Majjhima-Nikaya, Suttantas 77-106 Based on Vol. II, ed. by Robert Chalmers, London : Pali Text Society 1896 (Reprinted 1951, 1960, 1977) Input by the Dhammakaya Foundation, Thailand, 1989-1996 [GRETIL-Version vom 5.11.2014] NOTICE This file is (C) Copyright the Pali Text Society and the Dhammakaya Foundation, 2015. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License. These files are provided by courtesy of the Pali Text Society for scholarly purposes only. In principle they represent a digital edition (without revision or correction) of the printed editions of the complete set of Pali canonical texts published by the PTS. While they have been subject to a process of checking, it should not be assumed that there is no divergence from the printed editions and it is strongly recommended that they are checked against the printed editions before quoting. ANNOTATED VERSION #<...># = BOLD %<...>% = ITALICS *<...>* = SUPERSCRIPT \<...>\ = REDLINE ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a ā 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r į 231 vocalic R č 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ī 239 velar N đ 240 palatal n ¤ 164 palatal N Ĩ 165 retroflex t ņ 241 retroflex T ō 242 retroflex d ķ 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ų 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ũ 253 visarga ū 254 long e š 185 long o ē 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf and http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf For further information see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm ___________________________________________________________________ Majjhima-Nikāya Vol. II #<[page 001]># %< 1>% 77. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Rājagahe viharati Veëuvane Kalandakanivāpe. Tena kho pana samayena sambahulā abhi¤¤ātā abhi¤¤ātā paribbājakā Moranivāpe Paribbājakārāme paņivasanti, -- seyyathãdam: Anugāro Varadharo\<*<1>*>/ Sakuludāyi ca paribbājako a¤¤e ca abhi¤¤ātā abhi¤¤ātā paribbājakā. Atha kho Bhagavā pubbaõhasamayaü nivāsetvā pattacãvaraü ādāya Rājagahaü piõķāya pāvisi. Atha kho Bhagavato etad ahosi: Atippago kho tāva Rājagahe piõķāya carituü; yannånāhaü yena Moranivāpo Paribbāja- kārāmo yena Sakuludāyi paribbājako, ten' upasaükameyyan ti. Atha kho Bhagavā yena Moranivāpo Paribbājakārāmo ten' upasaükami. Tena kho pana samayena Sakuludāyi paribbājako mahatiyā paribbājakaparisāya saddhiü nisinno hoti unnādiniyā uccasaddāya.\<*<2>*>/ mahāsaddāya anekavihitaü tiracchānakathaü kathentiyā, seyyathãdaü: rājakathaü cora- kathaü mahāmattakatham senākathaü bhayakathaü yuddha- kathaü annakathaü pānakathaü vatthakathaü sayanakathaü mālākathaü gandhakathaü ¤ātikathaü yānakathaü gāma- kathaü nigamakathaü nagarakathaü janapadakathaü itthi- kathaü sårakathaü visikhākathaü kumbhaņņhānakatham\<*<3>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bm Bu; Skt Varacaro; Si Varataro, with note that the European & Sinhalese reading is Varacaro. Bm reads Sakuludāyi always (as in Nr. 79). 2 See Vol I pp 513 & 572, Dãgha I 178. Like Bm (always) & Sk (here), Si reads uccasadda, with a note (at Sutta Nr. 76) indicating that the European reading is u--āya. 3 Here & in Nrs 76 & 78 Si inserts kumbhadāsikathaü. >/ #<[page 002]># %<2 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% pubbapetakathaü nānattakathaü lokakkhāyikaü samuddak- khāyikaü itibhavābhavakathaü iti vā. Addasā kho Sakaludāyi paribbājako Bhagavantaü dårato va āgacchantaü; disvāna, sakaü parisaü saõņhāpesi:-- Appasaddā bhonto hontu; mā bhonto saddam akattha; ayaü samaõo Gotamo āgacchati; appasaddakāmo kho pana so āyasmā appasaddassa vaõõavādã, appeva nāma appasaddaü parisaü viditvā upasaükamitabbaü ma¤¤eyyāti. Atha kho te paribbājakā tuõhã ahesuü. Atha kho Bhagavā yena Sakuludāyi paribbājako ten' upasaükami. Atha kho Sakuludāyi paribbajako Bhagavantaü etad avoca: Etu kho bhante Bhagavā, sāgataü\<*<1>*>/ bhante Bhagavato, cirassaü kho bhante Bhagavā imaü pariyāyam akāsi yadidaü idh' āgamanāya, nisãdatu bhante Bhagavā, idam āsanaü pa¤¤attan ti. Nisãdi Bhagavā pa¤¤atte āsane. Sakuludāyi pi kho paribbājako a¤¤ataraü nãcaü āsanaü gahetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho Sakuludāyiü paribbājakaü Bhagavā etad avoca:-- Kāya nu 'ttha\<*<2>*>/, Udāyi, etarahi kathāya sannisinnā? Kā ca pana vo antarākathā vippakatā ti? Tiņņhat' esā bhante kathā yāya mayaü etarahi kathāya sannisinnā; n' esā bhante kathā Bhagavato dullabhā bhavissati pacchā pi savanāya. Purimāni bhante divasāni purimatarāni nānātitthiyānaü samaõabrāhmaõānaü kutåhalasālāyaü sanni- sinnānaü sannipatitānaü, ayam antarākathā udapādi: Lābhā vata bho Aīga-Magadhānaü, suladdhaü vata bho Aīga- Magadhānaü, yatth' ime samaõabrāhmaõā saüghino gaõino gaõācariyā¤ātā yasassino titthakarā sādhusammatā bahujanassa Rājagahaü vassāvāsaü osaņā\<*<3>*>/. Ayam pi kho Påraõo Kassapo saüghã c' eva gaõã ca gaõācariyo ca ¤āto yasassã titthakaro sādhusammato bahujanassa, -- so pi Rājagahaü vassāvāsaü osaņo. Ayam pi kho Makkhali Gosālo --pe--; Ajito Kesa- kambalã; Pakudho\<*<4>*>/ Kaccāyano; Sa¤jayo Belaņņhiputto; Nigaõņho Nātaputto saüghã c' eva gaõã ca gaõācariyo ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Si svāgataü. 2 So Bm & Si; Skt nvattha, 3 Si reads upagatā, with note stating that osaņā is the Sinhalese Burmese & European reading; Bu reads osaņā. Infra Si. reads upagato always. 4 See Vol I 198, 250 & 547. Si reads Makkhalã G., A. Kesakambalo, Pakuddho K., Saījayo Veladdhaputto, Nigantho Nāņaputto. (Bm Belaņņhaputto Naņaputto). >/ #<[page 003]># %< 3. 7. MAHâSAKULUDâYISUTTAũ (77). 3>% ¤āto yasassã titthakaro sādhusammato bahujanassa, -- so pi Rājagahaü vassāvāsaü osaņo. Ayam pi kho samaõo Gotamo saüghã c' eva gaõã ca gaõācariyo ca ¤āto yasassã titthakaro sādhusammato bahujanassa, -- so pi Rājagahaü vassāvāsaü osaņo. Ko nu kho imesaü bhagavataü samaõabrāhmaõānaü saüghãnaü gaõãnaü gaõācariyānaü ¤ātānaü yasassãnam titthakarānaü sādhusammatānaü bahujanassa, sāvakānaü sakkato garåkato mānito påjito? Kathaü ca pana sāvakā sakkatvā garåkatvā upanissāya viharantãti? Tatr' ekacce evam āhaüsu: Ayaü kho Påraõo Kassapo saüghã c' eva gaõã ca gaõācariyo ca ¤āto yasassã titthakaro sādhusammato bahu- janassa; so ca kho sāvakānaü na sakkato na garåkato na mānito na påjito; na ca pana Påraõaü Kassapaü sāvakā sakkatvā garåkatvā upanissāya viharanti. Bhåtapubbaü Påraõo Kassapo anekasatāya parisāya dhammaü desesi. Tatr' a¤¤ataro Puraõassa Kassapassa sāvako saddam akāsi: -- Mā bhonto Påraõaü Kassapaü etam atthaü pucchittha; n' eso etaü jānāti; mayam etaü jānāma; amhe etam atthaü pucchatha; mayam etaü bhavataü byākarissāmāti. Bhåta- pubbaü Påraõo Kassapo bāhā paggayha kandanto na labhati: Appasaddā bhonto hontu; mā bhonto saddam akattha; n' ete bhavante pucchanti; amhe ete pucchanti; mayam etesaü byā- karissāmāti. Bahå kho pana Påraõassa Kassapassa sāvakā vādaü āropetva apakkantā: Na tvaü imaü dhammavinayaü ājānāsi; ahaü imaü dhammavinayaü ājānāmi. Kiü tvaü imaü dhamma- vinayaü ājānissasi? Micchāpaņipanno tvaü asi, aham asmi sammā- paņipanno. Sahitam me, asahitan te. Pure vacanãyaü pacchā avaca, pacchā vacanãyaü pure avaca. Aviciõõan\<*<1>*>/ te viparā- vattaü; āropito te vādo; niggahito si; cara vādappamokkhāya; nibbeņhehi\<*<2>*>/ vā sace pahosãti. Iti Påraõo Kassapo sāvakānaü na sakkato na garåkato na mānito na påjito; na ca pana Påraõaü Kassapaü sāvakā sakkatvā garåkatvā\<*<3>*>/ upanissāya viharanti; akkuņņho\<*<4>*>/ ca pana Påraõo Kassapo dhammakkosenāti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Skt $ Bu. Si & Bm adhicinõaü (Cf. Vol I 372 & Dãgha I 8). Skt viparādhattaü. 2 So Skt Bu; Bm vāda pamukkhāya nibbeņhehi; Si nibbedhehi here, infra nibbeķhehi. 3 So Skt; Si garuk-; Bm garuü katvā. 4 So Bm; Si akuņņho; Skt akkuddho. >/ #<[page 004]># %<4 II. MAJJHIMAPAööASAũ.>% Ekacce evam āhaüsu: Ayam pi kho Makkhali Gosālo -- pe --; Ajito Kesakambalã; Pakudho Kaccāyano; Sa¤jayo Belaņņhiputto; Nigaõņho Nātaputto saüghã c' eva gaõã ca gaõācariyo ca ¤āto yasassã titthakaro sādhusammato bahu- janassa; so pi sāvakānaü na sakkato na garåkato na mānito na påjito; na pana Nigaõņhaü Nātaputtaü sāvakā sakkatvā garåkatvā upanissāya viharanti. Bhåtapubbaü Nigaõņho Nātaputto anekasatāya parisāya dhammaü desesi. Tatr' a¤¤ataro Nigaõņhassa Nātaputtassa sāvako saddam akāsi: Ma bhonto Nigaõņhaü Nātaputtaü etam atthaü pucchittha; n' eso etaü jānāti; mayam etam jānāma; amhe etam atthaü pucchatha; mayam etaü bhavataü byākarissāmāti. Bhåta- pubbaü Nigaõņho Nātaputto bāhā paggayha kandanto na labhati:-- Appasaddā bhonto hontu, mā bhonto saddam akattha, n' ete bhavante pucchanti, amhe ete pucchanti, mayam etaü byākarissāmāti. Bahå kho pana Nigaõņhassa Nātaputtassa sāvakā vādaü āropetvā apakkantā:-- Na tvaü imaü dhammavinayaü ājānāsi, ahaü imaü dhammavinayaü ājānāmi. Kiü tvaü imaü dhammavinayaü ājānissasi? Micchāpaņipanno tvam asi, aham asmi sammāpaņipanno; sahitaü me, asahitan te; pure vacanãyaü pacchā avaca, pacchā vacanãyaü pure avaca; aviciõõan te viparāvattaü; āropito te vādo; niggahãto si; cara vādappamokkhāya; nibbe- ņhehi vā sace pahosãti. Iti Nigaõņho Nātaputto sāvakānaü na sakkato na garåkato na mānito na påjito; na ca pana {Nigaõņhaü} Nātaputtaü sāvakā sakkatvā garåkatvā upanissāya viharanti; akkuņņho ca pana Nigaõņho Nātaputto dham- makkosenāti. Ekacce evam āhaüsu:-- Ayaü kho samaõo Gotamo saüghi c' eva gaõã ca gaõācariyo ca ¤āto yasassã titthakaro sādhusammato bahujanassa; so ca kho sāvakānaü sakkato garåkato mānito påjito; samaõa¤ ca pana Gotamaü sāvakā sakkatvā garåkatvā upanissāya viharanti. Bhåtapubbaü samaõo Gotamo anekasatāya parisāya dhammaü desesi. Tatr' a¤¤ataro samaõassa Gotamassa sāvako ukkāsi. Tam enaü a¤¤ataro sabrahmacārã jannukena\<*<1>*>/ ghattesi\<*<2>*>/: Appasaddo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Si jaõõukena. 2 So Bm; Skt ghaddhesi; Si ghaņesi. >/ #<[page 005]># %< 3. 7. MAHâSAKULUDâYISUTTAũ (77). 5>% āyasmā hotu; mā 'yasmā saddam akāsi; satthā no Bhagavā dhammaü desetãti. Yasmiü samaye samaõo Gotamo ane- kasatāya parisāya dhammaü deseti, n' eva tasmiü samaye samaõassa Gotamassa sāvakānaü khipitasaddo vā hoti ukkāsitasaddo vā. Tam enaü janakāyo paccāsiüsamānaråpo paccupaņņhito hoti: Yaü no Bhagavā dhammaü bhāsissati, taü no sossāmāti. Seyyathāpi nāma puriso catummahāpathe khuddaü madhuü anelakam pãëeyya, tam enaü mahā janakāyo paccāsiüsamānaråpo paccupaņņhito assa, -- evam evaü yasmiü samaye samaõo Gotamo anekasatāya parisāya dhammaü deseti, n' eva tasmiü samaye samaõassa Gotamassa sāvakānaü khipitasaddo vā hoti ukkāsitasaddo vā; tam enaü mahā janakāyo paccāsiüsamānaråpo paccupaņņhito hoti: Yaü no Bhagavā dhammaü bhāsissati, taü no sossāmāti. Ye pi samanassa Gotamassa sāvakā sabrahmacārãhi sampayojetvā sikkhaü paccakkhāya hãnāy' āvattanti, te pi Satthu vaõõavādino honti, dhammassa vaõõavādino honti, saüghassa vaõõavādino honti, attagarahino yeva honti ana¤¤agarahino: Mayam ev' amhā alakkhikā, mayaü appapu¤¤ā, ye mayaü evaü svākkhāte dhammavinaye pabbajitvā nāsakkhimhā yāvajãvaü paripuõõaü parisuddhaü brahmacariyaü caritun ti; te ārāmikabhåtā vā upāsakabhåtā vā pa¤casu sikkhāpadesu samādāya vattanti. Iti samaõo Gotamo sāvakānaü sakkato garåkato mānito påjito, samana¤ ca pana Gotamaü sāvakā sakkatvā garåkatvā upanissāya viharantãti. Kati pana tvaü, Udāyi, mayi dhamme samanupassasi, yehi mama sāvakā sakkaronti, garåkaronti, mānenti, påjenti, sakkatvā garåkatvā upanissāya viharantãti? Pa¤ca kho ahaü bhante {Bhagavati} dhamme samanup- assāmi, yehi Bhagavantaü sāvakā sakkaronti, garåkaronti, mānenti, påjenti, sakkatvā garåkatvā upanissāya viharanti. Katame {pa¤ca}? Bhagavā hi, bhante, appāhāro appāhāratāya ca vaõõavādã; imaü kho ahaü, bhante, Bhagavati paņhamaü dhammaü samanupassāmi yena Bhagavantaü sāvakā sakka- ronti, garåkaronti, mānenti, påjenti, sakkatvā garåkatvā upanissāya viharanti. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 006]># %<6 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% Puna ca paraü, bhante, Bhagavā santuņņho itarãtarena\<*<1>*>/ cãvarena itarãtaracãvarasantuņņhiyā ca vaõõavādã; yam pi, {bhante}, Bhagavā santuņņho itarãtarena cãvarena itarãtaracãvara- santuņņhiyā ca vaõõavādã, imaü kho ahaü, bhante, Bhagavati dutiyaü samanupassāmi yena Bhagavantaü sāvakā sakkaronti, garåkaronti, mānenti, påjenti. sakkatvā garåkatvā upanissāya viharanti. Puna ca paraü, bhante, Bhagavā santuņņho itarãtarena piõķapātena itarãtarapiõķapātasantuņņhiyā ca vaõõavādã; yam pi, bhante, Bhagavā santuņņho itarãtarena piõķapātena itarãta- rapiõķapātasantuņņhiyā ca vaõõavādã, imaü kho ahaü, bhante, Bhagavati tatiyaü dhammaü samanupassāmi yena Bhaga- vantaü sāvakā sakkaronti, garåkaronti, mānenti, påjenti, sakkatvā garåkatvā upanissāya viharanti. Puna ca paraü, bhante, Bhagavā santuņņho itarãtarena senāsanena itarãtarasenāsanasantuņņhiyā ca vaõõāvādã; yam pi, bhante, Bhagavā santuņņho itarãtarena senāsanena itarãta- rasenāsanasantuņņhiyā ca vaõõavādã, imaü kho ahaü, bhante, Bhagavati catutthaü dhammaü samanupassāmi yena Bhaga- vantaü sāvakā sakkaronti, garåkaronti, mānenti, påjenti, sakkatvā garåkatvā upanissāya viharanti. Puna ca paraü, bhante, Bhagavā pavivitto pavivekassa ca {vaõõavādã}; yam pi, bhante, Bhagavā pavivitto pavivekassa ca vaõõavādã, imaü kho ahaü, bhante, Bhagavati pa¤camaü dhammaü samanupassāmi yena Bhagavantaü sāvakā sakka- ronti, garåkaronti, mānenti, påjenti, sakkatvā garåkatvā upanissāya viharanti. Ime kho ahaü, bhante, Bhagavati pa¤ca dhamme samanu- passāmi, yehi Bhagavantaü sāvakā sakkaronti, garåkaronti, mānenti, påjenti, sakkatvā garåkatvā upanissāya viharantãti. Appāhāro samaõo Gotamo appāhāratāya ca vaõõavādã ti, iti ce maü, Udāyi, sāvakā sakkareyyuü, garåkareyyuü, māneyyuü, påjeyyuü, sakkatvā garåkatvā upanissāya viha- reyyuü, santi kho pana me, Udāyi, sāvakā kosakāhārā pi aķķhakosakāhārā pi beluvāhārā\<*<2>*>/ pi aķķhabeluvāhārā pi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Itaritarena throughout; Sk & Si have ã. 2 Bu Sk bel -- ; Si vel -- ; Bm bel. >/ #<[page 007]># %< 3. 7. {MAHâSAKULUDâYISUTTAũ} (77). 7>% Ahaü kho pana, Udāyi, app' ekadā iminā pattena samatittikam pi bhu¤jāmi bhiyyo pi bhu¤jāmi. Appāhāro samaõo Gotamo appāhāratāya ca vaõõavādã ti, iti ce maü, Udāyi, sāvakā sakkareyyuü, garåkareyyuü, māneyyuü, påjeyyuü, sakkatvā garåkatvā upanissāya vihareyyuü, ye te, Udāyi, mama sāvaka kosakāhārā pi aķķhakosakāhārā pi beluvāhārā pi aķķhabeluv- āhārā pi, na man te iminā dhammena sakkareyyuü, garåka- reyyuü, māneyyuü påjeyyuü. sakkatvā garåkatvā upanissāya vihareyyuü. Santuņņho samaõo Gotamo itarãtarena cãvarena itarãtaracã- varasantuņņhiyā ca vaõõavādã ti, iti ce maü, Udāyi, sāvakā sakka- reyyuü, garåkareyyuü, māneyyuü, påjeyyuü. sakkatvā garå katvā upanissāya vihareyyuü, santi kho pana me, Udāyi, sāvakā paüsukålikā låkhacãvaradharā; te susānā vā saükārakåņā vā pāpaõikā\<*<1>*>/ vā nantakāni uccinitvā\<*<2>*>/ saüghāņiü karitvā dhārenti. Ahaü kho pan', Udāyi, app' ekadā gahapatāni cãvarāni dhāremi daëhāni yattha låkhāni alābulomasāni\<*<3>*>/. Santuņņho samaõo Gotamo itarãtarena cãvarena itarãtaracãvarasantuņņhiyā ca vaõõavādã ti, iti ce maü, Udāyi, sāvakā sakkareyyuü garåkareyyuü māneyyuü påjeyyuü sakkatvā garåkatvā upanissāya {vihareyyuü}, ye te, Udāyi, mama sāvakā paüsukålikā låkhacãvaradharā. te susānā vā saükārakåņā vā pāpaõikā vā nantakāni uccinitvā saüghāņiü karitvā dhārenti, na man te iminā dhammena sakkareyyuü garåkareyyuü māneyyuü påjeyyuü, sakkatvā garåkatvā upanissāya vihareyyuü. Santuņņho samaõo Gotamo itarãtarena piõķapātena itarãtarapiõķapātasantuņņhiyā ca vaõõavādã ti, iti ce maü, Udāyi, sāvakā sakkareyyuü, garåkareyyuü, māneyyuü, på- jeyyuü, sakkatvā garåkatvā upanissāya vihareyyuü, santi kho pana me, Udāyi, sāvakā piõķapātikā sapadānacārino ucchepake vate ratā\<*<4>*>/; te antaragharaü paviņņhā samānā āsanena pi nimantiyamānā na sādiyanti. Ahaü kho pan', Udāyi, app' ekadā nimantane\<*<5>*>/ pi bhu¤jāmi sālãnaü odanaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bm Si; Sk pāpanikāni; St pāpanikā. Cf Vin I, 255. 2 So Skt Si Bu; Bm ucchinditvā. 3 Bm sattalukhani; Si suttalåkhāni alāvulomasāni; Bu alāpul-. 4 So Skt; Bu uccepake; Bm ucchāsake; Si uccāpake vatte. 5 So Si; Sk nimantanāsu; Bm nimantanassāpi. >/ #<[page 008]># %<8 II. MAJJHIMAPAööâSAũ>% vicitakāëakaü anekasåpaü anekabya¤janaü. Santuņņho samaõo Gotamo itarãtarena piõķapātena itarãtarapiõķapātasantuņņhiyā ca vaõõavādã ti, iti ce maü, Udāyi, sāvakā sakkareyyuü. garåkareyyuü, māneyyuü, påjeyyuü, sakkatvā garåkatvā upanissāya vihareyyuü, ye te, Udāyi, mama sāvakā piõķa- pātikā sapadānacārino ucchepake vate ratā antaragharaü paviņņhā samānā āsanena pi nimantiyamānā na sādiyanti, na man te iminā dhammena sakkareyyuü, garåkareyyuü, mā- neyyuü, påjeyyuü, sakkatvā garåkatvā upanissāya vihareyyuü. Santuņņho samaõo Gotamo itarãtarena senāsanena, itāritara- senāsanasantuņņhiyā ca vaõõavādã ti, iti ce maü, {Udāyi}, sāvakā sakkareyyuü, {garåkareyyuü}, māneyyuü, påjeyyuü, sakkatvā garåkatvā upanissāya vihareyyuü, santi kho pana me, Udāyi, sāvakā rukkhamålikā abbhokāsikā; te aņņha māse channaü na upenti. Ahaü kho pan', Udāyi, app' ekadā kåņāgāresu pi viharāmi ullittāvalittesu nivātesu phussitaggaëesu\<*<1>*>/ pihitavātapānesu. Santuņņho samaõo Gotamo itarãtarena senāsanena itarãtarasenāsanasantuņņhiyā ca vaõõavādã ti, iti ce maü, Udāyi, sāvakā sakkareyyuü, garåkareyyuü, māneyyuü, påjeyyuü, sakkatvā garåkatvā upanissāya vihareyyuü, ye te, Udāyi, mama sāvakā rukkhamålikā abbhokāsikā aņņha māse channaü na upenti, na man te iminā dhammena sakka- reyyuü, garåkareyyuü, māneyyuü, påjeyyuü, sakkatvā garåkatvā upanissāya vihareyyuü. Pavivitto samaõo Gotamo pavivekassa ca vaõõavādã ti, iti ce maü, Udāyi, sāvakā sakkareyyuü, garåkareyyuü, māneyyuü, påjeyyuü, sakkatvā garåkatvā upanissāya viha- reyyuü, santi kho pana me, Udāyi, sāvakā āra¤¤akā pantasenāsanā\<*<2>*>/ āra¤¤avanapatthāni pantāni senāsanāni ajj- hogahetvā viharanti. Te anvaddhamāsaü\<*<3>*>/ saüghamajjhe osaranti pātimokkhuddesāya. Ahaü kho pan', Udāyi, app' ekadā ākiõõo viharāmi bhikkhåhi bhikkhunãhi upāsakehi upāsikāhi ra¤¤o\<*<4>*>/ rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi. Pavivitto samaõo Gotamo pavivekassa ca vaõõavādã ti, iti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si: Bm phusit-; Sk p-lesu. 2 Si omits & transposes ār-āni to follow pantāni s-āni. 3 Bm Si anvaķķh-. 4 Bm Si ra¤¤ā >/ #<[page 009]># %< 3. 7. MAHâSAKULUDâYISUTTAũ (77). 9>% ce maü, Udāyi, sāvakā sakkareyyuü, garåkareyyuü, māneyyum, påjeyyuü, sakkatvā garåkatvā upanissāya vihareyyuü, ye te, Udāyi, mama sāvakā āra¤¤akā pantasenāsanā āra¤¤a- vanapatthāni pantāni senāsanāni ajjhogahetvā viharanti. anvaddhamāsaü saüghamajjhe osaranti pātimokkhuddesāya. na man te iminā dhammena sakkareyyuü, garåkareyyuü, māneyyuü, påjeyyuü, sakkatvā garåkatvā upanissāya viha- reyyuü. Iti kho, Udāyi, na mamaü sāvakā\<*<1>*>/ imehi pa¤cahi dhammehi sakkaronti, garåkaronti, mānenti, påjenti, sakkatvā garåkatvā upanissāya viharanti. Atthi kho, Udāyi, a¤¤e ca pa¤ca dhammā, yehi mama\<*<2>*>/ savaka sakkaronti. garåkaronti. mānenti. pujenti, sakkatvā garåkatvā upanissāya viharanti. Katame pa¤ca? Idh'. Udāyi, mama sāvakā adhisãle sambhāventi: Sãlavā samaõo Gotamo, paramena sãlakkhandhena samannāgato ti. Yaü pan', Udāyi, mama sāvakā adhisãle sambhāventi: Sãlavā samaõo Gotamo, paramena sãlakkhandhena samannāgato ti, ayaü kho. Udāyi, {paņhamo} dhammo yena mama sāvakā sakkaronti garåkaronti mānenti påjenti sakkatvā garåkatvā upanissāya viharanti. Puna ca paraü. Udāyi, mama sāvakā abhikkante ¤āõa- dassane sambhāventi: Jānaü yev' āha samaõo Gotamo jānāmiti; passaü yev' āha samaõo Gotamo passāmãti: abhi¤¤āya samaõo Gotamo dhammaü deseti, no anabhi¤¤āya; sanidānaü samaõo Gotamo dhammaü deseti, no anidānaü: sappāņihāriyaü samaõo Gotamo dhammaü deseti, no appāņi- hāriyan ti. Yaü pan, Udāyi, mama sāvakā abhikkante ¤āõadassane sambhāventi: Jānaü yev' āha samaõo Gotamo jānāmãti; passaü yev' āha samaõo Gotamo passāmãti: abhi¤¤āya samaõo Gotamo dhammaü deseti, no anabhi¤¤āya; sanidānaü samaõo Gotamo dhammaü deseti, no anidānaü; sappāņihāriyaü samaõo Gotamo dhammaü deseti, no appāņi- hāriyan ti, -- ayaü kho, Udāyi, dutiyo dhammo yena mama \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm omits na here & reads (with Sk) mama, inserting na before sakkaronti & each of the next four words; Si na mam; Bu mamam. 2 So MSS. >/ #<[page 010]># %<10 II. {MAJJHIMAPAööâSAũ}.>% sāvakā sakkaronti garåkaronti mānenti påjenti sakkatvā garåkatvā upanissāya viharanti. Puna ca paraü, Udāyi, mama sāvakā adhipa¤¤āya saübhāventi: Pa¤¤avā samaõo Gotamo, paramena pa¤¤ākk- handhena samannāgato; taü vata anāgatam vā vādapathaü na dakkhati uppannaü vā parappavādaü na saha dhammena suniggahãtaü\<*<1>*>/ niggahissatãti, n' etaü ņhānam vijjati. Taü kim ma¤¤asi. Udāyi? Api nu me sāvakā evaü jānantā evaü passantā antarantarākathaü opāteyyun ti? No h' etaü, bhante. Na kho panāhaü, Udāyi, sāvakesu anusāsaniü paccāsiü- sāmi, a¤¤adatthu mamaü\<*<2>*>/ yeva sāvakā anusāsaniü paccāsiü- santi. Yaü pan', Udāyi, mama sāvakā adhipa¤¤āya sam- bhāventi: Pa¤¤avā samaõo Gotamo. paramena pa¤¤ākkhan- dhena samannāgato; taü anāgataü vā vādapathaü na dakkhati uppannaü va parappavādaü na saha dhammena suniggahãtaü niggahissatãti, n' etaü ņhānaü vijjati. Ayaü kho, Udāyi, tatiyo dhammo yena mama sāvakā sakkaronti garåkaronti mānenti påjenti sakkatvā garåkatvā upanissāya viharanti. Puna ca paraü, Udāyi, mama sāvakā yena dukkhena dukkhotiõõā dukkhaparetā, te maü upasaükamitvā dukkhaü ariyasaccaü pucchanti; tesāhaü dukkhaü ariyasaccaü puņņho vyākaromi; tesāhaü cittaü ārādhemi pa¤hassa veyyākaraõena. Te maü dukkhasamudayaü, dukkhanirodhaü, dukkhanirodh- agāminipaņipadaü\<*<3>*>/ ariyasaccaü pucchanti; tesāhām dukkhani- rodhagāminipaņipadaü ariyasaccaü puņņho vyākaromi; tesāhaü cittaü ārādhemi pa¤hassa veyyākaraõena. Yaü pan', Udāyi, mama sāvakā yena dukkhena dukkhotiõõā dukkhaparetā, te maü upasaükamitvā dukkhaü ariyasaccaü pucchanti; tesāhaü dukkhaü ariyasaccaü puņņho vyākaromi; tesāhaü cittaü ārādhemi pa¤hassa veyyākaraõena; te mam dukkha- samudayaü dukkhanirodhaü dukkhanirodhagāminipaņipadaü ariyasaccaü pucchanti; tesāhaü dukkhanirodhagāminipaņi- padaü ariyasaccaü puņņho vyākaromi; tesāhaü cittaü ārādhemi pa¤hassa veyyākaraõena;-- ayaü kho, Udāyi, catuttho dhammo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm s-itam. 2 So Sk Bu; Bm Si mama. 3 So Bm; Sk gāminãp-; Si gāminim po- >/ #<[page 011]># %< 3. 7. MAHâSAKULUDâYISUTTAũ (77). 11>% yena mama sāvakā sakkaronti garåkaronti mānenti påjenti sakkatvā garåkatvā upanissāya viharanti. Puna ca paraü, Udāyi, akkhātā mayā sāvakānaü paņipadā, yathā paņipannā me sāvakā cattāro satipaņņhāne bhāventi. Idh', Udāyi, bhikkhu kāye kāyānupassã viharati, ātāpã sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhādomanassaü; vedanāsu, -- pe\<*<1>*>/ --; citte\<*<2>*>/; dhammesu dhammānupassã viharati, ātāpã sampajāno satimā vineyya loke abhijjhādomanassaü. Tatra ca pana me sāvakā bahå abhi¤¤āvosānapāramippattā\<*<3>*>/ viharanti. Puna ca paraü, Udāyi, akkhātā mayā sāvakānaü paņipadā, yathā paņipannā me sāvakā cattāro sammappadhāne\<*<4>*>/ bhāventi. Idh', Udāyi, bhikkhu anuppannānaü pāpakānaü akusalānaü dhammānaü anuppādāya chandaü janeti vāyamati viriyaü ārabhati cittaü paggaõhāti padahati; uppannānaü pāpakānaü akusalānaü dhammānaü pahānāya chandaü janeti vāyamati viriyaü ārabhati cittaü paggaõhāti padahati; anuppannānaü kusalānaü {dhammānaü} uppādāya chandaü janeti vāyamati viriyaü ārabhati cittaü paggaõhāti padahati; uppannānaü kusalānaü dhammānaü ņhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripåriyā chandaü janeti vāyamati viriyaü ārabhati cittaü paggaõhāti padahati. Tatra ca pana me sāvakā bahå abhi¤¤āvosānapāramippattā viharanti. Puna ca paraü, Udāyi, akkhātā mayā sāvakānaü paņipadā, yathā paņipannā me sāvakā cattāro iddhipāde bhāventi. Idh', Udāyi, bhikkhu chandasamādhipadhānasaükhārasamannāgataü iddhipādaü bhāveti, viriyasamādhi -- pe\<*<5>*>/ -- cittasamādhi- padhānasaükhārasamannāgataü iddhipādaü bhāveti, vãmaü- sāsamādhipadhānasaükhārasamannāgataü iddhipādaü bhāveti. Tatra ca pana me sāvakā bahå abhi¤¤āvosānapāramippattā viharanti. Puna ca paraü, Udāyi, akkhātā mayā sāvakānaü paņipadā, yathā paņipannā me sāvakā pa¤c' indriyāni bhāventi. Idh', \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Si omit pe & insert vedanānupassã viharati. 2 Si cittesu; Bm Si omit pe & insert cittānupassã viharati. 3 So Bu Si; Skt -mãpattā or -iü pattā; Bm -mãpattā. 4 Bm Si samapp. 5 Bm Si omit pe & read viriyasamādhip- id- bhāveti. >/ #<[page 012]># %<12 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% Udāyi, bhikkhu saddhindriyaü bhāveti upasamagāmiü sambo- dhagāmiü, viriyindriyaü bhāveti --pe--. satindriyaü bhāveti, samādhindriyaü bhāveti, pa¤¤indriyaü bhāveti\<*<1>*>/ upasamagāmiü sambodhagāmiü. Tatra ca pana me sāvakā bahå abhi¤¤āvo- sānapāramippattā viharanti. Puna ca paraü, Udāyi, akkhātā mayā sāvakānaü paņipadā, yathā paņipannā me sāvakā pa¤ca balāni bhāventi. Idh'\<*<2>*>/, Udāyi, bhikkhu saddhābalaü bhāveti upasamagāmiü sam- bodhagāmiü, viriyabalaü bhāveti --pe--. satibalaü bhāveti, samādhibalaü bhāveti, pa¤¤ābalaü bhāveti upasamagāmiü sambodhagamiü. Tatra ca pana me sāvakā bahå abhi¤¤ā- vosānapāramippattā viharanti. Puna ca paraü, Udāyi, akkhātā mayā sāvakānaü paņipadā, yathā paņipannā me sāvakā satta bojjhaīge bhāventi. Idh', Udāyi, bhikkhu satisambojjhaīgaü bhāveti vivekanissitaü virāganissitaü nirodhanissitaü\<*<3>*>/ vossaggapariõāmiü, dhamma- vicayasambojjhaīgaü bhāveti --pe--, viriyasambojjhaīgaü bhāveti, pãtisambojjhaīgaü bhāveti, passaddhisambojjhaīgaü bhāveti, samādhisambojjhaīgaü bhāveti, upekhāsambojjhaīgaü bhāveti vivekanissitaü virāganissitaü nirodhanissitaü\<*<3>*>/ vossag- gapariõāmiü. Tatra ca pana me sāvakā bahå abhi¤¤āvosāna- pāramippattā viharanti. Puna ca paraü, Udāyi, akkhātā mayā sāvakānaü paņipadā, yathā paņipannā me sāvakā ariyaü aņņhaīgikaü maggaü bhāventi. Idh', Udāyi, bhikkhu sammādiņņhiü bhāveti, sammāsaükappaü bhāveti. sammāvācaü bhāveti, sammākam- mantaü bhāveti, sammāājãvaü bhāveti, sammāvāyāmaü bhāveti, sammāsatiü bhāveti, sammāsamādhiü bhāveti. Tatra ca pana me sāvakā bahå abhi¤¤avosānapāramippattā viharanti. Puna ca paraü, Udāyi, akkhātā mayā sāvakānaü paņipadā, yathā paņipannā me sāvakā aņņha vimokhe\<*<4>*>/ bhāventi. Råpã råpāni passati; ayaü paņhamo vimokho. Ajjhattaü aråpasa¤¤ã bahiddhā råpāni passati; ayaü dutiyo vimokho. Subhan t' eva adhimutto hoti; ayaü tatiyo vimokho. Sabbaso råpa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk omits pa¤¤- bh-. 2 So Sk Si always: Bm idhåd- always. 3 Sk virāganin-. 4 Bm Si vimokkh- throughout. >/ #<[page 013]># %< 3. 7. MAHâSAKULUDâYISUTTAũ (77). 13>% sa¤¤ānaü\<*<1>*>/ samatikkamā, paņighasa¤¤ānaü atthagamā\<*<2>*>/, nā- nattasa¤¤ānaü amanasikārā: Ananto ākāso ti ākāsāna¤cāya- tanaü upasampajja viharati; ayaü catuttho vimokho. Sabbaso ākāsāna¤cāyatanaü samatikkamma: Anantam vi¤¤āõan ti vi¤¤āõa¤cāyatanaü upasampajja viharati; ayaü pa¤camo vimokho. Sabbaso vi¤¤āõa¤cāyatanaü samatikkamma: Na 'tthi ki¤cãti āki¤ca¤¤āyatanaü upasampajja viharati: ayaü chaņņho vimokho. Sabbaso āki¤ca¤¤āyatanaü samatikkamma nevasa¤¤ānāsa¤¤āyatanaü upasampajja viharati: ayaü sattamo vimokho. Sabbaso nevasa¤¤ānāsa¤¤āyatanaü samatikkamma sa¤¤āvedayitanirodhaü upasampajja viharati; ayaü aņņhamo vimokho. Tatra ca pana me sāvakā bahå abhi¤¤āvosāna- pāramippattā viharanti. Puna ca paraü, Udāyi, akkhātā mayā sāvakānaü paņipadā, yathā paņipannā me sāvakā aņņha abhibhāyatanāni bhāventi. Ajjhattaü råpasa¤¤ã eko bahiddhā råpāni passati parittāni suvaõõadubbaõõāni, tāni abhibhuyya\<*<3>*>/: Jānāmi passāmãti evaü- sa¤¤ã hoti; idaü paņhamaü abhibhāyatanaü. Ajjhattaü råpasa¤¤ã eko bahiddhā råpāni passati appamāõāni suvaõõa- dubbaõõāni, tāni abhibhuyya: Jānāmi passāmãti evaüsa¤¤ã hoti; idaü dutiyaü abhibhāyatanaü. Ajjhattaü aråpasa¤¤ã eko bahiddhā råpāni passati parittāni suvaõõadubbaõõāni, tāni abhibhuyya: Jānāmi passāmãti evaüsa¤¤ã hoti; idaü tatiyaü abhibhāyatanaü. Ajjhattaü aråpasa¤¤ã eko bahiddhā råpāni passati appamāõāni suvaõõadubbaõõāni, tāni abhibhuyya: Jānāmi passāmãti evaüsa¤¤ã hoti: idaü catutthaü abhibhāya- tanaü. Ajjhattaü aråpasa¤¤ã eko bahiddhā råpāni passati nãlāni\<*<4>*>/ nãlavaõõāni nãlanidassanāni nãlanibhāsāni. Seyyathāpi nāma ummāpupphaü\<*<5>*>/ nãlaü nãlavaõõaü nãlanidassanaü nãlanibhāsaü; seyyathāpi vā pana taü vatthaü Bārāõaseyyakaü {ubhatobhāgavimaņņhaü} nãlaü nãlavaõõaü nãladassanaü {nãla- nibhāsaü:} evamevaü ajjhattaü aråpasa¤¤ã eko bahiddhā råpāni passati nãlāni nãlavaõõāni nãlanidassanāni nãlanibhāsāni, tani abhibhuyya: Jānāmi passāmãti evaüsa¤¤ã hoti; idaü pa¤camaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si -āõaü throughout. 2 Bm atthaīgamā; Si aņņhaīgamā. 3 So Skt Kt Si Bu; Bm abhibhåyya. 4 So Sk Si Bu; Bm throughout. 5 Si ummārap-. >/ #<[page 014]># %<14 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% abhibhāyatanaü. Ajjhattaü aråpasa¤¤ã eko bahiddhā råpāni passati pãtāni\<*<1>*>/ pãtavaõõāni pãtanidassanāni pãtanibhāsāni. Seyyathāpi nāma kaõõikārapupphaü pãtaü pãtanidassanaü pãtanibhāsaü, seyyathāpi vā pana taü vatthaü Bārāõaseyyakaü ubhatobhāgavimaņņhaü pãtaü pãtavaõõaü pãtanidassanaü pãtanibhāsaü, evamevaü ajjhattaü aråpasa¤¤ã eko bahiddhā råpāni passati pãtāni pãtavaõõāni pãtanidassanāni pãtanibhāsāni, tāni abhibhuyya: Jānāmi passāmãti {evaüsa¤¤ã} hoti; idaü chaņņhaü abhibhāyatanaü. Ajjhattaü aråpasa¤¤ã eko bahiddhā råpāni passati lohitakāni lohitakavaõõāni lohitakanidassanāni lohitakanibhāsāni. Seyyathāpi nāma bandhujãvakapupphaü lohitakaü lohitakavaõõaü lohitakanidassanaü lohitakani- bhāsaü, seyyathāpi vā pana taü vatthaü Bārāõaseyyakaü ubhatobhāgavimaņņhaü lohitakaü lohitakavaõõaü lohitaka- nidassanaü lohitakanibhāsaü, -- evamevaü ajjhattaü aråpa- sa¤¤ã eko bahiddhā råpāni passati lohitakāni lohitakavaõõāni lohitakanidassanānilohitakanibhāsāni, tāni abhibhuyya: Jānāmi passāmãti evaüsa¤¤ã hoti; idaü sattamaü abhibhāyatanaü. Ajjhattaü aråpasa¤¤ã eko bahiddhā råpāni passati odātāni odātavaõõāni odātanidassanāni odātanibhāsāni. Seyyathāpi nāma osadhitārakā odātā odātavaõõā odātanidassanā odātani- bhāsā; seyyathāpi vā pana taü vatthaü Bārāõaseyyakaü ubhatobhāgavimaņņhaü odātaü odātavaõõam odātanidassanaü odātanibhāsaü, evamevaü ajjhattaü aråpasa¤¤ã eko bahiddhā råpāni passati odātāni odātavaõõāni odātanidassanāni odātani- bhāsāni, tāni abhibhuyya: Jānāmi passāmãti evaüsa¤¤ã hoti; idaü aņņhamaü abhibhāyatanaü. Tatra ca pana me sāvakā bahå abhi¤¤āvosānapāramippattā viharanti. Puna ca paraü, Udāyi, akkhātā mayā sāvakānaü paņipadā, yathā paņipannā me sāvakā dasa kasiõāyatanāni bhāventi. Paņhavãkasiõam eko sa¤jānāti uddhaü adho tiriyaü advayaü\<*<2>*>/ appamāõaü, āpokasiõam eko sa¤jānāti --pe--, tejokasiõaü eko sa¤jānāti, vāyokasiõam eko sa¤jānāti, nãlakasiõam eko sa¤jānāti, pãtakasiõam eko sa¤jānāti, lohitakasiõam eko sa¤- jānāti, odātakasiõam eko sa¤jānāti, ākāsakasiõam eko sa¤- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Skt Si Bu; Bm i throughout. 2 So Skt Bu; Bm uddhamadho t- adv-; Si uddhamadho t- anvayaü. >/ #<[page 015]># %< 3. 7. MAHâSAKULUDâYISUTTAũ (77). 15>% jānāti, vi¤¤āõakasiõam eko sa¤jānāti, uddhaü adho tiriyaü advayaü appamāõaü. Tatra ca pana me sāvakā bahå abhi¤¤āvosānapāramippattā viharanti. Puna ca paraü, Udāyi, akkhātā mayā sāvakānaü paņipadā, yathā paņipannā me sāvakā cattāro jhāne\<*<1>*>/ bhāventi. Idh', Udāyi, bhikkhu vivicc' eva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaü savicāraü vivekajaü pãtisukhaü paņhamajjhānaü upasampajja viharati; so imam eva kāyaü vivekajena pãti- sukhena abhisandeti\<*<2>*>/ parisandeti paripåreti parippharati, nāssa ki¤ci sabbāvato kāyassa vivekajena pãtisukkhena apphutaü\<*<3>*>/ hoti. Seyyathāpi, Udāyi, dakkho nahāpako\<*<4>*>/ vā nahāpakantevāsã vā kaüsathāle nahāniyacuõõāni ākiritvā udakena paripphosakaü\<*<5>*>/ paripphosakaü sandeyya\<*<6>*>/, sā 'ssa\<*<7>*>/ nahāniyapiõķã\<*<8>*>/ snehanugatā snehaparetā, santarabāhirā\<*<9>*>/ phutā\<*<10>*>/ snehena\<*<11>*>/ na ca paggharinã\<*<12>*>/; evam eva kho, Udāyi, bhikkhu imam eva kāyaü vivekajena pãtisukhena abhisandeti parisandeti paripåreti parippharati; nāssa ki¤ci sabbāvato kāyassa vivekajena pãtisukhena apphutaü\<*<13>*>/ hoti. Puna ca paraü, Udāyi, bhikkhu vitakkavicārānaü våpasamā\<*<14>*>/ --pe-- dutiyajjhānaü upasampajja viharati; so imam eva kāyaü samādhijena pãtisukhena abhisandeti parisandeti paripåreti parippharati; nāssa ki¤ci sabbāvato kāyassa samādhijena pãtisukhena apphutaü hoti. Seyyathāpi, Udāyi, udakarahado\<*<15>*>/ ubbhidodako\<*<16>*>/, tassa n' ev' assa puratthimāya disāya udakass' āyamukhaü, na pacchimāya disāya udakass' āyamukhaü, na uttarāya disāya udakass' āyamukhaü, na dakkhiõāya disāya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Skt; Bm Si cattāri jhānāni. 2 Bm Si abhisanneti here, & parisanneti & sanneyya infra. Si notes the fact that Sinhalese read abhisandeti, & that parisandeti is a var. lect. Cf. I. 276 & I Dãgha p. 74. 3 So Skt Si; Bm apphuņaü. 4 Bm nhap- throughout, as Si twice out of four times. 5 Bm here reads paripphāsakam &, like Si, does not repeat the word. 6 Bm Si sanneyya. 7 So Sk Si; Bm sāyaü. 8 Bm Si -piõķi. 9 Bm snehanugatā snehaparetā samantarabāhirā; Si sendānugatā sendāpareta santarabāhirā, -- with note that the Sinh. reading is subhānugatā for the first word; Skt subhānugata subhaparetā samanantarabahirā. Bu has no note. 10 Skt Bm puņņhā; Si puņņhā. 11 So Bm; Sk subhena; Si sendena. 12 So MSS. 13 Bm here apphutaü. 14 Bm adds ajjhattaü sampasādanaü 15 Bm Si add gambhãro. 16 MSS ubbhitodako. Cf. 1 Sum. Vil. 218. >/ #<[page 016]># %<16 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% udakass' āyamukhaü, devo ca na kālena kālaü sammādhāraü anuppaveccheyya\<*<1>*>/; atha kho tamhā ca udakarahadā sãtā vāridhārā ubbhijjitvā tam eva udakarahadaü sãtena vārinā abhisandeyya parisandeyya paripåreyya paripphareyya, nāssa ki¤ci sabbāvato udakarahadassa sãtena vārinā apphutaü assa; evam eva kho, Udāyi, bhikkhu imam eva kāyaü samādhijena pãtisukhena abhisandeti parisandeti paripåreti parippharati, nāssa ki¤ci sabbāvato kāyassa samādhijena pãtisukhena apphutaü hoti. Puna ca paraü, Udāyi, bhikkhu pãtiyā ca virāgā --pe-- tatiyajjhānaü upasampajja viharati. So imam eva kāyaü nippãtikena sukhena abhisandeti parisandeti paripåreti parippharati, nāssa ki¤ci sabbāvato kāyassa nippã- tikena sukhena apphutaü hoti. Seyyathāpi, Udāyi, uppaliniyaü vā paduminiyaü vā puõķarãkiniyaü vā appekaccāni uppalāni vā padumāni va puõķarãkāni vā udake jātāni udake saüvad- dhāni udakā 'nuggatāni antonimuggaposãni, tāni yāva c' aggā yāva ca målā sãtena vārinā abhisannāni parisannāni\<*<2>*>/ paripårāni paripphutāni\<*<3>*>/, nāssa\<*<4>*>/ ki¤ci sabbāvataü uppalānaü va padu- mānaü vā puõķarãkānaü vā sãtena vārinā apphutaü assa; evam eva kho, Udāyi, bhikkhu imam eva kāyaü nippãtikena sukhena abhisandeti parisandeti paripåreti parippharati, nāssa ki¤ci sabbāvato kāyassa nippãtikena sukhena apphutaü hoti. Puna ca paraü, Udāyi, bhikkhu sukhassa ca pahānā\<*<5>*>/ dukkhassa ca pahānā pubbe va somanassadomanassānaü atthagamā adukkhaü asukhaü upekhāsatipārisuddhiü catut- thajjhānaü upasampajja viharati. So imam eva kāyaü parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā nisinno hoti, nāssa ki¤ci sabbāvato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphutaü hoti. Seyyathāpi, Udāyi, puriso odātena vatthena sasãsaü pārupitvā nisinno assa, nāssa ki¤ci sabbāvato kāyassa odātena vatthena apphutaü assa; evam eva kho, Udāyi, bhikkhu imam eva kāyaü parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā nisinno hoti, nāssa ki¤ci sabbāvato kāyassa pari- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Si nānu-, omitting foregoing na. 2 So Bm Si; Sk sandāni. 3 So Si; Bm paripphuņāni; Skt paripphurāni. 4 Skt nāyaü. 5 Si omits next ten words, inserting pe before cattutthajjh-. >/ #<[page 017]># %< 3. 7. MAHâSAKULUDâYISUTTAũ (77). 17>% suddhena cetasā pariyodātena apphutaü hoti. Tatra ca pana me sāvakā bahå abhi¤¤āvosānapāramippattā viharanti. Puna ca paraü, Udāyi, akkhātā mayā sāvakānaü paņi- padā yathā paņipannā me sāvakā evaü pajānanti: Ayaü kho me kāyo råpã cātummahābhåtiko\<*<1>*>/ mātāpettikasambhavo odanakummāsåpacayo aniccucchādanaparimaddanabhedana- viddhaüsanadhammo, ida¤ ca pana me vi¤¤āõaü ettha sitaü ettha paņibaddhaü\<*<2>*>/. Seyyathāpi, Udāyi, maõi veëuriyo subho jātimā aņņhaüso suparikammakato accho vippasanno sabbākāra- sampanno\<*<3>*>/, tatr' assa suttaü āvutaü nãlaü vā pãtaü vā lohitaü vā odātaü vā paõķusuttaü vā; tam enaü cakkhumā puriso hatthe karitvā paccavekkheyya: Ayaü kho maõi veëuriyo subho jātimā aņņhaüso suparikammakato accho vippasanno sabbākārasampanno, tatr' idaü suttaü āvutaü nãlaü vā pãtaü vā lohitaü vā odātaü vā paõķusuttaü vā ti. Evam eva kho, Udāyi, akkhātā mayā sāvakānaü paņipadā, yathā paņipannā me sāvakā evaü jānanti: Ayaü kho me kāyo råpã cātummahābhåtiko mātāpettikasambhavo odanakummā- såpacayo aniccucchādanaparimaddanabhedanaviddhaüsana- dhammo, ida¤ ca pana vi¤¤āõaü ettha sitaü ettha paņibad- dhan ti. Tatra ca pana me sāvakā bahå abhi¤¤āvosāna- pāramippattā viharanti. Puna ca paraü, Udāyi, akkhātā mayā sāvakānaü paņipadā, yathā paņipannā me sāvakā imamhā kāyā a¤¤aü kāyaü abhinimminanti råpiü manomayaü sabbaīga- paccaīgiü abhinindriyaü. Seyyathāpi, Udāyi, puriso mu¤- jamhā isãkaü pabbāheyya, tassa eva¤ c' assa: Ayaü mu¤jo ayaü isãkā, a¤¤o mu¤jo a¤¤ā isãkā\<*<4>*>/, mu¤jamhā tveva isãkā pabbāëhā\<*<5>*>/ ti. Seyyathā vā pan', Udāyi, puriso asiü kosiyā pabbāheyya\<*<6>*>/, tassa evam assa: Ayaü asi ayaü kosi, a¤¤o asi a¤¤o kosi, kosiyā tveva asi pabbāëho ti. Seyyathāpi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk Si; Bm cātumah-. 2 So Sk Si; Bm paņibandhaü. 3 Skt omit s-no & add hoti. Bm (alone) continues tatr' idaü. 4 Bm ãsikaü ubbāheyya, tassa evam assa: Ayaü ãsikā ayaü muīco, a¤¤o mu¤co a¤¤ā ãsikā; Si ãsikaü ubbāheyya, tassa evam assa: Ayaü ãsikā ayam mu¤jo, a¤¤o mu¤jo a¤¤ā ãsikā; Skt a¤¤o mu¤jo sa¤¤o isãkā; Bu mu¤jo, isãkā. 5 So Skt; Bm pabbaëhā; Si ubbaëhā. I Dãgha p. 77 pavāëhā. 6 So Bm; Skt pabbājaheyya; Si ubbāheyya. >/ #<[page 018]># %<18 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% pan', Udāyi, puriso ahiü karaõķā uddhareyya, tassa evam assa: Ayaü ahi ayaü karaõķo, a¤¤o ahi a¤¤o karaõķo, karaõķā tveva ahi ubbhato ti. -- Evam eva kho, Udāyi, akkhātā mayā sāvakānaü paņipadā, yathā paņipannā me sāvakā imamhā kāyā a¤¤aü kāyaü abhinimminanti råpiü manoma- yaü sabbaīgapaccaīgiü abhinindriyaü. Tatra ca pana me sāvakā bahå abhi¤¤āvosānapāramippattā viharanti. Puna ca paraü, Udāyi, akkhātā mayā sāvakānaü paņi- padā, yathā paņipannā me sāvakā anekavihitaü iddhividhaü paccanubhonti, eko pi hutvā bahudhā honti, bahudhā pi hutvā eko honti, āvibhāvaü tirobhāvaü tirokuķķaü\<*<1>*>/ tiropā- kāraü tiropabbataü asajjamānā gacchanti seyyathāpi ākāse, paņhaviyā pi ummujjanimujjaü karonti seyyathāpi udake, udake pi abhijjamāne gacchanti seyyathāpi paņhaviyaü, ākāse pi pallaīkena kamanti seyyathāpi pakkhã sakuõo, ime pi candimasuriye evaü mahiddhike evaü mahānubhāve pāõinā parimasanti parimajjanti, yāva brahmalokā pi kāyena vasaü vattenti\<*<2>*>/. Seyyathāpi, Udāyi, dakkho kumbhakāro vā kum- bhakārantevāsã vā suparikammakatāya mattikāya yaü yad eva bhājanavikatiü ākaīkheyya, taü tad eva kareyya abhinipphādeyya. Seyyathā vā pan', Udāyi, dakkho dantakāro vā dantakārantevāsã vā suparikammakatasmiü dantasmiü yaü yad eva dantavikatiü ākaīkheyya, taü tad eva kareyya abhinipphādeyya. Seyyathā vā pan', Udāyi, dakkho suvaõõa- kāro vā suvaõõakārantevāsã vā suparikammakatasmiü suva- õõasmiü yaü yad eva suvaõõavikatiü ākaīkheyya, taü tad eva kareyya abhinipphādeyya. -- Evam eva kho, Udāyi, akkhātā mayā sāvakānaü paņipadā, yathā paņipannā me sāvakā anekavihitaü iddhividhaü paccanubhonti, eko pi hutvā bahudhā honti, bahudhā pi hutvā eko honti, āvibhāvaü tirobhāvaü tirokuķķaü tiropākāraü tiropabbataü asajjamānā gacchanti seyyathāpi ākāse, paņhaviyā pi ummujjanimujjaü karonti seyyathāpi udake, udake pi abhijjamāne gacchanti seyyathāpi paņhaviyaü, ākāse pi pallaīkena kamanti seyyathāpi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk & Si; St tirokuķķhaü; Bm tirokuņņaü Cf. I. 34. 2 So MSS & Vol. I. p. 34. Dãgha I p. 78 va saüv-. >/ #<[page 019]># %< 3. 7. MAHâSAKULUDâYISUTTAũ (77). 19>% pakkhã sakuõo, ime pi candimasuriye evaü mahiddhike evaü mahānubhāve pāõinā parimasanti parimajjanti, yāva brahma- lokā pi kāyena vasaü vattenti -- pe\<*<1>*>/ -- Puna ca paraü, Udāyi, akkhātā mayā sāvakānaü paņi- padā, yathā paņipannā me sāvakā dibbāya sotadhātuyā vi- suddhāya atikkantamānusikāya\<*<2>*>/ ubho sadde suõanti, dibbe ca mānuse ca, ye dåre santike ca. Seyyathāpi, Udāyi, ba- lavā saīkhadhamo\<*<3>*>/ appakasiren' eva catuddisā vi¤¤āpeyya, evam eva kho, Udāyi, akkhātā mayā sāvakānaü paņipadā, yathā paņipannā me sāvakā dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho sadde suõanti, dibbe ca mānuse ca, ye dåre santike ca. Tatra ca pana me sāvakā bahå abhi¤¤āvosānapāramippattā viharanti. Puna ca paraü, Udāyi, akkhātā mayā sāvakānaü paņi- padā yathā paņipannā me sāvakā parasattānaü parapuggalānaü cetasā ceto paricca pajānanti, -- sarāgaü vā cittaü: sarāgaü cittan ti pajānanti, vãtarāgaü vā cittaü: vãtarāgaü cittan ti pajānanti, sadosaü vā cittaü: sadosaü cittan ti pajānanti, vãtadosaü vā cittaü: vãtadosaü cittan ti pajānanti, samohaü vā cittaü: samohaü cittan ti pajānanti, vãtamohaü vā cittaü: vãtamohaü cittan ti pajānanti, saükhittaü vā cittaü: saü- khittaü cittan ti pajānanti, vikkhittaü vā cittaü: vikkhittaü cittan ti pajānanti, mahaggataü vā cittaü: mahaggataü cittan ti pajānanti, amahaggataü vā cittaü: amahaggataü cittan ti pajānanti, sa-uttaraü vā cittaü: sa-uttaraü cittan ti pajānanti, anuttaraü vā cittaü: anuttaraü cittan ti pajā- nanti, samāhitaü vā cittaü: samāhitaü cittan ti pajānanti, asamāhitaü vā cittaü: asamāhitaü cittan ti pajānanti, vimuttaü vā cittaü: vimuttaü cittan ti pajānanti, avimuttaü vā cittaü: avimuttaü cittan ti pajānanti. Seyyathāpi, Udāyi, itthã vā puriso vā daharo yuvā maõķanajātiko ādāse vā parisuddhe pariyodāte acche vā udakapatte sakaü mukhani- mittaü paccavekkhamāno sakaõikaü\<*<4>*>/ vā sakaõikan ti jā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Si omit pe & insert: Tatra ca pana me sāvakā . . . viharanti. 2 Bm -mānussakāya: Si -mānusakāya. 3 So Si Bm Bu; Skt sankhadhamako. 4 So Bu Si Bm & 1 Dãgha p. 80; Skt sakanikaīgaü (infra sakanikaīgaü vā akaõikaīgan ti). >/ #<[page 020]># %<20 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% neyya\<*<1>*>/, akaõikaü vā akaõikan ti jāneyya, -- evam eva kho. Udāyi, akkhātā mayā sāvakānaü paņipadā, yathā paņipannā me sāvakā parasattānaü parapuggalānaü cetasā ceto paricca pajānanti, sarāgaü vā cittaü: sarāgaü cittan ti pajānanti, vãtarāgaü vā cittaü, -- pe\<*<2>*>/ -- sadosaü vā cittaü --pe-- vãtadosaü vā cittaü, samohaü vā cittam, vãtamohaü vā cittaü, saükhittaü vā cittaü, vikkhittaü vā cittaü, mahaggataü vā cittaü, amahaggataü vā cittaü, sa- uttaraü vā cittaü, anuttaraü vā cittaü, samāhitaü vā cittaü, asamāhitaü vā cittaü, vimuttaü vā cittaü: vimuttaü cittan ti pajānanti\<*<3>*>/, avimuttaü vā cittaü: avimuttaü cittan ti pajānanti. Tatra ca pana me sāvakā bahå abhi¤¤āvosānapāramippattā viharanti. Puna ca paraü, Udāyi, akkhātā mayā sāvakānaü paņi- padā, yathā paņipannā me sāvakā anekavihitaü pubbenivāsaü anussaranti, seyyathãdaü: ekam pi jātiü, dve pi jātiyo, tisso pi jātiyo, catasso pi jātiyo, pa¤ca pi jātiyo, dasa pi jātiyo, vãsatim pi jātiyo, tiüsam pi jātiyo, cattārãsam pi jātiyo, pa¤¤āsam pi jātiyo, jātisatam pi, jātisahassam pi, jātisatasa- hassam pi, aneke pi saüvaņņakappe\<*<4>*>/, aneke pi vivaņņakappe, aneke pi saüvaņņavivaņņakappe\<*<5>*>/: Amutra āsiü evaünāmo evaügotto evaüvaõõo evaüāhāro evaüsukhadukkhapaņisaüvedã evaüāyupariyanto, so tato cuto amutra udapādiü, tatrāp' āsim evaügotto evaüvaõõo evaüāhāro evaüsukhadukkhapaņi- saüvedã evaüāyupariyanto, so tato cuto idhåpapanno ti. Iti sākāraü sa-uddesaü anekavihitaü pubbenivāsaü anussaranti. Seyyathāpi, Udāyi, puriso sakamhā gāmā a¤¤aü gāmaü gaccheyya, tamhā pi gāmā a¤¤aü gāmaü gaccheyya, so tamhā gāmā sakaü yeva gāmaü paccāgaccheyya; tassa evam assa: -- Ahaü kho sakamhā gāmā amuü gāmaü āga¤chiü\<*<6>*>/, tatra evaü aņņhāsiü evaü nisãdiü evaü abhāsiü evaü tuõhã ahosiü, tamhā pi gāmā amuü gāmaü āga¤chiü, tatrāpi evaü aņņhā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bm; Skt jāneyyaü; Si pajāneyya. 2 Si, like 1 Dãgha p. 80, omits pe here (& infra) & gives the recital in full, as above. 3 Bm Si omit vimuttaü cittan ti pajānanti. 4 So Bm Si; Skt saüvaddhak- & vivaddhak-. 5 So Bm Si & St; Sk -ddh-, as before. 6 So Sk. Si āgacchiü. Bm agacchiü. 1 Dãgha p. 81 reads āga¤cim. >/ #<[page 021]># %< 3. 7. MAHâSAKULUDâYISUTTAũ (77) 21>% siü evaü nisãdiü evaü abhāsiü evaü tuõhã ahosiü, so 'mhi tamhā gāmā sakaü yeva gāmaü paccāgato ti. Evam eva kho, {Udāyi}, akkhātā mayā sāvakānaü paņipadā, yathā paņipannā me sāvakā anekavihitaü pubbenivāsaü anussaranti, seyyathãdaü: ekam pi jātiü, dve pi jātiyo\<*<1>*>/ -- pe -- iti sākāraü sa-uddesaü anekavihitaü pubbenivāsaü anussaranti. Tatra ca pana me sāvakā bahå abhi¤¤āvosāna- pāramippattā viharanti. Puna ca paraü, Udāyi, akkhātā mayā sāvakānaü paņipadā, yathā paņipannā me sāvakā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passanti cavamāne upapajjamāne hãne paõãte suvaõõe dubbaõõe sugate duggate yathākammå- page satte pajānanti: Ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacãduccaritena samannāgatā manoduccaritena\<*<2>*>/ samannāgatā ariyānaü upavādakā micchādiņņhikā micchādiņņhi- kammasamādānā; te kāyassa bhedā param maraõā apāyaü duggatiü vinipātaü nirayaü upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacãsucaritena samannāgatā\<*<3>*>/ manosucaritena samannāgatā ariyānaü anupavādakā sammā- diņņhikā sammādiņņhikammasamādānā, te kāyassa bhedā param maraõā sugatiü saggaü lokaü upapannā ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passanti cava- māne upapajjamāne hãne paõãte suvaõõe dubbaõõe sugate dug- gate yathākammåpage satte pajānanti. Seyyathāp' ass', Udāyi, dve\<*<4>*>/ agārā sadvārā, tattha cakkhumā puriso majjhe ņhito passeyya manusse gehe\<*<5>*>/ pavisante pi nikkhamante pi anusa¤- carante\<*<6>*>/ pi anuvicarante pi. -- Evam eva kho, Udāyi, akkhātā mayā sāvakānaü paņipadā, yathā paņipannā me sāvakā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passanti cavamāne upapajjamāne hãne paõãte suvaõõe dubbaõõe sugate duggate -- pe\<*<7>*>/ -- yathākammåpage satte pajānanti. Tatra ca pana me sāvakā bahå abhi¤¤āvosānapāramippattā viharanti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm omits dve pi jātiyo. 2 Skt vacã --pe-- manod-. 3 Skt vacã --pe-- manos-. 4 Sk Seyyathāpassudā¤ce agāra; St seyyathāpassudāpassa¤ce; Bm Si seyyathāpi Udayi. 5 So Si; Bm manusse geham; Skt manussagehe. 6 So Si Skt; Bm anucaīkamante. 7 Bm omits, inserting la after pajānanti infra. >/ #<[page 022]># %<22 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% Puna ca paraü, Udāyi, akkhātā mayā sāvakānaü paņipadā, yathā paņipannā me sāvakā āsavānaü khayā anāsavaü ceto- vimuttiü pa¤¤āvimuttiü diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharanti. Seyyathāpi, Udāyi, pab- batasaükhepe udakarahado accho vippasanno anāvilo, tattha cakkhumā puriso tãre ņhito passeyya sippisambukam\<*<1>*>/ pi sak- kharakaņhalam\<*<2>*>/ pi macchagumbam pi carantam pi tiņņhan- tam pi; tassa evam assa: Ayaü kho udakarahado accho vippasanno anāvilo, tatr' ime sippisambukā pi sakkharakaņhalā macchagumbā pi caranti pi tiņņhanti pãti. -- Evam eva kho, Udāyi, akkhātā mayā sāvakānaü paņipadā, yathā paņipannā me sāvakā āsavānaü khayā anāsavaü cetovimuttiü pa¤¤ā- vimuttiü diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharanti. Tatra ca pana me sāvakā bahå abhi¤¤āvosānapāramippattā viharanti. Ayaü kho, Udāyi, pa¤camo dhammo, yena mama sāvakā sakkaronti garåkaronti mānenti påjenti sakkatvā garåkatvā upanissāya viharanti. Ime kho, Udāyi, pa¤ca dhammā, yehi mama sāvakā sakkaronti garåkaronti mānenti påjenti sakkatvā garåkatvā upanissāya viharanti. Idam avoca Bhagavā. Attamano Sakuludāyi paribbājako Bhagavato bhāsitaü abhinandãti. MAHâSAKULUDâYISUTTAũ3 SATTAMAũ. 78. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. Tena kho pana samayena Uggāhamāno paribbājako Samaõamaõķikāputto\<*<4>*>/ samayappavādake tindukācãre\<*<5>*>/ ekasālake Mallikāya ārāme\<*<6>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Si sippikas-. 2 So Skt si; Bm -kath-. 3 Bu Si suttaü always; Skt Bm suttantaü. Skt Si (not Bu Bm) add niņņhitaü. 4 Bm Si -munõ- throughout. 5 Si tiõķ- with note that the Burmese & Sinhalese reading is tind-. 6 This sentence is quoted at I. Sum. ViI. p. 32. >/ #<[page 023]># %< 3. 8. SAMAöAMAöôIKâSUTTAũ. (78) 23>% paņivasati mahatiyā paribbājakaparisāya saddhiü timattehi\<*<1>*>/ paribbājakasatehi. Atha kho Pa¤cakaīgo thapati Sāvatthiyā nikkhami divādivassa Bhagavantaü dassanāya. Atha kho Pa¤cakaīgassa thapatissa etad ahosi: Akālo kho tāva Bhaga- vantaü dassanāya; patisallãno\<*<2>*>/ Bhagavā; manobhāvaniyānam pi bhikkhånaü asamayo dassanāya; patisallãnā manobhāvaniyā bhikkhå. Yannånāhaü yena samayappavādako tindukācãro\<*<3>*>/ ekasālako Mallikāya ārāmo yena Uggāhamāno paribbājako Samaõamaõķikāputto ten' upasaükameyyan ti. Atha kho Pa¤cakaīgo thapati yena samayappavādako tindukācãro\<*<3>*>/ ekasālako Mallikāya ārāmo\<*<4>*>/, ten' upasaükami. Tena kho pana samayena Uggāhamāno paribbājako Samaõamaõķikāputto mahatiyā paribbājakaparisāya saddhiü nisinno hoti unnādiniyā uccāsaddāya mahāsaddāya anekavihitaü tiracchānakathaü kathentiyā, seyyathãdaü: rājakathaü corakathaü mahāmatta- kathaü senākathaü bhayakathaü yuddhakathaü annakathaü pānakathaü vatthakathaü sayanakathaü mālākathaü gandha- kathaü ¤ātikathaü yānakathaü gāmakathaü nigamakathaü nagarakathaü janapadakathaü itthikathaü sårakathaü visikhā- kathaü kumbhaņņhānakathaü pubbapetakathaü nānattakathaü lokakkhāyikaü samuddakkhāyikaü itibhavābhavakathaü iti vā. Addasā kho Uggāhamāno paribbājako Samaõamaõķikāputto Pa¤cakaīgaü thapatiü dårato va āgacchantaü; disvāna sakaü parisaü saõņhāpesi:-- Appasaddā bhonto hontu; mā bhonto saddam akattha; ayaü samaõassa Gotamassa sāvako āgacchati, Pa¤cakaīgo thapati. Yāvatā kho pana samaõassa Gotamassa sāvakā gihã odātavasanā Sāvatthiyaü paņivasanti, ayaü tesaü a¤¤ataro Pa¤cakaīgo thapati. Appasaddakāmā kho pana te āyasmanto appasaddavinãtā appasaddassa vaõõavādino, app' eva nāma appasaddaü parisaü viditvā upasaükamitabbaü ma¤¤eyyāti. Atha kho te paribbājakā tuõhã ahesuü. Atha kho Pa¤cakaīgo thapati yena Uggāhamāno paribbājako Samaõamaõķikāputto, ten' upasaükami; upasaükamitvā Uggā- hamānena paribbājakena Samaõamaõķikāputtena saddhiü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Skt ntimantehi; Bm Si pa¤camattehi. 2 So Skt; Bm paņisalliõo; Si paņisallãno. 3 Skt t-cãraü. 4 Bm (alone) adds yena Ugg. paribbājako Samanam-. >/ #<[page 024]># %<24 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% sammodi; sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho Pa¤cakaīgaü thapatiü Uggāhamāno paribbājako Samaõamaõķikāputto etad avoca: Catuhi\<*<1>*>/ kho ahaü, thapati, dhammehi samannāgataü purisapuggalaü pa¤¤āpemi sampannakusalaü paramakusalaü uttamapattipattaü samaõaü ayojjhaü. Katamehi catuhi? Idha, thapati, na kāyena pāpakaü kammaü karoti, na pāpikaü vācaü bhāsati, na pāpakaü saükappaü saükappeti, na pāpa- kaü ājãvaü ājãvati. Imehi kho ahaü, thapati, catuhi dhammehi samannāgataü purisapuggalaü pa¤¤āpemi sampannakusalaü paramakusalaü uttamapattipattaü samaõaü ayojjhan ti. Atha kho Pa¤cakaīgo thapati Uggāhamānassa paribbāja- kassa Samaõamaõķikāputtassa bhāsitaü n' eva abhinandi nappaņikkosi; anabhinanditvā appaņikkositvā uņņhāy' āsanā pakkāmi: Bhagavato santike etassa bhāsitassa atthaü ājānissāmãti. Atha kho Pa¤cakaīgo thapati yena Bhagavā ten' upasaükami; upasaükamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Pa¤cakaīgo thapati, yāvatako ahosi Uggāhamānena paribbājakena Samaõa- maõķikāputtena saddhiü kathāsallāpo, taü sabbaü Bhagavato ārocesi. Evaü vutte, Bhagavā Pa¤cakaīgaü thapatiü etad avoca:-- Evaü sante kho, thapati, daharo kumāro mando uttānaseyyako sampannakusalo bhavissati paramakusalo utta- mapattipatto samaõo ayojjho, yathā Uggāhamānassa paribbā- jakassa Samaõamaõķikāputtassa vacanaü. Daharassa hi, thapati, kumārassa mandassa uttānaseyyakassa kāyo ti pi na hoti; kuto pana kāyena pāpakaü kammaü karissati, a¤¤atra phanditamattā. Daharassa hi, thapati, kumārassa mandassa uttānaseyyakassa vācā ti pi na hoti; kuto pana pāpikaü vācaü bhāssisati, a¤¤atra roditamattā. Daharassa hi, thapati, kumārassa mandassa uttānaseyyakassa saükappo ti pi na hoti; kuto pana pāpakaü saükappaü saükappissati, a¤¤atra vikujjitamattā\<*<2>*>/. Daharassa hi, thapati, kumārassa mandassa uttānaseyyakassa ājãvo ti pi na hoti; kuto pana \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Skt Bu; Si Bm catåhi. 2 So Bu; Skt vikujjantamantā; Bm vikujitamattā; Si kujijtamattā (for? kujjitamattā).>/ #<[page 025]># %< 3. 8. SAMAöAMAöôIKâSUTTAũ. (78). 25>% pāpakaü ājãvaü ājãvissati, a¤¤atra mātuttha¤¤ā. Evaü sante kho, thapati, daharo kumāro mando uttānaseyyako sampanna- kusalo bhavissati paramakusalo uttamapattipatto samaõo ayojjho, yathā Uggāhamānassa paribbājakassa Samaõamaõķi- kāputtassa vacanaü. Catuhi kho ahaü, thapati, dhammehi samannāgataü purisapuggalaü pa¤¤āpemi na c' eva sampannakusalaü na paramakusalaü na uttamapattipattaü samaõaü ayojjhaü, api c' imaü daharaü kumāraü mandaü uttānaseyyakaü samadhiggayha\<*<1>*>/ tiņņhati. Katamehi catuhi? Idha, thapati, na kāyena pāpakaü kammaü karoti, na pāpikaü vācam bhāsati, na pāpakaü saükappaü saükappeti, na pāpakaü ājãvaü ājãvati. Imehi kho ahaü, thapati, catuhi dhammehi samannāgataü purisapuggalaü pa¤¤āpemi na c' eva sampannakusalaü na paramakusalaü na uttamapattipattaü samaõaü ayojjhaü, api c' imaü daharaü kumāraü mandaü uttānaseyyakaü samadhiggayha tiņņhati. Dasahi kho ahaü, thapati, dhammehi samannāgataü purisapuggalaü pa¤¤āpemi sampannakusalaü paramakusalaü uttamapattipattaü samaõaü ayojjhaü. Ime akusalasãlā\<*<2>*>/ taham\<*<3>*>/, thapati, veditabban ti vadāmi. Itosamuņņhānā akusala- sãlā tahaü, thapati, veditabban ti vadāmi\<*<4>*>/. Idha akusalasãlā aparisesā nirujjhanti\<*<5>*>/ tahaü, thapati, veditabban ti vadāmi. Evaü - paņipanno akusalānaü sãlānaü nirodhāya paņipanno hoti tahaü, thapati, veditabban ti vadāmi. Ime kusalasãlā tahaü, thapeti, veditabban ti vadāmi. Itosamuņņhānā kusala- sãlā tahaü, thapati, veditabban ti vadāmi. Idha kusalasãlā aparisesā nirujjhanti tahaü, thapati, veditabban ti vadāmi. Evaü-paņipanno kusalānaü sãlānaü nirodhāya paņipanno hoti tahaü, thapati veditabban ti vadāmi. Ime akusalasaü- kappā tahaü, thapati, veditabban ti vadāmi. Itosamuņņhānā akusalasaükappā tahaü, thapati, veditabban ti vadāmi. Idha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si Bu; Skt Bm s-igayha. 2 Bm Si akusalā, & kusalā infra, throughout. 3 Bm Si tam ahaü, -- Si noting that in Sinh: `Anekavāresu tahan ti pāņho dissati': Skt kahaü (bis). 4 Skt repeat this sentence. 5 Skt niråjjhanti. >/ #<[page 026]># %<26 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% akusalasaükappā aparisesā nirujjhanti tahaü, thapati, vedi- tabban ti vadāmi. Evaü paņipanno akusalānaü\<*<1>*>/ saükappānaü nirodhāya paņipanno hoti tahaü, thapati, veditabban ti vadāmi. Ime kusalasaükappā\<*<2>*>/, tahaü, thapati, veditabban ti vadāmi. Itosamuņņhānā kusalasaükappā\<*<2>*>/ tahaü, thapati, veditabban ti vadāmi. Idha kusalasaükappā aparisesā nirujjhanti tahaü, thapati, veditabban ti vadāmi. Evaü paņipanno kusalānaü saükappānaü nirodhāya paņipanno hoti tahaü, thapati, veditabban ti vadāmi. Katame ca, thapati, akusalasãlā? -- Akusalaü kāya- kammaü, akusalaü vacãkammaü, pāpako ājãvo, -- ime vuccanti, thapati, {akusalasãlā}. Ime ca, thapati, akusalasãlā kiüsamuņņhānā? Samuņņhānam pi nesaü vuttaü. Cittasa- muņņhānā ti 'ssa vacanãyam. Katamaü cittaü? Cittam pi hi bahu\<*<3>*>/ anekavidhaü nānappakārakaü sacittaü sarāgaü sadosaü samohaü; itosamuņņhānā akusalasãlā. Ime ca, thapati, akusalasãlā kuhiü aparisesā nirujjhanti? Nirodho pi nesaü vutto\<*<4>*>/. Idha, thapati, bhikkhu kāyaduccaritaü pahāya kāyasucaritaü bhāveti, vacãduccaritaü pahāya vacãsucaritam bhāveti, manoduccaritaü pahāya manosucaritaü bhāveti, micchā-ājãvaü pahāya sammā-ājãvena jãvikaü\<*<5>*>/ kappeti. Etth' ete akusalasãlā aparisesā nirujjhanti. Kathaü paņipanno ca. thapati, akusalānaü sãlānaü nirodhāya paņipanno hoti? Idha, thapati, bhikkhu anupannānaü pāpakānaü akusalānaü dhammānaü anuppādāya chandaü janeti vāyamati viriyaü ārabhati cittaü paggaõhāti padahati; uppannānaü pāpakānaü akusalānaü dhammānaü pahānāya chandaü janeti vāyamati viriyaü ārabhati cittaü paggaõhāti padahati; anuppannānaü kusalānaü dhammānaü uppādāya chandaü janeti vāyamati viriyaü ārabhati cittaü paggaõhāti padahati; uppannānaü kusalānaü dhammānaü ņhitiyā\<*<6>*>/ asammosāya bhiyyobhāvāya\<*<7>*>/ vepullāya bhāvanāya pāripåriyā chandaü janeti vāyamati viriyaü ārabhati cittaü paggaõhāti padahati. Evaü paņi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bm Si; Skt kusalānaü. 2 So Bm Si; Skt akusalā-. 3 Bm here et infra bahuü. 4 Skt vuttaü. 5 Si jãvitaü. 6 Bm thãtiyā. 7 Skt bhãyyobhāvāya. >/ #<[page 027]># %< 3. 8. SAMAöAMAöôIKâSUTTAũ. (78) 27>% panno kho, thapati, akusalānaü sãlānam nirodhāya paņi- panno hoti. Katame ca, thapati, kusalasãlā? Kusalaü kāyakammaü, kusalaü vacãkammam, ājãvapārisuddhiü pi kho ahaü, thapati, sãlasmiü vadāmi. Ime vuccanti, thapati, kusalasãlā. Ime ca, thapati, kusalasãlā kiüsamuņņhānā? Samuņņhānam pi nesaü vuttaü. Cittasamuņņhānā ti 'ssa vacanãyaü. Katamaü cittaü? Cittam pi hi bahu anekavidhaü nānappakārakaü. Yaü cittaü vãtarāgaü vãtadosaü vãtamohaü, -- itosamuņņhānā kusalasãlā. Ime ca, thapati, kusalasãlā kuhiü aparisesā nirujjhanti? Nirodho pi nesaü vutto. Idha, thapati, bhikkhu sãlavā hoti, no ca sãlamayo, ta¤ ca {cetovimuttiü} pa¤¤āvimuttiü yathābhåtaü pajānāti; yatth' assa te kusalasãlā aparisesā nirujjhanti. Kathaü paņipanno ca, thapati, kusalānaü sãlānaü nirodhāya paņipanno hoti? Idha, thapati, bhikkhu anuppannā- naü pāpakānaü akusalānaü dhammānaü anuppādāya chandaü janeti vāyamati viriyaü ārabhati cittaü paggaõhāti padahati; uppannānaü pāpakānaü akusalānaü dhammānaü pahānāya --pe-- anuppannānaü akusalānaü dhammānaü uppādāya\<*<1>*>/; uppannānam kusalānaü dhammānaü ņhitiyā asammosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripåriyā chandaü janeti vāyamati viriyaü ārabhati cittaü paggaõhāti padahati. Evaü paņipanno kho, thapati, kusalānaü sãlānaü nirodhāya paņipanno hoti. Katame ca, thapati, akusalasaükappā? Kāmasaükappo, byāpādasaükappo, vihiüsāsaükappo;-- ime vuccanti, thapati, akusalasaükappā. Ime ca, thapati, akusalasaükappā kiü- samuņņhānā? Samuņņhānam pi nesaü vuttaü. Sa¤¤āsamuņņhānā ti 'ssa vacanãyaü. Katamā sa¤¤ā? Sa¤¤ā pi hi bahu ane- kavidhā nānappakārikā\<*<2>*>/, kāmasa¤¤ā byāpādasa¤¤ā {vihiüsā- sa¤¤ā}; itosamuņņhānā akusalasaükappā. Ime ca, thapati, akusalasaükappā kuhiü aparisesā nirujjhanti? Nirodho pi nesaü vutto. Idha, thapati, bhikkhu vivicc' eva kāmehi\<*<3>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si adds pe. 2 Si inserts yā. 3 Bm inserts pa; Si inserts vivicca, akusalehi dhammehi savitakkaü savicāraü vivekajaü pitisukhaü paņhamaü jhānaü; Skt insert a dash. >/ #<[page 028]># %<28 II. MAJJHIMAPAööâSAũ>% -- paņhamajjhānaü upasampajja viharati; etth' ete akusalasaü- kappā aparisesā nirujjhanti. Kathaü paņipanno ca, thapati, akusalānaü saükappānaü nirodhāya paņipanno hoti? Idha, thapati, bhikkhu anuppannānaü pāpakānaü akusalānaü dhammānaü anuppādāya chandaü janeti vāyamati viriyaü ārabhati cittaü paggaõhāti padahati; uppannānaü pāpakānaü akusalānaü dhammānaü pahānāya\<*<1>*>/ --pe-- anuppannānaü kusalānaü dhammānaü uppādāya --pe-- uppannānaü kusalānaü dhammānaü\<*<1>*>/ ņhitiyā asammosāya, bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripåriyā, chandaü janeti vāyamati viriyaü ārabhati cittaü paggaõhāti padahati. Evaü paņi- panno kho, thapati, akusalānaü saükappānaü nirodhāya paņipanno hoti. Katame ca, thapati, kusalasaükappā? -- Nekkhammasaükappo, abyāpādasaükappo, avihiüsāsaükappo; ime vuccanti, thapati, kusalasaükappā. Ime ca, thapati kusalasaükappā kiüsamuņņhānā? Samuņņhānam pi nesaü vuttaü. Sa¤¤āsamuņņhānā ti 'ssa vacanãyaü. Katamā sa¤¤ā? Sa¤¤ā pi hi bahu anekavidhā nānappakārikā\<*<2>*>/, nekkhamma- sa¤¤ā abyāpādasa¤¤ā avihiüsāsa¤¤ā; itosamuņņhānā kusala- saükappā. Ime ca, thapati, kusalasaükappā kuhiü aparisesā nirujjhanti? Nirodho pi nesaü vutto. Idha, thapati, bhikkhu vitakkavicārānaü våpasamā --pe-- dutiyajjhānaü upasam- pajja viharati. Etth' ete kusalasaükappā aparisesā nirujjhanti. Kathaü paņipanno ca, thapati, kusalānaü saükappānaü nirodhāya paņipanno hoti? Idha, thapati, bhikkhu anuppannā- naü pāpakānaü akusalānaü dhammānaü anuppādāya chandaü janeti vāyamati viriyaü ārabhati cittaü paggaõhāti padahati; uppannānaü pāpakānaü akusalānaü dhammānaü pahānāya --pe-- anuppannānaü kusalānaü dhammānaü uppādāya --pe-- uppannānaü kusalānaü dhammānaü ņhitiya asam- mosāya bhiyyobhāvāya vepullāya bhāvanāya pāripåriyā chan- daü janeti vāyamati viriyaü ārabhati cittaü paggaõhāti padahati. Evaü paņipanno kho, thapati, kusalānaü saü- kappānaü nirodhāya paņipanno hoti. Katamehi cāhaü\<*<3>*>/, thapati, dasahi dhammehi samannāgataü purisapuggalaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Skt omit. 2 Si inserts yā. 3 So Skt; Si omits cāhaü; Bm reads ca alone. >/ #<[page 029]># %< 3. 9. CæėASAKULUDâYISUTTAũ. (79) 29>% pa¤¤āpemi sampannakusalaü paramakusalaü uttamapatti- pattaü samaõaü ayojjhaü? Idha, thapati, bhikkhu asekhāya sammādiņņhiyā samannāgato hoti, asekhena sammāsaükappena samannāgato hoti, asekhāya sammāvācāya samannāgato hoti, asekhena sammākammantena samannāgato hoti, asekhena sammā -- ājãvena samannāgato hoti, asekhena sammāvāyāmena samannāgato hoti, asekhāya\<*<1>*>/ sammāsatiyā samannāgato hoti, asekhena sammāsamādhinā samannāgato hoti, asekhena sammā¤āõena {samannāgato} hoti, asekhāya sammāvimuttiyā samannāgato hoti. Imehi kho ahaü, thapati, dasahi dhammehi samannāgataü purisapuggalaü pa¤¤āpemi sampannakusalaü paramakusalaü uttamapattipattaü samaõaü ayojjhan ti. Idaü avoca Bhagavā. Attamano Pa¤cakaīgo thapati Bhagavato bhāsitaü abhinandãti. SAMAöAMAöôIKâSUTTAũ\<*<2>*>/ AōōHAMAũ. 79. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Rājagahe viharati Veëuvane Kalandakanivāpe. Tena kho pana sama- yena Sakuludāyi paribbājako Moranivāpe paribbājakārāme paņivasati mahatiyā paribbājakaparisāya saddhiü. Atha kho Bhagavā pubbaõhasamayaü nivāsetvā pattacãvaraü ādāya Rājagahaü\<*<3>*>/ piõķāya pāvisi. Atha kho Bhagavato etad ahosi: -- Atippago kho tāva Rājagahaü piõķaya carituü. Yan- nånāhaü yena Moranivāpo paribbājakārāmo yena Sakulu- dāyi paribbājako, ten' upasaükameyyan ti. Atha kho Bhagavā yena Moranivāpo paribbājakārāmo, ten' upasaükami. Tena kho pana samayena Sakuludāyi paribbājako mahatiyā paribbā- jakaparisāya saddhiü nisinno hoti unnādiniyā uccāsaddāya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Skt Bm asekhena. 2 Skt Bu samaõamaõķ-; Bm Si samaõamuõķ-; cf. Suü. Vil. I p. 32 & p. 181. 3 Si inserts yena before Rājagahaü & tena after it. >/ #<[page 030]># %<30 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% mahāsaddāya anekavihitaü tiracchānakathaü kathentiyā, -- seyyathãdaü: Rājakathaü\<*<1>*>/ corakathaü mahāmattakathaü senākathaü bhayakathaü yuddhakathaü annakathaü pāna- kathaü vatthakathaü sayanakathaü mālākathaü gandhakathaü ¤ātikathaü yānakathaü gāmakathaü nigamakathaü nagara- kathaü janapadakathaü itthikathaü sårakathaü visikhākathaü kumbhaņņhānakathaü pubbapetakathaü nānattakathaü lokak- khāyikaü samuddakkhāyikaü {itibhavābhavakathaü} iti vā. Addasā kho Sakuludāyi paribbājako Bhagavantaü dårato va āgacchantaü; disvāna sakaü parisaü saõņhāpesi:-- Appasaddā bhonto hontu, ma bhonto saddam akattha. Ayaü samaõo Gotamo āgacchati. Appasaddakāmo kho pana so āyasmā appasaddassa vaõõavādã. App' eva nāma appasaddaü pari- saü viditvā upasaükamitabbaü ma¤¤eyyāti. Atha kho te paribbājakā tuõhã ahesuü. Atha kho Bhagavā yena Sakuludāyi paribbājako, ten' upasaükami. Atha kho Sakuludāyi paribbājako Bhagavantaü etad avoca:-- Etu kho bhante Bhagavā; sāgataü bhante Bhagavato; cirassaü kho bhante Bhagavā imaü pariyāyam akāsi, yadidaü idh' āgamanāya; nisãdatu bhante Bhagavā; idam āsanaü pa¤¤attan ti. Nisãdi Bhagavā pa¤¤atte āsane. Sakuludāyi pi kho paribbājako a¤¤ataraü nãcaü āsanaü gahetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho Sakuludāyiü paribbājakaü Bhagavā etad avoca:-- Kāya nu 'ttha, Udāyi, etarahi kathāya sannisinnā? Kā ca pana vo antarākathā vippa- katā ti? Tiņņhat' esā, bhante, kathā yāya mayaü etarahi kathāya sannisinnā. N' esā, bhante, kathā Bhagavato dullabbā bhavissati pacchāpi savanāya. Yadāhaü, bhante, imaü parisaü anupasaükanto homi, athāyaü parisā anekavihitaü tiracchānakathaü kathentã nisinnā hoti. Yadā ca kho ahaü, bhante, imaü parisaü upasaükanto homi, athāyaü parisā mamaü yeva mukhaü ullokentã\<*<2>*>/ nisinnā hoti: Yaü no samaõo Udāyi dhammaü bhāsissati, taü no sossāmāti. Yadā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si here inserts pe & omits sentence to iti vā. 2 So Skt Bm; Si olokentã. >/ #<[page 031]># %< 3. 9. CæėASAKULUDâYISUTTAũ. (79) 31>% pana, bhante, Bhagavā imaü parisaü upasaükanto hoti, atha aha¤ c' eva aya¤ ca parisā Bhagavato va\<*<1>*>/ mukhaü ullokentā\<*<2>*>/ nisinnā homa\<*<3>*>/: Yaü no Bhagavā dhammaü bhāsissati taü no sossāmāti. Tena h', Udāyi, taü yev' ettha patibhātu, yathā maü paņibhāseyyāti. Purimāni, bhante, divasāni purimatarāni sabba¤¤å sabbadassāvã aparisesaü ¤āõadassanaü paņijānamāno: Carato ca me tiņņhato {ca} suttassa ca jāgarassa ca satataü samitaü ¤āõadassanaü paccupaņņhitan ti. So mayā pubbantaü ārabbha pa¤haü puņņho samāno a¤¤en' a¤¤aü paņicari, bahiddhā kathaü apanāmesi, kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pātvā- kāsi. Tassa mayhaü, bhante, Bhagavantaü yeva ārabbha pãti\<*<4>*>/ udapādi: Aho nåna Bhagavā, aho nåna sugato, yo imesaü dhammānaü kusalo ti. Ko pan' eso, Udāyi, sabba¤¤å sabbādassāvã aparisesaü ¤āõadassanaü paņijānamāno: Carato ca me tiņņhato ca suttassa ca jāgarassa ca satataü samitaü ¤āõadassanaü paccupaņņhitan ti, yo tayā\<*<5>*>/ pubbantaü ārabbha pa¤haü puņņho samāno a¤¤en' a¤¤aü paņicari, bahiddhā kathaü {apanāmesi} kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pātvākāsãti? Nigaõņho, bhante, Nātaputto\<*<6>*>/ ti. Yo kho, Udāyi, anekavihitaü pubbenivāsaü anussareyya seyyathãdaü: ekam pi jātiü, dve pi jātiyo, --pe-- iti sākāraü sa-uddesaü anekavihitaü pubbenivāsaü anussareyya, so vā\<*<7>*>/ maü pubbantaü ārabbha pa¤haü puccheyya, tam vā 'haü pubbantaü ārabbha pa¤haü puccheyyaü; so vā me pubban- taü ārabbha pa¤hassa veyyākaraõena cittam ārādheyya, tassa vā 'haü pubbantaü ārabbha pa¤hassa veyyākaraõena cittaü ārādheyyaü; so kho, Udāyi, dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passeyya cavamāne upapajjamāne hãne paõãte suvaõõe dubbaõõe sugate duggate --pe-- yathā- kammåpage satte pajāneyya; so vā maü aparantaü ārabbha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Si omit va. 2 Si olokentã; Bm oloketvā; Sk ulloketo. 3 So Bm; Skt hotima; Si hoti. 4 Skt sãti; Bm Si sati. 5 Bm Si so tayā; Skt yo nayā. 6 Bm Si Nāņ-. 7 Stk omit vā here. >/ #<[page 032]># %<32 II. {MAJJHIMAPAööâSAũ}.>% pa¤haü puccheyya, taü va 'haü aparantaü ārabbha pa¤haü puccheyyaü; so vā me aparantaü {ārabbha} pa¤hassa veyyā- karaõena cittaü ārādheyya, tassa vā 'ham aparantaü ārabbha pa¤hassa veyyākaraõena cittaü ārādheyyaü. Api c', Udāyi, tiņņhatu pubbanto, tiņņhatu aparanto. Dhamman te desessāmi: Imasmiü sati, idaü hoti; imass' uppādā idaü upapajjati; imasmiü asati, idaü na hoti; imassa nirodhā imaü nirujjhatãti. Ahaü, bhante, yāvatakam pi me iminā attabhāvena paccanubhåtaü, tam pi nappahomi iti sākāraü sa-uddesaü anussarituü; kuto panāhaü anekavihitaü pubbenivāsaü anussarissāmi, seyyathãdaü: ekaü pi jātiü dve pi jātiyo --pe-- iti sākāraü sa-uddesaü anekavihitaü pubbeni- vāsaü anussarissāmi, seyyathāpi Bhagavā. Ahaü hi bhante etarahi paüsupisācakam pi na passāmi, kuto panāhaü dib- bena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passissāmi cavamāne upapajjamāne hãne paõãte suvaõõe dubbaõõe sugate duggate --pe-- yathākammåpage satte pajānissāmi, seyyathāpi Bhagavā. Yaü pana maü bhante Bhagavā evam āha: Api c', Udāyi, tiņņhatu pubbanto, tiņņhatu aparanto; dhammaü desessāmi\<*<1>*>/:-- Imasmiü sati idaü hoti; imass' uppādā idaü upapajjati; imasmiü asati idaü na hoti; imassa nirodhā idaü nirujjhatãti; ta¤ ca pana me bhiyyosomattāya na pakkhāyati\<*<2>*>/. Appeva nāmāhaü, bhante, sake ācariyake Bhagavato cittaü ārādheyyaü pa¤hassa veyyākaraõenāti. Kin ti pana te, Udāyi, sake ācariyake hotãti? Amhākaü, bhante, sake ācariyake evaü hoti: Ayaü paramo vaõõo, ayaü paramo vaõõo ti. Yaü pana te etaü, Udāyi, sake ācariyake evaü hoti: Ayaü paramo vaõõo, ayaü paramo vaõõo ti, -- katamo so paramo vaõõo ti? Yasmā, bhante, vaõõā a¤¤o vaõõo uttaritaro vā paõã- tataro vā na 'tthi, so paramo vaõõo ti. Katamo pana so, Udāyi, vaõõo, yasmā vaõõā a¤¤o vaõõo uttaritaro vā paõãtataro vā na 'tthãti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bu desissāmi; Si alone inserts te. 2 So Si; Bm na makkhāyati; Skt pana pakkhāyãti. >/ #<[page 033]># %< 3. 9. CæėASAKULUDâYISUTTAũ. (79) 33>% Yasmā bhante vaõõā a¤¤o vaõõo uttaritaro vā paõãtataro vā na 'tthi, so paramo vaõõo ti\<*<1>*>/. Dãghā pi kho te esā, Udāyi, phareyya. Yasmā, bhante, vaõõā a¤¤o vaõõo uttaritaro va paõãtataro vā na 'tthi, so paramo vaõõo ti vadasi; ta¤ ca vaõõaü na pa¤¤āpesi. Seyyathāpi, Udāyi, puriso evaü vadeyya:-- Ahaü yā imasmiü janapade janapadakalyāõã, taü icchāmi taü {kāmemãti}. Tam enaü evaü vadeyyuü:-- Ambho purisa, yaü tvaü janapada- kalyāõiü icchasi kāmesi, jānāsi taü janapadakalyāõiü: Khattiyã vā brāhmaõã vā vessã vā suddã vā ti? Iti puņņho No ti vadeyya. Tam enaü evaü vadeyyuü:-- Ambho purisa, yaü tvaü janapadakalyāõiü icchasi kāmesi, jānāsi taü janapada- kalyāõiü: Evaünāmā\<*<2>*>/ evaügottā iti vā ti, --pe-- dãghā vā rassā vā majjhimā\<*<3>*>/ vā kāëã vā sāmā vā maīguracchavã vā ti? Amukasmiü gāme vā nigame vā nagare vā ti? Iti puņņho No ti vadeyya. Tam enaü evaü vadeyyuü:-- Ambho purisa, yaü tvaü na jānāsi na passasi, taü tvaü icchasi kamesãti? Iti puņņho âmāti vadeyya. -- Taü kim ma¤¤asi, Udāyi? Nanu evaü sante tassa purisassa appāņihãrakataü\<*<4>*>/ bhāsitaü sampajjatãti? Addhā kho, bhante, evaü sante tassa purisassa appā- ņihãrakataü bhāsitaü sampajjatãti? Evam eva kho tvaü, Udāyi: Yasmā, bhante, vaõõā a¤¤o vaõõo uttaritaro vā paõãtataro vā na 'tthi, so paramo vaõõo ti vadasi; ta¤ ca vaõõaü na pa¤¤āpesãti. Seyyathāpi, bhante, maõi veëuriyo subho jātimā aņņhaüso suparikammakato paõķukambale nikkhitto bhāsati\<*<5>*>/ ca tapati ca virocati ca; evaüvaõõo attā hoti arogo\<*<6>*>/ param maraõā ti. Taü kim ma¤¤asi, Udāyi? Yo vā\<*<7>*>/ maõi veëuriyo subho jātimā aņņhaüso suparikammakato paõķukambale nikkhitto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sk reads Katamo pana so Udāyi vaõõo yasmā a¤¤o vaõõo utt. vā pan. vā na 'tthãti; Bm Katamo pana so paramo vaõõo? Yasmā bhante &c. 2 Bm Si evaüvaõõā. 3 So Bm & Si; Skt majjhā, which Si notes as the Sinh. reading. Cf. Nr. 80 & 1 Dãgha p. 241. 4 So Bu; Si appāņihirikataü; Bm appāņihirakataü; Skt appāņihãrikaü. 5 This is the Sinhalese reading, as noted by Si (which reads bhāsate va tapate va virocate va); Bm bhāsate ca tapate ca (as Sk infra Nr. 80). 6 Skt ārogo here & in Nr. 80. Cf. 1 Jāt. 368. 7 Skt omit vā. >/ #<[page 034]># %<34 II. {MAJJHIMAPAööâSAũ}.>% bhāsati ca tapati ca virocati ca; yo vā rattandhakāratimisāya kimi khajjopanako, -- imesaü ubhinnaü vaõõānaü katamo vaõõo abhikkantataro ca\<*<1>*>/ paõãtataro cāti? {Yvāyaü}, bhante, rattandhakāratimisāya kimi khajjo- panako, ayaü imesaü ubhinnaü vaõõānaü abhikkantataro ca paõãtataro cāti. Taü kim ma¤¤asi, Udāyi? Yo vā rattandhakāratimisāya kimi khajjopanako, yo vā rattandhakāratimisāya telappadãpo, -- imesaü ubhinnaü vaõõānaü katamo vaõõo abhikkantataro ca paõãtataro cāti? Yvāyaü, bhante, rattandhakāratimisāya telappadãpo, ayaü imesaü ubhinnaü vaõõānaü abhikkantataro ca paõãtataro cāti. Taü kim ma¤¤asi, Udāyi? Yo vā rattandhakāratimisāya telappadãpo, yo vā rattandakāratimisāya mahā aggikkhandho, -- imesaü ubhinnaü vaõõānaü katamo vaõõo abhikkanta- taro ca paõãtataro cāti? Yvāyaü, bhante, rattandhakāratimisāya mahā aggik- khandho, ayaü imesaü ubhinnaü vaõõānaü abhikkantataro ca paõãtataro cāti. Taü kim ma¤¤asi, Udāyi? Yo vā rattandhakāratimisāya mahā aggikkhandho, yā vā rattiyā paccåsasamayaü viddhe vigatavalāhake deve osadhitārakā, -- imesaü ubhinnaü vaõõā- naü katamo vaõõo abhikkantataro ca paõãtataro cāti? Yāyaü, bhante, rattiyā paccåsasamayaü viddhe vigatavalā- hake deve osadhitārakā, ayaü imesaü ubhinnaü vaõõānaü abhikkantataro ca paõãtataro cāti. Taü kim ma¤¤asi, Udāyi? Yā vā rattiyā paccåsasa- mayaü viddhe vigatavalāhake deve osadhitārakā, yo\<*<2>*>/ vā tadahu 'posathe pannarase viddhe vigatavalāhake deve abhido\<*<3>*>/ aķķharattasamayaü cando, imesaü ubhinnaü vaõõānaü katamo vaõõo abhikkantataro ca paõãtataro cāti? Yvāyaü, bhante, tadahu 'posathe pannarase viddhe vigata- valāhake deve abhido aķķharattasamayaü cando, ayaü imesaü ubhinnaü vaõõānaü abhikkantataro ca paõãtataro cāti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bm Si, the latter with note `Sãhaëapotthake anekaņhānesu vā ti pāņho dissati'; Skt vā . . . cāti here, but ca . . . cāti infra. 2 All MSS yā here & yo in Nr. 80. 3 So Si Bu, & Skt once infra; Sk abhidose twice & abhidosa once; Bm abhidosaü always; St abhidese twice. In Nr. 80 Sk abhide. >/ #<[page 035]># %< 3.9. {CæėASAKULUDâYISUTTAũ}. (79) 35>% Taü kim ma¤¤asi, Udāyi? Yo vā tadahu 'posathe panna- rase viddhe vigatavalāhake deve abhido aķķharattasamayaü cando, yo vā vassānaü pacchime māse saradasamaye viddhe vigatavalāhake deve abhido majjhantikasamayaü suriyo, -- imesaü ubhinnaü vaõõānaü katamo vaõõo abhikkantataro ca paõãtataro cāti? Yvāyaü, bhante, vassānaü pacchime māse saradasamaye viddhe vigatavalāhake deve abhido majjhantikasamayaü suriyo, ayaü imesaü ubhinnaü vaõõānaü abhikkantataro ca paõãta- taro cāti? Ato\<*<1>*>/ kho te, Udāyi, bahåhi bahutarā devā ye imesaü candimasuriyānaü ābhā\<*<2>*>/ nānubhonti, tyāhaü pajānāmi. Atha ca panāhaü na vadāmi: Yasmā vaõõā a¤¤o vaõõo uttaritaro vā paõãtataro vā na 'tthãti. Atha ca pana tvaü, Udāyi: Yvāyaü vaõõo kiminā khajjopanakena hãnataro\<*<3>*>/ ca pati- kiņņhataro\<*<4>*>/ ca, so paramo vaõõo ti vadasi; ta¤ ca vaõõaü na pa¤¤āpesãti. Acchidaü\<*<5>*>/ Bhagavā kathaü{.} Acchidaü Sugato kathan ti{.} Kim pana tvaü, Udāyi, evaü vadasi: Acchidaü Bhagavā kathaü? acchidam Sugato kathan ti? Amhākaü, bhante, sake ācariyake evaü hoti: Ayaü paramo vaõõo, ayaü paramo vaõõo ti. Te mayaü, bhante, Bhagavatā sake ācariyake samanuyu¤jiyamānā samanuggāhiya- mānā samanubhāsiyamānā rittā tucchā aparaddhā ti. Kiü pan', Udāyi, atthi ekantasukho loko? Atthi ākāravatã paņipadā ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāyāti? Amhākaü, bhante, sake ācariyake evaü hoti: Atthi ekantasukho loko; atthi ākāravatã paņipadā ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāyāti. Katamā pana sā, Udāyi, ākāravatã paņipadā ekanta- sukassa lokassa sacchikiriyāyāti? Idha, bhante, ekacco pāõātipātaü pahāya pāõātipātā paņivirato hoti, adinnādānaü pahāya adinnādānā paņivirato hoti, kāmesu micchācāraü pahāya kāmesu micchācārā paņivi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si tato. In Nr. 80 Sk atha. 2 So MSS; Bu ābhāya. 3 Bm Si nihãnataro. 4 Si kiliņņhataro; Bm patiņņataro. 5 So Skt Si; Bm acchira. >/ #<[page 036]># %<36 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% rato hoti, musāvādaü pahāya musāvādā paņivirato hoti, a¤¤a- taraü vā pana tapoguõaü samādāya vattati. Ayaü kho sā, bhante, ākāravatã paņipadā ekantasukhassa lokassa sacchi- kiriyāyāti. Taü kim ma¤¤asi, Udāyi? Yasmiü samaye pāõātipātaü pahāya pāõātipātā paņivirato hoti, ekantasukhã vā tasmiü samaye attā hoti sukhadukkhã vā ti? -- Sukhadukkhã, bhante\<*<1>*>/. Taü kim ma¤¤asi, Udāyi? Yasmiü samaye adinnādānaü pahāya adinnādānā paņivirato hoti, ekantasukhã vā tasmiü samaye attā hoti sukhadukkhã vā ti? -- Sukhadukkhã, bhante. Taü kim ma¤¤asi, Udāyi? Yasmiü samaye kāmesu micchācāraü pahāya kāmesu micchācārā paņivirato hoti, ekantasukhã vā tasmiü samaye attā hoti sukhadukkhã vā ti? -- Sukhadukkhã bhante. Taü kim ma¤¤asi, Udāyi? Yasmiü samaye musāvādaü pahāya musāvādā paņivirato hoti, ekantasukhã vā tasmiü samaye attā hoti sukhadukkhã vā ti? -- Sukhadukkhã, bhante. Taü kim ma¤¤asi, Udāyi? Yasmiü samaye a¤¤ataraü tapoguõaü samādāya vattati, ekantasukhã vā tasmiü samaye attā hoti sukhadukkhã vā ti? -- Sukkhadukkhã, bhante. Taü kim ma¤¤asi, Udāyi? Api nu kho vokiõõasukha- dukkhaü paņipadaü āgamma ekantasukhassa lokassa sacchi- kiriyā hotãti\<*<2>*>/? Acchidaü Bhagavā kathaü. acchidaü Sugato kathan ti. Kim pana tvaü, Udāyi, evaü vadasi: Acchidaü Bhagavā kathaü{.} acchidaü Sugato kathan ti{.} Amhākaü, bhante, sake ācariyake evaü hoti: Atthi ekantasukho loko, atthi ākāravatã paņipadā ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāyāti. Te mayaü, bhante, Bhagavatā sake ācariyake samanuyu¤jiyamānā samanuggāhiyamānā samanu- bhāsiyamānā rittā tucchā aparaddhā pi\<*<3>*>/. Kim pana, bhante, atthi ekantasukho loko? Atthi ākāravatã paņipadā ekanta- sukhassa lokassa sacchikiriyāyāti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk here, & Si throughout, adds ti. 2 So Sk Si; Bm sacchikiriyāyāti. 3 So Si; Bm aparaddhā ti; Sk aparaõķā vā; St aparaddhā vā. >/ #<[page 037]># %< 3. 9. CæėASAKULUDâYISUTTAũ. (79) 37>% Atthi kho, Udāyi, ekantasukho loko; atthi ākāravatã paņipadā ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāyāti. Katamā pana sā, bhante, ākāravatã paņipadā ekanta- sukhassa lokassa sacchikiriyāyāti? Idh', Udāyi, bhikkhu vivicc' eva kāmehi --pe-- paņha- majjhānaü upasampajja viharati; vitakkavicārānaü våpasamā -- pe\<*<1>*>/ -- dutiyajjhānaü\<*<2>*>/ --pe-- tatiyajjhānaü upasampajja viharati. Ayaü kho sā, Udāyi, ākāravatã paņipadā ekanta- sukhassa lokassa sacchikiriyāyāti. Na kho\<*<3>*>/ sā, bhante, ākāravatã paņipadā ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāya. Sacchikato hi 'ssa, bhante. ettāvatā ekantasukho loko hotãti\<*<4>*>/. Na khvāssa\<*<5>*>/, Udāyi, ettāvatā ekantasukho loko sacchikato hoti; ākāravatã tveva sā paņipadā ekantasukhassa lokassa sacchikiriyāyāti. Evam vutte. Sakuludāyissa paribbājakassa parisā unnādinã uccāsaddā mahāsaddā\<*<6>*>/ ahosi\<*<7>*>/:-- Ettha mayaü anassāma sācariyakā; ettha mayaü\<*<8>*>/ anassāma sācariyakā; na mayaü ito bhiyyo uttaritaraü pajānāmāti. Atha kho Sakuludāyi paribbājako te paribbājake appasadde katvā Bhagavantaü etad avoca: Kittāvatā pan' assa, bhante, ekantasukho loko sacchikato hotãti? Idh', Udāyi, bhikkhu sukhassa ca pahānā --pe-- catutthajjhānaü upasampajja viharati; yāvatā devatā ekanta- sukhaü lokaü uppannā, tāhi devatāhi saddhiü santiņņhati sallapati sākacchaü samāpajjati. Ettāvatā khvāssa, Udāyi, ekantasukho loko sacchikato hotãti. Etassa nåna\<*<9>*>/, bhante, ekantasukhassa lokassa sacchikiriyā- hetu bhikkhå Bhagavati brahmacariyaü carantãti? Na kho, Udāyi, etassa ekantasukhassa lokassa sacchi- kiriyāhetu bhikkhå mayi brahmacariyaü caranti. Atthi kho, Udāyi, a¤¤e va dhammā uttaritarā ca paõãtatarā ca yesaü sacchikiriyāhetu bhikkhå mayi brahmacariyaü carantãti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Skt omit. 2 Bm Si insert upasampajja viharati, pitiyā ca virāgā. 3 Bm Si kin nu kho. 4 Skt hoti. 5 Bm Si na khvāssa; Sk nakkhāvāssa; St nakkhavāssa. 6 Bm Si uccāsaddamahāsaddā, Supra Skt unnādãni. 7 So Skt Si; Bm ahesuü. 8 Skt add p'. 9 So Skt Si; Bm nanu. >/ #<[page 038]># %<38 II. MAJJHIMAPANNâSAũ.>% Katame pana te, bhante, dhammā uttaritarā ca paõãtatarā ca, yesam sacchikiriyāhetu bhikkhå Bhagavati brahmacariyaü carantãti? Idh', Udāyi, Tathāgato loke uppajjati, arahaü sammā- sambuddho, vijjācaraõasampanno sugato lokavidå, anuttaro purisadammasārathi, satthā devamanussānaü buddho bhagavā --pe-- so ime pa¤ca nãvaraõe pahāya cetaso upakkilese pa¤¤āya dubbalãkaraõe vivicc' eva kāmehi --pe-- paņha- majjhānaü upasampajja viharati. Ayam pi kho, Udāyi, dhammo uttaritaro ca paõãtataro ca, yassa sacchikiriyāhetu bhikkhå mayi brahmacariyaü caranti. Puna ca paraü. Udāyi, bhikkhu vitakkavicārānaü våpasamā --pe-- dutiyajjhānaü, tatiyajjhānaü, catuņņhajjhānaü upasampajja viharati. Ayam pi kho, Udāyi, dhammo uttaritaro ca paõãtataro ca, yassa sacchikiriyāhetu bhikkhå mayi brahmacariyaü caranti. So evaü samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaīgaõe vigatå- pakkilese mudubhåte kammaniye ņhite ānejjappatte pubbe- nivāsānussati¤āõāya cittaü abhininnāmeti. So anekavihitaü pubbenivāsaü anussarati; seyyathãdaü: ekam pi {jātiü} dve pi jātiyo --pe-- iti sākāraü sa-uddesaü anekavihitaü pubbenivāsaü anussarati. Ayaü pi kho, Udāyi, dhammo uttaritaro ca paõãtataro ca, yassa sacchikiriyāhetu bhikkhå mayi brahmacariyaü caranti. So evaü samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaīgaõe vigatåpakkilese mudubhåte kammaniye ņhite ānejjappatte sattānaü cutåpapāta¤āõāya cittaü abhininnāmeti. So dibbena cakkunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hãne paõãte suvaõõe dubbaõõe sugate duggate --pe-- yathā kammåpage satte pajānāti. Ayam pi kho, Udāyi, dhammo uttaritaro ca paõãtataro ca, yassa sacchikiriyāhetu bhikkhå mayi brahmacariyaü caranti. So evaü samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaīgaõe vigatåpakkilese mudubhåte kammaniye ņhite ānejjappatte āsavānaü khaya¤āõāya cittaü abhininnāmeti. So: idaü dukkhan ti yathābhåtaü pajānāti, ayaü dukkhasamudayo ti --pe-- ayaü dukkhanirodho ti, --pe-- ayaü dukkhanirodhagāminã paņipadā ti yathābhåtaü pajānāti; ime āsavā ti yathābhåtaü pajānāti; ayaü āsava- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 039]># %< 3. 9. CæėASAKULUDâYISUTTAũ. (79) 39>% samudayo ti --pe-- ayaü āsavanirodho ti --pe-- ayaü āsavanirodhagāminã paņipadā ti yathābhåtaü pajānāti. Tassa evaü jānato evaü passato kāmāsavā pi cittaü vimuccati, bhavāsavā pi cittaü vimuccati, avijjāsavā pi cittaü vimuccati; vimuttasmiü vimuttam iti ¤āõaü hoti; Khãõā jāti, vusitaü brahmacariyaü, kataü karaõãyaü, nāparaü itthattāyāti pajānāti. Ayaü kho, Udāyi, dhammo uttaritaro ca paõãtataro ca, yassa sacchikiriyā hetu bhikkhå mayi brahmacariyaü caranti. Ime kho, Udāyi, dhammā uttaritarā ca paõãtatarā ca, yesaü sacchikiriyāhetu bhikkhå mayi brahmacariyaü carantãti. Evaü vutte, Sakuludāyi paribbājako Bhagavantaü etad avoca:-- Abhikkantaü, bhante; abhikkantaü, bhante. Seyya- thāpi, bhante, nikujjitaü vā ukkujjeyya, paņicchannaü vā vivareyya, måëhassa vā maggaü ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaü dhāreyya: Cakkhumanto rupāni dakkhintãti;-- evam evaü Bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaü, bhante, Bhagavantaü saraõaü gacchāmi dhamma¤ ca bhikkhusaügha¤ ca. Labheyyāhaü, bhante, Bhagavato santike pabbajjaü, labheyyaü upasampadan ti. Evaü vutte Sakuludāyissa paribbājakassa parisā Sakulu- dāyiü paribbājakaü etad avoca\<*<1>*>/:-- Mā, bhavaü Udāyi, samaõe Gotame brahmacariyaü cari; mā, bhavaü Udāyi, ācariyo hutvā antevāsãvāsaü vasi. Seyyathāpi nāma maõiko\<*<2>*>/ hutvā uddekaniko\<*<3>*>/ assa, evaü sampadam etaü\<*<4>*>/ bhoto Udāyissa\<*<5>*>/ {bhavissati}. Mā bhavaü Udāyi samaõe Gotame brahmacariyaü cari; mā bhavaü Udāyi ācariyo\<*<6>*>/ hutvā antevāsãvāsaü vasãti. Iti-h-idaü Sakuludāyissa paribbājakassa parisā Sakuludāyiü paribbājakaü antarāyam\<*<7>*>/ akāsi Bhagavati brahmacariye ti. CæėASAKULUDâYISUTTAũ NAVAMAũ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm (alone) avocuü. 2 Si udakamaõiko. 3 So Sk Si; St uddevakaniko; Bm uda¤janiko 4 Bm Si idaü. 5 Bm adds ca. 6 Skt ācariyako. 7 Skt antarāyekāsi. >/ #<[page 040]># %<40 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% 80. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Sāvatthiyam viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. Atha kho Ve- khanasso\<*<1>*>/ paribbājako yena Bhagavā ten' upasaükami, upasaü- kamitvā Bhagavatā saddhiü sammodi sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekamantaü aņņhāsi. Ekamantaü ņhito kho Vekhanasso paribbājako Bhagavato santike udānaü udānesi:-- Ayaü paramo vaõõo, ayaü paramo vaõõo ti. Kiü pana tvaü, Kaccāna, evaü vadasi: Ayaü paramo vaõõo, ayaü paramo vaõõo {ti}? Katamo so paramo vaõõo ti? Yasmā, bho Gotama, vaõõā a¤¤o vaõõo uttaritaro vā paõãtataro vā na 'tthi, so paramo vaõõo ti. Katamo pana so, Kaccāna, vaõõo yasmā vaõõā a¤¤o vaõõo uttaritaro vā paõãtataro vā na 'tthãti? Yasmā, bho Gotama, vaõõā a¤¤o vaõõo uttaritaro vā paõãtataro vā na 'tthi, so paramo vaõõo ti. Dãghā pi kho te esā, Kaccāna, phareyya. Yasmā, bho Gotama, vaõõā a¤¤o vaõõo uttaritaro vā paõãtataro vā na 'tthi, so paramo vaõõo ti vadasi; ta¤ ca vaõõaü na pa¤¤āpesi. Seyyathāpi, Kaccāna, puriso evaü vadeyya:-- Ahaü yā imasmiü janapade janapadakalyāõã, taü icchāmi taü kāmemãti. Tam enaü evaü vadeyyuü:-- Ambho purisa, yaü tvaü janapadakalyāõiü icchasi kāmesi, jānāsi taü janapada- kalyāõiü: Khattiyã vā brāhmaõã vā vessã vā suddã vā ti? Iti puņņho No ti vadeyya. Tam enaü evaü vadeyyuü:-- Ambho purisa, yaü tvaü janapadakalyāõiü icchasi kāmesi, jānāsi taü janapadakalyāniü: Evaü-nāmā evaü-gottā iti vā ti --pe-- dãghā vā rassā vā majjhimā\<*<2>*>/ vā kāëã vā sāmā vā maīguracchavã vā ti? Amukasmiü gāme vā nigame vā nagare vā ti? Iti puņņho No ti vadeyya. Tam enaü evaü vadeyyuü:-- Ambho purisa, yaü tvaü na jānāsi na passasi, taü tvaü icchasi kāmesãti? Iti puņņho âmāti vadeyya. -- Taü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu twice & Skt once; Bm throughout & Skt four times Vekhanasa; Si Vekkhaõasa throughout; Skt once Vekhaõassa. 2 Sk majjhā. Cf. p. 33. >/ #<[page 041]># %< 3. 10. VEKHANASSASUTTAũ. (80) 41>% kim ma¤¤asi, Kaccāna? Nanu evaü sante tassa purisassa appāņihãrakataü bhāsitaü sampajjatãti? Addhā kho, bho Gotama, evaü sante tassa purisassa appāņihãrakataü bhāsitaü sampajjatãti. Evam eva kho tvaü, Kaccāna: Yasmā, bho Gotama, vaõõā a¤¤o vaõõo uttaritaro vā paõãtataro vā na 'tthi, so paramo vaõõo ti vadasi, ta¤ ca vaõõaü na pa¤¤āpesãti. Seyyathāpi, bho Gotama, maõi veëuriyo subho jātimā aņņhaüso suparikammakato paõķukambale nikkhitto bhāsati ca tapati\<*<1>*>/ ca virocati ca; evaüvaõõo attā hoti arogo param maraõā ti. Taü kim ma¤¤asi, Kaccāna? Yo vā maõi veëuriyo subho jātimā aņņhaüso suparikammakato paõķukambale nikkhitto bhāsati ca tapati ca virocati ca, yo vā rattandhakāratimisāya kimi khajjopanako, -- imesaü ubhinnaü vaõõānaü katamo vaõõo abhikkantataro ca paõãtataro cāti? Yvāyaü, bho Gotama, rattandhakāratimisāya kimi khajjo- panako, ayaü imesaü ubhinnaü vaõõānaü abhikkantataro ca paõãtataro cāti. Taü kim ma¤¤asi, Kaccāna? Yo vā rattandhakāratimisāya kimi khajjopanako, yo vā rattandhakāratimisāya telappadãpo, imesam ubhinnaü vaõõānaü katamo vaõõo abhikkantataro ca paõãtataro cāti? Yvāyaü, bho Gotama, rattandhakāratimisāya telappadãpo, ayaü imesaü ubhinnaü vaõõānaü abhikkantataro ca paõãta- taro cāti. Taü kim {ma¤¤asi}, Kaccāna? Yo vā rattandhakāratimisāya telappadãpo, yo vā rattandhakāratimisāya mahā aggikkhandho, imesaü ubhinnaü vaõõānaü katamo vaõõo abhikkantataro ca paõãtataro cāti? Yvāyaü, bho Gotama, rattandhakāratimisāya mahā aggikkhandho, ayaü imesaü ubhinnaü vaõõānaü abhikkanta- taro ca paõãtataro cāti. Taü kim ma¤¤asi, Kaccāna? Yo vā rattandhakāra- timisāya mahā aggikkhandho, yā vā rattiyā paccåsasamayaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk here & infra bhāsate ca tapate. See p. 33. >/ #<[page 042]># %<42 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% viddhe vigatavalāhake deve osadhitārakā, imesaü ubhinnaü vaõõānaü katamo vaõõo abhikkantataro ca paõãtataro cāti? Yāyaü, bho Gotama, rattiyā paccåsasamayaü viddhe vigatavalāhake deve osadhitārakā, ayaü imesaü ubhinnaü vaõõānaü abhikkantataro ca paõãtataro cati. Taü kim ma¤¤asi, Kaccāna? Yo vā rattiyā paccåsa- samayaü viddhe vigatavalāhake deve osadhitārakā, yo vā tadahu 'posathe pannarase viddhe vigatavalāhake deve abhido aķķharattasamayaü cando, imesaü ubhinnaü vaõõānaü katamo vaõõo abhikkantataro ca paõãtataro cāti? Yvāyaü, bho Gotama, tadahu 'posathe pannarase viddhe vigatavalāhake deve abhido aķķharattasamayaü cando, ayaü imesaü ubhinnaü vaõõānaü abhikkantataro ca paõãtataro cāti. Taü kim ma¤¤asi, Kaccāna? Yo vā tadahu 'posathe pannarase viddhe vigatavalāhake deve abhido aķķharatta- samayaü cando, yo vā vassānaü pacchime māse saradasamaye viddhe vigatavalāhake deve abhido majjhantikasamayaü suriyo, imesaü ubhinnaü vaõõānaü katamo vaõõo abhikkantataro ca paõãtataro cāti? Yvāyaü, bho Gotama, vassānaü pacchime māse sarada- samaye viddhe vigatavalāhake deve abhido majjhantikasamayaü suriyo, ayaü imesaü ubhinnaü vaõõānaü abhikkantataro ca paõãtataro cāti. Ato kho te, Kaccāna, bahåhi bahutarā devā, ye imesaü candimasuriyānaü ābhā nānubhonti, tyāhaü pajānāmi. Atha ca panāhaü na vadāmi: Yasmā vaõõā a¤¤o vaõõo uttaritaro ca paõãtataro ca na 'tthãti. Atha ca pana tvaü, Kaccāna: Yvāyaü vaõõo kiminā khajjopanakena hãnataro ca patikiņņha- taro ca, so paramo vaõõo ti vadasi; ta¤ ca vaõõaü na pa¤¤āpesãti. Pa¤ca kho ime, Kaccāna, kāmaguõā. Katame pa¤ca? -- Cakkhuvi¤¤eyyā råpā iņņhā kantā manāpā piyaråpā kāmåpa- saühitā rajanãyā\<*<1>*>/; sotavi¤¤eyyā saddā -- pe\<*<2>*>/ --; ghāna- vi¤¤eyyā gandhā; jivhāvi¤¤eyyā rasā; kāyavi¤¤eyyā phoņņhabbā\<*<3>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Skt Si; Bm rajaniyā. Cf. 1 Maj. 85, 1 Dãgha p. 245. 2 Si omits. 3 So Bm Si; Skt poņņhabbā. >/ #<[page 043]># %< 3. 10. VEKHANASSASUTTAũ. (80) 43>% iņņhā kantā manāpā piyaråpā kāmåpasaühitā rajanãyā. Ime kho, Kaccāna, pa¤ca kāmaguõā. Yaü kho, Kaccāna, ime pa¤ca kāmaguõe paņicca uppajjati sukhaü somanassaü, idaü vuccati kāmasukhaü. Iti kāmehi kāmasukhaü kāmasukhā kāmaggasukhaü tattha aggam akkhāyatãti. Evaü vutte Vekhanasso paribbājako Bhagavantaü etad avoca:-- Acchariyaü, bho Gotama\<*<1>*>/, abbhutaü, bho Gotama. Yāva subhāsitaü c' idaü bhoto Gotamena:-- Kāmehi kāmasukhaü kāmasukhā kāmaggasukhaü tattha aggam akkhāyatãti\<*<2>*>/. Dujjānaü kho etaü, Kaccāna, tayā a¤¤adiņņhikena a¤¤akhantikena a¤¤aråcikena a¤¤atrayogena\<*<3>*>/ a¤¤athācari- yakena\<*<4>*>/ kāmaü vā\<*<5>*>/ kāmasukhaü vā kāmaggasukhaü vā. Ye kho te, Kaccāna, bhikkhå arahanto khãõāsavā vusitavanto katakaraõãyā ohitabhārā anuppattasadatthāparikhãõabhavasaü- yojanā\<*<6>*>/ sammada¤¤āvimuttā, te kho etaü\<*<7>*>/ jāneyyuü: Kāmaü\<*<8>*>/ vā kāmasukhaü vā kāmaggasukhaü vā ti. Evaü vutte Vekhanasso paribbājako kupito anattamano Bhagavantaü yeva khuüsento Bhagavantaü yeva vambhento Bhagavantaü yeva vadamāno: Samaõo ca\<*<9>*>/ Gotamo pāpito\<*<10>*>/ bhavissatãti, Bhagavantaü etad avoca\<*<11>*>/:-- Evam eva pan' idh' eke\<*<12>*>/ samaõabrāhmaõā ajānantā pubbantaü apassantā\<*<13>*>/ aparantaü, atha ca\<*<14>*>/ pana: Khãõā jāti vusitaü brahma- cariyaü kataü karaõãyaü nāparaü itthāttāyāti\<*<15>*>/ paņijānanti; Tesaü idaü bhāsitaü hassakaü yeva sampajjati\<*<16>*>/ nāma- kaü\<*<17>*>/ yeva sampajjati rittakaü yeva sampajjati tucchakaü yeva sampajjatãti. Ye kho te, Kaccāna, samaõabrāhmaõā ajānantā pubban- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm repeats these three words. 2 Bm adds Kāmehi, bho Gotama, kāmasukhaü . . . aggam akkhāyatãti. 3 So Skt Bm; Si a¤¤atthayogena. 4 So Skt Si; Bm a¤¤atrāc. 5 Bm kāmā vā; Skt kāmāsava; Si kāmaü vā, with note that the Burmese reading is kāmā vā. 6 Sk -khãõā bhavasa¤¤ojanā. 7 Bm evaü. 8 So Skt here, with Si. 9 Bm Si omit ca. 10 So Skt Si Bu; Bm pāpiko. 11 For the above passage cf. I Dãgha p. 90. 12 Bm Si ekacce. 13 Si ajānantā. 14 Skt omit ca. 15 Bm paņijānāmāti throughout. 16 Bm omits these three words here & inserts hasitaü yeva sampajjati before rittakaü. 17 So Skt Bm & 1 Dãgha 240; Si Bu lāmakaü. >/ #<[page 044]># %<44 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% taü apassantā aparantaü: Khãõā jāti vusitaü brahmacariyaü kataü karaõãyaü nāparaü itthattāyāti pajānāmāti paņijānanti; tesaü so yeva sahadhammiko\<*<1>*>/ niggaho hoti\<*<2>*>/. Api ca, Kaccāna, tiņņhatu pubbanto tiņņhatu aparanto. Etu vi¤¤å puriso asaņho amāyāvã ujjujātiko: Aham anusāsāmi, ahaü dhammaü desemi; yathānusiņņhaü tathā paņipajjamāno na cirass' eva sāma¤ ¤eva\<*<3>*>/ ¤assati sāmaü dakkhãti\<*<4>*>/. Evaü kira sammā\<*<5>*>/ bandhanā vippamokkho hoti yadidaü avijjāban- dhanā. Seyyathāpi, Kaccāna, daharo kumāro mando uttāna- seyyako kaõņhapa¤camehi bandhanehi baddho assa suttaban- dhanehi; tassa vuddhim anvāya indriyānaü paripākam anvāya tāni bandhanāni mucceyyuü\<*<6>*>/; so mokkho 'mhãti\<*<7>*>/ kho jāneyya no ca bandhanaü\<*<8>*>/;-- evam eva kho, Kaccāna, etu vi¤¤å puriso asaņho amāyāvã ujjujātiko: Ahaü anusāsāmi, ahaü dhammam desemi; yathānusiņņhaü tathā paņipajjamāno na cirass' eva sāma¤ ¤eva ¤assati sāmaü dakkhãti. Evaü kira sammā bandhanā vippamokkho hoti yadidam avijjābandhanā ti. Evaü vutte Vekhanasso paribbājako Bhagavantaü etad avoca:-- Abhikkantaü, bho Gotama, abhikkantaü, bho Gotama\<*<9>*>/, --pe-- upāsakam maü bhavaü Gotamo dhāretu ajjatagge pāõupetaü saraõaü gatan ti. VEKHANASSASUTTAũ DASAMAũ. PARIBBâJAKAVAGGO TATIYO. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bm Si; Skt tesaü tesāhaü dhammiko. 2 So Skt Si; Bm hotãti. 3 Skt sākhamaü ¤evaü. 4 So Sk (bis) Si (bis) St (once); Bm St (once) dakkhiti. See also Nr. 99. 5 Bm evaü kir' āyasmā; Si evaü kirayasmā, with note that the Sinh. reading is kira sammā. 6 Si mu¤ceyyuü. 7 So Si; Skt mokkho 'mhi; Bm mokkh' asmãti. 8 So Bm Si; Sk bandhaü. 9 Bm omits the three words repeated. >/ #<[page 045]># %< 4. 1. {GHAōäKâRASUTTAũ}. (81) 45>% 81. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Kosalesu cārikaü carati mahatā bhikkhusaüghena saddhiü. Atha kho Bhagavā maggā okkamma a¤¤atarasmiü padese sitaü pātvā- kāsi. Atha kho āyasmato ânandassa etad ahosi:-- Ko nu kho hetu, ko paccayo Bhagavato sitassa pātukammāya? Na akāraõena Tathāgatā sitaü pātukarontãti. Atha kho āyasmā ânando ekaüsaü cãvaraü\<*<1>*>/ katvā yena Bhagavā ten' a¤jalim paõāmetvā Bhagavantaü etad avoca:-- Ko nu kho, bhante, hetu, ko paccayo Bhagavato sitassa pātukammāya? Na akāraõena Tathāgatā sitaü pātukarontãti. Bhåtapubbaü, ânanda, imasmiü padese Vebhaëiīgaü\<*<2>*>/ nāma gāmanigamo ahosi iddho c' eva phãto\<*<3>*>/ ca bahujano ākiõõamanusso. Vebhaëiīgaü kho, ânanda, gāmanigamaü Kassapo bhagavā arahaü sammā-sambuddho upanissāya vihāsi. Idha sudaü, ânanda, Kassapassa bhagavato arahato sammā-sambuddhassa ārāmo ahosi. Idha sudaü, ânanda, Kassapo bhagavā arahaü sammā-sambuddho nisinnako bhikkhusaüghaü ovadatãti. Atha kho āyasmā ânando catugguõā saüghāņiü pa¤¤ā- petvā Bhagavantaü etad avoca:-- Tena hi, bhante, Bhagavā nisãdatu. Evāyaü bhåmippadeso\<*<4>*>/ dvãhi arahantehi sammā- sambuddhehi paribhutto bhavissatãti. Nisãdi Bhagavā pa¤¤atte āsane. Nisajja kho Bhagavā āyasmantaü ânandaü āmantesi: -- Bhåtapubbaü, ânanda, imasmiü padese Vebhaëiīgaü nāma gāmanigamo ahosi iddho c' eva phãto ca bahujano ākiõõamanusso. Vebhaëiīgaü kho, ânanda, gāmanigamaü Kassapo bhagavā arahaü sammā-sambuddho upanissāya vihāsi. Idha sudaü, ânanda, Kassapassa bhagavato arahato {sammā}-sambuddhassa ārāmo ahosi. Idha sudaü, ânanda, Kassapo bhagavā arahaü sammā-sambuddho nisinnako \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si uttarāsangaü, with note that the Sinh. reading is cãvaraü. 2 So Skt Bu; Bm Vegalingaü; Si Vebhaligaü, -- with note that the Sinh. & Burmese reading is Vebhaëingaü. 3 So Si; Sk pãto; Bm phito. 4 So Sk Si; Bm ettha. Ayaü bhåmipadeso. >/ #<[page 046]># %<46 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% bhikkhusaüghaü ovadati. Vebhaëiīge kho, ânanda, gāmani- game Ghaņãkāro\<*<1>*>/ nāma kumbhakāro Kassapassa bhagavato arahato sammā-sambuddhassa upaņņhāko ahosi aggupaņņhāko. Ghaņãkārassa kho, ânanda, kumbhakārassa Jotipālo nāma māõavo sahāyo ahosi piyasahāyo. Atha kho, ânanda, Ghaņã- kāro kumbhakāro Jotipālaü\<*<2>*>/ māõavaü āmantesi:-- âyāma, samma Jotipāla, Kassapaü bhagavantaü arahantaü sammā- sambuddhaü dassanāya upasaükamissāma; sādhusammataü hi me tassa Bhagavato dassanaü arahato sammā-sambud- dhassāti. Evaü vutte, ânanda, Jotipālo māõavo Ghaņãkāraü kumbhakāram etad avoca:-- Alaü, samma Ghaņãkāra; kiü pana tena muõķakena samaõakena diņņhenāti? Dutiyam pi kho, ânanda, --pe-- tatiyam pi kho, ânanda, Ghaņãkāro kumbhakāro Jotipālaü māõavaü etad avoca:-- âyāma, samma Jotipāla, Kassapaü bhagavantaü arahantaü sammā- sambuddhaü dassanāya upasaükamissāma; sādhusammataü hi me tassa Bhagavato dassanaü arahato sammā-sambud- dhassāti. Tatiyaü pi kho, ânanda. Jotipālo māõavo Ghaņã- kāraü kumbhakāraü etad avoca:-- Alaü, samma Ghaņã- kāra; kiü pana tena muõķakena samaõakena diņņhenāti? Tena hi, samma Jotipāla, sottiü sināniü\<*<3>*>/ ādāya nadiü gamissāma sināyitun ti. Evaü sammāti kho, ânanda, Jotipālo māõavo Ghaņãkārassa kumbhakārassa paccassosi. Atha kho, ânanda, Ghaņãkāro ca kumbhakāro Jotipālo ca māõavo sottiü sināniü ādāya nadiü agamaüsu sināyituü. Atha kho, ânanda, Ghaņãkāro kumbhakāro Jotipālaü māõavaü āmantesi:-- Ayaü, samma Jotipāla, Kassapassa bhagavato arahato sammā-sambuddhassa avidåre ārāmo. âyāma, samma Jotipāla, Kassapaü bhagavantaü arahantaü sammā-sambud- dhaü dassanāya upasaükamissāma. Sādhusammatam hi me tassa Bhagavato dassanaü arahato sammā-sambuddhassāti. Evam vutte, ânanda, Jotipālo māõavo Ghaņãkāraü kumbha- kāraü etad avoca:-- Alaü, samma Ghaņãkāra, kiü pana \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Skt Si Bu; Bm Ghaņikāro throughout. 2 Bm inserts nāma after Ghaņikāro & Jotipālaü. 3 So Skt Bu; Bm sotthisinānaü āhara; Si sottisinānaü, with note that the Sinh. reading is sottiü sināniü. >/ #<[page 047]># %< 4. 1. {GHAōIKARASUTTAũ}. (81) 47>% tena muõķakena samaõakena diņņhenāti? Dutiyam pi kho, ânanda, --pe-- tatiyam pi kho, ânanda. Ghaņãkāro kum- bhakāro Jotipālaü māõavaü etad avoca:-- Ayaü, samma Jotipāla, Kassapassa bhagavato arahato sammā-sambuddhassa avidåre ārāmo. âyāma, samma Jotipāla, Kassapaü bha- gavantaü arahantaü sammā-sambuddhaü dassanāya upasaü- kamissāma. Sādhusammataü hi me tassa Bhagavato dassanaü arahato sammā-sambuddhassāti. Tatiyam pi kho, ânanda, Jotipālo māõavo Ghaņãkāraü kumbhakāraü etad avoca:-- Alaü. samma Ghaņãkāra, kiü pana tena muõķakena samaõakena diņņhenāti? Atha kho, ânanda, Ghaņãkāro kumbhakāro Joti- pālaü māõavaü ovaņņikāya parāmasitvā etad avoca:-- Ayaü, samma Jotipāla, Kassapassa bhagavato arahato sammā-sam- buddhassa avidåre ārāmo. âyāma, samma Jotipāla, Kassapaü bhagavantaü arahantaü sammā-sambuddhaü dassanāya upasaükamissāma. Sādhusammataü hi me tassa Bhagavato dassanaü arahato sammā-sambuddhassāti. Atha kho, ânanda, Jotipālo māõavo ovaņņikaü viniveņhetvā\<*<1>*>/ Ghaņãkāraü kumbha- kāraü etad avoca:-- Alaü, samma Ghaņãkāra; kiü pana tena muõķakena samaõakena diņņhenāti? Atha kho, ânanda, Ghaņãkāro kumbhakāro Jotilālaü māõavaü sãsanahātaü\<*<2>*>/ kesesu parāmasitvā etad avoca:-- Ayaü. samma Jotipāla, Kassapassa bhagavato arahato sammā-sambuddhassa avidåre ārāmo. Ayāma. samma Jotipāla, Kassapaü bhagavantaü arahantaü sammā-sambuddhaü dassanāya upasaükamissāma. Sādhusammataü hi me tassa Bhagavato dassanaü arahato sammā-sambuddhassāti. Atha kho, ânanda, Jotipālassa māõavassa etad ahosi:-- Acchariyaü vata bho, abbhutaü vata bho. Yatra hi nāmāyaü Ghaņãkāro kumbhakāro ittara- jacco samāno amhākaü sãsanahātānaü\<*<2>*>/ kesesu parāmasitabbaü\<*<3>*>/ ma¤¤issati; na vat' idaü\<*<4>*>/ orakaü ma¤¤e bhavissatãti; Ghaņã- kāraü kumbhakāraü etad avoca:-- Yāvetadohi pi\<*<5>*>/, samma Ghaņãkārāti. Yāvetadohi pi, samma Jotipāla, tathā hi pana \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk Bu; Si vinivedhetvā; Bm vinivaņņetvā. 2 Sk sãsaü nahātaü; Bm Si sãsanhātānaü. 3 Si parāmasitvā. 4 Bm adds kira: Bu na vadat' idaü. 5 So Skt Si Bu; Bm yāvatādohi pi. >/ #<[page 048]># %<48 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% me sādhusammataü tassa Bhagavato dassanaü arahato sammā- sambuddhassāti. Tena hi, samma Ghaņãkāra, mu¤ca; gamissāmāti. Atha kho, ânanda, Ghaņãkāro ca kumbhakāro Jotipālo ca māõavo yena Kassapo bhagavā arahaü sammā-sambuddho ten' upasaükamiüsu. Upasaükamitvā Ghaņãkāro kumbhakāro Kassapaü bhagavantaü arahantaü sammā-sambuddhaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Jotipālo pana māõavo Kassa- pena bhagavatā arahatā sammāsambuddhena saddhiü sammodi, sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho, ânanda, Ghaņãkāro kum- bhakāro Kassapaü bhagavantaü arahantaü sammā-sambud- dhaü etad avoca:-- Ayaü me, bhante, Jotipālo māõavo sahāyo piyasahāyo; imassa Bhagavā dhammaü desetåti. Atha kho, ânanda, Kassapo bhagavā arahaü sammā-sambuddho Ghaņãkāra¤ ca kumbhakāraü Jotipāla¤ ca māõavaü dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaüsesi. Atha kho, ânanda, Ghaņãkāro ca kumbhakāro Jotipālo ca māõavo Kassapena bhagavatā arahatā sammāsambuddhena dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampa- haüsitā Kassapassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa bhāsitaü abhinanditvā anumoditvā uņņhāy' āsanā Kassapaü bhagavantaü arahantaü sammāsambuddhaü abhivādetvā padakkhiõaü katvā pakkamiüsu. Atha kho, ânanda, Jotipālo māõavo Ghaņãkāraü kum- bhakāraü etad avoca:-- Imaü nu tvaü, samma Ghaņãkāra, dhammaü suõanto, atha ca pana na\<*<1>*>/ agārasmā anagāriyaü pabbajasãti\<*<2>*>/? Nanu maü\<*<3>*>/, samma Jotipāla, jānāsi: Andhe jiõõe mātā- pitaro posemãti? Tena hi, samma Ghaņãkāra, ahaü agārasmā anāgariyaü pabbajissāmãti. Atha kho, ânanda, Ghaņãkāro ca kumbhakāro Jotipālo ca māõavo yena Kassapo bhagavā arahaü sammāsambuddho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits na, which Bm inserts after anagāriyaü. 2 So Si; Sk pabbajjasãti; Bm pabbajjissasãti. 3 Bm mama. >/ #<[page 049]># %< 4.1. GHAōäKâRASUTTAũ. (81) 49>% ten' upasaükamiüsu; upasaükamitvā Kassapaü bhagavantaü arahantaü sammāsambuddhaü abhivādetvā ekamantaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinno kho, ânanda, Ghaņãkāro kumbhakāro Kassapaü bhagavantaü arahantaü sammā- sambuddhaü etad avoca:-- Ayaü me, bhante, Jotipālo māõavo sahāyo\<*<1>*>/ piyasahāyo. Imaü Bhagavā pabbājetåti. Alattha kho, ânanda, Jotipālo māõavo Kassapassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa santike pabbajjaü alattha upa- sampadaü. Atha kho, ânanda, Kassapo bhagavā arahaü sammāsambuddho aciråpasampanne\<*<2>*>/ Jotipāle māõave addha- māsåpasampanne\<*<3>*>/ Vebhaëiīge yathābhirantaü viharitvā yena Bārāõasã tena cārikaü pakkāmi; anupubbena cārikaü caramāno yena Bārāõasã tad avasari. Tatra sudaü, ânanda, Kassapo bhagavā arahaü sammā- sambuddho Bārāõasiyaü viharati Isipatane Migadāye. Assosi kho, ânanda, Kikã\<*<4>*>/ Kāsirājā: Kassapo kira bhagavā arahaü sammāsambuddho Bārāõasiü anuppatto Bārāõasiyaü viharati Isipatane Migadāye ti. Atha kho, ânanda, Kikã Kāsirājā bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā bhadraü\<*<5>*>/ yānaü abhirå- hitvā bhadrehi bhadrehi yānehi Bārāõasiyā niyyāsi mahatā rājānubhāvena Kassapaü bhagavantaü arahantaü sammā- sambuddhaü dassanāya; yāvatikā yānassa bhåmi yānena gantvā yānā paccorohitvā pattiko va yena Kassapo bhagavā arahaü sammāsambuddho ten' upasaükami; upasaükamitvā Kassapaü bhagavantaü arahantaü sammāsambuddhaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho, ânanda, Kikiü Kāsirājānaü Kassapo bhagavā arahaü sammāsambuddho dhammãyā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sam- pahaüsesi. Atha kho, ânanda, Kikã Kāsirājā Kassapena bhagavatā arahatā sammāsambuddhena dhammiyā kathāya sandassito samādapito sammuttejito sampahaüsito Kassapaü bhagavantaü arahantaü sammāsambuddhaü etad avoca:-- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Here, as above, Bm inserts ahosi. 2 So Si; Bm has ã; Sk abhiråpo sampatto, & ends this & the next three words with o. 3 Bm aķķha-. 4 Si Kiükã; Bm Kikã, as Sk generally. Here Sk reads Kãkã. 5 Bm (not Sk or Si) repeats bhadraü here, as always. >/ #<[page 050]># %<50 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% Adhivāsetu me, bhante, Bhagavā svātanāya bhattaü saddhiü bhikkhusaüghenāti. Adhivāsesi kho, ânanda, Kassapo bhagavā arahaü sammāsambuddho tuõhãbhāvena. Atha kho, {ânanda}, Kikã Kāsirājā Kassapassa bhagavato arahato sammā- sambuddhassa adhivāsanaü viditvā uņņhāy' āsanā Kassapaü bhagavantaü arahantaü sammāsambuddhaü abhivādetvā padakkhiõaü katvā pakkāmi. Atha kho, ânanda, Kikã Kāsirājā tassā rattiyā accayena sake nivesane paõãtaü khādanãyaü bhojanãyaü\<*<1>*>/ paņiyādāpetvā paõķumuņikassa\<*<2>*>/ sālino vicitakāëakaü anekasåpaü anekabya¤janaü Kassapassa bhaga- vato arahato sammāsambuddhassa kālaü ārocāpesi: Kālo, bhante, niņņhitaü bhattan ti. Atha kho, ânanda, Kassapo bhagavā arahaü sammā- sambuddho pubbaõhasamayaü nivāsetvā pattacãvaraü ādāya yena Kikissa Kāsira¤¤o nivesanaü ten' upasaükami; upasaü- kamitvā pa¤¤atte āsane nisãdi saddhiü bhikkhusaüghena. Atha kho, ânanda, Kikã Kāsirājā buddhapamukhaü bhikkhu- saüghaü paõãtena khādanãyena bhojanãyena sahatthā santappesi sampavāresi. Atha kho, ânanda, Kikã Kāsirājā Kassapaü bhagavantaü arahantaü sammāsambuddhaü bhuttāviü onãta- pattapāõiü\<*<3>*>/ a¤¤ataraü nãcaü āsanaü gahetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho, ânanda, Kikã Kāsirājā Kassapaü bhagavantaü arahantaü sammāsambuddhaü etad avoca:-- Adhivāsetu me, bhante, Bhagavā Bārāõasiyaü vassāvāsaü, evaråpaü saüghassa upaņņhānaü bhavissatãti. Alaü, mahārāja, adhivuttho\<*<4>*>/ me vassāvāso ti. Dutiyam pi kho, ânanda, --pe-- tatiyam pi kho, ânanda, Kikã Kāsirājā Kassapaü bhagavantaü arahantaü sammāsambuddhaü etad avoca:-- Adhivāsetu me, bhante, Bhagavā Bārāõasiyaü vassāvāsaü, evaråpaü saüghassa upaņņhānaü bhavissatãti. Alaü, mahārāja; adhivuttho me vassāvāso ti. Atha kho, ânanda, Kikissa Kāsira¤¤o: Na me Kassapo bhagavā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si Bu; Sk Bm bhojaniyaü. 2 So Sk Bu; Si paõķumudikassa, with note that the Sinh. reading is paõķumuņikassa; Bm paõķuphuņakassa here & paõķuputakassa infra. 3 Sk & Si here oõãta-; Bm here oõita-. But see infra page 64, & I Sum. Vil. p. 227. 4 So Sk Bu; Bm Si adhivuņņho. >/ #<[page 051]># %< 4. 1. GHAōäKâRASUTTAũ (81). 51>% arahaü sammāsambuddho adhivāseti Bārāõasiyaü vassāvāsan ti, ahu-d-eva a¤¤athattaü ahu domanassaü. Atha kho, ânanda, Kikã Kāsirājā Kassapaü bhagavantaü arahantaü sammā- sambuddhaü etad avoca:-- Atthi nu te, bhante, a¤¤o koci mayā upaņņhākataro ti? Atthi, mahārāja, {Vebhaëiīgaü} nāma gāmanigamo; tattha Ghaņãkāro nāma kumbhakāro; so me upaņņhāko aggupaņņhāko\<*<1>*>/. Tuyhaü kho pana, mahārāja: Na me Kassapo bhagavā arahaü sammāsambuddho adhivāseti Bārāõasiyaü vassāvāsan ti atthi\<*<2>*>/ a¤¤athattaü atthi doma- nassaü; tayidaü Ghaņãkāre kumbhakāre\<*<3>*>/ na 'tthi na ca bhavissati. Ghaņãkāro kho, mahārāja, kumbhakāro buddhaü saraõaü gato dhammaü saraõaü gato saüghaü saraõaü gato. Ghaņãkaro kho, mahārāja, kumbhakāro pāõātipātā paņivirato adinnādānā paņivirato kāmesu micchācārā paņivirato musāvādā paņivirato surāmerayamajjapamādaņņhānā paņivirato. Ghaņãkāro kho mahārāja, kumbhakāro buddhe aveccappasā- dena samannāgato, dhamme -- pe\<*<4>*>/ -- saüghe, ariyakantehi sãlehi samannāgato. Ghaņãkāro kho, mahārāja, kumbhakāro dukkhe nikkaīkho\<*<5>*>/ dukkhasamudaye nikkaīkho dukkhanirodhe nikkaīkho dukkhanirodhagāminiyā paņipadāya nikkaīkho. Ghaņãkāro kho, mahārāja, kumbhakāro ekabhattiko brahma- cārã sãlavā kalyāõadhammo. Ghaņãkāro kho, mahārāja, kumbhakāro nikkhittamaõisuvaõõo apetajātaråparajato. Gha- ņãkāro kho, mahārāja, kumbhakāro\<*<6>*>/ na\<*<7>*>/ musalena\<*<8>*>/ na sahatthā\<*<9>*>/ paņhaviü\<*<10>*>/ khanati\<*<11>*>/. Yaü hoti kålapaluggaü\<*<12>*>/ vā måsiku- kkuro vā taü kāmena\<*<13>*>/ āharitvā bhājanaü karitvā evam āha:-- Ettha\<*<14>*>/ yo icchati taõķulapabhivattāni\<*<15>*>/ vā mugga. pabhivattāni vā kāëāyapabhivattāni\<*<16>*>/ vā nikkhipitvā yaü icchati taü haratåti. Ghaņãkāro kho, mahārāja, kumbhakāro andhe \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm omits. 2 Bm Si atth' eva. 3 So Sk Si; Bm Gh-assa K-rassa. 4 Bm Si omit pe here & repeat aveccappasādena samannãgato both here & after saüghe. 5 Bm nikaīkho throughout. 6 Sk adds pana. 7 Bm omits. 8 So Si; Sk musalo; Bm musale. 9 Bm omits na s. 10 Bm pathavi¤ ca; Si paņhavi¤ ca. 11 So Bm; Sk khaõāti; Si khaõati. 12 Bm kul. 13 Bm Si kājena, the latter noting that kāmena is the Sinh, reading. 14 So Sk Si; Bm tattha. 15 So Sk; Bm taõdulapaņibhastāni; Si patibhastāni. Qu. pahiv- or paņibhaõķāni, 16 So Si; Bm kaëāya; Sk kālāya. >/ #<[page 052]># %<52 II. MAJJHIMAPAööâSAũ>% jiõõe mātāpitaro poseti. Ghaņãkāro kho, mahārāja, kumbha- kāro pa¤cannaü {orambhāgiyānaü} saüyojanānaü parikkhayā opapātiko tattha parinibbāyã anāvattidhammo tasmā lokā. Ekam idāhaü, mahārāja, samayaü Vebhaëiīge gāmani- game viharāmi. Atha khvāhaü, mahārāja, pubbaõhasamayaü nivāsetvā pattacãvaraü ādāya yena Ghaņãkārassa kumbhakā- rassa mātāpitaro ten upasaükamiü, upasaükamitvā Ghaņã- kārassa kumbhakārassa mātāpitaro etad avocaü:-- Handa ko nu kho ayaü bhaggavo\<*<1>*>/ gato ti? -- Nikkhanto kho te, bhante, upaņņhāko: ato\<*<2>*>/ kumbhiyā odanaü gahetvā pariyogā såpaü gahetvā paribhu¤jāti\<*<3>*>/. -- Atha khvāhaü, mahārāja, kumbhiyā odanaü gahetvā pariyogā såpaü gahetvā pari- bhu¤jitvā uņņhāy' āsanā pakkāmiü\<*<4>*>/. Atha kho, mahārāja, Ghaņãkāro kumbhakāro yena mātāpitaro ten' upasaükami, upasaükamitvā mātāpitaro etad avoca:-- Ko kumbhiyā odanaü gahetvā pariyogā såpaü gahetvā paribhu¤jitvā uņņhāy' āsanā pakkanto ti? -- Kassapo, tāta, bhagavā arahaü sammā- sambuddho kumbhiyā odanaü gahetvā pariyogā såpaü gahetvā paribhu¤jitvā uņņhāy' āsanā pakkanto ti. -- Atha kho, mahārāja, Ghaņãkārassa kumbhakārassa etad ahosi:-- Lābhā vata me suladdhaü vata me yassa me Kassapo bhagavā arahaü sammāsambuddho evaü abhivissattho\<*<5>*>/ ti. Atha kho, mahārāja, Ghaņãkāraü kumbhakāraü addhamāsaü\<*<6>*>/ pãtisukhaü na vijahi\<*<7>*>/ sattāhaü mātāpitunnaü. Ekam idāhaü, mahārāja, samayaü tatth' eva Vebhaëiīge\<*<8>*>/ gāmanigame viharāmi. Atha khvāhaü, mahārāja, pubbaõhā- samayam nivāsetvā pattacãvaraü ādāya yena Ghaņãkārassa kumbhakārassa mātāpitaro ten' upasaükamiü, upasaükamitvā Ghaņãkārassa kumbhakārassa mātāpitaro etad avocaü:-- Handa ko nu kho ayaü bhaggavo gato ti? -- Nikkhanto kho te, bhante, upaņņhāko; ato kaëopiyā\<*<9>*>/ kummāsaü\<*<10>*>/ gahetvā pariyogā såpaü gahetvā paribhu¤jāti. -- Atha khvāhaü, mahārāja, kaëopiyā kummāsaü gahetvā pariyogā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si bhagavo. 2 So Sk Si; Bm anto. 3 Sk p-jati. 4 So Si; Bm Sk pakkāmi. 5 So Sk Bu; Bm abhivisaņņho; Si abhivissaņņho. 6 So Sk Bm Si aķķhamāsaü. 7 Bm vijahati (as Sk once infra). 8 Bm Si add nāma, as always. 9 So all MSS; Bu kāëopiyā. 10 Bm kumāsaü >/ #<[page 053]># %< 4.1. GHAōäKâRASUTTAũ (81). 53>% såpaü gahetvā paribhu¤jitvā uņņhāy' āsanā pakkāmiü. Atha kho, mahārāja, Ghaņãkaro kumbhakāro yena mātāpitaro ten' upasaükami, upasaükamitvā mātāpitaro etad avoca:-- Ko kaëopiyā kummāsaü gahetvā pariyogā såpaü gahetvā pari- bhu¤jitvā uņņhāy āsanā pakkanto ti? -- Kassapo, tāta, bhagavā arahaü sammāsambuddho kaëopiyā kummāsaü gahetvā pari- yogā såpaü gahetvā paribhu¤jitvā uņņhāy' āsanā pakkanto ti. -- Atha kho, mahārāja, Ghaņãkārassa kumbhakārassa etad ahosi:-- Lābhā vata me suladdhaü\<*<1>*>/ vata me yassa me Kassapo bhagavā arahaü sammāsambuddho evaü abhivis- sattho ti. Atha kho, mahārāja, Ghaņãkāraü kumbhakāraü addhamāsaü pãtisukhaü na vijahi sattāhaü mātāpitunnaü. Ekam idāhaü, mahārāja, samayaü tatth' eva Vebhaëiīge gāmanigame viharāmi. Tena kho pana samayena kuņã ovassati. Atha khvāhaü, mahārāja, bhikkhå āmantesiü:-- Gacchatha. bhikkhave, Ghaņãkārassa kumbhakārassa nivesane tiõam jāna- thāti. Evaü vutte, mahārāja\<*<2>*>/, bhikkhå maü etad avocuü: -- Na 'tthi kho, bhante, Ghaņãkārassa kumbhakārassa nivesane tiõaü; atthi ca khvāssa āvesanaü tiõacchadanan\<*<3>*>/ ti. Gac- chatha, bhikkhave, Ghaņãkārassa kumbhakārassa āvesanaü uttiõaü karothāti. Atha kho te, mahārāja, bhikkhå Ghaņã- kārassa kumbhakārassa āvesanaü uttiõam akaüsu. Atha kho, mahārāja, Ghaņãkārassa kumbhakārassa mātāpitaro\<*<4>*>/ bhikkhå etad avocuü: Ke āvesanaü uttiõaü karotãti? -- Bhikkhå: Bhagini, Kassapassa bhagavato arahato sammā- sambuddhassa kuņã ovassatãti. -- Haratha, bhante, haratha bhadramukhā ti. Atha kho, mahārāja, Ghaņãkāro kumbhakāro yena mātāpitaro ten upasaükami, upasaükamitvā mātāpitaro etad avoca:-- Ke āvesanaü uttiõaü akaüsåti? -- Bhikkhå, tāta: Kassapassa\<*<5>*>/ bhagavato arahato sammāsambuddhassa kuņã ovassatãti. Atha kho, mahārāja, Ghaņãkārassa kumbha- kārassa etad ahosi:-- Lābhā vata me, suladdhaü vata me. yassa me Kassapo bhagavā arahaü sammāsambuddho evaü abhivissattho ti. Atha kho, mahārāja, Ghaņãkāraü kumbha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So all MSS here; Sk sts. suladdhalābhā. Cf. Vol. I p. 164. 2 Bm Si add te. 3 Bm tiõa¤ chadanan. 4 Bm Si add te. 5 Bm Si add kira. >/ #<[page 054]># %<54 II. {MAJJHIMAPAööâSAũ}.>% kāraü addhamāsaü pãtisukhaü na vijahi sattāhaü mātāpi- tunnaü. Atha kho taü, mahārāja, āvesanaü sabbaü temāsaü ākāsacchadanaü aņņhāsi na cātivassi\<*<1>*>/. Evaråpo ca, mahārāja, Ghaņãkāro kumbhakāro ti. Lābhā, bhante, Ghaņãkārassa kumbhakārassa, suladdhaü lābhā, bhante, Ghaņãkārassa kumbhakārassa yassa Bhagavā evaü abhivissattho ti. Atha kho, ânanda, Kikã Kāsirājā Ghaņãkārassa kumbha- kārassa pa¤camattāni taõķulavāhasatāni pāhesi paõķumuņi- kassa\<*<2>*>/ sālino tadåpiya¤ ca såpeyyaü. Atha kho te, ânanda, rājapurisā Ghaņãkāraü kumbhakāraü upasaükamitvā etad avocuü:-- Imāni te, bhante, pa¤camattāni taõķulavāhasatāni Kikinā\<*<3>*>/ Kāsirājena pahitāni paõķumuņikassa sālino tadåpiyan ca såpeyyaü, tāni, bhante, patigaõhātåti\<*<4>*>/. Rājā kho bahu- kicco bahukaraõãyo: Alaü me ra¤¤o va hotåti. Siyā kho pana te, ânanda, evam assa: A¤¤o nåna tena samayena Jotipālo māõavo ahosãti. Na kho pan' etaü, ânanda, evaü daņņhabbaü. Ahaü tena samayena Jotipālo māõavo ahosin ti\<*<5>*>/. Idam avoca Bhagavā. Attamano āyasmā ânando Bha- gavato bhāsitaü abhinandãti. GHAōäKâRA-SUTTAũ PAōHAMAũ. 82. Evam me sutam. Ekaü samayaü Bhagavā Kuråsu\<*<6>*>/ cārikaü caramāno mahatā bhikkhusaüghena saddhiü yena Thullakoņņhitaü\<*<7>*>/ nāma Kurånaü nigamo tad avasari. Asso- suü kho Thullakoņņhitakā brāhmaõagahapatikā:-- Samaõo khalu bho Gotamo Sakyaputto Sakyakulā pabbajito Kuråsu \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk Si Bu; Bm na devo 'bhivassi. 2 Si paõķumudlkassa. 3 Sk Kikã nāma; Bm Kikãnā; Si Kiükinā. 4 So Sk; Si paņiggaõhātåti; Bm paņiggaõhathāti. 5 Bm ahosãti. 6 Bm Kurusu. 7 So Si Bu; Bm Thullakoņihikaü; Sk Thålakoņņhitaü. >/ #<[page 055]># %< 4.2. {RAōōHAPâLASUTTAũ} (82). 55>% cārikaü caramāno mahatā bhikkhusaüghena saddhiü Thulla- koņņhitaü anuppatto. Taü kho pana bhavantaü Gotamaü evaü kalyāõo kittisaddo abbhuggato -- iti pi so bhagavā arahaü sammāsambuddho vijjācaraõasampanno sugato loka- vidå anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaü buddho bhagavā ti. So imaü lokaü sadevakaü samārakaü sabrahmakaü sassamaõabrāhmaõiü pajam sadevamanussaü sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā pavedeti. So dhammaü deseti ādikalyāõaü majjhe kalyāõaü pariyosānakalyāõaü sātthaü savya¤janaü, kevalaparipuõõaü parisuddhaü brahmacariyaü pakāseti. Sādhu kho pana tathāråpānaü arahataü dassanaü hotãti. Atha kho Thullakoņņhitakā brāhmaõagahapatikā yena Bhagavā ten' upasaükamiüsu, upasaükamitvā app' ekacce Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü {nisãdiüsu}, app' ekacce Bhagavatā saddhiü sammodiüsu sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekamantaü nisãdiüsu, app' ekacce yena Bhagavā ten' a¤jalim paõāmetvā ekamantaü nisãdiüsu, app' ekacce Bhagavato santike nāmagottaü sāvetvā ekamantaü nisãdiüsu, app' ekacce tuõhãbhåtā ekamantaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinne kho Thullakoņņhitake brāhmaõagahapatike Bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi samādapesi samutte- jesi sampahaüsesi. Tena kho pana samayena Raņņhapālo nāma kulaputto tasmiü yeva Thullakoņņhite aggakulikassa\<*<1>*>/ putto tissaü pari- sāyaü nisinno hoti. Atha kho Raņņhapālassa kulaputtassa etad ahosi:-- Yathā yathā khvāhaü Bhagavatā dhammaü desitaü ājānāmi\<*<2>*>/, nayidaü sukaraü agāraü ajjhāvasatā ekantaparipuõõaü ekantaparisuddhaü saükhalikhitaü brahma- cariyaü carituü; yannånāhaü\<*<3>*>/ kesamassuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajeyyan ti. Atha kho Thullakoņņhitakā brāhmaõagahapatikā Bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampa- haüsitā Bhagavato bhāsitaü abhinanditvā anumoditvā uņņhāy' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm aggakulassa. 2 So Bm Si; Sk yathā yathā kho Bhagavā dhammaü deseti. 3 So Sk Si; Bm yaü nunāhaü. >/ #<[page 056]># %<56 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% āsanā Bhagavantaü abhivādetvā padakkhiõaü katvā pakka- miüsu. Atha kho Raņņhapālo kulaputto acirapakkantesu Thullakoņņhitakesu brāhmaõagahapatikesu yena Bhagavā ten' upasaükami, upasaükamitvā Bhagavantaü abhivādetvā eka- mantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Raņņhapālo kula- putto Bhagavantaü etad avoca:-- Yathā yathā 'haü, bhante, Bhagavatā dhammaü desitaü ājānāmi, nayidaü sukaraü agāraü ajjhāvasatā ekantaparipuõõaü ekantaparisuddhaü saükhalikhitaü brahmacariyaü carituü. Icchām' ahaü, bhante, kesamassuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajituü\<*<1>*>/. Labheyyāhaü\<*<2>*>/, bhante, Bhagavato santike pabbajjaü, labheyyaü upasampadan\<*<3>*>/ ti. Anu¤¤āto si pana tvaü, Raņņhapāla, mātāpitåhi agārasmā anagāriyaü pabbajjāyāti? Na kho ahaü\<*<4>*>/, bhante, anu¤¤āto mātāpitåhi agārasmā anagāriyaü pabbajjāyāti. Na kho, Raņņhapāla, Tathāgatā ananu¤¤ātaü mātāpitåhi pabbājentãti. Svāhaü, bhante, tathā karissāmi yathā maü mātāpitaro anujānissanti agārasmā anagāriyaü pabbajjāyāti. Atha kho Raņņhapālo kulaputto uņņhāy' āsanā Bhagavantaü abhivādetvā padakkhiõaü katvā yena mātāpitaro ten' upasaükami, upasaü- kamitvā mātāpitaro etad avoca:-- Ammatātā\<*<5>*>/, yathā yathā 'haü Bhagavatā dhammam desitaü ājānāmi, nayidaü sukaraü agāraü ajjhāvasatā ekantaparipuõõaü ekantaparisuddhaü saükhalikhitaü brahmacariyaü carituü; icchām' ahaü kesa- massuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü {pabbajjuü}. Anujānātha maü agārasmā anagā- riyaü pabbajjāyāti. Evaü vutte Raņņhapālassa kulaputtassa mātāpitaro Raņņhapālaü kulaputtaü etad avocuü:-- Tvaü kho, tāta Ratthapāla, amhākaü ekaputtako piyo manāpo sukhe ņhito\<*<6>*>/ sukhaparibhato\<*<7>*>/; na tvaü, tāta Raņņhapāla, kassaci dukkhassa jānāsi. [Ehi tvaü, tāta Raņņhapāla, bhu¤ja \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk omits this sentance. 2 Bm labheyyām' ahaü. 3 Bm adds pabbājetu maü Bhagavā (as Vinaya III 12). 4 Bm Si kho 'haü. 5 So Sk Bm; Si ammatāta. 6 So Sk Bu; Bm Si sukhedhito. 7 So Bu; Sk Bm Si parihato. >/ #<[page 057]># %< 4. 2. RAōōHAPâLASUTTAũ (82). 57>% ca piva ca {parivārehi} ca, bhu¤janto pivanto {parivārento} kāme\<*<1>*>/ paribhu¤janto pu¤¤āni karonto abhiramassu. Na taü mayaü anujānāma agārasmā anagāriyaü pabbajjāya] \<*<2>*>/; maraõena pi te mayaü akāmakā vinā bhavissāma. Kiü pana mayaü taü jãvantaü anujānissāma agārasmā anagāriyaü pabbajjāyāti? Dutiyam pi kho --pe-- tatiyaü pi kho Raņņhapālo kula- putto mātāpitaro etad avoca:-- Ammatātā, yathā yathā 'haü Bhagavatā dhammaü desitaü ājānāmi, nayidaü sukaraü agāraü ajjhāvasatā ekantaparipuõõaü ekantaparisuddhaü saükhalikhitaü brahmacariyaü carituü; icchām' ahaü kesa- massuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajituü. Anujānātha maü agārasmā anagā- riyaü pabbajjāyāti. Tatiyam pi kho Raņņhapālassa kula- puttassa mātāpitaro Raņņhapālaü kulaputtaü etad avocuü: -- Tvaü kho\<*<3>*>/, tāta Raņņhapāla, amhākaü ekaputtako piyo manāpo sukhe ņhito sukhaparibhato; na tvaü, tāta Raņņha- pāla, kassaci dukkhassa jānāsi. Ehi tvaü, tāta Raņņhapāla, bhu¤ja ca piva ca paricārehi ca, bhu¤janto pivanto paricārento kāme paribhu¤janto pu¤¤āni karonto abhiramassu. Na taü mayaü anujānāma agārasmā {anagāriyaü} pabbajjāya, maraõena pi te mayaü akāmakā vinā bhavissāma. Kiü pana mayaü taü jãvantaü anujānissāma agārasmā anagāriyaü pabbaj- jāyāti? Atha kho Raņņhapālo kulaputto mātāpitåsu pabbajjaü alabhamāno\<*<4>*>/ tatth' eva anantarahitāya bhåmiyā nipajji\<*<5>*>/: Idh' eva\<*<6>*>/ me maraõaü bhavissati pabbajjā vā ti\<*<7>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu Bm Si, the latter noting that the Sinh. reading is kāmāni (which Sk reads). 2 The passage in brackets occurs in all MSS., but not at Vinaya III 13. From the order in which Bu comments on words in this passage, it is evident that it did not occur in his MS. 3 Here, as above, Bm Si add si. 4 So Sk; Bm Si read na maü mātāpitaro anujānanti agārasmā anagāriyaü pabbajjāyāti, tatth' eva . . ., with note that: Ito paraü Sãhalapotthake: Mātāpitåsu pabbajjaü alabhamāno tatth' eva anantarahitāya bhåmiyā nipajjãti vacanaü dassati. 5 Bm nippajji (& nippanno infra). 6 Si throughout, & Sk infra, idha vā. 7 Like Vinaya III. 13, Bm (but not Sk or Si) adds: atha kho R. kulaputto ekam pi bhattaü na bhu¤ji dve pi bhattāni . . . satta pi bhattani na bhu¤ji. Bu does not favour this interpolation. >/ #<[page 058]># %<58 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% Atha kho Raņņhapālassa kulaputtassa mātāpitaro Raņņha- pālaü kulaputtaü etad avocuü:-- Tvaü kho, tāta Raņņha- pāla, amhākaü ekaputtako piyo manāpo sukhe ņhito sukha- paribhato; na tvaü, tāta Raņņhapāla, kassaci dukkhassa jānāsi. Uņņhehi, tāta Raņņhapāla, bhu¤ja ca piva ca paricārehi ca, bhu¤janto pivanto paricārento kāme paribhu¤janto pu¤¤āni karonto abhiramassu. Na taü mayaü anujānāma agārasmā anagāriyaü pabbajjāya, maraõena pi te mayaü akāmakā vinā bhavissāma. Kiü pana taü jãvantaü anujānissāma agārasmā anagāriyaü pabbajjāyāti? Evaü vutte Raņņhapālo kulaputto tuõhã ahosi. Dutiyam pi kho --pe-- tatiyam pi kho Raņņha- pālassa kulaputtassa mātāpitaro Raņņhapālaü kulaputtaü etad avocuü:-- Tvaü kho, tāta Raņņhapāla, amhākaü eka- puttako piyo manāpo sukhe ņhito sukhaparibhato; na tvaü, tāta Raņņhapāla, kassaci dukkhassa jānāsi. Uņņhehi, tāta Raņņhapāla, bhu¤ja ca piva ca paricārehi ca, bhu¤janto pivanto paricārento kāme paribhu¤janto pu¤¤āni karonto abhiramassu. Na taü mayaü anujānāma agārasmā anagāriyaü pabbajjāya, maraõena pi te mayaü akāmakā vinā bhavissāma. Kiü pana mayaü taü jãvantaü anujānissāma agārasmā anagāriyaü pabbajjāyāti? Tatiyam pi kho Raņņhapālo kulaputto tuõhã ahosi. [Atha kho Raņņhapālassa kulaputtassa mātāpitaro yena Raņņhapālassa kulaputtassa sahāyakā ten' upasaükamiüsu, upasaükamitvā Raņņhapālassa kulaputtassa sahāyake etad avocuü:-- Eso, tātā\<*<1>*>/, Raņņhapālo kulaputto anantarahitāya bhåmiyā nipanno: Idh' eva me maraõaü bhavissati pabbajjā vā ti. Ehi\<*<2>*>/, tātā, yena Raņņhapālo kulaputto ten' upasaü- kamatha, upasaükamitvā Raņņhapālaü kulaputtaü evaü vadetha:-- Tvaü kho, samma Raņņhapāla, mātāpitunnaü ekaputtako piyo manāpo sukhe ņhito sukhaparibhato; na tvaü, samma Raņņhapāla, kassaci dukkhassa jānāsi. Uņņhehi, samma Raņņhapāla, bhu¤ja ca piva ca paricārehi ca, bhu¤- janto pivanto paricārento kāme paribhu¤janto pu¤¤āni karonto abhiramassu. Na taü mātāpitaro anujānanti agārasmā ana- gāriyaü pabbajjāya, maraõena pi te mātāpitaro akāmakā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk tāta (bis). 2 So Sk. >/ #<[page 059]># %< 4.2. RAōōHAPâLASUTTAũ (82). 59>% vinā bhavissanti. Kiü pana te taü jãvantaü anujānissanti agārasmā anagāriyaü pabbajjāyāti? ] \<*<1>*>/ Atha kho Raņņhapālassa kulaputtassa sahāyakā [Raņņha- pālassa kulaputtassa mātāpitunnaü paņisutvā] yena Raņņhapālo kulaputto ten' upasaükamiüsu, upasaükamitvā Raņņhapālaü kulaputtaü etad avocuü:-- Tvaü kho, samma Raņņhapāla, mātāpitunnaü ekaputtako piyo manāpo sukhe ņhito sukha- paribhato; na tvaü, samma Raņņhapāla, kassaci dukkhassa jānāsi. Uņņhehi, samma Raņņhapāla, bhu¤ja ca piva ca pari- cārehi ca, bhu¤janto pivanto paricārento kāme paribhu¤janto pu¤¤āni karonto abhiramassu; na taü mātāpitaro anujānanti agārasmā anagāriyaü pabbajjāya, maraõena pi te mātāpitaro akāmakā vinā bhavissanti. Kiü pana te taü jãvantaü anu- jānissanti {agārasmā} anagāriyaü pabbajjāyāti? Evaü vutte\<*<2>*>/ Raņņhapālo kulaputto tuõhã ahosi. Dutiyam pi kho --pe-- tatiyam pi kho Raņņhapālassa kulaputtassa sahāyakā Raņņha- pālaü kulaputtaü etad avocuü:-- Tvaü kho, samma Raņņhapāla, mātāpitunnaü ekaputtako piyo manāpo sukhe ņhito sukhaparibhato; na tvaü, samma Raņņhapāla, kassaci dukkhassa jānāsi. Uņņhehi, samma Raņņhapāla, bhu¤ja ca piva ca paricārehi ca, bhu¤janto pivanto paricārento kāme paribhu¤janto pu¤¤āni karonto abhiramassu; na taü mātā- pitaro anujānissanti agārasmā anagāriyaü pabbajjāya, maraõena pi te mātāpitaro akāmakā vinā bhavissanti. Kiü pana te taü jãvantaü anujānissanti agārasmā anagāriyaü pabbajjā- yāti? Tatiyam pi kho Raņņhapālo kulaputto tuõhã ahosi. Atho kho Raņņhapālassa kulaputtassa sahāyakā yena Raņņhapālassa kulaputtassa mātāpitaro ten' upasaükamiüsu, upasaükamitvā Raņņhapālassa kulaputtassa mātāpitaro etad avocuü:-- Ammatātā, eso Raņņhapālo kulaputto tatth' eva anantarahitāya bhåmiyā nipanno Idh' eva me maraõaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 This paragraph does not occur in Bm or Si, which also omit the words Raņņhapālassa kulaputtassa mātāpitunnaü paņisutvā in the next two lines. Bu observes: Ath' assa mātāpitaro tikkhattuü vatvā paņivacanaü pi alabhamānā sahāyake pakkosāpetvā: Esa vo sahāyako pabbajitukāmo, nivāretha nan ti āhaüsu. Te pi taü upasaükamitvā tikkhattuü avocuü; tesam pi tuõhã ahosi. 2 Bm reads atha kho for evaü vutte. >/ #<[page 060]># %<60 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% bhavissati pabbajjā vā ti; sace tumhe Raņņhapālaü kula- puttaü nānujānissatha agārasmā anagāriyaü pabbajjāya, tatth' eva maraõaü āgamissati. Sace pana tumhe Raņņha- pālaü kulaputtaü anujānissatha agārasmā anagāriyaü pab- bajjāya, pabbajitaü pi naü dakkhissatha; sace Raņņhapālo kulaputto nābhiramissati agārasmā anagāriyaü pabbajjāya, kā tassa a¤¤ā gati bhavissati? Idh' eva paccāgamissati. Anujānātha Raņņhapālaü kulaputtaü agārasmā anagāriyaü pabbajjāyāti. Anujānāma, tātā, Raņņhapālaü kulaputtaü agārasmā anagāriyaü pabbajjāya, pabbajitena ca pana\<*<1>*>/ mātāpitaro uddassetabbā\<*<2>*>/ ti. Atha kho Raņņhapālassa kulaputtassa sahāyakā yena Raņņhapālo kulaputto ten' upasaükamiüsu, upasaükamitvā Raņņhapālaü kulaputtaü etad avocuü:-- [Tvaü kho, samma Raņņhapāla, mātāpitunnaü ekaputtako piyo manāpo sukhe ņhito sukhaparibhato; na tvaü, samma Raņņhapāla, kassaci dukkhassa jānāsi. Uņņhehi bhu¤ja ca piva ca paricārehi ca, bhu¤janto pivanto paricārento kāme paribhu¤janto pu¤¤āni karonto abhiramassu] \<*<3>*>/. Anu¤¤āto si mātāpitåhi agārasmā anagāriyaü pabbajjāya, pabbajitena ca pana te mātāpitaro uddassetabbā ti. Atha kho Raņņhapālo kulaputto uņņhahitvā balaü gahetvā yena Bhagavā ten' upasaükami, upasaükamitvā Bhaga- vantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Raņņhapālo kulaputto Bhagavantaü etad avoca:-- Anu¤¤āto\<*<4>*>/ ahaü, bhante, mātāpitåhi agārasmā anagāriyaü pabbajjāya; pabbājetu maü Bhagavā ti. Alattha kho Raņņha- pālo kulaputto Bhagavato santike pabbajjaü, alattha upasam- padaü. Atha kho Bhagavā aciråpasampanne āyasmante Raņņha- pāle addhamāsåpasampanne Thullakoņņhite yathā 'bhirantaü viharitvā yena Sāvatthi tena cārikaü pakkāmi, anupubbena cārikaü caramāno yena Sāvatthi tad avasari. Tatra sudaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Si add te. 2 Bm uddisetabbā. 3 So Sk Bm; Si (cf. Vinaya III 14) omits from Tvaü kho to abhiramassu. 4 Si inserts 'smi. >/ #<[page 061]># %< 4. 2. RAōōHAPâLASUTTAũ (82). 61>% Bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. Atha kho āyasmā Raņņhapālo eko våpakaņņho appa- matto ātāpã pahitatto viharanto na cirass' eva yass' aņņhāya kulaputtā sammad-eva agārasmā anagāriyaü pabbajanti tad anuttaraü brahmacariyapariyosānaü diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja vihāsi; Khãõā jāti vusitaü brahmacariyaü kataü karaõãyaü nāparaü itthattāyāti abbha¤¤āsi. A¤¤ataro kho pan' āyasmā Raņņhapālo ara- hataü ahosi. Atha kho āyasmā Raņņhapālo yena Bhagavā ten' upasaü- kami, upasaükamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho āyasmā Raņņhapālo Bhaga- vantaü etad avoca:-- Icchām' ahaü, bhante, mātāpitaro uddassetuü\<*<1>*>/, sace maü Bhagavā anujānātãti. Atha kho Bhagavā āyasmato Raņņhapālassa cetasā ceto- parivitakkaü\<*<2>*>/ manasākāsi. Yadā Bhagavā a¤¤āsi: Abhabbo kho Raņņhapālo kulaputto sikkhaü paccakkhāya hãnāy' āvattitun ti, atha kho Bhagavā āyasmantaü Raņņhapālaü etad avoca:-- Yassa dāni tvaü, Raņņhapāla, kālam ma¤¤asãti. Atha kho āyasmā Raņņhapālo uņņhāy' āsanā Bhagavantaü abhivādetvā padakkhiõaü katvā senāsanaü saüsāmetvā pattacãvaraü ādāya yena Thullakoņņhitaü tena cārikaü pakkāmi, anupubbena cārikaü caramāno yena Thullakoņņhi- taü tad avasari. Tatra sudaü āyasmā Raņņhapālo Thulla- koņņhite viharati ra¤¤o Koravyassa migācãre\<*<3>*>/. Atha kho āyasmā Raņņhapālo pubbaõhasamayaü nivāsetvā pattacãvaraü ādāya Thullakoņņhitaü piõķāya pāvisi; Thullakoņņhite sapa- dānaü piõķāya caramāno yena sakapitu nivesanaü ten' upasaükami. Tena kho pana samayena āyasmato Raņņha- pālassa pitā majjhimāya dvārasālāya ullikhāpeti\<*<4>*>/. Addasā kho āyasmato Raņņhapālassa pitā āyasmantaü Raņņhapālaü dårato va āgacchantaü, disvāna etad avoca:-- Imehi muõķakehi samaõakehi amhākaü ekaputtako piyo manāpo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk Si; Bm uddasituü. 2 Bm si. paricca. 3 So Sk Bu; Si migācire; Bm migacãre. 4 So Sk Bm; Si ullikkhāpeti; Bu ullekhāpeti. >/ #<[page 062]># %<62 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% pabbājito ti. Atha kho āyasmā Raņņhapālo sakapitu nivesane n' eva dānaü alattha na paccakkhānaü, a¤¤adatthu akkosam eva alattha. Tena kho pana samayena āyasmato Raņņhapālassa ¤āti- dāsã ābhidosikaü\<*<1>*>/ kummāsaü\<*<2>*>/ chaķķetukāmā hoti. Atha kho āyasmā Raņņhapālo taü ¤ātidāsiü etad avoca:-- Sace taü, bhagini, chaķķanãyadhammaü\<*<3>*>/, idha me\<*<4>*>/ patte ākirāti. Atha kho āyasmato Raņņhapālassa ¤ātidāsã taü ābhido- sikaü kummāsaü\<*<5>*>/ āyasmato Raņņhapālassa patte ākirantã hatthāna¤ ca pādāna¤ ca sarassa ca nimittaü aggahesi. Atha kho āyasmato Raņņhapālassa ¤ātidāsã yen' āyasmato Raņņhapālassa mātā ten' upasaükami, upasaükamitvā āyasmato Raņņhapālassa mātaraü etad avoca:-- Yagghe 'yye\<*<6>*>/ jāney- yāsi, ayyaputto\<*<7>*>/ Raņņhapālo anuppatto ti. Sace je saccaü vadasi, a-dāsã bhavasãti\<*<8>*>/. Atha kho āyasmato Raņņhapālassa mātā yen' āyasmato Raņņhapālassa pitā ten' upasaükami, upasaükamitvā āyasmato Raņņhapā- lassa pitaraü etad avoca:-- Yagghe, gahapati, jāneyyāsi Raņņhapālo kira kulaputto anuppatto ti? Tena kho pana samayena āyasmā Raņņhapālo taü ābhido- sikaü kummāsaü a¤¤ataraü kuķķaü\<*<9>*>/ nissāya paribhu¤jati. Atha kho āyasmato Raņņhapālassa pitā yen' āyasmā Raņņha- pālo ten' upasaükami, upasaükamitvā āyasmantaü Raņņha- pālaü etad avoca:-- Atthi nāma, tāta Raņņhapāla, ābhido- sikaü kummāsaü paribhu¤jissasi? Nanu, tāta Raņņhapāla, sakaü gehaü gantabban ti? Kuto no, gahapati, amhākaü gehaü agārasmā anagāri- yaü pabbajitānaü? Anāgārā\<*<10>*>/ mayaü, gahapati; agamamhā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So all MSS &. Bu, though Sk & Bu sts. make initial vowel short. 2 So Si Bu; Sk Bm påtikummāsaü, Bm with single -m- as on p. 52. Si notes that the Sinh. reading is påtikummāsaü. 3 So Si Bu; Bm chaņtanãyadhammaü; Sk ābh. påtikummāsaü chaķķetukāmā si. 4 So Sk Si Bu; Bm idheva patte. 5 So Si; Sk Bm påtik. 6 So Bm & (apparently) Bu; Sk Si yaggh' ayye. 7 Bm adds kira. 8 So Sk Bm; Si bhaõasi, adāsiü taü karomãti, with note that the Sãnh. reading is vadasi, adasã bhavasi. Commenting on sace je saccaü, Bu says: Tasmā 'haü, bho dāsi, sace saccaü bhaõāsãti, evaü etth' attho daņņhabbo. 9 So Sk Si Bu; Bm kuņņamålaü. 10 Bm anagārā. >/ #<[page 063]># %< 4. 2. RAōōHAPâLASUTTAũ (82). 63>% kho te, gahapati, gehaü; tattha n' eva dānaü alatthamha na paccakkhānaü, a¤¤adatthu akkosaü eva alatthamhāti. Ehi, tāta Raņņhapāla, gharaü gamissāmāti. Alaü, gahapati; katam me ajjha bhattakiccan ti. Tena hi, tāta Raņņhapāla, adhivāsehi svātanāya bhat- tan ti. Adhivāsesi kho āyasmā Raņņhapālo tuõhãbhāvena. Atha kho āyasmato Raņņhapālassa pitā āyasmato Raņņhapālassa adhivāsanaü viditvā yena sakaü nivesanaü ten' upasaü- kami, upasaükamitvā\<*<1>*>/ mahantaü hira¤¤asuvaõõassa pu¤jaü kārāpetvā\<*<2>*>/ kila¤jehi paņicchādāpetvā āyasmato Raņņhapālassa purāõadåtiyike\<*<3>*>/ āmantesi:-- Etha tumhe vadhuke yena alaīkārena alaīkatā pubbe Raņņhapālassa kulaputtassa piyā 'hotha manāpā, tena alaīkārena alaīkarothāti. Atha kho āyasmato Raņņhapālassa pitā tassā rattiyā accayena sake nivesane paõãtaü {khādanãyaü} bhojanãyaü paņiyādāpetvā āyas- mato Raņņhapālassa kālaü ārocesi -- Kālo, tāta Raņņhapāla, niņņhitaü bhattan ti. Atha kho āyasmā Raņņhapālo pubbaõ- hasamayaü nivāsetvā pattacãvaraü ādāya yena sakapitu\<*<4>*>/ nivesanaü ten' upasaükami, upasaükamitvā pa¤¤atte āsane nisãdi. Atha kho āyasmato Raņņhapālassa pitā taü hira¤¤a- suvaõõassa pu¤jaü vivarāpetvā āyasmantaü Raņņhapālaü etad avoca:-- Idan te, tāta Raņņhapāla, mattikaü\<*<5>*>/ dhanaü, a¤¤aü pettikaü\<*<6>*>/, a¤¤aü pitāmahaü\<*<7>*>/; sakkā, tātā Raņņhapāla, bhoge ca bhu¤jituü pu¤¤āni ca kātuü. Ehi tvaü, tāta \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si inserts (? from Bu): haritena gomayena paņhaviyā upalimpetvā. 2 Si inserts dve pu¤je kārāpetvā ekaü hira¤¤assa ekaü suvaõõassa mahantā pu¤jā ahesuü. Orato ņhito puriso pārato ņhitaü purisaü na passati, tathā pārato ņhito orato ņhitaü; te pu¤je kila¤ (je) hi paņicchādāpetvā majjhe āsanaü pa¤¤āpetvā tãrokaranãyaü parikkhipitvā āyasmato Raņņhapālassa purāõaķutiyike āmantesi. Si adds note: Ito paraü Sã. B. (i. e. Sinh. & Burm.) potthake -- Mahantaü hira¤¤asuvaõõassa pu¤jaü kārāpetvā te pu¤je kila¤jehi paņicchādetvā āyasmato Raņņhapalassa puraõadutiyike āmantesãti vacanaü dissati. 3 Bu & Sk (infra); Si Bm purāõdutiyike. 4 Sk Si sakaü pitu. 5 So Sk Si Bu; Bm mātumattikaü. 6 Bm pittikaü. 7 So Sk Bm Bu; Si petāmahaü, which Bu cites as a var. lect. >/ #<[page 064]># %<64 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% Raņņhapāla, sikkhaü paccakkhāya hãnāy' āvattitvā bhoge bhu¤- jassu pu¤¤āni ca karohãti. Sace kho\<*<1>*>/ me tvaü, gahapati, vacanaü kareyyāsi, imaü hira¤¤asuvaõõassa pu¤jaü sakaņesu\<*<2>*>/ āropetvā nibbāhāpetvā majjhe Gaīgāya nadiyā sote opilāpeyyāsi\<*<3>*>/. Taü kissa hetu? \<*<4>*>/ Uppajjissanti hi te, gahapati, tatonidānaü sokaparideva- dukkhadomanassupāyāsā ti. Atha kho āyasmato Raņņhapālassa purāõadåtiyikā pacce- kapādesu\<*<5>*>/ gahetvā āyasmantaü Raņņhapālaü etad avocuü: -- Kãdisā nāma tā\<*<6>*>/, ayyaputtaka, accharāyo, yāsaü tvaü hetu brahmacariyaü carasãti? Na kho mayaü, bhagini, accharānaü hetu brahma- cariyaü carāmāti. `Bhagini' -vādena no ayyaputto Raņņhapālo samudācaratãti\<*<7>*>/ tatth' eva mucchitā papatiüsu. Atha kho āyasmā Raņņhapālo pitaraü etad avoca:-- Sace, gahapati, bhojanaü dātabbaü, detha; mā no viheņhe- thāti\<*<8>*>/. Bhu¤ja, tāta Raņņhapāla, niņņhitaü bhattan ti. Atha kho āyasmato Raņņhapālassa pitā āyasmantaü Raņņhapālaü paõãtena khādanãyena bhojanãyena sahatthā santappesi sampavāresi. Atha kho āyasmā Raņņhapālo bhuttāvã onãtapattapāõã\<*<9>*>/ ņhitako va imā {gāthā}\<*<10>*>/ abhāsi:-- Passa cittakataü bimbaü arukāyaü samussitaü āturaü bahusaükappaü, yassa na 'tthi dhuvaü ņhiti\<*<11>*>/. Passa cittakataü råpaü maõinā kuõķalena ca, aņņhita¤cena\<*<12>*>/ onaddhaü saha vatthehi sobhati. Alattakakatā pādā mukhaü cuõõakamakkhitaü\<*<13>*>/ alaü bālassa mohāya no ca pāragavesino. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Si omit kho. 2 So Sk Si; Bm sakaņe. 3 Si osãdāpeyyāsi, with note that the Sinh. reading is opilāpeyyāsi. 4 Bm (alone) inserts Ye. 5 So Bu; Sk Bm Si paccekaü pādesu. 6 So Bm Bu; Sk Si tāta; Sk Bm Si ayyaputta; Bu (alone) ayyaputtaka. 7 Bm (alone) inserts tā. 8 So Sk Si Bu; Bm vihedethāti. 9 Cf. p. 50 supra. Sk Si here onãtap.; Bm onitap. 10 Cf. Theragāthā, p. 75. 11 Cf. Dhp. 147. 12 So Bu; sk aņņhitta¤cena; Bm aņņhiü tacena; Si aņņhitacena. 13 Bu alattakatā & cuõõamakkhitaü. >/ #<[page 065]># %< 4. 2. RAōōHAPâLASUTTAũ (82). 65>% Aņņhapādakatā\<*<1>*>/ kesā nettā a¤janamakkhitā alaü bālassa mohāya no ca pāragavesino A¤janã 'va navā cittā påtikāyo alaīkato alaü bālassa mohāya no ca pāragavesino. Odahã\<*<2>*>/ migavo pāsam; nāsadā\<*<3>*>/ vākaraü migo; bhutvā nivāpaü gacchāma\<*<4>*>/ kandante migabandhake ti\<*<5>*>/. Atha kho āyasmā Raņņhapālo ņhitako va imā gāthā bhāsitvā yena ra¤¤o Koravyassa migācãraü ten' {upasaükami}, upasaü- kamitvā a¤¤atarasmiü rukkhamåle divāvihāraü nisãdi. Atha kho rājā Koravyo migavaü āmantesi:-- Sodhehi, samma migava, migācãraü uyyānabhåmiü, gacchāma subhå- miü dassanāyāti. Evaü devāti kho migavo ra¤¤o Koravyassa paņisutvā\<*<6>*>/ migācãraü sodhento addasa āyasmantaü Raņņha- pālaü a¤¤atarasmiü rukkhamåle divāvihāraü nisinnaü; disvāna yena rājā Koravyo ten' upasaükami, upasaükamitvā rājānaü Koravyaü etad avoca:-- Suddhaü kho\<*<7>*>/, deva, migācãraü; atthi c' ettha Raņņhapālo nāma kulaputto imasmiü yeva Thullakoņņhite aggakulikassa putto yassa tvaü abhiõhaü kittayamāno ahosi so a¤¤atarasmiü rukkhamåle divāvihāraü nisinno ti. Tena hi, samma migava, alaü dān' ajja uyyāna- bhåmiyā, tam eva dāni mayaü bhavantaü Raņņhapālaü payirupāsissāmāti\<*<8>*>/. Atha kho rājā Koravyo: Yaü tattha khādanãyaü bhojanãyaü\<*<9>*>/ paņiyattaü taü\<*<10>*>/ sabbaü vissajje- thāti vatvā bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā bhadraü\<*<11>*>/ yānaü abhiråhitvā bhadrehi bhadrehi yānehi Thullakoņņhitamhā niyyāsi mahaccarājānubhāvena\<*<12>*>/ āyasmantaü Raņņhapālaü dassanāya. Yāvatikā yānassa bhåmi yānena gantvā yānā paccorohitvā pattiko va ussaņāya ussaņāya parisāya yen' āyasmā Raņņhapālo ten' upasaükami, upasaükamitvā āyasmatā Raņņha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk Si Bu; Bm (alone) aņņhāpadakatā (as Theragāthā page 75); Childers aņņhapadakatā (Dict. p. 610). 2 So Si Bu; Bm odahi; Sk ohuhã. 3 So Bm Si Bu; Sk nāsādā. 4 Si gacchāmi. 5 Theragāthā (p. 75) gives an additional couplet. 6 So Bm Sk Si; paņissutvā. 7 Bm Si add te. 8 Bm payiråp.; Si payãråp. 9 So here Si only. 10 Sk omits taü. 11 Bm repeats bhadraü, as usual. 12 So all MSS. Cf. I Dãgha p. 49, Sum. Vil. I 148, & (infra) Sutta 84. >/ #<[page 066]># %<66 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% pālena saddhiü sammodi sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekamantaü aņņhāsi. Ekamantaü ņhito kho rājā Koravyo āyasmantaü Raņņha- pālaü etad avoca:-- Idha bhavaü Raņņhapālo hatthatthare\<*<1>*>/ nisãdatåti. Alam, mahārāja, nisãda tvaü; nisinno ahaü sake āsane ti. Nisãdi kho rājā Koravyo pa¤¤atte āsane; nisajja kho rājā Koravyo āyasmantaü Raņņhapālaü etad avoca:-- Cattār' imāni, bho Raņņhapāla, pāriju¤¤āni yehi pāriju¤¤ehi samannāgatā idh' ekacce kesamassuü ohāretvā kāsāyāni vat- thāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajanti. Katamāni cattāri? Jarāpāriju¤¤aü vyādhipāriju¤¤aü bhogapāriju¤¤aü ¤ātipāriju¤¤aü. Katama¤ ca, bho Raņņhapāla, jarāpāriju¤- ¤aü? Idha, bho Raņņhapāla, ekacco jiõõo hoti vuddho mahallako addhagato vayo anuppatto. So iti paņisa¤cikkhati:-- Ahaü kho 'mhi etarahi jiõõo vuddho mahallako addhagato vayo anuppatto, na kho pana mayā sukaraü anadhigatā vā bhogā\<*<2>*>/ adhigantuü adhigatā vā bhogā phātiü\<*<3>*>/ kātum; yannånāhaü kesamassuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajeyyan ti. So tena jarāpāriju¤¤ena sa- mannāgato kesamassuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchā- detvā agārasmā anagāriyaü pabbajati. Idaü vuccati, bho Raņņhapāla, jarāpāriju¤¤aü. Bhavaü kho Raņņhapālo etarahi daharo yuvā susu kāëakeso bhadrena yobbanena samannāgato paņhamena vayasā. Taü bhoto Raņņhapālassa jarāpāriju¤¤aü na 'tthi. Kiü bhavaü Raņņhapālo ¤atvā vā disvā vā sutvā vā agārasmā anagāriyaü pabbajito? Katama¤ ca, bho Raņņhapāla, vyādhipāriju¤¤aü? Idha, bho Raņņhapāla, ekacco ābādhiko hoti dukkhito bāëhagilāno. So iti paņisa¤cikkhati:-- Aham kho 'mhi etarahi ābādhiko dukkhito bāëhagilāno. na kho pana mayā sukaraü ana- dhigatā vā bhogā adhigantuü adhigatā vā bhogā phātiü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk Bm Bu; Si kaņņhatthare, with note that the Sinh. reading is hatthatthare. 2 So Sk; Bm Si anadhigataü vā bhogam & (infra) adhigataü vā bhogaü, Si with notes that the Sinh. readings are as in the text. 3 So Bm Si; Sk thitiraü. >/ #<[page 067]># %< 4. 2. RAōōHAPâLASUTTAũ (82). 67>% kātuü, yannånāhaü kesamassuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajeyyan ti. So tena vyādhipāriju¤¤ena samannāgato kesamassuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajati. Idaü vuccati, bho Raņņhapāla, vyādhipāriju¤¤aü. Bhavaü kho pana Raņņhapālo etarahi appābādho appātaīko samavepā- kiniyā\<*<1>*>/ gahaõiyā samannāgato nātisãtāya\<*<2>*>/ nāccuõhāya. Taü bhoto Raņņhapālassa vyādhipāriju¤¤aü na 'tthi. Kim bhavaü Raņņhapālo ¤atvā vā disvā vā sutvā vā agārasmā anagāriyaü pabbajito? Katama¤ ca, bho Raņņhapāla, bhogapāriju¤¤aü? Idha, bho Raņņhapāla, ekacco aķķho hoti mahaddhano mahābhogo; tassa te bhogā anupubbena parikkhayaü gacchanti. So iti paņisa¤cikkhati: Ahaü kho pubbe aķķho ahosiü mahaddhano mahābhogo; tassa me\<*<3>*>/ te bhogā anupubbena parikkhayaü gatā; na kho pana mayā sukaraü anadhigatā vā bhogā\<*<4>*>/ adhigantuü adhigatā vā bhogā\<*<5>*>/ phātiü kātuü. Yannånāhaü kesamassuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajeyyan ti. So tena bhogapāriju¤¤ena samannāgato kesamassuü ohāretvā kāsāyani vatthāni acchā- detvā agārasmā anagāriyaü pabbajati. Idaü vuccati, bho Raņņhapāla, bhogapāriju¤¤aü. Bhavaü kho pana Raņņha- pālo imasmiü yeva Thullakoņņhite aggakulikassa putto. Taü bhoto Raņņhapālassa bhogapāriju¤¤aü na 'tthi. Kiü bhavaü Raņņhapālo ¤atvā vā disvā vā sutvā vā agārasmā anagāriyaü pabbajito? Katama¤ ca, bho Raņņhapāla, ¤ātipāriju¤¤aü? Idha, bho Raņņhapāla, ekaccassa bahå honti mittāmaccā ¤ātisālohitā; tassa te ¤ātakā anupubbena parikkhayaü gacchanti. So iti paņisa¤cikkhati: Mamaü kho pubbe bahå ahesuü mittā- maccā ¤ātisālohitā; tassa me\<*<6>*>/ ¤ātakā anupubbena parikk- hayaü gatā; na kho pana mayā sukaraü anadhigatā vā bhogā adhigantuü adhigatā vā bhogā phātiü kātuü. Yannånāhaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk Bm Bu; Si s-iõiyā. 2 Bm (alone) nātisitāya. 3 Sk omits me. 4 Si (here & infra) anadhigate vā bhoge. 5 Si (here & infra) adhigate vā bhoge. 6 Si inserts te. >/ #<[page 068]># %<68 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% kesamassuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajeyyan ti. So tena ¤ātipāriju¤¤ena saman- nāgato kesamassuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajati. Idaü vuccati, bho Raņņha- pāla, ¤ātipāriju¤¤aü. Bhoto kho pana Raņņhapālassa imasmiü yeva Thullakoņņhite bahå mittāmaccā ¤ātisālohitā. Taü bhoto Raņņhapālassa ¤ātipāriju¤¤aü na 'tthi. Kiü bhavaü Raņņhapālo ¤atvā vā disvā vā sutvā vā agārasmā anagāriyaü pabbajito? Imāni kho, bho\<*<1>*>/ Raņņhapāla, cattāri pāriju¤¤āni yehi pāriju¤¤ehi samannāgatā idh' ekacce kesamassuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabba- janti. Tāni bhoto Raņņhapālassa na 'tthi. Kiü bhavaü Raņņhapālo ¤atvā vā disvā vā sutvā vā pabbajito ti. Atthi kho, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena cattāro dhammuddesā uddiņņhā; ye ahaü ¤atvā ca disvā ca sutvā ca agārasmā anagāriyaü pabbajito. Katame cattāro? -- `Upanãyati loko addhuvo\<*<2>*>/ ti' kho, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammā- sambuddhena paņhamo dhammuddeso uddiņņho; yam ahaü ¤atvā ca disvā ca sutvā ca agārasmā anagāriyaü pabbajito. `Attāõo\<*<3>*>/ loko anabhissaro\<*<4>*>/ ti' kho, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena dutiyo dham- muddeso uddiņņho; yam ahaü ¤atvā ca disvā ca sutvā ca agārasmā anagāriyaü pabbajito. `Assako loko sabbaü pahāya gamanãyan\<*<5>*>/ ti' kho, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena tatiyo dhammuddeso uddiņņho; yam ahaü ¤ātvā ca disvā ca sutvā ca agārasmā anagāriyaü pabbajito. `æno loko atitto taõhādāso ti' kho, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena catuttho dhammuddeso uddiņņho; yam ahaü ¤atvā ca disvā ca sutvā ca agārasmā anagāriyaü pabbajito. Ime kho, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omits bho here. 2 Bm (alone) upaniyyati loko adhuvo. 3 So Sk Bu; Si atāõo; Bm atāno. 4 Bm (alone) anabhisaro. 5 Bm (alone) gamaniyan. >/ #<[page 069]># %< 4. 2. RAōōHAPâLASUTTAũ (82). 69>% sambuddhena cattāro dhammuddesā uddiņņhā; ye ahaü\<*<1>*>/ ¤atvā ca disvā ca sutvā ca agārasmā anagāriyaü pabbajito ti. `Upanãyati loko addhuvo ti', bhavaü Raņņhapālo āha; imassa pana, bho Raņņhapāla, bhāsitassa kathaü attho daņņhabbo ti? Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Ahosi tvaü vãsativassudde- siko pi paõõuvãsativassuddesiko\<*<2>*>/ pi hatthismim pi katāvã assasmim pi katāvã rathasmim pi katāvã dhanusmim pi katāvã tharusmim\<*<3>*>/ pi katāvã årubalã bāhubalã alamatto\<*<4>*>/ saīgāmāvacaro ti? Ahosiü ahaü, bho Raņņhapāla, vãsativassuddesiko pi paõõuvãsativassuddesiko pi hatthismim pi katāvã assasmim pi katāvã rathasmim pi katāvã dhanusmim pi katāvã tharusmim pi katāvã årubalã bāhubalã alamatto saīgāmāvacaro; appekadā 'haü, bho Raņņhapāla, iddhimā va\<*<5>*>/ ma¤¤e; na attano balena samasamaü samanupassāmãti. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Evam eva tvaü etarahi årubalã bāhubalã alamatto saīgāmāvacaro ti? No h' idaü, bho Raņņhapāla; etarahi jiõõo vuddho mahallako addhagato vayo anuppatto āsãtiko vayo\<*<6>*>/ vattati; appekadā 'haü, bho Raņņhapāla: Idha pādaü karissāmãti a¤¤en' eva\<*<7>*>/ pādaü karomãti. Idaü kho taü, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaü `Upanãyati loko addhuvo ti', yam ahaü ¤atvā ca disvā ca sutvā ca agārasmā anagāriyaü pabbajito ti. Acchariyaü, bho Raņņhapāla, abbhutaü, bho Raņņhapāla, yāva subhāsitaü c' idaü tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena `Upanãyati loko addhuvo ti.' Upanãyati hi, bho Raņņhapāla, loko addhuvo\<*<8>*>/. Saüvijjante kho, bho Raņņhapāla, imasmiü rājakule hatthikāyā pi assakāyā pi rathakāyā pi pattikāyā pi, ye\<*<9>*>/ amhākaü āpadāsu pari- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk ye c' ahaü; Bm Si yam ahaü. 2 So Sk; Si paõõav.; Bm puõõav. 3 So Sk; Bm dharusmiü; Si pharusamiü. 4 So Sk Bm Si; Bu (?) alamattho. 5 So Sk; Si omits va; Bm omits iddhimā va & inserts na viya. 6 Si inserts me; Sk inserts ce. 7 Bm a¤¤adeva. 8 Sk adds ti. 9 Bm omits ye. >/ #<[page 070]># %<70 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% yodhāya vattissanti. `Attāõo loko anabhissaro ti' bhavaü Raņņhapālo āha. Imassa pana, bho Raņņhapāla, bhāsitassa kathaü attho daņņhabbo ti? Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Atthi te koci anusāyiko\<*<1>*>/ ābādho ti? Atthi me, bho Raņņhapāla, anusāyiko vātābādho; ap- pekadā maü, bho Raņņhapāla, mittāmaccā ¤ātisālohitā parivāretvā ņhitā honti: Idāni rājā Koravyo kālaü karissati, idāni rājā Koravyo kālaü karissatãti. Taü kiü ma¤¤asi, mahārāja? Labhasi tvaü te mittā- macce ¤ātisālohite: âyantu\<*<2>*>/ me bhonto mittāmaccā ¤ātisā- lohitā, sabbe va santā imaü vedanaü saüvibhajatha\<*<3>*>/ yathā 'haü lahukatarikaü\<*<4>*>/ vedanaü vediyeyyan ti? Udāhu tvaü yeva taü vedanaü vediyasãti? \<*<5>*>/ Nāhaü, bho Raņņhapāla, labhāmi te mittāmacce ¤ātisā- lohite: âyantu me bhonto mittāmaccā ¤ātisālohitā, sabbe va santā imaü vedanaü saüvibhajatha yathā 'haü lahukatari- kaü vedanaü vediyeyyan ti. Atha kho aham eva taü vedanaü vediyāmãti. Idaü kho taü, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaü `Attāõo loko anabhissaroti' ; yam ahaü ¤ātvā ca disvā ca sutvā ca agārasmā anagāriyaü pabbajito ti. Acchariyaü, bho Raņņhapāla, abbhutaü, bho Raņņhapāla, yāva subhāsitaü c' idaü tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena `Attāõo loko anabhissaro ti.' Attāõo hi, bho Raņņhapāla, loko anabhissaro. Saüvijjati kho, bho Raņņhapāla, imasmiü rājakule pahåtaü\<*<6>*>/ hira¤¤asu- vaõõaü bhåmigata¤ ca vehāsaņņha¤\<*<7>*>/ ca. `Assako loko sabbaü pahāya gamanãyan ti' bhavaü Raņņhapālo āha. Imassa pana, bho Raņņhapāla, bhāsitassa kathaü attho daņņhabbo ti? Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Yathā tvaü etarahi pa¤cahi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Bm anussāyiko; Sk anusayiko. 2 Sk ayantu. 3 Bm saüvibhajetha. 4 Bm lahukaü tarikaü. 5 Bm vedeyyāsãti. 6 So Bu; Sk Si pahutaü; Bm bahu taü. Cf. I Dãgha 115. 7 Si vehāsagata¤ >/ #<[page 071]># %< 4. 2. RAōōHAPâLASUTTAũ (82). 71>% kāmaguõehi samappito samaīgibhåto\<*<1>*>/ paricāresi, lacchasi paratthā pi: Evaü evāhaü imeh' eva pa¤cahi kāmaguõehi samappito samaīgibhåto paricāremãti. Udāhu a¤¤e imaü bhogaü paņipajjissanti, tvaü pana yathākammaü gamissasãti? Yathāhaü, bho Raņņhapāla, etarahi pa¤cahi gāmaguõehi samappito samaīgibhåto paricāremi, nāhaü lacchāmi paratthā pi: Evaü evāhaü imeh' eva pa¤cahi kāmaguõehi samappito samaīgibhåto paricāremãti. Atha kho a¤¤e imaü bhogaü paņipajjissanti, ahaü pana yathākammaü gamissāmãti. Idaü kho taü, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaü: `Assako loko, sabbaü pahāya gamanãyan ti;' yam ahaü ¤atvā ca disvā ca sutvā ca agārasmā anagāriyaü pabbajito ti. Acchariyaü, bho Raņņhapāla, abbhutaü, bho Raņņhapāla, yāva subhāsita¤ c' idaü tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena `Assako loko, sabbaü pahāya gamanãyan ti.' Assako hi, bho Raņņhapāla, loko sabbaü pahāya gamanã- yaü. `æno loko atitto taõhādāso ti' bhavaü Raņņhapālo āha. Imassa pana, bho Raņņhapāla, bhāsitassa kathaü attho daņņhabbo ti? Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Phãtaü\<*<2>*>/ Kuruü ajjhā- vasasãti? Evaü, bho Raņņhapāla; phãtaü Kuruü ajjhāvasāmãti. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Idha te puriso āgaccheyya puratthimāya disāya saddhāyiko paccayiko, so taü upasaü- kamitvā evaü vadeyya: Yagghe, mahārāja, jāneyyāsi; ahaü āgacchāmi puratthimāya disāya; tatth' addasaü mahantaü janapadaü iddha¤ c' eva phãta¤ ca bahujanaü ākiõõa- manussaü; bahå\<*<3>*>/ tattha hatthikāyā assakāyā rathakāyā pattikāyā, bahu\<*<4>*>/ tattha dantājinaü\<*<5>*>/, bahu tattha hira¤¤a- suvaõõaü akata¤ c' eva kata¤ ca, bahu tattha itthipariggaho; sakkā ca tāvatakena\<*<6>*>/ balatthena abhivijinituü; abhivijina, mahārājāti\<*<7>*>/. Kinti naü kareyyāsãti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si samangãbhåto. 2 Bm Si phitaü. 3 So Bm; Sk Si bahu throughout. 4 Bm bahuü. 5 Bm (alone) dhanadha¤¤aü. 6 Bm adds va. 7 Bm bahalatthena abhivijituü, mahārājāti. >/ #<[page 072]># %<72 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% Tam pi mayaü, bho Raņņhapāla, abhivijiya\<*<1>*>/ ajjhāva- seyyāmāti. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Idha te puriso āgaccheyya pacchimāya disāya -- pe\<*<2>*>/ -- uttarāya disāya, dakkhiõaya disāya, pārasamuddato saddhāyiko paccayiko, so taü upasaükamitvā evaü vadeyya: Yagghe, mahārāja, jāneyyāsi ahaü āgacchāmi pārasamuddato, tatth' addasaü mahantaü janapadaü iddha¤ c' eva phãta¤ ca bahujanaü ākiõõamanussaü, bahå tattha hatthikāyā assakāyā rathakāyā pattikāyā, bahu tattha dantā- jinaü, bahu tattha hira¤¤asuvaõõaü akata¤ c' eva kata¤ ca, bahu tattha itthipariggaho; sakkā ca tāvatakena balat- thena abhivijinitum; abhivijina, mahārājāti. Kinti naü kareyyāsãti? Taü pi mayaü, bho Raņņhapāla, abhivijiya ajjhāva- seyyāmāti. Idaü kho taü, mahārāja, tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaü `æno loko atitto taõhādāso ti' ; yam ahaü ¤atvā ca disvā ca sutvā ca agārasmā anagāriyaü pabbajito ti. Acchariyaü, bho Raņņhapāla, abbhutaü, bho Raņņhapāla, yāva subhāsita¤ c' idaü tena bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsaübuddhena `æno loko atitto taõhādāso ti.' æno hi, bho Raņņhapāla, loko atitto taõhādāso ti. Idam avoc' āyasmā Raņņhapālo; idaü vatvā athāparaü etad avoca\<*<3>*>/:-- Passāmi loke sadhane manusse, laddhāna vittaü na dadanti mohā; Luddhā\<*<4>*>/ dhanaü sanniccayaü karonti, bhiyyo va\<*<5>*>/ kāme abhipatthayanti. Rājā pasayhā\<*<6>*>/ paņhaviü vijitvā sasāgarantaü mahim\<*<7>*>/ āvasanto. Oraü samuddassa atittaråpo pāraü samuddassa pi patthayetha. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bm; Sk abhivijãyya; Si abhivijjiya. 2 Bm Si omit pe. 3 Cf. Theragāthā pp. 75--77. 4 Bm laddhā. 5 So Bu Bm; Sk Si ca. 6 So Sk; Si pasayha p.; Bm pasayha ppathaviü. 7 Sk mahiyā vasanto. >/ #<[page 073]># %< 4.2. RAōōHAPâLASUTTAũ (82). 73>% Rājā ca a¤¤e ca bahå manussā avãtataõhā maraõaü upenti, ænā va\<*<1>*>/ {hutvāna} jahanti dehaü; kāmehi lokamhi na h' atthi titti. Kandanti naü ¤ātã pakiriya\<*<2>*>/ kese, `Aho vatā ne3 amarā ti' c' āhu; Vatthena naü pārutaü nãharitvā citaü samādāya tato ķahanti\<*<4>*>/. So ķayhati sålehi tujjamāno ekena vatthena pahāya bhoge; Na mãyamānassa bhavanti tāõā ¤ātã 'dha\<*<5>*>/ mittā atha vā sahāyā. Dāyādakā tassa dhanaü haranti, satto pana gacchati yena kammaü. Na mãyamānaü dhanam anveti ki¤ci puttā ca dārā ca dhana¤ ca raņņhaü. Na dãgham āyuü labhate dhanena, na cāpi vittena jaraü vihanti. Appaü h' idaü\<*<6>*>/ jãvitaü, āhu dhãrā, asassataü vippari- õāmadhammaü. Aķķhā daëiddā\<*<7>*>/ ca phusanti phassaü, bālo ca dhãro ca tath' eva phuņņho. Bālo hi bālyā vadhito va seti, dhãro ca na vedhati phassaphuņņho. Tasmā hi pa¤¤ā va dhanena seyyo yāya vosānaü {idh- ādhigacchati}. Asositattā\<*<8>*>/ hi bhavābhavesu pāpāni kammāni karonti mohā. Upeti gabbha¤ ca para¤ ca lokaü saüsāram āpajja paramparāya. Tass' appapa¤¤o abhisaddahanto upeti gabbha¤ ca para¤ ca lokaü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm ca. 2 Sk parikiriya; Bm pakirāya; Si pakãriya. 3 So Bu, who paraphrases by aho vata no, adding `ayam eva vā pāņho'; MSS vatā no. 4 Bm Si dahanti; Sk citakaü s. nayato ķ. 5 So Sk; Bm Si ca. 6 So Sk; Bm appa¤ hi tam; Si appaka¤ c' idaü. 7 Bm Si daliddā. 8 So Bu; Sk ahotasittā; Bm Si abyositattā. >/ #<[page 074]># %<74 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% Coro yathā sandhimukhe gahãto sakammanā\<*<1>*>/ ha¤¤ati pāpadhammo, Evaü pajā; pecca paramhi loke sakammanā ha¤¤ati pāpadhammo\<*<2>*>/. Kāmā hi citrā madhurā manoramā viråparåpena ma- thenti cittaü; Adãnavaü kāmaguõesu disvā tasmā ahaü\<*<3>*>/ pabbajito 'mhi, rāja. Dumapphalānãva\<*<4>*>/ patanti {māõavā} daharā ca vuddhā ca sarãrabhedā; Etam pi disvā\<*<5>*>/ pabbajito 'mhi, rāja; apaõõakaü sāma¤¤am eva seyyo ti. RAōōHAPâLASUTTAũ DUTIYAũ. 83. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Mithilāyaü viharati Makhādevambavane\<*<6>*>/. Atha kho Bhagavā a¤¤ataras- miü padese sitaü patvākāsi. Atha kho āyasmato ânandassa etad ahosi: Ko nu kho hetu ko paccayo Bhagavato sitassa pātukammāya? Na akāraõena Tathāgatā sitaü pātukarontãti\<*<7>*>/. Atha kho āyasmā ânando ekaüsaü cãvaraü katvā yena Bhagavā ten' a¤jalim paõāmetvā Bhagavantaü etad avoca: Ko nu kho, bhante, hetu ko paccayo Bhagavato sitassa pātukammāya? Na akāraõena Tathāgatā sitaü pātukarontãti. Bhåtapubbaü, ânanda, imissā yeva Mithilāyaü rājā ahosi Makhādevo nāma dhammiko dhammarājā dhamme ņhito mahārājā dhammaü carati brāhmaõagahapatikesu negamesu\<*<8>*>/ c' eva jānapadesu\<*<9>*>/ ca, uposatha¤ ca upavasati cātuddasiü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm sakammunā. 2 Si ha¤¤anti pāpadhammā. 3 So Sk; Bm tasmāmahaü; Si tasmā 'haü. 4 All MSS. d-āneva. 5 Si etaü viditvā. 6 Sk Bu Makhādeva throughout, as also Jātaka No. 9; Bm Magghadeva; Si Maghadeva, a spelling which repeats Pl. XLVIII (2) of the `Ståpa of Bharhut'. Si notes that the Sinh. spelling is Makhādeva. 7 Bm patuük. 8 So Si (& Sk infra); Sk Bm nigamesu. 9 So Si (& Sk infra) Sk Bm janapadesu. >/ #<[page 075]># %< 4.3. MAKHâDEVASUTTAũ (83). 75>% pa¤caddasiü\<*<1>*>/ aņņhami¤ ca pakkhassa. Atha kho, ânanda, rājā Makhādevo bahunnaü vassānaü bahunnaü vassasatānaü bahunnaü\<*<2>*>/ vassasahassānaü accayena kappakaü āmantesi: Yadā me, samma kappaka, passeyyāsi sirasmiü phalitāni\<*<3>*>/ jātāni, atha me āroceyyāsãti. Evaü devāti kho, ânanda, kappako ra¤¤o Makhādevassa paccassosi. Addasā kho, ânanda, kappako bahunnaü vassānaü bahunnaü vassasatānaü bahunnaü vassasahassānaü accayena ra¤¤o Makhādevassa sirasmiü phalitāni jātāni, disvāna rājānaü Makhādevaü etad avoca: Pātubhåtā kho devassa devadåtā; dissanti sirasmiü phalitāni jātānãti. Tena hi, samma kappaka, tāni phalitāni sādhukaü saõķāsena uddharitvā mamaü\<*<4>*>/ a¤jalismiü patiņņhā- pehãti. Evaü devāti kho, ânanda, kappako ra¤¤o Makhā- devassa paņisutvā tāni phalitāni sādhukaü saõķāsena uddha- ritvā ra¤¤o Makhādevassa a¤jalismiü patiņņhāpesã. Atha kho, ânanda, rājā Makhādevo kappakassa gāmavaraü datvā jeņņhaputtaü kumāraü āmantāpetvā etad avoca: Pātubhåtā kho me, tāta kumāra, devadåtā, dissanti sirasmiü phalitāni jātāni. Bhuttā kho pana me mānusakā kāmā\<*<5>*>/; samayo dibbe kāme pariyesituü. Ehi tvaü, tāta kumāra, imaü rajjaü paņipajja; ahaü pana kesamassuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajissāmi. Tena hi, tāta kumāra, yadā tvam pi\<*<6>*>/ passeyyāsi sirasmiü phalitāni jātāni, atha kappakassa gāmavaraü datvā jeņņhaputtaü kumāraü sādhukaü rajje samanusāsitvā kesamassuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbaj- eyyāsi. Yena me idaü kalyāõaü vaņņaü\<*<7>*>/ nihitaü\<*<8>*>/ anuppa- vatteyyāsi\<*<9>*>/ mā kho me tvaü antimapuriso ahosi. Yasmiü kho, tāta kumāra, purisayuge vattamāne evaråpassa kalyāõassa vaņņassa samucchedo hoti, so tesaü antimapuriso hoti. Tan tāhaü\<*<10>*>/, tāta kumāra, evaü vadāmi: Yena me idaü kalyāõaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk Si pa¤cadasiü; at p. 78 Sk pannarasiü. 2 Bm Si bahånaü always. 3 Sk Bu sts. pahalitāni sts. palitāni; Bm Si palitāni throughout. 4 Bm Si mama. 5 So Si throughout & Sk infra; Bm mānussakā always; Sk here mānussakakāmā. 6 Si omits pi. 7 So Bu & Sk infra; Bm Si vattaü; Sk here vaddhaü. 8 So Sk Si Bu; Bm nihataü. 9 Bm anupav-. 10 Bm tathā 'haü. >/ #<[page 076]># %<76 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% vaņņaü nihitaü anuppavatteyyāsi, mā kho me tvaü antima- puriso ahosãti. Atha kho. ânanda, rājā Makhādevo kappakassa gāma- varaü datvā jeņņhaputtaü kumāraü sādhukaü rajje samanu- sāsitvā imasmiü yeva Makhādevambavane kesamassuü ohā- retvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbaji. So mettāsahagatena cetasā ekaü disaü pharitvā vihāsi, tathā dutiyaü, tathā tatiyaü, tathā catutthiü\<*<1>*>/; iti uddhamadho tiriyaü sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaü lokaü mettāsahagatena\<*<2>*>/ cetasā vipulena mahaggatena appa- māõena averena avyāpajjhena\<*<3>*>/ pharitvā vihāsi. Karuõā- sahagatena cetasā -- pe\<*<4>*>/ -- muditāsahagatena cetasā\<*<5>*>/, upekhāsahagatena\<*<6>*>/ cetasā ekaü disaü pharitvā vihāsi, tathā dutiyaü, tathā tatiyaü, tathā catuņņhiü; iti uddhamadho tiriyaü sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaü lokaü upek- hāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāõena averena avyāpajjhena pharitvā vihāsi. Rājā kho pan', ânanda. Makhādevo caturāsãtivassasahassāni kumārakãëikaü kãëi\<*<7>*>/; caturāsãtivassasahassāni oparajjaü\<*<8>*>/ kāresi; caturāsãtivassa- sahassāni rajjaü kāresi; caturāsãtivassasahassāni imasmiü yeva Makhādevambavane agārasmā anagāriyaü pabbajito brahmacariyaü cari\<*<9>*>/. So cattāro brahmavihāre bhāvetvā kāyassa bhedā param maraõā brahmalokåpago ahosi. Atha kho, ânanda, ra¤¤o Makhādevassa putto bahunnaü vassānaü bahunnaü vassasatānaü bahunnaü vassasahassānaü accayena kappakaü āmantesi: Yadā me, samma kappaka, passeyyāsi sirasmiü phalitāni jātāni, atha me āroceyyāsãti. Evaü devāti kho, ânanda, kappako ra¤¤o Makhādevassa puttassa paccassosi. Addassā kho, ânanda, kappako bahun- naü vassānaü bahunnaü vassasatānaü bahunnaü vassasa- hassānaü accayena ra¤¤o Makhādevassa puttassa sirasmiü phalitāni jātāni; disvā ra¤¤o Makhādevassa puttaü etad avoca: Pātubhåtā kho devassa devadåtā; dissanti sirasmiü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Si catutthaü. 2 Sk here & infra upekhāsahagatena, as Bm infra. 3 Bm abyābajjhena. 4 Bm omits. 5 Si inserts pe. 6 Bm Si upekkh-. 7 So Si Sk Bu; Bm -kiëikaü kiëi. 8 Si uparajjaü. 9 Bm acariü. >/ #<[page 077]># %< 4.3. MAKHâDEVASUTTAũ (83). 77>% phalitāni jātānãti. Tena hi, samma kappaka, tāni phalitāni sādhukaü saõķāsena uddharitvā mama a¤jalismiü patiņņhā- pehãti. Evaü devāti kho. ânanda, kappako ra¤¤o Makhā- devassa puttassa paņisutvā tāni phalitāni sādhukaü saõķā- sena uddharitvā ra¤¤o Makhādevassa puttassa a¤jalismiü patiņņhāpesi. Atha kho. ânanda, ra¤¤o Makhādevassa putto kappakassa gāmavaraü datvā jeņņhaputtaü kumāraü āmantā- petvā etad avoca: Pātubhåtā kho me, tāta kumāra, devadåtā; dissanti sirasmim phalitāni jātāni. Bhuttā kho pana me mānusakā kāmā; samayo dibbe kāme pariyesituü. Ehi tvaü, tāta kumāra, imaü rajjaü paņipajja; ahaü pana kesamassuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajissāmi. Tena hi, tāta kumāra, yadā tvam pi passeyyāsi sirasmiü phalitāni jātāni, atha kappakassa gāmavaraü datvā jeņņhaputtaü kumāraü sādhukaü rajje samanusāsitvā kesa- massuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajeyyāsi. Yena me idaü kalyāõaü vaņņaü nihitaü anuppavatteyyāsi, mā kho me tvaü antimapuriso ahosi. Yasmiü kho. tāta kumāra, purisayuge vattamāne evaråpassa kalyāõassa vaņņassa samucchedo hoti, so tesaü antimapuriso hoti; tan tāhaü, tāta kumāra, evaü vadāmi: Yena me idaü kalyāõaü vaņņaü nihitaü anuppavatteyyāsi, mā kho me tvaü antimapuriso ahosãti. Atha kho, ânanda, ra¤¤o Makhādevassa putto kappakassa gāmavaraü datvā jeņņhaputtaü kumāraü sādhukaü rajje samanusāsitvā imasmiü yeva Makhādevambavane kesamassuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbaji. So mettāsahagatena cetasā ekaü disaü pharitvā vihāsi, tathā dutiyaü, tathā tatiyaü, tathā catutthiü; iti uddhamadho tiriyaü sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaü lokaü mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appa- māõena averena avyāpajjhena pharitvā vihāsi, karuõāsahagatena cetasā --{pe}-- muditāsahagatena cetasā, upekhāsahagatena cetasā ekaü disaü pharitvā vihāsi, tathā dutiyaü, tathā tatiyaü, tathā catutthiü; iti uddhamadho tiriyaü sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaü lokaü upekhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāõena averena avyāpajjhena \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 078]># %<78 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% pharitvā vihāsi. Ra¤¤o kho pan', ânanda, Makhādevassa putto caturāsãtivassasahassāni kumārakãëikaü kãëi; caturāsãti- vassasahassāni oparajjaü kāresi, caturāsãtivassasahassāni rajjaü kāresi, caturāsãtivassasahassāni imasmiü yeva Makhā- devambavane agārasmā anagāriyaü pabbajito brahmacariyaü cari. So cattāro brahmavihāre bhāvetvā kāyassa bhedā param maraõā brahmalokåpago ahosi. Ra¤¤o kho pan', ânanda, Makhādevassa puttapaputtakā tassa paramparā caturāsãtikhattiyasahassāni\<*<1>*>/ imasmiü yeva Makhādevambavane kesamassuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagārãyaü pabbajiüsu. Te\<*<2>*>/ mettā- sahagatena cetasā ekaü disaü pharitvā vihariüsu, tathā dutiyaü, tathā tatiyaü, tathā catutthiü; iti uddhamadho tiriyaü sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaü lokaü mettā- sahagatena\<*<3>*>/ cetasā vipulena mahaggatena appamāõena averena avyāpajjhena pharitvā vihariüsu, karuõāsahagatena cetasā, muditāsahagatena cetasā, upekhāsahagatena cetasā ekaü disaü pharitvā vihariüsu, tathā dutiyaü, tathā tatiyaü, tathā catutthiü; iti uddhamadho tiriyaü sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaü lokaü upekhāsahagatena cetasā vipulena ma- haggatena appamāõena averena avyāpajjhena pharitvā viha- riüsu. Te\<*<4>*>/ caturāsãtivassasahassāni kumārakãëikaü kãëiüsu, caturāsãtivassasahassāni oparajjaü kāresuü\<*<5>*>/, caturāsãtivassa- sahassāni rajjaü kāresuü\<*<5>*>/, caturāsãtivassasahassāni imasmiü Makhādevambavane agārasmā anagāriyaü pabbajitā brahma- cariü cariüsu. Te cattāro brahmavihāre bhāvetvā kāyassa bhedā param maraõā brahmalokåpagā ahesuü. Nimi tesaü rājānaü\<*<6>*>/ pacchimako ahosi dhammiko dhammarājā, dhamme ņhito mahārājā, dhammaü carati brāhmaõagahapatikesu negamesu c' eva jānapadesu ca, upo- satha¤ ca upavasati cātuddasiü pa¤caddasiü aņņhami¤ ca pakkhassa. Bhåtapubbaü, {ânanda}, devānaü\<*<7>*>/ Tāvatiüsānaü Su- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk; Bm caturāsãtirājasahassāni; Si caturāsãtisahassāni. 2 Sk omits te. 3 So all MSS. here. 4 Bm Si omit te here. 5 Si kāresu. 6 Si rājā. 7 Bu devatānaü. >/ #<[page 079]># %< 4.3. MAKHâDEVASUTTAũ (83). 79>% dhammāyaü sabhāyaü sannisinnānaü sannipatitānaü ayam antarākathā udapādi: Lābhā vata bho Videhānaü, suladdhaü vata bho Videhānaü yesaü Nimi rājā dhammiko dhammarājā dhamme ņhito mahārājā dhammaü carati brāhmaõagaha- patikesu negamesu c' eva jānapadesu ca, uposatha¤ ca upavasati cātuddasiü pa¤caddasiü aņņhami¤ ca pakkhassāti. Atha kho, ânanda, Sakko devānam indo deve Tāvatiüse āmantesi: Iccheyyātha no tumhe mārisā Nimi-rājānaü daņņhun ti? Icchāma mayaü mārisa Nimi-rājānaü daņņhun ti. Tena kho pana\<*<1>*>/ samayena Nimirājā tadahu 'posathe pannarase sãsaü nahāto\<*<2>*>/ uposathiko upari pāsādavaragato nisinno hoti. Atha kho, ânanda, Sakko devānam indo seyyathāpi nāma balavā puriso sammi¤jitaü\<*<3>*>/ vā bāhaü pasāreyya pasāritaü vā bāhaü sammi¤jeyya, evam eva devesu Tāvatiüsesu antara- hito Nimissa ra¤¤o mukhe\<*<4>*>/ pāturahosi. Atha kho, ânanda, Sakko devānam indo Nimi-rājānaü etad avoca: Lābhā te\<*<5>*>/, mahārāja, suladdhaü te, mahārāja; devā, mahārāja, Tāvatiüsā Sudhammāyaü sabhāyaü kittayamānaråpā sannisinnā: Lābhā . . . &c. as above . . . aņņhami¤ ca pakkhassāti. Devā te, mahārāja, Tāvatiüsā dassanakāmā; tassa te ahaü, mahārāja, sahassa- yuttaü āja¤¤arathaü pahiõissāmi; abhiråheyyāsi, mahārāja, dibbaü yānaü avikampamāno ti. Adhivāsesi\<*<6>*>/ kho, ânanda, Nimi rājā tuõhãbhāvena. Atha kho, ânanda, Sakko devānam indo Nimissa ra¤¤o adhivāsanaü viditvā seyyathāpi nāma . . . &c. as above . . . antara- hito devesu Tāvatiüsesu pāturahosi. Atha kho, ânanda, Sakko devānam indo Mātali -- saü- gāhakaü\<*<7>*>/ āmantesi: Ehi tvaü, samma Mātali, sahassayuttaü āja¤¤arathaü yojetvā Nimi-rājānaü upasaükamitvā evaü vadesi:-- Ayan te, mahārāja, sahassayutto āja¤¤aratho Sakkena devānam indena pesito; abhiråheyyāsi, mahārāja, dibbaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Si insert Ananda. 2 So Sk; Bm sãsaü nhāto; Si sãsanhāto. 3 So Sk Si; Bm sami¤jitaü, as Vol. I 168. Cf. I Dãgha 222 & I Sum. Vil. 196. 4 So Bu (bis); Si sammukhe; Sk Bm pamukhe. 5 Bm vo here et infra. 6 So Si Bu; Sk Bm a-ti. 7 So Sk Bm; Si Mātaliü (as Nimiü rājānaü supra et infra). >/ #<[page 080]># %<80 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% yānaü avikampamāno ti. Evaü hotu bhaddan tavāti\<*<1>*>/ kho, ânanda, Mātali saügāhako Sakkassa devānam indassa paņisutvā sahassayuttaü āja¤¤arathaü yojetvā Nimi-rājānaü upasaükamitvā etad avoca: Ayan te, mahārāja, sahassayutto āja¤¤aratho Sakkena devānam indena pesito; abhiråha, mahārāja, dibbaü yānaü avikampamāno\<*<2>*>/. Api ca, mahārāja, katamena taü nemi, -- yena vā pāpakammā pāpakānaü kammānaü vipākaü paņisaüvedenti, yena vā kalyāõakammā kalyāõānaü kammānaü vipākaü paņisaüvedentãti? Ubhayen' eva maü, Mātali, nehãti. Sampāpesi\<*<3>*>/ kho, ânanda, Mātali saügāhako Nimi-rājānaü Sudhammaü sabhaü\<*<4>*>/. Addasā kho. ânanda, Sakko devānam indo Nimi-rājānaü dårato va āgacchantaü, disvāna Nimi-rājānaü etad avoca: Ehi kho, mahārāja, sāgataü, mahārāja; devā te, mahārāja, Tāvatiüsā Sudhammāyaü sabhāyaü kittayamānaråpā\<*<5>*>/ sannisinnā:-- Lābhā . . . &c. as above . . . aņņhami¤ ca pakkhassāti. Devā te, mahārāja, Tāvatiüsā dassanakāmā; abhirama, mahārāja, devesu devānubhāvenāti. Alaü mārisa\<*<6>*>/ tatth' eva maü Mithilaü paņinetu, tatthā- haü dhammaü carissāmi brāhmaõagahapatikesu negamesu c' eva jānapadesu ca, uposatha¤ ca upavasissāmi catuddasiü pa¤cadasiü aņņhami¤ ca pakkhassāti. Atha kho, ânanda, Sakko devānam indo Mātali-saü- gāhakaü āmantesi:-- Ehi tvaü, samma Mātali, sahassa- yuttaü āja¤¤arathaü yojetvā Nimi-rājānaü tatth' eva Mithilaü paņinehãti. Evaü bhaddan tavāti kho, ânanda. Mātali saü- gāhako Sakkassa devānam indassa paņisutvā sahassayuttaü āja¤¤arathaü yojetvā Nimi-rājānaü tatth' eva Mithilaü paņinesi. Tatra sudaü, ânanda, Nimirājā dhammaü carati brāh- maõagahapatikesu negamesu c' eva jānapadesu ca, uposatha¤ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu; Sk Bm evaü bhaddaü tavāti; Si evaü bhadantavāti. 2 Bm Si add ti. 3 So Sk; Bm saüpaveseti; Si saüpavesi, with note that the Sinh. reading is sampāpesi. 4 So Sk Bm; Si sudhammāyaü sabhāyam, with note that the Sinh. reading is sudhammaü sabhaü. 5 Sk here, as Bm always, kittiyamānaråpa. 6 Bm mārisā. >/ #<[page 081]># %< 4. 3. MAKHâDEVASUTTAũ (83). 81>% ca upavasati cātuddasiü pa¤caddasiü aņņhami¤ ca pakkhassa. Atha kho, ânanda, Nimi-rājā bahunnaü vassānaü bahunnaü vassasatānaü bahunnaü vassasahassānaü accayena kappakaü āmantesi: Yadā me, samma kappaka, passeyyāsi sirasmiü phalitāni jātāni, atha me āroceyyāsãti. Evaü devāti kho, ânanda, kappako Nimissa ra¤¤o paccassosi. Addasā kho, ânanda, kappako bahunnaü vassānaü bahunnaü vassa- satānaü bahunnaü vassasahassānaü accayena Nimissa ra¤¤o sirasmiü phalitāni jātāni; disvā Nimi-rājānaü etad avoca: Pātubhåtā kho devassa devadåtā; dissanti sirasmiü phalitāni jātānãti. Tena hi, samma kappaka, tāni phalitāni sādhukaü saõķāsena uddharitvā mama a¤jalismiü patiņņhāpehãti. Evaü devāti kho, ânanda, kappako Nimissa ra¤¤o paņisutvā tāni phalitāni sādhukaü saõķāsena uddharitvā Nimissa ra¤¤o a¤jalismiü patiņņhāpesi. Atha kho, ânanda, Nimi rājā kappakassa gāmavaraü datvā jeņņhaputtaü kumāraü āmantā- petvā etad avoca: Pātubhåtā kho me, tāta kumāra, devadåtā; dissanti sirasmiü phalitāni jātāni. Bhuttā kho pana me mānusakā kāmā; samayo dibbe kāme pariyesituü. Ehi {tvaü} tāta kumāra, imaü rajjaü paņipajja; ahaü pana kesamassuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajissāmi. Tena hi, tāta kumāra, yadā tvam pi passeyyāsi sirasmiü phalitāni jātāni, atha kappakassa gāmavaraü datvā jeņņhaputtaü kumāraü sādhukaü rajje samanusāsitvā kesa- massuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajeyyāsi. Yena me idaü kalyāõaü vaņņaü nihitaü anuppavatteyyāsi, mā kho me tvaü antimapuriso ahosi. Yasmiü kho, tāta kumāra, purisayuge vattamāne evaråpassa kalyāõassa vaņņassa samucchedo hoti, so tesaü antimapuriso hoti. Tan tāhaü, tāta kumāra, evaü vadāmi: Yena me idaü kalyāõaü vaņņaü nihitaü anuppavatteyyāsi, mā kho me tvaü antimapuriso ahosãti. Atha kho, ânanda, Nimi-rājā kappakassa gāmavaraü datvā jeņņhaputtaü kumāraü sādhukaü rajje samanusāsitvā imasmiü yeva Makhādevambavane kesamassuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbaji. So mettāsahagatena cetasā ekaü disaü pharitvā vihāsi, tathā \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 082]># %<82 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% dutiyaü, tathā tatiyaü, tathā catutthiü; iti uddhamadho tiriyaü sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaü lokaü mettā- sahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāõena averena avyāpajjhena pharitvā vihāsi; karuõāsahagatena cetasā -- pe -- muditāsahagatena cetasā, upekhāsahagatena cetasā ekaü disaü pharitvā vihāsi, tathā dutiyaü, tathā tatiyaü, tathā catuņņhiü; iti uddhamadho tiriyaü sabbadhi sabbattatāya sabbā- vantaü lokaü upekhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāõena averena avyāpajjhena pharitvā vihāsi. Nimi kho pan', ânanda, rājā caturāsãtivassasahassāni kumārakãëikaü kãëi, caturāsãtivassasahassāni oparajjaü kāresi, caturāsãtivassasahassāni imasmiü yeva Makhādevambavane agārasmā anagāriyaü pabbajito brahmacariyaü cari. So cattāro brahmavihāre bhāvetvā kāyassa bhedā param maraõā brahmalokåpago ahosi. Nimissa kho pan', ânanda, ra¤¤o Kaëārajanako nāma putto ahosi. So na agārasmā anagāriyaü pabbaji; so taü kalyāõaü vaņņaü samucchindi; so tesaü antimapuriso ahosi. Siyā\<*<1>*>/ kho pana te. ânanda, evam assa: A¤¤o nåna tena, samayena rājā Makhādevo ahosi, yena\<*<2>*>/ taü kalyāõaü vaņņaü nihitan ti\<*<3>*>/. Na kho pan' etaü, ânanda, evaü daņņhabbaü. Ahaü tena samayena rājā Makhādevo ahosiü; ahan taü kalyāõaü vattaü nihaniü\<*<4>*>/; mayā taü kalyāõaü vaņņaü nihitaü; pacchimā janatā anuppavattesi. Taü kho pan', ânanda, kalyāõaü vaņņaü na nibbidāya na virāgāya na niro- dhāya na upasamāya na abhi¤¤āya na sambodhāya na nibbā- nāya saüvattati, yāvad eva brahmalokupapattiyā. Idaü kho pan', ânanda, etarahi mayā kalyāõaü vattaü nihitaü ekanta- nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhi¤¤āya sambo- dhāya {nibbānāya} saüvattati. Katamā c', ânanda, etarahi mayā kalyāõaü vaņņaü nihitaü ekantanibbidāya virāgāya niro- dhāya upasamāya abhi¤¤āya sambodhāya nibbānāya saüvattati? Ayam eva ariyo aņņhaīgiko maggo, seyyathãdaü: Sammādiņņhi sammāsaükappo sammāvācā sammākammanto sammāājãvo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bm Si; Skt yā. 2 Skt so. 3 Sk nãhanãti; St nahanãti; Bm nihataü. 4 So Sk; St nãhaniü yā taü; Si nihiniü; Bm omits these five words. >/ #<[page 083]># %< 4.4 MADHURASUTTAũ (84). 83>% sammāvāyāmo sammāsati sammāsamādhi. Idaü kho, ânanda, etarahi mayā kalyāõaü vaņņaü nihitaü ekantanibbidāya virā- gāya nirodhāya upasamāya abhi¤¤āya sambodhāya nibbānāya saüvattati. Tam kho\<*<1>*>/ ahaü, ânanda, evaü vadāmi: Yena me idaü kalyāõaü vattaü nihitaü anuppavatteyyātha, mā kho me tumhe antimapuriso ahuvattha\<*<2>*>/. Yasmiü kho, ânanda, purisayuge vattamāne evaråpassa kalyāõassa vaņņassa sa- mucchedo hoti, so tesaü antimapuriso hoti. Taü vo ahaü, ânanda, evaü vadāmi: Yena me idaü kalyāõaü vaņņaü nihitaü anuppavatteyyātha, mā kho me tumhe antimapuriso ahuvatthāti. Idam avoca Bhagavā. Attamano āyasmā ânando Bha- gavato bhāsitaü abhinandãti. MAKHâDEVASUTTAũ TATIYAũ. 84. Evam me sutaü. Ekaü samayaü āyasmā Mahā-Kaccāno Madhurāyaü viharati Gundāvane\<*<3>*>/. Assosi kho rājā Madhuro Avantiputto: Samaõo khalu bho Kaccāno Madhurāyaü viharati Gundāvane; taü kho pana bhavantaü Kaccānaü evaü kalyāõo kittisaddo abbhuggato, -- paõķito vyatto\<*<4>*>/ medhāvã bahussuto cittakathã kalyāõapaņibhāno\<*<5>*>/ vuddho\<*<6>*>/ c' eva arahā ca; sādhu kho pana tathāråpānaü arahataü dassanaü hotãti. Atha kho rājā Madhuro Avantiputto bhad- rāni bhadrāni yānāni yojāpetvā bhadraü yānaü abhiråhitvā bhadrehi bhadrehi yānehi Madhurāya niyyāsi mahaccarājānu- bhāvena\<*<7>*>/ āyasmantaü Mahā-Kaccānam dassanāya; yāvatikā yānassa bhåmi yānena gantvā yānā paccorohitvā pattiko va yen' āyasmā Mahā-Kaccāno ten' upasaükami, upasaükamitvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Si vo. 2 So Skt; Bm purisā āhuvatthāti; Si purisā ahuvatthāti. 3 Skt; Gunadavane, Si gundhāvane, throughout. 4 Bm Si vigatto. 5 Bm kalyāõapaņibhāno. 6 Si vuķķho. 7 Si Bm mahaccar-.; St mahār-.; Sk maha¤car-. Cf. p. 65 & p. 118. >/ #<[page 084]># %<84 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% āyasmatā Mahā-Kaccānena saddhiü sammodi sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho rājā Madhuro Avantiputto āyasmantaü Mahā- Kaccānaü etad avoca: Brāhmaõā, bho Kaccāna, evam āhaüsu -- Brāhmaõā va seņņho vaõõo, hãno\<*<1>*>/ a¤¤o vaõõo; brāhmaõā va sukko vaõõo, kaõho a¤¤o vaõõo; brāhmaõā va sujjhanti, no abrāhmaõā; brāhmaõā Brahmuno puttā orasā mukhato jātā brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādā ti. Idha\<*<2>*>/ bhavaü Kaccāno kim āhāti\<*<3>*>/? Ghoso yeva kho eso, mahārāja, lokasmiü: Brāhmaõā va seņņho vaõõo, hãno a¤¤o vaõõo; brāhmaõā va sukko vaõõo, kaõho a¤¤o vaõõo; brāhmaõā va sujjhanti, no abrāhmaõā; brāhmaõā Brahmuno puttā orasā mukhato jātā brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādā ti. Tad aminā p' etaü\<*<4>*>/; mahārāja, pariyāyena veditabbaü yathā ghoso yev' eso lokasmiü: Brāhmaõā va settho vaõõo, hãno a¤¤o vaõõo --pe-- brahmadāyādā ti. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Khattiyassa ce pi ijjheyya\<*<5>*>/ dhanena vā dha¤¤ena vā rajatena vā jātaråpena vā, khattiyo pi 'ssāssa\<*<6>*>/ pubbuņņhāyã pacchāni- pātã kiükārapaņissāvã manāpacārã piyavādã, brāhmaõo pi 'ssāssa, vesso pi 'ssāssa, suddo pi 'ssāssa pubbuņņhāyã pacchāni- pātã kiükārapaņissāvã manāpacārã piyavādã ti? Khattiyassa ce pi, bho Kaccāna, ijjheyya dhanena vā dha¤¤ena vā rajatena vā jātaråpena vā, khattiyo pi 'ssāssa pubbuņņhāyã pacchānipātã kiükārapaņissāvã manāpacārã piya- vādã, brāhmaõo pi 'ssāssa, vesso pi 'ssāssa, suddo pi 'ssāssa pubbuņņhāyã pacchānipātã kiükārapaņissāvã manāpacārã piya- vādã ti. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Brāhmaõassa ce pi ijjheyya dhanena vā dha¤¤ena va rajatena vā jātaråpena vā, brāhmaõo pi 'ssāssa pubbuņņhāyã pacchānipātã kiükāra- paņissāvã manāpacārã piyavādã, vesso pi 'ssāssa, suddo pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu Si and Bm; Skt hãõo throughout. 2 Bm idha; Sk iti; Si idaü, -- with note: Sinhalese iti. 3 Bm akkhāyãti, as Si with note: Sinhalese kim āhāti. 4 Si (& all MSS infra) Iminā pi kho etaü, -- with note Sinhalese tad imina p' etaü. 5 So Si Bm Bu and (here) Sk, which subsequently reads iccheyya (as St throughout). 6 Bm pisassa throughout >/ #<[page 085]># %< 4.4. MADHURASUTTAũ (84). 85>% 'ssāssa, khattiyo pi 'ssāssa pubbuņņhāyã pacchānipātã kiü- kārapaņissāvã manāpacārã piyavādã ti? Brāhmaõassa ce pi, bho Kaccāna, ijjheyya dhanena vā dha¤¤ena vā rajatena vā jātaråpena vā, brāhmaõo pi 'ssāssa pubbuņņhāyã pacchānipātã kiükārapaņissāvã manāpacārã piya- vādã, vesso pi 'ssāssa, suddo pi 'ssāssa, khattiyo pi 'ssāssa pubbuņņhāyã pacchānipātã kiükārapaņissāvã manāpacārã piya- vādã ti. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Vessassa ce pi ijjheyya dhanena vā dha¤¤ena vā rajatena vā jātaråpena vā, vesso pi 'ssāssa pubbuņņhāyã pacchānipātã kiükārapaņissāvã manā- pacārã piyavādã, suddo pi 'ssāssa, khattiyo pi 'ssāssa, brāh- maõo pi 'ssāssa pubbuņņhāyã pacchānipātã kiükārapaņissāvã manāpacārã piyavādã ti? Vessassa ce pi, bho Kaccāna, ijjheyya dhanena vā dha¤¤ena vā rajatena vā jātaråpena vā, vesso pi 'ssāssa pubbuņņhāyã pacchānipātã kiükārapaņissāvã manāpacārã piya- vādã, suddo pi 'ssāssa, khattiyo pi 'ssāssa, brāhmaõo pi 'ssāssa pubbuņņhāyã pacchānipātã kiükārapaņissāvã manāpacārã piya- vādã ti. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Suddassa ce pi ijjheyya dhanena vā dha¤¤ena vā rajatena vā jātaråpena vā, suddo pi 'ssāssa pubbuņņhāyã pacchānipātã kiükārapaņissāvã manā- pacārã piyavādã, khattiyo pi 'ssāssa, brāhmaõo pi 'ssāssa, vesso pi 'ssāssa pubbuņņhāyã pacchānipātã kiükārapaņissāvã manāpacārã piyavādã ti? Suddassa ce pi, bho Kaccāna, ijjheyya dhanena vā dha¤¤ena vā rajatena vā jātaråpena vā, suddo pi 'ssāssa pubbuņņhāyã pacchānipātã kiükārapaņissāvã manāpacārã piya- vādã, khattiyo pi 'ssāssa, brāhmaõo pi 'ssāssa, vesso pi 'ssāssa pubbuņņhāyã pacchānipātã kiükārapaņissāvã manāpacārã piya- vādã ti. Taü kiü ma¤¤asi, mahārāja? Yadi evaü sante, ime cattāro vaõõā samasamā\<*<1>*>/ honti? no vā?kathaü vā te ettha hotãti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si samā here only. >/ #<[page 086]># %<86 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% Addhā kho, bho Kaccāna, evaü sante ime cattāro vaõõā samasamā\<*<1>*>/ honti; na 'saü\<*<2>*>/ ettha ki¤ci nānākaraõaü sama- nupassāmãti. Iminā pi kho etaü, mahārāja, pariyāyena veditabbaü yathā ghoso yev' eso lokasmiü: Brāhmaõā va seņņho vaõõo, hãno a¤¤o vaõõo --pe-- brahmadāyādā ti. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Idhāssa khattiyo pāõātipāti\<*<3>*>/ adinnādāyi\<*<4>*>/ kāmesu micchācārã musāvādã pisuõāvāco\<*<5>*>/ pharusāvāco\<*<6>*>/ samphappalāpã abhijjhālå\<*<7>*>/ byāpannacitto micchādiņņhã\<*<8>*>/; kāyassa bhedā param maraõā apāyaü duggatiü vinipātaü nirayaü uppajjeyya\<*<9>*>/? no vā? kathaü vā te ettha hotãti? Khattiyo pi hi\<*<10>*>/, bho Kaccāna, paõātipāti adinnādāyi kā- mesu micchācārã musāvādã pãsuõāvāco pharusāvāco sampha- ppalāpã abhijjhālå byāpannacitto micchādiņņhã, kāyassa bhedā param maraõā apāyaü duggatiü vinipātaü nirayaü uppaj- jeyya. Evaü me ettha hoti, eva¤ ca pana me etaü arahataü sutan ti. Sādhu sādhu, mahārāja; sādhu kho te etaü, mahārāja, evaü hoti; sādhu ca pana te etaü arahataü sutaü. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Idhāssa brāhmaõo, idhāssa vesso\<*<11>*>/, idhāssa suddo pāõātipāti adinnādāyi --pe--\<*<12>*>/ kāyassa bhedā param maraõā apāyaü duggatiü vinipātaü nirayaü uppaj- jeyya? no vā? kathaü vā te ettha hotãti? Suddo pi hi, bho Kaccāna, pāõātipāti adinnādāyi --pe--\<*<12>*>/ kāyassa bhedā param maraõā apāyaü duggatiü vinipātaü nirayaü uppajjeyya. Eva¤ ca pana me etaü arahataü sutan ti. Sādhu sādhu, mahārāja; sādhu kho te etaü, mahārāja, evaü hoti; sādhu ca pana te etaü arahataü sutaü. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Yadi evaü sante, ime cattāro vaõõā samasamā honti? no vā? kathaü vā te ettha hotãti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Skt sammā honti, here only. 2 Si nāhaü; Bm nesaü; Skt here nāsaü, elsewhere na 'sam; Bu na 'saü. 3 Si Sk Bm pāõātipātã. 4 Si Bm adinnādāyã. 5 Si pisu avāco. 6 Sk pharåsāvāco; Si pharusavāco. 7 Si Bm abhijjhālu. 8 Si micchādiņņhi. 9 Si Bm upapajjeyya throughout. 10 Skt omit hi here. 11 Bm inserts la. 12 Si Bm insert micchādiņņhã after pe. >/ #<[page 087]># %< 4. 4. MADHURASUTTAũ (84). 87>% Addhā kho, bho Kaccāna, evaü sante, ime cattāro vaõõā samasamā honti; na 'saü ettha ki¤ci nānākaraõaü samanu- passāmãti. Iminā pi kho etaü, mahārāja, pariyāyena veditabbaü yathā ghoso yev' eso lokasmiü: Brāhmaõā va seņņho vaõõo, hãno a¤¤o vaõõo --pe-- brāhmadāyādā ti. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Idhāssa khattiyo pāõātipātā paņivirato adinnā- dānā paņivirato kāmesu micchācārā paņivirato musāvādā paņivirato pisuõāvācāya\<*<1>*>/ paņivirato pharusāvācāya\<*<2>*>/ paņi- virato samphappalāpā\<*<3>*>/ paņivirato anabhijjhālå\<*<4>*>/ abyāpannacitto sammādiņņhã\<*<5>*>/, kāyassa bhedā param maraõā sugatiü saggaü lokaü uppajjeyya? no vā? kathaü vā te ettha hotãti? Khattiyo pi hi, bho Kaccāna, pāõātipatā paņivirato adinnādānā paņivirato kāmesu micchācārā paņivirato musā- vādā paņivirato pisuõāvācāya paņivirato pharusāvācāya paņi- virato samphappalāpā paņivirato anabhijjhālå abyāpanna- citto sammādiņņhã kāyassa bhedā param maraõā sugatiü saggaü lokaü uppajjeyya. Evam me ettha hoti, eva¤ ca pana me etaü arahatam sutan ti. Sādhu sādhu, mahārāja; sādhu kho te etaü, mahārāja, evaü hoti; sādhu ca pana te etaü arahataü sutaü. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Idhāssa brāhmaõo, idhāssa vesso, idhāssa suddo pāõātipātā paņivirato adinnādānā paņivirato --pe-- sammādiņņhã, kāyassa bhedā param maraõā sugatiü saggaü lokaü uppajjeyya? no vā? kathaü vā te ettha hotãti ti? Suddo pi hi, bho Kaccāna, pāõātipātā paņivirato adinnādānā paņivirato --pe-- sammādiņņhã, kāyassa bhedā param maraõā sugatiü saggaü lokaü uppajjeyya. Evam me ettha hoti, eva¤ ca pana me etaü arahataü sutan ti. Sādhu sādhu, mahārāja; sādhu kho te etaü, mahārāja, evaü hoti; sādhu ca pana te etaü arahataü sutaü. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Yadi evaü sante, ime cattāro vaõõā samasamā honti? no vā? kathaü vā te ettha hotãti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Skt; Si Bm pisuõāya v-. 2 So Skt; Si Bm pharusāya. 3 Sk samphappalāpāya. 4 Si Bm anabhijjhālu. 5 Si Sk sammādiņņhi. >/ #<[page 088]># %<88 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% Addhā kho, bho Kaccāna, evaü sante ime cattāro vaõõā samasamā honti; na 'sam ettha ki¤ci nānākaraõaü sama- nupassāmãti. Iminā pi kho etaü, mahārāja, pariyāyena veditabbaü, yathā ghoso yev' eso lokasmiü: Brāhmaõā va seņņho vaõõo, hãno a¤¤o yaõõo --pe-- brahmadāyādā ti. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Idha khattiyo sandhiü vā chindeyya, nillopaü vā hareyya, ekāgārikaü vā kareyya, paripanthe vā tiņņheyya, paradāraü vā gaccheyya; ta¤ ce te purisā gahetvā dasseyyuü: Ayan te, deva. coro āgucārã\<*<1>*>/, imassa yaü icchasi taü daõķaü paõehãti\<*<2>*>/;-- kinti naü kareyyāsãti? Ghāteyyāma\<*<3>*>/ vā, bho Kaccāna, jāpeyyāma\<*<4>*>/ vā pabbā- jeyyāma vā yathāpaccayaü vā kareyyāma. Taü kissa hetu? Yā hi 'ssa, bho Kaccāna, pubbe khattiyo ti sama¤¤ā, sā 'ssa antarahitā; coro t' eva\<*<5>*>/ saīkhaü\<*<6>*>/ gacchatãti. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Idha brāhmaõo, idha vesso, idha suddo sandhiü vā chindeyya, nillopaü vā hareyya, ekāgārikaü vā kareyya, paripanthe vā tiņņheyya, paradāraü vā gaccheyya; ta¤ ce te purisā gahetvā dasseyyuü: Ayan te, deva, coro āgucārã, imassa yaü icchasi taü daõķaü paõehãti; -- kinti naü kareyyāsãti? Ghāteyyāma vā, bho Kaccāna, jāpeyyāma vā pabbā- jeyyāma vā yathāpaccayaü vā kareyyāma. Taü kissa hetu? Yā hi 'ssa, bho Kaccāna, pubbe suddo ti sama¤¤ā, sa 'ssa antarahitā, coro t' eva saīkhaü gacchatãti. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Yadi evaü sante, ime cattāro vaõõā samasamā honti? no vā? kathaü vā te ettha hotãti? Addhā kho, bho Kaccāna, evaü sante ime cattāro vaõõā samasamā honti, na 'saü ettha ki¤ci nānākaraõaü samanu- passāmãti. Iminā pi kho etaü, mahārāja, pariyāyena veditabbaü yathā ghoso yev' eso lokasmiü: Brāhmaõā va seņņho vaõõo, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si āguü cārã throughout; Skt here ā-riü. 2 Bm panehãti. 3 Bm ghāņeyyāma. 4 So Skt Bm throughout, for jhāpeyyāma (?). Si phāleyyāma, -- with note that the Sinh. reading is jāpeyyāma. 5 Si Bm tveva. 6 Bm saõkhyaü. >/ #<[page 089]># %< 4. 4. MADHURASUTTAũ (84). 89>% hãno a¤¤o vaõõo --pe-- brahmadāyādā ti. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Idha khattiyo kesamassuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajito assa, virato pāõātipātā virato adinnādānā virato musāvādā\<*<1>*>/ eka- bhattiko brahmacārã sãlavā kalyāõadhammo;-- kinti naü kareyyāsãti? Abhivādeyyāma vā, bho Kaccāna, paccuņņheyyāma vā, āsanena vā nimanteyyāma, abhinimanteyyāma pi\<*<2>*>/ naü cãvarapiõķapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi, dhammikaü vā assa rakkhāvaraõaguttiü saüvidaheyyāma. Taü kissa hetu? Yā hi 'ssa, bho Kaccāna, pubbe khattiyo ti sama¤¤ā, sā 'ssa antarahitā. samaõo t' eva saīkhaü gacchatãti. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Idha brāhmaõo, idha vesso, idha suddo kesamassuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajito assa, virato pāõātipātā virato adinnādānā virato musāvādā ekabhattiko brahmacārã sãlavā kalyāõadhammo;-- kinti naü kareyyāsãti? Abhivādeyyāma vā, bho Kaccāna, paccuņņheyyāma vā, āsanena vā nimanteyyāma, abhinimanteyyāma pi naü cãvarapiõķapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi, dhammikaü vā assa rakkhāvaraõaguttiü saüvidaheyyāma. Taü kissa hetu? Yā hi 'ssa, bho Kaccāna, pubbe suddo ti sama¤¤ā, sā 'ssa antarahitā, samaõo t' eva saīkhaü gacchatãti. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Yadi evaü sante, ime cattāro vaõõā samasamā honti? no vā? kathaü vā te ettha hotãti? Addhā kho, bho Kaccāna, evaü sante ime cattāro vaõõā samasamā honti, na 'saü ettha ki¤ci nānākaraõaü samanu- passamãti. Iminā pi kho etaü, mahārāja, pariyāyena veditabbam, yathā ghoso yev' eso lokasmiü: Brāhmaõā va seņņho vaõõo, hãno a¤¤o vaõõo; brāhmaõā va sukko vaõõo, kaõho a¤¤o {vaõõo}; brāhmaõā va sujjhanti, no abrāhmaõā; brāhmaõā Brahmuno puttā orasā mukhato jātā brahmajā brahmanim- mitā brahmadāyādā ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm inserts rattupurato. 2 So Bm and Bu; Si Skt vā. >/ #<[page 090]># %<90 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% Evaü vutte rājā Madhuro Avantiputto\<*<1>*>/ āyasmantaü Mahā-Kaccānaü etad avoca: Abhikkantaü, bho Kaccāna, abhikkantaü, bho Kaccāna. Seyyathāpi, bho Kaccāna, nikkujjitaü vā ukkujjeyya, paņicchannaü vā vivareyya, måëhassa vā maggaü ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaü dhāreyya: Cakkhumanto råpāni dakkhintãti;-- evam eva bhotā Kaccānena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaü bhavantaü Kaccānaü saraõaü gacchāmi dhamma¤ ca bhikkhusaügha¤ ca; upāsakaü maü bhavaü Kaccāno dhāretu ajjatagge pāõupetaü saraõaü gatan ti. Mā kho maü tvaü, mahārāja, saraõaü agamāsi. Tam eva\<*<2>*>/ tvaü Bhagavantaü saraõaü gaccha yam ahaü saraõaü gato ti. Kahaü pana, bho Kaccāna, etarahi so Bhagavā viharati arahaü sammāsambuddho ti? Parinibbuto kho, mahārāja, etarahi so Bhagavā arahaü sammāsambuddho ti. Sace hi\<*<3>*>/ mayaü, bho Kaccāna, suõeyyāma tam Bhaga- vantaü dasasu yojanesu, dasa pi mayaü yojanāni gacchey- yāma taü Bhagavantaü dassanāya arahantaü sammā- sambuddhaü. Sace hi mayaü, bho Kaccāna, suõeyyāma taü Bhagavantaü vãsatiyā yojanesu, tiüsatiyā\<*<4>*>/ yojanesu, cattālãsāya\<*<5>*>/ yojanesu, pa¤¤āsāya yojanesu, -- pa¤¤āsam pi mayaü yojanāni gaccheyyāma taü Bhagavantaü dassanāya arahantaü sammāsambuddhaü. Yojanasate ce\<*<6>*>/ pi mayam, bho Kaccāna, suõeyyāma taü Bhagavantaü, yojanasatam pi mayaü gaccheyyāma tam Bhagavantaü dassanāya ara- hantaü sammāsambuddhaü. Yato ca kho, bho Kaccāna, parinibbuto so Bhagavā, parinibbutam pi mayaü taü\<*<7>*>/ Bhagavantaü saraõaü gacchāma dhamma¤ ca bhikkhu- saügha¤ ca; upāsakaü maü bhavaü Kaccāno dhāretu ajjatagge pāõupetaü saraõaü gatan ti. MADHURA8-SUTTAũ CATUTTHAũ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Skt omit Madhuro Avantiputto & the first three words of line 3. 2 Si Bm tam etaü, omitting tvaü. 3 So Si & Skt throughout both here and in Sutta 94; Bm pi. 4 Si Bm tiüsāya. 5 Bm cattārisaya; Si cattārãsāya. 6 Skt omit here and in Sutta No. 94. 7 Si Bm omit. 8 So Bu Si, as also Hardy's Manual; Skt Bm Madhuriya. >/ #<[page 091]># %< 4. 5. BODHIRâJAKUMâRASUTTAũ (85). 91>% 85. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Bhaggesu viharati Suüsumāragire\<*<1>*>/ Bhesakaëāvane migadāye. Tena kho pana samayena Bodhissa rājakumārassa\<*<2>*>/ Kokanado\<*<3>*>/ nāma pāsādo acirakārito hoti anajjhāvuttho\<*<4>*>/ samaõena vā brāhmaõena vā kenaci vā manussabhåtena. Atha kho Bodhi rājakumāro Sa¤jikāputtaü māõavaü āmantesi: Ehi tvam, samma Sa¤jikāputta, yena Bhagavā ten' upasaükama; upasaü- kamitvā mama vacanena Bhagavato pāde sirasā vanda\<*<5>*>/, appā- bādhaü appātaīkaü lahuņņhānaü balaü phāsuvihāraü puccha: Bodhi, bhante, rājakumāro Bhagavato pāde sirasā vandati, appābādhaü appātaīkaü lahuņņhānaü balaü phāsuvihāraü pucchatãti; eva¤ ca vadehi: Adhivāsetu kira, bhante, Bhagavā Bodhissa rājakumārassa svātanāya bhattaü saddhiü bhikkhu- saīghenāti. Evaü bho ti kho Sa¤jikāputto māõavo Bodhissa rājakumārassa paņisutvā yena Bhagavā ten' upasaükami; upasaükamitvā Bhagavatā saddhiü sammodi, sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Sa¤jikāputto māõavo Bhagavantaü etad avoca: -- Bodhi, bho Gotama, rājakumāro\<*<6>*>/ bhoto Gotamassa pāde sirasā vandati, appābādhaü appātaīkaü lahuņņhānaü balaü phāsuvihāraü pucchati, eva¤ ca vadeti: Adhivāsetu kira bhavaü Gotamo Bodhissa rājakumārassa svātanāya bhattaü saddhiü bhikkhusaüghenāti. Adhivāsesi Bhagavā tuõhã- bhāvena. Atha kho Sa¤jikāputto māõavo Bhagavato adhi- vāsanaü viditvā uņņhāy' āsanā yena Bodhi rājakumāro ten' upasaükami; upasaükamitvā Bodhiü rājakumāraü etad avoca: Avocumhā kho mayaü\<*<7>*>/ bhoto vacanena taü bha- gavantaü\<*<8>*>/ Gotamaü: Bodhi, bho Gotama\<*<9>*>/, rājakumāro \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Saüs. C . Vinaya II 127. 2 Skt here insert svātanāya bhattaü saddhiü bhikkhusaüghenāti evaü bho ti kho Sa¤jikāputto māõavo Bodhissa rājakumārassa. 3 So Skt Bu; Bm Si Kokanudo, -- Si with note that the Sinh. reading is Kokanado. 4 Bm anajjhovuņņho; Si anajjhāvuņņho; Skt a-vutte. 5 Bm vandāhi. 6 So Si; Bm Bodhi kho rājakumāro; Sk Bodhi bhoto gotamassa. 7 Bm av-ha bhoto v. 8 Bm (alone) bhavantaü. 9 So Si; Bm omits bho G.; Skt bho alone. >/ #<[page 092]># %<92 11. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% bhoto Gotamassa pāde sirasā vandati, appābādhaü appātaī- kaü lahuņņhānaü balaü phāsuvihāraü pucchati, eva¤ ca vadeti:-- Adhivāsetu kira bhavaü Gotamo Bodhissa rāja- kumārassa svātanāya bhattaü saddhiü bhikkhusaüghenāti. Adhivuttha¤\<*<1>*>/ ca pana samaõena Gotamenāti. Atha kho Bodhi rājakumāro tassā rattiyā accayena sake nivesane\<*<2>*>/ paõãtaü khādanãyaü bhojanãyaü paņiyādāpetvā Kokanada¤ ca pāsādaü odātehi dussehi santharāpetvā\<*<3>*>/ yāva pacchima- sopānakaëevarā\<*<4>*>/ Sa¤jikāputtaü mānavaü āmantesi: Ehi tvaü, samma Sa¤jikāputta, yena Bhagavā ten' upasaükama upasaü- kamitvā Bhagavato kālaü ārocehi -- Kālo, bhante, niņņhitaü bhattan ti. Evaü bho ti kho Sa¤jikāputto māõavo Bodhissa rājakumārassa paņisutvā yena Bhagavā ten' upasaükami; upasaükamitvā Bhagavato kālaü ārocesi -- Kālo, bho Gotama, niņņhitaü bhattan ti. Atha kho Bhagavā pubbaõhasamayaü nivāsetvā pattacãvaraü ādāya yena Bodhissa rājakumārassa nivesanaü ten' upasaükami. Tena kho pana samayena Bodhi rājakumāro bahidvārakoņņhake ņhito hoti Bhagavantaü āga- mayamāno. Addasā kho Bodhi rājakumāro Bhagavantaü dårato va āgacchantaü; disvāna paccuggantvā Bhagavantaü abhivādetvā purakkhitvā\<*<5>*>/ yena Kokanado pāsādo ten' upasaü- kami. Atha kho Bhagavā pacchimaü\<*<6>*>/ sopānakaëevaraü nissāya aņņhāsi. Atha kho Bodhi rājakumāro Bhagavantaü etad avoca:-- Abhiråhatu, bhante, Bhagavā dussāni; abhirå- hatu Sugato dussāni, yaü mama assa dãgharattaü hitāya sukhāyāti. Evaü vutte Bhagavā tuõhã ahosi. Dutiyam pi kho\<*<7>*>/ Bodhi rājakumāro Bhagavantaü etad avoca: Abhiråhatu, bhante, Bhagavā dussāni; abhiråhatu Sugato dussāni, yaü mama assa dãgharattaü hitāya sukhāyāti. Dutiyam pi kho Bhagavā tuõhã ahosi. Tatiyam pi kho Bodhi rājakumāro Bhagavantaü etad avoca: Abhiråhatu . . . sukhāyāti. Atha kho Bhagavā āyasmantaü ânandaü apalokesi. Atha kho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm adhivuņņha¤. 2 Si omits sake. 3 Bm adds pi. 4 Bu pacchimasopānakaëebaraü; Si pacchimasopāõakalevarā; Skt pacchimosopāõakaëeparā; Bm pacchimā sopānaka evarā. 5 So Si Bm; Skt p-atvā. 6 So all MSS. 7 Bm (alone) omits Bodhi . . . tuõhã ahosi, inserting la. >/ #<[page 093]># %< 4. 5. BODHIRâJAKUMâRASUTTAũ (85). 93>% āyasmā ânando Bodhiü rājakumāraü etad avoca: Saüharantu\<*<1>*>/ rājakumāra, dussāni; na Bhagavā celapattikaü\<*<2>*>/ akkamissati, pacchimaü janataü Tathāgato apaloketãti\<*<3>*>/. Atha kho Bodhi rājakumāro dussāni saüharāpetvā upari Kokanade pāsāde\<*<4>*>/ āsanāni pa¤¤āpesi. Atha kho Bhagavā Kokanadaü pāsādaü abhiråhitvā pa¤¤atte āsane nisãdi saddhiü bhikkhusaüghena. Atha kho Bodhi rājakumāro Buddhapamukhaü bhikkhusaü- ghaü paõãtena khādanãyena bhojanãyena sahatthā santappesi sampavāresi. Atha kho Bodhi rājakumāro Bhagavantaü bhuttāviü onãtapattapāõiü a¤¤ataraü nãcaü āsanaü gahetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Bodhi rājakumāro Bhagavantaü etad avoca:-- Mayhaü kho, bhante, evaü hoti, -- Na kho sukhena sukhaü adhigantabbaü, dukkhena kho sukhaü adhigantabban ti. Mayham pi kho, rājakumāra, pubbe va sambodhā ana- bhisambuddhassa Bodhisattass' eva sato etad ahosi:-- Na kho sukhena sukhaü adhigantabbaü, dukkhena kho sukhaü adhigantabban ti. So kho ahaü, rājakumara, aparena sama- yena daharo va samāno susu kāëakeso (repeat from Vol. I p. 163 1.28 to p.167 1.8\<*<5>*>/; for bhikkhave substitute rājakumāra) . . . alam idaü padhānāyāti. Api 'ssu maü, rājakumāra, tisso upamā paņibhaüsu . . . (repeat from Vol. I p.240\<*<6>*>/ 1.30 to p.249 1.21\<*<7>*>/; for Aggivesana substitute rājakumāra) . . . ātāpino pahitattassa viharati. Tassa mayhaü, rājakumāra, etad ahosi: Adhigato kho.. repeat from Vol. I p.167 1.31 to \<*<8>*>/ p.173 1.6; for bhikkhave substitute \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Skt; Bm Si saüharatu. 2 Si celapaņikaü; Bm ceëapaņikaü; Skt pelapatti; Bu celapattikaü. 3 So MSS & Bu; Dh. p. 324 oloketi; Vin. II. 128 anukampati. 4 Skt kokanado pāsādo; Bm kokanudo pāsāde; Si kokanude, omitting pāsāde. 5 For setakaü & setakā on p. 167 of Vol. I Si here reads sãtodakaü & sãtodakā, with note that the Sinh. reading is setaka-. 6 On last line of page 242, Vol. I Si reads apamuņņhā, with note that the Sinh. reading is asammuņņhā. 7 Evarupā pi kho me . . . na pariyādāya tiņņhati here omitted throughout. Also pe occurs several times where Sutta 36 gives the full text. 8 At line 16 of Vol. I p. 171 Si reads huveyyāvuso, &, in the next line, ukkaüsitvā jivhaü nillaëetvā ummaggaü gahetvā pakkāmi, observing that the two words jivhaü nillāëetvā do not occur in Sinh. MSS. Cf. note Vol. I p. 545. >/ #<[page 094]># %<94 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% rājakumāra) . . . āharanti tena chabbaggo\<*<1>*>/ yāpema. Atha kho, rājakumāra, pa¤cavaggiyā bhikkhå mayā evaü ovadiya- mānā evaü anusāsiyamānā na cirass' eva yass' aņņhāya kulaputtā sammad eva agārasmā anagāriyaü pabbajanti tad anuttaraü brahmacariyapariyosānaü diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja vihariüsåti\<*<2>*>/. Evaü vutte Bodhi rājakumāro Bhagavantaü etad avoca: Kãvacirena\<*<3>*>/ nu kho, bhante, bhikkhu Tathāgataü vināya- kaü labhamāno\<*<4>*>/ yass' aņņhāya kulaputtā . . . vihar- eyyāti\<*<5>*>/? Tena hi, rājakumāra, taü yev' ettha paņipucchissāmi. Yathā te khameyya tathā taü vyākareyyāsi. Taü kim ma¤¤asi, rājakumāra? Kusalo tvaü hatthāråyhe\<*<6>*>/ aīkusa- gayhe\<*<7>*>/ sippe ti? Evaü, bhante, kusalo ahaü haņņhāråyhe aīkusagayhe sippe ti. Taü kim ma¤¤asi, rājakumāra? Idha puriso āgaccheyya:-- Bodhi rājakumāro hatthāråyhaü aī- kusagayhaü sippaü jānāti; tassāhaü santike hatthāråyhaü aīkusagayhaü sippaü sikkhissāmãti. So c' assa assaddho, yāvatakaü saddhena\<*<8>*>/ pattabbaü, taü na sampāpuõeyya. So c' assa bavhābādho\<*<9>*>/, yāvatakaü appābādhena pattabbaü, taü na sampāpuõeyya. So c' assa saņho māyāvã, yāvatakaü\<*<10>*>/ asaņhena amāyāvinā\<*<11>*>/ pattabbaü, taü na sampāpuõeyya. So c' assa kusãto\<*<12>*>/, yāvatakaü āraddhaviriyena pattabbaü, taü na sampāpuõeyya. So c' assa duppa¤¤o, yāvatakaü pa¤¤āvatā\<*<13>*>/ pattabbaü, taü na sampāpuõeyya. Taü kim ma¤¤asi, rājakumāra? Api nu so puriso tava santike hatthā- råyhaü aīkusagayhaü sippaü sikkheyyāti? Ekamekena pi, bhante, aīgena samannāgato so puriso na mama santike hatthāråyhaü aīkusagayhaü sippaü sikkheyya. Ko pana vādo pa¤cah' aīgehãti? Taü kim ma¤¤asi, rājakumāra? Idha puriso āgaccheyya: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si chabbaggā 2 Skt vihariüsu. 3 So Si; Sk kãvaīcirena; Bm kiü va cãrena; St kiva¤cirena. 4 Bm bhikkhu . . . labhamānā. 5 So Si; Bm vihareyyun ti; Skt vihareyyāsi. 6 Bm Si hatthāruëhe. 7 So Skt Bm; Si aīkusagaõhe. 8 So Bm; Skt yāvatakaü sabbe pana; Si yāvattakaü saddhena. 9 Bm Si bahvābādho. 10 Si yāvattakaü throughout. 11 Sk amāyāvãnā. 12 Bm kusito. 13 Bm Si pa¤¤avatā. >/ #<[page 095]># %< 4. 5. BODHIRâJAKUMâRASUTTAũ (85). 95>% Bodhi rājakumāro hatthāråyhaü aīkusagayhaü sippaü jānāti; tassāhaü santike hatthāråyhaü aīkusagayhaü sippaü sikkhis- sāmãti. So c' assa saddho, yāvatakaü saddhena pattabbaü, taü sampāpuõeyya. So c' assa appābādho, yāvatakaü appā- bādhena pattabbaü, taü sampāpuõeyya. So c' assa asaņho amāyāvã, yāvatakaü asaņhena amāyāvinā pattabbaü, taü sampāpuõeyya. So c' assa āraddhaviriyo, yāvatakaü āraddha- viriyena pattabbaü, taü sampāpuõeyya. So c' assa pa¤¤avā\<*<1>*>/ yāvatakaü pa¤¤āvatā pattabbaü, taü sampāpuõeyya. Taü kim ma¤¤asi, rājakumāra? Api nu so puriso tava santike hatthāråyhaü aīkusagayhaü sippaü sikkheyyāti? Ekamekena pi. bhante, aīgena samannāgato so puriso mama santike hatthāråyhaü aīkusagayhaü sippaü sikkheyya. Ko pana vādo pa¤cah' aīgehãti? Evam eva kho, rājakumāra, pa¤c' imāni padhāniyaīgāni. Katamāni pa¤ca? Idha, rājakumāra, bhikkhu saddho hoti saddahati\<*<2>*>/ Tathāgatassa bodhiü: Iti pi so Bhagavā arahaü sammāsambuddho vijjācaraõasampanno sugato lokavidå anut- taro purisadammasārathi satthā devamanussānaü buddho bhagavā ti. Appābādho hoti appātiīko samavepākiniyā gahaõiyā samannāgato nātisãtāya nāccuõhāya majjhimāya padhānakkhamāya. Asaņho hoti amāyāvã yathābhåtaü attā- naü āvikatvā\<*<3>*>/ satthari vā vi¤¤åsu vā sabrahmacārãsu\<*<4>*>/. âraddhaviriyo viharati, akusalānaü dhammānaü pahānāya kusalānaü dhammānaü upasampadāya\<*<5>*>/ thāmavā daëha- parakkamo anikkhittadhåro kusalesu dhammesu. Pa¤¤āvā hoti udayatthagāminiyā pa¤¤āya samannāgato ariyāya nibbedhi- kāya sammādukkhakkhayagāminiyā. Imāni kho, rājakumāra, pa¤ca padhāniyaīgāni. Imehi kho, rājakumāra, pa¤cahi padhāniyaīgehi samannāgato bhikkhu Tathāgataü vināyakaü labhamāno yass' atthāya kulaputtā sammad eva agārasmā anagāriyaü pabbajanti tad anuttaraü brahmacariyapariyosānaü diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Skt; Bm Si pa¤¤avā & pa¤¤avatā. 2 Si saddhahati. 3 So Skt Bu; Bm āvãkattā; Si āvikattā. 4 Bm s-isu. 5 Skt uppādāya. >/ #<[page 096]># %<96 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% vihareyya satta vassāni. Tiņņhatu, rājakumāra, satta vassāni. Imehi pa¤cahi padhāniyaīgehi samannāgato bhikkhu . . . . . . vihareyya cha vassāni, -- pe\<*<1>*>/ -- pa¤ca vassāni, cattāri vassāni, tãõi vassāni, dve vassāni, ekaü vassaü. Tiņņhatu, rājakumāra, ekaü vassaü. Imehi pa¤cahi padhāniyaīgehi samannāgato bhikkhu . . . vihareyya satta māsāni. Tiņņhatu, rājakumāra satta māsāni. Imehi pa¤cahi padhāni- yaīgehi samannāgato bhikkhu . . . vihareyya . . . cha māsāni -- pe\<*<1>*>/ -- pa¤ca māsāni, cattāri māsāni, tãõi māsāni, dve māsāni, ekaü\<*<2>*>/ māsaü, addhamāsaü\<*<3>*>/. Tiņņhatu, rāja- kumāra, addhamāso. Imehi pa¤cahi padhāniyaīgehi samannā- gato bhikkhu . . . vihareyya satta rattindivāni. Tiņņhatu, rājakumāra, satta rattindivāni\<*<4>*>/. Imehi pa¤cahi padhāniyaīgehi samannāgato bhikkhu . . . vihareyya cha rattindivāni -- pe\<*<5>*>/ -- pa¤ca rattindivāni, cattāri rattindivāni, tãõi rattin- divāni, dve rattindivāni, ekaü rattindivaü. Tiņņhatu, rāja- kumāra, eko rattindivo. Imehi pa¤cahi padhāniyaīgehi samannāgato bhikkhu Tathāgataü vināyakaü labhamāno sāyam anusiņņho pāto visesaü adhigamissati, pātam anusiņņho sāyaü visesaü adhigamissatãti. Evam vutte Bodhi rājakumāro Bhagavantaü etad avoca: Aho Buddho, aho dhammo, aho dhammassa svākkhātatā\<*<6>*>/; yatra hi nāma sāyam anusiņņho pāto visesam adhigamissati, pātam anusiņņho sāyaü visesaü adhigamissatãti. Evaü vutte Sa¤jikāputto māõavo Bodhi-rājakumaraü etad avoca: Evam eva panāyaü bhavaü Bodhi: Aho Buddho aho dhammo aho dhammassa svākkhātatā ti vadeti\<*<7>*>/, atha ca pana\<*<8>*>/ na: taü bhavantaü Gotamaü saraõaü gacchāmi\<*<9>*>/ dhamma¤ ca bhikkhusaügha¤ cāti. Mā hevaü\<*<10>*>/, samma Sa¤jikāputta, avaca; mā hevaü, samma Sa¤jikāputta, avaca. Sammukhā me taü, samma Sa¤jikāputta, ayyāya sutaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Si omit. 2 So Bm; both Sk & Si omit ekaü here. 3 Bm Si aķķhamāsaü. 4 Bm rattidivāni throughout. 5 Bm Si omit. 6 Bm svākhyātatā; Bu incidentally svākkhātatā, reading (apparently) aho saüghassa sampadā. 7 Skt ca vadesi; Si pavedeti. 8 Si inserts bhavaü. 9 Si gacchati. 10 So Bm Si throughout; Sk heva the first time & hevaü the second time. >/ #<[page 097]># %< 4. 6. AđGULIMâLASUTTAũ (86). 97>% sammukhā paņigahãtaü\<*<1>*>/. Ekamidaü, samma Sa¤jikāputta, samayaü Bhagavā Kosambiyaü viharati Ghositārāme. Atha kho me ayyā kucchivatã\<*<2>*>/ yena Bhagavā ten' upasaükami upasaükamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnā kho me\<*<3>*>/ ayyā Bhagavantaü etad avoca: Yo me ayaü, bhante, kucchigato kumārako vā kumārikā vā, so Bhagavantaü saraõaü gacchati dhamma¤ ca bhikkhu- saügha¤ ca; upāsakan taü\<*<4>*>/ Bhagavā dhāretu ajjatagge pāõupetaü saraõaü gatan ti. Ekamidaü, samma Sa¤jikā- putta, samayaü Bhagavā idh' eva Bhaggesu viharati Suü- sumāragire Bhesakaëāvane migadāye. Atha kho maü dhātã\<*<5>*>/ aīkena vāhitvā\<*<6>*>/ yena Bhagavā ten' upasaükami upasaü- kamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü aņņhāsi. Eka- mantaü ņhitā kho mama dhātã Bhagavantaü etad avoca: Ayaü, bhante, Bodhi rājakumāro Bhagavantaü saraõaü gacchati dhamma¤ ca bhikkhusaügha¤ ca, upāsakaü taü Bhagavā dhāretu ajjatagge pāõupetaü saraõaü gatan ti. Esāhaü, samma Sa¤jikāputta, tatiyam\<*<7>*>/ pi Bhagavantaü saraõaü gacchāmi dhamma¤ ca bhikkhusaügha¤ ca, upāsakam maü Bhagavā dhāretu ajjatagge pāõupetaü saraõaü gatan ti. BODHIRâJAKUMâRASUTTAũ PAĨCAMAũ. 86. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. Tena kho pana samayena ra¤¤o Pasenadissa\<*<8>*>/ Kosalassa vijite coro Aīguli- mālo nāma hoti luddo lohitapāõã hatapahate niviņņho adayā- panno pāõabhåtesu. Tena gāmā pi agāmā katā, nigamā pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Si paņiggahitaü. 2 So Skt Si; Bm kucchimati. 3 Bm omits me. 4 Si upāsakaü naü. 5 Bm Si dhāti; Skt dhāreti. 6 Skt a¤¤ena vāhitvā; Bm aīgena haritvā; Si aīkena pāyitvā, with note that the Sinh. reading for the latter word is vāhitvā. 7 Bm tatiyakaü. 8 Bm Si Pass- always. >/ #<[page 098]># %<98 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% anigamā katā, janapadā pi ajanapadā katā. So manusse vadhitvā vadhitvā aīgulãnaü mālaü dhāreti. Atha kho Bha- gavā pubbaõhasamayaü nivāsetvā pattacãvaraü ādāya Sāvat- thiü piõķāya pāvisi\<*<1>*>/, Sāvatthiyaü piõķāya caritvā pacchā- bhattaü piõķapātapaņikkanto senāsanaü saüsāmetvā pattacã- varaü ādāya yena coro Aīgulimālo ten' addhānamaggaü\<*<1>*>/ paņipajji. Addasāsuü\<*<3>*>/ kho gopālakā pasupālakā kassakā padhāvino Bhagavantaü yena coro Aīgulimālo ten' addhāna- maggaü paņipannaü\<*<4>*>/; disvā\<*<5>*>/ Bhagavantaü etad avocuü: Mā, samaõa, etaü maggaü paņipajji. Etasmiü, samaõa, magge coro Aīgulimālo nāma luddo lohitapāõã hatapahate niviņņho adayāpanno pāõabhåtesu. Tena gāmā pi agāmā katā, nigamā pi anigamā katā, janapadā pi ajanapadā katā. So manusse vadhitvā vadhitvā aīgulãnaü mālaü dhāreti. Etam hi, samaõa, maggaü dasa pi purisā vãsatim pi purisā tiüsatim\<*<6>*>/ pi purisā cattārãsam pi purisā saüharitvā\<*<7>*>/ saü- haritvā paņipajjanti, te pi corassa Aīgulimālassa hatthatthaü\<*<8>*>/ gacchantãti. Evaü vutte Bhagavā tuõhãbhåto agamasi. Dutiyam pi kho gopālakā\<*<9>*>/ pasupālakā kassakā padhāvino Bhagavantaü etad avocuü: Mā, samaõa, etam maggaü . . . &c as above . . . hatthatthaü gacchantãti. Dutiyam pi kho Bhagavā tuõhãbhåto agamāsi. Tatiyam pi kho gopālakā pasupālakā kassakā padhāvino Bhagavantaü etad avocum: Mā, samaõa, etam maggaü . . . &c as above . . . hatthatthaü gacchantãti. Atha kho Bha- gavā {tuõhãbhåto} agamāsi. Addasā kho coro Aīgulimālo Bhagavantaü dårato va āgacchantaü, disvān' assa etad ahosi: Acchariyaü vata bho, abbhutaü vata bho. Imaü hi maggaü dasa pi purisā vãsatim \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm omits Sāvatthiü piõķāya pāvisi; Skt Sāvatthiyaü in both places. 2 Bm tenāddh-. 3 So Skt Bm; Si addasaüsu. 4 Si ten' addhānamaggapaņipannaü. 5 Si Bm disvāna. 6 Bm Si vãsaü & tiüsaü. 7 Bm saükaritvā; Si saügaritvā, with note that the Sinh. reading is saüharitvā. Bu saüharitvā, which he paraphrases by saügaritvā (cf. Si). 8 So Sk Bm Si & St infra; St here hatthaü; Bu hatthahatthaü. 9 Bm (not Sk Si) omits paragaph from pasupālakā . . . to . . . tuõhãbhåto agamāsi, substituting la. >/ #<[page 099]># %< 4.6. AđGULIMâLASUTTAũ (86). 99>% pi purisā tiüsatim pi purisā cattārãsam pi purisā pa¤¤āsam pi purisā\<*<1>*>/ saüharitvā saüharitvā paņipajjanti, te pi mama hatthatthaü gacchanti; atha ca panāyaü samaõo eko adutiyo pasayha ma¤¤e āgacchati. Yan nånāhaü imaü samaõaü jãvitā voropeyyan ti? Atha kho coro Aīgulimālo asicammaü gahetvā dhanukalāpaü sannayhitvā Bhagavantaü piņņhito piņņhito anubandhi. Atha kho Bhagavā tathāråpaü iddhā- bhisaükhāraü abhisaükhāsi\<*<2>*>/ yathā coro Aīgulimālo Bha- gavantaü pakatiyā gacchantaü sabbatthāmena\<*<3>*>/ gacchanto na sakkoti sampāpuõituü. Atha kho corassa Aīgulimālassa etad ahosi: Acchariyaü vata bho, abbhutaü vata bho. Ahaü hi pubbe hatthim pi dhāvantaü anupatitvā gaõhāmi, assam pi dhāvantaü anupatitvā gaõhāmi, ratham pi dhāvantaü anu- patitvā gaõhāmi, migam pi dhāvantaü anupatitvā gaõhāmi; atha ca panāhaü imaü samaõaü pakatiyā gacchantaü sab- batthāmena gacchanto na sakkomi sampāpuõitun ti. ōhito\<*<4>*>/ Bhagavantaü etad avoca: Tiņņha, samaõa; tiņņha samaõāti\<*<5>*>/ ōhito ahaü, Aīgulimāla; tva¤ ca tiņņhāti. Atha kho corassa Aīgulimālassa etad ahosi: Ime kho samaõā Sakyaputtiyā saccavādino saccapaņi¤¤ā. Atha ca panāyaü samaõo gacchaü yev' āha: ōhito ahaü, Aīgulimāla; tva¤ ca tiņņhāti. Yan nånāhaü imaü samaõaü puccheyyan ti. Atha kho coro Aīgulimālo Bhagavantaü gāthāya\<*<6>*>/ ajjhabhāsi: Gacchaü vadesi, samaõa, ņhito 'mhi\<*<7>*>/ mama¤ ca bråsi ņhitam aņņhito ti; Pucchāmi taü, samaõa, etam atthaü: Kathaü ņhito tvaü, aham aņņhito 'mhi? Thito ahaü, Aīgulimāla, sabbadā sabbesu bhåtesu nidhāya daõķaü, Tuva¤\<*<8>*>/ ca pāõesu asa¤¤ato 'si; tasmā ņhito 'haü tuvam aņņhito 'si. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Si omit pa¤¤āsam pi purisā. 2 So Sk Bu; Bm Si abhisaükhāresi. 3 Bm Si sabbathāmena. 4 Bm Si add va. 5 St omits t. s-āti; Bm omits samaõa. 6 Cf. Theragāthā p. 80. 7 Si samaõaņņhito mhi. 8 So Si; Skt tva¤; Bm tvaü. >/ #<[page 100]># %<100 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% Cirassaü\<*<1>*>/ vata me mahito mahesi\<*<2>*>/ mahāvanaü samaõoyaü paccavādi\<*<3>*>/; So 'haü cirassā\<*<4>*>/ pahāssaü\<*<5>*>/ pāpaü sutvāna gāthaü tava dhammayuttaü. Itveva\<*<6>*>/ coro asim āvudha¤ ca sobbhe papāte narake anvakārã\<*<7>*>/. Avandi coro Sugatassa pāde; tatth' eva naü pabbajjaü ayāci. Buddho ca kho kāruõiko mahesi yo satthā lokassa sadevakassa Tam `Ehi bhikkhåti' tadā avoca; es' eva tassa ahu bhikkhubhāvo ti. Atha kho Bhagavā āyasmatā Aīgulimālena pacchā- samaõena yena Sāvatthi\<*<8>*>/ tena cārikaü pakkāmi; anupubbena cārikaü caramāno yena Sāvatthi tad avasari. Tatra sudaü Bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. Tena kho pana samayena ra¤¤o Pasenadissa Kosa- lassa antepuradvāre\<*<9>*>/ mahājanakāyo sannipatitvā uccāsaddo mahāsaddo hoti: Coro te, deva, vijite Aīgulimālo nāma luddo lohitapāõã hatapahate niviņņho adayāpanno pāõabhåtesu. Tena gāmā pi agāmā katā, nigamā pi anigamā katā, janapadā pi ajanapadā katā. So manusse vadhitvā vadhitvā aīgulãnaü mālaü dhāreti. Taü devo paņisedhetåti. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo pa¤camattehi assasatehi Sāvatthiyā nikkhami divādivassa yen' ārāmo tena pāyāsi; yāvatiko yānassa bhåmi yānena gantvā yānā paccārohitvā pattiko va yena Bhagavā ten' upasaükami; upasaükamitvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmp cãrassaü. 2 Si Bm mahesã. 3 Bm mahāvanaü pāpuõi saccavādi; Si mahāvanaü samaõa paccupādi, with note that the Sinh. reading is samaõoyaü; Skt mahāvana samaõo 'yaü paccupādi; Bu paccavādãti . . . paņipajji. 4 So Skt; Bm Si carissāmi. Si notes a reading cirassā. 5 Bm pahāya; Si pajahissa, noting another reading pahāssa, which occurs in Skt; Bu pahassaü. 6 So all MSS; Bu idh' eva. 7 So Bu Skt; Bm akãri; Si manvakārã. 8 Si Sāvatthã. 9 Bm antepåradvāre. >/ #<[page 101]># %< 4.6. AđGULIMâLASUTTAũ (86). 101>% Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho rājānaü Pasenadiü Kosalaü Bhagavā etad avoca: Kin nu te, mahārāja, rājā\<*<1>*>/ Māgadho Seniyo Bimbisāro kupito, Vesālikā vā Licchavã, a¤¤e vā paņirājāno ti? Na kho me, bhante, rājā Māgadho Seniyo Bimbisāro kupito, na pi\<*<2>*>/ Vesālikā Licchavã, na pi a¤¤e paņirājāno. Coro me, bhante, vijite Aīgulimālo nāma luddo lohitapāõã hatapahate niviņņho adayāpanno pāõabhåtesu. Tena gāmā pi agāmā katā, nigamā pi anigamā katā, janapadā pi ajanapadā katā. So manusse vadhitvā vadhitvā aīgulãnaü mālaü dhāreti. Nāhaü, bhante, paņisedhissāmãti. Sace pana tvaü, mahārāja, Aīgulimālaü passeyyāsi kesamassuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajitaü virataü pāõātipātā virataü adinnādānā virataü musāvādā ekabhattikaü brahmacāriü sãlavantaü kalyāõadhammaü, -- kinti naü kareyyāsãti? Abhivādeyyāma vā, bhante, paccuņņheyyāma vā, āsanena vā nimanteyyāma, abhinimanteyyāma vā naü cãvarapiõķa- pātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārehi, dhammikaü vā assa rakkhāvaraõaguttiü saüvidaheyyāma\<*<3>*>/. Kuto pan' assa, bhante, dussãlassa pāpadhammassa evaråpo sãlasaüyamo bhavissatãti? Tena kho pana samayena āyasmā Aīgulimālo Bhagavato avidåre nisinno hoti. Atha kho Bhagavā dakkhiõabāhaü\<*<4>*>/ paggahetvā rājānaü Pasenadiü Kosalaü etad avoca: Eso, mahārāja, Aīgulimālo ti. Atha kho ra¤¤o Pasenadissa Kosalassa ahud eva bhayaü ahu chambhitattaü ahu lomahaüso. Atha kho Bhagavā rājānaü Pasenadiü Kosalaü bhãtaü saüviggalomahaņņhajātaü viditvā rājānaü Pasenadiü Kosalaü etad avoca: Mā bhāyi, mahārāja; mā bhāyi, mahārāja; na 'tthi te ato\<*<5>*>/ bhayan ti. Atha kho ra¤¤o Pasenadissa Kosalassa yaü ahosi bhayaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Skt omit; Bm rājā vā. 2 Bm nāpi. 3 So Skt Si; Bm saüvideyyāma 4 Bm dakkhiõaü bāhuü. 5 So Sk Bu; Bm Si ito. >/ #<[page 102]># %<102 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% vā chambhitattaü vā lomahaüso vā, so paņippassambhi\<*<1>*>/. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo yen' āyasmā Aīgulimālo ten' upasaükami, upasaükamitvā āyasmantaü Aīgulimālaü etad avoca: Ayyo no, bhante, Aīgulimālo ti? Evaü\<*<2>*>/, mahārājāti. Kathaügotto, bhante, ayyassa pitā? Kathaügottā\<*<3>*>/ mātā ti? Gaggo\<*<4>*>/ kho, mahārāja, pitā; Mantāõã\<*<5>*>/ mātā ti. Abhiramatu, bhante, ayyo Gaggo Mantāõãputto; aham ayyassa Gaggassa Mantāõãputtassa ussukkaü karissāmi cãvara- piõķapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānan ti. Tena kho pana samayena āyasmā Aīgulimālo āra¤¤ako hoti piõķapātiko paüsukåliko tecãvariko. Atha kho āyasmā Aīgulimālo rājānaü Pasenadiü Kosalaü etad avoca: Alaü, mahārāja; paripuõõaü me ticãvaran ti. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo yena Bhagavā ten' upasaükami, upasaükamitvā Bhagavantaü abhivādetvā eka- mantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho rājā Pasenadi Kosalo Bhagavantaü etad avoca: Acchariyaü, bhante, abbhutaü, bhante, yāva¤ c' idaü, bhante, Bhagavā adantānaü dametā asantānaü sametā aparinibbutānaü\<*<6>*>/ parinibbāpetā\<*<7>*>/. Yaü hi mayaü, bhante, nāsakkhimhā daõķena pi satthena pi dametuü, so Bhagavatā adaõķena asatthen' eva\<*<8>*>/ danto. Handa\<*<9>*>/ dāni mayaü, bhante, gacchāma; bahukiccā mayaü bahukaraõãyā ti\<*<10>*>/. Yassa dāni tvaü\<*<11>*>/, mahārāja, kālaü ma¤¤asãti. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo uņņhāy' āsanā Bhagavantaü abhivādetvā padakkhiõaü katvā pakkāmi. Atha kho āyasmā Aīgulimālo pubbaõhasamayaü nivāsetvā pattacãvaraü ādāya Sāvatthiü piõķāya pāvisi\<*<12>*>/. Addasā kho āyasmā Aīgulimālo Sāvatthiyaü sapadānaü piõķāya caramāno a¤¤ataraü itthiü måëhagabbhaü\<*<12>*>/ visātagabbhaü\<*<13>*>/. Disvān' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Skt Si; Bm paņipasambhi. 2 Bm adds mayhaü. 3 Si adds ayyassa; Bm kathaügotto. 4 So Skt Si Bu; Bm Bhaggo. 5 So Sk Bu; Bm Si St Mantānã. 6 Si appar-. 7 So Bm Si; Skt parinibbutāpetvā. 8 So St Bm; Sk va; Si omits eva. 9 Skt add ca. 10 Bm bahåkiccā, but bahukaraõãyāti. 11 Bm Si omits tvaü. 12 So Sk Si Bu; Bm pāvãsi. 12 Bm Si mu-. 13 So Bm Si, as Skt infra; Skt here vighātag-. >/ #<[page 103]># %< 4.6. AđGULIMâLASUTTAũ (86). 103>% assa etad ahosi: Kilissanti vata bho sattā; kilissanti vata bho sattā ti. Atha kho āyasmā Aīgulimālo Sāvatthiyaü piõķāya caritvā pacchābhattaü piõķapātapaņikkanto yena Bhagavā ten' upasaükami; upasaükamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho āyasmā Aīgulimālo Bhagavantaü etad avoca: Idhāhaü\<*<1>*>/, bhante, pubbaõhasamayaü nivāsetvā pattacãvaraü ādāya Sāvatthiü piõķāya pāvisiü; addasaü kho ahaü, bhante, Sāvatthiyaü sapadānaü piõķāya caramāno a¤¤ataraü itthiü måëhagabbhaü visātagabbhaü; disvāna me\<*<2>*>/ etad ahosi: Kilissanti vata bho sattā, kilissanti vata bho sattā ti. Tena hi tvaü, Aīgulimāla, yena Sāvatthi\<*<3>*>/ ten' upasaü- kama, upasaükamitvā taü itthiü evaü vadehi: Yato ahaü, bhagini\<*<4>*>/, jāto nābhijānāmi sa¤cicca pāõaü jãvitā voropetā. Tena saccena sotthi te hotu, sotthi gabbhassāti. So hi\<*<5>*>/ nuna me, bhante\<*<6>*>/, sampajānamusāvādo bhavissati; mayā hi, bhante, bahå sa¤cicca pāõā\<*<7>*>/ jãvitā voropitā ti\<*<8>*>/. Tena hi tvaü, Aīgulimāla, yena Sāvatthi ten' upasaü- kama, upasaükamitvā taü itthiü evaü vadehi: Yato aham, bhagini, ariyāya jātiyā jāto nābhijānāmi sa¤cicca pāõaü jãvitā voropetā; tena saccena sotthi te hotu sotthi gabbhassāti. Evaü bhante ti kho āyasmā Aīgulimālo Bhagavato paņisutvā yena Sāvatthi ten' upasaükami, upasaükamitvā taü itthiü etad avoca: Yato ahaü, bhagini, ariyāya jātiyā jāto nābhi- jānāmi sa¤cicca pāõaü jãvitā voropetā; tena saccena sotthi te hotu sotthi gabbhassāti. Atha kho sotth' itthiyā\<*<9>*>/ ahosi sotthi gabbhassa. Atha kho āyasmā Aīgulimālo eko våpa- kaņņho appamatto ātāpã pahitatto viharanto na cirass' eva yass' atthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaü pabbajanti, tad anuttaraü brahmacariyapariyosānaü diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja vihāsi. Khãõā jāti, vusitaü brahmacariyaü, kataü karaõãyaü, nāparaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk omits. 2 Bm assa. 3 Bm Si sā itthi, the latter with note that katthaci potthake Yena Sāvaņņhãti pāņho dissati. 4 Skt add jātiyā, which is omitted in Bm Si Bu. 5 Bm 'haü. 6 Sk omits bhante & Bm omits me. 7 Sk Bm pāõaü. 8 So Skt Si; Bm voropetā, as Skt Si supra & infra. 9 So Skt Si; Bm atha khavāssā itthiyā sotthi. >/ #<[page 104]># %<104 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% itthattāyāti abbha¤¤āsi; a¤¤ataro kho pan' āyasmā Aīgulimālo arahataü ahosi. Atha kho āyasmā Aīgulimālo pubbaõhasamayaü nivāsetvā pattacãvaraü ādāya Sāvatthiü\<*<1>*>/ piõķāya pāvisi. Tena kho pana samayena a¤¤ena pi leķķu khitto āyasmato Aīgulimā- lassa kāye nipatati\<*<2>*>/, a¤¤ena pi daõķo khitto āyasmato Aīgulimālassa kāye nipatati, a¤¤ena pi sakkharā\<*<3>*>/ khittā āyasmato Aīgulimālassa kāye nipatati. Atha kho āyasmā Aīgulimālo bhinnena sãsena lohitena gaëantena bhinnena pattena vipphālitāya\<*<4>*>/ saüghāņiyā yena Bhagavā ten' upasaü- kami. Addasā kho Bhagavā āyasmantaü Aīgulimālaü dårato va āgacchantaü, disvā āyasmantaü Aīgulimālaü etad avoca: Adhivāsehi tvaü, brāhmaõa; adhivāsehi tvaü, brāhmaõa. Yassa kho tvaü\<*<5>*>/ kammassa vipākena bahåni vassāni bahåni vassasatāni bahåni vassasahassāni niraye pacceyyāsi, tassa tvaü, brāhmaõa, kammassa vipākaü diņņhe va dhamme paņi- saüvedesãti. Atha kho āyasmā Aīgulimālo rahogato patisallãno\<*<6>*>/ vimuttisukhaü paņisaüvedã tāyaü velāyaü imaü udānaü udānesi:\<*<7>*>/ -- Yo ca\<*<8>*>/ pubbe pamajjitvā pacchā so nappamajjati, So 'maü\<*<9>*>/ lokaü pabhāseti abbhā mutto 'va candimā. Yassa pāpaü kataü kammaü kusalena pithãyati\<*<10>*>/, So 'maü lokaü pabhāseti abbhā mutto 'va candimā. Yo have daharo bhikkhu yu¤jati Buddhasāsane. So 'maü lokaü pabhāseti abbhā mutto 'va candimā. Disā hi me dhammakathaü suõantu, disā hi me yu¤jantu Buddhasāsane, Disā hi me te manusse\<*<11>*>/ bhajantu ye dhammam\<*<12>*>/ ev' ādapayanti santo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bm; Skt (as usually) & Si Sāvatthiyaü. 2 Sk na patati; Bu kāye patati (in commentary). 3 Si sakkarā. 4 Skt vippāritāya; Bm vippālitāya; Si viphālitāya. 5 Bm adds brāhmaõa. 6 Bm paņisallãno. Cf. p. 23 supra. 7 Cf. Theragāthā p. 81; Dhp. l. 172--3, 382, 80, 26--7; Vinaya II 196. 8 So Skt Si; Bm inserts va after pubbe. 9 So Bm Si Bu; Skt so imaü. 10 So Skt Si; Bm pidhiyyati. 11 So Skt; Bm Si (&? Bu) manujā. 12 So Bm Bu; Si dhammevādapayanti; Skt dhammemevād-. >/ #<[page 105]># %< 4.6. AđGULIMâLASUTTAũ (86). 105>% Disā hi me khantivādānaü\<*<1>*>/ avirodhappasaüsãnaü\<*<2>*>/ Suõantu dhammaü kālena ta¤ ca anuvidhãyantu\<*<3>*>/. Na hi jātu so mamaü hiüse a¤¤aü va pana ka¤ci naü Pappuyya paramaü santiü rakkheyya tasathāvare\<*<4>*>/. Udakaü hi nayanti nettikā, usukārā namayanti tejanaü, Dāruü namayanti tacchakā, attānaü damayanti paõķitā. Daõķen' eke damayanti aīkusehi kasāhi ca; Adaõķena asatthena ahaü danto\<*<5>*>/ 'mhi tādinā. Ahiüsako ti me nāmaü hiüsakassa pure\<*<6>*>/ sato; Ajjāhaü saccanāmo 'mhi, na naü hiüsāmi ka¤ci naü. Coro ahaü pure āsiü Aīgulimālo ti vissuto, Vuyhamāno mahoghena Buddhaü saraõam āgamaü. Lohitapāõã\<*<7>*>/ pure āsiü Aīgulimālo ti vissuto; Saraõāgamanaü\<*<8>*>/ passa; bhavanetti\<*<9>*>/ samåhatā. Tādisaü kammaü katvāna bahu duggatigāminaü Phuņņho kammavipākena anaõo\<*<10>*>/ bhu¤jāmi bhojanaü. Pamādam\<*<11>*>/ anuyu¤janti bālā dummedhino janā, Appamāda¤ ca medhāvã dhanaü seņņhaü va rakkhati. Mā pamādam anuyu¤jetha mā kāmaratisanthavaü, Appamatto hi jhāyanto pappoti vipulaü\<*<12>*>/ sukhaü. Sāgataü nāpagataü\<*<13>*>/ nayidaü dummantitaü\<*<14>*>/ mama; Paņibhattesu\<*<15>*>/ dhammesu yaü seņņhaü tad upāgamaü. Sāgataü nāpagatam nayidaü dummantitaü mama; Tisso vijjā anuppattā, kataü Buddhassa sāsanan ti. AđGULIMâLASUTTAũ CHAōōHAũ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Skt; Si khantivodānaü; Bm khantipavādānaü. 2 So Bu; Skt av-inaü; Si avirodhapasaüsanaü; Bm avirodhaü pasaüsanaü. 3 So Sk Si Bu; Bm anudhiyantu. 4 So Skt Si Bu; Bm tasathāvaraü. 5 Si daõķo. 6 Bm påre. 7 So Bm Si; Skt l-õiü. 8 Bm Si saraõagamanaü. 9 So all MSS. 10 Bm Si anaõo; Skt ānaõo; Bu (thrice) aõaõo, adding aõino ti pi pātho. 11 Sk not St, inserts mā. 12 So Skt Si; Bm paramaü. 13 So Skt Bu; Si svāgataü nāpagataü; Bm svāgataü nāma sagataü. 14 So Bm Si & Skt (2nd time). 15 So Bu; Skt paņihantesu; Si suvibhattesu; Bm savibh-. >/ #<[page 106]># %<106 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% 87. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. Tena kho pana samayena a¤¤atarassa gahapatissa ekaputtako piyo manāpo kālakato\<*<1>*>/ hoti. Tassa kālakiriyāya n' eva kammantā paņi- bhanti, na bhattaü paņibhāti. So āëāhanaü\<*<2>*>/ gantvā gantvā kandati: Kahaü, ekaputtaka? Kahaü, ekaputtakāti. Atha kho so gahapati yena Bhagavā ten' upasaükami, upasaü- kamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Eka- mantaü nisinnaü kho taü gahapatiü Bhagavā etad avoca: Na kho te, gahapati, sake citte ņhitassa indriyāni atthi; te indriyānaü a¤¤athattan ti. Kiü hi me, bhante, indriyānaü\<*<3>*>/ nā¤¤athattam bhavissati? Mayhaü hi, bhante, ekaputtako piyo manāpo kālakato; tassa kālakiriyāya n' eva kammantā paņibhanti, na bhattaü paņi- bhāti. So\<*<4>*>/ āëāhanaü gantvā gantvā kandāmi: Kahaü, eka- puttaka? Kahaü, ekaputtakāti? Evam etaü, gahapati\<*<5>*>/; piyajātikā hi, gahapati, soka- paridevadukkhadomanassupāyāsā\<*<6>*>/ piyappabhavikā\<*<7>*>/ ti. Kassa kho nām' etaü, bhante, evaü bhavissati: Piya- jātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā? Piyajātikā hi kho\<*<8>*>/, bhante, ānandasomanassā piyappabhavikā ti. Atha kho so gahapati Bhagavato bhāsitaü anabhinanditvā paņikkositvā\<*<9>*>/ uņņhāy' āsanā pakkāmi. Tena kho pana samayena sambahulā\<*<10>*>/ akkhadhuttā Bhagavato avidåre akkhehi dibbanti. Atha kho so gahapati yena te akkhadhuttā ten' upasaükami; upasaükamitvā te akkhadhutte etad avoca: Idhāhaü, bhonto, yena samaõo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm kalaõkato. 2 So Sk & St infra; St here ālāhanaü; Bu ālāhan ti susānaü; Bm Si āëahanaü. 3 Skt here both repeat: atha kho so gah. yena Bh. ten' up., and continue -- a¤¤athattaü bh. 4 Si adds 'haü. 5 Bm repeats these three words. 6 Bm s-åpāyāsā. 7 So Skt here & Bm throughout; Bu (?) p-bhāvikā; Si piyabhåtikā throughout, as Skt frequently infra. 8 Bm vo. 9 Sk paņikositvā; Si appaņikkositvā. 10 Bm sambahålā, as usually. >/ #<[page 107]># %< 4.7. PIYAJâTIKASUTTAũ (87). 107>% Gotamo ten' upasaükami, upasaükamitvā samaõaü Gotamaü abhivādetvā ekamantaü nisãdiü. Ekamantaü nisinnaü kho maü, bhonto, samaõo Gotamo etad avoca: Na kho te, gahapati, sake citte ņhitassa indriyāni atthi; te indriyānaü a¤¤athattan ti. Evaü vutte ahaü, bhonto, samaõaü Gotamaü etad avoca: Kiü hi me, bhante, indriyānaü nā¤¤athattaü bhavissati? Mayhaü hi, bhante, ekaputtako piyo manāpo kālakato; tassa kālakiriyāya n' eva kammantā paņibhanti, na bhattaü paņibhāti. So āëāhanaü gantvā gantvā kandāmi: Kahaü, ekaputtaka? kahaü, ekaputtakāti. Evam etaü, gaha- pati; evam etaü, gahapati; piyajātikā hi, gahapati, sokapari- devadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā ti\<*<1>*>/. Kassa kho\<*<2>*>/ nām' etaü, bhante, evaü bhavissati: Piyajātikā sokaparideva- dukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā? . Piyajātikā hi kho, bhante, ānandasomanassā piyappabhavikā ti\<*<3>*>/. Atha khvāhaü, bhonto, samaõassa Gotamassa bhāsitaü anabhinanditvā paņik- kositvā uņņhāy' āsanā pakkāmin ti. Evam etaü, gahapati: evam etaü, gahapati. Piyajātikā hi, gahapati, ānandasomanassā piyappabhavikā ti. Atha kho so gahapati: Sameti me akkhadhuttehãti pakkāmi. Atha kho idaü kathāvatthuü anupubbena rājante- puraü pāvisi. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo Mallikaü deviü āmantesi: Idan te. Mallike, samaõena Gotamena bhāsitaü:-- Piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā ti. Sace taü, mahārāja. Bhagavatā bhāsitaü, evam etan ti. Evam evaü panāyaü Mallikā ya¤¤adeva samaõo Gotamo bhāsati, taü tad ev' assa abbhanumodati\<*<1>*>/:-- Sace taü, mahārāja, Bhagavatā bhāsitaü, evam etan ti. Seyyathāpi nāma ācariyo ya¤¤adeva antevāsissa\<*<5>*>/ bhāsati, taü tad ev' assa antevāsã abbhanumodati: Evam etaü, ācariya; evam etaü ācariyāti;-- evam eva kho tvaü, Mallike, ya¤¤adeva samaõo Gotamo bhāsati, taü tad ev' assa abbhanumodasi: Sace taü, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Skt omit ti. 2 So Bm; Skt 'ssa nām'; Si tassa kho nām'. 3 Bm kho ahaü; Si kho 'haü. 4 Skt abbhanumodãti. 5 Bm antevāsikassa. >/ #<[page 108]># %<108 II. MAJJHIMAPAööâSAũ>% mahārāja, Bhagavatā bhāsitaü evam etan ti. Cara pi re, Mallike, vinassāti. Atha kho Mallikā devã Nāëijaīghaü brāhmaõaü āmantesi: Ehi tvaü, brāhmaõa, yena Bhagavā ten' upasaükama, upasaü- kamitvā mama vacanena Bhagavato pāde sirasā vandāhi, appābādhaü appātaīkaü lahuņņhānaü balaü phāsuvihāraü puccha -- Mallikā, bhante, devã Bhagavato pāde sirasā vandati, appābādhaü appātaīkaü lahuņņhānaü balaü phāsuvihāraü pucchatãti; eva¤ ca vadehi -- Bhāsitā nu kho, bhante, Bha- gavatā esā vācā: Piyajātikā sokaparidevadukkhadomanas- supāyāsā piyappabhavikā ti? Yathā ca\<*<1>*>/ te Bhagavā vyākaroti, taü sādhukaü uggahetvā mamaü\<*<2>*>/ āroceyyāsi. Na hi Tathā- gatā vitathaü\<*<3>*>/ bhaõantãti. Evaü bhotãti kho Nāëijaīgho brāhmaõo Mallikāya deviyā paņisutvā yena Bhagavā ten' upasaükami, upasaükamitvā Bhagavatā saddhiü sammodi: sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü {nisinno} kho Nāëijaīgho brāhmaõo Bhaga- vantaü etad avoca: Mallikā, bho Gotama, devã bhoto Gota- massa pāde sirasā vandati, appābādhaü appātaīkaü lahuņ- ņhānaü balaü phāsuvihāraü pucchati, eva¤ ca vadeti: Bhāsitā nu kho, bhante, Bhagavatā esā vācā -- Piyajātikā soka- paridevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā ti? Evam etaü, brāhmaõa; evam etaü, brāhmaõa\<*<4>*>/; piyajātikā hi, brāhmaõa, sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappa- bhavikā ti. Tad aminā\<*<5>*>/ p' etaü, brāhmaõa, pariyāyena veditabbaü yathā piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappa- bhavikā ti. Bhåtapubbaü, brāhmaõa, imissā yeva Sāvatthiyā a¤¤atarassā\<*<6>*>/ itthiyā mātā kālam akāsi. Sā tassā kālakiriyāya ummattikā khittacittā\<*<7>*>/ rathiyāya\<*<8>*>/ rathiyaü siīghāņakena siīghāņakaü upasaükamitvā evam āha: Api me mātaraü addasatha\<*<9>*>/? Api me mātaraü addasathāti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Si omit ca. 2 Bm Si mama. 3 Skt virattaü. 4 So Si; Sk Bm omit the three words repeated. 5 Si iminā. 6 Bm a¤¤atarissā. 7 Skt khittā cittā here, but not infra. 8 Skt rathiyā. 9 So Skt; Si adassatha; Bm addassatha. >/ #<[page 109]># %< 4. 7. PIYAJâTIKASUTTAũ (87). 109>% Iminā pi kho etaü, brāhmaõa, pariyāyena veditabbaü, yathā piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappa- bhavikā ti. Bhåtapubbaü, brāhmaõa, imassā yeva Sāvatthiyā a¤¤atarassā itthiyā pitā kālam akāsi, -- pe\<*<1>*>/ -- bhātā kālam akāsi, bhaginã kālam akāsi, putto kālam akāsi, dhãtā\<*<2>*>/ kālam akāsi, sāmiko kālam akāsi. Sā tassa kālakiriyāya ummattikā khittacittā rathiyāya\<*<3>*>/ rathiyaü siīghāņakena siīghāņakaü upasaükamitvā evam āha: Api me sāmikaü addasatha? Api me sāmikaü\<*<4>*>/ addasathāti? Iminā pi kho etaü, brāhmaõa, pariyāyena veditabbaü, yathā piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappa- bhavikā ti. Bhåtapubbaü, brāhmaõa, imissā yeva Sāvatthiyā a¤¤atarassa purisassa mātā kālam akāsi. So tassā kālakiriyāya ummattako khittacitto rathiyāya rathiyaü siīghāņakena siī- ghāņakaü upasaükamitvā evam āha: Api me mātaraü adda- satha? api me mātaraü addasathāti? Iminā pi kho etaü., brāhmaõa, pariyāyena veditabbaü, yathā piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappa- bhavikā ti. Bhåtapubbaü brāhmaõa, imassā yeva Sāvatthiyā a¤¤atarassa purisassa pitā kālaü akāsi, -- pe\<*<1>*>/ -- bhātā kālam akāsi, bhaginã kālam akāsi, putto kālam akāsi, dhãtā kālam akāsi, pajāpatã\<*<6>*>/ kālam akāsi. So tassā kālakiriyāya ummattiko khittacitto rathiyāya rathiyaü siīghāņakena siīghāņakaü upasaükamitvā evam āha: Api me pajāpatiü addasatha? api me pajāpatiü addasathāti? Iminā pi kho etaü, brāhmaõa, pariyāyena veditabbaü, yathā piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappa- bhavikā ti. Bhåtapubbaü, brāhmaõa, imassā yeva Sāvatthiyā a¤¤atarā itthi ¤ātikulaü agamāsi. Tassā te ¤ātakā sāmikaü\<*<7>*>/ acchinditvā a¤¤assa dātukāmā; sā ca taü na icchati. Atha kho Sāvatthi\<*<8>*>/-sāmikaü etad avoca: Ime maü\<*<9>*>/, ayyaputta, ¤ātakā taü\<*<10>*>/ acchinditvā a¤¤assa {dātukāmā}; aha¤ ca taü na icchāmãti. Atha kho so puriso taü itthiü dvidhā chetvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Si omit pe. 2 Bm Si dhitā. 3 Sk rathiyā. 4 Sk sāmiyaü bis. 5 Si piyabhåtikā. 6 Bm Si p ti. 7 Skt sāmiyaü. 8 Bm sā itthi; Si sā itthi. 9 Si mama. 10 So Si; Sk kathaü; Bm tvaü. >/ #<[page 110]># %<110 II. MAJJHIMAPAööASAũ.>% attānaü uppāņesi\<*<1>*>/: Ubho pecca bhavissāmāti. Iminā pi kho taü, brāhmaõa, pariyāyena veditabbaü, yathā piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā ti. Atha kho Nāëijaīgho brāhmaõo Bhagavato bhāsitaü abhinanditvā anumoditvā uņņhāy' āsanā yena Mallikā devã ten' upasaükami, upasaükamitvā yāvatako ahosi Bhagavatā saddhiü kathāsallāpo taü sabbaü Mallikāya deviyā ārocesi. Atha kho Mallikā devã yena rājā Pāsenadi Kosalo ten' upasaükami, upasaükamitvā rājānaü Pasenadiü Kosalaü etad avoca: Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Piyā te Vajãrã kumārã ti? Evaü, Mallike, piyā me Vajãrã kumārã ti. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Vajãriyā te kumāriyā\<*<2>*>/ vipariõāma¤¤athābhāvā uppajjeyyuü sokaparidevadukkhado- manassupāyāsā ti? Vajãriyā me, Mallike, kumāriyā vipariõāma¤¤athābhāvā {jãvitassa} pi siyā a¤¤athattaü. Kiü pana me na uppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā ti? Idaü kho taü, mahārāja, tena Bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaü: Piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā ti. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Piyā te Vāsabhā khattiyā\<*<3>*>/ ti? Evaü, Mallike, piyā me Vāsabhā khattiyā ti. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Vāsabhāya te khattiyāya vipariõāma¤¤athabhāvā uppajjeyyuü sokaparidevadukkhado- manassupāyāsā ti? Vāsabhāya me, Mallike, khattiyāya vipariõāma¤¤athā- bhāvā jãvitassa pi siyā a¤¤athattaü. Kiü pana me na uppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā ti? Idaü kho taü, mahārāja, tena Bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaü: Piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Piyo te Viķåķabho\<*<4>*>/ senāpatãti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk; Bm uphāresi; Si uppālesi; Bu (?) opādesi. 2 Skt kumariyāya. 3 So Skt Si; Bm Si Vāsabhakhattiyā. 4 So Skt Si; Bm Viņaņubho, as in No. 90 & always. >/ #<[page 111]># %< 4.7. PIYAJâTIKASUTTAũ (87). 111>% Evaü, Mallike; piyo me Viķåķabho senāpatãti. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Viķåķabhassa senāpatissa vipariõāma¤¤athābhāvā uppajjeyyuü sokaparidevadukkhado- manassupāyāsā ti? Viķåķabhassa me, Mallike, senāpatissa vipariõāma¤¤a- thābhāvā jãvitassa pi siyā a¤¤athattaü. Kiü pana me na uppajjissanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā ti? Idaü kho taü, mahārāja, tena Bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaü: Piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā ti. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Piyā te ahan ti? Evaü, Mallike; piyā me 'si tvan ti. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Mayhaü te vipariõā- ma¤¤athābhāvā uppajjeyyuü sokaparidevadukkhadomanassu- pāyāsā ti? Tuyhaü hi me, Mallike, vipariõāma¤¤athābhāvā jãvitassa pi siyā a¤¤athattaü. Kiü pana me na uppajjissanti soka- paridevadukkhadomanassupāyāsā ti? Idaü kho taü, mahārāja, tena Bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaü: Piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā ti. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Piyā te Kāsi-kosalā ti? Evaü, Mallike; piyā me Kāsi-kosalā. Kāsi-kosalānaü, Mallike, ānubhāvena kāsikacandanaü paccanubhoma, mālā- gandhavilepanaü dhāremāti. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Kāsi-kosalānan te vipariõā- ma¤¤athābhāvā uppajjeyyuü sokaparidevadukkhadomanassu- pāyāsā ti? Kāsi-kosalānaü hi me, Mallike, vipariõāma¤¤athābhāvā jãvitassa pi siyā a¤¤athattaü. Kim pana me na uppajjis- santi sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā ti? Idaü kho taü, mahārāja, tena Bhagavatā jānatā passatā arahatā sammāsambuddhena sandhāya bhāsitaü: Piyajātikā sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā piyappabhavikā ti. Acchariyaü, Mallike, abbhutaü, Mallike, yāva¤\<*<1>*>/ ca so \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Skt Si; Bm yāva. >/ #<[page 112]># %<112 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% Bhagavā pa¤¤āya ativijjha\<*<1>*>/ pa¤¤āya\<*<2>*>/ passati. Ehi. Mallike, ācāmehãti. Atha kho rāja Pasenadi Kosalo uņņhāy' āsanā ekaüsaü uttarāsaīgaü karitvā yena Bhagavā ten' a¤jalim paõāmetvā tikkhattuü udānaü udānesi: Namo tassa Bhagavato arahato sammāsambuddhassa; namo tassa -- pe\<*<3>*>/ -- sammāsambud- dhassāti. PIYAJâTIKASUTTAũ SATTAMAũ. 88. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. Atha kho āyasmā ânando pubbaõhasamayaü nivāsetvā pattacãvaraü ādāya Sāvatthiü piõķāya pāvisi. Sāvatthiyaü piõķāya caritvā pacchā- bhattam piõķapātapaņikkanto yena Pubbārāmo Migāramātu\<*<4>*>/ pāsādo ten' upasaükami divāvihārāya. Tena kho pana samayena rājā Pasenadi Kosalo Ekapuõķarãkaü nāgaü\<*<5>*>/ abhiråhitvā Sāvatthiyā niyyāti divādivassa. Addasā kho rājā Pasenadi Kosalo āyasmantaü ânandaü dårato va āgacchantaü; disvāna Sirivaķķhaü\<*<6>*>/ mahāmattaü āmantesi: âyasmā no eso, samma Sirivaķķha, ânando ti? Evaü mahārāja; āyasmā eso ânando ti. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo a¤¤ataraü purisaü āmantesi: Ehi tvaü, ambho purisa, yen' āyasmā ânando ten' upasaükama; upasaükamitvā mama vacanena āyasmato ânandassa pāde sirasā vandāhi: Rājā, bhante, Pasenadi Kosalo āyasmato ânandassa pāde sirasā vandatãti; eva¤ ca vadehi: Sace kira, bhante, āyasmato ânandassa na ki¤ci accāyikaü karaõãyaü, āgametu kira, bhante, āyasmā ânando \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Bm paņivijjha; Skt ativijjhā. 2 So Si; Skt maü ko; Bm repeats pa¤¤āya. 3 So Bm Si; Skt omit pe, repeating bhagavato arahato. 4 So St Bm; Si migāramātuyā; Sk miīgāramātu. 5 So St Bm Si; Sk Bu nāngaü. 6 Bm Sãr-. >/ #<[page 113]># %< 4.8. BâHITIKASUTTAũ (88). 113>% muhuttaü anukampaü upādāyāti. Evaü devāti kho so puriso ra¤¤o Pasenadissa Kosalassa paņisutvā yen' āyasmā ânando ten' upasaükami, upasaükamitvā āyasmantaü ânandaü abhivādetvā ekamantaü aņņhāsi. Ekamantaü ņhito kho so puriso āyasmantaü ânandaü etad avoca: Rājā, bhante, Pasenadi Kosalo āyasmato ânandassa pāde sirasā vandati, eva¤ ca vadeti: Sace kira. bhante, āyasmato ânandassa na ki¤ci accāyikaü {karaõãyaü}, āgametu kira, bhante, āyasmā ânando muhuttaü anukampaü upādāyāti. Adhivāsesi kho āyasmā ânando tuõhãbhāvena. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo yāvatikā nāgassa bhåmi nāgena gantvā nāgā paccorohitvā pattiko va yen' āyasmā ânando ten' upasaükami; upasaükamitvā āyasmantaü ânandaü abhivādetvā ekamantaü aņņhāsi. Ekamantaü ņhito kho rājā Pasenadi Kosalo āyas- mantaü ânandaü etad avoca: Sace, bhante, āyasmato ânandassa na ki¤ci accāyikaü karaõãyaü, sādhu, bhante, āyasmā ânando yena Aciravatiyā nadiyā\<*<1>*>/ tãraü, ten' upasaü- kamatu anukampaü upādāyāti. Adhivāsesi kho āyasmā ânando tuõhãbhāvena. Atha kho āyasmā ânando yena Aciravatiyā nadiyā tãraü ten' upasaükami; upasaükamitvā a¤¤atarasmiü rukkhamåle pa¤¤atte āsane nisãdi. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo yāvatikā nāgassa bhåmi nāgena\<*<2>*>/ gantvā nāgā paccorohitvā pattiko va yen' āyasmā ânando ten' upasaükami, upasaükamitvā āyasmantaü ânandaü abhivādetvā ekamantaü aņņhāsi. Ekamantaü ņhito kho rājā Pasenadi Kosalo āyasmantaü ânandaü etad avoca: Idha, bhante, āyasmā ânando hatthatthare nisãdatåti. Alam, mahārāja; nisãda tvaü; nisinno ahaü sake āsane ti. Nisãdi kho rājā Pasenadi Kosalo pa¤¤atte āsane. Nisajja kho rājā Pasenadi Kosalo āyasmantaü ânandaü etad avoca: Kin nu kho, bhante ânanda, so Bhagavā tathāråpaü kāyasamācāraü samācareyya yvāssa\<*<3>*>/ kāyasamācāro opārambho samaõehi brāhmaõehi vi¤¤åhãti? -- Na kho, mahārāja, so Bhagavā tathā- råpaü kāyasamācāraü samācareyya yvāssa kāyasamācāro opārambho samaõehi brāhmaõehi vi¤¤åhãti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Acãravatãyā nadãyā (bis). 2 Sk nāg- twice but usually nāīg-. 3 So Bm & Skt infra; Sk here yassa; St here yāvassa; Si yvayaü. >/ #<[page 114]># %<114 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% Kiü pana, bhante ânanda, so Bhagavā tathāråpaü vacã- samācāraü --pe-- manosamācāraü samācareyya yvāssa manosamācāro opārambho samaõehi brāhmaõehi vi¤¤åhãti. Na kho, mahārāja, so Bhagavā tathāråpaü manosamācāraü samācareyya yvāssa manosamācāro opārambho samaõehi brāhmaõehi vi¤¤åhãti. Acchariyaü, bhante; abbhutaü, bhante; yaü hi mayaü, bhante, nāsakkhimha\<*<1>*>/ pa¤hena paripåretuü, taü, bhante, āyasmatā ânandena pa¤hassa veyyākaraõena paripåritaü. Ye te, bhante, bālā avyattā ananuvicca apariyogāhetvā paresaü vaõõaü vā avaõõaü vā bhāsanti, na mayan taü sārato paccāgacchāma. Ye ca kho\<*<2>*>/ te, bhante, paõķitā vyattā\<*<3>*>/ medhāvino anuvicca pariyogāhetvā paresaü vaõõaü vā avaõõaü vā bhāsanti, taü {mayaü} sārato paccāgacchāma. Katamo pana, bhante ânanda. kāyasamācāro opārambho samaõehi brāhmaõehi vinnåhãti? Yo\<*<4>*>/ kho, mahārāja, kāyasamācāro akusalo. Katamo pana, bhante, kāyasamācāro akusalo? Yo\<*<4>*>/ kho, mahārāja, kāyasamācāro sāvajjo. Katamo pana, bhante, kāyasamācāro sāvajjo? Yo kho, mahārāja, kāyasamācāro savyāpajjho\<*<5>*>/ Katamo pana, bhante, kāyasamācāro savyāpajjho? Yo kho, mahārāja, {kāyasamācāro} dukkhavipāko. Katamo pana, bhante, kāyasamācāro dukkhavipāko? Yo kho, mahārāja, kāyasamācāro attabyābādhāya pi saüvattati, parabyābādhāya pi saüvattati, ubhayabyābādhāya pi saüvattati; tassa akusalā dhammā abhivaķķhanti, kusalā dhammā parihāyanti;-- evaråpo kho, mahārāja, kāyasamācāro opārambho samaõehi brāhmaõehi vi¤¤åhãti. Katamo pana, bhante ânanda, vacãsamācāro --pe-- manosamācāro opārambho samaõehi brāhmaõehi vi¤¤åhãti? Yo kho, mahārāja, manosamācāro akusalo. Katamo pana, bhante, manosamācāro akusalo? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk Bu; Bm Si nās-hā. 2 Bm ye pana. 3 Bm viyattā; Si byattā viyattā. 4 Sk infra So. 5 So Sk Si; Bm sabyābajjho; Bu savyāpajjho ti sadukkho. >/ #<[page 115]># %< 4.8. BâHITIKASUTTAũ (88). 115>% Yo kho, mahārāja, manosamācāro sāvajjo. Katamo pana, bhante, manosamācāro sāvajjo? Yo kho, mahārāja, manosamācāro savyāpajjho? Katamo pana, bhante, manosamācāro savyāpajjho? Yo kho, mahārāja, manosamācāro dukkhavipāko. Katamo pana, bhante, manosamācāro dukkhavipāko? Yo kho, mahārāja, manosamācāro attabyābādhāya pi saüvattati, parabyābādhāya pi saüvattati\<*<1>*>/, ubhayabyābādhāya pi saüvattati; tassa akusalā dhammā abhivaķķhanti, kusalā dhammā parihāyanti;-- evaråpo kho, mahārāja, manosamācāro opārambho samaõehi brāhmaõehi vi¤¤åhãti. Kin nu kho, bhante ânanda, so Bhagavā sabbesaü yeva akusalānaü dhammānaü pahānaü vaõõetãti\<*<2>*>/? Sabbākusaladhammapahãno kho, mahārāja, Tathāgato, kusaladhammasamannāgato ti. Katamo pana, bhante ânanda, kāyasamācāro anopārambho samaõehi brāhmaõehi vi¤¤åhãti? Yo kho, mahārāja, kāyasamācāro kusalo. Katamo pana, bhante, kāyasamācāro kusalo? Yo kho, mahārāja, kāyasamācāro anavajjo. Katamo pana, bhante, kāyasamācāro anavajjo? Yo kho, mahārāja, kāyasamācāro avyāpajjho. Katamo pana, bhante, kāyasamācāro avyāpajjho? Yo kho, mahārāja, kāyasamācāro sukhavipāko. Katamo pana, bhante, kāyasamācāro sukhavipāko? Yo kho, mahārāja, kāyasamācāro n' ev' attabyābādhāya pi saüvattati, na parabyābādhāya pi saüvattati\<*<3>*>/, na ubhaya- byābādhāya pi saüvattati; tassa akusalā dhammā parihāyanti, kusalā dhammā abhivaķķhanti;-- evaråpo kho, mahārāja, kāyasamācāro anopārambho samaõehi brāhmaõehi vi¤¤åhãti. Katamo pana, bhante ânanda, vacãsamācāro --pe-- manosamācāro\<*<4>*>/ anopārambho samaõehi brāhmāõehi vi¤¤åhãti? Yo kho, mahārāja, manosamācāro kusalo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Skt substitute pe for parabyābādhāya pi saüvattati. 2 So Skt Si Bu; Bm saüvaõõetãti. 3 Sk omits these four words here & pi in the surrounding clauses both here & infra. 4 Sk omits pe manos-. >/ #<[page 116]># %<116 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% Katamo pana, bhante, manosamācāro kusalo? Yo kho, mahārāja, manosamācāro anavajjo. Katamo pana, bhante, manosamācāro anavajjo? Yo kho, mahārāja, manosamācāro avyāpajjho. Katamo pana, bhante, manosamācāro avyāpajjho? Yo kho, mahārāja, manosamācāro sukhavipāko. Katamo pana, bhante, manosamācāro sukhavipāko? Yo kho, mahārāja, manosamācāro n' ev' attabyābādhāya pi saüvattati, na parabyābādhāya pi saüvattati, na ubhaya- byābādhāya saüvattati; tassa akusalā dhammā parihāyanti\<*<1>*>/, kusalā dhammā abhivaķķhanti;-- evaråpo kho, mahārāja, manosamācāro anopārambho samaõehi brāhmaõehi vi¤¤åhãti. Kiü pana\<*<2>*>/, bhante ânanda, so Bhagavā sabbesaü yeva\<*<3>*>/ kusalānaü dhammānaü upasampadaü vaõõetãti? Sabbākusaladhammapahãno kho, mahārāja, Tathāgato kusaladhammasamannāgato ti. Acchariyam, bhante, abbhutaü, bhante, yāva\<*<4>*>/ subhāsitaü c' idaü\<*<5>*>/, bhante, āyasmatā ânandena, iminā ca mayaü, bhante, āyasmato ânandassa subhāsitena attamanābhiraddhā\<*<6>*>/. Evaü attamanābhiraddhā ca mayaü, bhante, āyasmato ânandassa subhāsitena, sace, bhante, āyasmato ânandassa hatthiratanaü kappeyya, hatthiratanam pi mayaü āyasmato ânandassa dadeyyāma. Sace, bhante, āyasmato ânandassa assaratanaü kappeyya, assaratanam pi mayaü āyasmato ânandassa dadeyyāma. Sace, bhante, āyasmato ânandassa gāmavaraü kappeyya\<*<7>*>/, gāmavaram pi mayaü āyasmato ânandassa dadeyyāma. Api ca, bhante, mayam p' etaü jānāma: n' etaü\<*<8>*>/ āyasmato ânandassa kappatãti. Ayaü me, bhante, bāhitikā {ra¤¤ā} Māgadhena Ajātasattunā Vedehiputtena chattanāëiyā\<*<9>*>/ pakkhipitvā\<*<10>*>/ pahitā soëasasamā āyāmena aņņha- samā vitthārena; taü, bhante, āyasmā ânando {paņigaõhātu} anukampaü upādāyāti. Alaü, mahārāja; paripuõõaü me ticãvaran ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk parihāsanāyanti. 2 Si kin nu kho pana. 3 Bm adds ca. 4 Skt yāvaü. 5 Bm cãdaü. 6 Skt att-ravā (bis). 7 Skt omit gām. kap. 8 Bm mayaü n' etaü jānama āy. â-ssa K. 9 So Si; Skt chatta nāëiya; Bm vattanāëiyā. 10 Skt pakkhipiü no. >/ #<[page 117]># %< 4. 8. BâHITIKASUTTAũ (88). 117>% {Ayaü}, bhante, Aciravatã nadã diņņhā āyasmatā c' eva ânandena amhehi ca yadā\<*<1>*>/ upari pabbate mahāmegho abhippa- vuņņho hoti; athāyaü Aciravatã nadã ubhato kålāni saüvissan- dantã\<*<2>*>/ gacchati;-- evam eva kho, bhante, āyasmā ânando imāya bāhitikāya attano ticãvaraü karissati; yaü pan' āyas- mato ânandassa purāõaü ticãvaraü, taü sabrahmacārãhi saü- vibhajissati. Evāyaü amhākaü dakkhiõā saüvissandantã ma¤¤e\<*<3>*>/ gamissati. Paņigaõhātu\<*<4>*>/, bhante, {āyasmā} ânando bāhitikan ti. Paņiggahesi\<*<5>*>/ kho āyasmā ânando bāhitikaü. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo āyasmantaü ânandaü etad avoca: Handa va\<*<6>*>/ dāni mayaü, bhante ânanda, gacchāma; bahu- kiccā mayaü bahukaraõãyā ti. -- Yassa dāni tvaü, mahārāja. kālam ma¤¤asãti. -- Atha kho rājā Pasenadi Kosalo āyasmato ânandassa bhāsitaü abhinanditvā anumoditvā, uņņhāy' āsanā āyasmantaü ânandaü abhivādetvā padakkhiõaü katvā pak- kāmi. Atha kho āyasmā ânando acirapakkantassa ra¤¤o Pasenadissa Kosalassa yena Bhagavā ten' upasaükami, upasaükamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno āyasmā ânando yāvatako ahosi ra¤¤ā Pasenadinā\<*<7>*>/ Kosalena saddhiü kathāsallāpo, taü sabbaü Bhagavato ārocesi, ta¤ ca bāhitikaü Bhagavato pādāsi. Atha kho Bhagavā bhikkhå āmantesi: Lābhā, bhikkhave, ra¤¤o Pasenadissa Kosalassa; suladdhalābhā, bhikkhave, ra¤¤o Pasenadissa Kosalassa, yaü rājā Pasenadi Kosalo labhati ânandaü dassanāya labhati payirupāsanāyāti\<*<8>*>/. Idam avoca Bhagavā; attamanā te bhikkhå Bhagavato bhāsitaü abhinandun ti. BâHITIKASUTTAũ9 AōōHAMAũ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Si yathā. 2 Si saüvisandantã (bis). 3 Sk adds ko. 4 Si paņigg-(bis). 5 So all MSS. 6 Bm pana. 7 So Si; Sk Pasenadã; Bm Passanadãna. 8 Si here payirup-; Bm payiråp-; Skt payuråp-. Cf. p. 65 supra. 9 Bm Si Bu Bāhitiyas-. In the text of the Sutta all MSS read bāhitika, but the form cited by Bu for comment is bāhitiya. >/ #<[page 118]># %<118 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% 89. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Sakkesu viharati. Medaëumpaü\<*<1>*>/ nāma Sakyānaü\<*<2>*>/ nigamo. Tena kho pana samayena rājā Pasenadi Kosalo Naīgarakaü\<*<3>*>/ anuppatto hoti kenacid eva karaõãyena. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo Dãghaü Kārāyanaü āmantesi: Yojehi, samma Kārāyana. bhadrāni bhadrāni yānāni, uyyānabhåmiü\<*<4>*>/ gac- chāma subhåmiü dassanāyāti. Evaü devāti kho Dãgho Kārāyano ra¤¤o Pasenadissa Kosalassa paņisutvā bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā ra¤¤o Pasenadissa paņivedesi: Yuttāni kho te, deva, bhadrāni bhadrāni yānāni, yassa dāni kālam ma¤¤asãti. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo bhadraü\<*<5>*>/ yānaü abhiråhitvā bhadrehi bhadrehi yānehi Naīgarakamhā niyyāsi mahaccarājānubhāvena\<*<6>*>/ yena ārāmo tena pāyāsi; yāvatikā yānassa bhåmi yānena gantvā yānā paccorohitvā pattiko va ārāmaü pāvisi. Addasā kho rājā Pasenadi Kosalo ārāme jaüghāvihāraü anucaīkamamāno anuvicaramāno\<*<7>*>/ rukkhamålāni pāsādikāni pāsādanãyāni\<*<8>*>/ appasaddāni appa- nigghosāni\<*<9>*>/ vijanavātāni manussarāhaseyyākāni paņisallāõa- sāruppāni. Disvāna Bhagavantaü yeva ārabbha sati udapādi: Imāni kho tāni rukkhamålāni pāsādikāni pāsādanãyāni appa- saddāni appanigghosāni vijanavātāni manussarāhaseyyakāni paņisallāõasāruppāni, yatthassudaü\<*<10>*>/ mayan taü Bhagavantaü payirupāsāma arahantaü sammāsambuddhan ti. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo Dãghaü Kārāyanaü āmantesi: Imāni kho, samma Kārāyana tāni . . . &c. as above . . . sammā- sambuddhaü. Kahan nu kho, samma Kārāyana, etarahi so \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bu Medata umpaü & Metaëumpaü; Skt Metaëupaü; Bm Medāëupaü; Si Medalupaü. Cf. Dhp. p. 222 & Jāt. IV 151. 2 Bm Sākyānaü. 3 So Bu; Sk Naīgaraükaü (but infra Naīgarakamhā); Bm Si Nagarakaü. 4 Sk Si uy-miyaü. 5 Bm (as usual) repeats bhadraü. 6 So all MSS & Bu (here). See supra page 65. 7 Si anuvicariyamāno. 8 So Sk Si; Bm pas-. 9 Bm -nigh-. 10 So Skt Bm; Bu Si yattha sudaü. >/ #<[page 119]># %< 4. 9. DHAMMACETIYASUTTAũ (89). 119>% Bhagavā viharati arahaü sammāsambuddho ti? -- Atthi, mahārāja, Medaëumpaü nāma Sakyānaü nigamo; tattha so Bhagavā etarahi viharati arahaü sammāsambuddho ti. -- Kãva- dåro\<*<1>*>/ pana, samma Kārāyana, Naīgarakamhā Medaëumpaü nāma Sakyānaü nigamo hotãti? Na dåre, mahārāja; tãõi yojanāni. Sakkā divasāvasesena\<*<2>*>/ gantun ti. Tena hi, samma Kārāyana, yojehi bhadrāni bhadrāni yānāni; gamissāma mayan taü Bhagavantaü dassanāya arahantaü sammāsambuddhan ti. Evaü devāti kho Dãgho Kārāyano ra¤¤o Pasenadissa Kosalassa paņisutvā bhadrāni bhadrāni yānāni yojāpetvā ra¤¤o Pasenadissa Kosalassa paņivedesi: Yuttāni kho te, deva, bhadrāni bhadrāni yānāni; yassa dāni kālam ma¤¤asãti. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo bhadraü yānaü abhiråhitvā bha- drehi bhadrehi yānehi Naīgaramhā {niyyāsi} yena Medaëumpaü nāma Sakyānaü nigamo tena pāyāsi ten' eva divasāvasesena Meda- ëumpaü nāma\<*<3>*>/ Sakyānaü nigamaü sampāpuõi, yena ārāmo tena pāyāsi. Yāvatikā yānassa bhåmi yānena gantvā, yānā paccorohitvā pattiko va ārāmaü pāvisi. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhå abbhokāse caīkamanti. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo yena te bhikkhå ten' upasaükami; upasaükamitvā te bhikkhå etad avoca: Kahan nu kho, bhante, etarahi so Bhagavā viharati arahaü sammāsambuddho? Dassanakāmā\<*<4>*>/ hi mayan taü Bhagavantaü arahantaü Sammā- sambuddhan ti. Eso, mahārāja, vihāro saüvutadvāro; tena appasaddo upasaükamitvā ataramāno āëindaü pavisitvā ukkā- sitvā aggaëaü\<*<5>*>/ ākoņehi; vivarissati te Bhagavā dvāran ti. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo tatth' eva khagga¤ ca uõhãsa¤\<*<6>*>/ ca Dãghassa Kārāyanassa pādāsi. Atha kho Dãghassa Kārā- yanassa etad ahosi: Rahāyati\<*<7>*>/ kho dāni mahārājā; idh'\<*<8>*>/ eva dāni mayā ņhātabban ti? Atha kho rājā Pasenadi Kosalo yena so vihāro saüvutadvāro tena appasaddo upasaükamitvā ataramāno āëindaü pavisitvā ukkāsitvā aggaëaü ākoņesi. Vivari Bhagavā dvāraü. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Skt Si; Bm kiü va dåre. 2 So Sk Si & St infra; St here & Bm divasāvasena. 4 3 Skt & Si omit. 4 Bm dassanākāmā. 5 So Bm Si Bu; Skt aggalaü. 6 So Skt Bu; Bm Si uõhisaī. 7 So Skt Bm Bu; Si rahāyasi. 8 Skt nedh'. >/ #<[page 120]># %<120 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% vihāraü pavisitvā Bhagavato pāde sirasā patitvā\<*<1>*>/ Bhagavato pādāni mukhena ca paricumbati\<*<2>*>/ pāõãhi\<*<3>*>/ ca parisambāhati nāma¤ ca sāveti: Rājā 'haü, bhante. Pasenadi Kosalo; rājā 'haü, bhante, Pasenadi Kosalo ti. Kiü pana tvaü, mahārāja, atthavasaü sampassamāno imasmiü sarãre evaråpaü paramanipaccākāraü karosi, mittå- pahāraü\<*<4>*>/ upadaüsesãti? Atthi kho me, bhante, Bhagavati dhammanvayo hoti: Sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto\<*<5>*>/ Bhagavatā dhammo, supaņipanno bhagavato sāvakasaügho ti. Idhāhaü, bhante\<*<6>*>/, passāmi eke samaõabrāhmaõe pariyantakataü brahmacariyaü carante\<*<7>*>/ dasa pi vassāni vissatim pi vassāni tiüsam pi vassāni cattārãsam pi vassāni. Te aparena samayena sunhātā\<*<8>*>/ suvilittā kappitakesamasså pa¤cahi kāmaguõehi samappitā samaīgibhåtā parivārenti\<*<9>*>/. Idha panāhaü, bhante, bhikkhå passāmi yāvajãvaü āpānakoņikaü\<*<10>*>/ paripuõõaü parisuddhaü brahmacariyaü carante. Na kho panāhaü, bhante, ito bahiddhā a¤¤aü evaü paripuõõaü parisuddhaü brahma- cariyaü samanupassāmi. Ayam pi kho, bhante, Bhagavati dhammanvayo hoti: Sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, supaņipanno bhagavato sāvakasaügho\<*<11>*>/ ti. Puna ca paraü, bhante, rājāno pi rājåhi vivadanti, khattiyā pi khattiyehi vivadanti, brāhmaõā pi brāhmaõehi vivadanti, gahapatã\<*<12>*>/ gahapatãhi vivadanti, mātā pi puttena vivadati, putto pi mātarā vivadati. pitā pi puttena vivadati, putto pi pitarā vivadati, bhātā pi bhātarā vivadati, bhātā pi\<*<13>*>/ bhaginiyā vivadati, bhaginã\<*<14>*>/ pi bhātarā vivadati, sahāyo pi sahāyena vivadati. Idha panāhaü, bhante, bhikkhå passāmi samagge sammodamāne avivadamāne\<*<15>*>/ khãrodakãbhåte\<*<16>*>/ a¤¤a- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Si nipatitvā. 2 Bm paricumpati. 3 Skt pānãhi. 4 So Si; Skt mittupahāraü here & vittåvohāraü infra; Bm mittupahāraü. 5 So Si & Sk infra; Sk here svakkhyāto; Bm svākhyāto. 6 Bm Si add bhagavā. 7 Sk caranti here. 8 So Bm Si; Sk sunahātā; St suhanohātā. 9 Si paricārenti, with note that the Sinh. reading is parivārenti. Cf. Vol. I pp. 504 & 571. 10 So Skt Bu, the latter noting as a var. lect. āpāõakoņikaü which is read by Bm Si. 11 Sk (ter) saügho, omitting bhagavato sāvaka-. 12 Bm Si gahapatayo. 13 Bm Si omit bhātarā v. bhātā pi. 14 Bm bhagini. 15 Bm omits. 16 Bm khirodakibhåte. >/ #<[page 121]># %< 4. 9. DHAMMACETIYASUTTAũ (89). 121>% ma¤¤am piyacakkhåhi sampassante viharante. Na kho panā- haü, bhante, ito bahiddhā a¤¤aü evaü samaggaü parisaü samanupassāmi. Ayam pi kho me, bhante, Bhagavati dhammanvayo hoti: Sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, supaņipanno bhagavato sāvakasaügho ti. Puna ca parāhaü, bhante, ārāmena ārāmaü uyyānena uyyānaü anucaīkamāmi anuvicarāmi. So 'haü tattha passāmi eke samaõabrāhmaõe kise\<*<1>*>/ låkhe\<*<2>*>/ dubbaõõe uppaõķuppaõķu- kajāte\<*<3>*>/ dhamanisanthatagatte na viya ma¤¤e cakkhuü ban- dhante janassa dassanāya. Tassa mayhaü, bhante, evaü hoti\<*<4>*>/: Addhā ime āyasmanto anabhiratā\<*<5>*>/ vā brahmacariyaü caranti, atthi vā tesaü ki¤ci pāpaü kammaü\<*<6>*>/ kataü paņic- channaü\<*<7>*>/, tathā\<*<8>*>/ ime āyasmanto kisā låkhā dubbaõõā uppaõķuppaõķukajātā dhamanisanthatagattā, na viya ma¤¤e cakkhuü bandhanti janassa dassanāyāti. Tyāhaü upasaü- kamitvā evaü vadāmi:-- Kin nu kho\<*<9>*>/ tumhe āyasmante kisā låkhā dubbaõõā uppaõķuppaõķukajātā dhamanisanthata- gattā, na viya ma¤¤e cakkhuü bandhatha janassa dassanāyāti. Te evam āhaüsu: Bandhukarogo\<*<10>*>/ no mahārājāti. Idha panāhaü, bhante, bhikkhå passāmi haņņhapahaņņhe udaggu- dagge abhirataråpe pãõitindriye\<*<11>*>/ appossukke pannalome paradavutte\<*<12>*>/ migabhåtena cetasā viharante\<*<13>*>/. Tassa mayhaü, bhante, evaü hoti: Addhā ime {āyasmanto} tassa Bhagavato sāsane uëāraü pubbenāparaü visesaü sa¤jānanti, tathā ime āyasmanto haņņhapahaņņhā udaggudaggā abhirataråpā {pãõitin- driyā} appossukkā\<*<14>*>/ pannalomā paradavuttā\<*<15>*>/ migabhåtena cetasā viharantãti. Ayam pi kho me, bhante, Bhagavati dhammanvayo hoti: Sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, supaņipanno bhagavato sāvakasaügho ti. Puna ca parāhaü, bhante, rājā khattiyo muddhāvasitto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si kãse. 2 Skt twice lukhe, once lukhā. 3 So Skt & I Jāt. 346; Si upaõķupaõķukajāte; Bm uppandupaõķukajāte. 4 Bm Si etad ahosi, the latter noting that the Sinh. reading is evaü hoti. 5 Sk anabhirataü. 6 Bm Si omit. 7 Bm katā paņicchannā. 8 Bm adds hi. 9 Sk omits kho. 10 So Skt Si Bu; Bm pandukarogino. 11 Bm pin-; Si piõind-. 12 So Si; Skt Bm h-ņņhā ud-gā . . . p-vuttā. 13 So Si; Sk viharantãti; Bm viharanti. 14 Bm Si apposukkā here et supra. 15 Bm paradattavuttā here et supra. >/ #<[page 122]># %<122 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% pahomi ghātetāyaü vā ghātetuü jāpetāyaü vā jāpetuü pabbājetāyaü vā pabbājetuü. Tassa mayhaü, bhante, attha- karaõe\<*<1>*>/ nisinnassa antarantarākathaü\<*<2>*>/ opātenti. So 'haü na labhāmi: Mā me bhonto atthakaraõe nisinnassa antarantarā- kathaü opātetha\<*<3>*>/, kathāpariyosānaü\<*<4>*>/ me bhavanto āgamen- tåti. Tassa mayhaü, bhante, antarantarākathaü opātenti. Idha panāham, bhante, bhikkhå passāmi yasmiü samaye Bhagavā anekasatāya parisāya dhammaü deseti n' eva tasmiü samaye Bhagavato sāvakānaü khipitasaddo vā hoti ukkāsi- tasaddo vā. Bhåtapubbaü, bhante, Bhagavā anekasatāya parisāya dhammaü deseti; tatr' a¤¤ataro Bhagavato sāvako ukkāsi; tam enaü a¤¤ataro sabrahmacārã\<*<5>*>/ jannukena ghaņņesi\<*<6>*>/: Appasaddo āyasmā hotu, mā 'yasmā saddam akāsi; satthā no Bhagavā dhammaü desetãti. Tassa mayhaü, bhante, etad ahosi: Acchariyaü vata bho, abbhutaü vata bho. Adaõķena vata kira bho asatthena evaü suvinãtā\<*<7>*>/ parisā bhavissatãti. Na kho panāhaü, bhante, ito bahiddhā a¤¤aü evaü suvinãtaü parisaü samanupassāmi. Ayam pi kho me, bhante, Bhagavati dhammanvayo hoti: Sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, supaņipanno bhagavato sāvakasaügho ti. Puna ca parāhaü, bhante, passāmi idh' ekacce khattiya- paõķite nipuõe kataparappavāde vālavedhiråpe\<*<8>*>/. Te\<*<9>*>/ bhin- dantā ma¤¤e caranti pa¤¤āgatena diņņhigatāni. Te suõanti: Samaõo khalu bho Gotamo amukaü nāma gāmaü vā nigamaü vā osarissatãti. Te pa¤haü abhisaīkharonti: Imaü mayaü pa¤haü samaõaü\<*<10>*>/ Gotamaü upasaükamitvā pucchissāma; evaü ce no puņņho evaü vyākarissati, evam assa mayaü vādaü āropessāma; eva¤ ce pi no puņņho evaü vyākarissati, evam pi 'ssa mayaü vādaü āropessāmāti. Te suõanti: Samaõo khalu bho Gotamo amukaü nāma gāmaü vā nigamaü vā osaņo ti. Te yena Bhagavā ten' upasaükamanti. Te Bhagavā\<*<11>*>/ dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejati \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Skt atthekaraõe here & attakaraõe infra; Bm aķķakarane; Si aņņakaraõe. 2 Bm a-kathā. 3 Sk opātetaü. 4 Sk kathaü p. bhavanto. 5 Si brahmacārã; Skt sabbrahmacārã. 6 Skt ghaddhesi; Bm Si ghaņesi. Cf. p. 4 supra (where ghaņņesi should be read). 7 Bm suvinitā (bis). 8 Bm vāëavedhãråpe; Si vāëavedhiråpo. 9 Skt vo. 10 Bm adds bho. 11 Sk omits these four words. >/ #<[page 123]># %< 4. 9. DHAMMACETIYASUTTAũ (89). 123>% sampahaüseti. Te Bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaüsitā na c' eva Bhagavantaü pa¤haü pucchanti, kuto\<*<1>*>/ vādaü āropessanti, a¤¤adatthu\<*<2>*>/ Bhagavato sāvakā sampajjanti. Ayam pi kho me, bhante, Bhagavati dhammanvayo hoti: Sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, supaņipanno bhagavato sāvaka- saügho ti. Puna ca parāhaü, bhante, passāmi idh' ekacce brāhmaõa- paõķite --pe-- gahapatipaõķite samaõapaõķite nipune kata- parappavāde vālavediråpe. Te bhindantā ma¤¤e caranti . . . &c. as above . . . vādaü āropessanti, a¤¤adatthu Bhagavantaü yeva okāsaü yācanti agārasmā anagāriyaü pabbajjāya. Te Bhagavā pabbājeti. Te tathā pabbājitā\<*<3>*>/ samānā våpakaņņhā appamattā ātāpino pahitattā viharantā na cirass' eva yass' atthāya kulaputtā sammad eva agārasmā anagāriyaü pabbajanti tad anuttaraü brahmacariyapariyo- sānaü diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasam- pajja viharanti. Te evam āhaüsu: Manaü\<*<4>*>/ vata bho anassāma; manaü vata bho anassāma. Mayaü hi pubbe assamaõā\<*<5>*>/ va samānā samaõā 'mhāti\<*<6>*>/ paņijānimhā, abbrāhmaõā\<*<7>*>/ va samānā brāhmaõā 'mhāti\<*<8>*>/ paņijānimhā, anarahanto\<*<9>*>/ va samānā arahanto mhāti\<*<10>*>/ paņijānimhā. Idāni kho 'mhā\<*<11>*>/ samaõā, idāni kho 'mhā brāhmaõā idāni kho 'mhā arahanto ti. Ayam pi kho me, bhante, Bhagavati dhammanvayo hoti: Sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, supaņipanno bhagavato sāvakasaügho ti. Puna ca parāhaü, bhante, Isãdatta -- Purāõā\<*<12>*>/ tha- patayo mama bhattā mama yānā\<*<13>*>/ ahaü nesaü jãvitaü\<*<14>*>/ dātā yasassa\<*<15>*>/ āhattā\<*<16>*>/. Atha ca pana no tathā mayi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si kut' assa. 2 Si a¤¤adatthuü. 3 Bm Si pabbajitā, the latter noting that the Sinh. reading is pabbājitā. 4 Si mayaü, noting that the Sinh. reading is manaü. 5 Si asamaõā. 6 Sk samanamhāti. 7 Bm Si abrāhmanā. 8 Sk brāhmaõamhāti. 9 Si anārahanto. 10 Sk arahantamhāti; Bm arahantāmhāti. 11 Si 'mha throughout. 12 Bu says: Isãdattapurāõā ti Isidatto ca Purāõo ca; Skt Isidattapurāõathapatayo; Bm Isidantapurāõā; Si Isãdantapurāõā. 13 Bu Bm Si yānā, the latter with note that the Sinh. reading is sānā (as Skt). 14 Bu jãvikaü. 15 Sk adds dānaü (here only). 16 So Skt Si; Bm āhatā. >/ #<[page 124]># %<124 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% nipaccākāraü karonti yathā Bhagavati. Bhåtapubbāhaü, bhante, senaü abbhuyyāto-samāno ime va\<*<1>*>/ Isãdatta -- Purāõe thapatayo vãmaüsamāno\<*<2>*>/ a¤¤atarasmiü sambādhe āvasathe vāsaü upagacchiü. Atha kho, bhante, ime Isãdatta -- Purāõā thapatayo bahudeva\<*<3>*>/ rattiü dhammiyā kathāya vãtināmetvā yato assosuü kho Bhagavantaü\<*<4>*>/ tato sãsaü katvā maü pādato karitvā nipajjiüsu. Tassa mayhaü, bhante, etad ahosi: Acchariyaü vata bho, abbhutaü vata bho. Ime Isãdatta -- Purāõā thapatayo mama bhattā mama yānā, ahaü tesaü jãvitaü dātā yasassa āhattā. Atha ca pana no tathā mayi nipaccākāraü karonti yathā Bhagavati. Addhā ime āyasmanto tassa Bhagavato sāsane uëāraü\<*<5>*>/ pubbenāparaü visesaü sa¤jānantãti\<*<6>*>/. Ayam pi kho me, bhante, Bhagavati dhamman- vayo hoti: Sammāsambuddho bhagavā, svākkhāto bhagavatā dhammo, supaņipanno bhagavato sāvakasaügho\<*<7>*>/ ti. Puna ca paraü, bhante, Bhagavā pi khattiyo, aham pi khattiyo, Bhagavā pi Kosalako\<*<8>*>/, aham pi Kosalako, Bhagavā pi āsãtiko\<*<9>*>/, aham pi āsãtiko\<*<10>*>/. Yam pi bhante Bhagavā pi khattiyo aham pi khattiyo, Bhagavā pi Kosalako aham pi Kosalako, Bhagavā pi āsãtiko aham pi āsãtiko\<*<11>*>/, iminā vārahām' evāhaü\<*<12>*>/, bhante, Bhagavati\<*<13>*>/ paramanipaccākāraü kattuü, mittåpahāraü upadaüsetuü. Handa ca dāni mayaü, bhante, gacchāma. Bahukiccā mayaü bahukaraõãyā ti. Yassa dāni tvaü, mahārāja, kālaü ma¤¤asãti. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo uņņhāy' āsanā Bhagavantaü abhivādetvā padakkhiõaü katvā pakkāmi. Atha kho Bhagavā acirapakkantassa ra¤¤o Pasenadissa Kosalassa bhikkhå āmantesi: Eso, bhikkhave, rājā Pasenadi Kosalo dhammacetiyāni bhāsitvā uņņhāy' āsanā pakkanto. Uggaõhātha\<*<14>*>/, bhikkhave, dhammacetiyāni; pariyāpuõātha, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk imameva; Bm ime ca; Si ime alone 2 So Skt Bu; Bm Si vim- 3 Bm bahådeva. 4 Bm yato ahosi bhagavā tato. 5 Si here oëāraü. 6 Bm Si jānanti here et supra. 7 Sk throughout supaņipanno saügho. 8 Bm Si Kosalo throughout. 9 Bm (alone) asãtiko. 10 Si adds ti. 11 Bm Si omit from yam pi bhante inclusive. 12 So Sk Si; Bm iminā pāhaüsante bhagavati. 13 Sk bhagavato. 14 Bm Si uggaõhatha. >/ #<[page 125]># %< 4.10. KAööAKATTHALASUTTAũ (90). 125>% bhikkhave, dhammacetiyāni\<*<1>*>/; dhāretha, bhikkhave, dhamma- cetiyāni; atthasaühitāni, bhikkhave, dhammacetiyāni ādi- brahmacariyakānãti. Idam avoca Bhagavā. Attamanā te bhikkhå Bhagavato bhāsitaü abhinandun ti. DHAMMACETIYASUTTAũ NAVAMAũ. 90. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Uju¤¤āyaü\<*<2>*>/ viharati Kaõõakatthale\<*<3>*>/ Migadāye. Tena kho pana samayena rājā Pasenadi Kosalo Uju¤¤aü anuppatto hoti kenacid eva karaõãyena. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo a¤¤ataraü purisaü āmantesi:-- Ehi tvaü, ambho purisa, yena Bhagavā ten' upasaükama; upasaükamitvā mama vacanena Bhagavato pāde sirasā vandāhi appābādhaü appātaīkaü lahuņņhānaü balaü phāsuvihāraü puccha: Rājā, bhante, Pasenadi Kosalo Bhagavato pāde sirasā vandati appābādhaü appātaīkaü lahuņņhānaü balaü phāsuvihāraü pucchatãti; eva¤ ca vadehi: Ajja kira, bhante, rājā Pasenadi Kosalo pacchābhattaü bhuttapātarāso Bhagavantaü dassanāya upasaükamissatãti. Evaü devāti kho so puriso ra¤¤o Pasenadissa Kosalassa paņisutvā yena Bhagavā ten' upasaükami, upasaükamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho so puriso Bhagavantaü etad avoca:-- Rājā, bhante, Pasenadi Kosalo Bhagavato pāde sirasā vandati, appābādhaü appātaīkaü lahuņņhānaü balaü phāsuvihāraü pucchati; eva¤ ca vadeti: Ajja kira, bhante, rājā Pasenadi Kosalo pacchābhattaü bhuttapātarāso Bhagavantaü dassanāya upasaükamissatãti. Assosuü kho Somā ca bhaginã\<*<4>*>/ Sakulā\<*<5>*>/ ca bhaginã: Ajja \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk repeats these three words. 2 So Skt Bu; Bm Uru¤¤āyaü; Si Uda¤¤āyaü. 3 So Bm Si Bu; Sk Kaõõatthalaka throughout. 4 So Bm Si always & Skt sts.; Bu & Skt sts. bhagini. 5 Skt here Sukulā. >/ #<[page 126]># %<126 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% kira rājā Pasenadi Kosalo pacchābhattaü bhuttapātarāso Bhagavantaü dassanāya upasaükamissatãti. Atha kho Somā ca bhaginã Sakulā ca bhaginã rājānaü Pasenadiü Kosalaü bhattābhihāre upasaükamitvā etad avocuü:-- Tena hi, mahārāja, amhākam pi vacanena Bhagavato pāde sirasā vandāhi, appābādhaü appātaīkaü lahuņņhānaü balaü phāsu- vihāraü puccha: Somā ca, bhante, bhaginã Sakulā ca bhaginã Bhagavato pāde sirasā vandanti, appābādhaü appātaīkaü lahuņņhānaü balaü phāsuvihāraü pucchantãti. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo pacchābhattaü bhutta- pātarāso yena Bhagavā ten' upasaükami, upasaükamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho rājā Pasenadi Kosalo Bhagavantaü etad avoca: -- Somā ca, bhante, bhaginã Sakulā ca bhaginã Bhagavato pāde sirasā vandanti, appābādhaü appātaīkaü lahuņņhānaü balaü phāsuvihāraü pucchantãti. Kim pana, mahārāja, Somā ca bhaginã Sakulā ca bhaginã a¤¤aü dåtaü nālatthun ti? Assosuü kho, bhante, Somā ca bhaginã Sakulā ca bhaginã: Ajja kira rājā Pasenadi Kosalo pacchābhattaü bhuttapātarāso Bhagavantaü dassanāya upasaükamissatãti. Atha kho, bhante, Somā ca bhaginã Sakulā ca bhaginã maü bhattābhihāre upasaü- kamitvā etad avocuü: Tena hi, mahārāja, amhākam pi vaca- nena Bhagavato pāde sirasā vandāhi, appābādhaü appātaīkaü lahuņņhānaü balaü phāsuvihāraü puccha:-- Somā ca, bhante, bhaginã Sakulā ca bhaginã Bhagavato pāde sirasā vandanti, appābādhaü appātaīkaü lahuņņhānaü balaü phāsuvihāraü pucchantãti. Sukhiniyo\<*<1>*>/ hontu, mahārāja, Somā ca bhaginã Sakulā ca bhaginã ti. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo Bhagavantaü etad avoca: Sutaü me taü, bhante:-- Samaõo Gotamo evam āha: Na 'tthi so samaõo vā brāhmaõo vā yo sabba¤¤å sabbadassāvã aparisesaü ¤āõadassanaü paņijānissati; n' etaü ņhānaü vijja- tãti. Ye te, bhante evam āhaüsu:-- Samaõo Gotamo evam \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Skt sukhãniyo. Cf. No 123 & I Jāt. 408. 2 Sk bhagavā. >/ #<[page 127]># %< 4.10. KAööAKATTHALASUTTAũ (90). 127>% āha: Na 'tthi so samaõo vā brāhmaõo vā yo sabba¤¤å sabba- dassāvã aparisesaü ¤āõadassanaü paņijānissati; n' etaü thānaü vijjatãti;-- kacci te, bhante, Bhagavato vuttavādino, na ca Bhagavantaü abhåtena abbhācikkhanti, dhammassa cānu- dhammaü vyākaronti, na ca koci sahadhammiko vādānuvādo\<*<1>*>/ gārayhaü\<*<2>*>/ ņhānaü āgacchatãti? Ye te, mahārāja, evam {āhaüsu}:-- Samaõo Gotamo evam āha: Na 'tthi so samaõo vā brāhmaõo vā yo sabba¤¤å sabbadassāvã aparisesaü ¤āõadassanaü paņijānissati; n' etaü ņhānaü vijjatãti;-- na me te vuttavādino, abbhācikkhanti ca pana man\<*<3>*>/ te asatā abhåtenāti. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo Viķåķabhaü senāpatiü āmantesi: Ko nu kho, senāpati, imaü\<*<4>*>/ kathāvatthuü rājante- pure\<*<5>*>/ abbhudāhāsãti? Sa¤jayo, mahārāja, brāhmaõo âkāsagotto ti. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo a¤¤ataraü purisaü āmantesi:-- Ehi tvaü, ambho purisa, mama vacanena Sa¤jayaü brāhmaõaü âkāsagottaü amantehi\<*<6>*>/: Rājā te, bhante, Pasenadi Kosalo amantetãti. Evaü devāti kho so puriso ra¤¤o Pasenadissa Kosalassa paņisutvā yena Sa¤jayo brāhmaõo âkāsagotto ten' upasaükami; upasaükamitvā Sa¤jayaü brāh- maõaü âkāsagottaü etad avoca:-- Rājā taü, bhante, Pasenadi Kosalo āmantetãti. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo Bhagavantaü etad avoca; Siyā nu kho, bhante, Bhagavatā a¤¤adeva ki¤ci sandhāya bhāsitaü\<*<7>*>/, ta¤ ca jano a¤¤athā pi\<*<8>*>/ paccāgaccheyya? Yathā- kathaü pana, bhante, Bhagavā abhijānāti vācaü\<*<9>*>/ bhāsitā ti? Evaü kho ahaü, mahārāja, abhijānāmi vācaü bhāsitā: Na 'tthi so samaõo vā brāhmaõo vā yo sakideva sabba¤ ¤assati sabbaü dakkhãti\<*<10>*>/, n' etaü ņhānaü vijjatãti. Heturåpaü bhante\<*<11>*>/ Bhagavā āha; saheturåpaü pana\<*<12>*>/, bhante, Bhagavā āha: Na 'tthi so samaõo vā brāhmaõo vā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sk vādānupāto; Bm vādānupādo. 2 So Bm; Sk gāruyhaü; Si gāreyhaü. 3 Bm Si maü. 4 Sk omits imaü. 5 Bm r-påre. 6 Sk āmantesi. 7 Skt cāsitaü. 8 Skt vi. 9 So Skt Si; Bm vācā. 10 Bm dakkhiti; Bu Skt Si dakkhãti. 11 Si omits. 12 Bm Si omit. >/ #<[page 128]># %<128 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% yo sakideva sabba¤ ¤assatã sabbaü dakkhãti, n' etaü ņhānaü vijjatãti. Cattāro 'me, bhante, vaõõā, -- khattiyā brāhmaõā vessā suddā. Imesaü nu kho, bhante, catunnaü vaõõānaü siyā viseso siyā nānākaraõan ti? Cattāro 'me, mahārāja, vaõõā -- khattiyā brāhmaõā vessā suddā. Imesaü kho, mahārāja, catunnaü vaõõānaü dve vaõõā aggam akkhāyanti, -- khattiyā ca brāhmaõā ca, yadidaü abhivādanapaccuņņhāna¤jalikammasāmãcikamman ti\<*<1>*>/. Nāhaü, bhante, Bhagavantaü diņņhadhammikaü pucchāmi; samparāyikāhaü, bhante, Bhagavantaü pucchāmi. Cattāro 'me, bhante, vaõõā, -- khattiyā brāhmaõā vessā suddā. Imesaü nu kho, bhante, catunnaü vaõõānaü siyā viseso siyā nānākaraõan ti? Pa¤c' imāni, mahārāja, padhāniyaīgāni. Katamāni pa¤ca? Idha, mahārāja, bhikkhu saddho hoti, saddahati\<*<2>*>/ Tathāgatassa bodhiü: Iti pi so Bhagavā arahaü sammāsambuddho, vijjā- caraõasampanno sugato lokavidå anuttaro purisadammasārathi, satthā devamanussānaü buddho, bhagavā ti. Appābādho hoti appātaīko samavepākiniyā gahaõiyā samannāgato nāti- sãtāya nāccuõhāya majjhimāya padhānakkhamāya. Asaņho hoti amāyāvã yathābhåtaü attānaü āvikattā\<*<3>*>/ satthari vā vi¤¤åsu vā brahmacārãsu\<*<4>*>/. âraddhaviriyo viharati akusalānaü dhammānaü pahānāya kusalānaü dhammānaü upasampadāya thāmavā daëhaparakkamo anikkhittadhuro\<*<5>*>/ kusalesu dhammesu. Pa¤¤avā hoti udayatthagāminiyā\<*<6>*>/ pa¤¤āya samannāgato ari- yāya nibbedhikāya sammādukkhakkhayagāminiyā. {Imāni} kho, mahārāja, pa¤ca padhāniyaīgāni. Cattāro 'me, mahārāja, vaõõā, -- khattiyā brāhmaõā vessā suddā; te c' assu imehi pa¤cahi padhāniyaīgehi samannāgatā; taü\<*<7>*>/ nesaü assa dãgharattaü hitāya sukhāyāti. Cattāro 'me, bhante vaõõā,-- khattiyā brāhmaõā vessā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm abhivādanap- sāmicikammāni; Si abhivādanaü paccuņņhānaü a¤jalikammaü sāmãcikamman ti; Sk paccupaņņhānaü. 2 Si (as p. 95 supra) saddhahati. 3 So all MSS here. 4 Bm b-isu; Si sabrahmacārãsu. 5 Bm Si an-åro. 6 Sk omits final yā. 7 So Skt Si; Bm ettha pana. >/ #<[page 129]># %< 4.10. KAööAKATTHALASUTTAũ (90). 129>% suddā; te c' assu imehi pa¤cahi padhāniyaīgehi samannāgatā; Ettha pana nesaü, bhante, siyā viseso siyā nānākaraõan ti? Ettha kho nesāhaü\<*<1>*>/, mahārāja, padhānavemattaü\<*<2>*>/ vadāmi. Seyyathāpi 'ssu\<*<3>*>/, mahārāja, dve hatthidammā vā assadammā vā godammā vā sudantā suvinãtā, dve hatthidammā vā assa- dammā vā godammā vā adantā avinãtā. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Ye te dve\<*<4>*>/ hatthidammā vā assadammā vā godammā vā sudantā suvinãtā, api\<*<5>*>/ nu te dantā va danta- kāraõaü gaccheyyuü, dantā va dantabhåmiü sampāpuõey- yun ti\<*<6>*>/? Evaü\<*<7>*>/ bhante. Ye pana te dve hatthidammā vā assadammā vā godammā vā adantā\<*<8>*>/ avinãtā, api nu te adantā va dantakāraõaü gacchey- yuü, adantā va dantabhåmiü sampāpuõeyyuü, seyyathāpi te dve hatthidammā vā assadammā vā godammā vā sudantā suvinãtā ti? No h' evaü\<*<9>*>/, bhante. Evam eva kho, mahārāja, yan taü saddhena pattabbaü appābādhena asaņhena amāyāvinā āraddhaviriyena pa¤¤āvatā\<*<10>*>/, taü vata\<*<11>*>/ asaddho bavhābādho\<*<12>*>/ saņho māyāvã kusãto\<*<13>*>/ duppa¤¤o pāpuõissatãti, n' etaü ņhānaü vijjatãti. Heturåpaü, bhante, Bhagavā āha; saheturåpaü, bhante, Bhagavā āha. Cattāro 'me, bhante, vaõõā, -- khattiyā brāh- maõā vessā suddā. Te c' assu imehi pa¤cahi padhāniyaīgehi samannāgatā, te c' assu sammappadhānā\<*<14>*>/, ettha pana tesaü, bhante, siyā viseso, siyā nānākaraõan ti? Ettha kho nesahaü\<*<15>*>/, mahārāja, na\<*<16>*>/ ki¤ci nānākaraõaü vadāmi, yadidam vimuttiyā vimuttiü. Seyyathāpi, mahārāja, puriso sukkhaü sākakaņņhaü ādāya aggiü abhinibbatteyya, tejo pātukareyya\<*<17>*>/; atha aparo\<*<18>*>/ puriso sukkhaü sālakaņņhaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Skt pan' esāhaü. 2 So Bu (bis); Sk padhānamettā; Bm Si padhānavemattataü. 3 So Si; Sk seyyathā phassu; Bm seyyathāpi mahārāja. 4 Si ye dve te. 5 Bm api su nu. 6 Bm omits ti. 7 Si adds etaü. 8 Sk adds va. 9 Bm Si no h' etaü. 10 So Sk; Bm Si pa¤¤avatā. 11 Bm taü tathā so. 12 Bm Si (as at p. 94) bahvābādho; Bu bavh-. 13 Bm kusito. 14 Si samapp-. 15 Sk ettha kho panesāhaü. 16 Sk omits na. 17 Bm dhātuü kareyya. 18 Bm athāparo. >/ #<[page 130]># %<130 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% ādāya aggiü abhinibbatteyya, tejo pātukareyya; atha aparo puriso sukkhaü ambakaņņhaü ādāya aggiü abhinibbatteyya, tejo pātukareyya; atha aparo puriso sukkhaü udumbarakaņņhaü ādāya aggiü abhinibbatteyya, tejo pātukareyya. Taü kim ma¤¤asi, mahārāja? Siyā nu kho tesaü aggãnaü nānādāruto abhinibbattānaü ki¤ci nānākaraõaü, -- acciyā vā acciü, vaõõena vā vaõõaü, ābhāya vā ābhan ti\<*<1>*>/? No h' etaü, bhante. Evam eva kho, mahārāja, yan taü tejaü viriyā nimma- thitaü\<*<2>*>/ padhānā 'bhinibbattaü\<*<3>*>/. Nāhaü tattha ki¤ci nānā- karaõaü vadāmi, yadidaü vimuttiyā vimuttin ti. Heturåpaü, bhante, Bhagavā āha; saheturåpaü, bhante, Bhagavā āha. Kim pana, bhante, atthi devā ti? Kim pana tvaü, mahārāja, evaü vadesi: Kim pana, bhante, atthi devā ti? Yadi vā te, bhante, devā āgantāro itthattaü, yadi vā anāgantāro itthattan ti? Ye te, mahārāja, devā savyāpajjhā\<*<4>*>/ te devā āgantāro itthattaü; ye te devā abyāpajjhā\<*<5>*>/, te devā anāgantāro it- thattan ti. Evam vutte Viķåķabho senāpati Bhagavantaü etad avoca: -- Ye te, bhante, devā savyāpajjhā āgantāro\<*<6>*>/ itthattaü, te devā ye te devā abyāpajjhā anāgantāro\<*<7>*>/ itthattaü te deve\<*<8>*>/, tamhā ņhānā cāvessanti vā pabbājessanti\<*<9>*>/ vā ti? Atha kho āyasmato ânandassa etad ahosi:-- Ayaü kho Viķådabho senāpati ra¤¤o Pasenadissa Kosalassa putto; ahaü Bhagavato putto. Ayaü kho kālo yaü putto puttena manteyyāti\<*<10>*>/. Atha kho āyasmā ânando Viķåķabhaü senā- patiü āmantesi:-- Tena hi, senāpati, taü yev' ettha paņi- pucchissāmi. Yathā te khameyya tathā naü byākareyyāsi. Taü kim ma¤¤asi, senāpati? Yāvatā ra¤¤o Pasenadissa Kosalassa vijitaü, yattha ca rājā Pasenadi Kosalo issariyā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bm Si; Sk ābhā. 2 So Bm Si; Sk viriyanippharatitaü. 3 Bm nibbattaü. 4 Bm sabyābajjhā; Si sabyāpajjhā. 5 Bm abyābajjhā. 6 Sk anāgantāro. 7 Si ān-. 8 Sk adds ti. 9 Sk pabbājissanti. 10 Sk nimanteyyāsãti. >/ #<[page 131]># %< 4.10. KAööAKATTHALASUTTAũ (90). 131>% dhipaccaü rajjaü\<*<1>*>/ kāreti, pahoti tattha rājā Pasenadi Kosalo samaõaü vā brāmaõaü vā pu¤¤avantaü vā apu¤¤avantaü vā brahmacariyavantaü vā abrahmacariyavantaü vā tamhā ņhānā cāvetum vā pabbājetuü vā ti? Yāvatā, bho, ra¤¤o Pasenadissa Kosalassa vijitaü, yattha ca rājā Pasenadi Kosalo issariyādhipaccaü rajjaü kāreti, pahoti tattha rājā Pasenadi Kosalo samaõaü vā . . . pabbā- jetuü vā ti. Taü kim ma¤¤asi, senāpati? Yāvatā ra¤¤o Pasenadissa Kosalassa avijitaü, yattha ca rājā Pasenadi Kosalo na issariyādhipaccaü rajjam kāreti, pahoti tattha\<*<2>*>/ rājā Pasenadi Kosalo samaõaü vā brāhmaõaü vā pu¤¤avantaü vā apu¤¤a- vantaü vā brahmacariyavantaü vā abrahmacariyavantaü vā tamhā ņhānā cāvetuü vā pabbājetuü vā ti? Yāvatā, bho, ra¤¤o Pasenadissa Kosalassa avijitaü, yattha ca rājā Pasenadi Kosalo na issariyādhipaccaü rajjaü kāreti, na pahoti tattha . . . pabbājetuü vā ti. Taü kim ma¤¤asi, senāpati? Sutā te devā Tāvatiüsā ti? Evaü, bho; sutā me devā Tāvatiüsā; idhāpi\<*<3>*>/ bhotā ra¤¤ā\<*<4>*>/ Pasenadinā\<*<5>*>/ Kosalena sutā devā Tāvatiüsā ti. Taü kim ma¤¤asi, senāpati? Pahoti rājā Pasenadi Kosalo deve Tāvatiüse tamhā ņhānā cāvetuü vā pabbājetuü vā ti? Dassanāya pi, bho, rājā Pasenadi Kosalo deve Tāvatiüse nappahoti, kuto pana tamhā ņhānā cāvessati\<*<6>*>/ vā pabbājessati\<*<7>*>/ vā ti Evam eva kho, senāpati, ye te devā savyāpajjhā\<*<8>*>/ āgantāro itthattaü, te devā ye te devā abyāpajjhā anāgantāro itthattaü te deve dassanāya pi nappahonti, kuto pana tamhā ņhānā cāvessanti vā pabbajessanti vā ti. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo Bhagavantaü etad avoca: Konāmo ayaü\<*<9>*>/, bhante, bhikkhåti? ânando nāma, mahārājāti. ânando vata bho, ānandaråpo vata bho. Heturåpaü, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk omits throughout. 2 Bm Si tattha pahoti. 3 Si idāni pi. 4 Bm ra¤¤o. 5 Sk Pasenadi. 6 Bm cāvissati. 7 Sk (here et infra) pabbājissati 8 Sk here sabbyāpajjhā. 9 Si Konāmāyaü. >/ #<[page 132]># %<132 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% bhante, āyasmā ânando āha, saheturupaü, bhante, āyasmā ânando āha. Kiü pana, bhante\<*<1>*>/, atthi Brahmā ti? Kiü pana tvaü, mahārāja, evaü vadesi: Kim pana. bhante, atthi Brahmā ti? Yadi vā so, bhante, Brahmā āgantā itthataü, yadi vā anāgantā itthattan ti? Yo so, mahārāja, Brahmā savyāpajjho, so Brahmā āgantā itthattaü; yo so Brahmā {abyāpajjho}, so Brahmā anāgantā itthattan ti. Atha kho a¤¤ataro\<*<2>*>/ puriso rājānaü Pasenadiü Kosalaü etad avoca: Sa¤jayo, mahārāja, brāhmaõo âkāsagotto āgato ti. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo Sa¤jayaü brāhmaõaü âkāsagottaü etad avoca: Ko nu kho, brāhmaõa, imaü kathāvatthuü rājantepure abbhudāhāsãti\<*<3>*>/? Viķåķabho, mahārāja, senāpatãti. Viķåķabho senapati evam āha. Sa¤jayo, mahārāja, brāhmaõo âkāsagotto ti. Atha kho a¤¤ataro puriso rājānaü Pasenadiü Kosalaü etad avoca: Yānakālo, mahārājāti. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo Bhagavantaü etad avoca: Sabba¤¤utaü mayaü, bhante, Bhagavantaü apucchimbā; sabba¤¤utaü Bhagavā vyākāsi; ta¤ ca pan' amhākaü ruccati c' eva khamati ca, tena c' amhā attamanā. Cātuvaõõiü suddhiü\<*<4>*>/ mayaü, bhante, Bhagavantaü apucchimhā; cātuvaõõiü suddhiü Bha- gavā vyākāsi; ta¤ ca pan' amhākaü ruccati c' eva khamati ca, tena c' amhā attamanā. Adhideve\<*<5>*>/ mayaü, bhante. Bhagavantaü apucchimhā, adhideve Bhagavā vyākāsi; ta¤ ca pan' amhākaü ruccati c' eva khamati ca, tena c' amhā attamanā. Adhibrahmānaü mayaü, bhante, Bhagavantaü apucchimhā, adhibrahmānaü Bhagavā vyākāsi; ta¤ ca pan amhākaü ruccati c' eva khamati ca tena c' amhā attamanā. Yaü yad eva ca pana\<*<6>*>/ mayaü, bhante, Bhagavantaü apuc- chimhā, taü tad eva Bhagavā vyākāsi; ta¤ ca pan' amhākaü ruccati c' eva khamati ca, tena c' amhā attamanā. Handa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk adds kiü pana tvaü. 2 Sk adds so. 3 Sk abbhutā hoti. 4 Bm cātuvaõõisaddhiü. 5 So Bm Si; Sk aviveva & avideve. 6 Bm omits pana. >/ #<[page 133]># %< 5.1. BRAHMâYUSUTTAũ (91). 133>% ca dāni mayaü, bhante, gacchāma. Bahukiccā mayaü ba- hukaraõãyā ti. Yassa dāni tvaü, mahārāja, kālaü ma¤¤asãti. Atha kho rājā Pasenadi Kosalo Bhagavato bhāsitaü abhinanditvā anumoditvā uņņhāy' āsanā Bhagavantaü abhivā- detvā padakkhiõaü katvā pakkāmãti. KAööAKATTHALASUTTAũ DASAMAũ. RâJAVAGGO CATUTTHO. 91. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Videhesu cārikaü carati mahatā bhikkhusaüghena saddhiü pa¤ca- mattehi bhikkhusatehi. Tena kho pana samayena Brahmāyu brāhmaõo Mithilāyaü pativasati jiõõo vuddho mahallako addhagato vayo anuppatto vãsaüvassasatiko\<*<1>*>/ jātiyā tiõõaü vedānaü pāragå sanighaõķukeņubhānaü sākkharappabhedā- naü\<*<2>*>/ itihāsapa¤camānaü padako veyyākaraõo lokāyata- mahāpurisalakkhaõesu anavayo. Assosi kho {Brahmāyu} brāhmaõo: Samaõo khalu bho Gotamo Sakyaputto Sakya- kulā pabbajito Videhesu cārikaü carati mahatā bhikkhu- saüghena saddhiü pa¤camattehi bhikkhusatehi; taü kho pana bhavantaü Gotamaü evaü kalyāõo kittisaddo abbhug- gato -- Iti pi so bhagavā arahaü sammāsambuddho vijjā- caraõasampanno sugato lokavidå anuttaro purisadammasārathi, satthā devamanussānaü buddho bhagavā\<*<3>*>/, so imaü lokaü sadevakaü samārakaü sabrahmakaü\<*<4>*>/, sassamaõabrāhmaõiü pajam sadevamanussaü sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā pavedeti; so dhammaü deseti ādikalyāõaü majjhe kalyāõaü pariyo- sānakalyāõaü sātthaü sabya¤janam\<*<5>*>/, kevalaparipuõõaü parisuddhaü brahmacariyaü pakāseti; sādhu kho pana ta- thāråpānaü arahataü dassanaü hotãti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk Bu; Bm vãsav-. 2 Bm sakkharapabhedānaü. 3 Bm adds ti. 4 Sk omits. 5 Sk sabbya¤janaü. >/ #<[page 134]># %<134 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% Tena kho pana samayena Brahmāyussa brāhmaõassa Uttaro nāma māõavo antevāsã hoti tiõõaü vedānaü . . . anavayo. Atha kho Brahmāyu brāhmaõo Uttaraü mā- õavaü āmantesi: `Ayaü, tāta Uttara, samaõo Gotamo Sa- kyaputto . . . sammāsambuddho --pe-- sādhu kho pana tathāråpānaü arahataü dassanaü hotãti\<*<1>*>/. Ehi tvaü, tāta Uttara, yena samaõo Gotamo ten' upasaükama\<*<2>*>/, upasaü- kamitvā samaõaü Gotamaü jānāhi yadi vā taü bhavan- taü\<*<3>*>/ Gotamaü tathā santaü yeva saddo abbhuggato, yadi vā no tathā, yadi vā so bhavaü Gotamo tādiso, yadi vā na tādiso; tayā mayan taü bhavantaü Gotamaü vedis- sāmāti. Yathākathaü panāham bho taü bhavantaü Go- tamaü jānissāmi yadi vā taü bhavantaü Gotamaü tathā santaü yeva saddo abbhuggato, yadi vā no tathā, yadi vā so bhavaü Gotamo tādiso, yadi vā na tādiso ti. âgatāni kho, tāta Uttara, amhākam mantesu dvattiüsa mahāpurisalak- khaõāni, yehi samannāgatassa mahāpurisassa dve va\<*<4>*>/ gatiyo bhavanti ana¤¤ā. -- Sace agāraü ajjhāvasati, rājā hoti cak- kavattã\<*<5>*>/ dhammiko dhammarājā cāturanto vijitāvã janapa- datthāvariyappatto sattaratanasamannāgato, tass' imāni satta ratanāni bhavanti: seyyathãdaü cakkaratanaü hatthiratanaü assaratanaü maõiratanaü itthiratanaü gahapatiratanaü pariõā- yakaratanam eva sattamaü. Parosahassaü kho pan' assa puttā bhavanti sårā vãraīgaråpā\<*<6>*>/ parasenappamaddanā. So imaü paņhaviü sāgarapariyantaü adaõķena asatthena dham- mena\<*<7>*>/ abhivijiya ajjhāvasati. -- Sace kho pana agārasmā anagāriyaü pabbajati, arahaü hoti sammāsambuddho loke vivattacchaddo\<*<8>*>/. Ahaü kho pana, tāta Uttara, mantānaü dātā\<*<9>*>/, tvaü mantānaü paņiggahetā ti\<*<10>*>/. Evaü bho ti kho Uttaro māõavo Brahmāyussa brāh- maõassa paņisutvā utthāy' āsanā Brahmāyuü brāhmaõaü abhivādetvā padakkhiõaü katvā Videhesu yena Bhagavā tena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk hoti. 2 Sk upasaükami. 3 Bu bhagavantaü. 4 Bm yeva. 5 So Sk & I Sum. Vil. 249; Bm Si Bu & I Dãgha 88 have i short. 6 Bm Si vir-. 7 Bm adds Samena. 8 So Sk Bu; Bm vivaņacchado; Si vivaņņacchado, 9 So Sk Bm; Si kattā, with note that the Sinh. reading is dātā. 10 So Si Bu & I Dãgha 89; Sk paņiggahãtā; Bm paņiggahitā. >/ #<[page 135]># %< 5.1. BRAHMâYUSUTTAũ. (91). 135>% cārikaü pakkāmi; anupubbena cārikaü caramāno yena Bha- gavā ten' upasaükami, upasaükamitvā Bhagavatā saddhiü sammodi sammodanãyaü katham sārāõãyaü vãtisāretvā eka- mantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Uttaro māõavo Bhagavato kāye dvattiüse mahāpurisalakkhaõāni sammannesi. Addasā kho Uttaro māõavo Bhagavato kāye dvattiüse mahā- purisalakkhaõāni yebhuyyena ņhapetvā dve; dvãsu mahā- hāpurisalakkhaõesu kaīkhati vicikicchati nādhimuccati na sampasãdati, -- kosohite ca vatthaguyhe pahåtajivhatāya\<*<1>*>/ ca\<*<2>*>/. Atha kho Bhagavato etad ahosi: Passati kho me ayaü Uttaro māõavo dvattiüsa mahāpurisalakkhaõāni yebhuyyena ņhapetvā dve; dvãsu mahāpurisalakkhaõesu kaīkhati vici- kicchati nādhimuccati na sampasãdati, -- kosohite ca vattha- guyhe pahåtajivhatāya cāti. Atha kho Bhagavā tathāråpaü iddhābhisaükhāraü abhisaükhāsi\<*<3>*>/ yathā addasā\<*<4>*>/ Uttaro māõavo Bhagavato kosohitaü vatthaguyhaü. Atha kho Bhagavā jivhaü ninnāmetvā ubho pi kaõõasotāni anumasi paņimasi, {ubho} pi nāsikasotāni anumasi paņimasi, kevalakam\<*<5>*>/ pi nalāņamaõķalaü jivhāya pacchādesi\<*<6>*>/. Atha kho Uttarassa māõavassa etad ahosi: Samannā- gato kho samaõo Gotamo dvattiüsa mahāpurisalakkhaõehi. Yannånāhaü samaõaü Gotamaü anubandheyyaü iriyāpatham assa passeyyan ti? Atha kho Uttaro māõavo satta māsāni Bhagavantaü anubandhi chāyā va anapāyinã\<*<7>*>/. Atha kho Uttaro māõavo sattānaü māsānaü accayena Videhesu yena Mithilā tena cārikaü pakkāmi; anupubbena cārikaü cara- māno yena Mithilā yena Brahmāyu brāhmaõo ten' upasaü- kami; upasaükamitvā Brahmāyuü\<*<8>*>/ brāhmaõaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho Uttaraü māõavaü Brahmāyu brāhmaõo etad avoca: Kacci, tāta Uttara, taü bhavantaü Gotamaü tathā santaü yeva saddo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk pahåtaj- infra; Sk here & ganerally pahutaj-; Si Bu pahutaj-; Bm cahutaj- in every instance but one, where pahitaj- is read. 2 Bm cāti. 3 So Sk & 1 Dãgha 106; Bm abhisaükhārosi; Si abhisaükhāresi. 4 So Sk Bm; Si addasa. 5 So Sk Bu (infra Sk kevalam pi); Bm Si kevalakappaü. 6 So Sk (here) Bu; Bm Si chādesi, as I Dãgha 106 & Sk infra. 7 Bm anapāyini. 8 Bm Brahmāyubr-. >/ #<[page 136]># %<136 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% abbhuggato, no a¤¤athā? Kacci pana so bhavaü Gotamo tādiso, no a¤¤ādiso ti? Tathā\<*<1>*>/ santaü yeva bho taü bhavantaü Gotamaü tathā saddo abbhuggato, no a¤¤athā, tādiso ca bho\<*<2>*>/ so bhavaü Gotamo, na a¤¤ādiso. Samannāgato ca bho so bhavaü Gotamo dvattiüsa-mahāpurisalakkhaõehi. Suppatiņņhitapādo\<*<3>*>/ kho pana so bhavaü Gotamo, idam pi tassa bhoto Gota- massa mahāpurisassa mahāpurisalakkhaõaü bhavati. Heņņhā kho pana tassa bhoto Gotamassa pādatalesu cakkāni jātāni sa- hassārāni\<*<4>*>/ sanemikāni sanābhikāni sabbākāraparipårāni; āyatapaõhi\<*<5>*>/ kho pana so bhavaü {Gotamo}; dãghaīguli\<*<6>*>/ kho pana so bhavaü Gotamo; {mudutaluõahatthapādo} kho pana so bhavaü Gotamo; jālahatthapādo kho pana so bhavaü Gotamo; ussaīkhapādo kho pana so bhavaü Gotamo; eõãjaīgho\<*<7>*>/ kho pana so bhavaü Gotamo; ņhitako kho pana so bhavaü Gotamo anoõamanto\<*<8>*>/ ubhohi pāõitalehi jaõõukāni parimasati pari- majjati; kosohitavatthaguyho kho pana so bhavaü Gotamo; suvaõõavaõõo kho pana so bhavaü Gotamo; ka¤canasanni- bhattaco\<*<9>*>/ sukhumacchavã kho pana so bhavaü Gotamo; sukhu- mattā chaviyā rajojallaü kāye na upalippati\<*<10>*>/; ekekalomo kho pana so bhavaü Gotamo; ekekāni lomāni lomakåpesu jātāni; uddhaggalomo kho pana so bhavaü Gotamo; uddhaggāni lomāni jātāni nãlāni\<*<11>*>/ a¤janavaõõāni kuõķalāvaņņāni\<*<12>*>/ pa- dakkhiõāvaņņakajātāni\<*<13>*>/; brahmujjugatto kho pana so bha- vaü Gotamo; {sattussado kho pana so bhavaü Gotamo} sãhapubbaddhakāyo\<*<14>*>/ kho pana so bhavaü Gotamo; citantaraüso kho pana so bhavaü Gotamo; nigro- dhaparimaõķalo kho pana so bhavaü Gotamo; yāvatakvassa\<*<15>*>/ kāyo tāvatakvassa vyāmo; yāvatakvassa vyāmo tāvatakvassa kāyo; samavattakhandho\<*<16>*>/ kho pana so bhavaü Gotamo; ra- saggasaggã\<*<17>*>/ kho pana so bhavaü Gotamo; sãhahanu\<*<18>*>/ kho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si yathā; Bm emits 2nd tathā. 2 Bm Si kho. 3 So Sk Bu; Bm Si supat-. 4 Sk sahassararāni. 5 Sk āy-hã. 6 Bm d-lã. 7 So Bm Bu; Sk Si eõij-. 8 So Sk Bu; Bm Si anonamanto. 9 So Sk Bu; Bm k-ataco; Si k-athaco. 10 So Bu: Sk Bm Si upaliüpati. 11 Bm nilhni. 12 Sk k-vatthni. 13 Sk p-vattnk-; Bm dakkh-āni. 14 Bm Si -aķķha-. 15 So Si & Sk infra; Bm yāvatakvāssa; Bu yāvatakassa. 16 So Sk Bu; Bm Si -vaņņa-. 17 So Bm Si Bu; Skt -i. 18 Si sãhahaõu. >/ #<[page 137]># %< 5.1. BRAHMâYUSUTTAũ (91). 137>% pana so bhavaü Gotamo; cattārãsadanto kho pana so bha- vaü Gotamo; samadanto kho pana so bhavaü Gotamo; avivaradanto\<*<1>*>/ kho pana so bhavaü Gotamo; susukkadāņho\<*<2>*>/ kho pana so bhavaü Gotamo; pahåtajivho\<*<3>*>/ kho pana so bhavaü Gotamo; brahmassaro kho pana so bhavaü Gotamo; karavãkabhāõã\<*<4>*>/; abhinãlaõetto\<*<5>*>/ kho pana so bhavaü Gotamo; gopakhumo kho pana so bhavaü Gotamo; uõõā kho pana tassa\<*<6>*>/ bhoto Gotamassa, bhamukantare\<*<7>*>/ jātā odātā mudu- tålasannibhā\<*<8>*>/; uõhãsasãso\<*<9>*>/ kho pana so bhavaü Gotamo; idam pi tassa bhoto Gotamassa mahāpurisassa mahā- purisalakkhaõaü bhavati. Imehi kho so\<*<10>*>/ bhavaü Go- tamo dvattiüsa -- mahāpurisalakkhaõehi samannāgato. Gac- chanto kho pana so bhavaü Gotamo dakkhiõen' eva\<*<11>*>/ pādena paņhamaü pakkamati; so nātidåre pādaü ud- dharati, nāccāsanne pādaü nikkhipati; so nātisãghaü gac- chati, nātisaõikaü\<*<12>*>/ gacchati; na ca adduvena adduvaü\<*<13>*>/ saüghaņņento\<*<14>*>/ gacchati; na ca gopphakena gopphakaü\<*<15>*>/ saüghaņņento gacchati; so gacchanto na satthiü unnāmeti; na satthiü onāmeti; na satthiü sannāmeti; na satthiü vināmeti. Gacchato kho pan' assa bhoto Gotamassa adharakāyo\<*<16>*>/ va i¤jati, na ca kāyabalena\<*<17>*>/ gacchati. Avalokento kho pana so bhavaü Gotamo sabbakāyen' eva avaloketi; so na uddhaü ulloketi, na adho oloketi, na ca vipekkhamāno\<*<18>*>/ gacchati; yugamatta¤ ca pekkhati; tato c' assa uttariü anāvaņaü\<*<19>*>/ ¤āõadassanaü bhavati\<*<20>*>/. So antaragharaü pavisanto na kāyaü unnāmeti\<*<21>*>/, na kāyaü onāmeti, na kāyaü sannāmeti, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk; Bm Si aviraëadanto; Bu does not quote the word, but employs both viraëā & avivarā. 2 So Sk Bm Bu; Si susukkadaķho. 3 So Sk Bu; pahutajivho; Si bahutajivho. 4 So Bu; Sk k-nã; Bm Si karavikabhāõã. 5 Bm abhinilanetto. 6 Bm Si pan' assa. 7 Si Bu bhamukkantare. 8 Bm So Sk Bu; Bm Si mudutul-. 9 Si uõhisasãso. 10 So Sk Bu; Bm Imehi kho pana bho so; Si Imehi kho so bho. 11 Bm Si omit eva, as apparently does Bu. 12 So Sk Si; Bu (bis) nātisānikaü. 13 So Sk Bm; Bu -ķķ-; Si addhav-. 14 Sk s-ddhento throughout. 15 All MSS. here goppak-; Sk infra gopph-. 16 So Bu; Sk Si āraddhakāyo; Bm aķķhakāyo. 17 So Sk Si Bu; Bm Kāyacāpallena 18 So Sk Bu & Si (which omits ca); Bm na ca adho pekkhamāno gacchati. 19 Bm anāvaņa. 20 Sk bhagavati. 21 Sk uõõ-. >/ #<[page 138]># %<138 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% na kāyaü vināmeti. So nātidåre nāccāsanne āsanassa pari- vattati, na ca pāõinā ālambitvā āsane nisãdati, na ca āsanas- miü\<*<1>*>/ kāyaü pakkhipati. So antaraghare nisinno samāno na hatthakukkuccaü āpajjati, na pādakukkuccaü āpajjati, na ca\<*<2>*>/ adduvena adduvaü āropetvā nisãdati, na ca goppha- kena gopphakaü āropetvā nisãdati, na ca pāõinā hanukaü upādiyitvā\<*<3>*>/ nisãdati. So antaraghare nisinno va samāno na chambhati na kampati na vedhati na paritassati; so achambhã akampã avedhã aparitassã vigatalomahaüso vivekāvatto\<*<4>*>/ ca so bhavaü Gotamo antaghare nisinno hoti. So pattodakaü patigaõhanto\<*<5>*>/ na pattaü unnāmeti, na pattaü onāmeti, na pattaü sannāmeti, na pattaü vināmeti, so pattodakaü pati- gaõhāti\<*<6>*>/ nātithokaü nātibahuü. So na khulukhulukārakaü pattaü dhovati, na samparivattakaü pattaü dhovati, na pattaü bhåmiyaü nikkhipitvā\<*<7>*>/ hatthe dhovati; hatthesu dhotesu patto dhoto hoti; patte dhote hatthā dhotā honti; so pattodakaü chaķķeti nātidåre nāccāsanne na ca vichaķķa- yamāno\<*<8>*>/. So odanaü patigaõhanto\<*<5>*>/ na pattaü unnāmeti, na pattaü onāmeti, na pattaü sannāmeti, na pattaü vinā- meti. So odanaü patigaõhāti\<*<6>*>/ nātithokaü nātibahuü. Bya¤janaü kho pana so bhavaü Gotamo\<*<9>*>/ bya¤janamattāya āhāreti, na ca bya¤janena ālopaü atināmeti\<*<10>*>/. Dvattikkhat- tuü\<*<11>*>/ kho pana so bhavaü Gotamo mukhe ālopaü sam- parivattetvā\<*<12>*>/ ajjhoharati, na c' assa kāci odanami¤jā asam- bhinnā kāyaü pavisati, na c' assa kāci odanimi¤jā mukhe avasiņņhā hoti; athāparaü\<*<13>*>/ ālopaü upanāmeti. Rasapaņi- saüvedã kho pana so bhavaü Gotamo āhāraü āhāreti, no ca rasarāgapaņisaüvedã. Aņņhaīgasamannāgataü\<*<14>*>/ kho pana so bhavaü Gotamo āhāraü āhāreti, n' eva davāya na madāya na maõķanāya na vibhåsanāya, yāvadeva imassa kāyassa ņhitiyā yāpanāya vihiüsåparatiyā\<*<15>*>/ brahmacariyānuggahāya: Iti pu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm āsane tasmiü. 2 Bm omits ca. 3 So Sk; Bm upadahitvā; Si upadahetvā. 4 So Sk Si Bu; Bm Vivekavatto, cited by Bu as a var. lect.; Sk omits ca. 5 So Sk Bu; Bm Si paņigg-. 6 So Sk Bu; Bm paņigaõhati; Si paņigganhati. 7 Si nikkhipetvā. 8 Si vicch-. 9 Si adds paņigganhati. 10 Sk atimāneti. 11 Bm dvitt-. 12 Bm s-itvā. 13 Bm addhāyaü; Si aķķh. ya. 14 Bm a-gato. 15 Si vihiüsup-. >/ #<[page 139]># %< 5.1 BRAHMâYUSUTTAũ (91). 139>% rāõa¤ ca vedanaü paņihaīkhāmi nava¤ ca vedanaü na up- pādessāmi\<*<1>*>/; yātrā\<*<2>*>/ ca me bhavissati anavajjatā ca phāsu- vihāro cāti\<*<3>*>/. So bhuttāvã pattodakaü patigaõhanto na pattaü unnāmeti, na pattaü onāmeti, na pattaü sannāmeti, na pat- taü vināmeti. So pattodakaü patigaõhāti nātithokaü nāti- bahuü; so na khulukhulukārakaü pattaü dhovati na sam- parivattakaü pattaü dhovati, na pattaü bhåmiyaü nikkhi- pitvā hatthe dhovati. Hatthesu dhotesu patto dhoto hoti, patte dhote hatthā dhotā honti. So pattodakaü chaķķeti nātidåre nāccāsanne\<*<4>*>/ na ca vichaķķayamāno. So bhuttāvã pattaü bhåmiyaü nikkhipati nātidåre nāccāsanne, na ca anatthiko pattena hoti, na ca ativelānurakkhã pattasmiü. So bhuttāvã muhuttaü tuõhã nisãdati, na ca anumodanassa kālam atināmeti. So bhuttāvã anumodati. na taü bhattaü gara- hati, na a¤¤aü bhattaü paņikaīkhati\<*<5>*>/; a¤¤adatthu dham- miyā\<*<6>*>/ kathāya taü parisaü sandasseti samādapeti samutte- jeti sampahaüseti. So\<*<7>*>/ taü parisaü dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaüsetvā uņņhāy' āsanā pakkamati. So nātisãghaü gacchati, nātisaõikaü gac- chati, na ca muccitukāmo\<*<8>*>/ gacchati. Na ca tassa bhoto Gotamassa kāye cãvaraü accukkaņņhaü hoti na ca accok- kaņņhaü, na ca kāyasmiü allãnaü\<*<9>*>/, na ca kāyasmiü apak- kaņņhaü\<*<10>*>/, na ca tassa bhoto Gotamassa kāyamhā\<*<11>*>/ vāto cãvaraü apavahati\<*<12>*>/, na ca tassa bhoto Gotamassa kāye rajo- jallaü lippati\<*<13>*>/. So ārāmagato nisãdati pa¤¤atte āsane, nisajja pāde pakkhāleti, na ca so bhavaü Gotamo pāda- maõķanānuyogaü anuyutto viharati. So pāde pakkhāletvā nisãdati pallaīkaü ābhujitvā ujuü kāyaü paõidhāya pari- mukhaü satiü upaņņhapetvā. So n' eva attabyābādhāya cetehi, na parabyābādhāya ceteti, na ubhayabyābādhāya ceteti. Attahitaü parahitaü ubhayahitaü\<*<14>*>/ sabbalokahitam \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm uppādissāmi. 2 So Sk Si; Bm yatrā. 3 Cf. I 10. 4 Sk here nacc-, generally nācc- with Bm Si; Bu na acc-. 5 So Bm Si Bu; Sk pātikankã. 6 Sk adds va. 7 Bm adds hi. 8 So Bu; Sk vimucc-; Bm Si mu¤citukāmo. 9 Bm allinaü. 10 So Si Bu; Bm apakaņņhaü; Sk apakkatthaü. 11 Bm kāyamhi; Si kāyasmiü. 12 Bm avahati; Si asamvahati; Sk āpavahati. 13 Bm Si limpati. 14 So Sk Si; Bm attahitaparahitanbhayahitasabbalokahitam. >/ #<[page 140]># %<140 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% eva so bhavaü Gotamo cintento nisinno hoti. So ārāma- gato parisatiü\<*<1>*>/ dhammaü deseti, na taü parisaü ussādeti, na taü parisaü apasādeti\<*<2>*>/, a¤¤adatthu dhammiyā ka- thāya taü parisaü sandasseti samādapeti samuttejeti sam- pahaüseti. Aņņhaīgasamannāgato kho pan' assa bhoto Gotamassa mukhato ghoso niccharati, vissaņņho ca vi¤- ¤eyyo ca ma¤ju\<*<3>*>/ ca savanãyo\<*<4>*>/ ca bindu ca avisārã ca gam- bhãro ca ninnādã ca. Yathā parisaü kho pana so bha- vaü Gotamo sarena vi¤¤āpeti na c' assa bahiddhā pari- sāya ghoso niccharati. Te tena bhotā Gotamena dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaüsitā uņņhāy' āsanā pakkamanti avalokayamānā yeva {avijahantā- bhāvena}\<*<5>*>/. Addasāma kho mayaü bho taü bhavantaü Gotamaü gacchantaü; addasāma ņhitaü; addasāma antara- ghare nisinnaü tuõhibhåtaü; addasāma antaraghare bhu¤- jantaü; addasāma bhuttāviü nisinnaü tuõhãbhåtaü; adda- sāma bhuttāviü anumodantaü; addasāma ārāmaü gacchan- taü\<*<6>*>/; addasāma ārāmagataü nisinnaü tuõhãbhåtaü; adda- sāma ārāmagataü parisatiü dhammaü desentaü. Ediso ca ediso ca so bhavaü Gotamo, tato ca bhiyyo ti. Evaü vutte Brahmāyu brāhmaõo utthāy' āsanā ekaü- saü uttarāsaīgaü karitvā yena Bhagavā ten' {a¤jaliü}\<*<7>*>/ paõā- metvā tikkhattuü udānaü udānesi: Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa; namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa; namo tassa bhagavato arahato sammā- sambuddhassa\<*<8>*>/. Appevanāma mayaü kadāci karahaci tena bhotā Gotamena saddhiü samāgaccheyyāma; appevanāma siyā kocid eva katthāsallāpo ti. Atha kho Bhagavā Videhesu anupubbena cārikaü cara- māno yena Mithilā tad avasari. Tatra sudaü Bhagavā Mithilāyaü viharati Makhādevambavane\<*<9>*>/. Assosuü kho Methileyyakā\<*<10>*>/ brāhmaõagahapatikā: Samaõo khalu bho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Si parisati. 2 So Si Bu; Sk Bm appasādeti. 3 Sk Bm manjå. So Si Bu; Bm savaniyo; Sk savaõõãyyo. 5 So Bm; Sk Si Bu avijahitantā. 6 Bm Si āgacchantaü. 7 Bm Si tenānjalim, as always. 8 So Bm; Sk Si omit third recital. 9 As in Sutta 83 Bm Magghadev-, Si Maghadev-. 10 Bm Sã Mithileyyakā. >/ #<[page 141]># %< 5.1. BRAHMâYUSUTTAũ (91). 141>% Gotamo Sakyaputto Sakyakulā pabbajito Videhesu cārikaü caramāno mahatā bhikkhusaüghena saddhiü pa¤camattehi bhikkhusatehi Mithilaü anuppatto Mithilāyaü viharati Makhā- devambavane. Taü kho pana bhavantaü Gotamaü evaü kalyāõo . . . arahataü dassanaü hotãti. Atha kho Methi- leyyakā brāhmaõagahapatikā yena Bhagavā ten' upasaü- kamiüsu, upasaükamitvā appekacce Bhagavantaü abhivā- detvā ekamantaü nisãdiüsu, appekacce Bhagavatā saddhiü sammodiüsu sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekamantaü nisãdiüsu, appekacce yena Bhagavā ten' a¤jaliü paõāmetvā ekamantam nisãdiüsu, appekacce Bhagavato san- tike nāmagottaü sāvetvā ekamantaü nisãdiüsu, appekacce tuõhãbhåtā ekamantaü nisãdiüsu. Assosi kho Brahmāyu brāhmaõo: Samaõo khalu bho Gotamo Sakyaputto Sakyakulā pabbajito Mithilaü anuppatto Mithilāyaü viharati Makhādevambavane ti. Atha kho Brah- māyu brāmaõo sambahulehi māõavakehi\<*<1>*>/ saddhiü yena Makhādevambavanaü ten' upasaükami. Atha kho Brahmā- yussa brāhmaõassa avidåre ambavanassa etad ahosi: Na kho m' etaü patiråpaü yo 'haü pubbe appaņisaüvidito samaõaü Gotamaü dassanāya upasaükameyyan ti. Atha kho Brah- māyu brāhmaõo a¤¤ataraü māõavakaü āmantesi: Ehi tvaü, māõavaka; yena samaõo Gotamo ten' {upasaükama} upasaü- kamitvā mama vacanena samaõaü Gotamaü appābādhaü appātaīkaü lahuņņhānaü balaü phāsuvihāraü puccha, -- Brahmāyu, bho Gotama, Brāhmaõo bhavantaü Gotamaü appābādhaü appātaīkam lahuņņhānaü balaü phāsuvãhāraü pucchatãti; eva¤ ca vadehi. -- Brahmāyu, bho Gotama, brāh- maõo jiõõo vuddho mahallako addhagato vayo anuppatto vã- saüvassasatiko jātiyā tiõõaü vedānaü pāragå sanighaõķu- keņubhānaü sākkharappabhedānaü itihāsapa¤camānaü padako veyyākaraõo lokāyatamahāpurisalakkhaõesu anavayo. Yāvatā, bho, brāhmaõagahapatikā Mithilāyaü paņivasanti, Brahmāyu tesaü brāhmaõo aggam akkhāyati yadidaü bhogehi, {Brah- māyu} tesaü brāhmaõo aggam akkhāyati yadidaü mantehi, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm sambahålehi sāvakehi. >/ #<[page 142]># %<142 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% Brahmāyu tesaü brāhmaõo aggam akkhāyati yadidaü āyunā c' eva yasasā ca\<*<1>*>/. So bhoto Gotamassa dassanakāmo ti. Evaü bho ti kho so māõavako Brāhmayussa brāhmaõassa paņisutvā yena Bhagavā ten' upasaükami upasaükamitvā Bhagavatā saddhiü sammodi sammodanãyaü kathaü sārāõã- yaü vãtisāretvā ekamantaü aņņhāsi. Ekamantaü ņhito kho so māõavako Bhagavantaü etad avoca: Brahmāyu, bho Go- tama. brāhmaõo bhavantaü Gotamaü appābādhaü appā- taīkaü lahuņņhānaü balaü phāsuvihāraü pucchati. Brah- māyu, bho Gotama, brāhmaõo jiõõo . . . lokāyata- mahāpurisalakkhaõesu anavayo. Yāvatā bho brāhmaõagaha- patikā Mithilāyaü paņivasanti, Brahmāyu tesaü brāhmaõo aggam akkhāyati yadidaü bhogehi, Brahmāyu tesaü brāh- maõo aggam akkhāyati yadidaü mantehi, Brahmāyu tesaü brāhmaõo aggam akkhāyati yadidaü āyunā c' eva yasasā ca. So bhoto Gotamassa dassanakāmo ti. Yassa dāni, māõavaka, Brahmāyu brāhmaõo kālam ma¤¤atãti. Atha kho so māõavako yena Brahmāyu brāhmaõo ten upasaükami, upasaükamitvā Brahmāyuü brāhmaõaü etad avoca: Katāvakāso kho\<*<2>*>/ bhavaü samaõena Gotamena; yassa dāni bhavaü kālaü ma¤¤asãti. Atha kho Brahmāyu brāhmaõo yena Bhagavā ten' upa- saükami. Addasā kho sā parisā Brahmāyuü brāhmaõam dårato va āgacchantaü, disvāna oram attha\<*<3>*>/ okāsam akāsi yathātaü ¤ātassa yasassino. Atha kho Brahmāyu brāhmaõo taü parisaü etad avoca: Alaü\<*<4>*>/ bho, nisãdatha tumhe sake āsane; idhāhaü samaõassa Gotamassa santike nisãdissamãti. Atha kho Brahmāyu brāhmaõo yena Bhagavā ten' upasaü- kami, upasaükamitvā Bhagavatā saddhiü sammodi sammo- danãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekamantaü nisãdi Ekamantaü nisinno kho Brahmāyu brāhmaõo Bhagavato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk here (but not infra) omits this passage from tiõõaü vedānam (Bm bedānaü). 2 So Sk Si; Bm kho; 'mhi bhavatā. 3 So Si; Bm oramatha Sk Bu amathataü. 4 Bm adds kho. >/ #<[page 143]># %< 5.1. BRAHMâYUSUTTAũ (91). 143>% kāye dvattiüsa mahāpurisalakkhanāõi sammannesi. Addasā kho Brahmāyu brāhmaõo Bhagavato kāye dvattiüsa mahā- purisalakkhaõāni yebhuyyena ņhapetvā dve. Dvãsu mahā- purisalakkhaõesu kaīkhati vicikicchati nādhimuccati na sampa- sãdati, -- kosohite ca vatthaguyhe pahåtajivhatāya ca\<*<1>*>/. Atha kho Brahmāyu brāhmaõo Bhagavantaü gāthāhi ajjhabhāsi:-- {Ye me} dvattiüsāti sutā mahāpurisalakkhaõā Duve tesaü2 na passāmi bhoto kāyasmiü, Gotama. Kacci kosohitaü bhoto vatthaguyhaü, naruttama? Nārãsaha nāma savhayā3? Kacci jivhā narassikā4? Kacci pahåtajivho si? Yathā taü jāniyāmase5 Ninnāmay' etaü tanukaü6, kaīkhaü7 vinaya no, ise, Diņņhadhammahitatthāya samparāyasukhāya ca Katāvakāsā pucchāma8 yaü ki¤ci abhipatthitan ti. Atha kho Bhagavato etad ahosi: Passati kho me ayaü Brahmāyu brāhmaõo dvattiüsa mahāpurisalakkhaõāni ye- bhuyyena ņhapetvā dve; dvãsu mahāpurisalakkhaõesu kaī- khati vicikicchati nādhimuccati na sampasãdati, -- kosohite ca vatthaguyhe pahåtajivhatāya cāti. Atha kho Bhagavā- tathāråpaü iddhābhisaükhāraü abhisaükhāsi yathā addasā Brahmāyu brāhmaõo Bhagavato kosohitaü vatthaguyhaü Atha kho Bhagavā jivhaü ninnāmetvā ubho pi kaõõasotāni anumasi paņimasi, ubho pi nāsikāsotāni anumasi paņimasi, kevalakam pi nalāņamaõķalaü jãvhāya pacchādesi. Atha kho Bhagavā Brahmāyuü brāhmaõaü gāthāhi\<*<9>*>/ paccabhāsi: Ye te dvattiüsāti sutā mahāpurisalakkhaõā Sabbe te mama kāyasmiü; mā te10 kaīkhāhu, brāhmaõa. Abhi¤¤eyyaü abhi¤¤ātaü bhāvetabba¤ ca bhāvitaü Pahātabbaü pahãnam11 me; tasmā Buddho 'smi brāhmaõa12 \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm bahutajivhāya sāti. 2 Bm dve tesaü pi. 3 So Sk Si Bu; Bm nārãsamānasavhayā. 4 Bm nadassaka. 5 Bm jānisamase. 6 Bm pahutaü. 7 So Si; Bm kaükhavinaya; Sk kankhā. 8 Sk pucchema. 9 So Si & Sk infra; Sk here gāthā; Bm gāthāya. 10 Bm vo. 11 Bm pahinnaü. 12 Cf. Sö. p. 105. >/ #<[page 144]># %<144 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% Diņņhadhammahitatthāya samparāyasukhāya ca Katāvakāso pucchassu {yaü} ki¤ci abhipatthitan ti. Atha kho Brahmāyussa brāhmaõassa etad ahosi: Ka- tāvakāso kho 'mhi samaõena Gotamena. Kin nu kho ahaü samaõaü Gotamaü puccheyyaü diņņhadhammikaü vā atthaü samparāyikam vā ti? Atha kho Brahmāyussa brāhmaõassa etad ahosi: Kusalo kho ahaü diņņhadhammikānaü atthānaü; a¤¤e pi maü diņņhadhammikaü atthaü pucchanti; yannånā- haü samaõaü Gotamaü samparāyikaü yeva atthaü puc- cheyyan ti? Atha kho Brahmāyu brāhmaõo Bhagavantaü gāthāhi ajjhabhāsi:-- Kathaü kho brāhmaõo hoti? Kathaü bhavati vedagå? Tevijjo bho kathaü hoti? Sotthiyo kinti vuccati? Arahaü bho kathaü hoti? Kathaü bhavati kevalã? Muni ca1 bho kathaü hoti? Buddho kin ti pavuccati. Atha kho Bhagavā Brahmāyuü brāhmaõaü gāthāhi paccabhāsi:-- Pubbenivāsaü yo vedi2 saggāpāya¤ ca passati, Atho jātikkhayaü patto, abhi¤¤ā vosito muni3. Cittaü visuddhaü jānāti muttaü rāgehi sabbaso Pahãnajātimaraõo brahmacariyassa4 kevalã Pāragå sabbadhammānaü Buddho tādi pavuccatãti. Evaü vutte Brahmāyu brāhmaõo utthāy' āsanā ekaü- saü uttarāsaīgaü karitvā bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavato pādāni mukhena ca paricumbati\<*<5>*>/ pāõãhi ca pari- sambāhati nāma¤ ca sāveti:-- Brahmāyvāhaü\<*<6>*>/, bho Gotama, brāhmaõo ti. Atha kho sā parisā acchariyabbhutacittajātā\<*<7>*>/ ahosi: Acchariyaü vata bho, abbhutaü vata bho; samaõassa mahiddhikatā mahānubhāvatā\<*<8>*>/; yatra hi nāmāyaü Brahmāyu brāhmaõo ¤āto yasassã evaråpaü paramanipaccakāraü\<*<9>*>/ karissatãti. Atha kho Bhagavā Brahmāyuü brāhmaõaü etad \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk municca. 2 So Bm; Sk (here & in No. 98) Si vedã. 3 Cf. No. 98, Sö. p. 423. 4 Bm brahmacārissa. 5 So Bm Si; Sk paricumbhati, as at p. 120. 6 Bm Brahmāyu 'haü. 7 Si acchaeiyabbhåtajātā. 8 Bm omits these three words. 9 Sk paramanipaccākaraü; Bm paramanippaccakāraü; Si paramaü nipaccaküraü. Cf. p. 124. >/ #<[page 145]># %< 5.1. BRAHMâYUSUTTAũ (91). 145>% avoca: Alaü, brāhmaõa; uņņhaha\<*<1>*>/; nisãda tvaü sake āsane, yato te mayi cittaü pasannan ti. Atha kho Brahmāyu brāhmaõo uņņhahitvā sake āsane nisãdi. Atha kho Bhagavā Brahmāyussa brāhmaõassa anupubbikathaü kathesi, seyya- thãdaü, -- dānakathaü sãlakathaü saggakathaü kāmānaü ādãnavaü okāraü saükilesaü nekkhamme ānisaüsaü pakā- sesi. Yadā Bhagavā a¤¤āsi Brahmāyuü brāhmaõaü kalla- cittaü muducittaü vinãvaraõacittaü udaggacittaü pasanna- cittaü, atha yā Buddhānaü sāmukkaüsikā dhammadesanā, taü pakāsesi, -- dukkhaü samudayaü nirodhaü maggaü, Seyyathāpi nāma suddhaü vatthaü apagatakāëakaü\<*<2>*>/ sammad eva rajanaü patigaõheyya, evam evaü Brahmāyussa brāh- maõassa tasmiü yeva āsane virajaü vãtamalaü\<*<3>*>/ dhamma- cakkhuü udapādi: Yaü ki¤ci samudayadhammaü sabban taü nirodhadhamman ti. Atha kho Brahmāyu brāhmaõo diņņhadhammo pattadhammo vidita dhammo pariyogāëhadhammo tiõõavicikiccho vigatakathaükatho vesārajjappato aparappac- cayo\<*<4>*>/ satthu sāsane Bhagavantaü etad avoca: Abhikkantaü bho {Gotama}; abhikkantaü bho Gotama. Seyyathāpi bho Gotama nikujjitaü vā ukkujjeyya paņicchannaü vā viva- reyya måëhassa vā maggaü ācikkheyya andhakāre vā tela- pajjotaü dhāreyya: Cakkhumanto råpāni dakkhintãti, -- evam evaü bhotā Gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaü bhavantaü Gotamaü gacchāmi dhamma¤ ca bhik- khusaügha¤ ca; upāsakam maü bhavaü Gotamo dhāretu ajjatagge pāõupetaü saraõaü gataü. Adhivāsetu ca me bhavaü Gotamo svātanāya bhattaü {saddhiü} bhikkhusaü- ghenāti. Adhivāsesi Bhagavā tuõhãbhāvena. Atha kho Brahmāyu brāhmaõo Bhagavato adhivāsanaü viditvā uņņhāy' āsanā Bhagavantaü abhivādetvā padakkhiõaü katvā pakkāmi. Atha kho Brahmāyu brāhmaõo tassā rattiyā accayena sake nivesane paõãtaü khādanãyaü bhojanãyaü paņiyādāpetvā Bhagavato kālaü ārocāpesi: Kālo, bho Gotama, niņņhitaü bhattan ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm uņņhāhi. 2 Sk -kāl-. 3 Bm vitamalaü. 4 Si aparapaccayo. >/ #<[page 146]># %<146 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% Atha kho Bhagavā pubbaõhasamayaü nivāsetvā pattacãvaraü ādāya yena Brahmāyussa brāhmaõassa nivesanaü ten' upa- saükami, upasaükamitvā pa¤¤atte āsane nisãdi saddhiü bhikkhusaüghena. Atha kho Brahmāyu brāhmaõo sattāhaü Buddhapamukhaü bhikkhusaüghaü paõãtena khādanãyena bhojanãyena sahatthā\<*<1>*>/ santappesi sampavāresi. Atha kho Bhagavā tassa sattāhassa accayena Videhesu cārikaü pakkāmi. Atha kho Brahmāyu brāhmaõo acirapakkantassa Bhaga- vato kālam akāsi. Atha kho sambahulā bhikkhå yena Bha- gavā ten' upasaükamiüsu upasaükamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinnā te bhikkhå Bhagavantaü etad avocuü: Brahmāyu bhante brāh- maõo kālakato. Tassa kā gati ko abhisamparāyo ti? Paõķito, bhikkhave, Brahmāyu brāhmaõo; paccapādi dhammassānudhammaü\<*<2>*>/; navamaü\<*<3>*>/ dhammādhikaraõaü vi- hesesi\<*<4>*>/. Brahmāyu, bhikkhave, brāhmaõo pa¤cannaü oram- bhāgiyānaü saüyojanānaü\<*<5>*>/ parikkhayā\<*<6>*>/ opapātiko hoti\<*<7>*>/ tatthaparinibbāyã anāvattidhammo tasmā lokā ti. Idaü avoca Bhagavā. Attamanā te bhikkhå Bhagavato bhāsitaü abhinandun ti. BRAHMâYUSUTTAũ PAōHAMAũ. 92. Selasuttaü. (The text of this Sutta is not printed here, as it is iden- tical with that of the same name in the Sutta Nipāta, prin- ted at page 99 of Professor Fausboll's edition for the Pāli Text Society.) \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk sakatthāya. 2 So Sk Bm Bu; Si dhammaü sānudhammaü. 3 So Si Bu; Sk Bm na ca maü. 4 So Sk Si Bu; Bm viheseti. 5 Bm yojanānaü; Si sa¤¤ojanānaü. 6 Sk p-yi. Cf. I 350 & II 52. 7 Sk omits hoti. >/ #<[page 147]># %< 5.3. ASSALâYANASUTTAũ (93). 147>% 93. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Sāvatthi- yaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. Tena kho pana samayena nānāverajjakānaü brāhmaõānaü pa¤- camattāni brāhmaõasatāni Sāvatthiyam paņivasanti kenacid eva karaõãyena. Atha kho tesaü brāhmaõānaü etad ahosi: Ayaü kho samaõo Gotamo cātuvaõõiü suddhiü pa¤¤āpeti\<*<1>*>/ Ko nu kho pahoti samaõena Gotamena saddhiü asmiü va- cane patimantetun\<*<2>*>/ ti? Tena kho pana samayena Assalā- yano nāma māõavo Sāvatthiyaü paņivasati, daharo vuttasiro soëasavassuddesiko jātiyā, tiõõaü vedānaü pāragå sanighaõ- ķukeņubhānaü sākkharappabhedānaü itihāsapa¤camānaü pa- dako veyyākaraõo lokāyatamahāpurisalakkhaõesu anavayo. Atha kho tesaü brāhmaõānaü etad ahosi: Ayaü kho Assa- lāyano maõāvo Sāvatthiyaü paņivasati, daharo vuttasiro so- ëasavassuddesiko jātiyā, tiõõaü vedānaü pāragå sanighaõ- ķukeņubhānaü sākkharappabhedānaü itihāsapa¤camānaü padako veyyākaraõo lokāyatamahāpurisalakkhaõesu anavayo\<*<3>*>/. So kho pahoti samaõena Gotamena saddhiü asmiü vacane patimantetun ti. Atha kho te\<*<4>*>/ brāhmaõā yena Assalāyano māõavo {ten' upasaükamiüsu}, upasaükamitvā Assalāyanaü māõavaü {etad} avocuü: Ayaü, bho Assalāyana, samaõo Gotamo cātuvaõõiü suddhiü pa¤¤āpeti; etu bhavaü Assalā- yano samaõena Gotamena saddhiü asmiü vacane patiman- tetun ti. Evaü vutte Assalāyano māõavo te brāhmaõe etad avoca: Samaõo khalu bho Gotamo dhammavādã, dhamma- vādino ca pana duppatimantiyā\<*<5>*>/ bhavanti; nāhaü sakkomi samaõena Gotamena saddhiü asmiü vacane patimantetun ti. Dutiyam pi kho brāhmaõā Assalāyanaü māõavaü etad avo- cuü; Ayaü, bho Assalāyana, samaõo Gotamo cātuvaõõiü suddhiü pa¤¤āpeti; etu bhavaü Assalāyano samaõena Gota- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk Bm pa¤¤apeti. 2 Bm Si paņiü- 3 Bm omits the whole of this sentence. Atha kho tesaü . . . anavayo; Si omits all words between daharo & anavayo, inserting pe. 4 Sk omits te here. 5 Bm Si duppaņimantiyā. >/ #<[page 148]># %<148 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% mena saddhiü asmiü vacane patimantetuü; caritaü kho pana bhotā Assalāyanena paribbājakan ti. Dutiyaü pi kho Assalāyano māõavo te brāhmaõe etad avoca: Samaõo khalu bho Gotamo dhammavādã, dhammavādino ca pana duppati- mantiyā bhavanti; nāhaü sakkomi samaõena Gotamena sad- dhiü asmiü vacane patimantetun ti. Tatiyam pi kho te brāhmaõā Assalāyanaü māõavaü etad avocuü: Ayaü, bho Assalāyana, samaõo Gotamo cātuvaõõiü suddhiü pa¤¤āpeti; etu bhavaü Assalāyano samaõena Gotamena saddhiü asmiü vacane patimantetuü; caritaü kho pana bhotā Assalāyanena paribbājakaü; mā bhavaü Assalāyano ayuddhaparājitaü parājayãti. Evaü vutte Assalāyano māõavo te brāhmaõe etad avoca: Addhā kho ahaü bhavante na labhāmi. Samaõo khalu bho Gotamo dhammavādã, dhammavādino ca pana duppatimantiyā bhavanti; nāhaü sakkomi samaõena Gotamena saddhiü asmiü vacane patimantetuü. Api cāhaü bhavantānaü\<*<1>*>/ va- canena gamissāmãti. Atha kho Assalāyano māõavo mahatā\<*<2>*>/ brāhmaõagaõena saddhiü yena Bhagavā ten' upasaükami, upasaükamitvā Bhagavatā saddhiü sammodi, sammodanãyaü kathaü sārāõã- yaü vãtisāretvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Assalāyano māõavo Bhagavantaü etad avoca: Brāhmaõā, bho Gotama, evam āhaüsu: Brāhmaõā va seņņho vaõõo, hãno a¤¤o vaõõo; brāhmaõā va sukko vaõõo, kaõho a¤¤o vaõõo; brāhmaõā va sujjhanti no abrāhmaõā; brāhmaõā va Brahmuno puttā orasā mukhato jātā brahmajā brahmanimmitā brah- madāyādā ti. Idha bhavaü Gotamo kim āhāti? Dissante\<*<3>*>/ kho pana, Assalāyana, brāhmaõānaü brāhma- õiyo utuniyo pi gabbhiniyo pi vijāyamānā pi pāyamānā pi; te ca brāhmaõā, yonijā va samānā, evam āhaüsu: Brāhmaõā va seņņho vaõõo, hãno aõõo vaõõo; brāhmaõā va sukko vaõõo, kaõho a¤¤o vaõõo; brāhmaõā va sujjhanti no abrāhmaõā; brāhmaõā va Brahmuno puttā orasā mukhato jātā brahmajā brahmanimmitā brahmadāyādā ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si bhavatānaü. 2 Bm mahatiyā. 3 Bm dissanti. >/ #<[page 149]># %< 5.3. ASSALâYANASUTTAũ (93.) 149>% Ki¤cāpi bhavaü Gotamo evam āha, atha kho\<*<1>*>/ brāhmaõā evam etaü ma¤¤anti: Brāhmaõā va seņņho vaõõo hãno aõõo vaõõo\<*<2>*>/ --pe-- brahmadāyādā ti. Taü kim ma¤¤asi, Assalāyana? Sutan te: Yona-Kam- bojesu\<*<3>*>/ a¤¤esu ca paccantimesu janapadesu dveva\<*<4>*>/ {vaõõā}, ayyo c' eva dāso ca; ayyo hutvā dāso hoti, dāso hutvā ayyo hotãti? Evaü bho sutaü\<*<5>*>/ me; Yona-Kambojesu a¤¤esu ca paccantimesu janapadesu dveva vaõõā, ayyo c' eva dāso ca; ayyo hutvā dāso hoti, dāso hutvā ayyo hotãti. Ettha, Assalāyana, brāhmaõānaü kiü balaü ko assāso yad ettha brāhmaõā evam āhaüsu: Brāhmaõā va seņņho vaõõo, hãno a¤¤o vaõõo --pe-- brahmadāyādā ti? Ki¤cāpi bhavaü Gotamo evam āha, atha kho ettha brāh- maõā evam etaü ma¤¤anti: Brāhmaõā va seņņho vaõõo, hãno a¤¤o vaõõo --pe-- brahmadāyādā ti. Taü kim ma¤¤asi, Assalāyana? Khattiyo va nu kho pāõātipātã adinnādāyã kāmesu micchācārã musāvādã pisunā- vāco pharusāvāco samphappalāpã abhijjhālå vyāpannacitto micchādiņņhã, -- kāyassa bhedā paraü maraõā apāyaü dugga- tiü vinipātaü nirayaü uppajjeyya\<*<6>*>/ no brāhmaõo; vesso ca nu kho; suddo ca nu kho pāõātipātã adinnādāyã kāmesu micchācārã musāvādã pisunāvāco pharusāvāco samphappalāpã abhijjhālå vyāpannacitto micchādiņņhã -- kāyassa bhedā param maraõā apāyaü duggatiü vinipātaü nirayaü uppajjeyya no brāhmaõo ti? No h' idaü, bho Gotama. Khattiyo pi hi, bho Gotama, pāõātipātã adinnādāyã kāmesu micchācārã musāvādã pisunā- vāco pharusāvāco samphappalāpã abhijjhālå vyāpannacitto micchādiņņhã kāyassa bhedā param maraõā apāyaü dugga- tiü vinipātaü nirayaü uppajjeyya. Brāhmaõo pi hi bho Gotama, vesso pi hi bho Gotama, suddo pi hi bho Gotama, sabbe pi hi bho Gotama cattāro vaõõā pāõātipātino adinnā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Si atha kvettha. 2 Si omits these three words here. 3 Si Yonaka-K-. 4 Sk c' eva. 5 Bm add taü. 6 Bm Si upapajjayya. >/ #<[page 150]># %<150 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% dāyino kāmesu micchācārino musāvādino\<*<1>*>/ pisunāvācā pha- rusāvācā samphappalāpino abhijjhālå vyāpannacittā micchā- diņņhino kāyassa bhedā param maraõā apāyaü duggatiü vini- pātaü nirayaü uppajjeyyun ti. Ettha, Assalāyana, brāhmaõānaü kiü balaü ko assāso yad ettha brāhmaõā evam āhaüsu: Brāhmaõā va seņņho vaõõo, hãno a¤¤o vaõõo\<*<2>*>/ --pe-- brahmadāyādā ti? Ki¤cāpi bhavaü Gotamo evam āha, atha kho ettha brāhmaõā evam etaü ma¤¤anti: Brāhmaõā va seņņho vaõõo, hãno a¤¤o vaõõo --pe-- brahmadāyādā ti. Taü kim ma¤¤asi, Assalāyana? Brāhmaõo va\<*<3>*>/ nu kho pāõātipātā paņivirato adinnādānā paņivirato pisunāvācā\<*<4>*>/ paņi- virato pharusāvācā paņivirato samphappalāpā paņivirato ana- bhijjhālå avyāpannacitto sammādiņņhã, -- kāyassa bhedā param maraõā sugatiü saggaü lokaü uppajjeya, no khattiyo no vesso no suddo ti? No h' idaü, bho Gotama. Khattiyo pi hi, bho Gotama, paõātipātā paņivirato adinnādānā paņivirato kāmesu micchā- cārā paņivirato musāvādā paņivirato pisunāvācā paņivirato pharusāvācā paņivirato samphappalāpā paņivirato anabhijjhālå avyāpannacitto sammādiņņhã, -- kāyassa bhedā param maraõā sugatiü saggaü lokaü uppajjeyya. Brāhmaõo pi hi bho Gotama, vesso pi hi bho Gotama, suddo pi hi bho Gotama, sabbe pi hi, bho Gotama, cattāro vaõõā pāõatipātā paņi- viratā adinnādānā paņiviratā kāmesu micchācārā paņiviratā musāvādā paņiviratā pisunāvācā paņiviratā pharusāvācā paņi- viratā samphappalāpā paņiviratā anabhijjhālå avyāpannacittā sammādiņņhã, -- kāyassa bhedā paraü maraõā suggatiü saggaü lokaü uppajjeyyun ti. Ettha, Assalāyana, brāhmaõānaü kiü balaü ko assāso yad ettha brāhmaõā evam āhaüsu: Brāhmaõā va seņņho vaõõo, hãno a¤¤o {vaõõo} --pe-- brahmadāyādā ti? Ki¤cāpi bhavaü Gotamo evam āha, atha kho ettha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk pāõātipātã &c. in singular, here as supra. 2 Sk omits these three words here. 3 Sk 'dha. 4 Bm Si pisuõāya vācāya . . . pharusāya vācāya. >/ #<[page 151]># %< 5.3. ASSALâYANASUTTAũ (93). 151>% brāhmaõā evam etaü ma¤¤anti: Brāhmaõā va seņņho vaõõo hãno a¤¤o vaõõo --pe-- brahmadāyādā ti. Taü kim ma¤¤asi, Assalāyana? Brāhmaõo va nu kho pahoti asmiü padese averaü avyāpajjhaü\<*<1>*>/ mettacittaü bhā- vetuü, no khattiyo, no vesso, no suddo ti? No h' idaü, bho Gotama. Khattiyo pi hi, bho Gotama, pahoti asmiü padese averaü avyāpajjhaü mettacittaü bhā- vetuü. Brāhmaõo pi hi, bho Gotama, vesso pi hi bho Go- tama, suddo pi hi bho Gotama, -- sabbe pi hi, bho Gotama, cattāro vaõõā pahonti asmiü padese averaü avyāpajjhaü mettacittaü bhāvetun ti. Ettha, Assalāyana, brāhmaõānaü kiü balaü ko assāso yad ettha brāhmaõā evam āhaüsu: Brāhmaõā va seņņho vaõõo, hãno a¤¤o vaõõo --pe-- brāhmadāyādā ti? Ki¤cāpi bhavaü Gotamo evam āha, atha kho ettha\<*<2>*>/ brāhmaõā evam etaü ma¤¤anti: Brāhmaõā va seņņho vaõõo, hãno a¤¤o vaõõo --pe-- brahmadāyādā ti. Taü kim ma¤¤asi, Assalāyana? Brāhmaõo va\<*<3>*>/ nu kho pahoti {sottiü} sināniü\<*<4>*>/ ādāya nadiü gantvā rajojallaü pavā- hetuü, no khattiyo, no vesso, no suddo ti? No h' idaü, bho Gotama. Khattiyo pi hi, bho Gotama, pahoti sotthiü sināniü ādāya nadiü gantvā rajojallaü pavā- hetuü. Brāhmaõo pi hi bho Gotama -- pe\<*<5>*>/ -- vesso pi hi bho Gotama, suddo pi hi bho Gotama, -- sabbe pi hi, bho Gotama, cattāro vaõõā pahonti sotthiü sināniü ādāya nadim gantvā rajojallaü pavāhetun ti. Ettha, Assalāyana, brāhmaõānaü kiü balaü ko assāso yad ettha brāhmaõā evam āhaüsu: Brāhmaõā va seņņho vaõõo, hãno a¤¤o vaõõo --pe-- brahmadāyādā ti? Ki¤cāpi bhavaü Gotamo evam āha, atha kho ettha brāhmaõā evam etaü ma¤¤anti: Brāhmaõā va seņņho vaõõo hãno vaõõo --pe-- brahmadāyādā ti. Taü kiü ma¤¤asi, Assalāyana? Idha rājā khaņņiyo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm abyābajjhaü throughout. 2 Sk adds kho & omits evam etam ma¤¤anti. 3 Sk 'dha. 4 Cf. No 81. Sk sotthiü sināniü; Bm sotthisināni; Si sotthisinānaü. 5 Si recites in extenso. >/ #<[page 152]># %<152 II. MAJJHIMAPAööASAũ.>% muddhāvasitto nānājaccānaü purisānaü purisasataü sanni- pāteyya: âyantu bhonto, ye tattha khattiyakulā brāhmaõa- kulā rājā¤¤akulā uppannā\<*<1>*>/ sālassa vā salaëassa vā canda- nassa vā padumakassa\<*<2>*>/ vā uttarāraõiü ādāya aggiü abhi- nibbattentu tejo pātukarontu\<*<3>*>/. âyantu pana bhonto, ye tattha caõķālakulā nesādakulā veõakulā\<*<4>*>/ rathakārakulā pukkusakulā uppannā sāpānadoõiyā vā såkaradoõiyā vā ra- jakadoõiyā vā elaõķakaņņhassa\<*<5>*>/ vā uttarāraõiü ādāya aggiü abhinibbattentu tejo pātukarontåti. Taü kim ma¤¤asi, Assa- lāyana? Yo evan\<*<6>*>/ nu kho so\<*<7>*>/ khattiyakulā brāhmaõakulā rāja¤¤akulā uppannehi sālassa vā salaëassa vā candanassa vā padumakassa vā uttarāraõiü ādāya aggi\<*<8>*>/ abhinibbatto tejo pātukato\<*<9>*>/, so eva\<*<10>*>/ nu khvāssa aggi accimā ca\<*<11>*>/ vaõõimā ca pabhassaro ca, tena ca sakkā agginā aggikaraõãyaü kā- tuü? Yo pana so caõķālakulā nesādakulā veõakulā ratha- kārakulā pukkusakulā uppannehi sāpānadoõiyā vā såkara- doõiyā vā rajakadoõiyā vā elaõķakaņņhassa vā uttarāraõiü ādāya aggi abhinibbatto tejo pātukato, svāssa aggi na c' eva accimā na ca vaõõimā na ca pabhassaro na ca tena sakkā agginā aggikaraõãyaü kātun ti? No h' idaü, bho Gotama. Yo so, bho Gotama, khatti- yakulā brāhmaõakulā rāja¤¤akulā uppannehi sālassa vā sala- ëassa vā candanassa vā padumakassa vā uttarāraõiü ādāya aggi abhinibbatto tejo pātukato, svāssa aggi accimā ca vaõ- õimā ca pabhassaro ca, tena ca sakkā agginā aggikaraõãyaü kātuü; yo pi so caõķālakulā nesādakulā veõakulā rathakāra- kulā pukkusakulā uppannehi sāpānadoõiyā vā såkaradoõiyā vā rajakadoõiyā vā elaõķakaņņhassa vā uttarāraõiü ādāya aggi abhinibbatto tejo pātukato, so c' assa\<*<12>*>/ aggi accimā ca vaõõimā ca pabhassaro ca, tena pi ca sakkā agginā aggi- karaõãyaü kātuü. Sabbo pi hi, bho Gotama, aggi accimā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Si add sākassa vā. 2 So Bm Si & Sk infra & at No. 96; Sk here padumassa. 3 Bm dhātuü karontu. 4 Bm Si veõukulā. 5 Bm eraõķakaņņhassa. 6 Bm Si ca for evan. 7 Bm omits so. 8 Sk & Si (here only) aggiü. 9 Bm dhātakato. 10 Sk evan. 11 Bm Si c' eva. 12 Bm svāssa; Si so pi 'ssa. >/ #<[page 153]># %< 5.3. ASSALâYANASUTTAũ (93). 153>% ca vaõõimā ca pabhassaro ca, sabbena pi ca sakkā agginā aggikaraõãyaü kātun ti. Ettha, Assalāyana, brāhmaõanaü kiü balaü ko assāso yad ettha brāhmaõā evam āhaüsu: Brāhmaõā va seņņho vaõõo, hãno a¤¤o vaõõo; brāhmaõā va sukko vaõõo, kaõho a¤¤o vaõõo; brāhmaõā vā sujjhanti no abrāhmaõā; brāhmaõā va Brahmuno puttā orasā mukhato jātā brahmajā brahmanim- mitā brahmadāyādā ti? Ki¤cāpi bhavaü Gotamo evam āha, atha kho ettha brāh- maõā evam etam ma¤¤anti: Brāhmaõā va seņņho vaõõo, hãno a¤¤o vaõõo --pe-- brāhmadāyādā ti. Taü kim ma¤¤asi, Assalāyana? Idha khattiyakumāro brāhmaõaka¤¤āya saddhiü saüvāsaü kappeyya; tesaü saü- vāsam anvāya putto jāyetha; yo so khattiyakumārena brāh- maõakaõõāya putto uppanno siyā, so mātu pi sadiso pitu pi sadiso, "khattiyo" ti pi vattabbo "brāhmaõo" ti pi vattabbo ti? Yo so, bho Gotama, khattiyakumārena {brāhmaõaka¤¤āya} putto uppanno siyā, so mātu pi sadiso pitu pi sadiso, "khat- tiyo" ti pi vattabbo "brāhmaõo" ti pi vattabbo ti. Taü kim ma¤¤asi, Assalāyana? Idha brāhmaõakumāro khattiyaka¤¤āya saddhiü saüvāsaü kappeyya; tesaü saü- vāsaü anvāya putto jāyetha; yo so brāhmaõakumāreõa khatti- yaka¤¤āya putto uppanno siyā, so mātu pi sadiso pitu pi sadiso, "khattiyo" ti pi vattabbo "bhāhmaõo" ti pi vattabbo ti? Yo so, bho Gotama, brāhmaõakumārena khattiyaka¤¤āya putto uppanno siyā, so mātu pi sadiso pitu pi sadiso, "khat- tiyo" ti pi vattabbo "brāhmaõo" ti pi vattabbo. Taü kim ma¤¤asi, Assalāyana? Idha vaëavaü\<*<1>*>/ gadra- bhena sampayojeyyuü\<*<2>*>/; tesaü sampayogaü anvāya kisoro\<*<3>*>/ jāyetha; yo so vaëavāya gadrabhena kisoro uppanno siyā, so mātu pi sadiso pitu pi sadiso, "asso" ti pi vattabbo "gadrabho" ti pi vattabbo ti? Vekura¤jāya\<*<4>*>/ hi so, bho Gotama, assataro hoti. Idaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm vaëavā. 2 Bm saüyojeyyaü . . . saüyojaü. 3 Sk kisero; Bm kissero Si kissaro. 4 So Sk & Pischel's edition (1880) of this sutta; Bm kuõķaü hi; Si so kumāraõķu pi. >/ #<[page 154]># %<154 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% hi 'ssa, bho Gotama, nānākaraõaü passāmi; amutra pana 'sānaü\<*<1>*>/ na ki¤ci nānākaraõaü passāmãti. Taü kim ma¤¤asi, Assalāyana? Idhāssu dve māõavakā bhātaro sa-udariyā\<*<2>*>/, eko ajjhāyako upanãto\<*<3>*>/ eko anajjhā- yako anupanãto; kam ettha brāhmaõā paņhamaü bhojeyyuü saddhe vā thālipāke vā ya¤¤e vā pāhuõe\<*<4>*>/ vā ti? Yo so, bho Gotama, māõavako ajjhāyako upanãto, tam ettha brāhmaõā paņhamaü bhojeyyuü saddhe vā thālipāke vā ya¤¤e vā pāhuõe vā. Kiü hi, bho Gotama, anajjhāyake anupanãte\<*<5>*>/ dinnaü mahapphalaü bhavissatãti? Taü kim ma¤¤asi, Assalāyana? Idhāssu dve māõavakā bhātaro sa-udariyā, eko ajjhāyako upanãto dussãlo pāpa- dhammo, eko anajjhāyako anupanãto sãlavā kalyāõadhammo; kam ettha brāhmaõā paņhamaü bhojeyyuü saddhe vā thāli- pāke vā ya¤¤e vā pāhuõe vā ti? Yo so, bho Gotama, māõavako anajjhāyako anupanãto sãlavā kalyāõadhammo, tam ettha brāhmaõā paņhamaü bho- jeyyuü saddhe vā thālipāke vā ya¤¤e vā pāhuõe vā. Kiü hi, bho Gotama, dussãle pāpadhamme dinnaü mahapphalaü bhavissatãti? Pubbe kho tvaü, Assalāyana, jātiü agamāsi, jātiü gantvā mante agamāsi, mante gantvā tam etaü tvaü\<*<6>*>/ cātu- vaõõiü suddhiü paccāgato\<*<7>*>/ yam ahaü pa¤¤āpemãti. Evaü vutte Assalāyano māõavo tuõhãbhåto maīkubhåto pattakkhandho adhomukho pajjhāyanto apaņibhāno\<*<8>*>/ nisãdi. Atha kho Bhagavā Assalāyanaü māõavaü tuõhãbhåtaü maīkubhåtaü pattakkhandhaü adhomukhaü pajjhāyantaü apaņibhānaü viditvā Assalāyanaü māõavaü etad avoca: Bhåtapubbaü, Assalāyana, sattannaü brāhmaõisãnaü\<*<9>*>/ ara¤¤ā- yatane paõõakuņãsu\<*<10>*>/ sammantānaü\<*<11>*>/ evaråpaü pāpakaü diņņhigataü uppannaü hoti: Brāhmaõā va seņņho vaõõo, hãno \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk Si & Pischel's MSS; Bm amutra ca pan' esānaü. 2 Si sodariyā; as Bm infra. 3 Bm upanito. 4 Bm pāhunake. 5 Si anåp- {always}. 6 So Sk & Pischei; Bm mante gantvā tape agamāsi, tape gantvā c-; Si mante gantvā tam eva ņhapetvā c-. 7 Sk pabbājāto. 8 Bm appatibhāno; Si appatibhāno; Sk apatibhāno. 9 Sk b-ãsãnaü. 10 Bm p-kåņãsu. 11 Bm samantanaü. >/ #<[page 155]># %< 5.3. ASSALâYANASUTTAũ (93). 155>% a¤¤o {vaõõo} --pe-- brahmadāyādā ti. Assosi kho, Assalā- yana, Asito Devalo isi:-- Sattannaü kira brāhmaõisãnaü ara¤¤āyatane paõõakuņãsu sammantānaü evaråpaü pāpakaü diņņhigataü uppannaü hoti: Brāhmaõā va seņņho vaõõo hãno a¤¤o vaõõo --pe-- brahmadāyādā ti. Atha kho, Assalā- yana, Asito Devalo isi kesamassuü kappetvā ma¤jeņņha- vaõõāni\<*<1>*>/ dussāni nivāsetvā aņaliyo\<*<2>*>/ upāhanā ārohitvā jāta- råpamayaü daõķaü gahetvā sattannaü brāhmaõisãnaü pat- thaõķile\<*<3>*>/ pāturahosi. Atha kho, Assalāyana, Asito Devalo isi sattannaü brāhmaõisãnaü patthaõķile caīkamamāno evam āha: Handa\<*<4>*>/ ko nu kho ime bhavanto brāhmaõisayo gatā\<*<5>*>/, handa\<*<4>*>/ ko nu kho ime bhavanto brāhmaõisayo gatā ti? Atha kho\<*<6>*>/, Assalāyana, sattannaü brāhmaõisãnaü etad ahosi: Ko nāyaü\<*<7>*>/ gāmaõķalaråpo viya sattannaü brāhmaõisãnaü patthaõķile {caīkamamāno} evam āha: Handa ko nu kho ime bhavanto brāhmaõisayo gatā, handa ko nu kho ime bhavanto brāhmaõisayo gatā ti? Handa naü abhisapāmāti\<*<8>*>/. Atha kho, Assalāyana, satta brāhmaõisayo Asitaü Devalaü isiü abhisapiüsu: Bhasmā\<*<9>*>/ vasalã\<*<10>*>/ hohãti. Yathā yathā kho, Assalāyana, satta brāhmaõisayo Asitaü Devalaü isiü abhi- sapiüsu, tathā tathā Asito Devalo isi abhiråpataro c' eva hoti dassanãyataro\<*<11>*>/ ca pāsādikataro ca. Atha kho, Assalā- yana, sattānnaü brāhmaõisãnaü etam ahosi: Moghaü vata no tapo, aphalaü\<*<12>*>/ brahmacariyaü. Mayaü hi pubbe yaü abhisapāma: Bhasmā vasalã hohãti\<*<13>*>/, bhasmā va bhavati ekacco; imaü pana mayaü yathā yathā abhisapāma, tathā tathā abhiråpataro c' eva hoti dassanãyataro ca pāsādikataro cāti. Na bhavantānaü moghaü tapo, na panāphalaü\<*<14>*>/ brah- macariyaü. Iīgha\<*<15>*>/ bhavanto yo mayi manopadoso, taü pajahathāti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm majjhimavaõõaü. 2 So Sk Bu; Bm paņaliye; Si agaliyo. 3 So Bm Bu & Sk infra; Sk here patthaõde; Si patthiõķile. 4 Bm omits handa. 5 Si gantā with note that the Sinh. reading is gatā. 6 Bm omits kho. 7 Bm ko panāhaü. 8 Si abhisapissāmāti. 9 So Bm Si always & Sk eventually; Sk here bhasma¤. 10 So Si; Bm vasali; Sk casalā. Also, Bm Si insert hohi, bhasmā vasali hohi, bhasmā vasalã. 11 Bm dassaniyataro. 12 Bm apphalaü. 13 Bm repeats bh. v. hohi. 14 Sk naphalaü. 15 So Bm Si & a Sinh. MS. of Pischel; Sk here isa. >/ #<[page 156]># %<156 II. MAJJHIMAPAööâSAũ>% Yo bhavati manopadoso, taü pajahāma. Ko nu bhavaü hotãti? Suto no\<*<1>*>/ bhavataü Asito Devalo isãti? Evaü bho. So kvāhaü, bho\<*<2>*>/, homãti. Atha kho, Assalāyana, satta brāhmaõisayo Asitaü De- valaü isiü abhivādetuü upasaükamiüsu. Atha kho, As- salāyana, Asito Devalo isi satta brāhmaõisayo etad avoca: Sutaü me taü\<*<3>*>/, bho: Sattannaü kira brāhmaõisãnaü ara¤¤ā- yatane paõõakuņãsu sammantānaü evaråpaü pāpakaü diņņhi- gataü uppannaü:-- Brāhmaõā va seņņho vaõõo, hãno a¤¤o vaõõo; brāhmaõā va sukko vaõõo, kaõho a¤¤o vaõõo; brāh- maõā va sujjhanti, no abrāhmaõā; brāhmaõā va Brahmuno putto orasā mukhato jātā brahmajā brahmanimmitā brahma- dāyādā ti. Evam bho. Jānanti pana bhonto yā janãmātā\<*<4>*>/ brāhmaõaü yeva agamāsi no abrāhmaõan ti? No h' idaü bho. Jānanti pana bhonto yā janãmātu\<*<5>*>/ mātā yāvā sattamā\<*<6>*>/ mātāmahayugā {brāhmaõaü} yeva agamāsi no abrāhmaõan ti? No h' idaü bho. Jānanti pana bhonto yo janãpitā\<*<7>*>/ brāhmaõiü yeva aga- māsi no abrāhmaõin ti? No h' idaü bho. Jānanti pana bhonto yo janãpitu\<*<8>*>/ pitā yāva sattamā\<*<9>*>/ pitāmahayugā brāhmaõiü yeva agamāsi no abrāhmaõin ti? No h' idaü, bho. Jānanti pana bhonto yathā gabbhassa avakkanti\<*<10>*>/ hotãti? Jānāma mayaü, bho, yathā gabbhassa avakkanti hoti\<*<11>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm nu. 2 Sk omits bho. 3 Si sutam etaü. 4 So Sk Bu; Si janimātā; Bm janikā mātā. 5 So Sk Bu; Si janimātu; Bm janikāmātu. 6 Bm Si add mātu. 7 So Sk Bu; Si janipitā; Bm janiko pitā. 8 So Sk Bu; Si janipitu; Bm janiko (for? janikassa pitu). Bu, after paraphrasing by the (Bm) janika readings, says: te va vā pāņho. 9 Bm Si add pitu. 10 Bm avakkanti. 11 Instead of this sentence, Bm reads: Na mayaü jānāma, bho, yathā g. av. hotãti. Yathā kathaü pana, bho, gabbhassa avakkanti hotãti. Idha . . . >/ #<[page 157]># %< 15.4. GHOōAMUKHASUTTAũ (94). 157>% Idha mātāpitaro va\<*<1>*>/ sannipatitā\<*<2>*>/ honti, mātā\<*<3>*>/ ca utunã\<*<4>*>/ hoti\<*<5>*>/, gandhabbo va paccupaņņhito hoti; evaü tiõõaü sanni- pātā gabbhassa avakkanti hotãti. Jānanti pano bhonto yagghe\<*<6>*>/ so gandhabbo khattiyo vā brāhmaõo vā vesso vā suddo vā ti? Na mayaü, bho, jānāma yagghe so gandhabbo khattiyo vā brāhmaõo vā vesso vā suddo vā ti. Evaü sante\<*<7>*>/ bho jānātha ke tumhe hothāti? Evaü sante, bho, na mayaü jānāma keci mayaü\<*<8>*>/ homāti. Te\<*<9>*>/ hi nāma, Assalāyana, satta brāhmaõisayo Asitena Devalena isinā sake\<*<10>*>/ jātivāde samanuyu¤jiyamānā samanu- bhāsiyamānā samanuggāhiyamānā\<*<11>*>/ na sampāyissanti. Kiü pana tvaü etarahi mayā sakasmiü\<*<12>*>/ jātivāde samanuyu¤jiya- māno samanubhāsiyamāno samanuggāhiyamāno sampāyissasi, yesaü tvaü sācariyako na Puõõo dabbigāho\<*<13>*>/ ti? Evaü vutte Assalāyano māõavo Bhagavantaü etad avoca: Abhikkantaü bho Gotama, abhikkantaü bho Go- tama\<*<14>*>/; upāsakam maü bhavaü Gotamo dhāretu ajjatagge pāõupetaü saraõaü gatan ti. ASSALâYANASUTTAũ TATIYAũ. 94. Evam me sutaü. Ekaü samayaü āyasmā Udeno Bārā- õasiyaü viharati Khemiyambavane\<*<15>*>/. Tena kho pana sa- mayena Ghoņamukho brāhmaõo Bārāõasiü anuppatto hoti kenacid eva karaõãyena. Atha kho Ghoņamukho brāhmaõo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Si ca. 2 Sk vasantipatitā. 3 Sk omits honti mātā. 4 Bm utuni. 5 Sk omits hoti. 6 Sk & Pischel yagghi; Bm taggha. 7 Sk omits evaü sante here, as does Pischel. 8 Bm kesamayaü. 9 Bm Tena. 10 Bm saka-. 11 Bm Si place this word before the preceding word, as does Sk infra. 12 So all MSS. 13 Sk dabbihā. 14 Bm Si omit these three words. 15 So Bm Si Bu; Sk Khemik-. >/ #<[page 158]># %<158 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% jaīghāvihāraü\<*<1>*>/ anucaīkamamāno anuvicaramāno yena Khe- miyambavanaü ten' upasaükami. Tena kho pana samayena āyasmā Udeno abbhokāse caīkamati. Atha kho so Ghoņa- mukho brāhmaõo yen' āyasmā Udeno ten' upasaükami, upa- saükamitvā āyasmatā Udenena saddhiü sammodi sammo- danãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā āyasmantaü Udenaü ekamantaü\<*<2>*>/ anucaīkamamāno evam āha: Ambho samaõa na 'tthi dhammiko paribbājo\<*<3>*>/, evaü me ettha hoti: ta¤ ca kho bhavantaråpānaü vā adassanā, yo vā pan' ettha dhammo ti. Evaü vutte āyasmā Udeno caīkamā orohitvā vihāraü pavisitvā pa¤¤atte āsane nisãdi. Ghoņamukho pi kho\<*<4>*>/ brāh- maõo caīkamā orohitvā vihāraü pavisitvā ekamantaü aņņhāsi. Ekamantaü ņhitaü kho Ghoņamukhaü brāhmaõaü āyasmā Udeno etad avoca: Saüvijjante kho, brāhmaõa, āsanāni; sace ākaīkhasi, nisãdāti. Etad eva\<*<5>*>/ kho pana mayaü bhoto Udenassa āgamaya- mānā na\<*<6>*>/ nisãdāma. Kathaü hi nāma mādiso pubbe ani- mantito āsane nisãditabbaü ma¤¤eyyāti? Atha kho Ghoņamukho brāhmaõo a¤¤ataraü nãcaü āsanaü gahetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Ghoņamukho brāhmaõo āyasmantaü Udenaü etad avoca: Ambho samaõa na 'tthi dhammiko paribbājo, evaü me ettha hoti: ta¤ ca kho bhavantaråpānaü vā adassanā, yo vā pan' ettha dhammo ti. Sace kho pana me\<*<7>*>/ tvaü, brāhmaõa, anuma¤¤eyyaü\<*<8>*>/ anujāneyyāsi. paņikkositabba¤ ca paņikkoseyyāsi, yassa ca\<*<9>*>/ pana me bhāsitassa atthaü na jāneyyāsi, mamaü yeva tattha uttariü paņipuccheyyāsi: Idaü bho Udena kathaü; imassa kvattho\<*<10>*>/ ti? Evaü katvā siyā no ettha kathāsallāpo ti. Anuma¤¤eyyaü\<*<11>*>/ khvāhaü bhoto Udenassa anujānis- sāmi, paņikkositabba¤ ca paņikkosissāmi\<*<14>*>/; yassa ca panāhaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm jaīghav-. 2 So Sk; Bm cankamantaü. 3 So Sk Bu; Bm Si paribbajo. 4 Sk omits kho. 5 Sk adds ca. 6 Bm omits na. 7 So Si; Sk omits pana; Bm sace me kho pana. 8 Sk anu¤¤eyya¤; Bm anuma¤¤eyyāsi. 9 Bm omits ca. 10 Sk (here) ko attho. 11 Bm anuma¤¤issāmi. 12 Sk (here) katthe. 13 Sk bhavaü. 14 Sk paņikkoseyyāsissāmi. >/ #<[page 159]># %< 15.4. GHOōAMUKHASUTTAũ (94). 159>% bhoto Udenassa bhāsitassa atthaü na jānissāmi, bhavantaü yeva tatth'\<*<1>*>/ Udenaü uttariü paņipucchissāmi:-- Idaü bho Udena {kathaü}? Imassa kvattho ti? Evaü katvā hotu no ettha kathāsallāpo ti. Cattāro 'me, brāhmaõa, puggalā\<*<2>*>/ santo saüvijjamānā lokasmiü. Katame cattāro? Idha, brāhmaõa, ekacco pug- galo attantapo hoti attaparitāpanānuyogam anuyutto. Idha pana, brāhmaõa, ekacco puggalo parantapo hoti paraparitā- panānuyogam anuyutto. Idha, brāhmaõa, ekacco, puggalo attantapo ca hoti attaparitāpanānuyogam anuyutto, parantapo ca paraparitāpanānuyogam anuyutto. Idha pana, brāhmaõa, ekacco puggalo n' ev' attantapo hoti nāttaparitāpanānuyogam anuyutto, na parantapo na paraparitāpanānuyogam anuyutto. So anattantapo aparantapo diņņhe va dhamme nicchāto nib- buto sãtibhåto sukhapaņisaüvedã brahmabhåtena attanā vi- harati. Imesaü, brāhmaõa, catunnaü puggalānaü katamo te puggalo cittam ārādhetãti? Yvāyaü, bho Udena, puggalo attantapo attaparitāpanānu- yogam anuyutto, ayaü me puggalo cittaü n' ārādheti. Yo pāyaü, bho Udena, puggalo parantapo paraparitāpanānu- yogam anuyutto, ayam pi me puggalo cittaü n' ārādheti. Yo pāyaü, bho Udena, puggalo attantapo ca attaparitāpanānu- yogam anuyutto parantapo ca paraparitāpanānuyogam anu- yutto, ayam pi me puggalo cittaü n' ārādheti. Yo ca kho ayaü, bho Udena, puggalo n' ev' attantapo n' attaparitā- panānuyogam anuyutto na parantapo na paraparitāpanānu- yogam anuyutto, so anattantapo aparantapo diņņhe va dhamme nicchāto nibbuto sãtibhåto sukhapaņisaüvedã brahmabhåtena attanā viharati, ayaü me puggalo cittaü ārādhetãti. Kasmā pana te, brāhmaõa, ime tayo puggalā cittaü n' ārādhentãti? Yvāyaü, bho Udena, puggalo attantapo attaparitāpanānu- yogam anuyutto, so attānaü sukhakāmaü dukkhapaņikkålaü\<*<3>*>/ ātāpeti paritāpeti; iminā me ayaü puggalo cittaü n' ārādheti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bm Si; Sk yevatt'. 2 Cf. I 341 (& note on p. 559), Ang. II 205, & Pugg. Pa¤¤. p. 55. 3 Bm Si d-ulaü. >/ #<[page 160]># %<160 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% Yo pāyaü, bho Udena, puggalo parantapo paraparitāpanānu- yogam anuyutto, so paraü sukhakāmaü dukkhapaņikkålaü ātāpeti paritāpeti; iminā me ayaü puggalo cittaü n' ārādheti. Yo pāyaü, bho Udena, puggalo attantapo ca attaparitā- panānuyogam anuyutto parantapo ca paritāpanānuyogam anu- yutto. so attāna¤ ca para¤ ca sukhakāme dukkhapaņikkåle\<*<1>*>/ ātāpeti paritāpeti; iminā me ayaü puggalo cittaü n' ārādheti. Yo ca kho ayaü, bho Udena, puggalo n' ev' attantapo nātta- paritāpanānuyogam anuyutto na parantapo na paraparitā- panānuyogam anuyutto, so anattantapo aparantapo diņņhe va dhamme nicchāto nibbuto sãtibhåto sukhapaņisaüvedã brahma- bhåtena attanā viharati, so attāna¤ ca para¤ ca sukhakāme dukkhapaņikkåle n' eva ātāpeti na paritāpeti\<*<2>*>/;-- iminā me ayaü puggalo cittaü ārādhetãti. Dve 'mā, brāhmaõa, parisā\<*<3>*>/. Katamā dve? Idha, brāhmaõa, ekaccā parisā sārattarattā maõikuõķalesu putta- bhariyaü pariyesati, dāsidāsaü\<*<4>*>/ pariyesati, khettavatthuü pariyesati, jātaråparajataü pariyesati. Idha pana\<*<5>*>/, brāh- maõa, ekaccā parisā asārattarattā\<*<6>*>/ maõikuõķalesu puttabhari- yaü pahāya dāsidāsaü pahāya khettavatthuü pahāya jātarå- parajataü pahāya agārasmā anagāriyaü pabbajitā. Svāyaü\<*<7>*>/, brāhmaõa, puggalo n' ev' attantapo nāttaparitāpanānuyogam anuyutto na parantapo na paraparitāpanānuyogam anuyutto, so anattantapo aparantapo diņņhe va dhamme nicchāto nib- buto sãtibhåto sukhapaņisaüvedã brahmabhåtena attanā vi- harati, -- imaü tvaü, brāhmaõa, puggalaü katamassaü pari- sāyaü bahulaü samanupassasi\<*<8>*>/, -- yā vā\<*<9>*>/ 'yaü parisā sā- rattarattā maõikuõķalesu puttabhariyaü pariyesati, dāsidāsaü pariyesati, khettavatthuü pariyesati, jātaråparajataü pari- yesati, yā vā\<*<10>*>/ 'yaü parisā asārattarattā maõikuõķalesu puttabhariyaü pahāya dāsidāsaü pahāya khettavatthuü pahāya jātaråparajataü pahāya agārasmā anagāriyaü pabbajitā ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm sukhakāmaü {dukkhapaņikkulaü}. 2 Sk omits from so attāna¤ ca to paritāpeti. 3 Cf. Ang. I 70 - 76. 4 Bm Si dāsãdāsaü. 5 Bm ca. 6 Sk arattarattā. 7 Si Yvāyaü. 8 So Sk Si; Bm reads idha katamaü tvaü, brāhmaõa, puggalaü katamāyaü parisā sambahulaü samanupassasi. 9 Sk Bm Si cāyaü. 10 Bm Si cāyaü; Sk yvāyaü. >/ #<[page 161]># %< 5.4. GHOōAMUKHASUTTAũ (94). 161>% Yvāyaü\<*<1>*>/, bho Udena, puggalo n' ev' attantapo nātta- paritāpanānuyogam anayutto na parantapo na paraparitāpanā- nuyogam anuyutto, so anattantapo aparantapo diņņhe va dhamme nicchāto nibbuto sukhapaņisaüvedã brahmabhåtena attanā viharati, -- imāhaü puggalaü yāyaü parisā\<*<2>*>/ asāratta- rattā maõikuõķalesu puttabhariyaü pahāya dāsidāsaü pahāya khettavatthuü pahāya jātaråparajataü pahāya agārasmā anagāriyaü pabbajitā, imissaü\<*<3>*>/ parisāyaü bahulaü\<*<4>*>/ samanu- passāmãti. Idān' eva kho pana te, brāhmaõa, bhāsitaü:-- Mayaü evaü ājānāma, ambho samaõa, na 'tthi dhammiko parib- bājo, evaü me ettha hoti: ta¤ ca kho bhavantaråpānaü vā adassanā, yo vā pan' ettha dhammo ti. Addhā\<*<5>*>/ me sā, bho Udena, sānuggahā vācā bhāsitā. Atthi dhammiko paribbājo, evaü me ettha hoti, eva¤ ca pana maü bhavaü Udeno dhāretu, ye c' ime bhotā Ude- nena cattāro puggalā saükhittena vuttā vitthārena avibhattā, sādhu me bhavaü Udeno ime cattāro puggale vitthārena vibhajatu anukampaü upādāyāti. Tena hi, brāhmaõa, suõāhi\<*<6>*>/, sādhukaü manasikarohi, bhāsissāmãti. Evaü bho ti kho Ghoņamukho brāhmaõo āyasmato Udenassa paccassosi. âyasmā Udeno etad avoca:-- Katamo ca, brāhmaõa, puggalo attantapo attaparitāpanānuyogam anuyutto? Idha, brāhmaõa, ekacco puggalo acelako\<*<7>*>/ hoti muttācāro hatthā- valekhano, na ehibhadantiko na tiņņhabhadantiko\<*<8>*>/ nābhi- haņaü\<*<9>*>/ na uddisakataü na nimantaõaü sādiyati; so na kumbhãmukhā\<*<10>*>/ patigaõhāti\<*<11>*>/, na kaëopimukhā paņigaõhāti, na eëakamantaraü\<*<12>*>/ na daõķamantaraü na musalamantaraü\<*<13>*>/, na dvinnaü bhu¤jamānānaü, na gabbhiniyā na pāyamānāya, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sk svāyaü; Bm yāyaü. 2 So Si; Sk yāyaü parisaü; Bm yā cāyaü parisā. 3 So Si; Sk imissā; Bm imāya. 4 So all three MSS. here. 5 Si adds kho. 6 Bm Si suõohi. 7 Bm aceëako. Cf. I. 77. 8 Si h-aõo; Bm hatthapalekhano na ehibhaddantiko. 9 Bm nabh-; Si nābhihataü. 10 Bm kumbhimukhā. 11 Bm paņiggaõhati; Si paņigaõhati. 12 Bm Si eëukamantaraü. 13 Si mås-. >/ #<[page 162]># %<162 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% na purisantaragatāya, na saükittãsu\<*<1>*>/, na yattha sā upaņņhito hoti, na yattha makkhikā saõķasaõķacārinã, na macchaü na maüsaü na suraü na merayaü na thusodakaü pivati\<*<2>*>/. So ekāgāriko vā hoti ekālopiko\<*<3>*>/, dvāgāriko vā hoti dvālopiko, -- pe\<*<4>*>/ -- sattāgāriko vā hoti sattālopiko; ekissā pi dattiyā yāpeti, dvãhi pi dattãhi yāpeti, -- pe\<*<4>*>/ -- sattahi pi dattãhi yāpeti; ekāhikam pi āhāraü āhāreti, dvãhikam pi āhāraü āhāreti -- pe\<*<4>*>/ -- sattāhikam pi āhāraü āhāreti, . . ., (&c as 1. 343 line 2 down to 349 line 3) . . . attanā viharatãti. Evaü vutte Ghoņamukho brāhmaõo āyasmantaü Ude- naü etad avoca: Abhikkantaü bho Udena, abhikkantaü bho Udena. Seyyathāpi, bho Udena, nikujjitaü vā ukkujjeyya, paņicchannaü vā vivareyya, måëhassa vā maggaü ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaü dhāreyya: Cakkhumanto råpāni dakkhintãti;-- evam evaü bhotā Udenena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaü bhavantaü Udenaü saraõaü gacchāmi dhamma¤ ca bhikkhusaügha¤ ca; upāsakam maü bhavaü Udeno dhāretu ajjatagge pāõupetaü saraõaü gatan ti. Mā kho maü tvaü, brāhmaõa, saraõaü agamāsi. Tam eva tvaü Bhagavantaü saraõaü gaccha yam ahaü saraõaü gato ti. Kahaü pana, bho Udena, etarahi so bhavaü Gotamo viharati arahaü sammāsambuddho ti? Parinibbuto kho, brāhmaõa, etarahi so Bhagavā arahaü sammāsambuddho ti. Sace hi\<*<5>*>/ mayaü, bho Udena, suõeyyāma taü bhavantaü\<*<6>*>/ Gotamaü dasasu pi yojanesu, dasa pi mayaü yojanāni gac- cheyyāma taü bhavantaü Gotamaü dassanāya arahantaü sammāsambuddhaü. Sace\<*<7>*>/ mayaü, bho Udena, suõeyyāma taü bhavantaü Gotamaü vãsatiyā yojanesu -- pe\<*<8>*>/ -- tiüsāya yojanesu, cattārãsāya yojanesu, pa¤¤āsāya yojanesu, pa¤¤āsam pi mayaü yojanāni gaccheyyāma taü bhavantaü Gotamaü dassanāya arahantaü sammāsambuddhaü; yojanasate\<*<9>*>/ pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk Bm Si. 2 So Bm Si; Sk pipati. 3 Sk adds vā. 4 Sk omits pe. 5 Bm pi. 6 Sk bhagavantaü (bis). 7 Si adds hi; Bm adds pi. 8 Bm Si omit. 9 Bm (alone) adds ce. >/ #<[page 163]># %< 5.4. GHOōAMUKHASUTTAũ (94). 163>% mayaü, bho Udena, suõeyyāma taü bhavantaü Gotamaü, yojanasatam pi mayaü gaccheyyāma taü bhavantaü Gota- maü dassanāya arahantaü sammāsambuddhaü. Yato ca kho, bho Udena, parinibbuto so bhavaü Gotamo, parinibbu- tam pi mayan taü bhavantaü Gotamaü saraõaü gac- chāma dhamma¤ ca bhikkhusaügha¤ ca. Upāsakam maü bhavaü Udeno dhāretu ajjatagge pāõupetaü saraõaü gataü. Atthi ca me\<*<1>*>/, bho Udena, Aīgarājā\<*<2>*>/ devasikaü nicca- bhikkhaü dadāti, tato ahaü bhoto Udenassa ekaü nicca- bhikkhaü dadāmãti. Kiü pana te, brāhmaõa, Aīgarājā devasikaü nicca- bhikkhaü dadātãti? Pa¤ca, bho Udena, kahāpaõasatānãti. Na kho no, brāhmaõa, kappati jātaråparajataü paņigga- hetun ti. Sace taü bhoto Udenassa na kappati, vihāraü\<*<3>*>/ bhoto Udenassa kārāpessāmãti. Sace kho me tvaü, brāhmaõa, vihāraü kārāpetukāmo, Pāņaliputte saüghassa upaņņhānasālaü kārāpehãti. Iminā p' ahaü\<*<4>*>/ bhoto Udenassa bhiyyosomattāya atta- mano abhiraddho, yaü maü bhavaü Udeno saüghe dānaü samādapeti\<*<5>*>/. Esāhaü, bho Udena, etissā ca niccabhikkhāya aparāya ca niccabhikkhāya Pāņaliputte saüghassa upaņņhāna- sālaü kārāpessāmãti. Atha kho Ghoņamukho brāhmaõo etissā ca niccabhik- khāya aparāya ca niccabhikkhāya Pāņaliputte saüghassa upaņņhānasālaü kārāpesi. Sā etarahi Ghoņamukhã ti vuc- catãti. GHOōAMUKHASUTTAũ CATUTTHAũ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk omits me. 2 So Bm; Si Angerājā; Sk āhārāja here & ahorājā infra. 3 Sk vihārāhaü bhoto. 4 Bm Si iminā 'haü. 5 Sk dāne samādapetvā. >/ #<[page 164]># %<164 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% 95. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Kosalesu cārikaü caramāno mahatā bhikkhusaüghena saddhiü yena Opasādaü nāma Kosalānaü brāhmaõagāmo tad avasari. Tatra sudaü Bhagavā Opasāde viharati uttarena Opasādaü devavane sālavane. Tena kho pana samayena Caīkã brāh- maõo Opasādaü ajjhāvasati sattussadaü satiõakaņņhodakaü sadha¤¤aü rājabhoggaü ra¤¤ā\<*<1>*>/ Pasenadinā Kosalena din- naü rājadāyaü brahmadeyyaü. Assosum kho Opasādakā brāhmaõagahapatikā: Samaõo khalu . . . bho Gotamo (&c, as pp. 54 -- 5, substituting Opasādaü for Thullakoņņhitaü) . . . arahataü dassanaü hotãti. Atha kho Opasādakā brāhmaõa- gahapatikā Opasādā nikkhamitvā saüghā\<*<2>*>/ saüghãgaõãbhåtā uttarena mukhe gacchanti yena devavanaü sālavanaü. Tena kho pana samayena Caīkã brāhmaõo upari pāsāde divā sey- yaü upagato hoti\<*<3>*>/. Addasā kho Caīkã brāhmaõo Opasādake brāhmaõagahapatike Opasādā nikkhamitvā saüghe saüghã- gaõãbhåte uttarena mukhe gacchante yena devavanaü sāla- vanaü\<*<4>*>/, disvāna\<*<5>*>/ khattaü āmantesi: Kin nu kho, bho khatte, Opasādakā brāhmaõagahapatikā Opasādā nikkhamitvā saüghā saüghãgaõãbhåtā uttarena mukhe gacchanti yena devavanaü sālavanan ti? Atthi, bho Caīki, samaõo Gotamo Sakyaputto Sakyakulā pabbajito Kosalesu . . . (&c. as p. 55) . . . Buddho bhagavā ti. Tam ete bhavantaü Gotamaü upasaükamantãti. Tena hi, bho khatte, yena Opasādakā brāhmaõagaha- patikā ten' upasaükama, upasaükamitvā Opasādake\<*<6>*>/ brāh- maõagahapatike evaü vadehi: Caīkã, bho, brāhmaõo evam āha: âgamentu kira bhavanto\<*<7>*>/, Caīkã pi brāhmaõo samaõaü Gotamaü dassanāya upasaükamissatãti. Evaü bho ti kho so khattā\<*<8>*>/ Caīkissa brāhmaõassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk ra¤¤o. 2 Bm saüghas-. 3 Bm omits. 4 Bm adds ten' upasaükamante. 5 Bm disvā. 6 Bm bhonto. 7 Bm Si Opās- throughout. 8 Bm khatto. >/ #<[page 165]># %< 5.5. {CAđKäSUTTAũ} (95). 165>% paņisutvā yena Opasādakā brāhmaõagahapatikā ten' upa- saükami, upasaükamitvā Opasādake brāhmaõagahapatike etad avoca: Caīkã, bho, brāhmaõo evam āha: âgamentu kira bhavanto, Caīkã pi\<*<1>*>/ brāhmaõo samaõaü Gotamaü das- sanāya upasaükamissatãti. Tena kho pana samayena nānāverajjakānaü\<*<2>*>/ brāhmaõā- naü pa¤camattāni brāhmaõasatāni Opasāde paņivasanti ke- nacid eva karaõãyena. Assosuü kho te brāhmaõā: Caīkã kira brāhmaõo samaõaü Gotamaü dassanāya upasaükamis- satãti. Atha kho te brāhmaõā yena Caīkã brāhmaõo ten' upasaükamiüsu, upasaükamitvā Caīkiü brāhmaõaü etad avocuü: Saccaü kira bhavaü Caīkã samaõaü Gotamaü dassanāya upasaükamissatãti? Evaü kho me, bho, hoti, aham pi samaõaü Gotamaü dassanāya upasaükamissāmãti. Mā bhavaü Caīkã samaõaü Gotamaü dassanāya upa- saükami. Na arahati bhavaü Caīkã samaõaü Gotamaü dassanāya upasaükamituü. Samaõo tveva Gotamo arahati bhavantaü Caīkiü dassanāya upasaükamituü. Bhavaü hi Caīkã ubhato sujāto mātito ca pitito ca saüsuddhagahaõiko yāva sattamā pitāmahayugā\<*<3>*>/ akkhitto anupakkuņņho\<*<4>*>/ jāti- vādena; yaü pi bhavaü Caīkã ubhato sujāto . . . jātivādena, iminā p' aīgena na arahati bhavaü Caīkã samaõaü Go- tamaü dassanāya upasaükamituü; samaõo tveva Gotamo arahati bhavantaü Caīkiü dassanāya upasaükamituü. Bha- vaü hi Caīkã aķķho mahaddhano mahābhogo; bhavaü hi Caīkã tiõõaü vedānaü\<*<5>*>/ pāragå sanighaõķukeņubhānaü sāk- kharappabhedānaü itihāsapa¤camānaü padako veyyākaraõo lokāyatamahāpurisalakkhaõesu anavayo. Bhavaü hi Caīkã abhiråpo dassanãyo pāsādiko paramāya vaõõapokkharatāya samannāgato brahmavaõõã brahmavaccasã\<*<6>*>/ akkhuddāvakāso dassanāya. Bhavaü hi Caīkã sãlavā vuddhasãlã vuddhasãlena samannāgato. Bhavaü hi Caīkã kalyāõavāco kalyāõavākka- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk omits. 2 Sk nānāvera¤jakānaü. Cf. 1 Dãgha p. 113. 3 So Bm Si & Bu. (Sk omits this sentence). Cf. supra p. 156 & 1. D. 228. 4 Bm Bu anupakuņņho. 5 Bm bedānaü. 6 So Sk Bu; Bm Si brahmavacchasã. >/ #<[page 166]># %<166 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% raõo porãyā vācāya samannāgato visaņņhāya anelagaëāya\<*<1>*>/ atthassa vi¤¤āpaniyā. Bhavaü hi Caīkã bahunnaü ācariya- pācariyo tãõi māõavakasatāni mante vāceti. Bhavaü hi Caīkã ra¤¤o Pasenadissa Kosalassa sakkato garukato mā- nito påjito apacito. Bhavaü hi Caīkã brāhmaõassa Pokkha- rasātissa sakkato garukato mānito påjito apacito\<*<2>*>/. Bhavaü hi Caīkã Opasādaü ajjhāvasati sattussadaü satiõakaņņhodakaü sadha¤¤aü rājabhoggaü ra¤¤o Pasenadinā Kosalena dinnaü rājadāyaü brahmadeyyaü. Yam pi bhavaü Caīkã Opa- sādaü ajjhāvasati sattussadaü . . . brahmadeyyaü, iminā p' aīgena na arahati bhavaü Caīkã samaõaü Gotamaü dassanāya upasaükamituü; samaõo tveva Gotamo arahati bhavantaü Caīkiü dassanāya upasaükamitun ti. Evaü vutte Caīkã brāhmaõo te brāhmaõe etad avoca: -- Tena hi, bho, mama pi suõātha yathā mayam eva\<*<3>*>/ arahāma taü bhavantaü\<*<4>*>/ Gotamaü dassanāya upasaü- kamituü, na tveva arahati so bhavaü Gotamo amhākaü dassanāya upasaükamituü. Samaõo khalu, bho, Gotamo ubhato sujāto mātito ca pitito ca saüsuddhagahaõiko yāva sattamā pitāmahayugā akkhitto anupakkuņņho jātivādena. Yam pi, bho, samaõo Gotamo ubhato sujāto\<*<5>*>/ . . . jātivā- dena, iminā p' aīgena na arahati so bhavaü Gotamo am- hākaü dassanāya upasaükamituü, atha kho mayam eva arahāma taü bhavantaü Gotamaü dassanāya upasaükamituü. Samaõo khalu, bho, Gotamo pahåtaü\<*<6>*>/ hira¤¤asuvaõõaü ohāya pabbajito bhåmigata¤ ca vehāsaņņha¤ ca. Samaõo khalu bho Gotamo daharo va samāno susukāëakeso bhadrena yobbanena samannāgato paņhamena vayasā agārasmā ana- gāriyaü pabbajito. Samaõo khalu bho Gotamo akāma- kānaü mātāpitunnaü assumukhānaü rudantānaü kessamas- suü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā ana- gāriyaü pabbajito. Samaõo khalu bho Gotamo abhiråpo dassanãyo pāsādiko paramāya vaõõapokkharatāya samannāgato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk (here) Si Bu; Bm (& Sk infra) aneëagalāya, as 1 Dãgha 114. 2 Sk {omits} apacito here & supra. 3 Bm pi; Sk evārahāma. 4 Si samaõaü. 5 Si sujāto --pe-- jātivādena. 6 Bm Si bahutaü. >/ #<[page 167]># %< 5.5. CAđKäSUTTAũ (95). 167>% brahmavaõõã brahmavaccasã akkhuddāvakāso dassanāya. Samaõo khalu bho Gotamo sãlavā ariyasãlã\<*<1>*>/ kusalasãlã ku- salasãlena\<*<2>*>/ samannāgato. Samaõo khalu bho Gotamo ka- lyāõavāco kalyāõavākkaraõo poriyā vācāya samannāgato vissaņņhāya anelagaëāya atthassa vi¤¤āpaniyā. Samaõo khalu bho Gotamo bahunnaü ācariyapācariyo. Samaõo khalu bho Gotamo khãõakāmarāgo vigatacāpallo\<*<3>*>/. Samaõo khalu bho Gotamo kammavādã kiriyavādã apāpapurekkhāro\<*<4>*>/. brahma¤¤āya pajāya. Samaõo khalu bho Gotamo uccā- kulā pabbajito ādãnakhattiyakulā\<*<5>*>/. Samaõo khalu bho Go- tamo aķķhakulā\<*<6>*>/ pabbajito mahaddhanā mahābhogā. Sama- õaü khalu, bho, Gotamaü tiroraņņhā tirojanapadā sam- pucchituü āgacchanti. Samaõaü khalu, bho, Gotamaü ane- kāni devatāsahassāni pāõehi saraõaü gatāni. Samaõaü khalu, bho, Gotamaü evaü kalyāõo kittisaddo abbhuggato: Iti pi so Bhagavā arahaü sammāsambuddho vijjācaraõasampanno sugato lokavidå anuttaro purisadammasārathi satthā deva- manussānaü buddho bhagavā ti. Samaõo khalu, bho, Go- tamo dvattiüsamahāpurisalakkhaõehi samannāgato. Samaõaü khalu, bho, Gotamaü rājā Māgadho Seniyo Bimbisāro sa- puttadāro pāõehi saraõaü gato. Samaõaü khalu, bho, Gotamaü rājā Pasenadi Kosalo saputtadāro pāõehi saraõaü gato. Samaõaü {khalu}, bho, Gotamaü brāhmaõo Pokkhara- sāti saputtadāro pāõehi saranaü gato. Samaõo khalu, bho, Gotamo Opasādaü anuppatto Opasāde viharati uttarena Opasādaü devavane sālavane. Ye pana\<*<7>*>/ kho keci samaõā vā brāhmaõā vā amhākaü gāmakhettaü āgacchanti, atithã no\<*<8>*>/ te honti. Atithã\<*<9>*>/ kho pan' amhehi sakkātabbā garukātabbā mānetabbā påjetabbā. Yam pi, bho, samaõo Gotamo Opā- sadaü anuppatto Opasāde viharati uttarena Opasādaü deva- vane sālavane, atithi 'smākaü samaõo Gotamo; atithi kho pan' amhehi sakkātabbo garukātabbo mānetabbo påjetabbo\<*<10>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk omits; Bm a-li & k-li. 2 Si kusalena sãlena, which Bu cites as a variant. 3 Sk vigatapapa¤co. 4 Sk apāpapårekkhāte. 5 So Sk; Bm Si asambhinnā {khattiyakulā}. 6 Sk aķķhe; Si addhakulā. 7 Bm ye kho te. 8 Sk Bm Si atithino. 9 Bm (alone) Atithi here. 10 Bm sakkātabbā g-bbā m-bbā p-bbā. >/ #<[page 168]># %<168 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% Iminā p' aīgena na arahati so bhavaü Gotamo amhākaü dassanāya upasaükamituü. Atha kho mayam eva arahāma taü bhavantaü Gotamaü dassanāya upasaükamituü. Etta- kaü kho ahaü, bho, tassa bhoto Gotamassa vaõõaü pariyā- puõāmi, na ca so bhavaü Gotamo ettakavaõõo, aparimāõa- vaõõo hi so bhavaü Gotamo. Ekamekena pi, bho, aīgena samannāgato na arahati so bhavaü Gotamo amhākaü das- sanāya upasaükamituü. Atha kho mayam eva arahāma taü bhavantaü Gotamam dassanāya upasaükamituü. Tena hi bho sabbe va mayaü samaõaü Gotamaü dassanāya upa- saükamissāmāti. Atha kho Caīkã brāhmaõo mahatā brāhmaõagaõena sad- dhiü yena Bhagavā ten' upasaükami, upasaükamitvā Bhaga- vatā saddhiü sammodi sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãti- sāretvā ekamantaü nisãdi. Tena kho pana samayena Bhagavā vuddhehi vuddhehi brāhmaõehi saddhiü ki¤ci ki¤ci\<*<1>*>/ kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā nisinno hoti. Tena kho pana samayena Kāpaņhiko\<*<2>*>/ nāma māõavo daharo vuttasiro soëasavassudde- siko jātiyā, tiõõaü vedānaü pāragå sanighaõķukeņubhānaü itihāsapa¤camānaü padako veyyākaraõo lokāyatamahāpurisa- lakkhaõesu anavayo, tassaü\<*<3>*>/ parisāyaü nisinno hoti. So {vuddhānaü} vuddhānaü\<*<4>*>/ brāhmaõānaü Bhagavatā saddhiü mantayamānānaü antarantarākathaü opāteti. Atha kho Bhagavā Kāpaņhikam māõavaü apasādesi: Mā 'yasmā Bhāra- dvājo vuddhānaü vuddhānaü brāhmaõānaü mantayamānā- naü antarantarākathaü opātetu\<*<5>*>/, kathāpariyosānaü āyasmā Bhāradvājo {āgametåti}. Evaü vutte Caīkã brāhmaõo Bha- gavantaü etad avoca: Mā {bhavaü} Gotamo Kāpaņhikaü māõavaü apasādesi. Kulaputto ca Kāpaņhiko māõavo, ba- hussuto ca Kāpaņhiko māõavo, kalyāõavākkaraõo ca Kāpa- ņhiko māõavo, paõķito\<*<6>*>/ ca Kāpaņhiko māõavo, pahoti ca Kāpaņhiko māõavo bhotā Gotamena saddhiü asmiü vacane paņimantetun ti. Atha kho Bhagavato etad ahosi: Addhā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bm Si; Sk ki¤ci ka¤ci. 2 So Sk; Bm Kapaņiko; Si Kāpadiko, with note that the Sinh. reading is Kāpaņhiko. 3 Sk tassa. 4 Bm here et infra buddhānaü; Si vuķķhānaü. 5 Sk Bm opātetã; Si opatesi. 6 Bm Si transpose paõķito & kalyāõavākkaraõo. >/ #<[page 169]># %< 5.5. CAđKäSUTTAũ (95). 169>% kho\<*<1>*>/ Kāpaņhikassa māõavassa tevijjake pāvacane\<*<2>*>/ kataü\<*<3>*>/ bhavissati, tathā hi naü\<*<4>*>/ brāhmaõā sampurekkharontãti. Atha kho Kāpaņhikassa māõavassa etad ahosi: Yadā me samaõo Gotamo cakkhunā\<*<5>*>/ cakkhuü upasaüharissati, athāhaü sa- maõaü Gotamaü pa¤ham pucchissāmãti. Atha kho Bha- gavā Kāpaņhikassa māõavassa cetasā ceto parivitakkam\<*<6>*>/ a¤¤āya yena Kāpaņhiko māõavo tena cakkhåni upasaühāsi\<*<7>*>/. Atha kho Kāpaņhikassa māõavassa etad ahosi: Samannā- harati kho maü samaõo Gotamo; yannånāhaü samaõaü Go- tamaü pa¤haü puccheyyan ti? Atha kho Kāpaņhiko mā- õavo Bhagavantaü etad avoca: Yad idaü\<*<8>*>/, bho Gotama, brāhmaõānaü porāõaü mantapadaü itihãtiha paramparāya\<*<9>*>/ piņakasampadāya, tattha ca brāhmaõā ekaüsena niņņhaü gac- chanti: idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti, -- idha bhavaü Gotamo kim āhāti? Kiü pana, Bhāradvāja, atthi koci brāhmaõānaü eka- brāhmaõo pi yo evam āha: Aham etaü jānāmi, aham etaü passāmi: idam eva saccaü mogham a¤¤an ti? No h' idaü, bho Gotama. Kiü pana, Bhāradvāja? Atthi koci brāhmaõānaü ekā- cariyo pi ekācariyapācariyo pi yāva sattamā ācariyamahayugā pi yo evam āha: Ahaü etaü jānāmi, aham etaü passāmi: idam eva saccaü mogham a¤¤an ti? No h' idaü, bho Gotama. Kiü pana, Bhāradvāja, ye pi te brāhmaõānaü pubbakā isayo mantānaü kattāro mantānaü pavattāro, yesam idaü etarahi brāhmaõā porāõaü mantapadaü gãtaü pavuttaü samihitaü\<*<10>*>/ tad anågāyanti tad anubhāsanti bhāsitam anu- bhāsanti vācitam anuvācenti, -- seyyathãdaü: Aņņhako Vā- mako Vāmadevo Vessāmitto Yamataggi Aīgiraso Bhāradvājo Vāseņņho Kassapo Bhagu, -- te pi evam āhaüsu: Mayam etaü jānāma, mayam etaü passāma: idam eva saccaü mo- gham a¤¤an ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm omits addhā kho. 2 Sk pavacakataü. 3 Bm kathaü. 4 Bm tathā tathā h' idaü. 5 Bm omits. 6 Sk parivattakam. 7 Bm upasaüharati. 8 Skt yam idaü & sammannāharati supra. 9 So Bu; Sk Bm Si itihitiha. 10 Skt Bu samãhitaü throughout. Cf. 1 D. 238. >/ #<[page 170]># %<170 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% No h' idaü, bho Gotama. Iti\<*<1>*>/ kira, Bhāradvāja, na 'tthi koci brāhmaõaü eka- brāhmaõo pi yo evam āha: Aham etaü jānāmi, aham etaü passāmi: idam eva saccaü mogham a¤¤an ti. Na 'tthi koci brāhmaõaü ekācariyo pi ekācariyapācariyo pi yāva sattamā ācariyamahayugā yo evam āha: Aham etaü jānāmi, aham etaü passāmi: idaü eva saccaü mogham a¤¤an ti. Ye pi te brāhmaõaü pubbakā isayo māntānaü kattāro mantānaü pavattāro, yesam idaü etarahi brāhmaõā porāõaü manta- padaü gãtaü pavuttaü samihitaü tad anugāyanti tad anu- bhāsanti bhāsitam anubhāsanti vācitam anuvācenti, -- seyya- thãdam: Aņņhako Vāmako Vāmadevo Vessāmitto Yamataggi Aīgiraso Bhāradvājo Vāseņņho Kassapo Bhagu, -- te pi na evam āhaüsu: Mayam etaü jānāma, mayam etaü passāma: idam eva saccaü mogham a¤¤an ti. Seyyathāpi, Bhāradvāja. andhaveõi\<*<2>*>/ paramparā-saüsattā, purimo pi na passati maj- jhimo pi ma passati pacchimo pi na passati, -- evam eva kho, Bhāradvāja, andhaveõupamaü ma¤¤e\<*<3>*>/ brāhmaõānaü bhāsitaü sampajjati;-- purimo pi na passati majjhimo pi na passati pacchimo pi na passati. Taü kim ma¤¤asi, Bhāradvāja? Nanu evaü sante brāhmaõānaü amålikā sad- dhā sampajjatãti? No kho 'ttha\<*<4>*>/, bho Gotama, brāhmaõā saddhāya\<*<5>*>/ yeva payiråpāsanti, anussavā p' ettha brāhmaõā payiråpāsantãti\<*<6>*>/. Pubbe va kho tvaü, Bhāradvāja, saddhaü agamāsi; anussavaü idāni vadesi. Pa¤ca kho ime, Bhāradvāja, dhammā diņņhe va dhamme dvidhā\<*<7>*>/ vipākā. Katame pa¤ca? -- Sad- dhā ruci anussavo ākāraparivitakko diņņhinijjhānakhanti. Ime\<*<8>*>/, Bhāradvāja, pa¤ca dhammā diņņhe va dhamme dvi- dhā vipākā. Api ca, Bhāradvāja, susaddahitaü\<*<9>*>/ yeva hoti, ta¤ ca hoti rittaü {tucchaü} musā; no ce pi {susaddahitaü} hoti, ta¤ ca hoti bhåtaü {tacchaü} ana¤¤athā\<*<10>*>/. Api ca, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk nati. 2 So Bm Si; Skt andhaveõã. 3 So Bm Si; Sk andhaveõuma¤¤e. Cf. 1 D. 239. 4 Si khvettha; Bm khatta. 5 Sk Bm saddhā. 6 So Bm St & Sk infra; Si (bis) payirupāsanti. See p. 117 supra. 7 Bm Si dvedhā. 8 Sk na ime. 9 So Si with note that the Sinh. reading in susaddhitaü; Bm susaddhāyitaü; Skt susaddhiyatam & susaddhahitaü. 10 Sk a¤¤athā. >/ #<[page 171]># %< 5.5. CAđKäSUTTAũ (95). 171>% Bhāradvāja, surucitaü yeva hoti --pe-- svānussutaü\<*<1>*>/ yeva hoti -- pe\<*<2>*>/ -- suparivitakkitaü\<*<3>*>/ yeva hoti -- pe\<*<4>*>/ -- sunij- jhāyitaü yeva hoti, ta¤ ca hoti rittaü tucchaü musā; no ce pi sunijjhāyitaü hoti, ta¤ ca hoti bhåtaü {tacchaü} ana¤- ¤athā. Saccam anurakkhatā, Bhāradvāja, vi¤¤unā\<*<5>*>/ purisena nālam ettha ekaüsena niņņhaü gantuü: idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti. Kittāvatā pana, bho Gotama, saccānurakkhanā hoti? Kittāvatā saccam anurakkhati? Saccānurakkhanaü mayaü bhavantaü Gotamaü pucchāmāti. Saddhā ce pi, Bhāradvāja, purisassa hoti, evaü me saddhā ti iti vadaü saccam anurakkhati\<*<6>*>/, na tveva tāva ekaüsena niņņhaü gacchati: idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti. [Ettāvatā kho, Bhāradvāja, saccānurakkhanā hoti; ettāvatā saccam anurakkhati, ettāvatā ca mayaü saccānu- rakkhanaü pa¤¤āpemi, na tveva tāva saccānubodho hoti\<*<7>*>/]. Ruci ce pi, Bhāradvāja, purisassa hoti\<*<8>*>/; anussavo ce pi, Bhāradvāja, purisassa hoti; ākāraparivitakko ce pi, Bhāra- dvāja, purisassa hoti; diņņhinijjhānakhanti ce pi, Bhāradvāja, purisassa hoti, evaü me diņņhinijjhānakhantãti iti vadaü\<*<9>*>/ saccam anurakkhati, na tveva tāva ekaüsena niņņhaü gac- chati: idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti. Ettāvatā kho, Bhāradvāja, saccānurakkhanā hoti; ettāvatā saccam anu- rakkhati, ettāvatā ca mayaü saccānurakkhanaü pa¤¤āpema, na tveva tāva saccānubodho hotãti. Ettāvatā, bho Gotama, saccānurakkhanā hoti, ettāvatā saccam anurakkhati\<*<10>*>/, ettāvatā ca mayaü saccānurakkhanaü pekkhāma. Kittāvatā pana, bho Gotama, saccānubodho hoti? Kittāvatā saccam anubujjhati? Saccānubodhaü mayaü bhavantaü Gotamaü pucchāmāti. Idha\<*<11>*>/ Bhāradvāja, bhikkhu a¤¤ataraü gāmaü vā ni- gamaü vā upanissāya viharati, tam enaü gahapati vā gaha- patiputto vā upasaükamitvā tãsu dhammesu samannesati, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm svānussavātaü. 2 Sk omits pe. 3 Si suparivitakkaü 4 Si omits pe. 5 Sk vi¤¤å. 6 Bm evam eva sijjhati iti vā taü saccam anurakkhati. 7 Skt Bm omit this sentence. 8 Bm adds la. 9 Bm iti vā taü 10 Sk Bm an-eti. 11 Bm Si add kira, which Sk & Bu omit. >/ #<[page 172]># %<172 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% lobhaniyesu\<*<1>*>/ dhammesu dosaniyesu dhammesu mohaniyesu dhammesu: Atthi nu kho imassa āyasmato tathāråpā lobha- niyā dhammā yathāråpehi lobhaniyehi dhammehi pariyā- dinnacitto\<*<2>*>/ ajānaü vā vadeyya jānāmãti, apassaü vā vadeyya passāmãti, paraü vā tathattāya\<*<3>*>/ samādapeyya yaü paresaü assa dãgharattaü ahitāya dukkhāyāti? Tam enam samanne- samāno evaü jānāti: Na 'tthi kho imass' āyasmato tathā- råpā lobhaniyā dhammā yathāråpehi lobhaniyehi dhammehi pariyādinnacitto ajānaü vā vadeyya jānāmãti, apassaü vā vadeyya passāmãti, paraü vā tathattāya samādapeyya yaü paresaü assa dãgharattaü ahitāya dukkhāyāti. Tathā\<*<4>*>/ kho pan' imass' āyasmato kāyasamācāro, tathā vacãsamācāro, yathā taü aluddhassa. Yaü kho pana ayam āyasmā dham- maü deseti, gambhãro so dhammo duddaso duranubodho santo paõãto atakkāvacaro nipuõo paõķitavedaniyo\<*<5>*>/, na so dhammo sudesiyo\<*<6>*>/ luddhenāti. Yato naü samannesamāno visuddhaü lobhaniyehi dhammehi samanupassati, tato naü uttariü samannesati dosaniyesu dhammesu: Atthi nu kho imass' āyasmato tathāråpā dosaniyā dhammā {yathāråpehi} dosaniyehi dhammehi pariyādinnacitto ajānaü vā vadeyya jānāmãti apassaü vā vadeyya passāmãti paraü vā tathattāya samādapeyya yaü paresaü assa dãgharattaü ahitāya duk- khāyāti? Tam enaü samannesamāno evaü jānāti: Na 'tthi kho imass' āyasmato tathāråpā dosaniyā dhammā yathā- råpehi dosaniyehi dhammehi pariyādinnacitto ajānaü vā va- deyya jānāmãti, apassaü vā vadeyya passāmãti, paraü vā tathattāya samādapeyya yaü paresaü assa dãgharattaü ahitāya dukkhāyāti. Tathā\<*<4>*>/ kho pan' imass' āyasmato kāya- samācāro, tathā vacãsamācāro yathā taü aduņņhassa. Yaü kho pan' ayam āyasmā dhammaü deseti, gambhãro so dhammo duddaso duranubodho santo paõãto atakkāvacaro nipuõo paõķitavedaniyo, na so dhammo sudesiyo duņņhenāti. Yato naü samannesamāno visuddham\<*<7>*>/ dosaniyehi dhammehi sa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk Bm Bu; Si has-ã-here & in following adjectives, as has Sk once infra (lobhanãyehi). 2 Sk Bm -õõ-. 3 Bm tadatthāya. 4 Bm (bis) tathāråpo. 5 Si p-ãyo. 6 So Si; Sk sudesa; Bm sudesanãyo. 7 Sk adds lobhaniyehi dhammehi suddhaü. >/ #<[page 173]># %< 5.5. CAđKäSUTTAũ (95). 173>% manupassati, tato naü uttariü samannesati mohaniyesu dhammesu: Atthi nu kho imass' āyasmato tathāråpā moha- niyā dhammā yathāråpehi mohaniyehi dhammehi pariyā- dinnacitto ajānaü vā vadeyya jānāmãti, apassaü vā vadeyya passāmãti, paraü vā tathattāya samādapeyya yaü paresaü assa dãgharattaü ahitāya dukkhāyāti? Tam enaü samanne- samāno evaü jānāti: Na 'tthi kho imass' āyasmato tathāråpā mohaniyā dhammā yathāråpehi mohaniyehi dhammehi pari- yādinnacitto ajānaü vā vadeyya jānāmãti, apassaü vā va- deyya passāmãti, paraü vā tathattāya samādapeyya yaü paresaü assa dãgharattaü ahitāya dukkhāyāti. Tathā\<*<1>*>/ kho pan' imass' āyasmato kāyasamācāro, tathā\<*<2>*>/ vacãsamācāro, yathā taü amåëhassa. Yaü kho pana ayam āyasmā dham- maü deseti, gambhãro so dhammo duddaso duranubodho santo paõãto atakkāvacaro nipuõo paõķitavedaniyo, na so dhammo sudesiyo måëhenāti. Yato naü samannesamāno visuddhaü\<*<3>*>/ mohaniyehi dhammehi samanupassati, atha tamhi saddhaü niveseti, saddhājāto upasaükamanto payirå- pāsati\<*<4>*>/, payiråpāsanto sotaü odahati, ohitasoto dhammaü suõāti, sutvā dhammaü dhāreti, dhāritānaü dhammānaü atthaü upaparikkhati, atthaü upaparikkhato dhammā nijjhā- naü khamanti, dhammanijjhānakhantiyā sati chando jāyati, chandajāto ussahati, ussahitvā tåleti, tålayitvā padahati, pa- hitatto samāno kāyena c' eva paramasaccaü\<*<5>*>/ sacchikaroti, pa¤¤āya ca taü ativijjha passati. Ettāvatā kho, Bhāradvāja, saccānubodho hoti, ettāvatā saccam anubujjhati, ettāvatā ca mayaü saccānubodhaü pa¤¤āpema, na tveva\<*<6>*>/ saccānu- patti hotãti\<*<7>*>/. Ettāvatā, bho Gotama, saccānubodho hoti, ettāvatā sac- caü anubujjhati, ettāvatā ca mayaü saccānubodhaü pek- khāma. Kittāvatā pana, bho Gotama, saccānupatti hoti? Kittāvatā saccam anupāpuõāti? Saccānupattiü mayaü bha- vantaü Gotamaü pucchāmāti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm tathāråpo. 2 Sk omits; Bm tathāråpo. 3 Sk adds lobhaniyehi dhammehi visuddhaü dosaniyehi dhammehi visuddhaü. 4 Sk omits. 5 So Sk Bm Bu; Si {paramatthasaccaü}. 6 Sk adds tāva. 7 Bm saccānuppatti hoti. >/ #<[page 174]># %<174 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% Tesaü yeva kho, Bhāradvāja, dhammānaü āsevanā bhā- vanā bahulãkammaü\<*<1>*>/ saccānupatti hoti. Ettāvatā kho, Bhāra- dvāja, saccānupatti hoti, ettāvatā saccam anupāpuõāti, ettā- vatā ca mayaü saccānupattiü pa¤¤āpemāti. Ettāvatā, bho Gotama, saccānupatti hoti, ettāvatā sac- cam anupāpuõāti, ettāvatā ca mayaü saccānupattiü pek- khāma. Saccānupattiyā pana, bho Gotama, katamo dhammo bahukāro? Saccānupattiyā bahukāraü dhammaü mayaü bhavantaü Gotamaü pucchāmāti. Saccānupattiyā kho, Bhāradvāja, padhānaü bahukāraü, no ce taü padaheyya, na-y-idaü saccam anupāpuõeyya; yasmā ca kho padahati, tasmā\<*<2>*>/ saccam anupāpuõāti, tasmā saccānupattiyā padhānaü bahukāran ti. Padhānassa pana, bho Gotama, katamo dhammo bahu- kāro? Padhānassa bahukāraü dhammaü mayaü bhavantaü Gotamaü pucchāmāti. Padhānassa\<*<3>*>/ kho, Bhāradvāja, tulanā bahukārā\<*<4>*>/; no ce taü tuleyya, na-y-idaü padaheyya. Yasmā ca kho tuleti, tasmā padahati, tasmā padhānassa tulanā bahukārā ti. Tulanāya pana, bho Gotama, katamo dhammo bahu- kāro? Tulanāya bahukāraü dhammaü mayaü bhavantaü Gotamaü pucchāmāti. Tulanāya kho, Bhāradvāja, ussāho bahukāro; no ce taü ussaheyya\<*<5>*>/, na-y-idaü tuleyya. Yasmā ca kho ussa- hati, tasmā tuleti, tasmā tulanāya ussāho bahukāro ti. Ussāhassa pana, bho Gotama, katamo dhammo bahu- kāro? Ussāhassa bahukāraü dhammaü mayaü bhavantaü Gotamaü pucchāmāti. Ussāhassa kho, Bhāradvāja, chando bahukāro; no ce taü chando jāyetha, na-y-idaü ussaheyya. Yasmā ca kho chando jāyati, tasmā ussahati, tasmā ussāhassa chando bahukāro ti. Chandassa pana, bho Gotama, katamo dhammo bahu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk b-aü. 2 Sk omits tasmā. 3 Sk saccānupattiyā. 4 Si b-ro here, b-rā infra. 5 So Si Sk; Bm ussāheyya (bis) & once ussāhati. >/ #<[page 175]># %< 5.5. CAđKäSUTTAũ (95). 175>% kāro? Chandassa bahukāraü dhammaü mayaü bhavantaü Gotamaü pucchāmāti. Chandassa kho, Bhāradvāja, dhammanijjhānakhanti\<*<1>*>/ ba- hukārā; no ce taü dhammanijjhānaü khameyyuü. na-y-idaü chando jāyetha. Yasmā ca kho dhammanijjhānaü kha- manti, tasmā chando jāyati, tasmā chandassa dhammanij- jhānakhanti bahukārā ti. Dhammanijjhānakhantiyā pana, bho Gotama, katamo dhammo bahukāro? Dhammanijjhānakhantiyā bahukāraü dhammaü mayaü bhavantaü Gotamaü pucchāmāti. Dhammanijjhānakhantiyā kho, Bhāradvāja, atthupa- parikkhā\<*<2>*>/ bahukārā; no ce taü atthaü upaparikkheyya, na- y-idaü dhammā nijjhānaü khameyyuü. Yasmā ca kho at- thaü upaparikkhati, tasmā dhammā nijjhānaü khamanti, tasmā dhammanijjhānakhantiyā atthupaparikkhā bahukārā ti. Atthupaparikkhāya pana. bho Gotama, katamo dhammo bahukāro? Atthupaparikkhāya bahukāraü dhammaü mayaü bhavantaü Gotamaü pucchāmāti. Atthupaparikkhāya kho, Bhāradvāja, dhammadhāraõā bahukārā; no ce taü dhammaü dhāreyya, na-y-idaü atthaü upaparikkheyya. Yasmā ca kho dhammaü dhāreti, tasmā atthaü upaparikkhati, tasmā atthupaparikkhāya dhamma- dhāraõā bahukārā ti. Dhammadhāraõāya pana, bho Gotama, katamo dhammo bahukāro? Dhammadhāraõāya bahukāraü dhammaü mayaü bhavantam Gotamaü pucchāmāti. Dhammadhāraõāya kho, Bhāradvāja, dhammasavanaü\<*<3>*>/ bahukāraü; no ce taü dhammaü suõeyya, na-y-idaü dham- maü dhāreyya. Yasmā ca kho dhammaü dhāreti, tasmā dhammadhāraõāya dhammasavanaü bahukāran ti. Dhammasavanassa pana, bho Gotama, katamo dhammo bahukāro? Dhammasavanassa bahukāraü dhammaü mayaü bhavantaü Gotamaü pucchāmāti. Dhammasavanassa kho, Bhāradvāja, sotāvadhānaü ba- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm dhammān-tã. 2 Sk atthåpaparikkhārā; Bm Si atthup- throughout. 3 Si dhammassavanaü throughout. >/ #<[page 176]># %<176 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% hukāraü; no ce taü sotaü odaheyya, na-y-idaü dhammaü suõeyya. Yasmā ca kho sotaü odahati, tasmā dhammaü suõāti, tasmā dhammasavanassa sotāvadhānaü bahukāran ti. Sotāvadhānassa pana, bho Gotama, katamo dhammo bahukāro? Sotāvadhānassa bahukāraü dhammaü mayaü bhavantaü Gotamaü pucchāmāti. Sotāvadhānassa kho, Bhāradvāja, payiråpāsanā\<*<1>*>/ bahu- kārā; no ce taü payiråpāseyya, na-y-idam sotaü odaheyya. Yasmā ca kho payiråpāsati, tasmā sotaü odahati, tasmā sotāvadhānassa payiråpāsanā bahukārā ti. Payiråpāsanāya pana, bho Gotama, katamo dhammo bahukāro? Payiråpāsanāya bahukāraü dhammaü mayaü bhavantaü Gotamaü pucchāmāti. Payiråpāsanāya kho, Bhāradvāja, upasaükamanaü ba- hukāraü; no ce taü upasaükameyya, na-y-idaü payiråpā- seyya. Yasmā ca kho upasaükamati, tasmā payiråpāsati, tasmā payiråpāsanāya upasaükamanaü bahukāran ti. Upasaükamanassa pana, bho {Gotamassa}, katamo dhammo bahukāro? Upasaükamanassa bahukāraü dhammaü mayaü bhavantaü Gotamaü pucchāmāti. Upasaükamanassa kho, Bhāradvāja, saddhā bahukārā; no ce taü saddhā jāyetha, na-y-idaü upasaükameyya. Yasmā ca kho saddhā jāyati, tasmā upasaükamati, tasmā upasaü- kamanassa saddhā bahukārā ti. Saccānurakkhanaü\<*<2>*>/ mayaü bhavantaü Gotamaü apuc- chimha\<*<3>*>/; saccānurakkhanaü bhavaü Gotamo byākāsi, ta¤ ca pan' amhākaü ruccati c' eva khamati ca, tena c' amhā\<*<4>*>/ atta- manā. Saccānubodhaü\<*<5>*>/ mayaü bhavantaü Gotamaü apucchimha, saccānubodhaü bhavaü Gotamo byākāsi, ta¤ ca pan' amhākaü ruccati c' eva khamati ca tena c' amhā attamanā. Saccānupattiü mayaü bhavantaü Gotamaü apucchimha; saccānupattim bhavaü Gotamo byākāsi, ta¤ ca pan' amhākaü ruccati c' eva khamati ca tena c' amhā atta- manā. Saccānupattiyā bahukāraü dhammaü mayaü bha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si payirup. 2 Sk saddhān-. 3 Si ap-hā. 4 So Sk Si; Bm amha. 5 Bm Si saccam anubodhaü. >/ #<[page 177]># %< 5.6. ESUKâRISUTTAũ (96). 177>% vantaü Gotamaü apucchimha, saccānupattiyā bahukāraü dhammaü bhavaü Gotamo byākāsi, ta¤ ca pan' amhākaü ruccati c' eva khamati ca tena c' amhā attamanā. Yaü yad eva ca pana mayaü bhavantaü Gotamaü apucchimha, taü tad eva bhavaü Gotamo byākāsi, ta¤ ca pan' amhākaü ruccati c' eva khamati ca tena c' amhā attamanā. Mayaü hi, bho Gotama, pubbe evaü jānāma: Ke ca muõķakā sa- maõakā ibbhā\<*<1>*>/ kaõhā bandhupādāpaccā, ke ca dhammassa a¤¤ātāro ti. Ajanesi vata me bhavaü Gotamo samaõesu samaõapemaü, samaõesu samaõapasādaü, samaõesu samaõa- gāravaü. Abhikkantaü, bho Gotama, abhikkantaü, bho Go- tama, --pe-- upāsakaü maü bhavaü Gotamo dhāretu ajjatagge pāõupetaü saraõaü gatan ti. CAđKäSUTTAũ PAĨCAMAũ. 96. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. Atha kho Esu- kārã brāhmaõo yena Bhagavā ten' upasaükami, upasaü- kamitvā Bhagavatā saddhiü sammodi sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü ni- sinno kho Esukārã brāhmaõo Bhagavantaü etad avoca: Brāhmaõā, bho Gotama, catasso pāricariyā pa¤¤āpenti;-- brāhmaõassa pāricariyaü pa¤¤āpenti, khattiyassa pāricariyaü pa¤¤āpenti, vessassa pāricariyaü pa¤¤āpenti, suddassa pāri- cariyaü pa¤¤āpenti. Tatr' idaü\<*<2>*>/, bho Gotama, brāhmaõā brāhmaõassa pāricariyaü pa¤¤āpenti: Brāhmaõo vā brāh- maõaü paricareyya, khattiyo vā brāhmaõaü paricareyya, vesso vā brāhmaõaü paricareyya, suddo vā brāhmaõaü parica- reyyāti. Idaü kho, bho Gotama, brāhmaõā brāhmaõassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sk imabhā kimhā; Bm ibbhā kiõhā. 2 Si tatrãdaü. >/ #<[page 178]># %<178 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% pāricariyaü pa¤¤āpenti. Tatr' idaü, bho Gotama, brāhmaõā khattiyassa pāricariyaü pa¤¤āpenti:-- Khattiyo vā khatti- yaü paricareyya, vesso vā khattiyaü paricareyya, suddo vā khattiyaü paricareyyāti. Idaü kho, bho Gotama, brāhmaõā khattiyassa pāricariyaü pa¤¤āpenti. Tatr' idaü, bho Gotama, brāhmaõā vessassa pāricāriyaü pa¤¤āpenti:-- Vesso vā vessaü paricareyya, suddo vā vessaü paricareyyāti. Idaü kho, bho Gotama, brāhmaõā vessassa pāricariyaü pa¤¤āpenti. Tatr' idaü, bho Gotama, brāhmaõā suddassa pāricariyaü pa¤¤ā- penti:-- Suddo va suddaü paricareyya. Ko\<*<1>*>/ pan' a¤¤o suddaü paricarissatãti? Idaü kho, bho Gotama, brāhmaõā suddassa pāricariyaü pa¤¤āpenti. Brāhmaõā, bho Gotama, imā catasso pāricariyā pa¤¤āpenti. Idha bhavaü Gotamo kim āhāti? Kiü pana. brāhmaõa, sabbo loko brāhmaõānaü etad abbhanujānāti\<*<2>*>/, -- imā catasso pāricariyā pa¤¤āpentåti\<*<3>*>/? No h' idam, bho Gotama. Seyyathāpi, brāhmaõa, puriso daëiddo\<*<4>*>/ assako anāëhiyo\<*<5>*>/, tassa akāmassa bilaü olaggeyyuü\<*<6>*>/: Idaü te, ambho purisa, maüsaü khāditabbaü, måla¤ ca anuppadātabban\<*<7>*>/ ti, -- evam eva kho, brāhmaõa, brāhmaõā appaņi¤¤āye\<*<8>*>/ tesaü\<*<9>*>/ samaõabrāhmaõānaü atha ca pan' imā catasso pāricariyā pa¤¤āpenti. Nāhaü, brāhmaõa, sabbaü paricaritabban ti vadāmi. Na panāhaü, brāhmaõa, sabbaü na paricaritabban ti vadāmi. Yaü hi 'ssa, brāhmaõa, paricarato, pāricariyā hetu pāpiyo assa na seyyo, nāhan taü paricaritabban ti vadāmi. Ya¤ ca khvāssa\<*<10>*>/, brāhmaõa, paricarato, pāricariyā hetu seyyo assa na pāpiyo, tam ahaü paricaritabban ti va- dāmi. Khattiyaü ce pi, brāhmaõa, evaü puccheyyuü: Yaü vā te paricarato pāricariyāhetu pāpiyo assa, na seyyo; yaü vā te\<*<11>*>/ paricarato pāricariyāhetu seyyo assa, na pā- piyo; kam\<*<12>*>/ ettha paricareyyāsãti? Khattiyo pi hi, brāh- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk adds vā. 2 Bm abbhān-. 3 So Si; Sk Bm p-entãti. Cfr. p. 180. 4 Bm daliddo. 5 So Sk Si; Bm anāëiyo. 6 So Bu Bm & Sk infra; Sk cilaü olangeyyaü here; Si vilaü ol. 7 Sk anuppādātabban. 8 Bm apati¤¤āya. 9 Sk keci here, but tesaü infra. 10 Si khvassa. 11 Si ye. 12 Si tam. >/ #<[page 179]># %< 5.6. ESUKâRISUTTAũ (96). 179>% maõa, sammā vyākaramāno evaü vyākareyya: Yaü hi me paricarato pāricariyāhetu pāpiyo assa na seyyo. nāhan taü paricareyyaü. Ya¤ ca kho me paricarato pāricariyā hetu seyyo\<*<1>*>/ assa na pāpiyo, tam ahaü paricareyyan ti. Brāhmaõaü ce pi, brāhmaõa, -- pe\<*<2>*>/ -- vessaü ce pi, brāh- maõa, suddaü ce pi, brāhmaõa. evaü puccheyyuü: Yaü vā te paricarato pāricariyāhetu pāpiyo assa. na seyyo; yaü vā te pari- carato pāricariyāhetu seyyo assa na pāpiyo; kam\<*<3>*>/ ettha pari- careyyāsãti? Suddo pi hi, brāhmaõa, sammā vyākaramāno evaü vyākareyya: Yaü hi me paricarato pāricariyāhetu pāpiyo assa na seyyo, nāhan taü paricareyyaü. Ya¤ ca kho me pari- carato pāricariyāhetu seyyo assa na pāpiyo, tam ahaü paricareyyan ti. Nāhaü, brāhmaõa, uccākulãnatā\<*<4>*>/ {seyyaüso} ti vadāmi. Na panāhaü. brāhmaõa, uccākulãnatā {pāpi- yaüso} ti vadāmi. Nāhaü, brāhmaõa. uëāravaõõatā {seyyaüso} ti vadāmi. Na panāhaü. brāhmaõa, uëāravaõõatā {pāpi- yaüso} ti vadāmi. Nāhaü, brāhmaõa. uëārabhogatā {seyyaüso} ti vadāmi. Na panāhaü, brāhmaõa, uëārabhogatā\<*<5>*>/ {pā- piyaüso} ti vadāmi. Uccākulãno pi hi, brāhmaõa, idh' ekacco pāõātipātã hoti adinnādāyã hoti kāmesu micchācārã hoti musāvādã hoti pisuõāvāco hoti pharusāvāco hoti samphappa- lāpã hoti abhijjhālå hoti vyāpannacitto hoti micchādiņņhi hoti; tasmā na uccākulãnatā {seyyaüso} ti vadāmi. Uccākulãno pi hi, brāhmaõa, idh' ekacco pāõātipātā paņivirato hoti adinnā- dānā paņivirato hoti kāmesu micchācārā paņivirato hoti musāvādā paņivirato hoti {pisuõāvācāya} paņivirato hoti pharusā- vācāya paņivirato hoti samphappalāpā paņivirato hoti ana- bhijjhālå hoti avyāpannacitto hoti sammādiņņhi hoti; tasmā na uccākulãnatā {pāpiyaüso} ti vadāmi. Uëāravaõõo pi hi, brāhmaõa, -- pe\<*<6>*>/ -- uëārabhogo pi hi, brāhmaõa, idh' ekacco\<*<7>*>/ pāõātipātã . . . micchādiņņhi hoti tasmā na uëārabhogatā {sey- yaüso} vadāmi. Uëārabhogo pi hi, brāhmaõa, idh' ekacco pāõātipātā paņivirato . . . sammādiņņhi hoti, tasmā na uëara- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk here adds yaü va te paricarato paricariyā hetu seyyo. 2 Bm Si omit pe. 3 Si tam. 4 So Sk Si; Bm uccakulimatā. 5 Sk ulārakaõõata. 6 Si omits pe & recites in full, as above: idh' ekacco . . . pāpiyaü so ti vadāmi. 7 Bm pānātipatã hoti --pe-- micchadiņņhã hoti. {Tasmā}. . . >/ #<[page 180]># %<180 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% bhogatā {pāpiyaüso} ti vadāmi. Nāhaü, brāhmaõa, sabbaü paricaritabban ti vadāmi; na panāhaü, brāhmaõa, sabbaü na paricaritabban ti vadāmi. Yaü hi 'ssa, brāhmaõa, pari- carato pāricariyāhetu saddhā vaķķhati sãlaü vaķķhati sutaü vaķķhati cāgo vaķķhati\<*<1>*>/ pa¤¤ā vaķķhati, tam ahaü paricari- tabban ti\<*<2>*>/ vadāmãti. Evaü vutte Esukārã brāhmaõo Bhagavantaü etad avoca: Brāhmaõā, bho Gotama, cattāri dhanāni pa¤¤āpenti, -- brāhmaõassa sandhanaü pa¤¤āpenti khattiyassa sandhanaü pa¤¤āpenti vessassa sandhanaü pa¤¤āpenti suddassa san- dhanaü pa¤¤āpenti. Tatr' idaü\<*<3>*>/, bho Gotama, brāhmaõā brāhmaõassa sandhanaü pa¤¤āpenti, -- bhikkhācariyaü; bhikkhācariya¤ ca pana brāhmaõo sandhanaü atima¤¤amāno akiccakārã hoti, gopo va adinnaü ādiyamāno ti. Idaü kho, bho Gotama, brāhmaõā brāhmaõassa sandhanaü pa¤¤āpenti. Tatr' idaü, bho Gotama, brāhmaõā khattiyassa sandhanaü pa¤¤āpenti, -- dhanukalāpaü; dhanukalāpa¤ ca pana khat- tiyo sandhanaü atima¤¤amāno akiccakārã hoti, gopo va adinnaü ādiyamāno ti. Idaü kho, bho Gotama, brāhmaõā khattiyassa sandhanaü pa¤¤āpenti. Tatr' idaü, bho Gotama, brāhmaõā vessassa sandhanaü pa¤¤āpenti, -- kasigorak- khaü; kasigorakkha¤ ca pana vesso sandhanaü atima¤¤a- māno akiccakārã hoti, gopo va adinnaü ādiyamāno ti. Idaü kho, bho Gotama, brāhmaõā vessassa sandhanaü pa¤¤āpenti. Tatr' idaü, bho Gotama, brāhmaõā suddassa sandhanaü pa¤¤āpenti, -- asitabyābhaīgiü; asitabyābhaīgi¤ ca pana suddo sandhanaü atima¤¤amāno akiccakārã hoti, gopo va adinnaü ādiyamāno ti. Idaü kho, bho Gotama, brāhmaõā suddassa sandhanaü pa¤¤āpenti. Brāhmaõā, bho Gotama\<*<4>*>/, imāni cattāri dhanāni pa¤¤āpenti. Idha bhavaü Gotamo kim āhāti? Kiü pana, brāhmaõa, sabbo loko brāhmaõānaü etad abbhanujānāti: imāni dhanāni pa¤¤āpentåti\<*<5>*>/? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk omits cāgo v. 2 Bm adds: vadāmi. Yaü hi 'ssa, brāhmaõa, paricarato pāricariyā hetu na saddhā vaķķhati na sãlaü v. na sutaü v. na cāgo v. na pa¤¤ā v., nāhan taü paricaritabban ti. 3 Si tatrãdaü. 4 Sk omits brāhmaõā bho G. 5 So Si Bm p-tãti; Sk p-tunti. >/ #<[page 181]># %< 5.6. ESUKâRISUTTAũ (96). 181>% No h' idaü, bho Gotama. Seyyathāpi, brāhmaõa, puriso daëiddo assako anāëhiyo, tassa akāmassa bilaü olaggeyyuü: Idam te, ambho purisa, maüsaü khāditabbaü, måla¤ ca anuppadātabban ti, -- evam eva kho, brāhmaõa, brāhmaõā appaņi¤¤āye tesaü samaõabrāh- maõānaü atha ca pan' imāni cattāri dhanāni pa¤¤āpenti. Ariyaü kho\<*<1>*>/ ahaü, brāhmaõa, lokuttaraü dhammaü {purisassa} sandhanaü pa¤¤āpemi. Porāõaü kho pan' assa mātāpettikaü kulavaüsaü anussarato yattha yatth' eva attabhāvassa abhi- nibbatti hoti, tena ten' eva saīkhaü\<*<2>*>/ gacchati. Khattiyakule ce attabhāvassa abhinibbatti hoti, khattiyo tveva\<*<3>*>/ saīkhaü gacchati. Brāhmaõakule ce attabhāvassa abhinibbatti hoti, brāhmaõo tveva saīkhaü gacchati. Vessakule ce attabhā- vassa abhinibbatti hoti, vesso tveva saīkhaü gacchati. Suddakule ce attabhāvassa abhinibbatti hoti, suddo tveva saīkhaü gacchati. Seyyathāpi, brāhmaõa, yaü yad eva paccayaü paņicca aggi jalati, tena ten' eva saīkhaü gacchati; -- kaņņhan ce\<*<3>*>/ paņicca aggi jalati, kaņņhaggi tveva saīkhaü gacchati; sakalika¤ ce paņicca aggi jalati, sakalikaggi tveva saīkhaü gacchati; tiõan ce paņicca aggi jalati, tiõaggi tveva saīkhaü gacchati; gomaya¤ ce paņicca aggi jalati\<*<4>*>/, goma- yaggi tveva saīkhaü gacchati;-- evaü eva kho ahaü, brāh- maõa, ariyaü lokuttaraü dhammaü purisassa sandhanaü pa¤¤āpemi. Porāõaü kho pan' assa mātāpettikaü kulavaü- saü anussarato yattha yatth' eva attabhāvassa abhinibbatti hoti, tena ten' eva saīkhaü gacchati. Khattiyakule ce atta- bhāvassa . . . &c. to . . . suddo tveva saīkhaü gacchati. Khatti- {yakulā} ce pi, brāhmaõa, agārasmā anagāriyaü pabbajito hoti, so ca Tathāgatappaveditaü dhammavinayaü āgamma pāõāti- pātā paņivirato hoti adinnādānā paņivirato hoti abrahmacariyā paņivirato hoti musāvādā paņivirato hoti pisuõāvācāya paņi- virato hoti {pharusāvācāya} paņivirato hoti samphappalāpā paņivirato hoti anabhijjhālå hoti abyāpannacitto hoti sammā- diņņhi hoti, ārādhako hoti ¤āyaü dhammaü kusalaü. Brāh- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si adds pana 2 Bm Si sankhyaü throughout. 3 Sk ceva throughout. 4 So Bm Si; Sk t' eva throughout. >/ #<[page 182]># %<182 II. MAJJHIMAPAööâSAũ>% maõakulā ce pi, brāhmaõa, agārasmā anagāriyaü pabbajito hoti so ca Tathāgatappaveditaü dhammavinayaü āgamma pāõātipātā paņivirato hoti\<*<1>*>/ --pe-- sammādiņņhi hoti, ārādhako hoti ¤āyaü dhammaü kusalaü. Vessakulā ce pi, brāhmaõa, agārasmā anagāriyaü pabbajito hoti, so ca Tathāgatappa- veditaü dhammavinayaü āgamma pāõātipātā paņivirato hoti\<*<2>*>/ --pe-- sammādiņņhi hoti, ārādhako hoti ¤āyaü dhammaü kusalaü. Suddakulā ce pi, brāhmaõa, agārasmā anagāriyaü pabbajito hoti, so ca Tathāgatappaveditaü dhammavinayaü āgamma pāõātipatā paņivirato hoti\<*<3>*>/ . . . dhammaü kusalaü Taü kim ma¤¤asi, brāhmaõa? Brāhmaõo va nu kho pahoti asmiü padese averaü abyāpajjhaü\<*<4>*>/ mettacittaü bhāvetuü, no khattiyo no vesso no suddo ti? No h' idaü, bho Gotama. Khattiyo pi hi, bho {Gotamo}. pahoti asmiü padese averaü abyāpajjhaü mettacittaü bhā- vetuü. brāhmaõo pi hi, bho Gotama, vesso pi hi, bho Go- tama, suddo pi hi, bho Gotama, -- sabbe pi hi, bho Gotama, cattāro vaõõā pahonti asmiü padese averaü abyāpajjhaü mettacittaü bhāvetun ti. Evam eva kho, brāhmaõa, khattiyakulā ce pi agārasmā anagāriyaü pabbajito hoti, so ca Tathāgatappaveditaü dhammavinayaü āgamma pāõātipātā paņivirato hoti\<*<3>*>/ . . . dhammaü kusalaü. Brāhmaõakulā ce pi brāhmaõa, -- pe\<*<5>*>/ -- vessakulā ce pi, brāhmaõa, suddakulā ce pi, brāhmaõa, agā- rasmā anagāriyaü pabbajito hoti, so ca Tathāgatappaveditaü dhammavinayaü . . . dhammaü kusalaü. Taü kim ma¤¤asi, brāhmaõa? Brāhmaõo va nu kho pahoti sottiü\<*<6>*>/ sināniü ādāya nadiü gantvā rajojallaü pavāhetuü no khattiyo no vesso no suddo ti? No h' idaü, bho Gotama. Khattiyo pi hi, bho Gotama, pahoti sottiü sināniü ādāya nadiü gantvā rajojallaü pavā- hetuü, brāhmaõo pi hi, bho Gotama, vesso pi hi, bho Go- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si adds: adinnadānā p. hoti abrahmacariyā hoti musāyādā p. hoti. 2 Si adds as in last note. 3 Bm pa sammaditthã hoti, arādhako hoti ¤ānaü dhammaü kusalaü. Taü kiü . . . 4 Bm abyābajjhaü. 5 Bm Si omit pe. 6 Cf. supra pp. 46 & 151. Sk sottiü sināniü; Bm sotthisināni; Si sottiü sinānaü, the reading in the corrigenda for p. 151 also. >/ #<[page 183]># %< 5.6. ESUKâRISUTTAũ (96.) 183>% tama, suddo pi hi, bho Gotama, -- sabbe pi hi, bho Gotama, cattāro vaõõā pahonti sottiü sināniü ādāya nadiü gantvā rajojallaü pavāhetun ti. Evam eva kho, brāhmaõa, khattiyakulā ce pi agārasmā anagāriyaü pabbajito hoti so ca Tathāgatappaveditaü dham- mavinayaü āgamma pāõātipātā paņivirato . . . dhammaü kusalaü. Brāhmaõakulā ce pi, brāhmaõa, --pe-- vessa- kulā ce pi, brāhmaõa, suddakulā ce pi, brāhmaõa, agārasmā anagāriyaü pabbajito hoti so ca Tathāgatappaveditaü dham- mavinayaü āgamma pāõātipātā paņivirato . . . dhammaü kusalaü. Tam kiü ma¤¤asi, brāhmaõa? Idha rājā khattiyo muddhāvasitto nānājaccānaü purisānaü purisa- sataü sannipāteyya: âyantu bhonto ye tattha khattiyakulā brāhmaõakulā rāja¤¤akulā uppannā, sākassa vā\<*<1>*>/ sālassa vā salaëassa vā candanassa vā padumakassa vā uttarāraõiü ādāya aggiü abhinibbattentu, tejo pātukarontu\<*<2>*>/; āyantu\<*<3>*>/ bhonto ye tattha caõķālakulā nesādakulā veõakulā\<*<4>*>/ ratha- kārakulā pukkusakulā uppannā, sāpānadoõiyā vā såkaradoõiyā vā rajakadoõiyā vā elaõķakaņņhassa vā uttarāraõim ādāya aggiü abhinibbattentu tejo pātukarontåti. Taü kiü ma¤¤asi, brāhmaõa? Yo eva nu kho so khattiyakulā brāhmaõakulā rāja¤¤akulā uppannehi sākassa vā\<*<1>*>/ sālassa vā salaëassa vā candanassa vā padumakassa vā uttarāraõiü ādāya aggi abhi- nibbatto tejo pātukato, sveva nu khvāssa\<*<5>*>/ aggi accimā c' eva\<*<6>*>/ vaõõimā ca pabhassaro ca tena ca sakkā agginā aggi- karaõãyaü kātuü? Yo pana so caõķālakulā nesādakulā veõa- kulā\<*<4>*>/ rathakārakulā pukkusakulā uppannehi sāpānadoõiyā vā såkaradoõiyā\<*<7>*>/ vā rajakadoõiyā vā elaõķakaņņhassa vā utta- rāraõiü ādāya aggi abhinibbatto tejo pātukato, svāssa aggi na c' eva accimā na\<*<8>*>/ ca vaõõimā na\<*<8>*>/ ca pabhassaro na ca tena sakkā agginā aggikaraõãyaü kātun ti? No h' idaü, bho Gotama. Yo\<*<9>*>/ so, bho Gotama, khat- tiyakulā brāhmaõakulā rāja¤¤akulā uppannehi sākassa vā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk omits sākassavā. 2 Bm dhātuü karontu. 3 Si adds pana. 4 Sk venakulā; Bm Si veõukulā. 5 Si khvassa. 6 Sk ca. 7 Bm suk-. 8 Sk omits na. 9 Si adds pi; Bm adds pi hi. >/ #<[page 184]># %<184 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% sālassa va salaëassa vā candanassa vā padumakassa vā uttarāraõiü ādāya aggi abhinibbatto, tejo pātukato, svāssa aggi accimā c' eva\<*<1>*>/ vaõõimā ca pabhassaro ca tena ca sakkā agginā aggikaraõãyaü kātuü. Yo pi so caõķālakulā nesāda- kulā veõakulā rathakārakulā pukkusakulā uppannehi sāpāna- doõiyā vā såkaradoõiyā vā rajakadoõiyā vā elaõķakaņņhassa vā uttarāraõiü ādāya aggi abhinibbatto, tejo pātukato, so p' assa\<*<2>*>/ aggi accimā c' eva\<*<1>*>/ pabhassaro ca tena pi ca sakkā agginā aggikaraõãyaü kātuü. Sabbo pi hi, bho Gotama, aggi accimā c' eva vaõõimā ca pabhassaro ca, sabbena pi ca sakkā agginā aggikaraõãyaü kātun ti. Evam eva kho, brāhmaõa, khattiyakulā ce pi agārasmā anagāriyaü pabbajito hoti so ca Tathāgatappaveditaü dham- mavinayaü āgamma pāõātipātā paņivirato . . . dhammaü kusalaü. Brāhmaõakulā ce pi, brāhmaõa, --pe-- vessa- kulā ce pi, brāhmaõa, suddakulā ce pi, brāhmaõa, agārasmā anagāriyaü pabbajito hoti so ca Tathāgatappaveditaü dham- mavinayaü āgamma pāõātipātā paņivirato . . . dhammaü kusalan ti. Evaü vutte Esukārã brāhmaõo Bhagavantaü etad avoca: Abhikkantaü, bho Gotama, abhikkantaü, bho Gotama; --pe-- upāsakaü maü bhavaü Gotamo dhāretu ajjatagge pāõupetaü saraõaü gatan\<*<3>*>/ ti. ESUKâRISUTTAũ\<*<4>*>/ CHAōōHAũ\<*<5>*>/. 97. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Rājagahe viharati Veëuvane Kalandakanivāpe. Tena kho pana sa- mayena āyasmā Sāriputto Dakkhiõāgirismiü\<*<6>*>/ cārikaü carati mahatā bhikkhusaüghena saddhiü. Atha kho a¤¤ataro \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk ca. 2 Bm svāssa; Sk adds ti. 3 Sk here saraõagataü. 4 So Sk Si Bu; Bm Esukārã. 5 Sk Si chaņņhamaü. 6 So Sk Si Bu; Bm Dakkhiõāgãrismiü. >/ #<[page 185]># %< 5.7. DHâNAĨJâNISUTTAũ (97). 185>% bhikkhu Rājagahe vassaü vuņņho\<*<1>*>/ yena Dakkhiõāgirã yen' āyasmā Sāriputto ten' upasaükami, upasaükamitvā āyasmatā Sāriputtena saddhiü sammodi sammodanãyaü kathaü sārā- õãyaü vãtisāretvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho taü bhikkhuü āyasmā Sāriputto etad avoca: Kacc', āvuso, Bhagavā arogo\<*<2>*>/ ca balavā cāti? Arogo c', āvuso; Bhagavā balavā cāti. Kacci pan', āvuso, bhikkhusaügho arogo ca balava cāti? Bhikkhusaügho pi kho, āvuso, arogo ca balavā cāti. Ettha, āvuso, Taõķulapāladvārāyaü\<*<3>*>/ Dhāna¤jāni\<*<4>*>/ nāma brāhmaõo atthi\<*<5>*>/. Kacc', āvuso, Dhāna¤jāni nāma brāhmaõo arogo ca balavā cāti? Dhāna¤jāni pi kho, āvuso, brāhmaõo arogo ca balavā cāti. Kacci pan', āvuso, Dhāna¤jāni brāhmaõo appamatto ti? Kuto no\<*<6>*>/, āvuso, Dhāna¤jānissa brāhmaõassa appamādo? Dhāna¤jāni, āvuso, brāhmaõo rājānaü nissāya brāhmaõa- gahapatike vilumpati; brāhmaõagahapatike nissāya rājānaü vilumpati. Yā pi 'ssa bhariyā saddhā saddhā kulā ānãtā, sā pi 'ssa kālakatā, a¤¤' assa\<*<7>*>/ bhariyā assaddhā assaddhā\<*<8>*>/ kulā ānãtā ti. Dussutaü\<*<9>*>/ vat', āvuso, assumhā, dussutaü vat' āvuso assumhā\<*<10>*>/, ye mayaü Dhāna¤jāniü brāhmaõaü pamattaü\<*<11>*>/ assumhā. Appeva ca nāma\<*<12>*>/ mayaü kadāci karahaci Dhā- na¤jāninā brāhmaõena saddhiü samāgaccheyyāma, appeva nāma siyā kocid eva kathāsallāpo ti. Atha kho āyasmā Sāriputto Dakkhiõāgirismiü yathā- bhirantaü viharitvā yena Rājagahaü tena cārikaü pakkāmi; anupubbena cārikaü caramāno yena Rājagahaü tad avasari. Tatra sudaü āyasmā Sāriputto Rājagahe viharati Veëuvane Kalandakanivāpe. Atha kho āyasmā Sāriputto pubbaõhasa- mayaü nivāsetvā pattacãvaraü ādāya Rājagahaü {piõķāya} \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si vuttho. 2 Sk ārogo. 3 So Si Bu; Sk Bm Taõķulapālidvārāya. 4 So Sk Bu; Si Dhana¤jani; Bm Dhāna¤jānã. 5 Bm omits atthi. 6 So Si; Bm pan'; Sk nu. 7 So MSS. 8 Bm asaddhā asaddhakulā (but saddhā kulā above); Si asaddhā. 9 Bm dusutaü. 10 Si omits this repetition. 11 Sk appamattaü. 12 sk omits appeva ca nāma; Si omits ca. >/ #<[page 186]># %<186 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% pāvisi. Tena kho pana samayena Dhāna¤jāni brāhmaõo bahi nagare\<*<1>*>/ gāvo goņņhe dohāpeti\<*<2>*>/. Atha kho āyasmā Sāriputto Rājagahe piõķāya caritvā pacchābhattaü piõķa- pātapaņikkanto yena Dhāna¤jāni brāhmaõo ten' upasaükami. Addasā kho Dhāna¤jāni brāhmaõo āyasmantaü Sāriputtaü dårato va āgacchantaü, disvāna yen' āyasmā Sāriputto ten' upasaükami, upasaükamitvā āyasmantaü Sāriputtaü etad avoca: Ito, bho Sāriputta, payo pãyataü\<*<3>*>/ tāva bhattassa kālo bhavissatãti. Alaü, brāhmaõa. Kataü me ajja bhattakiccaü. Amu- kasmiü me rukkhamåle divāvihāro bhavissati, tattha āgacchey- yāsãti. Evaü bho ti kho Dhāna¤jāni brāhmaõo āyasmato Sāri- puttassa paccassosi. Atha kho Dhāna¤jāni brāhmaõo pacchā- bhattaü bhuttapātarāso yen' āyasmā Sāriputto ten' upasaü- kami, upasaükamitvā āyasmatā Sāriputtena saddhiü sammodi sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho Dhāna¤jāniü brāhmaõaü āyasmā Sāriputto etad avoca: Kacci\<*<4>*>/ si, Dhāna¤jāni, appa- matto ti? Kuto, bho Sāriputta, amhākaü appamādo yesaü no mātāpitaro posetabbā, puttadāro posetabbo, dāsakammakara- porisaü posetabbaü\<*<5>*>/, mittāmaccānaü mittāmaccakaraõãyaü kātabbaü, ¤ātisālohitānaü ¤ātisālohitakaraõãyaü\<*<6>*>/ kātabbaü, atithãnaü atithikaraõãyaü\<*<7>*>/ kātabbaü, pubbapetānaü pubba- petakaraõãyaü kātabbaü, devatānaü devatākaraõãyaü kātab- baü, ra¤¤o rājakaraõãyaü kātabbaü, ayam pi kāyo pãõe- tabbo\<*<8>*>/ bråhetabbo ti? Taü kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Idh' ekacco mātā- pitunnaü\<*<9>*>/ hetu adhammacārã visamacārã assa; tam enaü adhammacariyāvisamacariyāhetu nirayaü nirayapālā upa- kaķķheyyuü;-- labheyya nu kho so: Ahaü kho mātāpitun- naü hetu adhammacārã visamacārã ahosiü, mā maü nirayaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk nang. 2 Bm Si duhāpeti. 3 So Sk; Si p. tava; Bm piyataü; Bu pãyyataü. 4 Bm kaccā. 5 So Sk Si; Bm dāsakammakarā p-bbā. 6 Sk ¤-itaü k'ãyaü. 7 Si atithãk-. 8 Bm Si piõetabbo. 9 Bm Si mātāpitånaü. >/ #<[page 187]># %< 5.7. DHâNAĨJâNISUTTAũ (97). 187>% nirayapālā ti; mātāpitaro vā pan' assa labheyyuü: Eso kho amhākaü hetu adhammacārã visamacārã ahosi; mā naü ni- rayaü nirayapālā ti? No h' idaü, bho Sāriputta. Atha kho naü vikandan- taü\<*<1>*>/ yeva niraye nirayapālā pakkhipeyyuü. Tam kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Idh' ekacco puttadā- rassa hetu adhammacārã visamacārã assa; tam enaü adham- macariyāvisamacariyāhetu nirayaü nirayapālā upakaķķhey- yuü;-- labheyya nu kho so: Ahaü kho puttadārassa hetu adhammacārã visamacārã ahosiü, mā maü nirayaü niraya- pālā ti; puttadāro vā pan' assa labheyyuü: Eso kho amhā- kaü hetu adhammacārã visamacārã ahosi; mā naü nirayaü nirayapālā ti? No h' idaü, bho Sāriputta. Atha kho naü vikandan- taü\<*<1>*>/ yeva niraye nirayapālā pakkhipeyyuü. Taü kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Idh' ekacco dāsa- kammakaraporisassa hetu adhammacārã {visamacārã} assa; taü enaü addhammacariyāvisamacariyāhetu nirayaü nirayapālā\<*<2>*>/ upakaķķheyyuü;-- labheyya\<*<3>*>/ nu kho so: Ahaü kho dāsakam- makaraporisassa hetu adhammacārã visamacārã ahosiü, mā maü nirayaü nirayapālā ti; dāsakammakaraporisaü\<*<4>*>/ vā pan' assa labheyya: Eso kho amhākaü hetu adhammacārã visama- cārã ahosi, mā naü nirayaü nirayapālā ti? No h' idaü, bho Sāriputta. Atha kho naü vikandan- taü yeva niraye nirayapālā pakkhipeyyuü. Taü kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Idh' ekacco mittā- maccānaü hetu . . . (&c. as above mutatis mutandis down to) . . . pakkhipeyyuü. Taü kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Idh' ekacco ¤ātisālo- hitānaü hetu . . . (&c. as above mutatis mutandis down to) . . . pakkhipeyyuü. Taü kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Idh' ekacco atithãnaü hetu . . . (&c. above mutatis murandis down to) . . . pakkhipeyyuü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk vikkandantaü. 2 Sk adds upālā. 3 Here, as once supra, Sk reads labheyyuü. 4 So Si; Sk d-risa¤ ca pan' . . . labheyyuü; Bm d-rā vā . . . labeyyaü. >/ #<[page 188]># %<188 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% Taü kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Idh' ekacco pubba- petānam hetu . . . (&c. as above mutatis mutandis down to) . . . pakkhipeyyuü. Taü kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Idh' ekacco deva- tānaü hetu . . . (&c. as above mutatis mutandis down to) . . . pakkhipeyyuü. Taü kiü ma¤¤āsi, Dhāna¤jāni? Idh' ekacco ra¤¤o hetu . . . (&c. as above mutatis mutandis down to) . . . pakkhipeyyuü. Taü kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Idh' ekacco kāyassa pãõanāhetu\<*<1>*>/ bråhanāhetu\<*<2>*>/ adhammacārã visamacārã assa; tam enaü adhammacariyāvisamacariyāhetu nirayaü niraya- pālā upakaķķheyyuü;-- labheyya nu kho so: Aham kho kāyassa pãõanāhetu\<*<1>*>/ bråhanāhetu\<*<2>*>/ adhammacārã visama- cārã ahosiü; mā maü nirayaü nirayapālā ti; pare vā pan' assa labheyyuü: Eso kho kāyassa pãõanāhetu\<*<1>*>/ bråhanā- hetu\<*<2>*>/ adhammacārã visamacārã ahosi, mā naü nirayaü nira- yapālā ti? No h' idaü, bho Sāriputta. Atha kho naü vikandan- taü yeva niraye nirayapālā pakkhipeyyuü. Taü kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Yo vā mātāpitunnaü hetu adhammacārã visamacārã assa, yo vā mātāpitunnaü hetu dhammacārã samacārã assa, katamaü seyyo ti? Yo hi, bho Sāriputta, mātāpitunnaü hetu adhammacārã visamacārã assa, na taü seyyo; yo ca kho, bho Sāriputta, mātāpitunnaü hetu dhammacārã samacārã assa, tad ev' ettha seyyo. Adhammacariyāvisamacariyāhi, bho Sāriputta, dham- macariyāsamacariyā seyyo ti. Atthi kho, Dhāna¤jāni, a¤¤e sahetukā dhammikā kam- mantā yehi sakkā mātāpitaro c' eva posetuü, na ca pāpa- kammaü kātuü\<*<3>*>/, pu¤¤a¤ ca paņipadaü paņipajjituü. Taü kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Yo vā puttadārassa hetu adham- macārã assa, yo vā puttadārassa hetu dhammacārã samacārã assa, katamaü seyyo ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk pãõanahetu; Bm Si piõanā hetu. 2 Sk bråhanahetu. 3 So Bm Si; Sk here & elsewhere in this Sutta kattuü. >/ #<[page 189]># %< 5.7. DHâNAĨJâNISUTTAũ (97). 189>% Yo hi, bho Sāriputta, puttadārassa hetu adhammacārã visamacārã assa, na taü seyyo. Yo ca kho, bho Sāriputta, puttadārassa hetu dhammacārã samacārã assa, tad ev' ettha seyyo. Adhammacariyāvisamacariyāhi\<*<1>*>/, bho Sāriputta, dham- macariyāsamacariyā seyyo ti. Atthi kho, Dhāna¤jāni, a¤¤e sahetukā dhammikā kam- mantā yehi sakkā puttadāre\<*<2>*>/ c' eva posetuü na ca pāpa- kammaü kātuü pu¤¤a¤ ca paņipadaü paņipajjituü. Taü kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Yo vā dāsakammakaraporisassa hetu adhammacārã visamacārã assa, yo vā dāsakammakaraporisassa hetu dhammacārã samacārã assa, katamaü seyyo ti? Yo hi, bho Sāriputta, dāsakammakaraporisassa hetu adhammacārã visamacārã assa, na taü seyyo; yo ca kho, bho Sāriputta, dāsakammakaraporisassa hetu dhammacārã sama- cārã assa, tad ev' ettha seyyo. Adhammacariyāvisamacariyāhi. bho Sāriputta, dhammacariyāsamacariyā seyyo ti. Atthi kho, Dhāna¤jāni, a¤¤e sahetukā dhammikā kam- mantā yehi sakkā dāsakammakaraporisa¤ c' eva posetuü na ca pāpakammaü kātuü pu¤¤a¤ ca paņipadaü paņipajjituü. Taü kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Yo vā mittāmaccānaü hetu adhammacārã visamacārã assa, yo vā mittāmaccānaü hetu dhammacārã samacārã assa, katamaü seyyo ti? Yo hi, bho Sāriputta, mittāmaccānaü hetu adhammacārã visamacārã assa, na taü seyyo; yo ca kho, bho Sāriputta, mittāmaccānaü hetu dhammacārã samacārã assa, tad ev' ettha seyyo. Adhammacariyāvisamacariyāhi, bho Sāriputta, dhammacariyāsamacariyā seyyo ti. Atthi kho, Dhāna¤jāni, a¤¤e sahetukā dhammikā kam- mantā yehi sakkā mittāmaccānaü c' eva\<*<3>*>/ mittāmaccakaraõã- yaü kātuü na ca pāpakammaü kātuü pu¤¤a¤ ca paņi- padaü paņipajjituü. Taü kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Yo vā ¤ātisālohitānaü hetu adhammacārã visamacārã assa, yo va ¤ātisālohitānaü hetu dhammacārã samacārã assa, kata- maü seyyo ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk here omits hi. 2 So Sk Si; Bm puttadāraī. 3 Sk adds hetu dhammacārã. >/ #<[page 190]># %<190 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% Yo hi, bho Sāriputta, ¤ātisālohitānaü hetu adhamma- cārã visamacārã assa, na taü seyyo; yo ca kho, bho Sāri- putta, ¤ātisālohitānaü hetu dhammacārã samacārã assa, tad ev' ettha seyyo. Adhammacariyāvisamacariyāhi, bho Sāri- putta, dhammacariyāsamacariyā seyyo ti. Atthi kho, Dhāna¤jāni, a¤¤e sahetukā dhammikā kam- mantā yehi sakkā ¤ātisālohitānaü c' eva ¤ātisālohitakaraõã- yaü kātuü na ca pāpakammaü kātuü pu¤¤a¤ ca paņipadaü paņipajjituü. Taü kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Yo vā ati- thãnaü hetu dhammacārã visamacārã assa, yo vā atithãnaü hetu dhammacārã samacārã assa, katamaü seyyo ti? Yo hi, bho Sāriputta, atithãnaü hetu adhammacārã vi- samacārã assa, na taü seyyo; yo ca kho, bho Sāriputta, atithãnaü hetu dhammacārã samacārã assa, tad ev' ettha seyyo. Adhammacariyāvisamacariyāhi, bho Sāriputta, dham- macariyāsamacariyā seyyo ti. Atthi kho, Dhāna¤jāni, a¤¤e sahetukā dhammikā kam- mantā yehi sakkā atithãnaü c' eva atithãkaraõãyaü kātuü na ca pāpakammaü kātuü pu¤¤a¤ ca paņipadaü paņi- pajjituü. Taü kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Yo vā pubba- petānaü hetu adhammacārã visamacārã assa, yo vā pubba- petānaü hetu dhammacārã samacārã assa, -- katamaü seyyo ti? Yo hi, bho Sāriputta, pubbapetānaü hetu adhammacārã visamacārã assa, na taü seyyo; yo ca kho, bho Sāriputta, pubbapetānaü hetu dhammacārã samacārã assa, tad ev' ettha seyyo. Adhammacariyāvisamacariyāhi, bho Sāriputta, dham- macariyāsamacariyā seyyo ti. Atthi kho, Dhāna¤jāni, a¤¤e sahetukā dhammikā kam- mantā yehi sakkā pubbapetānaü c' eva pubbapetakaraõãyaü kātuü na ca pāpakammaü kātuü pu¤¤a¤ ca paņipadaü paņipajjituü. Taü kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Yo vā de- vatānaü hetu adhammacārã visamacārã assa, yo vā devatānaü hetu dhammacārã samacārã assa, -- katamaü seyyo ti? Yo hi, bho Sāriputta, devatānaü hetu adhammacārã samacārã assa, na taü seyyo; yo ca kho, bho Sāriputta, devatānaü hetu dhammacārã samacārã assa, tad ev' ettha \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 191]># %< 5.7. DHâNAĨJâNISUTTAũ (97). 191>% seyyo. Adhammacariyāvisamacariyāhi, bho Sāriputta, dham- macariyāsamacariyā seyyo ti. Atthi kho, Dhāna¤jāni, a¤¤e sahetukā dhammikā kam- mantā yehi sakkā devatānaü c' eva devatākaraõãyaü kātuü na ca pāpakammaü kātuü pu¤¤a¤ ca paņipadaü paņi- pajjituü. Taü kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Yo vā ra¤¤o hetu adhammacārã visamacārã assa, yo vā ra¤¤o hetu dham- macārã samacārã assa, -- katamaü seyyo ti? Yo hi, bho Sāriputta, ra¤¤o hetu adhammacārã visama- cārã assa, na taü seyyo; yo ca kho, bho Sāriputta, ra¤¤o hetu dhammacārã samacārã assa, tad ev' ettha seyyo. Adham- macariyāvisamacariyāhi, bho Sāriputta, dhammacariyāsama- cariyā seyyo ti. Atthi kho, Dhāna¤jāni, a¤¤e sahetukā dhammikā kam- mantā yehi sakkā ra¤¤o c' eva rājakaraõãyaü\<*<1>*>/ kātuü na ca pāpakammaü kātuü pu¤¤a¤ ca paņipadaü paņipajjituü. Taü kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Yo vā kāyassa pãõanāhetu bråhanāhetu\<*<2>*>/ adhammacārã visamacārã assa, yo vā kāyassa pãõanāhetu bråhanāhetu dhammacārã samacārã assa, -- kata- maü seyyo ti? Yo hi, bho Sāriputta, kāyassa pãõanāhetu bråhanā- hetu adhammacārã visamacārã assa, na taü seyyo; yo ca kho, bho Sāriputta, kāyassa pãõanāhetu bråhanāhetu dham- macārã samacārã assa, tad ev' ettha seyyo. Adhammacari- yāvisamacariyāhi, bho Sāriputta, dhammacariyāsamacariyā seyyo ti. Atthi kho, Dhāna¤jāni, a¤¤e sahetukā\<*<3>*>/ dhammikā kam- mantā yehi sakkā kāya¤\<*<4>*>/ c' eva pãõetuü bråhetuü, na ca pāpakammaü kātuü pu¤¤a¤ ca paņipadaü paņipajjitun ti. Atha kho, Dhāna¤jāni brāhmaõo āyasmato Sāriputtassa bhāsitaü abhinanditvā anumoditvā uņņhāy' āsanā pakkāmi. Atha kho Dhāna¤jāni brāhmaõo aparena samayena ābā- dhiko ahosi dukkhito bāëhagilāno. Atha kho Dhāna¤jāni brāhmaõo a¤¤ataraü purisaü āmantesi:-- Ehi tvaü, ambho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sk Bm rājākaraõãyaü. 2 Sk pãõanahetu bråhanahetu. 3 Bm throughout reads a¤¤esaü hetukā. 4 So Bm; Si kāyassa; Sk kāyo. >/ #<[page 192]># %<192 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% purisa, yena Bhagavā ten' upasaükama, upasaükamitvā mama vacanena Bhagavato pāde sirasā vandāhi: Dhāna¤jāni, bhante brāhmaõo ābādhiko dukkhito bāëhagilāno\<*<1>*>/; so Bhagavato pāde sirasā vandatãti; yena c' āyasmā Sāriputto ten' upasaükama, upasaükamitvā mama vacanena āyasmato Sāriputtassa pāde sirasā vandāhi: Dhāna¤jāni, bhante, brāhmaõo ābādhiko duk- khito bāëhagilāno; so āyasmato Sāriputtassa pāde sirasā van- datãti; eva¤ ca vadehi: Sādhu kira, bhante, āyasmā Sāriputto yena Dhāna¤jānissa brāhmaõassa nivesanaü ten' upasaükamatu anukampaü upādāyāti. Evaü bhante ti kho so puriso Dhāna¤jānissa brāhma- õassa vacanaü paņisutvā yena Bhagavā ten' upasaükami, upasaükamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho so puriso Bhagavantaü etad avoca: Dhāna¤jāni, bhante, brāhmaõo ābādhiko dukkhito bāëhagilāno; so Bhagavato pāde sirasā vandatãti. Yena c' āyasmā Sāri- putto ten' upasaükami, upasaükamitvā āyasmantaü Sāri- puttaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho so puriso\<*<2>*>/ āyasmantaü Sariputtaü etad avoca: Dhāna¤- jāni, bhante, brāhmaõo ābādhiko dukkhito bāëhagilāno; so āyasmato Sāriputtassa pāde sirasā vandati eva¤ ca vadeti Sādhu kira, bhante, āyasmā Sāriputto yena Dhāna¤jānissa brāhmaõassa nivesanaü ten' upasaükamatu {anukampaü} upā- dāyāti. Adhivāsesi kho āyasmā Sāriputto tuõhãbhāvena Atha kho āyasmā Sāriputto nivāsetvā pattacãvaraü ādāya yena Dhāna¤jānissa brāhmaõassa nivesanaü ten' upasaü- kami, upasaükamitvā pa¤¤atte āsane nisãdi. Nisajja kho āyasmā Sāriputto Dhāna¤jāniü brāhmaõaü etad avoca: Kacci te, Dhāna¤jāni, khamanãyaü\<*<3>*>/ kacci yāpaniyaü\<*<4>*>/, kacci dukkhā vedanā paņikkamanti no abhikkamanti, paņikkamo 'sānaü\<*<5>*>/ pa¤¤āyati no abhikkamo ti? Na me, bho Sāriputta, khamanãyaü, na yāpanãyaü, bāëhā me dukkhā vedanā abhikkamanti, no paņikkamanti, abhikkamo 'sānaü pa¤¤āyati, no paņikkamo. Seyyathāpi, bho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm bāëhagãlano. 2 Sk omits. 3 So Si Sk; Bm khamaniyaü. Cf. 1 J. 408. 4 So Si; Bm yāpaniyaü; Sk yāpaõãyaü. 5 So all MSS. >/ #<[page 193]># %< 5.4. DHâNAĨJâNISUTTAũ (97). 193>% Sāriputta, balavā puriso tiõhena sikharena muddhānaü\<*<1>*>/ abhi- mattheyya\<*<2>*>/, evam eva kho me, bho Sāriputta, adhimattā vātā muddhānaü åhananti\<*<3>*>/; na me, bho Sāriputta, khamanã- yaü na yāpanãyaü, bāëhā me dukkhā vedanā abhikkamanti no paņikkamanti, abhikkamo 'sānaü pa¤¤āyati no paņikkamo Seyyathāpi, bho Sāriputta, balavā puriso daëhena varattā-, bandhena\<*<4>*>/ sãse sãsaveņhanaü\<*<5>*>/ bandheyya\<*<6>*>/, evam eva kho me, bho Sāriputta, adhimattā sãse sãsavedanā; na me, bho\<*<7>*>/ Sāriputta, khamanãyaü na yāpanãyaü\<*<8>*>/, bāëhā me dukkhā vedanā abhikkamanti no paņikkamanti, abhikkamo 'sānaü pa¤¤āyati no paņikkamo. Seyyathāpi, bho Sāriputta, dak- kho\<*<9>*>/ goghātako vā goghātakantevāsã vā tiõhena govikanta- nena\<*<10>*>/ kucchiü parikanteyya, evam eva kho me, bho Sāri- putta, adhimattā vātā kucchiü parikantanti; na me, bho Sāriputta, khamanãyaü na yāpanãyaü, bāëhā me dukkhā vedanā abhikkamanti no paņikkamanti, abhikkamo 'sānaü pa¤¤āyati no paņikkamo. Seyyathāpi, bho Sāriputta, dve balavanto purisā dubbalataraü purisaü nānābāhāsu gahetvā aīgārakāsuyā santāpeyyuü samparitāpeyyuü;-- evam eva kho me, bho Sāriputta, adhimatto kāyasmiü dāho\<*<11>*>/; na me, bho Sāriputta, khamanãyaü na yāpanãyaü, bāëhā me dukkhā vedanā abhikkamanti no paņikkamanti, abhikkamo 'sānaü pa¤¤āyati no paņikkamo ti. Taü kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Katamaü seyyo, -- nirayo vā tiracchānayoni vā ti? Nirayā, bho Sāriputta, tiracchānayoni seyyo ti. Taü kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Katamaü seyyo, -- tiracchānayoni vā pettivisayo\<*<12>*>/ vā ti? Tiracchānayoniyā, bho Sāriputta, pettivisayo seyyo ti. Taü kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Katamaü seyyo, -- pettivisayo vā manussā vā ti? Pettivisayā, bho Sāriputta, manussā seyyo ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm muddhaniü. 2 Sk abhimanteyya. 3 Si ohananti; Bm uhananti, Cf. 2 Jāt. 73. 4 Sk varattaüb.; Bm v-khaõdena; Si v-khandena. 5 So Sk; Bm sãsaveņhaü; Si sãsavedhanaü. 6 Bm Si dadeyya. 7 So Bm Si; Sk hosi na kho. 8 So Sk here et infra. 9 Sk dukkho. 10 Sk govittakena. 11 Sk daho. 12 Bm Si pittisayo. >/ #<[page 194]># %<194 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% Taü kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Katamaü seyyo, -- manussā vā Cātummahārājikā\<*<1>*>/ devā\<*<2>*>/ vā ti? Manussehi, bho Sāriputta, Cātummahārājikā devā seyyo ti. Taü kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Katamaü seyyo, -- Cātummahārājikā vā\<*<3>*>/ devā Tāvatiüsā vā\<*<3>*>/ devā ti? Cātummahārājikehi, bho Sāriputta, devehi Tāvatiüsā devā seyyo ti. Taü kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Katamaü seyyo, -- Tāvatiüsā vā devā Yāmā vā devā\<*<2>*>/ ti? Tāvatiüsehi, bho Sāriputta, devehi Yāmā devā seyyo ti. Taü kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Katamaü seyyo, -- Yāmā vā\<*<3>*>/ devā Tusitā\<*<4>*>/ vā devā ti? Yāmehi, bho Sāriputta, devehi Tusitā devā seyyo ti. Taü kim ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Katamaü seyyo, -- Tusitā devā Nimmānaratã\<*<5>*>/ vā devā ti? Tusitehi, bho Sāriputta, devehi Nimmānaratã devā seyyo ti. Taü kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Katamaü seyyo, -- Nimmānaratã vā devā Paranimmitavasavattã\<*<6>*>/ vā devā\<*<7>*>/ ti? Nimmānaratãhi, bho Sāriputta, devehi Paranimmitavasa- vattã devā seyyo ti. Taü kiü ma¤¤asi, Dhāna¤jāni? Katamaü seyyo, -- Paranimmitavasavattã vā\<*<7>*>/ devā Brahmaloko vā ti? Brahmaloko ti bhavaü Sāriputto āha. Brahmaloko ti\<*<8>*>/ bhavaü Sāriputto āhāti\<*<9>*>/. Atha kho āyasmato Sāriputtassa etad ahosi: Ime kho brāhmaõā Brahmalokādhimuttā. Yannånāhaü Dhāna¤jānissa brāhmaõassa Brahmānaü sahavyatāya maggaü deseyyan ti. Brahmānaü te\<*<9>*>/, Dhāna¤jāni, sahavyatāya maggaü desessāmi. Taü suõāhi, sādhukaü manasikarohi; bhāsissāmãti. Evam bho ti kho Dhāna¤jāni brāhmaõo\<*<1>*>/ āyasmato Sāri- puttassa paccassosi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm cātumah-. 2 Sk omits devā. 3 Sk omits; Si places vā after devā (throughout). 4 Bm Tussãtā. 5 Bm Nimānarati. 6 Bm P -- i. 7 Sk omits. 8 So Sk Si; Bm omits this line. 9 Bm adds Katamaü Sāriputto āha Brahmaloko ti. >/ #<[page 195]># %< 5.7. DHâNAĨJâNISUTTAũ (97). 195>% {âyasmā} Sāriputto etad avoca:-- Katamo ca. Dhāna¤- jāni, Brahmānaü sahavyatāya maggo? Idha, Dhāna¤jāni, bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaü disaü pharitvā viharati tathā dutiyaü tathā tatiyaü tathā catutthiü; iti uddhamadho tiriyaü sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaü lokaü mettāsaha- gatena cetasā vipulena mahaggatena\<*<2>*>/ appamāõena averena avyāpajjhena\<*<3>*>/ pharitvā viharati. Ayam pi\<*<4>*>/ kho, Dhāna¤jāni, Brahmānaü sahavyatāya maggo. Puna ca paraü, Dhāna¤- jāni, bhikkhu karuõāsahagatena cetasā\<*<5>*>/, muditāsahagatena cetasā, upekhāsahagatena cetasā ekaü disaü pharitvā vi- harati tathā dutiyaü tathā tatiyaü tathā catutthiü; iti ud- dhamadho tiriyaü sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaü lokaü upekhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāõena averena avyāpajjhena pharitvā viharati. Ayaü kho, Dhāna¤- jāni. Brahmānaü sahavyatāya maggo ti. Tena hi, bho Sāriputta, mama vacanena Bhagavato pāde sirasā vandāhi: Dhāna¤jāni, bhante, brāhmaõo ābādhiko duk- khito bāëhagilāno, so Bhagavato pāde sirasā vandatãti. Atha kho āyasmā Sāriputto Dhāna¤jāniü brāhmaõaü sati uttarikaraõãye, hãne Brahmaloke patiņņhāpetvā uņņhāy' āsanā pakkāmi. Atha kho Dhāna¤jāni brāhmaõo acira- pakkante āyasmante Sāriputte kālaü akāsi, Brahmalokaü uppajji\<*<6>*>/. Atha kho Bhagavā bhikkhå āmantesi: Eso, bhikkhave, Sāriputto Dhāna¤jāniü brāhmaõaü sati uttarikaraõãye hãne Brahmaloke patiņņhāpetvā uņņhāy' āsanā pakkanto ti. Atha kho āyasmā Sāriputto yena Bhagavā ten' upasaü- kami, upasaükamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho āyasmā Sāriputto Bhaga- vantaü etad avoca: Dhāna¤jāni, bhante, brāhmaõo ābādhiko dukkhito bāëhagilāno, so Bhagavato pāde sirasā vandatãti. Kim pana tvaü, Sāriputta, Dhāna¤jāniü brāhmaõaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk māõavo. 2 Sk adds cetasā. 3 Bm abyābajjhena. Cf. I, 38. 4 Bm omits pi. 5 Bm adds gha. 6 So Sk; cf. I., 528; Bm upapajjati; Si upapajji. >/ #<[page 196]># %<196 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% sati uttarikaraõãye, hãne Brahmaloke patiņņhāpetvā utthāy' āsanā pakkanto ti? Mayhaü kho, bhante, evam ahosi: Ime kho brāhmaõā Brahmalokādhimuttā. Yannånāhaü Dhāna¤jānissa brāhma- õassa Brahmānaü sahavyatāya maggaü deseyyan ti. Kālakato ca\<*<1>*>/, Sāriputta, Dhāna¤jāni brāhmaõo Brahma- loka¤\<*<2>*>/ ca uppanno\<*<3>*>/ ti. DHâNAĨJâNISUTTAũ SATTAMAũ. 98. (The text of this Sutta is identical with that of Sutta No. 35 of the Sutta Nipāta.) VâSEōōHASUTTAũ AōōHAMAũ. 99. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. Tena kho pana samayena Subho māõavo Todeyyaputto Sāvatthiyaü paņi- vasati a¤¤atarassa gahapatissa nivesane kenacid eva karaõã- yena. Atha kho Subho māõavo Todeyyaputto yassa gaha- patissa nivesane paņivasati taü gahapatiü etad avoca:-- Sutaü me taü gahapati: Avivittā Sāvatthi arahantehãti. Kan nu kh' ajja\<*<4>*>/ samaõaü vā brāhmaõaü vā payirupā- seyyāmāti\<*<5>*>/? Ayaü, bhante, Bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. Taü, bhante, Bhagavantaü pa- yirupāsassåti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm kaëankato va. 2 Si Brahmaloke. 3 Bm Si upapanno. 4 So Sk; Bm Si kaü nu khvajja. Cf. 1 Dãgha 47. 5 So Si; Sk (as frequently) payiråp-, as Bm always. >/ #<[page 197]># %< 5.9. SUBHASUTTAũ (99). 197>% Atha kho Subho māõavo Todeyyaputto tassa gahapa- tissa paņisutvā yena Bhagavā ten' upasaükami, upasaü- kamitvā Bhagavatā saddhiü sammodi sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Subho māõavo Todeyyaputto Bhagavantaü etad avoca: -- Brāhmaõā, bho Gotama, evam āhaüsu: Gahaņņho ārā- dhako hoti ¤āyaü dhammaü kusalaü; na pabbajito ārādhako hoti ¤āyaü dhammaü kusalan ti. Idha bhavaü Gotamo kim āhāti? Vibhajjavādo kho aham ettha, māõava; nāham ettha ekaüsavādo. Gihissa\<*<1>*>/ vā 'haü, māõava, pabbajitassa vā micchāpaņipattiü na\<*<2>*>/ vaõõemi. Gihã\<*<3>*>/ vā hi, māõava, pab- bajito vā micchāpaņipanno micchāpaņipattādhikaraõahetu na ārādhako hoti ¤āyaü dhammaü kusalaü. Gihissa vā 'haü, māõava, pabbajitassa vā sammāpaņipattiü vaõõemi. Gihã vā hi, māõava, pabbajito vā sammāpaņipanno sammāpaņi- pattādhikaraõahetu ārādhako hoti ¤āyaü dhammaü kusa- lan ti. Brāhmaõā, bho Gotama, evam āhaüsu: Mahaņņhaü\<*<4>*>/ idaü mahākiccaü mahādhikaraõaü mahāsamārambhaü gha- rāvāsakammaņņhānaü mahapphalaü hoti; appaņņhaü\<*<5>*>/ idaü appakiccaü appādhikaraõaü appasamārambhaü pabbajjā- kammaņņhānaü appaphalaü hotãti. Idha bhavaü Gotamo kim āhāti? Ettha pi kho ahaü, māõava, vibhajjavādo, nāham ettha ekaüsavādo. Atthi, māõava, kammaņņhānaü mahaņņhaü mahā- kiccaü mahādhikaraõaü mahāsamārambhaü vipajjamānaü appaphalaü hoti. Atthi, māõava, kammaņņhānaü mahaņņhaü mahākiccaü mahādhikaraõaü mahāsamārambhaü sampajja- mānaü mahapphalaü hoti. Atthi, māõava, kammaņņhānaü appaņņhaü appakiccaü appādhikaraõaü appasamārambhaü vipajjamānaü appaphalaü hoti. Atthi, māõava, kammaņņhā- naü appaņņhaü appakiccaü appādhikaraõaü appasamāram- bhaü sampajjamānaü mahapphalaü hoti. Katama¤ ca\<*<6>*>/, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Si gãhissa. 2 Si omits na. 3 Bm gãhi. 4 So Sk Bm Bu; Si mahattham. 5 So Sk Bm Bu; Si appatthaü. 6 Bm Si katamaü. >/ #<[page 198]># %<198 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% māõava, kammaņņhānaü mahaņņhaü mahākiccaü mahādhi- karaõaü mahāsamārambhaü vipajjamānaü appaphalaü hoti? Kasã\<*<1>*>/ kho, māõava, kammaņņhānaü mahaņņhaü mahākiccaü mahādhikaraõaü mahāsamārambhaü vipajjamānaü appa- phalaü hoti. Katama¤ ca, māõava, kammaņņhānaü ma- haņņhaü mahākiccaü mahādhikaraõaü mahāsamārambhaü sampajjamānaü mahapphalaü hoti? Kasã yeva kho, māõava, kammaņņhānaü mahaņņhaü mahākiccaü mahādhikaraõaü mahāsamārambhaü sampajjamānaü mahapphalaü hoti. Ka- tama¤ ca, māõava, kammaņņhānaü appaņņhaü appakiccaü appādhikaraõaü appasamārambhaü vipajjamānam appaphalaü hoti? Vaõijjā\<*<2>*>/ kho, māõava, kammaņņhānaü appaņņhaü appakiccaü appādhikaraõaü appasamārambhaü vipajjamā- naü appaphalaü hoti. Katama¤ ca, māõava, kammaņņhā- naü appaņņhaü appakiccaü appādhikaraõaü appasamāram- bhaü sampajjamānaü mahapphalaü hoti? Vaõijjā yeva kho, māõava, kammaņņhānaü appaņņhaü appakiccaü appā- dhikaraõaü appasamārambhaü sampajjamānaü mahapphalaü hoti. Seyyathāpi, māõava, kasã kammaņņhānaü mahaņņhaü mahākiccaü mahādhikaraõaü mahāsamārambhaü vipajja- mānaü appaphalaü hoti, evam eva kho, māõava, gharāvāsa- kammaņņhānaü mahaņņhaü mahākiccaü mahādhikaraõaü mahāsamārambhaü vipajjamānaü appaphalaü hoti. Seyya- thāpi, māõava, kasã yeva kammaņņhānaü mahaņņhaü mahā- kiccaü mahādhikaraõaü mahāsamārambhaü sampajjamānaü mahapphalaü hoti, evam eva kho, māõava, gharāvāsakam- maņņhānaü mahaņņhaü mahākiccaü mahādhikaraõaü mahā- samārambhaü sampajjamānaü mahapphalaü hoti. Seyyathāpi, māõava, vaõijjā kammaņņhānaü appaņņhaü appakiccaü appā- dhikaraõaü appasamārambhaü vipajjamānaü appaphalaü hoti, evam eva kho, māõava, pabbajjā kammaņņhānaü appaņņhaü appakiccaü appādhikaraõaü appasamārambhaü vipajjamānaü appaphalaü hoti. Seyyathāpi, māõava, vaõijjā yeva kam- maņņhānaü appaņņhaü appakiccaü appādhikaraõaü appa- samārambhaü sampajjamānaü mahapphalaü hoti, evam eva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Si kasi. 2 So Sk Si; Bm vānijā. >/ #<[page 199]># %< 5.9. SUBHASUTTAũ (99). 199>% kho, māõava, pabbajjā kammaņņhānaü appaņņhaü appakiccaü appādhikaraõaü appasamārambhaü sampajjamānaü mahap- phalaü hotãti\<*<1>*>/. Brāhmaõā, bho Gotama, pa¤ca dhamme pa¤¤āpenti pu¤¤assa kiriyāya kusalassa ārādhanāyāti. Ye te, māõava, brāhmaõā pa¤ca dhamme pa¤¤āpenti pu¤¤assa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, sace te agaru\<*<2>*>/, sādhu te pa¤ca dhamme imasmiü\<*<3>*>/ parisatiü\<*<4>*>/ bhāsassåti. Na kho me\<*<5>*>/, bho Gotama, garu, yatth' assu\<*<6>*>/ bhavanto\<*<7>*>/ vā nisinnā bhavantaråpā vā\<*<8>*>/ ti. Tena hi, māõava, bhāsassåti. Saccaü kho, bho Gotama, brāhmaõā paņhamaü dham- maü pa¤¤āpenti pu¤¤assa kiriyāya kusalassa ārādhanāya. Tapaü\<*<9>*>/ kho, bho Gotama, brāhmaõā dutiyaü dhammaü pa¤¤āpenti pu¤¤assa kiriyāya kusalassa ārādhanāya. Brah- macariyaü\<*<10>*>/ kho, bho Gotama, brāhmaõā tatiyaü dhammaü pa¤¤āpenti pu¤¤assa kiriyāya kusalassa ārādhanāya. Ajjhe- nam kho, bho Gotama, brāhmaõā catutthaü dhammaü pa¤¤āpenti pu¤¤assa kiriyāya kusalassa ārādhanāya. Cāgaü kho, bho Gotama, brāhmaõā pa¤camaü dhammaü pa¤¤ā- penti pu¤¤assa kiriyāya kusalassa ārādhanāya. Brāhmaõā, bho Gotama, ime pa¤ca dhamme pa¤¤āpenti pu¤¤assa kiri- yāya kusalassa arādhanāyāti. Idha bhavaü Gotamo kim āhāti? Kiü pana, māõava? Atthi koci brāhmaõānaü eka- brāhmaõo pi yo evam āha: Ahaü imesaü pa¤cannaü dham- mānaü abhi¤¤ā sacchikatvā vipākaü pavedemãti? No h' idaü, bho Gotama. Kiü pana, māõava? Atthi koci brāhmaõānaü ekācariyo pi ekācariyapācariyo pi yāva sattamā ācariyamahayugā yo evam āha: Ahaü imesaü pa¤cannaü dhammānaü sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā vipākaü pavedemãti? No h' idaü, bho Gotama. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk hoti. 2 Sk agarå. 3 So all MSS. Si apends the following note: Imissan ti pāņhena bhavitabbaü. 4 Bm Si parisati (as at p. 140). 5 Si omits me. 6 Sk yatthassa. 7 Sk Bu bhagavanto. 8 So Si; Bm nisinno bh-po; Sk bhagavantaü råpā; Bu bhavantaråpa¤ cātã. 9 Bm tapa¤ ca. 10 Bm adds pi. >/ #<[page 200]># %<200 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% Kiü pana, māõava? Ye pi te brāhmaõānaü pubbakā isayo mantānaü kattāro mantānaü pavattāro, yesam idaü etarahi brāhmaõā porāõaü mantapadaü gãtaü pavuttaü samihitaü\<*<1>*>/ tad anugāyanti tad anubhāsanti bhāsitam anu- bhāsanti vācitaü anuvācenti, -- seyyathãdaü Aņņhako Vāmako Vāmadevo Vessāmitto Yamataggi Aīgiraso\<*<2>*>/ Bhāradvājo Vāseņņho Kassapo Bhagu, -- te pi evam āhaüsu: Mayaü imesaü pa¤cannaü dhammānaü sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā vipākaü pavedemāti? No h' idaü, bho Gotama. Iti kira, māõava, na 'tthi koci brāhmaõānaü ekabrāh- maõo pi yo\<*<3>*>/ evam āha: Ahaü imesaü pa¤cannaü dhammā- naü sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā vipākaü pavedemãti. Na tthi koci brāhmaõānaü ekācariyo pi ekācariyapācariyo pi yāva sattamā ācariyamahayugā yo evam āha: Ahaü imesaü pa¤cannaü dhammānaü sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā vipākaü pavedemãti. Ye pi\<*<4>*>/ te brāhmaõānaü pubbakā isayo mantānaü kattāro . . . (&c. as above, inserting na before evam āhaüsu) . . . pavedemāti. Seyyathāpi, māõava, andhaveõi\<*<5>*>/ paramparā saüsatta\<*<6>*>/ purimo pi na passati majjhimo pi na passati pacchimo pi no passati, -- evam eva kho, maõava, andhaveõåpamaü ma¤¤e\<*<7>*>/ brāhmaõānaü bhāsitaü sampajjati, purimo pi na passati majjhimo pi na passati pacchimo pi na passatãti. Evaü vutte Subho māõavo Todeyyaputto Bhagavatā andhaveõåpamena vuccamāno kupito anattamano Bhagavan- taü yeva khuüsento Bhagavantaü yeva vambhento Bhaga- vantaü yeva vadamāno: Samaõo\<*<8>*>/ Gotamo\<*<9>*>/ pāpiko bha- vissatãti, Bhagavantaü etad avoca: Brāhmaõo, bho\<*<10>*>/ Gotama, Pokkharasāti\<*<11>*>/ Opama¤¤o\<*<12>*>/ Subhagavaniko evam āha: Evaü eva\<*<13>*>/ pan' im' eke\<*<14>*>/ samaõabrāhmaõā uttarimanussadhammā alamariya¤āõadassanavisesaü paņijānanti; tesaü idaü bhā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk samãhitaü. 2 Sk Yamataggã Angãraso. 3 Sk so. 4 Bm hi. 5 Sk a-ã. 6 So Si; Bm sambhattā; Sk paramparāyaü sattā. 7 So Si Bm; Sk andhaveõupamaü ¤e. 8 Sk adds ca. 9 Bm adds pi. 10 Si omits bho. 11 So Sk Si; Bm P-ti. Bu hereon says: Tattha Pokkharasātãti idaü tassa nāmaü. Pokkharasādãti pi vuccati. See 1 Sum. Vil. 244 & I Dãgha 87. 12 Sk Opama¤¤e. 13 Si adds kho. 14 So all MSS., Si dividing ime ke. >/ #<[page 201]># %< 5. 9. SUBHASUTTAũ (99). 201>% sitaü hassakaü yeva sampajjati, nāmakaü yeva sampajjati, rittakaü yeva sampajjati, tucchakaü yeva sampajjati\<*<1>*>/. Ka- thaü hi\<*<2>*>/ nāma manussabhåto uttarimanussadhammā\<*<3>*>/ ala- mariya¤āõadassanavisesaü ¤assati vā dakkhissati\<*<4>*>/ vā sacchi\<*<5>*>/ vā karissatãti, n' etaü ņhānaü vijjatãti. Kim pana, māõava, brāhmaõo Pokkharasāti Opama¤¤o Subhagavaniko sabbesaü yeva samaõabrāhmaõānaü cetasā ceto paricca pajānātãti? Sakāya pi hi, bho Gotama, puõõikāya dāsiyā brāhmaõo Pokkharasāti Opama¤¤o Subhagavaniko na\<*<6>*>/ cetasā ceto pa- ricca pajānāti, kuto pana sabbesaü yeva samaõabrāhmaõānaü cetasā ceto paricca pajānissatãti. Seyyathāpi, māõava, jaccandho puriso\<*<7>*>/ na passeyya kaõhasukkāni råpāni, na passeyya nãlakāni\<*<8>*>/ råpāni, na pas- seyya pãtakāni\<*<8>*>/ råpāni, na passeyya lohitakāni råpāni, na passeyya ma¤jeņņhakāni råpāni, na passeyya samavisamāni, na passeyya tārakaråpāni\<*<9>*>/, na passeyya candimasuriye; so evaü vadeyya: Na 'tthi kaõhasukkāni råpāni, na 'tthi kaõha- sukkānaü råpānaü dassāvã; na 'tthi nãlakāni råpāni, na 'tthi nãlakānaü råpānaü dassāvã; na 'tthi pãtakāni råpāni, na 'tthi pãtakānaü råpānaü dassāvã; na 'tthi lohitakāni råpāni, na 'tthi lohitakānaü råpānaü dassāvã; na 'tthi ma¤jeņņhakāni råpāni, na 'tthi ma¤jeņņhakānaü råpānaü dassāvã; na 'tthi samavisamaü, na 'tthi samavisamassa dassāvã; na 'tthi tāra- karåpāni, na 'tthi tārakaråpānaü dassāvã; na 'tthi candima- suriyā, na 'tthi candimasuriyānaü\<*<10>*>/ dassāvã. Aham etaü na jānāmi; aham etaü na passāmi; tasmā\<*<11>*>/ na 'tthãti. Sammā nu kho so, māõava, vadamāno vadeyyāti? No h' idaü, bho Gotama. Atthi kaõhasukkāni råpāni, atthi\<*<12>*>/ kaõhasukkānaü råpānaü dassāvã; atthi nãlakāni rå- pāni, atthi nãlakānaü råpānaü dassāvã, . . . atthi candimasuriyā, atthi candimasuriyānaü dassāvã. Ahaü etaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk omits these three words. 2 Sk omits hi. 3 Bm u-maü. 4 So Sk here; Bm dakkhati; Si dakkhãti. 5 So Bm Si; Sk sacchiü. 6 Si omits; Bm inserts after paricca. 7 Si inserts so. 8 Bm nil- & pit- throughout. 9 Sk kāt-. 10 Sk omits na 'tthi c-. 11 Si adds taü. 12 Sk omits k-ni råpāni atthi. >/ #<[page 202]># %<202 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% na jānāmi, aham etaü na passāmi, tasmā na 'tthãti na hi so, bho Gotama, sammā vadamāno vadeyyāti. Evam eva kho, māõava, brāhmaõo Pokkharasāti Opa- ma¤¤o Subhagavaniko andho acakkhuko. So vata uttari- manussadhammā alamariya¤āõadassanavisesaü ¤assati vā dakkhiti vā sacchi\<*<1>*>/ vā karissatãti, n' etaü ņhānaü vijjati\<*<2>*>/. Taü kiü ma¤¤asi, māõava? Ye\<*<3>*>/ te Kosalakā\<*<4>*>/ brāhmaõa- mahāsālā, seyyathãdaü Caīkã brāhmaõo Tārukkho brāhmaõo Pokkharasāti brāhmaõo Jāõussoõã\<*<5>*>/ brāhmaõo pitā vā\<*<6>*>/ te Todeyyo, -- katamā nesaü seyyo, yaü vā te sammusā\<*<7>*>/ vācaü bhāseyvuü yaü vā asammusāti? Sammusā, bho Gotama. Katamā tesaü seyyo, yaü vā te mantā\<*<8>*>/ vācaü bhā- seyyuü, yaü vā amantā ti? Mantā, bho Gotama. Katamā tesaü seyyo, yaü vā te paņisaīkhāya\<*<9>*>/ vācaü bhāseyyuü yaü vā apaņisaīkhāyāti? Paņisaīkhāya, bho Gotama. Katamā tesaü seyyo, yaü vā te atthasaühitaü\<*<10>*>/ vācaü bhāseyyuü, yaü vā anatthasaühitan ti? Atthasaühitam, bho Gotama Taü kiü ma¤¤asi, māõava? Yadi evaü sante brāh- maõena Pokkharasātinā Opama¤¤ena Subhagavanikena\<*<11>*>/ sammusā vācā bhasitā asammusā vā\<*<12>*>/ ti? Asammusā, bho Gotama. Mantā\<*<13>*>/ vācā bhāsitā, amantā vā\<*<12>*>/ ti? Amantā, bho Gotama. Paņisaīkhāya vācā bhāsitā, apaņisaīkhāya vā\<*<12>*>/ ti? Apaņisaīkhāya, bho Gotama. Atthasaühitā vācā bhāsitā anatthasaühitā vā\<*<12>*>/ ti? Anatthasaühitā, bho Gotama. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk here et supra sacchim. 2 Bm vijjatãti. 3 Si adds pana. 4 Bm Si Kosalikā. 5 Jaõusoõã; Si Jāõussoõi; Sk Jānussoõã, generally but Jāõussonã in fine. 6 Bm ca. 7 So Bu; Sk sammuccā; Bm samuccā; Si sammucchā. 8 So MSS. & Bu. 9 So MSS.; Bu patisankhā. 10 Bu atthasaügatitaü. 11 Sk here inserts, before sammuccā, samassu. 12 Bm Si omit vā. 13 Sk amantā. >/ #<[page 203]># %< 5. 9. SUBHASUTTAũ (99). 203>% Pa¤ca kho ime, māõava, nãvaraõā. Katame pa¤ca? -- Kāmacchandanãvaraõaü vyāpādanãvaraõaü thãnamiddhanã- varaõaü\<*<1>*>/ uddhaccakukkuccanãvaraõaü vicikicchānãvaraõaü. Ime kho, māõava, pa¤ca nãvaraõā. Imehi kho, māõava, pa¤cahi\<*<2>*>/ nãvaraõehi brāhmaõo Pokkharasāti Opama¤¤o Su- bhagavaniko āvaņo\<*<3>*>/ nivuto ophuto\<*<4>*>/ pariyonaddho. So vata uttarimanussadhammā alamariya¤āõadassanavisesaü ¤assati vā dakkhiti vā sacchi vā karissatãti, -- n' etaü ņhānaü vijjati, Pa¤ca kho ime, māõava, kāmaguõā. Katame pa¤ca? -- Cakkhuvi¤¤eyyā råpā iņņhā kantā manāpā piyaråpā kāmåpa- saühitā rajanãyā\<*<5>*>/ sotavi¤¤eyyā saddā, --pe-- ghānavi¤¤eyyā gandhā, jivhāvi¤¤eyyā rasā, kāyavi¤¤eyyā phoņņhabbā\<*<6>*>/ iņņhā kantā manāpā piyaråpā kāmåpasaühitā rajanãyā. Ime kho, māõava, pa¤ca kāmaguõā. Imehi kho\<*<7>*>/, māõava, pa¤cahi\<*<8>*>/ kāmaguõehi brāhmaõo Pokkharasāti Opama¤¤o Subhagavaniko gathito\<*<9>*>/ mucchito ajjhopanno anādãnavadassāvã anissaraõa- pa¤¤o paribhu¤jati. So vata uttarimanussadhammā alamari- ya¤āõadassanavisesaü ¤assati vā dakkhiti vā sacchi vā ka- rissatãti, -- n' etaü thānaü vijjati. Taü kiü ma¤¤asi, māõava? Yaü vā tiõakaņņhupādānaü paņicca aggiü jā- leyya\<*<10>*>/, yaü vā nissaņņhatiõakaņņhupādānaü aggiü\<*<11>*>/ jā- leyya, -- katamo nu khvassa aggi accimā ca\<*<12>*>/ vaõõimā ca pabhassaro cāti? Sace taü, bho Gotama, ņhānaü\<*<13>*>/ nissaņņhatiõakaņņhu- pādānaü aggiü jālituü\<*<14>*>/, svāssa aggi accimā ca vaõõimā ca pabhassaro cāti. Aņņhānaü kho etaü, māõava, anavakāso, yaü nissaņņha- tiõakaņņhupādānaü aggiü jāleyya\<*<15>*>/ a¤¤atra iddhimatā. Sey- yathāpi, māõava, tiõakaņņhupādānaü\<*<16>*>/ paņicca aggi\<*<17>*>/ jalati, tathåpamāhaü, māõava, imaü pãtiü vadāmi, yāyaü pãti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm thin-. 2 Sk pa¤ca. 3 So Bu & 1 Dãgha 246; Sk āvato; Bm Si āvuto. 4 So Bm Si; Sk ovuto; Bu opāto ti onaddho. 5 Bm rajaniya. 6 Sk poņņhabbā. 7 Sk ime kho hi. 8 So all MSS. here. 9 So Sk Bu; Bm Si gadhito. 10 Sk jaleyva throughout. 11 Sk here aggiü but aggi infra. 12 So Sk Bm Bu; Si c' eva. 13 Sk inserts nissaņthānaü. 14 Bm jalituü. 15 Sk jaleyya. 16 Sk here & generally, nissaņņhātiõakaņņhåpādānaü; Bm Si have short a & u. 17 Sk aggiü. >/ #<[page 204]># %<204 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% pa¤ca kāmaguõe paņicca. Seyyathāpi, māõava, nissaņņha- {tiõakaņņhupādānaü}\<*<1>*>/ paņicca\<*<2>*>/ aggi\<*<3>*>/ jalati, tathåpamāhaü, māõava, imam pãtiü\<*<4>*>/ vadāmi, yāyam pãti a¤¤atr' eva kāmehi a¤¤atra akusalehi dhammehi. Katamā ca, māõava, pãti a¤¤atr' eva kāmehi a¤¤atra akusalehi dhammehi? Idha, māõava, bhikkhu vivicc' eva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi\<*<5>*>/ paņhamajjhānaü\<*<6>*>/ upasampajja viharati; ayam pi kho, mā- õava, pãti a¤¤atr' eva kāmehi a¤¤atr' akusalehi dhammehi. Puna ca paraü, māõava, bhikkhu vitakkavicārānaü våpasamā -- pe\<*<7>*>/ -- dutiyajjhānaü upasampajja viharati; ayaü pi kho, māõava, pãti a¤¤atr' eva kāmehi a¤¤atr' akusalehi dham- mehi. Ye te, māõava, brāhmaõā pa¤ca dhamme pa¤¤āpenti pu¤¤assa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, kam\<*<8>*>/ ettha brāh- maõā dhammaü mahapphalataraü\<*<9>*>/ pa¤¤āpenti pu¤¤assa kiriyāya kusalassa ārādhanāyāti? Ye 'me, bho Gotama, brāhmaõā pa¤ca dhamme pa¤¤ā- penti pu¤¤assa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, cāgam ettha brāhmaõā {dhammaü} mahapphalataraü pa¤¤āpenti pu¤¤assa {kiriyāya} kusalassa ārādhanāyāti. Taü kiü ma¤¤asi, māõava? Idha a¤¤atarassa brāh- maõassa mahāya¤¤o paccupaņņhito assa; atha dve brāhmaõā āgaccheyyuü: Itthannāmassa brāhmaõassa mahāya¤¤aü anu- bhavissāmāti; tatth'\<*<10>*>/ ekassa brāhmaõassa evam assa: Aho vata aham\<*<11>*>/ eva labheyyaü bhattagge aggāsanaü aggodakaü aggapiõķaü, na a¤¤o\<*<12>*>/ brāhmaõo labheyya bhattagge aggā- sanaü aggodakaü aggapiõķan ti; ņhānaü\<*<13>*>/ kho pan' etaü, māõava, vijjati, yaü a¤¤o brāhmaõo labheyya bhattagge aggāsa- naü aggodakaü aggapiõķaü, na so brāhmaõo labheyya bhat- tagge aggāsanaü aggodakaü aggapiõķaü; A¤¤o\<*<14>*>/ brāhmaõo labhati bhattagge aggāsanaü aggodakaü aggapiõķaü, nāhaü labhāmi bhattagge aggāsanaü aggodakaü aggapiõķan ti, iti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si n-āno. 2 Si omits. 3 Sk aggiü. 4 Sk pãti; Bm pit- throughout. 5 Sk Bm omit these three words, Sk inserting pe. 6 Bm Si paņhamaü jhānaü, as always. 7 Bm Bm omits pe. 8 Sk katam. 9 So Bm Si; Sk mahapphalaü. 10 Bm Si tatra. 11 Bm Si vatahaü. 12 Sk nā¤¤o; Si a¤¤e brāhmaõā labheyyuü. 13 Sk yā. 14 Bm Si a¤¤e brāhmaõā labhanti. >/ #<[page 205]># %< 5. 9. SUBHASUTTAũ (99). 205>% so kupito hoti anattamano;-- imassa pana, māõava. brāh- maõā kiü vipākaü pa¤¤āpentãti? Na khvettha\<*<1>*>/, bho Gotama, brāhmaõā evaü dānaü denti: Iminā paro\<*<2>*>/ kupito hotu\<*<3>*>/ anattamano ti. Atha khvettha brāhmaõā anukampājātikaü\<*<4>*>/ yeva dānaü dentãti? Evaü sante kho, māõava\<*<5>*>/, brāhmaõānaü idaü chaņņhaü pu¤¤akiriyāvatthu hoti yadidaü anukampājātikan ti? Evaü sante, bho Gotama, brāhmaõānaü idaü chaņņhaü pu¤¤akiriyāvatthu hoti yadidaü anukampājātikan ti. Ye te, māõava, brāhmaõā pa¤ca dhamme pa¤¤āpenti pu¤¤assa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, ime tvaü pa¤ca dhamme\<*<6>*>/ kattha bahulaü samanupassasi\<*<7>*>/ gahaņņhesu vā pabbajitesu vā ti? Ye 'me, bho Gotama, brāhmaõā pa¤ca dhamme pa¤¤ā- penti pu¤¤assa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, imāhaü pa¤ca dhamme pabbajitesu bahulaü samanupassāmi appaü ga- haņņhesu. Gahaņņho hi, bho Gotama, mahaņņho mahākicco mahādhikaraõo mahāsamārambho, na\<*<8>*>/ satataü samitaü sac- cavādã\<*<9>*>/ hoti. Pabbajito kho\<*<10>*>/ pana, bho Gotama, appaņņho appakicco appādhikaraõo appasamārambho, satataü samitaü saccavādã hoti. Gahaņņho hi, bho Gotama, mahaņņho\<*<11>*>/ mahā- kicco mahādhikaraõo mahāsamārambho, na sataņaü samitaü tapassã hoti, brahmacārã hoti, sajjhāyabahulo hoti, cāgabahulo hoti. Pabbajito kho\<*<12>*>/ pana, bho Gotama\<*<13>*>/, appaņņho appa- kicco appādhikaraõo appasamārambho, satataü samitaü ta- passã hoti, brahmacārã hoti, sajjhāyabahulo hoti, cāgabahulo\<*<14>*>/ hoti. Ye 'me, bho Gotama, samaõabrāhmaõā pa¤ca dhamme pa¤¤āpenti pu¤¤assa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, imāhaü pa¤ca dhamme pabbajitesu bahulaü samanupassāmi, appaü gahaņņhesåti. Ye te, māõava, brāhmaõā pa¤ca dhamme pa¤¤āpenti pu¤¤assa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, cittassāhaü ete \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk kho ettha. 2 Si ca vo. 3 Si omits. 4 So Sk Bu; Bm Si anukampaj- (as Sk infra). 5 Sk pana. 6 Si omits ime t. p. dhamme & inserts ete. 7 Si samanupassasãti, omitting remaining words of sentence. 8 Sk omits. 9 So Bm Si Bu; Sk sabbavādã. 10 Sk omits. 11 Sk here, ut supra, gahaņņho. 12 Sk mits. 13 Sk inserts na. 14 Sk bhāvabahulo. >/ #<[page 206]># %<206 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% parikkhāre vadāmi, yadidaü cittaü averaü abyāpajjhaü tassa bhāvanāya. Idha, māõava, bhikkhu saccavādã hoti, so saccavādã 'mhãti\<*<1>*>/ labhati atthavedaü, labhati dhammavedaü, labhati dhammåpasaühitaü pāmujjaü\<*<2>*>/ yan taü kusalåpa- saühitaü pāmujjaü, cittassāhaü etaü parikkhāraü vadāmi, yadidaü cittaü averaü abyāpajjhaü tassa bhāvanāya. Idha, māõava, bhikkhu tapassã hoti brahmacārã hoti sajjhāyabahulo hoti cāgabahulo hoti, so cāgabahulo 'mhãti labhati attha- vedaü, labhati dhammavedaü, labhati dhammåpasaühitaü pāmujjaü, ya¤ taü kusalåpasaühitaü pāmujjaü cittassāhaü etaü parikkhāraü vadāmi yadidaü cittaü averaü abyā- pajjhaü tassa bhāvanāya. Ye te, māõava, brāhmaõā pa¤ca dhamme pa¤¤āpenti pu¤¤assa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, cittassāhaü ete parikkhāre vadāmi, yadidaü cittaü averaü avyāpajjhaü tassa bhāvanāyāti. Evaü vutte Subho māõavo {Todeyyaputto} Bhagavantaü etad avoca:-- Sutaü me taü, bho Gotama: Samaõo Gotamo Brahmānaü\<*<3>*>/ sahavyatāya maggaü jānātãti\<*<4>*>/. Taü kiü ma¤¤asi, māõava? âsanne ito Naëakāragāmo? Nayito dåre Naëakāragāmo ti? Evam bho. âsanne ito Naëakāragāmo, nayito dåre Naëakāragāmo ti. Taü kiü ma¤¤asi, māõava? Idh' assa\<*<5>*>/ puriso Naëa- kāragāme jātavaddho\<*<6>*>/, tam enaü Naëakāragāmato tāvadeva avasaņaü\<*<7>*>/ Naëakāragāmassa maggaü puccheyyuü, -- siyā nu kho, māõava, tassa purisassa Naëakāragāme jātāvaddhassa Naëakāragāmassa maggaü puņņhassa dandhāyitattaü vā vitthā- yitattaü vā ti? No h' idaü, bho Gotama. Taü kissa hetu? Amu\<*<8>*>/ hi, bho Gotama, puriso Naëakāragāme jātavaddho; tassa sabbān' eva Naëakāragāmassa maggāni suviditānãti. Siyā nu kho, māõava, tassa purisassa Naëakāragāme jātavaddhassa Naëakāragāmassa maggaü puņņhassa dandhā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Si saccavadimhãti. 2 Bm pāmojjaü. Cf. I 37. 3 Sk abrahmānaü. 4 Si pajānātãti. 5 Si idha khvassa. 6 So Sk Bu; Bm Si -vaķķo. 7 So Bu: Sk avasaõķaü; Bm Si apasakkaü. 8 So Bm; Sk asu; Si assa. >/ #<[page 207]># %< 5. 9. SUBHASUTTAũ (99). 207>% yitattaü vā vitthāyitattaü vā\<*<1>*>/. Na tveva Tathāgatassa, brahmalokaü vā brahmalokagāminiü vā paņipadaü\<*<2>*>/ puņņhassa dandhāyitattaü vā vitthāyitattaü vā. Brahmāna¤ cāhaü\<*<3>*>/, māõava, pajānāmi, brahmaloka¤ ca brahmalokagāmini¤ ca paņipadaü, yathāpaņipanno ca\<*<4>*>/ brahmalokaü upapanno, ta¤ ca pajānāmãti\<*<5>*>/. Sutaü me taü, bho Gotama: Samaõo Gotamo Brahmā- naü sahavyatāya maggaü desetãti. Sādhu me bhavaü Go- tamo Brahmānaü sahavyatāya maggaü desetåti. Tena hi, māõava, suõāhi sadhukaü manasikarohi, bhā- sissāmãti. Evaü bho ti Subho māõavo Todeyyaputto Bhagavato paccassosi. Bhagavā etad avoca:-- Katamo ca, māõava, Brahmā- naü sahavyatāya maggo? Idha, māõava, bhikkhu mettāsa- hagatena cetasā ekaü disaü pharitvā viharati, tathā dutiyaü, {tathā} tatiyaü tathā catutthiü; iti uddhamadho tiriyaü sab- badhi sabbattatāya sabbāvantaü lokaü mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāõena averena abyā- pajjhena\<*<6>*>/ pharitvā viharati. Evaü bhāvitāya\<*<7>*>/ kho, māõava, mettāya cetovimuttiyā yaü pamāõakataü kammaü, na taü tatrāvasissati, na taü tatrāvatiņņhati. Seyyathāpi, māõava, balavā saīkadhamo\<*<8>*>/ appakasiren' eva catuddisā\<*<9>*>/ vi¤¤ā- peyya; evam eva kho, māõava\<*<10>*>/, evaü\<*<11>*>/ bhāvitāya\<*<12>*>/ met- tāya cetovimuttiyā, yaü pamāõakataü kammaü, na taü tatrāvasissati, na taü tatrāvatiņņhati. Ayam pi kho, māõava, Brahmānaü sahavyatāya maggo. Puna ca paraü, māõava, bhikkhu karuõāsahagatena cetasā -- pe\<*<13>*>/ -- muditāsahaga- tena cetasā, upekhāsahagatena cetasā ekaü disaü pharitvā viharati, tathā dutiyaü, tathā tatiyaü, tathā catutthiü; iti uddhamadho tiriyaü sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaü lokaü upekhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena ap- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm adds ti. 2 Sk brahmaloke vā br-iyā vā p-dāya. 3 Sk vāhaü. 4 Sk adds Brahmā. 5 Sk paņijānāmi. 6 So Bm here, instead of its ordinary reading abyābajjhena. 7 Sk bhāsitāya. 8 Sk Bu s-mmo. 9 Si cātuddisā. 10 Bm inserts la. 11 Sk omits. 12 Bm inserts kho māõava. 13 Bm Si omit pe. >/ #<[page 208]># %<208 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% pamāõena averena abyāpajjhena pharitvā viharati. Evaü bhāvitāya kho, māõava, upekhāya cetovimuttiyā, yaü pa- māõakataü kammaü, na taü tatrāvasissati, na taü tatrā- vatiņņhati. Seyyathāpi, māõava, balavā saīkhadhamo appaka- siren' eva catuddisā vi¤¤āpeyya, evam eva kho, māõava, evaü bhāvitāya\<*<1>*>/ upekhāya cetovimuttiyā, yaü pamāõakataü kammaü, na taü tatrāvasissati, na taü tatrāvatiņņhati. Ayaü pi\<*<2>*>/ kho, māõava, Brahmānaü sahavyatāya maggo ti. Evaü vutte Subho māõavo Todeyyaputto Bhagavantam etad avoca: Abhikkantaü bho Gotama, abhikkantaü bho Gotama. Seyyathāpi, bho Gotama, nikujjitaü vā ukkuj- jeyya, paņicchannaü vā vivareyya, måëhassa vā maggaü ācik- kheyya, andhakāre vā telapajjotaü dhāreyya: Cakkhumanto råpāni dakkhintãti\<*<3>*>/, -- evam evaü\<*<4>*>/ bhoto Gotamena ane- kapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaü bhavantaü Gota- maü saraõaü gacchāmi dhamma¤ ca bhikkhusaügha¤ ca. Upāsakaü maü bhavaü Gotamo dhāretu ajjatagge pāõu- petaü saraõaü gataü. Handa ca dāni mayaü, bho Gotama, gacchāma; bahukiccā mayaü bahukaraõãyā ti. Yassa dāni tvaü, māõava, kālaü ma¤¤asãti. Atha kho Subho māõāvo Todeyyaputto Bhagavato bhā- sitaü abhinanditvā anumoditvā uņņhāy' āsanā Bhagavantaü abhivādetvā padakkhiõaü katvā pakkāmi. Tena kho pana samayena Jāõussoõã brāmaõo sabba- setena vaëavābhirathena\<*<5>*>/ Sāvatthiyā niyyāti divādivassa. Addasā kho Jāõussoõã brāhmaõo Subhaü māõavaü To- deyyaputtaü dårato va āgacchantaü, disvā\<*<6>*>/ Subhaü māõa- vaü Todeyyaputtam etad avoca: Handa kuto nu\<*<7>*>/ bhavaü Bhāradvājo āgacchati divādivassāti? Ito hi kho ahaü, bho, āgacchāmi samaõassa Gotamassa santikā ti. Taü kiü ma¤¤asi, bhavaü Bhāradvājo? Samaõassa Gotamassa pa¤¤āveyyattiyaü paõķito ma¤¤e ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm inserts kho māõava. 2 Sk omits. 3 Bm Si dakkhantiti. 4 Bm eva 5 Sk valabhirathema. 6 Bm Si disvāna. 7 Si omits kuto nu. >/ #<[page 209]># %< 5. 10. SAđGâRAVASUTTAũ (100) 209>% Ko cāhaü, bho, ko ca samaõassa Gotamassa pa¤¤ā- veyyattiyaü jānissāmi, so pi nun' assa tādiso va yo samaõassa Gotamassa pa¤¤āveyyattiyaü jāneyyāti. Uëārāya khalu bhavaü Bhāradvājo samaõaü Gotamaü pasaüsāya pasaüsatãti. Ko cāham\<*<1>*>/ bho, ko ca samaõaü Gotamaü {pasaüsissāmi?} {Pasatthapasattho} {ca} so\<*<2>*>/ bhavaü Gotamo seņņho deva- manussānaü, ye c' ime, bho, brāhmaõā pa¤ca dhamme pa¤¤āpenti pu¤¤assa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, cittassa te\<*<3>*>/ samaõo Gotamo parikkhāre vadati\<*<4>*>/, yadidaü cittaü averaü abyāpajjhaü tassa bhāvanāyāti. Evaü vutte Jāõussoõã brāhmaõo sabbasetā vaëavābhi- rathā orohitvā ekaüsaü uttarāsaīgaü karitvā yena Bhagavā ten' a¤jalim paõāmetvā udānaü udānesi: Lābhā ra¤¤o Pasenadissa Kosalassa, suladdhaü lābhā ra¤¤o Pasenadissa Kosalassa yassa\<*<5>*>/ vijite Tathāgato viharati arahaü Sammā- sambuddho ti. SUBHASUTTAũ6 NAVAMAũ. 100. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Kosalesu cārikaü carati mahatā bhikkhusaüghena saddhiü. Tena kho pana samayena Dhāna¤jānã\<*<7>*>/ nāma brāhmaõã Caõķalakappe\<*<8>*>/ paņivasati abhippasannā Buddhe ca dhamme ca saüghe ca. Atha kho Dhāna¤jānã brāhmaõã upakkhalitvā tikkhattuü udānaü udānesi: Namo tassa Bhagavato arahato sammā- sambuddhassa! Namo tassa Bhagavato arahato sammāsam- buddhassa! Namo tassa Bhagavato arahato sammāsam- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk here ca ahaü. 2 Si omits so. 3 Si cittass' eva, inserting ete after Gotamo. 4 Bm Si vadeti. 5 Sk Bm omit yassa. 6 Sk Subhagasuttaü. 7 Bm Si Dhan- throughout. 8 So Sk elsewhere, after reading Vasalakappe here; Bm Ca¤calikappe; Si Paccagakappe; Bu Vaddhalakappe. A Kandy MS reads Caõķalako. >/ #<[page 210]># %<210 II. {MAJJHIMAPAööâSAũ}.>% buddhassātã\<*<1>*>/. Tena kho pana samayena Saīgāravo\<*<2>*>/ nāma māõavo Caõķalakappe paņivasati tiõõaü vedānaü pāragå sanighaõķukeņubhānaü sākkharappabhadānaü itihāsapa¤ca- mānaü padako veyyākaraõo lokāyatamahāpurisalakkhaõesu anavayo. Assosi kho Saīgāravo māõavo Dhāna¤jāniyā\<*<3>*>/ brāhmaõiyā evaü vācaü bhāsamānāya, sutvā Dhāna¤jāniü brāhmaõiü etad avoca: Avabhåtā ca 'yaü\<*<4>*>/ Dhāna¤jāni {brāh- maõã} parābhåtā ca 'yaü\<*<5>*>/ Dhāna¤jānã brāhmaõã vijjamānā- naü brāhmaõānaü, atha ca pana tassa muõķakassa samaõa- kassa vaõõaü bhāsatãti\<*<6>*>/. Na hi\<*<7>*>/ pana tvaü, tāta\<*<8>*>/ Bhadramukha\<*<9>*>/, tassa Bhaga- vato sãlapa¤¤āõaü jānāsi; sace tvaü, tāta Bhadramukha, tassa Bhagavato sãlapa¤¤āõaü jāneyyāsi, na tvaü, tāta Bhadramukha, taü Bhagavantaü akkositabbaü paribhāsi- tabbaü ma¤¤eyyāsãti. Tena hi, bhoti, yadā samaõo Gotamo Caõķalakappaü anuppatto hoti, atha kho me\<*<10>*>/ āroceyyāsãti. Evaü Bhadramukhāti kho Dhāna¤jānã brāhmaõã Saī- gāravassa māõavassa paccassosi. Atha kho Bhagavā Kosalesu anupubbena cārikaü cara- māno Caõķalakappaü tad avasari. Tatra sudaü Bhagavā Caõķalakappe viharati Todeyyānaü brāhmaõānaü ambavane. Assosi kho Dhāna¤jānã brāhmaõã: Bhagavā kira Caõķala- kappaü anuppatto Caõķalakappe viharati Todeyyānaü brāh- maõānaü ambavane ti. Atha kho Dhāna¤jānã brāhmaõã yena Saīgāravo māõavo ten' upasaükami, upasaükamitvā Saīgāravaü māõavaü etad avoca: Ayaü, tāta Bhadramukha, so Bhagavā Caõķalakappaü anuppatto Caõķalakappe viharati Todeyyānaü brāhmaõānaü ambavane. Yassa dāni tvaü, tāta Bhadramukha, kālaü ma¤¤asãti. Evaü bhotãti\<*<11>*>/ kho Saīgāravo māõavo Dhāna¤jāniyā brāhmaõiya paņisutvā yena Bhagavā ten' upasaükami, upa- saükamitvā Bhagavatā saddhiü sammodi sammodanãyaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si omit 3rd repetition. 2 So Sk Bm & Bu; Si Sagāravo. 3 Bm Dhanaījānãyā. 4 Sk athabåtā 'yaü; Bm v' ayaü; Si ca yaü 5 So Sk; Bm v' ayam; Si ca yaü. 6 Bm bhāsissatãti. 7 Sk omits hi. 8 Sk omits tāta. 9 Sk Bh-ā. 10 Sk kho for me. 11 Sk bhoti. >/ #<[page 211]># %< 5. 10. SAđGâRAVASUTTAũ (100). 211>% kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Saīgāravo māõavo Bhagavantaü etad avoca:-- Santi kho\<*<1>*>/, bho Gotama, eke samaõabrāhmaõā diņņhadhammā- bhi¤¤āvosānapāramippattā ādibrahmacariyaü paņijānanti. Tatra, bho Gotama, ye te samaõabrāhmaõā diņņhadhammā- bhi¤¤āvosānapāramippattā ādibrahmacariyaü paņijānanti, tesaü bhavaü Gotamo katamo ti\<*<2>*>/? Diņņhadhammābhi¤¤āvosānapāramippattānaü\<*<3>*>/ ādibrah- macariyaü paņijānantānam\<*<4>*>/ pi kho ahaü, Bhāradvāja, ve- mattataü\<*<5>*>/ vadāmi. Santi, Bhāradvāja, eke samaõabrāh- maõā anussavikā, te\<*<6>*>/ anussavena diņņhadhammābhi¤¤āvosāna- pāramippattā ādibrahmacariyaü paņijānanti, seyyathāpi brāh- maõā Tevijjā. Santi pana, Bhāradvāja, eke samaõabrāhmaõā kevalaü saddhāmattakena diņņhadhammābhi¤¤āvosānapāra- mippattā ādibrahmacariyaü paņijānanti, seyyathāpi {takkã} {vãmaüsã}. Santi, Bhāradvāja, eke samaõabrāhmaõā pubbe ananussutesu dhammesu sāmaü yeva dhammaü abhi¤¤āya, diņņhadhammābhi¤¤āvosānapāramippattā ādibrahmacariyaü paņijānanti. Tatra, Bhāradvāja, ye te samaõabrāhmaõā pubbe ananussutesu dhammesu sāmaü yeva dhammaü abhi¤- ¤āya, diņņhadhammābhi¤¤āvosānapāramippattā ādibrahmacari- yaü paņijānanti, tesāham asmi. Tad {aminā} p' etaü, Bhāra- dvāja pariyāyena veditabbaü. Yathā ye te samaõabrāhmaõā pubbe ananussutesu dhammesu sāmaü yeva dhammaü abhi¤- ¤āya diņņhadhammābhi¤¤avosānapāramippattā ādibrahmacari- yaü paņijānanti, tesāham asmi. Idha me\<*<7>*>/, Bhāradvāja, pubbe va sambodhā anabhisam- buddhassa Bodhisattass' eva sato etad ahosi:-- Sambādho gharāvāso rājāpatho, abbhokāso\<*<8>*>/ pabbajjā. Nayidaü sukaraü agāraü ajjhāvasatā ekantaparipuõõaü ekantaparisuddhaü saīkhalikhitaü brahmacariyaü carituü. Yannånāhaü kesa- massuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajeyyan ti. So kho ahaü, Bhāradvāja, apa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk omits kho. 2 Sk Bm omits ti. 3 Sk Bm d-pattā. 4 Bm p-antãti. Na pi kho ahaü. 5 Si vemattaü. 6 Bm Si tena. 7 Bm omits me. 8 Bm a-se. >/ #<[page 212]># %<212 II. MAJJHIMAPAööâSAũ.>% rena samayena daharo va samāno susu kālakeso . . . (&c. as from line 28 of Vol. I page 163 to page 167 line 8, substituting Bhāradvāja for bhikkhave) . . . alam idaü padhānāyāti. Apissu maü . . . (&c. as from line 29 of Vol. I page {240} to page 247 line 16, substituting Bhāradvāja for Aggi- vessana & omitting evaråpā pi kho me . . . tiņņhati p. 243 line 2 & on p. 244) . . . āvatto bāhullāyāti. So kho ahaü, Bhāradvāja, oëārikaü āhāraü āhāretvā balaü gahetvā vivicc' eva kāmehi --pe-- paņhamajjhānaü upasampajja vihāsiü. Vitakkavicārānaü våpasamā ajjhattaü sampasādanaü cetaso ekodibhāvaü avitakkaü avicāraü sa- mādhijaü pãtisukhaü dutiyajjhānaü --pe-- tatiyajjhānaü upasampajja vihāsiü. So evaü samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaī- gaõe vigatåpakkilese mudubhåte kammaõiye ņhite ānej- jappatte . . . (&c. as from line 19 of Vol. I page 248 to page 249 line 21. substituting Bhāradvāja for Aggivessana & omitting evaråpā pi . . . tiņņhati on pp. 248,249) . . . ātāpino pahitattassa viharato ti. Evaü vutte Saīgāravo māõavo Bhagavantaü etad avoca: -- Aņņhita\<*<1>*>/ vata\<*<2>*>/ bhoto Gotamassa padhānaü ahosi, sap- purisa\<*<3>*>/ vata bhoto Gotamassa padhānaü ahosi, yathā taü arahato sammāsambuddhassa. Kin nu kho\<*<4>*>/, bho Gotama, atthi devā ti? ōhānaso me taü\<*<5>*>/, Bhāradvāja, viditaü yadidaü atthi devā ti. Kin nu kho, bho Gotama, atthi devā ti puņņho samāno, ņhānaso me taü\<*<6>*>/, Bhāradvāja, viditaü yadidaü atthi devā ti\<*<7>*>/ vadesi? Nanu\<*<8>*>/, bho Gotama, evaü sante tucchā musā hotãti? Atthi devā ti, Bhāradvāja, puņņho samāno, atthi devā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk Bm Si. 2 Bm omits vata. 3 So Sk Bm Si. 4 Sk omit kho. 5 Bm Si kho pan etaü. 6 Si pan' etaü; Bm kho pan' etaü. 7 Sk Si omit yadidaü; Bm reads adhidevā (as throughout). 8 Bm Si nānu >/ #<[page 213]># %< 5. 10. SAđGâRAVASUTTAũ (100). 213>% ti yo {vadeyya}, ņhānaso viditā me viditā ti yo vadeyya\<*<1>*>/, atha khvettha\<*<2>*>/ vi¤¤åpurisena ekaüsena niņņhaü gantabbaü\<*<3>*>/ yadidaü atthi devā ti. Kissa pana me bhavaü Gotamo ādiken' eva na\<*<4>*>/ byā- kāsãti? Ucce\<*<5>*>/ sammataü kho etaü, Bhāradvāja, lokasmiü yad- idaü atthi\<*<6>*>/ devā ti. Evaü vutte Saīgāravo māõavo Bhagavantaü etad avoca: -- Abhikkantaü, bho Gotama; abhikkantam, bho Gotama, Seyyathāpi, bho Gotama, nikujjitaü vā ukkujjeyya, paņic- channaü vā vivareyya, måëhassa vā maggaü ācikkheyya. andhakāre vā telapajjotaü dhāreyya: Cakkhumanto råpāni dakkhintãti, -- evam evaü bhotā Gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaü Bhagavantaü Gotamaü saraõaü gacchāmi dhamma¤ ca bhikkhusaügha¤ ca. Upāsakaü maü bhavaü Gotamo dhāretu ajjatagge pāõupetaü saraõagatan ti. SAđGâRAVASUTTAũ DASAMAũ. BRâHMAöAVAGGO PAĨCAMO\<*<7>*>/. MAJJHIMAPAööâSAũ\<*<8>*>/ SAMATTAũ\<*<9>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sk omits ņhānaso . . . vadeyya; Bm ņhānaso me viditā ti yo vadeyya. 2 So Bm Si; Sk kho tvaü. 3 Bm gantuü; Si gantuü vā. 4 Sk omits na. 5 So Sk Bu; Bm Si uccena. 6 So Si Bu; Sk (here only) adhidevā, like Bm always. 7 Bm omits. 8 Bm Majjhimā Paõõāsakā; Si Majjhimapaõõāsakaü. 9 So Si; Bm Sk omit. >/ #<[page 214]># %<214 III. UPARIPAööâSAũ.>% 101. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Sakkesu viharati; Devadahaü nāma Sakkānaü nigamo. Tatra kho Bhagavā bhikkhå āmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavā etad avoca: Santi, bhikkhave, eke samaõabrāhmaõā evaü-vādino evaü-diņņhino: Yaü ki¤cāyaü purisapuggalo paņisaüvedeti, sukhaü vā dukkhaü vā adukkhamasukhaü vā, sabban taü pubbekatahetu; iti purāõānaü kammānaü tapasā vyanti- bhāvā, navānaü kammānaü akaraõā āyatiü anavassavo, āyatiü anavassavā kammakkhayo, kammakkhayā dukkhak- khayo, dukkhakkhayā vedanākkhayo, vedanākkhayā sabbaü dukkhaü nijjiõõaü bhavissatãti. -- Evaü-vādino, bhikkhave, Nigaõņhā. Evaü-vādāhaü, bhikkhave, Nigaõņhe upasaükamitvā evaü vadāmi: Saccaü kira tumhe, āvuso Nigaõņhā, evaü vādino evaü-diņņhino: Yaü ki¤cāyaü purisapuggalo paņisaü- vedeti, sukhaü vā dukkhaü vā adukkhamasukhaü vā, sabban taü pubbekatahetu; iti purāõānaü kammānaü tapasā vyanti- bhāvā, navānaü kammānaü akaraõā, āyatiü anavassavo, āyatiü anavassavā kammakkhayo, kammakkhayā dukkhak- khayo, dukkhakkhayā vedanākkhayo,vedanākkhayā sabbaü duk- kaü nijjiõõaü bhavissatãti? Te ce me, bhikkhave, Nigaõņhā evaü puņņhā âmā ti paņijānanti, tyāhaü evaü vadāmi: Kiü pana tumhe, āvuso Nigaõņhā, jānātha: Ahuvām' eva mayaü pubbe, na nāhuvamhāti? No h' idaü avuso. Kiü pana tumhe, āvuso Nigaõņhā, jānātha: Akarām' eva mayaü pubbe pāpaü kammaü, na nākaramhāti? No h' idaü āvuso. Kiü pana {tumhe}, āvuso Nigaõņhā, jānātha: Evaråpaü vā evaråpaü vā pāpaü kammaü akaramhāti? No h' idaü āvuso. Kiü pana tumhe, āvuso Nigaõņhā jānātha: Ettakaü vā dukkhaü nijjiõõaü, ettakaü vā dukkhaü nijjiretabbaü, ettakamhi vā dukkhe nijjiõõe sabbaü dukkhaü nijjiõõaü bhavissatãti? \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 215]># %< 1. 1. DEVADAHASUTTAũ (101). 215>% No h' idaü āvuso. Kiü pana tumhe, āvuso Nigaõņhā, jānātha diņņhe va dhamme akusalānaü dhammānaü pahānaü, kusalānaü dham- mānaü upasampadan ti? No h' idaü, āvuso. Iti kira tumhe, āvuso Nigaõņhā, na jānātha: Ahuvām' eva mayaü pubbe, na nāhuvamhāti; na jānātha: Akarām' eva mayaü pubbe pāpaü kammaü, na nākaramāti; na jā- nātha: Evaråpaü vā evaråpaü vā pāpaü kammaü akaram- hāti; na jānātha: Ettakaü vā dukkhaü nijjiõõaü, ettakaü vā {dukkhaü} nijjiretabbaü, ettakamhi vā dukkhe nijjiõõe sab- baü dukkhaü nijjiõõaü bhavissatãti; na jānātha diņņhe va dhamme akusalānaü dhammānaü pahānaü kusalānaü dhammānaü upasampadaü\<*<1>*>/. Evaü sante āyasmantānaü Nigaõņhānaü na kallaü assa veyyākaraõāya: Yaü ki¤cāyaü purisapuggalo paņisaüvedeti, sukhaü vā dukkhaü vā aduk- khamasukhaü vā, sabban taü pubbekatahetu; iti purāõānaü kammānaü tapasā vyantibhāvā, navānaü kammānaü aka- raõā\<*<2>*>/, āyatiü anavassavo, āyatiü anassavā kammakkhayo, kammakkhayā dukkhakkhayo, dukhakkhayā vedanākkhayo, vedanākkhayā sabbaü dukkhaü nijjiõõaü bhavissatãti. Sace\<*<3>*>/ tumhe, āvuso Nigaõņhā\<*<4>*>/, {jāneyyātha}: Ahuvām' eva mayaü pubbe, na nāhuvamhāti, -- jāneyyātha: Akarām' eva mayaü pubbe pāpaü kammaü, na nākaramhāti jāneyyātha: Evaråpaü vā evaråpaü vā pāpaü dhammaü akaramhāti: jāneyyātha: Ettakaü vā dukkhaü nijjiõõaü ettakaü vā dukkhaü nijjiretabbaü, ettakamhi vā dukkhe nijjiõõe sabbaü dukkhaü nijjiõõaü bhavissatãti; jāneyyātha diņņhe va dhamme akusalānaü dhammānaü pahānaü, kusa- lānaü dhammānaü upasampadaü. Evaü sante āyasman- tānaü Nigaõņhānaü kallaü assa veyyākaraõāya, yaü ki¤cāyaü purisapuggalo paņisaüvedeti, sukhaü vā dukkhaü vā aduk- khamasukhaü vā, sabban taü pubbekatahetu; iti purāõānaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cf. I 93 for the foregeing argument. 2 Sk here akaraõe, supra akaranaü generally. 3 Si adds pana. 4 Here in Sk begins an undecipherable passage {extending} to sesaī ca īāõadassanaü on page 218 >/ #<[page 216]># %<216 III UPARIPAööâSAũ.>% kammānaü tapasā vyantibhāvā, navānaü kammānaü akaraõā, āyatiü anavassavo, āyatiü anavassavā kammakkhayo, kam- makkhayyā dukkhakkhayo, dukkhakkhayā vedanākkhayo, ve- danākkhayā sabbaü dukkhaü nijjiõõaü bhavissatãti Seyyathāpi, āvuso Nigaõņhā, puriso sallena viddho assa savãsena gāëhåpalepanena\<*<1>*>/; so sallassa pi vedanāhetu\<*<2>*>/ duk- khā tippā kaņukā vedanā vediyeyya; tassa mittāmaccā ¤āti- sālohitā bhisakkaü sallakattaü upaņņhapeyyum\<*<3>*>/; tassa so bhisakko sallakatto satthena vaõamukhaü parikanteyya; so satthena pi vaõamukhassa parikantanahetu dukkhā tippā\<*<4>*>/ kaņukā vedanā vediyeyya; tassa so bhisakko sallakatto esa- niyā sallaü eseyya; so esaniyā pi sallassa esanāhetu\<*<5>*>/ dukkhā tippā kaņukā vedanā vediyeyya; tassa so bhisakko sallakatto sallaü abbyaheyya\<*<6>*>/; so sallassa pi abbyahanahetu\<*<7>*>/ dukkhā tippā kaņukā vedanā vediyeyya; tassa so bhisakko sallakatto agadaīgāraü vaõamukhe odaheyya; so agadaīgārassa pi vaõamukhe odahanahetu dukkhā tippā kaņukā vedanā vedi- yeyya; so aparena samayena råëhena\<*<8>*>/ vaõena saüchavinā\<*<9>*>/ arogo assa sukhã serã sayaüvasã {yena} kāmaīgamo; tassa evam assa:-- Ahaü ko pubbe viddho ahosiü savãsena gāëhå- palepanena; so 'haü sallassa pi vedanāhetu dukkhā tippā kaņukā vedanā vediyiü; tassa me mittāmaccā ¤ātisālohitā bhisakkaü sallakattaü upaņņhapesuü; tassa me so bhisakko sallakatto satthena vaõamukhaü parikanti\<*<10>*>/; so 'haü sallena pi vaõamukhassa parikantanahetu dukkhā tippā kaņukā vedanā vediyiü; tassa me so bhisakko sallakatto esaniyā sallaü esi; so 'haü esaniyā pi sallassa esanāhetu dukkhā tippā kaņukā vedanā vediyiü; tassa me so bhisakko sallakatto sallaü ab- byahi\<*<11>*>/; so 'haü sallassa pi abbyahanahetu\<*<12>*>/ dukkhā tippā kaņukā vedanā vediyiü; tassa me so bhisakko sallakatto agadaīgāraü vaõamukhe odahi; so 'haü agadaīgārassa pi vaõamukhe odahanahetu dukkhā tippā kaņukā vedanā vediyiü; \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si gāëhupalepanena; Bm gāëapalepanena; Bu gāëhåpalepanenāti bahalåpanena. 2 Si vedaõahetu. 3 Bu upaņņhāpeyyuü. 4 Bm Si tibbā throughout, as Sk sometimes. 5 Si esanaetu. 6 Si abbåõheyya. 7 Si abbåõhanahetu. 8 Bm ruëhena. 9 Si saīchavinā 10 Si parikantati. 11 Si abbhåõhi. 12 Si abbhåõhanahetu. >/ #<[page 217]># %< 1. 1. {DEVADAHASUTTAũ} (101). 217>% so 'mhi\<*<1>*>/ etarahi råëhena vaõena saüchavinā arogo sukhã serã sayaüvasã yena kāmaīgamo ti. -- Evam eva kho, āvuso Nigaõņhā, sace tumhe jāneyyātha: Ahuvām' eva mayaü pubbe na nāhuvamhāti, jāneyyātha: Akarām' eva mayaü pubbe pāpaü kammaü, na nākaramhāti; jāneyyātha: Eva- råpaü vā evaråpaü vā pāpaü kammaü akaramhāti; jāney- yātha: Ettakaü vā dukkhaü nijjiõõaü ettakaü vā dukkhaü nijjiretabbaü, ettakamhi vā dukkhe nijjiõõe sabbaü dukkhaü nijjiõõaü bhavissatãti; {jāneyyātha} diņņhe va dhamme akusa- lānaü kammānaü pahānaü, kusalānaü dhammānaü upa- sampadaü. Evaü sante āyasmantānaü Nigaõņhānaü kallam assa veyyākaraõāya: Yaü ki¤cāyaü purisapuggalo paņisaü- vedeti, sukhaü vā dukkhaü vā adukkhamasukhaü vā, sab- ban taü pubbekatahetu: iti purāõānaü kammānaü tapasā vyantibhāvā, navānaü kammānaü akaraõā, āyatiü anavassavo, āyatiü anavassavā kammakkhayo, kammakkhayā dukkhak- khayo, dukkhakkhayā vedanākkhayo, vedanākkhayā sabbaü dukkhaü nijjiõõaü bhavissatãti. Yasmā ca kho tumhe, āvuso Nigaõņhā, na jānātha: Ahuvām' eva mayaü pubbe, na nāhu- vamhāti, na jānātha: Akarām' eva mayaü pubbe pāpaü kammaü, na nākaramāti; na jānātha: Evaråpaü vā evaråpaü vā pāpakammaü akaramhāti; na jānātha: Ettakaü vā duk- khaü nijjiõõaü ettakaü vā dukkhaü nijjiretabbaü ettakamhi vā dukkhe nijjiõõe sabbaü dukkhaü nijjiõõaü bhavissatãti, na jānātha diņņhe va dhamme akusalānaü dhammānaü pa- hānaü kusalānaü dhammānaü upasampadaü, -- tasmā āyas- mantānaü Nigaõņhānaü na kallam assa veyyākaranāya: Yaü ki¤cāyaü purisapuggalo paņisaüvedeti, sukhaü vā dukkhaü vā adukkhamasukhaü vā, sabban taü pubbekatahetu; iti purāõānaü kammānaü tapasā vyantibhāvā, navānaü kammā- naü akaraõā, āyatiü anavassavo, āyatiü anavassavā kam- makkhayo, kammakkhayā dukkhakkhayo, dukkhakkhayā veda- nākkhayo, vedanākkhayā sabban taü dukkhaü nijjiõõaü bhavissatãti. Evaü vutte, bhikkhave, te Nigaõņhā maü etad avocuü: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si so 'haü. >/ #<[page 218]># %<218 III. UPARIPAööâSAũ.>% Nigaõņho, āvuso, Nāņaputto\<*<1>*>/ sabba¤¤å sabbadassavã apari- sesaü\<*<2>*>/ ¤āõadassanaü paņijānāti: Carato ca me tiņņhato ca suttassa ca jāgarassa ca satataü samitaü ¤āõadassanaü paccupaņņhitan ti. So evam āha: {Atthi} kho vo\<*<3>*>/, āvuso Ni- gaõņhā. pubbe pāpaü kammaü kataü. Taü\<*<4>*>/ imāya kaņu- kāya dukkarakārãkāya nijjaretha\<*<5>*>/; yaü pan ettha etarahi kāyena saüvutā vācāya saüvutā manasā saüvutā, taü āyatiü pāpassa kammassa akaraõaü; iti purāõānaü kammānaü ta- pasā vyantibhāvā\<*<6>*>/, navānaü kammānam akaraõā, āyatiü anavassavo, āyatiü anavassavā kammakkhayo, kammakkhayā dukkhakkhayo, dukkhakkhayā vedanākkhayo, vedanākkhayā sabbaü dukkhaü nijjiõõaü bhavissatãti. Ta¤ ca pan' amha- kaü ruccati c' eva khamati ca tena c' amhā attamanā ti. Evaü vutte ahaü, bhikkhave, te Nigaõņhe etad avocaü: Pa¤ca kho ime, āvuso\<*<7>*>/ Nigaõņhā, dhammā diņņhe va dhamme dvidhā vipākā. Katame pa¤ca? -- Saddhā ruci anussavo ākāraparivitakko diņņhinijjhānakhanti. Ime kho, āvuso Ni- gaõņhā, pa¤ca dhammā diņņhe va dhamme dvidhā vipākā. Tatr' āyasmantānaü Nigaõņhānaü kā atãtaüse satthari saddhā, kā råci, ko anussavo, ko ākāraparivitakko, kā diņņhinijjhāna- khantãti? Evaüvādã\<*<8>*>/ kho ahaü, bhikkhave, Nigaõņhesu na ki¤ci sahadhammikaü vādaparihāraü samanupassāmi. Puna ca {panāhaü}, bhikkhave, te Nigaõņhe evaü vadāmi. -- Taü kim ma¤¤ath', āvuso Nigaõņhā? Yasmiü vo\<*<9>*>/ samaye tippo upakkamo hoti tippaü padhānaü, tippā tamhi\<*<10>*>/ samaye opakkamikā dukkhā tippā kaņukā vedanā vediyatha\<*<11>*>/; yasmiü pana vo\<*<12>*>/ samaye na tippo upakkamo hoti na tippaü pa- dhānaü, na tippā\<*<13>*>/ tamhi\<*<10>*>/ samaye opakkamikā dukkhā tippā kaņukā vedanā vediyathāti? Yasmiü\<*<14>*>/ no, āvuso Gotama, samaye tippo upakkamo hoti tippaü padhānaü, tippā tamhi samaye opakkamikā dukkhā tippā kaņukā vedanā vediyāma. Yasmiü pana no \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bm Si. 2 Bm aparaü sesn¤ ca. 3 Si atthi vo; Bm atthi nu kho te. 4 Sk omits avuso & taü. 5 Bm Si nijjiretha. 6 Sk here vy-ve. 7 Sk omits āvuso. 8 Bm evaüvādãsu. 9 Sk omits here, inserting hi here & after samaye. 10 Si tasmiü. 11 Sk v-ā; Bm yediyetha throughout. 12 Sk te. 13 Sk padhānantiyā. 14 Bm adds pana. >/ #<[page 219]># %< 1. 1. DEVADAHASUTTAũ (101). 219>% samaye na tippo upakkamo hoti na tippaü padhānaü, na tippā tamhi samaye opakkamikā dukkhā tippā kaņukā vedanā vediyāmāti. Iti kir', āvuso Nigaõņhā, -- Yasmiü vo\<*<1>*>/ samaye tippo upakkamo hoti tippaü padhānaü, tippā tamhi samaye opak- kamikā dukkhā tippā kaņukā vedanā vediyatha; yasmiü paõa\<*<2>*>/ vo pana samaye na tippo upakkamo hoti na tippaü padhānaü, na tippā tamhi samaye opakkamikā dukkhā tippā kaņukā vedanā vediyatha. Evaü sante āyasmantā- naü Nigaõņhānaü kallam {assa}\<*<3>*>/ veyyākaraõāya: Yam ki¤- cāyaü purisapuggalo paņisaüvedeti, sukhaü vā dukkhaü vā adukkhamasukhaü vā, sabban taü pubbekatahetu; iti purāõānaü kammānaü tapasā vyantibhāvā, navānaü kam- mānaü akaraõā āyatiü anavassavo, āyatiü anavassavā kam- makkhayo, kammakkhayā dukkhakkhayo, dukkhakkhayā ve- danākkhayo, vedanākkhayā sabbaü dukkhaü nijjiõõaü bha- vissatãti. Sace, āvuso Nigaõņhā, yasmiü vo\<*<4>*>/ samaye\<*<5>*>/ tippo upakkamo hoti tippaü padhānaü, tiņņheyy' eva\<*<6>*>/ tamhi samaye opakkamikā dukkhā tippā kaņukā vedanā\<*<7>*>/; yasmiü pana vo\<*<8>*>/ samaye na tippo upakkamo hoti na tibbaü padhānaü tiņ- ņheyy' eva\<*<9>*>/ tasmiü samaye opakkamikā dukkhā tippā kaņukā vedanā\<*<7>*>/. Evaü sante āyasmantānaü Nigaõņhānaü kallam assa veyyākaraõāya: Yaü ki¤cāyaü purisapuggalo {paņisaü- vediti}, sukhaü vā dukkhaü vā adukkhamasukhaü vā, sabban taü pubbekatahetu; iti purāõānaü kammānaü -- pe\<*<10>*>/ -- sab- baü dukkhaü nijjiõõaü bhavissatãti. Yasmā ca kho, āvuso Nigaõņhā, yasmiü pana\<*<11>*>/ vo samaye tippo upakkamo hoti tippaü padhānaü, tippā tamhi samaye opakkamikā dukkhā tippā kaņukā vedanā vediyatha. Yasmiü pana vo\<*<12>*>/ sa- maye na\<*<13>*>/ tippo upakkamo hoti na tippaü padhānaü, na tippaü tamhi samaye opakkamikā dukkhā tippā kaņukā ve- danā vediyatha. Te tumhe sāmaü yeva opakkamikā dukkhā tippā kaņukā vedanā vediyamānā avijjā a¤¤āõā\<*<14>*>/ sammohā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk kho. 2 Sk omits. 3 Sk na kalla. 4 Sk omits. 5 Sk samayena. 6 So si; Bm tibbā; Sk na tibbā 7 Bm adds vediyetha. 8 Sk vo pana. 9 Se Si; Bm na tibbā; Sk tibbā. 10 Bm Si omit pe & recite in extenso. 11 Sk omits pana. 12 Sk vo pana. 13 Sk omits. 14 Si a¤āõā. >/ #<[page 220]># %<220 III. UPARIPAööâSAũ.>% vipaccetha: Yaü ki¤cāyaü purisapuggalo paņisaüvedeti, sukhaü vā dukkhaü vā adukkhamasukhaü vā, sabban taü pubbekatahetu; iti purāõānaü kammānaü tapasā vyanti- bhāvā, navānaü kammānaü akaraõā, āyatiü anavassavo, āyatiü anavassavā kammakkhayo, kammakkhayā dukkhak- khayo, dukkhakkhayā vedanākkhayo, vedanākkhayā sabbaü dukkhaü nijjiõõaü bhavissatãti. Evaüvādã pi\<*<1>*>/ kho ahaü, bhikkhave, Nigaõņhesu na ki¤ci sahadhammikaü vādapaņi- hāraü samanupassāmi. Puna ca panāhaü\<*<2>*>/, bhikkhave, te Nigaõņhe evaü va- dāmi:-- Taü kim ma¤¤ath ' āvuso Nigaõņhā? Yam idaü kammaü diņņhadhammavedanãyaü\<*<3>*>/, taü upakkamena vā pa- dhānena vā samparāyavedanãyaü hotåti labbham etan ti? No h' idaü, āvuso. Yam pan' idaü kammaü samparāyavedanãyaü, taü upakkamena vā padhānena vā diņņhadhammavedanãyaü hotåti labbham etan ti? No h' idaü, āvuso. Taü kim ma¤¤ath', āvuso Nigaõņhā? Yam idaü kam- maü sukhavedanãyaü, taü upakkamena vā padhānena vā dukkhavedanãyaü hotåti labbham etan ti? No h' idaü, āvuso. Yaü pan' idaü kammaü dukkhavedanãyaü, taü upak- kamena vā padhānena vā sukhavedanãyaü hotåti labbham etan ti? No h' idaü, āvuso. Taü kim ma¤¤ath', āvuso Nigaõņhā? Yam idaü kam- maü paripakkavedanãyaü, tam upakkamena vā padhānena vā aparipakkavedanãyaü hotåti labbham etan ti? No h' idaü, āvuso. Yaü pan' idaü kammaü aparipakkavedanãyaü taü upakkamena vā padhānena vā paripakkavedanãyaü hotåti labbham etan ti? No h' idaü, āvuso. Taü kim ma¤¤ath', āvuso Nigaõņhā? Yam idaü kam- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk Si; Bm evaüvādisu pi. 2 Si parāhaü. 3 Sk & Bu d-iyaü. >/ #<[page 221]># %< 1. 1. DEVADAHASUTTAũ (101). 221>% maü bahuvedanãyaü, taü upakkamena vā padhānena vā appavedanãyaü hotåti labbham etan ti? No h' idaü, āvuso. Yaü pan' idaü kammaü appavedanãyaü, taü upakka- mena vā padhānena vā bahuvedanãyaü hotåti labbham etan ti? No h' idaü, āvuso. Taü kim ma¤¤ath', āvuso Nigaõņhā? Yam idaü kam- maü vedanãyaü\<*<1>*>/, taü upakkamena vā padhānena vā ave- danãyaü hotåti labbham etan ti? No h' idaü, āvuso. Yaü pan' idaü kammaü avedanãyaü, taü upakkamena vā padhānena vā vedanãyaü\<*<1>*>/ hotåti labbham etan ti? No h' idaü, āvuso. Iti kir', āvuso Nigaõņhā, yam idaü kammaü diņņha- dhammavedanãyaü, taü upakkamena vā padhānena vā sam- parāyavedanãyaü hotåti alabbham\<*<2>*>/ etaü; yam\<*<3>*>/ idam kam- maü samparāyavedanãyaü, taü upakkamena vā padhānena vā diņņhadhammavedanãyaü hotåti alabbham etaü; yam p'\<*<4>*>/ idaü kammaü sukhavedanãyaü, taü upakkamena vā padhā- nena vā dukkhavedanãyaü hotåti alabbham etaü; yam p' idaü kammaü dukkhavedanãyaü, taü upakkamena vā pa- dhānena vā sukhavedanãyaü hotåti alabbham etaü; yam p' idaü kammam paripakkavedanãyaü, taü upakkamena vā padhānena vā aparipakkavedanãyaü hotåti alabbham etaü; yam p' idam kammaü aparipakkavedanãyaü, taü upakkamena vā padhānena vā paripakkavedanãyaü hotåti alabbham etaü; yam p' idaü kammaü bahuvedanãyaü, taü upakkamena vā padhānena vā appavedanãyaü hotåti alabbham etaü; yam p' idaü kammaü appavedanãyaü, taü upakkamena vā bahuve- danãyaü hotåti alabbham etaü; yam p' idaü kammaü ve- danãyaü\<*<1>*>/, taü upakkamena vā padhānena vā avedanãyaü hotåti alabbham etaü; yam p' idaü kammaü avedanãyaü, taü upakkamena vā padhānena vā vedanãyaü hotåti alab- bham etaü. Evaü sante āyasmantānaü Nigaõņhānaü aphalo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm savedanãyaü. 2 Sk labbhaü. 3 Bm adds pana. 4 Si omits pi. >/ #<[page 222]># %<222 III. UPARIPAööâSAũ.>% upakkamo hoti\<*<1>*>/ aphalaü padhānaü. Evaüvādã, bhikkhave, Nigaõņhā; evaüvādãnaü, bhikkhave. Nigaõņhānaü\<*<2>*>/ dasa sahadhammikā vādānuvādā gārayhaü ņhānaü\<*<3>*>/ āgacchanti. Sace, bhikkhave, sattā pubbekatahetu sukhadukkhaü paņisaüvedenti, addhā, bhikkhave, Nigaõņhā pubbedukkata- kammakārino\<*<4>*>/, yaü etarahi evaråpā dukkhā tippā kaņukā vedanā vediyanti. Sace, bhikkhave, sattā issaranimmānahetu sukhadukkhaü paņisaüvedenti, addhā, bhikkhave, Nigaõņhā pāpakena issarena nimmitā, yaü etarahi evaråpā dukkhā tippā kaņukā vedanā vediyanti. Sace, bhikkhave, sattā saī- gatibhāvahetu sukhadukkhaü paņisaüvedenti, addhā, bhik- khave, Nigaõņhā pāpasaīgatikā, yaü etarahi evaråpā dukkhā tippā kaņukā vedanā vediyanti. Sace, bhikkhave, sattā abhi- jātihetu sukhadukkhaü paņisaüvedenti, addhā, bhikkhave, Nigaõņhā pāpābhijātikā yaü etarahi evaråpā dukkhā tippā kaņukā vedanā vediyanti. Sace, bhikkhave, sattā diņņhā- dhammupakkamahetu\<*<5>*>/ sukhadukkhaü paņisaüvedenti, addhā, bhikkhave, Nigaõņhā pāpadiņņhadhammupakkamā\<*<6>*>/, yaü etarahi evaråpā dukkhā tippā kaņukā vedanā vediyanti. Sace, bhikkhave, sattā pubbekatahetu sukhadukkhaü paņisaü- vedenti, gārayhā Nigaõņhā; no ce sattā pubbekatahetu sukhadukkhaü paņisaüvedenti, gārayhā Nigaõņhā. Sace, bhikkhave, sattā issarinimmānahetu sukhadukkhaü paņisaü- vedenti, gārayhā Nigaõņhā; no ce sattā issarinimmānahetu sukhadukkhaü paņisaüvedenti, gārayhā Nigaõņhā. Sace, bhikkhave, sattā saīgatibhāvahetu sukhadukkhaü paņisaü- vedenti, gārayhā Nigaõņhā; no ce sattā saīgatibhāvahetu sukhadukkhaü paņisaüvedenti, gārayhā Nigaõņhā. Sace, bhikkhave, sattā abhijātihetu sukhadukkhaü paņisaüvedenti, gārayhā Nigaõņhā; no ce sattā abhijātihetu sukhadukkhaü paņisaüvedenti, gārayhā Nigaõņhā. Sace, bhikkhave, sattā diņņhadhammupakkamahetu sukhadukkhaü paņisaüvedenti, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk hotãti. 2 Sk omits these three words; Si (not Bu) Niganth-. 3 So Sk Bu; Bm gārayhaņhānaü; Si gāreyhaņņhānaü; Bu adds: vādānuppattā garayhā thānā ti pi pāņho. 4 So Sk Bu; Bm Si dukkaņak-. 5 Bm - dhammåp-. 6 Bm Nigaõņhā evaråpā diņņhadhammåpakkamā. >/ #<[page 223]># %< 1. 1. {DEVADAHASUTTAũ} (101). 223>% gārayhā Nigaõņhā; no ce sattā diņņhadhammupakkamahetu sukhadukkhaü paņisaüvedenti, gārayhā Nigaõņhā. Evaü- vādã, bhikkhave, Nigaõņhā; evaüvādãnaü, bhikkhave, Nigaõ- ņhānaü\<*<1>*>/ ime dasa\<*<2>*>/ sahadhammikā vādānuvādā gārayhaü ņhānaü āgacchanti. Evaü kho, bhikkhave, aphalo upakkamo hoti aphalaü padhānaü. Katha¤ ca, bhikkhave, saphalo upakkamo hoti saphalaü padhānaü? Idha, bhikkhave, bhikkhu na heva anaddha bhåtaü attānaü dukkhena addhabhāveti, dhammika¤ ca su- khaü na paricajjati, tasmi¤ ca sukhe {anadhimucchito} hoti. So evaü pajānāti: Imassa kho me dukkhanidānassa saü- khāraü padahato saükhārappadhānā\<*<3>*>/ virāgo hoti; imassa pana me dukkhanidānassa ajjhupekkhato\<*<4>*>/ upekham\<*<5>*>/ bhāva- yato virāgo hotãti. So yassa khvāssa\<*<6>*>/ dukkhanidānassa saü- khāraü padahato saükhārappadhānā virāgo hoti, saükhāraü tattha\<*<7>*>/ padahati; yassa pana dukkhanidānassa ajjhupekkhato upekham bhāvayato virāgo hoti, upekhaü tattha bhāveti tassa dukkhanidānassa saükhāraü padahato saükhārappa- dhānā virāgo hoti\<*<8>*>/. -- Evam pi 'ssa taü dukkhaü nijjiõõaü\<*<9>*>/ hoti, tassa tassa dukkhanidānassa ajjhupekkhato upekhaü bhāvayato virāgo hoti, evam pi 'ssa taü dukkhaü nijjiõ- õaü hoti. Seyyathāpi, bhikkhave, puriso itthiyā sāratto paņibad- dhacitto tibbacchando\<*<10>*>/ tibbāpekho\<*<11>*>/. So taü itthiü pas- seyya a¤¤ena\<*<12>*>/ purisena saddhim santiņņhantiü sallapantiü sa¤jagghantiü saühasantiü. Taü kiü ma¤¤atha, bhikkhave? Api nu tassa {purisassa}, amuü itthiü disvā a¤¤ena purisena saddhiü santiņņhantiü sallapantiü sa¤jagghantiü saühasan- tiü, uppajjeyyuü {sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā}\<*<13>*>/ ti? Evam bhante. Taü kissa hetu? Amu hi, bhante, puriso amussā itthiyā sāratto paņibaddhacitto tibbacchando tibbā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk omits these three words. 2 Sk sace ime, omitting dasa. 3 So Sk Si; Bm Bu saükhārapadhānā. 4 So all MSS. & Bu. 5 So Sk Bu; Bm Si upekkhaü. 6 So Bu; Si yassa hi khvassa; Bm yassa hi khvāssa; Sk yassa hi kho pan' assa. 7 So Si Bu; Sk tattha s. p.; Bm tattha pų. 8 Sk hotãti. 9 Sk here nijiõõaü. 10 So Sk Bu; Bm Si tibbachando. 11 So Sk Bu; Bm Si tibbāpekkho. 12 Sk adds vā. 13 Bm s-upayāsa. >/ #<[page 224]># %<224 III. UPARIPAööâSAũ.>% pekko; tasmā taü itthiü disvā a¤¤ena purisena saddhiü santiņņhantiü sallapantiü sa¤jagghantiü saühasantiü, up- pajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā ti. Atha kho bhikkhave, tassa purisassa evam assa: Ahaü kho amussā\<*<1>*>/ itthiyā sāratto paņibaddhacitto tibbacchando tibbā- pekho\<*<2>*>/; tassa me amuü itthiü disvā a¤¤ena purisena sad- dhiü santiņņhantiü sallapantiü sa¤jagghantiü saühasantiü\<*<3>*>/ uppajjanti sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā\<*<4>*>/; yan nånā- haü yo me amussā itthiyā chandarāgo taü pajaheyyan ti. So yo amussā itthiyā chandarāgo taü pajaheyya. So taü itthiü passeyya aparena samayena a¤¤ena purisena saddhiü san- tiņņhantiü sallapantiü sa¤jagghantiü saühasantiü. Taü kiü ma¤¤atha, bhikkhave? Api nu tassa purisassa amuü iņņhiü disvā a¤¤ena purisena saddhiü santiņņhantiü salla- pantiü sa¤jagghantiü saühasantiü, uppajjeyyuü sokapari- devadukkhadomanassupāyāsā ti? No h' etaü, bhante. Taü kissa hetu? Amu hi, bhante, puriso amussā itthiyā vãtarāgo; tasmā taü itthiü disvā a¤¤ena purisena saddhiü santiņņhantiü sallapantiü sa¤jagghantiü saühasantiü na\<*<5>*>/ uppajjanti {sokaparidevadukkhadomanassupā- yāsā} ti. Evam eva kho, bhikkhave, {bhikkhu} na heva anaddhabhåtaü attā- naü dukkhena addhabhāveti, dhammika¤ ca sukhaü na pa- ricajati\<*<6>*>/ tasmi¤ ca sukhe anadhimucchito hoti\<*<7>*>/. So evaü pajānāti: Imassa kho me dukkhanidānassa saükhāraü pa- dahato saükhārappadhānā virāgo hoti. Imassa pana me dukkhanidānassa ajjhupekkhato upekhabhāvayato virāgo hotãti\<*<8>*>/. So yassa khvāssa\<*<9>*>/ dukkhanidānassa saükhāraü padahato saükhārappadhānā virāgo hoti, saükhāraü tattha padahati; yassa pan' assa dukkhanidānassa ajjhupekkhato upekhaü bhāvayato virāgo hoti, upekhaü tattha bhāveti, tassa tassa dukkhanidānassa saükhāraü padahato saükhā- rappadhānā virāgo hoti, evam pi 'ssa taü dukkhaü nijjiõõaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk āvuso. 2 Sk here tibbāpakko. 3 Sk omits. 4 Bm adds so. 5 Sk omits na. 6 Sk paricajati. 7 Sk omits hoti. 8 So Sk; Bm Si hoti. 9 Sk yassa hi kho pan' assa. >/ #<[page 225]># %< 1. 1. DEVADAHASUTTAũ (101). 225>% hoti, tassa tassa dukkhanidānassa ajjhupekkhato upekhaü bhāvayato virāgo hoti, evam pi 'ssa dukkhaü nijjiõõaü hoti. Evam pi, bhikkhave, saphalo upakkamo hoti saphalaü pa- dhānaü. Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu iti paņisa¤cikkhati: Yathāsukhaü kho\<*<1>*>/ me viharato akusalā dhammā abhivaķ- ķhanti\<*<2>*>/ kusalā dhammā parihāyanti; dukkhāya pana me attānaü padahato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaķķhanti. Yannånāhaü dukkhāya attānaü padaheyyan ti? So dukkhāya attānaü padahati, tassa dukkhāya attānaü padahato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhi- vaķķhanti. So na aparena samayena dukkhāya attānaü pada- hati. Taü kissa hetu? Yassa hi so, bhikkhave, bhikkhu atthāya dukkhāya attānaü padaheyya, svāssa attho abhi- nipphanno hoti, tasmā na aparena samayena dukkhāya attā- naü padahati. Seyyathāpi, bhikkhave, usukāro\<*<3>*>/ tejanaü dvãsu alātesu ātāpeti paritāpeti ujuü\<*<4>*>/ karoti kammaniyaü. Yato kho, bhikkhave, usukārassa tejanaü dvãsu alātesu ātā- pitaü hoti paritāpitaü\<*<5>*>/ hoti ujuü kataü\<*<6>*>/ kammaniyaü, na so taü\<*<7>*>/ aparena samayena usukāro tejanaü dvãsu alātesu ātāpeti paritāpeti ujuü karoti kammaniyaü. Taü kissa hetu? Yassa hi so, bhikkhave, atthāya usukāro tejanam dvãsu atā- lesu ātāpeyya paritapeyya ujuü kareyya kammaniyaü, svāssa attho abinipphanno hoti; tasmā na aparena samayena usukāro ca tejanaü dvãsu alāpesu ātāpeti paritāpeti ujuü karoti kammaniyaü. -- Evam eva kho, bhikkhave, bhikkhu iti paņi- sa¤cikkhati: Yathāsukhaü kho me\<*<8>*>/ viharato akusalā dhammā {abhivaķķhanti} kusalā dhammā parihāyanti, dukkhāya pana me attānaü padahato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaķķhanti; yannånāhaü dukkhāya attānaü {padaheyyan} ti. So dukkhāya attānaü padahati, tassa duk- khāya attānaü padahato akusalā dhammā parihāyanti kusalā dhammā abhivaķķhanti. So na\<*<9>*>/ aparena samayena duk- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk omits kho. 2 Sk omits from here to kusalā dhammā abhivaķķhanti. 3 Bm ussukāro. 4 Bm ujukaü. 5 Sk ātāpãõaü & paritāpiõaü. 6 So Bm; Sk ujukaü kataü; Si ujukataü. 7 Sk omits so taü. 8 Sk yathā su me. 9 Sk omits na. >/ #<[page 226]># %<226 III. UPARIPAööâSAũ.>% khāya attānaü padahati. Taü kissa hetu? Yassa hi so, bhikkhave, bhikkhu atthāya dukkhāya attānaü padaheyya, svāssa attho abhinipphanno hoti, tasmā na aparena sama- yena dukkhāya attānaü padahati\<*<1>*>/. Evam pi, bhikkhave, saphalo upakkamo hoti saphalaü padhānaü. Puna ca paraü, bhikkhave, idha Tathāgato loke uppaj- jati arahaü sammāsambuddho vijjācaraõasampanno sugato lokavidå . . . (repeat from Vol. I p. 179 l.2 to p. 181 l.24) . . . cittaü parisodheti. So ime pa¤ca nãvaraõe\<*<2>*>/ pahāya cetaso upakkilese pa¤- ¤āya dubbalãkaraõe vivicc' eva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaü savicāraü vivekajaü pãtisukhaü paņha- majjhānaü\<*<3>*>/ upasampajja viharati. Evam pi, bhikkhave, saphalo upakkamo hoti saphalaü padhānaü. Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu vitakkavicārānaü våpasamā, ajjhattaü saüpasādanaü cetaso ekodibhāvaü avi- takkaü avicāraü samādhijaü pãtisukhaü dutiyajjhānaü upa- sampajja viharati. Evam pi, bhikkhave, saphalo upakkamo hoti saphalaü padhānaü. Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu pãtiyā ca virāgā upekhako\<*<4>*>/ ca viharati sato ca sampajāno, sukha¤ ca kāyena paņisaüvedeti yan taü ariyā ācikkhanti: Upekhako satimā sukhavihārã ti tatiyajjhānaü\<*<5>*>/ upasampajja viharati. Evam pi, bhikkhave, saphalo upakkamo hoti saphalaü padhānaü. Puna ca paraü, bhikkhave, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbe va\<*<6>*>/ somanassadomanassānaü atthagamā\<*<7>*>/ adukkhamasukhaü upekhāsatipārisuddhiü ca- tutthajjhānaü\<*<8>*>/ upasampajja viharati. Evam pi, bhikkhave, saphalo upakkamo hoti saphalaü padhānaü. So evaü samāhite citte parisuddhe . . . (repeat from Vol. I p. 182 l. 19 to l. 33) . . . anussarati. Evam pi, bhik- khave, saphalo upakkamo hoti saphalaü padhānaü. So evaü samāhite citte parisuddhe . . . (repeat from Vol. I p. 183 l. 1 to l. 18) . . . satte pajānāti, Evam pi, bhikkhave, saphalo upakkamo hoti saphalaü padhānaü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si padahatãti. 2 Bm nivaraõe. 3 So Sk; Bm Si paņhamaü jhāmaü &c., as usual. 4 Bm Si upekkhako. 5 Bm Si tatiyaü jhānaü. 6 Sk adds kho. 7 Bm Si atthangamā. 8 Bm Si catutthaü jhānaü. >/ #<[page 227]># %< 1. 1. DEVADAHASUTTAũ. (101). 227>% So evaü samāhite citte parisuddhe . . . (repeat from Vol. I p. \<*<279>*>/ l. \<*<19>*>/ to l. \<*<32>*>/) . . . itthattāyāti pajānāti. Evaü kho, bhikkhave, saphalo upakkamo hoti saphalaü padhānaü. Evaüvādã, bhikkhave, Tathāgato, evaüvādiü, bhikkhave, Tathāgataü\<*<1>*>/ dasa sahadhammikā pāsaüsaņņhānā āgacchanti. Sace, bhikkhave, sattā pubbekatahetu sukhadukkhaü paņi- saüvedenti, addhā, bhikkhave, Tathāgato\<*<2>*>/ pubbesukata- kammakārã, yaü etarahi evaråpā anāsavā sukhā vedanā ve- deti. Sace, bhikkhave, sattā issaranimmānahetu sukha- dukkhaü paņisaüvedenti, addhā, bhikkhave, Tathāgato bhad- dakena issarena nimmito, yaü etarahi evaråpā anāsavā su- khā vedanā vedeti. Sace, bhikkhave, sattā saīgatibhāvahetu sukhadukkhaü paņisaüvedenti, addhā, bhikkhave, Tathāgato kalyāõasaīgatiko, yaü etarahi evaråpā anāsavā sukhā vedanā vedeti. Sace, bhikkhave, sattā abhijātihetu sukhadukkhaü paņisaüvedenti, addhā, bhikkhave, Tathāgato kalyāõābhi- jātiko, yaü etarahi evaråpā anāsavā sukhā vedanā vedeti. Sace, bhikkhave, sattā diņņhadhammupakkamahetu sukha- dukkhaü paņisaüvedenti, addhā bhikkhave, Tathāgato ka- lyāõadiņņhadhammupakkamo, yaü etarahi evaråpā anāsavā sukhā vedanā vedeti. Sace, bhikkhave, sattā pubbekatahetu sukhadukkhaü paņisaüvedenti, pāsaüso Tathāgato; no ce sattā pubbekatahetu sukhadukkhaü paņisaüvedenti, pāsaüso Tathā- gato. Sace, bhikkhave, sattā issaranimmānahetu sukhadukkhaü paņisaüvedenti, pāsaüso Tathāgato; no ce sattā issaranimmāna- hetu sukhadukkhaü paņisaüvedenti, pāsaüso Tathāgato\<*<3>*>/. Sace, bhikkhave, sattā saīgatibhāvahetu sukhadukkhaü paņisaü- vedenti, pāsaüso Tathāgato; no ce sattā saīgatibhāvahetu sukhadukkhaü paņisaüvedenti, pāsaüso Tathāgato. Sace, bhikkhave, sattā abhijātihetu sukhadukkhaü paņisaüvedenti, pāsaüso Tathāgato, no ce sattā abhijātihetu sukhadukkhaü paņisaüvedenti, pāsaüso Tathāgato. Sace, bhikkhave, sattā diņņhadhammupakkamahetu sukhadukkhaü paņisaüvedenti, pāsaüso Tathāgato; no ce sattā diņņhadhammupakkamahetu \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm evaüvādãnaü b. Tathāgatānaü. 2 Sk T-te. 3 Sk {omits} the whole of this sentence from sace. >/ #<[page 228]># %<228 III. UPARIPAööâSAũ.>% sukhadukkhaü paņisaüvedenti, pāsaüso Tathāgato. Evaü- vādã, bhikkhave, Tathāgato\<*<1>*>/, evaüvādiü, bhikkhave, Tathā- gataü\<*<2>*>/ ime dasa sahadhammikā pāsaüsaņņhānā āgac- chantãti\<*<3>*>/. Idam avoca Bhagavā. Attamanā te bhikkhå Bhagavato bhāsitaü abhinandun ti. DEVADAHASUTTAũ PAōHAMAũ. 102. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārame. Tatra kho Bha- gavā bhikkhå āmantesi: Bhikkhave ti. Bhadante\<*<4>*>/ ti te bhik- khå Bhagavato paccassosuü. Bhagavā etad avoca: Santi, bhikkhave, eke samaõabrāhmaõa aparantakappikā aparantānudiņņhino aparantaü ārabbha anekavihitāni adhi- vuttipadāni\<*<5>*>/ abhivadanti. Sa¤¤ã attā hoti arogo\<*<6>*>/ param maraõā ti itth' eke abhivadanti. Asa¤¤ã attā hoti arogo paraü maraõā ti itth' eke abhivadanti. N' eva sa¤¤ã nā- sa¤¤ã attā hoti arogo param maraõā ti itth' eke abhivadanti. Sato vā pana sattassa ucchedaü vināsaü vibhavaü pa¤¤ā- penti. Diņņhadhammanibbānaü vā pan' eke abhivadanti. Iti santaü vā attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā\<*<7>*>/. Sato vā pana sattassa ucchedaü vināsaü vibhavaü pa¤¤āpenti. Diņņhadhammanibbānaü vā pan' eke abhivadanti\<*<8>*>/. Iti imāni pa¤ca hutvā tãõi honti, tãõi hutvā pa¤ca honti. Ayam ud- deso pa¤cattayassa\<*<9>*>/. Tatra, bhikkhave, ye te samaõabrāhmaõā sa¤¤im attā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Bm T-tā; Sk T-taü. 2 So Si; Sk omits these three words; Bm evaüvādãnaü b. Tathāgatānaü. 3 Sk āgacchanti. 4 Bm bhaddante. 5 So Bu; Sk Bm Si adhimuttipadāui; cf. 1 Digha 12 & 30. 6 Sk ārogo throughout. 7 Sk adds ti. 8Bm omits this sentence, -sato- . . . abhivadanti, 9 So Si; Bm paccattayassa; Sk pavattassa. >/ #<[page 229]># %< 1. 2. PAĨCATTAYASUTTAũ (102). 229>% naü\<*<1>*>/ pa¤¤āpenti arogaü\<*<2>*>/ param maraõā; råpiü\<*<3>*>/ vā te bhonto samaõabrāhmaõā sa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā; aråpiü vā te bhonto samaõabrāhmaõā sa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā; råpi¤ ca aråpi¤ ca vā\<*<4>*>/ te bhonto samaõabrāhmaõā sa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā; n' eva råpiü nāråpiü vā te bhonto samaõabrāhmaõā sa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā; ekattasa¤¤iü vā te bhonto samaõabrāhmaõā sa¤¤iü attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā; nānattasa¤¤iü vā te bhonto samaõabrāhmaõā sa¤¤iü attānaü pa¤¤āpenti aro- gaü param maraõā; parittasa¤¤iü vā ti bhonto samaõa- brāhmaõā sa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā; appamāõasa¤¤iü vā te bhonto samaõabrāhmaõā sa¤¤im attā- naü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā. Etaü va pan' eke saü\<*<5>*>/ upātivattataü vi¤¤āõakasiõam eke abhivadanti ap- pamāõaü āõa¤jaü\<*<6>*>/. Tayidaü, bhikkhave, Tathāgato pa- jānāti: Ye kho te bhonto samaõabrāhmaõā sa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā, råpiü vā te bhonto sa- maõabrāhmaõā sa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā, aråpiü vā te bhonto samaõabrāhmaõā sa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā, råpi¤ ca aråpi¤ ca vā te bhonto samaõabrāhmaõā sa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā, n' eva råpiü vā nāråpiü\<*<7>*>/ vā te bhonto samaõabrāhmaõā sa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü pa- ram maraõā, ekattasa¤¤iü vā te bhonto samaõabrāhmaõā sa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā, nānatta- sa¤¤im vā te bhonto samaõabrāhmaõā sa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā, parittasa¤¤iü vā te bhonto samaõabrāhmaõā sa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā, appamāõasa¤¤iü vā te bhonto samaõabrāhmaõā sa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā. Yā vā pan' esaü\<*<8>*>/ sa¤¤ānaü\<*<9>*>/ parisuddhā paramā aggā anuttariyā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk sa¤¤imattānaü; Bm sa¤¤ãattānaü; Si sa¤¤iü attānaü. 2 Sk arogo here only. 3 So Si; Sk Bm råpã. Similarly aråpiü &c. 4 Sk omits vā. 5 Si pana tesaü. 6 Sk aõaīja; Bm āne¤jaü. Si ane¤jaü. Cf. page 253. 7 Sk omits vā nāråpiü. 8 So Sk Si; Bm pan' etāsaü. 9 So Si Bm; Sk Bu sa¤¤āõaü throughout. >/ #<[page 230]># %<230 III. UPARIPAööâSAũ.>% akkhāyati yadi råpasa¤¤ānaü yadi aråpasa¤¤ānaü yadi ekatta- sa¤¤ānaü yadi nānattasa¤¤ānaü. Na 'tthi ki¤tãti\<*<1>*>/ āki¤- ca¤¤āyatanaü eke abhivadanti appamāõaü āõa¤jaü. Tayidaü saükhataü {oëārikaü}; atthi kho pana saükhārānaü nirodho atth' etan ti iti viditvā tassa nissaraõadassāvã Tathāgato tad upātivatto. Tatra, bhikkhave, ye te samaõabrāhmaõā asa¤¤im attā- naü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā, råpiü vā te bhonto samaõabrāhmaõā asa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā, aråpiü vā te bhonto samaõabrāhmaõā asa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā, råpi¤ ca aråpi¤ ca vā te bhonto samaõabrāhmaõā asa¤¤im attānaü pa¤¤ā- penti arogaü param maraõā, n' eva rupiü nāråpiü vā\<*<2>*>/ te bhonto samaõabrāhmaõā asa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti aro- gaü param maraõā. Tatra, bhikkhave, ye te samaõabrāh- maõā sa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā, tesam eke\<*<3>*>/ paņikkosanti. Taü kissa hetu? Sa¤¤ā rogo sa¤¤ā gaõķo sa¤¤ā sallaü, etaü santaü\<*<4>*>/ paõãtaü yadidaü asa¤¤an ti. Tayidaü, bhikkhave, Tāthāgato pajānāti\<*<5>*>/: Ye kho te bhonto samaõabrāhmaõā asa¤¤im attānaü pa¤¤ā- penti arogaü param maraõā, råpiü vā te bhonto samaõa- brāhmaõā sa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā, aråpiü vā\<*<6>*>/ te bhonto samaõabrāhma¤a asa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā, råpi¤ ca aråpi¤ ca vā te bhonto samaõabrāhmaõā asa¤¤im attanaü pa¤¤āpenti aro- gaü param maraõā, n' eva råpiü nāråpiü vā te bhonto samaõabrāhmaõā asa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā. Yo hi koci, bhikkhave, samaõo vā brāhmaõo vā evaü vadeyya: Aham a¤¤atra råpā\<*<7>*>/ a¤¤atra vedanāya a¤- ¤atra sa¤¤āya a¤¤atra saükhārehi a¤¤atra\<*<8>*>/ vi¤¤āõassa\<*<9>*>/ āgatiü vā gatiü vā cutiü vā uppattiü vā vuddhiü vā vi- råëhiü\<*<10>*>/ vā vepullaü vā pa¤¤āpessāmãti, n' etaü ņhānaü vijjati. Tayidaü saükhataü oëārikaü, atthi kho pana saü- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm iti kiīcãti. 2 Sk here & infra reads n' eva råpiü nāråpiü vā. 3 Si ete. 4 Si adds etaü. 5 Bm abhijānāti. 6 Sk here reads aråpiü vā. 7 Sk råpiü. 8 Sk omits. 9 So Sk; Si viīīānenā. Bm vi¤¤ānena. 10 Bm viruëhiü. >/ #<[page 231]># %< 1. 2. PAĨCATTAYASUTTAũ (102). 231>% khārānaü nirodho {atth' etan} ti iti viditvā tassa nissaraõa- dassāvã\<*<1>*>/ Tathāgato tad upātivatto. Tatra, bhikkhave, ye te samaõabrāhmaõā nevasa¤¤iü nāsa¤¤im attānaü pa¤¤apenti arogaü param maraõā, råpiü vā te\<*<2>*>/ bhonto samaõabrāhmaõā nevasa¤¤iü nāsa¤¤iü attā- naü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā, aråpiü vā te samaõa- brāhmaõā nevasa¤¤iü nāsa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā, råpi¤ ca aråpi¤ ca vā te bhonto samaõa- brāhmaõā nevasa¤¤iü nāsa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā, nevaråpiü nāråpiü vā te bhonto samaõa- brāhmaõā nevasa¤¤iü nāsa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā. Tatra, bhikkhave, ye te samaõabrāhmaõā sa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā, tesam eke patikkosanti. Ye pi te bhonto samaõabrāhmaõā asa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā, tesam eke paņik- kosanti. Taü kissa hetu? Sa¤¤ā rogo sa¤¤ā gaõķo sa¤¤ā sallaü, asa¤¤ā sammoho; etaü santaü\<*<3>*>/ etaü paõãtaü ya- didaü nevasa¤¤ānāsa¤¤ā\<*<4>*>/ ti. Tayidaü, bhikkhave, Tathāgato pajānāti\<*<5>*>/: Ye kho te bhonto samaõabrāhmaõā nevasa¤¤iü nāsa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā, råpiü vā te bhonto samaõabrāhmaõā nevasa¤¤iü nāsa¤¤iü\<*<6>*>/ attā- naü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā, aråpiü te bhonto samaõabrāhmaõā nevasa¤¤im\<*<7>*>/ nāsa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā, råpi¤ ca aråpi¤ ca vā te bhonto samaõabrāhmaõā nevasa¤¤iü nāsa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā, nevaråpiü nārupiü vā te bhonto samaõabrāhmaõā nevasa¤¤iü nāsa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā\<*<8>*>/. Ye hi keci, bhikkhave, samaõa- brāhmaõā\<*<9>*>/ diņņhasutamutavi¤¤ātabbassa saükhāramattena\<*<10>*>/ etassa āyatanassa\<*<11>*>/ upasampadaü pa¤¤āpenti; byasanaü h' etaü, bhikkhave, akkhāyati\<*<12>*>/ etassa āyatanassa upasam- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk nissaraõād-. 2 Sk omits te. 3 Bm adds etaü uttamaü. 4 So Si Bm Bu; Sk Nevasa¤¤ānāsa¤¤an, & (supra) asa¤¤aü. 5 Bm abhijānāti as usual. 6 Sk omits nāsa¤¤iü. 7 Sk adds attānaü. 8 Sk adds råpã ca aråpã ca vā te bhonto. 9 Si samaõā vā brāhmaõā vā. 10 So Bu; Bm Si d-tabbasaükh-. Sk d-vi¤¤āõasaükh-. 11 So Si Bu; Bm āyatanamattena; Sk āyatanamattenassa. 12 Bm āyatanam akkhāyati. >/ #<[page 232]># %<232 III. UPARIPAööâSAũ.>% padāya; na h' etaü, bhikkhave, āyatanaü sasaükhārasamā- pattipattabbam\<*<1>*>/ akkhāyati sasaükhārāvasesāsamāpattipattab- bam\<*<2>*>/ etaü, bhikkhave, āyatanam akkhāyati. Tayidam saü- khataü oëārikaü, atthi kho pana saükhārānaü nirodho atth' etan ti iti viditvā tassa nissaraõadassāvã Tathāgato tad upātivatto. Tatra, bhikkhave, ye te samaõabrāhmaõā sato sattassa ucchedaü vināsaü vibhavaü pa¤¤āpenti, tatra, bhikkhave, ye te samaõabrāhmaõā sa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti\<*<3>*>/ arogaü param maraõā, tesam eke paņikkosanti; ye pi te bhonto sa- maõabrāhmaõā asa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti arogaü param maraõā\<*<4>*>/ tesam eke paņikkosanti; ye pi te bhonto samaõa- brāhmaõā nevasa¤¤iü nāsa¤¤im attānaü pa¤¤āpenti, arogaü param maraõā, tesam eke paņikkosanti. Taü kissa hetu? Sabbe p' ime bhonto samaõabrāhmaõā uddhaüsarā\<*<5>*>/ āsattiü\<*<6>*>/ yeva abhivadanti: Iti pecca bhavissāma, iti pecca bhavissāmāti. Seyyathāpi nāma vāõijassa vānijjāya\<*<7>*>/ gacchato evaü hoti: Ito me idaü bhavissati, iminā idaü lacchāmãti, -- evam ev' ime\<*<8>*>/ bhonto samaõabrāhmaõā vāõijåpamā\<*<9>*>/ ma¤¤e paņibhanti: Iti pecca bhavissāma iti pecca bhavissāmāti\<*<10>*>/. Tayidaü, bhik- khave, Tathāgato pajānāti\<*<11>*>/: Ye kho\<*<12>*>/ te bhonte samaõa- brāhmaõā sato sattassa ucchedaü vināsaü vibhavaü\<*<13>*>/ pa¤¤ā- penti, te sakkāyabhayā sakkāyaparijegucchā\<*<14>*>/, sakkāya¤ ¤eva\<*<15>*>/ anuparidhāvanti anuparivattanti. Seyyathāpi nāma sāgaddålabaddho\<*<16>*>/ daëhe thambhe vā khãle\<*<17>*>/ vā upani- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu; Sk sasaü-avyaü; Bm Si saükh- omitting sā-. 2 So Sk; Bu saükhārāvāsesamāpattipattabyan ti; Bm Si saükhārāvasesasamāpattipattabbaü. 3 Sk omits words after first pa¤¤āpenti & inserts after second parammaraõā the words tesam p' ete tatra bhikkhave ye te samaõabrāhmaõā sa¤¤im attānam pa¤¤āpenti parammaraõā. 4 Sk omits this clause ye pi . . . parammaraõā, 5 So Sk Bu; Bm uddhaü paraü; Si addhaü parāmasanti. 6 So Si Bu; Bm āsatti; Sk āsattã; Bu adds āpattin ti pi pāņho. 7 Bm Si Vānijāya. 8 So Sk; Bm eva te; Si eva kho 'me, 9 So Si Bu; Bm vānijupamā; Sk vānijjupamā. 10 Sk repeats the above passage from seyyathāpi to bhavissāmāti. 11 Si here abhijānāti. 12 Si omits kho. 13 Sk omits. 14 So Sk Si; Bm Bu s-jegucchā. 15 So Bm Si; Sk sakkāsaü¤eva. 16 So Bu; Sk sāgaddalacayo; Bm sāgaddulabandho; Si sāgaddalabandho. 17 So Si; Bm khile; Sk dãluü. >/ #<[page 233]># %< 1. 2. PAĨCATTAYASUTTAũ (102). 233>% baddho\<*<1>*>/ tam eva thambaü vā khãlaü vā anuparidhāvati anuparivattati, -- evam ev' ime\<*<2>*>/ bhonto samaõabrāhmaõā sakkāyabhayā sakkāyaparijegucchā sakkāya¤ ¤eva anupari- dhāvanti anuparivattanti. Tayidaü saükhataü {oëārikaü}, atthi kho pana saükhārānaü nirodho atth' etan ti iti viditvā tassa nissaraõadassāvã Tathāgato tad upātivatto\<*<3>*>/. Ye hi keci, bhikkhave, samaõā vā brāhmaõā vā apa- rantakappikā\<*<4>*>/ aparantānudiņņhino aparantaü ārabbha ane- kavihitāni adhivuttipadāni abhivadanti, sabbe te imān' eva pa¤c' āyatanāni abhivadanti, etesaü vā a¤¤ataraü. Santi, bhikkhave, eke samaõabrāhmaõā pubbantakappikā pubbantānu- diņņhino pubbantaü ārabbha anekavihitāni adhivuttipadāni abhivadanti. Sassato attā ca loko ca, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti itth' eke abhivadanti. Asassato\<*<5>*>/ attā ca loko ca, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti itth' eke abhi- vadanti. Sassato ca asassato\<*<5>*>/ ca attā ca loko\<*<6>*>/ ca, idam eva saccaü mogham a¤¤an ti itth' eke abhivadanti. N' eva sassato nāsassato attā ca loko ca, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti itth' eke abhivadanti. Antavā attā ca loko ca, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti itth' eke abhivadanti. Anan- tavā attā ca loko ca, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti itth' eke abhivadanti. Antavā ca anantavā ca attā ca loko ca, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti itth' eke abhiva- danti. N' ev' antavā nānantavā attā ca loko ca, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti itth' eke abhivadanti. Ekatta- sa¤¤ã attā ca loko ca, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti itth' eke abhivadanti. Nānattasa¤¤ã attā ca loko ca, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti itth' eke abhivadanti. Paritta- sa¤¤ã attā ca loko ca, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti itth' eke abhivadanti. Appamāõasa¤¤ã attā ca loko ca, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti itth' eke abhivadanti. Ekantasukkhã attā ca loko ca, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti itth' eke abhivadanti, Ekantadukkhã attā ca loko ca, idam eva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bu; Bm Si upanibandho; Sk upanivaddho. 2 So Si Bu; Bm evam eva kho 'me; Sk ev' ime. 3 Sk adds hoti. 4 Sk aparantakapāpikā. 5 So Bm Bu; Sk assato; Si asassato. 6 Sk āloko, omitting attā ca. >/ #<[page 234]># %<234 III. UPARIPAööâSAũ.>% saccaü, mogham a¤¤an ti itth' eke abhivadanti. Sukhadukkhã attā ca loko ca, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti itth' eke abhivadanti. Adukkhamasukhã attā ca loko ca, idam eva sac- caü, mogham a¤¤an ti itth' eke abhivadanti. Tatra, bhikkhave, ye te samaõabrāhmaõā evaüvādino evaüdiņņhino: Sassato attā ca loko ca, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti, tesaü vata a¤¤atr' eva saddhāya a¤¤atra ruciyā\<*<1>*>/ a¤¤atra anus- savā\<*<2>*>/ a¤¤atra ākāraparivitakkā a¤¤atra diņņhinijjhānakkhan- tiyā\<*<3>*>/ paccattaü yeva ¤āõaü bhavissati parisuddhaü pari- yodātan ti n' etaü ņhānaü vijjati. Paccattaü kho pana, bhikkhave, ¤āõe asati parisuddhe pariyodāte, yad api\<*<4>*>/ te bhonto samaõabrāhmaõā tattha ¤āõabhāgamattam eva pari- yodapenti\<*<5>*>/, tad api tesaü bhavataü samaõabrāhmaõānaü upādānam akkhāyati. Tayidaü saükhataü {oëārikaü}, atthi kho pana saükhārānaü nirodho, atth' etan ti iti viditvā tassa nissaraõadassāvã Tathāgato tad upātivatto. Tatra {bhikkhave} ye te samaõabrāhmaõā evaüvādino evaüdiņņhino: Asassato attā ca loko ca -- pe\<*<6>*>/ -- sassato ca asassato ca attā ca loko ca -- pe\<*<7>*>/ -- nevasassato nāsassato attā ca loko ca -- pe\<*<8>*>/ -- antavā attā ca loko ca --pe-- antavā attā ca loko ca --pe-- antavā ca anantavā ca attā ca loko ca --pe-- nevantavā nānantavā attā ca loko ca --pe-- ekattasa¤¤ã attā ca loko ca --pe-- nānattasa¤¤ã attā ca loko ca --pe-- parittasa¤¤ã attā ca loko ca --pe-- appamāõasa¤¤ã attā ca loko ca --pe-- ekantasukhã attā ca loko ca --pe-- ekantadukkhã attā ca loko ca --pe-- su- khadukkhã attā ca loko ca --pe-- adukkhamasukhã attā ca loko ca, idam eva {saccaü}, mogham a¤¤an ti -- tesaü vata a¤¤atr' eva saddhāya a¤¤atra ruciyā a¤¤atra anussavā a¤¤atra ākāraparivitakkā a¤¤atra diņņhinijjhānakkhantiyā paccattaü yeva\<*<9>*>/ ¤āõaü hessati\<*<10>*>/ parisuddhaü pariyodātan ti n' etaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk a¤¤atr' eva råpiyā. 2 Sk a¤¤atr' anussavā. 3 Si d-akaotiyā. 4 So Si; Sk yadāpi; Bm yadipi. 5 So Bm Si; Sk pariyodāteropenti. 6 Bm omits pe & (with Si) inserts idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti after which Si inserts pe & Bm inserts yathā heņņhimaü tathā vitthāretabbaü. 7 Si omits; Bm la. 8 Bm Si omit pe here & henceforth. 9 Si pacatta¤ ¤eva, as usual. 10 Bm Si bhavissati. >/ #<[page 235]># %< 1. 2. PAĨCATTAYASUTTAũ (102). 235>% ņhānaü vijjati. Paccattaü kho pana, bhikkhave, ¤āõe asati parisuddhe pariyodāte, yad api te bhonto samaõabrāhmaõā tattha ¤āõabhāgamattam eva pariyodapenti, tad api tesaü bhavataü samaõabrāhmaõānaü upādānam akkhāyati. Tayi- daü saükhataü oëārikaü, atthi kho pana saükhārānaü nirodho atth' etan ti iti viditvā tassa nissaraõadassāvã Tathā- gato tad upātivatto. Idha, bhikkhave, ekacco samaõo vā brāhmaõo vā pub- bantānudiņņhãna¤ ca paņinissaggā aparantānudiņņhãna¤ ca paņinissaggā, sabbaso kāmasaüyojanānaü anadhiņņhānā, pavi- vekaü pãtiü upasampajja viharati: Etaü santaü etaü pa- õãtaü yadidaü pavivekaü pãtiü upasampajja viharāmãti. Tassa sā pavivekā pãti nirujjhati, pavivekāya pãtiyā nirodhā uppajjati domanassaü, domanassassa nirodhā uppajjati pavi- vekā pãti. Seyyathāpi, bhikkhave, yaü chāyā jahati, taü ātapo pharati; yaü ātapo jahati, taü chāyā pharati;-- evam eva kho, bhikkhave, pavivekāya pãtiyā nirodhā uppajjati domanassaü, domanassassa nirodhā uppajjati pavivekā pãti. Tayidaü, bhikkhave, Tathāgato pajānāti: Ayaü kho bhavaü samaõo vā brāhmaõo vā pubbantānudiņņhãna¤ ca paņinissaggā aparantānudiņņhãna¤ ca paņinissaggā, sabbaso kāmasaüyoja- nānaü anadhiņņhānā, pavivekaü pãtiü upasampajja viha- rati: Etaü santaü etaü paõãtaü yadidaü pavivekaü pãtiü upasampajja viharāmãti. Tassa sā pavivekā pãti nirujjhati, pavivekāya pãtiyā nirodhā uppajjati domanassaü, domanas- sassa nirodhā uppajjati pavivekā pãti. Tayidaü saükhataü oëārikaü, atthi kho pana saükhārānaü nirodho atth' etan ti iti viditvā tassa nissaraõadassāvã Tathāgato tad upātivatto. Idha pana, bhikkhave, ekacco samaõo vā brāhmaõo vā pubbantānudiņņhãna¤ ca paņinissaggā aparantānudiņņhãna¤ ca paņinissaggā, sabbaso kāmasaüyojanānaü anadhiņņhānā, pavive- kāya pãtiyā samatikkamā, nirāmisaü sukhaü upasampajja viharati: Etaü santaü etaü paõãtaü yadidaü nirāmisaü sukhaü {upasampajja} viharāmãti. Tassa taü nirāmisaü sukhaü nirujjhati, nirāmisassa sukhassa nirodhā uppajjati pavivekā pãti, pavivekāya pãtiyā nirodhā uppajjati nirāmisaü \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 236]># %<236 III. {UPARIPAööâSAũ}.>% sukhaü. Seyyathāpi, bhikkhave, ya¤ chāyā jahati, taü ātapo pharati, yaü ātapo jahati, taü chāyā pharati;-- evam eva kho, bhikkhave, nirāmisassa sukhassa nirodhā uppajjati pa- vivekā pãti, pavivekāya pãtiyā nirodhā uppajjati nirāmisaü sukhaü. Tayidaü, bhikkhave, Tathāgato pajānāti: Ayaü kho bhavaü samaõo vā brāhmaõo vā pubbantānudiņņhãna¤ ca paņinissaggā aparantānudiņņhãna¤ ca paņinissaggā, sabbaso kāmasaüyojanānaü anadhiņņhānā, pavivekāya pãtiyā sama- tikkamā, nirāmisaü sukhaü upasampajja viharati: Etaü santaü etaü paõãtaü yadidaü nirāmisaü sukhaü upasam- pajja viharāmãti. Tassa taü nirāmisaü sukhaü nirujjhati, nirāmisassa sukhassa nirodhā uppajjati pavivekā pãti, pavive- kāya pãtiyā nirodhā uppajjati nirāmisaü sukhaü. Tayidaü saükhataü oëārikaü, atthi kho pana saükhārānaü nirodho, atth' etan ti iti viditvā tassa nissaraõadassāvã Tathāgato tad upātivatto. Idha, bhikkhave, ekacco samaõo vā brāhmaõo vā pubban- tānudiņņhãnā¤ ca paņinissaggā aparantānudiņņhãna¤ ca paņinis- saggā, sabbaso kāmasaüyojanānaü anadhiņņhānā, pavivekāya pãtiyā samatikkamā, nirāmisassa sukhassa samatikkamā, adukkhamasukhaü vedanaü upasampajja viharati: Etaü santaü etaü paõãtaü yadidaü adukkhamasukhaü vedanaü upasampajja viharāmãti. Tassa sā adukkhamasukhā vedanā nirujjhati, adukkhamasukhāya vedanāya nirodhā uppajjati ni- rāmisaü sukhaü, nirāmisassa sukhassa nirodhā uppajjati adukkhamasukhā vedanā. Seyyathāpi, bhikkhave, yaü chāyā jahati taü ātapo pharati; yaü ātapo jahati, taü chāyā pha- rati; -- evam eva kho, bhikkhave, adukkhamasukhāya ve- danāya nirodhā uppajjati nirāmisaü sukhaü, nirāmisassa sukhassa nirodhā uppajjati adukkhamasukhā vedanā. Tayi- daü, bhikkhave, Tathāgato pajānāti: Ayaü kho bhavaü samaõo vā brāhmaõo vā pubbantānudiņņhãna¤ ca paņinissaggā aparantānudiņņhãna¤ ca paņinissaggā, sabbaso kāmasaüyo- janānaü anadhiņņhānā, pavivekāya pãtiyā samatikkamā, ni- rāmisassa sukhassa samatikkamā, adukkhamasukhaü vedanaü upasampajja viharati: Etaü santaü etaü paõãtaü yadidaü \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 237]># %< 1. 2. PAĨCATTAYASUTTAũ (102). 237>% adukkhamasukhaü vedanaü upasampajja viharāmãti. Tassa sā\<*<1>*>/ adukkhamasukhā {vedanā} nirujjhati, adukkhamasukhāya\<*<2>*>/ vedanāya nirodhā uppajjati nirāmisaü sukhaü, nirāmisassa sukhassa nirodhā uppajjati adukkhamasukhā vedanā. Tayidaü saükhataü oëārikaü, atthi kho pana saükhārānaü nirodho atth' etan ti iti viditvā tassa nissaraõadassāvã Tathāgato tad upātivatto. Idha pana, bhikkhave, ekacco samaõo vā brāhmaõo vā pubbantānudiņņhãna¤ ca paņinissaggā aparantānudiņņhãna¤ ca paņinissaggā, sabbaso kāmasaüyojanānaü anadhiņņhānā, pavi- vekāya pãtiyā samatikkamā, nirāmisassa sukhassa samatikkamā, adukkhamasukhāya vedanāya samatikkamā, Santo 'ham asmi, nibbuto 'ham asmi, anupādāno 'ham asmãti samanupassati. Tayidaü, bhikkhave, Tathāgato pajānati: Ayaü kho bhavaü samaõo vā brāhmaõo vā . . . asmãti samanupassati; addhā ayam āyasmā nibbānaü sappāyam eva\<*<3>*>/ paņipadaü abhivadati. Atha ca panāyaü bhavaü samaõo vā brāhmaõo vā pubban- tānudiņņhiü vā upādiyamāno upādiyati, aparantānudiņņhiü vā upādiyamāno upādiyati, kāmasaüyojanaü vā upādiyamāno upādiyati, pavivekaü vā pãtiü upādiyamāno upādiyati, nirā- misaü vā sukhaü upādiyamāno upādiyati, adukkhamasukhaü vā vedanaü upādiyamāno upādiyati. Ya¤ ca kho ayam āyasmā: Santo 'ham asmi, nibbuto 'ham asmi, anupādāno 'ham asmãti samanupassati, tad ap'\<*<4>*>/ imassa bhoto samaõa- brāhmaõassa upādānam akkhāyati. Tayidaü saükhataü oëārikaü, atthi kho pana saükhārānaü nirodho atth' etan ti iti viditvā tassa nissaraõadassāvã Tathāgato tad upātivatto. Idaü kho pana, bhikkhave, Tathāgatena anuttaraü santi- varapadaü\<*<5>*>/ abhisambuddhaü yadidaü channaü phassāya- tanānaü samudaya¤ ca atthaīgama¤ ca assāda¤ ca ādãna- va¤ ca nissaraõa¤ ca yathābhåtaü viditvā anupādā vimok- kho\<*<6>*>/. Tayidaü, bhikkhave, Tathāgatena anuttaraü santivara- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk omits. 2 Sk omits vedanā n. ad. 3 Sk sappaya¤ ¤eva. 4 Bm Si api. 5 Si santaü varaü padaü. 6 Bm adds ti & omits following down to idam avoca. >/ #<[page 238]># %<238 III. {UPARIPAööâSAũ}.>% padaü\<*<1>*>/ abhisambuddhaü yadidaü channaü phassāyatanānaü samudaya¤ ca atthaīgama¤ ca assāda¤ ca ādãnava¤ ca nissaraõa¤ ca yathābhåtaü viditvā anupādā vimokkho ti. Idam avoca Bhagavā. Attamanā te bhikkhå Bhagavato bhāsitaü abhinandun ti. PAĨCATTAYASUTTAũ\<*<2>*>/ DUTIYAũ. 103. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Kusinārā- yaü\<*<3>*>/ viharati Baliharaõe vanasaõķe. Tatra kho Bhagavā bhikkhå āmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante\<*<4>*>/ ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavā etad avoca: Kinti vo, bhikkhave, mayi hoti? Cãvarahetu vā samaõo Gotamo dham- maü deseti, piõķapātahetu vā samaõo Gotamo dhammaü deseti, senāsanahetu vā samaõo Gotamo dhammaü deseti, iti bhavābhavahetu vā samaõo {Gotamo} dhammaü desetãti? Na kho no, bhante, {Bhagavati}\<*<5>*>/ evaü hoti: Cãvarahetu vā samaõo Gotamo . . . dhammaü desetãti. Na ca kira vo, bhikkhave, mayi evaü hoti: Cãvarahetu vā samaõo . . . dhammaü desetãti\<*<6>*>/. Atha kinti\<*<7>*>/ vo bhik- khave mayi hotãti? Evaü kho no, bhante, Bhagavati hoti: Anukampako Bhagavā hitesã anukampaü upādāya dhammaü desetãti. Evaü\<*<8>*>/ kira vo bhikkhave, mayi hoti: Anukampako Bhagavā hitesã anukampaü upādāya dhammaü desetãti. Tasmātiha\<*<9>*>/, bhikkhave, ye\<*<10>*>/ vo\<*<11>*>/ mayā dhammā abhi¤¤ā\<*<12>*>/ desitā, seyyathãdaü: Cattāro satipaņņhānā, cattāro sammappa- dhānā, cattāro iddhipādā, pa¤c' indriyāni, pa¤ca balāni, satta \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si santaü varaü padaü. 2 So Sk Bu; Bm pa¤cāyatanasuttaü; Si pa¤cattyasuttaü & (in some headlines) pa¤catyasuttaü. 3 So Sk Si Bu; Bm Pisinārāyaü. 4 Bm Bhaddante. 5 Sk omits. 6 Bm read dhammaü deseti --la-- iti bh. dh. d. 7 So Sk; Si adds carahi; Bm ki¤ carahi. 8 Bm Si eva¤ ca. 9 Sk adds te. 10 Sk sace. 11 Bm te. 12 Sk omits. >/ #<[page 239]># %< 1. 3. KINTISUTTAũ (103.) 239>% bojjhaīgā, ariyo aņņhaīgiko maggo, -- tattha sabbeh' eva samaggehi sammodamānehi avivadamānehi sikkhitabbaü; tesa¤ ca vo\<*<1>*>/, bhikkhave, samaggānaü sammodamānānaü avivada- mānānaü sikkhataü, siyaüsu dve bhikkhå abhidhamme nānā- vādā\<*<2>*>/. Tatra ce tumhākaü evam assa: Imesaü kho āyas- mantānaü atthato c' eva nānaü\<*<3>*>/ bya¤janato ca nānan ti; tattha yaü bhikkhuü suvacataraü\<*<4>*>/ ma¤¤eyyātha, so upa- saükamitvā evam assa vacanãyo: âyasmantānaü kho atthato c' eva nānaü bya¤janato ca nānaü, tad aminā p' etaü āyasmanto jānātha, yathā\<*<5>*>/ atthato c' eva nānaü bya¤janato ca nānaü; mā āyasmanto\<*<6>*>/ vivādaü āpajjitthāti. Athā- paresaü ekato pakkhikānaü\<*<7>*>/ bhikkhånaü yaü bhikkhuü suvacataraü ma¤¤eyyātha, so upasaükamitvā evam assa vacanãyo: âyasmantānaü kho atthato c' eva nānaü bya¤- janato ca nānaü, tad aminā p' etaü āyasmanto jānātha, yathā atthato c' eva nānaü bya¤janato ca nānaü; mā āyasmanto vivādaü āpajjitthāti. Iti duggahãtaü\<*<8>*>/ duggahã- tato dhāretabbaü\<*<9>*>/; duggahãtaü\<*<8>*>/ duggahãtato dhāretvā\<*<10>*>/ yo dhammo yo vinayo so bhāsitabbo. Tatra ce tumhākaü evam assa: Imesaü kho āyasmantānaü atthato hi kho nānaü bya¤janato sametãti, tattha yaü\<*<11>*>/ bhikkhuü suvacataraü ma¤¤eyyātha, so upasaükamitvā evam assa vacanãyo: âyas- mantānaü kho atthato hi nānaü bya¤janato sameti, tad iminā p' etaü āyasmanto jānātha, yathā atthato hi kho nānaü bya¤janato sameti; mā āyasmanto vivādaü āpajjitthāti. Athāparesaü ekato pakkhikānaü yaü bhikkhuü suvacataraü ma¤¤eyyātha, so upasaükamitvā evam assa vacanãyo: âyas- mantānaü kho atthato hi kho nānaü bya¤janato sameti, tad iminā p' etaü āyasmanto\<*<12>*>/ jānātha, yathā atthato hi kho nānaü bya¤janato sameti. Mā āyasmanto vivādaü āpajjit- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk kho. 2 So Bm; Si siyā dve &c.; Sk sikkhitaü siddunā nāvādā; Bu sijiüsu (?): abhidhamme: dve. 3 Sk nānu. 4 Bm subbacataraü. 5 Sk omits. 6 Bm māyasmanto. 7 Bm pakkhiyānaü. 8 Bm Si duggahitaü throughout. 9 Bm (alone) adds sugahitaü sugahitato dhāretabbaü. 10 Bm adds sugahitaü sugahitato dhāretvā. 11 Bm tatrāyaü. 12 Sk here adds anāthaü yathā atthato hi kho nānabya¤janato sameti tad åninā p' etā āyasmanto. >/ #<[page 240]># %<240 III. UPARIPAööâSAũ.>% thāti. Iti duggahãtaü duggahãtato dhāretabbaü, sugahãtaü sugahãtato dhāretabbaü\<*<1>*>/, duggahãtaü duggahãtato dhāretvā sugahãtaü sugahãtato dhāretvā yo dhammo yo vinayo so bhāsitabbo. Tatra ce tumhākaü evam assa: Imesaü kho\<*<2>*>/ āyasmantānaü atthato hi kho sameti, bya¤janato nānan\<*<3>*>/ ti, tattha\<*<4>*>/ yaü bhikkhuü suvacataram ma¤¤eyyātha so upasaü- kamitvā evam assa vacanãyo: âyasmantānaü kho atthato hi\<*<5>*>/ sameti, bya¤janato nānaü, tad iminā\<*<6>*>/ p' etaü āyasmanto jānātha, yathā atthato hi kho sameti bya¤janato nānaü; appamattakaü kho pan' etaü yadidaü bya¤janaü; mā āyasmanto appamattakehi vivādaü āpajjitthāti. Athāparesaü ekato pakkhikānaü bhikkhånaü yaü bhikkhuü suvacataraü ma¤¤eyyātha, so upasaükamitvā evam assa vacanãyo: âyas- mantānaü kho atthato hi kho\<*<8>*>/ sameti bya¤janato nānaü, tad iminā p' etaü āyasmanto jānātha, yathā\<*<9>*>/ atthato hi kho sameti bya¤janato nānaü; appamattakaü kho pan' etaü yadidaü bya¤janaü; mā āyasmanto appamattakehi vivādaü āpajjitthāti. Iti sugahãtaü sugahãtato dhāretabbaü, dugga- hãtaü duggahãtato dhāretabbaü, sugahãtaü sugahãtato dhāretvā duggahãtaü duggahãtato dhāretvā yo dhammo yo vinayo so bhāsitabbo. Tatra ce tumhākaü evam assa: Ime- saü kho āyasmantānaü atthato c' eva sameti bya¤janato ca sametãti, tattha yaü bhikkhuü suvacataraü ma¤¤eyyātha, so upasaükamitvā evam assa vacanãyo: âyasmantānaü kho\<*<10>*>/ atthato c' eva sameti bya¤janato ca sameti, tad iminā p' etaü āyasmanto jānātha, yathā atthato c' eva sameti bya¤- janato ca sameti; mā āyasmanto vivādaü āpajjitthāti, Atthāparesaü ekato pakkhikānaü bhikkhånaü yaü bhikkhuü suvacataraü ma¤¤eyyātha, so upasaükamitvā evam assa va- canãyo: âyasmantānaü kho atthato c' eva sameti bya¤janato ca sameti, tad iminā p' etaü āyasmanto jānātha, yathā atthato c' eva sameti bya¤janato ca sameti; mā āyasmanto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bm Si; Sk suggahitaü throughout. 2 Sk adds dhammānaü. 3 So Sk which generally reads nānu. 4 Sk here tatra. 5 Si adds kho; Sk adds me. 6 Si aminā. 7 Sk omits mā & reads appamattakehi āyasmanto vivādaü. 8 Bm omit this kho. & Sk omits the preceding kho. 9 Si omits yathā. 10 Sk omits kho. >/ #<[page 241]># %< 1. 3. KINTISUTTAũ (103). 241>% vivādaü āpajjitthāti\<*<1>*>/. Iti sugahãtaü sugahãtato dhāre- tabbaü sugahãtaü sugahãtato dhāretvā yo dhammo yo vinayo so bhāsitabbo. Tesa¤ ca vo\<*<2>*>/, bhikkhave, samaggā- naü sammodamānaü avivadamānānaü sikkhataü, siyā a¤¤a- tarassa bhikkhuno āpatti, siyā vãtikkamo\<*<3>*>/. Tatra, bhikkhave, na codanāya taritabbaü\<*<4>*>/; puggalo upaparikkhitabbo: Iti mayha¤ ca avihesā bhavissati, parassa ca puggalassa anu- paghāto\<*<5>*>/; paro hi puggalo akkodhano anupanāhã adandha- diņņhã\<*<6>*>/ suppaņinissaggã, sakkomi cāhaü etaü puggalaü aku- salā vuņņhāpetvā kusale {patiņņhāpetun} ti. Sace, bhikkhave, evam assa, kallaü vacanāya. Sace pana, bhikkhave, evam assa: Mayhaü\<*<7>*>/ kho avihesā bhavissati parassa ca puggalassa upaghāto; paro hi puggalo kodhano upanāhã dandhadiņņhã suppaņinissaggã, sakkomi cāhaü etaü puggalaü akusalā vuņņhā- petvā kusale patiņņhāpetuü. Appamattakaü kho pan' etaü yadidaü\<*<8>*>/ parassa puggalassa upaghāto. Atha kho etad eva bahutaraü, so 'haü\<*<9>*>/ sakkomi etaü puggalaü akusalā\<*<10>*>/ vuņņhāpetvā kusale patiņņhāpetun ti. Sace, bhikkhave, evam assa, kallaü vacanāya. Sace pana bhikkhave, evam assa: Mayhaü kho\<*<11>*>/ vihesā bhavissati parassa ca puggalassa anu- paghāto; paro hi puggalo akkodhano anupanāhã adandha- diņņhã duppaņinissaggã, sakkomi cāhaü etaü puggalaü akusalā vuņņhāpetvā kusale patiņņhāpetuü. Appamattakaü kho pan' etaü yadidaü mayhaü vihesā\<*<13>*>/. Atha kho etad eva bahu- taraü, so 'haü\<*<9>*>/ sakkomi etaü puggalaü akusalā vuņņhā- petvā kusale patiņņhāpetun ti. Sace, bhikkhave, evam assa, kallaü vacanāya. Sace pana, bhikkhave, evam assa: Mayhaü kho vihesā bhavissati parassa ca puggalassa upaghāto; {pāro} \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk omits this sentence, -- from Athāparesaü. 2 So Bm Si; Sk tesaü kho. 3 Bm Si vitikkamo. 4 So Sk Bu; Bm Si coditabbaü, the latter with note that the Sinhalese reading is taritabbaü. 5 Sk anupasāno. 6 So Sk Bu; Bm Si adaëhadiņņhi, the latter with note that the Sinhalese reading is adandadãņņhi (sic). 7 Sk mayhaī ca kho. 8 Bm (alone) adds here maya¤ ca vihesā bhavissati, & inserts ca after parassa. 9 Bm Si svāhaü. 10 Sk kusale. 11 Sk maya¤ ca kho. 12 Sk here, & Si for the second time, omit ca. 13 So Si; Sk mayha¤ ca vihesā; Bm mayha¤ ca bhavissati parassa ca puggalass' upaghāto. >/ #<[page 242]># %<242 III. UPARIPAööâSAũ.>% hi puggalo kodhano upanāhã dandhadiņņhã duppaņinissaggã, sakkomi cāhaü etaü puggalaü akusalā vuņņhāpetvā kusale patiņņhāpetuü. Appamattakaü\<*<1>*>/ kho pan' etaü yadidaü mayhaü\<*<2>*>/ vihesā parassa ca puggalassa upaghāto. Atha kho etad eva bahutaraü, so 'haü sakkomi etaü puggalaü aku- salā vuņņhāpetvā kusale patiņņhāpetun ti. Sace, bhikkhave, evam assa kallaü vacanāya. Sace pana, bhikkhave, evam assa: Mayhaü kho vihesā bhavissati parassa ca puggalassa upaghāto, paro hi puggalo kodhano upanāhã dandhadiņņhã duppaņinissaggã, na cāhaü sakkomi etaü puggalaü akusalā vuņņhāpetvā kusale paņitthāpetun ti\<*<3>*>/. Evaråpe, bhikkhave, puggale upekhā\<*<4>*>/ nātima¤¤itabbā. Tesa¤ ca vo\<*<5>*>/, bhikkhave, samaggānaü sammodamānānaü avivadamānānaü sikkhataü, a¤¤ama¤¤assa vacãsaükhāro\<*<6>*>/ uppajjeyya diņņhipaëāso\<*<7>*>/ cetaso āghāto appaccayo anabhiraddhi. Tattha ekato pakkhikānaü bhikkhånaü yaü bhikkhuü suvacataraü ma¤¤eyyātha, so upasaükamitvā evam assa vacanãyo: Yan no, āvuso, am- hākaü samaggānaü sammodamānānaü avivadamānānaü sikkhataü, a¤¤ama¤¤assa vacãsaükhāro uppanno diņņhipaëāso cetaso āghāto appaccayo anabhiraddhi, tam jānamāno samaõo garaheyyāti. Sammā vyākaramāno, bhikkhave, bhikkhu evaü vyākareyya: Yan no, āvuso, amhākaü . . . samaõo garahey- yāti. Etaü\<*<8>*>/ pan', āvuso, dhammaü appahāyā\<*<9>*>/ nibbānaü sacchikareyyāti. Sammā vyākaramāno, bhikkhave, bhikkhu evaü vyākareyya: Etaü kho, āvuso, dhammaü appahāya na\<*<10>*>/ nibbānaü sacchikareyyāti. Athāparesaü ekato pakkhi- kānaü bhikkhånaü yaü bhikkhuü suvacataraü ma¤¤ey- yātha, so upasaükamitvā evam assa vacanãyo: Yan no, āvuso, amhākaü . . . samaõo garaheyyāti. Sammā vyā- karamāno, bhikkhave, bhikkhu evaü vyākareyya: Yan no, āvuso, amhākaü . . . garaheyyāti. Etaü pan', āvuso, dhammaü appahāya na\<*<11>*>/ nibbānaü sacchikareyyāti. Sammā vyākaramāno, bhikkhave, bhikkhu evaü vyākaramāno vyā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk adds ca. 2 All MSS add ca. 3 So Si; Sk p-uü. 4 So Sk Bu; Bm Si apekkhā. 5 Sk kho. 6 So Sk Si Bu; Bm vacãsaüharo. 7 So Sk Si Bu; Bm d-palāso. 8 So Bm Si Bu; Sk evam. 9 Bm (alone) adds na. 10 So Bm Si; Sk omits. 11 So Sk Bm; Si omits. >/ #<[page 243]># %< 1. 4. SâMAGâMASUTTAũ (104). 243>% kareyya: Etaü kho, āvuso, dhammaü appahāya na\<*<1>*>/ nibbā- naü sacchikareyyāti. Ta¤ ce\<*<2>*>/, bhikkhave, bhikkhuü pare evaü puccheyyuü\<*<3>*>/: âyasmatā no ete bhikkhå akusalā vuņ- ņhāpetvā kusale patiņņhāpitā ti, sammā vyākaramāno, bhik- khave, bhikkhu evaü vyākareyya: Idhāhaü, āvuso, yena Bhagavā ten' upasaükamiü\<*<4>*>/; tassa me Bhagavā dhammaü desesi\<*<5>*>/; tāhaü\<*<6>*>/ dhammaü sutvā tesaü bhikkhånaü abhā- siü; taü te bhikkhå dhammaü sutvā akusale vuņņhahiüsu\<*<7>*>/ kusale patiņņhahiüsåti. Evaü vyākaramāno kho, bhikkhave, bhikkhu na c' ev' attānaü ukkaüseti\<*<8>*>/, na paraü vamheti\<*<9>*>/, dhammassa cānudhammaü vyākaroti, na ca koci sahadham- miko vādānuvādo\<*<10>*>/ gārayhaü\<*<11>*>/ ņhānaü āgacchatãti. Idam avoca Bhagavā. Attamanā te bhikkhå Bhagavato bhāsitaü abhinandun ti. KINTISUTTAũ TATIYAũ. 104. Evaü me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Sakkesu viharati Sāmagāme. Tena kho pana samayena Nigaõņho\<*<12>*>/ Nātaputto\<*<13>*>/ Pāvāyaü adhunā kālakato\<*<14>*>/ hoti. Tassa kālakiri- yāya bhinnā Nigaõņhā dvedhikajātā\<*<15>*>/ bhaõķanajātā kalahajātā vivādāpannā a¤¤ama¤¤aü mukhasattãhi vitudantā viharanti: Na tvaü imaü dhammavinayaü ājānāsi, ahaü imaü dham- mavinayaü ājānāmi; kiü tvaü imaü dhammavinayaü ājā- nissasi, micchāpaņipanno tvam asi, aham asmi sammāpaņi- panno; sahitam me, asahitan te; pure vacanãyaü pacchā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So all MSS here. 2 So Bm Si Bu; Sk tava. 3 So Bm Si; Sk paro evaü puccheyya. 4 Sk Bm upasaükami. 5 Bm Si deseti. 6 So Bm Bu; Si tassāhaü; Sk tā-. 7 Sk omits akusale vutthahiüsu. 8 Bm Si attānukkaüseti. 9 So Sk; Bm Si vambheti. 10 So Bm Si Bu; Sk vādānupato. 11 Si gāreyhaņņhānaü. 12 Si Nigantho. 13 So Bu throughout and Sk here; Bm Si Nāņaputto. Cf. I 92 & Digha I 49. 14 Bm kālankato. 15 So Sk Bu; Bm Si dveëhakajatā. >/ #<[page 244]># %<244 III. UPARIPAööâSAũ.>% avaca, pacchā vacanãyaü pure avaca; aviciõõan\<*<1>*>/ te viparā- vattaü; āropito te vādo; niggahãto sã; cara vādappamok- khāya; nibbeņhehi\<*<2>*>/ vā sace pahosãti\<*<3>*>/. Vadho yev' eko\<*<4>*>/ ma¤¤e Nigaõņhesu Nātaputtiyesu\<*<5>*>/ vattati. Ye pi Nigaõ- ņhassa Nātaputtassa sāvakā gihã odātavasanā, te pi Nigaõ- ņhesu Nātaputtiyesu nibbindaråpā\<*<6>*>/ virattaråpā paņivāõaråpā yathā taü durakkhāte dhammavinaye duppavedite aniyyānike anupasamasaüvattanike asammāsambuddhappavedite\<*<7>*>/ bhin- natthåpe\<*<8>*>/ appaņisaraõe. Atha kho Cundo samaõuddeso Pāvāyaü vassavuttho\<*<9>*>/ yena Sāmagāmo yen' āyasmā ânando ten' upasaükami, upa- saükamitvā āyasmantaü ânandaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Cundo samaõuddeso āyas- mantaü ânandaü etad avoca: Nigaõņho, bhante, Nātaputto Pāvāyaü adhunā kālakato. Tassa kālakiriyāya bhinnā Ni- gaõņhā dvedhikajātā\<*<10>*>/ bhaõķanajātā kalahajātā vivādapannā a¤¤ama¤¤aü 'mukhasattãhi vitudantā viharanti --pe-- bhin- natthåpe appaņisaraõe ti. Evaü vutte āyasmā ânando Cun- daü samaõuddesaü etad avoca: Atthi kho idaü, āvuso Cunda, kathāpābhataü Bhagavantaü dassanāya; āyām', āvuso Cunda, yena Bhagavā ten' upasaükamissāma, upasaükamitvā etam atthaü Bhagavato ārocessāmāti. Evam bhante ti kho Cundo samaõuddeso āyasmato ânandassa paccassosi. Atha kho āyasmā ânando Cundo ca samaõuddeso yena Bhagavā ten' upasaükamiüsu, upasaükamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdiüsu. Ekamantaü nisinno kho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 so Bu; Bm Si adhiciõõaü; Sk aviõõan. C . pp. 3-4 (where the MSS. & Bu have the same readings) & Digha I 8. 2 Bm Si nibbedhehi. 3 Bm Si add te a¤¤ama¤¤aü kalahaü kariüsu. 4 So Bm Si Bu; Sk vavodhoveko. 5 So Bu; Bm Si Nātap-; Sk here, & here after, Nāthap-. Sk adds na. 6 So Bm Bu; Sk Si nibbiõõaråpā. 7 Bm -apavedite. 8 So Bu the first time; Bm Si & Bu the second time read bhinnathåpe; Sk bhinnathave. 9 Bm vassaü vuņņho; Si vassaü vuttho. 10 So Sk (bis). On this occasion, Bm adds la, vitthāro, bhinnathåpe appaņisaraõe ti. In the repetition (infra) Bm agrees with the text down to viharanti, after which it inserts na tvaü imaü dhammavinayaü ājānāmi --la-- vitthāro -- bhinnathåpe appatisaraõe ti. Si agrees in both cases with Bm, except that it substitutes pe for la vitthāro (bis). >/ #<[page 245]># %< 1. 4. SâMAGâMASUTTAũ. (104). 245>% āyasmā ânando Bhagavantaü etad avoca: Ayaü, bhante, Cundo samaõuddeso evam āha:-- Nigaõņho, bhante, . . . appaņissaraõe ti. Tassa mayhaü bhante evam hoti: Mā heva Bhagavato accayena saīghe vivādo uppajji\<*<1>*>/, so\<*<2>*>/ vivādo ba- hujanāhitāya bahujanāsukhāya\<*<3>*>/ bahuno janassa anatthāya ahitāya dukkhāya devamanussānan ti. Taü kiü ma¤¤asi, ânanda? Ye vo mayā dhammā abhi¤¤ā desitā, seyyathãdam, cattāro satipaņņhānā, cattāro sammappadhānā, cattāro iddhipādā\<*<4>*>/, pa¤c' indriyāni, pa¤ca balāni, satta bojjhaīgā, ariyo aņņhaīgiko maggo -- passasi no tvaü, ânanda, imesu dhammesu dve pi bhikkhå nānā vāde ti? Ye me, bhante, dhammā Bhagavatā abhi¤¤ā desitā, -- seyyathãdaü: cattāro satipaņņhānā . . . maggo -- nāhaü passāmi imesu dhammesu dve pi bhikkhå nānāvāde\<*<5>*>/. Ye\<*<6>*>/ ca kho, bhante, puggalā Bhagavantaü patissayamānā- naråpā viharanti, te\<*<7>*>/ Bhagavato accayena saüghe vivādaü janeyyuü ajjhājãve vā adhipātimokkhe vā. So 'ssa\<*<8>*>/ vivādo bahujanāhitāya bahujanāsukhāya bahuno janassa anatthāya ahitāya\<*<9>*>/ dukkhāya devamanussānan ti. Appamattako so, ânanda, vivādo yadidaü ajjhājãve vā adhipātimokkhe vā. Magge vā pi\<*<10>*>/, ânanda, paņipadāya vā saüghe vivādo up- pajjamāno uppajjeyya\<*<11>*>/, so 'ssa vivādo bahujanāhitāya ba- hujanāsukhāya bahuno janassa anatthāya ahitāya dukkhāya devamanussānan ti\<*<12>*>/. Chayimāni\<*<13>*>/, ânanda, vivādamålāni. Katamāni cha? Idh'\<*<14>*>/, ânanda, bhikkhu kodhano hoti upanāhã. Yo so, ânanda, {bhikkhu} kodhano hoti upanāhã, so Satthari pi agā- ravo viharati appatisso, dhamme pi agāravo viharati appa- tisso, saüghe pi agāravo viharati appatisso, sikkhāya pi na paripårakārã hoti. Yo so, ânanda, bhikkhu Satthari agāravo viharati appatisso, dhamme -- pe\<*<15>*>/ -- saüghe pi agāravo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm uppajju. 2 Bm svāyaü; Si svāssa. 3 So Bm Si; Sk bahujanāhitāya & bahujanāsukhāya. 4 Bm idhippādā. 5 Sk adds ti. 6 Bm Si santi. 7 Bm adds pi. 8 Bm svāyaü; Si svāssa. 9 Sk omits. 10 So Sk Si Bu; Bm hi. 11 Bm Si (bis) uppajjamāno upajjeyya. 12 Sk d-anaü. 13 So Bm Si; Sk chayayimāni; Bu here cha imāni but chayime in fine, 14 For the following, cf. Vinaya II. 89. 15 Bm Si omit. >/ #<[page 246]># %<246 III. UPARIPAööâSAũ.>% viharati appatisso\<*<1>*>/, sikkhāya pi\<*<2>*>/ na paripårakārã\<*<3>*>/, so saüghe vivādaü janeti. Yo hoti vivādo bahujanāhitāya bahujanāsu- khāya bahuno janassa anatthāya ahitāya dukkhāya deva- manussānaü, evaråpa¤ ce\<*<4>*>/ tumhe, ânanda, vivādamålaü ajjhattaü vā bahiddhā vā samanupasseyyātha, tatra tumhe. {ânanda}, tass' eva pāpakassa vivādamålassa pahānāya vāya- meyyātha. Evaråpa¤ ce tumhe, ânanda, vivādamålaü ajjhat- taü vā bahiddhā vā na\<*<5>*>/ samanupasseyyātha, tatra tumhe, ânanda, tass' eva pāpakassa vivādamålassa āyatiü anavassa- vāya paņipajjeyyātha. Evam etassa pāpakassa vivādamålassa pahānaü hoti, evam etassa pāpakassa vivādamålassa āyatiü anavassavo hoti. Puna ca paraü, ânanda, bhikkhu makkhã hoti phaëāsã -- pe\<*<6>*>/ --, issukã hoti maccharã -- pe\<*<6>*>/ --, saņho hoti māyāvã -- pe\<*<6>*>/ --, pāpiccho hoti micchādiņņhã -- pe\<*<6>*>/ --, sandiņņhã parāmāsã hoti ādhānagāhã duppaņinissaggã. Yo so, ânanda, bhikkhu sandiņņhã parāmāsi hoti {ādhānagāhã} duppaņinissaggã, so Satthari pi agāravo viharati appatisso, dhamme pi agā- ravo viharati appatisso, saüghe pi agāravo viharati appatisso, sikkhāya pi na paripårakārã hoti. Yo so\<*<7>*>/, ânanda, bhikkhu Satthari\<*<8>*>/ agāravo viharati appatisso, dhamme\<*<9>*>/, saüghe, sikkhāya na paripårakārã hoti\<*<10>*>/, so saüghe vivādaü janeti. Yo hoti vivādo bahujanāhitāya bahujanāsukhāya bahuno janassa anatthāya ahitāya dukkhāya devamanussānaü, eva- råpa¤ ce\<*<11>*>/ tumhe, ânanda, vivādamålaü ajjhattaü vā ba- hiddhā vā samanupasseyyātha, tatra tumhe, ânanda, tass' eva pāpakassa vivādamålassa pahānāya vāyameyyātha. Eva- råpa¤ ce\<*<12>*>/ tumhe, ânanda, vivādamålaü ajjhattaü vā ba- hiddhā vā nā\<*<13>*>/ samanupasseyyātha, tatra tumhe, ânanda, tass' eva pāpakassa vivādamålassa āyatiü anavassavāya paņi- pajjeyyātha. Evam etassa pāpakassa vivādamålassa pahānaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk omits the four words after saüghe. 2 Sk omits pi & following hoti. 3 Bm adds hoti. 4 Sk evam appā ca. 5 Sk omits na. 6 Si omits pe. 7 Bm omits so. 8 Sk satthu. 9 Sk inserts pe here but not after saüghe. 10 Sk omits. 11 So Bm Si; Sk evaråpā ca. 12 Sk evaråpa ce. 13 Sk omits na. >/ #<[page 247]># %< 1.4. SâMAGâMASUTTAũ (104). 247>% hoti, evam etassa pāpakassa vivādamålassa āyatiü ana- vassavo hoti. Imāni kho, ânanda, cha vivādamålāni. Cattār' imāni, ânanda, adhikaraõāni. Katamāni cat- tāri? -- Vivādādhikaraõaü, anuvādādhikaraõaü, āpattādhi- karaõaü, kiccādhikaraõaü. Imāni kho, ânanda, cattāri adhikaraõāni. Satta kho pan' ime, ânanda, adhikaraõa- samathā uppannuppannānaü adhikaraõānaü samathāya våpa- samāya. Sammukhāvinayo dātabbo sativinayo dātabbo amåëha- vinayo dātabbo paņi¤¤āya kāretabbaü yebhuyyassikā\<*<1>*>/ tassa pāpiyyasikā\<*<2>*>/ tiõavatthārako. Katha¤ ca ânanda, sammukhā- vinayo hoti? Idh', ânanda, bhikkhå vivadanti: dhammo ti vā adhammo ti vā, vinayo ti vā avinayo ti vā\<*<3>*>/. Teh'\<*<4>*>/, ânanda, bhikkhåhi sabbeh' eva samaggehi sannipatitabbaü sannipatitvā dhammanetti samanumajjitabbā; dhammanettiü samanumajjitvā yathā tattha sameti, tathā taü adhikaraõaü våpasametabbaü. Evaü kho, ânanda, sammukhāvinayo hoti; eva¤ ca pan idh' ekaccānaü adhikaraõānaü våpasamo hoti yadidaü sammukhāvinayena. Katha¤ c', ânanda, yebhuyyasikā hoti? Te ce, ânanda, bhikkhå na sakkonti taü adhikaraõaü tasmiü āvāse vå- pasametuü, teh', ânanda, bhikkhåhi yasmiü āvāse bahu- tarā\<*<5>*>/ bhikkhå\<*<6>*>/, so āvāso gantabbo, tattha sabbeh' eva sa- maggehi sannipatitabbaü; sannipatitvā dhammanetti samanu- majjitabbā, dhammanettiü samanumajjitvā yathā tattha sa- meti, tathā taü adhikaraõaü våpasametabbaü;-- evaü kho, ânanda, yebhuyyasikā hoti, eva¤ ca pan' idh' ekaccānaü adhikaraõānaü våpasamo hoti yadidaü yebhuyyasikāya. Katha¤ c', ânanda, sativinayo hoti? Idh', ânanda, bhikkhå\<*<7>*>/ bhikkhuü evaråpāya garukāya āpattiyā codenti pārājikena vā pārājikasāmantena vā: Sarat' āyasmā eva- råpaü\<*<8>*>/ garukaü āpattiü āpajjitā pārājikaü vā pārājika- sāmantaü vā ti? So evam āha: Na kho ahaü, āvuso, sarāmi evaråpaü garukaü āpattiü āpajjitā pārājikaü vā pārājika- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk yebhuyyasikāya. 2 Bm Si t-iyassikā. 3 Sk omits avinayo ti vā. 4 Bm Si teh eva 5 Sk vasutarā. 6 Bm Sk bhikkhu. 7 Sk Bm bhikkhu. 8 Bm evaråpiü. >/ #<[page 248]># %<248 III. UPARIPAööâSAũ.>% sāmantaü vā ti. Tassa kho evaü, {ânanda}, bhikkhuno sati- vinayo dātabbo. Evaü kho, ânanda, sativinayo hoti, eva¤ ca pan' idh' ekaccānaü adhikaraõānaü våpasamo hoti yad- idaü sativinayena. Katha¤ c', ânanda, amåëhavinayo\<*<1>*>/ hoti? Idh', ânanda, bhikkhå\<*<2>*>/ bhikkhuü evaråpāya garukāya āpattiyā codenti pārājikena vā pārājikasāmantena vā: Sarat' āyasmā evarå- paü garukaü āpattiü āpajjitā pārājikaü vā pārājikasāmantaü vā ti? So evam āha: Na kho 'haü, āvuso, sarāmi evaråpaü garukaü āpattiü āpajjitā pārājikaü vā pārājikasāmantaü vā ti. Tam enaü so nibbeņhentaü\<*<3>*>/ ativeņheti\<*<4>*>/: Iīgh' āyasmā sādhukam eva jānāhi, yadi sarasi evaråpaü garukaü āpattiü āpajjitā pārājikaü vā pārājikasāmantaü vā ti? So evam āha: Ahaü kho, āvuso, ummādaü pāpuõiü cetaso vipari- yāsaü\<*<5>*>/ tena me ummatakena bahuü assāmaõakaü ajjhā- ciõõaü bhāsitaparikantaü; nāhan taü sarāmi måëhena me etaü katan ti. Tassa kho, ânanda, bhikkhuno amåëhavinayo dātabbo. Evaü kho, ânanda, amåëhavinayo hoti, eva¤ ca pan' idh' ekaccānaü adhikaraõānaü våpasamo hoti yadidaü amåëhavinayena. Katha¤ c', ânanda, pati¤¤ātakaraõaü hoti? Idh', ânanda, bhikkhu codito vā acodito vā āpattiü sarati vivarati uttānã- karoti\<*<6>*>/. Ten', ânanda, bhikkhunā buķķhataro\<*<7>*>/ bhikkhu upasaükamitvā ekaüsaü cãvaraü katvā pāde vanditvā uk- kuņikaü nisãditvā a¤jalim paggahetvā evam assa vacanãyo: Ahaü, bhante, itthannāmaü āpattiü āpanno,taü paņidese- mãti. So evam āha: Passasãti? Passāmãti\<*<8>*>/. âyatiü saü- varaü āpajjeyyāsãti? Saüvaraü āpajjissāmãti\<*<9>*>/. Evaü kho, ânanda, paņi¤¤ātakaraõaü hoti, eva¤ ca pan' idh' ekaccā- naü adhikaraõānaü våpasamo hoti yadidaü pati¤¤āta- karaõena. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm amuëhavinayo. 2 Sk Bm bhikkhu. 3 Bm Si nibbedhentaü. 4 Bm ativedheti; Si anivedheti; Sk anivedheti. 5 Bm Si vipariyesan; Sk viparisesan. 6 So Sk Si; Bm uttāniü karoti. 7Si vuķķhataro bhikkhu; Bm vuķķhatare bhikkhå. 8 So Si; Bm prefixes āma; Sk passāmi. 9 So Si; Sk omits saüvaraü āpajjissāmãti; Bm samvareyyāsãti? Saüvarissāmãti. >/ #<[page 249]># %< 1. 4. SâMAGâMASUTTAũ (104). 249>% Katha¤ c', ânanda, tassapāpiyyasikā hoti? Idh', ânanda, bhikkhå bhikkhuü evaråpāya garukāya āpattiyā codenti pārā- jikena vā pārājikasāmantena vā: Sarat' āyasmā evaråpaü garukaü āpattiü āpajjitā pārājikaü vā pārājikasāmantaü vā\<*<1>*>/ ti? So evam āha: Na kho ahaü, āvuso, sarāmi evaråpaü garukaü āpattiü āpajjitā pārājikaü vā pārājikasāmantaü vā ti. Tam enaü so nibbeņhentaü ativeņheti\<*<2>*>/: {Iīgh'} āyasmā sādhukam eva jānāhi yadi sarasi evaråpaü garukaü āpattiü āpajjitā pārājikaü vā pārājikasāmantaü vā ti; so evam āha: Na kho ahaü āvuso sarāmi evaråpaü garukaü āpattiü āpajjitā pārājikaü vā pārājikasāmantaü vā\<*<3>*>/; sarāmi kho āvuso evaråpaü appamattikaü āpattiü āpajjitā ti. Tam enaü kho nibbeņhentaü ativeņheti: Iīgh' āyasmā sādhukam eva jānāhi yadi sarasi evaråpaü garukaü āpattiü āpajjitā pārā- jikaü vā pārājikasāmantaü vā ti? So evam āha: Imaü hi nāmāhaü, āvuso, appamattikaü āpattiü āpajjitā apuņņho paņi- jānissāmi; kim panāhaü evaråpaü garukaü āpattiü āpajjitvā pārājikaü vā pārājikasāmantaü vā puņņho na paņijānissā- mãti. So evam āha: Imaü hi\<*<4>*>/ nāma tvaü, āvuso, appa- mattikaü āpattiü āpajjitvā apuņņho na paņijānissasi, kiü pana tvaü evaråpaü garukaü āpattiü āpajjitvā pārājikaü vā pārājikasāmantaü vā puņņho\<*<5>*>/ paņijānissasi? Iīgh' āyasmā sādhukam eva jānāhi yadi sarasi evaråpaü garukaü āpattiü āpajjitvā pārājikaü vā pārājikasāmantaü vā ti? So evam āha: Sarāmi kho ahaü, āvuso, evaråpaü garukaü āpattiü āpajjitā pārājikaü vā pārājikasāmantaü vā; davā\<*<6>*>/ me evaü vuttaü, ravā me etam vuttaü\<*<7>*>/: Nāhan taü sarāmi evaråpaü garukaü āpattiü āpajjitā pārājikaü vā pārājikasāmantaü vā ti\<*<8>*>/. Evaü kho, ânanda, tassapāpiyyasikā hoti, eva¤ ca pan' idh' ekaccānaü adhikaraõānaü våpasamo hoti, yadidaü tassapāpiyyasikāya. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm here inserts ingh' āyasmā sādhukam eva jānahi yadi sarasi evaråpiü garukaü āpattiü āpajjitā vā pārājikaü vā pārājikasāmantaü vā. 2 So Sk here et infra; Bm Si ut supra. 3 Sk Bm add ti; Bm omits sarāmi . . . apajjitā ti; Si sarāmi ca kho . . . 4 Si ima¤ ca; Sk ahaü hi; Bm ima¤ hi. 5 Bm Si apuņņho. 6 So Si Bu; Sk da; Bm na taü. 7 Bm omits ravā me etaü vuttaü. 8 sk omits ti. >/ #<[page 250]># %<250 III. UPARIPAööâSAũ>% Katha¤ c', ânanda, tiõavatthārako hoti? Idh', ânanda, bhikkhånaü bhaõķanajātānaü kalahajātānaü vivādāpannā- naü viharataü bahuü assāmaõakaü ajjhāciõõaü hoti bhā- sitaparikantaü; teh', ânanda, bhikkhåhi sabbeh' eva sa- maggehi sannipatitabbaü, sannipatitvā ekato pakkhikānaü bhikkhånaü byattatarena\<*<1>*>/ bhikkhunā uņņhāy' āsanā ekaü- saü cãvaraü katvā a¤jalim paõāmetvā\<*<2>*>/ saügho ¤āpetabbo: Suõātu me, bhante, saügho. Idam amhakaü\<*<3>*>/ bhaõķanajātānaü kalahajātānaü vivādāpannānaü viharataü bahuü assāmaõa- kaü ajjhāciõõaü bhāsitaparikantaü. Yadi\<*<4>*>/ saüghassa patta- kallaü, ahaü yā c' eva imesaü āyasmantānaü āpatti yā ca attano āpatti, imesaü c' eva āyasmantānaü atthāya attano ca atthāya saüghamajjhe tiõavatthārakena deseyyaü, ņha- petvā thullavajjaü ņhapetvā gihipaņisaüyuttan ti\<*<5>*>/. Athā- paresaü ekato pakkhikānaü bhikkhånaü byattatarena bhik- khunā uņņhāy' āsanā ekaüsaü cãvaraü katvā a¤jalim paõā- metvā saügho ¤āpetabbo: Suõātu me, bhante, saügho: Idam amhākaü\<*<3>*>/ bhaõķanajātānaü kalahajātānaü . . . thullavajjaü ņhapetvā gihipaņisaüyuttan ti. Evaü kho, ânanda, tiõavat- thārako hoti, eva¤ ca pan' idh' ekaccānaü adhikaraõānaü våpasamo hoti yadidaü tiõavatthārakena. Chayime\<*<6>*>/, ânanda, dhammā sārāõãyā piyakaraõā garu- karaõā saügahāya avivādāya sāmaggiyā\<*<7>*>/ ekãbhāvāya saü- vattanti. Katame cha? Idh', ânanda, bhikkhuno mettaü kāyakammaü paccupaņņhitaü hoti sabrahmacārãsu āvã c' eva raho ca. Ayam pi\<*<8>*>/ dhammo sārāõãyo piyakaraõo garu- karaõo saügahāya avivādāya sāmaggiyā ekãbhāvāya saü- vattati. Puna ca paraü, ânanda, bhikkhuno mettaü vacã- kammaü paccupaņņhitaü hoti\<*<9>*>/ --pe-- ekãbhāvāya saü- vattati. Puna ca paraü, ânanda, bhikkhuno\<*<10>*>/ mettaü manokammaü paccupaņņhitaü hoti sabrahmacārãsu āvã c' eva raho ca. Ayam pi dhammo sārāõãyo piyakaraõo garu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si byattena. 2 Si panāmetvā. 3 So Bm; Sk idamhākaü; Si idh' amhākaü. 4 Sk yadidaü. 5 Bm omits ti & adds khamati, saüghassa, tasmā tuõhi, evaü etaü dhārayāmãti. 6 So Bm Si Bu; Sk? pi ime. 7 Sk here samaggiyā. 8 Si hi here but pi infra. 9 Sk omits these two words. 10 Sk omits from pe to bhikkhuno. >/ #<[page 251]># %< 1. 4. SâMAGâMASUTTAũ (104). 251>% karaõo saügahāya avivādāya sāmaggiyā ekãbhāvāya saü- vattati. Puna ca paraü, ânanda, bhikkhu ye te lābhā dhammikā dhammaladdhā antamaso pattapariyāpannamattam pi, tathāråpehi lābhehi appaņivibhattabhogã\<*<1>*>/ hoti sãlavantehi sabrahmacārãhi sādhāraõabhogã. Ayam pi dhammo sārāõãyo piyakaraõo garukaraõo saügahāya avivādāya sāmaggiyā ekã- bhāvāya saüvattati. Puna ca paraü, ânanda, bhikkhu\<*<2>*>/ yāni tāni sãlāni akhaõķāni acchiddāni asabalāni akammāsāni bhuj- jissāni\<*<3>*>/ vi¤¤uppasatthāni\<*<4>*>/ aparāmāņņhāni\<*<5>*>/ samādhisaüvatta- nikāni, tathāråpesu sãlesu sãlasāma¤¤agato viharati sabrahma- cārãhi āvã c' eva raho ca. Ayam pi dhammo sārāõãyo piya- karaõo garukaraõo saügahāya avivādāya sāmaggiyā\<*<6>*>/ ekã- bhāvāya saüvattati. Puna ca paraü, ânanda, bhikkhu yāyaü\<*<7>*>/ diņņhi ariyā niyyānikā niyyāti takkarassa sammā- dukkhakkhayāya, tathāråpāya diņņhiyā\<*<8>*>/ diņņhisāma¤¤agato viharati sabrahmacārãhi āvã c' eva raho ca. Ayam pi dhammo sārāõãyo piyakaraõo garukaraõo saügahāya avivādāya sā- maggiyā ekãbhāvāya saüvattati. Ime kho, ânanda, cha\<*<8>*>/ sārāõãyā dhammā piyakaraõā garukaraõā saügahāya avivādāya sāmaggiyā ekãbhāvāya saü- vattanti. Ime ce tumhe, ânanda, cha sārāõãye dhamme samādāya saüvatteyyātha\<*<9>*>/, passatha no tumhe, ânanda, vaca- napathaü aõuü vā thålaü vā yaü tumhe nādhivāseyyāthāti? No h' etaü, bhante. Tasmātih', ânanda, ime cha\<*<8>*>/ sārāõãye dhamme samādāya vattatha\<*<10>*>/, taü vo bhavissati dãgharattaü hitāya sukhāyāti. Idam avoca Bhagavā. Attamano āyasmā ânando Bha- gavato bhāsitaü abhinandãti. SâMAGâMASUTTAũ CATUTTHAũ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk appaņivāhataü bhogã. 2 Sk bhikkhuno. 3 So Si; Bm bhåjissāni; Sk bhu¤jissāni. 4 Bm vi¤¤åpas-; Si vi¤¤åpas-. 5 Sk aparamāsāni, which it repeats. 6 Sk repeats. 7 Sk yāya. 8 Sk omits. 9 Bm here omits prefix saü. 10 So Sk; Bm vatteyyātha; Si saüvatteyyātha. >/ #<[page 252]># %<252 III. UPARIPAööâSAũ.>% 105. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Vesāliyaü viharati Mahāvane Kåņāgārasālāyaü\<*<1>*>/. Tena kho pana sa- mayena sambahulehi bhikkhåhi Bhagavato santike a¤¤ā vyā- katā hoti: Khãõā jāti, vusitaü brahmacariyaü, kataü karaõãyaü, nāparaü itthattāyāti pajānāmāti. Assosi kho Sunakkhatto Licchaviputto:-- Sambahulehi kira bhikkhåhi . . . pajānāmāti. Atha kho Sunakkhatto Licchaviputto yena Bhagavā ten' upasaükami, upasaükamitvā Bhagavan- taü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Sunakkhatto Licchaviputto Bhagavantaü etad avoca: Sutam m' etaü\<*<2>*>/, bhante: Sambahulehi kira bhikkhåhi . . . pajānāmāti. Ye te, bhante\<*<3>*>/, bhikkhå Bhagavato santike a¤¤aü vyākaüsu\<*<4>*>/: Khãõā jāti, vusitaü {brahmacariyaü}, kataü karaõãyaü, nāparaü itthattāyāti pajānāmāti, -- Kacci te, bhante, bhikkhå sammadeva a¤¤aü vyākaüsu udāhu sant' etth' ekacce bhikkhå adhimānena a¤¤aü vyākaüsåti? Ye te, Sunakkhatta, bhikkhå mama santike a¤¤aü vyā- kaüsu: Khãõā jāti, vusitaü brahmacariyaü, kataü karaõã- yaü, nāparaü itthattāyāti pajānāmāti, -- sant' etth' ekacce bhikkhå sammadeva a¤¤aü vyākaüsu; santi pan' idh' ekacce bhikkhå adhimānena pi a¤¤aü vyākaüsu. Tatra\<*<5>*>/, Sunakkhatta, ye te bhikkhå sammadeva a¤¤aü vyākaüsu\<*<6>*>/, tesaü taü tath' eva hoti. Ye pana te bhikkhå adhimānena a¤¤aü vyākaüsu, tatra, Sunakkhatta, Tathāgatassa evam hoti: Dhammaü nesaü deseyyan\<*<7>*>/ ti; evaü c'\<*<8>*>/ etha, Sunakkhatta, Tathāgatassa hoti: Dhammaü nesaü deseyyan ti. Atha ca pan' idh' ekacce moghapurisā pa¤haü abhisaīkharitvā\<*<9>*>/ Tathāgataü {upasaükamitvā} pucchanti. Tatra, Sunakkhatta, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk Bm Kuņ-. 2 So Si; Bm sutam etaü; Sk sutam me. 3 Si omits. 4 Sk a¤¤ā vyākatā. 5 Sk tattha. 6 Bm hare adds ye te, Sunakkhatta, bhikkhå mama santike a¤¤aü byākaüsu: Khãõā . . . pajānāmāti. 7 So Bm; Sk Si bis desessan ti. 8 Sk omits. 9Bm Si repeat. >/ #<[page 253]># %< 1. 5. SUNAKKHATTASUTTAũ (105). 253>% yam pi\<*<1>*>/ Tathāgatassa evaü\<*<2>*>/ hoti: Dhammaü nesaü de- seyyan ti, tassa pi hoti a¤¤athattan ti. Etassa Bhagavā kālo, etassa Sugata kālo. Yaü Bhagavā dhammaü deseyya, Bhagavato sutvā bhikkhå dhāressantãti. Tena hi, Sunakkhatta, suõohi\<*<3>*>/ sādhukaü manasikarohi, bhāsissāmãti. Evaü bhante ti kho Sunakkhatto Licchaviputto Bhaga- vato paccassosi. Bhagavā etad avoca:-- Pa¤ca kho\<*<4>*>/ ime, Sunak- khatta, kāmaguõā. Katame pa¤ca? -- Cakkhuvi¤¤eyyā råpā iņņhā kantā manāpā piyaråpā kāmåpasaühitā rajanãyā\<*<5>*>/, sota- vi¤¤eyyā saddā -- pe\<*<6>*>/ --, ghānavi¤¤eyyā gandhā\<*<7>*>/, jivhā- vi¤¤eyyā rasā\<*<7>*>/, kāyavi¤¤eyyā phoņņhabbā iņņhā kantā manāpā piyaråpā kāmåpasaühitā rajanãyā. Ime kho, Sunakkhatta, pa¤ca kāmaguõā. ōhānaü kho pan' etaü, Sunakkhatta, vijjati yaü idh' ekacco purisapuggalo lokāmisādhimutto assa. Lokāmisādhi- muttassa kho, Sunakkhatta, purisapuggalassa tappatiråpã\<*<8>*>/ c' eva kathā saõņhāti, tadanudhamma¤ ca anuvitakketi anuvi- cāreti, ta¤ ca purisaü bhajati, tena ca vittiü\<*<9>*>/ āpajjati, āõa¤ja- paņisaüyuttāya\<*<10>*>/ ca pana kathāya kacchamānāya\<*<11>*>/ na sussåsati\<*<12>*>/ na sotaü odahati, na a¤¤ā cittaü upaņņhapeti\<*<13>*>/, na ca taü purisaü bhajati, na ca tena vittiü āpajjati. Seyyathāpi, Sunakkhatta, puriso sakamhā gāmā vā nigamā vā ciravippavuttho assa; so a¤¤ataraü purisaü passeyya tamhā gāmā vā nigamā vā acirakapakkantaü; so taü puri- saü tassa gāmassa vā nigamassa vā khematta¤\<*<14>*>/ ca subhik- khatta¤\<*<15>*>/ ca appābādhatta¤\<*<16>*>/ ca puccheyya; tassa so puriso tassa gāmassa vā nigamassa vā khematta¤ ca subhikkhatta¤ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk Si; Bm omits yam pi. 2 Sk omits. 3 Bm Si suõāhi. 4 Sk omits pa¤ca kho. 5 Bm kāmupasaühitā rajaniyā. 6 Si omits. 7 Sk adds pe. 8 So Sk Bu; Bm Si tappaņiråpã. 9 So Sk Bm, Si cittiü adding note that the Sinh. reading is vittiü. Evaü sabbattha ¤ātabbaü. 10 So Sk Bu; Bm Si āneīj-, as at p. 229. 11 Sk generally - māõāya. 12 So Sk; Bm sussasati; Si sussusati. 13 Bm u-āpeti. 14 So Si; Bm khemataī; Sk khetta¤. 15 So Si; Sk Bm subhikkhata¤. 16 So Si; Bm a-ata¤; Sk appābādha¤. >/ #<[page 254]># %<254 III. UPARIPAööâSAũ.>% ca appābādhatta¤ ca saüseyya;-- taü kim ma¤¤asi, Su- nakkhatta? Api nu so puriso tassa sussåseyya\<*<1>*>/, sotaü oda- heyya, a¤¤ā cittaü upaņņhapeyya, ta¤ ca purisaü bhajeyya, tena ca vittiü āpajjeyyāti? Evam, bhante. Evam eva kho, Sunakkhatta, ņhānaü etaü vijjati yaü idh' ekacco purisapuggalo lokāmisādhimutto assa\<*<2>*>/; lokāmi- sādhimuttassa kho, Sunakkhatta\<*<3>*>/, purisapuggalassa tappatiråpã c' eva kathā saõņhāti, tad anudhamma¤ ca anuvitakketi anuvicāreti, ta¤ ca purisaü bhajati, tena ca vittiü āpajjati, āõa¤japaņisaüyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussåsati\<*<4>*>/, na sotaü odahati na a¤¤ā cittaü upaņņhapeti na\<*<5>*>/ c' etaü purisaü bhajati, na ca tena vittiü āpajjati. So evam assa veditabbo\<*<6>*>/: Lokāmisādhimutto purisapuggalo ti. ōhānaü kho pan' etam, Sunakkhatta, vijjati yaü idh' ekacco purisapuggalo āõa¤jādhimutto assa. âõa¤jādhimuttassa kho, Sunakkhatta, purisapuggalassa tappatiråpã c' eva kathā saõņhāti, tad anudhamma¤ ca anuvitakketi anuvicāreti, ta¤ ca purisaü bhajati, tena ca vittiü āpajjati, lokāmisapaņisaü- yuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussåsati na sotaü odahati, na a¤¤ā cittaü upaņņhapeti, na ca taü puri- saü bhajati, na ca tena vittiü āpajjati. Seyyathāpi, Sunak- khatta, paõķupalāso bandhanā pavutto abhabbo haritattāya\<*<7>*>/, evam eva kho, Sunakkhatta, āõa¤jādhimuttassa purisapugga- lassa ye\<*<8>*>/ lokāmisasaüyojane se pavutte\<*<9>*>/, so evam assa vedi- tabbo: Lokāmisasaüyojanena hi\<*<10>*>/ kho visaüyutto āõa¤jādhi- mutto purisapuggalo ti. Thānaü kho pan' etaü, Sunakkhatta, vijjati yaü idh' ekacco purisapuggalo āki¤ca¤¤ādhimutto assa. {âki¤ca¤¤ā- yatanādhimuttassa} kho, Sunakkhatta, purisapuggalassa tap- patiråpã c' eva kathā saõņhāti, tad anudhamma¤ ca anu- vitakketi anuvicāreti, ta¤ ca purisaü bhajati, tena ca vittiü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk; Bm Si sussuseyya. 2 Sk omits ņhānam etam . . . assa. 3 Sk omits kho S. 4 All MSS here sussusati. 5 Sk omits na. 6 Bm here adds āne¤jasaüyojanena hi kho visaüyutto. 7 Bm haritatthāya. 8 Sk yo. 9 So Bm Si; Sk here se vaputto. 10 So Bm Si & Sk infra; Sk (here) & Bu l-jane hi. >/ #<[page 255]># %< 1. 5. SUNAKKHATTASUTTAũ (105). 255>% āpajjati, āõa¤japaņisaüyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussåsati na sotaü odahati, na a¤¤ā cittaü upaņņhapeti, na ca taü purisaü bhajati na ca tena vittiü āpajjati. Seyyathāpi, Sunakkhatta, puthusilā dvedhā\<*<1>*>/ bhinnā appaņi- sandhikā hoti, evam eva kho, Sunakkhatta, āki¤ca¤¤āyatan- ādhimuttassa purisapuggalassa ye āõa¤jasaüyojane se bhinne\<*<2>*>/, so evam assa veditabbo: âõa¤jasaüyojanena hi visaüyutto āki¤ca¤¤āyatanādhimutto purisapuggalo ti. ōhānaü kho pan' etaü, Sunakkhatta, vijjati yaü idh' ekacco purisapuggalo nevasa¤¤ānāsa¤¤āyatanādhimutto assa. Nevasa¤¤ānāsa¤¤āyatanādhimuttassa kho, Sunakkhatta, pu- risapuggalassa tappatiråpã c' eva kathā saõņhāti, tad anudhamma¤ ca anuvitakketi anuvicāreti, ta¤ ca purisaü bhajati, tena ca vittiü āpajjati, āki¤ca¤¤āyatanapaņisaüyuttāya ca pana kathāya kacchamānāya na sussåsati na sotaü odahati, na a¤¤ā cittaü upaņņhapeti, na ca taü purisaü bhajati, na ca tena vittiü āpajjati. Seyyathāpi, Sunakkhatta, puriso ma- nu¤¤abhojanaü bhuttāvã chaķķeyya. Taü kim ma¤¤asi, Sunakkhatta? Api nu tassa purisassa tasmiü bhatte\<*<3>*>/ puna bhattakamyatā\<*<4>*>/ assāti? No h' etaü bhante. Taü kissa hetu? Aduü hi, bhante, bhattaü\<*<5>*>/ paņikkålasammatan\<*<6>*>/ ti. Evam eva kho, Sunakkhatta, nevasa¤¤ānāsa¤¤āyatanādhi- muttassa purisapuggalassa ye āki¤ca¤¤āyatanasaüyojane, se vante; so evam assa veditabbo: âki¤ca¤¤āyatanasaüyoja- nena\<*<7>*>/ hi kho visaüyutto nevasa¤¤ānāsa¤¤āyatanādhimutto purisapuggalo ti. ōhānaü kho pan' etaü, Sunakkhatta, vijjati yaü idh' ekacco purisapuggalo sammānibbānādhimutto assa. Sammā- nibbānādhimuttassa kho, Sunakkhatta, purisapuggalassa tap- patiråpã c' eva kathā saõņhāti, tad anudhamma¤ ca anu- vitakketi anuvicāreti, ta¤ ca purisaü bhajati, tena ca vittiü āpajjati nevasa¤¤ānāsa¤¤āyatanapaņisaüyuttāya ca pana ka- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bm Si Bu; Sk dvidhā. 2 So Bm Si Bu; Sk omits se & reads (?) hãnena. 3 So Si; Bm bhutte; Sk vante. 4 Bm bhuttak-; Sk bhontuk-; Si Sunakkhatta k-. 5 Sk vantaü. 6 Si paņikul-. 7 So all MSS. here. >/ #<[page 256]># %<256 III. UPARIPAööâSAũ.>% thāya kacchamānāya na sussåsati na sotaü odahati na a¤¤ā cittaü upaņņhapeti, na ca taü purisaü bhajati, na ca tena vittiü āpajjati. Seyyathāpi, Sunakkhatta, tālo matthakac- chinno abhabbo puna viråëhiyā\<*<1>*>/, -- evam eva kho, Sunakkhatta, sammānibbānādhimuttassa purisapuggalassa ye nevasa¤¤ānā- sa¤¤āyatanasaüyojane se ucchinne\<*<2>*>/ ucchinnamåle tālāvatthu- kate\<*<3>*>/ anabhāvakate\<*<4>*>/ āyatiü anuppādadhamme; so evam assa veditabbo: Nevasa¤¤ānāsa¤¤āyatanasaüyojanena hi kho visaüyutto sammānibbānādhimutto purisapuggalo ti. ōhānaü kho pan' etaü, Sunakkhatta, vijjati yaü idh' ekaccassa bhikkhuno evam assa: Taõhā kho sallaü Samaõena vuttaü, avijjāvisadoso chandarāgabyāpādena\<*<5>*>/ ruppati; tam me taõhāsallaü pahãnaü, apanãto avijjāvisadoso, sammā- nibbānādhimutto 'ham asmãti evaümānã\<*<6>*>/ assa atthaü samā- naü\<*<7>*>/. So yāni sammānibbānādhimuttassa asappāyāni, tāni anuyu¤jeyya, asappāyaü cakkhunā råpadassanaü\<*<8>*>/ anuyu¤- jeyya, asappāyaü sotena saddaü\<*<9>*>/ anuyu¤jeyya, asappāyaü ghānena gandhaü\<*<10>*>/ anuyu¤jeyya, asappāyaü jivhāya rasaü\<*<11>*>/ anuyu¤jeyya, asappāyaü kāyena phoņņhabbaü\<*<11>*>/ anuyu¤jeyya, asappāyaü manasā dhammaü\<*<11>*>/ anuyu¤jeyya. Tassa asappā- yaü cakkhunā råpadassanaü anuyuttassa, asappāyaü sotena saddaü anuyuttassa, asappāyaü ghānena gandhaü anuyut- tassa, asappāyaü jivhāya rasaü anuyuttassa, asappāyaü kāyena phoņņhabbaü anuyuttassa, manasā dhammaü anu- yuttassa, rāgo cittaü anuddhaüseyya; so rāgānuddhaüsitena cittena maraõaü vā nigaccheyya maraõamattaü vā dukkhaü. Seyyathāpi, Sunakkhatta, puriso sallena viddho assa savisena gāëhåpalepanena; tassa mittāmaccā ¤ātisālohitā bhisakkaü sallakattaü upaņņhapeyyuü; tassa so bhisakko sallakatto sat- thena vaõamukhaü parikanteyya, satthena vaõamukhaü pari- kantetvā\<*<12>*>/ esaniyā sallaü eseyya, esaniyā sallaü esetvā\<*<13>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm viruëhiyā. 2 Bm omits. 3 Si tālav-. 4 Si omits; Bm anabhāvaü kate. 5 So Bm Bu; Sk Si ch-pādehi. 6 Si evamādi. 7 So Si & Sk infra; Sk here atthasamāna; Bm atathaü s-. 8 Sk (here) råpaü disvā. 9 Sk (here) adds satvā. 10 Sk (here) adds ghāyitvā. 11 Sk adds no participle here. 12 Bm parikantitvā. 13 Bm Si esitvā. >/ #<[page 257]># %< 1. 5. SUNAKKHATTASUTTAũ (105). 257>% sallaü abbaheyya\<*<1>*>/ apaneyya visadosaü sa-upādisesaü\<*<2>*>/ anu- pādiseso ti ma¤¤amāno\<*<3>*>/; so evaü vadeyya: Ambho purisa, ubbhataü\<*<4>*>/ kho te sallaü, apanãto\<*<5>*>/ visadoso anupādiseso, ala¤ ca te antarāyāya\<*<6>*>/; sappāyāni c' eva bhojanāni bhu¤- jeyyāsi, mā te asappāyāni bhojanāni bhu¤jato vaõo assāvã assa, kālena kālaü ca\<*<7>*>/ vaõaü dhoveyyāsi, kālena kālaü vaõamukhaü ālimpeyyāsi, mā tena\<*<7>*>/ kālena kālaü vaõaü dhovato, kālena kālaü vaõamukhaü ālimpato, pubbalohitaü vaõamukhaü pariyonandhi, mā ca vātātape cārittaü anuyu¤ji, mā te vātātape cārittaü anuyuttassa, rajosukaü vaõamukhaü anuddhaüsesi\<*<9>*>/, vaõānurakkhã ca ambho purisa vihareyyāsi vaõasāropã ti. Tassa evam assa: Ubbhatam kho me sallaü, apanãto visadoso anupādiseso, anala¤ ca me antarāyāyāti; so asappāyāni c' eva\<*<10>*>/ bhojanāni bhu¤jeyya, tassa asappā- yāni bhojanāni bhu¤jato vaõo assāvã\<*<11>*>/ assa, na ca kālena kālaü vaõaü dhoveyya, na ca kālena kālaü vaõamukhaü ālimpeyya; tassa na kālena kālaü vaõaü dhovato na kālena kālaü vaõamukhaü ālimpato pubbalohitaü vaõamukhaü pari- yonandheyya\<*<12>*>/, vātātape ca cārittaü anuyu¤jeyya, tassa vātātape cārittaü anuyuttassa rajosukaü\<*<13>*>/ vaõamukhaü anuddhaüseyya, na ca vaõānurakkhã vihareyya na vaõa- sāropã; tassa imissā va\<*<14>*>/ asappāyakiriyāya asuci visadoso\<*<15>*>/ apanãto sa-upādiseso tad ubhayena vaõo puthuttaü\<*<16>*>/ gac- cheyya; so puthuttagatena\<*<17>*>/ vaõena maraõaü vā nigaccheyya maraõamattaü vā dukkhaü;-- evam eva kho, Sunakkhatta, ņhānaü etaü vijjati yaü idh' ekaccassa bhikkhuno evam assa: Taõhā kho sallaü Samaõena vuttaü, avijjāvisadoso chandarāgavyāpādehi ruppati; tam me taõhāsallaü pahãnaü, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Si abbāheyya; Bm abbuheyya; Sk abbaüheyya. 2 So Bm Si Bu; Sk upādisesaü. 3 So Bm Si; Si adding a note that the Sinhalese reading is ma¤¤amāno, which Sk reads here but not infra. 4 Si ubbhahataü; Sk omits kho. 5 Bm apanito. 6 Sk inserts so. 7 Bm omits ca. 8 So Bm; Sk Si te. 9 Bm a-ti. 10 Sk inserts c'eva after bhojanāü. 11 Sk anassāvã. 12 Sk parisonaseyya na, omitting next ca. 13 So Bm Si Bu; Sk (bis) rajosåkaü. 14 So Si; Sk Bm ca. 15 Bu & Sk infra asuca; Sk (here) Bm Si asuci. 16 Sk puthu tatra. 17 So Sk Bu; Bm Si puthuttaü gatena. >/ #<[page 258]># %<258 III. UPARIPAööâSAũ.>% apanãto avijjāvisadoso sammānibbānādhimutto 'ham asmãti, evaümānã\<*<1>*>/ assa atthaü samānaü. So yāni sammānibbā- nādhimuttassa asappāyāni tāni anuyu¤jeyya, asappāyaü cak- khunā råpadassanaü anuyu¤jeyya, asappāyaü sotena saddaü anuyu¤jeyya, asappāyaü ghānena gandhaü anuyu¤jeyya, asappāyaü jivhāya rasaü anuyu¤jeyya, asappāyaü kāyena phoņņhabbaü anuyu¤jeyya, asappāyaü manasā dhammaü anu- yu¤jeyya; tassa asappāyaü cakkhunā råpadassanaü anu- yuttassa, asappāyaü sotena saddaü anuyuttassa, asappāyaü ghānena gandhaü anuyuttassa, asappāyaü jivhāya rasaü anuyuttassa, asappāyaü kāyena phoņņhabbaü anuyuttassa, asappāyaü manasā dhammaü anuyuttassa, rāgo\<*<2>*>/ cittaü anuddhaüseyya; so rāgānuddhaüsitena cittena\<*<3>*>/ maraõaü vā nigaccheyya maraõamattaü vā dukkhaü. Maraõaü h' etaü, Sunakkhatta, ariyassa vinaye yo\<*<4>*>/ sikkhaü paccak- khāya hãnāy' āvattati; maraõamattaü h' etaü, Sunakkhatta, dukkhaü yo a¤¤ataraü saükiliņņhaü āpattiü āpajjati. ōhānaü kho pan' etaü, Sunakkhatta, vijjati yaü idh' ekaccassa bhikkhuno evam assa: Taõhā kho sallaü Samaõena vuttaü, avijjāvisadoso chandarāgavyāpādehi ruppati, tam me taõhāsallaü pahãnaü, apanãto avijjāvisadoso, sammānibbānā- dhimutto 'ham asmãti. Sammānibbānādhimuttassa eva sato so\<*<6>*>/ yāni sammānibbānādhimuttassa asappāyāni tāni nānu- yu¤jeyya, asappāyaü cakkhunā råpadassanaü nānuyu¤jeyya, asappāyaü sotena saddam nānuyu¤jeyya, asappāyaü ghānena gandhaü nānuyu¤jeyya, asappāyaü {jivhāya} rasaü nānuyu¤- jeyya, asappāyaü kāyena phoņņhabbam nānuyu¤jeyya, asappā- yaü manasā dhammaü nānuyu¤jeyya; tassa asappāyaü cakkhunā råpadassanaü ananuyuttassa asappāyaü sotena saddaü ananuyuttassa asappāyaü ghānena gandhaü ananu- yuttassa asappāyaü jivhāya rasaü ananuyuttassa asappāyaü kāyena phoņņhabbaü ananuyuttassa asappāyaü manasā dham- maü ananuyuttassa rāgo cittaü nānuddhaüseyya, so na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bm; Sk evamānã; Si evamādi. 2 Si so rāgo. 3 So Bm Si; Sk so taõhānudohaste taõhānuddhastena maraõaü vā &c. 4 Sk omits yo. 5 Sk hãnāya vattati. Cf. supra p. 61 & 1 Jāt. 206. 6 Sk yo. >/ #<[page 259]># %< 1. 5. SUNAKKHATTASUTTAũ (105). 259>% rāgānuddhasitena cittena n' eva maraõaü vā nigaccheyya na maraõamattaü vā dukkhaü. Seyyathāpi, Sunakkhatta, puriso sallena viddho assa savisena gāëhupalepanena\<*<1>*>/; tassa mittā- maccā ¤ātisālohitā bhisakkaü sallakattaü upaņņhapeyyuü; tassa so bhisakko sallakatto satthena vaõamukhaü pari- kanteyya, satthena vaõamukhaü\<*<2>*>/ vaõamukhaü parikantetvā esaniyā sallaü eseyya, esaniyā sallaü esetvā sallaü abba- heyya apaneyya visadosaü anupādisesaü anupādiseso ti jānamāno\<*<3>*>/ so evaü vadeyya: Ambho purisa, ubbhataü kho te sallaü, apanãto visadoso anupādiseso, anala¤ ca te antarā- yāya; sappāyāni c' eva bhojanāni bhu¤jeyyāsi, mā te asappā- yāni bhojanāni bhu¤jato vaõo assāvã assa, kālena kālaü ca vaõaü dhoveyyāsi, kālena kālaü vaõamukhaü ālimpeyyāsi, mā te na kālena kālaü vaõaü dhovato kālena kālaü vaõa- mukhaü\<*<4>*>/ ālimpato pubbalohitaü vaõamukhaü pariyonandhi, mā ca vātātape cārittaü anuyu¤ji, mā te vātātape cārittaü anuyuttassa rajosukaü vaõamukhaü anuddhaüsesi, vanānu- rakkhã ca ambho purisa vihareyyāsi vaõasāropã ti. Tassa evam assa: Ubbhataü kho me sallaü, apanãto visadoso anu- pādiseso, anala¤ ca me antarāyāyāti; so sappāyāni c' eva bhojanāni bhu¤jeyya; tassa sappāyāni bhojanāni bhu¤jato vaõo na assāvã assa, kālena kālaü ca vaõaü dhoveyya, kālena kālaü vaõaü dhovato kālena kālaü vaõamukhaü ālimpato pubbalohitaü vaõamukhaü na pariyonandheyya, na ca vātā- tape cārittaü anuyu¤jeyya; tassa vātātape cārittaü ananu- yuttassa rajosukaü vaõamukhaü nānuddhaüseyya, vaõānu- rakkhã ca vihareyya vaõasāropã\<*<5>*>/; tassa imissā va\<*<6>*>/ sappāya- kiriyāya asuci\<*<7>*>/ visadoso apanãto anupādiseso, tadubhayena vaõo viråheyya\<*<8>*>/, so råëhena\<*<9>*>/ vaõena sa¤chavinā n' eva maraõaü vā nigaccheyya na maraõamattaü vā dukkhaü;-- evam eva kho, Sunakkhatta, ņhānaü etaü vijjati yaü idh' ekaccassa bhikkhuno evam asa: Taõhā kho sallaü Samaõena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si; Sk ga-; Bm gālap-. 2 Sk omits s. v. & inserts na. 3 So all MSS. here. 4 Sk omits dhovato kālena kālaü vaõa. 5 Sk Si add ti. 6 so Si; Sk Bm ca. 7 so Si; Bm asuhã; Sk asuca. 8 So Si; Bm viruheyya; Sk ruheyya. 9 So Si; Bm Sk ru heda. >/ #<[page 260]># %<260 III. UPARIPAööâSAũ.>% avijjāvisadoso . . . tāni nānuyu¤jeyya, -- asappāyaü cakkhunā råpaü disvā nānuyu¤jeyya, asappāyaü sotena saddaü sutvā nā- nuyu¤jeyya, asappāyaü ghānena gandhaü\<*<1>*>/ nānuyu¤jeyya, asap- pāyaü jivhāya rasaü nānuyu¤jeyya, asappāyaü kāyena phoņ- ņhabbaü nānuyu¤jeyya, asappāyaü manasā dhammaü nānu- yu¤jeyya; tassa asappāyaü cakkhånā råpadassanaü ananu- yuttassa, asappāyaü sotena saddaü ananuyuttassa, asappā- yaü ghānena gandhaü ananuyuttassa, asappāyaü jivhāya rasaü ananuyuttassa, asappāyaü kāyena phoņņhabbaü ana- nuyuttassa, asappāyaü manasā dhammaü ananuyattassa, rāgo cittaü nānuddhaüseyya, so na rāgānuddhaüsitena cittena n' eva maraõaü nigaccheyya na maraõamattaü vā dukkhaü. Upamā kho me ayaü, Sunakkhatta, katā\<*<2>*>/ atthassa vi¤¤ā- panāya\<*<3>*>/. Ayam ev' ettha attho: Vaõo ti kho, Sunakkhatta, chann' etaü\<*<4>*>/ ajjhattikānaü āyatanānaü adhivacanaü. Vi- sadoso ti kho, Sunakkhatta, avijjāy' etaü adhivacanaü. Sallan ti kho, Sunakkhatta, taõhāy' etaü adhivacanaü. Esanã ti kho, Sunakkhatta, satiyāy' etaü adhivacanaü. Satthan ti kho, Sunakkhatta, ariyāy' etaü pa¤¤āya adhivacanaü. Bhi- sakko sallakatto ti kho, Sunakkhatta, Tathāgatass' etaü adhivacanaü arahato sammāsambuddhassa. So vata, Sunak- khatta, bhikkhu chasu phassāyatanesu saüvutakārã: Upadhi dukkhassa målan\<*<5>*>/ ti iti viditvā nirupadhi upadhisaükhaye vimutto, upadhismiü vā kāyaü upasaüharissati cittaü vā uppadessatãti\<*<6>*>/, n' etaü ņhānaü vijjati. Seyyathāpi, Sunak- khatta, āpānãyakaüso\<*<7>*>/ vaõõasampanno gandhasampanno\<*<8>*>/, so ca kho visena saüsaņņho; atha puriso āgaccheyya jãvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhapaņikkålo\<*<9>*>/. Taü kiü ma¤- ¤asi, Sunakkhatta? Api nu so puriso amuü āpānãyakaüsaü piveyya, yaü ja¤¤ā\<*<10>*>/: Imāhaü pitvā\<*<11>*>/ maraõaü vā nigac- chāmi maraõamattaü vā dukkhan ti? No h' etaü, bhante. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk adds ghāyitvā. 2 Sk omits kati. 3 Si atthav-. 4 Sk janena taü. 5 Si dukkhamulan. 6 So Bu; Si anupp.; Sk anuppadassati; Bm upādessatãti. 7 Sk here āpāõãyakaüso & infra apānãyyakaüsaüsaü; Si āpāniyakaüsaü. 8 Si adds rasasampanno. 9 Si d-ulo; Bm d-ikulo. 10 Sk piheyya sakko. 11 Sk viditvā. >/ #<[page 261]># %< 1. 6. âöAĨJASAPPâYASUTTAũ (106). 261>% Evam eva kho, Sunakkhatta, so vata bhikkhu chasu phassāyatanesu saüvutakārã: Upadhi dukkhassa målan ti iti viditvā nirupadhi upadhisaükhaye vimutto upadhismiü vā kāyaü upasaüharissati cittaü vā {uppādessatãti}, -- n' etaü ņhānaü vijjati. Seyyathāpi, Sunakkhatta, āsãviso ghoraviso, atha puriso āgaccheyya jãvitukāmo amaritukāmo sukhakāmo dukkhapaņikkålo. Taü kiü ma¤¤asi, Sunakkhatta? Api nu so puriso amussa\<*<2>*>/ āsãvisassa ghoravisassa hatthaü\<*<3>*>/ vā aī- guņņhaü vā dajjā, yaü ja¤¤ā: Iminā 'haü daņņho maraõaü vā nigacchāmi maraõamattaü vā dukkhan ti? No h' etaü, bhante. Evam eva kho, Sunakkhatta, so vata bhikkhu chasu phassāyatanesu saüvutakārã: Upadhi dukkhassa målan ti iti viditvā nirupadhi upadhisaükhaye vimutto upadhismiü vā kāyaü upasaüharissati cittaü vā uppādessatãti -- n' etaü thānaü vijjatãti. Idam avoca Bhagavā. Attamano Sunakkhatto Licchavi- putto\<*<4>*>/ Bhagavato bhāsitaü abhinandãti. SUNAKKHATTASUTTAũ PAĨCAMAũ. 106. Evam me sutaü. Ekaü samayaü Bhagavā Kuråsu viharati. Kammassadhamman\<*<5>*>/ nāma Kurånaü nigamo. Tatra kho Bhagavā bhikkhå āmantesi: Bhikkhavo ti. Bhadante ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavā etad avoca: Aniccā, bhikkhave, kāmā tucchā musā moghadhammā\<*<6>*>/; māyākatam etaü, bhikkhave, bālalāpanaü. Ye ca diņņha- dhammikā kāmā, ye ca samparāyikā kāmā, yā ca diņņha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Si omit iti viditvā uppādessati, & insert la. 2 Sk assa. 3 Si hatthe. 4 Sk omits L-to. 5 Bm Si Kammāsadhammaü. 6 So Sk Bu; Bm Si mosadhammā. >/ #<[page 262]># %<262 III. UPARIPAööâSAũ.>% dhammikā kāmasa¤¤ā, yā ca samparāyikā kāmasa¤¤ā, ubha- yam etaü Māradheyyaü, Mārass' esa visayo, Mārass' esa\<*<1>*>/ nivāpo, Mārass' esa gocaro. Etth' ete pāpakā akusalā mā- nasā abhijjhā pi vyāpādā pi sārambhā pi saüvattanti, te ca\<*<1>*>/ ariyasāvakassa idhamanusikkhato antarāyāya {sambha- vanti}\<*<2>*>/. Tatra bhikkhave ariyasāvako iti paņisa¤cikkhati: Ye ca diņņhadhammikā kāmā ye ca samparāyikā . . . {sambhavanti}. Yannunāhaü vipulena mahaggatena cetasā vihareyyaü abhibhuyya lokaü adhiņņhāya manasā. Vipulena hi me mahaggatena cetasā viharato abhibhuyya lokaü adhiņ- ņhāya manasā, ye pāpakā akusalā mānasā abhijjhā pi vyā- pādā pi sārambhā pi, te na bhavissanti, tesaü pahānā\<*<3>*>/ aparitta¤ ca me cittaü bhavissati, appamāõaü subhāvitan ti. Tassa evaü paņipannassa tabbahulavihārino\<*<4>*>/ āyatane cittaü pasãdati sampasāde sati\<*<5>*>/, etarahi vā āõa¤jaü\<*<6>*>/ samāpajjati, pa¤¤āya vā adhimuccati. Kāyassa bhedā param maraõā ņhānam etaü vijjati yaü taü saüvattanikaü vi¤¤āõaü assa āõa¤jåpagaü. Ayaü, bhikkhave, paņhamā āõa¤jasappāya\<*<7>*>/ paņipadā\<*<8>*>/ akkhāyati. Puna ca paraü, bhikkhave, ariyasāvako iti patisa¤- cikkhati: Ye ca diņņhadhammikā kāmā, ye ca samparāyikā kāmā, yā ca diņņhadhammikā kāmasa¤¤ā, yā ca samparāyikā kāmasa¤¤ā\<*<9>*>/, yaü ki¤ci råpaü\<*<10>*>/ cattāri ca\<*<11>*>/ mahābhåtāni catunna¤ ca mahābhåtānaü upādāya {sabbaü} råpan ti. Tassa evaü paņipannassa\<*<12>*>/ tabbahulavihārino āyatane cittaü pasãdati sampasāde sati etarahi vā āõa¤jaü samāpajjati, pa¤¤āya vā adhimuccati. Kāyassa bhedā param maraõā ņhānam etaü vijjati yaü, taü saüvattanikaü vi¤¤āõaü assa āõa¤jåpagaü. Ayaü, bhikkhave, dutiyā āõa¤jasappāyā paņipadā akkhāyati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sk Si Bu; Bm va. 2 Sk bhavanti. 3Bm pahānaü. 4 So Sk Bm Si & Bu omit; Bm infra & Bu (once) tabbuhålav. 5 So Bm Si; Sk Bu sampasādessati, 6 So Sk Bu; Bm Si āne¤jaü, as uaually. 7 So Si always; Sk here; Bm always, & Sk usually, -sappāya-. 8 So Bm Si always; & Sk paņipadāmakkhāyati. 9 Sk omits ye ca diņņhadhammikā . . . kāmasa¤¤ā. 10 Si adds sabbaü råpaü. 11 omits ca. 12 Sk sup-. >/ #<[page 263]># %< 1. 6. âöAĨJASAPPâYASUTTAũ. (106.) 263>% Puna ca paraü, bhikkhave, ariyasāvako iti paņisa¤- cikkhati: Ye ca diņņhadhammikā kāmā ye ca samparāyikā kāmā, yā ca diņņhadhammikā kāmasa¤¤ā, yā ca samparāyikā kāmasa¤¤ā, ye ca diņņhadhammikā råpā ye ca samparāyikā råpā, yā ca {diņņhadhammikā} {råpasa¤¤ā}, yā ca samparāyikā råpā, yā ca diņņhadhammikā råpasa¤¤ā, yā ca samparāyikā råpasa¤¤ā, ubhayam etaü aniccaü. Yad aniccaü\<*<1>*>/ taü nālaü abhinandituü, nālaü abhivadituü, nālaü ajjhositun ti. Tassa evaü paņipannassa tabbahulavihārino āyatane cittaü pasãdati sampasāde sati etarahi vā āõa¤jaü samāpajjati, pa¤¤āya vā adhimuccati. Kāyassa bhedā parammaraõā ņhā- nam etaü vijjati yaü taü saüvattanikaü vi¤¤āõaü assa āõa¤jåpagaü. Ayaü, bhikkhave, tatiyā āõa¤jasappāyā paņi- padā akkhāyati. Puna ca paraü, bhikkhave, ariyasāvako ti paņisa¤cikkhati: Ye ca diņņhadhammikā . . . yā ca sampararāyikā råpasa¤¤ā, yā ca āõa¤jasa¤¤ā, sabbā sa¤¤ā yatth' etā aparisesā nirujjhanti, etaü santaü etaü paõãtaü yadidaü āki¤ca¤¤āyatanan ti. Tassa evaü paņipaõõassa tabbahulavihārino āyatane cittaü pasãdati sampasāde sati etarahi vā āki¤ca¤¤āyatanaü samā- pajjati, pa¤¤āya vā adhimuccati. Kāyassa bhedā param maraõā ņhānam etaü vijjati yaü taü saüvattanikaü vi¤¤ā- õaü assa āki¤ca¤¤āyatanåpagaü. Ayaü, bhikkhave, paņhamā āki¤ca¤¤āyatanasappāyā paņipadā akkhāyati. Puna ca paraü, bhikkhave, ariyasāvako ara¤¤agato vā rukkhamålagato vā iti paņisa¤cikkhati: {Su¤¤am} idaü attena vā attaniyena vā ti. Tassa evaü paņipaõõassa tabbahula- vihārino āyatane cittaü pasãdati sampasāde sati etarahi vā āki¤ca¤¤āyatanaü samāpajjati, pa¤¤āya vā adhimuccati. Kāyassa bhedā param maraõā ņhānaü etaü vijjati yaü taü saüvattanikaü vi¤¤āõaü assa āki¤ca¤¤āyatanåpagaü. Ayaü\<*<2>*>/, bhikkhave, dutiyā āki¤ca¤¤āyatanasappāyā paņipadā akkhāyati. Puna ca paraü, bhikkhave, ariyasāvako iti paņisa¤- cikkhati: Nāhaü kvacani\<*<3>*>/, kassaci ki¤canatasmiü, na ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Si only; Bm also omits taü. 2 Sk adds pi. 3 So Bm Bu; Si kvacini; Sk kucana kassaci. Si inserts na before kassaci. >/ #<[page 264]># %<264 III. UPARIPAööâSAũ.>% mama kvacani kismi¤ci\<*<1>*>/ ki¤canaü na 'tthãti. Tassa evaü paņipannassa tabbahulavihārino āyatane cittaü pasãdati sam- pasāde sati etarahi vā āki¤ca¤¤āyatanaü samāpajjati, pa¤¤āya vā adhimuccati. Kāyassa bhedā param maraõā ņhānaü etaü vijjati yaü taü saüvattanikaü vi¤¤āõaü assa āki¤ca¤¤ā- yatanåpagaü. Ayaü\<*<2>*>/, bhikkhave, tatiyā āki¤ca¤¤āyatana- sappāyā paņipadā akkhāyati. Puna ca paraü, bhikkhave, ariyasāvako iti paņisa¤- cikkhati: Ye ca diņņhadhammikā . . . råpasa¤¤ā yā ca āõa¤- jasa¤¤ā, yā ca āki¤ca¤¤āyatanasa¤¤ā, sabbā sa¤¤ā yatth' etā aparisesā nirujjhanti, etaü santaü etaü paõãtaü yadidaü nevasa¤¤ānāsa¤¤āyatanan ti. Tassa evaü paņipannassa tab- bahulavihārino āyatane cittaü pasãdati sampasāde sati eta- rahi vā nevasa¤¤ānāsa¤¤āyatanaü samāpajjati, pa¤¤āya vā adhimuccati. Kāyassa bhedā param maraõā ņhānaü etaü vijjati yaü taü saüvattanikaü vi¤¤āõaü assa nevasa¤¤ā- nāsa¤¤āyatanåpagaü. Ayaü, bhikkhave, nevasa¤¤ānāsa¤¤ā- yatanasappāyā paņipadā akkhāyatãti. Evaü vutte āyasmā ânando Bhagavantaü etad avoca: Idha, bhante, bhikkhu evaü paņipanno hoti: No c' assa, no ca me siyā, na bhavissati\<*<3>*>/, na me bhavissati, yad atthi yaü bhåtaü taü pajahāmãti evaü\<*<4>*>/ upekhaü\<*<5>*>/ paņilabhati. Pari- nibbāyi\<*<6>*>/ nu kho eso\<*<7>*>/, bhante, bhikkhåti\<*<8>*>/? Ap' etth' ekacco, ânanda, bhikkhu parinibbāyeyya. Ap' etth' ekacco bhikkhu na parinibbāyeyyāti. Ko nu kho, bhante, hetu, ko paccayo, yena ap'\<*<9>*>/ etth' ekacco bhikkhu parinibbāyeyya, ap' etth' ekacco bhikkhu na parinibbāyeyyāti? Idh', ânanda, bhikkhu evam paņipanno hoti: No c' assa, no ca me siyā, na bhavissati, na me bhavissati, yad atthi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sk kucani kismici. 2 Sk adds pi. 3 Si omits na bhavissati. 4 So Bm Bu; Sk Si omit evaü here. 5 So Sk Bu; Bm Si as always, upekkhaü. 6 So Sk Bu; Bm Si parinibbāyeyya. 7 So Bu; Sk Bm Si so. 8 Bm Si bhikkhu na vā parinibbāyeyyāti. 9 Bm yen' ap'; Si yenāp'. >/ #<[page 265]># %< 1. 6. âöAĨJASAPPâYASUTTAũ (106). 265>% yaü bhåtaü taü pajahāmãti evaü upekhaü paņilabhati. So taü upekhaü abhinandati abhivadati ajjhosāya tiņņhati. Tassa taü upekkhaü abhinandato abhivadato ajjhosāya tiņņhato {tan-nissitaü} hoti vi¤¤āõaü {tad-upādānaü}. Sa-upādāno, ânanda, bhikkhu na parinibbāyatãti. Kahaü pana so, bhante, bhikkhu upādiyamāno upādi- yatãti? Nevasa¤¤ānāsa¤¤āyatanaü, ânandāti. Upādānaseņņhaü kira so, bhante, bhikkhu upādiyamāno upādiyatãti. Upādānaseņņhaü so, ânanda, bhikkhu upādiyamāno upādiyati. Upādānaseņņhaü h' etaü, ânanda, yadidaü {nevasa¤¤anāsa¤¤āyatanaü}. Idh', ânanda, bhikkhu evaü paņipanno hoti: No c' assa, no ca me siyā, na bhavissati, na me bhavissati, yad atthi yaü bhåtaü taü pajahāmãti evaü upekhaü paņilabhati. So taü upekhaü nābhinandati, nābhi- vadati, na ajjhosāya tiņņhati. Tassa taü upekhaü anabhi- nandato anabhivadato anajjhosāya tiņņhato na {tan-nissitaü} hoti vi¤¤āõaü na {tad-upādānaü}. Anupādāno, ânanda, bhikkhu parinibbāyatãti. Acchariyaü, bhante, abbhutaü, bhante. Nissāya nis- sāya kira no, bhante, Bhagavatā oghassa nittharaõā akkhātā. Katamo pana, bhante, ariyo vimokho ti? Idh', ânanda, ariyasāvako iti paņisa¤cikkhati: Ye ca diņņhadhammikā kāmā ye ca samparāyikā kāmā, yā ca diņņha- dhammikā kāmasa¤¤ā yā ca samparāyikā kāmasa¤¤ā, ye ca diņņhadhammikā råpā ye ca samparāyikā råpā, yā ca diņņha dhammikā råpasa¤¤ā yā ca samparāyikā råpasa¤¤ā, yā ca āõa¤jasa¤¤ā, yā ca āki¤ca¤¤āyatanasa¤¤ā, yā ca neva- sa¤¤ānāsa¤¤āyatanasa¤¤ā, esa sakkāyo yāvatā sakkāyo etaü amataü yadidaü anupādā cittassa vimokho. Iti kho, ânanda, desitā mayā āõa¤jasappāyā paņipadā, desitā āki¤ca¤¤āyata- nasappāyā paņipadā, desitā nevasa¤¤ānāsa¤¤āyatanasappāyā paņipadā, desitā nissāya nissāya oghassa nittharaõā, desito ariyo vimokho. Yaü kho, ânanda, Satthārā karaõãyaü sāvakānaü hitesinā anukampakena anukampaü upādāya, \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 266]># %<266 III. UPARIPAööâSAũ.>% kataü vo tam mayā. Etāni, ânanda, rukkhamålāni, etāni su¤¤āgārāni, Jhāyath', ânanda, mā pamādattha, mā pacchā vippaņisārino ahuvattha. Ayaü vo amhākaü anusā- sanãti. Idam avoca Bhagavā. Attamano āyasmā ânando Bha- gavato bhāsitaü abhinandãti. âöAĨJASAPPâYASUTTAũ CHAōōHAũ. \<-------------------------------------------------------------------------->/