Digha-Nikaya of the Sutta-Pitaka, Vol. III; Patikavagga, Suttantas 24-34. Based on the edition by T.W. Rhys Davids and J.E. Carpenter, London : Pali Text Society 1911. Input by the Dhammakaya Foundation, Thailand, 1989-1996 [GRETIL-Version vom 2.10.2014] NOTICE This file is (C) Copyright the Pali Text Society and the Dhammakaya Foundation, 2015. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License. These files are provided by courtesy of the Pali Text Society for scholarly purposes only. In principle they represent a digital edition (without revision or correction) of the printed editions of the complete set of Pali canonical texts published by the PTS. While they have been subject to a process of checking, it should not be assumed that there is no divergence from the printed editions and it is strongly recommended that they are checked against the printed editions before quoting. ANNOTATED VERSION #<...># = BOLD %<...>% = ITALICS *<...>* = SUPERSCRIPT \<...>\ = REDLINE ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a ā 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r į 231 vocalic R č 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ī 239 velar N đ 240 palatal n ¤ 164 palatal N Ĩ 165 retroflex t ņ 241 retroflex T ō 242 retroflex d ķ 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ų 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ũ 253 visarga ū 254 long e š 185 long o ē 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf and http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf For further information see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm ___________________________________________________________________ Dãgha-Nikāya Vol. III #<[page 001]># %< 1>% NAMO TASSA BHAGAVATO ARAHATO SAMMâ-SAMBUDDHASSA. [Dãgha Nikāya. xxiv. Pāņika\<*<1>*>/-Suttanta.] Evam me sutam. 1.1. Ekaü samayaü Bhagavā Mallesu viharati. Anu- piyaü\<*<2>*>/ nāma Mallānaü nigamo. Atha kho Bhagavā pub- baõha-samayaü nivāsetvā patta-cãvaram ādāya Anupiyaü piõķāya pāvisi. Atha kho Bhagavato etad ahosi: `Atippago kho tāva Anupiyāya\<*<3>*>/ piõķāya carituü, yan nånāhaü yena Bhaggava-gottassa paribbājakassa ārāmo yena Bhaggava- gotto paribbājako ten' upasaükameyyan ti.' Atha kho Bhagavā yena Bhaggava-gottassa paribbājakassa ārāmo yena Bhaggava-gotto paribbājako ten' upasaükami. \<-------------------------------------------------------------------------- Sc -- Sinhalese manuscript belonging to J. E. Carpenter. Sd -- Sinhalese manuscript belonging to T. W. Rhys Davids. St -- Sinhalese manuscript, Turnour Collection, India Office. Bm -- Burmese manuscript, royal Mandalay Collection, India Office, No. 40. Br -- Printed Burmese text, Rangoon. K -- Printed Siamese text, King of Siam's edition. Sum Scd, Sum Br -- corresponding MSS. and text of the Sumaīgala Vilāsinã. --------------------------------------------------------------- 1 Bm Pāthika; Br Pāthika and Pātika. 2 So SS Bmr Sum; K Anuppiyaü; Sum adds Anopiyan ti pi pāņho. 3 Br Anupiyaü. >/ #<[page 002]># %<2 PâōIKA-SUTTANTA [D. xxiv. 1. 2.>% 1. Atha\<*<1>*>/ kho Bhaggava-gotto paribbājako Bhagavantaü etad avoca: `Etu kho bhante Bhagavā, sāgataü\<*<2>*>/ bhante Bhagavato, cirassaü kho bhante Bhagavā imaü pariyāyam akāsi yad- idaü idh'\<*<3>*>/ āgamanāya. Nisãdatu bhante Bhagavā, idam āsanaü pa¤¤attan ti.'\<*<4>*>/ Nisãdi Bhagavā pa¤¤atte āsane. Bhaggava-gotto pi kho paribbājako a¤¤atara nãcaü āsanaü gahetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Bhaggava-gotto parib- bājako Bhagavantaü etad avoca: `Purimāni bhante divasāni purimatarāni Sunakkhatto Licchavi\<*<5>*>/-putto yenāhaü ten' upasaükami, upasaükamitvā maü etad avoca: `Paccakkhāto dāni mayā Bhaggava Bhagavā. Na dānāhaü Bhaggava\<*<6>*>/ Bhagavantaü uddissa viharāmãti.' Kacc' etaü bhante tath' eva yathā Sunak- khatto Licchavi-putto avacāti?' `Tath' eva kho etaü Bhaggava yathā Sunakkhatto Lic- chavi-putto avaca.'\<*<7>*>/ 3. Purimāni Bhaggava divasāni purimatarāni Sunakkhatto Licchavi-putto yenāhaü ten' upasaükami. Upasaüka- mitvā maü abhivādetvā ekamantaü nisãdi, ekamantaü nisinno kho Bhaggava Sunakkhatto Licchavi-putto maü etad avoca: `Paccakkhāmi dānāhaü bhante Bhagavan- taü,\<*<8>*>/ na dānāhaü bhante Bhagavantaü\<*<8>*>/ uddissa viharis- sāmãti.' Evaü vutte ahaü Bhaggava Sunakkhattaü Licchavi-put- taü etad avocaü: `Api nånāhaü Sunakkhatta evaü {avacaü}\<*<9>*>/ -- Ehi tvaü Sunakkhatta, mamaü uddissa viha- rāhãti? `No h' etaü bhante.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS addasā; Bmr K atha. Cp. D. ix. 5. 2 So SS and D. ix. 5; Bmr K svāgataü. 3 Sc kho. 4 So D. ix. 5 and Bm K: SS pa¤¤attaü. 5 Br Licchavã, and onwards. 6 Br omits. 7 Br avoca. 8-8 SS omit. 9 So SS Bmr; K avocaü. >/ #<[page 003]># %% `Tvaü vā pana maü evaü avaca -- Ahaü bhante Bhaga- vantaü uddissa viharissāmãti?' `No h' etaü bhante.' `Iti kira Sunakkhatta n' evāhan taü vadāmi -- Ehi tvaü Sunakkhatta mamaü uddissa viharāhãti; na pi kira maü tvaü vadesi -- Ahaü bhante Bhagavantaü uddissa viharissāmãti. Evaü sante mogha-purisa ko santo kaü paccācikkhasi? \<*<1>*>/ Passa mogha-purisa yāva¤ ca te idaü aparaddhan ti.' 4. `Na hi\<*<2>*>/ pana me bhante Bhagavā uttari-manussa- dhammā iddhi-pāņihāriyaü karotãti.' `Api nu tāhaü\<*<3>*>/ Sunakkhatta evaü avacaü\<*<4>*>/ -- Ehi tvaü Sunakkhatta, mamaü\<*<5>*>/ uddissa viharāhi, ahan te uttari- manussa-dhammā iddhi-pāņihāriyaü karissāmãti?' `No h' etaü bhante.' `Tvaü vā pana maü evaü avaca -- Ahaü bhante Bha- gavantaü uddissa viharissāmi, Bhagavā me uttari-manussa- dhammā iddhi-pāņihāriyaü karissatãti?' `No h' etaü bhante.' `Iti kira Sunakkhatta {n'evāhan} taü vadāmi -- Ehi tvaü Sunakkhatta mamaü uddissa viharāhi, ahan te uttari- manussa-dhammā iddhi-pāņihāriyaü karissāmãti; na pi kira maü tvaü vadesi -- Ahaü bhante Bhagavantaü uddissa viharissāmi, Bhagavā me uttari-manussa-dhammā iddhi-pāņihāriyaü karissatãti. Evaü sante mogha-purisa ko santo kaü paccācikkhasi? Taü kiü ma¤¤asi Sunak- khatta? Kate vā uttari-manussa-dhammā iddhi-pāņihāriye akate vā uttari-manussa-dhammā iddhi-pāņihāriye, yass' atthāya mayā dhammo desito so niyyāti takkarassa sammā- dukkha-kkhayāyāti?' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K note katthaci poņņhake `paccakkhāsãti' pāņho dissati. 2 Bmr K hi: Sct cāhaü; Sd cāha. See 5. 3 SS nånāhaü, but see 5, Sct nutāhaü; Bmr K nu tāhaü. 4 So Bmr K: SS avaca (but avacaü in 5). 5 So SS Bmr; K mama. 6 Bmr ca. >/ #<[page 004]># %<4 PâōIKA-SUTTANTA [D. xxiv. 1. 4.>% `Kate vā bhante uttari-manussa-dhammā iddhi-pāņi- hāriye akate vā uttari-manussa-dhammā iddhi-pāņihāriye, yass' atthāya Bhagavatā dhammo desito so niyyāti takka- rassa sammā-dukkha-kkhayāyāti.' `Iti kira Sunakkhatta kate vā uttari-manussa-dhammā iddhi-pāņihāriye akate vā uttari-manussa-dhammā iddhi- pāņihāriye, yass' atthāya mayā dhammo desito so niyyāti takkarassa sammā-dukkha-kkhayāya. Tatra Sunakkhatta kiü uttari-manussa-dhammā iddhi-pāņihāriyaü kataü karissati? Passa mogha-purisa yāva¤ ca te idaü aparad- dhan ti.' 5. `Na hi\<*<1>*>/ pana me bhante Bhagavā agga¤¤aü pa¤¤ā- {petãti.}'\<*<2>*>/ `Api nu tāhaü Sunakkhatta evaü avacaü -- Ehi tvaü Sunakkhatta mamaü uddissa viharāhi, ahaü te agga¤¤aü pa¤¤āpessāmãti?' `No h' etaü bhante.' `Tvaü vā pana maü evaü avaca -- Ahaü bhante Bhaga- vantaü uddissa viharissāmi, Bhagavā me agga¤¤aü pa¤¤ā- pessatãti?' `No h' etaü bhante.' `Iti kira Sunakkhatta {n'evāhan} taü vadāmi -- Ehi tvaü Sunakkhatta mamaü uddissa viharāhi, ahan te agga¤¤aü pa¤¤āpessāmãti; na pi kira maü tvaü vadesi -- Ahaü bhante Bhagavantaü uddissa viharissāmi, Bhagavā me agga¤¤aü pa¤¤āpessatãti. Evaü sante mogha-purisa ko santo kaü paccācikkhasi? Taü kiü ma¤¤asi Sunak- khatta? Pa¤¤atte vā agga¤¤e apa¤¤atte\<*<3>*>/ vā agga¤¤e, yass' atthāya mayā dhammo desito so niyyāti takkarassa sammā-dukkha-kkhayāyāti?' `Pa¤¤atte vā bhante agga¤¤e apa¤¤atte vā agga¤¤e, yass' atthāya Bhagavatā dhammo desito so niyyāti takka- rassa sammā-dukkha-kkhayāyāti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sdt nāhaü. 2 Bmr K pa¤¤apetãti (and below). 3 SS app-, but sometimes afterwards ap-. >/ #<[page 005]># %% `Iti kira Sunakkhatta pa¤¤atte vā agga¤¤e apa¤¤atte vā agga¤¤e yass' atthāya mayā dhammo desito so niyyāti takkarassa sammā-dukkha-kkhayāya. Tatra Sunakkhatta kiü pa¤¤attaü agga¤¤aü karissati? Passa mogha-purisa yāva¤ ca te idaü aparaddhaü\<*<1>*>/. 6. `Aneka-pariyāyena kho te Sunakkhatta mama vaõõo bhāsito Vajji-gāme --\<*<2>*>/ Iti pi so Bhagavā arahaü Sammā- Sambuddho vijjā-caraõa-sampanno sugato loka-vidå anut- taro purisa-damma-sārathi satthā deva-manussānaü Bud- dho Bhagavā ti. Iti kho te Sunakkhatta aneka-pariyā- yena mama vaõõo bhāsito Vajji-gāme. `Aneka-pariyāyena kho te Sunakkhatta Dhammassa vaõõo bhāsito Vajji-gāme --\<*<3>*>/ Svākkhāto Bhagavatā Dham- mo sandiņņhiko akāliko ehi-passiko opanayiko paccattaü veditabbo vi¤¤åhãti. Iti kho te Sunakkhatta aneka-pariyā- yena Dhammassa vaõõo bhāsito Vajji-gāme. `{Aneka}-pariyāyena kho te Sunakkhatta Saüghassa vaõõo bhāsito Vajji-gāme -- Supaņipanno\<*<4>*>/ Bhagavato sāvaka-saügho, uju-paņipanno\<*<5>*>/ Bhagavato sāvaka-saügho, ¤āya-paņipanno Bhagavato sāvaka-saügho, sāmãci-paņi- panno Bhagavato sāvaka-saügho, yadidaü cattāri purisa- yugāni aņņha-purisa-puggalā, esa Bhagavato sāvaka-saügho āhuõeyyo pāhuõeyyo dakkhiõeyyo a¤jali-karaõãyo anut- taraü pu¤¤a-kkhettaü lokassāti. Iti kho te Sunakkhatta aneka-pariyāyena Saüghassa vaõõo bhāsito Vajji-gāme. `ârocayāmi kho te Sunakkhatta, paņivedayāmi kho te Sunakkhatta, bhavissanti kho te Sunakkhatta vattāro -- No visahi Sunakkhatto Licchavi-putto Samaõe Gotame brahmacariyaü carituü, so avisahanto sikkhaü paccak- khāya hãnāy' āvatto ti. Iti kho te Sunakkhatta bhavis- santi vattāro ti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS Bmr; K aparaddhan ti; (Sã) iti-saddo na dissati. 2 For this series of praises, cp. D. xvi. 2. 9, vol. ii., p. 93. 3 For this formula, see D. xviii. 27, vol. ii., p. 217. 4 Bm supp-: Br suppaņippanno. 5 Bm ujupp-: Br ujupaņippanno. >/ #<[page 006]># %<6 PâōIKA-SUTTANTA [D. xxiv. 1. 6.>% Evam pi kho Bhaggava Sunakkhatto Licchavi-putto mayā vuccamāno apakkam' eva imasmā dhamma-vinayā yathā taü apāyiko\<*<1>*>/ nerayiko. 7. Ekam idāhaü Bhaggava samayaü Bumåsu\<*<2>*>/ viha- rāmi, Uttarakā nāma Bumånaü\<*<3>*>/ nigamo. Atha kho 'haü Bhaggava pubbaõha-samayaü nivāsetvā patta-cãvaram ādāya Sunakkhattena Licchavi-puttena pacchā-samaõena Uttarakaü piõķāya pāvisiü. Tena kho pana samayena acelo Korakkhattiyo\<*<4>*>/ kukkuravatiko\<*<5>*>/ catukuõķiko\<*<6>*>/ chamā- nikkiõõaü\<*<7>*>/ bhakkhasaü mukhen' eva khādati mukhen' eva bhu¤jati. Addasā kho Bhaggava Sunakkhatto Licchavi-putto acelaü Korakkhattiyaü kukkuravatikaü catukuõķikaü chamā-{nikkiõõaü} bhakkhasaü mukhen' eva khādantaü mukhen' eva bhu¤jantaü. Disvān' assa etad ahosi: `Sādhu-råpo vata bho arahaü samaõo catukuõķiko chamā- nikkiõõaü bhakkhasaü mukhen' eva khādati mukhen' eva bhu¤jatãti.' Atha kho ahaü Bhaggava Sunakkhattassa Licchavi- puttassa cetasā ceto-parivitakkam a¤¤āya {Sunakkhat taü} Licchavi-puttaü etad avocaü: `Tvaü pi nāma mogha-purisa\<*<8>*>/ Sakya-puttiyo paņijānis- sasãti?' `Kiü pana maü bhante Bhagavā evam āha -- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS; Bmr K Sum āpāyiko. 2 Sc Bumutthasu; Sd Bumusu; St Bumåsu; Bmr Thålåsu; K Thålåsu, (Sã) Båmåsu; Sum SS Khulåsu, Br Thulåsu. 3 So Sct; Sd Bumunaü; Bmr K Thålånam. 4 Sc korakkhatiko; Sd korakkhattako; St korakkhattiko; Bmr korakhattiyo; K Sum korakkhattiyo. 5 So Sdt Bmr Sum; Sc kukkara-; K Sum kukkuravattiko. 6 So SS; Bmr K -koõķ-; Sum -koõņh.' 7 Sd chalānikkhittaü; St chalānikkiõõaü. 8 Bmr add samaõo (and below). >/ #<[page 007]># %% Tvam pi nāma mogha-purisa Sakya-puttiyo paņijānis- sasãti?' `Na nu te Sunakkhatta imaü\<*<1>*>/ acelaü Korakkhattiyaü kukkuravatikaü\<*<2>*>/ catukuõķikaü chamā-nikkiõõaü bhak- khasaü mukhen' eva khādantaü mukhen' eva bhu¤jantaü disvāna\<*<3>*>/ etad ahosi -- Sādhu-råpo vata bho arahaü samaõo catukuõķiko chamā-nikkiõõaü bhakkhasaü mukhen' eva khādati mukhen' eva bhu¤jati?' `Evaü bhante. Kim pana bhante Bhagavā arahattassa maccharāyatãti?' `Na kho ahaü mogha-purisa arahattassa maccharā- yāmi. Api ca tuyh' ev' etaü pāpakaü diņņhi-gataü upa- pannaü, taü pajaha, mā te ahosi dãgha-rattaü ahitāya dukkhāya. Yaü kho pan' etaü Sunakkhatta ma¤¤asi acelaü\<*<4>*>/ Korakkhattiyaü\<*<5>*>/ -- Sādhu-råpo arahaü samaõo ti, so sattama\<*<6>*>/-divasaü alasakena kālaü karissati, kālakato ca Kālaka¤jā\<*<7>*>/ nāma asurā sabba-nihãno asura-kāyo tatra upapajjissati,\<*<8>*>/ kālakata¤ ca naü bãraõa\<*<9>*>/-tthambhake susāne chaķķessanti. âkaīkhamāno ca tvaü Sunakkhatta acelaü Korakkhattiyaü upasaükamitvā puccheyyāsi -- Jānāsi āvuso\<*<10>*>/ Korakkhattiya attano gatiü ti? ōhānaü kho pan' etaü Sunakkhatta {vijjati}, yan te acelo Korakkhattiyo vyākarissati -- Jānāmi āvuso Sunakkhatta attano gatiü, Kālaka¤jā nāma asurā sabba-nihãno asura-kāyo tatr' amhi upapanno ti.' 8. Atha kho Bhaggava Sunakkhatto Licchavi-putto yena acelo Korakkhattiyo ten' upasaükami, upasaüka- mitvā acelaü Korakkhattiyaü etad avoca: `Vyākato kho 'si āvuso Korakkhattiya Samaõena Gotamena -- Acelo Korak- khattiyo sattama-divasaü alasakena kālaü karissati, kāla- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS omit. 2 SS omit. 3 Sdt insert te; K disvānassa. 4 So SS Bmr; K acelo. 5 K korakkhattiyo. 6 St tassatama; Bmr K Sum sattamaü. 7 So SS; Bmr K Sum Kālaka¤jikā; cp. D. xx. 12. 8 Bmr K upap- (and below); SS uppa-. 9 Scd bir-; K vãr-. 10 Bmr insert acela. >/ #<[page 008]># %<8 PâōIKA-SUTTANTA [D. xxiv. 1. 8.>% kato ca Kālaka¤jā nāmā asurā sabba-nihãno asura-kāyo tatra upapajjissati, kālakata¤ ca naü bãraõa-tthambhake susāne chaķķessantãti. Yena tvaü āvuso Korakkhattiya mattaü mattaü\<*<1>*>/ ca bhattaü\<*<2>*>/ bhu¤jeyyāsi,\<*<3>*>/ mattaü mattaü ca pānãyaü piveyyāsi, yathā Samaõassa Gota- massa micchā assa vacanan ti.' Atha kho Bhaggava Sunakkhatto\<*<4>*>/ eka-dvãhikāya satta- rattindivāni gaõesi yathā taü Tathāgatassa asaddahamāno. Atha kho Bhaggava acelo Korakkhattiyo sattama-divasaü alasakena kālam akāsi, kālakato Kālaka¤jā nāma asurā sabba-nihãno asura-kāyo tatra upapajji, kālakata¤ ca taü\<*<5>*>/ bãraõa-tthambhake susāne chaķķesuü. 9. Assosi kho Bhaggava Sunakkhatto\<*<6>*>/ -- Acelo Korak- khattiyo alasakena kālakato bãraõa-tthambhake susāne chaķķito ti. Atha kho Bhaggava Sunakkhatto Licchavi- putto yena bãraõa-tthambhakaü susānaü yena acelo Korak- khattiyo ten' upasaükami, upasaükamitvā acelaü Korak- khattiyaü tikkhattuü pāõinā ākoņesi -- `Jānāsi āvuso Korakkhattiya attano gatin ti?' Atha kho Bhaggava acelo Korakkhattiyo pāõinā piņņhiü paripu¤janto vuņņhāsi -- `Jānāmi āvuso Sunakkhatta attano gatiü, Kālaka¤jā nāma asurā sabba-nihãno asura-kāyo tatr' amhi upapanno ti' vatvā tatth' eva uttāno papati\<*<7>*>/. 10. Atha kho Bhaggava Sunakkhatto Licchavi-putto yenāhaü ten' upasaükami, upasaükamitvā maü abhivā- detvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho ahaü Bhaggava Sunakkhattaü Licchavi-puttaü etad avocaü: `Taü kiü ma¤¤asi Sunakkhatta? Yath' eva te ahaü\<*<8>*>/ acelaü Korakkhattiyaü ārabbha vyākāsiü, tath' eva taü vipākaü\<*<9>*>/ a¤¤athā vā ti?' `Yath' eva me bhante Bhagavā acelaü Korakkhattiyaü ārabbha vyākāsi, tath' eva taü vipākaü no a¤¤athā ti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmr mattamatta¤. 2 Bmr omit. 3 Sdt bhu¤jayathāsi. 4 Bmr K add Licchavi-putto. 5 So SS; Br K naü. 6 Br adds Licchavã-putto. 7 So SS; Br K paripati. 8 Br omits. 9 So SS Bmr; K adds no. Cp. 14. >/ #<[page 009]># %% `Taü kiü ma¤¤asi Sunakkhatta? Yadi evaü sante kataü vā hoti uttari-manussa-dhammā iddhi-pāņihāriyaü akataü vā ti?' `Addhā kho bhante evaü sante kataü hoti uttari- manussa-dhammā iddhi-pāņihāriyaü no akatan ti.' `Evam pi kho maü tvaü mogha-purisa uttari-manussa- dhammā iddhi-pāņihāriyaü karontaü evaü vadesi -- Na hi pana me bhante Bhagavā uttari-manussa-dhammā iddhi- pāņihāriyaü karotãti. Passa mogha-purisa yāva¤ ca te idaü aparaddhan ti.' Evam pi kho Bhaggava Sunakkhatto Licchavi-putto mayā vuccamāno apakkam'\<*<1>*>/ eva imasmā dhamma-vinayā, yathā taü āpāyiko nerayiko. 11. Ekam idāhaü Bhaggava samayaü Vesāliyaü viharāmi Mahā-vane kåņāgāra-sālāyaü. Tena kho pana samayena acelo Kandaramasuko\<*<2>*>/ Vesāliyaü paņivasati lābhagga-ppatto c' eva yasagga-ppatto ca Vajji-gāme. Tassa satta vatta-padāni\<*<3>*>/ samattāni samādinnāni honti -- `Yāva- jãvaü acelako assaü, na vatthaü paridaheyyaü: yāva- jãvaü brahmacārã assaü, na methunaü dhammaü paņise- veyyaü: yāva-jãvaü surā-maüsen' eva yāpeyyaü, na odana-kummāsaü\<*<4>*>/ bhu¤jeyyaü: puratthimena Vesāliyaü\<*<5>*>/ Udenaü nāma cetiyaü taü nātikkameyyaü: dakkhi- õena Vesāliyaü Gotamakaü nāma cetiyaü taü nātikka- meyyaü: pacchimena Vesāliyaü Sattambaü\<*<6>*>/ nāma cetiyaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bmr K; Sct akappam; Sd anappam. 2 So Sd and K (Sã); Sc Kalāramaņņako; St Kandaramasukho: Bm and Sum-Br Kaëāramaņņako (and below); Br Kalāramaņņhako; but in 12 -maņņako; K 12 -maņņako: K Kaëāramajjhako; Sum Kaëāramaņņhuko. So St below. 3 So Sd K; Sc cata-; St Bmr Sum vata-. 4 Bmr -danakumāsaü. 5 So SS and K (Sã); Bmr K Vesāliü (and onwards). 6 So St Bmr K; Sc sattamaü; Sd sattaccaü. >/ #<[page 010]># %<10 PâōIKA-SUTTANTA [D. xxiv. 1. 11.>% taü nātikkameyyaü: uttarena\<*<1>*>/ Vesāliyaü Bahuputtaü\<*<2>*>/ nāma cetiyaü taü nātikkameyyan ti.' So imesaü sattan- naü vatta-padānaü\<*<3>*>/ {samādāna}-hetu lābhagga-ppatto c' eva yasagga-ppatto ca Vajji-gāme. 12. Atha kho {Bhaggava} Sunakkhatto Licchavi-putto yena acelo Kandaramasuko ten' upasaükami, upasaükamitvā acelaü Kandaramasukaü pa¤haü apucchi. Tassa acelo Kandaramasuko\<*<4>*>/ pa¤haü puņņho na sampāyāsi,\<*<5>*>/ asam- pāyanto kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pātvākāsi. Atha kho Bhaggava Sunakkhattassa Licchavi-puttassa {etad} ahosi -- `Sādhu-råpaü vata bho arahantaü samaõaü āsādim- hase,\<*<6>*>/ mā vata no\<*<7>*>/ ahosi dãgha-rattaü ahitāya dukkhāyāti.' 13. Atha kho Bhaggava Sunakkhatto Licchavi-putto yenāhaü ten' upasaükami upasaükamitvā maü abhivā- detvā ekamantaü nisãdi, ekamantaü nisinnaü kho ahaü Bhaggava Sunakkhattaü Licchavi-puttaü etad avocaü: `Tvam pi nāma mogha-purisa Sakya-puttiyo paņijānis- sasãti?' `Kiü pana maü bhante Bhagavā evam āha -- Tvam pi nāma mogha-purisa Sakya-puttiyo paņijānissasãti?' `Nanu tvaü Sunakkhatta\<*<8>*>/ acelaü Kandaramasukaü\<*<9>*>/ upasaükamitvā pa¤haü apucchi? Tassa te acelo Kandara- masuko pa¤haü puņņho na sampāyāsi, asampāyanto kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pātvākāsi. Tassa te\<*<10>*>/ etad ahosi -- Sādhu-råpaü vata bho arahantaü samaõaü āsādimhase, mā vata no ahosi dãgha-rattaü ahitāya dukkhāyāti.' `Evaü bhante. Kim pana bhante Bhagavā arahattassa maccharāyatãti?' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sdt uttariü. 2 So SS Bmr; K -puttakan. 3 So K; SS Bmr vata-. 4 St Kaëāramasuko. 5 So Sdt Bmr; Sc sampāyati. 6 So St Bmr and Sum-Br; Sc as-; Sd -hate; K Sum-Scd āsādiyimhase (and below). 7 K inserts bho. 8 SS -aü. 9 Sc Kalaramaņņakaü; Sdt -maņņhukaü, and below. 10 SS omit te. >/ #<[page 011]># %% `Na kho p' ahaü\<*<1>*>/ mogha-purisa arahattassa maccharā- yāmi. Api ca tuyh' ev' etaü pāpakaü diņņhi-gataü uppan- naü, taü pajaha, mā te ahosi dãgha-rattaü ahitāya duk- khāya.\<*<2>*>/ Yaü kho pan' etaü Sunakkhatta ma¤¤asi acelaü Kandaramasukaü\<*<3>*>/ -- Sādhu-råpo arahaü samaõo ti, so na cirass' eva parihito\<*<4>*>/ sānucariyo\<*<5>*>/ vicaranto odana-kum- māsaü bhu¤jamāno sabbān' eva Vesāliyāni cetiyāni sama- tikkamitvā yasā nikkiõõo\<*<6>*>/ kālaü karissatãti.' Atha kho Bhaggava acelo Kandaramasuko na cirass' eva parihito\<*<7>*>/ sānucariyo vicaranto odana-kummāsaü bhu¤ja- māno sabbān' eva Vesāliyāni cetiyāni samatikkamitvā yasā nikkiõõo kālam akāsi. 14. Assosi kho Sunakkhatto Licchavi-putto -- Acelo kira Kandaramasuko parihito sānucariyo vicaranto odana-kum- māsaü bhu¤jamāno sabbān' eva Vesāliyāni cetiyāni sama- tikkamitvā yasā nikkiõõo kālaü karoti. Atha kho Bhag- gava Sunakkhatto\<*<8>*>/ yenāhaü ten' {upasaükami}, upasaüka- mitvā maü abhivādetvā ekamantaü nisãdi, ekamantaü nisinnaü kho ahaü Bhaggava Sunakkhattaü Licchavi- puttaü etad avocaü: `Taü kim ma¤¤asi Sunakkhatta? Yath' eva te ahaü acelaü Kandaramasukaü ārabbha vyākāsiü, tath' eva taü vipākaü a¤¤athā vā\<*<9>*>/ ti?' `Yath' eva me bhante Bhagavā acelaü Kandaramasukaü ārabbha vyākāsi, tath' eva taü vipākaü no a¤¤athā ti.' `Taü kim ma¤¤asi Sunakkhatta? Yadi evaü sante \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmr K ahaü. 2 SS Bmr K dukkhāyāti. Cp. 7, p. 7. 3 Cp. 11. Here Sdt Kalāramaņthukaü; Sc -maņņakaü. 4 So Bmr K; Sc paridahito; Sdt parihãno. 5 So SS; Bmr K Sum -iko (and below). 6 So St Bmr; Scd nikinno; K nihãno; (and below). Cp. 7. 7 So Sd Bmr K; Sc -dahito; St -hãno. 8 Br K add Licchavi-putto. 9 So Bmr; SS no a¤¤athā (omitting vā); K no a¤¤athā vā. >/ #<[page 012]># %<12 PâōIKA-SUTTANTA [D. xxiv. 1. 14.>% kataü vā hoti uttari-manussa-dhammā iddhi-pāņihāriyaü, akataü vā ti?' `Addhā kho bhante evaü sante kataü hoti uttari- manussa-dhammā iddhi-pāņihāriyaü, no akatan ti.' `Evam pi kho maü\<*<1>*>/ tvaü mogha-purisa uttari-manussa- dhammā iddhi-pāņihāriyaü karontaü evaü vadesi -- Na hi pana me bhante Bhagavā uttari-manussa-dhammā iddhi- pāņihāriyaü karotãti. Passa mogha-purisa yāva¤ ca te idaü aparaddhan ti.' Evam pi kho Bhaggava Sunakkhatto Licchavi-putto mayā vuccamāno apakkam' eva imasmā dhamma-vinayā, yathā taü āpāyiko nerayiko. 15. Ekam idāhaü Bhaggava samayaü tatth' eva Vesāli- yaü viharāmi Mahā-vane kåņāgāra-sālāyaü. Tena kho pana samayena acelo Pāņika-putto\<*<2>*>/ Vesāliyaü paņivasati lābhagga-ppatto c' eva yasagga-ppatto\<*<3>*>/ ca Vajji-gāme. So\<*<4>*>/ Vesāliyaü parisati\<*<5>*>/ evaü vācaü bhāsati: `Samaõo pi\<*<6>*>/ Gotamo ¤āõa-vādo, aham pi ¤āõa-vādo, ¤āõa-vādo kho pana ¤āõa-vādena arahati uttari-manussa- dhammā iddhi-pāņihāriyaü dassetuü. Samaõo Gotamo upaķķha-pathaü āgaccheyya, ahaü ca\<*<7>*>/ upaķķha-pathaü gaccheyyaü. Te tattha ubho\<*<8>*>/ uttari-manussa-dhammā iddhi-pāņihāriyaü kareyyāma. Ekaü ce Samaõo Gotamo uttari-manussa-dhammā iddhi-pāņihāriyaü karissati, dvāhaü karissāmi. Dve ce Samaõo Gotamo uttari- manussa-dhammā iddhi-pāņihāriyāni karissati, cattārāhaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So St Bm K; Sc omits; Sd tvaü maü. 2 Bm Pāthika-; Br Pātika- (though Pāthika in title). 3 Sdt omit c' eva yasagga-ppatto. 4 SS omit; Bmr add ca. 5 So Sc Bmr K; Sd paņivasati; St pativasati. In subsequent passages SS sometimes agree in pativasati, sometimes in parisatiü. 6 Br omits. 7 Bmr K pi. 8 Bmr K add pi (and below). >/ #<[page 013]># %% karissāmi. Cattāri ce Samaõo Gotamo uttari-manussa- dhammā iddhi-pāņihāriyāni karissati, aņņhāhaü karissāmi. Iti yāvatakaü yāvatakaü Samaõo Gotamo uttari-manussa- dhammā iddhi-pāņihāriyaü karissati, tad\<*<1>*>/-diguõaü tad- diguõāhaü karissāmãti.' 16. Atha\<*<2>*>/ kho Bhaggava Sunakkhatto Licchavi-putto yenāhaü ten' upasaükami, upasaükamitvā maü abhivā- detvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Bhag- gava Sunakkhatto Licchavi-putto maü etad avoca: `Acelo bhante Pāņika-putto Vesāliyaü paņivasatilābhagga- ppatto c' eva yasagga-ppatto ca Vajji-gāme. So Vesāliyaü parisati evaü vācaü bhāsati -- Samaõo pi Gotamo ¤āõa- vādo, aham pi ¤āõa-vādo, ¤āõa-vādo kho pana ¤āõa-vādena arahati uttari-manussa-dhammā iddhi-pāņihāriyaü dasse- tuü. Samaõo ca\<*<3>*>/ Gotamo upaķķha-pathaü āgaccheyya, aham pi upaķķha-pathaü gaccheyyaü. Te tattha ubho uttari-manussa-dhammā iddhi-pāņihāriyaü kareyyāma. Ekaü ce Samaõo Gotamo uttari-manussa-dhammā iddhi- pāņihāriyaü karissati . . . pe\<*<4>*>/ . . . tad-diguõaü tad- diguõāhaü karissāmãti.' Evaü vutte ahaü Bhaggava Sunakkhattaü Licchavi- puttaü etad avocaü: `Abhabbo kho Sunakkhatta acelo Pāņika-putto taü vācaü appahāya taü cittaü appahāya taü diņņhiü appaņinis- sajjitvā mama sammukhã-bhāvaü āgantuü. Sace pi 'ssa evam assa -- Ahaü taü vācaü appahāya taü cittaü appa- hāya taü diņņhim appaņinissajjitvā Samaõassa Gotamassa sammukhã-bhāvaü gaccheyyan ti, -- muddhā pi tassa vipateyyāti.' 17. `Rakkhat' etaü\<*<5>*>/ bhante Bhagavā vācaü, rakkhat' etaü Sugato vācan ti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmr taü (and below). 2 So SS Bmr; K iti. 3 Bmr K omit. 4 So SS; Bmr K repeat the whole to dvāhaü karissāmi, and then insert [saükhittaü]. 5 So Bmr K Sum; SS rakkhatto, or rakkhanto. >/ #<[page 014]># %<14 PâōIKA-SUTTANTA [D. xxiv. 1. 17.>% `Kiü pana maü tvaü Sunakkhatta evaü vadesi -- Rak- khat' etaü bhante Bhagavā vācaü, rakkhat' etaü Sugato vācan ti?' `Bhagavatā c' assa\<*<1>*>/ bhante esā vācā ekaüsena ovāditā:\<*<2>*>/ -- Abhabbo acelo Pāņika-putto taü vācaü appahāya taü cittaü appahāya taü diņņhiü appaņinissajjitvā mama sam- mukhã-bhāvaü āgantuü: sace pi 'ssa evam assa -- Ahaü taü vācaü appahāya taü cittaü appahāya taü diņņhiü appaņinissajjitvā Samaõassa Gotamassa sammukhã-bhāvam gaccheyyan ti -- muddhā pi tassa vipateyyāti. Acelo ca bhante Pāņika-putto viråpa-råpena Bhagavato sammukhã- bhāvaü āgaccheyya, tad assa Bhagavato musā ti.' 18. `Api nu Sunakkhatta Tathāgato taü vācaü bhāseyya yā sā vācā dvaya-gāminã ti?' `Kiü pana bhante Bhagavatā acelo Pāņika-putto cetasā ceto paricca\<*<3>*>/ vidito -- Abhabbo acelo Pāņika-putto taü vācaü appahāya taü cittaü appahāya taü diņņhiü appaņinissaj- jitvā mama sammukhã-bhāvaü āgantuü, sace pi 'ssa evam assa -- Ahaü taü vācaü appahāya taü cittaü appahāya taü diņņhiü appaņinissajjitvā Samaõassa Gotamassa sam- mukhã-bhāvam gaccheyyan ti, muddhā pi tassa vipateyyāti? Udāhu\<*<4>*>/ devatā {Tathāgatassa}\<*<5>*>/ etam atthaü ārocesuü -- Abhabbo bhante acelo Pāņika-putto taü vācaü appahāya . . . pe\<*<6>*>/ . . . muddhā pi tassa vipateyyāti?' `Cetasā ceto paricca vidito c' eva\<*<7>*>/ Sunakkhatta acelo Pāņika-putto\<*<8>*>/ -- Abhabbo acelo Pāņika-putto\<*<9>*>/ taü vācaü appahāya taü cittaü appahāya . . . pe . . . muddhā pi tassa vipateyyāti, devatā pi mama\<*<10>*>/ etam atthaü ārocesuü: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K pi'ssa. 2 So Bmr Sum-Br; Sc Sum-Sc osāritā; Sdt ovāritā; K odhāritā: Sum-Sd ocāritā. 3 SS paņicca (and below). 4 SS insert tassa. 5 Bmr K Bhagavato. 6 SS Bmr repeat. 7 Bmr K add me. 8 Sc omits acelo Pāņika-putto; St acelo only. 9 Sd repeats abh- ac- Pāņ-; Br omits acelo Pāņika-putto. 10 SS omit. >/ #<[page 015]># %% "Abhabbo bhante acelo Pāņika-putto taü vācaü appahāya . . . pe . . . muddhā pi tassa vipateyyāti." Ajito pi nāma Licchavãnaü senāpati adhunā kāla-kato Tāvatiüsa- kāyaü upapanno. So pi maü upasaükamitvā evam ārocesi: "Alajjã bhante acelo Pāņika-putto, musā-vādã bhante acelo Pāņika-putto, mam\<*<1>*>/ pi bhante acelo Pāņika-putto vyākāsi Vajji-gāme -- Ajito Licchavãnaü senāpati mahā-nirayaü upapanno ti. Na kho panāhaü bhante mahā-nirayaü upapanno, Tāvatiüsamhi kāyam\<*<2>*>/ upapanno, alajjã bhante acelo Pāņika-putto, musā-vādã bhante acelo Pāņika-putto, abhabbo\<*<3>*>/ bhante acelo Pāņika-putto taü vācaü appahāya . . . pe\<*<4>*>/ . . . muddhā pi tassa vipateyyāti." Iti kho Sunakkhatta cetasā ceto paricca vidito c' eva me acelo Pāņika-putto -- Abhabbo acelo Pāņika-putto taü vācaü appahāya taü cittaü appahāya taü diņņhim appaņinis- sajjitvā mama sammukhã-bhāvaü āgantuü, sace pi 'ssa evam assa -- Ahaü taü vācaü appahāya taü cittaü ap- pahāya taü diņņhiü appaņinissajjitvā Samaõassa Gotamassa sammukhã-bhāvaü gaccheyyan ti -- muddhā pi tassa vipatey- yāti. Devatā pi me\<*<5>*>/ etam atthaü ārocesuü: "Abhabbo bhante acelo Pāņika-putto taü vācaü appahāya taü cittaü appahāya taü diņņhiü appaņinissajjitvā Bhagavato sam- mukhã-bhāvaü āgantuü, sace pi 'ssa evam assa -- Ahaü taü vācaü appahāya taü cittaü appahāya taü diņņhiü appaņinissajjitvā Samaõassa Gotamassa sammukhã-bhāvaü gaccheyyan ti -- muddhā pi tassa vipateyyāti." `So\<*<6>*>/ kho panāhaü Sunakkhatta Vesāliyaü piõķāya caritvā pacchā-bhattaü piõķapāta-paņikkanto yena acelassa Pāņika-puttassa ārāmo ten' upasaükamissāmi\<*<7>*>/ divā- vihārāya. Yassa dāni tvaü Sunakkhatta icchasi, tassa ārocehãti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc mamam: Sd omits to vyākāsi. 2 So SS; Bmr tāvatiüsakāyamhi; K tāvatiüsakāyaü. 3 Bmr K add ca; K (Sã) ca-kāro na dissati. 4 So K; SS Bmr repeat. 5 SS omit. 6 Bmr K eso. 7 So Bmr; SS K -miü. >/ #<[page 016]># %<16 PâōIKA-SUTTANTA [D. xxiv. 1. 19.>% 19. Atha kho 'haü\<*<1>*>/ Bhaggava pubbaõha-samayaü nivāsetvā patta-cãvaraü ādāya Vesāliyaü piõķāya pāvisiü. Vesāliyaü piõķāya caritvā pacchā-bhattaü piõķapāta- paņikkanto yena acelassa Pāņika-puttassa ārāmo ten' upasaükamiü divā-vihārāya. Atha kho Bhaggava Sunak- khatto Licchavi-putto taramāna-råpo Vesāliü pavisitvā yena abhi¤¤ātā abhi¤¤ātā Licchavã ten' upasaükami, {upa- saükamitvā} abhi¤¤āte abhi¤¤āte Licchavã etad avoca: `Es' āvuso Bhagavā Vesāliyaü piõķāya caritvā pacchā- bhattaü piõķapāta-paņikkanto yena acelassa Pāņika- puttassa ārāmo ten' upasaükami divā-vihārāya. Abhik- kamath' āyasmanto abhikkamath' āyasmanto,\<*<2>*>/ sādhu- råpānaü {Samaõānaü} uttari-manussa-dhammā iddhi- pāņihāriyaü bhavissatãti.' Atha kho Bhaggava abhi¤¤ātānaü abhi¤¤ātānaü Lic- chavãnaü etad ahosi: `Sādhu-råpānaü kira bho Sama- õānaü uttari-manussa-dhammā iddhi-pāņihāriyaü bhavis- sati, handa vata bho gacchāmāti.' Yena ca\<*<3>*>/ abhi¤¤ātā abhi¤¤ātā Brāhmaõa-mahāsālā gahapati-necayikā nānā-titthiyā\<*<4>*>/ Samaõa-Brāhmaõā ten' {upasaükami}, upasaükamitvā abhi¤¤āte abhi¤¤āte nānā- titthiye Samaõa-Brāhmaõe etad avoca: `Es' āvuso Bhagavā Vesāliyaü piõķāya caritvā pacchā-bhattaü piõķapāta-paņikkanto yena acelassa Pāņika-puttassa ārāmo ten' upasaükami divā-vihārāya. Abhikkamath' āyasmanto abhikkamath' āyasmanto, sādhu-råpānaü Samaõānaü uttari-manussa-dhammā iddhi-pāņihāriyaü bhavissatãti.' Atha kho Bhaggava abhi¤¤ātānaü abhi¤¤ātānaü nānā- titthiyānaü Samaõa-Brāhmaõānaü etad ahosi: `Sādhu- råpānaü kira bho Samaõānaü uttari-manussa-dhammā iddhi-pāņihāriyaü bhavissati, handa vata bho gacchā- māti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS; Bmr khvāhaü; K svāhaü. 2 Sdt omit the repetition. 3 Br omits. 4 K titthiya (and below). >/ #<[page 017]># %% Atha kho Bhaggava abhi¤¤ātā abhi¤¤ātā\<*<1>*>/ Licchavã ab- hi¤¤ātā\<*<2>*>/ abhi¤¤ātā ca Brāhmaõa-mahāsālā gahapati- necayikā nānā-titthiyā Samaõa-Brāhmaõā yena acelassa Pāņika-puttassa ārāmo ten' upasaükamiüsu. Sā esā Bhag- gava parisā\<*<3>*>/ hoti aneka-satā aneka-sahassā. 20. Assosi kho Bhaggava acelo Pāņika-putto: `Abhik- kantā kira abhi¤¤ātā abhi¤¤ātā Licchavã, abhikkantā ab- hi¤¤ātā ca Brāhmaõa-mahāsālā gahapati-necayikā nānā- titthiyā Samaõa-Brāhmaõā, Samaõo pi\<*<4>*>/ Gotamo mayhaü ārāme divā-vihāraü nisinno ti.' Sutvān' assa bhayaü chambhitattaü lomahaüso udapādi. Atha kho Bhaggava acelo Pāņika-putto bhãto saüviggo lomahaņņha-jāto\<*<5>*>/ yena Tindukkhānu\<*<6>*>/-paribbājakārāmo ten' upasaükami\<*<8>*>/. Assosi kho Bhaggava sā parisā: `Acelo kira Pāņika-putto bhãto saüviggo lomahaņņha-jāto yena Tindukkhānu-parib- bājakārāmo ten' upasaükamanto ti.' Atha kho Bhaggava sā\<*<7>*>/ parisā a¤¤ataraü purisaü āmantesi: `Ehi tvaü bho\<*<8>*>/ purisa, yena Tindukkhānu-paribbāja- kārāmo yena\<*<9>*>/ acelo Pāņika-putto ten' upasaükama, upa- saükamitvā acelaü Pāņika-puttaü evaü vadehi -- Ab- hikkam' āvuso Pāņika-putta, abhikkantā abhi¤¤ātā abhi¤- ¤ātā\<*<10>*>/ Licchavã, abhikkantā abhi¤¤ātā\<*<11>*>/ abhi¤¤ātā ca Brāh- maõa-mahāsālā gahapati-necayikā nānā-titthiyā Samaõa- Brāhmaõā, Samaõo pi Gotamo āyasmato ārāme divā-vihāraü nisinno. Bhāsitā kho pana te es' āvuso Pāņika-putta Vesā- liyaü parisati vācā: "Samaõo pi Gotamo ¤āõa-vādo aham pi ¤āõa-vādo, ¤āõa-vādo kho pana ¤āõa-vādena arahati uttari-manussa-dhammā iddhi-pāņihāriyaü dassetuü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sdt insert ca and below. 2 Bm inserts ca. 3 Br inserts mahā. 4 Bmr omit pi; Sct add bho. 5 K katthaci poņņhake `lomahaüsa-jāto' ti pāņho dissati. 6 So SS Sum; Bmr Tiõķukakhāõu: K Tiõķukakhānu and below. 7 Scdt put sā before Bhaggava. 8 Scdt ambho. 9 Sc adds ca; Sd yenāpi Gotamo āyasmato ārāmo acelo, etc. 10 Sdt adds ca. 11 Bm adds ca. >/ #<[page 018]># %<18 PâōIKA-SUTTANTA [D. xxiv. 1. 20.>% Samaõo Gotamo upaķķha-pathaü āgaccheyya, ahaü\<*<1>*>/ upaķķha-pathaü gaccheyyaü. Te tattha ubho\<*<2>*>/ uttari- manussa-dhammā iddhi-pāņihāriyaü kareyyāma. Eka¤ ce Samaõo Gotamo uttari-manussa-dhammā iddhi-pāņihāriyaü karissati. dvāhaü karissāmi. Dve ce\<*<3>*>/ Samaõo\<*<4>*>/ Gotamo uttari-manussa-dhammā iddhi-pāņihāriyāni karissati, cat- tārāhaü karissāmi. Cattāri ce Samaõo Gotamo uttari- manussa-dhammā iddhi-{pāņihāriyāni} karissati, aņņhāhaü karissāmi. Iti yāvatakaü yāvatakaü\<*<5>*>/ Samaõo Gotamo uttari-manussa-dhammā iddhi-pāņihāriyaü karissati, tad- diguõaü tad-{diguõāhaü} karissāmãti." Abhikkama yeva\<*<6>*>/ kho āvuso Pāņika-putta {upaķķha}-pathaü, sabba-paņhamaü yeva āgantvā Samaõo Gotamo āyasmato ārāme divā-vihāraü nisinno ti.' 21. `Evaü bho ti' kho Bhaggava so puriso tassā parisāya paņissutvā yena Tindukkhānu-paribbājakārāmo yena acelo Pāņika-putto ten' upasaükami, upasaükamitvā acelaü Pāņika-puttaü etad avoca: `Abhikkam' āvuso Pāņika-putta, abhikkantā abhi¤¤ātā abhi¤¤ātā Licchavã\<*<7>*>/ . . . pe . . . Samaõo Gotamo āyasmato ārāme divā-vihāraü nisinno. Bhāsitā kho pana te es' āvuso Pāņika-putta Vesāliyaü parisati vācā: "Samaõo pi Gotamo ¤āõa-vādo aham pi ¤āõa-vādo . . . pe . . . tad- diguõaü tad-diguõāhaü karissāmãti." Abhikkama yeva\<*<8>*>/ kho\<*<9>*>/ āvuso Pāņika-putto upaķķha-{pathaü}, sabba-paņhamaü yeva āgantvā Samaõo Gotamo āyasmato ārāme divā-vihāraü nisinno ti.' Evaü vutte Bhaggava acelo Pāņika-putto `âyāmi āvuso \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS; Bmr ahaü pi; K aham pi. 2 Br adds pi. 3 SS ca. 4 Br adds pi. 5 Br omits. 6 Br abhikkam' ass' eva. 7 So SS as follows: Bmr K add abhikkantā abhi¤¤ātā (ca Bm) abhi¤¤ātā ca Brāhmaõa-mahāsālā . . . pe . . . down to karissāmãti. (Bm repeats the whole.) 8 So Sct K; Sd abhikkameyyova; Bmr abhikhamayyeva. 9 K omits. >/ #<[page 019]># %% āyāmi āvuso ti' vatvā tatth' eva saüsappati, na sakkoti āsanā pi vuņņhātuü. Atha kho so Bhaggava puriso acelaü Pāņika-puttaü etad avoca: `Kiü su nāma te āvuso Pāņika-putta? pāvaëā\<*<1>*>/ su nāma te pãņhakasmiü\<*<2>*>/ allãnā, pãņhakaü\<*<3>*>/ su nāma te pāvaëāsu allãnaü? "âyāmi āvuso āyāmi āvuso ti" vatvā tatth' eva saüsappasi, na sakkosi āsanā pi vuņņhātun ti.' Evam pi kho Bhaggava vuccamāno acelo Pāņika-putto `âyāmi āvuso āyāmi āvuso ti' vatvā tatth' eva saüsappati, na sakkoti āsanā pi vuņņhātuü. 22. Yadā kho so Bhaggava puriso a¤¤āsi -- Parābhåta- råpo ayaü acelo Pāņika-putto, `âyāmi āvuso āyāmi āvuso ti' vatvā tatth' eva saüsappati, na sakkoti āsanā pi vuņ- ņhātun ti, -- atha taü parisaü āgantvā evam ārocesi: `Parābhåta-råpo acelo Pāņika-putto, "âyāmi āvuso āyāmi āvuso ti" vatvā tatth' eva saüsappati, na sakkoti āsanā pi vuņņhātun ti.' Evaü vutte ahaü Bhaggava taü parisaü etad avocaü: `Abhabbo kho āvuso acelo Pāņika-putto taü vācaü appahāya taü cittaü appahāya taü diņņhiü appaņinissajjitvā mama sammukhã-bhāvaü āgantuü. Sace pi 'ssa evam assa -- Ahaü taü vācaü appahāya taü cittaü appahāya taü diņņhim appaņinissajjitvā Samaõassa Gotamassa sammukhã- bhāvaü gaccheyyan ti -- muddhā pi tassa vipateyyāti.' Paņhamaka-bhāõavāraü.\<*<4>*>/ 2. \<*<1>*>/. Atha kho Bhaggava a¤¤ataro Licchavi-mahāmatto uņņhāy' āsanā taü parisaü etad avoca: `Tena hi bho muhuttaü tāva āgametha yāvāhaü gac- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So St Bmr K; Scd pāvalā and below; Sum-SS pāvulā and pāvuëā. 2 So K and later Sct; Scd piņakasmiü (Sd afterwards piņņh-); St piyakasmiü; Bmr piņhakasmiü. 3 Sc pakā; Sd piyamakaü; St piņhamakaü. 4 So Sc; Sdt omit; Bmr K paņhama-bhāõavāraü niņņhitam. >/ #<[page 020]># %<20 PâōIKA-SUTTANTA [D. xxiv. 2. 1.>% chāmi, app eva nāma aham pi sakkuõeyyaü acelaü Pāņika-puttaü imaü parisaü ānetun ti.' Atha kho so Bhaggava Licchavi-mahāmatto yena Tin- dukkhānu-paribbājakārāmo yena acelo Pāņika-putto ten' upasaükami, upasaükamitvā acelaü Pāņika-puttaü etad avoca: `Abhikkam' āvuso Pāņika-putta, abhikkantaü te seyyo, abhikkantā abhi¤¤ātā abhi¤¤ātā Licchavã,\<*<1>*>/ abhikkantā abhi¤¤ātā abhi¤¤ātā ca Brāhmaõa-mahāsālā gahapati-neca- yikā nānā-titthiyā Samaõa-Brāhmaõā, Samaõo pi Gotamo āyasmato ārāme divā-vihāraü nisinno. Bhāsitā kho pana te es' āvuso Pāņika-putta Vesāliyaü parisati vācā -- "Samaõo pi Gotamo ¤āõa-vādo, aham pi ¤āõa-vādo . . . pe\<*<2>*>/ . . . tad- diguõaü tad-diguõāhaü karissāmãti." Abhikkama yeva kho āvuso Pāņika-putta upaķķha-pathaü, sabba-paņhamaü yeva\<*<3>*>/ āgantvā Samaõo\<*<4>*>/ Gotamo āyasmato ārāme divā- vihāraü nisinno. Bhāsitā kho pana te\<*<5>*>/ esā āvuso Pāņika- putta\<*<6>*>/ Samaõena Gotamena parisati vācā: "Abhabbo acelo Pāņika-putto taü vācaü appahāya . . . pe . . . sace pi 'ssa evam assa -- Ahan taü vācaü appahāya . . . pe . . . Samaõassa Gotamassa sammukhã-bhāvaü gaccheyyan ti -- muddhā pi tassa vipateyyāti." Abhikkam' āvuso Pāņika-putta, abhikkamanen' eva\<*<7>*>/ te jayaü karissāma, Samaõassa Gotamassa parājayan ti.' 2. Evaü vutte Bhaggava acelo Pāņika-putto `âyāmi āvuso {āyāmi} āvuso ti' vatvā tatth' eva saüsappati, na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K Saükhittaü, continues at samaõo pi; St pe after Licchavã to samaõo. 2 So St Bm K; Sdt Br repeat the whole. 3 So Sc Br K; Sd paņheyeva; St paņheyyova; Bm paņhama¤eva. 4 K adds pi. 5 So Sct; Sd panāvaso; Bm K panesā. 6 Sd omits down to abhikkamanen' eva. 7 So Sd Bmr K; Sc abhikkame corrected to -meneva; St abhikkamabhoneva. >/ #<[page 021]># %% sakkoti āsanā pi vuņņhātuü. Atha kho so Bhaggava Lic- chavi-mahāmatto acelaü Pāņika-puttaü etad avoca: `Kiü su nāma te āvuso Pāņika-putta, pāvaëā su nāma te pãņhakasmiü allãnā, pãņhakaü su nāma te pāvaëāsu\<*<1>*>/ allãnaü? "âyāmi āvuso āyāmi āvuso ti" vatvā tatth' eva saüsappasi, na sakkosi āsanā pi vuņņhātun ti.' Evam pi kho Bhaggava vuccamāno acelo Pāņika-putto `âyāmi āvuso āyāmi āvuso ti' vatvā tatth' eva saüsappati, na sakkoti āsanā pi vuņņhātuü. 3. Yadā kho so\<*<2>*>/ Bhaggava Licchavi-mahāmatto\<*<3>*>/ a¤¤āsi -- Parābhåta-råpo ayaü acelo Pāņika-putto, `âyāmi āvuso āyāmi āvuso ti' vatvā tatth' eva saüsappati, na sakkoti āsanā pi vuņņhātun ti, -- atha taü parisaü āgantvā evam ārocesi: `Parābhåta-råpo so\<*<4>*>/ acelo Pāņika-putto, "âyāmi āvuso āyāmi āvuso ti" vatvā tatth' eva saüsappati, na sakkoti āsanā pi vuņņhātun ti.' Evaü vutte ahaü Bhaggava taü parisaü etad avocaü: `Abhabbo kho āvuso acelo Pāņika-putto taü vācaü appa- hāya . . . pe . . . muddhā pi tassa vipateyya.\<*<5>*>/ Sace pi\<*<6>*>/ āyasmantānaü Licchavãnaü evam assa -- Mayaü acelaü Pāņika-puttaü\<*<7>*>/ varattāhi bandhitvā go-yugehi\<*<8>*>/ āvijjhey- yāmāti,\<*<9>*>/ -- tā varattā chijjeraü\<*<10>*>/ Pāņika-putto\<*<11>*>/ vā. Ab- habbo pana acelo Pāņika-putto taü vācaü appahāya . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd picelā. 2 So Scd Bmr; St K omit. 3 St Jāliyodāråpattikantevāsi, omits 3-5 and continues at 6. 4 SS omit. 5 K here and onwards adds ti. 6 Sd pissa; Bmr K p'. 7 Bmr K add yāhi and below; K (Sã) ayaü na dissati. 8 K go-yuttehi; K (note) go-yugehãti pāņhena bhavitabbaü. 9 Sd avi¤jeyyamāti (in 4 āvijeyyāmāti); Bmr āvi¤cheyyāmāti; K āvi¤jeyyāmāti. 10 So Scd K; Bmr chijjeyyuü. 11 So Bmr K Sum; SS puttaü. >/ #<[page 022]># %<22 PâōIKA-SUTTANTA [D. xxiv. 2. 3.>% pe . . . sace {pi 'ssa} evam assa -- Ahaü taü vācaü appa- hāya . . . pe . . . muddhā pi tassa vipateyyāti.' 4. Atha kho Bhaggava Jāliyo dārupattik-antevāsã\<*<1>*>/ uņņhāy' āsanā taü parisaü etad avoca: `Tena hi bho muhuttaü tāva āgametha yāvāhaü gac- chāmi, app eva nāma aham\<*<2>*>/ pi sakkuõeyyaü acelaü Pāņika-puttaü\<*<3>*>/ imaü parisaü ānetun ti.' Atha kho Bhaggava Jāliyo dārupattik-antevāsã yena Tin- dukkhānu-paribbājakārāmo yena acelo Pāņika-putto ten' upasaükami, upasaükamitvā acelaü Pāņika-puttaü etad avoca: `Abhikkam' āvuso Pāņika-putta, abhikkantaü te seyyo, abhikkantā abhi¤¤ātā ca Licchavã . . . pe . . . Samaõo pi Gotamo āyasmato ārāme divā-vihāraü nisinno. Bhā- sitā kho pana te esā āvuso Pāņika-putta Vesāliyaü parisati vācā: "Samaõo pi Gotamo ¤āõa-vādo . . . pe . . . tad- diguõaü tad-diguõāhaü karissāmãti." Abhikkama yeva\<*<4>*>/ āvuso Pāņika-putta upaķķha-{pathaü}, sabba-paņhamaü yeva āgantvā Samaõo Gotamo āyasmato ārāme divā-vihāraü nisinno. Bhāsitā kho pana te es' āvuso Pāņika-putta Samaõena Gotamena parisati vācā: "Abhabbo\<*<5>*>/ acelo Pāņika-putto taü vācaü appahāya . . . pe . . . Sace pi 'ssa evam assa -- Ahaü taü vācaü appahāya . . . pe . . . Samaõassa Gotamassa sammukhã-bhāvaü gaccheyyan ti, -- muddhā pi tassa vipateyya." Sace\<*<6>*>/ āyasmantānaü Licchavãnaü evam assa -- Mayaü acelaü Pāņika-puttaü varattāhi bandhitvā go-yugehi āvijjheyyāmāti, -- tā varattā chijjeraü Pāņika-putto vā. Abhabbo pana acelo Pāņika- putto taü vācaü appahāya . . . pe . . . sace pi 'ssa evam assa -- Ahaü taü vācaü appahāya . . . pe . . . muddhā pi tassa vipateyyāti. Abhikkam' āvuso Pāņika-putta, abhikkamanen' eva te jayaü karissāma, Samaõassa Gota- massa parājayan ti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cp. D. vol. i., p. 159; Sum. i. 319. 2 K nāmahaü. 3 So Scd; Bmr K omit. 4 Br abhikkamasseva. 5 K adds kho āvuso (but not in 1). 6 Bmr K add p'. >/ #<[page 023]># %% 5. Evaü vutte Bhaggava acelo Pāņika-putto `âyāmi āvuso āyāmi āvuso ti' vatvā tatth' eva saüsappati, na sakkoti āsanā pi vuņņhātuü. Atha kho Bhaggava Jāliyo dārupattik-antevāsã acelaü Pāņika-puttaü etad avoca: `Kiü su nāma te āvuso Pāņika-putto, pāvaëā su nāma te pãņhakasmiü allãnā, pãņhakaü su nāma te pāvaëāsu allãnaü. "âyāmi āvuso āyāmi āvuso ti" vatvā tatth' eva saüsappasi, na sakkosi āsanā pi vuņņhātun ti.' Evam pi kho Bhaggava vuccamāno acelo Pāņika-putto `âyāmi āvuso āyāmi āvuso ti' vatvā tatth' eva saüsappati, na sakkoti āsanā pi vuņņhātuü. 6. Yadā kho Bhaggava Jāliyo dārupattik-antevāsã a¤¤āsi -- Parābhåta-råpo ayaü acelo Pāņika-putto, `âyāmi āvuso āyāmi āvuso ti' vatvā tatth' eva saüsappati, na sakkoti āsanā pi vuņņhātun ti -- atha naü etad avoca: `Bhåta-pubbaü āvuso Pāņika-putta Sãhassa miga-ra¤¤o etad ahosi: "Yan nånāhaü a¤¤ataraü vana-saõķaü nissāya āsayaü kappeyyaü, tatr' āsayaü kappetvā sāyaõha- samayaü āsayā nikkhameyyaü, āsayā nikkhamitvā vijam- bheyyaü, vijambhitvā samantā catuddisā anuvilokeyyaü, samantā catuddisā anuviloketvā tikkhattuü sãha-nādaü nadeyyaü, tikkhattuü sãha-nādaü naditvā go-carāya pakkameyyaü; so varaü varaü miga-saüghe\<*<1>*>/ vadhitvā mudu-maüsāni mudu-maüsāni bhakkhayitvā tam eva āsayaü ajjhupeyyan ti." `Atha kho so āvuso\<*<2>*>/ Sãho miga-rājā a¤¤ataraü vana- saõķaü nissāya āsayaü kappesi, tatr' āsayaü kappetvā sāyaõha-samayaü āsayā nikkhami, āsayā nikkhamitvā vijambhi, vijambhitvā samantā catuddisā anuvilokesi, samantā catuddisā anuviloketvā tikkhattuü sãha-nādaü nadi, tikkhattuü sãha-nādaü naditvā go-carāya pakkami, so varaü varaü miga-saüghe vadhitvā mudu-maüsāni mudu-maüsāni bhakkhayitvā tam eva āsayaü ajjhu- pesi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS and below: Bmr K saüghaü. 2 So SS; Bmr K omit. >/ #<[page 024]># %<24 PâōIKA-SUTTANTA [D. xxiv. 2. 7.>% 7. `Tass' eva kho āvuso Pāņika-putta Sãhassa miga- ra¤¤o vighāse\<*<1>*>/ saüvaddho Jara-sigālo\<*<2>*>/ ditto c' eva balavā ca. Atha kho āvuso tassa Jara-sigālassa etad ahosi: "Ko {cāhaü}\<*<3>*>/ ko Sãho miga-rājā? Yan nånāham pi a¤¤ataraü vana-saõķaü nissāya āsayaü kappeyyaü, tatr' āsayaü kappetvā sāyaõha-samayaü āsayā nikkhameyyaü, āsayā nikkhamitvā vijambheyyaü, vijambhitvā samantā catuddisā anuvilokeyyaü, samantā catuddisā anuviloketvā tikkhattuü sãha-nādaü nadeyyaü, tikkhattuü sãha-nādaü naditvā go-carāya pakkameyyaü; so varaü varaü miga-saüghe vadhitvā mudu-maüsāni mudu-maüsāni bhakkhayitvā tam eva āsayaü ajjhupeyyan ti." `Atha kho so āvuso Jara-sigālo a¤¤ataraü vana-saõķaü nissāya āsayaü kappesi, tatr' āsayaü kappetvā sāyaõha- samayaü āsayā nikkhami, āsayā nikkhamitvā vijambhi, vijambhitvā samantā catuddisā anuviloketi, samantā catuddisā anuviloketvā "Tikkhattuü sãha-nādaü nadissā- mãti" sigālakaü yeva\<*<4>*>/ anadi, bheraõķakaü\<*<5>*>/ yeva anadi, "Ke ca chave\<*<6>*>/ sigāle, ke pana sãha-nāde ti?" `Evam eva kho tvaü āvuso Pāņika-putta Sugatāpadānesu jãvamāno Sugatātirittāni bhu¤jamāno Tathāgate arahante Sammā-Sambuddhe āsādetabbaü ma¤¤asi\<*<7>*>/ -- Ke ca chave Pāņika-putte, kā ca Tathāgatānaü arahantānaü Sammā- Sambuddhānaü āsādanā\<*<8>*>/ ti?' 8. Yato kho Bhaggava Jāliyo dārupattik-antevāsã iminā\<*<9>*>/ opammena n' eva asakkhi acelaü Pāņika-puttaü tamhā āsanā cāvetuü, atha naü etad {avoca}: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmr K vighāsa. 2 Bmr siīgālo and onwards. 3 So St Bmr K; Scd vāhaü. 4 So SS Bmr; K omits. 5 So SS K; Bmr bhedaõķakaü: Sum-Scd bherakaü. 6 So Bmr K Sum; Sc kemacchave; Sd kevaccho; St kevaccheve (SS cch throughout, with many other variations). 7 Sc ma¤¤esi: Sdt ma¤¤eti. 8 So Sc Bmr K Sum; Sd āsādāna; St āsādānā. 9 So SS Bm; Br K add pi. >/ #<[page 025]># %% `Sãho ti\<*<1>*>/ attānaü samekkhiyānaü\<*<1>*>/ ma¤¤i\<*<2>*>/ kotthu "Miga- rājā 'ham asmi," Tath' eva\<*<4>*>/ so\<*<5>*>/ sigālakaü anadi, "Ke ca chave sigāle, ke pana sãha-nāde ti?" `Evam eva kho tvaü āvuso Pāņika-putta Sugatāpadānesu jãvamāno Sugatātirittāni bhu¤jamāno Tathāgate arahante Sammā-Sambuddhe āsādetabbaü ma¤¤asi\<*<6>*>/ -- Ke ca chave Pāņika-putte, kā ca Tathāgatānaü arahantānaü Sammā- Sambuddhānaü āsādanā ti?' 9. Yato kho Bhaggava Jāliyo dārupattik-antevāsã iminā pi opammena n' eva asakkhi acelaü Pāņika-puttaü tamhā āsanā cāvetuü, atha naü etad avoca: `A¤¤aü anucaīkamanaü\<*<7>*>/ attānaü vighāse\<*<8>*>/ samekkhiya Yāv' attānaü\<*<9>*>/ na passati kotthu tāva "vyaggho" ti\<*<10>*>/ ma¤¤ati, Tath' eva\<*<11>*>/ so sigālakaü anadi, "Ke ca chave sigāle ke pana sãha-nāde ti?" `Evam eva kho tvaü āvuso Pāņika-putta Sugatāpadānesu jãvamāno Sugatātirittāni bhu¤jamāno Tathāgate arahante Sammā-Sambuddhe āsādetabbaü ma¤¤asi -- Ke ca chave\<*<12>*>/ Pāņika-putte, kā ca Tathāgatānam arahantānaü Sammā- Sambuddhānaü āsādanā ti?' 10. Yato kho Bhaggava Jāliyo dārupattik-antevāsã iminā \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 So SS Sum; Bmr -naü -na; K -na-na. 2 Br Sum ama¤¤i. 3 SS Br asmiü. 4 K tameva. 5 SS omit. 6 Sct ma¤¤esi; Sd oma¤¤esi. 7 So Bmr; Scd manu¤¤aü anucaīkamaü vanaü; St manåü¤aü anuvaükamaü vanaü; K su¤¤aü anupakaminaü. 8 So Sc Bmr K Sum; Sd vimpā; St vippāse. 9 So SS Bmr Sum; K yāva attā. 10 So Sc Bmr K; Sdt va. 11 So SS Bmr; K tameva. 12 Sc -cchave; Sdt kevacchave. >/ #<[page 026]># %<26 PâōIKA-SUTTANTA [D. xxiv. 2. 10.>% pi opammena n' eva asakkhi acelaü Pāņika-puttaü tamhā āsanā cāvetuü, atha naü etad avoca: `Bhutvāna bheke\<*<1>*>/ khala\<*<2>*>/-måsikāyo {kaņasãsu} khittāni ca koõapāni. Mahā-vane Su¤¤a-vane vivaķķho ama¤¤i kotthu "Miga- rājā 'ham asmi,"\<*<4>*>/ Tath' eva so sigālakaü anadi, "Ke ca chave sigāle, ke pana sãha-nāde ti?" `Evam eva kho tvaü āvuso Pāņika-putta Sugatāpadānesu jãvamāno Sugatātirittāni bhu¤jamāno Tathāgate arahante Sammā-Sambuddhe āsādetabbaü ma¤¤asi -- Ke ca chave Pāņika-putte, kā ca Tathāgatānaü arahantānaü Sammā- Sambuddhānaü āsādanā ti?' 11. Yato kho Bhaggava Jāliyo dārupattik-antevāsã iminā pi opammena n' eva asakkhi acelaü Pāņika-puttaü tamhā āsanā cāvetuü, atha taü parisaü āgantvā evam ārocesi: `Parābhåta-råpo bho acelo Pāņika-putto, "âyāmi āvuso āyāmi āvuso ti" vatvā tatth' eva saüsappati, na sakkoti āsanā pi vuņņhātun ti.' 12. Evaü vutte ahaü Bhaggava taü parisaü etad avocaü: `Abhabbo kho āvuso acelo Pāņika-putto taü vācaü appa- hāya taü cittaü appahāya taü diņņhiü appaņinissajjitvā mama sammukhã-bhāvaü āgantuü. Sace pi 'ssa evam assa -- Ahaü taü vācaü appahāya taü cittaü appahāya taü diņņhiü appaņinissajjitvā Samaõassa Gotamassa sammukhã- bhāvaü gaccheyyan ti, -- muddhā pi tassa vipateyya. Sace p' āyasmantānaü Licchavãnaü evam assa -- Mayaü acelaü Pāņika-puttaü\<*<5>*>/ varattāhi bandhitvā go-yugehi\<*<6>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So K Sum; SS heke; Bmr bhiīge. 2 So K Sum; Scd bale; St bbala; Bmr khaëa. 3 So SS Bmr; Sum konup-; K kåõap-. 4 So St Bm K; Scd Br miü. 5 Br adds yāhi. 6 See 4. Sc yoyugehi; Sd nāhehi; St Sum nāgehi; K goyuttehi. >/ #<[page 027]># %% āvijjheyyāmāti -- tā\<*<1>*>/ varattā chijjeraü Pāņika-putto\<*<2>*>/ vā. Abhabbo pana acelo Pāņika-putto taü vācaü appahāya . . . pe\<*<3>*>/ . . . mama sammukhã-bhāvaü āgantuü. Sace pi 'ssa evam assa -- Ahaü taü vācaü appahāya . . . pe . . . Samaõassa Gotamassa sammukhã-bhāvaü gaccheyyan ti, -- muddhā pi tassa vipateyyāti.' 13. Atha kho 'haü Bhaggava taü parisaü dhammiyā kathāya sandassesiü samādapesiü samuttejesiü sampa- haüsesiü, taü parisaü dhammiyā kathāya sandassetvā samādapetvā samuttejetvā sampahaüsetvā mahā-bandhanā mokkhaü karitvā, caturāsãti-pāõa-sahassāni mahā-viduggā uddharitvā, tejo-dhātuü samāpajjitvā, satta-tālaü vehāsaü abbhuggantvā, a¤¤aü satta-tālaü pi acciü\<*<4>*>/ abhinimminitvā jāletvā\<*<5>*>/ dhåpāyitvā\<*<6>*>/ Mahāvane kåņāgāra-sālāyaü paccuņ- ņhāsiü. Atha kho Bhaggava Sunakkhatto Licchavi-putto yenāhaü ten' upasaükami, upasaükamitvā maü abhivā- detvā ekamantaü nisãdi. Ekamantam nisinnaü kho ahaü Bhaggava Sunakkhattaü Licchavi-puttaü etad avocaü: `Taü kiü ma¤¤asi Sunakkhatta? Yath' evāhaü te\<*<7>*>/ acelaü Pāņika-puttaü ārabbha vyākāsiü, tath' eva taü vipākaü\<*<8>*>/ no a¤¤athā\<*<8>*>/ ti?' `Yath' eva me bhante Bhagavā acelaü Pāņika-puttaü ārabbha vyākāsi, tath' eva taü vipākaü no a¤¤athā ti.' `Taü kiü ma¤¤asi Sunakkhatta? Yadi evaü sante kataü vā hoti uttari-manussa-dhammā iddhi-pāņihāriyaü akataü vā ti?' `Addhā kho bhante evaü sante kataü hoti uttari- manussa-dhammā iddhi-pāņihāriyaü no akatan ti.' `Evam pi kho maü\<*<9>*>/ tvaü mogha-purisa uttari-manussa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 St adds vā. 2 So Bmr K; SS -te. 3 So K; SS and Bmr repeat the whole here and below. 4 SS acci; Bmr acchiü; K aggiü. 5 So SS; Bmr pajjalitvā; K jalitvā. 6 So SS K (Sã); Bmr K dhåmāyitvā. 7 So SS; Bmr K yath' eva te ahaü. 8 Br a¤¤athā vā. 9 So St Bmr K; Scd omit. >/ #<[page 028]># %<28 PâōIKA-SUTTANTA [D. xxiv. 2. 13.>% dhammā iddhi-pāņihāriyaü karontam evaü vadesi: "Na hi pana me bhante Bhagavā uttari-manussa-dhammā iddhi- pāņihāriyaü karotãti." Passa mogha-purisa yāva¤ ca te idaü aparaddhan ti.' Evam pi kho Bhaggava Sunakkhatto Licchavi-putto mayā vuccamāno apakkam' eva imasmā dhamma-vinayā yathā taü\<*<1>*>/ āpāyiko nerayiko. 14. Agga¤¤a¤ cāhaü Bhaggava pajānāmi,\<*<2>*>/ ta¤ ca pajā- nāmi,\<*<2>*>/ tato ca\<*<3>*>/ uttaritaraü pajānāmi, ta¤ ca pajānanaü na parāmasāmi, aparāmasato\<*<4>*>/ me paccattaü yeva nibbuti viditā yad abhijānaü Tathāgato no anayaü āpajjati. Santi Bhaggava eke Samaõa-Brāhmaõā Issara-kuttaü Brahma- kuttaü ācariyakaü agga¤¤aü pa¤¤āpenti. Te 'haü\<*<5>*>/ upasaükamitvā evaü vadāmi: `Saccaü kira tumhe āyas- manto Issara-kuttaü Brahma-kuttaü ācariyakaü agga¤- ¤aü pa¤¤āpethāti?' Te ca me evaü puņņhā -- `âmo ti'\<*<6>*>/ paņijānanti. Te 'haü evaü vadāmi: `Kathaü vihita- kaü\<*<7>*>/ pana tumhe āyasmanto Issara-kuttaü Brahma-kuttaü ācariyakaü agga¤¤aü pa¤¤āpethāti?' Te mayā puņņhā na sampāyanti. Asampāyantā mam a¤¤e va paņipucchanti. Tesāhaü puņņho vyākaromi: 15. `Hoti\<*<8>*>/ kho so āvuso samayo yaü kadāci karahaci dãghassa addhuno accayena ayaü loko saüvaņņati, saü- vaņņamāne loke yebhuyyena sattā âbhassara-saüvaņņanikā honti. Te tattha honti mano-mayā pãti-bhakkhā sayam-pabhā antalikkha-carā subha-ņņhāyino, ciraü dãgham addhānaü tiņņhanti. Hoti kho so āvuso samayo yaü kadāci karahaci dãghassa addhuno accayena ayaü loko vivaņņati, vivaņņa- māne loke su¤¤aü Brahma-vimānaü {pātu-bhavati}. Atha\<*<9>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sc Bmr K; Sd kata; St kathaü. 2-2 K omits. 3 K omits. 4 Br adds ca. 5 So SS; Bmr K tyāhaü, and below. 6 K āmāti. 7 Sd vihikataü; Sc adds kho; Bmr add no. 8 Cp. D. i. 2. 2, vol. i., p. 17. 9 Bm adds kho. >/ #<[page 029]># %% a¤¤ataro satto āyu-kkhayā vā pu¤¤a-kkhayā vā âbhassara- kāyā cavitvā su¤¤aü Brahma-vimānaü upapajjati.\<*<1>*>/ So tattha hoti mano-mayo pãti bhakkho sayam-pabho antalikkha- caro subha-ņņhāyã, ciraü dãgham addhānaü tiņņhati. Tassa tattha ekakassa\<*<2>*>/ dãgha-rattaü nibbusitattā\<*<3>*>/ anabhirati paritassanā uppajjati:\<*<4>*>/ "aho vata a¤¤e pi sattā itthattaü āgaccheyyun ti." Atha\<*<5>*>/ a¤¤e pi sattā āyu-kkhayā vā pu¤¤a-kkhayā vā âbhassara-kāyā cavitvā su¤¤aü Brahma- vimānaü upapajjanti tassa sattassa\<*<6>*>/ sahavyataü. Te pi\<*<7>*>/ tattha honti mano-mayā pãti-bhakkhā sayam-pabhā antalikkha-carā subha-ņņhāyino, ciraü dãgham addhānaü tiņņhanti. 16. `Tatr' āvuso yo so satto paņhamaü upapanno, tassa evaü hoti: "Aham asmi Brahmā Mahā-brahmā abhibhå anabhibhåto {a¤¤adatthu}-daso vasavatti\<*<8>*>/ issaro kattā nimmātā\<*<9>*>/ seņņho sa¤jitā\<*<10>*>/ vasã pitā bhåta-bhavyānaü. Mayā ime sattā nimmitā. Taü kissa hetu? Mamaü hi pubbe etad ahosi -- Aho vata a¤¤e pi sattā itthattaü āgaccheyyun ti. Iti mama¤ ca mano-paõidhi, ime ca sattā itthattaü āgatā ti." Ye pi te sattā pacchā upapannā, tesaü pi evaü hoti -- "Ayaü kho bhavaü Brahmā Mahā- brahmā abhibhå anabhibhåto {a¤¤adatthu}-daso vasavatti issaro kattā nimmātā seņņho sa¤jitā vasã pitā bhåta- bhavyānaü. Iminā mayaü bhotā {Brahmunā} nimmitā. Taü kissa hetu? Imaü hi mayaü addasāma idha\<*<11>*>/ paņhamaü upapannaü, mayaü pan' amhā\<*<12>*>/ pacchā upapannā ti." \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS uppaj-; Bmr K and D. i. 2. 3, upap-, and below. 2 So St K and D. i. 2. 4; Scd Bmr K ekassa. 3 So SS, D. i. 2. 4; Bmr K nivus-. 4 So SS Bmr K, D. i. 2. 4. 5 So SS, D. i. 2. 4; Bmr K add kho. 6 Br omits. 7 Br omits. 8 SS Bm K all -ti; Br D. i. 2. 5, -tã. 9 So SS Bm D. i. 2. 5; Br K nimmitā. 10 Br sajitā. 11 So SS, D. i. 2. 5; Bmr K omit. 12 Br asmā. >/ #<[page 030]># %<30 PâōIKA-SUTTANTA [D. xxiv. 2. 17.>% 17. `Tatr' āvuso yo so satto paņhamaü upapanno, so dãghāyukataro ca hoti vaõõavantataro ca mahesakkhataro ca. Ye pana te sattā pacchā upapannā, te appāyukatarā ca honti dubbaõõatarā ca appesakkhatarā ca. ōhānaü kho pan' etaü āvuso vijjati yaü a¤¤ataro satto tamhā kāyā cavitvā itthattaü āgacchati. Itthattaü āgato samāno agārasmā anagāriyaü pabbajati. Agārasmā anagāriyaü pabbajito samāno ātappam anvāya padhānam anvāya anuyogam anvāya appamādam anvāya sammā-manasi- kāram anvāya {tathāråpaü} ceto-samādhiü phusati yathā samāhite citte taü pubbe nivāsaü anussarati, tato paraü nānussarati. So evam āha: "Yo kho\<*<1>*>/ so bhavaü Brahmā Mahā-brahmā abhibhå anabhibhåto a¤¤ad-atthu-daso vasa- vatti issaro kattā nimmātā seņņho sa¤jitā vasã pitā bhåta- bhavyānaü yena mayaü bhotā {Brahmunā} nimmitā, so nicco dhuvo sassato\<*<2>*>/ avipariõāma-dhammo sassati-samaü tath' eva ņhassati. Ye pana mayaü ahumha\<*<3>*>/ tena bhotā {Brahmunā} nimmitā, te mayaü aniccā addhuvā\<*<4>*>/ appāyukā cavana-dhammā itthattaü āgatā ti." Evaü vihitakaü bho\<*<5>*>/ tumhe āyasmanto Issara-kuttaü Brahma-kuttaü ācari- yakaü agga¤¤aü pa¤¤apethāti.' Te evam āhaüsu: `Evaü kho no āvuso Gotama sutaü yath' ev' āyasmā Gotamo āhāti.' Agga¤¤a¤ cāhaü Bhaggava pajānāmi . . . pe\<*<6>*>/ . . . yad abhijānaü Tathāgato no anayaü āpajjati. 18. Santi Bhaggava eke Samaõa-Brāhmaõā khiddā- padåsikaü\<*<7>*>/ ācariyakaü agga¤¤aü pa¤¤apenti. Te 'haü\<*<8>*>/ upasaükamitvā evaü vadāmi: `Saccaü kira tumhe āyasmanto khiķķā-padåsikaü ācariyakaü agga¤¤aü pa¤¤a- pethāti?' Te ca me evaü puņņhā -- `âmo ti' paņijānanti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scd omit. 2 Br adds dãghāyuko. 3 Sc āhumhā: Bmr K ahumhā. 4 Br adds asassatā. 5 So Scdt K; Bmr no. 6 So Bmr K; SS repeat the whole. 7 So Scd; St pand-; Bmr K pados-. 8 So SS; Bmr K tyāhaü, and below. >/ #<[page 031]># %% Te 'haü evaü vadāmi: `Kathaü vihitakam\<*<1>*>/ pana tumhe āyasmanto khiķķā-padåsikaü ācariyakaü agga¤¤aü pa¤¤a- pethāti?' Te mayā puņņhā na sampāyanti.\<*<2>*>/ Asampāyantā\<*<3>*>/ mam' a¤¤e va paņipucchanti. {Tesāhaü} puņņho vyākaromi: `Sant' āvuso khiķķā-padåsikā nāma devā. Te\<*<4>*>/ ativelaü hassa-khiķķā-rati-dhamma-samāpannā viharanti. Tesaü ativelaü hassa-khiķķā-rati-dhamma-samāpannānaü viha- rataü sati sammussati,\<*<5>*>/ satiyā sammosā\<*<6>*>/ te devā tamhā kāyā cavanti. ōhānam kho pan' etaü āvuso vijjati, yaü a¤¤ataro satto tamhā kāyā cavitvā itthattaü āgacchati, itthattaü āgato samāno agārasmā anagāriyaü pabbajati. Agārasmā anagāriyaü samāno pabbajito samāno ātappam anvāya . . . pe\<*<7>*>/ . . . tathāråpaü ceto-samādhiü phusati yathā samāhite citte taü pubbe-nivāsaü anussarati, tato paraü nānussarati. So evam āha: "Ye kho te bhonto devā na khiķķā-padåsikā te na ativelaü hassa-khiķķā-rati- dhamma-samāpannā viharanti. Tesaü nātivelaü hassa- khiķķā-rati-dhamma-samāpannānaü viharataü sati na sammussati, satiyā asammosā\<*<8>*>/ te devā tamhā kāyā na cavanti, niccā dhuvā sassatā\<*<9>*>/ avipariõāma-dhammā sassati- samaü tath' eva ņhassanti. Ye pana mayaü ahumha khiķķā-padåsikā te mayaü ativelaü hassa-khiķķā- rati-dhamma-samāpannā viharimha. Tesaü no ativelaü. hassa-khiķķā-rati-dhamma-samāpannānaü vihara- taü sati sammussati, satiyā sammosā eva\<*<10>*>/ mayaü tamhā kāyā cutā aniccā addhuvā asassatā appāyukā cavana-dhammā itthattaü āgatā ti." Evaü vihitakaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Br adds no. 2 Sd adds asampayanti; Br sammāyanti, and below. 3 Br asammāyantā. 4 Br omits. 5 So Sd Bmr K; Sdt mussati (so D. i. 2. 7). 6 So Sc Bmr; Sd sammoyāva; St dhammāsāya; K sammosāyā. 7 Br K repeat the whole. 8 Br adds kho. 9 Br adds dãghāyukā. 10 So Scdt, and D. i. 2. 9; Bmr K te. >/ #<[page 032]># %<32 PâōIKA-SUTTANTA [D. xxiv. 2. 18.>% bho\<*<1>*>/ tumhe āyasmanto khiķķā-padåsikaü ācariyakaü agga¤¤aü pa¤¤apethāti?' Te evam āhaüsu: `Evaü kho no āvuso Gotama sutaü yath' ev' āyasmā Gotamo āhāti.' Agga¤¤aü cāhaü Bhag- gava pajānāmi . . . pe . . . yad abhijānaü Tathāgato no anayaü āpajjati. 19. Santi Bhaggava eke Samaõa-Brāhmaõā mano-padå- sikaü ācariyakaü agga¤¤aü pa¤¤apenti. Te 'haü upa- saükamitvā {evaü} vadāmi: `Saccaü kira tumhe āyasmanto mano-padåsikaü ācariyakaü agga¤¤aü pa¤¤apethāti?' Te ca me evaü puņņhā -- `âmo ti' paņijānanti. Te 'haü evaü vadāmi: `Kathaü {vihitakaü}\<*<2>*>/ pana tumhe āyas- manto mano-padåsikaü ācariyakaü agga¤¤aü pa¤¤ape- thāti?' Te mayā puņņhā na sampāyanti. Asampāyantā mama¤ ¤eva paņipucchanti. Tesāhaü puņņho vyākaromi: `Sant' āvuso mano-padåsikā nāma devā. Te ativelaü a¤¤ama¤¤aü upanijjhāyanti. Te ativelaü a¤¤ama¤¤aü upanijjhāyantā a¤¤ama¤¤amhi cittāni padåsenti. Te a¤¤ama¤¤aü\<*<3>*>/ paduņņha-cittā kilanta-kāyā kilanta-cittā. Te devā tamhā kāyā cavanti. ōhānaü kho pan' etaü {āvuso} vijjati yaü a¤¤ataro satto tamhā kāyā cavitvā itthat- taü āgacchati, itthattaü āgato samāno agārasmā anagāriyaü pabbajati. Agārasmā anagāriyaü pabbajito samāno ātap- pam anvāya . . . pe . . . tathāråpaü ceto-samādhiü phusati yathā samāhite citte taü pubbe-nivāsaü anussarati, tato paraü nānussarati. So evam āha: "Ye kho te bhonto devā na mano-padåsikā te nātivelaü\<*<4>*>/ a¤¤ama¤¤aü upanij- jhāyanti. Te nātivelaü\<*<4>*>/ a¤¤ama¤¤aü upanijjhāyantā\<*<5>*>/ a¤¤ama¤¤amhi cittāni nappadåsenti.\<*<6>*>/ Te a¤¤ama¤¤aü appaduņņha\<*<7>*>/-cittā akilanta-kāyā akilanta-cittā.\<*<8>*>/ Te devā\<*<8>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc nobhā; Sd vihitakato; St vihitakāyāto; Bmr no; K pana. Cp. 17. 2 Br adds no. 3 So Scdt Bmr K; D. i. 2.11 -amhi: so below. 4 Bmr K ativelaü, and insert na before upan-, and below. 5 Br anupan-. 6 Bmr K na padosenti. 7 So SS Bmr; K and D. i. 2.12 apa-. 8-8 Br omits. >/ #<[page 033]># %% tamhā kāyā na cavanti, niccā dhuvā sassatā\<*<1>*>/ avipariõāma- dhammā sassati-samaü tath' eva ņhassanti. Ye pana mayaü ahumha mano-padåsikā te mayaü ativelaü a¤¤a m- a¤¤aü upanijjhāyimha. Te mayaü ativelaü {a¤¤ama¤¤aü} upanijjhāyantā a¤¤ama¤¤amhi cittāni padåsimha. Te mayaü a¤¤ama¤¤aü paduņņha-cittā kilanta-kāyā kilanta- cittā \<*<2>*>/eva, mayaü\<*<2>*>/ tamhā kāyā cutā aniccā addhuvā\<*<3>*>/ ap- pāyukā cavana-dhammā itthattaü āgatā ti." Evaü vihi- takaü bho\<*<4>*>/ tumhe āyasmanto mano-padåsikaü ācariyakaü agga¤¤aü pa¤¤apethāti.' Te evam āhaüsu: `Evaü kho no āvuso Gotama sutaü yath' ev' āyasmā Gotamo āhāti.' Agga¤¤aü cāhaü Bhag- gava pajānāmi . . . pe . . . yad abhijānaü Tathāgato no anayaü āpajjati. 20. Santi Bhaggava eke Samaõa-Brāhmaõā adhicca-sam- uppannaü ācariyakaü agga¤¤aü pa¤¤apenti. Te 'haü upasaükamitvā evaü vadāmi: `Saccaü kira tumhe {āyas- manto} adhicca-samuppannaü ācariyakaü agga¤¤aü pa¤¤a- pethāti?' Te ca me evaü puņņhā -- `âmo ti' paņijānanti. Te 'haü evaü vadāmi: `Kathaü vihitakaü\<*<5>*>/ pana tumhe āyasmanto adhicca-samuppannaü ācariyakaü agga¤¤aü pa¤¤apethāti?' Te\<*<6>*>/ mayā puņņhā na sampāyanti. Asam- pāyantā mama¤ ¤eva paņipucchanti. Tesāhaü puņņho vyākaromi: `Sant' āvuso asa¤¤a-sattā\<*<7>*>/ nāma devā, sa¤¤uppādā ca pana te devā tamhā kāyā cavanti. ōhānaü kho pan' etaü āvuso vijjati, yaü a¤¤ataro satto tamhā kāyā cavitvā itthattaü āgacchati, itthattaü āgato samāno agārasmā anagāriyaü pabbajati. Agārasmā anagāriyaü pabbajito samāno ātappam anvāya . . . pe . . . tathāråpaü ceto-samādhiü phusati yathā samāhite citte taü sa¤¤up- pādaü anussarati, tato paraü nānussarati. So evam āha: "Adhicca-samuppanno attā ca loko ca. Taü kissa hetu? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Br adds dãghāyukā. 2-2 Br omits. 3 Br dhuvā asassatā. 4 So Sc; Sdt Bmr no; K pana. 5 Br inserts no. 6 Br inserts ca. 7 So Sct Bmr; Sd a¤¤as-; K asa¤¤i; D. i. 2. 31 asa¤¤i. >/ #<[page 034]># %<34 PâōIKA-SUTTANTA [D. xxiv. 2. 20.>% Ahaü hi\<*<1>*>/ pubbe nāhosim, so 'mhi etarahi ahutvā sattattāya\<*<2>*>/ pariõato\<*<3>*>/ ti.' Evaü vihitakaü bho\<*<4>*>/ tumhe āyasmanto adhicca-samuppannaü ācariyakaü agga¤¤aü pa¤¤ape- thāti.' Te evaü āhaüsu: `Evaü kho no āvuso Gotama sutaü yath' ev' āyasmā Gotamo āhāti.' Agga¤¤aü cāhaü Bhag- gava jānāmi,\<*<5>*>/ ta¤ ca pajānāmi, tato ca uttaritaraü pajānāmi ta¤ ca pajānanaü na parāmasāmi, aparāmasato ca me {paccattaü} yeva nibbuti viditā yad abhijānaü Tathāgato no anayaü āpajjati. 21. Evaü-vādiü kho maü Bhaggava evam akkhāyiü eke Samaõa-Brāhmaõā asatā tucchā musā abhåtena ab- bhācikkhanti: `Viparãto\<*<6>*>/ Samaõo Gotamo bhikkhavo ca. Samaõo Gotamo evam āha:-- Yasmiü samaye subhaü vimokhaü\<*<7>*>/ upasampajja viharati, sabbaü tasmiü samaye asubhan t' eva\<*<8>*>/ sa¤jānātãti.'\<*<9>*>/ Na kho panāhaü Bhaggava evaü vadāmi: `Yasmiü samaye subhaü vimokhaü upa- sampajja viharati, sabbaü tasmiü samaye asubhan\<*<10>*>/ t' eva sa¤jānātãti.' Eva¤ ca kho ahaü Bhaggava vadāmi: `Yasmiü samaye subhaü vimokhaü upasampajja viharati, subhan t' eva tasmiü samaye sa¤jānātãti.' Te ca bhante\<*<11>*>/ viparãtā ye Bhagavantaü viparãtato\<*<12>*>/ dahanti bhikkhavo ca, `Evaü pasanno ahaü\<*<13>*>/ Bhagavati, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Br omits. 2 So Scd sattakāya; St sattāya; Bm K santatāya; Br sattatāya. Cp. D. i. 2. 31. 3 Br parimāõato. 4 Sc nobhā; Sd vihitakoāmhe; St no; Bmr no pana; K no. 5 Bmr K pajānāmi. 6 SS Bmr K viparito; Sum occasionally viparãto, and so Childers. 7 Bmr K throughout vimokkhaü. 8 So Bm K; Sc subhaütevaü; Sd såbhaü neva; St subhateva; Br tveva. 9 So SS; Bmr pajānātãti; K sampajānātãti, and below. 10 So Bmr K; Sc subhaü; Sd sugateca; St subha. 11 Bmr K omit. 12 K viparitattā. 13 Bmr K add bhante. >/ #<[page 035]># %% pahoti\<*<1>*>/ me Bhagavā {tathā dhammaü} desetuü yathā ahaü subhaü vimokhaü upasampajja vihareyyan ti.' `Dukkaraü kho evaü\<*<2>*>/ Bhaggava tayā a¤¤a-diņņhikena a¤¤a-khantikena a¤¤a-rucikena a¤¤atr' āyogena\<*<3>*>/ a¤¤atr' ācariyakena subhaü vimokhaü upasampajja viharituü. Iīgha tvaü Bhaggava, yo ca te ayaü mayi pasādo, tam eva tvaü sādhukaü anurakkhāti.' `Sac' etaü bhante mayā dukkaraü a¤¤a-diņņhikena a¤¤a-khantikena a¤¤a-rucikena a¤¤atr' āyogena a¤¤atr' ācariyakena subhaü vimokhaü upasampajja viharituü, yo ca me ayaü bhante Bhagavati pasādo, tam evāhaü sā- dhukaü anurakkhissāmãti.' Idam avoca Bhagavā. Attamano Bhaggava-gotto parib- bājako Bhagavato bhāsitaü abhinandãti. Pāņika-Suttantaü\<*<4>*>/ Paņhamaü.\<*<5>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Br adds ca. 2 K etaü. 3 So Sc Bmr K. 4 SS K Sum suttaü; Bmr pāthika-suttantaü. 5 Br adds samattaü. >/ #<[page 036]># %< 36>% [xxv. Udumbarika-Sãhanāda-Suttanta.] Evam me sutaü. 1. Ekaü samayaü Bhagavā Rājagahe viharati Gijjha- kåņe pabbate. Tena kho pana samayena Nigrodho\<*<1>*>/ paribbājako Udumbarikāya paribbājakārāme paņivasati mahatiyā paribbājaka-parisāya saddhiü tiüsa-mattehi paribbājaka-satehi. Atha kho Sandhāno gahapati divā- divass' eva\<*<2>*>/ Rājagahā nikkhami Bhagavantaü dassanāya. Atha kho Sandhānassa gahapatissa etad ahosi: `Akālo kho tāva\<*<3>*>/ Bhagavantaü dassanāya, patisallãno Bhagavā, mano- bhāvanãyānam pi bhikkhånaü asamayo\<*<4>*>/ dassanāya, pati- sallãnā mano-bhāvanãyā bhikkhå; yan nånāhaü yena Udumbarikāya paribbājakārāmo yena Nigrodho paribbājako ten' upasaükameyyan ti.' Atha kho Sandhāno gahapati yena Udumbarikāya paribbājakārāmo yena Nigrodho paribbājako ten' upasaükami. 2. Tena\<*<5>*>/ kho pana samayena Nigrodho paribbājako mahatiyā paribbājaka-parisāya saddhiü nisinno hoti unnā- diniyā uccāsadda-mahāsaddāya aneka-vihitaü tiracchāna- kathaü kathentiyā -- seyyathãdaü\<*<6>*>/ rāja-kathaü cora- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cp. D. viii. 23 (vol. i., p. 176) 2 So Sct K (and Bmr Sum omitting eva); Sd -divassa va; Grimblot, Sept Suttas, p. 347, divāsseva. 3 Br omits. 4 So Sc Bmr K; Sdt Gr. asambādho. 5 With this and the following paragraphs compare D. ix., 3-5 (vol. i., p. 178). 6 Cp. D. i. 1.17 (vol. i., p. 7). >/ #<[page 037]># %% kathaü mahāmatta-kathaü senā-kathaü bhaya-kathaü yuddha-kathaü anna-kathaü pāna-kathaü vattha-kathaü sayana-kathaü mālā-kathaü gandha-kathaü ¤āti-kathaü yāna-kathaü gāma-kathaü nigama-kathaü nagara- kathaü\<*<1>*>/ janapada-kathaü itthi-kathaü purisa-kathaü\<*<2>*>/ såra-kathaü\<*<3>*>/ visikhā-kathaü kumbaņņhāna-kathaü pubba- peta-kathaü nānatta-kathaü lokakkhāyikaü kathaü\<*<4>*>/ {samudda-kkhāyikaü} kathaü\<*<4>*>/ iti-bhavābhava-kathaü iti vā. 3. Addasā kho Nigrodho paribbājako Sandhānaü gaha- patiü dårato va āgacchantaü, disvā sakaü parisaü saõ- ņhāpesi:\<*<5>*>/ `Appa-saddā bhonto hontu, mā bhonto saddam akattha, ayaü Samaõassa Gotamassa sāvako āgacchati Sandhāno gahapati. Yāvatā kho pana Samaõassa Gotamassa sāvakā gihã odāta-vasanā Rājagahe paņivasanti, ayaü tesaü a¤¤ataro Sandhāno gahapati. Appasadda-kāmā kho pan' ete\<*<6>*>/ āyasmanto, appasadda-vinãtā\<*<7>*>/ appasaddassa vaõõa- vādino, app eva nāma appasaddaü parisaü viditvā upa- saükamitabbaü ma¤¤eyyāti.' Evaü vutte te paribbājakā tuõhã ahesuü. 4. Atha kho Sandhāno gahapati yena Nigrodho parib- bājako ten' upasaükami, upasaükamitvā Nigrodhena paribbājakena saddhiü sammodi, sammodanãyaü kathaü sārāõãyaü vãtisāretvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Sandhāno gahapati Nigrodhaü paribbājakaü etad avoca: `A¤¤athā kho ime bhonto a¤¤a-titthiyā paribbājakā saīgamma samāgamma unnādino uccāsadda-mahāsaddā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS Bmr D. i. 1. 17; K puts janapada-kathaü first. 2 So Bmr K Cp. D. i. 1. 17; SS omit. 3 Sdt Bm surā; K surāpāna. 4 So K; SS Bmr D. i. 1.17 omit. 5 SS K saõņhapesi. 6 Bmr K omit ete. 7 Bmr vinitā; K omits appasaddavinãtā. >/ #<[page 038]># %<38 UDUMBARIKA-SäHANâDA-SUTTANTA [D. xxv. 4.>% aneka-vihitaü tiracchāna-kathaü kathentā\<*<1>*>/ viharanti -- sey- yathãdaü rāja-kathaü . . . pe . . . {iti-} bhavābhava- kathaü iti vā. A¤¤athā ca\<*<2>*>/ pana so Bhagavā ara¤¤e vanapatthāni pantāni\<*<3>*>/ senāsanāni paņisevati, appasaddāni appa-nigghosāni\<*<4>*>/ vijana\<*<5>*>/-vātāni manussa-{rāhaseyyakāni} patisallāna-sāruppānãti.' 5. Evaü vutte Nigrodho paribbājako Sandhānaü gaha- patiü etad avoca: `Yagghe\<*<6>*>/ gahapati jāneyyāsi kena Samaõo Gotamo saddhiü sallapati? kena sākacchaü samāpajjati?kena pa¤¤ā-veyyattiyaü āpajjati? \<*<7>*>/ Su¤¤āgāra-hatā\<*<8>*>/ Samaõassa Gotamassa pa¤¤ā, aparisāvacaro Samaõo Gotamo, nālaü sallāpāya, so antamantān'\<*<9>*>/ eva sevati. Seyyathā pi nāma gokāõā\<*<10>*>/ pariyanta-cārinã antamantān' eva sevati, evam eva\<*<11>*>/ su¤¤āgāra-hatā Samaõassa Gotamassa pa¤¤ā, apari- sāvacaro Samaõo Gotamo, nālaü sallāpāya, so antam- antān' eva sevati. Iīgha\<*<12>*>/ gahapati, Samaõo Gotamo imaü parisaü āgaccheyya, eka-pa¤hen' eva naü saüsā- deyyāma,\<*<13>*>/ tuccha-kumbhi\<*<14>*>/ va naü ma¤¤e orodheyyā- māti.' 6. Assosi kho Bhagavā dibbāya sota-dhātuyā visuddhāya atikkanta-mānusikāya Sandhānassa gahapatissa Nigro- dhena paribbājakena saddhiü imaü kathā-sallāpaü. Atha kho Bhagavā Gijjha-kåņā pabbatā-orohitvā yena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS; Bmr K anuyuttā. 2 Bmr K kho. 3 So Bm K Sum; Scd vanāpanthāni panthāni; St vanapatthāni pattāni; Br vanapattāni santāni. 4 Br K nighosāni. 5 K vãjana. 6 Cp. the repetition in 20. 7 So Bmr; SS āpajjissati (but Scd āpajjati in 20); K samāpajjati. 8 So Bmr K Sum; SS su¤¤āgāraü gatā. 9 So Sct Bmr Sum; Sd attamattān'; K antapantān'. 10 So Bmr K Sum-Br; Scd gokāna; St gonānā. Cp. Jāt. v., p. 40630, gokaõõā, and so here Sum-Sd. 11 Sc evaü. 12 So Bmr K Sum; Scd add ca; St va. 13 So SS K Sum; Bmr saühareyyāma. 14 So Scd Br Sum. >/ #<[page 039]># %% Sumāgadhāya tãre\<*<1>*>/ Mora-nivāpo ten' upasaükami, upasaü- kamitvā Sumāgadhāya tãre Mora-nivāpe abbhokāse caīkami. Addasā kho Nigrodho paribbājako Bhagavantaü Sumā- gadhāya {tãre} Mora-nivāpe abbhokāse caīkamantaü, disvā sakaü parisaü {saõņhāpesi}: `Appasaddā bhonto hontu, mā bhonto saddam akattha. Ayaü Samaõo Gotamo Sumāgadhāya tãre Mora-nivāpe abbhokāse caīkamati. Appasadda-kāmo kho pana so āyasmā, appasaddassa vaõõa-vādã, app eva nāma appa- saddaü parisaü viditvā upasaükamitabbaü ma¤¤eyya. Sace Samaõo Gotamo imaü parisaü āgaccheyya, imaü taü pa¤haü puccheyyāma -- Ko nāma so bhante Bhagavato dhammo yena Bhagavā sāvake vineti, yena Bhagavatā sāvakā vinãtā assāsa-ppattā paņijānanti ajjhāsayaü ādi- brahmacariyan ti?' Evaü vutte te paribbājakā {tuõhã} ahesuü. 7. Atha kho Bhagavā yena Nigrodho paribbājako ten' upasaükami. Atha kho Nigrodho paribbājako Bhagavantaü etad avoca: `Etu kho bhante Bhagavā, sāgataü\<*<2>*>/ bhante Bhagavato, cirassaü kho bhante Bhagavā imaü pariyāyam akāsi yadidaü idh' āgamanāya, nisãdatu bhante Bhagavā, idam āsanaü pa¤¤attan ti.' Nisãdi Bhagavā pa¤¤atte āsane. Nigrodho pi\<*<3>*>/ kho parib- bājako a¤¤ataraü nãcaü āsanaü gahetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinnaü kho Nigrodhaü paribbā- jakaü Bhagavā etad avoca: `Kāya nu 'ttha\<*<4>*>/ Nigrodha etarahi kathāya sannisinnā, kā ca pana vo antarā-kathā vippakatā ti?' Evaü vutte Nigrodho paribbājako Bhagavantaü etad avoca: `Idha mayaü bhante addasāma Bhagavantaü Sumā- gadhāya tãre Mora-nivāpe abbhokāse caīkamantaü, disvā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bmr K; SS tãraü, but tãre afterwards. 2 So SS; Bmr K svāgataü. 3 So SS Bmr K; D. ix. 5 omits pi. 4 So SS Bmr; K nottha. >/ #<[page 040]># %<40 UDUMBARIKA-SäHANâDA-SUTTANTA [D. xxv. 7.>% evaü avocumhā\<*<1>*>/: "Sace Samaõo Gotamo imaü pari- saü āgaccheyya, imaü taü pa¤haü puccheyyāma -- Ko nāma so bhante Bhagavato dhammo yena Bhagavā sāvakā vineti, yena Bhagavatā sāvakā vinãtā assāsa-ppattā paņijānanti ajjhāsayam ādi-brahmacariyan ti?" Ayaü kho no bhante antarā-kathā vippakatā atha Bhagavā anup- patto ti.' `Dujjānaü kho\<*<2>*>/ etaü Nigrodha tayā a¤¤a-diņņhikena {a¤¤a}-khantikena a¤¤a-rucikena a¤¤atr' āyogena\<*<3>*>/ a¤¤atr' ācariyakena\<*<4>*>/ yenāhaü sāvake vinemi, yena mayā sāvakā vinãtā assāsa-ppattā paņijānanti ajjhāsayaü ādi-brahma- cariyaü.\<*<5>*>/ Iīgha tvaü maü Nigrodha sake ācariyake adhijegucche pa¤haü puccha -- Kathaü sante nu kho bhante tapo-jigucchā paripuõõā hoti, kathaü apari- puõõā ti?' Evaü vutte te paribbājakā unnādino uccāsadda-mahā- saddā ahesuü, `Acchariyaü vata bho abbhutaü\<*<6>*>/ vata bho Samaõassa Gotamassa mahiddhikatā mahānubhāvatā, yatra-hi nāma saka-vādaü\<*<7>*>/ ņhapessati, para-vādena pavā- ressatãti.' 8. Atha kho Nigrodho paribbājako te paribbājake appa- sadde katvā, Bhagavantaü etad avoca: `Mayaü kho bhante tapo-jigucchā-vādā tapo-jigucchā- sārā\<*<8>*>/ tapo-jigucchā\<*<9>*>/-allãnā viharāma. Kathaü sante nu kho bhante tapo-jigucchā paripuõõā hoti, kathaü apari- puõõā ti?' `Idha Nigrodha tapassã acelako\<*<10>*>/ hoti muttācāro hatthā- palekhano,\<*<11>*>/ na-ehi-bhadantiko\<*<12>*>/ na-tiņņha-bhadantiko, nā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bmr K; Sdt avocumha; Sc avacumhā. 2 So SS; Bmr K add pan'. 3 Br a¤¤atra-āyogena. 4 Sc a¤¤avāc-; Sd a¤¤athāc-; St a¤¤atthāc-; Br a¤¤atrācariyakena. 5 So SS; Bmr K add ti. 6 Br abbhåtaü. 7 So Bmr K; Sct sakaü; Sd kataü. 8 So SS Bm; Br tapojigucchaü sārodhā; K omits; Bm and K throughout jiguccha. 9 Br K -aü. 10 Cp. D. viii. 14 (vol. i., p. 166). 11 So SS Bmr; K hatthāvalekkhano. 12 Br K bhaddantiko. >/ #<[page 041]># %% bhihaņaü\<*<1>*>/ na uddissa-kataü na nimantanaü sādiyati. So na kumbhi-mukhā paņigaõhāti,\<*<2>*>/ na kalopi-mukhā paņigaõ- hāti,\<*<3>*>/ na eëakam-antaraü, na udukkhalam-antaraü,\<*<4>*>/ na daõķam-antaraü, na musalam-antaraü, na dvinnaü bhu¤- jamānānaü, na gabbhiniyā, na pāyamānāya, na purisan- tara-gatāya, na saükittisu,\<*<5>*>/ na yattha sā upaņņhito hoti, na yattha makkhikā saõķa-saõķa-cārinã, na macchaü na maüsaü na suraü na merayaü na thusodakaü pivati. So ekāgāriko vā hoti ekālopiko, dvāgāriko vā hoti dvālopiko, sattāgāriko\<*<6>*>/ vā hoti sattālopiko. Ekissāpi dattiyā\<*<7>*>/ yāpeti, dvãhi pi dattãhi yāpeti, sattahi pi dattãhi yāpeti. Ekāhikam pi āhāraü āhāreti, dvãhikam pi āhāraü āhāreti, sattāhikam pi {āhāraü} āhāreti -- iti evaråpam addhamāsikam pi\<*<8>*>/ pariyāya-bhatta-bhojanānuyogam anuyutto viharati. So sāka-bhakkho vā hoti, sāmāka-bhakkho vā hoti,\<*<9>*>/ nãvāra-\<*<10>*>/ bhakkho vā hoti, daddula\<*<11>*>/-bhakkho vā hoti, haņa-bhakkho vā hoti, kaõa\<*<12>*>/-bhakkho vā hoti, ācāma-bhakkho vā hoti, pi¤¤āka-bhakkho vā hoti, tiõa-bhakkho vā hoti, gomaya- bhakkho vā hoti, vana-måla-phalāhāro yāpeti, pavatta- phala-bhojã. So sāõāni pi dhāreti, masāõāni pi dhā- reti, chava-dussāni pi dhāreti, paüsu-kålāni pi dhāreti, {tirãņāni}\<*<13>*>/ pi dhāreti, ajināni pi dhāreti, ajina-kkhipam pi dhāreti, kusa-cãram pi dhāreti, vāka-cãram pi dhāreti, phalaka-cãram pi dhāreti, kesa-kambalam pi dhāreti, vāla\<*<14>*>/-kambalam pi dhāreti, uluka-pakkhikam\<*<15>*>/ pi dhā- reti. Kesa-massu-locako pi hoti\<*<16>*>/ kesa-massu-locanānu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K na abhiņaü. 2 So SS; Bmr K paņigg-. 3 So Scd K; St omits the clause; Bmr omit paņigaõhāti. 4 So Sc K; Sdt Bmr omit the clause. 5 So SS; Bm K -ãsu; Br saīgitisunā. 6 Sd satthāgāriko. 7 Br rattiyā, and onwards. 8 So SS Bm; Br K omit pi. 9 Bmr omit alternately. 10 So Sc; Sd Bm K niv-; St nãvara. 11 K daddulaka-. 12 So Bmr; Sc bhaõa; Sd kanha; St kaõhā; K kaõõa. 13 St tiņãņāni. 14 Br vāëa. 15 Br pakkhaü. 16 Sd omits hoti; St lomakepi (omits hoti). >/ #<[page 042]># %<42 UDUMBARIKA-SäHANâDA-SUTTANTA [D. xxv. 8.>% yogam anuyutto, ubbhaņņhako pi hoti āsana-paņikkhitto, ukkuņiko pi hoti ukkuņika-ppadhānam anuyutto, kaõņaka-\<*<1>*>/ passayiko pi hoti, kaõņaka-passaye seyyaü kappeti, phalaka- seyyam pi kappeti, thaõķila\<*<2>*>/-seyyam pi kappeti, eka-passa- yiko pi hoti rajojalla-dharo, abbhokāsiko pi hoti yathā- santhatiko,\<*<3>*>/ vekaņiko pi hoti vikaņa-bhojanānuyogam anu- yutto, āpānako pi hoti āpānakattam anuyutto, sāya\<*<4>*>/-tati- yakam pi udak-orohanānuyogaü anuyutto viharati. Taü kim ma¤¤asi Nigrodha? Yadi evaü sante tapo-jigucchā paripuõõa vā hoti aparipuõõā vā\<*<5>*>/ ti?' `Addhā kho bhante evaü sante tapo-jigucchā paripuõõā hoti\<*<6>*>/ no aparipuõõā ti.' `Evaü paripuõõāya pi kho ahaü Nigrodha tapo-jiguc- chāya aneka-vihite upakkilese vadāmãti.' 9. `Yathā-kathaü pana bhante Bhagavā evaü-paripuõ- õāya tapo-jigucchāya aneka-vihite upakkilese vadatãti?' `Idha Nigrodha tapassã tapaü samādiyati. So tena tapasā attamano hoti paripuõõa-saükappo. Yam pi kho\<*<7>*>/ Nigrodha tapassã tapaü samādiyati, so tena tapasā atta- mano hoti paripuõõa-saükappo, ayam pi kho\<*<8>*>/ Nigrodha tapassino upakkileso hoti. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã tapaü samādiyati. So tena tapasā attān-ukkaüseti paraü vambheti. Yam pi Nigrodha tapassã tapaü samādiyati, so tena tapasā attān- ukkaüseti, paraü vambheti, ayam pi kho Nigrodha tapas- sino upakkileso hoti. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã tapaü samādiyati. So tena tapasā majjati mucchati pamādam\<*<9>*>/ āpajjati. Yam pi Nigrodha tapassã tapaü samādiyati, so tena tapasā majjati \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So K; Sct Bm kaõņakā; Sd kaõņhakā; Br kaõķaka. 2 Br khaõķila. 3 Br santhutiko. 4 So SS Bm; Br K sāyam. 5 K omits. 6 So Bmr K; SS omit; Sd also omits no aparipuõõā. 7 So SS; Bmr K omit. 8 So SS Bm K; in subsequent clauses SS omit kho, as Br does here. 9 So SS Bm; K madam. >/ #<[page 043]># %% mucchati pamādam āpajjati, ayam pi kho Nigrodha tapas- sino upakkileso hoti. 10. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã tapaü samādiyati. So tena tapasā lābha-sakkāra-silokaü abhinibbatteti. So tena lābha-sakkāra-silokena attamano hoti paripuõõa-saü- kappo. Yam pi Nigrodha tapassã tapaü samādiyati, \<*<1>*>/so tena tapasā lābha-sakkāra-silokaü abhinibbatteti,\<*<1>*>/ so tena lābha-sakkāra-silokena attamano hoti paripuõõa- saükappo, ayam pi kho Nigrodha tapassino upakkileso hoti. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã tapaü samādiyati. So tena tapasā lābha-sakkāra-silokaü abhinibbatteti. So tena lābha-sakkāra-silokena attān-ukkaüseti paraü vambheti. Yam pi Nigrodha tapassã tapaü samādiyati, so tena tapasā lābha-sakkāra-silokaü abhinibbatteti, so tena lābha-sak- kāra-silokena attān-ukkaüseti paraü vambheti, ayam pi kho Nigrodha tapassino upakkileso hoti. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã tapaü samādiyati. So tena tapasā lābha-sakkāra-silokaü abhinibbatteti. So tena lābha-sakkāra-silokena majjati mucchati pamādam āpajjati. Yam pi Nigrodha tapassã tapaü samādiyati, so tena tapasā lābha-sakkāra-silokaü abhinibbatteti, so tena lābha-sak- kāra-silokena majjati mucchati pamādam āpajjati, ayam pi kho Nigrodha tapassino upakkileso hoti. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã tapaü samādiyati, bhojanesu vodāsaü āpajjati -- "Idaü me khamati, idam me na-kkhamatãti."\<*<2>*>/ So yaü hi\<*<3>*>/ kho 'ssa\<*<4>*>/ na-kkhamati taü\<*<5>*>/ sāpekho\<*<6>*>/ pajahati, yaü pan' assa khamati taü gathito\<*<7>*>/ mucchito ajjhāpanno anādãnava-{dassāvã} anissaraõa-pa¤¤o paribhu¤jati . . . pe\<*<8>*>/ . . . Ayam pi kho Nigrodha upak- kileso hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 So SS Bm; K omits. 2 Bmr K na khamatãti. 3 Bmr K ya¤ ca. 4 Bmr khvassa; K khvāssa. 5 Scd add ca; St tacca. 6 Bmr K sāpekkho. 7 So Sd Sum-Sd; Sc gatito corrected to gathito; St gatito; Bmr K Sum-Br gadhito. 8 Bmr K omit. >/ #<[page 044]># %<44 UDUMBARIKA-SäHANâDA-SUTTANTA [D. xxv. 10.>% `Puna ca paraü Nigrodha tapassã tapaü samādiyati lābha-sakkāra-siloka-nikanti-hetu -- "Sakkarissanti maü rājāno rāja-mahāmattā khattiyā brāhmaõā gahapatikā titthiyā ti."\<*<1>*>/ Ayam pi kho Nigrodha tapassino upakkileso hoti. 11. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã a¤¤ataraü Sama- õaü vā Brāhmaõaü vā\<*<2>*>/ apasādetā\<*<3>*>/ hoti: "Kiü panāyaü bahulājãvo\<*<4>*>/ sabbaü\<*<5>*>/ sambhakkheti? \<*<6>*>/ Seyyathãdaü, måla-bãjaü khandha-bãjaü phalu\<*<7>*>/-bãjaü agga-bãjaü bãja- bãjaü eva pa¤camaü, asani-vicakkaü danta-kåņaü samaõa- ppavādenāti" . . . pe . . . Ayam pi kho Nigrodha tapassino upakkileso hoti. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã passati a¤¤ataraü Samaõaü vā Brāhmaõaü vā kulesu sakkariyamānaü garu- kariyamānaü māniyamānaü påjiyamānaü. Disvā\<*<8>*>/ tassa evaü hoti -- "Imam hi nāma bahulājãvaü kulesu sakkaronti garukaronti mānenti påjenti, maü pana tapassiü låkhā- jãviü\<*<9>*>/ kulesu na sakkaronti na garukaronti na mānenti na påjentãti."\<*<10>*>/ Iti so issā-macchariyaü kulesu uppādetā hoti . . . pe . . . Ayam pi kho Nigrodha tapassino upakkileso hoti. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã āpāthaka-{nisādã} hoti. \<*<11>*>/Yam pi kho Nigrodha tapassã āpāthaka-{nisādã} hoti,\<*<11>*>/ ayam pi kho Nigrodha tapassino upakkileso hoti. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã attānaü adassayamāno kulesu carati -- "Idam pi me tapasmiü, idam pi me tapas- min ti" . . . pe . . . Ayam pi kho Nigrodha tapassino upak- kileso hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS omit pe here. 2 K inserts kuto. 3 Bmr apasāretā. 4 Bmr K sambah-, and below. 5 So Sc Bmr; Sdt sabbaü sabbaü; K sabbasabbaü. 6 Sc -tãti. 7 So Br K; SS phala; Bm phaëu. Cp. Sum. i. 239. 8 So SS; Bmr K omit. 9 So St Bm K Sum; Scd Br -vaü. 10 Br påjenti. 11-11 So SS; Bmr K omit. >/ #<[page 045]># %% `Puna ca paraü Nigrodha tapassã ki¤cid eva paņicchan- naü sevati. So "Khamati te idan ti?" puņņho samāno, akkhamamānaü āha "Khamatãti," khamamānaü āha "Na-kkhamatãti."\<*<1>*>/ Iti so\<*<2>*>/ sampajāna-musā bhāsitā hoti . . . pe . . . Ayam pi kho Nigrodha tapassino upakkileso hoti. 12. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã Tathāgatassa vā Tathāgata-sāvakassa vā dhammaü desentassa santaü yeva pariyāyaü anu¤¤eyyaü nānujānāti.\<*<3>*>/ Ayam pi kho Ni- grodha tapassino upakkileso hoti. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã kodhano hoti upanāhã. Yam pi Nigrodha tapassã kodhano hoti upanāhã, ayam pi kho Nigrodha tapassino upakkileso hoti. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã makkhã hoti palāsã,\<*<4>*>/ issukã hoti maccharã, saņho\<*<5>*>/ hoti māyāvã, thaddho hoti atimānã, pāpiccho hoti pāpakānaü\<*<6>*>/ icchānaü vasaü gato, micchā-diņņhiko hoti anta-gāhikāya\<*<7>*>/ diņņhiyā samannā- gato, sandiņņhi-parāmāsã hoti ādhāna-gāhã duppaņinissaggã. 8 Yam pi kho Nigrodha tapassã sandiņņhi-{parāmāsã} hoti ādhāna-gāhã duppaņinissaggã,\<*<8>*>/ ayam pi kho Nigrodha tapas- sino upakkileso hoti. `Taü kiü ma¤¤asi Nigrodha? Yadi 'me tapo-jigucchā upakkilesā vā anupakkilesā vā ti?' `Addhā kho ime bhante tapo-jigucchā upakkilesā\<*<9>*>/ no anupakkilesā. ōhānaü kho pan' etaü bhante vijjati, yaü idh' ekacco tapassã sabbeh' eva imehi upakkilesehi saman- nāgato assa, ko pana vādo a¤¤atar-a¤¤atarenāti?' 13. `Idha Nigrodha tapassã tapaü samādiyati. So tena tapasā na attamano hoti na paripuõõa-saükappo. Yam pi Nigrodha tapassã tapaü samādiyati, so tena tapasā na atta- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K omits na. 2 Br kho. 3 Sd -tãti. SS omit pe here. 4 So K Sum-Scd; Scd -si; St Bmr paëāsã. 5 St saņņho; Br satho. 6 So SS; Bmr K pāpik-. 7 So Sdt K Sum-Scd; Sc Bmr antagg-. 8-8 Br omits. 9 Br adds hoti. >/ #<[page 046]># %<46 UDUMBARIKA-SäHANâDA-SUTTANTA [D. xxv. 13.>% mano hoti na paripuõõa-saükappo, evaü so tasmiü ņhāne parisuddho hoti. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã tapaü samādiyati. So tena tapasā na attān-ukkaüseti, na paraü vambheti . . . pe . . . Evaü so tasmiü ņhāne parisuddho hoti. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã tapaü samādiyati. So tena tapasā na majjati na mucchati na pamādam āpajjati . . . pe . . . Evaü so tasmiü ņhāne parisuddho hoti. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã tapaü samādiyati. So tena tapasā lābha-sakkāra-silokaü abhinibbatteti. So tena lābha-sakkāra-silokena na attamano hoti na paripuõõa- saükappo. Yam pi Nigrodha tapassã . . . pe\<*<1>*>/ . . . Evaü so tasmiü ņhāne parisuddho hoti. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã tapaü samādiyati. So tena tapasā lābha-sakkāra-silokaü abhinibbatteti. So tena lābha-sakkāra-silokena na attān-ukkaüseti na paraü vam- bheti. Yam pi Nigrodha tapassã . . . pe . . . evaü so tasmiü ņhāne parisuddho hoti. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã tapaü samādiyati. So tena tapasā lābha-sakkāra-silokaü abhinibbatteti. So tena lābha-sakkāra-silokena na majjati na mucchati na pamādam āpajjati. Yam pi Nigrodha tapassã . . . pe . . . evaü so tasmiü ņhāne parisuddho hoti. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã\<*<2>*>/ tapaü samādiyati,\<*<2>*>/ bhojanesu na vodāsaü āpajjati -- "Idaü me khamati, idaü me na-kkhamatãti." So yaü hi kho 'ssa na-kkhamati taü anapekho pajahati, yaü pan' assa khamati taü agathito amucchito anajjhāpanno ādãnava-dassāvã nissaraõa-pa¤¤o paribhu¤jati. Evaü so tasmiü ņhāne parisuddho hoti. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã\<*<3>*>/ tapaü samādiyati. 4 Na so\<*<4>*>/ "Lābha-sakkāra-siloka-nikanti-hetu sakkarissanti maü rājāno rāja-mahāmattā khattiyā {brāhmaõā} gahapatikā titthiyā ti." Evaü so tasmiü ņhāne parisuddho hoti. 14. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã a¤¤ataraü Samaõaü vā Brāhmaõam vā na apasādetā hoti: "Kim panāyaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS drop the whole yam pi, etc. (and onwards). 2-2 Br omits. 3 Br inserts na. 4-4 Br omits. >/ #<[page 047]># %% bahulājãvo sabbaü\<*<1>*>/ sambhakkheti? Seyyathãdaü, måla- bãjaü khandha-bãjaü phalu-bãjaü agga-bãjaü bãja-bãjaü eva pa¤camaü asani-vicakkaü danta-kåņaü samaõa-ppavādenāti." Evaü so tasmiü {ņhāne} parisuddho hoti. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã passati a¤¤ataraü Samaõaü vā Brāhmaõaü vā kulesu sakkariyamānaü garukariyamānaü māniyamānaü påjiyamānaü.\<*<2>*>/ Tassa na evaü hoti -- "Imaü hi nāma bahulājãvaü kulesu sakkaronti garukaronti mānenti påjenti, maü pana tapassiü låkhājãviü kulesu na sakkaronti na garukaronti na mānenti na påjentãti." Iti so issā-macchariyaü kulesu na uppādetā\<*<3>*>/ hoti. Evaü so tasmiü ņhāne parisuddho hoti. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã āpāthaka-{nisādi} hoti. Evaü so tasmiü ņhāne parisuddho hoti. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã na attānaü adassaya- māno kulesu carati -- "Idam pi me tapasmiü, idam pi me tapasmin ti." Evaü so tasmiü ņhāne parisuddho hoti. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã na\<*<4>*>/ ki¤cid eva\<*<4>*>/ paņicchannaü sevati. So "Khamati te idan ti?" puņņho samāno, akkhamamānaü āha "Na-kkhamatãti,"\<*<5>*>/ khama- mānaü āha "Khamatãti." Iti so sampajāna-musā na bhāsitā hoti. Evaü so tasmiü ņhāne parisuddho hoti. 15. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã Tathāgatassa vā Tathāgata-sāvakassa vā dhammaü desentassa santaü yeva pariyāyaü anu¤¤eyyaü anujānāti. Evaü so tasmiü ņhāne parisuddho hoti. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã akodhano hoti anupa- nāhã. Yam pi Nigrodha tapassã akodhano hoti anupanāhã, evaü so tasmiü ņhāne parisuddho hoti. `Puna ca paraü Nigrodha tapassã amakkhã hoti apalāsã anissukã\<*<6>*>/ hoti amaccharã, asaņho\<*<7>*>/ hoti amāyāvã, athaddo hoti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bmr; Scdt sabbaü sabbaü; K sabbasabbaü 2 SS here omit disvā, cp. 11. 3 Bmr K nuppādetā. 4-4 Br ki¤ci. 5 So SS; Bm K na khamatãti. 6 Sd anussukhã; Br anussukã. 7 Sdt asaņņho: Br asatho. >/ #<[page 048]># %<48 UDUMBARIKA-SäHANADA-SUTTANTA [D. xxv. 15.>% {anatimānã}, na pāpiccho hoti na pāpikānaü icchānaü vasaü gato, na micchā-diņņhiko hoti ananta-ggāhikāya\<*<1>*>/ diņņhiyā samannāgato, asandiņņhi\<*<2>*>/-parāmāsã hoti anādhāna\<*<3>*>/-gāhã suppaņinissaggã. Yam pi Nigrodha tapassã asandiņņhi- parāmāsã hoti anādhāna-gāhã suppaņinissaggã, evaü so tasmiü ņhāne parisuddho hoti. `Taü kiü ma¤¤asi Nigrodha? Yadi\<*<4>*>/ evaü sante tapo- jigucchā parisuddhā\<*<5>*>/ hoti aparisuddhā vā ti?' `Addhā kho bhante evam sante tapo-jigucchā pari- suddhā hoti no aparisuddhā,\<*<6>*>/ agga-ppattā ca\<*<7>*>/ sāra-ppattā cāti.' `Na kho Nigrodha ettāvatā tapo-jigucchā agga-ppattā vā\<*<8>*>/ hoti sāra-ppattā vā, api ca kho papaņika-pattā\<*<9>*>/ hotãti.' 16. `Kittāvatā pana bhante tapo-jigucchā agga-ppattā ca hoti sāra-ppattā ca? \<*<10>*>/ Sādhu me\<*<11>*>/ bhante Bhagavā tāpo- jigucchāya aggaü yeva pāpetu sāraü yeva pāpetåti.' `Idha Nigrodha tapassã cātu-yāma\<*<12>*>/-saüvara-saüvuto hoti. Katha¤ ca Nigrodha tapassã cātu-yāma-saüvara- saüvuto hoti? Idha Nigrodha tapassã na pāõam atipāpeti,\<*<13>*>/ na pāõam atipātayati,\<*<14>*>/ na pāõam atipātayato\<*<15>*>/ samanu¤¤o \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sc; Sdt attagg-; Bmr K na antagāhikāya. 2 Bmr K na sandiņņhi. 3 Bmr K na ādh-. 4 Br omits. 5 Bmr K add vā. 6 K parisuddhā. 7 St K add hoti, but omit in 17. 8 So SS; Bmr aggappattā ca sārappattā ca hoti; so K omitting ca . . . ca. 9 So Sdt Sum-Sc; Sc papaņikattā; Bmr pappaņikappattā; K Sum-Br pappaņikapattā. Bmr add va; K ca. 10 SS cāti; Bmr aggappattā ca sārappattā ca hoti; so K omitting first ca; cp. 18. 11 So SS; Bmr K omit. 12 St māsā. 13 So Br Sum-Sd-Br; Sc atipeti; Sd pānacātimāpeti; St atitamāteti; Bm K atipāteti. 14 So Bmr K; Sc atimāpayāpeti; Sd omits; St naõamatimāpayati. 15 So Bmr K; Sct atimāpayato. >/ #<[page 049]># %% hoti; na adinnaü ādiyati, na adinnaü ādiyāpeti, na adinnaü ādiyato samanu¤¤o hoti; na musā bhaõati, na musā bhaõāpeti, na musā bhaõato samanu¤¤o hoti; na bhāvitam āsiüsati,\<*<1>*>/ na bhāvitam āsiüsāpeti, na bhāvitam āsiüsato samanu¤¤o hoti. Evaü kho\<*<2>*>/ Nigrodha tapassã cātu- yāma-saüvara-saüvuto hoti. Yato kho Nigrodha tapassã evaü\<*<3>*>/ cātu-yāma-saüvara-saüvuto hoti, adu¤ c' assa hoti tapassitāya, so abhiharati no hãnāy' āvattati.\<*<4>*>/ So vivittaü senāsanaü bhajati, ara¤¤aü rukkha-målaü pabbataü kandaraü giri-guhaü susānaü vanapatthaü\<*<5>*>/ abbhokāsaü palāla-pu¤jaü. So pacchā-bhattaü piõķapāta-paņikkanto nisãdati pallaīkaü ābhujitvā, ujuü kāyaü paõidhāya, pari- mukhaü satiü upaņņhapetvā. So abhijjhaü\<*<6>*>/ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati, abhijjhāya cittaü pariso- dheti; vyāpāda-dosaü pahāya avyāpanna-citto viharati, sabba-pāõabhåta-hitānukampã vyāpāda-padosā cittaü parisodheti; thãna\<*<7>*>/-middhaü pahāya vigata-thãna-middho viharati, āloka-sa¤¤ã sato sampajāno thãna-middhā cittaü parisodheti; uddhacca-kukkuccaü pahāya anuddhato viha- rati, ajjhattaü våpasanta-citto uddhacca-kukkuccā cittaü parisodheti; vicikicchaü pahāya tiõõa-vicikiccho viharati, {akathaükathã} kusalesu dhammesu vicikicchāya cittaü parisodheti. 17. `So ime pa¤ca nãvaraõe pahāya cetaso upakkilese pa¤¤āya dubbalã-karaõe\<*<8>*>/ mettā-sahagatena cetasā ekaü disam pharitvā viharati, tathā dutiyaü, tathā tatiyaü, tathā catutthaü. Iti uddham adho tiriyaü sabbadhi sabbatta- tāya\<*<9>*>/ sabbāvantaü lokaü mettā-sahagatena cetasā vipulena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Br Sum āsãsati. 2 So Sc Bmr. 3 So SS; Bmr K omit. 4 Cp. D. ii. 67, vol. i., p. 71. 5 Br pattaü. 6 Cp. D. ii. 68; xiii. 30; xxii. 13; M. i. pp. 60, 144; S. v. p. 60, etc., where the first of the five nãvaraõas is given as kāmacchanda. 7 Bmr thina. 8 SS add so; cp. D. xiii. 76, vol. i., p. 250; xvii. 2, 4, vol. ii., p.186. 9 So Br K and D. xiii. 76, 78; SS Bm -atthatāya. >/ #<[page 050]># %<50 UDUMBARIKA-SäHANâDA-SUTTANTA [D. xxv. 17.>% mahaggatena appamāõena averena avyāpajjhena pharitvā viharati. Karuõā-sahagatena cetasā . . . muditā-sahagatena cetasā . . . upekhā-sahagatena cetasā ekaü disaü pharitvā viharati, tathā dutiyaü, tathā tatiyaü, tatha catutthaü. Iti uddham adho tiriyaü sabbadhi sabbattatāya sabbāvan- taü lokaü upekhā-sahagatena cetasā vipulena mahag- gatena appamāõena averena avyāpajjhena pharitvā viharati. Taü kiü ma¤¤asi Nigrodha? Yadi evaü sante tapo-jigucchā parisuddhā vā hoti aparisuddhā va ti?' `Addhā kho bhante evaü sante tapo-jigucchā parisuddhā hoti no aparisuddhā, aggappattā ca {sāra-ppattā} cāti.' `Na kho Nigrodha ettāvatā tapo-jigucchā aggappattā vā\<*<1>*>/ hoti sārappattā vā, api ca kho taca-ppattā hotãti.' 18. `Kittāvatā\<*<2>*>/ pana bhante tapo-jigucchā aggappattā ca hoti sārappattā ca? Sādhu me bhante Bhagavā tapo- jigucchāya aggaü yeva pāpetu sāraü yeva pāpetåti.' `Idha Nigrodha tapassã cātu-yāma-saüvara-saüvuto hoti. Katha¤ ca\<*<3>*>/ . . . pe . . . evaü kho Nigrodha tapassã cātu- yāma-saüvara-saüvuto hoti. Yato ca\<*<4>*>/ kho Nigrodha tapassã\<*<5>*>/ cātu-yāma-saüvara-saüvuto hoti, adu¤ c 'assa hoti tapassitāya, so abhiharati no hãnāy' āvattati. So vivittaü senāsanaü bhajati . . . pe . . . So ime pa¤ca nãvaraõe pahāya cetaso upakkilese pa¤¤āya dubbalã-karaõe mettā- sahagatena cetasā . . . pharitvā viharati.\<*<6>*>/ . . . So\<*<7>*>/ aneka- vihitaü pubbe-nivāsaü anussarati, seyyathãdaü ekam pi jātiü dve pi jātiyo tisso pi jātiyo catasso pi jātiyo pa¤ca pi jātiyo\<*<8>*>/ dasa pi jātiyo vãsatim\<*<9>*>/ pi jātiyo tiüsam pi jātiyo cattārãsam\<*<10>*>/ pi jātiyo pa¤¤āsam pi jātiyo jāti-satam pi jāti- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS K; Bmr ca . . . ca. 2 Br adds kho. 3 Br adds pana. 4 Br omits ca. 5 Br adds evaü. 6 and so with karuõā, muditā, and upekhā. 7 Cp. D. ii. 93, vol. i., p. 81. 8 K adds pe. 9 So SS; Bmr K vãsaü. 10 So SS; Bmr -lãsaü; K -ëãsaü. >/ #<[page 051]># %% sahassam pi jāti-sata-sahassam pi,\<*<1>*>/ aneke pi saüvaņņa- kappe aneke pi vivaņņa-kappe aneke pi saüvaņņa-vivaņņa- kappe -- "Amutr' āsiü evaü-nāmo evaü-gotto evaü-vaõõo evam-āhāro evaü-sukha-dukkha-paņisaüvedã evam-āyupari- yanto. So tato cuto amutra\<*<2>*>/ upapādiü. Tatra p' āsiü\<*<3>*>/ evaü-nāmo evaü-gotto evaü-vaõõo evam-āhāro evaü- sukha-dukkha-paņisaüvedã evam-āyu-pariyanto. So tato cuto idhåpapanno ti" iti sākāraü sa-uddesaü aneka-vihi- taü pubbe-nivāsaü anussarati. `Taü kiü ma¤¤asi Nigrodha? Yadi evaü sante tapo- jigucchā parisuddhā vā hoti aparisuddhā vā ti?' `Addhā kho pana\<*<4>*>/ bhante evaü sante tapo-jigucchā pari- suddhā hoti no aparisuddhā, aggappattā ca sārappattā cāti?' `Na kho Nigrodha ettāvatā tapo-jigucchā aggappattā ca\<*<5>*>/ hoti sārappattā ca, api ca kho pheggu-ppattā hotãti.' 19. `Kittāvatā pana bhante tapo-jigucchā aggappattā ca hoti sārappattā? Sādhu me bhante Bhagavā tapo-jiguc- chāya aggaü yeva pāpetu sāraü yeva pāpetåti.' `Idha Nigrodha tapassã cātu-yāma-saüvara-saüvuto hoti. Katha¤ ca . . . pe . . . evaü kho Nigrodha tapassã cātu-yāma-saüvara-saüvuto hoti. Yato kho Nigrodha tapassã evaü\<*<6>*>/ cātu-yāma-saüvara-saüvuto hoti, adu¤ c' assa hoti tapassitāya, so abhiharati no hãnāy' āvattati. So vivittaü senāsanaü bhajati . . . pe . . . So ime pa¤ca nãvaraõe pahāya cetaso upakkilese pa¤¤āya dubbalã-karaõe mettā-sahagatena cetasā . . . pe . . . paņhamaü vitthāretab- baü . . . upekhā-sahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāõena averena avyāpajjhena pharitvā viharati. So aneka-vihitaü pubbe nivāsaü {anussarati}, seyyathãdaü ekam pi jātiü dve pi jātiyo . . . pe . . . Iti sākāraü sa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS Bm; K (note) jāti-sataü pi jāti-sahassaü pi jāti-satasahassaü pi pāņhattayena bhavitabbaü; K (text) sataü pi jātiyo, sahassaü pi jātiyo, sata-sahassaü pi jātiyo. 2 Br amutrā. 3 Br tatrāpāsiü. 4 So SS; Bmr K omit. 5 So SS Bmr; K vā . . . vā. 6 Br omits. >/ #<[page 052]># %<52 UDUMBARIKA-SäHANâDA-SUTTANTA [D. xxv. 19.>% uddesaü aneka-vihitaü pubbe-nivāsaü anussarati. So\<*<1>*>/ dib- bena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusakena satte pas- sati cavamāne upapajjamāne, hãne paõãte suvaõõe dubbaõõe\<*<2>*>/ sugate duggate yathā-kammåpage satte pajānāti -- "Ime vata bhonto sattā kāya-duccaritena samannāgatā vacã-duccaritena samannāgatā mano-duccaritena samannāgatā, ariyānaü upavādakā micchā-diņņhikā micchādiņņhi-kammasamādānā. Te kāyassa bhedā paraü maraõā apāyaü duggatiü vini- pātaü nirayaü upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāya-sucaritena samannāgatā vacã-sucaritena samannāgatā mano-sucaritena samannāgatā ariyānam anupavādakā sammā-diņņhikā {sammā-diņņhi}-kammasamādānā, te kāyassa bhedā paraü maraõā sugatiü saggaü lokaü upapannā ti." Iti dibbena cakkhunā visuddhena attikkanta-mānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne, hãne paõãte suvaõõe dubbaõõe sugate duggate yathā-kammåpage satte pajānāti. `Taü kiü ma¤¤asi Nigrodha? Yadi evaü sante tapo- jigucchā parisuddhā vā hoti aparisuddhā vā ti?' `Addhā kho bhante evaü sante tapo-jigucchā parisuddhā hoti no aparisuddhā aggappattā ca sārappattā cāti.' `Ettāvatā\<*<3>*>/ Nigrodha tapo-jigucchā aggappattā ca hoti sārappattā ca. Iti kho\<*<4>*>/ Nigrodha yaü maü\<*<5>*>/ tvaü abhāsi\<*<6>*>/ "Ko nāma so bhante\<*<7>*>/ Bhagavato dhammo yena Bhagavā sāvake vineti, yena Bhagavatā sāvakā vinãtā assāsapattā paņijānanti ajjhāsayaü ādibrahmacariyan ti?" iti kho taü\<*<8>*>/ Nigrodha ņhānaü uttaritara¤ ca paõãtatara¤ ca yenāhaü sāvake vinemi, yena mayā sāvakā vinãtā assāsapattā paņijā- nanti ajjhāsayaü ādibrahmacariyan ti.' Evaü vutte te paribbājakā unnādino uccāsadda-mahā- saddā ahesuü `Ettha mayaü anassāma\<*<9>*>/ sācariyakā, na mayaü ito bhiyyo uttaritaraü pajānāmāti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cp. D. ii. 95, vol. i., p. 82. 2 SS pe down to upapannā ti. 3 Scd Bmr add kho. 4 K omits. 5 So Sc Bmr K; Sdt dhammaü. 6 So Sct; Sd abhāsiü; Bmr K avacāsi. 7 K omits. 8 K omits. 9 So Sdt Bmr Sum-Br; Sc panassāma; K na passāma; Sc K repeat the whole clause. >/ #<[page 053]># %% 20. Yadā a¤¤āsi Sandhāno gahapati -- `A¤¤adatthu kho dān' ime a¤¤a-{titthiyā} paribbājakā Bhagavato bhāsitaü sussåsanti, sotaü odahanti, a¤¤ā-cittam upaņņhapentãti', atha\<*<1>*>/ Nigrodhaü paribbājakaü etad avoca: `Iti kho bhante Nigrodha yaü maü tvaü avacāsi, "Yagghe\<*<2>*>/ gahapati jāneyyāsi kena Samaõo Gotamo saddhiü sallapati? kena sākacchaü samāpajjati?kena pa¤¤ā-vey- yattiyaü\<*<3>*>/ āpajjati? \<*<4>*>/ Su¤¤āgāra-hatā Samaõassa Gotamassa pa¤¤ā, aparisāvacaro Samaõo Gotamo, nālaü sallāpāya, so antamantān' eva sevati. Seyyathā pi nāma go-kāõā pariyanta-cārinã antamantān' eva sevati, evam eva su¤¤ā- gāra-hatā Samaõassa Gotamassa pa¤¤ā, aparisāvacaro Samaõo Gotamo, nālaü sallāpāya, so antamantān eva sevati. Iīgha\<*<5>*>/ gahapati Samaõo Gotamo imaü parisaü āgaccheyya, eka-pa¤hen' eva naü saüsādeyyāma, tuccha- kumbhi va naü ma¤¤e orodheyyāmāti." Ayaü\<*<6>*>/ kho so bhante Bhagavā arahaü Sammā-Sambuddho idhānuppatto, aparisāvacaraü pana naü\<*<7>*>/ karotha, go-kāõaü pariyanta- cāriniü karotha,\<*<8>*>/ eka-pa¤hen' eva naü saüsādetha, tuccha- kumbhi va naü ma¤¤e\<*<9>*>/ orodethāti.' Evaü vutte Nigrodho paribbājako tuõhã-bhåto maīku- bhåto patta-kkhandho adhomukho pajjhāyanto appaņibhāno nisãdi. 21. Atha kho Bhagavā Nigrodhaü paribbājakaü tuõhã- bhåtaü maīku-bhåtaü patta-kkhandhaü adhomukhaü pajjhāyantaü appaņibhānaü viditvā Nigrodhaü parib- bājakaü etad avoca: `Saccaü Nigrodha bhāsitā te esā vācā ti?' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Br adds naü. 2 Cp. 5. 3 So Sc Bmr K; Sdt -tikaü. 4 So Sc; St āpajjissati; Bmr K samāpajjati. 5 SS Br add ca. 6 So SS Bmr; K atha. 7 Sum-Scd omit naü; but add aparisāvacaraü va nan ti pi pāņho; Br aparisavacare tan ti pi pāņho. 8 Sum-Scd add pana; Sum-Br inserts viya before karotha. 9 Br omits. >/ #<[page 054]># %<54 UDUMBARIKA-SäHANâDA-SUTTANTA [D. xxv. 21.>% `Saccaü bhante bhāsitā me esā vācā yathā-bālena yathā- måëhena yathā-akusalenāti.' `Taü kiü ma¤¤asi Nigrodha? Kin ti te sutaü paribbā- jakānaü vuddhānaü\<*<1>*>/ mahallakānaü ācariya-pacariyānaü bhāsamānānaü -- "Ye te ahesuü atãtam addhānaü arahanto Sammā-Sambuddhā, evaü su\<*<2>*>/ te Bhagavanto saīgamma samāgamma unnādino uccāsadda-mahāsaddā aneka-vihitaü tiracchāna-kathaü anuyuttā vihariüsu,\<*<3>*>/ seyyathãdaü rāja-kathaü cora-kathaü . . . pe . . . {iti-} bhavābhava-kathaü iti vā, seyyathā pi tvaü etarahi sācari- yako? udāhu evaü su te Bhagavanto ara¤¤e\<*<4>*>/ vanapatthāni pantāni senāsanāni paņisevanti appa-saddāni appa-niggho- sāni vijana-vātāni manussa-rāhaseyyakāni paņisallāna- sāruppāni seyyathā pāham etarahãti?"' `Sutaü me taü\<*<5>*>/ bhante paribbājakānaü vuddhānaü mahallakānaü ācariya-pācariyānam bhāsamānānaü -- "Ye te ahesuü atãtam addhānaü arahanto Sammā-Sambuddhā, nāssu\<*<6>*>/ te Bhagavanto saīgamma samāgamma unnādino uccāsadda-mahāsaddā aneka-vihitaü tiracchāna-kathaü anuyuttā viharanti, seyyathãdaü rāja-kathaü . . . pe . . . {iti-} bhavābhava-kathaü iti vā, seyyathā pāham etarahi sācariyako, evaü su te Bhagavanto ara¤¤e vanapatthāni pantāni senāsanāni paņisevanti appa-saddāni appa-niggho- sāni vijana-vātāni manussa-rāhaseyyakāni paņisallāna- sāruppāni seyyathā pi Bhagavā etarahãti."' `Tassa te\<*<7>*>/ Nigrodha vi¤¤ussa sato mahallakassa na etad ahosi: "Buddho so Bhagavā bodhāya\<*<8>*>/ dhammaü deseti, danto so Bhagavā damathāya dhammaü deseti, santo so Bhagavā samathāya\<*<9>*>/ dhammaü deseti, tiõõo so Bhagavā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Scd; St omits; Bmr K vuķķhānaü. 2 Br sutaü. 3 So Bmr K; Sc viharaüsu; Sdt -anti. 4 So SS; Bmr K -¤a and below. Cp. ante 4. 5 So Sct; Sd omits the whole paragraph to tassa te Nigrodha; Bmr K sutam etaü. 6 So SS; Bmr K na evaü su. 7 So SS Bmr; K kho. 8 So SS Sum; Bmr K sambodhāya. 9 Br samatāya. >/ #<[page 055]># %% taraõāya\<*<1>*>/ dhammaü deseti, parinibbuto so Bhagavā parinibbānāya dhammaü desetãti.' 22. Evaü vutte Nigrodho paribbājako Bhagavantaü etad avoca: `Accayo\<*<2>*>/ maü bhante accagamā yathā-bālaü yathā- måëhaü yathā-akusalaü, so 'haü Bhagavantaü evaü ava- cāsiü. Tassa me bhante Bhagavā accayaü accayato paņi- gaõhātu āyatiü saüvarāyāti.' `Taggha taü\<*<3>*>/ Nigrodha accayo accagamā yathā-bālaü yathā-måëhaü yathā-akusalaü, yaü\<*<4>*>/ maü tvaü evaü avacāsi, yato ca kho tvaü\<*<5>*>/ Nigrodha accayaü accayato disvā yathā-kammaü paņikarosi, tan te mayaü paņigaõ- hāma. Vuddhi\<*<6>*>/ h' esā Nigrodha Ariyassa vinaye, yo acca- yaü accayato disvā yathā-dhammaü paņikaroti, āyatiü saüvaraü āpajjati. Ahaü kho\<*<7>*>/ pana Nigrodha evaü vadāmi: "Etu vi¤¤å puriso asaņho amāyāvã uju-jātiko, aham anusāsāmi, ahaü dhammaü desemi. Yathānusiņņhaü tathā paņipajjamāno yass' atthāya kula-puttā sammad eva agārasmā anagāriyaü pabbajanti, tad-anuttaraü brahma- cariyaü pariyosānaü\<*<8>*>/ diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharissati satta vassāni. Tiņ- ņhantu Nigrodha satta vassāni. Etu vi¤¤å puriso asatho amāyāvã uju-jātiko, aham anusāsāmi, ahaü dhammaü desemi. Yathānusiņņhaü tathā paņipajjamāno yass' atthāya kula-puttā sammad eva agārasmā anagāriyaü pabbajanti, tad-anuttaraü brahmacariyaü pariyosānaü diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharis- sati cha vassāni, pa¤ca vassāni, cattāri vassāni, tãõi vassāni, dve vassāni, ekaü vassaü . . . pe . . .\<*<9>*>/ upasampajja viharis- sati satta māsāni . . . pe\<*<10>*>/ . . . viharissati cha māsāni, pa¤ca\<*<11>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Br tiraõāya. 2 Cp. D. ii. 99, vol. i., p. 85. 3 Br tvaü. 4 Br yo. 5 K omits. 6 K vuķķhi. 7 K omits. 8 So SS Br; Bm K pariyosāna-brahmacariyaü. 9 So SS: Bm K repeat. 10 So SS; Bm K tiņņhantu Nigrodha satta māsāni, cha māsāni, etc. 11 Sc omits. >/ #<[page 056]># %<56 UDUMBARIKA-SäHANâDA-SUTTANTA [D. xxv. 22.>% māsāni, cattāri māsāni, tãõi māsāni, dve māsāni, ekaü māsaü, addha-māsaü. Tiņņhatu Nigrodha adda-māso. Etu vi¤¤å puriso asatho amāyāvã uju-jātiko, aham anusā- sāmi, ahaü dhammaü desemi, yathānusiņņhaü tathā paņi- pajjamāno yass' atthāya kula-puttā sammad eva agārasmā anagāriyaü pabbajanti, tad-anuttaraü brahmacariyaü pari- yosānaü diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharissati sattāhaü. 23. `Siyā kho pana te Nigrodha evam assa, -- `Antevāsi- kamyatā\<*<1>*>/ no\<*<2>*>/ Samaõo Gotamo evam āhāti,' na kho pan' etaü Nigrodha evaü daņņhabbaü, yo eva\<*<3>*>/ vo\<*<4>*>/ ācariyo so eva vo ācariyo hotu. Siyā kho pana te Nigrodha evam assa, -- `Uddesā no cāvetu-kāmo Samaõo Gotamo evam āhāti,' na kho pan' etaü Nigrodha evaü daņņhabbaü, yo eva vo uddeso, so eva vo\<*<5>*>/ uddeso hotu. Siyā kho pana te Ni- grodha evam assa, -- `âjãvā no cāvetu-kāmo Samaõo Go- tamo evam āhāti,' na kho pan' etaü Nigrodha evaü daņ- ņhabbaü, yo eva vo ājãvo so eva vo ājãvo hotu. Siyā kho pana te Nigrodha evam assa, -- `Ye no dhammā akusalā akusala-saükhātā sācariyakānaü, tesu patiņņhāpetu-kāmo Samaõo Gotamo evam āhāti,' na kho pan' etaü Nigrodha evaü daņņhabbaü, akusalā c' eva vo\<*<6>*>/ te dhammā hontu akusala-saükhātā\<*<7>*>/ sācariyakānaü. Siyā kho pana te Nigrodha evam assa, -- `Ye no dhammā kusalā-kåsala- saükhātā sācariyakānaü, tehi vivicetu-kāmo Samaõo Go- tamo evam āhāti,' na kho pan' etaü Nigrodha evaü daņ- ņhabbaü, kusalā c' eva\<*<8>*>/ vo te\<*<9>*>/ dhammā hontu kusala-saü- khātā sācariyakānaü. Iti kho 'haü Nigrodha n' eva ante- vāsi-kamyatā evaü vadāmi, na pi uddesā cāvetu-kāmo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd kammiyatā; Sum-Scd kammatā. 2 K omits. 3 K evaü. Many variants occur in these clauses, eva, evaü, ca. 4 Br te; so K occasionally. 5 SS Br K evaü te; Br eva te; Sum eva vo. 6 So St; Sc omits; Sd kho; Bmr omit te; K omits vo. 7 Br adds ca. 8 So Bmr K; Sc omits; Sd kusalameva; St kusalaveva. 9 So SS; Bmr K omit. >/ #<[page 057]># %% evaü vadāmi, na pi ājãvā cāvetu-kāmo evaü vadāmi, na pi ye vo\<*<1>*>/ dhammā akusalā akusala-saükhātā sācariyakānaü tesu patiņņhāpetu-kāmo evaü vadāmi, na pi ye\<*<2>*>/ vo dhammā kusalā kusala-saükhātā sācariyakānaü tehi vivecetu-kāmo evaü vadāmi. Santi ca kho Nigrodha akusalā dhammā appahãnā saükilesikā ponobhavikā saddarā\<*<3>*>/ dukkha-vipākā āyatiü jāti-jarā-maraõiyā, yesāhaü\<*<4>*>/ pahānāya dhammaü desemi, {yathā}-paņipannānaü vo saükilesikā dhammā pa- hãyissanti, vodāniyā dhammā abhivaķķhissanti, pa¤¤ā- pāripåriü vepullata¤ ca diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharissathāti.' 24. Evaü vutte te paribbājakā tuõhã-bhåtā {maīku-bhåtā} patta-kkhandhā adho-mukhā pajjhāyantā appaņibhānā nisã- diüsu, yathā taü Mārena pariyuņņhita-cittā\<*<5>*>/. Atha kho Bhagavato etad ahosi: `Sabbe p' ime mogha- purisā phuņņhā Pāpimatā, yatra hi nāma ekassa pi na evaü bhavissati -- "Handa mayaü a¤¤āõattham pi Samaõe Go- tame\<*<6>*>/ brahmacariyaü carāma, kiü karissati sattāho ti?"' Atha kho Bhagavā Udumbarikāya paribbājakārāme sã- hanādaü naditvā, vehāsaü abbhuggantvā, Gijjha-kåņe pab- bate paccuņņhāsi.\<*<7>*>/ Sandhāno\<*<8>*>/ gahapati tāvad eva Rājaga- haü pāvisãti. Udumbarika-Sãhanāda-Suttantaü\<*<9>*>/ Dutiyaü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmr ca vo; K te, and below. 2 Br adds ca. 3 So Sc Sum-Scd; Sdt sādarā; Bmr K Sum-Br sadarathā. 4 Cp. D. ix., 43, vol. i., p. 197. 5 Cp. D. xvi. 3. 4. 6 So Bmr K; SS -õo -mo. 7 Br paccupaņņhāsi. 8 Bmr add pana. 9 SS Suttaü; Bmr Udumbarika-Suttantaü; K Udumbarika-Suttaü. >/ #<[page 058]># %< 58>% [xxvi. Cakkavatti-Sãhanāda-Suttanta.] Evam me sutaü. 1. Ekaü samayaü Bhagavā Magadhesu viharati Mātu- lāyaü. Tatra kho Bhagavā bhikkhå āmantesi `Bhikkhavo ti.' `Bhadante ti' te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavā etad avoca: `Atta-dãpā\<*<1>*>/ bhikkhave viharatha atta-saraõā ana¤¤a- saraõā, dhamma-dãpā dhamma-saraõā ana¤¤a-saraõā. `Katha¤ ca pana bhikkhave bhikkhu atta-dãpo viharati atta-saraõo ana¤¤a-saraõo, dhamma-dãpo dhamma-saraõo ana¤¤a-saraõo? `Idha\<*<2>*>/ bhikkhave bhikkhu kāye kāyānupassã viharati, ātāpã sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhā-domanas- saü, vedanāsu . . . pe . . . cittesu\<*<3>*>/ . . . dhammesu dhammānupassã viharati, ātāpã sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhā-domanassaü. Evaü kho bhikkhave bhik- khu atta-dãpo viharati atta-saraõo ana¤¤a-saraõo, dhamma- dãpo dhamma-saraõo ana¤¤a-saraõo. `Gocare bhikkhave caratha sake pettike visaye. Gocare bhikkhave carataü sake pettike visaye na lacchati Māro {otāraü}, na lacchati Māro ārammaõaü. Kusalānaü bhik- khave dhammānaü samādāna-hetu evam idaü pu¤¤aü pavaķķhatãti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cp. D. xvi. 2. 26, vol. ii., p. 100, and below 27. 2 Cp. D. xxii. 1, vol. ii., p. 290. 3 So SS; Bmr K vedanānupassã citte cittānupassã. >/ #<[page 059]># %% 2. Bhåta-pubbaü bhikkhave rājā Daëhanemi\<*<1>*>/ nāma ahosi cakkavatti\<*<2>*>/ dhammiko dhamma-rājā cātur-anto viji- tāvã janapada-tthāvariya-ppatto satta-ratana-samannāgato. Tass' imāni satta ratanāni ahesuü, seyyathãdaü cakka- ratanaü, hatthi-ratanaü, assa-ratanaü, maõi-ratanaü, itthi-ratanaü, gahapati-ratanaü, pariõāyaka-ratanam eva sattamaü. {Paro-} sahassaü kho pan' assa puttā ahesuü sårā vãraīga-råpā parasena-ppamaddanā. So imaü paņha- viü sāgara-pariyantaü adaõķena asatthena dhammena\<*<3>*>/ abhivijiya ajjhāvasi\<*<4>*>/. 3. Atha kho bhikkhave rājā Daëhanemi bahunnaü vas- sānaü bahunnaü vassa-satānaü bahunnaü vassa-sahas- sānaü accayena a¤¤ataraü purisaü āmantesi: `Yadā tvaü ambho purisa passeyyāsi dibbaü cakka- ratanaü osakkitaü ņhānā cutaü, atha me āroceyyā- sãti.' `Evaü devāti' kho bhikkhave so puriso ra¤¤o Daëhane- mikassa\<*<5>*>/ paccassosi. `Addasā kho bhikkhave so puriso bahunnaü vassānaü bahunnaü vassa-satānaü bahunnaü vassa-sahassānaü accayena dibbaü cakka-ratanaü osakkitaü ņhānā cutaü. Disvā\<*<6>*>/ yena rājā Daëhanemi ten' upasaükami, upasaüka- mitvā rājānaü Daëhanemiü etad avoca: `Yagghe deva jāneyyāsi dibbaü te cakka-ratanaü osak- kitaü ņhānā cutan ti?' Atha kho bhikkhave rājā Daëhanemi jeņņha-puttaü kumāraü āmantāpetvā\<*<7>*>/ etad avoca: `Dibbaü kira me tāta kumāra cakka-ratanaü osakkitaü ņhānā cutaü. Sutaü kho pana m' etaü\<*<8>*>/ -- "Yassa ra¤¤o cakkavattissa dibbaü cakka-ratanaü osakkati ņhānā cavati; na dāni tena ra¤¤ā ciraü jãvitabbaü hotãti." Bhuttā kho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sd Bmr K; Sc Daëhānemi; St Daëhanomi. 2 Cp. D. iii. 1. 5, vol. i., p. 88; xiv. 1. 32, vol. ii., p. 16. 3 Bmr K add samena. 4 Bmr ajjhāvasati. 5 Br Daëhanemissa. 6 So SS; Bmr K disvāna. 7 Bmr K āmantetvā. 8 So SS Bmr; K panetaü. >/ #<[page 060]># %<60 CAKKAVATTI-SäHANâDA-SUTTANTA [D. xxvi. 3.>% pana me mānusakā\<*<1>*>/ kāmā, samayo\<*<2>*>/ dibbe kāme pariyesi- tuü. Ehi tvaü tāta kumāra imaü samudda-pariyantaü paņhaviü paņipajja. Ahaü pana kesa-massuü ohāretvā, kāsāyāni vatthāni acchādetvā, agārasmā anagāriyaü pab- bajissāmãti.' Atha kho bhikkhave rājā Daëhanemi jeņņha-puttaü kumāraü sādhukaü rajje samanusāsitvā, kesa-massuü ohāretvā, kāsāyāni vatthāni {acchādetvā}, agārasmā ana- gāriyaü pabbaji. Sattāha\<*<3>*>/-pabbajite kho pana bhikkhave rājisimhi dibbaü cakka-ratanaü antaradhāyi. 4. Atha kho bhikkhave a¤¤ataro puriso yena rājā khat- tiyo muddhāvasitto\<*<4>*>/ ten' upasaükami, upasaükamitvā rājānaü khattiyaü muddhāvasittaü etad avoca: `Yagghe deva jāneyyāsi dibbaü cakka-ratanaü antara- hitan ti?' Atha kho {bhikkhave} rājā khattiyo muddhāvasitto dibbe cakka-ratane antarahite anattamano ahosi, anattamanata¤ ca paņisaüvedesi. So yena ca\<*<5>*>/ rājisi ten' upasaükami, {upasaükamitvā} rājisiü etad avoca: `Yagghe deva jāneyyāsi dibbaü cakka-ratanaü anta- rahitan ti?' Evaü vutte bhikkhave rājisi rājānaü khattiyaü mud- dhāvasittaü etad avoca: `Mā kho tvaü tāta dibbe cakka-ratane antarahite anat- tamano ahosi anattamanata¤\<*<6>*>/ ca paņisaüvedesi. Na hi te tāta dibbaü cakka-ratanaü pettikaü dāyajjaü. Iīgha tvaü tāta ariye cakkavatti-vatte vattāhi. ōhānaü kho pan' etaü vijjati yan te ariye cakkavatti-vatte vatta- mānassa tadahu 'posathe paõõarase sãsaü nahātassa\<*<7>*>/ uposathikassa upari-pāsāda-vara-gatassa dibbaü cakka- ratanaü {pātu} bhavissati sahassāraü sanemikaü sanābhikaü sabbākāra-paripåran ti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Br mānussikā, and in 8. 2 Bmr K add dāni me, cp. 8. 3 K sattāhaü. 4 Br muddhābhisitto, and below. 5 So Sct; Sd ci; Bm K omit. 6 Br mā attamanata¤ ca. 7 Bmr nhātassa; K sãsanhātassa, and below. >/ #<[page 061]># %% 5. `Katamaü pan' etaü deva ariyaü cakkavatti-vattan ti?' `Tena hi tvaü tāta dhammaü yeva nissāya dhammaü sakkaronto dhammaü garukaronto dhammaü mānento dhammaü påjento dhammaü apacāyamāno, dhamma- ddhajo dhamma-ketu dhammādhipateyyo dhammikaü rak- khāvaraõa-guttiü\<*<1>*>/ saüvidahassu anto-janasmiü bala-kāyas- miü khattiyesu anuyuttesu\<*<2>*>/ brāhmaõa-gahapatikesu ne- gama-jānapadesu Samaõa-Brāhmaõesu miga-pakkhãsu. Mā ca te tāta vijite adhamma-kāro pavattittha.\<*<3>*>/ Ye ca te tāta vijite adhanā assu, tesa¤ ca dhanam anuppadajjeyyāsi.\<*<4>*>/ Ye ca te tāta vijite Samaõa-Brāhmaõā mada-ppamādā paņivi- ratā khanti-soracce\<*<5>*>/ niviņņhā ekam attānaü damenti, ekam attānaü samenti, ekam attānam parinibbāpenti, te kālena kālaü upasaükamitvā paripuccheyyāsi -- "Kiü bhante ku- salaü kiü akusalaü, kiü sāvajjam kiü anavajjaü. kiü sevi- tabbaü kiü na sevitabbaü, kiü me kayiramānaü\<*<6>*>/ dãgha- rattaü ahitāya dukkhāya assa, kiü vā pana me kayiramānaü dãgha-rattaü hitāya sukhāya assāti?" Tesaü sutvā yaü aku- salaü taü abhinivajjeyyāsi, yaü kusalaü taü samādāya vat- teyyāsi. Idaü kho tāta taü\<*<7>*>/ ariyaü cakkavatti-vattan ti.' `Evaü devāti' kho bhikkhave rājā khattiyo muddhā- vasitto rājisissa paņissutvā ariye cakkavatti-vatte\<*<8>*>/ vatti.\<*<9>*>/ Tassa ariye cakkavatti-vatte vattamānassa tadahu 'posathe paõõarase sãsaü nahātassa uposathikassa upari-pāsāda-vara- gatassa dibbaü cakka-ratanaü pātur ahosi sahassāraü sanemikaü sanābhikaü sabbākāra-paripåraü. Disvā\<*<10>*>/ ra¤¤o khattiyassa muddhāvasittassa etad ahosi: `Sutaü kho pana me taü -- "Yassa ra¤¤o khattiyassa muddhāva- sittassa tadahu 'posathe paõõarase sãsaü nahātassa uposa- thikassa upari-pāsāda-vara-gatassa dibbaü cakka-ratanaü pātu bhavati sahassāraü sanemikaü sanābhikaü sabbā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS Br -gutti. 2 So SS Sum-Scd; Bmr K Sum-Br anuyantesu. 3 So Bmr K Sum; Sc vattittha; Sdt vatthitta. 4 So Sct; Sd anuppād-; Bmr anupādeyyāsi; K anupadajj-. 5 So Br K. 6 So SS; Bmr K kariyamānaü. 7 Br omits. 8 Br ariyaü cakkavatti-vattaü. 9 K vattati. 10 Br disvāna. >/ #<[page 062]># %<62 CAKKAVATTI-SäHANâDA-SUTTANTA [D. xxvi. 5.>% kāra-paripåraü, so hoti cakkavattãti." Assaü nu kho ahaü rājā cakkavattãti.' 6. \<*<1>*>/ Atha kho bhikkhave rājā khattiyo muddhāvasitto uņņhāy' āsanā, ekaüsaü uttarāsaīgaü karitvā, vāmena hatthena bhiükāraü\<*<2>*>/ gahetvā, dakkhiõena hatthena cakka- ratanaü abbhukkiri: `Pavattatu bhavaü cakka-ratanaü, abhivijinātu bhavaü cakka-ratanan ti.' Atha kho taü bhikkhave cakka-ratanaü puratthimaü disaü pavatti,\<*<3>*>/ anvad eva rājā cakkavatti saddhiü caturaīginiyā senāya. Yasmiü kho pana bhikkhave padese\<*<4>*>/ cakka-ratanaü patiņņhāsi, tattha rājā cakkavatti vāsaü upagacchi\<*<5>*>/ saddhiü caturaīginiyā senāya. Ye kho pana bhikkhave puratthi- māya disāya paņirājāno, te rājānaü cakkavattiü upasaüka- mitvā evam āhaüsu: `Ehi kho Mahārāja, sāgataü\<*<6>*>/ Mahārāja, sakan te Mahā- rāja, anusāsa Mahārājāti.' Rājā cakkavatti evam āha: `Pāõo na hantabbo. Adin- naü n' ādātabbaü. Kāmesu micchā na caritabbā. Musā na bhāsitabbā. Majjaü na pātabbaü. Yathā-bhutta¤ ca bhu¤jathāti.' Ye kho pana bhikkhave puratthimāya disāya paņirājāno, te ra¤¤o cakkavattissa anuyuttā\<*<7>*>/ ahesuü. 7. Atha kho taü bhikkhave cakka-ratanaü puratthimaü samuddaü ajjhogahetvā\<*<8>*>/ {paccuttaritvā} dakkhiõaü disaü\<*<9>*>/ pavatti . . . pe\<*<9>*>/ . . . anuyuttā ahesuü. Atha kho taü bhikkhave cakka-ratanaü dakkhiõaü\<*<10>*>/ samuddaü ajjhoga- hetvā paccuttāritvā pacchimaü disaü pavatti . . . pe\<*<11>*>/ . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cp. D. xvii. 1. 8, vol. ii., p. 172. 2 K bhiīgaram. 3 K (note) pavattatãti pi pāņho. 4 Br adds dibbaü, and below. 5 So Bmr K; SS upaga¤chi; K (note) upaga¤chãti vā pāņho. 6 So Sct; Sd sahagataü; Bmr K svāgataü; Br adds te, and below. 7 So SS; Bmr K anuyantā. 8 So SS K; Bmr -gāhetvā. 9-9 Not in B mr or K; Bmr continue at dakkhiõaü samuddaü; K omits disaü pavatti. . . . 10 Sc -õa. 11 Bmr K repeat the whole. >/ #<[page 063]># %% anuyuttā ahesuü. Atha kho taü bhikkhave cakka-ratanaü pacchimaü samuddaü ajjhogahetvā paccuttaritvā uttaraü disaü pavatti, anvad eva rājā cakkavatti saddhiü caturaīgi- niyā senāya. Yasmiü kho pana bhikkhave padese cakka- ratanaü {patiņņhāsi}, tattha rājā cakkavatti vāsaü upagacchi saddhiü caturaīginiyā senāya. Ye kho pana bhikkhave uttarāya disāya paņirājāno, te rājānaü cakkavattiü upasaü- kamitvā evam āhaüsu: `Ehi kho Mahārāja, sāgataü Mahārāja, sakan te Mahā- rāja, anusāsa Mahārājāti.' Rājā cakkavatti evam āha: `Pāõo na hantabbho. Adin- naü n' ādātabbaü. Kāmesu micchā na caritabbā. Musā na bhāsitabbā. Majjaü na pātabbaü. Yathā-bhutta¤ ca bhu¤jathāti.' Ye kho pana bhikkhave uttarāya disāya paņirājāno, te ra¤¤o cakkavattissa anuyuttā ahesuü. Atha kho taü bhikkhave cakka-ratanaü samudda-pari- yantaü paņhaviü abhivijinitvā tam eva rājadhāniü\<*<1>*>/ paccā- gantvā ra¤¤o cakkavattissa antepura-dvāre attha\<*<2>*>/-karaõa- pamukhe akkhāhataü ma¤¤e aņņhāsi ra¤¤o cakkavattissa antepuraü upasobhayamānaü. 8. Dutiyo pi kho bhikkhave rājā cakkavatti . . . Tatiyo pi kho bhikkhave rājā cakkavatti. . . . Catuttho pi kho bhikkhave rājā cakkavatti. . . . Pa¤camo pi kho bhik- khave rājā cakkavatti. . . . Chaņņho pi kho bhikkhave rājā cakkavatti. . . . Sattamo pi kho bhikkhave rājā cakkavatti bahunnaü vassānaü bahunnaü vassa-satānaü bahunnaü vassa-sahassānaü accayena a¤¤ataraü purisaü āmantesi: `Yadā kho tvaü ambho purisa passeyyāsi dibbaü cakka- ratanaü osakkitaü ņhānā cutaü, atha me āroceyyāsãti.' `Evaü devāti' kho bhikkhave so puriso ra¤¤o cakka- vattissa paccassosi. Addasā kho bhikkhave so puriso bahunnaü vassānaü bahunnaü vassa-satānaü bahunnaü vassa-sahassānaü accayena dibbaü cakka-ratanaü osakkitaü ņhānā cutaü. Disvā yena rājā cakkavatti ten' upasaükami, upasaü- kamitvā rājānaü cakkavattiü etad avoca: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm ņhānim. 2 Scd atta. >/ #<[page 064]># %<64 CAKKAVATTI-SäHANâDA-SUTTANTA [D. xxvi. 8.>% `Yagghe deva jāneyyāsi dibban te cakka-ratanaü osak- kitaü ņhānā cutan ti?' Atha kho bhikkhave rājā cakkavatti jeņņha-puttaü kum- āraü āmantāpetvā\<*<1>*>/ etad avoca: `Dibbaü kira me tāta kumāra cakka-ratanaü osakkitaü thānā cutaü. Sutaü kho pana me taü -- "Yassa ra¤¤o cakkavattissa dibbaü cakka-ratanaü osakkati ņhānā cavati, na dāni tena ra¤¤ā ciraü jãvitabbaü hotãti." Bhuttā kho pana me mānusakā kāmā, samayo dibbe kāme pariye- situü. Ehi tvaü tāta kumāra, imaü samudda-pariyantaü paņhaviü paņipajja. Ahaü pana kesa-massuü ohāretvā, kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pab- bajissāmãti.' `Atha kho bhikkhave rājā cakkavatti jeņņha-puttaü kumāraü sādhukaü rajje samanusāsitvā, kesa-massuü ohāretvā, kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā ana- gāriyaü pabbaji. Sattāha-pabbajite kho pana\<*<2>*>/ bhikkhave rājisimhi dibbaü cakka-ratanaü antaradhāyi. 9. Atha kho bhikkhave a¤¤ataro puriso\<*<3>*>/ yena rājā khattiyo muddhāvasitto ten' upasaükami, upasaükamitvā rājānaü khattiyaü muddhāvasittaü etad avoca: `Yagghe deva jāneyyāsi dibbaü cakka-ratanaü anta- rahitan ti?' Atha kho bhikkhave rājā khattiyo muddhāvasitto dibbe cakka-ratane antarahite anattamano ahosi, anattamanata¤ ca paņisaüvedesi, no ca kho rājisiü upasaükamitvā ariyaü cakkavatti-vattaü pucchi. So samaten' eva sudaü jana- padaü pasāsati, tassa samatena janapadaü pasāsato na\<*<4>*>/ pubbe nāparaü janapadā pabbanti\<*<5>*>/ yathā taü pubbakānaü rājånaü ariye cakkavatti-vatte vattamānānaü. Atha kho bhikkhave amaccā pārisajjā gaõaka-mahāmattā anãkaņņhā dovārikā mantass' ājãvino sannipatitvā rājānaü khattiyaü muddhāvasittaü upasaükamitvā\<*<6>*>/ etad avocuü: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmr K āmantetvā. 2 Br omits. 3 Bmr pa, K pe, down to antarahitan ti. 4 Bm omits here, and places na before pabbanti. 5 So Sc Bmr Sum; Sdt K paccanti. 6 So SS; Bmr K omit. >/ #<[page 065]># %% `Na kho te deva samatena\<*<1>*>/ janapadaü pasāsato pubbe nāparaü janapadā pabbanti\<*<2>*>/ yathā taü pubbakānaü rājånaü ariye cakkavatti-vatte vattamānāmaü. Saüvij- janti\<*<3>*>/ kho te deva vijite amaccā pārisajjā gaõaka-mahā- matta anãkaņņhā dovārikā mantass' ājãvino, maya¤\<*<4>*>/ c' eva a¤¤e ca ye mayaü\<*<5>*>/ ariyaü cakkavatti-vattaü dhārema, {iīgha} tvaü deva amhe ariyaü cakkavatti-vattaü puccha, tassa te mayaü ariyaü cakkavatti-vattaü puņņhā vyākaris- sāmāti.' 10. Atha kho bhikkhave rājā khattiyo {muddhāvasitto} amacce pārisajje gaõaka-mahāmatte anãkaņņhe dovārike mantass' ājãvino sannipātāpetvā\<*<6>*>/ ariyaü cakkavatti-vattaü pucchi. Tassa te ariyaü cakkavatti-vattaü puņņhā vyāka- riüsu.\<*<7>*>/ Tesaü sutvā dhammikaü hi kho rakkhāvaraõa- guttiü saüvidahi, no ca kho adhanānaü dhanam anup- padāsi, adhanānaü dhane {ananuppadiyamāne}\<*<8>*>/ daliddiyaü\<*<9>*>/ vepullaü agamāsi. Daliddiye vepulla-gate a¤¤ataro puriso paresaü adinnaü theyya-saükhātaü ādiyi. Tam etaü aggahesuü, gahetvā ra¤¤o khattiyassa muddhavasittassa dassesuü -- `Ayaü deva puriso paresaü adinnaü theyya- saükhātaü ādiyãti.' Evaü vutte bhikkhave rājā khattiyo muddhāvasitto taü purisaü etad avoca: `Saccaü kira tvaü ambho purisa paresaü adinnaü theyya-saükhātaü ādiyãti?'\<*<10>*>/ `Saccaü devāti.' `Kiü kāraõā ti?' `Na hi deva jãvāmãti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmr K add sudaü. 2 So SS Bmr; K paccanti. 3 Bmr K; SS samvijjante. 4 Bm mama¤. 5 So K; Scd na; St omits; Bmr paõķite samaõabrāhmaõe puccheyyāsi, ye mayaü. 6 So SS; Bmr K -pātetvā. 7 Sct -kaüsu. 8 K nānuppādiyamāne. 9 So Scd Sum-Sc; St daëiddisaü; Bm K dāëiddiyaü; Br Sum-Br dāliddiyaü (but dāë- later). 10 So SS Bmr; K ādiyasãti, and below. >/ #<[page 066]># %<66 CAKKAVATTI-SäHANâDA-SUTTANTA [D. xxvi. 10.>% Atha kho bhikkhave rājā khattiyo muddhāvasitto tassa purisassa dhanam anuppadāsi -- `Iminā tvaü ambho purisa dhanena attanā ca jãvāhi, mātā-pitaro ca posehi, putta-dāra¤ ca posehi, kammante ca\<*<1>*>/ payojehi, samaõesu brāhmaõesu uddhaggikaü dakkhiõaü patiņņhāpehi sovag- gikaü sukha-vipākaü sagga-saüvattanikan ti.' `Evaü devāti' kho bhikkhave so puriso ra¤¤o khat- tiyassa muddhāvasittassa paccassosi. 11. A¤¤ataro pi kho bhikkhave puriso paresaü adinnaü theyya-saükhātam ādiyi. Tam enaü aggahesuü, gahetvā. ra¤¤o khattiyassa {muddhāvasittassa} dassesuü -- `Ayaü deva puriso paresaü adinnaü theyya-saükhātaü ādiyãti.' Evaü vutte bhikkhave rājā khattiyo muddhāvasitto purisaü etad avoca: `Saccaü kira tvaü ambho purisa paresaü adinnaü theyya-saükhātaü ādiyãti?' `Saccaü devāti.' `Kiü kāraõā ti?' `Na hi deva jãvāmãti.' Atha kho bhikkhave rājā khattiyo muddhāvasitto tassa purisassa dhanam anuppadāsi -- `Iminā tvaü ambho purisa dhanena attanā ca upajãvāhi,\<*<2>*>/ mātā-pitaro ca posehi, putta- dāra¤ ca posehi, kammante ca payojehi, samaõesu brāh- maõesu uddhaggikaü dakkhiõaü patiņņhāpehi, sovaggikaü sukha-vipākaü sagga-saüvattanikan ti.' `Evaü devāti' kho so bhikkhave puriso ra¤¤o khattiyassa muddhāvasittassa paccassosi. 12. Assosuü kho bhikkhave manussā: `Ye kira bho paresaü adinnaü theyya-saükhātaü ādiyanti, tesaü rājā dhanam anuppadesãti.' Sutvāna tesaü etad ahosi -- `Yan nåna mayam pi paresaü adinnaü theyya-saükhātaü ādiyeyyāmāti.' Atha kho bhikkhave a¤¤ataro puriso paresaü adinnaü theyya-saükhātaü ādiyi. Tam enaü aggahesuü, gahetvā ra¤¤o khattiyassa muddhāvasittassa dassesuü -- `Ayaü deva puriso paresaü adinnaü theyya-saükhātaü ādiyãti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K omits. 2 So SS: Bmr K jãvāhi. >/ #<[page 067]># %% Evaü vutte bhikkhave rājā khattiyo muddhāvasitto taü purisaü etad avoca: `Saccaü kira tvaü ambho purisa paresaü adinnaü theyya-saükhātaü ādiyãti?' `Saccaü devāti.' `Kiü kāraõā ti?' `Na hi deva jãvāmãti.' Atha kho bhikkhave ra¤¤o khattiyassa muddhāvasittassa etad ahosi: `Sace kho ahaü yo yo paresaü adinnaü theyya- saükhātaü ādiyissati, tassa tassa dhanam anuppadāmi,\<*<1>*>/ evam idaü adinnādānaü pavaķķhissati. Yan nånāhaü imaü purisaü sunisedhaü nisedheyyaü, måla-ghaccaü\<*<2>*>/ kareyyaü, sãsam assa chindeyyan ti.' Atha kho bhikkhave rājā khattiyo muddhāvasitto purise āõāpesi: `Tena hi bhaõe imaü purisaü daëhāya rajjuyā pacchā-bāhaü\<*<3>*>/ gāëha-bandhanaü bandhitvā, khuramuõķaü karitvā, kharassarena paõavena rathiyāya rathiyaü siīghā- ņakena siīghāņakaü parinetvā, dakkhiõena dvārena nikkha- mitvā, dakkhiõato nagarassa sunisedhaü nisedhetha, måla- ghaccaü karotha, sãsam assa chindathāti.' `Evaü devāti' kho bhikkhave te purisā ra¤¤o khattiyassa muddhāvasittassa paņissutvā taü purisaü daëhāya rajjuyā pacchā-bāhaü gāëha-bandhanaü bandhitvā, khura-muõķaü karitvā, kharassarena paõavena rathiyāya\<*<4>*>/ rathiyaü siīghā- ņakena siīghāņakaü parinetvā, dakkhiõena dvārena nikkha- mitvā, dakkhiõato nagarassa sunisedhaü nisedhesuü, måla-ghaccaü akaüsu, sãsam assa chindiüsu. 13. Assosuü kho bhikkhave manussā, -- `Ye kira bho paresaü adinnaü theyya-saükhātaü ādiyanti, te rājā sunisedhaü nisedheti, måla-ghaccaü karoti, sãsāni tesaü chindatãti.' Sutvāna tesaü etad ahosi: `Yan nåna mayam pi tiõhāni satthāni kārāpeyyāma,\<*<5>*>/ tiõhāni satthāni kārā- petvā yesaü adinnaü theyya-saükhātaü ādiyissāma, te \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS; Bmr K -dassāmi. 2 So Scd Sum; St gacchaü; Bm K ghacchaü; Br chejjaü, and below. 3 K bāhuü. 4 Br rathiyā. 5 Br kārāpessāma. >/ #<[page 068]># %<68 CAKKAVATTI-SäHANâDA-SUTTANTA [D. xxvi. 13.>% sunisedhaü nisedhessāma, måla-ghaccaü karissāma, sãsāni tesaü chindissāmāti.' Te tiõhāni satthāni kārāpesuü, tiõhāni satthāni kārā- petvā gāma-ghātam pi upakkamiüsu kātuü, nigama-ghātam pi upakkamiüsu kātuü, nagara-ghātam pi upakkamiüsu kātuü, pantha-dåhanam\<*<1>*>/ pi upakkamiüsu kātuü. Te yesaü\<*<2>*>/ adinnaü theyya-saükhātaü ādiyanti, te sunisedhaü nisedhenti, måla-ghaccaü karonti, sãsāni tesaü chindanti. 14. Iti kho bhikkhave adhanānaü dhane ananuppadiya- māne daliddiyaü vepullam agamāsi, daliddiye vepulla-gate adinnādānaü vepullam agamāsi, adinnādāne vepulla-gate satthaü vepullam agamāsi, satthe vepulla-gate pāõātipāto vepullam agamāsi, pāõātipāte vepulla-gate\<*<3>*>/ musā-vādo vepullam agamāsi, musā-vāde vepulla-gate\<*<3>*>/ tesaü sattānaü āyu pi parihāyi, vaõõo pi parihāyi; tesaü āyunā pi pari- hāyamānānaü vaõõena pi parihāyamānānaü asãti-vassa- sahassāyukānaü manussānaü cattārãsaü\<*<4>*>/ vassa-sahas- sāyukā puttā\<*<5>*>/ ahesuü. Cattārãsaü vassa-sahassāyukesu bhikkhave manussesu a¤¤ataro puriso paresaü adinnaü theyya-saükhātaü ādiyi. Tam enaü aggahesuü, gahetvā ra¤¤o khattiyassa muddhāvasittassa dassesuü -- `Ayaü deva puriso paresaü adinnaü theyya-saükhātaü ādiyãti.' Evaü vutte bhikkhave rājā khattiyo muddhāvasitto taü purisaü etad avoca: `Saccaü kira tvaü ambho purisa paresaü adinnaü theyya-saükhātaü ādiyãti?' `Na hi devāti' avaca,\<*<6>*>/ sampajāna-musā 'bhāsi\<*<7>*>/. 15. Iti kho bhikkhave adhanānaü dhane ananuppadiya- māne daliddiyaü vepullam agamāsi, daliddiye vepulla-gate adinnādānaü vāpullam agamāsi, adinnādāne vepulla-gate satthaü vepullam agamāsi, satthe vepulla-gate pāõātipāto vepullam agamāsi, pāõātipāte vepulla-gate musā-vādo ve- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS Sum; Bmr dåsanaü; K dåhaõam. 2 So SS; Bmr K yesaü te. 3-3 So St K; Scd Bmr omit. 4 So SS; Bmr K -sa. 5 Br puts puttā before cattārãsa. 6 So SS; Bm K omit. 7 So SS K; Bmr abhāsi. >/ #<[page 069]># %% pullam agamāsi, musā-vāde vepulla-gate tesaü sattānaü āyu pi parihāyi vaõõo pi parihāyi,\<*<1>*>/ āyunā pi parihāya- {mānānaü} vaõõena pi parihāyamānānaü cattārãsaü vassa- sahassāyukānaü manussānaü vãsati-vassa-sahassāyukā puttā ahesuü. Vãsati-vassa-sahassāyukesu bhikkhave manussesu a¤¤a- taro puriso paresaü adinnaü theyya-saükhātaü ādiyi. Tam enaü a¤¤ataro puriso ra¤¤o khattiyassa muddhāvasit- tassa ārocesi: `Itthannāmo deva puriso paresaü adinnaü theyya-saükhātaü ādiyãti'\<*<2>*>/ pesu¤¤am akāsi. 16. Iti kho\<*<3>*>/ bhikkhave adhanānaü dhane na anuppa- diyamāne daliddiyaü vepullam agamāsi, daliddiye vepulla- gate adinnādānaü vepullam agamāsi . . . pe . . . {pisuõ- āya} vācāya vepulla-gatāya tesaü sattānaü āyu pi parihāyi vaõõo pi parihāyi, tesaü āyunā pi parihāyamānānaü vaõõena pi parihāyamānānaü vãsati-vassa-sahassāyukānaü {manussānaü} dasa-vassa-sahassāyukā puttā ahesuü. Dasa-vassa-sahassāyukesu bhikkhave manussesu ek' idaü sattā vaõõavanto\<*<4>*>/ honti, ek' idaü sattā dubbaõõā, tattha ye te sattā dubbaõõā te vaõõavante satte abhijjhāyantā paresaü dāresu cārittaü āpajjiüsu. 17. Iti kho bhikkhave adhanānaü dhane ananuppadiya- māne daliddiyaü vepullam agamāsi, daliddiye vepulla- gate {adinnādānaü} vepullam agamāsi . . . pe . . . kāmesu micchācāro vepullam agamāsi, kāmesu micchācāre vepulla- gate tesaü sattānam āyu pi parihāyi vaõõo pi pari- hāyi, tesaü āyunā pi parihāyamānānaü vaõõena pi pari- hāyamānānaü dasa-vassa-sahassāyukānaü manussānaü pa¤ca-vassa-sahassāyukā puttā ahesuü. Pa¤ca-vassa-sahassāyukesu bhikkhave manussesu dve dhammā vepullam agamaüsu,\<*<5>*>/ pharusā\<*<6>*>/ vācā samphappa- lāpo ca, dvãsu dhammesu vepulla-gatesu tesaü sattānaü āyu pi parihāyi vaõõo pi parihāyi, tesaü āyunā pi parihāyamānānaü vaõõena pi parihāyamānānaü pa¤ca- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Br inserts tesaü. 2 Br āmānedādiyãti. 3 SS add taü. 4 K -vantā. 5 K agamiüsu. 6 K adds ca, and below. >/ #<[page 070]># %<70 CAKKAVATTI-SäHANâDA-SUTTANTA [D. xxvi. 17.>% vassa-sahassāyukānaü manussānaü app ekacce aķķha- teyya-vassa-sahassāyukā app ekacce dve vassa-sahassāyukā puttā ahesuü. Aķķhateyya-vassa-sahassāyukesu bhikkhave manussesu abhijjhā-vyāpādo\<*<1>*>/ vepullam agamāsi,\<*<2>*>/ abhijjhā-vyāpāde vepulla-gate tesaü sattānaü āyu pi parihāyi vaõõo pi pari- hāyi, tesaü āyunā pi parihāyamānānaü vaõõena pi pari- hāyamānānaü aķķhateyya-vassa-sahassāyukānaü manus- sānaü vassa-sahassāyukā puttā ahesuü. Vassa-sahassāyukesu bhikkhave manussesu micchā-diņņi vepullam agamāsi, micchā-diņņhiyā vepulla-gatāyā tesaü sattānaü āyu pi parihāyi vaõõo pi parihāyi, tesaü āyunā pi parihāyamānānaü vaõõena pi parihāyamānānaü vassa- sahassāyukānaü manussānaü pa¤ca-vassa-satāyukā puttā ahesuü. Pa¤ca-vassa-satāyukesu bhikkhave manussesu tayo dhammā vepullam agamaüsu adhamma-rāgo visama-lobho micchā-dhammo, tãsu dhammesu vepulla-gatesu tesaü sat- tānaü āyu pi parihāyi vaõõo pi parihāyã, tesaü āyunā pi parihāyamānānaü vaõõena pi parihāyamānānaü pa¤ca- vassa-satāyukānaü manussānaü app ekacce aķķhateyya- vassa-satāyukā app ekacce dve-vassa-satāyukā puttā ahesuü. Aķķhateyya-vassa-satāyukesu bhikkhave manussesu ime dhammā vepullam agamaüsu amatteyyatā\<*<3>*>/ apetteyyatā asāma¤¤atā abrahma¤¤atā na-kule-jeņņhāpacāyitā\<*<4>*>/. 18. Iti kho bhikkhave adhanānaü dhane ananuppadi- yamāne daliddiyam vepullam agamāsi, daliddiye vepulla- gate adinnādānaü vepullam agamāsi, adinnādāne vepulla- gate satthaü vepullam agamāsi, satthe vepulla-gate pāõā- tipāto vepullam agamāsi, {pāõātipāte} vepulla-gate musā- vādo vepullam agamāsi, musā-vāde vepulla-gate {pisuõā} vācā vepullam agamāsi, {pisuõāya} vācāya vepulla-gatāya kāmesu micchācāro vepullam agamāsi, kāmesu micchācāre \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmr K byāpādā, and onwards in plural. 2 Bmr agamaüsu; K -iüsu. 3 St Br ametteyyatā. 4 K (note) nakulejeņņhāpacāyikā ti vā pāņho. >/ #<[page 071]># %% vepulla-gate dve dhammā vepullam agamaüsu pharusā vācā samphappalāpo ca. Dvãsu dhammesu vepulla-gatesu abhijjhā-vyāpādo vepullam agamāsi, abhijjhā-vyāpāde ve- pulla-gate micchā-diņņhi vepullam agamāsi, micchā-diņ- ņhiyā vepulla-gatāya tayo dhammā vepullam agamaüsu adhamma-rāgo visama-lobho micchā-dhammo, tãsu dham- mesu vepulla-gatesu ime dhammā vepullam agamaüsu amatteyyatā apetteyyatā asāma¤¤atā abrahma¤¤atā na- kule-jeņņhāpacāyitā, imesu dhammesu vepulla-gatesu tesaü sattānaü āyu pi parihāyi vaõõo pi parihāyi, tesaü āyunā pi parihāyamānānaü vaõõena pi parihāyamānānaü {aķ- ķhateyya}-vassa-satāyukānaü manussānaü vassa-satāyukā puttā ahesuü. 19. Bhavissati bhikkhave so samayo, yaü imesaü ma- nussānaü dasa-vassāyukā puttā bhavissanti. Dasa-vas- sāyukesu bhikkhave manussesu pa¤ca-vassikā\<*<1>*>/ kumārikā alam-pateyyā bhavissanti. Dasa-vassāyukesu bhikkhave manussesu imāni rasāni antaradhāyissanti, seyyathãdaü sappi navanãtaü telaü {madhu-pphāõitaü}\<*<2>*>/ loõaü. Dasa- vassāyukesu bhikkhave manussesu kudråsako\<*<3>*>/ aggaü\<*<4>*>/ bhojanānaü\<*<5>*>/ bhavissati. Seyyathā pi bhikkhave etarahi sāli-maüsodano aggaü\<*<6>*>/ {bhojanānaü}, evam eva kho bhik- khave {dasa-vassāyukesu} manussesu kudråsako aggaü\<*<7>*>/ bhojanānaü bhavissati. Dasa-vassāyukesu bhikkhave manussesu dasa kusala-kamma-pathā sabbena sabbaü anta- radhāyissanti, dasa akusala-kamma-pathā ativiya dippis- santi,\<*<8>*>/ dasa-vassāyukesu bhikkhave manussesu `Kusalan' ti pi na bhavissati. Kuto pana kusalassa kārako? Dasa- vassāyukesu bhikkhave manussesu ye te bhavissanti amat- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scdt māsikā; Bmr K vassikā. 2 Bmr K madhu phāõitaü. 3 Sd kuddrås-; Bm K kudrus-. 4 So Sc Bmr; Sdt K agga. 5 So SS Bmr; K bhojanaü. 6 So St Bmr; Sc aggo; Sd agga; K aggabhojanaü, and below. 7 So Bmr; SS agga. 8 Sum ādippissanti, with dippissanti as an alternative reading. >/ #<[page 072]># %<72 CAKKAVATTI-SäHANâDA-SUTTANTA [D. xxvi. 19.>% teyyā {apetteyyā} asāma¤¤ā abrahma¤¤ā na-kule-jeņņhā- pacāyino, te pujjā\<*<1>*>/ ca bhavissanti pāsaüsā ca. Seyyathā pi bhikkhave etarahi {matteyyā} petteyyā sāma¤¤ā brahma¤¤ā kule-jeņņhāpacāyino, te\<*<2>*>/ {pujjā} ca pāsaüsā ca, evam eva kho bhikkhave dasa-vassāyukesu manussesu ye te bhavissanti amatteyyā apetteyyā asāma¤¤ā abrahma¤¤ā na-kule-jeņņhā- pacāyino, te {pujjā} ca bhavissanti pāsaüsā ca. 20. Dasa-vassāyukesu bhikkhave manussesu na bhavissati mātā ti vā mātucchā\<*<3>*>/ ti vā\<*<4>*>/ mātulānã ti vā ācāriya\<*<5>*>/- bhariyā ti vā garånaü dārā\<*<6>*>/ ti vā, sambhedaü loko gamissati yathā ajeëakā kukkuņa\<*<7>*>/-såkarā soõa\<*<8>*>/-sigālā.\<*<9>*>/ Dasa-vassāyukesu bhikkhave manussesu tesaü sattānaü a¤¤ama¤¤amhi tibbo āghāto paccupaņņhito bhavissati, tibbo vyāpādo, tibbo mano-padoso, tibbaü vadhaka-cittaü, mātu pi puttamhi, puttassa pi mātari, pitu pi puttamhi, puttassa pi pitari,\<*<10>*>/ bhātu pi bhātari,\<*<10>*>/ bhātu pi bhaginiyā, bhaginiyā pi bhātari tibbo āghāto paccupaņņhito bhavissati tibbo vyāpādo tibbo mano-padoso tibbaü vadhaka-cittaü. Sey- yathā pi bhikkhave māgavikassa migaü disvā tibbo āghāto paccupaņņhito hoti tibbo viyāpādo tibbo mano-padoso tibbaü vadhaka-cittaü, evam eva kho bhikkhave dasa-vassāyukesu manussesu tesaü sattānaü a¤¤ama¤¤amhi tibbo āghāto paccupaņņhito bhavissati tibbo vyāpādo tibbo mano-padoso tibbaü vadhaka-cittaü, mātu pi puttamhi, puttassa pi mātari, pitu pi puttamhi, puttassa pi pitari,\<*<11>*>/ bhātu pi bhātari,\<*<11>*>/ bhātu pi bhaginiyā, bhaginiyā pi bhātari tibbo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sd Bmr; Sc pujā (corrected to pujjā); St K pujā; K (note) pujjā ti pi pāņhena bhavitabbaü. 2 So St K; Scd Bmr omit. 3 Sc mātukucchā. 4 So SS Bmr; K adds pitā ti vā pitucchā ti vā. 5 So St Bm K; Scd ācariyā (omitting bhariyā); Br Sum - Br (SS omit) ācariya. 6 Br dāro. 7 So SS Bm; Br K -ņā. 8 SS sona; Bm soõa; Br K soõā. 9 Br singāta. 10-10 So SS; Bmr K omit bhātu pi bhātari. 11-11 St Bmr K omit. >/ #<[page 073]># %% āghāto paccupaņņhito bhavissati tibbo vyāpādo tibbo mano- padoso tibbaü vadhaka-cittaü. 21. Dasa-vassāyukesu bhikkhave manussesu sattāhaü satthantarakappo bhavissati, te a¤¤ama¤¤am\<*<1>*>/ miga-sa¤¤aü paņilabhissanti, tesaü tiõhāni satthāni hatthesu pātu- bhavissanti, te tiõhena satthena -- `Esa migo esa migo\<*<2>*>/ ti' -- a¤¤ama¤¤aü jãvitā voropessanti. Atha kho tesaü bhikkhave sattānaü ekaccānaü evaü bhavissati, -- `Mā ca mayaü ka¤ci,\<*<3>*>/ mā c'\<*<4>*>/ amhe koci, yan nåna mayaü tiõa- gahaõaü\<*<5>*>/ vā vana-gahaõaü vā rukkha-gahaõam vā nadã- viduggaü vā pabbata-visamaü vā pavisitvā vana-måla- phalāhārā yāpeyyāmāti.' Te tiõa-gahaõaü\<*<6>*>/ vana-gahaõaü rukkha-gahaõaü nadã-viduggaü pabbata-visamaü pavi- sitvā sattāhaü vana-måla-phalāhārā yāpeyyanti. Te tassa sattāhassa accayena tiõa-gahaõā vana-gahaõā rukkha- gahaõā nadã-viduggā pabbata-visamā nikkhamitvā a¤¤am- a¤¤aü āliīgitvā sabhā\<*<7>*>/ gāyissanti samassāsissanti\<*<8>*>/ -- `Diņņhā bho sattā jãvasi, diņņhā bho sattā\<*<9>*>/ jãvasãti.' Atha kho tesaü bhikkhave sattānaü evaü bhavissati -- `Mayaü kho akusalānaü dhammānaü samādāna-hetu\<*<10>*>/ āyataü {¤āti-kkhayaü} pattā, yan nåna mayaü kusalaü kareyyāma. Kiü kusalaü kareyyāma? Yan nåna mayaü pāõātipātā virameyyāma,\<*<11>*>/ idaü\<*<12>*>/ kusalaü dhammaü samādāya vatteyyāmāti.' Te pāõātipātā viramissanti, idaü kusalaü dhammaü samādāya vattissanti. Te kusalānaü dham- mānaü samādāna-hetu āyunā pi vaķķhissanti vaõõena pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmr a¤¤ama¤¤amhi. 2 So SS Bmr; K esa migo (once only). 3 So SS; Bmr K ki¤ci. 4 Bmr K ca. 5 So SS Br K; but Childers spells gahanaü, and so Bm. 6 So SS and onwards; Bmr K insert vā after each word, as above. 7 K sabhāsu. 8 So St Bmr K; Scd omit. 9 Scd satta. 10 Bmr K add evaråpaü. 11 So Bmr K Sum; SS paņi virameyyāma. 12 So SS Bmr K; but SS in the repetition imaü. >/ #<[page 074]># %<74 CAKKAVATTI-SäHANâDA-SUTTANTA [D. xxvi. 21.>% vaķķhissanti. Tesaü āyunā pi vaķķhamānānaü vaõõena pi vaķķhamānānaü dasa-vassāyukānaü manussānaü vãsati- vassāyukā puttā bhavissanti. 22. Atha kho tesaü bhikkhave sattānaü evaü bhavissati, -- `Mayaü kho kusalānaü dhammānaü samādāna-hetu āyunā pi vaķķhāma vaõõena pi vaķķhāma, yan nåna mayaü bhiyyoso-mattāya kusalaü kareyyāma.\<*<1>*>/ Yan nåna mayaü adinnādānā virameyyāma, kāmesu micchācārā virameyyāma, musā-vādā virameyyāma, {pisuõāya} vācāya virameyyāma, pharusāya vācāya virameyyāma, samphap- palāpā virameyyāma, abhijjhaü pajaheyyāma, vyāpādaü pajaheyyāma, micchā-diņņhiü pajaheyyāma, tayo dhamme pajaheyyāma adhamma-rāgaü visama-lobhaü micchā- dhammaü; yan nåna mayaü matteyyā assāma\<*<2>*>/ petteyyā sāma¤¤ā brahma¤¤ā kule-jeņņhāpacāyino, idaü kusalaü dhammaü samādāya {vatteyyāmāti}.' Te matteyyā bhavissanti petteyyā sāma¤¤ā brahma¤¤ā kule-jeņņhāpacāyino, idaü kusalaü dhammaü samādāya vattissanti. Te\<*<3>*>/ kusalānaü dhammānaü samādāna-hetu āyunā pi vaķķhissanti, vaõõena pi vaķķhissanti, tesaü āyunā pi vaķķhamānānaü vaõõena pi vaķķhamānānaü vãsati-vassāyukānaü manussānaü cattārãsa-vassāyukā puttā bhavissanti. Cattārãsa-vassāyukānaü manussānaü asãti- vassāyukā puttā bhavissanti. Asãti-vassāyukānaü manus- sānaü saņņhi-vassa-satāyukā puttā bhavissanti. Saņņhi- vassa-satāyukānaü manussānaü vãsaü-tãõi\<*<4>*>/-vassa-satāyukā puttā bhavissanti. Vãsaü-tãõi-vassa-satāyukānaü manussā- naü cattārãsaü-chabbassa\<*<5>*>/-satāyukā puttā bhavissanti. Cattārãsaü-chabbassa-satāyukānaü manussānaü dve-vassa- sahassāyukā puttā bhavissanti. Dve-vassa-sahassāyukānaü manussānaü cattāri-vassa-sahassāyukā puttā bhavissanti. Cattāri-vassa-sahassāyukānaü manussānaü aņņha-vassa- sahassāyukā puttā bhavissanti. Aņņha-vassa-sahassāyu- kānaü manussānaü vãsati-vassa-sahassāyukā puttā bhavis- santi. Vãsati-vassa-sahassā yukānaü manussānaü cattārãsaü- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmr add kiü kusalaü kareyyāma? 2 Sc 'ssāma. 3 K tesaü. 4 So SS; Bmr K vãsati. 5 Bmr chavassa. >/ #<[page 075]># %% vassa-sahassāyukā puttā bhavissanti. Cattārãsaü-vassa- sahassāyukānaü manussānaü asãti-vassa-sahassāyukā puttā bhavissanti. 23. Asãti-vassa-sahassāyukesu bhikkhave manussesu pa¤ca-vassa-satikā kumārikā alaüpateyyā bhavissanti. Asãti-vassa-sahassāyukesu bhikkhave manussesu tayo ābādhā bhavissanti icchā anasanaü jarā.\<*<1>*>/ Asãti-vassa- sahassāyukesu bhikkhave manussesu ayaü Jambudãpo iddho c' eva bhavissati phãto ca, kukkuņa-sampātikā\<*<2>*>/ gāma- nigama-rājadhāniyo.\<*<3>*>/ Asãti-vassa-sahassāyukesu bhikkhave manussesu ayaü Jambudãpo Avãci ma¤¤e phuņo bhavissati manussehi\<*<4>*>/ seyyathā pi nala\<*<5>*>/-vanaü vā sara\<*<6>*>/-vanaü vā. Asãti-vassa-sahassāyukesu bhikkhave manussesu ayaü Bārāõasã Ketumatã nāma rāja-dhānã bhavissati iddhā c' eva phãtā ca bahujanā ca ākiõõa-manussā ca subhikkhā ca. Asãti-vassa-sahassāyukesu bhikkhave manussesu imasmiü Jambudãpe caturāsãti-nagara-sahassāni bhavissanti Ketu- matã-rājadhāni-pamukhāni. 24. Asãti-vassa-sahassāyukesu bhikkhave manussesu Ketumatiyā\<*<7>*>/ rājadhāniyā Saükho nāma rājā uppajjissati cakkavatti dhammiko dhamma-rājā cāturanto {vijitāvã} janapadatthāvariyappatto satta-ratana-samannāgato. Tass' imāni {satta} ratanāni bhavissanti, seyyathãdaü cakka-rata- naü hatthi-ratanaü assa-ratanaü maõi-ratanaü itthi- ratanaü gahapati-ratanaü pariõāyaka-ratanam eva satta- maü. {Paro-}sahassaü kho pan' assa puttā bhavissanti sårā vãraīga-råpā parasenappamaddanā. So imaü paņha- viü sāgara-pariyantaü adaõķena asatthena dhammena abhivijiya ajjhāvasissati. 25. Asãti-vassa-sahassāyukesu bhikkhave manussesu \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sdt omit the two following sentences, and continue at the Bārāõasã clause. 2 So Sc Bmr Sum; K -pātitā; K (note) kukkuņasampādikā ti pi pāņho. 3 Sc -dhāni; Bmr gāma-nigama-janapadā rājaņhāniyo. 4 So Bmr K; Sc omits. 5 So Sc; Bmr K naëa. 6 So Sc Bmr K sāra. 7 Bmr -matã; K -mati. >/ #<[page 076]># %<76 CAKKAVATTI-SäHANâDA-SUTTANTA [D. xxvi. 25.>% Metteyyo nāma Bhagavā loke uppajjissati arahaü Sammā- Sambuddho vijjā-caraõa-sampanno sugato loka-vidå anuttaro purisa-damma-sārathi satthā deva-manussānaü Buddho Bhagavā, seyyathā pi 'ham\<*<1>*>/ etarahi loke uppanno arahaü Sammā-Sambuddho vijjā-caraõa-sampanno sugato loka-vidå anuttaro purisa-damma-sārathi satthā deva- manussānaü Buddho Bhagavā. So imaü lokaü sadevakaü samārakaü sabrahmakaü sassamaõa-brāhmaõiü pajaü sadeva-manussaü sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā pavedessati, seyyathā pi 'haü etarahi imaü lokaü sadevakaü samārakaü sabrahmakaü sassamaõa-brāhmaõiü pajaü sadeva-manussaü sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā pavedemi. So dhammaü desissati ādi-kalyāõaü majjhe-kalyāõaü pariyosāna-kalyāõaü sātthaü savya¤janaü kevala-pari- puõõaü parisuddhaü brahmacariyaü pakāsessati, sey- yathā pi 'ham etarahi dhammaü desemi ādi-kalyāõaü majjhe-kalyāõaü pariyosāna-kalyāõaü sātthaü savy- a¤janaü kevala-paripuõõaü parisuddhaü brahmacariyaü pakāsemi. So aneka-sahassaü\<*<2>*>/ bhikkhu-saüghaü pari- harissati, seyyathā pi 'haü etarahi aneka-sataü bhikkhu- saüghaü pariharāmi. 26. Atha kho bhikkhave Saükho nāma rājā yen' assa\<*<3>*>/ yåpo ra¤¤ā Mahā-Panādena kārāpito, taü yåpaü ussāpetvā ajjhāvasitvā daditvā\<*<4>*>/ vissajjetvā\<*<5>*>/ samaõa-brāhmaõa- kapaõiddhika\<*<6>*>/-vanibbaka\<*<7>*>/-yācakānaü dānaü datvā Met- teyyassa Bhagavato arahato Sammā-Sambuddhassa santike kesa-massuü ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaü pabbajissati. So evaü pabbajito samāno eko våpakaņņho appamatto ātāpã pahitatto viharanto na cirass' eva yass' atthāya kula-puttā sammad eva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS vary between paham and piham; Bmr K here and below pāham. 2 Br aneka-sata-sahassam. 3 So SS; Bmr K yo so. 4 So SS; Bmr taü datvā; K omits. 5 So SS Sum-Scd; Bmr visajjitvā; K vissajjitvā. 6 So SS; Bmr K kapaõaddhika. 7 So Sc Sum Scd; Sdt Sum Br omit; Bmr K vaõo. >/ #<[page 077]># %% agārasmā anagāriyaü pabbajanti, tad anuttaraü brahma- cariyaü pariyosānaü diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharissati. 27. `Atta-dãpā\<*<1>*>/ bhikkhave viharatha atta-saraõā ana¤¤a- saraõā, dhamma-dãpā dhamma-saraõā ana¤¤a-saraõā. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu atta-dãpo viharati atta- saraõo ana¤¤a-saraõo, dhamma-dãpo dhamma-saraõo ana¤¤a-saraõo? Idha\<*<2>*>/ bhikkhave bhikkhu kāye kāy- ānupassã viharati ātāpã sampajāno satimā vineyya loke abhijjhā-domanassaü, vedanāsu . . . citte . . . dhammesu dhammānupassã viharati ātāpã sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhā-domanassaü. Evaü kho bhikkhave bhikkhu atta-dãpo viharati atta-saraõo ana¤¤a-saraõo dhamma-dãpo dhamma-saraõo ana¤¤a-saraõo. 28. `Gocare bhikkhave caratha sake pettike visaye. Gocare bhikkhave carantā sake pettike visaye āyunā pi vaķķhissatha, vaõõena pi vaķķhissatha, sukhena pi vaķķhissatha, bhogena pi vaķķhissatha, balena pi vaķķhis- satha. `Ki¤ ca bhikkhave bhikkhuno āyusmiü? Idha\<*<3>*>/ bhik- khave bhikkhu chanda-samādhi-padhāna-saükhāra-saman- nāgataü iddhipādaü bhāveti, viriya-samādhi\<*<4>*>/ . . . pe . . . citta-samādhi . . . vãmaüsā-samādhi-padhāna-saükhāra- samannāgataü iddhipādaü bhāveti. So imesam catunnaü iddhipādānaü bhāvitattā bahulãkatattā ākaīkhamāno kap- paü vā tiņņheyya kappāvasesaü vā.\<*<5>*>/ Idaü kho bhikkhave bhikkhuno āyusmiü vadāmi\<*<6>*>/. `Ki¤ ca bhikkhave bhikkhuno vaõõasmiü? Idha bhikkhave bhikkhu sãlavā hoti, Pātimokkha-saüvara- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cp. 1, p. 58. 2 See D. xxii. 1, ante, vol. ii., p. 290. 3 Cp. D. xviii. 22, ante, vol. ii., p. 213. 4 So SS; Bmr K add padhāna in each case. 5 Cp. D. xvi. 3. 5, ante, vol. ii., p. 103. 6 So SS; Bmr K omit. >/ #<[page 078]># %<78 CAKKAVATTI-SäHANâDA-SUTTANTA [D. xxvi. 28.>% saüvuto\<*<1>*>/ viharati ācāra-gocara-sampanno anumattesu vajjesu bhaya-dassāvã, samādāya sikkhati sikkhāpadesu. Idaü kho bhikkhave bhikkhuno vaõõasmiü. `Ki¤ ca bhikkhave bhikkhuno sukhasmiü? Idha\<*<2>*>/ bhikkhave bhikkhu vivicc' eva kāmehi vivicca akusala\<*<3>*>/- dhammehi savitakkaü savicāraü vivekajaü pãti-sukhaü paņhama-jjhānaü\<*<4>*>/ upasampajja viharati, vitakka-vicārānaü våpasamā ajjhattaü sampasādanaü cetaso {ekodibhāvaü} avitakkaü avicāraü samādhijam pãti-sukhaü dutiya- jjhānaü . . . pe . . . tatiya-jjhānaü . . . pe . . . catuttha- jjhānaü upasampajja viharati. Idaü kho\<*<5>*>/ bhikkhave bhikkhuno sukhasmiü. `Ki¤ ca bhikkhave bhikkhuno bhogasmiü? Idha bhikkhave bhikkhu mettā\<*<6>*>/-sahagatena cetasā ekaü disaü pharitvā viharati, tathā dutiyaü, tathā tatiyaü, tathā catutthaü. Iti uddham adho tiriyaü sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaü lokaü mettā-sahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāõena averena avyāpajjhena pharitvā viharati. Karuõā-{sahagatena} cetasā . . . muditā-sahaga- tena cetasā . . . upekhā-sahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāõena {averena} avyāpajjhena pharitvā viharati. Idaü kho bhikkhave bhikkhuno bhogasmiü. `Ki¤ ca bhikkhave bhikkhuno balasmiü. Idha bhik- khave bhikkhu āsavānaü khayā anāsavaü ceto-vimuttiü pa¤¤ā-vimuttiü diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharati. Idaü kho bhikkhave bhikkhuno balasmiü. `Nāhaü bhikkhave a¤¤aü eka-balam pi samanupassāmi\<*<7>*>/ evaü duppasahaü yathayidaü bhikkhave Māra-balaü, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See D. xiii. 42, ante, vol. i., p. 250. 2 See D. i. 1. 2, ante, vol. i., p. 37; and D. xxii. 21, ante, vol. ii., p. 313. 3 Bmr akusalehi. 4 Bmr pathamaü jhānaü, and so onwards. 5 Bmr add pana. 6 See D. xiii. 76, ante, vol. i., p. 250. 7 Bmr add yaü. >/ #<[page 079]># %% kusalānaü bhikkhave dhammānaü samādāna-hetu evam idam pu¤¤aü pavaķķhatãti.' Idam avoca Bhagavā. Attamanā te bhikkhå Bhagavato bhāsitaü abhinandun ti. Cakkavatti-Sãhanāda-Suttantaü Tatiyaü.\<*<1>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS Cakkavatti-Sãhanāda-Suttaü tatiyaü; Bmr Cakkavatti-Suttantaü tatiyaü; K Cakkavatti-Suttaü tatiyaü. >/ #<[page 080]># %< 80>% [xxvii. Agga¤¤a-Suttanta.] Evam me sutaü. 1. Ekaü samayaü Bhagavā Sāvatthiyaü viharati Pubb- ārāme Migāra-mātu pāsāde.\<*<1>*>/ Tena kho pana samayena Vāseņņha-Bhāradvājā\<*<2>*>/ bhikkhåsu parivasanti\<*<3>*>/ bhikkhu- bhāvaü ākaīkhamānā. Atha kho Bhagavā sāyaõha- samayaü patisallānā\<*<4>*>/ vuņņhito pāsādā orohitvā pāsāda- pacchāyāyaü abbhokāse caīkamati. 2. Addasā kho Vāseņņho Bhagavantaü sāyaõha-samayaü patisallānā vuņņhitaü pāsādā orohitvā pāsāda-{pacchāyāyaü} abbhokāse caīkamantaü. Disvā\<*<5>*>/ Bhāradvājaü āmantesi: `Ayaü āvuso Bhāradvāja Bhagavā sāyaõha-samayaü patisallānā vuņņhito pāsādā orohitvā pāsāda-pacchāyāyaü abbhokāse caīkamati. âyām' āvuso Bhāradvāja yena Bhagavā ten' upasaükamissāma. App eva nāma labhey- yāma Bhagavato santikā\<*<6>*>/ dhammiü kathaü savanāyāti.' `Evam āvuso ti' kho Bhāradvājo Vāseņņhassa paccassosi. Atha kho Vāseņņha-Bhāradvājā yena Bhagavā ten' upa- saükamiüsu, upasaükamitvā Bhagavantaü abhivādetvā Bhagavantaü caīkamantaü anucaīkamiüsu. 3. Atha kho Bhagavā Vāseņņhaü āmantesi: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cp. Majjhima Nikāya (ed. Chalmers), iii. 1, 104. 2 Cp. D. xiii. 3, ante, vol. i., p. 235. 3 Bmr paņivasanti. 4 So SS; Bmr K paņisallānā, and paņisallāõā. 5 Bmr K disvāna. 6 So SS; Bmr K sammukhā. >/ #<[page 081]># %% `Tumhe khv attha Vāseņņha\<*<1>*>/ brāhmaõa-jaccā brāhmaõa- kulãnā brāhmaõa-kulā agārasmā anagāriyaü pabbajitā. Kacci vo Vāseņņha brāhmaõā na akkosanti na paribhā- santãti?' `Taggha no bhante brāhmaõā akkosanti paribhāsanti atta-råpāya paribhāsāya paripuõõāya no aparipuõõāyāti.' `Yathā-kathaü pana vo Vāseņņha brāhmaõā akkosanti paribhāsanti atta-råpāya paribhāsāya paripuõõāya no aparipuõõāyāti?' `Brāhmaõā bhante evam āhaüsu:\<*<2>*>/ "Brāhmaõo va seņņho vaõõo, hãno a¤¤o vaõõo;\<*<3>*>/ brāhmaõo va sukko vaõõo, kaõho\<*<4>*>/ a¤¤o vaõõo; brāhmaõā va sujjhanti no abrāhmaõā; brāhmaõā va\<*<5>*>/ Brahmuno puttā orasā mukhato jātā Brahma-jā Brahma-nimmitā Brahma-dāyādā. Te tumhe seņņhaü vaõõaü hitvā hãnam attha vaõõaü {ajjhå- pagatā}, yadidaü muõķake samaõake ibbhe kaõhe bandhu- pādāpacce.\<*<6>*>/ Tayidaü na sādhu, tayidaü nappatiråpaü, yaü tumhe seņņhaü vaõõaü hitvā hãnam attha vaõõaü ajjhåpagatā, yadidaü muõķake samaõake ibbhe kaõhe bandhu-pādāpacce ti." Evaü kho\<*<7>*>/ no bhante brāhmaõā akkosanti paribhāsanti atta-råpāya paribhāsāya paripuõõāya no aparipuõõāyāti.' 4. `Taggha vo Vāseņņha brāhmaõā porāõaü assarantā\<*<8>*>/ evam āhaüsu: "Brāhmaõo va seņņho vaõõo, hãno a¤¤o vaõõo; brāhmaõo va sukko vaõõo, kaõho a¤¤o vaõõo; brāhmaõā va sujjhanti no abrāhmaõā; brāhmaõā va Brahmuno puttā orasā mukhato jātā Brahma-jā Brahma- nimmitā Brahma-dāyādā" ti. Dissanti kho pana Vāseņņha brāhmaõānaü brāhmaõiyo utuniyo pi gabbhiniyo pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K Vāseņņhā, and so SS often. 2 Cp. the Madhura-Sutta in the Majjhima Nikāya, 84 (Chalmers, vol. ii., p. 84, ff.). 3 So SS; Bmr K hãnā a¤¤e vaõõā, and below. 4 Bmr K kaõhā a¤¤e vaõõe, and below. 5 So Sc Bmr; Sdt ca; K omits. 6 K adds ti. 7 St evabbo. 8 So SS; Bmr K asar-. >/ #<[page 082]># %<82 AGGAĨĨA-SUTTANTA [D. xxvii. 4.>% vijāyamānā pi pāyamānā pi, te ca brāhmaõā yonijā va samānā evam āhaüsu: "Brāhmaõo va seņņho vaõõo . . . pe . . . Brahma-dāyādā ti." Te\<*<1>*>/ Brahmāna¤ c' eva abbhācikkhanti musā ca bhāsanti bahu¤ ca apu¤¤aü pasavanti.' 5. `Cattāro 'me Vāseņņha vaõõā, Khattiyā Brāhmaõā Vessā Suddā. Khattiyo pi kho Vāseņņha idh' ekacco pāõātipāti hoti, adinnādāyi hoti,\<*<2>*>/ kāmesu micchā-cāri hoti, musā-vādi hoti, pisuõā-vāco hoti, pharusā-vāco hoti, samphappalāpã hoti, abhijjhālå hoti, vyāpanna-citto hoti, micchā-diņņhi hoti. Iti kho Vāseņņha ye 'me dhammā akusalā akusala-saükhātā,\<*<3>*>/ sāvajjā sāvajja-saükhātā, asevit- abbā asevitabba-saükhātā, nālam-ariyā nālam-ariya- saīkhātā, kaõhā kaõha-vipākā vi¤¤å-garahitā, Khattiye pi te idh' ekacce sandissanti. Brāhmaõo pi kho Vāseņņha . . . pe . . . Vesso pi kho Vāseņņha . . . pe . . . Suddo pi kho Vāseņņha idh' ekacco pāõātipāti\<*<4>*>/ . . . pe . . . micchā- diņņhi hoti. Iti kho Vāseņņha ye 'me dhammā akusalā akusala-saükhāta . . . pe . . . kaõhā kaõha-vipākā vi¤¤å- garahitā, Sudde pi te idh' ekacce sandissanti. 6. `Khattiyo pi kho Vāseņņha idh' ekacco pāõātipātā paņivirato hoti, adinnādānā paņivirato hoti, kāmesu mic- chācārā paņivirato hoti, musā-vādā paņivirato hoti, pisuõāya vācāya paņivirato hoti, pharusāya vācāya paņivirato hoti, samphappalāpā paņivirato hoti, anabhijjhālå hoti, avyāpanna- citto hoti, sammā-diņņhi hoti. Iti kho Vāseņņha ye 'me dhammā kusalā kusala-saükhātā anavajjā anavajja-saükhātā sevitabbā sevitabba-saükhātā alam-ariyā alam-ariya-saī- khātā sukkā sukka-vipākā vi¤¤uppasatthā, khattiye pi te\<*<5>*>/ idh' ekacce sandissanti. Brāhmaõo pi kho Vāseņņha . . . pe . . . Vesso pi kho Vāseņņha, . . . pe . . . Suddo pi kho Vāseņņha idh' ekacco pāõātipātā paņivirato hoti . . . pe \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sc Sum-Scd; Sdt omit te; Bmr K Sum-Br add ca. 2 So SS, and onwards; Bmr K omit. 3 So SS Bmr K Sum (Rh D's transcript sa¤jātā throughout). 4 Bmr K add hoti adinnādāyã. 5 Bm adds Vāseņņha; Br kho Vāseņņha. >/ #<[page 083]># %% . . . anabhijjhālå hoti, avyāpanna-citto hoti, sammā-diņņhi hoti. Iti kho Vāseņņha ye 'me dhammā kusalā kusala- saükhātā anavajjā anavajja-saükhātā sevitabbā sevitabba- saükhātā alam-ariyā alam-ariya-saükhātā sukkā sukka- vipākā vi¤¤uppasatthā, Sudde pi te idh' ekacce sandissanti. 7. `Imesu kho Vāseņņha catåsu vaõõesu evam ubhaya- vokiõõesu\<*<1>*>/ vattamānesu kaõha-sukkesu dhammesu vi¤¤å- garahitesu c' eva vi¤¤å-pasatthesu ca yad ettha brāhmaõā evam āhaüsu: "Brāhmaõo va seņņho vaõõo, hãno a¤¤o vaõõo; brāhmaõo va sukko vaõõo, kaõho a¤¤o vaõõo; brāhmaõā va sujjhanti no abrāhmaõā, brāhmaõā va Brahmuno puttā orasā mukhato jātā Brahma-jā Brahma- nimmitā Brahma-dāyādā ti" -- taü tesaü vi¤¤å nānu- jānanti. Taü kissa hetu? Imesaü hi Vāseņņha catunnaü vaõõānaü yo hoti bhikkhu arahaü khãõāsavo vusitavā kata-karaõãyo ohita-bhāro anuppatta-sadattho parikkhãõa- bhava-saüyojano sammad-a¤¤ā vimutto, so tesaü aggam akkhāyati dhammen' eva no adhammena. Dhammo hi Vāseņņha seņņho jane tasmiü diņņhe c' eva dhamme abhisam- parāya¤ ca. 8. `Tadaminā p' etaü Vāseņņha pariyāyena veditabbaü yathā dhammo\<*<2>*>/ seņņho jane tasmiü diņņhe c' eva dhamme abhisamparāya¤ ca. `Jānāti kho\<*<3>*>/ Vāseņņha rājā Pasenadi\<*<4>*>/-Kosalo: "Samaõo Gotamo anuttaro\<*<5>*>/ Sakya-kulā pabbajito" ti. Sakyā kho pana Vāseņņha ra¤¤o Pasenadi\<*<6>*>/-Kosalassa\<*<7>*>/ anuyuttā\<*<8>*>/ bhavanti. Karonti kho Vāseņņha Sakyā ra¤¤e\<*<9>*>/ Pasenadimhi Kosale nipaccakāraü abhivādanaü paccuņņhānaü a¤jali- kammaü sāmãci-kammaü. Iti kho Vāseņņha yaü karonti Sakyā ra¤¤e Pasenadimhi Kosale nipaccakāraü abhivā- danaü paccuņņhānaü a¤jali-kammaü sāmãci-kammaü, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K byakiõõesu, D's transcript (Dt) byo-. 2 Br adds va. 3 Bmr add pana. 4 Bmr Passenadã. 5 So Bmr K; Scd antarā; St anantarā. 6 So SS; Bm Passenadãno; Br Passenadino; K -dissa. 7 Bmr add anantarā; K adds dhammatarā. 8 K anuyantā. 9 So Bmr K; SS sahyara¤¤o. >/ #<[page 084]># %<84 AGGAĨĨA-SUTTANTA [D. xxvii. 8.>% karoti taü rājā Pasenadi-Kosalo Tathāgate nipaccakāraü abhivādanaü paccuņņhānaü a¤jali-kammaü sāmãci- kammaü -- "Nanu sujāto Samaõo Gotamo? Dujjāto 'ham asmi; balavā Samaõo Gotamo, dubbalo 'ham asmi; pāsādiko\<*<1>*>/ Samaõo Gotamo, dubbaõõo 'ham asmi; mahe- sakkho Samaõo Gotamo, appesakkho 'ham asmãti." Atha kho taü dhammaü yeva sakkaronto dhammaü garu- karonto dhammaü mānento dhammaü påjento dhammaü apacāyamāno, evaü rājā Pasenadi-Kosalo Tathāgate nipaccakāraü karoti abhivādanaü paccuņņhānaü a¤jali- kammaü sāmãci-kammaü. Iminā\<*<2>*>/ kho etaü Vāseņņha pariyāyena veditabbaü yathā dhammo seņņho jane tasmiü diņņhe c' eva dhamme abhisamparāya¤ ca. 9. `Tumhe khv attha Vāseņņha nānā-jaccā nānā-nāmā nānā-gottā nānā-kulā agārasmā anagāriyaü pabbajitā. "Ke tumhe ti?" puņņhā samānā, "Samaõā Sakya-puttiy'\<*<3>*>/ {amhāti}" paņijānātha.\<*<4>*>/ Yassa kho pan' assa Vāseņņha Tathāgate saddhā niviņņhā måla-jātā patiņņhitā daëhā asaühārikā\<*<5>*>/ samaõena vā brāhmaõena vā devena vā Mārena vā Brahmunā vā kenaci vā lokasmiü, tass' etaü kallaü vacanāya: "Bhagavato 'mhi putto oraso mukhato jāto dhamma-jo dhamma-nimmito dhamma-dāyādo" ti. Taü kissa hetu? Tathāgatassa h' etaü Vāseņņha adhiva- canaü -- "Dhamma-kāyo iti pi Brahma-kāyo iti pi, Dhamma-bhåto iti pi Brahma-bhåto iti pãti."\<*<6>*>/ 10. `Hoti\<*<7>*>/ kho so Vāseņņha {samayo} yaü kadāci karahaci dãghassa addhuno accayena ayaü loko saüvaņņati. Saü- vaņņamāne loke yebhuyyena sattā âbhassara-saüvaņņanikā honti. Te tattha honti\<*<8>*>/ manomayā pãti-bhakkhā sayam- pabhā antalikkha-carā subhaņņhāyino ciram {dãgham} addhānaü tiņņhanti. Hoti kho so Vāseņņha samayo yaü kadāci karahaci dãghassa addhuno accayena ayaü loko vivaņņati. Vivaņņamāne loke yebhuyyena sattā âbhassara- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K opāsādiko. 2 Bmr add pi. 3 So SS; Bm K -puttiyā 'mhāti. 4 K paņijānāti. 5 So SS; Bmr K -hāriyā. 6 So SS; Bmr K pi. 7 Cp. D. i. 2. 2, ante, vol. i., p. 17. 8 K omits. >/ #<[page 085]># %% kāyā cavitvā itthattaü āgacchanti. Te ca honti manomayā pãti-bhakkhā sayam-pabhā antalikkha-carā subhaņņhāyino, ciraü dãgham addhānaü tiņņhanti. 11. `Ekodakã-bhåtaü kho pana Vāseņņha tena samayena hoti andha-kāro andhakāra-timisā. Na candima-suriyā pa¤¤āyanti, na nakkhattāni\<*<1>*>/ tāraka-råpāni pa¤¤āyanti, na rattin-divā\<*<2>*>/ pa¤¤āyanti, na māsaddha-māsā pa¤¤āyanti, na utu-saüvaccharā pa¤¤āyanti, na itthi-pumā\<*<3>*>/ pa¤¤ā- yanti. Sattā sattā tv eva saīkhyaü gacchanti. Atha kho tesaü Vāseņņha sattānaü kadāci karahaci dãghassa addhuno accayena rasa\<*<4>*>/-paņhavã udakasmiü samatāni.\<*<5>*>/ Seyyathā pi nāma {payaso} tattassa\<*<6>*>/ nibbāyamānassa upari santānakaü hoti, evam evaü\<*<7>*>/ pātur ahosi. Sā ahosi vaõõa-sampannā gandha-sampannā rasa-sampannā, sey- yathā pi nāma sampannaü vā sappi, sampannaü vā navanãtaü, evaü vaõõā\<*<8>*>/ ahosi; seyyathā pi nāma khudda- madhu\<*<9>*>/ anelakaü\<*<10>*>/ evam assādā ahosi. 12. `Atha kho Vāseņņha a¤¤ataro satto lola-jātiko, "Ambho kim ev' idaü bhavissatãti?" rasa-paņhaviü aīguliyā sāyi. Tassa rasa-paņhaviü aīguliyā sāyato acchādesi, taõhā c' assa\<*<11>*>/ okkami. A¤¤atare\<*<12>*>/ pi kho Vāseņņha sattā tassa sattassa diņņhānugatiü āpajjamānā rasa-paņhaviü aīguliyā sāyiüsu. Tesaü rasa-paņhaviü aīguliyā sāyataü acchādesi, taõhā ca tesaü {okkami}. Atha kho te Vāseņņha sattā rasa-paņhaviü hatthehi ālumpa\<*<13>*>/-kārakaü upakkamiüsu paribhu¤jituü. Yato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmr nakkhatta-tāraka-. 2 Bmr rattidivā. 3 So SS Bmr; K -purisā. 4 Sct rasā; Sd rasāya. 5 K samantāni (and in 18). 6 So Sdt Bm Sum; Sc payasotakkattassa; Br pāyāsotakkassa; K payatatt-; Dt payattatassa. 7 Bm eva; Br eva kho. 8 So Sdt K; Sc Bmr vaõõo. 9 SS khuddaka; Bmr K khuddamadhuü; Sum-Scd khuddaü madhuü. See 14. 10 Bmr K aneëakaü. 11 So Bmr; SS omit ca; K p' assa. 12 So Sct; Sd a¤¤ataro; Bmr K a¤¤e. 13 So SS Sum-Scd; Bmr Sum-Br K āluppa (and in 18) >/ #<[page 086]># %<86 AGGAĨĨA-SUTTANTA [D. xxvii. 12.>% kho\<*<1>*>/ Vāseņņha sattā rasa-paņhaviü hatthehi ālumpa- kārakaü upakkamiüsu paribhu¤jituü, atha\<*<2>*>/ tesaü\<*<3>*>/ sattānaü sayam-pabhā antaradhāyi. Sayam-pabhāya antarahitāya candima-suriyā pātur ahaüsu.\<*<4>*>/ Candima- suriyesu pātu-bhåtesu, nakkhattāni tāraka-råpāni pātur ahaüsu. Nakkhattesu tāraka-råpesu pātu bhåtesu, rattin- divā pa¤¤āyiüsu. Rattin-divesu pa¤¤āyamānesu, mā- saddha-māsā pa¤¤āyiüsu. Māsaddha-māsesu pa¤¤āya- mānesu, utu-saüvaccharā pa¤¤āyiüsu. Ettāvatā kho Vāseņņha ayaü loko puna vivaņņo hoti. 13. `Atha kho te Vāseņņha sattā rasa-pathaviü paribhu¤- jantā\<*<5>*>/ tam-bhakkhā tad-{āhārā} ciraü dãgham addhānaü aņņhaüsu. Yathā yathā kho te Vāseņņha sattā rasa- paņhaviü paribhu¤jantā tam-bhakkhā tad-{āhārā} ciraü dãgham addhānaü aņņhaüsu, tathā tathā tesaü\<*<6>*>/ sattānaü\<*<7>*>/ kharatta¤ c' eva kāyasmiü okkami, vaõõa-vevaõõatā ca pa¤¤āyittha. Ek' idaü sattā vaõõavanto honti, ek' idaü\<*<8>*>/ dubbaõõā. Tattha ye te sattā vaõõavanto, te dubbaõõe satte atima¤¤anti, -- "Mayam etehi vaõõavantatarā,\<*<9>*>/ amheh' ete dubbaõõatarā ti." Tesaü vaõõātimāna-paccayā mān- ātimāna-jātikānaü rasa-paņhavã antaradhāyi. Rasāya\<*<10>*>/ paņhaviyā antarahitāya sannipatiüsu, sannipatitvā anut- thuniüsu, -- "Aho rasaü, aho rasan ti." Tad etarahi pi manussā ki¤cid eva sādhu\<*<11>*>/ rasaü labhitvā evam āhaüsu, "Aho rasaü, aho rasan ti." Tad eva porāõaü agga¤¤aü akkharaü\<*<12>*>/ anupatanti,\<*<13>*>/ na tv ev' assa atthaü ājānanti. 14. `Atha kho tesaü Vāseņņha sattānaü rasāya\<*<14>*>/ paņha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Br adds te. 2 Br adds kho. 3 Br adds Vāseņņha. 4 So SS Sum-Scd; Bmr Sum-Br K ahesuü, and below, 18. 5 Scd paribhu¤jitvā. 6 Br adds Vāseņņha. 7 Br adds rasapaņhaviü paribhu¤jantānaü. 8 Br adds sattā. 9 Sc -vantarā; Sd -vanta. 10 So Sc Bm; Sdt rasā; Br K rasa-; SS Bmr agree below in rasāya. 11 Dt Br su. 12 K omits. 13 So Scd; St apatanti; Bmr Sum-Br anussaranti; Sum - Scd K anupadanti. 14 K rasa-. >/ #<[page 087]># %% viyā antarahitāya bhåmi-pappaņako\<*<1>*>/ pātur ahosi. Seyyathā pi nāma ahicchattako, evam evaü pātur ahosi. So ahosi vaõõa-sampanno gandha-sampanno rasa-sampanno. Sey- yathā pi nāma sampannaü vā sappi sampannaü vā navanãtaü, evaü-vaõõo ahosi. Seyyathā pi nāma khuddaü\<*<2>*>/ madhuü aneëakaü,\<*<3>*>/ evam assādo ahosi. Atha kho te Vāseņņha sattā bhåmi-pappaņakaü upakkamiüsu paribhu¤jituü. Te taü\<*<4>*>/ paribhu¤jantā tam-bhakkhā tad- āhārā ciraü dãgham addhānaü aņņhaüsu. Yathā yathā kho te Vāseņņha sattā bhåmi-pappaņakaü paribhu¤jantā tam-bhakkhā tad-āhārā ciraü {dãgham} addhānaü aņņhaüsu, tathā tathā tesaü sattānaü bhiyyoso-mattāya kharatta¤ c' eva kāyasmiü okkami, vaõõa-vevaõõatā ca pa¤¤āyittha. Ek' idaü sattā vaõõavanto honti, ek' idaü sattā dubbaõõā. Tattha ye te sattā vaõõavanto, te dubbaõõe satte atima¤- ¤anti, -- "Mayam etehi vaõõavantatarā, amheh' ete dubbaõ- õatarā ti." Tesaü vaõõātimāna-paccayā mānātimāna- jātikānaü bhåmi-pappaņako antaradhāyi. Bhåmi-pappaņake antarahite badālatā\<*<5>*>/ pātur ahosi. Seyyathā pi nāma kalambukā,\<*<6>*>/ evam evaü pātur ahosi. Sā ahosi vaõõa- sampannā gandha-sampannā rasa-sampannā. Seyyathā pi nāma sampannaü vā sappi sampannaü vā navanãtaü, evaü-vaõõā ahosi. Seyyathā pi nāma khudda-madhu- aneëakaü, evam assādā ahosi. 15. `Atha kho te Vāseņņha sattā badālataü upakkamiüsu paribhu¤jituü. Te tam paribhu¤jantā tam-bhakkhā tad-āhārā ciraü dãgham addhānaü aņņhaüsu. Yathā yathā kho te Vāseņņha sattā badālataü paribhu¤jantā tam- bhakkhā tad-āhārā ciraü dãgham addhānaü {aņņhaüsu}, tathā-tathā tesaü sattānaü bhiyyoso-mattāya kharatta¤ c' eva kāyasmiü okkami vaõõa-vevaõõatā ca pa¤¤āyittha. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS; Bmr K pappaņiko; K (note) bhåmipappaņako ti pāņho. Cp. 18. 2 So SS; Bmr K khudda. 3 Sc Br anel-; Sdt anãl-; Bm K aneë-. 4 So SS Bmr; K omits. 5 So Sc Sum-Scd; Sd bhaddālata; St badāëatā; Bmr padālatā. 6 St kaladukā; K kalabakā. >/ #<[page 088]># %<88 AGGAĨĨA-SUTTANTA [D. xxvii. 15.>% Ek' idaü sattā vaõõavanto honti, ek' idaü sattā dubbaõõā. Tattha ye te sattā vaõõavanto, te dubbaõõe satte atima¤- ¤anti, -- "Mayam etehi vaõõavantatarā, amheh' ete dubbaõõatarā ti." Tesaü vaõõātimāna-paccayā mān- ātimāna-jātikānaü badālatā antaradhāyi. Badālatāya antarahitāya sannipatiüsu, sannipatitvā {anutthuniüsu}, -- "Ahu vata no,\<*<1>*>/ ahāyi\<*<2>*>/ vata no\<*<1>*>/ badālatā ti." Tad etarahi pi manussā kenacid eva\<*<3>*>/ dukkha-dhammena puņņhā\<*<4>*>/ evam āhaüsu: "Ahu\<*<5>*>/ vata no, ahāyi vata no ti." Tad eva porāõaü agga¤¤aü akkharaü anupatanti, na tv ev' assa atthaü ājānanti. 16. `Atha kho tesaü Vāseņņha sattānaü badālatāya antarahitāya akaņņha-pāko sāli pātur ahosi, akaõo athuso\<*<6>*>/ sugandho taõķula-pphalo.\<*<7>*>/ Yan taü sāyaü sāyam-āsāya āharanti, pāto taü hoti pakkaü paņiviråëhaü. Yan taü pāto pātar-āsāya āharanti sāyaü taü hoti pakkaü paņiviråë- haü, nāpadānaü pa¤¤āyati. Atha kho te\<*<8>*>/ Vāseņņha sattā akaņņha-pākaü sāliü paribhu¤jantā tam\<*<9>*>/-bhakkhā tad- āhārā ciraü dãgham addhānaü aņņhaüsu. Yathā yathā kho te Vāseņņha sattā akaņņha-pākaü sāliü paribhu¤jantā tam-bhakkhā tad-{āhārā} ciraü dãgham addhānaü aņņhaüsu, tathā tathā tesaü sattānaü bhiyyoso-mattāya kharatta¤ c' eva kāyasmiü okkami, vaõõa-vevaõõatā ca pa¤¤āyittha. Itthiyā ca itthi-liīgaü pātur ahosi, purisassa purisa-liīgaü. Itthã ca sudaü\<*<10>*>/ ativelaü purisaü upanijjhāyati, puriso ca itthiü.\<*<11>*>/ Tesaü ativelaü a¤¤am a¤¤aü upanijjhāyataü\<*<12>*>/ sārāgo udapādi, pariëāho kāyasmiü okkami. Te pariëāha- paccayā methunaü dhammaü paņiseviüsu. Ye kho pana te Vāseņņha tena samayena sattā passanti methunaü dham- maü paņisevante, a¤¤e paüsuü khipanti, a¤¤e seņņhiü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Dt me, and below. 2 Sd apāyi, here and in repetition. 3 Bmr kenaci, omitting eva. 4 Bmr phuņņhā. 5 So Bmr K; Sc aha; Sd aho. 6 Bmr K add suddho and so SS, 18. 7 Dt -pphasso. 8 So SS; Bmr K omit. 9 So Bm; Scdt taü; Br K tab. 10 Bmr omit; K suraü. 11 K adds ca. 12 K upanijjhāyantānaü. >/ #<[page 089]># %% khipanti, a¤¤e gomayaü khipanti, -- "Nassa asuci,\<*<1>*>/ nassa asucãti. Kathaü hi nāma satto sattassa evaråpaü karissa- tãti?"\<*<2>*>/ Tad etarahi pi manussā ekaccesu janapadesu va- dhuyā\<*<3>*>/ nibbuyhamānāya\<*<4>*>/ a¤¤e paüsuü khipanti, a¤¤e seņņhim khipanti, a¤¤e gomayaü khipanti. Tad eva porā- õaü agga¤¤aü akkharaü anupatanti, na tv ev' assa atthaü ājānanti. 17. `Adhamma-sammataü\<*<5>*>/ kho pana Vāseņņha tena samayena hoti, tad etarahi dhamma-sammataü. Ye kho pana\<*<6>*>/ Vāseņņha tena samayena sattā methunaü dhammaü paņisevanti, te māsam pi dve-māsam pi na labhanti gāmaü vā nigamaü vā pavisituü.\<*<7>*>/ Yato kho Vāseņņha te sattā\<*<7>*>/ tasmiü samaye\<*<8>*>/ asaddhamme ativelaü pātavyataü\<*<9>*>/ āpaj- jiüsu, atha\<*<10>*>/ agārāni upakkamiüsu kātuü tass' eva asad- dhammassa paņicchādanatthaü. Atha kho Vāseņņha a¤¤a- tarassa sattassa alasa-jātikassa etad ahosi: "Ambho\<*<11>*>/ kim evāhaü\<*<11>*>/ viha¤¤āmi sāliü āharanto sāyaü sāyam-āsāya pāto pātar-āsāya? Yannånāhaü sāliü āhareyyaü \<*<12>*>/sakid eva\<*<12>*>/ sāya\<*<13>*>/-pātar-āsāyāti." Atha kho so Vāseņņha satto sāliü āhāsi\<*<14>*>/ sakid eva sāya-pātar-āsāya. Atha kho Vāseņņha a¤¤ataro satto yena so satto ten' upasaükami, upasaü- kamitvā taü sattaü etad avoca: "Ehi bho satta sālāhāraü gamissāmāti." "Alaü bho satta āhato me sāli sakid eva sāya-pātar-āsāyāti." Atha kho so Vāseņņha satto tassa sattassa diņņhānugatiü āpajjamāno sāliü āhāsi sakid eva dvãhāya, "Evam pi kira bho sādhåti." Atha kho {Vāseņņha} a¤¤ataro satto yena so satto ten' upasaükami, upasaü- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmr vasalã; K vasali. 2 Dt karissanti. 3 K vadhaniyā. 4 So SS Sum-Scd K; Bm nivayhamānāya; Br Sum-Br niggayha-. 5 K adds taü. 6 K adds te. 7-7 Sdt ye kho pana te Vāseņņhā sattā; Br adds pana after kho. 8 Bmr K omit. 9 Bmr K pātabyataü. 10 Br adds kho. 11-11 Sd kicchonāhaü; St kimpāham. 12-12 Bmr sakiü deva, and below. 13 St omits; K sāyaü. 14 Sd āhārāsi; St ahāsi. >/ #<[page 090]># %<90 AGGAĨĨA-SUTTANTA [D. xxvii. 17.>% kamitvā taü sattaü etad avoca: "Ehi bho satta sālāhāraü gamissāmāti." "Alaü bho satta āhato me sāli sakid eva dvãhāyāti."\<*<1>*>/ Atha kho so Vāseņņha satto tassa sattassa diņņhānugatiü āpajjamāno sāliü āhāsi sakid eva catuhāya, "Evam pi kira bho sādhåti." Atha kho Vāseņņha a¤¤ataro satto yena so satto ten' upasaükami, upasaükamitvā taü sattaü etad avoca: "Ehi bho satta sālāhāraü gamissā- māti." "Alaü bho satta āhato me sāli sakid eva catuhā- yāti." Atha kho so Vāseņņha satto tassa sattassa diņņhā- nugatiü āpajjamāno sāliü āhāsi sakid eva aņņhāhāya, "Evam pi kira bho sādhåti." Yato kho te Vāseņņha sattā sannidhi-kārakaü sāliü upakkamiüsu paribhu¤jituü, atha\<*<2>*>/ kaõo pi\<*<3>*>/ taõķulaü pariyonandhi,\<*<4>*>/ thuso pi taõķulaü pari- yonandhi, lånam pi nappaņiviråëhaü apadānaü pa¤¤āyittha, saõķa-saõķā sāliyo\<*<5>*>/ aņņhaüsu. 18. `Atha kho te Vāseņņha sattā sannipatiüsu, sanni- patitvā anutthuniüsu,\<*<6>*>/ -- "Pāpakā vata bho dhammā sattesu pātu bhåtā, mayaü hi pubbe manomayā ahumha\<*<7>*>/ pãti- bhakkhā sayam-pabhā antalikkha-carā subhaņņhāyino, ciraü dãgham addhānaü aņņhamha.\<*<8>*>/ Tesaü no amhākaü kadāci karahaci dãghassa addhuno accayena rasa-paņhavã udakasmiü samatāni. Sā ahosi vaõõa-sampannā gandha- sampannā rasa-sampannā. Te mayaü rasa-pathaviü hatthehi ālumpa-kārakaü upakkamimha\<*<9>*>/ paribhu¤jituü, tesaü no rasa-paņhaviü hatthehi ālumpa-kārakaü upak- kamataü\<*<10>*>/ paribhu¤jituü\<*<11>*>/ sayam-pabhā antaradhāyi. 12 Sayam-pabhāya\<*<12>*>/ antarahitāya, candima-suriyā pātur ahaüsu.\<*<13>*>/ Candima-suriyesu pātu bhåtesu nakkhattāni \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sc; Sd vihāyati; St vihāyāti; B dvih-; K sāyaü pātarāsāyāti. 2 K adds kho Vāseņņhā. 3 K omits. 4 K pariyonaddhi. 5 K sālayo. 6 Bm anutthåniüsu; K anutthaniüsu (and in 20). 7 K ahumhā. 8 K atthamhā. 9 K upakkamimhā. 10 SS omit. 11 SS paribhu¤jataü. 12-12 Bmr tāya. 13 Bmr ahesuü. >/ #<[page 091]># %% tāraka-råpāni pātur ahaüsu. Nakkhattesu tāraka-råpesu pātu bhåtesu rattiü-divā pa¤¤āyiüsu. Rattiü-divesu pa¤¤āyamānesu māsaddha-māsā pa¤¤āyiüsu. Māsaddha- māsesu pa¤¤āyamānesu utu-saüvaccharā pa¤¤āyiüsu. Te mayaü rasa-paņhaviü paribhu¤jantā tam-bhakkhā tad- āhārā ciraü dãgham addhānaü aņņhamha,\<*<1>*>/ tesaü no pāpa- kānaü ¤eva akusalānaü dhammānaü pātu-bhāvā\<*<2>*>/ rasa- paņhavã antaradhāyi. Rasa-paņhaviyā antarahitāya bhåmi- pappaņako\<*<3>*>/ pātur ahosi. So ahosi vaõõa-sampanno gandha- sampanno rasa-sampanno. Te mayaü bhåmi-pappaņakaü upakkamimha paribhu¤jituü. Te mayaü\<*<4>*>/ taü paribhu¤- jantā tam\<*<5>*>/-bhakkhā tad-āhārā ciraü dãgham addhānaü aņņhamha. Tesaü no pāpakānaü ¤eva akusalānaü dham- mānaü pātu-bhāvā bhåmi-pappaņako antaradhāyi. Bhåmi- pappaņake antarahite badālatā pātur ahosi. Sā ahosi vaõõa-sampannā gandha-sampannā rasa-sampanna. Te mayaü badālataü upakkamimha paribhu¤jituü. Te mayaü taü paribhu¤jantā tam-bhakkhā tad-āhārā ciraü dãgham addhānaü aņņhamha. Tesaü no pāpakānaü ¤eva akusalānaü dhammānaü pātu-bhāvā badālatā antaradhāyi. Badālatāya antarahitāya akaņņha-pāko sāli pātur ahosi, akaõo athuso suddho sugandho taõķula-pphalo. Yan taü sāyaü sāyam-āsāya āharāma pāto taü hoti pakkaü paņi- viråëhaü. Yan taü pāto pātar-āsāya āharāma, sāyan taü hoti pakkaü paņiviråëhaü, nāpadānaü pa¤¤āyittha. Te mayaü akaņņha-pākaü sāliü paribhu¤jantā tam-bhakkhā tad-āhārā ciraü dãgham addhānaü aņņhamha. Tesaü no pāpakānaü ¤eva akusalānaü dhammānaü pātu-bhāvā kaõo pi taõķulam pariyonandhi, thuso pi taõķulam pariyonandhi, lånam pi na paņiviråëhaü,\<*<6>*>/ apadānaü pa¤¤āyittha, saõķa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K aņņhamhā. 2 Br bhāvāya. 3 So SS; Bm pabbaņiko; Br pappaņiko; K bhåmippapaņiko. 4 Scdt omit. 5 Sdt tab. 6 So Sc; Sd navirålhi; St õaviråëhã; Bmr K nappaņiviråëhaü. >/ #<[page 092]># %<92 AGGAĨĨA-SUTTANTA [D. xxvii. 18.>% saõķā sāliyo ņhitā. Yan nåna mayaü sāliü vibhajeyyāma, mariyādaü ņhapeyyāmāti." `Atha kho te Vāseņņha sattā sāliü vibhajiüsu, mariyādaü ņhapesuü. 19. `Atha kho Vāseņņha a¤¤ataro satto lolajātiko\<*<1>*>/ sakaü\<*<2>*>/ bhāgaü parirakkhanto a¤¤ataraü bhāgaü adinnaü ādi- yitvā paribhu¤ji. Tam enaü aggahesuü, gahetvā etad avocuü: "Pāpakaü vata bho satta karosi, yatra hi nāma sakaü bhāgaü parirakkhanto a¤¤ataraü bhāgaü adinnaü ādiyitvā paribhu¤jasi. Mā ssu\<*<3>*>/ bho satta puna pi\<*<4>*>/ eva- råpam akāsãti." "Evaü bho ti" kho Vāseņņha so satto tesaü sattānaü paccassosi. Dutiyam pi kho Vāseņņha so satto . . . pe . . . Tatiyam pi kho Vāseņņha so satto sakaü bhāgaü parirakkhanto a¤¤ataraü bhāgaü adinnaü {ādiyitvā} paribhu¤ji. Tam enaü aggahesuü, aggahetvā\<*<5>*>/ etad avocuü: "Pāpakaü vata bho satta karosi, yatra hi nāma sakaü bhāgaü parirakkhanto a¤¤ataraü bhāgaü adinnaü ādiyitvā paribhu¤jasi.\<*<6>*>/ Mā ssu bho satta puna pi evaråpam akāsãti." A¤¤e pāõinā pahariüsu,\<*<7>*>/ a¤¤e leķķunā pahariüsu, a¤¤e daõķena pahariüsu. Tadagge kho pana Vāseņņha adinnādānaü pa¤¤āyati, garahā pa¤¤āyati, musā- vādo pa¤¤āyati, daõķādānaü pa¤¤āyati. 20. `Atha kho te\<*<8>*>/ Vāseņņha sattā sannipatiüsu, sanni- patitvā anutthuniüsu, -- "Pāpakā vata bho dhammā sattesu pātu bhåtā, yatra hi nāma adinnādānaü pa¤¤āyissati, garahā pa¤¤āyissati, musā-vādo pa¤¤āyissati, daõķādānaü pa¤¤āyissati, yan nåna mayaü ekaü sattaü sammanney- yāma. So\<*<9>*>/ no sammā-khãyitabbaü khãyeyya, samma-gara- hitabbaü garaheyya, sammā-pabbājetabbaü pabbājeyya. Mayaü pan' assa {sālãnaü} bhāgaü anuppadassāmāti."\<*<10>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So 12 and Bmr K; SS lolajāto. 2 SS saka. 3 So SS Bm; Br su; K omits. 4 K omits. 5 Br gahetvā. 6 K paribhu¤ji. 7 So Bmr K Sum; Sct pahaüsu; Sd pahāriüsu, but pahaüsu and pāhaüsu afterwards. 8 Bmr K omit te. 9 So SS; Bmr K yo. 10 So SS and onwards; Bmr K Sum anupa-. >/ #<[page 093]># %% Atha kho te Vāseņņha sattā yo nesaü satto abhiråpataro ca dassanãyataro ca pāsādikataro ca mahesakkhataro ca, taü sattaü upasaükamitvā etad avocuü: "Ehi bho satta, sammā-khãyitabbaü khãyi,\<*<1>*>/ sammā-garahitab- baü garahi,\<*<2>*>/ sammā-pabbājetabbaü pabbājehi. Mayaü pana\<*<3>*>/ te\<*<4>*>/ sālãnaü bhāgaü anuppadassāmāti." "Evaü bho ti" kho Vāseņņha so satto tesaü sattānaü paņissutvā,\<*<5>*>/ sammā-khãyitabbaü khãyi, sammā-garahitabbaü garahi, sammā-pabbājetabbaü pabbājesi. Te pan' assa sālãnaü bhāgaü anuppadaüsu\<*<6>*>/. 21. `Mahājana-sammato ti kho Vāseņņha mahā-sammato, mahā-sammato\<*<7>*>/ tv eva paņhamaü akkharaü upanibbattaü. Khettānaü patãti\<*<8>*>/ kho Vāseņņha khattiyo, khattiyo tv eva dutiyaü akkharaü upanibbattaü. Dhammena pare\<*<9>*>/ ra¤- jetãti kho Vāseņņha rājā, rājā tv eva tatiyaü akkharaü upanibbattaü. Iti kho Vāseņņha evam etassa\<*<10>*>/ khattiya- maõķalassa porāõena agga¤¤ena akkharena abhinibbatti\<*<11>*>/ ahosi. Tesaü ¤eva sattānaü ana¤¤esaü\<*<12>*>/ sadisānaü ¤eva no asadisānaü dhammen' eva no adhammena. Dhammo hi Vāseņņha seņņho jane tasmiü diņņhe c' eva dhamme abhi- samparāya¤ ca. 22. `Tesaü ¤eva kho Vāseņņha sattānaü\<*<13>*>/ ekaccānaü etad ahosi: "Pāpakā vata bho dhammā sattesu pātu bhåtā, yatra hi nāma adinnādānaü pa¤¤āyissati, garahā pa¤¤āyis- sati, musā-vādo pa¤¤āyissati, daõķādānaü pa¤¤āyissati, pabbājanaü pa¤¤āyissati. Yan nåna mayaü pāpake aku- sale dhamme bāheyyāmāti."\<*<14>*>/ Te pāpake akusale dhamme \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm khãya; Br khiya. 2 Bmr garaha. 3 Sc omits. 4 So SS Bmr; K vo. 5 Bmr paņisuõitvā. 6 So SS; Bm K anupadiüsu; Br anupadaüsu. 7 K omits. 8 Bmr K adhipatãti. 9 So SS; Bm K paresaü; Br parehi. 10 K evassa. 11 Sdt abhinibbattaü. 12 K a¤¤esaü, and below. 13 So SS; Bmr atha kho ņesaü Vāseņņha sattānaü yeva; K atha kho te sattānaü yeva. 14 So SS; Bmr K vāheyyāmāti, and onwards. >/ #<[page 094]># %<94 AGGAĨĨA-SUTTANTA [D. xxvii. 22.>% {bāhesuü}. "Pāpake akusale dhamme bāhentãti" kho Vāseņņha Brāhmaõā, Brāhmaõā tv eva paņhamaü akkharaü upanibbattaü. Te ara¤¤āyatane paõõa-kuņiyo\<*<1>*>/ karitvā paõõa-kuņãsu jhāyanti, vãtaīgārā vãta-dhåmā paõõa-musalā sāyaü sāyam-āsāya pāto pātar-āsāya gāma-nigama-rāja- dhāniyo osaranti ghāsam esanā.\<*<2>*>/ Te ghāsaü paņilabhitvā punad eva ara¤¤āyatane paõõa-kuņãsu jhāyanti. Tam enaü manussā disvā evam āhaüsu: "Ime kho bho sattā ara¤¤ā- yatane paõõa-kuņiyo karitvā paõõa-kuņãsu jhāyanti, vãtaī- gārā vãta-dhåmā paõõa-musalā sāyaü sāyam-āsāya pāto pātar-āsāya gāma-nigama-rājadhāniyo osaranti ghāsam esanā. Te ghāsaü paņilabhitvā punad eva ara¤¤āyatane paõõa-kuņãsu jhāyanti.\<*<3>*>/ "Jhāyantãti"\<*<4>*>/ kho pana\<*<5>*>/ Vāseņņha jhāyahā,\<*<6>*>/ jhāyakā tv eva dutiyaü akkharaü upanibbattaü. 23. `Tesaü ¤eva kho Vāseņņha sattānaü ekacce sattā ara¤¤āyatane paõõa-kuņãsu taü\<*<7>*>/ jhānaü {anabhisambhuõa- mānā} gāma-sāmantaü\<*<8>*>/ nigama-{sāmantaü} osaritvā\<*<9>*>/ ganthe\<*<10>*>/ karontā acchenti.\<*<11>*>/ Tam enaü manussā disvā evam āhaüsu: "Ime kho\<*<12>*>/ bho sattā ara¤¤āyatane paõõa- kuņãsu taü jhānaü {anabhisambhuõamānā} gāma-sāmantaü nigama-sāmantaü osaritvā ganthe karontā acchenti.\<*<13>*>/ Na dān' ime jhāyanti. "Na dān' ime jhāyantãti"\<*<14>*>/ kho Vāseņņha {ajjhāyakā}, ajjhāyakā tv eva tatiyaü akkharaü upanibbattaü. Hãna-sammataü kho pana Vāseņņha tena samayena hoti. Tad etarahi seņņha-sammataü. Iti kho Vāseņņha evam etassa Brāhmaõa-maõķalassa porāõena agga¤¤ena akkharena abhinibbatti ahosi. Tesaü ¤eva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K adds ca. 2 Br esamānā, and below. 3 So Scd K; St Bmr omit. 4 Sd jhāyanti; K omits jhāyantãti, and adds te. 5 Bmr K omit. 6 K -ikā. 7 K omits. 8 Sdt sāmanta, and below. 9 K otaritvā, and below. 10 Bmr gandhe, and below. 11 So SS; Bmr acchanti; K āgacchanti. 12 K adds pana. 13 K gacchanti. 14 Cp. Sum. Vil., i., p. 247. >/ #<[page 095]># %% sattānaü ana¤¤esaü sadisānaü ¤eva no asadisānaü dham- men' eva no adhammena. Dhammo hi Vāseņņha seņņho jane tasmiü diņņhe c' eva dhamme abhisamparāya¤ ca. 24. `Tesaü ¤eva kho Vāseņņha sattānaü ekacce sattā methuna\<*<1>*>/-dhammaü samādāya vissuta\<*<2>*>/-kammante payo- jesuü. "Methuna-dhammaü samādāya vissuta-kammante payojentãti" kho Vāseņņha Vessā, Vessā tv eva akkharaü upanibbattaü.\<*<3>*>/ Iti kho Vāseņņha evam etassa\<*<4>*>/ Vessa- maõķalassa porāõena agga¤¤ena akkharena abhinibbatti ahosi. Tesaü ¤eva sattānaü ana¤¤esaü sadisānaü ¤eva no asadisānaü dhammen' eva no adhammena. Dhammo hi Vāseņņha seņņho jane tasmiü diņņhe c' eva dhamme abhisamparāya¤ ca. 25. `Tesaü ¤eva kho Vāseņņha sattānaü ye te sattā avasesā te luddācārā ahesuü.\<*<5>*>/ "Luddācārā khuddācārā\<*<6>*>/ ti" kho Vāseņņha Suddā, Suddā tv eva akkharaü upanibbattaü. Iti kho Vāseņņha evam etassa Sudda\<*<7>*>/-maõķalassa porāõena agga¤¤ena akkharena abhinibbatti ahosi. Tesaü ¤eva sattānam ana¤¤esaü sadisānaü ¤eva no asadisānaü dham- men' eva no adhammena. Dhammo hi Vāseņņha seņņho jane tasmiü diņņhe c' eva dhamme abhisamparāya¤ ca. 26. `Ahu kho so Vāseņņha samayo yaü khattiyo pi sakaü dhammaü garahamāno agārasmā anagāriyaü pab- bajati, -- "Samaõo bhavissāmãti." Brāhmaõo pi sakaü dhammaü garahamāno agārasmā anagāriyaü pabbajati, -- "Samaõo bhavissāmãti." Vesso pi sakaü dhammaü gara- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sc; Sd mithuna-; St mithuõa-; Bmr K Sum methunaü. 2 So SS; Sum-Scd vissu; Bm Sum-Br visu; Br K visuü. 3 K nibbattaü. 4 K inserts saükhittaü, and omits down to iti kho Vāseņņha evam etassa Suddha-maõķalassa. 5 So St Bm; Sc omits lud- ahesuü; Sd luddācārā luddācārā ahesuü; Br luddhācārā khuddācārā ahesuü. 6 So Sc Bm; Sdt omits khud-; St repeats lud-; Br luddh-. 7 K suddha. >/ #<[page 096]># %<96 AGGAĨĨA-SUTTANTA [D. xxvii. 26.>% hamāno agārasmā anagāriyaü pabbajati, -- "Samaõo bhavis- sāmãti." Suddo pi sakaü dhammaü garahamāno agārasmā anagāriyaü pabbajati, -- "Samaõo bhavissāmãti." Imehi kho Vāseņņha catåhi maõķalehi Samaõa-maõķalassa {abhini- bbatti} ahosi. Tesaü ¤eva sattānaü ana¤¤esaü sadisānaü ¤eva no asadisānaü dhammen' eva no adhammena. Dhammo hi Vāseņņha seņņho jane tasmiü diņņhe c' eva dhamme abhisamparāya¤ ca. 27. `Khattiyo pi kho Vāseņņha kāyena duccaritaü caritvā, vācāya duccaritaü caritvā, manasā duccaritaü caritvā, micchā-diņņhiko,\<*<1>*>/ micchā-diņņhi-kamma-samādāna-hetu kāyassa bhedā param maraõā apāyaü duggatiü vinipātaü nirayaü upapajjati. Brāhmaõo pi kho Vāseņņha . . . pe . . . Vesso pi kho Vāseņņha . . . pe . . . Suddo pi kho Vāseņņha . . . pe . . . Samaõo pi kho Vāseņņha kāyena duccaritaü caritvā, vācāya duccaritaü caritvā, manasā duccaritaü caritvā, micchā-diņņhiko, micchā-diņņhi-kamma- samādāna-hetu kāyassa bhedā param maraõā apāyaü dug- gatiü vinipātaü nirayaü upapajjati. 28. `Khattiyo pi kho Vāseņņha kāyena sucaritaü caritvā, vācāya sucaritaü caritvā, manasā sucaritaü caritvā, sammā- diņņhiko sammā-diņņhi-kamma-samādāna-hetu kāyassa bhedā param maraõā sugatiü saggaü lokaü upapajjati. Brāhmaõo pi kho Vāseņņha . . . pe . . . Vesso pi kho Vāseņņha . . . pe . . . Suddo pi kho Vāseņņha . . . pe . . . Samaõo pi kho Vāseņņha kāyena sucaritaü caritvā, vācāya sucaritaü caritvā, manasā sucaritaü caritvā, sammā-diņņhiko, sammā- diņņhi-kamma-samādāna-hetu kāyassa bhedā param maraõā sugatiü saggaü lokaü upapajjati. 29. `Khattiyo pi kho Vāseņņha kāyena dvaya-kārã, vācāya dvaya-kārã, manasā dvaya-kārã, vãtimissa\<*<2>*>/-diņņhiko, vãti- missa-diņņhi-kamma-samādāna-hetu kāyassa bhedā param maraõā sukha-dukkha-paņisaü vedã hoti. Brāhmaõo pi kho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmr K add micchā-diņņhi-kamma-samādāno, and below. Cp. D. ii. 95, ante vol. i., p. 82. 2 So SS; Bmr K vimissa. See M. i., p. 318; Sum. i., p. 70. >/ #<[page 097]># %% Vāseņņha . . . pe . . . Vesso pi kho Vāseņņha . . . pe . . . Suddo pi kho Vāseņņha . . . pe . . . Samaõo pi kho Vāseņņha kāyena dvaya-kārã, vācāya dvaya-kārã, manasā dvaya-kārã vãtimissa-diņņhiko vãtimissa-diņņhi-kamma-{samā- dāna-hetu} kāyassa bhedā param maraõā sukha-dukkha-paņi- saüvedã hoti. 30. `Khattiyo pi kho Vāseņņha kāyena saüvuto, vācāya saüvuto, manasā saüvuto, satannaü bodhi-pakkhiyānaü\<*<1>*>/ dhammānaü bhāvanam anvāya diņņhe va\<*<2>*>/ dhamme pari- nibbāyati.\<*<3>*>/ Brāhmaõo pi kho Vāseņņha . . . pe\<*<4>*>/ . . . Vesso pi kho Vāseņņha . . . pe . . . Suddo pi kho Vāseņņha . . . pe . . . Samaõo\<*<5>*>/ pi kho Vāseņņha kāyena saüvuto, vācāya saüvuto, manasā saüvuto, sattannaü bodhi-pakkhi- yānaü dhammānaü bhāvanam anvāya diņņhe va dhamme parinibbāyati. 31. `Imesaü hi Vāseņņha catunnaü vaõõānaü yo hoti bhikkhu arahaü khãõāsavo\<*<6>*>/ kata-karaõãyo ohita-bhāro anuppatta-sadattho parikkhãõa-bhava-saüyojano sammad- a¤¤ā vimutto, so nesaü aggam akkhāyati dhammen' eva no adhammena. Dhammo hi Vāseņņha seņņho jane tasmiü diņņhe c' eva dhamme abhisamparāya¤ ca. 32. `Brahmunā p'\<*<7>*>/ esā Vāseņņha {Sanaükumārena} gāthā bhāsitā: "`Khattiyo seņņho jane tasmiü ye gotta-{paņisārino}, Vijjā-caraõa-sampanno so seņņho deva-mānuse ti." `Sā\<*<8>*>/ kho pan' esā Vāseņņha Brahmunā {Sanaükumārena} gāthā sugãtā no duggãtā, subhāsitā no dubbhāsitā attha- saühitā no anattha-saühitā anumatā mayā. Aham pi Vāseņņha evaü vadāmi: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Br pakkhiya-. 2 K c 'eva. 3 Bmr K parinibbāti. 4 Not in SS; K here repeats each clause in full. 5 Sd K omit this clause. 6 Bmr K add vusitavā. 7 So SS; Bmr K omit esā, and read pi. Cp. D. iii. 1. 28, ante, vol i., p. 99. 8 K adds pi. >/ #<[page 098]># %<98 AGGAĨĨA-SUTTANTA [D. xxvii. 32.>% "`Khattiyo seņņho jane tasmiü ye gotta-paņisārino, Vijjā-caraõa-sampanno seņņho deva-mānuse ti."' Idam avoca Bhagavā. Attamanā Vāseņņha\<*<1>*>/-Bhāradvājā Bhagavato bhāsitaü abhinandun ti. Agga¤¤a-Suttantaü Niņņhitaü Catutthaü.\<*<2>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS Vāseņņhā. 2 Sc omits catutthaü; Bmr omit niņņhitaü; K Agga¤¤a - Suttam Catutthaü. >/ #<[page 099]># %< 99>% [xxviii. Sampasādanãya\<*<1>*>/-Suttanta.] Evam me sutaü. 1. Ekaü samayaü Bhagavā Nāëandāyaü viharati Pāvā- rikambavane.\<*<2>*>/ Atha kho āyasmā Sāriputto yena Bhagavā ten' upasaükami, upasaükamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho āyasmā Sāriputto Bhagavantaü etad avoca: `Evaü pasanno ahaü bhante Bhagavati, na cāhu na ca bhavissati na c' etarahi vijjati a¤¤o Samaõo vā Brāhmaõo vā Bhagavatā bhiyyo 'bhi¤¤ataro\<*<3>*>/ yadidaü sambodhiyan ti.' `Uëārā kho te ayaü Sāriputta āsabhã\<*<4>*>/ vācā bhāsitā, ekaüso gahito, sãha-nādo nadito: "Evaü pasanno ahaü bhante Bhagavati, na cāhu na ca bhavissati na c' etarahi vijjati a¤¤o Samaõo vā Brāhmaõo vā Bhagavatā bhiyyo 'bhi¤¤ataro yadidaü sambodhiyan ti." Kin nu\<*<5>*>/ Sāriputta ye te ahesuü atãtam addhānaü arahanto Sammā-Sam- buddhā, sabbe te Bhagavanto cetasā ceto paricca viditā, -- Evaü-sãlā te Bhagavanto ahesuü iti pi, evaü-dhammā\<*<6>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bm K; Br Sampasādaniya-Suttanta; SS Sum-Scd-Br Sampasādaniya-Sutta. 2 Cp. D. xvi. 1. 16, ante, vol. ii., p. 81. 3 So K here (D xvi. 1. 16, K -ātaro). 4 So St Bmr; Sd K āsabhi-; Sc asabhi. 5 So Sdt, D. xvi. 1. 16, and Sum-Scd; Sc adds te; Bmr Sum-Br kin te; K kiü nu kho te. 6 Sc Bm K repeat te Bhagavanto ahesuü iti pi after each adjective. >/ #<[page 100]># %<100 SAMPASâDANäYA-SUTTANTA [D. xxviii. 1.>% . . . evaü-pa¤¤ā . . . evaü-vihārã . . . evaü vimuttā te Bhagavanto ahesuü iti pãti?' `No h' etaü bhante.' `Kim pana\<*<1>*>/ Sāriputta ye te bhavissanti anāgatam addhānaü arahanto Sammā-Sambuddhā, sabbe te Bhaga- vanto cetasā ceto paricca viditā, -- Evaü-sãlā te Bhagavanto bhavissanti iti pi, evaü-dhammā\<*<2>*>/ . . . evaü-pa¤¤ā . . . evaü-vihārã . . . evaü-vimuttā te Bhagavanto bhavissanti iti pãti?' `No h' etaü bhante.' `Kim pana\<*<3>*>/ Sāriputta ahaü te\<*<4>*>/ etarahi arahaü Sammā- Sambuddho cetasā ceto paricca vidito -- Evaü-sãlo Bhagavā iti pi, evaü dhammo . . . evaü-pa¤¤o . . . evaü-vihārã . . . evaü-vimutto Bhagavā iti pãti?' `No h' etaü bhante.' `Ettha carahi\<*<5>*>/ te Sāriputta atãtānāgata-paccuppannesu arahantesu Sammā-Sambuddhesu ceto-pariya\<*<6>*>/-¤āõaü n' atthi. Atha ki¤ carahi te ayaü Sāriputta uëārā āsabhã vācā bhāsitā, ekaüso gahito, sãha-nādo nadito -- Evaü pasanno ahaü bhante Bhagavati, na cāhu na ca bhavissati na c' etarahi vijjati a¤¤o Samaõo vā Brāhmaõo vā Bhaga- vatā bhiyyo 'bhi¤¤ataro yadidaü sambodhiyan ti?' 2. `Na kho me\<*<7>*>/ bhante atãtānāgata-paccuppannesu arahantesu Sammā-Sambuddhesu ceto-pariya-¤āõaü atthi. Api ca\<*<8>*>/ me bhante\<*<8>*>/ dhammanvayo vidito. Seyyathā pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS, D. xvi. 1. 16; Bmr K add te. 2 SS here repeat te Bhagavanto bhavissanti iti pi after each adjective, but not Bmr K. 3 So SS Bm, D. xvi. 1. 16; Br panete; K adds te. 4 So SS Bm, D. xvi. 1. 16; Br K omit. 5 So SS; Bmr K ettha hi; cp. D. xvi. 1. 16. 6 So Sdt Bmr; Sc K pariyāye; cp. D. xvi. 1. 16, and below. 7 So SS, D. xvi. 1. 17; Bmr K pan' etaü. 8-8 So Sc; Sdt, D. xvi. 1. 17, omit me bhante; Bmr kho me bhante; K omits bhante. >/ #<[page 101]># %% bhante ra¤¤o paccantimaü nagaraü daëhuddāpaü\<*<1>*>/ daëha- pākāra-toraõaü eka-dvāraü, tatr' assa dovāriko paõķito viyatto medhāvã a¤¤ātānaü nivāretā, ¤ātānaü pavesetā. So tassa nagarassa samantā\<*<2>*>/ anupariyāya pathaü anuk- kamante\<*<3>*>/ na\<*<4>*>/ passeyya pākāra-sandhiü vā pākāra- vivaraü vā {antamaso} bilāla\<*<5>*>/-nissakkana\<*<6>*>/-mattam pi. Tassa evam assa, -- "Ye kho\<*<7>*>/ keci oëārikā pāõā imaü nagaraü pavisanti vā nikkhamanti vā, sabbe te iminā va dvārena pavisanti vā nikkhamanti vā ti." Evam eva kho me\<*<8>*>/ bhante dhammanvayo vidito. Ye te\<*<9>*>/ ahesuü atãtam addhānaü arahanto Sammā-Sambuddhā, sabbe te Bhaga- vanto pa¤ca nãvaraõe pahāya, cetaso upakkilese pa¤¤āya dubbalã-karaõe, catusu satipaņņhānesu supatiņņhita-cittā, satta bojjhaīge yathā-bhåtaü bhāvetvā anuttaraü sammā- sambodhiü abhisambujjhiüsu. Ye pi\<*<10>*>/ te bhante\<*<10>*>/ bha- vissanti anāgatam addhānaü arahanto Sammā-Sambuddhā, sabbe te Bhagavanto pa¤ca nãvaraõe pahāya, cetaso upak- kilese pa¤¤āya dubbalã-karaõe, catusu satipaņņhānesu supatiņņhita-cittā, satta bojjhaīge yathā-bhåtaü bhāvetvā, anuttaraü sammā-{sambodhiü} abhisambujjhissanti. Bha- gavā pi bhante etarahi arahaü Sammā-Sambuddho pa¤ca nãvaraõe pahāya, cetaso upakkilese pa¤¤āya dubbalã- kāraõe, catusu satipaņņhānesu supatiņņhita-citto, satta bojjhaīge yathā-bhåtaü bhāvetvā, anuttaraü sammā- sambodhiü abhisambuddho.\<*<11>*>/ Idhāhaü bhante yena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS Br, D. xvi. 1. 17; Bm daëhuddhāpaü; K daëhaddhālaü. 2 So SS, D. xvi. 1. 17; Bmr K sāmantā. 3 So SS; Bmr K, D. xvi. 1. 17, anukkamamāno. 4 Sdt omit. 5 So SS; Bm bãlāra; Br, D. xvi. 1. 17, biëāra; K viëāra. 6 So Sd corrected from -kamana, D. xvi. 1. 17; Sc nina-; St -kamaõa-; Bmr K nikkhamana-. 7 So Sct, D. xvi. 1. 17; Sd Bmr K omit. 8 SS omit. 9 Bmr, D. xvi. 1. 17, add bhante. 10-10 So K, D. xvi. 1. 17; Sc te bhagavante; Sd ta; St na; Bmr ye te bhante. 11 Thus far D. xvi. 1. 17. >/ #<[page 102]># %<102 SAMPASâDANäYA-SUTTANTA [D. xxviii. 2.>% Bhagavā ten' upasaükamiü dhamma-savanāya. Tassa me bhante\<*<1>*>/ Bhagavā dhammaü desesi\<*<2>*>/ uttaruttariü paõãta-paõãtaü kaõha-sukka\<*<3>*>/-sappaņibhāgaü. Yathā yathā me bhante Bhagavā dhammaü desesi uttaruttariü paõãta-paõãtaü kaõha-sukka\<*<4>*>/-sappaņibhāgaü, tathā tathā 'haü tasmiü dhamme abhi¤¤ā idh' ekaccaü dhammaü dhammesu niņņham agamaü, satthari pasãdiü, -- "Sammā- Sambuddho Bhagavā, svākkhāto Bhagavatā Dhammo, supaņipanno Saügho\<*<5>*>/ ti." 3. `Aparam pana bhante etad ānuttariyaü, yathā Bhagavā dhammaü deseti kusalesu dhammesu. Tatr' ime kusalā dhammā, seyyathãdaü cattāro satipaņņhānā, cattāro {samma-ppadhānā}, cattāro iddhipādā, pa¤c' indriyāni, pa¤ca balāni, satta bojjhaīgā, ariyo aņņhaīgiko maggo. Idha bhante bhikkhu āsavānaü khayā anāsavaü ceto-vimuttim pa¤¤ā-vimuttiü diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharati. Etad ānuttariyaü bhante kusalesu dhammesu. Taü Bhagavā asesam abhijā- nāti. Taü Bhagavato asesam abhijānato uttarim abhi¤- ¤eyyaü n' atthi, yad abhijānaü a¤¤o Samaõo vā Brāhmaõo vā Bhagavatā bhiyyo 'bhi¤¤ataro assa yadidaü kusalesu dhammesu. 4. `Aparam pana bhante etad ānuttariyaü, yathā Bhagavā dhammaü deseti āyatana-pa¤¤attãsu. Chay imāni\<*<6>*>/ bhante ajjhattika-bāhirāni āyatanāni, cakkhuü c' eva råpā\<*<7>*>/ ca, sota¤ c' eva\<*<8>*>/ saddā ca, ghāna¤ c' eva gandhā ca, jivhā c' eva rasā ca, kāyo c' eva phoņņhabbā ca, mano c' eva dhammā ca. Etad {ānuttariyaü} bhante āyatana- pa¤¤attãsu. Taü Bhagavā asesam abhijānāti. Taü Bhagavato asesam abhijānato uttariü abhi¤¤eyyaü n' atthi, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc omits bhante; K omits me. 2 So Sc Bm K; Sdt Br deseti. 3 Sc sukkassa; K sukkaü. 4 Sc K sukkam. Cp. D. xviii. 25. 5 Bmr sāvaka-saügho. 6 Bm cha h' imāni. 7 Sd Br råpāni. 8 Br K omit eva, here and afterwards. >/ #<[page 103]># %% yad abhijānaü a¤¤o Samaõo vā Brāhmaõo vā Bhaga- vatā bhiyyo 'bhi¤¤ataro assa yadidaü āyatana-pa¤¤attãsu. 5. `Aparam pana bhante etad ānuttariyaü, yathā Bhagavā dhammaü deseti gabbhāvakkantãsu. Catasso imā bhante gabbhāvakkantiyo. Idha bhante ekacco asampajāno c' eva\<*<1>*>/ mātu kucchiü okkamati, asampajāno mātu kucchismiü ņhāti, asampajāno mātu kucchismā nikkhamati. Ayaü paņhamā gabbhāvakkanti. Puna ca paraü bhante idh' ekacco sampajāno pi\<*<2>*>/ kho mātu kucchiü okkamati, asampajāno mātu kucchismiü ņhāti, asampajāno mātu kucchismā nikkhamati. Ayaü dutiyā gabbhāvakkanti. Puna ca paraü bhante idh' ekacco sampajāno mātu kucchiü okkamati, sampajāno mātu kucchismiü ņhāti, asampajāno mātu kucchismā nikkha- mati. Ayaü tatiyā gabbhāvakkanti. Puna ca paraü bhante idh' ekacco sampajāno c' eva\<*<3>*>/ mātu-kucchiü okka- mati, sampajāno mātu kucchismiü ņhāti, sampajāno mātu kucchismā nikkhamati. Ayaü catutthā gabbhāvakkanti. Etad ānuttariyaü bhante gabbhāvakkantãsu. 6. `Aparam pana bhante etad ānuttariyaü, yathā Bhagavā dhammaü deseti ādesana-vidhāsu. Catasso imā bhante ādesana-vidhā. Idha bhante ekacco nimittena ādisati -- Evam pi te mano, ittham pi te mano, iti pi te cittan ti. So bahuü ce\<*<4>*>/ pi ādisati -- Tath' eva taü hoti, no a¤¤athā,\<*<5>*>/ ayaü paņhamā ādesana-vidhā. Puna ca paraü bhante idh' ekacco na h' eva kho nimittena ādisati, api ca kho manussānaü vā amanussānaü vā devatānaü vā saddaü sutvā ādisati -- Evam pi te mano, ittham pi te mano, iti pi te cittan ti. So bahu¤ ce pi\<*<6>*>/ ādisati -- Tath' eva taü hoti no a¤¤athā,\<*<7>*>/ ayaü dutiyā ādesana-vidhā. Puna ca paraü bhante idh' ekacco na h' eva kho nimittena ādisati, na pi manussānaü vā amanussānaü vā devatānaü vā saddaü sutvā ādisati, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmr omit c' eva. 2 Bmr omit pi kho; K hi. 3 So Scd; St pi c' eva; Bmr K omit. 4 SS omit ce. 5 K adds ti. 6 SS va. 7 Sc K add ti. >/ #<[page 104]># %<104 SAMPASâDANäYA-SUTTANTA [D. xxviii. 6.>% api ca kho vitakkayato vicārayato vitakka-vipphāra-saddaü sutvā ādisati -- Evam pi te mano, ittham pi te mano, iti pi te cittan ti. So bahu¤ ce pi\<*<1>*>/ ādisati -- Tath' eva taü hoti no a¤¤athā, ayaü tatiyā ādesana-vidhā. Puna ca paraü bhante idh' ekacco na h' eva kho nimittena ādisati, na pi manussānaü vā amanussānaü vā devatānaü vā saddaü sutvā ādisati, na pi vitakkayato vicārayato vitakka- vipphāra-saddaü sutvā ādisati,\<*<2>*>/ api ca kho avitakkaü avicāraü samādhiü\<*<2>*>/ samāpannassa cetasā ceto paricca pajānāti -- Yathā imassa bhoto\<*<3>*>/ mano-saükhārā paõihitā,\<*<3>*>/ tathā imassa cittassa anantarā amuü\<*<4>*>/ nāma vitakkaü vitakkessatãti. So bahu¤ ce pi ādisati -- Tath' eva taü hoti no a¤¤athā, ayaü catutthā ādesana-vidhā. Etad ānut- tariyaü bhante ādesana-vidhāsu. 7. `Aparam pana bhante etad ānuttariyaü yathā Bhagavā dhammaü deseti dassana-samāpattãsu. Catasso imā bhante dassana-samāpattiyo. Idha bhante ekacco Samaõo vā Brāhmaõo vā ātappam anvāya padhānam anvāya anuyogam anvāya appamādam anvāya sammā- manasikāram anvāya tathā-råpaü ceto-samādhiü phusati yathā samāhite citte\<*<5>*>/ imam eva kāyaü uddhaü pāda-talā adho kesa-matthakā taca-pariyantaü påraü nānappakā- rassa asucino paccavekkhati:-- Atthi imasmiü kāye kesā lomā nakhā dantā taco maüsaü nahārå aņņhã aņņhi-mi¤jā\<*<6>*>/ vakkaü hadayaü yakanaü kilomakaü pihakaü papphāsaü antaü anta-guõaü udariyaü karãsaü pittaü semhaü pubbo lohitaü sedo medo assu vasā kheëo\<*<7>*>/ siīghānikā\<*<8>*>/ lasikā muttan ti. Ayaü paņhamā dassana-samāpatti. Puna \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sc Bmr K; Sdt va. 2-2 So SS (Sc samādhi); Bmr api ca kho vitakka-vicārasamādhi-; K atha kho vitakka-vicāra-samādhiü. 3-3 So Sc Bmr K; Sdt mano panihitā saükhārā. 4 So Sc; Sdt amun; Bmr K imaü. 5 For the following passage cp. D. xxii. 5, ante, vol. ii., p. 293. 6 So SS; Bmr K mi¤jaü as in xxii. 5. 7 SS khelo. 8 So SS Bm K; Br siīghanikā; cp. xxii. 5. >/ #<[page 105]># %% ca paraü bhante idh' ekacco Samaõo vā Brāhmaõo vā ātappam anvāya\<*<1>*>/ padhānam anvāya anuyogam anvāya appamādam anvāya sammā-manasikāram anvāya tathā- råpaü ceto-samādhiü phusati, yathā samāhite citte imam eva kāyaü uddhaü pāda-talā adho kesa-matthakā taca- pariyantaü påraü nānappakārassa asucino paccavek- khati:-- Atthi imasmiü kāye kesā lomā\<*<2>*>/ nakhā dantā\<*<3>*>/ taco maüsaü nahārå aņņhã aņņhi-mi¤jā vakkaü hadayaü yakanaü kilomakaü pihakaü papphāsaü antaü anta- guõaü udariyaü karãsaü pittaü semhaü pubbo lohitaü sedo medu assu vasā {kheëo} siīghānikā lasikā muttaü.\<*<4>*>/ Atikkamma ca purisassa chavi-maüsa-lohitaü aņņhiü pac- cavekkhati. Ayaü dutiyā dassana-samāpatti\<*<5>*>/ Puna ca paraü bhante . . . pe\<*<6>*>/ . . . atikkamma ca purisassa chavi-maüsa-lohitaü aņņhiü paccavekkhati, purisassa ca vi¤¤āõa-sotaü pajānāti ubhayato abbocchin- naü idha-loke patiņņhita¤ ca {paraloke} patiņņhita¤ ca. Ayaü tatiyā dassana-samāpatti. Puna ca paraü bhante . . . pe . . . atikkamma ca\<*<7>*>/ purisassa\<*<8>*>/ chavi- maüsa-lohitaü aņņhiü paccavekkhati, purisassa ca vi¤¤āõa- sotaü pajānāti ubhayato abbocchinnaü idha-loke appa- tiņņhita¤ ca {paraloke} appatiņņhita¤ ca. Ayaü catutthā dassana-samāpatti. Etad ānuttariyaü bhante dassana- samāpattãsu. 8. `Aparam pana bhante etad ānuttariyaü yathā Bhagavā dhammaü deseti puggala-pa¤¤attãsu. Satt' ime bhante puggalā, ubhato-bhāga-vimutto, pa¤¤ā-vimutto, kāya-{sakkhã}, diņņhi-ppatto, saddhā-vimutto, dhammānusārã, saddhānusārã.\<*<9>*>/ Etad ānuttariyaü bhante puggala-pa¤- ¤attãsu. 9. `Aparam pana bhante etad ānuttariyaü yathā Bhagavā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmr K pa down to tathāråpaü. 2 K pa down to lasikā. 3 Bm pa down to lasikā. 4 Bmr muttan ti. 5 SS insert pe. 6 Bm and K repeat the previous sentence, each with its pa. 7 Sdt omit. 8 K inserts ca. 9 Sc omits. >/ #<[page 106]># %<106 SAMPASâDANäYA-SUTTANTA [D. xxviii. 9.>% dhammaü deseti padhānesu. Satt' ime bhante bojjhaīgā,\<*<1>*>/ sati-sambojjhaīgo, dhamma-vicaya-sambojjhaīgo, viriya- sambojjhaīgo, pãti-sambojjhaīgo, passaddhi-sambojjhaīgo, samādhi-sambojjhaīgo, upekhā\<*<2>*>/-sambojjhaīgo. Etad ānuttariyaü bhante padhānesu. 10. `Aparam pana bhante etad ānuttariyaü yathā Bhagavā dhammaü deseti paņipadāsu. Catasso imā bhante paņipadā, dukkhā paņipadā dandhābhi¤¤ā, dukkhā paņi- padā khippābhi¤¤ā, sukhā paņipadā dandhābhi¤¤ā, sukhā paņipadā khippābhi¤¤ā.\<*<3>*>/ Tatra bhante yāyaü paņipadā dukkhā dandhābhi¤¤ā, ayaü\<*<4>*>/ bhante paņipadā ubhayen' eva hãnā akkhāyati dukkhattā ca dandhattā ca. Tatra bhante yāyaü paņipadā dukkhā khippābhi¤¤ā, ayaü\<*<5>*>/ bhante paņipadā dukkhattā hãnā akkhāyati. Tatra bhante yāyaü paņipadā sukhā dandhābhi¤¤ā, ayaü bhante paņipadā dandhattā hãnā akkhāyati. Tatra bhante yāyaü paņipadā sukhā khippābhi¤¤ā, ayaü bhante paņipadā ubhayen' eva paõãtā akkhāyati sukhattā ca khippattā ca. Etad ānuttariyaü bhante paņipadāsu. 11. `Aparam pana bhante etad ānuttariyaü, yathā Bhagavā dhammaü deseti bhassa-samācāre. Idha bhante ekacco na c' eva musāvādåpasaühitaü vācaü bhāsati, na ca vebhåtiyaü na ca {pesuõiyaü} na ca sārambhajaü jayāpekkho,\<*<6>*>/ mantā mantā\<*<7>*>/ vācam bhāsati nidhānavatiü kālena. Etad ānuttariyaü bhante bhassa-samācāre. 12. `Aparam pana bhante etad ānuttariyaü, yathā Bhagavā dhammaü deseti purisa-sãla-samācāre. Idha bhante ekacco sacco c' assa saddho ca, na ca kuhako,\<*<8>*>/ na ca lapako, na ca nemittiko, na ca nippesiko, na ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmr sambojjhaīgā. For the seven bojjhaīgas cp. D. xvi. 1. 9; xxii. 16. 2 Bm K upekkhā. 3 Sc K add ti. 4 Sc yaü. K in each clause adds pana. 5 Bmr add pana, and below. 6 Sd jāyāmekho; St jayāmekho. 7 Bmr K add ca. 8 Cp. D. i. 1. 20. >/ #<[page 107]># %% lābhena lābhaü nijigiüsitā,\<*<1>*>/ indriyesu gutta-dvāro, bhojane\<*<2>*>/ matta¤¤å, sama-kārã,\<*<3>*>/ jāgariyānuyogam anu- yutto, atandito āraddha-viriyo, ¤āyã,\<*<4>*>/ satimā, kalyāõa- paņibhāno, gatimā, dhitimā, mutimā,\<*<5>*>/ na ca kāmesu giddho, sato ca nipako ca.\<*<6>*>/ Etad ānuttariyaü bhante purisa-sãla-samācāre. 13. `Aparam pana bhante etad ānuttariyaü yathā Bhagavā dhammaü deseti anusāsana-vidhāsu. Catasso imā bhante anusāsana-vidhā. Jānāti bhante Bhagavā {para\<*<7>*>/puggalaü}\<*<8>*>/ paccattaü yoniso-manasikārā, -- Ayaü puggalo yathānusiņņhaü tathā paņipajjamāno, tiõõaü saüyojanānaü parikkhayā\<*<9>*>/ sotāpanno bhavissati avinipāta- dhammo niyato sambodhi-parāyano ti. Jānāti bhante Bhagavā {parapuggalaü} paccattaü yoniso-manasi- kārā, -- Ayaü puggalo yathānusiņņhaü tathā paņipaj- jamāno, tiõõaü saüyojanānaü parikkhayā rāga-dosa- mohānaü tanuttā {sakadāgāmã} bhavissati, sakid eva imaü lokaü āgantvā dukkhass' antaü karissatãti. Jānāti bhante Bhagavā {parapuggalaü} paccattaü yoniso-manasi- kārā, -- Ayaü puggalo yathānusiņņhaü tathā paņipaj- jamāno, pa¤cannaü orambhāgiyānaü saüyojanānaü parik- khayā opapātiko bhavissati, tattha parinibbāyã anāvatti- dhammo tasmā lokā ti. Jānāti bhante Bhagavā {parapuggalaü} paccattaü yoniso-manasikārā, -- Ayaü puggalo {yathānusiņņhaü} tathā paņipajjamāno āsavānaü khayā\<*<10>*>/ anāsavaü ceto-vimuttiü pa¤¤ā-vimuttiü diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharissatãti. Etad ānuttariyaü bhante {anusāsani}\<*<11>*>/-vidhāsu. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sc (and D. i. 1. 20); Sdt -satā; Bm K -sanako; Br nijigisanako. 2 So SS Bmr; K bhojanesu. 3 So St Bm K Sum; Scd Br sampajānakārã, cp. D. ii. 65. 4 So Bm K; SS ¤āyi; Br Sum jhāyã. 5 So SS Bm; Br K matimā. 6 K care. 7 SS para; Bm K paraü; Br aparaü. 8 Sd -la. 9 SS add rāga-dosa-mohānaü; but the next clause shows that these cannot be the three meant here. Cp. D. xvi. 2. 7. 10 K parikkhayā. 11 Bmr K anusana. >/ #<[page 108]># %<108 SAMPASâDANäYA-SUTTANTA [D. xxviii. 14.>% 14. `Aparam pana bhante etad ānuttariyaü yathā Bhagavā dhammaü deseti para-puggala\<*<1>*>/-vimutti-¤āõe. Jānāti bhante Bhagavā para-puggalaü paccattaü yoniso- manasikārā -- Ayaü puggalo tiõõaü saüyojanānaü parik- khayā sotāpanno bhavissati avinipāta-dhammo niyato sambodhi-parāyano ti. Jānāti bhante Bhagavā para- puggalaü paccattaü yoniso-manasikārā, -- Ayaü puggalo tiõõaü saüyojanānaü parikkhayā rāga-dosa-mohānaü tanuttā sakadāgāmã sakid eva imaü lokaü āgantvā dukkhass' antaü karissatãti. Jānāti bhante Bhagavā paraü puggalaü paccattaü yoniso-manasikārā, -- Ayaü puggalo pa¤cannaü orambhāgiyānaü saüyojanānaü parik- khayā opapātiko tattha parinibbāyã anāvatti-dhammo tasmā lokā ti. Jānāti bhante Bhagavā paraü puggalaü paccattaü yoniso-manasikārā, -- Ayaü puggalo āsavānaü khayā anāsavaü ceto-vimuttiü pa¤¤ā-vimuttiü diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharissatãti. Etad ānuttariyaü bhante paraü puggalaü vimutti-¤āõe. 15. `Aparam pana bhante etad ānuttariyaü yathā Bhagavā dhammaü deseti sassata-vādesu. Tayo 'me bhante sassata-vādā. Idha\<*<2>*>/ bhante ekacco Samaõo vā Brāhmaõo vā ātappam anvāya padhānam\<*<3>*>/ anvāya anuyo- gam anvāya appamādam anvāya sammā-manasikāram anvāya\<*<3>*>/ tathā-råpaü ceto-samādhiü phusati, yathā samāhite citte aneka-vihitaü pubbe-nivāsaü anussarati -- seyyathãdaü ekam pi jātiü dve pi jātiyo tisso pi jātiyo catasso pi jātiyo pa¤ca pi jātiyo dasa pi jātiyo vãsatim\<*<4>*>/ pi jātiyo tiüsam pi jātiyo cattārãsam pi jātiyo pa¤¤āsam pi jātiyo jāti-satam pi jāti-sahassam pi jāti-sata-sahassam pi anekāni pi jāti-satāni anekāni pi jāti-sahassāni anekāni pi jāti-sata-sahassāni. "Amutrāsiü evaü-nāmo evaü- gotto evaü-vaõõo evam-āhāro evaü-sukha-dukkha-paņisaü- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bmr Sum-Br; SS Sum-Sd parapuggalaü; K paraü puggalaü. 2 Cp. D. i. 1. 31, ante, vol. i., p. 13. 3-3 Bmr K substitute pa. 4 Bmr K vãsaü. >/ #<[page 109]># %% vedã evam-āyu-pariyanto. So tato cuto amutra upapādiü.\<*<1>*>/ Tatrāpāsiü evaü-nāmo evaü-gotto evaü-vaõõo evam- āhāro evaü-sukha-dukkha-paņisaüvedã evam-āyu-pariyanto. So tato cuto idhåpapanno ti" -- iti sākāraü sa-uddesaü aneka-vihitaü pubbe-nivāsaü anussarati. So evam āha: "Atãtaü {p' ahaü\<*<2>*>/} addhānaü\<*<3>*>/ jānāmi, saüvaņņi vā loko vivaņņi vā ti,\<*<4>*>/ -- anāgataü {p' ahaü} addhānaü na jānāmi, {saüvaņņissati} vā loko vivaņņissati vā ti. Sassato attā ca loko ca va¤jho kåņaņņho esika-ņņhāyi-ņņhito, te ca sattā sandhāvanti saüsaranti cavanti upapajjanti, atthi tv eva sassati-saman ti." Ayaü paņhamo sassata-vādo. Puna ca paraü bhante idh' ekacco Samaõo vā Brāhmaõo vā ātappam anvāya padhānam anvāya anuyogam anvāya appamādam anvāya sammā-manasikāram anvāya tathā- råpaü ceto-samādhiü phusati yathā samāhite citte aneka- vihitaü pubbe-nivāsaü anussarati -- seyyathãdaü ekam pi saüvaņņa-vivaņņaü dve pi saüvaņņa-vivaņņāni tãõi pi saüvaņņa-vivaņņāni cattāri pi saüvaņņa-vivaņņāni pa¤ca pi saüvaņņa-vivaņņāni dasa pi saüvaņņa-vivaņņāni \<*<5>*>/vãsam pi saüvaņņa-vivaņņāni.\<*<5>*>/ "Amutrāsiü evaü-nāmo evaü-gotto evaü-vaõõo evam-āhāro evaü-sukha-dukkha-paņisaüvedã evam-āyu-pariyanto. So tato cuto amutra upapādiü. Tatrāpāsiü evaü-nāmo evaü-gotto evaü-vaõõo evam- āhāro evaü-sukha-dukkha-paņisaüvedã evam-āyu-pariyanto. So tato cuto idhåpapanno ti" -- iti sākāraü sa-uddesaü aneka-vihitaü pubbe-nivāsaü anussarati. So evam āha: "Atãtaü \<*<6>*>/kho ahaü\<*<6>*>/ addhānaü jānāmi, saüvaņņi pi\<*<7>*>/ loko vivaņņi \<*<8>*>/pi loko,\<*<8>*>/ anāgataü ca\<*<9>*>/ kho ahaü addhānaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS uppādiü; Bmr K udapādiü. 2 So SS; Bmr pāhaü; K cāhaü (so in next clause, and in the repetitions 14 and 15). 3 SS insert na here and in the next clause; similarly in 14, but not in 15. 4 Sdt omit. 5-5 Bmr K omit. 6-6 So SS: Bmr pāhaü: K kho cāham. 7 So SS: Bmr K vā. 8-8 So SS: Bmr K vā ti. 9 So Sd Bmr K; Sc omits; St va. >/ #<[page 110]># %<110 SAMPASâDANäYA-SUTTANTA [D. xxviii. 15.>% jānāmi saüvaņņissati vā loko vivaņņissati vā ti. Sassato attā ca loko ca va¤jho kåņaņņho esikaņņhāyiņņhito, te ca sattā sandhāvanti saüsaranti cavanti upapajjanti, atthi tv eva sassati-saman ti." Ayaü dutiyo sassata-vādo. Puna ca paraü bhante idh' ekacco Samaõo vā Brāhmaõo vā ātappam anvāya . . . pe . . . tathā-råpaü ceto samādhiü phusati yathā samāhite citte aneka-vihitaü pubbe-nivāsaü anussarati -- seyyathãdaü\<*<1>*>/ dasa pi saüvaņņa- vivaņņāni vãsatim pi saüvaņņa-vivaņņāni tiüsam pi saü- vaņņa-vivaņņāni cattārãsam pi saüvaņņa-vivaņņāni. "Amu- trāsiü evaü-nāmo evaü-gotto evaü-vaõõo evam-āhāro evaü-sukha-dukkha-paņisaüvedã evam-āyu-pariyanto. So tato cuto amutra upapādiü. Tatrāpāsiü evaü-nāmo evaü- gotto evaü-vaõõo evam-āhāro evaü-sukha-dukkha-paņi- saüvedã evam-āyu-pariyanto. So tato cuto idhåpapanno ti" -- iti sākāraü sa-uddesaü aneka-vihitaü pubbe-nivāsaü anussarati. So evam āha: "Atãtaü {p' ahaü} addhānaü jānāmi saüvaņņi pi loko vivaņņi pi loko,\<*<2>*>/ anāgataü {p' ahaü} addhānaü jānāmi saüvaņņissati pi loko vivaņņissati pi loko ti. Sassato attā ca loko ca va¤jho kåņaņņho esikaņņhāyi- ņņhito. te ca sattā sandhāvanti saüsaranti cavanti upapaj- janti, atthi tv eva sassati-saman ti." Ayaü tatiyo sassata- vādo. Etad ānuttariyaü bhante sassata-vādesu. 16. `Aparam pana bhante etad ānuttariyaü yathā Bhagavā dhammaü deseti pubbe-nivāsānussati-¤āõe. Idha bhante ekacco Samaõo vā Brāhmaõo vā ātappam anvāya . . . pe . . . tathā-råpaü ceto-samādhiü phusati yathā samāhite citte aneka-vihitaü pubbe-{nivāsaü} anus- sarati -- seyyathãdaü ekam pi jātiü dve pi jātiyo tisso pi jātiyo catasso pi jātiyo pa¤ca pi jātiyo dasa pi jātiyo vãsatim pi jātiyo tiüsam pi jātiyo cattārãsam pi jātiyo pa¤¤āsam pi jātiyo jāti-satam pi\<*<3>*>/ jāti-sahassam pi jāti- sata-sahassam pi aneke pi saüvaņņa-kappe aneke pi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Br K insert pa. 2 So Scd; St vivaņņiņņhi pi; Bm vivaņņi piti; Br K vivaņņi pãti. 3 Bmr sataü pi jātiyo; K sataü pi jātiü, and onwards. >/ #<[page 111]># %% vivaņņa-kappe aneke pi saüvaņņa-vivaņņa-kappe. "{Amu- trāsiü}\<*<1>*>/ evaü-nāmo evaü-gotto evaü-vaõõo evam-āhāro evaü-sukha-dukkha-paņisaüvedã evam-āyu-pariyanto. So tato cuto amutra upapādiü. Tatrāpāsiü evaü-nāmo evaü- gotto evaü-vaõõo evam-āhāro evaü-sukha-dukkha-paņi- saüvedã evam-āyu-pariyanto. So tato cuto idhåpapanno ti" -- iti sākāraü sa-uddesaü aneka-vihitaü pubbe-nivāsaü anussarati. Santi bhante devā\<*<2>*>/ yesaü na sakkā gaõanāya vā saükhāto\<*<3>*>/ vā āyuü\<*<4>*>/ saükhātuü, api ca yasmiü yasmiü\<*<5>*>/ atta-bhāve abhinivuttha-pubbaü\<*<6>*>/ hoti yadi vā råpãsu yadi vā aråpãsu yadi vā sa¤¤ãsu yadi vā asa¤¤ãsu yadi vā nevasa¤¤i-nāsa¤¤ãsu, iti sākāraü sa-uddesaü pubbe-nivāsaü anussarati. Etad ānuttariyaü bhante pubbe-nivāsānussati- ¤āõe. 17. `Aparam pana bhante etad ānuttariyaü yathā Bhagavā dhammaü deseti sattānaü cutåpapāta-¤āõe. Idha bhante ekacco Samaõo vā Brāhmaõo vā ātappam anvāya padhānam anvāya . . . pe . . . tathā-råpaü ceto- samādhiü phusati yathā samāhite citte\<*<7>*>/ dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusakena satte passati cavamāne uppajjamāne hãne paõãte suvaõõe dubbaõõe sugate duggate yathā-kammåpage satte pajānāti: "Ime vata bhonto sattā kāya-duccaritena samannāgatā vacã-duccaritena samannāgatā mano-duccaritena samannāgatā ariyānaü upavādakā micchā-diņņhikā micchā-diņņhi-kamma-samā- dānā, te kāyassa bhedā param maraõā apāyaü duggatiü vinipātaü nirayam upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāya-sucaritena samannāgatā vacã . . . pe . . . mano- sucaritena samannāgatā ariyānaü anupavādakā sammā- diņņhikā sammā-diņņhi-kamma-samādānā, te kāyassa bhedā \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmr omit down to iti; K pa. 2 So SS Bmr; K sattā. 3 So SS; Bmr K saīkhānena; Sum-Scd saīkhātena; Sum-Br saīkhyānena. 4 So Bmr; SS āyu; K ayaü. 5 K omits. 6 So Sc; Sd anivutta-; St anivuttha-; Bmr abhinivuņņhapubbo; K abhinivutthapubbo. 7 Cp. D. ii. 95, ante, vol. i., p. 82. >/ #<[page 112]># %<112 SAMPASâDANäYA-SUTTANTA [D. xxviii. 17.>% param maraõā sugatiü saggaü lokaü upapannā ti." Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkanta-mānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hãne paõãte suvaõõe dubbaõõe sugate duggate yathā-kammåpage satte pajānāti. Etad {ānuttariyaü} bhante sattānaü cutåpapāta-¤āõe. 18. `Aparam pana bhante etad ānuttariyaü yathā Bhagavā dhammaü deseti iddhi-vidhāsu. Dve 'mā bhante iddhiyo.\<*<1>*>/ Atthi bhante iddhi yā\<*<2>*>/ sāsavā sa-upadhikā "no ariyā ti" vuccati. Atthi bhante iddhi yā\<*<3>*>/ anāsavā anupadhikā "ariyā ti" vuccati. Katamā ca bhante iddhi yā sāsavā sa-upadhikā "no ariyā ti" vuccati? Idha bhante ekacco Samaõo vā Brāhmaõo vā ātappam anvāya padhānam anvāya anuyogam anvāya appamādam anvāya sammā-manasikāram anvāya tathā-råpaü ceto-samādhiü phusati yathā-samāhite citte aneka-vihitaü iddhi-vidhaü paccanubhoti. Eko pi hutvā bahudhā hoti, bahudhā pi hutvā eko hoti, āvibhāvaü tiro-bhāvaü tiro-kuķķaü tiro- pākāraü tiro-pabbataü asajjamān gacchati seyyathā pi ākāse, paņhaviyā pi ummujja-nimujjaü karoti seyyathā pi udake, udake\<*<4>*>/ pi abhijjamāno\<*<5>*>/ gacchati seyyathā pi paņhaviyaü, ākāse pi pallaīkena kamati\<*<6>*>/ seyyathā pi pakkhi-sakuõo, ime pi candima-suriye evaü-mahiddhike evaü-mahānubhāve pāõinā parimasati\<*<7>*>/ parimajjati, yāva Brahma-lokā pi kāyena \<*<8>*>/vasaü vatteti.\<*<8>*>/ Ayaü bhante iddhi yā\<*<9>*>/ sāsavā sa-upadhikā "no ariyā ti" vuccati. Katamā ca bhante iddhi yā\<*<10>*>/ anāsavā anupadhikā "ariyā ti" vuccati? Idha bhante bhikkhu sace ākaīkhati -- "Paņik- kåle appaņikkåla-sa¤¤ã vihareyyan ti," appaņikkåla- sa¤¤ã tattha viharati. Sace ākaīkhati -- "Appaņikkåle \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS: Bm K iddhi-vidhāyo. 2 So Sct; Sd vā; Bm K omit. 3 So SS: Bm K omit, and below. 4 K omits. 5 Sc asajjamāno; Sd abhejj-; St abejj-; Bmr K abhijjamāne. 6 K caīkamati. 7 Bmr K parāmasati. 8-8 So SS Bmr; K saüvatteti. 9 So SS (St added); Bmr K omit. 10 Sc; Sdt Bmr K omit. >/ #<[page 113]># %% paņikkåla-sa¤¤ã vihareyyan ti," paņikkåla-sa¤¤ã tattha viharati. Sace ākaīkhati -- "Paņikkåle ca appaņikkåle ca appaņikkåla-sa¤¤ã vihareyyan ti," appaņikkåla-sa¤¤ã tattha viharati. Sace ākaīkhati -- "{Appaņikkåle} ca paņikkåle ca paņikkåla-sa¤¤ã vihareyyan ti," paņikkåla-sa¤¤ã tattha viharati. Sace ākaīkhati -- "Paņikkåla¤ ca appaņikkåla¤ ca tad ubhayaü abhinivajjetvā upekhako\<*<1>*>/ vihareyyaü sato sampajāno ti," upekhako tattha viharati sato sam- pajāno. Ayaü\<*<2>*>/ bhante iddhi anāsavā anupadhikā "ariyā ti" vuccati. `Etad ānuttariyaü bhante iddhi-vidhāsu. Tam\<*<3>*>/ Bhagavā asesam abhijānāti. Tam Bhagavato asesam abhijānato uttariü abhi¤¤eyyaü n' atthi yad abhijānaü a¤¤o Samaõo vā Brāhmaõo vā Bhagavatā bhiyyo 'bhi¤¤ataro assa\<*<4>*>/ yadidaü iddhi-vidhāsu. 20. `Yan taü bhante saddhena kula-puttena pattabbaü āraddha-viriyena thāmavatā purisa-thāmena purisa-viriyena purisa-parakkamena purisa-dhorayhena, anuppattaü tam Bhagavatā. Na ca bhante Bhagavā kāmesu kāma- sukhallikānuyoga-yutto\<*<5>*>/ hãnaü gammaü pothujjanikaü anariyaü anattha-saühitaü, na ca atta-kilamathānuyogam anuyutto dukkhaü anariyaü anattha-saühitaü, catunnaü\<*<6>*>/ Bhagavā jhānānaü abhicetasikānaü diņņha-dhamma- sukha-vihārānaü nikāma-lābhã akiccha-lābhã akasira-lābhã. Sace maü bhante evaü puccheyya\<*<7>*>/ -- "Kin nu kho āvuso Sāriputta, ahesuü atãtam addhānaü a¤¤e\<*<8>*>/ Samaõā vā Brāhmaõā vā Bhagavatā bhiyyo 'bhi¤¤atarā sambodhiyan ti?" Evaü puņņho ahaü bhante "No ti" vadeyyaü. "Kim pan' āvuso Sāriputta bhavissanti anāgatam addhānaü a¤¤e Samaõā vā Brāhmaõā vā Bhagavatā bhiyyo 'bhi¤¤atarā sambodhiyan ti?" Evaü puņņho ahaü bhante "No ti" \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmr K upekkhako. 2 Bmr K add pana. 3 Cp. 3 and 4. The words are to be understood at the close of each of the 16 Anuttariyas. 4 K natthi. 5 Bmr K -yogam anuyutto. 6 Bmr K add ca. 7 So Bmr; SS K puccheyyaü. 8 SS a¤¤o (and following words singular); Bmr K a¤¤e. >/ #<[page 114]># %<114 SAMPASâDANäYA-SUTTANTA [D. xxviii. 20.>% vadeyyaü. "Kim pan' āvuso Sāriputta, atth' etarahi a¤¤o\<*<1>*>/ Samaõo vā Brāhmaõo vā Bhagavatā bhiyyo '{bhi¤- ¤ataro} sambodhiyan ti?" Evaü puņņho ahaü bhante "No ti" vadeyyaü. Sace pana maü bhante evaü puccheyya -- "Kin nu kho āvuso Sāriputta ahesuü atãtam addhānaü a¤¤e Samaõā vā Brāhmaõā vā Bhagavatā samasamā sambodhiyan ti?" Evaü puņņho ahaü bhante "Evan ti" vadeyyaü. "Kim pan' āvuso Sāriputta, bhavis- santi anāgatam addhānaü a¤¤e Samaõā vā Brāhmaõa vā Bhagavatā samasamā sambodhiyan ti?" Evaü puņņho ahaü bhante "Evan" ti vadeyyaü. "Kim pan' āvuso Sāriputta atth' etarahi a¤¤o Samaõo vā Brāhmaõo Bhagavatā samasamo\<*<2>*>/ sambodhiyan ti?" Evaü puņņho ahaü bhante "No ti" vadeyyaü. Sace pana maü bhante evaü puccheyya -- "Kasmā\<*<3>*>/ pan' āyasmā Sāriputto ekaccaü abbhanujānāti ekaccaü nābbhanujānātãti\<*<4>*>/?" Evaü puņņho ahaü bhante evaü vyākareyyaü -- "Sammukhā me taü āvuso Bhagavato sutaü, sammukhā paņiggahãtaü: `Ahesuü atãtam addhānaü arahanto Sammā-Sambuddhā mayā samasamā sambodhiyan ti.' Sammukhā me taü āvuso Bhagavato sutaü, sammukhā paņiggahãtaü: `Bha- vissanti anāgataü addhānaü arahanto Sammā-Sambuddhā mayā samasamā sambodhiyan ti.' Sammukhā me taü āvuso Bhagavato sutaü, sammukhā paņiggahãtaü: `Aņņhā- nam\<*<5>*>/ etaü anavakāso yaü ekissā loka-dhātuyā dve arahanto Sammā-Sambuddhā apubbaü acarimaü uppaj- jeyyuü. N' etaü ņhānaü vijjatãti.' " Kaccāhaü\<*<6>*>/ bhante \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd Bm have singular in -o throughout the clause; Br plural; Sct K vary between singular and plural in the different terms. See below. 2 This question has been bruoght into the same form as the preceding, though all read plurals. The singular seems required after atthi. Cp. D. xvi. 1. 16. 3 So SS K; Bmr kiü. 4 So Sct; Sd omits ekaccaü nābbh-; Bm nabbh-; Br K na abbh-. 5 Cp. D. xix. 14. 6 So Sc Bmr; Sdt ekaccāhaü; K ki¤cāhaü. >/ #<[page 115]># %% evaü puņņho evaü vyākaramāno vutta-vādã c' eva\<*<1>*>/ Bhaga- vato homi, na ca Bhagavantaü abhåtena abbhācikkhāmi, dhammassa cānudhammaü vyākaromi, na ca koci saha- dhammiko vādānuvādo\<*<2>*>/ gārayhaü ņhānaü\<*<3>*>/ āgacchatãti.' `Taggha tvaü Sāriputta evaü puņņho evaü vyākara- māno vutta-vādã c' eva mama\<*<4>*>/ hosi, na ca maü abhåtena abbhācikkhasi, dhammassa cānudhammaü vyākarosi, na ca koci sahadhammiko vādānuvādo gārayhaü ņhānaü āgacchatãti.' 21. Evaü vutte āyasmā Udāyi Bhagavantaü etad avoca: `Acchariyaü bhante abbhutaü\<*<5>*>/ bhante Tathāgatassa appicchatā santuņņhitā sallekhatā, yatra hi nāma Tathāgato evaü mahiddhiko evaü\<*<6>*>/ mahānubhāvo, atha ca pana na\<*<7>*>/ attānaü {pātu-karissati}. Ekameka¤ ce\<*<8>*>/ pi ito bhante dhammaü a¤¤a-titthiyā paribbājakā attani samanu- passeyyuü, te tāvataken' eva paņākaü parihareyyuü. Acchariyaü bhante abbhutaü bhante Tathāgatassa appic- chatā santuņņhitā sallekhatā, yatra hi nāma Tathāgato evaü mahiddhiko evaü mahānubhāvo, atha ca pana na attānaü {pātu-karissatãti}.' `Passa kho tvaü Udāyi: "Tathāgatassa appicchatā santuņņhitā sallekhatā, yatra hi nāma Tathāgato evaü mahiddhiko evaü mahānubhāvo, atha ca pana na attānaü {pātu-karissatãti}."\<*<9>*>/ Ekameka¤ ce pi ito Udāyi dhammaü a¤¤a-titthiyā paribbājakā attani samanupasseyyuü, te tāvataken' eva {paņākaü} parihareyyuü. Passa kho tvaü Udāyi: "Tathāgatassa appicchatā santuņņhitā sallekhatā, yatra hi nāma Tathāgato evaü mahiddhiko evaü mahānu- bhāvo, atha ca pana na\<*<10>*>/ attānaü {pātu-karissatãti}." \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmr cevāham; K adds ahaü. 2 So Bmr K Sum-Br; Sc vādānupāvādo; Sdt Sum-Scd vādānupāto. 3 So SS Bm; Br gārayhaņhānaü; K gārayhaņņhānaü. 4 Bmr K me. 5 So SS Br; Bm K abbhåtaü. 6 SS omit. 7 So SS Sum; Bmr nev; K neva, and below. 8 K ca. 9 Sdt omit this sentence. 10 Sc neva here. >/ #<[page 116]># %<116 SAMPASâDANäYA-SUTTANTA [D. xxviii. 22.>% 22. Atha kho Bhagavā āyasmantaü Sāriputtaü āmante- si: `Tasmāt\<*<1>*>/ iha tvaü Sāriputta\<*<2>*>/ imaü dhamma-pari- yāyaü abhikkhaõaü bhāseyyāsi bhikkhånaü bhikkhunãnaü upāsakānaü upāsikānaü. Yesam pi hi\<*<3>*>/ Sāriputta mogha- purisānaü bhavissati Tathāgate kaīkhā vā vimati vā, tesam pi imaü dhamma-pariyāyaü sutvā yā\<*<4>*>/ Tathāgate kaīkhā vā vimati vā sā pahãyissatãti.'\<*<5>*>/ Iti h' idaü āyasmā Sāriputto Bhagavato sammukhā sampasādaü pavedesi. Tasmā imassa veyyākaraõassa `Sampasādanãyan'\<*<6>*>/ t' eva\<*<7>*>/ adhivacanan ti. Sampasādanãya-Suttantaü\<*<8>*>/ Pa¤camaü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS Bmr; K yasmā tiha. 2 So Bmr K; SS omit. 3 So Bmr K; SS omit. 4 So SS; Bmr K omit. 5 So Sc K; Sd pahissatãti; St pahãss-; Bmr pahiyiss-. 6 So K, and below; SS Bmr sampasādaniyan, and below. 7 Br K tveva. 8 SS Sum-Scd-Br Sampasādaniya-Suttaü; Bmr Sampasādaniyaü nāma Suttantaü; K Sampasādanãya-Suttaü. >/ #<[page 117]># %< 117>% [xxix. Pāsādika-Suttanta.] Evam me sutaü. 1. Ekaü samayaü Bhagavā Sakkesu viharati. (\<*<1>*>/Vedha¤¤ā nāma Sakyā,\<*<1>*>/ tesaü ambavane pāsāde). Tena kho pana samayena Nigaõņho Nāthaputto\<*<2>*>/ Pāvāyaü adhunā kāla\<*<3>*>/- kato hoti. Tassa kālakiriyāya bhinnā Nigaõņhā dvedhika\<*<4>*>/- jātā bhaõķana\<*<5>*>/-jātā kalaha-jātā vivādāpannā a¤¤am- a¤¤aü mukha-sattãhi vitådantā\<*<6>*>/ viharanti -- `\<*<7>*>/Na tvaü imaü dhamma-vinayaü ājānāsi, ahaü imaü dhamma- vinayaü ājānāmi, kiü tvaü imaü dhamma-vinayaü ājānissasi? -- Micchā-paņipanno tvam asi, aham asmi sammā-paņipanno, -- Sahitam me, asahitan te, -- Pure va- canãyaü pacchā avaca, {pacchā} vacanãyaü pure avaca, -- Aviciõõan\<*<8>*>/ te viparāvattaü -- âropito te vādo, niggahãto\<*<9>*>/ 'si -- Cara vādappamokkhāya, nibbeņhehi vā sace pahosãti.' Vadho yeva kho\<*<10>*>/ ma¤¤e Nigaõņhesu Nāthaputtiyesu vattati.\<*<11>*>/ Ye pi Nigaõņhassa Nāthaputtassa sāvakā gihã \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Sd (corrected) Vedha¤¤ānaü nāma Sakyānaü. 2 So SS: Bmr K Nāņa-, and below. Cp. D. xxxiii. 1. 6. 3 Bmr kālaü (and kālaü kir-). 4 St dvedhikā. 5 K bhaõķaka. 6 So St (and Childers); Scd Bmr K Sum vitud. 7 Cp. D. i. 1. 18, ante, vol. i., p. 8. 8 So SS Sum; Bmr K adhiciõõan; D. i. 1.18 aviciõõan. 9 So SS; Bmr K niggahito. 10 Bmr K ko. 11 So SS; Bmr K anuvattati. >/ #<[page 118]># %<118 PâSâDIKA-SUTTANTA [D. xxix. 1.>% odāta-vasanā, te pi\<*<1>*>/ Nigaõņhesu\<*<2>*>/ Nāthaputtiyesu nibbiõõa\<*<3>*>/- råpā viratta-råpā paņivāna-råpā, yathā taü durakkhāte\<*<4>*>/ dhamma-vinaye duppavedite aniyyānike\<*<5>*>/ anupasama- saüvattanike {asammā-sambuddha}-ppavedite bhinna-thåpe appaņisaraõe. 2. Atha kho Cundo Samaõuddeso Pāvāyaü vassaü vuttho, yena Sāmagāmo yen' āyasmā ânando ten' upasaükami, upasaükamitvā āyasmantaü ânandaü abhi- vādetvā ekamantaü nisãdi. Ekamantaü nisinno kho Cundo Samaõuddeso āyasmantaü ânandaü etad avoca: `Nigaõņho bhante Nāthaputto Pāvāyaü adhunā kālakato. Tassa kālakiriyāya bhinnā Nigaõņhā dvedhika-jātā . . . pe\<*<6>*>/ . . . bhinna-thåpe appaņisaraõe ti.' Evaü vutte āyasmā ânando Cundaü Samaõuddesaü etad avoca: `Atthi kho idaü āvuso Cunda kathā-pābhataü Bhagavantaü dassanāya, āyām' āvuso Cunda, yena Bhagavā ten' upasaükamissāma, upasaükamitvā etam atthaü Bhagavato ārocessāmāti.' `Evaü bhante ti' kho Cundo Samaõuddeso āyasmato ânandassa paccassosi. 3. Atha kho āyasmā ca ânando Cundo ca Samaõuddeso yena Bhagavā ten' {upasaükamiüsu},\<*<7>*>/ upasaükamitvā Bhagavantaü abhivādetvā ekamantaü {nisãdiüsu.} Ekam- antaü nisinno kho āyasmā ânando Bhagavantam etad avoca: `Ayaü bhante Cundo Samaõuddeso evam āha -- Nigaõņho Nāthaputto Pāvāyaü adhunā kālakato. Tassa kālakiriyāya bhinnā Nigaõņhā dvedhika-jātā . . . pe . . . bhinna-thåpe appaņisaraõe ti. `Evaü h' etaü Cunda hoti durakkhāte dhamma-vinaye \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmr tesu. 2 SS Nigaõņhiyesu. 3 So St; Scd Sum-Scd nibbinna; Bmr K Sum-Br nibbinda. 4 So SS; Bmr durākkhāte; K durākhāte. 5 Sc always anãyy-; St anãy-. 6 So Bmr K; SS repeat the whole. 7 Scd upasaükami. >/ #<[page 119]># %% duppavedite aniyyānike anupasama-saüvattanike asammā- sambuddha-ppavedite. 4. Idha Cunda satthā ca hoti asammā-sambuddho; dhammo ca durakkhāto duppavedito aniyyāniko anupasama- saüvattaniko asammāsambuddha-ppavedito; sāvako ca tasmiü dhamme na dhammānudhamma-{paņipanno} viharati na sāmãci-paņipanno na anudhamma-cāri, vokkamma ca\<*<1>*>/ tamhā dhammā vattati. So evam assa vacanãyo -- `Tassa te āvuso lābhā, tassa te suladdhaü, satthā ca te asammā- sambuddho, dhammo ca durakkhāto duppavedito {aniy- yāniko} anupasama-saüvattaniko asammāsambuddha-ppa- vedito, tva¤\<*<2>*>/ ca tasmiü dhamme na dhammānudhamma- paņipanno viharasi na sāmãci-paņipanno na anudhamma- cārã, vokkamma ca tamhā dhammā vattasãti.' Iti kho Cunda {satthā} pi tattha gārayho, dhammo pi tattha gārayho, sāvako ca tattha evaü pāsaüso. Yo kho Cunda evaråpaü sāvakaü evaü vadeyya -- `Et' āyasmā tathā paņipajjatu yathā te satthārā dhammo desito pa¤¤atto ti,' yo ca\<*<3>*>/ samādapeti \<*<4>*>/ya¤ ca samādapeti\<*<4>*>/ yo ca samādapito tathat- tāya\<*<5>*>/ paņipajjati, sabbe te bahuü apu¤¤aü pasavanti. Taü kissa hetu? Evaü h' etaü Cunda hoti durakkhāte dhamma-vinaye duppavedite aniyyānike anupasama-saü- vattanike asammāsambuddha-ppavedite. 5. Idha pana Cunda satthā ca hoti asammā-sambuddho, dhammo ca durakkhāto duppavedito aniyyāniko anupasama- saüvattaniko asammāsambuddha-ppavedito, {sāvako} ca tasmiü dhamme dhammānudhamma-paņipanno viharati sāmãci-paņipanno anudhamma-cārã, samādāya \<*<6>*>/taü dham- maü\<*<6>*>/ vattati.\<*<7>*>/ So evam assa vacanãyo -- `Tassa te āvuso alābhā, tassa te dulladdhaü, satthā ca te asammā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bmr K; SS omit. Cp. 6. 2 Sc sāvako corrected to taü; Br ta¤, and below. 3 Br adds taü. 4-4 Sc omits. 5 Sd tathāttāya; Bmr tathatthāya, and below. 6-6 So Bmr K; SS dhammaü taü. 7 So SS Bmr; K pavattati. >/ #<[page 120]># %<120 PâSâDIKA-SUTTANTA [D. xxix. 5.>% sambuddho, dhammo ca durakkhāto duppavedito aniy- yāniko anupasama-saüvattaniko asammāsambuddha-ppa- vedito, tva¤ ca tasmiü dhamme dhammānudhamma- paņipanno viharasi sāmãci-paņipanno anudhamma-cārã, samādāya taü dhammaü vattasãti.' Iti kho Cunda satthā pi tattha gārayho, dhammo pi tattha gārayho, sāvako pi tattha evaü gārayho. Yo kho Cunda evaråpaü sāvakaü evaü vadeyya -- `Addhā yasmā ¤āya-paņipanno ¤āyam ārādhessatãti,' yo ca pasaüsati ya¤ ca pasaüsati yo ca pasattho\<*<1>*>/ bhiyyoso-mattāya viriyaü ārabhati, sabbe te bahuü apu¤¤aü pasavanti. Taü kissa hetu? Evaü h' etaü Cunda hoti durakkhāte dhamma-vinaye duppavedite aniyyānike anupasama-saüvattanike {asammā-sambuddha}- ppavedite. 6. Idha pana Cunda satthā ca hoti Sammā-Sambuddho dhammo ca svākkhāto suppavedito niyyāniko upasama- saüvattaniko SammāSambuddha-ppavedito, sāvako ca tasmiü dhamme na dhammānudhamma-paņipanno viharati na sāmãci-paņipanno na anudhamma-cārã, vokkamma ca\<*<2>*>/ tamhā dhammā vattati. So evam assa vacanãyo -- `Tassa te āvuso alābhā, tassa te dulladdhaü, satthā ca te Sammā- Sambuddho, dhammo ca svākkhāto suppavedito niyyāniko upasama-saüvattaniko SammāSambuddha-ppavedito, tva¤ ca tasmiü dhamme na dhammānudhamma-paņipanno viharasi na sāmãci-paņipanno na anudhamma-cārã, vok- kamma ca tamhā dhammā vattasãti.' Iti kho Cunda satthā pi tattha pāsaüso, dhammo pi tattha pāsaüso, sāvako ca tattha evaü gārayho. Yo kho Cunda evaråpaü sāvakaü evaü vadeyya -- `Et' āyasmā tathā paņipajjatu yathā te satthārā dhammo desito pa¤¤atto ti,' yo ca samādapeti ya¤ ca samādapeti yo ca samādapito tathattāya paņipajjati, sabbe te bahuü pu¤¤aü pasavanti. Taü kissa hetu? Evaü h' etaü Cunda hoti svākkhāte dhamma- vinaye suppavedite niyyānike upasama-saüvattanike SammāSambuddha-ppavedite. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS; Bmr K pasaüsito. 2 So Bmr K, and below; SS omit. >/ #<[page 121]># %% 7. Idha pana Cunda satthā ca hoti Sammā-Sambuddho, dhammo ca svākkhāto suppavedito niyyāniko upasama- saüvattaniko SammāSambuddha-ppavedito, sāvako ca tasmiü dhamme dhammānudhamma-paņipanno viharati sāmãci-paņipanno anudhamma-cārã, samādāya taü dham- maü vattati. So evam assa vacanãyo -- `Tassa te āvuso lābhā, tassa te suladdhaü, satthā ca te arahaü {Sammā-} Sambuddho dhammo ca svākkhāto suppavedito niyyāniko upasama-saüvattaniko SammāSambuddha-ppavedito, tva¤ ca tasmiü dhamme dhammānudhamma-paņipanno viharasi, sāmãci-paņipanno anudhamma-cārã, samādāya taü dham- maü vattasãti.' Iti kho Cunda satthā pi tattha pāsaüso, dhammo pi tattha pāsaüso, sāvako pi tattha evaü\<*<1>*>/ pāsaüso. Yo kho Cunda evaråpaü sāvakaü evaü vadeyya -- `Addhā yasmā ¤āya-paņipanno {¤āyaü} ārādhessatãti,' yo ca pasaüsati ya¤ ca pasaüsati, yo ca pasattho\<*<2>*>/ bhiyyoso- mattāya viriyaü ārabhati, sabbe te bahuü pu¤¤aü pasa- vanti. Taü kissa hetu? Evaü h' etaü Cunda hoti svākkhāte dhamma-vinaye suppavedite niyyānike upasama- saüvattanike SammāSambuddha-ppavedite. 8. Idha pana\<*<3>*>/ Cunda satthā ca loke udapādi arahaü Sammā-Sambuddho, dhammo ca\<*<4>*>/ svākkhāto suppavedito niyyāniko upasama-saüvattaniko SammāSambuddha-ppa- vedito, avi¤¤āpitatthā c' assa\<*<5>*>/ honti sāvakā saddhamme, \<*<6>*>/na ca tesaü\<*<6>*>/ kevalaü paripåraü brahmacariyaü āvikataü hoti uttāni-kataü sabba-saīgāha-pada-kataü\<*<8>*>/ sappāņihãra\<*<9>*>/- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scd omit. 2 So also K here; Bmr pasaüsito. 3 So SS; Bm K omit. 4 So SS Bmr; K omits. 5 So SS Bmr; K pissa. 6-6 So Scd; St na va nesaü; Bmr na ca nesaü; K nesaü satthu ca nesaü. 7 K adhikataü. 8 So Bm K; Sct saīgāha-pada-kataü (omit sabba); Sd (added below the line) saügāhapadhākataü; Br saīgāhaka; K (note) sabbasaīgāhapadagatantipi pāņho. 9 Sd K sappāņihira. >/ #<[page 122]># %<122 PâSâDIKA-SUTTANTA [D. xxix. 8.>% kataü yāvad eva manussehi\<*<1>*>/ suppakāsitaü, atha nesaü satthuno antaradhānaü hoti.\<*<2>*>/ Evaråpo kho Cunda satthā\<*<3>*>/ sāvakānaü kālakato anutappo hoti. Taü kissa hetu? `Satthā ca\<*<4>*>/ no loke udapādi arahaü Sammā- Sambuddho, dhammo ca svākkhāto suppavedito niyyāniko upasama-saüvattaniko SammāSambuddha-ppavedito, avi¤- ¤āpitatthā c' amha\<*<5>*>/ saddhamme, na ca no kevalaü pari- påraü brahmacariyaü āvikataü\<*<6>*>/ hoti uttāni-kataü sabba- saīgāha-pada-kataü\<*<7>*>/ sappāņihãra-kataü yāvad eva manus- sehi suppakāsitaü, atha no satthuno antaradhānaü hotãti.'\<*<8>*>/ Evaråpo kho Cunda satthā sāvakānaü kālakato anutappo hoti. 9. Idha pana Cunda satthā ca loke udapādi arahaü Sammā-Sambuddho, dhammo ca svākkhāto suppavedito niyyāniko upasama-saüvattaniko SammāSambuddha-ppa- vedito, vi¤¤āpitatthā c' assa honti sāvakā saddhamme, kevala¤ ca tesaü paripåraü brahmacariyaü āvikataü hoti uttāni-kataü sabba-saīgāha-pada-kataü sappāņihãra-kataü yāvad eva manussehi suppakāsitaü, atha nesaü satthuno antaradhānaü hoti. Evaråpo kho Cunda satthā sāva- kānaü kālakato ananutappo\<*<9>*>/ hoti. Taü kissa hetu? `Satthā ca\<*<10>*>/ no loke udapādi arahaü Sammā-Sambuddho, dhammo ca svākkhāto suppavedito niyyāniko upasama- saüvattaniko SammāSambuddha-ppavedito, vi¤¤āpitatthā c' amha saddhamme, kevala¤ ca no paripåraü brahma- cariyaü āvikataü hoti uttāni-kataü sabba-saīgāha-pada- kataü sappāņihãra-kataü yāvad eva manussehi suppakā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cp. xvi. 3. 8, ante, vol. ii., p. 106. But Sum explains: deva-lokato yāva manussa-lokā suppakāsitaü; and K prints yāva devamanussehi. Cp. Rhys Davids, Dialogues, II. 234. 2 Br hotãti. 3 K adds ca, and below. 4 So SS Bm; K hi; Br K omit no. 5 So Sc Bmr; Sdt amhi; K amhā, and below. 6 Br āvãkataü, but āvikataü in 9; SS omit hoti. 7 SS again omit sabba; Sd padaka. 8 So Bm K; SS hoti. 9 K anānutappo. 10 K pi, omits ca. >/ #<[page 123]># %% sitaü, atha no satthuno antaradhānaü hotãti.'\<*<1>*>/ Evaråpo kho Cunda satthā sāvakānaü kālakato ananutappo hoti\<*<2>*>/. 10. Etehi ce pi Cunda aīgehi samannāgataü brahma- cariyaü hoti, no ca kho satthā\<*<3>*>/ hoti thero ratta¤¤å cira- pabbajito addha-gato vayo anuppatto, evaü taü brahma- cariyaü aparipåraü hoti ten' aīgena.\<*<4>*>/ Yato ca\<*<5>*>/ kho Cunda etehi c' eva\<*<6>*>/ aīgehi samannāgataü brahmacariyaü hoti, satthā ca hoti thero ratta¤¤å cira-pabbajito addha- gato vayo anuppatto, evan taü brahmacariyaü paripåraü hoti ten' aīgena. 11. Etehi ce pi Cunda aīgehi samannāgataü brahma- cariyaü hoti, satthā ca hoti thero ratta¤¤å cira-pabbajito addha-gato vayo anuppatto, no ca kho assa therā bhikkhå sāvakā honti vyattā\<*<7>*>/ vinãtā\<*<8>*>/ visāradā patta-yogakkhemā, alaü samakkhātuü saddhammassa, alaü uppannaü parappavādaü sahadhammena suniggahãtaü\<*<9>*>/ niggahetvā sappāņihāriyaü dhammaü desetuü; evaü taü brahma- cariyaü aparipåraü hoti ten' aīgena. 12. Yato ca kho\<*<10>*>/ Cunda etehi c' eva aīgehi samannā- gataü brahmacariyaü hoti, satthā ca hoti thero ratta¤¤å cira-pabbajito addha-gato vayo anuppatto, therā c' assa bhikkhå sāvakā honti . . . pe\<*<11>*>/ . . . no ca khv assa majjhimā bhikkhå sāvakā honti . . . pe . . . majjhimā 'ssa\<*<12>*>/ bhikkhå sāvakā honti . . . pe . . . no ca khv assa navā bhikkhå sāvakā honti . . . pe . . . navā c' assa bhikkhå sāvakā honti . . . pe . . . no ca khv assa therā bhikkhuniyo sāvikā honti . . . pe . . . therā c' assa bhikkhuniyo sāvikā honti . . . pe . . . no ca khv assa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sc Bmr; K hoti; Sdt antaradhānanti. 2 So SS Bmr; K hotãti. 3 Bmr add ca. 4 K tena tena, and below. 5 K omits. 6 So SS; Bmr K ce pi, and below. 7 Bmr K viyattā. Cp. xvi. 3. 7, ante, vol. ii., p. 104. 8 Bmr vinitā. 9 So SS; Bmr K -gahitaü. 10 Br omits. 11 So SS throughout; Bmr K at greater length, and then omit pe. 12 Bmr c' assa; K ca. >/ #<[page 124]># %<124 PâSâDIKA-SUTTANTA [D. xxix. 12.>% majjhimā bhikkhuniyo sāvikā honti . . . pe . . . majjhimā c' assa {bhikkhuniyo} sāvikā honti . . . pe . . . no ca khv assa navā bhikkhuniyo sāvikā honti . . . pe . . . navā c' assa bhikkhuniyo sāvikā honti . . . pe . . . no ca khv assa upāsakā sāvakā honti gihã odāta-vasanā brahmacārino . . . pe . . . upāsakā c' assa sāvakā honti gihã odāta- vasanā brahmacārino . . . pe . . . no ca khv assa upāsakā sāvakā honti gihã odāta-vasanā kāma-bhogino . . . pe . . . upāsakā c' assa sāvakā honti gihã\<*<1>*>/ odāta-vasanā kāma- bhogino . . . pe . . . no ca khv assa upāsikā sāvikā honti gihiniyo\<*<2>*>/ odāta-vasanā brahmacāriniyo . . . pe . . . upāsikā c' assa sāvikā honti gihiniyo odāta-vasanā brahma- cāriniyo . . . pe . . . no ca khv assa upāsikā sāvikā honti gihiniyo odāta-vasanā kāma-bhoginiyo . . . pe . . . upāsikā c' assa sāvikā honti gihiniyo odāta-vasanā kāma- bhoginiyo . . . pe . . . no ca khv assa brahmacariyaü iddha¤ c' eva hoti\<*<3>*>/ phãta¤ ca vitthārikaü bāhu-ja¤¤aü\<*<4>*>/ puthu-bhåtaü yāvad eva-manussehi suppakāsitaü\<*<5>*>/ . . . pe . . . brahmacariyaü c' assa hoti iddha¤ c' eva phãta¤ ca vitthārikaü bāhu-ja¤¤aü puthu-bhåtaü yāvad eva manus- sehi suppakāsitaü, no ca kho lābhagga-yasagga-ppattaü,\<*<6>*>/ evan taü brahmacariyaü aparipåraü hoti ten' {aīgena}. 13. Yato ca kho Cunda etehi c' eva aīgehi {samannāgataü} brahmacariyaü hoti satthā ca hoti thero ratta¤¤å cira- pabbajito addha-gato vayo anuppatto, therā c' assa bhikkhå sāvakā honti vyattā vinãtā . . . pe . . . sappāņihāriyaü dhammaü desetuü, majjhimā c' assa bhikkhå sāvakā honti, navā c' assa bhikkhå sāvakā honti, therā c' assa bhikkhuniyo sāvikā honti, majjhimā c' assa bhikkhuniyo sāvikā honti, navā c' assa bhikkhuniyo sāvikā honti, upāsakā c' assa sāvakā honti gihã odāta-vasanā brahma- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS always gihi; Bm gãhi; Br K gihã. 2 So Br; SS gihi (as always); Bm gãhiniyo; K gihinã. 3 Bmr K hoti before iddha¤. Cp. D. xvi. 3. 8, ante, vol. ii., p. 106. 4 So SS Bmr; K bahu-. 5 Cp. D. xvi. 3. 8, ante, vol. ii., p. 106. 6 Sc -yasappattam; Bm yasaggapattaü; Br -saggappattaü. >/ #<[page 125]># %% cārino, upāsakā c' assa sāvakā honti gihã odāta-vasanā kāma-bhogino, upāsikā c' assa sāvikā honti gihiniyo odāta- vasanā brahmacāriniyo, upāsikā c' assa sāvikā honti gihiniyo odāta-vasanā kāma-bhoginiyo, brahmacariyaü c' assa hoti iddha¤ c' eva phãta¤ ca vitthārikaü bāhu- ja¤¤aü puthu-bhåtaü yāvad eva manussehi suppakāsitaü lābhagga-yasagga\<*<1>*>/-ppatta¤ ca, evaü taü brahmacariyaü paripåraü hoti ten' aīgena. 14. Ahaü kho pana Cunda etarahi satthā loke uppanno arahaü Sammā-Sambuddho, dhammo ca svākkhāto suppavedito niyyāniko upasama-saüvattaniko Sammā- Sambuddha-ppavedito, vi¤¤āpitatthā ca me sāvakā sad- dhamme, kevala¤ ca tesaü paripåraü brahmacariyaü āvikataü\<*<2>*>/ uttāni-kataü saīgāha\<*<3>*>/-pada-kataü sappāņihãra- kataü yāvad eva manussehi suppakāsitaü. Ahaü kho pana Cunda etarahi satthā thero ratta¤¤å cira-pabbajito addha-gato vayo anuppatto. 15. Santi kho pana me\<*<4>*>/ Cunda etarahi therā bhikkhå sāvakā\<*<5>*>/ vyattā vinãtā visāradā patta-yoga-kkhemā, alaü samakkhātuü saddhammassa, alaü uppannaü para- ppavādaü sahadhammena\<*<6>*>/ suniggahãtaü niggahetvā sap- pāņihāriyaü dhammaü desetuü. Santi kho pana me Cunda majjhimā bhikkhå sāvakā vyattā.\<*<7>*>/ Santi kho pana me Cunda etarahi navā bhikkhå sāvakā. Santi kho pana me Cunda etarahi therā bhikkhuniyo sāvikā. Santi kho pana me Cunda etarahi majjhimā bhikkhuniyo sāvikā. Santi kho pana me Cunda \<*<8>*>/etarahi navā\<*<8>*>/ bhikkhuniyo sāvikā. Santi kho pana me Cunda etarahi upāsakā sāvakā gihã odāta-vasanā brahmacārino. Santi kho pana me Cunda etarahi upāsakā sāvakā gihã odāta-vasanā kāma- bhogino. Santi kho pana me Cunda etarahi upāsikā sāvikā gihiniyo odāta-vasanā brahmacāriniyo. Santi kho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmr omit. 2 K inserts hoti. 3 So SS K; Bmr sabbasaīgāha. 4 Sd omits. 5 Br K insert honti. 6 Bmr sahadhammehi. 7 So SS; Bmr K omit; the rest to be supplied, without pe. 8-8 So Bmr K (as before); SS navā etarahi. >/ #<[page 126]># %<126 PâSâDIKA-SUTTANTA [D. xxix. 15.>% pana me Cunda etarahi upāsikā sāvikā gihiniyo odāta- vasanā kāma-bhoginiyo . . . pe . . . etarahi kho pana me Cunda brahmacariyaü iddha¤ ca phãta¤ ca vitthārikaü bāhu-ja¤¤aü puthu-bhåtaü {yāvad} eva manussehi sup- pakāsitaü. 16. Yāvatā kho Cunda etarahi satthāro loke uppannā, nāhaü Cunda a¤¤aü ekaü\<*<1>*>/ satthāram pi samanupassāmi evaü lābhagga-yasagga-ppattaü yatharivāhaü.\<*<2>*>/ Yāvatā kho\<*<3>*>/ Cunda etarahi saüghā\<*<4>*>/ vā gaõā\<*<4>*>/ loke uppannā,\<*<4>*>/ nāhaü Cunda a¤¤aü ekaü saüghaü pi samanupassāmi evaü lābhagga-yasagga-ppattaü yathariva\<*<5>*>/ Cunda bhikkhu- saīgho. Yaü kho taü\<*<6>*>/ Cunda sammā-vadamāno vadeyya -- `Sabbākāra-sampannaü sabbākāra-paripåraü anånaü anadhikaü svākkhātaü kevala-paripåraü brahmacariyaü suppakāsitan ti,' idam eva taü sammā-vadamāno vadeyya -- `Sabbākāra-sampannaü . . . pe . . . brahmacariyaü suppakāsitan ti.' Uddako sudaü\<*<7>*>/ Cunda Rāmaputto evaü vācaü bhāsati: `Passan na passatãti.'\<*<8>*>/ Ki¤ ca\<*<9>*>/ passan na passatãti? \<*<10>*>/ Khurassa sādhu-nisitassa talam assa passati, dhāra¤ ca kho tassa na\<*<11>*>/ passati. Idaü vuccati Cunda -- `Passan na passatãti.' Taü\<*<12>*>/ kho pan' etaü Cunda -- Uddakena Rāmaputtena bhāsitaü hãnaü gammaü pothuj- janikaü anariyaü anattha-saühitaü \<*<13>*>/khuram eva san- dhāya.\<*<13>*>/ Ya¤ ca taü\<*<14>*>/ Cunda sammā-vadamāno vadeyya -- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scd Bmr eka-; St K ekaü. 2 Sdt add Cunda. 3 Bmr add pana; K pana me. 4-4-4 So SS; Bmr K all singular, saīgho, gaõo, uppanno. 5 Bmr yatharivāhaü. 6 Bmr omit. 7 So SS K Sum; Bmr udakāpuraü. 8 Sdt passan na passāmãti: Sc passantapassaviti; Bmr K passaü na passatãti. 9 So SS Bmr; K ci. 10 SS add ca (St cak). 11 So Sct; Sd kotassanaü; Bmr khv assa na; K khurassa na. 12 Sdt omit down to evaü; Sc K taü; Bmr yaü. 13-13 So Bmr K; Sc khuracundamevasandhā. 14 So Sc; Bmr K cetaü. >/ #<[page 127]># %% `Passaü na passatãti,' idam eva taü sammā-vadamāno vadeyya -- `Passaü na passatãti.' {Ki¤ ca} passaü na pas- satãti? Evaü sabbākāra-sampannaü sabbākāra-paripåraü anånaü anadhikaü svākkhātaü kevala-paripåraü brahma- cariyaü suppakāsitan ti. Iti h' etaü passati,\<*<1>*>/ idam ettha apakaķķheyya, evan taü parisuddhataraü assāti. Iti h' etaü na passati,\<*<2>*>/ idam ettha upakaķķheyya, evan taü paripåraü\<*<3>*>/ assāti. Iti h' etaü na passati, idaü vuccati -- `Passaü na passatãti.' Yaü kho taü Cunda sammā- vadamāno vadeyya -- `Sabbākāra-sampannaü . . . pe . . . brahmacariyaü suppakāsitan ti,' idam etaü\<*<4>*>/ sammā- vadamāno vadeyya -- `Sabbākāra-sampannaü sabbākāra- paripåraü anånaü anadhikaü svākkhātaü kevala-pari- påraü brahmacariyaü suppakāsitan ti.' 17. \<*<5>*>/Tasmāt iha Cunda ye vo\<*<6>*>/ mayā dhammā\<*<7>*>/ abhi¤¤ā desitā, tattha sabbeh' eva saīgamma samāgamma atthena atthaü vya¤janena vya¤janaü saīgāyitabbaü na viva- ditabbaü,\<*<8>*>/ yathayidaü brahmacariyaü addhaniyaü assa cira-ņņhitikaü, tad assa\<*<9>*>/ bahujana-hitāya bahujana-sukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya deva-manussānaü. Katame ca te\<*<10>*>/ Cunda mayā dhammā\<*<11>*>/ abhi¤¤ā desitā yattha sabbeh' eva saīgamma samāgamma atthena atthaü vya¤janena vya¤janaü saīgāyitabbaü na vivaditabbaü, yathayidaü brahmacariyaü addhaniyaü assa cira-ņņhiti- kaü, tad assa bahujana-hitāya bahujana-sukhāya {lokānu- kampāya} atthāya hitāya sukhāya deva-manussānaü? Seyyathãdaü cattāro satipaņņhānā, cattāro samma-{ppadhānā,} cattāro iddhi-pādā, pa¤c' indriyāni, pa¤ca balāni, satta \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS; Bmr K na passatãti. 2 So SS; Bmr K passatãti. 3 So SS; Bmr K parisuddhataraü. 4 Bmr idam eva taü. 5 Cp. D. xvi. 3. 50, ante, vol. ii., p. 120. 6 K te. 7 Bmr omit. 8 K viparitabbaü, and below. 9 K asseva. 10 Bmr vo. 11 So SS; Bmr K dhammā mayā. >/ #<[page 128]># %<128 PâSâDIKA-SUTTANTA [D. xxix. 17.>% bojjhaīgā,\<*<1>*>/ ariyo aņņhaīgiko Maggo. Ime kho te Cunda dhammā mayā abhi¤¤ā desitā, yattha sabbeh' eva saü- gamma samāgamma atthena atthaü vya¤janena vya¤janaü saīgāyitabbaü na vivaditabbaü, yathayidaü brahma- cariyaü addhaniyaü assa cira-{ņņhitikaü}, tad assa bahujana-hitāya bahujana-sukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya deva-manussānaü. 18. Tesa¤ ca vo\<*<2>*>/ Cunda samaggānaü sammodamānānaü avivadamānānaü sikkhitabbaü,\<*<3>*>/ a¤¤ataro sabrahmacārã saīghe dhammaü bhāseyya. Tatra ce tumhākaü evam assa -- `Ayaü kho\<*<4>*>/ āyasmā attha¤ c' eva micchā {gaõhāti}, vya¤janāni ca micchā ropetãti,'\<*<5>*>/ tassa n' eva abhinandi- tabbaü na paņikkositabbaü. Anabhinanditvā appaņikko- sitvā so evam assa vacanãyo -- `Imassa nu kho āvuso atthassa imāni vā\<*<6>*>/ vya¤janāni etāni vā vya¤janāni, katamāni opāyikatarāni; imesaü vā\<*<7>*>/ vya¤janānaü ayaü vā\<*<8>*>/ attho eso vā attho, katamo\<*<9>*>/ opāyikataro ti?' So ce evaü vadeyya -- `Imassa kho āvuso atthassa imān' eva vya¤janāni opāyikatarāni yāni c' eva\<*<10>*>/ etāni, imesaü vya¤janānaü ayam eva attho opāyikataro yo\<*<11>*>/ c' eva eso ti,' so n' eva ussādetabbo\<*<12>*>/ na apasādetabbo.\<*<13>*>/ Anussā- detvā \<*<14>*>/na apasādetvā\<*<14>*>/ so va\<*<15>*>/ sādhukaü sa¤¤āpetabbo, tassa ca atthassa tesa¤ ca vya¤janānaü nisantiyā. 19. Aparo pi ce Cunda sabrahmacārã saīghe dhammaü bhāseyya. Tatra\<*<16>*>/ ce tumhākaü evam assa -- `Ayaü kho āyasmā atthaü hi kho\<*<17>*>/ micchā gaõhāti, vya¤janāni \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K sambojjhaīgā. 2 K kho. 3 So Bmr K; SS sikkhataü. 4 K inserts āvuso. 5 K rocetãti, and below. 6 K omits. 7 So Bmr K; Scdt omit. 8 So Sdt Bmr K; Sc omits. 9 Br adds vā. 10 So Sd K; Sc yāni ce; Bm Sum-Bm yāceva; Br ya¤ceva. 11 So K; SS Br ya¤; Bm yā. 12 So SS K Sum-Scd; Bmr Sum-Br ussāretabbo, and after. 13 So SS K; Bmr apasāretabbo, and after. 14-14 So SS; Bmr K anap-. 15 So SS; Bmr K sveva. 16 So Bmr K; SS tattha. 17 K omits. >/ #<[page 129]># %% sammā ropetãti,' tassa n' eva abhinanditabbaü na paņik- kositabbaü. Anabhinanditvā appaņikkositvā so evam assa vacanãyo -- `Imesaü nu kho āvuso vya¤janānaü ayaü vā attho eso vā attho, katamo opāyikataro ti?' So ce evaü vadeyya -- `Imesaü\<*<1>*>/ kho āvuso vya¤janānaü ayam eva attho opāyikataro, yo\<*<2>*>/ c' eva eso ti,' so n' eva ussādetabbo na apasādetabbo. Anussādetvā anapasādetvā so yeva\<*<3>*>/ sādhukaü sa¤¤āpetabbo tass' ev'\<*<4>*>/ atthassa\<*<5>*>/ nisantiyā. 20. Aparo pi ce Cunda sabrahmacārã saīghe\<*<6>*>/ dhammaü bhāseyya, tatra ce tumhākaü evam assa -- `Ayaü kho āyasmā atthaü hi kho sammā gaõhāti, vya¤janāni micchā ropetãti,' tassa n' eva abhinanditabbaü na paņikkositabbaü. Anabhinanditvā appaņikkositvā so evam assa vacanãyo -- `Imassa nu kho āvuso atthassa imāni ca\<*<7>*>/ vya¤janāni etāni vā\<*<8>*>/ vya¤janāni, katamāni opāyikatarānãti?' So ce evaü vadeyya -- `Imassa nu\<*<9>*>/ kho\<*<10>*>/ āvuso atthassa imān' eva vya¤janāni opāyikatarāni, yāni\<*<11>*>/ c' eva etānãti,' so n' eva ussādetabbo na apasādetabbo. Anussādetvā anapasā- detvā so yeva sādhukaü sa¤¤āpetabbo tesaü ¤eva vya¤- janānaü nisantiyā. 21. Aparo pi ce Cunda sabrahmacārã saīghe dhammaü bhāseyya, tatra ce tumhākaü evam assa -- `Ayaü kho āyasmā atthaü ¤eva sammā gaõhāti, vya¤janāni sammā ropetãti,' tassa `Sādhåti' bhāsitaü abhinanditabbaü anumoditabbaü. Tassa\<*<12>*>/ `Sādhåti' bhāsitaü abhinan- ditvā anumoditvā so evam assa vacanãyo -- `Lābhā no āvuso, suladdhaü no āvuso, ye mayaü āyasmantaü tādisaü sabrahmacāriü passāma\<*<13>*>/ evaü atthåpetaü vya¤- janåpetan ti.' 22. Navaü\<*<14>*>/ ahaü Cunda diņņha-dhammikānaü yeva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmr tesaü; K adds nu. 2 Bm yā; Br ya¤. 3 Bmr K sveva, and below. 4 K tassa ca. 5 Sc adds tesa¤ ca vya¤janānaü. 6 SS insert vā. 7 Bmr K imān' eva. 8 Bmr omit. 9 Bmr omit. 10 K khv. 11 Bmr yā. 12 SS omit. 13 K sarissāma. 14 So Sct; Sd namo; Bmr K na vo. >/ #<[page 130]># %<130 PâSâDIKA-SUTTANTA [D. xxix. 22.>% āsavānaü saüvarāya dhammaü desemi. Na panāhaü Cunda samparāyikānaü yeva āsavānaü paņighātāya dhammaü desemi, diņņha-dhammikānaü c' evāhaü\<*<1>*>/ Cunda āsavānaü saüvarāya dhammaü desemi samparāyikāna¤ ca āsavānaü paņighātāya.\<*<2>*>/ Tasmāt iha Cunda yaü vo mayā cãvaraü anu¤¤ātaü, alaü vo taü yāvad eva sãtassa paņighātāya, uõhassa paņighātāya, ķaüsa-makasa-vātātapa- siriüsapa\<*<3>*>/-samphassānaü paņighātāya yāvad eva hiri- kopãna-paņicchādanatthaü. Yo vo mayā piõķapāto anu¤- ¤āto, alaü vo so yāvad eva imassa kāyassa ņhitiyā yāpanāya vihiüsåparatiyā brahmacariyānuggahāya -- `Iti purāõa¤ ca vedanaü paņihaīkhāmi nava¤ ca vedanaü na {uppādessāmi}, yātrā\<*<4>*>/ ca me bhavissati anavajjatā ca phāsu- vihāro cāti.' Yaü vo mayā senāsanaü anu¤¤ātaü, alaü vo taü yāvad eva sãtassa paņighātāya uõhassa paņighātāya daüsa-makasa-{vātātapa}-siriüsapa-samphassānaü paņighā- tāya yāvad eva utu-parissaya-vinodakaü paņisallāõā- rāmatthaü. Yo vo mayā {gilāna-paccaya}-bhesajja-parik- khāro anu¤¤āto, alaü vo so yāvad eva uppannānaü veyyābādhikānaü vedanānaü paņighātāya abyāpajjha- paramatāyāti. 23. ōhānaü kho pan' etaü Cunda vijjati, yaü a¤¤a-tit- thiyā paribbājakā evaü vadeyyuü -- `Sukhallikānuyogam anuyuttā Samaõā Sakya-puttiyā viharantãti.' Evaü vādino\<*<5>*>/ Cunda a¤¤a-titthiyā paribbājakā evam assu vacanãyā -- `Katamo so āvuso sukhallikānuyogo? Sukh- allikānuyogā pi hi bahå aneka-vihitā nāna-ppakārakā ti.' Cattāro 'me Cunda sukhallikānuyogā\<*<6>*>/ hãnā gammā pothuj- janikā anariyā anattha-saühitā na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhi¤¤āya na sambodhāya na nibbānāya saüvattanti. Katame cattāro? Idha Cunda ekacco bālo pāõe\<*<7>*>/ vadhitvā attānaü sukheti pãõeti, ayaü paņhamo sukhallikānuyogo. Puna ca paraü Cunda idh' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sc Bmr K; Sdt cāhaü. 2 Sc inserts dhammaü desemi. 3 Bmr sarisapa. 4 Bm yatrā. 5 K vadamānā. 6 Cp. Vin. i., p. 10. 7 Bmr pāõāni. >/ #<[page 131]># %% ekacco adinnaü ādiyitvā attānaü sukheti pãõeti, ayaü dutiyo sukhallikānuyogo. Puna ca paraü Cunda idh' ekacco musā-bhaõitvā attānaü sukheti pãõeti, ayaü tatiyo sukhallikānuyogo. Puna ca paraü Cunda idh' ekacco pa¤cahi kāma-guõehi samappito samaīgi-bhåto parivāreti,\<*<1>*>/ ayaü catuttho sukhallikānuyogo. Ime kho Cunda cattāro sukhallikānuyogā hãnā gammā pothujjanikā anariyā anattha-saühitā na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhi¤¤āya na sambodhāya na nibbānāya saüvattanti. 24. ōhānaü kho pan' etaü Cunda vijjati, yaü a¤¤a- titthiyā evaü puccheyyuü\<*<2>*>/ -- `Ime cattāro sukhallikānu- yoge anuyuttā Samaõā Sakya-puttiyā viharantãti?' Te\<*<3>*>/ `Mā h' evan 'ti 'ssu vacanãyā, na vo te\<*<4>*>/ sammā {vadamānā} vadeyyuü, \<*<5>*>/abbhācikkheyyuü vo te\<*<6>*>/ asatā abhåtena. Cattāro 'me Cunda sukhallikānuyogā ekanta\<*<7>*>/-nibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhi¤¤āya sambodhāya nibbānāya saüvattanti. Katame cattāro? Idha Cunda bhikkhu\<*<8>*>/ vivicc' eva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaü {savicāraü} vivekajaü pãti-sukhaü paņhama- jjhānaü upasampajja viharati. Ayaü paņhamo sukhallik- ānuyogo. Puna ca paraü Cunda bhikkhu vitakka- vicārānaü våpasamā ajjhattaü sampasādanaü cetaso ekodibhāvaü avitakkaü avicāraü samādhijaü pãti-sukhaü dutiya-jjhānaü upasampajja viharati. Ayaü dutiyo sukhallikānuyogo. Puna ca paraü Cunda bhikkhu pãtiyā ca virāgā . . . pe . . . ayaü tatiyo sukhallikānuyogo. Puna ca paraü Cunda bhikkhu sukhassa ca pahānā . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS; Bmr K paricāreti; cp. D. i. 3.20 (vol. i., p. 36), xiv. 1. 20, 2.4 (vol. ii., pp. 13, 23). 2 So SS; Bmr K vadeyyum. 3 Bmr K add vo. 4 So SS; Bmr K te vo, and onwards. 5 So Sc Bmr; Sd K add na; Sd omits abbhāc-; St inserts na after abbhāc-. 6 Bmr omit na and vo te. 7 K ekantaü, and below. 8 K omits. For the following passage cp. D. i. 3. 21-22; ii. 75-81; ix. 10-13; xvii. 2. 3. >/ #<[page 132]># %<132 PâSâDIKA-SUTTANTA [D. xxix. 24.>% pe . . . ayaü catuttho sukhallikānuyogo. Ime kho Cunda cattāro sukhallikānuyogā ekanta-nibbidāya virāgāya nirodh- āya upasamāya abhi¤¤āya sambodhāya nibbānāya saüvat- tanti. ōhānaü kho pan' etaü Cunda vijjati yaü a¤¤a- titthiyā paribbājakā evaü vadeyyuü -- `Ime\<*<1>*>/ cattāro sukhallikānuyoge anuyuttā Samaõā Sakya-puttiyā viharan- tãti.' Te\<*<2>*>/ `Evan' ti 'ssu vacanãyā, sammā vo te vadamānā vadeyyuü, na vo te abbhācikkheyyuü asatā abhåtena. 25. ōhānaü kho pan' etaü Cunda vijjati yaü a¤¤a titthiyā paribbājakā evaü vadeyyuü -- `Ime pana āvuso cattāro sukhallikānuyoge anuyuttānaü viharataü kati phalāni kat' ānisaüsā pāņikaīkhā ti?' {Evaü-vādino} Cunda a¤¤a-titthiyā paribbājakā evam assu vacanãyā -- `Ime kho āvuso cattāro sukhallikānuyoge anuyuttānaü viharataü cattāri phalāni cattāro ānisaüsā pāņikaīkhā. Katame cattāro? Idh' āvuso bhikkhu tiõõaü saüyo- janānaü parikkhayā sotāpanno\<*<3>*>/ hoti avinipāta-dhammo niyato sambodhi-parāyano. Idaü paņhamaü phalaü paņhamo ānisaüso. Puna ca paraü āvuso bhikkhu tiõõaü saüyojanānaü parikkhayā rāga-dosa-mohānaü tanuttā {sakadāgāmã}\<*<4>*>/ hoti sakid eva imaü lokaü āgantvā dukkhass' antaü karoti. Idaü dutiyaü phalaü dutiyo ānisaüso. Puna ca paraü āvuso bhikkhu pa¤cannaü orambhāgiyānaü saüyojanānaü parikkhayā opapātiko\<*<5>*>/ hoti tattha parinibbāyã anāvatti-dhammo tasmā lokā.\<*<6>*>/ Idaü tatiyaü phalaü tatiyo ānisaüso. Puna ca paraü āvuso bhikkhu āsavānam khayā anāsavaü ceto-vimuttim pa¤¤ā-vimuttiü diņņhe va dhamme sayaü abhi¤¤ā sacchikatvā upasampajja viharati. Idaü catutthaü phalaü catuttho ānisaüso. Ime kho āvuso cattāro sukhallikānu- yoge anuyuttānaü viharataü imāni cattāri phalāni cattāro ānisaüsā pāņikaīkhā ti.' 26. ōhānaü kho pan' etaü Cunda vijjati yaü a¤¤a- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K adds kho. 2 Bmr K add vo. 3 Cp. D. xvi. 2. 7, vol. ii., p. 92; xix. 62, ibid, p. 252. 4 Ibid. 5 Ibid. 6 SS Bmr (but not K) insert ti. >/ #<[page 133]># %% titthiyā paribbājakā evaü vadeyyuü -- `Aņņhita-dhammā Samaõā Sākya-puttiyā viharantãti.' {Evaü-vādino} Cunda a¤¤a-titthiyā paribbājakā evam assu vacanãyā -- `Atthi kho āvuso tena Bhagavatā jānatā passatā arahatā Sammā- Sambuddhena sāvakānaü dhammā desitā pa¤¤attā {yāva-} jãvaü anatikkamanãyā. Seyyathā pi āvuso inda-khãlo\<*<1>*>/ vā ayo-khãlo vā gambhãra-nemo sunikhāto\<*<2>*>/ acalo asampavedhã, evam eva kho āvuso tena Bhagavatā jānatā passatā arahatā Sammā-Sambuddhena sāvakānaü dhammā desitā pa¤¤attā {yāva-}jãvaü anatikkamanãyā. Yo so āvuso bhikkhu arahaü khãõāsavo vusitavā kata-karaõãyo ohita-bhāro anuppatta- sadattho {parikkhãõa}-bhava-saüyojano sammad-a¤¤ā vimutto, abhabbo so nava ņhānāni ajjhācarituü. \<*<3>*>/Abhabbo āvuso khãõāsavo bhikkhu sa¤cicca pāõaü jãvitā voropetuü. Abhabbo khãõāsavo bhikkhu adinnaü theyya- saükhātaü ādātuü.\<*<4>*>/ Abhabbo khãõāsavo bhikkhu methunaü dhammaü paņisevituü. Abhabbo khãõāsavo bhikkhu sampajāna-musā bhāsituü.\<*<5>*>/ Abhabbo khãõāsavo bhikkhu sannidhi-kārakaü\<*<6>*>/ kāme paribhu¤jituü, seyyathā pi pubbe agāriya\<*<7>*>/-bhåto. Abhabbo khãõāsavo bhikkhu chandāgatiü\<*<8>*>/ gantuü. Abhabbo khãõāsavo bhikkhu dosā- gatiü gantuü. Abhabbo khãõāsavo bhikkhu mohāgatiü gantuü. Abhabbo khãõāsavo bhikkhu bhayāgatiü gantuü. Yo so āvuso bhikkhu arahaü khãõāsavo vusitavā kata- karaõãyo ohita-bhāro anuppatta-sadattho parikkhãõa-bhava- saüyojano sammad-a¤¤ā vimutto, abhabbo so\<*<9>*>/ imāni nava ņhānāni ajjhācaritun ti.'\<*<10>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Cp. S. v., p. 444. 2 So SS Bm; K sunikkhitto. 3 The first five abhabbaņņhānas are enumerated in D. xxxiii. 2.1 (x), and recur in A. iv. 370, where these nine are also given. 4 So SS; Bmr K ādiyituü. 5 K musāvādam bhāsituü. 6 K -kāraka-. 7 So SS; Bm Sum agārika-; Br āgārika-; K āgāriya. 8 Cp. these four agatis in D. xxxi. 4, and xxxiii. 1.11 (xix). 9 So Bmr; SS āvuso; K kho so. 10 Bmr omit ti. >/ #<[page 134]># %<134 PâSâDIKA-SUTTANTA [D. xxix. 27.>% 27. ōhānaü kho pan' etaü Cunda vijjati yaü a¤¤a- titthiyā paribbājakā evaü vadeyyuü -- `Atãtaü kho addhā- naü ārabbha Samaõo Gotamo atãrakaü ¤āõa-dassanaü pa¤¤āpeti,\<*<1>*>/ no ca kho anāgataü addhānaü ārabbha atãrakaü ¤āõa-dassanaü pa¤¤āpeti; tayidaü kiü su \<*<2>*>/tayidaü kathaü såti?'\<*<2>*>/ Ten' eva\<*<3>*>/ a¤¤a-titthiyā paribbā- jakā a¤¤a-vihitakena ¤āõa-dassanena a¤¤a-vihitakaü ¤āõa- dassanaü\<*<4>*>/ pa¤¤āpetabbaü ma¤¤anti, yatheriva bālā avyattā. Atãtaü kho Cunda addhānaü ārabbha Tathāga- tassa satānusāri-vi¤¤āõaü\<*<5>*>/ hoti. So yāvatakaü ākaīkhati tāvatakaü anussarati. Anāgata¤ ca kho addhānaü ārabbha Tathāgatassa bodhijaü ¤āõaü uppajjati -- `Ayam antimā jāti, n' atthi dāni punabbhavo ti.' 28. Atãta¤ ce pi\<*<6>*>/ Cunda hoti abhåtaü atacchaü anattha- saühitaü, na taü Tathāgato vyākaroti. Atãtaü ce pi Cunda hoti bhåtaü tacchaü anattha-saühitaü, tam pi Tathāgato na vyākaroti. Atãtaü ce pi\<*<7>*>/ Cunda hoti bhåtaü tacchaü attha-saühitaü, tatra\<*<8>*>/ kāla¤¤å hoti Tathāgato\<*<9>*>/ tassa pa¤hassa veyyākaraõāya. Anāgataü ce pi Cunda hoti abhåtaü\<*<10>*>/ atacchaü\<*<11>*>/ anattha-saühitaü,\<*<12>*>/ na taü Tathāgato vyākaroti. Anāgataü ce pi Cunda hoti bhåtaü tacchaü anattha-saühitaü, tam pi Tathāgato na vyākaroti. Anāgataü ce pi Cunda hoti bhåtaü tacchaü attha- saühitaü tatra\<*<13>*>/ kāla¤¤å hoti Tathāgato tassa pa¤hassa veyyākaraõāya saükhittaü. Paccuppannaü\<*<14>*>/ ce pi Cunda hoti abhåtaü atacchaü anattha-saühitaü, na taü Tathā- gato vyākaroti. Paccuppannaü ce pi Cunda hoti bhåtaü \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmr K pa¤¤apeti. 2-2 So Sct; Sd tidaükataüsuti; Bmr omit tayidaü; K inserts tayidaü pa¤¤apeti, tayidaü kiüsu. 3 So SS; Bmr K te ca. 4 K a¤āõa-. 5 So SS; Bmr K ¤āõaü. 6 Bmr add kho. 7 Bmr K add kho. 8 Sc tattha. 9 So SS; Bmr K Tathāgato hoti. 10 K . . . pe . . . 11 Bm . . . pa . . . 12 Br . . . pa . . . 13 Scd tattha; St omits the whole clause. 14 K inserts kho. >/ #<[page 135]># %% tacchaü anattha-saühitaü, tam pi Tathāgato na vyākaroti. {Paccuppannaü} ce pi Cunda hoti bhåtaü tacchaü attha- saühitaü, tatra kāla¤¤å hoti Tathāgato tassa pa¤hassa veyyākaraõāya. Iti kho Cunda atãtānāgata-paccuppannesu dhammesu Tathāgato kāla-vādã\<*<1>*>/ bhåta-vādã attha-vādã dhamma-vādã vinaya-vādã. Tasmā Tathāgato ti vuccati. 29. Yaü kho\<*<2>*>/ Cunda sadevakassa lokassa samārakassa sabrahmakassa sassamaõa-brāhmaõiyā pajāya sadeva- manussāya diņņhaü sutaü mutaü vi¤¤ātaü pattaü pariyesitaü anuvicaritaü manasā, sabbaü\<*<3>*>/ Tathāgatena abhisambuddhaü. Tasmā Tathāgato ti vuccati.\<*<4>*>/ Ya¤ ca Cunda rattiü Tathāgato anuttaraü sammā-sambodhiü abhisambujjhati, ya¤ ca rattim anupādisesāya nibbāna- dhātuyā parinibbāyati,\<*<5>*>/ yaü etasmiü antare bhāsati lapati niddisati, sabbaü taü tath' eva\<*<6>*>/ hoti no a¤¤athā. Tasmā Tathāgato ti vuccati. Yathā-vādã Cunda Tathāgato tathā- kārã, yathā-kārã tathā-vādã. Iti yathā-vādã tathā-kārã, yathā-kārã tathā-vādã,\<*<7>*>/ tasmā Tathāgato ti vuccati.\<*<8>*>/ \<*<9>*>/Sadevake loke samārake sabrahmake sassamaõa-brāh- maõiyā pajāya sadeva-manussāya Tathāgato abhibhå anabhibhåto a¤¤adatthu-daso\<*<10>*>/ vasavattã. Tasmā Tathā- gato ti vuccati. 30. ōhānaü kho pan' etaü Cunda vijjati yaü a¤¤a- titthiyā paribbājakā evaü vadeyyuü -- `Kin nu kho āvuso hoti Tathāgato param maraõā? \<*<11>*>/ idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti?' {Evaü-vādino}\<*<12>*>/ Cunda a¤¤a-titthiyā paribbājakā evam assu vacanãyā -- `Avyākataü kho āvuso \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K inserts saccavādã. 2 So Sc; Sd kheti; St kho ti; Bmr K ya¤ ca kho. 3 So SS Bm; K sammā. 4 See Sum. i. 65. 5 Bmr parinibbāti. 6 K adds ca. 7 K adds vā. 8 Quoted Sum. i. 66. 9 K inserts yaü. 10 So SS Bmr K (note) Sã; K (text) a¤¤aphariso. 11 Cp. D. i. 2. 27, vol. i., p. 27, and T. W . Rhys Davids, Dialogues of the Buddha, pt. i., p. 187. 12 K adds kho. >/ #<[page 136]># %<136 PâSâDIKA-SUTTANTA [D. xxix. 30.>% Bhagavatā: Hoti Tathāgato param maraõā, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti.' ōhānaü kho pan' etaü Cunda vijjati, yaü a¤¤a-titthiyā paribbājakā evaü vadeyyuü -- `Kiü pan' āvuso na hoti Tathāgato param maraõā? idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti?' {Evaü-}vādino Cunda a¤¤a-titthiyā paribbājakā evam assu vacanãyā -- `Etam pi kho āvuso Bhagavatā avyākataü: Na hoti Tathāgato param maraõā, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti.' ōhānaü kho pan' etaü Cunda vijjati, yaü a¤¤a-titthiyā paribbājakā {evaü} vadeyyuü -- `Kin nu kho\<*<1>*>/ āvuso hoti ca na hoti ca\<*<2>*>/ Tathāgato param maraõā . . . pe\<*<3>*>/ . . . n' eva hoti na na hoti Tathāgato param maraõā, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti?' {Evaü-vādino} Cunda a¤¤a-titthiyā paribbājakā evam assu vacanãyā -- `Etam pi kho āvuso Bhagavatā avyākataü: N' eva hoti na na hoti Tathāgato param maraõā, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti.' 31. ōhānaü kho pan' etaü Cunda vijjati yaü a¤¤a- titthiyā paribbājakā evaü vadeyyuü -- `Kasmā pan' etaü āvuso Samaõena Gotamena avyākatan ti?' {Evaü-vādino} Cunda a¤¤a-titthiyā paribbājakā evam assu vacanãyā -- `\<*<4>*>/Na h' etaü āvuso attha-saühitaü na\<*<5>*>/ dhamma-saühitaü na ādibrahmacariyakaü na nibbidāya na virāgāya na nirodhāya na upasamāya na abhi¤¤āya na sambodhāya na nibbānāya saüvattati. Tasmā taü Bhagavatā avyā- katan ti.' 32. ōhānaü kho pan' etaü Cunda vijjati yaü a¤¤a-titthiyā paribbājakā evaü vadeyyuü -- `Kiü pan' āvuso Samaõena Gotamena vyākatan ti?' {Evaü-vādino} Cunda a¤¤a- titthiyā paribbājakā evam assu {vacanãyā} -- `\<*<6>*>/Idaü dukkhan ti kho āvuso Bhagavatā vyākataü, Ayaü dukkha-samudayo ti kho āvuso Bhagavatā vyākataü, Ayaü dukkha-nirodha ti kho āvuso Bhagavatā vyākataü, Ayaü dukkha-nirodho- gāminã paņipadā ti kho āvuso Bhagavatā vyākatan ti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS; Bmr K kiü pan' āvuso. 2 K ca hoti. 3 So SS; Bm K repeat in full. 4 Cp. D. ix. 33, vol. i., p. 191. 5 Bmr add ca. 6 Ibid. >/ #<[page 137]># %% 33. ōhānaü kho pan' etaü Cunda vijjati yaü a¤¤a-titthiyā paribbājakā evaü vadeyyuü -- `Kasmā pan' etaü āvuso Samaõena Gotamena vyākatan ti?' {Evaü-vādino} Cunda a¤¤a-titthiyā paribbājakā evam assu vacanãyā -- `\<*<1>*>/Etaü hi āvuso attha-saühitaü, etaü dhamma-saühitaü, etaü ādi-brahmacariyakaü, ekanta\<*<2>*>/-nibbidāya virāgāya nirodh- āya upasamāya abhi¤¤āya sambodhāya nibbānāya saü- vattati. Tasmā taü Bhagavatā vyākatan ti.' 34. Ye pi te Cunda pubbanta-sahagatā diņņhi-nissayā, te pi vo mayā vyākatā yathā te vyākattabbā,\<*<3>*>/ yathā ca kho\<*<4>*>/ te na vyākattabbā, kiü no ahaü\<*<5>*>/ tathā\<*<6>*>/ vyākarissāmi? Ye pi te Cunda aparanta-sahagatā diņņhi-nissayā, te pi vo mayā vyākatā yathā te vyākattabbā, yathā ca kho\<*<7>*>/ te na vyākattabbā, kiü vo ahaü te\<*<8>*>/ tathā vyākarissāmi? Katame te\<*<9>*>/ Cunda pubbanta-sahagatā diņņhi-nissayā ye vo\<*<10>*>/ mayā vyākatā yathā\<*<11>*>/ te vyākattabbā \<*<12>*>/yathā ca te na vyākattabbā? \<*<12>*>/ Santi\<*<13>*>/ Cunda eke Samaõa-Brāhmaõā evaü-vādino evaü-diņņhino -- `Sassato attā ca loko ca, idam eva saccaü mogham a¤¤an ti.' Santi pana Cunda eke Samaõa-Brāhmaõā evaü-vādino evaü-diņņhino -- `Asassato attā ca loko ca . . . pe\<*<14>*>/ . . . Sassato ca asassato ca attā ca loko ca . . . pe . . . N' eva sassato\<*<15>*>/ nāsassato\<*<15>*>/ attā ca loko ca . . . pe . . . Sayaü-kato attā ca loko ca . . . pe . . . Paraü-kato attā ca loko ca . . . pe . . . Sayaü-kato ca paraü-kato ca attā ca loko ca . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 D. ix. 33, vol. i., p. 192. 2 So Sc Bmr; Sdt etaü; K ekantaü. The parallel with D. ix. 33 suggests etaü; but ekanta occurs in this formula elsewhere, e.g., ante, 24, p. 132, D. xix. 61, vol. ii., p. 251. 3 So Sct; Sd -katabbā; Bmr K -kātabbā, and below. 4 Bmr K omit. 5 Sd vo; K adds a¤¤atitthiye. 6 Bmr tattha. 7 Bmr K omit. 8 Br K add na. 9 Bmr insert ca; cp. 37. 10 Bmr te. 11 SS insert ca. 12-12 SS omit. 13 Bmr K add kho. 14 Bmr K saükhittaü. 15-15 K adds ca, and below. >/ #<[page 138]># %<138 PâSâDIKA-SUTTANTA [D. xxix. 34.>% Asayaü-kāro aparaü-kāro adhicca-samuppanno attā ca loko ca. Idam eva saccaü, {mogham} a¤¤an ti.' `Sassataü sukha-dukkhaü: Asassataü sukha-dukkhaü: Sassata¤ ca asassata¤ ca sukha-dukkhaü: N' eva sassataü nāsassataü sukha-dukkhaü: Sayaü-kataü sukha-dukkhaü: Paraü-kataü sukha-dukkhaü: Sayaü-kata¤ ca\<*<1>*>/ paraü-kata¤ ca sukha-dukkhaü. Asayaü-kāraü aparaü-kāraü adhicca-samuppannaü sukha-dukkhaü. Idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti. 35. Tatra\<*<2>*>/ Cunda ye te Samaõa-Brāhmaõā evaü-vādino evaü-diņņhino -- `Sassato attā ca loko ca, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti,' tyāhaü upasaükamitvā {evaü} vadāmi -- Atthi nu\<*<3>*>/ kho idaü, āvuso, vuccati `Sassato attā ca loko cāti?' Ya¤ ca kho te evam āhaüsu -- `Idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti,' taü tesaü nānujānāmi. Taü kissa hetu? A¤¤athā-sa¤¤ino pi h' ettha Cunda sant' eke sattā. Imāya pi kho ahaü Cunda pa¤¤attiyā n' eva attano\<*<4>*>/ sama-samaü samanupassāmi kuto bhiyyo, atha kho aham eva tattha bhiyyo yadidaü adhippa¤¤atti. 36. Tatra Cunda ye te Samaõa-Brāhmaõā evaü-vādino evaü-diņņhino\<*<5>*>/ -- `Asassato attā ca loko ca:\<*<6>*>/ Sassato ca asassato ca attā ca loko ca: N' eva sassato nāsassato attā ca loko ca: Sayaü-kato attā ca loko ca: Paraü-kato attā ca loko ca: Sayaü-kato ca paraü-kato ca attā ca loko ca: Asayaü-kāro\<*<7>*>/ ca aparaü-kāro\<*<7>*>/ ca adhicca-samuppanno attā ca loko ca: Sassataü sukha\<*<8>*>/-dukkhaü: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K saya¤ ca kataü, and below. 2 K tattha. 3 Sc Bmr omit. 4 Bmr attanā, and below. 5 Bmr add sassato attā ca loko ca. 6 K adds saükhittaü. 7-7 So Bmr K; SS kato. 8 SS mostly sukhaü. >/ #<[page 139]># %% Asassataü sukha-dukkhaü: Sassata¤ ca asassata¤ ca sukha-dukkhaü: N' eva sassataü\<*<1>*>/ nāsassataü\<*<1>*>/ sukha-dukkhaü: Sayaü-kataü sukha-dukkhaü: Paraü-kataü sukha-dukkhaü: Sayaü-kata¤ ca\<*<2>*>/ paraü-kata¤ ca sukha-dukkhaü: Asayaü-kāraü aparaü-kāraü adhicca-samuppannaü sukha-dukkhaü. Idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti: ' Tyāhaü upasaükamitvā evaü vadāmi -- Atthi\<*<3>*>/ kho idaü, āvuso, vuccati `Asayaü-kāraü aparaü-{kāraü} adhicca- samuppannaü sukha-dukkhan ti?' Ya¤ ca kho te evam āhaüsu, -- `Idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti,' taü tesaü nānujānāmi. Taü kissa hetu? A¤¤athā-sa¤¤ino pi h' ettha Cunda sant' eke sattā. Imāya pi kho ahaü Cunda pa¤¤attiyā n' eva attano sama-samaü samanupas- sāmi kuto bhiyyo, atha kho aham eva tattha bhiyyo yadidaü adhippa¤¤atti. Ime kho te Cunda pubbanta- sahagatā diņņhi-nissayā, ye vo mayā vyākatā yathā te vyākattabbā, yathā ca\<*<4>*>/ te na vyākattabbā, kiü vo ahaü te tattha\<*<5>*>/ vyākarissāmi? \<*<6>*>/ 37. Katame ca\<*<7>*>/ te Cunda aparanta-sahagatā diņņhi- nissayā ye vo mayā vyākatā yathā\<*<8>*>/ te vyākattabbā \<*<9>*>/yathā ca te na vyākattabbā? \<*<9>*>/ Santi Cunda eke Samaõa-Brāhmaõā evaü-vādino evaü- diņņhino -- `Råpã attā hoti arogo param maraõā, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti.' Santi\<*<10>*>/ pana Cunda eke Samaõa-Brāhmaõā evaü-vādino evaü-diņņhino -- `Aråpã attā hoti. . . . Råpã ca aråpã ca attā hoti. . . . N' eva råpã nāråpã attā hoti. . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 K inserts ca twice. 2 K saya¤ ca kataü. 3 K inserts nu. 4 Scd insert kho, and below. 5 K tatra. 6 Bmr add ti. 7 SS va; K omits. 8 Sc adds ca; Sd ca ko; St ca kho. 9-9 So Bmr K; SS omit; Bmr add kiü vo ahaü te tattha byākarissāmãti; K kiü vo ahan te na tathā byākarissāmi. 10 K adds kho. >/ #<[page 140]># %<140 PâSâDIKA-SUTTANTA [D. xxix. 37.>% Sa¤¤ã attā {hoti}. . . . Asa¤¤ã attā hoti. . . . N' eva sa¤¤ã nāsa¤¤ã attā hoti. . . . Attā ucchijjati vinassati, na hoti param maraõā, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti.' 38. Tatra Cunda ye te Samaõa-Brāhmaõā evaü-vādino evaü-diņņhino -- `Råpã attā hoti arogo param maraõā, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti,' tyāhaü upasaükamitvā evaü vadāmi -- Atthi kho idaü, āvuso, vuccati `Råpã attā hoti arogo param maraõā ti?' Ya¤ ca kho te evam āhaüsu `Idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti,' taü tesaü nānujānāmi. Taü kissa hetu? A¤¤athā-sa¤¤ino pi h' ettha Cunda sant' eke sattā. Imāya pi kho ahaü Cunda pa¤¤attiyā n' eva attano sama-samaü samanupassāmi kuto bhiyyo, atha kho Cunda\<*<1>*>/ aham eva tattha bhiyyo yadidaü adhippa¤¤atti. 39. Tatra Cunda ye te Samaõa-Brāhmaõā evaü-vādino evaü-diņņhino -- Aråpã attā hoti . . . pe. . . . Råpã ca aråpã ca attā hoti. . . . N' eva råpã nāråpã attā hoti. . . . Sa¤¤ã attā hoti. . . . Asa¤¤ã attā hoti. . . . N' eva sa¤¤ã nāsa¤¤ã attā hoti. . . . Attā ucchijjati vinassati, na hoti\<*<2>*>/ param maraõā, idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti: ' Tyāhaü upasaükamitvā evaü vadāmi -- Atthi kho idaü, āvuso, vuccati `Attā ucchijjati vinassati, na hoti param maraõā ti?' Ya¤ ca kho te Cunda evam āhaüsu -- `Idam eva saccaü, mogham a¤¤an ti,' taü tesaü nānujānāmi. Taü kissa hetu? A¤¤athā sa¤¤ino pi h' ettha Cunda sant' eke sattā. Imāya pi kho ahaü Cunda pa¤¤attiyā n' eva attano sama-samaü samanupassāmi kuto bhiyyo, atha kho aham eva tattha bhiyyo yadidaü adhippa¤¤atti. Ime kho Cunda aparanta-sahagatā diņņhi-nissayā ye vo\<*<3>*>/ mayā vyā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS; Bmr K omit. 2 SS insert Tathāgato. 3 Bmr te, and in 36. >/ #<[page 141]># %% katā, yathā te vyākattabbā; yathā ca te na vyākattabbā, kiü vo ahaü te tathā\<*<1>*>/ vyākarissāmi? \<*<2>*>/ 40. Imesa¤ ca Cunda pubbanta-sahagatānaü diņņhi- nissayānaü imesa¤ ca aparanta-sahagatānaü {diņņhi}-nis- sayānaü pahānāya samatikkamāya evaü mayā cattāro satipaņņhānā desitā pa¤¤attā. Katame cattāro? Idha Cunda bhikkhu kāye kāyānupassã viharati ātāpã sampajāno satimā, vineyya loke abhijjhā-domanassaü, vedanāsu . . . citte\<*<3>*>/ . . . dhammesu dhammānupassã viharati ātāpã sam- pajāno satimā, vineyya loke abhijjhā-domanassaü. Imesa¤ ca Cunda pubbanta-sahagatānaü diņņhi-nissayānaü imesa¤ ca aparanta-sahagatānaü diņņhi-nissayānaü pahānāya samatikkamāya evam mayā ime cattāro satipaņņhānā desitā pa¤¤attā ti. 41. Tena kho pana samayena āyasmā Upavāno\<*<4>*>/ Bhaga- vato piņņhito ņhito hoti\<*<5>*>/ Bhagavantaü vãjayamāno. Atha kho āyasmā Upavāno Bhagavantaü\<*<6>*>/ etad avoca: `Acchariyaü bhante, abbhutaü\<*<7>*>/ bhante, pāsādiko vatāyaü bhante dhamma-pariyāyo, atipāsādiko\<*<8>*>/ vatāyaü bhante dhamma-pariyāyo. Ko nāmo ayaü\<*<9>*>/ bhante dhamma-pariyāyo ti?' `Tasmāt iha tvaü Upavāna imaü dhamma-pariyāyaü "Pāsādiko" ti eva naü\<*<10>*>/ dhārehãti.' Idam avoca Bhagavā. Attamano āyasmā Upavāno Bhagavato bhāsitaü abhinandãti. Pāsādika-Suttantaü\<*<11>*>/ Chaņņhaü. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmr tattha. 2 Bmr byākarissāmãti; SS insert pe. 3 So Bmr K; cp. D. xxii. 12; SS cittesu. 4 Br Upavāõo; K Upadāno. 5 Scd piņņhito piņņhito hoti; Bmr piņņhito hoti, omitting ņhito; K piņņhito ņhito, omitting hoti. Cp. D. xvi. 5. 4, vol. ii., p. 138. 6 K adds eva. 7 So SS Br; Bm K abbhåtaü. 8 So Scd; Bmr K supasādiko; St omits down to ti. 9 So Scd; Bmr K nāmāyaü. 10 K omits. 11 So Br; SS Bm K Sum suttaü. >/ #<[page 142]># %< 142>% [xxx. Lakkhaõa-Suttanta.] Evam me sutaü. 1. \<*<1>*>/. Ekaü samayaü Bhagavā Sāvatthiyaü viharati Jetavane Anāthapiõķikassa ārāme. Tatra kho Bhagavā bhikkhå āmantesi `Bhikkhavo' ti. `Bhadante'\<*<1>*>/ ti te bhikkhå Bhagavato paccassosuü. Bhagavā etad avoca: `Dvattiüs' imāni\<*<2>*>/ bhikkhave MahāPurisassa Mahā- Purisa-lakkhaõāni yehi samannāgatassa MahāPurisassa dve gatiyo bhavanti ana¤¤ā. Sace agāraü ajjhāvasati, Rājā hoti Cakkavatti\<*<3>*>/ dhammiko dhamma-rājā cāturanto vijitāvã janapada-tthāvariya-ppatto satta-ratana-samannā- gato. Tass' imāni satta ratanāni bhavanti,\<*<4>*>/ seyyathãdaü cakka-ratanaü hatthi-ratanaü assa-ratanaü maõi-ratanaü itthi-ratanaü gahapati-ratanaü pariõāyaka-ratanam eva sattamaü. {Paro-} sahassaü kho pan' assa putta bhavanti\<*<5>*>/ sårā vãraīga-råpā parasena-ppamaddanā. So imaü pathaviü sāgara-pariyantaü adaõķena asatthena dham- mena\<*<6>*>/ abhivijiya ajjhāvasati. Sace kho pana agārasmā anagāriyaü pabbajati arahaü hoti Sammā-Sambuddho loke vivatta-cchaddo. 2. `Katamāni ca\<*<7>*>/ tāni bhikkhave MahāPurisassa dvat- tiüsa MahāPurisa-lakkhaõāni yehi samannāgatassa Mahā- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmr bhaddante. 2 Cp. D. xiv. 1. 31, vol. ii., p. 16. 3 Cp. xxvi. 2, ante, p. 59. 4 Cp. xvii. 1. 7, vol. ii., p. 172. 5 Bmr honti. 6 Bmr K add samena, as in xxvi. 2. 7 Bmr K omit. But cp. xiv. 1. 32. >/ #<[page 143]># %% Purisassa dve\<*<1>*>/ gatiyo honti ana¤¤ā? Sace agāraü ajjhāvasati, Rājā hoti Cakkavatti . . . pe. . . . Sace kho pana agārasmā anagāriyaü pabbajati, arahaü hoti Sammā- Sambuddho loke vivatta-cchaddo. `Idha bhikkhave MahāPuriso suppatiņņhita-pādo hoti. Yam pi bhikkhave MahāPuriso suppatiņņhita-pādo hoti, idam pi\<*<2>*>/ bhikkhave MahāPurisassa MahāPurisa-lakkhaõaü bhavati. `Puna ca paraü bhikkhave MahāPurisassa {heņņhā} pāda-talesu cakkāni jātāni honti sahassārāni sanemikāni sanābhikāni sabbākāra-paripårāni {suvibhattantarāni}.\<*<3>*>/ Yam pi bhikkhave MahāPurisassa . . . pe . . . idam pi bhikkhave MahāPurisassa {MahāPurisa}-lakkhaõaü bhavati. `Puna ca paraü bhikkhave MahāPuriso āyata-paõhã\<*<4>*>/ hoti . . . pe . . . `Dãgh-aīgulã hoti . . . pe\<*<5>*>/ . . . `Mudu-taluõa\<*<6>*>/-hattha-pādo hoti . . . pe . . . `Jāla-hattha-pādo hoti . . . pe . . . `Ussaīkha-pādo hoti . . . pe . . . `Eõi\<*<7>*>/-jaīgho hoti . . . pe . . . `{ōhitako} va anonamanto ubhohi pāõi\<*<8>*>/-talehi jannukāni\<*<9>*>/ parimasati parimajjati . . . pe . . . `Kosohita-vattha-guyho hoti . . . pe . . . `Suvaõõa-vaõõo hoti ka¤cana\<*<10>*>/-sannibha-ttaco . . . pe . . . `Sukhuma-cchavã hoti sukhumattā chaviyā rajojallaü kāye na upalippati\<*<11>*>/ . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd adds va. 2 K adds kho. 3 Sd suvibhattarantarāni; Bmr K omit; and so xiv. 1. 32. 4 So Sc Br; Sdt Bm K paõhi. Burnouf points paõhi; Lotus, p. 573. 5 Here and onwards SS omit. 6 K talana. 7 Br eõã. 8 SS pāni; but in D. xiv. 1. 32 pāõi. 9 So SS; cp. xiv. 1. 32; Bmr jāõukāni; K jānukāni. 10 Bmr K omit. 11 So Sd K; Sct Bmr upalimpati. >/ #<[page 144]># %<144 LAKKHAöA-SUTTANTA [D. xxx. 1. 2.>% `Ekeka-lomo hoti, ekekāni lomāni loma-kåpesu jātāni . . . pe . . . `Uddhagga-lomo hoti, uddhaggāni lomāni jātāni nãlāni a¤jana-vaõõāni kuõķala\<*<1>*>/-vattāni\<*<2>*>/ padakkhiõāvattaka\<*<3>*>/- jātāni . . . pe . . . `{Brahmujju}-gatto\<*<4>*>/ hoti . . . pe . . . `{Sattussado} hoti . . . pe . . . `Sãha-pubbaddha-kāyo hoti . . . pe . . . `Cit\<*<5>*>/-antaraüso hoti . . . pe . . . `Nigrodha-parimaõķalo hoti, yāvatakv assa kāyo tāvatakv assa vyāmo, yāvatakv assa vyāmo tāvatakv assa kāyo . . . pe . . . `Samavatta\<*<6>*>/-kkhandho hoti . . . pe . . . `Rasaggas-aggã hoti . . . pe . . . `Sãha-hanu hoti . . . pe . . . `Cattārãsa\<*<7>*>/-danto hoti . . . pe . . . `Sama-danto hoti . . . pe . . . `\<*<8>*>/Avivara-danto hoti\<*<8>*>/ . . . pe . . . `Susukka-dāņho\<*<9>*>/ hoti . . . pe . . . `Pahåta-jivho hoti . . . pe . . . `Brahma-ssaro hoti . . . pe . . . `Karavãka-bhāõã hoti\<*<10>*>/ . . . pe . . . `Abhinãla\<*<11>*>/-netto hoti . . . pe . . . `Go-pakhumo\<*<12>*>/ hoti . . . pe . . . `Uõõā bhamuk-antare jātā hoti odātā mudu-tåla\<*<13>*>/- sannibhā. Yam pi bhikkhave MahāPurisassa uõõā bhamuk-antare jātā hoti odātā mudu-tåla-sannibhā, idam pi bhikkhave {MahāPurisassa} MahāPurisa-lakkhaõaü bha- vati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scd Bmr K kuõķalā; cp. xiv. 1. 32. 2 St vaõõāni. 3 So SS Br; Bm padakkhiõa; K dakkhiõāv. 4 Bmr brahmujuggatto; K brahmåjugatto, and in 10. 5 Sd citt-; K pitt- as in xiv. 1. 32. 6 Bmr samavaņņa. 7 Bmr -lãsa; K ëãsa. 8 Sct omit; Bmr K aviraëa, cp. xiv. 1. 32. 9 Br dādho. 10 Bmr omit, cp. xiv. 1. 32. 11 Br abhinila. 12 Sc pamukho. 13 Bmr tula. >/ #<[page 145]># %% `Puna ca paraü bhikkhave MahāPuriso uõhãsa-sãso hoti. Yam pi bhikkhave MahāPuriso uõhãsa-sãso hoti, idam pi bhikkhave MahāPurisassa MahāPurisa-lakkhaõaü bhavati. 3. `Imāni kho tāni bhikkhave dvattiüsa MahāPurisassa MahāPurisa-lakkhaõāni yehi samannāgatassa Mahā- Purisassa dve gatiyo bhavanti ana¤¤ā. Sace\<*<1>*>/ agāraü ajjhāvasati, Rājā hoti Cakkavatti\<*<2>*>/ dhammiko dhamma- rāja cāturanto vijitāvã janapada-tthāvariya-ppatto satta- ratana-samannāgato. Tass' imāni satta ratanāni bhavanti: seyyathãdaü cakka-ratanaü hatthi-ratanaü assa-ratanaü maõi-ratanaü itthi-ratanaü gahapati-ratanaü {pariõāyaka}- ratanam eva sattamaü. {Paro-}sahassaü kho pan' assa puttā bhavanti sårā vãr-aīga-råpā parasena-ppamaddanā. So imaü paņhaviü sāgara-pariyantaü adaõķena asatthena dhammena abhivijiya ajjhāvasati. Sace kho panā- gārasmā\<*<3>*>/ anagāriyaü pabbajati, arahaü hoti Sammā- Sambuddho loke vivatta-cchaddo.\<*<4>*>/ Imāni kho te\<*<5>*>/ bhikkhave MahāPurisassa dvattiüsa MahāPurisa-lak- khaõāni bāhirakā pi isayo dhārenti, no ca kho te jānanti "Imassa kammassa katattā\<*<6>*>/ idaü\<*<7>*>/ lakkhaõaü paņila- bhatãti." 4. `Yam pi bhikkhave Tathāgato purimaü\<*<8>*>/ jātiü puri- maü\<*<9>*>/ bhavaü purimaü\<*<9>*>/ niketaü pubbe manussa-bhåto samāno daëha-samādāno ahosi kusalesu dhammesu avat- thita\<*<10>*>/-samādāno, kāya-sucarite\<*<11>*>/ vacã-sucarite mano- sucarite, dāna-saüvibhāge sãla-samādāne uposathåpavāse matteyyatāya\<*<12>*>/ petteyyatāya sāma¤¤atāya brāhma¤¤atāya kule jeņņhāpacāyitāya a¤¤atara¤¤ataresu ca\<*<13>*>/ adhikusalesu \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd adds va. 2 Bmr K saükhittaü, down to ajjhāvasati. 3 So SS; Bmr K pana ag-. 4 Bm vivaņņacchado; Br vivaņacchado; K vivaņņhachado. 5 Bmr K omit. 6 Bmr kaņattā, and below; K inserts pe. 7 Bmr K imaü. 8 Bm pårimaü, and below. 9-9 Later, Sdt have sometimes purima-bhavaü, and often purima-niketaü. 10 Sct K avatthita; Sd Bmr avattita. 11 Sd sucaritena. 12 Bmr metteyya-. 13 Br omits. >/ #<[page 146]># %<146 LAKKHAöA-SUTTANTA [D. xxx. 1. 4.>% dhammesu: so tassa kammassa katattā upacitattā ussan- nattā vipulattā\<*<1>*>/ kāyassa bhedā param maraõā sugatiü saggaü lokaü uppajjati.\<*<2>*>/ So tattha a¤¤e\<*<3>*>/ deve\<*<4>*>/ dasahi ņhānehi adhigaõhāti, dibbena āyunā dibbena vaõõena dibbena sukhena dibbena yasena dibbena adhipateyyena\<*<5>*>/ dibbehi råpehi dibbehi saddehi dibbehi gandhehi dibbehi rasehi dibbehi phoņņhabbehi. So tato cuto itthattaü āgato samāno imaü MahāPurisa-lakkhaõaü paņilabhati, sup- patiņņhita-pādo hoti, samaü pādaü bhåmiyaü nikkhipati, samaü uddharati, samaü sabbāvantehi pāda-talehi bhåmiü phusati. 5. `So tena lakkhaõena samannāgato sace agāraü ajjhā- vasati Rājā hoti Cakkavatti dhammiko dhamma-rājā cāturanto vijitāvã janapada-tthāvariya-ppatto satta-ratana- samannāgato. Tass' imāni satta ratanāni bhavanti, sey- yathãdaü cakka-ratanaü hatthi-ratanaü assa-ratanaü maõi-ratanaü itthi-ratanaü gahapati-ratanaü pariõāyaka- ratanam eva sattamaü. {Paro-}sahassaü kho pan' assa puttā bhavanti sårā vãr-aīga-råpā parasena-ppamaddanā. So imaü paņhaviü sāgara-pariyantaü akhilam animittam akaõņakaü\<*<6>*>/ iddhaü phãtaü\<*<7>*>/ khemaü sivaü nirabbudaü adaõķena asatthena dhammena\<*<8>*>/ abhivijiya ajjhāvasati. Rājā samāno kiü labhati? Avikkhambhiyo\<*<9>*>/ hoti kenaci manussa-bhåtena paccatthikena pacāmittena. Rājā samāno idaü labhati. Sace kho panāgārasmā\<*<10>*>/ anāgāriyaü pabbajati, arahaü hoti Sammā-Sambuddho loke vivatta- cchaddo. Buddho samāno kiü labhati? Avikkhambhiyo hoti abbhantarehi vā bāhirakehi vā paccatthikehi vā paccāmittehi rāgena vā dosena vā mohena vā Samaõena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 St omits. 2 Bmr upapajjati, and so often. 3 Br a¤¤a. 4 Sc deva; Sd va. 5 St ādhipatiyena. 6 Sd akaõņhakaü. 7 Sc phãtaü corrected to pãtaü; Sd titaü. 8 Bmr K add samena, cp. 1. 9 Sd avikkhamibhiyo; St avikkhamabhiyo; Bmr K akkhambhiyo, and below. 10 Cp. 3. >/ #<[page 147]># %% vā Brāhmaõena vā Devena vā Mārena vā Brahmunā vā kenaci vā lokasmiü. Buddho samāno idaü labhati.' Etam atthaü Bhagavā avoca. 6. Tatth' etaü\<*<1>*>/ vuccati: Sacce ca dhamme ca dame ca saüyame\<*<2>*>/ soceyya-sãlālay-uposathesu ca, Dāne\<*<3>*>/ ahiüsāya asāhase rato daëhaü samādāya samattam\<*<4>*>/ ācari\<*<5>*>/ So tena\<*<6>*>/ kammena divaü\<*<7>*>/ samakkami,\<*<8>*>/ sukha¤ ca khiķķā-ratiyo ca ānubhi.\<*<9>*>/ Tato cavitvā punar āgato idha samehi pādehi phusã {va\<*<10>*>/sundharaü}. Vyākaüsu veyya¤janikā samāgatā: `Samappatiņņhassa na hoti khambhanā, Gihissa vā pabbajitassa vā puna\<*<11>*>/ taü lakkhaõaü bhavati tadattha-jotakaü. Akkhambhiyo\<*<12>*>/ hoti agāram āvasaü parābhibhå sattubhi\<*<13>*>/ sattu-maddano,\<*<14>*>/ Manussa-bhåtena na\<*<15>*>/ hoti kenaci, sukhambhiyo\<*<16>*>/ tassa phalena kammuno. Sace ca\<*<17>*>/ pabbajjam upeti tādiso nekkhamma-chandābhirato {vicakkhaõo}, Aggo na so gacchati jātu gabbhaü\<*<18>*>/ nar-uttamo, esa\<*<19>*>/ hi tassa dhammatā ti.' 7. `Yam pi bhikkhave Tathāgato purimaü jātiü purimaü bhavaü purimaü niketaü pubbe manussa-bhåto samāno \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd tattha taü. 2 Sdt saüyamo. 3 K pāõe. 4 Bmr samantam. 5 Sd ācāri; St acāri. 6 Sdt satena. 7 Br K tidivaü. 8 Bmr K apakkami. 9 Bmr anvabhi; K anubhi. 10 St ca; K bas-. 11 Sd pana. 12 Bmr akhambhiyo. 13 Sd omits; St sattåhi. 14 Bmr K nappamaddano. 15 Bmr K bhåten' idha. 16 Sc sukhambhiso; Bmr akhambhiyo; K akkh-. 17 K va. 18 Bmr K khambhanaü. 19 K esā. >/ #<[page 148]># %<148 LAKKHAöA-SUTTANTA [D. xxx. 1. 7.>% bahujana-sukhāya\<*<1>*>/ ahosi, ubbegaü uttāsaü\<*<2>*>/ bhayaü apanuditā\<*<3>*>/ dhammika¤ ca rakkhāvaraõa-guttiü saüvidhātā saparivāra¤ ca dānaü adāsi, so tassa kammassa katattā upacitattā ussannattā vipulattā kāyassa bhedā param maraõā sugatiü saggaü lokaü uppajjati . . . pe . . . So tato cuto itthattaü āgato samāno imaü MahāPurisa- lakkhaõaü paņilabhati. {Heņņhā} pāda-talesu cakkāni jātāni honti sahassārāni sanemikāni sanābhikāni sabbākāra- paripårāni suvibhattantarāni. 8. `So tena lakkhaõena samannāgato, sace agāraü ajjhāvasati Rājā hoti Cakkhavatti . . . pe . . . Rājā samāno kiü labhati? Mahā-parivāro hoti, mahā 'ssa\<*<4>*>/ hoti\<*<5>*>/ parivāro\<*<6>*>/ brāhmaõa-gahapatikā negama\<*<7>*>/-jānapadā gaõaka- mahāmattā anãkaņņhā\<*<8>*>/ dovārikā amaccā pārisajjā rājāno bhogiyā\<*<9>*>/ kumārā. Rājā samāno idaü labhati. \<*<10>*>/Sace pana\<*<11>*>/ agārasmā anagāriyaü pabbajati, arahaü hoti Sammā-Sambuddho loke vivatta-cchaddo.\<*<10>*>/ Buddho samāno kiü labhati? Mahā-parivāro hoti, mahā 'ssa\<*<12>*>/ hoti\<*<13>*>/ parivāro\<*<14>*>/ bhikkhå\<*<15>*>/ bhikkhuniyo upāsakā\<*<16>*>/ upāsikāyo devā manussā asurā nāgā gandhabbā. Buddho samāno idaü labhati.' Etam atthaü Bhagavā avoca. 9. Tatth' etaü vuccati: Pure\<*<17>*>/ puratthā purimāsu jātisu, manussa-bhåto bahunnaü sukhāvaho, Ubbega-uttāra-bhayāpanådano guttãsu rakkhāvaraõesu ussuko. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmr K bahujanassa sukhāvaho. 2 Bmr K ubbega-uttāsa-. 3 St apanutā; K appanåditā. 4 Sdt yaso; K mahassa. 5 Sc Bmr honti. 6 Sc Bmr parivārā. 7 K negamā. 8 Sd inserts vā; Bmr anik-. 9 K bhogikā. 10-10 Sdt omit. 11 Bmr K omit. 12 Sd mahassa. 13 Sc Bmr K honti. 14 Sc Bmr K parivārā. 15 SS bhikkhu. 16 SS upāsaka. 17 Bm påre. >/ #<[page 149]># %% So tena\<*<1>*>/ kammena divaü\<*<2>*>/ samakkami,\<*<3>*>/ sukha¤ ca khiķķā-ratiyo ca ānubhi.\<*<4>*>/ Tato cavitvā punar āgato idha, cakkāni pādesu\<*<5>*>/ duvesu vindati, Samanta-nemãni sahassārāni ca. Vyākaüsu veyya¤janikā\<*<6>*>/ samāgatā, Disvā kumāraü sata-pu¤¤a-lakkhaõaü, `Parivāravā hessati sattu-maddano, Tathā hi\<*<7>*>/ cakkāni samanta-nemãni. Sace na\<*<8>*>/ pabbajam upeti tādiso, Vatteti cakkaü paņhaviü pasāsati, tassānuyuttā\<*<9>*>/ idha bhavanti khattiyā, Mahā-yasaü\<*<10>*>/ samparivārayanti\<*<11>*>/ naü. Sace ca\<*<12>*>/ pabbajjam upeti tādiso Nekkhamma-chandābhirato {vicakkhaõo} deva\<*<13>*>/-manussāsura-sakka\<*<14>*>/-rakkhasā Gandhabba-nāgā vihagā\<*<15>*>/ catu-ppadā, anuttaraü deva-manussa-påjitaü Mahā-yasaü\<*<16>*>/ samparivārayanti nan\<*<17>*>/ ti.' 10. `Yam pi bhikkhave Tathāgato purimaü jātiü purimaü bhavaü purimaü niketaü pubbe manussa-bhåto samāno pāõātipātaü pahāya pāõātipātā paņivirato ahosi,\<*<18>*>/ nihita-daõķo nihita-sattho lajjã dayāpanno sabba-pāõa- bhåta-hitānukampã vihāsi, so tassa kammassa katattā upacitattā ussannattā {vipulattā} kāyassa bhedā param maraõā sugatiü saggaü lokaü uppajjati . . . pe . . . So tato cuto itthattaü āgato samāno imāni tãni MahāPurisa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc satena; Sd sakena; St sakkena. 2 K tidivaü. 3 So SS; Bmr apakkami; K samapakkami. 4 Bmr anvabhi; K anubhi. 5 So Bmr K; SS pādāni. 6 St ceyyajātikā. 7 Sd omits tathā hi. 8 SS omit. 9 Bmr K tassānuyantā. 10 Bmr K -yasā. 11 K sap-. 12 K va. 13 Sc Bmr K devā. 14 Scd satta. 15 K vihaīgā. 16 Bmr yasā. 17 K naü, omitting ti. 18 K hoti. >/ #<[page 150]># %<150 LAKKHAöA-SUTTANTA [D. xxx. 1. 10.>% lakkhaõāni paņilabhati, āyata-paõhã\<*<1>*>/ ca hoti dãgh-aīgulã\<*<2>*>/ ca {Brahmujju-gatto}\<*<3>*>/ ca. 11. `So tehi lakkhaõehi samannāgato, sace agāraü ajjhāvasati, Rājā hoti Cakkavatti . . . pe . . . Rājā samāno kiü labhati? Dãghāyuko hoti ciraņņhitiko, dãgham āyum pāleti, na sakkā hoti antarā jãvitā voropetuü kenaci manussa-bhåtena paccatthikena paccāmittena. Rājā samāno idaü labhati . . . pe . . . Buddho samāno kiü labhati? Dãghāyuko hoti ciraņņhitiko, dãgham āyum\<*<4>*>/ pāleti, na\<*<5>*>/ sakkā hoti antarā jãvitā voropetuü paccatthikehi paccā- mittehi Samaõena vā Brāhmaõena vā Devena vā Mārena vā Brahmunā vā kenaci vā lokasmiü. Buddho samāno idaü labhati.' Etam atthaü Bhagavā avoca. 12. Tatth' etaü vuccati: Maraõa-vadha-bhayattano\<*<6>*>/ viditvā pativirato param maraõāy' ahosi.\<*<7>*>/ Tena\<*<8>*>/ sucaritena saggam agamā,\<*<9>*>/ sukata-phala-vipākam anubhosi. Caviya punar idh' āgato samāno, paņilabhati idha tãõi lakkhaõāni, Bhavati\<*<10>*>/ vipula-dãgha-pāõiko\<*<11>*>/ Brahmā viy' ujju\<*<12>*>/ subho sujāta-gatto, Subhujo susu\<*<13>*>/ {susaõņhito}14 sujāto. Mudu-{taluõ-aīguliy'} assa\<*<15>*>/ honti dãghā,\<*<16>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sdt Br; Sc panhi; Bm K, see 2. 2 So SS here. 3 Bmr brahmujuggatto; K brahmåjuggato. 4 K āyu. 5 Sc omits. 6 K bhayanattano. 7 Sc ahosiü; Bmr maraõāya hoti. 8 K adds so. 9 So SS Bmr; K agamāsi. 10 Sdt bhavanti. 11 Sc pānike; Sd pānino; St pāniko; Bmr pāsaõhiko; K pāsuõiko; Sc adds ca. 12 Sd brahmavisujjā; Bmr brahmāvasuju; K brahmāva sujju. 13 Br su; K suså. 14 St saõņhito. 15 So Bmr K; SS aīgulãyassa. 16 St hoti. >/ #<[page 151]># %% Tãhi purisa-varagga\<*<1>*>/-lakkhaõehi\<*<2>*>/ cira-yapanāya\<*<3>*>/ kumāram ādisanti. Bhavati yadi gihã\<*<4>*>/ ciraü\<*<5>*>/ yapeti,\<*<6>*>/ cirataraü\<*<7>*>/ pabbajati yadi tato hi,\<*<8>*>/ Yāpayati\<*<9>*>/ vas\<*<10>*>/-iddhi-bhāvanāya iti dãghāyukatāya tan nimittan ti. 13. `Yam pi bhikkhave Tathāgato purimaü jātiü purimaü bhavaü purimaü niketaü pubbe manussa-bhåto samāno dātā ahosi paõãtānaü rasitānaü khādanãyānaü bhojanãyānaü sāyanãyānaü lehanãyānaü\<*<11>*>/ pānānaü, so tassa kammassa katattā upacitattā ussannattā {vipulattā} kāyassa bhedā param maraõā sugatiü saggaü lokaü {uppajjati} . . . pe . . . So tato cuto itthattaü āgato samāno imaü MahāPurisa-lakkhaõaü paņilabhati, satt- ussado hoti.\<*<12>*>/ Satt' ussadā\<*<13>*>/ honti,\<*<14>*>/ ubhosu hatthesu ussadā honti, ubhosu pādesu ussadā honti, ubhosu {aüsa}- kåņesu ussadā honti, khandhe ussado hoti.\<*<15>*>/ 14. `So tena lakkhaõena {samannāgato} sace agāram ajjhāvasati Rājā hoti Cakkavatti . . . pe . . . Rājā samāno kiü labhati? Lābhã hoti paõãtānaü rasitānaü khādanãyānaü bhojanãyānaü sāyanãyānaü lehanãyānaü pānānaü. Rājā samāno idaü labhati . . . pe . . . Buddho samāno kiü labhati? Lābhã hoti paõãtānaü rasitānaü khādanãyānaü bhojanãyānaü sāyanãyānaü lehanãyānaü pānānaü. Buddho samāno idaü labhati.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sdt vara; K omits. 2 K -ebhi. 3 Sd virayapānāya; St ciraõayapanāya; K cirayāp-. Sum explains cira-yapanāya by ciram yāpanāya. 4 Sc bhihi; Sd gihi. 5 St cãraü. 6 Sdt yapehi. 7 Sc rataraü; Sd ciraü. 8 Sd bhã; St bhi. 9 St yapaņhati. 10 Sd prefixes ca, and St ma. 11 St lobhaniyānaü. 12 K omits sattussado hoti. 13 Sc sattu-ussadā; St omits; Bmr K satt' assa ussadā. 14 St omits. 15 K ussadā honti. >/ #<[page 152]># %<152 LAKKHAöA-SUTTANTA [D. xxx. 1. 14.>% Etam atthaü Bhagavā avoca. 15. Tatth' etaü vuccati: Khajja-bhojjaü\<*<1>*>/ atha leyya\<*<2>*>/-sāyiyaü\<*<3>*>/ uttamagga-rasa-dāyako ahu.\<*<4>*>/ Tena so sucaritena kammunā Nandane\<*<5>*>/ ciram abhippamodati. Satta-v-ussade\<*<6>*>/ idhādhigacchati, hattha-pāda-muduta¤\<*<7>*>/ ca vindati. âhu vya¤jana-nimitta-kovidā khajja-bhojja-rasa\<*<8>*>/-lābhitāya.\<*<9>*>/ Na taü\<*<10>*>/ gihissa pi\<*<11>*>/ tadattha-jotakaü, pabbajjam pi\<*<12>*>/ tad adhigacchati,\<*<13>*>/ Khajja-bhojja-rasa\<*<14>*>/-{lābhã-r-uttamaü} āhu sabba-gihi-bandhana-cchidan ti. 16. `Yam pi bhikkhave Tathāgato purimaü jātiü purimaü bhavaü purimaü niketaü pubbe manussa-bhåto samāno catåhi saīgaha-vatthåhi\<*<15>*>/ janaü\<*<16>*>/ saīgahitā\<*<17>*>/ ahosi dānena peyya-vācena\<*<18>*>/ attha-cariyāya samānattatāya, so tassa kammassa katattā upacitattā ussannattā vipullattā kāyassa bhedā param maraõā sugatiü saggaü lokaü upapajjati. So tato cuto itthattaü āgato samāno imāni dve \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm khejja-bhojanaü; Br K khajja-bhojanaü, and below. 2 K leha; Sd adds peyya. 3 Bmr K sāyitaü. 4 St āhu. 5 Bmr K nanda-vane. 6 Sc sattamussado; St sattavussado; Bmr K satta c' ussade. 7 Sdt muduta; Bmr K mudutala¤. 8 Sd inserts sāva; Bmr bhojanassa; K bhojanasa. 9 Bmr lābhitāyanaü followed by || ||. 10 Sc naü saü; Sd naü ta; St naü taü; Bm taü; Br yaü; K na taü. 11 So K; SS hissapi; Bmr gihissāpi. 12 Bmr K add ca. 13 Bmr K tad ādhigacchati. 14 Bmr K bhojanassa. 15 Sd vatthuhi; St vatthahi. 16 K jana-. 17 Bmr saīgāhako; K saīgahiko. 18 So Sum; SS vajjena; Bmr K piya-vācena. >/ #<[page 153]># %% MahāPurisa-lakkhaõāni paņilabhati, mudu-taluõa\<*<1>*>/-hattha- pādo\<*<2>*>/ hoti jāla-hattha-pādo ca. 17. `So tehi lakkhaõehi samannāgato, sace agāraü ajjhāvasati, Rājā hoti Cakkavatti . . . pe . . . Rājā samāno kiü labhati? Susaīgahita-parijano hoti, susaīgahitā 'ssa\<*<3>*>/ honti\<*<4>*>/ brāhmaõa-gahapatikā negama\<*<5>*>/-jānapadā gaõaka-mahāmattā anãkaņņhā dovārikā amaccā pārisajjā rājāno bhogiyā\<*<6>*>/ kumārā. Rāja samāno idaü labhati . . . pe . . . Buddho samāno kiü labhati? \<*<7>*>/ Susaīgahita- parijano hoti,\<*<7>*>/ susaīgahitā 'ssa honti bhikkhå bhikkhuniyo upāsakā upāsikāyo devā manussā asurā nāgā gandhabbā. Buddho samāno idaü labhati.'\<*<8>*>/ Etam atthaü Bhagavā avoca. 18. Tatth' etaü vuccati: Dānam pi ca attha-cariyatam\<*<9>*>/ pi ca piya-vadata¤\<*<10>*>/ ca samāna-chandata¤\<*<11>*>/ ca Kariya cariya\<*<12>*>/ susaīgahaü\<*<13>*>/ bahunnaü anavamatena\<*<14>*>/ guõena yāti saggaü. Caviya\<*<15>*>/ punar idhāgato samāno kara-caraõa-muduta¤\<*<16>*>/ ca jālino ca, Atirucira-suvaggu\<*<17>*>/-dassaneyyaü paņilabhati daharo susu\<*<18>*>/ kumāro. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K tala. 2 Bmr K add ca. 3 K -gahitassa, and below. 4 Cp. ante, 8. 5 K negamā. 6 K bhogikā. 7-7 Sct omit. 8 SS sometimes paņilabhati. 9 Sdt cariyaü; Bmr K -ta¤, omit pi. 10 Bmr vādita¤. 11 Sdt jandata¤; Bm samānatta¤; Br samānattata¤; K chanda¤. 12 So Bmr K Sum; SS omit. 13 So Bmr K; Sc saīgataü; Sd saggatabbannaü; St saīgahatabbahunnaü. 14 So Scd K Sum; St -mattena; Bm anumatena; Br anamatena. 15 Sd capiya. 16 Sdt muduka¤; Bmr mudutala¤. 17 K suvagga. 18 Sd K sukumāro. >/ #<[page 154]># %<154 LAKKHAöA-SUTTANTA [D. xxvii. 1. 18.>% Bhavati parijanassa vo vidheyyo, mahimaü āvasiko\<*<1>*>/ susaīgahito, Piya-vadu\<*<2>*>/ hita-sukhataü jigiüsamāno\<*<3>*>/ abhirucitāni guõāni ācarati.\<*<4>*>/ Yadi ca jahati\<*<5>*>/ sabba-kāma-guõa\<*<6>*>/-bhogaü kathayati dhamma\<*<7>*>/-kathaü Jino janassa, Vacana-ppaņikarassābhippasannā sutvā\<*<8>*>/ dhammānudhammaü ācarantãti. 19. `Yam pi bhikkhave Tathāgato purimaü jātiü puri- maü bhavaü purimaü niketaü pubbe manussa-bhåto samāno\<*<9>*>/ bahuno janassa\<*<9>*>/ atthåpasaühitaü dhammåpasaü- hitaü vācaü bhāsitā ahosi, bahujanaü nidaüseti,\<*<10>*>/ pāõã- naü\<*<11>*>/ hita-sukhāvaho ahu\<*<12>*>/ dhamma-yāgã, so tassa kam- massa {katattā} upacitattā . . . pe . . . So tato cuto itthat- taü āgato samāno imāni dve MahāPurisa-lakkhaõāni paņilabhati, ussaīkha-pādo ca hoti uddhagga-lomo ca. 20. `So tehi lakkhaõehi samannāgato, sace agāraü ajjhāvasati, Rājā hoti Cakkavatti . . . pe . . . Rājā samāno kiü labhati? Aggo ca hoti seņņho ca pāmokkho\<*<13>*>/ ca uttamo ca pavaro ca kāma-bhogãnaü. Rājā samāno idaü labhati . . . pe . . . Buddho samano kiü labhati? Aggo ca hoti seņņho ca pāmokkho\<*<14>*>/ ca uttamo ca\<*<15>*>/ pavaro ca\<*<15>*>/ sabba-sattānaü. Buddho samāno idaü labhati.' Etam atthaü Bhagavā avoca. 21. Tatth' etaü vuccati: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bmr; Scd āvasate; St āvasato; K āvasito. 2 Bmr vadaü. 3 So K Sum; SS pihiüsamāno; Bmr jigisamāno. 4 Sdt avacarati. 5 So Sc Bmr; Sdt yadicchati; K yadivajjahati. 6 Sc guõā; Bmr K omit. 7 Sdt kamma. 8 Bm K sutvāna. 9-9 Bmr K omit. 10 K nidasseti. 11 Sc sipānãnaü; Sd sãpānãnānaü; St hidamse sipānaü. 12 Bmr K omit. 13 Sd mokkho; St mocakkho. 14 Sdt mokkho. 15-15 Sd aparo. >/ #<[page 155]># %% Attha-dhamma-sahitaü\<*<1>*>/ pure giraü\<*<2>*>/ erayaü\<*<3>*>/ bahujanaü\<*<4>*>/ nidaüsayi\<*<5>*>/ Pāõãnaü hita-sukhāvaho ahu\<*<6>*>/ dhamma-yāgam assaji\<*<7>*>/ amaccharã.\<*<8>*>/ Tena so sucaritena kammunā sugatiü vajati tattha modati, Lakkhaõāni ca dve\<*<9>*>/ idh' āgato uttama-sukhāni\<*<10>*>/ saüvindati.\<*<11>*>/ Ubbham uppatita-loma-vāsaso\<*<12>*>/ pāda-gaõņhi\<*<13>*>/-r-ahu sādhu saõņhitā, Maüsa-lohitācitā\<*<14>*>/ tacotatā\<*<15>*>/ upari\<*<16>*>/ 17ca pana\<*<17>*>/ {sobhanā}18 ahu. Geham āvasati ce\<*<19>*>/ tathā-vidho aggataü\<*<20>*>/ vajati kāma-bhogãnaü.\<*<21>*>/ Tena uttaritaro\<*<22>*>/ na vijjati, Jambudãpaü abhibhuyya irãyati.\<*<23>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 St saühita; Bmr -dhammåpasaühitaü; K -dhammaü saīgahitaü. 2 K tiraü. 3 So Sc Bmr Sum; Sd carayam; St carayā; K eriyaü. 4 Sd bahunaü; St bahunā. 5 Sc õidaüsahi; St nidasayi. 6 So Bmr K; SS omit. 7 So Bmr; Sc ayajã; Sdt ayati; K assajji. 8 Scd amaccarã; St avaccarã. 9 St omits; Bmr K duve. 10 Bmr pamukkhatāya; K samukhatāya. 11 Bmr K vindati. 12 So SS Sum; Bmr vāseso; K prints lomavā saso. 13 Sdt gaõņhã. 14 So Bmr K; SS Sum lohita-; but Sum explains lohitena ācitā. 15 So Sdt Sum; Sc tacotathā; Bmr K tacotthatā. 16 Sdt uparim, omitting ca. 17-17 Bmr caraõa; K jānu. 18 Bmr sobhaõo. 19 So Bmr K; SS me. 20 St agge taü. 21 Sc K bhoginaü. 22 K uttaritara¤ ca. 23 St Bmr K iriyati. >/ #<[page 156]># %<156 LAKKHAöA-SUTTANTA [D. xxx. 1. 21.>% Pabbajam pi\<*<1>*>/ ca anoma-nikkamo\<*<2>*>/ aggataü vajati sabba-pāõinaü. Tena uttaritaro na\<*<3>*>/ vijjati, sabbaü\<*<4>*>/ lokaü abhibhuyya viharatãti. 22. `Yam pi bhikkhave Tathāgato purimaü jātiü puri- maü bhavaü purimaü niketaü pubbe manussa-bhåto samāno sakkaccaü vācetā ahosi sippaü vā vijjaü vā cara- õaü vā\<*<5>*>/ kammaü vā, "Kinti me\<*<6>*>/ khippaü ājāneyyuü,\<*<6>*>/ khippaü vijāneyyuü, khippaü sampaņipajjeyyuü,\<*<7>*>/ na ciraü kilisseyyun\<*<8>*>/ ti," so tassa kammassa katattā upaci- tattā . . . pe . . . So tato cuto itthattaü āgato samāno imaü MahāPurisa-lakkhaõaü paņilabhati, eõi-jaīgho hoti. 23. `So tena lakkhaõena samannāgato, sace agāraü ajjhāvasati Rājā hoti Cakkavatti. Rājā samāno kiü labhati? Yāni etāni\<*<9>*>/ rājārahāni rāj-aīgāni rājåpabhogāni rājānucchavikāni, tāni\<*<10>*>/ khippaü paņilabhati.\<*<11>*>/ Rājā samāno idaü labhati . . . pe . . . Buddho samāno kiü labhati? Yāni tāni samaõārahāni samaõaīgāni samaõå- pabhogāni samaõānucchavikāni, tāni khippaü paņilabhati. Buddho samāno idaü labhati.' Etam atthaü Bhagavā avoca. 24. Tatth' etaü vuccati: Sippesu vijjā-caraõesu kammasu\<*<12>*>/ `Kathaü vijāneyya\<*<13>*>/ lahåti?'\<*<14>*>/ icchati, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sc Bmr; Sd pabbajjampa; St pabbajjamipi; K pabbajjāpi. 2 Bm anokkamanikkamo; Br anomaniggamo. 3 Sd omits. 4 K sabba-. 5 Br omits. 6-6 St Bmr K omit. 7 Sd saüpaņivajjeyyuü; Bmr paņipajjeyyuü. 8 So SS; Bmr kilameyyuõ; K kiliseyyun. 9 Bmr K tāni. 10 Sc omits. 11 Br labhati. 12 So Scd; St omits; Bmr K kammesu. 13 Bmr -eyyuü; K -eyyu. 14 Bmr lahunti; K lahuti. >/ #<[page 157]># %% Yatåpaghātāya\<*<1>*>/ na hoti kassaci vāceti khippaü, na ciraü\<*<2>*>/ kilissati. Taü kammaü katvā kusalaü sukhudrayaü\<*<3>*>/ jaīghā manu¤¤ā labhate susaõņhitā, Vaņņā\<*<4>*>/ sujātā anupubbam uggatā uddhagga-lomā\<*<5>*>/ sukhuma-ttac' otthatā.\<*<6>*>/ Eõeyya-jaīgho ti tam āhu puggalaü, sampattiyā khippam idh' āhu lakkhaõaü, Ekeka-lomāni yadābhikaīkhati, apabbajaü khippam idhādhigacchati. Sace ca\<*<7>*>/ pabbajjam upeti tādiso nekkhamma-chandābhirato vicakkhaõo, Anucchavikassa\<*<8>*>/ yadānulomikaü taü vindati khippam anoma-nikkamo\<*<9>*>/ ti. 25. `Yam pi bhikkhave Tathāgato purimaü jātiü puri- maü bhavaü purimaü niketaü pubbe manussa-bhåto samāno Samaõaü vā Brāhmaõaü vā upasaükamitvā pari- pucchitā ahosi: "Kiü bhante kusalaü, kiü akusalaü? Kiü sāvajjaü, kiü anavajjaü? Kiü sevitabbaü, kiü na sevitabbaü? Kim me kayiramānaü\<*<10>*>/ dãgha-rattaü ahi- tāya dukkhāya assa? \<*<11>*>/ Kiü vā pana me kayiramānaü dãgha-rattaü hitāya sukhāya assāti?", so tassa kammassa katattā upacitattā . . . pe . . . So tato cuto itthattaü āgato samāno idaü\<*<12>*>/ MahāPurisa-lakkhaõaü paņilabhati, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sc; St K Sum yatupo; Sd yatupasātāya; Bm yadåpaghātāya; Br yaüdåpaghātāya. 2 Br cãraü. 3 So K; Sc sukhaduyaü; Sd subuddhayaü; St khuddayasaü; Bm sukhudriyaü; Br sukhindriyaü. Sum gives no help. Cp. dukkhudrayaü, M. i. 415; Jāt. iv. 391; v. 389; Tel. 89. 4 So Sc Bmr; Sdt vaddhā; K vattā. 5 SS lomo. 6 Scd -ttacotatā; St sukhumattacottā; Bmr K -otthatā. 7 K va. 8 SS anucchavitassa. 9 Bmr vikkamo. 10 So SS; Bmr K kariyamānaü, and below. 11 Sc adds vā. 12 Sd imaü. >/ #<[page 158]># %<158 LAKKHAöA-SUTTANTA [D. xxx. 1. 25.>% sukhuma-cchavã hoti, sukhumattā chaviyā rajojallaü kāye na upalippati. 26. `So tena {lakkhaõena} samannāgato, sace agāraü ajjhāvasati, Rājā hoti Cakkavatti . . . pe . . . Rājā samāno kiü labhati? Mahā-pa¤¤o hoti,\<*<1>*>/ nāssa hoti koci pa¤¤āya sadiso vā visiņņho\<*<2>*>/ vā kāma-bhogãnaü.\<*<3>*>/ Rājā samāno idaü labhati . . . pe . . . Buddho samāno kiü labhati? Mahā-pa¤¤o hoti puthu-pa¤¤o hāsu\<*<4>*>/-pa¤¤o javana-pa¤¤o tikkha-pa¤¤o nibbedhika-pa¤¤o, nāssa hoti koci pa¤¤āya sadiso vā visiņņho vā sabba-sattānaü. Buddho samāno idaü labhati.' Etam atthaü Bhagavā avoca. 27. Tatth' {etaü} vuccati: Pure\<*<5>*>/ puratthā purimāsu jātisu\<*<6>*>/ a¤¤ātu-{kāmo} paripucchitā ahu, Sussåsitā pabbajitaü upāsitā atthantaro atthakathaü nisāmayi. Pa¤¤ā-paņilābha-katena\<*<7>*>/ kammunā manussa-bhåto\<*<8>*>/ sukhuma-cchavã ahu. Vyākaüsu\<*<9>*>/ uppāda-nimitta-kovidā, `Sukhumāni atthāni avecca dakkhati.\<*<10>*>/ Sace na\<*<11>*>/ pabbajjam upeti tādiso, vatteti\<*<12>*>/ cakkaü paņhaviü pasāsati, Atthānusiņņhãsu\<*<13>*>/ pariggahesu ca\<*<14>*>/ na tena seyyo sadiso va\<*<15>*>/ vijjati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K omits. 2 Bmr K seņņho, and below. 3 St bhogātitaü. 4 Bmr K hāsa. 5 Bm påre, and so onwards. 6 Bm jātãsu. 7 Bmr K Sum-Scd gatena; Sum-Br katena. 8 St bhåtena. 9 Sd vyakaü; St vyākāsuü; Br byāsukaü. 10 St Bmr dakkhiti. 11 Sc corrected from pana; Sd na (erased) pana; St pana. 12 St vattati. 13 So Sum-Br; Scd -satthisu; St -satthãsu; Bm -siņņhisu; Br -saņņhisu; K -saņņhãsu: Sum-Scd atthānāsattãsu. 14 Sc omits; St ma. 15 Br ca. >/ #<[page 159]># %% Sace\<*<1>*>/ pabbajjam upeti tādiso nekkhamma-chandābhirato vicakkhaõo, Pa¤¤ā-visiņņhaü labhate anuttaraü pappoti bodhim vara-bhåri-medhaso ti.' 28. `Yam pi bhikkhave Tathāgato purimaü jātiü puri- maü bhavaü purimaü niketaü pubbe manussa-bhåto samāno akkodhano\<*<2>*>/ ahosi anupāyāsa-bahulo, bahum\<*<3>*>/ pi vutto samāno nābhisajji na kuppi na vyāpajji na patiņņhayi,\<*<4>*>/ na kopa¤ ca dosa¤ ca appaccaya¤ ca pātvākāsi, dātā\<*<5>*>/ ca ahosi sukhumānaü mudukānaü attharaõānaü pāpuraõā- naü khoma-sukhumānaü kappāsika-sukhumānaü koseyya- sukhumānaü kambala-sukhumānaü, so tassa kammassa . . . pe . . . So tato cuto itthattaü āgato samāno imaü\<*<6>*>/ MahāPurisa-lakkhaõaü paņilabhati, suvaõõa-vaõõo hoti ka¤cana\<*<7>*>/-sannibha\<*<8>*>/-ttaco hoti. 29. `So tena lakkhaõena samannāgato, sace agāraü ajjhāvasati, Rājā hoti Cakkavatti. Rājā samāno kiü labhati? Lābhã\<*<9>*>/ hoti sukhumānaü mudukānaü atthara- õānaü pāpuraõānaü khoma-sukhumānaü kappāsika-su- khumānaü koseyya-sukhumānaü kambala-{sukhumānaü}. Rājā samāno idaü labhati . . . pe . . . Buddho samāno kiü labhati? Lābhã hoti sukhumānaü mudukānaü attha- raõānaü pāpuraõānaü khoma-sukhumānam kappāsika- sukhumānaü koseyya-sukhumānaü kambala-sukhumānaü. Buddho samāno idaü labhati.' Etam atthaü Bhagavā avoca. 30. Tatth' etaü vuccati: Akkodha¤ ca adhiņņhahi adāsi ca dānaü\<*<10>*>/ vatthāni ca\<*<11>*>/ sukhumāni succhavãni. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmr add ca; K adds va. 2 Bmr akodhano. 3 K bahunnaü. 4 SS patiņņhiyi and patiņņhãyi. 5 Sc dātvā. 6 So SS Bmr K. 7 K kā¤cana. 8 Br sandhibha. 9 Scd lābhi. 10 Bmr K dāna¤ ca. 11 Bmr K omit. >/ #<[page 160]># %<160 LAKKHAöA-SUTTANTA [D. xxx. 1. 30.>% Purimatara\<*<1>*>/-bhave ņhito abhivissajji\<*<2>*>/ mahim iva suro\<*<3>*>/ abhivassaü.\<*<4>*>/ Taü katvāna ito cuto dibbaü upapajja\<*<5>*>/ sukata\<*<6>*>/-phala-vipākam, Anubhotvā\<*<7>*>/ kanaka-tanu-sannibho\<*<8>*>/ idha bhavati\<*<9>*>/ sura-varataro\<*<10>*>/-r-iva indo. Geham āvasati\<*<11>*>/ naro apabbajja micchaü mahati\<*<12>*>/-mahiü\<*<13>*>/ anusāsati,\<*<14>*>/ Pasayha\<*<15>*>/ abhivasana-varataraü\<*<16>*>/ paņilabhati vipulaü sukhuma¤ ca succhavi¤ ca.\<*<17>*>/ Lābhã acchādana-vattha-mokkha-pāpuraõānaü\<*<18>*>/ bhavati yadi anagāriyatam\<*<19>*>/ upeti, Sahã\<*<20>*>/ purima-kata-phalaü anubhavati, na bhavati katassa panāso ti. 31. `Yam pi bhikkhave Tathāgato purimaü jātiü puri- maü bhavaü purimaü niketaü pubbe manussa-bhåto samāno cira-ppanaņņhe sucira-ppavāsino\<*<21>*>/ ¤āti\<*<22>*>/-mitte suhajje sakhino\<*<23>*>/ samānetā ahosi, mātaram pi puttena samānetā ahosi, puttam pi mātarā samānetā ahosi, pitaram \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS purimataram. 2 St abhivisajji; Bmr K abhivissaji. 3 Bmr såro. 4 St abhivasaü. 5 Bmr K upapajji. 6 K sukataü. 7 Bmr K anubhutvā. 8 So Bmr; Sct katakatanunibho; Sd katanuniho; K paņibho. 9 Bmr K idhābhibhavati. 10 Sc suravarararo; St surataro. 11 Bmr K geha¤ c' āvasati. 12 Sd miccham bhavati; K mahatiü. 13 Sdt mahi. 14 K pasāsati. 15 Br paseyha. 16 So SS; Bmr K sahidha (Br sahiva) satta-ratanaü. 17 Bmr vimala-sukhuma-cchaviü suci¤ ca; K vipulasukhuma-cchavi-suci¤ ca. 18 Bmr pāvuraõānaü. 19 Bmr anāgāriyataü. 20 Sc sahã; Sdt sahi; Bmr sahito; K sahita. 21 K -vāsine. 22 Sdt pa¤¤āti. 23 St saükhito. >/ #<[page 161]># %