Digha-Nikaya of the Sutta-Pitaka, Vol. II; Mahavagga, Suttantas 14-23. Based on the edition by T.W. Rhys Davids and J.E. Carpenter, London : Pali Text Society 1903. Input by the Dhammakaya Foundation, Thailand, 1989-1996 [GRETIL-Version vom 2.10.2014] NOTICE This file is (C) Copyright the Pali Text Society and the Dhammakaya Foundation, 2015. This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License. These files are provided by courtesy of the Pali Text Society for scholarly purposes only. In principle they represent a digital edition (without revision or correction) of the printed editions of the complete set of Pali canonical texts published by the PTS. While they have been subject to a process of checking, it should not be assumed that there is no divergence from the printed editions and it is strongly recommended that they are checked against the printed editions before quoting. ANNOTATED VERSION #<...># = BOLD %<...>% = ITALICS *<...>* = SUPERSCRIPT \<...>\ = REDLINE ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf and http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf For further information see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm ___________________________________________________________________ DÅgha-NikÃya Vol. II #<[page 001]># %< 1>% NAMO TASSA BHAGAVATO ARAHATA SAMMù SAMBUDDHASSA [DÅgha NikÃya. xiv. MahÃpadÃna-Suttanta.] 1.1. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà SÃvatthiyaæ viharati Jetavane AnÃthapiï¬ikassa ÃrÃme\<*<1>*>/ Kareri-kuÂikÃyaæ.\<*<2>*>/ Atha kho sambahulÃnaæ bhik- khÆnaæ pacchÃ-bhattaæ piï¬apÃta-paÂikkantÃnaæ Kareri-maï¬ala-mÃÊe\<*<3>*>/ sannisinnÃnaæ sannipatitÃnaæ pubbe-nivÃsa-paÂisaæyuttà dhammÅ\<*<4>*>/ kathà udapÃdi: `Iti pubbe-nivÃso iti {pubbe-}nivÃso ti.' 2. Assosi kho Bhagavà dibbÃya sota-dhÃtuyà visuddhÃya atikkanta-mÃnusikÃya tesaæ bhikkhÆnaæ imaæ kathÃ- sallÃpaæ. Atha kho Bhagavà uÂÂhÃy' Ãsanà yena Kareri- maï¬ala-mÃÊo ten' upasaækami, upasaækamitvà pa¤¤atte\<*<5>*>/ Ãsane nisÅdi. Nisajja kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: `KÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ, kà ca pana vo antarà kathà vippakatà ti?' Evaæ vutte te bhikkhÆ Bhagavantaæ etad avocuæ: `Idha bhante amhÃkaæ pacchÃ-bhattaæ piï¬apÃta- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K AnÃthapÅï¬ikassÃrÃme (spells -pÅï¬-, and below pÅï¬apÃta, &c.) 2 Bm KarerÅ, and so always. Scd KarerÆ here, Kareri in 2; K Kareri throughout. Sum Kareru- thrice, kareri once. 3 K always, Bm mostly, SS frequently mÃÊe (SS here Kareri-). 4 Bm dhammi, and onwards. 5 K pa¤¤attÃsane. >/ #<[page 002]># %<2 MAHùPADùNA-SUTTANTA. [D. xiv. 1. 2.>% paÂikkantÃnaæ Kareri-maï¬ala-mÃÊe\<*<1>*>/ sannisinnÃnaæ sannipatitÃnaæ pubbe-nivÃsa-paÂisaæyuttà dhammÅ kathà udapÃdi: "Iti pubbe-nivÃso iti {pubbe-}nivÃso ti." Ayaæ kho no bhante antarà kathà vippakatà atha Bhagavà anuppatto ti.' 3. `IccheyyÃtha no tumhe bhikkhave pubbe-nivÃsa- paÂisaæyuttaæ dhammiæ kathaæ sotun ti?' `Etassa Bhagavà kÃlo, etasa Sugata kÃlo, yaæ bhagavà pubbe-nivÃsa-paÂisaæyuttaæ dhammiæ kathaæ kareyya, Bhagavato\<*<2>*>/ sutvà bhikkhÆ dhÃressantÅti.' `Tena hi bhikkhave suïÃtha, sÃdhukaæ manasikarotha, bhÃsissÃmÅti.' `Evaæ bhante' ti kho te bhikkhÆ Bhagavato paccas- sosuæ. Bhagavà etad avoca: 4. `Ito so bhikkhave eka-navuto kappo\<*<3>*>/ yaæ VipassÅ bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho loke udapÃdi. Ito so bhikkhave eka-tiæso kappo\<*<4>*>/ yaæ SikhÅ bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho loke udapÃdi. Tasmiæ yeva kho bhikkhave eka-tiæse kappe VessabhÆ bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho loke udapÃdi. Imasmiæ yeva\<*<5>*>/ kho bhikkhave bhadda-kappe Kakusandho bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho loke udapÃdi. Imasmiæ yeva kho bhikkhave bhadda-kappe KonÃgamano\<*<6>*>/ bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho loke udapÃdi. Imasmiæ yeva kho bhikkhave bhadda-kappe Kassapo bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho loke udapÃdi. Imasmiæ yeva kho bhikkhave bhadda-kappe ahaæ etarahi arahaæ sammÃ- sambuddho loke uppanno. 5. `VipassÅ bhikkhave bhagavà arahaæ sammÃ-sam- buddho khattiyo jÃtiyà ahosi, khattiya-kule udapÃdi. SikhÅ bhikkhave bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So all MSS. 2 K adds vacanaæ. 3 So SS and K; Bm eka-navuti-kappe. Comp. JÃt. i. 41, and below 3.29 and 31. 4 Sc eka-tiæsa-kappe, Bm tiæse kappe. 5 SS omit. 6 So Scd K; Fausboll prints KoïÃ-, So S Bm. Sc Bm add nÃma. >/ #<[page 003]># %% khattiyo jÃtiyà ahosi, khattiya-kule udapÃdi. VessabhÆ bhikkhave bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho khattiyo jÃtiyà ahosi, khattiya-kule udapÃdi. Kakusandho bhik- khave bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho brÃhmaïo jÃtiyà ahosi, brÃhmaïa-kule udapÃdi. KonÃgamano bhik- khave bhagavà arahaæ {sammÃ-}sambuddho brÃhmaïo jÃtiyà ahosi, brÃhmaïa-kule udapÃdi. Kassapo bhikkhave bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho brÃhmaïo jÃtiyà ahosi, brÃhmaïa-kule udapÃdi. Ahaæ bhikkhave etarahi arahaæ sammÃ-sambuddho khattiyo jÃtiyà ahosiæ,\<*<1>*>/ khat- tiya-kule uppanno. 6. `VipassÅ bhikkhave bhagavà arahaæ sammÃ-sam- buddho Koï¬a¤¤o gottena ahosi. SikhÅ bhikkhave bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho Koï¬a¤¤o gottena ahosi. VessabhÆ bhikkhave bhagavà arahaæ sammÃ- sambuddho Koï¬a¤¤o gottena ahosi. Kakusandho bhik- khave bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho Kassapo gottena ahosi. KonÃgamano bhikkhave bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho Kassapo gottena ahosi. Kassapo bhikkhave bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho Kassapo gottena ahosi. Ahaæ bhikkhave etarahi arahaæ sammÃ- sambuddho Gotamo gottena\<*<2>*>/. 7. `Vipassissa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ- sambuddhassa asÅtiæ\<*<3>*>/ vassa-sahassÃni ÃyuppamÃïaæ ahosi. Sikhissa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ- sambuddhassa sattati\<*<4>*>/ vassa-sahassÃni ÃyuppamÃïaæ ahosi. Vessabhussa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ- sambuddhassa saÂÂhi\<*<5>*>/ vassa-sahassÃni ÃyuppamÃïaæ ahosi. Kakusandhassa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ- sambuddhassa cattÃrÅsaæ\<*<6>*>/ vassa-sahassÃni ÃyuppamÃïaæ ahosi. KonÃgamanassa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa tiæsa vassa-sahassÃni ÃyuppamÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm ahosi. 2 K adds ahosiæ; Sc Bm add ahosi. 3 Bm K asiti. 4 So all four MSS. and K. JÃt. i. 42 satta-tiæsa. 5 St saÂÂhiæ. 6 Bm cattÃlÅsa; K -ÊÅsa. >/ #<[page 004]># %<4 MAHùPADùNA-SUTTANTA. [D. xiv. 1. 7.>% ïaæ ahosi. Kassapassa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa vÅsatiæ\<*<1>*>/ vassa-sahassÃni ÃyuppamÃ- ïaæ ahosi. Mayhaæ bhikkhave etarahi appakaæ ÃyuppamÃïaæ parittaæ lahusaæ,\<*<2>*>/ yo ciraæ jÅvati so vassa- sataæ appaæ và bhiyyo. 8. `VipassÅ bhikkhave bhagavà arahaæ sammÃ-sam- buddho pÃÂaliyà mÆle abhisambuddho. SikhÅ bhikkhave bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho puï¬arÅkassa\<*<3>*>/ mÆle abhisambuddho. VessabhÆ bhikkhave bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho sÃlassa mÆle abhisambuddho. Kaku- sandho bhikkhave bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho sirÅsassa\<*<4>*>/ mÆle abhisambuddho. KonÃgamano bhikkhave bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho udumbarassa mÆle abhisambuddho. Kassapo bhikkhave bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho nigrodhassa mÆle abhisambuddho Ahaæ bhikkhave etarahi arahaæ sammÃ-sambuddho assatthassa mÆle abhisambuddho. 9. `Vipassissa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ- sambuddhassa Khaï¬a-Tissaæ nÃma sÃvaka-yugaæ ahosi aggaæ bhadda-yugaæ. Sakhissa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa AbhibhÆ-Sambhavaæ nÃma sÃvaka-yugaæ ahosi aggaæ bhadda-yugaæ. Vessabhussa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ- sambuddhassa Soï-Uttaraæ\<*<5>*>/ nÃma sÃvaka-yugaæ ahosi aggaæ bhadda-yugaæ. Kakusandhassa bhikkhave bha- gavato arahato sammÃ-sambuddhassa VidhÆra-Sa¤jÅvaæ\<*<6>*>/ nÃma sÃvaka-yugaæ ahosi aggaæ bhadda-yugaæ. KonÃ- gamanassa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ-sam- buddhassa Bhiyyos-Uttaraæ\<*<7>*>/ nÃma sÃvaka-yugaæ ahosi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K vÅsati. 2 So Sum. and Scdt here and in 3. 30; Bm K lahukaæ. 3 Bm puï¬arik-. 4 Bm sÅrisassa. 5 K Sc Sonuttaraæ. 6 SS Bm Vidhura, and so Trenckner at M. i. 333; K VidhÆra. So also S ii. 191, Bp at M. i. 333, JÃt. i. 42, and Sum. 7 Scd BhÅyosuttaraæ. >/ #<[page 005]># %% aggaæ bhadda-yugaæ. kassapassa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa Tissa-BhÃradvÃjaæ nÃma sÃvaka-yugaæ ahosi aggaæ bhadda-yugaæ. Mayhaæ bhikkhave etarahi SÃriputta-MoggallÃnaæ nÃma sÃvaka- yugaæ ahosi\<*<1>*>/ aggaæ bhadda-yugaæ. 10. `Vipassissa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ- sambuddhassa tayo sÃvakÃnaæ sannipÃtà ahesuæ. Eko sÃvakÃnaæ sannipÃto ahosi aÂÂha-saÂÂhi-{bhikkhu-sata}- sahassaæ. Eko sÃvakÃnaæ sannipÃto ahosi {bhikkhu-sata}- sahassaæ. Eko sÃvakÃnaæ sannipÃto ahosi asÅti-bhikkhu- sahassÃni. Vipassissa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa ime tayo sÃvakÃnaæ sannipÃtà ahesuæ sabbesaæ yeva khÅïÃsavÃnaæ. `Sikhissa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ-sam- buddhassa tayo sÃvakÃnaæ sannipÃtà ahesuæ. Eko sÃvakÃnaæ sannipÃto ahosi bhikkhu-sata-{sahassaæ}.\<*<2>*>/ Eko sÃvakÃnaæ sannipÃto ahosi asÅtiæ\<*<3>*>/ bhikkhu-sahassÃni. Eko sÃvakÃnaæ sannipÃto ahosi sattati bhikkhu- sahassÃni. Sikhissa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ- sambuddhassa ime tayo sÃvakÃnaæ sannipÃtà ahesuæ sabbesaæ yeva khÅïÃsavÃnaæ. `Vessabhussa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ-sam- buddhassa tayo sÃvakÃnaæ sannipÃtà ahesuæ. Eko sÃvakÃnaæ sannipÃto ahosi asÅtiæ\<*<4>*>/ bhikkhu-sahassÃni. Eko sÃvakÃnaæ sannipÃto ahosi {sattati}bhikkhu-sahassÃni. Eko sÃvakÃnaæ sannipÃto ahosi saÂÂhi bhikkhu-sahassÃni. Vessabhussa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ-sam- buddhassa ime tayo sÃvakÃnaæ sannipÃtà ahesuæ sabbesaæ yeva khÅïÃsavÃnaæ. `Kakusandhassa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ- sambuddhassa eko sÃvakÃnaæ sannipÃto ahosi cattÃrÅsaæ\<*<5>*>/ bhikkhu-sahassÃni. Kakusandhassa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa ayaæ eko sÃvakÃnaæ sannipÃto ahosi sabbesaæ yeva khÅïÃsavÃnaæ. `KonÃgamanassa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So all MSS. and K. 2 Sc sahassÃni. 3 Bm KasÅti. 4 Bm K asÅti. 5 Bm cattÃlÅsa; K -ÊÅsa. >/ #<[page 006]># %<6 MAHùPADùNA-SUTTANTA. [D. xiv. 1. 10.>% sambuddhassa eko sÃvakÃnaæ sannipÃto ahosi tiæsa bhikkhu-sahassÃni. KonÃgamanassa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa ayaæ eko sÃvakÃnaæ sannipÃto ahosi sabbesaæ yeva khÅïÃsavÃnaæ. `Kassapassa bhikkhave Bhagavato arahato sammÃ-sam- buddhassa eko sÃvakÃnaæ sannipÃto ahosi vÅsatiæ\<*<1>*>/ bhikkhu-sahassÃni. Kassapassa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa ayaæ eko sÃvakÃnaæ sannipÃto ahosi sabbesaæ yeva khÅïÃsavÃnaæ. `Mayhaæ bhikkhave etarahi eko sÃvakÃnaæ sannipÃto ahosi a¬¬ha-teÊasÃni\<*<2>*>/ bhikkhu-satÃni. Mayhaæ bhik- khave ayaæ eko {sÃvakÃnaæ} sannipÃto ahosi sabbesaæ yeva {khÅïÃsavÃnaæ}. 11. `Vipassissa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ- sambuddhassa Asoko nÃma bhikkhu upaÂÂhÃko ahosi aggupaÂÂhÃko. Sikhissa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa Khemaækaro\<*<3>*>/ nÃma bhikkhu upaÂÂhÃko ahosi aggupaÂÂhÃko. Vessabhussa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa Upasannako\<*<4>*>/ nÃma bhikkhu upaÂÂhÃko ahosi aggupaÂÂhÃko. Kaku- sandhassa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ-sam- buddhassa Buddhijo\<*<5>*>/ nÃma bhikkhu upaÂÂhÃko ahosi aggupaÂÂhÃko. KonÃgamanassa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa Sotthijo nÃma bhikkhu upaÂÂhÃko ahosi aggupaÂÂhÃko. Kassapassa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa Sabbamitto nÃma bhikkhu upaÂÂhÃko ahosi aggupaÂÂhÃko. Mayhaæ bhikkhave etarahi ùnando bhikkhu upaÂÂhÃko\<*<6>*>/ aggu- paÂÂhÃko. 12. `Vipassissa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ- sambuddhassa Bandhumà nÃma rÃjà pità ahosi, Ban- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K vÅsati. 2 Scdt telasÃni here, but Ê in 30. Sum. has l. 3 K KhemaÇk-. 4 K Bm and JÃt. i. 42 Upasanto: but K gives Upasannako also as the Sinhalese reading. 5 K Vu¬¬hijo. 6 All MSS. and K add ahosi: but see Sum. >/ #<[page 007]># %% dhumatÅ nÃma devÅ mÃtà ahosi janettÅ. Bandhumassa ra¤¤o BandhumatÅ nÃma nagaraæ rÃja-dhÃnÅ ahosi. `Sikhissa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ-sam- buddhassa Aruïo nÃma rÃjà pità ahosi, PabhÃvatÅ nÃma devÅ mÃtà ahosi janettÅ. AruïÃssa ra¤¤o AruïavatÅ nÃma nagaraæ rÃja-dhÃnÅ ahosi. `Vessabhussa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ-sam- buddhassa SuppatÅto\<*<1>*>/ nÃma rÃjà pità ahosi, YasavatÅ nÃma devÅ mÃtà ahosi janettÅ. SuppatÅtassa ra¤¤o Ano- pamaæ\<*<2>*>/ nÃma nagaraæ rÃja-dhÃnÅ ahosi. `Kakusandhassa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ- sambuddhassa Aggidatto nÃma BrÃhmaïo pità ahosi, VisÃkhà nÃma BrÃhmaïÅ mÃtà ahosi janettÅ. Tena kho pana bhikkhave samayena Khemo nÃma rÃja ahosi. Khemassa ra¤¤o KhemavavatÅ\<*<3>*>/ nÃma nagaraæ rÃjÃ-dhÃnÅ ahosi. `KonÃgamanassa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ- sambuddhassa Ya¤¤adatto\<*<4>*>/ nÃma BrÃhmaïo pità ahosi, Uttarà nÃma BrÃhmaïÅ mÃtà ahosi janettÅ. Tena kho pana bhikkhave samayena Sobho nÃma rÃjà ahosi. Sob- hassa ra¤¤o SobhavatÅ nÃma nagaraæ rÃjÃ-dhÃnÅ ahosi. `Kassapassa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ-sam- buddhassa Brahmadatto nÃma BrÃhmaïo pità ahosi, DhanavatÅ nÃma BrÃhmaïÅ mÃtà ahosi janettÅ. Tena kho pana bhikkhave samayena KikÅ\<*<5>*>/ nÃma rÃjà ahosi. Kikissa ra¤¤o BÃrÃïasÅ nÃma nagaraæ rÃjÃ-dhÃnÅ ahosi. `Mayhaæ bhikkhave etarahi Suddhodano nÃma rÃjà pità ahosi, MÃyà devÅ mÃtÃ\<*<6>*>/ janettÅ, Kapilavatthu\<*<7>*>/ nagaraæ rÃja-dhÃnÅ\<*<8>*>/ ti.' Idam avoca BhagavÃ. Idaæ vatvÃ\<*<9>*>/ Sugato uÂÂhÃy' Ãsanà vihÃraæ pÃvisi.\<*<10>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm -tito. 2 St AhonÃpamaæ, Bm K Anomaæ. 3 JÃt. i. 42 Khemaæ. 4 Sdt Sa¤¤adattho. 5 K KiækÅ, and Kiækissa below. 6 K mÃtà ahosi. 7 Bm adds nÃma: K vatthuæ nÃma. 8 K ahosÅti. 9 Bm K vatvÃna. 10 Bm pÃvÅsi. >/ #<[page 008]># %<8 MAHùPADùNA-SUTTANTA. [D. xiv. 1. 13.>% 13. Atha kho tesaæ bhikkhÆnaæ acira-pakkantassa Bhagavato ayam antarà kathà udapÃdi: `Acchariyaæ Ãvuso abbhutaæ\<*<1>*>/ Ãvuso TathÃgatassa mahiddhikatà mahÃnubhÃvatÃ, yatra hi nÃma TathÃgato atÅte Buddhe parinibbute chinna-papa¤ce chinna-vaÂume pariyÃdinna\<*<2>*>/-vaÂÂe sabba-dukkha-vÅtivatte jÃtito pi anus- sarissati,\<*<3>*>/ nÃmato pi anussarissati, gottato pi anussarissati, ÃyuppamÃïato pi anussarissati, sÃvaka-yugato pi anus- sarissati, sÃvaka-sannipÃtato pi anussarissati -- "Evaæ- jaccà te Bhagavanto ahesuæ iti pi, evaæ-nÃmà evaæ-gottà evaæ-sÅlà evaæ-dhammà evaæ-pa¤¤a evaæ-vihÃrÅ evaæ- vimuttà te Bhagavato ahesuæ iti pÅti." Kin\<*<4>*>/ nu kho Ãvuso? TathÃgatass' eva nu kho esà dhamma-dhÃtu suppaÂividdhà \<*<5>*>/yassà dhamma-dhÃtuyà suppaÂividdhattÃ\<*<5>*>/ TathÃgato atÅte Buddhe parinibbute chinna-papa¤ce chinna-vaÂume pariyÃdinna\<*<6>*>/-vaÂÂe sabba-dukkha-vÅtivatte\<*<7>*>/ jÃtito pi anussarati, nÃmato pi anussarati, gottato pi anussarati, ÃyuppamÃïato pi anussarati, sÃvaka-yugato pi anussarati, sÃvaka-sannipÃtato pi anussarati "Evaæ- jaccà te Bhagavanto\<*<8>*>/ ahesuæ iti pi, evaæ-nÃmÃ, evaæ- gottÃ, evaæ-sÅlÃ, evaæ-dhammÃ, evaæ-pa¤¤Ã, evaæ-vihÃrÅ, {evaæ-vimuttÃ} te Bhagavanto ahesuæ iti pÅti"? UdÃhu devatÃ\<*<9>*>/ TathÃgatassa etam atthaæ Ãrocesuæ\<*<10>*>/ yena TathÃgato atÅte Buddhe parinibbute chinna-papa¤ce chin- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K abbhÆtaæ, and so always. 2 Bm pariyÃdiïïa. See M. ii. 172, iii. 118. 3 So Sum. Sc anussarissarissati, Sd anussarati. Comp. 14, and the future at M. iii. 118. 4 K Kiæ. 5-5 Sc tassà dhammà dhatu supaÂividhattÃ; Sd omits. Text as in 14. Bm agrees with text. St omits suppaÂividdhà yassà dhamma-dhÃtuyÃ. 6 St -diïïa, so Bm (and Bm below). 7 Bm viti-. 8 Scd Bhagavato. 9 Scdt here add hi, but omit in 14. 10 Sc Ãroceyyuæ; but in 16 Ãrocesuæ. >/ #<[page 009]># %% na-vaÂume pariyÃdinna-vaÂÂe sabba-dukkha-vÅtivatte jÃtito pi anussarati, nÃmato pi anussarati, gottato pi anussarati, ÃyuppamÃïato pi anussarati, sÃvaka-yugato pi anussarati, sÃvaka-sannipÃtato pi anussarati: "Evaæ-jaccà te Bhagavanto\<*<1>*>/ ahesuæ iti pi, evaæ-nÃmà {evaæ-gottÃ} evaæ- sÅtà evaæ-dhammà evaæ-pa¤¤Ã evaæ-vihÃrÅ evaæ- vimuttà te Bhagavanto ahesuæ iti pÅti"?' Aya¤ ca h' idaæ\<*<2>*>/ tesaæ bhikkhÆnaæ antarà kathà vippakatÃ\<*<3>*>/ hoti. 14. Atha kho Bhagavà sÃyaïhÃ-samayaæ {paÂisallÃnÃ} vuÂÂhito yena Kareri\<*<4>*>/-maï¬ala-mÃÊo ten' upasaækami, upasaækamitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi. Nisajja kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: `KÃya nu 'ttha bhikkhave etarahi kathÃya sannisinnÃ, kà ca pana vo antarà kathà vippakatà ti?' Evaæ vutte te bhikkhÆ Bhagavantaæ etad avocuæ: `Idha bhante amhÃkaæ acira-pakkantassa Bhagavato ayaæ antarà kathà udapÃdi: "Acchariyaæ Ãvuso abbhu- taæ Ãvuso TathÃgatassa mahiddhikata mahÃnubhÃvÃtÃ, yatra hi nÃma TathÃgato atÅte Buddhe parinibbute chinna-papa¤ce chinna-vaÂume pariyÃdinna-vaÂÂe sabba- dukkha-vÅtivatte jÃtito pi anussarati, nÃmato pi anussarati, gottato pi anussarati, ÃyuppamÃïato pi anussarati, sÃvaka- yugato pi anussarati, sÃvaka-sannipÃtato pi anussarati: `Evaæ-jaccà te Bhagavanto ahesuæ iti pi, evaæ-nÃmÃ, evaæ-gottÃ, evaæ-sÅlÃ, evaæ-dhammÃ, evaæ-pa¤¤Ã, evaæ- vihÃri, evaæ-vimuttà te Bhagavanto ahesuæ iti pÅti." Kin nu kho Ãvuso? TathÃgatass' eva nu kho esà dhamma- dhÃtu suppaÂividdhà yassà dhamma-dhÃtuyà suppaÂivid- dhattà TathÃgato atÅte Buddhe parinibbute chinna- papa¤ce chinna-vaÂume pariyÃdinna-vaÂÂe sabba-dukkha- vÅtivatte jÃtito pi anussarati, nÃmato pi anussarati, gottato pi anussarati, ÃyuppamÃïato pi anussarati, sÃvaka-yugato pi anussarati, sÃvaka-sannipÃtato pi anussarati: Evaæ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd Bhagavante. 2 K hi, om. idaæ. 3 Sdt -kathÃ. 4 St kÃreri (for the first time), Bm karerÅ. >/ #<[page 010]># %<10 MAHùPADùNA-SUTTANTA. [D. xiv. 1. 14.>% jaccà te Bhagavanto ahesuæ iti pi, evaæ-nÃmÃ, evaæ- {gottÃ}, evaæ-sÅlÃ, evaæ-dhammÃ, evaæ-pa¤¤Ã, evaæ- vihÃri, evaæ-vimuttà te Bhagavanto ahesuæ iti pÅti"? UdÃhu devatà {TathÃgatassa} etam atthaæ Ãrocesuæ yena TathÃgato atÅte Buddhe parinibbute chinna-papa¤ce chinna-vaÂume pariyÃdinna-vaÂÂe sabba-dukkha-vÅtivatte jÃtito pi anussarati, nÃmato pi anussarati, gottato pi anussarati, ÃyuppamÃïato pi anussarati, sÃvaka-yugato pi anussarati, sÃvaka-sannipÃtato pi anussarati: Evaæ- jaccà te Bhagavanto ahesuæ iti pi, {evaæ-nÃmÃ} evaæ-gottà evaæ-sÅlà evaæ-dhammà evaæ-pa¤¤Ã evaæ- vihÃrÅ evaæ-vimuttà te Bhagavanto ahesuæ iti pÅti"?' `Ayaæ kho no bhante antarà kathà vippakatÃ\<*<1>*>/ atha bhagavà anuppatto ti.' 15. `TathÃgatass' ev' esà bhikkhave dhamma-dhÃti suppaÂividdhà yassà dhamma-dhÃtuyà suppaÂividdhattà TathÃgato atÅte Buddhe parinibbute chinna-papa¤ce chinna-vaÂume pariyÃdinna-vaÂÂe sabba-dukkha-vÅtivatte jÃtito pi anussarati, nÃmato pi anussarati, gottato pi anussarati, ÃyuppamÃïato pi anussarati, sÃvaka-yugato pi anussarati, sÃvaka-sannipÃtato pi anussarati: "Evaæ- jaccà te Bhagavanto ahesuæ iti pi, evaæ-nÃmÃ, evaæ- gottÃ, evaæ-sÅlÃ, evaæ-dhammÃ, evaæ-pa¤¤Ã, evaæ-vihÃrÅ, evaæ-vimuttà te Bhagavanto ahesuæ iti pÅti." Devatà pi TathÃgatassa etam atthaæ Ãrocesuæ\<*<2>*>/ yena TathÃgato atÅte Buddhe parinibbute chinna-papa¤ce chinna-vaÂume pariyÃdinna-vaÂÂe sabba-dukkha-vÅtivatte jÃtito pi anus- sarati, nÃmato pi anussarati, gottato pi anussarati, Ãyu- ppamÃïato pi anussarati, sÃvaka-yugato pi anussarati, sÃvaka-sannipÃtato pi anussarati: "Evaæ-jÃccà te Bha- gavanto ahesuæ iti pi, evaæ-nÃmÃ, evaæ-gottÃ, evaæ- sÅlÃ, evaæ-dhammÃ, evaæ-pa¤¤Ã,evaæ-vihÃrÅ, evaæ- vimuttà te Bhagavanto ahesuæ iti pÅti." `IccheyyÃtha no tumhe bhikkhave bhiyyoso mattÃya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm adds hoti. 2 Sc Ãroceyyuæ. >/ #<[page 011]># %% pubbe-nivÃsa-paÂisaæyuttaæ dhamimiæ\<*<1>*>/ kathaæ sotun ti?' `Etassa Bhagavà kÃlo, etassa Sugata kÃlo. Yaæ Bhagavà bhiyyoso mattÃya pubbe-nivÃsa-paÂisaæyuttaæ dhammiæ kathaæ kareyya, Bhagavato sutvà bhikkhÆ dhÃressantÅti.' `Tena hi bhikkhave suïÃtha, sÃdhukaæ manasikarotha, bhÃsissÃmÅti.' `Evaæ bhante' ti kho te bhikkhÆ Bhagavato paccas- sosuæ. Bhagavà etad avoca: 16. `Ito so bhikkhave eka-\<*<2>*>/navuto kappo\<*<2>*>/ yaæ VipassÅ bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho loke udapÃdi. Vi- passÅ bhikkhave bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho khattiyo jÃtiyà ahosi, khattiya-kule udapÃdi. VipassÅ bhikkhave bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho Koï¬a¤¤o gottena ahosi. Vipassissa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa asÅti-vassa-sahassÃni ÃyuppamÃïaæ ahosi. VipassÅ bhikkhave bhagavà arahaæ sammÃ- sambuddho pÃÂaliyà mÆle abhisambuddho. Vipassissa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa Khaï¬a-Tissaæ\<*<3>*>/ nÃma sÃvaka-yugaæ ahosi aggaæ bhadda-yugaæ. Vipassissa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa tayo sÃvakÃnaæ sannipÃtà ahesuæ. Eko sÃvakÃnaæ sannipÃto ahosi aÂÂha-saÂÂhi\<*<4>*>/-bhikkhu- sata-sahassaæ. Eko sÃvakÃnaæ sannipÃto ahosi bhikkhu- sata-sahassaæ. Eko sÃvakÃnaæ sannipÃto ahosi asÅti-\<*<5>*>/ {bhikkhu-sahassÃni}. Vipassissa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa ime tayo sÃvakÃnaæ san- nipÃtà {ahesuæ} sabbesaæ yeva khÅïÃsavÃnaæ. Vipassissa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa Asoko nÃma bhikkhu upaÂÂhÃko ahosi aggupaÂÂhÃko. Vipassissa bhikkhave bhagavato arahato sammÃ-saæbud- dhassa Bandhumà nÃma rÃjà pità ahosi, BandhumatÅ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd Bm and below dhammi-; St dhammÅ-. 2-2 St Bm navute kappe. 3 Sc Khaï¬a-Tissa, Sd Khaïaccan-Tissaæ. 4 Scd attha-satthiæ. 5 Scdt asÅtiæ. >/ #<[page 012]># %<12 MAHùPADùNA-SUTTANTA. [D. xiv. 1. 16.>% nÃma devÅ mÃtà ahosi janettÅ. Bandhumassa ra¤¤o BandhumatÅ nÃma nagaraæ rÃja-dhÃnÅ ahosi. 17. `Atha kho bhikkhave VipassÅ Bodhisatto TusitÃ\<*<1>*>/ kÃyà cavitvà sato sampajÃno mÃtu-kucchiæ okkami. Ayam ettha dhammatÃ. `Dhammatà esà bhikkhave, yadà Bodhisatto Tusità kÃyà cavitvà mÃtu kucchiæ okkamati atha sadevake loke samÃrake sabrahmake sassamaïa-brÃhmaïiyà pajÃya sadeva-manussÃya appamÃïo uÊÃro\<*<2>*>/ obbÃso\<*<3>*>/ pÃtubhavati atikkamma\<*<4>*>/ devÃnaæ devÃnubhÃvaæ. Yà pi\<*<5>*>/ tà lokan- tarikà aghà asaævutà andhakÃrà andhakÃra-timisÃ, yÃttha pi 'me candima-suriyÃ\<*<6>*>/ evaæ mahiddhikà evaæ mahÃnu- bhÃvà ÃbhÃya nÃnubhonti, tattha pi appamÃïo uÊÃro obhÃso pÃtubhavati atikkamm'\<*<7>*>/ eva devÃnaæ devÃnu- bhÃvaæ. Ye pi tattha sattà upapannÃ, te pi ten' obhÃsena a¤¤aæ a¤¤aæ sa¤jÃnanti: "A¤¤e pi kira bho santi sattà idhÆpapannà ti." Aya¤ ca dasa-sahassÅ loka- dhÃtu saækampati sampakampati sampavedhati.\<*<8>*>/ Ap- pamÃïo ca uÊÃro obhÃso loke pÃtubhavati atikkamm' eva\<*<9>*>/ devÃnaæ devÃnubhÃvaæ. Ayam ettha dhammatÃ. 17. `Dhammatà esà bhikkhave, yadà Bodhisatto mÃtu kucchiæ okkanto hoti, cattÃro naæ\<*<10>*>/ deva-puttà catud- disaæ\<*<11>*>/ rakkhÃya upagacchanti: "MÃtaæ\<*<12>*>/ Bodhisattaæ và Bodhisatta-mÃtaraæ và manusso và amanusso và koci và viheÂhesÅti."\<*<13>*>/ Ayam ettha dhammatÃ. 18. `Dhammatà esà bhikkhave, yadà Bodhisatto mÃtu kucchiæ okkanto hoti, pakatiyà sÅlavatÅ Bodhisatta-mÃtà hoti, viratà pÃïÃtipÃtÃ, viratà adinnÃdÃnÃ, viratà kÃmesu \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm TussitÃ, and below. Cp. Acchariyabbhuta-Suttaæ, M. iii. 119. 2 K oÊ- throughout and in 30. 3 K adds loke. 4 So SS and M. iii. 120. Bm K atikamm' eva; and so below. 5 Bm omits here, but not in 30. 6 Bm sÆr- here and in 30. 7 Sd atikamm'. 8 K here and in 30 -vedheti. 9 Sd atikamma ca. 10 K omits. 11 K cÃtud-. 12 Bm K naæ. 13 Sct vihethessasÅti. >/ #<[page 013]># %% micchÃcÃrÃ, viratà musÃ-vÃdÃ, viratà surÃ-meraya-majja- pamÃdaÂÂhÃnÃ. Ayam ettha dhammatÃ. 19. `Dhammatà esà bhikkhave, yadà Bodhisatto mÃtu kucchiæ okkanto hoti, na Bodhisatta\<*<1>*>/-mÃtu purisesu mÃnasaæ uppajjati kÃma-guïÆpasaæhitaæ, anatikka- maniyà ca Bodhisatta\<*<2>*>/-mÃtà hoti kenaci purisena ratta- cittena. Ayam ettha dhammatÃ. 20. `Dhammatà esà bhikkhave, yadà Bodhisatto mÃtu kucchiæ okkanto\<*<3>*>/ hoti, lÃbhinÅ Bodhisatta-mÃtà hoti pa¤cannaæ kÃma-guïÃnaæ, sà pa¤cahi kÃma-guïehi samappità samaÇgibhÆtà parivÃreti. Ayam ettha dham- matÃ. 21. `Dhammatà esà bhikkhave, yadà Bodhisatto mÃtu kucchiæ okkanto hoti, na Bodhisatta-mÃtu kocid eva ÃbÃdho uppajjati, sukhinÅ Bodhisatta-mÃtà hoti akilanta- kÃyÃ, Bodhisatta¤ ca Bodhisatta-mÃtà tiro-kucchi-gataæ passati sabbaÇga-paccaÇgiæ abhinindriyaæ.\<*<4>*>/ `Seyyathà pi bhikkhave maïi {veÊuriyo} subho jÃtimà aÂÂhaæso suparikamma-kato accho vippasanno sabbÃkÃra- sampanno. Tatra 'ssa\<*<5>*>/ suttaæ Ãvutaæ nÅlaæ và pÅtaæ và lohitaæ\<*<6>*>/ và odÃtaæ và paï¬u-suttaæ vÃ. Tam enaæ cakkhumà puriso hatthe\<*<7>*>/ karitvà {paccavekkheyya}: "Ayaæ kho maïi {veÊuriyo} subho jÃtimà {aÂÂhaæso} supari- kamma-kato accho vippasanno sabbÃkÃra-sampanno Tatr' idaæ\<*<8>*>/ suttaæ Ãvutaæ nÅlaæ và pÅtaæ và lohitaæ và odÃtaæ và paï¬u-suttaæ và ti."\<*<9>*>/ Evam eva kho bhikkhave yadà Bodhisatto mÃtu kucchiæ okkanto hoti, na Bodhisatta-mÃtu kocid eva ÃbÃdho uppajjati, sukhinÅ Bodhisatta-mÃtà hoti akilanta-kÃyÃ, Bodhisatta¤ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS Bodhisattassa. 2 Scd Bodhisattassa. 3 Sc okkamanto. 4 K ahÅnindriyaæ Bm ahin-. See ii. 85; Sum, on the passage, i. 222; M. iii. 121. 5 Bm yaæ. See ii. 84; M. iii. 121. 6 Bm lohitakaæ, and below. 7 Bm K hatthesu. 8 K tatr' assa. 9 K omits ti. >/ #<[page 014]># %<14 MAHùPADùNA-SUTTANTA. [D. xiv. 1. 21.>% ca Bodhisatta-mÃtà tiro-kucchi-gataæ passati sabbaÇga- paccaÇgiæ abhinindriyaæ. Ayam ettha dhammatÃ. 22. `Dhammatà esà bhikkhave, sattÃha-jÃte Bodhisatte Bodhisatta-mÃtà kÃlaæ karoti, Tusitaæ\<*<1>*>/ kÃyaæ uppajjati. Ayam ettha dhammatÃ. 23. `Dhammatà esà bhikkhave, yathà a¤¤Ã itthikà nava và dasa và mÃse gabbhaæ kucchinà pariharitvà vijÃyanti, na h' evaæ Bodhisattaæ Bodhisatta-mÃtà vijÃyati, das eva mÃsÃni\<*<2>*>/ Bodhisattaæ Bodhisatta-mÃtà kucchinà pariharitvà vijÃyati. Ayam ettha dhammatÃ. 24. `Dhammatà esà bhikkhave, yathà a¤¤Ã itthikà nisinnà và nipannà và vijÃyanti, na h' evaæ Bodhisattaæ Bodhisatta-mÃtà vijÃyati, Âhità va Bodhisattaæ Bodhisatta- mÃtà vijÃyati. Ayam ettha dhammatÃ. 25. `Dhammatà esà bhikkhave, yadà Bodhisatto mÃtu kucchismÃ\<*<3>*>/ nikkhamati, devà paÂhamaæ paÂiggaïhanti, pacchà manussÃ. Ayam ettha dhammatÃ. 26. `Dhammatà esà bhikkhave, yadà Bodhisatto mÃtu kucchismà nikkhamati appatto va\<*<4>*>/ Bodhisatto paÂhaviæ hoti, cattÃro naæ deva-puttà {paÂiggahetvÃ} mÃtu purato Âhapenti: "Attamanà devÅ hohi, Mahesakkho te putto uppanno ti." Ayam ettha dhammatÃ. 27. `Dhammatà esà bhikkhave, yadà Bodhisatto mÃtu kucchismà nikkhamati, visado va nikkhamati, amakkhito uddena amakkhito semhena amakkhito ruhirena\<*<5>*>/ amak- khito kenaci asucinÃ, suddho visado.\<*<6>*>/ `Seyyathà pi bhikkhave maïi-ratanaæ KÃsike vatthe nikkhittaæ, n' eva maïi-ratanaæ KÃsikaæ vatthaæ mak- kheti, na pi KÃsikaæ vatthaæ maïi-ratanaæ makkheti -- tam kissa hetu? ubhinnaæ suddhattà -- evam eva kho bhikkhave yadà Bodhisatto mÃtu kucchismà nikkhamati, visado va nikkhamati, amakkhito uddena amakkhito \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Tussitaæ. 2 Bm mÃse. 3 Bm kucchimhÃ, and so throughout. 4 Sdt K ca; Sc omits; Bm and M. iii. 122 va. 5 SS here, but only Sd in the repetition, rudhirena. 6 K visuddho; JÃt. i. 53 visado. >/ #<[page 015]># %% semhena amakkhito ruhirena amakkhito kenaci asucinÃ, suddho visado.\<*<1>*>/ Ayam ettha dhammatÃ. 28. `Dhammatà esà bhikkhave. Yadà Bodhisatto mÃtu kucchismà nikkhamati, dve udakassa dhÃrÃ\<*<2>*>/ antalikkhà pÃtubhavanti, ekà sÅtassa ekà uïhassa, yena Bodhisattassa udaka-kiccaæ karonti mÃtucca.\<*<3>*>/ Ayam ettha dhammatÃ. 29. `Dhammatà esà bhikkhave. Sampati-jÃto Bodhi- satto samehi pÃdehi patiÂÂhahitvà uttarÃbhimukho\<*<4>*>/ satva- pada-vÅtihÃrena gacchati, setamhi chatte anuhÅramÃne\<*<5>*>/ sabbà ca disà viloketi\<*<6>*>/ Ãsabhi¤ ca vÃcaæ bhÃsati: "Aggo 'ham asmi lokassa, jeÂÂho 'ham asmi lokkassa, seÂÂho 'ham asmi lokassa, ayam anitimÃ\<*<7>*>/ jÃti, n' atthi {dÃni} punabbhavo ti." Ayam ettha dhammatÃ. 30. `Dhammatà esà bhikkhave. Yadà Bodhisatto mÃtu kucchismÃ\<*<8>*>/ nikkhamati, atha sadevake loke sammÃ- rake sabrahmake sassamaïa\<*<9>*>/-brÃhmaïiyà pajÃya sadeva- manussÃya appamÃïo uÊÃro obhÃso pÃtubhavati, atik- kamm' eva devÃnaæ devÃnubhÃvaæ. Yà pi tà lokan- tarikà aghà asaævutà andhakÃrà andhakÃrÃ-timisÃ, yattha pi 'me {candima-suriyÃ} evaæ mahiddhikà evaæ mahÃnu- bhÃvà ÃbhÃya nÃnubhonti, tattha pi appamÃïo uÊÃro obhÃso pÃtubhavati atikkamm' eva devÃnaæ devÃnu- bhÃvaæ. Ye pi tattha sattà upapannÃ, te pi ten' obhÃsena a¤¤am a¤¤aæ sa¤jÃnanti: "A¤¤e pi kira bho santi sattà idhÆpapannà ti." Aya¤ ca dasa-sahassÅ loka- dhÃtu saækampati sampakampati sampavedhati. Ap- pamÃïo ca uÊÃro obhÃso loke pÃtubhavati atikkamm, eva devÃnaæ devÃnubhÃvaæ. Ayam ettha dhammatÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K visuddho (as above). 2 K and Sum. udakassa. SS and JÃt. i. 53 udaka. 3 Sd mÃtucchÃ; Bm K mÃtu ca, and so M. iii. 123. 4 MSS. and K uttarenÃbhimukho, but see M. iii. 123 quoted Sum. i. 60. 5 Scd Sum. anuhÅramÃne; St anubhiramÃne; Bm anudhÃrayamÃne; K anudhÃriyamÃne. See Trencker's PÃli Misc. 79. 6 Bm K and Sum. i. 60 anuvil-. 7 K adds me. 8 Bm -imhÃ. 9 Bm sasam-. >/ #<[page 016]># %<16 MAHùPADùNA-SUTTANTA. [D. xiv. 1. 30.>% 31. `JÃte kho pana bhikkhave Vipassimhi kumÃre, Bandhumato ra¤¤o paÂivedesuæ: "Putto\<*<1>*>/ te deva\<*<1>*>/ jÃto, taæ devo passatÆti." Addasà kho bhikkhave Bandhumà rÃjà VipassÅ\<*<2>*>/-kumÃraæ, disvà nemitte brÃhmaïe ÃmantÃ- petvà etad avoca: Passantu bhonto nemittà brÃhmaïà kumÃran ti." AddasÃsuæ\<*<3>*>/ kho bhikkhave\<*<4>*>/ nemittà brÃhmaïà VipassÅ\<*<5>*>/-kumÃraæ, disvà Bandhumaæ\<*<6>*>/ rÃjÃ- naæ etad avocuæ: "Attamano deva hohi, {mahesakkho} te deva\<*<7>*>/ putto uppanno. LÃbhà te MahÃrÃja, suladdhaæ te MahÃrÃja, yassa te kule evarÆpo putto uppanno. Ayaæ hi deva kumÃro dvattiæsa MahÃpurisa-lakkhaïehi sa- mannÃgato, yehi samannÃgatassa MahÃpurisassa dve\<*<8>*>/ gatiyo bhavanti ana¤¤Ã. Sace agÃraæ ajjhÃvasati, rÃjà hoti cakka-vatti dhammiko dhamma-rÃjà cÃturanto vijitÃvÅ janapadatthÃvariyappatto\<*<9>*>/ satta-ratana-samannÃgato. Tass' imÃni satta ratanÃni bhavanti, seyyathÅdaæ cakka- ratanaæ hatthi-ratanaæ assa-ratanaæ maïi-ratanaæ itthi- ratanaæ gahapati-ratanaæ pariïÃyaka-ratanam eva satta- maæ. {Paro-}sahassaæ kho pan' assa puttà bhavanti sÆrà vÅraÇga-rÆpà parasenappamaddanÃ. So imaæ paÂhaviæ sÃgara-pariyantaæ adaï¬ena asatthena dhammena abhivijiya ajjhÃvasati. Sace kho pana agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajati, arahaæ hoti {sammÃ-sambuddho} loke vivattacchaddo\<*<10>*>/. 32. "`Katamehi cÃyaæ deva kumÃro dvattiæsa MahÃ- purisa-lakkhaïehi samannÃgato yehi {samannÃgatassa} MahÃpurisassa dve gatiyo bhavanti ana¤¤Ã? Sace agÃraæ ajjhÃvasati, rÃjà hoti cakka-vatti dhammiko dhamma-rÃjà cÃturanto vijitÃvÅ janapadatthÃvariyappatto\<*<11>*>/ satta-ratana-samannÃgato. Tass' imÃni satta ratanÃni \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bm deva te. 2 So SS, Bm K -siæ, and below 3 So Sdt, Sc addasÃsu, Bm K addasaæsu. 4 K adds naæ. 5 Bm K -siæ. 6 Bm K -mantaæ. 7 Bm K te only, SS deva only. 8 Bm K add va; SS and Sum. omit. 9 K -ÂÂhÃv-. 10 K vivaÂÂhachado. 11 K -ÂÂhÃv-. >/ #<[page 017]># %% bhavanti, seyyathÅdaæ cakka-ratanaæ hatthi-ratanaæ assa-ratanaæ maïi-ratanaæ itthi-ratanaæ gahapati- ratanaæ pariïÃyaka-ratanam eva sattamaæ. {Paro-}sahas- saæ kho pan' assa puttà bhavanti sÆrà vÅraÇga-rÆpà parasenappamaddanÃ. So imaæ paÂhaviæ sÃgara- pariyantaæ adaï¬ena asatthena dhammena abhivijiya ajjhÃvasati. Sace kho pana agÃrasmà anagÃriyaæ pab- bajati, arahaæ hoti {sammÃ-}sambuddho loke vivatta- cchaddo. "`Ayaæ hi deva kumÃro suppatiÂÂhita-pÃdo. Yam pÃyaæ deva kumÃro suppatiÂÂhita-pÃdo, idam pi 'ssa\<*<1>*>/ MahÃpurisassa MahÃpurisa-lakkhaïaæ bhavati. "`Imassa deva kumÃrassa {heÂÂhÃ}-pÃda-talesu cakkÃni jÃtÃni sahassÃrÃni sanemikÃni sanÃbhikÃni sabbÃkÃra- paripÆrÃni. Yam pi deva imassa kumÃrassa {heÂÂhÃ}-pÃda- talesu cakkÃni jÃtÃni sahassÃrÃni sanemikÃni sanÃbhikÃni sabbÃkÃra-paripÆrÃni, idam pi 'ssa MahÃpurisassa MahÃ- purisa-lakkhaïaæ bhavati. "`Ayaæ hi deva kumÃro Ãyata-païhÅ . . . pe . . . "`Ayaæ hi deva kumÃro dÅghaÇgulÅ . . . pe . . . "`Ayaæ hi deva kumÃro mudu-taluïa-hattha-pÃdo . . . pe . . . "`Ayaæ hi deva kumÃro jÃla-hattha-pÃdo . . . pe . . . "`Ayaæ hi deva kumÃro ussaÇkha-pÃdo . . . pe . . . "`Ayaæ hi deva kumÃro eïi-jaÇgho . . . pe . . . "`Ayaæ hi deva kumÃro Âhitako va anonamanto ubho- hi pÃïi-talehi jannukÃni\<*<2>*>/ parimasati\<*<3>*>/ parimajjati . . . pe . . . "`Ayaæ hi deva kumÃro kosohita-vatthaguyho . . . pe . . . "`Ayaæ hi deva kumÃro suvaïïa-vaïïo ka¤cana- {sannibha-ttaco}\<*<4>*>/ . . . pe . . . "`Ayaæ hi deva kumÃro sukhumacchavÅ\<*<5>*>/ sukhu- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm p'imassa, and below. 2 St Bm jaïïuk-. 3 Sc param-; Bm parÃm-. 4 Bm K sannibhataco. 5 Scd Bm sukhumachavi. >/ #<[page 018]># %<18 MAHùPADùNA-SUTTANTA. [D. xiv. 1. 32.>% mattà chaviyà rajojallaæ kÃye na upalimpati\<*<1>*>/ . . . pe . . . "`Ayaæ hi deva kumÃro ekeka-lomo ekekÃni lomÃni loma-kÆpesu jÃtÃni . . . pe . . . "`Ayaæ hi deva kumÃro uddhagga-lomo uddhaggÃni lomÃni jÃtÃni nÅlÃni a¤jana-vaïïÃni kuï¬ala\<*<2>*>/-vattÃni dak- khiïÃvattaka-jÃtÃni . . . pe . . . "`Ayaæ hi deva kumÃro brahmujju-gatto\<*<3>*>/ . . . pe . . . "`Ayaæ hi deva kumÃro sattussado . . . pe . . . "`Ayaæ hi deva kumÃro sÅha-pubbaddhakÃyo . . . pe . . . "`Ayaæ hi deva kumÃro citantaraæso\<*<4>*>/ . . . pe . . . "`Ayaæ hi deva kumÃro nigrodha-parimaï¬alo, {yÃva- takv assa} kÃyo tÃvatakvassa vyÃmo, {yÃvatakv assa} vyÃmo tÃvatakvassa kÃyo . . . pe . . . "`Ayaæ hi deva kumÃro {samavatta-kkhandho}\<*<5>*>/ . . . "`Ayaæ hi deva kumÃro {rasaggas-aggÅ} . . . pe . . . "`Ayaæ hi deva kumÃro sÅha-hanu . . . pe . . . "`Ayaæ hi deva kumÃro cattÃlÅsa-danto . . . pe . . . "`Ayaæ hi deva kumÃro sama-danto . . . pe . . . "`Ayaæ hi deva kumÃro avivara\<*<6>*>/-danto . . . pe . . . "`Ayaæ hi deva kumÃro susukka-dÃÂho . . . pe . . . "`Ayaæ hi deva kumÃro pahÆta-jivho . . . pe . . . "`Ayaæ hi deva kumÃro Brahmassaro karavÅka\<*<7>*>/-bhÃïÅ . . . pe . . . "`Ayaæ hi deva kumÃro abhinÅla-netto . . . pe . . . "`Ayaæ hi deva kumÃro go-pakhumo . . . pe . . . "`Imassa deva kumÃrassa uïïà bhamukantare jÃtà odÃtà mudu-tÆla-sannibhÃ. Yam pi deva imassa kumÃ- rassa uïïà bhamukantare jÃtà odÃtà mudu-tÆla-sannibhÃ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd uparimpati; St upalippati. 2 Bm K -lÃ. 3 K -Æju- 4 Sc citaætaraæso; K pittantaraæso. 5 Sd samavata-; St samavata- corrected to -vatta; Bm K samavaÂÂa. 6 Bm K aviraÊa. 7 St karavÅkara; Bm K karavika. >/ #<[page 019]># %% idam pi 'ssa MahÃpurisassa MahÃpurisa-lakkhaïaæ bhavati. "`Ayaæ hi deva kumÃro uïhÅsa\<*<1>*>/-sÅso. Yam pÃyaæ deva kumÃro uïhÅsa-sÅso, idam pi 'ssa MahÃpurisassa MahÃpurisa-lakkhaïaæ bhavati. 33. "`Imehi kho ayaæ deva kumÃro dvattiæsa MahÃ- purisa-lakkhaïehi samannÃgato, yehi samannÃgatassa MahÃpurisassa dve gatiyo bhavanti ana¤¤Ã. Sace agÃraæ ajjhÃvasati, rÃjà hoti cakkavatti dhammiko dhamma-rÃjà cÃturanto vijitÃvÅ janapadatthÃvariyappatto satta-ratana- samannÃgato. Tass' imÃni satta-ratanÃni bhavanti: sey- yathÅdaæ cakka-ratanaæ hatthi-ratanaæ assa-ratanaæ maïi-ratanaæ itthi-ratanaæ gahapati-ratanaæ pariïÃyaka- ratanam eva sattamaæ. Paro-sahassaæ kho pan' assa puttà bhavanti sÆrà vÅraÇga-rÆpà {parasenappamaddanÃ}. So imaæ paÂhaviæ sÃgara-pariyantaæ adaï¬ena asat- thena dhammena\<*<2>*>/ abhivijiya ajjhÃvasati. Sace kho pana agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajati, arahaæ hoti {sammÃ-} sambuddho loke vivattacchaddo ti."\<*<3>*>/ `Atha kho bhikkhave Bandhumà rÃjà nemitte brÃh- maïe ahatehi\<*<4>*>/ vatthehi acchÃdÃpetvÃ\<*<5>*>/ sabba-kÃmehi santappesi. 34. `Atha kho bhikkhave Bandhumà rÃjà Vipassissa kumÃrassa dhÃtiyo upaÂÂhÃpesi. A¤¤Ã sudaæ\<*<6>*>/ pÃyenti, a¤¤Ã nahÃpenti,\<*<7>*>/ a¤¤Ã dhÃrenti, a¤¤Ã aÇkena pariharanti. JÃtassa kho pana bhikkhave Vipassissa kumÃrassa seta- cchattaæ dhÃrayittha divà c' eva ratti¤ ca: "mà naæ sÅtaæ và uïhaæ và tiïaæ và rajo và ussÃvo và {bÃdhÃ} ti."\<*<8>*>/ JÃto kho pana bhikkhave VipassÅ kumÃro bahuno janassa piyo ahosi manÃpo. Seyyathà pi bhikkhave uppalaæ và \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm uÇhissa twice. 2 K adds samena here, but not in 31. 3 Bm -cchado; K vivaÂacchado hoti. 4 Bm Ãhatehi. 5 K acchÃdetvÃ. 6 Bm K khÅraæ. 7 Bm nhÃp-. So K in text, but nahÃpenti in note. 8 Bm bÃdhayitthÃti; K ti only (without verb). A. i. 145 has phussi after mà naæ, and omits bÃdha. >/ #<[page 020]># %<20 MAHùPADùNA-SUTTANTA. [D. xiv. 1. 34.>% padumaæ và puï¬arÅkaæ và bahuno janassa piyaæ manÃpaæ, evam eva kho bhikkhave VipassÅ kumÃro bahuno janassa piyo ahosi manÃpo. SvÃssudaæ\<*<1>*>/ aÇken' eva aÇkaæ\<*<2>*>/ pariharÅyati. 35. `JÃto kho pana bhikkhave VipassÅ kumÃro ma¤ju- ssaro ca\<*<3>*>/ ahosi vaggu-ssaro ca madhura-ssaro ca pema- nÅya-ssaro ca. Seyyathà pi bhikkhave Himavante pabbate karavÅkà nÃma sakuïa-jÃti ma¤jussarà ca vaggu\<*<4>*>/-{madhu- ra-ssarÃ} ca pemanÅyassarà ca, evam eva kho bhikkhave VipassÅ kumÃro ma¤jussaro ca ahosi {vaggu-ssaro} ca madhurassaro ca pemanÅyassaro ca. 36. `JÃtassa kho pana bhikkhave Vipassissa kumÃrassa kamma-vipÃkajaæ dibbaæ cakkhuæ\<*<5>*>/ pÃtur ahosi, yena sudaæ\<*<6>*>/ samantà yojanaæ passati divà c' eva ratti¤ ca. 37. `JÃto kho pana bhikkhave VipassÅ kumÃro animi- santo\<*<7>*>/ pekkhati, seyyathà pi\<*<8>*>/ devÃ\<*<9>*>/ TÃvatiæsÃ. "Animi- santo\<*<10>*>/ kumÃro\<*<11>*>/ pekkhatÅti"\<*<12>*>/ kho\<*<13>*>/ bhikkhave Vipas- sissa kumÃrassa "VipassÅ VipassÅ"\<*<14>*>/ tveva sama¤¤Ã uda- pÃdi. Atha kho bhikkhave Bandhumà rÃjà attha-karaïe\<*<15>*>/ nisinno, Vipassi\<*<16>*>/-kumÃraæ aÇke\<*<17>*>/ nisÅdÃpetvà atthe\<*<18>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm svassudaæ; SS here So sudam; Sum svÃsudaæ. 2 Bm aÇgen' eva aÇgaæ. 3 Sd brahmassaro ma¤jussaro ca; Bm brahmassaro ca ma¤juro ca; Sct K Sum omit. 4 K vaggussarà ca madhurassarà ca. 5 SS dibbaæ cakkhuæ; Bm dibba-cakkhu; K dibbacakkhuæ. 6 K dÆraæ. 7 Bm animmisanto, and below; K animmissanto, and below. 8 K adds bhikkhave. 9 K devatÃ. 10 K animmissantÃ. 11 Bm K omit. 12 Bm pekkhati; K pekkhanti. 13 Bm jÃtassa kho pana; K evam eva kho bhikkhave VipassÅ kumÃro animmissanto pekkhati. JÃtassa kho pana. 14 Sd K omit. 15 Sd -karaïo; Bm aÂÂha-kar-; K aÂÂakaraïe. 16 Bm K Vipassiæ. 17 Bm aÇge, and below. 18 K aÂÂe. >/ #<[page 021]># %% anusÃsati. Tatra sudaæ bhikkhave VipassÅ kumÃro pitu aÇke nisinno viceyya viceyya atthe panÃyati ¤Ãyena.\<*<1>*>/ "Viceyya viceyya kumÃro atthe\<*<2>*>/ panÃyati ¤ÃyenÃti"\<*<3>*>/ \<*<4>*>/ kho bhikkhave Vipassissa\<*<5>*>/ kumÃrassa bhiyyoso mattÃya "VipassÅ\<*<6>*>/ VipassÅ" tveva sama¤¤Ã udapÃdi. 38. `Atha kho bhikkhave Bandhumà rÃjà Vipassissa kumÃrassa tayo pÃsÃde kÃrÃpesi, ekaæ vassikaæ ekaæ hemantikaæ ekaæ gimhikaæ, pa¤ca kÃma-guïÃni upa- ÂÂhÃpesi. Tatra sudaæ bhikkhave VipassÅ kumÃro vassike pÃsÃde vassike\<*<7>*>/ cattÃro mÃse nippurisehi\<*<8>*>/ turiyehi parivÃrayamÃno\<*<9>*>/ na heÂÂhà pÃsÃdaæ orohati.\<*<10>*>/ 11 JÃti-khaï¬aæ niÂÂhitaæ.\<*<11>*>/ 2.1. `Atha kho bhikkhave VipassÅ kumÃro bahunnaæ vassÃnaæ bahunnaæ vassa-satÃnaæ bahunnaæ vassa- sahassÃnaæ accayena sÃrathiæ Ãmantesi: "`Yojehi samma sÃrathi bhaddÃni bhaddÃni\<*<12>*>/ yÃnÃni, uyyÃna-bhumiæ gacchÃma {bhÆmiæ}\<*<13>*>/ dassanÃyÃti. "`Evaæ devÃti" kho bhikkhave sÃrathi Vipassissa kumÃrassa paÂissutvà bhaddÃni bhaddÃni yÃnÃni yojÃ- petvà Vipassissa\<*<14>*>/ kumÃrassa paÂivedesi: "YuttÃni kho te deva bhaddÃni bhaddÃni yÃnÃni, yassa {dÃni} kÃlaæ ma¤¤asÅti." `Atha kho bhikkhave VipassÅ kumÃro bhaddaæ\<*<15>*>/ yÃnaæ abhiruhitvà bhaddehi bhaddehi yÃnehi uyyÃna- bhumiæ niyyÃsi.\<*<16>*>/ 2. `Addasà kho bhikkhave VipassÅ kumÃro uyyÃna- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K ¤Ãïena. 2 K aÂÂe. 3 K ¤ÃïenÃti. 4 K adds atha. 5 Sc VipassÅ-. 6 K omits second VipassÅ. 7 K omits vassike, but see A i. 145. 8 Bm nipur-. 9 Bm paricÃriya-. 10 K orohatÅti. 11-11 Bm K PaÂhama-bhÃïavÃraæ. 12 Sct omit first and third, but not second time. 13 Sc K subhÆmiæ; Bm subhÆmi. 14 K Vipassi-. 15 Bm bhaddaæ bhaddaæ; K bhadraæ, See pp. 28, 41. 16 Sd Bm niyyÃti. See p. 41. >/ #<[page 022]># %<22 MAHùPADùNA-SUTTANTA. [D. xiv. 2. 2.>% bhÆmiæ niyyanto purisaæ jiïïaæ gopÃnasi-vaÇkaæ bhoggaæ\<*<1>*>/ daï¬a-parÃyanaæ pavedhamÃnaæ gacchantaæ Ãturaæ gata-yobbanaæ. Disvà sÃrathiæ Ãmantesi: "`Ayam pana samma sÃrathi puriso kiæ kato, kesà pi 'ssa na yathà a¤¤esaæ, kÃyo pi 'ssa na yathà a¤¤esan ti?" "`Eso kho deva jiïïo nÃmÃti. "`Kim pan' eso samma sÃrathi jiïïo nÃmÃti?" "`Eso kho deva jiïïo nÃma: Na dÃni tena ciraæ jÅvitabbaæ bhavissatÅti." "`Kim pana samma sÃrathi aham pi jarÃ-dhammo jaraæ anatÅtà ti.?" "`Tva¤ ca deva maya¤ c' amhÃ\<*<2>*>/ sabbe jarÃ-dhammà jaraæ anatÅtà ti." "`Tena hi samma sÃrathi alan dÃn' ajja uyyÃna-bhÆ- miyÃ, ito va antepuraæ paccaniyyÃhÅti."\<*<3>*>/ "`Evaæ devÃti" kho bhikkhave sÃrÃthi Vipassissa kumÃrassa paÂissutvà tato va antepuraæ paccaniyyÃsi. Tatra sudaæ bhikkhave VipassÅ kumÃro antepura\<*<4>*>/-gato dukkhÅ dummano pajjhÃyati: "{Dhi-r-\<*<5>*>/ atthu} kira bho jÃti nÃma,\<*<6>*>/ yatra hi nÃma jÃtassa jarà pa¤¤ÃyissatÅti." 3. `Atha kho bhikkhave Bandhumà rÃjà sÃrathiæ ÃmantÃpetvà etad avoca: "`Kacci samma sÃrathi kumÃro uyyÃna-bhÆmiyà abhi- ramittha, kacci samma sÃrathi kumÃro uyyÃna-bhÆmiyà attamano ahosÅti?" "`Na kho deva kumÃro uyyÃna-bhÆmiyà abhiramittha, na kho deva kumÃro uyyÃna-bhÆmiyà attamano ahosÅti. "`Kim pana samma sÃrathi addasa kumÃro uyyÃna- bhÆmiæ niyyanto ti?" \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K bhaggaæ. See A. i. 138; M. i. 88; Dhp. A. 315; and JÃt. i. 59. 2 SS often amha. 3 SS Bm always pacca-; K at first pacca-, towards the end paccÃ. St -nÆy-; Scd -nÆyy-. 4 Bm K -raæ. 5 Bm dhÅ. 6 So SS Bm K and below; JÃt. i. 59 jÃtiyÃ. >/ #<[page 023]># %% "`AddasÃ\<*<1>*>/ kho deva kumÃro uyyÃna-bhÆmiæ niyyanto purisaæ jiïïaæ gopÃnasi-vaækaæ bhoggaæ daï¬a-parÃya- naæ pavedhamÃnaæ gacchantaæ Ãturaæ-gata-yobbanaæ. Disvà maæ etad avoca: `Ayam pana samma sÃrathi puriso kiæ kato, kesà pi 'ssa na yathà a¤¤esaæ, kÃyo pi 'ssa na yathà a¤¤esan ti?' `Eso kho deva jiïïo nÃmÃti.' `Kim pana so samma sÃrathi jiïïo nÃmÃti?' `Eso kho deva jiïïo nÃma: na dÃni tena ciraæ jÅvitabbaæ bhavis- satÅti.' `Kim pana samma sÃrathi aham pi jarÃ-dhammo jaraæ anatÅto ti?' `Tva¤ ca deva maya¤ c' amhà sabbe jarÃ-dhammà jaraæ anatÅtà ti.' `Tena hi samma sÃrathi alan dÃn' ajja uyyÃna-bhÆmiyÃ, ito va antepuram pacca- niyyÃhÅti.' `Evaæ devÃti' kho ahaæ deva Vipassissa kumÃrassa paÂissutvà tato va antepuraæ paccaniyyÃsiæ. So kho deva kumÃro antepura-gato dukkhÅ dummano pajjhÃyati: `Dhi-r-atthu kira bho jÃti nÃma, yatra hi nÃma jÃtassa jarà pa¤¤ÃyissatÅti.' " 4. `Atha kho bhikkhave Bandhumassa ra¤¤o etad ahosi: "Mà h' eva kho VipassÅ kumÃro na rajjaæ kÃresi, mà h' eva VipassÅ kumÃro agÃrasmà anagÃriyaæ pabbaji, mà h' eva nemittÃnaæ brÃhmaïÃnaæ saccaæ assa vacanan ti." `Atha kho bhikkhave Bandhumà rÃjà Vipassissa kumÃrassa bhiyyoso mattÃya pa¤ca kÃma-guïÃni upa- ÂÂhÃpesi yathà VipassÅ kumÃro rajjaæ kÃreyya,\<*<2>*>/ yathà VipassÅ kumÃro na agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajeyya, yathà nemittÃnaæ brÃhmaïÃnaæ micchà assa vacanaæ.\<*<3>*>/ Tatra sudaæ bhikkhave VipassÅ kumÃro pa¤cahi kÃma- guïehi samappito samaÇgi-bhÆto\<*<4>*>/ parivÃreti.\<*<5>*>/ 5. `Atha kho bhikkhave VipassÅ kumÃro bahunnaæ vassÃnaæ . . . pe (1) . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 All MSS. addasa in the question, addasà in the answer. 2 Bm kareyya. (So Sc here, but not afterwards.) 3 SS Bm vacanan ti. 4 Sc Bm samaÇgÅ- 5 So SS; Bm paricÃreti. >/ #<[page 024]># %<24 MAHùPADùNA-SUTTANTA. [D. xiv. 2. 6.>% 6. `Addasà kho bhikkhave VipassÅ kumÃro uyyÃna- bhÆmiæ niyyanto purisaæ ÃbÃdhikaæ dukkhitaæ\<*<1>*>/ bÃÊha-gilÃnaæ sake mutta-karÅse palipannaæ semÃnaæ\<*<2>*>/ a¤¤ehi vuÂÂhÃpiyamÃnaæ a¤¤ehi saævesiyamÃnaæ. Disvà sÃrathiæ Ãmantesi: "Ayam pana samma sÃrathi puriso kiæ kato, akkhÅni pi 'ssa na yathà a¤¤esaæ, saro\<*<3>*>/ pi 'ssa na yathà a¤¤esan ti?" "`Eso kho deva vyÃdhito\<*<4>*>/ nÃmÃti. "`Kim pana eso samma sÃrathi vyÃdhito nÃmÃti?" "`Eso kho deva vyÃdhito nÃma: app eva nÃma tamhà ÃbÃdhà vuÂÂhaheyyÃti. "`Kim pana samma sÃrathi aham pi vyÃdhi-dhammo vyÃdhiæ anatÅto ti?" "`Tva¤ ca deva maya¤ c' amhà sabbe vyÃdhi-dhammà vyÃdhiæ anatÅtà ti. "`Tena hi samma sÃrathi alan dÃn' ajja uyyÃna- ahÆmiyÃ, ito va antepuraæ paccaniyyÃhÅti." "`Evaæ devÃti" kho bhikkhave sÃrathi Vipassissa kumÃrassa paÂissutvà tato va antepuraæ paccaniyyÃsi. Tatra sudaæ bhikkhave VipassÅ kumÃro antepura-gato dukkhÅ dummano pajjhÃyati: "Dhi-r-atthu kira bho jÃti nÃma, yatra hi nÃma jÃtassa jarà pa¤¤Ãyissati vyÃdhi pa¤¤ÃyissatÅti." 7. `Atha kho bhikkhave Bandhumà rÃjà sÃrathiæ ÃmantÃpetvà etad avoca: "`Kacci samma sÃrathi kumÃro uyyÃna-bhÆmiyà abhi- ramittha, kacci samma sÃrathi kumÃro uyyÃna-bhÆmiyà attamano ahosÅti?" "`Na kho deva kumÃro uyyÃna-bhÆmiyà abhiramittha, na kho deva kumÃro uyyÃna-bhÆmiyà attamano ahosÅti. "`Kim pana samma sÃrathi addasa kumÃro uyyÃna- bhÆmiæ niyyanto ti?" "`Addasà kho deva kumÃro uyyÃna-bhÆmiæ niyyanto purisaæ ÃbÃdhikaæ dukkhitaæ bÃÊha-gilÃnaæ sake mutta- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 St dukkhaæ; Sd dukkhiæ (see M. i. 88, A. i. 139). 2 St sopÃnaæ; Bm K sayamÃnaæ. 3 K siro. 4 Bm K byÃdhito, and throughout. >/ #<[page 025]># %% karÅse palipannaæ semÃnaæ a¤¤ehi vuÂÂhÃpiyamÃnaæ a¤¤ehi saævesiyamÃnaæ. Disvà maæ etad avoca: `Ayam pana samma sÃrathi puriso kiæ kato, akkhÅni pi 'ssa na yathà a¤¤esaæ, saro pi 'ssa na yathà a¤¤esan ti?' `Eso kho deva vyÃdhito nÃmÃti.' `Kim pan' eso samma sÃrathi vyÃdhito nÃmÃti?' `Eso kho deva vyÃdhito nÃma: app eva nÃma tamhà ÃbÃdhà vuÂÂhaheyyÃti.' `Kim pana samma sÃrathi aham pi vyÃdhi-dhammo vyÃdhiæ anatÅto ti?' `Tva¤ ca deva maya¤ c' amhà sabbe vyÃdhi-dhammà vyÃdhiæ anatÅtà ti.' `Tena hi samma sÃrathi alan dÃn' ajja uyyÃna-bhÆmiyÃ, ito va antepuraæ paccaniyyÃhÅti.' `Evaæ devÃti' kho ahaæ deva Vipassissa kumÃrassa paÂissutvà tato va antepuraæ paccaniyyÃsiæ. So kho\<*<1>*>/ deva kumÃro antepura-gato dukkhÅ dummano pajjhÃyati: Dhi-r-atthu kira bho jÃti nÃma, yatra hi nÃma jÃtassa jarà pa¤¤Ãyissati vyÃdhi pa¤¤ÃyissatÅti.' " 8. `Atha kho bhikkhave Bandhumassa ra¤¤o etad ahosi: "Mà h' eva kho VipassÅ kumÃro na rajjaæ' kÃresi, mà h' eva VipassÅ kumÃro agÃrasmà anagÃriyaæ pabbaji, mà h' eva nemittÃnaæ brÃhmaïÃnaæ saccaæ assa vacanan ti." `Atha kho bhikkhave Bandhumà rÃjà Vipassissa kumÃ- rassa bhiyyoso mattÃya pa¤ca kÃma-guïÃni upaÂÂhÃpesi, yathà VipassÅ kumÃro rajjaæ kÃreyya, yathà VipassÅ kumÃro na agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajeyya, yathà nemittÃnaæ brÃhmaïÃnaæ micchà assa vacanaæ. Tatra sudaæ bhikkhave VipassÅ kumÃro pa¤cahi kÃma-guïehi samappito samaÇgi-bhÆto parivÃreti. 9. . . . pe [1] . . . 10. `Addasà kho bhikkhave VipassÅ kumÃro uyyÃna- bhÆmiæ niyyanto mahÃjana-kÃyaæ sannipatitaæ nÃnÃ- rattÃna¤ ca dussÃnaæ milÃtaæ\<*<2>*>/ kayiramÃnaæ. Disvà sÃrathiæ Ãmantesi: "`Kin nu kho so samma sÃrathi mahÃjana-kÃyo sanni- patito nÃnÃrattÃna¤ ca dussÃnaæ milÃtaæ kayiratÅti?"\<*<3>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K eso. 2 Bm K vilÃtam, and below. 3 K kariyatÅti. >/ #<[page 026]># %<26 MAHùPADùNA-SUTTANTA. [D. xiv. 2. 10.>% "`Eso kho deva kÃlakato\<*<1>*>/ nÃmÃti. "`Tena hi samma sÃrathi yena so kÃlakato tena rathaæ pesehÅti." "`Evaæ devÃti" kho bhikkhave sÃrathi vipassissa kumÃrassa paÂissutvà yena so kÃlakato tena rathaæ pe- sesi. Addasà kho bhikkhave VipassÅ kumÃro\<*<2>*>/ petaæ kÃlakataæ. Disvà sÃrathiæ Ãmantesi: "`Kim panÃyaæ\<*<3>*>/ samma sÃrathi kÃlakato nÃmÃti?" "`Eso kho deva kÃlakato nÃma: na dÃni taæ dak- khinti\<*<4>*>/ mÃtà và pità và a¤¤e và {¤Ãti}-sÃlohitÃ, so pi na dakkhissati mÃtaraæ và pitaraæ và a¤¤e và ¤Ãti-sÃlohite ti." "`Kim pana samma sÃrathi aham pi maraïa-dhammo maraïaæ anatÅto ti? Mam pi na dakkhinti devo và devÅ và {a¤¤e} và ¤Ãti-sÃlohitÃ, aham pi na dakkhissÃmi devaæ và deviæ và a¤¤e và ¤Ãti-sÃlohite ti?" "`Tva¤ ca deva maya¤ c' amhà sabbe maraïa-dhammà maraïaæ anatÅtÃ. Tam pi na dakkhinti devo và devÅ và a¤¤e và ¤Ãti-sÃlohitÃ. Tvam pi na dakkhissasi devaæ và deviæ và a¤¤e và ¤Ãti-sÃlohite ti. "`Tena hi samma sÃrathi alan dÃn' ajja uyyÃna- bhÆmiyÃ, ito va antepuraæ paccaniyyÃhÅti." "`Evaæ devÃti kho bhikkhave sÃrathi Vipassissa kumÃrassa paÂissutvà tato va antepuraæ paccaniyyÃsi. Tatra sudaæ bhikkhave VipassÅ kumÃro antepura-gato dukkhÅ dummano pajjhÃyati: "Dhi-r-atthu kira bho jÃti nÃma, yatra hi nÃma jÃtassa jarà pa¤¤Ãyissati, vyÃdhi pa¤¤Ãyissati, maraïaæ pa¤¤ÃyissatÅti." \<*<11>*>/. `Atha kho bhikkhave Bandhumà rÃjà sÃrathiæ ÃmantÃpetvà etad avoca: "`Kacci samma sÃrathi kumÃro uyyÃna-bhÆmiyà abhiramittha, kacci samma sÃrathi kumÃro uyyÃna- bhÆmiyà attamano ahosÅti?" \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm kÃlaæ, and so always. 2 In the repetition Bm K insert purisaæ, but not here. 3 SS pana. 4 Sc dakkhissanti; K Bm dakkhanti. See i. 46; ii. 41. >/ #<[page 027]># %% "`Na kho deva kumÃro uyyÃna-bhÆmiyà abhira- mittha, no kho deva kumÃro uyyÃna-{bhÆmiyÃ} attamano ahosÅti." "`Kim pana samma sÃrathi addasa kumÃro uyyÃna- bhÆmiæ niyyanto ti?" "`Addasà kho deva kumÃro uyyÃna-bhÆmiæ niyyanto mahÃjana-kÃyaæ sannipatitaæ nÃnÃrattÃna¤ ca dussÃnaæ milÃtaæ kayiramÃnaæ. Disvà maæ etad avoca: `Kin nu kho so samma sÃrathi mahÃjana-kÃyo sannipatito nÃnÃrattÃna¤ ca dussÃnaæ milÃtaæ kayiratÅti?' `Eso kho deva kÃlakato nÃmÃti.' `Tena hi samma sÃrathi yena so kÃlakato tena rathaæ pesehÅti.' `Evaæ devÃti' kho ahaæ deva Vipassissa kumÃrassa paÂissutvà yena so kÃlakato tena rathaæ pesesiæ. Addasà kho deva kumÃro petaæ kÃlakataæ. Disvà maæ etad avoca: `Kim pan- Ãyaæ samma sÃrathi kÃlakato nÃmÃti?' `Eso kho deva kÃlakato nÃma: na dÃni taæ dakkhinti mÃtà và pità và a¤¤e và ¤Ãti-sÃlohitÃ. So pi na dakkhissati mÃtaraæ và pitaraæ và a¤¤e và ¤Ãti-sÃlohite ti.' `Kim pana samma sÃrathi aham pi maraïa-dhammo maraïaæ anatÅto? Mam pi na dakkhinti\<*<1>*>/ devo và devÅ và a¤¤e và ¤ati-sÃlo- hitÃ, aham pi na dakkhissÃmi devaæ và deviæ và a¤¤e và ¤Ãti-sÃlohite ti?' `Tva¤ ca deva maya¤ c' amhà sabbe maraïa-dhammà maraïaæ anatÅtÃ. Tam pi na dakkhinti devo và devÅ và a¤¤e và ¤Ãti-sÃlohitÃ. Tvam pi na dakkhissasi devaæ và deviæ và a¤¤e và ¤Ãti-sÃlohite ti.' `Tena hi samma sÃrathi alan dÃn' ajja uyyÃna-bhÆmiyÃ, ito va antepuraæ paccaniyyÃhÅti.' `Evaæ devÃti' kho ahaæ deva Vipassissa kumÃrassa paÂissutvà tato va ante- puraæ paccaniyyÃsiæ. So kho deva kumÃro antepura- gato dukkhÅ dummano pajjhÃyati: `Dhi-r-atthu kira bho jÃti nÃma, yatra hi nÃma jÃtassa jarà pa¤¤Ãyissati, vyÃdhi pa¤¤Ãyissati, maraïaæ pa¤¤ÃyissatÅti.' 12 `Atha dho bhikkhave bandhumassa ra¤¤o etad ahosi: "Mà h' eva kho VipassÅ kumÃro na rajjaæ kÃresi, mà h' eva VipassÅ kumÃro agÃrasmà anagÃriyaæ pabbaji, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K Bm dakkhaïti, and below. >/ #<[page 028]># %<28 MAHùPADùNA-SUTTANTA. [D. xiv. 2. 12.>% mà h' eva nemittÃnaæ brÃhmaïÃnaæ saccaæ assa vacanan ti." `Atha kho bhikkhave Bandhumà rÃjà Vipassissa kumÃ- rassa bhiyyoso mattÃya pa¤ca kÃma-guïÃni upaÂÂhÃpesi, yathà VipassÅ kumÃro rajjaæ kÃreyya, yathà VipassÅ kumÃro na agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajeyya, yathà nemittÃnaæ brÃhmaïÃnaæ micchà assa vacanaæ. Tatra sudaæ bhikkhave VipassÅ kumÃro pa¤cahi kÃma- guïehi samappito samaÇgi-bhÆto parivÃreti. 13. `Atha kho bhikkhave VipassÅ kumÃro bahunnaæ vassÃnaæ bahunnaæ vassa-satÃnaæ bahunnaæ vassa- sahassÃnaæ accayena sÃrathiæ Ãmantesi: "`Yojehi samma sÃrathi bhaddÃni bhaddÃni yÃnÃni, uyyÃna-bhÆmiæ gacchÃma bhÆmiæ dassanÃyÃti." "`Evaæ devÃti" kho bhikkhave sÃrathi Vipassissa kumÃrassa paÂissutvà bhaddÃni bhaddÃni yÃnÃni yojÃpetvà Vipassissa kumÃrassa paÂivedesi: "`YuttÃni kho te deva bhaddÃni bhaddÃni yÃnÃni, yassa dÃni kÃlaæ ma¤¤asÅti." `Athà kho bhikkhave VipassÅ kumÃro bhaddaæ\<*<1>*>/ yÃnaæ abhiruhitvà bhaddehi bhaddehi yÃnehi uyyÃna-bhÆmiæ niyyÃsi. 14. `Addasà kho bhikkhave VipassÅ kumÃro uyyÃna- bhÆmiæ niyyanto purisaæ bhaï¬uæ pabbajitaæ kÃsÃya- vasanaæ. Disvà sÃrathiæ Ãmantesi: "`Ayam pana samma sÃrathi puriso kiæ kato, sÅsam pi 'ssa na yathà a¤¤esaæ, vatthÃni pi 'ssa na yathà a¤¤esan ti?" "`Eso kho deva pabbajito nÃmÃti." "`Kim pan' eso samma sÃrathi pabbajito nÃmÃti?" "`Eso kho deva pabbajito nÃma: sÃdhu dhamma- cariyà sÃdhu sama-cariyÃ\<*<2>*>/ sÃdhu kusala-kiriyÃ\<*<3>*>/ sÃdhu pu¤¤a-kiriyà sÃdhu avihiæsà sÃdhu bhÆtÃnukampà ti." "`SÃdhu kho so samma sÃrathi pabbajito nÃma, sÃdhu \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm bhaddaæ bhaddaæ; K bhadraæ. See pp. 21, 41. 2 Bm samma- and below. 3 K cariyÃ, with kiriyà as the Ceylon reading in note. >/ #<[page 029]># %% hi\<*<1>*>/ samma sÃrathi dhamma-cariyà sÃdhu sama-cariyà sÃdhu kusala-kiriyà sÃdhu pu¤¤Ã-kiriyà sÃdhu avihiæsà sÃdhu bhÆtÃnukampÃ.\<*<2>*>/ Tena hi samma sÃrathi yena so pabbajito tena ratham pesehiti. `Evaæ devÃti kho bhikkhave sÃrathi Vipassissa kumÃrassa paÂissutvà yena so pabbajito tena rathaæ pesesi. Atha kho bhikkhave VipassÅ kumÃro taæ pabba- jitaæ etad avoca: "`Tvaæ pana samma kiæ kato, sÅsam pi te na yathà a¤¤esaæ, vatthÃni pi te na yathà a¤¤esan ti?" "`Ahaæ kho deva pabbajito nÃmÃti. "`Kiæ pana tvaæ samma pabbajito nÃmÃti?" "`Ahaæ kho deva pabbajito nÃma: sÃdhu dhamma- cariyà sÃdhu sama-cariyà sÃdhu kusala-kiriyà sÃdhu pu¤¤a-kiriyà sÃdhu avihiæsà sÃdhu bhÆtÃnukampà ti." "`SÃdhu kho tvaæ samma pabbajito nÃma, sÃdhu hi samma dhamma-cariyà sÃdhu sama-cariyà sÃdhu kusala- kiriyà sÃdhu pu¤¤a-kiriyà sÃdhu avihiæsà sÃdhu bhÆtÃnu- kampà ti." 15. `Atha kho bhikkhave VipassÅ kumÃro sÃrathiæ Ãmantesi: "`Tena hi samma sÃrathi rathaæ ÃdÃya ito va\<*<3>*>/ ante- puraæ paccaniyyÃhi. Ahaæ pana idh' eva kesa-massuæ ohÃretvà kÃsÃyÃni vatthÃni acchÃdetvà agÃrasmà anagÃri- yaæ\<*<4>*>/ pabbajissÃmÅti." "`Evam devÃti" kho sÃrathi Vipassissa kumÃrassa paÂissutvÃ, rathaæ ÃdÃya tato va\<*<5>*>/ antepuraæ pacca- niyyÃsi. VipassÅ pana kumÃro tatth' eva kesa-massuæ ohÃretvà kÃsÃyÃni vatthÃni acchÃdetvà agÃrasmà anagÃri- yaæ pabbaji. 16. `Assosi kho bhikkhave Bandhumatiyà rÃjadhÃniyà mahÃ-jana-kÃyo caturÃsÅti-pÃïa-sahassÃni: "VipassÅ kira kumÃro kesa-massuæ ohÃretvà kÃsÃyÃni vatthÃni \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K omit. 2 Bm adds ti. 3 Sct ca; Bm K va; Sd omits. 4 Bm anÃg-, and below. 5 So SS; Bm va; K ca. >/ #<[page 030]># %<30 MAHùPADùNA-SUTTANTA. [D. xiv. 2. 16.>% acchÃdetvà agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajito ti." Sut- vÃna tesaæ etad ahosi: "Na hi\<*<1>*>/ nÆna so orako dhamma- vinayo, na sà orikÃ\<*<2>*>/ pabbajjÃ, yattha VipassÅ kumÃro kesa-massuæ ohÃretvà kÃsÃyÃni vatthÃni acchÃdetvà agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajito. VipassÅ pi nÃma kumÃro kesa-massuæ ohÃretvà kÃsÃyÃni vatthÃni acchÃdetvà agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajissati, kim aÇga pana na\<*<3>*>/ mayan ti?" Atha kho so\<*<4>*>/ bhikkhave mahÃ-jana- kÃyo\<*<5>*>/ caturÃsÅti-pÃïa-sahassÃni\<*<9>*>/ kesa-massuæ ohÃretvà kÃsÃyÃni vatthÃni acchÃdetvà Vipassiæ Bodhisattaæ agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajitaæ anupabbajiæsu. TÃya sudaæ bhikkhave parisÃya parivuto VipassÅ Bodhisatto gÃma-nigama\<*<6>*>/-rÃjadhÃnÅsu cÃrikaæ carati. 17. `Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisatassa raho- gatassa paÂisallÅnassa evaæ cetaso parivitakko udapÃdi: "`Na kho me taæ\<*<7>*>/ {paÂirÆpaæ} yo 'haæ Ãkiïïo viha- rÃmi. Yan nÆnÃhaæ eko gaïasmÃ\<*<8>*>/ vÆpakaÂÂho viha- reyyan ti." `Atha kho bhikkhave VipassÅ Bodhisatto aparena sama- yena eko gaïasmà vÆpakaÂÂho vihÃsi. A¤¤en' eva tÃni caturÃsÅti-{pabbajita}-sahassÃni\<*<9>*>/ agamaæsu, a¤¤ena\<*<10>*>/ Vi- passÅ Bodhisatto. 18. `Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa vÃsupagatassa\<*<11>*>/ rahogatassa paÂisallÅnassa evaæ cetaso parivitakko udapÃdi: "`Kicchaæ vatÃyam loko Ãpanno, jÃyati ca jÅyati ca mÅyati ca cavati ca uppajjati ca. Atha ca pan' imassa duk- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sct ha; Sd hÃ; Bm K hi. See p. 42 and Vin. i. 19. 2 K orikÃ. SS here oraka; 3.14 orikÃ. 3 Sct kim pana; Sd kimaÇgaæ pana; St kimaÇga pana na; Bm kim aÇgaæ pana; K kimaÇga pana na. So also in 3. 14. 4 K omits. 5 K -kÃyÃ. 6 Bm K insert janapada. 7 Bm K kho pan etaæ. 8 Bm K gaïamhÃ, twice. 9 SS -ÃsÅtiæ; Bm K -ti. 10 Bm adds maggena. 11 K vÃsÆp-. >/ #<[page 031]># %% khassa nissaraïaæ nappajÃnÃti jarÃ-maraïassa, kudÃssu\<*<1>*>/ nÃma imassa dukkhassa nissaraïaæ pa¤¤Ãyissati jarÃ- maraïassÃti?" `Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa etad ahosi: "Kimhi nu kho sati jarÃ-maraïaæ hoti, kim-pac- cayà jarÃ-maraïan ti?" Atha kho bhikkhave Vipas- sissa Bodhisattassa yoniso-manasikÃrà ahu\<*<2>*>/ pa¤¤Ãya abhisamayo: "JÃtiyà kho sati jarÃ-maraïaæ hoti, jÃti- paccayà jarÃ-maraïan ti." `Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa etad ahosi: "Kimhi nu kho sati jÃti hoti, kim-paccayà jÃtÅti?" Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa yoniso- manasikÃrà ahu pa¤¤Ãya abhisamayo: "Bhave kho sati jÃti hoti bhava-paccayà jÃtÅti." `Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa etad ahosi: "Kimhi nu kho sati bhavo hoti, kim-paccayà bhavo ti?" Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisat- tassa yoniso-manasikÃrà ahu pa¤¤Ãya abhisamayo: "UpÃdÃne kho sati bhavo hoti, upÃdÃna-paccayà bhavo ti." `Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa etad ahosi: "Kimhi nu kho sati upÃdÃnaæ {hoti}, kim-paccayà upÃdÃnan ti?" Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhi- sattassa yoniso-manasikÃrà ahu pa¤¤Ãya abhisamayo: "TaïhÃya kho sati upÃdÃnaæ hoti, taïhÃ-paccayà upÃdÃnan ti." `Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa etad ahosi: "Kimhi nu kho sati taïhà hoti, kim-paccayà taïhà ti?" Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisat- tassa yoniso-manasikÃrà ahu pa¤¤Ãya abhisamayo: "VedanÃya kho sati taïhà hoti, vedanÃ-paccayà taïhà ti." `Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa etad ahosi: "Kimhi nu kho sati vedanà hoti, kim-paccayà vedanà ti?" Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisat- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So St; Sc kadussu; Sd kudussu; Bm K kudassu. 2 SS vary between ahu and Ãhu. >/ #<[page 032]># %<32 MAHùPADùNA-SUTTANTA. [D. xiv. 2. 18.>% tassa yoniso-manasikÃrà ahu pa¤¤Ãya abhisamayo: "Phasse kho sati vedanà hoti, phassa-paccayà vedanà ti." `Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa etad ahosi: "Kimhi nu kho sati phasso hoti, kim-paccatà phasso ti?" Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisat- tassa yoniso-manasikÃrà ahu pa¤¤Ãya abhisamayo: "SaÊÃyatane kho sati phasso hoti, saÊÃyatana-paccayà phasso ti?" `Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa etad ahosi: "Kimhi nu kho sati saÊÃyatanaæ hoti, kim-pac- cayà saÊÃyatanan ti?" Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa yoniso-manasikÃrà ahu pa¤¤aya abhisa- mayo: "NÃme-rÆpe kho sati saÊÃyatanaæ hoti, nÃmarÆpa paccayà saÊÃyatanan ti." `Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa etad ahosi: "Kimhi nu kho sati nÃma-rÆpaæ hoti, kim-pac- cayà nÃma-rÆpan ti?" Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa yoniso-manasikÃrà ahu pa¤¤Ãya abhisa- mayo: "Vi¤¤Ãïe kho sati nÃma-rÆpaæ hoti, vi¤¤Ãïa- paccayà nÃma-rÆpan ti." `Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa etad ahosi: "Kimhi nu kho sati vi¤¤Ãïaæ hoti, kim-paccayà vi¤¤Ãïan ti?" Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisat- tassa yoniso-manasikÃrà ahu pa¤¤Ãya abhisamayo: "NÃma-rÆpe kho\<*<1>*>/ sati vi¤¤Ãïaæ hoti, nÃmarÆpa-paccayà vi¤¤Ãïan ti." 19. `Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa etad ahosi: "PaccudÃvattati kho idaæ vi¤¤Ãïaæ nÃma- rÆpamhÃ, nÃparaæ gacchati. EttÃvatà jÃyetha và jÅyetha\<*<2>*>/ và mÅyetha\<*<3>*>/ và cavetha\<*<4>*>/ và uppajjetha\<*<5>*>/ vÃ, yadidaæ\<*<6>*>/ nÃmarÆpa-paccayà vi¤¤Ãïaæ, vi¤¤Ãïa-paccayà nÃma- rÆpaæ, nÃmarÆpa-paccayà saÊÃyatanaæ, saÊÃyatana-pac- cayà phasso, phassa-paccayà vedanÃ, vedanÃ-paccayà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS omit. 2 Bm jiyyetha. 3 Bm miyyetha. 4 K cayetha. 5 Bm K upapaj-. 6 SS yadisaæ, but yadidaæ in 21. >/ #<[page 033]># %% taïhÃ, taïhÃ-paccayà upÃdÃnaæ, upÃdÃna-paccayà bhavo, bhava-paccayà jÃti, jÃti-paccayà jarÃ-maraïaæ soka-parideva-dukkha-domanass-upÃyÃsà sambhavanti, evam etassa kevalassa dukkha-kkhandhassa samudayo hoti. "`Samudayo samudayo" ti kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi, nÃïaæ udapÃdi, pa¤¤Ã udapÃdi, vijjà udapÃdi, Ãloko udapÃdi. 20. `Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa etad ahosi: "Kimhi nu kho asati jarÃ-maraïaæ na hoti, kissa nirodhà jarÃ-maraïa-nirodho ti?" Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa yoniso-manasikÃrà ahu pa¤¤Ãya abhisamayo: "JÃriyà kho asati jarÃ-maraïaæ na hoti, jÃti-nirodhà jarÃ-maraïa-nirodho ti." `Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa etad ahosi: "Kimhi\<*<1>*>/ nu kho asati jÃti na hoti, kissa nirodhà jÃti-nirodho ti?" Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhi- sattassa yoniso-manasikÃrà ahu pa¤¤Ãya abhisamayo: "Bhave kho asati jÃti na hoti, bhave-nirodhà jÃti-nirodho ti." `Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa etad ahosi: "Kimhi nu kho asati bhavo na hoti, kissa nirodhà bhava-nirodho ti?" Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa yoniso-manasikÃrà ahu pa¤¤Ãya abhisa- mayo: "UpÃdÃne kho asati bhavo na hoti, upÃdÃna- nirodhà bhava-nirodho ti." `Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa etad ahosi: "Kimhi nu kho asati upÃdÃnaæ na hoti, kissa nirodhà upÃdÃna-nirodho ti?" Atha kho bhikkhave Vipas- sissa Bodhisattassa yoniso-manasikÃrà ahu pa¤¤Ãya abhi- samayo: "TaïhÃya kho asati upÃdÃnaæ na hoti, taïhÃ- nirodhà upÃdÃna-nirodho ti." `Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa etad ahosi: "Kimhi nu kho asati taïhà na hoti, kissa nirodhà taïhÃ-nirodho ti?" Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa yoniso-manasikÃrà ahu pa¤¤Ãya abhi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS here only kismiæ. >/ #<[page 034]># %<34 MAHAPADùNA-SUTTANTA. [D. xiv. 2. 20.>% samayo: "VedanÃya kho asati taïhà na hoti, {vedanÃ-} nirodhà taïhÃ-nirodho ti." `Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa etad ahosi: "Kimhi nu kho asati vedanà na hoti, kissa nirodhà vedanÃ-nirodho ti?" Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa yoniso-manasikÃrà ahu pa¤¤Ãya abhisa- mayo: "Phasse kho asati vedanà na hoti, phassa-nirodhà vedanÃ-nirodho ti." `Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa etad ahosi: "Kimhi nu kho asati phasso na hoti, kissa nirodhà phassa-nirodho ti?" Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa yoniso-manasikÃrà ahu pa¤¤Ãya abhisa- mayo: "SaÊÃyatane kho asati phasso na hoti, saÊÃyatana- nirodhà phassa-nirodho ti." `Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa etad ahosi: "Kimhi nu kho asati saÊÃyatanaæ na hoti, kissa nirodhà saÊÃyatana-nirodho ti?" Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa yoniso-manasikÃrà ahu pa¤¤Ãya abhisamayo: "NÃma-rÆpe kho asati saÊÃyatanaæ na hoti, nÃma-rÆpa-nirodhà saÊÃyatana-nirodho ti." `Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa etad ahosi: "Kimhi nu kho asati nÃma-rÆpaæ na hoti, kissa nirodhà nÃma-rÆpa-nirodho ti?" Atha kho bhikkhave Vipassissa {Bodhisattissa} yoniso-manasikÃrà ahu pa¤¤Ãya abhisamayo: "Vi¤¤Ãïe kho asati nÃma-rÆpaæ na hoti, vi¤¤Ãïa-nirodhà nÃma-rÆpa-nirodho ti." `Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa etad ahosi: "Kimhi nu kho asati vi¤¤Ãïaæ na hoti, kissa nirodhà vi¤¤Ãïa-nirodho ti?" Atha kho bhikkhave Vipas- sissa Bodhisattassa yoniso-manasikÃrà ahu pa¤¤Ãya abhi- samayo: "NÃmarÆpe kho asati vi¤¤Ãïaæ na hoti, nÃma- rÆpa-nirodhà vi¤¤Ãïa-nirodho {ti}" 21. `Atha kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa etad ahosi: "Adhigato kho myÃyaæ\<*<1>*>/ vipassanÃ\<*<2>*>/-maggo bo- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sum, and K here. SS me ayaæ, and so K, SS at p. 36. 2 From Sum. MSS. and K omit. >/ #<[page 035]># %% dhÃya,\<*<1>*>/ yadidaæ nÃmarÆpa-nirodhà vi¤¤Ãïa-nirodho, vi¤- ¤Ãïa-nirodhà nÃmarÆpa-nirodho, nÃmarÆpa-nirodhà saÊ- Ãyatana-nirodho, saÊÃyatana-nirodhà phassa-nirodho, phassa-nirodhà vedanÃ-nirodho, vedanÃ-nirodhà taïhÃ- nirodho, taïhÃ-nirodhà upÃdÃna-nirodho, upÃdÃna-nirodhà bhava-nirodho, bhava-nirodhà jÃti-nirodho, jÃti-nirodhà jarÃ-maraïaæ soka-parideva-dukkha-domanass-upÃyÃsà nirujjhanti, evam etassa kevalassa dukkha-kkhandhassa nirodho hoti. "`Nirodho nirodho ti" kho bhikkhave Vipassissa Bodhisattassa pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuæ udapÃdi, ¤Ãïaæ udapÃdi, pa¤¤Ã udapÃdi, vijjà udapÃdi, Ãloko udapÃdi. 22. `Atha kho bhikkhave VipassÅ Bodhisatto aparena samayena pa¤cas'\<*<2>*>/ upÃdÃna-kkhandhesu udaya-vyay- ÃnupassÅ\<*<3>*>/ vihÃsi: "Iti rÆpaæ, iti rÆpassa samudayo, iti rÆpassa atthagamo\<*<4>*>/; Iti vedanÃ, iti vedanÃya samudayo, iti vedanÃya atthagamo; iti sa¤¤Ã, iti sa¤¤Ãya samudayo iti sa¤¤Ãya atthagamo; iti saækhÃrÃ, iti saækhÃrÃnaæ samudayo, iti saækhÃrÃnaæ atthagamo; iti vi¤¤Ãïaæ, iti vi¤¤Ãïassa samudayo, iti vi¤¤Ãïassa atthagamo ti." `Tassa pa¤cas' upÃdÃna-{kkhandhesu} udaya-vyayÃnupas- sino viharato na cirass' eva anupÃdÃya Ãsavehi cittaæ vimucci.\<*<5>*>/ Dutiyaka-BhÃïavÃraæ NiÂÂhitaæ.\<*<6>*>/ 3.1. `Atha kho bhikkhave Vipassissa bhagavato ara- hato sammÃ-sambuddhassa etad ahosi: "YannÆnÃhaæ dhammaæ deseyyan ti."\<*<7>*>/ 8 "Atha kho bhikkhave Vipassissa bhagavato arahato \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc bodhÃ; Sd Bm sambodhÃya; St K badhÃya. 2 K pa¤casu and below. 3 Bm K udayabbayÃnup-. 4 Bm K atthaÇgamo throughout. 5 Bm K vimuccÅti. 6 Sd omits niÂÂhitaæ. Bm K Dutiya-BhÃïavÃraæ (omit niÂÂh-). 7 Sc repeats this whole sentence. 8 Comp. Vin. i. p. 4, MahÃvagga, i. 5. 2. >/ #<[page 036]># %<36 MAHùPADùNA-SUTTANTA. [D. xiv. 3. 1.>% sammÃ-sambuddhassa etad ahosi: "Adhigato kho\<*<1>*>/ me ayaæ\<*<1>*>/ dhammo gambhÅro duddaso duranubodho santo païÅto atakkÃvacaro nipuïo paï¬ita-vedanÅyo. ùlaya- rÃmà kho panÃyaæ pajà Ãlaya-ratà Ãlaya-sammuditÃ.\<*<2>*>/ ùlaya-rÃmÃya kho pana pajÃya Ãlaya-ratÃya Ãlaya-sam- muditÃya duddasaæ idaæ {ÂhÃnaæ} yadidaæ ida-paccayatà paÂiccasamuppÃdo. Idam pi kho ÂhÃnaæ duddasaæ,\<*<3>*>/ yadidaæ sabba-saækhÃra-samatho sabbÆpadhi-paÂinis- saggo taïhakkhayo virÃgo nirodho nibbÃnaæ. Aha¤ c' eva kho pana dhammaæ deseyyaæ pare ca me na ÃjÃney- yuæ, so mam' assa kilamatho, sà mam' assa vihesà ti." 2. `Api 'ssu\<*<4>*>/ bhikkhave Vipassiæ bhagavantaæ ara- hantaæ sammÃ-sambuddhaæ imà anacchariyà gÃthÃ\<*<5>*>/ paÂibhaæsu pubbe assuta-pubbÃ: "Kicchena me adhigataæ halan dÃni pakÃsituæ, RÃga-dosa-paretehi nÃyaæ dhammo susambuddho. PaÂisota-gÃmiæ\<*<6>*>/ nipuïaæ gambhÅraæ duddasaæ aïuæ RÃga-rattà na dakkhinti\<*<7>*>/ tamokkhandhena ÃvaÂÃ\<*<8>*>/ ti." `Iti ha bhikkhave Vipassissa bhagavato arahato sammÃ- sambuddhassa paÂisa¤cikkhato\<*<9>*>/ {appossukkatÃya}\<*<10>*>/ cittaæ nami\<*<11>*>/ no dhamma-desanÃya. Atha kho bhikkhave a¤¤a- tarassa MahÃ-brahmuno Vipassissa bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa cetasà ceto-parivitakkam a¤¤Ãya\<*<12>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bm myÃyaæ. 2 SS samuditÃ. 3 Old. sududdasaæ. 4 Bm apissudaæ here and in 4; so K in text, but apissu in note. 5 So SS K and Sum. Old. gÃthÃyo, so Bm (here and in 4). 6 So SS Bm K and Sum. Old. -gÃmi. 7 Bm K dakkhanti. 8 So SS and Sum. Old. ÃvuÂÃ; so Bm; K ÃvutÃ, and so in 4. 9 Sc paÂissaæ-. 10 Bm apposukko, and onwards. 11 So Bm K Sum. and Mil. 232. SS and Old. namati. 12 SS Bm K here and in 7 parivitakkama¤¤Ãya. >/ #<[page 037]># %% etad ahosi: "Nassati vata bho loko, vinassati vata bho loko, yatra hi nÃma Vipassissa bhagavato arahato sammÃ- sambuddhassa appossukkatÃya cittaæ namati,\<*<1>*>/ no dhamma-desanÃyÃti." 3. `Atha kho so bhikkhave MahÃ-brahmÃ, seyyathà pi nÃma balavà puriso sammi¤jitaæ và bÃhaæ pasÃreyya, pasÃritaæ và bÃhaæ sammi¤jeyya, evam eva Brahma- loke antarahito Vipassissa bhagavato arahato sammÃ- sambuddhassa purato pÃtur ahosi. Atha kho so\<*<2>*>/ bhikkhave MahÃ-brahmà ekaæsaæ uttarÃsaÇgaæ karitvà dakkhiïaæ jÃnu-maï¬alaæ paÂhaviyaæ nihantvÃ\<*<3>*>/, yena VipassÅ bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho ten' a¤jaliæ païÃmetvà Vipassiæ bhagavantaæ arahantaæ sammÃsambuddhaæ etad avoca: "Desetu bhante bhagavà dhammaæ, desetu sugato dhammaæ, santi sattà appa-rajakkha-jÃtikÃ, assavanatà dhammassa parihÃyanti, bhavissanti dhammassa a¤¤Ã- tÃro ti." 4. `Evaæ vutte\<*<4>*>/ bhikkhave VipassÅ bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho\<*<5>*>/ MahÃ-brahmÃnaæ etad avoca: "`Mayham pi kho Brahme etad ahosi: `YannÆnÃhaæ dhammaæ deseyyan ti.' Tassa mayhaæ Brahme etad ahosi: `Adhigato kho me ayaæ dhammo gambhÅro duddaso duranubodho santo païÅto atakkÃvacaro nipuïo paï¬ita-vedanÅyo. ùlaya-rÃmà kho panÃyaæ pajà Ãlaya- ratà Ãlaya-sammuditÃ. ùlaya-rÃmÃya kho {pana} pajÃya Ãlaya-ratÃya {Ãlaya-}sammuditÃya duddasaæ idaæ ÂhÃnaæ yadidaæ idappaccayatà {paÂiccasamuppÃdo}. Idam pi kho ÂhÃnam duddasaæ, yadidam sabba-saækhÃra- samatho sabbÆpadhi-paÂinissaggo tahakkhayo virÃgo nirodho nibbÃnaæ. Aha¤ c' eva kho pana dhammaæ deseyyaæ, pare ca me na ÃjÃneyyuæ, so mam' assa kilamatho, sà mam' assa vihesà ti.' Api 'ssu maæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K nami. 2 So St Bm; Scd K omit. 3 K nidahanto. 4 Bm atha kho for evaæ vutte (see 7). 5 Bm adds taæ (so SS, 7, p. 39). >/ #<[page 038]># %<38 MAHùPADùNA-SUTTANTA. [D. xiv. 3. 4.>% Brahme imà anacchariyà gÃthà paÂibhaæsu pubbe assuta- pubbÃ: `Kicchena me adhigataæ halan dÃni pakÃsituæ RÃga-dosa-paretehi nÃyaæ dhammo susambuddho. PaÂisota-gÃmiæ nipuïaæ gambhÅraæ duddasaæ aïuæ RÃga-rattà na dakkhinti {tamokkhandhena} ÃvaÂà ti.' "`Iti ha me Brahme paÂisa¤cikkhato appossukkatÃya cittaæ nami no dhamma-desanÃyÃti." 5. `Dutiyam pi kho bhikkhave so MahÃ-brahmà . . . pe . . . 6. `Tatiyam pi kho bhikkhave so MahÃ-brahmà Vipas- siæ Bhagavantaæ arahantaæ sammÃ-sambuddhaæ etad avoca: "`Desetu bhante bhagavà dhammaæ, desetu sugato dhammaæ, santi sattà appa-rajakkha-jÃtikà assavanatà dhammassa parihÃyanti, bhavissanti dhammassa a¤¤ÃtÃro ti.' `Atha kho bhikkhave VipassÅ bhagavà arahaæ sammÃ- sambuddho Brahmuno ca ajjhesanaæ viditvà sattesu ca kÃru¤¤atam {paÂicca} buddha-cakkhunà lokaæ volokesi. Addasà kho bhikkhave VipassÅ bhagavà arahaæ sammÃ- sambuddho buddha-cakkhunà lokaæ volokento, satte appa-rajakkhe mahÃ-rajakkhe tikkhindriye mudindriye svÃkÃre dvÃkÃre suvi¤¤Ãpaye duvi¤¤Ãpaye\<*<1>*>/ {app ekacce} paraloka-vajja-bhaya-dassÃvino viharante. {Seyyatha pi} nÃma uppaliniyaæ và paduminiyaæ và puï¬arÅkiniyaæ và {app ekaccÃni} uppalÃni và padumÃni và puï¬arÅkÃni và udake jÃtÃni udake saæva¬¬hÃni udakÃnuggatÃni\<*<2>*>/ anto-nimugga-posÅni, {app ekaccÃni} uppalÃni và padumÃni và puï¬arÅkÃni và udake jÃtÃni udake saæva¬¬hÃni\<*<3>*>/ samodakaæ\<*<4>*>/ ÂhitÃni, {app ekaccÃni} uppalÃni và padumÃni và puï¬arÅkÃni và udake jÃtÃni udake {saæva¬¬hÃni}\<*<5>*>/ udakÃ\<*<6>*>/ accuggamma Âhanti\<*<7>*>/ anupalittÃni udakena, -- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm omits; K adds bhabbe abhabbe, and below. 2 K -ÃnugatÃni. 3 Sct saævaÂÂÃni. 4 K -ka. 5 Sct saævaÂÂÃni. 6 Bm udakaæ, SS K -ka. 7 So Sct and Sum; Sct ÂhitÃni; Bm K tiÂÂhanti, and so Feer at S. i. 138. >/ #<[page 039]># %% evam eva kho bhikkhave VipassÅ bhagavà arahaæ sammÃ- sambuddho buddha-cakkhunà lokaæ volokento addasa satte appa-rajakkhe mahÃ-rajakkhe tikkhindriye mud- indriye svÃkÃre dvÃkÃre suvi¤¤Ãpaye duvi¤¤Ãpaye {app ekacce} paraloka-vajja-bhaya-dassÃvino viharante. 7. `Atha kho so bhikkhave MahÃ-brahmà Vipassissa bhagavato arahato {sammÃ}-sambuddhassa cetasà ceto- parivitakkam a¤¤Ãya Vipassiæ bhagavantaæ arahantaæ sammÃ-sambuddhaæ gÃthÃhi ajjhabhÃsi: "`Sele yathà pabbata-muddhaniÂÂhito\<*<1>*>/ yathà pi passe janataæ samantato, TathÆpamaæ dhammamayaæ Sumedha pÃsÃdam Ãruyha samanta-cakkhu, SokÃvatiïïaæ janataæ apeta-soko avekkhassu jÃti- jarÃbhibhÆtaæ, UÂÂhehi vÅra vijita-saægÃma sattha-vÃha anaïa\<*<2>*>/ vicara\<*<3>*>/ loke. Desetu bhagavà dhammaæ, a¤¤ÃtÃro bhavissantÅti." `Atha kho\<*<4>*>/ bhikkhave VipassÅ bhagavà arahaæ sammÃ- sambuddho taæ MahÃ-brahmÃnaæ gÃthÃya paccabhÃsi.\<*<5>*>/ "`ApÃrutà tesaæ\<*<6>*>/ amatassa dvÃrÃ\<*<7>*>/ Ye sotavanto pamu¤cantu saddhaæ\<*<8>*>/ Vihiæsa-sa¤¤Å paguïam n' abhÃsiæ\<*<9>*>/ Dhammaæ païÅtaæ manujesu Brahme ti." `Atha kho so\<*<10>*>/ bhikkhave MahÃ-brahmà "KatÃvakÃso kho 'mhi Vipassinà bhagavatà arahatà sammÃ-sambud- dhena dhamma-desanÃyÃti" Vipassiæ bhagavantaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS Bm K and Sum. Also at Itiv. 33, and at S. i. 137, 234. Old. muddhini Âhito. 2 Scd anana; St aïaïa. 3 K vivara. 4 K evaæ vutte for atha kho. 5 Sd ajjhabhÃsi; so K Old. 6 K te. 7 SS add Brahme. 8 Sc saccaæ; Sd sabbaæ. 9 So Scd B K; St Old. bhÃsi. 10 K omits. >/ #<[page 040]># %<40 MAHùPADùNA-SUTTANTA. [D. xiv. 3. 7.>% arahantaæ sammÃ-sambuddhaæ abhivÃdetvà padak- khiïaæ katvà tatth' ev'\<*<1>*>/ antaradhÃyi. 8. `Atha kho bhikkhave Vipassissa bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa etad ahosi: "Kassa nu kho ahaæ paÂhamaæ dhammaæ deseyyaæ, ko imaæ dhammaæ khippam eva ÃjÃnissatÅti?" `Atha kho bhikkhave Vipassissa bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa etad ahosi: "Ayaæ kho Khaï¬o ca rÃja-putto Tisso ca purohita-putto Bandhumatiyà rÃja-dhÃniyà paÂivasanti paï¬ità vyattÃ\<*<2>*>/ medhÃvino dÅgha-rattaæ apparajakkha-jÃtikÃ. YannÆnÃhaæ Khaï¬- assa ca rÃja-puttassa Tissassa ca purohita-puttassa paÂha- maæ dhammaæ deseyyaæ, te imaæ dhammaæ khippam eva ajÃnissantÅti." `Atha kho bhikkhave VipassÅ bhagavà arahaæ sammÃ- sambuddho, seyyathà pi nÃma balavà puriso sam- mi¤jitaæ và bÃhaæ pasÃreyya, pasÃritaæ và bÃhaæ sammi¤jeyya, evam eva kho bodhi-rukkha-mÆle antara- hito Bandhumatiyà rÃja-dhÃniyà Kheme miga-dÃye {pÃtur ahosi}. 9. `Atha kho bhikkhave VipassÅ bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho dÃya-pÃlaæ\<*<3>*>/ Ãmantesi: "`Ehi tvaæ samma dÃya-pÃla, Bandhumatiæ rÃja- dhÃniæ pavisitvà Khaï¬a¤ ca rÃja-puttaæ Tissaæ ca purohita-puttaæ evaæ vadehi: `VipassÅ bhante bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho Bandhumatiæ rÃja-dhÃniæ anuppatto Kheme miga-dÃye viharati. So tumhÃkaæ dassana-kÃmo ti.' " "`Evaæ bhante" ti kho bhikkhave dÃya-pÃlo Vipassissa bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa paÂissutvà Bandhumatiæ rÃja-dhÃniæ pavisitvà Khaï¬a¤ ca rÃja- puttaæ. Tissa¤ ca purohita-puttaæ etad avoca: "`VipassÅ bhante bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho Bandhumatiæ rÃja-dhÃniæ anuppatto Kheme miga-dÃye viharati. So tumhÃkaæ dassana-kÃmo ti." 10. `Atha kho bhikkhave Khaï¬o ca rÃja-putto Tisso \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K eva. 2 K viy-. 3 K migadÃya- throughout. >/ #<[page 041]># %% ca purohita-putto bhaddÃni bhaddÃni yÃnÃni yojÃpetvà bhaddaæ\<*<1>*>/ yÃnaæ abhiruhitvà bhaddehi bhaddehi yÃnehi Bandhumatiyà rÃja-dhÃniyà nÅyiæsu,\<*<2>*>/ yena Khemo miga- dÃyo tena pÃyaæsu,\<*<3>*>/ yÃvatikà yÃnassa bhÆmi yÃnena gantvà yÃnà paccorohitvà pattikà va yena VipassÅ bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho ten' upasaækamiæsu. Upasaækamitvà Vipassiæ bhagavantaæ arahantaæ sammÃ-sambuddhaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu. 11. `Tesaæ VipassÅ bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho Ãnupubbi-kathaæ\<*<4>*>/ kathesi, seyyathÅdaæ dÃna-kathaæ sÅla-kathaæ sagga-kathaæ kÃmÃnaæ ÃdÅnavaæ okÃraæ saækilesaæ nekkhamme Ãnisaæsaæ pakÃsesi. Yadà te bhagavà a¤¤Ãsi kalla-citte mudu-citte vinÅvaraïa-citte udagga-citte pasanna-citte, atha yà BuddhÃnaæ {sÃmukkaæ- sikÃ} dhamma-desanà tam pakÃsesi, dukkhaæ samudayaæ nirodhaæ maggaæ. Seyyathà pi nÃma suddhaæ vatthaæ apagata-kÃÊakaæ sammad eva rajanaæ paÂigaïheyya,\<*<5>*>/ evam eva Khaï¬assa ca rÃja-puttassa Tissassa ca purohita- puttassa tasmiæ yeva Ãsane virajaæ vÅtamalaæ dhamma- cakkhuæ udapÃdi: "Yaæ ki¤ci samudaya -- dhammaæ, sabban taæ nirodha-dhamman ti." 12. `Te diÂÂha-dhammà patta-dhammà vidita-dhammà pariyogÃÊha-dhammà tiïïa-vicikicchà vigata-kathaæ- kathà vesÃrajja-ppattà apara-ppaccayà satthu sÃsane Vipassiæ bhagavantaæ arahantaæ sammÃ-sambuddhaæ etad avocuæ: "`Abhikkantaæ bhante, abhikkantaæ bhante! Sey- yathà pi bhante nikkujjitaæ và ukkujjeyya, paÂicchannaæ và vivareyya, mÆÊhassa và maggaæ Ãcikkheyya, andha- kÃre và tela-pajjotaæ dhÃreyya `cakkhumanto rÆpÃni dakkhintÅti,'\<*<6>*>/ evam eva Bhagavatà anekka-pariyÃyena dhammo pakÃsito. Ete mayaæ bhante Bhagavantaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K bhaddaæ bhaddaæ. 2 Sc rÃjadhÃniyiæsu; Sd nÅyaæsu; St nisÅdiæsu; Bm niyyiæsu; K nÅy-. 3 So SS; Bm K pÃyiæsu. 4 So SS Sum i. 277, 308; D. i. 110; M. i. 379; JÃt. i. 8, 30. Old. at Vin. i. 15, 18; ii. 156, anu-. K anupubbÅ-. 5 K paÂigg-. 6 Bm K dakkhanti. >/ #<[page 042]># %<42 MAHùPADùNA-SUTTANTA. [D. xiv. 3. 12.>% saraïaæ gacchÃma, dhamma¤ ca. LabheyyÃma mayaæ bhante Bhagavato santike pabbajjaæ, labheyyÃma upasampadan ti." 13. `Alatthuæ kho bhikkhave Khaï¬o ca rÃja-putto Tisso ca purohita-putto Vipassissa bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa santike pabbajjaæ, {alatthuæ} upasampadaæ. Te VipassÅ bhagavà arahaæ sammÃ- sambuddho dhammiyà kathÃya sandassesi samÃdapesi samuttejesi sampahaÇsesi, saækhÃrÃnaæ ÃdÅnavaæ okÃraæ saækilesaæ nibbÃne\<*<1>*>/ Ãnisaæsaæ pakÃsesi. Tesaæ Vipassinà bhagavatà arahatà sammÃ-sambudd- hena dhammiyà kathÃya sandassiyamÃnÃnaæ samÃ- dapiyamÃnÃnaæ samuttejiyamÃnÃnaæ sampahaÇsiya- mÃnÃnaæ na cirass' eva anupÃdÃya Ãsavehi cittÃni vimuc- ciæsu. 14. `Assosi kho bhikkhave Bandhumatiyà rÃja-dhÃniyà mahÃ-jana-kÃyo caturÃsÅti-pÃïa-sahassÃni: "VipassÅ kira bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho Bandhumatiæ rÃja- dhÃniæ anuppatto Kheme miga-dÃye viharati. Khaï¬o ca kira rÃja-putto Tisso ca purohita-putto Vipassissa bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa santike kesa- massuæ ohÃretvà kÃsÃyÃni vatthÃni acchÃdetvà agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajità ti." SutvÃna tesaæ\<*<2>*>/ etad ahosi: "Na hi\<*<3>*>/ nÆna so orako dhamma-vinayo, na sà orikà pabbajjÃ, yattha Khaï¬o ca rÃja-putto Tisso ca purohita- putto kesa-massuæ ohÃretvà kÃsÃyÃni vatthÃni acchÃdetvà agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajitÃ. Khaï¬o ca hi nÃma rÃja- putto, Tisso ca purohita-putto Vipassissa bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa santike kesa-massuæ {ohÃretvÃ} kÃsÃyÃni vatthÃni acchÃdetvà agÃrasmà anagÃri- yaæ pabbajissanti, kim aÇga pana na mayan ti?" `Atha kho so bhikkhave mahÃ-jana-kÃyo {caturÃsÅti}- pÃïa-sahassÃni Bandhumatiyà rÃja-dhÃniyà nikkhamitvà yena Khemo miga-dÃyo yena VipassÅ bhagavà arahaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K nekkhamme, as in 11. See 17. 2 Bm K nesaæ. 3 SS ha. See p. 3o, 2. 16. Bm hi. >/ #<[page 043]># %% sammÃ-sambuddho ten' upakamiæsu, upasaækamitvà Vipassiæ bhagavantaæ arahantaæ sammÃ-sambuddhaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu. 15. `Tesaæ VipassÅ bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho Ãnupubbi-kathaæ kathesi, seyyathÅdaæ dÃna-kathaæ sÅla- kathaæ sagga-kathaæ kÃmÃnaæ ÃdÅnavaæ okÃraæ saækilesaæ nekkhamme ÃnisaÇsaæ pakÃsesi. Yadà te bhagavà a¤¤Ãsi kalla-citte mudu-citte vinÅvaraïa-citte udagga-citte pasanna-citte, atha yà BuddhÃnaæ sÃmuk- {kaæsikÃ} dhamma-desanà taæ pakÃsesi dukkhaæ samudayaæ nirodhaæ maggaæ. Seyyathà pi nÃma suddhaæ vatthaæ apagata-kÃÊakaæ sammad eva rajanaæ paÂigaïheyya, evam eva tesaæ caturÃsÅti-pÃïa- sahassÃnaæ tasmiæ yeva Ãsane virajaæ vÅtamalaæ dhamma-cakkhuæ udapÃdi: "Yaæ ki¤ci samudaya- dhammaæ sabban taæ nirodha-dhamman ti." 16. `Te diÂÂha-dhammà patta-dhammà vidita-dhammà pariyogÃÊha-dhammà tiïïa-vicikicchà vigata-kathaæ- kathà vesÃrajja-ppattà apara-ppaccayà satthu sÃsane Vipassiæ bhagavantaæ arahantaæ sammÃ-sambuddhaæ etad avocuæ: "`Abhikkantaæ bhante, abhikkantaæ bhante! Sey- yathà pi bhante nikkujjitaæ và {ukkujjeyya}, paÂicchannaæ và vivareyya, mÆÊhassa và maggaæ Ãcikkheyya, andha- kÃre và tela-pajjotaæ dhÃreyya `cakkhumanto rÆpÃni dakkhintÅti,' evam eva Bhagavatà aneka-pariyÃyena dhammo pakÃsito. Ete mayaæ bhante Bhagavantaæ saraïaæ gacchÃma dhamma¤ ca.\<*<1>*>/ LabheyyÃma mayaæ bhante Bhagavato santike pabbajjaæ, labheyyÃma upasampadan ti." 17. `Alatthuæ kho bhikkhave tÃni caturÃsÅti-pÃïa- sahassÃni Vipassissa bhagavato arahato sammÃ-sambud- dhassa santike {pabbajjaæ}, alatthuæ upasampadaæ. Te VipassÅ bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho dhammiyà kathÃya sandassesi samÃdapesi samuttejesi saæpahaæsesi, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd adds bhikkhu-saægha¤ ca. See 2o. So K Bm here, and in 20, but not in 12. Comp. Vin. i. 15. >/ #<[page 044]># %<44 MAHùPADùNA-SUTTANTA. [D. xiv. 3. 17.>% saækhÃrÃnaæ ÃdÅnavaæ okÃraæ saækilesaæ nibbÃne\<*<1>*>/ Ãnisaæsaæ pakÃsesi. Tesaæ Vipassinà bhagavatà arahatà sammÃ-sambuddhena dhammiyà kathÃya sandassiyamÃnÃnaæ samÃdapiyamÃnÃnaæ samuttejiya- mÃnÃnaæ sampahaÇsiyamÃnÃnaæ na cirass' eva anupÃdÃya Ãsavehi cittÃni vimucciæsu. 18. `Assosuæ kho bhikkhave tÃni purimÃni caturÃsÅ- tiæ\<*<2>*>/ pabbajita-sahassÃni: "VipassÅ kira bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho Bandhumatiæ rÃja-dhÃniæ anuppatto Kheme miga-dÃye viharati, dhamma¤ ca kira desetÅti." Atha kho bhikkhave tÃni caturÃsÅti pabbajita-sahassÃni yena Bandhumati rÃja-dhÃnÅ yena Khemo miga-dÃyo yena VipassÅ bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho ten' upasaækamiæsu, upasaækamitvà Vipassiæ bhagavan- taæ arahantaæ sammÃ-sambuddhaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu. 19. `Tesaæ VipassÅ bhagavà arahaæ sammÃ-sam- buddho Ãnupubbi-kathaæ kathesi, seyyathÅdaæ dÃna- kathaæ sÅla-kathaæ sagga-kathaæ kÃmÃnaæ ÃdÅnavaæ okÃraæ saækilesaæ nekkhamme Ãnisaæsaæ pakÃsesi. Yadà te bhagavà a¤¤Ãsi kalla-citte mudu-citte vinÅvaraïa- citte udagga-citte pasanna-citte, atha yà BuddhÃnaæ sÃmukkaæsikà dhamma-desanÃ, taæ pakÃsesi dukkhaæ samudayaæ nirodhaæ maggaæ. Seyyathà pi nÃma suddhaæ vatthaæ apagata-kÃÊakaæ sammad eva rajanaæ paÂigaïheyya, evam eva\<*<3>*>/ tesaæ caturÃsÅtiæ\<*<4>*>/ pabbajita- sahassÃnaæ tasmiæ yeva Ãsane virajaæ vÅtamalaæ dhamma-cakkhuæ udapÃdi: "Yaæ ki¤ci samudaya- dhammaæ sabban taæ nirodha-dhamman ti." 20. `Te diÂÂha-dhammà patta-dhammà vidita-dhammà pariyogÃÊha-dhammà tiïïa-vicikicchà vigata-kathaæ- kathà vesÃrajja-ppattà apara-ppaccayà satthu sÃsane Vipassiæ bhagavantaæ arahantaæ sammÃ-sambuddhaæ etad avocuæ: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K in note nekkhamme ti pi pÃÂhena bhavitabbaæ. 2 So SS. Bm K -sÅti. 3 So SS. See 15. 4 Bm K -sÅti. >/ #<[page 045]># %% "`Abhikkantaæ bhante, abhikkantaæ bhante! Sey- yathà pi bhante nikkujjitaæ và {ukkujjeyya}, paÂicchannaæ và vivareyya, mÆÊhassa và maggaæ Ãcikkheyya, andha- kÃre và tela-pajjotaæ dhÃreyya "cakkhumanto rÆpÃni dakkhintÅti," evam eva Bhagavatà aneka-pariyÃyena dhammo pakÃsito. Ete mayaæ bhante Bhagavantaæ saraïaæ gacchÃma dhamma¤ ca bhikkhu-saægha¤ ca.\<*<1>*>/ LabheyyÃma mayaæ bhante Bhagavato santike pabbajjaæ, labheyyÃma upasampadan ti." 21. `Alatthuæ kho bhikkhave tÃni caturÃsÅtiæ pabba- jita-sahassÃni Vipassissa bhagavato arahato sammÃ-sam- buddhassa santike pabbajjaæ, alatthuæ upasampadaæ. Te VipassÅ bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho dhammiyà kathÃya sandassesi samÃdapesi samuttejesi sampahaÇ- sesi, saækhÃrÃnaæ ÃdÅnavaæ okÃraæ saækilesaæ nibbÃne\<*<2>*>/ Ãnisaæsaæ pakÃsesi. Tesaæ Vipassinà bhagavatà arahatà sammÃ-sambuddhena dhammiyà kathÃya sandassiyamÃ- nÃnaæ samÃdapiyamÃnÃnaæ samuttejiyamÃnÃnaæ sam- pahaÇsiyamÃnÃnaæ na cirass' eva anupÃdÃya Ãsavehi cittÃni {vimucciæsu}. 22. `Tena kho pana bhikkhave samayena Bandhuma- tiyà rÃja-dhÃniyà mahÃ-bhikkhu-saægho paÂivasati aÂÂha- saÂÂhiæ\<*<3>*>/ bhikkhu-sata-sahassaæ.\<*<4>*>/ Atha kho bhikkhave Vipassissa bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa {rahogatassa} paÂisallÅnassa evaæ cetaso parivitakko udapÃdi: "`Mahà kho etarahi bhikkhu-saægho Bandhumatiyà rÃja-dhÃniyà paÂivasati aÂÂha-saÂÂhiæ bhikkhu-sata-sahas- sam. YannÆnÃhaæ bhikkhÆ anujÃneyyaæ:\<*<5>*>/ `Caratha bhikkhave cÃrikaæ bahujana-hitÃya bahujana-sukhÃya lokÃnukampÃya\<*<6>*>/ atthÃya hitÃya sukhÃya devamanus- sÃnaæ. Mà ekena dve agamittha,\<*<7>*>/ desetha bhik- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc omits. 2 K nekkhamme. 3 Bm K saÂÂhi- 4 So SS, Bm K. See below. 5 See S. i. 105=Vin. i. 21. 6 SS -pakÃya. 7 SS all five times agamattha. >/ #<[page 046]># %<46 MAHùPADùNA-SUTTANTA. [D. xiv. 3. 22.>% khave dhammaæ Ãdi-kalyÃïaæ majjhe kalyÃïaæ pariyo- sÃna-kalyÃïaæ sÃttham savya¤janaæ kevala-paripuïïaæ parisuddham brahmacariyaæ pakÃsetha. Santi\<*<1>*>/ sattà appa-rajakkha-jÃtikà assavanatà dhammassa parihÃyanti, bhavissanti dhammassa a¤¤ÃtÃro. Api ca channaæ channaæ vassÃnaæ accayena BandhumatÅ rÃja-dhÃnÅ upasaækamitabbà pÃtimokkhuddesÃyÃti.' " 23. `Atha kho bhikkhave a¤¤ataro MahÃ-brahmà Vipassissa bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa cetasà ceto-parivitakkam a¤¤Ãya, seyyathà pi nÃma balavà puriso sammi¤jitaæ\<*<2>*>/ và bÃhaæ pasÃreyya, pasÃ- ritaæ và bÃhaæ sammi¤jeyya, evam eva Brahma-loke antarahito Vipassissa bhagavato arahato sammÃ-sam- buddhassa purato pÃtur ahosi. Atha kho bhikkhave MahÃ- brahmà ekaæsaæ uttarÃsaÇgaæ karitvà yena VipassÅ bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho ten' a¤jalim païÃ- metvà Vipassiæ bhagavantaæ arahantaæ sammÃ-sam- buddhaæ etad avoca: "`Evam etaæ Bhagavà evam etaæ Sugata! Mahà kho bhante etarahi bhikkhu-saægho Bandhumatiyà rÃja- dhÃniyà paÂivasati aÂÂha-saÂÂhiæ\<*<3>*>/ bhikkhu-saka-sahassaæ, anujÃnÃtu bhante Bhagavà bhikkhÆ: `Caratha bhikkhave cÃrikaæ bahujana-hitÃya bahujana-sukhÃya lokÃnukam- pÃya atthÃya hitÃya sukhÃya deva-manussÃnaæ. Mà ekena dve agamittha, desetha bhikkhave dhammaæ Ãdi- kalyÃïaæ majjhe kalyÃïaæ pariyosÃna-kalyÃïaæ sÃtthaæ savya¤janaæ kevala-paripuïïaæ parisuddhaæ brahma- cariyaæ pakÃsetha. Santi sattà appa-rajakkha-jÃtikÃ, assavanatà dhammassa parihÃyanti, bhavissanti dham- massa {a¤¤ÃtÃro}. Api ca bhante mayaæ tathà karissÃma yathà bhikkhÆ channaæ channaæ vassÃnaæ accayena Bandhumatiæ rÃja-dhÃniæ upasaækamissanti pÃtimok- khuddesÃyÃti." `Idam avoca bhikkhave so MahÃ-brahmÃ. Idaæ vatvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K santÅdha throughout. 2 Bm throughout sami¤j. 3 Bm K saÂÂhi. >/ #<[page 047]># %% Vipassiæ bhagavantaæ arahantaæ sammÃ-sambuddhaæ abhivÃdetvà {padakkhiïaæ} katvà tatth' ev' antaradhÃyi. 24. `Atha kho bhikkhave VipassÅ bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho sÃyaïha-samaye {paÂisallÃnÃ} vuÂÂhito bhikkhÆ Ãmantesi: "`Idha mayhaæ bhikkhave {rahogatassa} {paÂisallÅnassa} evaæ cetaso parivitakko udapÃdi: `Mahà kho etarahi bhikkhu-saægho Bandhumatiyà rÃja-dhÃniyà paÂivasati aÂÂha-saÂÂhiæ bhikkhu-sata-sahassaæ. YannÆnÃhaæ bhikkhu anujÃneyyaæ: "Caratha bhikkhave cÃrikaæ bahujana-hitÃya bahujana-sukhÃya lokÃnukampÃya atthÃ- ya hitÃya sukhÃya deva-manussÃnaæ. Mà ekena dve agamittha, desetha bhikkhave dhammaæ Ãdi-kalyÃïaæ majjhe kalyÃïaæ pariyosÃna-kalyÃïaæ sÃtthaæ savya¤- janaæ kevala-paripuïïaæ parisuddhaæ brahmacariyaæ pakÃsetha. Santi sattà appa-rajakkha-jÃtikÃ, assavanatà dhammassa parihÃyanti, bhavissanti dhammassa a¤¤ÃtÃro. Api ca channaæ channaæ vassÃnaæ accayena Bandhu- matÅ rÃja-dhÃnÅ upasaækamitabbà pÃtimokkhuddesÃ- yÃti."' 25. "`Atha kho bhikkhave a¤¤ataro MahÃ-brahmà mama cetaso ceto-parivitakkam a¤¤Ãya, seyyathà pi nÃma balavà puriso sammi¤jitaæ và bÃhaæ pasÃreyya, pasÃ- ritaæ và bÃhaæ sammi¤jeyya, evam eva Brahma-loke antarahito mama purato pÃtur ahosi. Atha kho so bhikkhave MahÃ-brahmà ekaæsaæ uttarÃsaÇgaæ karitvà yenÃhaæ ten' a¤jalim païÃmetvà maæ etad avoca: `Evam etaæ BhagavÃ, evam etaæ Sugata! Mahà kho bhante etarahi bhikkhu-saægho Bandhumatiyà {rÃja}-dhÃniyà paÂi- vasati {aÂÂha-}saÂÂhiæ bhikkhu-sata-sahassaæ, anujÃnÃtu bhante Bhagavà bhikkhÆ: "Caratha bhikkhave cÃrikaæ bahujana-hitÃya bahujana-sukhÃya lokÃnukampÃya atthÃya hitÃya sukhÃya deva-manussÃnaæ. Mà ekena dve agamittha, desetha bhikkhave dhammaæ Ãdi-kalyÃïaæ majjhe kalyÃïaæ pariyosÃna-kalyÃïaæ sÃtthaæ savya¤- janaæ kevala-paripuïïaæ parisuddhaæ brahmacariyaæ pakÃsetha. Santi sattà appa-rajakkha-jÃtika, assavanatà dhammassa parihÃyanti, bhavissanti dhammassa a¤¤ÃtÃro. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 048]># %<48 MAHùPADùNA-SUTTANTA. [D. xiv. 3. 25.>% Api ca bhante mayaæ tathà karissÃma, yathà bhikkhÆ channaæ channaæ vassÃnaæ accayena Bandhumatiæ rÃja-dhÃniæ upasaækamissanti pÃtimokkhuddesÃyÃti.' Idam avoca so bhikkhave MahÃ-brahmÃ. Idaæ vatvà maæ abhivÃdetvà {padakkhiïaæ} katvà tatth' ev' antara- dhÃyi. 26. "`AnujÃnÃmi bhikkhave! Caratha cÃrikaæ bahu- jana-hitÃya bahujana-sukhÃya lokÃnukampÃya atthÃya hitÃya sukhÃya deva-manussÃnaæ. Mà ekena dve aga- mittha, desetha bhikkhave dhammaæ Ãdi-kalyÃïaæ majjhe kalyÃïaæ pariyosÃna-kalyÃïaæ sÃtthaæ savya¤- janaæ kevala-paripuïïaæ parisuddhaæ brahmacariyaæ pakÃsetha. Santi sattà apparajakkha-jÃtikÃ, assavanatà dhammassa parihÃyanti, bhavissanti dhammassa a¤¤ÃtÃro. Api ca\<*<1>*>/ bhikkhave channaæ channaæ vassÃnaæ accayena BandhumatÅ rÃja-dhÃnÅ upasaækamitabbà pÃtimokkh- uddesÃyÃti." `Atha kho te\<*<2>*>/ bhikkhave bhikkhÆ yebhuyyena ekÃhen' eva janapada-cÃrikaæ pakkamiæsu. 27. `Tena kho pana bhikkhave samayena JambudÅpe caturÃsÅtiæ ÃvÃsa-sahassÃni honti. Ekamhi vasse nik- khante devatà saddam anussÃvesuæ: "Nikkhantaæ kho mÃrisà ekaæ vassaæ, pa¤ca dÃni vassÃni sesÃni. Pa¤can- naæ vassÃnaæ accayena BandhumatÅ rÃja-dhÃnÅ upasaæ- kamitabbà pÃtimokkhuddesÃyÃti." \<*<3>*>/DvÅsu vassesu nikkhantesu devatà saddam anussÃ- vesuæ: "NikkhantÃni kho mÃrisà dve vassÃni, cattÃri dÃni vassÃni sesÃni. Catunnaæ vassÃnaæ accayena BandhumatÅ rÃja-dhÃnÅ upasaækamitabbà pÃtimokkh- uddesÃyÃti. TÅsu vassesu nikkhantesu devatà saddam anussÃvesuæ: "Nikkhantani kho mÃrisà tÅïi vassÃni, tÅïi dÃni vassÃni \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K mayaæ tathà karissÃma yathà channaæ &c. 2 Sc Bm K omit. 3 Bm dvÅsu vassesu nikkhantesu, tÅsu vassesu nikkhantesu, catÆsu vassesu nikkhantesu, pa¤casu vassesu nikkhantesu devatÃ, &c., as below. >/ #<[page 049]># %% sesÃni. Tiïïaæ vassÃnaæ accayena BandhumatÅ rÃja- dhÃnÅ upasaækamitabbà pÃtimokkhuddesÃyÃti." `Catusu vassesu nikkhantesu devatà saddam anussÃve- suæ: "NikkhantÃni kho mÃrisà cattÃri vassÃni, dve dÃni vassÃni sesÃni. Dvinnaæ vassÃnaæ accayena Bandhu- matÅ rÃja-dhÃnÅ upasaækamitabbà pÃtimokkhuddesÃyÃti." `Pa¤casu vassesu nikkhantesu devatà saddam anussÃve- suæ: "NikkhantÃni kho mÃrisà pa¤ca vassÃni, ekaæ dÃni vassaæ sesaæ. Ekassa vassassa accayena Bandhu- mati rÃja-dhÃnÅ upasaækamitabbà pÃtimokkhuddesÃyÃti." `Chasu vassesu nikkhantesu devatà saddam anussÃvesuæ: "NikkhantÃni kho mÃrisà cha vassÃni,\<*<1>*>/ samayo dÃni Bandhumatiæ\<*<2>*>/ rÃja-dhÃniæ\<*<3>*>/ {upasaækamituæ}\<*<4>*>/ pÃtimok- khuddesÃyÃti." `Atha kho te bhikkhave bhikkhÆ, app ekacce saken' eva\<*<5>*>/ iddhÃnubhÃvena app ekacce devÃnaæ\<*<6>*>/ iddhÃnubhÃ- vena, ekÃhen' eva Bandhumatiæ rÃja-dhÃniæ upasaæka- miæsu pÃtimokkhuddesÃyÃti\<*<7>*>/. 28. `Tatra sudaæ bhikkhave VipassÅ bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho bhikkhu-saæghe evaæ pÃtimokkhaæ uddisati\<*<8>*>/: \<*<9>*>/ "`KhantÅ paramaæ tapo titikkhÃ\<*<10>*>/ NibbÃnaæ paramaæ vadanti BuddhÃ. Na hi pabbajito parÆpaghÃti, \<*<11>*>/ Samaïo hoti paraæ viheÂhayanto. "`Sabba-pÃpassa akaraïaæ, kusalassa upasampadÃ, Sacitta-pariyodapanaæ, etaæ BuddhÃna sÃsanaæ. "`AnupavÃdo\<*<12>*>/ anupaghÃto\<*<13>*>/ pÃtimokkhe ca saævaro, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K chabbassÃni. 2 Sdt K -matÅ. 3 Sdt K -dhÃnÅ 4 K -tabbÃ. 5 Bm K sakena. 6 Bm K devatÃnaæ. 7 So SS, Bm. 8 Bm K uddissati. 9 Dhp. 184, 183, 185. 10 K tÅt-. 11 Bm insert na: so also Sum (perhaps). SS and K omit. 12 Sc K anÆp-; St anÆvÃdo. 13 Sc K anÆp-. >/ #<[page 050]># %<50 MAHùPADùNA-SUTTANTA. [D. xiv. 3. 28.>% Matta¤¤utà ca bhattasmiæ panta¤ ca sayanÃsanaæ, Adhicitte ca Ãyogo, etaæ BuddhÃna sÃsanan" ti. 29. `Ekam idÃhaæ bhikkhave samayaæ UkkaÂÂhÃyaæ viharÃmi Subhaga\<*<1>*>/-vane sÃla-rÃja-mÆle. Tassa mayhaæ bhikkhave rahogatassa paÂisallÅnassa\<*<2>*>/ evaæ cetaso parivi- takko udapÃdi: "Na kho so\<*<3>*>/ sattÃvÃso\<*<4>*>/ sulabha-rÆpo yo\<*<5>*>/ mayà anÃvuttha\<*<6>*>/-pubbo iminà dÅghena addhunà a¤¤atra suddhÃvÃsehi devehi. Yan nÆnÃhaæ yena SuddhÃvÃsà devà ten' {upasaækameyyan} ti." `Atha kho ahaæ\<*<7>*>/ {bhikkhave} seyyathà pi nÃma balavà puriso sammi¤jitaæ và bÃhaæ pasÃreyya, pasÃritaæ và bÃhaæ sammi¤jeyya, evam eva UkkaÂÂhÃyaæ Subhaga- vane sÃla-rÃja-mÆle antarahito Avihesu\<*<8>*>/ devesu pÃtur {ahosiæ}.\<*<9>*>/ Tasmiæ\<*<10>*>/ bhikkhave deva-nikÃye 'nekÃni\<*<11>*>/ deva- tÃ-sahassÃni yenÃhaæ ten' upasaækamiæsu, upasaæka- mitvà maæ abhivÃdetvà ekamantaæ aÂÂhaæsu. Ekaman- taæ Âhità kho bhikkhave tà devatà maæ etad avocuæ: "`Ito so mÃrisa eka-navute\<*<12>*>/ kappe yaæ VipassÅ bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho loke udapÃdi. VipassÅ mÃrisa bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho Khattiyo jÃtiyà ahosi, Khattiya-kule udapÃdi. VipassÅ mÃrisa bhagavà arahaæ sammÃ-{sambuddho} Koï¬a¤¤o gottena ahosi. Vipassissa mÃrisa bhagavato arahato sammÃ- sambuddhassa asÅti-vassa-sahassÃni ÃyuppamÃïaæ ahosi. VipassÅ mÃrisa bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho pÃÂa- liyà mÆle abhisambuddho. Vipassissa bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa Khaï¬a-Tissaæ nÃma sÃvaka- yugaæ ahosi aggaæ bhadda-yugaæ. Vipassissa mÃrisa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K Subha, and so below, but see M. i. 326, ii. 200, KathÃ-Vatthu 559. 2 Bm paÂisallinassa. 3 Bm na so kho. 4 SS sattavÃso. 5 Scd so. 6 Bm anacchÃvuÂÂha. 7 K 'haæ. 8 M. i. 289. 9 SS Bm ahosi. 10 K adds yeva kho. 11 Bm K anek-. K inserts devatÃsatÃni anekÃni. 12 So SS. See 1, 4. Bm navuti. >/ #<[page 051]># %% bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa tayo sÃvakÃnaæ sannipÃtà ahesuæ, eko sÃvakÃnaæ sannipÃto ahosi aÂÂha- saÂÂhi-bhikkhu-sata-sahassaæ, eko sÃvakÃnaæ sannipÃto ahosi bhikkhu-sata-sahassaæ, eko sÃvakÃnaæ sannipÃto ahosi asÅti-bhikkhu-sata-sahassÃni. Vipassissa mÃrisa bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa ime tayo sÃva- kÃnaæ sannipÃtà ahesuæ sabbesaæ yeva khÅïÃsavÃnaæ. Vipassissa mÃrisa bhagavato arahato sammÃ-sambud- dhassa Asoko nÃma bhikkhu upaÂÂhÃko ahosi aggupaÂÂhÃ- ko. Vipassissa mÃrisa bhagavato arahato sammÃ-sam- buddhassa Bandhumà nÃma rÃjà pità ahosi, BandhumatÅ nÃma devÅ mÃtà ahosi janettÅ, Bandhumassa ra¤¤o BandhumatÅ nÃma rÃja\<*<1>*>/-nagaraæ rÃjadhÃnÅ ahosi. Vipassissa mÃrisa bhagavato arahato sammÃ-sambud- dhassa evaæ abhinikkhamanaæ ahosi, evaæ pabbajjÃ, evaæ padhÃnaæ, evaæ abhisambodhi, evaæ dhamma- cakka-pavattanaæ. Te mayaæ mÃrisa Vipassimhi bha- gavati brahmacariyaæ caritvà kÃmesu kÃmacchandaæ virÃjetvà idh' uppannÃ\<*<2>*>/ ti." 30. `Tasmiæ yeva kho bhikkhave deva-nikÃye 'nekÃni\<*<3>*>/ devatÃ-sahassÃni . . . pe\<*<4>*>/ . . .' nekÃni devatÃ-satÃni\<*<5>*>/ yenÃhaæ ten' upasaækamiæsu, upasaækamitvà maæ abhivÃdetvà ekamantaæ aÂÂhaæsu. Ekamantaæ Âhità kho bhikkhave tà devatà maæ etad avocuæ\<*<6>*>/: "`Imasmiæ yeva kho mÃrisa bhadda-kappe bhagavà etarahi\<*<7>*>/ arahaæ sammÃ-sambuddho loke uppanno. Bha- gavà mÃrisa Khattiyo jÃtiyÃ\<*<8>*>/ Khattiya-kule uppanno. Bhagavà mÃrisa Gotamo gottena. Bhagavato mÃrisa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K omit. 2 Bm K ÆpapannÃ, and so in 30. 3 Bm anekÃni, and below. K anekÃni devatÃ-satÃni anekÃni, &c. 4 Bm K omit. 5 Sc devatÃni, Bm devatÃ-sata-sahassÃni. 6 K inserts Ito so mÃrisa ekatiæso kappo yaæ SikhÅ bhagavà . . . pe . . . te mayaæ mÃrisa Sikhimhi Bhagavati . . . pe . . . Tasmiæ &c., as in Bm 32 pe; and at imasmiæ yeva &c = 30. 7 Sc omits. 8 Sd inserts ahosi, but omits it in the repetition. >/ #<[page 052]># %<52 MAHùPADùNA-SUTTANTA. [D. xiv. 3. 30.>% appakaæ ÃyuppamÃïaæ parittaæ lahusaæ,\<*<1>*>/ yo ciraæ jÅvati so vassa-sataæ appaæ và bhiyyo. Bhagavà mÃrisa assatthassa mÆle abhisambuddho. Bhagavato mÃrisa SÃriputta-MoggallÃnÃ\<*<2>*>/ sÃvaka-yugaæ\<*<3>*>/ aggaæ bhadda- yugaæ. Bhagavato mÃrisa eko sÃvakÃnaæ sannipÃto ahosi a¬¬hateÊasÃni bhikkhu-satÃni. Bhagavato mÃrisa ayaæ eko sÃvakÃnaæ sannipÃto ahosi sabbesaæ yeva khÅïÃsavÃnaæ. Bhagavato mÃrisa ùnando\<*<4>*>/ bhikkhu upaÂÂhÃko ahosi\<*<5>*>/ aggupaÂÂhÃko. Bhagavato mÃrisa Suddhodano rÃjà pitÃ, MÃyÃ\<*<6>*>/ devÅ mÃtà janettÅ, Kapila- vatthu-nagaraæ rÃjadhÃnÅ. Bhagavato mÃrisa evaæ abhinikkhamanaæ ahosi, evaæ pabbajjÃ, evaæ padhÃnaæ, evaæ abhisambodhi, evaæ dhammacakka-pavattanaæ. Te mayaæ mÃrisa Bhagavati brahmacariyaæ caritvà kÃmesu kÃmacchandaæ virÃjetvà idh' uppannà ti." 31. `Atha kho 'haæ bhikkhave Avihehi devehi saddhiæ yena Atappà devà ten' {upasaækamiæ}.\<*<7>*>/ Atha khvÃhaæ\<*<8>*>/ bhikkhave Avihehi\<*<9>*>/ ca devehi Atappehi ca devehi saddhiæ yena Sudassà devà ten' upasaækamiæ. Atha khvÃhaæ bhikkhave Avihehi ca devehi Atappehi ca devehi\<*<10>*>/ Sudas- sehi ca devehi saddhiæ yena SudassÅ devà ten'{upasaæ- kamiæ.} Atha khvÃhaæ bhikkhave Avihehi ca devehi Atappehi ca devehi Sudassehi ca devehi SudassÅhi ca devehi saddhiæ yena AkaniÂÂhà devà ten' upasaækamiæ. Tasmiæ\<*<11>*>/ bhikkhave deva-nikÃye nekÃni\<*<12>*>/ devatÃ- sahassÃni\<*<13>*>/ yenÃhaæ ten' upasaækamiæsu, upasaæ- kamitvà maæ abhivÃdetvà ekamantaæ aÂÂhaæsu. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS, Bm lahukaæ. 2 Sd -na; so SS in the repetition; Bm K MoggallÃnaæ; K adds nÃma. 3 K adds ahosi. 4 K adds nÃma. 5 So Bm; SS K omit. 6 K adds nÃma. 7 Bm inserts pa. 8 K as before kho 'haæ. 9 Sc avÅ-. 10 Sct insert saddhiæ. 11 K inserts yeva kho. 12 Bm anekÃni. 13 Bm adds anekÃni devatà sata-sahassÃni; K anekÃni devatÃ-satÃni anekÃni &c. >/ #<[page 053]># %% Ekamantaæ Âhità kho bhikkhave tà devatà maæ etad avocuæ: "`Ito so mÃrisa\<*<1>*>/ eka-navute kappe\<*<1>*>/ yaæ VipassÅ bhagavà arahaæ {sammÃ-}sambuddho loke udapÃdi . . . pe\<*<2>*>/ 32. `Tasmiæ yeva kho bhikkhave deva-nikÃye\<*<3>*>/ nekÃni devatÃ-sahassÃni . . . pe\<*<4>*>/ . . . nekÃni devatà satÃni\<*<5>*>/ yenÃhaæ ten' upasaækamiæsu, upasaækamitvà maæ abhivÃdetvà ekamantaæ aÂÂhaæsu. Ekamantaæ Âhità kho bhikkhave tà devatà maæ etad {avocuæ}\<*<6>*>/: "`Imasmiæ yeva kho mÃrisa bhadda-kappe bhagavà etarahi arahaæ sammÃ-sambuddho loke uppanno. pe.\<*<7>*>/ 33. `Iti kho bhikkhave TathÃgatass' ev' esÃ\<*<8>*>/ dhammad- hÃtu suppaÂividdhà yassà dhamma-{dhÃtuyÃ} suppaÂivid- dhattà TathÃgato atÅte Buddhe parinibbute chinna-papa¤ce chinna-vaÂume {pariyÃdinna}-vaÂÂe sabba-dukkha-vÅti- vatte jÃtito pi anussarati, nÃmato pi anussarati, gottato \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 So SS. See ante, 29. Bm eka-navuti kappe; K ekanavuto kappo. 2 Not in SS; here repeat as in 29, down to idh' uppannà ti. 3 K inserts anekÃni devatà satÃni. 4 Bm K omit. 5 Bm sata-sahassÃni. K omits this clause. 6 Bm Ito kho mÃrisa ekatiæse (K -so) kappe (K -po) yaæ SikhÅ bhagavà . . . pa . . . Te mayaæ mÃrisa Sikhimhi bhagavati . . . pa . . . Tasmiæ yeva kho mÃrisa ekatiæse kappe VessabhÆ bhagavà . . . pa . . . Te mayaæ mÃrisa Vessabhumhi bhagavati . . . pa . . . Imasmiæ yeva kho mÃrisa bhadda-kappe Kakusandho, KoïÃgamano, Kassapo bhagavà . . . pa . . . Te mayaæ mÃrisa Kakusandhamhi, KoïÃgamanamhi, Kassapamhi bhagavati brÃhmacariyaæ caritvà kÃmesu kÃmacchandaæ virÃjetvà idhÆpapannà ti. Tasmiæ yeva kho bhikkhave (as at beginning of 32). 7 Not in SS; repeat as in 30. 8 Bm Sum eva sÃ. >/ #<[page 054]># %<54 MAHùPADùNA-SUTTANTA. [D. xiv. 3. 33.>% pi anussarati, ÃyuppamÃïato pi anussarati, sÃvaka-yugato pi anussarati, sÃvaka-sannipÃtato pi anussarati: "{Evaæ- jaccÃ} te Bhagavanto ahesuæ iti pi, evaæ-nÃmà evaæ- gottà evaæ-sÅlà evaæ-dhammà evaæ-pa¤¤Ã evaæ-vihÃrÅ evaæ-vimuttà te Bhagavanto ahesuæ iti pÅti."'\<*<1>*>/ Idam avoca BhagavÃ. Attamanà te bhikkhÆ Bhagavato bhÃsitaæ abhinandun ti. MAHùPADùNA-SUTTANTAõ SAMATTAõ.\<*<2>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K add: Devatà pi TathÃgatassa etam atthaæ Ãrocesuæ, yena TathÃgato atÅte pubbe3 parinibbute chinnapapa¤ce chinna-vaÂume pariyÃdiïïa-vaÂÂe sabba-dukkhavÅtivatte jÃtito pi anussarati, nÃmato pi anussarati, gottato pi anussarati, ÃyuppamÃïato pi anussarati, sÃvaka-yugato pi anussarati, sÃvaka-sannipÃtato pi anussarati: "Evaæ jaccà te Bhagavanto ahesuæ iti pi, evaæ-nÃmÃ, evaægottÃ, evaæ-sÅlÃ, evaæ-dhammÃ, evaæ-pa¤¤Ã evaæ-vihÃrÅ, evaæ-vimuttà te Bhagavanto ahesuæ iti pÅti. 2 So St; Scd MahÃ-PadhÃna; Sd (by accident) Mahà - NidÃna; Bm MahÃ-PadhÃna-suttaæ niÂÂhitaæ. K MahÃpadÃna-Suttaæ niÂÂhitaæ paÂhamaæ. Old. Buddha, p. 418, MahÃpadhÃna, referring to JÃt. i. 59 which has MahÃpadÃna. 3 K Buddhe. >/ #<[page 055]># %< 55>% [xv. MahÃ-NidÃna Suttanta.] 1. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà KurÆsu viharati, KammÃssa- dhammaæ\<*<1>*>/ nÃma KurÆnaæ nigamo. Atha kho Ãyasmà ùnando yena Bhagavà ten' upasaækami, upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekam- antaæ nisinno kho Ãyasmà ùnando Bhagavantaæ etad avoca: `Acchariyaæ bhante abbhutaæ bhante yÃva gambhÅro cÃyaæ bhante paÂicca-samuppÃdo gambhÅrÃvabhÃso ca. Atha ca pana me uttÃnakuttÃnako viya khÃyatÅti.' `Mà h' evaæ ùnanda avaca, mà h' evaæ ùnanda avaca. GambhÅro cÃyaæ ùnanda\<*<2>*>/ paÂicca-samuppÃdo gambhÅr- ÃvabhÃso ca. Etassa ùnanda dhammassa ananubodhà appaÂivedhà evam ayaæ pajà tantÃkulaka-jÃtà gulÃ- guïÂhika-jÃtÃ\<*<3>*>/ mu¤ja-babbaja\<*<4>*>/-bhÆtà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ saæsÃraæ nÃtivattati. 2. "`Atthi idappaccayà jarÃ-maraïan ti?" iti puÂÂhena satà ùnanda, "AtthÅti"' ssa vacanÅyaæ.\<*<5>*>/ "Kim paccayà jarÃ-maraïan ti"? iti ce vadeyya, "JÃti-paccayà jarÃ- maraïan ti" icc assa vacanÅyaæ. "`Atthi idappaccayà jÃtÅti?" iti puÂÂhena satà ùnanda, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS and Sum KammÃssa-; Bm K KammÃsa-. St Sum Bm and K in note -dham-; Scd K -dam-. See M. i. 532; S. ii. 92, 107; A. v. 29; Thig. A. 87, 89; Divy. 515. 2 K omits. 3 Bm kulÃ-; K guïa-gaïÂhika-jÃtÃ. 4 Sd Bm pabbaja; K (text) pabbaja; note, bab-. 5 Bm vacaniyaæ always; Sd often vacaniyyaæ. >/ #<[page 056]># %<56 MAHù-NIDùNA SUTTANTA. [D. xv. 2.>% "AtthÅti"' ssa vacanÅyaæ. "Kim paccayà jÃtÅti?" iti ce vadeyya, "Bhava-ppaccayà jÃtÅti" icc assa vacanÅyaæ. "`Atthi {idappaccayÃ} bhavo ti?" iti puÂÂhena satà ùnanda, "AtthÅti"' ssa vacanÅyaæ. "Kim paccayà bhavo ti?" iti ce vadeyya, "UpÃdÃna-paccayà bhavo ti" icc assa vacanÅyaæ. "`Atthi idappaccayà upÃdÃnan ti?" iti puÂÂhena satà ùnanda, "AtthÅti"' ssa vacanÅyaæ. "Kim paccayà upÃ- dÃnan ti?" iti ce vadeyya, "TaïhÃ-paccayà upÃdÃnan ti" icc assa vacanÅyaæ. "`Atthi idappaccayà upÃdÃnan ti?" iti puÂÂhena satà ùnanda, "AtthÅti"' ssa vacanÅyaæ. "Kim paccayà taïhà ti?" iti ce vadeyya, "VedanÃ-paccayà taïhà ti" icc assa vacanÅyaæ. "`Atthi idappaccayà vedanà ti?" iti puÂÂhena satà ùnanda, "AtthÅti"' ssa vacanÅyaæ. "Kim paccayà vedanà ti?" iti ce vadeyya, "Phassa-paccayà vedanà ti" icc assa vacanÅyaæ. "`Atthi idappaccayà phasso ti?" iti puÂÂhena satà ùnanda AtthÅti"' ssa vacanÅyaæ. Kim paccayà phasso ti?" iti ce vadeyya, NÃmarÆpa-paccayÃ\<*<1>*>/ phasso ti" icc assa vacanÅyaæ. "`Atthi idappaccayà nÃma-rÆpan ti?" iti puÂÂhena satà ùnanda "AtthÅti"' ssa vacanÅyaæ. "Kim paccayà nÃma-rÆpan ti?" iti ce vadeyya, "Vi¤¤Ãïa-paccayà nÃma- rÆpan ti" icc assa vacanÅyaæ. "`Atthi idappaccayà vi¤¤Ãïan ti?" iti puÂÂhena satà ùnanda "AtthÅti"' ssa vacanÅyaæ. "Kim paccayà vi¤¤Ãïan ti?" iti ce vadeyya, "NÃmarÆpa-paccayà vi¤¤Ã- ïan ti" icc assa vacanÅyaæ. 3. `Iti kho ùnanda nÃmarÆpa-paccayà vi¤¤Ãïaæ, vi¤¤Ã- ïa-paccayà nÃmarÆpaæ, nÃmarÆpa-paccayà phasso, phassa- paccayà vedanÃ, vedanÃ-paccayà taïhÃ, taïhÃ-paccayà upÃdÃnaæ, upÃdÃna-paccayà bhavo, bhava-paccayà jÃti, jÃti-paccayà jarÃ-maraïaæ, jarÃ-maraïa-paccayÃ\<*<2>*>/ soka- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS Bm K Ds and Sum omitting saÊayatana. 2 Bm K Gr omit. >/ #<[page 057]># %% parideva-dukkha-domanassupÃyÃsà sambhavanti. Evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. 4. "`JÃti-paccayà jarÃ-maraïan ti" iti kho pan' etaæ vuttaæ, tad ùnanda iminà p' etaæ pariyÃyena veditabbaæ yathà jÃti-paccayà jarÃ-maraïaæ. JÃti va hi\<*<1>*>/ ùnanda nÃbhavissa\<*<2>*>/ sabbena sabbaæ sabbathà sabbaæ kassaci kimhici, seyyathÅdaæ devÃnaæ và devattÃya, gandhabbÃ- naæ và gandhabbattÃya, yakkhÃnaæ và yakkhattÃya, bhÆtÃnaæ và bhÆtattÃya, manussÃnaæ và manussattÃya, catuppadÃnam và catuppadattÃya, pakkhÅnaæ và pakkhat- tÃya, siriæsapÃnaæ và siriæsapattÃya,\<*<3>*>/ tesaæ tesaæ va\<*<4>*>/ hi ùnanda sattÃnaæ tathattÃya jÃti nÃbhavissa, sabbaso jÃtiyà asati jÃti-nirodhà api nu kho jarÃ-maraïaæ pa¤¤ÃyethÃti?' `No h' etaæ bhante.' `TasmÃt ih' ùnanda es' eva hetu etaæ nidÃnaæ esa samudayo esa paccayo jarÃ-maraïassa, yadidaæ jÃti. 5. "`Bhava-paccayà {jÃtÅti}" iti kho pan' etaæ vuttaæ, tad ùnanda iminà p' etaæ pariyÃyena veditabbaæ yathà bhava-paccayà jÃti. Bhavo va hi ùnanda nÃbhavissa sabbena sabbaæ sabbathà sabbaæ kassaci kimhici, seyya- thÅdaæ kÃma-bhavo rÆpa-bhavo arÆpa-bhavo vÃ,\<*<5>*>/ sabbasso bhave asati bhava-nirodhà api nu kho jÃti pa¤¤ÃyethÃti?' `No h' etaæ bhante.' `TasmÃt ih' ùnanda es' eva hetu etaæ nidÃnaæ esa samudayo esa paccayo jÃtiyÃ, yadidaæ bhavo. 6. "`UpÃdÃna-paccayà bhavo ti" iti kho pan' etaæ vuttaæ, tad ùnanda iminà p' etaæ pariyÃyena veditabbaæ yathà upÃdÃna-paccayà bhavo. UpÃdÃnaæ va hi ùnanda nÃbhavissa sabbena sabbaæ sabbathà sabbaæ kassaci \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K Gr jÃti ca hi throughout, and so Sd sometimes. 2 Sd frequently na bhavissa. 3 Bm sarisapÃnaæ và sarisapattÃya; Gr sÅrisapÃnaæ và sÅrisap-. 4 Bm K ca throughout. 5 Bm K have và after each bhavo. >/ #<[page 058]># %<58 MAHù-NIDùNA SUTTANTA. [D. xv. 6.>% kimhici, seyyathÅdaæ kÃmÆpÃdanaæ\<*<1>*>/ và diÂÂhÆpÃdÃnaæ và sÅlabbatÆpÃdÃnaæ và attavÃdÆpÃdÃnaæ vÃ, sabbaso upÃdÃne asati upÃdÃna-nirodhà api nu kho bhavo pa¤¤ÃyethÃti?' `No h' etaæ bhante.' `TasmÃt ih' ùnanda es' eva hetu etaæ nidÃnaæ esa samudayo esa paccayo bhavassa, yadidaæ upÃdÃnaæ. 7. "`TaïhÃ-paccayà upÃdÃnan ti" iti kho pan' etaæ vuttaæ, tad ùnanda iminà p' etaæ pariyÃyena veditabbaæ yathà taïhÃ-paccayà upÃdÃnaæ. Taïhà va hi ùnanda nÃbhavissa sabbena sabbaæ sabbathà sabbaæ kassaci kimhici, seyyathÅdaæ rÆpa-taïhà sadda-taïhà gandha- taïhà rasa-taïhà phoÂÂhabba-taïhà dhamma-taïhÃ, sab- baso taïhÃya asati taïhÃ-nirodhà api nu kho upÃdÃnaæ pa¤¤ÃyethÃti?' `No h' etaæ bhante.' `TasmÃt ih' ùnanda es' eva hetu etaæ nidÃnaæ esa samudayo esa paccayo upÃdÃnassa, yadidaæ taïhÃ. 8. "`VedanÃ-paccayà taïhà ti" iti kho pan' etaæ vuttaæ, tad ùnanda iminà p' etaæ pariyÃyena veditabbaæ yathà vedanÃ-paccayà taïhÃ. Vedanà va hi ùnanda nÃbhavissa sabbena sabbaæ {sabbathÃ} sabbaæ kassaci kimhici, seyyathÅdaæ cakkhu-samphassajà vedanÃ, sota- samphassajà vedanà ghÃna-samphassajà vedanà jivhÃ- samphassajà vedanà kÃya-samphassajà vedanà mano- samphassajà vedanÃ, sabbaso vedanÃya asati vedanÃ- nirodhà api nu kho taïhà pa¤¤ÃyethÃti?' `No h' etaæ bhante.' `TasmÃt ih' ùnanda es' eva hetu etaæ nidÃnaæ esa samudayo esa paccayo taïhÃya, yadidaæ vedanÃ. 9. `Iti kho\<*<2>*>/ ùnanda vedanaæ paÂicca taïhÃ, taïhaæ paÂicca pariyesanÃ, pariyesanaæ paÂicca lÃbho, lÃbhaæ paÂicca vinicchayo, vinicchayaæ paÂicca chanda-rÃgo, chanda-rÃgaæ paÂicca ajjhosÃnaæ, ajjhosÃnaæ paÂicca pariggaho, pariggahaæ paÂicca macchariyaæ, macchariyaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sdt Bm Gr kÃmup-, diÂÂhup-, &c. 2 Bm Gr K add pan' etaæ. >/ #<[page 059]># %% paÂicca Ãrakkho,\<*<1>*>/ ÃrakkhÃdhikaraïaæ daï¬ÃdÃna-satthÃ- dÃna-kalaha-viggaha-vivÃda-tuvaætuva-pesu¤¤a-musÃ- vÃdà aneke pÃpakà akusalà dhammà sambhavanti. 10. "`{ùrakkhÃdhikaraïaæ} daï¬ÃdÃna-satthÃdÃna-kala- ha-viggaha-vivÃda-tuvaætuva-pesu¤¤a-musÃ-vÃdà aneke pÃpakà akusalà dhammà sambhavantÅti" iti kho pan' etaæ vuttaæ, tad ùnanda iminà p' etaæ pariyÃyena vedi- tabbaæ, yathà ÃrakkhÃdhikaraïaæ daï¬ÃdÃna-satthÃdÃna- kalaha-viggaha-vivÃda-tuvaætuva-pesu¤¤a-musÃ-vÃdà aneke pÃpakà akusalà dhammà sambhavanti. ùrakkho va hi ùnanda nÃbhavissa sabbena sabbaæ sabbathà sabbaæ kassaci kimhici, sabbaso Ãrakkhe asati Ãrakkha-nirodhà api nu kho daï¬ÃdÃna-satthÃdÃna-kalaha-viggaha-vivÃda- tuvaætuva-pesu¤¤a-musÃvÃdà aneke pÃpakà akusalà dhammà sambhaveyyun ti?' `No h' etaæ bhante.' `TasmÃt ih' ùnanda es' eva hetu etaæ nidÃnaæ esa samudayo esa paccayo daï¬ÃdÃna-satthÃdÃna-kalaha- viggaha-vivÃda-tuvaætuva-pesu¤¤a-musÃvÃdÃnaæ aneke- saæ pÃpakÃnaæ akusalÃnaæ dhammÃnaæ sambhavÃya, yadidaæ Ãrakkho. 11. "`Macchariyaæ paÂicca Ãrakkho ti" iti kho pan' etaæ vuttaæ, tad ùnanda iminà p' etaæ pariyÃyena veditabbaæ, yathà macchariyaæ paÂicca Ãrakkho. Mac- chariyaæ va hi ùnanda nÃbhavissa sabbena sabbaæ sabbathà sabbaæ kassaci kimhici, sabbaso macchariye asati macchariya-nirodhà api nu kho Ãrakkho pa¤¤Ã- yethÃti?' `No h' etaæ bhante.' `TasmÃt ih' ùnanda es' eva hetu etaæ nidÃnaæ esa samudayo esa paccayo Ãrakkhassa, yadidaæ maccha- riyaæ. 12. "`Pariggahaæ paÂicca macchariyan ti" iti kho pan' etaæ vuttaæ, tad ùnanda iminà p' etaæ pariyÃyena veditabbaæ, yathà pariggahaæ paÂicca macchariyaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K adds Ãrakkhaæ paticca, and runs on as at 10, omitting all the first passage. 2 Sd tvaætva. >/ #<[page 060]># %<60 MAHù-NIDùNA SUTTANTA. [D. xv. 12.>% Pariggaho va hi ùnanda nÃbhavissa sabbena sabbaæ sabbathà sabbaæ kassaci kimhici, sabbaso pariggahe asati pariggaha-nirodhà api nu kho macchariyaæ pa¤¤Ã- yethÃti?' `No h' etaæ bhante.' `TasmÃt ih' ùnanda es' eva hetu etaæ nidÃnaæ esa samudayo esa paccayo macchariyassa, yadidaæ parig- gaho. 13. "`AjjhosÃnaæ paÂicca pariggaho ti" iti kho pan' etaæ vuttaæ, tad ùnanda iminà p' etaæ pariyÃyena vedi- tabbaæ, yathà ajjhosÃnaæ paÂicca pariggaho. AjjhosÃ- naæ va\<*<1>*>/ hi ùnanda nÃbhavissa sabbena sabbaæ sabbathà sabbaæ kassaci kimhici, sabbaso ajjhosÃne asati ajjho- sÃna-nirodhà api nu kho pariggaho pa¤¤ÃyethÃti?' `No h' etaæ bhante.' `TasmÃt ih' ùnanda es' eva hetu etaæ nidÃnaæ esa samudayo esa paccayo pariggahassa, yadidaæ ajjhosÃnaæ. 14. "`Chanda-rÃgaæ paÂicca ajjhosÃnan ti" iti kho pan' etaæ vuttaæ, tad ùnanda iminà p' etaæ pariyÃyena veditabbaæ, yathà chanda-rÃgaæ paÂicca ajjhosÃnaæ. Chanda-rÃgo va hi ùnanda nÃbhavissa sabbena sabbaæ sabbathà sabbaæ kassaci kimhici, sabbaso chanda-rÃge asati chanda-rÃga-nirodhà api nu kho ajjhosÃnaæ pa¤¤Ã- yethÃti?' `No h' etaæ bhante.' `TasmÃt ih' ùnanda es' eva hetu etaæ nidÃnaæ esa samudayo esa paccayo ajjhosÃnassa, yadidaæ chanda- rÃgo. 15. "`Vinicchayaæ paÂicca chanda-rÃgo ti" iti kho pan' etaæ vuttaæ, tad ùnanda iminà p' etaæ pariyÃyena veditabbaæ, yathà vinicchayaæ paÂicca chanda-rÃgo. Vinicchayo va\<*<2>*>/ hi ùnanda nÃbhavissa sabbena sabbaæ sabbathà sabbaæ kassaci kimhici, sabbaso vinicchaye asati vinicchaya-nirodhà api nu kho chanda-rÃgo pa¤¤Ã- yethÃti?' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scd Gr omit va; Bm ca; K -na¤ ca. 2 Bm Gr K ca. >/ #<[page 061]># %% `No h' etaæ bhante.' `TasmÃt ih' ùnanda es' eva hetu etaæ nidÃnaæ esa samudayo esa paccayo chanda-rÃgassa, yadidaæ vinic- chayo. 16. "`LÃbhaæ paÂicca vinicchayo ti" iti kho pan' etaæ vuttaæ, tad ùnanda iminà p' etaæ pariyÃyena veditabbaæ, yathà lÃbhaæ paÂicca vinicchayo. LÃbho va hi ùnanda nÃbhavissa sabbena sabbaæ sabbathà sabbaæ kassaci kimhici, sabbaso lÃbhe asati lÃbha-nirodhà api nu kho vinicchayo pa¤¤ÃyethÃti?' `No h' etaæ bhante.' `TasmÃt ih' ùnanda es' eva hetu etaæ nidÃnaæ esa samudayo esa paccayo vinicchayassa, yadidaæ lÃbho. 17. "`Pariyesanaæ paÂicca lÃbho ti" iti kho pan' etaæ vuttaæ, tad ùnanda iminà p' etaæ pariyÃyena veditabbaæ, yathà pariyesanaæ paÂicca lÃbho. Pariyesanà va hi ùnanda nÃbhavissa sabbena sabbaæ sabbathà sabbaæ kassaci kimhici, sabbaso pariyesanÃya asati pariyesanÃ- nirodhà api nu kho lÃbho pa¤¤ÃyethÃti?' `No h' etaæ bhante.' `TasmÃt ih' ùnanda es' eva hetu etaæ nidÃnaæ esa samudayo esa paccayo lÃbhassa, yadidaæ pariyesanÃ. 18. "`Taïhaæ paÂicca pariyesanà ti" iti kho pan' etaæ vuttaæ, tad ùnanda iminà p' etaæ pariyÃyena veditab- baæ, yathà taïhaæ paÂicca pariyesanÃ. Taïhà va hi ùnanda nÃbhavissa sabbena sabbaæ sabbathà sabbaæ kassaci kimhici, seyyathÅdaæ kÃma-taïhà bhava-taïhà vibhava-taïhÃ, sabbaso taïhÃya asati taïhÃ-nirodhà api nu kho pariyesanà pa¤¤ÃyethÃti?' `No h' etaæ bhante.' `TasmÃt ih' ùnanda es' eva hetu esaæ nidÃnaæ esa samudayo esa paccayo pariyesanÃya, yadidaæ taïhÃ. `Iti kho ùnanda ime dve\<*<1>*>/ dhammà dvayena\<*<2>*>/ vedanÃya eka-samosaraïÃ\<*<3>*>/ bhavanti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm omits. 2 Sc corrected from dveyena; Sdt dveyena. 3 Sc -ïaæ. >/ #<[page 062]># %<62 MAHù-NIDùNA SUTTANTA. [D. xv. 19.>% 19. "`Phassa-paccayà vedanà ti" iti kho pan' etaæ vuttaæ, tad ùnanda iminà p' etaæ pariyÃyena veditab- baæ, yathà phassa-paccayà vedanÃ. Phasso va hi ùnanda nÃbhavissa sabbena sabbaæ sabbathà sabbaæ kassaci kimhici, seyyathÅdaæ cakkhu-samphasso sota-samphasso ghÃna-samphasso jivhÃ-samphasso kÃya-samphasso mano- samphasso, sabbaso phasse asati phassa-nirodhà api nu kho vedanà pa¤¤ÃyethÃti?' `No h' etaæ bhante.' `TasmÃt ih' ùnanda es' eva hetu etaæ nidÃnaæ esa samudayo esa paccayo vedanÃya yadidaæ phasso. 20. "`NÃmarÆpa-paccayà phasso ti" iti kho pan' etaæ vuttaæ, tad ùnanda iminà p' etaæ pariyÃyena veditabbaæ, yathà nÃmarÆpa-paccayà phasso. Yehi ùnanda ÃkÃrehi yehi liÇgehi yehi nimittehi yehi uddesehi nÃma-kÃyassa pa¤¤atti hoti, tesu ÃkÃresu tesu liÇgesu tesu nimittesu tesu uddesesu asati, api nu kho rÆpa-kÃye adhivacana- samphasso pa¤¤ÃyethÃti?' `No h' etaæ bhante.' `Yehi ùnanda ÃkÃrehi yehi liÇgehi yehi nimittehi yehi uddesehi rÆpa-kÃyassa pa¤¤atti hoti, {tesu} ÃkÃresu tesu liÇgesu tesu nimittesu tesu uddesesu asati, api nu kho nÃma-kÃye paÂigha-samphasso pa¤¤ÃyethÃti?' `No h' etaæ bhante.' `Yehi ùnanda ÃkÃrehi yehi liÇgehi yehi nimittehi yehi uddesehi nÃma-kÃyassa ca rÆpa-kÃyassa ca pa¤¤atti hoti, tesu ÃkÃresu tesu liÇgesu tesu nimittesu tesu uddesesu asati, api nu kho adhivacana-samphasso và paÂigha- samphasso và pa¤¤ÃyethÃti?' `No h' etaæ bhante.' `Yehi ùnandà ÃkÃrehi yehi liÇgehi yehi nimittehi yehi uddesehi nÃma-rÆpassa pa¤¤atti hoti, tesu ÃkÃresu tesu liÇgesu tesu nimittesu tesu uddesesu asati, api nu kho phasso pa¤¤ÃyethÃti?' `No h' etaæ bhante.' `TasmÃt ih' ùnanda es' eva hetu etaæ nidÃnaæ esa samudayo esa paccayo phassassa, yadidaæ nÃma-rÆpaæ. 21. "`Vi¤¤Ãïa-paccayà nÃma-rÆpan ti" iti kho pan' \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 063]># %% etaæ vuttaæ, tad ùnanda iminà p' etaæ pariyÃyena veditabbaæ yathà vi¤¤Ãïa-paccayà nÃma-rÆpaæ. Vi¤¤Ã- ïaæ va hi ùnanda mÃtu kucchiæ\<*<1>*>/ na okkamissatha, api nu kho nÃma-rÆpaæ mÃtu kucchismiæ samucchissa- thÃti?' `No h' etaæ bhante.' `Vi¤¤Ãïaæ va hi ùnanda mÃtu kucchiæ\<*<2>*>/ okkamitvà vokkamissatha, api nu kho nÃma-rÆpaæ itthattÃya abhi- nibbattissathÃti?' `No h' etaæ bhante.' `Vi¤¤Ãïaæ va hi ùnanda daharass' eva sato vocchij- jissatha kumÃrassa\<*<3>*>/ và kumÃrikÃya vÃ, api nu kho nÃma-rÆpam vuddhiæ\<*<4>*>/ virÆÊhiæ vepullaæ Ãpajjissa- thÃti?' `No h' etaæ bhante.' `TasmÃt ih' ùnanda es' eva hetu etaæ nidÃnaæ esa samudayo esa paccayo nÃma-rÆpassa, yadidaæ vi¤¤Ãïaæ. 22. "`NÃmarÆpa-paccayà vi¤¤Ãïan ti" iti kho pan' etaæ vuttaæ, tad ùnanda iminà p' etaæ pariyÃyena veditabbaæ, yathà nÃmarÆpa-paccayà vi¤¤Ãïaæ. Vi¤¤Ã- ïaæ va hi ùnanda nÃma-rÆpe patiÂÂhaæ nÃlabhissatha,\<*<5>*>/ api nu kho Ãyati\<*<6>*>/ jÃti-jarÃ-maraïa\<*<7>*>/-dukkha-samudaya\<*<8>*>/- sambhavo pa¤¤ÃyethÃti?' `No h' etaæ bhante.' `TasmÃt ih' ùnanda es' eva hetu etaæ nidÃnaæ esa samudayo esa paccayo vi¤¤Ãïassa, yadidaæ nÃmarÆpaæ. `EttÃvatà kho ùnanda jÃyetha\<*<9>*>/ và jÅyetha\<*<10>*>/ và mÅ- yetha\<*<11>*>/ và cavetha và uppajjetha\<*<12>*>/ vÃ, ettÃvatÃ\<*<13>*>/ adhiva- cana-patho, ettÃvatà nirutti-patho, ettÃvatà pa¤¤atti- patho, ettÃvatà pa¤¤Ãvacaraæ, ettÃvatà vaÂÂaæ vaÂÂati \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS. Bm Gr K kucchismiæ. 2 Bm Gr K kucchismiæ. 3 K kumÃrakassa. 4 K vu¬¬hiæ. 5 Bm na labh-. 6 Bm K Ãyatiæ 7 Bm Gr maraïaæ. 8 Sc Gr samudayo. 9 Sc jÃyatha jÃyatha. 10 Sd jÅye; Bm jiyetha. 11 Bm miyetha. 12 Bm upapajjetha. 13 K adds kho. >/ #<[page 064]># %<64 MAHù-NIDùNA SUTTANTA. [D. xv. 22.>% itthattaæ pa¤¤ÃpanÃya, yadidaæ nÃma-rÆpaæ saha vi¤¤Ã- ïena\<*<1>*>/. 23. `KittÃvatà ca ùnanda attÃnaæ pa¤¤Ãpento\<*<2>*>/ pa¤¤Ã- peti? {RÆpiæ} và hi ùnanda parittaæ attÃnaæ pa¤¤Ã- pento, pa¤¤Ãpeti "RÆpÅ me paritto attà ti." RÆpiæ và hi ùnanda anantaæ attÃnaæ pa¤¤Ãpento, pa¤¤Ãpeti "RÆpÅ me ananto attà ti." ArÆpiæ và hi ùnanda parittaæ attÃ- naæ pa¤¤Ãpento, pa¤¤Ãpeti "ArÆpÅ me paritto attà ti"; arÆpiæ và hi ùnanda anantaæ attÃnaæ pa¤¤Ãpento, pa¤¤Ãpeti "ArÆpÅ me ananto attà ti." 24. `Tatr' ùnanda yo so rÆpiæ parittaæ attÃnaæ pa¤¤Ãpento pa¤¤Ãpeti, etarahi và so rÆpiæ parittaæ attÃ- naæ pa¤¤Ãpento pa¤¤Ãpeti, tattha\<*<3>*>/-bhÃviæ và so rÆpiæ parittaæ attÃnaæ pa¤¤Ãpento pa¤¤Ãpeti, "Atathaæ va pana santaæ tathattÃya upakappessÃmÅti iti và pan' assa hoti. Evaæ santaæ kho ùnanda rÆpiæ\<*<4>*>/ parittattÃnudiÂ- Âhi anusetÅti icc alaæ\<*<5>*>/ vacanÃya. `Tatr' ùnanda yo so rÆpiæ anantaæ attÃnaæ pa¤¤Ã- pento pa¤¤Ãpeti, etarahi và so rÆpiæ anantaæ attÃnaæ pa¤¤Ãpento {pa¤¤Ãpeti}, tattha-bhÃviæ và so rÆpiæ anan- taæ attÃnaæ pa¤¤Ãpento pa¤¤Ãpeti, "Atathaæ và pana santaæ tathattÃya upakappessÃmÅti" iti và pan' assa hoti. Evaæ santaæ kho ùnanda rÆpiæ anantattÃnudiÂÂhi anu- setÅti icc alaæ vacanÃya. `Tatr' ùnanda yo so arÆpiæ parittaæ attÃnaæ pa¤¤Ã- pento pa¤¤Ãpeti, etarahi và so arÆpim parittaæ attÃnaæ pa¤¤Ãpento pa¤¤Ãpeti, tattha-bhÃviæ và so arÆpiæ parit- taæ attÃnaæ pa¤¤Ãpento pa¤¤Ãpeti . . . pe . . . tattha-bhÃviæ và so arÆpiæ anantaæ attÃnaæ pa¤¤Ãpento pa¤¤Ãpeti, "Ata- thaæ và pana santaæ tathattÃya upakappessÃmÅti" iti và \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc adds a¤¤ama¤¤aæ paccayatÃya vattati; Bm adds a¤¤ama¤¤a paccayatà pavattati. 2 K pannap- throughout. 3 K tathà throughout. 4 Bm rÆpÅ (arÆpÅ) throughout. 5 Bm K iccÃlaæ throughout. >/ #<[page 065]># %% pan' assa hoti. Evaæ santaæ kho ùnanda arÆpiæ anan- tattÃnudiÂÂhi anusetÅti icc alaæ vacanÃya. `EttÃvatà kho ùnanda attÃnaæ pa¤¤Ãpento pa¤¤Ã- peti. 25. `KittÃvatà ca ùnanda attÃnaæ na pa¤¤Ãpento na pa¤¤Ãpeti? RÆpiæ và hi ùnanda parittaæ attÃnaæ na pa¤¤Ãpento na pa¤¤Ãpeti "RÆpÅ me paritto attà ti"; rÆpiæ và hi ùnanda anantaæ attÃnaæ na pa¤¤Ãpento na pa¤¤Ãpeti "RÆpÅ me ananto attà ti"; arÆpiæ và hi ùnanda parittaæ attÃnaæ na pa¤¤Ãpento na pa¤¤Ãpeti "ArÆpÅ me paritto attà ti"; arÆpiæ và hi ùnanda anantaæ attÃnaæ na pa¤¤Ãpento na pa¤¤Ãpeti "ArÆpÅ me ananto attà ti." 26. `Tatr' ùnanda yo so rÆpiæ parittaæ attÃnaæ na pa¤¤Ãpento na pa¤¤Ãpeti, etarahi và so rÆpiæ parittaæ attÃnaæ na pa¤¤Ãpento na pa¤¤Ãpeti, tattha-bhÃviæ và so rÆpiæ parittaæ attÃnaæ na pa¤¤Ãpento na pa¤¤Ãpeti, "Atathaæ và pana santaæ tathattÃya upakappessÃmÅti" iti và pan' assa na hoti. Evaæ santaæ kho ùnanda rÆpiæ parittattÃnudiÂÂhi nÃnusetÅti icc alaæ vacanÃya. `Tatr' ùnanda yo so rÆpiæ anantaæ attÃnaæ na pa¤¤Ã- pento na pa¤¤Ãpeti, etarahi và so rÆpiæ anantaæ attÃnaæ na pa¤¤Ãpento na pa¤¤Ãpeti, tattha-bhÃviæ và so rÆpiæ anantaæ attÃnaæ na pa¤¤Ãpento na pa¤¤Ãpeti, "Atathaæ và pana santaæ tathattÃya upakappessÃmÅti" iti và pan' assa na hoti. Evaæ santaæ kho ùnanda rÆpiæ anantattÃ- nudiÂÂhi nÃnusetÅti icc alaæ vacanÃya. `Tatr' ùnanda yo so arÆpiæ anantaæ attanaæ na pa¤¤Ã- pento na pa¤¤Ãpeti, etarahi và so arÆpiæ parittaæ attÃnaæ na pa¤¤Ãpento na pa¤¤Ãpeti, tattha-bhÃviæ và so arÆpiæ anantaæ attÃnaæ na pa¤¤Ãpento na pa¤¤Ãpeti, "Atathaæ và pana santaæ tathattÃya upakappessÃmÅti" iti và pan' \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 066]># %<66 MAHù-NIDùNA SUTTANTA. [D. xv. 26.>% assa na hoti. Evaæ santaæ kho ùnanda arÆpiæ anantat- tÃnudiÂÂhi nÃnusetÅti icc alaæ vacanÃya. `EttÃvatà kho ùnanda attÃnaæ na pa¤¤Ãpento na pa¤¤Ãpeti. 27. `KittÃvatà ca ùnanda attÃnaæ samanupassamÃno samanupassati? Vedanaæ và hi ùnanda attÃnaæ samanu- passamÃno samanupassati. "Vedanà me attÃ" ti. "Na h' eva kho me vedanà attÃ, appaÂisaævedano me attÃ" ti, iti và hi ùnanda attÃnaæ samanupassamÃno samanu- passati. "Na h' eva kho me vedanà attÃ, no pi appaÂi- saævedano me\<*<1>*>/ attÃ, attà me vediyati\<*<2>*>/ vedanÃ-dhammo hi me attÃ" ti iti và hi ùnanda attÃnaæ samanupassamÃno samanupassati. 28. `Tatr' ùnanda yo so evam Ãha "Vedanà me attÃ" ti, so evam assa vacanÅyo "Tisso kho imà Ãvuso vedanÃ, sukhà vedanà dukkhà vedanà adukkhÃ-m-asukhà vedanÃ. ImÃsaæ tvaæ\<*<3>*>/ tissannaæ vedanÃnaæ katamaæ attano samanupassasÅti\<*<4>*>/?" `Yasmiæ ùnanda samaye sukhaæ vedanaæ vedeti, n' eva tasmiæ samaye dukkhaæ vedanaæ vedeti, na aduk- kha-m-asukhaæ vedanaæ vedeti, sukhaæ yeva tasmiæ samaye vedanaæ vedeti, n' eva tasmiæ samaye duk- khaæ vedanaæ vedeti, n' eva tasmiæ samaye sukhaæ vedanaæ vedeti, na adukkha-m-asukhaæ vedanaæ vedeti, dukkhaæ yeva tasmiæ samaye vedanaæ vedeti. Yasmiæ ùnanda samaye adukkha-m-asukhaæ vedanaæ vedeti, n' eva tasmiæ samaye sukhaæ vedanaæ vedeti, na duk- khaæ vedanaæ vedeti, adukkha-m-asukhaæ yeva tasmiæ samaye vedanaæ vedeti. 29. `Sukhà pi kho ùnanda vedanà aniccà saækhatà {paÂiccasamuppannÃ} khÃya-dhammà vaya-dhammà virÃga- dhammà nirodha-dhammÃ. Dukkhà pi kho ùnanda vedanà aniccà saækhatà {paÂiccasamuppannÃ} khaya- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sct omit. So do SS in the repetition, 31. 2 K vedayati throughout. 3 Bm Gr K imÃsaæ kho tvaæ; Scd omit tvam. 4 Scdt -passatÅti. >/ #<[page 067]># %% dhammà vaya-dhammà virÃga-dhammà nirodha-dhammÃ. Adukkha-m-asukhà pi kho ùnanda vedanà aniccà saæ- khatà {paÂiccasamupannÃ} khaya-dhammà vaya-dhammà virÃga-dhammà nirodha-dhammÃ. Tassa sukhaæ veda- naæ vediyamÃnassa\<*<1>*>/ "Eso me attÃ" ti hoti, tassà yeva sukhÃya vedanÃya nirodhà "VyÃgÃ\<*<2>*>/ me attÃ" ti hoti. Dukkhaæ vedanaæ vediyamÃnassa "Eso me attà ti" hoti, tassà yeva dukkhÃya vedanÃya nirodhà "VyÃgà me attÃ" ti hoti. Adukkha-m-asukhaæ vedanaæ vediya- mÃnassa "Eso me attÃ" ti hoti, tassà yeva adukkha-m- asukhÃya vedanÃya nirodhà "VyÃgà me attÃ" ti hoti. `Iti so diÂÂhe va dhamme aniccaæ sukha-dukkha- vokiïïaæ uppÃda-vaya-dhammaæ attÃnaæ samanupassa- mÃno samanupassati yo so evam Ãha "Vedanà me attÃ" ti. TasmÃt ih' ùnanda etena p' etaæ nakkhamati "Ve- danà me attÃ" ti samanupassituæ. 30. `Tatr' ùnanda yo so evam Ãha "Na h' eva kho me vedanà attÃ, appaÂisaævedano me attÃ" ti, so evam assa vacanÅyo "Yattha pan' Ãvuso sabbaso vedayitaæ n' atthi,\<*<3>*>/ api nu kho tattha `AsmÅti' siyÃti?" `No h' etaæ bhante.'\<*<4>*>/ `TasmÃt ih' ùnanda etena p' etaæ nakkhamati "Na h' eva kho me\<*<5>*>/ vedanà attÃ, appaÂisaævedano me attÃ" ti samanupassituæ. 31. `Tatr' ùnanda yo so evam Ãha "Na h' eva kho me vedanà attÃ, no pi appaÂisaævedano me\<*<6>*>/ attÃ, attà me vediyati, vedanÃ-dhammo hi me attÃ" ti, so evam assa vacanÅyo "Vedanà va hi Ãvuso sabbena sabbaæ sabbathà sabbaæ aparisesà nirujjheyyuæ, sabbaso vedanÃya asati vedanÃ-nirodhÃ, api nu kho tattha `Ayam\<*<7>*>/ aham asmÅti' siyÃti?" `No h' etaæ bhante.' `TasmÃt ih' ùnanda etena p' etaæ nakkhamati "Na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K vedaya-. 2 Bm K byÃgÃ. 3 K atthi 4 So all MSS. K Sum. 5 Scd omit. 6 SS omit (see 27). 7 K omits ayam. >/ #<[page 068]># %<68 MAHù-NIDùNA SUTTANTA. [D. xv. 31.>% h' eva kho me vedanà attÃ, no pi appaÂisaævedano\<*<1>*>/ attÃ, attà me vediyati, vedanÃ-dhammo hi me attÃ" ti samanu- passituæ. 32. `Yato kho ùnanda bhikkhu n' eva vedanaæ attÃnaæ samanupassati, no pi appaÂisaævedanaæ attÃnaæ samanu- passati, no pi "Attà me\<*<2>*>/ vediyati, vedanÃ-dhammo hi me attÃ" ti samanupassati, so evaæ asamanupassanto\<*<3>*>/ na\<*<4>*>/ ki¤ci loke upÃdiyati,\<*<5>*>/ anupÃdiyaæ\<*<6>*>/ na paritassati, aparitassaæ paccattaæ yeva parinibbÃyati,\<*<7>*>/ "KhÅïà jÃti, vusitaæ brahmacariyaæ, kataæ karaïÅyaæ, nÃparaæ itthattÃyÃti" pajÃnÃti. Evaæ-vimutta-cittaæ\<*<8>*>/ kho ùnanda bhikkhuæ yo evaæ vadeyya "Hoti TathÃgato param maraïÃ" ti,\<*<9>*>/ iti 'ssa\<*<10>*>/ diÂÂhÅti tad akallaæ. "Na hoti TathÃgato param maraïà ti\<*<9>*>/ iti 'ssa diÂÂhÅti tad akal- laæ. "Hoti ca na ca hoti TathÃgato param maraïÃ" ti,\<*<9>*>/ iti 'ssa diÂÂhÅti tad akallaæ. "N' eva hoti na na hoti TathÃgato param maraïÃ" ti,\<*<9>*>/ iti 'ssa {diÂÂhÅti} tad akalaæ. 11 Taæ kissa hetu? YÃvat' ùnanda adhivacanaæ yÃvatà adhivacana-patho,\<*<12>*>/yÃvatà nirutti\<*<12>*>/ yÃvatà nirutti-patho, yÃvatà pa¤¤atti yÃvatà pa¤¤atti-patho, yÃvatà pa¤¤Ã\<*<13>*>/ yÃvatà pa¤¤Ãvacaraæ, yÃvatà vaÂÂaæ\<*<14>*>/ yÃvatà vaÂÂaæ\<*<15>*>/ vaÂÂati,\<*<16>*>/ tad abhi¤¤Ã vimutto bhikkhu, tad abhi¤¤Ã vimutto bhikkhu\<*<17>*>/ na jÃnÃti na passati iti 'ssa diÂÂhÅti tad akallaæ. 33. \<*<18>*>/ `Satta kho imà ùnanda vi¤¤ÃïaÂÂhitiyo, dve ca ÃyatanÃni. Katamà satta? Sant' ùnanda sattà nÃnatta- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm inserts me. 2 MSS K. omit me. 3 Bm na sam-. 4 St Bm add ca. 5 K upÃdÅy-. 6 K -ya¤ ca. 7 Bm -yissati. 8 SS vimuttaæ; K omits cittaæ. 9 Bm K omit ti. 10 K omits sÃ, and onwards. 11 Sd Bm Gr K taæ kissa. 12-12 K omits. 13 K pa¤¤Ãpanaæ. 14 Sd vaddhaæ, K omits yÃv-Âaæ. 15 Sc. Bm omit; Sd vaddhaæ. 16 Sd vaddhati; K adds tÃvatà vaÂÂaæ vaÂÂati. 17 MSS. -ttaæ bhikkhuæ. 18 See A. iv. 39. >/ #<[page 069]># %% kÃyà nÃnatta-sa¤¤ino, seyyathà pi manussà ekacce ca devà ekacce ca vinipÃtikÃ. Ayaæ paÂhamà vi¤¤ÃïaÂÂhiti. `Sant' ùnanda sattà nÃnatta-kÃyà ekatta-sa¤¤ino, sey- yathà pi devà Brahma-kÃyikà paÂhamÃbhinibbattÃ.\<*<1>*>/ Ayaæ dutiyà vi¤¤ÃïaÂÂhiti. `Sant' ùnanda sattà ekatta-kÃyà nÃnatta-sa¤¤ino, sey- yathà pi devà ùbhassarÃ. Ayaæ tatiyà vi¤¤ÃïaÂÂhiti. `Sant' ùnanda sattà ekatta-kÃyà nÃnatta-sa¤¤ino, sey- yathà pi devà SubhakiïïÃ.\<*<2>*>/ Ayaæ catutthÃ\<*<3>*>/ vi¤¤Ãïa- ÂÂhiti. `Sant' ùnanda {sattÃ} sabbaso {rÆpa-sa¤¤Ãnaæ} samatik- kamÃ\<*<4>*>/ paÂigha-sa¤¤Ãnaæ atthagamÃ\<*<5>*>/ nÃnatta-sa¤¤Ãnaæ amanasikÃrà "Ananto ÃkÃso" ti ÃkÃsÃna¤cÃyatanÆpagÃ. Ayaæ pa¤camÅ vi¤¤ÃïaÂÂhiti. `Sant' ùnanda sattà sabbaso ÃkÃsÃna¤cÃyatanaæ sam- atikkamma\<*<6>*>/ "Anantaæ vi¤¤Ãïan" ti vi¤¤Ãïa¤cÃyatanÆ- pagÃ. Ayaæ chaÂÂhÃ\<*<7>*>/ vi¤¤ÃïaÂÂhiti. `Sant' ùnanda sattà sabbaso vi¤¤Ãïa¤cÃyatanaæ sam- atikkhamma "N' atthi ki¤cÅti" Ãki¤ca¤¤ÃyatanÆpagÃ. Ayaæ sattamÅ\<*<8>*>/ vi¤¤ÃïaÂÂhiti. `Asa¤¤asattÃyatanaæ\<*<9>*>/ {n'eva-sa¤¤Ã}-nÃsa¤¤Ãyatanam eva dutiyaæ. 34. `Tatr' ùnanda yÃyaæ paÂhamà vi¤¤ÃïaÂÂhiti nÃnatta-kÃyà nÃnatta-sa¤¤ino, seyyathà pi manussà ekacce ca devà ekacce ca vinipÃtikÃ, yo nu kho ùnanda ta¤ ca pajÃnÃti, tassà ca samudayaæ pajÃnÃti, tassà ca atthaga- maæ pajÃnÃti, tassà ca assÃdaæ pajÃnÃti, tassà ca ÃdÅna- vaæ pajÃnÃti, tassà ca nissaraïaæ pajÃnÃti, kallaæ nu kho\<*<10>*>/ tena tad abhinanditun ti?' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K adds catu-apÃyikà sattà ca. 2 K -kiïhÃ. So A. ii. 233; iv. 40; -kiïïà at M. i. 2, 289, 329. 3 Bm -tthÅ. 4 So SS Bm Gr K; A. iv. 40 -kamma. 5 Bm K A. iv. 40 attha¤g- (and below). 6 So SS Bm Gr K. 7 Bm chaÂhÅ. 8 K -mÃ. 9 Sdt Gr asa¤¤Ã-; Kasa¤¤i-, with asa¤¤a- in note. 10 Sct K omit. >/ #<[page 070]># %<70 MAHù-NIDùNA SUTTANTA. [D. xv. 34.>% `No h' etaæ bhante.' . . . pe\<*<1>*>/ . . . `Tatr' ùnanda yÃyaæ sattamÅ vi¤¤ÃïaÂÂhiti sabbaso vi¤¤Ãïa¤cÃyatanaæ samatikkamma\<*<2>*>/ "N' atthi ki¤cÅti" Ãki¤ca¤¤ÃyatanÆpagÃ, yo nu kho ùnanda ta¤ ca pajÃnÃti, tassà ca samudayaæ pajÃnÃti, tassà ca atthagamaæ pajÃ- nÃti, tassà ca assÃdaæ pajÃnÃti, tassà ca ÃdÅnavaæ pajÃ- nÃti, tassà ca nissaraïaæ pajÃnÃti, kallaæ nu kho\<*<3>*>/ tena tad abhinanditun ti?' `No h' etaæ bhante.' `Tatr' ùnanda yam idaæ asa¤¤asattÃyatanaæ,\<*<4>*>/ yo nu kho ùnanda ta¤ ca pajÃnÃti, tassa ca samudayaæ pajÃnÃti, tassa ca atthagamaæ pajÃnÃti, tassa ca assÃdaæ pajÃnÃti, tassa ca ÃdÅnavaæ pajÃnÃti, tassa ca nissaraïaæ pajÃnÃti, kallaæ nu kho\<*<5>*>/ tena tad abhinanditun ti?' `No h' etaæ bhante.' `Tatr' ùnanda yam idaæ {n'eva-sa¤¤Ã}-nÃsa¤¤Ãyatanaæ, yo nu kho ùnanda ta¤ ca pajÃnÃti, tassa ca samudayaæ pajÃnÃti, tassa ca atthagamaæ pajÃnÃti, tassa ca assÃdaæ pajÃnÃti, tassa ca ÃdÅnavaæ pajÃnÃti, tassa ca nissaraïaæ pajÃnÃti, kallaæ nu kho\<*<6>*>/ tena tad abhinanditun ti?' `No h' etaæ bhante.' `Yato kho ùnanda bhikkhu imÃsa¤ ca sattannaæ vi¤- ¤ÃïaÂÂhitÅnaæ imesa¤ ca dvinnaæ ÃyatanÃnaæ samu- daya¤ ca atthagama¤ ca assÃda¤ ca ÃdÅnava¤ ca nissara- ïa¤ ca yathÃbhÆtaæ viditvà anupÃdà vimutto hoti, ayaæ vuccati ùnanda\<*<7>*>/ bhikkhu pa¤¤Ã-vimutto. 35. `AÂÂha kho ime ùnanda, vimokhÃ.\<*<8>*>/ Katame aÂÂha? RÆpÅ rÆpÃni passati. Ayaæ paÂhamo vimokho. `Ajjhattaæ arÆpa-sa¤¤Å bahiddhà rÆpÃni passati. Ayaæ dutiyo vimokho. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm pa down to tatr' ùnanda yam idaæ (next par.). 2 Sct Gr -kamÃ. 3 SS Gr omit. 4 Sd asa¤¤i-; St Gr asa¤¤Ã-. 5 SS omit. 6 SS K omit. 7 Bm K vuccatÃnanda throughout. 8 Bm Gr K vimokkhÃ, and throughout; SS only kh. Cp. xvi. 3, 33. >/ #<[page 071]># %% `Subhan' t' eva adhimutto hoti. Ayaæ tatiyo vimokho. `Sabbaso rÆpa-sa¤¤Ãnaæ samatikkamÃ\<*<1>*>/ paÂigha-sa¤¤Ã- naæ atthagamà nÃnatta-sa¤¤Ãnaæ amanasikÃrà "Ananto ÃkÃso" ti ÃkÃsÃna¤cÃyatanaæ upasampajja viharati. Ayaæ catuttho vimokho. `Sabbaso ÃkÃsÃna¤cÃyatanaæ samatikkamma "Anan- taæ vi¤¤Ãïan" ti vi¤¤Ãïa¤cÃyatanaæ upasampajja viha- rati. Ayaæ pa¤camo vimokho. `Sabbaso vi¤¤Ãïa¤cÃyatanaæ samatikkamma "N' atthi ki¤cÅti" Ãki¤ca¤¤Ãyatanaæ upasampajja viharati. Ayaæ chaÂÂho vimokho. `Sabbaso Ãki¤ca¤¤Ãyatanaæ samatikkamma {n'eva-sa¤¤Ã}- nÃsa¤¤Ãyatanaæ upasampajja viharati. Ayaæ sattamo vimokho. `Sabbaso {n'eva-sa¤¤Ã}-nÃsa¤¤Ãyatanaæ samatikkamma sa¤¤Ã\<*<2>*>/-vedayita\<*<3>*>/-nirodhaæ upasampajja viharati. Ayaæ aÂÂhamo vimokho. Ime kho ùnanda aÂÂha vimokhÃ. 36. `Yato kho ùnanda bhikkhu ime aÂÂha vimokhe anulomam pi samÃpajjati, paÂilomam pi samÃpajjati, anu- loma-paÂilomam pi samÃpajjati, yatth' icchakaæ yad icchakaæ yÃvad\<*<4>*>/ icchakaæ samÃpajjati pi vuÂÂhÃti pi,\<*<5>*>/ ÃsavÃna¤ ca khayà anÃsavaæ cetovimuttiæ pa¤¤Ã-vimut- tiæ diÂÂhe va dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upa- sampajja viharati, ayaæ vuccati ùnanda bhikkhu ubhato- bhÃga-vimutto, imÃya ca ùnanda ubhato-bhÃga-vimuttiyà a¤¤Ã ubhato-bhÃga-vimutti uttaritarà và païÅtatarà và n' atthÅti.' Idam avoca BhagavÃ. Attamano Ãyasmà ùnando Bhagavato bhÃsitaæ abhinandÅti. MAHA-NIDùNA-SUTTANTAõ.\<*<6>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc K -kamma; Sdt Childers, M. P. S. p. 30, Bm Gr -kamà (Gr in note -kamma). 2 SS sa¤¤aæ; Child. Bm K sa¤¤Ã. 3 St K vedayitaæ. 4 Bm K yÃvat. 5 Sd samÃpajjatÅpi uÂÂhÃtÅpi; Bm vuÂhÃya tiÂhati pi. 6 Bm adds niÂhitam dutiyaæ; K -suttaæ niÂÂhitaæ dutiyaæ. >/ #<[page 072]># %< 72>% [xvi. MahÃ-ParinibbÃna-Suttanta.\<*<1>*>/] 1.1. \<*<2>*>/ Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà RÃjagahe viharati GijjhakÆÂe pabbate. Tena kho pana samayena rÃjà MÃgadho AjÃta- sattu Vedehiputto VajjÅ\<*<3>*>/ abhiyÃtu-kÃmo hoti. So evam Ãha: `ùha¤hi' me\<*<4>*>/ VajjÅ evaæ-mahiddhike evaæ-mahÃnu- bhÃve, ucchejjÃmi\<*<5>*>/ VajjÅ\<*<3>*>/ vinÃsessÃmi VajjÅ\<*<3>*>/ anaya- vyasanaæ ÃpÃdessÃmi VajjÅ\<*<6>*>/ ti.' 2. Atha kho rÃjà MÃgadho AjÃtasattu Vedehiputto VassakÃraæ brÃhmaïaæ Magadha-mahÃmattaæ Ãmantesi: `Ehi tvaæ brÃhmaïa yena Bhagavà ten' upasaækama, upasaækamitvà mama vacanena Bhagavato pÃde sirasà vandÃhi, appÃbÃdham appÃtaÇkaæ {lahu-ÂÂhÃnaæ} balaæ phÃsu-vihÃraæ puccha: "RÃjà bhante MÃgadho AjÃta- sattu Vedehiputto Bhagavato pÃde sirasà vandati, ap- pÃbÃdhaæ appÃtaÇkaæ {lahu-ÂÂhÃnaæ} balaæ phÃsu-vihÃraæ pucchatÅti," eva¤ ca vadehi: "RÃjà bhante MÃgadho AjÃtasattu Vedehiputto VajjÅ abhiyÃtu-kÃmo. So evam Ãha: `ùha¤hi 'me VajjÅ evaæ-mahiddhike evaæ-mahÃnu- bhÃve, ucchejjÃmi VajjÅ vinÃsessÃmi VajjÅ anaya- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 The full apparatus criticus, omitted by Childers in his separate edition of this Suttanta, can still be consulted in the J. R. A. S. for 1874. 2 1-5= A. iv. 17 foll. 3 K Vajjiæ. 4 Bm K ahaæ hi me; SS Childers and Hardy ahaæ ime. Comp. A. iv.; 17 note 16; M. i. 545; Vin. i. 363; J. iv. 395. 5 Sdt ucchecchÃmi; Bm uccijjÃmi (Sc K and Sum ucchejjami), here and below. 6 K Vajjin. >/ #<[page 073]># %% vyasanaæ ÃpÃdessÃmi VajjÅ ti' "; yathà ca te Bhagavà vyÃkaroti taæ sÃdhukaæ uggahetvà mamaæ ÃroceyyÃsi, na hi TathÃgatà vitathaæ bhaïantÅti. 3. `Evaæ bho ti' kho VassakÃro brÃhmaïo Magadha- mahÃmatto ra¤¤o MÃgadhassa AjÃtasattussa Vedehi- puttassa paÂissutvÃ, bhaddÃni bhaddÃni yÃnÃni yojÃpetvÃ,\<*<1>*>/ bhaddaæ\<*<2>*>/ yÃnaæ abhirÆhitvÃ, bhaddehi bhaddehi yÃnehi RÃjagahamhà niyyÃsi, yena GijjhakÆÂo pabbato tena pÃyÃsi, yÃvatikà yÃnassa bhÆmi yÃnena gantvà yÃnà paccoro- hitvà pattiko va yena\<*<3>*>/ Bhagavà ten' upasaækami, upasaækamitvà Bhagavatà saddhiæ sammodi, sammo- danÅyaæ kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho VassakÃro brÃhmaïo Magadha- mahÃmatto Bhagavantaæ etad avoca: `RÃjà bho Gotama MÃgadho AjÃtasattu Vedehi-putto bhoto Gotamassa pÃde sirasà vandati, appÃbÃdham ap- pÃtaÇkaæ lahuÂÂhÃnaæ balaæ phÃsu-vihÃraæ pucchati.\<*<4>*>/ RÃjà bho Gotama MÃgadho AjÃtasattu Vedehiputto VajjÅ abhiyÃtu-kÃmo. So evam Ãha: "ùha¤hi 'me VajjÅ evaæ-mahiddhike evaæ-mahÃnubhÃve, ucchejjÃmi VajjÅ vinÃsessÃmi VajjÅ anaya-vyasanaæ ÃpÃdessÃmi VajjÅ ti." 4. Tena kho pana samayena Ãyasmà ùnando Bhagavato piÂÂhito Âhito hoti Bhagavantaæ vÅjamÃno.\<*<5>*>/ Atha kho Bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: `Kin ti te ùnanda sutaæ, VajjÅ {abhiïhaæ-}\<*<6>*>/ sannipÃtà sannipÃta-bahulà ti?' `\<*<7>*>/Sutaæ me taæ\<*<7>*>/ bhante VajjÅ {abhiïhaæ-} sannipÃtà sannipÃta-bahulà ti.' `YÃvakÅva¤\<*<8>*>/ ca ùnanda VajjÅ {abhiïhaæ-} sannipÃtà sannipÃta-bahulà bhavissanti, vuddhi yeva ùnanda VajjÅnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. Kin ti te ùnanda \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS; Bm K yojetvÃ. 2 Bm K bhaddaæ bhaddaæ. 3 Hardy omits from the first bhaddÃni down to yena. 4 SS add eva¤ ca vadeti. 5 Bm vÅjayamÃno; K vÅjiyamÃno. 6 K abhiïhÃ. 7-7 Bm sutam etaæ, and below. 8 Bm -kiv-, and below. >/ #<[page 074]># %<74 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 1. 4.>% sutaæ, VajjÅ samaggà sannipatanti samaggà vuÂÂhahanti samaggà VajjÅ-karaïÅyÃni karontÅti?' `Sutaæ me taæ bhante VajjÅ samaggà sannipatanti samaggà vuÂÂhahanti samaggà VajjÅ-karaïÅyÃni karontÅti. `YÃvakÅva¤ ca ùnanda VajjÅ samaggà sannipatissanti samaggà vuÂÂhahissanti samaggà Vajji-karaïÅyÃni karis- santi, vuddhi yeva ùnanda VajjÅnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. Kin ti te ùnanda sutaæ VajjÅ appa¤¤attam na pa¤¤Ãpenti, pa¤¤attaæ na samucchindanti, {yathÃ-}pa¤- ¤atte porÃïe Vajji-dhamme samÃdÃya vattantÅti?' `Sutaæ me taæ bhante VajjÅ appa¤¤attaæ na pa¤¤Ã- penti, pa¤¤attaæ na samucchindanti, {yathÃ-}pa¤¤atte porÃïe Vajji-dhamme samÃdÃya vattantÅti.' `YÃvakÅva¤ ca ùnanda VajjÅ appa¤¤attaæ na pa¤- ¤Ãpessanti, pa¤¤attaæ na samucchindissanti, {yathÃ-} pa¤¤atte porÃïe Vajji-dhamme samÃdÃya vattissanti, vuddhi yeva ùnanda VajjÅnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. Kin ti te ùnanda sutaæ VajjÅ ye te VajjÅnaæ Vajji- mahallakà te sakkaronti garukaronti mÃnenti pÆjenti tesa¤ ca sotabbaæ ma¤¤antÅti?' `Sutaæ me taæ bhante VajjÅ ye te VajjÅnaæ Vajji- mahallakà te sakkaronti garukaronti mÃnenti pÆjenti tesa¤ ca sotabbaæ ma¤¤antÅti.' `YÃvakÅva¤ ca ùnanda VajjÅ ye te VajjÅnaæ VajjÅ- mahallakà te sakkarissanti garukarissanti mÃnessanti pÆjessanti tesa¤ ca sotabbaæ ma¤¤issanti, vuddhi yeva ùnanda VajjÅnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. Kin ti te ùnanda sutaæ VajjÅ yà tà kulitthiyo kula-kumÃriyo tà na okkassa pasayha vÃsentÅti?' `Sutaæ me taæ bhante VajjÅ yà tà kulitthiyo kula- kumÃriyo tà na okkassa pasayha vÃsentÅti.' `YÃvakÅva¤ ca ùnanda VajjÅ yà tà kulitthiyo kula- kumÃriyo tà na okkassa pasayha vÃsessanti, vuddhi yeva ùnanda VajjÅnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. Kin ti te ùnanda sutaæ VajjÅ yÃni tÃni VajjÅnaæ Vajji-cetiyÃni abbhantarÃni c' eva bÃhirÃni ca tÃni sakkaronti garu- karonti mÃnenti pÆjenti tesa¤ ca dinna-pubbaæ kata- pubbaæ dhammikaæ baliæ no parihÃpentÅti?' \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 075]># %% `Sutaæ me taæ bhante VajjÅ yÃni tÃni VajjÅnaæ Vajji- cetiyÃni, abbhantarÃni c' eva bÃhirÃni ca, tÃni sakkaronti garukaronti mÃnenti pÆjenti, tesa¤ ca dinna-pubbaæ kata-pubbaæ dhammikaæ baliæ no parihÃpentÅti.' `YÃvakÅva¤ ca ùnanda VajjÅ yÃni tÃni VajjÅnaæ Vajji- cetiyÃni, abbhantarÃni c' eva bÃhirÃni ca, tÃni sakkaris- santi garukarissanti mÃnessanti pÆjessanti, tesa¤ ca dinna-pubbaæ kata-pubbaæ dhammikaæ baliæ no pari- hÃpessanti, vuddhi yeva ùnanda VajjÅnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. Kin ti te ùnanda sutaæ VajjÅnaæ arahantesu dhammikÃrakkhÃvaraïa-gutti susaævihitÃ, kin ti anÃgatà ca arahanto vijitaæ Ãgaccheyyuæ Ãgatà ca arahanto vijite phÃsuæ\<*<1>*>/ vihareyyun ti?' `Sutaæ me taæ bhante VajjÅnaæ arahantesu dham- mikÃrakkhÃvaraïa-gutti susaævihitÃ, kin ti anÃgatà ca arahanto vijitaæ Ãgaccheyyuæ Ãgatà ca arahanto vijite phÃsuæ vihareyyun ti.' `YÃvakÅva¤ ca ùnanda VajjÅnaæ arahantesu dham- mikÃrakkhÃvaraïa-gutti susaævihità bhavissati,\<*<2>*>/ kin ti anÃgatà ca arahanto vijitaæ Ãgaccheyyuæ Ãgatà ca arahanto vijite phÃsuæ vihareyyun ti, vuddhi yeva ùnanda VajjÅnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃnÅti.' 5. Atha kho Bhagavà VassakÃraæ brÃhmaïaæ Maga- dha-mahÃmattaæ Ãmantesi: `Ekam idÃhaæ brÃhmaïa samayaæ VesÃliyaæ vi- harÃmi SÃrandade cetiye, tatrÃhaæ VajjÅnaæ ime satta aparihÃniye dhamme desesiæ, yÃvakÅva¤ ca brÃhmaïa ime satta aparihÃniyà dhammà VajjÅsu Âhassanti, imesu ca sattasu aparihÃniyesu dhammesu VajjÅ sandissanti, vuddhi yeva brÃhmaïa VajjÅnaæ pÃÂikaÇkhà no pari- hÃnÅti.' Evaæ vutte VassakÃro BrÃhmaïo Magadha-mahÃmatto Bhagavantaæ etad avoca: `Ekamekena pi bho Gotama aparihÃniyena dhammena samannÃgatÃnaæ VajjÅnaæ vuddhi yeva pÃÂikaÇkhà no \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd Bm -su, and below. 2 Scd Bm -santi. >/ #<[page 076]># %<76 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 1. 5.>% parihÃni, ko pana vÃdo sattahi aparihÃniyehi dhammehi? AkaraïÅyà va\<*<1>*>/ bho Gotama VajjÅ ra¤¤Ã MÃgadhena AjÃtasattunà Vedehiputtena yadidaæ yuddhassa a¤¤atra upalÃpanÃya a¤¤atra mithu-bhedÃ.\<*<2>*>/ Handa ca dÃni mayaæ bho Gotama gacchÃma, bahukiccà mayaæ bahu- karaïÅyà ti.' `Yassa dÃni tvaæ brÃhmaïa kÃlaæ ma¤¤asÅti.' Atha kho VassakÃro brÃhmaïo Magadha-mahÃmatto Bhagavato bhÃsitaæ abhinanditvà anumoditvà uÂÂhÃy' Ãsanà pakkÃmi. 6. Atha kho Bhagavà acira-pakkante VassakÃre brÃhmaïe Magadha-mahÃmatte Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: `Gaccha tvaæ ùnanda yÃvatikà bhikkhÆ RÃjagahaæ upanissÃya viharanti, te sabbe upaÂÂhÃna- sÃlÃyaæ sannipÃtehÅti.' `Evaæ bhante' ti kho Ãyasmà ùnando Bhagavato paÂissutvà yÃvatikà bhikkhÆ RÃjagahaæ upanissÃya vi- haranti te sabbe upaÂÂhÃna-sÃlÃyaæ sannipÃtetvà yena Bhagavà ten' upasaækami, upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ aÂÂhÃsi, ekamantaæ Âhito kho Ãyasmà ùnando Bhagavantaæ etad avoca: `Sannipatito bhante bhikkhu-saægho, yassa dÃni bhante Bhagavà kÃlaæ ma¤¤asÅti.' Atha kho Bhagavà uÂÂhÃy' Ãsanà yena upaÂÂhÃna-sÃlà ten' upasaækami, upasaækamitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi, nisajja kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: 3 `Satta vo bhikkhave aparihÃniye dhamme desessÃmi,\<*<4>*>/ taæ suïÃtha sÃdhukaæ manasi-karotha bhÃsissÃmÅti.' `Evaæ bhante' ti kho te bhikkhÆ Bhagavato pac- cassosuæ. Bhagavà etad avoca: `YÃvakÅva¤ ca\<*<5>*>/ bhikkhave bhikkhÆ {abhiïhaæ-} sanni- pÃtà sannipÃta-bahulà bhavissanti, vuddhi yeva bhik- khÆnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. `YÃvakÅva¤ ca bhikkhave bhikkhÆ samaggà sannipatis- santi samaggà vuÂÂhahissanti samaggà saÇgha-karaïÅyÃni \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K ca. 2 Bm K -dÃya. 3 = A. iv. 21. 4 Scd Bm sometimes desissÃmi. 5 Scd add kho. >/ #<[page 077]># %% karissanti, vuddhi yeva bhikkhave bhikkhÆnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. `YÃvakÅva¤ ca bhikkhave bhikkhÆ appa¤¤attaæ na pa¤¤Ãpessanti, pa¤¤attaæ na samucchindissanti, yathÃ- pa¤¤attesu sikkhÃ-padesu samÃdÃya vattissanti, vuddhi yeva bhikkhave bhikkhÆnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. `YÃvakÅva¤ ca bhikkhave bhikkhÆ ye te bhikkhÆ therà {ratta¤¤Æ} cira\<*<1>*>/-pabbajità saÇgha-pitaro\<*<2>*>/ saÇgha-{pariïÃyakÃ} te sakkarissanti garukarissanti\<*<3>*>/ mÃnessanti pÆjessanti tesa¤ ca sotabbaæ ma¤¤issanti, vuddhi yeva bhikkhave bhikkhÆnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. `YÃvakÅva¤ ca bhikkhave bhikkhÆ uppannÃya taïhÃya ponobhavikÃya\<*<4>*>/ na vasaæ gacchanti,\<*<5>*>/ vuddhi yeva bhik- khave bhikkhÆnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. `YÃvakÅva¤ ca bhikkhave bhikkhÆ Ãra¤¤akesu\<*<6>*>/ senÃ- sanesu sÃpekhà bhavissanti, vuddhi yeva bhikkhave bhikkhÆnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. `YÃvakÅva¤ ca bhikkhave bhikkhÆ paccattaæ yeva satiæ upaÂÂhÃpessanti,\<*<7>*>/ kin ti anÃgatà ca pesalà sabrahmacÃrÅ Ãgaccheyyuæ Ãgatà ca pesalà sabrahmacÃrÅ phÃsuæ\<*<8>*>/ vihareyyun ti, vuddhi yeva bhikkhave bhikkhÆnaæ pÃÂi- kaÇkhà no parihÃni. `YÃvakÅva¤ ca bhikkhave ime satta aparihÃniyà dhammà bhikkhÆsu Âhassanti imesu ca sattasu aparihÃniyesu dhammesu bhikkhÆ sandissanti, vuddhi yeva bhikkhave bhikkhÆnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. 7. `Apare pi kho\<*<9>*>/ bhikkhave satta aparihÃniye dhamme desessÃmi, taæ suïÃtha, sÃdhukaæ manasi-karotha, bhÃsissÃmÅti.' `Evaæ bhante' {ti} kho te bhikkhu Bhagavato paccas- sosuæ, Bhagavà etad avoca: 10 `YÃvakÅva¤ ca bhikkhave bhikkhÆ na kammÃrÃmà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc ciraæ. 2 Bm omits. 3 Bm garuæ kar-. 4 Bm K ponobbhavikÃya. 5 K gacchissanti. 6 Scd ar-. 7 Bm upaÂhap-; K upaÂÂhap-. 8 Bm phÃsu. 9 K vo; A. iv.22 satta vo bh- ap- (so throughout). 10 A. iv. 22; comp. iii. 309, 310, 329. >/ #<[page 078]># %<78 MAHù-PARINIBBANA-SUTTANTA. [D. xvi. 1. 7.>% bhavissanti na kamma-ratà na kammÃrÃmataæ anuyuttÃ, vuddhi yeva bhikkhave bhikkhÆnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. `YÃvakÅva¤ ca bhikkhave bhikkhÆ na bhassÃrÃmà bhavissanti na bhassa-ratà na bhassÃrÃmataæ anuyuttÃ, vuddhi yeva bhikkhave bhikkhÆnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. `YÃvakÅva¤ ca bhikkhave bhikkhÆ na niddÃrÃmà bha- vissanti na niddÃ-ratà na niddÃrÃmataæ anuyuttÃ, vuddhi yeva bhikkhave bhikkhÆnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. `YÃvakÅva¤ ca bhikkhave bhikkhu na saÇgaïikÃrÃmà bhavissanti na saÇgaïikÃ-ratà na saÇgaïikÃrÃmataæ anuyuttÃ, vuddhi yeva bhikkhave bhikkhÆnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. `YÃvakÅva¤ ca bhikkhave bhikkhÆ na pÃpicchà bhavis- santi na pÃpikÃnaæ icchÃnaæ vasaæ gatÃ, vuddhi yeva bhikkhave bhikkhÆnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. `YÃvakÅva¤ ca bhikkhave bhikkhÆ na pÃpa-mittà bhavis- santi na pÃpa-sahÃyà na pÃpa-sampavaÇkÃ,\<*<1>*>/ vuddhi yeva bhikkhave bhikkhÆnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. `YÃvakÅva¤ ca bhikkhave bhikkhÆ na oramattakena visesÃdhigamena antarà vosÃnaæ Ãpajjissanti, vuddhi yeva bhikkhave bhikkhÆnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. `YÃvakiva¤ ca bhikkhave ime satta aparihÃniyà dhammà bhikkhÆsu Âhassanti imesu ca sattasu aparihÃniyesu dhammesu bhikkhÆ sandissanti, vuddhi yeva bhikkhave bhikkhÆnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. 8. `Apare pi kho bhikkhave satta aparihÃniye dhamme desessÃmi, taæ suïÃtha sÃdhukaæ manasikarotha, bhÃ- sissÃmÅti.' `Evaæ bhante' ti kho te bhikkhÆ Bhagavato paccas- sosuæ, Bhagavà etad avoca: 2 `YÃvakÅva¤ ca bhikkhave bhikkhÆ saddhà bhavissanti,\<*<3>*>/ hirimanÃ\<*<4>*>/ bhavissanti, ottÃpÅ\<*<5>*>/ bhavissanti, bahussutà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm -vaÇkatÃ; K -vaÇkarÃ. 2 = A. iv. 23. 3 Bm adds pa. 4 Sd hirÅmanÃ; K . . . pe . . . hirimatÃ. 5 Bm K ottappÅ. >/ #<[page 079]># %% bhavissanti, Ãraddha-viriyà bhavissanti, upaÂÂhita-satÅ\<*<1>*>/ bhavissanti, pa¤¤Ãvanto\<*<2>*>/ bhavissanti, vuddhi yeva bhik- khave bhikkhÆnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. `YÃvakÅva¤ ca bhikkhave ime satta aparihÃniyà dhammà bhikkhÆsu Âhassanti, imesu ca sattasu aparihÃniyesu dhammesu bhikkhÆ sandissanti, vuddhi yeva bhikkhave bhikkhÆnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. 9 `Apare pi kho bhikkhave satta aparihÃniye dhamme desessÃmi, taæ suïÃtha, {sÃdhukaæ} manasikarotha, bhÃsissÃmÅti.' `Evaæ bhante' ti kho te bhikkhÆ Bhagavato paccas- sosuæ, Bhagavà etad avoca: 3 `YÃvakÅva¤ ca bhikkhave bhikkhÆ sati-sambojjhaÇgaæ bhÃvessanti,\<*<4>*>/ dhammavicaya-sambojjhaÇgaæ bhÃvessanti, viriya-sambojjhaÇgaæ bhÃvessanti, pÅti-sambojjhaÇgaæ bhÃvessanti, passaddhi-sambojjhaÇgaæ bhÃvessanti, sa- mÃdhi-sambojjhaÇgaæ bhÃvessanti, upekhÃ-samboj- jhaÇgaæ\<*<5>*>/ bhÃvessanti, vuddhi yeva bhikkhave bhikkhÆnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. `YÃvakÅva¤ ca bhikkhave ime satta aparihÃniyà dhammà bhikkhÆsu Âhassanti imesu ca sattasu aparihÃniyesu dhammesu bhikkhÆ sandissanti, vuddhi yeva bhikkhave bhikkhÆnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. 10. `Apare pi kho bhikkhave satta aparihÃniye dhamme desessÃmi, taæ suïÃtha sÃdhukaæ manasikarotha, bhÃsis- sÃmÅti.' `Evaæ bhante' ti kho te bhikkhÆ Bhagavato paccas- sosuæ, Bhagavà etad avoca: 6 `YÃvakÅva¤ ca bhikkhave bhikkhÆ anicca-sa¤¤aæ bhÃvessanti,\<*<7>*>/ anatta-sa¤¤aæ bhÃvessanti, asubha-sa¤¤aæ bhÃvessanti, ÃdÅnava-sa¤¤aæ bhÃvessanti, pahÃna-sa¤¤aæ bhÃvessanti, virÃga-sa¤¤aæ bhÃvessanti, nirodha-sa¤¤aæ bhÃvessanti, vuddhi yeva bhikkhave bhikkhÆnaæ pÃÂi- kaÇkhà no parihÃni. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 A. satimanto. 2 Bm K A. pa¤¤av-. 3 A. iv. 23. 4 Bm inserts pa. K pe. 5 Bm K upekkhÃ- 6 A. iv. 24. 7 Bm adds pa; K pe. >/ #<[page 080]># %<80 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi.1.10.>% YÃvakÅva¤ ca bhikkhave ime satta aparihÃniyà dhammà bhikkhÆsu Âhassanti, imesu ca sattasu aparihÃniyesu dhammesu bhikkhÆ sandissanti, vuddhi yeva bhikkhave bhikkhÆnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. 11. `Cha bhikkhave\<*<1>*>/ aparihÃniye dhamme desessÃmi, taæ suïÃtha sÃdhukaæ manasikarotha, bhÃsissÃmÅti,' `Evaæ bhante' ti kho te bhikkhÆ Bhagavato paccas- sosuæ, Bhagavà etad avoca: `YÃvakÅva¤ ca bhikkhave bhikkhÆ mettaæ kÃya- kammaæ paccupaÂÂhÃpessanti sabrahmacÃrÅsu ÃvÅ\<*<2>*>/ c' eva raho ca, vuddhi yeva bhikkhave bhikkhÆnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. `YÃvakÅva¤ ca bhikkhave bhikkhÆ mettaæ vacÅ-kammaæ paccupaÂÂhÃpessanti sabrahmacÃrÅsu . . . pe . . . mettaæ mano-kammaæ paccupaÂÂhÃpessanti sabrahmacÃrÅsu ÃvÅ c' eva raho ca, vuddhi yeva bhikkhave bhikkhÆnaæ pÃÂi- kaÇkhà no parihÃni. `YÃvakÅva¤ ca bhikkhave bhikkhÆ ye te lÃbhà dhammikà dhamma-laddhà antamaso patta-pariyÃpanna-mattam pi tathÃrÆpehi lÃbhehi appaÂivibhatta-bhogÅ\<*<3>*>/ bhavissanti sÅlavantehi sabrahmacÃrÅhi sÃdhÃraïa-bhogÅ,\<*<4>*>/ vuddhi yeva bhikkhave bhikkhÆnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. `YÃvakÅva¤ ca bhikkhave bhikkhÆ yÃni tÃni sÅlÃni akhaï- ¬Ãni acchiddÃni asabalÃni akammÃsÃni bhujissÃni vi¤¤Æ- pasatthÃni aparÃmaÂÂhÃni samÃdhi-saævattanikÃni tathÃ- rÆpesu sÅlesu sÅla-sÃma¤¤a-gatà viharissanti sabrahma- cÃrÅhi ÃvÅ c' eva raho ca, vuddhi yeva bhikkhave bhikkhÆ- naæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. `YÃvakÅva¤ ca bhikkhave bhikkhÆ yà 'yaæ diÂÂhi ariyà niyyÃnikà niyyÃti takkarassa sammÃ-dukkhakkhayÃya\<*<5>*>/ tathÃrÆpÃya diÂÂhiyà diÂÂhi-sÃma¤¤a-gatà viharissanti sabrahmacÃrÅhi ÃvÅ c' eva raho ca, vuddhi yeva bhikkhave bhikkhÆnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃni. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K apare pi vo bh- cha. 2 Scd K Ãvi; St Bm ÃvÅ. 3 Sc bhogÅ; Sd appaÂivittabhogi; Bm apaÂi--bhogi; St -bhoji; K na appaÂi-. 4 Bm -gi. 5 Sd SammÃdukkakkhayÃ. >/ #<[page 081]># %% `YÃvakÅva¤ ca bhikkhave ime cha aparihÃniyà dhammà bhikkhÆsu Âhassanti imesu ca chasu aparihÃniyesu dham- mesu bhikkhÆ sandissanti, vuddhi yeva bhikkhave bhik- khÆnaæ pÃÂikaÇkhà no parihÃnÅti.' 12. Tatra sudaæ Bhagavà RÃjagahe viharanto Gijjha- kÆÂe pabbate etad eva bahulaæ bhikkhÆnaæ dhammiæ kathaæ karoti: Iti sÅlaæ iti samÃdhi iti pa¤¤Ã, sÅla- paribhÃvito samÃdhi mahapphalo hoti mahÃnisaæso, samÃdhi-paribhÃvità pa¤¤Ã mahapphalà hoti mahÃni- saæsÃ, pa¤¤Ã-paribhÃvitaæ cittaæ sammad eva Ãsavehi vimuccati, seyyathÅdaæ kÃmÃsavà bhavÃsavà diÂÂhÃsavÃ\<*<1>*>/ avijjÃsavà ti. 13. Atha kho Bhagavà RÃjagahe yathÃbhirantaæ viharitvà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: `ùyÃm' ùnanda yena AmbalaÂÂhikà ten' upasaækamissÃmÃti.' `Evaæ bhante' ti kho Ãyasmà ùnando Bhagavato pac- cassosi. Atha kho Bhagavà mahatà bhikkhu-saæghena saddhiæ yena AmbalaÂÂhikà tad avasari. 14. Tatra sudaæ Bhagavà AmbalaÂÂhikÃyaæ viharati RÃjÃgÃrake. Tatra pi\<*<2>*>/ sudaæ Bhagavà AmbalaÂÂhi- kÃyaæ viharanto RÃjÃgÃrake etad eva bahulaæ bhikkhÆ- naæ dhammiæ kathaæ karoti: Iti sÅlaæ iti samÃdhi iti pa¤¤Ã, sÅla-paribhÃvito samÃdhi mahapphalo hoti mahÃni- saæso, samÃdhi-paribhÃvità pa¤¤Ã mahapphalà hoti mahÃnisaæsÃ, pa¤¤Ã-paribhÃvitaæ cittaæ sammad eva Ãsavehi vimuccati seyyathÅdaæ kÃmÃsavà bhavÃsavà diÂÂhÃsavà avijjÃsavà ti. 15. Atha kho Bhagavà AmbalaÂÂhikÃyaæ yathÃ- bhirantaæ viharitvà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: `ùyÃm' ùnanda yena NÃÊandà ten' upasaækamissÃmÃti.' `Evaæ bhante' ti kho Ãyasmà ùnando Bhagavato paccassosi. Atha kho Bhagavà mahatà bhikkhu-saæghena saddhiæ yena NÃÊandà tad avasari. Tatra sudaæ Bhagavà NÃÊandÃyaæ viharati PÃvÃrikambavane. 16. Atha kho Ãyasmà SÃriputto yena Bhagavà ten' upasaækami, upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K omits, but gives in a note. 2 Sd K omit. See 18 and p. 91. >/ #<[page 082]># %<82 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 1. 16.>% ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà SÃriputto Bhagavantaæ etad avoca: `Evaæ-pasanno ahaæ bhante Bhagavati na cÃhu na ca bhavissati na c' etarahi vijjati a¤¤o samaïo và brÃhmaïo và Bhagavatà bhiyyo 'bhi¤¤ataro\<*<1>*>/ yadidaæ sambodhiyan' ti. `UÊÃrà kho te ayaæ SÃriputta ÃsabhÅ\<*<2>*>/ vÃcà bhÃsitÃ, ekaæso gahito sÅha-nÃdo nadito: "Evaæ-pasanno ahaæ bhante Bhagavati na cÃhu na ca bhavissati na c' etarahi vijjati a¤¤o samaïo và brÃhmaïo và Bhagavatà bhiyyo 'bhi¤¤ataro yadidaæ sambodhiyan" ti. Kin nu SÃriputta ye te ahesuæ atÅtam addhÃnaæ arahanto sammÃ- sambuddhÃ, sabbe te Bhagavanto cetasà ceto paricca vidità Evaæ-sÅlà te Bhagavanto ahesuæ iti pi, evaæ- dhammà evaæ-pa¤¤Ã evaæ-vihÃrÅ evaæ-vimuttà te Bhagavanto ahesuæ iti pÅti?"' `No h' etaæ bhante.' Kiæ pana SÃriputta ye te bhavissanti anÃgatam addhÃnaæ arahanto sammÃ-sambuddhÃ, sabbe te Bhaga- vanto cetasà ceto paricca vidità "Evaæ-sÅlà te Bhaga- vanto bhavissanti iti pi, evaæ-dhammà evaæ-pa¤¤Ã evaæ-vihÃrÅ evaæ-vimuttà te Bhagavanto bhavissanti iti pÅti?"' `No h' etaæ bhante.' `Kiæ pana SÃriputta ahaæ te\<*<3>*>/ etarahi arahaæ sammÃ- sambuddho cetasà ceto paricca vidito "Evaæ-sÅlo Bhagavà iti pi, evaæ-dhammo evaæ-pa¤¤o evaæ-vihÃrÅ evaæ- vimutto Bhagavà iti pÅti?"' `No h' etaæ bhante.' `Etth' eva hi\<*<4>*>/ te SÃriputta atÅtÃnÃgata-paccuppannesu arahantesu sammÃ-sambuddhesu ceto-pariya\<*<5>*>/-¤Ãïaæ n' atthi. Atha ki¤ carahi\<*<6>*>/ te ayaæ SÃriputta uÊÃrà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K bhiyyobhi¤¤Ãtaro. 2 Bm asambhÅ, and below; K Ãsabhi-. 3 Bm omits; K te ahaæ. 4 Bm ettha carahi; K ettha ca hi. 5 Bm pariyÃya, and below; K -pari¤¤Ãya. 6 K ki¤cetarahi. >/ #<[page 083]># %% ÃsabhÅ vÃcà bhÃsità ekaæso gahito sÅha-nÃdo nadito, "Evaæ-pasanno ahaæ bhante Bhagavati na cÃhu na ca bhavissati na c' etarahi vijjati a¤¤o samaïo và brÃhmaïo và Bhagavatà bhiyyo 'bhi¤¤ataro yadidaæ sambodhiyan" ti?' 17. `Na kho me bhante atÅtÃnÃgata-paccuppannesu arahantesu sammÃ-sambuddhesu ceto-pariya-¤Ãïaæ atthi. Api ca dhammanvayo vidito. Seyyathà pi bhante ra¤¤o paccantimaæ nagaraæ daÊhuddÃpaæ\<*<1>*>/ {daÊha}-pÃkÃra- toraïaæ eka-dvÃraæ, tatr' assa dovÃriko paï¬ito viyatto medhÃvÅ a¤¤ÃtÃnaæ nivÃretà ¤ÃtÃnaæ pavesetÃ. So tassa nagarassa samantà anupariyÃya pathaæ anukkamamÃno na passeyya pÃkÃra-sandhiæ và pÃkÃra-vivaraæ và anta- maso biÊÃra-nissakkana-mattam\<*<2>*>/ pi. Tassa evam assa, ye kho keci oÊÃrikà pÃïà imaæ nagaraæ pavisanti và nikkhamanti vÃ, sabbe te iminà va\<*<3>*>/ dvÃrena pavisanti và nikkhamanti và ti. Evam eva kho me bhante dhamm- anvayo vidito. Ye te bhante ahesuæ atÅtam addhÃnaæ arahanto sammÃ-sambuddhÃ, sabbe te\<*<4>*>/ Bhagavanto pa¤ca nÅvaraïe pahÃya cetaso upakkilese pa¤¤Ãya dubbalÅkaraïe\<*<5>*>/ catusu\<*<6>*>/ satipaÂÂhÃnesu supatiÂÂhita-città satta bojjhaÇge yathÃbhÆtaæ bhÃvetvà anuttaraæ sammÃ-sambodhiæ abhisambujjhiæsu. Ye pi te bhante bhavissanti anÃgataæ addhÃnaæ arahanto sammÃ-sambuddhÃ, sabbe te Bhaga- vanto pa¤ca nÅvaraïe pahÃya cetaso upakkilese pa¤¤Ãya dubbalÅkaraïe catusu satipaÂÂhÃnesu supatiÂÂhita-città satta bojjhaÇge yathÃbhÆtaæ bhÃvetvà anuttaraæ sammÃ- sambodhiæ abhisambujjhissanti. Bhagavà pi bhante etarahi arahaæ sammÃ-sambuddho pa¤ca nÅvaraïe pahÃya cetaso upakkilese pa¤¤Ãya dubbalÅkaraïe catusu sati- paÂÂhÃnesu supatiÂÂhita-citto satta bojjhaÇge yathÃbhÆtaæ bhÃvetvà anuttaraæ sammÃ-sambodhiæ abhisambuddho' ti. 18. Tatra pi\<*<7>*>/ sudaæ Bhagavà NÃÊandÃyaæ viharanto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K daÊhadvÃraæ. 2 Bm K nikkhamana. 3 Scd ca; K omits. 4 Bm vata. 5 Sc Bm dubbalik-. 6 Bm K catÆsu. 7 SS omit, but Bm K have the pi here. See 14. >/ #<[page 084]># %<84 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 1. 18.>% PÃvÃrikambavane etad eva bahulaæ bhikkhÆnaæ dham- miæ kathaæ karoti: Iti sÅlaæ iti samÃdhi iti pa¤¤Ã, sÅla- paribhÃvito samÃdhi mahapphalo hoti mahÃnisaæso, samÃdhi-paribhÃvità pa¤¤Ã mahapphalà hoti mahÃni- saæsÃ, pa¤¤Ã-paribhÃvitaæ cittaæ sammad eva Ãsavehi vimuccati seyyathÅdaæ kÃmÃsavà bhavÃsavà diÂÂhÃsavà avijjÃsavà ti. 19. Atha kho Bhagavà NÃÊandÃyaæ yathÃbhirantaæ viharitvà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: `ùyÃm' ùnanda yena PÃÂaligÃmo ten' upasaækamissÃmÃti.' `Evaæ bhante' ti kho Ãyasmà ùnando Bhagavato pac- cassosi. Atha kho Bhagavà mahatà bhikkhu-saæghena saddhiæ yena PÃÂaligÃmo tad avasari. 20. \<*<1>*>/Assosuæ kho {PÃÂaligÃmiyÃ} upÃsakà `Bhagavà kira PÃÂaligÃmaæ anuppatto' ti. Atha kho PÃÂaligÃmiyà upÃsakà yena Bhagavà ten' upasaækamiæsu, upasaæ- kamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu. Ekamantaæ nisinnà kho PÃÂaligÃmiyà upÃsakà Bhaga- vantaæ etad avocuæ: `AdhivÃsetu no\<*<2>*>/ bhante Bhagavà ÃvasathÃgÃran' ti. AdhivÃsesi Bhagavà tuïhÅ-bhÃvena. 21. Atha kho PÃÂaligÃmiyà upÃsakà Bhagavato adhivÃ- sanaæ viditvÃ, uÂÂhÃy' ÃsanÃ, Bhagavantaæ abhivÃdetvÃ, {padakkhiïaæ} katvÃ, yena ÃvasathÃgÃraæ ten' upasaæ- kamiæsu, upasaækamitvà sabba-santhariæ ÃvasathÃ- gÃraæ santharitvà ÃsanÃni pa¤¤Ãpetvà udaka-maïiæ\<*<3>*>/ patiÂÂhÃpetvà telappadÅpaæ Ãropetvà yena Bhagavà ten' upasaækamiæsu, upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃ- detvà ekamantam aÂÂhaæsu. Ekamantaæ Âhità kho PÃÂaligÃmiyà upÃsakà Bhagavantaæ etad avocuæ: `Sabba-santhariæ santhataæ bhante ÃvasathÃgÃraæ, ÃsanÃni pa¤¤attÃni, udaka-maïiko patiÂÂhÃpito, tela- ppadÅpo Ãropito, yassa dÃni bhante Bhagavà kÃlaæ ma¤¤atÅti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 From here to the end of the chapter = UdÃna viii. 6 = Vin. i. 226. Comp. also M i. 354; S iv. 183. 2 Scd omit. 3 Bm K Ud. maïikaæ; cp. below. >/ #<[page 085]># %% 22. Atha kho BhagavÃ\<*<1>*>/ nivÃsetvà patta-cÅvaraæ ÃdÃya saddhiæ bhikkhu-saæghena yena ÃvasathÃgÃraæ ten' upasaækami, upasaækamitvà pÃde pakkhÃletvà Ãvasa- thÃgÃraæ pavisitvà majjhimaæ thambhaæ nissÃya puratthÃbhimukho\<*<2>*>/ nisÅdi. Bhikkhu-saægho pi kho pÃde pakkhÃletvà ÃvasathÃgÃraæ pavisitvà pacchimaæ bhittiæ nissÃya puratthÃbhimukho nisÅdi Bhagavantaæ yeva purakkhatvÃ.\<*<3>*>/ PÃÂaligÃmiyà pi kho upÃsakà pÃde pakkhÃ- letvà ÃvasathÃgÃraæ pavisitvà puratthimaæ bhittiæ nissÃya pacchÃbhimukhÃ\<*<4>*>/ nisÅdiæsu Bhagavantaæ yeva purakkhatvÃ. 23. Atha kho Bhagavà PÃÂaligÃmiye upÃsake Ãmantesi: `Pa¤c' ime gahapatayo ÃdÅnavà dussÅlassa sÅla-vipattiyÃ. Katame pa¤ca? `Idha gahapatayo dussÅlo sÅla-vipanno pamÃdÃdhika- raïaæ mahatiæ bhoga-jÃniæ nigacchati.\<*<5>*>/ Ayaæ paÂhamo ÃdÅnavo dussÅlassa sÅla-vipattiyÃ. `Puna ca paraæ gahapatayo dussÅlassa sÅla-vipannassa pÃpako kitti-saddo abbhuggacchati. Ayaæ dutiyo ÃdÅnavo dussÅlassa sÅla-vipattiyÃ. `Puna ca paraæ gahapatayo dussÅlo sÅla-vipanno yaæ yad eva parisaæ upasaækamati, yadi khattiya-parisaæ yadi brÃhmaïa-parisaæ yadi gahapati-parisaæ yadi samaïa-{parisaæ}, avisÃrado upasaækamati maÇku-bhÆto. Ayaæ tatiyo ÃdÅnavo dussÅlassa sÅla-vipattiyÃ. `Puna ca paraæ gahapatayo dussÅlo sÅla-vipanno sam- mÆÊho kÃlaæ karoti. Ayaæ catuttho ÃdÅnavo dussÅlassa sÆla-vipattiyÃ. `Puna ca paraæ gahapatayo dussÅlo sÅla-vipanno kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nira- yaæ uppajjati.\<*<6>*>/ Ayaæ pa¤camo ÃdÅnavo dussÅlassa sÅla- vipattiyÃ. Ime kho gahapatayo pa¤ca ÃdÅnavà dussÅlassa sÅla-vipattiyÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm adds sÃyaïha-samaye; K and Ud. add pubbaïhasamayaæ. 2 Bm puratthimÃbhi-, and below. 3 Bm -khitvÃ, and below. 4 Bm pacchimÃbhi-. 5 Bm gacchati. 6 Bm K Ud. upap-, and below. >/ #<[page 086]># %<86 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 1. 24.>% 24. `Pa¤c' ime gahapatayo Ãnisaæsà sÅlavato sÅla- sampadÃya. Katame pa¤ca? `Idha gahapatayo sÅlavà sÅla-sampanno appamÃdÃ- dhikaraïaæ mahantaæ bhogakkhandhaæ adhigacchati. Ayaæ paÂhamo Ãnisaæso sÅlavato sÅla-sampadÃya. `Puna ca paraæ gahapatayo sÅlavato sÅla-sampannassa kalyÃïo kitti-saddo abbhuggacchati. Ayaæ {dutiyo} Ãni- saæso sÅlavato sÅla-sampadÃya. `Puna ca paraæ gahapatayo sÅlavà sÅla-sampanno yaæ yad eva parisaæ upasaækamati, yadi khattiya-parisaæ yadi brÃhmaïa-parisaæ yadi gahapati-parisaæ yadi samaïa-parisaæ, visÃrado upasaækamati amaÇku-bhÆto. Ayaæ tatiyo Ãnisaæso sÅlavato sÅla-sampadÃya. `Puna ca paraæ gahapatayo sÅlavà sÅla-sampanno asam- mÆÊho kÃlaæ karoti. Ayaæ catuttho Ãnisaæso sÅlavato sÅla-sampadÃya. `Puna ca paraæ gahapatayo sÅlavà sÅla-sampanno kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjati. Ayaæ pa¤camo Ãnisaæso sÅlavato sÅla-sampa- dÃya. Ime kho gahapatayo pa¤ca Ãnisaæsà sÅlavato sÅla- sampadÃyÃti.' Atha kho Bhagavà PÃÂaligÃmiye upÃsake bahud eva rattiæ dhammiyà kathÃya sandassetvà samÃdapetvà samuttejetvà sampahaæsetvà uyyojesi, `Abhikkantà kho gahapatayo ratti, yassa dÃni\<*<1>*>/ kÃlaæ ma¤¤athÃti.' `Evam bhante' ti kho PÃÂaligÃmiyà upÃsakà Bhagavato paÂis- sutvÃ\<*<2>*>/ uÂÂhÃy' Ãsanà Bhagavantaæ abhivÃdetvà padak- khiïaæ katvà pakkamiæsu. Atha kho Bhagavà acira- pakkantesu PÃÂaligÃmiyesu\<*<3>*>/ upÃsakesu su¤¤ÃgÃraæ pÃvisi. 26. Tena kho pana samayena SunÅdha\<*<4>*>/-VassakÃrà Magadha-mahÃmattà PÃÂaligÃme nagaraæ mÃpenti VajjÅ- naæ paÂibÃhÃya. Tena kho pana\<*<5>*>/ samayena sambahulà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K add tumhe. 2 Vin. paÂisuïitvÃ. 3 Bm -kesu. 4 K Vin. Sunidha. 5 Bm omits kho pana. Vin. omits From tena to parigaïhanti, and puts the following sentences into 27. Ud. has them in both . >/ #<[page 087]># %% devatÃyo sahassass' eva PÃÂaligÃme vatthÆni parigaï- hanti.\<*<1>*>/ Yasmiæ padese mahesakkhà devatà vatthÆni parigaïhanti, mahesakkhÃnaæ tattha ra¤¤aæ\<*<2>*>/ rÃja-mahÃ- mattÃnaæ cittÃni namanti nivesanÃni mÃpetuæ. Yas- miæ padese majjhimà devatà vatthÆni parigaïhanti, majjhimÃnaæ tattha ra¤¤aæ rÃja-mahÃmattÃnaæ cittÃni namanti nivesanÃni mÃpetuæ. Yasmiæ padese nÅcà devatà vatthÆni parigaïhanti, nÅcÃnaæ tattha ra¤¤aæ rÃja-mahÃmattÃnaæ cittÃni namanti nivesanÃni mÃ- petuæ. 27. Addasà kho Bhagavà dibbena cakkhunà visuddhena atikkanta-mÃnusakena\<*<3>*>/ tà devatÃyo sahassass' eva PÃÂaligÃme vatthÆni parigaïhantiyo. Atha kho Bhagavà rattiyà {paccÆsa-}samayaæ paccuÂÂhÃya Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: `Ko\<*<4>*>/ nu kho ùnanda PÃÂaligÃme nagaraæ mÃpetÅti?' `SunÅdha-VassakÃrà bhante Magadha-mahÃmattà PÃÂaligÃme nagaraæ mÃpenti VajjÅnaæ paÂibÃhÃyÃti.' 28. `Seyyathà pi ùnanda devehi TÃvatiæsehi saddhiæ mantetvÃ, evam eva kho ùnanda SunÅdha-VassakÃrà Magadha-mahÃmattà PÃÂaligÃme nagaraæ mÃpenti Vaj- jÅnaæ paÂibÃhÃya. IdhÃhaæ\<*<5>*>/ ùnanda addasaæ dibbena cakkhunà visuddhena atikkanta-mÃnusakena sambahulà devatÃyo sahassass' eva PÃÂaligÃme vatthÆni parigaïhan- tiyo. Yasmiæ padese mahesakkhà devatà vatthÆni pari- gaïhanti, mahesakkhÃnaæ tattha ra¤¤aæ rÃja-mahÃmat- tÃnaæ cittÃni namanti nivesanÃni mÃpetuæ. Yasmiæ padese majjhimà devatà vatthÆni parigaïhanti, majjhimÃ- naæ tattha ra¤¤aæ rÃja-mahÃmattÃnaæ cittÃni namanti nivesanÃni mÃpetuæ. Yasmiæ padese nÅcà devatà vatthÆni parigaïhanti, nÅcÃnaæ tattha ra¤¤aæ rÃja- mahÃmattÃnaæ cittÃni namanti nivesanÃni mÃpetuæ. YÃvatà ùnanda ariyaæ Ãyatanaæ yÃvatà vaïippatho\<*<6>*>/ idaæ agga-nagaraæ bhavissati PÃÂaliputtaæ puÂa-bheda- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K parigg- and below. 2 Vin. rajÆnaæ thrice. 3 Bm mÃnuss-. 4 Vin. ke . . . mÃpentÅti. 5 Scdt Childers imÃhaæ. 6 Sd vanipphato. >/ #<[page 088]># %<88 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 1. 28.>% naæ. PÃÂaliputtassa kho ùnanda tayo antarÃyà bhavis- santi, aggito và udakato và mithubhedÃ\<*<1>*>/ vÃ' ti. 29. Atha kho SunÅdha-VassakÃrà Magadha-mahÃmattà yena Bhagavà ten' upasaækamiæsu, upasaækamitvà Bhagavatà saddhiæ sammodiæsu, sammodanÅyaæ kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ aÂÂhaæsu. Ekaman- taæ Âhità kho SunÅdha-VassakÃrà Magadha-mahÃmattà Bhagavantaæ etad avocuæ: `AdhivÃsetu no bhavaæ Gotamo ajjatanÃya bhattaæ saddhiæ bhikkhu-saæghenÃti.' AdhivÃsesi Bhagavà tuïhÅ-bhÃvena. 30. Atha kho SunÅdha-VassakÃrà Magadha-mahÃmattà Bhagavato adhivÃsanaæ viditvÃ\<*<2>*>/ yena sako Ãvasatho ten' upasaækamiæsu, upasaækamitvà sake Ãvasathe\<*<2>*>/ païÅtaæ khÃdaniyaæ bhojaniyaæ {paÂiyÃdÃpetvÃ} Bhagavato kÃlaæ ÃrocÃpesuæ `KÃlo bho Gotama niÂÂhitaæ bhattan ti.' 27. Atha kho Bhagavà pubbaïha-samayaæ nivÃsetvà patta-cÅvaram ÃdÃya saddhiæ bhikkhu-saæghena yena SunÅdha-VassakÃrÃnaæ Magadha-mahÃmattÃnaæ Ãva- satho\<*<3>*>/ ten' upasaækami, upasaækamitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi.\<*<4>*>/ Atha kho SunÅdha-VassakÃrà Magadha-mahÃ- mattà Buddha-pamukhaæ bhikkhu-saæghaæ païÅtena khÃdaniyena bhojaniyena sahatthà santappesuæ sam- pavÃresuæ. Atha kho SunÅdha-VassakÃrà Magadha- mahÃmattà Bhagavantaæ bhuttÃviæ oïÅta-patta-pÃïiæ a¤¤ataraæ nÅcaæ Ãsanaæ gahetvà ekamantaæ nisÅdiæsu. 31. Ekamantaæ nisinne kho SunÅdha-VassakÃre Magadha-mahÃmatte Bhagavà imÃhi gÃthÃhi anumodi: Yasmiæ padese kappeti vÃsaæ paï¬ita-jÃtiko\<*<5>*>/ SÅlavant' ettha bhojetvà sa¤¤ate brahmacÃrayo,\<*<6>*>/ Yà tattha devatà assu\<*<7>*>/ tÃsaæ dakkhiïam Ãdise, Tà pÆjità pÆjayanti mÃnità mÃnayanti naæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc bhedato; Sd bhedo; Vin. abbhantarato mithubhedÃ. 2-2 Vin. omits. 3 Vin. parivesanÃ. 4 Vin. adds saddhiæ bhikkhusaæghena. 5 Bm K Vin. Ud. -yo. 6 Sd K -riyo; Bm Vin. -riye. 7 Bm K Vin. Ud. Ãsum. >/ #<[page 089]># %% Tato naæ anukampanti\<*<1>*>/ mÃtà puttaæ va orasaæ DevatÃnukampito poso sadà bhadrÃni passatÅti.' Atha kho Bhagavà SunÅdha-VassakÃre Magadha-mahÃ- matte imÃhi gÃthÃhi anumoditvà uÂÂhÃy' Ãsanà pakkÃmi. 32. Tena kho pana samayena SunÅdha-VassakÃrà Magadha-mahÃmattà Bhagavantaæ piÂÂhito piÂÂhito anu- baddhà honti, `Yen' ajja samaïo Gotamo dvÃrena nikkhamissati taæ Gotama-dvÃraæ nÃma bhavissati, yena titthena GaÇgaæ nadiæ tarissati taæ Gotama- titthaæ bhavissatÅti.' Atha kho Bhagavà yena dvÃrena nikkhami taæ Gotama-dvÃraæ nÃma ahosi. 33. Atha kho Bhagavà yena GaÇgà nadÅ ten' {upasaæ- kami}. Tena kho pana samayena GaÇgà nadÅ pÆrà hoti samatittikÃ\<*<2>*>/ kÃkapeyyÃ. App ekacce manussÃ\<*<3>*>/ nÃvaæ pariyesanti app ekacce uÊumpaæ pariyesanti app ekacce kullaæ bandhanti aparÃparaæ\<*<4>*>/ gantu-kÃmÃ. Atha kho Bhagavà seyyathà pi nÃma balavà puriso sammi¤jitaæ và bÃhaæ pasÃreyya pasÃritaæ và bÃhaæ sammi¤jeyya, evam evaæ GaÇgÃya nadiyà orima-tÅre antarahito pÃrima- tÅre\<*<5>*>/ paccuÂÂhÃsi saddhiæ {bhikkhu-saæghena}. 34. Addasà kho Bhagavà te manusse app ekacce nÃvaæ pariyesante app ekacce uÊumpaæ pariyesante app ekacce kullaæ bandhante aparÃparaæ gantu-kÃme.\<*<6>*>/ Atha kho Bhagavà etam atthaæ viditvÃ, tÃyaæ velÃyaæ imaæ udÃnaæ udÃnesi: `Ye taranti aïïavaæ\<*<7>*>/ saraæ setuæ katvÃna\<*<8>*>/ visajja pallalÃni, Kullaæ hi jano pabandhati,\<*<9>*>/ tiïïÃ\<*<10>*>/ medhÃvino janÃ\<*<11>*>/' ti. PAèHAMAKA-BHù×AVùRAõ.\<*<12>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm -penti. 2 Scd tiyÃ; Bm Vin. -titthikÃ. 3 Vin. Manussà a¤¤e n. p. a¤¤e u. p. a¤¤e k. b. orà pÃraæ. 4 K pÃrà pÃraæ, with aparÃparaæ in a note. 5 K orime t. a. pÃrime tÅre. 6 Vin. omits this sentence. 7 Sc annÃvaæ. 8 Bm katvÃ. 9 Sc sambandhati; K kullaæ jano ca bandhati; Vin. k. hi j. bandhati. 10 Bm nittiïïÃ. 11 Sc jÃtÃ. 12 Bm K paÂhama-. >/ #<[page 090]># %<90 CHAPTER II.>% 2.1. Atha kho Bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãman- tesi: `ùyÃm' ùnanda yena KoÂigÃmo ten' upasaækamissÃ- mÃti.' `Evaæ bhante ti' kho Ãyasmà ùnando Bhagavato paccassosi. Atha kho Bhagavà mahatà bhikkhu-saæ- ghena saddhiæ yena KoÂigÃmo tad avasari. Tatra sudaæ Bhagavà {KoÂigÃme} viharati. 2. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: `Catunnaæ bhikkhave ariya-saccÃnaæ ananubodhà ap- paÂivedhà evam idaæ dÅgham addhÃnaæ sandhÃvitaæ saæsaritaæ mama¤ c' eva tumhÃka¤ ca. Katamesaæ catunnaæ? Dukkhassa bhikkhave ariya-saccassa an- anubodhà appaÂivedhà evam idaæ dÅgham addhÃnaæ sandhÃvitaæ saæsaritaæ mama¤ c' eva tumhÃka¤ ca. `Dukkha-samudayassa bhikkhave ariya-saccassa ananu- bodhà appaÂivedhà evam idaæ dÅgham addhÃnaæ sandhÃ- vitaæ saæsaritaæ mama¤ c' eva tumhÃka¤ ca. `Dukkha-nirodhassa bhikkhave ariya-saccassa . . . pe . . . Dukkha-nirodha-gÃminiyà paÂipadÃya bhikkhave ariya-saccassa ananubodhà appaÂivedhà evam idaæ dÅgham addhÃnaæ sandhÃvitaæ saæsaritaæ mama¤ c' eva tum- hÃka¤ ca. Tayidaæ bhikkhave dukkhaæ ariya-saccaæ anubuddhaæ paÂividdhaæ, dukkha-samudayaæ ariya- saccaæ anubuddhaæ paÂividdhaæ, dukkha-nirodhaæ ariya-saccaæ anubuddhaæ paÂividdhaæ, dukkha-nirodha- gÃminÅ paÂipadà ariya-saccaæ anubuddhaæ paÂividdhaæ, ucchinnà bhava-taïhÃ, khÅïà bhava-netti, n' atthi dÃni punabbhavo' ti. 3. {Idam avoca} BhagavÃ, idaæ vatvÃ\<*<1>*>/ Sugato athÃparaæ etad avoca SatthÃ: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K vatvÃna. 90 No footnote. >/ #<[page 091]># %% `Catunnaæ ariya-saccÃnaæ yathÃbhÆtaæ adassanà Saæsitaæ\<*<1>*>/ dÅgham addhÃnaæ tÃsu tÃs' eva\<*<2>*>/ jÃtisu. TÃni\<*<3>*>/ etÃni diÂÂhÃni bhava-netti\<*<4>*>/ samÆhatà Ucchinnaæ\<*<5>*>/ mÆlaæ dukkhassa n' atthi dÃni punabbhavo' ti.\<*<6>*>/ 4. Tatra pi sudaæ Bhagavà KoÂigÃme viharanto etad eva bahulaæ bhikkhÆnaæ dhammiæ kathaæ karoti:\<*<7>*>/ Iti sÅlaæ iti samÃdhi iti pa¤¤Ã, sÅla-paribhÃvito samÃdhi mahapphalo hoti mahÃnisaæso, samÃdhi-paribhÃvità pa¤¤Ã mahapphalà hoti mahÃnisaæsÃ, pa¤¤Ã-paribhÃ- vitaæ cittaæ sammad eva Ãsavehi vimuccati seyyathÅdaæ kÃmÃsavà bhavÃsavà diÂÂhÃsavÃ\<*<8>*>/ avijjÃsavà ti. 5. Atha kho Bhagavà KoÂigÃme yathÃbhirantaæ viharitvà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: `ùyÃm' ùnanda yena NÃdikÃ\<*<9>*>/ ten' upasaækamis- sÃmÃti.' `Evaæ bhante' ti kho Ãyasmà ùnando Bhagavato paccassosi. Atha kho Bhagavà mahatà bhikkhu-saæghena saddhiæ yena NÃdikà tad avasari. Tatra\<*<10>*>/ sudaæ Bhagavà NÃdike viharati Gi¤jakÃvasathe. 6. Atha kho Ãyasmà ùnando yena Bhagavà ten' upasaækami, upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà ùnando Bhagavantaæ etad avoca: `SÃÊho nÃma bhante bhikkhu NÃdike kÃlakato,\<*<11>*>/ tassa kà gati ko abhisamparÃyo? \<*<12>*>/ Nandà nÃma bhante bhik- khunÅ NÃdike kÃlakatÃ, tassà kà gati ko abhisamparÃyo? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K saæsaritaæ. 2 Bm K Feer Old. tÃsveva. 3 Sd bhagavanteti; St bhavanteti. 4 Feer, yÃni. 5 SS ucchinna-. 6 = S v. 431 = Vin. i. 231. 7 SS here only katheti. See 1. 12; 2. 10, 20. 8 St K omit. 9 So all MSS K and Sum. See 6, 7. 10 Bm adds pi. 11 Bm kÃlaæ kato, and onwards. 12 Comp. Vin. i. 293. >/ #<[page 092]># %<92 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 2. 6.>% Sudatto nÃma bhante upÃsako NÃdike kÃlakato, tassa kà gati ko abhisamparÃyo? SujÃtà nÃma bhante upÃsikà NÃdike kÃlakatÃ, tassà kà gati ko abhisamparÃyo? Kakudho\<*<1>*>/ nÃma bhante upÃsako NÃdike kÃlakato, tassa kà gati ko abhisamparÃyo? {KÃliÇgo}\<*<2>*>/ nÃma bhante upÃsako . . . pe . . . NikaÂo nÃma bhante upÃsako . . . KaÂissabho nÃma bhante upÃsako . . . TuÂÂho nÃma bhante upÃsako . . . SantuÂÂho nÃma bhante upÃsako . . . Bhaddo\<*<3>*>/ nÃma bhante upÃsako . . . Subhaddo\<*<4>*>/ nÃma bhante upÃsako NÃdike kÃlakato, tassa kà gati ko abhisamparÃyo' ti? 7. `SÃÊho ùnanda bhikkhu ÃsavÃnaæ khayà anÃsavaæ ceto-vimuttiæ pa¤¤Ã-vimuttiæ diÂÂhe 'va dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja vihÃsi. Nandà ùnanda bhikkhunÅ pa¤cannaæ orambhÃgiyÃnaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà opapÃtikà tattha-parinibbÃyinÅ anÃvatti- dhammà tasmà lokÃ.\<*<5>*>/ Sudatto {ùnanda} upÃsako tiïïaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà rÃga-dosa-mohÃnaæ tanuttà sakadÃgÃmÅ sakid eva imaæ lokaæ Ãgantvà dukkhass' antaæ karissati. SujÃtà ùnanda upÃsikà tiïïaæ saæyo- janÃnaæ parikkhayà sotÃpannà avinipÃta-dhannà niyatà sambodhi-parÃyanÃ. Kakudho ùnanda upÃsako pa¤can- naæ orambhÃgiyÃnaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà opapÃ- tiko tattha-parinibbÃyÅ anÃvatti-dhammo tasmà lokÃ. KÃliÇgo ùnanda upÃsako . . . pe . . . NikaÂo ùnanda upÃsako . . . KaÂissabho ùnanda upÃsako . . . TuÂÂho ùnanda upÃsako . . . SantuÂÂho ùnanda upÃsako . . . Bhaddo ùnanda upÃsako . . . Subhaddo ùnanda upÃsako pa¤cannaæ orambhÃgiyÃnaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà opapÃtiko tattha-parinibbÃyÅ anÃvatti-dhammo tasmà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sct K Kakudho; Sd Kakudo here, but Kakudho in 7; Bm KukkuÂo (and so below). 2 Bm KÃlimbo; K KÃraÊimbo (KÃliÇgo as a various reading). So also in 7. 3 K BhaÂo (Bhaddo as var. read.). 4 K SubhaÂo (Subhaddo as var. read.). 5 Scdt insert pe. >/ #<[page 093]># %% lokÃ. Paro-pa¤¤Ãsa\<*<1>*>/ ùnanda NÃdike upÃsakà kÃlakatà pa¤cannaæ orambhÃgiyÃnaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà opapÃtikà tattha-parinibbÃyino anÃvatti-dhammà tasmà lokÃ. SÃdhikà navuti ùnanda NÃdike upÃsakà kÃlakatà tiïïaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà rÃga-dosa-mohÃnaæ tanuttà sakadÃgÃmino sakid eva imaæ lokaæ Ãgantvà dukkhass' antaæ karissanti. SÃtirekÃni\<*<2>*>/ ùnanda pa¤ca- satÃni NÃdike upÃsakà kÃlakatà tiïïaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà sotÃpannà avinipÃtÃ-dhammà niyatà sambodhi- parÃyanÃ. 8. `Anacchariyaæ kho pan' etaæ ùnanda yaæ manussa- bhÆto kÃlaæ kareyya, tasmiæ tasmiæ ce\<*<3>*>/ kÃlakate TathÃ- gatam upasaækamitvà etam atthaæ pucchissatha, vihesà v' esà ùnanda TathÃgatassa. TasmÃt ih' ùnanda Dham- mÃdÃsaæ nÃma dhamma-pariyÃyaæ desessÃmi yena samannÃgato ariya-sÃvako ÃkaÇkhamÃno attanà va attÃnaæ vyÃkareyya: "KhÅïa-nirayo 'mhi khÅïa- tiracchÃna-yoniyo\<*<4>*>/ khÅïa-petti-visayo khÅïÃpÃya-duggati- vinipÃto, sotÃpanno 'ham asmi avinipÃta-dhammo niyato sambodhi-parÃyano" ti. 9. `Katamo ca so ùnando DhammÃdÃso dhamma- pariyÃyo yena samannÃgato ariya-sÃvako ÃkaÇkhamÃno attanà va attÃnaæ vyÃkareyya "KhÅïa-mirayo 'mhi khÅïa- tiracchÃna-yoniyo khÅïa-petti-visayo khÅïÃpÃya-duggati- vinipÃto, sotÃpanno 'ham asmi avinipÃta-dhammo niyato sambodhi-parÃyano" ti? Idh' ùnanda ariya-sÃvako Buddhe aveccappasÃdena samannÃgato hoti: "Iti pi so Bhagavà arahaæ sammÃ-sambuddho vijjÃ-caraïa-sam- panno sugato loka-vidÆ anuttaro purisa-damma-sÃrathi satthà deva-manussÃnaæ Buddho BhagavÃ" ti. Dhamme aveccappasÃdena samannÃgato hoti: "SvÃkkhÃto Bhaga- vatà dhammo sandiÂÂhiko akÃliko ehi-passiko opanayiko paccattaæ veditabbo vi¤¤ÆhÅti." Saæghe aveccappasÃ- dena samannÃgato hoti: "SupaÂipanno Bhagavato sÃvaka- saægho, uju-paÂipanno Bhagavato sÃvaka-saægho, ¤Ãya- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm -saæ. 2 K dasÃtir-. 3 Bm yeva; K kho. 4 Bm K yoni, and below. >/ #<[page 094]># %<94 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 2. 9.>% paÂipanno Bhagavato sÃvaka-saægho, {sÃmÅci}-paÂipanno\<*<1>*>/ Bhagavato sÃvaka-saægho, yadidaæ cattÃri purisa-yugÃni aÂÂha purisa-puggalÃ, esa Bhagavato sÃvaka-saægho Ãhuneyyo pÃhuïeyyo\<*<2>*>/ dakkhiïeyyo a¤jali-karaïÅyo anut- taraæ {pu¤¤a-kkhettaæ} lokassÃti." Ariya-kantehi sÅlehi samannÃgato hoti akhaï¬ehi\<*<3>*>/ acchiddehi asabalehi akam- mÃsehi bhujissehi\<*<4>*>/ vi¤¤uppasatthehi\<*<5>*>/ aparÃmaÂÂhehi samÃdhi-saævattanikehi. `Ayaæ kho so ùnanda dhammÃdÃso dhamma-pariyÃyo yena samannÃgato ariya-sÃvako ÃkaÇkhamÃno attanà va attÃnaæ vyÃkareyya "KhÅïa-nirayo 'mhi, khÅïa-tiracchÃna- yoniyo,\<*<6>*>/ khÅïa-petti-visayo, khÅïÃpÃya-duggati-vinipÃto, sotÃpanno 'haæ asmi avinipÃta-dhammo niyato sambodhi- parÃyano"' ti. 10. Tatra\<*<7>*>/ sudaæ Bhagavà NÃdike\<*<8>*>/ viharanto Gi¤ja- kÃvasathe\<*<9>*>/ etad eva bahulaæ bhikkhÆnaæ dhammiæ kathaæ karoti: Iti sÅlaæ iti samÃdhi iti pa¤¤Ã . . . pe . . . seyyathÅdaæ kÃmÃsavà bhavÃsavà diÂÂhÃsavÃ\<*<10>*>/ avijjÃsavà ti. 11. Atha kho Bhagavà NÃdike yathÃbhirantaæ viharitvà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: `ùyÃm' ùnanda yena VesÃli ten' upasaækamissÃmÃti.' `Evaæ bhante' ti kho Ãyasmà ùnando Bhagavato pac- cassosi. Atha kho Bhagavà mahatà bhikkhu-saæghena saddhiæ yena VesÃli tad avasari. Tatra sudaæ Bhagavà VesÃliyaæ viharati AmbapÃli-vane. 12. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: `Sato bhikkhave bhikkhu vihareyya sampajÃno, ayaæ vo\<*<11>*>/ amhÃkaæ anusÃsanÅ. `Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu sato hoti? Idha bhik- khave bhikkhu kÃye kÃyÃnupassÅ viharati ÃtÃpÅ sampajÃno \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm sÃmici-. 2 St K pÃhun-. 3 K akkh-. 4 Bm bhÆj-. 5 Bm pasaÂhehi; K vi¤¤Æpasatthehi. 6 Bm K yoni. 7 Bm K insert pi. 8 Bm NÃtike. 9 Sd Gijjhak-; St Gijjha¤jak-. 10 St K om. 11 Scdt kho; K te. >/ #<[page 095]># %% satimà vineyya loke abhijjhÃ-domanassaæ vedanÃsu . . . pe . . . citte . . . pe . . . dhammesu dhammÃnupassÅ viharati, ÃtÃpÅ sampajÃno satimà vineyya loke abhijjhÃ- domanassaæ, evaæ kho bhikkhave bhikkhu sato hoti. 13. `Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu sampajÃno hoti? Idha bhikkhave bhikkhu abhikkante paÂikkante sampajÃna- kÃrÅ hoti, Ãlokite vilokite sampajÃna-kÃrÅ hoti, sammi¤jite pasÃrite sampajÃna-kÃrÅ hoti, saæghÃÂi-patta-cÅvara- dhÃraïe sampajÃna-kÃrÅ hoti, asite pÅte khÃyite sÃyite sampajÃna-kÃrÅ hoti, uccÃra-passÃva-kamme sampajÃna- kÃrÅ hoti, gate Âhite nisinne sutte jÃgarite bhÃsite tuïhÅ- bhÃve sampajÃna-kÃrÅ hoti. Evaæ kho bhikkhave bhikkhu sampajÃno hoti. Sato bhikkhave bhikkhu vihareyya sampajÃno, ayaæ vo\<*<1>*>/ amhÃkaæ anusÃsanÅ' ti. 14. Assosi kho AmbapÃlÅ gaïikà `Bhagavà kira VesÃ- liyaæ\<*<2>*>/ anuppatto VesÃliyaæ viharati mayhaæ {ambavane}' ti. Atha kho AmbapÃlÅ gaïikà bhaddÃni bhaddÃni yÃnÃni yojÃpetvÃ, bhaddaæ\<*<3>*>/ yÃnaæ abhirÆhitvà bhaddehi bhad- dehi yÃnehi VesÃliyà niyyÃsi, yena sako ÃrÃmo tena pÃyÃsi. YÃvatikà yÃnassa bhÆmi yÃnena gantvà yÃnà paccorohitvà pattikà va yena Bhagavà ten' upasaækami, upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekaman- taæ nisinnaæ kho AmbapÃliæ gaïikaæ Bhagavà dham- miyà kathÃya sandassesi samÃdapesi samuttejesi sampa- haæsesi. Atha kho {AmbabÃli}-gaïikà Bhagavatà dhammiyà ka- thÃya sandassità samÃdapità samuttejità sampahaæsità Bhagavantaæ etad avoca: `AdhivÃsetu me bhante Bhagavà svÃtanÃya bhattaæ saddhiæ bhikkhu-saæghenÃti.' AdhivÃsesi Bhagavà tuïhÅ-bhÃvena. Atha kho Amba- {pÃligaïikÃ} Bhagavato adhivÃsanaæ viditvà {uÂÂhÃy'} Ãsanà Bhagavantaæ abhivÃdetvà padakkhiïaæ katvà pakkÃmi. 15. Assosuæ kho VesÃlikà LicchavÅ `Bhagavà kira \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sctd kho; K te. 2 Bm K VesÃliæ, against Scdt and Ch. 3 Bm K add bhaddaæ. >/ #<[page 096]># %<96 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 2. 15.>% VesÃliæ\<*<1>*>/ anuppatto VesÃliyaæ viharati AmbapÃli-vane' ti. Atha kho te LicchavÅ bhaddÃni bhaddÃni yÃnÃni yojÃpetvà bhaddaæ\<*<2>*>/ yÃnaæ abhirÆhitvà bhaddehi bhad- dehi yÃnehi VesÃliyà niyyiæsu.\<*<3>*>/ Tatr' ekacce LicchavÅ nÅlà honti nÅla-vaïïà nÅla-vatthà nÅlÃlaÇkÃrÃ, ekacce Lic- chavÅ pÅtà honti pÅta-vaïïà pÅta-vatthà pÅtÃlaÇkÃrÃ, ekacce LicchavÅ lohitakÃ\<*<4>*>/ honti lohita-vaïïà lohita-vatthà lohitÃ- laÇkÃrÃ, ekacce LicchavÅ odÃtà honti odÃta-vaïïà odÃta- vatthà odÃtÃlaÇkÃrÃ. 16. Atha kho {AmbapÃli}gaïikà daharÃnaæ daharÃnaæ LicchavÅnaæ akkhena akkhaæ cakkena cakkaæ yugena yugaæ paÂivaÂÂesi.\<*<5>*>/ Atha kho LicchavÅ AmbapÃliæ gaïikaæ etad avocuæ: `Ki¤ je AmbapÃli daharÃnaæ daharÃnaæ LicchavÅnaæ akkhena akkhaæ cakkena cakkaæ yugena yugaæ paÂi- vaÂÂesÅti?' `Tathà hi pana me ayyaputtà Bhagavà nimantito svÃta- nÃya bhattaæ saddhiæ bhikkhu-saæghenÃti.' `Dehi je AmbapÃli etaæ bhattaæ sata-sahassenÃti.' `Sace pi me ayyaputta VesÃliæ sÃhÃraæ dassatha evaæ- mahantaæ bhattaæ na dassÃmÅti.' Atha kho te LicchavÅ aÇgulÅ\<*<6>*>/ poÂhesuæ,\<*<7>*>/ `Jit' amhà vata bho ambakÃya, va¤cit'\<*<8>*>/ amhà vata bho ambakÃyÃti.' Atha kho te LicchavÅ yena AmbapÃli-vanaæ tena pÃy- iæsu. 17. Addasà kho Bhagavà te LicchavÅ dÆrato va Ãgac- chante, disvà bhikkhÆ Ãmantesi: `Yesaæ bhikkhave bhikkhÆnaæ devà TÃvatiæsà adiÂ- ÂhÃ,\<*<9>*>/ oloketha bhikkhave Licchavi\<*<10>*>/-parisaæ, avaloketha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS VesÃliyaæ. Comp. vol. i. 87, 111, 127. 2 Bm K add bhaddaæ. 3 Sd niyyaæsu; St niyyumsu; Bm niyiæsu. Vin. i. 231 niyyÃsuæ bhagavantaæ dassanÃya. 4 Bm -tÃ. 5 Vin. i. 231, 3 differs in this and the following clauses. 6 Sc -Âhosuæ. 7 Bm aÇguliæ, and so below 18. 8 Bm jit'. 9 K and Vin. i. 232, adiÂÂha-pubbÃ. Comp. MahÃvastu i. 262; Sum. i. 310; Rockhill 63. 10 Bm -vÅ and onwards. >/ #<[page 097]># %% bhikkhave Licchavi-parisaæ, upasaæharatha bhikkhave Licchavi-parisaæ TÃvatiæsa-parisan' ti. 18. Atha kho te LicchavÅ yÃvatikà yÃnassa bhÆmi yÃnena gantvà yÃnà paccorohitvÃ, pattikà va yena Bha- gavà ten' upasaækamiæsu, upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu. Ekamantaæ nisinne kho te LicchavÅ Bhagavà dhammiyà kathÃya sandassesi samÃdapesi samuttejesi sampahaæsesi. Atha kho te LicchavÅ Bhagavatà dhammiyà kathÃya sandassità samÃdapità samuttejità sampahaæsità Bhaga- vantaæ etad avocuæ: `AdhivÃsetu no bhante Bhagavà svÃtanÃya bhattaæ saddhiæ bhikkhu-saæghenÃti.' 1 `Adhivutthaæ kho me LicchavÅ svÃtanÃya AmbapÃli- gaïikÃya\<*<2>*>/ bhattan' ti. Atha kho te LicchavÅ aÇgulÅ poÂhesuæ: `Jit' amhà vata bho ambakÃya, va¤cit' amhà vata bho ambakÃyÃti.' Atha kho te LicchavÅ Bhagavato bhÃsitaæ abhinanditvà anumoditvà uÂÂhÃy' Ãsanà Bhagavantaæ abhivÃdetvà padakkhiïaæ katvà pakkamiæsu. 19. Atha kho {AmbapÃli}gaïikà tassà rattiyà accayena sake ÃrÃme {païÅtaæ} khÃdaniyaæ bhojaniyaæ paÂiyÃdÃ- petvà Bhagavato kÃlaæ ÃrocÃpesi: `KÃlo bhante niÂÂhi- taæ bhattan' ti. Atha kho Bhagavà pubbaïha-samayaæ nivÃsetvà patta-{cÅvaraæ} ÃdÃya saddhiæ bhikkhu-saæghena yena AmbapÃli-gaïikÃya parivesanÃ\<*<3>*>/ ten' upasaækami, upasaækamitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi. Atha kho {AmbapÃli} gaïikà Buddha-pamukhaæ bhikkhu-saæghaæ païÅtena khÃdaniyena bhojaniyena sahatthà santappesi sampavÃ- resi. Atha kho {AmbapÃli}gaïikà Bhagavantaæ bhuttÃviæ oïÅta-patta-pÃïiæ a¤¤ataraæ nÅcaæ Ãsanaæ gahetvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B inserts atha kho Bhagavà te LicchavÅ etad avoca. K for adhivutthaæ reads adhivÃsitaæ. Vin. has adhivuttho 'mhi. 2 Bm -liyÃ- throughout. 3 Bm nivesanaæ; K parivesanaæ. >/ #<[page 098]># %<98 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 2. 19.>% ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinnà kho AmbapÃli- gaïikà Bhagavantaæ etad avoca: `ImÃhaæ bhante ÃrÃmaæ\<*<1>*>/ Buddha-pamukhassa bhik- khu-saæghassa dammÅti.' PaÂiggahesi Bhagavà ÃrÃmaæ. Atha kho Bhagavà AmbapÃli-gaïikaæ dhammiyà kathÃya sandassetvà samÃ- dapetvà samuttejetvà sampahaæsetvà uÂÂhÃy' Ãsanà pakkÃmi. 20. Tatra pi\<*<2>*>/ sudaæ Bhagavà VesÃliyaæ viharanto AmbapÃli-vane etad eva bahulaæ bhikkhÆnaæ dhammiæ kathaæ karoti: Iti sÅlaæ iti samÃdhi iti pa¤¤Ã, sÅla- paribhÃvito samÃdhi mahapphalo hoti mahÃnisaæso, samÃdhi-paribhÃvità pa¤¤Ã mahapphalà hoti mahÃni- saæsÃ, pa¤¤Ã-paribhÃvitaæ cittaæ sammad eva Ãsavehi vimuccati seyyathÅdaæ kÃmÃsavà bhavÃsavà diÂÂhÃsavÃ\<*<3>*>/ avijjÃsavà ti. 21. Atha kho Bhagavà AmbapÃli-vane yathÃbhirantaæ viharitvà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: `ùyÃm' ùnanda yena Beluva-gÃmako\<*<4>*>/ ten' upasaæ- kamissÃmÃti.' `Evaæ bhante' ti kho Ãyasmà ùnando Bhagavato pac- cassosi. Atha kho Bhagavà mahatà bhikkhu-saæghena saddhiæ yena Beluva-gÃmako tad avasari. Tatra sudaæ Bhagavà Beluva-gÃmake viharati. 22. \<*<5>*>/Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: `Etha tumhe bhikkhave, samantà VesÃliæ\<*<6>*>/ yathÃ- mittaæ\<*<7>*>/ yathÃ-sandiÂÂhaæ yathÃ-sambhattaæ vassaæ upetha, ahaæ pana idh' eva Beluva-gÃmake vassaæ upagacchÃmÅti.' `Evaæ bhante' ti kho te bhikkhÆ {Bhagavato} paÂissutvà samantà VesÃliæ\<*<8>*>/ yathÃ-mittaæ yathÃ-sandiÂÂhaæ yathÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Vin. i. 233 AmbapÃlivanaæ(!). 2 Sd K om. 3 K omits. 4 Bm K VeÊuva-(and below). 5 Saæyutta v. 152-4. 6 Scd -liyaæ; Feer -liyÃ. 7 Sc mattaæ, and below, Sdt khittaæ and below. K yathÃmittam in text, yathÃkhittam in note. 8 Sc -liyaæ as above. >/ #<[page 099]># %% sambhattaæ vassaæ {upaga¤chuæ,}\<*<1>*>/ Bhagavà pana tatth' eva Beluva-gÃmake vassaæ upaga¤chi.\<*<2>*>/ 23. Atha kho Bhagavato vassÆpagatassa kharo ÃbÃdho uppajji, bÃÊhÃ\<*<3>*>/ vedanà vattanti\<*<4>*>/ mÃraïantikÃ. TÃ\<*<5>*>/ sudaæ Bhagavà sato sampajÃno adhivÃseti\<*<6>*>/ aviha¤¤a- mÃno. Atha kho Bhagavato etad ahosi: `Na kho me taæ {paÂirÆpaæ} yo 'haæ\<*<7>*>/ anÃmantetvà upaÂÂhÃke anapaloketvà bhikkhu-saæghaæ parinibbÃyeyyaæ. Yan {nÆnÃhaæ} imaæ ÃbÃdhaæ viriyena paÂippaïÃmetvà jÅvita-saækhÃraæ adhiÂÂhÃya vihareyyan' ti. Atha kho Bhagavà taæ ÃbÃdhaæ viriyena paÂippaïÃ- metvà jÅvita-saækhÃraæ adhiÂÂhÃya vihÃsi. Atha kho Bhagavato so ÃbÃdho paÂippassambhi\<*<8>*>/. 24. Atha kho Bhagavà gilÃnà vuÂÂhito acira-vuÂÂhito gela¤¤Ã vihÃrà nikkhamma vihÃra-pacchÃyÃyaæ\<*<9>*>/ pa¤¤atte Ãsane nisÅdi. Atha kho Ãyasmà ùnando yena Bhagavà ten' upasaækami, upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà ùnando Bhagavantaæ etad avoca: `DiÂÂhÃ\<*<10>*>/ me bhante Bhagavato phÃsu, diÂÂhaæ me bhante Bhagavato khamanÅyaæ.\<*<11>*>/ Api hi\<*<12>*>/ me bhante madhuraka-jÃto viya kÃyo, disà pi me na pakkhÃyanti, dhammà pi maæ na paÂibhanti Bhagavato gela¤¤ena, api ca me bhante ahosi kÃcid eva assÃsamattÃ, "na tÃva Bhagavà parinibbÃyissati na yÃva Bhagavà bhikkhu- saæghaæ Ãrabbha ki¤cid eva udÃharatÅti."' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm upagacchiæsu; K upagacchuæ. 2 Bm K upagacchi. 3 SS pabÃÊhà as at 4. 20. 4 Bm vattati. 5 St Bm K tatra. 6 Bm K -sesi. 7 Bm yvÃhaæ. 8 The Saæyutta omits this sentence. 9 K vihÃrapp-; Feer, nikkhamitvà vihÃrapacchà chÃyÃyaæ. 10 Bm diÂho. Both Bm and K omit me both times. 11 Feer has DiÂÂhà bhante khamanÅyaæ, diÂÂhà bhante Bhagavato yÃpanÅyaæ. 12 Bm K ca; Feer omits. >/ #<[page 100]># %<100 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 2. 25.>% 25. `Kim pan' ùnanda bhikkhu-saægho mayi paccÃ- siæsati? \<*<1>*>/ Desito ùnanda mayà dhammo anantaraæ abÃhiram karitvÃ, na tatth'\<*<2>*>/ ùnanda TathÃgatassa dham- mesu Ãcariya-muÂÂhi. Yassa nÆna ùnanda evam assa "Ahaæ bhikkhu-saæghaæ pariharissÃmÅti" và "Mam' uddesiko bhikkhu-saægho" ti vÃ, so nÆna ùnanda bhikkhu-saæghaæ Ãrabbha ki¤cid eva udÃhareyya. TathÃgatassa kho ùnanda na evaæ hoti "Ahaæ bhikkhu- saæghaæ pariharissÃmÅti" và "Mam' uddesiko bhikkhu- saægho" ti vÃ. Kiæ\<*<3>*>/ ùnanda TathÃgato bhikkhu- saæghaæ Ãrabbha ki¤cid eva udÃharissati? Ahaæ kho pan' ùnanda etarahi\<*<4>*>/ jiïïo vuddho mahallako addha-gato vayo anuppatto, asÅtiko me vayo\<*<5>*>/ vattati. Seyyathà pi ùnanda jara\<*<6>*>/-sakaÂaæ vegha\<*<7>*>/-missakena yÃpeti, evam eva kho ùnanda vegha-missakena ma¤¤e\<*<8>*>/ TathÃgatassa kÃyo yÃpeti. Yasmiæ ùnanda samaye TathÃgato sabba- nimittÃnaæ {amanasikÃrÃ} ekaccÃnaæ vedanÃnaæ nirodhà animittaæ ceto-samÃdhiæ upasampajja viharati, phÃsu- kato\<*<9>*>/ ùnanda tasmiæ samaye TathÃgatassa kÃyo hoti. 26. `TasmÃt ih' ùnanda atta-dÅpà viharatha atta-saraïà ana¤¤a-saraïÃ, dhamma-dÅpà dhamma-saraïà ana¤¤a- saraïÃ. Katha¤ c' ùnanda bhikkhu atta-dÅpo viharati atta-saraïo ana¤¤a-saraïo, dhamma-dÅpo dhamma-saraïo ana¤¤a-saraïo? `Idh' ùnanda bhikkhu kÃye kÃyÃnupassÅ viharati ÃtÃpÅ sampajÃno satimà vineyya loke abhijjhÃ-domanassaæ, vedanÃsu . . . pe . . . citte . . . pe . . ., dhammesu dhammÃnupassÅ viharati ÃtÃpÅ sampajÃno satimà vineyya loke abhijjhÃ-domanassaæ, evaæ kho ùnanda bhikkhu atta-dÅpo viharati atta-saraïo ana¤¤a-saraïo, dhamma- dÅpo dhamma-saraïo ana¤¤a-saraïo. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm -sÅsati. 2 Bm K Feer, n' atth' for na tatth'. 3 K sakiæ. 4 Feer, Etarahi kho panÃham ùnanda. 5 Bm Feer vasso; SS K vayo. 6 Sc jarÃ; Bm jajjara. 7 Bm vekha; K veÊu; Feer vedha. 8 St inserts na. 9 Bm K -karo. Feer phÃsutaraæ and omits kÃyo. >/ #<[page 101]># %% `Ye hi keci ùnanda etarahi và mamaæ và accayena\<*<1>*>/ atta-dÅpà viharissanti atta-saraïà ana¤¤a-saraïÃ, dhamma- dÅpà dhamma-saraïà ana¤¤a-saraïÃ, tamatagge me te\<*<2>*>/ ùnanda bhikkhÆ bhavissanti ye keci sikkhÃ-kÃmÃ' ti. Dutiyaka-BhÃïavÃraæ niÂÂhitaæ.\<*<3>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K mama và accayena; Feer, mamaccayena vÃ. 2 Bm p' ete, for me te. 3 Bm Dutiya-bhÃïavÃro; K MahÃ-ParinibbÃne GÃma. Kaï¬aæ samattaæ dutiya-bhÃïavÃraæ. >/ #<[page 102]># %<102 CHAPTER III.>% 3.1. \<*<1>*>/Atha kho Bhagavà pubbaïha-samayaæ nivÃsetvà patta-cÅvaram ÃdÃya VesÃliæ\<*<2>*>/ piï¬Ãya pÃvisi, VesÃliyaæ\<*<2>*>/ piï¬Ãya caritvÃ\<*<3>*>/ pacchÃbhattaæ {piï¬apÃta}-paÂikkanto Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: `GaïhÃhi ùnanda nisÅdanaæ. Yena CÃpÃlaæ cetiyaæ ten' upasaækamissÃmi\<*<4>*>/ divÃ-vihÃrÃyÃti.' `Evaæ bhante' ti kho Ãyasmà ùnando Bhagavato paÂissutvà nisÅdanaæ ÃdÃya Bhagavantaæ piÂÂhito piÂÂhito anubandhi. 2. Atha kho Bhagavà yena CÃpÃlaæ cetiyaæ ten' upa- saækami, upasaækamitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi. ùyasmà pi kho ùnando Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinnaæ kho Ãyasmantaæ ùnandaæ Bhagavà etad avoca: `RamaïÅyÃ\<*<5>*>/ ùnanda VesÃlÅ, ramaïÅyaæ Udenaæ\<*<6>*>/ cetiyaæ, ramaïÅyaæ Gotamakaæ cetiyaæ, ramaïÅyaæ Sattambakaæ\<*<7>*>/ cetiyaæ, ramaïÅyaæ Bahuputtaæ cetiyaæ, ramaïÅyaæ SÃrandadaæ\<*<8>*>/ cetiyaæ, ramaïÅyaæ CÃpÃlaæ cetiyaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 In the Saæyutta v. 259 foll.; in the AÇguttara iv. 308 foll., and in the UdÃna vi. Comp. Divy. 200-208, and Windisch, `MÃra and Buddha,' 35 foll. 2 Sct Ud. -liæ both times; Sd Feer VesÃliyaæ both times. 3 All MSS. add pannatte Ãsane nisÅdi. But K and all the other texts omit. 4 Bm K Hardy -ssÃma. 5 Bm rammaïiyÃ, and in 5 (with mm, and 1). 6 Bm Udena-, Gotamaka-, etc. , and so in 5. 7 Bm Feer Sattamba-, K -baæ and so in 5. 8 Bm SÃnandara, and so in 5. >/ #<[page 103]># %% 3. `Yassa kassaci ùnanda cattÃro iddhipÃdà bhÃvità bahulÅ-katà yÃni-katÃ\<*<1>*>/ vatthu-katà anuÂÂhità paricità susamÃraddhÃ, so {ÃkaÇkhamÃno} kappaæ và tiÂÂheyya kappÃvasesaæ vÃ. TathÃgatassa kho ùnanda cattÃro iddhipÃdà bhÃvità bahulÅ-katà yÃni-katà vatthu-katà anuÂÂhità paricità susamÃraddhÃ. So\<*<2>*>/ ÃkaÇkhamÃno ùnanda TathÃgato kappaæ và tiÂÂheyya kappÃvasesaæ vÃ' ti. 4. Evam pi kho Ãyasmà ùnando Bhagavatà oÊÃrike nimitte kayiramÃne oÊÃrike obhÃse kayiramÃne nÃsakkhi paÂivijjhituæ, na Bhagavantaæ yÃci: `TiÂÂhatu bhante Bhagavà kappaæ, tiÂÂhatu Sugato kappaæ bahujana- hitÃya bahujana-sukhÃya lokÃnukampÃya atthÃya hitÃya sukhÃya deva-manussÃnan' ti, yathà taæ MÃrena pari- yuÂÂhita\<*<3>*>/-citto. 5. Dutiyam pi kho Bhagavà . . . pe . . . Tatiyam pi kho Bhagavà Ãyasmantam ùnandaæ Ãmantesi: `RamaïÅyà ùnanda VesÃlÅ, ramaïÅyaæ Udenaæ cetiyaæ ramaïÅyaæ Gotamakaæ cetiyaæ, ramaïÅyaæ Sattamba- kaæ cetiyaæ, ramaïÅyaæ Bahuputtaæ cetiyaæ, ra- maïÅyaæ SÃrandadaæ cetiyaæ, ramaïÅyaæ CÃpÃlaæ cetiyaæ. `Yassa kassaci ùnanda cattÃro iddhipÃdà bhÃvità bahulÅ-katà yÃni-katà vatthu-katà anuÂÂhità paricità susa- mÃraddhÃ, so {ÃkaÇkhamÃno} kappaæ và tiÂÂheyya kappÃ- vasesaæ vÃ. TathÃgatassa kho ùnanda cattÃro iddhipÃdà bhÃvità bahulÅ-katà yÃni-katà vatthu-katà anuÂÂhità pari- cità {susamÃraddhÃ,} so {ÃkaÇkhamÃno} ùnanda TathÃgato kappaæ và tiÂÂheyya kappÃvasesaæ vÃ' ti. Evam pi kho Ãyasmà ùnando Bhagavatà oÊÃrike nimitte kayiramÃne oÊÃrike obhÃse kayiramÃne nÃsakkhi paÂi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm yanÅ-katÃ. S. i. 116, JÃt. ii. 61, Mil. 198 all -ni. 2 Childers, p. 34, says this word should be struck out, having crept in from previous sentence; and so Windisch, p. 44. Scd Bm K all have it. Steinthal, Feer, and Hardy omit it. Comp. 2. 25, and below 3. 41. 3 Sd here and Scd below parivuÂÂhitaæ. >/ #<[page 104]># %<104 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 3. 5.>% vijjhituæ, na Bhagavantaæ yÃci: `TiÂÂhatu bhante Bha- gavà kappaæ, tiÂÂhatu Sugato kappaæ bahujana-hitÃya bahujana-sukhÃya lokÃnukampÃya atthÃya hitÃya sukhÃya deva-manussÃnan' ti, yathà taæ MÃrena pariyuÂÂhita- citto. 6. Atha kho Bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: `Gaccha tvaæ ùnanda, yassa dÃni kÃlaæ ma¤¤asÅti.' `Evaæ bhante' ti kho Ãyasmà ùnando Bhagavato paÂissutvà uÂÂhÃy' Ãsanà Bhagavantaæ abhivÃdetvà padakkhiïaæ katvà avidÆre a¤¤atarasmiæ rukkha-mÆle nisÅdi. 7. Atha kho MÃro pÃpimà acira-pakkante Ãyasmante ùnande yena Bhagavà ten' upasaækami, upasaækamitvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. Ekamantaæ Âhito kho MÃro pÃpimà Bhagavantaæ etad avoca: `ParinibbÃtu dÃni bhante BhagavÃ, parinibbÃtu Sugato, parinibbÃna-kÃlo dÃni bhante Bhagavato. {BhÃsitÃ} kho pan' esà bhante Bhagavatà vÃcÃ: "Na tÃvÃhaæ pÃpima\<*<1>*>/ parinibbÃyissÃmi yÃva me bhikkhÆ na sÃvakà bhavissanti viyattà vinÅtà visÃradÃ\<*<2>*>/ bahussutà dhamma-dharà dhammÃ- nudhamma-paÂipannà sÃmÅci-paÂipannà anudhamma-cÃ- rino,\<*<3>*>/ sakaæ Ãcariyakaæ uggahetvà Ãcikkhissanti desessan- {ti}\<*<4>*>/ pa¤¤Ãpessanti paÂÂhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttÃni\<*<5>*>/-karissanti, uppannaæ parappavÃdaæ saha dham- mena suniggahÅtaæ\<*<6>*>/ niggahetvà sappÃÂihÃriyaæ dham- maæ desessantÅti." 8. `Etarahi kho pana bhante\<*<7>*>/ bhikkhÆ Bhagavato sÃvakà viyattà vinÅtà visÃradà bahussutà dhamma-dharà dham- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc always; Sd twice pÃpimÃ. 2 Windisch, Hardy, and Feer (who says BB omit it) add throughout pattayogakkhemÃ. Steinthal has visÃradappattà yogakkhemÃ. Divy. omits. 3 Windisch p. 47 adds ye 4 Hardy, Feer, and Steinthal, desissanti throughout (but desenti). 5 Bm -iæ, and below; K -nÅ. 6 Bm K -hitam. 7 Hardy, Etarahi bhante. Feer, Steinthal, Santi kho pana bhante etarahi (throughout). >/ #<[page 105]># %% mÃnudhamma-paÂipannà sÃmÅci-paÂipannà anudhamma- cÃrino sakaæ Ãcariyakaæ uggahetvà Ãcikkhanti desenti pa¤¤Ãpenti paÂÂhapenti vivaranti vibhajanti uttÃni-karonti, uppannaæ parappavÃdaæ saha dhammena suniggahÅtaæ niggahetvà sappÃÂihÃriyaæ dhammaæ desenti. Parinib- bÃtu dÃni bhante BhagavÃ, parinibbÃtu Sugato, pari- nibbÃna-kÃlo dÃni bhante Bhagavato. `BhÃsità kho pan' esà bhante Bhagavatà vÃcÃ: "Na tÃvÃhaæ pÃpima parinibbÃyissÃmi yÃva me bhikkhuniyo na sÃvikà bhavissanti viyattà vinÅtà . . . pe . . . yÃva me upÃsakà na sÃvakà bhavissanti viyattà vinÅtà visÃradà bahussutà dhamma-dharà dhammÃnudhamma-paÂipannà sÃmÅci-paÂipannà anudhamma-cÃrino, sakaæ Ãcariyakaæ uggahetvà Ãcikkhissanti desessanti pa¤¤Ãpessanti paÂÂha- pessanti vivarissanti vibhajissanti uttÃni-karissanti, up- pannaæ parappavÃdaæ saha dhammena niggahÅtaæ nigga- hetvà sappÃÂihÃriyaæ dhammaæ desessantÅti." Etarahi kho pana bhante upÃsakà Bhagavato sÃvakà viyattà vinÅtà visÃradà bahussutà dhamma-dharà dhammÃnudhamma- paÂipannà sÃmÅci-paÂipannà anudhamma-cÃrino sakaæ Ãcariyakaæ uggahetvà Ãcikkhanti desenti pa¤¤Ãpenti paÂÂhapenti vivaranti vibhajanti uttÃni-karonti, uppannaæ parappavÃdaæ saha dhammena suniggahÅtaæ niggahetvà sappÃÂihÃriyaæ dhammaæ desenti. ParinibbÃtu dÃni bhante BhagavÃ, parinibbÃtu Sugato, parinibbÃna-kÃlo dÃni bhante Bhagavato. `BhÃsità kho pan' esà bhante Bhagavatà vÃcÃ: "Na tÃvÃhaæ pÃpima parinibbÃyissÃmi yÃva me upÃsikà na sÃvikà bhavissanti viyattà vinÅtà vinÅtà visÃradà bahussutà dhamma-dharà dhammÃnudhamma-paÂipannà sÃmÅci-paÂi- pannà anudhamma-cÃriniyo, sakaæ Ãcariyakaæ uggahetvà {Ãcikkhissanti} desessanti pa¤¤Ãpessanti paÂÂhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttÃni-karissanti, uppannaæ parappavÃdaæ saha dhammena suniggahÅtaæ niggahetvà sappÃÂihÃriyaæ dhammaæ desessantÅti." Etarahi kho pana bhante upÃsikà Bhagavato sÃvikà viyattà vinÅtà visÃradà bahussutà dhamma-dharà dhammÃnudhamma- paÂipannà {sÃmÅci}-paÂipannà anudhamma-cÃriniyo, sakaæ \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 106]># %<106 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 3. 8.>% Ãcariyakaæ uggahetvà Ãcikkhanti desenti pa¤¤Ãpenti paÂÂhapenti vivaranti vibhajanti uttÃni-karonti, uppannaæ parappavÃdaæ saha dhammena suniggahÅtaæ niggahetvà sappÃÂihÃriyaæ dhammaæ desenti. ParinibbÃtu dÃni bhante BhagavÃ, parinibbÃtu Sugato, parinibbÃna-kÃlo dÃni bhante Bhagavato. `BhÃsità kho pan' esà bhante Bhagavatà vÃcÃ: "Na tÃvÃhaæ pÃpima parinibbÃyissÃmi yÃva me idaæ\<*<1>*>/ brahma- cariyaæ na iddha¤ c' eva bhavissati phÅta¤\<*<2>*>/ ca vitthÃrikaæ bÃhu-ja¤¤aæ puthu-bhÆtaæ, yÃvad eva manussehi\<*<3>*>/ suppa- kÃsitan" ti. Etarahi kho pana bhante Bhagavato\<*<4>*>/ brahmacariyaæ iddha¤ c' eva phÅta¤ ca vitthÃrikaæ bÃhu- ja¤¤aæ puthu-bhÆtaæ yÃvad eva manussehi suppakÃsitaæ. ParinibbÃtu dÃni bhante BhagavÃ, parinibbÃtu Sugato, parinibbÃna-kÃlo dÃni bhante Bhagavato' ti. 9. Evaæ vutte Bhagavà MÃraæ pÃpimantaæ etad avoca: `Appossukko tvaæ pÃpima hohi, na ciraæ TathÃgatassa parinibbÃnaæ bhavissati, ito tiïïaæ mÃsÃnaæ accayena TathÃgato parinibbÃyissatÅti.' 10. Atha kho Bhagavà CÃpÃle cetiye sato sampajÃno Ãyu-saækhÃraæ ossaji,\<*<5>*>/ ossaÂÂhe ca\<*<6>*>/ Bhagavato\<*<7>*>/ Ãyu- saækhÃre mahÃ-{bhÆmi-cÃlo} ahosi bhiæsanako lomahaæ- sano,\<*<8>*>/ deva-dundubhiyo ca phaliæsu.\<*<9>*>/ Atha kho Bha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Hardy, Feer, and Steinthal and SS below 36, etc. idaæ; SS here imaæ. 2 Scd pÅta¤; Bm phita¤, and below. 3 So all MSS. and K, and Feer and Steinthal. Hardy, deva-manussehi. Divy. deva-manusyebhyah. 4 K inserts imaæ. Hardy, Etarahi bhante Bh. br. Feer, Tayidaæ bhante Bh. br. Steinthal = DÅgha. 5 K Ud. and Wind. ossajji. 6 Hardy omits. Feer, pana. 7 Bm K Hardy and Feer, -tÃ. 8 Bm Hardy and SS twice below salomahaæso; K, Feer, Steinthal, lomahaæso, SS here lomahaæsano. 9 Feer, caliæsu, and so Sc the second time only. >/ #<[page 107]># %% gavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imam udÃnaæ udÃnesi: `Tulam atula¤\<*<1>*>/ ca sambhavaæ bhava-saækhÃram avassajÅ\<*<2>*>/ munÅ,\<*<3>*>/ Ajjhattarato samÃhito abhida\<*<4>*>/ kavacam iv' atta-sam- bhavan' ti. 11. Atha kho Ãyasmato ùnandassa etad ahosi: `Accha- riyaæ vata bho abbhutaæ vata bho mahà vatÃyaæ bhÆmi- cÃlo sumahà vatÃyaæ bhÆmi-cÃlo bhiæsanako saloma- haæso,\<*<5>*>/ deva-dundubhiyo ca phaliæsu. Ko nu kho hetu ko paccayo mahato bhÆmi-cÃlassa pÃtubhÃvÃyÃti?'\<*<6>*>/ 12. Atha kho Ãyasmà ùnando yena Bhagavà ten' upasaæ- kami, upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekam- antaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà ùnando Bhagavantaæ etad avoca: `Acchariyaæ bhante abbhutaæ bhante mahà vatÃyaæ bhante bhÆmi-cÃlo sumahà vatÃyaæ bhante bhÆmi-cÃlo bhiæsanako saloma-haæso,\<*<7>*>/ deva-dundubhiyo ca pha- liæsu. Ko nu kho bhante hetu ko paccayo mahato bhÆmi- cÃlassa pÃtubhÃvÃyÃti?' 13. `AÂÂha kho\<*<8>*>/ ime ùnanda hetÆ aÂÂha paccayà mahato bhÆmi-cÃlassa pÃtubhÃvÃya. Katame aÂÂha? Ayaæ ùnanda mahÃ-paÂhavÅ udake patiÂÂhitÃ, udakaæ vÃte patiÂÂhitaæ, vÃto ÃkÃsaÂÂho hoti. So kho\<*<8>*>/ {ùnanda} samayo yaæ mahÃ-vÃtà vÃyanti, mahÃ-vÃtà vÃyantà udakaæ kampenti, udakaæ kampitaæ paÂhaviæ kampeti. Ayaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So all MSS. and K, A S and UdÃna. but Bm in the UdÃna has Æ . . . Æ. Wind. 5O. 2 St oss-; Scd -khÃra ossaji; K. Steinthal, avassajji; Bm Sum. Hardy and Feer, avassaji. 3 Bm K Hardy and Feer, muni. 4 Bm abhinda. K Hardy and Feer, abhindi. 5 St lomahaæsano; K lomahaæso. 6 Scd pÃtubhÃvÃya deva-dundhubhÅna¤ ca phÃlitun ti; St pÃtubhÃvà deva-dundhubhÅna¤ ca phÃlitun. 7 K lomahaæso. 8 AÇg. iv. 312 omits. >/ #<[page 108]># %<108 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 3. 13.>% paÂhamo hetu paÂhamo paccayo mahato bhÆmi-cÃlassa pÃtubhÃvÃya. 14. `Puna ca paraæ ùnanda samaïo và hoti brÃhmaïo và iddhimà cetovasippatto, devatÃ\<*<1>*>/ và mahiddhikÃ\<*<2>*>/ ma- hÃnubhÃvÃ,\<*<2>*>/ yassa\<*<3>*>/ parittà paÂhavi\<*<4>*>/-sa¤¤Ã bhÃvità hoti appamÃïà Ãpo-sa¤¤Ã, so imaæ paÂhaviæ kampeti saæ- kampeti sampakampeti sampavedheti. Ayaæ dutiyo hetu dutiyo paccayo mahato bhÆmi-cÃlassa pÃtubhÃvÃya. 15. `Puna ca paraæ ùnanda yadà Bodhisatto Tusità kÃyà cavitvà sato sampajÃno mÃtu-kucchiæ okkamati, tadà 'yaæ paÂhavÅ kampati saækampati sampavedhati. Ayaæ tatiyo hetu tatiyo paccayo mahato bhÆmi-cÃlassa pÃtubhÃvÃya. 16. `Puna ca paraæ ùnanda yadà Bodhisatto sato sampajÃno mÃtu-kucchismà nikkhamati, tadà 'yaæ paÂhavÅ kampati saækampati sampakampati sampavedhati. Ayaæ catuttho hetu catuttho paccayo mahato bhÆmi-cÃlassa pÃtubhÃvÃya. 17. `Puna ca paraæ ùnanda yadà TathÃgato anuttaraæ sammÃ-sambodhiæ abhisambujjhati, tadà 'yaæ paÂhavÅ kampati saækampati sampakampati sampavedhati. Ayaæ pa¤camo hetu pa¤camo paccayo mahato bhÆmi-cÃlassa pÃtubhÃvÃya. 18. `Puna ca paraæ ùnanda yadà TathÃgato anuttaraæ dhamma-cakkaæ pavatteti, tadà 'yaæ paÂhavÅ kampati saækampati sampakampati sampavedhati. Ayaæ chaÂÂho hetu chaÂÂho paccayo mahato bhÆmi-cÃlassa pÃtubhÃvÃya. 19. `Puna ca paraæ ùnanda yadà TathÃgato sato sampajÃno Ãyu-saÇkhÃraæ ossajjati, tadà 'yaæ paÂhavÅ kampati saækampati sampakampati sampavedhati. Ayaæ sattamo hetu sattamo paccayo mahato bhÆmi-cÃlassa pÃtubhÃvÃya. 20. `Puna ca paraæ ùnanda yadà TathÃgato anupÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K devo. 2 Bm K -o. 3 Bm Hardy, tassa; so K, with yassa in note. 4 St Bm -vÅ. >/ #<[page 109]># %% disesÃya nibbÃna-dhÃtuyà parinibbÃyati, tadà 'yaæ paÂhavÅ kampati saækampati sampakampati sampavedhati. Ayaæ aÂÂhamo hetu aÂÂhamo paccayo mahato bhÆmi-cÃlassa pÃtubhÃvÃya.\<*<1>*>/ Ime kho ùnanda aÂÂha hetÆ aÂÂha paccayà mahato bhÆmi-cÃlassa pÃtubhÃvÃyÃti. 21. \<*<2>*>/ `AÂÂha kho imà ùnanda parisÃ. Katamà aÂÂha? Khattiya-parisà brÃhmaïa-parisà gahapati-parisà samaïa- parisà CÃtummahÃrÃjika-parisà TÃvatiæsa-parisà MÃra- parisà Brahma-parisÃ. 22. `AbhijÃnÃmi kho panÃhaæ ùnanda aneka-sataæ khattiya-parisaæ upasaækamitvÃ,\<*<3>*>/ tatra pi mayà sanni- sinna-pubba¤ c' eva sallapita-pubba¤ ca sÃkacchà ca samÃ- pajjita-pubbÃ. Tattha yÃdisako tesaæ vaïïo hoti tÃdisako mayhaæ vaïïo hoti, yÃdisako tesaæ saro hoti tÃdisako mayhaæ saro hoti, dhammiyà ca kathÃya sandassemi samÃdapemi samuttejemi sampahaæsemi. BhÃsamÃna¤ ca maæ na jÃnanti "Ko nu kho ayaæ bhÃsati devo và manusso vÃ" ti? Dhammiyà ca kathÃya sandassetvà sa- mÃdapetvà samuttejetvà sampahaæsetvà antaradhÃyÃmi, antarahita¤ ca maæ na jÃnanti "Ko nu kho ayaæ antara- hito devo và manusso vÃ" ti? 23. `AbhijÃnÃmi kho panÃhaæ ùnanda aneka-sataæ brÃhmaïa-parisaæ . . . pe . . . gahapati-parisaæ samaïa- parisaæ . . . CÃtummahÃrÃjika-parisaæ . . . TÃvatiæsa- parisaæ . . . MÃra-parisaæ . . . Brahma-parisaæ upa- saækamitvÃ, tatra pi mayà sannisinna-pubba¤ c' eva sallapita-pubba¤ ca sÃkacchà ca samÃpajjita-pubbÃ, tattha yÃdisako tesaæ vaïïo hoti tÃdisako mayhaæ vaïïo hoti, yÃdisako tesaæ saro hoti tÃdisako mayhaæ saro hoti, dhammiyà ca kathÃya sandassemi samÃdapemi samutte- jemi sampahaæsemi. BhÃsamÃna¤ ca maæ na jÃnanti "Ko nu kho ayaæ bhÃsati devo và manusso vÃ" ti? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS have -ÃyÃti. 2 Also in AÇguttara iv. 307-8, and partly in Majjhima i. 72. 3 K (note) upasaækamitÃtipi pÃÂho. So the Majjhima and Bp in A. >/ #<[page 110]># %<110 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 3. 23.>% Dhammiyà ca kathÃya sandassetvà samÃdapetvà samutte- jetvà sampahaæsetvà antaradhÃyÃmi, antarahita¤ ca maæ na jÃnanti "Ko nu kho ayaæ antarahito devo và manusso vÃ" ti? Imà kho ùnanda aÂÂha parisÃ. 24. \<*<1>*>/ `AÂÂha kho\<*<2>*>/ imÃni ùnanda abhibhÃyatanÃni. KatamÃni aÂÂha? 25. `Ajjhattaæ rÆpa-sa¤¤Å eko bahiddhÃ-{rÆpÃni} passati parittÃni suvaïïa-dubbaïïÃni, "TÃni abhibhuyya jÃnÃmi passÃmÅti" evaæ-sa¤¤Å hoti, idaæ paÂhamaæ abhibhÃya- tanaæ. 26. `Ajjhattaæ rÆpa-sa¤¤Å eko {bahiddhÃ-rÆpÃni} passati appamÃïÃni suvaïïa-dubbaïïÃni, "TÃni abhibhuyya jÃ- nÃmi passÃmÅti" evaæ-sa¤¤Å hoti, idaæ dutiyaæ abhibhÃ- yatanaæ. 27. `Ajjhattaæ arÆpa-sa¤¤Å eko bahiddhÃ-rÆpÃni passati parittÃni suvaïïa-dubbaïïÃni, "TÃni abhibhuyya jÃnÃmi passÃmÅti" evaæ-sa¤¤Å hoti, idaæ tatiyaæ abhibhÃya- tanaæ. 28. `Ajjhattaæ arÆpa-sa¤¤Å eko bahiddhÃ-rÆpÃni passati appamÃïÃni suvaïïa-dubbaïïÃni, "TÃni abhibhuyya jÃnÃmi passÃmÅti" evaæ-sa¤¤Å hoti, idaæ catutthaæ abhibhÃyatanaæ. 29. `Ajjhattaæ arÆpa-sa¤¤Å eko bahiddhÃ-rÆpÃni passati nÅlÃni\<*<3>*>/ nÅla-vaïïÃni nÅla-nidassanÃni nÅla-nibhÃsÃni -- seyyathà pi nÃma ummÃ-pupphaæ nÅlaæ nÅla-vaïïaæ nÅla-nidassanaæ nÅla-nibhÃsaæ -- seyyathÃ\<*<4>*>/ và pana taæ vatthaæ BÃrÃïaseyyakaæ ubhato-bhÃga-vimaÂÂhaæ nÅlaæ nÅla-vaïïaæ nÅla-nidassanaæ nÅla-nibhÃsaæ -- evam eva ajjhattaæ arÆpa-sa¤¤Å eko bahiddhÃ-rÆpÃni passati nÅlÃni nÅla-vaïïÃni nÅla-nidassanÃni nÅla-nibhÃsÃni, "TÃni abhi- bhuyya jÃnÃmi passÃmÅti" evaæ-sa¤¤Å hoti, idaæ pa¤ca- maæ abhibhÃyatanaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Recurs AÇguttara iv. 305, 348; Majjhima ii. 13. Comp. Saæyutta iv. 77. 2 Sct me; Sd omits. 3 Scd often spell nil-; and so Bm throughout. St K nÅl throughout. 4 Sc adds pi (erased here, but still left in below). >/ #<[page 111]># %% 30. `Ajjhattaæ arÆpa-sa¤¤Å eko bahiddhÃ-rÆpÃni passati pÅtÃni\<*<1>*>/ pÅta-vaïïÃni pÅta-nidassanÃni pÅta-nibhÃsÃni -- seyyathà pi nÃma kaïikÃra\<*<2>*>/-pupphaæ pÅtaæ pÅta-vaïïaæ pÅta-nidassanaæ pÅta-nibhÃsaæ -- seyyathà và pana taæ vatthaæ BÃrÃïaseyyakaæ ubhato-bhÃga-vimaÂÂhaæ pÅtaæ pÅta-vaïïaæ pÅta-nidassanaæ pÅta-nibhÃsaæ -- evam eva ajjhattaæ arÆpa-sa¤¤Å eko bahiddhÃ-rÆpÃni passati pÅtÃni pÅta-vaïïÃni pÅta-nidassanÃni pÅta-nibhÃsÃni, "TÃni abhi- bhuyya jÃnÃmi passÃmÅti" evaæ-sa¤¤Å hoti, idaæ chaÂÂhaæ abhibhÃyatanaæ. 31. `Ajjhattaæ arÆpa-sa¤¤Å eko bahiddhÃ-rÆpÃni passati lohitakÃni lohitaka-vaïïÃni lohitaka-nidassanÃni lohitaka- nibhÃsÃni -- seyyathà pi nÃma {bandhu-jÅvaka}-pupphaæ lohi- takaæ lohitaka-vaïïaæ lohitaka-nidassanaæ lohitaka-nib- hÃsaæ -- seyyathà và pana taæ vatthaæ BÃrÃïaseyyakaæ ubhato-bhÃga-vimaÂÂhaæ lohitakaæ lohitaka-vaïïaæ lohitaka-nidassanaæ lohitaka-nibhÃsaæ -- evam eva ajjhat- taæ arÆpa-sa¤¤Å eko bahiddhÃ-rÆpÃni passati lohitakÃni lohitaka-vaïïÃni lohitaka-nidassanÃni lohitaka-nibhÃsÃni, "TÃni abhibhuyya jÃnÃmi passÃmÅti" evaæ-sa¤¤Å hoti, idaæ sattamaæ abhibhÃyatanaæ. 32. `Ajjhattaæ arÆpa-sa¤¤Å eko bahiddhÃ-rÆpÃni passati odÃtÃni odÃta-vaïïÃni odÃta-nidassanÃni odÃta-nibhÃsÃni -- seyyathà pi nÃma osadhi-tÃrakà odÃtà odÃta-vaïïà odÃta-nidassanà odÃta-nibhÃsà -- seyyathà và pana taæ vatthaæ BÃrÃïaseyyakaæ ubhato-bhÃga-vimaÂÂhaæ odÃ- taæ odÃta-vaïïaæ odÃta-nidassanaæ odÃta-nibhÃsaæ -- evam eva ajjhattaæ arÆpa-sa¤¤Å eko bahiddhÃ-rÆpÃni passati odÃtÃni odÃta-vaïïÃni odÃta-nidassanÃni odÃta- nibhÃsÃni, "TÃni abhibhuyya jÃnÃmi passÃmÅti" evaæ- sa¤¤Å hoti, idaæ aÂÂhamaæ abhibhÃyatanaæ. ImÃni kho ùnanda aÂÂha abhibhÃyatanÃni. 33. \<*<3>*>/ `AÂÂha kho ime ùnanda vimokhÃ. Katame aÂÂha? `RÆpÅ {rÆpÃni} passati, ayaæ paÂhamo vimokho. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm pitÃni, and so throughout. 2 K kaïï-. 3 See ante xv. 35, AÇguttara iv. 306, 349. >/ #<[page 112]># %<112 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 3. 33.>% `Ajjhattaæ arÆpa-sa¤¤Å bahiddhÃ-rÆpÃni passati, ayaæ dutiyo vimokho. "`Subhan" t' eva adhimutto hoti, ayaæ tatiyo vimokho. `Sabbaso rÆpa-sa¤¤Ãnaæ samatikkamà paÂigha-sa¤¤Ã- naæ atthagamÃ,\<*<1>*>/ nÃnatta-sa¤¤Ãnaæ amanasikÃrÃ, "Ananto ÃkÃso" ti ÃkÃsÃna¤cÃyatanaæ upasampajja viharati, ayaæ catuttho vimokho. `Sabbaso ÃkÃsÃna¤cÃyatanaæ samatikkamma "Anantaæ vi¤¤Ãnan" ti vi¤¤Ãïa¤cÃyatanaæ upasampajja viharati, ayaæ pa¤camo vimokho. `Sabbaso vi¤¤Ãïa¤cÃyatanaæ samatikkamma "N' atthi ki¤cÅti" Ãki¤ca¤¤Ãyatanaæ upasampajja viharati, ayaæ chaÂÂho vimokho. `Sabbaso Ãki¤ca¤¤Ãyatanaæ samatikkamma {n'eva-sa¤¤Ã}- {nÃsa¤¤Ãyatanaæ} upasampajja viharati, ayaæ sattamo vimokho. `Sabbaso {n'eva-sa¤¤Ã}-nÃsa¤¤Ãyatanaæ samatikkamma sa¤¤Ã-vedayita-nirodhaæ upasampajja viharati, ayaæ aÂÂhamo vimokho. `Ime kho ùnanda aÂÂha vimokhÃ. 34. `Ekaæ idÃhaæ ùnanda samayaæ UruvelÃyaæ\<*<2>*>/ vihar- Ãmi najjà Nera¤jarÃya tÅre AjapÃla-nigrodhe\<*<3>*>/ paÂhamÃbhi- sambuddho. Atha kho ùnanda MÃro pÃpimà yenÃhaæ ten' upasaækami, upasaækamitvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. Ekam- antaæ Âhito kho ùnanda MÃro pÃpimà maæ etad avoca: "ParinibbÃtu dÃni bhante BhagavÃ, parinibbÃtu Sugato, parinibbÃna-kÃlo dÃni bhante Bhagavato" ti. 35. `Evaæ vutte ahaæ ùnanda MÃraæ pÃpimaæ etad avocaæ: "`Na tÃvÃhaæ pÃpima parinibbÃyissÃmi yÃva me bhikkhÆ na sÃvakà bhavissanti viyattà vinÅtà visÃradà bahussutà dhamma-dharà dhammÃnudhamma-paÂipannà sÃmÅci-paÂipannà anudhamma-cÃrino, sakaæ Ãcariyakaæ uggahetvà Ãcikkhissanti desessantÅ\<*<4>*>/ pa¤¤Ãpessanti paÂ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc -Ãya; Bm K Hardy, -aÇgamÃ. 2 Sc ôr-. 3 Sc nigrodha-mÆle. But see Kathà Vatthu 559. 4 Sct desiss-; Sd desess- corrected to desiss-. >/ #<[page 113]># %% Âhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttÃni-karissanti, uppannaæ parappavÃdaæ saha dhammena suniggahÅtaæ niggahetvà sappÃÂihÃriyaæ dhammaæ desessanti. "`Na tÃvÃhaæ pÃpima parinibbÃyissÃmi yÃva me bhik- khuniyo na sÃvikà bhavissanti viyattà vinÅtà visÃradà bahussutà dhamma-dharà dhammÃnudhamma-paÂipannà sÃmÅci-paÂipannà anudhamma-cÃriniyo, sakaæ Ãcariyakaæ uggahetvà Ãcikkhissanti desessanti pa¤¤Ãpessanti paÂ- Âhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttÃni-karissanti, uppannaæ parappavÃdaæ saha dhammena suniggahÅtaæ niggahetvà sappÃÂihÃriyaæ dhammaæ desessanti. "`Na tÃvÃhaæ pÃpima parinibbÃyissÃmi yÃva me upÃ- sakà na {sÃvakÃ} bhavissanti viyattà vinÅtà visÃradà bahus- sutà dhamma-dharà dhammÃnudhamma-paÂipannà sÃmÅci- paÂipannà anudhamma-cÃrino, sakaæ Ãcariyakaæ ugga- hetvà Ãcikkhissanti desessanti pa¤¤Ãpessanti paÂÂhapes- santi vivarissanti vibhajissanti uttÃni-karissanti, uppan- naæ parappavÃdaæ saha dhammena suniggahÅtaæ niggahetvà sappÃÂihÃriyaæ dhammaæ desessanti. "`Na tÃvÃhaæ pÃpima parinibbÃyissÃmi yÃva me upÃsikà na sÃvikà bhavissanti viyattà vinÅtà visÃradà bahussutà dhamma-dharà dhammÃnudhamma-paÂipannà sÃmÅci-paÂipannà anudhamma-cÃriniyo, sakaæ Ãcariyakaæ uggahetvà Ãcikkhissanti desessanti pa¤¤Ãpessanti paÂÂha- pessanti vivarissanti vibhajissanti uttÃni-karissanti, uppannaæ parappavÃdaæ saha dhammena suniggahÅtaæ niggahetvà sappÃÂihÃriyaæ dhammaæ desessanti. "`Na tÃvÃhaæ pÃpima parinibbÃyissÃmi yÃva me idaæ brahmacariyaæ na iddha¤ c' eva bhavissati phÅta¤ ca vitthÃrikaæ bÃhuja¤¤aæ puthu-bhÆtaæ, yÃvad eva manus- sehi suppakÃsitan" ti. 36. `IdÃni c' eva kho ùnanda ajja CÃpÃle cetiye MÃro pÃpimà yenÃhaæ ten' upasaækami, upasaækamitvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. Ekamantaæ Âhito kho ùnanda MÃro pÃpimà maæ etad avoca: "`ParinibbÃtu dÃni bhante BhagavÃ, parinibbÃtu Sugato, parinibbÃna-kÃlo dÃni bhante Bhagavato. BhÃsità kho pan' esà bhante Bhagavatà vÃcÃ: `Na tÃvÃhaæ \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 114]># %<114 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 3. 36.>% pÃpima parinibbÃyissÃmi yÃva me bhikkhÆ na sÃvakà bhavissanti\<*<1>*>/ viyattà vinÅtà visÃradà bahussutà dhamma- dharà dhammÃnudhamma-paÂipannà sÃmÅci-paÂipannà anudhamma-cÃrino, sakaæ Ãcariyakaæ uggahetvà Ãcik- khissanti desessanti pa¤¤Ãpessanti paÂÂhapessanti vivaris- santi vibhajissanti uttÃni-karissanti, uppannaæ para- ppavÃdaæ saha dhammena suniggahÅtaæ niggahetvà sappÃÂihÃriyaæ dhammaæ desessantÅti.' Etarahi kho pana bhante bhikkhÆ Bhagavato sÃvakà viyattà vinÅtà visÃradà bahussutà dhamma-dharà dhammÃnudhamma- paÂipannà sÃmÅci-paÂipannà anudhamma-cÃrino, sakaæ Ãcariyakaæ uggahetvà Ãcikkhanti desenti pa¤¤Ãpenti paÂÂhapenti vivaranti vibhajanti uttÃni-karonti, uppannaæ parappavÃdaæ saha dhammena suniggahÅtaæ niggahetvà sappÃÂihÃriyaæ dhammaæ desenti. ParinibbÃtu dÃni bhante BhagavÃ, parinibbÃtu Sugato, parinibbÃna-kÃlo dÃni bhante Bhagavato. BhÃsità kho pan' esà bhante Bhagavatà vÃcÃ: `Na tÃvÃhaæ pÃpima parinibbÃyissÃmi yÃva me bhikkhuniyo . . . pe . . . yÃva me upÃsakà . . . yÃva me upÃsikà . . . yÃva me idaæ brahma- cariyaæ na iddha¤ c' eva bhavissati phÅta¤ ca vitthÃrikaæ bÃhuja¤¤aæ puthu-bhÆtaæ, yÃvad eva manussehi suppa- kÃsitan' ti. Etarahi kho pana bhante Bhagavato brahma- cariyaæ iddha¤ c' eva phÅta¤ ca vitthÃrikaæ bÃhuja¤¤aæ puthu-bhÆtaæ, yÃvad eva manussehi suppakÃsitaæ. ParinibbÃtu dÃni bhante BhagavÃ, parinibbÃtu Sugato, parinibbÃna-kÃlo dÃni bhante Bhagavato" ti. 37. `Evaæ vutte ahaæ ùnanda MÃraæ pÃpimantaæ etad avocaæ: "Appossukko tvaæ pÃpima hohi, na ciraæ TathÃgatassa parinibbÃnaæ bhavissati, ito tiïïaæ mÃsÃnaæ accayena TathÃgato parinibbÃyissatÅti." `IdÃn' eva kho ùnanda ajja CÃpÃle cetiye TathÃgatena satena sampajÃnena Ãyu-saÇkhÃro ossaÂÂho' ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K abbreviates without pe, goes on yÃva me bhikkhuniyo na sÃvikà bhavissanti. YÃva me upÃsakà na sÃvakà bhavissanti. YÃva me upasikà na sÃvikà bhavissanti. YÃva me idaæ brahmacariyaæ, &c. >/ #<[page 115]># %% 38. Evaæ vutte Ãyasmà ùnando Bhagavantaæ etad avoca: `TiÂÂhatu bhante Bhagavà kappaæ, tiÂÂhatu Sugato kappaæ, bahujana-hitÃya bahujana-sukhÃya lokÃnukam- pÃya atthÃya hitÃya sukhÃya deva-manussÃnan' ti. `Alaæ dÃni\<*<1>*>/ ùnanda, mà TathÃgataæ yÃci, akÃlo dÃni ùnanda TathÃgataæ yÃcanÃyÃti.' 39. Dutiyam pi kho Ãyasmà ùnando . . . pe . . . Tatiyam pi kho Ãyasmà ùnando Bhagavantaæ etad avoca: `TiÂÂhatu bhante Bhagavà kappaæ, tiÂÂhatu Sugato kappaæ, bahujana-hitÃya bahujana-sukhÃya lokÃnu- kampÃya atthÃya hitÃya sukhÃya deva-manussÃnan' ti. `Saddahasi tvaæ ùnanda TathÃgatassa bodhin' ti? `Evam bhante.' `Atha ki¤ carahi tvaæ ùnanda TathÃgataæ yÃva-{tati}- yakaæ abhinippÅÊesÅti' ? 40. `Sammukhà me taæ bhante Bhagavato sutaæ sammukhà paÂiggahÅtaæ: "Yassa kassaci ùnanda cattÃro {iddhipÃdÃ} bhÃvità bahulÅ-katà yÃni-katà vatthu-katà anuÂÂhità paricità susamÃraddhÃ, so ÃkaÇkhamÃno kappaæ và tiÂÂheyya kappÃvasesaæ vÃ. TathÃgatassa kho ùnanda cattÃro iddhipÃdà . . . pe . . . kappÃvasesaæ và ti."' `Saddahasi tvaæ ùnandÃti?' `Evaæ bhante.' `TasmÃt ih' ùnanda tuyh' ev' etaæ dukkataæ, tuyh' ev' etaæ aparaddhaæ, yaæ tvaæ TathÃgatena evaæ oÊÃrike nimitte kayiramÃne, oÊÃrike obhÃse kayiramÃne, nÃsakkhi paÂivijjhituæ, na TathÃgataæ yÃci: "TiÂÂhatu BhagavÃkappaæ, tiÂÂhatu Sugato {kappaæ}, bahujana-hitÃya bahujana-sukhÃya lokÃnukampÃya atthÃya hitÃya sukhÃya deva-manussÃnan" ti. {Sace} tvaæ ùnanda TathÃgataæ yÃceyyÃsi, dve va te vÃcà TathÃgato paÂikkhipeyya, atha tatiyakaæ adhivÃseyya. TasmÃt ih' ùnanda tuyh' ev' etaæ dukkataæ, tuyh' ev' etaæ aparaddhaæ. 41. `Ekam idÃhaæ ùnanda samayaæ RÃjagahe viharÃmi Gijjha-kÆÂe pabbate. TatrÃpi kho tÃhaæ ùnanda Ãman- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scdt omit. >/ #<[page 116]># %<116 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 3. 41.>% tesiæ: "RamaïÅyaæ ùnanda RÃjagahaæ, ramaïÅyo Gijjha-kÆÂo pabbato. Yassa kassaci ùnanda cattÃro iddhipÃdà bhÃvità bahulÅ-katà yÃni-katà vatthu-katà anuÂÂhità paricità susamÃraddhÃ, so ÃkaÇkhamÃno kappaæ và tiÂÂheyya kappÃvasesaæ vÃ. TathÃgatassa kho ùnanda cattÃro iddhipÃdà bhÃvità bahulÅ-katà yÃni-katà vatthu- katà anuÂÂhità paricità susamÃraddhÃ. ùkaÇkhamÃno ùnanda TathÃgato kappaæ và tiÂÂheyya kappÃvasesaæ vÃ" ti. Evam pi kho tvaæ ùnanda TathÃgatena oÊÃrike nimitte kayiramÃne,\<*<1>*>/ oÊÃrike obhÃse kayiramÃne,\<*<2>*>/ nÃsakkhi paÂivijjhituæ, na TathÃgataæ yÃci: "TiÂÂhatu Bhagavà kappaæ, tiÂÂhatu Sugato kappaæ, bahujana-hitÃya bahujana-sukhÃya lokÃnukampÃya atthÃya hitÃya sukhÃya deva-manussÃnan" ti. Sace tvaæ ùnanda TathÃgataæ yÃceyyÃsi, dve va te vÃcà TathÃgato paÂikkhipeyya, atha tatiyakaæ adhivÃseyya. TasmÃt ih' ùnanda tuyh' ev' etaæ dukkataæ, tuyh' ev' etaæ aparaddhaæ. 42. `Ekam idÃhaæ ùnanda {samayaæ tatth'} eva RÃjagahe viharÃmi NigrodhÃrÃme\<*<3>*>/ . . . pe . . . tatth' eva RÃjagahe viharÃmi Cora-papÃte\<*<4>*>/ . . . tatth' eva RÃjagahe viharÃmi VebhÃra-passe Sattapaïïi- guhÃyaæ\<*<5>*>/ . . . . tatth' eva RÃjagahe viharÃmi Isigili- passe KÃÊa-silÃyaæ . . . . tatth' eva Rajagahe viharÃmi SÅta-vane Sappasoï¬ika-pabbhÃre . . . . tatth' eva RÃjagahe viharÃmi TapodÃrÃme . . . . tatth' eva RÃja- gahe viharÃmi VeÊuvane Kalandaka-nivÃpe . . . . tatth' eva RÃjagahe viharÃmi JÅvakambavane . . . . tatth' eva RÃjagahe viharÃmi Maddakucchismiæ migadÃye. 43. `TatrÃpi kho tÃhaæ ùnanda Ãmantesiæ: "Rama- ïÅyaæ ùnanda RÃjagahaæ, ramaïÅyo Gijjha-kÆÂo pabbato, ramaïÅyo Gotama-nigrodho, ramaïÅyo Cora-papÃto, ramaïÅyà VebhÃra-passe Sattapaïïi-guhÃ, ramaïÅyà Isigili-passe KÃÊa-silÃ, ramaïÅyo SÅta-vane Sappasoï¬ika- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm kariyam-. 2 Bm kariyam-. 3 Bm K Gotamanigrodhe, as below. 4 Sc corappÃte; K corappapÃte. 5 Bm TattapaïïiguhÃraæ; Sdt H Sattapaïïa-. >/ #<[page 117]># %% pabbhÃro, ramaïÅyo TapodÃrÃmo, ramaïÅyo {VeÊuvane} Kalandaka-nivÃpo, ramaïÅyo JÅvakambavanaæ, ramaïÅyo Maddakucchismiæ migadÃyo. 44. "`Yassa kassaci ùnanda cattÃro iddhipÃdà bhÃvità bahulÅ-katà yÃni-katà vatthu-katà anuÂÂhità paricità susamÃraddhÃ, so ÃkaÇkhamÃno kappaæ và tiÂÂheyya kappÃvasesaæ vÃ. TathÃgatassa kho ùnanda cattÃro iddhipÃdà bhÃvità bahulÅ-katà yÃni-katà vatthu-katà anuÂÂhità paricità susamÃraddhÃ. ùkaÇkhamÃno ùnanda TathÃgato kappaæ và {tiÂÂheyya} kappÃvasesaæ vÃ" ti. Evam pi kho tvaæ ùnanda TathÃgatena oÊÃrike nimitte kayiramÃne, oÊÃrike obhÃse kayiramÃne, nÃsakkhi paÂivij- jhituæ, na TathÃgataæ yÃci: "TiÂÂhatu Bhagavà kappaæ, tiÂÂhatu Sugato kappaæ, bahujana-hitÃya bahujana-sukhÃya lokÃnukampÃya atthÃya hitÃya sukhÃya deva-manussÃnan" ti. Sace tvaæ ùnanda TathÃgataæ yÃceyyÃsi, dve va te vÃcà TathÃgato paÂikkhipeyya, atha tatiyakaæ adhivÃ- seyya. TasmÃt ih' ùnanda tuyh' ev' etaæ dukkataæ, tuyh' ev' etaæ aparaddhaæ. 45. `Ekam idÃhaæ ùnanda samayaæ idh' eva VesÃliyaæ viharÃmi Udene cetiye. TatrÃpi kho tÃhaæ ùnanda Ãmantesiæ: "RamaïÅyà ùnanda VesÃlÅ, ramaïÅyaæ Udenaæ cetiyaæ. Yassa kassaci ùnanda cattÃro iddhi- pÃdà bhÃvità bahulÅ-katà yÃni-katà vatthu-katà anuÂÂhità paricità susamÃraddhÃ, so ÃkaÇkhamÃno kappaæ và tiÂÂheyya kappÃvasesaæ vÃ. TathÃgatassa kho ùnanda cattÃro iddhipÃdà bhÃvità bahulÅ-katà yÃni-katà vatthu- katà anuÂÂhità paricità susamÃraddhÃ. ùkaÇkhamÃno ùnanda TathÃgato kappaæ và tiÂÂheyya kappÃvasesaæ vÃ" ti. Evam pi kho tvaæ ùnanda TathÃgatena oÊÃrike nimitte kayiramÃne, oÊÃrike obhÃse kayiramÃne, nÃsakkhi paÂivijjhituæ, na TathÃgataæ yÃci: "TiÂÂhatu Bhagavà kappaæ, tiÂÂhatu Sugato kappaæ, bahujana-hitÃya bahujana-sukhÃya lokÃnukampÃya atthÃya hitÃya sukhÃya deva-manussÃnan" ti. Sace tvaæ ùnanda TathÃgataæ {yÃceyyÃsi}, dve va te vÃcà TathÃgato {paÂikkhippeyya}, atha tatiyakaæ adhivÃseyya. TasmÃt ih' ùnanda tuyh' ev' etaæ dukkataæ, tuyh' ev' etaæ aparaddhaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 118]># %<118 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 3. 46>% 46. `Ekam idÃhaæ ùnanda samayaæ idh' eva VesÃliyaæ viharÃmi Gotamake cetiye . . . . pe . . . . idh' eva VesÃliyaæ viharÃmi Sattamba-cetiye . . . . idh' eva VesÃliyaæ viharÃmi Bahuputte cetiye . . . . idh' eva VesÃliyaæ viharÃmi SÃrandade cetiye. . . . 47. `IdÃn' eva kho tÃhaæ ùnanda ajja CÃpÃle cetiye Ãmantesiæ: "RamaïÅyà ùnanda VesÃlÅ, ramaïÅyaæ Udenaæ cetiyaæ, ramaïÅyaæ Gotamakaæ cetiyaæ, ramaïÅyaæ Sattambaæ cetiyaæ, ramaïÅyaæ Bahuputtaæ cetiyaæ, ramaïÅyaæ SÃrandadaæ cetiyaæ, ramaïÅyaæ CÃpÃlaæ cetiyaæ. Yassa kassaci ùnanda cattÃro iddhipÃdà bhÃvità bahulÅ-katà yÃni-katà vatthu-katà anuÂÂhità paricità susamÃraddhÃ, so ÃkaÇkhamÃno kappam. và tiÂÂheyya kappÃvasesaæ vÃ. TathÃgatassa kho ùnanda cattÃro iddhipÃdà bhÃvità bahulÅ-katà yÃni-katà vatthu- katà anuÂÂhità paricità susamÃraddhÃ. ùkaÇkhamÃno ùnanda TathÃgato kappaæ và tiÂÂheyya kappÃvasesaæ vÃ" ti. Evam pi kho tvaæ ùnanda TathÃgatena oÊÃrike nimitte kayiramÃne, oÊÃrike obhÃse kayiramÃne, nÃsakkhi paÂivijjhituæ, na TathÃgataæ yÃci: "TiÂÂhatu Bhagavà kappaæ, tiÂÂhatu Sugato kappaæ, bahujana-hitÃya bahu- jana-sukhÃya lokÃnukampÃya atthÃya hitÃya sukhÃya deva-manussÃnan" ti. Sace tvaæ ùnanda TathÃgataæ yÃceyyÃsi, dve va te vÃcà TathÃgato paÂikkhipeyya, atha tatiyakaæ adhivÃseyya. TasmÃt ih' ùnanda tuyh' ev' etaæ dukkataæ, tuyh' ev' etaæ aparaddhaæ. 48. `Na nu evaæ ùnanda mayà paÂigacc' eva akkhÃtaæ, sabbeh' eva piyehi manÃpehi nÃnÃ-bhÃvo vinÃ-bhÃvo a¤¤athÃ-bhÃvo? Taæ kut' ettha ùnanda labbhÃ?\<*<1>*>/ Yaæ taæ jÃtaæ bhÆtaæ saÇkhataæ paloka-dhammaæ taæ vata mà palujjÅti n' etaæ ÂhÃnam vijjati.\<*<2>*>/ Yaæ kho pan' etaæ ùnanda TathÃgatena cattaæ vantaæ muttaæ pahÅnaæ paÂinissaÂÂhaæ, ossaÂÂho Ãyu-saÇkhÃro. Ekaæsena vÃcà TathÃgatena\<*<3>*>/ bhÃsitÃ: "Na ciraæ TathÃgatassa parinib- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K puts comma at a¤¤athÃbhÃvo, and full stop here. 2 Bm vijjatÅti. 3 Bm K om. >/ #<[page 119]># %% bÃnaæ bhavissati, ito tiïïaæ mÃsÃnaæ accayena TathÃgato parinibbÃyissatÅti." Taæ vacanaæ\<*<1>*>/ TathÃgato jÅvita-hetu puna paccÃvamissatÅti,\<*<2>*>/ n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. `ùyÃm' ùnanda yena MahÃ-vanaæ {KÆÂÃgÃra-sÃlÃ} ten' upasaækamissÃmÃti.'\<*<3>*>/ `Evaæ bhante' ti kho Ãyasmà ùnando Bhagavato paccassosi. 49. Atha kho Bhagavà Ãyasmatà ùnandena saddhiæ yena MahÃ-vanaæ KÆÂÃgÃra-sÃlà ten' upasaækami. Upasaækamitvà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: `Gaccha tvaæ ùnanda, yÃvatikà bhikkhÆ VesÃliæ upanissÃya viharanti, te sabbe upaÂÂhÃna-sÃlÃyaæ\<*<4>*>/ san- nipÃtehÅti.' `Evaæ bhante' ti kho Ãyasmà ùnando Bhagavato paÂissutvÃ, yÃvatikà bhikkhÆ VesÃliæ upanissÃya viharanti, te sabbe upaÂÂhÃna-sÃlÃyaæ sannipÃtetvÃ, yena Bhagavà ten' upasaækami, upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃ- detvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. Ekamantaæ Âhito kho Ãyasmà ùnando Bhagavantaæ etad avoca: `Sannipatito bhante bhikkhu-saægho. Yassa dÃni bhante Bhagavà kÃlaæ ma¤¤atÅti.' 50. Atha kho Bhagavà yena upaÂÂhÃna-sÃlà ten' upasaækami, upasaækamitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi. Nisajja kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: `TasmÃt iha bhikkhave ye vo\<*<5>*>/ mayà dhammà abhi¤- ¤Ãya\<*<6>*>/ desitÃ, te vo sÃdhukaæ uggahetvà Ãsevitabbà bhÃvetabbà bahulÅ-kÃtabbÃ, yathayidaæ\<*<7>*>/ brahmacariyaæ addhaniyaæ assa ciraÂÂhitikaæ, tad assa bahujana-hitÃya bahujana-sukhÃya lokÃnukampÃya atthÃya hitÃya sukhÃya deva-manussÃnaæ. Katame ca te bhikkhave dhammà mayà abhi¤¤Ãya desitÃ, ye vo\<*<8>*>/ sÃdhukaæ uggahetvà Ãsevitabbà bhÃvetabbà bahulÅ-kÃtabbà yathayidaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K om.; K has ta¤ca for taæ. 2 Sc paccÃmis-; Bm K paccÃgam-. Sum has paccÃv-. 3 Sc -mÃti corrected to -mÅti. 4 Bm sÃlaæ. See 1. 6. 5 K te. 6 Bm K -¤Ã, and below always. 7 Bm yathÃyidaæ always. 8 Bm inserts bhikkhÆ. >/ #<[page 120]># %<120 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 3. 51.>% brahmacariyaæ addhaniyaæ assa ciraÂÂhitikaæ, tad assa bahujana-hitÃya bahujana-sukhÃya lokÃnukampÃya atthÃya hitÃya sukhÃya deva-manussÃnaæ? SeyyathÅdaæ cattÃro satipaÂÂhÃnÃ, cattÃro {samma-ppadhÃna}, cattÃro iddhipÃdÃ, pa¤c' indriyÃni, pa¤ca balÃni, satta bojjhaÇgÃ, ariyo aÂÂhaÇgiko maggo. Ime kho\<*<1>*>/ bhikkhave dhammà mayà abhi¤¤Ãya desitÃ,\<*<2>*>/te vo sÃdhukaæ uggahetvà Ãsevitabbà bhÃvetabbà bahulÅ-kÃtabbà yathayidaæ brahmacariyaæ addhaniyaæ assa ciraÂÂhitikaæ, tad assa bahujana-hitÃya bahujana-sukhÃya lokÃnukampÃya atthÃya hitÃya sukhÃya deva-manussÃnan' ti. 51. Atha kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: `Handa dÃni bhikkhave ÃmantayÃmi vo, vaya-dhammà saÇkhÃrÃ, appamÃdena sampÃdetha, na ciraæ TathÃga- tassa parinibbÃnaæ bhavissati, ito tiïïaæ mÃsÃnaæ accayena TathÃgato parinibbÃyissatÅti.' Idam avoca BhagavÃ, idaæ vatvÃ\<*<3>*>/ Sugato athÃparaæ etad avoca SatthÃ:\<*<4>*>/ `Paripakko vayo mayhaæ, parittaæ mama jÅvitaæ, PahÃya\<*<5>*>/ vo gamissÃmi, katam me saraïam attano, Appamattà satÅmanto susÅlà hotha bhikkhavo SusamÃhita-saækappà sacittam anurakkhatha. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K add te. 2 K ye te. 3 Bm K vatvÃna. 4 K here inserts as note, ito paraæ SÅhaÊa-poÂÂhake `Paripakko vayo . . . karissatÅti' dissati, and in the text before these verses places the followling: Daharà pi ca ye vu¬¬hà ye bÃlà ye ca paï¬ità A¬¬hà c' evà daÊiddà ca sabbe maccu-parÃyanÃ. Yathà pi kumbhakÃrassa kataæ mattika-bhÃjanaæ, Khuddaka¤ ca mahanta¤ ca yaæ [K ya¤ca] pakkaæ ya¤ ca Ãmakaæ, Sabbaæ bheda-pariyantaæ evaæ maccÃna jÅvitaæ. AthÃparaæ etad avoca Satthà Paripakko, &c. 5 Sd pahÃvayo. >/ #<[page 121]># %% Yo imasmiæ dhamma-vinaye appamatto vihessati\<*<1>*>/ \<*<2>*>/ PahÃya jÃti-saæsÃraæ dukkhass' antaæ karissatÅti.' Tatiyaka-BhÃïavÃraæ NiÂÂhitaæ.\<*<3>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K viharissati, vihessati in foot note. 2 Bm pahÃyajÃyajÃyatiyaæsaæsÃraæ. 3 Bm BhÃïavÃraæ tatiyaæ; K tatiya-bhÃïavÃraæ. >/ #<[page 122]># %<122 CHAPTER IV.>% 4.1. Atha kho Bhagavà pubbaïha-samayaæ nivÃsetvà patta-cÅvaram ÃdÃya VesÃliæ piï¬Ãya pÃvisi, VesÃliyaæ piï¬Ãya caritvà pacchÃ-bhattaæ piï¬apÃta-paÂikkanto\<*<1>*>/ nÃgÃpalokitaæ VesÃlim apaloketvà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: `Idaæ pacchimakaæ ùnanda TathÃgatassa VesÃli- dassanaæ bhavissati, ÃyÃm' ùnanda yena Bhaï¬agÃmo ten' upasaækamissÃmÃti.' `Evaæ bhante' ti kho Ãyasmà ùnando Bhagavato paccassosi. Atha kho Bhagavà mahatà bhikkhu-saæghena saddhiæ yena Bhaï¬agÃmo tad avasari. Tatra sudaæ Bhagavà Bhaï¬agÃme viharati. 2. \<*<2>*>/Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: `Catunnaæ bhikkhave dhammÃnaæ ananubodhà appaÂi- vedhà evam idaæ dÅgham addhÃnaæ sandhÃvitaæ saæ- saritaæ mama¤ c' eva tumhÃka¤ ca: katamesaæ catunnaæ? Ariyassa bhikkhave sÅlassa ananubodhà appaÂivedhà evam idaæ dÅgham addhÃnaæ sandhÃvitaæ saæsaritaæ mama¤ c' eva tumhÃka¤ ca. Ariyassa bhikkhave samÃdhissa ananubodhà appaÂivedhà evam idaæ dÅgham addhÃnaæ sandhÃvitaæ saæsaritaæ mama¤ c' eva tumhÃka¤ ca. AriyÃya bhikkhave pa¤¤Ãya ananubodhà appaÂivedhà evam idaæ dÅgham addhÃnaæ sandhÃvitaæ saæsaritaæ mama¤ c' eva tumhÃka¤ ca. AriyÃya bhikkhave vimut- tiyà ananubodhà appaÂivedhà evam idaæ dÅgham addhÃnaæ sandhÃvitaæ saæsaritaæ mama¤ c' eva tum- hÃka¤ ca. Tayidaæ bhikkhave ariyaæ sÅlam anubud- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So all MSS. 2 Recurs AÇguttara ii. 1. Comp. Saæyutta v. 431. >/ #<[page 123]># %% dhaæ paÂividdhaæ, ariyo samÃdhi anubuddho paÂividdho, ariyà pa¤¤Ã anubuddhà paÂividdhÃ, ariyà vimutti anubud- dhà paÂividdhÃ, ucchinnà bhava-taïhà khÅïà bhava-netti, n' atthi dÃni punabbhavo' ti. 3. Idam avoca BhagavÃ, idaæ vatvà Sugato athÃparaæ etad avoca SatthÃ: `SÅlaæ samÃdhi pa¤¤Ã ca vimutti ca anuttarÃ, Anubuddhà ime dhammà Gotamena yasassinÃ. Iti Buddho abhi¤¤Ãya dhammam akkhÃsi bhik- khunaæ, Dukkhass' anta-karo Satthà cakkhumà parinibbuto' ti\<*<1>*>/. 4. TatrÃpi sudaæ Bhagavà Bhaï¬agÃme viharanto etad eva bahulaæ bhikkhÆnaæ dhammiæ kathaæ karoti: Iti sÅlaæ iti samÃdhi iti pa¤¤Ã, sÅla-paribhÃvito samÃdhi mahapphalo hoti mahÃnisaæso, samÃdhi-paribhÃvità pa¤¤Ã mahapphalà hoti mahÃnisaæsÃ, pa¤¤Ã-paribhÃ- vitaæ cittaæ sammad eva Ãsavehi vimuccati, seyyathÅdaæ kÃmÃsavà bhavÃsavà diÂÂhÃsavÃ\<*<2>*>/ avijjÃsavà ti. 5. Atha kho Bhagavà Bhaï¬agÃme yathÃbhirantaæ viharitvà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: `ùyÃm' ùnanda yena {Hatthi-gÃmo} . . . pe\<*<3>*>/ . . . Amba- gÃmo . . . JambugÃmo . . . yena Bhoganagaraæ ten' upasaækamissÃmÃti.' 6. `Evaæ bhante' ti kho Ãyasmà ùnando Bhagavato paccassosi. Atha kho Bhagavà mahatà bhikkhu-saæ- ghena saddhiæ yena Bhoganagaraæ tad avasari. 7. Tatra sudaæ Bhagavà Bhoganagare viharati ùnande cetiye. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: 4 `CattÃro 'me bhikkhave mahÃ-padese desessÃmi,\<*<5>*>/ taæ suïÃtha sÃdhukaæ manasi-karotha bhÃsissÃmÅti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Quoted Kathà Vatthu 115. 2 K omits. 3 Bm has no pe, but puts yena before each name. K has neither pe nor yena. 4 Recurs AÇguttara ii. 167 foll. 5 Scdt desiss-. >/ #<[page 124]># %<124 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 4. 7.>% `Evaæ bhante' ti kho te bhikkhÆ Bhagavato paccas- sosuæ. Bhagavà etad avoca: 8. `Idha bhikkhave bhikkhu evaæ vadeyya: "Sam- mukhà me taæ Ãvuso Bhagavato sutaæ sammukhà paÂiggahÅtaæ, ayaæ Dhammo ayaæ Vinayo idaæ Satthu sÃsanan" ti, tassa bhikkhave bhikkhuno bhÃsitaæ n' eva abhinanditabbaæ na paÂikkositabbaæ. Anabhinanditvà appaÂikkositvà tÃni pada-vya¤janÃni sÃdhukaæ uggahetvà Sutte otÃretabbÃni Vinaye sandassetabbÃni. TÃni ce Sutte otÃriyamÃnÃni Vinaye sandassiyamÃnÃni na c' eva Sutte otaranti na Vinaye sandissanti, niÂÂham ettha gantabbaæ: "Addhà idaæ na c' eva tassa Bhagavato vacanaæ,\<*<1>*>/ imassa ca bhikkhuno duggahÅtan" ti, iti h' etaæ bhikkhave cha¬¬eyyÃtha.\<*<2>*>/ TÃni ce Sutte otÃri- yamÃnÃni Vinaye sandassiyamÃnÃni Sutte c' eva otaranti Vinaye ca sandissanti, niÂÂham ettha gantabbaæ: "Addhà idaæ tassa Bhagavato vacanaæ imassa ca bhikkhuno suggahÅtan" ti. Idaæ bhikkhave paÂhamaæ mahÃ-padesaæ dhÃreyyÃtha. 9. `Idha pana bhikkhave bhikkhu evaæ vadeyya: "Amukasmiæ nÃma ÃvÃse saægho viharati satthero sapÃmokkho. Tassa me saæghassa sammukhà sutaæ sammukhà paÂiggahÅtaæ, ayaæ Dhammo ayaæ Vinayo idaæ Satthu sÃsanan" ti, tassa bhikkhave bhikkhuno bhÃsitaæ n' eva abhinanditabbaæ na\<*<3>*>/ paÂikkositabbaæ. Anabhinanditvà appaÂikkositvà tÃni pada-vya¤janÃni sÃdhukaæ uggahetvà Sutte otÃretabbÃni Vinaye sandas- setabbÃni. TÃni ce Sutte otÃriyamÃnÃni Vinaye sandas- siyamÃnÃni {na} c' eva Sutte otaranti na Vinaye sandis- santi, niÂÂham ettha gantabbaæ: "Addhà idaæ na c' eva tassa Bhagavato vacanaæ, tassa ca saæghassa duggahÅtan" ti, iti h' etaæ bhikkhave cha¬¬eyyÃtha. TÃni ce Sutte otÃriyamÃnÃni Vinaye sandissayamÃnÃni Sutte c' eva otaranti Vinaye ca sandissanti, niÂÂham ettha gantabbaæ: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 AÇg. adds sammÃsambuddhassa (throughout). 2 AÇg. repeats from Idha down to sandassetabbÃni (and so always). 3 K throughout nappaÂi-. >/ #<[page 125]># %% "Addhà idaæ tassa Bhagavato vacanaæ, tassa ca saæghassa suggahÅtan" ti. Idaæ bhikkhave dutiyaæ mahÃ-padesaæ dhÃreyyÃtha. 10. `Idha pana bhikkhave bhikkhu evaæ vadeyya: "Amukasmiæ nÃma ÃvÃse sambahulà therà bhikkhÆ viharanti bahussutà ÃgatÃgamà dhamma-dharà vinaya- dharà mÃtikÃ-dharÃ. Tesaæ me therÃnaæ sammukhà sutaæ sammukhà paÂiggahÅtaæ, ayaæ Dhammo ayaæ Vinayo ayaæ Satthu sÃsanan" ti, tassa bhikkhave bhikkhuno bhÃsitaæ n' eva abhinanditabbaæ na paÂikko- sitabbaæ. Anabhinanditvà appaÂikkositvà tÃni pada- vya¤janÃni sÃdhukaæ uggahetvà Sutte otÃretabbÃni Vinaye sandassetabbÃni. TÃni ce Sutte otÃriyamÃnÃni Vinaye sandassiyamÃnÃni na c' eva Sutte otaranti na Vinaye sandissanti, niÂÂham ettha gantabbaæ: "Addhà idaæ na c' eva tassa Bhagavato vacanaæ, tesa¤ ca therÃnaæ duggahÅtan" ti, iti h' etaæ bhikkhave cha¬- {¬eyyÃtha}. TÃni ce Sutte otÃriyamÃnÃni Vinaye sandassi- yamÃnÃni Sutte c' eva otaranti Vinaye ca sandissanti, niÂÂham ettha gantabbaæ: "Addhà idaæ tassa Bhagavato vacanaæ, tesa¤ ca therÃnaæ suggahÅtan" ti. Idaæ bhikkhave tatiyaæ mahÃ-padesaæ dhÃreyyÃtha. 11. Idha pana bhikkhave bhikkhu evaæ vadeyya: "Amukasmiæ nÃma ÃvÃse eko thero bhikkhu viharati bahussuto ÃgatÃgamo dhamma-dharo vinaya-dharo mÃtikÃ-dharo. Tassa me therassa sammukhà sutaæ sammukhà paÂiggahÅtaæ, ayaæ Dhammo ayaæ Vinayo idaæ Satthu sÃsanan" ti, tassa bhikkhave {bhikkhuno} bhÃsitaæ n' eva abhinanditabbaæ na paÂikkositabbaæ. Anabhinanditvà appaÂikositvà tÃni pada-vya¤janÃni sÃdhu- kaæ uggahetvà Sutte otÃretabbÃni Vinaye sandassetab- bÃni. TÃni ce Sutte otÃriyamÃnÃni Vinaye sandassiya- mÃnÃni na c' eva Sutte otaranti na Vinaye sandissanti, niÂÂham ettha gantabbaæ: "Addhà idaæ na c' eva tassa Bhagavato vacanaæ, tassa ca therassa duggahÅtan" ti, iti h' etaæ bhikkhave cha¬¬eyyÃtha. TÃni ce Sutte otÃriyamÃnÃni Vinaye sandassiyamÃnÃni Sutte c' eva otaranti Vinaye ca sandissanti, niÂÂham ettha gantabbaæ: \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 126]># %<126 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 4. 11.>% "Addhà idaæ tassa Bhagavato vacanaæ, tassa ca therassa suggahÅtan" ti. Idaæ bhikkhave {catutthaæ} mahÃ- padesaæ dhÃreyyÃthÃti. `Ime kho bhikkhave cattÃro mahÃ-padese dhÃreyyÃ- thÃti.' 12. Tatra pi sudaæ Bhagavà Bhoganagare viharanto ùnande\<*<1>*>/ cetiye etad eva bahulaæ bhikkhÆnaæ dhammiæ kathaæ karoti: Iti sÅlaæ iti samÃdhi iti pa¤¤Ã, sÅla- paribhÃvito samÃdhi mahapphalo hoti mahÃnisaæso, samÃdhi-paribhÃvità pa¤¤Ã mahapphalà hoti mahÃni- saæsÃ, pa¤¤Ã-paribhÃvitaæ cittaæ sammad eva Ãsavehi vimuccati, seyyathÅdaæ kÃmÃsavà bhavÃsavà diÂÂhÃsavà avijjÃsavà ti. 13. Atha kho Bhagavà Bhoganagare yathÃbhirantaæ viharitvà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: `{ùyÃm'} ùnanda yena PÃvà ten' upasaækamissÃmÃti.' `Evaæ bhante' ti kho Ãyasmà ùnando Bhagavato paccassosi. \<*<2>*>/Atha kho Bhagavà mahatà bhikkhu-saæghena saddhiæ yena PÃvà tad avasari. Tatra sudaæ Bhagavà PÃvÃyaæ viharati Cundassa kammÃra-puttassa ambavane. 14. Assosi kho Cundo kammÃra-putto: `Bhagavà kira PÃvaæ anuppatto\<*<3>*>/ PÃvÃyaæ viharati mayhaæ amba- vane' ti. Atha kho Cundo kammÃra-putto yena Bhagavà ten' upasaækami, upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃ- detvà ekamantaæ nisÅdi, ekamantaæ nisinnaæ kho Cundaæ kammÃra-puttaæ Bhagavà dhammiyà kathÃya sandassesi samÃdapesi samuttejesi sampahaæsesi. 15. Atha kho Cundo kammÃra-putto Bhagavatà dham- miyà kathÃya sandassito samÃdapito samuttejito sampa- haæsito Bhagavantaæ etad avoca: `AdhivÃsetu me bhante Bhagavà svÃtanÃya bhattaæ saddhiæ bhikkhu- saæghenÃti.' AdhivÃsesi Bhagavà tuïhÅ-bhÃvena. 16. Atha kho Cundo kammÃra-putto Bhagavato adhi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Scd K : St Bm -ya. 2 Recurs in UdÃna viii. 5 3 SS omit PÃvaæ anuppatto. Bm pÃripÃpaæ anuppatto PÃvÃraæ viharati. UdÃna adds a clause. >/ #<[page 127]># %% vÃsanaæ viditvÃ, uÂÂhÃy' Ãsanà Bhagavantaæ abhivÃdetvà padakkhiïaæ katvà pakkÃmi. 17. Atha kho Cundo kammÃra-putto tassà rattiyà accayena sake nivesane {païÅtaæ} khÃdaniyaæ bhojaniyaæ paÂiyÃdÃpetvà pahÆta¤ ca sÆkara-maddavaæ Bhagavato kÃlaæ ÃrocÃpesi: `KÃlo bhante niÂÂhitaæ bhattan' ti. 18. Atha kho Bhagavà pubbaïha-samayaæ nivÃsetvà patta-cÅvaram ÃdÃya saddhiæ bhikkhu-saæghena yena Cundassa kammÃra-puttassa nivesanaæ ten' upasaækami, upasaækamitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi, nisajja kho Bha- gavà Cundaæ kammÃra-puttaæ Ãmantesi: `Yan te Cunda sÆkara-maddavaæ paÂiyattaæ, tena maæ parivisa, yaæ pan' a¤¤aæ khÃdaniyaæ bhojaniyaæ {paÂiyattaæ}, tena bhikkhu-saæghaæ parivisÃti.' `Evaæ bhante' ti kho Cundo kammÃra-putto Bhaga- vato paÂissutvÃ, yaæ ahosi sÆkara-maddavaæ {paÂiyattaæ}, tena Bhagavantaæ parivisi, yaæ pan' a¤¤aæ khÃdaniyaæ bhojaniyaæ paÂiyattaæ tena bhikkhu-saæghaæ parivisi. 19. Atha kho Bhagavà Cundaæ kammÃra-puttaæ Ãmantesi: `Yan te Cunda sÆkara-maddavaæ avasiÂÂhaæ, taæ sobbhe nikhaïÃhi, nÃhan taæ Cunda passÃmi sadevake loke samÃrake sabrahmake sassamaïa-brÃhmaïiyà pajÃya sadeva-manussÃya yassa taæ paribhuttaæ sammÃ- pariïÃmaæ gaccheyya a¤¤atra TathÃgatassÃti.' `Evaæ bhante' ti kho Cundo kammÃra-putto Bhaga- vato paÂissutvÃ, yaæ ahosi sÆkara-maddavaæ avasiÂÂhaæ taæ sobbhe nikhaïitvÃ, yena Bhagavà ten' upasaækami, upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi, ekamantaæ nisinnaæ kho Cundaæ kammÃra- puttaæ Bhagavà dhammiyà kathÃya sandassetvà samÃda- petvà samuttejetvà sampahaæsetvà uÂÂhÃy' Ãsanà pak- kÃmi. 20. Atha kho Bhagavato Cundassa kammÃra-puttassa bhattaæ bhuttÃvissa kharo ÃbÃdho uppajji lohita-pak- khandikà pabÃÊhÃ\<*<1>*>/ vedanà vattanti mÃraïantikÃ. TÃ\<*<2>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm bÃÊhÃ; K sab-. Compare 2. 23. 2 Sc om.; Sd tatra; K tÃpi. >/ #<[page 128]># %<128 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 4. 20.>% sudaæ Bhagavà sato sampajÃno adhivÃsesi aviha¤¤amÃno. Atha kho Bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: `ùyÃm' ùnanda yena KusinÃrà ten' upasaækamissÃmÃti.' `Evam bhante' ti kho Ãyasmà ùnando Bhagavato paccassosi. Cundassa bhattaæ bhu¤jitvà kammÃrassÃti me sutaæ ùbÃdhaæ samphusÅ\<*<1>*>/ dhÅro pabÃÊhaæ\<*<2>*>/ mÃraïanti- kaæ. Bhuttassa ca\<*<3>*>/ sÆkara-maddavena {VyÃdhi ppabÃÊhÃ} udapÃdi Satthuno. ViriccamÃno\<*<4>*>/ Bhagavà avoca GacchÃm' ahaæ KusinÃraæ\<*<5>*>/ nagaran ti. 6 21. Atha kho {BhagavÃ} maggà okkamma yen' a¤¤a- taraæ rukkha-mÆlaæ ten' upasaækami, upasaækamitvà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: `IÇgha me tvaæ ùnanda catugguïaæ saæghÃÂiæ pa¤¤Ãpehi, kilanto 'smi ùnanda, nisÅdissÃmÅti.' `Evaæ bhante' ti kho Ãyasmà ùnando Bhagavato paÂissutvà catugguïaæ saæghÃÂiæ pa¤¤Ãpesi. 22. NisÅdi Bhagavà pa¤¤atte Ãsane, nisajja kho Bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi, `IÇgha me tvaæ ùnanda pÃnÅyaæ Ãhara, pipÃsito 'smi, ùnanda, pivissÃmÅti.' Evaæ vutte Ãyasmà ùnando Bhagavantaæ etad avoca: `IdÃni bhante pa¤camattÃni sakaÂa-satÃni atikkantÃni, {taæ} {cakka-cchinnaæ} udakaæ parittaæ luÊitaæ Ãvilaæ sandati. Ayaæ bhante KakutthÃ\<*<7>*>/ nadÅ avidÆre acchodikà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc phusayatÅ; Sd phusati; St phusati: Bm saæphusati. 2 K sab-. 3 Ce. 4 K virec-. 5 K kusinaraæ. 6 Here K inserts in brackets in the text (imà gÃthÃyo SaÇgÅti-kÃle SaÇgÅti-kÃrakehi vuttÃ), with footnote SÅhaÊapotthake ime gÃÂhà na dissanti. 7 Sc kuk-; Bm K kaku¬ha (throughout). >/ #<[page 129]># %% sÃtodikà sÅtodikÃ\<*<1>*>/ setakà supatitthà ramaïÅyÃ. Ettha Bhagavà pÃnÅya¤ ca pivissati, gattÃni ca sÅtaæ karis- satÅti.' 23. Dutiyam pi kho Bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: `IÇgha me tvaæ ùnanda pÃnÅyaæ Ãhara, pipÃsito 'smi ùnanda, pivissÃmÅti.' Dutiyam pi kho Ãyasmà ùnando Bhagavantaæ etad avoca: `IdÃni bhante pa¤camattÃni sakaÂa-satÃni atikkantÃni. Taæ {cakka-cchinnaæ} udakaæ parittaæ luÊitaæ Ãvilaæ sandati. Ayaæ bhante Kakutthà nadÅ avidÆre acchodikà sÃtodikà sÅtodikà setakà supatitthà ramaïÅyÃ. Ettha Bhagavà pÃnÅya¤ ca pivissati, gattÃni ca sÅtaæ\<*<2>*>/ karis- satÅti.' 24. Tatiyam pi kho Bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: `IÇgha me tvaæ ùnanda pÃnÅyaæ Ãhara, pipÃsito 'smi ùnanda, pivissÃmÅti.' `Evaæ bhante' ti kho Ãyasmà ùnando Bhagavato paÂissutvà pattaæ gahetvà yena sà nadikà ten' upasaæ- kami. Atha kho sà nadikà {cakka-cchinnÃ} parittà luÊità Ãvilà sandamÃnà Ãyasmante ùnande upasaækamante acchà vippasannà anÃvilà sandittha\<*<3>*>/. 25. {Atha} kho Ãyasmato ùnandassa etad ahosi: "Accha- riyaæ vata bho, abbhutaæ vata bho, TathÃgatassa mahiddhikatà mahÃnubhÃvatÃ! Ayaæ hi sà nadikà cakkacchinnà parittà luÊità Ãvilà sandamÃnÃ, mayi upasaækamante acchà vippasannà anÃvilà sandatÅti!' Pattena pÃnÅyaæ ÃdÃya yena Bhagavà ten' upasaækami, upasaækamitvà Bhagavantaæ etad avoca: `Acchariyaæ bhante abbhutaæ bhante TathÃgatassa mahiddhikatà mahÃnubhÃvatÃ! IdÃni sà bhante nadikà cakkacchinnà parittà luÊità Ãvilà sandamÃnÃ, mayi upa- saækamante acchà vippasannà anÃvilà sandittha! Pivatu Bhagavà pÃnÅyaæ, pivatu Sugato pÃnÅyan' ti. Atha kho Bhagavà pÃnÅyaæ apÃyi.\<*<4>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K -akÃ. 2 St sÅtim; K sÅtÅ. 3 Bm K sandati. 4 Sc apÃsi; Bm pÃniyaæ mapÃsi. >/ #<[page 130]># %<130 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 4. 26.>% 26. Tena kho pana samayena Pukkuso Malla-putto ùÊÃrassa KÃlÃmassa sÃvako KusinÃrÃya PÃvaæ addhÃna- magga-paÂipanno hoti. Addasà kho Pukkuso Malla-putto Bhagavantaæ a¤¤a- tarasmiæ rukkha-mÆle nisinnaæ, disvà yena Bhagavà ten' upasaækami, upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃ- detvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Pukkuso Malla-putto Bhagavantaæ etad avoca: `Acchariyaæ bhante, {abbhutaæ} bhante, santena vata bhante pabbajità vihÃrena viharanti! 27. `BhÆta-pubbaæ bhante ùÊÃro KÃlÃmo addhÃna- magga-paÂipanno maggà okkamma avidÆre a¤¤atarasmiæ rukkha-mÆle divÃ-vihÃre nisÅdi. Atha kho bhante pa¤ca- mattÃni sakaÂa-satÃni ùÊÃraæ KÃlÃmaæ nissÃya nissÃya\<*<1>*>/ atikkamiæsu. Atha kho bhante a¤¤ataro puriso tassa sakaÂa-satthassa\<*<2>*>/ piÂÂhito\<*<3>*>/ Ãgacchanto yena ùÊÃro KÃlÃmo ten' upasaækami, upasaækamitvà ùÊÃraæ KÃlÃ- maæ etad avoca: "`Api bhante pa¤camattÃni sakaÂa-satÃni atikkaman- tÃni addasÃti?" "`Na kho ahaæ Ãvuso addasan" ti. "`Kim pana bhante saddaæ assosÅti?" "`Na kho ahaæ Ãvuso saddaæ assosin" ti. "`Kim pana bhante sutto ahosÅti?" "`Na kho ahaæ Ãvuso sutto ahosin" ti. "`Kim pana bhante sa¤¤Å ahosÅti?" "`Evam Ãvuso" ti. `So tvaæ bhante sa¤¤Å samÃno jÃgaro pa¤camattÃni {sakaÂa}-satÃni nissÃya nissÃya atikkamantÃni n' eva addasa na pana saddaæ assosi, api hi te bhante saæghÃÂi rajena okiïïÃ' ti. `Evam Ãvuso' ti. `Atha kho bhante tassa purisassa etad ahosi: "Accha- riyaæ vata bho, abbhutaæ vata bho! Santena vata bho pabbajità vihÃrena viharanti yatra hi nÃma sa¤¤Å \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc Bm K omit here, but not in the repetition. 2 Sc satassa; Bm tassa. 3 K piÂhito piÂhito. >/ #<[page 131]># %% samÃno jÃgaro pa¤camattÃni sakaÂa-satÃni nissÃya nissÃya atikkamantÃni n' eva dakkhiti\<*<1>*>/ na pana saddaæ sos- satÅti."\<*<2>*>/ ùÊÃre KÃlÃme uÊÃraæ pasÃdaæ pavedetvà pakkÃmÅti.' 28. `Taæ kiæ ma¤¤asi Pukkusa? Kataman nu kho dukkarataraæ và durabhisambhavataraæ vÃ. yo sa¤¤Å samÃno jÃgaro pa¤camattÃni sakaÂa-satÃni nissÃya nissÃya atikkamantÃni n' eva passeyya na pana saddaæ suïeyya, yo và sa¤¤Å samÃno jÃgaro deve vassante deve gaÊagaÊÃ- yante vijjutÃsu niccharantÅsu asaniyà phalantiyà n' eva passeyya na pana saddaæ suïeyyÃti?' 29. `Kiæ hi\<*<3>*>/ bhante tÃni karissanti pa¤ca và sakaÂa- satÃni cha và sakaÂa-satÃni satta và sakaÂa-satÃni aÂÂha và sakaÂa-satÃni nava và sakaÂa-satÃni dasa và sakaÂa- satÃni sakaÂa-sataæ và sakaÂa-sahassaæ vÃ? Atha kho etad eva dukkarataraæ c' eva durabhisambhavatara¤ ca yo sa¤¤Å samÃno jÃgaro deve vassante deve gaÊagaÊÃyante vijjutÃsu niccharantÅsu asaniyà phalantiyà n' eva passeyya na saddaæ suïeyyÃti.' 30. `Ekaæ idÃhaæ Pukkusa samayaæ ùtumÃyaæ viharÃmi BhusÃgÃre. Tena kho pana samayena deve vassante deve gaÊagaÊÃyante vijjutÃsu niccharantÅsu asaniyà phalantiyà BhusÃgÃrassa dve kassakà bhÃtaro hatà cattÃro ca balivaddÃ. Atha kho Pukkusa ùtumÃya\<*<4>*>/ mahÃ-jana-kÃyo nikkhamitvà yena te dve kassakà bhÃtaro hatà cattÃro ca balivaddà ten' upasaækami. 31. Tena kho panÃhaæ Pukkusa samayena BhusÃgÃrà nikkhamitvà BhusÃgÃra-dvÃre abbhokÃse caækamÃmi. Atha kho Pukkusa a¤¤ataro puriso tamhà mahÃ-jana- kÃyà yenÃhaæ ten' upasaækami, upasaækamitvà maæ abhivÃdetvà ekamantaæ aÂÂhÃsi, ekamantaæ Âhitaæ kho ahaæ Pukkusa taæ purisaæ etad avocaæ: 32. "`Kin nu kho so Ãvuso mahÃ-jana-kÃyo sanni- patito"? ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scd -iti; K dakkhati; Bm atikkantÃni n' eva akkhasi. 2 Bm assositi. 3 Sc om. 4 Sc -mayÃ; Sdt -mÃyÃ; Bm PukkuasÃhumÃyaæ; K -yaæ. >/ #<[page 132]># %<132 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 4. 32.>% "`IdÃni bhante deve vassante deve gaÊagaÊÃyante vijju- tÃsu niccharantÅsu asaniyà phalantiyà dve kassakà bhÃtaro hatà cattÃro ca balivaddÃ. Etth' eso\<*<1>*>/ mahÃ-jana-kÃyo sannipatito, tvaæ pana bhante kva\<*<2>*>/ ahosÅti?" "`Idh' eva kho ahaæ Ãvuso ahosin" ti. "`Kim pana bhante addasÃti?" "`Na kho Ãvuso addasan" ti. "`Kim pana bhante saddaæ assosÅti?" "`Na kho ahaæ Ãvuso saddaæ assosin" ti. "`Kim pana bhante sutto ahosÅti?" "`Na kho ahaæ Ãvuso sutto ahosin" ti. "`Kim pana bhante sa¤¤Å ahosÅti"? "`Evam Ãvuso" ti. "`So tvaæ bhante sa¤¤Å samÃno jÃgaro deve vassante deve gaÊagaÊÃyante vijjutÃsu niccharantÅsu asaniyà phalan- tiyà n' eva addasa na pana saddaæ assosÅti." "`Evam Ãvuso" ti. 33. `Atha kho Pukkusa tassa purisassa etad ahosi: "Acchariyaæ vata bho, abbhutaæ vata bho! Santena vata bho pabbajità vihÃrena viharanti yatra hi nÃma sa¤¤Å samÃno jÃgaro deve vassante deve gaÊagaÊÃyante vijjutÃsu niccharantÅsu asaniyà phalantiyà n' eva dakkhiti\<*<3>*>/ na pana saddaæ sossatÅti."\<*<4>*>/ Mayi uÊÃraæ pasÃdaæ pavedetvà maæ abhivÃdetvà padakkhiïaæ katvà pak- kÃmÅti.' 34. Evaæ vutte Pukkuso Malla-putto Bhagavantaæ etad avoca: `EsÃhaæ bhante yo me\<*<5>*>/ ùÊÃre KÃÊÃme pasÃdo taæ mahÃ-vÃte và opunÃmi sÅgha-sotÃya và nadiyà pavÃhemi. Abhikkantaæ bhante abhikkantaæ bhante! Seyyathà pi bhante nikkujjitaæ và ukkujjeyya, paÂicchannaæ và viva- reyya, mÆÊhassa và maggaæ Ãcikkheyya, andhakÃre và tela-pajjotam dhÃreyya cakkhumanto rÆpÃni dakkhintÅti, evam eva Bhagavatà aneka-pariyÃyena dhammo pakÃ- sito! EsÃhaæ bhante Bhagavantaæ saraïaæ gacchÃmi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K ettha so. 2 Scdt kuhiæ; Bm omits. 3 Scdt K dakkhissati. 4 K suïissatÅti. 5 K om. >/ #<[page 133]># %% Dhamma¤ ca Bhikkhu-Saægha¤ ca. UpÃsakaæ maæ Bhagavà dhÃretu ajjat' agge pÃïupetaæ saraïaæ gatan' ti. 35. Atha kho Pukkuso Malla-putto a¤¤ataraæ purisaæ Ãmantesi: `IÇgha me tvaæ bhaïe siÇgi-vaïïaæ yugaæ\<*<1>*>/ maÂÂaæ dhÃraïÅyaæ ÃharÃti.' `Evaæ bhante' ti kho so puriso Pukkusassa Malla-put- tassa paÂissutvà taæ siÇgi-vaïïaæ yugaæ maÂÂaæ dhÃra- ïÅyaæ Ãhari\<*<2>*>/. Atha kho Pukkuso Malla-putto taæ siÇgi-vaïïaæ yugaæ maÂÂaæ dhÃraïÅyaæ Bhagavato upanÃmesi: `Idaæ bhante siÇgi-vaïïaæ yugaæ maÂÂaæ dhÃraïÅyaæ, tam me bhante Bhagavà paÂigaïhÃtu anukampaæ upÃ- dÃyÃti.' `Tena hi Pukkusa ekena maæ acchÃdehi ekena ùnan- dan' ti. `Evaæ bhante' ti kho Pukkuso Malla-putto Bhagavato paÂissutvà ekena Bhagavantaæ acchÃdesi, ekena Ãyasman- taæ ùnandaæ. 36. Atha kho Bhagavà Pukkusaæ Malla-puttaæ dham- miyà kathÃya sandassesi samÃdapesi samuttejesi sampa- haæsesi. Atha kho Pukkuso Malla-putto Bhagavatà dhammiyà kathÃya sandassito samÃdapito samuttejito sampahaæsito uÂÂhÃy' Ãsanà Bhagavantaæ abhivÃdetvà padakkhiïaæ katvà pakkÃmi. 37. Atha kho Ãyasmà ùnando acira-pakkante Pukkuse Malla-putte taæ siÇgi-vaïïaæ yugaæ maÂÂaæ dhÃraïÅ- yaæ Bhagavato kÃyaæ upanÃmesi, taæ Bhagavato kÃyaæ upanÃmitaæ vÅtaccikaæ\<*<3>*>/ viya khÃyati. Atha kho Ãyasmà ùnando Bhagavantaæ etad avoca: `Acchariyaæ bhante, abbhutaæ bhante, yÃva parisud- dho bhante TathÃgatassa chavi-vaïïo pariyodÃto! Idaæ bhante siÇgi-vaïïaæ yugaæ maÂÂaæ dhÃraïÅyaæ Bhaga- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K yuga-, and below. 2 Sct adÃsi; Sd adÃsiæ 3 Sc vit-; Sd vitÃsikaæ; St vÅtasikaæ; Bm satacchitaæ; K hatacchikaæ and below. >/ #<[page 134]># %<134 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 4. 37.>% vato kÃyaæ upanÃmesiæ, taæ Bhagavato kÃyaæ upanÃ- mitaæ vÅtaccikaæ\<*<1>*>/ viya khÃyatÅti' ! `Evam etaæ ùnanda. DvÅsu kho ùnanda kÃlesu ativi- ya TathÃgatassa parisuddho hoti chavi-vaïïo pariyodÃto. Katamesu dvÅsu? Ya¤ ca ùnanda rattiæ TathÃgato anuttaraæ sammÃsambodhiæ abhisambujjhati, ya¤ ca rattiæ anupÃdisesÃya nibbÃna-dhÃtuyà parinibbÃyati, imesu kho {ùnanda} dvÅsu kÃlesu ativiya TathÃgatassa parisuddho hoti chavi-vaïïo pariyodÃto. 38. `Ajja kho pan' ùnanda rattiyà pacchima-yÃme KusinÃrÃyaæ Upavattane MallÃnaæ sÃla-vane antarena yamaka-sÃlÃnaæ TathÃgatassa parinibbÃnaæ bhavissati. ùyÃm' ùnanda yena KakutthÃ\<*<2>*>/ nadÅ ten' upasaækamissÃ- mÃti.' `Evaæ bhante' ti kho Ãyasmà ùnando Bhagavato paccassosi. SiÇgi-vaïïa-yugaæ\<*<3>*>/ maÂÂam Pukkuso abhihÃrayi. Tena acchÃdito Satthà hema-vaïïo asobhathÃti. 39. Atha kho Bhagavà mahatà bhikkhu-saæghena saddhiæ yena Kakutthà nadÅ ten' upasaækami, upasaæ- kamitvà Kakutthaæ nadiæ {ajjhogÃhetvÃ} {nahatvÃ\<*<4>*>/} ca pivitvà ca paccuttaritvà yena Ambavanaæ ten' upa- saækami, upasaækamitvà Ãyasmantaæ Cundakaæ Ãman- tesi: `IÇgha me tvaæ Cundaka catugguïaæ {saæghÃÂiæ} pa¤- ¤Ãpehi, kilanto 'smi Cundaka, nipajjissÃmÅti.' `Evaæ bhante' ti kho Ãyasmà {Cundako} Bhagavato paÂissutvà catugguïaæ saæghÃÂiæ pa¤¤Ãpesi. 40. Atha kho Bhagavà dakkhiïena passena sÅha-seyyaæ kappesi, pÃde pÃdaæ accÃdhÃya,\<*<5>*>/ sato sampajÃno uÂÂhÃna- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc vitasikaæ; Sdt vÅtasikaæ; Bm haticchitaæ. 2 Sct kuk-; Bm kakuma; K kakudha, and below. 3 Bm K siÇgivaïïaæ yuga-. 4 Bm nhatvÃ. 5 Sc acchÃdÃya; Sd accÃdÃya. >/ #<[page 135]># %% sa¤¤aæ manasikaritvÃ. ùyasmà pana Cundako tatth' eva Bhagavato purato nisÅdi. 41. GantvÃna Buddho nadiyaæ\<*<1>*>/ Kakutthaæ\<*<2>*>/ Acchodi-sÃtodika-vippasannaæ,\<*<3>*>/ OgÃhi Satthà sukilanta\<*<4>*>/-rÆpo TathÃgato appaÂimo va loke. Nahatvà pitvà c' udatÃri\<*<5>*>/ SatthÃ\<*<6>*>/ Purakkhato bhikkhu-gaïassa majjhe. Satthà pavattÃ\<*<7>*>/ Bhagavà 'dha dhamme UpÃgami {Ambavanaæ} mahesi. ùmantayi Cundakaæ nÃma bhikkhuæ, `Catugguïaæ patthara\<*<8>*>/ me nipajjaæ.'\<*<9>*>/ So modito\<*<10>*>/ bhÃvitattena Cundo Catugguïaæ patthari\<*<11>*>/ khippam eva. {Nipajji} Satthà sukilanta\<*<12>*>/-rÆpo Cundo pi tattha pamukhe\<*<13>*>/ nisÅdÅti. 42. Atha kho Bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãman- tesi: `Siyà kho pan' ùnanda Cundassa kammÃra-puttassa koci vippaÂisÃraæ upadaheyya: "Tassa te Ãvuso Cunda alÃbhÃ, tassa te dulladdhaæ, yassa te TathÃgato pacchi- maæ piï¬apÃtaæ bhu¤jitvà parinibbuto" ti. Cundassa ùnanda kammÃra-puttassa evaæ vippaÂisÃro paÂivine- tabbo: "`Tassa te Ãvuso lÃbhÃ, tassa te suladdhaæ, yassa te TathÃgato pacchimaæ piï¬apÃtaæ bhu¤jitvà parinibbuto. Sammukhà me taæ Ãvuso Cunda Bhagavato sutaæ sammukhà paÂiggahÅtaæ, dve 'me piï¬apÃtà samasama- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K -ikaæ. 2 Scdt kuk-; Bm K kakudhaæ. 3 Sct acchodikaæ; Scdt sÃtodikaæ; Bm K acchodakaæ sÃtodakaæ. 4 Bm K akilanta- 5 SS K pivitvÃ; Bm K cudakÃni. 6 K sutvÃ. 7 Bm sattÃpiv-. 8 Bm santara; K santhari. 9 K -jiæ. 10 Sc Bm K codito. 11 Bm santari; K santhari. 12 Bm K ak-. 13 Sc -kho va; St -kho. >/ #<[page 136]># %<136 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 4. 42.>% phalà samasama-vipÃkà ativiya a¤¤ehi piï¬apÃtehi mahap- phalatarà ca mahÃnisaæsatarà ca. Katame dve? Ya¤ ca piï¬apÃtaæ bhu¤jitvà TathÃgato anuttaraæ sammÃ- sambodhiæ abhisambujjhati, ya¤ ca piï¬apÃtaæ bhu¤jitvà TathÃgato anupÃdisesÃya nibbÃna-dhÃtuyà parinibbÃyati. Ime dve piï¬apÃtà samasama-phalà samasama-vipÃkà ativiya a¤¤ehi piï¬apÃtehi mahapphalatarà ca mahÃni- saæsatarà ca.\<*<1>*>/ ùyu-saævattanikaæ Ãyasmatà Cundena kammÃra-puttena kammaæ upacitaæ, vaïïa-saævattani- kaæ Ãyasmatà Cundena kammÃra-puttena kammaæ upacitaæ, sukha-saævattanikaæ Ãyasmatà Cundena kam- mÃra-puttena kammaæ upacitaæ, yasa-saævattanikaæ Ãyasmatà Cundena kammÃra-puttena kammaæ upacitaæ, sagga-saævattanikaæ Ãyasmatà Cundena kammÃra- puttena kammaæ upacitaæ, Ãdhipateyya-saævattanikaæ Ãyasmatà Cundena kammÃra-puttena kammaæ upaci- tan" ti. `Cundassa ùnanda kammÃra-puttassa evaæ vippÃÂisÃro paÂivinetabbo' ti. 43. Atha kho Bhagavà etam atthaæ viditvà tÃyaæ velÃyaæ imam udÃnaæ udÃnesi: Dadato pu¤¤aæ pava¬¬hati, saæyamato veraæ na cÅyati,\<*<2>*>/ Kusalo ca jahÃti\<*<3>*>/ pÃpakaæ, {rÃga-dosa-moha-kkhayÃ} sa\<*<4>*>/ nibbuto ti. ùÊÃra-vedalla-BhÃïavÃraæ NiÂÂhitaæ Catutthaæ\<*<5>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 See Mil. 174. 2 Sc ciyyati; St cÅyy-; Bm veraïana viyayati. 3 Bm va hoti; K omits ca. 4 K om. 5 K catuttha-bhÃïavÃraæ; Bm bhÃïavÃraæ catutthaæ. >/ #<[page 137]># %< 137>% CHAPTER V. 5.1. Atha kho Bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãman- tesi: `ùyÃm' ùnanda yena Hira¤¤avatiyà nadiyà pÃrima\<*<1>*>/- tÅraæ yena {KusinÃrÃ} Upavattanaæ MallÃnaæ sÃla-vanaæ ten' upasaækamissÃmÃti.' `Evaæ bhante' ti kho Ãyasmà ùnando Bhagavato pac- cassosi. Atha kho Bhagavà mahatà bhikkhu-saæghena saddhiæ yena Hira¤¤avatiyà nadiyà pÃrima-tÅraæ yena {KusinÃrÃ} Upavattanaæ MallÃnaæ sÃla-vanaæ ten' upasaækami, upasaækamitvà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: `IÇgha me tvaæ ùnanda antarena yamaka-{sÃlÃnaæ} uttara-sÅsakaæ ma¤cakaæ pa¤¤Ãpehi, kilanto 'smi ùnanda, nipajjissÃmÅti.' `Evaæ bhante' ti kho Ãyasmà ùnando Bhagavato paÂissutvà antarena yamaka-sÃlÃnaæ uttara-sÅsakaæ ma¤cakaæ pa¤¤Ãpesi. Atha kho Bhagavà dakkhiïena passena sÅha-seyyaæ kappesi pÃde\<*<2>*>/ pÃdaæ accÃdhÃya\<*<3>*>/ sato sampajÃno. 2. Tena kho pana samayena yamaka-sÃlà sabba-phÃli- phullÃ\<*<4>*>/ honti akÃla-pupphehi. Te TathÃgatassa sarÅraæ okiranti ajjhokiranti abhippakiranti TathÃgatassa pÆjÃya. DibbÃni pi mandÃrava-pupphÃni antalikkhà papatanti,\<*<5>*>/ tÃni TathÃgatassa sarÅraæ okiranti ajjhokiranti abhippa- kiranti TathÃgatassa pÆjÃya. DibbÃni pi candana-cuï- ïÃni antalikkhà papatanti,\<*<6>*>/ tÃni TathÃgatassa sarÅraæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm -maæ, and so below; K pÃriman. 2 Bm K pÃdena. 3 Sc Bm acchÃdÃya; Sd accÃdhÃraya. 4 Scd pÃli-; Bm pÃlipullÃ. 5 Bm patanti, and below. 6 Bm patanti; K sampat-. >/ #<[page 138]># %<138 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 5. 2.>% okiranti ajjhokiranti abhippakiranti TathÃgatassa pÆjÃya. DibbÃni pi turiyÃni antalikkhe vajjenti\<*<1>*>/ TathÃgatassa pÆjÃya. DibbÃni pi saÇgÅtÃni antalikkhe vattanti TathÃga- tassa pÆjÃya. 3. Atha kho Bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: `Sabba-phÃliphullà kho\<*<2>*>/ ùnanda yamaka-sÃlà akÃla- pupphehi\<*<3>*>/ TathÃgatassa sarÅraæ okiranti ajjhokiranti abhippakiranti TathÃgatassa pÆjÃya. DibbÃni pi man- dÃrava-pupphÃni antalikkhà papatanti, tÃni TathÃgatassa sarÅraæ okiranti ajjhokiranti abhippakiranti TathÃgatassa pÆjÃya, dibbÃni pi candana-cuïïÃni antalikkhà papatanti,\<*<4>*>/ tÃni\<*<5>*>/ TathÃgatassa sarÅraæ\<*<6>*>/ okiranti ajjhokiranti abhip- pakiranti TathÃgatassa pÆjÃya. DibbÃni pi turiyÃni anta- likkhe vajjenti TathÃgatassa pÆjÃya. DibbÃni pi saÇgÅ- tÃni antalikkhe vattanti\<*<7>*>/ TathÃgatassa pÆjÃya. `Na kho ùnanda ettÃvatà TathÃgato sakkato và hoti garukato và mÃnito và pÆjito và apacito vÃ. Yo\<*<8>*>/ kho ùnanda bhikkhu và bhikkhunÅ và upÃsako và upÃsikà và dhammÃnudhamma-paÂipanno viharati {sÃmÅci}-paÂipanno\<*<9>*>/ anudhamma-cÃrÅ, so TathÃgataæ sakkaroti garukaroti mÃneti pÆjeti paramÃya pÆjÃya. TasmÃt ih' ùnanda "dhammÃnudhamma-paÂipannà viharissÃma {sÃmÅci}-paÂi- pannà anudhamma-cÃrino" ti, evaæ\<*<10>*>/ hi vo ùnanda sikkhitabban' ti. 4. Tena kho pana samayena Ãyasmà UpavÃïo\<*<11>*>/ Bhaga- vato purato Âhito hoti Bhagavantaæ vÅjamÃno. Atha kho Bhagavà Ãyasmantaæ UpavÃïaæ apasÃdesi:\<*<12>*>/ `Apehi bhikkhu, mà me purato aÂÂhÃsÅti.' Atha kho Ãyasmato ùnandassa etad ahosi: `Ayaæ kho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K -anti and below. 2 Sc pÃliphÆlako; Sd phÃliphullakokhÃ; Bm phÃlipullà kho. 3 Bm adds te. 4 Bm pat-, but K papat-. 5 Bm tÃnitÃni. 6 Bm sariyaæ (a second time). 7 Bm patt-. 8 Scdt ye; Bm K yo. 9 Bm paÂippannÃ. 10 Bm K -¤. 11 Scd -no throughout; St -vaïo, afterwards -vÃïo. 12 Bm -sÃreti; K -sÃdeti (throughout). >/ #<[page 139]># %% Ãyasmà UpavÃïo dÅgha-rattaæ Bhagavato upaÂÂhÃko santikÃvacaro samÅpa-cÃrÅ. Atha ca pana\<*<1>*>/ Bhagavà pacchime kÃle Ãyasmantaæ UpavÃïaæ apasÃdesi: "Apehi bhikkhu, mà me purato aÂÂhÃsÅti." Ko nu kho hetu ko paccayo yaæ Bhagavà Ãyasmantaæ UpavÃïaæ apasÃdesi: "Apehi bhikkhu, mà me purato aÂÂhÃsÅti?"' 5. Atha kho Ãyasmà ùnando Bhagavantaæ etad avoca: `Ayaæ bhante Ãyasmà UpavÃïo dÅgha-rattaæ Bhaga- vato upaÂÂhÃko santikÃvacaro samÅpa-cÃrÅ, atha ca pana Bhagavà pacchime kÃle Ãyasmantaæ UpavÃïaæ apasÃdeti: "Apehi bhikkhu, mà me purato aÂÂhÃsÅti." Ko nu kho bhante hetu ko paccayo yaæ Bhagavà Ãyasmantaæ Upa- vÃïaæ apasÃdesi: "Apehi bhikkhu mà me purato {aÂÂhÃ- sÅti}"?' `Yebhuyyena ùnanda dasasu loka-dhÃtusu devatà san- nipatità TathÃgataæ dassanÃya. YÃvatà ùnanda {Kusi- nÃrÃ} Upavattanaæ MallÃnaæ sÃla-vanaæ\<*<2>*>/ {samantato} dvÃdasa yojanÃni n' atthi so padeso vÃlagga-koÂi-nittud- {anamatto}\<*<3>*>/ pi mahesakkhÃhi devatÃhi apphuÂo.\<*<4>*>/ Devatà ùnanda ujjhÃyanti\<*<5>*>/: "DÆrÃ\<*<6>*>/ vat' amhà Ãgatà TathÃ- gataæ\<*<7>*>/ dassanÃya. KadÃci karahaci\<*<8>*>/ TathÃgatÃ\<*<9>*>/ loke uppajjanti\<*<10>*>/ arahanto sammÃ-sambuddhÃ, ajja ca\<*<11>*>/ rattiyà pacchima-yÃme TathÃgatassa parinibbÃnaæ bhavissati, aya¤ ca mahesakkho bhikkhu Bhavagato purato Âhito ovÃrento, na mayaæ labhÃma pacchime kÃle TathÃgataæ dassanÃyÃti" devatà ùnanda ujjhÃyantÅti.'\<*<12>*>/ 6. `Kathaæ-bhÆtà pana bhante Bhagavà devatà man- asikarotÅti' ? \<*<13>*>/ `Sant' ùnanda devatà ÃkÃse paÂhavi-sa¤¤iniyo, kese pakiriya kandanti, bÃhà paggayha kandanti, chinna-papÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm om. 2 Bm upavattanasÃlavanaæ omitting Kus- and Mall-. 3 Bm nituddhana-. (See AÇguttara i. 65.) 4 Bm apuÂo. 5 Bm upajjh-. 6 Bm inserts ca. 7 K -tassa. 8 Sc -hÃci; so Sd corrected to -haci; Bm karassaci. 9 Bm K -to. 10 K -jati arahaæ -ddho (Bm -o). 11 Bm ajj' eva. 12 K omits dev-tÅti. 13 K karontÅti. >/ #<[page 140]># %<140 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 5. 6.>% taæ\<*<1>*>/ papatanti ÃvaÂÂanti\<*<2>*>/ vivaÂÂanti: "Atikhippaæ Bhagavà parinibbÃyissati, atikhippaæ Sugato parinibbÃ- yissati, atikhippaæ cakkhuæ\<*<3>*>/ loke antaradhÃyissatÅti!" `Sant' ùnanda devatà paÂhaviyà paÂhavi-sa¤¤iniyo, kese pakiriya kandanti, bÃhà paggayha kandanti, chinna-papÃ- {taæ} papatanti ÃvaÂÂanti vivaÂÂanti: "Atikhippaæ Bhaga- và parinibbÃyissati, atikhippaæ Sugato parinibbÃyissati, atikhippaæ cakkhuæ loke antaradhÃyissatÅti!" Yà pana tà devatà vÅta-rÃgÃ, tà satà sampajÃnà adhivÃsenti: "Aniccà saækhÃrÃ, taæ kut' ettha labbÃ?"\<*<4>*>/ ti.' 7. `Pubbe bhante disÃsu vassaæ vutthà bhikkhÆ Ãgac- chanti TathÃgataæ dassanÃya, te mayaæ labhÃma mano- bhÃvanÅye\<*<5>*>/ bhikkhÆ dassanÃya labhÃma payirupÃsanÃya. Bhagavato pana mayaæ bhante accayena na labhissÃma manobhÃvanÅye bhikkhÆ dassanÃya na labhissÃma payiru- pÃsanÃyÃti.' 8. `CattÃr' imÃni ùnanda saddhassa kula-puttassa dassanÅyÃni\<*<6>*>/ saævejanÅyÃni\<*<7>*>/ ÂhÃnÃni. KatamÃni cat- tÃri? "`Idha TathÃgato jÃto" ti ùnanda saddhassa kula- puttassa dassanÅyaæ saævejanÅyaæ ÂhÃnaæ. "`Idha TathÃgato anuttaraæ sammÃ-sambodhiæ abhi- sambuddho" ti ùnanda saddhassa kula-puttassa dassa- nÅyaæ saævejanÅyaæ ÂhÃnaæ. "`Idha TathÃgatena anuttaraæ dhamma-cakkaæ pavat- titan" ti ùnanda saddhassa kula-puttassa dassanÅyaæ saævejanÅyaæ ÂhÃnaæ. "`Idha TathÃgato anupÃdisesÃya nibbÃna-dhÃtuyà parinibbuto" ti ùnanda saddhassa kula-puttassa dassanÅ- yaæ saævejanÅyaæ ÂhÃnaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K chinna-pÃtaæ viya, and below; Bm chinna-pÃtaæ papat-. 2 Scdt -Âenti, and below; Bm K -Âanti. 3 K cakkhumà (text), cakkhuæ (note), and below. 4 Cp. 3. 63; 6. 39. 5 K -nÅye; SS all -niye here; but in Sum -nÅye. 6 Sct throughout i; so at first Sd. K throughout Å. 7 Sct throughout i; so at first Sd. K throughout Å. >/ #<[page 141]># %% `ImÃni kho ùnanda cattÃri saddhassa kula-puttassa dassanÅyÃni saævejanÅyÃni ÂhÃnÃni. ùgamissanti kho ùnanda saddhà bhikkhu\<*<1>*>/-bhikkhuniyo upÃsaka\<*<2>*>/-upÃsi- kÃyo "Idha TathÃgato jÃto" ti pi, "`Idha TathÃgato anuttaraæ sammÃ-sambodhiæ abhisambuddho" ti pi, "Idha TathÃgatena anuttaraæ dhamma-cakkaæ pavat- titan" ti pi, "Idha TathÃgato anupÃdisesÃya nibbÃna- dhÃtuyà parinibbuto" ti pi. `Ye hi keci ùnanda cetiya-cÃrikaæ Ãhiï¬antà pasanna- città kÃlaæ karissanti, sabbe te kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjissantÅti.' 9. `Kathaæ mayaæ bhante mÃtugÃme paÂipajjÃmÃti?' `Adassanaæ ùnandÃti.' `Dassane Bhagavà sati kathaæ paÂipajjitabban?' ti. `AnÃlÃpo ùnandÃti.' `ùlapantena pana bhante kathaæ paÂipajjitabban?' ti. `Sati ùnanda upaÂÂhÃpetabbÃ' ti. 10. `Kathaæ mayaæ bhante TathÃgatassa sarÅre {paÂi- pajjÃmÃti}?' `AvyÃvaÂà tumhe ùnanda hotha TathÃgatassa sarÅra- {pÆjÃya}, iÇgha tumhe ùnanda sadatthe ghaÂatha, sadat- tham\<*<3>*>/ anuyu¤jatha, sadatthe appamattà ÃtÃpino pahitattà viharatha. Sant' ùnanda khattiya-paï¬ità pi brÃhmaïa- paï¬ità pi gahapati-paï¬ità pi TathÃgate abhippasannÃ,\<*<4>*>/ te TathÃgatassa sarÅra-pÆjaæ karissantÅti.' 11. `Kathaæ pana bhante TathÃgatassa sarÅre {paÂipaj- jitabban}?' ti. `Yathà kho ùnanda ra¤¤o cakkavattissa sarÅre paÂipaj- janti,\<*<5>*>/ evaæ TathÃgatassa sarÅre paÂipajjitabban' ti. `Kathaæ pana bhante ra¤¤o cakkavattissa sarÅre {paÂi- pajjantÅti}' ? `Ra¤¤o ùnanda cakkavattissa sarÅraæ ahatena\<*<6>*>/ vat- thena veÂhenti. Ahatena vatthena veÂhetvà vihatena kap- pÃsena veÂhenti, vihatena kappÃsena veÂhetvà ahatena vat- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K -khÆ. 2 Bm K -kÃ. 3 Bm -ttho; K -tthe. See Mil. 408. 4 Bm atitapas-. 5 Bm paÂipajjitabbanti. 6 Bm Ãhatena always. >/ #<[page 142]># %<142 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 5. 11.>% thena veÂhenti. Etena upÃyena pa¤cahi yuga-satehi ra¤¤o cakkavattissa sarÅraæ\<*<1>*>/ veÂhetvà ayasÃya\<*<2>*>/ tela-doïiyà pak- khipitvà a¤¤issà ayasÃya doïiyà paÂikujjetvà sabba- gandhÃnaæ citakaæ karitvà ra¤¤o cakkavattissa sarÅraæ jhÃpenti, cÃtummahÃpathe\<*<3>*>/ ra¤¤o cakkavattissa thÆpaæ karonti. Evaæ kho ùnanda ra¤¤o cakkavattissa sarÅre paÂipajjanti. `Yathà kho ùnanda ra¤¤o cakkavattissa sarÅre paÂipaj- janti evaæ TathÃgatassa sarÅre paÂipajjitabbaæ. CÃtum- mahÃpathe TathÃgatassa thÆpo kÃtabbo. Tattha ye mÃlaæ và gandhaæ và vaïïakaæ\<*<4>*>/ và Ãropessanti abhivÃ- dessanti vÃ, cittaæ và pasÃdessanti,\<*<5>*>/ tesaæ taæ bhavissati dÅgharattaæ hitÃya sukhÃya. 12. `CattÃro 'me ùnanda thÆpÃrahÃ. Katame cattÃro? 6 `TathÃgato Arahaæ SammÃ-Sambuddho thÆpÃraho, Pacceka-Buddho thÆpÃraho, TathÃgata-sÃvako\<*<7>*>/ thÆpÃraho, rÃjà cakkavattÅ thÆpÃraho. `\<*<8>*>/Katama¤ c' ùnanda\<*<8>*>/ attha-vasaæ paÂicca TathÃgato Arahaæ SammÃ-Sambuddho thÆpÃraho? "Ayaæ tassa Bhagavato arahato SammÃ-Sambuddhassa thÆpo" ti ùnanda bahujano cittaæ pasÃdeti,\<*<9>*>/ te tattha cittaæ pasÃ- detvà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjanti.\<*<10>*>/ Idaæ kho ùnanda attha-vasaæ paÂicca TathÃgato Arahaæ SammÃ-Sambuddho thÆpÃraho. `\<*<11>*>/ Katama¤ c' ùnanda\<*<11>*>/ attha-vasaæ paÂicca Pacceka- Sambuddho thÆpÃraho? "Ayaæ tassa Bhagavato Pac- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K -re. 2 Bm ÃyasÃya corrected to -saya. 3 Bm catumahÃpate. 4 Bm K cuïïakaæ. See below 6. 17; Vin. iv. 341. 5 Bm pasÃdevÃssanti. 6 Recurs AÇguttara ii. 245. 7 Bm K TathÃgatassa sÃvako, and so below. 8-8 Scdt KatamÃnanda; K Ki¤cÃn- (text): in a note, KatamÃcÃn-. In each subsequent par. Ki¤cÃn-. 9 Bm K bahujanà . . . pasÃdenti throughout. Bm inserts te after cittaæ. 10 Bm K upap-, and below. 11-11 St Ka¤cÃnanda; St KatamÃnanda; so each in next par. Bm K Ki¤cÃn-, and below. >/ #<[page 143]># %% ceka-Sambuddhassa thÆpo" ti ùnanda bahu-jano cittaæ pasÃdeti, te tattha cittaæ pasÃdetvà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjanti. Idaæ kho ùnanda attha-vasaæ paÂicca Pacceka-Sambuddho thÆpÃraho. `Katama¤ c' ùnanda attha-vasaæ paÂicca TathÃgata- sÃvako thÆpÃraho? "Ayaæ tassa Bhagavato Arahato SammÃ-Sambuddhassa sÃvaka-thÆpo" ti ùnanda bahu- jano cittaæ pasÃdeti, te tattha cittaæ pasÃdetvà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjanti. Idaæ kho ùnanda attha-vasaæ paÂicca TathÃgata-sÃvako thÆpÃraho. `\<*<1>*>/ Katama¤ c' ùnanda\<*<1>*>/ attha-vasaæ paÂicca rÃjà cak- kavattÅ thÆpÃraho? "Ayaæ tassa dhammikassa dhamma- ra¤¤o thÆpo" ti ùnanda bahu-jano cittaæ pasÃdeti, te tattha cittaæ pasÃdetvà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjanti. Idaæ kho ùnanda attha-vasaæ paÂicca rÃjà cakkavattÅ thÆpÃraho. `Ime\<*<2>*>/ kho ùnanda cattÃro thÆpÃrahÃ' ti. 13. Atha kho Ãyasmà ùnando vihÃraæ pavisitvà kapisÅ- saæ\<*<3>*>/ Ãlambitvà rodamÃno aÂÂhÃsi: "{Aha¤} ca vat' amhi sekho\<*<4>*>/ sakaraïÅyo, Satthu ca me parinibbÃnaæ bhavis- sati\<*<5>*>/ yo\<*<6>*>/ mamaæ anukampako' ti. Atha kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: `Kahan nu kho bhikkhave ùnando'? ti. `Eso bhante Ãyasmà ùnando vihÃraæ pavisitvà kapi- sÅsaæ Ãlambitvà rodamÃno Âhito: "Aha¤ ca vat' amhi sekho sakaraïÅyo, Satthu ca me parinibbÃnaæ bhavissati yo mamaæ anukampako" ti.' Atha kho Bhagavà a¤¤ataraæ bhikkhuæ Ãmantesi: `Ehi tvaæ bhikkhu, mama vacanena ùnandam Ãmantehi: "Satthà taæ Ãvuso ùnanda ÃmantetÅti."' \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Sc katamÃncÃn-; Sdt katamÃnanda; Bm ki¤cÃpinanda. 2 Scdt iti; Bm K ime. 3 See JÃt. iii. 23.; Vin. ii. 121. 4 K sekkho. See Thera-GÃthà 1045. 5 Scdt om., and below. 6 Scdt so, and below. >/ #<[page 144]># %<144 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 5. 13.>% `Evaæ bhante' ti kho so bhikkhu Bhagavato paÂissutvà yen' Ãyasmà ùnando ten' upasaækami, upasaækamitvà Ãyasmantaæ ùnandaæ etad avoca: `Satthà taæ Ãvuso ùnanda ÃmantetÅti.' `Evaæ Ãvuso' ti kho Ãyasmà ùnando tassa bhikkhuno paÂissutvà yena Bhagavà ten' upasaækami, upasaæka- mitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. 14. Ekamantaæ nisinnaæ kho Ãyasmantaæ ùnandaæ Bhagavà etad avoca: `Alaæ ùnanda mà soci\<*<1>*>/ mà paridevi.\<*<2>*>/ Na nu etaæ ùnanda mayà {paÂigacc' eva} akkhÃtaæ, sabbeh' eva piyehi manÃpehi nÃnÃ-bhÃvo vinÃ-bhÃvo a¤¤athÃ-bhÃvo? Taæ kut' ettha ùnanda labbhÃ? yan taæ jÃtaæ bhÆtaæ saÇkhataæ paloka-dhammaæ, taæ vata mà palujjÅti\<*<3>*>/ n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. DÅgha-rattaæ kho te ùnanda TathÃgato paccupaÂÂhito mettena kÃya-kammena hitena sukhena advayena appamÃïena, mettena vacÅ-kammena . . . pe . . . mettena mano-kammena hitena sukhena advayena appamÃïena. Katapu¤¤o 'si tvaæ ùnanda. PadhÃnaæ anuyu¤ja khippaæ hohisi\<*<4>*>/ anÃsavo' ti. 15. Atha kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: `Ye pi te bhikkhave ahesuæ atÅtam addhÃnaæ arahanto sammÃ-sambuddhÃ, tesam pi BhagavantÃnaæ eta-paramÃ\<*<5>*>/ yeva upaÂÂhÃkà ahesuæ seyyathà pi mayhaæ ùnando Ye pi te bhikkhave bhavissanti anÃgatam addhÃnaæ arahanto sammÃ-sambuddhÃ, tesam pi BhagavantÃnaæ eta-paramà yeva upaÂÂhÃkà bhavissanti seyyathà pi may- haæ ùnando. `Paï¬ito kho\<*<6>*>/ bhikkhave ùnando, jÃnÃti: "Ayaæ kÃlo TathÃgataæ dassanÃya upasaækamituæ bhikkhÆ- naæ,\<*<7>*>/ ayaæ kÃlo bhikkhunÅnaæ, ayaæ kÃlo upÃsakÃnaæ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm soca. 2 Bm -vÃ. 3 Bm taæ vata TathÃgatassÃpi sariraæ (sic) mà palujjitaæ. 4 Scdt hosi; K hohipi. See Sum i. 10. 5 Bm ekapparamÃ, and below. See S. v. 164. 6 Bm K om. 7 Bm K repeat ayaæ kÃlo before bhikkhÆnaæ. >/ #<[page 145]># %% ayaæ kÃlo upÃsikÃnaæ,\<*<1>*>/ ayaæ kÃlo ra¤¤o rÃja-mahÃmat- tÃnaæ titthiyÃnaæ\<*<2>*>/ titthiya-sÃvakÃnan" ti. 16. `CattÃro 'me bhikkhave acchariyà abbhutÃ\<*<3>*>/ dham- mà ùnande. Katame cattÃro? `Sace bhikkhave bhikkhu-parisà ùnandaæ dassanÃya upasaækamati, dassanena sà attamanà hoti, tatra ce ùnando dhammaæ bhÃsati bhÃsitena pi sà attamanà hoti, atittà 'va bhikkhave bhikkhu-parisà hoti atha\<*<4>*>/ ùnando tuïhÅ hoti. `Sace bhikkhave bhikkhunÅ-parisà . . .\<*<5>*>/ upÃsaka-parisà . . . upÃsikÃ-parisà ùnandaæ dassanÃya upasaækamati, dassanena sà attamanà hoti, tatra ce ùnando dham- maæ bhÃsati bhÃsitena pi sà attamanà hoti, atittà 'va bhikkhave {upÃsikÃ}-parisà hoti atha ùnando tuïhÅ hoti\<*<6>*>/. `CattÃro 'me bhikkhave acchariyà abbhutà dhammà ra¤¤e cakkavattimhi\<*<7>*>/. `Sace bhikkhave khattiya-parisÃ\<*<8>*>/ . . . brÃhmaïa-pa- risà . . . gahapati-parisà . . . samaïa-parisà rÃjÃnaæ cakkavattiæ dassanÃya upasaækamati, dassanena sà atta- manà hoti, tatra ce rÃjà cakkavattÅ bhÃsati bhÃsitena pi sà attamanà hoti, atittà 'va bhikkhave samaïa-parisà hoti atha rÃjà cakkavattÅ tuïhÅ hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm omits this phrase. 2 K has ayaæ kÃlo before both last terms; and Bm omits titthiyÃnaæ. 3 K abbhÆta, and below: Bm here abbhudhà but abbhÆta below. See AÇguttara ii. 132. 4 Bm adds kho, and so below. 5 K Bm repeat the previous sentence with each of the other three parisÃs. 6 Bm K add Ime kho bhikkhave cattÃro acchariyà abbhÆta-dhammà ùnande. 7 The usual link katame cattÃro is not in SS Bm or K. It is in the AÇguttara ii. 133. 8 K places rÃjÃnaæ . . . hoti here first; and continues Sace bhikkhave brÃhmaïa-parisà . . . gahapati-parisà . . . samaïa-parisà rÃjÃnaæ . . . hoti. Bm has it twice, for Khattiyas and Samaïas. >/ #<[page 146]># %<146 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 5. 16.>% `Evam eva kho bhikkhave cattÃro acchariyà abbhutà dhammà ùnande. Sace bhikkhave bhikkhu-parisÃ\<*<1>*>/ bhik- khunÅ-parisà . . . upÃsaka-parisà . . . upÃsikÃ-parisà ùnandaæ dassanÃya upasaækamati, dassanena pi\<*<2>*>/ sà attamanà hoti, tatra ce ùnando dhammaæ bhÃsati bhÃsi- tena pi sà attamanà hoti, atittà 'va bhikkhave upÃsikÃ- parisà hoti atha ùnando tuïhÅ hoti. `Ime kho bhikkhave cattÃro acchariyà abbhutà dhammà ùnande' ti. 17. Evaæ vutte Ãyasmà ùnando Bhagavantaæ etad avoca: `Mà bhante Bhagavà imasmiæ ku¬¬a-nagarake\<*<3>*>/ uj- jaÇgala-nagarake sÃkha-nagarake\<*<4>*>/ parinibbÃyatu.\<*<5>*>/ Santi hi\<*<6>*>/ bhante a¤¤Ãni mahÃ-nagarÃni seyyathÅdaæ Campà RÃjagahaæ SÃvatthi SÃketaæ Kosambi BÃrÃïasi. Ettha Bhagavà parinibbÃyatu, ettha bahÆ khattiya-mahÃsÃlà brÃhmaïa-{mahÃsÃlÃ} gahapati-mahÃsÃlà TathÃgate abhip- pasannÃ, te TathÃgatassa sarÅra-pÆjaæ karissantÅti.' `Mà h' evaæ ùnanda avaca, mà h' evaæ ùnanda avaca ku¬¬a-nagarakaæ\<*<7>*>/ ujjaÇgala-nagarakaæ sÃkha\<*<8>*>/-nagara- kan ti. 18. `BhÆta-pubbaæ ùnanda RÃjà MahÃ-Sudassano nÃma ahosi cakkavattÅ dhammiko dhamma-rÃjà cÃturanto vijitÃvÅ\<*<9>*>/ janapadatthÃvariyappatto\<*<10>*>/ satta-ratana-saman- nÃgato. Ra¤¤o ùnanda MahÃ-Sudassanassa ayaæ Kusi- nÃrà KusÃvÃtÅ nÃma rÃjadhÃnÅ ahosi, puratthimena ca pacchimena ca dvÃdasa yojanÃni ÃyÃmena uttarena ca dakkhiïena ca satta yojanÃni vitthÃrena. `KusÃvatÅ ùnanda rÃjadhÃnÅ iddhà c' eva ahosi phÅtÃ\<*<11>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K arranges this par. like the preceding. 2 Bm K omit. 3 Sc ku¬¬ha-; Bm K khuddaka-. Comp. J. v. 102, 105, 106, and below, p. 169. 4 Sd K sÃkhÃ-. 5 Bm K -bÃyi. 6 Sc Bm K om. 7 Sct khudda-; Bm K khuddaka-. 8 Bm sÃbharaïa. 9 Bm jivijitÃvi. 10 Bm -ttÃpariya-. 11 Scdt pÅtÃ; St pitÃtÃ; afterwards Scdt always pÅtÃ, Bm pÅtÃ. See ante, p. 106, below p. 170, and J. i. 29(verse 212). >/ #<[page 147]># %% ca bahu-janà ca Ãkiïïa-manussà ca subhikkhà ca. Sey- yathà pi ùnanda devÃnaæ ùÊakamandÃ\<*<1>*>/ nÃma rÃjadhÃnÅ iddhÃ\<*<2>*>/ c' eva\<*<3>*>/ phÅtà ca bahu-janà ca Ãkiïïa-yakkhà ca subhikkhà ca, evam eva kho ùnanda KusÃvatÅ rÃjadhÃnÅ iddhà c' eva ahosi phÅtà ca bahu-janà ca Ãkiïïa-manussà ca subhikkhà ca. `KusÃvatÅ ùnanda rÃjadhÃnÅ dasahi saddehi avivittÃ\<*<4>*>/ ahosi divà c' eva rattÅ\<*<5>*>/ ca, seyyathÅdaæ hatthi-saddena assa-saddena ratha-saddena bheri-saddena mutiÇga\<*<6>*>/-sad- dena vÅïÃ-saddena gÅta-saddena\<*<7>*>/ samma-saddena tÃla-\<*<8>*>/ saddena asnÃtha\<*<9>*>/-pivatha-khÃdathÃti dasamena saddena. 19. `Gaccha tvaæ ùnanda, KusinÃrÃyaæ\<*<10>*>/ pavisitvà KosinÃrakÃnaæ MallÃnaæ Ãrocehi: "Ajja kho VÃseÂÂhÃ\<*<11>*>/ rattiyà pacchime yÃme TathÃgatassa parinibbÃnaæ bhavissati. Abhikkhamatha VÃseÂÂhÃ! {abhikkamatha} VÃseÂÂhÃ! mà pacchà vippaÂisÃrino ahuvattha: Am- hÃka¤ ca no gÃmakkhette TathÃgatassa parinibbÃnaæ ahosi, na mayaæ labhimhà pacchime kÃle TathÃgataæ dassanÃyÃti."' `Evaæ bhante' ti kho Ãyasmà ùnando Bhagavato paÂissutvà nivÃsetvà patta-cÅvaraæ ÃdÃya atta-dutiyo\<*<12>*>/ KusinÃrÃyaæ pÃvisi. 20. Tena kho pana samayena KosinÃrakà Mallà san- thÃgÃre sannipatità honti kenacid eva karaïÅyena. Atha kho Ãyasmà ùnando yena KosinÃrakÃnaæ MallÃnaæ santhÃgÃraæ ten' upasaækami, upasaækamitvà KosinÃ- rakÃnaæ MallÃnaæ Ãrocesi: `Ajja kho VÃseÂÂhà rattiyà pacchime yÃme TathÃga- tassa parinibbÃnaæ bhavissati. {Abhikkamatha} VÃseÂ- ÂhÃ! {abhikkamatha} VÃseÂÂhÃ! mà pacchà {vippaÂisÃrino} ahuvattha: `AmhÃka¤ ca no gÃmakkhette TathÃgatassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm -manta. 2 Bm attha. 3 Bm K hoti. 4 Bm avitvÃ. See J. i. 3. Asl. 319. 5 Bm K -ti¤. 6 Bm K mud-; Bp adds aïava-s-. 7 Bm saÇkha-s-. 8 Bm pÃïi. 9 Bm K asatha. 10 Sc -nÃraæ. 11 K VÃsiÂÂhà in text, and at 6. 12: in note VÃseÂÂhÃ. 12 K adutiyo (text): attadutiyo (note). >/ #<[page 148]># %<148 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 5. 20.>% parinibbÃnaæ ahosi, na mayaæ labhimhà pacchime kÃle TathÃgataæ dassanÃyÃti.' 21. Idam Ãyasmato ùnandassa sutvà Mallà ca Malla- puttà ca Malla-suïisà ca Malla-pajÃpatiyo ca aghÃvino dummanà ceto-dukkha-samappità app ekacce kese pakiriya kandanti, bÃhà paggayha kandanti, chinna-papÃ- taæ\<*<1>*>/ papatanti ÃvaÂÂanti\<*<2>*>/ vivaÂÂanti\<*<2>*>/: `Atikhippam Bhagavà parinibbÃyissati, atikhippaæ Sugato parinib- bÃyissati, atikhippaæ cakkhuæ\<*<3>*>/ loke antaradhÃyissatÅti.' Atha kho Mallà Malla-puttà ca Malla-suïisà ca Malla- pajÃpatiyo ca aghÃvino dummanà ceto-dukkha-samappità yena Upavattanaæ\<*<4>*>/ MallÃnaæ sÃla-vanaæ yen' Ãyasmà ùnando ten' upasaækamiæsu. 22. Atha kho Ãyasmato ùnandassa etad ahosi: `Sace kho ahaæ KosinÃrake Malle ekam-ekaæ Bhaga- vantaæ vandÃpessÃmi, avandito Bhagavà KosinÃrakehi Mallehi bhavissati athÃyaæ ratti vibhÃyissati. Yan nÆnÃ- haæ KosinÃrake Malle kula-parivattaso kula-parivattaso Âhapetvà Bhagavantaæ vandÃpeyyaæ: "ItthannÃmo bhante Mallo saputto sabhariyo sapariso sÃmacco Bhaga- vato pÃde sirasà vandatÅti."' Atha kho Ãyasmà ùnando KosinÃrake Malle kula-pari- vattaso kula-parivattaso Âhapetvà Bhagavantaæ vandÃpesi: `ItthannÃmo bhante Mallo saputto sabhariyo sapariso sÃmacco Bhagavato pÃde sirasà vandatÅti.' Atha kho Ãyasmà ùnando etena upÃyena paÂhamen' eva yÃmena KosinÃrake\<*<5>*>/ Malle Bhagavantaæ vandÃpesi. 23. Tena kho pana samayena Subhaddo nÃma parib- bÃjako KusinÃrÃyaæ paÂivasati. Assosi kho Subhaddo paribbÃjako: `Ajj' eva\<*<6>*>/ kira rattiyà pacchime yÃme samaïassa Gotamassa parinibbÃnaæ bhavissatÅti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K chinna-pÃtaæ viya, cp. 6 and vi. 24. 2 Scdt -Âenti, cp. 6, ante: K -Âanti, om. viv-. 3 K cakkhumà (without note). 4 Scdt -tÃn-. 5 K Kos- as above; SS Ch Kus-. 6 Scdt ajja; Bm K ajj' eva. >/ #<[page 149]># %% Atha kho Subhaddassa paribbÃjakassa etad ahosi: `Sutaæ kho pana me taæ paribbÃjakÃnaæ vuddhÃnaæ mahallakÃnaæ Ãcariya-pÃcariyÃnaæ bhÃsamÃnÃnaæ: "KadÃci karahaci TathÃgatà loke uppajjanti Arahanto SammÃ-SambuddhÃ"\<*<1>*>/ ti. Ajja ca rattiyà pacchime yÃme samaïassa Gotamassa parinibbÃnaæ bhavissati. Atthi ca me ayaæ kaÇkhÃ-dhammo uppanno, evaæ pasanno ahaæ samaïe Gotame,\<*<2>*>/ pahoti me samaïo Gotamo tathà dhammaæ desetuæ yathà ahaæ imaæ kaÇkhÃ-dhammaæ pajaheyyan' ti. 24. Atha kho Subhaddo paribbÃjako yena Upavattanaæ MallÃnaæ sÃlavanaæ yen' Ãyasmà ùnando ten' upasaæ- kami, upasaækamitvà Ãyasmantaæ ùnandaæ etad avoca: `Sutaæ me taæ bho ùnanda paribbÃjakÃnaæ vuddhÃ- naæ mahallakÃnaæ Ãcariya-pÃcariyÃnaæ bhÃsamÃnÃnaæ: "KadÃci karahaci TathÃgatà loke uppajjanti Arahanto SammÃ-SambuddhÃ" ti. Ajja ca rattiyà pacchime yÃme samaïassa Gotamassa parinibbÃnaæ bhavissati. Atthi ca me ayaæ kaÇkhÃ-dhammo uppanno, evaæ pasanno ahaæ samaïe Gotame, pahoti me samaïo Gotamo tathà dhammaæ desetuæ yathà ahaæ imaæ kaÇkhÃ-dhammaæ pajaheyyaæ. SvÃhaæ\<*<3>*>/ bho ùnanda labheyyaæ sama- ïaæ Gotamaæ dassanÃyÃti.' Evaæ vutte Ãyasmà ùnando Subhaddaæ paribbÃjakaæ etad avoca: `Alaæ Ãvuso Subhadda, mà TathÃgataæ viheÂhesi. Kilanto BhagavÃ' ti. Dutiyam pi kho Subhaddo paribbÃjako . . . pe . . . Tatiyam pi kho Subhaddo paribbÃjako Ãyasmantaæ ùnandaæ etad avoca: `Sutaæ me taæ bho ùnanda paribbÃjakÃnaæ vuddhÃ- naæ mahallakÃnaæ Ãcariya-pÃcariyÃnaæ bhÃsamÃnÃnaæ: "KadÃci karahaci TathÃgatà loke uppajjanti Arahanto SammÃ-SambuddhÃ" ti. Ajja ca rattiyà pacchime yÃme \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc TathÃgato loke uppanno arahaæ sammÃsambuddho; Sdt pl. as in text; Scdt K omit ti, here and below in 24. Comp. vi. 28 (below p. 168). 2 Sct samaïo Gotamo. 3 K sÃdhÃhaæ (with svÃhaæ in note). >/ #<[page 150]># %<150 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 5. 24.>% samaïassa Gotamassa parinibbÃnaæ bhavissati. Atthi ca me ayaæ kaÇkhÃ-{dhammo} uppanno, evaæ pasanno ahaæ samaïe Gotame, pahoti me samaïo Gotamo tathà dhammaæ desetuæ yathà ahaæ imaæ kaÇkhÃ- dhammaæ pajaheyyaæ. SvÃhaæ bho ùnanda labheyyaæ samaïaæ Gotamaæ dassanÃyÃti.' Tatiyam pi kho Ãyasmà ùnando Subhaddaæ paribbÃja- kaæ etad avoca: `Alaæ Ãvuso Subhadda, mà TathÃgataæ viheÂhesi. Kilanto BhagavÃ' ti. 25. Assosi kho Bhagavà Ãyasmato ùnandassa Subhad- dena paribbÃjakena saddhiæ imaæ kathÃ-sallÃpaæ. Atha kho Bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: `Alaæ ùnanda, mà Subhaddaæ vÃresi, labhataæ ùnanda Subhaddo TathÃgataæ dassanÃya. Yaæ ki¤ci maæ Subhaddo pucchissati, sabban taæ a¤¤Ã-pekho\<*<1>*>/ 'va pucchissati no vihesÃ\<*<2>*>/-pekho, ya¤ c' assÃhaæ puÂÂho vyÃkarissÃmi taæ khippam eva ÃjÃnissatÅti.' Atha kho Ãyasmà ùnando Subhaddaæ paribbÃjakaæ etad avoca: `Gacch' Ãvuso Subhadda, karoti te Bhagavà okÃsan' ti. 26. Atha kho Subhaddo paribbÃjako yena Bhagavà ten' upasaækami, upasaækamitvà Bhagavatà saddhiæ sam- modi, sammodanÅyaæ kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Subhaddo paribbÃjako Bhagavantaæ etad avoca: 3 `Ye ' me bho Gotama samaïa-brÃhmaïà saæghino gaïino gaïÃcariyà ¤Ãtà yasassino titthakarà sÃdhu-sam- matà ca\<*<4>*>/ bahu-janassa, seyyathÅdaæ PÆraïo Kassapo, Makkhali GosÃlo, Ajita-KesakambalÅ,\<*<5>*>/ Pakudho\<*<6>*>/ Kac- cÃyano, Sa¤jayo BelaÂÂhi\<*<7>*>/-putto, NigaïÂho NÃtha-putto, sabbe te sakÃya paÂi¤¤Ãya abbha¤¤aæsu, sabbe 'va na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K pekkho, and in next clause. 2 So Sd K; Sc viheÂham; St viheÂho. 3 Recurs Majjhima i. 198. 4 Sdt va; M omits. 5 M. and D. i. p. 48 Ajito; K -kambalo (with -lÅ in footnote). 6 Sdt kak-. 7 K VelaÂÂha (with VelaÂÂhi in note). See M. i. 547. >/ #<[page 151]># %% abbha¤¤aæsu, ekacce abbha¤¤aæsu ekacce na abbha¤- ¤aæsÆti' ? 1 `Alaæ Subhadda! TiÂÂhat' etaæ "Sabbe te sakÃya paÂi¤¤Ãya abbha¤¤aæsu, sabbe va na abbha¤¤aæsu, udÃhu ekacce abbha¤¤aæsu ekacce na abbha¤¤aæsÆti?" Dhammaæ te Subhadda desessÃmi, taæ suïÃhi, sÃdhu- kaæ manasi-karohi, bhÃsissÃmÅti.' `Evaæ bhante' ti kho Subhaddo paribbÃjako Bhaga- vato paccassosi, Bhagavà etad avoca: 27. \<*<2>*>/ `Yasmiæ kho Subhadda dhamma-vinaye Ariyo AÂÂhaÇgiko Maggo na upalabbhati, samaïo pi tattha na upalabbhati, dutiyo pi tattha samaïo na upalabbhati, tatiyo pi tattha samaïo na upalabbhati, catuttho pi tattha samaïo na upalabbhati. Yasmi¤ ca kho Subhadda dhamma-vinaye Ariyo AÂÂhaÇgiko Maggo upalabbhati, samaïo pi tattha upalabbhati, dutiyo pi tattha samaïo upalabbhati, tatiyo pi tattha samaïo upalabbhati, catut- tho pi tattha samaïo upalabbhati. Imasmiæ kho Subhadda dhamma-vinaye Ariyo AÂÂhaÇgiko Maggo upalabbhati,\<*<3>*>/ idh' eva Subhadda samaïo, idha dutiyo samaïo, idha tatiyo samaïo, idha catuttho samaïo. Su¤¤Ã parappavÃdà samaïehi a¤¤e, ime ca\<*<4>*>/ Subhadda bhikkhÆ sammà vihareyyuæ, asu¤¤o loko\<*<5>*>/ arahantehi assa. EkÆnatiæso\<*<6>*>/ vayasà Subhadda Yaæ pabbajiæ\<*<7>*>/ kiæ-kusalÃnuesÅ. VassÃni {pa¤¤Ãsa samÃdhikÃni} Yato ahaæ pabbajito Subhadda, ¥Ãyassa\<*<8>*>/ dhammassa padesa-vattÅ. Ito bahiddhà samaïo pi n' atthi, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Quoted Saddhamma PakÃsinÅ 15. 2 Quoted Kathà Vatthu 601. 3 Two lines here recur at Majjhima i. 63 and at AÇguttara ii. 238. 4 Scdt idheva both here and below. See Sum. and Mil. 130. 5 Scdt lokehi. 6 K -sa (with -so in footnote). 7 Sdt -ji. 8 Sum. ¤aïassa. But see AÇg. v. 184. >/ #<[page 152]># %<152 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 5. 27.>% dutiyo pi samaïo n' atthi, tatiyo pi samaïo n' atthi, catuttho pi samaïo n' atthi. Su¤¤Ã parappavÃdà samaïehi a¤¤e, ime ca Subhadda bhikkhÆ sammà vihareyyuæ, asu¤¤o loko arahantehi assÃti.' 28. Evaæ vutte Subhaddo paribbÃjako Bhagavantaæ etad avoca: `Abhikkantaæ bhante, abhikkantaæ bhante! Seyyathà pi bhante nikkujjitaæ và ukkujjeyya, paÂicchan- naæ và vivareyya, mÆÊhassa và maggaæ Ãcikkheyya, andhakÃre và telappajotaæ dhÃreyya cakkhumanto rÆpÃni dakkhintÅti, evam eva Bhagavatà aneka-pariyÃyena dhammo pakÃsito. EsÃhaæ bhante Bhagavantaæ sara- ïaæ gacchÃmi dhamma¤ ca bhikkhu-saægha¤ ca. LabheyyÃhaæ\<*<1>*>/ Bhagavato santike pabbajjaæ, labheyyaæ\<*<2>*>/ upasampadan' ti. 3 `Yo kho Subhadda a¤¤a-titthiya-pubbo imasmiæ dhamma-vinaye ÃkaÇkhati pabbajjaæ, ÃkaÇkhati upasam- padaæ, so cattÃro mÃse parivasati. Catunnaæ mÃsÃnaæ accayena Ãraddha-città bhikkhÆ pabbÃjenti upasampÃ- denti bhikkhu-bhÃvÃya. Api ca m' ettha puggala-vemat- tatà viditÃ' ti. 29. `Sace bhante a¤¤a-titthiya-pubbà {imasmiæ} dhamma-vinaye ÃkaÇkhantà pabbajjaæ, ÃkaÇkhantà upasampadaæ, cattÃro mÃse parivasanti, catunnaæ mÃsÃ- naæ accayena Ãraddha-città bhikkhÆ pabbÃjenti upasam- pÃdenti bhikkhu-bhÃvÃya, ahaæ cattÃri vassÃni pariva- sissÃmi, catunnaæ vassÃnaæ accayena Ãraddha-città bhikkhÆ pabbÃjentu upasampÃdentu bhikkhu-bhÃvÃyÃti.' Atha kho Bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: `Tena h' ùnanda Subhaddaæ pabbÃjethÃti.' `Evaæ bhante' ti kho Ãyasmà ùnando Bhagavato paccassosi. 30. Atha kho Subhaddo paribbÃjako Ãyasmantaæ ùnan- daæ etad avoca: `LÃbhà vo Ãvuso ùnanda, suladdhaæ vo Ãvuso ùnanda, ye\<*<4>*>/ ettha SatthÃrÃ\<*<5>*>/ sammukhà antevÃsÃbhisekena abhisittÃ'\<*<6>*>/ ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc K insert bhante. 2 Sd -yÃhaæ. 3 Recurs D. i. 176; M. i. 391, 494; S. ii. 21, &c. 4 Scdt yo. 5 Scdt Satthari. 6 Sc -to; Sd abhipitto. >/ #<[page 153]># %% Alattha kho Subhaddo paribbÃjako Bhagavato santike pabbajjaæ, alattha upasampadaæ. AcirÆpasampanno kho pan' Ãyasmà Subhaddo eko vÆpakaÂÂho appamatto ÃtÃpÅ pahitatto {viharanto Na} cirass' eva yass' atthÃya kula- puttà sammad eva agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajanti, tad anuttaraæ brahmacariya-pariyosÃnaæ diÂÂhe 'va dhamme sayaæ abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja vihÃsi: `KhÅïà jÃti, vusitaæ brahmacariyaæ, kataæ karaïÅyaæ, nÃparaæ itthattÃyÃti' abbha¤¤Ãsi. A¤¤ataro kho pan' Ãyasmà Subhaddo arahataæ ahosi. So Bhagavato pacchimo sakkhi-sÃvako ahosÅti. Hira¤¤avatiya-BhÃïavÃraæ NiÂÂhitaæ Pa¤camaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 154]># %<154 CHAPTER VI.>% 6.1. Atha kho Bhagavà Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãmantesi: `Siyà kho pan' ùnanda tumhÃkam evam assa: "AtÅta- satthukaæ pÃvacanaæ, n' atthi no SatthÃ" ti. Na kho pan' etaæ ùnanda evaæ daÂÂhabbaæ. Yo vo ùnanda mayà Dhammo ca Vinayo ca desito pa¤¤atto, so vo mam' accayena SatthÃ. 2. `Yathà kho pan' ùnanda etarahi bhikkhÆ a¤¤am- a¤¤aæ Ãvuso-vÃdena samudÃcaranti, na vo mam' acca- yena evaæ samudÃcaritabbaæ. Theratarena ùnanda bhikkhunà navakataro bhikkhu nÃmena và gottena và Ãvuso-vÃdena vÃ\<*<1>*>/ samudÃcaritabbo, navakatarena bhik- khunà therataro bhikkhu "bhante" ti và "ÃyasmÃ" ti và samudÃcaritabbo. 3. \<*<2>*>/ `ùkaÇkhamÃno ùnanda saægho mam' accayena khuddÃnukhuddakÃni sikkhÃpadÃni samÆhantu. 4. `Channassa ùnanda bhikkhuno mam' accayena brahma-daï¬o kÃtabbo' ti. `Katamo pana bhante brahma-daï¬o' ti? `Channo ùnanda bhikkhu yaæ iccheyya taæ vadeyya, so bhikkhÆhi n' eva vattabbo na ovaditabbo na anusÃsi- tabbo' ti. 5. Atha Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: \<*<3>*>/ `Siyà kho pana bhikkhave eka-bhikkhussa pi kaÇkhà và vimati\<*<4>*>/ và Buddhe và dhamme và saæghe và magge và paÂipadÃya vÃ. Pucchatha bhikkhave. Mà pacchà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sdt om. 2 Quoted Mil. 142 (reading samÆhanatu). 3 Recurs AÇg. ii. 79, 80. 4 SS vary between i and Å. >/ #<[page 155]># %% vippaÂisÃrino ahuvattha: "SammukhÅ-bhÆto no Satthà ahosi, na mayaæ sakkhimha\<*<1>*>/ Bhagavantaæ sammukhà paÂipucchitun"' ti. Evaæ vutte te bhikkhÆ tuïhÅ ahesuæ. Dutiyam pi kho BhagavÃ. . . . Tatiyam pi kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: `Siyà kho pana bhikkhave eka-bhikkhussa pi kaÇkhà và vimati và Buddhe và dhamme và saæghe và magge và paÂipadÃya vÃ. Pucchatha bhikkhave. Mà pacchà vippaÂisÃrino ahuvattha: "SammukhÅ-bhÆto no Satthà ahosi, na mayaæ sakkhimha Bhagavantaæ sammukhà paÂipucchitun"' ti. Tatiyam pi kho te bhikkhÆ tuïhÅ ahesuæ. Atha kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: `Siyà kho pana bhikkhave Satthu-gÃravena pi\<*<2>*>/ na puccheyyÃtha. SahÃyako pi\<*<3>*>/ bhikkhave sahÃyakassa ÃrocetÆti.' Evaæ vutte te bhikkhÆ tuïhÅ ahesuæ. 6. Atha kho Ãyasmà ùnando Bhagavantaæ etad avoca: `Acchariyaæ bhante abbhutaæ\<*<4>*>/ bhante! Evaæ pasanno ahaæ bhante imasmiæ bhikkhu-saæghe, n' atthi eka-bhikkhussa\<*<5>*>/ pi kaÇkhà và vimati và Buddhe và dhamme và saæghe và magge vÃ\<*<6>*>/ paÂipadÃya vÃ' ti. `PasÃdà kho tvaæ ùnanda vadesi. {¥Ãïam} eva h' ettha ùnanda TathÃgatassa: "N' atthi imasmiæ bhikkhu- saæghe, n' atthi eka-bhikkhussa pi kaÇkhà và vimati và Buddhe và dhamme và saæghe và magge và paÂipadÃya vÃ. Imesaæ hi ùnanda pa¤cannaæ bhikkhu-satÃnaæ yo pacchimako bhikkhu so sotÃpanno avinipÃta-dhammo niyato sambodhi-parÃyano' ti. 7. Atha kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K -hÃ; AÇg. nÃsakkhimha (omitting mayaæ). 2 So all MSS. and K and AÇg. 3 Scdt omit; K Sum and AÇg. have it. 4 K abbhÆtaæ. 5 K n' atthi imasmiæ bhikkhu-saæghe eka-bhikkhussÃpi. AÇg. also adds im- bh-. 6 Scdt omit magge vÃ. >/ #<[page 156]># %<156 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 6. 7.>% `Handa dÃni bhikkhave ÃmantayÃmi vo: "Vaya- dhammà saækhÃrÃ, appamÃdena sampÃdethÃti." Ayaæ TathÃgatassa pacchimà vÃcÃ. 8. Atha kho Bhagavà paÂhamajjhÃnaæ samÃpajji. Pa- ÂhamajjhÃnà vuÂÂhahitvà dutiyajjhÃnaæ samÃpajji. DutiyajjhÃnà vuÂÂhahitvà tatiyajjhÃnaæ samÃpajji. TatiyajjhÃnà vuÂÂhahitvà catutthajjhÃnaæ samÃpajji. CatutthajjhÃnà vuÂÂhahitvà ÃkÃsÃna¤cÃyatanaæ samÃ- pajji. {ùkÃsÃna¤cÃyatana}-samÃpattiyà vuÂÂhahitvà vi¤- ¤Ãïa¤cÃyatanaæ samÃpajji. Vi¤¤Ãïa¤cÃyatana-samÃpat- tiyà vuÂÂhahitvà Ãki¤ca¤¤Ãyatanaæ samÃpajji. ùki¤ca¤- ¤Ãyatana-samÃpattiyà vuÂÂhahitvà {n'eva-sa¤¤Ã}-nÃsa¤¤Ãya- tanaæ samÃpajji. {N'eva-sa¤¤Ã}-nÃsa¤¤Ãyatana-samÃpattiyà vuÂÂhahitvà sa¤¤Ã-vedayita-nirodhaæ samÃpajji\<*<1>*>/. Atha kho Ãyasmà ùnando {Ãyasmantaæ} Anuruddhaæ etad avoca: `Parinibbuto bhante Anuruddha BhagavÃ' ti. `Na Ãvuso ùnanda Bhagavà parinibbuto, sa¤¤Ã-veda- yita-nirodhaæ samÃpanno' ti. 9. Atha kho Bhagavà sa¤¤Ã-vedayita-nirodha-sampat- tiyà vuÂÂhahitvà {n'eva-sa¤¤Ã}-nÃsa¤¤Ãyatanaæ samÃpajji. {N'eva-sa¤¤Ã}-nÃsa¤¤Ãyatana-samÃpattiyà vuÂÂhahitvà Ãki¤- ca¤¤Ãyatanaæ samÃpajji. ùki¤ca¤¤Ãyatana-samÃpattiyà vuÂÂhahitvà vi¤¤Ãïa¤cÃyatanaæ samÃpajji. Vi¤¤Ãïa¤cÃ- yatana-samÃpattiyà vuÂÂhahitvà ÃkÃsÃna¤cÃyatanaæ samÃpajji. ùkÃsÃna¤cÃyatana-samÃpattiyà vuÂÂhahitvà catutthajjhÃnaæ samÃpajji. CatutthajjhÃnà vuÂÂhahitvà tatiyajjhÃnaæ samÃpajji. TatiyajjhÃnà vuÂÂhahitvà dutiyajjhÃnaæ samÃpajji. DutiyajjhÃnà vuÂÂhahitvà paÂhamajjhÃnaæ samÃpajji. PaÂhamajjhÃnà vuÂÂha- hitvà dutiyajjhÃnaæ samÃpajji. DutiyajjhÃnà vuÂÂhahitvà tatiyajjhÃnaæ samÃpajji. TatiyajjhÃnà vuÂÂhahitvà catut- thajjhÃnaæ samÃpajji. CatutthajjhÃnà vuÂÂhahitvà samanantarà Bhagavà parinibbÃyi. 10. Parinibbute Bhagavati saha parinibbÃnà mahÃ- {bhÆmi-cÃlo} ahosi bhiæsanako lomahaæso deva-dundubhiyo ca phaliæsu. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Comp. Ang. iv. 410-448 on these 9 anupubba-vihÃras. >/ #<[page 157]># %% Parinibbute Bhagavati saha parinibbÃnà Brahmà Sahampati imaæ gÃthaæ abhÃsi: `Sabbe 'va\<*<1>*>/ nikkhipissanti bhÆtà loke samussayaæ, Yathà etÃdiso Satthà loke appaÂipuggalo TathÃgato balappatto sambuddho parinibbuto' ti. Parinibbute Bhagavati saha parinibbÃnà Sakko de- vÃnam indo imaæ gÃthaæ abhÃsi: `Aniccà vata saækhÃrà uppÃda-vaya-dhammino, Uppajjitvà nirujjhanti, tesaæ vupasamo sukho' ti. Parinibbute Bhagavati saha parinibbÃnà Ãyasmà Anuruddho imà gÃthÃyo abhÃsi: `NÃhu assÃsa-passÃso Âhita-cittassa tÃdino. Anejo santim Ãrabbha yaæ kÃlam akarÅ munÅ AsallÅnena cittena vedanaæ\<*<2>*>/ ajjhavÃsayi: Pajjotass' eva nibbÃnaæ vimokho cetaso ahÆti.'\<*<3>*>/ Parinibbute Bhagavati saha parinibbÃnà Ãyasmà ùnando imaæ gÃthaæ abhÃsi: `Tadà 'si yaæ bhiæsanakaæ tadà 'si loma-haæsanaæ {SabbÃkÃra}-varÆpete Sambuddhe parinibbute' ti\<*<4>*>/. Parinibbute Bhagavati tattha ye te bhikkhÆ avÅta-rÃgà {app ekacce} bÃhà paggayha kandanti, chinna-papÃtaæ\<*<5>*>/ papatanti ÃvaÂÂanti\<*<6>*>/ vivaÂÂanti\<*<7>*>/: `Atikhippaæ Bhagavà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scdt om. va. 2 Sd vedhanaæ. 3 Thera-Gathà 905, 6. 4 Thera-Gathà 1046. 5 K chinnapÃtaæ viya. 6 Sdt ÃvaÂÂanti, here and onwards, in 5.12 -enti; Sc -enti. 7 Sdt vivaÂÂanti, here and onwards. Sc -enti (Sd enti corrected to anti). >/ #<[page 158]># %<158 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 6. 10.>% parinibbuto, atikhippaæ Sugato parinibbuto, atikhippaæ cakkhuæ loke antarahitan' ti. Ye pana te bhikkhÆ vÅta-rÃgà te satà sampajÃnà adhivÃ- senti, `Aniccà saækhÃrÃ, taæ kut' ettha labbhÃ' ti. 11. Atha kho Ãyasmà Anuruddho bhikkhÆ Ãmantesi: `Alaæ Ãvuso mà socittha mà paridevittha. Na nu etaæ Ãvuso Bhagavatà paÂigacc' eva akkhÃtaæ, sabbeh' eva piyehi manÃpehi nÃnÃ-bhÃvo vinÃ-bhÃvo a¤¤athÃ- bhÃvo? Taæ kut' ettha Ãvuso labbhÃ? Yan taæ jÃtaæ bhÆtaæ saækhataæ paloka-dhammaæ {taæ} vata mà palujjÅti n' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. Devatà Ãvuso ujjhÃ- yantÅti.'\<*<1>*>/ 2 `Kathaæ-bhÆtà pana bhante Ãyasmà Anuruddho devatà manasikarotÅti?' `Sant' Ãvuso ùnanda devatà ÃkÃse paÂhavi-sa¤¤iniyo kese pakiriya kandanti, bÃhà paggayha kandanti, chinna- papÃtaæ papatanti ÃvaÂÂanti vivaÂÂanti: "Atikhippaæ Bhagavà parinibbuto, atikhippaæ Sugato parinibbuto, atikhippaæ cakkhuæ loke antarahitan" ti. `Sant' Ãvuso {ùnando} devatà paÂhaviyà paÂhavi-sa¤- ¤iniyo kese pakiriya kandanti, bÃhà paggayha kandanti, chinna-papÃtaæ\<*<3>*>/ papatanti ÃvaÂÂanti vivaÂÂanti: "Ati- khippaæ Bhagavà parinibbuto, atikhippaæ Sugato parinib- buto, atikhippaæ cakkhuæ loke antarahitan" ti. `Yà pana devatà vÅta-rÃgà tà satà sampajÃnà adhivà senti, "Aniccà saækhÃrÃ, taæ kut' ettha labbhÃ"' ti. 12. Atha kho Ãyasmà ca Anuruddho Ãyasmà ca ùnando taæ rattÃvasesaæ dhammiyà kathÃya vÅtinÃmesuæ. Atha kho Ãyasmà Anuruddho Ãyasmantaæ ùnandaæ Ãman- tesi: `Gacch' Ãvuso ùnanda, KusinÃraæ pavisitvà KosinÃra- kÃnaæ MallÃnaæ Ãrocehi: "Parinibbuto VÃseÂÂhà Bha- gavÃ, yassa dÃni kÃlaæ ma¤¤athÃti."' `Evaæ bhante' ti kho Ãyasmà ùnanda Ãyasmato Anuruddhassa paÂissutvà pubbaïha-samayaæ nivÃsetvà patta-cÅvaraæ ÃdÃya atta-dutiyo KusinÃraæ pÃvisi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 St vijjhÃyantÅti. 2 See 5. 12. 3 K pÃtaæ viya. >/ #<[page 159]># %% Tena kho pana samayena KosinÃrakà Mallà santhÃgÃre sannipatità honti ten' eva karaïÅyena. Atha kho Ãyasmà ùnando yena KosinÃrakÃnaæ MallÃnaæ santhÃgÃraæ ten' upasaækami, upasaækamitvà KosinÃrakÃnaæ MallÃnaæ Ãrocesi: `Parinibbuto VÃseÂÂhà BhagavÃ, yassa dÃni kÃlaæ ma¤¤athÃti.' Idam Ãyasmato ùnandassa sutvà Mallà ca Malla-puttà ca Malla-suïisÃ\<*<1>*>/ ca Malla-pajÃpatiyo ca aghÃvino dum- manà ceto-dukkha-samappità app ekacce kese pakiriya kandanti, bÃhà paggayha kandanti, chinna-papÃtam\<*<2>*>/ papatanti ÃvaÂÂanti vivaÂÂanti: `Atikhippaæ Bhagavà parinibbuto, atikhippaæ Sugato parinibbuto, atikhippaæ cakkhuæ loke antarahitan' ti. 13. Atha kho KosinÃrakà Mallà purise ÃïÃpesuæ:\<*<3>*>/ `Tena hi bhaïe KusinÃrÃyaæ gandha-mÃla¤ ca sabba¤ ca tÃÊÃvacaraæ\<*<4>*>/ sannipÃtethÃti.' Atha kho KosinÃrakà Mallà gandha-mÃla¤ ca sabba¤ ca tÃÊÃvacaraæ\<*<5>*>/ pa¤ca ca dussa-yuga-satÃni ÃdÃya yena Upavattanaæ\<*<6>*>/ MallÃnaæ sÃla-vanaæ yena Bhagavato sarÅraæ ten'{upasaækamiæsu}, upasaækamitvà Bhagavato sarÅraæ naccehi gÅtehi vÃditehi mÃlehi gandhehi sakka- rontà garukarontà mÃnentà pÆjentà cela-vitÃnÃni karontà maï¬ala-mÃlÃni paÂiyÃdentà evaæ taæ divasaæ vÅti- nÃmesuæ. Atha kho KosinÃrakÃnaæ MallÃnaæ etad ahosi: "AtivikÃlo kho ajja Bhagavato sarÅraæ jhÃpetuæ. Sve dÃni mayaæ Bhagavato sarÅraæ jhÃpessÃmÃti.' Atha kho KosinÃrakà Mallà Bhagavato sarÅraæ naccehi gÅtehi vÃditehi mÃlehi gandhehi sakkarontà garukarontà mÃnentà pÆjentà cela-vitÃnÃni karontà maï¬ala-mÃlÃni paÂiyÃdentà dutiyam pi divasaæ vÅtinÃmesuæ, tatiyam pi divasaæ vÅtinÃmesuæ, catuttham pi divasaæ vÅtinÃmesuæ, pa¤ca- mam pi divasaæ vÅtinÃmesuæ, chaÂÂham pi divasaæ vÅtinÃmesuæ. 14. Atha kho sattamaæ divasaæ KosinÃrakÃnaæ Mal- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scdt suni-. 2 K pÃtaæ viya. See v. 21. 3 Sdt ÃnÃ-. 4 Sct tal-. 5 Scdt tÃl-. 6 Scdt -tÃn-. >/ #<[page 160]># %<160 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 6. 14.>% lÃnaæ etad ahosi: `Mayaæ Bhagavato sarÅraæ naccehi gÅtehi vÃditehi mÃlehi gandhehi sakkarontà garukarontà {mÃnentÃ} pÆjentÃ, dakkhiïena dakkhiïaæ nagarassa haritvà bÃhirena bÃhiraæ dakkhiïato nagarassa Bhaga- vato sarÅraæ jhÃpessÃmÃti.' Tena kho pana samayena aÂÂha Malla-pÃmokkhà sÅsaæ nahÃtÃ\<*<1>*>/ ahatÃni vatthÃni nivatthÃ: `Mayaæ Bhagavato sarÅraæ uccÃressÃmÃti,' na sakkonti uccÃretuæ. Atha kho KosinÃrakà Mallà Ãyasmantaæ Anuruddhaæ etad avocum: `Ko nu kho bhante hetu ko paccayo yena 'me\<*<2>*>/ aÂÂha Malla-pÃmokkhà sÅsaæ nahÃtà ahatÃni vat- thÃni nivatthÃ, "Mayaæ Bhagavato sarÅraæ uccÃressÃ- mÃti," na sakkonti uccÃretun'? ti. `A¤¤athà kho VÃseÂÂhà tumhÃkaæ adhippÃyo, a¤¤athà devatÃnaæ adhippÃyo' ti. 15. `Kathaæ pana bhante devatÃnaæ adhippÃyo'? ti. `TumhÃkaæ kho VÃseÂÂhà adhippÃyo: "Mayaæ Bha- gavato sarÅraæ naccehi gÅtehi vÃditehi mÃlehi gandhehi sakkarontà garukarontà mÃnentà pÆjentÃ, dakkhiïena dakkhiïaæ nagarassa haritvÃ, bÃhirena bÃhiraæ dakkhi- ïato nagarassa Bhagavato sarÅraæ jhÃpessÃmÃti." Deva- tÃnaæ kho VÃseÂÂhà adhippÃyo: "Mayaæ Bhagavato sarÅraæ dibbehi naccehi gÅtehi vÃditehi mÃlehi gandhehi sakkarontà garukarontà mÃnentà pÆjentÃ, uttarena uttaraæ nagarassa haritvÃ, uttarena dvÃrena nagaraæ pavesetvÃ, majjhena majjhaæ nagarassa haritvÃ, purat- thimena dvÃrena nikkhamitvà puratthimato nagarassa MakuÂa-bandhanaæ nÃma MallÃnaæ cetiyaæ, ettha Bhagavato sarÅraæ jhÃpessÃmÃti."' `Yathà bhante devatÃnaæ adhippÃyo, tathà hotÆti.' 16. Tena kho pana samayena KusinÃrà yÃva sandhi- samala-saÇkaÂÅrÃ\<*<3>*>/ jannu\<*<4>*>/-mattena odhinà mandÃrava- pupphehi santhatà hoti. Atha kho devatà ca KosinÃrakà ca Mallà Bhagavato sarÅraæ dibbehi ca mÃnusakehi ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd nhÃta; K sÅsanhÃtà (and so below, but in 21 adds sÅsaæ in a note). 2 K yen' ime, and so at 21. 3 K sakaÂirÃ. 4 Ch jaïïu. >/ #<[page 161]># %% naccehi gÅtehi vÃditehi mÃlehi gandhehi sakkarontà garu- karontà mÃnentà pÆjentÃ, uttarena uttaraæ nagarassa haritvÃ, uttarena dvÃrena nagaraæ pavesetvÃ, majjhena majjhaæ nagarassa haritvÃ, puratthimena dvÃrena nik- khamitvà -- puratthimato nagarassa MakuÂa-bandhanaæ nÃma MallÃnaæ cetiyaæ -- ettha Bhagavato sarÅraæ nikkhipiæsu. 17. Atha kho KosinÃrakà Mallà Ãyasmantaæ ùnandaæ etad avocum: `Kathaæ mayaæ bhante ùnanda TathÃga- tassa sarÅre paÂipajjÃmÃti?' `Yathà kho VÃseÂÂhà ra¤¤o cakkavattissa sarÅre paÂi- pajjanti, evaæ TathÃgatassa sarÅre paÂipajjitabban' ti. `Kathaæ pana bhante ùnanda ra¤¤o cakkavattissa sarÅre paÂipajjantÅti?' `Ra¤¤o VÃseÂÂhà cakkavattissa sarÅraæ ahatena vat- thena veÂhenti, ahatena vatthena veÂhetvà vihatena kappÃsena veÂhenti, vihatena kappÃsena veÂhetvà ahatena vatthena veÂhenti, etena upÃyena pa¤cahi yuga-satehi ra¤¤o cakkavattissa sarÅraæ veÂhetvà ayasÃya tela-doïiyà pakkhipitvÃ, a¤¤issà ayasÃya doïiyà paÂikujjitvÃ, sabba- gandhÃnaæ citakaæ karitvà ra¤¤o cakkavattissa sarÅraæ jhÃpenti, cÃtummahÃpathe ra¤¤o cakkavattissa thÆpaæ karonti. Evaæ kho VÃseÂÂhà ra¤¤o cakkavattissa sarÅre paÂipajjanti. `Yathà kho VÃseÂÂhà ra¤¤o cakkavattissa sarÅre paÂi- pajjanti, evaæ TathÃgatassa sarÅre paÂipajjitabbaæ. CÃtummahÃpathe TathÃgatassa thÆpo kÃtabbo. Tattha ye mÃlaæ và gandhaæ và vaïïakaæ\<*<1>*>/ và Ãropessanti,\<*<2>*>/ abhivÃdessanti vÃ, cittaæ và pasÃdessanti, tesaæ taæ bhavissati dÅgharattaæ hitÃya sukhÃyÃti.' 18. Atha kho KosinÃrakà Mallà purise ÃïÃpesuæ, `Tena hi bhaïe MallÃnaæ vihataæ kappÃsaæ sanni- pÃtethÃti.' Atha kho KosinÃrakà Mallà Bhagavato sarÅraæ ahatena vatthena veÂhesuæ, ahatena vatthena veÂhetvà vihatena kappÃsena veÂhesuæ, vihatena kappÃsena veÂhetvà ahatena \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc vaïïaæ; K cuïïakaæ. See 5. 11. 2 K adds vÃ. >/ #<[page 162]># %<162 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 6. 18.>% vatthena veÂhesuæ, etena upÃyena pa¤cahi yuga-satehi Bhagavato sarÅraæ veÂhetvà ayasÃya tela-doïiyà pakkhi- pitvà a¤¤issà ayasÃya doïiyà paÂikujjitvà sabba-gandhÃ- naæ citakaæ karitvà Bhagavato sarÅraæ citakaæ Ãropesuæ. 19. Tena kho pana samayena Ãyasmà MahÃ-Kassapo PÃvÃya KusinÃraæ addhÃna-magga-paÂipanno hoti mahatà bhikkhu-saæghena saddhiæ pa¤camattehi bhikkhu-satehi. Atha kho Ãyasmà MahÃ-Kassapo maggà okkamma\<*<1>*>/ a¤¤atarasmiæ rukkhamÆle nisÅdi. Tena kho pana {samayena} a¤¤ataro ÃjÅvako KusinÃrÃya mandÃrava-pupphaæ gahetvà PÃvaæ addhÃna-magga- paÂipanno hoti. Addasà kho Ãyasmà MahÃ-Kassapo\<*<2>*>/ ÃjÅvakaæ dÆrato 'va Ãgacchantaæ. Disvà tam ÃjÅvakaæ etad avoca: `Ap' Ãvuso amhÃkaæ SatthÃraæ jÃnÃsÅti.' `ùma Ãvuso jÃnÃmi. Ajja sattÃha-parinibbuto samaïo Gotamo. Tato me idaæ mandÃrava-pupphaæ gahitan' ti. Tattha ye te bhikkhÆ avÅta-rÃgà app ekacce bÃhà paggayha kandanti, chinna-papÃtaæ\<*<3>*>/ papatanti ÃvaÂÂanti vivaÂÂanti: `Atikhippaæ Bhagavà parinibbuto, atikhip- paæ Sugato parinibbuto, atikhippam cakkhuæ loke anta- rahitan' ti. Ye pana te bhikkhÆ vÅta-rÃgÃ, te satà sampajÃnà adhi- vÃsenti: `Aniccà saækhÃrÃ, taæ kut' ettha labbhÃ?' ti. 20. Tena kho pana samayena Subhaddo nÃma bu¬¬ha- pabbajito tassaæ parisÃyaæ nisinno hoti. Atha kho Subhaddo bu¬¬ha-pabbajito te bhikkhÆ etad avoca: `Alaæ Ãvuso mà socittha mà paridevittha. Sumuttà mayaæ tena mahÃ-samaïena. {UpaddutÃ} ca homa "Idaæ vo\<*<4>*>/ kappati, idaæ vo na kappatÅti," idÃni pana mayaæ yaæ icchissÃma taæ karissÃma, yaæ na icchissÃma taæ na\<*<5>*>/ karissÃmÃti.' Atha kho Ãyasmà MahÃ-Kassapo bhikkhÆ Ãmantesi: `Alaæ Ãvuso mà socittha mà paridevittha. Nanu \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scdt uk-. 2 K inserts taæ. 3 K (as before) pÃtaæ viya. 4 K (text) te; (note) vo. 5 Sct na taæ. >/ #<[page 163]># %% etaæ Ãvuso Bhagavatà paÂigacc' eva akkhÃtaæ: "Sabbeh' eva piyehi manÃpehi nÃnÃ-bhÃvo vinÃ-bhÃvo {a¤¤athÃ}- bhÃvo, taæ kut' ettha Ãvuso labbhÃ? yan taæ jÃtaæ bhÆtaæ saækhataæ paloka-dhammaæ, taæ vata mà paluj- jÅti n' etaæ ÂhÃnaæ vijjatÅti."' 21. Tena kho pana samayena cattÃro Malla-pÃmokkhà sÅsaæ nahÃtÃ\<*<1>*>/ ahatÃni vatthÃni nivatthÃ: `Mayaæ Bhaga- vato citakaæ ÃlimpessÃmÃti' na sakkonti Ãlimpetuæ. Atha kho KosinÃrakà Mallà Ãyasmantaæ Anuruddhaæ etad avocuæ: `Ko nu kho bhante Anuruddha hetu ko paccayo yena 'me\<*<2>*>/ cattÃro Malla-pÃmokkhà sÅsaæ nahÃtà \<*<3>*>/ahatÃni {vatthÃni}\<*<3>*>/ nivatthà `Mayaæ Bhagavato citakaæ Ãlimpes- sÃmÃti' na sakkonti Ãlimpetun?' ti. `A¤¤athà kho VÃseÂÂhà devatÃnaæ adhippÃyo' ti. `Kathaæ pana bhante devatÃnaæ adhippÃyo'? ti. `DevatÃnaæ kho VÃseÂÂhà adhippÃyo: "Ayaæ Ãyasmà MahÃ-Kassapo PÃvÃya KusinÃraæ addhÃna-magga-paÂi- panno mahatà bhikkhu-saæghena saddhiæ pa¤camattehi bhikkhu-satehi, na tÃva Bhagavato citako pajjalissati yÃv' Ãyasmà MahÃ-Kassapo Bhagavato \<*<4>*>/pÃde sirasà na vandissatÅti\<*<4>*>/."' `Yathà bhante devatÃnaæ adhippÃyo tathà hotÆti.' 22. Atha kho Ãyasmà MahÃ-Kassapo yena {KusinÃrÃ} MakuÂa-bandhanaæ\<*<5>*>/ MallÃnaæ cetiyaæ yena Bhagavato citako ten' upasaækami, upasaækamitvà ekaæsaæ cÅva- raæ katvà {a¤jaliæ} païÃmetvà tikkhattuæ citakaæ padak- khiïaæ katvÃ, pÃdato vivaritvà Bhagavato pÃde sirasà vandi. TÃni pi kho pa¤ca bhikkhu-satÃni ekaæsaæ cÅvaraæ katvà a¤jalim païÃmetvà tikkhattuæ citakaæ padakkhi- ïaæ katvà Bhagavato pÃde sirasà vandiæsu. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K sÅsanhÃtà (and below); K SÅ sÅsaæ nah-. See pp.160, 172. 2 K yen' ime as at 14. 3-3 Ch. ahatena vatthena. 4-4 Sdt pÃde na sahatthà vandissatÅti; so Sc K, omitting the na. 5 K KusinÃrÃyaæ Mak-. >/ #<[page 164]># %<164 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 6. 22.>% Vandite ca pan' Ãyasmatà MahÃ-Kassapena tehi ca pa¤cahi bhikkhu-satehi, sayam eva Bhagavato citako pajjali. 23. JhÃyamÃnassa\<*<1>*>/ pana Bhagavato sarÅrassa, yaæ ahosi chavÅti và camman ti và maæsan ti và nahÃrÆti và lasikà ti và tassa n' eva chÃrikà pa¤¤Ãyittha na masi, sarÅrÃn' eva avasissiæsu. Seyyathà pi nÃma sappissa và telassa và jhÃyamÃnassa n' eva chÃrikà pa¤¤Ãyati na masi, evam eva\<*<2>*>/ Bhagavato sarÅrassa jhÃyamÃnassa yaæ ahosi chavÅti và camman ti và maæsan ti và nahÃrÆti và lasikà ti và tassa n' eva chÃrikà pa¤¤Ãyittha na masi, sarÅrÃn' eva avasissiæsu. Tesa¤ ca pa¤cannaæ dussa-yuga-satÃnaæ dve va dussÃni ¬ayhiæsu ya¤ ca sabba-abbhantarimaæ ya¤ ca bÃhiraæ. Da¬¬he kho pana Bhagavato sarÅre antalikkhà udaka- dhÃrà pÃtu bhavitvà Bhagavato citakaæ nibbÃpesi,\<*<3>*>/udaka- sÃlato pi\<*<3>*>/ abbhunnamitvà Bhagavato citakaæ nibbÃpesi. KosinÃrakà pi Mallà sabba-gandhodakena Bhagavato cita- kaæ nibbÃpesuæ. Atha kho KosinÃrakà Mallà Bhagavato sarÅrÃni sattÃ- haæ santhÃgÃre satti-pa¤jaraæ karitvà dhanu-pÃkÃraæ parikkhipitvà naccehi gÅtehi vÃditehi mÃlehi gandhehi sakkariæsu parikariæsu mÃnesuæ pÆjesuæ. 24. Assosi kho RÃjà MÃgadho AjÃta-sattu Vedehi-putto: `Bhagavà kira KusinÃrÃyaæ parinibbuto' ti. Atha kho RÃjà MÃgadho AjÃta-sattu Vedehi-putto Kosi- nÃrakÃnaæ MallÃnaæ dÆtaæ pÃhesi: `Bhagavà pi khat- tiyo {aham} pi khattiyo. Aham pi arahÃmi Bhagavato sarÅrÃnaæ bhÃgaæ, aham pi Bhagavato sarÅrÃnaæ thÆpa¤ ca maha¤ ca karissÃmÅti.' Assosuæ kho VesÃlikà LicchavÅ: `Bhagavà kira KusinÃrÃyaæ parinibbuto' ti. Atha kho VesÃlikà LicchavÅ KosinÃrakÃnaæ MallÃnaæ dÆtaæ pÃhesuæ: `Bhagavà pi khattiyo mayam pi khattiyÃ. Mayam pi arahÃma Bhaga- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K inserts kho. Comp. udÃna viii. 9. 2 SS evaæ. 3-3 Sct omit udaka-sÃlato pi; Sd omits down to nibbÃpesi (continues Kosin-); K udakaæ sÃlato pi; Sum-sÃlake. >/ #<[page 165]># %% vato sarÅrÃnaæ bhÃgaæ, mayam pi Bhagavato sarÅrÃnaæ thÆpa¤ ca maha¤ ca karissÃmÃti.' Assosuæ kho KÃpilavatthavà SakyÃ: `Bhagavà kira KusinÃrÃyaæ {parinibbuto}' ti. Atha kho KÃpilavatthavà Sakyà KosinÃrakÃnaæ MallÃnaæ dÆtaæ pÃhesuæ: `Bhagavà amhÃkaæ ¤Ãti-seÂÂho. Mayam pi arahÃma Bhagavato sarÅrÃnaæ bhÃgaæ, mayam pi Bhagavato sarÅrÃnaæ thÆpa¤ ca maha¤ ca karissÃmÃti.' Assosuæ kho AllakappakÃ\<*<1>*>/ Bulayo\<*<2>*>/: `Bhagavà {kira} KusinÃrÃyaæ parinibbuto' ti. Atha kho Allakappakà Bulayo KosinÃrakÃnaæ MallÃnaæ dÆtaæ pahesuæ: `Bha- gavà pi khattiyo mayam pi khattiyÃ. Mayam pi arahÃma Bhagavato sarÅrÃnaæ bhÃgaæ, mayam pi Bhagavato sarÅ- rÃnaæ thÆpa¤ ca maha¤ ca karissÃmÃti.' Assosuæ kho RÃmagÃmakà KoliyÃ:\<*<3>*>/ `Bhagavà kira KusinÃrÃyaæ parinibbuto' ti. Atha kho RÃmagÃmakà Koliyà KosinÃrakÃnaæ MallÃnaæ dÆtaæ pÃhesuæ: `Bhagavà pi khÃttiyo mayam pi khattiyÃ. Mayam pi arahÃma Bhagavato sarÅrÃnaæ bhÃgaæ, mayam pi Bhagavato sarÅrÃnaæ thÆpa¤ ca maha¤ ca karissÃmÃti.' Assosi kho VeÂhadÅpako\<*<4>*>/ brÃhmaïo: `Bhagavà kira KusinÃrÃyaæ parinibbuto' ti. Atha kho VeÂhadÅpako brÃhmaïo KosinÃrakÃnaæ MallÃnaæ dÆtaæ pÃhesi: `Bhagavà pi khattiyo, aham asmi brÃhmaïo. Aham pi arahÃmi Bhagavato sarÅrÃnaæ bhÃgaæ, aham pi Bhaga- vato sarÅrÃnaæ thÆpa¤ ca maha¤ ca karissÃmÅti.' Assosuæ kho PÃveyyakà MallÃ: `Bhagavà kira KusinÃ- {rÃyaæ} parinibbuto' ti. Atha kho PÃveyyakà Mallà Kosi- nÃrakÃnaæ MallÃnaæ dÆtam pahesuæ: `Bhagavà pi khattiyo mayam pi khattiyÃ. Mayam pi arahÃma Bha- gavato sarÅrÃnaæ bhÃgaæ, mayam pi Bhagavato sarÅrÃ- naæ thÆpa¤ ca maha¤ ca karissÃmÃti.' 25. Evaæ vutte KosinÃrakà Mallà te saæghe gaïe etad avocuæ: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sct adds pi; Sd allakappakapilayo. 2 K BhÆlayo (text), Bulayo (note), and below, 27. 3 K koÊ- always. 4 K VeÂÂhad-, and below, 27. >/ #<[page 166]># %<166 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 6. 25.>% `Bhagavà amhÃkaæ gÃma-kkhette parinibbuto. Na mayaæ dassÃma Bhagavato sarÅrÃnaæ bhÃgan' ti. Evaæ vutte Doïo brÃhmaïo te saæghe gaïe etad avoca: Suïantu bhonto mama eka-vÃkyaæ. AmhÃkaæ Buddho ahu khanti-vÃdo. Na hi sÃdhu yaæ\<*<1>*>/ uttama-puggalassa SarÅra-bhaÇge\<*<2>*>/ siya\<*<3>*>/ sampahÃro. Sabbe {va} bhonto sahità samaggà SammodamÃnà karom' aÂÂha bhÃge, VitthÃrikÃ\<*<4>*>/ hontu disÃsu thÆpà Bahujjano\<*<5>*>/ cakkhumato pasanno' ti. `Tena hi brÃhmaïa tvaæ yeva\<*<6>*>/ Bhagavato sarÅrÃni aÂÂhadhà samaæ suvibhattaæ vibhajÃhÅti.' `Evaæ bho' ti\<*<7>*>/ kho Doïo brÃhmaïo tesaæ saæghÃnaæ gaïÃnaæ paÂissutvà Bhagavato sarÅrÃni aÂÂhadhà samaæ suvibhattaæ vibhajitvà te saæghe gaïe etad avoca: `Imaæ me bhonto kumbhaæ\<*<8>*>/ dadantu,\<*<9>*>/ aham pi kumbhassa thÆpa¤ ca maha¤ ca karissÃmÅti.' Adaæsu kho te Doïassa brÃhmaïassa kumbhaæ. 26. Assosuæ kho Pipphalivaniyà MoriyÃ: `Bhagavà kira KusinÃrÃyaæ parinibbuto' ti. Atha kho Pipphaliva- niyà Moriyà KosinÃrakÃnaæ MallÃnaæ dÆtaæ pÃhesuæ: `Bhagavà pi khattiyo mayam pi khattiyÃ. Mayam pi arahÃma Bhagavato sarÅrÃnaæ {bhÃgaæ}, mayam pi Bhaga- vato sarÅrÃnaæ thÆpa¤ ca maha¤ ca karissÃmÃti.' `N' atthi Bhagavato {sarÅrÃnaæ} bhÃgo, vibhattÃni\<*<10>*>/ Bha- gavato sarÅrÃni, ito aÇgÃraæ harathÃti.' Te tato {aÇgÃraæ} hariæsu.\<*<11>*>/ 27. Atha kho RÃjà MÃgadho AjÃtasattu Vedehi-putto RÃjagahe Bhagavato sarÅrÃnaæ thÆpa¤ ca {maha¤} ca akÃsi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sdt sÃdhayaæ: so K. 2 K bhÃge. 3 SS siyÃ. 4 St -tÃ; Sc -ko. 5 K bahÆ janÃ. 6 K tva¤ceva. SS tva¤¤eva. 7 K `evaæ bhoti' twice. 8 K tumbaæ, and below. 9 K dentu. 10 Scdt vibhatti. 11 K Ãhar-. >/ #<[page 167]># %% VesÃlikà pi LicchavÅ VesÃliyaæ Bhagavato sarÅrÃnaæ thÆpa¤ ca maha¤ ca akaæsu. KÃpilavatthavà pi Sakyà kapila-vatthusmiæ Bhagavato sarÅrÃnaæ thÆpa¤ ca maha¤ ca akaæsu. Allakappakà pi Bulayo\<*<1>*>/ {Allakappe} Bhagavato sarÅrÃ- naæ thÆpa¤ ca maha¤ ca akaæsu. RÃmagÃmakà pi Koliyà RÃmagÃme Bhagavato sarÅrÃ- naæ thÆpa¤ ca maha¤ ca akaæsu. VeÂhadÅpako pi brÃhmaïo VeÂhadÅpe Bhagavato sarÅrÃ- naæ thÆpa¤ ca maha¤ ca akÃsi. PÃveyyakà pi Mallà PÃvÃyaæ Bhagavato sarÅrÃnaæ thÆpa¤ ca maha¤ ca akaæsu. KosinÃrakà pi Mallà KusinÃrÃyaæ Bhagavato sarÅrÃnaæ thÆpa¤ ca maha¤ ca akaæsu. Doïo pi brÃhmaïo kumbhassa\<*<2>*>/ thÆpa¤ ca maha¤ ca akÃsi. Pipphalivaniyà pi Moriyà Pipphalivane aÇgÃrÃnaæ thÆpa¤ ca maha¤ ca akaæsu. Iti aÂÂh' assa\<*<3>*>/ sarÅra-thÆpà navamo kumbha\<*<4>*>/-thÆpo dasamo aÇgÃra-thÆpo. Evam etaæ bhÆta-pubban ti. 28. AÂÂha-doïaæ cakkhumato sarÅraæ, satta-doïaæ {JambudÅpe} mahenti, Eka¤ ca doïaæ purisa-varuttamassa RÃmagÃme nÃga- rÃjà mahenti. Ekà pi dÃÂhà Tidivehi pÆjitÃ, ekà pana GandhÃra-pure mahÅyati, KÃliÇga-ra¤¤o vijite pun' ekaæ, ekaæ puna nÃga-rÃjà mahenti\<*<5>*>/. Tass' eva tejena ayaæ vasundharà ÃyÃga-seÂÂhehi mahÅ alaækatÃ. Evam imaæ cakkhumato sarÅraæ susakkataæ sakkata- sakkatehi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K BhÆlayo; Sd BuÊayo (here only). 2 K tumbassa. 3 K omits: (text) aÂÂha sarÅratthÆpÃ; (note) aÂÂhasarÅatthÆpÃna¤ca. 4 K tumba. 5 See Buddha Vaæsa 68. >/ #<[page 168]># %<168 MAHù-PARINIBBùNA-SUTTANTA. [D. xvi. 6. 28.>% Devinda-nÃginda-narinda-pÆjito manussa-seÂÂhehi tath' eva pÆjito Taæ vandatha pa¤jalikà bhavitvÃ, Buddho\<*<1>*>/ have kappa- satehi dullabho\<*<2>*>/ ti.] MahÃ-ParinibbÃna-Suttantaæ NiÂÂhitaæ.\<*<3>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sct K Buddhà . . . dullabhÃ. Comp. v. 23. 2 K and Bp add: CattÃÊÅsa-samà dantà kesà lomà ca sabbaso, Devà hariæsu ekekaæ cakkhavÃÊa-param parà ti. 3 So Scd; St NibbÃna-Suttaætaæ NiÂÂhitaæ; K MahÃParinibbÃna Suttam NiÂ-. >/ #<[page 169]># %< 169>% [xvii. MahÃ-Sudassana-Suttanta.] 1.1. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà KusinÃrÃyaæ viharati Upavattane MallÃnaæ sÃla-vane antarena yamaka-sÃlÃnaæ\<*<1>*>/ parinibbÃna-samaye. 2. Atha kho Ãyasmà ùnando yena Bhagavà ten' upasaækami, upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà ùnando {Bhagavantaæ} etad avoca: `Mà bhante Bhagavà imasmiæ ku¬¬a\<*<2>*>/-nagarake ujjaÇgala-nagarake sÃkha-nagarake\<*<3>*>/ parinibbÃyi. Santi bhante a¤¤Ãni mahÃ-nagarÃni seyyathÅdaæ Campà RÃjagahaæ SÃvatthi SÃketaæ\<*<4>*>/ Kosambi\<*<5>*>/ BÃrÃïasi,\<*<6>*>/ ettha Bhagavà parinibbÃyatu. Ettha bahÆ khattiya- mahÃsÃlà brÃhmaïa-mahÃsÃlÃ, gahapati-mahÃsÃlà TathÃ- gate abhippasannÃ, te TathÃgatassa {sarÅra}-pÆjaæ karis- {santÅti.} 3. `Mà h' evaæ ùnanda avaca "ku¬¬a-nagarakaæ\<*<7>*>/ ujjaÇgala-nagarakaæ sÃkha-nagarakan\<*<8>*>/ ti." BhÆta-pub- baæ ùnanda rÃjà MahÃ-sudassano nÃma ahosi khattiyo muddhÃvasitto\<*<9>*>/ cÃturanto vijitÃvÅ janapadatthÃvariyap- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm antare yamaka-sÃlÃnaæ; Bp antare yatapakasÃla. 2 So Sdt; Sc ku¬¬ha; Bm K khuddaka (so Bp below); Bp kudda. See xvi. 5. 17, p. 146. 3 K usÃkhÃ. 4 SS Saketaæ. 5 SS Kosambi; Bm K bÅ. 6 SS BÃrÃïasi; Bm K sÅ. 7 So Sdt; Sc ku¬¬ha; Bmp K khuddaka. 8 Bm sÃkhÃ-, but sÃkha- above; K sÃkhÃ-. 9 So SS K; Bm muddhÃbhis-; Bp muddhÃbhis-, but in 7 muddhÃvas-. >/ #<[page 170]># %<170 MAHù-SUDASSANA-SUTTANTA. [D. xvii. 1. 3.>% patto. Ra¤¤o ùnanda MahÃ-sudassanassa ayaæ Kusi- nÃrà KusÃvatÅ nÃma rÃjadhÃni\<*<1>*>/ ahosi. \<*<2>*>/Sà kho ùnanda KusÃvatÅ\<*<2>*>/ pacchimena ca puratthimena\<*<3>*>/ ca dvÃdasa- yojanÃni ahosi\<*<4>*>/ ÃyÃmena, uttarena ca dakkhiïena ca satta-yojanÃni vitthÃrena. KusÃvatÅ ùnanda rÃjadhÃni iddhà c' eva ahosi phÅtà ca bahu-janà ca Ãkiïïa-manussà ca subhikkhà ca. Seyyathà pi ùnanda devÃnaæ ùÊaka- mandÃ\<*<5>*>/ nÃma rÃjadhÃni iddhà c' eva\<*<6>*>/ phÅtà ca bahu-janà ca Ãkiïïa-yakkhà ca subhikkhà ca,\<*<7>*>/ evam eva kho ùnanda KusÃvatÅ rÃjadhÃni iddhà c' eva ahosi phÅtà ca bahu-janà ca Ãkiïïa-manussà ca subhikkhà ca. KusÃvatÅ ùnanda rÃjadhÃni dasahi saddehi avivittà ahosi divà c' eva rattÅ\<*<8>*>/ ca, seyyathÅdaæ hatthi-saddena assa-saddena\<*<9>*>/ ratha- saddena bheri-saddena mutiÇga-saddena\<*<10>*>/ vÅïÃ-saddena gÅta-saddena samma-saddena tÃÊa-saddena "asnÃtha\<*<11>*>/ pivatha khÃdathÃti" dasamena saddena. 4. `KusÃvatÅ ùnanda rÃjadhÃni sattahi pÃkÃrehi parik- khittà ahosi. Tattha\<*<12>*>/ eko pÃkÃro sovaïïamayo, eko rÆpimayo,\<*<13>*>/ eko veÊuriyamayo, eko phalikamayo, eko lohitaÇkamayo,\<*<14>*>/ eko masÃragallamayo, eko sabbaratana- mayo. 5. `KusÃvatiyà ùnanda rÃjadhÃniyà catunnaæ vaïïÃ- naæ dvÃrÃni ahesuæ. Ekaæ dvÃraæ sovaïïamayaæ, ekaæ rÆpimayaæ, ekaæ veÊuriya-mayam, ekaæ phalika- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS -dhÃni, and so throughout; K -dhÃnÅ; Bm -ÂhÃnÅ; Bp ÂhÃni, throughout. 2-2 Bmp K Ch omit. 3 Bm puratthimena ca pacchimena ca. 4 Sd Bmp Ch omit. 5 SS K ùla-. 6 K adds ahosi. 7 SS omit subhikkhà ca. 8 So SS and Ch Bm ratti¤; K rattiæ. 9 Sd omits. 10 Bmp K mudiÇga; Scd and St (corrected for mutiÇgasaddena repeated) add panava-saddena. Comp. Dh. S. 621; Asl. 319; JÃt. i. 3. 11 K asatha. 12 Sd ettha, Bm K omit. 13 Bmp K throughout rÆpiyamayo. 14 Bm aÇga, and onwards. >/ #<[page 171]># %% mayaæ. Ekam-ekasmiæ\<*<1>*>/ dvÃre satta\<*<2>*>/ esikà nikhÃtà ahesuæ ti-porisaÇgà catu-porisÃ\<*<3>*>/ ubbedhena. Ekà esikà sovaïïamayÃ, ekà rÆpimayÃ, ekà veÊuriyamayÃ, ekà phalikamayÃ,\<*<4>*>/ ekà lohitaÇkamayÃ, ekà masÃragallamayÃ, ekà sabbaratana\<*<5>*>/ mayÃ. 6. `KusÃvatÅ ùnanda rÃjadhÃni sattahi tÃla-pantÅhi parikkhittà ahosi. Ekà tÃla-panti sovaïïamayà ekà rÆpimayÃ, ekà veÊuriyamayÃ, ekà phalikamayÃ, ekà lohi- taÇkamayÃ, ekà masÃragallamayÃ, ekà sabbaratanamayÃ. Sovaïïamayassa tÃlassa sovaïïamayo khandho ahosi, {rÆpimayÃni} pattÃni ca phalÃni ca. RÆpimayassa tÃlassa rÆpimayo khandho ahosi sovaïïamayÃni pattÃni ca phalÃni ca. VeÊuriyamayassa tÃlassa veÊuriyamayo khandho ahosi phalikamayÃni pattÃni ca phalÃni ca. Phalikamayassa tÃlassa phalikamayo khandho ahosi veÊuriyamayÃni pattÃni ca phalÃni ca. LohitaÇkamayassa tÃlassa lohitaÇkamayo khandho ahosi masÃragallamayÃni pattÃni ca phalÃni ca. MasÃragallamayassa tÃlassa masÃ- ragallamayo khandho ahosi lohitaÇkamayÃni pattÃni ca phalÃni ca. Sabbaratanamayassa tÃlassa sabbaratanamayo khandho ahosi sabbaratana-mayÃni pattÃni ca phalÃni ca. TÃsaæ kho pan' ùnanda tÃla-pantÅnaæ vÃteritÃnaæ saddo ahosi vaggu ca rajanÅyo ca kamanÅyo\<*<6>*>/ ca madanÅyo ca. Seyyathà pi ùnanda pa¤caÇgikassa turiyassa suvinÅ- tassa suppaÂipatÃlitassa\<*<7>*>/ kusalehi\<*<8>*>/ samannÃhatassa\<*<9>*>/ saddo hoti vaggu ca rajanÅyo ca kamanÅyo ca madanÅyo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm ekekasmiæ. 2 Sc sattÃ; Sd sattha; St satthahi; Bmp K satta satta. 3 Sct porisa; then Sct add nikhÃtà dasa porisÃ; Bmp K read for the whole, ti-porisaÇga-tiporisÃ. 4 SS omit. 5 SS sattaratana. 6 K kammaniyo; BB and K spell these words with -niyo, Cp. 29, 32. 7 So St Sc suppaÂikÃlitassa; Sd suppaÂipatulitassa; Bm suppaÂitÃli-; Bp supatÃÊi-; K suppaÂitÃÊi-. But see 29, 32. 8 Bm sukusalehi. 9 K sus-; K SÅ susamannÃg-; SS samannÃg-. >/ #<[page 172]># %<172 MAHù-SUDASSANA-SUTTANTA. [D. xvii. 1. 6.>% ca, evam eva kho ùnanda tÃsaæ tÃla-pantÅnaæ vÃteri- tÃnaæ saddo ahosi vaggu ca rajanÅyo ca kamanÅyo ca madanÅyo ca. Ye kho pan' ùnanda tena\<*<1>*>/ samayena KusÃvatiyà rÃjadhÃniyà dhuttà ahesuæ {soï¬Ã} pipÃsÃ, te tÃsaæ tÃla-pantÅnaæ vÃteritÃnaæ saddena paricÃresuæ\<*<2>*>/. 7. `RÃjÃ\<*<3>*>/ ùnanda MahÃ-sudassano sattahi ratanehi samannÃgato ahosi catÆhi ca iddhÅhi. Katamehi sattahi? Idh' ùnanda ra¤¤o MahÃ-sudassanassa tadahu 'posathe païïarase sÅsaæ nahÃtassa\<*<4>*>/ uposathikassa upari-pÃsÃda- vara-gatassa dibbaæ cakka-ratanaæ pÃtur ahosi sahas- sÃraæ sanemikaæ sanÃbhikaæ sabbÃkÃra-paripÆraæ. Disvà {ra¤¤o} MahÃ-sudassanassa etad ahosi: "Sutaæ kho pana m' etaæ\<*<5>*>/: `Yassa ra¤¤o khattiyassa mud- dhÃvasittassa\<*<6>*>/ tadahu 'posathe païïarase sÅsaæ nahÃ- tassa uposathikassa upari-pÃsÃda-vara-gatassa dibbaæ {cakka-ratanaæ} pÃtu bhavati sahassÃraæ sanemikaæ\<*<7>*>/ sanÃ- bhikaæ sabbÃkÃra-paripÆraæ, so hoti rÃjà cakkavattÅti. Assaæ nu kho ahaæ rÃjà cakkavattÅti." 8. `Atha kho ùnanda rÃjà MahÃ-sudassano uÂÂhÃy' ÃsanÃ, ekaæsaæ uttarÃsaÇgaæ karitvÃ, vÃmena hatthena bhiÇkÃraæ\<*<8>*>/ gahetvÃ,\<*<9>*>/ dakkhiïena hatthena cakka- ratanaæ abbhukkiri\<*<10>*>/: "Pavattatu bhavaæ cakka- ratanaæ, abhivijinÃtu bhavaæ cakka-ratanan ti." Atha kho taæ ùnanda cakka-ratanaæ puratthimaæ disaæ pavatti,\<*<11>*>/ anvad\<*<12>*>/ eva rÃjà MahÃ-sudassano saddhiæ caturaÇginiyà senÃya. Yasmiæ kho pan' ùnanda padese \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS add kho pana. 2 Sc here and at parivÃr-; So Sdt at 3 7 foll. in M. iii., 172 foll. 4 Bmp nÃtassa, and below. See above p. 163. 5 Bmp K pan' etaæ; K (SÅ) pana metaæ. 6 So here Bm. 7 Bp sanemikkaæ. 8 Bm K insert suvaïïa9 Bp adds dakkhiïena hatthena siÇgÃraæ gahetvÃ. 10 Bp abbhÆkiri (Bm K agree with SS). 11 Bm pavattati. 12 Sc anvÃd; Bp anud, but Bm anvad; K anu deva; K (SÅ) anvadeva, and so Sum. >/ #<[page 173]># %% cakka-ratanaæ patiÂÂhÃsi, tattha rÃjà MahÃ-sudassano vÃsaæ upagacchi\<*<1>*>/ saddhiæ caturaÇginiyà senÃya. 9. `Ye kho pan' ùnanda puratthimÃya disÃya paÂirÃjÃno te rÃjÃnaæ MahÃ-sudassanaæ upasaækamitvà evam Ãhaæsu: "`Ehi kho MahÃrÃja, sÃgataæ\<*<2>*>/ MahÃrÃja, sakan te MahÃrÃja, anusÃsa MahÃrÃjÃti." `RÃjà MahÃ-sudassano evam Ãha: "PÃïo na hantabbo. Adinnaæ n' ÃdÃtabbaæ. KÃmesu micchà na caritabbÃ. Musà na bhÃsitabbÃ.\<*<3>*>/ Majjaæ na pÃtabbaæ. Yatha- bhutta¤ ca bhu¤jathÃti." `Ye kho pan' ùnanda puratthimÃya disÃya paÂirÃjÃno te\<*<4>*>/ ra¤¤o MahÃ-sudassanassa anuyuttÃ\<*<5>*>/ ahesuæ. 10. `Atha kho taæ ùnanda cakka-ratanaæ puratthimaæ samuddaæ\<*<6>*>/ ajjhogahetvÃ\<*<7>*>/ paccuttaritvà dakkhiïaæ disaæ pavatti\<*<8>*>/ . . . pe . . . dakkhiïaæ samuddaæ ajjhogahetvà paccuttaritvà pacchimaæ disaæ pavatti . . . pe\<*<9>*>/ . . . pacchimaæ samuddaæ ajjhogahetvà paccuttaritvÃ\<*<10>*>/ utta- raæ disaæ pavatti, anvad eva rÃjà MahÃ-sudassano sad- dhiæ caturaÇginiyà senÃya. Yasmiæ kho pan' ùnanda padese cakka-ratanaæ paÂiÂÂhÃsi, tattha rÃjà MahÃ- sudassano vÃsaæ upagacchi saddhiæ caturaÇginiyà senÃya. `Ye kho pan' ùnanda uttarÃya disÃya paÂirÃjÃno, te rÃjÃnaæ MahÃ-sudassanaæ upasaækamitvà evam Ãhaæsu: "`Ehi kho MahÃrÃja, sÃgataæ MahÃrÃja, sakan te MahÃrÃja, anusÃsa MahÃrÃjÃti." `RÃjà MahÃ-sudassano eva Ãha: "PÃïo na hantabbo. Adinnaæ n' ÃdÃtabbaæ. KÃmesu micchà na caritabbÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sdt upaga¤chi. 2 St sÃgata; Bm svÃgatan te; Bp K svÃgataæ here and below. 3 Bm bhaïitabbÃ, and below. 4 SS tesaæ. 5 Bm anuyantÃ; K anuyantà (SÅ) anuyuttÃ. 6 Sd sudassanaæ, Bp samuddhaæ. 7 Bp K -gÃhetvÃ, and below. 8 Bm K pavattati, and below. 9 Scd Bp omit pe. 10 SS omit. >/ #<[page 174]># %<174 MAHù-SUDASSANA-SUTTANTA. [D. xvii. 1. 10.>% Musà na bhÃsitabbÃ. Majjaæ na pÃtabbaæ. YathÃ- bhutta¤ ca {bhu¤jathÃti}." `Ye kho pan' ùnanda uttarÃya disÃya paÂirÃjÃno, te ra¤¤o MahÃ-sudassanassa anuyuttà ahesuæ. 11. `Atha kho taæ ùnanda cakka-ratanaæ samudda- pariyantaæ paÂhaviæ abhivijinitvà KusÃvatiæ\<*<1>*>/ {rÃjadhÃniæ} paccÃgantvà ra¤¤o MahÃ-sudassanassa antepura-dvÃre attha-karaïa-pamukhe\<*<2>*>/ akkhÃhataæ\<*<3>*>/ ma¤¤e aÂÂhÃsi ra¤¤o MahÃ-sudassanassa ante-puraæ upasobhayamÃnaæ. {Ra¤¤o} ùnanda MahÃ-sudassanassa evarÆpaæ cakka- ratanaæ pÃtur ahosi. 12. `Puna ca paraæ ùnanda ra¤¤o MahÃ-sudassanassa hatthi-ratanaæ pÃtur ahosi, sabba-seto sattappatiÂÂho iddhimà vehÃsaæ-gamo Uposatho nÃma nÃga-rÃjÃ. DisvÃ\<*<4>*>/ ra¤¤o MahÃ-sudassanassa cittaæ pasÅdi: "Bhaddakaæ vata bho hatthi-yÃnaæ sace damathaæ upeyyÃti." Atha kho tam\<*<5>*>/ ùnanda hatthi-ratanaæ seyyathà pi nÃma bhaddo hatthÃjÃnÅyo\<*<6>*>/ dÅgha-rattaæ suparidanto evam evaæ\<*<7>*>/ damathaæ\<*<8>*>/ upagacchi. BhÆta-pubbaæ ùnanda rÃjà MahÃ-sudassano tam eva hatthi-ratanaæ {vÅmaæsamÃno} pubbaïha-samayaæ abhirÆhitvà samudda-pariyantaæ paÂhaviæ anusaæsÃyitvÃ\<*<9>*>/ KusÃvatiæ rÃjadhÃniæ pac- cÃgantvà pÃtarÃsaæ akÃsi. Ra¤¤o ùnanda MahÃ-sudas- sanassa evarÆpaæ hatthi-ratanaæ pÃtur ahosi. 13. `Puna ca paraæ ùnanda ra¤¤o MahÃ-sudassanassa assa-ratanaæ pÃtur ahosi, sabba-seto kÃka-sÅso\<*<10>*>/ mu¤jakeso iddhimà vehÃsaæ-gamo ValÃhako nÃma assa-rÃjÃ. DisvÃ\<*<11>*>/ ra¤¤o MahÃ-sudassanassa cittaæ pasÅdi: "Bhaddakaæ vata bho assa-yÃnaæ sace damathaæ upeyyÃti." Atha \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd -vati; St -vati. 2 Bp mukhe. 3 Sd akkhÃtaæ. 4 Bmp taæ disvÃ. 5 SS omit. 6 Bp gandhatthajÃniyo. 7 Bmp K eva. 8 Bp damataæ, and below. 9 Sc asaæsÃyitvÃ; St Bmp K anusÃyitvÃ; see below. 10 Bm KÃla-siso [for kÃÊa-]. Sum kÃka-gÅvà viya . . . kÃÊa-vaïïena sÅsena. 11 Bmp insert taæ before disvÃ. >/ #<[page 175]># %% kho taæ\<*<1>*>/ ùnanda assa-ratanaæ seyyathà pi nÃma bhaddo assÃjÃnÅyo\<*<2>*>/ dÅgha-rattaæ suparidanto evam evaæ da- mathaæ upagacchi.\<*<3>*>/ BhÆta-pubbaæ ùnanda rÃjà MahÃ- sudassano tam eva assa-ratanaæ {vÅmaæsamÃno} pubbaïha- samayaæ abhirÆhitvà samudda-pariyantaæ paÂhaviæ anusÃyitvÃ\<*<4>*>/ KusÃvatiæ rÃjadhÃniæ paccÃgantvà pÃta- rÃsam akÃsi. Ra¤¤o ùnanda MahÃ-sudassanassa evarÆ- paæ assa-ratanaæ pÃtur ahosi. 14. `Puna ca paraæ ùnanda ra¤¤o MahÃ-sudassanassa maïi-ratanaæ pÃtur ahosi.\<*<5>*>/ So ahosi\<*<5>*>/ maïi-veÊuriyo subho jÃtimà {aÂÂhaæso} suparikamma-kato accho vip- pasanno sabbÃkÃra-sampanno. Tassa kho pan' ùnanda maïi-ratanassa Ãbhà samantà yojanaæ phuÂà ahosi. BhÆta-pubbaæ ùnanda rÃjà MahÃ-sudassano tam eva maïi-ratanaæ {vÅmaæsamÃno} caturaÇgini\<*<6>*>/-senaæ san- nayhitvà maïi-dhajaggaæ\<*<7>*>/ Ãropetvà rattandhakÃra- timisÃyaæ pÃyÃti.\<*<8>*>/ Ye kho pan' ùnanda samantà gÃmà ahesuæ, te ten' obhÃsena kammante payojesuæ "Divà te" ma¤¤amÃnÃ. Ra¤¤o ùnanda MahÃ-sudassanassa {evarÆ- paæ} maïi-ratanaæ pÃtur ahosi. 15. `Puna ca paraæ ùnanda ra¤¤o MahÃ-Sudas- sanassa itthi-ratanaæ pÃtur ahosi, abhirÆpà dassanÅyà pÃsÃdikà paramÃya vaïïa-pokkharatÃya samannÃgatÃ, {nÃtidÅghÃ} nÃtirassà nÃtikisà {nÃtithÆlÃ} nÃtikÃÊÅ\<*<9>*>/ nÃccodÃtÃ, atikkantà mÃnusaæ\<*<10>*>/ vaïïaæ appattà dibbaæ\<*<11>*>/ vaïïaæ. Tassa kho pan' ùnanda itthi-ratanassa evarÆpo kÃya- samphasso hoti, seyyathà pi nÃma tÆla-picuno và kappÃsa- picuno vÃ. Tassa kho pan' ùnanda itthi-ratanassa sÅte uïhÃni gattÃni honti, uïhe sÅtÃni. Tassa kho pan' ùnanda itthi-ratanassa kÃyato candana-gandho vÃyati, mukhato uppala-gandho. Taæ kho pan' ùnanda itthi- ratanaæ ra¤¤o MahÃ-Sudassanassa pubbuÂÂhÃyinÅ ahosi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS omit. 2 Bm assÃjÃniyo; Bp assajÃniyo. 3 Sc upaga¤chi. 4 Sc anusÃyÃyitvÃ; Bp anusÃritvÃ. 5-5 K om. 6 Bm K niæ. 7 Bm K maïiæ dhajjaggaæ. 8 Bmp K pÃyÃsi. 9 Sc kÃli; Sdt kÃlÅ; Bmp K kÃÊikÃ. 10 Sc mÃnusa; Bm si; K manussÅ. 11 Bm K dibba. >/ #<[page 176]># %<176 MAHù-SUDASSANA-SUTTANTA. [D. xvii. 1. 15.>% pacchÃ-nipÃtinÅ kiækÃra-paÂissÃvinÅ\<*<1>*>/ manÃpa-cÃrinÅ piya- vÃdinÅ.\<*<2>*>/ Taæ kho pan' ùnanda itthi-ratanaæ\<*<3>*>/ rÃjÃnaæ MahÃ-sudassanaæ manasà pi no {aticÃri}, kuto pana kÃyena. Ra¤¤o\<*<4>*>/ ùnanda MahÃ-sudassanassa evarÆpaæ itthi-ratanaæ pÃtur ahosi. 16. `Puna ca paraæ ùnanda ra¤¤o MahÃ-sudassanassa gahapati-ratanaæ pÃtur ahosi. Tassa kamma-vipÃkajaæ dibba\<*<5>*>/-cakkhuæ pÃtur ahosi yena nidhiæ passati sas- sÃmikam\<*<6>*>/ pi assÃmikam\<*<7>*>/ pi. So rÃjÃnaæ MahÃ-sudas- sanaæ upasaækamitvà evam Ãha: "Appossukko\<*<8>*>/ tvaæ deva hohi, ahaæ te dhanena dhana-karaïÅyaæ karis- sÃmÅti." `BhÆta-pubbaæ ùnanda rÃjà MahÃ-sudassano tam eva gahapati-ratanaæ {vÅmaæsamÃno} nÃvaæ abhirÆhitvà majjhe GaÇgÃya nadiyà sotaæ ogÃhetvÃ\<*<9>*>/ gahapati- ratanaæ etad avoca: "`Attho me gahapati hira¤¤a\<*<10>*>/-suvaïïenÃti." "`Tena hi mahÃ-rÃja ekaæ\<*<11>*>/ va\<*<12>*>/ tÅraæ\<*<13>*>/ nÃvÃ\<*<14>*>/ upetÆti." "`Idh' eva me gahapati attho hira¤¤a\<*<15>*>/-suvaï- ïenÃti." `Atha kho taæ ùnanda gahapati-ratanaæ ubhohi hatthehi udakaæ omasitvÃ\<*<16>*>/ pÆraæ hira¤¤a-suvaïïassa kumbhiæ uddharitvà rÃjÃnaæ MahÃ-sudassanaæ etad avoca: "Alam ettÃvatà mahÃ-rÃja, katam ettÃvatÃ\<*<17>*>/ mahÃ-rÃjÃti?" `RÃjà MahÃ-sudassano evam Ãha: "Alam ettÃvatà gahapati, katam ettÃvatà gahapati, pÆjitam ettÃvatà gahapatÅti." \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc paÂissavÅni; Bp K paÂisÃvinÅ. 2 Sc Bp omit. 3 SS omit. 4 Bm K insert pan'. 5 Sdt dibbaæ. 6 Bmp sasÃmikaæ. 7 Bm asÃm-. 8 Bp sabbosukko; Bm apposukko. 9 Bm K ogÃhitvÃ. 10 Scd hira¤¤e. 11 K eka- 12 Bm K omit. SS vÃ. 13 Sd tarÅnaæ; St tarÅtaæ. 14 Sc K nÃvaæ. 15 SS hira¤¤e. 16 Bp omaïsitvÃ. 17 Bp adds mahÃ-rÃja, pÆjitam ettÃvatÃ. >/ #<[page 177]># %% `Ra¤¤o ùnanda MahÃ-sudassanassa evarÆpaæ gahapati- ratanaæ pÃtur ahosi. 17. `Puna ca paraæ ùnanda ra¤¤o MahÃ-sudassanassa pariïÃyaka-ratanaæ pÃtur ahosi, paï¬ito viyatto\<*<1>*>/ medhÃvÅ paÂibalo rÃjÃnaæ MahÃ-sudassanaæ upayÃpetabbaæ\<*<2>*>/ upayÃpetuæ\<*<2>*>/ apayÃpetabbaæ\<*<3>*>/ apayÃpetuæ\<*<4>*>/ Âhapetabbaæ Âhapetuæ. So rÃjÃnaæ MahÃ-sudassanaæ upasaækamitvà evam Ãha: "Appossukko tvaæ deva hohi, aham anusÃsis- sÃmÅti."\<*<5>*>/ `Ra¤¤o ùnanda MahÃ-sudassanassa evarÆpaæ pari- ïÃyaka-ratanaæ pÃtur ahosi. `RÃjà ùnanda MahÃ-sudassano imehi sattahi\<*<6>*>/ ratanehi samannÃgato ahosi. 18. `\<*<7>*>/Puna ca paraæ\<*<7>*>/ ùnanda rÃjÃ\<*<8>*>/ MahÃ-sudassano catÆhi iddhÅhi samannÃgato ahosi. KatamÃhi\<*<9>*>/ catÆhi iddhÅhi? Idh' ùnanda rÃjà MahÃ-sudassano abhirÆpo ahosi dassanÅyo pÃsÃdiko paramÃya vaïïa-pokkharatÃya samannÃgato ativiya a¤¤ehi manussehi. RÃjà ùnanda MahÃ-sudassano imÃya paÂhamÃya\<*<10>*>/ iddhiyà samannÃgato ahosi. 19. `Puna ca paraæ ùnanda rÃjà MahÃ-sudassano dÅghÃyuko ahosi ciraÂÂhitiko ativiya a¤¤ehi manussehi. RÃjà ùnanda MahÃ-sudassano imÃya dutiyÃya iddhiyà samannÃgato ahosi. 20. `Puna ca paraæ ùnanda rÃjà MahÃ-{sudassano} appÃbÃdho ahosi appÃtaÇko sama-vepÃkiniyà gahaïiyà samannÃgato nÃtisÅtÃya nÃccuïhÃya ativiya a¤¤ehi manussehi. RÃjà ùnanda MahÃ-sudassano imÃya tatiyÃya iddhiyà samannÃgato ahosi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 St vyatto. 2 K upeyyÃp-. 3 K apeyyÃp-. 4 Bp aparÃyÃpetuæ; K upeyyÃp- (where up- must be a misprint for ap-). 5 Sc Bp anussÃ-; Sd anusissamÅti; St anuham. 6 SS satta- 7-7 Bmp omit. 8 SS omit. 9 SS katamehi. (In 21 SS have imÃhi.) 10 SS omit. >/ #<[page 178]># %<178 MAHù-SUDASSANA-SUTTANTA. [D. xvii. 1. 21.>% 21. `Puna ca paraæ ùnanda rÃjà MahÃ-sudassano brÃhmaïa-gahapatikÃnaæ piyo ahosi manÃpo. Seyyathà pi ùnanda pità puttÃnaæ piyo hoti manÃpo, evam eva kho ùnanda rÃjà MahÃ-sudassano brÃhmaïa-gahapatikÃ- naæ piyo ahosi manÃpo. Ra¤¤o pi ùnanda MahÃ-sudas- sanassa brÃhmaïa-gahapatikà piyà ahesuæ manÃpÃ. Sey- yathà pi ùnanda pitu puttà piyà honti manÃpÃ, evam eva kho ùnanda ra¤¤o MahÃ-sudassanassa brÃhmaïa-gahapa- tikà piyà ahesuæ manÃpÃ. BhÆta-pubbaæ ùnanda rÃjà MahÃ-sudassano caturaÇginiyà senÃya uyyÃna-bhÆmiæ niyyÃsi. Atha kho ùnanda brÃhmaïa-gahapatikà rÃjÃ- naæ MahÃ-sudassanaæ upasaækamitvà evam Ãhaæsu: "AtaramÃno deva yÃhi yathà taæ mayaæ cirataraæ pas- seyyÃmÃti." RÃjà pi ùnanda MahÃ-sudassano sÃrathiæ Ãmantesi: "AtaramÃno sÃrathi rathaæ pesehi yathà ahaæ\<*<1>*>/ brÃhmaïa-gahapatike cirataraæ passeyyan ti." RÃjà ùnanda MahÃ-sudassano imÃya catutthÃya\<*<2>*>/ iddhiyà samannÃgato ahosi. `RÃjà ùnanda MahÃ-sudassano imÃhi catÆhi iddhÅhi samannÃgato ahosi. 22. `Atha kho ùnanda ra¤¤o MahÃ-sudassanassa etad ahosi: "Yan\<*<3>*>/ nÆnÃhaæ imÃsu tÃlantarikÃsu dhanu-sate dhanu-sate pokkharaïÅyo\<*<4>*>/ mÃpeyyan ti." `MÃpesi kho\<*<5>*>/ ùnanda rÃjà MahÃ-sudassano tÃsu tÃlan- tarikÃsu dhanu-sate dhanu-sate pokkharaïÅyo. Tà kho pan' ùnanda pokkharaïÅyo catunnaæ vaïïÃnaæ {iÂÂhakÃhi} cità ahesuæ, ekà {iÂÂhakÃ}\<*<6>*>/ sovaïïamayÃ,\<*<7>*>/ ekà rÆpi mayÃ,\<*<8>*>/ ekà veÊuriyamayÃ, ekà phalikamayÃ. TÃsu kho pan' ùnanda pokkharaïÅsu cattÃri cattÃri\<*<9>*>/ sopÃnÃni ahesuæ catunnaæ vaïïÃnaæ, ekaæ sopÃnaæ sovaïïa- mayaæ, ekaæ rÆpimayaæ, ekaæ veÊuriyamayaæ, ekaæ phalikamayaæ Sovaïïamayassa sopÃnassa sovaïïa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS yathÃhaæ. 2 Bm -tthiyÃ. 3 Bmp yaæ. 4 Bm K -ïiyo (and onwards). 5 Sdt insert pana. 6 Sc itthakÃyÃ; Sd -kÃyo. 7 Sct suv-. 8 Bm K rÆpiyamayÃ, and onwards. 9 K omits. >/ #<[page 179]># %% mayà thambhà ahesuæ, rÆpimayà sÆciyo\<*<1>*>/ ca uïhÅsa¤ ca; rÆpimayassa sopÃnassa rÆpimayà thambhà ahesuæ, sovaïïamayà sÆciyo ca uïhÅsa¤ ca; veÊuriyamayassa sopÃnassa veÊuriyamayà thambhà ahesuæ, phalikamayà sÆciyo ca uïhÅsa¤ ca; phalikamayassa sopÃnassa phalika- mayà thambhà ahesuæ, veÊuriyamayà sÆciyo ca {uïhÅsa¤} ca. Tà kho pan' ùnanda pokkharaïÅyo dvÅhi vedikÃhi parikkhittà ahesuæ, ekà vedikà sovaïïamayà ekà rÆpi- mayÃ; sovaïïamayÃya vedikÃya sovaïïamayà thambhà ahesuæ rÆpimayà sÆciyo ca uïhÅsa¤ ca; rÆpimayÃya vedikÃya rÆpimayà thambhà ahesuæ sovaïïamayà sÆciyo ca uïhÅsa¤ ca. 23. `Atha kho ùnanda ra¤¤o MahÃ-sudassanassa etad ahosi: "Yan nÆnÃhaæ imÃsu pokkharaïÅsu {evarÆpaæ} mÃlaæ ropÃpeyyaæ\<*<2>*>/ uppalaæ padumaæ\<*<3>*>/ kumudaæ puï- ¬arÅkaæ sabbotukaæ sabba-janassa anÃcÃran\<*<4>*>/ ti." RopÃ- pesi kho ùnanda rÃjà MahÃ-sudassano tÃsu pokkharaïÅsu evarÆpaæ mÃlaæ uppalaæ padumaæ kumudaæ puï¬a- rÅkaæ sabbotukaæ {sabba-janassa} anÃcÃraæ.\<*<5>*>/ `Atha kho ùnanda ra¤¤o MahÃ-sudassanassa etad ahosi: "Yan nÆnÃhaæ imÃsaæ pokkharaïÅnaæ tÅre nahÃ- pake\<*<6>*>/ purise Âhapeyyaæ ye ÃgatÃgataæ janaæ nahÃpes- santÅti." èhapesi kho ùnanda rÃjà MahÃ-sudassano tÃsaæ pokkharaïÅnaæ tÅre nahÃpake purise ye ÃgatÃgataæ janaæ nahÃpeyyuæ. `Atha kho ùnanda ra¤¤o MahÃ-sudassanassa etad ahosi: "Yan nÆnÃhaæ imÃsaæ pokkharaïÅnaæ tÅre eva- rÆpaæ dÃnaæ paÂÂhapeyyaæ, annaæ annatthikassa pÃnaæ pÃnatthikassa vatthaæ vatthatthikassa {yÃnaæ} yÃnatthi- kassa sayanaæ sayanatthikassa itthiæ itthatthikassa\<*<7>*>/ hira¤¤aæ hira¤¤atthikassa suvaïïaæ suvaïïatthikassÃti." \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS Bmp suciyo here, but sÆciyo below. 2 SS ropÃpeyya. 3 Sc uppala-paduma-. 4 SS anÃcavan; Bmp K anÃvaÂÂan. 5 Sc anÃcariæ; Bm K anÃvaÂÂaæ; Bp anÃvaÂÂa. 6 Bmp K nhÃ-, and below. 7 Bm K itthitthik-, and below. >/ #<[page 180]># %<180 MAHù-SUDASSANA-SUTTANTA. [D. xvii. 1. 23.>% PaÂÂhapesi kho ùnanda rÃjà MahÃ-sudassano tÃsaæ pok- kharaïÅnaæ tÅre evarÆpaæ dÃnaæ, annaæ annatthikassa pÃnaæ pÃnatthikassa vatthaæ vatthatthikassa yÃnaæ yÃ- natthikassa sayanaæ sayanatthikassa itthiæ itthatthikassa hira¤¤aæ hira¤¤atthikassa suvaïïaæ suvaïïatthikassa\<*<1>*>/. 24. `Atha kho ùnanda brÃhmaïa-gahapatikà pahÆtaæ sÃpateyyaæ ÃdÃya rÃjÃnaæ MahÃ-sudassanaæ upasaæka- mitvà evam {Ãhaæsu}: "Idaæ deva pahÆtaæ sÃpateyyaæ devaæ yeva\<*<2>*>/ uddissa Ãhataæ,\<*<3>*>/ taæ devo {paÂigaïhatÆti}." "`Alaæ bho, mama\<*<4>*>/ pi\<*<5>*>/ pahÆtaæ sÃpateyyaæ dham- mikena balinà abhisaækhataæ. Taæ vo hotu, ito ca bhÅyo harathÃti." "Te ra¤¤Ã paÂikkhittà ekamantaæ apakkamma evaæ samacintesuæ: "Na kho etaæ\<*<6>*>/ amhÃkaæ paÂirÆpaæ yaæ mayaæ\<*<7>*>/ imÃni sÃpateyyÃni punad eva sakÃni gha- rÃni paÂihÃrÃma.\<*<8>*>/ Yan nÆna mayaæ ra¤¤o MahÃ-sudas- sanassa nivesanaæ mÃpeyyÃmÃti." `Te rÃjÃnaæ MahÃ-sudassanaæ upasaækamitvà evaæ Ãhaæsu: "Nivesanaæ te deva mÃpessÃmÃti." "`AdhivÃsesi kho ùnanda rÃjà MahÃ-sudassano tuïhÅ- bhÃvena." 25. `Atha kho ùnanda Sakko devÃnaæ indo ra¤¤o MahÃ-sudassanassa cetasà ceto-parivitakkam a¤¤Ãya Vissa- kammaæ\<*<9>*>/ deva-puttaæ Ãmantesi: "Ehi tvaæ samma\<*<10>*>/ Vissakamma ra¤¤o MahÃ-sudassanassa nivesanaæ mÃ- pehi Dhammaæ\<*<11>*>/ nÃma pÃsÃdan ti." "`Evaæ bhaddan tavÃti"\<*<12>*>/ kho ùnanda Vissakammo \<-------------------------------------------------------------------------- 1 All MSS. and K -kassÃti as above. 2-2 Bmp K -devass' eva. 3 SS K Ãhataæ; Bm Ãbhata; Bp ÃbhÃtaæ. See p. 245. 4 Sc mam; K mamam. 5 Bmp p' idaæ; K idaæ. 6 Bp K evaæ. 7 K omits. 8 Bmp paÂihareyyÃmÃti; K paÂihÃreyyÃma. 9 Bmp Visukamma, and below. 10 Bp omits; SS mama. 11 Sdt dhammikaæ. 12 Sd bhadantevÃti; Sc bhaddante và ti; Bmp bhaddantavÃti; K bhaddaæ tavÃti. >/ #<[page 181]># %% deva-putto Sakkassa devÃnam indassa paÂissutvÃ, seyyathà pi nÃma balavà puriso sammi¤jitaæ\<*<1>*>/ và bÃhaæ pasÃreyya pasÃritaæ và bÃhaæ sammi¤jeyya, evam eva\<*<2>*>/ devesu TÃvatiæsesu antarahito ra¤¤o MahÃ-sudassanassa purato pÃtur ahosi. Atha kho ùnanda Vissakammo deva-putto rÃjÃnaæ MahÃ-sudassanaæ etad avoca: "Nivesanan te deva mÃpessÃmi\<*<3>*>/ Dhammaæ nÃma pÃsÃdan ti." `AdhivÃsesi kho ùnanda rÃjà MahÃ-sudassano tuïhÅ- bhÃvena. MÃpesi kho ùnanda Vissakammo deva-putto ra¤¤o MahÃ-sudassanassa nivesanaæ Dhammaæ nÃma pÃsÃdaæ. 26. `Dhammo ùnanda pÃsÃdo puratthimena ca pacchi- mena ca yojanaæ ÃyÃmena ahosi, uttarena ca dakkhiïena ca addha-yojanaæ vitthÃrena. `Dhammassa ùnanda pÃsÃdassa ti-porisaæ uccatta- nena\<*<4>*>/ vatthuæ\<*<5>*>/ citaæ ahosi catunnaæ vaïïÃnaæ iÂÂha- kÃhi, ekà iÂÂhakà {sovaïïamayÃ}, ekà rÆpimayÃ,\<*<6>*>/ ekà veÊu- riyamayÃ, ekà phalikamayÃ. `Dhammassa ùnanda pÃsÃdassa caturÃsÅti-thambha- sahassÃni ahesuæ catunnaæ vaïïÃnaæ, eko thambho sovaïïamayo, eko rÆpimayo, eko veÊuriyamayo, eko phali- kamayo. `Dhammo ùnanda pÃsÃdo catunnaæ vaïïÃnaæ phalake- hi santhato ahosi, ekaæ phalakaæ sovaïïamayaæ, ekaæ rÆpimayaæ, ekaæ veÊuriyamayaæ, ekaæ phalikamayaæ. `Dhammassa ùnanda pÃsÃdassa catu-vÅsati sopÃnÃni ahesuæ catunnaæ vaïïÃnaæ, ekaæ sopÃnaæ sovaïïama- yaæ, ekaæ rÆpimayaæ, ekaæ veÊuriyamayaæ, ekaæ phali- kamayaæ. Sovaïïamayassa sopÃnassa sovaïïamayà thambhà ahesuæ, rÆpimayà sÆciyo\<*<7>*>/ ca uïhÅsa¤ ca; rÆpi- mayassa sopÃnassa rÆpimayà thambhà ahesuæ, sovaïïa- mayà sÆciyo ca uïhÅsa¤ ca; veÊuriyamayassa sopÃnassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bp sammi¤citaæ. 2 SS evaæ. 3 SS Bmp mÃpessÃmÅti. 4 Sc uccasatanena; Bmp K uccatarena. 5 Bm vatthu. 6 Bm K rÆpiyamayÃ, and below. So also in 85. 7 Sc suciyo, and below. >/ #<[page 182]># %<182 MAHù-SUDASSANA-SUTTANTA. [D. xvii. 1. 26.>% veÊuriyamayà thambhà ahesuæ, phalikamayà sÆciyo ca uïhÅsa¤ ca; phalikamayassa sopÃnassa phalikamayà thambhà ahesuæ, veÊuriyamayà sÆciyo ca unhÅsa¤ ca. `Dhamme ùnanda pÃsÃde\<*<1>*>/ caturÃsÅti-kÆÂÃgÃra-sahassÃni ahesuæ catunnaæ vaïïÃnaæ; ekaæ kÆÂÃgÃraæ sovaï- ïamayaæ, ekaæ rÆpimayaæ, ekaæ veÊuriyamayaæ, ekaæ phalikamayaæ. Sovaïïamaye kÆÂÃgÃre rÆpimayo pallaæko pa¤¤atto ahosi; rÆpimaye kÆÂÃgÃre sovaïïa- mayo pallaæko pa¤¤atto ahosi; veÊuriyamaye kÆÂÃgÃre dantamayo pallaæko pa¤¤atto ahosi; phalikamaye kÆÂÃ- gÃre sÃramayo\<*<2>*>/ pallaæko pa¤¤atto ahosi. Sovaïïama- yassa kÆÂÃgÃrassa dvÃre rÆpimayo tÃlo Âhito ahosi; tassa rÆpimayo khandho sovaïïamayÃni pattÃni ca phalÃni ca. RÆpimayassa kÆÂÃgÃrassa dvÃre sovaïïamayo tÃlo Âhito ahosi; tassa sovaïïamayo khandho rÆpimayÃni pattÃni ca phalÃni ca. VeÊuriyamayassa kÆÂÃgÃrassa dvÃre phalikamayo tÃlo Âhito ahosi; tassa phalikamayo khan- dho veÊuriyamayÃni pattÃni ca phalÃni ca. Phalikama- yassa kÆÂÃgÃrassa dvÃre veÊuriyamayo tÃlo Âhito ahosi; tassa veÊuriyamayo khandho phalikamayÃni pattÃni ca phalÃni ca. 27. `Atha kho ùnanda ra¤¤o MahÃ-sudassanassa etad ahosi: "Yan nÆnÃhaæ MahÃ-vyÆhassa\<*<3>*>/ kÆÂÃgÃrassa\<*<4>*>/ dvÃre sabba-sovaïïamayaæ tÃla-vanaæ mÃpeyyaæ yattha divà vihÃraæ nisÅdissÃmÅti." `MÃpesi kho ùnanda rÃjà MahÃ-sudassano mahÃ-vyÆ- hassa {kÆÂÃgÃrassa} dvÃre sabba-sovaïïamayaæ tÃla-vanaæ, yattha divà vihÃraæ nisÅdi\<*<5>*>/. 28. `Dhammo ùnanda pÃsÃdo dvÅhi vedikÃhi parik- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc adds va. 2 Bm Sum K (SÅ) sÃramayo; SS Bp K masÃragallamayo. Comp. ii. 12. 3 Sc mahÃbyuhassa; Sdt MahÃsuhassa, afterwards -vyÆhassa or -vÆhassa; Bm K viyÆhassa; Bp -viyuhassa, afterwards mahÃvyuhassa (never ô). 4 SS usually spell kut-; BB and K kÆt-. 5 Sc nisÅdÅti; Sdt nisÅdati. >/ #<[page 183]># %% khitto ahosi, ekà vedikà sovaïïamayà ekà rÆpimayÃ; so- vaïïamayÃya vedikÃya sovaïïamayà thambhà ahesuæ, rÆpimayà sÆciyo\<*<1>*>/ ca uïhÅsa¤ ca; rÆpimayÃya vedikÃya rÆpimayà thambhà ahesuæ, sovaïïamayà sÆciyo ca uï- hÅsa¤ ca. 29. `Dhammo ùnanda pÃsÃdo dvÅhi kiÇkiïika-jÃlÃhi\<*<2>*>/ parikkhitto ahosi, ekaæ jÃlaæ sovaïïamayaæ ekaæ jÃlaæ\<*<3>*>/ rÆpimayaæ; sovaïïamayassa jÃlassa rÆpimayà kiÇkiïiyo\<*<4>*>/ ahesuæ, rÆpimayassa jÃlassa sovaïïamayà kiÇ- kiïiyo ahesuæ. Tesaæ kho pan' ùnanda kiÇkiïika-jÃlÃ- naæ vÃteritÃnaæ saddo ahosi vaggu ca rajanÅyo\<*<5>*>/ ca kamanÅyo\<*<6>*>/ ca madanÅyo\<*<7>*>/ ca. Seyyathà pi ùnanda pa¤caÇ- gikassa turiyassa suvinÅtassa suppaÂipatÃlitassa kusalehi samannÃhatassa saddo hoti vaggu ca rajanÅyo ca kamanÅyo ca madanÅyo ca, evam eva kho ùnanda tesaæ kiÇkiïika- jÃlÃnaæ vÃteritÃnaæ saddo ahosi vaggu ca rajanÅyo ca kamanÅyo ca madanÅyo ca. Ye kho pan' ùnanda tena samayena KusÃvatiyà rÃjadhÃniyà dhuttà ahesuæ soï¬Ã pipÃsÃ, te tesaæ kiÇkiïika-jÃlÃnaæ vÃteritÃnaæ saddena paricÃresuæ\<*<8>*>/. 30. `NiÂÂhito kho pan' ùnanda Dhammo pÃsÃdo dudik- kho\<*<9>*>/ ahosi musati cakkhÆni. Seyyathà pi ùnanda vassÃ- naæ pacchime mÃse sarada-samaye viddhe\<*<10>*>/ vigata-valÃ- hake deve Ãdicco nabhaæ abbhussukkamÃno\<*<11>*>/ dudikkho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc suciyo, and below. 2 SS kiÇkinika; Bmp K kiÇkanika throughout; Bm K jÃlehi. 3 Sc Bm K omit, cp. vedikà above. 4 Bm K kiÇkaïiyo. 5 Bm K rajaniyo. 6 Bm khamaniyo; K khammaniyo, and below, cp. 6. 7 K -niyo. 8 Sct parivÃrayiæsu; Sd parivÃresuæ; Bmp K paricÃresuæ. 9 Bmp K duddikkho, and below. 10 Bmp viddhe; K visuddhe upaviddhe. SS here viÂÂhe; at A. i. 242, S. i. 65, It. 2O viddhe. See J. P. T. S. 1891, 73. 11 Bmp abbhuggamamÃno; K abbhassak-. >/ #<[page 184]># %<184 MAHù-SUDASSANA-SUTTANTA. [D. xvii. 1. 30.>% hoti musati cakkhÆni, evam eva kho ùnanda Dhammo pÃsÃdo dudikkho ahosi musati cakkhÆni. 31. `Atha kho ùnanda ra¤¤o MahÃ-sudassanassa etad ahosi: "Yan {nÆnÃhaæ} Dhammassa pÃsÃdassa purato Dhammaæ nÃma pokkharaïiæ mÃpeyyan ti." `MÃpesi kho ùnanda rÃjà MahÃ-sudassano Dhammassa pÃsÃdassa purato Dhammaæ nÃma pokkharaïiæ. `Dhammo\<*<1>*>/ ùnanda pokkharaïÅ puratthimena ca\<*<2>*>/ pac- chimena ca yojanaæ ÃyÃmena ca\<*<3>*>/ ahosi, uttarena ca\<*<4>*>/ dakkhiïena ca addha\<*<5>*>/-yojanaæ vitthÃrena. `Dhammo\<*<6>*>/ ùnanda pokkharaïÅ catunnaæ vaïïÃnaæ iÂÂhakÃhi cità ahosi, ekà iÂÂhakà sovaïïamayÃ, ekà rÆpi- mayÃ, ekà {veÊuriyamayÃ}, ekà phalikamayÃ. `DhammÃya ca\<*<7>*>/ ùnanda pokkharaïiyà catu-vÅsati- sopÃnÃni ahesuæ catunnaæ vaïïÃnaæ, ekaæ sopÃnaæ sovaïïamayaæ, ekaæ rÆpimayaæ, ekaæ veÊuriyamayaæ, ekaæ phalikamayaæ. Sovaïïamayassa sopÃnassa sovaï- ïamayà thambhà ahesuæ rÆpimayà sÆciyo ca uïhÅsa¤ ca; rÆpimayassa sopÃnassa rÆpimayà thambhà ahesuæ sovaï- ïamayà sÆciyo ca uïhÅsa¤ ca; {veÊuriyamayassa} sopÃ- nassa {veÊuriyamayÃ} thambhà ahesuæ phalikamayà sÆciyo ca uïhÅsa¤ ca; phalikamayassa sopÃnassa phalikamayà thambhà ahesuæ veÊuriyamayà sÆciyo ca uïhÅsa¤ ca. `Dhammo ùnanda pokkharaïÅ dvÅhi vedikÃhi parik- khittà ahosi, ekà vedikà sovaïïamayà ekà rÆpimayÃ; sovaïïamayÃya vedikÃya sovaïïamayà thambhà ahesuæ rÆpimayà sÆciyo ca uïhÅsa¤ ca; rÆpimayÃya vedikÃya rÆpimayà thambhà ahesuæ sovaïïamayà sÆciyo ca uï- hÅsa¤ ca. 32. `Dhammo ùnanda pokkharaïÅ sattahi tÃla-pantÅhi parikkhittà ahosi, ekà tÃla-panti sovaïïamayÃ, ekà rÆpi- mayÃ, ekà veÊuriyamayÃ, ekà phalikamayÃ, ekà lohi- taÇkamayÃ, ekà masÃragallamayÃ, ekà sabbaratanamayÃ. Sovaïïamayassa tÃlassa sovaïïamayo khandho ahosi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K dhamamÃ. 2 Bm omits. 3 Bm omits. 4 K omits. 5 Bm a¬¬ha. 6 Bm K dhammÃ, and twice below. 7 Bm K omits. >/ #<[page 185]># %% rÆpimayÃni pattÃni ca phalÃni ca. RÆpimayassa tÃlassa rÆpimayo khandho ahosi sovaïïamayÃni pattÃni ca phalÃni ca. VeÊuriyamayassa tÃlassa veÊuriyamayo khandho ahosi phalikamayÃni pattÃni ca phalÃni ca. Phalikamayassa tÃlassa phalikamayo khandho ahosi veÊuriyamayÃni pat- tÃni ca phalÃni ca. LohitaÇkamayassa tÃlassa lohitaÇka- mayo khandho ahosi masÃragallamayÃni pattÃni ca phalÃni ca. MasÃragallamayassa tÃlassa masÃragallamayo khan- dho ahosi lohitaÇkamayÃni pattÃni ca phalÃni ca. Sab- baratanamayassa tÃlassa sabbaratanamayo khandho ahosi sabbaratanamayÃni pattÃni ca phalÃni ca. TÃsaæ kho pan' ùnanda tÃla-pantÅnaæ vÃteritÃnaæ saddo ahosi vaggu ca rajanÅyo ca kamanÅyo\<*<1>*>/ ca madanÅyo ca. Seyyathà pi ùnanda pa¤caÇgikassa turiyassa suvi- nÅtassa suppaÂipatÃlitassa kusalehi samannÃhatassa saddo hoti vaggu ca rajanÅyo ca kamanÅyo ca madanÅyo ca, evam eva kho ùnanda tÃsaæ tÃla-pantÅnaæ vÃteritÃnaæ saddo ahosi vaggu ca rajanÅyo ca kamanÅyo ca madanÅyo ca. Ye kho pan' ùnanda tena samayena KusÃvatiyà rajadhÃniyà dhuttà ahesuæ soï¬Ã pipÃsÃ, te tÃsaæ tÃla-pantÅnaæ vÃteritÃnaæ saddena paricÃresuæ\<*<2>*>/. 33. `NiÂÂhite kho pan' ùnanda Dhamme ca\<*<3>*>/ pÃsÃde\<*<4>*>/ DhammÃya ca\<*<5>*>/ pokkharaïiyÃ, rÃjà MahÃ-sudassano ye\<*<6>*>/ tena samayena samaïesu và samaïa-sammatà brÃh- maïesu và brÃhmaïa-sammatà te sabba-kÃmehi santap- petvà Dhammaæ pÃsÃdaæ abhirÆhi\<*<7>*>/. PaÂhamaka\<*<8>*>/-BhÃïavÃraæ. 2.1. `Atha kho ùnanda ra¤¤o MahÃ-sudassanassa etad ahosi: "Kissa nu kho me idaæ\<*<9>*>/ kammassa phalaæ, kissa kammassa vipÃko, yenÃhaæ etarahi evaæ mahid- dhiko evaæ mahÃnubhÃvo ti?" \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm khamaniyo; K khammaniyo, and below. 2 SS parivÃresum. 3 Sd va; Bm K omits. 4 Bm inserts niÂhitÃya; K niÂÂhitÃya ca. 5 K omits. 6 Bmp K add kho pan' ùnanda. 7 K -hÅti. 8 Bm paÂhama-. 9 Scd imaæ. >/ #<[page 186]># %<186 MAHù-SUDASSANA-SUTTANTA. [D. xvii. 2. 1.>% `Atha kho ùnanda ra¤¤o MahÃ-sudassanassa etad ahosi: "Tiïïaæ kho me idaæ kammÃnaæ phalaæ, tiï- ïaæ kammÃnaæ vipÃko, yenÃhaæ etarahi evaæ mahid- dhiko evaæ mahÃnubhÃvo, seyyathÅdaæ dÃnassa damassa saæyamassÃti."\<*<1>*>/ 2. `Atha kho ùnanda rÃjà MahÃ-sudassano yena MahÃ- vyÆhaæ kÆÂÃgÃraæ ten' upasaækami, upasaækamitvà MahÃ-vyÆhassa kÆÂÃgÃrassa dvÃre Âhito udÃnaæ udÃnesi: "TiÂÂha kÃma-vitakka! TiÂÂha vyÃpÃda-vitakka! TiÂÂha vihiæsÃ-vitakka! EttÃvatà kÃma-vitakka! EttÃvatà vyÃpÃda-vitakka! EttÃvatà vihiæsÃ-vitakkÃti!" 3. `Atha kho ùnanda rÃjà MahÃ-sudassano MahÃ- vyÆhaæ {kÆÂÃgÃraæ} pavisitvà sovaïïamaye pallaÇke nisinno, vivicc' eva kÃmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaæ savicÃraæ vivekajaæ pÅti-sukhaæ paÂhamaj- jhÃnaæ\<*<2>*>/ upasampajja vihÃsi. {Vitakka}-vicÃrÃnaæ vÆpa- samà ajjhattaæ sampasÃdanaæ cetaso ekodibhÃvaæ avitak- kaæ avicÃraæ samÃdhijaæ {pÅti}-sukhaæ dutiyajjhÃnaæ upasampajja vihÃsi. PÅtiyà ca virÃgà upekhako ca vihÃsi sato\<*<3>*>/ sampajÃno sukha¤ ca kÃyena paÂisaævedeti yan taæ ariyà Ãcikkhanti "upekhako satimà sukha-vihÃrÅ" ti tatiyajjhÃnaæ upasampajja vihÃsi. Sukhassa ca pahÃnà dukkhassa ca pahÃnà pubb' eva somanassa-domanassÃnaæ atthagamÃ\<*<4>*>/ {adukkha-æ-asukhaæ} upekhÃ-sati-pÃrisuddhiæ catutthajjhÃnaæ upasampajja vihÃsi. 4. `Atha kho ùnanda rÃjà MahÃ-sudassano MahÃ- vyÆhà kÆÂÃgÃrà nikkhamitvà sovaïïamayaæ kÆÂÃgÃraæ pavisitvà rÆpimaye pallaÇke nisinno mettÃ-sahagatena cetasà ekaæ disaæ pharitvà vihÃsi, tathà dutiyaæ, tathà tatiyaæ, tathà catutthaæ. Iti uddham adho tiriyaæ sabbadhi sabbattatÃya sabbÃvantaæ lokaæ mettÃ-saha- gatena cetasà vipulena mahaggatena appamÃïena averena avyÃpajjhena pharitvà vihÃsi . . . karuïÃ-sahagatena cetasà . . . muditÃ-sahagatena cetasà . . . upekhÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K sa¤¤amassÃti. 2 BB always paÂhamaæ jhÃnaæ, &c. 3 Bmp add ca. 4 Bmp K atthaÇgamÃ. >/ #<[page 187]># %% sahagatena cetasà ekaæ disaæ pharitvà vihÃsi, tathà dutiyaæ tathà tatiyaæ, tathà catutthaæ. Iti uddham adho tiriyaæ sabbadhi sabbattatÃya sabbÃvantaæ lokaæ upekhÃ-sahagatena cetasà vipulena mahaggatena appa- mÃïena averena avyÃpajjhena pharitvà vihÃsi. 5. `Ra¤¤o ùnanda MahÃ-sudassanassa caturÃsÅti- nagara-sahassÃni\<*<1>*>/ ahesuæ KusÃvatÅ-rÃjadhÃni-pamukhÃni; `CaturÃsÅti-pÃsÃda-sahassÃni ahesuæ Dhamma-pÃsÃda- pamukhÃni; `CaturÃsÅti-{kÆÂÃgÃra}-sahassÃni ahesuæ MahÃ-vyÆha- {kÆÂÃgÃra}-pamukhÃni; `CaturÃsÅti-pallaÇka-sahassÃni ahesuæ sovaïïamayÃni rÆpimayÃni dantamayÃni sÃramayÃni\<*<2>*>/ {goïakatthatÃni}\<*<3>*>/ paÂalikatthatÃni\<*<4>*>/ kadali-miga\<*<5>*>/-paccattharaïÃni sa-uttara- cchadanÃni\<*<6>*>/ ubhato lohitakÆpadhÃnÃni\<*<7>*>/; `{CaturÃsÅti}-nÃga-sahassÃni ahesuæ sovaïïÃlaÇkÃrÃni sovaïïa-dhajÃni hema-jÃla-paÂicchannÃni Uposatha- nÃgarÃja-pamukhÃni; `CaturÃsÅti-assa-sahassÃni ahesuæ sovaïïÃlaÇkÃrÃni sovaïïa-dhajÃni hema-jÃla-paÂicchannÃni ValÃhaka- assarÃja-pamukhÃni; `CaturÃsÅti-ratha-sahassÃni ahesuæ sÅha-camma-pari- vÃrÃni vyaggha-camma-parivÃrÃni\<*<8>*>/ dÅpi-camma-parivÃrÃni paï¬u-kambala-parivÃrÃni sovaïïÃlaÇkÃrÃni sovaïïa- dhajÃni hema-jÃla-paÂicchannÃni Vejayanta-ratha-pamu- khÃni; `CaturÃsÅti-maïi-sahassÃni ahesuæ maïi-ratana-pamu- khÃni; `CaturÃsÅti-itthi-sahassÃni ahesuæ Subhadda-devÅ- pamukhÃni; \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc often, and Sdt occasionally asÅtiæ. See p. 3. 2 K masÃragallamayÃni. 3 K inserts paÂikatthatÃni; so Bm which, however omits paÂalik-. 4 Bp paÂilakkhatÃni. 5 Bm K add pavara. 6 Bmp K cchadÃni. 7 Sdt Bm lohitakupa-. 8 Bmp K throughout byaggha. >/ #<[page 188]># %<188 MAHù-SUDASSANA-SUTTANTA. [D. xvii. 2. 5.>% `CaturÃsÅti-gahapati-sahassÃni ahesuæ gahapati-ratana- pamukhÃni; `CaturÃsÅti-khattiya-sahassÃni ahesuæ anuyuttÃni\<*<1>*>/ pariïÃyaka-ratana-pamukhÃni; `CaturÃsÅti-dhenu-sahassÃni ahesuæ dukÆla\<*<2>*>/-sandanÃni\<*<3>*>/ {kaæsÆpadhÃraïÃni}\<*<4>*>/; `CaturÃsÅti-vattha-koÂi-sahassÃni ahesuæ khoma- sukhumÃnaæ kappÃsika-sukhumÃnaæ\<*<5>*>/ koseyya-sukhumÃ- naæ\<*<6>*>/ kambala-sukhumÃnaæ; `\<*<7>*>/CaturÃsÅti-thÃlipÃka-sahassÃni ahesuæ sÃyapÃtaæ\<*<8>*>/ bhattÃbhihÃro abhihariyittha\<*<9>*>/. 6. `Tena kho pan' ùnanda samayena ra¤¤o MahÃ- sudassanassa caturÃsÅti-nÃga-sahassÃni sÃyapÃtaæ upaÂ- ÂhÃnaæ Ãgacchanti.\<*<10>*>/ Atha kho ùnanda ra¤¤o MahÃ- sudassanassa etad ahosi: "ImÃni kho me caturÃsÅti- nÃga-sahassÃni sÃyapÃtaæ upaÂÂhÃnaæ Ãgacchanti. Yan nÆna\<*<11>*>/ vassa-satassa vassa-satassa accayena dve cattÃ- rÅsaæ\<*<12>*>/ nÃga-sahassÃni\<*<13>*>/ dve cattÃrÅsaæ nÃga-sahassÃni\<*<13>*>/ sakiæ sakiæ upaÂÂhÃnaæ Ãgaccheyyun ti." `Atha kho ùnanda rÃjà MahÃ-sudassano pariïÃyaka- ratanaæ Ãmantesi: "ImÃni kho me samma pariïÃyaka- ratana caturÃsÅti-nÃga-sahassÃni sÃyapÃtaæ upaÂÂhÃnaæ Ãgacchanti, tena hi samma pariïÃyaka-ratana vassa-satassa vassa-satassa accayena dve cattÃrÅsaæ \<*<14>*>/nÃga-sahassÃni\<*<14>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bmp K anuyantÃni throughout; K (SÅ) anuyuttÃni. 2 Sc dukula; Bmp K duha; K (SÅ) dukula. 3 Sc saæsandanÃni 4 Sc kiÇsupadhÃranÃni; K (SÅ) kaÇsÆpasandanÃni. 5 St omits. 6 Sd omits. 7 Bmp K insert Ra¤¤o ùnanda MahÃ-Sudassanassa. 8 Bmp K always and St occasionally sÃyaæ pÃtaæ. 9 Scd abhihÃriy-; St abhihÃrÅy-; Bp abhihariy-; K abhiharay-. 10 SS gacchanti. 11 SS nÆnÃhaæ. 12 Bm K cattÃÊÅsaæ. 13-13 Sc omits, but not in the repetitions; Bm omits; K omits the first nÃgasahassÃni. 14-14 Bm K omit, and below. >/ #<[page 189]># %% dve cattÃrÅsaæ nÃga-sahassÃni sakiæ sakiæ upaÂÂhÃnaæ ÃgacchantÆti." "`Evaæ devÃti" kho ùnanda pariïÃyaka-ratanaæ ra¤¤o MahÃ-sudassanassa paccassosi. Atha kho ùnanda ra¤¤o MahÃ-sudassanassa aparena samayena vassa-satassa vassa-satassa accayena dve cattÃrÅsaæ nÃga-sahassÃni dve cattÃrÅsaæ nÃga-sahassÃni sakiæ sakiæ upaÂÂhÃnaæ Ãgamaæsu. 7. `Atha kho ùnanda SubhaddÃya deviyà bahunnaæ vassÃnaæ bahunnaæ vassa-satÃnaæ bahunnuæ vasa-sata- sahassÃnaæ\<*<1>*>/ accayena etad ahosi: "Cira-diÂÂho kho\<*<2>*>/ me rÃjà MahÃ-sudassano, yan nÆnÃhaæ rÃjÃnaæ MahÃ- sudassanaæ dassanÃya upasaækameyyan ti." `Atha kho ùnanda Subhaddà devÅ itthÃgÃraæ Ãmantesi: "Etha tumhe sÅsÃni nahÃyatha\<*<3>*>/ pÅtÃni vatthÃni pÃrÆ- patha,\<*<4>*>/ cira-diÂÂho\<*<5>*>/ no rÃjà MahÃ-sudassano, rÃjÃnaæ MahÃ-sudassanaæ dassanÃya upasaækamissÃmÃti." "`Evaæ ayye\<*<6>*>/ ti" kho ùnanda itthÃgÃraæ SubhaddÃya deviyà paÂissutvÃ\<*<7>*>/ sÅsaæ\<*<8>*>/ nahÃyitvÃ\<*<9>*>/ pÅtÃni vatthÃni pÃrÆpitvà yena subhaddà devÅ ten' upasaækami. `Atha kho ùnanda Subhaddà devÅ pariïÃyaka-ratanaæ Ãmantesi: "Kappehi samma pariïÃyaka-ratana caturaÇ- giniæ senaæ. Cira-diÂÂho no rÃjà MahÃ-sudassano, rÃjÃnaæ MahÃ-sudassanaæ dassanÃya upasaækamissÃ- mÃti." "`Evaæ devÅ" ti kho ùnanda pariïÃyaka-ratanaæ SubhaddÃya deviyà paÂissutvà caturaÇginiæ senaæ kap- pÃpetvà SubhaddÃya deviyà paÂivedesi: "Kappità kho te devi caturaÇgini-senÃ, yassa dÃni kÃlaæ ma¤¤asÅti." \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K omit sata. 2 Bmp K ciraæ; Sc -diÂÂhi kho; Sdt -diÂÂhiko; Bm K diÂÂho kho; Bp Âhito kho. In the repetition all MSS. diÂÂho. 3 Sc nahÃyata; Bp nÃyataæ; Bm nhÃyatha; K sÅsanhÃyatha (and below). 4 K pÃrup- (and below). 5 Bm K ciraæ. 6 Sdt ayyÃ. 7 Bp paÂisutvÃ; K paÂissuïitvÃ. 8 Bmp sÅsani. 9 Bm nhÃy-; Bp nÃyitvÃ. >/ #<[page 190]># %<190 MAHù-SUDASSANA-SUTTANTA. [D. xvii. 2. 8.>% 8. `Atha kho ùnanda Subhaddà devÅ caturaÇginiyà senÃya saddhiæ itthÃgÃrena yena Dhammo pÃsÃdo ten' upasaækami, upasaækamitvà Dhammaæ pÃsÃdaæ abhirÆ- hitvà yena MahÃ-vyÆhaæ kÆÂÃgÃraæ ten' upasaækami, upasaækamitvà MahÃ-vyÆhassa kÆtÃgÃrassa dvÃra-bÃhaæ Ãlambitvà aÂÂhÃsi. `Atha kho ùnanda rÃjà MahÃ-sudassano\<*<1>*>/: "Kin nu kho\<*<2>*>/ mahato viya jana-kÃyassa saddo?" ti MahÃ- vyÆhà kÆÂÃgÃrà nikkhamanto addasa Subhaddaæ deviæ dvÃra-bÃhaæ Ãlambitvà Âhitaæ. Disvà Subhaddaæ deviæ etad avoca: "Etth' eva devi\<*<3>*>/ tiÂÂha, mà pÃvisÅti."\<*<4>*>/ 9. `Atha kho ùnanda\<*<5>*>/ rÃjà MahÃ-sudassano a¤¤ataraæ purisaæ Ãmantesi: "Ehi tvaæ ambho purisa MahÃ-vyÆhà kÆÂÃgÃrà sovaïïamayaæ pallaÇkaæ nÅharitvÃ\<*<6>*>/ sabba- sovaïïamaye tÃla-vane pa¤¤ÃpehÅti."\<*<7>*>/ "`Evaæ devÃti" kho ùnanda so puriso ra¤¤o MahÃ- sudassanassa paÂissutvà MahÃ-vyÆhà kÆÂÃgÃrà sovaïïa- mayaæ pallaÇkaæ nÅharitvà sabba-sovaïïamaye tÃla-vane pa¤¤Ãpesi. `Atha kho ùnanda rÃjà MahÃ-sudassano dakkhiïena passena sÅha-seyyaæ kappesi pÃde\<*<8>*>/ pÃdaæ accÃdhÃya\<*<9>*>/ sato sampajÃno. 10. `Atha kho ùnanda SubhaddÃya deviyà etad ahosi: "VippasannÃni kho ra¤¤o MahÃ-sudassanassa indriyÃni, parisuddho\<*<10>*>/ chavi-vaïïo pariyodÃto, mà h' eva kho rÃjà MahÃ-sudassano kÃlam akÃsÅti." `RÃjÃnaæ MahÃ-sudassanaæ etad avoca: "ImÃni kho\<*<11>*>/ te\<*<12>*>/ deva caturÃsÅti-nagara-sahassÃni KusÃvatÅ-rÃjadhÃni- pamukhÃni, ettha deva chandaæ janehi, jÅvite apekhaæ\<*<13>*>/ karohi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 BB and K add saddaæ sutvÃ. 2 K adds so. 3 Bm devÅ. 4 Bm pÃvÅsÅti. 5 SS omit. 6 Bm niharitvÃ, and below. 7 Bm K pa¤¤ap-. 8 Bmp K pÃdena. 9 Sd accÃdÃya; Bp acchÃdhÃya. 10 K parisuddhÃni. 11 Bm K omit. 12 Sd Bp omit. 13 Sd occasionally apekhakaæ; St Ãpekhaæ, and so afterwards; Bmp K throughout apekkhaæ. >/ #<[page 191]># %% "`ImÃni te deva caturÃsÅti-pÃsÃda-sahassÃni Dhamma- pÃsÃda-pamukhÃni, ettha deva chandaæ janehi, jÅvite apekhaæ karohi. "`ImÃni te deva caturÃsÅti-kÆÂÃgÃra-sahassÃni MahÃ- vyÆha-kÆÂÃgÃra-pamukhÃni, ettha deva chandaæ janehi, jÅvite apekhaæ karohi. "`ImÃni te deva caturÃsÅti-pallaÇka-sahassÃni sovaïïa- mayÃni rÆpimayÃni dantamayÃni sÃramayÃni goïakat- thatÃni paÂalikatthatÃni kadali-miga-paccattharaïÃni sa- uttaracchadanÃni ubhato lohitakÆpadhÃnÃni, ettha deva chandaæ janehi, jÅvite apekhaæ karohi. "`ImÃni te deva caturÃsÅti-nÃga-sahassÃni sovaïïÃlaÇ- kÃrÃni sovaïïa-dhajÃni hema-jÃla-paÂicchannÃni Uposatha- nÃgarÃja-pamukhÃni, ettha deva chandaæ janehi jÅvite apekhaæ karohi. "`ImÃni te deva caturÃsÅti-assa-sahassÃni {sovaïïÃlaÇ}- kÃrÃni sovaïïa-dhajÃni hema-jÃla-paÂicchannÃni ValÃhaka- assarÃja-pamukhÃni, ettha deva chandaæ janehi, jÅvite apekhaæ karohi. "`ImÃni te deva caturÃsÅti-ratha-sahassÃni sÅha-camma- parivÃrÃni vyaggha-camma-parivÃrÃni dÅpi-camma- parivÃrÃni paï¬u-kambala-parivÃrÃni sovaïïÃlaÇkÃrÃni sovaïïa-dhajÃni hema-jÃla-paÂicchannÃni Vejayanta-ratha- pamukhÃni, ettha deva chandaæ janehi, jÅvite apekhaæ karohi. "`ImÃni te deva caturÃsÅti-maïi-sahassÃni Maïi-ratana- pamukhÃni, ettha deva chandaæ janehi, jÅvite apekhaæ karohi. "`ImÃni te deva caturÃsÅti-itthi-sahassÃni Itthi-ratana- pamukhÃni, ettha deva chandaæ janehi, jÅvite apekhaæ karohi. "`ImÃni te deva caturÃsÅti-gahapati-sahassÃni Gahapati- ratana-pamukhÃni, ettha deva chandaæ janehi, jÅvite apekhaæ karohi. "`ImÃni te deva caturÃsÅti-khattiya-sahassÃni anuyut- tÃni pariïÃyaka-ratana-pamukhÃni, ettha deva chandaæ janehi, jÅvite apekhaæ karohi. "`ImÃni te deva caturÃsÅti-dhenu-sahassÃni dukÆla- \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 192]># %<192 MAHù-SUDASSANA-SUTTANTA. [D. xvii. 2. 10.>% sandanÃni {kaæsÆpadhÃrÃni}, ettha deva chandaæ janehi, jÅvite apekhaæ karohi. "`ImÃni te deva caturÃsÅti-vattha-koÂi-sahassÃni khoma- sukhumÃnaæ kappÃsika-sukhumÃnaæ koseyya-sukhumÃ- naæ kambala-sukhumÃnaæ, ettha deva chandaæ janehi, jÅvite apekhaæ karohi. "`ImÃni te deva thÃlipÃka-sahassÃni sÃyapÃtaæ bhattÃbhihÃro abhihariyittha,\<*<1>*>/ ettha deva chandaæ janehi, jÅvite apekhaæ kÃrohÅti." 11. `Evaæ vutte ùnanda\<*<2>*>/ rÃjà MahÃ-sudassano Su- bhaddaæ\<*<3>*>/ deviæ\<*<4>*>/ etad avoca: "DÅgha-rattaæ kho maæ\<*<5>*>/ tvaæ\<*<6>*>/ devi iÂÂhehi\<*<7>*>/ kantehi manÃpehi\<*<8>*>/ samudÃcaritvÃ,\<*<9>*>/ atha ca pana maæ tvaæ pacchime kÃle aniÂÂhehi akantehi\<*<10>*>/ amanÃpehi samudÃcarasÅti." "`Katha¤ carahi taæ deva samudÃcarÃmÅti?" "`Evaæ kho maæ tvaæ devi samudÃcara: Sabbeh' eva deva\<*<11>*>/ piyehi manÃpehi nÃnÃ-bhÃvo vinÃ-bhÃvo a¤¤athÃ-bhÃvo. Mà kho tvaæ deva\<*<12>*>/ sÃpekho kÃlam akÃsi. Dukkhà sÃpekhassa kÃla-kiriyÃ,\<*<13>*>/ garahità ca sÃpekhassa kÃla-kiriyÃ. "`ImÃni te deva caturÃsÅti-nagara-sahassÃni KusÃvatÅ- rÃjadhÃni-pamukhÃni, ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ\<*<14>*>/ \<*<15>*>/mà akÃsi\<*<15>*>/. "`ImÃni te deva caturÃsÅti-pÃsÃda-sahassÃni\<*<16>*>/ Dhamma- pÃsÃda-pamukhÃni, ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ mà akÃsi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd abhihÃriyittha; St abhihÃrÅyittha; Bp atihariyati; Bm abhihariyati; K abhiharayittha. 2 SS omit. 3 Sc Subhadda. 4 Sc deviæ. 5 Sc man; St pana. 6 Sc taæ. 7 Sc iddhehi; Sdt idhehi; Bmp iÂhehi. 8 Sdt omit; Bm pÅyehi man-. 9 Bmp samudÃcarittha. 10 Bm inserts apÅyehi. 11 K omits (here only). 12 Sc Ãve; Sdt ùnanda deva. 13 Bmp kÃlaæ, and below 14 K apekkhaæ (and onwards). 15-15 Scd Bm mÃkÃsi throughout; St in the first two clauses mà karohi, afterwards mÃkÃsi. 16 K pa down to mà akÃsi. >/ #<[page 193]># %% "`ImÃni te deva caturÃsÅti-kÆÂÃgÃra-sahassÃni\<*<1>*>/ MahÃ- vyÆha-kÆÂÃgÃra-pamukhÃni, ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ mà akÃsi. "`ImÃni te deva caturÃsÅti-pallaÇka-sahassÃni sovaïïa- mayÃni rÆpimayÃni dantamayÃni sÃramayÃni goïakat- thatÃni paÂalikatthatÃni kadali-miga-paccattharaïÃni sa- uttaracchadanÃni ubhato lohitakÆpadhÃnÃni, ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ mà akÃsi. "`ImÃni te deva {caturÃsÅti-}nÃga-sahassÃni, sovaïï- ÃlaÇkÃrÃni sovaïïa-dhajÃni hema-jÃla-paÂicchannÃni Uposatha-nÃgarÃja-pamukhÃni, ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ mà akÃsi. "`ImÃni te deva {caturÃsÅti-}assa-sahassÃni sovaïï- ÃlaÇkÃrÃni sovaïïa-dhajÃni hema-jÃla-paÂicchannÃni ValÃ- haka-assarÃja-pamukhÃni, ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ mà akÃsi. "`ImÃni te deva {caturÃsÅti-}ratha-sahassÃni sÅha-camma- parivÃrÃni vyaggha-camma-parivÃrÃni paï¬u-kambala- parivÃrÃni sovaïïÃlaÇkÃrÃni sovaïïa-dhajÃni hema-jÃla- paÂicchannÃni Vejayanta-ratha-pamukhÃni, ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ mà akÃsi. "`ImÃni te deva {caturÃsÅti-}maïi-sahassÃni Maïi- ratana-pamukhÃni, ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ mà akÃsi. "`ImÃni te deva {caturÃsÅti-}itthi-sahassÃni SubhaddÃ- devi-pamukhÃni, ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ mà akÃsi. "`ImÃni te deva caturÃsÅti-gahapati-sahassÃni Gaha- pati-{ratana-}pamukhÃni, ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ mà akÃsi. "`ImÃni te deva caturÃsÅti-khattiya-sahassÃni anu- yuttÃni PariïÃyaka-ratana-pamukhÃni, ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ mà akÃsi. "`ImÃni te deva caturÃsÅti-dhenu-sahassÃni dukÆla- sandanÃni {kaæsÆpadhÃraïÃni}, ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ mà akÃsi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K pa down to the first mà akÃsi. >/ #<[page 194]># %<194 MAHù-SUDASSANA-SUTTANTA. [D. xvii. 2. 11.>% "`ImÃni te deva caturÃsÅti-vattha-koÂi-sahassÃni khoma- sukhumÃnaæ kappÃsika-sukhumÃnaæ koseyya-sukhumÃ- naæ kambala-sukhumÃnaæ, ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ mà akÃsi. "`ImÃni te deva caturÃsÅti-thÃlipÃka-sahassÃni sÃya- pÃtaæ bhattÃbhihÃro abhihariyittha,\<*<1>*>/ ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ mà akÃsÅti." 12. `Evaæ vutte ùnanda Subhaddà devÅ parodi assÆni\<*<2>*>/ pavattesi. Atha kho ùnanda Subhaddà devÅ assÆni pamajjitvÃ\<*<3>*>/ {rÃjÃnaæ} MahÃ-{sudassanaæ} etad avoca: "Sabbeh' eva deva piyehi manÃpehi nÃnÃ-bhÃvo vinÃ- bhÃvo a¤¤athÃ-bhÃvo. Mà kho tvaæ deva sÃpekho kÃlam akÃsi. Dukkhà sÃpekhassa kÃla-kiriyÃ, garahità ca sÃpekhassa kÃla-kiriyÃ. "`ImÃni te deva caturÃsÅti-nagara-sahassÃni KusÃvatÅ- rÃjadhÃni-pamukhÃni, ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ mà akÃsi. "`ImÃni te deva caturÃsÅti-pÃsÃda-sahassÃni Dhamma- pÃsÃda-pamukhÃni, ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ mà {akÃsi}. "`ImÃni te deva caturÃsÅti-kÆÂÃgÃra-sahassÃni {MahÃ-} vyÆha-kÆÂÃgÃra-pamukhÃni, ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ mà akÃsi. "`ImÃni te deva caturÃsÅti-pallaÇka-sahassÃni sovaïïa- mayÃni rÆpimayÃni dantamayÃni sÃramayÃni goïakat- thatÃni paÂalikatthatÃni kadali-miga-paccattharaïÃni sa- uttaracchadanÃni ubhato lohitakÆpadhÃnÃni, ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ mà akÃsi. "`ImÃni te deva {caturÃsÅti-}nÃga-sahassÃni, sovaïï- ÃlaÇkÃrÃni sovaïïa-dhajÃni hema-jÃla-paÂicchannÃni Uposatha-nÃgarÃja-pamukhÃni, ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ mà akÃsi. "`ImÃni te deva {caturÃsÅti-}assa-sahassÃni sovaïï- ÃlaÇkÃrÃni sovaïïa-dhajÃni hema-jÃla-paÂicchannÃni ValÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc abhiharÅyittha; Bm abhihariyati; K abhiharayittha. See p. 197. 2 Sdt Bp both times assuni. 3 Sum pamacchitvÃ; Bm pu¤jitvÃ. >/ #<[page 195]># %% haka-assarÃja-pamukhÃni, ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ mà akÃsi. "`ImÃni te deva {caturÃsÅti-}ratha-sahassÃni sÅha- camma-parivÃrÃni vyaggha-camma-parivÃrÃni paï¬u- kambala-parivÃrÃni sovaïïÃlaÇkÃrÃni sovaïïa-dhajÃni hema-jÃla-paÂicchannÃni Vejayanta-ratha-pamukhÃni, ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ mà akÃsi. "`ImÃni te deva {caturÃsÅti-}maïi-sahassÃni Maïi- ratana-pamukhÃni, ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ mà akÃsi. "`ImÃni te deva {caturÃsÅti-}itthi-sahassÃni SubhaddÃ- devi-pamukhÃni, ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ mà akÃsi. "`ImÃni te deva caturÃsÅti{-gahapati-}sahassÃni Gahapati- {ratana-}pamukhÃni, ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ mà akÃsi. "`ImÃni te deva caturÃsÅti-khattiya-sahassÃni anu- yuttÃni PariïÃyaka-ratana-pamukhÃni, ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ mà akÃsi. "`ImÃni te deva caturÃsÅti-dhenu-sahassÃni dukÆla- sandanÃni {kaæsÆpadhÃraïÃni}, ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ mà akÃsi. "`ImÃni te deva caturÃsÅti-vattha-koÂi-sahassÃni khoma- sukhumÃnaæ kappÃsika-sukhumÃnaæ koseyya-sukhumÃ- naæ kambala-sukhumÃnaæ, ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ mà akÃsi. "`ImÃni te deva caturÃsÅti-thÃlipÃka-sahassÃni sÃya- pÃtaæ bhattÃbhihÃro abhihariyittha, ettha deva chandaæ pajaha, jÅvite apekhaæ mà akÃsÅti."\<*<1>*>/ 13. `Atha kho ùnanda rÃjà MahÃ-sudassano na cirass'\<*<2>*>/ eva kÃlam akÃsi. Seyyathà pi ùnanda gahapatissa và gahapati-puttassa và manu¤¤aæ {bhojanaæ} bhuttÃvissa bhatta-sammado hoti, evam eva kho\<*<3>*>/ ra¤¤o MahÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 MSS. akÃsi. 2 So Sct Bp; Sd cirassen'; K ciraæ yeva; K (SÅ) cirass' eva. 3 Bm K insert ùnanda. >/ #<[page 196]># %<196 MAHù-SUDASSANA-SUTTANTA. [D. xvii. 2. 13.>% sudassanassa mÃraïantikÃ\<*<1>*>/ vedanà ahosi. KÃla-kato\<*<2>*>/ ùnanda rÃjà MahÃ-sudassano sugatiæ brahma-lokaæ uppajji.\<*<3>*>/ RÃjà ùnanda MahÃ-sudassano caturÃsÅti-vassa- sahassÃni kumÃra-kÅÊikaæ\<*<4>*>/ kÅÊi,\<*<5>*>/ caturÃsÅti-vassa-sahassÃni oparajjaæ kÃresi, caturÃsÅti-vassa-sahassÃni rajjaæ kÃresi caturÃsÅti-vassa-sahassÃni gihÅ\<*<6>*>/-bhÆto Dhamme\<*<7>*>/ pÃsÃde\<*<8>*>/ brahmacariyaæ cari.\<*<9>*>/ So cattÃro brahma-vihÃre bhÃvetvà kÃyassa bhedÃ\<*<10>*>/ param maraïÃ\<*<10>*>/ BrahmalokÆpago ahosi. 14. `SiyÃ\<*<11>*>/ kho \<*<12>*>/pana te ùnanda\<*<12>*>/ evam assa\<*<13>*>/: "A¤¤o nÆna tena samayena rÃjà MahÃ-sudassano ahosÅti." Na kho \<*<14>*>/pana taæ\<*<14>*>/ ùnanda evaæ daÂÂhabbaæ. Ahaæ tena samayena rÃjà MahÃ-sudassano ahosiæ\<*<15>*>/. `Mama tÃni caturÃsÅti-nagara-sahassÃni KusÃvatÅ- rÃjadhÃni-pamukhÃni; `Mama tÃni caturÃsÅti-pÃsÃda-sahassÃni Dhamma- pÃsÃda-pamukhÃni; `Mama tÃni caturÃsÅti-{kÆÂÃgÃra}-sahassÃni MahÃvyÆha- {kÆÂÃgÃra}-pamukhÃni; `Mama tÃni caturÃsÅti-pallaÇka-sahassÃni sovaï- ïamayÃni {rÆpimayÃni} dantamayÃni sÃramayÃni {goïak- atthatÃni} paÂalikatthatÃni kadali-miga-paccattharaïÃni sa-uttaracchadanÃni ubhato lohitakÆpadhÃnÃni; `Mama tÃni caturÃsÅti-nÃga-sahassÃni sovaïïÃlaÇ- kÃrÃni sovaïïa-dhajÃni hema-jÃla-paÂicchannÃni Uposa- tha-nÃgarÃja-pamukhÃni; `Mama tÃni caturÃsÅti-assa-sahassÃni sovaïïÃlaÇ- kÃrÃni sovaïïa-dhajÃni hema-jÃla-paÂicchannÃni ValÃ- haka-assarÃja-pamukhÃni; `Mama tÃni caturÃsÅti-ratha-sahassÃni sÅha-camma- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scd mÃran-; K mar-. 2 Sct add vÃ; K ca. 3 Bmp K upapajji. 4 SS kÅlikaæ; K kÅÊim. 5 SS kÅli; Bm kili. 6 Sc Bm K gihi; Sd gÅhÅ; St gihÅ; Bp gÅhi. 7 Sd dhammo. 8 Sd pÃsÃda. 9 Bp acari; K Ãcari. 10-10 Bp rammaïÃ. 11 K adds nu. 12-12 sdt panete ùnanda; Bp panatenananda; K pan Ananda. 13 Sd eva tassa corrected to etassa. 14-14 Bmp K pan' etaæ. 15 SS Bmp ahosin ti. >/ #<[page 197]># %% parivÃrÃni vyaggha-camma-parivÃrÃni dÅpi-camma- parivÃrÃni paï¬u-kambala-parivÃrÃni sovaïïÃlaÇkÃrÃni sovaïïa-dhajÃni hema-jÃla-paÂicchannÃni Vejayanta-ratha- pamukhÃni; `Mama tÃni caturÃsÅti-maïi-sahassÃni maïi-ratana- pamukhÃni; `Mama tÃni caturÃsÅti-itthi-sahassÃni Subhadda-devÅ- pamukhÃni; `Mama tÃni caturÃsÅti-gahapati-sahassÃni gahapati- ratana-pamukhÃni; `Mama tÃni caturÃsÅti-khattiya-sahassÃni anuyuttÃni pariïÃyaka-ratana-pamukhÃni; `Mama tÃni caturÃsÅti-dhenu-sahassÃni dukÆla-sanda- nÃni {kaæsÆpadhÃraïÃni}; `Mama tÃni caturÃsÅti-vattha-koÂi-sahassÃni khoma- sukhumÃnaæ kappÃsika-sukhumÃnaæ koseyya-sukhumÃ- nam kambala-sukhumÃnaæ; `Mama tÃni caturÃsÅti-thÃlipÃka-sahassÃni sÃyapÃtaæ bhattÃbhihÃro abhihariyittha\<*<1>*>/. 15. `Tesaæ kho pan' ùnanda caturÃsÅti-nagara-sahas- {sÃnaæ} ekaæ yeva\<*<2>*>/ taæ nagaraæ hoti yan tena samayena ajjhÃvasÃmi, yadidaæ KusÃvatÅ rÃja-dhÃnÅ. `Tesaæ kho pan' ùnanda caturÃsÅti-pÃsÃda-sahassÃnaæ eko yeva so pÃsÃdo hoti yan tena samayena ajjhÃvasÃmi yadidaæ Dhammo pÃsÃdo. `Tesaæ kho pan' ùnanda caturÃsÅti-{kÆÂÃgÃra}-sahas- sÃnaæ ekaæ yeva taæ {kÆÂÃgÃraæ} hoti, yan tena samayena ajjhÃvasÃmi, yadidaæ MahÃ-vyÆhaæ {kÆÂÃgÃraæ}. `Tesaæ kho pan' ùnanda caturÃsÅti-pallaÇka-sahas- sÃnaæ, eko yeva so pallaÇko hoti yan tena samayena paribhu¤jÃmi yadidaæ sovaïïamayo và rÆpimayo và dantamayo và sÃramayo vÃ. `Tesaæ kho pan' ùnanda caturÃsÅti-nÃga-sahassÃnaæ eko yeva so nÃgo hoti yan tena samayena abhirÆhÃmi\<*<3>*>/ yadidaæ Uposatho nÃga-rÃjÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Scd Bp -hÃray-; St -hÃriyittha; Bm K -harayittha. 2 K eka¤¤eva. 3 Sc K abhiruhÃmi, and below. >/ #<[page 198]># %<198 MAHù-SUDASSANA-SUTTANTA. [D. xvii. 2. 15.>% `Tesaæ kho pan' ùnanda caturÃsÅti-assa-{sahassÃnaæ}, eko yeva asso hoti yan tena samayena abhirÆhÃmi, yadidaæ ValÃhako\<*<1>*>/ assa-rÃjÃ. `Tesaæ kho pan' ùnanda caturÃsÅti-ratha-sahassÃnaæ eko yeva so ratho hoti yan tena samayena abhirÆhÃmi, yadidaæ {Vejayanta-}ratho. `Tesaæ kho pan' ùnanda caturÃsÅti-itthi-sahassÃnaæ ekà yeva sà itthi hoti yà maæ\<*<2>*>/ tena samayena paccupaÂ- ÂhÃti {khattiyÃnÅ}\<*<3>*>/ và {velÃmikÃnÅ} vÃ\<*<4>*>/. `Tesaæ kho pan' ùnanda caturÃsÅti-vattha-koÂi-sahas- sÃnaæ ekaæ yeva taæ dussa-yugaæ hoti yan tena samayena paridahÃmi khoma-sukhumaæ và kappÃsika- sukhumaæ và koseyya-sukhumaæ và kambala-sukhumaæ vÃ. `Tesaæ kho pan' ùnanda {caturÃsÅti-}thÃlipÃka-sahas- sÃnaæ eko yeva so thÃlipÃko hoti yato nÃÊikodana- paramaæ bhu¤jÃmi tadÆpiya¤\<*<5>*>/ ca sÆpeyyaæ. 16. `Pass' ùnanda sabbe te saækhÃrà atÅtà niruddhà vipariïatÃ. Evaæ aniccà kho ùnanda saækhÃrÃ, evaæ addhuvà kho ùnanda saækhÃrÃ, evaæ anassÃsikà kho ùnanda saækhÃrÃ, yÃva¤ c' idaæ ùnanda alam eva sabba- saækhÃresu nibbindituæ, alaæ virajjituæ alaæ vimuc- cituæ. 17. `Chakkhattuæ\<*<6>*>/ kho panÃhaæ ùnanda abhijÃnÃmi imasmiæ padese sarÅraæ nikkhipitaæ, ta¤ ca kho rÃjà vasamÃno cakkavattÅ dhammiko dhamma-rÃjà cÃturanto vijitÃvÅ janapadatthÃvariyappatto satta-ratana-saman- nÃgato, ayaæ sattamo sarÅra-nikkhepo. Na kho panÃhaæ ùnanda taæ padesaæ samanupassÃmi sadevake loke \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc ValÃho. 2 Sd ma; Bmp K omit. 3 Sc khattiyÃni, Bp khattiyÃyini; Bm khattiyinÅ; K -yÃyinÅ. 4 Sc VelamikÃneva; Bp soyini vÃ; Bm VessinÅ vÃ; K VessÃyinÅ vÃ; K (SÅ) KhattiyÃyinÅ và VelÃnimikÃnÅ vÃ. 5 Sc Bm K tadupiya¤. 6 Sc chakkhattu; Sd chakkattuæ; Bp chakkattu; K chakkhittum. >/ #<[page 199]># %% samÃrake sabrahmake sassamaïa-brÃhmaïiyà pajÃya sa- deva-manussÃya yattha TathÃgato aÂÂhamaæ sarÅraæ nikkhipeyyÃti.' Idam avoca BhagavÃ. Idaæ vatvÃ\<*<1>*>/ Sugato athÃparaæ etad avoca SatthÃ: `Aniccà vata saækhÃrà uppÃdavaya-dhammino, Uppajjitvà nirujjhanti, tesaæ vÆpasamo sukho ti.' MahÃ-Sudassana-Suttantaæ NiÂÂhitaæ.\<*<2>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K vatvÃna. 2 Bp K -suttaæ catutthaæ; Bm suttaæ niÂhitaæ catutthaæ. >/ #<[page 200]># %< 200>% [xviii. Janavasabha Suttanta.] Evam me sutaæ. 1. Ekaæ samayaæ Bhagavà NÃdike\<*<1>*>/ viharati Gi¤ja- kÃvasathe. Tena kho pana samayena Bhagavà parito parito janapadesu paricÃrake abbhatÅte\<*<2>*>/ kÃlakate uppat- tÅsu\<*<3>*>/ vyÃkaroti KÃsi-Kosalesu Vajji-Mallesu Ceti\<*<4>*>/-{Vaæsesu} Kuru-Pa¤cÃlesu Maccha\<*<5>*>/-SÆrasenesu:\<*<6>*>/ `Asu amutra uppanno,\<*<7>*>/asu amutra uppanno.\<*<7>*>/ Paro-pa¤¤Ãsa NÃdikiyÃ\<*<8>*>/ paricÃrakà abbhatÅtÃ\<*<9>*>/ kÃlakatà pa¤cannaæ orambhÃgiyÃnaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà opapÃtikÃ, tattha parinibbÃyino anÃvatti-dhammà tasmà lokÃ. SÃdhikÃ\<*<10>*>/ navuti NÃdikiyà paricÃrakà abbhatÅtà kÃlakatà tiïïaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà rÃga-dosa-mohÃnaæ tanuttà sakadÃgÃmino, sakid eva imaæ lokaæ Ãgantvà dukkhass' antaæ karissanti. SÃtirekÃni pa¤ca-satÃni NÃdikiyà paricÃrakà abbhatÅtà kÃlakatà tiïïaæ saæyoja- nÃnaæ parikkhayà sotÃpannà avinipÃta-dhammà niyatà sambodhi-parÃyanÃ' ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm NÃtike. 2 Sct abbhatite; Oldenberg, MV. i. 23, 5, abbhatitaæ. 3 Sdt -tisu: Bm K upapattÅsu, and below 2, 3. 4 Bm Cetiya, and below. 5 Bm majjha, and below. 6 Scd Bm K sura-; St sÆra-; and below. 7-7 Sc omits; St inserts by correction; Bm K upapanno, each time; Bm adds ti after repetition. 8 SS nadikÃ; Bm nÃtikiyà (and below); K pa¤¤Ãsà nÃd-. 9 So SS Bm. 10 SS sÃdhita; below sÃdhika; Bm K sÃdhikà cp. xvi. 2, 7. >/ #<[page 201]># %% 2. Assosuæ kho NÃdikiyà paricÃrakÃ: `Bhagavà kira parito parito janapadesu paricÃrake abbhatÅte kÃla-kate uppattÅsu vyÃkaroti KÃsi-Kosalesu Vajji-Mallesu {Ceti-vaæ- sesu} Kuru-Pa¤cÃlesu Maccha-SÆrasenesu: `Asu amutra uppanno, asu amutra uppanno.\<*<1>*>/ Paro-pa¤¤Ãsa NÃdikiyà paricÃrakà abbhatÅtà kÃla-katà pa¤cannaæ orambhÃgiyÃ- naæ saæyojanÃnaæ parikkhayà opapÃtikÃ, tattha parinib- bÃyino anÃvatti-dhammà tasmà lokÃ. SÃdhikà navuti NÃdikiyà paricÃrakà abbhatÅtà kÃlakatà tiïïaæ saæyo- janÃnaæ parikkhayà rÃga-dosa-mohÃnaæ tanuttà saka- dÃgÃmino, sakid eva imaæ lokaæ Ãgantvà dukkhass' antaæ karissanti. SÃtirekÃni pa¤ca-satÃni NÃdikiyà paricÃrakà abbhatÅtà kÃlakatà tiïïaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà sotÃpannÃ, avinipÃta-dhammà niyatà sam- bodhi-parÃyanÃ"' ti. Tena ca NÃdikiyà paricÃrakà attamanà ahesuæ pamudità {pÅti-somanassa}-jÃtà Bhagavato {pa¤ha\<*<2>*>/-}veyyÃkaraïaæ\<*<3>*>/ sutvÃ. 3. Assosi kho Ãyasmà ùnando: `Bhagavà kira parito parito janapadesu paricÃrake abbhatÅte kÃlakate uppattÅsu\<*<4>*>/ vyÃkaroti KÃsi-Kosalesu Vajji-Mallesu {Ceti-vaæsesu} Kuru- Pa¤cÃlesu Maccha-SÆrasenesu: `Asu amutra uppanno asu amutra uppanno. Paro-pa¤¤Ãsa NÃdikiyà paricÃrakà abbhatÅtà kÃla-katà {pa¤cannaæ} orambhÃgiyÃnaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà opapÃtikÃ, tattha parinibbÃyino anÃvatti-dhammà tasmà lokÃ. SÃdhikà navuti NÃdikiyà paricÃrakà abbhatÅtà kÃlakatà tiïïaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà rÃga-dosa-mohÃnaæ tanuttà sakadÃgÃmino, sakid eva imaæ lokaæ Ãgantvà dukkhass' antaæ karis- santi. SÃtirekÃni pa¤ca satÃni NÃdikiyà paricÃrakà abbha- tÅtà kÃlakatà tiïïaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà sotÃpannà avinipÃta-dhammà niyatà sambodhi-parÃyanÃ" ti. Tena ca NÃdikiyà paricÃrakà attamanà ahesuæ pamudità pÅti- somanassa-jÃtà Bhagavato pa¤ha\<*<5>*>/-veyyÃkaraïaæ sutvÃ' ti. 4. Atha kho Ãyasmato ùnandassa etad ahosi: `Ime \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm adds ti, and below. 2 Sc pa¤haæ; K pa¤hÃ. 3 St veyyÃkk-. 4 SS -isu. 5 K pa¤hÃ. >/ #<[page 202]># %<202 JANAVASABHA SUTTANTA. [D. xviii. 4.>% kho \<*<1>*>/pana pi\<*<1>*>/ ahesuæ MÃgadhakÃ\<*<2>*>/ paricÃrakà bahÆ {c' eva} ratta¤¤Æ ca abbhatÅtà kÃlakatÃ, su¤¤Ã ma¤¤e AÇga- MagadhÃ\<*<3>*>/ MÃgadhakehi\<*<4>*>/ paricÃrakehi abbhatÅtehi kÃla- katehi. Te\<*<5>*>/ kho pana pi ahesuæ Buddhe pasannà Dhamme pasannà Saæghe pasannÃ, sÅlesu paripÆrakÃrino.\<*<6>*>/ Te abbhatÅtà kÃlakatà Bhagavatà avyÃkatÃ, tesam p' assa\<*<7>*>/ sÃdhu veyyÃkaraïaæ, bahujano pasÅdeyya, tato gaccheyya {sugatiæ}. Ayaæ kho pana pi ahosi rÃjà MÃgadho Seniyo BimbisÃro dhammiko dhamma-rÃjà hito brÃhmaïa-gahapatikÃnaæ negamÃna¤ c' eva jÃnapadÃna¤ ca. Api ssudaæ manussà kittayamÃna\<*<8>*>/-rÆpà viharanti: "Evaæ no so dhammiko dhamma-rÃjà sukhÃpetvà kÃla- kato, evaæ\<*<9>*>/ mayaæ tassa dhammikassa dhamma-ra¤¤o vijite phÃsu\<*<10>*>/ viharimhÃti." So kho pana pi ahosi Buddhe pasanno Dhamme pasanno Saæghe pasanno sÅlesu pari- pÆrakÃrÅ. Api ssudaæ manussà evam Ãhaæsu: "YÃva maraïa-kÃlà pi rÃjà MÃgadho Seniyo BimbisÃro Bhaga- vantaæ kittayamÃna-rÆpo kÃlakato" ti. So abbhatÅto kÃlakato Bhagavatà avyÃkato, tassa p' assa sÃdhu vey- yÃkaraïaæ, bahujano pasÅdeyya, tato gaccheyya sugatiæ. Bhagavato kho pana sambodhi Magadhesu.\<*<11>*>/ Yattha kho pana Bhagavato sambodhi Magadhesu, kathaæ tattha Bhagavà MÃgadhake paricÃrake abbhatÅte kÃlakate up- pattÅsu na vyÃkareyya? Bhagavà ce kho pana MÃga- dhake paricÃrake abbhatÅte kÃlakate uppattÅsu na vyÃ- kareyya dÅnamÃnÃ\<*<12>*>/ tena 'ssu MÃgadhakà paricÃrakÃ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bm K panÃpi, and below. 2 K MÃgadhikÃ, and below; note, MÃgadhakÃtipi pÃÂho. 3 Sc MÃgadhÃ. 4 Bm AÇga-MÃg-; K -ikehi, and below. 5 K tena, and below 6. 6 K paripÆrÅk-, and below. 7 Bm K pi 'ssa, and below. 8 Sc kittayamayÃmÃna, Sd kittasamÃna, St Bm K kittiya-. 9 SS eva. 10 So SS Bm (below, Sdt phÃsuæ); K phÃsukaæ. 11 So SS but afterwards MÃg-. 12 Sc dinamÃnÃ; Bm dinamanÃ; K ninnamanÃ; K (SÅ) dÅnamÃnÃ; and below. >/ #<[page 203]># %% Yena kho pana 'ssu dÅnamÃnà MÃgadhakà paricÃrakÃ, kathaæ taæ\<*<1>*>/ Bhagavà na vyÃkareyyÃti?' 5. Idam Ãyasmà ùnando MÃgadhake paricÃrake Ãrabbha eko raho anuvicintetvÃ, rattiyà paccÆsa-samayaæ paccuÂ- ÂhÃya, yena Bhagavà ten' upasaækami, upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekaman- taæ nisinno kho Ãyasmà ùnando Bhagavantaæ etad avoca: `Sutaæ\<*<2>*>/ me taæ bhante: Bhagavà kira parito parito janapadesu paricÃrake abbhatÅte kÃlakate uppattÅsu vyÃ- karoti KÃsi-Kosalesu Vajji-Mallesu Ceti-Vaæsesu Kuru- Pa¤cÃlesu Maccha-SÆrasenesu: "Asu amutra uppanno, asu amutra uppanno. Paro-pa¤¤Ãsa NÃdikiyà pari- cÃrakà abbhatÅtà kÃlakatà pa¤cannaæ orambhÃgiyÃnaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà opapÃtikÃ, tattha parinibbÃyino anÃvatti-dhammà tasmà lokÃ. SÃdhikà navuti NÃdikiyà paricÃrakà abbhatÅtà {kÃlakatÃ} tiïïaæ, saæyojanÃnaæ parikkhayà rÃga-dosa-mohÃnaæ tanuttà sakadÃgÃmino sakid eva imaæ lokaæ Ãgantvà dukkhass' antaæ karis- santi. SÃtirekÃni pa¤ca satÃni NÃdikiyà paricÃrakà ab- bhatÅtà kÃlakatà tiïïaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà sotÃ- pannÃ, avinipÃta-dhammà niyatà sambodhi-parÃyanÃ" ti. Tena ca NÃdikiyà paricÃrakà attamanÃ\<*<3>*>/ pamudità pÅti- somanassa-jÃtà Bhagavato pa¤ha-veyyÃkaraïaæ sutvÃ\<*<4>*>/. 6. `Ime kho pana pi bhante ahesuæ MÃgadhakà pari- cÃrakà bahÆ c' eva ratta¤¤Æ ca abbhatÅtà {kÃlakatÃ}. Su¤¤Ã ma¤¤e AÇga-MagadhÃ\<*<5>*>/ MÃgadhakehi paricÃrakehi abbhatÅtehi kÃlakatehi. Te\<*<6>*>/ kho pana pi bhante ahesuæ Buddhe pasannà Dhamme pasannà Saæghe pasannÃ, sÅlesu paripÆrakÃrino. Te abbhatÅtà kÃlakatà Bhagavatà avyÃkatÃ. Tesaæ p' assa sÃdhu veyyÃkaraïaæ, bahujano pasÅdeyya, tato gaccheyya sugatiæ. Ayaæ kho pana pi bhante ahosi rÃjà MÃgadho Seniyo BimbisÃro dhammiko dhamma-rÃjà hito brÃhmaïa-gahapatikÃnaæ negamÃna¤ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K te. 2 Bm sutametaæ. 3 SS omit ahesuæ: K attamanà ahesuæ. 4 Bm adds ti. 5 Bm inserts aÇga. 6 K tena, as in 4. >/ #<[page 204]># %<204 JANAVASABHA SUTTANTA. [D. xviii. 6.>% c' eva {janapadÃna¤}\<*<1>*>/ ca. Api ssudaæ manussà kittaya- mÃna-rÆpà viharanti: "Evaæ no so\<*<2>*>/ dhammiko dhamma- rÃjà sukhÃpetvà kÃlakato, evaæ mayaæ tassa dhammi- kassa dhamma-ra¤¤o vijite phÃsu viharimhÃti." So kho pana pi bhante\<*<3>*>/ ahosi Buddhe pasanno Dhamme pasanno Saæghe pasanno, sÅlesu paripÆrakÃrÅ. Api ssudaæ manussà evam Ãhaæsu: "YÃva maraïa-kÃlà pi rÃjà MÃgadho Seniyo BimbisÃro Bhagavantaæ kittayamÃna- rÆpo kÃlakato" ti. So abbhatÅto kÃlakato Bhagavatà avyÃkato, tassa p' assa sÃdhu veyyÃkaraïaæ, bahujano pasÅdeyya, tato gaccheyya sugatiæ. Bhagavato kho pana bhante sambodhi Magadhesu.\<*<4>*>/ Yattha kho pana bhante Bhagavato sambodhi Magadhesu, kathaæ tattha Bhagavà MÃgadhake paricÃrake abbhatÅte kÃlakate uppattÅsu na vyÃkareyya? Bhagavà ce kho pana bhante MÃgadhake paricÃrake abbhatÅte kÃlakate uppattÅsu na vyÃkareyya, dÅnamÃnà tena 'ssu MÃgadhakà paricÃrakÃ. Yena kho pana 'ssu bhante\<*<5>*>/ dÅnamÃnà MÃgadhakà paricÃrakÃ, kathaæ taæ\<*<6>*>/ Bhagavà na\<*<7>*>/ vyÃkareyyÃti?' Idam Ãyasmà ùnando MÃgadhake paricÃrake Ãrabbha Bhagavato sammukhà parikathaæ katvà uÂÂhÃy' Ãsanà Bhagavantaæ abhivÃdetvà padakkhiïaæ katvà pakkÃmi. 7. Atha kho Bhagavà acira-pakkante {Ãyasmato}\<*<8>*>/ ùnande pubbaïha-samayaæ nivÃsetvà patta-cÅvaraæ ÃdÃya NÃdikaæ piï¬Ãya pÃvisi. NÃdike piï¬Ãya caritvà pacchÃ- bhattaæ piï¬apÃta-paÂikkanto pÃde pakkhÃletvà Gi¤jakÃ- vasathaæ pavisitvà MÃgadhake paricÃrake Ãrabbha aÂÂhi- katvà manasikatvà sabba-cetaso\<*<9>*>/ samannÃharitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdi: `Gatiæ tesaæ jÃnissÃmi abhisamparÃyaæ, yaæ-gatikà te bhavanto yam-abhisamparÃyÃ' ti. Addasà kho Bhagavà MÃgadhake paricÃrake yaæ-gatikà te \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K jÃna-. 2 SS omit evaæ no so, 4. 3 K omits. 4 SS MÃg-, but in 4 SS Mag-. 5 K omits. 6 Bm K te. 7 SS omit na; but St has an imperfect n after kathaæ before taæ. 8 Bm K Ãyasmante. 9 Bm sabbaæ cetasÃ; K sabbaæ cetaso, and in 9. >/ #<[page 205]># %% bhavanto yam-abhisamparÃyÃ.\<*<1>*>/ Atha kho Bhagavà sÃyaïha-samayaæ patisallÃnà vuÂÂhito Gi¤jakÃvasathà nikkhamitvà vihÃra\<*<2>*>/-pacchÃyÃyaæ\<*<3>*>/ pa¤¤atte Ãsane nisÅdi. 8. Atha kho Ãyasmà ùnando yena Bhagavà ten' upa- saækami, upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinno kho Ãyasmà ùnando Bhagavantaæ etad avoca: `Upasantappadisso\<*<4>*>/ bhante BhagavÃ, bhÃti-r-iva Bhagavato mukha-vaïïo pasannattÃ\<*<5>*>/ indriyÃnaæ. Santena nÆn' ajja bhante Bhagavà vihÃrena vihÃsÅti.' 9. `Yad eva kho me tvaæ ùnanda MÃgadhake paricÃ- rake Ãrabbha\<*<6>*>/ sammukhà parikathaæ katvÃ, uÂÂhÃy' Ãsanà pakkanto, tad evÃhaæ NÃdike piï¬Ãya caritvà pacchÃ- bhattaæ {piï¬apÃto} paÂikkanto pÃde pakkhÃletvà Gi¤ja- kÃvasathaæ pavisitvà MÃgadhake\<*<7>*>/ paricÃrake Ãrabbha aÂÂhikatvà manasikatvà sabba-cetaso\<*<8>*>/ samannÃharitvà pa¤¤atte Ãsane nisÅdiæ: "Gatiæ tesaæ jÃnissÃmi abhisam- parÃyaæ, yaæ-gatikà te bhavanto yam-abhisamparÃyà ti." Addasaæ kho ahaæ ùnanda MÃgadhake paricÃrake yaæ-gatikà te bhavanto yam-abhisamparÃyÃ.\<*<9>*>/ Atha kho ùnanda antarahito yakkho saddam anussÃvesi: "Janava- sabho ahaæ BhagavÃ, Janavasabho ahaæ SugatÃti." AbhijÃnÃsi no tvaæ ùnanda ito pubbe evarÆpam nÃma- dheyyaæ sutvÃ\<*<10>*>/ yadidaæ Janavasabho ti?' `Na kho ahaæ bhante abhijÃnÃmi ito pubbe evarÆpaæ nÃma-dheyyaæ sutvà yadidaæ Janavasabho ti. Api hi\<*<11>*>/ me bhante lomÃni naÂÂhÃni "Janavasabho" ti nÃma- dheyyaæ sutvÃ. Tassa mayhaæ bhante etad ahosi: "Na \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm adds ti. 2 Sd vihÃraæ. 3 K cchÃyayaæ. 4 Sd upasampassadisso; Bm upasantapatiso; K upasantapatisso; K (SÅ) upasantappadisso. 5 Bm K vippasannattÃ. 6 So Bm K, SS omit. 7 K MÃgadhike. 8 Bm sabbaæ cetasÃ; K sabbaæ cetaso, and below. 9 Bm adds ti. 10 Sct sutaæ, but below sutvÃ; Bm K sutaæ, and below. 11 Bm K ca. >/ #<[page 206]># %<206 JANAVASABHA SUTTANTA. [D. xviii. 9.>% ha nÆna\<*<1>*>/ so orako yakkho bhavissati {yass' idaæ}\<*<2>*>/ evarÆpaæ nÃma-dheyyaæ\<*<3>*>/ yadidaæ Janavasabho ti."' 10. `AnantarÃ\<*<4>*>/ kho ùnanda sadda\<*<5>*>/-pÃtubhÃvÃ\<*<6>*>/ uÊÃra- vaïïo so\<*<7>*>/ me\<*<8>*>/ yakkho sammukhe\<*<9>*>/ pÃtur ahosi. Dutiya- kam pi saddam\<*<10>*>/ anussÃvesi: "BimbisÃro ahaæ BhagavÃ, BimbisÃro ahaæ Sugata.\<*<11>*>/ Idaæ sattamaæ kho ahaæ bhante Vessavaïassa mahÃrÃjassa sahavyataæ uppajjÃmi. So\<*<12>*>/ tato cuto manussa-rÃjÃ, amanussa-rÃjÃ\<*<13>*>/ divi homi\<*<13>*>/. Ito satta tato satta saæsÃrÃni catuddasa NivÃsam abhijÃnÃmi yattha me vusitaæ pure. "`DÅgha-rattaæ kho ahaæ bhante avinipÃto avinipÃtaæ sa¤jÃnÃmi, Ãsà ca pana me santiÂÂhati sakadÃgÃmitÃyÃti." `Acchariyam idaæ Ãyasmato Janavasabhassa yak- khassa, abbhutam\<*<14>*>/ idaæ Ãyasmato Janavasabhassa yak- khassa: `DÅgha-rattaæ kho ahaæ bhante avinipÃto avini- pÃtaæ sa¤jÃnÃmÅti' ca vadesi,\<*<15>*>/ `ùsà ca pana me santiÂ- Âhati sakadÃgÃmitÃyÃti' ca vadesi. Kuto nidÃnaæ pan' Ãyasmà Janavasabho yakkho evarÆpaæ uÊÃraæ\<*<16>*>/ visesÃ- dhigamaæ sa¤jÃnÃtÅti?' 11. "`Na a¤¤attha\<*<17>*>/ Bhagavà tava sÃsanÃ, na a¤¤attha Sugata tava sÃsanÃ. Yad-agge ahaæ bhante Bhagavati ekantagato\<*<18>*>/ abhipasanno,\<*<19>*>/ tad-agge ahaæ bhante dÅgha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Scdt K (SÅ); Bm na hi nuna; K na hi nÆna. 2 Bm K yadidaæ. 3 Bm K insert supa¤¤attaæ. 4 K antarÃ. 5 K saddassa. 6 K -bhÃvo. 7 Bm K omit. 8 SS ma. 9 Sct pamukhe; Sd pamukho. 10 K All MSS. saddham. 11 Bm -Ãti. 12 K So ito cuto manussesu rÃjà bhavituæ pahomi; K (SÅ) So tato cuto manussà rÃjà amanussà rÃjà divi homi. 13-13 Bm bhavituæ pahomi. 14 Sd abhibhÆtam; K abbhÆtam. 15 K pavedesi, and in the next clause. 16 K uÊÃra-. 17 K a¤¤atra, and in the next clause. 18 SS ekantigato; Bm kato; K ekantato; K (SÅ) ekantagato. 19 K abhippasanno. >/ #<[page 207]># %% rattaæ avinipÃto avinipÃtaæ sa¤jÃnÃmi, Ãsà ca pana me santiÂÂhati sakadÃgÃmitÃya. IdhÃhaæ bhante Vessa- vaïena\<*<1>*>/ mahÃrÃjena pesito VirÆÊhakassa mahÃrÃjassa santike kenacid eva karaïÅyena addasaæ Bhagavantaæ antarà magge Gi¤jakÃvasathaæ pavisitvà MÃgadhake paricÃrake Ãrabbha aÂÂhikatvà manasikatvà sabba-cetaso samannÃharitvà nisinnaæ: `Gatiæ tesaæ jÃnissÃmi abhisamparÃyaæ, yaæ-gatikà te bhavanto yam-abhisam- parÃyÃti.' Anacchariyaæ kho pan' etaæ bhante yaæ Vessavaïassa mahÃrÃjassa yaæ\<*<2>*>/ parisÃyaæ bhÃsato sam- mukhÃ\<*<3>*>/ sutaæ sammukhÃ\<*<3>*>/ paÂiggahitaæ `{yaæ-gatikÃ} te bhavanto yam-abhisaæparÃyà {ti}.' Tassa mayhaæ bhante etad ahosi: `Bhagavanta¤ ca dakkhÃmi ida¤ ca Bhagava- to ÃroceyyÃmÅti.' Ime kho\<*<4>*>/ bhante dve paccayà Bhaga- vantaæ dassanÃya pakkamituæ\<*<5>*>/. 12. PurimÃni bhante divasÃni purimatarÃni tadahu 'posathe païïarase vassÆpanÃyikÃya puïïÃya\<*<6>*>/ puïïamÃya rattiyà kavalakappà ca deva TÃvatiæsà SudhammÃyaæ sabhÃyaæ sannisinnà honti sannipatitÃ, mahatÅ ca dibbÃ\<*<7>*>/ parisà samantato nisinnÃ\<*<8>*>/ honti,\<*<9>*>/ cattÃro ca mahÃrÃjÃ\<*<10>*>/ catuddisà nisinnà honti. PuratthimÃya disÃya Dhata- raÂÂho mahÃrÃjà pacchÃmukho\<*<11>*>/ nisinno hoti deve\<*<12>*>/ purakkhatvÃ. DakkhiïÃya disÃya VirÆÊhako mahÃrÃjà uttarÃbhimukho nisinno hoti deve purakkhatvÃ. Pacchi- mÃya disÃya VirÆpakkho mahÃrÃjà puratthimÃbhimukho\<*<13>*>/ nisinno hoti deve purakkhatvÃ. UttarÃya disÃya Vessa- vaïo mahÃrÃjà dakkhiïÃbhimukho nisinno hoti deve \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS -vanena; and subsequently. 2 Bm K tassaæ. 3-3 K omits. 4 Bm K insert me. 5 Bm upasaækamituæ. 6 K omits. 7 Km K dibba-, and below. 8 Bm sannisinnÃ. 9 Sc hoti; Bm adds sannipatitÃ. 10 Bm K -jÃno, and below. 11 Bm pacchÃbhimukho; K pacchimÃbhimukho. 12 K devehi, and subsequently. 13 So K; St Bm purattÃbhimukho. >/ #<[page 208]># %<208 JANAVASABHA SUTTANTA. [D. xviii. 12.>% purakkhatvÃ. Yadà bhante kevalakappà ca devà TÃvatiæsà {SudhammÃyaæ} sabhÃyaæ sannisinnÃ\<*<1>*>/ honti sannipatitÃ, mahatÅ ca dibbà parisà samantato nisinnÃ\<*<2>*>/ honti\<*<3>*>/ cattÃro ca\<*<4>*>/ mahÃrÃjà catuddisà nisinnà honti, idaæ tesaæ hoti Ãsanasmiæ. Atha pacchà amhÃkaæ Ãsanaæ hoti. Ye te bhante devà Bhagavati brahma- cariyaæ caritvà adhunuppannà TÃvatiæsakÃyaæ, te a¤¤e deve atirocanti\<*<5>*>/ vaïïena c' eva yasasà ca. Tena sudaæ bhante devà TÃvatiæsà attamanà honti pamudità pÅti- somanassa-jÃtÃ: "Dibbà vata bho kÃyà paripÆrenti hÃyanti {asura-kÃyÃti}' \<*<6>*>/. 13. Atha kho\<*<7>*>/ bhante Sakko devÃnam Indo devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ sampasÃdaæ viditvà imÃhi gÃthÃhi anumodi: `Modanti vata bho devà TÃvatiæsà sahindakÃ,\<*<8>*>/ TathÃgataæ namassantà Dhammassa ca sudhammataæ. Nave va deve\<*<9>*>/ passantà vaïïavante yasassino Sugatasmiæ brahmacaryaæ\<*<10>*>/ caritvÃna idhÃgate, Te a¤¤e\<*<11>*>/ atirocanti vaïïena yasasÃyunà SÃvakà BhÆri-pa¤¤assa visesÆpagatà idha. Idaæ disvÃna nandanti TÃvatiæsà sahindakÃ\<*<12>*>/ TathÃgataæ namassantà Dhammassa ca sudhammatan' ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K nisinnÃ. 2 Bm sannisinnÃ. 3 Bm adds sannipatitÃ. 4 Scd omit. 5 K ativirocanti. 6 Sc asukÃrÃyÃti; Sd K asurakÃyÃti; St asurakÃyÃyÃti; Bm asurÃkÃyÃti. 7 Bm K kho, SS omit. 8 SS sa-indakÃ. See p. 221. 9 So Sdt K; Sc nave ca deve; Bm nave deve ca, and so at 18. At 18 SS nave va deve; K nave ca deve. 10 MSS. and K -cariyaæ. 11 Sc te vaïïa here but sabbe te at 18; Sdt te v' a¤¤e here but te a¤¤e at 18. 12 Sc Bm sa-y-; K sah- and so Bm K twice at 18 and SS at 21. >/ #<[page 209]># %% Tena sudaæ bhante devà TÃvatiæsà bhÅyoso mattÃya attamanà honti pamudità pÅti-somanassa-jÃtÃ: `Dibbà vata bho kÃyà paripÆrenti, hÃyanti asura-kÃyÃ' ti. 14. Atha\<*<1>*>/ bhante yen' atthena devà TÃvatiæsà Su- dhammÃyaæ sabhÃyaæ sannisinnà honti sannipatitÃ, taæ atthaæ cintayitvà taæ atthaæ mantayitvÃ, vutta-vacanà pi taæ\<*<2>*>/ cattÃro mahÃrÃjà tasmiæ atthe honti, pacca- nusiÂÂha-vacanà pi taæ\<*<3>*>/ cattÃro mahÃrÃjà tasmiæ atthe honti sakesu\<*<4>*>/ Ãsanesu Âhità avipakkantÃ. Te vutta-vÃkyà rÃjÃno paÂigayhÃnusÃsaniæ\<*<5>*>/ Vippasanna-manà santà aÂÂhaæsu samhi Ãsane ti. 15. Atha kho bhante uttarÃya disÃya uÊÃro Ãloko sa¤jÃyi, obhÃso pÃtur ahosi, atikkamm' eva devÃnam devÃnubhÃvaæ. Atha\<*<6>*>/ bhante Sakko devÃnam indo deve TÃvatiæse Ãmantesi: `YathÃ\<*<7>*>/ kho mÃrisà nimittà dis- santi\<*<8>*>/ Ãloko sa¤jÃyati obhÃso pÃtu bhavati Brahmà pÃtu bhavissati, Brahmuno\<*<9>*>/ etaæ pubba-nimittaæ pÃtubhÃvÃya yadidaæ Ãloko sa¤jÃyati obhÃso pÃtu bhavatÅti.' Yathà nimittà dissanti Brahmà pÃtu bhavissati, Brahmuno h' etaæ nimittaæ\<*<10>*>/ obhÃso vipulo mahà ti. 16. Atha kho bhante devà TÃvatiæsÃ\<*<11>*>/ sakesu Ãsanesu nisÅdiæsu: `ObhÃsam etaæ ¤assÃma\<*<12>*>/ {yaæ-vipÃko} bhavissati, sacchikatvà va naæ gamissÃmÃti.' CattÃro pi mahÃrÃjà yathà sakesu Ãsanesu nisÅdiæsu: `ObhÃsam etaæ ¤assÃma {yaæ-vipÃko} bhavissati, sacchi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K add kho. 2 Bm nÃm' idaæ; K agrees with SS. 3 Bm nÃm' idaæ. 4 Bm K sakesu sakesu. 5 Sd pariggay-; St paggay-; Bm K paÂigg-. See p. 225. 6 Bm adds kho, but not K. 7 Sd yatho; Sct yato; but see i. 220; ii. 225. 8 Bm inserts uÊÃro. 9 Bm adds h' (from the verse). 10 MSS. and K pubba-nimittaæ. 11 Bm adds yathÃ. 12 K yassÃma, and below. >/ #<[page 210]># %<210 JANAVASABHA SUTTANTA. [D. xviii. 16.>% katvà va naæ gamissÃmÃti.' Idaæ sutvà devÃ\<*<1>*>/ TÃvatiæsà ekaggà samÃpajjiæsu: `ObhÃsam etaæ ¤assÃma {yaæ-vipÃko} bhavissati, sacchikatvà va naæ gamissÃmÃti.' 17. Yadà bhante Brahmà SanaækumÃro devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ pÃtu bhavati, oÊÃrikaæ attabhÃvaæ abhinimminitvÃ\<*<2>*>/ pÃtu bhavati. Yo kho pana bhante Brahmuno pakati-vaïïo anabhisambhavanÅyo so devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ cakkhu-pathasmiæ. Yadà bhante Brahmà SanaækumÃro devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ pÃtu bhavati, so a¤¤e deve atÅrocati vaïïena c' eva yasasà ca. Seyyathà pi bhante sovaïïa-viggaho manussa-viggahaæ\<*<3>*>/ atirocati,\<*<4>*>/ evam eva kho bhante yadà Brahmà SanaækumÃro devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ pÃtu bhavati, so a¤¤e deve atirocati vaïïena c' eva yasasà ca. Yadà bhante Brahmà SanaækumÃro devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ pÃtu bhavati, na tassa\<*<5>*>/ parisÃyaæ koci devo abhivÃdeti và paccuÂÂheti và Ãsanena và nimanteti. Sabbe va tuïhÅ-bhÆtà pa¤jalikÃ\<*<6>*>/ pallaÇke na\<*<7>*>/ nisÅdanti `Yassa dÃni devassa icchissati Brahmà SanaækumÃro, tassa devassa pallaÇke nisÅdis- satÅti.'\<*<8>*>/ Yassa kho pana bhante devassa Brahmà Sanaæ- kumÃro pallaÇke\<*<9>*>/ nisÅdati,\<*<10>*>/ uÊÃraæ so labhati devo veda-paÂilÃbhaæ, uÊÃraæ so labhati devo somanassa- paÂilÃbhaæ. Seyyathà pi bhante rÃjà khattiyo muddhÃ- vasitto adhunÃbhisitto\<*<11>*>/ rajjena, uÊÃraæ so labhati veda- paÂilÃbhaæ, uÊÃraæ so labhati somanassa-paÂilÃbhaæ, evam eva kho bhante yassa devassa Brahmà Sanaæ- kumÃro pallaÇke nisÅdati, uÊÃraæ so labhati devo veda- paÂilÃbhaæ, uÊÃraæ so labhati devo somanassa-paÂilÃ- bham. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So K; SS Bm omit. 2 K abhinimmitvÃ. 3 Bm K mÃnusaæ. 4 Bm atiroceti. 5 Bm K tassaæ. 6 Sc a¤jalikÃ, Sd pajalikÃ. 7 So SS which vary afterwards; K pallaÇke, but in 18 -kena. 8 K nisÅdissati. 9 Sct add na. 10 SS nisÅdissati. 11 K adhunÃvasitto, and in note adhunÃbhisitto ti pi pÃÂno. >/ #<[page 211]># %% 18. Atha bhante Brahmà SanaækumÃro oÊÃrikaæ attabhÃvaæ abhinimminitvÃ\<*<1>*>/ kumÃra-vaïïÅ\<*<2>*>/ hutvà Pa¤casikho devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ pÃtur ahosi. So vehÃsaæ abbhuggantvà ÃkÃse antalikkhe pallaÇkena nisÅdi. Seyyathà pi bhante balavà puriso supaccatthate và pallaÇke same và bhÆmi-bhÃge pallaÇkena nisÅdeyya, evam eva kho bhante Brahmà SanaækumÃro vehÃsaæ abbhuggantvà ÃkÃse antalikkhe pallaÇkena nisÅditvà devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ sampasÃdaæ viditvà imÃhi gÃthÃhi anumodi: `Modanti vata bho devà TÃvatiæsà sahindakÃ, TathÃgataæ namassantà Dhammassa ca sudhammataæ, Nave va deve passantà vaïïavante yasassino,\<*<3>*>/ Sugatasmiæ\<*<4>*>/ brahmacariyaæ caritvÃna idhÃgate. Te a¤¤e atirocanti vaïïena yasasÃyunà SÃvakà BhÆri-pa¤¤assa visesÆpagatà idha. Idaæ disvÃna nandanti TÃvatiæsà sahindakÃ, TathÃgataæ namassantà Dhammassa ca sudhammatan' ti. 19. Idam atthaæ bhante Brahmà SanaækumÃro abhÃsittha.\<*<5>*>/ Idam atthaæ bhante Brahmuno Sanaæ- kumÃrassa bhÃsato aÂÂhaÇga-samannÃgato saro\<*<6>*>/ hoti vissaÂÂho ca vi¤¤eyyo ca ma¤jÆ ca savanÅyo ca bindu\<*<7>*>/ ca avisÃrÅ ca gambhÅro ca ninnÃdÅ ca. Yathà parisaæ kho pana bhante Brahmà SanaækumÃro sarena\<*<8>*>/ vi¤¤Ãpeti, na c' assa bahiddhà parisÃya ghoso niccharati. Yassa kho pana bhante evaæ aÂÂhaÇga-samannÃgato saro hoti, so vuccati Brahmassaro ti. 20. Atha kho bhante Brahmà SanaækumÃro tettiæse attabhÃve abhinimminitvÃ\<*<9>*>/ devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K abhinimmitvÃ. 2 K -vaïïo. 3 Sct Bm yasassine. 4 K Sagatasmi. 5 Sc rÃhÃsittha; Sdt Bm bhÃsittha here and in 21. 6 Sdt omit. 7 Sd bandu, St bindÆ. 8 K inserts ca. 9 K abhinimmitvÃ. >/ #<[page 212]># %<212 JANAVASABHA SUTTANTA. [D. xviii. 20.>% pacceka-pallaÇkesu\<*<1>*>/ pallaÇkena nisÅditvà deve TÃvatiæse Ãmantesi: `Taæ kiæ ma¤¤anti bhonto devà TÃvatiæsÃ? YÃva\<*<2>*>/ ca\<*<3>*>/ so Bhagavà bahujana-hitÃya paÂipanno bahujana- sukhÃya lokÃnukampakÃya\<*<4>*>/ atthÃya hitÃya sukhÃya deva- manussÃnaæ. Ye hi keci bho\<*<5>*>/ Buddhaæ saraïaæ gatà dhammaæ saraïaæ gatà saæghaæ saraïaæ gatà sÅlesu paripÆrakÃrino, te kÃyassa bhedà param maraïà app ekacce Parinimmita-VasavattÅnaæ devÃnaæ sahavyataæ uppajjanti, app ekacce {NimmÃnaratÅnaæ} devÃnaæ sahavyataæ uppajjanti, app ekacce TusitÃnaæ devÃnaæ \<*<6>*>/ . . . YÃmÃnaæ devÃnaæ . . . TÃvatiæsÃnaæ devÃnaæ . . . {CÃtummahÃrÃjikÃnaæ} devÃnaæ sahavyataæ uppaj- janti. Ye sabbanihÅnaæ kÃyaæ paripÆrenti, te gandhabba- kÃyaæ paripÆrentÅti.' 21. Idam atthaæ bhante Brahmà SanaækumÃro abhÃsittha. Idam atthaæ bhante Brahmuno\<*<7>*>/ Sanaæ- kumÃrassa bhÃsato ghoso\<*<8>*>/ yeva\<*<9>*>/ devo\<*<10>*>/ ma¤¤ati\<*<11>*>/ `Yo 'yaæ\<*<12>*>/ mama pallaÇke, {so 'yaæ}\<*<13>*>/ eko va\<*<14>*>/ bhÃsatÅti.' Ekasmiæ bhÃsamÃnasmiæ sabbe bhÃsanti nimmitÃ, Ekasmiæ tuïhÅm ÃsÅne sabbe tuïhÅ bhavanti te. Tadà su devà ma¤¤anti TÃvatiæsà sahindakÃ, Yo ayaæ\<*<15>*>/ mama pallaÇke\<*<16>*>/ so 'yaæ\<*<17>*>/ eko va\<*<18>*>/ bhÃsatÅti. 22. Atha kho bhante Brahmà SanaækumÃro ekante\<*<19>*>/ attÃnaæ upasaæhÃsi,\<*<20>*>/ ekante attÃnaæ upasaæharitvà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm inserts pacceka-; K omits paccekapallaÇkesu, but follows with paccekapallaÇke. 2 Bm K yÃva¤. 3 K ce. 4 K -kampÃya. 5 K bhonto. 6 Bm K repeat the whole clause. 7 SS -na; K brahmÃsanaæk-. 8 Sc so, Sd soso. 9 Sc yevÃ. 10 Sc omits; Bm K devÃ. 11 Bm K -nti. 12 Bm yvÃyaæ. 13 Bm K svÃyaæ. 14 K ca. 15 SS yoyaæ, K yvÃyaæ. 16 K pallaÇkasmiæ. 17 K svÃyaæ. K yvÃyaæ. 18 K ca. 19 Bm K ekattena, and below. 20 K -saæharati. >/ #<[page 213]># %% Sakkassa devÃnam indassa pallaÇkena\<*<1>*>/ nisÅditvà deve TÃvatiæse Ãmantesi: `Taæ kiæ ma¤¤anti bhonto devà TÃvatiæsÃ? YÃva suppa¤¤attà v'\<*<2>*>/ ime tena Bhagavatà jÃnatà passatà arahatà sammÃsambuddhena cattÃro iddhipÃdà iddhi- pahutÃya\<*<3>*>/ iddhi-visavitÃya\<*<4>*>/ iddhi-vikubbanatÃya. Katame cattÃro? Idha bho bhikkhu chanda-samÃdhi-padhÃna- saækhÃra-samannÃgataæ iddhipÃdaæ bhÃveti, viriya- samÃdhi\<*<5>*>/ . . . citta-samÃdhi . . . vÅmaæsÃ-samÃdhi- padhÃna-saækhÃra-samannÃgataæ iddhipÃdaæ bhÃveti. Ime kho bho tena Bhagavatà jÃnatà passatà arahatà sammÃsambuddhena cattÃro iddhipÃdà pa¤¤attà iddhi- pahutÃya iddhi-visavitÃya iddhi-vikubbanatÃya. Ye hi\<*<6>*>/ keci bho atÅtam addhÃnam samaïà và brÃhmaïà và aneka- vihitaæ\<*<7>*>/ iddhi-vidhaæ paccanubhosuæ, sabbe te imesaæ yeva catunnaæ iddhipÃdÃnaæ bhÃvitattà bahulÅ-katattÃ. Ye hi pi\<*<8>*>/ keci bho anÃgatam addhÃnaæ {samaïÃ} và brÃhmaïà aneka-vihitaæ iddhi-vidhaæ paccanubhossanti, sabbe te imesaæ yeva catunnaæ iddhipÃdÃnaæ bhÃvitattÃ. bahulÅ-katattÃ. Ye hi pi\<*<9>*>/ keci bho etarahi samaïà và brÃhmaïà và aneka-vihitaæ iddhi-vidhaæ paccanubhonti, sabbe te imesaæ yeva catunnaæ iddhipÃdÃnaæ bhÃvitattà bahulÅ-katattÃ. Passanti no bhonto devà TÃvatiæsà mama pi naæ\<*<10>*>/ evarÆpaæ iddhÃnubhÃvan' ti? `Evaæ Brahme'\<*<11>*>/ ti. `Aham pi kho bho imesaæ yeva catunnaæ iddhi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 St Bm pallaÇke pallaÇkena; K pallaÇke. 2 Bm c'; K p'; cp. 20. 3 K bahulÅkatÃya and below; K (note) iddhipahutÃyÃti pÃÂhena bhaviÂabbaæ. 4 K visevitÃya, and below note iddhi-ÃsavitÃyÃti và iddhivisatÃyÃti và pÃÂho. 5 Bm K repeat the clause after each. 6 K pi (but in 20 hi). 7 SS omit here only. 8 Bm K pi hi and below. 9 Bm pi hi. 10 Bm maæ; K prints mama pimaæ; K (SÅ) mamapi naæ. 11 Bm K MahÃ-BrÃhme. >/ #<[page 214]># %<214 JANAVASABHA SUTTANTA. [D. xviii. 22.>% pÃdÃnaæ bhÃvitattà bahulÅ-katattà evam mahiddhiko evam mahÃnubhÃvo' ti. 23. Idam atthaæ bhante Brahmà SanaækumÃro abhÃsittha. Idam atthaæ bhante Brahmà SanaækumÃro bhÃsitvà deve TÃvatiæse Ãmantesi: `Taæ {kiæ} ma¤¤anti bhonto devà TÃvatiæsÃ? YÃva¤ c' idaæ tena Bhagavatà jÃnatà passatà arahatà sammà sambuddhena tayo okÃsÃdhigamà anubuddhà sukhassÃ- dhigamÃya. Katame tayo? `Idha bho ekacco saæsaÂÂho viharati kÃmehi, saæsaÂÂho akusalehi dhammehi. so aparena samayena ariyaæ dhammaæ suïÃti, yoniso manasikaroti, dhammÃnu- dhammaæ paÂipajjati. So ariya-dhamma-savanaæ Ãgamma yoniso manasikÃraæ dhammÃnudhamma- paÂipattiæ\<*<1>*>/ {asaæsaÂÂho} viharati kÃmehi, asaæsaÂÂho akusalehi dhammehi. Tassa asaæsaÂÂhassa kÃmehi asaæsaÂÂhassa akusalehi dhammehi uppajjati sukhaæ, sukhà bhÅyo\<*<2>*>/ somanassaæ. Seyyathà pi bho mudÃ\<*<3>*>/ pÃmujjaæ\<*<4>*>/ jÃyetha, evam eva kho bho asaæsaÂÂhassa kÃmehi asaæsaÂÂhassa akusalehi dhammehi uppajjati sukhaæ, sukhà bhÅyo somanassaæ. Ayaæ kho bho tena Bhagavatà jÃnatà passatà arahatà sammÃ-sambuddhena paÂhamo okÃsÃdhigamo anubuddho sukhassÃdhigamÃya. 24. `Puna ca paraæ bho idh' ekaccassa oÊÃrikà kÃya- saækhÃrà appaÂippassaddhà honti, oÊÃrikà vacÅ-saækhÃrà . . . pe\<*<5>*>/ . . . citta-saækhÃrà {appaÂippassaddhÃ} honti. So aparena samayena ariya-dhammaæ suïÃti, yoniso manasikaroti, dhammÃnudhammaæ paÂipajjati. Tassa ariya-dhamma-savanaæ Ãgamma yoniso-manasikÃraæ dhammÃnudhamma-paÂipattiæ\<*<6>*>/ oÊÃrikà kÃya-saækhÃrà paÂippassambhanti, oÊÃrikà vacÅ-saækhÃrà . . . pe\<*<7>*>/ . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K DhammÃnudhammaæ paÂipajjati, and below. 2 K bhiyyo and below. 3 K pamudÃ, and below. 4 K pÃmojjaæ and below; K note pÃmujjantÅti và pÃÂho. 5 K repeats appaÂippassaddhà honti. 6 K dhammÃnudhammaæ paÂipajjantassa. 7 Not in SS; K repeats the clause. >/ #<[page 215]># %% citta-saækhÃrà paÂippassambhanti. Tassa oÊÃrikÃnaæ kÃya-saækhÃrÃnaæ paÂippassaddhiyÃ, oÊÃrikÃnaæ vacÅ- saækhÃrÃnaæ . . . citta-saækhÃrÃnaæ paÂippassaddhiyà uppajjati sukhaæ, sukhà bhÅyo somanassaæ. Seyyathà pi bho mudÃ\<*<1>*>/ pÃmujjam\<*<2>*>/ jÃyetha, evam eva kho\<*<3>*>/ bho oÊÃrikÃnaæ kÃya-saækhÃrÃnaæ paÂippassaddhiyà oÊÃri- kÃnaæ vacÅ-saækhÃrÃnaæ . . . citta\<*<2>*>/-saækhÃrÃnaæ paÂi- ppassaddhiyà uppajjati sukhaæ, sukhà bhÅyo somanassaæ. Ayaæ kho bho tena Bhagavatà jÃnatà passatà arahatà sammÃ-sambuddhena dutiyo okÃsÃdhigamo anubuddho sukhassÃdhigamÃya. 25. `Puna ca paraæ bho idh' ekacco `idaæ kusalan' ti yathÃbhÆtaæ {na ppajÃnÃti}, `idaæ akusalan' ti yathÃ- bhÆtaæ nappajÃnÃti, `idaæ sÃvajjaæ\<*<4>*>/ idaæ anavajjaæ, idaæ sevitabbaæ idaæ na sevitabbaæ, idaæ hÅnaæ idaæ païÅtaæ, idaæ kaïha-sukka-sappaÂibhÃgan' ti yathÃ- bhÆtaæ nappajÃnÃti. So aparena samayena ariyaæ dhammam suïÃti, {yoniso} manasikaroti, {dhammÃnu- dhammaæ} paÂipajjati. So ariya-dhamma-savanaæ Ãgamma yoniso-manasikÃraæ dhammÃnudhamma-paÂi- pattiæ, `idaæ kusalan' ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, `idaæ akusalan' ti yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti, `idaæ sÃvajjaæ idaæ anavajjaæ, idaæ sevitabbaæ idaæ na sevitabbaæ, idaæ {hÅnaæ} idaæ païÅtaæ, idaæ kaïha-sukka-sappaÂi- bhÃgan' ti {yathÃbhÆtaæ} pajÃnÃti. Tassa evaæ jÃnato evaæ passato avijjà pahÅyati, vijjà uppajjati. Tass' avijjÃ- virÃgÃ\<*<5>*>/ vijjuppÃdà uppajjati sukhaæ, sukhà bhÅyo somanassaæ. Seyyathà pi bho mudÃ\<*<6>*>/ pÃmujjaæ jÃyetha, evam eva kho bho\<*<7>*>/ avijjÃ-virÃgÃ\<*<8>*>/ vijjuppÃdà uppajjati sukhaæ, sukhà bhÅyo somanassaæ. Ayaæ kho bho tena Bhagavatà jÃnatà passatà arahatà sammÃ-sambuddhena tatiyo okÃsÃdhigamo anubuddho sukhassÃdhigamÃya. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm pamudÃ. 2 Sd pÃmojjaæ. 3 So Bm K; SS omit. 4 K sÃvajjan ti yathÃbhÆtam nappajÃnÃti, and so throughout. 5 Bm avijjÃvitarÃgÃ, and below. 6 Bm K pamudÃ. 7 Bm omits, but not K. 8 Bm vitar-. >/ #<[page 216]># %<216 JANAVASABHA SUTTANTA. [D. xviii. 25.>% `Ime kho bho tena Bhagavatà jÃnatà passatà arahatà sammÃ-sambuddhena tayo okÃsÃdhigamà anubuddhà sukhassÃdhigamÃyÃti.' 26. Idam atthaæ bhante Brahmà SanaækumÃro abhÃsittha. Idam atthaæ bhante Brahmà sanaækumÃro bhÃsitvà deve TÃvatiæse Ãmantesi: `Taæ {kiæ} ma¤¤anti bhonto devà TÃvatiæsÃ? YÃva suppa¤¤attà v'\<*<1>*>/ ime tena Bhagavatà jÃnatà passatà arahatà sammÃsambuddhena cattÃro satipaÂÂhÃnà kusalassÃdhigamÃya. Katame cattÃro? Idha bho bhikkhu ajjhattaæ kÃye kÃyÃnupassÅ viharati ÃtÃpÅ sampajÃno satimà vineyya loke abhijjhà domanassaæ. Ajjhattaæ kÃye kÃyÃnupassÅ viharanto tattha sammà samÃdhiyati sammà vippasÅdati. So tattha sammà samÃhito sammà vippasanno bahiddhà para-kÃye ¤Ãïa-dassanaæ abhinib- batteti. Ajjhattaæ vedanÃsu . . . pe . . . citte . . . pe . . . dhammesu dhammÃnupassÅ viharati ÃtÃpÅ sam- pajÃno satimà vineyya loke abhijjhà domanassaæ. Ajjhattaæ dhammesu dhammÃnupassÅ viharanto tattha sammà samÃdhiyatÅ sammà vippasÅdati. So tattha sammà {samÃhito} sammà vippasanno bahiddhà para- dhammesu ¤Ãïadassanaæ abhinibbatteti. `Ime kho bho tena Bhagavatà jÃnatà passatà arahatà sammÃ-sambuddhena cattÃro satipaÂÂhÃnà pa¤¤attà kusalassÃdhigamÃyÃti.' 27. Idam atthaæ bhante Brahmà SanaækumÃro abhÃsittha. Idam atthaæ bhante Brahmà SanaækumÃro bhÃsitvà deve TÃvatiæse Ãmantesi: `Taæ {kiæ} ma¤¤anti bhonto devà TÃvatiæsÃ? YÃva suppa¤¤attà v' ime\<*<2>*>/ tena Bhagavatà jÃnatà passatà ara- hatà sammÃ-sambuddhena satta samÃdhi-parikkhÃrÃ\<*<3>*>/ sammÃ-samÃdhissa bhÃvanÃya\<*<4>*>/ samÃdhissa\<*<5>*>/ pÃripÆriyÃ. Katame satta? SeyyathÅdaæ sammÃ-diÂÂhi, sammÃ- saækappo, sammÃ-vÃcÃ, sammÃ-kammanto, sammÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm c'; K p'. 2 Bm cime; K pime. 3 Ang. iv. 40; comp. M. i. 301, Asl. 305. 4 Bm pari bhÃv-. 5 Bm K omit. >/ #<[page 217]># %% ÃjÅvo, sammÃ-vÃyÃmo, sammÃ-sati. Yà kho bho imehi satta\<*<1>*>/ aÇgehi cittass' ekaggatà parikkhatÃ,\<*<2>*>/ ayaæ vuccati bho ariyo sammÃ-samÃdhi sa-upaniso iti pi saparikkhÃro iti pi.\<*<3>*>/ SammÃ-diÂÂhissa bho sammÃ-saæ- kappo pahoti,\<*<4>*>/ sammÃ-saækappassa sammÃ-vÃcà pahoti, sammÃ-vÃcassa sammÃ-kammanto pahoti, sammÃ-kam- mantassa sammÃ-ÃjÅvo pahoti, sammÃ-ÃjÅvassa sammÃ- vÃyÃmo pahoti, sammÃ-vÃyÃmassa sammÃ-sati pahoti, sammÃ-satissa sammÃ-samÃdhi pahoti, sammÃ-samÃ- dhissa sammÃ-¤Ãïaæ pahoti, sammÃ-¤Ãïassa sammÃ- vimutti pahoti. `Yaæ hi taæ bho {sammÃ} vadamÃno vadeyya: "SvÃk- khÃto BhagavatÃ\<*<5>*>/ dhammo sandiÂÂhiko akÃliko ehipas- siko opanayiko\<*<6>*>/ paccattaæ veditabbo vi¤¤ÆhÅti,\<*<7>*>/ ApÃrÆtÃ\<*<8>*>/ amatassa dvÃrÃ\<*<9>*>/ ti" idam eva taæ {sammÃ} vadamÃno vadeyya.\<*<10>*>/ SvÃkkhÃto hi bho\<*<11>*>/ Bhagavatà dhammo sandiÂÂhiko akÃliko ehipassiko opanayiko pac- cattaæ veditabbo vi¤¤Æhi,\<*<12>*>/ apÃrÆtÃ\<*<13>*>/ amatassa dvÃrÃ.\<*<14>*>/ `Ye hi keci bho Buddhe aveccappasÃdena samannÃgatÃ, Dhamme aveccappasÃdena samannÃgatÃ, Saæghe avecca- ppasÃdena samannÃgatÃ, ariya-kantehi sÅlehi samannÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 St sattahi corrected to satta; Bm K Hardy sattah'. 2 SS Bm parikkhattÃ; K parikkhatÃ; Sum. parikhÃrÃ. 3 Sc omits the second iti pi. 4 K ca hoti, and onwards. 5 Sd Bhagavato. 6 Sd omits; Bm opaneyyiko and below. 7 Bm vi¤¤Æhi, and below. It looks as if the sentence may have once ended with vi¤¤uhÅti, as on p. 222 and often elsewhere. 8 Sc apÃyutÃ, corrected to apÃrÆyutÃ; Sd apÃrÆpÃtÃ, corrected to apÃrÆtÃ; K apÃrutÃ. 9 Sc dvÃra, omits ti. 10 Sc omits idam . . . vadeyya; Bm idam etaæ, etc.; K Idam eva taæ SammÃ-sambuddhe aveccappasÃdena samannÃgataæ, etc. 11 K omits. 12 SS vinnÆhÅti; Bm -¤Æhi; so K here. 13 Sd apÃrÆpÃ; K apÃrutÃ. 14 Sc dvÃra; Bm add ti. >/ #<[page 218]># %<218 JANAVASABHA SUTTANTA. [D. xviii. 27.>% gatÃ, ye hi\<*<1>*>/ kec' ime opapÃtikà dhamma\<*<2>*>/-vinÅtÃ\<*<3>*>/ sÃtirekÃni catu-vÅsati-sata-sahassÃni MÃgadhakà paricÃ- rakà abbhatÅtà kÃlakatÃ\<*<4>*>/ tiïïaæ saæyojanÃnaæ parik- khayà sotÃpannà avinipÃta-dhammà niyatà sambodhi- parÃyanÃ,\<*<5>*>/ atthi c' ev' ettha sakadÃgÃmino, AthÃyaæ itarà pajà Pu¤¤ÃbhÃgÃ\<*<6>*>/ ti me mano\<*<7>*>/ SaÇkhÃtuæ no pi\<*<8>*>/ sakkomi MusÃ-vÃdassa ottappan\<*<9>*>/ ti.' 28. Idam atthaæ bhante Brahmà SanaækumÃro abhÃ- sittha. Idam atthaæ bhante Brahmuno SanaækumÃrassa bhÃsato {Vessavaïassa} MahÃrÃjassa evaæ cetaso parivi- takko udapÃdi: `Acchariyaæ vata bho, abbhutaæ vata bho, evarÆpo pi {nÃma}\<*<10>*>/ uÊÃro satthà bhavissati, evarÆpaæ uÊÃraæ dhammakkhÃnaæ, evarÆpà uÊÃrà visesÃdhigamà pa¤¤ÃyissantÅti.' Atha bhante Brahmà SanaækumÃro {Vessavaïassa} MahÃrÃjassa cetasà ceto-parivitakkam a¤¤Ãya {Vessavaïaæ} MahÃrÃjaæ etad avoca: `Taæ {kiæ} ma¤¤ati bhavaæ {Vessavaïo} MahÃrÃjÃ? AtÅtam pi addhÃnaæ evarÆpo uÊÃro satthà ahosi, evarÆ- paæ uÊÃraæ dhammakkhÃnaæ, evarÆpà uÊÃrà visesÃdhi- gamà pa¤¤Ãyiæsu. AnÃgatam pi addhÃnaæ evarÆpo uÊÃro satthà bhavissati, evarÆpaæ uÊÃraæ dhammakkhÃ- naæ, evarÆpà uÊÃrà visesÃdhigamà pa¤¤ÃyissantÅti.' 29. Idam atthaæ\<*<11>*>/ Brahmà SanaækumÃro devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ abhÃsi. Idam atthaæ {Vessavaïo} MahÃ- rÃjà Brahmuno SanaækumÃrassa devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd omits ye hi; St omits hi; K Bm ye cime. 2 Sc dhammÃ; K dhamme. 3 Bm vinitÃ. 4 Bm kÃlaÇk-. 5 Sd Atth' ime 'v' ettha. 6 Sc bhÃga. 7 K pu¤¤abhÃgÃti mama me. 8 K omits no pi. 9 Bm ottapan. 10 Sc omits pi nÃma 11 Sd Bm K insert bhante. >/ #<[page 219]># %% bhÃsato sammukhà sutvà sammukhà paÂiggahetvÃ\<*<1>*>/ sapa- risÃyaæ\<*<2>*>/ Ãrocesi. Idam atthaæ Janavasabho yakkho {Vessavaïassa} MahÃrÃjassa\<*<3>*>/ parisÃyaæ bhÃsato sam- mukhà sutvà sammukhà paÂiggahetvà Bhagavato Ãrocesi. Idam atthaæ Bhagavà Janavasabhassa yakkhassa sam- mukhà sutvà sammukhà paÂiggahetvà sÃma¤ ca abhi¤- ¤Ãya\<*<4>*>/ Ãyasmato ùnandassa Ãrocesi. Idam atthaæ Ãyasmà ùnando Bhagavato sammukhà sutvà sammukhà paÂigga- hetvà Ãrocesi bhikkhÆnaæ {bhikkhunÅnaæ} upÃsakÃnaæ {upÃsikÃnaæ}. Tayidaæ brahmacariyaæ iddha¤ c' eva phÅta¤ ca vitthÃritaæ bÃhuja¤¤aæ puthubhÆtaæ yÃvad eva manussehi suppakÃsitan ti\<*<5>*>/. Janavasabha-Suttantaæ NiÂÂhitaæ.\<*<6>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K sutaæ sammukhà patiggahitaæ (twice, but not the third and fourth times); K (SÅ) sutvà sammukhà paÂiggahetvÃ. 2 Sd yaæ; Bm sayaæ; K sÃyaæ parisÃyaæ; K (SÅ) saparisÃyaæ. 3 Sd inserts saæ; Bm sayaæ; K sÃyaæ. 4 Sd pa¤¤a (corrected to pa¤ca) abhi¤¤Ã; Sct pa¤ca abhi¤¤Ãya. 5 = XVI. 3, 35, 36 (above pp. 113, 114). 6 Bm K Janavasabha-Suttaæ pa¤camaæ. >/ #<[page 220]># %< 220>% [xix. MahÃ-Govinda Suttanta.] 1 Evam me sutaæ. 1. Ekaæ samayaæ Bhagavà RÃjagahe viharati Gijjha- kÆÂe pabbate. Atha kho Pa¤casikho Gandhabba-putto abhikkantÃya rattiyà abhikkanta-vaïïo\<*<2>*>/ {kevalakappaæ} GijjhakÆÂaæ\<*<3>*>/ obhÃsetvà yena Bhagavà ten' upasaækami, upasaækamitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. Ekamantaæ Âhito kho Pa¤casikho Gandhabba- putto Bhagavantaæ etad avoca: `Yam me bhante devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ sammukhà sutaæ sammukhà {paÂiggahÅtaæ},\<*<4>*>/ Ãrocem' etaæ bhante\<*<5>*>/ Bhagavato ti.' `ùrocehi me tvaæ Pa¤casikhÃti,' Bhagavà avoca. 2. PurimÃni bhante divasÃni purimatarÃni, tadahu 'posathe païïarase pavÃraïÃya puïïamÃya rattiyà keva- lakappà ca devà TÃvatiæsà SudhammÃyaæ sabhÃyaæ sannisinnà honti sannipatitÃ, mahatÅ ca dibbÃ\<*<6>*>/ parisà samantato nisinnà hoti, cattÃro ca {MahÃrÃjÃ}\<*<7>*>/ cÃtuddisà nisinnà honti. PuratthimÃya disÃya DhataraÂÂho MahÃ- rÃjà pacchÃbhimukho\<*<8>*>/ nisinno hoti deve\<*<9>*>/ purakkhatvÃ.\<*<10>*>/ DakkhiïÃya disÃya VirÆÊhako MahÃrÃjà uttarÃbhimukho nisinno hoti deve purakkhatvÃ. PacchimÃya disÃya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Referred to as a JÃtaka at JÃt. i. 45, 46. See also iii. 469. Compare MahÃvastu iii. 197-240. 2 Sc Bm vaïïÃ. 3 Bm -kuÂapabbataæ. 4 Bm K -hitaæ. 5 Bm K omit. 6 Bm K dibba-. 7 Bm K rÃjÃno, and below. 8 Bm pacchÃmukho, and so throughout. 9 Bm deva; K devehi, and so throughout. 10 Bm pÆrakkhitvÃ, and below. >/ #<[page 221]># %% VirÆpakkho MahÃrÃjà puratthÃbhimukho nisinno hoti deve purakkhatvÃ. UttarÃya disÃya Vessavaïo MahÃrÃjà dakkhiïÃbhimukho nisinno hoti deve purakkhatvÃ. Yadà bhante kevalakappà ca devà TÃvatiæsà SudhammÃyaæ sabhÃyaæ sannisinnà honti sannipatitÃ, mahatÅ ca dibbà parisà samantato nisinnà honti,\<*<1>*>/ cattÃro ca mahÃrÃjà catuddisà nisinnà honti, idaæ tesaæ\<*<2>*>/ hoti Ãsanasmiæ, atha pacchà amhÃkaæ Ãsanaæ hoti. Ye te bhante devà Bhagavati brahmacariyaæ caritvà adhun-uppannÃ\<*<3>*>/ TÃva- tiæsa-kÃyÃ,\<*<4>*>/ te a¤¤e deve atirocanti vaïïena c' eva yasasÃ\<*<5>*>/ ca. Tena sudaæ bhante devà TÃvatiæsà atta- manà honti pamudità pÅti\<*<6>*>/-somanassa-jÃtÃ: "Dibbà vata bho kÃyà paripÆrenti,\<*<7>*>/ hÃyanti asura-kÃyà ti." 3. Atha\<*<8>*>/ bhante Sakko devÃnam Indo devÃnaæ TÃva- tiæsÃnaæ pÃsÃdaæ\<*<9>*>/ viditvà imÃhi gÃthÃhi anumodi: `Modanti vata bho devà TÃvatiæsà sahindakÃ,\<*<10>*>/ TathÃgataæ namassantà dhammassa ca sudhammataæ,\<*<11>*>/ Nave va\<*<12>*>/ deve passantÃ\<*<13>*>/ vaïïavante yasassino,\<*<14>*>/ Sugatasmiæ brahmacariyaæ caritvÃna idhÃgate. Te a¤¤e atirocanti\<*<15>*>/ vaïïena yasasÃyunÃ,\<*<16>*>/ SÃvakà BhÆri-pa¤¤assa visesÆpagatà idha. Idaæ disvÃna nandanti TÃvatiæsà sahindakÃ, TathÃgataæ namassantà dhammassa ca sudhammatan ti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm hoti. 2 Scd Bm nesaæ. 3 Bm K addhunÆpap-. 4 Bm K -kÃyaæ. 5 Bm atiro centi deve nave yasasÃ. 6 Bm omits pÅti, and so in 4, but not in 12. 7 SS paripÆranti here; -purenti in 3. 8 Bm K insert kho. 9 Bm K sappasÃdaæ. 10 So SS at pp. 212, 227, Sd here, and Bm K always. St here sayindakÃ. Sc here and SS at p. 211 sa-indakÃ. See JÃt. 5, 223, compared with 123; MahÃvastu iii. 203 has sasakrakÃ. 11 Bm dhammataæ. 12 Bm naceca. 13 Sd pasannÃ; St passante. 14 Sct Bm -ine. 15 Bm -centi. 16 Scd Bm -yunÃ; St -yutÃ. >/ #<[page 222]># %<222 MAHù-GOVINDA SUTTANTA. [D. xix.3.>% Tena sudaæ bhante devà TÃvatiæsà bhÅyoso mattÃya attamanà honti pamudità pÅti-somanassa-jÃtÃ: "Dibbà vata bho kÃyà paripÆrenti, hÃyanti asura-kÃyà ti." 4. Atha\<*<1>*>/ bhante Sakko devÃnam indo devÃnaæ TÃva- tiæsÃnaæ sampasÃdaæ viditvà deve TÃvatiæse Ãmantesi: "IccheyyÃtha no tumhe mÃrisà tassa Bhagavato aÂÂha yathÃ-bhucce vaïïe sotun ti?" "IccheyyÃma mayaæ mÃrisa tassa Bhagavato aÂÂha yathÃ-bhucce vaïïe sotun ti." Atha bhante Sakko devÃnam indo devÃnaæ TÃva- ÂiæsÃnaæ Bhagavato aÂÂha yathÃ-bhucce vaïïe payiru- dÃhÃsi\<*<2>*>/. 5. "Taæ {kiæ} ma¤¤anti bhonto devà TÃvatiæsÃ? YÃva c'\<*<3>*>/ assa so Bhagavà bahujana-hitÃya paÂipanno bahujana- sukhÃya lokÃnukampakÃya\<*<4>*>/ atthÃya hitÃya sukhÃya deva- manussÃnaæ, evaæ bahujana-hitÃya paÂipannaæ bahu- jana-sukhÃya lokÃnukampakÃya atthÃya hitÃya sukhÃya deva-manussÃnaæ, iminà p' aÇgena samannÃgataæ sat- thÃraæ, n' eva atÅtaæse samanupassÃma, na pan' etarahi a¤¤atra tena BhagavatÃ. 6. "SvÃkkhÃto kho pana tassa Bhagavato dhammo\<*<5>*>/ sandiÂÂhiko akÃliko\<*<6>*>/ ehipassiko opanayiko\<*<7>*>/ paccattaæ veditabbo vi¤¤Æhi.\<*<8>*>/ Evam opanayikassa dhammassa desetÃraæ, iminà p' aÇgena samannÃgataæ satthÃraæ, n' eva atÅtaæse samanupassÃma, na pan' etarahi a¤¤atra tena BhagavatÃ. 7. "Idaæ kusalan ti kho pana\<*<9>*>/ tena Bhagavatà suppa¤¤attaæ, idam akusalan ti suppa¤¤attaæ,\<*<10>*>/ idaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm adds kho. 2 Bm pariyud-; SS sometimes payirÆpÃdÃhÃsi and payirudÃbhÃsi. See 12, 19. 3 Sd yÃvam; Bm yava¤cabhogavà (the à after bh being apparently crossed out); K yÃva¤ceso BhagavÃ. 4 Sd sukhÃnukampakÃya; Bm -kampÃya, and below, and at 13. 5 Bm dhammÃ. 6 Sdt omits. 7 Bm opaneyiko. 8 SS vi¤¤ÆhÅti. See pp. 217, 228. 9 Bm omits. 10 Bm K supa¤-. >/ #<[page 223]># %% sÃvajjaæ idam anavajjaæ, idaæ sevitabbaæ idaæ na sevitabbaæ, idaæ hÅnaæ idaæ païÅtaæ, idaæ kaïha- sukka-sappaÂibhÃgan ti suppa¤¤attaæ. Evaæ kusalÃ- kusala-sÃvajjÃnavajja\<*<1>*>/-sevitabbÃsevitabba-hÅnappaïÅta- kaïhasukka-sappaÂibhÃgÃnaæ dhammÃnaæ pa¤¤ÃpetÃ- raæ,\<*<2>*>/ iminà p' aÇgena samannÃgataæ satthÃraæ, n' eva atÅtaæse samanupassÃma, na pan' etarahi a¤¤atra tena BhagavatÃ. 8. "Suppa¤¤attà kho pana tena Bhagavatà sÃvakÃ- naæ nibbÃna-gÃminÅ paÂipadÃ, saæsandati nibbÃna¤ ca paÂipadà ca. Seyyathà pi nÃma GaÇgodakaæ Yamu- nodakena saæsandati sameti,\<*<3>*>/ evam eva suppa¤¤attà tena Bhagavatà sÃvakÃnam nibbÃna-gÃminÅ paÂipadÃ, saæsandati nibbÃna¤ ca paÂipadà ca.{Evaæ} nibbÃna- gÃmini\<*<4>*>/-paÂipadÃya pa¤¤ÃpetÃraæ iminà p' aÇgena samannÃgataæ satthÃraæ n' eva atÅtaæse samanupas- sÃma, na pan' etarahi a¤¤atra tena BhagavatÃ. 9. \<*<5>*>/ "Laddha-sahÃyo kho pana so Bhagavà sekhÃna¤ c' eva paÂipadÃnaæ khÅïÃsavÃna¤ ca vusitavataæ,\<*<6>*>/ te\<*<7>*>/ Bhagavà apanujja\<*<8>*>/ ekÃrÃmataæ anuyutto viharati. Evaæ ekÃrÃmataæ anuyuttaæ iminà p' aÇgena samannÃgataæ satthÃraæ n' eva atÅtaæse samanupassÃma, na pan' etarahi a¤¤atra tena BhagavatÃ. 10. "Abhinippanno\<*<9>*>/ kho pana tassa Bhagavato lÃbho, abhinippanno siloko, yÃva ma¤¤e\<*<10>*>/ khattiyà sampiyÃya- mÃna-rÆpà viharanti, vigata-mado kho pana so Bhagavà ÃhÃraæ\<*<11>*>/ ÃhÃreti. Evaæ vigata-madaæ ÃhÃraæ Ãhari- yamÃnaæ iminà p' aÇgena samannÃgataæ satthÃraæ n' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K -ÃnÃvajja (see 22). 2 Bm pa¤apet-; K pa¤¤apet-. 3 JÃt. v. 496. 4 Bm K gÃminiyÃ. 5 Bm places this section after 10 (as at p. 229). 6 Sd Bm vusitaæ vataæ. 7 Bm K tena. 8 Bm apanajja; Scdt anupajja. See 24. 9 K abhinipphanno; K (note) abhinippanno ti và pÃÂho. 10 Bm pa¤¤e (in 25 a¤¤e without p'). 11 Bm ÃhÃraæ ÃhÃraæ (but not at 25). >/ #<[page 224]># %<224 MAHù-GOVINDA SUTTANTA. [D. xix. 10.>% eva atÅtaæse samanupassÃma, na pan' etarahi a¤¤atra tena BhagavatÃ. 11. "YathÃ-vÃdÅ kho pana so Bhagavà tathÃ-kÃrÅ, yathÃ-kÃrÅ tathÃ-vÃdÅ. Iti yathÃ-vÃdÅ tathÃ-kÃrÅ {yathÃ}- kÃrÅ tathÃ-vÃdÅ evaæ dhammÃnudhamma-paÂipannaæ iminà p' aÇgena samannÃgataæ satthÃraæ n' eva atÅtaæse samanupassÃma, na pan' etarahi a¤¤atra tena BhagavatÃ. 12. "Tiïïa-vicikiccho kho pana so Bhagavà vigata- kathaækatho pariyosita-saækappo ajjhÃsayaæ Ãdi-brah- macariyaæ. Evaæ tiïïa-vicikicchaæ vigata-kathaÇ- kathaæ pariyosita-saækappaæ ajjhÃsayaæ Ãdi-brahma- cariyaæ iminà p' aÇgena samannÃgataæ satthÃraæ n' eva atÅtaæse samanupassÃma, na pan' etarahi {a¤¤atra} tena BhagavatÃ" ti. Ime kho bhante Sakko devÃnam indo devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ Bhagavato aÂÂha yathÃ-bhucce vaïïe payirudÃhÃsi.\<*<1>*>/ Tena sudaæ bhante devà TÃvatiæsà bhÅyoso mattÃya attamanà honti, pamudità pÅti-soma- nassa-jÃtà Bhagavato aÂÂha yathÃ-bhucce vaïïe sutvÃ. 13. Tatra kho\<*<2>*>/ bhante ekacce devà evam Ãhaæsu:-- "Aho vata mÃrisà cattÃro SammÃ-sambuddhà loke uppajjeyyuæ, dhamma¤ ca deseyyuæ, yathariva BhagavÃ. Tad assa bahujana-hitÃya bahujana-sukhÃya lokÃnukam- pakÃya atthÃya hitÃya sukhÃya deva-manussÃnan" ti. Ekacce devà evam Ãhaæsu:-- "TiÂÂhantu mÃrisà cattÃro sammÃ-sambuddhÃ. Aho vata mÃrisà tayo sammÃ-sambuddhà loke uppajjeyyuæ dhamma¤ ca deseyyuæ, yathariva BhagavÃ. Tad assa bahujana-hitÃya bahujana-sukhÃya lokÃnukampakÃya atthÃya hitÃya sukhÃya deva-manussÃnan" ti. Ekacce devà evam Ãhaæsu:-- "TiÂÂhantu mÃrisà tayo sammÃ-sambuddhÃ. Aho vata mÃrisà dve sammÃ-sambuddhà loke uppajjeyyuæ, dhamma¤ ca deseyyuæ, yathariva BhagavÃ. Tad assa bahujana-hitÃya bahujana-sukhÃya lokÃnukampakÃya atthÃya hitÃya sukhÃya deva-manussÃnan" ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm parirÆdÃhÃsi. See p. 222. 2 Bm K omit. >/ #<[page 225]># %% 14. Evaæ vutte bhante Sakko devÃnam indo deve TÃvatiæse etad avoca:-- "AÂÂhÃnaæ kho etaæ\<*<1>*>/ mÃrisà anavakÃso yaæ ekissà loka-dhÃtuyà dve arahanto sammÃ-sambuddhà apubbaæ acarimaæ uppajjeyyuæ. N' etaæ ÂhÃnaæ vijjati. Aho vata mÃrisà so\<*<2>*>/ Bhagavà appÃbÃdho appÃtaÇko ciraæ\<*<3>*>/ dÅgham addhÃnaæ tiÂÂheyya. Tad assa bahujana-hitÃya bahujana-sukhÃya lokÃnukampakÃya atthÃya hitÃya su- khÃya deva-manussÃnan" ti. Atha bhante yen' atthena devà TÃvatiæsà Sudham- mÃya\<*<4>*>/ sabhÃyaæ sannisinnà honti sannipatitÃ, taæ atthaæ cintayitvà taæ atthaæ mantayitvà vutta-vacanà pi taæ\<*<5>*>/ cattÃro MahÃrÃjÃ\<*<6>*>/ {tasmiæ} atthe honti, paccanu- siÂÂha-vacanà pi taæ cattÃro MahÃrÃjà tasmiæ atthe honti sakesu\<*<7>*>/ Ãsanesu Âhità avippakantÃ\<*<8>*>/. Te vutta-vÃkyÃ\<*<9>*>/ rÃjÃno {paÂiggayhÃnusÃsaniæ} Vippasanna\<*<10>*>/-manà santà aÂÂhaæsu\<*<11>*>/ samhi Ãsane ti. 15. Atha\<*<12>*>/ bhante uttarÃya disÃya uÊÃro Ãloko sa¤jÃyi\<*<13>*>/ obhÃso pÃtur ahosi atikamm' eva devÃnaæ devÃnubhÃ- vaæ. Atha bhante Sakko devÃnam indo deve TÃvatiæse Ãmantesi: 14 "Yathà kho mÃrisà nimittà dissanti Ãloko sa¤jÃyati obhÃso pÃtu bhavati Brahmà pÃtu bhavissati. Brahmuno etaæ pubba-nimittaæ pÃtubhÃvÃya yadidaæ Ãloko sa¤jÃyati obhÃso pÃtu bhavatÅti. Yathà nimittà dissanti, Brahmà pÃtu bhavissati, Brahmuno h' etaæ nimittaæ\<*<15>*>/ obhÃso vipulo mahà ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K panetaæ. 2 K adds ca. 3 Bm cÅra. 4 Bm K -Ãyaæ. 5 SS c' idaæ; Bm p' idaæ, and so below. See xviii. 15. 6 Bm K -jÃno, and below. 7 Bm K sakesu sakesu. 8 Sc avipakkantÃ; Sd avikappakkantà (one p perhaps erased). 9 Sc vÃkyaæ; St Bm vÃkya. 10 Bm -nÃ. 11 SS here aÂÂhÃsu. 12 K adds kho. 13 K sa¤jÃyati (as in D i. 220). 14 D. i. 220; ii. 209. 15 All MSS. pubba-n-. >/ #<[page 226]># %<226 MAHù-GOVINDA SUTTANTA. [D. xix. 15.>% Atha bhante devà TÃvatiæsà yathà sakesu Ãsanesu nisÅdiæsu: "ObhÃsam etaæ ¤assÃma, {yaæ\<*<1>*>/-vipÃko}\<*<2>*>/ bhavissati, sacchikatvà va naæ gamissÃmÃti." CattÃro ca MahÃrÃjÃ\<*<3>*>/ yathà sakesu Ãsanesu nisÅdiæsu: "ObhÃsam etaæ ¤assÃma, yaæ vipÃko bhavissati, sacchikatvà va naæ gamissÃmÃti." Idaæ sutvÃ\<*<4>*>/ devÃ\<*<5>*>/ TÃvatiæsà ekaggatÃ\<*<6>*>/ {samÃpajjiæsu:} "ObhÃsam etaæ ¤assÃma, {yaæ-vipÃko} bhavissati, sacchikatvà va naæ gamissÃmÃti." 16. Yadà bhante BrahmÃ\<*<7>*>/ SanaækumÃro devÃnaæ\<*<8>*>/ TÃvatiæsÃnaæ pÃtu bhavati, {oÊÃrikaæ} attabhÃvaæ abhi- nimminitvÃ\<*<9>*>/ pÃtu bhavati. Yo\<*<10>*>/ kho pana bhante Brahmuno pakati-vaïïo anabhisambhavanÅyo, so devÃ- naæ TÃvatiæsÃnaæ cakkhu-pathasmiæ. Yadà bhante Brahmà SanaækumÃro devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ pÃtu bhavati, so a¤¤e deve atirocati\<*<11>*>/ vaïïena c' eva yasasà ca. Seyyathà pi bhante sovaïïo viggaho mÃnusaæ viggahaæ atirocati, evam eva kho bhante yadà Brahmà Sanaæku- mÃro devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ pÃtu bhavati, so a¤¤e deve atirocativaïïena c' eva yasasà ca. Yadà bhante Brahmà SanaækumÃro devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ pÃtu bhavati, na tassa parisÃyaæ koci devo\<*<12>*>/ abhivÃdeti và paccuÂÂheti và Ãsanena nimanteti vÃ.\<*<13>*>/ Sabbe\<*<14>*>/ tuïhÅ-bhÆtà pa¤jalikà pallaÇkena nisÅdanti: "Yassa dÃni devassa icchissati Brahmà SanaækumÃro, tassa devassa pallaÇke nisÅdissa- tÅti." Yassa\<*<15>*>/ kho pana bhante devassa Brahmà Sanaæku- mÃro pallaÇke\<*<16>*>/ nisÅdati,\<*<17>*>/ uÊÃraæ so labhati devo veda- paÂilÃbhaæ,\<*<17>*>/ uÊÃraæ so labhati devo\<*<18>*>/ somanassa-paÂilÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc Bm ya. 2 Sc visÆko; Sdt omit; Bm K vipÃko. 3 Bm K pi mahÃrÃjÃno. 4 Bm disvÃ. 5 SS omit devÃ, see note8. 6 ? ekaggataæ: Bm K SS omit. 7 So Bm K; SS omit. 8 So Bm K; SS omit. 9 K -nimmitvÃ. 10 Bm K yo; SS so. 11 K ativirocati, and below. 12 SS devÃ. 13 Bm và manteti; K và nimanteti. 14 Bm K add va. 15 Sct yasmÃ; Sd tasmÃ. 16 So SS, Bm K. 17-17 Bm omits. 18 Bm devÃ. >/ #<[page 227]># %% bhaæ. Seyyathà pi bhante rÃjà khattiyo muddhÃvasitto adhunÃbhisitto\<*<1>*>/ rajjena, uÊÃraæ so labhati veda\<*<2>*>/-paÂilÃ- bhaæ, uÊÃraæ so labhati somanassa-paÂilÃbhaæ, evam eva kho bhante yassa devassa Brahmà SanaækumÃro pallaÇke nisÅdati, uÊÃraæ so labhati devo veda\<*<3>*>/-paÂilÃbhaæ, uÊÃraæ so labhati devo somanassa-paÂilÃbhaæ. 17. Atha bhante Brahmà SanaækumÃro devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ sampasÃdaæ viditvà antarahito imÃhi gÃthÃhi anumodi: Modanti vata bho devà TÃvatiæsà sahindakÃ, TathÃgatam namassantà dhammassa ca sudhamma- taæ, Nave va deve passantà vaïïavante yasassino, Sugatasmiæ brahmacariyaæ caritvÃna idhÃgate.\<*<4>*>/ Te a¤¤e atirocanti vaïïena yasasÃyunà SÃvakà BhÆri-pa¤¤assa visesÆpagatÃ\<*<5>*>/ idha. Idaæ disvÃna nandanti TÃvatiæsà sahindakÃ, TathÃgataæ namassantà dhammassa ca sudhammatan ti. 18. Idam atthaæ\<*<6>*>/ bhante Brahmà SanaækumÃro abhÃsittha, idam atthaæ bhante Brahmuno SanaækumÃ- rassa bhÃsato aÂÂhaÇga-samannÃgato saro hoti vissaÂÂho ca vi¤¤eyyo ca ma¤ju ca savanÅyo ca bindu\<*<7>*>/ ca avisÃrÅ ca gambhÅro ca ninnÃdÅ ca. YathÃ-parisaæ kho pana bhante Brahmà SanaækumÃro sarena vi¤¤Ãpeti, na c' assa bahiddhà parisÃya ghoso niccharati. Yassa kho pana bhante evaæ aÂÂhaÇga-samannÃgato saro hoti, so vuccati Brahmassaro ti. 19. Atha\<*<8>*>/ bhante devà TÃvatiæsà BrahmÃ-Sanaæ- kumÃraæ\<*<9>*>/ etad avocuæ: "SÃdhu Brahme,\<*<10>*>/ etad eva mayaæ saÇkhÃya modÃma, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K adhunÃvasitto. 2 Bm devada-. 3 Bm deva. 4 Bm Ãgato. 5 Sdt Bm visesup-. 6 Bm imattaæ. 7 So Sdt; Sc bhindu. 8 Bm K add kho. 9 Bm K BrahmÃnaæ San-. 10 Bm Brahmo; K mahÃbrahme. >/ #<[page 228]># %<228 MAHù-GOVINDA SUTTANTA. [D. xix. 19.>% atthi ca Sakkena devÃnam indena\<*<1>*>/ tassa Bhagavato aÂÂha yathÃbhuccà vaïïà bhÃsitÃ, te ca mayaæ saÇkhÃya modÃ- mÃti." Atha kho\<*<2>*>/ bhante Brahmà SanaækumÃro Sakkaæ devÃnam indaæ etad avoca:-- "SÃdhu {devÃnam} inda, mayam pi tassa Bhagavato aÂÂha yathÃbhucce vaïïe suïeyyÃmÃti." "Evaæ MahÃ-Brahme" ti kho bhante Sakko devÃnam indo Brahmuno SanaækumÃrassa Bhagavato aÂÂha yathÃ- bhucce {vaïïe} payirudÃhÃsi. 20. "Taæ {kiæ} ma¤¤ati bhavaæ MahÃ-BrahmÃ? YÃva ca so\<*<3>*>/ Bhagavà bahujana-hitÃya paÂipanno bahujana- sukhÃya lokÃnukampakÃya atthÃya hitÃya sukhÃya deva- manussÃnaæ, evaæ bahujana-hitÃya paÂipannaæ bahujana- sukhÃya lokÃnukampakÃya atthÃya hitÃya sukhÃya\<*<4>*>/ deva- manussÃnaæ iminà p' aÇgena samannÃgataæ satthÃraæ n' eva atÅtaæse samanupassÃma, na pan' etarahi a¤¤atra tena BhagavatÃ. 21. "SvÃkkhÃto kho pana tassa Bhagavato dhammo sandiÂÂhiko akÃliko ehipassiko opanayiko paccattaæ vedi- tabbo vi¤¤Æhi.\<*<5>*>/ Evaæ opanayikassa\<*<6>*>/ dhammassa dese- tÃraæ iminà p' aÇgena samannÃgataæ satthÃraæ n' eva atÅtaæse samanupassÃma na pan' etarahi a¤¤atra tena BhagavatÃ. 22. "Idaæ kusalan ti kho pana tena Bhagavatà suppa¤¤attaæ, idaæ akusalan ti suppa¤¤attaæ, idaæ sÃvajjaæ idaæ anavajjaæ, idaæ sevitabbaæ idaæ na sevitabbaæ, idaæ hÅnaæ idaæ païÅtaæ, idaæ kaïha- sukka-sappaÂibhÃgan ti suppa¤¤attaæ. Evaæ kusalÃ- kusala-sÃvajjÃnavajja\<*<7>*>/-sevitabbÃsevitabba\<*<8>*>/-hÅnappaïÅta- kaïhasukka-sappaÂibhÃgÃnaæ dhammÃnaæ pa¤¤Ãpe- tÃraæ, iminà p' aÇgena samannÃgataæ satthÃraæ, n' eva \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS indakena. 2 Bm omits. 3 Bm yÃva¤caso; K yÃva¤ceso. 4 SS omit sukhÃya. 5 SS K vi¤¤ÆhÅti; Bm vi¤uhiti. See pp. 181, 222. 6 Bm opaneyyikassa. 7 K -ÃnÃvajja. See 7. 8 Sc -baæ. >/ #<[page 229]># %% atÅtaæse samanupassÃma na pan' etarahi a¤¤atra tena BhagavatÃ. 23. "Suppa¤¤attà kho pana tena BhagavatÃ\<*<1>*>/ sÃva- kÃnaæ nibbÃna-{gÃminÅ} paÂipadÃ, saæsandati nibbÃna¤ ca paÂipadà ca. Seyyathà pi nÃma GaÇgodakaæ Yamuno- dakena saæsandati sameti, evam eva suppa¤¤attà tena Bhagavatà sÃvakÃnaæ nibbÃna-gÃminÅ paÂipadÃ, saæsan- dati nibbÃna¤ ca paÂipadà ca. Evaæ nibbÃna-gÃmini- paÂipadÃya pa¤¤ÃpetÃraæ iminà p' aÇgena samannÃgataæ satthÃraæ n' eva atÅtaæse samanupassÃma, na pan' etarahi a¤¤atra tena BhagavatÃ. 24. \<*<2>*>/ "Laddha-sahÃyo kho pana so Bhagavà sekhÃna¤ c' eva {paÂipadÃnaæ} khÅïÃsavÃna¤ ca vusitavataæ,\<*<3>*>/ te Bhagavà apanujja\<*<3>*>/ ekÃrÃmataæ anuyutto viharati. Evaæ ekÃrÃmataæ anuyuttaæ iminà p' aÇgena samannÃgataæ satthÃraæ n' eva atÅtaæse samanupassÃma, na pan' etarahi {a¤¤atra} tena BhagavatÃ. 25. "Abhinippanno\<*<4>*>/ kho pana tassa Bhagavato lÃbho, abhinippanno siloko, yÃva ma¤¤e\<*<5>*>/ khattiyà sampiyÃya- mÃna-rÆpà viharanti, vigata-mado kho pana so Bhagavà ÃhÃraæ ÃhÃreti. Evaæ vigata-madaæ ÃhÃraæ Ãhariya- mÃnaæ iminà p' aÇgena samannÃgataæ satthÃraæ n' eva atÅtaæse samanupassÃma, na pan' etarahi a¤¤atra tena BhagavatÃ. 26. "YathÃ-vÃdÅ kho pana so Bhagavà tathÃ-kÃrÅ, yathÃ-kÃrÅ tathÃ-vÃdÅ. Iti yathÃ-vÃdÅ tathÃ-kÃrÅ, yathÃ- kÃrÅ tathÃ-vÃdÅ evaæ dhammÃnudhamma-paÂipannaæ iminà p' aÇgena samannÃgataæ satthÃraæ n' eva atÅtaæse samanupassÃma, na pan' etarahi a¤¤atra tena BhagavatÃ. 27. "Tiïïa-vicikiccho kho pana so Bhagavà vigata- kathaÇkatho pariyosita-saækappo ajjhÃsayaæ Ãdi-brahma- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS omit these opening words; Bm supa¤attà kho pana BhagavatÃ. 2 Bm places this after 25. 3-3 Bm so Bhagavà aparajja; K tena Bhagavà apanujja; SS te Bh- anuppajja. See p. 223. 4 K abhinipphanno, and below. See 10. 5 Bm a¤¤e. >/ #<[page 230]># %<230 MAHù-GOVINDA SUTTANTA. [D. xix. 27.>% cariyaæ. Evaæ tiïïa-vicikicchaæ vigata-kathaÇkathaæ pariyosita-saækappaæ ajjhÃsayaæ Ãdi-brahmacariyaæ iminà p' aÇgena samannÃgataæ satthÃraæ n' eva atÅtaæse samanupassÃma, na pan' etarahi a¤¤atra tena Bhaga- vatÃ" ti. Ime\<*<1>*>/ kho bhante Sakko devÃnam indo Brahmuno SanaækumÃrassa Bhagavato aÂÂha yathÃ-bhucce vaïïe payirudÃhÃsi. Tena sudaæ bhante Brahmà Sanaæku- mÃro attamano hoti pamudito pÅti-somanassa-jÃto Bhaga- vato aÂÂha yathÃ-bhucce vaïïe sutvÃ. 28. Atha bhante Brahmà SanaækumÃro {oÊÃrikaæ} attabhÃvaæ abhinimminitvÃ\<*<2>*>/ kumÃra-vaïïÅ\<*<3>*>/ hutvà Pa¤ca- sikho devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ pÃtur ahosi\<*<4>*>/ vehÃsaæ\<*<5>*>/ abbhuggantvà ÃkÃse antalikkhe pallaÇkena\<*<6>*>/ nisÅditvÃ.\<*<7>*>/ Seyyathà pi bhante balavà puriso supaccatthate và pallaÇke same và bhÆmi-bhÃge pallaÇkena\<*<8>*>/ nisÅdeyya, evam eva kho bhante Brahmà SanaækumÃro vehÃsaæ abbhuggantvà ÃkÃse antalikkhe pallaÇkena\<*<9>*>/ nisÅditvà deve TÃvatiæse Ãmantesi:-- 29. Taæ {kiæ} ma¤¤anti bhonto\<*<10>*>/ devà TÃvatiæsÃ? YÃva dÅgha-rattaæ mahÃ-pa¤¤o ca so Bhagavà ahosi. BhÆta-pubbaæ bho rÃjà DisampatÅ\<*<11>*>/ nÃma ahosi. Disampatissa ra¤¤o Govindo nÃma brÃhmaïo purohito ahosi. Disampatissa ra¤¤o Reïu nÃma kumÃro putto ahosi. Govindassa brÃhmaïassa JotipÃlo nÃma mÃïavo putto ahosi. Iti Reïu ca rÃjaputto JotipÃlo ca mÃïavo a¤¤e ca chakkhattiyÃ\<*<12>*>/ icc ete aÂÂha sahÃyà ahesuæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc icc eva. 2 K abhinimmitvÃ. 3 K vaïïo; K (SÅ) vaïïÅ. 4 Bm K add so, beginning a new sentence. 5 Sc vebhÃraæ; Sd vebhÃsaæ. 6 Sdt Bm pallaÇke. 7 Bm K nisÅdi. 8 So Bm here. 9 Sd pallaÇke. 10 Sdt bhante. 11 Sct Disampatti, and Sc frequently afterwards. 12 Sd omits chak-; Bm K chakhattiyÃ. See p. 232. >/ #<[page 231]># %% Attha kho\<*<1>*>/ ahorattÃnaæ accayena Govindo brÃhmaïo kÃlam akÃsi. Govinde\<*<2>*>/ brÃhmaïe\<*<3>*>/ kÃlakate\<*<4>*>/ rÃjà Disam- patÅ paridevesi:-- `Yasmiæ vata bho mayaæ\<*<5>*>/ samaye Govinde\<*<6>*>/ brÃh- maïe\<*<7>*>/ sabba-kiccÃni {sammavossajjitvÃ} pa¤cahi kÃma-guïehi samappità samaÇgi-bhÆtà paricÃrema,\<*<8>*>/ tasmiæ samaye Govindo brÃhmaïo kÃlakato' ti. Evaæ vutte bho Reïu rÃjaputto rÃjÃnaæ Disampatiæ etad avoca:-- `Mà kho tvaæ deva Govinde brÃhmaïe kÃlakate ati- bÃÊhaæ paridevesi. Atthi deva Govindassa brÃhmaïassa JotipÃlo nÃma mÃïavo putto paï¬itataro c' eva pitarà alamatthadasataro {c' eva} pitarÃ.\<*<9>*>/ Ye pi 'ssa\<*<10>*>/ pità atthe anusÃsi, te pi JotipÃlass' eva mÃïavassa anusÃsaniyÃ'\<*<11>*>/ ti. `Evaæ kumÃrÃti' ? `Evaæ devÃti.' 30. Atha kho bho rÃjà Disampati a¤¤ataraæ purisaæ Ãmantesi:-- `Ehi tvaæ ambho purisa, yena JotipÃlo\<*<12>*>/ mÃïavo ten' upasaækama, upasaækamitvà JotipÃlaæ\<*<13>*>/ mÃïavaæ evaæ vadehi: Bhavam atthu bhavantaæ JotipÃlaæ mÃïavaæ, rÃjà Disampati bhavantaæ JotipÃlaæ mÃïavaæ Ãmanta- yati. RÃjà Disampati bhoto JotipÃlassa mÃïavassa dassana-kÃmo' ti. `Evaæ devÃti' bho so puriso Disampatissa ra¤¤o paÂissutvà yena JotipÃlo mÃïavo ten' upasaækami, upa- saækamitvà JotipÃla-mÃïavaæ etad avoca:-- `Bhavam atthu bhavantaæ JotipÃlaæ mÃïavaæ. RÃjà Disampati bhavantaæ JotipÃlaæ mÃïavaæ Ãmanta- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K add bho. 2 Sct -o. 3 Scd -o; St -o corrected to -e. 4 Sc -o. 5 Bm mayasmiæ. 6 SS Govindo; see MahÃvastu iii. 204. 7 SS BrÃhmaïo. 8 SS parivÃrema. 9 Bm ca, omitting eva pitarÃ. 10 K tassa. 11 Sd K -ÅyÃ. 12 Bm K add nÃma. 13 SS Bm usually JotipÃla; Bm thrice omits mÃnavaæ. >/ #<[page 232]># %<232 MAHù-GOVINDA SUTTANTA. [D. xix. 30.>% yati. RÃjà Disampati bhoto JotipÃlassa mÃïavassa dassa- na-kÃmo' ti. `Evaæ bho' ti kho bho JotipÃlo mÃïavo tassa purisassa paÂissutvà yena rÃjà Disampati ten' upasaækami, upa- saækamitvà Disampatinà ra¤¤Ã saddhiæ sammodi, sammodanÅyaæ kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinnaæ kho bho JotipÃlaæ mÃïa- vaæ rÃjà Disampati etad avoca:-- `AnusÃsatu no bhavaæ JotipÃlo mÃïavo, mÃ\<*<1>*>/ bhavaæ JotipÃlo anusÃsaniyà paccavyÃhÃsi.\<*<2>*>/ Pettike\<*<3>*>/ taæ ÂhÃne ÂhapayissÃmi,\<*<4>*>/ Govindiye abhisi¤cissÃmÅti.' `Evaæ bho' ti kho bho\<*<5>*>/ JotipÃlo mÃïavo Disampatissa ra¤¤o paccassosi. 31. Atha kho bho\<*<6>*>/ rÃjà Disampati JotipÃlaæ mÃïavaæ Govindiye abhisi¤ci, pettike ÂhÃne Âhapesi. Abhisitto JotipÃlo mÃïavo Govindiye pettike ÂhÃne Âhapito ye pi 'ssa pità atthe anusÃsi, te\<*<7>*>/ atthe anusÃsati; ye pi 'ssa pità atthe nÃnusÃsi, te pi atthe nÃnusÃsati. Ye pi 'ssa pità kammante abhisambhosi, te pi kammante abhisam- bhoti; ye pi 'ssa pità kammante nÃbhisambhosi te pi kammante nÃbhisambhoti. Tam enaæ manussà evam Ãhaæsu: `Govindo vata bho brÃhmaïo, mahà Govindo vata bho brÃhmaïo' ti. Iminà kho etaæ\<*<8>*>/ bho pariyÃyena JotipÃlassa mÃïavassa MahÃ-Govindo\<*<9>*>/ MahÃ-Govindo tv eva\<*<10>*>/ sama¤¤Ã udapÃdi. 32. Atha kho bho\<*<11>*>/ MahÃ-Govindo brÃhmaïo yena te chakkhattiyÃ\<*<12>*>/ ten' upasaækami, upasaækamitvà te chakkhattiye\<*<13>*>/ etad avocÃ:-- `Disampati\<*<14>*>/ bho rÃjà jiïïo vuddho mahallako addha- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 St adds nava; Bm adds ne; K adds no. 2 Sd paccayyÃbhÃsi; St paccavyÃbhÃsi. See 37. 3 Bm vet-. 4 Bm K ÂhapessÃmi. 5 Sc omits. 6 Bm omits. 7 Bm K add pi. 8 Bm eva; K evaæ. 9 Bm omits mahÃ; K omits the second MahÃ-Govindo. See A. 3. 373. Mhvst. 206. 10 Bm teva. 11 Bm omits. 12 Sd K cha khattiyÃ; Bm khattiyà omitting cha, and so all below 33. 13 Bm sakhattiyÃ. 14 Bm K add kho. >/ #<[page 233]># %% gato vayo-anuppatto. Ko nu kho pana\<*<1>*>/ bho\<*<2>*>/ jÃnÃti jÅvitÃnaæ? èhÃnaæ kho pan' etaæ vijjati yaæ Disampa- timhi ra¤¤e kÃlakate, rÃja-kattÃro Reïuæ rÃja-puttaæ rajje abhisi¤ceyyuæ. ùyantu bho\<*<3>*>/ bhonto, yena Reïu rÃja-putto ten' upasaækamatha, upasaækamitvà Reïuæ\<*<4>*>/ rÃja-puttaæ evaæ vadetha: "Mayaæ\<*<5>*>/ bhoto Reïussa sahÃyà piyà manÃpà appaÂikkÆlÃ,\<*<6>*>/ {yaæ-sukho} bhavaæ {taæ-sukhÃ} mayaæ,\<*<7>*>/ {yaæ\<*<8>*>/-dukkho}\<*<9>*>/ bhavaæ,\<*<10>*>/ {taæ-dukkhÃ} mayaæ.\<*<7>*>/ Disampati\<*<11>*>/ bho rÃjà jiïïo vuddho mahallako addha-gato vayo-anuppatto. Ko nu kho pana bho jÃnÃti jÅvitÃnaæ? èhÃnaæ kho pan' etaæ vijjati yaæ Disampa- timhi ra¤¤e kÃlakate rÃja-kattÃro bhavantaæ Reïuæ rajje abhisi¤ceyyuæ. Sace bhavaæ Reïu rajjaæ labhetha, saævibhajetha no rajjenÃti."' 33. `Evaæ bho' ti kho bho te {chakkhattiyÃ} MahÃ- Govindassa BrÃhmaïassa paÂissutvà yena Reïu rÃja-putto ten' {upasaækamiæsu}, upasaækamitvà Reïuæ rÃja-puttaæ etad avocuæ:-- `Mayaæ\<*<12>*>/ bhoto Reïussa sahÃyà piyà manÃpà appaÂi- kkÆlÃ, {yaæ-sukho} bhavaæ {taæ-sukhÃ} mayaæ, {yaæ-dukkho} bhavaæ {taæ-dukkhÃ} mayaæ. Disampati kho bho rÃjà jiïïo vuddho mahallako addha-gato vayo-anuppatto. Ko nu kho bho pana jÃnÃti jÅvitÃnaæ? èhÃnaæ kho pan' etaæ vijjati yaæ Disampatimhi {ra¤¤e} kÃlakate rÃja- kattÃro bhavantaæ Reïuæ rajje abhisi¤ceyyuæ. Sace bhavaæ {Reïu} rajjaæ labhetha, saævibhajetha no rajjenÃti.' `Ko no kho bho a¤¤o mama vijite sukham\<*<13>*>/ edheyy- Ãtha\<*<14>*>/ a¤¤atra bhavantehi? SacÃhaæ bho rajjaæ labhissÃmi, saævibhajissÃmi vo rajjenÃti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm omits. 2 Bm inserts rà (as if rÃjÃ, &c.). 3 So SS; Bm K omit. 4 Scd Renu. 5 Bm K insert kho. 6 St Bm apaÂikkulÃ; SS below 33 appaÂikk-, but Bm appatik-. In 37 all have appaÂikkÆlo. 7-7 Sc omits. 8 St omits. 9 Sdt dukkhÃ. 10 Sdt bhavan. 11 Bm K add kho; So SS below. 12 Bm K add kho. 13 Bm sukho. 14 Bm bhavetha; K bhaveyyÃtha; K (SÅ) sumedheyyÃtha. See Dhp. 193; JÃt. i. 223; Vim. xvi. 4. >/ #<[page 234]># %<234 MAHù-GOVINDA SUTTANTA. [D. xix. 34.>% 34. Atha kho bho ahorattÃnaæ accayena rÃjà Dis- ampati kÃlam akÃsi. Disampatimhi ra¤¤e kÃlakate rÃja- kattÃro Reïuæ rÃja-puttaæ rajje\<*<1>*>/ abhisi¤ciæsu. Abhisitto Reïu rajjena pa¤cahi kÃma-guïehi samappito samaÇgi- bhÆto paricÃreti. Atha kho bho MahÃ-Govindo brÃhmaïo yena te chakkhattiyÃ\<*<2>*>/ ten' upasaækami, upasaækamitvà te chakkhattiye\<*<3>*>/ etad avoca:-- `Disampati kho bho rÃjà kÃlakato, abhisitto bhavaæ Reïu rajjena\<*<4>*>/ pa¤cahi kÃma-guïehi samappito samaÇgi- bhÆto paricÃreti. Ko nu kho pana bho jÃnÃti? MadanÅyà kÃmÃ.\<*<5>*>/ ùyantu bhonto, yena Reïu rÃjà ten' upasaæ- kamatha, upasaækamitvà Reïuæ rÃjÃnaæ evaæ vadetha: "Disampati kho bho rÃjà kÃlakato, abhisitto bhavaæ Reïu rajjena, sarati bhavan tam vacanan" ti?' `Evaæ bho' ti kho bho te chakkhattiyà MahÃ- Govindasa BrÃhmaïassa paÂissutvà yena Reïu rÃjà ten' upasaækamiæsu, upasaækamitvà Reïuæ rÃjÃnaæ etad avocuæ:-- `Disampati kho bho rÃjà kÃlakato, abhisitto bhavaæ Reïu rajjena, sarati bhavan taæ vacanan' ti? `{SarÃm'} ahaæ bho taæ vacanaæ. Ko nu kho bho pahoti imaæ mahÃ-paÂhaviæ uttarena Ãyataæ dakkhiïena sakaÂamukhaæ\<*<6>*>/ sattadhÃ\<*<7>*>/ samaæ suvibhattaæ vibhaj- itun' ti? `Ko nu kho bho a¤¤o pahoti a¤¤atra MahÃ-Govindena brÃhmaïenÃti?' 35. Atha kho bho Reïu rÃjà a¤¤ataraæ purisaæ Ãmantesi:-- `Ehi tvaæ ambho purisa yena MahÃ\<*<8>*>/-Govindo brÃh- maïo ten' {upasaækama},\<*<9>*>/ upasaækamitvà MahÃ-Govin- daæ brÃhmaïaæ evaæ vadehi: "RÃjà taæ bhante\<*<10>*>/ Reïu ÃmantetÅti."' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS omit. 2 Bm sakhattiyÃ; K chakhattiyÃ. 3 Sd khatiye. 4 Bm inserts so. 5 SS kÃlÃ. Sum. gives both. See MahÃvastu iii. 207. 6 Ibid. iii. 208. 7 Sdt sattayÃ; Bm sattata. 8 Bm omits MahÃ. 9 SS Bm mi. 10 Bm kaæ Bhagavanta. >/ #<[page 235]># %% `Evaæ devo' ti kho bho\<*<1>*>/ so puriso Reïussa ra¤¤o paÂis- sutvà yena MahÃ-Govindo brÃhmaïo ten' upasaækami, upasaækamitvà MahÃ-Govindaæ brÃhmaïaæ etad avoca: `RÃjà taæ bhante\<*<2>*>/ Reïu ÃmantetÅti.' `Evaæ bho' ti kho bho\<*<3>*>/ MahÃ-Govindo brÃhmaïo tassa purisassa paÂissutvà yena Reïu rÃjà ten' upasaæ- kami, {upasaækamitvÃ} Reïunà ra¤¤Ã saddhiæ sammodi, sammodanÅyaæ kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ nisÅdi. Ekamantaæ nisinnaæ kho\<*<4>*>/ MahÃ-Govindaæ brÃhmaïaæ Reïu rÃjà etad avoca: `Etu bhavaæ Govindo imaæ mahÃ-paÂhaviæ uttarena\<*<5>*>/ Ãyataæ dakkhiïena sakaÂamukhaæ sattadhà samaæ suvibhattaæ vibhajatÆti\<*<6>*>/. `Evaæ bho' ti kho\<*<7>*>/ MahÃ-Govindo brÃhmaïo Reïussa ra¤¤o paÂissutvÃ, imaæ mahÃ-paÂhaviæ uttarena Ãyataæ dakkhiïena sakaÂamukhaæ sattadhà samaæ suvibhattaæ vibhaji, sabbÃni sakaÂamukhÃni aÂÂhapesi\<*<8>*>/. 36. Tatra sudaæ majjhe Reïussa ra¤¤o janapado hoti. Dantapuraæ KÃliÇgÃnaæ\<*<9>*>/ AssakÃna¤ ca {Potanaæ}\<*<10>*>/ MÃhissatÅ\<*<11>*>/ AvantÅnaæ SovÅrÃna¤\<*<12>*>/ ca Rorukaæ\<*<13>*>/ MithilÃ\<*<14>*>/ ca VidehÃnaæ Campà AÇgesu mÃpitÃ, BÃrÃïasÅ ca KÃsÅnaæ, ete Govinda-mÃpità ti\<*<15>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm omits. 2 Bm bhavantaæ. 3 Bm omits. 4 K adds bho. 5 Sc antarena. 6 Bm vijabhajituti; K vibhajetÆti. 7 Bm K add bho. 8 Bm K paÂÂhapesi. 9 Sdt kal-. 10 Sd PotakÃ; St PotanÃ; Bm K Potanaæ; MahÃvastu iii. 208 Yotanaæ; JÃt. iii.3 (comp. ii. 155) Potali; V. V. A., 259, Pota; Old. (Buddha, 408) Potamaæ. 11 Bm mÃyayati; Old. MahÅyata; see S×. 1011 and MahÃvastu iii. 208. 12 K SocirÃna¤. 13 Sdt RorÆkaæ; Bm Roruïaæ; JÃt. iii. 470 Roruvaæ; see Divy. 545. 14 SS Mithila¤; MahÃvastu iii. 209 MithilÃæ. 15 Comp. VimÃna Vatthu Com. 82. >/ #<[page 236]># %<236 MAHù-GOVINDA SUTTANTA. [D. xix. 36.>% Atha kho bho te chakkhattiyà yathà sakena lÃbhena attamanà ahesuæ paripuïïa-saækappÃ: `Yaæ vata no ahosi icchitaæ yaæ ÃkaÇkhitaæ yaæ adhippetaæ yaæ adhipatthitaæ, taæ no laddhan ti. SattabhÆ BrahmadÃtto ca VessabhÆ Bharato saha,\<*<1>*>/ Reïu dve ca\<*<2>*>/ DhataraÂÂhÃ\<*<3>*>/ tadÃsuæ\<*<4>*>/ satta BhÃr- atÃ\<*<5>*>/ ti. PaÂhama-bhÃïavÃraæ niÂÂhitaæ.\<*<6>*>/ 37. Atha kho bho te chakkhattiyà yena MahÃ-Govindo BrÃhmaïo ten' upasaækamiæsu, upasaækamitvà MahÃ- Govindaæ BrÃhmaïaæ etad avocuæ: `YathÃ\<*<7>*>/ bhavaæ Govindo Reïussa ra¤¤o sahÃyo piyo manÃpo appaÂikkÆlo, evam eva\<*<8>*>/ bhavam Govindo amhÃkaæ pi sahÃyo piyo manÃpo appaÂikkÆlo. AnusÃsatu no bhavaæ Govindo,\<*<9>*>/ mà no\<*<10>*>/ bhavaæ Govindo anusÃsaniyà paccavyÃhÃ- sÅti\<*<11>*>/. `Evaæ bho' ti kho bho MahÃ-Govindo BrÃhmaïo tesaæ channaæ khattiyÃnaæ paccassosi. Atha kho bho MahÃ- Govindo BrÃhmaïo satta ca rÃjÃno khattiye muddhÃ- vasitte\<*<12>*>/ rajje anusÃsi, satta ca brÃhmaïa-{mahÃsÃle}\<*<13>*>/ satta ca nahÃtaka-satÃni\<*<14>*>/ mante vÃcesi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc sahÃ. 2 St va; K omits, but adds ca after DhataraÂÂhÃ. 3 Sc DhataraÂÂho; Sd gadharaÂÂhÃ; Bm DhajataÂhÃ. 4 Sc DÃsuæ; Bm tadÃsu; St dasad-, corrected from datad-. 5 Sc bhÃtarÃ; St bhÃrathÃ; Sd bÃrÃthÃ; Bm bhÃradhÃti; K bhÃravÃti. 6 In Bm, K only. See Sum. 7 Bm K add kho. 8 Bm K eva kho. 9 Sc omits. 10 SS bho. 11 Sc paccayavyasÅti; Sd paccayÃsÅti; Bm paccabyÃhÃsiti (sic); K paccabyÃhÃsÅti. See p. 232. 12 St muddhÃdhasitte corrected to muddhÃbhisitte. 13 Sc BrÃhmaïo mahÃsÃlo; Bm BrÃhmaïa-sÃle. 14 Sd nahÃtasatÃni; Bm K nhÃtaka-. >/ #<[page 237]># %% 38. Atha kho bho MahÃ-Govindassa BrÃhmaïassa aparena samayena evaæ kalyÃïo kittisaddo abbhug- ga¤chi\<*<1>*>/: `SakkhÅ MahÃ-Govindo brÃhmaïo BrahmÃnaæ passati, sakkhÅ MahÃ-Govindo brÃhmaïo Brahmunà sÃkaccheti sallapati mantetÅti.' Atha kho bho MahÃ- Govindassa brÃhmaïassa etad ahosi: `Mayhaæ kho evaæ kalyÃïo kittisaddo abbhuggato: SakkhÅ MahÃ-Govindo brÃhmaïo BrahmÃnaæ passati, sakkhÅ MahÃ-Govindo brÃhmaïo Brahmunà sÃkaccheti sallapati mantetÅti. Na kho panÃhaæ BrahmÃnaæ passÃmi, na Brahmunà sÃkacchemi, na BrahmÆnà sallapÃmi, na Brahmunà mantemi. Sutaæ kho pana m' etaæ brÃhmaïÃnaæ vud- dhÃnaæ mahallakÃnaæ Ãcariya-pÃcariyÃnaæ bhÃsamÃnÃ- nam: Yo vassike cattÃro mÃse patisallÅyati,\<*<2>*>/ karuïaæ jhÃnaæ jhÃyati, so BrahmÃnaæ passati Brahmunà sÃkac- cheti sallapati mantetÅti. {YannÆnÃhaæ} vassike cattÃro mÃse patisallÅyeyyaæ\<*<3>*>/ karuïaæ jhÃnaæ jhÃyeyyan' ti. 39. Atha kho bho MahÃ-Govindo BrÃhmaïo yena Reïu rÃjà ten' upasaækami, upasaækamitvà Reïuæ rÃjÃnaæ etad avoca: `Mayhaæ kho bho evaæ kalyÃïo kittisaddo abbhuggato: SakkhÅ MahÃ-Govindo brÃhmaïo Brah- mÃnaæ passati, sakkhÅ MahÃ-Govindo brÃhmaïo Brah- munà sÃkaccheti sallapati mantetÅti. Na kho panÃhaæ bho BrahmÃnaæ passÃmi, na Brahmunà sÃkacchemi, na Brahmunà sallapÃmi, na Brahmunà mantemi. Sutaæ kho pana m' etaæ brÃhmaïÃnaæ vuddhÃnaæ mahallakÃ- naæ Ãcariya-pÃcariyÃnaæ bhÃsamÃnÃnaæ: Yo vassike cattÃro mÃse patisallÅyati karuïaæ jhÃnaæ jhÃyati, so BrahmÃnaæ passati, Brahmunà sÃkaccheti sallapati mantetÅti. IcchÃm' ahaæ bho vassike cattÃro mÃse patisallÅyituæ, karuïaæ jhÃnaæ jhÃyituæ. N' amhi ke- naci upasaækamitabbo a¤¤atra ekena bhattÃbhihÃrenÃti.' `Yassa dÃni bhavaæ Govindo kÃlaæ ma¤¤atÅti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K abbhuggacchi. 2 SS and Childers s.v. pati-; Bm and K paÂi-. 3 Sc twice and St thrice kÃruïa-. >/ #<[page 238]># %<238 MAHù-GOVINDA SUTTANTA. [D. xix. 40.>% 40. Atha kho MahÃ-Govindo BrÃhmaïo yena te chak- khattiyà ten' upasaækami, upasaækamitvà te chak- khattiye etad avoca: `Mayhaæ kho evaæ kalyÃïo kittis- addo abbhuggato: SakkhÅ MahÃ-Govindo brÃhmaïo BrahmÃnaæ passati, {sakkhÅ} MahÃ-Govindo brÃhmaïo Brahmunà sÃkaccheti sallapati mantetÅti. Na kho panÃ- haæ BrahmÃnaæ passÃmi, na Brahmunà sÃkacchemi, na Brahmunà sallapÃmi, na Brahmunà mantemi. Sutaæ kho pana m' etaæ BrÃhmaïÃnaæ vuddhÃnaæ mahalla- kÃnaæ Ãcariya-pÃcariyÃnaæ bhÃsamÃnÃnaæ: Yo vassike cattÃro mÃse patisallÅyati, karuïaæ jhÃnaæ jhÃyati, so BrahmÃnaæ passati Brahmunà sÃkaccheti sallapati man- tetÅti. IcchÃm' ahaæ bho vassike cattÃro mÃse patis- allÅyituæ, karuïaæ jhÃyaæ jhÃyituæ. {N' amhi} kenaci upasaækamitabbo a¤¤atra ekena bhattÃbhihÃrenÃti. `Yassa dÃni bhavaæ Govindo kÃlaæ ma¤¤atÅti.' 41. Atha kho bho MahÃ-Govindo BrÃhmaïo yena satta ca BrÃhmaïa-mahÃ-sÃlà satta ca nahÃtaka-satÃni ten' upasaækami, upasaækamitvà satta ca BrÃhmaïa-mahÃsÃle satta ca nahÃtaka-satÃni etad avoca:-- `Mayhaæ kho bho evaæ kalyÃïo kittisaddo abbhuggato: SakkhÅ MahÃ-Govindo brÃhmaïo BrahmÃnaæ passati, sakkhÅ MahÃ-Govindo brÃhmaïo Brahmunà sÃkaccheti sallapati mantetÅti. Na kho panÃhaæ kho BrahmÃnaæ passÃmi, na Brahmunà sÃkacchemi, na Brahmunà salla- pÃmi, na Brahmunà mantemi. Sutaæ kho pana m' etaæ brÃhmaïÃnaæ vuddhÃnaæ mahallakÃnaæ Ãcariya-pÃcariy- Ãnaæ bhÃsamÃnÃnaæ: Yo vassike cattÃro mÃse patisal- lÅyati, karuïaæ jhÃnaæ jhÃyati, so Brahmunà sÃkaccheti sallapati mantetÅti. Tena hi bho yathà sute yathà pariyatte mante vitthÃrena sajjhÃyaæ karotha, a¤¤am a¤¤a¤ ca mante vÃcetha. IcchÃm' ahaæ bho vassike cattÃro mÃse patisallÅyituæ karuïaæ jhÃnaæ jhÃyituæ. {N' amhi} kenaci upasaækamitabbo a¤¤atra ekena bhattÃ- bhihÃrenÃti.'\<*<1>*>/ `Yassa dÃni bhavaæ Govindo kÃlaæ ma¤¤atÅti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS Bm and K bhattÃharenÃti here only. >/ #<[page 239]># %% 42. Atha kho bho MahÃ-Govindo brÃhmaïo yena cattÃrÅsà bhariyà sÃdisiyo\<*<1>*>/ ten' upasaækami, upasaæ- kamitvà {cattÃrÅsÃ} bhariyà sÃdisiyo etad avoca: `Mayhaæ kho {bhoti} evaæ kalyÃïo kittisaddo {abbhuggato}: SakkhÅ MahÃ-Govindo brÃhmaïo BrahmÃnaæ passati, sakkhÅ MahÃ-Govindo brÃhmaïo Brahmunà sÃkaccheti sallapati mantetÅti. Na kho panÃhaæ bhoti BrahmÃnaæ passÃmi, na Brahmunà sÃkacchemi, na BrÃhmunà sallapÃmi, na Brahmunà mantemi. Sutaæ kho pana m' etaæ brÃh- maïÃnaæ vuddhÃnaæ mahallakÃnaæ Ãcariya-pÃcariyÃnaæ bhÃsamÃnÃnaæ: Yo vassike cattÃro mÃse {paÂisallÅyati} karuïaæ jhÃnaæ jhÃyati, so BrahmÃnaæ passati, Brah- munà sÃkaccheti sallapati mantetÅti. IcchÃm' ahaæ bho- ti vassike cattÃro mÃse {patisallÅyituæ} karuïaæ jhÃnaæ jhÃyituæ. {N' amhi} kenaci upasaækamitabbo a¤¤atra ekena bhattÃbhihÃrenÃti.'\<*<2>*>/ `Yassa dÃni bhavaæ Govindo kÃlaæ ma¤¤atÅti.' 43. Atha kho bho MahÃ-Govindo brÃhmaïo puratthi- mena nagarassa navaæ santhÃgÃraæ\<*<3>*>/ kÃrÃpetvà vassike cattÃro mÃse {patisallÅyi}, karuïaæ jhÃnaæ jhÃyi, nÃssuda\<*<4>*>/ koci upasaækami a¤¤atra ekena bhattÃbhihÃrena. Atha kho bho MahÃ-Govindassa brÃhmaïassa catunnaæ mÃs- Ãnaæ accayena\<*<5>*>/ ahud eva ukkaïÂhanà ahu paritassanÃ\<*<6>*>/: Sutaæ kho pana m' etaæ\<*<7>*>/ BrÃhmaïÃnaæ vuddhÃnaæ mahallakÃnaæ Ãcariya-pÃcariyÃnaæ {bhÃsamÃnÃnaæ}: Yo vassike cattÃro mÃse patisallÅyati karuïaæ jhÃyaæ jhÃyati, so BrahmÃnaæ passati, Brahmunà sÃkaccheti sallapati mantetÅti. Na kho panÃhaæ BrahmÃnaæ passÃmi, na Brahmunà sÃkacchemi, na Brahmunà sallapÃmi, na Brahmunà mantemÅti. 44. Atha kho bho Brahmà SanaækumÃro MahÃ- Govindassa BrÃhmaïassa cetasà {ceto-}parivitakkam a¤¤Ã- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc sÃdiso. 2 So SS bhattÃbhih- here and below. 3 Bm chanÃgÃraæ. 4 Scd nÃssudha; Bm nassudha; K nÃssa; K (SÅ) nassu ca. 5 Bm chadhaccayena. 6 Sc parisattanÃ; St omits. 7 St taæ. >/ #<[page 240]># %<240 MAHù-GOVINDA SUTTANTA. [D. xix. 44.>% ya, seyyathà pi nÃma balavà puriso sammi¤jitaæ và bÃ- haæ pasÃreyya, pasÃritaæ và bÃhaæ sammi¤jeyya, evam eva Brahma-loke antarahito MahÃ-Govindassa brÃhmaï- assa pamukhe pÃtur ahosi. Atha kho bho MahÃ- Govindassa brÃhmaïassa ahud eva bhayaæ ahu cham- bhitattaæ ahu lomahaæso yathà taæ adiÂÂha-pubbaæ rÆpaæ disvÃ. Atha kho bho MahÃ-Govindo brÃhmaïo bhÅto saæviggo loma-haÂÂha-jÃto BrahmÃnaæ Sanaæ- kumÃraæ gÃthÃya ajjhabhÃsi:-- `VaïïavÃ\<*<1>*>/ yasavà sirimÃ,\<*<2>*>/ ko nu tvam asi\<*<3>*>/ mÃrisa? AjÃnantà tam\<*<4>*>/ pucchÃma\<*<5>*>/ kathaæ jÃnemu taæ mayaæ?'\<*<6>*>/ `Maæ\<*<7>*>/ ve kumÃraæ jÃnanti Brahma-loke sanan- tanaæ,\<*<8>*>/ Sabbe jÃnanti maæ devÃ, evaæ Govinda jÃnahi.'\<*<9>*>/ `ùsanaæ udakaæ pajjaæ madhu-pÃka¤ ca brahmuno, Agghe\<*<10>*>/ Bhavantaæ pucchÃma. Agghaæ\<*<11>*>/ kurutu\<*<12>*>/ no Bhavaæ.' `{PaÂigaïhÃma}\<*<13>*>/ te agghaæ yaæ tvaæ Govinda bhÃsasi\<*<14>*>/. DiÂÂha-dhamma-hitatthÃya\<*<15>*>/ samparÃya-sukhÃya\<*<16>*>/ ca, KatÃvakÃso puccha ssu yaæ ki¤ci abhipatthitan' ti. 45. Atha kho bho MahÃ-Govindassa brÃhmaïassa etad ahosi: `KatÃvakÃso kho 'mhi Brahmunà Sanaæku- mÃrena. Kin nu kho ahaæ BrahmÃnaæ SanaækumÃraæ puccheyyaæ diÂÂha-dhammikaæ và atthaæ samparÃyikaæ và ti?' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sdt add si. See Mhvst. iii. p. 211. 2 Sd sÅrÅmÃ. 3 Sc Ãsi; St asiri; Bm asa. 4 Bm naætaæ; Scdt na or ta. 5 Sc -mi. 6 Bm K mayan ti. 7 Bm ma. 8 Bm sanantica. 9 Bm jÃnÃhi. 10 Sc aggo; Sd Bm agge; St K agghe. 11 MahÃvastu (iii. 211) agraæ (twice). 12 Bm K kurutu, always; SS often kurÆtu. 13 Bm K paÂigg-. 14 Sc bhasayi; Sd sÅ. 15 K diÂÂhe dhamme hit-. 16 Bm hitÃya. >/ #<[page 241]># %% Atha kho bho MahÃ-Govindassa brÃhmaïassa etad ahosi: `Kusalo kho ahaæ diÂÂha-dhammikÃnaæ atthÃ- naæ. A¤¤e pi maæ diÂÂha-dhammikaæ atthaæ pucchanti. YannÆnÃhaæ BrahmÃnaæ SanaækumÃraæ samparÃyikaæ yeva atthaæ puccheyyan' ti. Atha kho bho MahÃ-Govindo brÃhmaïo BrahmÃnaæ SanaækumÃraæ gÃthÃya ajjhabhÃsi: `PucchÃmi BrahmÃnaæ\<*<1>*>/ SanaækumÃraæ KaÇkhÅ\<*<2>*>/ akaÇkhiæ\<*<3>*>/ paravediyesu\<*<4>*>/ KatthaÂÂhito kimhi ca\<*<5>*>/ sikkhamÃno Pappoti macco amataæ Brahma-lokan ti?'\<*<6>*>/ `Hitvà mamattaæ manujesu brahme\<*<7>*>/ EkodibhÆto karuïÃdhimutto NirÃmagandho virato methunasmà EtthaÂÂhito\<*<8>*>/ ettha ca sikkhamÃno Pappoti macco amataæ Brahma-lokan ti.' 46. `Hitvà mamattaæ tÃhaæ\<*<9>*>/ bhoto ÃjÃnÃmi.\<*<10>*>/ Idh' ekacco appaæ và bhogakkhandhaæ pahÃya mahantaæ và bhogakkhandhaæ pahÃya appaæ và ¤Ãti-parivaÂÂaæ pahÃya mahantaæ và ¤ati-parivaÂÂaæ pahÃya kesa-massuæ ohÃretvà kÃsÃyÃni vatthÃni acchÃdetvà agÃrasmà anagÃri- yaæ pabbajati. Iti hitvà mamattaæ tÃhaæ\<*<11>*>/ bhoto ÃjÃnÃmi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sdt BrahmÃ. 2 St Bm -khi. 3 Sc omits; Sd Bm -khi; St -khÅ. 4 Bm pavarevediyesu. 5 SS Kimhi ci. 6 Scan macco 'mata' Brahmalokan. 7 So all MS and K. See JÃt. ii. 346; vi. 525, 531; and above p. 240. 8 SS khippaÂÂhito. 9 Scd mamatta tÃhaæ; Bm K hitvà mamattanti ahaæ; K (SÅ) mamattaætÃhaæ. 10 Scd aj-, and so SS often below. 11 Bm mamattanti bhahaæ; K mamattanti sahaæ; K (SÅ) mamattaætÃhaæ; mamattaætipadanti pana pÃÂhena bhavitabbaæ. >/ #<[page 242]># %<242 MAHù-GOVINDA SUTTANTA. [D. xix. 46.>% `EkodibhÆto ti cÃhaæ\<*<1>*>/ bhoto ÃjÃnÃmi. Idh' ekacco vivittaæ senÃsanaæ bhajati ara¤¤aæ rukkha-mÆlaæ pab- bataæ kandaraæ giri-guhaæ susÃnaæ vana-patthaæ\<*<2>*>/ abbhokÃsaæ palÃla-pu¤jaæ.\<*<3>*>/ Iti ekodibhÆto ti p' ahaæ\<*<4>*>/ bhoto ÃjÃnÃmi. `KaruïÃdhimutto ti p' ahaæ\<*<5>*>/ bhoto ÃjÃnÃmi. Idh' ekacco karuïÃ-sahagatena cetasà ekaæ\<*<6>*>/ disaæ pharitvà viharati, tathà dutiyaæ\<*<7>*>/ tathà tatiyaæ tathà catutthaæ. Iti uddham adho tiriyaæ sabbadhi\<*<8>*>/ sabbattatÃya\<*<9>*>/ sabbÃ- vantaæ lokaæ karuïÃ-sahagatena cetasà vipulena mahag- gatena appamÃïena averena\<*<10>*>/ avyÃpajjhena\<*<11>*>/ pharitvà viharati. Iti karuïÃdhimutto ti p' ahaæ\<*<12>*>/ bhoto ÃjÃnÃmi. `ùmagandhe va kho ahaæ bhoto bhÃsamÃnassa na\<*<13>*>/ ÃjÃnÃmi. `Ke Ãmagandhà manujesu Brahme? Ete avidvÃ\<*<14>*>/ idha brÆhi dhÅra. Ken' ÃvaÂÃ\<*<15>*>/ vÃti pajà kuruÂÂharÆ\<*<16>*>/ ùpÃyikà nÅvuta-brahmalokÃ\<*<17>*>/ ti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm dÃhaæ; K sahaæ; K (note) ekodibhÆtotipadanti pÃÂhena bhavitabbaæ. 2 St vanaspatiæ; Bm -pattaæ; K pathaæ. See 1. 71; M. 1. 16. 3 K adds paÂisantÅyati. 4 Bm omits p'; K sahaæ. 5 Bm Karuïedhimutto ti ahaæ; K sahaæ. 6 Sd evaækaæ. 7 Sd duti Ãgametu tÅïi mÃsÃni Ãgametu, see 54. The intervening passage occurs later, at end of 61. 8 Bm omits. 9 Sd Bm sabbatthatÃya. 10 Bm omits. 11 Bm abyÃpajjh-; K abyÃpajh-. 12 Bm karuïedhimutto ti ahaæ; K sahaæ. 13 SS and Bm omit; K na ca. 14 Bm aviddhÃra; K aviddhÃ. 15 Sd ÃvaÂhÃ; K ÃvuÂÃ. 16 Sd kuruÂÂha; Bm kurutu; K kururÆ (K SÅ kuruÂÂharÆ). 17 All MSS. nivuta-; (and so at the end); K nÅvuta. >/ #<[page 243]># %% `Kodho mosa-vajjaæ\<*<1>*>/ nikatÅ ca dobho\<*<2>*>/ KadariyatÃ\<*<3>*>/ atimÃno usuyyÃ\<*<4>*>/ Icchà vicikicchà para-heÂhanà ca Lobho ca doso ca mado ca moho Etesu yuttà anirÃmagandhà ùpÃyikà nÅvuta-brahmalokà ti.' `Yathà kho ahaæ bhoto Ãmagandhe bhÃsamÃnassa ÃjÃnÃmi, te na sunimmadayÃ\<*<5>*>/ agÃraæ ajjhÃvasatÃ, pab- bajissÃm' ahaæ bho agÃrasmà anagÃriyan' ti. `Yassa dÃni bhavaæ Govindo kÃlaæ ma¤¤atÅti.' 47. Atha kho bho MahÃ-Govindo brÃhmaïo yena Reïu rÃjà ten' upasaækami, upasaækamitvà Reïu-{rÃjÃnaæ} etad avoca: `A¤¤aæ dÃni bhavaæ purohitaæ pariyesatu, yo bhoto rajjaæ anusÃsissati. IcchÃm' ahaæ bho agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajituæ. Yathà kho pana me sutaæ Brahmuno Ãmagandhe bhÃsamÃnassa te na sunimmadayà agÃraæ ajjhÃvasatÃ, pabbajissÃm' ahaæ bho agÃrasmà anagÃriyan' ti. `ùmantayÃmi rÃjÃnaæ Reïuæ bhÆmi-patiæ ahaæ, Tvaæ pajÃnassu rajjena, nÃhaæ porohacce\<*<6>*>/ rame.' `Sace te\<*<7>*>/ Ænaæ kÃmehi ahaæ paripÆrayÃmi te, Yo taæ hiæsati vÃremi bhÆmi-senÃpatÅ\<*<8>*>/ ahaæ, Tvaæ pità 'si\<*<9>*>/ ahaæ putto\<*<10>*>/ mà no Govinda pÃjahi.'\<*<11>*>/ `Na m' atthi\<*<12>*>/ Ænaæ kÃmehi hiæsitÃ\<*<13>*>/ me na vijjati Amanussa-vaco\<*<14>*>/ sutvà tasmà 'haæ na gahe\<*<15>*>/ rame.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS -vajja. 2 So Scdt; Bm K dobbho. 3 Sd Bm kadariyathÃ. 4 Sd usÆyÃ; Bm ussuyyÃ; K ussuyÃ. 5 Bm te nimmadayÃ. 6 Bm porohicce. 7 St naæ; Sc taæ. 8 Bm bhummi. 9 Sct K omit. 10 K adds ca. 11 Sc pajÃhi; Sd pajahi; Bm pajahati. 12 SS nacatthi; Bm namatti; K na matthi. 13 St Bm hisitÃ; Scd hiæsikÃ; K hiæsito. 14 Bm -dhaco. 15 Bm gehe. >/ #<[page 244]># %<244 MAHù-GOVINDA SUTTANTA. [D. xix. 47.>% `Amanusso kathaæ-vaïïo,\<*<1>*>/ kan\<*<2>*>/ te atthaæ abhÃsatha, Yaæ\<*<3>*>/ sutvà pajÃhÃsi\<*<4>*>/ no gehe amhe ca kevale.'\<*<5>*>/ `Upavutthassa me pubbe yatthu-kÃmassa\<*<6>*>/ me sato Aggi pajjalito Ãsi kusapatta-paritthato. Tato me Brahmà pÃtur ahu Brahma-lokà Sanantano, So me pa¤haæ viyÃkÃsi taæ sutvà na gahe rame.' `SaddahÃmi ahaæ bhoto yaæ tvaæ Govinda bhÃsasi, Amanussa-vaco sutvà kathaæ vattetha a¤¤athÃ, Te taæ anuvattissÃma\<*<7>*>/ satthà Govinda no bhava. Maïi yathà veÊuriyo akÃco\<*<8>*>/ vimalo subho, Evaæ suddhà carissÃma GovindassÃnusÃsane ti.' `Sace bhavaæ Govindo agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajis- sati, aham\<*<9>*>/ pi agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajissÃmi.\<*<10>*>/ Atha yà te gati sà no gati bhavissatÅti.' 48. Atha kho bho MahÃ-Govindo brÃhmaïo yena te chakkhattiyÃ\<*<11>*>/ ten' upasaækami, upasaækamitvÃ\<*<12>*>/ chak- khattiye etad avoca: `A¤¤aæ dÃni\<*<13>*>/ bhavanto purohitaæ pariyesantu, yo bhavantÃnaæ rajje anusÃsissati. IcchÃm' ahaæ bho agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajituæ. Yathà kho pana me sutaæ Brahmuno Ãmagandhe bhÃsamÃnassa te na sunimmadayà agÃraæ ajjhÃvasatÃ, pabbajissÃm' ahaæ bho agÃrasmà anagÃriyan' ti. Atha kho bho chakkhattiyà ekamantaæ apakkamma \<-------------------------------------------------------------------------- 1 St vaïïe; Sd vanno. 2 Sd Bm kin. 3 Bm K ya¤ ca. 4 St jahÃti; Sd Bm K jahÃsi; Sc jÃhÃsi. 5 Bm kevalaæ. 6 Scd yaæsukhÃmassa; St yaæsukÃmassa; Bm yiÂhakÃmassa; K yiÂÂhakÃmassa. 7 SS anupabbajissÃma, and so K and Sum as v. 1. 8 Sc ako; Sd akÃkho; St akokho; Bm akÃce; K akÃse. 9 Bm K mayam. 10 Bm K pabbajissÃma. 11 Bm K cha khattiyÃ. 12 Bm K insert te. 13 Bm repeats a¤¤aæ dÃni; K inserts kho. >/ #<[page 245]># %% evaæ samacintesuæ: `Ime kho\<*<1>*>/ brÃhmaïà nÃma dhana- luddhÃ, yan nÆna mayaæ MahÃ-Govindaæ brÃhmaïaæ dhanena sikkheyyÃmÃti.' Te MahÃ-Govindaæ brÃhmaïaæ upasaækamitvà evam Ãhaæsu: `Saævijjati\<*<2>*>/ kho bho imesu sattasu rajjesu pahÆtaæ sÃpateyyaæ. Tato bhoto yÃvatakena attho tÃvatakaæ Ãhareyyatan ti\<*<3>*>/. `Alaæ bho! Mama p' idaæ pahÆtaæ sÃpateyyaæ bhavantÃnaæ yeva vÃhasÃ, tam\<*<4>*>/ ahaæ yasaæ\<*<5>*>/ pahÃya agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajissÃmi. Yathà kho pana me sutaæ Brahmuno Ãmagandhe bhÃsamÃnassa, te na sunimmadayà agÃraæ ajjhÃvasatÃ, pabbajissÃm' ahaæ bho agÃrasmà anagÃriyan' ti. 49. Atha kho bho te chakkhattiyà ekamantaæ apak- kamma evaæ\<*<6>*>/ samacintesuæ: `Ime kho brÃhmaïà nÃma itthi-luddhÃ. Yan nÆna mayaæ MahÃ-Govindaæ brÃh- maïaæ itthÅhi sikkheyyÃmÃti?' Te MahÃ-Govindaæ brÃhmaïaæ upasaækamitvà evam Ãhaæsu: `{Saævijjante}' kho bho imesu sattasu rajjesu pahÆtà itthiyo. Tato bhoto yÃvatikÃhi attho, tÃvatikà Ãniyyatan'\<*<8>*>/ ti. `Alaæ bho! mama p' imÃ\<*<9>*>/ {cattÃrÅsÃ} bhariyà sÃdisiyo. Tà p' ahaæ\<*<10>*>/ sabbà pahÃya agÃrasmà anagÃriyaæ pabba- jissÃmi. Yathà kho pana me sutaæ Brahmuno Ãmagandhe bhÃsamÃnassa, te na sunimmadayà agÃraæ ajjhÃvasatÃ, pabbajissÃm' ahaæ bho agÃrasmà anagÃriyan' ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K adds kho. 2 So Bm K; SS -vijjanti. 3 Bm Ãhariyanti; K ÃharÅyatanti. 4 For vÃhasà tam St has vÃtam; Bm và hotu tam; K tathà sÃpateyyaæ. See Mil. 379, 430; vin. iv. 158. 5 Bm K sabbaæ. 6 Sd apakkamm' imaæ; St apakkammamimaæ. 7 Sd yaævijjanto; Bm K -janti. 8 St Ãniyya-; Sc an-; Bm aniyatanti; K ÃnÅyatÃti. 9 St maæ cichama tÃ; Sd maæ machamà tÃ; St maæ cajamÃnÃ; Bm mama pi tÃ. 10 Bm K tÃpÃhaæ; K (SÅ) tÃpahaæ. >/ #<[page 246]># %<246 MAHù-GOVINDA SUTTANTA. [D. xix. 50.>% 50. `Sace bhavaæ Govindo agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajissati, mayam pi agÃrasmà anagÃriyaæ pabba- jissÃma, atha yà te gati sà no gati bhavissatÅti.' `Sace jahÃtha\<*<1>*>/ kÃmÃni yattha satto puthujjano ùrabhavho\<*<2>*>/ daÊhà hotha khanti-bala-samÃhitÃ. Esa maggo uju maggo esa\<*<3>*>/ maggo anuttaro Saddhammo sabbhi rakkhito BrahmalokÆpapattiyà ti.' 51. `Tena hi bhavaæ Govindo satta vassÃni Ãgametu, sattannaæ vassÃnaæ accayena mayam pi agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajissÃma, atha yà te gati sà no gati bhavissatÅti.' `Aticiraæ kho bho satta vassÃni. NÃhaæ sakkomi bhavante satta vassÃni Ãgametuæ. Ko kho\<*<4>*>/ pana bho jÃnÃti jÅvitÃnaæ. GamanÅyo samparÃyo, mantÃya {bodhab- baæ},\<*<5>*>/ kattabbaæ kusalaæ, caritabbaæ brahmacari- yaæ, n' atthi jÃtassa amaraïaæ. Yathà kho pana me sutaæ Brahmuno Ãmagandhe bhÃsamÃnassa te na sunim- madayà agÃraæ ajjhÃvasatÃ, pabbajissÃm' ahaæ bho agÃrasmà anagÃriyan' ti. 52. `Tena hi bhavaæ Govindo cha vassÃni Ãgametu . . . pe . . . pa¤ca vassÃni Ãgametu . . . [pe] . . . cattÃri vassÃni Ãgametu . . . [pe] . . . tÅïi vassÃni Ãgametu . . . [pe] . . . dve vassÃni Ãgametu . . . [pe] . . . ekaæ vassaæ Ãgametu. Eka-vassassa\<*<6>*>/ accayena mayam pi agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajissÃma, atha yà te gati sà no gati bhavissatÅti? 53. `Aticiraæ kho bho ekaæ vassaæ. NÃhaæ sakkomi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd chatha; Bm hetha; K pajahatha. 2 Sctd apabhavho; Bm Ãrambhavo; K Ãrambho. 3 SS visa. 4 SS me; Bm K nu kho; in the repetition 54-55, ko kho pana. So Sum here. 5 Sd bodhabbaæ; Sc boddhabbaæ; St Bm bhoddhabbaæ; K voÂÂhabbaæ. See A. iv. 136, 137. 6 Bm K ekassa vassassa. >/ #<[page 247]># %% bhavante ekaæ vassaæ Ãgametuæ. Ko\<*<1>*>/ kho pana bho jÃnÃti jÅvitÃnaæ. GamanÅyo samparÃyo, mantÃya bodhabbaæ, kattabbaæ kusalaæ, caritabbaæ brahma- cariyaæ, n' atthi jÃtassa amaraïaæ. Yathà kho pana me sutaæ Brahmuno Ãmagandhe bhÃsamÃnassa te na sunimmadayà {agÃraæ} ajjhÃvasatÃ, pabbajissÃm' ahaæ bho agÃrasmà anagÃriyan' ti. `Tena hi bhavaæ Govindo satta mÃsÃni Ãgametu. Sattannaæ mÃsÃnaæ accayena mayam pi agÃrasmà anagÃ- riyaæ pabbajissÃma, atha yà te gati sà no gati bha- vissatÅti.' 54. `Aticiraæ kho bho satta mÃsÃni. NÃhaæ sakkomi bhavante\<*<2>*>/ satta mÃsÃni Ãgametuæ. Ko\<*<3>*>/ kho pana bho jÃnÃti jÅvitÃnaæ? GamanÅyo samparÃyo, mantÃya bodhabbaæ, kattabbaæ kusalaæ, caritabbaæ brahma- cariyaæ, n' atthi jÃtassa amaraïaæ. Yathà kho pana me sutaæ Brahmuno Ãmagandhe bhÃsamÃnassa te na sunim- madayà agÃraæ ajjhÃvasatÃ, pabbajissÃm' ahaæ bho agÃrasmà anagÃriyan' ti. `Tena hi bhavaæ Govindo cha mÃsÃni Ãgametu . . . pe . . . pa¤ca mÃsÃni Ãgametu . . . [pe] . . . cattÃri mÃsÃni Ãgametu . . . [pe] . . . tÅïi mÃsÃni Ãgametu . . . [pe] . . . dve mÃsÃni Ãgametu . . . [pe] . . . mÃsaæ Ãgametu . . . [pe] . . . addha-mÃsaæ\<*<4>*>/ Ãga- metu. Addha-mÃsassa accayena mayam pi agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajissÃma, atha yà te gati sà no gati {bhavissatÅti.} 55. `Aticiraæ kho bho addhamÃso. NÃhaæ sakkomi bhavante addhamÃsam Ãgametuæ. Ko kho pana bho jÃnÃti jÅvitÃnaæ? \<*<5>*>/ GamanÅyo samparÃyo, mantÃya {bodhabbaæ}, kattabbaæ kusalaæ, caritabbaæ brahma- cariyaæ, n' atthi jÃtassa amaraïaæ. Yathà kho pana me sutaæ Brahmuno Ãmagandhe {bhÃsamÃnassa} te na sunimmadayà agÃrasmà ajjhÃvasatÃ, pabbajissÃm' aham bho agÃrasmà anagÃriyan' ti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K add nu. 2 Sc bhavanto. 3 Bm K add nu. 4 K (note) a¬¬hamÃsan ti pi pÃÂho. 5 So all MSS. and K. >/ #<[page 248]># %<248 MAHù-GOVINDA SUTTANTA. [D. xix. 55.>% `Tena hi bhavaæ\<*<1>*>/ Govindo sattÃhaæ Ãgametu yÃva mayaæ sake putta-\<*<2>*>/ bhÃtaro rajje anusÃsÃma.\<*<3>*>/ SattÃhassa accayena mayam pi agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajissÃma, atha yà te gati sà no gati bhavissatÅti.' `Na ciraæ kho bho sattÃhaæ,\<*<4>*>/ ÃgamissÃm' ahaæ bhavante sattÃhan' ti. 56. Atha kho bho MahÃ-Govindo brÃhmaïo yena te satta brÃhmaïà mahÃ-sÃlà satta ca nahÃtaka-satÃni ten' upasaækami, upasaækamitvà satta brÃhmaïa-mahÃsÃle satta ca nahÃtaka-satÃni etad avoca: `A¤¤aæ dÃni\<*<5>*>/ bhavanto Ãcariyaæ pariyesantu,\<*<6>*>/ yo bhavantÃnaæ mante vÃcessati. IcchÃm' ahaæ bho agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajituæ. Yathà kho pana me sutaæ Brahmuno Ãmagandhe bhÃsamÃnassa te na sunim- madayà agÃraæ ajjhÃvasatÃ, pabbajissÃm' ahaæ bho agÃrasmà anagÃriyan' ti. `Mà bhavaæ Govindo agÃrasmà anagÃriyaæ pabbaji,\<*<7>*>/ pabbajjà bho appesakkhà ca appalÃbhà ca, brahma¤¤aæ\<*<8>*>/ mahesakkha¤ ca mahÃlÃbha¤ cÃti.' `Mà bhavanto evaæ avacuttha\<*<9>*>/: "Pabbajjà appe- sakkhà ca appalÃbhà ca, brahma¤¤aæ mahesakkha¤ ca mahÃlÃbha¤ cÃti." Ko nu kho bho a¤¤o\<*<10>*>/ mayà mahe- sakkhataro và mahÃlÃbhataro vÃ. Ahaæ hi bho\<*<11>*>/ etarahi rÃjà ca ra¤¤aæ Brahmà ca brÃhmaïÃnaæ devatà ca gahapatikÃnaæ, taæ p' ahaæ sabbaæ pahÃya agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajissÃmi. Yathà kho pana me sutaæ Brahmuno Ãmagandhe bhÃsamÃnassa te na sunimmadayà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc omits; Bm bhava. 2 SS putte. 3 Bm K anusÃsissÃma. 4 SS insert bho again. 5 Sd a¤¤ad-; St a¤¤Ãni dÃni. 6 SS ÃcariyapÃcariyesantu; Bm Ãcariyapari-. 7 SS pabbajito bho pabbajjà 8 SS and Bm sometimes brahma¤¤Ã and put the adjectives in Ã. 9 St avuttha. Bm K repeat the whole clause. 10 Bm K a¤¤atra; K (note) a¤¤o ti và pÃÂho. 11 So SS Bm; K ahaæ vo; K (SÅ) ahaæ hi bho. >/ #<[page 249]># %% agÃraæ ajjhÃvasatÃ, pabbajissÃm' ahaæ bho agÃrasmà anagÃriyan' ti. `Sace bhavaæ Govindo agÃrasmà anagÃriyaæ pabba- jissati, mayam pi agÃrasmà anagariyaæ pabbajissÃma, atha yà te gati sà no gati bhavissatÅti.' 57. Atha kho bho MahÃ-Govindo brÃhmaïo yena cattÃrÅsÃ\<*<1>*>/ bhariyà sÃdisiyo ten' {upasaækami}, upasaæ- kamitvà cattÃrÅsà bhariyà sÃdisiyo etad avoca: `Yà bhoti naæ\<*<2>*>/ icchati sakÃni va\<*<3>*>/ ¤Ãti-kulÃni gacchatu,\<*<4>*>/ a¤¤aæ\<*<5>*>/ bhattÃraæ pariyesatu.\<*<6>*>/ IcchÃm' ahaæ bhoti agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajituæ.\<*<7>*>/ Yathà kho pana me sutaæ Brahmuno Ãmagandhe bhÃsamÃnassa te na sunimmadayà agÃraæ ajjhÃvasatÃ, pabbajissÃm' ahaæ bhoti agÃrasmà anagÃriyan' ti. `Tvaæ yeva no ¤Ãti ¤Ãti-kÃmÃnaæ. Tvaæ pana bhattà bhattu-kÃmÃnaæ. Sace bhavaæ Govindo agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajissati, mayam pi agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajissÃma, atha yà te gati sà no gati bhavissatÅti.' 58. Atha kho bho Mahà Govindo brÃhmaïo tassa sattÃ- hassa accayena kesa-massuæ ohÃretvà kÃsÃyÃni vatthÃni acchÃdetvà agÃrasmà anagÃriyam pabbaji. Pabbajita¤\<*<8>*>/ ca pana MahÃ-Govindaæ brÃhmaïaæ satta ca rÃjÃno khat- tiyà muddhÃvasittà satta ca brÃhmaïa-mahÃsÃlà satta ca nahÃtaka-satÃni cattÃrÅsà ca bhariyà sÃdisiyo anekÃni ca khattiya-sahassÃni anekÃni ca brÃhmaïa-sahassÃni anekÃni ca gahapati-sahassÃni anekÃ\<*<9>*>/ ca itthÃgÃrehi\<*<10>*>/ itthikÃyo\<*<11>*>/ kesa-massuæ ohÃretvà kÃsÃyÃni vatthÃni acchÃdetvà MahÃ-Govindaæ brÃhmaïaæ agÃrasmà anagÃriyaæ pabbajitaæ anupabbajiæsu. TÃya sudaæ bho parisÃya parivuto MahÃ-Govindo brÃhmaïo gÃma-nigama-rÃja- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc -risa; St Bm K -risÃ. 2 MSS. na. 3 SS pa¤; Bm omits; K vÃ. 4 Scd gacchati; K gacchantu (Bm gacchatu). 5 Bm K add vÃ. 6 SS K -santu; Bm -satu. 7 Sc pabbajissituæ; Sdt -jissatu. 8 SS ta¤. 9 SS anekÃni; Bm anekahi. 10 So SS Bm; K itthÃgÃrÃ. 11 Bm K itthiyo. >/ #<[page 250]># %<250 MAHù-GOVINDA SUTTANTA. [D. xix. 58.>% dhÃnÅsu cÃrikaæ carati. Yaæ kho pana bho tena sama- yena MahÃ-Govindo brÃhmaïo gÃmaæ và nigamaæ và upasaækamati, tattha rÃjà va hoti ra¤¤aæ Brahmà va brÃhmaïÃnaæ devatà va gahapatikÃnaæ. Ye ca\<*<1>*>/ kho pana bho tena samayena manussà khipanti\<*<2>*>/ và upak- kha\<*<4>*>/lanti\<*<3>*>/ vÃ, te evam {Ãhaæsu}: `Nam' atthu MahÃ- Govindassa {brÃhmaïassa}, nam' atthu satta-purohitassÃti.' 59. MahÃ-Govindo bho\<*<4>*>/ brÃhmaïo mettÃ-sahagatena cetasÃ\<*<5>*>/ ekaæ disaæ pharitvà vihÃsi, tathà dutiyaæ, tathà tatiyaæ, tathà catutthaæ. Iti uddham adho tiriyaæ sabbadhi sabbattatÃya\<*<6>*>/ sabbÃvantaæ lokaæ mettÃ- sahagatena cetasà vipulena mahaggatena appamÃïena averena avyÃpajjhena pharitvà vihÃsi. KaruïÃ-sahaga- tena cetasà . . . muditÃ-sahagatena cetasà . . . upekhÃ-sahagatena cetasÃ\<*<7>*>/ ekaæ disaæ pharitvà vihÃsi tathà dutiyaæ tathà tatiyaæ tathà catut- thaæ. Iti udham adho tiriyaæ sabbadhi sabbattatÃya\<*<8>*>/ sabbÃvantaæ lokaæ upekhÃ-sahagatena cetasà vipulena mahaggatena appamÃïena averena avyÃpajjhena pharitvà vihÃsi, sÃvakÃna¤ ca Brahmaloka\<*<9>*>/-sahavyatÃya maggaæ desesi. 60. Ye kho pana bho tena samayena MahÃ-Govin- dassa brÃhmaïassa sÃvakà sabbena sabbaæ sÃsanaæ ÃjÃniæsu,\<*<10>*>/ te kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ Brahma-lokaæ upapajjiæsu. Ye na sabbena sabbaæ sÃsanaæ ÃjÃniæsu, te kÃyassa bhedà param maraïà app ekacce Paranimmita-VasavattÅnaæ devÃnaæ sahavyataæ uppajjiæsu, app ekacce NimmÃna-ratÅnaæ devÃnaæ sahavyataæ uppajjiæsu, app ekacce TusitÃnaæ devÃnaæ sahavyataæ {uppajjiæsu}, app ekacce YÃmÃnaæ devÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K omit. 2 St khippanti. 3 Sc ukkhalanti. 4 Bm K omit. 5 K inserts averena abyÃpajjhena. 6 So Sc corrected to -atthatÃya; Sd Bm -atthatÃya (as at p. 242). 7 Bm K pa to the end of the section. 8 So Sc, again corrected as above, note6. 9 Sd -loke. 10 St jÃniæsu; Scd aj-. >/ #<[page 251]># %% sahavyataæ uppajjiæsu, app ekacce TÃvatiæsÃnaæ de- vÃnaæ sahavyataæ uppajjiæsu, app ekacce CÃtumma- hÃrÃjikÃnaæ devÃnaæ sahavyataæ uppajjiæsu. Ye sabbe sabba-nihÅna-kÃyaæ paripÆresuæ te gandhabba-kÃyaæ paripÆresuæ. Iti kho bho\<*<1>*>/ sabbesaæ yeva tesaæ kula-puttÃnaæ amoghà pabbajjà ahosi ava¤jhÃ\<*<2>*>/ saphalà sa-uddisà ti.\<*<3>*>/ 61. `Sarati taæ\<*<4>*>/ Bhagavà ti?' `SarÃm'\<*<5>*>/ ahaæ\<*<6>*>/ Pa¤casikha. Ahaæ tena samayena MahÃ-Govindo brÃhmaïo ahosiæ.\<*<7>*>/ Ahaæ tesaæ sÃvakÃnaæ Brahmaloka-sahavyatÃya maggaæ desesiæ.\<*<8>*>/ Taæ kho pana Pa¤casikha brahmacariyaæ na nibbidÃya na virÃgÃya na nirodhÃya na upasamÃya na abhi¤¤Ãya na sambodhÃya na {nibbÃnÃya} saævattati, yÃvad eva Brah- malokÆpapattiyÃ. Idaæ kho pana me Pa¤casikha brahmacariyaæ ekanta-nibbidÃya virÃgÃya nirodhÃya upasamÃya abhi¤¤Ãya sambodhÃya nibbÃnÃya saævattati,\<*<9>*>/ ayaæ eva ariyo aÂÂhaÇgiko Maggo, seyyathÅdaæ sammÃ- diÂÂhi sammÃ-saækappo sammÃ-vÃcà sammÃ-kammanto sammÃ-ÃjÅvo sammÃ-vÃyÃmo sammÃ-sati sammÃ-samÃdhi. Idaæ kho taæ Pa¤casikha brahmacariyaæ ekanta- nibbidÃya virÃgÃya nirodhÃya upasamÃya abhi¤¤Ãya sambodhÃya nibbÃnÃya saævattati. 62. `Ye kho pana me Pa¤casikha sÃvakà sabbena sabbaæ sÃsanaæ ÃjÃnanti, te {ÃsavÃnaæ} khayà anÃsavaæ ceto-vimuttiæ pa¤¤Ã-vimuttiæ diÂÂhe va dhamme sayaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K pana. 2 Bm K avajjÃ; K (note) ava¤jhÃti và avajjhÃti và pÃÂho. 3 St sa-uddiyÃ; Bm sa-uddrayÃ; K sa-udrayÃ. 4 Sd kaæ. 5 Sc sÃrÃm. 6 Bm K insert bho. 7 Sdt ahosi. 8 Sct desesi. 9 Bm K insert katama¤ ca taæ Pa¤casikha brahmacariyaæ ekanta-nibbidÃya virÃgÃya nirodhÃya upasamÃya abhi¤¤Ãya sambodhÃya nibbÃnÃya saævattati? >/ #<[page 252]># %<252 MAHù-GOVINDA SUTTANTA. [D. xix. 62.>% abhi¤¤Ã sacchikatvà upasampajja viharanti. Ye na sab- bena sabbaæ sÃsanaæ\<*<1>*>/ ÃjÃnanti {app ekacce} pa¤cannaæ orambhÃgiyÃnaæ saæyojanÃnaæ parikkhayà opapÃtikà honti, tattha parinibbÃyino anÃvatti-dhammà tasmà lokÃ. Ye na sabbena sabbaæ sÃsanaæ ÃjÃnanti app ekacce tiïïam saæyojanÃnaæ parikkhayà rÃga-dosa-mohÃnaæ tanuttà sakadÃgÃmino honti sakid eva imaæ lokaæ Ãgantvà dukkhass' antaæ karonti.\<*<2>*>/ Ye na sabbena sabbaæ sÃsanaæ ÃjÃnanti app ekacce tiïïaæ saæyoja- nÃnaæ parikkhayà sotÃpannà honti avinipÃta-dhammà niyatà sambodhi-parÃyanÃ. Iti kho Pa¤casikha sabbesaæ yeva imesaæ kula-puttÃnaæ amoghà pabbajjà ava¤jhÃ\<*<3>*>/ saphalà sa-uddisÃ' ti.\<*<4>*>/ Idam avoca BhagavÃ. Attamano Pa¤casikho Gandhab- baputto Bhagavato bhÃsitaæ abhinanditvà anumoditvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà padakkhiïaæ katvà tatth' ev' antaradhÃyÅti. MAHù-GOVINDA-SUTTANTAõ\<*<5>*>/ NIèèHITAõ.\<*<6>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K te. 2 Bm K karissanti. 3 Bm K avajjÃ. 4 Scd sariddÃyati; St as before 60; Bm K sa-udrayÃ. 5 MSS and K Suttaæ. 6 Bm adds chaÂÂhaæ; K chaÂÂham for niÂÂhitaæ. >/ #<[page 253]># %< 253>% [xx. MahÃ-Samaya Suttanta.\<*<1>*>/] 1. \<*<2>*>/ Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà Sakkesu viharati Kapilavat- thusmiæ MahÃvane mahatà bhikkhu-saæghena saddhiæ pa¤ca-mattehi bhikkhu-satehi sabbeh' eva arahantehi, dasahi ca loka-dhÃtÆhi\<*<3>*>/ devatà yebhuyyena sannipatità honti Bhagavantaæ dassanÃya bhikkhu-saægha¤ ca. 2. Atha kho catunnaæ SuddhÃvÃsakÃyikÃnaæ devÃnaæ etad ahosi: `Ayaæ kho Bhagavà Sakkesu viharati Kapila-vatthus- miæ MahÃvane mahatà bhikkhu-saæghena saddhiæ pa¤ca-mattehi bhikkhu-satehi sabbeh' eva arahantehi, dasahi ca loka-dhÃtÆhi devatà yebhuyyena sannipatità honti Bhagavantaæ dassanÃya bhikkhu-saægha¤ ca. Yan nÆna mayam pi yena Bhagavà ten' upasaækamey- yÃma, upasaækamitvà Bhagavato santike pacceka-gÃthaæ\<*<4>*>/ bhÃseyyÃmÃti.' 3. Atha kho tà devatà seyyathà pi nÃma balavà puriso sammi¤jitaæ và bÃhaæ pasÃreyya, pasÃritaæ và bÃhaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Edited by Grimblot, Septs Suttas PÃlis, Paris, 1876, pp. 280-88, = Gr; by Frankfurter, Handbook of Pali, London, 1883, pp. 112-118=F; Anonymously in Colombo, 1891= Col; by Takakusu, Pali Chrestomathy, Tokyo, 1900= Tak. 2 1-3 in S. 1. 26. 3 Col -dhÃtuhi. 4 Sc -ekagÃthÃ; Sd -ekagÃtha; Gr F Tak. and Feer (S. i. 26 in note), -ekaæ gÃtham; K (note) pÃyato evaæ; paccekagÃthÃtipi pÃÂhena panabhavitabbam. >/ #<[page 254]># %<254 MAHù-SAMAYA SUTTANTA. [D. xx. 3.>% sammi¤jeyya, evam evaæ\<*<1>*>/ SuddhÃvÃsesu devesu an- tarahità Bhagavato purato pÃtur ahaæsu.\<*<2>*>/ Atha kho tà devatà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ {aÂÂhaæsu}, ekamantaæ Âhità kho ekà devatà Bhagavato santike imaæ gÃthaæ abhÃsi:-- `MahÃ-samayo pavanasmiæ, deva-kÃyà samÃgatÃ, ùgat' amha\<*<3>*>/ imaæ dhamma-samayaæ dakkhitÃye\<*<4>*>/ aparÃjita-saæghan ti.' Atha kho aparà devatà Bhagavato santike imaæ gÃthaæ abhÃsi:-- `Tatra\<*<5>*>/ bhikkhavo samÃdahaæsu cittaæ\<*<6>*>/ attano ujukam akaæsu, SÃrathi\<*<7>*>/ va nettÃni\<*<8>*>/ gahetvà indriyÃni rakkhanti paï¬ità ti.' Atha kho aparà devatà Bhagavato santike imaæ gÃthaæ abhÃsi:-- `Chetvà khilaæ\<*<9>*>/ chetvà palighaæ\<*<10>*>/ inda-khÅlaæ Æhacca-m-anejÃ,\<*<11>*>/ Te caranti suddhà vimalà cakkhumatà sudantà susu- nÃgà ti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm eva. SS F Col evam evaæ, and so Trenckner always (except M. 1. 205.); Bm Gr Tak K evam eva. 2 Gr Tak ahosuæ. 3 Bm F Gr Tak amhà and so all MSS. at D. i. 18. 4 Sd -Ãhe; Bm Gr -tÃya, note -tÃye; K dakkhità yeva. 5 St adds kho. 6 Sd ttÃ. 7 Sd sar-; St K -thÅ. 8 Bm nattÃni; Gr nethÃni (note nettÃni). 9 SS Bm Gr Col khilaæ; Gr (note) F Tak K khÅlaæ. 10 K palÅghaæ. 11 K and Feer S i. 27, ohacca; Gr F Tak Col uhacca. See S×. 1119 (quoted Kathà Vatthu 64). >/ #<[page 255]># %% Atha kho aparà devatà Bhagavato santike imaæ gÃthaæ abhÃsi:-- `Ye keci Buddhaæ saraïaæ gatÃse na te gamissanti {apÃyaæ},\<*<1>*>/ PahÃya mÃnusaæ dehaæ deva-kÃyaæ paripÆressantÅti.' 4. Atha kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi:-- `Yebhuyyena bhikkhave dasasu loka-dhÃtusu devatà sannipatitÃ\<*<2>*>/ TathÃgatam dassanÃya bhikkhu-saægha¤ ca. Ye pi te bhikkhave ahesuæ atÅtam addhÃnaæ arahanto sammÃ-sambuddhÃ, tesam pi BhagavantÃnaæ eta-paramà yeva devatà sannipatità ahesuæ seyyathà pi mayhaæ etarahi. Ye pi te bhikkhave bhavissanti anÃgatam ad- dhÃnaæ arahanto sammÃsambuddhÃ, tesam pi Bhagavan- tÃnaæ eta-paramà yeva devatà sannipatità bhavissanti seyyathà pi mayhaæ etarahi. ùcikkhissÃmi bhikkhave devakÃyÃnaæ nÃmÃni, kittayissÃmi bhikkhave deva- kÃyÃnaæ nÃmÃni, desissÃmi bhikkhave devakÃyÃnaæ nÃmÃni. Taæ suïÃtha sÃdhukaæ manasikarotha, bhÃsissÃmÅti.' `Evaæ bhante ti' kho te bhikkhÆ Bhagavato paccas- sosuæ. Bhagavà etad avoca:-- 5. `Silokam anukassÃmi; yattha\<*<3>*>/ bhummà tad assitÃ, Ye sità giri-gabbharaæ\<*<4>*>/ pahitattà samÃhità PuthÆ sÅhà va sallÅnà lomahaæsÃbhisambhuno OdÃta-manasà suddhà vippasannÃ-m-anÃvilÃ\<*<5>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS, all MSS. at Sum i. 233, and Bm Gr F Col Tak; K and Feer apÃyabhÆmim; K (note) sabbapotthakesu pÃyato apÃyanti pÃÂho dissati. Divy, p. 195, has durgatiæ. 2 Bm K add honti. SS Gr F Col Tak omit it. 3 Gr Fr Tak yathÃ. 4 Bm Col Gr gabbhÃraæ; Scdt Tak Fr K gabbharaæ. 5 So Sct Sum Gr; Sd K Col Tak Gr note vippasannam-; F vippassanaæ; Bm omits m. >/ #<[page 256]># %<256 MAHù-SAMAYA SUTTANTA. [D. xx. 5.>% BhÅyyo\<*<1>*>/ pa¤ca-sate ¤atvà vane KÃpilavatthave.' Tato Ãmantayi Satthà sÃvake sÃsane rate: `Deva-kÃyà abhikkantà te vijÃnÃtha bhikkhavo.' Te ca Ãtappam akaruæ sutvà Buddhassa sÃsanaæ. 6. Tesaæ pÃtur ahÆ\<*<2>*>/ ¤Ãïaæ amanussÃna dassanaæ App eke satam addakkhuæ sahassaæ atha sattatiæ\<*<3>*>/ Sataæ eke sahassÃnaæ amanussÃnam addasuæ\<*<4>*>/ App eke 'nantam addakkhuæ, disà sabbà phuÂÃ\<*<5>*>/ ahÆ. Ta¤ ca sabbaæ abhi¤¤Ãya vavakkhitvÃna\<*<6>*>/ cakkhumà Tato Ãmantayi Satthà sÃvake sÃsane rate: `Deva-kÃyà abhikkantà te vijÃnÃtha bhikkhavo, Ye vo 'haæ kittayissÃmi girÃhi anupubbaso. 7. Satta sahassà va\<*<7>*>/ yakkhà bhummà KÃpilavatthavà Iddhimanto jutÅmanto vaïïavanto yasassino ModamÃnà abhikkÃmuæ bhikkhÆnaæ samitiæ vanaæ. Cha-sahassà Hemavatà yakkhà nÃnatta-vaïïino, Iddhimanto jutÅmanto vaïïavanto yasassino, ModamÃnà abhikkÃmuæ bhikkhÆnaæ samitiæ vanaæ. SÃtÃgirà ti-sahassà yakkhà nÃnatta-vaïïino, Iddhimanto jutÅmanto vaïïavanto yasassino, ModamÃnà abhikkÃmuæ bhikkhÆnaæ samitiæ vanaæ. Icc ete soÊasa-sahassà yakkhà nÃnatta-vaïïino, Iddhimanto jutÅmanto vaïïavanto yasassino ModamÃnà abhikkÃmuæ bhikkhÆnaæ samitiæ vanaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scd Col bhÅyyo; Bm K bhiyyo; Gr F Tak bhÅyo. 2 Sc Ãhuæ; Sd F Tak Ãhu; St Col ahÆ; Bm Gr K ahu. 3 Sc K sattariæ; Bm and Col in note sattari; Gr F Tak sattati (note sattharu¤ and sattatiæ). 4 St F Tak addaæsu. 5 Sd Sum Bm puÂÃ; Col and Gr in note phuÂhÃ. 6 Bm and Col in note pavekkhitvÃna; K (note) vavatthitvÃnÃti và pÃÂho; Fr Tak pavakkhitvÃna. 7 Gr te; F and Tak omit, and put ca after yakkhÃ. >/ #<[page 257]># %% 8. VessÃmittà pa¤ca-satà yakkhà nÃnatta-vaïïino, Iddhimanto jutÅmanto vaïïavanto yasassino, ModamÃnà abhikkÃmuæ bhikkhÆnaæ samitiæ vanaæ. KumbhÅro RÃjagahiko Vepullassa nivesanaæ, Bhiyyo naæ sata-sahassaæ yakkhÃnaæ\<*<1>*>/ payirupÃsati, KumbhÅro RÃjagahiko so p' Ãga samitiæ vanaæ. 9. Purima¤ ca disaæ rÃjà DhataraÂÂho\<*<2>*>/ pasÃsati, GandhabbÃnaæ Ãdhipati\<*<3>*>/ MahÃrÃjà yasassi so. Puttà pi tassa bahavo Inda-nÃmà mahabbalÃ,\<*<4>*>/ Iddhimanto jutÅmanto vaïïavanto yasassino, ModamÃnà abhikkÃmuæ bhikkhÆnaæ samitiæ vanaæ. Dakkhiïa¤ ca disaæ rÃjà VirÆÊho taæ\<*<5>*>/ pasÃsati, Kumbhaï¬Ãnaæ Ãdhipati MahÃrÃjà yasassi so. Puttà pi tassa bahavo Inda-nÃmà mahabbalÃ, Iddhimanto jutÅmanto vaïïavanto yasassino, ModamÃnà abhikkÃmuæ bhikkhÆnaæ samitiæ vanaæ. Pacchima¤ ca disaæ rÃjà VirÆpakkho pasÃsati, NÃgÃnaæ va\<*<6>*>/ Ãdhipati MahÃrÃjà yasassi so. Puttà pi tassa bahavo Inda-nÃmà mahabbalÃ, Iddhimanto jutÅmanto vaïïavanto yasassino, ModamÃnà abhikkÃmuæ bhikkhÆnaæ samitiæ vanaæ. Uttara¤ ca disaæ rÃjà Kuvero taæ pasÃsati\<*<7>*>/ YakkhÃnaæ va Ãdhipati MahÃrÃjà yasassi so. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm yakkhÃ. 2 All MSS. and editions except Bm Gr K add taæ both here and in the VirÆpakkha verse. 3 Bm Gr (in note) F Tak adhipati, and so below. 4 K (note) aÂÂhakathÃyaæ sabbavÃresu mahÃbalÃti pÃÂho. So Sum, on the recurrence of the phrase in VirÆÊha's section. 5 Sum Bm Gr taæ here; K tappasÃsati. 6 Gr Fr Tak ca. All MSS., K and Col omit. In next stanza all omit it. 7 So SS Bm Gr; K tappasÃsati. >/ #<[page 258]># %<258 MAHù-SAMAYA SUTTANTA. [D. xx. 9.>% Puttà pi tassa bahavo Inda-nÃmà mahabbalÃ, Iddhimanto jutÅmanto vaïïavanto yasassino, ModamÃnà abhikkÃmuæ bhikkhÆnaæ samitiæ vanaæ. Purimaæ disaæ DhataraÂÂho dakkhiïena VirÆÊhako Pacchimena VirÆpakkho Kuvero uttaraæ disaæ. CattÃro te MahÃrÃjà samantà caturo disÃ, DaddallamÃnÃ\<*<1>*>/ aÂÂhaæsu vane KÃpilavatthave. 10. Tesaæ mÃyÃvino dÃsà Ãgu\<*<2>*>/ va¤canikà saÂhà MÃyÃ\<*<3>*>/ KuÂeï¬u VeÂeï¬u\<*<4>*>/ ViÂuc ca\<*<5>*>/ ViÂucco\<*<6>*>/ saha Candano KÃmaseÂÂho ca Kinnughaï¬u Nighaï¬u ca PanÃdo Opama¤¤o ca devasÆto ca MÃtali. Cittaseno ca gandhabbo Nalo\<*<7>*>/ rÃjà Janesabho ùgu\<*<8>*>/ Pa¤casikho c' eva TimbarÆ SuriyavaccasÃ\<*<9>*>/. Ete c' a¤¤e ca rÃjÃno gandhabbà saha rÃjubhi ModamÃnà abhikkÃmuæ bhikkhÆnaæ samitiæ vanaæ. 11. Ath' Ãgu NÃbhasà nÃgà VesÃlÃ\<*<10>*>/ saha TacchakÃ, KambalassatarÃ\<*<11>*>/ Ãgu PÃyÃgà saha ¤Ãtibhi. YÃmunà DhataraÂÂhà ca Ãgu nÃgà yasassino, {ErÃvaïo} mahÃ-nÃgo so p' Ãga samitiæ vanaæ. Ye nÃga-rÃje\<*<12>*>/ sahasà haranti Dibbà dijÃ\<*<13>*>/ pakkhi visuddha-cakkhÆ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm daddaÊamÃnÃ; K note dadaÊhamÃnÃtipi pÃÂho. See Vim. V. p. 85 and Hardy V. V. A. 48. 2 K ÃgÆ, and below. 3 Sd Bm mayÃ. 4 St Veteï¬u and so Sum as v. l. 5 K ViÂÆ ca (Sum eko ViÂu nÃma). 6 Bm ViÂuto; K ViÂuÂo. 7 Sum Bm Gr K NaÊo; SS Fr Tak Nala-. 8 Fr Tak Ãguæ; Gr Col Ãga. 9 Bm K -vacchasÃ; K (note SÅ) suriyavaccasà (see p. 265). 10 Gr text Fr Tak VesalÃ; Gr note VesÃlà and VesÃli. 11 Sd -narÃ. 12 Sd rÃjÃ; Bm naga-; Gr nÃgà raje. 13 Gr dvijÃ. >/ #<[page 259]># %% VehÃsayà te vana-majjha-pattà CitrÃ\<*<1>*>/ Supaïïà iti tesaæ nÃmaæ. Abhayan tadà nÃga-rÃjÃnam Ãsi,\<*<2>*>/ Supaïïato khemam akÃsi Buddho. SaïhÃhi vÃcÃhi upavhayantà NÃgà Supaïïà saraïaæ agaæsu\<*<3>*>/ Buddhaæ\<*<4>*>/. 12. Jità Vajira-hatthena samuddaæ Asurà sità BhÃtaro VÃsavass' ete iddhimanto yasassino KÃlaka¤jà mahÃbhiæsÃ\<*<5>*>/ asurà DÃnaveghasà Vepacitti Sucitti ca PahÃrÃdo NamucÅ saha Sata¤ ca Bali-puttÃnaæ sabbe Veroca-nÃmakà Sannayhitvà baliæ senaæ RÃhubhaddam upÃgamuæ: `Samayo dÃni bhaddan te bhikkhÆnaæ samitiæ vanaæ.' 13. ùpo ca devÃ\<*<6>*>/ PaÂhavÅ\<*<7>*>/ Tejo VÃyo tad Ãgamuæ, Varuïà VÃruïÃ\<*<8>*>/ devà Somo ca Yasasà saha,\<*<9>*>/ MettÃ-karuïÃ-kÃyikà Ãgu devà yasassino. Das' ete dasadhà kÃyà sabbe nÃnatta-vaïïino Iddhimanto jutÅmanto vaïïavanto yasassino ModamÃnà abhikkÃmuæ bhikkhÆnaæ samitiæ vanaæ. 14. VeïhÆ\<*<10>*>/ ca devà SahaÊÅ ca Asamà ca duve YamÃ, CandassÆpanisÃ\<*<11>*>/ devà Candam Ãgu purakkhatvÃ,\<*<12>*>/ SuriyassÆpanisà devà Suriyam Ãgu purakkhatvÃ,\<*<13>*>/ NakkhattÃni purakkhatvÃ\<*<14>*>/ Ãgu Manda-valÃhakÃ,\<*<15>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm Gr cittÃ; Gr note citra. 2 Gr note K ÃsÅ. 3 Bm Gr note akaæsu. 4 Bm Buddhi. 5 Sd Bm Gr note K -bhismÃ. 6 Bm devo. 7 All MSS. and Sum add ca. 8 Sd varuïÃvaruïÃ. 9 Sd yasasasasÃ. 10 Sd dvenhu. 11 Gr Fr Tak upanissÃ. See A. iv. 351; S×. p. 135. 12 Bm pÆrekkhatvÃ; Gr purakkhitvà (note -khatvÃ); K purakkhità twice, but not the third time. 13 K -itÃ. 14 So K here. 15 Sd ÃgucchandavalÃhakÃ. >/ #<[page 260]># %<260 MAHù-SAMAYA SUTTANTA. [D. xx. 14.>% VasÆnaæ VÃsavo seÂÂho Sakko p' Ãga purindado. Das' ete dasadhà kÃyà sabbe nÃnatta-vaïïino Iddhimanto jutÅmanto vaïïavanto yasassino ModamÃnà abhikkÃmuæ bhikkhÆnaæ samitiæ vanaæ. 15. Ath' Ãgu SahabhÆ\<*<1>*>/ devà jalam aggi-sikhÃ-r-iva, AriÂÂhakà ca Rojà ca ummÃ-puppha-nibhÃsino, Varuïà Saha-dhammà ca Accutà ca AnejakÃ, SÆleyya-rucirÃ\<*<2>*>/ Ãgu,\<*<3>*>/Ãgu VÃsavanesino. Das' ete dasadhà kÃyà sabbe nÃnatta-vaïïino Iddhimanto jutÅmanto\<*<4>*>/ vaïïavanto yasassino ModamÃnà abhikkÃmuæ bhikkhÆnaæ samitiæ vanaæ. 16. SamÃnà MahÃ-samÃnà MÃnusà MÃnusuttamà Khi¬¬Ã-padÆsikÃ\<*<5>*>/ Ãgu, Ãgu Mano-padÆsikÃ, Ath' Ãgu Harayo devà ye ca Lohita-vÃsino PÃragà MahÃ-pÃragà Ãgu devà yasassino. Das' ete dasadhà kÃyà sabbe nÃnatta-vaïïino Iddhimanto jutÅmanto vaïïavanto yasassino ModamÃnà abhikkÃmuæ bhikkhÆnaæ samitiæ vanaæ. 17. Sukkà Karumhà AruïÃ\<*<6>*>/ Ãgu Veghanasà saha, OdÃta-gayhÃ\<*<7>*>/ pÃmokkhà Ãgu devà VicakkhaïÃ,\<*<8>*>/ SadÃmattà HÃragajà Missakà ca yasassino, Thanayaæ Ãga\<*<9>*>/ Pajjunno yo disà abhivassati. Das' ete dasadhà kÃyà sabbe nÃnatta-vaïïino Iddhimanto jutÅmanto vaïïavanto yasassino ModamÃnà abhikkÃmuæ bhikkhÆnaæ samitiæ vanaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc -bhu. 2 Sd Sul-. 3 K always ÃgÆ. 4 Col. nearly always jutÅmanto. 5 Sd -dus; Bm -dos-. See vol. i. p. 19. 6 K arÆïÃ. 7 Bm odÃtavhayÃ. 8 Scdt vicakkhanÃ, but Col. has the ï. 9 Sct aga; Sd bhÃga; Bm Gr Col. Ãgu; K ÃgÃ, note yebhuyyena ÃgÆti pÃÂho dissati. See next page, note8. >/ #<[page 261]># %% 18. Khemiyà Tusità YÃmà KaÂÂhakÃ\<*<1>*>/ ca yasassino, LambÅtakÃ\<*<2>*>/ LÃma-seÂÂhà Joti-nÃmà ca ùsavÃ, NimmÃna-ratino Ãgu, ath' Ãgu ParanimmitÃ. Das' ete dasadhà kÃyà sabbe nÃnatta-vaïïino Iddhimanto jutÅmanto vaïïavanto yasassino ModamÃnà abhikkÃmuæ bhikkhÆnaæ samitiæ vanaæ. 19. SaÂÂh' ete deva-nikÃyà sabbe nÃnatta-vaïïino, NÃmanvayena Ãga¤chuæ ye c' a¤¤e sadisà saha. `Pavuttha-jÃtiæ akhilaæ\<*<3>*>/ ogha-tiïïaæ anÃsavaæ Dakkhem' ogha-taraæ nÃgaæ candaæ va asitÃtigaæ.'\<*<4>*>/ 20. Subrahmà Paramatto ca puttà iddhimato saha Sanaæ-kumÃro Tisso ca so p' Ãga samitiæ vanaæ. Sahassa-BrahmalokÃnaæ\<*<5>*>/ MahÃ-Brahmà 'bhitiÂÂhati, Upapanno jutÅmanto bhismÃ-kÃyo yasassi so.\<*<6>*>/ Das' ettha issarà Ãgu pacceka-vasavattino, \<*<7>*>/Tesa¤ ca majjhato\<*<7>*>/ Ãga\<*<8>*>/ HÃrito parivÃrito. 21. Te ca sabbe abhikkante sa-Inda-\<*<9>*>/deve sa-Brahmake,\<*<10>*>/ MÃra-senÃ\<*<11>*>/ abhikkÃmi,\<*<12>*>/ passa Kaïhassa mandi- yaæ\<*<13>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sum (according to a note in K) KathakÃ. 2 Bm Gr K LambitakÃ. 3 K -jÃtimakkhÅlaæ. 4 K asitÃtitaæ; K note asitÃtiganti và pÃÂho. 5 Col. sahassaæ. 6 Sct tyasassino. 7-7 So Sc corrected from tesamajjhato; Sd tesamajjhagato; St tesaæ majjhato. 8 Bm Gr Ãgu; Gr note Ãga; K ÃgÃ; K note pÃyato ÃgÆti pÃÂho dissatÅ. 9 St Col. sa-Inde; Bm Inda; Gr sa-Inda; Gr note sa-Inde; K sinde. 10 Bm sabrahmaïe. 11 Sct senÃm; Sd senaæ; Bm Gr K senÃ. 12 Col. abhikkÃmuæ. 13 Sc -yÃ; Sd candisÃ; St Bm Gr K mandivaæ. >/ #<[page 262]># %<262 MAHù-SAMAYA SUTTANTA. [D. xx. 21.>% `Etha gaïhatha bandhatha\<*<1>*>/ rÃgena baddham\<*<2>*>/ atthu ve Samantà parivÃretha mà vo mu¤cittha\<*<3>*>/ koci naæ.' Iti tattha MahÃ-seno Kaïha-senaæ apesayi, PÃïinà talam\<*<4>*>/ Ãhacca saraæ katvÃna bheravaæ. Yathà pÃvussako megho thanayanto savijjuko, Tadà so paccudÃvatti saækuddho asayaævasÅ\<*<5>*>/. 22. Ta¤ ca sabbaæ abhi¤¤Ãya vavakkhitvÃna cakkhumà Tato Ãmantayi Satthà sÃvake sÃsane rate: `MÃra-senà abhikkantÃ, te vijÃnÃtha bhikkhavo.' Te ca Ãtappam akaruæ sutvà Buddhassa sÃsanaæ. VÅta-rÃgehi pakkÃmuæ na saæ lomaæ pi\<*<6>*>/ i¤jayuæ. Sabbe vijita-saægÃmà bhayÃtÅtà yasassino Modanti saha bhÆtehi sÃvakà te jane sutà ti. MAHù-SAMAYA-{SUTTANTAõ}7 NIèèHITAõ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 St bandatha. 2 St Bm Gr K bandham. 3 Bm mu¤catha; Sum gives a v. l. mu¤cetha. 4 Col. thalaæ. 5 Sd Bm -vasi; Gr note -vasi and -vase; K -vase. 6 Sd sanaælomaæhi; Sc nasaælomaæhi; st Col saælomam pi; Bm K nesaæ lomam pi. The Sanna takes saæ as belonging to i¤jayuæ. 7 Bm K Col Suttaæ (but the Sanna in Col has sÆtrÃnta, three lines below.) >/ #<[page 263]># %< 263>% [xxi. Sakka-Pa¤ha Suttanta.] 1.1. Evam me sutaæ. Ekaæ samayaæ Bhagavà Magadhesu\<*<1>*>/ viharati, pÃcÅnato\<*<2>*>/ RÃjagahassa Ambasaï¬Ã\<*<3>*>/ nÃma brÃhmaïa- gÃmo, tass' uttarato Vediyake pabbate IndasÃla-guhÃyaæ.\<*<4>*>/ Tena kho pana samayena Sakkassa devÃnam indassa ussukkam udapÃdi Bhagavantaæ dassanÃya. Atha kho Sakkassa devÃnam indassa etad ahosi: `Kahan\<*<5>*>/ nu kho Bhagavà etarahi viharati arahaæ sammÃ- sambuddho ti?' Addasà kho Sakko devÃnam indo Bhagavantaæ Magadhesu viharantaæ, pÃcÅnato RÃjaga- hassa Ambasaï¬Ã nÃma brÃhmaïa-gÃmo, tass' uttarato Vediyake pabbate IndasÃla-guhÃyaæ. DisvÃ\<*<6>*>/ deve TÃvatiæse Ãmantesi: `Ayaæ mÃrisà Bhagavà Magadhesu viharati, pÃcÅnato RÃjagahassa Ambasaï¬Ã nÃma brÃhmaïagÃmo, tass' uttarato Vediyake pabbate IndasÃla-guhÃyaæ. Yadi pana mÃrisà mayan taæ Bhagavantaæ dassanÃya upasaækameyyÃma arahantaæ sammÃ-sambuddhan ti.' `Evaæ bhaddan tavÃti' kho devà TÃvatiæsà Sakkassa devÃnam indassa paccassosuæ. 2. Atha kho Sakko devÃnam indo {Pa¤casikhaæ} Gan- dhabba-puttaæ Ãmantesi: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd MÃg-, see vol. i. p. 127. 2 Bm pÃcin- and below. 3 So SS Sum; Bm here Ambasaï¬o below usually Sambasaï¬o; K throughout Ambasaï¬o. 4 See Fa-Hian, chap. xxviii. and Yuan Chwang chap. ix. Julien, "Memories," ii. 58, conjectures Indracilagouha; and Beal, `Records,' ii. 180, IndasailaguhÃ. 5 St Bm K kahaæ. 6 Bm disvÃnaæ; K disvÃna. >/ #<[page 264]># %<264 SAKKA-PA¥HA SUTTANTA. [D. xxi. 1. 2.>% `Ayaæ tÃta Pa¤casikha Bhagavà Magadhesu viharati, pÃcÅnato RÃjagahassa Ambasaï¬Ã nÃma brÃhmaïa-gÃmo, tass' uttarato Vediyake pabbate IndasÃla-guhÃyaæ. Yadi pana tÃta Pa¤casikha mayan taæ Bhagavantaæ dassanÃya upasaækameyyÃma arahantaæ sammÃ-sambuddhan ti.' `Evaæ bhaddan tavÃti' kho Pa¤casikho Gandhabba- putto Sakkassa devÃnam indassa paÂissutvà beluva-paï¬u- {vÅïaæ}\<*<1>*>/ ÃdÃya Sakkassa devÃnam indassa anucariyaæ\<*<2>*>/ upÃgami. Atha kho Sakko devÃnam indo devehi TÃvatiæsehi parivuto Pa¤casikhena Gandhabba-puttena purakkhato, seyyathà pi nÃma balavà puriso sammi¤jitaæ và bÃhaæ pasÃreyya pasÃritaæ và bÃhaæ sammi¤jeyya, evam evaæ\<*<3>*>/ devesu TÃvatiæsesu antarahito Magadhesu, pÃcÅnato RÃjagahassa Ambasaï¬Ã nÃma brÃhmaïa-gÃmo, tass' uttarato Vediyake pabbate paccuÂÂhÃsi. 3. Tena kho pana samayena Vediyako pabbato atiriva\<*<4>*>/ obhÃsa-jÃto hoti, Ambasaï¬Ã ca\<*<5>*>/ brÃhmaïa-gÃmo, yathà taæ devÃnaæ devÃnubhÃvena. Api 'ssudaæ parito gÃmesu manussà evam Ãhaæsu: `ùditt' assu {nÃm'} ajja Vediyako pabbato, pajjhÃyit'\<*<6>*>/ assu nÃm' ajja Vediyako pabbato, jalit' assu\<*<7>*>/ nÃm' ajja Vediyako pabbato.\<*<8>*>/ Kiæ su nÃm' ajja Vediyako pabbato\<*<9>*>/ atiriva\<*<10>*>/ obhÃsa-jÃto, Ambasaï¬Ã ca brÃhmaïa-gÃmo' ti saæviggà lomahaÂÂha-jÃtÃ\<*<11>*>/ ahesuæ. 4. Atha kho Sakko devÃnam indo Pa¤casikhaæ Gan- dhabba-puttaæ Ãmantesi: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd veluva pÃcÅnaæ; Sc beluva-paï¬u-vÅnÃ; Bm beluva-paï¬u-vinaæ; K veÊuva (so M. B. V. p. 31. See S. i. 122=Dhp. A. 255.) 2 Scdt anucciyaæ. 3 Bm eva; K eva kho. 4 St atÅva. 5 Bm va. 6 SS pajjhÃyati sajju; Bm jhÃyati; K jhÃyatassu. 7 Sd jalita su; Bm jalatissu; K jalatassu; K (note); jhÃyitassu . . . jalitassÆtipi pÃÂhadvayena bhavitabbaæ. 8 K omits. 9 Bm omits. 10 St atiriv'; Bm atiriya. 11 St lomahaÂÂhà jÃtÃ. >/ #<[page 265]># %% `Durupasaækamà kho tÃta Pa¤casikha TathÃgatà mÃdisena,\<*<1>*>/ jhÃyÅ jhÃna-ratÃ\<*<2>*>/ tadanantaraæ\<*<3>*>/ patisallÅnÃ.\<*<4>*>/ Yadi pana\<*<5>*>/ tÃta Pa¤casikha Bhagavantaæ {paÂhamaæ} pasÃdeyyÃsi, tayà tÃta paÂhamaæ pasÃditaæ pacchà mayaæ taæ Bhagavantaæ dassanÃya upasaækameyyÃma arahantaæ sammÃ-sambuddhan ti.' `Evaæ bhaddan tavÃti' kho Pa¤casikho Gandhabbaputto Sakkassa devÃnam indassa paÂissutvà beluva-paï¬u-vÅïaæ ÃdÃya yena IndasÃla-guhà ten' upasaækami. Upasaæ- kamitvÃ: `EttÃvatà me Bhagavà n' eva atidÆre bhavissati\<*<6>*>/ na accÃsanne,\<*<7>*>/ sadda¤ ca kho sossatÅti' ekamantaæ aÂÂhÃsi. Ekamantaæ Âhito kho Pa¤casikho Gandhabba- putto beluva-paï¬u-vÅïaæ assÃvesi imà ca gÃthÃ\<*<8>*>/ abhÃsi BuddhÆpasaæhità dhammÆpasaæhitÃ\<*<9>*>/ arahantÆpasaæhità kÃmÆpasaæhitÃ: 5. `Vande te pitaraæ bhadde Timbaruæ Suriya-vaccase,\<*<10>*>/ Yena jÃtà 'si kalyÃïi\<*<11>*>/ Ãnanda-jananÅ mama. VÃto va\<*<12>*>/ sedakaæ\<*<13>*>/ kanto pÃnÅyaæ\<*<14>*>/ va pipÃsino\<*<15>*>/ AÇgÅrasÅ\<*<16>*>/ piyà me 'si dhammo arahatÃm iva,\<*<17>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc omits; Sd jhÃdisena. 2 Scdt -vataæ. 3 Sc udantarÃja; Sdt udantaraæ; Bm tadantaraæ. 4 K paÂisallÅnà (see D. i. 134; M. i. 526; S. v. 12, 13; A. iv. 120). 5 Bm K add tvaæ. 6 K kho vasati. 7 Bm nÃccÃsanne; K nÃccÃsane. 8 K gÃthÃyo as Bm at end of 6. 9 Bm K add saæghÆpasaæhitÃ; K (SÅ) saæghÆpasaæhitÃti pÃÂho na dissati. 10 Bm sÆriyavacchase; K suriyavacchase; K (SÅ) suriyavaccase. See D. i. 114, and ii. 258. 11 SS kalyÃïi (all five times); Bm twice Å. K Å throughout. 12 SS PÃto ca. 13 So all MSS. and K; Sum sedanaæ (for sedÃnaæ.) 14 Sc adds yaæ; Bm pÃniyaæ. 15 Bm K pipÃsato. 16 Bm aÇgÅrasmiæ; K angÅraæsÅ. 17 Sct arahÃm iva; Bm arahataæmiva; K arahataæ iva. >/ #<[page 266]># %<266 SAKKA-PA¥HA SUTTANTA. [D. xxi. 1. 5.>% ùturass'\<*<1>*>/ eva bhesajjaæ, bhojanaæ va jighacchato,\<*<2>*>/ ParinibbÃpaya\<*<3>*>/ bhadde jalantam iva\<*<4>*>/ varinÃ. SÅtodakiæ pokkharaïiæ yuttaæ\<*<5>*>/ ki¤jakkha-reïunà NÃgo ghammÃbhitatto\<*<6>*>/ va ogahe te thanÆdaraæ\<*<7>*>/. AccaÇkuso va nÃgo ca jitaæ me tutta-tomaraæ,\<*<8>*>/ KÃraïaæ nappajÃnÃmi sammatto lakkhaïÆrasÃ\<*<9>*>/. Tayi gathita-citto\<*<10>*>/ 'smi cittaæ vipariïÃmitaæ, PaÂigantuæ\<*<11>*>/ na sakkomi vaÇka-ghasto\<*<12>*>/ va ambujo. VÃmurÆ\<*<13>*>/ saja maæ bhadde saja maæ {manda-locane},\<*<14>*>/ Palissaja\<*<15>*>/ maæ kalyÃïi etam me abhipatthitaæ. Appako vata me santo kÃmo vellita-kesiyÃ\<*<16>*>/ Aneka-bhÃgo\<*<17>*>/ sampÃdi Ãrahante va dakkhiïÃ. Yam me atthi kataæ pu¤¤aæ arahantesu tÃdisu, Tam me sabbaÇga-kalyÃïi tayà saddhiæ vipaccataæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm ÃtÆr-. 2 Bm jighacchito. 3 Sc -pasaæ; Bm -paya maæ; K -payi. 4 Sc vÃrito; Bm K vÃrinÃ. 5 St yutaæ; Bm K yattaæ. 6 Sd gam-. 7 Sd ogahetatthenudaraæ; St ogahetethahÆdaraæ; Bm ogÃhe te samanuddaraæ; K -thanÆdaraæ. 8 See Car. Pit. p. 95; M. iii., 133. 9 St ÆsarÃ; Bm lakkhaïurÆhÃ; K lakkhaïÆruyÃ; Sum. Ærasà in text, Æruyà in explanation. Comp. Th. i. 27, 233; JÃt. ii. 275. 10 Sd gacita-; Sc ganita-; Bm K gadhitÃ. 11 K paÂiggantuæ. 12 Sd vaækaghasto va; St vaækagattho va; Sc taæ paÂigghasto va; Bm vaækaghaso va; K vaækaghatto va; vaækaghasovÃtipi pÃÂho. Sum -ghasto, with -ghaso as v. l. 13 St Bm K vÃmÆru. See JÃt. ii. 443. 14 So Bm K; Sdt Sajja maæ mandà mocane (St -da). 15 Sc palassaja; Sd palissajaæ. See JÃt. v. 158. 16 Sc vellitarosiyÃ; Sd vellÅtarosiyÃ; St vellÃtarosiyÃ. 17 St -pÃgo; Bm K -bhÃvo; K (note) anekabhÃgotipi pÃÂho. >/ #<[page 267]># %% Yam me atthi kataæ pu¤¤aæ asmiæ puthuvi- maï¬ale,\<*<1>*>/ Tam me sabbaÇga-kalyÃïi tayà saddhiæ vipacca- taæ. Sakya-putto va jhÃnena ekodi\<*<2>*>/ nipako\<*<3>*>/ sato Amataæ muni jigiæsÃno\<*<4>*>/ tam ahaæ\<*<5>*>/ Suriya- vaccase\<*<6>*>/. Yathà pi muni nandeyya patvà sambodhim uttamaæ, Evaæ nandeyya\<*<7>*>/ kalyÃïi missÅ-bhavaæ\<*<8>*>/ gato tayÃ. Sakko ca\<*<9>*>/ me varaæ dajjÃ\<*<10>*>/ TÃvatiæsÃnam issaro, TÃhaæ\<*<11>*>/ bhadde\<*<12>*>/ vareyyÃhe evaæ kÃmo daÊho mama. SÃlaæ va na\<*<13>*>/ ciraæ phullaæ pitaraæ te sumedhase VandamÃno namassÃmi yassa s' etÃdisÅ\<*<14>*>/ pajà ti.' 6. Evaæ vutte Bhagavà Pa¤casikhaæ Gandhabbaput- taæ etad avoca: `Saæsandati kho pana\<*<15>*>/ te Pa¤casikha tantissaro gÅtas- sarena gÅtassaro ca tantissarena, na ca pana te Pa¤casikha tantissaro ativaïïati gÅtassaraæ, gÅtassaro và tantissa- raæ. Kadà saæyÆÊhÃ\<*<16>*>/ pana te\<*<17>*>/ Pa¤casikha imà gÃthà BuddhÆpasaæhità dhammÆpasaæhitÃ\<*<18>*>/ arahantÆpasaæ- hità kÃmÆpasaæhità ti?' `Ekam ida\<*<19>*>/ bhante samayaæ Bhagavà UruvelÃyaæ viharati najjà Nera¤jarÃya tÅre AjapÃla-nigrodha-mÆle\<*<20>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm pathavi-; K paÂhavi. See JÃt. v. 156. 2 SS eko va. 3 Bm nipakÃ. 4 Sc jiæsÃno; Bm jigisÃgino. 5 Bm ahÅ. 6 Sdt vaccaye; Bm K vacchase. 7 Bm K nandeyyaæ. 8 SS Bm missi-; K missa-. See JÃt. ii. 330, iv. 471. 9 Bm K ce. 10 Sd dajja. 11 Sc tasaæ. 12 Bm bhaddena. 13 Sc K sÃlavanaæ. 14 Sdt yetÃdÅsi; Bm sethÃdisi. 15 Bm K omit. 16 Sd saæsul-; St sasÆl-; Bm samyuÊÃ. See M. i. 386, 562. 17 SS tÃ; Bm panÃte. 18 Bm K add saæghÆpasaæhità (see end of 4). 19 Sct Bm K idÃhaæ; St idaæ. See 9. 20 Bm K nigrodhe. >/ #<[page 268]># %<268 SAKKA-PA¥HA SUTTANTA. [D. xxi. 1. 6.>% paÂhamÃbhisambuddho. Tena kho panÃhaæ bhante samayena, BhaddÃ\<*<1>*>/ nÃma Suriya-vaccasÃ\<*<2>*>/ Timbaruno Gandhabba-ra¤¤o dhÅtÃ, tam abhikaækhÃmi.\<*<3>*>/ SÃ\<*<4>*>/ kho pana bhante bhaginÅ\<*<5>*>/ {para-kÃminÅ} hoti, Sikhaddhi\<*<6>*>/ nÃma MÃtalissa saÇgÃhakassa\<*<7>*>/ putto, tam abhikaækhati.\<*<8>*>/ Yato kho ahaæ bhante taæ bhaginiæ nÃlatthaæ kenaci pariyÃ- yena, athÃhaæ beluva-paï¬u-vÅïaæ ÃdÃya yena Timba- runo Gandhabba-ra¤¤o nivesanaæ ten' upasaækamiæ, upasaækamitvà beluva-paï¬u-vÅïaæ assÃvesiæ, imà ca\<*<9>*>/ gÃthÃ\<*<10>*>/ abhÃsiæ BuddhÆpasaæhità dhammÆpasaæhitÃ\<*<11>*>/ arahantÆpasaæhità kÃmÆpasaæhitÃ:-- 7. `Vande te pitaraæ bhadde Timbaruæ\<*<12>*>/ Suriya- vaccase\<*<13>*>/ Yena jÃtà {'si} {kalyÃïi} Ãnanda-jananÅ mama. . . . pe . . . SÃlaæ va na\<*<14>*>/ ciraæ phullaæ pitaraæ te sumedhase VandamÃno namassÃmi yassa s' etÃdisÅ pajà ti.' `Evaæ vutte bhante Bhaddà Suriya-vaccasà maæ etad avoca: "`Na kho me mÃrisa so Bhagavà sammukhà diÂÂho, api ca suto yeva me so Bhagavà devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ SudhammÃyaæ sabhÃyaæ upanaccantiyÃ. Yato kho tvaæ mÃrisa taæ Bhagavantaæ kittesi, hotu no ajja samÃgamo ti." \<-------------------------------------------------------------------------- 1 St gandada; Scd handadÃ. 2 Sd -vaccasaæ; Bm sÆriyacchesÃ; K -vacchasÃ. 3 Sd abhikkhÃmi; Bm K ÃbhikaÇkhÃmi. 4 Scd sa; K prints sakho. 5 SS -ni; Bm bhagÅni. 6 St Sakh-. 7 See A. iv. 90, 470; JÃt. ii, 257, iv. 63. 8 Sd abhikkhati; St abhikaækhanti; Bm K tamÃbhik-. 9 K omits. 10 Bm gÃthÃyo, as K at end of 4. 11 Bm K add saæghÆpasaæhitÃ. 12 SS -ru. 13 Bm K vacchase. 14 Sdt Bm vana; K sÃlavanaæ. >/ #<[page 269]># %% `So yeva no bhante tassÃ\<*<1>*>/ bhaginiyà saddhiæ samÃ- gamo ahosi, na ca dÃni, tato pacchà ti.' 8. Atha kho Sakkassa devÃnam indassa etad ahosi: `PaÂisammodati kho\<*<2>*>/ Pa¤casikho Gandhabba-putto BhagavatÃ, Bhagavà ca Pa¤casikhenÃti.' Atha kho Sakko devÃnam indo Pa¤casikhaæ Gandhab- ba-puttaæ Ãmantesi: `AbhivÃdehi me tvaæ tÃta Pa¤casikha Bhagavantaæ: Sakko bhante devÃnam indo sÃmacco saparijano Bha- gavato pÃde sirasà vandatÅti. `Evaæ bhaddan tavÃti' kho Pa¤casikho Gandhabba- putto Sakkassa devÃnam indassa paÂissutvà Bhagavantaæ abhivÃdesi: `Sakko bhante devÃnam Indo sÃmacco saparijano Bhagavato pÃde sirasà vandatÅti.' `\<*<3>*>/SukhÅ hotu Pa¤casikha Sakko devÃnam indo sÃmacco saparijano, sukha-kÃmà hi deva manussà Asurà NÃgà Gandhabbà ye c' a¤¤e santi puthu-kÃyà ti.' Eva¤ ca pana TathÃgatà evarÆpe\<*<4>*>/ mahesakkhe\<*<5>*>/ abhi- vadanti. AbhivÃdito\<*<6>*>/ Sakko devÃnam indo Bhagavato IndasÃla-guhaæ pavisitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ aÂÂhÃsi, devà pi TÃvatiæsà IndasÃla- guhaæ pavisitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ aÂÂhaæsu, Pa¤casikho pi Gandhabba-putto IndasÃla- guhaæ pavisitvà Bhagavantaæ abhivÃdetvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. 9. Tena kho pana samayena IndasÃla-guhà visamà {santÅ} samÃ\<*<7>*>/ sampÃdi,\<*<8>*>/ sambÃdhÃ\<*<9>*>/ {santÅ} urundÃ\<*<10>*>/ sam- pÃdi,\<*<11>*>/ andha-kÃra-guhÃyaæ\<*<12>*>/ Ãloko udapÃdi, yathà taæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm tÃya. 2 Bm omits. 3 Bm inserts evaæ. 4 Bm K add yakkhe. 5 SS evape. 6 St K -vadito; Scd -vadato. 7 Sd repeats. 8 Bm K samapÃdi both times. 9 SS sambÃdha; Bm -bÃdÃ; K -bÃdhÃ. 10 St urunda; K santi uruddhÃ; K (SÅ) urundÃ. 11 Bm K sampÃdi. 12 Bm K -kÃro g-; Bm adds antadhÃyi; K antaradhÃyi. >/ #<[page 270]># %<270 SAKKA-PA¥HA SUTTANTA. [D. xxi. 1. 9.>% devÃnaæ devÃnubhÃvena. Atha kho Bhagavà Sakkaæ devÃnaæ indaæ etad avoca: `Acchariyam idaæ Ãyasmato Kosiyassa, abbhutam idaæ Ãyasmato Kosiyassa, tÃva\<*<1>*>/ {bahu-kiccassa} {bahu-karaïÅyassa}, yad idaæ idhÃgamanan ti?' `Cira-paÂikÃhaæ\<*<2>*>/ bhante Bhagavantaæ dassanÃya upasaækamitu-kÃmo, api ca devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ kehici kehici\<*<3>*>/ kicca-karaïÅyehi vyÃvaÂo\<*<4>*>/ evÃhaæ\<*<5>*>/ nÃsak- khiæ\<*<6>*>/ Bhagavantaæ dassanÃya upasaækamituæ. Ekam ida\<*<7>*>/ bhante samayaæ Bhagavà SÃvatthiyaæ viharati SalaÊÃgÃrake.\<*<8>*>/ Atha kho 'ham bhante SÃvatthiyaæ\<*<9>*>/ agamÃsiæ Bhagavantaæ dassanÃya. 10. `Tena kho pana bhante samayena Bhagavà a¤¤a- tareïa samÃdhinà nisinno hoti, {Bhu¤jatÅ}\<*<10>*>/ ca nÃma Vessa- vaïassa\<*<11>*>/ paricÃrikà Bhagavantaæ paccupaÂÂhità hoti pa¤jalikà namassamÃnÃ.\<*<12>*>/ Atha kho 'haæ bhante Bhu¤- jatiæ etad avocaæ\<*<13>*>/: "AbhivÃdehi\<*<14>*>/ tvaæ me bhagini Bhagavantaæ: Sakko bhante devÃnam indo sÃmacco saparijano Bhagavato pÃde sirasà vandatÅti." `Evaæ vutte\<*<15>*>/ Bhu¤jatÅ maæ etad avoca: "AkÃlo kho mÃrisa Bhagavantaæ dassanÃya, patisallÅno Bhagavà ti." \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K tava. 2 Sc cirapatik-; Sd cirapathikÃhaæ; St virÆpaÂik-; Bm -paÂikÃyaæ; K paÂikÃhaæ; Sum cirapaÂi 'ham. See S. iii. 120. 3 K omits. 4 Sct vÃvaÂo; Bm K byÃvaÂo. See D. ii. 141. 5 Sd evaæ. 6 Sd Bm nÃsakkhi. 7 SS Bm K idaæ. See 6. 8 Sd SaladÃg-; St Saladag-; Bm K Sum SalaÊÃgÃrake. See S. v. 200. 9 Bm K SÃvatthiæ. 10 Bm K Bhujati; K (SÅ) Bhu¤jati; K omits ca. 11 Bm -vaïïassa; K -vaïassa; Bm K add mahÃrÃjassa. 12 Bm K add tiÂÂhati. 13 SS Bm avoca. 14 St -vÃti; Scd -vadeti. 15 Bm K add bhante sÃ. >/ #<[page 271]># %% "`Tena hi bhagini yadà Bhagavà tamhà samÃdhimhà vuÂÂhito hoti, atha mama vacanena Bhagavantaæ abhivÃ- dehi: Sakko bhante devÃnam indo sÃmacco saparijano Bhagavato pÃde sirasà vandatÅti." Kacci\<*<1>*>/ me sà bhante bhaginÅ Bhagavantaæ abhivÃdesi, sarati Bhagavà tassà bhaginiyà vacanan ti?' `AbhivÃdesi maæ sà devÃnam inda bhaginÅ. SarÃm' ahaæ tassà bhaginiyà vacanaæ. Api cÃhaæ Ãyasmato ca nemi-saddena\<*<2>*>/ tamhÃ\<*<3>*>/ samÃdhimhà vuÂÂhito ti.' 11. `Ye te bhante devà amhehi paÂhamataram TÃva- tiæsa-kÃyaæ uppannÃ,\<*<4>*>/ tesam me sammukhà sutaæ sammukhà paÂiggahÅtaæ: "Yadà TathÃgatà loke uppaj- janti arahanto sammÃ-sambuddhÃ, dibbÃ\<*<5>*>/ kÃyà paripÆ- renti, hÃyanti asura-kÃyÃ\<*<6>*>/ ti." Tam me idaæ bhante sakkhi-diÂÂhaæ yato TathÃgato loke uppanno arahaæ sammÃ-sambuddho, dibbà kÃyà paripÆrenti hÃyanti asura- kÃyà ti. Idh' eva bhante Kapilavatthusmiæ Gopikà nÃma Sakya-dhÅtà ahosi Buddhe pasannà dhamme pasannà saæghe pasannà sÅlesu paripÆrakÃrinÅ. Sà itthi- cittaæ\<*<7>*>/ virÃjetvà purisa-cittaæ\<*<8>*>/ bhÃvetvà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppannà devÃnaæ TÃvatiæsÃnam sahavyataæ, amhÃkaæ puttattaæ ajjhÆpa- gatÃ. Tatra pi\<*<9>*>/ naæ evaæ jÃnanti: Gopako deva-putto Gopako deva-putto ti. A¤¤e pi bhante tayo bhikkhÆ Bhagavati brahmacariyaæ caritvà hÅnaæ Gandhabba- kÃyaæ uppannÃ.\<*<10>*>/ Te pa¤cahi kÃma-guïehi samappità samaÇgi-bhÆtà paricÃrayamÃnà amhÃkaæ upaÂÂhÃnaæ Ãgacchanti amhÃkaæ pÃricariyaæ. Te amhÃkaæ upaÂ- ÂhÃnaæ Ãgate amhÃkaæ pÃricariyaæ Gopako deva-putto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 St ka; Bm kicci. 2 Bm K cakka-nemi. 3 St tasmÃ. 4 Bm K upapannÃ. 5 Sc K dibbÃ; Sdt Bm dibba-(but below, SS Bm K dibbÃ. And so above, p. 208). 6 Bm asÆra-kÃyÃ. 7 Bm itthittaæ, but itthi-cittaæ below. 8 Bm pÆrisattaæ, but purisa-cittaæ below. 9 Bm K tatrÃpi. 10 Bm K upapannà throughout. >/ #<[page 272]># %<272 SAKKA-PA¥HA SUTTANTA. [D. xxi. 1. 11.>% paÂicodesi: "Kuto-mukhà nÃma tumhe mÃrisà tassa Bhagavato dhammaæ assutvÃ? \<*<1>*>/ Ahaæ hi\<*<2>*>/ itthikà samÃnà Buddhe pasannà dhamme pasannà saæghe pa- sannà sÅlesu paripÆrakÃrinÅ itthi-cittaæ virÃjetvà purisa- cittaæ bhÃvetvà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppannÃ, devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ saha- vyataæ Sakkassa devÃnam Indassa puttattaæ ajjhÆpagatÃ. Idha pi\<*<3>*>/ maæ evaæ jÃnanti: Gopako deva-putto Gopako deva-putto ti. Tumhe pana mÃrisà Bhagavati brahma- cariyaæ caritvà hÅnaæ Gandhabba-kÃyaæ uppannÃ. Dud- diÂÂha-rÆpaæ vata addasÃma, ye mayaæ addasÃma sahadhammike hÅnaæ Gandhabba-kÃyaæ uppanne ti." Tesaæ bhante Gopakena deva-puttena paÂicoditÃnaæ dve devà diÂÂhe va dhamme satiæ paÂilabhiæsu kÃyaæ Brahma- purohitaæ. Eko pana devo te va\<*<4>*>/ kÃme ajjhÃvasi.' 12. `UpÃsikà cakkhumato ahosiæ nÃmam pi mayhaæ ahu Gopikà ti, Buddhe ca dhamme ca abhippasannà saægha¤ c' upaÂ- ÂhÃsiæ\<*<5>*>/ pasanna-cittÃ. Tass' eva Buddhassa sudhammatÃya Sakkassa putto 'mhi mahÃnubhÃvo MahÃ-jutiko\<*<6>*>/ TidivÆpapanno, jÃnanti pi maæ idha\<*<7>*>/ Gopako ti. Ath'\<*<8>*>/ addasaæ bhikkhavo diÂÂha-pubbe Gandhabba-kÃyÆ- pagate vasÅne,\<*<9>*>/ Ime hi te\<*<10>*>/ Gotama-sÃvakÃse\<*<11>*>/ ye ca mayaæ pubbe manussa-bhÆtà Annena pÃnena upaÂÂhahimhà pÃdÆpasaægayha\<*<12>*>/ sake nivesane. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 St asutvÃ; K ÃyÆhittha. 2 Sc omits; Bm K add nÃma. 3 Bm K idhÃpi. 4 Bm K omit te va. 5 SS saægham up-; Bm -Ãsi. 6 Sct -jutÅko. See below, p. 273. 7 Bm idha pi. 8 Sd K (but not Bm) omit. 9 Bm K vasine. 10 Sc so; Sd omits. 11 Sd Bm K -se; Sct -so. 12 Sc mahÃnubhÃvo pÃdÆpamaggayha; St pÃdÆpamaggayhÃ; Bm pÃdÆpasamghe (sic). >/ #<[page 273]># %% Kuto-mukhà nÃma ime bhavanto Buddhassa dhammaæ na\<*<1>*>/ paÂiggahesuæ. Paccattaæ veditabbo hi\<*<2>*>/ dhammo sudesito\<*<3>*>/ cakkhumatÃ- nubuddho. Aham pi tumhe ca\<*<4>*>/ upÃsamÃnà sutvÃna\<*<5>*>/ ariyÃna su- bhÃsitÃni,\<*<6>*>/ Sakkassa putto 'mhi mahÃnubhÃvo mahÃjutiko\<*<7>*>/ TidivÆ- papanno. Tumhe pana seÂÂham upÃsamÃnà anuttare\<*<8>*>/ brahmacari- yaæ caritvÃ, HÅna-kÃyaæ upapannÃ\<*<9>*>/ bhavanto anÃnulomÃ\<*<10>*>/ bhavatÆ- papatti\<*<11>*>/. DuddiÂÂharÆpaæ vata addasÃma sadhammike\<*<12>*>/ hÅna-kÃyÆ- papanne, Gandhabba-kÃyÆpagatà bhavanto devÃnam Ãgacchatha pÃricariyaæ. AgÃre\<*<13>*>/ vasato mayhaæ idaæ passa visesataæ, Itthi hutvà svajja\<*<14>*>/ pumo\<*<15>*>/ 'mhi devo dibbehi kÃmehi samaÇgibhÆto.' Te codità Gotama-sÃvakena saævegam ÃpÃdu\<*<16>*>/ samecca\<*<17>*>/ Gopakaæ: `Handa vitÃyÃma\<*<18>*>/ viyÃyamÃma\<*<19>*>/ mà no mayaæ para- pessà ahumha.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sd dhammÃhi; Sct dhammÃni (or -ti). 2 Sc omits. 3 SS desito. 4 Bm K va. 5 Bm sutvÃ. 6 Bm adds naæ. 7 St jutÅko. See above, p. 272 note6. 8 Bm anuttaraæ. 9 SS uppannÃ. 10 Sd Bm ananulomÃ. 11 So St Bm K; Scd -uppatti. 12 Bm K sahadhammike. 13 Sct agÃrÃ; Sd agÃra. 14 K svÃjja. 15 St pume. 16 Sc adu; St Ãduæ. 17 Bm samacca. 18 Sd vacÅtÃ-; St ha¤citÃyÃma; Bm vihÃyÃma; K handa vigÃyÃma. 19 Sd vidhÃyamÃma; St idhÃyÃmÃma; Bm byÃyÃma; K viyÃyamÃma. >/ #<[page 274]># %<274 SAKKA-PA¥HA SUTTANTA. [D. xxi. 1. 12.>% Tesaæ duve vÅriyam\<*<1>*>/ Ãrabhiæsu, anussarÃ\<*<2>*>/ Gotama- sÃsanÃni Idh' eva cittÃni virÃjayitvà kÃmesu ÃdÅnavam adda- siæsu. Te kÃma-saæyojana\<*<3>*>/-bandhanÃni pÃpima\<*<4>*>/-yogÃni durac- cayÃni NÃgo va sandÃna-guïÃni\<*<5>*>/ bhetvÃ\<*<6>*>/ deve TÃvatiæse atik- kamiæsu. Sa-Inda-devÃ\<*<7>*>/ sa-PajÃpatÅkà sabbe SudhammÃya sabhÃy' uviÂÂhÃ\<*<8>*>/. Te sannisinnÃnam atikkamiæsu vÅrà virÃgÃ\<*<9>*>/ virajaæ karontÃ. Te disvà saævegam akÃsi VÃsavo devÃbhibhÆ\<*<10>*>/ deva- gaïassa majjhe: `Ime hi te hÅna\<*<11>*>/-kÃyÆpapannà deve TÃvatiæse atikka- manti.' Saævega-jÃtassa vaco\<*<12>*>/ nisamma so\<*<13>*>/ Gopako VÃsavaæ ajjhabhÃsi: `Buddho pan' Ind' atthi manussa-loke kÃmÃbhibhÆ Sakya- munÅti ¤Ãyati, Tass' ete\<*<14>*>/ puttà satiyà vihÅnà cÆtÃ\<*<15>*>/ mayà te sati\<*<16>*>/ paccalatthuæ\<*<17>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc viriya; Sdt Bm viriyaæ. 2 Sd Bm K -raæ. 3 Sc sa¤¤o; Sdt saæ¤o. 4 Bm K pÃpimato. 5 All MSS. and K sandÃni; Sum sandÃna-. 6 Sd bhotvÃ; Bm K chetvÃ; K (SÅ) bhetvÃ. 7 Bm Sanandà devÃ. 8 Sd uyiÂÂhÃ; Bm K upaviÂÂhÃ. 9 Sd virÃvirÃjÃ; St virÃgÃvirÃgÃ; Bm cÅrÃvirÃgÃ; K vÅrà virÃgÃ. 10 Sc debhibhÆta; Sdt -bhÆtÃ. 11 Sc imehi te hÅna-; Sd imehitehina-; St idha me hi te hÅna-. See p. 272. 12 So SS Bm; K va te. 13 K omits. 14 Bm K eva te. 15 St cÆtÃ; Scd cutÃ; Bm vuditÃ; K cuditÃ. 16 Bm satiæ. 17 SS -tthu. >/ #<[page 275]># %% Tiïïaæ tesaæ avasÅn' ettha\<*<1>*>/ eko Gandhabba-kÃyÆpagato\<*<2>*>/ vasÅno\<*<3>*>/ Dve c' eva\<*<4>*>/ sambodhi-pathÃnusÃrino\<*<5>*>/ deve pi hÅÊenti\<*<6>*>/ samÃhitattÃ. EtÃdisÅ dhamma-pakÃsan' ettha na tattha kiæ kaækhati koci sÃvako. Nittiïïa-oghaæ\<*<7>*>/ vicikiccha-chinnaæ Buddhaæ namas- sÃma jinaæ janindaæ, Yan te dhammaæ idh' a¤¤Ãya visesaæ ajjhagaæsu te KÃyaæ brahma-purohitaæ duve tesaæ visesagÆ. Tassa\<*<8>*>/ dhammassa pattiyà Ãgat' amhÃse\<*<9>*>/ mÃrisa, KatokÃsÃ\<*<10>*>/ Bhagavatà pa¤haæ pucchemu mÃrisÃti.' 13. Atha kho Bhagavato etad ahosi: `DÅgha-rattaæ visuddho kho ayaæ Sakko. Yaæ ki¤ci maæ\<*<11>*>/ pa¤haæ pucchissati sabbaæ taæ attha-saæhitaæ yeva pucchis- sati no anattha-saæhitaæ, yam\<*<12>*>/ assÃhaæ puÂÂho vyÃkaris- sÃmi taæ khippam eva ÃjÃnissatÅti.' Atha kho Bhagavà Sakkaæ devÃnam indaæ gÃthÃya ajjhabhÃsi:-- `Puccha VÃsava maæ pa¤haæ yaæ ki¤ci manas' icchasi, Tassa tass' eva pa¤hassa ahaæ antaæ karomi te ti.' PAèHAMAKA-BHù×AVùRAõ.\<*<13>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scd Bm K avasinettha. 2 Sd -kÃyÃpahato; Sct -kÃyÃpÃgato. 3 Sc sÅno. 4 Bm K dve va. 5 Bm pasÃnusÃrino; K padÃnusÃrino. 6 SS jÃlenti; Bm (much overwritten) hi uÊenti; K hiÊenti. 7 Bm K nitiïïa-. 8 SS and Sum have mayam pi before Tassa (perhaps an old gloss). 9 SS amhÃsi; K amhÃpi. 10 SS tÃvakÃsÃ; Bm K katÃvakÃsÃ. 11 Bm omits. 12 Bm K ya¤ ca. 13 Bm omits; K PaÂhama-bhÃïavÃraæ. >/ #<[page 276]># %< 276>% CHAPTER II. 2.1. KatÃvakÃso Sakko devÃnam indo Bhagavantaæ\<*<1>*>/ imaæ\<*<2>*>/ paÂhamaæ pa¤haæ pucchi: `Kiæ-saæyojanà nu kho mÃrisa devà manussà asurà nÃgà gandhabbà ye c' a¤¤e santi puthukÃyÃ, te: averà adaï¬Ã asapattà avyÃpajjhÃ\<*<3>*>/ viharemu averino ti iti ce nesaæ\<*<4>*>/ hoti atha ca pana saverà sadaï¬Ã sasapattà savyÃ- pajjhà viharanti verino\<*<5>*>/ ti?' Itthaæ\<*<6>*>/ Sakko devÃnam indo Bhagavantaæ imaæ paÂhamaæ\<*<7>*>/ pa¤haæ apucchi.\<*<8>*>/ Tassa Bhagavà pa¤haæ puÂÂho vyÃkÃsi: `IssÃ-macchariya-saæyojanà kho devÃnam inda devà manussà asurà nÃgà gandhabbà ye c' a¤¤e santi puthukÃyà te averà adaï¬Ã asapattà avyÃpajjhà viharemu averino ti iti ce nesaæ\<*<9>*>/ hoti atha ca pana saverà sadaï¬Ã sasapattà savyÃpajjhà viharanti verino ti.' Itthaæ Bhagavà Sakkassa devÃnam indassa pa¤haæ puÂÂho vyÃkÃsi. Attamano Sakko devÃnam indo Bhaga- vato bhÃsitaæ abhinandi anumodi: `Evam etaæ Bhagavà evam etaæ Sugata, tiïïà m' ettha kaækhà vigatà kathaæ- kathà Bhagavato pa¤ha-veyyÃkaraïaæ sutvà ti.' 2. Iti ha\<*<10>*>/ Sakko devÃnaæ indo Bhagavato bhÃsitaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K BhagavatÃ. 2 Bm K add Bhagavantaæ. 3 Bm abyÃpajjà (and below). 4 K ca tesaæ (and below). 5 Bm K saverino (and below). 6 Bm imam atthaæ (and below, attaæ for atthaæ). 7 Bm K omit imaæ paÂhamaæ. 8 Sc pucchi, and adds tassa Bhagavà pa¤haæ pucchi. 9 Bm here ca nesaæ. 10 Sc throughout itÅha. >/ #<[page 277]># %% abhinanditvà anumoditvà Bhagavantaæ uttariæ pa¤haæ apucchi: `IssÃ\<*<1>*>/-macchariyaæ pana mÃrisa kiæ-nidÃnaæ kiæ- samudayaæ kiæ-jÃtikaæ\<*<2>*>/ kiæ-pabhavaæ, kismiæ\<*<3>*>/ sati issÃ-macchariyaæ hoti, kismiæ\<*<4>*>/ asati issÃ-macchariyaæ na hotÅti?' `IssÃ-macchariyaæ kho devÃnam inda piyÃppiya-nidÃ- naæ piyÃppiya-samudayaæ piyÃppiya-jÃtikaæ piyÃppiya- pabhavaæ, piyÃppiye hi\<*<5>*>/ sati issÃ-macchariyaæ hoti, piyÃppiye asati issÃ-macchariyaæ na hotÅti.' `PiyÃppiyaæ pana\<*<6>*>/ mÃrisa kiæ-nidÃnaæ kiæ-samuda- yaæ kiæ-jÃtikaæ kiæ-pabhavaæ, kismiæ sati piyÃppiyaæ hoti, kismiæ asati piyÃppiyaæ na hotÅti.' `PiyÃppiyaæ kho devÃnam inda chanda-nidÃnaæ chanda-samudayaæ chanda-jÃtikaæ chanda-ppabhavaæ, chande sati piyÃppiyaæ hoti chande asati piyÃppiyaæ na hotÅti.' `Chando pana mÃrisa kiæ-nidÃno kiæ-samudayo kiæ- jÃtiko kiæ-pabhavo, kismiæ sati chando hoti, kismiæ asati chando na hotÅti?' `Chando kho devÃnam inda vitakka-nidÃno vitakka- samudayo vitakka-jÃtiko vitakka-pabhavo, vitakke sati chando hoti, vitakke asati chando na hotÅti.' `Vitakko pana mÃrisa kiæ-nidÃno kiæ-samudayo kiæ-jÃtiko kiæ-pabhavo, kismiæ sati vitakko hoti, kis- miæ asati vitakko na hotÅti?' `Vitakko kho devÃnam inda papa¤ca-sa¤¤Ã-saÇkhÃ- nidÃno papa¤ca-sa¤¤Ã-saÇkhÃ-samudayo papa¤ca-sa¤¤Ã- saÇkhÃ-jÃtiko papa¤ca-sa¤¤Ã-saÇkhÃ-pabhavo, papa¤ca- sa¤¤Ã-saÇkhÃya sati vitakko hoti, papa¤ca-sa¤¤Ã-saÇkhÃya asati vitakko na hotÅti.' 3. `Kathaæ-paÂipanno pana mÃrisa bhikkhu papa¤ca- sa¤¤Ã-saÇkhÃ-nirodha-sÃruppa-gÃmini-paÂipadaæ paÂi- panno hotÅti?' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc icchassa; Sd icchÃ, and onwards. 2 Sc jÃti. 3 K adds hi. 4 K adds hi. 5 Bm K omit. 6 St omits pana. >/ #<[page 278]># %<278 SAKKA-PA¥HA SUTTANTA. [D. xxi. 2. 3.>% `Somanassaæ p' ahaæ\<*<1>*>/ devÃnam inda duvidhena vadÃmi, sevitabbaæ pi asevitabbam pi. Domanassaæ p' ahaæ devÃnam inda duvidhena vadÃmi, sevitabbam pi asevitabbam pi. Upekhaæ p' ahaæ devÃnam inda duvi- dhena vadÃmi, sevitabbam pi asevitabbam pi. "Somanassaæ p' ahaæ devÃnam inda duvidhena vadÃmi, sevitabbam pi asevitabbam pÅti," iti kho pan' etaæ {vuttaæ}. Ki¤ c' etaæ {paÂicca} vuttaæ? \<*<2>*>/ Tattha yaæ ja¤¤Ã soma- nassaæ: Imaæ kho me somanassaæ sevato akusalà dhammà abhivì¬hanti kusalà dhammà parihÃyantÅti, evarÆpam somanassaæ na sevitabbam. Tattha yaæ ja¤¤Ã somanassaæ: Imaæ kho me somanassaæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hantÅti, evarÆpaæ somanassaæ sevitabbaæ. Tattha\<*<3>*>/ ya¤ ce savitakkaæ savicÃraæ, ya¤ ce avitakkaæ avicÃraæ, ye avitakke avicÃre se\<*<4>*>/ païÅtatare. "Somanassaæ p' ahaæ devÃnam inda duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pÅti" iti yan taæ vuttaæ idam etaæ {paÂicca} vuttaæ. "Domanassaæ p' ahaæ devÃnam inda duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pÅti," iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ\<*<5>*>/ {paÂicca} vuttaæ? Tattha yaæ ja¤¤Ã domanassaæ: Imaæ kho me domanassaæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyantÅti, evarÆpaæ domanassaæ na sevitabbaæ. Tattha yaæ ja¤¤Ã domanassaæ: Imaæ kho me domanassaæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hantÅti, evarÆpaæ domanassaæ sevitabbaæ. Tattha ya¤ ce savitakkaæ savicÃraæ, ya¤ ce avitakkaæ avicÃraæ, ye avitakke avicÃre se païÅtatare. "Domanassaæ p' ahaæ devÃnam inda duvidhena vadÃmi \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K cÃhaæ; K (SÅ) sabbavÃresu pahanti pÃÂho dissati (and onwards). 2 See A. iv. 366. 3 St omits tattha. 4 So Sct and Sum; Sd ye; Bm te; K omits (and so throughout). 5 K kiccetaæ. >/ #<[page 279]># %% sevitabbam pi asevitabbam pÅti" iti yan taæ vuttaæ idam etaæ {paÂicca} vuttaæ. "Upekhaæ\<*<1>*>/ p' ahaæ devÃnam inda duvidhena vadÃmi, sevitabbam pi asevitabbam pÅti" iti kho pan' etaæ vuttaæ ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? Tattha yaæ ja¤¤Ã upekhaæ: Imaæ kho me upekhaæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyantÅti, evarÆpà upekhà na sevitabbÃ. Tattha yaæ ja¤¤Ã upe- khaæ: Imaæ kho me upekhaæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hantÅti, evarÆpà upekhà sevitabbÃ. Tattha ya¤ ce savitakkaæ savicÃraæ, ya¤ ce avitakkaæ avicÃraæ, ye avitakke avicÃre se païÅtatare. "Upekhaæ p' ahaæ devÃnam inda duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pÅti" iti yan taæ vuttaæ idaæ etaæ paÂicca vuttaæ. "Evaæ paÂipanno kho devÃnam inda bhikkhu papa¤ca- sa¤¤Ã-saÇkhÃ-nirodha\<*<2>*>/-sÃruppa-gÃmini-paÂipadaæ paÂi- panno hotÅti." Itthaæ Bhagavà Sakkassa devÃnam indassa pa¤haæ puÂÂho vyÃkÃsi. Attamano Sakko devÃnam Indo Bha- gavato bhÃsitaæ abhinandi anumodi: `Evam etaæ Bhagavà evam etaæ Sugata, tiïïà m' ettha kaÇkhà vigatà kathaÇkathà Bhagavato pa¤ha-veyyÃkaraïaæ sutvà ti.' 4. Iti ha Sakko devÃnam indo Bhagavato bhÃsitaæ abhinanditvà anumoditvà Bhagavantaæ uttariæ pa¤haæ apucchi: `Kathaæ-paÂipanno pana mÃrisa bhikkhu pÃtimokkha- saævarÃya paÂipanno hotÅti?' `KÃya-{samÃcÃraæ} p' ahaæ devÃnam inda duvidhena vadÃmi, sevitabbam pi asevitabbam pi. VacÅ-samÃ- cÃraæ p' ahaæ devÃnam inda duvidhena vadÃmi, sevitabbam pi asevitabbam pi. Pariyesanaæ p' ahaæ devÃnaæ inda duvidhena vadÃmi, sevitabbam pi asevitabbam pi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K upekkam throughout. 2 SS (here only) nisedha- (St -dhÃ-). >/ #<[page 280]># %<280 SAKKA-PA¥HA SUTTANTA. [D. xxi. 2. 4.>% "KÃya-samÃcÃraæ p' ahaæ devÃnam inda duvidhena vadÃmi, sevitabbam pi asevitabbam pÅti," iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? Tattha yaæ ja¤¤Ã kÃya-samÃcÃraæ: Imaæ kho me kÃya-samÃcÃraæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti, kusalà dhammà parihÃyantÅti, evarÆpo kÃya-samÃcÃro na sevitabbo. Tattha yaæ ja¤¤Ã kÃya-samÃcÃraæ: Imaæ kho me kÃya-samÃcÃraæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hantÅti, evarÆpo kÃya-samÃcÃro sevitabbo. "KÃya-samÃcÃraæ p' ahaæ devÃnam inda duvidhena vÃdÃmi sevitabbam pi asevitabbam pÅti" iti yan taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ. "VacÅ-{samÃcÃraæ} p' ahaæ devÃnam inda duvidhena vadÃmi, sevitabbam pi asevitabbam pÅti," iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? Tattha yaæ ja¤¤Ã vacÅ-samÃcÃraæ: Imaæ kho me vacÅ-samÃcÃraæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti, kusalà dhammà parihÃyantÅti, evarÆpo vacÅ-samÃcÃro na sevitabbo. Tattha yaæ ja¤¤Ã vacÅ-samÃcÃraæ: Imaæ kho me vacÅ-samÃcÃraæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà {abhiva¬¬hantÅti}, evarÆpo vacÅ-samÃcÃro sevitabbo. "VacÅ-samÃcÃraæ p' ahaæ devÃnam inda duvidhena vadÃmi sevitabbam pi asevitabbam pÅti" iti yan taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ. "Pariyesanaæ p' ahaæ devÃnam inda duvidhena vadÃmi, sevitabbam pi asevitabbam pÅti" iti kho pan' etaæ vuttaæ. Ki¤ c' etaæ paÂicca vuttaæ? Tattha yaæ ja¤¤Ã pariye- sanaæ: Imaæ kho me pariyesanaæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyantÅti, evarÆpà pariyesanà na sevitabbÃ. Tattha yaæ ja¤¤Ã pariyesanaæ: Imaæ kho me pariyesanaæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬- ¬hantÅti, evarÆpà pariyesanà sevitabbÃ. "Pariyesanaæ p' ahaæ devÃnam inda duvidhena vadÃmi, sevitabbam pi asevitabbam pÅti" iti yan taæ vuttaæ idam etaæ paÂicca vuttaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- >/ #<[page 281]># %% "Evaæ paÂipanno kho devÃnam inda bhikkhu pÃtimok- kha-saævarÃya paÂipanno hotÅti.' \<*<1>*>/ Itthaæ Bhagavà Sakkassa devÃnam Indassa pa¤haæ puÂÂho vyÃkÃsi. Attamano Sakko devÃnam Indo Bhaga- vato bhÃsitaæ abhinandi anumodi: `Evam etaæ BhagavÃ, evam etaæ Sugata, tiïïà m' ettha kaÇkhà vigatà kathaÇ- kathà Bhagavato pa¤ha-veyyÃkaraïaæ sutvà ti.' 5. Iti ha Sakko devÃnam indo Bhagavato bhÃsitaæ abhinanditvà anumoditvà Bhagavantaæ uttariæ pa¤haæ apucchi: `Kathaæ-paÂipanno pana mÃrisa bhikkhu indriya- {saævarÃya} paÂipanno hotÅti?' `Cakkhu-vi¤¤eyyaæ rÆpaæ p' ahaæ devÃnam inda duvidhena vadÃmi, sevitabbam pi asevitabbam pi. Sota- vi¤¤eyyaæ saddaæ p' ahaæ devÃnam inda . . . pe . . . GhÃna-vi¤¤eyyaæ gandhaæ p' ahaæ devÃnam inda . . . pe\<*<2>*>/ . . . JivhÃ-vi¤¤eyyaæ rasaæ p' ahaæ devÃnam inda . . . pe . . . KÃya-vi¤¤eyyaæ phoÂÂhabbaæ p' ahaæ devÃnam inda . . . pe . . . Mano-vi¤¤eyyaæ dhammaæ p' ahaæ devÃnam inda duvidhena vadÃmi, sevitabbam pi asevitabbam pÅti.' Evaæ vutte Sakko devÃnam indo Bhagavantaæ etad avoca: `Imassa kho ahaæ bhante Bhagavatà saækhittena bhÃsitassa evaæ {vitthÃrena} atthaæ ÃjÃnÃmi. YathÃrÆ- paæ\<*<3>*>/ bhante cakkhu-vi¤¤eyyaæ rÆpaæ\<*<4>*>/ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti, evarÆpaæ cakkhu-vi¤¤eyyaæ rÆpaæ na sevitabbaæ; yathÃrÆpa¤ ca kho bhante cakkhu-vi¤¤eyyaæ rÆpaæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬¬hanti, evarÆpaæ cakkhu-{vi¤¤eyyaæ} rÆpaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm itthaæ BhagavÃ||la||kathaæ paÂipanno; K omits the whole down to apucchi. 2 SS omit throughout all the pe's after the first. 3 Bm K -rÆpa¤ ca kho. 4 SS omit rÆpaæ here, but insert it regularly below; so Bm K here. >/ #<[page \<*<282>*>/]># %<\<*<282>*>/ SAKKA-PA¥HA SUTTANTA. [D. xxi. \<*<2>*>/. \<*<5>*>/.>% sevitabbaæ. YathÃrÆpaæ ca kho\<*<1>*>/ bhante sota-vi¤¤ey- yaæ saddaæ sevato . . . pe . . . ghÃna-vi¤¤eyyaæ gandhaæ sevato . . . pe . . . jivhÃ-vi¤¤eyyaæ rasaæ sevato . . . pe . . . kÃya-vi¤¤eyyaæ phoÂÂhabbaæ sevato . . . pe . . . mano-vi¤¤eyyaæ dhammaæ sevato akusalà dhammà abhiva¬¬hanti kusalà dhammà parihÃyanti, evarÆpo mano-vi¤¤eyyo dhammo na sevitabbo. YathÃ- rÆpa¤ ca kho bhante mano-vi¤¤eyyaæ dhammaæ sevato akusalà dhammà parihÃyanti kusalà dhammà abhiva¬- ¬hanti, evarÆpo mano-vi¤¤eyyo dhammo sevitabbo -- Imassa kho me bhante Bhagavatà saækhittena bhÃsitassa evaæ {vitthÃrena} atthaæ ÃjÃnato\<*<2>*>/ tiïïà m' ettha kaÇkhà vigatà kathaÇkathà Bhagavato pa¤ha-veyyÃkaraïaæ sutvà ti.' 6. Iti ha Sakko devÃnam indo Bhagavato {bhÃsitaæ} abhinanditvà anumoditvà Bhagavantaæ uttariæ pa¤haæ apucchi: `Sabbe va nu kho mÃrisa samaïa-brÃhmaïà ekanta- vÃdà ekanta-sÅlà ekanta-chandà ekanta-ajjhosÃnà ti?' `Na kho devÃnam inda sabbe samaïa-brÃhmaïà ekanta- vÃdà ekanta-sÅlà ekanta-chandà ekanta-ajjhosÃnà ti.' `Kasmà pana mÃrisa na sabbe samaïa-brÃhmaïà ekanta-vÃdà ekanta-sÅlà ekanta-chandà ekanta-ajjhosÃnà ti?' `Aneka-dhÃtu nÃnÃ-dhÃtu kho devÃnam inda loko. Tasmiæ {aneka-dhÃtu}\<*<3>*>/-{nÃnÃ-dhÃtusmiæ} loke yaæ yad eva\<*<4>*>/ sattà dhÃtuæ abhinivisanti taæ tad eva\<*<5>*>/ thÃmasà parÃmassa\<*<6>*>/ abhinivissa\<*<7>*>/ voharanti: "Idam eva saccaæ mogham a¤¤an ti." Tasmà na sabbe samaïa-brÃhmaïà ekanta-vÃdà ekanta-sÅlà ekanta-chandà ekanta-ajjhosÃnà ti.' `Sabbe va nu kho mÃrisa samaïa-brÃhmaïà accanta- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS omit here. 2 SS ajÃnato; Bm ÃjÃnato; K ÃjÃnanto. 3 K anekadhÃtusmiæ. 4 K yaæ yaæ deva. 5 K taæ taæ deva. 6 Sd ap-; Bm K parÃmÃsÃ. 7 So SS, Sc corrects to -vessa. >/ #<[page 283]># %% niÂÂhà accanta-yogakkhemÅ accanta-brahmacÃrÅ accanta- pariyosÃnà ti?' `Na kho devÃnam inda samaïa-brÃhmaïà accanta- niÂÂhà accanta-yogakkhemÅ accanta-brahmacÃrÅ accanta- pariyosÃnà ti.' `Kasmà pana mÃrisa na sabbe samaïa-brÃhmaïà accanta-niÂÂhà accanta-yogakkhemÅ accanta-brahmacÃrÅ accanta-pariyosÃnà ti?' `Ye kho te\<*<1>*>/ devÃnam inda samaïa-brÃhmaïÃ\<*<2>*>/ taïhÃ- saÇkhaya-vimuttÃ, te accanta-niÂÂhà accanta-yogakkhemÅ accanta-brahmacÃrÅ accanta-pariyosÃnÃ.\<*<3>*>/ Tasmà na sabbe samaïa-brÃhmaïà accanta-niÂÂhà accanta-yogakkhemÅ accanta-brahmacÃrÅ accanta-pariyosÃnà ti.' Itthaæ Bhagavà Sakkassa devÃnam indassa pa¤haæ puÂÂho vyÃkÃsi. Attamano Sakko devÃnam Indo Bhaga- vato bhÃsitaæ abhinandi anumodi: `Evam etaæ BhagavÃ, evam etaæ Sugata, tiïïà m' ettha kaÇkhÃ, vigatà kathaÇ- kathÃ, Bhagavato pa¤ha-veyyÃkaraïaæ sutvà ti.' 7. Iti ha Sakko devÃnam indo Bhagavato bhÃsitaæ abhinanditvà anumoditvà Bhagavantaæ etad avoca: `Ejà bhante rogo ejà gaï¬o ejà sallaæ ejà imaæ purisaæ parika¬¬hati\<*<4>*>/ tassa tass' eva bhavassa abhinipphattiyÃ,\<*<5>*>/ tasmà ayaæ puriso uccÃvacam Ãpajjati. YesÃhaæ bhante pa¤hÃnaæ ito bahiddhà a¤¤esu samaïa-brÃhmaïesu okÃsa- kammam pi nÃlatthaæ, te me Bhagavatà vyÃkatà dÅgha- rattÃnusayino,\<*<6>*>/ ya¤ ca pana me vicikicchÃ-kathaÇkathÃ- sallaæ ta¤ ca Bhagavatà abbÆÊhan\<*<7>*>/ ti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sct omit. 2 Sct omit. The Samyutta (iii. 13), when twice quoting this sentence, has it, but not kho nor devÃnam inda. 3 S. iii. 13, adds each time seÂÂhà deva-manussÃnaæ. 4 St anti. 5 Sd Bm abhnippattiyÃ; K abhinibbattiyÃ; K (note) abhinipphattiyà ti và pÃÂho. 6 Sdt Bm -Ãnusayi; Sc -Ãnusaæyi; K -ÃnupassatÃ. 7 Scd asammÆÊhan. See S×. 593,779; M. i. 139 = A. iii. 84; Vim. Vatthu 83. 9, 10. >/ #<[page 284]># %<284 SAKKA-PA¥HA SUTTANTA. [D. xxi. 2. 7.>% `AbhijÃnÃsi no tvaæ devÃnam inda ime pa¤he a¤¤e samaïa-brÃhmaïe pucchittho ti?'\<*<1>*>/ "AbhijÃnÃm' ahaæ bhante ime pa¤he a¤¤e samaïa- brÃhmaïe pucchità ti.' `YathÃ-kathaæ pana te\<*<2>*>/ devÃnam inda vyÃkaæsu,\<*<3>*>/ sace te agaru, bhÃsassÆti.' `Na kho me bhante garu yatth' assa Bhagavà nisinno Bhagavanta-rÆpà và ti.'\<*<4>*>/ `Tena hi devÃnam inda bhÃsassÆti.' `Ye sÃhaæ\<*<5>*>/ bhante ma¤¤Ãmi samaïa-brÃhmaïe:\<*<6>*>/ "Ãra¤¤akà panta\<*<7>*>/-senÃsanÃ" ti\<*<8>*>/ tyÃhaæ upasaækamitvà ime pa¤he pucchÃmi. Te mayà puÂÂhà na sampÃyanti, asampÃyantà mamaæ yeva paÂipucchanti: "Ko nÃmo Ãyasmà ti?" TesÃhaæ puÂÂho vyÃkaromi: "Ahaæ kho mÃrisa Sakko devÃnam indo ti." Te mamaæ yeva uttariæ paÂipucchanti: "Kim pan' Ãyasmà devÃnam indo\<*<9>*>/ kammaæ katvà imaæ ÂhÃnaæ patto ti?" Te- sÃhaæ yathÃ-sutaæ yathÃ-pÃriyattaæ dhammaæ desemi. Te tÃvaken'\<*<10>*>/ eva attamanà honti: "Sakko ca no devÃnam indo diÂÂho, ya¤ ca no apucchimhà ta¤ ca no vyÃkÃsÅti." Te a¤¤adatthu mamaæ yeva sÃvakà sampajjanti, na cÃhaæ tesaæ, ahaæ kho pana bhante Bhagavato sÃvako, sotÃpanno avinipÃta-dhammo niyato sambodhi-parÃyano ti.' `AbhijÃnÃsi no tvaæ devÃnam inda ito pubbe evarÆpaæ veda-paÂilÃbhaæ somanassa-paÂilÃbhan ti?' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc pucchittÃti corrected to pucchitthÃti; St Bm pucchitÃti; K pucchitoti. See D. i. 51; Sum 158. 2 Scd omit; St me. See Sum 159. 3 Sd vyÃkariæsu; Bm byÃkaæsu; K byÃkariæsu. See D. i. 51. 4 Bm K -rÆpo cÃti. 5 St yesahaæ; Sum yassÃhaæ (=sandhi for ye assu ahaæ). See 9. 6 Bm K brÃhmaïÃ. 7 St Païïa; Scd Pantha-; Bm santa-. 8 SS senÃsanÃnÅti. 9 Bm K inda. 10 Sc tÃvyÃken'; Bm K tÃvataken'. >/ #<[page 285]># %% `AbhijÃnÃm' ahaæ bhante ito pubbe evarÆpaæ veda- paÂilÃbhaæ somanassa-paÂilÃbhan ti.' `YathÃ-kathaæ pana tvaæ devÃnam inda abhijÃnÃsi ito pubbe evarÆpaæ veda-paÂilÃbhaæ somanassa-paÂilÃbhan ti?' `BhÆtapubbaæ bhante devÃsura-saægÃmo {samupab- bÆÊho}\<*<1>*>/ ahosi. Tasmiæ kho pana bhante saægÃme devà jiniæsu, asurà parÃjiæsu. Tassa mayhaæ bhante taæ saægÃmaæ abhivijinitvÃ\<*<2>*>/ vijita-saægÃmassa etad ahosi: "Yà c' eva dÃni dibbà ojÃ,\<*<3>*>/ yà va\<*<4>*>/ asura-ojÃ,\<*<5>*>/ ubhayam\<*<6>*>/ etaæ\<*<7>*>/ devà paribhu¤jissantÅti." Yo kho pana me bhante veda-paÂilÃbho somanassa-paÂilÃbho sadaï¬Ãvacaro sa- satthÃvacaro na nibbidÃya na virÃgÃya na nirodhÃya na upasamÃya na abhi¤¤Ãya na sambodhÃya na nibbÃnÃya saævattati. Yo kho pana me ayaæ bhante Bhagavato dhammaæ sutvà veda-paÂilÃbho somanassa-paÂilÃbho, so adaï¬Ãvacaro asatthÃvacaro ekanta-nibbidÃya virÃgÃya nirodhÃya upasamÃya abhi¤¤Ãya sambodhÃya nibbÃnÃya {saævattatÅti}.' 8. `Kim pana tvaæ devÃnam inda atthavasaæ sampas- samÃno\<*<8>*>/ evarÆpaæ veda-paÂilÃbhaæ somanassa-paÂilÃ- bhaæ pavedesÅti?' `Cha kho ahaæ bhante atthavase sampassamÃno evarÆpaæ veda-paÂilÃbhaæ somanassa-paÂilÃbhaæ pave- demi. `Idh' eva tiÂÂhamÃnassa deva-bhÆtassa me sato Punar\<*<9>*>/ Ãyu ca\<*<10>*>/ me laddho evaæ jÃnÃhi mÃrisÃti. `Imaæ kho ahaæ bhante paÂhamaæ atthavasaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So SS Sum; Bm K samÆpabyuÊho; K (SÅ) samÆpabbuÊho. But see M. 1. 253; S. i. 98. 2 Scd abhivijitvÃ. 3 Sc mijÃ; Sd jÃ. 4 Bm K ca. 5 Sc asurambajÃ; Sd K asurà ojÃ; Bm asÆra ojÃ. 6 Sc ubhayacetaæ. 7 Bm K ettha; K (SÅ) etaæ. 8 Scd vary, with samphass-. 9 K pun' ev'. 10 St K va. >/ #<[page 286]># %<286 SAKKA-PA¥HA SUTTANTA. [D. xxi. 2. 8.>% sampassamÃno evarÆpaæ veda-paÂilÃbhaæ somanassa- paÂilÃbhaæ pavedemi. `CutÃhaæ diviyà kÃyà Ãyuæ hitvà amanusaæ, AmÆÊho\<*<1>*>/ gabbham issÃmi\<*<2>*>/ yattha me\<*<3>*>/ ramatÅ\<*<4>*>/ mano ti. `Imaæ kho ahaæ bhante dutiyaæ atthavasaæ sampas- samÃno evarÆpaæ veda-paÂilÃbhaæ somanassa-paÂilÃbhaæ pavedemi. `So 'haæ\<*<5>*>/ amÆÊha-pa¤h' assu viharaæ sÃsane rato, ¥Ãyena\<*<6>*>/ viharissÃmi sampajÃno paÂissato ti. `Imaæ kho ahaæ bhante tatiyaæ atthavasaæ saæ- passamÃno evarÆpaæ veda-paÂilÃbhaæ somanassa-paÂilÃ- bhaæ pavedemi. `¥Ãyena ca me carato\<*<7>*>/ sambodhi ce bhavissati, A¤¤ÃtÃ\<*<8>*>/ viharissÃmi sveva\<*<9>*>/ anto bhavissatÅti\<*<10>*>/. `Imaæ kho ahaæ bhante catutthaæ atthavasaæ sam- passamÃno evarÆpaæ veda-paÂilÃbhaæ somanassa-paÂilÃ- bhaæ pavedemi. `CutÃhaæ mÃnusÃ\<*<11>*>/ kÃyà Ãyuæ hitvÃna mÃnusaæ, Puna devo bhavissÃmi deva-lokasmiæ uttamo ti. `Imaæ kho ahaæ bhante pa¤camaæ atthavasaæ sam- passamÃno evarÆpaæ veda-paÂilÃbhaæ somanassa-paÂilÃ- bhaæ pavedemi. `Te païÅtatarÃ\<*<12>*>/ devà AkaniÂÂhà yasassino,\<*<13>*>/ Antime vattamÃnamhi\<*<14>*>/ so nivÃso bhavissatÅti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc -Êhe. 2 Bm K essÃmi. 3 St omits. 4 SS K -tÅ; Bm -ti. 5 Sdt so ahaæ; Bm K svÃhaæ. 6 SS kÃyena (twice). 7 St caraïo; K parato. 8 Scd a¤¤atÃvi; St a¤¤atÃ. 9 SS seva; Bm svevam. 10 Bm bhavidassati. 11 Sc man-. 12 St -ro. 13 Sc -sano. 14 Sc vattha-. >/ #<[page 287]># %% `Imaæ kho ahaæ bhante chaÂÂhaæ atthavasaæ sam- passamÃno evarÆpaæ veda-paÂilÃbhaæ somanassa-paÂilÃ- bhaæ pavedemi. `Ime kho ahaæ bhante cha atthavase sampassamÃno evarÆpaæ veda-paÂilÃbhaæ somanassa-paÂilÃbhaæ pave- demi. 9. `Apariyosita\<*<1>*>/-saækappo vicikicchÅ\<*<2>*>/ kathaækathÅ, VicarÅ\<*<3>*>/ dÅgham addhÃnaæ anvesanto TathÃgataæ. Y' assu\<*<4>*>/ ma¤¤Ãmi samaïe\<*<5>*>/ pavivitta-vihÃrino Sambuddho iti ma¤¤Ãno\<*<6>*>/ gacchÃmi te\<*<7>*>/ upÃsituæ.\<*<8>*>/ Kathaæ ÃrÃdhanà hoti kathaæ hoti virÃdhanÃ,\<*<9>*>/ Iti puÂÂhà na sambhonti magge paÂipadÃsu ca. TyÃssu\<*<10>*>/ yadà maæ jÃnanti Sakko devÃnam Ãgato, TyÃssu\<*<11>*>/ mam eva pucchanti kiæ katvà pÃpuïÅ\<*<12>*>/ idaæ.\<*<13>*>/ Tesaæ yathà sutaæ dhammaæ desayÃmi\<*<14>*>/ jane sutaæ, Ten' ass' attamanÃ\<*<15>*>/ honti {diÂÂho} no VÃsavo ti ca. Yadà ca Buddhaæ\<*<16>*>/ addakkhiæ\<*<17>*>/ vicikicchÃ\<*<18>*>/-vitÃ- raïaæ, So 'mhi vÅtabhayo ajja sambuddhaæ {payirupÃsiya}.\<*<19>*>/ TaïhÃ-sallassa hantÃraæ Buddhaæ appaÂipuggalaæ, Ahaæ vande mahÃvÅraæ {vandÃm'}20 Ãdicca-bandhunaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 St aparisoyi. 2 Sc -aæ; St -iæ; Bm -ccho; K -cchÃ. 3 Bm vicari; K vicaraæ. 4 All MSS. and K and Sum yassa (see page 284, note5). 5 Scd samaïo. 6 St ma¤¤Ãne; K ma¤¤amÃno. 7 K (SÅ) no. 8 Bm upÃsidatuæ. 9 Sc -na; St naæ. 10 Sd K tyassa; Bm (apparently) tÆssu; and below. 11 Scd K tyassa. 12 Sc papuïiæ; Sd pÃpunÃ; St pÃpuïaæ; Bm pÃpuïi; K pÃpuïÅ. 13 So MSS and K. 14 Sd desissÃmi; Bm desiyÃmi. 15 Sd tenasantamanÃ; St tenassattamaïÃ; Bm K tena attamanÃ. 16 K Sambuddhaæ. 17 Sc Bm -khi. 18 SS vicikiccha. 19 So SS; Bm -sayi; K -sayiæ. 20 Bm K Buddham. >/ #<[page 288]># %<288 SAKKA-PA¥HA SUTTANTA. [D. xxi. 2. 9.>% Yaæ karomase\<*<1>*>/ {Brahmuno} samaæ\<*<2>*>/ devehi mÃrisa Tad ajja tuyhaæ kassÃma\<*<3>*>/ handa sÃmaæ karoma te\<*<4>*>/. Tuvam ev' asi\<*<5>*>/ sambuddho tuvaæ satthà anuttaro, Sadevakasmiæ lokasmiæ n' atthi te paÂipuggalo ti.' 10. Atha kho Sakko devÃnam indo Pa¤casikhaæ gan- dhabba-puttaæ Ãmantesi: `BahÆpakÃro kho me\<*<6>*>/ 'si tvaæ, tÃta Pa¤casikha, yaæ tvaæ Bhagavantaæ paÂhamaæ pasÃdesi. Tayà tÃta paÂhamaæ pasÃditaæ\<*<7>*>/ pacchà mayaæ\<*<8>*>/ Bhagavantaæ dassanÃya upasaækamimha\<*<9>*>/ arahantaæ sammÃ-sambud- dhaæ. Pettike ÂhÃne ÂhapayissÃmi, Gandhabba-rÃjà bhavissasi, Bhadda¤ ca\<*<10>*>/ te Suriya\<*<11>*>/-vaccasaæ\<*<12>*>/ dammi, sà hi te abhipatthitÃ\<*<13>*>/ ti.' Atha kho Sakko devÃnam indo pÃïinà paÂhaviæ parÃ- masitvà tikkhattuæ udÃnaæ udÃnesi: `Namo tassa Bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa! Namo tassa Bhagavato arahato sammÃ-sambuddhassa! Namo tassa Bhagavato arahato sammÃ-sambud- dhassÃti!'\<*<14>*>/ Imasmi¤ ca pana veyyÃkaraïasmiæ bha¤¤amÃne Sak- kassa devÃnam indassa virajaæ vÅtamalaæ dhamma- cakkhuæ udapÃdi: `Yaæ ki¤ci samudaya-dhammaæ sabban taæ nirodha-dhamman' ti, a¤¤esa¤ ca asÅtiyà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS Bm karomasi. 2 SS sama. 3 Bm K dassÃma. 4 Sd karomato; St kamate. 5 Bm tvamevapasi; K tvameva sivaæ. 6 Sc omits. 7 Sd -tÃ; Bm -dikaæ. 8 Bm K add taæ. 9 K -imhÃ. 10 Sct add se; Sd adds ye. 11 Bm sÆriya. 12 Bm K vacchasaæ. 13 Sc abhippattÃ, omits ti; St abhipattito, corrected to -pattitÃ; Bm -pattitÃ. 14 This third repetition omitted in SS. >/ #<[page 289]># %% devatÃ-sahassÃnaæ. Iti ha\<*<1>*>/ Sakkena devÃnam indena ajjhittÃ\<*<2>*>/ pa¤hà puÂÂhÃ, te Bhagavatà vyÃkatÃ. Tasmà imassa veyyÃkaraïassa Sakka-pa¤ho t' eva\<*<3>*>/ adhivacanan ti. SAKKA-PA¥HA-SUTTANTAõ NIèèHITAõ.\<*<4>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K add ye. 2 SS acchariya; Bm ajjhiÂÂhÃyhÃ; K ajjhiÂÂha-. 3 Bm tve; K tveva. 4 Bm K suttaæ aÂÂhamaæ. >/ #<[page 290]># %< 290>% [xxii. MahÃ-SatipaÂÂhÃna Suttanta.]* Evam me sutaæ. 1. Ekaæ samayaæ Bhagavà KurÆsu viharati. Kam- mÃssadhammaæ\<*<1>*>/ nÃma KurÆnaæ nigamo. Tatra kho Bhagavà bhikkhÆ Ãmantesi `Bhikkhavo' ti. `Bhadante'\<*<2>*>/ ti te bhikkhÆ Bhagavato paccassosuæ. Bhagavà etad avoca: \<*<3>*>/EkÃyano ayaæ bhikkhave maggo sattÃnaæ visuddhiyà soka-pariddavÃnaæ\<*<4>*>/ samatikkamÃya dukkha-domanas- sÃnaæ atthagamÃya\<*<5>*>/ ¤Ãyassa\<*<6>*>/ adhigamÃya nibbÃnassa\<*<7>*>/ sacchikiriyÃya, yadidaæ cattÃro satipaÂÂhÃnÃ. Katame cattÃro? Idha bhikkhave bhikkhu kÃye kÃy- ÃnupassÅ viharati ÃtÃpÅ sampajÃno satimÃ, vineyya loke\<*<8>*>/ abhijjhÃ-domanassaæ -- vedanÃsu vedanÃnupassÅ viharati ÃtÃpÅ sampajÃno satimÃ, vineyya loke abhijjhÃ-domanassaæ -- citte cittÃnupassÅ viharati ÃtÃpÅ sampajÃno satimÃ, vineyya loke abhijjhÃ-domanassaæ -- dhammesu dham- mÃnupassÅ viharati ÃtÃpÅ sampajÃno satimÃ, vineyya loke abhijjhÃ-domanassaæ\<*<9>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- * Edited at Colombo, 1883, by BaÂuwan Tu¬Ãwa, with the old Sanna by DaramiÂipola = Col. Compare also Trenckner's edition of the corresponding text in the Majjhima (i. 55 foll.) = Mt. 1 Sd Col KammÃssad-; Sct Mt KammÃssadh-; Bm KammÃsadh-; K KammÃsadam-. (See above, p. 55 and M. i. 532.) 2 Bm bhaddante. 3 Quoted Kathà Vatthu 158. 4 Bm K paridevÃnaæ (and so K. V.) See M. i. 532. 5 K atthaÇg- (and so K. V.) 6 Bm ¤ay-. 7 Col nibbÃï-. 8 Col prints ÃtÃpÅsampajÃno satimÃvineyyaloke. 9 Bm adds Uddeso niÂhito; K uddesa-vÃra-kathà niÂÂhitÃ; Col. Uddesa-vÃram. >/ #<[page 291]># %% 2. Katha¤ ca\<*<1>*>/ bhikkhave bhikkhu kÃye kÃyÃnupassÅ viharati? Idha bhikkhave bhikkhu ara¤¤a-gato và rukkha-mÆla- gato và su¤¤ÃgÃra-gato và nisÅdati\<*<2>*>/ pallaÇkaæ ÃbhujitvÃ\<*<3>*>/ ujuæ kÃyaæ païidhÃya parimukhaæ satiæ upaÂÂhapetvÃ. So sato va assasati, sato\<*<4>*>/ passasati. DÅghaæ và assasanto `DÅghaæ assasÃmÅti' pajÃnÃti, {dÅghaæ} và passasanto `DÅghaæ passasÃmÅti' pajÃnÃti. Rassaæ và assasanto `Rassaæ assasÃmÅti' pajÃnÃti, rassaæ và passasanto `Rassaæ passasÃmÅti' pajÃnÃti. `Sabba-kÃya-paÂisaævedi assasissÃmÅti' sikkhati `Sabba-kÃya-paÂisaævedÅ passasis- sÃmÅti' sikkhati. `Passambhayaæ kÃya-saækhÃraæ assasissÃmÅti' sikkhati, `passambhayaæ kÃya-saæ- khÃraæ passasissÃmÅti' sikkhati\<*<5>*>/. Seyyathà pi bhikkhave dakkho bhamakÃro và bhamakÃrantevÃsÅ và dÅghaæ và a¤chanto\<*<6>*>/ `DÅghaæ a¤chÃmÅti' pajÃnÃti, rassaæ và a¤chanto `Rassaæ {a¤chÃmÅti}' pajÃnÃti, evam eva kho bhikkhave bhikkhu dÅghaæ và assasanto `DÅghaæ assasÃmÅti' pajÃnÃti, dÅghaæ và passasanto `DÅghaæ passasÃmÅti' pajÃnÃti, rassaæ và assasanto `Rassaæ assasÃmÅti' pajÃnÃti, rassaæ và passasanto `Rassaæ passasÃmÅti' pajÃnÃti.\<*<7>*>/ `Sabba- kÃya-paÂisaævedÅ {assasissÃmÅti}' sikkhati, `sabbakÃya- paÂisaævedÅ passasissÃmÅti' sikkati. `Passambhayaæ kÃya-saækhÃraæ assasissÃmÅti' sikkati, `passambhayaæ kÃya-saækhÃraæ passasissÃmÅti' sikkhati. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm inserts pana. 2 From nisÅdati down to rassaæ passasÃmÅti pajäati quoted Yog. Man. p. 5. 3 Bm Ãbhu¤jitvÃ. 4 Sc Bm Vin. iii. 70 add va. 5 Vin. iii. 71 adds thirteen similar clauses. 6 Sc Bm K Col Mt a¤ch- throughout; K (note) a¤janto ti pi acchanto ti pi pÃÂho; Sdt a¤j- (but comp. JÃt 1. 192 last lines). The Sanna, p. 12, explains dÅrgha mahat bhÃï¬ayan liyana kala dingu kirÅmen dik koÂa adane. 7 Mt p. 56 has pe for the rest of this paragraph. So St here. Scd Bm Col. K. have it in full. >/ #<[page 292]># %<292 MAHù-SATIPAèèHùNA SUTTANTA. [D. xxii. 2.>% `Iti ajjhattaæ và kÃye kÃyÃnupassÅ viharati, bahiddhà và kÃye kÃyÃnupassÅ viharati, ajjhatta-bahiddhà và kÃye kÃyÃnupassÅ viharati. Samudaya-dhammÃnupassÅ và kÃyasmiæ viharati, vaya-dhammÃnupassÅ và kÃyasmiæ viharati, samudaya-vaya-dhammÃnupassÅ và kÃyasmiæ viharati. `Atthi kÃyo' ti và pan' assa sati paccu- paÂÂhità hoti yÃvad eva ¤Ãïa-mattÃya patissati-mattÃya.\<*<1>*>/ Anissito ca viharati na ca ki¤ci loke upÃdiyati. Evam pi\<*<2>*>/ bhikkhave bhikkhu kÃye kÃyÃnupassÅ viha- rati\<*<3>*>/. 3. Puna ca paraæ bhikkhave bhikkhu gacchanto và `GacchÃmÅti' pajÃnÃti, Âhito và `èhito 'mhÅti' pajÃnÃti, nisinno và `Nisinno 'mhÅti' pajÃnÃti, sayÃno và `SayÃ- no 'mhÅti' pajÃnÃti. Yathà yathà và pan' assa kÃyo païihito hoti, tathà tathà naæ pajÃnÃti. Iti ajjhattaæ và kÃye kÃyÃnupassÅ viharati, bahiddhà và kÃye {kÃyÃnupassÅ} viharati, ajjhatta-bahiddhà và kÃye kÃyÃnupassÅ viharati. Samudaya-dhammÃnupassÅ và kÃyasmiæ viharati, vaya-dhammÃnupassÅ và kÃyasmiæ viharati, samudaya-vaya-dhammÃnupassÅ và kÃyasmiæ viharati. `Atthi kÃyo' ti và pan' assa sati paccupaÂÂhità hoti yÃvad eva ¤Ãïa-mattÃya patissati-mattÃya. Anissito ca viharati na ca ki¤ci loke upÃdiyati. Evam pi\<*<4>*>/ bhik- khave bhikkhu kÃye kÃyÃnupassÅ viharati\<*<5>*>/. 4. Puna ca paraæ bhikkhave bhikkhu abhikkante paÂikkante sampajÃna-kÃrÅ hoti. ùlokite vilokite sampa- jÃna-kÃrÅ hoti. Sammi¤jite\<*<6>*>/ pasÃrite sampajÃna-kÃrÅ hoti. SaÇghÃÂi-patta-cÅvara-dhÃraïe sampajÃna-kÃrÅ hoti. Asite pÅte khÃyite sÃyite sampajÃna-kÃrÅ hoti. UccÃra-passÃva- kamme sampajÃna-kÃrÅ hoti. Gate Âhite nisinne sutte jÃgarite bhÃsite tuïhÅ-bhÃve sampajÃna-kÃrÅ hoti. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K paÂissati-; and onwards, 5-12. 2 Bm adds kho. 3 Bm K add ùnÃpÃna-pabbaæ niÂÂhitaæ. Col has ùnÃpÃna-sati-kaï¬aæ. 4 Bm adds kho. 5 Bm K add IriyÃpatha-pabbaæ niÂÂhitaæ; Col IriyÃpatha-kaï¬aæ. 6 Bm sami¤jite. >/ #<[page 293]># %% Iti ajjhattaæ vÃ\<*<1>*>/ kÃye kÃyÃnupassÅ viharati bahiddhà và kÃye kÃyÃnupassÅ viharati, ajjhatta-bahiddhà và kÃye kÃyÃnupassÅ viharati. Samudaya-dhammÃnupassÅ và kÃyasmiæ viharati, vaya-dhammÃnupassÅ và kÃyasmiæ viharati, samudaya-vaya-{dhammÃnupassÅ} và kÃyasmiæ viharati. `Atthi kÃyo' ti và pan' assa sati paccupaÂÂhità hoti yÃvad eva ¤Ãïa-mattÃya patissati-mattÃya. Anissito ca viharati na ca ki¤ci loke upÃdiyati. Evam pi bhikkhave bhikkhu kÃye kÃyÃnupassÅ viharati\<*<2>*>/. 5. Puna ca paraæ bhikkhave bhikkhu imam eva kÃyaæ uddhaæ pÃdatalÃ\<*<3>*>/ adho kesa-matthakà taca-pariyantaæ pÆraæ\<*<4>*>/ nÃnappakÃrassa asucino paccavekkhati: `Atthi imasmiæ kÃye kesà lomà nakhà dantà taco maæsaæ nahÃrÆ aÂÂhÅ\<*<5>*>/ aÂÂhi-mi¤jÃ\<*<6>*>/ vakkaæ hadayaæ yakanaæ kilomakaæ pihakaæ papphÃsaæ antaæ anta-guïaæ udariyaæ karÅsaæ pittaæ semhaæ pubbo lohitaæ sedo medo assu vasà kheÊo\<*<7>*>/ siÇghÃïikÃ\<*<8>*>/ lasikà muttan ti.'\<*<9>*>/ Seyyathà pi bhikkhave ubhato-mukhà mutoli\<*<10>*>/ pÆrà nÃnÃ-vihitassa dha¤¤assa, seyyathÅdaæ sÃlÅnaæ vÅhÅnaæ muggÃnaæ mÃsÃnaæ tilÃnaæ taï¬ulÃnaæ, tam enaæ cakkhumà puriso mu¤citvà paccavekkheyya: `Ime sÃlÅ, ime vÅhÅ, ime muggÃ, ime mÃsÃ, ime tilÃ, ime taï¬ulà ti' -- evam eva kho bhikkhave bhikkhu imam eva kÃyaæ uddhaæ pÃdatalà adho kesa-matthakà taca-pariyantaæ pÆraæ nÃnappakÃrassa asucino paccavekkhati: `Atthi imasmiæ kÃye kesà lomÃ\<*<11>*>/ nakhà dantà taco maæsaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm omits the rest of the repetition and adds SampajÃna-pabbaæ niÂÂhitaæ. 2 K adds sampaja¤¤a-pabbaæ niÂÂhitaæ; Col Catusampaja¤¤a-kaï¬aæ. 3 Col pÃpÃdatalÃ. 4 K Mt pÆran. 5 Bm aÂÂhi. 6 Bm K mi¤jaæ, and below. 7 Col khelo, and below. 8 Col siÇghÃnikÃ, below siÇghÃï-; Bm siÇghan-. 9 Khuddaka PÃÂha 3 adds matthake matthalungaæ. This is not in the quotation at S. iv. 111. 10 Bm Mt -oÊi-; Col K -olÅ-; K (note) pÆtolÅ ti pi pÃÂho. 11 Bm . . . pa . . . muttan ti. >/ #<[page 294]># %<294 MAHù-SATIPAèèHùNA SUTTANTA. [D. xxii. 5.>% nahÃrÆ aÂÂhÅ aÂÂhi-mi¤jà vakkaæ hadayaæ yakanaæ kilo- makaæ pihakaæ papphÃsaæ antaæ anta-guïaæ udariyaæ karÅsaæ pittaæ semhaæ pubbo lohitaæ sedo medo assu vasà kheÊo siÇghÃïikà lasikà muttan ti.' Iti ajjhattaæ vÃ\<*<1>*>/ kÃye kÃyÃnupassÅ viharati, bahiddhà và kÃye kÃyÃnupassÅ viharati, ajjhatta-bahiddhà và kÃye kÃyÃnupassÅ viharati. Samudaya-dhammÃnupassÅ và kÃyasmiæ viharati, vaya-dhammÃnupassÅ và kÃyasmiæ viharati, samudaya-vaya-dhammÃnupassÅ và kÃyasmiæ viharati. `Atthi {kÃyo} ti' và pan' assa sati paccupaÂÂhità hoti yÃvad eva ¤Ãïa-mattÃya patissati-mattÃya. Anissito ca viharati, na ca ki¤ci loke upÃdiyati. Evam pi bhikkhave bhikkhu kÃye kÃyÃnupassÅ viharati\<*<2>*>/. 6. Puna ca paraæ bhikkhave bhikkhu imam eva kÃyaæ yathÃ-Âhitaæ yathÃ-païihitaæ dhÃtuso\<*<3>*>/ paccavekkhati: `Atthi imasmiæ kÃye paÂhavÅ-dhÃtu Ãpo-dhÃtu tejo-dhÃtu vÃyo-dhÃtÆti.' SeyyathÃpi bhikkhave dakkho {goghÃtako} và goghÃtak- antevÃsÅ và gÃviæ vadhitvà cÃtummahÃpathe bilaso\<*<4>*>/ paÂi- vibhajitvÃ\<*<5>*>/ nisinno assa, evam eva kho bhikkhave bhikkhu imam eva kÃyaæ yathÃ-{Âhitaæ} yathÃ-païihitaæ dhÃtuso paccavekkhati: `Atthi imasmiæ kÃye paÂhavÅ-dhÃtu Ãpo- dhÃtu tejo-dhÃtu vÃyo-dhÃtÆti.' Iti ajjhattaæ vÃ\<*<6>*>/ kÃye kÃyÃnupassÅ viharati,\<*<7>*>/ bahiddhà và kÃye kÃyÃnupassÅ viharati, ajjhatta-bahiddhà và kÃye kÃyÃnupassÅ viharati. Samudaya-dhammÃnupassÅ và kÃyasmiæ viharati, vaya-dhammÃnupassÅ và kÃyasmiæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm omits from here as before, and adds PaÂikÆlamanasikÃra-pabbaæ niÂÂhitaæ. 2 K adds PaÂikÆla-manasikÃra-pabbaæ niÂÂhitaæ; Col PaÂikkula-manasikÃra-kaï¬aæ. 3 So SS. 4 K vil-. 5 Sct paÂibhajitvÃ; Bm vibhajjitvà (sic). 6 K here inserts pe, down to viharati, and then adds DhÃtu, &c. as in Bm. 7 Bm closes the section here, DhÃtu-manasikÃra-pabbaæ niÂÂhitaæ. >/ #<[page 295]># %% viharati, samudaya-vaya-dhammÃnupassÅ và kÃyasmiæ viharati. `Atthi kÃyo ti' và pan' assa sati paccuÂÂhità hoti yÃvad eva ¤Ãïa-mattÃya patissati-mattÃya. Anissito ca viharati na ca ki¤ci loke upÃdiyati. Evam pi bhikkhave bhikkhu kÃye kÃyÃnupassÅ viharati\<*<1>*>/. 7. Puna ca paraæ bhikkhave bhikkhu seyyathà pi pas- seyya sarÅraæ sÅvathikÃya cha¬¬itaæ ekÃhamataæ và dvÅhamataæ và tÅhamataæ và uddhumÃtakaæ vinÅlakaæ vipubbaka-jÃtaæ, so imam eva kÃyaæ upasaæharati: `Ayam pi kho kÃyo evaæ-dhammo evaæ-bhÃvÅ etaæ\<*<2>*>/ anatÅto ti.' Iti ajjhattaæ vÃ\<*<3>*>/ kÃye kÃyÃnupassÅ viharati, bahiddhà và kÃye kÃyÃnupassÅ viharati, ajjhatta-bahiddhà và kÃye kÃyÃnupassÅ viharati. Samudaya-dhammÃnupassÅ và kÃyasmiæ viharati, vaya-dhammÃnupassÅ và kÃyasmiæ viharati, samudaya-vaya-dhammÃnupassÅ và kÃyasmiæ viharati. `Atthi kÃyo ti' và pan' assa sati paccupaÂÂhità hoti yÃvad eva ¤Ãïa-mattÃya patissati-mattÃya. Anissito ca viharati na ca ki¤ci loke upÃdiyati. Evam pi bhikkhave bhikkhu kÃye kÃyÃnupassÅ viharati\<*<4>*>/. 8. Puna ca paraæ bhikkhave bhikkhu seyyathà pi passeyya sarÅraæ sÅvathikÃya {cha¬¬itaæ} kÃkehi và khaj- jamÃnaæ kulalehi và khajjamÃnaæ gijjhehi và khajja- mÃnaæ supÃïehi\<*<5>*>/ và khajjamÃnaæ sigÃlehi và khajja- mÃnaæ vividhehi\<*<6>*>/ và pÃïaka-jÃtehi khajjamÃnaæ, so imam eva kÃyaæ upasaæharati: `Ayam pi kho kÃyo evaæ- dhammo evaæ-bhÃvÅ etaæ anatÅto ti.' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Col DhÃtu-manasikÃra-kaï¬aæ. 2 Sd (here only); Bm M. iii. 91 evam; Sc evam corrected to etaæ. 3 Bm K omit the rest, but adds no title to the section. 4 Col adds PaÂhamaæ sÅvathikaæ. 5 SS Col supÃnehi; Sky at M. iii. 91 supÃïehi; Bm kaÇkhehi; K M. iii. 91 suvÃnehi. 6 Bm adds Sunakhehi và khajjamÃnaæ, byagghehi và khajjamÃnaæ, dipÅhi (sic) và khajjamÃnaæ. Comp. Yog. Man. 55. >/ #<[page 296]># %<296 MAHù-SATIPAèèHùNA SUTTANTA. [D. xxii. 8.>% Iti ajjhattaæ vÃ\<*<1>*>/ kÃye kÃyÃnupassÅ viharati, bahiddhà và kÃye kÃyÃnupassÅ viharati, ajjhatta-bahiddhà và kÃye kÃyÃnupassÅ viharati. Samudaya-dhammÃnupassÅ và kÃyasmiæ viharati, vaya-dhammÃnupassÅ và kÃyasmiæ viharati, samudaya-vaya-dhammÃnupassÅ và kÃyasmiæ viharati. `Atthi kÃyo ti' và pan' assa {sati paccupaÂÂhitÃ} hoti yÃvad eva ¤Ãïa-mattÃya patissati-mattÃya. Anissito ca viharati, na ca ki¤ci loke upÃdiyati. Evam pi bhik- khave bhikkhu kÃye kÃyÃnupassÅ viharati. 9. Puna ca paraæ bhikkhave bhikkhu seyyathà pi passeyya sarÅraæ sÅvathikÃya cha¬¬itaæ aÂÂhi-saÇkhali- kaæ\<*<2>*>/ sa-maæsa-lohitaæ nahÃru\<*<3>*>/-{sambandhaæ},\<*<4>*>/ . . . pe . . . aÂÂhi-saÇkhalikaæ nimmaæsaæ lohitamakkhitaæ\<*<5>*>/ nahÃru-sambandhaæ,\<*<6>*>/ . . . pe . . . aÂÂhi-saÇkhalikaæ\<*<7>*>/ apagata-maæsa-lohitaæ nahÃru-sambandhaæ\<*<8>*>/ . . . pe . . . {aÂÂhikÃni} apagata-sambandhÃni\<*<9>*>/ disÃ-vidisÃsu\<*<10>*>/ vikkhittÃni a¤¤ena hatthaÂÂhikaæ a¤¤ena pÃdaÂÂhikaæ\<*<11>*>/ a¤¤ena jaÇ- ghaÂÂhikaæ a¤¤ena ÆraÂÂhikaæ\<*<12>*>/ a¤¤ena kaÂaÂÂhikaæ\<*<13>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm omits to close of section. 2 Sc Col K aÂÂhi-; so SS below; Scd (here only) Mt, M. iii. 91, Bm aÂhika-. 3 Bm nhÃru, and below. 4 Col completes "so imam," &c., and then has a fresh beginning and close for each succeeding clause. Bm inserts pa; K pe. 5 All MSS. and editions nimmaæsa-; Col lohitamakkhittam. Comp. M. i. 364. 6 Bm inserts pa; K pe. 7 Bm Mt aÂÂhika-. 8 Bm inserts pa; K pe. 9 St sambandhanÃni; K apagatanahÃrusambandhÃni. K (SÅ) apagatasambandhÃni, imasmi¤ ca pabbe hatthaÂÂhikaæ pÃdaÂÂhikaæ jaÇghaÂÂhikaæ uraÂÂhikaæ kaÂhaÂÂhikaæ piÂÂhikaïÂakanti evaæ pÃÂhakkamo dissati. 10 So Sdt Col M. iii. 92; Sc vidisà corrected to vidisÃsu; K Mt vidisÃ. 11 Bm inserts a¤¤ena goppakaÂthikaæ [? intended for gopphak-]. 12 So SS Mt Col; Bm K ÆruÂÂhikaæ. 13 M. iii. 92 and Bm kaÂiÂÂhikam; Bm adds a¤¤ena phÃsukaÂÂhikaæ; K kaÂhaÂÂhikaæ. >/ #<[page 297]># %% a¤¤ena piÂÂhi-kaïÂakaæ\<*<1>*>/ a¤¤ena sÅsa-kaÂÃhaæ, so imam eva kÃyaæ upasaæharati: `Ayam pi kho kÃyo evaæ- dhammo evaæ-bhÃvÅ etaæ\<*<2>*>/ anatÅto ti.' Iti ajjhattaæ vÃ\<*<3>*>/ kÃye kÃyÃnupassÅ viharati, bahiddhà và kÃye kÃyÃnupassÅ viharati, ajjhatta-bahiddhà và kÃye kÃyÃnupassÅ viharati. Samudaya-dhammÃnupassÅ và kÃyas- miæ viharati, vaya-dhammÃnupassÅ và kÃyasmiæ viharati, samudaya-vaya-dhammÃnupassÅ kÃyasmiæ viharati. `Atthi kÃyo' ti' và pan' assa sati paccupaÂÂhità hoti yÃvad eva ¤Ãïa-mattÃya patissati-{mattÃya}. Anissito ca viharati na ca ki¤ci loke upÃdiyati. Evam pi bhikkhave bhikkhu kÃye kÃyÃnupassÅ viharati. 10. Puna ca paraæ bhikkhave bhikkhu seyyathà pi passeyya sarÅraæ {sÅvathikÃya} cha¬¬itaæ aÂÂhikÃni setÃni saÇkha-vaïïÆpanibhÃni,\<*<4>*>/ . . . pe . . . aÂÂhikÃni pu¤ja- kitÃni\<*<5>*>/ terovassikÃni,\<*<6>*>/ . . . pe . . . aÂÂhikÃni pÆtÅni\<*<7>*>/ cuïïaka-jÃtÃni, so imam eva kÃyaæ upasaæharati: `Ayam pi kho kÃyo evaæ-dhammo evaæ-bhÃvÅ etaæ anatÅto ti.' Iti ajjhattaæ và kÃye kÃyÃnupassÅ viharati, bahiddhà và kÃye kÃyÃnupassÅ viharati, ajjhatta-bahiddhà và kÃye \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So St Col Mt Scd kaïÂhakam; Bm piÂÂhiÂÂhikaæ, and adds a¤¤ena khandhaÂÂhikaæ a¤¤ena gÅvaÂÂhikaæ a¤¤ena hanukaÂÂhikaæ a¤¤ena dantaÂÂhikaæ; K piÂÂhaÂÂikaæ, and adds a¤¤ena kaïÂakaÂÂhikaæ a¤¤ena phÃsukaÂÂhikaæ a¤¤ena uraÂÂhikaæ a¤¤ena aæsaÂÂhikaæ a¤¤ena bÃhuÂÂhikaæ a¤¤ena gÅvaÂÂhikaæ a¤¤ena hanukaÂÂhikaæ a¤¤ena dantaÂÂhikaæ. 2 Sdt Col etaæ, so Tr; Sc evaæ corrected to etaæ; Bm evaæ. 3 Bm omits the rest. 4 Col vaïïÆpaïibhÃni so imam, &c.; Bm vaïïapaÂibhÃgÃni . . . pa . . .; K saÇkhavaïïasannikÃni . . . pe . . .; K (SÅ)-vaïïÆpanibhÃni; K (Cy)= Bm. 5 So Col Mt Bm K; Scdt -katÃni; M. iii. 92 -pu¤jakajÃtÃni. 6 So Mt Bm K Sd, M. iii. 92, S. iv. 185; Sct Col S. iv. 161 therovassikÃni. 7 Sdt pÆtikÃni. >/ #<[page 298]># %<298 MAHù-SATIPAèèHùNA SUTTANTA. [D. xxii. 10.>% kÃyÃnupassÅ viharati. Samudaya-dhammÃnupassÅ và kÃyasmiæ viharati, vaya-dhammÃnupassÅ và kÃyasmiæ viharati, samudaya-vaya-dhammÃnupassÅ và kÃyasmiæ viharati. `Atthi kÃyo ti' và pan' assa sati paccupaÂÂhità hoti yÃvad eva ¤Ãïa-mattÃya patissati-mattÃya. Anissito ca viharati na ca ki¤ci loke upÃdayati. Evaæ kho bhik- khave bhikkhu kÃye kÃyÃnupassÅ viharati\<*<1>*>/. 11. Katha¤ ca\<*<2>*>/ bhikkhave bhikkhu vedanÃsu vedanÃ- nupassÅ viharati? Idha bhikkhave bhikkhu sukhaæ\<*<3>*>/ vedanaæ vediya- mÃno\<*<4>*>/ `Sukhaæ vedanaæ vediyÃmÅti' pajÃnÃti, dukkhaæ\<*<5>*>/ vedanaæ vediyamÃno `Dukkhaæ vedanaæ vediyÃmÅti' pajÃnÃti. {Adukkha-m-asukhaæ}\<*<6>*>/ vedanaæ vediyamÃno `{Adukkha-m-asukhaæ} vedanaæ vediyÃmÅti' pajÃnÃti. SÃmisaæ và sukhaæ vedanaæ vediyamÃno `SÃmisaæ sukhaæ vedanaæ vediyÃmÅti' pajÃnÃti. NirÃmisaæ và sukhaæ vedanaæ vediyamÃno `NirÃmi- saæ sukhaæ vedanaæ vediyÃmÅti' pajÃnÃti. SÃmisaæ và dukkhaæ vedanaæ vediyamÃno `SÃmisaæ dukkhaæ vedanaæ vediyÃnÅti' pajÃnÃti. NirÃmisaæ và dukkhaæ vedanaæ vediyamÃno `NirÃmisaæ dukkhaæ vedanaæ vediyÃmÅti' pajÃnÃti. SÃmisaæ và {adukkha-m-asukhaæ} vedanaæ vediyamÃno `SÃmisaæ {adukkha-m-asukhaæ vedanaæ vediyÃmÅti' pajÃnÃti. NirÃmisaæ và {aduk- kha-m-asukhaæ} vedanaæ vediyamÃno `NirÃmisaæ {adukkha-m-asukhaæ} vedanaæ vediyÃmÅti' pajÃnÃti. Iti ajjhattaæ và vedanÃsu vedanÃnupassÅ viharati, bahiddhà và vedanÃsu vedanÃnupassÅ viharati, ajjhatta- bahiddhà và vedanÃsu vedanÃnupassÅ viharati. Samu- daya-dhammÃnupassÅ và vedanÃsu viharati, vaya- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm adds Nava-sivathika-pabbaæ niÂÂhitaæ. Cuddasa kÃyÃnupassanà niÂÂhitÃ. K adds NavasÅvathikÃpabbaæ niÂÂhitaæ KÃyÃnupassanà niÂÂhitÃ. Col. Navamaæ sÅvathikaæ. KÃyÃnupassanÃ-satipaÂÂhÃnÃm. 2 Bm adds pana. 3 Bm K add vÃ. 4 Bm K vedayamÃno, and so onwards. 5 Bm K add vÃ. 6 Bm K add vÃ. >/ #<[page 299]># %% dhammÃnupassÅ và vedanÃsu viharati, samudaya-vaya- dhammÃnupassÅ và vedanÃsu viharati. `Atthi vedanà ti' và pan' assa sati paccupaÂÂhità hoti yÃvad eva ¤aïa- mattÃya patissati-mattÃya. Anissito ca viharati na ca ki¤ci loke upÃdiyati. Evaæ\<*<1>*>/ kho bhikkhave bhikkhu vedanÃsu vedanÃnupassÅ viharati\<*<2>*>/. 12. Katha¤ ca\<*<3>*>/ bhikkhave bhikkhu citte cittÃnupassÅ viharati? Idha bhikkhave bhikkhu\<*<4>*>/ sarÃgaæ và cittaæ `sarÃgaæ cittan ti' pajÃnÃti, vÅtarÃgaæ\<*<5>*>/ và cittaæ `vÅtarÃgaæ cittan ti' pajÃnÃti, sadosaæ và cittaæ `sadosaæ cittan ti' pajÃnÃti, vÅtadosaæ và cittaæ `vÅtadosaæ cittan ti' pajÃnÃti, samohaæ và cittaæ `samohaæ cittan ti' pajÃnÃti, vÅtamohaæ và cittaæ `vÅtamohaæ cittan ti' pajÃnÃti, saækhittaæ và cittaæ `saækhittaæ cittan ti' pajÃnÃti, vikkhittaæ và cittaæ `vikkhittaæ cittan ti' pajÃnÃti, mahaggataæ và cittaæ `mahaggataæ cittan ti' pajÃnÃti, amahaggataæ và cittaæ `amahaggataæ cittan ti' pajÃnÃti, sa-uttaraæ và cittaæ `sa-uttaraæ cittan ti' pajÃnÃti, anuttaraæ và cittaæ `anuttaraæ cittan ti' pajÃnÃti, samÃhitaæ và cittaæ `samÃhitaæ cittan ti' pajÃnÃti, asamÃhitaæ và cittaæ `asamÃhitaæ cittan ti' pajÃnÃti, vimuttaæ và cittaæ `vimuttaæ cittan ti' pajÃnÃti, avimuttaæ và cittaæ `avimuttaæ cittan ti' pajÃnÃti. Iti ajjhattaæ và citte cittÃnupassÅ viharati, bahiddhà và citte cittÃnupassÅ viharati, ajjhatta-bahiddhà và citte cittÃnupassÅ viharati. Samudaya-dhammÃnupassÅ và cittasmiæ viharati, vaya-dhammÃnupassÅ và cittasmiæ viharati, samudaya-vaya-dhammÃnupassÅ và cittasmiæ viharati. `Atthi cittan ti' và pan' assa sati paccupaÂÂhità \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm adds pi. 2 Bm K add VedanÃnupassanà niÂÂhitÃ. Col. adds VedanÃnupassanÃ-satipaÂÂhÃnaæ. 3 Bm adds pana. 4 See Vol. i. p. 80. 5 Bm vita-. >/ #<[page 300]># %<300 MAHù-SATIPAèèHùNA SUTTANTA. [D. xxii. 12.>% hoti yÃvad eva ¤Ãïa-mattÃya patissati-mattÃya. Anissito ca viharati na ca ki¤ci loke upÃdiyati. Evaæ\<*<1>*>/ kho bhikkhave bhikkhu citte cittÃnupassÅ viharati\<*<2>*>/. 13. Katha¤ ca\<*<3>*>/ bhikkhave bhikkhu dhammesu dham- mÃnupassÅ viharati? Idha bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammÃnupassÅ viharati pa¤casu nÅvaraïesu. Katha¤ ca\<*<4>*>/ bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammÃ- nupassÅ viharati pa¤casu nÅvaraïesu? Idha bhikkhave bhikkhu santaæ và ajjhattaæ kÃma- cchandaæ `Atthi me ajjhattaæ kÃmacchando ti' pajÃ- nÃti, asantaæ và ajjhattaæ kÃmacchandaæ `N' atthi me ajjhattaæ kÃmacchando ti' pajÃnÃti. Yathà ca anup- pannassa kÃmacchandassa uppÃdo hoti ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca uppannassa kÃmacchandassa pahÃnaæ hoti ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca pahÅnassa kÃmacchandassa Ãyatiæ anuppÃdo hoti ta¤ ca pajÃnÃti. Santaæ và ajjhattaæ vyÃpÃdaæ\<*<5>*>/ `Atthi me ajjhattaæ vyÃpÃdo ti' pajÃnÃti, asantaæ và ajjhattaæ vyÃpÃdaæ `N' atthi me ajjhattaæ vyÃpÃdo ti' pajÃnÃti. Yathà ca anuppannassa vyÃpÃdassa uppÃdo hoti ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca uppannassa vyÃpÃdassa pahÃnaæ hoti ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca pahÅnassa vyÃpÃdassa Ãyatiæ anuppÃdo hoti ta¤ ca pajÃnÃti. Santaæ và ajjhattaæ thÅna-middhaæ `Atthi me ajjhattaæ thÅna-middhan ti' pajÃnÃti, asantaæ và ajjhattaæ thÅna-middham `N' atthi me ajjhattaæ thÅna- middhan ti' pajÃnÃti. Yathà ca anuppannassa thÅna- middhassa uppÃdo hoti ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca uppan- nassa thÅna-middhassa pahÃnaæ hoti ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca pahÅnassa thÅna-middhassa Ãyatiæ anuppÃdo hoti ta¤ ca pajÃnÃti. Santaæ và ajjhattaæ uddhacca-kukkuccaæ `Atthi me \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm adds pi. 2 Bm K add CittÃnupassanà niÂÂhitÃ. Col adds CittÃnupassanà satipaÂÂhÃnaæ. 3 Bm adds pana. 4 Bm adds pana. 5 Bm K Mt byÃpÃdaæ. >/ #<[page 301]># %% ajjhattaæ uddhacca-kukkuccan ti' pajÃnÃti, asantaæ và ajjhattaæ uddhacca-kukkuccaæ `N' atthi me ajjhattaæ uddhacca-kukkuccan ti' pajÃnÃti. Yathà ca anuppan- nassa uddhacca-kukkuccassa uppÃdo hoti ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca uppannassa uddhacca-kukkucassa pahÃnaæ hoti ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca pahÅnassa uddhacca-kukkuccassa Ãyatiæ anuppÃdo hoti ta¤ ca pajÃnÃti. Santaæ và ajjhattaæ vicikiccahaæ `Atthi me ajjhat- taæ vicikicchà ti' pajÃnÃti, asantaæ và ajjhattaæ vici- kicchaæ `N' atthi me ajjhattaæ vicikicchà ti' pajÃnÃti. Yathà ca anuppannÃya vicikicchÃya uppÃdo hoti ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca uppannÃya vicikicchÃya pahÃnaæ hoti ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca pahÅnÃya vicikicchÃya Ãyatiæ anuppÃdo hoti ta¤ ca pajÃnÃti. Iti ajjhattaæ và dhammesu dhammÃnupassÅ viharati, bahiddhà và dhammesu dhammÃnupassÅ viharati, ajjhatta- bahiddhà và dhammesu dhammÃnupassÅ viharati. Samu- daya-dhammÃnupassÅ và dhammesu viharati, vaya-dham- mÃnupassÅ và dhammesu viharati, samudaya-vaya-dham- mÃnupassÅ và dhammesu viharati. `Atthi\<*<1>*>/ dhammà ti' và pan' assa sati paccupaÂÂhità hoti yÃvad eva ¤Ãïa- mattÃya patissati-mattÃya. Anissito ca viharati na ca ki¤ci loke upÃdiyati. Evaæ\<*<2>*>/ kho bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammÃnupassÅ viharati pa¤casu nÅvaraïesu\<*<3>*>/. 14. Puna ca paraæ bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammÃnupassÅ viharati pa¤cas'\<*<4>*>/ upÃdÃnakkhandhesu. Katha¤ ca bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammÃnu- passÅ viharati pa¤cas' upÃdÃnakkhandhesu? Idha bhikkhave bhikkhu `Iti rÆpaæ, iti rÆpassa samudayo, iti rÆpassa atthagamo\<*<5>*>/ -- iti vedanÃ, iti veda- nÃya samudayo, iti vedanÃya atthagamo -- iti sa¤¤Ã, iti sa¤¤Ãya samudayo, iti sa¤¤Ãya atthagamo -- iti saækhÃrÃ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 St ati. 2 Bm K add pi. 3 Bm adds Nivaraïa-pabbaæ niÂÂhitaæ. K adds NÅv-. pabbaæ niÂÂhitaæ. Col adds NÅvaraïa-niddesaæ. 4 So SS Mt Col throughout; Bm K pa¤casu throughout. 5 Bm K atthaÇgamo throughout. >/ #<[page 302]># %<302 MAHù-SATIPAèèHùNA SUTTANTA. [D. xxii. 14>% iti {saækhÃrÃnaæ} samudayo, iti {saækhÃrÃnaæ} atthagamo -- iti vi¤¤Ãïaæ, iti vi¤¤Ãïassa samudayo, iti vi¤¤Ãïassa atthagamo ti,'\<*<1>*>/ Iti ajjhattaæ và dhammesu dham- mÃnupassÅ viharati, bahiddhà và dhammesu dhammÃnu- passÅ viharati, ajjhatta-bahiddhà và dhammesu dham- mÃnupassÅ viharati. Samudaya-dhammÃnupassÅ và dhammesu viharati, vaya-dhammÃnupassÅ và dhammesu viharati, samudaya-vaya-dhammÃnupassÅ và dhammesu viharati. `Atthi dhammà ti' và pan' assa sati pac- cupaÂÂhità hoti yÃvad eva ¤Ãïa-mattÃya patissati- mattÃya. Anissito ca viharati na ca ki¤ci loke upÃdiyati. Evaæ\<*<2>*>/ kho bhikkhave bhikkhu dhammesu dham- mÃnupassÅ viharati pa¤cas' upÃdÃnakkhandhesu\<*<3>*>/. 15. Puna ca paraæ bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammÃnupassÅ viharati chasu ajjhattika-bÃhiresu Ãyatanesu. Katha¤ ca\<*<4>*>/ bhikkhave bhikkhu dhammesu dham- mÃnupassÅ viharati chasu ajjhattika-bÃhiresu Ãyatanesu? Idha bhikkhave bhikkhu cakkhu¤ ca pajÃnÃti, rÆpe ca pajÃnÃti, ya¤ ca tad ubhayaæ paÂicca uppajjati saæyoja- naæ\<*<5>*>/ ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca anuppannassa saæyo- janassa uppÃdo hoti ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca uppannassa saæyojanassa pahÃnaæ hoti ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca pahÅ- nassa saæyojanassa Ãyatiæ anuppÃdo hoti ta¤ ca pajÃ- nÃti . . . sota¤ ca pajÃnÃti, sadde ca pajÃnÃti . . . pe\<*<6>*>/ . . . ghÃna¤\<*<7>*>/ ca pajÃnÃti, gandhe ca pajÃnÃti . . . pe . . . jivha¤ ca pajÃnÃti, rase ca pajÃnÃti . . . pe . . . kÃya¤ ca pajÃnÃti, phoÂÂhabbe ca pajÃnÃti . . . pe . . . mana¤ ca pajÃnÃti, dhamme ca pajÃnÃti, ya¤ ca tad \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sct Bm omit ti. 2 Sdt evam eva; Sc has the eva corrected to pi. 3 Bm K add khandha-pabbaæ niÂÂhitaæ. Col khandhaniddesaæ. 4 Bm adds pana. 5 K sa¤¤oj-, and onwards. 6 Scd Col Bm repeat ya¤ ca tad ubhayaæ, &c.; and so on in succession. Pe not in SS. 7 Col ghÃïa¤. >/ #<[page 303]># %% ubhayaæ {paÂicca} uppajjati saæyojanaæ ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca anuppannassa saæyojanassa uppÃdo hoti ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca uppannassa saæyojanassa pahÃnaæ hoti ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca pahÅnassa saæyojanassa Ãyatim anuppÃdo hoti ta¤ ca pajÃnÃti. Iti ajjhattaæ và dhammesu dhammÃnupassÅ viharati, bahiddhà và dhammesu dhammÃnupassÅ viharati, ajjhatta- bahiddhà và dhammesu dhammÃnupassÅ viharati. Samu- daya-dhammÃnupassÅ và dhammesu viharati, vaya-dham- mÃnupassÅ và dhammesu viharati, samudaya-vaya-dham- mÃnupassÅ và dhammesu viharati. `Atthi dhammà ti' và pan' assa sati {paccupaÂÂhitÃ} hoti yÃvad eva ¤Ãïa- mattÃya patissati-mattÃya. Anissito ca viharati na ca ki¤ci loke upÃdiyati. Evaæ kho bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammÃnupassÅ viharati ajjhattika-bÃhiresu Ãyatanesu\<*<1>*>/. 16. Puna ca paraæ bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammÃnupassÅ viharati sattasu bojjhaÇgesu. Katha¤ ca\<*<2>*>/ bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammÃ- nupassÅ viharati sattasu bojjhaÇgesu? Idha bhikkhave bhikkhu santaæ và ajjhattaæ sati- sambojjhaÇgaæ `Atthi me ajjhattaæ sati-sambojjhaÇgo {ti} pajÃnÃti. Asantaæ và ajjhattaæ sati-sambojjhaÇgaæ `N' atthi me ajjhattaæ sati-sambojjhaÇgo ti' pajÃnÃti. Yathà ca anuppannassa sati-sambojjhaÇgassa uppÃdo hoti ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca uppannassa sati-sambojjhaÇgassa bhÃvanÃya\<*<3>*>/ pÃripÆrÅ hoti ta¤ ca pajÃnÃti. . . . santaæ và ajjhattaæ dhamma-vicaya-samboj- jhaÇgaæ . . . pe\<*<4>*>/ . . . . . . santaæ và ajjhattaæ viriya-sambojjhaÇgaæ . . . pe . . . . . . santaæ và ajjhattaæ pÅti-sambojjhaÇgaæ . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K add ùyatana-pabbaæ niÂÂhitaæ. Col adds ùyatana-niddesaæ. 2 Bm adds pana. 3 K Mt bhÃvanÃpÃripÆri, and below. 4 Bm Col repeat the whole clause. >/ #<[page 304]># %<304 MAHù-SATIPAèèHùNA SUTTANTA. [D. xxii. 16.>% . . . santaæ và ajjhattaæ passaddhi-sambojjhaÇ- gaæ . . . pe . . . . . . santaæ và ajjhattaæ samÃdhi-sambojjhaÇ- gaæ . . . pe . . . . . . santaæ và ajjhattaæ upekhÃ\<*<1>*>/-sambojjhaÇgaæ `Atthi me ajjhattaæ upekhÃ-sambojjhaÇgo ti' pajÃnÃti. Asantaæ và ajjhattaæ upekhÃ-sambojjhaÇgaæ `N' atthi me ajjhattaæ upekhÃ-sambojjhaÇgo ti' pajÃnÃti. Yathà ca anuppannassa upekhÃ-sambojjhaÇgassa uppÃdo hoti ta¤ ca pajÃnÃti, yathà ca uppannassa upekhÃ-sambojjhaÇ- gassa bhÃvanÃya pÃripÆrÅ hoti ta¤ ca pajÃnÃti. Iti ajjhattaæ và dhammesu dhammÃnupassÅ viharati, bahiddhà và dhammesu dhammÃnupassÅ viharati, ajjhatta- bahiddhà và dhammesu dhammÃnupassÅ viharati. Samu- daya-dhammÃnupassÅ và dhammesu viharati, vaya-dham- mÃnupassÅ và dhammesu viharati, samudaya-vaya-dham- mÃnupassÅ và dhammesu viharati. `Atthi dhammà ti' và pan' assa sati {paccuppaÂÂhitÃ} hoti yÃvad eva ¤Ãïa- mattÃya patissati-mattÃya. Anissito ca viharati na ca ki¤ci loke upÃdiyati. Evaæ\<*<2>*>/ kho bhikkhave bhikkhu dham- mesu dhammÃnupassÅ viharati sattasu sambojjhaÇgesu\<*<3>*>/. 17. Puna ca paraæ bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammÃnupassÅ viharati catusu\<*<4>*>/ ariya-saccesu. Katha¤ ca\<*<5>*>/ bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammÃ- nupassÅ viharati catusu\<*<6>*>/ ariya-saccesu? Idha bhikkhave bhikkhu `Idaæ dukkhan ti' yathÃ- bhÆtaæ pajÃnÃti, `Ayaæ dukkha-samudayo ti' yathÃ- bhÆtaæ pajÃnÃti, `Ayaæ dukkha-nirodho ti' yathÃbhÆ- taæ pajÃnÃti, `Ayaæ dukkha-nirodha-gÃminÅ\<*<7>*>/ paÂipadà ti' yathÃbhÆtaæ pajÃnÃti\<*<8>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K upekkhÃ. 2 Bm K evampi. 3 Bm K add BojjhaÇga-pabbaæ niÂÂhitam. K further adds PaÂhama-bhÃïavÃro. Col adds BojjhaÇga-niddesaæ. PaÂhamaka-bhÃnavÃraæ (sic). 4 Bm K catÆsu. 5 Bm adds pana. 6 Bm catÆsu. 7 SS often gÃmini; Bm gÃmiïi. 8 Bm adds PaÂhama-BhÃïavÃraæ niÂÂhitaæ. >/ #<[page 305]># %% 18. \<*<1>*>/ Katama¤ ca bhikkhave dukkhaæ ariya-saccaæ? JÃti pi dukkhÃ, jarà pi dukkhà [vyÃdhi pi dukkhÃ],\<*<2>*>/ maraïam pi dukkhaæ, soka-parideva-dukkha-domanass- upÃyÃsà pi dukkhÃ,\<*<3>*>/ yam p' icchaæ na labhati tam pi dukkhaæ, saækhittena {pa¤cupÃdÃna-kkhandhÃ} dukkhÃ\<*<4>*>/. Katamà ca bhikkhave jÃti? Yà tesaæ tesaæ sattÃnaæ tamhi tamhi satta-nikÃye jÃti sa¤jÃti okkanti\<*<5>*>/ abhinib- batti khandÃnaæ pÃtu-bhÃvo ÃyatanÃnaæ paÂilÃbho, ayaæ vuccati bhikkhave jÃti. Katamà ca bhikkhave jarÃ? Yà tesaæ tesaæ {sattÃ- naæ} tamhi tamhi satta-nikÃye jarà jÅraïatÃ\<*<6>*>/ khaï¬iccaæ pÃliccaæ valittacatÃ\<*<7>*>/ Ãyuno saæhÃni\<*<8>*>/ indriyÃnaæ pari- pÃko, ayaæ vuccati bhikkhave jarÃ. Katama¤ ca bhikkhave maraïaæ? Yam\<*<9>*>/ tesaæ tesaæ sattÃnaæ tamhà tamhà satta-nikÃyà cuti cavanatà bhedo antaradhÃnaæ maccu maraïaæ kÃla-kiriyà khandhÃnaæ bhedo kaÊebarassa\<*<10>*>/ nikkhepo,\<*<11>*>/ idaæ vuccati bhikkhave maraïaæ. Katamo ca bhikkhave soko? Yo kho bhikkhave a¤¤atara¤¤atarena vyasanena\<*<12>*>/ samannÃgatassa a¤¤atar- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 The following sections are not in the Majjhima. 2 Bm K omit. It is also omitted in the questions below, and in M. iii. 249. Perhaps inserted here, by mistake, from the Dhammacakkappavattana Sutta (S. v. 421). 3 Bm adds apiyehi sampayogo dukkho, piyehi vippayogo dukkho (= S. v. 421). K adds appiyahi (sic) sampayogo pi dukkho, piyehi vippayogo pi dukkho. 4 Sd Bm pi dukkhÃ; Sct Col K omit pi. 5 K adds nibbatti. So M. iii. 249. 6 Bm jir-. 7 K valitacatÃ. K (note) valittacatÃtipi pÃÂho. 8 Sd saæhÃnÅ. So M. iii. 249; Sct Col K -ni. So M. i. 49; S. ii. 2, 42; Dh. S. 644. 9 K yÃ. 10 Scd kalebarassa; Bm K kaÊevarassa. See M. i. 49, iii. 1, 249; A. ii.48 = S. i. 62; JÃt. ii. 437. 11 Bm adds jÅvitindriyass' upacchedo. 12 Bm K M iii. 149 byas- and below S. >/ #<[page 306]># %<306 MAHù-SATIPAèèHùNA SUTTANTA. [D. xxii. 18.>% a¤¤atarena dukkha-dhammena phuÂÂhassa soko socanà socitattaæ anto-soko anto-parisoko, ayaæ vuccati bhikkhave soko. Katamo ca bhikkhave paridevo? Yo kho bhikkhave a¤¤atara¤¤atarena vyasanena samannÃgatassa a¤¤atar- a¤¤atarena dukkha-dhammena phuÂÂhassa Ãdevo pari- devo\<*<1>*>/ Ãdevanà paridevanÃ\<*<1>*>/ Ãdevitattaæ paridevitattaæ, ayaæ vuccati bhikkhave paridevo. Katama¤ ca bhikkhave dukkhaæ? Yaæ kho bhik- khave kÃyikaæ dukkhaæ kÃyikaæ asÃtaæ kÃya-sam- phassajaæ dukkhaæ asÃtaæ vedayitaæ, idaæ vuccati bhikkhave dukkhaæ. Katama¤ ca bhikkhave domanassaæ? Yaæ kho bhikkhave cetasikaæ dukkhaæ cetasikaæ asÃtaæ mano- samphassajaæ\<*<2>*>/ dukkhaæ asÃtaæ vedayitaæ, idaæ vuccati bhikkhave domanassaæ. Katamo ca bhikkhave upÃyÃso? Yo kho bhikkhave a¤¤atara¤¤atarena vyasanena samannÃgatassa a¤¤atar- a¤¤atarena dukkha-dhammena phuÂÂhassa ÃyÃso upÃyÃso ÃyÃsitattaæ upÃyÃsitattaæ, ayaæ vuccati bhikkhave upÃyÃso\<*<3>*>/. \<-------------------------------------------------------------------------- 1-1 Bm omits, and so Sky at M. iii. 250. 2 K (note) cetosamphassajanti và pÃÂho. M. (iii. 250) omits these two words. 3 Bm K add katamo ca bhikkhave apiyehi1 sampayogo dukkho? Idha yassa te honti aniÂÂhà akantà amanÃpà rÆpà saddà gandhà rasà phoÂÂhabbà dhammÃ,2 ye và pan' assa te3 honti anattha-kÃmà ahita-kÃmà aphÃsuka-kÃmà ayogakkhema-kÃmÃ, yà tehi saddhiæ saÇgati4 samÃgamo samodhÃnaæ missÅ-bhÃvo, ayaæ vuccati bhikkhave apiyehi sampayogo dukkho. Katamo ca bhikkhave piyehi vippayogo dukkho? Idha yassa te honti iÂÂhà kantà manÃpà rÆpà saddà gandhà rasà phoÂÂhabbà dhammÃ,4 ye và pan' assa te4 honti attha-kÃmà hitakÃmà phÃsuka-kÃmà yogakkhema-kÃmÃ, mÃtà và pità và bhÃtà và bhaginÅ và 5kaniÂÂhà vÃ5 mittà và amaccà và ¤Ãti-sÃlohità vÃ, 6yà tehi saddhiæ6 asaÇgati asamÃgamo asamodhÃnaæ amissÅ-bhÃvo, ayaæ vuccati bhikkhave piyehi vippayogo dukkho. ---------------------------------- 1 K appiy-, and below. 2 K omits. 3 K omits. 4 K -kÃmà tesaæ saÇgati. 4-4 K omits. 5-5 K omits. 6-6 K tesaæ. >/ #<[page 307]># %% Katama¤ ca bhikkhave yam p' icchaæ na labhati tam pi dukkhaæ? JÃti-dhammÃnaæ bhikkhave sattÃnaæ evaæ icchà uppajjati: `Aho vata mayaæ na jÃti\<*<1>*>/-dhammà assÃma, na ca vata no jÃti ÃgaccheyyÃti.' Na kho pan' etaæ icchÃya pattabbaæ. Idam pi yam p' icchaæ na labhati tam pi dukkhaæ. JarÃ-dhammÃnaæ bhikkhave sattÃnaæ . . . pe\<*<2>*>/ . . . vyÃdhi\<*<3>*>/-dhammÃnaæ bhikkhave sattÃnaæ . . . pe . . . maraïa-dhammÃnaæ bhikkhave sattÃnaæ . . . pe . . . soka-parideva-dukkha-domanass- upÃyÃsa-dhammÃnaæ\<*<4>*>/ bhikkhave sattÃnaæ evaæ icchà uppajjati: `Aho vata mayaæ na soka-parideva-dukkha- domanassa-upÃyÃsa-dhammÃ\<*<5>*>/ assÃma, na ca vata no soka-parideva-dukkha-domanassa-upÃyÃsà Ãgaccheyyun ti.' Na kho pan' etaæ icchÃya pattabbaæ. Idam pi yam p' icchaæ na labhati tam pi dukkhaæ. Katame\<*<6>*>/ ca bhikkhave saækhittena {pa¤cupÃdÃna-k- khandhÃ}\<*<7>*>/ dukkhÃ? SeyyathÅdaæ {rÆpÆpÃdÃna-kkhandho}\<*<8>*>/ {vedanÆpÃdÃna-kkhandho} {sa¤¤ÆpÃdÃna-kkhandho} {saækhÃrÆ- pÃdÃna-kkhandho} {vi¤¤ÃïÆpÃdÃnakkhandho}, ime vuc- canti bhikkhave saækhittena {pa¤cupÃdÃna-kkhandhÃ}\<*<9>*>/ dukkhÃ. Idaæ vuccati bhikkhave dukkhaæ ariya-saccaæ. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scd jÃnÃti. 2 Not in SS or K; Col Bm repeat the whole; so below. 3 Bm K M. iii. 250 byÃdhi. 4 Col repeats the whole for each term, sokadhammÃnaæ, paridevadhammÃnaæ, &c. 5 K M. iii. 250 read -domanassupÃyÃsa-; Bm and Col repeat separately. 6 SS katamo; Bm K Col M. iii. 250 katame. 7 Bm adds pi. 8 St pa¤cÆp-; Scd Bm K rÆpÆp-. 9 Bm adds pi. >/ #<[page 308]># %<308 MAHù-SATIPAèèHùNA SUTTANTA. [D. xxii. 19.>% 19. Katama¤ ca bhikkhave dukkha-samudayaæ\<*<1>*>/ ariya-saccaæ? YÃyaæ taïhà ponobhavikÃ\<*<2>*>/ nandi-rÃga-sahagatà tatra tatrÃbhinandinÅ, seyyathÅdaæ kÃma-taïhà bhava-taïhà vibhava-taïhÃ. Sà kho pan' esà bhikkhave taïhà kattha uppajjamÃnà uppajjati, kattha nivisamÃnÃ\<*<3>*>/ nivisati\<*<3>*>/? Yaæ\<*<4>*>/ loke piya-rÆpaæ sÃta-rÆpaæ, etth' esà taïhà uppajjamÃnà uppajjati, ettha nivisamÃnà nivisati. Ki¤ci\<*<5>*>/ loke piya-rÆpaæ sÃta-rÆpaæ? Cakkhuæ\<*<6>*>/ loke piya-rÆpaæ sÃta-rÆpaæ, etth' esà taïhà uppajjamÃnà uppajjati, ettha nivisamÃnà nivisati. Sotaæ loke . . . pe . . . GhÃnaæ\<*<7>*>/ loke . . . pe . . . Jivhà loke . . . pe . . . KÃyo loke . . . pe . . . Mano loke piya-rÆpaæ sÃta-rÆpaæ, etth' esà taïhà uppajjamÃnà uppajjati, ettha nivisamÃnà nivisati. RÆpÃ\<*<8>*>/ loke . . . pe\<*<9>*>/ . . . Saddà loke . . . pe . . . Gandhà loke . . . pe . . . Rasà loke . . . pe . . . PhoÂÂhabbà loke . . . pe . . . Dhammà loke piya-rÆpaæ sÃta-rÆpaæ, etth' esà taïhà uppajjamÃnà uppajjati, ettha nivisamÃnà nivisati. Cakkhu-vi¤¤Ãïaæ loke . . . pe . . . Sota-vi¤¤Ãïaæ loke . . . pe . . . GhÃna-vi¤¤Ãïaæ loke . . . pe . . . JivhÃ-vi¤- ¤Ãïaæ loke . . . pe . . . KÃya-vi¤¤Ãïaæ loke . . . pe . . . Mano-vi¤¤Ãïaæ loke piya-rÆpaæ sÃta-rÆpaæ, etth' esà taïhà uppajjamÃnà uppajjati, ettha nivisamÃnà nivisati. Cakkhu-samphasso loke . . . pe . . . Sota-samphasso loke . . . pe . . . GhÃna-samphasso loke . . . pe . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K -ayo, both here and at M. iii. 250. 2 Bm K; S. iv. 421; ponobbhavikÃ. 3 Scd nivÅs-, and below. 4 Col omits; but reads yaæ in 20. 5 K ki¤ca. 6 Bm cakkhu. 7 So Scd Bm K; St (here only) Col throughout ghÃïaæ 8 SS Col rÆpam. 9 Col adds piya-rÆpaæ . . . nivisati, and so after each successive term, in this sentence and onwards. >/ #<[page 309]># %% JivhÃ-samphasso loke . . . pe . . . KÃya-samphasso loke . . . pe . . . Mano-samphasso loke piya-rÆpaæ sÃta- rÆpaæ, etth' esà taïhà uppajjamÃnà uppajjati, ettha nivisamÃnà nivisati. Cakkhu-samphassajà vedanà loke . . . pe . . . Sota- samphassajà vedanà loke . . . pe . . . GhÃna-samphas- sajà vedanà loke . . . pe . . . JivhÃ-samphassajà vedanà loke . . . pe . . . KÃya-samphassajà vedanà loke . . . pe . . . Mano-samphassajÃ\<*<1>*>/ vedanà loke piya-rÆpaæ sÃta-rÆpaæ, etth' esà taïhà uppajjamÃnà uppajjati, ettha nivisamÃnà nivisati. RÆpa-sa¤¤Ã loke, . . . pe . . . Sadda-sa¤¤Ã loke . . . pe . . . Gandha-sa¤¤Ã loke, . . . pe . . . Rasa-sa¤¤Ã loke . . . pe . . . PhoÂÂhabba-sa¤¤Ã loke . . . pe . . . Dhamma-sa¤¤Ã loke piya-rÆpaæ sÃta-rÆpaæ, etth' esà taïhà uppajjamÃnà uppajjati, ettha nivisamÃnà nivisati. RÆpa-sa¤cetanà loke . . . pe . . . Sadda-sa¤cetanà loke . . . pe . . . Gandha-sa¤cetanà loke . . . pe . . . Rasa-sa¤cetanà loke . . . pe . . . PhoÂÂhabba-sa¤cetanà loke . . . pe . . . Dhamma-sa¤cetanà loke piya-rÆpaæ sÃta-rÆpaæ, etth' esà taïhà uppajjamÃnà uppajjati, ettha nivisamÃnà nivisati. RÆpa-taïhà loke . . . pe . . . Sadda-taïhà loke . . . pe . . . Gandha-taïhà loke . . . pe . . . Rasa-taïhà loke . . . pe . . . PhoÂÂhabba-taïhà loke . . . pe . . . Dhamma-taïhà loke piya-rÆpaæ sÃta-rÆpaæ, etth' esà taïhà uppajjamÃnà uppajjati, ettha nivisamÃnà nivisati. RÆpa-vitakko loke . . . pe . . . Sadda-vitakko loke . . . pe . . . Gandha-vitakko loke . . . pe . . . Rasa-vitakko loke . . . pe . . . PhoÂÂhabba-vitakko loke . . . pe . . . Dhamma-vitakko loke piya-rÆpaæ sÃta-rÆpaæ, etth' esà taïhà uppajjamÃnà uppajjati, ettha nivisamÃnà nivisati. RÆpa-vicÃro loke . . . pe . . . Sadda-vitakko loke . . . pe . . . Gandha-vicÃro loke . . . pe . . . Rasa-vicÃro loke . . . pe . . . PhoÂÂhabba-vicÃro loke . . . pe . . . Dhamma-vicÃro loke piya-rÆpaæ sÃta-rÆpaæ, etth' esà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc vi¤¤Ãïa-. >/ #<[page 310]># %<310 MAHù-SATIPAèèHùNA SUTTANTA. [D. xxii. 19.>% taïhà uppajjamÃnà uppajjati, ettha nivisamÃnà nivisati. Idaæ vuccati bhikkhave dukkha-samudayaæ\<*<1>*>/ ariya- saccaæ. 20. Katama¤ ca bhikkhave\<*<2>*>/ dukkha-nirodhaæ\<*<3>*>/ ariya- saccaæ? Yo tassà yeva taïhÃya asesa-virÃga-nirodho cÃgo paÂinissaggo mutti anÃlayo. Sà kho pan' esà bhikkhave taïhà kattha pahÅyamÃnà pahÅyati, kattha nirujjhamÃnà nirujjhati? Yaæ\<*<4>*>/ loke piya-rÆpaæ sÃta-rÆpaæ, etth' esà taïhà pahÅyamÃnà pahÅyati, ettha nirujjhamÃnà nirujjhati. Ki¤ci\<*<5>*>/ loke piya-rÆpaæ sÃta-rÆpaæ\<*<6>*>/? Cakkhuæ\<*<7>*>/ loke piya-rÆpaæ sÃta-rÆpaæ, etth' esà taïhà pahÅyamÃnà pahÅyati, ettha nirujjhamÃnà nirujjhati. Sotaæ loke . . . pe . . . GhÃnaæ loke . . . pe . . . Jivhà loke . . . pe . . . KÃyo loke . . . pe . . . Mano loke piya-rÆpaæ sÃta-rÆpaæ, etth' esà taïhà pahÅyamÃnà pahÅyati, ettha nirujjhamÃnà nirujjhati. RÆpÃ\<*<8>*>/ loke . . . pe . . . Saddà loke . . . pe . . . Gandhà loke . . . pe . . . Rasà loke . . . pe . . . PhoÂÂhabbà loke . . . pe . . . Dhammà loke piya-rÆpaæ sÃta-rÆpaæ, etth' esà taïhà pahÅyamÃnà pahÅyati, ettha nirujjhamÃnà nirujjhati. Cakkhu-vi¤¤Ãïaæ loke . . . pe . . . Sota-vi¤¤Ãïaæ loke . . . pe . . . GhÃna-vi¤¤Ãïaæ loke . . . pe . . . JivhÃ-vi¤¤Ãïaæ loke . . . pe . . . KÃya-vi¤¤Ãïaæ loke . . . pe . . . Mano-vi¤¤Ãïaæ loke piya-rÆpaæ sÃta- rÆpaæ, etth' esà taïhà pahÅyamÃnà pahÅyati, ettha nirujjhamÃnà nirujjhati. Cakkhu-samphasso loke . . . pe . . .\<*<9>*>/Mano-sam- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K -ayo. 2 Bm adds bhikkhu. 3 K nirodho. See S. v. 421. 4 So Col here. See ante 19. 5 K ki¤ca. 6 Col supplies in full; etth' esà . . . nirujjhati. 7 Bm cakkhu. 8 SS Col rÆpaæ. 9 So SS. Col prints each clause in full, as before, and below also; Bm K repeat the succession sota-samphasso loke, &c., and below. >/ #<[page 311]># %% phasso loke piya-rÆpaæ sÃta-rÆpaæ, etth' esà taïhà pahÅyamÃnà pahÅyati, ettha nirujjhamÃnà nirujjhati. Cakkhu-samphassajà vedanà loke . . . pe . . . Mano- samphassajà vedanà loke piya-rÆpaæ sÃta-rÆpaæ, etth' esà taïhà pahÅyamÃnà pahÅyati, ettha nirujjhamÃnà nirujjhati. RÆpa-sa¤¤Ã loke . . . pe\<*<1>*>/ . . . Dhamma-sa¤¤Ã loke piya-rÆpaæ sÃta-rÆpaæ, etth' esà taïhà pahÅyamÃnà pahÅyati, ettha nirujjhamÃnà nirujjhati. RÆpa-sa¤cetanà loke . . . pe . . . Dhamma-sa¤cetanà loke piya-rÆpaæ sÃta-rÆpaæ, etth' esà taïhà pahÅyamÃnà pahÅyati, ettha nirujjhamÃnà nirujjhati. RÆpa-taïhà loke . . . pe . . . Dhamma-taïhà loke . . . piya-rÆpaæ sÃta-rÆpaæ, etth' esà taïhà pahÅyamÃnà pahÅyati, ettha nirujjhamÃnà nirujjhati. RÆpa-vitakko loke . . . pe . . . Sadda-vitakko loke . . . pe . . . Gandha-vitakko loke . . . pe . . . Rasa-vitakko loke . . . pe . . . PhoÂÂhabba-vitakko loke . . . pe . . . Dhamma-vitakko loke piya-rÆpaæ sÃta-rÆpaæ, etth' esà taïhà pahÅyamÃnà pahÅyati, ettha nirujjhamÃnà nirujjhati. RÆpa-vicÃro loke . . . pe . . . Sadda-vicÃro loke . . . pe . . . Gandha-vicÃro loke . . . pe . . . Rasa-vicÃro loke . . . pe . . . PhoÂÂhabba-vicÃro loke . . . pe . . . Dhamma-vicÃro loke piya-rÆpaæ sÃta-rÆpaæ, etth' esà taïhà pahÅyamÃnà pahÅyati, ettha nirujjhamÃnà nirujjhati. Idaæ vuccati bhikkhave dukkha-nirodhaæ\<*<2>*>/ ariya-saccaæ. 21. Katama¤\<*<3>*>/ ca bhikkhave dukkha-nirodha-gÃminÅ- paÂipadà ariya-saccaæ? Ayam eva Ariyo {AÂÂhaÇgiko} Maggo, seyyathÅdaæ sammÃ-diÂÂhi sammÃ-saækappo sammÃ-vÃcà sammÃ- kammanto sammÃ-ÃjÅvo sammÃ-vÃyÃmo sammÃ-sati sammÃ-samÃdhi. 4 `Katamà ca bhikkhave sammÃ-diÂÂhi? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm sadda-sa¤¤Ã loke, &c. 2 K -dho. 3 Sc -mo corrected to mÃ; Sd -ma¤; St -ma; Col Bm K M. iii. 251 -ma¤. 4 See M. iii. 251; S. v. 8. >/ #<[page 312]># %<312 MAHù-SATIPAèèHùNA SUTTANTA. [D. xxii. 21.>% Yaæ kho bhikkhave dukkhe ¤Ãïaæ dukkha-samudaye ¤Ãïaæ dukkha-nirodhe ¤Ãïaæ dukkha-nirodha-gÃminiyÃ\<*<1>*>/ paÂipadÃya ¤Ãïaæ, ayaæ vuccati bhikkhave sammÃ-diÂÂhi. Katamo ca bhikkhave sammÃ-saækappo? Nekkhamma-saækappo avyÃpÃda\<*<2>*>/-saækappo avihiæsÃ- saækappo, ayaæ vuccati bhikkhave sammÃ-saækappo. Katamà ca bhikkhave sammÃ-vÃcÃ? MusÃ-vÃdà veramaïÅ, pisuïÃya vecÃya\<*<3>*>/ veramaïÅ, pharusÃya vÃcÃya\<*<4>*>/ veramaïÅ, samphappalÃpà veramaïÅ, ayaæ vuccati bhikkhave sammÃ-vÃcÃ. Katamo ca bhikkhave sammÃ-kammanto? PÃïÃtipÃtà veramaïÅ, adinnÃdÃnà verammaïÅ, kÃmesu micchÃcÃrà veramaïÅ, ayaæ vuccati bhikkhave sammÃ- kammanto. Katamo ca bhikkhave sammÃ-ÃjÅvo? Idha bhikkhave ariya-sÃvako micchÃ-ÃjÅvaæ pahÃya sammÃ-ÃjÅvena jÅvikaæ kappeti, ayaæ vuccati bhikkhave sammÃ-ÃjÅvo. Katamo ca bhikkhave sammÃ-vÃyÃmo? Idha bhikkhave bhikkhu anuppannÃnaæ pÃpakÃnaæ akusalÃnaæ dhammÃnaæ anuppÃdÃya chandaæ janeti vÃyamati, viriyaæ Ãrabhati, cittaæ paggaïhÃti padahati.\<*<5>*>/ UppannÃnaæ pÃpakÃnaæ akusalÃnaæ dhammÃnaæ pahÃ- nÃya chandaæ janeti vÃyamati, viriyaæ Ãrabhati, cittaæ paggaïhÃti padahati. AnuppannÃnaæ kusalÃnaæ dham- mÃnaæ uppÃdÃya chandaæ janeti vÃyamati, viriyaæ Ãrabhati, cittaæ paggaïhÃti padahati. UppannÃnaæ kusalÃnaæ dhammÃnaæ Âhitiyà asammosÃya bhiyyo- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Sc K Col M. and S.; Sd -gaminÅ-; St Bm gamini-. 2 K M. abyÃpÃda. 3 K M. and S. pisunÃya vÃcÃya; Col pisunÃ-vÃcÃ; Sc pisunÃya vÃcÃya corrected to pisunà vÃcÃ; Sdt pisuïÃya vÃcÃya; Bm pisuïÃ-vÃcÃ; St Bm have ï. See D. i. 4, 63; M. i. 179; K. V. 619, and below pp. 320, 323, 325. 4 So K M. and S.; SS Bm Col pharusÃ-vÃcÃ. 5 Sc here paj-, corrected to pad-, afterwards pad-; Sdt paj (thrice). See S. v. 8. >/ #<[page 313]># %% bhÃvÃya\<*<1>*>/ vepullÃya bhÃvanÃya pÃripÆriyà chandaæ janeti vÃyamati, viriyaæ Ãrabhati, cittaæ paggaïhÃti padahati. Ayaæ vuccati bhikkhave sammÃ-vÃyÃmo. Katamà ca bhikkhave sammÃ-sati? Idha bhikkhave bhikkhu kÃye kÃyÃnupassÅ viharati ÃtÃpÅ\<*<2>*>/ sampajÃno satimà vineyya loke abhijjhÃ-domanas- saæ, vedanÃsu . . . pe\<*<3>*>/ . . . citte . . . pe . . . dham- mesu dhammÃnupassÅ viharati ÃtÃpÅ sampajÃno satimà vineyya loke abhijjhÃ-domanassaæ. Ayaæ vuccati bhik- khave sammÃ-sati. Katamo ca bhikkhave sammÃ-samÃdhi? Idha bhikkhave bhikkhu vivicc' eva kÃmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaæ savicÃraæ vivekajaæ pÅti-sukhaæ paÂhamajjhÃnaæ\<*<4>*>/ upasampajja viharati. Vi- takka-vicÃrÃnaæ vÆpasamà ajjhattaæ sampasÃdanaæ cetaso ekodi-bhÃvaæ avitakkaæ avicÃraæ samÃdhijaæ pÅti-sukhaæ dutiyajjhÃnaæ\<*<5>*>/ upasampajja viharati. PÅtiyà ca virÃgÃ\<*<6>*>/ upekhako\<*<7>*>/ viharati sato ca sampajÃno, sukha¤ ca kÃyena {paÂisaævedeti} yan taæ ariyà Ãcikkhanti: `upekhako satimà sukha-vihÃrÅ ti' {tatiya\<*<8>*>/jjhÃnaæ} upasampajja viharati. Sukhassa ca pahÃnÃ\<*<9>*>/ dukkhassa ca pahÃnà pubb' eva somanassa-domanassÃnaæ attha- gamÃ\<*<10>*>/ {adukkha-m-asukhaæ} upekhÃ-sati-pÃrisuddhiæ catutthajjhÃnaæ\<*<11>*>/ upasampajja viharati. Ayaæ vuccati bhikkhave sammÃ-samÃdhi. Idaæ vuccati bhikkhave dukkha-nirodha-gÃminÅ- paÂipadà ariya-saccaæ\<*<12>*>/. Iti ajjhattaæ và dhammesu dhammÃnupassÅ viharati, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So Bm K M. and S. Sd Col bhÅyyo-; St bhiyo-. 2 SS -pi. 3 Bm Col in full. 4 Bm K paÂhamaæ jhÃnaæ. 5 Bm K dutiyaæ jhÃnaæ; K adds pa, and continues tatiyaæ jhÃïaæ. 6 SS omit ca; Bm ca erased. 7 Bm K upekkhako ca. 8 Bm -yaæ. 9 Scd Col pahÃïà (twice). 10 Bm K attha¤gamÃ. 11 Bm K -aæ jhÃnaæ. 12 Col adds Magga-sacca-niddesaæ. >/ #<[page 314]># %<314 MAHù-SATIPAèèHùNA SUTTANTA. [D. xxii. 21.>% bahiddhà và dhammesu dhammÃnupassÅ viharati, ajjhatta- bahiddhà và dhammesu dhammÃnupassÅ viharati. Samu- daya-dhammÃnupassÅ và dhammesu viharati, vaya- dhammÃnupassÅ và dhammesu viharati, samudaya-vaya- dhammÃnupassÅ và dhammesu viharati. "Atthi dhammà ti" và pan' assa sati {paccuppaÂÂhitÃ} hoti yÃvad eva ¤Ãïa- mattÃya patissati-mattÃya. Anissito ca viharati na ca ki¤ci loke upÃdiyati. Evaæ kho bhikkhave bhikkhu dhammesu dhammÃnupassÅ viharati catusu\<*<1>*>/ ariya- saccesu\<*<2>*>/. 22. \<*<3>*>/ Yo hi koci bhikkhave ime cattÃro satipaÂÂhÃne evaæ bhÃveyya satta-vassÃni, tassa dvinnaæ phalÃnaæ a¤¤ataraæ phalaæ pÃÂikaÇkhaæ, diÂÂhe va dhamme a¤¤Ã sati và upÃdisese anÃgÃmitÃ. TiÂÂhantu bhikkhave satta- vassÃni, yo hi koci bhikkhave ime {cattÃro satipaÂÂhÃne} evaæ bhÃveyya cha vassÃni . . . pe\<*<4>*>/ . . . pa¤ca- vassÃni . . . cattÃri vassÃni . . . tÅïi vassÃni . . . dve vassÃni . . . ekaæ\<*<5>*>/ vassaæ,\<*<6>*>/ tassa\<*<7>*>/ dvinnaæ phalÃnaæ a¤¤ataraæ phalaæ pÃÂikaÇkhaæ, diÂÂhe va dhamme a¤¤Ã sati và upÃdisese anÃgÃmitÃ.\<*<8>*>/ TiÂÂhatu bhikkhave ekaæ vassaæ, yo hi koci bhikkhave ime cattÃro satipaÂÂhÃne evaæ bhÃveyya satta-mÃsÃni, tassa dvinnaæ phalÃnaæ a¤¤ataraæ phalaæ {pÃÂikaÇkhaæ} diÂÂhe {va dhamme} a¤¤Ã sati và upÃdisese anÃgÃmitÃ. TiÂÂhantu bhikkhave satta- mÃsÃni, yo hi koci bhikkhu ime cattÃro satipaÂÂhÃne evaæ bhÃveyya cha-mÃsÃni . . . pe\<*<9>*>/ . . . pa¤ca-mÃsÃni . . . cattÃri mÃsÃni . . . tÅïi mÃsÃni . . . dve mÃsÃni . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K catÆsu. 2 K adds Saccapabbaæ niÂÂhitaæ. DhammÃnupassanà niÂÂhitÃ. Col adds DhammÃnupassanÃ-satipaÂÂhÃnaæ. 3 22 = M. 1. 62. 4 Col repeats the whole clause with each number. 5 Bm eka. 6 Bm omits down to anÃgÃmitÃ. 7 K pa down to tiÂÂhatu. 8 Mt omits from tassa dvinnaæ . . . anÃgÃmitÃ. 9 Col. repeats the whole clause with each number. >/ #<[page 315]># %% ekaæ mÃsaæ . . . a¬¬ha-mÃsaæ,\<*<1>*>/ tassa\<*<2>*>/ dvinnaæ phalÃnaæ a¤¤ataraæ phalaæ pÃÂikaÇkhaæ, diÂÂhe va dhamme a¤¤Ã sati và upÃdisese anÃgÃmitÃ. TiÂÂhatu bhikkhave a¬¬ha-mÃso, yo hi koci bhikkhave ime cattÃro satipaÂÂhÃne evaæ bhÃveyya sattÃhaæ, tassa dvinnaæ phalÃnaæ a¤¤ataraæ phalaæ pÃÂikaÇkhaæ, diÂÂhe va dhamme a¤¤Ã sati và upÃdisese anÃgÃmitÃ.\<*<3>*>/ `EkÃyano ayaæ bhikkhave maggo sattÃnaæ visuddhiyà soka- paridavÃnaæ\<*<4>*>/ samatikkamÃya dukkha-domanassÃnaæ atthagamÃya ¤Ãyassa adhigamÃya\<*<5>*>/ nibbÃnassa sacchi- kiriyÃya yad idaæ cattÃro satipaÂÂhÃnà ti'\<*<6>*>/ iti yan taæ vuttaæ,\<*<7>*>/ idam etaæ paÂicca vuttan ti. Idam avoca BhagavÃ. Attamanà te bhikkhÆ Bhagavato bhÃsitaæ abhinandun ti. MAHù-SATIPAèèHùNA-SUTTANTAõ NIèèHITAõ.\<*<8>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K pa, down to tiÂÂhatu. 2 Bm omits as before. 3 Bm adds ti. 4 Bm K paridevÃnaæ. 5 Bm ¤ayassÃdhig-. 6 Col omits ti. 7 Above 2. 8 K -suttaæ niÂÂhitaæ navamaæ. >/ #<[page 316]># %< 316>% [xxiii. PÃyÃsi Suttanta.] Evam me sutaæ. 1. Ekaæ samayaæ\<*<1>*>/ {ÃyasmÃ} KumÃra-kassapo Kosalesu cÃrikaæ caramÃno mahatà bhikkhu-saæghena saddhiæ pa¤ca-mattehi bhikkhu-satehi yena SetavyÃ\<*<2>*>/ nÃma Kosa- lÃnaæ nagaraæ tad avasari. Tatra sudaæ Ãyasmà KumÃra-kassapo SetavyÃyaæ\<*<3>*>/ viharati uttarena SetavyÃ\<*<4>*>/ SiæsapÃ-\<*<5>*>/vane. Tena kho pana samayena PÃyÃsi rÃja¤¤o Setavyaæ ajjhÃvasati sattussadaæ satiïakaÂÂhod- akaæ sadha¤¤aæ\<*<6>*>/ rÃja-bhoggaæ ra¤¤Ã Pasenadi-Kosa- lena\<*<7>*>/ dinnaæ rÃja-dÃyaæ brahma-deyyaæ. 2. Tena kho pana samayena PÃyÃsi-rÃja¤¤assa\<*<8>*>/ eva- rÆpaæ\<*<9>*>/ pÃpakaæ diÂÂhi-gataæ uppannaæ hoti: Iti pi n' atthi paraloko,\<*<10>*>/ n' atthi sattà opapÃtikÃ, n' atthi sukata- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 According to DhammapÃla (V. V. A. 297) this was just after the Buddha's death. 2 St -yaæ; Bm K SetabyÃ, and below. 3 Sct -vyayaæ. 4 Sc -vya, corrected to -vyayaæ; Sd -vyÃ; St -vyÃ, corrected to -vya, and below; Bm K -byaæ. 5 Bm SisapÃ; K sÅs-. See A. i. 136; V. V. A. 297. 6 K adds vÃ. 7 Bm K here PassenadinÃ, but at D. i. 87, Pasenadi- (see below, p. 342; and compare Divy. p. 620). 8 K PÃyÃsissa rÃja¤¤assa (so SS in 3, and Bm in 23). 9 Sc rÆpakaæ. 10 So SS. Bm K paro loko, and below. See above vol. i. pp. 27, 58 and M. i. 402, iii. 71. >/ #<[page 317]># %% dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti. Assosuæ kho Setavyakà brÃhmaïa-gahapatikÃ: `Samaïo khalu bho KumÃra-kassapo samaïassa Gotamassa SÃvako Kosa- lesu cÃrikaæ caramÃno mahatà bhikkhu-saæghena sad- dhiæ pa¤ca-mattehi bhikkhu-satehi Setavyaæ anuppatto SetavyÃyaæ\<*<1>*>/ viharati uttarena SetavyÃ\<*<2>*>/ SiæsapÃ-vane. Taæ kho pana bhavantaæ\<*<3>*>/ KumÃra-kassapaæ evaæ kalyÃïo kittisaddo abbhuggato: "Paï¬ito vyatto\<*<4>*>/ medhÃvÅbahussuto citta-kathÅ kalyÃïa-paÂibhÃno vu¬¬ho\<*<5>*>/ c' eva arahà ca. SÃdhu kho pana tathÃrÆpÃnaæ arahataæ {dassanaæ} hotÅti."' Atha kho Setavyakà {brÃhmaïa}-gaha- patikà SetavyÃya\<*<6>*>/ nikkhamitvà saæghÃ\<*<7>*>/ saæghÅ gaïÅ- bhÆtà uttarena-mukhà gacchanti yena SiæsapÃ-vanaæ ten' upasaækamanti\<*<8>*>/. 3. Tena kho pana samayena PÃyÃsi rÃja¤¤o\<*<9>*>/ upari- pÃsÃde divÃ\<*<10>*>/-seyyaæ upagato hoti. Addasà kho PÃyÃsi rÃja¤¤o Setavyake brÃhmaïa-gahapatike SetavyÃya\<*<11>*>/ nikkhamitvà {saæghÃ} saæghÅ gaïÅ-bhÆte uttarena-mukhe\<*<12>*>/ gacchante \<*<13>*>/yena SiæsapÃ-vanaæ ten' upasaækamante.\<*<13>*>/ Disvà khattaæ Ãmantesi: `Kin nu kho bho khatte SetavyakÃ\<*<14>*>/ brÃhmaïa-gahapa- tikà SetavyÃya nikkhamitvà saæghà saæghÅ gaïÅ-bhÆtà uttarena-mukhà gacchanti yena SiæsapÃ-vanan ti' ? \<-------------------------------------------------------------------------- 1 So St, Sc -vyayaæ; Sd -vyaæ; Bm K -byÃyaæ. 2 Sc -yaæ; Sd -yaæ, corrected to -ya; St -vyÃ. 3 Scd bhagav-; St vabhantaæ; Bm K -byaæ. 4 Bm K byatto, and below. 5 Bm buddho (sic) and so in 3. 6 Sc -vyÃ; Sd -vya. 7 Bm K saægha-; K (SÅ) saæghÃ-. (See vol. i. pp. 112, 128.) 8 Bm K omit tenupasaækamanti; K (note) ito paraæ SÅhaÊa-poÂÂhake `tenupasaækamantÅti' dissati 9 SS ra¤¤o. 10 Scd divya-. See D. i. 112, 128. 11 Sc -vyayaæ; Sd -vyÃyaæ; St -vyÃyÃ. 12 SS mukho. 13-13 K omits; K (note) ito paraæ SÅhaÊa-poÂÂhake `tenupasaækamanteti' dissati. 14 K SetabyÃ. >/ #<[page 318]># %<318 PùYùSI SUTTANTA. [D. xxiii. 3.>% `Atthi kho bho samaïo KumÃra-kassapo samaïassa Gotamassa sÃvako Kosalesu cÃrikaæ caramÃno mahatà bhikkhu-saæghena saddhiæ pa¤ca-mattehi bhikkhu- satehi Setavyaæ anuppatto SetavyÃyaæ\<*<1>*>/ viharati uttarena SetavyÃ\<*<2>*>/ SiæsapÃ-vane. Taæ kho pana bhavantaæ\<*<3>*>/ KumÃra-kassapaæ evaæ kalyÃïo kittisaddo abbhuggato: "Paï¬ito vyatto medhÃvÅ bahussuto citta-kathÅ kalyÃïa- paÂibhÃno vu¬¬ho c' eva arahà cÃti."\<*<4>*>/ Tam enaæ\<*<5>*>/ bhavantaæ KumÃra-kassapaæ dassanÃya upasaækaman- tÅti.'\<*<6>*>/ `Tena hi bho khatte yena Setavyakà brÃhmaïa-gaha- patikà ten' upasaækama, upasaækamitvà Setavyake brÃhmaïa-gahapatike evaæ vadehi: "PÃyÃsi bho rÃja¤¤o evam Ãha: ùgamentu\<*<7>*>/ kira bhavanto, PÃyÃsi\<*<8>*>/ rÃja¤¤o samaïaæ KumÃra-kassapaæ dassanÃya upasaækamissa- tÅti." Purà samaïo KumÃra-kassapo Setavyake brÃhmaïa- gahapatike bÃle avyatte\<*<9>*>/ sa¤¤Ãpeti:\<*<10>*>/ "Iti pi atthi para- loko,\<*<11>*>/ atthi sattà opapÃtikÃ, atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti." N' atthi hi bho khatte paraloko, n' atthi sattà opapÃtikÃ, n' atthi sukaÂa-dukka- ÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti.' `Evaæ bho ti' kho so khattà PÃyÃsissa rÃja¤¤assa paÂissutvà yena Setavyakà brÃhmaïa-gahapatikà ten' upasaækami, upasaækamitvà Setavyake brÃhmaïa-gaha- patike etad avoca: `PÃyÃsi bho rÃjä¤o evam Ãha: "ùgamentu kira bhavanto, PÃyÃsi rÃja¤¤o samaïaæ KumÃra-kassapaæ dassanÃya upasaækamissatÅti."' 4. Atha kho PÃyÃsi rÃja¤¤o Setavyakehi brÃhmaïa- gahapatikehi parivuto yena SiæsapÃ-vanaæ yen' Ãyasmà KumÃra-kassapo ten' upasaækami, upasaækamitvà Ãyasmatà KumÃra-kassapena saddhiæ sammodi sammod- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS SetavyÃya. 2 SS -vyaæ; Bm K -byaæ. 3 Scd bhagav-. 4 K ca. 5 Sc tamono; Sdt tameno; Bm adds te; (K tam ete). 6 K upasaÇkamissantÅti. 7 St Ãgamiætu. 8 Bm adds pi. 9 St Bm K bÃle avyatte (Bm aby-). 10 SS -petÅti. 11 Bm K paro loko, and below. >/ #<[page 319]># %% anÅyaæ kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ nisÅdi. Setavyakà pi kho brÃhmaïa-gahapatikà {app ekacce} Ãyasmantaæ KumÃra-kassapaæ abhivÃdetvà ekamantaæ nisÅdiæsu, {app ekacce} Ãyasmatà KumÃra-kassapena saddhiæ sammodiæsu, sammodanÅyaæ kathaæ sÃrÃïÅyaæ vÅtisÃretvà ekamantaæ nisÅdiæsu, {app ekacce} yen' Ãyasmà KumÃra-kassapo ten' a¤jalim païÃmetvà ekamantaæ nisÅdiæsu, {app ekacce} nÃma-gottaæ sÃvetvà ekamantaæ nisÅdiæsu, {app ekacce} tuïhÅ-bhÆtà ekamantaæ nisÅdiæsu. 5. Ekamantaæ nisinno kho PÃyÃsi rÃja¤¤o Ãyasmantaæ KumÃra-kassapam etad avoca: `Ahaæ hi bho Kassapa evaæ-vÃdÅ evaæ-diÂÂhÅ: Iti pi n' atthi paraloko, n' atthi sattà opapÃtikÃ, n' atthi sukaÂa- dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti.' `NÃhaæ\<*<1>*>/ RÃja¤¤a evaæ-vÃdiæ evaæ-diÂÂhiæ\<*<2>*>/ adda- saæ và assosiæ vÃ. Kathaæ hi nÃma evaæ vadeyya: Iti pi n' atthi paraloko, n' atthi sattà opapÃtikÃ, n' atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ {vipÃko} ti. Tena hi RÃja¤¤a taæ yev' ettha paÂipucchissÃmi, yathà te khameyya tathà naæ vyÃkareyyÃsi. Taæ kiæ ma¤¤asi rÃja¤¤a, ime candima-suriyÃ\<*<3>*>/ imasmiæ\<*<4>*>/ loke parasmiæ vÃ, devÃ\<*<5>*>/ te manussà và ti?' `Ime bho Kassapa candima-suriyà parasmiæ loke na imasmiæ, devà te na manussà ti.' `IminÃ\<*<6>*>/ kho te RÃja¤¤a pariyÃyena evaæ hotu: Iti pi atthi paraloko, atthi sattà opapÃtikÃ, atthi sukaÂa-dukkaÂ- Ãnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti.' 6. `Ki¤cÃpi bhavaæ Kassapo evam Ãha, atha kho evaæ me ettha hoti: Iti pi n' atthi paraloko, n' atthi sattà opapÃtikÃ, n' atthi sukatÃ-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti.' `Atthi pana RÃja¤¤a pariyÃyo yena te pariyÃyena evaæ hoti: Iti pi n' atthi paraloko, n' atthi sattà opapÃtikÃ, \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SSm nÃhaæ; K sohaæ. 2 So Bm; SS -vÃdi,-diÂÂhi. 3 Bm -sÆriyÃ, and below. 4 K adds vÃ. 5 Bm adds vÃ; so also K, omitting te. 6 Bm adds pi. >/ #<[page 320]># %<320 PùYùSI SUTTANTA. [D. xxiii. 6.>% n' atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti?' `Atthi bho Kassapa pariyÃyo yena me pariyÃyena evaæ hoti: Iti pi n' atthi paraloko, n' atthi sattà opapÃtikÃ, n' atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti.' `Yathà kathaæ viya\<*<1>*>/ RÃja¤¤Ãti?' `Idha me bho Kassapa mittÃmaccà ¤Ãti-sÃlohità pÃïÃ- tipÃtÅ adinnÃdÃyÅ kÃmesu micchÃcÃrÅ musÃ-vÃdÅ pisuïÃ- vÃcà pharusÃ-vÃcÃ\<*<2>*>/ samphappalÃpÅ abhijjhÃlÆ\<*<3>*>/ vyÃpanna-\<*<4>*>/ città micchÃ-diÂÂhÅ. Te aparena samayena ÃbÃdhikà honti dukkhità bÃÊha-gilÃnÃ. Yadà 'haæ jÃnÃmi: "Na dÃn' ime imamhà ÃbÃdhà vuÂÂhahissantÅti" tyÃhaæ upas- aækamitvà evaæ {vadÃmi}: "Santi kho bho eke samaïa- brÃhmaïà evaæ-vÃdino evaæ-diÂÂhino:-- Ye te pÃïÃtipÃtÅ adinnÃdÃyÅ kÃmesu micchÃcÃrÅ musÃ-vÃdÅ pisuïÃ-vÃcà pharusÃ-vÃcà samphappalÃpÅ {abhijjÃlu} vyÃpanna-città micchÃ-diÂÂhÅ, te kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjantÅti.\<*<5>*>/ Bhavanto kho pÃïÃtipÃtÅ adinnÃdÃyÅ kÃmesu {micchÃcÃrÅ} musÃ-vÃdÅ pisuïÃ-vÃcà pharusÃ-vÃcà samphappalÃpÅ {abhijjÃlu} vyÃ- panna-città micchÃ-diÂÂhÅ. Sace tesam bhavataæ\<*<6>*>/ samaïa- brÃhmaïÃnaæ saccaæ vacanaæ, bhavanto kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjissanti. Sace bho kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppajjeyyÃtha, yena me Ãgantvà ÃroceyyÃtha: Iti pi atthi paraloko, atthi sattà opapÃtikÃ, atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti. Bhavanto kho pana\<*<7>*>/ me saddÃyikà paccayikÃ, yaæ bhavantehi diÂÂhaæ\<*<8>*>/ yathà sÃmaæ\<*<8>*>/ diÂ- Âhaæ, evam etaæ bhavissatÅti." Te me "SÃdhÆti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc katha¤cidvaya; Sd kata¤cidvaya. 2 SS pisuïÃ-, pharusÃ, twice; Bm pisuïa-, pharusa-, twice; K pisuïÃ- but pharusa-, twice. See D. ii. 312. 3 SS Bm jhÃlu (apparently), and below. 4 K byÃ-. 5 Bm upapajjissantÅti; K upapajjantÅti; Bm K upap-. throughout. 6 K bhavati. 7 SS bho. 8-8 Sc yathÃssamaæ; Sd yathÃssassamaæ. >/ #<[page 321]># %% paÂissutvà n' eva Ãgantvà Ãrocenti, na pana dÆtaæ pahiï- anti.\<*<1>*>/ Ayam pi kho bho Kassapa pariyÃyo yena me pariyÃyena evaæ hoti: Iti pi n' atthi paraloko, n' atthi sattà opapÃtikÃ, n' atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti.' 7. `Tena hi RÃja¤¤a taæ yev' ettha paÂipucchissÃmi, yathà te khameyya tathà naæ vyÃkareyyÃsi. Taæ kiæ ma¤¤asi RÃja¤¤a? Idha te purisà coraæ Ãgu-cÃriæ gahetvà dasseyyuæ: "Ayan te bhante coro Ãgu-cÃrÅ, imassa yaæ icchasi taæ daï¬aæ païehÅti.\<*<2>*>/" Te tvaæ\<*<3>*>/ evaæ vadeyyÃsi: "Tena hi bho imaæ purisaæ daÊhÃya rajjuyà pacchÃ-bÃhaæ gÃÊha-bandhanaæ bandhitvÃ, khura- muï¬aæ karitvÃ,\<*<4>*>/ kharassarena païavena rathiyÃya rathiyaæ siÇghÃÂakena siÇghÃÂakaæ parinetvÃ,\<*<5>*>/ dak- khiïena dvÃrena nikkhamitvÃ,\<*<6>*>/ dakkhiïato nagarassa\<*<7>*>/ ÃghÃtane\<*<8>*>/ sÅsaæ chindathÃti." Te "{SÃdhÆti}" paÂisu- ïitvÃ,\<*<9>*>/ taæ purisaæ daÊhÃya rajjuyà pacchÃ-bÃhaæ gÃÊha- bandhanaæ bandhitvÃ, khura-{muï¬aæ}\<*<10>*>/ karitvÃ, kharass- arena païavena rathiyÃya rathiyaæ {siÇghÃÂakena} siÇghÃ- takaæ parinetvÃ, dakkhiïena dvÃrena nikkhamitvÃ, dakkhiïato nagarassa ÃghÃtane nisÅdÃpeyyuæ. Labheyya nu kho so\<*<11>*>/ coro cora-ghÃtesu: "ùgamentu tÃva bhavanto cora-ghÃtÃ, amukasmiæ\<*<12>*>/ me gÃme và nigame và mittÃ- maccà ¤Ãti-sÃlohitÃ, yÃvÃhaæ tesaæ uddassetvÃ\<*<13>*>/ Ãgac- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K pahinanti. 2 K vadehÅti; K (SÅ) païehÅti. See pp. 332, 339. 3 Sc netaæ; Sdt tetam; Bm K te tvaæ. 4 Bm K kÃretvÃ, and below; K (SÅ) karitvÃ. See D. i. 98. 5 Here St paÂitvÃ; Scd here pariggahetva; SS below parinetvÃ. 6 Scd Bm K -khamitvà twice; St -khÃmetvÃ. So JÃt. i. 326. 7 St naÇg-, and below. 8 All MSS. ÃghÃtena (twice). 9 Sd paÂiss-; Bm K paÂissutvà (and onwards). 10 Sc -akam. 11 K bho. 12 SS (here only) asukasmim (twice afterwards m). 13 SS dassetvà (thrice); Bm K uddisitvà (thrice); Sum uddassetvÃ. >/ #<[page 322]># %<322 PùYùSI SUTTANTA. [D. xxiii. 7.>% chÃmÅti?" UdÃhu vippalapantass' eva cora-ghÃtà sÅsaæ chindeyyun ti?' `Na hi so bho Kassapa coro labheyya cora-ghÃtesu: "ùgamentu tÃva bhavanto cora-ghÃtÃ, amukasmiæ me gÃme và nigame và mittÃmaccà ¤Ãti-sÃlohitÃ, yÃvÃhaæ tesaæ uddassetvà ÃgacchÃmÅti." Atha kho naæ {vippa- lapantass'} eva cora-ghÃtà sÅsaæ chindeyyun ti.' `So hi nÃma RÃja¤¤a coro manusso manussa-bhÆtesu cora-ghÃtesu na labhissati: "ùgamentu tÃva bhavanto cora-ghÃtÃ, amukasmiæ me gÃme và nigame và mittÃ- maccà ¤Ãti-sÃlohitÃ, yÃvÃhaæ tesaæ uddassetvà ÃgacchÃ- mÅti." Kiæ pana te mittÃmaccà ¤Ãti-sÃlohità pÃïÃtipÃtÅ adinnÃdÃyÅ kÃmesu micchÃcÃrÅ musÃ-vÃdÅ {pisuïÃ}-vÃcà pharusÃ-vÃcà samphappalÃpÅ abhijjhÃlÆ\<*<1>*>/ vyÃpanna-città micchÃ-diÂÂhÅ\<*<2>*>/ kÃyassa bhedà param maraïà apÃyaæ duggatiæ vinipÃtaæ nirayaæ uppannà labhissanti niraya- pÃlesu: "ùgamentu tÃva bhavanto niraya-pÃlà yÃva mayaæ PÃyÃsissa {RÃja¤¤assa} gantvà Ãrocema: Iti pi atthi paraloko, atthi sattà opapÃtikÃ, atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti"? Iminà pi kho te RÃ- ja¤¤a pariyÃyena evaæ hotu: Iti pi atthi paraloko, atthi sattà opapÃtikÃ, atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti.' 8. `Ki¤cÃpi bhavaæ Kassapo evam Ãha, atha kho evam me ettha hoti: Iti pi n' atthi paraloko, n' atthi sattà opapÃ- tikÃ, n' atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti.' `Atthi pana RÃja¤¤a pariyÃyo yena te pariyÃyena evaæ hoti: Iti pi n' atthi paraloko, n' atthi sattà opapÃtikÃ, n' atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti?' `Atthi bho Kassapa pariyÃyo yena me pariyÃyena evaæ hoti: Iti pi n' atthi paraloko, n' atthi sattà opapÃtikÃ, n' atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti.' `Yathà kathaæ viya RÃja¤¤Ãti?' `Idha me bho Kassapa mittÃmaccà ¤Ãti-sÃlohità pÃïÃ- tipÃtà paÂiviratà adinnÃdÃnà paÂiviratà kÃmesu micchÃ- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sdt -jhÃ. 2 Bm adds te. >/ #<[page 323]># %% cÃrà paÂiviratà musÃ-vÃdà paÂiviratà {pisuïÃya} vÃcÃyà paÂi- viratà pharusÃya vÃcÃya\<*<1>*>/ paÂiviratà samphappalÃpà paÂivi- ratà anabhijjhÃlÆ avyÃpanna-città sammÃ-diÂÂhÅ. Te aparena samayena ÃbÃdhikà honti dukkhità bÃÊha-gilÃnÃ. YadÃhaæ jÃnÃmi: "Na dÃn' ime imamhà ÃbÃdhà vuÂÂha- hissantÅti," tyÃhaæ upasaækamitvà evaæ vadÃmi: "Santi kho bho eke samaïa-brÃhmaïà {evaæ-}vÃdino {evaæ-}diÂÂhino -- Ye te pÃïÃtipÃtà paÂivirÃtà adinnÃdÃnà paÂiviratà kÃmesu micchÃcÃrà paÂiviratà musÃ-vÃdà paÂiviratà pisuïÃya vÃcÃya\<*<2>*>/ paÂiviratà pharusÃya vÃcÃya\<*<3>*>/ paÂiviratà samphappalÃpà paÂiviratà anabhijjhÃlÆ avyÃpanna-città sammÃ-diÂÂhÅ, te kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjantÅti. Bhavanto kho pÃïÃtipÃtà paÂiviratà adinnÃdÃnà paÂiviratà kÃmesu micchÃcÃrà paÂi- viratà musÃ-vÃdà paÂiviratà pisuïÃya vÃcÃya paÂiviratà pharusÃya vÃcÃya\<*<4>*>/ paÂiviratà samphappalÃpà paÂiviratà anabhijjhÃlÆ avyÃpanna-città sammÃ-diÂÂhÅ. Sace tesam bhavataæ samaïa-brÃhmaïÃnaæ saccaæ vacanaæ, bhavanto kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjissanti. Sace bho kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjeyyÃtha, yena me Ãgantvà ÃroceyyÃtha: Iti pi atthi paraloko, atthi sattà opapÃtikÃ, atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti. Bhavanto kho pana me saddhÃyikà paccayikÃ, yaæ bhavantehi {diÂÂhaæ}, yathà sÃmaæ diÂÂhaæ, evam etaæ bhavissatÅti." Te me "{SÃdhÆti}" paÂisuïitvà n' eva Ãgantvà Ãrocenti na pana dÆtaæ pahiïanti. Ayam pi kho bho Kassapa pariyÃyo yena me pariyÃyena evaæ hoti: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS pisuïÃ-vÃcà and pharusÃ-vacÃ; Bm pisuïÃya vÃcÃya and pharusÃya vÃcÃya; K pisunÃ-vÃcà and pharusavÃcÃ. 2 Sc pisunÃ-vÃcÃya; Sdt K pisuïÃ-vÃcÃ; Bm pisuïÃya vÃcÃya. 3 Sd pharusÃ-vÃcÃ; Sc pharusÃ-vÃcÃya,; St Bm pharusÃya vÃcÃyÃ; K pharusavÃcà (and so onwards). 4 Sct Bm pharusÃya vÃcÃya; Sd pharusÃ-vÃcÃ. >/ #<[page 324]># %<324 PùYùSI SUTTANTA. [D. xxiii. 8.>% Iti pi n' atthi paraloko, n' atthi sattà opapÃtikÃ, n' atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti.' 9. `Tena hi RÃja¤¤a upaman te karissÃmi. UpamÃya\<*<1>*>/ pi idh' ekacce vi¤¤Æ purisà bhÃsitassa atthaæ ÃjÃnanti.\<*<2>*>/ Seyyathà pi RÃja¤¤a puriso gÆtha-kÆpe sasÅsako\<*<3>*>/ nimuggo assa. Atha tvaæ purise ÃïÃpeyyÃsi: "Tena hi bho taæ purisaæ tamhà gÆtha-kÆpà uddharathÃti." Te\<*<4>*>/ "SÃdhÆti" paÂissuïitvà taæ purisaæ tamhà gÆtha-kÆpà uddhareyyuæ. Te tvaæ evaæ vadeyyÃsi: "Tena hi bho tassa purisassa kÃyà {veÊu}-pesikÃhi gÆthaæ sunimmajjitaæ nimmajja- thÃti." Te "SÃdhÆti" paÂissuïitvà tassa purisassa kÃyà {veÊu}-pesikÃhi gÆthaæ sunimmajjitaæ nimmajjeyyuæ. Te tvaæ evaæ vadeyyÃsi: "Tena hi bho tassa purisassa kÃyaæ paï¬umattikÃya\<*<5>*>/ tikkhattuæ subbaÂÂitaæ\<*<6>*>/ ub- baÂÂethÃti."\<*<7>*>/ Te\<*<8>*>/ tassa purisassa kÃyaæ paï¬umatti- kÃya\<*<9>*>/ tikkhattuæ subbaÂÂitaæ\<*<10>*>/ ubbaÂÂeyyuæ.\<*<11>*>/ Te tvaæ evaæ vadeyyÃsi: "Tena hi bho taæ purisaæ telena abbha¤jitvÃ\<*<12>*>/ sukhumena cuïïena tikkhattuæ suppa- dhotaæ karothÃti." Te taæ purisaæ telena abbha¤jitvà sukhumena cuïïena tikkhattuæ suppadhotaæ kareyyuæ. Te tvaæ evaæ vadeyyÃsi: "Tena hi bho tassa purisassa kesa-massuæ kappethÃti." Te tassa purisassa kesa- massuæ kappeyyuæ. Te tvaæ evaæ vadeyyÃsi: "Tena hi bho\<*<13>*>/ tassa purisassa mahaggha¤ ca mÃlaæ mahaggha¤ ca vilepanaæ mahagghÃni ca vatthÃni upaharathÃti." Te tassa purisassa mahaggha¤ ca mÃlaæ mahaggha¤ ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 B upamÃyamidhekacce; K upamÃyapidhekacce (and so both throughout). 2 SS usually ajÃnanti. 3 St sisako; Bm sasisakaæ. 4 K te te, and below. 5 Sd pa¤cupattikÃya; St paccumattikÃya. 6 Sc sabbavaÂÂitaæ; Sd sabbaÂÂitaæ; St subaÂÂitam; Bm supp-; K ubbaÂitaæ (and below). 7 Bm uppaÂÂ- and so Bd at JÃt. v. 89; K ubbaÂethÃti. See JÃt. i. 238. 8 K adds te te sÃdhÆti paÂi-. 9 St paccumattikÃya; Sc paï¬umattikÃ. 10 St subaÂÂ-; Bm supp-. 11 Bm upp-; K ubbaÂeyyuæ. 12 See Pug. P. p. 56. 13 K omits. >/ #<[page 325]># %% vilepanaæ mahagghÃni ca vatthÃni upahareyyuæ. Te tvaæ evaæ vadeyyÃsi: "Tena hi bho taæ purisaæ pÃsÃdaæ ÃropetvÃ, pa¤ca kÃma-guïÃni upaÂÂhapethÃti."\<*<1>*>/ Te taæ purisaæ pÃsÃdaæ Ãropetvà pa¤ca kÃma-guïÃni upaÂÂhapeyyuæ. Taæ {kiæ} ma¤¤asi RÃja¤¤a? Api nu tassa purisassa sunahÃtassa\<*<2>*>/ suvilittassa kappita\<*<3>*>/-kesa- massussa Ãmutta-mÃlÃbharaïassa\<*<4>*>/ odÃta-vattha-vasa- nassa upari-pÃsÃda-vara-gatassa pa¤cahi kÃmaguïehi samappitassa samaÇgibhÆtassa paricÃriyamÃnassa\<*<5>*>/ punad eva\<*<6>*>/ tasmiæ gÆtha-kÆpe nimmujjitukÃmatÃ\<*<7>*>/ assÃti?' `No h' idaæ bho Kassapa.' `Taæ kissa hetu?' `Asuci bho Kassapa gÆtha-kÆpo, asuci c' eva\<*<8>*>/ asuci- saækhÃto ca duggandho ca duggandha-saækhÃto ca je- guccho ca jeguccha-saækhÃto ca paÂikkÆlo\<*<9>*>/ ca paÂikkÆla- saækhÃto cÃti.' `Evam eva kho RÃja¤¤a manussà devÃnam asucÅ c' eva asuci-saækhÃtà ca duggandhà ca duggandha-saækhÃtà ca jegucchà ca jeguccha-saækhÃtà ca paÂikkÆlà ca paÂikkÆla- saækhÃtà ca. Yojana-sataæ kho RÃja¤¤a manussa-{gandho} deve ubbÃhati.\<*<10>*>/ Kim pana te mittÃmaccà ¤Ãti-sÃlohità pÃïÃtipÃtà paÂiviratà adinnÃdÃnà paÂiviratà kÃmesu micchÃcÃrà paÂiviratà musÃ-vÃdà paÂiviratà pisuïÃya vÃcÃya paÂiviratà pharusÃya vÃcÃya\<*<11>*>/ paÂiviratà sam- phappalÃpà paÂiviratà anabhijjhÃlÆ avyÃpanna-città sammÃ-diÂÂhÅ kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppannÃ\<*<12>*>/ Ãgantvà Ãrocessanti: "Iti pi atthi paraloko, atthi sattà opapÃtikÃ, atthi sukaÂa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm -ÂhÃp-, twice. 2 Sd Bm K sunhÃtassa; K (note) sunahÃtassa. 3 Bm sukappita-. 4 K maïikaraïassa. 5 Bm K paricÃraya-. 6 SS add tassa. 7 Bm -kamyatÃ; K -kÃmyatÃ. 8 Scd asucimeva (twice). 9 K paÂikÆl- (four times.) 10 Bm ubbÃdhati. See p. 347. 11 Sd K pisuïÃvÃcà . . . pharusÃvÃcÃ. 12 Bm K upapannà te (cp. 7, p. 13, where Bm adds te, though in a different place). K puts full stop at upapannà >/ #<[page 326]># %<326 PùYùSI SUTTANTA. [D. xxiii. 9.>% dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti?" Iminà pi kho te RÃja¤¤a pariyÃyena evaæ hotu: Iti pi atthi paraloko, atthi sattà opapÃtikÃ, atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti.' 10. `Ki¤cÃpi bhavaæ Kassapo evam Ãha, atha kho evam me ettha hoti: Iti pi n' atthi paraloko, n' atthi sattà opapÃtikÃ, n' atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti.' `Atthi pana RÃja¤¤a pariyÃyo . . . pe [322] . . .' `Atthi bho Kassapa pariyÃyo . . . pe . . .' `Yathà kathaæ viya RÃja¤¤Ãti?' `Idha me bho Kassapa mittÃmaccà ¤Ãti-sÃlohità pÃïÃ- tipÃtà paÂiviratà adinnÃdÃnà paÂiviratà kÃmesu micchÃ- cÃrà paÂiviratà musÃ-vÃdà paÂiviratà surÃ-meraya-majja- pamÃdaÂÂhÃnà paÂiviratÃ. Te aparena samayena ÃbÃdhikà honti dukkhità bÃÊha-gilÃnÃ. YadÃhaæ jÃnÃmi: "Na idÃn' ime imamhà ÃbÃdhà vuÂÂhahissantÅti," tyÃhaæ upasaækamitvà evaæ vadÃmi: "Santi kho bho eke samaïa-brÃhmaïà {evaæ-}vÃdino {evaæ-}{diÂÂhino} -- Ye te pÃïÃtipÃtà paÂiviratà adinnÃdÃnà paÂiviratà kÃmesu micchÃcÃrà paÂiviratà musÃ-vÃdà paÂiviratà surÃ-meraya- majja-pamÃdaÂÂhÃnà paÂiviratÃ, te kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjanti devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ sahavyatan ti. Bhavanto kho pÃïÃtipÃtà paÂiviratà adinnÃdÃnà paÂiviratà kÃmesu micchÃcÃrà paÂiviratà musÃ-vÃdà paÂiviratà surÃ-meraya-majja- pamÃdaÂÂhÃnà pativiratÃ. Sace tesaæ bhavataæ\<*<1>*>/ samaïa-brÃhmaïÃnaæ saccaæ vacanaæ, bhavanto kÃyassa bhedà param maraïà sugatim saggaæ lokaæ uppajjissanti devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ sahavyataæ. Sace\<*<2>*>/ bho kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajjeyyÃtha devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ sahavyataæ, yena me Ãgantvà ÃroceyyÃtha -- Iti pi atthi paraloko, atthi sattà opapÃtikÃ, atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti. Bhavanto kho pana me saddhÃyikà paccayikÃ, yaæ bhavantehi diÂÂhaæ, yathà \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sct bhavantÃnaæ; K bhavati. 2 K inserts kho. >/ #<[page 327]># %% sÃmaæ diÂÂhaæ, evam etaæ bhavissatÅti." Te me "SÃdhÆti" paÂisuïitvà n' eva Ãgantvà Ãrocenti na pana dÆtaæ pahiïanti. Ayam pi kho Kassapa pariyÃyo yena me pariyÃyena evaæ hoti: Iti pi n' atthi paraloko n' atthi sattà opapÃtikà n' atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti.' 11. `Tena hi RÃja¤¤a taæ yev' ettha paÂipucchissÃmi, yathà te khameyya tathà naæ vyÃkareyyÃsi. Yaæ kho\<*<1>*>/ RÃja¤¤a mÃnusakaæ vassa-sataæ, devÃnaæ TÃvatiæsÃ- naæ eso eko rattindivo.\<*<2>*>/ TÃya rattiyà tiæsa rattiyo mÃso, tena mÃsena dvÃdasa-mÃsiyo\<*<3>*>/ saævaccharo, tena saævaccharena dibbaæ vassa-sahassaæ devÃnaæ TÃva- tiæsÃnaæ ÃyuppamÃïaæ. Ye te mittÃmaccà ¤Ãti-sÃlohi- tà pÃïÃtipÃtà paÂiviratà adinnÃdÃnà paÂiviratà {kÃmesu} micchÃcÃrà paÂiviratà musÃ-vÃdà paÂiviratà surÃ-meraya- majja-pamÃdaÂÂhÃnà paÂiviratÃ, te\<*<4>*>/ kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppannà devÃnam TÃva- tiæsÃnaæ sahavyataæ. Sace pana tesaæ evaæ bhavissati: "YÃva mayaæ dve và tÅïi và rattindivÃni dibbehi pa¤ca- kÃma-guïehi\<*<5>*>/ samappità samaÇgibhÆtà paricÃrema, atha mayaæ PÃyÃsissa RÃja¤¤assa gantvà ÃrocessÃma\<*<6>*>/: Iti pi atthi paraloko, atthi sattà opapÃtikÃ, atthi sukaÂa- dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti," api nu te\<*<7>*>/ Ãgantvà Ãroceyyuæ\<*<8>*>/: Iti pi atthi paraloko, atthi sattà opapÃtikÃ, atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti?' `No h' idaæ\<*<9>*>/ bho Kassapa. Api hi mayaæ bho Kassapa ciram kÃlakatà pi bhaveyyÃma. Ko pan' etaæ bhoto Kassapassa Ãroceti: "Atthi devà TÃvatiæsÃ" ti vÃ, "Evaæ dÅghÃyukà devà TÃvatiæsÃ" ti vÃ. Na mayaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K kho pana. 2 Bm rattidivo (twice). 3 So SS Bm K. (Compare mÃsikaæ at Th. 1. 283 and D. 1. 166 = M. i. 238, 342; P. P. p. 55.) 4 So Bm. SS K omit. 5 K pa¤cahi k-. 6 So SS; Bm K ÃroceyyÃma. 7 SS api te; Bm api na te; K nu te. 8 SS Bm Ãrocesuæ. 9 Bm etaæ; K hi taæ. >/ #<[page 328]># %<328 PùYùSI SUTTANTA. [D. xxiii. 11.>% bhoto Kassapassa saddahÃma "Atthi devà TÃvatiæsÃ" ti và "Evaæ {dÅghÃyukÃ} devà TÃvatiæsÃ" ti vÃ.\<*<1>*>/ `Seyyathà pi RÃja¤¤a jaccandho puriso yo\<*<2>*>/ na passeyya kaïha-sukkÃni rÆpÃni, na passeyya nÅlakÃni rÆpÃni, na passeyya pÅtakÃni rÆpÃnÅ, na passeyya lohitakÃni rÆpÃni, na passeyya ma¤jiÂÂhikÃni\<*<3>*>/ rÆpÃni, na passeyya sama- visamaæ, na passeyya tÃraka-{rÆpÃni}\<*<4>*>/ na passeyya candima-suriye.\<*<5>*>/ So evaæ vadeyya: "N' atthi\<*<6>*>/ kaïha- sukkÃni rÆpÃni, n' atthi kaïha-sukkÃnaæ rÆpÃnaæ dassÃvÅ, n' atthi nÅlakÃni rÆpÃni, n' atthi nÅlakÃnaæ rÆpÃnaæ dassÃvÅ, n' atthi pÅtakÃni rÆpÃni, n' atthi pÅtakÃnaæ rÆpÃnaæ dassÃvÅ, n' atthi lohitakÃni rÆpÃni, n' atthi lohitakÃnaæ rÆpÃnaæ dassÃvÅ, n' atthi ma¤jiÂÂhikÃni rÆpÃni, n' atthi ma¤jiÂÂhikÃnaæ rÆpÃnaæ dassÃvÅ, n' atthi sama-visamaæ, n' atthi sama-visamassa dassÃvÅ, n' atthi tÃraka-{rÆpÃni}, n' atthi tÃraka-rÆpÃnaæ dassÃvÅ, n' atthi candima-suriyÃ,\<*<7>*>/ n' atthi candima-suriyÃnaæ {dassÃvÅ}.\<*<8>*>/ Aham etaæ na jÃnÃmi, aham etaæ na passÃmi, tasmà taæ n' atthÅti." Sammà nu kho so RÃja¤¤a vadamÃno vadeyyÃti?' `No h' idaæ bho Kassapa. Atthi\<*<9>*>/ kaïha-sukkÃni rÆpÃni, atthi kaïha-sukkÃnaæ rÆpÃnaæ dassÃvÅ, atthi nÅlakÃni rÆpÃni, atthi nÅlakÃnaæ rÆpÃnaæ dassÃvÅ,\<*<10>*>/ atthi {pÅtakÃni} rÆpÃni, atthi pÅtakÃnaæ rÆpÃnaæ dassÃvÅ, atthi lohita- kÃni rÆpÃni, atthi lohitakÃnaæ rÆpÃnaæ dassÃvÅ, atthi ma¤jiÂÂhakÃni rÆpÃni, atthi {ma¤jiÂÂhakÃnaæ} rÆpÃnaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS Bm K all omit ti; cp. p. 329. 2 Sc ye; Sd Bm K omit. 3 K ma¤jeÂÂhakÃni (and below). See M. 1. 35, 529, and VimÃna Vatthu xxxix. 1. 4 All MSS. tÃraka-rÆpÃni thrice; K tÃrakÃni rupÃni thrice. 5 Bm -sÆriye. 6 Scd tattha. 7 SSo -yÃnaæ rÆpÃni. 8 SS insert n' atthi. 9 SS tattha. 10 Bm pa; K pe, down to atthi sama-visamaæ. >/ #<[page 329]># %% dassÃvÅ, atthi sama-visamaæ, atthi sama-visamassa dassÃvÅ, atthi tÃraka-{rÆpÃni}, atthi tÃraka-rÆpÃnaæ das- sÃvÅ, atthi candima-suriyÃ, atthi candima-suriyÃnaæ dassÃvÅ.\<*<1>*>/ "Aham etaæ na jÃnÃmi, aham etaæ na passÃmi, tasmà taæ n' atthÅti," na hi so bho Kassapa sammà vadamÃno vadeyyÃti.' `Evam eva kho tvaæ RÃja¤¤a jaccandhÆpamo ma¤¤e paÂibhÃsi, yaæ\<*<2>*>/ maæ tvaæ evaæ vadesi\<*<3>*>/: "Ko pan' etaæ\<*<4>*>/ bhoto Kassapassa Ãroceti: `Atthi devà TÃvatiæsÃ' ti vÃ, `Evaæ dÅghÃyukà devà TÃvatiæsÃ' ti vÃ. Na mayaæ bhoto Kassapassa saddahÃma: `Atthi devà TÃvatiæsÃ' ti và `Evaæ dÅghÃyukà devà TÃvatiæsÃ' ti vÃ." `Na kho RÃja¤¤a evaæ paraloko\<*<5>*>/ daÂÂhabbo yathà tvaæ ma¤¤asi iminà maæsa-{cakkhunÃ}. Ye kho te RÃja¤¤a samaïa-brÃhmaïà ara¤¤e\<*<6>*>/ vanapatthÃni\<*<7>*>/ pantÃni senÃsanÃni paÂisevanti \<*<8>*>/appa-saddÃni appa-nigghosÃni,\<*<8>*>/ te tattha appamattà ÃtÃpino pahitattÃ\<*<9>*>/ viharantÃ\<*<10>*>/ dibbaæ\<*<11>*>/ cakkhuæ visodhenti, te dibbena cakkhunà visuddhena atikkamanta-mÃnusakena imam eva\<*<12>*>/ lokaæ passanti\<*<13>*>/ param eva,\<*<13>*>/ satte ca\<*<14>*>/ opapÃtike. Evaæ\<*<15>*>/ kho RÃja¤¤a para-loko daÂÂhabbo,\<*<16>*>/na tveva\<*<16>*>/ yathà tvaæ\<*<17>*>/ ma¤¤asi iminà maæsa-cakkhunÃ. Iminà pi kho te RÃja¤¤a pariyÃyena evaæ hotu: Iti pi atthi paraloko, atthi sattà opapÃtikÃ, atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kam- mÃnaæ phalaæ vipÃko ti.' 12. `Ki¤cÃpi bhavaæ Kassapo evam Ãha, atha kho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS add atthi. 2 St omits; K yam etaæ evaæ vadesi. 3 Scd vadeyya. 4 Bm pana me taæ. 5 K paro loko, and below. 6 Bm K ara¤¤a-. 7 Bm vanapattÃni. 8-8 Bm K omit. K (SÅ) ito paraæ `appasaddÃni appanigghosÃnÅti' dissati. 9 Sc pahÅn-; Sd pahÅt-. 10 Sc -taæ. 11 K dibba-. 12 Bm K ima¤ c' eva. 13-13 St purima; Bm K para¤ ca. 14 All MSS. omit ca. 15 Bm adds ca. 16-16 Sc nattheva; St na tvevaæ. 17 SS omit tvaæ. >/ #<[page 330]># %<330 PùYùSI SUTTANTA. [D. xxiii. 12.>% evam me ettha hoti: Iti pi n' atthi paraloko, n' atthi sattà opapÃtikÃ, n' atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti.' `Atthi pana RÃja¤¤a pariyÃyo . . . pe [322] . . .? `Atthi bho Kassapa pariyÃyo . . . pe . . . `Yathà kathaæ viya RÃja¤¤Ãti?' `IdhÃhaæ bho Kassapa passÃmi samaïa-brÃhmaïe sÅlavante kalyÃïa-dhamme jÅvitu-kÃme amaritu-kÃme sukha-kÃme dukkha-paÂikkÆle.\<*<1>*>/ Tassa mayhaæ bho Kassapa evaæ hoti: Sace kho ime bhonto samaïa- brÃhmaïà sÅlavanto kalyÃïa-dhammà evaæ jÃneyyum: "Ito no matÃnaæ seyyo bhavissatÅti," idÃn' ime bhonto samaïa-brÃhmaïà sÅlavanto kalyÃïa-dhammà visaæ và khÃdeyyuæ, satthaæ và Ãhareyyuæ, ubbandhitvÃ\<*<2>*>/ và kÃlaæ kareyyuæ, papÃte và papateyyuæ. Yasmà ca kho ime bhonto samaïa-brÃhmaïà sÅlavanto kalyÃïa- dhammà na evaæ jÃnanti: "Ito no matÃnaæ seyyo bhavissatÅti," tasmà ime bhonto samaïa-brÃhmaïà sÅlavanto kalyÃïa-dhammà jÅvitu-kÃmà amaritu-kÃmà sukha-kÃmà dukkha-paÂikkÆlÃ.\<*<3>*>/ Ayam pi\<*<4>*>/ bho Kassapa pariyÃyo yena me pariyÃyena evaæ hoti: Iti pi n' atthi paraloko, n' atthi sattà opapÃtikÃ, n' atthi sukaÂa-dukka- ÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti.' 13. `Tena hi RÃja¤¤a upaman te karissÃmi. UpamÃya idh' ekacce vi¤¤Æ purisà bhÃsitassa atthaæ ÃjÃnanti. BhÆtapubbaæ RÃja¤¤a a¤¤atarassa brÃhmaïassa dve pajÃpatiyo ahesuæ. Ekissà putto ahosi dasavassuddesiko và dvÃdasavassuddesiko vÃ, ekà gabbhinÅ upavija¤¤Ã, atha kho so brÃhmaïo kÃlam akÃsi. Atha kho so mÃïavako mÃtu-sapattiæ\<*<5>*>/ etad avoca: "Yam idaæ bhoti dhanaæ và dha¤¤aæ và rajataæ và jÃtarÆpaæ và sabban taæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K paÂikÆle (and so below). 2 See TherÅ GÃthà 80; JÃt. i. 111, 345, 504. 3 Bm adds attÃnaæ na mÃrenti. 4 K adds kho. 5 K mÃtusapatiæ. (Note) mÃtusapattinti và pÃÂho. >/ #<[page 331]># %% mayhaæ. N' atthi tumh' ettha ki¤ci, pitu me bhoti\<*<1>*>/ dÃyajjaæ {niyyÃtehÅti}." Evaæ vutte sà brÃhmaïÅ taæ mÃïavakaæ etad avoca: "{ùgamehi} tÃva tÃta yÃva vijÃ- yÃmi. Sace kumÃrako bhavissati, tassa pi eka-deso bhavissati; sace kumÃrikà bhavissati, sà pi te opabhoggÃ\<*<2>*>/ bhavissatÅti." `Dutiyam pi kho mÃïavako mÃtu-sapattiæ etad avoca: "Yam\<*<3>*>/ idaæ bhoti dhanaæ và dha¤¤aæ và rajataæ và jÃtarÆpam và sabban taæ mayhaæ. N' atthi tumh' ettha ki¤ci, pitu me\<*<4>*>/ bhoti dÃyajjaæ {niyyÃtehÅti}." Dutiyam pi kho sà brÃhmaïÅ taæ mÃïavakaæ etad avoca: "ùgame- hi tÃva tÃta yÃva vijÃyÃmi. Sace kumÃrako bhavissati tassa pi eka-deso bhavissati; sace kumÃrikà bhavissati, sÃ\<*<5>*>/ pi te opabhoggà bhavissatÅti." `Tatiyam pi kho so mÃïavako mÃtu-sapattiæ etad avoca: "Yam idaæ hoti dhanaæ và dha¤¤aæ và raja- taæ và jÃtarÆpaæ và sabban taæ mayhaæ. N' atthi tumh' ettha ki¤ci, pitu me bhoti dÃyajjaæ {niyyÃtehÅti}." Atha kho sà brÃhmaïÅ satthaæ gahetvà ovarakaæ pavi- sitvÃ\<*<6>*>/ udaraæ opÃdesi\<*<7>*>/: "YÃva jÃnÃmi\<*<8>*>/ yadi và kumÃ- rako yadi và kumÃrikà ti." Sà attÃna¤ c' eva \<*<9>*>/jÅvitaæ gabbhaæ sÃpateyya¤ ca [vinÃsesi] \<*<9>*>/ {yathÃ}\<*<10>*>/ taæ bÃlà avyattà anaya-vyasanaæ ÃpannÃ, ayoniso dÃyajjaæ gavesantÅ. Evam eva kho tvaæ RÃja¤¤a bÃlo avyatto anaya-vyasanaæ Ãpajjissasi ayoniso paralokaæ gave- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm pitu me hoti; SS tumhetta ki¤ci pi ta¤ ca hoti dÃyajjaæ, first time and second; but ki¤ci pitu me hoti (or bhoti) dÃyajjaæ the third time; K tuyhettha ki¤ci pitu me santako bhoti dÃyajjaæ with a note that santako is not found in Ceylon MSS. 2 K upa-. 3 Bm K yam; SS yad. 4 St pime. 5 Bm K sÃ; SS sabbÃ. 6 Bm pavÅsitvÃ. 7 K uppÃdesi. 8 So SS; Bm vijÃyÃmi; K vijÃnÃmi. 9-9 SS K omit vinÃsesi; Bm jÅvita¤ ca sabba¤ ca sÃpateyya¤ ca vinÃsesi; K jÅvita¤ ca gabbha¤ ca sÃpateyya¤ ca. 10 St nÃ; Scd omit. >/ #<[page 332]># %<332 PùYùSI SUTTANTA. [D. xxiii. 13.>% santo, seyyathà pi sÃ\<*<1>*>/ brÃhmaïÅ bÃlà avyattà anaya- vyasanaæ Ãpannà ayoniso dÃyajjaæ gavesantÅ.\<*<2>*>/ Na kho RÃja¤¤a samaïa-brÃhmaïà sÅlavanto kalyÃïa-dhammà apakkaæ paripÃcenti,\<*<3>*>/ api ca paripÃkaæ\<*<4>*>/ Ãgamenti paï¬itÃ.\<*<5>*>/ Attho hi\<*<6>*>/ RÃja¤¤a samaïa-brÃhmaïÃnaæ sÅlavantÃnaæ kalyÃïa-dhammÃnaæ jÅvitena. Yathà yathà kho\<*<7>*>/ RÃja¤¤a samaïa-brÃhmaïà sÅlavanto kalyÃïa- dhammà ciraæ dÅgham addhÃnaæ tiÂÂhanti,\<*<8>*>/ tathà tathÃ\<*<9>*>/ bahuæ pu¤¤aæ pasavanti, bahujana-hitÃya ca paÂipajjanti bahujana-sukhÃya lokÃnukampakÃya\<*<10>*>/ atthÃya hitÃya sukhÃya deva-manussÃnaæ. Iminà pi kho te\<*<11>*>/ RÃja¤¤a pariyÃyena evaæ hotu: Iti pi atthi paraloko, atthi sattà opapÃtikÃ, atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti.' 14. `Ki¤cÃpi bhavaæ Kassapo evam Ãha, atha kho evam me ettha\<*<12>*>/ hoti: Iti pi n' atthi paraloko, n' atthi sattà opapÃtikÃ, n' atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti.' `Atthi pana RÃja¤¤a pariyÃyo . . . pe [322] . . .? `Atthi bho Kassapa pariyÃyo . . . pe . . . `Kathaæ viya RÃja¤¤Ãti?' `Idha me bho\<*<13>*>/ Kassapa purisà coraæ Ãgu-cÃriæ gahetvà dassenti: "Ayaæ te bhante coro Ãgu cÃrÅ, imassa yaæ icchasi taæ daï¬aæ païehÅti."\<*<14>*>/ TyÃhaæ evaæ vadÃmi: "Tena hi bho imaæ purisaæ jÅvantaæ yeva kumbhiyà pakkhipitvà mukhaæ pidahitvà allena cammena onandhitvà allÃya mattikÃya bahalÃvalepanaæ\<*<15>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K omits pi sÃ. 2 SS -ti. 3 SS pÃcenti. 4 St Bm K paripÃkaæ; Scd -kÃ. 5 St pÃsita; Bm paï¬itÃnam (|| after Ãgamenti, so that paï¬itÃnaæ is thrown into the next sentence). 6 K a¤¤ehi. 7 K omits yathà kho. 8 Scd diÂÂhanti. 9 K omits one tathÃ. 10 So SS. Bm K -pÃya. 11 K omits. 12 Bm ettha me. 13 Scd Ime kho; St Idha me so. 14 K vadehÅti; in next dehÅti. See p. 321. 15 Bm K bahalavil- (twice); K (SÅ) bahalÃv-. >/ #<[page 333]># %% karitvÃ\<*<1>*>/ uddhanaæ Ãropetvà aggiæ dethÃti." Te me "{sÃdhÆti}" paÂisuïitvÃ\<*<2>*>/ taæ purisaæ jÅvantaæ yeva kumbhiyà pakkhipitvà mukhaæ pidahitvà allena cammena onandhitvà allÃya mattikÃya bahalÃvalepanaæ karitvÃ\<*<3>*>/ uddhanaæ Ãropetvà aggiæ denti. Yadà mayaæ jÃnÃma: "KÃlakato\<*<4>*>/ so puriso ti," atha naæ\<*<5>*>/ kumbhiæ oropetvà ubbhinditvÃ\<*<6>*>/ mukhaæ vivaritvà saïikaæ\<*<7>*>/ nillokema\<*<8>*>/: "App eva nÃm' assa jÅvaæ nikkhamantaæ passeyyÃmÃti." N' ev' assa mayaæ jÅvaæ nikkhamantaæ passÃma. Ayam pi kho bho Kassapa pariyÃyo yena me pariyÃyena evaæ hoti: Iti pi n' atthi paraloko, n' atthi sattà opapÃtika, n' atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti.' 15. `Tena hi RÃja¤¤a taæ yev' ettha paÂipucchissÃmi, yathà te khameyya tathà naæ vyÃkareyyÃsi. AbhijÃnÃsi no tvaæ RÃja¤¤a divÃ-seyyaæ upagato supinakaæ pas- sitvà ÃrÃma-rÃmaïeyyakaæ vana-rÃmaïeyyakaæ bhÆmi- rÃmaïeyyakaæ pokkharaïÅ-rÃmaïeyyakan ti?'\<*<9>*>/ `AbhijÃnÃm' ahaæ bho Kassapa divÃ-seyyaæ upagato supinakaæ passitvà ÃrÃma-rÃmaïeyyakaæ vana-rÃma- ïeyyakan ti.' `Rakkhanti taæ tamhi samaye khujjà pi vÃmanikÃ\<*<10>*>/ pi velÃmikÃ\<*<11>*>/ pi komÃrikà pÅti?' `Evam pi\<*<12>*>/ bho Kassapa rakkhanti maæ\<*<13>*>/ tamhi samaye khujjà pi vÃmanikà pi velÃmikÃ\<*<14>*>/ pi komÃrikà pÅti.' `Api nu tà tumhaæ\<*<15>*>/ jÅvaæ passanti pavisantaæ\<*<16>*>/ và nikkhamantaæ và ti?' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm kÃretvÃ. 2 K paÂissutvÃ. 3 So Bm here. 4 Bm kÃla¤kato. 5 Scd Bm naæ; St K taæ. 6 Bm ubbandhitvÃ. 7 Scd sunikaæ; St sanikaæ. 8 K vilokema. 9 Compare J. R. A. S. 1899, p. 77. 10 Bm K vÃmanakÃ, and below. See M. 1. 178. 11 Sc velomikÃ; Sd celovikÃ; St velÃvikÃ; Bm velÃsikÃ; K celÃvikà (and below). 12 K omits. 13 Sd Bm omit. 14 So Sc, Sd velÃmi (and omits pi); St velÃcakà (omits komÃrikà pi); Bm velÃsikÃ. See above, p. 198. 15 St tuyha; Bm K tuyhaæ. 16 Bm pavÅs-. >/ #<[page 334]># %<334 PùYùSI SUTTANTA. [D. xxiii. 15.>% `No h' idaæ\<*<1>*>/ bho Kassapa.' `Tà hi nÃma RÃja¤¤a tumhaæ\<*<2>*>/ jÅvantassa jÅvantiyo jÅvaæ na passissanti pavisantaæ và nikkhamantaæ vÃ. Kim pana tvaæ\<*<3>*>/ kÃlakatassa\<*<4>*>/ jÅvam passissanti pavi- santaæ và nikkhamantaæ vÃ? Iminà pi kho te RÃja¤¤a pariyÃyena evaæ hotu: Iti pi atthi paraloko, atthi sattà opapÃtikÃ, atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti.' 16. `Ki¤cÃpi bhavaæ Kassapo evam Ãha, atha kho evam me\<*<5>*>/ ettha hoti: Iti pi n' atthi paraloko, n' atthi sattà opapÃtikÃ, n' atthi sukaÂa-dukkaÂÃnam kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti?' `Atthi pana RÃja¤¤a pariyÃyo . . . pe [322] . . .? `Atthi bho Kassapa pariyÃyo . . . pe . . . `Yathà kathaæ viya RÃja¤¤Ãti?' `Idha me bho Kassapa purisà coraæ Ãgu-cÃriæ gahetvà dassenti: "Ayan te bhante coro ÃgÆ-cÃrÅ, imassa yaæ icchasi taæ daï¬aæ païehÅti."\<*<6>*>/ TyÃhaæ evaæ vadÃmi: "Tena hi bho imaæ purisaæ jÅvantaæ yeva tulÃya tuletvà jiyÃya anassÃsakaæ mÃretvà punad eva tulÃya tulethÃti." Te me "SÃdhÆti" paÂisuïitvÃ\<*<7>*>/ purisaæ jÅvantaæ yeva tulÃya tuletvà jiyÃya anassÃsakaæ mÃretvà punad eva tulÃya tulenti.\<*<8>*>/ Yadà so jÅvati,\<*<9>*>/ tadà lahutaro ca hoti mudutaro ca kamma¤¤ataro ca. Yadà pana so kÃlakato hoti, tadà garutaro ca hoti patthÅnataro\<*<10>*>/ ca akamma¤¤a- taro ca. Ayam pi kho bho Kassapa pariyÃyo yena me pariyÃyena evaæ hoti: Iti pi n' atthi paraloko, n' atthi sattà opapÃtikÃ, n' atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti." 17. `Tena hi RÃja¤¤a upaman te karissÃmi. UpamÃya \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K etaæ. 2 St Bm K tuyhaæ. 3 So SS Bm. 4 Bm kÃla¤k-. 5 Sd eva; Bm ettha me. 6 K dehÅti. 7 K paÂissutvÃ. 8 Bm tulanti. 9 Scd jÅvi. 10 Scd patthinatthiro; Bm pattinnataro; K patthinnataro (and so all below). See `Vinaya Texts,' p. ii. 206, and Asl. 307. >/ #<[page 335]># %% pi idh' ekacce vi¤¤Æ purisà bhÃsitassa atthaæ ÃjÃnanti. Seyyathà pi RÃja¤¤a puriso divasa\<*<1>*>/-santattaæ ayo-guÊaæ Ãdittaæ sampajjalitaæ {sajoti-bhÆtaæ}\<*<2>*>/ tulÃya toleyya,\<*<3>*>/ tam enaæ aparena samayena sÅtaæ nibbutaæ tulÃya toleyya. Kadà nu kho so ayo-guÊo lahutaro vÃ\<*<4>*>/ hoti mudutaro và kamma¤¤ataro vÃ? Yadà và Ãditto sampajjalito sajoti- bhÆto, yadà và sÅto nibbuto ti?' `Yadà so bho Kassapa ayo-guÊo tejo-sahagato ca hoti vÃyo-sahagato Ãditto sampajjalito sajoti-bhÆto, tadà lahutaro ca hoti mudutaro ca kamma¤¤ataro ca. Yadà pana so ayo-guÊo n' eva tejo-sahagato hoti na vÃyo- sahagato sÅto nibbuto, tadà garutaro ca hoti patthÅnataro ca akamma¤¤ataro cÃti.' `Evam eva kho RÃja¤¤a yadà 'yaæ\<*<5>*>/ kÃyo Ãyu- sahagato ca hoti usmÃ-sahagato ca vi¤¤Ãïa-sahagato ca, tadà lahutaro ca hoti mudutaro ca kamma¤¤ataro ca.\<*<6>*>/ Yadà panÃyaæ kÃyo n' eva Ãyu-sahagato ca hoti na usmÃ- sahagato\<*<7>*>/ na vi¤¤Ãïa-sahagato,\<*<8>*>/ tadà garutaro ca hoti patthÅnataro ca akamma¤¤ataro ca. Iminà pi kho te RÃja¤¤a pariyÃyena evaæ hoti: Iti pi atthi paraloko, atthi sattà opapÃtikÃ, atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti.' 18. `Ki¤cÃpi bhavaæ Kassapa evam Ãha, atha kho evaæ me ettha\<*<9>*>/ hoti: Iti pi n' atthi paraloko, n' atthi sattà opapÃtikÃ, n' atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti.' `Atthi pana RÃja¤¤a pariyÃyo . . . pe [322] . . .?' `Atthi bho Kassapa pariyÃyo . . . pe . . .' `Yathà kathaæ viya RÃja¤¤Ãti?' `Idha me bho Kassapa purisà coraæ Ãgu-cÃriæ gahetvà dassenti: "Ayan te bhante coro Ãgu-cÃrÅ, imassa yaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm -saæ; K divasantattaæ. 2 K sa¤joti (twice). 3 So Sdt; Sc toleyyaæ; Bm K tuleyya (and below). 4 Sc cà corrected to ca. 5 K ayaæ. 6 See M. i. 295; ChÃnd. Up. vi. 8, 6; Tait. Br. ii., 2, 9, 1. 7 K adds ca. 8 K adds ca. 9 Sc evaæ me' v' ettha; Sdt evameettha. >/ #<[page 336]># %<336 PùYùSI SUTTANTA. [D. xxiii. 18.>% icchasi taæ daï¬aæ païehÅti."\<*<1>*>/ TyÃhaæ evaæ vadÃmi: "Tena hi bho imaæ purisaæ anupahacca chavi¤ ca camma¤ ca maæsa¤ ca nahÃru¤\<*<2>*>/ ca aÂÂhi¤ ca aÂÂhi- mi¤ja¤ ca jÅvità voropethÃti."\<*<3>*>/ Te me "SÃdhÆti" paÂisuïitvà taæ purisaæ anupahacca\<*<4>*>/ chavi¤ ca\<*<5>*>/ cam- ma¤ ca maæsa¤ ca nahÃru¤ ca aÂÂhi¤ ca aÂÂhi- mi¤ja¤ ca jÅvità voropenti. Yadà so addhamato\<*<6>*>/ hoti, tyÃhaæ evaæ vadÃmi: "Tena hi bho imaæ purisaæ uttÃnaæ nipÃtetha, app eva nÃm' assa jÅvaæ nikkha- mantaæ passeyyÃmÃti." Te taæ purisaæ uttÃnaæ nipÃtenti, n' eva assa mayaæ jÅvaæ nikkhamantam passÃma. TyÃhaæ evaæ vadÃmi: "Tena hi bho imaæ purisaæ avakujjaæ\<*<7>*>/ nipÃtetha . . . pe . . . passena nipÃtetha . . . dutiyena passena nipÃtetha . . . uddhaæ Âhapetha . . . omuddhakaæ Âhapetha . . . pÃïinà ÃkoÂetha . . . le¬¬unÃ\<*<8>*>/ ÃkoÂetha . . . daï¬ena ÃkoÂetha . . . satthena ÃkoÂetha . . . {odhunÃtha} . . . sandhunÃtha . . . niddhunÃtha,\<*<9>*>/ app eva nÃm' assa jÅvaæ nikkha- mantaæ passeyyÃmÃti." Te taæ purisaæ odhunanti\<*<10>*>/ sandhunanti\<*<11>*>/ niddhunanti,\<*<12>*>/ n' eva assa mayaæ {jÅvaæ} nikkhamantaæ passÃma.\<*<13>*>/ Tassa ca\<*<14>*>/ tad eva cakkhuæ\<*<15>*>/ hoti te\<*<16>*>/ rÆpà ta¤ c' Ãyatanaæ nappaÂisaævedeti, tad eva sotaæ hoti te saddà ta¤ c' Ãyatanaæ nappaÂisaævedeti, tad eva ghÃnaæ hoti te gandhà ta¤ c' Ãyatanaæ nappaÂi- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K vadehÅti. 2 Bm nhÃru¤. 3 Bm K voropetha, app eva nÃm' assa jÅvaæ nikkhamantuæ passeyyÃmÃti. 4 Sd anap. 5 Bm pa, down to -mi¤ja¤ ca. 6 SS amato; Bm Ãmato. 7 SS, Bm K avakujja, but see below, p. 337, note11, and J. P. T. S., 1886, p. 148; M. i. 80; S v. 89; JÃt. vi. 40. 8 K leï¬unÃ; (note) le¬¬unÃtipi pÃÂho. 9 Scd nibbunÃtha: see below. 10 Scd omunanti. 11 Sc samun-; Bm saædhÆn-. 12 Sc nibbun-; Bm niddhÆn- (but not above). 13 K passeyyÃma. 14 Bm K omit. 15 Bm cakkhu; K cakkhaæ. 16 St omits. >/ #<[page 337]># %% saævedeti, sà yeva\<*<1>*>/ jivhà hoti te rasà ta¤ c' Ãyatanaæ nappaÂisaævedeti, so yeva\<*<2>*>/ kÃyo hoti te phoÂÂhabbà ta¤ c' Ãyatanaæ nappaÂisaævedeti. Ayam pi kho bho Kassapa pariyÃyo yena me pariyÃyena evaæ hoti: Iti pi n' atthi paraloko, n' atthi sattà opapÃtikÃ, n' atthi sukaÂa-dukkaÂÃ- naæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti." 19. `Tena hi RÃja¤¤a upaman te karissÃmi. UpamÃya p' idh' ekacce vi¤¤Æ purisà bhÃsitassa atthaæ ÃjÃnanti. BhÆtapubbaæ RÃja¤¤a a¤¤ataro saÇkha-dhamo saÇkhaæ ÃdÃya paccantimaæ janapadaæ agamÃsi. So yen' a¤¤ataro gÃmo ten' upasaækami, upasaækamitvà majjhe gÃmassa Âhito tikkhattuæ saÇkhaæ upaÊÃsitvÃ\<*<3>*>/ saÇkhaæ bhÆmiyaæ nikkhipitvà ekamantaæ nisÅdi. Atha kho RÃja¤¤a tesaæ paccantajÃnaæ\<*<4>*>/ manussÃ- naæ etad ahosi: "Kissa\<*<5>*>/ nu kho eso saddo evaæ rajanÅyo evaæ kamanÅyo\<*<6>*>/ evaæ madanÅyo evaæ bandhanÅyo evaæ mucchanÅyo\<*<7>*>/ ti?" Sannipatitvà taæ saÇkha-{dhammaæ} etad avocuæ: "Ambho kissa\<*<8>*>/ nu kho eso saddo evaæ rajanÅyo evaæ kamanÅyo evaæ madanÅyo evaæ bandhanÅyo evaæ mucchanÅyo ti?" "Eso kho bho\<*<9>*>/ saÇkho nÃma yass' eso\<*<10>*>/ saddo evaæ rajanÅyo evaæ kamanÅyo evaæ madanÅyo evaæ bandhanÅyo evaæ muccha- nÅyo ti." Te taæ saÇkhaæ-uttÃnaæ nipÃtesuæ: "Vadehi bho saÇkha, vadehi bho saÇkhÃti." N' eva so saÇkho saddam akÃsi. Te taæ saÇkhaæ avakujjaæ\<*<11>*>/ nipÃtesuæ . . . passena nipÃtesuæ . . . dutiyena passena nipÃtesuæ . . . uddhaæ Âhapesuæ . . . omuddhakaæ {Âhapesum} . . . \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS omit yeva; Bm ca. 2 K so va. 3 SS upalÃsitvÃ; Bm upaÊÃpetvÃ; K upaÊÃsetvÃ. See Mil. p. 21 (last line), Trenckner, `Pali Miscellany,' p. 83. 4 Scd paccantarÃjÃnaæ; Bm K paccanta-janapada-; K (SÅ) paccantajÃnaæ. 5 SS ambho kissa; Bm K ambho kassa. 6 So SS; Bm khamaniyo; and so onwards; K kammaniyo. Bm and K throughout -niyo. 7 K mu¤caniyo (three times). 8 Bm kassa. 9 Bm omits. 10 K yassa os. 11 So all MSS. and K. >/ #<[page 338]># %<338 PùYùSI SUTTANTA. [D. xxiii. 19.>% pÃïinà ÃkoÂesuæ . . . le¬¬unà {Ãkotesum} . . . daï¬ena ÃkoÂesuæ . . . satthena ÃkoÂesuæ . . . odhuniæsu . . . sandhuniæsu . . . niddhuniæsu: "Vadehi bho saÇkha, vadehi bho saÇkhÃti." N' eva so saÇkho saddam akÃsi. Atha kho RÃja¤¤a tassa saÇkha-dhamassa etad ahosi: "YÃva\<*<1>*>/ bÃlà ime paccantajÃ\<*<2>*>/ manussÃ! Kathaæ hi nÃma ayoniso saÇkha-saddaæ gavesissantÅti!" Tesaæ pekkhamÃnÃnaæ saÇkhaæ gahetvà tikkhattuæ saÇkhaæ upaÊÃsitvÃ\<*<3>*>/ saÇkhaæ ÃdÃya pakkÃmi.\<*<4>*>/ Atha kho RÃja¤¤a tesaæ paccantajÃnaæ\<*<5>*>/ manussÃnaæ etad ahosi: "Yadà kira bho ayaæ saÇkho nÃma purisa-sahagato ca hoti vÃyÃma-sahagato ca vÃyo-sahagato\<*<6>*>/ ca, tadÃyaæ saÇkho saddaæ karoti. Yadà panÃyaæ saÇkho n' eva purisa-sahagato hoti na vÃyÃma-sahagato na vÃyo- sahagato, nÃyaæ saÇkho saddaæ karotÅti." Evam eva kho RÃja¤¤a yadÃyaæ kÃyo Ãyu-sahagato ca hoti usmÃ- sahagato ca vi¤¤Ãïa-sahagato ca, tadà abhikkamati pi\<*<7>*>/ paÂikkamati pi tiÂÂhati pi nisÅdati pi seyyam pi kappeti, cakkhunà pi rÆpaæ passati, sotena pi saddaæ suïÃti, ghÃnena pi gandhaæ ghÃyati, jivhÃya pi rasaæ sÃyati, kÃyena pi {phoÂÂhabbaæ} phusati, manasà pi dhammaæ vijÃnÃti. Yadà panÃyaæ kÃyo n' eva Ãyu-sahagato ca hoti, na usmÃ-sahagato ca, na vi¤¤Ãïa-sahagato, tadà n' eva abhikkamati na paÂikkamati na tiÂÂhati na nisÅdati na seyyaæ kappeti, cakkhunà pi rÆpaæ na passati, sotena pi saddaæ na suïÃti, ghÃnena pi gandhaæ na ghÃyati, {jivhÃya} pi rasaæ na sÃyati, kÃyena pi phoÂÂhabbaæ na phusati, manasà pi dhammaæ na vijÃnÃti. Iminà pi kho te RÃja¤¤a pariyÃyena evaæ hotu: Iti pi atthi paraloko, atthi sattà opapÃtikÃ, atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃ- naæ phalaæ vipÃko ti.'\<*<8>*>/ 20. `Ki¤cÃpi bhavaæ Kassapo evam Ãha, atha kho \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K add kho. 2 Bm paccanta-janapada-; K -padÃ. 3 SS upalÃsitvÃ; Bm npaÊÃpetvÃ; K upaÊasetvÃ. 4 Bm pakkami. 5 Bm K -janapadÃnaæ. 6 Bm vÃyu-, and below. 7 Scd omit. 8 K adds PaÂhama-bhÃïavÃraæ. >/ #<[page 339]># %% evam me ettha hoti: Iti pi n' atthi paraloko, n' atthi sattà opapÃtikÃ, n' atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti.' `Atthi pana RÃja¤¤a pariyÃyo . . . pe [322] . . .?' `Atthi bho Kassapa pariyÃyo . . . pe . . .' `Yathà kathaæ viya RÃja¤¤Ãti?' `Idha me bho Kassapa purisà coraæ Ãgu-cÃriæ gahetvà dassenti: "Ayaæ te bhante coro Ãgu-cÃrÅ, imassa yaæ icchasi taæ daï¬aæ païehÅti."\<*<1>*>/ TyÃhaæ evaæ vadÃmi: `Tena hi bho imassa purisassa chaviæ chindatha, app eva nÃm' assa jÅvaæ passeyyÃmÃti." Te tassa purisassa chaviæ chindanti, n' ev' assa mayaæ jÅvaæ passÃma. TyÃhaæ evaæ vadÃmi: "Tena hi bho imassa purisassa cammaæ chindatha . . . maæsaæ chindatha . . . nahÃruæ chindatha . . . aÂÂhiæ chinda- tha . . . aÂÂhi-mi¤jaæ chindatha, app eva nÃm' assa jÅvaæ passeyyÃmÃti." Te tassa purisassa aÂÂhi-mi¤jaæ chindanti, n' ev' assa mayaæ jÅvaæ passÃma. Ayam pi kho bho Kassapa pariyÃyo yena me pariyÃyena evaæ hoti: Iti pi n' atthi paraloko, n' atthi sattà opapÃtikÃ, n' atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti.' 21. `Tena hi RÃja¤¤a upaman te karissÃmi. UpamÃya pi idh' ekacce vi¤¤Æ purisà bhÃsitassa atthaæ ÃjÃnanti. BhÆtapubbaæ RÃja¤¤a\<*<2>*>/ aggiko jaÂilo ara¤¤Ãyatane païïa-kuÂiyÃ\<*<3>*>/ vasati.\<*<4>*>/ Atha kho RÃja¤¤a a¤¤ataro janapada-padeso\<*<5>*>/ vuÂÂhÃsi. Atha kho so sattho\<*<6>*>/ tassa aggikassa jaÂilassa assamassa sÃmantà eka-rattiæ vasitvà pakkÃmi.\<*<7>*>/ Atha kho RÃja¤¤a tassa aggikassa jaÂilassa \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K vadehÅti. See p.321. 2 Bm K insert a¤¤ataro. 3 St paÂiyÃ. 4 Bm samati; K sammati; (SÅ) vasati. 5 So SS K (SÅ); Bm janapadesattho; K janapado satthavÃso. 6 So St Bm; Sc satto; Sd tatta; K satthavÃso. 7 Bm pakkami. >/ #<[page 340]># %<340 PùYùSI SUTTANTA. [D. xxiii. 21.>% etad ahosi: "Yan nÆnÃhaæ yena so sattha-vÃso\<*<1>*>/ ten' upasaækameyyaæ, app eva nÃm' ettha ki¤ci upakaraïaæ\<*<2>*>/ adhigaccheyyan ti." Atha kho so aggiko jaÂilo kÃlass' eva vuÂÂhÃya yena so sattha-vÃso ten' upasaækami, upasaækamitvà addasa tasmiæ satthavÃse daharaæ kumÃraæ mandaæ\<*<3>*>/ uttÃna-seyyakaæ cha¬¬itaæ. DisvÃn' assa\<*<4>*>/ etad ahosi: "Na kho me taæ paÂirÆpaæ yam me pekkhamÃnassa manussa-bhÆto kÃlaæ kareyya. Yan nÆnÃhaæ imaæ dÃrakaæ\<*<5>*>/ assamaæ netvÃ\<*<6>*>/ ÃpÃdeyyaæ poseyyaæ va¬¬heyyan ti." Atha kho so aggiko jaÂilo taæ dÃrakaæ assamaæ ÃnetvÃ\<*<7>*>/ ÃpÃdesi posesi va¬¬hesi. Yadà so dÃrako dasavassuddesiko và hoti dvÃdasavass- uddesiko vÃ, ath' assa\<*<8>*>/ aggikassa jaÂilassa janapade ki¤cid eva karaïÅyaæ uppajji.\<*<9>*>/ Atha kho so aggiko jaÂilo taæ dÃrakaæ etad avoca: "IcchÃm' ahaæ tÃta janapadaæ\<*<10>*>/ gantuæ, aggiæ\<*<11>*>/ paricareyyÃsi, mà ca te aggi nibbÃyi. Sace va te aggi nibbÃyeyya, ayaæ vÃsÅ, imÃni kaÂÂhÃni, idaæ araïi\<*<12>*>/-sahitaæ, aggiæ nibbattetvà aggiæ paricareyyÃsÅti." Atha kho so aggiko {jaÂilo} taæ dÃrakaæ evam anusÃsitvà janapadaæ agamÃsi. Tassa khi¬¬Ã-pasutassa aggi nibbÃyi. Atha kho tassa dÃrakassa etad ahosi: "Pità kho maæ evaæ avaca: `Aggiæ tÃta paricareyyÃsi, mà ca te aggi nibbÃyi. Sace va te aggi nibbÃyeyya ayaæ vÃsÅ imÃni kaÂÂhÃni idaæ araïi- sahitaæ, aggiæ nibbattetvà aggiæ paricareyyÃsÅti.' Yan nÆnÃhaæ aggiæ nibbattetvà aggiæ paricareyyan ti." \<-------------------------------------------------------------------------- 1 St here only, and Scd here and below -ÃvÃso. SS in 17 (pp. 344, 345) sattha-vÃso. 2 Scd -kannaæ. 3 K maï¬aæ. 4 SS decidedly disvà tassa. See p. 347. 5 St idaæ daharakaæ. 6 Sc assaæ mÃnetvÃ; Sdt Bm K assamaæ netvÃ. 7 So SS Bm K netvà as before. 8 St atha tassa; Bm K atha kho tassa. 9 K ki¤ci deva-karanÅyaæ upapajji. 10 Bm nagaraæ. 11 Bm K add tÃta. 12 SS vary between i and Å; K always -ïi; Bm always -ïÅ. >/ #<[page 341]># %% Atha kho so dÃrako araïi-sahitaæ vÃsiyÃ\<*<1>*>/ tacchi: "App eva nÃma aggiæ adhigaccheyyan ti." N' eva so aggiæ adhigacchi. Araïi-sahitaæ dvidhà phÃlesi,\<*<2>*>/ tidhà phÃlesi, catudhà phÃlesi, pa¤cadhà phÃlesi, dasadhà phÃlesi, satadhÃ\<*<3>*>/ phÃlesi, sakalikaæ sakalikaæ akÃsi, sakalikaæ sakalikaæ karitvÃ\<*<4>*>/ udukkhale koÂÂhesi,\<*<5>*>/ udukkhale koÂÂhetvà mahÃ-vÃte opuni:\<*<6>*>/ "App eva nÃma\<*<7>*>/ aggiæ adhigaccheyyan ti." N' eva so aggiæ adhigacchi. Atha kho so aggiko jaÂilo janapade taæ karaïÅyaæ tÅretvÃ, yena sako assamo ten' upasaækami, upasaækamitvà taæ dÃrakaæ etad avoca: "Kacci te tÃta aggi\<*<8>*>/ nibbuto ti?" "Idha me tÃta khi¬¬Ã-pasutassa aggi nibbÃyi. Tassa me etad ahosi: Pità kho maæ evaæ avaca: `Aggiæ tÃta paricareyyÃsi, mà ca te\<*<9>*>/ aggi nibbÃyi. Sace va te aggi nibbÃyeyya ayaæ vÃsÅ imÃni kaÂÂhÃni idaæ araïi-sahitaæ, aggiæ nibbattetvà aggiæ paricareyyÃsÅti.' Yan nÆnÃhaæ aggiæ nibbattetvà aggiæ paricareyyan ti. Atha kho ahaæ tÃta araïi-sahitaæ vÃsiyà tacchiæ: `App eva nÃma aggiæ adhigaccheyyan ti.' N' evÃhaæ aggiæ adhigacchiæ. Araïi-sahitaæ dvidhà phÃlesiæ, tidhà phÃlesiæ, catudhà phÃlesiæ, pa¤cadhà phÃlesiæ, dasadhà phÃlesiæ, satadhà phÃlesim, sakalikaæ sakalikaæ akÃsiæ, sakalikaæ saka- likaæ karitvà udukkhale koÂÂhesiæ, udukkhale koÂÂhetvà mahÃ-vÃte opuniæ: `App eva nÃma aggiæ adhigaccheyyan ti.' N' evÃhaæ aggiæ adhigacchin ti." Atha kho tassa aggikassa jaÂilassa etad ahosi: "YÃva bÃlo ayaæ dÃrako avyatto. Kathaæ hi nÃma ayoniso aggiæ gavesissatÅti?" Tassa pekkhamÃnassa araïi-sahitaæ gahetvà aggiæ nibbattetvà taæ dÃrakaæ etad avoca: "Evaæ kho tÃta \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scd insert taæ vÃsiyÃ. 2 Scd phÃlesÅti; Bm phÃÊesi almost always. St l and Ê; K always l. 3 K visatidhÃ; K (SÅ) satadhÃ. 4 Bm karetvÃ. 5 Bm koÂÂesi and koÂÂetvà as Bd at JÃt. iv. 37 (comp. ii. 424); K koÂesi and koÂetva. 6 K -phuni, and below. 7 SS omit. 8 Bm adds na. 9 Bm K add tÃta. >/ #<[page 342]># %<342 PùYùSI SUTTANTA. [D. xxiii. 21.>% aggi nibbattetabbo, na tv eva yathà tvaæ\<*<1>*>/ bÃlo avyatto ayoniso aggiæ gavesissasÅti."\<*<2>*>/ Evam eva kho tvaæ RÃja¤¤a bÃlo avyatto ayoniso paralokaæ gavesasi.\<*<3>*>/ PaÂinissajj' etaæ RÃja¤¤a pÃpakaæ diÂÂhi-gataæ. PaÂinissajj' etaæ RÃja¤¤a pÃpakaæ diÂÂhi-gataæ. Mà te ahosi dÅgha-rattaæ ahitÃya dukkhÃyÃti.' 22. `Ki¤cÃpi bhavaæ Kassapo evam Ãha, atha kho n' evÃhaæ sayhÃmi\<*<4>*>/ idaæ pÃpakaæ diÂÂhi-gataæ paÂinissaj- jituæ. RÃjà pi maæ Pasenadi\<*<5>*>/-kosalo jÃnÃti tiro-rÃjÃno pi: "PÃyÃsi rÃja¤¤o evaæ-vÃdÅ evaæ-diÂÂhÅ: Iti pi n' atthi paraloko, n' atthi sattà opapÃtikÃ, n' atthi sukaÂa- dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti." `SacÃhaæ bho Kassapa imaæ\<*<6>*>/ pÃpakaæ diÂÂhi-gataæ {paÂinissajjis- sÃæi}, bhavissanti me vattÃro: "YÃva bÃlo PÃyÃsi rÃja¤¤o avyatto duggahÅta\<*<7>*>/-gÃhÅ ti." Kopena pi naæ harissÃmi, makkhena pi naæ harissÃmi, paÊÃsena\<*<8>*>/ pi naæ harissÃmÅti.' 23. `Tena hi RÃja¤¤a upaman te karissÃmi. UpamÃya\<*<9>*>/ p' idh' ekacce vi¤¤Æ purisà bhÃsitassa atthaæ ÃjÃnanti. BhÆtapubbaæ RÃja¤¤a mahà sakaÂa-sattho sakaÂa- sahassaæ puratthimà janapadà pacchimaæ janapadaæ agamÃsi. So yena yena gacchati\<*<10>*>/ khippam eva pariyÃdiyati tiïa-kaÂÂhodakaæ\<*<11>*>/ haritaka-vaïïam.\<*<12>*>/ Tasmiæ kho pana satthe\<*<13>*>/ dve satthavÃhà ahesuæ, eko \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Scd taæ. 2 Bm gavesÅti. 3 Bm K gavesissasi. 4 Bm K sakkomi. See p. 346. 5 Bm PassenadÅ; K Passenadi, and so at 18. See p. 316. 6 K idaæ (as above). 7 Sd Bm -gahita, and so Bm in 18. 8 Scd phalÃsena; St Bm K paÊÃsena. See M. i. 15, 527; A. i. 79 (last line); P. P. ii. 2; Mil. 289. 9 Bm upamÃyam. 10 Sdt So yena yena gacchasÅti; Sc So na gacchasÅti. Bm So yena gacchi; K So yeva gacchati. 11 Scd tina-; K tiïaæ. 12 K -païïaæ; K (SÅ) -vantaæ. See Sum in loc 13 Bm satte, but then satthavÃhÃ. >/ #<[page 343]># %% pa¤cannaæ sakaÂa-satÃnaæ eko pa¤cannaæ sakaÂa- satÃnaæ. Atha kho tesaæ satthavÃhÃnaæ etad ahosi: "`Ayaæ kho pana\<*<1>*>/ mahà sakaÂa-sattho sakaÂa-sahassaæ. Te mayaæ yena yena gacchÃma khippam eva\<*<2>*>/ pariyÃ- diyati\<*<3>*>/ tiïa-kaÂÂhodakaæ haritaka-vaïïaæ. Yan nÆna mayaæ imaæ satthaæ dvidhà vibhajeyyÃma ekato pa¤ca {sakaÂa}-satÃni." `Te taæ satthaæ dvidhà vibhajiæsu\<*<4>*>/ ekato pa¤ca sakaÂa-satÃni ekato pa¤ca {sakaÂa-}satÃni. Eko\<*<5>*>/ tÃva\<*<6>*>/ satthavÃho bahuæ\<*<7>*>/ tiïa¤ ca kaÂÂha¤ ca udaka¤ ca Ãropetvà satthaæ pÃyÃpesi.\<*<8>*>/ DvÅha-tÅha-pÃyÃto\<*<9>*>/ kho pana so sattho addasa purisaæ kÃÊaæ lohitakkhiæ\<*<10>*>/ apanaddha-kalÃpaæ\<*<11>*>/ kumuda-mÃliæ alla-vatthaæ alla- kesaæ kaddama-makkhitehi cakkehi gadrabha-rathena\<*<12>*>/ paÂipathaæ Ãgacchantaæ. Disvà etad avoca: "Kuto bho ÃgacchasÅti?" "`Amukamhà janapadà ti." "`Kuhiæ gamissasÅti?" "`Amukaæ nÃma janapadan ti." "`Kacci bho purato kantÃre mahÃ-megho abhippa- vaÂÂo ti?"\<*<13>*>/ "`Evaæ kho\<*<14>*>/ bho purato kantÃre mahÃ-megho abhippavaÂÂo, ÃsittodakÃni vaÂumÃni, bahuæ tiïa¤ ca \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm K omit. 2 SS khippaæ yeva, as Bm K above. 3 Sd -tÅ. 4 SS vibhajjiæsu; Bm vibhajjesuæ (sic). 5 Sc ekato; St eke. 6 Bm omits. 7 SS vary between bahu and bahuæ; Bm K always bahuæ. 8 SS almost always pÃ-. 9 Bm here dviha-tihaæ payÃto; Bm K always pa-. 10 St kÃÊalohitakkhaæ; Scd kÃÊalohitakaæ. Bm kaÊaæ lohitakkham; comp. JÃt. i. 102 rattanetto. See p. 344. 11 Bm asannaddhakalÃpaæ; K Ãsanu- and below. 12 Sd gaduha-; Sct gadÆha- (SS below gadubha-); Bm bhaddena rathena; K bhadrena rathena. See JÃt. i. 100. 13 K abhippavuÂÂho; Bm abhippavuÂho as Bd at JÃt. 5, 206. See M. ii. 117. 14 Bm omits. >/ #<[page 344]># %<344 PùYùSI SUTTANTA. [D. xxiii. 23.>% kaÂÂha¤ ca udaka¤ ca, cha¬¬etha bho purÃïÃni tiïÃni kaÂÂhÃni udakÃni, lahu-bhÃrehi sakaÂehi sÅghaæ sÅghaæ\<*<1>*>/ gacchatha, mà yoggÃni kilamethÃti."\<*<2>*>/ `Atha kho so satthavÃho satthike Ãmantesi: "Ayaæ bho puriso evam Ãha: Purato kantÃre mahÃ-megho {abhip- pavaÂÂo}, ÃsittodakÃni vaÂumÃni, bahuæ\<*<3>*>/ tiïa¤ ca kaÂÂha¤ ca udaka¤ ca, cha¬¬etha bho purÃïÃni tiïÃni kaÂÂhÃni udakÃni, lahu-bhÃrehi sakaÂehi sÅghaæ sÅghaæ gacchatha, mà yoggÃni kilamethÃti -- cha¬¬etha bho purÃïÃni tiïÃni kaÂÂhÃni udakÃni, lahu-bhÃrehi sakaÂehi satthaæ pÃyÃ- pethÃti."\<*<4>*>/ "Evam bho ti" kho te satthikà tassa satthavÃhassa paÂissutvÃ, cha¬¬etvà purÃïÃni tiïÃni kaÂÂhÃni udakÃni lahu-bhÃrehi sakaÂehi satthaæ pÃyÃpesuæ.\<*<5>*>/ Te paÂhame pi sattha-vÃse na addasaæsu tiïaæ và kaÂÂhaæ và udakaæ vÃ, dutiye pi sattha-vÃse . . . tatiye pi satthavÃse . . . catutthe pi sattha-vÃse . . . pa¤came pi sattha-vÃse . . . chaÂÂhe pi sattha-vÃse . . . sattame pi sattha-vÃse na addasaæsu tiïaæ và kaÂÂhaæ và udakaæ vÃ, sabbe va anaya-vyasanaæ Ãpajjiæsu. Ye ca\<*<6>*>/ tasmiæ satthe ahesuæ manussà và pasÆ\<*<7>*>/ và sabbe\<*<8>*>/ so yakkho amanusso bhakkhesi, aÂÂhikÃn' eva sesesi\<*<9>*>/. `Yadà a¤¤Ãsi dutiyo satthavÃho: "Bahu-nikkhanto\<*<10>*>/ kho dÃni so sattho ti," bahuæ tiïa¤ ca kaÂÂha¤ ca udaka¤ ca Ãropetvà satthaæ pÃyÃpesi. DvÅha-tÅha-pÃyÃto kho pan' eso sattho addasa purisaæ kÃÊaæ lohitakkhiæ\<*<11>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm siÇghaæ siÇghaæ, and below. SS have sÅghasÅghaæ the last time, and so Scd the time before. See JÃt. i. 103. 2 Sd kilamatthÃti; Bm K kilamitthÃti (and below). 3 See p. 343, note7. 4 Scd pÃyethÃti; St pÃyÃp-. 5 SS pay-. 6 Sc va; so K yeva (at end of previous sentence). See p. 346. 7 Sc phasu; Sdt Bm pasu. 8 K adds va. 9 Bm K sesÃni; K (SÅ) sesesi. 10 K bahunikkhantaro. 11 Sc kÃÊa-lohitakkham corrected to -lohitaæ; Sdt kÃlalohitakkham; Bm kÃÊaæ lohitakkhaæ. See p. 343, note10. >/ #<[page 345]># %% apanaddha-kalÃpaæ\<*<1>*>/ kumuda-mÃliæ\<*<2>*>/ alla-vatthaæ alla- kesaæ kaddama-makkhitehi cakkehi gadrabha-rathena\<*<3>*>/ paÂipathaæ Ãgacchantaæ. Disvà etad avoca: "Kuto bho ÃgacchasÅti?" "`Amukamhà janapadà ti." "`Kuhiæ gamissasÅti?" "`Amukaæ nÃma janapadan ti." "`Kacci bho purato kantÃre mahÃ-megho abhippavaÂÂo\<*<4>*>/ ti?" "`Evaæ bho purato kantÃre mahÃ-megho abhippavaÂÂo, ÃsittodakÃni vaÂumÃni, bahuæ\<*<5>*>/ tiïa¤ ca kaÂÂha¤ ca udaka¤ ca, cha¬¬etha bho purÃïÃni tiïÃni kaÂÂhÃni udakÃni, lahu-bhÃrehi sakaÂehi sÅghaæ sÅghaæ gacchatha, mà yoggÃni kilamethÃti."\<*<6>*>/ `Atha kho so satthavÃho satthike Ãmantesi: "Ayaæ bho puriso evam Ãha -- Purato kantÃre mahÃ-megho abhippavaÂÂo, ÃsittodakÃni vaÂumÃni bahuæ tiïa¤ ca kaÂÂha¤ ca udaka¤ ca, cha¬¬etha bho purÃïÃni tiïÃni kaÂÂhÃni udakÃni, lahu-bhÃrehi sakaÂehi sÅgham sÅghaæ gacchatha, mà yoggÃni kilamethÃti. Ayaæ kho\<*<7>*>/ bho puriso n' ev' amhÃkaæ mitto na pi\<*<8>*>/ ¤Ãti-sÃlohito, kathaæ mayaæ imassa saddhÃya\<*<9>*>/ gamissÃma? Na kho\<*<10>*>/ cha¬¬e- tabbÃni purÃïÃni tiïÃni kaÂÂhÃni udakÃni, yathÃ-katena\<*<11>*>/ bhaï¬ena satthaæ pÃyÃpetha, na vo\<*<12>*>/ purÃïaæ cha¬¬es- sÃmÃti." "`Evaæ bho" ti kho te satthikà tassa satthavÃhassa paÂissutvà yathÃ-katena\<*<13>*>/ bhaï¬ena satthaæ pÃyÃpesuæ. Te paÂhame pi sattha-vÃse na addasaæsu tiïaæ và \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm asannaddha-. 2 K mÃlaæ. 3 SS gadubha-rathehi; Bm bhaddena rathena; K bhadrena rathena. 4 St here and in next line -vaddho; Bm -vuÂho, and below; K -vuÂÂho. 5 See p. 343, note7. 6 Bm K kilamitthÃti, and below. 7 Bm K omit. 8 Bm K omit. 9 Bm saddÃya. 10 Bm te; K vo. 11 Scd kathena. 12 K no. 13 Sct Bm -kathena; Sd -kaÂena. >/ #<[page 346]># %<346 PùYùSI SUTTANTA. [D. xxiii. 23.>% kaÂÂhaæ và udakaæ vÃ, dutiye pi satthavÃse\<*<1>*>/ . . . tatiye pi satthavÃse . . . catutthe pi satthavÃse . . . pa¤came pi satthavÃse . . . chaÂÂhe pi satthavÃse . . . sattame pi satthavÃse na addasaæsu tiïaæ và kaÂÂhaæ và udakaæ vÃ, ta¤ ca satthaæ addasaæsu\<*<2>*>/ anaya-vyasanaæ Ãpannaæ. Ye va\<*<3>*>/ tasmiæ satthe ahesuæ manussà và pasÆ vÃ, tesa¤ ca aÂÂhikÃn' eva addasaæsu tena yakkhena amanussena bhakkhitÃnaæ\<*<4>*>/. `Atha kho so satthavÃho satthike Ãmantesi: "Ayaæ kho bho\<*<5>*>/ so sattho anaya-vyasanaæ Ãpanno yathà tam tena bÃlena satthavÃhena pariïÃyakena. Tena hi bho yÃn' asmÃkaæ\<*<6>*>/ satthe appa-sÃrÃni païiyÃni, tÃni cha¬¬etvÃ, yÃni imasmiæ satthe mahÃ-sÃrÃni païiyÃni tÃni Ãdiya- thÃti." "Evaæ bho ti" kho te satthikà tassa sattha- vÃhassa paÂissutvà yÃni sakasmiæ satthe appa-sÃrÃni païiyÃni tÃni cha¬¬etvÃ, yÃni tasmiæ satthe mahÃ-sÃrÃni païiyÃni tÃni ÃdiyitvÃ, sotthinà taæ kantÃraæ nittha- riæsu yathà taæ paï¬itena satthavÃhena pariïÃyakena. Evam eva kho tvaæ RÃja¤¤a bÃlo avyatto anaya- vyasanaæ Ãpajjissasi ayoniso paralokaæ gavesanto, seyyathà pi so puriso\<*<7>*>/ satthavÃho. Ye pi tava sotabbaæ saddahÃtabbaæ ma¤¤issanti, te pi anaya-vyasanaæ Ãpajjis- santi, seyyathà pi te satthikÃ. PaÂinissajj' etaæ RÃja¤¤a pÃpakaæ diÂÂhi-gataæ. PaÂinissajj' etaæ RÃja¤¤a pÃpa- kaæ diÂÂhi-gataæ. Mà te ahosi dÅgha-rattaæ ahitÃya dukkhÃyÃti.' 24. `Ki¤cÃpi bhavaæ Kassapo evam Ãha, atha kho n' evÃhaæ sayhÃmi\<*<8>*>/ idaæ pÃpakaæ diÂÂhi-gataæ paÂinis- sajjituæ. RÃjà pi maæ Pasenadi-kosalo jÃnÃtÅti tiro- rÃjÃno pi: "PÃyÃsi RÃja¤¤o evaæ-vÃdÅ evaæ-diÂÂhÅ: Iti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Not in SS. 2 Sd -siæsu. 3 So SS; Bm ca; K yeva at end of preceding sentence. 4 K bhakkhitÃ. 5 Scd omit. 6 Bm K amhÃkaæ. 7 So SS; Bm purimo. 8 Bm K sakkomi (as above, p. 342). >/ #<[page 347]># %% pi n' atthi paraloko, n' atthi sattà opapÃtikÃ, n' atthi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti." SacÃhaæ bho Kassapa idaæ\<*<1>*>/ pÃpakaæ diÂÂhi-gataæ paÂinissajjissÃmi, bhavissanti me vattÃro: "YÃva bÃlo PÃyÃsi RÃja¤¤o avyatto duggahÅta-gÃhÅ ti," kopena pi naæ harissÃmi, makkhena pi naæ harissÃmi, paÊÃsena pi naæ harissÃmÅti.' 25. `Tena hi RÃja¤¤a upaman te karissÃmi. UpamÃya p' idh' ekacce vi¤¤Æ bhÃsitassa atthaæ ÃjÃnanti. BhÆta- pubbaæ RÃja¤¤a a¤¤ataro sÆkara-posako puriso sakamhà gÃmà a¤¤aæ gÃmaæ agamÃsi. Tatth' addasa pahÆtaæ sukkha-gÆthaæ cha¬¬itaæ.\<*<2>*>/ DisvÃn' assa etad ahosi: "Ayaæ me\<*<3>*>/ bahuko\<*<4>*>/ sukkha-gÆtho\<*<5>*>/ cha¬¬ito\<*<6>*>/ mama¤ ca sÆkara-bhattaæ.\<*<7>*>/ Yan nÆnÃhaæ ito sukkha-gÆthaæ hareyyan ti." So uttarÃ-saÇgaæ pattharitvà pahÆtaæ sukkha-gÆthaæ ÃharitvÃ\<*<8>*>/ bhaï¬ikaæ\<*<9>*>/ bandhitvà sÅse ubbÃhetvÃ\<*<10>*>/ agamÃsi. Tassa antarÃmagge mahà akÃla- megho pÃvassi. So uggharantaæ paggharantaæ yÃva agga-nakhà gÆthena makkhito gÆtha-bhÃraæ ÃdÃya agamÃsi. Tam enaæ manussà disvà evam Ãhaæsu: "Kacci no tvaæ bhaïe ummatto, kacci veceto? \<*<11>*>/ kathaæ hi nÃma uggharantaæ paggharantaæ yÃva agga- nakhà gÆthena makkhito gÆtha-bhÃraæ harissasÅti?"\<*<12>*>/ "Tumhe khvattha\<*<13>*>/ bhaïe ummattà tumhe vecetÃ\<*<14>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K imaæ. 2 Bm chaÂÂ-. 3 Bm K kho. 4 SS bahuno; K pahÆto; Bm pahuko (sic). 5 Scd sukka. 6 Bm chaÂÂito. 7 St mama ca dasukara-ÃbhattÃ; Sd mama¤ ca sÆkarabhattÃ. K mama sÆkarÃnaæ bhakko; K (SÅ) mama¤ ca sÆkarabhatto. 8 Bm ÃkiritvÃ. 9 Sc khaï¬ikam; Sd khaï¬ikaæ taæ; St Caï¬-. 10 Bm uccÃropetvÃ; K uccoropetvÃ. See p. 325. 11 Bm viceto; K nu viceto. 12 K hariyassatÅti; (note) harissasÅtÅti pÃÂhena bhavitabbaæ. 13 Bm K khvettha. 14 Bm K vicetÃ. >/ #<[page 348]># %<348 PùYùSI SUTTANTA. [D. xxiii. 25.>% tathà hi pana me sÆkara-bhattan\<*<1>*>/ ti." Evam eva kho tvaæ RÃja¤¤a gÆtha-hÃrikÆpamo\<*<2>*>/ ma¤¤e paÂibhÃsi. PaÂinissajj' etaæ {RÃja¤¤a} pÃpakaæ diÂÂhi-gataæ. PaÂinis- sajj' etaæ RÃja¤¤a pÃpakaæ diÂÂhi-gataæ. Mà te ahosi dÅgha-rattaæ ahitÃya dukkhÃyÃti.' 26. `Ki¤cÃpi bhavaæ Kassapo evam Ãha, atha kho n' evÃ- haæ sayhÃmi idaæ pÃpakaæ diÂÂhi-gataæ paÂinissajjituæ. RÃjà pi maæ Pasenadi-kosalo jÃnÃtÅti tiro-rÃjano pi: `PayÃsi RÃja¤¤o evaæ-vÃdÅ {evaæ}-diÂÂhÅ: Iti pi n' atthi paraloko, n' atthi sattà opapÃtikÃ, n' atthi sukaÂa-dukka- ÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti. SacÃhaæ bho Kassapa idaæ pÃpakaæ diÂÂhi-gataæ patinissajjissÃmi, bhavissanti me vattÃro: "YÃva bÃlo PÃyÃsi RÃja¤¤o avyatto duggahÅta-gÃhÅ ti." Kopena pi naæ harissÃmi, makkhena pi naæ harissÃmi, paÊÃsena pi naæ haris- sÃmÅti.' 27. `Tena hi RÃja¤¤a upaman te karissÃmi. UpamÃya p' idh' ekacce vi¤¤Æ purisà bhÃsitassa atthaæ ÃjÃnanti. BhÆtapubbaæ RÃja¤¤a dve akkhadhuttà akkhehi dibbiæsu. Eko akkhadhutto ÃgatÃgataæ kaliæ gilati.\<*<3>*>/ Addasà kho dutiyo akkhadhutto taæ akkhadhuttaæ ÃgatÃgataæ kaliæ gilantaæ. DisvÃ\<*<4>*>/ akkhadhuttaæ etad avoca: "Tvaæ kho samma ekantikena jinÃsi, dehi\<*<5>*>/ samma akkhe, pajohissÃmÅti."\<*<6>*>/ "Evaæ sammÃti" kho so akkhadhutto tassa akkhadhuttassa akkhe pÃdÃsi.\<*<7>*>/ Atha kho so akkha- dhutto akkhe visena paribhÃvetvà taæ akkhadhuttaæ etad avoca: "Ehi kho samma akkhehi dibbissÃmÃti." "Evaæ sammÃti" kho so akkhadhutto tassa akkhadhut- tassa paccassosi. Dutiyaæ pi kho te akkhadhuttà akkhehi dibbiæsu, dutiyam pi kho so akkhadhutto \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS sukarÃbhattÃ. 2 K -bhÃrikÆpamo. 3 Bm gÅlati. 4 K adds taæ. 5 Bm K add me. 6 Sc pajobhiss-; St pa¤johiss-; Bm pajjohissÃmi; K pajoharissÃmi and says that Sum. has the same, but the reading should be pajohissÃmi. Our MSS. of Sum. have pajohissÃmi, and so has Sd here. 7 Scd padÃsi. >/ #<[page 349]># %% ÃgatÃgataæ kaliæ gilati. Addasà kho dutiyo\<*<1>*>/ akkhadhutto taæ akkhadhuttaæ dutiyam pi ÃgatÃgataæ kaliæ gilantaæ. Disvà taæ akkhadhuttaæ etad avoca:-- "Littaæ paramena tejasà gilam akkhaæ puriso na bujjhati\<*<2>*>/ gila re gila pÃpa-dhuttaka pacchà te kaÂukaæ\<*<3>*>/ bhavissatÅti."\<*<4>*>/ `Evam eva kho tvaæ RÃja¤¤a akkhadhuttÆpamo\<*<5>*>/ ma¤¤e paÂibhÃsi. PaÂinissajj' etaæ RÃja¤¤a pÃpakaæ diÂÂhi-gataæ, paÂinissajj' etaæ RÃja¤¤a pÃpakaæ diÂÂhi- gataæ. Mà te ahosi dÅgha-rattaæ ahitÃya dukkhÃyÃti.' 28. `Ki¤cÃpi bhavaæ Kassapo evam Ãha, atha kho n' evÃhaæ sayhÃmi idaæ pÃpakaæ {diÂÂhi}-gataæ paÂi- nissajjituæ. RÃjà pi maæ Pasenadi-kosalo jÃnÃti, tiro-rÃjÃno pi: `PÃyÃsi RÃja¤¤o evaæ-vÃdÅ evaæ-diÂÂhÅ: Iti pi n' atthi paraloko, n' atthi sattà opapÃtikÃ, n' at- thi sukaÂa-dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti. SacÃhaæ bho Kassapa idaæ pÃpakaæ diÂÂhi-gataæ paÂinissajjissÃmi, bhavissanti me vattÃro: "YÃva bÃlo PÃyÃsi RÃja¤¤o avyatto duggahÅta-gÃhÅ ti." Kopena pi naæ harissÃmi, makkhena pi naæ harissÃmi, paÊÃsena pi naæ harissÃmÅti.' 29. `Tena hi RÃja¤¤a, upaman te karissÃmi. UpamÃya pi idh' ekacce vi¤¤Æ purisà bhÃsitassa atthaæ ÃjÃnanti. BhÆtapubbaæ RÃja¤¤a a¤¤ataro janapado vuÂÂhÃsi. Atha kho sahÃyako sahÃyakaæ Ãmantesi: "ùyÃma samma, yena so janapado ten' upasaækamissÃma, app eva nÃm' ettha ki¤ci dhanaæ adhigaccheyyÃmÃti." "Evaæ sammÃti" kho sahÃyako sahÃyakassa paccassosi. Te yena so janapado yen' a¤¤ataraæ gÃma-paddhanaæ\<*<6>*>/ ten' \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS omit. 2 Sc bujjhita; Sd bhujjhita; St bujjhitaæ; Bm bujjhyati. 3 Bm Gili re pÃpa-dh- p. te kaÂukaæ; K Gilare pÃpadhuttà kapaïà te kaÂukaæ. 4 JÃt. i. 380. 5 K -dhuttÃkÆpamo. 6 Sd paï¬anaæ; St paccanaæ; Bm paÂÂam; K pajjaæ. >/ #<[page 350]># %<350 PùYùSI SUTTANTA. [D. xxiii. 29.>% upasaækamiæsu. Tatth' addasaæsu pahÆtaæ sÃïaæ cha¬¬itaæ.\<*<1>*>/ Disvà sahÃyako sahÃyakaæ Ãmantesi: "Idaæ kho samma pahÆtaæ sÃïaæ cha¬¬itaæ, tena hi samma tva¤ ca sÃïa-bhÃraæ bandha,\<*<2>*>/ aha¤ ca sÃïa- bhÃraæ bandhissÃmi,\<*<3>*>/ ubho sÃïa-bhÃraæ ÃdÃya gamis- sÃmÃti." "Evaæ sammÃti" kho sahÃyako sahÃyakassa paÂissutvà sÃïa-bhÃraæ bandhi\<*<4>*>/. `Te ubho sÃïa-bhÃraæ ÃdÃya yen' a¤¤ataraæ gÃma- paddhanaæ\<*<5>*>/ ten' upasaækamiæsu. Tatth' addasaæsu pahÆtaæ sÃïa-suttaæ cha¬¬itaæ. Disvà sahÃyako sahÃ- yakaæ ÃmantesÅ: "Yassa kho samma atthÃya iccheyyÃma sÃïaæ idaæ pahÆtaæ sÃïa-suttaæ cha¬¬itaæ. Tena hi samma tva¤ ca sÃïa-bhÃraæ cha¬¬ehi, aha¤ ca sÃïa- bhÃraæ cha¬¬essÃmi, ubho sÃïa-sutta-bhÃraæ ÃdÃya gamissÃmÃti." "Ayaæ kho me samma sÃïa-bhÃro durÃ- bhato\<*<6>*>/ ca susannaddho ca, alam me, tvaæ\<*<7>*>/ pajÃnÃhÅti." Atha kho so sahÃyako sÃïa-bhÃraæ cha¬¬etvà sÃïa-sutta- bhÃraæ Ãdiyi. `Te yen' a¤¤ataraæ gÃma-paddhanaæ\<*<8>*>/ ten' upasaæ- kamiæsu. Tatth'\<*<9>*>/ addasaæsu pahÆtà sÃïiyo cha¬¬itÃ. Disvà sahÃyako sahÃyakaæ Ãmantesi: "Yassa kho samma atthÃya iccheyyÃma sÃïaæ và sÃïa-suttaæ vÃ, imà pahÆtà sÃïiyo cha¬¬itÃ. Tena hi samma tva¤ ca sÃïa-bhÃraæ cha¬¬ehi, aha¤ ca sÃïa-sutta-bhÃraæ cha¬¬essÃmi, ubho sÃïi-bhÃraæ ÃdÃya gamissÃmÃti." "Ayaæ kho me samma sÃïa-bhÃro durÃbhato ca susannaddho ca, alam me, tvaæ pajÃnÃhÅti." Atha kho so sahÃyako sÃïa-sutta- bhÃraæ cha¬¬etvà sÃïi-bhÃraæ\<*<10>*>/ Ãdiyi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm chaÂÂ- throughout. 2 Sc bandhanaæ; Sd bandhaæ; K bandhi. 3 Sd adds ti; Sct -mÅti. 4 Bm bandhitvÃ. 5 Sc pabbataæ; Sd (gÃm) aï¬anaæ; St paddhanÃæ; Bm paÂÂaæ; K pajjaæ; (? originally paÂÂanaæ). 6 St dÆr- and below; K durÃgato (thrice); Bm durÃhato. 7 SS alametaæ. 8 So SS; Bm paÂÂam; K pajjaæ, and below. 9 For pe; Bm K read tatth' addasaæsu, q. l. 10 Bm sÃïa- >/ #<[page 351]># %% Te yen' a¤¤ataraæ gÃma-paddhanaæ\<*<1>*>/ ten' upakamiæsu. Tatth' addasaæsu pahÆtaæ khomaæ cha¬¬itaæ. Disvà . . . pahÆtaæ khoma-suttaæ cha¬¬itaæ. Disvà . . . pahÆtaæ khoma-dussaæ cha¬¬itaæ. Disvà . . . pahÆtaæ kappÃsaæ cha¬¬itaæ. Disvà . . . pahÆtaæ kappÃsika-suttaæ cha¬¬itam. Disvà . . . pahÆtaæ kap- pÃsika-dussaæ cha¬¬itaæ. Disvà . . . pahÆtaæ ayaæ\<*<2>*>/ cha¬¬itaæ. Disvà . . . pahÆtaæ lohaæ cha¬¬itaæ. Disvà . . .\<*<3>*>/ pahÆtaæ tipuæ cha¬¬itaæ. Disvà . . . pahÆtaæ sÅsaæ cha¬¬itaæ. Disvà . . . pahÆtaæ sajjhuæ\<*<4>*>/ cha¬¬itaæ. Disvà . . . pahÆtaæ suvaïïaæ cha¬¬itaæ. Disvà sahÃyako sahÃyakaæ Ãmantesi; "Yassa kho samma atthÃya iccheyyÃma sÃïaæ và sÃïa- suttaæ và sÃïiyo và khomaæ và khoma-suttaæ và khoma-dussaæ và kappÃsaæ và kappÃsika-suttaæ và kappÃsika-dussaæ và ayaæ\<*<5>*>/ và lohaæ và tipuæ và sÅsaæ và sajjhuæ vÃ, idaæ pahÆtaæ suvaïïaæ cha¬¬itaæ. Tena hi samma tva¤ ca sÃïa-bhÃraæ cha¬¬ehi, aha¤ ca sajjhu-bhÃraæ\<*<6>*>/ cha¬¬essÃmi, ubho suvaïïa-bhÃraæ ÃdÃya gamissÃmÃti." "Ayaæ kho me samma sÃïa-bhÃro durÃbhato ca susannaddho ca, alaæ me, tvaæ\<*<7>*>/ pajÃnÃhÅti." Atha kho sahÃyako sajjhu-bhÃraæ\<*<8>*>/ cha¬¬etvà suvaïïa- bhÃraæ Ãdiyi. `Te yena sako gÃmo ten' upasaækamiæsu. Tattha yo so sahÃyako sÃïa-bharaæ ÃdÃya agamÃsi, tassa n' eva mÃtÃ-pitaro abhinandiæsu, na putta-dÃrà abhinandiæsu, na mittÃmaccà abhinandiæsu, na ca tato-nidÃnaæ sukhaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc pabbataæ; Sd paccataæ. 2 Bm K ayasaæ, and below. 3 Sc inserts pahÆtaæ lohaæ tipuæ cha¬¬itaæ disvÃ; Sd inserts pahÆtaæ lohanti tipuæ cha¬¬itaæ disvÃ. 4 Bm sajjhyaæ, and below; K sajjhaæ. 5 Bm K ayasaæ. 6 St sajjhÃ-. 7 Sc alamebhavaæ; Sd alamebhaÂaæ; St alam me bhavaæ. 8 SS here sajjhÃ; Bm sajjhya as before; K sajjhu. >/ #<[page 352]># %<352 PùYùSI SUTTANTA. [D. xxiii. 29.>% somanassaæ adhigacchi. Yo pana so sahÃyako suvaïïa- bhÃraæ ÃdÃya agamÃsi, tassa mÃtÃ-pitaro abhinandiæsu, putta-dÃrà pi {abhinandiæsu}, [mittÃmaccà pi abhinan- diæsu],\<*<1>*>/ tato-nidÃna¤ ca sukhaæ\<*<2>*>/ somanassaæ adhi- gacchati. `Evam eva kho tvaæ RÃja¤¤a {sÃïa-bhÃrakÆpamo} ma¤¤e paÂibhÃsi. PaÂinissajj' etaæ RÃja¤¤a pÃpakaæ diÂÂhi- gataæ, paÂinissajj' etaæ RÃja¤¤a pÃpakaæ diÂÂhi-gataæ. Mà te ahosi dÅgha-rattaæ ahitÃya dukkhÃyÃti.' 30. `Purimen' evÃhaæ\<*<3>*>/ opammena bhoto Kassapassa attamano abhiraddho, api cÃhaæ imÃni vicitrÃni pa¤ha- paÂibhÃnÃni\<*<4>*>/ sotu-kÃmo, evÃhaæ bhavantaæ Kassapaæ paccanÅkÃtabbaæ\<*<5>*>/ ama¤¤issaæ.\<*<6>*>/ Abhikkantaæ bho Kas- sapa, abhikkantaæ bho Kassapa! Seyyathà pi bho Kassapa nikkujjitaæ và ukkujjeyya, paÂicchannaæ và vivareyya, mÆÊhassa và maggaæ Ãcikkheyya, andha- kÃre và tela-pajjotaæ dhÃreyya: "cakkhumanto rÆpÃni dakkhintÅti"\<*<7>*>/ -- evam eva bhotà Kassapena aneka-pari- yÃyena dhammo pakÃsito. EsÃhaæ bho Kassapa taæ\<*<8>*>/ bhagavantaæ Gotamaæ saraïaæ gacchÃmi dhamma¤ ca bhikkhu-saægha¤ ca. UpÃsakam maæ bhavaæ Kassapo dhÃretu, ajjatagge pÃïupetaæ saraïaæ gataæ. IcchÃmi cÃhaæ bho Kassapa mahÃ-ya¤¤aæ yajitum. AnusÃsatu maæ bhavaæ Kassapo yaæ mamaæ\<*<9>*>/ assa dÅgha-rattaæ hitÃya sukhÃyÃti.' 31. `YathÃrÆpe kho RÃja¤¤a ya¤¤e gÃvo và ha¤¤anti, ajeÊakà và ha¤¤anti, kukkuÂa-sÆkarà và ha¤¤anti, vividhà và pÃïà saæghÃtaæ\<*<10>*>/ Ãpajjanti, paÂiggÃhakà ca honti \<-------------------------------------------------------------------------- 1 SS omit; Bm K insert. 2 SS omit. 3 K purimena cÃhaæ. 4 SS -paÂibhÃgÃni; Bm -paÂibhÃïÃni; K pa¤hÃpaÂibhÃïÃni. See M. i. 378. 5 St paccaninikÃt-; K paccanikaæ kÃt-. 6 SS ama¤¤issa; Bm ama¤¤issanti. 7 Bm dakkhantÅti; K dakkhanti. 8 K omits. 9 Bm mam; K mama. See D. i. 136. 10 Sc panasaækhÃtaæ; Sd pÃïasaækhÃtaæ. See D. i. 141. >/ #<[page 353]># %% micchÃ-diÂÂhÅ micchÃ-saækappà micchÃ-vÃcà micchÃ-kam- mantà micchÃ-ÃjÅvà micchÃ-vÃyÃmà micchÃ-satÅ micchÃ- samÃdhÅ, evarÆpo kho RÃja¤¤a ya¤¤o nÃma na mahap- phalo hoti na mahÃnisaæso na mahÃ-jutiko na mahÃ- vipphÃro. Seyyathà pi RÃja¤¤a kassako bÅja-{naÇgalaæ} ÃdÃya vanaæ paviseyya. So tattha dukkhatte dub- bhÆme\<*<1>*>/ avihata-khÃnuke\<*<2>*>/ bÅjÃni patiÂÂhÃpeyya khaï¬Ãni pÆtÅni {vÃtÃtapa-hatÃni}\<*<3>*>/ asÃradÃni asukha-sayitÃni,\<*<4>*>/ devo ca na kÃlena kÃlaæ sammÃ-dhÃraæ anuppaveccheyya.\<*<5>*>/ Api nu tÃni bÅjÃni vuddhiæ virÆÊhiæ vepullaæ Ãpajjey- yuæ, kassako và vipula\<*<6>*>/-phalaæ adhigaccheyyÃti?' `No h' idaæ\<*<7>*>/ bho Kassapa.' `Evam eva kho RÃja¤¤a yathÃrÆpe ya¤¤e gÃvo và ha¤¤anti ajeÊakà và ha¤¤anti kukkuÂa-sÆkarà và ha¤¤anti vividhà và pÃïà saæghÃtaæ\<*<8>*>/ Ãpajjanti, paÂiggÃhakà ca honti micchÃ-diÂÂhÅ micchÃ-saækappà micchÃ-vÃcà micchÃ- kammantà micchÃ-ÃjÅvà micchÃ-vÃyÃmà micchÃ-satÅ mic- chÃ-samÃdhÅ, evarÆpo kho RÃja¤¤a ya¤¤o na mahapphalo hoti na mahÃnisaæso na mahÃ-jutiko na mahÃ-vipphÃro. YathÃrÆpe ca kho RÃja¤¤a ya¤¤e n' eva gÃvo ha¤¤anti na ajeÊakà ha¤¤anti na kukkuÂa-sÆkarà ha¤¤anti na vividhà pÃïà saæghÃtam\<*<9>*>/ Ãpajjanti, paÂiggÃhakà ca honti sammÃ-diÂÂhÅ sammÃ-saækappà sammÃ-vÃcà sammÃ-kam- mantà sammÃ-ÃjÅvà sammÃ-vÃyÃmà sammÃ-satÅ sammÃ- samÃdhÅ, evarÆpo kho RÃja¤¤a ya¤¤o mahapphalo hoti mahÃnisaæso mahÃ-jutiko mahÃ-vipphÃro. Seyyathà pi RÃja¤¤a kassako bÅja-naÇgalaæ ÃdÃya vanaæ paviseyya. So tattha sukhatte\<*<10>*>/ subhÆme\<*<11>*>/ suvihata-khÃnuke\<*<12>*>/ bÅjÃni \<-------------------------------------------------------------------------- 1 St dumabbhÆme; Bm K dubbhumme; K (note) dubbhÆme ti và pÃÂho. 2 Bm K -khÃïukaï¬ake. 3 Scd hÃtÃni; Bm vÃtÃtavapahÃtÃni. 4 SS asukasasitÃni. See S. iii. 54; v. 379. 5 Bm anupavacch-. 6 Bm K vipulaæ. 7 Bm na evÃæ. 8 Sc panasaækhÃnaæ. 9 Sc pana-saækhÃtaæ, and below; Sd pÃna-saækhÃtaæ, and below. 10 St sukkh-. 11 Bm K subhumme. 12 Bm K khÃïukaï¬ake. >/ #<[page 354]># %<354 PùYùSI SUTTANTA. [D. xxiii. 31.>% patiÂÂhÃpeyya akkhaï¬Ãni apÆtÅni avÃtÃtapa-hatÃni\<*<1>*>/ sÃra- dÃni sukha-sayitÃni,\<*<2>*>/ devo ca kÃlena kÃlaæ sammÃ- dhÃraæ anuppaveccheyya.\<*<3>*>/ Api nu tÃni bÅjÃni vuddhiæ virÆÊhiæ vepullaæ Ãpajjeyyuæ, kassako và vipula-\<*<4>*>/ phalaæ adhigaccheyyÃti? `Evaæ bho Kassapa.' `Evam eva kho RÃja¤¤a yathÃrÆpe ya¤¤e n' eva gÃvo ha¤¤anti na ajeÊakà ha¤¤anti na kukkuÂa-sÆkarà ha¤¤anti na vividhà pÃïà saæghÃtaæ Ãpajjanti,\<*<5>*>/ paÂiggÃhakà ca honti sammÃ-diÂÂhÅ sammÃ-{saækappÃ}\<*<6>*>/ sammÃ-vÃcà sammÃ-kammantà sammÃ-ÃjÅvà sammÃ-vÃyÃmà sammÃ- satÅ sammÃ-samÃdhÅ, evarÆpo kho RÃja¤¤a ya¤¤o mahap- phalo hoti mahÃnisaæso mahÃ-jutiko mahÃ-vipphÃro ti.' 32. Atha kho PÃyÃsi rÃja¤¤o dÃnaæ paÂÂhapesi samaïa- brÃhmaïa-kapaïiddhika-vaïibbaka-yÃcakÃnaæ.\<*<7>*>/ Tasmiæ kho pana dÃne evarÆpaæ bhojanaæ diyyati\<*<8>*>/ kaïÃjakaæ\<*<9>*>/ bilaÇga-dutiyaæ therakÃni\<*<10>*>/ ca vatthÃni guÊa-vÃlakÃni.\<*<11>*>/ Tasmiæ kho pana dÃne Uttaro nÃma mÃïavo vyÃvaÂo\<*<12>*>/ ahosi. So dÃnaæ datvà evam anuddisati: `IminÃ\<*<13>*>/ dÃnena PÃyÃsi-rÃja¤¤am\<*<14>*>/ eva imasmiæ loke samÃga¤- chiæ\<*<15>*>/ mà parasmin ti.' Assosi kho PÃyÃsi rÃja¤¤o: \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Sc hÃtÃni. 2 Sc sukaï¬ÃyitÃni corrected to sukhasay-; K Sdt sukhaï¬ÃyitÃni; S. v. 380 has -sahitÃni. 3 Bm anuppavacch-. 4 Bm K vipulaæ. 5 Sc Ãpajjeyyanti; St Ãpajjenti. 6 Sd omits this and several others; St -saækappo. 7 Bm K -kapaïaddhika. See D. i. 137; JÃt. iv. 15. 8 Scd dÅyyati; Bm diyati; K dÅyati, and below. 9 K kÃïÃjikaæ and below; (note) kanÃjakanti và pÃÂho. See S. i. 90; Vin. ii. 77; JÃt. i. 228. 10 Scd thevakÃni; Bm dhorakÃni; K corakÃni. 11 Bm guÊagÃÊakÃni. 12 Bm K vÃvaÂo and below; K (SÅ) vyÃvaÂo. See D. ii. 141 (quoted Mil. 177); D. ii. 270; JÃt. i. 89. 13 Bm adds 'haæ (three times). 14 Bm PÃyÃsiæ. 15 Bm K -gacch- and below. >/ #<[page 355]># %% `Uttaro kira mÃïavo dÃnaæ datvà evam anuddisati: Iminà dÃnena PÃyÃsi-RÃja¤¤am eva imasmiæ loke samÃga¤chiæ mà parasmin ti.' Atha kho PÃyÃsi-rÃja¤¤o Uttaraæ mÃïavaæ ÃmantÃpetvà etad avoca: `Saccaæ\<*<1>*>/ kira tvaæ tÃta Uttara dÃnaæ datvà evam anuddisasi: Iminà dÃnena PÃyÃsi-rÃja¤¤aæ eva imasmiæ loke samÃ- ga¤chiæ mà parasmin ti' ?' `Evaæ bho ti.'\<*<2>*>/ `Kissa pana\<*<3>*>/ tvaæ tÃta Uttara dÃnaæ datvà evam anuddisasi -- "Iminà dÃnena PÃyÃsi-{rÃja¤¤am}\<*<4>*>/ eva imas- miæ loke samÃga¤chiæ mà parasmin ti"? Na nu mayaæ tÃta Uttara pu¤¤atthikà dÃnass' eva phalaæ\<*<5>*>/ pÃÂikaÇkhino ti?' `Bhoto kho pana\<*<6>*>/ dÃne evarÆpaæ bhojanaæ diyyati\<*<7>*>/: {kaïÃjakaæ}\<*<8>*>/ bilaÇga-dutiyaæ yam\<*<9>*>/ bhavaæ pÃdà pi na iccheyya chupituæ\<*<10>*>/, kuto bhu¤jituæ; therakÃni\<*<11>*>/ ca vatthÃni guÊa-vÃlakÃni yÃni\<*<12>*>/ bhavaæ pÃdà pi na iccheyya samphusituæ, kuto paridahituæ. Bhavaæ kho pan' asmÃkaæ\<*<13>*>/ piyo manÃpo, kathaæ mayaæ piyaæ\<*<14>*>/ manÃ- paæ amanÃpena saæyojemÃti?' `Tena hi tvaæ tÃta Uttara yÃdisÃhaæ bhojanaæ bhu¤jÃmi tÃdisaæ bhojanaæ paÂÂhapehi, yÃdisÃni cÃhaæ vatthÃni paridahÃmi tÃdisÃni ca vatthÃni paÂÂhapehÅti.' `Evaæ bho ti' kho Uttaro mÃïavo PÃyÃsi-rÃja¤¤assa\<*<15>*>/ paÂissutvà yÃdisaæ bhojanaæ PÃyÃsi-rÃja¤¤o bhu¤jati tÃdisaæ bhojanaæ paÂÂhapesi, yÃdisÃni ca vatthÃni PÃyÃsi rÃja¤¤o paridahati tÃdisÃni ca vatthÃni paÂÂhapesi. \<-------------------------------------------------------------------------- 1 K sabbaæ. 2 Sct hoti; Sd bho; Bm bho kassapa; K bho. 3 SS kissapana; Bm kassapana; K kasmà pana. 4 Bm here PÃyÃsi. 5 SS dÃnaæ devaphalaæ. 6 Bm K omit. 7 Sc dÅyyati; Sd dÅyyÃti; Bm diyati; K dÅyati. 8 Sc kanäjakaæ; Sd kanakajaæ; Bm kaïÃj-. 9 Bm K omit. 10 K samphusituæ. 11 Bm dhorakÃni; K corakÃni. 12 K omits. 13 K amhÃkaæ 14 Bm omits. 15 Bm PÃyÃsissa. >/ #<[page 356]># %<356 PùYùSI SUTTANTA. [D. xxiii. 32.>% Atha kho PÃyÃsi rÃja¤¤o asakkaccaæ dÃnaæ datvà asahatthÃ\<*<1>*>/ dÃnaæ datvà acittikataæ\<*<2>*>/ dÃnaæ datvà apa- viddhaæ\<*<3>*>/ dÃnaæ datvà kÃyassa bhedà param maraïà CÃtummahÃrÃjikÃnaæ\<*<4>*>/ devÃnaæ sahavyataæ\<*<5>*>/ uppajji\<*<6>*>/ su¤¤aæ SerÅsakaæ\<*<7>*>/ vimÃnaæ. Yo pana tassa dÃne vyÃvaÂo ahosi Uttaro nÃma mÃïavo so sakkaccaæ dÃnaæ datvà sahatthà dÃnaæ datvà citti-katvà dÃnaæ datvà anapaviddhaæ dÃnaæ datvà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppajji\<*<8>*>/ devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ sahavyataæ. 33. Tena kho pana samayena Ãyasmà Gavampati\<*<9>*>/ abhikkhaïaæ su¤¤aæ SerÅsakaæ vimÃnaæ divÃ-vihÃraæ gacchati. Atha kho PÃyÃsi-devaputto yen' {ÃyasmÃ} Gavampati ten' upasaækami, upasaækamitvà Ãyasman- taæ Gavampatiæ abhivÃdetvà ekamantaæ aÂÂhÃsi. Eka- mantaæ Âhitaæ kho PÃyÃsi-devaputtaæ\<*<10>*>/ Ãyasmà Gavam- pati etad avoca: `Ko 'si tvaæ Ãvuso ti?' `Ahaæ bhante PÃyÃsi-rÃja¤¤o ti.' `Na nu tvaæ Ãvuso evaæ-diÂÂhiko ahosi -- Iti pi n' atthi paraloko,\<*<11>*>/ n' atthi sattà opapÃtikÃ, n' atthi sukaÂa-dukkaÂÃ- naæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti?' `SvÃhaæ bhante evaæ-diÂÂhiko ahosiæ:\<*<12>*>/ Iti pi n' atthi paraloko, n' atthi sattà opapÃtikÃ, n' atthi sukaÂa- dukkaÂÃnaæ kammÃnaæ phalaæ vipÃko ti. Api cÃhaæ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm -hatthena. 2 SS acitti-katvà here and below. 3 K apaviÂÂhaæ and below; K (SÅ) apaviddham. 4 Bm cÃtumahÃ-; K catummahÃ-. 5 Bm K sahabya-, and below. 6 Bm K upapajji. 7 St su¤¤aæ Serissakaæ; Scd here su¤¤a-Serissakaæ, but su¤¤aæ below; Bm su¤¤aæ Serissaka; but -kaæ below; K su¤¤aæ SerÅsaka-, and below. See V. V. A. 331; ùÂÃnÃtiya Suttanta, at the end; and DivyÃvadÃna, 399. 8 Bm K upapajji; (Sc uppajjati). 9 See Thera GÃthà 38; S. v. 436 = K. V. 220; Vin. i. 19. 10 Bm PÃyÃsiæ d-. 11 Bm K as before, paroloko. 12 Sct -si. >/ #<[page 357]># %% ayyena KumÃra-kassapena etasmà pÃpakà diÂÂhi-gatà vivecito ti.' `Yo pana te Ãvuso dÃne vyÃvaÂo ahosi Uttaro nÃma mÃïavo, so kuhiæ uppanno\<*<1>*>/ ti?' `Yo me bhante dÃne vyÃvaÂo ahosi Uttaro nÃma mÃïavo, so sakkaccaæ dÃnaæ datvà sahatthà dÃnaæ datvà citti-kataæ dÃnaæ datvà anapaviddhaæ dÃnaæ datvà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppanno devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ sahavyataæ. Ahaæ pana\<*<2>*>/ asakkaccaæ dÃnaæ datvà asahatthà dÃnaæ datvà acittikataæ dÃnaæ datvà apaviddhaæ dÃnaæ datvà kÃyassa bhedà param maraïà CÃtummahÃrÃjikÃnaæ devÃnaæ sahavyataæ uppanno su¤¤aæ SerÅsakaæ vimÃ- naæ. Tena hi bhante Gavampati manussa-lokaæ gantvà evam Ãrocehi: "Sakkaccaæ dÃnaæ detha, sahatthà dÃnaæ detha, citti-kataæ dÃnaæ detha, anapaviddhaæ dÃnaæ detha. PÃyÃsi rÃja¤¤o asakkaccaæ dÃnaæ datvà asahatthà dÃnaæ datvà {acittikataæ} dÃnaæ datvà apavid- dhaæ dÃnaæ datvà kÃyassa bhedà param maraïà CÃtum- mahÃrÃjikÃnaæ devÃnaæ sahavyataæ uppanno su¤¤aæ SerÅsakaæ vimÃnaæ. Yo pana tassa dÃne vyÃvaÂo ahosi Uttaro nÃma mÃïavo, so sakkaccaæ dÃnaæ datvà sa- hatthà dÃnaæ datvà citti-kataæ dÃnaæ datvà anapaviddhaæ dÃnaæ datvà kÃyassa bhedà param maraïà sugatiæ saggaæ lokaæ uppanno DevÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ saha- vyatan ti."' 34. Atha kho Ãyasmà Gavampati manussa-lokaæ {ÃgantvÃ} evam Ãrocesi: `Sakkaccaæ dÃnaæ detha, sahatthà dÃnaæ detha, citti-kataæ dÃnaæ detha, anapaviddhaæ dÃnaæ detha. PÃyÃsi rÃja¤¤o asakkaccaæ dÃnaæ datvà asa- hatthà dÃnaæ datvà acitti-dÃnaæ datvà apaviddhaæ dÃnaæ datvà kÃyassa bhedà param maraïà CÃtum- mahÃrÃjikÃnaæ devÃnaæ sahavyataæ uppanno su¤¤aæ SerÅsakaæ vimÃnaæ. Yo pana tassa dÃne vyÃvaÂo ahosi, Uttaro nÃma mÃïavo, so sakkaccaæ dÃnaæ datvà sa- hatthà dÃnaæ datvà citti-kataæ dÃnaæ datvà anapa- \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm upapanno, and below. 2 Bm K add bhante. >/ #<[page 358]># %<358 PùYùSI SUTTANTA. [D. xxiii. 34.>% viddhaæ dÃnaæ datvà kÃyassa bhedà param maraïà sugatim saggaæ lokaæ uppanno devÃnaæ TÃvatiæsÃnaæ sahavyatan ti.' PùYùSI-SUTTANTAõ NIèèHITAõ.\<*<1>*>/ MAHù-VAGGO.\<*<2>*>/ ApadÃnaæ NidÃna¤ ca NibbÃna¤ ca Sudassanaæ\<*<3>*>/ Janavasabha-Govindaæ Samayaæ Sakkam eva ca\<*<4>*>/ SatipaÂÂhÃna-PÃyÃsi MahÃvaggassa saÇgaho.\<*<5>*>/ \<-------------------------------------------------------------------------- 1 Bm dasamaæ; K PÃyÃsi-RÃja¤¤a-Suttaæ dasamaæ. (See V. V. A. 297.) 2 Bm K omit. 3 Bm MahÃpadÃna-NidÃnaæ NibbÃna¤ ca Sudassanaæ. 4 Bm K Sakkapa¤hakaæ; K (SÅ) Sakkameva ca. 5 K MahÃvaggoti vuccatÅti; K (SÅ) MahÃvaggassa saÇgaho; Bm MahÃsatipaÂhÃna¤ (sic) ca PÃyÃsi dasamam bhave.>/