuttaü. "Ghànavi¤¤eyyaü gandhaü p' ahaü, Sàriputta, duvi- dhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pãti" iti kho pan' etaü vuttaü Bhagavatà. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Yathàråpaü, bhante, ghànavi¤¤eyyaü gandhaü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si continues: --pe-- evaråpo sotavi¤¤eyyo saddo na sevitabbo. --pe-- evaråpo sotavi¤¤eyyo saddo sevitabbo. --pe-- evaråpo ghànavi¤¤eyyo gandho na sevitabbo. --pe-- evaråpo gh. g. sevitabbo. --pe-- evaråpo jivhàvi¤¤eyyo raso ra sevitabbo. --pe-- evaråpo jivhàvi¤¤eyyo [raso] sevitabbo. --pe-- evaråpo kàyavi¤¤eyyo phoññhabbo na sevitabbo. --pe-- evaråpo kàyavi¤¤eyyo phoññhabbo sevitabbo. --pe-- Manovi¤¤eyyaü dhammam p' ahaü (&c. in full). >/ #<[page 057]># %< 2.4. SEVITABBA-ASEVITABBASUTTAý (114.) 57>% evaråpo ghànavi¤¤eyyo gandho na sevitabbo. Yathàråpa¤ ca kho, bhante, ghànavi¤¤eyyaü gandhaü sevato akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti. evaråpo ghànavi¤¤eyyo gandho sevitabbo. "Ghànavi¤- ¤eyyaü gandhaü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pãti" iti yan taü vuttaü Bhaga- vatà idam etaü pañicca vuttaü. Jivhàvi¤¤eyyaü rasaü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pãti" iti kho pan' etaü vuttaü Bhagavatà. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Yathà- råpaü, bhante, jivhàvi¤eyyaü rasaü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti, evaråpo jivhàvi¤¤eyyo raso na sevitabbo. Yathàråpa¤ ca kho, bhante, jivhàvi¤¤eyyaü rasaü sevato akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti, evaråpo jiv- hàvi¤¤eyyo raso sevitabbo. "Jivhàvi¤¤eyyaü rasaü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevi- tabbam pãti" iti yan taü vuttaü Bhagavatà idam etaü pañicca vuttaü. "Kàyavi¤¤eyyaü phoññhabbaü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pãti" iti kho pan' etaü vuttaü Bhagavatà. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Yathàråpaü, bhante, kàyavi¤¤eyyaü phoññhabbaü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti, evaråpo kàyavi¤¤eyyo phoññhabbo na sevitabbo. Yathà- råpa¤ ca kho, bhante, kàyavi¤¤eyyaü phoññhabbaü sevato akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti, evaråpo kàyavi¤¤eyyo phoññhabbo sevitabbo. "Kàya- vi¤¤eyyaü phoññhabbaü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pãti" iti yan taü vuttaü Bhagavatà idam etaü pañicca vuttaü. Mavovi¤¤eyyaü dhammaü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pãti" iti kho pan' etaü vuttaü Bhagavatà. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Yathàråpaü, bhante, manovi¤¤eyyaü dhammaü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti, \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 058]># %<58 III. UPARIPAööâSAý.>% evaråpo manovi¤¤eyyo dhammo na sevitabbo. Yathà- råpa¤ ca kho, bhante, manovi¤¤eyyaü dhammaü sevato akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti, evaråpo manovi¤¤eyyo dhammo sevitabbo. "Mano- vi¤¤eyyaü dhammaü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pãti" iti yan taü vuttaü Bhagavatà idam etaü pañicca vuttaü. Imassa kho ahaü, bhante,\<*<1>*>/ Bhagavatà saükhittena bhàsitassa vittàrena atthaü avibhattassa evaü vitthàrena atthaü àjànàmãti. Sàdhu sàdhu, Sàriputta; sàdhu kho tvaü, Sàriputta, imassa mayà saükhittena bhàsitassa vitthàrena atthaü avibhattassa vitthàrena atthaü àjànàsi. "Cakkhuvi¤¤eyyaü råpaü p' ahaü, Sàriputta, duvi- dhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pãti" iti kho pan etaü vuttaü mayà. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Yathà- råpaü . . . (&c. as above) . . . "Manovi¤¤eyyaü dhammaü {p' ahaü}, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevitab- bam pi asevitabbam pãti" iti yan taü vuttaü mayà idam etaü pañicca vuttaü. Imassa kho, Sàriputta, mayà saükhittena bhàsitassa evaü vitthàrena attho daññhabbo. Cãvaraü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevi- tabbam pi asevitabbam pi; piõóapàtaü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi; senàsanaü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi; gàmaü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi; nigamaü p' ahaü. Sàriputta, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi; nagaraü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi; janapadaü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pi; puggalaü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pãti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky omit bhante. >/ #<[page 059]># %< 2.4. SEVITABBA- ASEVITABBASUTTAý (114.) 59>% Evaü vutte àyasmà Sàriputto Bhagavantaü etad avoca: Imassa kho ahaü, bhante, Bhagavatà saükhittena bhàsitassa vitthàrena atthaü avibhattassa evaü vitthàrena atthaü ajànàmi:-- "Cãvaraü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pãti" iti kho pan' etaü vuttaü Bhagavatà. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Yathàråpaü, bhante, cãvaraü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti kusalà dhammà parihàyanti, evaråpaü cãvaraü na sevi- tabbaü. Yathàråpa¤ ca kho, bhante, cãvaraü sevato akusalà dhammà parihàyanti kusalà dhammà abhivaóóhanti, evaråpaü cãvaraü sevitabbaü. "Cãvaraü p' ahaü, Sàri- putta, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pãti" iti yan taü vuttaü Bhagavatà idam etaü pañicca vuttaü. "Piõóapàtaü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi . . . etaü pañicca vuttaü. "Senàsanaü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi . . . etaü pañicca vuttaü. "Gàmaü p' ahaü, Sàriputta, . . . etaü pañicca vuttaü. "Nigamaü p' ahaü, Sàriputta, . . . etaü pañicca vuttaü. "Nagaraü p' ahaü, Sàriputta, . . . etaü pañicca vuttaü. "Janapadaü p' ahaü, Sàriputta, . . . etaü pañicca vuttaü. "Puggalaü p' ahaü, Sàriputta, . . . etaü pañicca vuttaü." Imassa kho ahaü, bhante, Bhagavatà, saükhittena bhàsitassa vitthàrena atthaü avibhattassa evaü vitthàrena atthaü àjànàmãti. Sàdhu sàdhu, Sàriputta; sàdhu kho tvaü, Sàriputta, imassa mayà saükhittena bhàsitassa vitthàrena atthaü avibhattassa vitthàrena atthaü àjànàsi. "Cãvaraü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevi- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 060]># %<60 III. UPARIPAööâSAý.>% tabbam pi asevitabbam pãti" iti kho pan' etam vuttaü mayà. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Yathàråpaü, Sàri- putta, cãvaraü sevato akusalà dhammà abhivaóóhanti . . . idam etaü pañicca vuttaü. "Piõóapàtaü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevitabbaü asevitabbam pãti" iti kho pan' etaü vuttaü mayà. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? . . . idam etaü pañicca vuttaü. Senàsanaü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevitabbaü asevitabbam pãti --pe-- evaråpaü senàsanaü na sevitabbaü --pe-- evaråpaü senàsanaü sevitabbaü -- pe -- evaråpo gàmo na sevitabbo --pe-- evaråpo gàmo sevitabbo --pe-- evaråpaü nagaraü na sevitabbaü --pe-- evaråpaü nagaraü sevitabbaü --pe-- evaråpo janapado na sevitabbo --pe-- evaråpo janapado sevitabbo --pe--. "Pug- galaü p' ahaü, Sàriputta, duvidhena vadàmi sevitabbam pi asevitabbam pãti" iti kho pan' etaü vuttaü mayà. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Yathàråpam, Sàriputta, . . . idam etaü pañicca vuttaü. Imassa kho, Sàriputta, mayà saükhittena bhàsitassa evaü vitthàrena attho daññhabbo. Sabbe pi ce, Sàriputta, khattiyà imassa mayà saü- khittena bhàsitassa evaü vittàrena atthaü àjàneyyuü, sabbesànaü\<*<1>*>/ p' assa khattiyànaü dãgharattaü hitàya sukhàya. Sabbe pi ce, Sàriputta, bràhmaõà -- pe\<*<2>*>/ -- vessà --pe-- sabbe pi ce, Sàriputta, suddà imassa maya saü- khittena bhàsitassa evaü vitthàrena atthaü àjàneyyuü, sabbesànaü\<*<1>*>/ p' assà suddànaü dãgharattaü hitàya sukhàya. Sadevako ce pi, Sàriputta, loko samàrako sabbrahmako sassamaõabràhmaõã pajà sadevamanussà imassa mayà saükhittena bhàsitassa evaü vitthàrena atthaü àjàneyyuü, sadevakassa lokassa samàrakassa sabbrahmakassa sassamaõa- bràhmaõiyà pajàya sadevamanussàya dãgharattaü hitàya sukhàyàti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So all MSS. 2 Si omits pe and adds sabbe pi ce Sàriputta before vassà. >/ #<[page 061]># %< 2.5. BAHUDHâTUKASUTTAý (115.) 61>% Idaü avoca Bhabavà. Attamano àyasmà Sàriputto Bhagavato bhàsitaü abhinandãti. SEVITABBA-ASEVITABBASUTTAý1 CATUTTHAý. 115. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthiyaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Tatra kho Bhagavà bhikkhå àmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhabavà etad avoca:-- Yàni kànici, bhikkhave, bhayàni uppajjanti, sabbàni tàni bàlato uppajjanti no paõóitato. Ye keci upaddavà uppajjanti, sabbe te bàlato uppajjanti no paõóitato. Ye keci upasaggà uppajjanti, sabbe te bàlato uppajjanti no paõóitato. Seyyathàpi, bhikkhave, naëàgàrà và tiõàgàrà và\<*<2>*>/ aggimukko\<*<3>*>/ kåñàgàràni pi dahati\<*<4>*>/ ullittàvalittàni nivàtàni\<*<5>*>/ phussitaggaëàni pihitavàtapànàni, -- evam eva kho, bhikkhave, yàni kànici bhayàni uppajjanti, sabbàni tàni bàlato uppaj- janti no paõóitato; ye keci upaddavà uppajjanti, sabbe te bàlato uppajjanti no paõóitato; ye keci upasaggà uppaj- janti, sabbe te bàlato uppajjanti no paõóitato. Iti kho, bhikkhave, sappañibhayo bàlo, appañibhayo paõóito; sa-upaddavo bàlo, anupaddavo paõóito; sa-upasaggo bàlo, anupasaggo paõóito. Na 'tthi, bhikkhave, paõóitato bhayaü, na 'tthi paõóitato upaddavo, na 'tthi paõóitato upasaggo. Tasmàtiha, bhikkhave,paõóità bhavissàma vãmaüsakà ti\<*<6>*>/; evaü hi vo, bhikkhave,sikkhitabban ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu; Si Sevitabbàsevitabbasuttaü; Sky Sevitabbasuttaü. 2 So Si Bu; Sky n--ro và t--ro và. 3 So Sky; Si aggimutto. 4 So Sky; Si óahati. 5 Si omits here. Cf. Vol. II. p. 8. 6 Si bhavissàmàti, omitting vãmaüsakà. >/ #<[page 062]># %<62 III. UPARIPAööâSAý.>% Evaü vutte àyasmà ânando Bhagavantaü etad avoca: -- Kittàvatà nu kho, bhante, paõóito bhikkhu vãmaüsako ti alaü vacanàyàti? Yato kho, ânanda, bhikkhu, dhàtukusalo ca hoti àyatanakusalo ca hoti pañiccasamuppàdakusalo ca hoti ñhànàññhànakusalo ca hoti, ettàvatà kho, ânanda, paõóito bhikkhu vãmaüsako ti alaü vacanàyàti. Kittàvatà pana, bhante, bhikkhu dhàtukusalo ti alaü vacanàyàti? Aññhàrasa kho imà, ânanda, dhàtuyo:-- Cakkhudhàtu, råpadhàtu, cakkhuvi¤¤àõadhàtu; sotadhàtu, saddadhàtu, sotavi¤¤àõadhàtu; ghànadhàtu, gandhadhàtu, ghànavi¤¤à- õadhàtu; jivhàdhàtu, rasadhàtu, jivhàvi¤¤àõadhàtu; kàyadhàtu, phoññhabbadhàtu, kàyavi¤¤àõadhàtu; mano- dhàtu, dhammadhàtu, manovi¤¤àõadhàtåti. Imà kho, ânanda, aññhàrasa dhàtuyo yato jànàti passati, ettàvatà pi kho, ânanda, dhàtukusalo bhikkhåti alaü vacanà- yàti. Siyà pana, bhante, a¤¤o pi pariyàyo yathà dhàtukusalo bhikkhåti alaü vacanàyàti? Siyà, ânanda. Cha-y-imà, ânanda, dhàtuyo: Pañhavã- dhàtu, àpodhàtu, vàyodhàtu, tejodhàtu, àkàsadhàtu, vi¤¤àõ- adhàtu. Imà kho, ânanda, cha dhàtuyo yato jànàti passati, ettàvatà pi kho, ânanda, dhàtukusalo bhikkhåti alaü vacanàyàti. Siyà pana, bhante, a¤¤o pi pariyàyo yathà dhàtukusalo bhikkhåti alaü vacanàyàti? Siyà, ânanda. Cha-y-imà, ânanda, dhàtuyo: Sukha- dhàtu, dukkhadhàtu, somanassadhàtu, domanassadhàtu, upekhàdhàtu, avijjàdhàtu. Imà kho, ânanda, cha dhàtuyo yato jànàti passati, ettàvatà pi kho, ânanda, dhàtukusalo bhikkhåti alaü vacanàyàti. Siyà pana, bhante, a¤¤o pi pariyàyo yathà dhàtukusalo bhikkhåti alaü vacanàyàti? Siyà, ânanda. Cha-y-imà, ânanda, dhàtuyo: Kàma- dhàtu, nekkhammadhàtu, vyàpàdadhàtu, avyàpàdadhàtu, \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 063]># %< 2.5. BAHUDHâTUKASUTTAý (115.) 63>% vihesàdhàtu,\<*<1>*>/ avihesàdhàtu. Imà kho, ânanda, dhàtuyo yato jànàti passati, ettàvatà pi kho, ânanda, dhàtukusalo bhikkhåti alaü vacanàyàti. Siyà pana, bhante, a¤¤o pi pariyàyo yathà dhàtukusalo bhikkhåti alaü vacanàyàti? Siyà, ânanda. Tisso imà, ânanda, dhàtuyo: Kàma- dhàtu, råpadhàtu, aråpadhàtu. Imà kho, ânanda, tisso dhàtuyo yato jànàti passati, ettàvatà pi kho, ânanda, dhàtukusalo bhikkhåti alaü vacanàyàti. Siyà pana, bhante, a¤¤o pariyàyo yathà dhàtukusalo bhikkhåti alaü vacanàyàti? Siyà, ânanda. Dve imà, ânanda, dhàtuyo: Saükhatà ca dhàtu asaükhatà ca dhàtu. Imà kho, ânanda, dve dhàtuyo yato jànàti passati, ettàvatà pi kho, ânanda, dhàtu- kusalo bhikkhåti alaü vacanàyàti. Kittàvatà pana, bhante, àyatanakusalo bhikkhåti alaü vacanàyàti? Cha kho pan' imàni, ânanda, ajjhattikabàhiràni àya- tanàni: Cakkhu¤\<*<2>*>/ c' eva råpa¤ ca, sota¤ ca saddo ca, ghàna¤ ca gandho ca, jivhà ca rasà ca, kàyo ca phoññhabbo ca, mano ca dhammà ca. Imàni kho, ânanda, cha\<*<3>*>/ ajjhattikabàhiràni àyatanàni yato jànàti passati, ettàvatà kho, ânanda, àyatanakusalo bhikkhåti alaü vacanàyàti. Kittàvatà pana, bhante, pañiccasamuppàdakusalo bhik- khåti alaü vacanàyàti? Idh', ânanda, bhikkhu evaü jànàti. Imasmiü sati, idaü hoti; imass' uppàdà idaü uppajjati: imasmiü asati, idaü na hoti; imassa nirodhà idaü nirujjhati;-- yadidaü avijjàpaccayà saükhàrà, saükhàrapaccayà vi¤¤àõaü, vi¤¤àõapaccayà nàmaråpaü, nàmaråpapaccayà saëàyatanaü, saëàyatanapaccayà phasso, phassapaccayà vedanà, vedanà- paccayà taõhà, taõhàpaccayà upàdànaü, upàdànapaccayà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si vihiüsàdhàtu and avihiüsàdhatu. 2 So Sky; Si cakkhu. 3 Sky omit cha. >/ #<[page 064]># %<64 III. UPARIPAööâSAý.>% bhavo, bhavapaccayà jàti, jàtipaccayà jaràmaraõaü soka- paridevadukkhadomanassupàyàsà {sambhavanti}. Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti -- avijjàya tveva\<*<1>*>/ asesaviràganirodhà saükhàranirodho, saükhàrani- rodhà vi¤¤àõanirodho, vi¤¤àõanirodhà nàmaråpanirodho, nàmaråpanirodhà saëàyatananirodho, saëàyatananirodhà phassanirodho, phassanirodhà vedanànirodho, vedanànirodhà taõhànirodho, taõhànirodhà upàdànanirodho, upàdàna- nirodhà bhavanirodho, bhavanirodhà jàtinirodho, jàtini- rodhà jaràmaraõaü sokaparidevadukkhadomanassupàyàsà nirujjhanti. Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hoti. Ettàvatà kho, ânanda, pañiccasamuppàdaku- salo bhikkhåti alaü vacanàyàti. Kittàvatà pana, bhante, ñhànàññhànakusalo bhikkhåti alaü vacanàyàti? Idh', ânanda, bhikkhu: Aññhànam etaü anavakàso yaü diññhisampanno puggalo ki¤ci saükhàraü niccato upagaccheyya, n' etaü ñhànaü vijjatãti pajànàti: òhàna¤ ca kho etaü vijjati yaü puthujjano ki¤ci saükhàraü niccato upagaccheyya, ñhànam etaü vijjatãti pajànàti: Aññhànaü etaü anavakàso yaü diññhisampanno puggalo ki¤ci saü- khàraü sukhato upagaccheyya, n' etaü ñhànaü vijjatãti pajànàti; òhàna¤ ca kho etaü vijjati yaü puthujjano ki¤ci saükhàraü sukhato upagaccheyya, ñhànaü etam vijjatãti pajànàti; Aññhànaü etaü anavakàso yaü diññhi- sampanno puggalo ki¤ci dhammaü attato\<*<2>*>/ upagaccheyya, n' etaü ñhànaü vijjatãti pajànàti; òhàna¤ ca kho etaü vijjati yaü puthujjano ki¤ci dhammaü attato upagaccheyya ñhànaü etaü vijjatãti pajànàti; Aññhànam etaü anavakàso yaü diññhisampanno puggalo màtaraü jãvità voropeyya, n' etaü ñhànaü vijjatãti pajànàti; òhàna¤ ca kho etaü vij- jati yaü puthujjano màtaraü jãvità voropeyya, ñhànam etaü vijjatãti pajànàti; Aññhànam etaü anavakàso yaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sy avijjàyave; Sk avijjàyanteva. 2 So Si; Sky attano. >/ #<[page 065]># %< 2. 5. BAHUDHâTUKASUTTAý (115.) 65>% diññhisampanno puggalo pitaraü jãvità voropeyya -- pe\<*<1>*>/ -- arahantaü jãvità voropeyya\<*<2>*>/ --pe--; Aññhànam etaü anava- kàso yaü diññhisampanno puggalo duññhacitto Tathàgatassa lohitaü uppàdeyya, n' etaü ñhànaü vijjatãti pajànàti; òhàna¤ ca kho etaü vijjati yaü puthujjano duññhacitto Tathàgatassa lohitaü uppàdeyya, ñhànam etaü vijjatãti pajànàti; Aññhànam etaü anavakàso yaü diññhisampanno puggalo saüghaü bhindeyya, n' etaü ñhànaü vijjatãti pajànàti; Thàna¤ ca kho etaü vijjati yaü puthujjano saü- ghaü bhindeyya, ñhànam etaü vijjatãti pajànàti; Aññhànam etaü anavakàso yaü diññhisampanno puggalo a¤¤aü Satthàraü uddiseyya, n' etaü ñhànaü vijjatãti pajànàti; Thàna¤ ca kho etaü vijjati yaü puthujjano a¤¤aü Satthà- raü uddiseyya, thànam etaü vijjatãti pajànàti; Aññhànam etaü anavakàso yaü ekissà lokadhàtuyà dve arahanto Sammàsambuddhà apubbaü acarimaü uppajjeyyuü, n' etaü ñhànaü vijjatãti pajànàti; òhàna¤, ca kho etaü vijjati yaü ekissà lokadhàtuyà eko arahaü Sammàsam- buddho uppajjeyya, ñhànam etaü vijjatãti pajànàti; Aññhànam etaü anavakàso yaü ekissà lokadhàtuyà dve ràjàno cakka- vattino\<*<3>*>/ apubbaü acarimaü uppajjeyyuü, n' etaü ñhànaü vijjatãti pajànàti; òhàna¤ ca kho etaü vijjati yaü ekissà lokadhàtuyà eko ràjà cakkavatã\<*<4>*>/ uppajjeyya, ñhànam etaü vijjantãti pajànàti; Aññhànam etaü anavakàso yam itthi arahaü assa Sammàsambuddho, n' etaü ñhànaü vijjatãti pajànàti; òhàna¤ ca kho etaü vijjati yaü puriso arahaü assa Sammàsambuddho, ñhànam etaü vijjatãti pajànàti; Aññhànàm etaü anavakàso yaü itthi ràjà assa cakkavattã, n' etaü ñhànaü ñhànaü vijjatãti pajànàti; òhàna¤ ca kho etaü vijjati yaü puriso ràjà assa cakkavattã, ñhànam etaü vijjatãti pajànàti; Aññhànam etaü anavakàso yaü itthi Sakkattaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si adds: n' etaü ñhànaü vijjatãti pajànàti. òhàna¤ ca kho etaü vijjati yaü puthujjano pitaraü jãvità voropeyya. 2 Si adds; ñhànam etaü vijjatãti pajànàti. 3 So Si; Sky c--ã. 4 Si c--i always. >/ #<[page 066]># %<66 III. UPARIPAööâSAý.>% kareyya,\<*<1>*>/ n' taü ñhànaü vijjatãti pajànàti; òhàna¤ ca kho etaü vijjati yaü puriso Sakkattaü kareyya, ñhànam etaü vijjatãti pajànàti; Aññhànam etaü anavakàso yaü itthi Màrattaü kareyya, n' etaü ñhànaü vijjatãti pajànàti; òhàna¤ ca kho etaü vijjati yaü puriso Màrattaü kareyya, ñhànam etaü vijjatãti pajànàti; Aññhànam etaü anavakàso yaü itthi Brahmattaü kareyya, n' etaü ñhànaü vijjatãti, pajànàti; òhàna¤ ca kho etaü vijjati yaü puriso Brahmattaü kareyya, ñhànam etaü vijjatãti pajànàti; Aññhànam etaü ana- vakàso yaü kàyaduccaritassa iññho kanto manàpo vipàko nib- batteyya, n' etaü ñhànaü vijjatãti pajànàti; òhàna¤ ca kho etaü vijjati yaü kàyaduccaritassa aniññho akanto amanàpo vipàko nibbatteyya, ñhànam etaü vijjatãti pajànàti; Aññhànam etaü anavakàso yaü vacãduccaritassa -- pe\<*<2>*>/ -- yaü manoduc- caritassa iññho kanto manàpo vipàko nibatteyya, n' etaü ñhànaü vijjatãti pajànàti; òhànठca kho etaü vijjati yaü manoduccaritassa aniññho akanto amanàpo vipàko nib- batteyya, ñhànam etaü vijjatãti pajànàti; Aññhànàm etaü anavakàso yaü kàyasucaritassa aniññho akanto amanàpo vipàko nibbatteyya, n' etaü ñhànaü vijjatãti pajànàti; òhànठca kho etaü vijjati yaü kàyasucaritassa iññho kanto manàpo vipàko nibbatteyya, ñhànam etaü vijjatãti pajànàti; Aññhànam etaü anavakàso yaü vacãsucaritassa -- pe\<*<2>*>/ -- yaü manosucaritassa aniññho akanto amanàpo vipàko nibbatteyya, n' etaü ñhànaü vijjatãti pajànàti; òhànठca kho etaü vijjati yaü manosucaritassa iññho kanto manàpo vipàko nibbatteyya, ñhànam etam vijjatãti pajànàti; Aññhànam etaü anavakàso yaü kàyaduccaritasa- maïgã tannidànà tappaccayà kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggam lokaü uppajjeyya, n' etaü ñhànaü vijjatãti pajànàti; òhàna¤ ca kho etaü vijjati yaü kàyaduccari- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si reads kàreyya and continues: Màrattaü kàreyya; Brahmattaü kàreyya n' etam ñhànaü vijjatãti pajànàti. òhànठca kho etaü vijjati, yaü puriso Sakkattaü kàreyya, Màrattaü kàreyya, Brahüattaü kàreyya, thànam etaü (&c.). 2 Si omits. >/ #<[page 067]># %< 2.5. BAHUDHâTUKASUTTAý (115.) 67>% tasamaïgã tannidànà tappaccayà kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatim vinipàtaü nirayaü uppajjeyya, ñhànam etaü vijjatãti pajànàti; Aññhànam etaü anavakàso yaü vacãduccaritasamaïgã --pe-- yaü manoduccarita- samaïgã tannidànà tappaccayà kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjeyya, n' etaü ñhànaü vijjatãti pajànàti; òhàna¤ ca kho etaü vijjati yam manoduccarita- samaïgã tannidànà tappaccayà kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjeyya, ñhànam etaü vijjatãti pajànàti; Aññhànam etaü anavakàso yaü kàyasucaritasamaïgã tannidànà tappaccayà kàyassa bhedà parammaraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppaj- jeyya, n' etaü ñhànaü vijjatãti pajànàti; Thàna¤ ca kho etaü vijjati yaü kàyasucaritasamaïgã tannidànà tappaccayà kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjeyya, ñhànam etaü vijjatãti pajànàti; Aññhànam etaü anavakàso yaü vacãsucaritasamaïgã --pe-- yaü manosucari- tasamaïgã tannidànà tappaccayà kàyassa bhedà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjeyya, n' etaü {ñhànaü} vijjatãti pajànàti; òhàna¤ ca kho etaü vijjati yaü manosu- caritasamaïgã tannidàna tappaccayà kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjeyya, ñhànam etaü vijjatãti pajànàti. -- Ettàvatà kho, ânanda, ñhànàññhànakusalo bhikkhåti alaü vacanàyàti. Evaü vutte àyasmà ânando Bhagavantaü etad avoca: Acchariyaü, bhante; abbhuttaü, bhante. Konàmo ayaü, bhante, dhammapariyàyo ti? Tasmàtiha tvaü, ânanda, imaü dhammapariyàyaü Bahudhàtuko ti pi naü dhàrehi, Catuparivañño ti pi naü dhàrehi, Dhammàdàso ti pi naü dhàrehi, Amatadundubhãti pi naü dhàrehi, Anuttaro Saügàmavijayo ti pi naü dhàrehãti. Idam avoca Bhagavà. Attamano àyasmà ânando Bhagavato bhàsitaü abhinandãti. BAHUDHâTUKASUTTAý PA¥CAMAý. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 068]># %<68 III. UPARIPAööâSAý.>% 116. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Ràjagahe viharati Isigilismiü pabbate. Tatra kho Bhagavà bhikkhå àmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhå Bhaga- vato paccassosuü. Bhagavà etad avoca: Passatha no tumhe, bhikkhave, etaü Vebhàraü pabbatan ti? Evaü, bhante. Etassa pi kho, bhikkhave, Vebhàrassa pabbatassa a¤¤à va sama¤¤à ahosi a¤¤à pa¤¤atti. Passatha no tumhe, bhikkhave, etaü Paõóavaü pabbatan ti? Evaü, bhante. Etassa pi kho, bhikkhave, Paõóavassa pabbatassa a¤¤à va sama¤¤à ahosi a¤¤a pa¤¤atti. Passatha no tumhe, bhikkhave, etaü Vepullaü pabbatan ti? Evaü, bhante, Etassa pi kho, bhikkhave, Vepullassa pabbatassa a¤¤à va sama¤¤à ahosi a¤¤à pa¤¤atti. Passatha no tumhe, bhikkhave, etaü Gijjhakåñaü pabbatan ti? Evaü, bhante. Etassa pi kho, bhikkhave, Gijjhakåñassa pabbatassa a¤¤à va sama¤¤à ahosi a¤¤à pa¤¤atti. Passatha no tumhe, bhikkhave, imaü Isigiliü pabbatan ti? Evaü, bhante. Imassa\<*<1>*>/ kho, bhikkhave, Isigilissa pabbatassa esà va sama¤¤à ahosi esà pa¤¤atti. Bhåtapubbaü, bhikkhave, pa¤ca Paccekabuddhasatàni imasmiü Isigilismiü pabbate ciranivàsino ahesuü. Te imaü pabbataü pavisantà dissanti paviññhà na dissanti. Tam enaü manussà disvà eva, àhaüsu: Ayaü pabbato ime isã gilatãti Isigili Isigili tveva sama¤¤à udapàdi. âcik- khissàmi, bhikkhave, Paccekabuddhànaü nàmàni; kittayis- sàmi, bhikkhave, Paccekabuddhànaü nàmàni; desissàmi, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si adds pi. >/ #<[page 069]># %< 2.6. ISIGILISUTTAý (116.) 69>% bhikkhave, Paccekabuddhànaü nàmàni. Taü suõàtha, sàdhukaü manasikarotha; bhàsissàmãti. Evaü bhante ti kho te bhikkhå Bhagavato paccas- sosuü. Bhagavà etad avoca:-- Ariññho nàma, bhikkhave, paccekabuddho\<*<1>*>/ imasmiü Isigilismiü pabbate ciranivàsã ahosi; Upariññho nàma, bhikkhave, paccekabuddho imasmiü Isigilismiü ciranivàsã ahosi; Tagarasikhã nàma, bhikkhave, paccekabuddho imas- miü Isigilismiü ciranivàsã ahosi; Yasassã nàma, bhikkhave, paccekabuddho imasmiü Isigilismiü ciranivàsã ahosi; Sudas- sano nàma, bhikkhave, paccekabuddho imasmiü Isigilismiü ciranivàsã ahosi; Piyadassã nàma, bhikkhave, pacceka- buddho imasmiü Isigilismiü ciranivàsã ahosi; Gandhàro nàma, bhikkhave, paccekabuddho imasmiü Isigilismiü ciranivàsã ahosi; Piõóolo nàma, bhikkhave, paccekabuddho imasmiü Isigilismiü ciranivàsã ahosi; Upàsabho nàmà, bhikkhave, paccekabuddho imasmiü Isigilismiü ciranivàsã ahosi; Nãtho\<*<2>*>/ nàma, bhikkhave, paccekabuddho imasmiü Isigilismiü ciranivàsã ahosi; Tatho nàma, bhikkhave, pacce- kabuddho imasmiü Isigilismiü ciranivàsã ahosi; Sutavà nàma, bhikkhave, paccekabuddho inasmiü Isigilismiü ciranivàsã ahosi; Bhàvitatto nàma, bhikkhave, pacceka- buddho imasmiü Isigilismiü ciranivàsã ahosi. Ye sattasàrà anighà niràsà paccekam ev' ajjhagamuü subodhiü, Tesaü visallànaü naruttamànaü nàmàni me kittayato suõàtha. Ariññho Upariññho Taggarasikhã Yasassã Sudassano Piyadassã ca buddho Gandhàro Piõóolo Upàsabho ca Nãtho Tatho Sutavà Bhàvitatto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky Si throughout the following prose passage read paccekasambuddho; supra et infra paccekab-. 2 Si Nitho. >/ #<[page 070]># %<70 III. UPARIPAööâSAý.>% Sumbho Subho Methulo Aññhamo ca Athassumegho Anigho Sudàñho Paccekabuddhà bhavanettikhãõà Hiïgå ca Hiïgo ca mahà- nubhàvà Dve Jàlino munino Aññhako ca atha Kosalo buddho atho Subàhu Upanemi so Nemi so Santacitto sacco tatho virajo paõóito ca Kàëåpakàëà Vijito Jito ca Aïgo ca Païgo ca Gutijjito\<*<1>*>/ ca. Passã jahã\<*<2>*>/ upadhiü dukkhamålaü Aparàjito Màrabalaü ajesi. Satthà Pavattà Sarabhaïgo Lomahaüso Uccaïgamàyo Asito ânàsavo Manomayo mànacchido ca Bandhumà Tadàdhimutto vi- malo ca Ketumà Ketuübaràgo ca Màtaïgo Ariyo ath' Accuto Accutagàma-- Byàmako Sumaïgalo Dabbilo Supatiññhito Asayho Khemàbhirato ca Sorato Durannayo Saügho atho pi Ujjayo aparo munã\<*<3>*>/ Sayho anomanikkamo ânanda-Nando Upanando dvàdasa Bhàradvàjà\<*<4>*>/ antimade- hadhàrã Bodhi-Mahànàmo atho pi uttaro kesã sikhã sundaro Bhàra- dvàjo Tissåpatissà bhavabandhanacchidà Upasãdarã taõhacchido ca Sãdarã Buddho ahu Maïgalo vãtaràgo Usabh' acchidà jàliniü dukkhamålaü Santaü padaü ajjhagam' Upaõãto Uposatho Sundaro Sacca- nàmo Jeto Jayanto Padumo Uppalo ca Padumuttaro Rakkhito Pabbato ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si Guticchito. 2 So Sky Bu; Si Passãjahi. 3 Si muni. 4 So Bu; Sy Bhàradvàyojà; Sk Si Bhàradvàjo. >/ #<[page 071]># %< 2.7. MAHâCATTâRäSAKASUTTAM (117.) 71>% Mànatthaddho Sobhito Vãtaràgo Kaõho ca Buddho suvi- muttacitto. Ete ca a¤¤e ca mahànubhàvà paccekabuddhà bhavanetti- khãõà. Te sabbasaïgàtigate\<*<1>*>/ mahesã parinibbute vandatha appa- meyye ti. ISIGILISUTTAý CHATTHAý. 117. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthi- yaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Tatra kho Bhagavà bhikkhå àmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca: Ariyaü vo, bhikkhave, sammàsamàdhiü desissàmi sa- upanisaü saparikkhàraü. Taü suõàtha sàdhukaü manasi- karotha, bhàsissamãti. Evaü bhante ti kho te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca:-- Katamo ca, bhikkhave, ariyo sammàsamàdhi sa-upaniso saparikkhàro? Seyyathãdaü: sammàdiññhi sammàsaükappo sammàvàcà sammàkammanto sammà-àjãvo sammàvàyàmo sammàsati. Yà kho, bhikkhave, imehi sattaïgehi cittassa ekaggatà parikkhatà, ayaü vuccati, bhikkhave, ariyo sammàsamàdhi sa-upaniso iti pi, saparikkhàro iti pi. Tatra, bhikkhave, sammàdiññhi pubbaïgamà hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, sammàdiññhi pubbaïgamà hoti? Micchàdiññhiü: Micchàditthãti pajànàti, sammàdiññhiü: Sammàdiññhãti pajànàti. Sà 'ssa hoti sammàdiññhi. Katamà ca, bhikkhave, micchàdiññhi? Na 'tthi dinnaü, na 'tthi yiññhaü, na 'tthi hutaü, na ' tthi sukañadukkañànaü kam- mànaü phalaü vipàko, na 'tthi ayaü loko, na 'tthi paro loko, na 'tthi màtà, na 'tthi pità, na 'tthi sattà opapàtikà, na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si s--dhigate. >/ #<[page 072]># %<72 III. UPARIPAööâSAý.>% 'tthi loke samaõabràhmaõà sammaggatà sammàpañipannà ye ima¤ ca lokaü para¤ ca lokaü sayaü sayaü abhi¤¤à sacchikatvà pavedentãti; ayaü, bhikkhave, micchàdiññhi. Katamà ca, bhikkhave, sammàdiññhi? Sammàdiññhiü p' ahaü, bhikkhave, dvayaü vadàmi. Atthi, bhikkhave sammàdiññhi sàsavà pu¤¤àbhàgiyà\<*<1>*>/ upadhivepakkà; atthi, bhikkhave, sammàdiññhi ariyà anàsavà lokuttarà maggaïgà. Katamà ca, bhikkhave, sammàdiññhi sàsavà pu¤¤àbhàgiya upadhivepakkà? Atthi dinnaü, atthi yiññhaü, atthi hutaü, atthi sukañadukkañànaü kammànaü phalaü vipàko, atthi ayaü loko, atthi paro loko, atthi màtà, atthi pità, atthi sattà opapàtikà, atthi loke samaõabràhmaõà sammaggatà sammà- pañipannà ye ima¤ ca lokaü para¤ ca lokaü sayaü abhi¤¤à sacchikatvà pavedentãti; ayaü, bhikkhave, sammàdiññhi sàsavà pu¤¤àbhàgiyà upadhivepakkà. Katamà ca, bhikkhave, sammàdiññhi ariyà anàsavà lokuttarà maggaïgà? Yà kho, bhikkhave, ariyacittassa anàsavacittassa\<*<2>*>/ ariyamaggassa\<*<3>*>/ samaïgino ariyamaggaü bhàvayato pa¤¤à pa¤¤indriyaü pa¤¤àbalaü dhammavicayasamboj- jhaïgo sammàdiññhi maggaïgà, -- ayaü, bhikkhave, sammàdiññhi ariyà anàsavà lokuttarà maggaïgà. Yo\<*<4>*>/ micchàdiññhiyà pahànàya vàyamati sammàdiññhiyà upasam- padàya, sàssa\<*<5>*>/ hoti sammàvàyàmo. So sato micchàdiññhiü pajahati, sato sammàdiññhiü upasampajja viharati; sàssa hoti sammàsati. Itissime tayo dhammà sammàdiññhiü anuparidhàvanti anuparivattanti, seyyathãdaü: sammàdiññhi sammàvàyàmo sammàsati. Tatra, bhikkhave, sammàdiññhi pubbaïgamà hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, sammàdiññhi pubbaïgamà hoti? Micchàsaükappaü: Micchàsaükappo ti pajànàti, sammà- saükappaü: Sammàsaükappo ti pajànàti -- sà 'ssa hoti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si Bu pu¤¤abh-. 2 So Si; Sky omit. 3 So Sky; Si ariyamaggasamaïgino. 4 So Sky; Si so. 5 So Sky and (once) Si; Si usually svàssà. >/ #<[page 073]># %< 2.7. MAHâCATTâRäSAKASUTTAý (117.) 73>% sammàdiññhi. Katamo ca, bhikkhave, micchàsaükappo? Kàmasaükappo, vyàpàdasaükappo, vihiüsàsaükappo, ayaü, bhikkhave, micchàsaükappo. Katamo ca, bhikkhave, sammàsaükappo? Sammàsaükappaü p' ahaü, bhikkhave, dvayaü vadàmi. Atthi, bhikkhave, sammàsaükappo sàsavo pu¤¤àbhàgiyo upadhivepakko; atthi, bhikkhave, sammàsaükappo ariyo anàsavo lokuttaro maggaïgo. Katamo ca, bhikkhave,sammàsaükappo sàsavo pu¤¤à- bhàgiyo upadhivepakko? Nekkhammasaükappo, avyàpàda- saükappo avihiüsàsaükappo, -- ayaü, bhikkhave sammà- saükappo sàsavo pu¤¤àbhàgiyo upadhivepakko. Katamo ca, bhikkhave, sammàsaükappo ariyo anàsavo lokuttaro maggaïgo? Yo kho, bhikkhave, ariyacittassa anàsavacit- tassa ariyamaggassa samaïgino ariyamaggaü bhàvayato takko vitakko saükappo appanàvyappanà cetaso abhini- ropanà vàcàsaükhàro,\<*<1>*>/ ayaü, bhikkhave, sammàsaükappo ariyo anàsavo lokuttaro maggaïgo. So micchàsaükappassa pahànàya vàyamati sammàsaükapassa upasampadàya; so 'ssa\<*<2>*>/ hoti sammàvàyàmo. So sato micchàsaükappaü pajahati, sato sammàsaükappaü upassampajja viharati. sà 'ssa hoti sammàsati. Itissime tayo dhammà sammàsaü- kappaü anuparidhàvanti anuparivattanti, seyyathãdaü: sammàdiññhi sammàvàyàmo sammàsati. Tatra, bhikkhave,sammàdiññhi pubbaïgamà hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, sammàdiññhi pubbaïgamà hoti? Micchàvàcaü: Micchàvàcà ti pajànàti; sammàvàcaü: Sammàvàcà ti pajànàti; sà 'ssa hoti sammàdiññhi. Katamà ca, bhikkhave, micchàvàcà? Musàvàdo, pisuõà vàcà, pharusà vàcà, samphappalàpo;-- ayaü, bhikkhave, micchà- vàcà. Katamà ca, bhikkhave, sammàvàcà? Sammàvàcaü p' ahaü, bhikkhave, dvayaü vadàmi. Atthi, bhikkhave, sammàvàcà sàsavà pu¤¤àbhàgiyà upadhivepakkhà; atthi, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky Si vacãsaükhàro. Buddhaghosa (MS. of R.Aú.) has the following: Vàcàsaükhàrotãti vacãsaükhàro. My own MS. of Bu reads: Vàcàsaükharotãti. 2 So Sky; Si svàssa. >/ #<[page 074]># %<74 III. UPARIPAööâSAý.>% bhikkhave, sammàvàcà ariyà anàsavà lokuttarà maggaïgà. Katamà ca, bhikkhave, sammàvàcà sàsavà pu¤¤àbhàgiyà upadhivepakkà? Musàvàdà veramaõã, pisuõàya vàcàya veramaõã, pharusàya vàcàya veramaõã, samphappalàpà veramaõã, -- ayaü, bhikkhave, sammàvàcà sàsavà pu¤¤à- bhàgiyà upadhivepakkà. Katamà ca, bhikkhave, sammàvàcà ariyà anàsavà lokuttarà maggaïgà? Yà kho, bhikkhave, ariyacittassa anàsavacittassa ariyamaggasamaïgino ariya- maggaü bhàvayato catåhi pi vacãduccaritehi àrati virati pañivirati veramaõã, -- ayaü, bhikkhave, sammàvàcà ariyà anàsavà lokuttarà maggaïgà. So micchàvàcàya pahànàya vàyamati, sammàvàcàya upasampadàya; so 'ssa hoti sammà- vàyàmo. So sato micchàvàcaü pajahati, sato sammàvàcaü upasampajja viharati; sà 'ssa hoti sammàsati. Itissime tayo dhammà sammàvàcaü anuparidhàvanti anuparivattanti, seyyathãdaü: sammàdiññhi, sammàvàyàmo, sammàsati. Tatra, bhikkhave, sammàdiññhi pubbaïgamà hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, sammàdiññhi pubbaïgamà hoti? Micchàkammantaü: Micchàkammanto ti pajànàti; sammà- kammantaü: Sammàkammanto ti pajànàti; sà 'ssa hoti sammàdiññhi. Katamo ca, bhikkhave, micchàkammanto? Pàõàtipàto, adinnàdànaü, kàmesu micchàcàro, -- ayaü, bhikkhave, micchàkammanto. Katamo ca, bhikkhave, sammàkammanto? Sammàkammantaü p' ahaü, bhikkhave, dvayaü vadàmi. Atthi, bhikkhave, sammàkammanto sàsavo pu¤¤àbhàgiyo upadhivepakko; atthi, bhikkhave, sammà- kammanto ariyo anàsavo lokuttaro maggaïgo. Katamo ca, bhikkhave, sammàkammanto sàsavo pu¤¤àbhàgiyo upadhi- vepakko? Atthi, bhikkhave, pàõàtipàtà veramaõã, adinnà- dànà veramaõã, kàmesu micchàcàrà veramaõã; ayaü, bhikkhave, sammàkammanto sàsavo pu¤¤àbhàgiyo upadhive- pakko. Katamo ca, bhikkhave, sammàkammanto ariyo anàsavo lokuttaro maggaïgo? Yà kho, bhikkhave, ariya- cittassa anàsavacittassa ariyamaggasamaïgino ariya- maggaü bhàvayato tãhi pi kàyaduccaritehi àrati virati pañivirati veramaõã; ayaü bhikkhave, sammàkammanto \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 075]># %< 2.7. MAHâCATTâRäSAKASUTTAý (117.) 75>% ariyo anàsavo lokuttaro maggaïgo. So micchàkammantassa pahànàya vàyamati sammàkammantassa upasampadàya; so 'ssa hoti sammàvàyàmo. So sato micchàkammantaü pajahati, sato sammàkammantaü upasampajja viharati; sà 'ssa hoti sammàsati. Itissime tayo dhammà sammàkam- mantaü anuparidhàvanti anuparivattanti, seyyathãdaü: sammàdiññhi, sammàvàyàmo, sammàsati. Tatra, bhikkhave, sammàdiññhi pubbaïgamà hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, sammàdiññhi pubbaïgamà hoti? Micchà-àjãvaü: Micchà-àjãvo ti pajànàti; sammà-àjãvaü: Sammà-àjãvo ti pajànàti; sà 'ssa hoti sammàdiññhi. Katamo ca, bhikkhave, micchà-àjãvo? Kuhanà\<*<1>*>/ lapanà nemittakatà nippesikatà làbhena làbhaü nijigiüsanatà, -- ayaü, bhik- khave, micchà-àjãvo. Katamo ca, bhikkhave, sammà-àjãvo? Sammà-àjãvaü p' ahaü, bhikkhave, dvayaü vadàmi. Atthi, bhikkhave, sammà-àjãvo sàsavo pu¤¤àbhàgiyo upadhive- pakko; atthi, bhikkhave, sammà-àjãvo ariyo anàsavo lokuttaro maggaïgo. Katamo ca, bhikkhave, sammà-àjãvo sàsavo pu¤¤àbhàgiyo upadhivepakko? Idha, bhikkhave, ariyasàvako micchà-àjãvaü pahàya sammà-àjãvena jãvikaü kappeti; ayaü, bhikkhave, sammà-àjãvo sàsavo pu¤¤àbhàgiyo upadhivepakko. Katamo ca, bhikkhave, sammà-àjãvo ariyo anàsavo lokuttaro maggaïgo? Yà kho, bhikkhave, ariya- cittassa anàsavacittassa ariyamaggasamaïgino ariyamaggaü bhàvayato micchà-àjãvà àrati virati pañivirati veramaõã; ayaü, bhikkhave, sammà-àjãvo ariyo anàsavo lokuttaro maggaïgo. So micchà-àjãvassa pahànàya vàyamati sammà-àjãvassa upasampadàya; so 'ssa hoti sammàvàyàmo. So sato micchà-àjãvaü pajahati, sato sammà-àjãvaü upasampajja viharati; sà 'ssa hoti sammàsati. Itissime tayo dhammà sammà-àjãvaü anuparidhàvanti anuparivattanti, seyya- thãdaü: sammàdiññhi, sammàvàyàmo, sammàsati. Tatra, bhikkhave, sammàdiññhi pubbaïgamà hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, sammàdiññhi pubbaïgamà hoti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si Bu; Sky kuhaõalapanà. >/ #<[page 076]># %<76 III. UPARIPAööâSAý.>% Sammàdiññhissa, bhikkhave, sammàsaükappo pahoti; sammàsaükappassa sammàvàcà pahoti; sammàvàcassa sammàkammanto pahoti; sammàkammantassa sammà-àjãvo pahoti; sammà-àjãvassa sammàvàyàmo pahoti; sammà- vàyàmassa sammàsati pahoti; sammàsatissa sammàsamàdhi pahoti; sammàsamàdhissa sammà¤àõaü pahoti; sammà- ¤àõassa sammàvimutti pahoti. Iti kho, bhikkhave, aññhaï- gasamannàgato sekho pañipado\<*<1>*>/ dasaïgasamannàgato\<*<2>*>/ arahà hoti. Tatra, bhikkhave, sammàdiññhi pubbaïgamà hoti. Katha¤ ca, bhikkhave, sammàdiññhi pubbaïgamà hoti? Sammàdiññhissa bhikkhave, micchàdiññhi nijjiõõà hoti; ye ca micchàdiññhipaccayà aneke pàpakà akusalà dhammà sambhavanti, te c' assa nijjiõõà honti; sammàdiññhipaccayà ca aneke kusalà dhammà bhàvanàpàripåriü\<*<3>*>/ gacchanti. Sammàsaükappassa, bhikkhave, micchàsaükappo nijjiõõo hoti\<*<4>*>/; ye ca micchàsaükappapaccayà aneke pàpakà akusalà dhammà sambhavanti, te c' assa nijjiõõà honti; sammàsaü- kappapaccayà ca aneke kusalà dhammà bhàvanàpàripåriü gacchanti. Sammàvàcassa, bhikkhave, micchàvàcà nijjiõõà hoti; ye ca micchàvàcàpaccayà aneke pàpakà akusalà dhammà sambhavanti, te c' assa nijjiõõà honti, sammàvàcà- paccayà ca aneke kusalà dhammà bhàvanàpàripåriü gacchanti. Sammàkammantassa, bhikkhave, micchàkam- manto nijjiõõo hoti; ye ca micchàkammantapaccayà aneke pàpakà akusalà dhammà sambhavanti, te c' assa nijjiõõà honti, sammàkammantapaccayà aneke kusalà dhammà bhàvanàpàripåriü gacchanti. Sammà-àjãvassa, bhikkhave, micchà-àjãvo nijjiõõo hoti; ye ca micchà-àjãvapaccayà aneke \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si omits. 2 Si dasahaïgas-. 3 Si bh--parip-. 4 Si continues: --pe-- sammàvàcassa, bhikkhave, micchàvàcà nijjiõõà hoti. Sammàkammantassa, bhikkhave, micchàkammanto nijjiõõo hoti. Sammà-àjãvassa, bhikkhave, sammà-àjãvo nijjiõõo hoti. Sammàvàyàmassa . . . hoti. Sammà¤àõassa . . . hoti. Sammàvimuttassa, bhikkhave, micchàvimutti nijjiõõà hoti, ye ca) &c., &c.). >/ #<[page 077]># %< 2.7. MAHâCATTâRäSAKASUTTAý (117.) 77>% pàpakà akusalà dhammà sambhavanti, te c' assa nijjiõõà honti, sammà-àjãvapaccayà aneke kusalà dhammà bhàva- nàpàripåriü gacchanti. Sammàvàyàmassa, bhikkhave, micchàvàyàmo nijjiõõo hoti; ye ca micchàvàyàmapaccayà aneke pàpakà akusalà dhammà sambhavanti, te c' assa nijjiõõà honti, sammàvàyàmapaccayà ca aneke kusalà dhammà bhàvanàpàripåriü gacchanti. Sammàsatissa, bhikkhave, micchàsati nijjiõõà hoti; ye ca micchàsatipaccayà aneke pàpakà akusalà dhammà sambhavanti, te c' assa nijjiõõà honti, sammàsatipaccayà ca aneke kusalà dhammà bhàvanàpàripåriü gacchanti. Sammàsamàdhissa, bhikkhave, micchàsamàdhi nijjiõõà hoti; ye ca micchàsamàdhipaccayà aneke pàpakà akusalà dhammà sambhavanti, te c' assa nijjiõõà honti, sammàsamàdhipaccayà ca aneke kusalà dhammà bhàvanàpàripåriü gacchanti. Sammà¤àõassa, bhikkhave, micchà¤àõaü nijjiõõaü hoti; ye ca micchà¤àõa- paccayà aneke pàpakà akusalà dhammà sambhavanti, te c' assa nijjiõõà honti, sammà¤àõapaccayà ca aneke kusalà dhammà bhàvanàpàripåriü gacchanti. Sammàvimuttassa bhikkhave, micchàvimutti nijjiõõà hoti; ye ca micchàvi- muttipaccayà aneke pàpakà akusalà dhammà sambhavanti, te c' assa nijjiõõà honti, sammàvimuttipaccayà ca aneke kusalà dhammà bhàvanàpàripåriü gacchanti. Iti, kho, bhikkhave, vãsati kusalapakkhà vãsati akusalapakkhà. Mahàcattàrãsako dhammapariyàyo pavattito appativattiyo samaõena và bràhmaõena và devena và Màrena và\<*<1>*>/ Brah- munà và kenaci và lokasmiü.\<*<2>*>/ Yo hi koci,\<*<3>*>/ bhikkhave, samaõo và bràhmaõo và, imaü mahàcattàrãsakaü dhamma- pariyàyaü garahitabbaü pañikkositabbaü ma¤¤eyya, tassa diññhe va dhamme dasa sahadhammikà vàdànuvàdà\<*<4>*>/ gàrayhaü\<*<5>*>/ ñhànaü àgacchanti. Sammàdiññhi¤ ce bhavaü garahati, ye ca micchàdiññhã\<*<6>*>/ samaõabràhmaõà te bhoto pujjà te bhoto pàsaüsà. Sammàsaükappa¤ ce bhavaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits Màrena và. 2 Si lokasmin ti. 3 Sky ye hi keci. 4 So Si; Sky vàdànupàtà as at II. Maj. p. 127. 5 Si gàreyhaññhànaü. 6 Si micchàdiññhi; Sky micchàdiññhiü. >/ #<[page 078]># %<78 III. UPARIPAööâSAý.>% garahati, ye ca micchàsaükappà samaõabràhmaõà te bhoto pujjà te bhoto pàsaüsà. Sammàvàca¤ ce bhavaü garahati,\<*<1>*>/ ye cà . . . pàsaüsà. Sammàkammanta¤ ce . . . pàsaüsà. Sammà-àjãva¤ ce . . . pàsaüsà. Sammàvàyàma¤ ce . . . pàsaüsà. Sammàsati¤ ce . . . pàsaüsà. Sammàsamàdhi¤ ce . . . pàsaüsà. Sammà¤àõa¤ ce . . . pàsaüsà. Sammà- vimutti¤ ce bhavaü garahati, ye ca micchàvimuttã samaõa- bràhmaõà te bhoto pujjà te bhoto pàsaüsà. Yo hi\<*<2>*>/ koci, bhikkhave, samaõo và bràhmaõo và imaü mahàcattàrãsakaü dhammapariyàyaü garahitabbaü pañikkositabbaü ma¤¤eyya, tassa diññhe va dhamme ime dasa sahadhammikà vàdànu- vàdà gàrayhaü ñhànaü àgacchanti. Ye pi te, bhikkhave, ahesuü Okkalà\<*<3>*>/ Vassa-Bha¤¤à ahetuvàdà akiriyavàdà natthikavàdà, te pi mahàcattàrãsakaü dhammapariyàyaü na garahitabbaü na pañikkositabbaü ma¤¤eyyuü. Taü kissa hetu? Nindàbyàrosa-upàrambhabhayà\<*<4>*>/ ti. Idam avoca Bhagavà. Attamanà te bhikkhå Bhagavato bhàsitaü abhinandun ti. MAHâCATTâRäSAKASUTTAý SATTAMAý. 118. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Savatthi- yaü viharati Pubbàràme Migàramàtu pàsàde sambahulehi abhi¤¤àtehi abhi¤¤àtehi therehi sàvakehi saddhiü, -- àyas- matà ca Sàriputtena, àyasmatà ca Mahà-Moggallànena, àyasmatà ca Mahà-Kassapena, àyasmatà ca Mahà-Kaccà- yanena, àyasmatà ca Mahà-Koññhitena, àyasmatà ca Mahà- Kappinena,\<*<5>*>/ àyasmatà ca Mahà-Cundena, àyasmatà ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits rest of sentence, here et infra, resuming full recital with Sammàvimutti¤. 2 Si omits hi. 3 So Bu; Sky Si Ukkalà. 4 So Sky Si; Bu nindàvyàpàros-. 5 Sy omits. >/ #<[page 079]># %< 2.8. âNâPâNASATISUTTAý (118.) 79>% Anuruddhena,\<*<1>*>/ àyasmatà ca Revatena, àyasmatà ca ânandena, -- a¤¤ehi ca abhi¤¤àtehi abhi¤¤àtehi therehi sàvakehi saddhiü. Tena kho pana samayena therà bhikkhå nave bhikkhå ovadanti anusàsanti. Appekacce therà bhikkhå dasa pi bhikkhå ovadanti anusàsanti, appekacce therà bhikkhå vãsatim\<*<2>*>/ pi bhikkhå ovadanti anusàsanti, appekacce therà bhikkhå tiüsam pi bhikkhå ovadanti anusàsanti, appekacce therà bhikkhå cattàrãsam pi bhikkhå ovadanti anusàsanti.\<*<3>*>/ Te ca navà bhikkhå therehi bhikkhåhi ovadiyamànà annusàsiyamànà uëàraü\<*<4>*>/ pubbenàparaü visesaü jànanti.\<*<5>*>/ Tena kho pana samayena Bhagavà tadahu 'posathe pannarase pavàraõàya puõõàya puõõamàya rattiyà bhikkhu- saüghaparivuto abbhokàse nisinno hoti. Atha kho Bhagavà tuõhãbhåtaü tuõhãbhåtaü bhikkhu- saüghaü anuviloketvà bhikkhå àmantesi: âraddho 'smi, bhikkhave, imàya pañipadàya, àraddhacitto 'smi, bhikkhave, imàya pañipadàya. Tasmàtiha, bhikkhave, bhiyyosomattà- ya viriyaü àrabhatha appattassa pattiyà, anadhigatassa adhigamàya, asacchikatassa sacchikiriyàya, idh' evàhaü Sàvatthiyaü Komudiü càtumàsiniü àgamissàmãti. Assosuü kho jànapadà bhikkhå: Bhagavà kira tatth' eva Sàvatthiyaü Komudiü càtumàsiniü àgamissatãti. Te ca\<*<6>*>/ jànapadà bhikkhå Sàvatthiü\<*<7>*>/ osaranti Bhagavantaü dassanàya. Te ca therà bhikkhå bhiyyosomattàya nave bhikkhå ovadanti anusàsanti. Appekacce therà bhikkhå dasa pi bhikkhå ova- danti anusàsanti, appekacce therà bhikkhå vãsatim pi bhik- khå ovadanti anusàsanti; appekacce therà bhikkhå tiüsam pi bhikkhå ovadanti anusàsanti, appekacce therà bhikkhå cattàrisam pi bhikkhå ovadanti anusàsanti.\<*<8>*>/ Te ca navà bhikkhå therehi bhikkhåhi ovadiyamànà anusàsiyamànà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits,--thus leaving at nine the number of theras named, though Bu says: Pàliyaü àgate dasa there. 2 Si vãsam. 3 Sky omit this clause here, but not infra. 4 Si oëàraü. 5 So Bu; Sky sa¤jànanti; Si pajànanti. 6 Si omits ca. 7 So Bu; Sky Si Sàvatthiyaü. 8 Sky omit this clause here, but not infra. >/ #<[page 080]># %<80 III. UPARIPAööâSAM.>% uëàraü\<*<1>*>/ pubbenàparaü visesaü jànanti.\<*<2>*>/ Tena kho pana samayena Bhagavà tadahu 'posathe pannarase Komudiyà càtumàsiniyà puõõàya puõõamàya rattiyà bhikkhusaügha- parivuto abbhokàse nisinno hoti. Atha kho Bhagavà tuõhãbhåtaü tuõhãbhåtaü bhikkhu- saüghaü anuviloketvà bhikkhå àmantesi: Apalàpà 'yaü, bhikkhave, parisà, nippalàpà 'yaü, bhikkhave, parisà, suddhà, sàre patiññhità. Tathàråpo ayaü, bhikkhave, bhikkhusaügho, tathàråpà 'yam, bhikkhave, parisà yathà- råpà parisà àhuneyyo pàhuneyyo dakkhiõeyyo a¤jali- karaõãyo: Anuttaraü pu¤¤akkhettaü lokassàti.\<*<3>*>/ Tathàråpo ayaü, bhikkhave, bhikkhusaügho tathàråpà 'yaü, bhikkhave, parisà yathàråpàya parisàya appaü dinnaü bahuü\<*<4>*>/ hoti bahuü\<*<4>*>/ dinnaü bahutaraü. Tathàråpo ayaü, bhikkhave bhikkhusaügho tathàråpà 'yaü, bhikkhave, parisà yathà- råpà parisà dullabhà dassanàya lokassa. Tathàråpo ayaü, bhikkhave, bhikkhusaügho tathàråpà 'yaü, bhikkhave, parisà, yathàråpaü parisaü alaü yojanagaõanàni\<*<5>*>/ dassanàya gantuü puñosenàpi.\<*<6>*>/ Tathàråpo ayaü, bhikkhave, bhik- khusaügho, tathàråpà 'yaü, bhikkhave, parisà.\<*<7>*>/ Santi, bhikkhave, bhikkhå imasmiü bhikkhusaüghe arahanto khãõàsavà vusitavanto katakaraõãyà ohitabhàrà anuppatta- sadatthà parikkhãõabhavasaüyojanà sammada¤¤à vimuttà; -- evaråpà pi, bhikkhave, santi bhikkhå imasmiü bhik- khusaüghe. Santi, bhikkhave, bhikkhå imasmiü bhik- khusaüghe pa¤cannaü orambhàgiyànaü saüyojanànaü parikkhayà opapàtikà tattha parinibbàyino anàvattidhammà tasmà lokà;-- evaråpà pi, bhikkhave, santi bhikkhå imasmiü bhikkhusaüghe. Santi, bhikkhave, bhikkhå imasmiü bhik- khusaüghe tiõõaü saüyojanànaü parikkhayà ràgadosamo- hànaü tanuttà sakadàgàmino sakid eva imaü lokaü àgantvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si oëàraü. 2 So Bu; Sky sa¤jànanti; Si pajànanti. 3 So Sky; Si àhuneyyà p--à d--à . . . lokassa. 4 Si bahu. 5 Bu yojanagaõàni. 6 So Bu (adding: puñaüsenà ti pi pàñho); Si puñaüsenàpi; Sy puñaüsenàti; Sk puñaüsenati. 7 So Si; Sky omit these four words. >/ #<[page 081]># %< 2. âNâPâNASATISUTTAý (118). 81>% dukkhass' antaü karissanti;-- evaråpà pi, bhikkhave, santi bhikkhå imasmiü bhikkhusaüghe. Santi, bhikkhave, bhikkhå imasmiü bhikkhusaüghe tiõõaü saüyojanànaü parikkhayà sotàpannà avinipàtadhammà niyatà sambodhi- paràyanà;-- evaråpà pi, bhikkhave,santi bhikkhå imasmiü bhikkhusaüghe. Santi, bhikkhave, bhikkhå imasmiü bhik- khusaüghe catunnaü satipaññhànànaü bhàvanànuyogam anuyuttà viharanti;-- evaråpà pi, bhikkhave, santi bhikkhå imasmiü bhikkhusaüghe.\<*<1>*>/ Santi, bhikkhave, bhikkhå imasmiü bhikkhusaüghe catunnaü sammappadhànànaü bhàvanànuyogam anuyuttà viharanti;-- evaråpà pi, bhik- khave, santi bhikkhå imasmiü bhikkhusaüghe. Santi, bhikkhave, bhikkhå imasmiü bhikkhusaüghe catunnaü iddhipàdànaü bhàvanànuyogam anuyuttà viharanti;-- eva- råpà pi, bhikkhave, santi bhikkhå imasmiü bhikkhusaüghe. Santi, bhikkhave, bhikkhå imasmiü bhikkhusaüghe pa¤- cannaü indriyànaü bhàvanànuyogam anuyuttà viharanti;-- evaråpà pi, bhikkhave, santi bhikkhå imasmiü bhikkhu- saüghe. Santi, bhikkhave,bhikkhå imasmiü bhikkhu- saüghe pa¤cannaü balànaü bhàvanànuyogam anuyuttà viharanti;-- evaråpà pi, bhikkhave, santi bhikkhå imasmiü bhikkhusaüghe. Santi, bhikkhave, bhikkhå imasmiü bhik- khusaüghe sattanaü bojjhaïgànaü bhàvanànuyogam anu- yuttà viharanti;-- evaråpà pi, bhikkhave,{santi bhikkhå imasmiü bhikkhåsaügheùanti bhikkhave,} bhikkhå imas- miü bhikkhusaüghe ariyassa aññhaïgikassa maggassà bhà- vanànuyogam anuyuttà viharanti;-- evaråpà pi bhikkhave, santi bhikkhå imasmiü bhikkhusaüghe. Santi, bhikkhave, imasmiü bhikkhusaüghe mettàbhàvanànuyogam anu- yuttà viharanti;\<*<2>*>/ -- evaråpà pi, bhikkhave, santi bhikkhå \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si continues: Catunnaü iddhipàdànaü. Pa¤cannaü indriyànaü. Pa¤cannaü balànaü. Sattànaü bojjhaïgànaü. Ariyassa aññhaïgikassa maggassa(&c. as text). 2 Si continues: Karuõàbhàvanànuyogam anuyuttà viharantri. Muditàbvhàvanànuyogam anuyuttà viharanti, . . . &c., similarly down to . . . aniccasa¤¤àbhàvanànuyogam anuyuttà viharanti; -- evaråpà pi (&c., as in text). >/ #<[page 082]># %<82 III. UPARIPAööâSAý.>% imasmiü bhikkhusaüghe. Santi, bhikkhave, bhikkhå imasmiü bhikkhusaüghe karuõàbhavanànuyogam anuyuttà viharanti;-- evaråpà pi, bhikkhave, santi bhikkhå imasmiü bhikkhusaüghe. Santi, bhikkhave, bhikkhå imasmiü bhik- khusaüghe muditàbhàvanànuyogam anuyuttà viharanti;-- evaråpà pi, bhikkhave, santi bhikkhå imasmiü bhikkhu- saüghe. Santi, bhikkhave, bhikkhå imasmiü bhikkhu- saüghe upekhàbhàvanànuyogam anuyuttà viharanti;-- evaråpà pi, bhikkhave, santi bhikkhå imasmiü bhikkhu- saüghe. Santi, bhikkhave, bhikkhå imasmiü bhikkhu- saüghe asubhabhàvanànuyogam anuyuttà viharanti;-- eva- råpà pi, bhikkhave, santi bhikkhå imasmiü bhikkhusaüghe. Santi, bhikkhave, bhikkhå imasmiü bhikkhusaüghe anic- casa¤¤àbhàvanànuyogam anuyuttà viharanti;-- evaråpà pi, bhikkhave, santi bhikkhå imasmiü bhikkhusaüghe. Santi, bhikkhave, bhikkhå imasmiü bhikkhusaüghe ànàpànasati- bhàvanànuyogam anuyuttà viharanti. ânàpànasati, bhik- khave, bhàvità bahulãkatà mahapphalà hoti mahànisaüsà; ànàpànasati, bhikkhave, bhàvità bahulãkatà cattàro sati- paññhàne paripåreti; cattàro satipaññhànà bhàvità bahulã- katà satta bojjhaïge paripårenti; satta bojjhaïgà bhàvità bahulãkatà vijjàvimuttiü paripårenti. Kathaü bhàvità ca, bhikkhave, ànàpànasati? Kathaü bahulãkatà? Kathaü mahapphalà hoti mahànisaüsà? Idha, bhikkhave, bhikkhu ara¤¤agato và rukkhamålagato và su¤¤àgàragato và nisãdati pallaïkaü àbhujitvà ujuü kàyaü paõidhàya parimukhaü satiü upatthapetvà. So sato va assasati, sato passasati; dãghaü và assasanto: Dãghaü passasàmãti pajànàti; dãghaü và passasanto: Dãghaü passasàmãti pajànàti; rassaü và assasanto: Rassaü assasàmãti pajànàti; rassaü và passa- santo: Rassaü passasàmãti-pajànàti; Sabbakàyapañisaüvedã assasissàmãti sikkhati; Sabbakàyapañisaüvedã passasissàmãti sikkhati; Passambhayaü kàyasaükhàraü assasissàmãti sikkhati; Passambhayaü kàyasaükhàraü passasissamãti sikkhati; Pãtipañisaüvedã assasissàmãtã sikkhati; Pãtipañi- saüvedã passasissàmãti sikkhati; Sukhapañisaüvedã assasis- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 083]># %< 2.8. âNâPâNASATISUTTAý (118.) 83>% sàmãti sikkhati; Sukhapañisaüvedã passasissàmãti sikkhati; Cittasaükhàrapañisaüvedã assasissàmãti sikkhati; Citta- saükhàrapañisaüvedã passasissàmãti sikkhati; Passam- bhayaü cittasaükhàraü assasissàmãti sikkhati; Passam- bhayaü cittasaükhàraü passasissàmãti sikkhati; Cittapañi- saüvedã assasissàmãti sikkhati; Cittapañisaüvedã passasissà- mãti sikkhati; Abhippamodayaü cittaü assasissàmãti sik- khati; Abhippamodayaü cittaü passasissàmãtã sikkhati; Samàdahaü cittaü assasissàmãti sikkhati; Samàdahaü cittaü passasissàmãti sikkhati; Vimocayaü cittaü assasis- sàmãti sikkhati; Vimocayaü cittaü passasissàmãti sikkhati; Aniccànupassã assasissàmãti sikkhati; Aniccànupassã passa- sissàmãti sikkhati; Viràgànupassã assasissàmãti sikkhati; Viràgànupassã passasissàmãti sikkhati; Nirodhànupassã assa- sissàmãti sikkhati; Nirodhànupassã passasissàmãti sikkhati; Pañinissaggànupassã assasissàmãti sikkhati; Pañinissaggànu- passã passasissàmãti sikkhati;-- evaü bhàvità kho, bhikkhave, ànàpànasati, evaü bahulãkatà mahapphalà hoti mahàni- saüsà. Kathaü bhàvità ca, bhikkhave, ànàpànasati? Kathaü bahulãkatà cattàro satipaññhàne paripåreti? \<*<1>*>/ Yasmiü samaye, bhikkhave, bhikkhu dãghaü và assasanto: Dãghaü assasàmãti pajànàti; dãghaü và passasanto: Dãghaü pas- sasàmãti pajànàti; rassaü và assasanto: Rassaü assasàmãti pajànàti; rassaü và passasanto: Rassaü passasàmãti pajà- nàti; Sabbakàyapañisaüvedã assasissàmãti sikkhati; Sab- bakàyapañisaüvedã passasissàmãti sikkhati; Passambhayaü kàyasaükhàraü assasissàmãti sikkhati; Passambhayaü kàyasaükhàraü passasissàmãti sikkhati;-- kàye kàyànupassã, bhikkhave, tasmiü samaye bhikkhu viharati àtàpã sampajàno satimà, vineyya loke abhijjhàdomanassaü. Kàyesu kàya¤- ¤ataràhaü, bhikkhave, etaü vadàmi yadidaü assàsapassà- saü. Tasmàtiha, bhikkhave, kàye kàyànupassã tasmiü samaye bhikkhu viharati àtàpã sampajàno satimà, vineyya loke abhijjhàdomanassaü. Yasmiü samaye, bhikkhave, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 MSS. p--enti. >/ #<[page 084]># %<84 III. UPARIPAööâSAý.>% bhikkhu: Pãtipañisaüvedã assasissàmãti sikkhati, Pãtipañi- saüvedã passasissàmãti sikkhati, Sukhapañisaüvedã assasis- sàmãti sikkhati, Sukhapañisaüvedã passasissàmãti sikkhati, Cittasaükhàrapañisaüvedã assasissàmãti sikkhati, Cittasaü- khàrapañisaüvedã passasissàmãti sikkhati, Passambhayaü cittasaükhàraü assasissàmãti sikkhati, Passambhayaü citta- saükhàraü passasissàmãti sikkhati;-- vedanàsu vedanànupassã, bhikkhave, tasmiü samaye bhikkhu viharati àtàpã sam- pajàno satimà, vineyya loke abhijjhàdomanassaü. Veda- nàsu\<*<1>*>/ vedanतataràhaü,\<*<1>*>/ bhikkhave, etaü vadàmi yadidaü assàsapassàsànaü sàdhukaü manasikàraü. Tasmàtiha, bhikkhave, vedanàsu\<*<2>*>/ vedànupassã tasmiü samaye bhikkhu viharati àtàpã sampajàno satimà, vineyya loke abhijjhàdo- manassaü. Yasmiü samaye, bhikkhave, bhikkhu: Citta- pañisaüvedã assasissàmãti sikkhati, Cittapañisaüvedã passasis- sàmãti sikkhati, Abhippamodayaü cittaü assasissàmãti sik- khati, Abhippamodayaü cittaü passasissàmãti sikkhati, Samàdahaü cittaü assasissàmãti sikkhati, Samàdahaü cittaü passasissàmãti sikkhati, Vimocayaü cittaü assasis- sàmãti sikkhati, Vimocayaü cittam passasissàmãti sikkhati; -- citte cittànupassã, bhikkhave,tasmiü samaye bhikkhu viharati àtàpã sampajàno satimà, vineyya loke abhijjhàdo- manassaü. Nàhaü, bhikkhave, muññhassatissa\<*<3>*>/ asampa- jànassa ànàpànasatibhàvanaü\<*<4>*>/ vadàmi. Tasmàtiha, bhik- khave, citte cittànupassã tasmiü samaye bhikkhu viharati àtàpã sampàjàno satimà, vineyya loke abhijjhàdomanassaü. Yasmiü samaye, bhikkhave, bhikkhu: Aniccànupassã assasis- sàmãti sikkhati, Aniccànupassã passasissàmãti sikkhati, Virà- gànupassã . . ., Nirodhànupassã . . ., Pañinissagànupassã assasissàmãti sikkhati, Pañinissaggànupassã passasissàmãti sikkhati, -- dhammesu dhammànupassã, bhikkhave, tasmiü samaye bhikkhu viharati àtàpã sampajàno satimà, vineyya loke abhijjhàdomanassaü. So yaü taü abhijjhàdomanas- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky veda¤¤ataràhaü. 2 Sky omit. 3 So Sky Bu Si muññhasatissa. 4 Si ànàpànasatiü vadàmi. >/ #<[page 085]># %< 2.8. âNâPâNASATISUTTAý (118.) 85>% sànaü pahànaü taü pa¤¤àya disvà sàdhukaü ajjhupekkhità hoti. Tasmàtiha, bhikkhave, dhammesu dhammànupassã tasmiü samaye bhikkhu viharati àtàpã sampajàno satimà, vineyya loke abhijjhàdomanassaü. Evaü bhàvità kho, bhikkhave, ànàpànasati, evaü bahulãkatà cattàro satipañ- ñhàne paripåreti. Kathaü bhàvità ca, bhikkhave, cattàro satipaññhànà kathaü bahulãkatà satta bojjhaïge paripårenti? Yasmiü samaye, bhikkhave,bhikkhu kàye kàyànupassã viharati àtàpã sampajàno satimà, vineyya loke abhijjhàdomanassaü, -- upaññhit' assa tasmiü samaye sati hoti asammuññhà.\<*<1>*>/ Yas- miü samaye, bhikkhave, bhikkhuno upaññhità sati hoti asammuññhà, satisambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno àraddho hoti; satisambojjhaïgaü tasmiü samaye bhikkhu bhàveti; satisambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno bhà- vanàpàripåriü gacchati. So tathàsato\<*<2>*>/ viharanto taü dhammaü pa¤¤àya pavicinati pavicarati parivãmaüsaü àpajjati. Yasmiü samaye, bhikkhave, bhikkhu tathàsato viharanto taü dhammaü pa¤¤àya pavicinati pavicarati parivãmaüsaü àpajjati, dhammavicayasambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno àraddho hoti, dhammavicayasamboj- jhaïgaü tasmiü samaye bhikkhu bhàveti, dhammavicaya- sambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno bhàvanàpàripåriü gacchati, tassa taü\<*<3>*>/ dhammaü pa¤¤àya pavicinato pavi- carato parivãmaüsaü àpajjato àraddhaü hoti viriyaü asallãnaü. Yasmiü samaye, bhikkhave, bhikkhuno taü dhammaü pa¤¤àya pavicinato pavicarato parivãmaüsaü àpajjato àraddhaü hoti viriyaü asallãnaü,\<*<4>*>/ viriyasamboj- jhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno àraddho hoti, viriyasam- bojjhaïgaü tasmiü samaye bhikkhu bhàveti, viriyasam- bojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno bhàvanàpàripåriü gacchati. âraddhaviriyassa upajjati pãti niràmisà. Yasmiü samaye, bhikkhave, bhikkhuno àraddhaviriyassa uppajjati \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si appanyyññhà. 2 So Si and Sky infra; Sk here and Sy (bis) Tathàgato. 3 Si omits. 4 Si omits these four words. >/ #<[page 086]># %<86 III. UPARIPAööâSAý.>% pãti niràmisà, pãtisambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno àraddho hoti, pãtisambojjhaïgaü tasmiü samaye bhikkhu bhàveti, pãtisambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno bhà- vanàpàripåriü gacchati. Pãtimanassa kàyo pi passambhati, cittam pi passambhati. Yasmiü samaye, bhikkhave, bhik- khuno pãtimanassa kàyo pi passambhati cittam pi passam- bhati, passaddhisambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno àraddho hoti, passaddhisambojjhaïgaü tasmiü samaye bhikkhu bhàveti, passaddhisambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno bhàvanàpàripåriü gacchati. Passaddhakàyassa sukhino cittaü samàdhiyati. Yasmiü samaye, bhikkhave, bhikkhuno passaddhakàyassa sukhino cittaü samàdhiyati, samàdhisambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno àraddho hoti, samàdhisambojjhaïgaü tasmiü samaye bhikkhu bhà- veti, samàdhisambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno bhàvanàpàripåriü gacchati. So tathàsamàhitaü cittaü sàdhukaü ajjhupekkhità hoti. Yasmiü samaye, bhikkhave, bhikkhuno tathàsamàhitaü cittaü sàdhukaü ajjhupekkhità hoti, upekhàsambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno àraddho hoti, upekhàsambojjhaïgaü tasmiü samaye bhikkhu bhà- veti, upekhàsambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno bhà- vanàpàripåriü gacchati. Yasmiü samaye, bhikkhave, bhikkhu vedanàsu --pe-- citte\<*<1>*>/ --pe-- dhammesu dham- mànupassã viharati àtàpã sampajàno satimà, vineyya loke abhijjhàdomanassaü, upaññhit' assa tasmiü samaye sati hoti asammuññhà. Yasmiü samaye, bhikkhave, bhikkhuno upaññhità sati hoti asammuññhà, satisambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno àraddho hoti, satisambojjhaïgaü tasmiü samaye bhikkhu bhàveti, satisambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno bhàvanàpàripåriü gacchati. So tathàsato viha- ranto taü dhammaü pa¤¤àya pavicinati pavicarati pari- vãmaüsaü àpajjati. Yasmiü samaye, bhikkhave, bhikkhu tathàsato viharanto taü dhammaü pa¤¤àya pavicinati pavi- carati parivãmaüsaü àpajjati, dhammavicayasambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno àraddho hoti, dhammavicaya- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si cittesu, omitting pe before and after. >/ #<[page 087]># %< 2.8. âNâPâNASATISUTTAý (118.) 87>% sambojjhaïgaü tasmiü samaye bhikkhu bhàveti, dhamma- vicayasambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno bhàvanà- pàripåriü gacchati. Tassa taü dhammaü pa¤¤àya pavicinato pavicarato parivãmaüsaü àpajjato àraddhaü hoti viriyaü asallãnaü. Yasmiü samaye, bhikkhave, bhikkhuno taü dhammaü pa¤¤àya pavicinato pavicarato parivãmaüsaü àpajjato àraddhaü hoti viriyaü asallãnaü, viriyasambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno àraddho hoti, viriyasambojjhaïgaü tasmiü samaye bhikkhu bhàveti, viriyasambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno bhàvanà- pàripåriü gacchati. âraddhaviriyassa uppajjati pãti nirà- misà. Yasmiü samaye, bhikkhave, bhikkhuno àraddhaviri- yassa uppajjati pãti niràmisà, pãtisambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno àraddho hoti, pãtisambojjhaïgaü tas- miü samaye bhikkhu bhàveti, pãtisambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno bhàvanàpàripåriü gacchati. Pãtimanassa kàyo pi passambhati, cittam pi passambhati. Yasmiü samaye, bhikkhave, bhikkhuno pãtimanassa kàyo pi pas- sambhati cittam pi passambhati, passaddhisambojjhaïgo tasmiü samaye, bhikkhave, bhikkhuno àraddho hoti, passaddhisambojjhaïgaü tasmiü samaye bhikkhu bhàveti, passaddhisambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno bhàva- nàpàripåriü gacchati. Passaddhakàyassa sukhino cittaü samàdhiyati. Yasmim samaye, bhikkhave, bhikkhuno passaddhakàyassa sukhino cittaü samàdhiyati, samàdhi- sambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno àraddho hoti, samàdhisambojjhaïgaü tasmiü samaye bhikkhu bhàveti, samàdhisambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno bhàvanà- pàripåriü gacchati. So tathàsamàhitaü cittaü sàdhukaü ajjhupekkhità hoti. Yasmiü samaye, bhikkhave, bhikkhu tathàsamàhitaü cittaü sàdhukaü ajjhupekkhità hoti, upe- khàsambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno àraddho hoti, upekhàsambojjhaïgaü tasmiü samaye bhikkhu bhàveti, upekhàsambojjhaïgo tasmiü samaye bhikkhuno bhàvanà- pàripåriü gacchati. Evaü bhàvità kho, bhikkhave, cattàro satipaññhànà, evaü bahulãkatà satta sambojjhaïge paripårenti. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 088]># %<88 III.UPARIPAööâSAý.>% Kathaü bhàvità ca, bhikkhave, satta bojjhaïgà? Kathaü bahulãkatà vijjàvimuttiü paripårenti? Idha, bhik- khave, bhikkhu satisambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü; dham- mavicayasambojjhaïgaü bhàveti -- pe\<*<1>*>/ -- viriyasambojjhaï- gaü bhàveti --pe-- pãtisambojjhaïgaü bhàveti --pe-- passad- dhisambojjhaïgaü bhàveti --pe-- samàdhisambojjhaïgaü bhàveti --pe-- upekhàsambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Evaü bhàvità kho, bhikkhave, satta bojjhaïgà, evaü bahulãkatà vijjàvimuttiü paripårentãti. Idam avoca Bhagavà. Attamanà te bhikkhå Bhagavato bhàsitaü abhinandun ti. âNâPâNASATISUTTAý AòòHAMAý. 119. Evam me sataü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthi- yaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Atha kho sambahulànaü bhikkhånaü pacchàbhattaü piõóapàtapañik- kantànaü upaññhànasàlàyaü sannisinnànaü sannipatitànaü ayaü antaràkathà udapàdi: Acchariyaü àvuso, abbhutaü àvuso yàva¤ c' idaü tena Bhagavatà jànatà passatà arahatà sammàsambuddhena kàyagatà sati bhàvità bahulãkatà mahapphalà vuttà mahànisaüsà ti. Aya¤ ca h' idaü\<*<2>*>/ tesaü bhikkhånaü antaràkathà vippakatà hoti. Atha kho Bhabavà sàyaõhasamayaü patisallàõà\<*<3>*>/ vuññhito yen' upañ- ñhànasàlà ten' upasaükami upasaükamitvà pa¤¤atte àsane nisãdi. Nisajja kho Bhagavà bhikkhå àmantesi: Kàya nu 'ttha, bhikkhave, etarahi kathàya sannisinnà? Kà ca pana vo antaràkathà vippakatà ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits pe throughout. 2 Si aya¤ ca kho idaü Sky aya¤carahidaü. 3 So Sky; Si pañis-. >/ #<[page 089]># %< 2.9. KâYAGATâSATISUTTAý (119.) 89>% Idha, bhante, amhàkaü pacchàbhattaü piõóapàtapañik- kantànaü upaññhànasàlàyaü sannisinnànaü sannipatitànaü ayam antaràkathà udapàdi: Acchariyaü àvuso, abbhutaü àvuso yàva¤ c' idaü tena Bhagavatà jànatà passatà arahatà sammàsambuddhena kàyagatà sati bhàvità bahulikatà mahap- phalà vuttà mahànisaüsà ti. Ayaü no,\<*<1>*>/ bhante, antarà- kathà vippakatà, atha Bhagavà anuppatto ti. Kathaü bhàvità ca, bhikkhave, kàyagatà sati, kathaü bahulãkatà\<*<2>*>/ mahapphalà hoti mahànisaüsà? Idha, bhik- khave, bhikkhu ara¤¤agato và rukkhamålagato và su¤¤àgà- ragato và nisãdati pallaïkaü àbhujitvà ujuü kàyaü paõi- dhàya parimukhaü satiü upaññhapetvà. So sato va assasati sato passasati. Dãghaü và assasanto: Dãghaü assasàmãti pajànàti, dãghaü và passasanto: Dãghaü passasàmãti pajà- nàti; rassaü và assasanto: Rassaü assasàmãti pajànàti, rassaü và passasanto: Rassaü passasàmãti pajànàti. Sab- bakàyapañisaüvedã assasissàmãti sikkhati; Sabbakàyapañi- saüvedã passasissàmãti sikkhati; Passambhayaü kàyasaü- khàraü assasissàmãti sikkhati; Passambhayaü kàyasaü- khàraü passasissàmãti sikkhati. Tassa evaü appamattassa àtàpino pahitattassa viharato ye te gehasità sarasaükappà te pahãyanti, tesam pahànà ajjhattam eva cittaü santiññhati sannisãdati ekodihoti\<*<3>*>/ samàdhiyati. Evam pi, bhikkhave, bhikkhu kàyagataü satiü bhàveti. Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu gacchanto và Gacchàmãti pajànàti; ñhito và Thito 'mhãti pajànàti; nisinno và Nisinno 'mhãti pajànàti; sayàno và Sayàno 'mhãti pajànàti; yathà yathà và pan' assa kàyo paõihito hoti, tathà tathà naü pajànàti. Tassa evaü appamattasa àtàpino pahitat- tassa viharato ye te\<*<4>*>/ gehasità sarasaükappà te pahãyanti, tesam pahànà ajjhattam evà cittaü santiññhati sannisãdati ekodihoti samàdhiyati. Evam pi, bhikkhave, bhikkhu kàyagataü satiü bhàveti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky kho. 2 Sky add: sati kathaü bahulãkatà. 3 So Sky; Si ekodibhoti. Cf ekoóikaroti infra at p. 111. 4 Si omits. >/ #<[page 090]># %<90 III. UPARIPAööâSAý.>% Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu abhikkante pañik- kante sampajànakàrã hoti, àlokite vilokite sampajànakàrã hoti, sammi¤jite pasàrite sampajànakàrã hoti, saüghàñipattacã- varadhàraõe sampajànakàrã hoti, asite pãte khàyite sàyite sampajànakàrã hoti, uccàrapassàvakamme sampajànakàrã hoti, gate ñhite nisinne sutte jàgarite bhàsite tuõhãbhàve sampajànakàrã hoti. Tassa evaü appamattassa àtàpino pahitattassa viharato ye te\<*<1>*>/ gehasità sarasaükappà te pahã- yanti, tesam pahànà ajjhattam eva cittaü santiññhati sanni- sãdati ekodihoti samàdhiyati. Evam pi, bhikkhave, bhikkhu kàyagataü satiü bhàveti. Puna ca paraü, bhikkhave; bhikkhu imam eva kàyaü uddhaü pàdatalà adho kesamatthakà tacapariyantaü påran nànappakàrassa asucino paccavekkhati: Atthi imasmiü kàye kesà lomà nakhà dantà taco maüsaü nahàrå aññhã aññhimi¤jà\<*<2>*>/ vakkaü hadayaü yakanaü kilomakaü pihakaü papphàsaü antaü antaguõaü udariyaü karãsaü pittaü semhaü pubbo lohitaü sedo medo assu vasà kheëo siïghàõikà lasikà muttan ti.\<*<3>*>/ Seyyathàpi, bhikkhave, ubhato mukhà måtoëã pårà nànàvihitassa dha¤¤assa seyyathãdaü, -- sàlãnaü vãhãnaü muggànaü màsànaü tilànaü taõóulànaü; tam enaü cakkhumà puriso mu¤citvà paccavekkheyya: Ime sàlã ime vãhã ime muggà ime màsà ime tilà ime taõóulà ti;-- evam eva kho, bhikkhave, imam eva kàyaü uddhaü pàdatalà adho kesamatthakà tacapariyantaü påran nànappakàrassa asucino paccavekkhati: Atthi imasmiü kàye kesà lomà nakhà dantà taco maüsaü nahàrå aññhã aññhimi¤jà\<*<2>*>/ vakkaü hadayaü yakanaü kilomakaü pihakaü papphàsaü antaü antaguõaü udariyaü karãsaü pittaü semhaü pubbo lohitaü sedo medo assu vasà kheëo siïghàõikà lasikà muttan ti. Tassa evam appamattassa àtàpino pahitattassa viharato ye te gehasità sarasaükappà te pahãyanti, tesam pahànà ajjhattam eva cittaü santiññhati sannisãdati ekodihoti samàdhiyati. Evam pi, bhikkhave, bhikkhu kàyagataü satiü bhàveti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits. 2 Si aññhimi¤jaü. 3 Sky muttaü. >/ #<[page 091]># %< 2.9. KâYAGATâSATISUTTAý (119.) 91>% Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu imam eva kàyaü yathàñhitaü yathàpaõihitaü dhàtuso paccavekkhati: Atthi imasmiü kàye pañhavãdhàtu àpodhàtu tejodhàtu vàyodhàtu. Seyyathàpi, bhikkhave, dakkho goghàtako và goghàta- kantevàsã và gàviü vadhitvà càtummahàpathe bilaso\<*<1>*>/ pañi- bhajitvà\<*<2>*>/ nisinno assa, -- evam eva kho, bhikkhave, bhikkhu imam eva kàyaü yathàñhitaü yathàpaõihitaü dhàtuso paccavekkhati: Atthi imasmiü kàye pañhavãdhàtu àpodhàtu tejodhàtu vàyodhàtåti. Tassa evam appamattassa àtàpino pahitattassa viharato ye te gehasità sarasaükappà te pahã- yanti, tesaü pahànà ajjhattam eva cittaü santiññhati sanni- sãdati ekodihoti samàdhiyati. Evam pi, bhikkhave, bhikkhu kàyagataü satiü bhaveti. Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu seyyathàpi passeyya sarãraü sãvathikàyaü chaóóitaü ekàhamataü và dvãhamataü và tãhamataü và uddhumàtakaü vinãlakaü vipubbakajàtaü; so imam eva kàyaü upasaüharati: Ayam pi kho kàyo evaüdhammo evaübhàvã evamanatãto ti. Tessa eva, appamattassa àtàpino pahitattassa viharato ye te gehasità sarasaükappà te pahãyanti, tesam pahànà ajjhattam eva cittaü santiññhati sannisãdati ekodihoti samàdhiyati. Evam pi, bhikkhave, bhikkhu kàyagataü sataü bhàveti. Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu seyyathàpi pas- seyya sarãraü sãvathikàyaü chaóóitaü kàkehi và khajjamà- naü kulalehi và khajjamànaü gijjhehi và khajjamànaü suvaõ- ehi\<*<3>*>/ và khajjamànaü sigàlehi\<*<4>*>/ và khajjamànaü vividhehi và pàõakajàtehi khajjamànaü; so imam eva kàyaü upasaü- harati: Ayam pi kho kàyo evaüdhammo evaübhàvã evaü- anatãto ti. Tassa evaü\<*<5>*>/ appamattassa àtàpino pahitattassa viharato ye te gehasità sarasaükappà te pahãyanti, tesam pahànà ajjhattam eva cittaü santiññhati sannisãdati ekodi- hoti samàdhiyati. Evam pi, bhikkhave, bhikkhu kàyagataü satiü bhàveti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk; Sy biëaso; Si vilaso. 2 So Sky; Si vibhajitvà. 3 So Si; Sky supàõehi. 4 Si singàlehi. 5 Here and subsequently, Si after appamattassa inserts pe, resuming at evam pi. >/ #<[page 092]># %<92 III. UPARIPAööâSAý.>% Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu seyyathàpi pas- seyya sarãraü sãvathikàyaü chaóóitaü aññhikasaükhalikaü samaüsalohitaü nahàrusambandhaü aññhikasaükhalikaü nimmaüsalohitamakkhitaü nahàrusambandhaü aññhikasaü- khalikaü apagatamaüsalohitam nahàrusambandhaü aññhi- kàni apagatasambandhàni disàvidisàsu vikkhittàni\<*<1>*>/ a¤¤ena hatthaññhikaü a¤¤ena pàdaññhikaü a¤¤ena jaïghaññhikaü a¤¤ena åraññhikaü a¤¤ena kañiññhikaü\<*<2>*>/ a¤¤ena piññhikaõ- ñakaü a¤¤ena sãsakañàhaü. So imam eva kàyaü upasaü- harati: Ayam pi kho kàyo evaüdhammo evaübhàvã evaü- anatãto ti. Tassa evam appamattassa àtàpino pahitattassa viharato ye te gehasità sarasaükappà te pahãyanti, tesam pahànà ajjhattam eva cittaü santiññhati sannisãdati ekodi- hoti samàdhiyati. Evam pi, bhikkhave, bhikkhu kàyagataü satiü bhàveti. Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu seyyathàpi pas- seyya sarãraü sãvathikàyaü chaóóitaü aññhikàni setàni saïkhavaõõåpanibhàni aññhikàni pu¤jakajàtàni\<*<3>*>/ aññhikàni terovassikàni påtãni cuõõakajàtàni. So imam eva kàyaü upasaüharati: Ayam pi kho kàyo evaüdhammo evaübhàvã evamanatãto ti. Tassa evam appamattassa . . . kàyagataü satiü bhàveti. Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu vivicc' eva kàmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaü savicàraü vivekajaü pãtisukhaü pañhamajjhànaü upasampajja viharati. So imam eva kàyaü vivekajena pãtisukhena abhisandeti parisandeti paripåreti parippharati, nàssa ki¤ci sabbàvato kàyassa vive- kajena pãtisukhena apphutaü hoti. Seyyathàpi, bhikkhave, dakkho nahàpako vànahàpakantevàsã và kaüsathàle nahàniya- cuõõàni àkiritvà udakena paripphosakaü paripphosakaü sanneyya, sà 'ssa nahàniyapiõóã snehànugatà snehapparetà santarabàhirà phutà snehena, na ca paggharinã;\<*<4>*>/ -- evam eva kho, bhikkhave, bhikkhu imam eva kàyaü vivekajena pãtisu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si vikkhitàni. 2 Sky kañaññhikaü. 3 So Sy; Si pu¤jakitàni; Sk pu¤jànikàni. 4 Cf. Vol. II. p. 15. >/ #<[page 093]># %< 2.9. KâYAGATâSATISUTTAý (119.) 93>% khena abhisandeti parisandeti paripåreti parippharati, nàssa ki¤ci sabbàvato kàyassa vivekajena pãtisukhena apphutaü hoti. Tassa evam appamattassa . . . satiü bhàveti. Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu vitakkavicàrànaü våpasamà ajjhattaü sampasàdanaü cetaso ekodibhàvaü avitakkaü avicàraü samàdhijaü pãtisukhaü\<*<1>*>/ dutiyajjhànaü upasampajja viharati. So imam eva kàyaü samàdhijena pãtisukhena abhisandeti parisandeti paripåreti parippharati, nàssa ki¤ci sabbàvato kàyassa samadhijena pãtisukhena apphutaü hoti. Seyyathàpi, bhikkhave, udakarahado ubbhidodako, tassa n' ev' assa puratthimàya disàya udakass' àyamukhaü, na pacchimàya disàya udakass' àyumukhaü, na uttaràya disàya udakass' àyumukhaü, na dakkhiõàya disàya udakass' àyumukhaü, devo ca kàlena kàlaü sammà- dhàraü anuppaveccheyya; atha kho tamhà va udakarahadà sãtà vàridhàrà ubbhijjitvà tam eva udakarahadaü sãtena vàrinà abhisandeyya parisandeyya paripåreyya parippha- reyya, nàssa ki¤ci sabbàvato udakarahadassa sãtena vàrinà apphutaü assa;-- evam eva kho, bhikkhave, bhikkhu imam eva kàyaü samàdhijena pãtisukhena abhisandeti parisandeti paripåreti parippharati, nàssa ki¤ci sabbàvato kàyassa samàdhijena pãtisukhena apphutaü hoti. Tassa evam appamattassa . . . satiü bhàveti. Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu pãtiyà ca viràgà upekhako ca viharati sato ca sampajàno, sukha¤ ca kàyena pañisaüvedeti, yan taü ariyà àcikkhanti: Upekhako satimà sukhavihàrã ti\<*<1>*>/ tatiyajjhànaü upasampajja viharati. So imam eva kàyaü nippãtisukhena abhisandeti parisandeti paripåreti parippharati, nàssa ki¤ci sabbàvato kàyassa nippã- tikena sukhena apphutaü hoti. Seyyathàpi, bhikkhave, uppaliniyaü và paduminiyaü và puõóarãkiniyaü và appe- kaccàni uppalàni và padumàni và puõóarãkàni và udake jàtàni udake samvaddhàni udakà 'nuggatàni antonimug- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits words after våpasamà, inserting pe. 2 Si omits words after viràgà, inserting pe. >/ #<[page 094]># %<94 III. UPARIPAööâSAý.>% gaposãni, tàni yàva c' aggà yàva ca målà sãtena vàrinà abhisannàni parisannàni paripåràni paripphutàni, {nàssa ki¤ci} sabbàvataü uppalànaü và padumànaü và puõóarãkànaü và vàrinà apphutaü assa;-- evaü eva kho, bhikkhave, bhikkhu imam eva kàyaü nippãtikena sukhena abhisandeti parisandeti paripåreti parippharati, nàssa ki¤ci sabbàvato kàyassa nippãtikena sukhena apphutaü hoti. Tassa evam appamat- tassa . . . satiü bhàveti. Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu sukhassa ca pahànà, dukkhassa ca pahànà pubbe va somanassadomanassànaü atthagamà adukkhaü asukhaü upekhàsatipàrisuddhiü catutthajjhànaü upasampajja viharati. So imam eva kàyaü parisuddhena cetasà pariyodàtena pharitvà nisinno hoti, nàssa ki¤ci sabbàvato kàyassa parisuddhena cetasà pariyo- dàtena apphutaü hoti. Seyyathàpi, bhikkhave, puriso odàtena vatthena sasãsam pàrupitvà nisinno assa, nàssa ki¤ci sabbàvato odàtena vatthena apphutaü assa;-- evam eva kho, bhikkhave, bhikkhu imam eva kàyaü parisuddhena cetasà pariyodàtena pharitvà nisinno hoti, nàssa ki¤ci sabbàvato kàyassa parisuddhena cetasà pariyodàtena apphu- taü hoti. Tassa evam appamattassa . . . satiü bhàveti. Yassa kassaci, bhikkhave, kàyagatà sati bhàvità bahu- lãkatà antogadhà tassa kusalà dhammà ye keci vijjàbhàgiyà. Seyyathàpi, bhikkhave, yassa kassaci mahàsamuddo cetasà phuto antogadhà tassa kunnadiyo yà kàci samuddaïgamà, -- evam eva kho, bhikkhave, yassa kassaci kàyagatà sati bhàvità bahulãkatà antogadhà tassa kusalà dhammà ye keci vijjà- bhàgiyà. Yassa kassaci, bhikkhave, bhikkhuno kàyagatà sati abhàvità abahulãkatà, labhati tassa Màro otàraü, labhati tassa Màro àrammaõaü. Seyyathàpi, bhikkhave, puriso garukaü silàguëaü allamattikàpu¤je pakkhipeyya, taü kim ma¤¤atha, bhikkhave? Api nu taü garukaü silàguëaü allamattikàpu¤je labhetha otàran ti? Evam, bhante. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si here inserts pe and omits words before catutth-. >/ #<[page 095]># %< 2.9. KâYAGATâSATISUTTAý (119.) 95>% Evam eva kho, bhikkhave, yassa kassaci kàyagatà sati abhàvità abahulãkatà, labhati tassa Màro otàraü, labhati tassa Màro àrammaõam. Seyyathàpi, bhikkhave, sukkhaü kaññhaü koëàpaü,\<*<1>*>/ atha puriso àgaccheyya uttaràraõiü àdàya: Aggiü abhinibbattessàmi\<*<2>*>/ tejo pàtu- karissàmãti;\<*<3>*>/ taü kim ma¤¤atha, bhikkhave? Api nu so puriso amuü sukkhaü kaññhaü koëàpaü uttaràraõiü àdàya abhimatthento aggiü abhinibbatteyya tejo pàtukareyyàti? Evam, bhante. Evam eva kho, bhikkhave, yassa kassaci kàyagatà sati abhàvità abahulãkatà, labhati tassa Màro otàraü, labhati tassa Màro àrammaõaü. Seyyathàpi, bhikkhave, udaka- maõiko ritto tuccho àdhàre ñhito, atha puriso àgaccheyya udakabhàraü\<*<4>*>/ àdàya; taü kim ma¤¤atha, bhikkhave? Api nu so puriso labhetha udakassa nikkhepanan\<*<5>*>/ ti? Evam, bhante. Evam eva kho, bhikkhave, yassa kassaci kàyagatà sati abhàvità abahulãkatà, labhati tassa Màro otàraü, labhati tassa Màro àrammaõaü. Yassa kassaci, bhikkhave, kàyagatà sati bhàvità bahulã- katà, na tassa labhati Màro otàraü, na tassa labhati Màro àrammaõaü. Seyyathàpi, bhikkhave, puriso lahukaü suttaguëaü sabbasàramaye aggaëaphalake pakkhipeyya; taü kim ma¤¤atha, bhikkhave? Api nu taü lahukaü suttaguëaü sabbasàramaye aggaëaphalake labhetha otàran ti? No h' etaü, bhante. Evam eva kho, bhikkhave, yassa kassaci kàyagatà sati bhàvità bahulãkata, na tassa labhati Màro otàraü, na tassa labhati Màro àrammaõaü. Seyyathàpi, bhikkhave, allaü kaññhaü sasnehaü, atha puriso àgaccheyya uttaràraõiü àdàya: Aggiü abhinibbattessàmi tejo pàtukarissàmãti; taü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si kolàpaü. 2 So Si; Sky abhinibbattissàmi. 3 So Sky; Si tejodhàtuü karissàmãti. 4 So Si; Sy udakagàraü; Sk udagàram. 5 Sy bhikkhavepanan. >/ #<[page 096]># %<96 III. UPARIPAööâSAý.>% kim ma¤¤atha, bhikkhave? Api nu so puriso amuü allaü kaññhaü sasnehaü uttaràraõiü àdàya abhimatthento aggiü abhinibbatteyya tejo; pàtukareyyàti? No h' etaü, bhante. Evam eva kho, bhikkhave, yassa kassaci kàyagatà sati bhàvità bahulãkatà, na tassa labhati Màro otàraü, na tassa labhati Màro àrammaõaü. Seyyathàpi, bhikkhave, udaka- maõiko påro udakassa samatittiko kàkapeyyo àdhàre ñhapito, atha puriso àgaccheyya udakabhàraü àdàya;-- {taü} kim mतatha, bhikkhave? Api nu so puriso labhetha udakassa nikkhepanan ti? No h' etaü, bhante. Evam eva kho, bhikkhave, yassa kassaci kàyagatà sati bhàvità bahulãkatà, na tassa labhati Màro otàraü, na tassa labhati Màro àrammaõaü. Yassa kassaci, bhikkhave, kàyagatà sati bhàvità bahulã- katà, so yassa yassa abhi¤¤à\<*<1>*>/-sacchikaraõãyassa dhammassa cittaü abhininnàmeti abhi¤¤àsacchikiriyàya, tatra tatr' eva sakkhibhavyataü\<*<2>*>/ pànuõàti sati sati-àyatane. Seyyathàpi, bhikkhave, udakamaõiko påro udakassa samatittiko kàka- peyyo àdhàre ñhapito, tam enaü balavà puriso yato yato\<*<3>*>/ àvajjeyya,\<*<4>*>/ -- àgaccheyya udakan ti? Evam, bhante. Evam eva kho, bhikkhave, yassa kassaci kàyagatà sati bhàvità bahulãkatà so yassa yassa abhi¤¤àsacchikaraõãyassa dhammassa cittaü abhininnàmeti abhi¤¤àsacchikiriyàya, tatra tatr' eva sakkhibhavyataü pàpuõàti sati sati àyatane, Seyyathàpi same bhåmibhàge caturassà\<*<5>*>/ pokkharaõã aëã- baddhà\<*<6>*>/ pårà udakassa samatittikà kàkapeyyà, tam enaü balavà puriso yato yato àëiü mu¤ceyya,\<*<7>*>/ -- àgaccheyya udakan ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bu abhi¤¤àya. 2 So Sky; Si sakkhibyataü; Bu: Sakkhibhabbataü pàpuõàti paccakkhabhàvaü pàpuõàti. 3 Sky omit. 4 Si àpajjeyya. 5 Sky bhåmibhàve caturassara. 6 So Sk Si; Sy Bu àlibaddhà. 7 Si paccheyya, with note that the Siõhalese reading is mu¤ceyya. >/ #<[page 097]># %< 2.9. KâYAGATâSATISUTTAý (119.) 97>% Evam bhante\<*<1>*>/. Evam eva kho, bhikkhave, yassa kassaci kàyagatà sati bhàvità bahulãkatà, so yassa yassa abhi¤¤àsacchikaraõãyassa dhammassa cittaü abhininnàmeti abhi¤¤àsacchikiriyàya, tatra tatr' eva sakkhibhavyataü pàpuõàti sati sati àyatane. Seyyathàpi, bhikkhave, subhåmiyaü càtummahàpathe àja¤¤aratho yutto assa ñhito odhastapatodo,\<*<2>*>/ tam enaü dakkho yogàcariyo assa -- dammasàrathi abhiruhitvà vàmena hatthena rasmiyo gahetvà dakkhiõena hatthena patodaü gahetvà yenicchakaü sàreyya;\<*<3>*>/ -- evam eva kho, bhikkhave, yassa kassaci kàyagatà sati bhàvità bahulãkatà, so yassa yassa abhi¤¤àsacchikaraõãyassa dhammassa cittaü abhininnàmeti abhi¤¤àsacchikiriyàya, tatra tatr' eva sakkhibhavyataü pàpuõàti sati sati-àyatane. Kàyagatàya, bhikkhave, satiyà àsevitàya bhàvitàya bahulãkatàya yànikatàya\<*<4>*>/ vatthukatàya anuññhitàya pari- citàya susamàraddhàya ime\<*<5>*>/ das'\<*<6>*>/ ànisaüsà pàñikaïkhà. Katame dasa? \<*<7>*>/ Aratiratisaho hoti, na ca taü arati sahati, uppannaü aratiü abhibhuyya abhibhuyya\<*<8>*>/ viharati. Bhayabhera- vasaho hoti, na ca taü bhayabheravaü sahati, uppan- naü bhayabheravaü abhibhuyya abhibhuyya viharati. Khamo hoti sãtassa uõhassa jighacchàya\<*<9>*>/ pipàsàya óaüsamakasavàtàtapasiriüsapasamphassànaü duruttànaü duràgatànaü vacanapathànaü uppannànaü sàrãrikànaü vedanànaü dukkhànan tippànaü kharànaü\<*<10>*>/ kañukànaü asàtànaü amanàpànaü pàõaharànaü adhivàsakajàtiko hoti. Catunnaü jhànànaü abhicetasikànaü diññhadhamma- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky omit these two words. 2 So Sky; Si ubhantarapañodo, with note that the Siõhalese reading is odhastapañodo. 3 Sky yenicchakaü sàreyyàpi; Si yadicchakaü yadicchakaü sàreyya. 4 So Sky Bu; Si yànãkatàya. 5 Sky omit ime. 6 So all MSS. here; infra. Sky read ekàdasà, as at 2 Jàt. 61. 7 Si omits these two words. 8 Si does not repeat this word. 9 Sky digh-; Si khigh-. 10 Si omits. >/ #<[page 098]># %<98 III. UPARIPAööâSAý.>% sukhavihàrànaü nikàmalàbhã hoti akicchalàbhã akasiralàbhã\<*<1>*>/. Anekavihitaü iddhividhaü\<*<2>*>/ paccanubhoti, -- eko pi hutvà bahudhà hoti, bahudhà pi hutvà eko hoti, àvibhàvaü\<*<3>*>/ tirobhàvaü tirokuóóaü tiropàkàraü tiropabbataü asajja- màno gacchati seyyathàpi àkàse, pañhaviyà pi ummujjanim- mujjaü karoti seyyathàpi udake, udake pi abhijjamàno gacchati seyyathàpi pañhaviyaü, àkàse pi pallaïkena kamati4 seyyathàpi pakkhã sakuõo, ime pi candimasuriye evaüma- dhiddhike evaümahànubhàve pàõinà parimasati parimajjati, yàva brahmalokà pi kàyena vasaü vatteti.\<*<5>*>/ Dibbàya sotadhàtuyà visuddhàya atikkantamànusikàya\<*<6>*>/ ubho sadde suõàti dibbe ca mànuse ca ye dåre ca santike ca. Para- sattànaü parapuggalànaü cetasà ceto paricca pajànàti;-- saràgaü và cittaü Saràgaü cittan ti pajànàti, vãtaràgaü va cittaü\<*<7>*>/ Vãtaràgaü cittan ti pajànàti, sadosaü và cittaü Sadosaü cittan ti pajànàti, vãtadosaü và cittaü Vãtadosaü cittan it pajànàti, samohaü và cittaü Samohaü cittan ti pajànàti, vãtamohaü và cittaü Vãtamohaü cittan ti pajànàti, saükhittaü và cittaü Saükhittaü cittan ti pajànàti, vikkhittaü và cittaü Vikkhittaü cittan ti pajànàti, mahag- gataü và cittaü Mahaggataü cittan ti pajànàti, amahagga- taü và cittaü Amahaggataü cittan ti pajànàti. sa-uttaraü và cittaü Sa-uttaraü cittan ti pajànàti, anuttaraü và cittaü Anuttaraü cittan ti pajànàti, samàhitaü và cittam Samàhitaü cittan ti pajànàti, asamàhitaü và cittaü Asamàhitaü cittan ti pajànàti, vimuttaü và cittaü Vimuttaü cittan ti pajànàti, avimuttaü và cittaü Avimuttaü cittan ti pajànàti Anekavihitaü pubbenivàsaü anussarati seyyathãdaü ekam \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si inserts hoti before and after this word, and inserts so at the beginning of the next sentence. 2 Si iddhividhiü here. 3 Si inserts pe and omits the following down to yàva b. 4 Sy caïkamati. 5 Cf. Vol. II. p. 18. Sky here ca saüvatteti; Si kàyena saüvatteti. 6 So even Si here. 7 Si here inserts pe, and continues as follows: Sadosaü và cittaü. Vãtadosaü và cittam (&c.,&c.) . . . Avimuttaü và cittaü Avimuttaü cittan ti pajànàti. >/ #<[page 099]># %< 2.10. SAýKHâRUPPATTISUTTAý (120.) 99>% pi jàtim dve pi jàtiyo --pe-- iti sàkàraü sa-uddesaü aneka- vihitaü pubbenivàsaü anussarati. Dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamànusakena satte passati cavamàne upapajjamàne hãne paõãte suvaõõe dubbaõõe sugate dug- gate,\<*<1>*>/ yathàkammåpage satte pajànàti. âsavànaü khayà anàsavaü cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü diññhe va dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharati. Kàyagatàya, bhikkhave, satiyà àsevitàya bhàvitàya bahulãkatàya yànikatàya vatthukatàya anuññhitàya paricitàya susamàraddhàya ime das'\<*<2>*>/ ànisaüsà pàñikaïkhà ti. Idam avoca Bhagavà. Attamana te bhikkhå Bhagavato bhàsitaü abhinandun ti. KâYAGATâSATISUTTAý NAVAMAý. 120. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvat- thiyaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Tatra kho Bhagavà bhikkhå àmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca: Saükhàruppattiü\<*<3>*>/ vo, bhikkhave, desissàmi. Taü suõàtha sàdhukaü manasikarotha, bhàsissàmãti. Evam bhante ti kho te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca:-- Idha, bhikkhave, bhikkhu saddhàya samannàgato hoti, sãlena samannàgato hoti, sutena samannàgato hoti, càgena samannàgato hoti, pa¤¤àya samannàgato hoti. Tassa evam hoti: Aho vatàhaü kàyassa bhedà parammaraõà khattiyamahàsàlànaü\<*<4>*>/ sahavyataü uppajjeyyan ti. So taü cittaü dahati, taü cittaü adhiññhàti, taü cittaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si adds pe. 2 Sky ekàdas'. 3 Si saükhàråpapattiü and (infra) tatråpapattiyà. 4 All MSS. add và. >/ #<[page 100]># %<100 III. UPARIPAööâSAý.>% bhàveti; tassa te saükhàrà ca vihàro\<*<1>*>/ c' evaü bhàvità bahulãkatà tatr' uppattiyà saüvattanti. Ayaü, bhikkhave, maggo ayaü pañipadà tatr' uppattiyà saüvattati. Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu saddhàya saman- nàgato hoti, sãlena samannàgato hoti, sutena samannàgato hoti, càgena samannagato hoti, pa¤¤àya samannàgato hoti. Tassa evaü hoti: Aho vatàhaü kàyassa bhedà param- maraõà bràhmaõamahàsàlànaü và --pe-- gahapatimahàsà- lànaü và sahavyataü uppajjeyyan ti. So taü cittaü dahati taü cittaü adhiññhàti taü cittaü bhàveti; tassa te saü- khàrà ca vihàro ca evaü bhàvità evaü bahulãkatà tatr' uppattiyà saüvattanti. Ayaü, bhikkhave, maggo ayaü pañipadà tatr uppattiyà saüvattati. 2 Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu saddhàya saman- nàgato hoti, sãlena samannàgato hoti, sutena samannàgato hoti, càgena samannàgato hoti, pa¤¤àya samannàgato hoti. Tassa sutaü hoti: Càtummahàràjikà devà dãghàyukà vaõ- õavanto sukhabahulà ti. Tassa evaü hoti: Aho vatàhaü kàyassa bhedà parammaraõà Càtummahàràjikànaü devà- naü sahavyataü uppajjeyyan ti. So taü cittaü dahati taü cittaü adhiññhàti taü cittaü bhàveti; tassa te saü- khàrà ca vihàro ca . . . tatr' uppattiyà saüvattati. Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu saddhàya saman- nàgato hoti, sãlena samannàgato hoti, sutena samannàgato hoti, càgena samannàgato hoti, pa¤¤àya samannàgato hoti. Tassa sutaü hoti: Tàvatiüsà devà --pe-- Yàmà devà -- pe\<*<3>*>/ -- Tusità devà --pe-- Nimmànaratã devà --pe-- Paranimmitava- savattino devà dãghàyukà vaõõavanto sukhabahulà ti. Tassa evaü hoti: Aho vatàhaü kàyassa bhedà param- maraõà Paranimmitavasavattãnaü devànaü sahavyataü uppajjeyyan ti. So taü cittaü dahati . . . tatr' uppattiyà saüvattati. Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu saddhàya saman- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu; Si vihàrà; Sky viràgà. 2 Si omits this paragraph. 3 Si omits pe here et infra. >/ #<[page 101]># %< 2.10. SAýKHâRUPPATTISUTTAý (120.) 101>% nàgato hoti, sãlena samannàgato hoti, sutena samannàgato hoti, càgena samannagato hoti, pa¤¤àya samannàgato hoti. Tassa sutaü hoti: Sahasso Brahmà dãghàyuko vaõõavà sukhabahulo ti. Sahasso, bhikkhave, Brahmà sahassãlokadhàtuü pharitvà adhimuccitvà viharati; ye pi tattha sattà uppannà, te pi pharitvà adhimuccitvà viharati. Seyyathàpi, bhikkhave, cakkhumà puriso ekaü àmaõóaü hatthe karitvà paccavekkheyya, evam eva kho, bhikkhave, Sahasso Brahmà sahassãlokadhàtuü pharitvà adhimuccitvà viharati; ye pi tattha sattà uppannà, te pi pharitvà adhimuccitvà viharati. Tassa evaü hoti: Aho vatàhaü kàyassa bhedà parammaraõà Sahassassa Brahmuno sahavyataü uppajjeyyan ti. So taü cittaü dahati . . . tatr' uppattiyà saüvattati. Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu saddhàya . . . pa¤- ¤àya samannàgato hoti. Tassa sutaü hoti: Dvisahasso Brahmà --pe-- Tisahasso Brahmà --pe-- Catusahasso Brahmà --pe-- Pa¤casahasso Brahmà dãghàyuko vaõõavà sukha- bahulo ti. Pa¤casahasso pi, bhikkhave, Brahmà pa¤ca- sahassãlokadhàtuü pharitvà adhimuccitvà viharati; ye pi tattha sattà uppannà, te pi pharitvà adhimuccitvà viharati. Seyyathàpi, bhikkhave, cakkhumà puriso pa¤ca àmaõóam hatthe karitvà paccavekkheyya, evam eva kho, bhikkhave, Pa¤casahasso Brahmà pa¤casahassãlokadhàtuü pharitvà adhimuccitvà viharati; ye pi tattha sattà uppannà, te pi pharitvà adhimuccitvà viharati. Tassa evam hoti: Aho vatàhaü kàyassa bhedà parammaraõà Pa¤casahassassa Brahmuno sahavyataü uppajjeyyan ti. So taü cittaü dahati . . . tatr' uppattiyà saüvattati. Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu saddhàya saman- nàgato hoti --pe-- sãlena --pe-- sutena --pe-- càgena -- pe\<*<1>*>/ -- pa¤¤àya samannàgato hoti. Tassa sutaü hoti: Dasasa- hasso Brahmà dãghàyuko vaõõavà sukhabahulo ti. Dasasa- hasso, bhikkhave, Brahmà dasasahassãlokadhàtuü pharitvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si recites the whole of the foregoing in full. >/ #<[page 102]># %<102 III. UPARIPAööâSAý.>% adhimuccitvà viharati; ye pi tattha sattà uppannà, te pi pharitvà adhimuccitvà viharati. Seyyathàpi, bhikkhave, maõi veëuriyo subho jàtimà aññhaüso suparikammakato paõóukambale nikkhitto bhàsati ca virocati ca, evam eva kho, bhikkhave, Dasasahasso Brahmà dasasahassãlokadhà- tuü pharitvà adhimuccitvà viharati; ye pi tattha sattà uppannà, te pi pharitvà adhimuccitvà viharati. Tassa evaü hoti: Aho vatàhaü kàyassa bhedà parammaraõà Dasasahassassa Brahmuno sahavyataü uppajjeyyan ti. So taü cittaü dahati . . . tatr' uppattiyà saüvattati. Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu saddhàya . . . pa¤¤àya samannàgato hoti. Tassa sutaü hoti: Satasahasso Brahmà dãghàyuko vaõõavà sukhabahulo ti. Satasahasso, bhikkhave, Brahmà satasahassãlokadhàtuü pharitvà adhi- muccitvà viharati; ye pi tattha sattà uppannà, te pi pharitvà adhimuccitvà viharati. Seyyathàpi, bhikkhave, nekkhaü jambonadaü dakkhakammàraputta-ukkàmukhe sukusalasam- pahaññhaü paõóukambale nikkhittaü bhàsati ca tapati ca\<*<1>*>/ virocati ca, evam eva kho, bhikkhave, Satasahassassa Brahmuno satasahassãlokadhàtuü pharitvà . . . viharati. Tassa evaü hoti: Aho vatàhaü kàyassa bhedà parammaraõà Satasahassassa Brahmuno sahavyataü uppajjeyyan ti. So tam cittaü dahati . . . saüvattati. Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu saddhàya . . . pa¤¤àya sammannàgato hoti. Tassa sutaü hoti: Abhà devà --pe-- Parittàbhà devà; Appamàõàbhà devà; âbhassarà devà dãghàyukà vaõõavanto sukhabahulà ti. Tassa evaü hoti: Aho vatàhaü . . . saüvattati. Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu saddhàya . . . pa¤¤àya samannàgato hoti. Tassa sutaü hoti: Subhà devà; Parittasubhà devà; Appamàõasubhà devà; Subhakiõõà\<*<2>*>/ deva dãghàyukà vaõõavanto sukhabahulà ti. Tassa evaü hoti: Aho vatàhaü . . . saüvattati. Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu saddhàya . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si: Sky bhàsate ca tapate ca. 2 Si Subhakiõhà. >/ #<[page 103]># %< 2.10. SAýKHâRUPPATTISUTTAý (120.) 103>% Tassa sutaü hoti: Vehapphalà devà; Avihà devà; Atappà devà; Sudassã\<*<1>*>/ devà; Akaniññhà deva dãghàyukà vaõõavanto sukhabahulà ti. Tassa evaü hoti: Aho vatàhaü kàyassa bhedà parammaraõà Akaniññhànaü devànaü sahavyataü uppajjeyyan ti. So taü cittaü dahati . . . saüvattati. Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu saddhàya . . . pa¤¤àya samannàgato hoti. Tassa sutaü hoti: âkàsàna¤- càyatanåpagà devà dãghàyukà ciraññhitikà sukhabahulà ti. Tassa evaü hoti: Aho vatàhaü . . . saüvattati. Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu saddhàya.. pa¤¤àya samannàgato hoti. Tassa sutaü hoti: Vi¤¤àõa¤- càyatanåpagà devà;\<*<2>*>/ âki¤càyatanåpagà devà; Nevasa¤¤à- nàsतàyatanåpagà devà dãghàyukà ciraññhitikà sukhabahulà ti. Tassa evaü hoti: Aho vatàhaü . . . saüvattati. Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu saddhàya . . . pa¤¤àya samannàgato hoti. Tassa evaü hoti. Aho vatàhaü àsavànaü khayà anàsavaü cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü diññhe va dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja vihareyyan ti. So àsavànaü khayà anàsavaü cetovimuttiü pa¤¤àvimuttiü diññhe va dhamme sayaü abhi¤¤à sacchi- katvà upasampajja viharati. Ayam,\<*<3>*>/ bhikkhave, bhikkhu na katthaci\<*<4>*>/ uppajjati na kuhi¤ci\<*<5>*>/ uppajjatãti. Idam avoca Bhagavà. Attamanà te bhikkhå Bhagavato bhàsitaü abhinandun ti. SAýKHâRUPPATTISUTTAý6 DASAMAý. ANUPADAVAGGO DUTIYO. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si Sudassà. 2 Si continues as follows: dãghàyukà . . . uppajjeyyan ti--pe-- ayaü, bhikkhave, maggo . . . saüvattati . . . Puna ca paraü . . . samannàgato hoti. Tassa sutaü hoti: Aki¤càya¤¤àyatanåpagà devà; Nevasa¤¤ànàsa¤¤à yatanåpagà devà dãghàyukà (&c.). 3 Sky add pi. 4 Sky add na. 5 So Sk; Sy nahi¤ci; Si omits uppajjati na kuhi¤ci. 6 Si saükhàråpapattisuttaü. >/ #<[page 104]># %<104 III. UPARIPAööâSAý.>% 121. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthiyaü viharati Pubbàràme Migàramàtu pàsàde. Atha kho àyasmà ânando sàyaõhasamayaü patisallàõà\<*<1>*>/ vuññhito yena Bhagavà ten' upasaükami upasaükamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho àyasmà ânando Bhagavantaü etad avoca: Ekamidaü,\<*<2>*>/ bhante, samayaü Bhagavà Sakkesu viharati. Nagarakaü nàma Sakyànaü nigamo. Tattha me, bhante, Bhagavato sammukhà sutaü sammukhà pañiggahãtaü: Su¤¤atàvihàrenàhaü, ânanda, etarahi bahulaü viharàmãti. Kacci me taü, bhante, sussutaü suggahãtaü\<*<3>*>/ sumanasikataü såpadhàritan ti? Taggha te etaü, ânanda, sussutaü suggahãtaü sumana- sikataü såpadhàritaü. Pubbe càhaü, ânanda, etarahi ca su¤¤atàvihàrena bahulaü viharàmi. Seyyathàpi ayaü Migàramàtu pàsàdo su¤¤o hatthigavàssavaëavena, su¤¤o jàtaråparajatena, su¤¤o itthipurisasannipàtena; atthi c' ev' idaü asu¤¤ataü yadidaü bhikkhusaüghaü pañicca ekattaü;-- evam eva kho, ânanda, bhikkhu amanasikaritvà gàmasa¤¤aü amanasikaritvà manussasa¤¤aü ara¤¤asa¤¤aü pañicca manasikaroti ekattaü. Tassa ara¤¤asa¤¤àya cittaü pakkhandati pasãdati santiññhati vimuccati.\<*<4>*>/ So evaü pajànàti: Ye assu darathà gàmasa¤¤aü pañicca, te 'dha na santi; ye assu darathà manussasa¤¤aü pañicca, te 'dha na santi; atthi c' evàyaü darathamattà yadidaü ara¤¤a- sa¤¤aü pañicca ekattan ti. So: Su¤¤am idaü sa¤¤àgataü gàmasa¤¤àyàti pajànàti; Su¤¤am idaü sa¤¤àgataü manus- sasa¤¤àyàti pajànàti. Atthi c' ev' idaü asu¤¤ataü yadidaü ara¤¤asa¤¤aü pañicca ekattan ti. Iti yaü hi kho tattha na hoti, tena taü su¤¤aü samanupassati; yaü pana tattha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si pañisallànà. 2 So Si Bu; Sky ekamidàhaü. 3 Si sussutaü sugahitaü. 4 So Bu and Sky generally; Si adhimuccati. >/ #<[page 105]># %< 3.1. CæìASU¥¥ATASUTTAý (121.) 105>% avasiññhaü hoti, Taü santaü idam atthãti pajànàti. Evam pi 'ssa esà, ânanda, yathàbhuccà avipallatthà parisuddhà su¤¤atàvakkanti bhavati. Puna ca paraü, ânanda, bhikkhu amanasikaritvà manussasa¤¤aü amanasikaritvà ara¤¤asa¤¤aü pañhavãsa¤- ¤aü pañicca manasikaroti ekattaü. Tassa pañhavisa¤¤àya cittaü pakkhandati pasãdati santiññhati vimuccati. Seyya- thàpi, ânanda, usabhacammaü\<*<1>*>/ saükusatena suvihataü\<*<2>*>/ vigatavasikaü;\<*<3>*>/ -- evam eva kho, ânanda, bhikkhu yam imissà pañhaviyà ukkålavikålaü\<*<4>*>/ nadãviduggaü khàõukaõñakàdhà- raü\<*<5>*>/ pabbatavisamaü, taü sabbaü amanasikaritvà pañhavãsa¤¤aü pañicca manasikaroti ekattaü. Tassa pañhavãsa¤¤àya cittaü pakkhandati pasãdati santiññhati vimuccati. So evaü pajànàti: Ye assu darathà manussa- sa¤¤aü pañicca te 'dha na santi; ye assu darathà ara¤¤asa¤- ¤aü pañicca te 'dha na santi; atthi c' evàyaü darathamattà,\<*<6>*>/ yadidaü pañhavãsa¤¤aü pañicca ekattan ti. So: Su¤¤am idaü sa¤¤àgataü manussasa¤¤àyàti pajànàti; Su¤¤am idaü sa¤¤àgataü\<*<7>*>/ ara¤¤asa¤¤àyàti pajànàti. Atthi c' ev' idaü asu¤¤ataü, yadidaü pañhavãsa¤¤aü pañicca ekattan ti. Iti yaü hi kho tattha na hoti, tena taü su¤¤aü samanupassati; yam pana tattha avasiññhaü hoti, Taü santaü idam atthãti pajànàti. Evam pi 'ssa esà, ânanda, yathàbhuccà avipal- latthà parisuddhà su¤¤atàvakkan ti bhavati. Puna ca paraü, ânanda, bhikkhu amanasikaritvà ara¤¤asa¤¤aü amanasikaritvà pañhavãsa¤¤aü àkàsà- na¤càyatanasa¤¤aü pañicca manasikaroti ekattaü. Tass àkàsàna¤càyatanasa¤¤àya cittaü pakkhandati pasãdati santiññhati vimuccati. So evaü pajànàti; Ye assu darathà ara¤¤asa¤¤aü pañicca te 'dha na santi; ye assu darathà\<*<8>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si àsabhacammaü; Sky usambhaü cammaü; Bu: Usabhassa etan ti àsabhaü. 2 So Si Bu; Sky suvibhataü. 3 Sky v-likaü. 4 So Sky Bu; Si ukkulavikulaü. 5 Sky kan-, Si kh--adharaü. 6 So Si Bu; Sky darathàmattà 7 Sky omit manussasa¤¤àyàti pajànàti, su¤¤am idaü sa¤¤àgataü. 8 Sky omit ara¤¤asa¤¤aü . . . darathà. >/ #<[page 106]># %<106 III. UPARIPAööâSAý.>% pañhavãsa¤¤aü pañicca te 'dha na santi; atthi c' evàyaü darathamattà yadidaü àkàsàna¤càyatanaü pañicca ekattan ti. So: Su¤¤am idaü sa¤¤àgataü ara¤¤asa¤¤àyàti pajànàti; Su¤¤am idaü sa¤¤àgataü pañhavãsa¤¤àyàti pajànàti. Atthi c' ev' idaü asu¤¤ataü, yadidaü àkàsànà¤càyatanasa¤¤aü pañicca ekattan ti. Iti yaü hi kho tattha na hoti, tena taü su¤¤aü samanupassati; yam pana tattha avasiññhaü hoti, Taü santaü idam atthãti pajànàti. Evam pi 'ssa esà, ânanda, yathàbhuccà avi- pallatthà parisuddhà su¤¤atàvakkan ti bhavati. Puna ca paraü, ânanda, bhikkhu amanasikaritvà pañhavãsa¤¤aü amanasikaritvà àkàsàna¤càyatanasa¤¤aü vi¤¤àõa¤càyatanaü pañicca manasikaroti ekattaü. Tassa vi¤¤àõa¤càyatanasa¤¤àya cittaü pakkhandati pasãdati santiññhati vimuccati. So evam pajànàti: Ye assu darathà pañhavãsa¤¤aü pañicca te 'dha na santi; ye assu darathà àkàsàna¤càyatanasa¤¤aü pañicca te 'dha na santi; atthi c' evàyaü darathamattà yadidaü vi¤¤àõa¤càyatanasa¤¤aü pañicca ekattan ti. So: Su¤¤am idam sa¤¤àgataü pañhavã- sa¤¤àyàti pajànàti; Su¤¤am idaü sa¤¤àgataü àkàsàna¤cà- yatanasa¤¤àyàti pajànàti. Atthi c' ev' idaü asu¤¤ataü, yadidaü vi¤¤àõa¤càyatanasa¤¤aü pañicca ekattan ti. Iti yaü hi kho tattha na hoti, tena taü su¤¤aü samanupassati; yam pana tattha avasiññhaü hoti, Taü santaü idam atthãti pajànàti. Evam pi 'ssa esà, ânanda, yathàbhaccà avipal- latthà parisuddhà su¤¤atàvakkan ti bhavati. Puna ca paraü, ânanda, bhikkhu amanasikaritvà àkàsàna¤càyatanasa¤¤aü amanasikaritvà vi¤¤àõa¤càyatana- sa¤¤aü àki¤ca¤¤àyatanasa¤¤aü pañicca manasikaroti ekattaü. Tassa àki¤ca¤¤àyatanasa¤¤àya cittaü pakkhandati pasãdati santiññhati vimuccati. So evaü pajànàti: Ye assu darathà àkàsàna¤càyatanasa¤¤aü pañicca te 'dha na santi; ye assu darathà vi¤¤àõa¤càyatanasa¤¤aü pañicca te 'dha na santi; atthi c' evàyaü darathamattà, yadidaü àki¤ca¤¤à- yatanasa¤¤aü pañicca ekattan ti. So: Su¤¤am idaü sa¤¤àgataü àkàsàna¤càyatanasa¤¤àyàti pajànàti: Su¤¤am \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 107]># %< 3.1. CæìASU¥¥ATASUTTAý (121.) 107>% idaü sa¤¤àgataü vi¤¤àõa¤càyatanasa¤¤àyàti pajànàti. Atthi c' ev' idaü asu¤¤ataü yadidaü àki¤ca¤¤àyatana- sa¤¤aü pañicca ekattan ti. Iti yaü hi kho tattha na hoti, tena taü su¤¤aü samanupassati; yam pi tattha avasiññhaü hoti, Taü santaü idam atthãti pajànàti. Evam pi 'ssa esà, ânanda, yathàbhuccà avipallatthà parisuddhà su¤¤atàvakkan ti bhavati. Puna ca paraü, ânanda, bhikkhu amanasikaritvà vi¤- ¤àõa¤càyatanasa¤¤aü amanasikaritvà àki¤ca¤¤àyatana- sa¤¤aü nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanasa¤¤aü pañicca manasi- karoti ekattaü. Tassa nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanasa¤¤àya cittaü pakkhandati pasãdati santiññhati vimuccati. So evam pajànàti: Ye assu darathà vi¤¤àõa¤càyatanasa¤¤aü pañicca, te 'dha na santi; ye assu darathà àki¤ca¤¤àya- tanasa¤¤aü pañicca te 'dha na santi; atthi c' evàyaü darathamattà, yadidaü nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanasa¤¤aü pañicca ekattan ti. So: Su¤¤am idaü sa¤¤àgataü vi¤- ¤àõa¤càyatanasa¤¤àyàti pajànàti; Su¤¤am idam sa¤¤à- gataü àki¤ca¤¤àsa¤¤àyàti pajànàti. Atthi c' ev' idaü asu¤¤ataü, yadidaü nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanasa¤¤aü pañicca ekattan ti. Iti yaü hi kho tattha na hoti, tena taü su¤¤aü samanupassati; yam pi tattha avasitthaü hoti, Taü santaü idam atthãti pajànàti. Evam pi 'ssa esà, ânanda, yathàbhuccà avipallatthà parisuddhà su¤¤atàvak- kan ti bhavati. Puna ca paraü, ânanda, bhikkhu amanasikaritvà àki¤ca¤¤àyatanasa¤¤aü amanasikaritvà nevasa¤¤ànàsa¤- ¤àyatanasa¤¤aü animittaü cetosamàdhiü pañicca manasi- karoti ekattaü. Tassa animitte\<*<1>*>/ cetosamàdhimhi cittaü pakkhandati pasãdati santiññhati vimuccati. So evaü pajànàti: Ye assu darathà àki¤ca¤¤àyatanasa¤¤aü pañicca, te 'dha na santi; ye assu darathà nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatana- sa¤¤aü pañicca, te 'dha na santi; atthi c' evàyaü daratha- mattà yadidaü\<*<2>*>/ imam eva kàyaü pañicca saëàyatanikaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky animittaü. 2 Sky insert kho. >/ #<[page 108]># %<108 III. UPARIPAööâSAý.>% jãvitapaccayà ti. So: Su¤¤am idaü sa¤¤àgataü àki¤- ca¤¤àyatanasa¤¤àyàti pajànàti; Su¤¤am idaü sa¤¤àgataü nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanasa¤¤àyàti pajànàti. Atthi c' ev' idaü asu¤¤ataü, yadidaü imam eva kàyaü pañicca saëàyatani- kaü jãvitapaccayà ti. Iti yaü hi kho tattha na hoti, tena taü su¤¤aü samanupassati; yam pana tattha avasiññhaü hoti, Taü santaü idam atthãti pajànàti. Evam pi 'ssa esà, ânanda, yathàbhuccà avipallatthà parisuddhà su¤¤atàvak- kan ti bhavati. Puna ca paraü, ânanda, bhikkhu amanasikaritvà àki¤ca¤¤àyatanasa¤¤aü amanasikaritvà nevasa¤¤ànàsa¤- ¤àyatanasa¤¤aü animittaü cetosamàdhiü pañicca manasi- karoti ekattaü. Tassa animitte cetosamàdhimhi cittaü pakkhandati pasãdati santiññhati vimuccati. So evaü pajànàti: Ayam pi\<*<1>*>/ kho animitto cetosamàdhi\<*<2>*>/ abhisaü- khato abhisa¤cetayito. Yaü kho pana ki¤ci abhisaü- khataü\<*<3>*>/ abhisa¤cetayitaü, tad aniccaü nirodhadhamman ti pajànàti. Tassa evaü jànato\<*<4>*>/ evam passato kàmàsavà pi cittaü vimuccati, bhavàsavà pi cittaü vimuccati, avijjàsavà pi cittaü vimuccati; vimuttasmiü vimuttam iti ¤àõaü hoti: Khãõà jàti, vusitaü brahmacariyaü, kataü karaõãyaü, nàparaü itthattàyàti pajànàti. So evaü pajànàti: Ye assu darathà kàmàsavaü pañicca, te 'dha na santi; ye assu darathà bhavàsavaü pañicca, te 'dha na santi; ye assu darathà avijjàsavaü pañicca, te 'dha na santi; atthi cevàyaü darathamattà, yadidaü imam eva kàyaü pañicca saëàyatanikaü jãvitapaccayà ti. So: Su¤¤am idaü sa¤¤àgataü kàmàsavenàti pajànàti; Su¤¤am idaü sa¤¤à- gataü bhavàsavenàti pajànàti; Su¤¤am idaü sa¤¤àgataü avijjàsavenàti pajànàti. Atthi c' ev' idaü asu¤¤ataü, yadidaü imam eva kàyaü pañicca saëàyatanikaü jãvitapaccayà ti. Iti yaü hi kho tattha na hoti, tena taü su¤¤aü samanu- passati; yam pana tattha avasiññhaü hoti, Taü santaü idam atthãti pajànàti. Evam assa esà, ânanda, yathàbhuccà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si hi. 2 Sky animittaü c--dhiü. 3 Sky omit. 4 Sky pajànato. >/ #<[page 109]># %< 3.2. MAHâSU¥¥ATASUTTAý (122.) 109>% avipallatthà parisuddhà paramànuttarà su¤¤atàvakkan ti bhavati. Ye hi keci, ânanda, atãtamaddhànaü samaõà và bràhmaõà và parisuddhaü paramànuttaraü su¤¤ataü upasampajja vihariüsu, sabbe te imaü yeva parisuddhaü paramànuttaraü su¤¤ataü upasampajja vihariüsu. Ye hi keci, ânanda, anàgatamaddhànaü samaõà và bràhmaõà và parisuddhaü paramànuttaraü su¤¤ataü upasampajja viharissanti, sabbe te imaü yeva parisuddhaü paramànut- taraü su¤¤ataü upasampajja viharissanti. Ye hi keci, ânanda, etarahi samaõà và bràhmaõà và parisuddhaü paramànuttaraü su¤¤ataü upasampajja viharanti, sabbe te imaü yeva parisuddhaü paramànuttaraü su¤¤ataü upa- sampajja viharanti. Tasmàtiha, ânanda, Parisuddhaü paramànuttaraü su¤¤ataü upasampajja viharissàmãti, -- evaü hi vo, ânanda, sikkhitabban ti. Idam avoca Bhagavà. Attamano àyasmà ânando Bhagavato bhàsitaü abhinandãti. CæìASU¥¥ATASUTTAý PAòHAMAý. 122. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sakkesu viharati Kapilavatthusmiü Nigrodhàràme. Atha kho Bhagavà pubbaõhasamayaü nivàsetvà pattacãvaraü àdàya Kapilavatthuü\<*<1>*>/ piõóàya pàvisi. Kapilavatthusmiü piõóàya caritvà pacchàbhattaü piõóapàtapañikkanto yena Kàëa- khemakassa\<*<2>*>/ Sakkassa vihàro ten' upasaükami divàvi- hàràya. Tena kho pana samayena Kàëakhemakassa Sakkassa vihàre sambahulàni senàsanàni pa¤¤attàni honti. Addasà kho Bhagavà Kàëakhemakassa Sakkassa vihàre sambahulàni \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky Kapilavatthusmiü. 2 So Sky Bu; Si Kàl-. >/ #<[page 110]># %<110 III. UPARIPAööâSAý.>% senàsanàni pa¤¤attàni; disvàna Bhagavato etad ahosi: Sambahulàni kho Kàëakhemakassa Sakkassa vihàre senà- sanàni pa¤¤attàni. I Sambahulà nu kho idha bhikkhå viharantãti? Tena kho pana samayena àyasmà ânando sambahulehi bhikkhåhi saddhiü Ghañàya-Sakkassa vihàre cãvarakammaü karoti. Atha kho Bhagavà sàyaõhasamayaü patisallànà vuññhito yena Ghañàya-Sakkassa vihàro ten' upasaükami upasaükamitvà pa¤¤atte àsane nisãdi. Nisajja kho Bhagavà àyasmantaü ânandaü àmantesi: Sambahulàni kho, ânanda, Kàëakhemakassa Sakkassa vihàre senàsanàni pa¤- ¤attàni. Sambahulà nu kho ettha bhikkhå viharantãti? Sambahulàni, bhante, Kàëakhemakassa Sakkassa vihàre senàsanàni pa¤¤attàni; sambahulà ettha bhikkhå viharanti. Cãvarakàrasamayo no, bhante, vattatãti. Na kho, ânanda, bhikkhu sobhati saügaõikàràmo saügaõikàrato saügaõikàràmataü anuyutto gaõàràmo gaõarato gaõasammudito. So vat', ânanda, bhikkhu saügaõikàràmo saügaõikàrato saügaõikàràmataü anuyutto gaõàràmo gaõarato gaõasammudito, yan taü nekkhamma- sukhaü pavivekasukhaü upasamasukhaü sambodha- sukhaü,\<*<2>*>/ tassa sukhassa nikàmalàbhã bhavissati akicchalàbhã akasiralàbhã ti, -- n' etaü ñhànaü vijjati. Yo ca kho so, ânanda bhikkhu eko gaõasmà våpakaññho viharati, tass' etaü bhikkhuno pàñikaükhaü, yan taü nekkhammasukhaü pavivekasukhaü upasamasukhaü sambodhasukhaü, tassa sukhassa nikàmalàbhã bhavissati akicchalàbhã akasiralàbhã ti, -- ñhànam etaü vijjati. So vat', ânanda, bhikkhu saügaõikàràmo saügaõikàrato saügaõikàràmataü anuyutto gaõàràmo gaõarato gaõasammudito sàmàyikaü và kantaü cetovimuttiü upasampajja viharissati asàmàyikaü và akuppan ti, -- n' etaü ñhànaü vijjati: Yo ca kho so, ânanda, bhikkhu eko gaõasmà våpakaññho viharati, tass' etaü bhikkhuno pàñikaïkhaü sàmàyikaü và kantaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky omit this word here. 2 Si sambodhisukhaü. >/ #<[page 111]># %< 3.2. MAHâSUööATASUTTAý (122.) 111>% cetovimuttiü upasampajja viharissati asàmàyikaü và akuppan ti, -- ñhànam etaü vijjati. Nàhaü, ânanda, ekaü råpam\<*<1>*>/ pi samanupassàmi, yattha rattassa yatthàbhiratassa\<*<2>*>/ råpassa vipariõàma¤¤athàbhàvà na uppajjeyyuü sokapari- devadukkhadomanassupàyàsà. Ayaü kho pan',\<*<3>*>/ ânanda, vihàro Tathàgatena abhisam- buddho, yadidaü sabbanimittànaü amanasikàrà\<*<4>*>/ ajjhattaü su¤¤ataü upasampajja viharituü.\<*<5>*>/ Tatra ce, ânanda, Tathàgataü iminà vihàrena viharantaü bhavanti\<*<6>*>/ upasaü- kamitàro\<*<7>*>/ bhikkhå bhikkhuniyo upàsakà upàsikàyo ràjàno ràjamahàmattà titthiyà titthiyasàvakà, -- tatr', ânanda, Tathàgato vivekaninnen' eva cittena vivekapoõena viveka- pabbhàrena våpakaññhena nekkhammabhiratena byanti- bhåtena sabbaso àsavaññhàniyehi dhammehi a¤¤adatthu\<*<8>*>/ uyyojaniyapañisaüyuttaü\<*<9>*>/ yeva kathaü kattà hoti. Tasmàtih', ânanda, bhikkhu ce pi àkaïkheyya: Ajjhattaü su¤¤ataü upasampajja vihareyyan ti, ten', ânanda, bhik- khunà ajjhattam eva cittaü saõñhapetabbaü sannisà- detabbaü ekodikàtabbaü samàdahàtabbaü. Kathठca, ânanda, bhikkhu ajjhattam eva cittaü saõñhapeti sannisàdeti ekodikaroti samàdahati? Idh' ânanda, bhikkhu vivicc' eva kàmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaü savicàraü vivekajaü pãtisukham\<*<10>*>/ pañhamajjhànaü upasampajja viharati; vitakkavicàrànaü våpasamà ajjhattaü sampasàdanaü cetaso ekodibhàvaü avitakkaü avicàraü samàdhijaü pãtisukhaü\<*<11>*>/ dutiyaj- jhànaü -- tatiyajjhànaü -- catutthajjhànaü upasampajja viharati. Evaü kho, ânanda, bhikkhu ajjhattam eva cittaü saõñhapeti sannisàdeti ekodikaroti samàdahati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si and (?) Bu; Sky ekaråpaü. 2 So Sky and Bu; Si rattassa yatthàbhirattassa tassa. 3 So Si Bu; Sky omit pana. 4 Si am--karà. 5 Sky viharataü; Si viharati. 6 Si Bhagavantaü. 7 Sky upasaükamità te. 8 Si a--uü. 9 So Si Bu; Sky uyyojanik-. 10 Sky omit; Si after pañhamaü jhànaü, continues: Dutiyaü jhànaü. Tatiyaü jhànaü. Catutthaü jhànaü upasampajja viharati. 11 Sky here insert pe. >/ #<[page 112]># %<112 III. UPARIPAööâSAý.>% So ajjhattaü su¤¤ataü manasikaroti; tassa ajjhattaü su¤¤ataü\<*<1>*>/ manasikaroto ajjhattaü su¤¤atàya cittaü na pakkhandati nappasãdati na santiññhati na vimuccati. Evaü santam etaü, ânanda, bhikkhu evam pajànàti: Ajjhattaü su¤¤ataü\<*<1>*>/ kho me manasikaroto ajjhattaü su¤¤atàya cittaü na pakkhandati nappasãdati na santiññhati na vimuccatãti. Itiha tattha sampajàno hoti. So bahiddhà su¤¤ataü manasikaroti; so ajjhattabahiddhà su¤¤ataü manasikaroti; so àõa¤jaü\<*<2>*>/ manasikaroti; tassa àõa¤jaü manasikaroto àõa¤je cittaü na pakkhandati nappasãdati na santiññhati na vimuccatãti. Evaü santam etaü, ânanda, bhikkhu evam pajànàti: âõa¤jaü kho me manasikaroto àõa¤je cittaü na pakkhandati nappasãdati na santiññhati na vimuccatãti. Itiha tattha sampajàno hoti. Ten', ânanda, bhikkhunà tasmiü yeva purimasmiü samàdhinimitte ajjhattam eva cittaü saõñhapetabbaü sannisàdetabbaü ekodikàtabbaü samàdahàtabbaü. So ajjhattaü su¤¤ataü manasikaroti; tassa ajjhattaü su¤¤ataü manasikaroto ajjhattaü su¤¤atàya cittaü pakkhandati pasãdati santiññhati vimuccati. Evaü santam etaü, ânanda, bhikkhu evam pajànàti: Ajjhattaü su¤¤ataü kho me manasikaroto ajjhattaü su¤¤atàya cittaü pakkhandati pasãdati santiññhati vimuccatãti. Itiha tattha sampajàno hoti. So bahiddhà su¤¤ataü manasikaroti; so ajjhattabahiddhà su¤¤ataü manasikaroti; so àõa¤jaü manasikaroti; tassa àõa¤jaü manasikaroto àõa¤je cittaü pakkhandati pasãdati santiññhati vimuccati. Evaü santam etaü, ânanda, bhikkhu evaü pajànàti: âõa¤jaü kho me manasikaroto àõa¤je cittaü pakkhandati pasãdati santiññhati vimuccatãti. Itiha tattha sampajàno hoti. Tassa ce, ânanda, bhikkhuno iminà vihàrena viharato caïkamàya cittaü namati, so caïkamati: Evaü maü caïkamantaü nàbhijjhàdomanassà pàpakà akusalà dhammà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits. 2 So Sky; Si àne¤jaü (and infra àne¤jàya). Cf. supra Sutta No. 112 (in fine) and Vol. II. p. 283. >/ #<[page 113]># %< 3.2. MAHâSU¥¥ATASUTTAý (122.) 113>% anvàssavissantãti,\<*<1>*>/ -- itiha tattha sampajàno hoti. Tassa ce, ânanda, bhikkhuno iminà vihàrena viharato ñhànàya cittaü namati so tiññhati: Evaü maü tiññhantaü\<*<2>*>/ nàbhijjhà- domanassà pàpakà akusalà dhammà anvàssavissantãti; -- itiha tattha sampajàno hoti. Tassa ce, ânanda, bhikkhuno, iminà vihàrena viharato nisajjàya cittaü namati, so nisãdati: Evaü maü nisinnaü nàbhijjhàdomanassà pàpakà akusalà dhammà anvàssavissantãti;-- itiha tattha sampajàno hoti. Tassa ce, ânanda, bhikkhuno iminà vihàrena viharato sayanàya cittaü namati, so sayati: Evaü maü sayantaü nàbhijjhàdomanassà pàpakà akusalà dhammà anvàssa- vissantãti;-- itiha tattha sampajàno hoti. Tassa ce, ânanda, bhikkhuno iminà vihàrena viharato bhàsàya\<*<3>*>/ cittaü namati, so: Yàyaü kathà hãnà gammà pothujjanikà anariyà anatthasaühità na nibbidàya na viràgàya na nirodhàya na upasamàya na abhi¤¤àya na sambodhàya na nibbànàya saüvattati, -- seyyathãdaü: ràjakathà corakathà mahàmatta- kathà senàkathà bhayakathà yuddhakathà annakathà pànakathà vatthakathà sayanakathà màlàkathà gandha- kathà ¤àtikathà yànakathà gàmakathà nigamakathà nagara- kathà janapadakathà itthikathà sårakathà visikhàkathà kumbhaññhànakathà pubbapetakathà nànattakathà lokak- khàyikà samuddakkhàyikà itibhavàbhavakathà iti và iti evaråpiü kathaü na kathessàmãti. Itiha tattha sampajàno hoti. Yà ca kho ayaü, ânanda, kathà abhisallekhikà cetovivaraõasappàyà\<*<4>*>/ ekantanibbidàya viràgàya nirodhàya upasamàya abhi¤¤àya sambodhàya nibbànàya saüvattati, -- seyyathãdaü: appicchakathà santuññhikathà pavivekakathà asaüsaggakathà viriyàrambhakathà sãlakathà samàdhikathà pa¤¤àkathà vimuttikathà vimutti¤àõadassanakathà iti evaråpiü kathaü kathessàmãti. Itiha tattha sampajàno hoti. Tassa ce, ânanda, bhikkhuno iminà vihàrena viharato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky anvàsabhavissatãti. 2 Si ñhitaü. 3 So Si; Sky bhassàyaü, which spelling it supported by Bu. 4 Si cetovicàraõas-. >/ #<[page 114]># %<114 III. UPARIPAööâSAý.>% vitakkàya cittaü namati, so: Ye 'me vitakkà hãnà gammà pothujjanikà anariyà anatthasaühità na nibbidàya na viràgàya na nirodhàya na upasamàya na abhi¤¤àya na sam- bodhàya na nibbànàya saüvattanti, -- seyyathãdaü: kàmavi- takko byàpàdavitakko vihiüsàvitakko iti evaråpe vitakke na vitakkessàmãti;-- itiha tattha sampajàno hoti. Ye ca kho ime, ânanda, vitakkà ariyà niyyànikà niyyanti takkarassa sammàdukkhakkhayàya, seyyathãdam:-- nekkhammavitakko abyàpàdavitakko avihiüsàvitakko iti evaråpe vitakke vitakkessàmãti;-- itiha tattha sampajàno hoti. Pa¤ca kho ime, ânanda, kàmaguõà. Katame pa¤ca? Cakkhuvi¤¤eyyà råpà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmåpa- saühità rajanãyà; sotavi¤¤eyyà saddà; ghànavi¤¤eyyà gandhà; jivhàvi¤¤eyyà rasà; kàyavi¤¤eyyà phoññhabbà iññha kantà manàpà piyaråpà kàmåpasaühità rajanãyà. Ime kho, ânanda, pa¤ca kàmaguõà. Yattha bhikkhunà abhikkhaõaü sakaü cittaü paccavekkhitabbaü: Atthi nu kho me\<*<1>*>/ imesu pa¤casu kàmaguõesu a¤¤atarasmiü và a¤¤atarasmiü và àyatane uppajjati cetaso samudàcàro ti? Sace, ânanda, bhikkhu paccavekkhamàno evaü pajànàti: Atthi kho me imesu pa¤casu kàmaguõesu a¤¤atarasmiü và a¤¤atarasmiü và àyatane uppajjati cetaso samudàcàro ti, -- evaü santam etaü, ânanda, bhikkhu evaü pajànàti: Yo kho me pa¤casu kàmaguõesu chandaràgo, so appahãno ti. Itiha tattha sampajàno hoti. Sace pan', ânanda, bhikkhu paccavekkhamàno evaü pajànàti: Na 'tthi kho me imesu pa¤casu kàmaguõesu a¤¤atarasmiü và a¤¤atarasmiü và àyatane uppajjati cetaso samudàcàro ti, -- evaü santam etaü, ânanda, bhikkhu evaü pajànàti: Yo kho me pa¤casu kàmaguõesu chandaràgo, so me pahãno ti. Itiha sampajàno hoti. Pa¤ca kho 'me, ânanda, upàdànakkhandhà. Yattha bhikkhunà udayabyayànupassinà vihàtabbaü. Iti råpaü iti råpassa samudayo iti råpassa atthagamo; iti vedanà iti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky omit kho me here (but not infra). >/ #<[page 115]># %< 3.2. MAHâSUööATASUTTAý (122.) 115>% vedanàya samudayo iti vedanàya atthagamo; iti sa¤¤à . . .; iti saükhàrà . . .; iti vi¤¤àõaü iti vi¤¤àõassa samudayo iti vi¤¤àõassa atthagamo ti. Tassa imesu pa¤casu upàdànak- khandhesu udayabyayànupassino viharato yo pa¤cas' upàdà- nakkhandhesu asmimàno so pahãyati. Evaü santam etaü, ânanda, bhikkhu evaü pajànàti: Yo kho me pa¤cas' upàdànakkhandhesu asmimàno, so me pahãno ti. Itiha tattha sampajàno hoti. Ime kho te, ânanda, dhammà ekantakusalàyatikà\<*<1>*>/ ariyà lokuttarà anavakkantà pàpimatà Taü kiü ma¤¤asi, ânanda? Kaü atthavasaü sam- passamàno arahati sàvako satthàraü anubandhituü api {payujjamàno} ti? \<*<2>*>/ Bhagavaü-målakà no, bhante, dhammà Bhagavaü- nettikà Bhagavaü-pañisaraõà; sàdhu vata, bhante, Bhaga- vantaü yeva pañibhàtu etassa bhàsitassa attho; Bhagavato sutvà bhikkhå dhàressantãti. Na kho, ânanda, arahati sàvako satthàraü anubandhi- tuü yadidaü suttaü geyyaü veyyàkaraõassa hetu. Taü kissa hetu? Dãgharattassa hi vo, ânanda, dhammà sutà dhatà vacasà paricità manasà 'nupekkhità diññhiyà suppañi- viddhà. Yà ca kho ayaü, ânanda, kathà abhisallekhikà cetovivaraõasappàyà ekantanibbidàya viràgàya nirodhàya upasamàya abhi¤¤àya sambodhàya nibbànàya saüvattati, -- seyyathãdaü: appicchakathà santuññhikathà pavivekakathà asaüsaggakathà viriyàrambhakathà sãlakathà samàdhikathà pa¤¤àkathà vimuttikathà vimutti¤àõadassanakathà, -- evarå- piyà kho, ânanda, kathàya hetu arahati sàvako satthàraü anubandhituü api payujjamàno. Evaü sante kho, ânanda, àcariyåpaddavo hoti; evaü sante antevàsåppadavo hoti; evaü sante brahmacariyåpad- davo hoti.\<*<3>*>/ Katha¤ c', ânanda, àcariyåpaddavo hoti? Idh' ânanda, ekacco satthà vivittaü senàsanaü bhajati ara¤¤aü rukkhamålaü pabbataü kandaraü giriguhaü susànaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si Bu: Sk ekantakusalànayatikà; Sy ekantakusalàniyànikà. 2 So Si; Sky (here) and Sy infra also apipanujjamàno pãti; Sk infra apipaõujjamano pi. 3 Sky have uppadavo >/ #<[page 116]># %<116 III. UPARIPAööâSAý.>% vanapatthaü abbhokàsaü palàlapu¤jaü. Tassa tathàvå- pakaññhassa viharato anvàvaññanti bràhmaõagahapatikà negamà c' eva jànapadà ca; so anvàvaññesu bràhmaõagaha- patikesu negamesu c' eva jànapadesu ca mucchati kàmayati\<*<1>*>/ gedhiü\<*<2>*>/ àpajjati àvaññati bàhullàya. Ayaü vuccat', ânanda, upadduto\<*<3>*>/ àcariyo; àcariyåpaddavena avadhiüsu naü pàpakà akusalà dhammà saükilesikà poõobhavikà\<*<4>*>/ sadarà dukkhavipàkà àyatiü jàtijaràmaraõiyà. Evaü kho, ânanda, àcariyåpaddavo hoti. Katha¤ c', ânanda, ante- vàsåpaddavo hoti? Tass' eva kho pan', ânanda, satthu sàvako tassa satthu vivekam anubråhayamàno vivittaü senàsanaü bhajati ara¤¤aü rukkhamålaü pabbataü kanda- ram giriguhaü susànaü vanapatthaü abbhokàsaü palàla- pu¤jaü. Tassa tathàvåpakaññhassa viharato anvàvaññanti bràhmaõagahapatikà negamà c' eva jànapadà ca; so anvà- vaññesu bràhmaõagahapatikesu negamesu c' eva jànapadesu ca mucchati kàmayati gedhiü àpajjati àvaññati bàhullàya. Ayaü vuccat', ânanda, upadduto antevàsã; antevàsupadda- vena avadhiüsu naü pàpakà akusalà dhammà saükilesikà poõobhavikà sadarà dukkhavipàkà àyatiü jàtijaràmaraõiyà. Evaü kho, ânanda, antevàsåpaddavo hoti. Katha¤ c', ânanda, brahmacariyåpaddavo hoti? Idh', ânanda, Tathà- gato loke uppajjati arahaü sammàsambuddho vijjàcara- õasampanno sugato lokavidå anuttaro purisadammasà- rathi satthà devamanussànaü buddho bhagavà. So vivit- taü senàsanaü bhajati ara¤¤aü rukkhamålaü pabbataü kandaraü giriguhaü susànaü vanapatthaü abbhokàsaü palàlapu¤jaü. Tassa tathàvåpakaññhassa viharato anvà- vaññanti bràhmaõagahapatikà negamà c' eva jànapadà ca; so anvàvaññesu bràhmaõagahapatikesu negamesu c' eva jànapadesu ca na mucchati kàmayati na gedhiü àpajjati na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si mucchaü nikàmayati. Bu: kàmayatãti pucchanataõhaü pattheti pavattetãti attho. 2 So Si; Sk geyi; Sy gedhi; Sky (infra) heññhiü (but Sk once gedhiü). 3 Si upaddavo àcariyo àcariyåpaddavena. Avahiüsu naü, &c. 4 Si ponobbhavikà, as Sky infra. >/ #<[page 117]># %< 3.2. MAHâSU¥¥ATASUTTAý (122.) 117>% àvaññati bàhullàya. Tass' eva kho pan', ânanda, Satthu sàvako tassa Satthu vivekam anuyutto bråhayamàno vivit- taü senàsanaü bhajati ara¤¤aü rukkhamålaü pabbataü kandaraü giriguhaü susànaü vanapatthaü abbhokàsaü palàlapu¤jaü. Tassa tathàvåpakaññhassa viharato anvà- vaññanti bràhmaõagahapatikà negamà c' eva jànapadà ca; so anvàvaññesu bràhmaõagahapatikesu negamesu c' eva jànapadesu ca mucchati kàmayati gedhiü àpajjati àvaññati bàhullàya. Ayaü vuccat', ânanda, uppadduto brahmacàrã; brahmacàråpaddavena avadhiüsu naü pàpakà akusalà dhammà saükilesikà poõobhavikà sadarà dukkhavipàkà àyatiü jàtijaràmaraõiyà. Evaü kho, ânanda, brahmacàrå- paddavo hoti. Tatr', ânanda, yo c' evàyaü àcariyåpaddavo yo ca antevàsåpaddavo ayan tehi brahmacàråpaddavo duk- khavipàkataro c' eva kañukavipàkataro ca api ca vinipàtàya saüvattati. Tasmàtiha maü, ânanda, mittavatàya samudà- caratha, mà sapattavatàya; taü vo bhavissati dãgharattaü hitàya sukhàya. Katha¤ c', ânanda, satthàraü sàvakà sapattavatàya samudàcaranti no mittavatàya? Idh', ânanda, satthà sàvakànaü dhammaü deseti anukampako hitesã anukampaü upàdàya: Idaü vo hitàya idaü vo sukhàyàti. Tassa sàvakà na sussåsanti na sotaü odahanti a¤¤aü\<*<1>*>/ cittaü upaññhapenti, vokkamma ca satthu sàsanà\<*<2>*>/ vattanti. Evaü kho, ânanda, satthàraü sàvakà sapattava- tàya samudàcaranti no\<*<3>*>/ mittavatàya. Katha¤ c', ânanda, satthàraü sàvakà mittavatàya samudàcaranti no sapattava- tàya? Idh', ânanda, satthà sàvakànaü dhammaü deseti anukampako hitesã anukampaü upàdàya: Idaü vo hitàya idaü vo sukhàyàti. Tassa sàvakà sussåsanti sotaü oda- hanti na\<*<4>*>/ a¤¤aü cittaü upaññhapenti na vokkamma ca\<*<5>*>/ satthu sàsanà vattanti. Evaü kho, ânanda, satthàraü sàvakà mittavatàya samudàcaranti no sapattavatàya. Tasmà- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si na a¤¤à. 2 So Sky Bu; Si sàsanaü. 3 So Si; Sky yo ne. 4 Sky Si omit na here, though Sky insert it before sussåsanti and sotaü in this sentence. 5 Si na ca v. >/ #<[page 118]># %<118 III. UPARIPAööâSAý.>% tiha maü, ânanda, mittavatàya samudàcaratha mà sapatta- vatàya. Taü vo bhavissati dãgharattaü hitàya sukhàya. Na vo\<*<1>*>/ ahaü, ânanda, tathà parakkamissàmi yathà kumbha- kàro àmake àmakamatte; niggayha niggayhàhaü, ânanda, vakkhàmi, pavayha pavayha.\<*<2>*>/ Yo sàro so ñhassatãti\<*<3>*>/. Idam avoca Bhagavà. Attamano àyasmà ânando Bha- gavato bhàsitaü abhinandãti. MAHâSU¥¥ATASUTTAý DUTIYAý. 123. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthiyaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Atha kho sambahulànaü bhikkhånaü pacchàbhattaü piõóapàtapañik- kantànaü upaññhànasàlàyaü sannisinnànaü sannipatitànaü ayam antaràkathà udapàdi:-- Acchariyaü, àvuso, abbhu- taü,\<*<4>*>/ àvuso, Tathàgatassa mahiddhikatà mahànubhàvatà,\<*<5>*>/ yatra hi nàma Tathàgato atãte Buddhe parinibbute chinna- papa¤ce chinnavañume\<*<6>*>/ pariyàdinnavaññe\<*<7>*>/ sabbadukkhavãti- vatte jànissati: Evaü-jaccà te Bhagavanto ahesuü iti pi, evaünàmà te Bhagavanto ahesuü iti pi, evaü-gottà te Bhagavanto ahesuü iti pi, evaü-sãlà . . . evaü-dhammà . . . evaü-pa¤¤à . . . evaü-vihàrã . . . evaü-vimuttà te Bhagavanto ahesuü iti pãti. Evaü vutte, àyasmà ânando te bhikkhå etad avoca:-- Acchariyà c' eva, àvuso, Tathàgatà acchariyadhammasamannàgatà ca; abbhutà\<*<8>*>/ c' eva, àvuso, Tathàgatà abbhutadhammasamannàgatà càti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si te; Sky kho. 2 Si adds ânanda vakkhàmi. 3 So Si Bu and Dhp. p. 271; Sk yassatãti; Sy sassatãti. 4 Si omits here but not infra. 5 Si m--vakatà. 6 So Sky Bu; Si c--ññume. 7 So Bu (one MS. reading --õõ--); Si pariyàdiõõavaññe; Sk pariyàdichinnavaññe; Sy pariyàdichinnavaddhe. Cf. Vol. II. p. 172. 8 Si abbhåtà, as throughout. >/ #<[page 119]># %< 3.3. ACCHARIYABBHUTADHAMMASUTTAý (123.) 119>% Aya¤ ca h' idan tesaü bhikkhånaü antaràkathà vippa- katà hoti. Atha Bhagavà sàyaõhasamayaü pañisallànà vuñ- ñhito yen' upaññhànasàlà ten' upasaükami upasaükamitvà pa¤¤atte àsane nisãdi. Nisajja kho Bhagavà bhikkhå àmantesi:-- Kàya nu 'ttha, bhikkhave, etarahi kathàya sannisinnà? Kà ca pana vo antaràkathà vippakatà ti? Idha, bhante, amhàkaü pacchàbhattaü piõóapàtapa- ñikkantànaü upaññhànasàlàyaü sannisinnànaü sannipati- tànaü ayam antaràkathà udapàdi: Acchariyaü, àvuso, . . . (etc. as above, down to) . . . evaü-vimuttà te Bhaga- vanto ahesuü iti pãti. Evaü vutte, bhante, àyasmà ânando amhe etad avoca: Acchariyà . . . abbhutadhammasa- mannàgatà càti. Ayaü kho no, bhante, antaràkathà vippakatà. Atha Bhagavà anuppatto ti. Atha kho Bhagavà àyasmantaü ânandaü àmantesi:-- Tasmàtiha taü, ânanda, bhiyyosomattàya pañibhantu Tathàgatassa acchariyà abbhutadhammà ti. Sammukhà me taü, bhante, Bhagavato sutaü, sam- mukhà pañiggahãtaü: Sato sampajàno uppajjamàno, ânanda, Bodhisatto Tusitaü kàyaü uppajjãti; yam pi, bhante, sato sampajàno Bodhisatto Tusitaü kàyaü uppajji, idam ahaü, bhante, Bhagavato acchariyaü abbhuta- dhammaü dhàremi. Sammukhà me taü, bhante, Bhagavato sutaü sam- mukhà pañiggahãtaü; Sato sampajàno, ânanda, Bodhisatto Tusite kàye aññhàsãti; yam pi, bhante, sato sampajano Bodhi- satto Tusite kàye aññhàsi, idam p' ahaü, bhante, Bhagavato acchariyaü abbhutadhammaü dhàremi. Sammukhà me taü, bhante, Bhagavato sutaü sam- mukhà pañiggahãtaü:-- Yàvatàyukaü, ânanda, Bodhisatto Tusite kàye aññhàsãti; yam pi, bhante, yàvatàyukaü Bodhi- satto Tusite kàye aññhàsi, idam p' ahaü, bhante, Bhagavato acchariyaü abbhutadhammaü dhàremi. Sammukhà me taü, bhante, Bhagavato sutaü sam- mukhà pañiggahãtaü:-- Sato sampajàno, ânanda, Bodhisatto Tusità kàyà cavitvà màtu kucchiü okkamãti; yam pi, \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 120]># %<120 III. UPARIPAööâSAý.>% bhante, sato sampajàno Bodhisatto Tusità kàyà cavitvà màtu kucchiü okkami, idam p' ahaü Bhagavato acchariyaü abbhutadhammaü dhàremi. Sammukhà me taü, bhante, Bhagavato sataü sam- mukhà pañiggahãtaü:-- Yadà, ânanda, Bodhisatto Tusità kàyà cavitvà màtu kucchiü okkami, atha sadevake loke samà- rake sabrahmake sassamaõabràhmaõiyà pajàya sadevamanus- sàya appamàõo uëaro\<*<1>*>/ obhàso pàtubhavati atikkamm' eva devànaü devànubhàvaü. Yà pi tà lokantarikà aghà asaü- vutà andhakàrà andhakàratimisà, yattha p' ime candimasuriyà evaü-mahiddhikà\<*<2>*>/ evaü-mahànubhàvà àbhàya nànubhonti, tattha pi appamàõo uëàro obhàso pàtubhavati atikamm' eva devànaü devànubhàvaü; ye pi tattha sattà upapannà, te pi ten' obhàsena a¤¤amannaü sa¤jànanti: A¤¤e pi kira bho santi sattà idh' upapannà. Aya¤ ca dasasahassãlokadhàtu saükampati sampakampati sampavedhati, appamàõo ca uëàro obhàso loke pàtubhavati atikkamm' eva devànaü devànubhàvan ti. Yam pi, bhante, . . . idaü p' ahaü, bhante, Bhagavato acchariyaü abbhutadhammaü dhàremi. Sammukhà me taü, bhante, Bhagavato sutaü sam- makhà pañiggahãtaü:-- Yadà, ânanda, Bodhisatto màtu kucchiü okkanto hoti, cattàro nan devaputtà catuddisà- rakkhàya upagacchanti: Mà naü kho Bodhisattaü và Bodhisattamàtaraü va manusso và amanusso và koci và\<*<3>*>/ viheñhesãti.\<*<4>*>/ Yam pi, bhante, . . . idam; p' ahaü, bhante, Bhagavato acchariyaü abbhutadhammaü dhàremi. Sammukhà me taü, bhante, Bhagavato sutaü sam- makhà pañiggahãtaü:-- Yadà, ânanda, Bodhisatto màtu kucchiü okkanto hoti, pakatiyà sãlavatã Bodhisattamàtà hoti, viratà pàõàtipàtà viratà adinnàdànà viratà kàmesu micchàcàrà viratà musàvàdà viratà suràmerayamajjapamàdaññhànà ti. Yam pi, bhante, . . . idam; ' ahaü, bhante, Bhagavato acchariyaü abbhutadhammaü dhàremi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky Bu; Si olàro. 2 Si omits. 3 Sky mà. 4 Sky viheññhessãti; Si vihesesãti. >/ #<[page 121]># %< 3.3. ACCHARIYABBHUTADHAMMASUTTAý. (123.) 121>% Sammukhà me taü, bhante, Bhagavato sutaü sam- mukhà pañiggahãtaü:-- Yadà, ânanda, Bodhisatto màtu kucchiü okkanto hoti, na Bodhisattamàtu purisesu mànasaü uppajjati kàmaguõåpasaühitaü,\<*<1>*>/ anatikkamanãyà ca Bodhi- sattamàtà hoti kenaci purisena rattacittenàti. Yam pi, bhante, . . . idam p' ahaü, bhante,acchariyaü abbhuta- dhammaü dhàremi. Sammukhà me taü, bhante, Bhagavato sutaü sam- mukhà pañiggahãtaü:-- Yadà, ânanda, Bodhisatto màtu kucchiü okkanto hoti, làbhinà Bodhisattamàtà hoti pa¤- cannaü kàmaguõànaü, sa pa¤cahi kàmaguõehi samappità samaïgibhåtà\<*<2>*>/ parivàretãti. Yam pi, bhante . . . idam p' ahaü, bhante, Bhagavato acchariyaü abbhutadhammaü dhàremi. Sammukhà me taü, bhante, Bhagavato sutaü sam- mukhà pañigghãtaü:-- Yadà, ânanda, Bodhisatto màtu kucchiü okkanto hoti, na\<*<3>*>/ Bodhisattamàtu kocid eva àbàdho uppajjati, sukhinã Bodhisattamàtà hoti akilantakàyà, Bodhi- satta¤ ca Bodhisattamàtà tirokucchigataü passati sabbaïga- paccaïgaü abhinindriyaü.\<*<4>*>/ Seyyathàpi, ânanda, maõi veëuriyo subho jàtimà aññhaüso suparikammakato; tatr' assa suttaü àvutaü nãlaü và pãtaü và lohitaü và odàtaü và paõ- óusuttaü và; taü enaü cakkhumà puriso hatthe karitvà paccavekkheyya: Ayaü kho maõi veëuriyo subho jàtimà aññhaüso suparikammakato, tatr' idaü suttaü àvutaü nãlaü và pãta. và lahitaü và odàtaü và paõóusuttaü và ti;-- evam eva kho, ânanda, yadà Bodhisatto màtu kucchiü okkanto hoti, na Bodhisattamàtu kocid eva àbàdho uppajjati, sukhinã sattamàtà tirokucchigataü passati sabbaïgapaccaïgaü abhinindriyaü. Yam pi, bhante, . . . idam p' ahaü, bhante, Bhagavato acchariyaü abbhutadhammaü dhàremi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky Bu; Si kàmaguõop-. 2 Si samaïgãbhåtà. 3 Sky insert na after àbàdho here , but not infra. 4 So Sky; Si ahinindriyaü. >/ #<[page 122]># %<122 III. UPARIPAööâSAý.>% Sammukhà me taü, bhante, Bhagavato sutaü sam- mukhà pañiggahãtaü:-- Sattàhajàte, ânanda, Bodhisatte Bodhisattamàtà kàlaü karoti, Tusitaü kàyaü uppajjatãti. Yam pi, bhante, . . . idam p' ahaü, bhante, Bhagavato acchariyaü abbhutadhammaü dhàremi Sammukhà me taü, bhante, Bhagavato sutaü sam- mukhà pañiggahãtaü:-- Yathà kho pan', ânanda a¤¤à itthikà nava và dasa và màse gabbhaü kucchinà pariharitvà vijà- yanti, na h' evaü Bodhisattaü Bodhisattamàtà vijàyati;\<*<1>*>/ das' eva màsàni Bodhisattaü Bodhisattamàtà kucchinà pariharitvà vijàyatãti. Yam pi, bhante, . . . idam p' ahaü, bhante, acchariyaü abbhutadhammaü dhàremi. Sammukhà me taü, bhante, Bhagavato sutaü sam- mukhà pañiggahãtaü:-- Yathà kho pan', ânanda, a¤¤à itthikà nisinnà và nipannà và vijàyanti, na h' evaü Bodhi- sattaü Bodhisattamàtà vijàyati; ñhità va Bodhisattaü Bodhisattamàtà vijàyatãti. Yam pi, bhante, . . . idam p' ahaü, bhante, acchariyaü abbhutadhammaü dhàremi. Sammukhà me taü, bhante, Bhagavato sutaü sam- mukhà pañiggahãtaü:-- Yadà, ânanda, Bodhisatto màtu kucchismà nikkhamati, devà pañhamaü pañiggaõhanti pacchà manussà ti. Yam pi, bhante, . . . idam p' ahaü, bhante, Bhagavato acchariyaü abbhutadhammaü dhàremi. Sammukhà me taü, bhante, Bhagavato sutaü sam- mukhà pañiggahãtaü:-- Yadà, ânanda,\<*<2>*>/ Bodhisatto màtu kucchismà nikkhamati, appatto va Bodhisatto pañhaviü hoti; cattàro nan devaputtà pañiggahetvà màtu purato ñhapenti: Attamanà devã hohi,\<*<3>*>/ mahesakkho te putto upapanno ti. Yam pi, bhante, . . . idam p' ahaü, bhante, Bhagavato acchari- yaü abbhutadhammaü dhàremi. Sammukhà me taü, bhante, Bhagavato sutaü sam- mukhà pañiggahãtaü:-- Yadà, ânanda, Bodhisatto màtu kucchismà nikkhamati, visado va nikkhamati amakkhito uddena amakkhito semhena amakkhito ruhirena\<*<4>*>/ amakkhito \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky omit vijàyati. 2 Si adds so. 3 Si hotu 4 Si adds amakkhito pubbena >/ #<[page 123]># %< 3.3. ACCHARIYABBHUTADHAMMASUTTAý. (123.) 123>% kenaci asucinà suddho visado.\<*<1>*>/ Seyyathàpi, ânanda, maõira- tanaü kàsike vatthe nikkhittaü,\<*<2>*>/ n' eva maõiratanaü kàsi- kaü vatthaü makkheti nàpi kàsikaü vatthaü maõiratanaü makkheti;-- taü kissa hetu? ubhinnaü suddhattà;\<*<3>*>/ -- evam eva kho, ânanda, yadà Bodhisatto màtu kucchismà nikkha- mati, visado va nikkhamati amakkhito uddena amakkhito semhena amakkhito ruhirena amakkhito kenaci asucinà suddho visado ti. Yam pi, bhante, . . . idam p' ahaü, bhante, Bhagavato acchariyaü abbhutadhammaü dhàremi. Sammukhà me taü, bhante, Bhagavato sutaü sam- mukhà pañiggahãtaü:-- Yadà, ânanda, Bodhisatto màtu kucchismà nikkhamati, dve udakassa dhàrà antalikkhà pàtu- bhavanti, ekà sãtassa ekà uõhassa, yena Bodhisattassa udakakiccaü karonti\<*<4>*>/ {màtucàti.} Yam pi, bhante, . . . idam p' ahaü, bhante, Bhagavato acchariyaü abbhuta- dhammaü dhàremi. Sammukhà me taü, bhante, Bhagavato sutaü sam- mukhà pañiggahãtaü:-- Sampatijàto, ânanda, Bodhisatto samehi pàdehi\<*<5>*>/ pañiññhahitvà uttaràbhimukho sattapada- vãtihàre gacchati, setamhi chatte anubhiramàne sabbà ca disà viloketi, àsabhi¤\<*<6>*>/ ca vàcaü bhàsati; Aggo 'ham asmi lokassa, seññho 'ham asmi lokassa, jeññho 'ham asmi lokassa, ayam antimà jàti, na 'tthi dàni punabbhavo ti. Yam pi, bhante, . . . idam p' ahaü, bhante, Bhagavato acchariyaü abbhutadhammaü dhàremi. Sammukhà me taü, bhante, Bhagavato sutaü sam- mukhà pañiggahãtaü:-- Yadà, ânanda, Bodhisatto màtu kucchismà nikkhamati, atha sadevake loke samàrake sabrah- make sassamaõabràhmaõiyà pajàya sadevamanussàya appa- màõo uëaro obhàso pàtubhavati atikamm' eva devànaü devànubhàvaü; yà pi tà lokantarikà aghà asaüvutà an- dhakàra andhakàratimisà, yatthà p' ime candimasuriyà evaü mahiddhikà evaü mahànubhàvà àbhàya nànubhonti, tattha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si visuddho. 2 Si nikkhitaü. 3 Si suddhatà. 4 Si karoti. 5 Si inserts pañhaviyaü. 6 So all MSS. Cf. 1 Jàt. 53 >/ #<[page 124]># %<124 III. UPARIPAööâSAý.>% pi appamàõo uëàro obhàso pàtubhavati atikamm' eva devànaü devànubhàvaü; ye pi tattha sattà upapannà te pi ten' obhàsena a¤¤ama¤¤aü sa¤jànanti: A¤¤e pi kira bho santi sattà idhåpapannà ti. Ayam pi ca dasasahassãlokadhàtu saükampati sampakampati sampavedhati appamàõo ca uëàro obhàso loke pàtubhavati atikamm' eva devànaü devànu- bhàvan ti. Yam pi, bhante, . . . idam p' ahaü, bhante, Bhagavato acchariyaü abbhutadhammaü dhàremãti. Tasmàtiha tvaü, ânanda, idam pi Tathàgatassa acchari- yaü abbhutadhammaü dhàrehi.\<*<1>*>/ Idh', ânanda, Tathà- gatassa vidità vedanà uppajjanti, vidità upaññhahanti, vidità abbhatthaü gacchanti; vidità sa¤¤à;\<*<2>*>/ vidità vitakkà uppaj- janti, vidità upaññhahanti, vidità abbhatthaü gacchanti. Idam pi kho tvaü, ânanda, Tathàgatassa acchariyaü abbhutadhammaü dhàrehãti. Yam pi, bhante, Bhagavato vidità vedanà uppajjanti, vidità upaññhahanti, vidità abbhatthaü gacchanti; vidità sa¤¤à; vidità vitakkà uppajjanti, vidità upaññhahanti, vidità abbhatthaü gacchanti, -- idam p' ahaü, bhante, Bhagavato acchariyaü abbhutadhammaü dhàremãti. Idam avoca àyasmà ânando. Samanu¤¤o Satthà ahosi. Attamanà te bhikkhå àyasmato ânandassa bhàsitaü abhinandun ti. ACCHARIYABBHUTADHAMMASUTTAý3 TATIYAý. 124. Evam me sutaü. Ekaü samayaü àyasmà Bakkulo Ràjagahe viharati Veëuvane Kalandakanivàpe. Atha kho Acela-Kassapo\<*<4>*>/ àyasmato Bakkulassa puràõagihãsahàyo\<*<5>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si dhàrehiti. 2 Sky adds uppajjanti. 3 So Si; Sky Acchariyabbhutasuttaü; Bu Acchariyadhammasuttaü. 4 Si Acelo Kassapo. 5 Si --gihi--. >/ #<[page 125]># %< 3.4. BAKKULASUTTAý (124.) 125>% yen' àyasmà Bakkulo ten' upasaükami, upasaükamitvà àyasmatà Bakkulena saddhiü sammodi sammodanãyaü kathaü sàràõãyaü vãtisàretvà ekamantaü nisãdi. Ekaman- taü nisinno kho Acela-Kassapo àyasmantaü Bakkulaü etad avoca: Kãvacãraü pabbajito si, àvuso Bakkulàti? Asãti me, àvuso, vassàni pabbàjitassàti. Imehi pana te, àvuso Bakkula, asãtiyà vasehi katikkhat- tuü methuno dhammo pañisevito ti? Na kho maü, àvuso Kassapa, evaü pucchitabbaü: Imehi pana te, àvuso Bakkula, asãtiyà vassehi katikkhattuü methuno dhammo pañisevito ti? Eva¤ ca kho maü, àvuso Kassapa, pucchitabbaü: Imehi pana te, àvuso Bakkula, asãtiyà vassehi katikkhattuü kàmasa¤¤à uppannapubbà ti? Imehi pana te, àvuso Bakkula, asãtiyà vassehi katik- khattuü kàmasa¤¤à uppannapubbà ti?\<*<1>*>/ Asãti me, àvuso Kassapa, vassàni pabbajitassa nàbhi- jànàmi kàmasa¤¤aü uppannapubbaü. (Yam p' àyasmà Bakkulo asãtiyà vassehi nàbhijànàti kàmasa¤¤aü uppannapubbaü, idam pi mayaü àyasmato Bakkulassa acchariyaü abbhutaü dhammaü dhàrema.\<*<2>*>/) Asãti me, àvuso, vassàni pabbajitassa nàbhijànàmi byà- pàdasa¤¤aü vihiüsàsa¤¤aü uppannapubbaü. (Yam p' àyasmà Bakkulo asãtiyà vassehi nàbhijànàti byàpàdasa¤¤aü vihiüsàsa¤¤aü uppannapubbaü, idam pi mayaü àyasmato Bakkulassa acchariyaü abbhutaü dham- maü dhàrema.) Asãti me, àvuso, vassàni pubbajitassa nàbhijànàmi kàma- vitakkaü uppannapubbaü. Yam p' àyasmà . . . dhàrema. Asãti me, àvuso, vassàni pubbajitassa nàbhijànàmi byà- pàdavitakkaü, vihiüsàvitakkaü uppannapubbaü, Yam p' àyasmà . . . dhàrema. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si omits this repetition. 2 Bu has the following note: Yam p'àyasmà àdãni padàni sabbavàresu Dhammasaügahe therehi miyametvà ñhapitàni. >/ #<[page 126]># %<126 III. UPARIPAööâSAý.>% Asãti me, àvuso, vassàni pabbajitassa nàbhijànàmi gaha- paticãvaraü sàdità\<*<1>*>/. Yam p' àyasmà . . . dhàrema. Asãti . . . nàbhijànàmi satthena cãvaraü chindità\<*<2>*>/. Yam p' . . . dhàrema. Asãti . . . nàbhijànàmi såciyà cãvaraü sibbità. Yam p' . . . dhàrema. Asãti . . . nàbhijànàmi rajanàya cãvaraü rajità. Yam p' . . . dhàrema. Asãti . . . kañhine cãvaraü sibbità. Yam p' . . . dhàrema. Asãti . . . nàbhijànàmi sabrahmacàrãcãvarakamme\<*<3>*>/ byà- pàrità\<*<4>*>/ . . . nimantanaü sàdità . . . evaråpaü cittaü uppannapubbaü: Aho vata maü koci nimanteyyàti. Yam p' . . . dhàrema. Asãti . . . antaraghare nisãdità . . . antaraghare bhu¤jità . . . màtugàmassa anubya¤janaso nimittaü gahetà . . . màtugàmassa dhammaü desità, antamaso catuppadam pi gàthaü . . . bhikkhunåpassayaü\<*<5>*>/ upasaükamità . . . bhikkhuniyà dhammaü desità --pe-- nàbhijànàmi sikkhimà- nàya dhammaü desità, nàbhijànami sàmaõeràya dhammaü desità. Yam p' àyasmà Bakkulo asãtiyà vassehi nàbhijànàti sàmaõeràya dhammaü desità, idam pi mayaü àyasmato Bakkulassa acchariyaü abbhutaü dhammaü dhàrema\<*<6>*>/. Asãti me, àvuso, vassàni pabbajitassa nàbhijànàmi pab- bàjetà\<*<7>*>/ -- pe\<*<8>*>/ -- upasampàdetà -- nàbhijànàmi nissayaü detà; nàbhijànàmi sàmaõeraü upaññhàpetà . . . jantàghare nahà- yità . . . cuõõena nahàyità . . . sabrahmacàrãgattaparikam- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sk sàdittà, chindittà, &c. 2 Si continues here (as Sk infra):--Nàbhijànàmi såciyà cãvaraü sibbità. Nàbhijànàmi rajanàya cãvaraü rajità, &c. 3 So Sky; Si sabrahmacàrãnaü c. 4 Si vicàrità. 5 Sky; bhikkhunid. 6 Si omits this paragraph--continuing: nàbhijànàmi pabbàjetà. 7 Sk pabbàjento; Sy pabbàjentà (corrected from pabbàjetà). 8 Si omits. >/ #<[page 127]># %< 3.4. BAKKULASUTTAý (124.) 127>% me byàpajjità\<*<1>*>/ . . . àbàdhaü uppannapubbaü, antamaso gaddåhanamattam\<*<2>*>/ pi . . . bhesajjaü pariharità antamaso harãtakãkhaõóam\<*<3>*>/ pi . . . apassenakaü apassetà\<*<4>*>/ . . . seyyaü kappetà . . . gàmantasenàsane vassaü upagantà. Yam p' àyasmà Bakkulo asãtiyà vassehi nàbhijànàti gàmantasenàsane vassaü upagantà, idam pi . . . dhàrema. Sattàham eva kho ahaü, àvuso, sàõo\<*<5>*>/ raññhapiõóaü bhu¤jiü, atha aññhamiyaü a¤¤à udapàdi. Yam p' àyasmà Bakkulo sattàham eva sàõo raññhapiõ- óaü bhu¤ji atha aññhamiyaü a¤¤à udapàdi, idam pi mayaü àyasmato Bakkulassa acchariyaü abbhutaü dhammaü dhàrema. Labheyyàhaü, àvuso Bakkula, imasmiü dhammavinaye pabbajjaü, labheyyaü upasampadan ti. Alattha kho Acela- Kassapo imasmiü dhammavinaye pabbajjaü alattha upasam- padaü. Aciråpasampanno kho pan' àyasmà kassapo eko våpakaññho appamatto àtàpã pahitatto viharanto na cirass' eva yass' atthàya kulaputtà sammadeva agàrasmà anagàriyaü pabbajanti, tad anuttaraü brahmacariyapariyosànaü diññhe va dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja vihàsi; Khãõà jàti vusitaü brahmacariyaü kataü karaõãyaü nàpa- raü itthattàyàti abbha¤¤àsi. A¤¤ataro kho pan' àyasmà Kassapo arahataü ahosi. Atha kho àyasmà Bakkulo aparena samayena apàpura- õaü àdàya vihàrena vihàraü upasaükamitvà evam àha: Abhikkamath' àyasmanto, abhikkamath' àyasmanto; ajja me parinibbànaü bhavissatãti. Yam p' àyasmà Bakkulo apàpuraõaü àdàya vihàrena vihàraü upasaükamitvà evam àha: Abhikkamath' àyas- manto, abhikkamath' àyasmanto; ajja me parinibbànaü bhavissatãti, -- idam pi mayaü àyasmato Bakkulassa acchari- yaü abbhutaü dhammaü dhàrema. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu; Sky vyàpàrità; Si sàdità. 2 So Sky Si; Bu gadduh-. 3 Si harit. 4 Sky apassettà; Si apassenakaü apasayità; Bu apassenattà. 5 So Sky Bu (sàõo ti sakileso): Si sàraõo. >/ #<[page 128]># %<128 III. UPARIPAööâSAý.>% Atha kho àyasmà Bakkulo majjhe bhikkhusaüghassa nisinnako parinibbàyi. Yam p' àyasmà Bakkulo majjhe bhikkhusaüghassa nisinnako parinibbàyi, idam pi mayaü àyasmato Bakkulassa acchariyaü abbhutaü dhammaü dhàremàti. BAKKULASUTTAý1 CATUTTHAý. 125. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Ràjagahe viharati Veëuvane Kalandakanivàpe. Tena kho pana sama- yena Aciravato samaõuddeso Ara¤¤akuñikàyaü viharati. Atha kho Jayaseno ràjakumàro jaïghàvihàraü anucaïka- mamàno anuvicaramàno, yena Aciravato samaõuddeso ten' upasaükami, upasaükamitvà Aciravatena samaõuddesena saddhiü sammodi, sammodanãyaü kathaü sàràõãyaü vãtisàretvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Jayaseno ràjakumàro Aciravataü samaõuddesaü etad avoca:-- Sutam me tam, bho Aggivessana: Idha bhikkhu appamatto àtàpã pahitatto viharanto phuseyya cittassa ekaggatan ti. Evam etaü, ràjakumàra; evam etaü, ràjakumàra. Idha bhikkhu appamatto àtàpã pahitatto viharanto phuseyya cittassa ekaggatan ti. Sàdhu me bhavaü Aggivessano yàthàsutaü yathàpari- yattaü dhammaü desetãti. Na kho te ahaü. ràjakumàra, sakkomi yathàsutaü yathàpariyattaü dhammaü desetuü. Aha¤ carahi te, ràjakumàra, yathàsutaü yathàpariyattaü dhammaü desey- yaü; tva¤ ca me bhàsitassa atthaü na àjàneyyàsi. So mam' assa kilamatho, sà mam' assa vihesà ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu; Si Bakkulatheracchariyabbhutas-; Sky Bakkulatherassa acchariyabbhutasuttanto. >/ #<[page 129]># %< 3.5. DANTABHæMISUTTAý (125.) 129>% Desetu maü bhavaü Aggivessano yathàsutaü yathà- pariyattaü dhammaü. Appeva nàm' {ahaü} bhoto Aggives- sanassa bhàsitassa atthaü àjàneyyan ti. Deseyyaü kho te ahaü, ràjakumàra, yathàsutaü yathàpariyattaü dhammaü. Sace me tvaü bhàsitassa atthaü àjàneyyàsi, icc'\<*<1>*>/ etaü kusalaü; no ce me tvaü bhàsitassa atthaü àjàneyyàsi, yathàsake tiññheyyàsi; na maü tattha uttariü pañipuccheyyàsãti. Desetu me bhavaü Aggivessano yathàsutaü yathà- pariyattaü dhammaü. Sace ahaü bhoto Aggivessanassa bhàsitassa atthaü àjànissàmi, icc' etaü kusalaü; no ce ahaü bhoto Aggivessanassa bhàsitassa atthaü àjànissàmi, yathàsake tiññhissàmi; nàhaü tattha bhavantaü Aggives- sanaü uttariü pañipucchissàmãti. Atha kho Aciravato samaõuddeso Jayasenassa ràjaku- màrassa yathàsutaü yathàpariyattaü dhammaü desesi. Evaü vutte Jayaseno ràjakumàro Aciravataü samaõud- desaü etad avoca: Aññhànam etaü, bho Aggivessana, anavakàso yaü bhikkhu appamatto àtàpã pahitatto viharanto phuseyya cittassa ekaggatan ti. Atha kho Jayaseno ràjaku- màro Aciravatassa samaõuddesassa aññhàna¤ ca anavakàsa¤ ca pavedetvà uññhày' àsanà pakkàmi. Atha kho Aciravato samaõuddeso, acirapakkante Jaya- sene ràjakumàre, yena Bhagavà ten' upasaükami, upasaü- kamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Aciravato samaõuddeso yàvatako ahosi Jayasenena ràjakumàrena saddhiü kathàsallàpo taü sabbaü Bhagavato àrocesi. Evaü vutte Bhagavà Acira- vataü samaõuddesaü etad avoca:-- Taü kut' ettha, Aggivessana, labbhà? Yan taü nekkhammena ¤àtabbaü, nekkhammena daññhabbaü, nekkhammena pattabbaü, nekkhammena sacchikàtabbaü, taü vata Jayaseno ràjaku- màro kàmamajjhe vasanto kàme paribhu¤janto kàmavitak- kehi khajjamàno kàmapariëàhena parióayhamàno kàmapa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk here idh', and infra imetaü. >/ #<[page 130]># %<130 III. UPARIPAööâSAý>% riyesanàya ussukko ¤assati và dakkhati\<*<1>*>/ và sacchi và karissatãti n' etaü ñhànaü vijjati. Seyyathàpi 'ssu, Aggi- vessana, dve hatthidammà và assadammà và godammà và sudantà suvinãtà: dve hatthidammà và assadammà và godammà và adantà avinãtà. Taü kim ma¤¤asi, Aggives- sana? Ye te dve hatthidammà và assadammà và godammà và sudantà suvinãtà, api nu te dantà dantakàraõaü gac- cheyyaü, dantà va dantabhåmiü sampàpuõeyyun ti? Evam, bhante. Ye pan' ete dve hatthidammà và assadammà và godammà và adantà avinãtà, api nu te adantà va dantakà- raõaü gaccheyyaü, adantà va dantabhåmiü sampàpuõey- yuü, seyyathàpi te dve hatthidammà và assadammà và godammà và sudantà suvinãtà ti? No h' etaü, bhante. Evam eva kho, Aggivessana, yan taü nekkhammena ¤àtabbaü nekkhammena daññhabbaü nekkhammena pattab- baü nekkhammena sacchikàtabbaü, taü vata Jayaseno ràjakumàro kàmanajjhe vasanto kàme paribhu¤janto kàma- vitakkehi khajjamàno kàmapariëàhena parióayhamàno kàma- pariyesanàya ussukko ¤assati và dakkhati và sacchi và karissatãti, n' etaü ñhànaü vijjati. Seyyathàpi, Aggivessana, gàmassa và nigamassa và avidåre mahà pabbato; tam enaü dve sahàyakà tamhà gàmà và nighà mà và nikkhamitvà hatthavilaïghakena\<*<2>*>/ yena so pabbato ten' upasaükameyyuü, upasaükamitvà eko sahàyako heññhà- pabbatapàde tiññheyya eko sahàyako uparipabbataü àroheyya; tam enaü heññhàpabbatapàde ñhito sahàyako uparipabbate ñhitaü sahàyakaü evaü vadeyya: Yaü,\<*<3>*>/ samma, kiü tvaü passasi uparipabbate ñhito? So evaü vadeyya: Passàmi kho ahaü, samma, uparipabbate ñhito àràmaràmaõeyyakaü vanaràmaõeyyakaü bhåmiràmaõeyyakaü pokkharaõiràma- õeyyakan ti. So evaü vadeyya: Aññhànaü kho etaü, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si Sky here; Sky infra dakkhãti. 2 So Sky Si; Bu hatthavilaïgakenàti hatthaü gahetvà. 3 So Si; Sky vadeyyàhaü. >/ #<[page 131]># %< 3.5. DANTABHæMISUTTAý (125.) 131>% samma, anavakàso yaü tvaü uparipabbate ñhito passeyyàsi àràmaràmaõeyyakaü vanaràmaõeyyakaü bhåmiràmaõey- yakaü pokkharaõiràmaõeyyakan ti. Tam enaü uparipabbate ñhito sahàyako heññhàpabbatapàdaü orohitvà taü sahàya- kaü bàhàya gahetvà uparipabbataü àropetvà muhuttaü assàsetvà evaü vadeyya: Yaü, samma, kiü tvaü passasi upa- ripabbate ñhito ti? So evaü vadeyya: Passàmi kho ahaü, samma, uparipabbate ñhito àràmaràmaõeyyakaü vanaràma- õeyyakaü bhåmiràmaõeyyakaü pokkharaõiràmaõeyyakan ti. So evaü vadeyya: Idàn' eva kho te, samma, bhàsitaü mayaü evaü àjànàma: Aññhànaü kho etaü, samma, anavakàso yaü tvaü uparipabbate ñhito passeyyàsi àràm- aràmaõeyyakaü . . . pokkharaõiràmaõeyyakan ti. Idàn' eva ca pana te bhàsitaü mayaü evaü àjànàma: Passàmi kho ahaü, samma, uparipabbate ñhito àràmaràmaõeyyakaü . . . pokkharaõiràmaõeyyakan ti. So evaü vadeyya: Tathà hi panàhaü, samma, iminà mahatà pabbatena àvaño\<*<1>*>/ daññheyyaü nàddasan ti. Evam eva kho\<*<2>*>/ ato mahantatarena kho. Aggivessana, avijàkhandhena Jayaseno ràjakumàro àvaño nivuño ovuño pariyonaddho. So vata yan taü nekkhammena ¤àtabbaü nekkhammena daññhabbaü nekkhammena pattabbaü nek- khammena sacchikàtabbaü, taü vata Jayaseno ràjakumàro kàmanajjhe vasanto kàme paribhu¤janto kàmavitakkehi khajjamàno kàmapariëàhena parióayhamàno\<*<3>*>/ kàmapariye- sanàya ussukko ¤assati và dakkhati và sacchi và karissatãti n' etaü ñhànaü vijjati\<*<4>*>/. Sace kho taü, Aggivessana, Jayasenassa ràjakumàrassa ime dve upamà pañibhàseyyuü, anacchariyaü te Jayaseno ràjakumàro pasãdeyya pasanno ca te passannàkàraü kareyyàti. Kuto pana maü, bhante, Jayasenassa ràjakumàrassa imà dve upamà pañibhàsissanti anacchariyà pubbe assuta- pubbà seyyathàpi Bhagavantan ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk Bu; Si àvuño; Sy àvàño. 2 Sky omit these three words. 3 Si omits these two words. 4 So Sy; Sk Si vijjatãti. >/ #<[page 132]># %<132 III. UPARIPAööâSAý.>% Seyyathàpi, Aggivessana, ràjà khattiyo muddhàvasitto\<*<1>*>/ nàgavanikaü àmanteti: Tvaü,\<*<2>*>/ samma nàgavanika, ra¤¤o nàgaü abhiruhitvà nàgavanaü pavisitvà àra¤¤akaü nàgaü atipassitvà ra¤¤o nàgassa gãvàya\<*<3>*>/ upanibandhàhãti. Evaü devàti kho, Aggivessana, nàgavaniko ra¤¤o khattiyassa muddhàvasittassa pañissutvà ra¤¤o nàgaü abhiruhitvà nàgavanaü pavisitvà àra¤¤akaü nàgaü atipassitvà ra¤¤o nàgassa gãvàya upanibandhati; tam enaü ra¤¤o nàgo abbhokàsaü nãharati; ettàvatà ca\<*<4>*>/ kho, Aggivessana, àra¤¤ako nàgo abbhokàsaü gato hoti; etagedhà\<*<5>*>/ hi, Aggivessana, àra¤¤ako nàgo\<*<6>*>/ yadidaü nàgavanaü; tam enaü nàgavaniko ra¤¤o khattiyassa muddhàvasittassa àroceti; Abbhokàsagato kho, deva, àra¤¤ako nàgo ti; tam enaü ràjà khattiyo muddhàvasitto hatthidamakaü àmanteti: Ehi tvaü, samma hatthidamaka, àra¤¤akaü nàgaü damayàhi àra¤¤akàna¤ c' eva sãlànaü abhinimma- danàya àra¤¤akàna¤ c' eva sarasaükappànaü abhinimma- danàya àra¤¤akàna¤ c' eva darathakilamathapariëàhànaü. abhinimmadanàya gàmante abhiramàpanàya manussa- kantesu sãlesu samàdapanàyàti. Evaü devàti kho, Aggivessana, hatthidamako ra¤¤o khattiyassa muddhàva- sittassa pañissutvà mahantaü thambaü pañhaviyaü nikhaõitvà àrतakassa nàgassa gãvàya upanibandhati àra¤¤akàna¤ c' eva sãlànaü abhinimmadanàya àra¤¤akàna¤ c' eva sarasaükappànaü abhinimmadanàya àra¤¤akàna¤ c' eva darathakilamathapariëàhànaü abhinimmadanàya gàmante abhiramàpanàya manussakantesu sãlesu samàda- panàya; tam enaü hatthidamako yà sà vàcà nelà kaõõasukhà pemanãyà hadayaïgamà porã bahujanakantà bahujana- manàpà tathàråpàhi vàcàhi samudàcarati. Yato kho, Aggivessana, àra¤¤ako nàgo hatthidamakassa yà sà vàcà nela kaõõasukhà pemanãyà hadayaïgamà porã bahujanakantà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si m--ito. 2 Si ehi tvaü. 3 Si givàyaü. 4 Si omits ca 5 So Sky Bu (etagedhà ti etasmiü pavatte gedhà); Si ettha gedhà. 6 Sã àr--à nàgà. >/ #<[page 133]># %< 3.5. DANTABHæMISUTTAý (125.) 133>% bahujanamanàpà tathàråpàhi vàcàhi samudàcariyamàno sussusati sotaü odahati a¤¤à cittaü upaññhapeti, tam enaü hatthidamako uttariü tiõaghàsodakaü anuppavecchati. Yato kho, Aggivessana, àra¤¤ako nàgo hatthidamakassa tiõaghàsodakaü pañigaõhàti, tattha hatthidamakassa evaü hoti: Jãvissati kho dàni ra¤¤o\<*<1>*>/ nàgo ti; tam enaü hatthida- mako uttariü kàraõaü karoti\<*<2>*>/: âdissa bho, nikkhipa\<*<3>*>/ bho ti. Yato kho, Aggivessana, ra¤¤o nàgo hatthidamakassa àdànanikkhepe\<*<4>*>/ vacanakaro hoti ovàdapañikaroti, tam enaü hatthidamako uttariü kàraõaü karoti: Abhikkama bho, pañikkama bho ti. Yato kho, Aggivessana, ra¤¤o nàgo hatthidamakassa abhikkamapañikkame vacanakaro hoti ovàdapañikaroti, tam enaü hatthidamako uttariü kàraõaü karoti: Uññhaha bho, nisãda\<*<5>*>/ bho ti. Yato kho, Aggivessana, ra¤¤o nàgo hatthidamakassa uññhànanisajjàya\<*<6>*>/ vacanakaro hoti ovàdapañikaroti, tam enaü hatthidamako uttariü ànejjaü\<*<7>*>/ nàma kàraõaü karoti. Mahantassa phalakaü soõóàya upanibandhati, tomarahattho ca\<*<8>*>/ puriso upari gãvàya nisinno hoti, samantato ca tomarahatthà purisà parivàretvà ñhità honti, hatthidamako ca dãghatomarayaññhiü gahetvà purato ñhito hoti. So ànejjakàraõaü kàriyamàno n' eva purime pàde copeti\<*<9>*>/ na pacchime pàde copeti\<*<10>*>/ na purimaü kàyaü copeti na pacchimaü kàyaü copeti na sãsaü copeti na kaõõaü copeti na dante copeti na naïguññhaü copeti na soõóaü copeti. So hoti ra¤¤o nàgo khamo sattippahàrànaü asippahàrànaü usuppahàrànaü parasattuppahàrànaü\<*<11>*>/ bheripaõava\<*<12>*>/ -- saïkhatinava\<*<13>*>/ -- ninnàdasaddànaü sabba- vaïkadosanihitaninnãtakasàvo\<*<14>*>/ ràjàraho ràjabhoggo ra¤¤o aïgan t' eva saükhaü gacchati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si àra¤¤ako here, but not infra. 2 Si kàreti. 3 So Si; Sky abhikkama bho pañikkama bho ti. 4 So Si; Sky adànanikkhape. 5 Si nipajja. 6 Si u--nipajjàya. 7 So Sky; Si àne¤jaü. Cf. supra p. 112. 8 Sky omit ca. 9 So Si; Sky dhopeti usually. 10 Sky omit these four words. 11 So Si; Sky omit this word. 12 Si bheripaõóava; Sky Bu--paõava--. 13 So Sky; Si saïkhadindima--. 14 Si--ninnita--. >/ #<[page 134]># %<134 III. UPARIPAööâSAý.>% Evam eva kho, Aggivessana, idha Tathàgato loke uppajjati arahaü sammàsambuddho . . . (&c., as Vol. I. p. 179, lines 2-20) . . . agàrasmà anagàriyaü pabbajati. Ettàvatà kho, Aggivessana, ariyasàvako abbhokàsagato hoti. Etagedhà hi, Aggivessana, devamanussà yadidaü pa¤ca kàmaguõà. Tam enaü Tathàgato uttariü vineti: Ehi tvaü, bhikkhu, sãlavà hoti, pàtimokkhasaüvarasaüvuto viharàhi àcàragocarasampanno, aõumattesu vajjesu bhaya- dassàvã samàdàya sikkhàhi\<*<1>*>/ sikkhàpadesåti. Yato kho, Aggivessana, ariyasàvako sãlavà hoti, pàtimokkhasaüva- rasaüvuto viharati àcàragocarasampanno, aõumattesu vajjesu bhayadassàvã samàdàya sikkhati sikkhàpadesu, tam enaü Tathàgato uttariü vineti: Ehi tvaü, bhik- khu, indriyesu guttadvàro hohi. Cakkhunà råpa, dis- vàna mà nimittaggàhã\<*<2>*>/ mà 'nubya¤janaggàhã, yatvàdhi- karaõam enaü cakkhundriyaü asaüvutaü viharantaü abhijjhàdomanassà pàpakà akusalà dhammà anvàssavey- yaü, tassa saüvaràya pañipajja rakkha cakkhundriyaü cakkhundriye saüvaraü àpajja.\<*<3>*>/ Sotena saddaü sutvà ghànena gandhaü ghàyitvà jivhàya rasaü sàyitvà kàyena phoññhabbaü phusitvà manasà dhammaü vi¤¤àya mà nimittaggàhã mà 'nubya¤janaggàhã yatvàdhikaraõam enaü manindriyaü asaüvutaü viharantaü abhijjhàdomanassà pàpakà akusalà dhammà anvàssaveyyaü tassa saüvaràya pañipajja rakkha manindriyaü manindriye saüvaraü àpajjà- ti.\<*<4>*>/ Yato kho. Aggivessana, ariyasàvako indriyesu guttad- vàro hoti, tam enaü Tathàgato uttariü vineti: Ehi tvaü, bhikkhu, bhojane matta¤¤å hohi pañisaïkhà yoniso àhàraü àhàreyyàsi n' eva davàya na madàya na maõóanàya na vibhåsanàya, yàvad eva imassa kàyassa ñhitiyà yàpanàya,. vihiüsåparatiyà brahmacariyànuggahàya: Iti puràõa¤ ca vedanaü pañihaïkhàmi nava¤ ca vedanaü na-v-uppàdessàmi, yatrà ca me bhavissati anavajjatà ca phàsuvihàro cati. Yato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si sikkhassu. 2 Si here inserts pe and omits to So ime pa¤ca nãvaraõe on page 136. 3 Sky add ti. 4 Sky àpajja. >/ #<[page 135]># %< 3.5. DANTABHæMISUTTAý (125.) 135>% kho, Aggivessana, ariyasàvako bhojane matta¤¤å hoti, tam enaü Tathàgato uttariü vineti: Ehi tvaü, bhikkhu, jàga- riyaü anuyutto viharàhi, divasaü caïkamena nisajjàya àva- raõãyehi dhammehi cittaü parisodhehi, rattiyà pañhamaü yàmaü caïkamena nisajjàya àvaraõãyehi dhammehi cittaü parisodhehi, rattiyà majjhimaü yàmaü dakkhiõena passena sãhaseyyaü kappeyyàsi pàde pàdaü accàdhàya sato sampa- jàno uññhànasa¤¤aü manasikaritvà, rattiyà pacchimaü yàmaü paccuññhàya caïkamena nisajjàya àvaraõãyehi dhammehi cittaü parisodhehãti. Yato kho, Aggivessana, ariyasàvako jàgariyaü anuyutto hoti, tam enaü Tathàgato uttariü vineti: Ehi tvaü, bhikkhu, satisampaja¤¤ena sa- mannàgato hohi, abhikkante pañikkante sampajànakàrã àlokite vilokite sampajànakàrã sammi¤jite pasàrite sampajà- nakàrã saüghàñipattacãvaradhàrane sampajànakàrã asite pãte khàyite sampajànakàrã uccàrapassàvakamme sampajànakàrã gate ñhite nisinne sutte jàgarite bhàsite tuõhãbhàve sampa- jànakàrã hohãti.\<*<1>*>/ Yato kho, Aggivessana, ariyasàvako sati- sampaja¤¤ena samannàgato hoti, tam enaü Tathàgato uttariü vineti: Ehi tvaü, bhikkhu vivittaü senàsanaü bhaja ara¤¤aü rukkhamålaü pabbataü kandaraü giriguhaü susànaü vanapatthaü abbhokàsaü palàlapu¤jan ti. So vivittaü senàsanaü bhajati ara¤¤aü rukkhamulaü pabba- taü kandaraü giriguhaü susànaü vanapatthaü abbhokàsaü palàlapu¤jaü; so pacchàbhattaü piõóapàtapañikkanto nisã- dati pallaïkaü abhujitvà ujaü kàyaü paõidhàya parimu- khaü satiü upaññhapetvà; so abhijjhaü loke pahàya viga- tàbhijjhena cetasà viharati abhijjhàya cittam parisodheti byàpàdapadosam pahàya abyàpannacitto viharati sabbapà- õabhåtahitànukampã byàpàdapadosà cittaü parisodheti, thãnamiddhaü pahàya vigatathãnamiddho viharati àloka- sa¤¤ã sato sampajàno thãnamiddhà cittaü parisodheti uddhaccakukkuccaü pahàya anuddhato viharati ajjhattaü våpasantacitto uddhaccakukkuccà cittaü parisodheti, vici- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk hoti; Sy hohi. >/ #<[page 136]># %<136 III. UPARIPAööâSAý.>% kiccham pahàya tiõõavicikiccho viharati akathaükathã kusalesu dhammesu vicikicchàya cittaü parisodheti. So ime pa¤ca nãvaraõe pahàya cetaso upakkilese pa¤¤àya dubba- lãkaraõe kàye kàyànupassã viharati àtàpã sampajàno satimà, vineyya loke abhijjhàdomanassaü; vedanàsu --pe--; citte dhammesu dhammànupassã viharati àtàpi sampajàno satimà, vineyya loke abhijjhàdomanassaü. Seyyathàpi, Aggivessana, hatthidamako mahantaü thambhaü pañhaviyaü nikhaõitvà àrतakassa nàgassa gãvàya upanibandhati àra¤¤akàna¤ c' eva sãlànaü abhi- nimmadanàya àra¤¤akàna¤ c' eva saükappànaü abhinim- madanàya àra¤¤akàna¤ c' eva darathakilamathapariëàhàmaü abhinimmadanàya gàmante abhiramàpanàya manussakantesu sãlesu samàdapanàya, -- evam eva kho, Aggivessana, ariyasà- vakassa ime cattàro satipaññhàna cetaso upanibandhanà honti gehasittàna¤ c' eva sãlànaü abhinimmadanàya gehasi- tàna¤ c' eva saükappànaü abhinimmadanàya gehasitàna¤ c' eva darathakilamathapariëàhànaü abhinimmadanàya ¤à- yassa adhigamàya nibbànassa sacchikiriyàya. Tam enaü Tathàgato uttarim vineti: Ehi tvaü, bhikkhu, kàye kàyànupassã viharàhi mà cà kàyåpa- saühitaü vitakkam vitakkesi, vedanàsu vedaõànupassã viharàhi mà ca vedanåpasaühitaü vitakkaü vitakkesi, citte cittànupassã viharàhi mà ca cittåpasaühitaü vitakkaü vitakkesi, dhammesu dhammànupassã viharàhi mà ca dhammåpasaühitaü vitakkam vitakkesãti. So vitakkavi- càrànaü våpasamà ajjhattaü sampasàdanaü cetaso ekodi- bhàvaü avitakkaü avicàraü samàdhijaü pãtisukhaü duti- yajjhànaü, tatiyajjhànaü upasampajja viharati. So evaü samàhite citte . . . (&c. as Vol. I. p. 347,1.24 to p. 348, l. 34.) . . . nàparaü itthattàyàti pajànàti. So\<*<1>*>/ bhikkhu khamo sãtassa uõhassa jighacchàya pipà- sàya óaüsamakasavàtàtapasiriüsapasamphassànaü duruttà- naü duràgatànaü vacanapathànaü upapannànaü sàrãrikà- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky omit. >/ #<[page 137]># %< 3.5. DANTABHæMISUTTAý (125.) 137>% naü vedanànaü dukkhànaü tippànaü kharànam\<*<1>*>/ kañukà- naü asàtànaü amanàpànaü pàõaharànaü adhivàsakajàtiko2 hoti sabbaràgadosamohanihitaninnãtakasàvo\<*<3>*>/ àhuneyyo pà- huneyyo\<*<4>*>/ dakkhiõeyyo a¤jalikaraõãyo anuttaraü pu¤¤ak- khettaü lokassàti. Mahallako ce pi, Aggivessana, ra¤¤o nàgo adanto avinãto kàlaü karoti, Adantamaraõaü mahallako ra¤¤o nàgo5 kàlakato tveva\<*<6>*>/ saïkhaü gacchati; majjhimo ce pi, Aggi- vessana, ra¤¤o nàgo; daharo ce pi, Aggivessana, ra¤¤o nàgo adanto avinãto kàlaü karoti, Adantamaraõaü daharo ra¤¤o nàgo kàlakato tveva saïkhaü gacchati. -- Evam eva kho, Aggivessana, thero ce pi bhikkhu akhãõàsavo kàlaü karoti, Adantamaraõaü thero bhikkhu kàlakato tveva saïkhaü gacchati; majjhimo ce pi, Aggivessana, bhikkhu; navo ce pi, Aggivessana, bhikkhu akhãõàsavo kàlaü karoti, Adanta- maraõaü navo bhikkhu kàlakato tveva saïkhaü gacchati. Mahallako ce pi, Aggivessana, ra¤¤o nàgo sudanto suvinãto kàlaü karoti, Dantamaraõaü mahallako ra¤¤o nàgo kàlakato tveva saïkhaü gacchati; majjhimo ce pi, Aggivessana, ra¤¤o nàgo; daharo ce pi, Aggivesanna, ra¤¤o nàgo sudanto suvinãto kàlaü karoti, Dantamaraõaü daharo ra¤¤o nàgo kàlakato tveva saïkhaü gacchati. -- Evam eva kho, Aggi- vessana, thero ce pi bhikkhu khãõàsavo kàlaü karoti, Dantamaraõaü thero bhikkhu kàlakato tveva saïkhaü gacchati; majjhimo ce pi, Aggivessana, bhikkhu; navo ce pi, Aggivessana, bhikkhu khãõàsavo kàlaü karoti, Danta- maraõaü navo bhikkhu kàlakato tveva saïkhaü gacchatãti. Idam avoca Bhagavà. Attamano Aciravato sama- õuddeso Bhagavato bhàsitaü abhinandãti. DANTABHæMISUTTAý PA¥CAMAý. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits. 2 So Sky; Si adhivàsikaj. 3 Sky Sabbaràgadosamohàni. 4 Si àhuõeyyo pàhuõeyyo. 5 Si, unlike Sky and Bu, adds mato. 6 Si and (infra) Sky t' eva. >/ #<[page 138]># %<138 III. UPARIPAööâSAý.>% 126. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Ràjagahe viharati Veëuvane Kalandakanivàpe. Atha kho àyasmà Bhåmijo pubbaõhasamayaü nivàsetvà pattacãvaraü àdàya yena Jayasenassa ràjakumàrassa nivesanaü ten' upasaü- kami, upasaükamitvà pa¤¤atte àsane nisãdi. Atha kho Jayaseno ràjakumàro yen' àyasmà Bhåmijo ten' upasaü- kami, upasaükamitvà àyasmatà Bhåmijena saddhiü sam- modi sammodanãyaü kathaü sàràõãyaü vãtisàretvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Jayaseno ràjakumàro àyasmantaü Bhåmijaü etad avoca:-- Santi, bho Bhåmija, eke samaõabràhmaõà evaüvàdino evaü- diññhino: âsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaü carati,\<*<1>*>/ abhabbo phalassa adhigamàya; anàsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaü carati, abhabbo phalassa adhigamàya; àsa¤ ca\<*<2>*>/ anàsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaü carati, abhabbo phalassa adhiga- màya; n' ev' àsaü nànàsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaü carati, abhabbo phalassa adhigamàyàti. Idha bhoto Bhåmi- jassa satthà kiüvàdã\<*<3>*>/ kimakkhàyã ti? Na kho me taü, ràjakumàra, Bhagavato sammukhà sutaü sammukhà pañiggahãtaü. òhàna¤ ca kho etaü vijjati yaü Bhagavà evaü vyàkareyya:-- âsa¤ ce pi karitvà ayoniso brahmacariyaü carati, abhabbo phalassa adhiga- màya; anasa¤ ce pi karitvà ayoniso brahmacariyaü carati, abhabbo phalassa adhigamàya; àsa¤ ca\<*<4>*>/ anàsa¤ ce pi karitvà ayoniso brahmacariyaü carati, abhabbo phalassa adhigamàya; n' ev' àsaü nànàsa¤ ce pi karitvà ayoniso brahmacariyaü carati, abhabbo phalassa adhigamàya. âsa¤ ce pi karitvà yoniso brahmacariyaü carati, bhabbo phalassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si caranti abhabbà throughout. 2 So Si throughout, and Sky sts; Sky generally àsa¤ ce pi anàsa¤ ce pi. Bu àsa¤ ca anàsa¤ càti kàlena àsaü kàlena anàsaü. 3 Si adds Kiüditthi here and evaüdiññhi infra. 4 Sky Si add pi here and infra. >/ #<[page 139]># %< 3.6. BHæMIJASUTTAý (126.) 139>% adhigamàya; anàsa¤ ce pi karitvà yoniso brahmacariyaü carati, bhabbo phalassa adhigamàya; àsa¤\<*<1>*>/ ca anàsa¤ ce pi karitvà yoniso brahmacariyaü carati, bhabbo phalassa adhi- gamàya; n' ev' àsaü nànàsa¤ ce pi karitvà yoniso brah- macariyaü carati, bhabbo phalassa adhigamàyàti. Na kho me taü, ràjakumàra, Bhagavato sammukhà sutaü sam- mukhà pañigghãtaü, ñhàna¤ ca kho etaü vijjati yaü Bhagavà evaü vyàkareyyàti. Sace kho bhoto Bhåmijassa satthà evaüvàdã evamak- khàyã, addhà bhoto Bhåmijassa satthà sabbesaü yeva puthusamaõabràhmaõànaü muddhànaü\<*<2>*>/ ma¤¤e àhacca tiññhatãti. Atha kho Jayaseno ràjakumàro àyasmantaü Bhåmijaü saken' eva thàlipàkena parivisi. Atha kho àyasmà Bhåmijo pacchàbhattaü piõóapàta- pañikkanto yena Bhagavà ten' upasaükami, upasaükamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho àyasmà Bhåmijo Bhagavantaü etad avoca:-- Idhàhaü, bhante, pubbaõhasamayaü nivàsetvà pattacã- varaü àdàya yena Jayasenassa ràjakumàrassa nivesanaü ten' upasaükamiü upasaükamitvà pa¤¤atte àsane nisãdiü. Atha kho, bhante, Jayaseno ràjakumàro yenàhaü ten' upasaükami upasaükamitvà mama\<*<3>*>/ saddhiü sammodi sammodanãyaü kathaü sàràõãyaü vãtisàretvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho, bhante, Jayaseno ràja- kumàro maü etad avoca: Santi, bho Bhåmija, eke . . . satthà kiüvàdã kimakkhàyã ti? Evaü vutte ahaü, bhante, Jayasenaü ràjakumàraü etad avoca: Na kho me taü, ràjakumàra, Bhagavato sammukhà . . . ma¤¤e àhacca tiññha- tãti. Kacci,\<*<4>*>/ bhante, evaü puññho evaü vyàkaramàno vuttavàdã c' eva Bhagavato homi, na ca Bhagavantam abhåtena abbhàcikkhàmi dhammassa cànudhammaü vyàka- romi na ca koci sahadhammiko vàdànuvàdo\<*<5>*>/ gàrayhaü ñhànaü àgacchatãti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si so àsa¤. 2 So Si; Sky buddhànaü. 3 So Sky; Si mayà. 4 Si kaccàhaü. 5 Sky vàdànuvàto. Cf. vol. ii. p. 127. >/ #<[page 140]># %<140 III. UPARIPAööâSAý.>% Taggha tvaü, Bhåmija, evaü puññho evaü vyàkara- màno vuttavàdã c' eva Bhagavato\<*<1>*>/ hosi na ca maü abhåtena abbhàcikkhasi dhammassa cànudhammaü vyàkarosi na ca koci sahadhammiko vàdànuvàdo gàrayhaü ñhànaü àgac- chati. Ye hi keci, Bhåmija, samaõà và bràhmaõà và micchàditthino micchàsaükappà micchàvàcà micchàkam- mantà micchà-àjãvà micchàvàyàmà micchàsatã\<*<2>*>/ micchà- samàdhino,\<*<3>*>/ te\<*<4>*>/ àsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaü caranti, abhabbà phalassa adhigamàya; anàsava¤ ce pi karitvà brahmacariyaü caranti, abhabbà phalassa adhigamàya; àsa¤ ca anàsa¤ ce pi . . . adhigamàya; n' ev' àsaü nànàsa¤ ce pi . . . adhigamàya. Taü kissa hetu? Ayoni h' esà,\<*<5>*>/ Bhåmija, phalassa adhigamàya. Seyyathàpi, Bhåmija, puriso telatthiko telagavesã tela- pariyesana¤ caramàno vàlikaü doõiyà àkiritvà udakena paripphosakaü paripphosakaü pãëeyya; àsa¤ ce pi karitvà vàlikaü doõiyà àkiritvà udakena paripphosakaü parippho- sakaü pãëeyya, abhabbo telassa adhigamàya; anàsa¤ ce karitvà vàlikaü doõiyà àkiritvà udakena paripphosakaü paripphosakaü pãëeyya, abhabbo telassa adhigamàya; àsa¤ ca anàsa¤ ce pi karitvà vàlikaü doõiyà udakena parippho- sakaü paripphosakaü pãëeyya, abhabbo telassa adhigamàya; n' ev' àsaü nànàsa¤ ce pi karitvà vàlikaü doõiyà àkiritvà udakena paripphosakaü paripphosakaü pãëeyya, abhabbo telassa adhigamàya. Taü kissa hetu? Ayoni h' esà\<*<6>*>/ Bhåmija, telassa, adhigamàya. -- Evam eva kho, Bhåmija, ye hi keci samaõà và bràhmaõà va micchàdiññhã micchà- saükappà . . . micchàsamàdhino, te àsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaü caranti. abhabbà phalassa adhigamàya; anàsa¤ ce pi . . . adhigamàya; àsa¤ ca anàsa¤ ce pi . . . adhigamàya; n' ev' àsaü nànàsa¤ ce pi . . . adhigamàya. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si me 2 So Si; Sky m--i, and supra micchàdiññhi. 3 So Si; Sky m--dhi. 4 Sky add ce. 5 Si throughout and Sky sts. ayoniso; Si omits hesà. Cf. Childers sub voce yoniso. 6 Si omits. >/ #<[page 141]># %< 3.6. BHæMIJASUTTAý (I26.) 141>% Taü kissa hetu? Ayoni h' esà, Bhåmija, phalassa adhiga- màya. Seyyathàpi, Bhåmija, puriso khãratthiko khãragavesã khãrapariyesana¤ caramàno gàviü taruõavacchaü visàõato àvi¤jeyya; àsa¤ ce pi karitvà gàviü taruõavacchaü visàõato àvi¤jeyya, abhabbo khãrassa adhigamàya; anàsa¤ ce pi karitvà --pe-- n' ev' àsaü nànàsa¤ ce pi karitvà gàviü taruõavacchaü visàõato àvi¤jeyya, abhabbo khãrassa adhigamàya. Taü kissa hetu? Ayoni h' esà, Bhåmija, khãrassa adhigamàya. -- Evam eva kho, Bhåmija, ye hi keci samaõà và bràhmaõà và micchàdiññhã --pe-- micchàsamà- dhino, te àsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaü caranti, abhabbà phalassa adhigamàya; anàsa¤ ce pi karitvà; àsa¤ ca anàsa¤ ce pi karitvà; n' ev' àsaü nànàsa¤ ce pi karitvà brahma- cariyaü caranti, abhabbà phalassa adhigamàya. Taü kissa hetu? Ayoni h' esà, Bhåmija, phalassa adhigamàya. Seyyathàpi, Bhåmija, puriso nonitatthiko\<*<1>*>/ nonãtagavesã nonãtapariyesana¤ caramàno udakaü kalase àsi¤citvà mat- thena àvi¤jeyya, àsa¤ ce pi karitvà udakaü kalase àsi¤citvà matthena àvi¤jeyya, abhabbo nonãtassa adhigamàya; anàsa¤ ce pi karitvà; àsa¤ ca anàsa¤ ce pi karitvà; n' ev' àsaü nànàsa¤ ce pi karitvà udakaü kalase àsi¤citvà matthena àvi¤jeyya, abhabbo nonãtassa adhigamàya. Taü kissa hetu? Ayoni h' esà, Bhåmija,\<*<2>*>/ nonãtassa adhigamàya. -- Evam eva kho, Bhåmija, ye hi keci samaõà và bràhmaõà và micchàdiññhã --pe-- micchàsamàdhino, te àsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaü caranti, abhabbà phalassa adhiga- màya; anàsa¤ ce pi karitvà; àsa¤ ca anàsa¤ ce pi karitvà; n' ev' àsaü nànàsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaü caranti, abhabbà phalassa adhigamàya. Taü kissa hetu? Ayoni h' esà, Bhåmija, phalassa adhigamàya. Seyyathàpi, Bhåmija, puriso aggitthiko aggigavesã aggipariyesana¤ caramàno allaü kaññhaü sasnehaü uttarà- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si navanãtatthiko, &c. 2 Si here, and in next passage, bho Bhåmija. >/ #<[page 142]># %<142 III. UPARIPAööâSAý.>% raõiü àdàya abhimattheyya, àsa¤ ce pi karitvà allaü kaññhaü sasnehaü uttaràraõiü àdàya abhimattheyya, abhabbo aggissa adhigamàya; anàsa¤ ce pi karitvà; àsa¤ ca anàsa¤ ce pi karitvà; n' ev' àsaü nànàsa¤ ce pi karitvà allaü kaññhaü sasnehaü uttaràraõiü àdàya abhimattheyya, abhabbo aggissa adhigamàya. Taü kissa hetu? Ayoni hi esà, Bhåmija, aggissa adhigamàya. -- Evam eva kho, Bhåmija, ye hi keci samaõà và bràhmaõà và micchàdiññhã --pe-- micchàsamàdhino, te àsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaü caranti, abhabbà phalassa adhigamàya; anàsa¤ ce pi karitvà; àsa¤ ca anàsa¤ ce pi karitvà; n' ev' àsa¤ ca nànàsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaü caranti, abhabbà phalassa adhigamàya. Taü kissa hetu? Ayoni h' esà, Bhåmija, phalassa adhigamàya. Ye hi\<*<1>*>/ keci, Bhåmija, samaõà và bràhmaõà và sammà- diññhã sammàsaükappà sammàvàcà sammàkammantà sam- mà-àjãvà sammàvàyàmà sammàsatã sammàsamàdhino, te àsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaü caranti, bhabbà phalassa adhigamàya; anàsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaü caranti, bhabbà phalassa adhigamàya; àsa¤ ca anàsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaü caranti, bhabbà phalassa adhigamàya; n' ev' àsaü nànàsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaü caranti, bhabbà phalassa adhigamàya. Taü kissa hetu? Yoni h' esà, Bhåmija, phalassa adhigamàya. Seyyathàpi, Bhåmija, puriso telatthiko telagavesã tela- pariyesana¤ caramàno tilapiññhiü doõiyà àkiritvà udakena paripphosakaü paripphosakaü pãëeyya, àsa¤ ce pi karitvà tilapiññhiü àkiritvà udakena paripphosakaü paripphosakaü pãëeyyà, bhabbo telassa adhigamàya; anàsa¤ ce pi karitvà; àsa¤ ca anàsa¤ ce pi karitvà; n' ev' àsaü nànàsa¤ ce pi . . . telassa adhigamàya. Taü kissa hetu? Yoni h' esà, Bhåmija, telassa adhigamàya. -- Evam eva kho, Bhåmija, ye hi keci samaõà và bràhmaõà và sammàdiññhã --pe-- sammà- samàdhino, te àsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaü caranti, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si Ye ca kho. >/ #<[page 143]># %< 3.6. BHæMIJASUTTAý (126.) 143>% bhabbà phalassa adhigamàya; anàsa¤ ce pi karitvà; àsa¤ ca anàsa¤ ce pi karitvà; n' ev' àsaü nànàsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaü caranti, bhabbà phalassa adhigamàya. Taü kissa hetu? Yoni h' esà, Bhåmija, phalassa adhigamàya. Seyyathàpi, Bhåmija, puriso khãratthiko khãragavesã khãrapariyesana¤ caramàno gàviü taruõavacchaü thanato àvi¤jeyya, àsa¤ ce karitvà gàviü taruõavacchaü thanato àvi¤jeyya, bhabbo khãrassa adhigamàya; anàsa¤ ce pi karitvà; àsa¤ ca anàsa¤ ce pi karitvà; n' ev' àsaü nànàsa¤ ce pi karitvà . . . khãrassa adhigamàya. Taü kissa hetu? Yoni h' esa, Bhåmija, khãrassa adhigamàya. -- Evam eva kho, Bhåmija, ye hi keci samaõà và bràhmaõà và sammàdiññhã -- pe -- sammàsamàdhino, te àsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaü caranti, bhabbà phalassa adhigamàya; anàsa¤ ce pi karitvà; àsa¤ ca anàsa¤ ce pi karitvà; n' ev' àsaü nànàsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaü caranti, bhabbà phalassa adhigamàya. Taü kissa hetu? Yoni h' esa, Bhåmija, phalassa adhigamàya. Seyyathàpi, Bhåmija, puriso nonãtatthiko nonãtagavesã nonãtapariyesana¤ caramàno dadhiü kalase àsi¤citvà mat- thena àvi¤jeyya, àsa¤ ce pi karitvà dadhiü kalase àsi¤citvà matthena àvi¤jeyya, bhabbo nonãtassa adhigamàya; anàsa¤ ce pi karitvà; àsa¤ ca anàsa¤ ce pi karitvà; n' ev' àsaü nànàsa¤ ce pi karitvà dadhiü kalase àsi¤citvà matthena àvi¤jeyya, bhabbo nonãtassa adhigamàya. Taü kissa hetu? Yoni h' esà, Bhåmija, nonãtassa adhigamàya. -- Evam eva kho, Bhåmija, ye hi keci samaõà và bràhmaõà và sammàdiññhã -- pe -- sammàsamàdhino, te àsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaü caranti, bhabbà phalassa adhigamàya; àsa¤ ca anàsa¤ ce pi karitvà; n' ev' àsaü nànàsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaü caranti, bhabbà phalassa adhigamàya. Taü kissa hetu? Yoni h' esà, Bhåmija, phalassa adhigamàya. Seyyathàpi, Bhåmija, puriso aggitthiko aggigavesã aggipariyesana¤ caramàno sukkhaü kaññhaü koëàpaü utta- ràraõiü àdàya abhimattheyya, bhabbo aggissa adhiga- màya; anàsa¤ ce pi karitvà sukkhaü kaññhaü koëàpaü \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 144]># %<144 III.UPARIPAööâSAý.>% uttaràraõiü àdàya abhimattheyya, bhabbo aggissa adhiga- màya; àsa¤ ca anàsa¤ ce pi karitvà sukkhaü kaññhaü koëà- paü uttaràraõiü àdàya abhimattheyya, bhabbo aggissa adhigamàya; n' ev' àsaü nànàsa¤ ce pi karitvà sukkhaü kaññhaü koëàpaü uttaràraõiü àdàya abhimatthàyya, bhabbo aggissa adhigamàya. Taü kissa hetu? Yoni h' esà, Bhå- mija, aggissa adhigamàya. -- Evam eva kho, Bhåmija, ye hi keci samaõà và bràhmaõà và sammàdiññhã . . . sammàsa- màdhino, te àsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaü caranti, bhabbà phalassa adhigamàya; anàsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaü caranti, bhabbà phalassa adhigamàya; àsa¤ ca anàsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaü caranti, bhabbà phalassa adhigamàya, n' ev' àsaü nànàsa¤ ce pi karitvà brahmacariyaü caranti, bhabbà phalassa adhigamàya. Taü kissa hetu? Yoni h' esà, Bhåmija, phalassa adhigamàya. Sace kho,\<*<1>*>/ Bhåmija, Jayasenassa ràjakumàrassa imà catasso upamà pañibhàseyyuü. anacchariyaü te Jayaseno ràjakumàro pasãdeyya, pasanno ca te pasannàkàraü karey- yàti. Kuto pana maü, bhante, Jayasenassa ràjakumàrassa imà catasso upamà pañibhàsissanti anacchariyà pubbe assu- tapubbà, seyyathàpi Bhagavantan ti. Idam avoca Bhagavà. Attamano àyasmà Bhåmijo Bhagavato bhàsitaü abhinandãti. BHæMIJASUTTAý CHAòòHAý. 127. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthi- yaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Atha kho Pa¤cakaïgo thapati a¤¤ataraü purisaü àmantesi: Ehi tvaü, ambho purisa, yen' àyasmà Anuruddho ten' upasaü- kama,\<*<2>*>/ upasaükamitvà mama vacanena àyasmato Anu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk adds taü 2 Sky upasaükami. >/ #<[page 145]># %< 3.7. ANURUDDHASUTTAý (127.) 145>% ruddhassa pàde sirasà vandàhi eva¤ ca vadehi\<*<1>*>/:-- Pa¤cakaïgo, bhante, thapati àyasmato Anuruddhassa pàde sirasà vandati eva¤ ca vadeti: Adhivàsetu kira, bhante, àyasmà Anuruddho Pa¤cakaïgassa thapatissa svàtanàya attacatuttho bhattaü; yena ca kira, bhante, àyasmà Anuruddho pagevataraü\<*<2>*>/ àgaccheyya, Pa¤cakaïgo thapati bahukicco bahukaraõãyo ràjakaraõãyenàti. Evaü bhante ti kho so puriso Pa¤- cakaïgassa thapatissa pañissutvà yen' àyasmà Anuruddho ten' upasaükami, upasaükamitvà àyasmantaü Anurud- dhaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho so puriso àyasmantaü Anuruddhaü etad avoca: Pa¤cakaïgo thapati àyasmato Anuruddhassa pàde sirasà vandati eva¤ ca vadeti: Adhivàsetu kira, bhante, àyasmà Anuruddho Pa¤cakaïgassa thapatissa svàtanàya attacatuttho bhattaü; yena ca kira, bhante, àyasmà Anuruddho page- vataraü àgaccheyya, Pa¤cakaïgo thapati bahukicco bahukaraõãyo ràjakaraõãyenàti. Adhivàsesi kho àyasmà Anuruddho tuõhãbhàvena. Atha kho àyasmà Anuruddho tassà rattiyà accayena pubbaõhasamayaü nivàsetvà pattacã- varaü àdàya yena Pa¤cakaïgassa thapatissa nivesanaü ten' upasaükami, upasaükamitvà pa¤¤atte àsane nisãdi. Atha kho Pa¤cakaïgo thapati àyasmantaü Anuruddhaü paõãtena khàdanãyena bhojanãyena sahatthà santappesi sampavàresi.\<*<3>*>/ Atha kho Pa¤cakaïgo thapati àyasmantaü Anuruddhaü bhuttàviü onãtapattapàõiü a¤¤ataraü nãcaü àsanaü gahetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Pa¤- cakaïgo thapati àyasmantaü Anuruddhaü etad avoca:-- Idha,\<*<4>*>/ bhante, therà bhikkhå upasaükamitvà evam àhaüsu: Appamàõaü, gahapati, cetovimuttiü bhàvehãti; ekacce therà evam àhaüsu: Mahaggataü, gahapati, cetovimuttiü bhàvehãti. Yà càyam, bhante, appamàõà cetovimutti yà ca mahaggatà cetovimutti, -- ime dhammà nànaññhà\<*<5>*>/ c' eva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si Sky omit these three words here but not infra. 2 So Si (bis) and Sy infra; Sk (bis) and Sy here pagetaraü. 3 Sky repeat this sentence. 4 Si inserts maü. 5 So Bu Sky; Si nànatthà, &c. >/ #<[page 146]># %<146 III. UPARIPAööâSAý.>% nànàbya¤janà ca? udàhu ekaññhà, bya¤janam eva nànan ti? Tena hi, gahapati,\<*<1>*>/ taü yev' ettha pañibhàtu, apaõõakan\<*<2>*>/ te ito bhavissatãti. Mayhaü kho, bhante, evaü hoti: Yà càyaü\<*<3>*>/ appamàõà cetovimutti yà ca mahaggatà cetovimutti, ime dhammà ekaññhà bya¤janam eva nànan ti. Yà càyaü, gahapati, appamàõà cetovimutti yà ca mahaggatà cetovimutti, ime dhammà nànaññhà c' eva nànàbya¤janà ca. Tad aminà p' etaü,\<*<4>*>/ gahapati, pariyàyena veditabbaü, yathà\<*<5>*>/ ime dhammà nànaññhà c' eva nànàby- a¤janà ca. Katamà ca, gahapati, appamàõà cetovimutti? Idha, gahapati, bhikkhu mettàsahagatena cetasà ekaü disaü pharitvà viharati, tathà dutiyaü, tathà tatiyaü, tathà catutthiü iti uddhamadhotiriyaü sabbadhi sabbattatàya sabbàvantaü lokaü mettàsahagatena cetasà vipulena mahaggatena appamàõena averena abyàpajjhena pharitvà viharati; karuõàsahagatena cetasà; muditàsahagatena cetasà; upekhàsahagatena cetasà ekaü disaü pharitvà . . . viharati. -- Ayaü vuccati, gahapati, appamàõà cetovimutti. Katamà, gahapati, mahaggatà cetovimutti? Idha, gahapati, bhikkhu yàvatà ekaü rukkhamålaü mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati. -- Ayaü vuccati, gahapati, mahaggatà cetovimutti. Idha,\<*<6>*>/ gahapati, bhikkhu yàvatà dve và tãõi và rukkhamålàni mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati. -- Ayam pi\<*<7>*>/ vuccati, gahapati, mahag- gatà cetovimutti. Idha, gahapati, yàvatà ekaü gàmak- khettaü mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati. -- Ayam pi vuccati, gahapati, mahaggatà cetovimutti. Idha, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky repeat: appamàõaü . . . mahaggatam . . . bhàvehãti, as above. 2 So Si Bu; Sky apannakan. 3 Both Sk and Sy càraü, omitting following ca. 4 Sky tad aminà ca tad aminà pe gahapati. 5 Si yathà pan'; Sky yatha v'. 6 Si adds pana here and in following sentences. 7 Si omits pi here and in the following sentences. >/ #<[page 147]># %< 3.7. ANURUDDHASUTTAý (127.) 147>% gahapati, bhikkhu yàvatà dve và tãõi và gàmakkhettàni mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati. -- Ayam pi vuccati, gahapati, mahaggatà cetovimutti. Idha, gahapati, bhikkhu yàvatà ekaü mahàrajjaü mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati. -- Ayaü vuccati, gahapati, mahaggatà cetovimutti. Idha, gahapati, bhikkhu yàvatà dve và tãõi và mahàrajjàni mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati. -- Ayam pi vuccati, gahapati, mahaggatà cetovimutti. Idha, gahapati, bhikkhu yàvatà samuddapariyantaü pañhaviü mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati. -- Ayam pi vuccati, gahapati, mahaggatà cetovimutti. Iminà kho etaü, gahapati, pariyàyena veditabbaü yathà ime dhammà nànaññhà c' eva nànàbya¤janà ca. Catasso kho imà, gahapati, bhavåppattiyo. Katamà catasso? Idha,\<*<1>*>/ gahapati, ekacco parittàbhà ti\<*<2>*>/ pharitvà adhimuccitvà viharati; so kàyassa bhedà param maraõà Parittabhànaü devànaü sahavyataü uppajjati. Idha,\<*<3>*>/ gahapati, ekacco appamàõà ti pharitvà adhimuccitvà viharati; so kàyassa bhedà param maraõà Appamàõàbhànaü devànaü sahavyataü uppajjati. Idha, gahapati, ekacco saükiliññhàbhà ti pharitvà adhimuccitvà viharati; so kàyassa bhedà param maraõà Saükiliññhàbhànaü devànaü sahavya- taü uppajjati. Idha, gahapati, ekacco parisuddhàbhà ti pharitvà adhimuccitvà viharati; so kàyassa bhedà param maraõà Parisuddhàbhànaü devànaü sahavyataü uppajjati. Imà kho, gahapati, catasso bhavåppattiyo. Hoti kho so, gahapati, samayo yà tà devatà ekajjhaü sannipatanti, tàsaü ekajjhaü sannipatitànaü vaõõanàn- attaü hi kho pa¤¤àyati no ca àbhànànattaü. Seyyathàpi, gahapati, puriso sambahulàni telappadãpàni\<*<4>*>/ ekaü gharaü paveseyya, tesaü\<*<5>*>/ gharaü pavesesitànaü accinànattaü hi kho pa¤¤àyetha, no ca àbhànànattaü;-- evam eva kho, gahapati, hoti\<*<6>*>/ so samayo yà tà devatà ekajjhaü sanni- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky add pana. 2 So Sky Bu; Si parittàbhàni. &c. 3 Si adds pana. 4 Si telapadãpàni. 5 Si adds ekaü. 6 Si adds kho. >/ #<[page 148]># %<148 III. UPARIPAööASAý.>% patanti, tàsam ekajjhaü sannipatitànaü vaõõanànattaü hi kho pa¤¤àyati, no ca àbhànànattaü. Hoti kho so, gahapati, samayo yà tà devatà tato vipakkamanti, tàsaü tato vipakka- mantãnaü\<*<1>*>/ vaõõanànattaü c' eva pa¤¤àyati àbhànànatta¤ ca. Seyyathàpi, gahapati, puriso tàni sambahulàni telappadãpàni tamhà gharà nãhareyya, tesaü tato nãharantànaü accinà- natta¤ c' eva pa¤¤àyetha àbhànànatta¤ ca;-- evam eva kho, gahapati, hoti so samayo yà tà devatà tato vipakkamanti tàsaü tato vipakkamantãnaü vaõõanànatta¤ c' eva pa¤¤àyati àbhànànatta¤ ca. Na kho, gahapati, tàsaü devatànaü evaü hoti: Idaü amhàkaü niccan ti và dhuvan ti và sassatan ti và; api ca yattha yatth' eva tà\<*<2>*>/ devatà abhini- visanti,\<*<3>*>/ tattha tatth' eva tà devatà abhiramanti. Seyyathàpi, gahapati, makkhikànaü kàjena\<*<4>*>/ và piñakena và harãya- mànànaü na evaü hoti: Idaü amhàkaü\<*<5>*>/ niccan ti và dhuvan ti và sassatan ti và; api ca yattha yatth' eva tà makkhikà abhinivisanti tattha tatth' eva tà makkhikà abhira- manti;-- evam eva kho, gahapati, tàsaü devatànaü na evaü hoti: Idaü amhàkaü niccan ti và dhuvan ti và sassatan ti và; api ca yattha yatth' eva tà devatà abhinivisanti tattha tatth' eva tà devatà abhiramantãti. Evaü vutte àyasmà Abhiyo\<*<6>*>/ Kaccàno àyasmantànaü Anuruddhaü etad avoca: Sàdhu, bhante Anuruddha; atthi ca me ettha uttariü pañipucchitabbaü.\<*<7>*>/ Yà tà, bhante, devatà àbhà, sabbà tà parittàbhà? udàhu sant' ettha ekaccà devatà appamàõàbhà ti? Tadaïgena kho, àvuso Kaccàna, sant'\<*<8>*>/ ettha ekaccà devatà parittàbhà, santi pan' etth' ekaccà devatà appa- màõàbhà ti. Ko nu kho, bhante Anuruddha, hetu ko paccayo yena tàsaü devatànaü ekaü devanikàyaü upapannànaü sant' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky v--ànaü. 2 Si yà; Sky omit (Sy omits also the following tà). 3 So Sky Si; Bu (?) adhivasanti. 4 So Si Bu (kacenàti pi pàñho); Sky kàcena. 5 Si here as elsewhere read idamhàkaü. 6 So Si; Sky Sabhiyo. 7 So Si and Sky infra; Sky here parip. 8 Sky santi pan. >/ #<[page 149]># %< 3.7. ANURUDDHASUTTAý (127.) 149>% etth' ekaccà devatà parittàbhà santi pan' etth' ekaccà devatà appamàõàbhà ti? Tena,\<*<1>*>/ àvuso Kaccàna, taü yev' ettha pañipucchissàmi. Yathà te khameyya, tathà naü vyàkareyyàsi. Taü kim ma¤¤asã, àvuso Kaccàna? Yvàyaü bhikkhu yàvatà ekam rukkhamålaü mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, yo càyaü bhikkhu yàvatà dve và tãõi và rukkhamålàni mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, -- imàsaü ubhinnaü cittabhàvanànaü katamà cittabhàvanà maha- ggatatarà ti? Yvàyaü, bhante, bhikkhu yàvatà dve và tãõi và ruk- khamålàni mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, ayaü imàsaü ubhinnaü cittabhàvanànaü mahaggatatarà ti. Taü kim ma¤¤asi, àvuso Kaccàna? Yvàyaü bhikkhu yàvatà dve và tãõi và rukkhamålàni mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, yo càyaü bhikkhu yàvatà ekaü gàmakkhettaü mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, -- imàsaü ubhinnaü cittabhàvanànaü katamà cittabhàvanà mahaggatatarà ti? Yvàyaü, bhante, {bhikkhu} yàvatà ekaü gàmakkhettaü mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, ayaü imàsaü ubhinnaü cittabhàvanànaü mahaggatatarà ti. Taü kim ma¤¤asi, àvuso Kaccàna? Yvàyam bhikkhu yàvatà ekaü gàmakkhettaü mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, yo càyaü bhikkhu yàvatà dve và tãõi và gàmakkhettàni mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, -- imàsaü ubhinnaü cittabhàvanànaü katamà cittabhàvanà mahaggatatarà ti? Yvàyaü, bhante, {bhikkhu} yàvatà dve và tãõi và gàmak- khettàni mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, ayaü imàsaü ubhinnaü cittabhàvanànaü mahaggatatarà ti. Taü kim ma¤¤asi, àvuso Kaccàna? Yvàyaü bhikkhu yàvatà dve và tãõi và gàmakkhettàni mahaggatan ti pharitvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si tena h'. >/ #<[page 150]># %<150 III. UPARIPAööâSAý.>% adhimuccitvà viharati, yo càyaü bhikkhu yàvatà ekaü mahàrajjaü mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, -- imàsaü ubhinnaü cittabhàvanànaü katamà cittabhàvanà mahaggatatarà ti? Yvàyaü, bhante, bhikkhu yàvatà ekaü mahàrajjaü mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, ayaü imàsaü ubhinnaü cittabhàvanànaü mahaggatatarà ti. Taü kim ma¤¤asi, àvuso Kaccàna? Yvàyaü bhikkhu yàvatà ekaü mahàrajjaü mahaggatan ti pharitvà adhimuc- citvà viharati, yo càyaü bhikkhu yàvatà dve và tãõi và mahàrajjàni mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, imàsaü ubhinnaü cittabhàvanànaü katamà cittabhàvanà mahaggatatarà ti? Yvàyaü bhikkhu, bhante, yàvatà dve và tãõi và mahàrajjàni mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, ayaü imàsaü ubhinnaü cittabhàvanànaü mahaggatatarà ti. Taü kim ma¤¤asi, àvuso Kaccàna? Yvàyaü bhikkhu yàvatà dve và tãõi và mahàrajjàni mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, yo càyaü bhikkhu yàvatà samudda- pariyantaü pañhaviü mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, -- imàsaü ubhinnaü cittabhàvanànaü katamà cittabhàvanà mahaggatatarà ti? Yvàyaü, bhante, bhikkhu yàvatà samuddapariyantaü pañhaviü mahaggatan ti pharitvà adhimuccitvà viharati, ayaü imàsaü ubhinnaü cittabhàvanànaü mahaggatatarà ti. Ayaü kho, àvuso Kaccàna, hetu ayaü paccayo yena tàsaü devatànaü ekaü devanikàyaü upapannànaü sant' etth' ekaccà devatà parittàbhà santi pan' etth' ekaccà devatà appamàõàbhà ti. Sàdhu, bhante Anuruddha; atthi ca me ettha uttariü pañipucchitabbaü.\<*<1>*>/ Yàvatà, bhante, devatà àbhà, sabbà tà saükiliññhàbhà? \<*<2>*>/ udàhu sant' etth' ekaccà devatà parisud- dhàbhà ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky Si here pañip-. 2 So Si; Sky saükiliññhà here, but not infra. >/ #<[page 151]># %< 3.7. ANURUDDHASUTTAý (127.) 151>% Tadaïgena kho, àvuso Kaccàna, sant' etth' ekaccà devatà saükiliññhàbhà, santi pan' etth' ekaccà devatà parisuddhàbhà ti. Ko nu kho, bhante Anuruddha, hetu ko paccayo yena tàsaü devatànaü ekaü devanikàyaü upapannànaü sant' etth' ekaccà devatà saükiliññhàbhà, santi pan' etth' ekaccà devatà parisuddhàbhà ti? Tena, àvuso Kaccàna, upaman te karissàmi. Upamàya p' idh' ekacco\<*<1>*>/ vi¤¤å puriso bhàsitassa atthaü àjànàti. Seyyathàpi, àvuso Kaccàna, telappadãpassa jhàyato telam pi aparisuddham\<*<2>*>/ vaññi\<*<3>*>/ pi aparisuddhà; so telassa pi aparisud- dhattà vaññiyà pi aparisuddhattà andhandhaü viya jhàyati, -- evam eva kho, àvuso Kaccàna, idh' ekacco bhikkhu saükiliññhàbham\<*<4>*>/ pharitvà adhimuccitvà viharati; tassa kàyaduññhullam pi na suppañippasaddhaü hoti, thãnamid- dham pi na susamåhataü hoti, uddhaccakukkuccam pi na suppañivinãtaü hoti; so kàyaduññhullassa pi na suppañip- passaddhattà thãnamiddhassa pi na susamåhatattà uddhac- cakukkuccassa pi na suppañivinãtattà andhandhaü viya jhàyati. So kàyassa bhedà param maraõà Saükiliñ- ñhàbhànaü devànaü sahavyataü uppajjati. Seyyathàpi, àvuso Kaccàna, telappadãpassa jhàyato telam pi parisuddhaü vaññi pi parisuddhà, so telassa pi parisuddhattà vaññiyà pi parisuddhattà na andhandhaü viya jhàyati, -- evam eva kho, àvuso Kaccàna, idh' ekacco bhikkhu parisuddhàbhàni\<*<5>*>/ pharitvà adhimuccitvà viharati, tassa kàyaduññhullam pi suppañippassaddhaü hoti, thãnamiddham pi susamåhataü hoti, uddhaccakukkuccam pi suppañivinãtaü hoti; so kàyaduññhullassa pi suppañippassaddhattà thãnamiddhassa pi susamåhatattà uddhaccakukkuccassa pi suppañivinãtattà na andhandhaü viya jhàyati. So kàyassa bhedà param maraõà parisuddhàbhànaü devànaü sahavyataü uppajjati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si puts the following in the plural. 2 Sky omit this word. 3 Sk vaddhã; Sy vaddha. 4 So Si; Sky s--bhà. 5 So Si; Sky parisuddhà bhikkhu parisuddhàbhà ti. >/ #<[page 152]># %<152 III. UPARIPAööASAý.>% Ayaü kho, àvuso Kaccàna, hetu ayaü paccayo yena tàsaü devatànaü ekaü devanikàyaü upapannànaü sant' etth' ekaccà devatà saükiliññhàbhà, santi pan' etth' ekaccà devatà parisuddhàbhà ti. Evaü vutte àyasmà Abhiyo Kaccàno àyasmantaü Anuruddhaü etad avoca:-- Sàdhu, bhante Anuruddha; na, bhante, àyasmà Anuruddho evam àha: Evam me sutan ti và, evaü arahati bhavitun ti và; atha ca pana, bhante, àyasmà Anuruddho: Evam pi tà devatà iti pi\<*<1>*>/ devatà tveva\<*<2>*>/ bhàsati. Tassa mayhaü, bhante, evaü hoti: Addhà àyasmatà Anuruddhena tàhi devatàhi saddhiü sannivuttha- pubban c' eva sallapitapubba¤ ca sàkacchà ca samàpajjita- pubbà ti. Addhà kho te\<*<3>*>/ ayaü, àvuso Kaccàna, àsajja upanãya- vàcà bhàsità; api ca te ahaü vyàkarissàmi. Dãgharattaü vo me, àvuso Kaccàna, tàhi devatàhi saddhiü sannivut- thapubba¤ c' eva sallapitapubba¤ ca sàkacchà ca samàpaj- jitapubbà ti. Evaü vutte àyasmà Abhiyo Kaccàno Pa¤cakaïgaü thapatiü etad avoca: Làbhà te, gahapati, suladdhan te, gahapati, yaü tva¤ c' eva taü kaïkhàdhammaü pahàsi yam p' imaü dhammapariyàyaü alatthamhà savanàyàti. ANURUDDHASUTTAý SATTAMAý. 128. \<*<4>*>/Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Kosam- biyaü viharati Ghositàràme. Tena kho pana samayena Kosambiyaü Bhikkhå bhaõóanajàtà kalahajàtà vivàdàpanà a¤¤ama¤¤aü mukhasattãhi vitudantà viharanti. Atha kho a¤¤ataro bhikkhu yena Bhagavà ten' upasaükami upasaü- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si adds tà. 2 Si tve. 3 Si omits te. 4 Cf. I. Vin. p. 341. >/ #<[page 153]># %< 3.8. UPAKKILESASUTTAý (128.) 153>% kamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü aññhàsi. Ekamantaü ñhito kho so bhikkhu Bhagavantaü etad avoca: Idha, bhante, Kosambiyaü bhikkhå bhaõóanajàtà kalahajàtà vivàdàpànnà a¤¤ama¤¤aü mukhasattãhi vitu- dantà viharanti. Sàdhu, bhante, Bhagavà yena te bhikkhå ten' upasaükamatu anukampaü upàdàyàti. Adhivàsesi Bhagavà tuõhãbhàvena. Atha kho Bhagavà yena te bhikkhå ten' upasaükami upasaükamitvà te bhikkhå etad avoca: Alaü, bhikkhave; mà bhaõóanaü mà kala- haü mà viggahaü mà vivàdan ti. Evaü vutte a¤¤ataro bhikkhu Bhagavantaü etad avoca: âgametu, bhante, Bhagavà dhammassàmi; appos- sukko, bhante, Bhagavà diññhadhammasukhavihàraü anu- yutto viharatu; mayam etena bhaõóanena kalahena viggahena vivàdena pa¤¤àyissàmàti. Dutiyam pi kho Bhagavà te bhikkhå etad avoca: Alaü, bhikkhave; mà bhaõóanaü mà kalahaü mà viggahaü mà vivàdan ti. Dutiyam pi kho so bhikkhu Bhagavantaü etad avoca: âgametu, bhante, Bhagavà dhammassàmi; appos- sukko, bhante, Bhagavà diññhadhammasukhavihàraü anuyutto viharatu; mayam etena bhaõóanena kalahena viggahena vivàdena pa¤¤àyissàmàti. Tatiyam pi kho Bhagavà te bhikkhå etad avoca: Alaü, bhikkhave; mà bhaõóanaü mà kalahaü mà viggahaü mà vivàdan ti. Tatiyam pi kho so bhikkhu Bhagavantaü etad avoca: âgametu, bhante, Bhagavà dhammassàmi; appos- sukko, bhante, Bhagavà diññhadhammasukhavihàraü anu- yutto viharatu; mayam etena bhaõóanena kalahena vigga- hena vivàdena pa¤¤àyissàmàti. Atha kho Bhagavà pubbaõhasamayaü nivàsetvà patta- cãvaraü àdàya Kosambiü\<*<1>*>/ piõóàya pàvisi, Kosambiyaü piõóàya caritvà pacchàbhattaü piõóapàtapañikkanto senà- sanaü saüsàmetvà pattacãvaraü àdàya ñhitako va imà gàthà\<*<2>*>/ abhàsi:-- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky Kosambiyaü, as usual. 2 Cf. I. Vin. 349; Udàna p. 61; Dhp. vv. 3-6, 328-330; III. Jàtaka 488; S. N. 7. >/ #<[page 154]># %<154 III. UPARIPAööâSAý.>% Puthusaddo samajano\<*<1>*>/ na bàlo koci ma¤¤atha,\<*<2>*>/ Saüghasmiü bhijjamànasmiü nतaü bhiyyo ama¤¤aruü\<*<3>*>/ Parimuññhà paõóità bhàsà vàcà gocarabhàõino Yàv' icchanti mukhàyàmaü yena nãtà na taü vidå. Akkocchi maü avadhi maü ajini maü ahàsi me, -- Ye\<*<4>*>/ taü upanayhanti veraü tesaü na sammati. Akkocchi maü avadhi maü ajini maü ahàsi me, -- Ye taü na upanayhanti\<*<5>*>/ veraü tesåpasammati. Na hi verana veràni sammantãdha\<*<6>*>/ kudàcanaü, Averena ca sammanti; -- esa dhammo sanantano. Pare ca na vijànanti Mayam ettha yamàmase;\<*<7>*>/ Ye ca tattha vijànanti tato sammanti medhagà. Aññhicchidà pàõaharà\<*<8>*>/ gavàssadhanahàrino Ratthaü vilumpamànànaü tesam pi hoti saügati; Kasmà tumhàka\<*<9>*>/ no siyà? Sace labhetha nipakaü sahàyaü saddhi¤caraü sàdhuvihàridhãraü, Abhibhuyya sabbàni parissayàni careyya ten' attamano satãmà.\<*<10>*>/ No ce labhetha nipakaü sahàyaü saddhi¤caraü sàdhuvihàridhãraü, Ràjà va raññhaü vijitam pahàya eko care màtaïg' ara¤¤e va nàgo. Ekassa caritaü seyyo, na 'tthi bàle sahàyatà; Eko care na ca pàpàni kayirà appossukko màtaïg' ara¤¤e va nàgo ti. \<*<11>*>/ Atha kho Bhagavà ñhitako va imà gàthà bhàsitvà yena Bàlakaloõakàragàmo ten' upasaükami. Tena kho pana \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bu: sampajàno ti samàno; Si Sky samajano. 2 Bu ma¤¤etha. 3 So Bu; Si Sky ama¤¤atha. 4 So Sky Bu; Si adds ca. 5 So Sky; Si ye ca tam na up. 6 Si sammant' idha. 7 So Sky Bu; Si yamàmhase. 8 So Sky; Si pànà harà (as Sk before correction). 9 Si tumhàkaü. 10 So Sky; Si satimà. 11 Cf. I. Vin. 350. >/ #<[page 155]># %< 3.8. UPAKKILESASUTTAý (128.) 155>% samayena àyasmà Bhagu Bàlakaloõakàragàme viharati, Addasà kho àyasmà Bhagu Bhagavantaü dårato va àgac- chantaü, disvàna àsanaü pa¤¤àpesi udaka¤ ca pàdànaü. Nisãdi Bhagavà pa¤¤atte àsane, nisajja pàde pakkhàlesi. âyasmà pi kho Bhagu Bhagavantaü abhivàdetvà ekaman- taü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho àyasmantaü Bhaguü Bhagavà etad avoca: Kacci, bhikkhu, khama- nãyaü, kacci yàpanãyaü, kacci piõóakena na kilamasãti? -- Khamanãyaü Bhagavà, yàpanãyaü Bhagavà, na càhaü bhante, piõóakena kilamàmãti. -- Atha kho Bhagavà àya- samantaü Bhaguü dhammiyà kathàya sandassetvà samà- dapetvà samuttejetvà sampahaüsetvà uññhày' àsanà yena Pàcãnavaüsadàyo ten' upasaükami. \<*<1>*>/Tena kho pana sama- yena àyasmà ca Anuruddho àyasmà ca Nandiyo àyasmà ca Kiübilo\<*<2>*>/ Pàcãnavaüsadàye viharanti. Addasà kho dàya- pàlo Bhagavantaü dårato va àgacchantaü, disvàna Bhaga- vantaü etad avoca: Mà, samaõa, etaü dàyaü pàvisi; sant' ettha tayo kulaputtà attakàmaråpà viharanti; mà tesaü aphàsum akàsãti. Assosi kho àyasmà Anuruddho dàya- pàlassa Bhagavatà saddhiü mantayamànassa, sutvàna dàyapàlaü etad avoca: Mà, àvuso dàyapàla, Bhagavantaü vàresi; satthà no Bhagavà anuppatto ti. Atha kho àyasmà Anuruddho yen' àyasmà ca Nandiyo àyasmà ca Kimbilo ten' upasaükami, upasaükamitvà àyasmanta¤ ca Nandiyaü àyasmanta¤ ca Kimbilaü etad avoca: Abhikkamath' àyasmanto, abhikkhamath' àyasmanto; satthà no Bhagavà anuppatto ti. Atha kho àyasmà ca Anuruddho àyasmà ca Nandiyo àyasmà ca Kimbilo Bhagavantaü paccuggantvà eko Bhagavato pattacãvaraü pañiggahesi, eko àsanaü pa¤¤àpesi, eko pàdodakaü upaññhapesi. Nisãdi Bhagavà pa¤¤atte àsana; nisajja pàde pakkhàlesi. Te pi kho àyasmanto Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinnaü kho àyasmantaü Anuruddhaü Bhagavà etad avoca: Kacci vo, Anuruddhà, khamanãyaü, kacci yàpanãyaü, kacci piõóakena na kilamathàti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cf. Vol. I. p. 205 for follg. 2 Si Kimmilo. >/ #<[page 156]># %<156 III. UPARIPAööâSAý.>% Khamanãyaü Bhagavà, yàpanãyaü Bhagavà, na ca mayaü, bhante, piõóakena kilamàmàti. Kacci pana vo, Anuruddhà, samaggà sammodamànà avivadamànà khãrodakãbhåtà a¤¤ama¤¤aü piyacakkhåhi sampassantà viharathàti? Taggha mayaü, bhante, samaggà sammodamànà avi- vadamànà khãrodakãbhåtà a¤¤ama¤¤aü piyacakkhåhi sampassantà viharàmàti. Yathàkathaü pana tumhe, Anuruddhà, samaggà sammodamànà avivadamànà khãrodakãbhåtà a¤¤ama¤¤aü piyacakkhåhi sampassantà viharathàti? Idha mayhaü, bhante, evaü hoti: Làbhà vata me suladdhaü vata me yo 'haü evaråpehi sabrahmacà- rãhi saddhiü viharàmãti. Tassa mayhaü, bhante, imesu àyasmantesu mettaü kàyakammaü paccupaññhitaü àvã c' eva raho ca, mettaü vacãkammaü,\<*<1>*>/ mettaü mano- kammaü paccupaññhitaü àvã c' eva raho ca. Tassa mayhaü, bhante, evaü hoti: Yannånàhaü sakaü cittaü nikkhipitvà imesaü yeva àyasmantànaü cittassa vasena vatteyyan ti. So kho ahaü, bhante, sakaü cittaü nikkhipitvà imesaü yeva àyasmantànaü cittassa vasena vattàmi. Nànà hi kho no, bhante, kàyà, eka¤ ca pana ma¤¤e cittan ti. âyasmà pi kho Nandiyo, àyasmà pi Kimbilo Bhagavan- taü etad avocuü: Mayham pi kho, bhante, evam hoti: Làbhà vata me suladdhaü vata me yo 'haü . . . &c. as above . . . eka¤ ca pana ma¤¤e cittan ti. Evaü kho mayaü, bhante, samaggà sammodamànà avivadamànà\<*<2>*>/ khãrodakãbhåtà a¤¤ama¤¤aü piyacakkhåhi sampassantà\<*<3>*>/ viharàmàti. Sàdhu sàdhu, Anuruddhà. Kacci pana vo, Anuruddhà, appamattà àtàpino pahitattà viharathàti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si adds: paccupaññhitaü àvã c' eva raho ca. 2 Si omits. 3 Sky here sampassamànà. >/ #<[page 157]># %< 3.8. UPAKKILESASUTTAý (128.) 157>% Taggha mayaü, bhante, appamattà àtàpino pahitattà viharàmàti. Yathàkatham pana tumhe, Anuruddhà, appamattà àtàpino pahitattà viharathàti? Idha, bhante, amhàkaü yo pañhamaü gàmato piõóàya pañikkamati, so àsanàni pa¤¤àpeti, pànãyaü paribhojanãyaü upaññhapeti, avakkàrapàtiü [upaññhapeti. Yo pacchà gàmato piõóàya pañikkamati, sace hoti bhuttàvaseso, sace àkaïkhati, bhu¤jati; no ce àkaïkhati, appaharite và chaóóeti, appàõake và udake opilàpeti; so àsanàni pañisàmeti, pàõãyaü paribho- janãyaü pañisàmeti, avakkàrapàtiü] \<*<1>*>/ dhovitvà\<*<2>*>/ pañisàmeti bhattaggaü sammajjati. Yo passati pànãyaghataü và paribhojanãyaghataü và\<*<3>*>/ rittaü tucchaü, so upaññhapeti; sac' assa hoti avisayhaü hatthavikàrena dutiyaü àmantetvà hatthavilaïghakena\<*<4>*>/ upaññhapema. Na tveva mayaü, bhante, tappaccayà vàcaü bhindàma. Pa¤càhikaü kho pana mayaü, bhante, sabbarattiyaü\<*<5>*>/ dhammiyà kathàya sannisã- dàma. -- Evaü kho mayaü, bhante, appamattà àtàpino pahitattà viharàmàti. Sàdhu sàdhu, Anuruddhà. Atthi pana vo, Anuruddhà, evaü appamattànaü àtàpãnaü pahitattànaü viharan- tànaü uttarimanussadhammà alamariya¤àõadassanaviseso adhigato phàsuvihàro ti? Idha mayaü, bhante, appamattà àtàpino pahitattà viharantà obhàsa¤ c' eva sa¤jànàma dassana¤ ca råpànaü. So kho pana no obhàso na cirass' eva antaradhàyati dassana¤ ca råpànaü; ta¤ ca nimittaü na pañivijjhàmàti. Taü kho pana vo, Anuruddhà, nimittaü pañivijjhitab- baü. Aham pi sudaü, Anuruddhà, pubbe va sambodhà anabhisambuddho Bodhisatto va samàno obhàsa¤ c' eva sa¤jànàmi dassana¤ ca råpànaü. So kho pana me obhàso \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky omit passage in brackets. 2 Si omits. 3 Si substitutes vaccaghañaü và, which perhaps should be added to text as at I. Vin. 352. 4 Cf. supra p. 130; Si adds: pàõãyaghataü và paribhojanãyaghañaü và. 5 Sky s--iyà. >/ #<[page 158]># %<158 III. UPARIPAööâSAý.>% na cirass' eva antaradhàyati dassana¤ ca råpànaü. Tassa mayhaü, Anuruddhà, etad ahosi: Ko nu kho hetu ko paccayo yena me obhàso antaradhàyati dassana¤ ca råpànan ti? Tassa mayhaü, Anuruddhà, etad ahosi: Vicikicchà kho me udapàdi, vicikicchàdhikaraõa¤ ca pana me samàdhi cavi, samàdhimhi cute obhàso antaradhàyati dassana¤ ca råpànaü; so 'haü tathà karissàmi yathà me puna na vicikicchà uppajjissatãti. So kho ahaü, Anuruddhà, appamatto àtàpã pahitatto viharanto obhàsa¤ c' eva sa¤jànàmi dassana¤ ca råpànaü. So kho pana me obhàso na cirass' eva antara- dhàyati dassana¤ ca råpànaü. Tassa mayhaü, Anuruddhà, etad ahosi: Ko nu kho hetu ko paccayo yena me obhàso antaradhàyati dassana¤ ca råpànan ti? Tassa mayhaü, Anuruddhà, etad ahosi: Amanasikàro kho me udapàdi, amanasikàràdhikaraõa¤ ca pana\<*<1>*>/ me samàdhi cavi, samà- dhimhi cute obhàso antaradhàyati dassana¤ ca råpànaü. So 'haü tathà karissàmi yathà me puna na vicikicchà uppajjissati na amanasikàro ti. So kho ahaü, Anuruddhà, --pe-- tassa mayhaü, Anuruddhà, etad ahosi: Thãnamid- dhaü kho me udapàdi, thãnamiddhàdhikaraõa¤ ca pana me samàdhi cavi, samàdhimhi cute obhàso antaradhàyati dassana¤ ca råpànaü. So 'ham tathà karissàmi yathà me puna na vicikicchà uppajjissati na amanasikàro na thãna- middhan ti. So kho ahaü, Anuruddhà, --pe-- tassa mayhaü, Anuruddhà, etad ahosi: Chambhitattaü kho me udapàdi, chambhitattàdhikaraõa¤ ca pana me samàdhi cavi, samà- dhimhi cute obhàso antaradhàyati dassana¤ ca råpànaü. (Seyyathàpi, Anuruddhà, puriso addhànamaggapañipanno, tassa ubhatopasse vadhakà uppateyyuü,\<*<2>*>/ tassa ubhato- nidànaü\<*<3>*>/ chambhitattaü uppajjeyya, -- evam eva kho me, Anuruddhà, chambhitattaü udapàdi, chambhitattàdhikara- õa¤ ca pana me samàdhi cavi, samàdhimhi cute obhàso antaradhàyati dassana¤ ca råpànaü.) So 'haü tathà karis- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky omit pana here and generally. 2 Si uppajjeyyuü. 3 Si tato nidànaü; Sky ubhato tà nidànaü. >/ #<[page 159]># %< 3.8. UPAKKILESASUTTAý (128.) 159>% sàmi yathà me puna na vicikicchà uppajjissati na amanasi- kàro na thãnamiddhaü na chambhitattan ti. So kho ahaü, Anuruddhà, --pe-- tassa mayhaü, Anuruddhà, etad ahosi: Ubbillaü\<*<1>*>/ kho me udapàdi, ubbillàdhikaraõa¤ ca pana me samàdhi cavi, samàdhimhi cute obhàso antaradhàyati dassa- na¤ ca råpànaü. (Seyyathàpi, Anuruddhà, puriso ekaü nidhimukhaü gavesanto sakideva pa¤ca nidhimukhàni adhigaccheyya, tassa tatonidànaü ubbillaü uppajjeyya, -- evam eva kho, Anuruddhà, ubbillaü kho me udapàdi, ubbillàdhikaraõa¤ ca pana me samàdhi cavi, samàdhimhi cute obhàso antaradhàyati dassana¤ ca råpànaü.) So 'haü tathà karissàmi yathà me puna na vicikicchà uppajjissati na amanasikàro na thãnamiddhaü na chambhitattaü na ubbillan ti. So kho ahaü, Anuruddhà --pe-- tassa mayhaü, Anuruddhà, etad ahosi: Duññhullaü kho me udapàdi, duññh- ullàdhikaraõa¤ ca pana me samàdhi cavi, samàdhimhi cute obhàso antaradhàyati dassana¤ ca rupànaü. So 'haü tathà karissàmi yathà me puna na vicikicchà uppajjissati na amanasikàro na thãnamiddhaü na chambhitattaü na ubbillaü na duññhullan ti. So kho ahaü, Anuruddhà -- pe -- tassa mayhaü, Anuruddhà, etad ahosi: Accàraddhaviri- yaü kho me udapàdi, accàraddhaviriyàdhikaraõa¤ ca pana me samàdhi cavi, samàdhimhi cute obhàso antaradhàyati dassana¤ ca råpànaü. (Seyyathàpi, Anuruddhà, puriso ubhohi hatthehi vaññakaü gàëhaü gaõheyya,\<*<2>*>/ so tatth' eva matameyya,\<*<3>*>/ -- evam eva kho, Anuruddhà, accàraddha- viriyaü udapàdi accàraddhaviriyàdhikaraõa¤ ca . . . dassa- na¤ ca råpànaü.) So 'ham tathà karissàmi yathà me puna na vicikicchà uppajjissati na amanasikàro na thãnamiddhaü na chambhitattaü na ubbillaü na duññhullaü na accàrad- dhaviriyan ti. So kho ahaü, Anuruddhà --pe-- tassa mayhaü, Anuruddhà, etad ahosi: Atilãnaviriyaü kho me \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky Bu; Si ubbilaü throughout. 2 Sky continue: tatth' eva pana mayhaü evam eva kho. 3 So Si (corr.); Bu patameyyàti mareyya (Morris MS. of R.Aú. pameyyàti mareyya). >/ #<[page 160]># %<160 III. UPARIPAööâSAý.>% udapàdi atilãnaviriyàdhikaraõa¤ ca . . . dassana¤ ca råpà- naü. (Seyyathàpi, Anuruddhà, puriso vaññakaü sithilaü gaõheyya, so tassa\<*<1>*>/ hatthato uppateyya, -- evam eva kho me, Anuruddhà, atilãnaviriyaü udapàdi . . . dassana¤ ca råpà- naü.) So 'haü tathà karissàmi yathà me puna na vicikic- chà uppajjissati na amanasikàro . . . na accàraddhaviriyaü na atilãnaviriyan ti. So kho ahaü, Anuruddhà --pe-- tassa mayhaü, Anuruddhà, etad ahosi: Abhijappà kho me udapàdi abhijappàdhikaraõa¤ ca pana . . . dassana¤ ca råpànaü. So 'haü tathà karissàmi yathà me puna na vicikicchà uppajjissati . . . na atilãvaviriyaü na abhijappà ti. So kho ahaü, Anuruddhà --pe-- tassa mayhaü, Anuruddhà, etad ahosi: Nànattasa¤¤à kho me udapàdi . . . dassana¤ ca råpànaü. So 'haü tathà karissàmi yathà me puna na vicikicchà uppajjissati . . . na abhijappà na nànattasa¤¤à ti. So kho ahaü, Anuruddhà, appamatto àtàpã pahitatto viharanto obhàsa¤ c' eva sa¤jànàmi dassana¤ ca råpànaü. So kho pana me obhàso na cirass' eva antaradhàyati das- sana¤ ca råpànaü. Tassa mayhaü, Anuruddhà, etad ahosi: Ko nu kho hetu ko paccayo yena me obhàso antaradhàyati dassana¤ ca rupànan ti? Tassa mayhaü, Anuruddhà, etad ahosi: Atinijjhàyitattaü kho me råpànaü udapàdi . . . dassana¤ ca råpànaü. So 'haü tathà karissàmi yathà me puna na vicikicchà uppajjissati . . . na nànattasa¤¤à na atinijjhàyitattaü råpànan ti. So kho ahaü, Anuruddhà, Vicikicchà cittassa upakkileso ti iti viditvà vicikicchaü cittassa upakkilesaü pajahiü; Amanasikàro cittassa upak- kileso ti iti viditvà amanasikàraü cittassa upakkilesaü pajahiü; Thãnamiddhaü cittassa upakkileso ti . . . pajahiü; Chambhitattaü . . . pajahiü; Ubbillaü . . . pajahiü; Duññhullaü . . . pajahiü; Accàraddhaviriyaü . . . paja- hiü; Atilãnaviriyaü . . . pajahiü; Abhijappà . . . pajahiü; Nànattasa¤¤à . . . pajahiü; Atinijjhàyitattaü råpànaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky omit. >/ #<[page 161]># %< 3.8. UPAKKILESASUTTAý (128.) 161>% cittassa upakkileso ti iti viditvà atinijjhàyitattaü råpànaü cittassa upakkilesaü pajahiü. So kho ahaü, Anuruddhà, appamatto àtàpã pahitatto viharanto obhàsaü hi kho sa¤jànàmi na ca råpàni passàmi; råpàni hi kho passàmi na ca obhàsaü sa¤jànàmi kevalam pi rattiü kevalam pi divasaü kevalam pi rattindivaü. Tassa mayhaü, Anuruddhà, etad ahosi: Ko nu kho hetu ko paccayo yo 'haü obhàsaü hi kho sa¤jànàmi na ca råpàni passàmi, råpàni hi kho passàmi na ca obhàsaü sa¤jànàmi kevalam pi rattiü kevalam pi divasaü kevalam pi rattin- divan ti? Tassa mayhaü, Anuruddhà, etad ahosi: Yasmiü kho ahaü samaye råpanimittaü amanasikaritvà obhàsani- mittaü manasikaromi, obhàsaü hi kho tamhi samaye sa¤jànàmi na ca råpàni passàmi. Yasmiü panàhaü samaye obhàsanimittaü amanasikaritvà råpanimittaü manasikaromi, råpàni hi kho tamhi samaye passàmi na ca obhàsaü sa¤- jànàmi kevalam pi rattiü kevalam pi divasaü kevalam pi rattindivan ti. So kho ahaü, Anuruddhà, appamatto àtàpã pahitatto viharanto paritta¤ c' eva obhàsaü sa¤jànàmi parittàni ca råpàni passàmi, appamàõa¤ ca obhàsaü sa¤jànàmi appa- màõàni ca råpàni passàmi kevalam pi rattiü kevalam pi divasaü kevalam pi rattindivaü. Tassa mayhaü, Anu- ruddhà, etad ahosi: Ko nu kho hetu ko paccayo yo 'haü paritta¤ c' eva obhàsaü sa¤jànàmi parittàni ca råpàni passàmi appamàõa¤ c' eva obhàsaü sa¤jànàmi appamàõàni ca råpàni passàmi kevalam pi rattiü kevalam pi divasaü kevalam pi rattindivan ti? Tassa mayhaü, Anuruddhà, etad ahosi: Yasmiü kho samaye paritto samàdhi hoti, parittam me tamhi samaye cakkhu hoti; so 'haü parittena cakkhunà paritta¤ c' eva obhàsaü sa¤jànàmi parittàni ca råpàni passàmi. Yasmiü pana samaye apparitto me samàdhi hoti, appamàõaü me tamhi samaye cakkhu hoti; so 'ham appamàõena cakkhunà appamàõa¤ c' eva obhàsaü sa¤jànàmi appamàõàni ca råpàni passàmi kevalam pi rattiü kevalam pi divasaü kevalam pi rattindivan ti. Yato kho \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 162]># %<162 III. UPARIPAööâSAý.>% me, Anuruddhà, Vicikicchà cittassa upakkileso ti iti viditvà vicikicchà cittassa upakkileso pahãno ahosi; Amanasikàro cittassa upakkileso ti iti viditvà amanasikàro cittassa upakkileso pahãno ahosi; Thãnamiddhaü . . . pahãno ahosi; Chambhitattaü . . . pahãno ahosi; Ubbillaü . . . pahãno ahosi; Duññhullaü . . . pahãno ahosi; Accà- raddhaviriyaü . . . pahãno ahosi; Atilãnaviriyaü . . . pahãno ahosi; Abhijappà . . . pahãno ahosi; Nànattasa¤¤à . . . pahãno ahosi; Atinijjhàyitattaü råpànaü cittassa upakkileso ti iti viditvà atinijjhàyitattaü råpànaü cittassa upakkileso pahãno ahosi. Tassa mayhaü, Anuruddhà, etad ahosi: Ye kho me cittassa upakkilesà,\<*<1>*>/ te me pahãnà. Handa dànàhaü tividhena samàdhiü bhàvemãti.\<*<2>*>/ So kho ahaü, Anuruddhà, savitakkam pi savicàraü samàdhiü bhàvesiü, avitakkam pi vicàramattaü samàdhiü bhàvesiü, avitakkam pi avicàraü samàdhim bhàvesiü, sappãtikam pi samàdhiü bhàvesiü, nippãtikam pi samàdhiü bhàvesiü, sàtasahagatam pi samàdhiü bhàvesiü, upekhàsahagatam pi samàdhiü bhàvesiü. Yato kho me, Anuruddhà, savitakko\<*<3>*>/ savicàro samàdhi bhàvito ahosi, avitakko vicàramatto samàdhi bhàvito ahosi, avitakko avicàro samàdhi bhàvito ahosi, sappãtiko pi samàdhi bhàvito ahosi, nippãtiko\<*<3>*>/ pi samàdhi bhàvito ahosi, upekhàsahagato samàdhi bhàvito ahosi, ¤àõa¤ ca pana me dassanaü udapàdi: Akuppà me vimutti, ayam antimà jàti, na 'tthi dàni punabbhavo ti. Idam avoca Bhagavà. Attamano àyasmà Anuruddho Bhagavato bhàsitaü abhinandãti. UPAKKILESASUTTAý4 AòòHAMAý. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 MSS. upakkileso. 2 Si bhàvesin ti. 3 Si adds pi in each clause. 4 So Si Bu; Sky (cf. title of No. 131 Upakkilesiyasuttaü.) >/ #<[page 163]># %< 3.9. BâLAPAöôITASUTTAý (129.) 163>% 129. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvat- thiyaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Tatra kho Bhagavà bhikkhå àmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca:-- Tãõ' imàni, bhikkhave, bàlassa bàlalakkhaõàni bàlani- mittàni bàlapadànàni.\<*<1>*>/ Katamàni tãõi? Idha, bhikkhave, bàlo duccintitacintã ca hoti dubbhàsitabhàsã dukkatakamma- kàrã.\<*<2>*>/ No ce taü, bhikkhave, bàlo duccintitacintã ca abhavissa dubbhàsitabhàsã dukkatakammakàrã, kena naü\<*<3>*>/ paõóità jàneyyum: Bàlo ayaü bhavaü asappuriso ti? Yasmà ca kho, bhikkhave, bàlo duccintitacintã ca hoti dubbhàsitabhàsã dukkatakammakàrã, tasmà naü paõóità jànanti: Bàlo ayaü bhavaü asappuriso ti. Sa kho so, bhikkhave, bàlo tividhaü diññh' eva dhamme dukkhaü domanassaü pañisaüvedeti. Sace, bhikkhave, bàlo sabhàyaü và nisinno hoti rathiyàya\<*<4>*>/ và nisinno hoti siïghàñake và nisinno hoti, tatra ce\<*<5>*>/ jano tajjaü tassàruppaü kathaü manteti, sace, bhikkhave, balo pàõàtipàtã hoti adinnàdàyã hoti kàmesu micchàcàrã hoti musàvàdã hoti suràmeraya- majjapamàdaññhàyã hoti, tatra, bhikkhave, bàlassa evaü hoti: Yaü kho jano tajjaü tassàruppaü kathaü manteti, saüvijjante te ca dhammà mayi aha¤ ca tesu dhammesu sandissàmãti. -- Idaü, bhikkhave, bàlo pañhamaü diññh' eva dhamme dukkhaü domanassaü pañisaüvedeti. \<*<6>*>/Puna ca paraü, bhikkhave, bàlo passati ràjàno coraü àgucàriü gahetvà vividhà kammakàraõà\<*<7>*>/ kàrente kasàhi pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sy Bu; Si Sk bàlàp. 2 Si dukkañak as in I. Ang. 102. Si also inserts ca after and before this word both here and infra. 3 So Sky; Si ke naü here and infra. 4 So Sky; Si rathiyà. Cf. vol. ii. 108. 5 So Sky Bu; Si omits. 6 Cf. for this list I. Aïguttara 47, Milinda 197. 7 So Si; Sky k--karaõà here, but k--kàraõà sts. infra. >/ #<[page 164]># %<164 III. UPARIPAööâSAý.>% tàëente, vettehi pi tàëente, addhadaõóakehi pi tàëente, hattham pi chindante, pàdam pi chindante, hatthapàdam pi chindante, kaõõam pi chindante, nàsam pi chindante, kaõõanàsam pi chindante, bilaïgathàlikam pi karonte, saïkhamuõóikam pi karonte, Ràhumukham pi karonte, jotimàlikam pi karonte, hatthapajjotikam pi karonte, eraka- vattikam pi karonte, cãrakavàsikam pi karonte, eõeyyakam pi karonte, baëisamaüsikam pi karonte, kahàpaõakam pi karonte, khàràpatacchikam pi karonte, palighaparivattikam pi karonte, palàlapiñhakam pi karonte, tattena pi telena osi¤cante, sunakhehi khàdàpente, jãvantam pi såle uttàsente, asinà pi sãsaü chindante. Tatra, bhikkhave, bàlassa evaü hoti: Yathàråpànaü kho pàpakànaü kammànaü hetu ràjàno coraü àgucàriü gahetvà vividhà kammakàraõà kàrenti kasàhi pi tàëenti, vettehi pi tàëenti addhadaõóakehi pi tàëenti,\<*<1>*>/ hattham pi chindanti, pàdam pi chindanti, hatthapàdam pi . . . asinà pi sãsaü chindanti, -- vijjante te ca dhammà mayi, aha¤ ca tesu dhammesu sandissàmi. Ma¤ ce pi ràjàno jàneyyuü, mam pi ràjàno gahetvà vividhà kammakàraõà kàreyyuü, kasàhi pi tàëeyyuü, vettehi pi tàëeyyuü,\<*<2>*>/ . . . asinà pi chindeyyun ti. -- Idam pi, bhikkhave, bàlo dutiyaü diññh' eva dhamme dukkhaü domanassaü pañisaüvedeti. Puna ca paraü, bhikkhave, balàm pãñhasamàruëhaü\<*<3>*>/ và ma¤casamàruëhaü và chamàya\<*<4>*>/ và semànaü yàni 'ssa pubbe pàpakàni kammàni kàyena duccaritàni vàcàya duccaritàni manasà duccaritàni, tàni 'ssa tamhi samaye olambanti ajjholambanti abhippalambanti. Seyyathàpi, bhikkhave, mahantànaü pabbatakåñànaü chàyà sàyaõhasamayaü pañhaviyà olambanti ajjholambanti abhippalambanti, -- evam eva kho, bhikkhave, bàlaü pãñhasamàruëhaü và ma¤casa- màruëhaü và chamàya và semànaü yàni 'ssa pubbe pàpa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si tàëenti --pe-- asinà pi sãsaü chindanti. 2 Si tàëeyyuü --pe-- jãvantaü pi såle uttàseyyuü, asinà sãsaü chindeyyun ti. 3 So Sky; Si p--åëhaü, throughout. 4 Si chamàyaü. >/ #<[page 165]># %< 3.9. BâLAPAöôITASUTTAý (129.) 165>% kàni kammàni katàni kàyena duccaritàni vàcàya duccaritàni manasà duccaritàni tàni 'ssa tamhi samaye olambanti ajjho- lambanti abhippalambanti. Tatra, bhikkhave, bàlassa evaü hoti: Akataü vata me kalyàõaü akataü kusalaü akataü bhãruttàõaü, kataü pàpaü kataü luddaü kataü kibbisaü; yàvatà hoti akatakalyàõànaü akatakusalànaü akatabhãrut- tàõànaü katapàpànaü kataluddànaü katakibbisànaü gati, taü gatiü pecca gacchàmãti. So socati kilamati paridevati, urattàëiü kandati sammohaü àpajjati. -- Idaü kho, bhik- khave, bàlo tatiyaü diññh' eva dhamme dukkhaü domanas- saü pañisaüvedeti. Sa kho so bhikkhu bàlo kàyena duccaritaü caritvà vàcàya duccaritaü caritvà manasà duccaritaü caritvà kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjati. Yaü kho taü, bhikkhave, sammà vada- màno vadeyya: {Ekantaü} aniññhaü ekantaü akantaü ekantaü amanàpan ti nirayam eva etaü sammà vadamàno vadeyya: {Ekantaü} aniññhaü ekantaü akantaü ekantaü amanàpan ti. Yàva¤cidaü, bhikkhave, upamà pi na sukarà yàva dukkhà nirayà ti. Evaü vutte a¤¤ataro bhikkhu Bhagavantaü etad avoca: Sakkà pana me, bhante, upamà kàtun ti? Sakkà bhikkhåti Bhagavà avoca: Seyyathàpi, bhikkhu, coraü àgucàriü gahetvà ra¤¤o dasseyyuü: Ayan te, deva, coro àgucàrã, imassa yaü icchasi taü daõóaü paõehãti; tam enaü ràjà evaü vadeyya: Gacchatha bho imaü purisaü pubbaõhasamayaü sattisatena hanathàti; tam enaü pubbaõ- hasamayaü sattisatena haneyyuü. Atha ràjà majjhantikaü samayaü evaü vadeyya: Ambho kathaü so puriso ti? -- Tath' eva deva jãvatãti. -- Tam enaü ràjà evaü vadeyya: Gacchatha bho taü purisaü majjhantikaü samayaü satti- satena hanathàti; tam enaü majjhantikaü samayaü satti- satena haneyyuü. Atha ràjà sàyaõhasamayaü evaü vadeyya: Ambho kathaü so puriso ti? -- Tath' eva deva jãvatãti. -- Tam enaü ràjà evaü vadeyya: Gacchatha bho taü purisaü sàyaõhasamayaü sattisatena hanathàti; tam enaü sàyaõ- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 166]># %<166 III. UPARIPAööâSAý.>% hasamayaü sattisatena haneyyuü. Taü kim ma¤¤atha, bhikkhave? Api nu so puriso tãhi sattisatehi ha¤¤amàno tatonidànaü dukkhaü domanassaü pañisaüvediyethàti? Ekissà pi, bhante, sattiyà ha¤¤amàno so puriso tato- nidànaü dukkhaü domanassaü pañisaüvediyetha; ko pana vàdo tãhi sattisatehãti? Atha kho Bhagavà parittaü pàõimattaü {pàsàõaü} gahetvà bhikkhå àmantesi: Taü kim ma¤¤atha, bhik- khave? Katamo nu kho mahantataro, -- yo càyaü mayà paritto pàõimatto pàsàõo gahito Himavà và pabbataràjà ti? Appamatto kho ayaü, bhante, Bhagavatà paritto pàõimatto pàsàõo gahito, Himavantaü pabbataràjànaü upanidhàya saïkham pi na upeti kalabhàgam pi na upeti upanidhim\<*<1>*>/ pi na upetãti. Evam eva kho, bhikkhave, yaü so puriso tãhi satti- satehi ha¤¤amàno tatonidànaü dukkhaü domanassaü pañisaüvedeti, taü nerayikassa\<*<2>*>/ upanidhàya saïkham pi na upeti kalabhàgam pi na upeti upanidhim pi na upeti. Tam enaü, bhikkhave, nirayapàlà pa¤cavidhabandhanan nàma kàraõaü karonti: tattaü ayokhãlaü hatthe gamenti tattaü ayokhãlaü dutiye hatthe gamenti tattaü ayokhãlaü pàde gamenti tattaü ayokhãlaü dutiye pàde gamenti, tattaü ayokhãlaü majjhe urasmiü gamenti. So tattha dukkhà tippà kañukà vedanà vedeti; na ca tàva kàlaü karoti yà va na taü pàpaü kammaü byantihoti. Tam enaü niraya- pàlà saüvesetvà\<*<3>*>/ kåñhàrãhi\<*<4>*>/ tacchanti. So tattha dukkhà tippa\<*<5>*>/ kañukà vedanà vedeti, na ca tàva kàlaü karoti yàva na taü pàpaü kammaü byantihoti. Tam enaü, bhikkhave, nirayapàlà uddhaü pàdaü adho siraü ñhapetvà vàsãhi tacchanti. So tattha\<*<6>*>/ --pe-- yàva na taü pàpaü kammaü byantihoti. Tam enaü, bhikkhave, nirayapàlà rathe yojetvà àdittàya pañhaviyà sampajjalitàya sa¤jotibhåtàya\<*<7>*>/ sàrenti pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu and Sky infra; Si, and Sky here, upanidham. 2 Si nirayassa dukkhaü. 3 Bu s--itvà; Si saüvedhetvà. 4 Si kudhàrãhi. 5 Si tippà --pe-- byantihoti. 6 Si adds dukkhà tippà, and omits yàva . . . kammaü. 7 Sky sajot. >/ #<[page 167]># %< 3.9. BâLAPAöôITASUTTAý (129.) 167>% paccàsàrenti pi. So tattha --pe-- yàva na taü pàpaü kammaü byantihoti. Tam enaü, bhikkhave, nirayapàlà mahantaü aïgàrapabbataü àdittaü sampajjalitaü sa¤joti- bhåtaü àropenti pi oropenti pi. So tattha dukkhà tippà kañuka vedanà vedeti, na ca tàva kàlaü karoti yàva na taü pàpaü kammaü byantihoti. Tam enaü, bhikkhave, niraya- pàlà uddhaü pàdaü adho siraü gahetvà tattàya lohakumbhiyà pakkhipanti àdittàya sampajjalitàya sa¤jotibhåtàya. So tattha pheõuddehakaü paccati. So tattha pheõuddehakaü paccamàno sakim pi uddhaü gacchati, sakim pi adho gacchati, sakim pi tiriyaü. So tattha dukkhà tippà kañukà vedanà vedeti na ca tàva kàlaü karoti yàva na taü pàpaü kammaü byantihoti. Tam enaü, bhikkhave, nirayapàlà Mahàniraye pakkhipanti. So kho pana, bhikkhave, Mahàni- rayo catukkaõõo catudvàro vibhatto bhàgaso mito ayopàkàra- pariyanto ayasà pañikujjito; tassa ayomayà bhåmi jalità tejasà yutà samantà yojanasataü pharitvà tiññhati sabbadà. I Anekapariyàyena pi kho ahaü, bhikkhave, nirayakathaü katheyyaü, yàva¤cidaü, bhikkhave, na sukaraü akkhà- nena pàpuõituü yàva dukkhà nirayà. Santi, bhikkhave, tiracchànagatà pàõà tiõabhakkhà. Te allàni pi tiõàni sukkàni dantullahakaü khàdanti. Katame ca, bhikkhave, tiracchànagatà pàõà tiõabhakkhà? -- Assà goõà gadrabhà ajà migà, ye và pan' a¤¤e pi keci tiracchà- nagatà pàõà tiõabhakkhà. Sa kho so, bhikkhave, bàlo idha pubbe rasàdo idha pàpàni kàmmàni karitvà kàyassa bhedà param maraõà tesaü sattànaü sahavyataü uppajjati ye te sattà tiõabhakkhà. Santi, bhikkhave, tiracchànagatà pàõà gåthabhakkhà; te dårato va gåthagandhaü ghàyitvà dhàvanti: Ettha bhu¤jissàma, ettha bhu¤jissàmàti. Seyyathàpi nàma bràhmaõà àhutigandhena\<*<2>*>/ dhàvanti: Ettha bhu¤jissàma, ettha bhu¤jissàmàti, -- evam eva kho, bhikkhave, santi tiracchànagatà pàõà gåñhabhakkhà; te dårato va gåtha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See note 4 p. 183. 2 So Si; Sky ahåti. Cf. Sö., p. 21. >/ #<[page 168]># %<168 III. UPARIPAööâSAý.>% gandhaü ghàyitvà dhàvanti: Ettha bhu¤jissàma, ettha bhu¤jissàmàti. Katame ca, bhikkhave, tiracchànagatà pàõà gåthabhakkhà? -- Kukkuñà såkarà soõà sigàlà, ye và pan' a¤¤e pi keci tiracchànagatà pàõà gåthabhakkhà. Sa kho so, bhikkhave, bàlo idha pubbe rasàdo idha pàpàni kammàni karitvà kàyassa bhedà param maraõà tesaü sattànaü sahavyataü uppajjati ye te sattà gåthabhakkhà. Santi, bhikkhave, tiracchànagatà pàõà andhakàre jàyanti andhakàre jãyanti andhakàre mãyanti. Katame ca, bhikkhave, tiracchànagatà pàõà andhakàre jàyanti andha- kàre jãyanti andhakàre mãyanti? -- Kãñà puëavà gaõóuppàdà ye và pan' a¤¤e pi keci tiracchànagatà pàõà andhakàre jàyanti andhakàre jãyanti andhakàre mãyanti. Sa kho so, bhikkhave, bàlo idha pubbe rasàdo idha pàpàni kammàni karitvà kàyassa bhedà param maraõà tesaü sattànaü sahavyataü uppajjati ye te sattà andhakàre jàyanti andha- kàre jãyanti andhakàre mãyanti. Santi, bhikkhave, tiracchànagatà pàõà udakasmiü jàyanti udakasmiü jãyanti udakasmiü mãyanti. Katame ca, bhikkhave, tiracchànagatà pàõà udakasmiü jàyanti udakasmiü jãyanti udakasmiü mãyanti? -- Macchà kacchapà suüsumàrà ye và pan' a¤¤e pi keci tiracchànagatà pàõà udakasmiü jàyanti udakasmiü jãyanti udakasmiü mãyanti. Sa kho so, bhikkhave, bàlo idha pubbe rasàdo idha pàpàni kammàni karitvà kàyassa bhedà param maraõà tesaü sattà- naü sahavyataü uppajati ye te sattà udakasmiü jàyanti udakasmiü jãyanti udakasmiü mãyanti. Santi, bhikkhave, tiracchànagatà pàõà asucismiü jàyanti asucismiü jãyanti asucismiü mãyanti. Katame ca, bhikkhave, tiracchànagatà pàõà asucismiü jàyanti asucis- miü jãyanti asucismiü mãyanti? -- Ye te, bhikkhave, sattà påtimacche và jàyanti påtimacche và jãyanti påtimacche và mãyanti; påtikuõape và; påtikummàse và; candanikàya và; oëigalle\<*<1>*>/ và jàyanti -- pe\<*<2>*>/ --. Sa kho so, bhikkhave, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So all MSS. 2 Si adds: ye và pan' . . . mãyanti. >/ #<[page 169]># %< 3.9. BâLAPAöôITASUTTAý (129.) 169>% bàlo idha pubbe rasàdo idha pàpàni kammàni karitvà kàyassa bhedà param maraõà tesaü sattànaü sahavyataü uppajjati ye te sattà asucismiü jàyanti asucismiü jãyanti asucismiü mãyanti. Anekapariyàyena pi kho ahaü, bhikkhave, tiracchàna- yonikathaü katheyyaü, yàva¤ c' idaü, bhikkhave, na sukaraü akkhànena pàpuõituü yàva dukkhà tiracchàna- yoni. Seyyathàpi puriso, bhikkhave, ekacchigaëaü yugaü samudde pakkhipeyya, tam enaü puratthimo vàto pacchi- mena saühareyya pacchimo vàto puratthimena saühareyya uttaro vàto dakkhiõena saühareyya dakkhiõo vàto uttarena saühareyya; tatr' assa kàõo kacchapo; so vassasatassa\<*<1>*>/ accayena sakiü ummujjeyya. -- Taü kim ma¤¤atha, bhik- khave? Api nu so kàõo kacchapo amukasmiü ekacchiggaëe yuge gãvaü paveseyyàti? Yadi nåna, bhante, kadàci karahaci dãghassa addhuno accayenàti. Khippataraü kho so, bhikkhave, kàõo kacchapo amukasmiü ekacchiggaëe yuge gãvaü paveseyya, ato dullabhataràhaü, bhikkhave, manussattaü vadàmi sakiü vinipàtagatena bàlena. Taü kissa hetu? Na h' ettha, bhikkhave, atthi dhammacariyà samacariyà kusalakiriyà pu¤¤akiriyà, a¤¤ama¤¤akhàdikà ettha, bhikkhave, vattati dubbalamàrikà.\<*<2>*>/ Sa kho so, bhikkhave, bàlo sace kadàci karahaci dãghassa addhuno accayena manussattaü àgacchati, yàni tàni nãcakulàni -- caõóàlakulaü và nesàdakulaü và veõakulaü\<*<3>*>/ và rathakàrakulaü và pukkusakulaü và -- tathàråpe kule paccàjàyati daëidde appannapàõabhojane kasiravuttike, yattha kasirena ghàsacchàdo labbhati. So ca hoti dubbaõõo duddasiko okoñimako bavhàbàdho kàõo và kunã và kha¤jo và pakkhahato và na làbhã annassa pànassa vat- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky add: vassasahassassa vassasatasahassassa. 2 So Si; Sky dubbalakhàdikà. 3 Si venukulaü; Sky venakulaü. Cf. vol. ii. 183. >/ #<[page 170]># %<170 III. UPARIPAööâSAý.>% thassa yànassa màlàgandhavilepanassa seyyàvasathapadã- peyyassa; so kàyena duccaritaü carati vàcàya duccaritaü carati manasà duccaritaü carati; so kàyena duccaritaü caritvà vàcàya duccaritaü caritvà manasà duccaritaü caritvà kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjati. Seyyathàpi, bhikkhave, akkhadhutto pañhamen' eva kaliggahena puttam pi jãyetha dàram pi jãyetha sabbasàpa- teyyam\<*<1>*>/ pi jãyetha, uttarim pi anubandhaü\<*<2>*>/ nigaccheyya Appamattako so, bhikkhave, kaliggaho yaü so akkhadhutto pañhamen' eva kaliggahena puttam pi jãyetha dàram pi jãyetha sabbasàpateyyam pi jãyetha uttarim pi anubandhaü nigaccheyya. Atha kho ayam eva mahantataro kaliggaho yaü so bàlo kàyena duccaritaü caritvà vàcàya duccaritaü caritvà manasà duccaritaü caritvà kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatim vinipàtaü nirayaü uppajjati. Ayam pi, bhikkhave, kevalaparipårà\<*<3>*>/ bàlabhåmi. Tiõ' imàni, bhikkhave, paõóitassa paõóitalakkhaõàni paõóitanimittàni paõóitapadànàni. Katamàni tãõi? Idha, bhikkhave, paõóito sucintitacintã ca hoti subhàsitabhàsã sukatakammakàrã. No ce taü, paõóito sucin- titacintã ca abhavissa subhàsitabhàsã sukatakammakàrã, kena naü paõóità jàneyyaü: Paõóito ayaü bhavaü sap- puriso ti? Yasmà ca kho. bhikkhave, paõóito sucintitacintã ca hoti subhàsitabhàsã sukatakammakàrã, tasmà naü paõ- óità jànanti: Paõóito ayaü bhavaü sappuriso it. Sa kho so, bhikkhave, ayaü paõóito tividhaü diññhe va dhamme sukhaü somanassaü pañisaüvedeti, Sace, bhikkhave, paõ- óito sabhàya và nisinno hoti rathiyàya và nisinno hoti siïghàñake và nisinno hoti, tatra ce\<*<4>*>/ jano tajjaü tassàrup- paü kathaü manteti, sace, bhikkhave, paõóito pàõàtipàtà pañivirato hoti adinnàdànà pañivirato hoti kàmesu micchà- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si sabbaü s. 2 So Sky Bu ("attanà pi bandhaü nig."); Si andhubandhaü. 3 Si kevalà p. here and in fine. 4 Si omits; Sky ca. Cf. supra p 163. >/ #<[page 171]># %< 3.9. BâLAPAöôITASUTTAý (129.) 171>% càrà pañivirato hoti musàvàdà pañivirato hoti suràmeraya- majjapamàdaññhànà pañivirato hoti, -- tatra, bhikkhave, paõ- óitassa evaü hoti: Yaü kho jano tajjaü tassàruppaü kathaü manteti, saüvijjante te dhammà mayi aha¤ ca tesu dhammesu sandissàmãti. -- Idaü, bhikkhave, paõóito pañha- maü diññhe va dhammo sukhaü somanassaü pañisaüvedeti. Puna ca paraü, bhikkhave, paõóito passati ràjàno coraü àgucàriü gahetvà vividhà kammakàraõà kàrente kasàhi pi tàëente vettehi pi tàëente . . . (&c., as page 164) . . . asinà pi sãsaü chindante. Tatra, bhikkhave, paõóitassa evaü hoti: Yathàråpànaü kho pàpakànaü kammànaü hetu ràjàno coraü àgucàriü gahetvà vividhà kammakàraõà kàrenti, -- kasàhi pi tàëenti vettehi pi tàëenti . . . asinà pi sãsaü chindanti, -- na te dhammà mayi saüvijjante, aha¤ ca na tesu dhammesu sandissàmãti. -- Idaü, bhikkhave, paõóito dutiyaü diññhe va dhamme sukhaü somanassaü pañisaüvedeti. Puna ca paraü, bhikkhave, paõóitaü pãñhasamàruëhaü và ma¤casamàruëhaü và chamàya và semànaü yàni 'ssa pubbe kalyàõàni kammàni katàni kàyena sucaritàni vàcàya sucaritàni manasà sucaritàni tàni 'ssa tamhi samaye olambanti ajjholambanti abhippalambanti. Seyyathàpi, bhikkhave, mahantànaü pabbatakåñànaü chàyà sàyaõhasa- mayaü pañhaviyà olambanti ajjholambanti abhippalambanti, -- evam eva kho, bhikkhave, paõóitaü pãñhasamàruëhaü và ma¤casamàruëhaü và chamàya và semànaü yàni 'ssa pubbe kalyàõàni . . . ajjholambanti abhippalambanti. Tatra, bhikkhave, paõóitassa evaü hoti: Akataü vata me pàpaü akataü luddaü akataü kibbisaü, kataü kalyàõaü kataü kusalaü kataü bhãruttàõaü; yàvatà hoti akatapàpànaü akataluddànaü akatakibbisànaü katakalyàõànaü katakusa- lànaü katabhãruttàõànaü gati, taü gatiü pecca gacchàmãti. So na socati na kilamati na paridevati na urattàëiü kandati na sammohaü àpajjati. -- Idaü, bhikkhave, paõóito tatiyaü diññhe va dhamme sukhaü somanassaü pañisaüvedeti. Sa kho so, bhikkhave, paõóito kàyena sucaritaü caritvà vàcàya sucaritaü caritvà manasà sucaritaü caritvà kàyassa\<*<7>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 172]># %<172 III. UPARIPAööâSAý.>% bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjati. Yaü kho taü, bhikkhave, sammà vadamàno vadeyya: Ekan- taü iññhaü ekantaü kantaü\<*<1>*>/ ekantaü manàpan ti, saggam eva taü sammà vadamàno vadeyya: Ekantaü iññhaü ekan- taü kantaü ekantaü manàpan ti. Yàva¤cidaü, bhik- khave, upamà pi na sukarà yàva sukhà saggà ti. Evaü vutte a¤¤ataro bhikkhu Bhagavantaü etad avoca: Sakkà pana, bhante, upamà kàtun ti? Sakkà bhikkhåti Bhagavà avoca: Seyyathàpi, bhikkhu, ràjà cakkavattã sattahi ratanehi samannàgato catuhi ca iddhãhi, tatonidànaü sukhaü somanassaü pañisaüvedeti. Katamehi sattahi? Idha, bhikkhu, ra¤¤o khattiyassa muddhàvasittassa tadahu 'posathe pannarase sãsaü nahàtassa uposathikassa uparipàsàdavaragatassa dibbaü cakkaratanaü pàtubhavati sahassàraü sanemikaü sanàbhikaü sabbàkàraparipåraü; disvàna ra¤¤o khattiyassa muddhàvasittassa evaü hoti\<*<2>*>/:-- Sutaü kho pana me taü: Yassa ra¤¤o khattiyassa muddhàvasittassa tadahu 'posathe pannarase sãsaü nahà- tassa uposathikassa uparipàsàdavaragatassa dibbaü cakka- ratanaü pàtubhavati sahassàraü sanemikaü sanàbhikaü sabbàkàraparipåraü, so hoti ràjà cakkavattãti.\<*<3>*>/ Assan nu kho ahaü ràjà cakkavattãti? Atha kho, bhikkhave, ràjà khattiyo muddhàvasitto uññhày' àsanà\<*<4>*>/ vàmena hatthena bhiïkàraü\<*<5>*>/ gahetvà dakkhiõena hatthena cakka- ratanaü abbhukkirati:\<*<6>*>/ Pavattatu bhavaü cakkarata- naü, abhivijinàtu bhavaü cakkaratanan ti. Atha kho taü, bhikkhave, cakkaratanaü puratthimaü disaü pavattati, anvadeva ràjà cakkavattã saddhiü caturaï- giniyà senàya. Yasmiü kho pana, bhikkhave, padese cakkaratanaü patiññhàti, tatra ràjà cakkavattã vàsaü upeti saddhiü caturaïginiyà senàya. Ye kho pana, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky omit ekan taü kantaü. 2 Si etad ahosi. 3 MSS. omit ti. 4 So Si Bu; Sky omit uññhày' àsanà. 5 Si bhiïgàraü. 6 Si abbhukirati. >/ #<[page 173]># %< 3.9. BâLAPAöôITASUTTAý (129.) 173>% bhikkhave, puratthimàya disàya pañiràjàno, te ràjànaü cakkavattiü upasaükamitvà evam àhaüsu: Ehi kho mahàràja; svàgataü mahàràja; sakan te mahàràjà; anusàsa mahàràjàti. Ràjà cakkavattã evam àha: Pàõo na hantabbo adinnaü nàdàtabbaü, kàmesu micchà na caritabbà, musà na bhàsitabbà, majjaü na pàtabbaü, yathàbhutta¤\<*<1>*>/ ca bhu¤jathàti. Ye kho pana, bhikkhave, puratthimàya disàya pañiràjàno, te ra¤¤o cakkavattissa anuyuttà bhavanti. Atha kho taü, bhikkhave, cakkaratanaü puratthimaü samuddaü ajjhogahetvà paccuttaritvà dakkhiõaü disaü pavattati --pe-- dakkhiõaü\<*<3>*>/ samuddaü ajjhogahetvà paccuttaritvà pacchimaü disaü pavattati --pe-- pacchimaü\<*<3>*>/ samuddaü paccuttaritvà uttariü disaü pavattati, anvadeva ràjà cakkavattã saddhiü caturaïginiyà senàya. Yasmiü kho pana, bhikkhave, padese cakkaratanaü patiññhàti. tatra ràjà cakkavattã vàsaü upeti saddhiü caturaïginiyà senàya. Ye kho pana, bhikkhave, uttaràya disàya pañiràjàno, te ràjànaü cakkavattiü upasaükamitvà evam {àhaüsu}: Ehi kho mahàràja; svàgatam mahàràjà; sakan te mahàràja; anusàsa mahàràjàti. Ràjà cakkavattã evam àha: Pàõo na hantabbo . . . bhu¤jathàti. Ye kho pana, bhikkhave, uttaràya disàya pañiràjàno te ra¤¤o cakkavattissa anuyutta bhavanti. Atha kho taü, bhikkhave, cakkaratanaü samuddapariyantaü pañhaviü abhivijinitvà tam eva\<*<4>*>/ ràja- dhàniü paccàgantvà ra¤¤o cakkavattissa antepuradvàre akkhàhataü ma¤¤e tiññhati, ra¤¤o cakkavattissa antepura- dvàraü upasobhayamànaü Ra¤¤o, bhikkhave, cakkavattissa evaråpaü cakkaratanaü pàtubhavati. Puna ca paraü, bhikkhave, ra¤¤o cakkavattissa hatthira- tanaü pàtubhavati, sabbaseto sattappatiññho iddhimà vehàsaïgamo Uposatho nàma nàgaràjà. Disvàna ra¤¤o cakkavattissa cittam pasãdati: Bhaddakaü vata bho hatthi- yànaü, sace damathaü upeyyàti. Atha kho taü, bhikkhave, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si yathàbhåta¤ (bis). Cf. S.B.E. xi. 253 (note). 2 Si ahesuü. 3 Si (but not Bu) adds disaü. 4 Si tam evaü. >/ #<[page 174]># %<174 III. UPARIPAööâSAý.>% hatthiratanaü seyyathàpi nàma bhaddo hatthàjànãyo dãgharattaü suparidanto, evam eva damathaü upeti. Bhåtapubbaü, bhikkhave, ràjà cakkavattã tam eva hatthira- tanaü vãmaüsamàno pubbaõhasamayaü abhiråhitvà samud- dapariyantaü pañhaviü anusaüyàyitvà\<*<1>*>/ tam eva ràjadhàniü paccàgantvà pàtaràsam akàsi. Ra¤¤o, bhikkhave, cak- kavattissa evaråpaü hatthiratanaü pàtubhavati. Puna ca paraü, bhikkhave, ra¤¤o cakkavattissa assa- ratanaü pàtubhavati, sabbaseso kàkasãso mu¤jakeso iddhimà vehàsaïgamo Valàho\<*<2>*>/ nàma assaràjà. Disvàna ra¤¤o cakkavattissa cittam pasãdati: Bhaddakaü vata bho assayànaü sace damathaü upeyyàti. Atha kho taü, bhikkhave, assaratanaü seyyathàpi nàma bhaddo assàjànãyo dãgharattaü suparidanto, evaü eva dhamathaü upeti. Bhåtapubbaü, bhikkhave, ràjà cakkavattã tam eva assara- tanaü vãmaüsamàno pubbaõhasamayaü abhiråhitvà samuddapariyantaü pañhaviü anusaüyàyitvà tam eva ràja- dhàniü paccàgantvà pàtaràsam akàsi. Ra¤¤o, bhikkhave, cakkavattissa evaråpaü assaratanaü pàtubhavati. Puna ca paraü, bhikkhave, ra¤¤o cakkavattissa maõira- tanaü pàtubhavati. So hoti maõi veëuriyo subho jàtimà aññhaüso suparikammakato. Tassa kho pana, bhikkhave, maõiratanassa àbhà samantà yojanaü phuñà hoti. Bhåta- pubbaü, bhikkhave, ràjà cakkavattã tam eva maõiratanaü vãmaüsamàno caturaïginaü senaü sannayhitvà maõiü dhajaggaü àropetvà rattandhakàratimisàyam pàyàsi. Ye kho pana, bhikkhave, samantà gàmà ahesuü, te ten' obhàsena kammante payojesuü Divà ti ma¤¤amànà. Ra¤¤o, bhikkhave, cakkavattissa evaråpaü maõiratanaü pàtubhavati. Puna ca paraü, bhikkhave, ra¤¤o cakkavattissa itthi- ratanaü pàtubhavati,\<*<3>*>/ abhiråpà dassanãyà pàsàdikà paramàya vaõõapokkharatàya samannàgatà nàtidãghà nàtirassà nàti- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si anupariyàyitvà. 2 So Sky Bu; Si Valàhako. 3 Si adds sà. >/ #<[page 175]># %< 3.9. BâLAPAöôITASUTTAýý (120.) 175>% kisà\<*<1>*>/ nàtithålà nàtikàëã\<*<2>*>/ nàccodàta atikkantà mànusaü vaõõaü appattà dibbaü vaõõaü. Tassa kho pana, bhik- khave, itthiratanassa evaråpo kàyasamphasso hoti, seyya- thàpi nàma tålapicuno và kappàsapicuno và. Tassa kho pana, bhikkhave, itthiratanassa sãte uõhàni gattàni honti, uõhe sãtàni gattàni honti. Tassa kho pana, bhikkhave, itthiratanassa kàyato candanagandho vàyati, mukhato uppalagandho vàyati. Taü kho pana, bhikkhave, itthi- ratanaü ra¤¤o cakkavattissa pubbuññhàyinã hoti pacchàni- pàtinã kiükàrapañissàvinã manàpacàrinã piyavàdinã. Taü kho pana, bhikkhave, itthiratanaü ràjànaü cakkavattiü manasà pi no aticarati kuto\<*<3>*>/ kàyena. Ra¤¤o. bhikkhave, cakkavattissa evaråpaü itthiratanaü pàtubhavati. Puna ca paraü, bhikkhave, ra¤¤o cakkavattissa gaha- patiratamaü pàtubhavati. Tassa kammavipàkajaü dibbaü cakkhu pàtubhavati yena nidhiü passati sassàmikam pi assàmikam pi. So ràjànaü cakkavattiü upasaükamitvà evam àha: Appossukko tvaü, deva, hohi; ahan te dhanena dhanakaraõãyaü karissàmãti. Bhåtapubbaü, bhikkhave, ràjà cakkavattã tam eva gahapatiratanaü vãmaüsamàno nàvaü abhiråhitvà majjhe Gaïgàya nadiyà sotaü ogahetvà\<*<4>*>/ gahapatiratanaü etad avoca: Attho me, gahapati, hira¤¤a- suvaõõenàti. -- Tena hi, mahàràja, ekaü tãraü nàvà upetåti. -- Idh' eva me, gahapati, attho hira¤¤asuvaõõenàti. -- Atha kho naü, bhikkhave, gahapatiratanaü ubhohi hatthehi udakaü\<*<5>*>/ omasitvà påraü hira¤¤asuvaõõassa kumbhiü uddharitvà ràjànaü cakkavattiü evam àha: Alam ettàvatà mahàràja; katam ettàvatà mahàràja; påjitam ettàvatà\<*<6>*>/ mahàràjàti. Ràjà cakkhavattã evam àha: Alam ettàvatà gahapati; katam ettàvatà gahàpati; påjitam ettàvatà gahapatãti. Ra¤¤o, bhikkhave, cakkavattissa evaråpaü gahapatiratanaü pàtubhavati. Puna ca paraü, bhikkhave, ra¤¤o cakkavattissa pariõà- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si nàtikãsà. Cf. vol. ii. 121. 2 Si nàtikàlikà. 3 Si adds pana. 4 So Sky; Si ogàhitvà. 5 Si udake. 6 Sky omit this line. >/ #<[page 176]># %<176 III. UPARIPAööâSAý.>% yakaratanaü pàtubhavati, paõóito vyatto medhàvã pañibalo\<*<1>*>/ ràjànaü cakkavattiü upaññhapetabbaü upaññhapetuü apayà- petabbaü apayàpetuü ñhapetabbaü ñhapetuü. So ràjànaü cakkavattiü upasaükamitvà evam àha: Appossukko tvaü, deva, hohi; aham anusàsissàmãti. Ra¤¤o, bhikkhave, cakkavattissa evaråpaü pariõàyakaratanaü pàtubhavati. Ràjà, bhikkhave, cakkavattã imehi sattahi\<*<2>*>/ ratanehi samannàgato hoti. Katamàhi catuhi iddhãhi? Idha, bhikkhave, ràjà cakkavattã abhiråpo hoti dassanãyo pàsàdiko paramàya vaõõapokkharatàya samannàgato ativiya a¤¤ehi manussehi. Ràjà, bhikkhave, cakkavattã imàya pañhamàya iddhiyà samannàgato hoti. Puna ca paraü, bhikkhave, ràjà cakkavattã dãghàyuko hoti ciraññhitiko ativiya a¤¤ehi manussehi. Ràjà, bhikkhave, cakkavattã imàya dutiyàya iddhiyà samannàgato hoti. Puna ca paraü, bhikkhave, ràjà cakkavattã appàbàdho hoti appàtaïko samavepàkiniyà gahaõiyà samannàgato nàtisãtàya nàccuõhàya ativiya a¤¤ehi manussehi. Ràjà, bhikkhave, cakkavattã imàya tatiyàya iddhiyà samannàgato hoti. Puna ca paraü, bhikkhave, ràjà cakkavattã bràhmaõa- gahapatikànaü piyo hoti manàpo. Seyyathàpi, bhikkhave, pità puttànam piyo hoti manàpo, evam eva kho, bhikkhave, ràjà cakkavattã bràhmaõagahapatikànam piyo hoti manàpo. Ra¤¤o pi, bhikkhave, cakkavattissa bràhmaõagahapatikà piyà honti manàpà. Seyyathàpi, bhikkhave, pitu puttà piyà honti manàpà, evam eva kho, bhikkhave, ra¤¤o cakkavattissa bràhmaõagahapatikà piyà honti manàpà. Bhåtapubbaü, bhikkhave, ràjà cakkavattã caturaïginiyà senàya uyyàna- bhåmiü niyyàsi. Atha kho, bhikkhave, bràhmaõagaha- patikà ràjànaü cakkavattiü upasaükamitvà evam àhaüsu: Ataramàno, deva, yàhi yathà tam mayaü cirataram passey- yàmàti. Ràjà pi, bhikkhave, cakkavattã sàrathiü àmantesi: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si patibalo. 2 Si omits. >/ #<[page 177]># %< 3.9. BâLAPAöôITASUTTAý (129.) 177>% Ataramàno, sàrathi, pesehi yathà 'haü bràhmaõagahapatike cirataraü passeyyan ti. Ràjà, bhikkhave, cakkavattã imàya catutthàya iddhiyà samannàgato hoti. Ràjà, bhikkhave, cakkavattã imàhi catuhi iddhãhi samannàgato hoti. Taü kim ma¤¤atha, bhikkhave? Api nu kho ràjà cakkavattã imehi sattahi ratanehi samannàgato imàhi catuhi ca iddhãhi tatonidànaü sukhaü somanassaü pañisaüvedi- yethàti? Ekamekena pi tena, bhante, ratanena samannàgato ràjà cakkavattã tatonidànaü sukhaü somanassaü pañisaüvedi- yetha; ko pana vàdo sattahi ratanehi catuhi ca iddhãhãti. Atha kho Bhagavà parittaü pàõimattaü pàsàõaü gahetvà bhikkhå àmantesi:-- Taü kim ma¤¤atha, bhik- khave? Katamo nu kho mahantataro? Yo càyaü mayà paritto pàõimatto pàsàõo gahito Himavà và pabbataràjà ti? Appamattako ayaü, bhante, Bhagavatà paritto pàõimatto pàsàõo gahito, Himavantaü pabbataràjànaü upanidhàya saïkham pi na upeti kalabhàgam pi na upeti upanidhim pi na upetãti. Evam eva kho, bhikkhave, yaü\<*<1>*>/ ràjà cakkavattã sattahi ratanehi catuhi ca iddhãhi tatonidànaü sukhaü somanassaü pañisaüvedeti, taü dibbassa sukhassa upanidhàya saïkham pi na upeti kalabhàgam pi na upeti upanidhim pi na upeti. Sa kho so, bhikkhave, paõóito sace kadàci karahaci dãghassa addhuno accayena manussattaü àgacchati, yàni tàni uccà- kulàni -- khattiyamahàsàlakulaü và bràhmaõamahàsàlakulaü và gahapatimahàsàlakulaü và -- tathàråpe kule paccàjàyati aóóhe\<*<2>*>/ mahaddhane mahàbhoge pahutajàtaråparajate pahu- tavittåpakaraõe pahutadhanadha¤¤e; so ca hoti abhiråpo dassanãyo pàsàdiko paramàya vaõõapokkharatàya samann- àgato, làbhã annassa pànassa vatthassa yànassa màlàgandha- vilepanassa seyyàvasathapadãpeyyassa. So kàyena sucaritaü carati vàcàya sucaritaü carati manasà sucaritaü carati; so \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky omit; Si ayaü. 2 Si addhe. >/ #<[page 178]># %<178 III. UPARIPAööâSAý.>% kàyena sucaritaü caritvà vàcàya sucaritaü caritvà manasà sucaritaü caritvà kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjati. Seyyathàpi, bhikkhave, akkha- dhutto pañhamen' eva kañaggahena mahantaü bhogak- khandhaü adhigaccheyya. Appamattako so, bhikkhave, kañaggaho yaü so akkhadhutto pañhamen' eva kañaggahena mahantaü bhogakkhandhaü adhigaccheyya. Atha kho ayam eva tato mahantataro kañaggaho yaü so paõóito kàyena sucaritaü caritvà vàcàya sucaritaü caritvà manasà sucaritaü caritvà kàyassa bhedà param maraõa sugatiü saggaü lokaü uppajjati. Ayaü, bhikkhave, kevalaparipårà paõóitabhåmãti. Idam avoca Bhagavà. Attamanà te bhikkhå Bhagavato bhàsitaü abhinandun ti. BâLAPAöôITASUTTAý NAVAMAý. 130. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthi- yaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Tatra kho Bhagavà bhikkhå àmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca: Seyyathàpi, bhikkhave, dve agàrà sadvàrà, tattha cakkhumà puriso majjhe ñhito passeyya manusse gehaü pavisante pi nikkhamante pi anusa¤carante pi anuvicarante pi, -- evam eva kho ahaü, bhikkhave, dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamànusakena satte passàmi cavamàne upapajjamàne hãne paõãte suvaõõe dubbaõõe sugate duggate yathàkam- måpage satte passàmi:-- Ime vata bhonto sattà kàyasucari- tena samannàgatà vacã --pe-- manosucaritena samannàgatà ariyànaü anupavàdakà sammàdiññhikà sammàdiññhikamma- samàdànà, te kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü upapannà. Ime và pana bhonto sattà kàyasucaritena samannàgatà vacã --pe-- manosucaritena samannàgatà ariyà- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 179]># %< 3.10. DEVADæTASUTTAý (130.) 179>% naü anupavàdakà sammàdiññhikà sammàdiññhikammasamà- dànà, te kàyassa bhedà param maraõà manussesu upapannà. Ime vata bhonto sattà kàyaduccaritena samannàgatà vacã --pe-- manoduccaritena ariyànaü upavàdakà micchàdiññhikà micchàdiññhikammasamàdànà, te kàyassa bhedà param maraõà pettivisayaü upapannà. Ime và pana bhonto sattà kàyaduccaritena samannàgatà vacã --pe-- manoduccaritena samannàgatà ariyànaü upavàdakà micchàdiññhikà micchà- diññhikammasamàdànà, te kàyassa bhedà param maraõà tiracchànayoniü upapannà. Ime và pana bhonto sattà kàya- duccaritena . . . te kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü upapannà ti. 1 Tam enaü, bhikkhave, nirayapàlà nànàbàhàsu gahetvà Yamassa ra¤¤o dassenti [: Ayaü, deva, puriso ametteyyo asàma¤¤o abrahma¤¤o na kule jeññhàpaccayã; imassa devo daõóaü paõetåti.] \<*<2>*>/ Tam enaü, bhikkhave, Yamo ràjà pañhamaü devadåtaü samanuyu¤jati samanugàhati samanubhàsati: Ambho purisa, na tvaü addasa manussesu pañhamaü devadåtaü pàtubhåtan ti? -- So evam àha: Nàddasaü, bhante ti. -- Tam enaü, bhikkhave, Yamo ràjà evam àha: Ambho purisa, na tvaü addasa manussesu daharaü kumàraü mandaü uttànaseyya- kaü sake muttakarãse palipannaü semànan ti? -- So evam àha: Addasaü, bhante ti. -- Tam enaü, bhikkhave, Yamo ràjà evam àha: Ambho purisa, tassa te vi¤¤ussa sato mahallakassa na\<*<3>*>/ etad ahosi: Aham pi kho 'mhi jàti- dhammo jàtiü anatãto, handàhaü kalyàõaü karomi kàyena vàcàya manasà ti? -- So evam àha: Nàsakkhissaü, bhante; pamàdassaü, bhante ti. -- Tam enaü, bhikkhave, Yamo ràjà evam àha: Ambho purisa, pamàdavatàya na kalyàõam akàsi kàyena vàcàya manasà. Taggha tvaü, ambho purisa, tathà karissanti yathà taü pamattaü. Taü kho pana te etaü pàpaü kammaü n' eva màtarà kataü na pitarà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cf. I. Ang. 138, and J.Pòú. for 1885, p. 62. 2 Sky omit the bracketed passage. 3 Si omits here and infra. >/ #<[page 180]># %<180 III. UPARIPAööâSAý.>% kataü na bhàtarà kataü na bhaginiyà kataü na mittà- maccehi kataü na ¤àtisàlohitehi kataü na samaõabràh- maõehi kataü na devatàhi kataü; tayà v' etaü pàpaü kammaü kataü; tva¤ ¤eva etassa vipàkaü pañisaüvedis- sasãti. Tam enaü, bhikkhave, Yamo ràjà pañhamaü devadåtaü samanuyu¤jitvà samanugàhitvà samanubhàsitvà dutiyaü devadåtaü samanuyu¤jati samanugàhati samanubhàsati: Ambho purisa, na tvaü addasa manussesu dutiyaü deva- dåtaü pàtubhåtan ti? -- So evam àha: Nàddasaü, bhante ti. -- Tam enaü, bhikkhave, Yamo ràjà evam àha: Ambho purisa, na tvaü addasa manussesu itthiü và purisaü và asãtikam và navutikaü và vassasatikaü và jàtiyà\<*<1>*>/ jiõõaü gopànasivaïkaü bhoggaü daõóaparàyanaü pavedhamànaü gacchantaü àturaü gatayobbanaü khaõóadantaü palitake- saü vilånaü khalitaüsiraü\<*<2>*>/ valãnaü tilakàhatagattan ti? -- So evam àha: Addasam bhante ti. -- Tam enaü, bhikkhave, Yamo ràjà evam àha: Ambho purisa, tassa te vi¤¤ussa sato mahallakassa na etad ahosi: Aham pi kho 'mhi jaràdhammo jaraü anatãto, handàhaü kalyàõaü karomi kàyena vàcàya manasà ti? -- So evam àha: Nàsakkhissaü, bhante; pamà- dassam, bhante ti. -- Tam enaü, bhikkhave, Yamo ràjà evam àha: Ambho purisa, pamàdavatàya na kalyàõam akàsi kàyena vàcàya manasà; taggha tvaü, ambho purisa, tathà karissanti yathà taü pàmattaü. Taü kho pana te etaü pàpaü kammaü n' eva màtarà kataü na pitarà kataü na bhàtarà kataü na bhaginiyà kataü na mittàmaccehi kataü na ¤àtisàlohitehi kataü na samaõabràhmaõehi kataü na devatàhi kataü; tayà v' etaü pàpaü kammaü kataü; tva¤ ¤eva etassa vipàkaü pañisaüvedissasãti. Tam enaü, bhikkhave, Yamo ràjà dutiyaü devadåtaü samanuyu¤jitvà samanugàhitvà samanubhàsitvà tatiyaü devadåtaü samanuyu¤jati samanugàhati samanubhàsati: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky omit asãtikaü . . . jàtiyà. 2 So Si; Sky khalitaüsirovalinaü. >/ #<[page 181]># %< 3.10. DEVADæTASUTTAý (130.) 181>% Ambho purisa, na tvaü addasa manussesu tatiyaü devadå- taü pàtubhåtan ti? -- So evam àha: Nàddasaü bhante ti. -- Tam enaü, bhikkhave, Yamo ràjà evam àha: Ambho purisa, na tvaü addasa manussesu itthiü và purisaü và àbàdhikaü dukkhitaü bàëhagilànaü sake muttakarãse palipannaü semànaü a¤¤ehi vuññhàpiyamànaü a¤¤ehi saüvesiyamànan ti? -- So evam àha: Addasaü, bhante ti. -- Tam enaü, bhikkhave, Yamo ràjà evam àha: Ambho purisa, tassa te vi¤¤ussa sato mahallakassa na etad ahosi: Aham pi kho 'mhi byàdhidhammo byàdhiü anatãto; handàhaü kalyàõaü karomi kàyena vàcàya manasà ti? -- So evam àha: Nàsak- khissaü bhante; pamàdassaü bhante ti. -- Tam enaü, bhik- khave, Yamo ràjà evam àha: Ambho purisa, pamàdavatàya na kalyàõam akàsi kàyena vàcàya manasà; taggha tvaü, ambho purisa, tathà karissanti yathà taü pamattaü. Taü kho pana te etaü pàpaü kammaü n' eva màtarà kataü na pitarà kataü na bhàtarà kataü na bhaginiyà kataü na mittàmaccehi kataü na ¤àtisàlohitehi kataü na samaõa- bràhmaõehi kataü na devatàhi kataü; tayà v' etaü pàpaü kammaü kataü; tva¤ ¤eva tassa vipàkaü pañisaüvedis- sasãti. Tam enaü, bhikkhave, Yamo ràjà tatiyaü devadåtaü samanuyu¤jitvà samanugàhitvà samanubhàsitvà catutthaü devadåtaü samanuyu¤jati samanugàhati samanubhàsati: Ambho purisa, na tvaü addasa manussesu catutthaü devadåtaü pàtubhåtan ti? -- So evam àha: Nàddasaü bhante ti. -- Tam enaü, bhikkhave, Yamo ràjà evam àha: Ambho purisa, na tvaü addasa manussesu ràjàno coraü àgucàriü gahetvà vividhà kammakàraõà kàrente, -- kasàhi pi tàëente vettehi pi tàëente addhadaõóakehi pi . . . (&c., as p.164) . . . asinà pi sãsaü chindante ti? -- So evam àha: Addasaü, bhante ti. -- Tam enaü, bhikkhave, Yamo ràjà evam àha: Ambho purisa, tassa te vi¤¤ussa sato mahallakassa na etad ahosi: Ye kira bho pàpakàni kammàni karonti, te diññh' eva dhamme evaråpà vividhà kammakàraõà karãyanti, kimaïga pana \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 182]># %<182 III. UPARIPAööâSAý.>% parattha; handàhaü kalyàõaü karomi kàyena vàcàya manasà ti? -- So evam àha: Nàsakkhissaü bhante; pamà- dassaü bhante ti. -- Tam enaü, bhikkhave, Yamo ràjà evam àha: Ambho purisa, pamàdavatàya na kalyàõam akàsi kàyena vàcàya manasà; taggha tvaü, ambho purisa, tathà karissanti yathà taü pamattaü. Taü kho pana te etaü pàpaü kammaü n' eva màtarà kataü na pitarà kataü . . . na devatàhi kataü; tayà v' etaü pàpaü kammaü kataü; tva¤ ¤eva tassa vipàkaü pañisaüvedissasãti. Tam enaü, bhikkhave, Yamo ràjà catutthaü devadåtaü samanuyu¤jitvà samanugàhitvà samanubhàsitvà, pa¤camaü devadåtaü samanuyu¤jati samanugàhati samanubhàsati: Ambho purisa, na tvaü addasa manussesu pa¤camaü deva- dåtaü pàtubhåtan ti? So evaü àha: Nàddasaü bhante ti. -- Tam enaü, bhikkhave, Yamo ràjà evam àha: Ambho purisa, na tvaü addasa manussesu itthiü và purisaü và ekà- hamataü và dvãhamataü và tãhamataü và uddhumàtakaü\<*<1>*>/ vinãlakaü vipubbakajàtan ti? -- So evam àha: Addasaü, bhante ti. -- Tam enaü, bhikkhave, Yamo ràjà evam àha: Ambho purisa, tassa te vi¤¤ussa sato mahallakassa na etad ahosi: Aham pi kho 'mhi maraõadhammo maraõaü anatãto; handàhaü kalyàõaü karomi kàyena vàcàya manasà ti? -- So evam àha: Nàsakkhissaü bhante, pamàdassaü bhante ti. -- Tam enaü, bhikkhave, Yamo ràjà evam àha: Ambho purisa, pamàdavatàya na kalyàõam akàsi kàyena vàcàya manasà; taggha tvaü, ambho purisa, tathà karissanti yathà taü pamattaü. Taü kho pana te etaü pàpaü kammaü n' eva màtarà kataü na pitarà kataü . . . na devatàhi kataü; tayà v' etaü pàpaü kammaü kataü; tva¤ ¤eva tassa vipàkaü pañisaüvedissasãti. Tam enaü, bhikkhave, Yamo ràjà pa¤camaü deva- dåtaü samanuyu¤jitvà sumanugàhitvà samanubhàsitvà tuõhã hoti. Tam enaü, bhikkhave, nirayapàlà pa¤cavidhàbandha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si uddumàtakaü. >/ #<[page 183]># %< 3.10. DEVADæTASUTTAý (130.) 183>% nan nàma kàraõaü karonti, tattaü ayokhãlaü hatthe gamenti, tattaü ayokhãlaü dutiye hatthe gamenti, tattaü ayokhãlaü pàde gamenti tattaü ayokhãlaü dutiye pàde gamenti, tattaü ayokhãlaü majjhe urasmiü gamenti. So tattha dukkhà tippà kañukà vedanà vedeti, na ca tàva kàlaü karoti yàva na taü pàpaü kammaü byantihoti. Tam enaü, bhikkhave, nirayapàlà saüvesitvà kuñhàrãhi tacchanti; so tattha dukkhà --pe--.\<*<1>*>/ Tam enaü, bhikkhave, nirayapàlà uddhapàdaü adhosiraü ñhapetvà\<*<2>*>/ vàsãhi tacchenti; so tattha dukkhà --pe--. Tam enaü, bhikkhave, nirayapàlà rathe yojetvà àdittàya pañhaviyà\<*<3>*>/ sampajjilitàya sa¤jotibhåtàya sàrenti pi paccàsàrenti pi; so tattha dukkhà --pe--. Tam enaü, bhikkhave, nirayapàlà mahantaü aïgàrapabbataü àdittaü sampajjalitaü sa¤jotibhåtaü àropenti pi oropenti pi; so tattha dukkhà --pe--. Tam enaü, bhikkhave, nirayapàlà uddhapàdaü gahetvà tattàya lohakumbhiyà pakkhipanti àdittàya sampajjalitàya sa¤jotibhåtàya. So tattha pheõud- dehakaü paccati, so tattha pheõuddehakaü paccamàno sakim pi uddhaü gacchati sakim pi adho gacchati sakim pi tiriyaü gacchati. So tattha dukkhà tippà kañukà vedanà vedeti, na ca tàva kàlaü karoti yàva na taü pàpaü kammaü byantihoti. Tam enaü, bhikkhave, nirayapàlà Mahàniraye pakkhi- panti. So kho pana, bhikkhave, Mahànirayo -- Catukkaõõo catudvàro vibhatto bhàgaso mito Ayopàkàrapariyanto ayasà pañikujjito. Tassa ayomayà bhåmi jalità tejasà yutà Samantà yojanasataü pharitvà tiññhati sabbadà\<*<4>*>/. Tassa kho pana, bhikkhave, Mahànirayassa puratthi- màya bhittiyà acci uññhahitvà pacchimàya bhittiyà pañiha¤- ¤ati; pacchimàya bhittiya acci uññhahitvà puratthimàya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits throughout the words: so tattha dukkhà --pe-- . 2 Si gahetvà, as Sky infra. 3 Si tattàya bhåmiyà àdittàya. 4 Si prints these lines as prose, as (putide) p. 167 supra. Cf. 1 Ang. 141. >/ #<[page 184]># %<184 III. UPARIPAööâSAý.>% bhittiyà pañiha¤¤ati; I uttaràya bhittiyà acci uññhahitvà dakkhiõàya bhittiyà pañiha¤¤ati; dakkhiõàya bhittiyà acci uññhahitvà uttaràya bhittiyà pañiha¤¤ati; heññhà\<*<1>*>/ acci uññha- hitvà upari pañiha¤¤ati; uparito acci uññhahitvà heññhà\<*<2>*>/ pañiha¤¤ati. So tattha dukkhà tippà kañukà vedanà vedeti na ca tàva kàlaü karoti yàva na taü pàpaü kammaü byantihoti. Hoti\<*<3>*>/ kho so, bhikkhave, samayo yaü kadàci karahaci dãghassa addhuno accayena tassa\<*<4>*>/ Mahànirayassa puratthi- madvàraü apàpurãyati.\<*<5>*>/ So tattha sãghena javena dhàvati; tassa sãghena javena dhàvato chavim pi óayhati, cammam pi óayhati, maüsam pi óayhati, nahàrum pi óayhati, aññhãni pi sampadhåmàyanti, ubbhataü tàdisam eva hoti. Yato ca kho so, bhikkhave, bahusampatto\<*<6>*>/ hoti, atha taü dvàram pithãyati. So tattha dukkhà tippà kàñukà vedanà vedeti, na ca tàva kàlaü karoti yàva na taü pàpaü kammaü byanti- hoti. Hoti kho so, bhikkhave, samayo yaü kadàci karahaci dãghassa addhuno accayena tassa Mahànirayassa pacchima- dvàraü apàpurãyati --pe-- uttaradvàraü apàpurãyati --pe-- dakkhiõadvàraü apàpurãyati. So tattha sãghena javena dhàvati; tassa sãghena javena dhàvato chavim pi óayhati . . . dvàraü pithãyati. So tattha dukkhà tippà kañukà vedanà vedeti, na ca tàva kàlaü karoti yàva na taü pàpaü kammaü byantihoti. Hoti kho so, bhikkhave, samayo yaü kadàci karahaci dãghassa addhuno accayena tassa Mahànirayassa puratthima- dvàraü apàpurãyati. So tattha sãghena javena dhàvati . . . ubbhataü tàdisam eva hoti. So tena dvàrena nikkhamati. Tassa kho pana, bhikkhave, Mahànirayassa samanan- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk repeats this sentence. 2 So Si; Sky heññhimàya; Bu (?) heññhato. 3 So Si; Sky sa kho so. 4 Si omits. 5 Sky avàpurãyati. 6 So Si; Sky Bu ("bahåni vassasatasahassàni sampatto") bahåsampatto. >/ #<[page 185]># %< 3.10. DEVADæTASUTTAý (130.) 185>% tarà sahitam eva mahanto Gåthanirayo. So tattha papa- tati.\<*<1>*>/ Tasmiü kho pana, bhikkhave, Gåthaniraye såcimukhà pàõà chaviü chindanti, chaviü chetvà cammaü chindanti, cammaü chetvà maüsaü chindanti, maüsaü chetvà nahà- ruü chindanti, nahàruü chetvà aññhiü chindanti, aññhiü chetvà atthimi¤jaü khàdanti. So tattha dukkhà tippà kañukà vedanà vedeti, na ca tàva kàlaü karoti yàva na taü pàpaü kammaü byantihoti. Tassa kho pana, bhikkhave, Gåthanirayassa samanan- tarà sahitam eva mahanto Kukkuëanirayo. So tattha papa- tati. So tattha dukkhà tippà kañukà vedanà vedeti na ca tàva kàlaü karoti yàva na taü pàpaü kammaü byanti- hoti. Tassa kho pana, bhikkhave, Kukkuëanirayassa sama- nantarà sahitam eva mahantaü Simbalivanaü uddhaü yoja- nam uggataü\<*<2>*>/ soëasaïgulakaõñakaü àdittaü sampajjalitaü sa¤jotibhåtaü. Taü\<*<3>*>/ tattha àropenti pi oropenti pi. So tattha dukkhà tippà kañukà vedanà vedeti na ca tàva kàlaü karoti yàva na taü pàpaü kammaü byantihoti. Tassa kho pana, bhikkhave, Simbalivanassa samanan- tarà sahitam eva mahantaü Asipattavanaü. So tattha pavisati. Tassa vàteritàni pattàni hattham pi chindanti pàdam pi chindanti hatthapàdam pi chindanti kaõõam pi chindanti nàsam pi chindanti kaõõanàsam pi chindanti. So tattha dukkhà tippà kañukà vedanà vedeti, na ca tàva kàlaü karoti yàva na taü pàpaü kammaü byantihoti. Tassa kho pana, bhikkhave, Asipattavanassa samanan- tarà sahitam eva mahatã Khàrodakà nadã. So tattha papa- tati. So tattha anusotam pi vuyhati pañisotam pi vuyhati anusotapañisotam pi vuyhati. So tattha dukkhà tippà kañukà vedanà vedeti, na ca tàva kàlaü karoti yàva na taü pàpaü kammaü byantihoti. Tam enaü, bhikkhave, nirayapàlà baëisena\<*<4>*>/ uddha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu & (sts.) Sky; Si patati. 2 So Sky; Si uccaü yojanasamuggataü. 3 Sky omit. 4 So Sk Si; Sy balisena. >/ #<[page 186]># %<186 III. UPARIPAööâSAý.>% ritvà\<*<1>*>/ thale pañiññhàpetvà evam àhaüsu: Ambho purisa, kiü icchasãti? -- So evam àha: Jighacchito 'smi, bhante ti. -- Tam enaü, bhikkhave, nirayapàlà tattena ayosaïkunà mukhaü vivaritvà àdittena sampajjalitena sa¤jotibhåtena tattaü lohaguëaü mukhe pakkhipanti àdittaü sampajjalitaü sa¤jotibhåtaü. Tassa\<*<2>*>/ oññham pi óayhati mukham pi óay- hati kaõñham pi óayhati uram\<*<3>*>/ pi óayhati, antam pi anta- guõam pi àdàya adhobhàgà nikkhamati. So tattha dukkhà tippà kañukà vedanà vedeti, na ca tàva kàlaü karoti yàva na taü pàpaü kammaü byantihoti. Tam enaü, bhikkhave, nirayapàlà evam àhaüsu: Ambho purisa, kiü icchasãti? -- So evam àha: Pipàsito 'smi, bhante ti. -- Tam enaü, bhikkhave, nirayapàlà tattena ayosaïkunà mukhaü vivaritvà àdittena sampajjalitena sa¤jotibhåtena tattaü tambalohaü mukhe àsi¤canti àdittaü sampajjalitaü sa¤jotibhåtaü. Taü tassa oññham pi óayhati mukham pi óayhati kaõñham pi óayhati uram pi óayhati, antaü pi anta- guõam pi àdàya adhobhàgà nikkhamati. So tattha dukkhà tippà kañukà vedanà vedeti, na ca tàva kàlaü karoti yàva na taü pàpaü kammaü byantihoti. Tam enaü, bhikkhave, nirayapàlà puna Mahàniraye pakkhipanti. Bhåtapubbaü, bhikkhave, Yamassa ra¤¤o etad ahosi: Ye kira bho loke pàpakàni kammàni karonti, te evaråpà vividhà kammakàraõà karãyanti\<*<4>*>/:-- Aho vatàhaü manussat- taü labheyyaü, Tathàgato ca loke uppajjeyya arahaü sam- màsambuddho, ta¤ càhaü Bhagavantaü payirupàseyyaü, so ca me Bhagavà dhammaü deseyya, tassa càhaü Bhaga- vato dhammaü àjàneyyan ti. Taü kho pana ahaü, bhikkhave, nतassa\<*<5>*>/ samaõassa và bràhmaõassa và sutvà vadàmi; api ca\<*<6>*>/ yad eva me sàma¤ ¤àtaü, sàmaü diññhaü, sàmaü viditaü, -- tam evà- haü vadàmãti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si uddaritvà. 2 Si: So tassa. 3 Si udaram. 4 So Sky; Si kàriyanti. 5 Si adds kassaci. 6 Si adds kho. >/ #<[page 187]># %< 4.1. BHADDEKARATTASUTTAý (131.) 187>% Idam avoca Bhagavà. Idaü vatvà Sugato athàparaü etad avoca Satthà: Codità devadåtehi ye pamajjanti màõavà, Te dãgharattaü socanti hãnakàyåpagà\<*<1>*>/ narà. Ye ca kho devadåtehi santo sappurisà idha Codità nappamajjanti, ariyadhamme kudàcanaü Upàdàne bhayaü disvà jàtimaraõasambhave Anupàdà vimuccanti jàtimaraõasaükhaye Te khemapattà sukhino diññhadhammàbhinibbutà Sabbaverabhayàtãtà sabbadukkhaü upaccagun ti. DEVADæTASUTTAý DASAMAý SU¥¥ATAVAGGO TATIYO. 131. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthi- yaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Tatra kho Bhagavà bhikkhå àmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca: Bhaddekarattassa vo, bhikkhave, uddesa¤ ca vibhaïga¤ ca desissàmi. Taü suõàtha manasikarotha, bhàsissàmãti. Evaü bhante ti kho te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca: Atãtaü nànvàgameyya, nappañikaïkhe anàgataü. Yad atãtam pahãnan taü, appatta¤ ca anàgataü. Paccuppanna¤ ca yo dhammaü tattha tattha vipassati, Asaühãraü asaükuppaü taü vidvà\<*<2>*>/ manubråhaye. Ajj' eva kiccam àtappaü; ko ja¤¤à maraõaü suve? Na hi no saügaran tena mahasenena maccunà. Evaüvihàrim àtàpiü ahorattam atanditaü Taü ve bhaddekaratto ti santo àcikkhate munãti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Bu h--kà; Si h--upagà. 2 Si viddhà. >/ #<[page 188]># %<188 III. UPARIPAööâSAý.>% Katha¤ ca, bhikkhave, atãtaü anvàgameti? -- Evaråpo ahosiü atãtam addhànan ti tattha nandiü samanvàneti; evaüvedano ahosiü atãtam addhànan ti tattha nandiü samanvàneti; evaüsa¤¤o ahosiü atãtam addhànan ti tattha nandiü samanvàneti; evaüsaükhàro ahosiü atãtam ad- dhànan ti tattha nandiü samanvàneti, evaüvi¤¤àõo ahosiü atãtam addhànan ti tattha nandiü samanvàneti. -- Evaü kho, bhikkhave, atãtaü anvàgameti. Katha¤ ca, bhikkhave, atãtaü nànvàgameti? Evaråpo ahosiü atãtam addhànan ti tattha nandiü na samanvàneti; evaüvedano ahosiü atãtam addhànan ti tattha nandiü na samanvàneti; evaüsa¤¤o . . . {evaüvi¤¤àõo} ahosiü atãtam addhànan ti tattha nandiü na samanvàneti. -- Evaü kho, bhikkhave, atãtaü nànvàgameti. Katha¤ ca, bhikkhave, anàgataü pañikaïkhati? Evaråpo siyaü anàgatam addhànan ti tattha nandiü samanvàneti; evaüvedano siyaü anàgatam addhànan ti tattha nandiü samanvàneti; evaüsa¤¤o . . . evaüvi¤¤àõo siyaü anàgatam addhànan ti tattha nandiü samanvàneti. -- Evaü kho, bhikkhave, anàgataü pañikaïkhati. Katha¤ ca, bhikkhave, anàgataü nappañikaïkhati? Evaråpo siyaü anàgatam addhànan ti tattha nandiü samanvàneti; evaüvedano siyaü --pe--; evaüsa¤¤o siyaü --pe--; evaüsaükhàro siyaü --pe--; evaüvi¤¤àõo siyaü anàgatam addhànan ti tattha nandiü samanvàneti. -- Evaü kho, bhikkhave, anàgataü pañikaïkhati. Katha¤ ca, bhikkhave, paccuppannesu dhammesu saühãrati? Idha, bhikkhave, assutavà puthujjano ariyànaü adassàvã ariyadhammassa akovido ariyadhamme avinãto sappurisànaü adassàvã sappurisadhammassa akovido sappuri- sadhamme avinãto råpaü attato samanupassati, råpavantaü và attànaü, attani và råpaü, råpasmiü và attànaü; vedanaü attato samanupassati, vedanàvantaü và attànaü, attani và vedanaü, vedanàya và attànaü; sa¤¤aü attato samanupassati, sa¤¤àvantaü và attànaü, attani và sa¤¤aü, sa¤¤àya và attànaü; saükhàre attato samanupassati, \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 189]># %< 4.2. âNANDABHADDEKARATTASUTTAý (132.) 189>% saükhàravantaü và attànaü, attani và saükhàre, saükhà- resu và attànaü; vi¤¤àõaü attato samanupassati, vi¤¤àõa- vantaü và attànaü, attani và vi¤¤àõaü, vi¤¤àõasmiü và attànaü. -- Evaü kho, bhikkhave, paccuppannesu dhammesu saühãrati. Katha¤ ca, bhikkhave, paccuppannesu dhammesu na saühãrati? Idha, bhikkhave, sutavà ariyasàvako ariyànaü dassàvã ariyadhammassa kovido ariyadhamme vinãto sap- purisànaü dassàvã sappurisadhammassa kovido sappuri- sadhamme vinãto na råpaü attato samanupassati, na råpavantaü và attànaü, na attani và råpaü, na råpasmiü và attànaü; na vedanaü --pe--; na sa¤¤aü --pe--; na saükhàre --pe--; na vi¤¤àõaü attato samanupassati, na vi¤¤àõavantaü và attànaü, na attani và vi¤¤àõaü, na vi¤¤àõasmiü và attànaü. -- Evaü kho, bhikkhave, paccup- pannesu dhammesu na saühãrati. Atãtaü nànvàgameyya, nappañikaïkhe anàgataü . . . (&c., as above) . . . Taü ve bhaddekaratto ti santo àcikkhate munãti Bhaddekarattassa vo, bhikkhave, uddesa¤ ca vibhaï- ga¤ ca desissàmãti iti yan taü vuttaü idam etaü pañicca vuttan ti. Idam avoca Bhagavà. Attamanà te bhikkhå Bhagavato bhàsitaü abhinandun ti. BHADDEKARATTASUTTAý PAòHAMAý. 132. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvat- thiyaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Tena kho pana samayena àyasmà ânando upaññhànasàlàyaü bhikkhå dhammiyà kathàya sandasseti samàdapeti samut- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 190]># %<190 III. UPARIPAööâSAý.>% tejesi sampahaüseti; bhaddekaratassa uddesa¤ ca vibhaïga¤ ca bhàsati. Atha kho Bhagavà sàyaõhasamayaü pañisallànà vuññhito yena upaññhànasàlà ten' upasaükami, upasaüka- mitvà pa¤¤atte àsane nisãdi. Nisajja kho Bhagavà bhikkhå àmantesi: Ko nu kho, bhikkhave, upaññhànasàlàyaü bhikkhå dhammiyà kathàya sandassesi samàdapesi samuttejesi sam- pahaüsesi; bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaïga¤ ca abhàsãti? âyasmà, bhante, ânando upaññhànasàlàyaü bhikkhå dhammiyà kathàya sandassesi samàdapesi samuttejesi sam- pahaüsesi; bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaïga¤ ca abhàsãti. Atha kho Bhagavà àyasmantaü ânandaü àmantesi: Yathàkathaü pana tvaü, ânanda, bhikkhå dhammiyà kathàya sandassesi samàdapesi samuttejesi sampahaüsesi; bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaïga¤ ca abhàsãti? Evaü kho ahaü, bhante, bhikkhå dhammiyà kathàya sandassesiü samàdapesiü samuttejesiü sampahaüsesiü; bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaïga¤ ca abhàsiü:-- Atãtaü nànvàgameyya, nappañikaïkhe anàgataü. Yad atãtam pahãnan taü, appatta¤ ca anàgataü. Paccuppanna¤ ca yo dhammaü tattha tattha vipassati. Asaühãraü asaükuppaü taü vidvà-m-anubråhaye. Ajj' eva kiccam àtappaü; ko ja¤¤à maraõaü suve? Na hi no saügaran tena mahàsenena maccunà. Evaüvihàrim àtàpiü ahorattam atanditaü Taü ve bhaddekaratto ti santo àcikkhate munãti. Katha¤ c', àvuso, atãtaü anvàgameti? Evaråpo ahosiü atãtam addhànan ti tattha nandiü samanvàneti; evaü- vedano ahosiü atãtam addhànan ti tattha nandiü samanvàneti, . . . (&c., as in foregoing Sutta\<*<1>*>/) . . . Evaü kho, àvuso, paccuppannesu dhammesu na saühãrati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Substituting àvuso for bhikkhave throughout. >/ #<[page 191]># %< 4.2. âNANDABHADDEKARATTASUTTAý (132.) 191>% Atãtaü nànvàgameyya, nappañikaïkhe anàgataü. . . . (&c., as above) . . . Taü ve bhaddekaratto ti santo àcikkhate munãti. Evaü kho ahaü, bhante, bhikkhå dhammiyà kathàya sandassesiü samàdapesiü samuttejesiü sampahaüsesiü; bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaïga¤ ca abhàsin ti. Sàdhu sàdhu, ânanda; sàdhu kho tvaü, ânanda, bhikkhå dhammiyà kathàya sandassesi samàdapesi samut- tejesi sampahaüsesi; bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaï- ga¤ ca abhàsi. Atãtaü nànvàgameyya . . . --pe-- Taü ve bhaddekaratto ti santo àcikkhate munãti. Katha¤ c', ânanda, atãtaü anvàgameti? --pe--. Evaü kho, ânanda, atãtaü anvàgameti. Katha¤ c', ânanda, atãtaü nànvàgameti? --pe--. Evaü kho, ânanda, atãtam nànvàgameti. Katha¤ c', ânanda, anàgataü pañikaïkhati? --pe--. Evaü kho, ânanda, anàgataü pañikaïkhati. Katha¤ c', ânanda, anàgataü nappañikaïkhati? --pe--. Evaü kho, ânanda, anàgataü na pañikaïkhati. Katha¤ c', ânanda, paccuppannesu dhammesu saühãrati? --pe--. Evaü kho, ânanda, paccuppannesu dhammesu saühãrati. Katha¤ c', ânanda, paccuppannesu dhammesu na saühãrati? --pe--. Evaü kho, ânanda, paccuppannesu dhammesu na saühirati. Atãtaü nànvàgameyya . . . --pe-- Taü ve bhaddekaratto ti santo àcikkhate munãti. Idam avoca Bhagavà. Attamano àyasmà ânando Bha- gavato bhàsitaü abhinandãti. âNANDABHADDEKARATTASUTTAý1 DUTIYAý. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si Bu; Sky ânandattherassa bhaddekarattiyasuttanto. >/ #<[page 192]># %<192 III. UPARIPAööâSAý.>% 133. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Ràja- gahe viharati Tapodàràme. Atha kho àyasmà Samiddhi rattiyà paccåsasamayaü paccuññhàya yena Tapodo ten' upasaükami gattàni parisi¤cituü. Tapode gattàni pari- si¤citvà paccuttaritvà ekacãvaro aññhàsi gattàni pubbà- payamàno. Atha kho a¤¤atarà devatà abhikkantàya rattiyà abhikkantavaõõà kevalakappaü Tapodaü obhàsetvà yen' àyasmà Samiddhi ten' upasaükami upasaükamitvà ekamantaü aññhàsi. Ekamantaü ñhità kho sà devatà àyasmantaü Samiddhiü etad avoca: Dhàresi tvaü, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaïga¤ càti? Na kho ahaü, àvuso, dhàremi bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaïga¤ ca. Tvaü pan', àvuso, dhàresi bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaïga¤ càti? Aham pi kho, bhikkhu, na dhàremi bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaïga¤ ca. Dhàresi pana tvaü, bhikkhu, bhaddekarattiyo gàthà ti? Na kho ahaü, àvuso, dhàremi bhaddekarattiyo gàthà. Tvaü pan', àvuso, dhàresi bhaddekarattiyo gàthà ti? Aham pi kho, bhikkhu, na dhàremi bhaddekarattiyo gàthà. Uggaõhàhi tvaü, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaïga¤ ca; pariyàpuõàhi tvaü, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaïga¤ ca; dhàrehi tvaü, bhikkhu, bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaïga¤ ca; atthasaühito, bhikkhu, bhaddekarattassa uddeso ca vibhaïgo ca àdibrahmacariyako ti. Idam avoca sà devatà; idaü vatvà tatth' ev' antara- dhàyi. Atha kho àyasmà Samiddhi tassà rattiyà accayena yena Bhagavà ten' upasaükami, upasaükamitvà Bhaga- vantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho àyasmà Samiddhi Bhagavantaü etad avoca: Idhàhaü, bhante, rattiyà paccåsasamayaü paccuññhàya yena Tapodo ten' upasaükamiü gattàni parisi¤cituü. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 193]># %< 4.3. MAHâKACCâNABHADDEKARATTASUTTAý (133.) 193>% Tapode\<*<1>*>/ gattàni parisi¤citvà paccuttaritvà ekacãvaro aññhàsiü gattàni pubbàpayamàno. Atha kho, bhante, a¤¤atarà devatà abhikkantàya rattiyà . . . (&c., as above) . . . àdibrahmacariyako ti. Idam avoca, bhante, sà devatà; idaü vatvà tatth' ev' antaradhàyi. Sàdhu me, bhante, Bhagavà bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaïga¤ ca dese- tåti. Tena hi, bhikkhu, suõàhi sàdhukaü manasikarohi, bhàsissàmãti. -- Evaü bhante ti kho àyasmà Samiddhi Bhagavato paccassosi. Bhagavà etad avoca: Atãtaü nànvàgameyya, nappañikaïkhe anàgataü. Yad atãtam pahãnan taü, appatta¤ ca anàgataü. Paccuppanna¤ ca yo dhammaü tattha tattha vipassati, Asaühãraü asaükuppam taü vidvà-m-anubråhaye. Ajj' eva kiccaü àtappaü; ko ja¤¤à maraõaü suve? Na hi no saügaran tena mahàsenena maccunà. Evaüvihàrim àtàpiü ahorattam atanditaü Taü ve bhaddekaratto ti santo àcikkhate munãti. Idam avoca Bhagavà. Idaü vatvà Sugato uññhày' àsanà vihàram pàvisi. Atha kho tesaü bhikkhånaü acirapakkantassa Bhaga- vato etad ahosi:-- Idaü kho no, àvuso, Bhagavà saükhit- tena uddesaü uddisitvà vitthàrena atthaü avibhajitvà uññhày' àsanà vihàraü paviññho: Atãtaü nànvàgameyya, nappañikaïkhe anàgatam. . . . (&c., as above) . . . Taü ve bhaddekaratto ti santo àcikkhate munãti. Ko nu kho imassa Bhagavatà saükhittena uddesassa uddiññhassa vitthàrena atthaü avibhattassa vitthàrena atthaü vibhajjeyyàti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk adds 'haü; Sy Tapodàhaü. >/ #<[page 194]># %<194 III. UPARIPAööâSAý.>% Atha kho tesaü bhikkhånaü etad ahosi: Ayaü kho àyasmà Mahà-Kaccàno Satthu c' eva saüvaõõito sambhà- vito ca vi¤¤ånaü sabrahmacàrãnaü; pahoti c' àyasmà Mahà-Kaccàno imassa Bhagavatà saükhittena uddesassa uddiññhassa vitthàrena atthaü avibhattassa vitthàrena atthaü vibhajituü. Yan nåna mayaü yen' àyasmà Mahà- Kaccàno ten' upasaükameyyàma upasaükamitvà àyasman- taü Mahà-Kaccànaü etam atthaü pañipuccheyyàmàti? Atha kho te bhikkhå yen' àyasmà Mahà-Kaccàno ten' upasaükamiüsu, upasaükamitvà àyasmatà Mahà-Kaccànena saddhiü sammodiüsu sammodanãyaü kathaü sàràõãyaü vãtisàretvà ekamantaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinnà kho te bhikkhå àyasmantaü Mahà-Kaccànaü etad avocuü:-- Idaü kho no, àvuso Kaccàna, Bhagavà saükhittena uddesaü uddisitvà vitthàrena atthaü avibhajitvà uññhày' àsanà vihàraü paviññho: Atãtaü nànvàgameyya --pe-- Taü ve bhaddekaratto ti santo àcikkhate munãti. Tesan no, àvuso Kaccàna, amhàkaü acirapakkantassa Bhagavato etad ahosi: Idaü kho no, àvuso,\<*<1>*>/ Bhagavà saükhittena uddesaü uddisitvà vitthàrena atthaü avibha- jitvà uññhày' àsanà vihàraü paviññho: Atãtaü nànvàgameyya --pe-- Taü ve bhaddekaratto ti santo àcikkhate munãti. Ko nu kho imassa Bhagavatà saükhittena uddesassa uddiññhassa vitthàrena atthaü avibhattassa vitthàrena atthaü vibhajeyyàti? Tesan no, àvuso Kaccàna, amhàkaü etad ahosi: Ayaü kho àyasmà Mahà-Kaccàno Satthu c' eva saüvaõõito . . . pañipuccheyyàmàti? Vibhajat' àyasmà Mahà-Kaccàno ti. Seyyathàpi, àvuso, puriso sàratthiko sàragavesã sàra- pariyesana¤ caramàno mahato rukkhassa tiññhato sàravato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky add Kaccàna. >/ #<[page 195]># %< 4.3. MAHâKACCâNABHADDEKARATTASUTTAý (133.) 195>% atikamm' eva målaü atikamma khandhaü sàkhapalàse sàram pariyesitabbaü\<*<1>*>/ ma¤¤eyya, -- evaü sampadam idaü. -- âyasmantànaü Satthari sammukhãbhåte taü Bhagavan- taü atisitvà amhe etam atthaü pañipucchitabbaü ma¤¤etha So h', àvuso, Bhagavà jànaü jànàti passaü passati cakkhu- bhåto ¤àõabhåto dhammabhåto brahmabhåto vattà pavattà atthassa ninnetà amatassa dàtà dhammassàmã Tathàgato. So c' eva pan' etassa kàlo hoti\<*<2>*>/ yaü Bhagavantaü yeva etam atthaü pañipuccheyyàtha. Yathà vo Bhagavà byàka- reyya, tathà naü dhàreyyathàti. Addhà, 'vuso Kaccàna, Bhagavà jànaü jànàti . . . kàlo hoti yaü Bhagavantaü etam atthaü pañipuccheyyàma. Yathà no Bhagavà byàkareyya, tathà naü dhàreyyàma. Api c' àyasmà Mahà-Kaccàno Satthu c' eva saüvannito saübhàvito ca vi¤¤ånaü sabrahmacàrãnaü; pahoti c' àyasmà Mahà-Kaccàno imassa Bhagavatà saükhittena uddesassa uddiññhassa vitthàrena attham avibhattassa vitthàrena atthaü vibhajituü. Vibhajat' àyasmà Mahà- Kaccàno agarukaritvà ti. Tena h', àvuso, suõàtha sàdhukaü manasikarotha, bhàsissàmãti. -- Evam àvuso ti kho te bhikkhå àyasmato Mahà-Kaccànassa paccassosuü. -- âyasmà Mahà-Kaccàno etad avoca:-- Yaü kho no, àvuso, Bhagavà saükhittena uddesaü uddisitvà vitthàrena atthaü avibhajitvà uññhày' àsanà vihàraü paviññho: Atãtaü nànvàgameyya --pe-- Taü ve bhaddekaratto ti santo àcikkhate munãti. -- imassa kho ahaü, àvuso, Bhagavatà saükhittena udde- sassa uddiññhassa vitthàrena atthaü avibhattassa evaü vitthàrena atthaü àjànàmi. Katha¤ c', àvuso, atãtaü anvàgameti? -- Iti me cak- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky pariyesitaü yaü. 2 Si ahosi. >/ #<[page 196]># %<196 III. UPARIPAööâSAý.>% khuü\<*<1>*>/ ahosi atãtam addhànaü iti råpà\<*<2>*>/ ti tattha chanda- ràgapañibaddhaü hoti vi¤¤àõaü; chandaràgapañibaddhattà vi¤¤àõassa tad abhinandati; tad abhinandanto atãtaü anvàga- meti. Iti me sotaü ahosi atãtam addhànaü iti saddo ti -- pe --. Iti me ghànaü ahosi atãtam addhànaü iti gandhà ti --pe--. Iti me jivhà ahosi atãtam addhànaü iti rasà ti -- pe --. Iti me kàyo ahosi atãtam addhànaü iti me phoññhabbà ti --pe--. Iti me mano ahosi atãtam addhànaü iti dhammà ti chandaràgapañibaddhaü hoti vi¤¤àõaü; chandaràgapañi- baddhattà vi¤¤àõassa tad abhinandati; tad abhinandanto atãtaü anvàgameti. -- Evaü kho, àvuso, atãtaü anvàgameti. Katha¤ c', àvuso, atãtaü nànvàgameti? -- Iti me cakkhun ahosi atãtam addhànaü iti råpà ti na tattha chandaràga- pañibaddhaü hoti vi¤¤àõaü; na chandaràgapañibaddhattà vi¤¤àõassa na tad abhinandati; na tad abhinandanto atãtaü nànvàgameti. Iti me sotaü ahosi atãtam addhànaü iti saddà ti --pe--. Iti me ghànaü ahosi atãtam addhànaü iti gandhà ti --pe--. Iti me jivhà ahosi atãtam addhànaü iti rasà ti --pe--. Iti me kàyo ahosi atãtam addhànaü iti phoññhabbà ti --pe--. Iti me mano ahosi atãtam addhànaü iti dhammà ti na tattha chandaràgapañibaddhaü hoti vi¤¤àõaü; na chandaràgapañibaddhattà vi¤¤àõassa na tad abhinandati; na tad abhinandanto atãtaü nànvàgameti. -- Evaü kho, àvuso, atãtaü nànvàgameti. Katha¤ c', àvuso, anàgataü pañikaïkhati? -- Iti me cakkhuü siyà anàgatam addhànaü iti råpà ti appañilad- dhassa patilàbhàya cittaü paõidahati; cetaso paõidhàna- paccayà tad abhinandati; tad abhinandanto anàgataü pañi- kaïkhati. Iti me sotaü siyà anàgatam addhànaü iti saddà ti --pe--. Iti me ghànaü siyà anàgatam addhànaü iti gandhà ti -- pe. Iti me jivhà siyà anàgatam addhàbaü iti rasà ti --pe--. Iti me kàyo siyà anàgatam addhànaü iti phoññhabbà ti --pe--. Iti me mano siyà anàgatam addhànaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu (bis); Sky Si cakkhu 2 Si Bu råpà; Sky usually råpan. >/ #<[page 197]># %< 4.3. MAHâKACCâNABHADDEKARATTASUTTAý (133.) 197>% iti dhammà ti appañiladdhassa pañilàbhàya cittaü paõida- hati; cetaso paõidhànapaccayà tad abhinandati; tad abhi- nandanto anàgataü pañikaïkhati. -- Evaü kho, àvuso, anàgataü pañikaïkhati. Katha¤ c', àvuso, anàgataü na pañikaïkhati? -- Iti me cakkhuü siyà anàgatam addhànaü iti råpà ti appañilad- dhassa pañilàbhàya cittaü na paõidahati; cetaso appaõidhà- napaccayà na tad abhinandati; na tad abhinandanto anàgataü na pañikaïkhati. Iti me sotaü . . . Iti me mano siyà anàgatam addhànaü iti dhammà ti appañiladdhassa pañilà- bhàya cittaü na paõidahati; cetaso appaõidhànapaccayà na tad abhinandati; na tad abhinandanto anàgataü na pañi- kaïkhati. -- Evaü kho, àvuso, anàgataü na pañikaïkhati. Katha¤ c', àvuso, paccuppannesu dhammesu saühãrati? -- Ya¤ c', àvuso, cakkhuü ye ca råpà ubhayam etaü paccup- pannaü; tasmiü yeva paccuppanne chandaràgapañibaddhaü hoti vi¤¤àõaü; chandaràgapañibaddhattà vi¤¤àõassa tad abhinandati; tad abhinandanto paccuppannesu dhammesu saühãrati. Ya¤ c', àvuso, sotaü ye ca saddà --pe--. Ya¤ c', àvuso, ghànaü ye ca gandhà --pe--. Yà c', àvuso, jivhà ye ca rasà --pe--. Yo c', àvuso, kàyo ye ca phoññhabbà -- pe --. Yo c', àvuso, mano ye ca dhammà ubhayam etaü paccuppannaü . . . paccuppannesu dhammesu saühãrati. -- Evaü kho, àvuso, paccuppannesu dhammesu saühãrati. Katha¤ c', àvuso, paccuppannesu dhammesu na saü- hãrati? -- Ya¤ c', àvuso, cakkhuü ye ca råpà ubhayam etaü paccuppannaü; tasmiü yeva paccuppanne\<*<1>*>/ na chandaràga- pañibaddhaü hoti vi¤¤àõaü; na chandaràgapañibaddhattà vi¤¤àõassa na tad abhinandati; na tad abhinandanto paccu- ppannesu dhammesu na saühãrati. Ya¤ c', àvuso, sotaü ye ca saddà --pe--. Ya¤ c', àvuso, ghànaü ye ca gandhà -- pe --. Yà c', àvuso, jivhà ye ca rasà --pe--. Yo c', àvuso, kàyo ye ca phoññhabbà --pe--. Yo c', àvuso, mano ye ca dhammà ubhayam etaü paccuppannaü; tasmiü yeva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky tass' eva paccuso. >/ #<[page 198]># %<198 III. UPARIPAööâSAý.>% paccuppanne na chandaràgapañibaddhaü hoti vi¤¤àõaü; na chandaràgapañibaddhattà vi¤¤àõassa na tad abhinandati; na tad abhinandanto paccuppannesu dhammesu na saü- hãrati. -- Evaü kho, àvuso, paccuppannesu dhammesu na saühãrati. Yaü kho no, àvuso, Bhagavà saükhittena uddesaü uddisitvà vitthàrena atthaü avibhajitvà uññhày' àsanà vihàraü paviññho: Atãtaü nànvàgameyya --pe-- Taü ve bhaddekaratto ti santo àcikkhate munãti imassa kho 'haü, àvuso, Bhagavatà saükhittena uddesassa uddiññhassa vitthàrena atthaü avibhattassa evaü vitthàrena atthaü àjànàmi. âkaïkhamànà ca pana tumhe, àyasmanto, Bhagavantaü yeva upasaükamitvà etam atthaü pañi- puccheyyàtha. Yathà vo Bhagavà byàkaroti tathà naü dhàreyyàthàti. Atha kho te bhikkhå àyasmato Mahà-Kaccànassa bhàsitaü abhinanditvà anumoditvà uññhày' àsanà yena Bhagavà ten' upasaükamiüsu upasaükamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinnà kho te bhikkhå Bhagavantaü etad avocuü: Yaü kho no, bhante, Bhagavà saükhittena uddesam uddisitvà vitthàrena atthaü avibhajitvà uññhày' àsanà vihàraü paviññho: Atãtaü nànvàgameyya --pe-- Taü ve bhaddekaratto ti santo àcikkhate munãti tesan no, bhante, amhàkaü acirapakkantassa Bhagavato. etad ahosi: Idaü kho no, àvuso, Bhagavà saükhittena uddesam uddisitvà vitthàrena atthaü avibhajitvà vihàram paviññho: Atãtaü nànvàgameyya, nappañikaïkhe anàgataü . . . (&c., as above) . . . Taü ve bhaddekaratto ti santo àcikkhate munãti \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 199]># %< 4.4. LOMASAKAðGIYABHADDEKARATTASUTTAý (134.) 199>% Ko nu kho imassa Bhagavatà saükhittena uddesassa uddiññhassa vitthàrena atthaü avibhattassa vitthàrena atthaü vibhajeyyàti? Tesan no, bhante, amhàkaü etad ahosi: Ayaü kho, àvuso, Mahà-Kaccàno Satthu c' eva saüvaõõito . . . etam atthaü pañipuccheyyàmàti. Atha kho mayaü, bhante, yen' àyasmà Mahà-Kaccàno ten' upasaükamimhà, upasaükamitvà àyasmantaü Mahà- Kàccànaü etam atthaü pañipucchimhà. Tesan no, bhante, àyasmatà Mahà-Kaccànena imehi àkàrehi imehi padehi imehi bya¤janehi attho vibhatto ti. Paõóito bhikkhave Mahà-Kaccàno mahàpa¤¤o bhik- khave Mahà-Kaccàno. Ma¤ ce pi tumhe, bhikkhave, etam atthaü pañipuccheyyàtha, aham pi taü evam evaü byà- kareyyaü yathà taü Mahà-Kaccànena byàkataü. Eso c' eva tassa\<*<1>*>/ attho eva¤ ca naü dhàrethàti. Idam avoca Bhagavà. Attamanà te bhikkhå Bhagavato bhàsitaü abhinandun ti. MAHâKACCâNABHADDEKARATTASUTTAý2 TATIYAý. 134. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthiyaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Tena kho pana samayena àyasmà Lomasakaïgiyo Sakkesu viharati Kapi- lavatthusmiü Nigrodhàràme. Atha kho Candano devaputto abhikkantàya rattiyà abhikkantavaõõo kevalakappaü Nigrodhàràmaü obhàsetvà yen' àyasmà Lomasakaïgiyo ten' upasaükami, upasaükamitvà ekamantaü aññhàsi. Ekamantaü thito kho Candano devaputto àyasmantaü Lomasakaïgiyaü etad avoca: Dhàresi tvam, bhikkhu, Bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaïga¤ càti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky so c' etassa. 2 So Bu; Si omits Mahà; Sky Mahàkaccànattherassa bhaddekarattiyasuttanto. >/ #<[page 200]># %<200 III. UPARIPAööâSAý.>% Na kho ahaü, àvuso, dhàremi Bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaïga¤ ca. Tvaü pan', àvuso, dhàresi Bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaïga¤ cati? Aham pi kho, bhikkhu, na dhàremi Bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaïga¤ ca. Dhàresi pana tvaü, bhikkhu, Bhaddekarattiyo gàthà ti? Na kho ahaü, àvuso, dhàremi bhaddekarattiyo gàthà. Tvam pan' àvuso, dhàresi Bhaddekarattiyo gathà ti? Dhàremi kho 'ham, bhikkhu, Bhaddekarattiyo gàthà ti. Yathàkatham pana tvaü, àvuso, dhàresi Bhaddeka- rattiyo gàthà ti? Ekamidaü, bhikkhu, samayaü Bhagavà devesu Tàva- tiüsesu viharati Pàricchattakamåle Paõóukambalasilàyaü. Tatra Bhagavà devànaü Tàvatiüsànaü Bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaïga¤ ca abhàsi: Atãtaü nànvàgameyya, nappañikaïkhe anàgataü. Yad atãtam pahãnan taü, appatta¤ ca anàgataü. Paccuppanna¤ ca yo dhammaü tattha tattha vipassati, Asaühãram asaükuppaü taü vidvà-m-anubråhaye. Ajj' eva kiccam àtappaü; ko ja¤¤à maraõaü suve? Na hi no saügaran tena mahàsenena maccunà. Evaüvihàrim àtàpiü ahorattam atanditaü Taü ve bhaddekaratto ti santo àcikkhate munãti. Evaü kho ahaü, bhikkhu, dhàremi Bhaddekarattiyo gàthà. Uggaõhàhi tvaü, bhikkhu, Bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaïga¤ ca; pariyàpuõàhi tvaü, bhikkhu, Bhaddeka- rattassa uddesa¤ ca vibhaïga¤ ca; dhàrehi tvaü, bhikkhu, Bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaïga¤ ca; atthasaühito, bhikkhu, Bhaddekarattassa uddeso ca vibhaïgo ca àdibrah- macariyako ti. Idam avoca Candano devaputto, idaü vatvà tatth' ev' antaradhàyi. Atha kho àyasmà Lomasakaïgiyo tassà rattiyà accayena senàsanaü saüsàmetvà pattacãvaraü àdàya yena Sàvatthã \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 201]># %< 4.4. LOMASAKAðGIYABHADDEKARATTASUTTAý (134.) 201>% tena càrikaü pakkàmi. Anupubbena càrikaü caramàno yena Sàvatthã Jetavanaü Anàthapiõóikassa àràmo yena Bhagavà ten' upasaükami, upasaükamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho àyasmà Lomasakaïgiyo Bhagavantaü etad avoca: Eka- midaü, bhante, samayaü Sakkesu viharàmi Kapilavatthus- miü Nigrodhàràme. Atha kho, bhante, a¤¤ataro devaputto abhikkantàya rattiyà abhikkantavaõõo kevalakappaü Nigro- dhàràmaü obhàsetvà yenàhaü ten' upasaükami, upasaü- kamitvà ekamantaü aññhàsi. Ekamantaü ñhito kho, bhante, so devaputto maü etad avoca: Dhàresi tvaü, bhikkhu, Bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaïga¤ càti? Evaü vutte ahaü, bhante, taü devaputtaü etad avocaü: Na kho ahaü, àvuso, dhàremi Bhaddekarattassa uddesa¤ ca vibhaïga¤ ca. Tvaü pan' àvuso, dhàresi . . . vibhaïgo ca àdibrahma- cariyako ti. Idam avoca so, bhante, devaputto, idaü vatvà tatth' ev' antaradhàyi. Sàdhu me, bhante, Bhagavà Bhadde- karattassa uddesa¤ ca vibhaïga¤ ca desetåti. Jànàsi pana tvaü, bhikkhu, taü devaputtan ti? Na kho ahaü, bhante, jànàmi taü devaputtan ti. Candano nàm' eso, bhikkhu, devaputto. Candano, bhikkhu, devaputto aññhikatvà manasikatvà sabbaü cetaso samannàharitvà ohitasoto dhammaü suõàti. Tena hi, bhikkhu, suõàhi sàdhukaü manasikarohi, bhàsissàmãti. -- Evaü bhante ti kho àyasmà Lomasakaïgiyo Bhagavato paccassosi. Bhagavà etad avoca: Atãtaü nànvàgameyya, nappañikaïkhe anàgataü. . . . (&c., as above) . . . Taü ve bhaddekaratto ti santo àcikkhate munãti. Katha¤ ca, bhikkhu, atãtaü anvàgameti? Evaüråpo ahosiü atãtam addhànan ti tattha nandiü samanvàneti; evaüvedano ahosiü --pe--; evaüsa¤¤o ahosiü --pe--; evaüsaükhàro ahosiü --pe--; evaüvi¤¤àõo ahosiü atãtam addhànan ti tattha nandiü samanvàneti. -- Evaü kho, bhikkhu, atãtaü anvàgameti. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 202]># %<202 III. UPARIPAööâSAý.>% Katha¤ ca, bhikkhu, atãtaü nànvàgameti? -- Evaüråpo ahosiü . . . atãtaü nànvàgameti. Katha¤ ca, bhikkhu, anàgataü patikaïkhati? . . . (&c., as in No.131, pp. 188-9) . . . -- Evaü kho, bhikkhu, paccuppannesu dhammesu na saühãrati. Atãtaü nànvàgameyya --pe-- Taü ve bhaddekaratto ti santo àcikkhate munãti. Idaü avoca Bhagavà. Attamano àyasmà Lomasakaïgiyo Bhagavato bhàsitaü abhinandãti. LOMASAKAðGIYABHADDEKARATTASUTTAý1 CATUTTHAý. 135. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvat- thiyaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Atha kho Subho màõavo Todeyyaputto yena Bhagavà ten' upa- saükami, upasaükamitvà Bhagavatà saddhiü sammodi sammodanãyaü kathaü sàràõãyaü vãtisàretvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Subho màõavo Todeyya- putto Bhagavantaü etad avoca: Ko nu kho, bho Gotama, hetu ko paccayo yena manussànaü yeva sataü manussa- bhåtànaü dissati hãnappaõãtatà? Dissanti hi,\<*<2>*>/ bho Gotama, manussà appàyukà, dissanti dãghàyukà; dissanti bavhà- bàdhà,\<*<3>*>/ dissanti appàbàdhà; dissanti dubbaõõà, dissanti vaõõavanto; dissanti appesakkhà, dissanti mahesakkhà; dissanti appabhogà, dissanti mahàbhogà; dissanti nãcàku- lãnà, dissanti uccàkulãnà; dissanti duppa¤¤à,\<*<4>*>/ dissanti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si Bu; Sky Lomasakaïgiyattherassa Bhaddekarattiyasuttanto. 2 Si omits. 3 Si bahv., here et infra. Si appapa¤¤à. >/ #<[page 203]># %< 4.5 CæìAKAMMAVIBHAðGASUTTAý (135.) 203>% pa¤¤àvanto.\<*<1>*>/ Ko nu kho, bho Gotama, hetu ko paccayo yena manussànaü yeva sataü manussabhåtànaü dissati hãnappaõãtatà ti? Kammassakà, màõava, sattà kammadàyàdà kammayonã kammabandhå kammapañisaraõà. Kammaü satte vibha- jati yadidaü hãnappaõãtatàyàti. Na kho ahaü imassa bhoto Gotamassa saükhittena bhàsitassa vitthàrena atthaü avibhattassa vitthàrena atthaü àjànami. Sàdhu me bhavaü Gotamo tathà dhammaü desetu yathà 'haü imassa bhoto Gotamassa saükhittena bhàsitassa vitthàrena atthaü avibhattassa vitthàrena atthaü àjàneyyan ti. Tena hi, màõava, suõàhi sàdhukaü manasikarohi, bhàsissàmãti. -- Evaü bho ti kho Subho màõavo Todeyya- putto Bhagavato paccassosi. -- Bhagavà etad avoca:-- Idha, màõava, ekacco itthã và puriso và pàõàtipàtã hoti luddo lohitapàõã, hatapahate niviññho adayàpanno pàõabhå- tesu. So tena kammena evaü samattena evaü samàdiõ- õena kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjati. No ce kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjati, sace manussattaü àgacchati, yattha yattha paccàjàyati\<*<2>*>/ appàyuko hoti. Appàyukasaüvattanikà esà, màõava, pañipadà, yadi- daü pàõàtipàtã hoti luddo lohitapàõã hatapahate niviññho adayàpanno pàõabhåtesu. Idha pana, màõava, ekacco itthã và puriso và pàõati- pàtaü pahàya pàõàtipàtà pañivirato hoti nihitadaõóo nihita- sattho lajjã dayàpanno sabbapàõabhåtahitànukampã viharati. So tena kammena evaü samattena evaü samàdiõõena kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppaj- jati. No ce kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjati, sace manussattaü àgacchati, yattha yattha paccàjàyati dãghàyuko hoti. Dãghàyukasaüvattanikà esà, màõava, pañipadà yadidaü pàõàtipàtaü pahàya pàõàtipàtà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si pa¤¤av. 2 Si pacchà jàyati. >/ #<[page 204]># %<204 III. UPARIPAööâSAý.>% pañivirato hoti nihitadaõóo nihitasattho lajjã dayàpanno sabbapàõabhåtahitànukampã viharati. Idha, màõava, ekacco itthã và puriso và sattànaü viheñhakajàtiko hoti pàõinà và leóóunà và daõóena và satthena và. So tena kammena evaü samattena evaü samà- diõõena kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjati. No ce kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjati, sace manussattaü àgacchati, yattha yattha paccàjàyati bavhà- bàdho hoti. Bavhàbàdhasaüvattanikà esà, màõava, pañi- padà yadidaü sattànaü viheñhakajàtiko hoti pàõinà và leóóunà và daõóena và satthena và. Idha pana, màõava, ekacco itthã và puriso và sattànaü aviheñhakajàtiko hoti pàõinà và leóóunà và daõóena và satthena và. So tena kammena evaü samattena . . . sugatiü . . . appàbàdho hoti. Appàbàdhasaüvattanikà esà . . . aviheñhakajàtiko . . . satthena và. Idha, màõava, ekacco itthã và puriso và kodhano hoti upàyàsabahulo appam pi vutto samàno abhisajjati kuppati byàpajjati patitthãyati, kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pàtukaroti. So tena kammena evaü samattena . . . apàyaü . . . dubbaõõo hoti. Dubbaõõasaüvattanikà esà, màõava, pañipadà yadidaü kodhano . . . appaccaya¤ ca pàtukaroti. Idha pana, màõava, ekacco itthã và puriso và akkodhano hoti anupàyàsabahulo bahum pi vutto samàno nàbhisajjati na kuppati na byàpajjati na patitthãyati na kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pàtukaroti. So tena kammena evaü samattena . . . sugatiü . . . pàsàdiko hoti. Pàsàdikasaü- vattanikà esà, màõava, pañipadà yadidaü akkodhano . . . appaccaya¤ ca pàtukaroti. Idha, màõava, ekacco itthã và puriso và issàmana- ko hoti paralàbhasakkàragarukàramànanavandanapåjanàsu issati upadussati issaü bandhati. So tena kammena evaü samattena . . . apàyaü . . . appesakkho hoti. Appesak- khasaüvattanikà esà, màõava, pañipadà yadidaü issàma- nako . . . issaü bandhati. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 205]># %< 4.5. CæìAKAMMAVäBHAðGASUTTAý (135.) 205>% Idha pana, màõava, ekacco itthã và puriso và anissà- manako hoti paralàbhasakkàragarukàramànanavandanapå- janàsu na issati na upadussati na issaü bandhati. So tena kammena . . . sugatiü . . . mahesakkho hoti. Mahesak- khasaüvattanikà . . . na issaü bandhati. Idha, màõava, ekacco itthã và puriso và na dàtà hoti samaõassa và bràhmaõassa và annaü pànaü vatthaü yanaü màlàgandhavilepanaü seyyàvasathapadãpeyyaü.\<*<1>*>/ So tena kammena . . . apàyaü . . . appabhogo hoti. Appabhoga- saüvattanikà . . . seyyàvasathapadãpeyyaü. Idha pana, màõava, ekacco itthã và puriso và dàtà hoti samaõassa và bràhmaõassa và annaü pànaü . . . seyyàva- sathapadãpeyyaü. So tena kammena . . . sugatiü . . . mahàbhogo hoti. Mahàbhogasaüvattanikà . . . seyyàvasa- thapadãpeyyaü. Idha, màõava, ekacco itthã và puriso và thaddho hoti atimànã abhivàdetabbaü na abhivàdeti paccuññhàtabbaü na paccuññheti àsanàrahassa àsanaü na deti maggàrahassa na maggaü deti sakkàtabbaü na sakkaroti garukà- tabbaü na garukaroti mànetabbaü na màneti påjetabbaü na påjeti. So tena kammena . . . apàyaü . . . nãcàkulãno\<*<2>*>/ hoti. Nãcàkulãnasaüvattanikà . . . påjetabbaü na påjeti. Idha pana, màõava, ekacco itthã và puriso và atthaddho hoti anatimànã abhivàdetabbaü abhivàdeti . . . påjetabbaü påjeti. So tena kammena . . . sugatiü . . . uccàkulãno hoti. Uccàkulãnasaüvattanikà . . . påjetabbaü påjeti. Idha, màõava, itthã và puriso và samaõaü và bràhmaõaü upasaükamitvà na paripucchità hoti: Kiü, bhante, kusalaü? Kiü akusalaü? Kim sàvajjaü? Kiü anavajjam? Kiü sevitabbaü? Kiü na sevitabbaü? Kiü me kayiramànaü\<*<3>*>/ dãgharattaü ahitàya dukkhàya hoti? Kiü và pana me kayiramànaü dãgharattaü hitàya sukhàya hotãti? So tena kammena . . . apàyaü . . . duppa¤¤o hoti. Duppa¤¤a- saüvattanikà . . . hitàya sukhàya hotãti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si seyyàvasathaü. 2 Si nãcakålãno, &c. 3 Si kariyamànaü. >/ #<[page 206]># %<206 III. UPARIPAööâSAý.>% Idha pana, màõava, ekacco itthã và puriso và samaõaü và bràhmaõaü và upasaükamitvà paripucchità hoti: Kiü, bhante, kusalaü? . . . hitàya sukhàya hotãti?So tena kammena . . . sugatim . . . mahàpa¤¤o hoti. Mahàpa¤¤a- saüvattanikà . . . hitàya sukhàya hotãti? Iti kho, màõava, appàyukasaüvattanikà pañipadà appàyukattaü upaneti, dãghàyukasaüvattanikà pañipadà dãghàyukattaü upaneti; bavhàbàdhasaüvattanikà pañipadà bavhàbàdhattaü upaneti, appàbàdhasaüvattanikà pañi- padà appàbàdhattaü upaneti; dubbaõõasaüvattanikà pañipadà dubbaõõattaü upaneti; pàsàdikasaüvattanikà pañipadà pàsàdikattaü upaneti, appesakkhasaüvattanikà pañipadà appesakkhattaü upaneti, mahesakkhasaüvattanikà pañipadà mahesakkhattaü upaneti; appabhogasaüvattanikà pañipadà appabhogattaü upaneti, mahàbhogasaüvattanikà pañipadà mahàbhogattaü upaneti; nãcàkulãnasaüvattanikà pañipadà nãcàkulãnattaü upaneti; uccàkulãnasaüvattanikà pañipadà uccàkulãnattaü upaneti; duppa¤¤asaüvattanikà pañipadà duppa¤¤attaü upaneti, mahàpa¤¤asaüvattanikà pañipadà mahàpa¤¤attaü upaneti. Kammassakà, màõava, sattà kammadàyàdà kammayonã kammabandhå kammapañisaraõà. Kammaü satte vibhajati yadidaü hãnappaõãtatàyàti. Evaü vutte Subho màõovo Todeyyaputto Bhagavantaü etad avoca: Abhikkantaü bho Gotama, abhikkantaü bho Gotama. Seyyathàpi, bho Gotama, nikkujjitaü và . . . dakkhintãti, evam eva bhotà Gotamena anekapariyàyena dhammo pakàsito. Esàhaü bhavantaü Gotamaü saraõaü gacchàmi dhamma¤ ca bhikkhusaügha¤ ca. Upàsakaü maü bhavaü Gotamo dhàretu ajjatagge pàõupetaü saraõa- gatan ti. CæìAKAMMAVIBHAðGASUTTAý1 PA¥CAMAý. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky Si; Bu: Subhasuttaü pa¤camam. Cåëkammavibha¤gasuttan ti pi vuccati >/ #<[page 207]># %< 4.6. MAHâKAMMAVIBHAðGASUTTAM (136.) 207>% 136. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Ràjagahe viharati Veëuvane Kalandakanivàpe. Tena kho pana sama- yena àyasamà Samiddhi ara¤¤akuñikàya viharati. Atha kho Potaliputto paribbàjako jaïghàvihàraü anucaïkama- màno anuvicaramàno yen' àyasmà Samiddhi ten' upasaü- kami, upasaükamitvà àyasmatà Samiddhinà saddhiü sammodi sammodanãyaü kathaü sàràõãyaü vãtisàretvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Potaliputto paribbàjako àyasmantaü Samiddhiü etad avoca: Sammukhà me taü, àvuso Samiddhi, samaõassa Gotamassa sutaü sammukhà pañiggahãtaü: Moghaü kàyakammaü, moghaü vacãkammaü, manokammam eva saccan ti; atthi ca sà samàpatti yaü samàpattiü samàpanno na ki¤ci vediyatãti. Mà evaü, àvuso Potaliputta, avaca; mà evaü, àvuso Potaliputta, avaca\<*<1>*>/; mà Bhagavantaü abbhàcikkhi; na hi sàdhu Bhagavato abhakkhànaü; na hi Bhagavà evaü vadeyya: Moghaü kàyakammaü, moghaü vacãkammaü, manokammam eva saccan ti; atthi ca kho sà, àvuso, samà- patti yaü samàpattiü samàpanno na ki¤ci vediyatãti. Kãvaciraü pabbajito si, àvuso Samiddhãti? Na ciraü, àvuso; tãõi vassànãti. Ettha dàni mayaü there bhikkhå kiü vakkhàma, yatra hi nàm' evaü navo bhikkhu Satthàraü parirakkhitabbaü ma¤¤issati? Sa¤cetanikaü, àvuso Samiddhi, kammaü katvà kàyena vàcàya manasà, kiü so vediyatãti? Sa¤cetanikaü, àvuso Potaliputta, kammaü katvà kàyena vàcàya manasà, dukkhaü so vediyatãti. Atha kho Potaliputto paribbàjako àyasmato Samiddhissa bhàsitaü n' eva abhinandi na pañikkosi, anabhinanditvà appañikkositvà uññhày' àsanà pakkàmi. Atha kho àyasmà Samiddhi acirapakkante Potaliputte paribbàjake yen' àyasmà ânando ten' upasaükami, upasaü- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits this repetition. >/ #<[page 208]># %<208 III. UPARIPAööâSAý.>% kamitvà àyasmatà ânandena saddhiü sammodi sammo- danãyaü kathaü sàràõãyaü vãtisàretvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho àyasmà Samiddhi yàvatako ahosi Potaliputtena paribbàjakena saddhiü kathàsallàpo taü sabbaü àyasmato ânandassa àrocesi. Evaü vutte àyasmà ânando àyasmantaü Samiddhiü etad avoca: Atthi kho imaü, àvuso Samiddhi, kathàpàbhataü Bhagavantaü dassanàya. âyàm', àvuso Samiddhi, yena Bhagavà ten' upasaükameyyàma, upasaükamitvà etam atthaü Bhaga- vato àroceyyàma; yathà no Bhagavà byàkarissati, tathà naü dhàreyyàmàti. Evam àvuso ti kho àyasmà Samiddhi àyasmato ânandassa paccassosi. Atha kho àyasmà ca ânando àyasmà ca Samiddhi yena Bhagavà ten' upasaükamiüsu, upasaü- kamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinno kho àyasmà ânando yàvatako ahosi àyasmato Samiddhissa Potaliputtena paribbàjakena saddhiü kathàsallàpo taü sabbaü Bhagavato àrocesi. Evaü vutte Bhagavà àyasmantaü ânandaü etad avoca: Dassanam pi kho ahaü, ânanda, Potaliputtassa paribbàjakassa nàbhijànàmi, kuto pan' evaråpaü kathàsal- lapaü. Iminà va, ânanda, Samiddhinà moghapurisena Potaliputtassa paribbàjakassa vibhajja byàkaraõãyo pa¤ho ekaüsena byàkato ti. Evaü vutte àyasmà Udàyi Bhagavantaü etad avoca: Sace pana, bhante, àyasmatà Samiddhinà idaü sandhàya bhàsitaü, yaü ki¤ci vedayitaü taü dukkhasmin ti. Atha kho Bhagavà àyasmantaü ânandaü àmantesi: Passa kho tvaü, ânanda, imassa Udàyissa moghapurisassa ummaggaü. A¤¤àsiü kho ahaü, ânanda, idàn' evàyaü Udàyi moghapuriso ummujjamàno ayoniso ummujjissati; àdiso va,\<*<1>*>/ ânanda, Potaliputtena paribbàjakena tisso vedanà pucchità. Sacayaü,\<*<2>*>/ ânanda, Samiddhi moghapuriso \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk Bu (àdimhi yeva); Si àdiü yeva. 2 So Si; Sk yvàyaü. >/ #<[page 209]># %< 4.6. MAHâKAMMAVIBHAðGASUTTAý (136.) 209>% Potaliputtassa paribbàjakassa evaü puññho evaü vyàkareyya; Sa¤cetanikaü, àvuso Potaliputta, kammaü katvà kàyena vàcàya manasà sukhavedanãyaü, sukhaü so vediyati. Sa¤ce- tanikaü, àvuso Potaliputta, kammaü katvà kàyena vàcàya manasà dukkhavedanãyaü, dukkhaü so vediyati. Sa¤ce- tanikaü, àvuso Potaliputta, kammaü katvà kàyena vàcàya manasà adukkhamasukhavedanãyaü, adukkhamasukhaü so vediyatãti;-- evaü vyàkaramàno kho, ânanda, Samiddhi moghapuriso Potaliputtassa paribbàjakassa sammà vyàka- reyya. Api c', ânanda, ke ca\<*<1>*>/ a¤¤atitthiyaparibbàjakà bàlà avyattà ke ca\<*<2>*>/ Tathàgatassa mahàkammavibhaïgaü jànissanti, sace tumhe, ânanda, suõeyyàtha Tathàgatassa mahàkammavibhaïgaü vibhajantassàti. Etassa, Bhagavà, kàlo, etassa, Sugata, kàlo yaü Bhagavà mahàkammavibhaïgaü vibhajeyya. Bhagavato sutaü bhikkhå dhàressantãti. Tena h, ânanda, suõàhi sàdhukaü manasikarohi, bhàsissàmãti. Evam bhante ti kho àyasmà ânando Bhagavato paccassosi. Bhagavà etad avoca: Cattàro 'me, ânanda, puggalà santo saüvijjamànà lokasmiü. Katame cattàro? Idh', ânanda, ekacco pug- galo idha pàõàtipàtã hoti adinnàdàyã hoti kàmesu micchàcàrã hoti musàvàdã hoti pisuõàvàco hoti pharusàvàco hoti sam- phappalàpã hoti abhijjhàlå hoti vyàpannacitto hoti micchà- diññhã hoti. So kàyassa bhedà param maraõà apàyaü dug- gatiü vinipàtaü nirayaü uppajjati. Idha pan', ânanda, ekacco puggalo idha pàõàtipàtã hoti . . . (&c., as in foregoing paragraph) . . . micchàdiññhã hoti. So kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjati. Idh', ânanda, ekacco puggalo pàõàtipàtà pañivirato hoti adinnàdànà pañivirato hoti kàmesu micchàcàrà pañivirato hoti musàvàdà pañivirato hoti pisuõàvàcà pañivirato hoti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si te a¤¤atitthiyap; Sk khe¤¤e titth. corr. to a¤¤e t.; Sy kho¤¤e ti. 2 So all MSS. >/ #<[page 210]># %<210 III. UPARIPAööâSAý.>% pharusàvàcà pañivirato hoti samphappalàpà pañivirato hoti anabhijjhàlå hoti avyàpannacitto hoti sammàdiññhã hoti So kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjati. Idha pan', ânanda, ekacco puggalo idha pàõàtipàtà pañivirato hoti . . . (&c., as in foregoing paragraph) . . . sammàdiññhã hoti. So kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjati. Idh', ânanda, ekacco samaõo và bràhmaõo và àtappam anvàya padhànam anvàya anuyogam anvàya appamàdam anvàya sammàmanasikàram anvàya tathàråpaü cetosamà- dhiü phusati, yathà samàhite citte dibbena cakkhunà visuddhena atikkantamànusakena amuü puggalaü passati idha pàõàtipàtiü adinnàdàyiü kàmesu micchàcàriü musà- vàdiü pisuõàvàciü pharusàvàciü samphappalàpiü abhij- jhàluü vyàpannacittaü micchàdiññhiü, kàyassa bhedà param maraõà passati apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü upa- pannaü. So evam àha: Atthi kira bho pàpakàni kammàni, atthi duccaritassa vipàko; apàhaü\<*<1>*>/ puggalaü addasaü idha pàõàtipàtiü adinnàdàyiü . . . pisuõàvàciü --pe-- micchà- diññhiü, kàyassa bhedà param maraõà passàmi apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü upapannan\<*<2>*>/ ti. So\<*<3>*>/ evam àha:-- Yo kira bho pàõàtipàtã adinnàdàyã --pe-- micchàdiññhã, sabbo\<*<4>*>/ so kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjati. Ye evaü jànanti, te sammà jànanti. Ye a¤¤athà jànanti, micchà tesaü ¤àõan it. Iti so yad eva tassa sàmaü ¤àtaü sàmaü diññhaü sàmaü viditaü, tad eva tattha thàmasà paràmassa\<*<5>*>/ abhinivissa voharati: Idam eva saccaü mogham a¤¤an ti. Idha pan', ânanda, ekacco samaõo và bràhmaõo và \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si amàhaü, with note that the Sinhalese reading is apàham (which Sky read infra); Sky here apàyaü. 2 Si omits. 3 Sky add kira. 4 So all MSS. here. 5 So Sky; Bu "paràmassàti diññhiparàmàsena"; Si paràmàsà, with note that the Sinhalese reading is paràmassa. >/ #<[page 211]># %< 4.6. MAHâKAMMAVIBHAðGASUTTAý (136.) 211>% àtappam anvàya padhànam anvàya . . . amuü puggalaü passati idha pàõàtipàtiü adinnàdàyim --pe-- micchàdiññhiü, kàyassa bhedà param maraõà passati sugatiü saggaü lokaü upapannaü. So evam àha: Na 'tthi kira bho pàpakàni kammàni; na 'tthi duccaritassa vipàko; apàhaü puggalaü addasaü idha pàõàtipàtiü adinnàdàyiü --pe-- micchàdiñ- ñhiü, kàyassa bhedà passàmi sugatiü saggaü lokam upapan- nan ti. So evam àha: Yo kira bho pàõàtipàtã adinnàdàyã -- pe -- micchàdiññhã, sabbo\<*<1>*>/ so kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjati. Ye evaü jànanti, te sammà jànanti. Ye a¤¤athà jànanti, micchà tesaü ¤àõan ti. Iti so yad eva tassa sàmaü ¤àtaü sàmaü diññhaü sàmaü viditaü, tad eva tattha thàmasà paràmassa abhinivissa voharati: Idam eva saccaü mogham a¤¤an ti. Idh', ânanda, ekacco samaõo và bràhmaõo và àtappam anvàya padhànam anvàya . . . amuü puggalaü passati idha pàõàtipàtà pañivirataü adinnàdànà pañivirataü kàmesu micchàcàrà pañivirataü musàvàdà pañivirataü pisuõàvàcà pañivirataü pharusàvàcà pañivirataü samphappalàpà pañi- virataü anabhijjhàluü avyàpannacittaü sammàdiññhiü, kàyassa bhedà param maraõà passati sugatiü saggaü lokaü upapannaü. So evam àha: Atthi kira bho kalyàõàni kammàni; atthi sucaritassa vipàko; apàhaü puggalaü addasaü idha pàõàtipàtà pañivirataü --pe-- sammàdiññhiü, kàyassa bhedà param maraõà passàmi sugatiü saggaü lokaü upapannan ti. So evam àha: Yo kira bho pàõàtipàtà pañivirato adinnàdànà pañivirato --pe-- sammàdiññhã, sabbo so kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjati. Ye evaü jànanti, te sammà jànanti. Ye a¤¤athà jànanti, micchà tesaü ¤àõan ti. Iti so yad eva tassa sàmaü ¤àtaü sàmaü diññhaü sàmaü viditaü, tad eva tattha thàmasà paràmassa abhinivissa voharati: Idam eva saccaü mogham a¤¤anti. Idha pan', ânanda, ekacco samaõo và . . . amuü pug- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si Sy; Sk here and infra, sa kho. >/ #<[page 212]># %<212 III.UPARIPAööâSAý.>% galaü passati idha pàõàtipàtà pañivirataü adinnàdànà pañi- virataü --pe-- sammàdiññhiü, kàyassa bhedà param maraõà passati apàyaü vinipàtaü nirayaü upapannaü. So evam àha: Na 'tthi kira bho kalyàõàni kammàni; na 'tthi sucari- tassa vipàko; apàhaü puggalaü addasaü idha pàõàtipàtà pañivirataü adinnàdànà pañivirataü --pe-- sammàdiññhiü, kàyassa bhedà passàmi apàyaü duggatiü vinipàtaü upapan- nan ti. So evam àha: Yo kira bho pàõàtipàtà pañivirato adinnàdànà pañivirato --pe-- micchàdiññhã, sabbo so kàyassa bhedà param maraõà apàyaü . . . mogham a¤¤an ti. Tatr', ânanda, yvàyaü samaõo và bràhmaõo và evam àha: Atthi kira bho pàpakàni kammàni, atthi duccaritassa vipàko ti, idam assa anujànàmi. Yam pi so evam àha: Apàhaü puggalaü addasaü idha pàõàtipàtiü adinnàdàyiü --pe-- micchàdiññhiü, kàyassa bhedà param maraõà passàmi apàyaü duggatiü vinipàtaü upapannan ti, idam pi ssa anujànàmi. Ya¤ ca kho so evam àha: Yo kira bho pàõàti- pàtã adinnadàyã --pe-- micchàdiññhã, sabbo so kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppaj- jatãti, idam assa nànujànàmi. Yam pi so evam àha: Ye evaü jànanti te sammà jànanti, ye a¤¤athà jànanti micchà tesaü ¤àõan ti, idam pi 'ssa nànujànàmi. Yam pi so yad eva tassa sàmaü ¤àtaü sàmaü diññhaü sàmaü viditaü, tad eva tattha thàmasà paràmassa abhinivissa voharati: Idam eva saccaü mogham a¤¤an ti, -- idam pi 'ssa nànujànàmi. Taü kissa hetu? A¤¤athà hi, ânanda, Tathàgatassa mahàkammavibhaïge ¤àõam hoti. Tatr' ânanda, yvàyaü samaõo và bràhmaõo và evam àha: Na 'tthi kira bho pàpakàni kammàni na 'tthi duccari- tassa vipàko ti, -- idam assa nànujànàmi. Ya¤ ca kho so evam àha: Apàhaü puggalaü addassaü idha pàõàtipàtiü adinnàdàyiü --pe-- micchàdiññhiü, kàyassa bhedà param maraõà passàmi sugatiü saggaü lokaü upapannan ti, idam assa anujànàmi. Ya¤ ca kho so evam àha: Yo kira bho pàõàtipàtã adinnàdàyã --pe-- micchàdiññhã, sabbo so kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjatãti, -- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 213]># %< 4.6. MAHâKAMMAVIBHAðGASUTTAý (136.) 213>% idam assa nànujànàmi. Yam pi so evam àha: Ye evaü jànanti te sammà jànanti, ye a¤¤athà jànanti micchà tesaü ¤àõan ti, -- idam pi 'ssa nànujànàmi. Yam pi so yad eva tassa sàmaü ¤àtaü sàmaü diññhaü sàmaü viditaü, tad eva tattha thàmasà paràmassa abhinivissa voharati: Idam eva saccaü mogham a¤¤an ti, -- idam pi 'ssa nànujànàmi. Taü kissa hetu? A¤¤athà hi, ânanda, Tathàgatassa mahàkam- mavibhaïge ¤àõaü hoti. Tatr', ânanda, yvàyaü samaõo và bràhmaõo và evam àha: Atthi kira bho kalyàõàni kammàni, atthi sucaritassa vipàko ti, idam assa anujànàmi. Ya¤ ca kho so evam àha: Apàhaü puggalaü addasaü idha pàõàtipàtà pañivirataü adinnàdànà pañivirataü --pe-- sammàdiññhiü, kàyassa bhedà param maraõà passàmi sugatiü saggaü lokaü upapannan ti, -- idam pi 'ssa anujànàmi. Ya¤ ca kho so evam àha: Yo kira bho pàõàtipàtà pañivirato adinnàdànà pañivirato pe -- sammàdiññhã, sabbo so kàyassa bhedà param maraõà sugatim saggaü lokaü uppajjatãti, -- idam assa nànujànàmi. Yam pi so evam àha: Ye evaü jànanti te sammà jànanti, ye a¤¤athà jànanti micchà tesaü ¤àõan ti, -- idam pi 'ssa nànujànàmi. Yam pi so yad eva tassa sàmaü ¤àtaü sàmaü diññhaü sàmaü viditaü, tad eva tattha tàmasà paràmassa abhinivissa voharati: Idam eva saccaü mogham a¤¤an ti, -- idam pi 'ssa nànujànàmi. Taü kissa hetu? A¤¤athà hi, ânanda, Tathàgatassa mahàkammavibhaïge nàõaü hoti. Tatr', ânanda, yvàyaü samaõo và bràhmaõo và evam àha: Na 'tthi kira bho kalyàõàni kammàni na 'tthi sucaritassa vipàko ti, idaü assa nànujànàmi. Ya¤ ca kho so evam àha: Apàhaü puggalaü addasaü idha pàõàtipàtà pañivirataü adinnàdànà pañivirataü --pe-- sammàdiññhiü, kàyassa bhedà param maraõà passàmi apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü upapannan ti, -- idam assa anujànàmi. Ya¤ ca kho so evam àha: Yo kira bho pàõàtipàtà pañivirato adinnàdànà pañivirato --pe-- sammàdiññhã, sabbo so kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjatãti, -- idam assa nànujànàmi. Yam pi so evam àha: \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 214]># %<214 III. UPARIPAööâSAý.>% Ye evaü jànanti te sammà jànanti, ye a¤¤athà jànanti micchà tesaü ¤àõan ti, -- idam pi 'ssa nànujànàmi. Yam pi so yad eva tassa sàmaü ¤àtaü . . . mogham a¤¤an ti, -- idam pi 'ssa nànujànàmi. Taü kissa hetu? A¤¤athà hi, ânanda, Tathàgatassa mahàkammavibhaïge ¤aõaü hoti. Tatr', ânanda, yvàyaü puggalo idha pàõàtipàtã adin- nàdàyã --pe-- micchadiññhã, kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjati, pubbe và 'ssa taü kataü hoti pàpakammaü dukkhavedanãyaü, pacchà và 'ssa taü kataü hoti pàpakammaü dukkhavedanãyaü, maraõakàle và 'ssa hoti micchàdiññhã samattà samàdiõõà; tena so kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjati. Ya¤ ca kho so idha pàõàtipàtã hoti adinnàdàyã hoti --pe-- micchàdiññhã hoti, tassa diññhe va dhamme vipàkaü pañisaüvedeti uppajjaü\<*<1>*>/ và apare và pariyàye. Tatr', ânanda, yvàyaü puggalo idha pàõàtipàtã adinnà- dàyã --pe-- micchàdiññhã, kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjati, pubbe và 'ssa taü kataü hoti kalyà- õakammaü sukhavedanãyaü, pacchà và 'ssa taü kataü hoti kalyàõakammaü sukhavedanãyaü, maraõakàle và 'ssa hoti summàdiññhã samattà samàdiõõà; tena so kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjati. Sace kho so idha pàõàtipàtã hotã adinnàdàyã hoti --pe-- micchà- diññhã hoti, tassa diññhe va dhamme vipàkaü pañisaüvedeti uppajjaü\<*<2>*>/ apare và pariyàye. Tatr', ânanda, yvàyaü puggalo idha pàõàtipàtà pañivi- rato adinnàdànà pañivirato --pe-- sammàdiññhã, kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü uppajjati, pubbe và 'ssa taü kataü hoti kalyàõakammaü sukhavedanãyaü, pacchà và 'ssa taü kataü hoti kalyàõakammaü sukhavedanãyaü, maraõakàle và 'ssa hoti sammàdiññhã samattà samàdiõõà; tena so kàyassa bhedà param maraõà sugatiü saggaü lokaü upajjati. Ya¤ ca kho so idha pàõàtipàtà pañivirato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si (throughout) uppajje. 2 Sky omit here. >/ #<[page 215]># %< 4.7. SAìâYATANAVIBHAðGASUTTAý (137.) 215>% hoti adinnàdànà pañivirato hoti --pe-- sammàdiññhã hoti, tassa diññhe va dhamme vipàkaü pañisaüvedeti uppajjaü và apare và pariyàye. Tatr', ânanda, yvàyaü puggalo idha pàõàtipàtà pañivirato adinnàdànà pañivirato --pe-- sammàdiññhã, kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjati, pubbe và 'ssa taü kataü hoti pàpakammaü duk- khavedanãyaü, pacchà và 'ssa taü kataü hoti pàpakammaü dukkhavedanãyaü, maraõakàle và 'ssa hoti micchàdiññhã samattà samàdiõõà; tena so kàyassa bhedà param maraõà apàyaü duggatiü vinipàtaü nirayaü uppajjati. Ya¤ ca kho so idha pàõàtipàtà pañivirato hoti adinnàdànà pañivirato hoti --pe-- sammàdiññhã hoti, tassa diññhe va dhamme vipàkaü pañisaüvedeti uppajjaü và apare và pariyàye. Iti kho, ânanda, atthi\<*<1>*>/ kammaü abhabbaü abhabbà- bhàsaü; atthi kammaü abhabbaü bhabbàbhàsaü\<*<2>*>/; atthi kammaü bhabba¤ c' eva bhabbàbhàsa¤ ca; atthi kammaü bhabbaü abhabbàbhàsan ti. Idam avoca Bhagavà. Attamano àyasmà ânando Bhagavato bhàsitaü abhinandãti. MAHâKAMMAVIBHAðGASUTTAý CHAòòHAý. 137. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthi- yaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Tatra kho Bhagavà bhikkhå àmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca: Saëàyatanavibhaïgaü vo, bhikkhave, desissàmi. Taü suõàtha sàdhukaü manasikarotha, bhàsissàmãti. Evaü bhante ti kho te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca:-- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky natthi. 2 So Si Bu; Sky abh. >/ #<[page 216]># %<216 III. UPARIPAööâSAý.>% Cha ajjhattikàni àyatanàni veditabbàni, cha bàhiràni àyatanàni veditabbàni; cha vi¤¤àõakàyà veditabbà, cha phassakàyà veditabbà; aññhàdasa manopavicàrà veditabbà; chattiüsa sattapadà veditabbà. Tatr' idaü nissàya idam pajahatha. Tayo satipaññhànà yad ariyo sevati, yad ariyo sevamàno Satthà gaõam anusàsituü arahati. So vuccati yoggàcariyànaü anuttaro purisadammasàrathãti. Ayam uddeso saëàyatanavibhaïgassa. Cha ajjhattikàni àyatanàni veditabbànãti iti kho pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Cakkhàyata- naü\<*<1>*>/ sotàyatanaü ghànàyatanaü jivhàyatanaü kàyàyata- naü manàyatanaü. Cha ajjhattikàni àyatanàni veditab- bànãti iti yan taü vuttaü idam etaü pañicca vuttaü. Cha bàhiràni àyatàni veditabbànãti iti kho pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Råpàyatanaü saddàyatanaü gandhàyatanaü rasàyatanaü phoññhabbàya- tanaü dhammàyatanaü. Cha bàhiràni àyatanàni veditab- bànãti iti yan taü vuttaü idam etam pañicca vuttaü. Cha vi¤¤àõakàyà veditabbà ti iti kho pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Cakkhuvi¤¤àõaü sotavi¤¤à- õaü ghànavi¤¤àõaü jivhàvi¤¤àõaü kàyavi¤¤àõaü mano- vi¤¤àõaü. Cha vi¤¤àõakàyà veditabbà ti iti yan taü vuttaü idam etaü pañicca vuttaü. Cha phassakàyà veditabbà ti iti kho pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Cakkhusamphasso sotasam- phasso ghànasamphasso jivhàsamphasso kàyasamphasso manosamphasso. Cha phassakàyà viditabbà ti iti yan taü vuttaü idam etaü pañicca vuttaü. Aññhàdasa manopavicàrà veditabbà ti iti kho pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Cakkhunà råpaü disvà somanassaññhànãyaü råpaü upavicarati doma- nassaññhànãyaü råpaü upavicarati upekhaññhànãyaü råpaü upavicarati; sotena saddaü sutvà --pe--; ghànena gandhaü ghàyitvà --pe--; jivhàya rasaü sàyitvà --pe--; kàyena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky Bu; Si {cakkhavàt}. >/ #<[page 217]># %< 4.7. SAìâYATANAVIBHAðGASUTTAý (137.) 217>% phoññhabbaü phusitvà --pe--; manasà dhammaü vi¤¤àya somanassaññhànãyaü dhammaü upavicarati domanassaññhà- nãyaü dhammaü upavicarati upekhaññhànãyaü dhammaü upavicarati. Iti cha somanassupavicàrà cha domanas- supavicàrà cha upekhupavicàrà. Aññhàdasa manopa- vicàrà veditabbà ti iti yan taü vuttaü idam etaü pañicca vuttaü. Chattiüsa sattapadà veditabbà ti iti kho pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü paticca vuttaü? Cha gehasitàni somanassàni, cha nekkhammasitàni somanassàni; cha gehasitàni domanassàni, cha nekkhammasitàni domanas- sàni; cha gehasità upekhà, cha nekkhammasità upekhà. Tattha katamàni cha gehasitàni somanassàni? Cakkhu- vi¤¤eyyànaü råpànaü iññhànaü kantànaü manàpànaü manoramànaü lokàmisapañisaüyuttànaü pañilàbhaü và pañilàbhato samanupassato pubbe và pañiladdhapubbaü atãtaü niruddhaü vipariõataü samanussarato uppajjati somanassaü; yaü evaråpaü somanassaü, idaü vuccati gehasitaü somanassaü. Sotavi¤¤eyyànaü saddànaü -- pe --; ghànavi¤¤eyyànaü gandhànaü --pe--; jivhàvi¤¤eyyà- naü rasànaü --pe--; kàyavi¤¤eyyànaü phoññhabbànaü -- pe --; manovi¤¤eyyànaü dhammànaü iññhànaü kantànaü manàpànaü manoramànaü lokàmisapañisaüyuttànaü pañi- làbhaü và pañilàbhato samanupassato pubbe và pañiladdha- pubbaü atãtaü niruddhaü vipariõataü samanussarato uppajjati somanassaü; yaü evaråpaü somanassaü, idaü vuccati gehasitaü somanassaü. Imàni cha gehasitàni soma- nassàni. Tattha katamàni cha nekkhammasitàni somanassàni? Råpànaü tveva aniccataü viditvà vipariõàmaviràganiro- dhaü: Pubbe c' eva råpà etarahi ca sabbe te råpà anicca dukkhà vipariõàmadhammà ti evam etaü yathàbhåtaü sam- mappa¤¤àya passato uppajjati somanassaü; yaü evaråpaü somanassaü, idaü vuccati nekkhammasitaü somanassaü; saddànaü tveva --pe--; gandhànaü tveva --pe--; rasànaü tveva --pe--; phoññhabbànaü tveva --pe--: dhammànaü \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 218]># %<218 III. UPARIPAööâSAý.>% tvevà aniccataü viditvà vipariõàmaviràganirodhaü: Pubbe c' eva dhammà etarahi ca sabbe te dhammà aniccà dukkhà vipariõàmadhammà ti evam etaü yathàbhåtaü sammap- pa¤¤àya passato uppajjati somanassaü; yaü evaråpaü somanassaü, idaü vuccati nekkhammasitaü somanassaü. Imàni cha nekkhammasitàni somanassàni. Tattha katamàni cha gehasitàni domanassàni? Cak- khuvi¤¤eyyànaü råpànaü iññhànaü kantànaü manàpànaü manoramànaü lokàmisapañisaüyuttànaü appañilàbhaü và appañilàbhato samanupassato pubbe và appañiladdhapubbaü atãtaü niruddhaü vipariõataü samanussarato uppajjati domanassaü; yaü evaråpaü domanassaü, idaü vuccati gehasitaü domanassaü. Sotavi¤¤eyyànaü saddànaü -- pe --; ghànavi¤¤eyyànaü gandhànaü --pe--; jivhàvi¤¤ey- yànaü rasànaü --pe--; kàyavi¤¤eyyànaü phoññhabbànaü --pe--; manovi¤¤eyyànaü dhammànaü iññhànaü kantànaü manàpànaü manoramànaü lokàmisapañisaüyuttànaü appa- ñilàbhaü và appañilàbhato samanupassato pubbe và appañi- laddhapubbaü atãtaü niruddhaü vipariõataü samanussarato uppajjati domanassaü; yaü evaråpaü domanassaü, idaü vuccati gehasitaü domanassaü. Imàni cha gehasitàni domanassàni. Tattha katamàni cha nekkhammasitàni domanassàni? Råpànaü tveva aniccataü viditvà vipariõàmaviràganiro- dhaü: Pubbe c' eva råpà etarahi ca sabbe te råpà aniccà dukkhà vipariõàmadhammà ti evam etaü yathàbhåtaü sammappa¤¤àya disvà anuttaresu vimokhesu pihaü upaññhà- peti: Kadà 'ssu nàm' ahaü tad àyatanaü upasampajja viharissàmi yad ariyà etarahi àyatanaü upasampajja viharan- tãti, iti anuttaresu vimokhesu pihaü uppaññhàpayato uppajjati pihapaccayà domanassaü; yaü evaråpaü domanassaü, idaü vuccati nekkhammasitaü domanassaü. Saddànaü tveva --pe--; gandhànaü tveva --pe--; rasànaü tveva --pe--; phoññhabbànaü tveva --pe--; dhammànaü tveva aniccataü viditvà vipariõàmaviràganirodhaü: Pubbe c' eva dhammà etarahi ca sabbe te dhammà aniccà dukkhà vipariõàmadham- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 219]># %< 4.7. SAìâYATANAVIBHAðGASUTTAý (137.) 219>% mà ti evam etaü yathàbhåtaü sammappa¤¤àya disvà anut- taresu vimokhesu pihaü upaññhàhàpeti: Kadà 'ssu nàm' ahaü tad àyatanaü upasampajja viharissàmi yad ariyà etarahi àyatanaü upasampajja viharantãti iti anuttaresu vimokhesu pihaü upaññhàpayato uppajjati pihapaccayà {domanassaü}; yaü evaråpaü domanassaü. idaü vuccati nekkhammasitaü domanassaü. Imàni cha nekkhammasitàni domanas- sàni. Tattha katamà cha gehasità upekhà? Cakkhunà råpaü disvà upekhà bàlassa måëhassa puthujjanassa anodhijinassa avipàkajinassa anàdãnavadassàvino assutavato puthujjanassa; yà evaråpà upekhà, råpaü sà nàtivattati; tasmà sà upekhà gehasità ti vuccati. Sotena saddaü sutvà --pe--; ghànena gandhaü ghàyitvà --pe--; jivhàya rasaü sàyitvà --pe--; kàyena phoññhabbaü phusitvà --pe--; manasà dhammaü vi¤¤àya uppajjati upekhà bàlassa måëhassa puthujjanassa anodhijinassa avipàkajinassa anàdãnavadassàvino assutavato puthujjanassa; yà evaråpà upekhà, dhammaü sà nàtivattati; tasmà sà upekhà gehasità ti vuccati. Imà cha gehasità upekhà. Tattha katamà cha nekkhammasità upekha? Råpànaü tveva aniccataü viditvà vipariõàmaviràganirodhaü: Pubbe c' eva råpà etarahi ca sabbe te råpà aniccà dukkhà vipariõà- madhammà ti evam etaü yathàbhåtaü sammappa¤¤àya passato uppajjati upekhà; yà evaråpà upekhà, råpaü sà ativattati; tasmà sà upekhà nekkhammasità ti vuccati. Saddànaü tvevà -- pe --; gandhànaü tveva --pe--; rasànaü tveva --pe--; phoññhabbànaü tveva --pe--; dhammànaü tveva aniccataü viditvà vipariõàmaviràganirodhaü: Pubbe c' eva dhammà etarahi ca sabbe te dhammà aniccà dukkhà vipariõàmadhammà ti evam etaü yathàbhåtaü sammappa¤- ¤àya passato uppajjati upekhà; yà evaråpà upekhà, dhammaü sà ativattati; tasmà sà upekhà nekkhammasità vuccati. Imà cha nekkhammasità upekhà. Chattiüsa sattapadà veditabbàti iti yan taü vuttaü idam etaü pañicca vuttaü. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 220]># %<220 III. UPARIPAööâSAý.>% Tatra idaü nissàya idam pajahathàti iti kho pan etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Tatra, bhikkhave, yàni cha nekkhammasitàni somanassàni, tàni nissàya tàni àgamma, yàni cha gehasitàni somanassàni, tàni pajahatha tàni samatikkamatha; evam etesaü pahànaü hoti; evam etesaü samatikkamo hoti. Tatra, bhikkhave, yàni cha nekkhammasitàni domanassàni, tàni nissàya tàni àgamma, yàni cha gehasitàni domanassàni, tàni pajahatha tàni samatikkamatha; evam etesaü pahànaü hoti; evam etesaü samatikkamo hoti. Tatra, bhikkhave, yà cha nekkhammasità upekhà, tà nissàya tà àgamma, yà cha gehasità upekhà, tà pajahatha, tà samatikkamatha; evam etesaü pahànaü hoti; evam etesaü samatikkamo hoti. Tatra, bhikkhave, yàni cha nekkhammasitàni somanassàni, tàni nissàya tàni àgamma, yàni cha nekkhammasitàni domanassàni, tàni pajahatha tàni samatikkamatha; evam etesaü pahànaü hoti; evam etesaü samatikkamo hoti. Tatra, bhikkhave, yà cha nekkham- masità upekhà, tà nissàya tà àgamma, yàni cha nekkham- masitàni somanassàni, tàni pajahatha tàni samatikkamatha: evam etesaü pahànaü hoti; evam etesaü samatikkamo hoti. Atthi, bhikkhave, upekhà nànattà nànattasità; atthi upekhà ekattà ekattasità. Katamà ca, bhikkhave, upekhà nànattà nàttasità? Atthi, bhikkhave, upekhà råpesu, atthi saddesu, atthi gandhesu, atthi rasesu, atthi phoññhabbesu. Ayaü, bhikkhave, upekhà nànattà nànattasità. Katamà ca, bhikkhave, upekhà ekattà ekattasità? Atthi, bhikkhave, upekhà àkàsàna¤càyatananissità; atthi vi¤¤àõa¤càyatana- nissità; atthi àki¤ca¤¤àyatananissità; atthi nevasa¤¤à- nàsa¤¤àyatananissità. Ayaü, bhikkhave, upekhà ekattà ekattasità. Tatra, bhikkhave, yàyaü upekhà ekattà ekattasità, taü nissàya taü àgamma, yàyaü upekhà nànattà nànattasità, taü pajahatha taü samatikkamatha; evam etissà pahànaü hoti; evam etissà samatikkamo hoti. Atammayataü, bhik- khave, nissàya atammayataü àgamma, yàyaü upekhà ekattà ekattasità, taü pajahatha taü samatikkamatha; evam etissà pahànaü hoti; evam etissà samatikkamo hoti. Tatr' \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 221]># %< 4.7. SAìâYATANAVIBHAðGASUTTAý (137.) 221>% idaü nissàya idaü pajahathàti iti yan taü vuttaü idam etaü pañicca vuttaü. Tayo satipaññhànà yad ariyo sevati yad' ariyo sevamàno satthà gaõam anusàsituü arahatãti iti kho pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Idha, bhikkhave, satthà sàvakànaü dhammaü deseti anukampako hitesã anukampaü upàdàya: Idaü vo hitàya idaü vo sukhàyàti. Tassa sàvakà na sussåyanti,\<*<1>*>/ na sotaü odahanti, na a¤¤à cittaü upaññhà- penti, vokkamma ca satthu sàsanà vattanti. Tatra, bhik- khave, Tathàgato na c' eva attamano hoti na ca attamana- taü pañisaüvedeti, anavassuto ca viharati sato sampajàno. Idaü, bhikkhave, pañhamaü satipaññhànaü yad ariyo sevati yad ariyo sevamàno satthà gaõam anusàsituü arahati. Puna ca paraü, bhikkhave, satthà sàvakànaü dham- maü deseti anukampako hitesã anukampaü upàdàya; Idaü vo hitàya idaü vo sukhàyàti. Tassa ekacce sàvakà na sussåyanti na sotaü odahanti na a¤¤à cittaü upaññhàpenti, vokkamma ca satthu sàsanà vattanti. Ekacce sàvakà sussåyanti sotaü odahanti a¤¤a cittaü upaññhàpenti na ca vokkamma satthu sàsanà vattanti. Tatra, bhikkhave, Tathàgato na c' eva attamano hoti na ca attamanataü pañisaüvedeti, na ca anattamano hoti na ca anattamanataü pañisaüvedeti; attamanata¤ ca anattamanata¤ ca tad ubhayaü\<*<2>*>/ abhinivajjetvà so\<*<3>*>/ upekhako viharati sato sam- pajàno. Idaü, bhikkhave, dutiyaü satipaññhànaü yad . . . arahati. Puna ca paraü, bhikkhave, satthà sàvakànaü dhammaü deseti . . . sukhàyàti. Tassa sàvakà sussåyanti sotaü odahanti a¤¤à cittaü upaññhàpenti na ca vokkamma satthu sàsanà vattanti. Tatra, bhikkhave, Tathàgato attamano c' eva hoti attamanata¤ ca pañisaüvedeti anavassuto ca viharati sato sampajàno. Idaü, bhikkhave, tatiyaü satipaññhànaü yad . . . arahati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si (and? Bu) sussuyanti. 2 So Si; Sk omits these four words and continues: na ca anattamanata¤ ca tad ubhayaü. 3 Si omits. >/ #<[page 222]># %<222 III. UPARIPAööâSAý.>% Tayo satipaññhànà yad ariyo sevati yad ariyo sevamano satthà gaõam anusàsituü arahatãti iti taü vuttaü idam etaü pañicca vuttaü. So vuccati yoggàcariyànaü anuttaro purisadammasàra- thãti iti kho pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Hatthidamakena, bhikkhave, hatthidammo sàrito ekaü yeva disaü dhàvati, -- puratthimaü và pacchimaü và uttaraü và dakkhãõaü và. Assadammakena, bhikkhave, assadammo sàrito ekaü yeva disaü . . . dakkhiõaü và. Godamakena, bhikkhave, godammo sàrito . . . dakkhi- õaü và. Tathàgatena, bhikkhave, arahatà sammàsam- buddhena purisadammo sàrito aññha disà vidhàvati. Råpã råpàni passati; ayaü pañhamà disà. Ajjhattaü aråpasa¤¤ã bahiddhà råpàni passati; ayaü dutiyà disà. Subhan t' eva adhimutto hoti; ayaü tatiyà disà. Sabbaso råpasa¤¤ànaü samatikkamà pañighasa¤¤ànaü atthaïgamà, nànattasa¤- ¤ànaü amanasikàrà: Ananto àkàso ti àkàsàna¤càyatanaü upasampajjà viharati; ayaü catutthà disa. Sabbaso àkàsà- na¤càyatanaü samatikkamma: Anantaü vi¤¤àõan ti vi¤¤àõa¤càyatanaü upasampajja viharati; ayaü pa¤camã disà. Sabbaso vi¤¤àõa¤càyatanaü samatikkamma: Na 'tthi ki¤cãti àki¤ca¤¤àyatanaü upasampajja viharati; ayaü chaññhà disà. Sabbaso àki¤ca¤¤àyatanaü samatikkamma nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanaü upasampajja viharati; ayaü sattamã disà. Sabbaso nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanaü samatik- kamma sa¤¤àvedayitanirodhaü upasampajja viharati; ayaü aññhamã disà. Tathàgatena, bhikkhave, arahatà sammàsam- buddhena purisadammo sàrito imà aññha disà vidhàvati. So vuccati yoggàcariyànaü anuttaro purisadammasàrathãti iti yan taü vuttaü idam etaü pañicca vuttan ti. Idam avoca Bhagavà. Attamanà te bhikkhå Bhagavato bhàsitaü abhinandun ti. SAìâYATANAVIBHAðGASUTTAý SATTAMAý. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 223]># %< 4.8. UDDESAVIBHAðGASUTTAý (138.) 223>% 138. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthi- yaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Tatra kho Bhagavà bhikkhå àmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca: Uddesavibhaïgaü vo, bhikkhave, desissàmi. Taü suõàtha sàdhukaü manasikarotha, bhàsissàmãti. Evaü bhante ti kho te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca:-- Tathà tathà, bhikkhave, bhikkhu upaparikkheyya yathà yathà 'ssa upaparikkhato bahiddhà c' assa vi¤¤àõaü avikkhittaü avisañaü ajjhattaü asaõñhi- taü anupàdàya na paritasseyya; bahiddhà, bhikkhave, vi¤¤àõe avikkhitte avisañe sati ajjhattaü asaõñhite, anupà- dàya aparitassato àyatiü jàtijaràmaraõadukkhasamudaya- sambhavo na hotãti. Idam avoca Bhagavà, idaü vatvà Sugato uññhày' àsanà vihàraü pàvisi. Atha kho tesaü bhikkhånaü acirapakkantassa Bhaga- vato etad ahosi:-- Idaü kho no, àvuso, Bhagavà saükhittena uddesaü uddisitvà vitthàrena atthaü avibhajitvà uññhày' àsanà vihàraü paviññho: Tathà tathà, bhikkhave, bhikkhu upaparikkheyya yathà yathà 'ssa upaparikkhato bahiddhà c' assa vi¤¤àõaü avikkhittaü avisañaü ajjhattaü asaõñhitaü anupàdàya na paritasseyya; bahiddhà, bhikkhave, vi¤¤àõe avikkhitte avisañe sati ajjhattaü asaõñhite, anupàdàya apari- tassato àyatiü jàtijaràmaraõadukkhasamudayasambhavo na hotãti. Ko nu kho imassa Bhagavatà saükhittena udde- sassa uddiññhassa vitthàrena atthaü avibhattassa vitthàrena atthaü vibhajeyyàti? Atha kho tesaü bhikkhånaü etad ahosi: Ayaü kho àyasmà Mahà-Kaccàno Satthu c' eva saüvaõõito sambhà- vito ca vi¤¤ånaü sabrahmacàrãnaü, pahoti c' àyasmà Mahà-Kaccàno imassa Bhagavatà saükhittena uddesassa uddiññhassa vitthàrena atthaü avibhattassa vitthàrena atthaü vibhajituü; yannåna mayaü yen' àyasmà Mahà- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 224]># %<224 III. UPARIPAööâSAý.>% Kaccàno ten' upasaükameyyàma upasaükamitvà àyasman- taü Mahà-Kaccànaü etam atthaü pañipuccheyyàmàti. Atha kho te bhikkhå yen' àyasmà Mahà-Kaccàno ten' upasaükamiüsu upasaükamitvà àyasmatà Mahà-Kaccà- nena saddhiü sammodiüsu sammodanãyaü kathaü sàràõãyaü vãtisàretvà ekamantaü nisãdiüsu. Ekaman- taü nisinnà kho te bhikkhå àyasmantaü Mahà-Kac- cànaü etad avocuü:-- Idaü kho no, àvuso Kaccàna, Bhagavà saükhittena uddesaü uddisitvà vitthàrena atthaü avibhajitvà uññhày' àsanà vihàraü paviññho: Tathà tathà . . . na hotãti. Tesan no, àvuso Kaccàna, amhàkaü acirapakkantassa Bhagavato etad ahosi: Idaü kho no, àvuso, Bhagavà saükhittena uddesaü uddisitvà . . . vihàraü paviññho: Tathà tathà . . . na hotãti. Ko nu kho imassa Bhagavatà saükhittena uddesassa uddiññhassa vitthàrena atthaü avibhattassa vitthàrena atthaü vibhajey- yàti? Tesan no, àvuso Kaccàna, amhàkaü etad ahosi: Ayaü kho àyasmà Mahà-Kaccàno . . . pañipuccheyyàmàti. Vibhajat' àyasmà Mahà-Kaccàno ti. Seyyathàpi, àvuso, puriso sàratthiko sàragavesã sàra- pariyesana¤ caramàno mahato rukkhassa tiññhato sàravato atikkamm' eva målaü atikamma khandhaü sàkhàphalàse sàraü pariyesitabbaü ma¤¤eyya, -- evaü-sampadam idaü. âyasmantànaü Satthari sammukhãbhåte taü Bhagavan- taü atisitvà amhe etam atthaü pañipucchitabbaü ma¤¤atha. So h', àvuso, Bhagavà jànaü jànàti passaü passati cak- khubhåto ¤àõabhåto dhammabhåto brahmabhåto vattà pavattà atthassa ninnetà amatassa dàtà dhammasàmã Tathàgato. So c' eva pan' etassa kàlo ahosi yaü Bhaga- vantaü yeva etam atthaü pañipuccheyyàtha; yathà vo Bhagavà byàkareyya, tathà naü dhàreyyàthàti. Addhà, 'vuso Kaccàna, Bhagavà jànaü jànàti passaü passati cakkhubhåto ¤àõabhåto dhammabhåto brahmabhåto vattà pavattà atthassa ninnetà amatassa dàtà dhammasàmã Tathàgato. So c' eva pan' etassa kàlo yaü Bhagavantaü yeva etam atthaü pañipuccheyyàma; yathà no Bhagavà \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 225]># %< 4.8. UDDESAVIBHAðGASUTTAý (138.) 225>% byàkareyya, tathà naü dhàreyyàma. âpi c' àyasmà Mahà- Kaccàno Satthu c' eva saüvaõõito sambhàvito ca vi¤¤ånaü sabrahmacàrãnaü. pahoti c' àyasmà Mahà-Kaccàno imassa Bhagavatà saükhittena uddesassa uddiññhassa vitthàrena atthaü avibhattassa vitthàrena atthaü vibhajituü. Vibha- jat' àyasmà Mahà-Kaccàno agarukaritvà ti. Tena h', àvuso, suõàtha sàdhukaü manasikarotha bhàsissàmãti Evam àvuso ti kho te bhikkhå àyasmato Mahà-Kaccànassa paccassosuü. âyasmà Mahà-Kaccàno etad avoca:-- Yaü kho no, àvuso, Bhagavà saükhittena uddesaü uddisitvà vitthàrena atthaü avibhajitvà uññhày' àsanà vihà- raü paviññho: Tathà tathà, bhikkhave, bhikkhu . . . na hotãti, -- imassa kho ahaü, àvuso, Bhagavatà saükhittena uddesassa uddiññhassa vitthàrena atthaü avibhattassa evaü vitthàrena atthaü àjànàmi. Katha¤ c', àvuso, bahiddhà vi¤¤àõaü vikkhittaü visañan ti vuccati? Idh', àvuso, bhikkhuno cakkhunà råpaü disvà råpanimittànusàrã vi¤¤àõaü hoti råpanimittas- sàdagathitaü råpanimittassàdavinibaddhaü\<*<1>*>/ råpanimittas- sàdasaüyojanasaüyuttaü, bahiddhà vi¤¤àõaü vikkhittaü visañan ti vuccati. Sotena saddaü sutvà --pe-- ghànena gandhaü ghàyitvà --pe-- jivhàya rasaü sàyitvà -- pe kàyena phoññhabbaü phusitvà --pe-- manasà dhammaü vi¤¤àya dhamanimittànusàrã vi¤¤àõaü hoti dhammanimittassàda- gathitaü dhammanimittassàdavinibaddhaü dhammanimit- tassàdasaüyojanasaüyuttaü, bahiddhà vi¤¤àõaü vikkhittaü visañan ti vuccati. -- Evaü kho, àvuso, bahiddhà vi¤¤àõaü vikkhittaü visañan ti vuccati. Katha¤ c', àvuso, bahiddhà vi¤¤àõaü avikkhittaü avisañan ti vuccati? Idh', àvuso, bhikkhuno cakkhunà råpaü disvà na råpanimittànusàrã vi¤¤àõaü hoti na råpa- nimittassàdagathitaü na råpanimittassàdasaüyojanosaü- yuttaü, bahiddhà vi¤¤àõaü avikkhittaü avisañan ti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si bandhaü. >/ #<[page 226]># %<226 III. UPARIPAööâSAý.>% vuccati. Sotena saddaü sutvà --pe-- ghànena gandhaü ghàyitvà --pe-- jivhàya rasaü sàyitvà --pe-- kàyena phoñ- ñhabbaü phusitvà --pe-- manasà dhammaü vi¤¤àya na dhammanimittànusàrã vi¤¤àõaü hoti na dhammanimittas- sàdagathitaü na dhammanimittassàdavinibaddhaü na dhammanimittassàdasaüyojanasaüyuttaü, bahiddhà vi¤- ¤àõaü avikkhittaü avisañan ti vuccati. -- Evaü kho, àvuso, bahiddhà vi¤¤àõaü avikkhittaü avisañan ti vuccati. Katha¤ c', àvuso, ajjhattaü cittaü saõñhitan ti vuccati? Idh', àvuso, bhikkhu vivicc' eva kàmehi vivicc akusalehi dhammehi savitakkaü savicàraü vivekajaü pãtisukhaü pañhamajjhànaü upasampajja viharati. Tassa vivekaja- pãtisukhànusàrã vi¤¤àõaü hoti vivekajapãtisukhassàdagathi- taü vivekajapãtisukhassàdavinibaddhaü vivekajapãtisukha- ssàdasaüyojanasaüyuttaü, ajjhattaü cittaü saõñhitan ti vuccati. Puna ca paraü, àvuso, bhikkhu vitakkavicàrànaü våpasamà ajjhattaü sampasàdanaü cetaso ekodibhàvaü avitakkaü avicàraü samàdhijaü pãtisukhaü dutiyajjhànaü upasampajja viharati. Tassa samàdhijapãtisukhànusàrã vi¤¤àõaü hoti samàdhijapãtisukhassàdagathitaü samàdhija- pãtisukhassàdavinibaddhaü samàdhijapãtisukhassàdasaüyo- janasaüyuttaü, ajjhattaü cittaü saõñhitan ti vuccati. Puna ca paraü, àvuso, bhikkhu pãtiyà ca viràgà upekhako ca viharati, sato ca sampajàno sukha¤ ca kàyena pañisaüvedeti yan taü ariyà acikkhanti:-- Upekhako satimà sukhavihàrãti, tatiyajjhànaü upasampajja viharati. Tassa upekhànusàrã vi¤¤àõaü hoti upekhàsukhassàdagathitaü upekhàsukhassà- davinibaddhaü upekhàsukhassàdasaüyojanasaüyuttaü, ajjhattaü cittaü saõñhitan ti vuccati. Puna ca paraü, àvuso, bhikkhu sukhassa ca pahànà dukkhassa ca pahànà pubbe va somanassadomanassànaü atthagamà adukkhaü- asukhaü upekhàsatipàrisuddhiü catutthajjhànaü upasam- pajja viharati. Tassa adukkhamasukhànusàrã vi¤¤àõaü hoti adukkhamasukhassàdagathitaü adukkhamasukhassàda- vinibaddhaü adukkhamasukhassàdasaüyojanasaüyuttaü, ajjhattaü cittaü saõñhitan ti vuccati. -- Evaü kho, àvuso, ajjhattaü cittaü saõñhitan ti vuccati. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 227]># %< 4.8. UDDESAVIBHAðGASUTTAý (138.) 227>% Katha¤ c', àvuso, ajjhattaü cittaü asaõñhitan ti vuccati? Idh', àvuso, bhikkhu vivicc' eva kàmehi --pe-- pañhamajjhànaü upasampajja viharati. Tassa na vivekaja- pãtisukhànusàrã vi¤¤àõaü hoti na vivekajapãtisukhassàda- gathitaü na vivekajapãtisukhassàdavinibaddhaü na {vivekaja- pãtisukhassàdasaüyojanasaüyuttaü}, ajjhattaü cittaü asaõñhitan ti vuccati. Puna ca paraü, àvuso, bhikkhu vitakkavicàrànaü våpasamà --pe-- dutiyajjhànaü upasam- pajja viharati. Tassa na samàdhijapãtisukhànusàrã vi¤¤àõaü hoti na samàdhijapãtisukhassàdagathitaü na samàdhija- pãtisukhassàdavinibaddhaü na samàdhijapãtisukhassàdasaü- yojanasaüyuttaü, ajjhattaü asaõñhitan ti vuccati. Puna ca paraü, àvuso, bhikkhu pãtiyà ca viràgà --pe-- tatiyajjhànaü upasampajja viharati. Tassa na upe- khàsukhànusàrã vi¤¤àõaü hoti na upekhàsukhassàda- gathitaü na upekhàsukhassàdavinibaddhaü na upekhàsu- khassàdasaüyojanasaüyuttaü, ajjhattaü cittaü asaõñhitan ti vuccati. Puna ca paraü, àvuso, bhikkhu, sukhassa ca pahànà --pe-- catutthajjhànaü upasampajja viharati. Tassa na adukkhamasukhànusàrã vi¤¤àõaü hoti na adukkham- asukhassàdagathitaü na adukkhamasukhassàdavinibaddhaü na adukkhamasukhassàdasaüyojanasaüyuttaü, ajjhattaü cittaü asaõñhitan ti vuccati. -- Evaü kho, àvuso, ajjhattaü cittaü asaõñhitan ti vuccati. Katha¤ c', àvuso, anupàdà paritassanà hoti? Idh', àvuso, asutavà puthujjano ariyànaü adassàvã ariyadham- massa akovido ariyadhamme avinãto sappurisànaü adassàvã sappurisadhammassa akovido sappurisadhamme avinãto råpaü attato samanupassati råpavantaü và attànaü attani và råpaü råpasmiü và attànaü. Tassa taü råpaü vipari- õàmati a¤¤athà hoti, tassa råpavipariõàma¤¤athàbhàvà råpavipariõàmànuparivatti vi¤¤àõaü hoti, tassa råpaü vipariõàmànuparivatti vi¤¤àõaü hoti, tassa råpavipariõà- mànuparivattajà paritassanà dhammasamuppàdà cittaü pariyàdàya tiññhanti, cetaso pariyàdànà uttàsavà ca hoti vighàtavà ca upekhavà ca anupàdàya ca paritassati. Vedanaü \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 228]># %<228 III. UPARIPAööâSAý.>% --pe-- sa¤¤aü --pe-- saükhàre --pe-- vi¤¤àõaü attato samanupassati vi¤¤àõavantaü và attànaü attani và vi¤- ¤àõaü vi¤¤àõasmiü và attànaü. Tassa taü vi¤¤àõaü vipariõàmati a¤¤àthà hoti, tassa vi¤¤àõavipariõàma¤¤à- thàbhàvà vi¤¤àõavipariõàmànuparivatti vi¤¤àõaü hoti, tassa vi¤¤àõavipariõàmànuparivattajà paritassanà dhammasamup- pàdà cittaü pariyàdàya tiññhanti, cetaso pariyàdànà uttàsavà ca hoti vighàtavà ca upekhavà ca anupàdàya ca paritassati. -- Evaü kho, àvuso, anupàdà paritassanà hoti. Katha¤ c', àvuso, anupàdà aparitassanà hoti? Idh', àvuso, sutavà ariyasàvako ariyànaü dassàvã ariyadhammassa kovido ariyadhamme suvinãto sappurisànaü dassàvã sap- purisadhammassa kovido sappurisadhamme suvinãto na råpaü attato samanupassati na råpavantaü và attànaü, na attani và råpaü na råpasmiü và attànaü. Tassa taü råpaü vipariõàmati a¤¤athà hoti, tassa råpavipariõàma¤¤a- thàbhàvà na råpavipariõàmànuparivatti vi¤¤àõaü hoti, tassa na råpavipariõàmànuparivattajà paritassanà dhammasamup- pàdà cittaü na pariyàdàya tiññhanti, cetaso apariyàdànà na c' ev' uttàsavà hoti na ca vighàtavà na ca upekhavà anupà- dàya ca na paritassati. Na vedanaü --pe-- na sa¤¤aü -- pe -- na saükhàre --pe-- na vi¤¤àõaü attato samanupassati na vi¤¤àõavantaü và attànaü, na attani và vi¤¤àõaü na vi¤¤àõasmiü và attànaü. Tassa taü vi¤¤àõaü vipariõà- mati a¤¤athà hoti, tassa vi¤¤àõavipariõàma¤¤athàbhàvà na vi¤¤àõavipariõàmànuparivatti vi¤¤àõaü hoti, tassa na vi¤- ¤àõavipariõàmànuparivattajà paritassanà dhammasamuppàdà cittaü pariyàdàya tiññhanti, cetaso pariyàdànà na c' ev' uttàsavà hoti na ca vighàtavà na ca upekhavà anupàdàya ca na paritassati. -- Evaü kho, àvuso, anupàdà aparitassanà hoti. Yaü kho no, àvuso, Bhagavà saükhittena uddesaü uddisitvà vitthàrena atthaü avibhajitvà uññhày' àsanà vihàraü paviññho: Tathà, tathà, bhikkhave, bhikkhu . . . na hotãti, -- imassa kho ahaü, àvuso, Bhagavatà saükhittena uddesassa uddiññhassa vitthàrena atthaü avibhattassa evaü vitthàrena \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 229]># %< 4.8. UDDESAVIBHAðGASUTTAý (139.) 229>% atthaü àjànàmi. âkaïkhamànà ca pana tumhe àyasmanto Bhagavantaü yeva upasaükamitvà etam atthaü pañipuc- cheyyàtha. Yathà vo Bhagavà byàkaroti, tathà naü dhàreyyathàti. Atha kho te bhikkhu àyasmato Mahà-Kaccànassa bhàsitaü abhinanditvà anumoditvà uññhày' àsanà yena Bhagavà ten' upasaükamiüsu upasaükamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinnà kho te bhikkhå Bhagavantaü etad avocuü: Yaü kho no, bhante, Bhagavà saükhittena uddesaü uddisitvà vitthàrena atthaü avibhajitvà uññhày' àsanà vihàraü paviññho: Tathà tathà, bhikkhave, bhikkhu . . . na hotãti; tesan no, bhante, amhàkaü acirapakkantassa Bhagavato etad ahosi: Idaü kho no, àvuso, Bhagavà saükhittena uddesaü uddisitvà . . . vihàraü paviññho: Tathà tathà, bhikkhave, bhikkhu . . . na hotãti. Ko nu kho imassa Bhagavatà saükhittena uddesassa uddiññhassa atthaü avibhattassa vitthàrena atthaü vibhajeyyàti? Tesan no, bhante, amhàkaü etad ahosi: Ayaü kho àyasmà Mahà-Kaccàno . . . pañipuccheyyàmàti. Atha kho mayaü, bhante, yen' àyasmà Mahà-Kaccàno ten' upasaükamimha upasaükamitvà àyasmantaü Mahà-Kaccà- naü etam atthaü pañipucchimha. Tesan no, bhante, àyasmatà Mahà-Kaccànena imehi àkàrehi imehi padehi imehi bya¤janehi attho vibhatto ti. Paõóito, bhikkhave, Mahà-Kaccàno; mahàpa¤¤o, bhik- khave, Mahà-Kaccàno. Ma¤ ce pi tumhe, bhikkhave, etam atthaü pañipuccheyyàtha, aham pi taü evam evaü byàka- reyyaü, yathà taü Mahà-Kaccànena byàkataü. Eso c' etassa attho eva¤ ca naü dhàrethàti. Idam avoca Bhagavà. Attamanà te bhikkhå Bhagavato bhàsitaü abhinandun ti. UDDESAVIBHAðGASUTTAý AòòHAMAý. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 230]># %<230 III. UPARIPAööâSAý.>% 139. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvat- thiyaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Tatra kho Bhagavà bhikkhå àmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca: Araõavibhaïgaü vo, bhikkhave, desissàmi. Taü suõàtha sàdhukaü manasikarotha bhàsissàmãti. Evaü bhante ti kho te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca:-- Na kàmasukham anuyu¤jeyya hãnaü gammaü pothujjanikaü anariyaü anatthasaühitaü, na ca attakila- mathànuyogaü anuyu¤jeyya dukkhaü anariyaü anatthasaü- hitaü; ete te\<*<1>*>/ ubho ante anupagamma majjhimà pañipadà Tathàgatena abhisambuddhà cakkhukaraõã ¤àõakaraõã upa- samàya abhi¤¤àya sambodhàya nibbànàya saüvattati. Ussàdana¤ ca ja¤¤à apasàdana¤ ca ja¤¤à ussàdana¤ ca ¤atvà apasàdana¤ ca ¤atvà n' ev' ussàdeyya na apasàdeyya dhammam eva deseyya. Sukhavinicchayaü ja¤¤à sukha- vinicchayaü ¤atvà ajjhattaü sukham anuyu¤jeyya. Raho vàdaü na bhàseyya. Sammukhà na khãõaü\<*<2>*>/ bhaõe. Ataramàno va bhàseyya, no taramàno. Janapadaniruttiü\<*<3>*>/ nàbhiniveseyya, sama¤¤aü nàtidhàveyyàti. -- Ayam uddeso araõavibhaïgassa. Na kàmasukham anuyu¤jeyya hãnaü gammaü pothuj- janikaü anariyaü anatthasaühitaü, na ca attakilama- thànuyogaü anuya¤jeyya dukkhaü anariyaü anattha- saühitan ti iti pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Yo kàmapañisandhisukhiõo somanassànuyogo hãno gammo pothujjaniko anariyo anatthasaühito, sadukkho eso dhammo sa-upaghàto\<*<4>*>/ sa-upàyàso sapariëàho micchà- pañipadà. Yo kàmapañisandhisukhino somanassànuyogaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky ete tveva here and infra. 2 So Sky Bu; Si nàtikhãõaü with note that Sinhalese reading is as in text. 3 Si janapathano. 4 So Si Bu and Sky eventually; Sky savighàto (and avighàto) generally. >/ #<[page 231]># %< 4.9. ARAöAVIBHAðGASUTTAý (139.) 231>% ananuyogo hãnaü gammaü pothujjanikaü anariyaü anat- thasaühitaü, adukkho eso dhammo anupaghàto anupàyàso apariëàho sammàpañipadà. Yo attakilamathànuyogo dukkho anariyo anatthasaühito, sadukkho eso dhammo sa-upaghàto sa-upàyàso sapariëàho micchàpañipadà. Yo attakilama- thànuyogo ananuyogo dukkhaü anariyaü anatthadukkhaü, adukkho eso dhammo anupaghàto anupàyàso apariëàho sammàpañipadà. Na kàmasukham anuyu¤jeyya hãnaü gammaü pothujjanikaü anariyaü anatthasaühitaü, na c' attakilamathànuyogaü anuyu¤jeyya dukkhaü anariyaü anatthasaühitan ti iti yan taü vuttaü idam etaü pañicca vuttaü. Ete te ubho ante anupagamma majjhimà pañipadà Tathàgatena abhisambuddhà cakkhukaraõã ¤àõakaraõã upa- samàya abhi¤¤àya sambodhàya nibbànàya saüvattatãti iti kho pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Ayam eva ariyo aññhaïgiko maggo, seyyathãdaü: sammà- diññhi sammàsaükappo sammàvàcà sammàkammanto sammà-àjãvo sammàvàyàmo sammàsati sammàsamàdhi. Ete te ubho ante anupagamma majjhimà pañipadà Tathà- gatena abhisambuddhà . . . saüvattatãti iti yan taü vuttaü idam etaü pañicca vuttaü. Ussàdana¤ ca ja¤¤à apasàdana¤ ca ja¤¤à ussàdana¤ ca ¤atvà apasàdana¤ ca ¤atvà n' ev' ussàdeyya na apasàdeyya dhammam eva deseyyàti iti kho pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Katha¤ ca, bhikkhave, ussàdanà ca hoti apasàdanà ca hoti no ca dhammadesanà? "Ye kàmapañisandhisukhino somanassànuyogaü anuyuttà hãnaü gammaü pothujjanikaü anariyaü anatthasaühitaü, sabbe te sadukkhà sa-upaghàtà sa-upàyàsà sapariëàhà micchàpañi- pannà ti" iti vadaü itth' eke apasàdeti. "Ye kàma- pañisandhisukhino somanassànuyogaü anuyuttà hãnaü gammaü pothujjanikaü anariyaü anatthasaühitaü, sabbe te adukkhà anupaghàtà anupàyàsà apariëàhà sammàpañipannà ti" iti vadaü itth' eke ussàdeti. "Ye attakilamathànuyogaü anuyuttà dukkhaü anariyaü anatthasaühitam, sabbe te sa- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 232]># %<232 III. UPARIPAööâSAý.>% dukkhà sa-upaghàtà sa-upàyàsà sapariëàhà micchàpañipannà ti" iti vadaü itth' eke apasàdeti. "Ye attakilamathà- nuyogaü ananuyuttà dukkhaü anariyaü anatthasaühitaü, sabbe te adukkhà anupaghàtà anupàyàsà apariëàhà sammà- pañipannà ti" iti vadaü itth' eke ussàdeti. "Yesaü kesa¤ci bhavasaüyojanaü appahãnaü, sabbe te sadukkhà sa-upaghàtà sa-upàpàyàsà sapariëàhà micchàpañipannà ti" iti vadaü itth' eke apasàdeti. "Yesaü kesa¤ci vibhavasaüyojanaü pahãnaü, sabbe te adukkhà anupaghàtà anupàyàsà apariëàhà sammàpañipannà ti" iti vadaü itth' eke ussàdeti. Evaü kho, bhikkhave, ussàdanà ca hoti apasàdanà ca no ca dhammade- sanà. Katha¤ ca, bhikkhave, n' ev' ussàdanà hoti na apasàdanà dhammadesanà ca? "Ye kàmapañisandhisukhino soma- nassànuyogaü anuyuttà hãnaü gammaü pothujjanikaü anariyaü anatthasaühitaü, sabbe te sadukkhà sa-upaghàtà sa-upàyàsà sapariëàhà micchàpañipannà ti" na evam àha. "Anuyogo ca kho sadukkho eso dhammo sa-upaghàto sa- upàyàso sapariëàho micchàpañipadà ti" iti vadaü dhammam eva deseti. "Ye kàmapañisandhisukhino somanassànuyogaü anuyuttà hãnaü gammaü pothujjanikaü anariyaü anattha- saühitaü, sabbe te adukkhà anupaghàtà anupàyàsà apari- ëàhà sammàpañipannà ti" na evam àha. "Ananuyogo ca kho adukkho eso dhammo anupaghàto anupàyàso apariëàho sammàpañipadà ti" iti vadaü dhammam eva deseti. "Ye attakilamathànuyogaü anuyuttà dukkhaü anariyaü anatthà- saühitaü, sabbe te sadukkhà sa-upaghàtà sa-upàyàsà sapari- ëàhà micchàpatipannà ti" na evam àha. "Anuyogo ca kho sadukkho eso dhammo sa-upaghàto saupàyàso sapariëàho micchàpañipadà ti" iti vadaü dhammam eva deseti. "Ye attakilamathànuyogaü anuyuttà dukkhaü anariyaü anat- thasaühitaü, sabbe te adukkhà anupaghàtà anupàyàsà apariëàhà sammàpañipannà ti" na evam àha. "Ananuyogo ca kho adukkho eso dhammo anupaghàto anupàyàso apariëàho sammàpañipadà ti" iti vadaü dhammam eva deseti. "Yesaü kesa¤ci bhavasaüyojanaü appahãmaü, sabbe te sadukkhà sa-upaghàtà sa-upàvàsà sapariëàhà micchàpañipannà ti" na \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 233]># %< 4.9. ARAöAVIBHAðGASUTTAý (139) 233>% evam àha. "Bhavasaüyojane kho appahãne, bhavo appahãno hotãti" iti vadaü dhammam eva deseti. "Yesaü kesa¤ci bhavasaüyojanaü pahãnaü, sabbe te adukkhà anupaghàtà anupàyàsà apariëàhà sammàpañipannà ti" na evam àha. "Bhavasaüyojane ca kho pahãne bhavo pahãno hotãti" iti vadaü dhammam eva deseti. Evaü kho, bhikkhave, n' ev' ussàdanà hoti na apasàdanà dhammadesanà ca. Ussàdana¤ ca ja¤¤à apasàdana¤ ca ja¤¤à ussàdana¤ ca ¤atvà apasàdana¤ ca ¤atvà n' ev' ussàdeyya na apasàdeyya dhammam eva deseyyàti iti yan taü vuttaü idam etaü pañicca vuttaü. Sukhavinicchayaü ja¤¤à sukhavinicchayaü ¤atvà ajjhattaü sukham anuyu¤jeyyàti iti kho pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Pa¤c' ime, bhikkhave, kàmaguõà. Katame pa¤ca? -- Cakkhuvi¤¤eyyà råpà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmåpasaühità rajanãyà, sotavi¤- ¤eyyà saddà --pe-- ghànavi¤¤eyyà gandhà --pe--, jivhà- vi¤¤eyyà rasà --pe--, kàyavi¤¤eyyà phoññhabbà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmåpasaühità rajanãyà. Ime kho, bhik- khave, pa¤ca kàmaguõà. Yaü kho, bhikkhave, ime pa¤ca kàmaguõe pañicca uppajjati sukhasomanassaü, idaü vuccati kàmasukhaü mãëhasukhaü\<*<1>*>/ puthujjanasukhaü anariya- sukhaü. Na àsevitabbaü na bhàvetabbaü na bahulã- kàtabbaü bhàyitabbaü\<*<2>*>/ etassa sukhassàti vadàmi. Idha, bhikkhave, bhikkhu vivicc' eva kàmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaü savicàraü vivekajaü pãtisukhaü pañhamajjhànaü upasampajja viharati; vitakkavicàrànaü våpasamà ajjhattaü sampasàdanaü cetaso ekodibhàvaü avitakkaü avicàraü samàdhijaü pãtisukhaü dutiyajjhànaü --pe-- tatiyajjhànaü --pe-- catutthajjhànaü upasampajja viharati. Idaü vuccati nekkhammasukhaü pavivekasukhaü upasamasukhaü sambodhisukhaü. âsevitabbaü bhàve- tabbaü bahulãkàtabbaü na bhàyitabbaü etassa sukhassàti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si miëhasukhaü, following puth. 2 Sk na bhàsitabbaü. >/ #<[page 234]># %<234 III. UPARIPAööâSAý.>% vadàmi. Sukhavinicchayaü jतà sukhavinicchayaü ¤atvà ajjhattaü sukham anuyu¤jeyyàti iti yan {taü} vuttaü idam etaü pañicca vuttaü. Rahovàdaü na bhàseyya; sammukhà na khãõaü bhaõe ti iti kho pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Tatra, bhikkhave, yaü ja¤¤à rahovàdaü abhåtaü atacchaü anatthasaühitaü, sasakkaü taü rahovàdaü na bhàseyya; yam pi ja¤¤à rahovàdaü bhåtaü tacchaü anatthasaühitaü, tassa pi sikkheyya avacanàya; yan ca kho ja¤¤à rahovàdaü bhåtaü tacchaü atthasaühitaü, tatra kàla¤¤å assa tassa rahovàdassa vacanàya. Tatra, bhikkhave, yaü ja¤¤à sammukhà khãõavàdaü abhåtaü atacchaü anatthasaü- hitaü, sasakkaü taü sammukhà khãõavàdaü na bhàseyya; yam pi ja¤¤à sammukhà khãõavàdaü bhåtaü tacchaü anatthasaühitaü, tassa pi sikkheyya avacanàya; ya¤ ca kho ja¤¤à sammukhà khãõavàdaü bhåtaü tacchaü attha- saühitaü, tatra kàla¤¤å assa tassa sammukhà khãõavàdassa vacanàya. Rahovàdaü na bhàseyya; sammukhà na khãõaü bhaõe ti iti yan taü vuttaü idam etaü pañicca vuttaü. Ataramàno va bhàseyya no taramàno ti iti kho pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Tatra, bhik- khave, taramànassa bhàsato kàyo pi kilamati cittam pi upaha¤¤ati\<*<1>*>/ saro pi upaha¤¤ati kaõñho pi àturãyati, avis- saññham pi hoti avi¤¤eyyaü taramànassa bhàsitaü. Tatra, bhikkhave, ataramànassa bhàsato kàyo pi na kilamati cittam pi na upaha¤¤ati saro pi na upaha¤¤ati kaõñho pi na àturã- yati, vissaññham pi hoti vi¤¤eyyaü ataramànassa bhàsitaü. Ataramàno va bhàseyya na taramàno ti iti yan taü vuttaü idam etaü pañicca vuttaü. Janapadaniruttiü nàbhiniveseyya, sama¤¤aü nàti- dhàveyyàti iti kho pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Katha¤ ca, bhikkhave, janapadaniruttiyà ca abhiniveso hoti sama¤¤àya ca atisàro? Idha, bhik- khave, tad ev' ekaccesu janapadesu Pàtãti sa¤jànanti, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si: Sky Bu åha¤¤ati, followed by saro pi upah-. >/ #<[page 235]># %< 4.9. ARAöAVIBHAðGASUTTAý (139.) 235>% Pattan ti sa¤jànanti, Vitthan\<*<1>*>/ ti sa¤jànanti, Saràvan ti sa¤jànanti, Dhàropan\<*<2>*>/ ti sa¤jànanti, Poõan ti sa¤jànanti,\<*<3>*>/ Pisãlan\<*<4>*>/ ti sa¤jànanti. Iti yathà yathà naü tesu tesu janapa- desu sa¤jànanti, tathà tathà thàmasà paràmassa abhinivissa voharati: Idam eva saccaü mogham a¤¤an ti. Evaü kho, bhikkhave, janapadaniruttiyà ca abhiniveso hoti sama¤- ¤àya ca atisàro. Katha¤ ca, bhikkhave, janapadaniruttiyà ca anabhiniveso hoti sama¤¤àya ca anatisàro? Idha, bhik- khave, tad ev' ekaccesu janapadesu pàtã ti sa¤jànanti, pattan ti sa¤jànanti, vitthan ti sa¤jànanti, saràvan ti sa¤jànanti, dhàropan ti sa¤jànanti, poõan ti sa¤jànanti, pisãlan ti sa¤jà- nanti. Iti yathà yathà naü tesu tesu janapadesu sa¤jànanti: Idaü kira 'me àyasmanto sandhàya vohàrantãti, tathà tathà voharati aparàmasaü. Evaü kho, bhikkhave, janapadani- ruttiyà ca anabhiniveso hoti sama¤¤aya ca anatisàro. Jana- padaniruttiü nàbhiniveseyya, {sama¤¤aü} nàtidhàveyyàti iti yan taü vuttaü, idam etaü pañicca vuttaü. Tatra, bhikkhave, yo kàmapañisandhisukhino somanas- sànuyogo hãno gammo pothujjano anariyo anatthasaühito, sadukkho eso dhammo sa-upaghàto sa-upàyàso sapariëàho micchàpañipadà; tasmà eso dhammo saraõo. Tatra, bhik- khave, yo kàmapañisandhisukhino somanassànuyogaü ananuyogo hãnaü gammaü pothujjanikaü anariyaü anatthasaühitaü, adukkho eso dhammo anupaghàto anupàyàso apariëàho sammàpañipadà; tasmà eso dhammo araõo. Tatra, bhikkhave, yo attakilamathànuyogo dukkho anariyo anatthasaühito, sadukkho eso dhammo sa-upaghàto sa-upàyàso sapariëàho micchàpañipadà; tasmà eso dhammo saraõo. Tatra, bhikkhave, yo attakilamathànuyogaü ananuyogo dukkhaü anariyaü anatthasaühitaü, adukkho eso dhammo anupaghàto anupàyàso apariëàho sammàpañi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si piññhan, noting that Sinhalese reading is as in text. 2 Si harosan,--noting that Sinhalese reading is as in text. 3 Si here adds hanan ti sa¤jànanti, with note that Sinhalese MSS. omit this clause. 4 Sky; here sãlan, but pisãlan infra; Si pipilan ti with note that Sinhalese reading is pisãlan. >/ #<[page 236]># %<236 III. UPARIPAööâSAý.>% padà; tasmà eso dhammo araõo. Tatra, bhikkhave, yà 'yaü majjhimà pañipadà Tathàgatena abhisambuddhà cakkhukaraõã ¤àõakaraõã upasamàya abhi¤¤àya sambodhàya nibbànàya saüvattati, adukkho eso dhammo anupaghàto anupàyàso apariëàho sammàpañipadà; tasmà eso dhammo araõo. Tatra, bhikkhave, yà 'yaü ussàdanà ca apasàdanà ca no ca dhammadesanà, sadukkho eso dhammo sa-upaghàto sa-upàyàso sapariëàho micchàpañipadà; tasmà esa dhammo saraõo. Tatra, bhikkhave, yà 'yaü n' ev' ussàdanà na apasàdanà dhammadesanà và,\<*<1>*>/ adukkho eso dhammo anupa- ghàto anupàyàso apariëàho sammàpañipadà; tasmà eso dhammo araõo. Tatra, bhikkhave, yam idaü kàmasukhaü mãëhasukhaü puthujjanasukhaü anariyasukhaü, sadukkho eso dhammo sa-upaghàto sa-upàyàso sapariëàho micchà- pañipadà; tasmà eso dhammo sarano.\<*<2>*>/ Tatra, bhikkhave, yam idaü nekkhammasukhaü pavivekasukhaü upasama- sukhaü, adukkho eso dhammo anupaghàto anupàyàso apariëàho sammàpañipadà; tasmà eso dhamma araõo. Tatra, bhikkhave, yvàyaü rahovàdo abhåto ataccho anatthasaühito, sadukkho eso dhammo sa-upaghàto sa- upàyàso sapariëàho micchàpañipadà; tasmà eso dhammo saraõo. Tatra, bhikkhave, yo pàyaü rahovàdo bhåto taccho anatthasaühito, sadukkho eso dhammo sa-upaghàto sa-upàyàso sapariëàho micchàpañipadà; tasmà eso dhammo saraõo. Tatra, bhikkhave, yvàyaü rahovàdo bhåto taccho atthasaühito, adukkho eso dhammo anupaghàto anupàyàso apariëàho sammàpañipadà; tasmà eso dhammo araõo. Tatra, bhikkhave, yvàyaü sammukhà khãõavàdo abhåto ataccho anatthasaühito, sadukkho eso dhammo sa-upaghàto sa-upàyàso sapariëàho micchàpañipadà; tasmà eso dhammo saraõo. Tatra, bhikkhave, yo pàyaü sammukhà khãnavàdo bhåto taccho anatthasaühito, sadukkho . . üicchàpañi- padà . . . saraõo. Tatra, bhikkhave, yo pàyaü sammukhà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sk ca, omitting dhammadesanà. 2 Si omits the whole of this sentence from Tatra. >/ #<[page 237]># %< 4.9. ARAöAVIBHAðGASUTTAý (139.) 237>% khãõavàdo bhåto taccho atthasaühito, adukkho . . . sam- màpañipadà . . . araõo. Tatra, bhikkhave, yam idaü taramànassa bhàsitaü, sadukkho eso dhammo . . . micchà- pañipadà . . . saraõo. Tatra, bhikkhave, yam idaü ataramànassa bhàsitaü, adukkho . . . sammàpañipadà . . . araõo. Tatra, bhikkhave, yvàyaü janapadaniruttiyà ca abhiniveso sama¤¤àya ca atisàro, sadukkho eso dhammo sa-upaghàto . . . micchàpañipadà . . . saraõo. Tatra, bhik- khave, yvàyaü janapadaniruttiyà ca anabhiniveso sama¤¤àya ca anatisàro, adukkho eso dhammo anupaghàto anupàyàso apariëàho sammàpañipadà; tasmà eso dhammo araõo. Tasmàt iha, bhikkhave, saraõa¤ ca dhammaü jànissàma araõa¤ ca dhammaü jànissàma, saraõa¤ ca dhammaü ¤atvà araõa¤ ca dhammaü ¤atvà araõapañipadaü pañi- pajjissàmàti, -- evaü kho, bhikkhave, sikkhitabbaü. Su- bhåti ca pana, bhikkhave, kulaputto araõapañipadaü pañipanno ti. Idam avoca Bhagavà. Attamanà te bhikkhå Bhaga- vato bhàsitaü abhinandun ti. ARAöAVIBHAðGASUTTAý1 NAVAMAý. 140. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Magadhesu càrikaü caramàno yena Ràjagahaü tad avasari, yena Bhag- gavo kumbhakàro ten' upasaükami, upasaükamitvà Bhag- gavaü kumbhakàraü etad avoca:-- Sace te, Bhaggava, agaru, viharàm' àvesane\<*<2>*>/ ekarattin ti. Na kho me, bhante, garu. Atthi c' ettha pabbajito pañhamaü vàsupagato; sace so anujànàti, vihara,\<*<3>*>/ bhante, yathàsukhan ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si Bu; Sky Araõavibhaïgiyasuttanto. 2 Si nivesane, with note that the Sinhalese reading is as in text. 3 Si viharatha. >/ #<[page 238]># %<238 III. UPARIPAööâSAý>% Tena kho pana samayena Pukkhusàti nàma kulaputto Bhagavantaü uddissa saddhàya\<*<1>*>/ agàrasmà anagàriyaü pabbajito. So tasmiü kumbhakàràvesane pañhamaü vàsupagato hoti. Atha kho Bhagavà yen' àyasmà Pukku- sàti ten' upasaükami, upasaükamitvà àyasmantaü Pukku- sàtiü etad avoca: Sace te, bhikkhu, agaru, vihàràm' àvesane ekarattin ti. ærundaü,\<*<2>*>/ àvuso, kumbhakàràvesanaü; viharat' àyasmà yathàsukhan ti. Atha kho Bhagavà kumbhakàràvesanaü pavisitvà eka- mantaü tiõasantharakaü pa¤¤àpetvà nisãdi pallaïkaü àbhujitvà ujuü kàyaü paõidhàya parimukhaü satiü upañ- ñhapetvà. Atha kho Bhagavà bahud eva rattiü nisajjàya vãtinàmeti. âyasmà pi kho Pukkusàti bahud eva rattiü nisajjàya vãtinàmesi. Atha kho Bhagavato etad ahosi: Pàsàdikaü nu kho ayaü kulaputto iriyati? yannånàhaü puccheyyan ti. Atha kho Bhagavà àyasmantaü Pukkusà- tiü etad avoca:-- Kaü si tvaü, bhikkhu, uddissa pabbajito? Ko và te satthà? Kassa và tvaü dhammaü rocesãti? Atth', àvuso, samaõo Gotamo Sakyaputto Sakyakulà pabbajito; taü kho pana Bhagavantaü Gotamaü evaü kalyàõo kittisaddo abbhuggato: Iti pi so Bhagavà arahaü sammàsambuddho vijjàcaraõasampanno sugato lokavidå anuttaro purisadammasàrathi satthà devamanussànaü Bud- dho bhagavà ti. Tàhaü Bhagavantaü uddissa pabbajito; so ca me Bhagavà satthà; tassàhaü Bhagavato dhammaü rocemãti. Kahaü pana, bhikkhu, etarahi so Bhagavà viharati ara- haü sammàsambuddho ti? Atth', àvuso, uttaresu janapadesu Sàvatthã nàma naga- raü; tattha so Bhagavà etarahi viharati arahaü sammàsam- buddho ti. Diññhapubbo pana te, bhikkhu, so Bhagavà? Disvà ca pana jàneyyàsãti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky saddhà. 2 So Si Bu; Sky ur. >/ #<[page 239]># %< 4.10. DHâTUVIBHAðGASUTTAý (140.) 239>% Na kho me, àvuso, diññhapubbo so Bhagavà; disvà càhaü na jàneyyan ti. Atha kho Bhagavato etad ahosi: Maü khvàyaü kula- putto uddissa pabbajito; yannån' assàhaü dhammaü desey- yan ti. Atha kho Bhagavà àyasmantaü Pukkusàtiü àmantesi: Dhamman te,\<*<1>*>/ bhikkhu, desissàmi; taü suõàhi sàdhukaü manasikarohi bhàsissàmãti. Evam àvuso ti kho àyasmà Pukkusàti Bhagavato paccassosi. Bhagavà etad avoca:-- Chadhàturo ayaü, bhikkhu, puriso chaphassàyatano aññhàdasamanopavicàro caturàdhiñ- ñhàno (yattha ñhitaü ma¤¤ussavà\<*<2>*>/ nappavattanti, ma¤¤as- save kho pana nappavattamàne muni santo ti vuccati) pa¤¤aü nappamajjeyya, saccam anurakkheyya, càgam anu- bråheyya, santim eva so sikkheyyàti ayam uddeso chadhà- tuvibhaïgassa. Chadhàturo ayaü, bhikkhu, puriso ti iti kho pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? \<*<3>*>/ Pañhavãdhàtu àpodhàtu tejodhàtu vàyodhàtu àkàsadhàtu vi¤¤àõadhàtu. Chadhàturo ayaü, bhikkhu, puriso ti iti yan taü vuttaü idaü etaü pañicca vuttaü. Chaphassàyatano ayaü, bhikkhu, puriso ti iti kho pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Cakkhusam- phassàyatanaü sotasamphassàyatanaü\<*<4>*>/ ghànasamphassàya- tanaü jivhàsamphassàyatanaü kàyasamphassàyatanaü ma- nosamphassàyatanaü. Chaphassàyatano ayaü, bhikkhu, puriso ti iti yan taü vuttaü idam etaü pañicca vuttaü. Aññhàdasamanopavicàro ayaü, bhikkhu, puriso ti iti kho pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Cak- khumà råpaü disvà somanassaññhànãyaü råpaü upavicarati, domanassaññhànãyaü råpaü upavicarati, upekkhaññhànãyaü råpaü upavicarati, sotena saddaü sutvà --pe-- ghànena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky Bu; Si vo. 2 So Bu; Sky ma¤¤assavà here, and infra ma¤¤ussace; Si ma¤¤assavà. 3 Si continues (cf. A. I. 175-6): Chayimà, bhikkhu, dhàtuyo. 4 Si cakkhuphassàyatanaü. &c. >/ #<[page 240]># %<240 III. UPARIPAööâSAý.>% gandhaü ghàyitvà --pe-- jivhàya rasaü sàyitvà --pe-- kàyena phoññhabbaü phusitvà --pe-- manasà dhammaü vi¤¤àya somanassaññhànãyaü dhammaü upavicarati, doma- nassaññhànãyaü dhammaü upavicarati, upekkhaññhànãyaü dhammaü upavicarati; iti cha somanassupavicàrà, cha domanassupavicàrà, cha upekkhåpavicàrà. Aññhàdasama- nopavicàro ayaü, bhikkhu, puriso ti iti yan taü vuttaü, idam etaü pañicca vuttaü. Caturàdhiññhàno ayaü, bhikkhu, puriso ti iti kho pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Pa¤¤àdhiñ- ñhàno saccàdhiññhàno càgàdhiññhàno upasamàdiññhàno. Caturàdhiññhàno ayaü, bhikkhu, puriso ti iti yan taü vuttaü idam etaü pañicca vuttaü. Pa¤¤aü nappamajjeyya, saccam anurakkheyya càgam anubråheyya, santim eva so sikkheyyàti iti kho pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Katha¤ ca bhikkhu pa¤¤aü nappamajjati? Chayimà dhàtuyo:-- pañhavãdhàtu, àpodhàtu tejodhàtu, vàyodhàtu, àkàsadhàtu, vi¤¤àõadhàtu. Katamà ca, bhikkhu, pañhavãdhàtu? Pañhavãdhàtu siyà ajjhattikà siyà bàhirà. Katamà ca, bhikkhu, ajjhattikà pañhavãdhàtu? Yaü ajjhattaü paccattaü kakkhaëaü\<*<1>*>/ kharigataü upàdiõõaü, seyyathãdaü: kesà lomà nakhà dantà taco maüsaü nahàrå aññhã aññhimi¤jà\<*<2>*>/ vakkaü hadayaü yakanaü kilomakaü pihakaü papphàsaü antaü antaguõaü udariyaü karãsaü; yaü và pan' a¤¤am pi ki¤ci ajjhattaü paccattaü kakkhaëaü kharigataü upàdiõ- õaü;-- ayaü vuccati, bhikkhu, ajjhatikà pañhavãdhàtu. Yà c' eva kho pana ajjhattikà pañhavãdhàtu, yà ca bàhirà pañha- vãdhàtu pañhavãdhàtur' ev' esà, taü: N' etaü mama, n' eso 'ham asmi, na me so attà ti, evam etaü yathàbhåtaü sam- mappa¤¤àya daññhabbaü. Evam etaü yathàbhåtaü sam- mappa¤¤àya disvà pañhavãdhàtuyà nibbindati, pañhavãdhà- tuyà cittaü viràjeti. Katamà ca, bhikkhu, àpodhàtu? âpodhàtu siyà ajjhat- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si kakkhalaü. 2 Si aññhimi¤jaü as at III.90. >/ #<[page 241]># %< 4.10. DHâTUVIBHAðGASUTTAý (140.) 241>% tikà siyà bàhirà. Katamà ca, bhikkhu, ajjhattikà àpodhàtu? Yaü ajjhattaü paccattaü àpo àpogataü upàdiõõaü, sey- yathãdaü: pittaü semhaü pubbo lohitaü sedo medo assu vasà kheëo\<*<1>*>/ siïghàõikà lasikà muttaü; yaü và pan' a¤¤am pi ki¤ci ajjhattaü paccattaü àpo àpogataü upàdiõõaü; -- ayaü vuccati, bhikkhu, ajjhattikà àpodhàtu. Yà c' eva kho pana ajjhattikà àpodhàtu, yà ca bàhirà àpodhàtu, àpodhàtur' ev' esà, taü: N' etaü mama, n' eso 'ham asmi, na me so attà ti, evam etaü yathàbhåtaü sammappa¤¤àya daññhabbaü. Evam etaü yathàbhåtaü sammappa¤¤àya disvà àpodhàtuyà nibbindati, àpodhàtuyà cittaü viràjeti. Katamà ca, bhikkhu, tejodhàtu? Tejodhàtu siyà ajjhattikà siyà bàhirà. Katamà ca, bhikkhu, ajjhattikà tejodhàtu? Yaü ajjhattaü paccattaü tejo tejogataü upà- diõõaü, seyyathãdaü: yena ca santappati yena ca janãyati yena ca parióayhati yena ca asitapãtakhàyitasàyitaü sammà- pariõàmaü gacchati; yaü và pan' a¤¤am pi ki¤ci ajjhattaü paccattaü tejo tejogataü upàdiõõaü;-- ayaü vuccati, bhik- khu, ajjhattikà tejodhàtu. Ya c' eva kho pana ajjhattikà tejodhàtu, yà ca bàhirà tejodhàtu, tejodhàtur' ev' esà,taü: N' etaü mama, n' eso 'ham asmi, na me so attà ti, evaü etaü . . . cittaü viràjeti. Katamà ca, bhikkhu, vàyodhàtu? Vàyodhàtu siyà ajjhattikà siyà bàhirà. Katamà ca, bhikkhu, ajjhattikà vàyodhàtu? Yaü ajjhattaü paccattaü vàyo vàyogataü upàdiõõaü, seyyathãdam: uddhaïgamà vàtà adhogamà vàtà kucchisayà vàtà koññhasayà vàtà aïgamaïgànusàrino vàtà assàso passàso; yaü và pan' a¤¤am pi ki¤ci ajjhattaü paccattaü vàyo vàyogataü upàdiõõaü;-- ayaü vuccati, bhikkhu, ajjhattikà vàyodhàtu. Yà c' eva kho pana ajjhattikà vàyodhàtu, yà ca bàhirà vàyodhàtu vàyodhàtur' ev' esà, taü . . . cittaü viràjeti. Katamà ca, bhikkhu, àkàsadhàtu? âkàsadhàtu siyà ajjhattikà siyà bàhirà. Katamà ca {bhikkhu}, ajjhattikà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si khelo. >/ #<[page 242]># %<242 III. UPARIPAööâSAý.>% àkàsadhàtu? Yaü ajjhattaü paccattaü àkàsaü àkàsagataü upàdiõõaü, seyyathãdaü: kaõõacchiddam nàsacchiddam mukhadvàraü, yena ca asitàpãtakhàyitasàyitaü ajjhoharati, yattha ca asitapãtakhàyitasàyitaü santiññhati, yena ca asita- pãtakhàyitasàyitaü adhobhàgà nikkhamati; yaü và pan' a¤¤am pi ki¤ci ajjhattaü paccattaü àkàsaü àkàsagataü upàdiõõaü;-- ayaü vuccati bhikkhu, ajjhattikà àkàsadhàtu. Yà c' eva kho pana ajjhattikà àkàsadhàtu, yà ca bàhirà àkàsa- dhàtu, àkàsadhàtur' ev' esà, taü . . . cittaü viràjeti. Athàparaü vi¤¤àõaü yeva avasissati parisuddhaü pariyo- dàtaü, tena vi¤¤àõena ki¤ci jànàti. -- Sukhan ti pi vijànàti; Dukkhan ti pi vijànàti; Adukkhamasukhan ti pi vijànàti. Sukhavedanãyaü bhikkhu phassaü pañicca uppajjati sukhà vedanà. So sukhaü vedanaü vediyamàno Sukhaü vedanaü vediyàmãti pajànàti. Tass' eva sukhavedanãyassa phassassa nirodhà yaü tajjaü vedayitaü sukhavedanãyaü phassaü pañicca uppannà sukhà vedanà sà nirujjhati sà våpasamma- tãti pajànàti. Dukkhavedanãyaü. bhikkhu, phassaü pañicca uppajjati dukkhà vedanà. So dukkhaü vedanaü vediya- màno Dukkhaü vedanaü vediyàmãti pajànàti. Tass' eva dukkhavedaõãyassa phassassa nirodhà yaü tajjaü vedayitaü dukkhavedanãyaü phassaü pañicca uppannà dukkhà vedanà sà nirujjhati sà våpasammatãti pajànàti. Adukkhamasukha- vedanãyaü bhikkhu phassaü pañicca uppajjati adukkhama- sukhà vedanà. So adukkhamasukhaü vedanaü vediyamàno Adukkhamasukhaü vedanaü vediyàmãti pajànàti. Tass' eva adukkhamasukhavedaõãyassa phassassa nirodhà yaü tajjaü vedayitaü adukkhamasukhavedanãyaü phassaü pañicca uppannà adukkhamasukhà vedanà sà nirujjhati sà våpa- sammatãti pajànàti. Seyyathàpi, bhikkhu, dvinnaü kaññhànaü samphassasa- modhànà\<*<1>*>/ usmà jàyati tejo abhinibbattati, tesaü yeva dvinnaü kaññhànaü nànàbhàvà vinikkhepà yà tajjà usmà sà nirujjhati sà våpasammati, -- evam eva kho, bhikkhu, sukha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si saüghañà samodhànà, with note that the Sinh. reading is as in text. >/ #<[page 243]># %< 4.10. DHâTUVIBHAðGASUTTAý (140.) 243>% vedanãyaü phassaü pañicca uppajjati sukhà vedanà. So sukhaü vedanaü vediyamàno Sukhaü vedanaü vediyàmãti pajànàti; tass' eva sukhavedanãyassa phassassa nirodhà yaü tajjaü vedayitaü sukhavedanãyaü phassaü pañicca uppannà sukhà vedanà sà nirujjhati sà våpasammatãti pajànàti. Dukkhavedanãyaü, bhikkhu, phassaü pañicca uppajjati dukkhà vedanà. So dukkhaü vedanaü . . . vediyàmãti pajànàti; tass' eva dukkhacedanãyassa . . . sà våpasamma- tãti pajànàti. Adukhamasukhavedanãyaü, bhikkhu, phassaü pañicca . . . sà våpasammatãti pajànàti. Athàparaü upekhà yeva avasissati parisuddhà pariyodàta mudu ca kamma¤¤à ca pabhassarà ca. Seyyathàpi, bhikkhu, dakkho suvaõõakàro và suvaõõakàrantevàsã và ukkaü ban- dheyya ukkaü bandhitvà ukkàmukhaü àlimpeyya\<*<1>*>/ ukkàmu- khaü àlimpetvà saõóàsena jàtaråpaü gahetvà ukkàmukhe pakkhipeyya, tam enaü kàlena kàlaü abhidhameyya kàlena kàlaü udakena paripphoseyya kàlena kàlaü ajjhupekkheyya, taü hoti jàtaråpaü dhantaü suddhantaü niddhantaü\<*<2>*>/ nãhañaü\<*<3>*>/ ninnãtakasàvaü\<*<4>*>/ mudu ca kamma¤¤a¤ ca pabhas- sara¤ ca, yassà yassà va paëindhanavikatiyà àkaïkhati yadi pavaññikàya yadi kuõóalàya yadi gãveyyakàya yadi suvaõõa- màlàya, ta¤ c' assa atthaü anubhoti; evam eva kho, bhikkhu, athàparaü upekhà yeva avasissati parisuddhà pariyodàtà mudu ca kamma¤¤à ca pabhassarà ca. So evaü pajànàti: Ima¤ ce ahaü upekhaü evaü parisuddhaü evaü pariyodàtaü àkàsàna¤càyatanaü upasaühareyyaü, tadanu- dhamma¤ ca cittaü bhàveyyaü, evam me ayaü upekhà tannissità tadupàdànà ciraü dãghamaddhànaü tiññheyya; ima¤ ce ahaü upekhaü evaü parisuddhaü evaü pariyodà- taü vi¤¤àõa¤càyatanaü upasaühareyyaü tadanudhamma¤ ca cittaü bhàveyyaü, evam me ayaü upekhà tannissità tadupàdànà ciraü dãghamaddhànaü tiññheyya; ima¤ ce \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky àl-; Bu àlamp-. 2 Si omits these three words. nothing that they are inserted in Sinh. MSS. 3 So Bu; Sky Si nihataü. 4 So Si Sky; Bu nãhañako. Cf. III. 137. >/ #<[page 244]># %<244 III. UPARIPAööâSAý.>% ahaü upekhaü evaü parisuddhaü evaü pariyodàtaü àki¤càyatanaü upasaühareyyaü tadanudhamma¤ ca cittaü bhàveyyaü, evam me ayaü upekhà tannissità tadupàdànà ciraü dãghamaddhànaü tiññheyya; ima¤ ce ahaü upekhaü evaü parisuddhaü evaü pariyodàtaü nevasa¤¤ànàsa¤¤à- yatanaü upasaühareyyaü tadanudhamma¤ ca cittaü bhà- veyyaü, evam me ayaü upekhà tannissità tadupàdànà ciraü dãghamaddhànaü tiññheyyàti. So evaü pajànàti: Ima¤ ce ahaü upekhaü evaü parisuddhaü evaü pariyodàtaü àkàsà- na¤càyatanaü upasaühareyyaü tadanudhamma¤ ca cittaü bhàveyyaü, saükhatam etaü; ima¤ ce ahaü upekhaü evaü parisuddhaü evaü pariyodàtaü vi¤¤àõa¤càyatanaü upasaühareyyaü tadanudhamma¤ ca cittaü bhàveyyaü, saükhatam etaü; ima¤ ce ahaü upekhaü evaü parisuddhaü evaü pariyodàtaü àki¤ca¤¤àyatanaü upasaühareyyaü ta- danudhamma¤ ca cittaü bhàveyyaü, saükhatam etaü; ima¤ ce ahaü upekhaü evaü parisuddhaü evaü pariyodà- taü nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanaü upasaühareyyaü tadanu- dhamma¤ ca cittaü bhàveyyaü, saükhatam etan ti. So n' eva abhisaükharoti nàbhisa¤cetayati bhavàya và vibha- vàya và. So anabhisaükharonto anabhisa¤cetayanto bha- vàya và vibhavàya và na ki¤ci loke upàdiyati anupàdiyaü na paritassati aparitassaü paccattaü yeva parinibbàyati: Khãõà jàti vusitaü brahmacariyaü kataü karaõãyaü nàpa- raü itthattàyàti pajànàti. So sukha¤ ce vedanaü vedeti, Sà aniccà ti pajànàti; Anajjhosità ti pajànàti; Anabhinan- dità ti pajànàti. Dukkha¤ ce vedanaü vedeti, Sà aniccà ti pajànàti; Anajjhosità ti pajànàti; Anabhinandità ti pajà- nàti. Adukkhamasukha¤ ce vedanaü vedeti, Sà . . . pajà- nàti. So sukha¤ ce vedanaü vedeti, visaüyutto naü vedeti; so dukkhaü ce vedanaü vedeti, visaüyutto naü vedeti; adukkhamasukha¤ ce vedanaü vedeti, visaüyutto naü vedeti. So kàyapariyantikaü\<*<1>*>/ vedanaü vediyamàno Kàyapariyantikaü vedanaü vediyàmãti pajànàti. Jãvitapa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky Si, -- cf. 2 D. 128. Bu (?) -pariyattikaü. >/ #<[page 245]># %< 4.10. DHâTUVIBHAðGASUTTAý (140.) 245>% riyantikaü vedanaü vediyamàno: Jãvitapariyantikaü ve- danaü vediyàmãti pajànàti. Kàyassa bhedà uddhaü jãvita- pariyàdànà idh' eva sabbavedayitàni abhinanditàni\<*<1>*>/ sãti- bhavissantãti pajànàti. Seyyathàpi, bhikkhu, tela¤ ca pañicca vaññi¤\<*<2>*>/ ca pañicca telappadãpo jhàyati, tass' eva telassa ca vattiyà ca pariyàdànà a¤¤assa ca anupàhàrà anàhàro nibbàyati, -- evam eva, bhikkhu, kàyapariyantikaü vedanaü vediyamàno: Kàyapa- riyantikaü vedanaü vediyàmãti pajànàti; jãvitapariyantikaü vedanaü vediyamàno: Jãvitapariyantikaü vedanaü vediyà- mãti pajànàti; kàyassa bhedà uddhaü jãvitapariyàdànà idh' eva sabbavedayità abhinanditàni sãtibhavissantãti pajànàti. Tasmà evaü samannàgato bhikkhu iminà paramena pa¤¤à- dhiññhànena samannàgato hoti. Esà hi, bhikkhu, paramà ariyà pa¤¤à yadidaü sabbadukkhakkhaye ¤àõaü. Tassa sà vimutti sacce ñhità akuppà hoti. Taü hi, bhikkhu, musà yaü mosadhammaü,\<*<3>*>/ taü saccaü yaü amosadhammaü nibbànaü; tasmà evaü samannàgato bhikkhu iminà paramena saccàdhiññhànena samannàgato hoti. Etaü hi, bhikkhu, paramaü ariyasaccaü, yadidaü amosadhammaü nibbànaü. Tass' eva kho pana pubbe aviddasuno upadhã honti samattà samàdiõõà. Tyassa pahãnà honti ucchinna- målà tàlàvatthukatà anabhàvakatà\<*<4>*>/ àyatiü anuppàda- dhammà; tasmà evaü samannàgato bhikkhu iminà para- mena càgàdhiññhànena samannàgato hoti. Eso hi, bhikkhu, paramo ariyo càgo, yadidaü sabbåpadhipañinissaggo. Tass' eva kho pana pubbe aviddasuno abhijjhà hoti chando sàràgo. Svàssa pahãno hoti ucchinnamålo tàlàvatthukato anabhàva- kato àyatiü anuppàdadhammo. Tass' eva kho pana pubbe aviddasuno àghàto hoti byàpàdo sampadoso, svàssa pahãno hoti ucchinnamålo tàlàvatthukato anabhàvakato àyatiü anuppàdadhammo. Tass' eva kho pana pubbe aviddasuno avijjà hoti sammoho sampadoso, svàssa pahãno hoti ucchin- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu Si; Sky anabhin. 2 Sky vaddhi¤ as usual. 3 So Bu Sk; Sy Si mogh. 4 Si anabhàvaïkatà. >/ #<[page 246]># %<246 III. UPARIPAööâSAý.>% namålo tàlàvatthukato anabhàvakato àyatiü anuppàda- dhammo. Tasmà evaü samannàgato bhikkhu iminà para- mena upasamàdhiññhànena samannàgato hoti. Eso hi, bhikkhu, paramo ariyo upasamo yadidaü ràgadosamohànaü upasamo. Pa¤¤aü nappamajjeyya saccam anurakkheyya càgam anubråheyya santim eva so sikkheyyàti iti yan taü vuttaü idam etaü pañicca vuttaü. Yattha ñhitaü ma¤¤ussavà nappavattanti, ma¤¤ussave kho pana nappavattamàne muni santo ti vuccatãti iti kho pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Asmãti bhikkhu ma¤¤itam etaü; Ayam aham asmãti\<*<1>*>/ ma¤¤itam etaü; Bhavissan ti ma¤¤itam etaü; Na bhavissan ti ma¤¤i- tam etaü;\<*<2>*>/ Råpã bhavissan ti ma¤¤itam etaü; Aråpã bhavis- san ti ma¤¤itam etaü; Sa¤¤ã bhavissan ti ma¤¤itam etaü; Asa¤¤ã bhavissan ti ma¤¤itam etaü; Nevasa¤¤ãnàsa¤¤ã bhavissan ti ma¤¤itam etaü. Ma¤¤itaü, bhikkhu, rogo, ma¤¤itaü gaõóo,\<*<3>*>/ ma¤¤itaü sallaü; sabbama¤¤itànaü tveva, bhikkhu, samatikkamà muni santo ti vuccati. Muni kho pana, bhikkhu, santo na jàyati na jiyyati\<*<4>*>/ na kuppati nappiheti; tam pi 'ssa bhikkhu na 'tthi yena jàyetha, ajàyamàno kiü jiyyissati, ajiyyamàno kiü miyyissati, amiy- yamàno kiü kuppissati, akuppamàno kissa pihessati? Yattha ñhitaü ma¤¤ussavà nappavattanti, ma¤¤ussave kho pana nappavattamàne muni santo ti vuccatãti iti yan taü vuttaü idam etaü pañicca vuttaü. Imaü kho me tvaü, bhikkhu, saükhittena chadhàtu- vibhaïgaü dharehãti. Atha kho àyasmà Pukkusàti: Satthà kira me anuppatto, Sugato kira me anuppatto, Sammàsambuddho kira me anuppatto ti uññhày' àsanà ekaüsaü cãvaraü katvà Bhaga- vato pàdesu sirasà nipatitvà Bhagavantaü etad avoca: Accayo maü, bhante, accagamà yathàbàlaü yathàmåëhaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu Sky; Si nàham asmãti. 2 Sky omit this clause. 3 So Sk; Sy gandho; Si gantho. 4 So Si; Sky omit these two words. >/ #<[page 247]># %< 4.10. DHâTUVIBHAðGASUTTAý (140.) 247>% yathà-akusalaü, yo 'haü Bhagavantaü àvuso-vàdena samu- dàcaritabbaü ama¤¤issaü; tassa me, bhante, Bhagavà accayaü accayato pañiggaõhàtu àyatiü saüvaràyàti. Taggha tvaü, bhikkhu, accayo accagamà yathàbàlaü yathàmåëhaü yathà-akusalaü, yaü maü tvaü àvuso-vàdena samudàcaritabbaü ama¤¤ittho; yato ca kho tvaü, bhikkhu, accayaü accayato disvà yathàdhammaü pañikarosi, tan te mayaü pañiggaõhàma. Vuddhi h' esà, bhikkhu, ariyassa vinaye yo accayaü accayato disvà yathàdhammaü pañikaroti àyatiü saüvaraü àpajjatãti. Labheyyàhaü, bhante, Bhagavato santike upasampa- dan ti? Paripuõõaü pana te, bhikkhu, pattacãvaran ti? Na kho me, bhante, paripuõõaü pattacãvaran ti. Na kho, bhikkhu, Tathàgatà aparipuõõapattacãvaraü upasampàdentãti. Atha kho àyasmà Pukkusàti Bhagavato bhàsitaü abhi- nanditvà anumoditvà uññhày' àsanà Bhagavantaü abhivà- detvà padakkhiõaü katvà pattacãvarapariyesanaü pakkàmi. Atha kho àyasmà Pukkusàtim pattacãvarapariyesanaü caran- taü bhantagàvã jãvità voropesi. Atha kho sambahulà bhikkhå yena Bhagavà ten' upasaükamiüsu upasaükamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinnà kho te bhikkhå Bhagavantaü etad avocuü:-- Yo so, bhante, Pukkusàti nama kulaputto Bhagavatà saükhittena ovàdena ovadito so kàlakato. Tassa kà gati ko abhisamparàyo ti? Paõóito, bhikkhave, Pukkusàti kulaputto paccapàdi dhammassànudhammaü, na ca maü dhammàdhikaraõaü viheñhesi. Pukkusàti, bhikkhave, kulaputto pa¤cannaü orambhàgiyànaü saüyojanànaü parikkhayà opapàtiko tattha parinibbàyã anàvattidhammo tasmà lokà ti. Idam avoca Bhagavà. Attamanà te bhikkhå Bhagavato bhàsitaü abhinandun ti. DHâTUVIBHAðGASUTTAý DASAMAý. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 248]># %<248 III. UPARIPAööâSAý.>% 141. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà. Bàràõa- siyaü viharati Isipatane migadàye. Tatra kho Bhagavà bhikkhå àmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca:-- Tathà- gatena, bhikkhave, arahatà sammàsambuddhena Bàràõa- siyaü Isipatane migadàye anuttaraü dhammacakkaü pavat- titaü appativattiyaü samaõena và bràhmaõena và devena và Màrena va Brahmunà và kenaci và lokasmiü, yadidaü catunnaü ariyasaccànaü àcikkhanà desanà pa¤¤àpanà paññhapanà vivaraõà vibhajanà uttànãkammaü\<*<1>*>/. Katamesaü catunnaü? -- Dukkhassa ariyasaccassa àcik- khanà desanà pa¤¤àpanà paññhapanà vivaraõà vibhajanà uttànãkammaü. Dukkhasamudayassa ariyasaccassa àcik- khanà . . . uttànãkammaü. Dukkhanirodhassa ariyasac- cassa . . . uttànãkammaü. Dukkhanirodhagàminiyà pañi- padàya\<*<2>*>/ ariyasaccassa . . . uttànãkammaü. Tathàgatena, bhikkhave, arahatà sammàsambuddhena Bàràõasiyaü Isipa- tane migadàye anuttaraü dhammacakkaü pavattitaü appa- tivattiyaü samaõena và . . . kenaci và lokasmiü, yadidaü mesaü catunnaü ariyasaccànaü . . . uttànãkammaü. Sevatha, bhikkhave, Sàriputta-Moggallàne, bhajatha, bhik- khave, Sàriputta-Moggallàne, paõóità bhikkhå anuggàhakà\<*<3>*>/ brahmacàrãnaü. -- Seyyathàpi, bhikkhave, janettã,\<*<4>*>/ evaü Sàriputto; seyyathàpi jàtassa àpàdeta, evaü Moggallàno. Sàriputto, bhikkhave, sotàpattiphale vineti, Moggallàno uttamatthe; Sàriputto, bhikkhave, pahoti cattàri ariya- saccàni vitthàrena àcikkhituü desetuü pa¤¤àpetuü paññha- petuü vivarituü vibhajituü uttànãkàtun ti. Idam avoca Bhagavà, idaü vutvà Sugato uññhày' àsanà vihàraü pàvisi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si Bu; Sky; Sky uttànik. Cf. Vol. ii.248. 2 So Si Bu (?); Sky--gàminãp. 3 So Si Bu; Sky an--ikà. 4 So Sky Bu; Si janetà. >/ #<[page 249]># %< 4.11. SACCAVIBHAðGASUTTAý (141.) 249>% Tatra kho àyasmà Sàriputto acirapakkantassa Bhagavato bhikkhå àmantesi: âvuso bhikkhavo ti. âvuso ti kho te bhikkhå àyasmato Sàriputtassa paccassosuü. âyasmà Sàriputto etad avoca:-- Tathàgatena, àvuso, arahatà sammà- sambuddhena Bàràõasiyaü Isipatane migadàye anuttaraü dhammacakkaü pavattitaü . . . dukkhanirodhagàminiyà pañipadàya ariyasaccassa àcikkhanà desanà pa¤¤àpanà paññha- panà vivaranà vibhajanà uttànãkammaü. Katama¤ c' àvuso, dukkhaü ariyasaccaü? -- Jàti pi dukkhà, jarà pi dukkhà, maraõam pi dukkhaü, sokapari- devadukkhadomanassupàyàsà pi dukkhà. Yam p' icchaü na labhati, tam pi dukkhaü; saükhittena pa¤cupàdànak- khandhà dukkhà. Katamà c', àvuso, jàti? -- Yà tesaü tesaü sattànaü tamhi tamhi sattanikàye jàti sa¤jàti okkanti, nibbati\<*<1>*>/ abhinibbatti, khandhànaü pàtubhàvo àyatanànaü pañilàbho; -- ayaü vuccat', àvuso, jàti. Katamà c', àvuso, jarà? -- Yà tesaü tesaü sattànaü tamhi tamhi sattanikàye jarà jãraõatà\<*<2>*>/ khaõóiccaü pàliccaü valittacatà\<*<3>*>/ àyuno saühànã indriyànaü paripàko; ayaü vuccat', àvuso, jarà. Katama¤ c', àvuso, maraõaü? -- Yaü tesaü tesaü sattànaü tamhà tamhà sattanikàyà cuti cavanatà, bhedo antaradhànaü maccu maraõaü kàlakiriyà, khandhànaü bhedo kaëebarassa\<*<4>*>/ nikkhepo;-- idaü vuccat', àvuso, maraõaü. Katamo c', àvuso, soko? -- Yo kho, àvuso, a¤¤atara¤- ¤atarena byasanena samannàgatassa a¤¤atara¤¤atarena dukkhadhammena phuññhassa soko socanà socitattaü, anto- soko antoparisoko;-- ayaü vuccat', àvuso, soko. Katamà c', àvuso, paridevo? -- Yo kho, àvuso, a¤- ¤atara¤¤atarena byasanena samannàgatassa a¤¤atara¤- ¤atarena dukkhadhammena phuññhassa àdevo paridevo, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky omit. 2 So Si; Sky jãraõaü. 3 Si vall. 4 So Sky; Si kalev. Cf. III. 1. >/ #<[page 250]># %<250 III. UPARIPAööâSAý.>% àdevanà paridevanà,\<*<1>*>/ àdevitattaü paridevitattaü;-- ayaü vuccat', àvuso, paridevo. Katama¤ c', àvuso, dukkhaü? -- Yaü kho, àvuso, kàyikaü dukkhaü kàyikaü asàtaü kàyasamphassajaü duk- khaü asàtaü vedayitaü;-- idaü vuccat', àvuso, dukkhaü. Katama¤ c', àvuso, domanassaü? -- Yaü kho, àvuso, cetasikaü asàtaü manosamphassajaü dukkhaü asàtaü vedayitaü, -- idaü vuccat', àvuso, domanassaü. Katamo c', àvuso, upàyàso? -- Yo kho, àvuso, a¤¤atara¤- ¤atarena byasanena samannàgatassa a¤¤atara¤¤atarena dukkhadhammena phuññhassa àyàso upàyàso, àyàsitattaü upàyàsitattaü, -- ayaü vuccat', àvuso, upàyàso. Katama¤ c', àvuso,yam p' icchaü na labhati tam pi dukkhaü? -- Jàtidhammànaü, àvuso, sattànaü evaü icchà uppajjati: Aho vata mayaü na jàtidhammà assàma, na ca vata no jàti àgaccheyyàti; na kho pan' etaü icchàya pat- tabbaü; idam pi yam p' icchaü na labhati, tam pi dukkhaü. Jaràdhammànaü, àvuso, sattànaü --pe-- byàdhidham- mànaü, àvuso, sattànaü --pe-- maraõadhammànaü, àvuso, sattànaü --pe-- sokaparidevadukkhadomanassupàyàsadham- mànaü, àvuso, sattànaü evaü icchà uppajjati: Aho vata mayaü na sokaparidevadukkhadomanassupàyàsàdhammà assàma, na ca vata no sokaparidevadukkhadomanassupàyàsà àgaccheyyun ti; na kho pan' etaü icchàya pattabbaü; idam pi yam p' icchaü na labhati tam pi dukkhaü. Katame c', àvuso, saükhittena pa¤cupàdànakkhandhà dukkhà? -- Seyyathãdaü: råpåpàdànakkhandho vedanåpà- dànakkhandho sa¤¤åpàdànakkhandho saükhàråpàdànak- khandho vi¤¤àõåpàdànakkhandho;-- ime vuccant', àvuso, saükhittena pa¤cupàdànakkhandhà dukkhà. Idaü vuccat', àvuso, dukkhaü ariyasaccaü. Katama¤ c', àvuso, dukkhasamudayaü\<*<2>*>/ ariyasaccaü? Yàyaü taõhà ponobhavikà\<*<3>*>/ nandiràgasahagatà tatratatrà- bhinandinã, seyyathãdaü: Kàmataõhà bhavataõhà vi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky omit these two words. 2 Si d--yo. 3 Si ponobbh. >/ #<[page 251]># %< 4.11. SACCAVIBHAðGASUTTAý (141.) 251>% bhavataõha;-- idaü vuccat', àvuso, dukkhasamudayaü ariyasaccaü. Katama¤ c', àvuso, dukkhanirodhaü ariyasaccaü? Yo tassà yeva taõhàya asesaviràganirodho càgo pañinissaggo mutti anàlayo;-- idaü vuccat', àvuso, dukkhanirodhaü ariyasaccaü. Katama¤ c', àvuso, dukkhanirodhagàminã pañipadà ariyasaccam? -- Ayam eva ariyo aññhaïgiko maggo, sey- yathãdaü: sammàdiññhi sammàsaükappo sammàvàcà sam- màkammanto sammà-àjãvo sammàvàyàmo sammàsati sam- màsamàdhi. Katamà c', àvuso, sammàdiññhi? -- Yaü kho, àvuso, dukkhe ¤àõaü dukkhasamudaye ¤àõaü dukkhanirodhe ¤àõaü dukkhanirodhagàminiyà pañipadàya nàõaü;-- ayaü vuccat', àvuso, sammàdiññhi. Katamo c', àvuso, sammàsaükappo? Nekkham- masaükappo abyàpàdasaükappo\<*<1>*>/ avihiüsàsaükappo;-- ayaü vuccat', àvuso, sammàsaükappo. Katamà c', àvuso, sammàvàcà? Musàvàdà veramaõã, pisuõàya vàcàya veramaõã, pharusàya vàcàya veramaõã, samphappalàpà veramaõã;-- ayaü vuccat', àvuso, sam- màvàcà. Katamo c', àvuso, sammàkammanto? -- Pàõàtipàtà veramaõã, adinnadànà veramaõã, kàmesu micchàcàrà veramaõã;-- ayaü vuccat', àvuso, sammàkammanto. Katamo c', àvuso, sammà-àjãvo? -- Idh', àvuso, ariya- sàvako micchà-àjãvaü pahàya sammà-àjãvena jãvikaü kap- peti;-- ayaü vuccat', àvuso, sammà-àjãvo. Katamo c', àvuso, sammàvàyàmo? Idh', àvuso, bhikkhu anuppannànaü pàpakànaü akusalànaü dham- mànaü anuppàdàya chandaü janeti vàyamati viriyaü àrabhati cittaü paggaõhàti padahati; uppannànaü pàpa- kànaü akusalànaü dhammànaü pahànàya chandaü janeti . . . padahati; anuppannànaü kusalànaü dham- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky avyàbàdhas. >/ #<[page 252]># %<252 III. UPARIPAööâSAý.>% mànaü uppàdàya chandaü janeti . . . padahati; uppan- nànaü kusalànaü dhammànaü ñhitiyà asammohàya\<*<1>*>/ bhiyyobhàvàya vepullàya bhàvanàya pàripåriyà chandaü janeti . . . padahati;-- ayaü vuccat', àvuso, sammàvàyàmo. Katamo c', àvuso, sammàsati? -- Idh', àvuso, bhikkhu kàye kàyànupassã viharati àtàpã sampajàno satimà, vineyya loke abhijjhàdomanassaü; vedanàsu --pe--; citte --pe--; dhammesu dhammànupassã viharati àtàpã . . . abhij- jhàdomanassaü;-- ayaü vuccat', àvuso, sammàsati. Katamo c', àvuso, sammàsamàdhi? -- Idh', àvuso, bhikkhu vivicc' eva kàmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaü savicàraü vivekajaü pãtisukhaü pañhamaj- jhànaü upasampajja viharati; vitakkavicàrànaü våpasamà ajjhattaü sampasàdanaü cetaso ekodibhàvaü avitak- kaü avicàraü samàdhijaü pitisukhaü dutiyajjhànaü --pe--; tatiyajjhànaü --pe--; catutthajjhànaü upasampajja viharati;-- ayaü vuccat', àvuso, sammàsamàdhi. Idaü vuccat', àvuso, dukkhanirodhagàminã pañipadà ariyasaccaü. Tathàgaten', àvuso, arahatà sammàsambuddhena Bàràõasiyaü Isipatane migadàye anuttaraü dhammacakkaü pavattitaü appativattiyaü samaõena và bràhmaõena và devena và Màrena và Brahmunà và kenaci và lokasmiü, yadidaü imesaü catunnaü ariyasaccànaü acikkhanà desanà pa¤¤àpanà paññhapanà vivaraõà vibhajanà uttànã- kamman ti. Idam avoc' àyasmà Sàriputto. Attamanà te bhikkhå àyasmato Sàriputtassa bhàsitaü abhinandun ti SACCAVIBHAðGASUTTAý EKâDASAMAý. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si asammosàya, omitting the next four words before chandaü. >/ #<[page 253]># %< 4.12. DAKKHIöâVIBHAðGASUTTAý (142.) 253>% 142. 1 Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sakkesu viharati Kapilavatthusmiü Nigrodhàràme. Atha kho Mahàpajàpatã Gotamã navaü dussayugaü àdàya yena Bhagavà ten' upasaükami, upasaükamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnà kho Mahàpajàpatã Gotamã Bhagavantaü etad avoca:-- Idaü me, bhante, navaü dussayugaü Bhagavantaü uddissa sàmaü kantaü sàmaü vàyitaü; tam me, bhante, Bha- gavà pañiggaõhàtu anukampaü upàdàyàti. Evaü vutte Bhagavà Mahàpajàpatiü Gotamiü etad avoca:-- Saüghe, Gotami, dehi; saüghe te dinne aha¤ c' eva påjito bhavis- sàmi saügho càti. Dutiyam pi kho Mahàpajàpatã Gotamã Bhagavantaü etad avoca:-- Idam me . . . upàdàyàti. Dutiyam pi kho Bhagavà Mahàpajàpatiü Gotamiü etad avoca:-- Saüghe . . . saügho càti. Tatiyam pi kho Mahàpajàpatã . . . saügho càti. Evaü vutte àyasmà ânando Bhagavantaü etad avoca: -- Pañiggaõhàtu, bhante, Bhagavà Mahàpajàpatiyà Gotamiyà navaü dussayugaü; bahåpakàrà,\<*<2>*>/ bhante, Mahàpajàpatã Gotamã Bhagavato màtucchà àpàdikà posikà khãrassa dàyikà Bhagavantaü janettiyà kàlakatàya tha¤¤aü pàyesi. Bha- gavà pi, bhante, bahåpakàro Mahàpajàpatiyà Gotamiyà; Bhagavantaü, bhante, àgamma Mahàpajapatã Gotamã Buddhaü saraõaü gatà, dhammaü saraõaü gatà, saü- ghaü saraõaü gatà. Bhagavantaü, bhante, àgamma Mahàpajàpatã Gotamã pàõàtipàtà pañiviratà adinnàdànà pañiviratà kàmesu micchàcàrà pañiviratà musàvàdà pañivi- ratà suràmerayamajjapamàdaññhànà pañiviratà. Bhagavan- taü, bhante, àgamma Mahàpajàpatã Gotamã Buddhe aveccappasàdena samannàgatà, dhamme aveccappasàdena samannagatà, saüghe aveccappasàdena samannàgatà, ariya- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cf. Milinda, p. 240. 2 Si bahukàrà. >/ #<[page 254]># %<254 III. UPARIPAööâSAý.>% kantehi sãlehi samannàgatà. Bhagavantaü, bhante, àgamma Mahàpajàpatã Gotamã dukkhe nikkaïkhà dukkhasamudaye nikkaïkhà dukkhanirodhe nikkaïkhà dukkhanirodhagà- miniyà pañipadàya nikkaïkhà. Bhagavà pi, bhante, bahå- pakàro Mahàpajàpatiyà Gotamiyà ti. Evam etaü, ânanda; evam etaü, ânanda. Yaü h', ânanda, puggalo puggalaü àgamma Buddhaü saraõaü gato hoti, dhammaü saraõaü gato hoti, saüghaü saraõaü gato hoti, imass', ânanda, puggalassa iminà puggalena na sup- patikàraü vadàmi yadidaü abhivàdanapaccupaññhàna¤jali- kammaü sàmãcikammaü cãvarapiõóapàtasenàsanagilàna- paccayabhesajjaparikkhàrànuppadànena. Yaü h', ânanda, puggalo puggalaü àgamma pàõàtipàtà pañivirato hoti adinnàdànà pañivirato hoti kàmesu micchàcàrà pañivirato hoti musàvàdà pañivirato hoti suràmerayamajjapamàdañ- ñhànà pañivirato hoti, imass', ânanda, puggalassa iminà puggalena na suppatikàraü vadàmi yadidaü . . . -- uppadà- nena. Yaü h', ânanda, puggalo puggalaü àgamma Buddhe aveccappasàdena samannàgato hoti, dhamme . . . sãlehi samannàgato hoti, imass', ânanda, puggalassa iminà pugga- lena na suppatikàraü vadàmi yadidaü . . . -- uppadànena. {Yaü} h', ânanda, puggalo puggalaü àgamma dukkhe nik- kaïkho hoti dukkhasamudaye nikkaïkho hoti dukkhanirodhe nikkaïkho hoti dukkhanirodhagàminiyà pañipadàya nikkaï- kho hoti, imass', ânanda, puggalassa iminà puggalena na suppatikàraü vadàmi yadidaü . . . -- uppadànena. Cuddasa kho pan' im', ânanda, pàñipuggalikà dakkhiõà. Tathàgate arahante Sammàsambuddhe dànaü deti;-- ayaü pañhamà pàñipuggalikà dakkhiõà. Paccekabuddhe\<*<1>*>/ dànaü deti;-- ayaü dutiyà pàñipuggalikà dakkhiõà. Tathàgatasà- vake arahante dànaü deti;-- ayaü tatiyà pàñipuggalikà dakkhiõà. Arahattaphalasacchikiriyàya pañipanne dànaü deti;-- ayaü catutthã pàtipuggalikà dakkhiõà. Anàgàmissa dànaü deti;-- ayaü pa¤camã pàñipuggalikà dakkhiõà. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky here; Si always and Sky infra paccekasambuddhe. >/ #<[page 255]># %< 4.12. DAKKHIöâVIBHAðGASUTTAý (142.) 255>% Anagàmiphalasacchikiriyàya pañipanne dànaü deti;-- ayaü chaññhà pañipuggalikà dakkhiõà. Sakadàgàmissa dànaü deti;-- ayaü sattamã pàñipuggalikà dakkhiõà. Sakadàgàmiphalasacchikiriyàya pañipanne dànaü deti;-- ayaü aññhamã pàñipuggalikà dakkhiõà. Sotàpanne dànaü deti;-- ayaü navamã pàñipuggalikà dakkhiõà. Sotàpatti- phalasacchikiriyàya pañipanne dànaü deti;-- ayaü dasamã pàñipuggalikà dakkhiõà. Bàhirake kàmesu vãtaràge dànaü deti;-- ayaü ekàdasamã pàtipuggalikà dakkhiõà. Puthujja- nasãlavante\<*<1>*>/ dànaü deti;-- ayaü dvàdasamã pàtipuggalikà dakkhiõà. Puthujjanadussãle dànaü deti;-- ayaü terasamã pàñipuggalikà dakkhiõa. Tiracchànagate dànaü deti;-- ayaü cuddasamã pàñipuggalikà dakkhiõà. Tatr', ânanda, tiracchànagate dànaü datvà sataguõà dakkhiõà pàñikaïkhitabbà; puthujjanadussãle dànaü datvà sahassaguõà dakkhiõà pàñikaïkhitabbà; puthujjanasãlavante dànaü datvà satasahassaguõà dakkhiõà pàñikaïkhitabbà; bàhirake kàmesu vãtaràge dànaü datvà koñisatasahassaguõà dakkhiõà pàñikaïkhitabbà; sotàpattiphalasacchikiriyàya pañipanne dànaü datvà asaïkheyyà appameyyà dakkhiõà pàñikaïkheyyà. Ko panà vàdo sotàpanne? Ko pana vàdo sakadàgàmiphalasacchikiriyàya pañipanne? Ko pana vàdo sakadàgàmissa? Ko pana vàdo anàgàmiphalasacchikiriyàya pañipanne? Ko pana vàdo anàgàmissa? Ko pana vàdo arahattaphalasacchikiriyàya pañipanne? Ko pana vàdo Tathàgatasàvake arahante? Ko pana vàdo Paccekabuddhe? Ko pana vàdo Tathàgate arahante Sammàsambuddhe? Satta kho pan' im', ânanda, saüghagatà dakkhiõà. Buddhapamukhe ubhatosaüghe dànaü deti;-- ayaü pañhamà saüghagatà dakkhiõà. Tathàgate parinnibbute udhato- saüghe dànaü deti;-- ayaü dutiyà saüghagatà dakkhiõà. Bhikkhusaüghe dànaü deti;-- ayaü tatiyà saüghagatà dakkhiõà. Bhikkhunãsaüghe dànaü deti;-- ayaü catutthã saüghagatà dakkhiõà. Ettakà me bhikkhå ca bhikkhuniyo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky agree both here and infra in reaching p--sãla¤ce. >/ #<[page 256]># %<256 III. UPARIPAööâSAý.>% ca saüghato uddissathàti dànaü deti;-- ayaü pa¤camã saüghagatà dakkhiõà. Ettakà me bhikkhå saüghato uddissathàti dànaü deti;-- chaññhà saüghagatà dakkhiõà. Ettakà me bhikkhuniyo saüghato uddissathàti dànaü deti; -- ayaü sattamã saüghagatà dakkhiõà. Bhavissanti kho pan', ânanda, anàgatamaddhànaü gotrabhuno kàsàvakaõñhà dussãlà pàpadhammà tesu dussãlesu saüghaü uddissa dànaü dassanti. Tadà p' ahaü. ânanda, saüghagataü dakkhiõaü asaïkheyyaü appameyyaü vadàmi, na tvevàhaü, ânanda, kenaci pariyàyena saügha- gatàya dakkhiõàya pàñipuggalikaü dànaü mahapphalataraü vadàmi. Catasso kho imà, ânanda, dakkhiõàvisuddhiyo. Katamà catasso? Atth', ânanda, dakkhiõà dàyakato visujjhati no pañiggàhakato. Atth', ânanda, dakkhiõà pañiggàhakato visujjhati no dàyakato. Atth', ânanda, dakkhiõà n' eva dàyakato visujjhati no pañiggàhakato. Atth', ânanda, dakkhiõà dàyakato c' eva visujjhati pañiggàhakato ca. Katha¤ c', ânanda, dakkhiõa dàyakato visujjhati no pañiggàhakato? Idh', ânanda, dàyako hoti sãlavà kalyàõa- dhammo, pañiggàhakà honti dussãlà pàpadhammà;-- evaü kho, ânanda, dakkhiõà dàyakato visujjhati no pañiggà- hakato. Katha¤ c', ânanda, dakkhiõà pañiggàhakato visujjhati no dàyakato? Idh', ânanda, dàyako hoti dussãlo pàpa- dhammo, pañiggàhakà honti sãlavanto kalyàõadhammà -- evaü kho, ânanda, dakkhiõà pañiggàhakato visujjhati no dàyakato. Katha¤ c', ânanda, dakkhiõà n' eva dàyakato visujjhati no pañiggàhakato? Idh', ânanda, dàyako ca hoti dussãlo pàpadhammo, pañiggàhakà ca honti dussãlà pàpadhammà; -- evaü kho, ânanda, dakkhiõà n' eva dàyakato visujjhati no pañiggàhakato. Katha¤ c', ânanda, dakkhiõà dàyakato c' eva visujjhati pañiggàhakato ca? Idh', ânanda, dàyako ca hoti sãlavà kalyàõadhammo, pañiggàhakà ca honti sãlavanto kalyàõa- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 257]># %< 4.12. DAKKHIöâVIBHAðGASUTTAý (142.) 257>% dhammà;-- evaü kho, ânanda, dakkhiõà dàyakato c' eva visujjhati pañiggàhakato ca. Imà kho, ânanda, catasso dakkhiõàvisuddhiyo ti. Idam avoca Bhagavà, idaü vatvà Sugato athàparam etad avoca satthà:-- Yo sãlavà dussãlesu dadàti Dànaü dhammena laddhà\<*<1>*>/ supasannacitto Abhisadd ahaü kammaphalaü uëàram, Sà dakkhiõà dàyakato visujjhati. Yo dussãlo sãlavantesu dadàti Dànaü adhammena laddhà apasannacitto Anabhisadd ahaü kammaphalaü uëàraü, Sà dakkhiõà pañiggàhakato visujjhati. Yo dussãlo dussãlesu dadàti Dànaü adhammena laddhà apasannacitto Anabhisadd ahaü kammaphalaü uëàraü, Sà dakkhiõà n' ev' ubhato visujjhati.\<*<2>*>/ Yo sãlavà sãlavantesu dadàti Dànaü dhammena laddhà supasannacitto Abhisadd ahaü kammaphalaü uëàraü, Taü ve dànaü vipullaphalan ti bråmi. Yo vãtaràgo vãtaràgesu dadàti Dànaü dhammena laddhà supasannacitto Abhisadd ahaü kammaphalaü uëàraü, Taü ve dànaü àmisadànaü vipulan ti bråmi\<*<3>*>/. DAKKHIöâVIBHAðGASUTTAý DVâDASAMAý. VIBHAðGAVAGGO CATUTTHO. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si laddhaü, with note that the Sinhalese reading is laddhà; Sky here laddhàna (but laddhà infra) followed by pasannacitto. 2 So Sky; Si reads: Na taü dànaü vipullaphalan ti bråmi. 3 So Sky; Si reads: Taü ve d. àmisadànànamaggaü. >/ #<[page 258]># %<258 III. UPARIPAööâSAý.>% 143. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthi- yaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Tena kho pana samayena Anàthapiõóiko gahapati àbàdhiko hoti dukkhito bàëhagilàno. Atha kho Anàthapiõóiko gahapati a¤¤ataram purisaü àmantesi:-- Ehi tvaü, ambho purisa, yena Bhagavà ten' upasaükama, upasaükamitvà mama vacanena Bhagavato pàde sirasà vandàhi eva¤ ca vadehi: Anàthapiõóiko, bhante, gahapati àbàdhiko dukkhito bàëhagilàno, so Bhagavato pàde sirasà vandatãti. Yena c' àyasmà Sàriputto ten' upasaükama upasaükamitvà mama vacanena àyasmato Sàriputtassa pàde sirasà vandàhi eva¤ ca vadehi: Anàthapiõóiko, bhante, . . . vandatãti. Eva¤ ca vadehi: Sàdhu kira, bhante, àyasmà Sàriputto yena Anà- thapiõóikassa gahapatissa nivesanaü ten' upasaükamatu anukampaü upàdàyàti. Evaü bhante ti kho so puriso Anàthapiõóikassa gaha- patissa pañissutvà yena Bhagavà ten' upasaükami, upasaü- kamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho so puriso Bhagavantaü etad avoca: Anàthapiõóiko, bhante, gahapati àbàdhiko dukkhito bàëhagi- làno; so Bhagavato pàde sirasà vandatãti. Yena c' àyasmà Sàriputto ten' upasaükami upasaükamitvà àyasmantaü Sàriputtaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho so puriso àyasmantaü Sàriputtaü etad avoca: Anàthapiõóiko, bhante, gahapati àbàdhiko dukkhito bàëhagi- làno; so àyasmato Sàriputtassa pàde sirasà vandati eva¤ ca vadeti: Sàdhu kira, bhante, àyasmà Sàriputto yena Anàtha- piõóikassa gahapatissa nivesanaü ten' upasaükamatu anukampaü upàdàyàti. Adhivàsesi kho àyasmà Sàriputto tuõhãbhàvena. Atha kho àyasmà Sàriputto nivàsetvà pattacãvaraü àdàya àyasmatà ânandena pacchàsamaõena yena Anàthapiõóikassa gahapatissa nivesanaü ten' upasaükami, upasaükamitvà \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 259]># %< 5.1. ANâTHAPIöôIKOVâDASUTTAý (143.) 259>% pa¤¤atte àsane nisãdi. Nisajja kho àyasmà Sàriputto Anàthapiõóikaü gahapatiü etad avoca: Kacci te, gahapati, khamanãyaü, kacci yàpanãyaü, kacci dukkhà vedanà pañikkamanti no abhikkamanti, pañikkamo 'sànaü pa¤¤àyati no abhikkamo ti? Na me, bhante Sàriputta, khamanãyaü, na yàpanãyaü; bàëhà me dukkhà vedanà abhikkamanti no pañikkamanti, abhikkamo 'sànaü pa¤¤àyati no pañikkamo. Seyyathàpi, bhante Sàriputta, balavà puriso tiõhena sikharena . . . (&c. as Vol. II. p. 193, line 1 to line 23) . . . no pañikkamo ti. Tasmàtiha te, gahapati, evaü sikkhitabbaü: Na cak- khuü upàdiyissàmi, na ca me cakkhunissitaü vi¤¤àõaü bhavissatãti. Evaü hi te, gahapati, sikkhitabbaü. Tas- màtiha te, gahapati, evaü sikkhitabbaü: Na sotaü upàdiyissàmi na ca me sotanissitaü vi¤¤àõaü bhavissatãti. Evaü hi te, gahapati, sikkhitabbaü. Tasmàtiha . . . Na ghànaü . . . sikkhitabbaü. Tasmàtiha . . . Na jivhaü . . . sikkhitabbaü. Tasmàtiha . . . Na kàyaü . . . sik- khitabbaü. Tasmàtiha . . . Na manaü . . . sikkhitab- baü. Tasmàtiha . . . Na råpaü . . . sikkhitabbaü. Tas- màtiha . . . Na saddaü upàdiyissàmi --pe-- Na gandhaü upàdiyissàmi --pe-- Na rasaü upàdiyissàmi --pe-- Na phoñ- ñhabbaü upàdiyissàmi --pe-- Na dhammaü upàdiyissàmi, na ca me dhammanissitaü vi¤¤àõaü bhavissatãti. Evaü hi te, gahapati, sikkhitabbaü. Tasmàtiha te, gahapati, evaü sikkhitabbaü: Na cak- khuvi¤¤àõaü upàdiyissami, na ca me cakkhuvi¤¤àõanissitaü vi¤¤àõaü bhavissatãti. Evaü hi te, gahapati, sikkhitabbaü. Na sotavi¤¤àõaü upàdiyissàmi --pe-- Na ghànavi¤¤àõaü upàdiyissàmi --pe-- Na jivhàvi¤¤àõaü upàdiyissàmi --pe-- Na kàyavi¤¤àõaü upàdiyissàmi --pe-- Na manovi¤¤àõaü upàdiyissàmi, na ca me manovi¤¤àõanissitaü vi¤¤àõaü bhavissatãti. Evaü hi te, gahapati, sikkhitabbaü. Tasmàtiha te, gahapati, evaü sikkhitabbaü: Na cak- khusamphassaü upàdiyissàmi, na ca me cakkhusamphas- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 260]># %<260 III. UPARIPAööâSAý.>% sanissitaü vi¤¤àõaü bhavissatãti. Evaü hi te, gahapati, sikkhitabbaü. Tasmàtiha . . . Na sotasamphassaü vi¤- ¤àõaü upàdiyissàmi --pe-- Na ghànasamphassaü vi¤¤àõaü upàdiyissàmi --pe-- Na jivhàsamphassaü vi¤¤àõaü upàdiyis- sàmi --pe-- Na kàyasamphassaü vi¤¤àõaü upàdiyissàmi -- pe -- Na manosamphassaü vi¤¤àõaü upàdiyissàmi, na ca me manosamphassanissitaü vi¤¤àõaü bhavissatãti. Evaü hi te, gahapati, sikkhitabbaü. Tasmàtiha . . . Na cakkhusamphassajaü vedanaü upàdiyissàmi, na ca me cakkhusamphassajaü vedanànissitaü vi¤¤àõaü bhavissatãti. Evaü hi te, gahapati, sikkhitabbaü. Tasmàtiha . . . Na sotasamphassajaü vedanaü upàdiyis- sàmi --pe-- Na ghànasamphassajaü vedanaü upàdiyissàmi -- pe -- Na jivhàsamphassajaü vedanaü upàdiyissàmi -- Na kàyasamphassajaü vedanaü --pe-- Na manosamphassajaü vedanaü upàdiyissàmi, na ca me manosamphassajaü vedanànissitaü vi¤¤àõaü bhavissatãti. Evaü hi te, gaha- pati, sikkhitabbaü. Tasmàtiha . . . {Na} pañhavãdhàtuü upàdiyissàmi, na ca me pañhavãdhàtunissitaü vi¤¤àõaü bhavissatãti. Evaü hi te, gahapati, sikkhitabbaü. Tasmàtiha . . . Na àpo- dhàtuü upàdiyissàmi . . . Na tejodhàtuü upàdiyissàmi -- pe -- Na vàyodhàtuü upàdiyissàmi --pe-- Na àkàsadhàtuü upàdiyissàmi --pe-- Na vi¤¤àõadhàtuü upàdiyissàmi, na ca me vi¤¤àõadhàtunissitaü vi¤¤àõaü bhavissatãti. Evaü hi te, gahapati, sikkhitabbaü. Tasmàtiha . . . Na råpaü upàdiyissàmi, na ca me råpanissitaü vi¤¤àõaü bhavissatãti. Evaü hi te, gahapati, sikkhitabbaü. Na vedanaü upàdiyissàmi --pe-- Na sa¤¤aü upàdiyissàmi --pe-- Na saükhàre upàdiyissàmi --pe-- Na vi¤¤àõaü upàdiyissàmi, na ca me vi¤¤àõanissitaü vi¤¤àõaü bhavissatãti. Evaü hi te, gahapati, sikkhitabbaü. Tasmàtiha . . . Na àkàsàna¤càyatanaü upàdiyissàmi, na ca me àkàsàna¤càyatananissitaü vi¤¤àõaü bhavissatãti. Evaü hi te, gahapati, sikkhitabbaü. Tasmàtiha . . . Na vi¤¤àõa¤càyatanaü upàdiyissàmi --pe-- Na àki¤ca¤¤àyata- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 261]># %< ANâTHAPIöôIKOVâDASUTTAý (143.) 261>% naü upàdiyissàmi --pe-- Na nevasa¤¤ànàsa¤¤àyatanànaü upàdiyissàmi, na ca me nevasa¤¤ànàsa¤¤ànissitaü vi¤¤àõaü bhavissatãti. Evaü hi te, gahapati, sikkhitabbaü. Tasmàtiha te, gahapati, evaü sikkhitabbaü: Na idhalokaü upàdiyissàmi, na ca me idhalokanissitaü vi¤¤àõaü bhavissatãti. Evaü hi te, gahapati, sikkhitabbaü. Tasmà- tiha . . . Na paralokaü upàdiyissàmi, na ca me paralokanis- sitaü vi¤¤àõaü bhavissatãti. Evaü hi te, gahapati, sikkhitabbaü. Tasmàtiha te, gahapati, evaü sikkhitabbaü: Yam p' idaü\<*<1>*>/ diññhaü sutaü mutaü\<*<2>*>/ vi¤¤àtaü pariyesitaü anuvicaritaü manasà, tam pi na upàdiyissàmi na ca me tannissitaü vi¤¤àõaü bhavissatãti. Evaü hi te, gahapati, sikkhitabbaü. Evaü vutte Anàthapiõóiko gahapati parodi assåni pavattesi. Atha kho àyasmà ânando Anàthapiõóikaü gahapatiü etad avoca:-- Olãyasi\<*<3>*>/ kho tvaü, gahapati, saüsãdasi\<*<4>*>/ kho tvaü gahapatãti? Nàhaü, bhante ânanda, olãyàmi, na saüsãdami.\<*<5>*>/ Api me dãgharattaü Satthà payirupàsito, manobhàvanãyo ca bhikkhå, na ca me evaråpã dhammã kathà sutapubbà ti. Na kho, gahapati, gihãnaü odàtavasanànaü evaråpi dhammã kathà pañibhàti. Pabbajitànaü kho, gahapati, evaråpã dhammã kathà pañibhàtãti. Tena hi, bhante Sàriputta, gihãnaü odàtavasanànaü evaråpã dhammã kathà pañibhàtu. Santi hi, bhante Sàriputta, kulaputtà apparajakkhajàtikà, assavanatà dhammassa parihàyanti, bhavissanti dhammassa a¤¤àtàro ti\<*<6>*>/. Atha kho àyasmà ca Sàriputto àyasmà ca ânando Anà- thapiõóikaü gahapatiü iminà ovàdena ovaditvà uññhày' àsanà pakkamiüsu. Atha kho Anàthapiõóiko gahapati acirapakkante àyasmante ca Sàriputte àyasmante ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si yam pi me. 2 Si muttaü. 3 So Bu; Sky olãyissasãti; Si oleyyàsi here and oleyyàmi infra. Cf. Asl. 377 4 So Sky; Si saüsãdi. 5 Sky omit na s-. 6 Cf. 1 Maj. 168; Si omits bhavissanti. >/ #<[page 262]># %<262 III. UPARIPAööASAý.>% ânande kàyassa bhedà param maraõà Tusitaü kàyaü uppajji.\<*<1>*>/ Atha kho Anàthapiõóiko devaputto abhikkantàya rattiyà abhikkantavaõõo kevalakappaü Jetavanaü obhà- setvà yena Bhagavà ten' upasaükami, upasaükamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü aññhàsi. Ekaman- taü ñhito kho Anàthapiõóiko devaputto Bhagavantaü gàthàhi ajjhabhàsi:-- \<*<2>*>/Idaü hitaü Jetavanaü isisaüghanisevitaü âvutthaü dhammaràjena pãtisa¤jananaü mama. Kammaü vijjà ca dhammo\<*<3>*>/ ca sãlaü jãvitam\<*<4>*>/ uttamaü, Etena maccà\<*<5>*>/ sujjhanti na gottena na dhanena và. Tasmà hi paõóito poso sampassaü attham attano Yoniso vicine dhammaü, evaü tattha visujjhati. Sàriputto va pa¤¤àya sãlena upasamena ca Yo hi pàragato bhikkhu etàva paramo siyà. Idam avoca Anàthapiõóiko devaputto. Samanu¤¤o Satthà ahosi. Atha kho Anàthapiõóiko devaputto: Sama- nu¤¤o me Satthà ti Bhagavantaü abhivàdetvà padak- khiõaü katvà tatth' ev' antaradhàyi. Atha kho Bhagavà tassà rattiyà accayena bhikkhå àmantesi: Imaü, bhikkhave, rattiü a¤¤ataro devaputto abhikkantàya rattiyà abhik- kantavaõõo kevalakappaü Jetavanaü obhàsetvà yenàhaü ten' upasaükami, upasaükamitvà maü abhivàdetvà ekaman- taü aññhàsi. Ekamantaü ñhito kho so devaputto maü gàthàhi ajjhàbhàsi:-- Idaü hitam Jetavanaü . . . . . . (&c., as above) . . . . . . etàva paramo siyà ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si after ânande reads kàlam akàsi, Tusitaü kàyaü uppajjãti. 2 Cf. 1 Saüyutta, p. 33 and 55. 3 So Sky Bu; Si dhammà. 4 So MSS.; Bu (?) silaj. 5 So Sky Si; Bu manas à. >/ #<[page 263]># %< 5.1. ANâTHAPIöôIKOVâDASUTTAý (143.) 263>% Idam avoca, bhikkhave, so devaputto. Samanu¤¤o me Satthà ti maü abhivàdetvà padakkhiõaü katvà tatth' ev' antaradhàyãti. Evaü vutte àyasmà ânando Bhagavantaü etad avoca: So hi nåna so, bhante, Anàthapiõóiko devaputto bhavis- sati; Anàthapiõóiko, bhante, gahapati àyasmante Sàriputte aveccappasanno\<*<1>*>/ ahosãti. Sàdhu sàdhu, ânanda. Yàvatakaü kho, ânanda, takkàya pattabbaü, anuppattaü tayà. Anàthapiõóiko so, ânanda, devaputto n' a¤¤o\<*<2>*>/ ti. Idam avoca Bhagavà. Attamano àyasmà ânando Bhagavato bhàsitaü abhinandãti. ANâTHAPIöôIKOVâDASUTTAý PAòHAMAý. 144. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Ràjagahe viharati Veëuvane Kalandakanivàpe. Tena kho pana samayena àyasmà ca Sàriputto àyasmà ca Mahàcundo àyasmà ca Channo Gijjhakåñe pabbate viharanti. Tena kho pana samayena àyasmà Channo àbàdhiko hoti dukkhito bàëhagilàno. Atha kho àyasmà Sàriputto sàyaõhasamayaü patisallànà vuññhito yen' àyasmà Mahàcundo ten' upasaü- kami upasaükamitvà àyasmantaü Mahàcundaü etad avoca:-- âyàm', àvuso Cunda, yen' àyasmà Channo ten' upasaükameyyàma gilànapucchakà\<*<3>*>/ ti. Evam àvuso ti kho àyasmà Mahàcundo àyasmato Sàriputtassa paccassosi. Atha kho àyasmà ca Sàriputto àyasmà ca Mahacundo yen' àyasmà Channo ten' upasaükamiüsu upasaükamitvà àyasmatà Channena saddhiü sammodiüsu sammodanãyaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si abhippasanno, with note that the Sinhalese reading is as in text. 2 Sky (which omit preceding ânanda) read na na¤¤o. 3 So Si Bu; Sky gilànaü p. >/ #<[page 264]># %<264 III. UPARIPAööASAý.>% kathaü sàràõãyaü vãtisàretvà ekamantaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinno kho àyasmà Sàriputto àyasmantaü Channaü. etad avoca:-- Kacci te, àvuso Channa, khama- nãyaü, kacci yàpanãyaü, kacci dukkhà vedanà pañikkammanti no abhikkamanti, pañikkam' osànaü pa¤¤àyati no abhikkamo ti? Na me, avuso Sàriputta, khamanãyaü na yàpanãyaü, bàëhà me dukkhà vedanà . . . (&c., as at p. 259 supra) . . . no pañikkamo. Satthaü, àvuso Sàriputta, àharissàmi, nàvakaïkhàmi jãvitan ti. Màyasmà Channo satthaü àharesi. Yàpet' àyasmà Channo, yàpentaü mayaü àyasmantaü Channaü icchàma. Sace àyasmato Channassa na 'tthi sappàyàni bhojanàni, ahaü àyasmato Channassa sappàyàni bhojanàni pariyesissàmi.\<*<1>*>/ Sace àyasmato Channassa na 'tthi sappàyàni bhesajjàni, ahaü àyasmato Channassa sappàyàni bhesajjàni pariyesissàmi. Sace àyasmato Channassa na 'tthi patiråpo upaññhàko, ahaü àyasmantaü Channaü upaññhahissàmi. Màyasmà Channo satthaü àharesi. Yàpet' àyasmà Channo. yàpentaü mayaü àyasmantaü Channaü icchàmàti. Na pi me, àvuso Sàriputta, na 'tthi sappàyàni bhojanàni, na pi na 'tthi sappàyàni bhesajjàni na pi me na 'tthi pañiråpo upaññhàko. âpi c', àvuso Sàriputta, pariciõõo me Satthà dãgharattaü manàpen' eva no amanàpena. Etaü hi, àvuso Sàriputta, sàvakassa {patiråpaü} yaü satthàraü paricareyya manàpan' eva no amanàpena. Anupavajjaü Channo bhik- khu satthaü àharissatãti, evam etaü. àvuso Sàriputta, dhàrehãti. Puccheyyàma mayaü àyasmantaü Channaü ka¤cid eva desaü,\<*<2>*>/ sace àyasmà Channo okàsaü karoti pa¤hassa veyyàkaraõàyàti. Pucch', àvuso Sàriputta; sutvà vedissàmàti. Cakkhuü, àvuso Channa, cakkhuvi¤¤àõaü cakkhuvi¤- ¤àõavi¤¤àtabbe dhamme: Etaü mana, Eso 'ham asmi, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits this sentence. 2 Si Ki¤ci desaü, as at p. 15 supra. >/ #<[page 265]># %< 5.2. CHANNOVâDASUTTAý (144.) 265>% Eso me attà ti samanupassasi? Sotaü, àvuso Channa, sotavi¤¤àõaü --pe--; Ghànaü, àvuso Channa, ghànavi¤- ¤àõaü; Jivhaü, àvuso Channa, jivhàvi¤¤àõaü; Kàyaü, àvuso Channa, kàyavi¤¤àõaü; Manaü, àvuso Channa, manovi¤¤àõaü manovi¤¤àõavi¤¤àtabbe dhamme: Etaü mama, Eso 'ham asmi, Eso attà ti samanupassasãti? Cakkhuü, àvuso Sàriputta, cakkhavi¤¤àõaü cakkhu- vi¤¤àõavi¤¤àtabbe dhamme: N' etaü mama, N' eso 'ham asmi, Na me so attà ti samanupassàmi; sotaü, àvuso Sàriputta, sotavi¤¤àõaü; ghànaü, àvuso Sàriputta, ghàna- vi¤¤àõaü; jivhaü, àvuso Sàriputta, jivhàvi¤¤àõaü; kàyaü, àvuso Sàriputta, kàyavi¤¤àõaü; manaü, àvuso Sàriputta, manovi¤¤àõaü manovi¤¤àõavi¤¤àtabbe dhamme: N' etaü mama, N' eso 'ham asmi, Na me so attà ti samanupassàmãti. Cakkhusmiü, àvuso Channa, cakkhuvi¤¤àõe cakkhu- vi¤¤àõavi¤¤àtabbesu dhammesu kiü disvà kiü abhi¤¤àya cakkhuü cakkhuvi¤¤àõaü cakkhuvi¤¤àõavi¤¤àtabbe dhamme: N' etaü mama, N' eso 'ham asmi, Na me so attà ti samanupassasi? Sotasmiü, àvuso Channa, sota- vi¤¤àõe; ghànasmiü, àvuso Channa, ghànavi¤¤àõe; jivhàya . . .; kàyasmiü . . .; manasmiü, àvuso Channa, manovi¤¤àõe manovi¤¤àõavi¤¤àtabbesu dhammesu kiü disvà kiü abhi¤¤àya manaü manovi¤¤àõaü manovi¤¤àõa- vi¤¤àtabbe dhamme: N' etaü mana, N' eso 'ham asmi, Na me so attà ti samanupassasãti? Cakkhusmiü, àvuso Sàriputta, cakkhuvi¤¤àõe cakkhu- vi¤¤àõavi¤¤àtabbesu dhammesu nirodhaü disvà nirodhaü abhi¤¤àya cakkhuü cakkhuvi¤¤àõaü cakkhuvi¤¤àõavi¤¤à- tabbe dhamme: N' etaü mama, N' eso 'ham asmi, Na me so attà ti samanupassàmi. Sotasmiü, àvuso Sàriputta, sotavi¤¤àõe; ghànasmiü, àvuso Sàriputta, ghànavi¤¤àõe; jivhàya, àvuso Sàriputta, jivhàvi¤¤àõe; kàyasmiü, àvuso Sàriputta, kayàvi¤¤àõe; manasmiü, àvuso Sàriputta, manovi¤¤àõe manovi¤¤àõavi¤¤àtabbesu dhammesu niro- dhaü disvà nirodhaü abhi¤¤àya manaü manovi¤¤àõaü \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 266]># %<266 III. UPARIPAööâSAý.>% manovi¤¤àõavi¤¤àtabbe dhamme: N' etaü mama, N' eso 'ham asmi, Na me so attà ti samanupassàmãti. Evaü vutte àyasmà Mahàcundo àyasmantaü Channaü etad avoca:-- Tasmàtih', àvuso Channa, idam pi tassa Bhagavato sàsanaü niccakappaü manasikàtabbaü; nissitassa calitaü, anissitassa calitaü na 'tthi; calite asati passaddhi passaddhiyà sati, nati na hoti; natiyà asati àgatigati na hoti; àgatigatiyà asati cutåpapàto na hoti; cutåpapàte asati n' ev' idha na huraü na ubhayam antarena es' ev' anto dukkhassàti. Atha kho àyasmà Sàriputto àyasmà ca Mahàcundo àyasmantaü Channaü iminà ovàdena ovaditvà uññhày' àsanà pakkamiüsu. Atha kho àyasmà Channo, acirapak- kante àyasmante ca Sàriputte àyasmante ca Mahàcunde, satthaü àharesi. Atha kho àyasmà Sàriputto yena Bhagavà ten' upasaükami upasaükamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho àyasmà Sàriputto Bhagavantaü etad avoca: âyasmatà, bhante, Channena satthaü àharitaü. Tassa kà gati ko abhisamparàyo ti? Nanu te, Sàriputta, Channena bhikkhunà sammukhà yeva anupavajjatà byàkatà ti? Atthi, bhante, Pubbajiraü nàma Vajjigàmo. Tatr' àyasmato Channassa mittakulàni suhajjakulàni upavajjaku- lànãti. Honti h' ete\<*<1>*>/, Sàriputta, Channassa bhikkhuno mitta- kulàni suhajjakulàni upavajjakulàni; nàhaü, Sàriputta, ettàvatà sa-upavajjo ti vadàmi. Yo kho, Sàriputta, ima¤ ca kàyaü nikkhipati a¤¤aü ca kàyaü upàdiyati, tam ahaü Sa-upavajjo ti vadàmi. Taü Channassa bhikkhuno na 'tthi, anupavajjo\<*<2>*>/ Channo bhikkhu satthaü àharesãti. Idam avoca Bhagavà. Attamano àyasmà Sàriputto Bhagavato bhàsitaü abhinandãti. CHANNOVâDASUTTAý DUTIYAý. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky Bu; Si etàni. 2 So Sky; Si anupavajjaü. >/ #<[page 267]># %< 5.3. PUööOVâDASUTTAý (145.) 267>% 145. \<*<1>*>/Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthi- yaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Atha kho àyasmà Puõõo sàyaõhasamayaü patisallanà vuññhito yena Bhagavà ten' upasaükami upasaükamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho àyasmà Puõõo Bhagavantaü etad avoca: Sàdhu maü, bhante, Bhagavà saükhittena ovàdena ovadatu yam ahaü Bhagavato dhammaü sutvà eko våpakaññho appamatto àtàpã pahitatto vihareyyan ti. Tena hi, Puõõa, suõohi sàdhukaü manasikarohi bhàsissàmãti. Evam bhante ti kho àyasmà Puõõo Bhagavato paccassosi. Bhagavà etad avoca:-- Santi kho, Puõõa, cakkhuvi¤- ¤eyyà råpà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmåpasaühità rajanãyà. Ta¤ ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosàya tiññhati, tassa taü abhinandato abhivadato ajjhosàya tiññhato uppajjati nandã; nandãsamudayà dukkhasamudayo Puõõàti vadàmi. Santi kho, Puõõa, sotavi¤¤eyyà saddà; ghàna- vi¤¤eyyà gandhà; jivhàvi¤¤eyyà rasà; kàyavi¤¤eyyà phoñ- ñhabbà; manovi¤¤eyyà dhammà iññhà kantà manàpà piya- råpà kàmåpasaühità rajanãyà. Ta¤ ce bhikkhu abhinandati abhivadati ajjhosàya tiññhati, tassa taü abhinandato abhiva- dato ajjhosàya titthato uppajjati nandã; nandãsamudayà dukkhasamudayo Puõõàti vadàmi. Santi ca kho, Puõõa, cakkhuvi¤¤eyyà råpà iññhà kantà manàpà piyaråpà kàmåpasaühità rajanãyà. Ta¤ ce bhikkhu nàbhinandati nàbhivadati nàjjhosàya tiññhati. tassa taü anabhinandato anabhivadato anajjhosàya tiññhato nandã nirujjhati: nandãnirodhà dukkhanirodho Puõõàti vadàmi. Santi kho, Puõõa, sotavi¤¤eyyà saddà: ghànavi¤¤eyyà gandhà; jivhàvi¤¤eyyà rasà; kàyavi¤¤eyyà phoññhabbà; manovi¤¤eyyà dhammà iññhà manàpà piyaråpà kàmåpasaü- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cf. Saüyutta iv. 60; Divy. 37-39; J.Pòú. 1887, 23. >/ #<[page 268]># %<268 III. UPARIPAööâSAý.>% hità rajanãyà. Ta¤ ce bhikkhu nàbhinandati nàbhivadati nàjjhosàya tiññhati, tassa taü anabhinandato anabhivadato anajjhosàya tiññhato nandã nirujjhati; nandãnirodhà dukkha- nirodho Puõõàti vadàmi. Iminà ca tvaü, Puõõa, mayà saükhittena ovàdena ovadito katarasmiü janapade viharissasãti? Iminà 'haü, bhante, Bhagavatà saükhittena ovàdena ovadito, atthi Sunàparanto nàma janapado, tatthàhaü viharissàmi. Caõóà kho, Puõõa, Sunàparantakà manussà; pharusà kho, Puõõa, Sunàparantakà manussà. Sace taü, Puõõa, Sunàparantakà manussà akkosissanti paribhàsissanti, tattha te, Puõõa, kinti bhavissatãti? Sace maü, bhante, Sunàparantakà manussà akkosis- santi paribhàsissanti, tattha me evaü bhavissati: Bhaddakà vat' ime Sunàparantakà manussà, subhaddakà vat' ime Sunà- parantakà manussà yam me na-y-ime pàõinà pahàraü dentãti. Evam ettha, Bhagavà, bhavissati; evam ettha, Sugata, bhavissatãti. Sace pana te, Puõõa, Sunàparantakà manussà pàõinà pahàraü dassanti, tattha pana te, Puõõa, kinti bhavis- satãti? Sace me, bhante, Sunàparantakà manussà pàõinà pahàraü dassanti, tattha me evaü bhavissati: Bhaddakà vat' ime Sunàparantakà manussà, subhaddakà vat' ime Sunàparantakà manussà yam me na-y-ime leóóunà pahà- raü dentãti. Evam. ettha, Bhagavà, bhavissati; evam ettha, Sugata, bhavissatãti. Sace pana te, Puõõa, Sunàparantakà manussà leóóunà pahàraü dassanti, tattha pana te, Puõõa, kinti bhavissatãti? Sace me, bhante, Sunàparantakà manussà leóóunà pahàraü dassanti, tattha me evaü bhavissati: Bhaddakà vat' ime Sunàparantakà manussà, subhaddakà vat' ime Sunàparantakà manussà yam me na-y-ime daõóena pahàraü dentãti. Evam ettha, Bhagavà, bhavissati; evam ettha, Sugata, bhavissatãti. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 269]># %< 5.3. PUööOVâDASUTTAý (145.) 269>% Sace pana te . . . daõóena . . . kinti bhavissatãti? Sace me, bhante, Sunàparantakà manussà daõóena . . . yam me na-y-ime satthena . . . Sugata bhavissatãti. Sace pana te . . . satthena . . . kinti bhavissatãti? Sace me . . . satthena . . . yam me na-y-ime tiõhena satthena jãvità voropentãti . . . Sugata bhavissatãti. Sace pana te . . . jãvità voropessanti . . . kinti bha- vissatãti? Sace maü . . . jãvità voropessanti, tattha me evaü bhavissati: Santi kho Bhagavato sàvakà kàyena ca jãvitena ca aññiyamànà\<*<1>*>/ jigucchamànà satthahàrakaü pariyesanti. Tam me idaü apariyitthaü\<*<2>*>/ yeva satthahàrakaü laddhan ti. Evam ettha, Bhagavà, bhavissati; evam ettha, Sugata, bhavissatãti. Sàdhu sàdhu, Puõõa. Sakkhissasi kho tvaü, Puõõa, iminà damupasamena samannàgato Sunàparantasmiü jana- pade viharituü. Yassa dàni tvaü, Puõõa, kàlam ma¤- ¤asãti. Atha kho àyasmà Puõõo Bhagavato bhàsitaü abhinan- ditvà anumoditvà uññhày' àsanà Bhagavantaü abhivàdetvà padakkhiõaü katvà senàsanaü saüsàmetvà pattacãvaraü àdàya yena Sunàparanto janapado tena càrikaü pakkàmi. Anupubbena càrikaü caramàno yena Sunàparanto janapado tad avasari. Tatra sudaü àyasmà Puõõo Sunàparantasmiü janapade viharati. Atha kho àyasmà Puõõo ten' ev' antara- vassena pa¤camattàni upàsakasatàni pañipàdesi,\<*<3>*>/ ten' ev' antaravassena pa¤camattàni upàsikàsatàni pañipàdesi, ten' ev' antaravassena tisso vijjà sacchi-akàsi.\<*<4>*>/ Atha kho àyasmà Puõõo aparena samayena parinibbàyi. Atha kho sambahulà bhikkhå yena Bhagavà ten' upa- saükamiüsu upasaükamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinnà kho te bhikkhå Bhagavantaü etad avocuü: Yo so, bhante, Puõõo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky addhiyamànà,--Sk adding hariyamànà. 2 So Sky; Si apariyiññhaü. 3 So Sky; Si pañidesesi. 4 Si sacchàkàsi. >/ #<[page 270]># %<270 III. UPARIPAööâSAý.>% nàma kulaputto Bhagavatà saükhittena ovàdena ovadito, so kàlakato. Tassa kà gati, ko abhisamparàyo ti? Paõóito, bhikkhave, Puõõo kulaputto; paccapàdi dhammassànudhammaü; na ca maü dhammàdhikaraõaü viheñhesi. Parinibbuto, bhikkhave, Puõõo kulaputto ti. Idam avoca Bhagavà. Attamanà te bhikkhå Bhagavato bhàsitaü abhinandun ti. PUööOVâDASUTTAý TATIYAý 146. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvat- thiyaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Atha kho Mahàpajàpatã Gotamã pa¤camattehi bhikkhunãsatehi saddhiü yena Bhagavà ten' upasaükami upasaükamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü aññhàsi. Ekaman- taü ñhità kho Mahàpajàpatã Gotamã Bhagavantaü etad avoca:-- Ovadatu, bhante, Bhagavà bhikkhuniyo; anusàsatu, bhante, Bhagavà bhikkhuniyo; karotu, bhante, Bhagavà bhikkhunãnaü dhammikathan ti. Tena kho pana samayena therà bhikkhå bhikkhuniyo ovadanti pariyàyena; àyasmà pana Nandako na icchati bhikkhuniyo ovadituü pariyàyena. Atha kho Bhagavà àyasmantaü ânandaü àmantesi: Kassa nu kho, ânanda, ajja pariyàyo bhikkhuniyo ovadituü pariyayenàti? -- Nanda- kassa, bhante, pariyàyo bhikkhuniyo ovadituü pariyàyena;\<*<1>*>/ ayaü, bhante, àyasmà Nandako na icchati bhikkhuniyo ovadituü pariyayenàti. -- Atha kho Bhagavà àyasmantaü Nandakaü àmantesi: Ovada, Nandaka, bhikkhuniyo: anusàsa, Nandaka, bhikkhuniyo; karohi tvaü, bràhmaõa, bhikkhunãnaü dhammikathan ti. Evam bhante ti kho so \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky. For Nandakassa . . . parayàyena Si (which notes that Sinhalese reading is as in text) reads: sabbeh' eva bhante kato pariyàyo bhikkhuniyo ovadituü pariyàyena; ayaü(&c.). >/ #<[page 271]># %< 5.4. NANDAKOVâDASUTTAý (146.) 271>% àyasmà Nandako Bhagavato pañissutvà pubbaõhasamayaü nivàsetvà pattacãvaraü {àdàya} Sàvatthim piõóàya pàvisi. Sàvatthiyaü piõóàya caritvà pacchàbhattaü piõóapàtapañik- kanto attadutiyo yena Ràjakàràmo ten' upasaükami. Adda- sàsuü kho tà bhikkhuniyo àyasmantaü Nandakaü dårato va àgacchantaü disvàna àsanaü pa¤¤àpesum udaka¤ ca pàdànaü upaññhapesuü. Nisãdi kho àyasmà Nandako pa¤¤atte àsane, nisajja pàde pakkhàlesi. Tà pi kho bhik- khuniyo àyasmantaü Nandakaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinnà kho tà bhikkhuniyo àyasmà Nandako etad avoca:-- Pañipucchakathà kho, bhaginiyo, bhavissati. Tattha àjànantãhi\<*<1>*>/ âjànàmàti 'ssa vacanãyaü; na àjànantãhi Na àjànàmàti 'ssa vacanãyaü. Yassà và pan' assa kaïkhà và vimati và, aham eva tattha pañipucchitabbo: -- Idaü bhante kathaü, -- imassa kvattho ti. Ettakena pi mayaü, bhante, ayyassa Nandakassa atta- manà abhiraddhà\<*<2>*>/ yan no ayyo Nandako pavàretãti. Taü kiü ma¤¤atha, bhaginiyo? Cakkhuü niccaü và aniccaü và ti? Aniccaü, bhante. Yaü panàniccaü, dukkhaü và taü sukhaü và ti? Dukkhaü, bhante. Yaü panàniccaü dukkhaü vipariõàmadhammaü, kallan nu taü samanupassituü: Etaü mama, eso 'ham asmi, so me attà ti? No h' etaü, bhante. Taü kiü ma¤¤atha, bhaginiyo? Sotaü niccaü và aniccaü và ti? Aniccaü, bhante. -- Ghànaü niccaü và aniccaü và ti? Aniccaü, bhante. -- Jivhà niccà và aniccà và ti? Aniccà, bhante. -- Kàyo nicco và anicco và ti? Anicco, bhante. -- Mano nicco và anicco và ti? Anicco, bhante. Yaü panàniccaü dukkhaü và taü sukhaü và ti? Dukkhaü, bhante. Yaü panàniccaü dukkhaü vipariõà- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky here and infra. Si reads: tattha àjànantãti àjànàmàti 'ssa v.; na àjànantãti, &c. 2 So Sky; Si abhinandàma, -- adding note that Sinhalese reading is as in text. >/ #<[page 272]># %<272 III. UPARIPAööâSAý.>% madhammaü kallan nu taü samanupassituü: Etaü mama, eso 'ham asmi, so me attà ti? No h' etaü, bhante. Taü kissa hetu? Pubbe va no h' etaü, bhante, yathàbhåtaü sammappa¤¤àya sudiññhaü: Iti p' ime cha ajjhattikà àyatanà aniccà ti. Sàdhu sàdhu, bhaginiyo; evaü h' etaü, bhaginiyo, hoti ariyasàvakassa yathàbhåtaü sammappa¤¤àya passato. Taü kiü ma¤¤atha, bhaginiyo? {Råpà} niccà và aniccà và ti? Aniccà, bhante. Yaü panàniccaü dukkhaü và taü sukhaü và ti? Dukkhaü, bhante. Yam panàniccaü dukkhaü vipariõamadhammaü kallan nu taü samanupassituü: Etaü mama, eso 'ham asmi, so me attà ti? No h' etaü, bhante. Taü kiü ma¤¤atha, bhaginiyo? Saddà niccà và aniccà và ti? Aniccà, bhante. Gandhà niccà và aniccà và ti? Aniccà, bhante. Rasà niccà và aniccà và ti? Aniccà, bhante. Phoññhabbà niccà và aniccà và ti? Aniccà, bhante. Dhammà niccà và aniccà và ti? Aniccà, bhante. Yaü panàniccaü, dukkhaü và taü sukhaü và ti? Dukkhaü, bhante. Yaü panàniccaü dukkhaü vipariõa- madhammaü kallan nu taü . . . attà ti? No h' etaü, bhante. Taü kissa hetu? Pubbe va no h' etaü, bhante, yathàbhåtaü sammappa¤¤àya sudiññhaü: Iti p' ime cha bàhirà àyatanà aniccà ti. Sàdhu sàdhu, bhaginiyo; evaü h' etaü, bhaginiyo, hoti ariyasàvakassa yathàbhåtaü sammappa¤¤àya passato. Taü kim ma¤¤atha, bhaginiyo? Cakkhuvi¤¤àõaü niccaü và aniccaü và ti? Aniccaü, bhante. Yaü panàniccaü dukkhaü và taü sukhaü và ti? Dukkhaü bhante. Yaü panàniccaü dukkhaü vipariõàmadhammaü kallan nu taü . . . attà ti? No h' etaü, bhante. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 273]># %< 5.4. NANDAKOVâDASUTTAý (146.) 273>% Taü kim ma¤¤àtha, bhaginiyo? {Sotavi¤¤àõaü} niccaü và aniccaü và ti? Aniccaü, bhante. Ghànavi¤¤àõaü niccaü và aniccaü và ti? Aniccaü, bhante. Kàyavi¤- ¤àõaü niccaü và aniccaü và ti? Aniccaü, bhante. Manovi¤¤àõaü niccaü va aniccaü và ti? Aniccaü, bhante. Yaü panàniccaü dukkhaü và taü sukhaü và it? Dukkhaü, bhante. Yaü panàniccaü dukkhaü vipariõàmadhammaü kallan nu taü . . . attà ti? No h' etaü, bhante. Taü kissa hetu? Pubbe va no etaü, bhante, yathàbhåtaü sammappa¤¤àya sudiññhaü: Iti p' ime cha vi¤¤àõakàyà aniccà ti. Sàdhu, sàdhu, bhaginiyo; evaü h' etaü, bhaginiyo, hoti ariyasàvakassa yathàbhåtaü sammappa¤¤àya pas- sato. Seyyathàpi, bhaginiyo, telappadãpassa jhàyato telam pi aniccaü vipariõàmadhammaü vaññã pi aniccà vipariõàma- dhammà accã pi aniccà vipariõàmadhammà àbhà pi aniccà vipariõàmadhammà; yo nu kho, bhaginiyo evaü vadeyya: Amussa telappadãpassa jhàyato telam pi aniccaü vipariõà- madhammaü vattã pi aniccà vipariõàmadhammà accã pi aniccà vipariõàmadhammà, yà ca khvàssa àbhà sà niccà dhuvà sassatà avipariõàmadhammà ti, -- sammà nu kho so, bhaginiyo, vadamàno vadeyyàti? No h' etaü, bhante. Taü kissa hetu? Amussa hi, bhante, telappadãpassa jhàyato telam pi aniccaü vipariõàma- dhammaü vaññã pi aniccà vipariõàmadhammà accã pi aniccà vipariõàmadhammà, pagev' assa àbhà aniccà vipariõà- madhammà ti. Evam eva kho, bhaginiyo, yo nu kho evam vadeyya: Cha kho 'me ajjhattikà àyatanà aniccà, ya¤ ca kho cha ajjhattike àyatane pañicca {pañisaüvedemi} sukhaü và duk- khaü và adukkhamasukhaü và, taü niccaü dhuvaü sassataü avipariõàmadhamman ti, -- sammà nu kho so, bhaginiyo, vadamàno vadeyyàti? No h' etaü, bhante. Taü kissa hetu? Tajjam tajjaü, bhante, paccayaü pañicca tajjà tajjà vedanà uppajjanti. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 274]># %<274 III. UPARIPAööâSAý.>% Tajjassa tajjassa paccayassa nirodhà tajjà tajjà vedanà nirujjhantãti\<*<1>*>/. Sàdhu sàdhu, bhaginiyo; evaü h' etaü, bhaginiyo, hoti ariyasàvakassa yathàbhåtaü sammappa¤¤àya passato. Seyyathàpi, bhaginiyo, mahato rukkhassa tiññhato sàra- vato målam pi aniccaü vipariõàmadhammaü khandho pi anicco vipariõàmadhammo sàkhàpalàsam pi aniccaü vipariõàmadhammaü chàyà pi aniccà vipariõàmadhammà; yo nu kho evaü vadeyya: Amussa mahato rukkhassa tiññhato sàravato målam pi aniccaü vipariõàmadhammaü khandho pi anicco vipariõàmadhammo sàkhàpalàsam pi aniccaü vipariõàmadhammaü, yà ca khvàssa chàyà sà niccà dhuvà sassatà avipariõàmadhammà ti, -- sammà nu kho so, bhaginiyo, vadamàno vadeyyàti? No h' etaü, bhante. Taü kissa hetu? Amussa hi, bhante, mahato rukkhassa tiññhato sàravato målam pi aniccaü vipariõàmadhammaü khandho pi anicco vipariõà- madhammo sàkhàpalàsam pi aniccaü vipariõàmadhammaü, pagev' assa chàyà aniccà vipariõàmadhammà ti. Evam eva kho, bhaginiyo, yo nu kho evaü vadeyya: Cha kho 'me bàhirà àyatanà aniccà vipariõàmadhammà ya¤ ca kho cha bàhire àyatane pañicca pañisaüvedemi sukhaü và dukkhaü và adukkhamasukhaü và taü niccaü dhuvaü sassataü avipariõàmadhamman ti, -- sammà nu kho so, bhaginiyo, vadamàno vadeyyàti? No h' etaü, bhante. Taü kissa hetu? Tajjaü tajjaü, bhante, paccayaü pañicca tajjà tajjà vedanà uppajjanti, tajjassa tajjassa paccayassa nirodhà tajjà tajjà vedanà nirujjhantãti. Sàdhu sàdhu, bhaginiyo; evam h' etaü, bhaginiyo, hoti ariyasàvakassa yathàbhåtaü sammappa¤¤àya passato. Seyyathàpi, bhaginiyo, dakkho goghàtako và goghàta- kantevàsã và gàviü vadhitvà tiõhena govikantanena gàviü vikanteyya, anupahacca antaraü maüsakàyaü, anupahacca bàhiraü cammakàyaü, yam yad eva tattha antarà cilãmaü antarà nahàrå antarà bhandhanaü, taü tad eva tiõhena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky; Si nirujjhatãti and (supra) uppajjati. >/ #<[page 275]># %< 5.4. NANDAKOVâDASUTTAý (146.) 275>% govikantanena sa¤chindeyya saükanteyya samparikanteyya, sa¤chinditvà saükantitvà samparikantitvà vidhånitvà bàhiraü cammakàyaü ten' eva cammena taü gàviü pañic- chàdetvà evaü vadeyya: Tathevàyaü gavã saüyuttà iminà cammenàti, -- sammà nu kho so, bhaginiyo, vadamàno vadeyyàti? No h' etam, bhante. Taü kissa hetu? Asu hi, bhante, dakkho goghàtako và goghàtakantevàsã và gàviü vadhitvà . . . taü gàviü pañicchàdetvà ki¤càpi so evaü vadeyya: Tathevàyaü gàvã saüyuttà iminà cammenàti, atha kho sà gàvã visaüyuttà tena cammenàti\<*<1>*>/. Upamà kho me ayaü, bhaginiyo, katà atthassa vi¤¤à- panàya. Ayam ev' ettha attho: Antaro maüsakàyo ti kho, bhaginiyo, channetaü ajjhattikànaü àyatanànaü adhiva- canaü; bàhiro cammakàyo ti kho, bhaginiyo, channetaü bàhirànaü àyatanànaü adhivacanaü; antarà cilãmaü antarà nahàrå antarà bandhanan ti kho, bhaginiyo, nandi- ràgass' etaü adhivacanaü; tiõhaü govikantanaü ti kho, bhaginiyo, ariyày' etaü pa¤¤àya adhivacanaü, yàyaü ariyà pa¤¤à antarà kilesaü antarà saüyojanaü antarà bandhanaü sa¤chindati saükantati samparikantati. Satta kho ime, bhaginiyo, bojjhaïgà yesaü bhàvitattà bahulãkatattà bhikkhu àsavànaü khayà anàsavaü cetovi- muttiü pa¤¤àvimuttiü diññh' eva dhamme sayaü abhi¤¤à sacchikatvà upasampajja viharati. Katame satta? Idha, bhaginiyo, bhikkhu satisambojjhaïgaü bhàveti vivekanis- sitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü,\<*<2>*>/ {dhammavicayasambojjhaïgaü} bhàveti, viriyasambojjhaï- gaü bhàveti, pãtisambojjhaïgaü bhàveti, passaddhisam- bojjhaïgaü bhàveti, samàdhisambojjhaïgaü bhàveti, upekhàsambojjhaïgaü bhàveti vivekanissitaü viràganissitaü nirodhanissitaü vossaggapariõàmiü. Ime kho, bhaginiyo, satta bojjhaïgà yesaü bhàvitattà bahulãkatattà bhikkhu àsavànaü khayà . . . upasampajja viharatãti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky Si cammena. 2 So Sky; Si v--aü, -- with note that the Sinhalese reading is as in text. >/ #<[page 276]># %<276 III. UPARIPAööâSAý.>% Atha kho àyasmà Nandako tà bhikkhuniyo iminà ovà- dena ovaditvà uyyojesi: Gacchatha, bhaginiyo; kàlo ti. Atha kho tà bhikkhuniyo àyasmato Nandakassa bhàsitaü abhinanditvà anumoditvà uññhày' àsanà àyasman- taü Nandakaü abhivàdetvà padakkhiõaü katvà yena Bhagavà ten' upasaükamiüsu upasaükamitvà Bhagavan- taü abhivàdetvà ekamantaü aññhaüsu. Ekamantaü ñhità kho tà bhikkhuniyo Bhagavà etad avoca: Gacchatha, bhik- khuniyo; kàlo ti. Atha kho tà bhikkhuniyo Bhagavantaü abhivàdetvà padakkhiõaü katvà pakkamiüsu. Atha kho Bhagavà acirapakkantàsu tàsu bhikkhunãsu bhikkhå àman- tesi:-- Seyyathàpi, bhikkhave, tadahu 'posathe càtuddase na hoti bahuno janassa kaïkhà và vimati và: æno nu kho cando, puõõo nu kho cando ti; atha kho åno cando tveva hoti;-- evam eva kho, bhikkhave, tà bhikkhuniyo Nanda- kassa dhammadesanàya attamanà c'eva honti no ca kho paripuõõasaükappà ti. Atha kho Bhagavà àyasmantaü Nandakaü àmantesi: Tena hi tvaü, Nandaka, sve pi tà bhikkhuniyo ten' ev' ovàdena ovadeyyàsãti. Evaü bhante ti kho àyasmà Nandako Bhagavato paccassosi. Atha kho àyasmà Nandako tassà rattiyà accayena pubbaõhasamayaü nivàsetvà pattacãvaraü àdàya Sàvatthiü piõóàya pàvisi. Sàvatthiyaü piõóàya caritvà pacchàbhat- taü piõóapàtapañikkanto attadutiyo yena Ràjakàràmo ten' upasaükami. Addasàsuü kho tà bhikkhuniyo àyasmantaü Nandakaü dårato va àgacchantaü disvàna àsanaü pa¤¤à- pesuü udaka¤ ca pàdànamu upaññhapesuü. Nisãdi kho àyasmà Nandako pa¤¤atte àsane, nisajja pàde pakkhàlesi. Tà pi kho bhikkhuniyo àyasmantaü Nandakaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinnà kho tà bhik- khuniyo àyasmà Nandako etad avoca:-- Pañipucchakathà kho, bhaginiyo, bhavissati. Tattha àjànantãhi âjànàmàti 'ssa vacanãyaü, na àjànantãhi Na àjànàmàti 'ssa vacanãyaü. Yassà và pan' assa kaïkhà và vimati và, aham eva tattha \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 277]># %< 5.5. CæìARâHULOVâDASUTTAý (147.) 277>% pañipucchitabbo: Idaü, bhante, kathaü, -- imassa kvattho ti? Ettakena pi mayaü, bhante, ayyassa Nandakassa attamanà abhiraddhà, yan no ayyo Nandako pavàretãti. Taü kiü ma¤¤atha, bhaginiyo? Cakkhuü niccaü và aniccaü và ti? -- Aniccaü, bhante. -- Yaü panàniccaü . . . (&c. as above, page 271, line 21, to page 276, line 2) . . . Gacchatha, bhikkhuniyo; kàlo ti. Atha kho Bhagavà acirapakkantàsu tàsu bhikkhunãsu bhikkhå àmantesi:-- Seyyathàpi, bhikkhave, tadahu 'posathe pannarase na hoti bahuno janassa kaïkhà và vimati và: æno nu kho cando, puõõo nu kho cando ti; atha kho puõõo cando tveva hoti;-- evam eva kho, bhikkhave, tà bhik- khuniyo Nandakassa dhammadesanàya attamanà c' eva paripuõõasaükappà ca. Tàsaü, bhikkhave, pa¤cannaü bhikkhunãsatànaü yà pacchimà bhikkhunã sà sotapannà avinipàtadhammà niyatà sambodhiparàyanà ti. Idam avoca Bhagavà. Attamanà te bhikkhå Bhagavato bhàsitaü abhinandun ti. NANDAKOVâDASUTTAý CATUTTHAý. 147. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthi- yaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Atha kho Bhagavato rahogatassa patissallãnassa evaü cetaso parivi- takko udapàdi:\<*<1>*>/ Paripakkà kho Ràhulassa vimutti paripàca- niyà dhammà; yannånàhaü Ràhulaü uttariü àsavànaü khaye vineyyan ti. Atha kho Bhagavà pubbaõhasamayaü nivàsetvà pattacãvaraü àdàya Sàvatthiü piõóàya pàvisi. Sàvatthiyaü piõóàya caritvà pacchàbhattaü piõóapàta- pañikkanto àyasmantaü Ràhulaü àmantesi: Gaõhàhi, Rà- hula, nisãdanaü, yen' Andhavanaü ten' upasaükamissàma \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cf. 1 Sum. Vil . p. 50. >/ #<[page 278]># %<278 III. UPARIPAööâSAý.>% divàvihàràyàti. Evaü bhante ti kho àyasmà Ràhulo Bha- gavato pañissutvà nisãdanaü àdàya Bhagavantaü\<*<1>*>/ piññhito piññhito anubandhi. Tena kho pana samayena anekàni devatàsahassàni Bhagavantaü anubandhàni honti: Ajja Bhagavà àyasmantaü Ràhulaü uttariü àsavànaü khaye vinessatãti. Atha kho Bhagavà Andhavanaü ajjhogahetvà a¤¤ata- rasmiü rukkhamåle pa¤¤atte àsane nisãdi. âyasmà pi kho Ràhulo Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Eka- mantaü nisinnaü kho àyasmantaü Ràhulaü Bhagavà etad avoca: Taü kiü ma¤¤asi, Ràhula? Cakkhuü niccaü và aniccaü và ti? Aniccaü, bhante. Yaü panàniccaü, dukkhaü và taü sukhaü và ti? Dukkhaü, bhante. Yaü panàniccaü dukkhaü vipariõàmadhammaü, kallan nu taü samanupassituü: Etaü mama, eso 'ham asmi, eso me attà ti? No h' etaü, bhante. Taü kim ma¤¤asi, Ràhula? Råpà niccà và aniccà và ti? Aniccà, bhante. Yaü panàniccaü, dukkhaü và taü sukhaü và ti? Dukkhaü, bhante. Yaü panàniccaü dukkhaü vipariõàmadhammaü, kallan nu taü samanupassituü: Etaü mama, eso 'ham asmi, eso me attà ti? No h' etaü, bhante. Taü kim ma¤¤asi, Ràhula? Cakkhuvi¤¤àõaü niccaü và aniccaü và ti? Aniccaü, bhante. Yam panàniccaü, dukkhaü và taü sukhaü và ti? Dukkhaü, bhante. Yam panàniccaü dukkhaü vipariõàmadhammaü . . . attà ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sky Bhagavato,--omitting second piññhito. >/ #<[page 279]># %< 5.5. CæìARâHULOVâDASUTTAý (147.) 279>% No h' etaü bhante. Taü kim ma¤¤asi Ràhula? Cakkhusamphasso nicco và anicco và ti? -- Anicco, bhante . . . {No} h' etaü, bhante. Taü kim ma¤¤asi, Ràhula? Yaü idaü\<*<1>*>/ cakkhusam- phassapaccayà uppajjati vedanàgataü sa¤¤àgataü saükhàra- gataü vi¤¤àõagataü, tam pi niccaü và aniccaü và ti? -- Aniccaü, bhante . . . No h' etaü, bhante. Taü kim ma¤¤asi, Ràhula? Sotaü niccaü và aniccaü va ti? -- Aniccaü, bhante --pe--. Ghànaü niccaü và anic- caü và ti? Aniccaü, bhante --pe--. Jivhà niccà và aniccà và ti? Aniccà, bhante --pe--. Kàyo nicco và anicco và ti? Anicco, bhante --pe--. Mano nicco và anicco và ti? -- Anicco, bhante. Yam panàniccaü . . . No h' etaü, bhante. Taü kim ma¤¤asi, Ràhula? Dhammà niccà và aniccà và ti? -- Aniccà, bhante . . . No h' etaü, bhante. Taü kim ma¤¤asi, Ràhula? Manovi¤¤àõaü niccaü và aniccaü và ti? -- Aniccaü, bhante . . . No h' etaü, bhante. Taü kim ma¤¤asi, Ràhula? Manosamphasso nicco và anicco và ti? -- Anicco, bhante . . . No h' etaü bhante. Taü kim ma¤¤asi, Ràhula? Yam p' idaü manosam- phassapaccayà uppajjati vedanàgataü sa¤¤àgataü saükhà- ragataü vi¤¤àõagataü, tam pi niccaü và aniccaü và ti? -- Aniccaü, bhante . . öo h' etaü, bhante. Evaü passaü, Ràhula, sutavà ariyasàvako cakkhusmiü\<*<2>*>/ nibbindati råpesu nibbindati cakkhuvi¤¤àõe nibbindati cakkhusamphasse nibbindati; yam p' idaü cakkhusam- phassapaccayà uppajjati vedanàgataü sa¤¤àgataü saükhà- ragataü vi¤¤àõagataü, tasmim pi nibbindati. Sotasmiü nibbindati, saddesu nibbindati, ghànasmiü nibbindati, gandhesu nibbindati, jivhàya nibbindati, rasesu nibbindati, kàyasmiü nibbindati, phoññhabbesu nibbindati, manasmiü nibbindati, dhammesu nibbindati,\<*<3>*>/ manovi¤¤àõe nibbindati, manosamphasse nibbindati. Yam p' idaü manosamphassa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si yaü idaü,--with note that the Sinhalese reading is yam p' idaü. 2 Si cakkhusmiü pi (and infra råpesu pi, &c.) 3 Sky omit dh. n. >/ #<[page 280]># %<280 III. UPARIPAööâSAý.>% paccayà uppajjati vedanàgataü sa¤¤àgataü saükhàragataü vi¤¤àõagataü, tasmiü pi nibbindati, nibbindaü virajjati, viràgà vimuccati, vimuttasmiü vimuttam iti ¤àõaü hoti: Khãõà jàti, vusitaü brahmacariyaü, kataü karaõãyaü, nàparaü itthattàyàti pajànàtãti. Idam avoca Bhagavà. âyasmà {Ràhulo} Bhagavato bhàsitaü abhinandãti. Imasmiü kho pana veyyàkaraõasmiü bha¤¤amàne, àyasmato Ràhulassa anupàdàya àsavehi cittaü vimucci. Tàsa¤ c' anekànaü devatàsahassànaü virajaü vãtamalaü dhammacakkhuü udapàdi: Yaü ki¤ci samuda- yadhammaü, sabban taü nirodhadhamman ti. CæìARâHULOVâDASUTTAý PA¥CAMAý. 148. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthiyaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Tatra kho Bhagavà bhikkhå àmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca:-- Dhammaü vo, bhikkhave, desissàmi àdikalyàõaü majjhe kalyàõaü pariyosànakalyàõaü sàtthaü sabya¤janaü kevalaparipuõõaü parisuddhaü brahmacariyaü {pakàsissàmi}, yadidaü cha chakkàni. Taü suõàtha sàdhukaü manasika- rotha bhàsissàmãti. Evaü bhante ti kho te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca:-- Cha ajjhattikàni àyatanàni veditabbàni, cha bàhiràni àyatanàni veditabbàni, cha vi¤¤àõakàyà veditabbà, cha phassakàyà veditabbà, cha vedanàkàyà veditabbà, cha taõhàkàyà veditabbà. Cha ajjhattikàni àyatanàni veditabbànãti iti kho pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Cakkhà- yatanaü sotàyatanaü ghànàyatanaü jivhàyatanaü kàyàyatanaü manàyatanaü. Cha ajjhattikàni àyatanàni veditabbànãti iti yan taü vuttaü idam etaü pañicca vuttaü, Idaü pañhamaü chakkaü. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 281]># %< 5.6. CHACHAKKASUTTAý (148.) 281>% Cha bàhiràni àyatanàni veditabbànãti iti kho pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Råpàyatanaü saddàyatanaü gandhàyatanaü rasàyatanaü phoññhab- bàyatanaü dhammàyatanaü. Cha bàhiràni àyatanàni veditabbànãti iti yan taü vuttaü idam etaü pañicca vuttaü. Idaü dutiyaü chakkaü. Cha vi¤¤àõakàyà veditabbà ti iti kho pan' etaü vuttaü. Ki¤ c' etaü pañicca vuttaü? Cakkhu¤ ca pañicca råpe ca uppajjati cakkhuvi¤¤àõaü; sota¤ ca pañicca sadde ca uppajjati sotavi¤¤àõaü; ghàna¤ ca pañicca gandhe ca uppajjati ghànavi¤¤àõaü; jivha¤ ca pañicca rase ca uppajjati jivhàvi¤¤àõaü; kàya¤ ca pañicca phoññhabbe ca uppajjati kàyavi¤¤àõaü; mana¤ ca pañicca dhamme ca uppajjati manovi¤¤àõaü. Cha vi¤¤àõakàyà veditabbà ti iti yan taü vuttaü idaü etaü pañicca vuttaü. Idaü tatiyaü chakkaü. Cha phassakàya veditabbà ti iti kho . . . pañicca vuttaü? Cakkhu¤ ca pañicca råpe ca uppajjati cakkhuvi¤- ¤àõaü, taõõaü saügati phasso; sota¤ ca pañicca sadde ca uppajjati sotavi¤¤àõaü, tiõõaü saügati phasso; ghàna¤ ca pañicca gandhe ca uppajjati ghànavi¤¤àõaü, tiõõaü saügati phasso; jivha¤ ca pañicca rase ca uppajjati jivhàvi¤¤àõaü, tiõõaü saügati phasso; kàya¤ ca pañicca phoññhabbe ca uppajjati kàyavi¤¤àõaü, tiõõaü saügati phasso; mana¤ ca pañicca dhamme ca uppajjati manovi¤¤àõaü, tiõõaü saügati phasso. Cha phassakàyà veditabbà ti iti yan taü vuttaü idam etaü pañicca vuttaü. Idaü catutthaü chakkaü. Cha vedanàkàyà veditabbà ti iti . . . pañicca vuttaü? Cakkhu¤ ca pañicca råpe ca uppajjati cakkhuvi¤¤ànaü, tiõõaü saügati phasso, phassapaccayà vedanà; sota¤ ca pañicca sadde ca uppajjati sotavi¤¤àõaü; ghàna¤ ca pañicca gandhe ca uppajjati ghànavi¤¤àõaü; jivha¤ ca pañicca rase ca uppajjati jivhàvi¤¤àõaü; kàya¤ ca pañicca phoññhabbe ca uppajjati kàyavi¤¤àõaü; mana¤ ca pañicca dhamme ca uppajjati manovi¤¤àõaü, tiõõaü saügati phasso, phassa- paccayà vedanà. Cha vedanàkàya veditabbà ti iti yan \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 282]># %<282 III. UPARIPAööâSAý.>% taü vuttaü idam etaü pañicca vuttaü. Idaü pa¤camaü chakkaü. Cha taõhàkàyà veditabbà ti iti . . . vuttaü? Cakkhu¤ ca pañicca råpe ca uppajjati cakkhuvi¤¤àõaü, tiõõaü saügati phasso, phassapaccayà vedanà, vedanàpaccayà taõhà; sota¤ ca pañicca sadde ca uppajjati sotavi¤¤àõaü; ghàna¤ ca pañicca gandhe ca uppajjati ghànavi¤¤àõaü; jivha¤ ca pañicca rase ca uppajjati jivhàvi¤¤àõaü; kàya¤ ca pañicca phoññhabbe ca uppajjati kàyavi¤¤àõaü; mana¤ ca pañicca dhamme ca uppajjati manovi¤¤àõaü, tiõõaü saügati phasso, phassapaccayà vedanà, vedanàpaccayà taõhà. Cha taõhàkàyà veditabbà ti iti yan taü vuttaü idam etaü pañicca vuttaü, Idaü chaññhaü chakkaü. Cakkhuü attà ti yo vadeyya, taü na uppajjati. Cakkhussa uppàdo pi vayo pi pa¤¤àyati. Yassa kho pana uppàdo pi vayo pi pa¤¤àyati, Attà me uppajjati ca veti càti icc' assa evam àgataü\<*<1>*>/ hoti; tasmà taü na uppajjati, Cakkhuü attà ti yo vadeyya; iti cakkhuü anattà. Råpà attà ti yo vadeyya, taü na uppajjati. Råpànaü uppàdo pi vayo pi uppajjati. Yassa kho pana uppàdo pi vayo pi pa¤¤àyati, Attà me uppajjati ca veti càti icc' assa evam àgataü hoti; tasmà taü na uppajjati, Råpà attà ti yo vadeyya; iti cakkhuü anattà, råpà anattà. Cakkhuvi¤¤ànaü attà ti yo vadeyya, taü na uppajjati. Cakkhuvi¤¤àõassa uppàdo pi vayo pi pa¤¤àyati. Yassa kho pana uppàdo pi vayo pi pa¤¤àyati, Attà me uppajjati ca veti càti icc' assa evam àgataü hoti; tasmà taü na uppajjati, Cakkhuvi¤¤àõaü attà ti yo vadeyya; iti cakkhuü anattà råpà anattà cakkhu- vi¤¤àõaü anattà. Cakkhusamphasso attà ti yo vadeyya, taü na uppajjati. Cakkhusamphassassa uppàdo pi vàyo pi pa¤¤àyati. Yassa kho pana uppàdo pi vayo pi pa¤¤àyati, Attà me uppajjati ca veti càti icc' assa evam àgataü hoti; tasmà taü na uppajjati, Cakkhusamphasso attà ti yo vadeyya; iti cakkhuü anattà råpà anattà cakkhuvi¤¤àõaü anattà cakkhusamphasso anattà. Vedanà attà ti yo vadeyya, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si, -- and Sk infra; Sky here àhataü. >/ #<[page 283]># %< 5.6. CHACHAKKASUTTAý (148.) 283>% taü na uppajjati. Vedanàya uppàdo pi vayo pi pa¤¤àyati. Yassa kho pana uppàdo pi vayo pi pa¤¤àyati, Attà me uppajjati ca veti càti icc' assa evam àgataü hoti; tasmà taü na uppajjati, Vedanà attà ti yo vadeyya; iti cakkhuü anattà råpà anattà cakkhuvi¤¤àõaü anattà cakkhusamphasso anattà vedanà anattà. Taõhà attà ti yo vadeyya, taü na uppajjati. Taõhàya uppàdo pi vayo pi pa¤¤àyati. Yassa kho pana uppàdo pi vayo pi pa¤¤àyati, Attà me uppajjati ca veti càti icc' assa evam àgataü hoti; tasmà taü na uppajjati; Taõhà attà ti yo vadeyya; iti cakkhuü anattà råpà anattà cakkhuvi¤¤àõaü anattà cakkhusamphasso anattà vedanà anattà taõhà anattà. Sotaü attà ti yo vadeyya. Ghànaü attà ti yo vadeyya. Jivhà attà ti yo vadeyya. Kàyo attà ti yo vadeyya. Mano attà ti yo vadeyya, taü na uppajjati. Manassa uppàdo pi vayo pi pa¤¤àyati. Yassa kho pana uppàdo pi vayo pi pa¤¤àyati, Atta me uppajjati ca veti càti icc' assa evaü àgataü hoti; tasmà taü na uppajjati, Mano attà ti yo vadeyya; iti mano anattà. Dhammà attà ti yo vadeyya, taü na uppajjati. Dhammassa uppàdo pi vayo pi pa¤¤àyati. Yassa kho pana uppàdo pi vayo pi pa¤¤àyati. Attà me uppajjati ca veti càti icc' assa evam àgataü hoti; tasmà taü na uppajjati, Dhammà attà ti yo vadeyya; iti mano anattà dhammà anattà. Manovi¤¤àõaü attà ti yo vadeyya, taü na uppajjati. Manovi¤¤àõassa uppàdo pi vayo pi pa¤¤àyati. Yassa kho pana uppàdo pi vayo pi pa¤¤àyati, Attà me uppajjati ca veti càti icc' assa evam àgataü hoti; tasmà taü na uppajjati, Manovi¤¤àõaü attà ti yo vadeyya; iti mano anattà dhammà anattà manovi¤- ¤aõaü anattà. Manosamphasso attà ti yo vadeyya, taü na uppajjati. Manosamphassassa uppàdo pi vayo pi pa¤¤àyati. Yassa kho pana uppàdo pi vayo pi pa¤¤àyati, Attà me uppajjati ca veti càti icc' assa evam àgataü hoti; tasmà taü na uppajjati, Manosamphasso attà ti yo vadeyya; iti mano anattà dhammà anattà manovi¤¤àõaü anattà manosam- phasso anattà. Vedanà attà ti yo vadeyya, taü na uppajjati. Vedanàya uppàdo pi vayo pi pa¤¤àyati. Yassa kho pana \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 284]># %<284 III. UPARIPAööâSAý.>% . . . veti càti iccassa evam àgataü hoti; tasmà taü na uppajjati, Vedanà attà ti yo vadeyya; iti mano anattà dhammà anattà manovi¤¤àõaü anattà manosamphasso anattà vedanà anattà. Taõhà anattà ti yo vadeyya, taü na uppajjati. Taõhàya uppàdo pi . . .; tasmà taü na uppajjati, Taõhà attà ti yo vadeyya; iti mano anattà dhammà anattà manovi¤¤àõaü anattà manosamphasso anattà vedanà anattà taõhà anattà. Ayaü kho pana, bhikkhave, sakkàyasamudayagàminã pañipadà:-- Cakkhuü: Etaü mama eso 'ham asmi eso me attà ti samanupassati. Råpe: Etaü mama . . . attà ti samanupassati. Cakkhuvi¤¤àõaü: Etaü mama . . . attà ti samanupassati. Cakkhusamphassaü: Etaü mama . . . attà ti samanupassati. Vedanaü:\<*<1>*>/ Etaü mama . . . attà ti samanupassati. Taõhaü: Etaü mama . . . attà ti samanupassati. Sotaü: Etaü mama; ghànaü: Etaü mama; Jivhaü: Etaü mama; Kàyaü: Etaü mama; Manaü: Etaü mama . . . attà ti samanupassati; Dhamme: Etaü mama . . . attà ti samanupassati; Manovi¤¤àõaü: Etaü mama . . . attà ti samanupassati;\<*<2>*>/ Manosamphas- saü: Etaü mama . . . samanupassati; Vedanam: Etaü mama . . . attà ti samanupassati; Taõhaü: Etaü mama . . . attà ti samanupassati. Ayaü kho pana, bhikkhave, sakkàyanirodhagàminã pañipadà:-- Cakkhuü: N' etaü mama n' eso 'ham asmi na me so attà ti samanupassati; råpe: N' etaü . . . attà ti samanupassati; cakkhuvi¤¤àõaü: N' etaü . . . samanu- passati; cakkhusamphassaü: N' etaü . . . samanu- passati; vedanaü: N' etaü . . . samanupassati; taõhaü: N' etaü mama . . . samanupassati. Sotaü: N' etaü mama; ghànaü: N' etaü mama; jivhaü; N 'etaü mama; kàyaü: N' etaü mama; manaü: N' etaü mama . . ùamanupassati; dhamme: N' etaü mama . . . samanu- passati; manovi¤¤àõaü: N' etaü mama samanupassati; manosamphassaü: N' etaü . . . samanupassati; vedanaü: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sky råpe vedanaü. 2 Si omits all down to taõhaü. >/ #<[page 285]># %< 5.6. CHACHAKKASUTTAý (148.) 285>% N' etaü . . . samanupassati; taõhaü: N' etaü . . . samanupassati. Cakkhu¤ ca, bhikkhave, pañicca råpe ca uppajjati cakkhuvi¤¤àõaü, tiõõaü saügati phasso; phassapaccayà uppajjati vedayitaü sukhaü và dukkhaü và adukkhama- sukhaü và. So sukhànaü vedanàya phuññho samàno abhinandati abhivadati ajjhosàya tiññhati; tassa ràgànusayo anuseti. Dukkhàya vedanàya phuññho samàno socati kilamati paridevati urattàëiü kandati sammohaü àpajjati; tassa pañighànusayo anuseti. Adukkhamasukhàya vedanàya phuññho samàno tassà vedanàya samudaya¤ ca atthaïgama¤ ca assàda¤ ca àdãnava¤ ca nissaraõa¤ ca yathàbhåtaü nappajànàti; tassa avijjànusayo anuseti. So vata, bhikkhave, sukhàya vedanàya ràgànu- sayaü appahàya dukkhàya vedanàya pañighànusayaü appañivinodetvà adukkhamasukhàya vedanàya avijjànusayaü asamåhanitvà avijjaü appahàya vijjaü anuppàdetvà diññhe va dhamme dukkhass' antakaro bhavissatãti n' etaü ñhànaü vijjati. Sota¤ ca, bhikkhave, pañicca sadde ca uppajjati sotavi¤¤àõaü. Ghàna¤ ca, bhikkhave, pañicca gandhe ca . . . &c. to . . . mana¤ ca, bhikkhave, pañicca dhamme ca uppajjati manovi¤¤àõaü, tiõõaü saügati phasso; phassa- paccayà uppajjati vedayitaü sukhaü và dukkhaü. và aduk- khamasukhaü và. So sukhàya vedanàya phuññho samàno abhinandati abhivadati ajjhosàya tiññhati; tassa ràgànusayo anuseti. Dukkhàya vedanàya phuññho samàno socati kilamati paridevati urattàëiü kandati sammohaü àpajjati; tassa pañighànusayo anuseti. Adukkhamasukhàya vedanàya phuññho samàno tassà vedanàya samudaya¤ ca atthaïgama¤ ca assàda¤ ca àdãnava¤ ca nissaraõa¤ ca yathàbhåtaü nappajànàti; tassa avijjànusayo anuseti. So vata, bhikkhave, sukhàya vedanàya ràgànusayaü appahàya dukkhàya vedanàya pañighànusayaü appañivinodetvà adukkhamasukhàya vedanàya avijjànusayaü asamåhanitvà avijjaü appahàya vijjaü anuppàdetvà diññhe va dhamme dukkhass' antakaro bhavissatãti n' etaü ñhànaü vijjati. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 286]># %<286 III. UPARIPAööâSAý.>% Cakkhu¤ ca kho, bhikkhave, pañicca råpe ca uppajjati cakkhuvi¤¤àõaü tiõõaü saügati phasso phassapaccayà uppajjati vedayitaü sukhaü và adukkhaü và adukkhama- sukhaü và. So sukhàya vedanàya phuññho samàno nàbhinandati nàbhivadati {nàjjhosàya} tiññhati; tassa ràgànusayo nànuseti. Dukkhàya vedanàya phuññho samàno na socati na kilamati na paridevati na urattàëiü kandati na sammohaü àpajjati; tassa pañighànusayo nànuseti. Aduk- khamasukhàya vedanàya phuññho samàno tassà vedanàya samudaya¤ ca atthaïgama¤ ca assàda¤ ca àdãnava¤ ca nissaraõa¤ ca yathàbhåtaü pajànàti; tassa avijjànusayo nànuseti. So vata, bhikkhave, sukhàya vedanàya ràgànu- sayaü pahàya dukkhàya vedanàya pañighànusayaü pañivi- nodetvà adukkhamasukhàya vedanàya avijjànusayaü samåhanitvà avijjaü pahàya vijjaü uppàdetvà diññhe va dhamme dukkhassa antakaro bhavissatãti, ñhànam etaü vijjati. Sota¤ ca, bhikkhave, pañicca sadde ca uppajjati sotavi¤¤àõaü; ghàna¤ ca, bhikkhave, pañicca gandhe ca uppajjati gandhavi¤¤àõaü; jivha¤ ca, bhikkhave, pañicca rase ca uppajjati jivhàvi¤¤àõaü; kàya¤ ca, bhikkhave, pañicca phoññhabbe ca uppajjati kàyavi¤¤àõaü; mana¤ ca, bhikkhave, pañicca dhamme ca uppajjati manovi¤¤àõaü, tiõõaü saügati phasso, phassapaccayà uppajjati vedayitaü sukhaü và dukkhaü và adukkhamasukhaü và. So sukhàya vedanàya phuññho samàno nàbhinandati nàbhivadati nàjjho- sàya tiññhati; tassa ràgànusayo nànuseti . . . antakaro bhavissatãti ñhànaü etaü vijjati. Evaü passaü, bhikkhave, sutavà ariyasàvako cak- khusmiü nibbindati råpesu nibbindati cakkhuvi¤¤àõe nibbindati cakkhusamphasse nibbindati vedanàya nibbindati taõhàya nibbindati. Sotasmiü nibbindati saddesu nib- bindati; ghànasmiü nibbindati gandhesu nibbindati; jivhàya nibbindati rasesu nibbindati; kàyasmiü nibbindati phoññhabbesu nibbindati; manasmiü nibbindati dhammesu nibbindati manovi¤¤àõe nibbindati manosamphasse nibbin- dati vedanàya nibbindati taõhàya nibbindati. Nibbindaü \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 287]># %< 5.7. MAHâSAìâYATANIKASUTTAý (149.) 287>% virajjati, viràgà vimuccati, vimuttasmiü vimuttam iti ¤àõaü hoti: Khãõà jàti, vusitaü brahmacariyaü, kataü karaõãyaü, nàparaü itthattàyàti pajànàtãti. Idam avoca Bhagavà. Attamanà te bhikkhå Bhagavato bhàsitaü abhinandun ti. Imasmiü kho pana veyyàkara- õasmiü bha¤¤amàne saññhimattànaü bhikkhånaü anu- pàdàya àsavehi cittàni vimucciüsåti. CHACHAKKASUTTAý1 CHATTHAý. 149. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Sàvatthi- yaü viharati Jetavane Anàthapiõóikassa àràme. Tatra kho Bhagavà bhikkhå àmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca: Mahàsaëàyatanikaü vo, bhikkhave, desissàmi. Taü suõàtha sàdhukaü manasikarotha bhàsissàmãti. Evaü bhante ti kho te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavà etad avoca:-- Cakkhuü, bhikkhave, ajànaü apassaü yathàbhåtaü, råpe ajànaü apassaü yathàbhåtaü, cakkhuvi¤¤àõaü ajànaü apassaü yathàbhåtaü, cakkhusamphassaü ajànaü apassaü yathàbhåtaü, yam p' idaü cakkhusamphassapaccayà uppajjati vedayitaü sukhaü và dukkhaü và adukkhama- sukhaü và, tam pi ajànaü apassaü yathàbhåtaü, cak- khusmiü sàrajjati råpesu sàrajjati cakkhuvi¤¤àõe sàrajjati cakkhusamphasse sàrajjati, yam p' idaü cakkhusamphassa- paccayà uppajjati vedayitaü sukhaü và dukkhaü và adukkhamasukhaü và tasmim pi sàrajjati. Tassa sàrattassa saüyuttassa sammåëhassa assàdànupassino viharato àyatiü pa¤cupàdànakkhandhà upacayaü gacchanti; taõhà c' assa ponobhavikà nandãràgasahagatà tatra tatràbhinandinã, sà c' assa pavaóóhati. Tassa kàyikà pi darathà pavaóóhanti, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si Bu; Sky Chachakkanàmoyasuttanto. >/ #<[page 288]># %<288 III. UPARIPAööâSAý.>% cetasikà pi darathà pavaóóhanti, kàyikà pi santàpà pavaó- óhanti, cetasikà pi santàpà pavaóóhanti, kàyikà pi pariëàhà pavaóóhanti, cetasikà pi pariëàhà pavaóóhanti. So kàya- dukkham\<*<1>*>/ pi cetodukkham pi pañisaüvedeti. Sotaü, bhikkhave, ajànaü apassaü yathàbhåtaü; ghànaü, bhikkhave, ajànaü apassaü yathàbhåtaü: jivhaü, bhikkhave ajànaü apassaü yathàbhåtaü; kàyaü, bhik- khave, ajànaü appassaü yathàbhåtaü; manaü, bhikkhave, ajànaü apassaü yathàbhåtaü, dhamme, bhikkhave ajànaü apassaü yathàbhåtaü, manovi¤¤àõaü ajànaü apassaü yathàbhåtaü, manosamphassaü ajànaü apassaü yathà- bhåtaü, yam p' idaü manosamphassapaccayà uppajjati vedayitaü sukhaü và dukkhaü và adukkhamasukhaü và tam pi ajànaü apassaü yathàbhåtaü, manasmiü sàraj- jati dhammesu sàrajjati manovi¤¤àõe sàrajjati mano- samphasse sàrajjati, yam p' idaü manosamphassapaccayà . . . cetasikà pi pariëàha pavaóóhanti. So kàyadukkham pi cetodukkham pi pañisaüvedeti. Cakkhu¤ ca kho, bhikkhave, jànaü passaü yathàbhåtaü, råpe jànaü passaü yathàbhåtaü, cakkhuvi¤¤àõaü jànaü passaü yathàbhåtaü, cakkhusamphassaü jànaü passaü yathàbhåtaü, yam p' idaü cakkhusamphassapaccayà uppajjati vedayitaü sukhaü và dukkhaü và adukkhama- sukhaü và, tam pi jànaü passaü yathàbhåtaü, cakkhusmiü na sàrajjati råpesu na sàrajjati cakkhuvi¤¤àõe na sàrajjati cakkhusamphasse na sàrajjati, yam p' idaü cakkhusam- phassapaccayà uppajjati vedayitaü sukhaü và dukkhaü và adukkhamasukhaü và tasmim pi na sàrajjati. Tassa asàrattassa asaüyuttassa asammåëhassa àdãnavànupassino viharato àyatiü pa¤cupàdànakkhandhà apacayaü gacchanti; taõhà c' assa ponobhavikà nandãràgasahagatà tatratatrà- bhinandinã, sà c' assa pahãyati. Tassa kàyikà pi darathà pahãyanti, cetasikà pi darathà pahãyanti, kàyikà pi santàpà pahãyanti, cetasikà pi santàpà pahãyanti, kàyikà pi pariëàhà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky Bu; Si kàyikad >/ #<[page 289]># %< 5.7. MAHâSAìâYATANIKASUTTAý (149.) 289>% pahãyanti, cetasikà pi pariëàhà pahãyanti. So kàyasukhaü pi cetosukhaü pi pañisaüvedeti. Yà yathàbhåtassa\<*<1>*>/ diññhi, sà 'ssa hoti sammàdiññhi; yo yathàbhåtassa saükappo, svàssa hoti sammàsaükappo; yo yathàbhåtassa vàyàmo, svàssa hoti sammàvàyàmo; yà yathàbhåtassa sati, sà 'ssa hoti sammàsati; yo yathàbhåtassa samàdhi, svàssa hoti sammàsamàdhi. Pubbe va kho pan' assa kàyakammaü vacãkammaü àjãvo suparisuddho hoti. Evam assàyaü ariyo aññhaïgiko maggo bhàvanàpàripåriü gacchati. Tassa evaü imaü ariyaü aññhaïghikaü maggaü bhàvayato cattàro pi satipaññhànà bhàvanàpàripåriü gacchati. cattàro pi sammappadhànà bhàvanàpàripåriü gacchanti, cattàro pi iddhipàdà bhàvanàpàripåriü gacchanti, pa¤ca pi indriyàni bhàvanàpàripåriü gacchanti, pa¤ca pi balàni bhàvanàpàri- pårim gacchanti, satta pi bojjhaïgà bhàvanàpàripåriü gacchanti. Tass' ime dve dhammà yuganandhà\<*<2>*>/ vattanti, samatho ca vipassanà ca. So ye dhammà abhi¤¤à pari¤- ¤eyyà, te dhamme abhi¤¤à parijànàti; ye dhammà abhi¤¤à pahàtabbà, te dhamme abhi¤¤à pajahati; ye dhammà abhi¤¤à bhàvetabbà, te dhamme abhi¤¤à bhàveti; ye dhammà abhi¤¤à sacchikàtabbà, te dhamme abhi¤¤à sacchi- karoti. Katame ca, bhikkhave, dhammà abhi¤¤à pari¤¤eyya? Pa¤cupàdànakkhandhà ti 'ssa vacaõãyaü, -- seyyathãdaü: råpåpàdànakkhandho vedanåpàdànakkhandho sa¤¤åpàdà- nakkhandho saükhàrupàdànakkhandho vi¤¤àõåpàdànak- khandho; ime dhammà abhi¤¤à pari¤¤eyyà. Katame ca, bhikkhave, dhammà abhi¤¤à pahàtabbà? Avijjà cà bhava- taõhà ca, ime dhammà abhi¤¤à pahàtabbà. Katame ca, bhikkhave, dhammà abhi¤¤à bhàvetabbà? Samatho ca vipassanà ca, ime dhammà abhi¤¤à bhàvetabbà. Katame \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky Bu; Si tathàbhåtassa. 2 So Sky (here) & Bu; Si (and Sky infra) yuganaddhà. Bu: Yuganandhà ti ekakkhaõikayuganandhà. Ete hi a¤¤asmiü khaõe samàpatti a¤¤asmiü vipassanà ti evaü nànàkhaõikà pi honti. Ariyamaggena pana ekakkhaõikà. >/ #<[page 290]># %<290 III. UPARIPAööâSAý.>% ca, bhikkhave, dhammà abhi¤¤à sacchikàtabbà? Vijjà ca vimutti ca, ime dhammà abhi¤¤à sacchikàtabbà. Sotaü, bhikkhave, jànaü passaü yathàbhåtam; ghànaü, bhikkhave, jànaü passaü yathàbhåtam; jãvhaü, bhikkhave, jànaü passaü yathàbhåtam; kàyaü, bhikkhave, jànaü passaü yathàbhåtam; manaü, bhikkhave, jànaü passaü yathàbhåtam; dhamme, bhikkhave, jànaü passaü yathàbhåtam; manovi¤¤àõaü, bhikkhave, jànaü passaü yathàbhåtam; manosamphassaü, bhikkhave, jànaü passaü yathàbhåtam, yam p' idaü manosamphassapaccayà uppajjati vedayitaü sukhaü và dukkhaü và adukkhamasukhaü và tam pi jànaü passaü yathàbhutaü manasmiü na sàrajjati dhammesu na sàrajjati manovi¤¤àõe na sàrajjati mano- samphasse na sàrajjati, yam p' idaü manosamphassapaccayà . . . cetasikà pi pariëàhà pahãyanti. So kàyasukhaü pi cetosukhaü pi {pañisaüvedeti}. Yà yathàbhåtassa diññhi, sà 'ssa hoti sammàdiññhi; yo yathàbhåtassa saükappo . . . suparisuddho hoti. Evam assàyaü ariyo aññhaïgiko maggo bhàvanàpàripåriü gacchati. Tassa evaü imaü ariyaü aññhaïgikaü maggaü. . . . Vijjà ca vimutti ca, ime dhammà abhi¤¤à sacchikàtabbà ti. Idam avoca Bhagavà. Attamanà te bhikkhå Bhagavato bhàsitaü abhinandun ti. MAHâSAìâYATANIKASUTTAý1 SATTAMAý. 150. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Kosalesu càrikaü caramàno mahatà bhikkhusaüghena saddhiü yena Nagaravindan nàma Kosalànaü bràhmaõagàmo tad avasari. Assosuü kho Nagaravindeyyakà {bràhmaõagahapatikà}:-- Samaõo khalu bho Gotamo Sakyaputto Sakyakulà pabbajito Kosalesu càrikaü caramàno mahatà bhikkhusaüghena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu Sky; Si Saëàyatanavibhaïgasuttaü. >/ #<[page 291]># %< 5.8. NAGARAVINDEYYASUTTAý (150.) 291>% saddhiü Nagaravindaü anuppatto; taü kho pana bhavantaü Gotamaü evaü kalyàõo kittisaddo abbhuggato: Iti pi so Bhagavà arahaü . . . tathàråpànaü arahataü dassanaü hotãti. Atha kho Nagaravindeyyakà bràhmaõa- gahapatikà yena Bhagavà ten' upasaükamiüsu. upasaü- kamitvà appekacce Bhagavatà saddhiü sammodiüsu sammodanãyaü kathaü sàràõãyaü vãtisàretvà ekamantaü nisãdiüsu,\<*<1>*>/ appekacce yena Bhagavà ten' a¤jaliü paõametvà ekamantaü nisãdiüsu, appekacce Bhagavato santike nàma- gottaü sàvetvà ekamantaü nisãdiüsu, appekacce tuõhãbhåtà ekamantaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinne kho Nagara- vindeyyake bràhmaõagahapatike Bhagavà etad avoca:-- Sace vo, gahapatayo, a¤¤atitthiyà paribbàjakà evaü puccheyyuü: Kathaüråpà, gahapatayo, samaõabràhmaõà na sakkàtabba na garukàtabbà na mànetabbà na påjetabbà ti? -- evaü puññhà tumhe, gahapatayo, tesaü a¤¤atitthiyànaü paribbàjakànaü evaü byàkareyyàtha:-- Ye te samaõabràh- maõà cakkhuvi¤¤eyyesu råpesu avãtaràgà avãtadosà avãta- mohà ajjhattaü avåpasantacittà samavisamaü caranti kàyena vàcàya manasà, evaråpà samaõabràhmaõà na sakkàtabbà na garukàtabbà na mànetabbà na påjetabbà. Taü kissa hetu? Mayam pi hi cakkhuvi¤¤eyyesu råpesu avãtaràgà avãtadosà avãtamohà ajjhattaü avåpasantacittà samavisamaü caràma kàyena vàcàya manasà; tesan no samacariyam pi h' etaü uttariü apassataü; tasmà te bhonto samaõabràhmaõà na sakàtabbà na garukàtabbà na màne- tabbà na påjetabbà. Ye te samaõabràhmaõà sotavi¤¤eyyesu saddesu, ghànavi¤¤eyyesu gandhesu, jivhàvi¤¤eyyesu rasesu, kàyavi¤¤eyyesu phoññhabbesu, manovi¤¤eyyesu dhammesu avãtaràgà avãtadosà avãtamohà ajjhattaü avåpasantacittà samavisamaü caranti kàyena vàcàya manasà, evaråpà samaõabràhmaõà na sakkàtabbà na garukàtabbà na màne- tabbà na påjetabbà. Taü kissa hetu? Mayam pi hi manovi¤¤eyyesu dhammesu avãtaràgà avãtadosà avãtamohà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si reads: Upasaükamitvà appekacce Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdiüsu. >/ #<[page 292]># %<292 III. UPARIPAööâSAý.>% ajjhattaü avåpasantacittà samavisamaü caràma kàyena vàcàya manasà; tesan no samacariyaü pi h' etaü uttariü apassataü; tasmà te bhonto samaõabràhmaõà na sakkà- tabbà na garukàtabbà na mànetabbà na påjetabbà ti. Evaü puññha tumhe, gahapatayo, tesaü a¤¤atitthiyànaü paribbà- jakànaü evaü byàkareyyàtha. Sace pana vo, gahapatayo, a¤¤atitthiyà paribbàjakà evaü puccheyyuü:-- Kathaüråpà, gahapatayo, samaõa- bràhmaõà sakkàtabbà garukàtabbà mànetabbà påjetabbà ti? -- evaü puññhà tumhe, gahapatayo, tesaü a¤¤atitthiyànaü paribbàjakànaü evaü byàkareyyàtha:-- Ye te samaõabràh- maõà cakkhuvi¤¤eyyesu råpesu vãtaràgà vãtadosà vãtamohà ajjhattaü våpasantacittà samacariyaü caranti kàyena vàcàyà manasà, evaråpà samaõabràhmaõà sakkàtabbà garu- kàtabbà mànetabbà påjetabbà. Taü kissa hetu? Mayam pi hi cakkhuvi¤¤eyyesu råpesu avãtaràgà avãtadosà avãtamohà ajjhattaü avåpasantacittà samavisamaü caràma kàyena vàcàya manasà; tesan no samacariyam pi h' etaü uttariü passataü; tasmà te bhonto samaõabràhmaõà sakkàtabbà garukàtabbà mànetabbà påjetabbà. Ye te samaõabràhmaõà sotavi¤¤eyyesu saddesu, ghànavi¤¤eyyesu gandhesu, jivhà- vi¤¤eyyesu rasesu, kàyavi¤¤eyyesu phoññhabbesu, mano- vi¤¤eyyesu dhammesu vãtaràgà vãtadosà vãtamohà ajjhattaü våpasantacittà samacariyaü caranti kàyena vàcàya manasà, evaråpà samaõabràhmaõà sakkàtabbà garukàtabbà màne- tabbà påjetabbà. Taü kissa hetu? Mayam pi hi manovi¤¤eyyesu dhammesu avãtaràgà avãtadosà avãtamohà ajjhattaü avåpasantacittà samavisamaü caràma kàyena vàcàya manasà; tesan no samacariyam pi h' etaü uttariü passataü; tasmà te bhonto samaõabràhmaõà sakkàtabbà garukàtabbà manetabbà påjetabbà ti. Evaü puññhà tumhe, gahapatayo, tesaü a¤¤atitthiyànaü paribbàjakànaü evaü byàkareyyàtha. Sace te, gahapatayo, a¤¤atitthiyà paribbàjakà evaü puccheyyuü: Ke pan' àyasmantànaü àkàrà, ke anvayà, yena tumhe àyasmanto evaü vadetha: Addhà te àyasmanto \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 293]># %< 5.9. PIöôAPâTAPâRISUDDHISUTTAý (151.) 293>% vãtaràgà và ràgavinayàya và pañipannà, vãtadosà và dosavina- yàya và pañipannà, vãtamohà và mohavinayàya và pañipannà? -- evaü puññhà tumhe, gahapatayo, tesaü a¤¤atitthiyànaü paribbàjakànaü byàkareyyàtha: Tathà hi te àyasmanto ara¤¤avanapatthàni pantàni senàsanàni pañisevanti; na 'tthi kho pana tattha tathàråpà cakkhuvi¤¤eyyà råpà ye disvà disvà abhirameyyuü; na 'tthi kho pana tattha tathà- råpà sotavi¤¤eyyà saddà ye sutvà sutvà abhirameyyuü; na 'tthi kho pana tattha tathàråpà ghànavi¤¤eyyà gandhà ye ghàyitvà ghàyitvà abhirameyyuü; na 'tthi kho pana tattha tathàråpà jivhàvi¤¤eyyà rasà ye sàyitvà sàyitvà abhiramey- yuü; na 'tthi tattha tathàråpà kàyavi¤¤eyyà phoññhabbà ye phusitvà phusitvà abhirameyyuü. Ime kho no, àvuso, àkàrà, ime anvayà, yena mayaü àyasmanto evaü vadema: Addhà te àyasmanto vãtaràgà và ràgavinayàya và pañipannà, vãtadosà và dosavinayàya và pañipannà, vãtamohà và moha- vinayàya và pañipannà ti. -- Evaü puññhà tumhe, gahapatayo, tesaü a¤¤atitthiyànaü paribbàjakànaü evaü vyàkareyyà- thàti. Evaü vutte Nagaravindeyyakà bràhmaõagahapatikà Bhagavantaü etad avocuü: Abhikkantaü, bho Gotama, abhikkantaü bho Gotama. Seyyathàpi, bho Gotama, nikkujjitaü và . . . upàsake no bhavaü Gotamo dhàretu ajjatagge pàõupete saraõaü gate ti. NAGARAVINDEYYASUTTAý AòòHAMAý. 151. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Ràjagahe viharati Veëuvane Kalandakanivàpe. Atha kho àyasmà Sàriputto sàyaõhasamayaü pañisallànà vuññhito yena Bha- gavà ten' upasaükami upasaükamitvà Bhagavantaü abhivàdetvà ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho àyasmantaü Sàriputtaü Bhagavà etad avoca: Vippa- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 294]># %<294 III. UPARIPAööâSAý.>% sannàni kho te, Sàriputta, indriyàni parisuddho chavivaõõo pariyodato. Katamena tvaü, Sàriputta, vihàrena etarahi bahulaü viharasãti? Su¤¤atàvihàrena kho ahaü, bhante, etarahi bahulaü viharàmãti. Sàdhu sàdhu, Sàriputta. Mahàpurisavihàrena kira tvaü, Sàriputta, etarahi bahulaü viharasi. Mahàpurisavihàro h' esa, Sàriputta, yadidaü su¤¤atà. Tasmàtiha, Sàriputta, bhikkhu sace àkaïkheyya: Su¤¤atàvihàrena etarahi\<*<1>*>/ bahulaü vihareyyan ti, tena, Sàriputta, bhikkhunà iti pañi- sa¤cikkhitabbaü: Yena càhaü maggena gàmaü piõóàya pàvisiü, yasmi¤ ca padese piõóàya acariü, yena ca maggena gàmato piõóàya patikkamiü, atthi nu kho me tattha cakkhuvi¤¤eyyesu råpesu chando và ràgo và doso và moho và pañighaü và pi cetaso ti? Sace, Sàriputta, bhikkhu paccavekkhamàno evaü jànàti: Yena càhaü maggena gàmaü piõóàya pàvisiü, yasmi¤ ca padese piõóàya acariü, yena ca maggena gàmato piõóàya pañikkamiü, atthi me tattha cakkhuvi¤¤eyyesu råpesu chando và ràgo và doso và moho và pañighaü và pi cetaso ti, -- tena, Sàriputta, bhikkhunà tesaü yeva pàpakànaü akusalànaü dhammànaü pahànàya vàyamitabbaü. Sace pana, Sàriputta, bhikkhu paccavekkhamàno evaü jànàti: Yena càhaü maggena . . . pañikkamiü, na 'tthi me tattha cakkhuvi¤¤eyyesu råpesu chando và ràgo và doso và moho và pañighaü và pi cetaso ti, -- tena, Sàriputta, bhikkhunà ten' eva pãtipàmujjena vihàtabbaü ahorattànu- sikkhinà kusalesu dhammesu. Puna ca paraü, Sàriputta, bhikkhunà iti pañisa¤cikkhi- tabbaü: Yena càhaü maggena . . . pañikkamiü, atthi nu kho me tattha sotavi¤¤eyyesu saddesu --pe-- ghànavi¤- ¤eyyesu gàndhesu, jivhàvi¤¤eyyesu rasesu, kàyavi¤¤eyyesu phoññhabbesu, manovi¤¤eyyesu dhammesu chando và ràgo và doso và moho và pañighaü và pi cetaso ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits. >/ #<[page 295]># %< 5.9. PIöôAPâTAPâRISUDDHISUTTAý (151.) 295>% Sace, Sàriputta, bhikkhu paccavekkhamàno evaü jànàti: Yena càhaü maggena . . . pañikkamiü, atthi me tattha manovi¤¤eyyesu dhammesu chando và ràgo và doso và moho và pañighaü và pi cetaso ti, -- tena, Sàriputta, bhikkhunà tesaü yeva pàpakànaü akusalànaü dhammànaü pahànàya vàyamitabbaü. Sace pana, Sàriputta, bhikkhu paccavekkhamàno evaü jànàti: Yena càhaü maggena . . . pañikkamiü, na 'tthi me tattha manovi¤¤eyyesu dhammesu chando và ràgo và doso và moho và pañighaü và pi cetaso ti, -- tena, Sàriputta, bhikkhunà ten' eva pãtipàmujjena vihàtabbaü ahorattànu- sikkhinà kusalesu dhammesu. Puna ca paraü, Sàriputta, bhikkhunà iti pañisa¤cikkhi- tabbaü: Pahãnà nu kho me pa¤ca kàmaguõà ti? Sace, Sàriputta, bhikkhu paccavekkhamàno evaü jànàti: Appa- hãnà kho me pa¤ca kàmaguõà ti, -- tena, Sàriputta, bhik- khunà pa¤cannaü kàmaguõànaü pahànàya vàyamitabbaü. Sace pana, Sàriputta, bhikkhu paccavekkhamàno evaü jànàti: Pahãnà kho me pa¤ca kàmaguõà ti, -- tena, Sàri- putta, {bhikkhunà} ten' eva pãtipàmujjena vihàtabbaü ahorat- tànusikkhinà kusalesu dhammesu. Puna ca paraü, Sàriputta, bhikkhunà iti pañisa¤cikkhi- tabbaü: Pahãnà nu kho me pa¤ca nãvaraõà ti? Sace, Sàriputta, bhikkhu paccavekkhamàno evaü jànàti: Appa- hãnà kho me pa¤ca nãvaraõà ti, -- tena, Sàriputta, bhikkhunà pa¤cannaü nãvaraõànaü pahànàya vàyamitabbaü. Sace pana, Sàriputta, bhikkhu paccavekkhamàno evaü jànàti: Pahãnà kho me pa¤ca nãvaraõà ti, -- tena, Sàriputta, bhik- khunà ten' eva pãtipàmujjena vihàtabbaü ahorattànusikkhinà kusalesu dhammesu. Puna ca paraü, Sàriputta, bhikkhu iti pañisa¤cikkhi- tabbaü: Pari¤¤àtà nu kho me pa¤c' upàdànakkhandhà ti? Sace, Sàriputta, bhikkhu paccavekkhamàno evaü jànàti: Apari¤¤àtà kho me pa¤c' upàdànakkhandhà ti, -- tena, Sàriputta, bhikkhunà pa¤cannaü upàdànakkhandhànaü pari¤¤àya vàyamitabbaü. Sace pana, Sàriputta, bhikkhu \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 296]># %<296 III. UPARIPAööâSAý.>% paccavekkhamàno evaü jànàti: Pari¤¤àtà kho me pa¤c' upàdànakkhandhà ti, -- tena, Sàriputta, bhikkhunà ten' eva pãtipàmujjena vihàtabbaü ahorattànusikkhinà kusalesu dhammesu. Puna ca paraü, Sàriputta, {bhikkhunà} iti pañisa¤cikkhi- tabbaü: Bhàvità nu kho me cattàro satipaññhànà ti? Sace, Sàriputta, bhikkhu paccavekkhamàno evaü jànàti: Abhàvità kho me cattàro satipaññhànà ti, -- tena, Sàriputta, bhikkhunà catunnaü satipaññhànànaü bhàvanàya vàyamitabbaü. Sace pana, Sàriputta, bhikkhu paccavekkhàmàno evaü jànàti: Bhàvità kho me cattàro satipaññhànà ti, -- tena, Sàriputta, bhikkhunà ten' eva pãtipàmujjena vihàtabbaü ahorattà- nusikkhinà kusalesu dhammesu. Puna ca paraü, Sàriputta,bhikkhunà iti pañisa¤cikkhi- tabbaü: Bhàvità nu kho me cattàro sammappadhànà ti? Sace . . . vàyamitabbaü. Sace pana . . . kusalesu dhammesu. Puna ca paraü, Sàriputta, bhikkhunà iti pañisa¤cik- khitabbaü: Bhàvità nu kho me cattàro iddhipàdà ti? Sace . . . kusalesu dhammesu. Puna ca paraü. Sàriputta, bhikkhunà iti pañisa¤cik- khitabbaü: Bhàvitàni nu kho me pa¤c' indriyànãti? Sace . . . kusalesu dhammesu. Puna ca paraü, Sàriputta, bhikkhunà iti pañisa¤cik- khitabbaü: Bhàvitàni nu kho me pa¤ca balànãti? Sace . . . kusalesu dhammesu. Puna ca paraü, Sàriputta, bhikkhunà iti pañisa¤cik- khitabbaü: Bhàvità nu kho me satta bojjhaïgà ti? Sace . . . kusalesu dhammesu. Puna ca paraü, Sàriputta, bhikkhunà iti pañisa¤cikkhi- tabbaü: Bhàvito nu kho me ariyo atthaïgiko maggo ti? Sace, Sàriputta, bhikkhu paccavekkhamàno evaü jànàti: Abhàvito kho me ariyo aññhaïgiko maggo ti, -- tena, Sàri- putta, bhikkhunà ariyassa aññhaïgikassa maggassa bhàvanàya vàyamitabbaü. Sace pana, Sàriputta, bhikkhu paccavek- khamàno evaü jànàti: {Bhàvito} kho me ariyo aññhaïgiko \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 297]># %< 5.9. PIöôAPâTAPâRISUDDHISUTTAý (151.) 297>% maggo, -- tena, Sàriputta, {bhikkhunà} ten' eva pãtipàmujjena vihàtabbaü ahorattànusikkhinà kusalesu dhammesu. Puna ca paraü, Sàriputta, bhikkhunà iti pañisa¤cikkhi- tabbaü; Bhàvità nu kho me samatho ca vipassanà càti? Sace, Sàriputta, bhikkhu paccavekkhamàno evaü jànàti: Abhàvità kho me samatho ca vipassanà càti, -- tena, Sàri- putta, bhikkhunà samathavipassanànaü bhàvanàya vàya- mitabbaü. Sace pana, Sàriputta, bhikkhu paccavekkha- màno evaü jànàti: Bhàvità kho me samatho ca vipassanà càti, -- tena, Sàriputta, bhikkhunà ten' eva pãtipàmujjena vihàtabbaü ahorattànusikkhinà kusalesu dhammesu. Puna ca paraü, Sàriputta, bhikkhunà iti pañisa¤cikkhi- tabbaü: Sacchikatà nu kho me vijjà ca vimutti càti? Sace, Sàriputta, bhikkhu paccavekkhamàno evaü jànàti: Asacchikatà kho me vijjà ca vipassanà càti, -- tena, Sàriputta, bhikkhunà vijjàya ca vimuttiyà ca sacchikiriyàya vàya- mitabbaü. Sace pana, Sàriputta, bhikkhu paccavekkha- màno evaü jànàti: Sacchikatà kho me vijjà ca vimutti càti, -- tena, Sàriputta, bhikkhunà ten' eva pãtipàmujjena vihàtabbaü ahorattànusikkhinà kusalesu dhammesu. Ye hi keci, Sàriputta, atãtamaddhànaü samaõà và bràhmaõà và piõóapàtaü parisodhesuü, sabbe te evaü eva paccavekkhitvà paccavekkhitvà piõóapàtam parisodhesuü. Ye pi\<*<1>*>/ hi keci, Sàriputta, anàgatamaddhànaü samaõà và bràhmaõà và piõóapàtaü parisodhessanti, sabbe te evam eva paccavekkhitvà paccavekkhitvà piõóapàtaü parisodhes- santi. Ye pi hi keci, Sàriputta, etarahi samaõà và bràhmaõà và piõóapàtaü parisodhenti, sabbe te evam eva {paccavek- khitvà} paccavekkhitvà piõóapàtaü parisodhenti. Tena hi\<*<2>*>/ vo, Sàriputta, evaü sikkhitabbaü; Paccavekkhitvà pacca- vekkhitvà piõóapàtaü parisodhessàmàti. Evaü hi vo, Sàriputta, sikkhitabban ti. Idam avoca Bhagavà. Attamano àyasmà Sàriputto Bhagavato bhàsitaü abhinandãti. PIöôAPâTAPâRISUDDHISUTTAý NAVAMAý. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits here et infra. 2 Si tasmàtiha. >/ #<[page 298]># %<298 III. UPARIPAööâSAM.>% 152. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavà Kajaïga- làyaü\<*<1>*>/ viharati Mukheluvane.\<*<2>*>/ Atha kho Uttaro màõavo Pàràsariyantevàsã\<*<3>*>/ yena Bhagavà ten' upasaükami, upa- saükamitvà Bhagavatà saddhiü sammodi sammodanãyaü kathaü sàràõãyaü vãtisàretvà ekamantaü nisãdi. Eka- mantam nisinnaü kho Uttaraü màõavaü Pàràsariyante- vàsiü Bhagavà etad avoca: Deseti,\<*<4>*>/ Uttara, Pàràsariyo bràhmaõo sàvakànaü indriyabhàvanan ti? Deseti, bho Gotama, Pàràsariyo bràhmaõo sàvakànaü indriyabhàvanan ti. Yathàkathaü pana,\<*<5>*>/ Uttara, deseti Pàràsariyo bràh- maõo sàvakànaü indriyabhàvanan ti? Idha, bho Gotama, cakkhunà råpaü na passati, sotena saddaü na suõàti; evaü kho, bho Gotama, deseti Pàràsariyo bràhmaõo sàvakànaü indriyabhàvanan ti. Evaü sante kho, Uttara, andho bhàvitindriyo bhavissati badhiro bhàvitindriyo bhavissati, yathà Pàràsariyassa bràh- maõassa vacanaü. Andho hi, Uttara, cakkhunà råpaü na passati badhiro sotena saddaü na suõàtãti. Evaü vutte Uttaro màõavo Pàràsariyantevàsã tuõhã- bhåto maïkubhåto pattakkhando adhomukho pajjhàyanto appañibhàõo nisãdi. Atha kho Bhagavà Uttaraü Pàràsariyantevàsiü tuõ- hãbhåtaü maïkubhåtaü pattakkhandhaü adhomukhaü pajjhàyantaü appañibhàõaü viditvà àyasmantaü ânandaü àmantesi: A¤¤athà kho, ânanda, deseti Pàràsariyo bràh- maõo\<*<6>*>/ sàvakànaü indriyabhàvanaü; a¤¤athà ca pana ariyassa vinaye anuttarà indriyabhàvanà hotãti. Etassa Bhagavà kàlo, etassa Sugata kàlo, yaü Bhagavà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si Kajjo- 2 So Bu (one MS. Mukheëuvane); Sky Mu¤celuvane; Si Veëuvane. 3 So Sky; Si Pàràsiriyant--. 4 Sky add no. 5 Si omits. 6 Si adds ca. >/ #<[page 299]># %< 5.10. INDRIYABHâVANâSUTTAý (152.) 299>% ariyassa vinaye anuttaraü indriyabhàvanaü deseyya. Bhagavato sutvà bhikkhå dhàressantãti. Tena h', ânanda, suõàhi sàdhukaü manasikarohi bhàsissàmãti. Evaü bhante ti kho àyasmà ânando Bhagavato paccassosi. Bhagavà etad avoca: Kathaü pan',\<*<1>*>/ ânanda, ariyassa vinaye anuttarà indriyabhàvanà hoti? Idh' ânanda, bhikkhuno cakkhunà råpaü disvà uppajjati manàpaü uppajjati amanàpaü uppajjati manàpàmanàpaü. So evaü pajànàti: Uppan- naü kho me idaü manàpaü uppannaü amanàpaü uppannaü manàpàmanàpaü, ta¤ ca kho saükhataü oëàrikaü pañicca samuppannaü etaü santaü etaü paõãtaü yadidaü upekhà ti. Tassa taü uppannaü manàpaü uppannaü amanàpaü uppannaü manàpàmanàpaü niruj- jhati, upekhà saõñhàti. Seyyathàpi, ânanda, cakkhumà puriso ummãletvà\<*<2>*>/ và nimãleyya\<*<3>*>/ {nimãletvà} và ummãleyya, -- evam eva kho, ânanda, yassa kassaci evaü sãghaü evaü tuvañaü evaü appakasirena uppannaü manàpaü uppannaü amanàpaü uppannaü manàpàmanàpaü nirujjhati upekhà saõñhàti. Ayaü vuccat', ânanda, ariyassa vinaye anuttarà indriyabhàvanà cakkhuvi¤¤eyyesu råpesu. Puna ca paraü, ânanda, bhikkhuno sotena saddaü sutvà uppajjati manàpaü uppajjati amanàpaü uppajjati manàpàmanàpaü. So evaü pajànàti: . . . upekhà saõ- ñhàti. Seyyathàpi, ânanda, balavà puriso appakasirena accharikaü pahareyya, -- evam eva kho, ânanda, yassa kassaci evaü sãghaü evaü tuvañaü evaü appakasirena uppannaü manàpaü uppannaü amanàpaü uppannaü manàpàmanàpaü nirujjhati upekhà saõñhàti. Ayaü vuccat', ânanda, ariyassa vinaye anuttarà indriyabhàvanà sotavi¤- ¤eyyesu saddesu. Puna ca paraü, ânanda, bhikkhuno ghànena gandhaü ghàyitvà uppajjati manàpaü . . . saõñhàti. Seyyathàpi, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si Katha¤ ca. 2 So Sky; Si ummiletvà. 3 So Sky; Si nimmileyya. >/ #<[page 300]># %<300 III. UPARIPAööâSAý.>% ânanda, ãsakapoõe\<*<1>*>/ paduminipatte udakaphusitàni\<*<2>*>/ pa- vattanti na saõñhanti, evam eva kho, ânanda, yassa kassaci . . . saõñhàti. Ayaü vuccat', ânanda, ariyassa vinaye anuttarà indriyabhàvanà ghànavi¤¤eyyesu gandhesu. Puna ca paraü, ânanda, bhikkhuno jivhàya rasaü sàyitvà uppajjati manàpaü . . . saõñhàti. Seyyathàpi, ânanda, balavà puriso jivhagge kheëapiõóaü saüyåhitvà appakasirena vameyya,\<*<3>*>/ -- evam eva kho, ânanda, yassa kassaci . . . saõñhàti. Ayaü vuccat', ânanda, ariyassa vinaye anuttarà indriyabhàvanà jivhàvi¤¤eyyesu rasesu. Puna ca paraü, ânanda, bhikkhuno kàyena phoñ- ñhabbaü phusitvà uppajjati manàpaü . . . saõñhàti. Seyyathàpi, ânanda, balavà puriso sammi¤jitaü và bàhaü pasàreyya pasàritaü và bàhaü sammi¤jeyya, evam eva kho, ânanda, yassa kassaci . . . saõñhàti. Ayaü vuccat', ânanda, ariyassa vinaye anuttarà indriyabhàvanà kàya- vi¤¤eyyesu phoññhabbesu. Puna ca paraü, ânanda, bhikkhuno manasà dhammaü vi¤¤àya uppajjati manàpaü . . . saõñhàti. Seyyathàpi, ânanda, puriso divasaü santatte ayothàle\<*<4>*>/ dve và tãõi và udakaphusitàni nipàtteyya, dandho ânanda, udakaphusi- tànaü nipàto, atha kho taü khippam eva parikkhayaü pariyadànaü gaccheyya,\<*<5>*>/ -- evam eva kho, ânanda, yassa kassaci . . . saõñhàti. Ayaü vuccat', ânanda, ariyassa vinaye anuttarà indriyabhàvanà manovi¤¤eyyesu dhammesu. Evaü kho, ânanda, ariyassa vinaye anuttarà indriya- bhàvanà hoti. Katha¤ c', ânanda, sekho hoti pàñipado? \<*<6>*>/ Idh', ânanda, bhikkhuno cakkhunà råpaü disvà uppajjati manà- paü uppajjati amanàpaü uppajjati manàpàmanàpaü. So tena uppannena manàpena uppannena amanàpena uppan- nena manàpàmanàpena aññiyati\<*<7>*>/ haràyati jigucchati. Sotena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sky Si; Bu (?) ãsakaphaõe. 2 Si throughout -phussitàni. 3 Si vammeyya. 4 Si ayokañàhe. 5 Sky gaccheyyuü. 6 So Sky infra (here pañipado); Si pàñipàdo. 7 So Si; Sky aññhãyati. >/ #<[page 301]># %< 5.10. INDRIYABHâVANâSUTTAý (152.) 301>% saddaü sutvà, ghànena gandhaü ghàyitvà, jivhàya rasaü sàyitvà, kàyena phoññhabbaü phusitvà, manasà dhammaü vi¤¤àya uppajjati manàpaü uppajjati amanàpaü uppajjati manàpàmanàpaü. So tena uppannena manàpena uppan- nena amanàpena uppannena manàpàmanàpena aññiyati haràyati jigucchati. -- Evam eva kho, ânanda, sekho hoti pàñipado. Katha¤ c', ânanda, ariyo hoti bhàvitindriyo? Idh', ânanda, bhikkhuno cakkhunà råpaü disvà uppajjati manàpaü uppajjati amanàpaü uppajjati manàpàmanàpaü. So sace àkaïkhati: Pañikkåle\<*<1>*>/ appañikkålasa¤¤ã vihareyyan ti appañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: Appañikkåle pañikkålasa¤¤ã vihareyyan ti, pañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: Pañikkåle ca appañikkåle ca appañikkålasa¤¤ã vihareyyan ti, appañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: Appañikkåle ca pañikkåle ca pañikkålasa¤¤ã vihareyyan ti, pañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: Pañikkåla¤ ca appañikkåla¤ ca tad ubhayaü abhinivajjetvà upekhako vihareyyaü sato sampajàno ti, upe- khako tattha viharati sato sampajàno. Puna ca paraü, ânanda, bhikkhuno sotena saddaü sutvà, ghànena gandhaü ghàyitvà, jivhàya rasaü sàyitvà, kàyena phoññhabbaü phusitvà, manasà dhammaü vi¤¤àya uppajjati manàpaü uppajjati amanàpaü uppajjati manàpà- manàpaü. So sace àkaïkhati: Pañikkåle appañikkålasa¤¤ã vihareyyan ti, appañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: Appañikkåle pañikkålasa¤¤ã vihareyyan ti, pañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: Pañikkåle ca appañikkåle ca appañikkålasa¤¤ã vihareyyan ti, appañik- kålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: Appañikkåle ca pañikkåle ca pañikkålasa¤¤ã vihareyyan ti, pañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: Appañikkåle ca pañikkåle ca pañikkålasa¤¤ã vihareyyan ti, pañikkålasa¤¤ã tattha viharati. Sace àkaïkhati: Pañikkåla¤ ca appañikkåla¤ ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si pañikkule, &c. >/ #<[page 302]># %<302 III. UPARIPAööâSAý.>% tad ubhayaü abhinivajjetvà upekhako vihareyyaü sato sampajàno ti, upekhako tattha viharati sato sampajàno. Evaü kho, ânanda, ariyo hoti bhàvitindriyo. Iti kho, ânanda, desità mayà ariyassa vinaye anuttarà indriyabhàvanà, desito sekho pàñipado, desito ariyo bhàvitin- driyo. Yaü kho, ânanda, satthàrà karaõãyaü sàvakànaü hitesinà anukampakena anukampaü upàdàya, kataü vo taü mayà. Etàni, ânanda, rukkhamålani, etàni su¤¤àgàràni. Jhàyath', ânanda, mà pamàdattha, mà pacchà vippañisàrino ahuvattha. Ayaü vo amhàkaü anusàsanã ti. Idam avoca Bhagavà. Attamano àyasmà ânando Bhagavato bhàsitaü abhinandãti. INDRIYABHâVANâSUTTAý DASAMAý. SAìâYATANAVAGGO PA¥CAMO. UPARIPAööâSAý SAMMATAý.1 \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si Uparippaõõàsakaü niññhitaü. MSS. do not add: Majjhima-Nikàyo niññhito, -- on analogy with Si in connection with the Dãgha Nikàya.>/