Susena: Ayurvedamahodadhau Annapanavidhi Based on the ed. by S. Venkatasubrahmanya Sastri: Sushena's Ayurveda Mahodadhi-annapanavidhi, Madras 1950 (Madras Government Oriental Series, 60). Input by Klaus Wille (28.03.15) [GRETIL-Version vom 7.9.2015] REFERENCES (in curly brackets {...}): RÃjanighaïÂu = Narahari Paï¬ita [alias N­siæha]. RÃjanighaïÂu [also called NighaïÂurÃja, or AbhidhÃnacƬÃmaïi], Calcutta 1933 : SiddheÓarayantra (GRETIL) A«ÂÃÇgah­daya = A machine-readable transcription of the A«ÂÃÇgah­daya by VÃgbhaÂa, Copyright 1997 R.P. Das and R.E. Emmerick (GRETIL) BhÃvamiÓra: BhÃvaprakÃÓa = idem, ed. Benares 1947 (GRETIL). #<...># = BOLD for pagination of Venkatasubrahmanya Sastri' edition ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf and http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf For further information see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm ___________________________________________________________________ // Ãyurvedamahodadhi÷ // annapÃnavidhi÷ ... ïÅ mÆtramalÃdikÃnÃæ jÃtà janitrÅva harÅtakÅ n­ïÃm // 5 // grÅ«me tulyagu¬Ãæ sasaindhavayutÃæ meghÃc ca var«Ãgame tulyÃæ Óarkarayà Óaradyamalayà (ÓuïÂhyÃ) yu¤jayÃt tu«ÃrÃgame / pippalyà ÓiÓire vasantasamaye k«audreïa saæyojità rÃjan bhak«a (bhuÇk«va) harÅtakÅm iva rujo naÓyantu te Óatrava÷ // 6 // avyÃyÃmaratà vasantasamaye grÅ«me vyavÃyapriyÃ÷ saktÃ÷ prÃv­«i palvalÃmbhasi nave kÆpodake dve«iïa÷ / kaÂvamlo«ïaratÃ÷ Óaraddadhibhujo hemantanidrÃlasÃ÷ ÓÅtÃmbha÷parigÃhinas tu ÓiÓire naÓyantu te Óatrava÷ // 7 // atha pÃnÅyavarga÷ svÃdu pÃkarasaæ ÓÅtaæ trido«aÓamanaæ tathà / pavitram atipathyaæ ca gaÇgÃvÃri manoharam // 8 // proktaæ svÃdu svaccham atyantarucyaæ pathyaæ pÃkyaæ pÃcanaæ pÃpahÃri / t­«ïÃmohadhvaæsanaæ cÃtimedhyaæ praj¤Ãæ dhatte vÃri bhÃgÅrathÅyam // 9 // itigÃÇgaæ / (##) tasmÃt kiæcid gurutaraæ svÃdu pittÃpahaæ param / vÃtalaæ vahnijananaæ rÆk«aæ ca yamunÃjalam // 10 // iti yÃmunam / atisvacchaæ praÓastaæ ca ÓÅtalaæ laghu lekhanam / pittaÓle«mapraÓamanaæ nÃrmadaæ sarvarogajit // 11 // iti nÃrmadaæ kaï¬Æku«ÂhapraÓamanaæ vahnisaædÅpanaæ param / pÃcanaæ vÃtapittaghnaæ vÃri godÃvarÅbhavam // 12 // pittÃrtiraktÃrtisamÅrahÃri ku«ÂhÃdidu«ÂÃmayado«ahÃri / pathyaæ paraæ dÅpanapÃpahÃri godÃvarÅvÃri t­«ÃnivÃri // 13 // iti godÃvaryÃ÷ / rÆk«aæ ca ÓÅtalaæ vÃri vÃtaraktaprakopanam / ki¤cil laghutaraæ svÃdu k­«ïaveïyÃs samudbhavam // 14 // iti k­«ïaveïyÃ÷ / kÃverÅsalilaæ pathyamÃmaghnaæ balavarïak­t / Ãgneyam atiÓÅtaæ ca dadruku«Âhavi«Ãpaham // 15 // iti kÃveryÃ÷ / trido«aÓamanaæ pathyaæ svÃdu h­dyaæ ca jÅvanam / bhramaghnaæ ca pipÃsÃghnaæ divyaæ vÃri manoharam // 16 // iti akÃlajaladaæ / madhyamÃntaradigjÃtÃ÷ laghvyo do«atrayÃpahÃ÷ / dakÓiïeyà mahÃnadya÷ pittaÓle«mavinÃÓanÃ÷ // (##) pathyÃÓ cottaradigjÃtà laghvyo do«atrayÃpahÃ÷ / pÆrvadeÓodbhavà nadya÷ sadyo vÃtakaphÃpahÃ÷ / paÓcimÃ÷ pittalotsargÃ÷ kaphavÃtavinÃÓanÃ÷ // 17 // iti saæk«epata÷ proktà nadya÷ sÆk«mÃÓ ca saæprati / sÃmudram udakaæ visraæ sak«Ãraæ sarvado«ak­t // 18 // acak«u«yaæ madatplÅhagulmodÃvartanÃÓanam / atha a«Âavidhajalalak«aïam / divyÃdÅnÃæ pravak«yÃmi guïado«Ãn vicÃrata÷ // 19 // divyÃntarik«aæ nÃdeyaæ kaupaæ caudeyasÃrasam / tìÃgam audbhidaæ Óailaæ jalam a«Âavidhaæ sm­tam // 20 // ÓaratpayodanirmuktamahÃvai¬Æryasaænibham / sarvado«Ãpahaæ svÃdu divyam ity ucyate jalam // 21 // prÃv­Âjaladanirmuktam avyaktasvÃdulak«aïam / vÃri sphÃÂikasaækÃÓamÃntarik«am iti sm­tam // 22 // nadyÃ÷ ÓailaprasÆtÃyÃ÷ gomedakamaïiprabham / praÓastabhÆmibhÃgasthaæ jalaæ nÃdeyam ucyate // 23 // bhÆmyutkhÃtasamudbhÆtaæ mahÃÓailasamudbhavam / vimalaæ madhuraæ svÃdu kaupaæ jalam udÃh­tam // 24 // svayaæ dÅrïaÓilÃkhanne (cchanne) nÅlotpaladalaprabham / latÃvitÃnasaæchannaæ caudeyam iti saæj¤itam // 25 // ÃnÆpadeÓajaæ vÃri sÃrasaæ guru picchalam / madhuraæ Óle«majananaæ sm­taæ vÃtÃdikopanam // 26 // (##) nadyÃ÷ ÓailavarÃd vÃpi bhÆtam ekÃætasaæsthitam / latÃvitÃnasaæchannaæ tìÃgam iti saæj¤itam // 27 // praÓastabhÆmibhÃgasthaæ naikasaævatsaro«itam / ka«Ãyamadhuraæ svÃdu audbhidaæ salilaæ sm­tam // 28 // ÓailasÃnusamudbhÆtaæ sp­«Âaæ vÃtahimÃtapai÷ / laghu ÓÅtÃmalaæ svÃdu sm­taæ prasravaïaæ jalam // 29 // etÃhi (ni) mahi«ÃÓvo«Âragom­gÃjagajÃdibhi÷ / adÆ«itÃni pÃtre«u m­ïmaye«u vinik«ipet // 30 // sarvam ÃkÃÓajaæ vÃri svÃduto hy anumÅyate / pÃrthivaæ hi rasÃmij¤air bhÆmibhÃgena lak«yate // 31 // raktakÃpotapÅtÃbhaæ pÃï¬u ÓvetÃsite«u ca / kaÂvamlatiktakaæ k«Ãraæ ka«ÃyamadhurÃdibhi÷ // 32 // atha nÃdeyÃdÅnÃæ guïÃ÷ nÃdeyaæ vÃtalaæ rÆk«aæ dÅpanaæ laghulekhanam / tìÃgaæ vÃtalaæ svÃdu ka«Ãyaæ kaÂupÃki ca // 33 // vÃtaÓle«maharaæ vÃpyaæ sak«Ãraæ kaÂu pittalam / cauï¬ayam agnikaraæ rÆk«aæ madhuraæ kaphak­t tathà // 34 // kaphaghnaæ dÅpanaæ h­dyaæ laghu prasravaïodbhavam / sak«Ãraæ pittalaæ kaupaæ Óle«maghnaæ vÃtajit tathà // 35 // madhuraæ pittaÓamanam avidÃhy audbhidaæ sm­tam / kedÃraæ madhuraæ pÃke gurudo«avipÃkalam (proktaæ vipÃke guru do«alam) // 36 // (##) tadvat pÃlvalam uddi«Âaæ viÓe«Ãd do«alaæ ca tat / sarvado«aharaæ h­dyaæ niravadyaæ ca jÃÇgalam // 37 // kaupaæ jalaæ ca t­«ïÃghnaæ Óramaghnaæ prÅtivardhanam / (ÃnÆpaæ Óle«malaæ proktaæ medodo«avivardhanam /) dÅpanaæ svÃdu ÓÅtaæ ca toyaæ sÃdhÃraïaæ laghu // 38 // iti jÃægalÃnÆpasÃdhÃraïodakaæ / atha ­tumedena jalapÃnavidhi÷ kaupaæ prasravaïaæ vasantasamaye grÅ«me tad evocitaæ kÃle và nabhav­«ÂideÓyam athavà kaupaæ ghanÃnÃæ puna÷ / nÅhÃre sarasÅta¬Ãgavi«ayaæ sarvaæ Óaratsaægame sevyaæ sÆryasitÃæÓuraÓmipavanavyÃdhÆtado«a 'paya÷ // 39 // avyaktarasagandhaæ yat Óastaæ vÃtÃtapÃpaham / pavitram ambu tat pathyaæ anyatra (kva) kathitaæ pibet // 40 // gharmasÆryendusaæsiktamahorÃtrÃt saraæ yajet? atha u«ïÃmbuguïÃ÷ tac cÃvyaktarasaæ himaæ laghutaraæ gharmÃæbu mÆrchÃpahaæ ­«lo (?) «mÃtapa (t­ÂÓle«mÃmaya) mohahaæ Óramaharaæ tandrÃtinidrÃpahaæ h­dyaæ svÃdu vicitradaæ sm­tikaraæ dÃhaughavicchedi? (danaæ) itthaæ deham alÃyu«or dh­tikaraæ saæjÅvanaæ jÅvanam // 41 // atha ninditajalalak«aïaæ viïmÆtrat­ïanÅlikÃvi«ayutaæ taptaæ dhanaæ phenilaæ dantagrÃhyam anÃrtavaæ salavaïaæ ÓaivÃlakai÷ saæbh­tam / (##) lÆtÃjantuvimiÓritaæ gurutaraæ parïaughapaÇkÃvilaæ candrÃrkÃæÓusugopitaæ ca na piben nÅraæ sadà do«alam {cf. RÃjanighaïÂu 14.56} // 45 // atha sevyajalalak«aïaæ prasannaæ svÃdu h­dyaæ ca pathyaæ saætarpaïaæ laghu / ekapradeÓajaæ sevyaæ sadà paryÃpitaæ jalam // 43 // atha niÓÃnte jalapÃnaguïÃ÷ kÃsaÓvÃsÃtisÃrajvarakiÂibhakaÂÅko«Âhap­«ÂhagrahÃdÅn mÆtragrÃhodarÃrÓa÷Óvayathuk­mivamÅn karïanÃsÃk«irogÃn / ye cÃnye vÃtapittak«ayakaphajak­tà vyÃdhaya÷ santi janto÷ tÃæs tÃn abhyÃsayogÃd apaharati paya÷pÃnam ante niÓÃyÃ÷ // 44 // aæbhasaÓ culakÃn a«Âau pibed anudinaæ nara÷ / navanÃgabalo bhÆtvà jÅved var«aÓataæ sudhÅ÷ // 45 // atha ghrÃïapÅtodakaguïÃ÷ vigataghananiÓÅthe prÃtar utthÃya nityaæ pibati khalu naro yo ghrÃïarandhreïa vÃri / sa bhavati matipÆrïaÓ cak«u«Ã tÃrk«yayukto (tulyo) valipalitavihÅnas sarvarogair vimukta÷ // 46 // atha netrarak«Ãyai jalopayogavidhi÷ ÓÅtÃmbupÆritamukha÷ prativÃsaraæ ya÷ kÃlatraye 'pi nayanadvitayaæ jalena / Ãsi¤cati dhruvam asau na kadÃcid ak«irogavyathÃvidhuratÃæ bhajate manu«ya÷ // 47 // (##) nÃdeyaæ navam­dghaÂapraïihitaæ santaptam arkÃæÓubhi÷ rÃtrau saæpratiju«Âam indukiraïair mandÃnilÃndolitam {cf. RÃjanighaïÂu 14.54ab} / ÓÅtaæ bhinnamaïiprabhaæ laghutayà nÃstÅti ÓaÇkÃvahaæ pÃÂalyutpalaketakÅsurabhitaæ saæsevayed vÃri tat // 48 // re re rudrajaÂÃÂavÅparisakhyÃlolabhasmÃvilaæ pronma¤jatsurasundarÅkucataÂasphÃracchalacchÅkaram / dhÃrÃdhautakarÃlitÃæbaratanuæ (?) ni÷Óe«apÃpÃpahaæ gÃÇgaæ tuÇgataraÇgabhaÇgagahanaæ pÃnÅyam ÃnÅyatÃm // 49 // ? // 50 // atha Ó­to«ïajalaguïÃ÷ pathyaæ dÅpanapÃcanaæ laghutaraæ saÓvÃsakÃsÃpahaæ hikkÃdhmÃnanavajvarÃmaÓamanaæ Óle«mÃpahaæ vÃtajit / saæÓuddhodaravastiÓuddhikaraïaæ h­tpÃrÓvaÓÆlÃpahaæ gulmÃrocakapÅnase nigaditaæ kaïÂhyaæ Ó­to«ïaæ jalam // 51 // pittottare pittaroge pittÃs­kkaphapittayo÷ / mÆrchÃrchardijvare dÃhe (t­«ïÃ) ­«mÃtÅsÃrapŬite // 52 // dhÃtuk«Åïe vi«Ãrte ca sannipÃte viÓe«ata÷ / Óastaæ Óo«e 'k«iroge ca Ó­taæ ÓÅtaæ jalaæ sadà // 54 // (3 ?) atha pÃnakÃlabhedena vÃriïo guïÃ÷ chatrÃm­taæ vi«aæ vajraæ catvÃro vÃriïo guïÃ÷ / bhuktvà tadaiva pratyÆ«e abhukte bhojanai÷ saha // 55 // ajÅrïaæ jÅrayaty ÃÓu pÅtam u«ïodakaæ niÓi / var«Ãsu na jalaæ grÃhyaæ nÃdeyaæ bahudo«ak­t // 57 // (##) atha Ó­todakasya guïÃ÷ kaphe pÃdÃvaÓe«aæ tu pÃnÅyaæ laghu dÅpanam / divÃÓ­taæ tu yat toyaæ rÃtrau tad gurutÃæ vrajet // Ó­taæ ÓÅtaæ trido«aghnam u«itaæ tac ca do«ak­t / tat pÃdaÓe«aæ do«aghnaæ ardhahÅnaæ tu vÃtajit // 57 // rÃtrau Ó­taæ tu divase gurutvam api gacchati / atha pÃrÓvaÓÆlÃdau ÓÅtÃmbupÃnani«edha÷ pÃrÓvaÓÆle pratiÓyÃye vÃtaroge galagrahe // 58 // ÃdhmÃne stimite ko«Âhe sadya÷Óuddhe navajvare / hikkÃyÃæ snehapitte ca ÓÅtÃmbu parivarjayet // 59 // atha gulmÃdau alpajalapÃnavidhi÷ gulmÃrÓognahaïÅk«aye ca jaÂhare mandÃnalÃdhmÃtake Óophe pÃï¬ugalagrahe ca jagade (vraïagade) mohe (mehe) ca netrÃmaye / vÃtÃrucyatisÃrake kaphayute ku«ÂhapratiÓyÃyake u«ïaæ vÃri suÓÅtalaæ Ó­tahimaæ svalpaæ prapeyaæ jalam // 60 // nirÃmotijarà (bhojanÃ) darvÃk pibed vÃri suÓÅtalam / ajÅrïe tu pibed vÃri ÓÅtalaæ svecchayà puna÷ // atha nirvÃpitodakaguïÃ÷ taptÃya÷piï¬asaæyuktaæ lo«ÂanirvÃpitaæ jalam / sarvado«aharaæ pathyaæ sadà vairujyakÃrakam // (##) atha vÃriïa÷ praÓaæsà / kvacid u«ïaæ kvacic chÅtaæ kvacit kvathitaÓÅtalam / kvacid bhe«ajasaæyuktaæ kvacid vÃri nivÃryate {cf. RÃjanighaïÂu 14.80} // t­«ito moham ÃyÃti mohÃt prÃïÃn vimu¤cati / tasmÃt svalpaæ ca dÃtavyaæ na kvacid vÃri vÃryate // 65 // pÃnÅyaæ prÃïinÃæ prÃïà viÓvam eva hi tan mayam / ato 'tyantavidhÃne 'pi na kvacid vÃri vÃryate // 66 // mÆrchÃpitto«ïadÃhe«u vidhare (pittarakte) madÃtyaye / bhramaklamaparÅte«u tamake vÃri ÓÅtalam // pibed ghaÂasahasrÃïi yÃvannÃstamito ravi÷ / astaæ gate divÃnÃthe bindur eko ghaÂÃyate // 68 // ajÅrïe cau«adhaæ vÃri jÅrïe vÃri balapradam / bhojane cÃm­taæ vÃri rÃtrau vÃri vi«opamam // 62 // atyambupÃnÃn na vipacyate 'nnaæ nirambupÃnÃc ca sa eva do«a÷ / tasmÃn naro vahnivivardhanÃya muhurmuhur vÃri pibed abhÆri // 70 // k«udhÃsaæÓu«kah­tkaïÂha÷ prathamaæ kabalÃn bahÆn / na bhukte prapibed ambu ÓÅtalaæ mÃtrayà yutam // 71 // tena h­tkaïÂhaÓuddhi÷ syÃt sukhenÃnnaæ pataty adha÷ / snigdhayuktaæ ca yad bhaktaæ tatas saætarpaïaæ bhavet // 72 // (##) Ãdau dravaæ samaÓnÅyÃt tatrÃmbu na pibed bahu / madhye tu kathinaæ bhuÇkte yathe«Âaæ Óasyate jalam // 73 // prÃk dravaæ puru«o 'ÓnÅyÃt madhye tu kathinÃÓana÷ / ante punar dravÃÓÅ tu vastyÃrogye (?) na muæcati // 74 // tathaiva bhojanasyÃnte pÅtam ambu balapradam / dravyaæ prayÃti bhuktÃnte kin tu tanmÃtrayà pibet // 75 // Ãdau jalaæ vahnivinÃÓakÃri paÓcÃt tadante kaphab­æhaïaæ ca / madhye tu pÅtaæ samatÃsukhaæ ca tasyÃbhiyogo 'bhimatas sak­c ca // 76 // am­taæ vi«am iti salilaæ cedaæ ni«Âhà (vidyÃ) d atividitatatvÃrtha÷ / yuttayà sevitam am­taæ vi«am etad ayuktita÷ pÅtam // 77 // pÆrayed bhÃgayugalaæ kuk«eÓ cÃnnena susthita÷ / jalenaikaæ caturthe ca vÃyusaæcÃraïÃya vai // 78 // grÃse grÃse tu pÃtavyaæ ÓÅtalaæ vÃri sarvadà / bahuvÃriyutaæ cÃnnam agniæ pacati satvaram // 79 // tasmÃd ÃdÃv atisvalpaæ madhye ca t­ptidÃyakam / mÃtrayà ca pibed ante na rogair bÃdhyate nara÷ // 80 // vÃsitaæ nÆtanai÷ pu«pai÷ pÃÂalÅcampakÃdibhi÷ // pathyaæ sugandhi h­dyaæ ca ÓÅtalÃmbu sadà pibet // 81 // (##) sugamaæ yat sarovÃlaÓakalair adhivÃsitam / karpÆreïa ca yat toyaæ tat peyaæ sarvadà n­ïÃm // 82 // grÅ«me Óaradi pÃtavyaæ svecchayà salilaæ narai÷ / anyadà kalpamaidhete (svalpam evaitad) vÃtaÓle«mabhayÃt pibet // 83 // anye (anne) nÃpi vinà jantu÷ prÃïÃn saædhÃrayec ciram / toyÃbhÃve pipÃsÃrta÷ k«aïÃt prÃïair vimucyate // 84 // ÃdimadhyÃvasÃne ca bhojane payasà yute / k­Óaæ sÃdhyaæ (kÃrÓyaæ sÃbhyaæ) tathà sthaulyaæ bhavanti kramaÓo guïÃ÷ // 85 // pÃnÅyaæ pÃnÅyaæ Óaradi vasante ca pÃnÅyam / nÃdeyaæ nÃdeyaæ Óaradi vasante ca nÃdeyam // 86 // ity Ãyur vedamahodadhau ÓrÅsu«eïak­tau pÃnÅyaguïÃ÷ samÃptÃ÷ // atha këÂhataptodakavarga÷ / gandharvahastakëÂhaiÓ ca taptaæ vÃri prapÆjitam alak«mÅraktapittaghnaæ do«ÃïÃæ ca prasÃdanam // 1 // bhallÃtakaiÓ ca këÂhaiÓ ca taptaæ vÃri Óubhodakam / vÃtaÓle«maharaæ pathyaæ vÅryatejovivardhanam // 2 // pÃlÃÓodumbarodbhÆtakëÂhataptaæ Óubhaæ jalam / vraïakaï¬Æharaæ cÃs­kbalavÅryavivardhanam // 3 // jambÆkapitthÃmrajai÷ këÂhai÷ taptaæ vÃri ta¬Ãgajam / medhÃbalapradaæ vÅryak­mido«avinÃÓanam // 4 // (##) dumbarÅkëÂhajais toyaæ tÃpyaæ vÃpÅsamudbhavam / kaphah­t tac ca nirdi«Âaæ do«ÃïÃæ ca vinÃÓanam // 5 // këÂhai÷ khadirajais taptaæ raktapittavinÃÓanam / ÃpyÃyanakaraæ grÅ«me Óre«Âham uktam idaæ jalam // 6 // kadambanimbajais taptaæ saritsamudrajaæ jalam / pathyaæ do«aharaæ kaï¬ÆraktapittavinÃÓanam // 7 // dhÃtrÅdÃruÓ­taæ taptaæ malak«Ãlanayodakam / vÃtapittaharaæ Óre«Âhaæ rasÃyanakaraæ param // 8 // pu«karassa (madhukasya) ca këÂhaiÓ ca taptaæ kÆpodbhavodakam / vÃtapittaharaæ Óre«Âhaæ rasÃyanakaraæ param // 9 // (grahaïÅpÃï¬uh­tkÃsaÓvÃsah­tparamaæ hitaæ /) karpÆra (karkandhu) dÃrusaæbhÆtataptam u«ïodakaæ Óubham (nÃdeyam udakottamam /) jaÂharÃgneÓ ca sadanaæ suÓrutena pradarÓitam // 10 // sallakÅÓÃkaniryÃsakëÂhaiÓ cÃpi p­thak p­thak / taptaæ nirjharajaæ vÃri nÃmayÃn janayed varam (rogÃn saæjanaded bahÆn) // 11 // vaÂaiÓ cÃrjunakëÂhaiÓ ca saætataæ tÃpitaæ jalam / balamedhÃprajananaæ (Ã) maitreyeïa pradarÓitam // 12 // tarkÃrÅ vÃtahaætrÅ ca kaï¬Ætvagdo«avardhanam / vano (navo)dakaæ susaætaptaæ malÃnÃæ k«Ãlane hitam // 13 // // iti këÂhataptodakavarga÷ // (##) atha bhÃjanabhadena guïÃviÓe«Ã÷ / hemapÃtre ca susvÃdu vipÃke ÓÅtalaæ madhu / trido«aÓamanaæ vÅryabalamedhÃkaraæ Óubham // 1 // trapupÃtrodakaæ yac ca picchalaæ madhuraæ rase / vÅrye kaphapradaæ cÃgniÓak­nmÃrutavardhanam // 2 // gho«apÃtre yad udakaæ vipÃke kaÂukaæ guru pittaÓle«mapradaæ v­ddhe yathÃkÃlaæ balÃya ca (v­ddhau vyathÃkÃlÃnurÆpitam) // 3 // dhÃrÃpÃtapaya÷pÃnaæ ghrÃïopari suÓÅtalam ÓvasebanÃnnapatayo (Ãsecanaæ ca nayane) trido«aÓamanaæ hitam // 4 // tÃmrabhÃjanake vÃri so«ïaæ svÃde sak­tkaÂu / pittÃnilapradaæ v­ddhe Óak­nmÃrutanÃÓanam (kopanam) // 5 // rÅtikÃpacitaæ toyaæ kaÂu Óle«mavinÃÓanam / pittalaæ sakaÂÆ«ïaæ ca meharogavivardhanam // 6 // lohabhÃjanasaæsthaæ ca paya÷ pÃnaæ ca dÆ«itam / raktapittaha(ka)raæ kaï¬Ætrido«aÓamanaæ param (madado«ÃgnikÃrakam) // 7 // lohabhÃjanasaætaptaæ kaï¬ÆmandÃgnikÃrakam / malÃnÃæ recane coktam ÃÓayak«Ãlane hitam // 8 // madhÆdumbarapÃtreïa tÃpitaæ codakottamam / vapu÷ kÃntipradaæ pitte (proktaæ) vahnimÃndyakaraæ sak­t (ca tat) // 9 // (##) bhÃjane m­nmaye taptaæ malÃnÃæ k«Ãlane hitam dhÃtusÃmyakaraæ vÅryabalauja÷parivardhanam // 10 // // ity Ãyurvedamahodadhau su«eïak­te bhÃjanÃdhivÃsavidhi÷ // idÃnÅæ k«ÅraguïÃ÷ kathyante // tatrÃpi gavyamÃhi«ayor eva sadopayogitvÃt tayor eva prathamaæ svarÆpaæ vicÃryate // gavyaæ himaæ medhyatama hi dugdhaæ prÃïapradaæ pittasamÅraïaghnam / rasÃyanaæ varïakaraæ mukeÓyaæ Ãrogyahetu÷ satataæ narÃïÃm // 1 // k«Åraæ sÃk«Ãt* jÅvanaæ janmasÃhyÃ(tmyÃ)t tad dhÃro«ïaæ gavyam Ãyu«yam u«ïam / prÃta÷ sÃyaæ grÃmyadharmÃvasÃne bhukte paÓcÃd okasÃtmyaæ karoti // 2 // atha gavÃæ varïaviÓe«e k«ÅraguïaviÓe«Ã÷ / gavÃæ sitÃnÃæ vÃtaghnaæ k­«ïÃnÃæ pittanÃÓanam / kaphaghnaæ raktavarïÃnÃæ trÅn hanti kapilÃda(pa)ya÷ // 3 // ÓÅtalaæ madhuraæ snigdhaæ vÃtapittaharaæ param / v­«yam ojaskaraæ h­dyaæ Óle«maghnaæ ca rasÃyanam // 4 // (##) pÃke svÃdurasaæ medhyaæ k«ayak«Åïabalapradam ÓvÃsakÃsapraÓamanaæ ÓramatrayamadÃpaham // 5 // jÅrïajvare mÆtrak­cchre raktapitte ca Óasyate / gavyaæ paya÷ pavittraæ ca balapu«ÂiprakÃrakam // 6 // Óre«Âhaæ cÃk«ayyam Ãyu«yaæ kÃntilÃvaïyakÃrakam / payo gavyaæ te«Ãæ bhra(Óra)marudhirapittaÓramamada k«ayÃlak«mÅgulmapradaragarapÃï¬vÃmayaharam / Óak­cchre«majvara (?) ÓvayathuplÅhaÓamanaæ t­«ÃmedomurcchÃjvaram anilam apy ÃÓu Óamayet // 7 // atha bhÃjanaviÓe«e guïaviÓe«Ã÷ / tÃmre vÃtaharaæ k«Åraæ sauvarïe pittanÃÓanam / raupye Óle«maharaæ caiva kÃæsye raktaprasÃdanam // 8 // iti gok«Åram // atha mahi«Åk«iram / mÃhi«aæ balavarïaujo nidrÃbhukta(Óukra)balanadam / tÅk«ïÃgniÓamanaæ svÃdu rase pÃke ca pu«Âidam // 1 // vyÃyÃmaÓrÃntadehasya Óramaghnam anilÃpaham / ni«kÃmasyÃpi v­ddhasya strÅ«u kÃmapradÃyakam // 2 // balinas taruïasyÃpi viÓe«Ãt kÃmadÃyakam / iti mÃhi«am // atha ajÃk«Åram / ajÃnÃm alpakÃma(ya)tvÃt kaÂutiktani«evaïÃt / nÃtyambupÃnÃd vyÃyÃmÃt sarvavyÃdhiharaæ paya÷ // 1 // (##) Ãjam agnibalak­t k«ayakÃmaÓvÃsah­ccalaharaæ paramaæ tat / raktapittaharam ÃÓv atisÃre raktaje ca kathitaæ hitam eva // 4 [sic!] // atha u«ÂrÅk«Åram / u«ÂrÅk«Åraæ suptiÓophÃpahÃraæ pittaÓle«mÃtyarÓasà ca praÓastam / ÃnÃhaghnaæ codarÃïÃæ praÓastaæ jantughnaæ vai Óasyate sarvakÃlam // 5 // atha aÓvÃk«Åram / u«ïam aikaÓaphaæ balyaæ ÓvÃsa (ÓÃkhÃ) vÃtÃpahaæ paya÷ / madhurÃmla (rasaæ) karaæ rÆk«aæ lavaïÃnurasam laghu // 6 // (kharÃÓvÃk«Åram) atha strÅstanyam / mÃnu«yaæ(«aæ) madhuraæ stanyaæ ka«ÃyÃnurasaæ himam / nasyÃÓ cotanapathyaæ ca jÅvanaæ laghu dÅpanam // 7 // atha hastinÅk«Åram / hastinyà madhuraæ v­«yaæ ka«ÃyÃnurasaæ guru / snigdhaæ (sthai) dhairyakaraæ ÓÅtaæ cak«u«yaæ balavardhanam {cf. RÃjanighaïÂu 15.15} // (##) atha paya÷sÃmÃnyaguïÃ÷ / payo 'bhi«yandi gurvÃmaæ prÃyaÓa÷ parikÅrtitam / tad evÃsyataraæ (tiÓ­taæ) vidyÃt gurutarpaïab­æhaïam // 8 // varjayitvà striyÃ÷ stanya Ãmam eva hi khÃï¬itam / dharo«mam am­taæ k«Åraæ viparÅtam ato cyate ('nyathÃ) // 9 // atha ninditadugdham / ani«Âagandham amlaæ ca vivarïaæ virasaæ ca yat / varjaæ (rjyaæ) salavaïaæ k«Åraæ yac ca vigrathitaæ bhavet / k«Åraæ na bhu¤jÅna (divÃ) yadi bhu¤jÅta na svapet / yadi svapet k«ayaæ cÃyus tasmÃt k«Åraæ divÃm­tam // 11 // atha dhÃro«ïÃdiguïÃ÷ / dhÃro«ïam am­taæ pathyaæ dhÃrÃÓÅtaæ trido«ak­t / Ó­taæ ÓÅtaæ trido«aghnaæ ÓÅto«ïa [Ó­to«ïaæ] kaphavÃtajit // 12 // athÃvikaæ pathyatamaæ Ó­to«ïaæ mÃjaæ payo vai Ó­taÓÅtam eva / dhÃrÃsuÓÅtaæ mahi«ÅpayaÓ ca dhÃro«ïam evaæ hitam eva gavyam // 13 // anyac ca / pittaghnaæ mÃhi«aæ k«Åraæ vÃtaghnaæ cÃvikaæ paya÷ / vÃtapittaharaæ gavyaæ trido«aghnam ajÃpaya÷ // 14 // (##) atha prÃbhÃtikÃdidugdhaguïÃ÷ / prÃya÷ prÃbhÃtikaæ k«Åraæ guru vi«Âambhi ÓÅtalam / rÃtrau saumyaguïatvÃc ca vyÃyÃmÃbhÃvatas tathà // 17 // divÃkarÃbhitaptÃnÃæ vyÃyÃmÃnilasevanÃt / vÃtapittaharaæ caiva cÃk«u«yaæ cÃparÃhïikam // 16 // atha pÆrvÃhïÃdau k«ÅrapÃne guïaviÓe«Ã÷ / v­«yaæ b­æhaïam agniv­ddhijanakaæ pÆrvÃhïakÃle payo madhyÃhne baladÃyakaæ ratikaraæ k­cchrÃÓmarÅchedanam / bÃle tv agnikaraæ k«aye balakaraæ v­ddhasya retovahaæ rÃtrau k«Åram anekado«aÓamanaæ sevyaæ sadà prÃïibhi÷ // 17 // bhuktà ye kaÂutÅvracaï¬avidalà ye cÃmlatiktà rasÃ÷ rÆk«ak«ÃravidÃhaÓo«akaparà ye cÃtitÃpapradÃ÷ këÃyÃ÷ kaÂurÆk«adurjaratarÃ÷ saæsevyamÃnà hasa[thÃ]t tat sarvaæ balak­t karoti tarasà dugdhaæ niÓÃsevitam // 18 // atha k«ÅravikriyÃkÃlaniyama÷ / muhÆrtapa¤cakÃd Ærdhvaæ k«Åraæ bhajati vikriyÃm / tad eva dviguïe kÃle vi«avad dhanti mÃnavam // 19 // (##) atha dhÃro«ïasya payasa÷ punar guïakÅrtanam / dhÃro«maæ [«ïaæ] pavanaprakopaÓamanaæ dugdhaæ gavÃæ pu«Âik­t pÃï¬uæ kÃmalakaæ nihanti tarasà k«Åïorjak­cchrÅkaram / dÃhaæ dehagataæ karÃÇghranayanajvÃlÃæ ca piktonnatiæ du«ÂÃsraæ k­ÓatÃæ k­ÓÃnujanitÃæ k­cchrÃdirogÃn jayet // 20 // atha kvathitÃdik«Årasya pathyatÃkÃlavyavasthà / akvathitaæ daÓa ghaÂikÃ÷ kvathitaæ dviguïÃÓ ca tÃ÷ paya÷ pathyam u«asi ca sarasÃdyÃæ (?) (ko«ïaæ ca svarasìhyaæ) yÃvat tÃvat paya÷ prÃÓyam // 21 // atha jvare payasa÷ pathyÃpathyatvam / jÅrïajvare kaphak«Åïe k«Åraæ syÃd am­topamam / tad eva taruïe pÅtaæ vi«avad dhanti mÃnavam // 22 // tasmÃc ch­taæ vÃpy aÓrutaæ k«Åraæ tÃtkÃlikaæ pibet / caturbhÃgajalaæ dattvà yat tadÃvartitaæ paya÷ // 23 // tasmÃt tad balak­cchre«Âhaæ hitaæ savarujÃpaham / atha asÃtmyak«ÅrÃïÃæ k«Årakalpanam / (ye«Ãæ na sÃtmyaæ) etac ca sÃk«Ãt k«Åreïa pÅtaæ cÃdhmÃnakÃrakam // 24 // te«Ãm ardhajalaæ datvà nÃgaraæ pippalÅyutam / Ãvartayet k«ÅraÓe«aæ tat pÅtvà sukham Ãvahet // 25 // (##) atha gavyÃdidugdhabhedena pÃnakÃlÃnirïaya÷ / pÆrvÃhïe mÃhi«aæ saÓarkaraæ svecchayà vÃ? ye«Ãæ sÃmyaæ sadà bhavet / (þgavyaæ pÆrvÃhïakÃle syÃd aparÃhïe tu mÃhi«am k«Åraæ saÓarkaraæ pathyaæ yathÃsÃtmyaæ ca sarvadÃþ iti pÃÂhyam) Ãdau madhyÃhne và (tenÃdau tat tu madhye ca) grÃmasyÃnte kadÃcana // 26 // sarvaæ tan mÃnaÓe«aæ (sarvabhojanaÓe«e) tu paya÷ Óastaæ (peyaæ) sadà narai÷ / atha puna÷ Ó­taÓÅtÃdik«Åraguïavarïanam / pittaghnaæ Ó­taÓÅtalaæ kaphaharaæ pakvaæ tad u«ïaæ puna÷ ÓÅtaæ yat tu na pÃcitaæ tad akhilaæ vi«Âambhado«Ãvaham dhÃro«ïaæ tv am­taæ paya÷ Óramaharaæ nidrÃkaraæ kÃntidaæ t­«yaæ b­haïam agnivardhanam iti svÃdu trido«Ãpaham // 27 // atha annavi«ai÷ saha dugdhaprÃÓaprati«edha÷ // k«Åraæ bhu¤jÅta godhÆmÃnnena naiva ca naiva ca / pi«ÂÃnnenÃpi nÃÓnÅyÃn na dadhnà lavaïena ca // 28 // na mëair na ca mudrair và na gu¬ena phalena và / bhÆmikandair na và ÓÃkair matsyamÃæsÃdibhir na và // 29 // atha pÃyasasya guïÃ÷ / pÃyasaæ bhak«ayed yuktyà tat pakvaæ hi samaæ pibet / v­«yaæ h­dyaæ ca pathyaæ ca tat pittÃnalanÃÓanam // 30 // (##) atha samÃgnyÃder api trikÃlapaya÷pÃnani«edha÷ // snigdhatvÃd gauravÃj jìyÃt trikÃlaæ na pibet paya÷ / samÃgnir api kiæ cÃnyo mandÃgnir vi«amo 'thavà // 31 // tÅk«ïÃgnes tu tadanumÃti÷ / tÅk«ïÃgninà tu pÃtavyaæ dvikÃlam api mÃhi«am / tasya dhÃtÆn pacaty agnir yadà tena na si¤cati // 32 // atha puna÷ k«ÅrapraÓaæsà / k«iraæ [rasaæ] hitaæ Óre«ÂharasÃyanaæ ca k«Åraæ vapurvarïabalÃyu«e ca / k«Åraæ hi cÃyu«yakaraæ narÃïÃæ k«Åraæ balÃsthÃpanam uttamaæ ca // 33 // k«Åraæ hi sandÅpanapÃcanÅyaæ k«Åraæ hi co«ïaæ malaÓodhanaæ ca / k«Åraæ hi saædhÃnak­du«ïaÓÅtaæ k«Åraæ kavo«ïaæ malanÃÓÃnaæ ca // 34 // atha matsyÃdibhi÷ saha k«ÅrasevÃprati«edha÷ / matsyamÃæsagu¬amudgamÆlakai÷ ku«Âham Ãvahati sevitaæ paya÷ / ÓÃkajÃmbavasurÃdisevitaæ mÃrayaty abudham ÃÓu sarpavat {cf. RÃjanighaïÂu 15.30} // 35 // (##) atha rasaviÓe«ai÷ paya÷pÃnavidhi÷ // k«Åreïa saha bhojyÃni na viruddhÃni tadyathà / Ãmre«Âà [amle«v Ã]malakaæ pathyaæ Óarkarà madhure«u ca // 36 // paÂola÷ ÓÃka [tikta] varge«u kaÂuke cÃrdrakaæ bhajet [pace÷] // ka«Ãye«u yavaÓ caiva lavaïe«u ca saindhavam // 37 // ity Ãyurvedamahodadhau su«eïak­te k«Åravarga÷ // atha godadhiguïÃ÷ // tatrÃpi cÃtiÓÅtaæ ca dÅpanaæ balavardhanam / vÃtaghnaæ madhuraæ rÆk«aæ dadhi gavyaæ manoharam // 38 // snigdhaæ vipÃke madhuraæ dÅpanaæ balavardhanam / vÃtÃpahaæ pavitraæ ca dadhi gavyaæ rucipradam // 39 // arocake pÅnasamÆtrak­cchre ÓÅtajvare tadvi«amajvare ca / durnÃmarogagrahaïÅgade ca gavyaæ praÓastaæ dadhi sarvadaiva // 40 // atha ­tubhedena dadhy upayoge guïÃguïÃ÷ / ÓaradgrÅ«mavasante«u ninditaæ dadhi do«ak­t / hemante ÓiÓire tac ca var«ÃkÃle phalapradam // 41 // (##) atha mÃhÅ«adadhiguïÃ÷ / vipÃke madhuraæ v­«yaæ raktapittaprasÃdanam / balÃsavardhanaæ caiva viÓe«Ãn mÃhi«aæ dadhi // 42 // snigdhaæ madhuraÓÅtaæ ca balavarïakaraæ param / v­«yaæ meda÷karaæ svÃdu Óramaghnaæ vÃtanÃÓÃnam // 43 // Óle«mÃmavardhanaæ caiva sarapu«Âikaraæ tathà / pavitram u«ïaÓamanaæ mÃhi«aæ kÃntivardhanam // 44 // mÃhi«aæ dadhi balÃsakÃrakaæ vÃhnimÃndyakaram ÃÓu gurutvÃt / tat prayojya kaÂukair avacÆrïe mÃhi«aæ ca laghutÃm upayÃti // 45 // // mÃhi«aæ dadhi // atha ajÃdadhiguïÃ÷ / dadhyamlaæ (dhyÃjaæ) kaphavÃtanÃÓanakaraæ vÃtaghnam u«ïaæ tathà durnÃmaÓvasane ca kÃsasahite cÃgneÓ ca saædÅpanam / v­«yaæ b­æhaïam agnikÃntibaladaæ sarvÃmayadhvaæsanaæ ÃsÃæÓe«va (rÓa÷sv a)tisÃrake vigaditaæ pathyaæ sadà prÃïinÃm // 46 // kÃsaÓvÃsaharaæ rucyaæ ÓophÃtÅsÃranÃÓanam / Ãgneyaæ sarvado«aghnaæ viÓe«Ãc chÃgalaæ dadhi // 47 // atha Ãvikasya dadhno guïÃ÷ / Ãvikaæ snigdhamadhuraæ guru pittakaphapradam / pathyaæ kevalavÃte«u Óophe cÃnilaÓoïite // 48 // (##) atha aÓvÃdadhiguïÃ÷ / vÃjijaæ samadhuraæ valavarïaæ svedadÃham upayÃti vinÃÓam (gurutvam) / dÅpanÅyam atido«alaæ sadà cÃk«u«aæ ca maruta÷ pravikopi // 49 // atha au«ÂradadhiguïÃ÷ / vÃtÃrÓaku«ÂhakriminÃÓanaæ syÃt* au«Âraæ vipÃke kaÂukaæ satiktam / sak«Ãram amlaæ kaÂu ku«Âhakopi (k­miko«ÂhanÃÓanaæ) balyaæ ca saætarpaïam ÃÓu kÃri // 50 // atha hastinÅdadhiguïÃ÷ / guru co«ïaæ ka«Ãyaæ ca kaphamÆtrÃpahaæ ca tat / atha strÅdadhiguïÃ÷ / snigdhaæ vipÃke madhuraæ balyaæ saætarpaïaæ guru // 51 // cÃk«u«yaæ sarvado«aghnaæ dadhikÃtra (nÃryÃ) guïottamam // 52 // laghuïà [pÃ]ke balÃsaghnaæ vÅryo«ïaæ pittanÃÓanam / ka«ÃyÃnuguïaæ nÃryà dadhi varcovivardhanam // 53 // kuryÃd guttayÃbhilëaæ ca dadhi maskaparis­tam / satuk«Åreïa va¤jÃtaæ guruvad dadhi tat sm­tam ///54 // (dadhnas tu yad adhas toyaæ tan mastuni pariÓ­taæ / Ó­tÃt k«ÅrÃc ca ya¤jÃtaæ guïavad dadhi tat sm­tam /) vÃtapittaharaæ rucyaæ dhÃtvagnibalavardhanam / (##) atha dadhikhaï¬aguïÃ÷ / daghna÷ khaï¬o gurur v­«yo vij¤eyo balavardhana÷ / vastravivana (ni«pŬita)Ó cÃpi kaphapittavinÃÓana÷ // 55 // atha asÃradadhiguïÃ÷ / dadhi tv asÃraæ rÆk«aæ ca grÃhi vi¬bhedi (vi«Âambhi) vÃtalam / dÅpanÅyaæ laghutaraæ saka«Ãyaæ rucipradam // 56 // atha mastuguïÃ÷ / t­«ïÃklamaharaæ mastu [ÓÅtaæ sroto] viÓodhanam // amlaæ ka«Ãyaæ madhuraæ av­«yaæ kaphavÃtanut // 57 // atha dadhisÃmÃnyaguïÃ÷ / amlaæ syÃd rasapÃkato gurutaraæ vÃtÃpahaæ ÓÅtalaæ grÃhyu«ïaæ grahaïÅgade nigaditaæ viïmÆtrak­cchrÃpaham / balyaæ ÓophakaphÃgnimÃndyajananaæ raktapradaæ bhuktadaæ [kÃsÃ] rÆk«ÃrocakapÅnase vi«amake ÓÅtajvare tanmaya [ta]m // 58 // grahaïyÃæ pÅnase mÆtrak­cchre ca vi«amajvare / arocake ca mandÃgnau Óasyate dadhi sarvadà // 59 // lavaïamaricasarpi÷ÓarkarÃmudgadhÃtrÅkusumarasavihÅnaæ [nai] caivam adyÃt tu nityam / na ca Óaradi vasante no«ïakÃle na rÃtrau na dadhi kaphavikÃre [pitta] pÅtaroge na dadyÃt // 6 // (##) elÃsaindhavaÓarkaraæ samaricaæ dhÃtrÅgu¬aæ sarpi«Ã pathyaæ syÃd varamudgasÆpasahitaæ saæsevanÅya dadhi / naivo«ïaæ bahu picchalaæ na ca ÓaradgrÅ«me vasante hitaæ pittÃs­kjvaraku«Âhadaæ bhramakaraæ (bÅ) vÃsarpadaæ cÃnyathà // 61 // dadhi trikaÂukamiÓraæ rÃjikÃcÆrïamiÓraæ kaphaharam anilaghnaæ cÃgnisaædhuk«aïaæ ca tuhinaÓiÓirakÃle sevanÅyaæ ca pathyaæ bhavati sud­¬hakÃyo rÆpavÃn satvavÃæÓ ca // 62 // (racayati tanudÃrthyaæ kÃntimattvaæ ca n­ïÃm) sagu¬adadhi sukho«ïaæ dhautavastreïa samyak yuvatikaravilÃsair gÃlitaæ dhÆpitaæ ca / ÓiÓirakiraïaviÓvÃjÃjicÆrïena miÓraæ kaphaharam anilaghnaæ cÃgnisaædhuk«aïaæ ca // (tuhinaÓiÓirakÃle sevanÅyaæ ca pathyaæ / bhavati sud­¬hakÃyo rÆpavÃn satvavÃæÓ ca) // adhikataravilÃsai÷ sevitaæ marditaæ ca // 63 // dadhi taruïam apathyaæ pathyasaæpu«Âiheto÷ balakaram ativ­«yaæ medak­dÅpanaæ ca / kaphaharam anile syÃn nÃtipittaprakopaæ tad aniÓam iha sevyaæ mÃdhuraæ cÃmlabhÃvÃt // 64 // madhuraæ bhak«ayec caitad atyamlaæ varjayet sadà / madhuraæ dadhi rogaghnaæ atyamlaæ rogakÃrakam // 65 // ity Ãyurvedamahodadhau sukhena(«eïa)k­te dadhivarga÷ // (##) // atha mastuguïÃ÷ kathyante // [sro] Órota÷ Óuddiæ vidhatte prakaÂayati ruciæ dÅpayaty ÃÓu vahniæ k­tvà Óuddhiæ malÃnÃæ jarayati ca haÂhÃd bhuktam annaæ vicitram u«ïaæ cÃmlaæ ka«Ãyaæ laghu surabhirasaæ ÓÆlavi«ÂambhahÃri Óre«Âhaæ mastu praÓastaæ kaphapavanarujÃdu«ÂamÆtragrahe«u // 1 // laghv anne rucipaktidaæ klamaharaæ balyaæ ka«Ãyaæ saraæ bhaktacchandakaraæ t­«odaraharaæ plÅhÃrÓaÓophÃpaham / vÃntau Óuddhikaraæ kaphÃnilaharaæ vi«ÂambhaÓÆlÃpahaæ pÃï¬au mÆtravikÃragulmaÓamanaæ mastu praÓastaæ laghu // 2 // laghutvÃd dÅpananatvÃc ca vi«ÂambhÃdhmÃnanÃÓanÃt / [sro] Órota÷ÓuddhikaratvÃc ca tÃkrÃd dadhi (?) vikÃÓyate // 3 // // ity Ãyurvedamahodadhau mastuvarga÷ // idÃnÅæ takraguïÃ÷ kathyante // gholaæ mathitam udaÓvittakraæ caitac caturvidhaæ kathitam // sarasaæ nirjalaæ svÃdu kÅ(ya)d ambhovarjitaæ mathitam / (sarasaæ nirjalam Ãdyaæ nirh­tarasam ambuvarjitaæ mathitam) [ardha] pÃdasalilam udaÓvittad ardha[pÃda]jalaæ takram ÃhuÓ ca // pratyekaæ ca caturïÃæ kathà j¤eyÃ÷ prayatnena // 2 // sarasaæ nirjalaæ j¤eyaæ [gholaæ] mathitaæ rasavarjitam / pÃdodakam udaÓvittat takram ardhajalaæ bhavet // 3 // (##) atha gavyamÃhi«ÃjatakraguïÃ÷ / gavyaæ tu dÅpanaæ takraæ medhyamarÓas trido«ajit / mÃhi«aæ Óle«malaæ takraæ [chÃgaæ] laghu do«atrayÃpaham // 4 // gulmÃrÓograhaïÅÓophapÃï¬vÃmartha[ya]vinÃÓanam atha takrabhedÃnÃæ guïÃ÷ / gholaæ mÃrutapittahÃri mÃthitaæ ÓvÃsÃpahaæ Óle«mah­t pittaÓle«mavinÃÓyudaÓvidadhikaæ takraæ trido«Ãpahaæ // mandÃgnÃv arucau tathaiva nitarÃm anye«u roge«v api Óre«Âhaæ takram idaæ vadanti munayas tenottamaæ prÃïinÃm // 6 // atha takrapraÓaæsà / yathà surÃïÃm am­taæ pradhÃnaæ tathà narÃïÃæ bhuvi takram Ãhu÷ / amlena vÃtaæ madhureïa pittaæ kaphaæ ka«Ãyeïa nihanti sadya÷ // 7 // vÃtaÓle«mavinÃÓanaæ [k­miharaæ] k­cchrÃÓmarÅchedanaæ mÆtrÃghÃtaharaæ pramehaÓamanaæ plÅhÃrtigulmÃpaham / durnÃmodarapÃï¬urogajaÂharakrÆrÃrtini«k­ntanaæ takraæ dÅpanapÃcanaæ laghutaraæ pathyaæ sadà prÃïinÃm // 8 // ÃmÃtisÃre ca viÓà [«­] cikÃyÃæ vÃtajvare pÃï¬u«u kÃmale«u / pramehagulmodaravÃtaÓÆle nityaæ pibet takram arocake ca // 9 // (##) takraæ svÃdu ka«Ãyam amlakarasaæ bhak«aæ (k«yaæ) laghÆ«ïaæ hitaæ gulmÃrÓa÷pariïÃmaÓÆlaÓamanaæ chardiprasekÃpaham / t­«ïÃrocakamehaÓophagarajit Óle«mÃlasaghnaæ payaæ (raæ) sevyaæ mÆtragadÃpahaæ jvaraharaæ snehotthapŬÃpaham // 10 // ÓÅtakÃlo 'gnimÃndye ca kaphotthe kÃmalÃsu ca / mÃrgÃvarodhe du«Âau ca vÃgnau (yau) takraæ praÓasyate // 11 // na (tat*) punar madhuraæ Óle«maprakopanaparaæ param / vÃtaghnaæ pittaÓamanaæ amlaæ cet pittak­t sadà // 12 // do«aviÓe«e takraviÓe«avidhi÷ / vÃtaghnaæ (te 'mlaæ) saindhavopetaæ svÃdu pitte saÓarkaram / kaphapitte 'pi (pibet kaphe 'pi) và takraæ vyo«ak«Ãrasamanvitam // 13 // sthaulyaæ karoti harate nilam etad eva yan no«ïatÃm apagataæ na kadÃcid eva / sarpi÷ Ói(si)tÃmadhukamudgaka«Ãyayuktaæ sevyaæ vasantaÓaradÃgamakÃlavarjam // 14 // navanÅtadvÃre mathitaæ kathayanti sudhiya÷ / ciramathitaæ punar utpattikaraæ narasya do«ÃïÃm // 15 // rogaviÓe«e takrani«edha÷ / naiva takraæ k«ate dadyÃn no«makÃle na durbale / na mÆrchÃbhramadÃhe«u na roge raktapaittike // 16 // (##) takrapraÓaæsà / ÓaÓikundasamaprabhaÓaÇkhanibhaæ yuvatÅkaranirmalanirmathitam / paripakvasugandhikapittharasaæ piba bho n­pa takraæ rujÃpaharam // 17 // mathitaæ gorasaæ gholaæ dravamastuvilo¬itam / Óvetaæ daï¬ahataæ sÃndraæ nÃmata÷ parikÅrtitam // 18 // dviguïÃmbuÓvetam idam ardhodakam iti sm­tam / takraæ tribhÃgabhinnaæ tu kevalaæ mathitaæ sm­tam // 19 // takrasyopari yat toyam udaÓvit parikÅrtitam / dadhnas tÆpari yat toyaæ tan mastu parikÅrtitam // 20 // grÃhiïÅ vÃtalà rÆk«Ã durjaga takÆrjakà / takrÃl laghutaro maï¬a÷ kÆcikà dadhitakravat // 21 // akrutvaæ gayatas takraæ kratutvena ÓÃtakratu÷ (?) / tasmÃt trivi«Âape jÃtaæ takraæ Óakrasya durlabham // 22 // kailÃse yadi takram asti giriÓa÷ kiæ nÅlaïÂho bhavet vaikuïÂhe yadi k­«ïatÃm anubhaved adyÃpi kiæ keÓava÷ / indro durbhagatÃbhayÃd vijayati (tÃæ k«ayaæ dvijapati÷) lambodaratvaæ gaïa÷ ku«Âhitvaæ ca kuberako dahanatÃm agniÓ ca divyasti cet // 23 // yad dravyaæ ÓaÇkhavarïaæ himapaÂalanibhaæ cÃrugandha÷ suÓÅtaæ gaÇgÃpÃnÅyaÓubhraæ yuvatikaram ayasphÃlanäjarjaraæ ca / manthÃnenÃnuviddhaæ karatalarabhasÃd budvudÃkÃraphenaæ tat takraæ sÆpadhÆpaæ tv am­taguïanibhaæ bhÃgyavanta÷ pibanti // 24 // // ity Ãyurvedamahodadhau sukhena(«eïa)k­te takravarga÷ // (##) // atha navanÅtavarga÷ kathyate // ÓÅtaæ varïabalapradaæ samadhuraæ v­«yaæ ca saægrÃhakaæ vÃtaghnaæ kapha (kÃ)hÃrakaæ rucikaraæ h­dyaæ trido«Ãpaham (sarvÃÇgaÓÆlÃpaham) / kÃsÃdhvaÓramaÓÃntidaæ ratikaraæ kÃntipradaæ pu«Âidaæ {cf. RÃjanighaïÂu 15.63: kÃsaghnaæ ÓramanÃÓanaæ} sadyaskaæ navanÅtam uddh­tam idaæ syÃt sarvarogÃpaham / (cak«u«yaæ navanÅtam uddh­tanavaæ go÷ sarvado«Ãpaham) cf. RÃjanighaïÂu 15.63} // ÓÅtaæ balìharyaæ madhurÃmlav­«yaæ Óle«mà (va) pahaæ pittamarutpraïÃÓam / Óokak«ayak«Åïak­ÓÃnti (ti) v­ddhabÃle«u pathyaæ navanÅtam u«ïa(kta)m // 2 // gavyaæ và mÃhi«aæ vÃpi navanÅtaæ navoddh­tam / Óasyate bÃlav­ddhÃnÃæ balak­ddhÃtuvardhanam // 3 // ÓÅtaæ varïabalapradaæ samadhuraæ v­«yaæ hi saægrÃhakaæ h­dyaæ ÓvÃsajarÃpahaæ k«ayaharaæ pittÃmlavÃtÃpaham / kÃsÃrÓodina (tÃpa) ÓophaÓamanaæ srastÃÇgapŬÃpahaæ sadyaskaæ navanÅtamÃhi«am idaæ syÃt sarvarogÃpaham // 4 // // iti navanÅtaguïÃ÷ // // athÃto gh­taguïÃ÷ kathyante // tatrÃdau gogh­tasya guïÃ÷ dhÅkÃntism­tikÃrakaæ balakaraæ medhÃpradaæ buddhik­t vÃtaghnaæ ÓramanÃÓanaæ svarakaraæ pittÃpahaæ pu«Âidam / (##) vahner v­ddhiharaæ vipÃkamadhuraæ v­«yaæ ca ÓÅtaæ sadà sevyaæ gavyam idaæ gh­taæ balakaraæ sadya÷samÃvartitam // 1 // sarpirgavÃæ cÃm­takaæ vi«aghnaæ cÃk«u«yam Ãrogyakaraæ ca v­«yam / rasÃyanaæ mandam atÅva medhyaæ snehottama ca (go÷) vibudhà vadanti atha mÃhi«agh­tasya guïÃ÷ sarpirmÃhi«am uttamaæ dh­tikaraæ saukhyapradaæ kÃntidaæ vÃtaÓle«manibarhaïaæ balakaraæ varïaprasÃdak«amam / durnÃmagrahaïÅvikÃraÓamanaæ mandÃnaloddÅpanaæ (?) {cf. RÃjanighaïÂu 15.78} cÃk«u«ya navagavyata÷ phala (para)m idaæ h­dyaæ manohÃri ca // 3 // mÃhi«yaæ tan mÃnu«aïÃæ ca Óastaæ balyaæ v­«yaæ bastisÃdaæ karoti / medodbhÆtaæ mehak­cchaityakÃri tasmÃn nityaæ sarvakÃlaæ ni«evyam // Ãjagh­tasya guïÃ÷ dÅpanÅyam ajÃsarpi÷ cÃk«u«yaæ balavardhanam / kÃsaÓvÃsak«aye vÃpi pathyaæ pÃne«u tal laghu // (##) me«Ågh­tabhya guïÃ÷ / Ãvikaæ gh­tam atÅvà gurutvÃd varjyam eva sukumÃranaraiÓ ca / au«Âragh­tasya guïÃ÷ sadya e«a balapu«Âikaraæ syÃd u«Ârajaæ ÓvayathukÃsakaraæ ca // anyac ca gavyaæ ca pÃcitaæ sarpi÷ vamipÅtakaphÃpaham / payaso 'nuguïaæ me«Ãæ (pÅ) chÃgÅgardabhikÃgh­tam // 7 // au«ÂrÅgh­taæ vÅryakaÂu Óle«makrimivi«Ãpaham / dÅpanaæ kaphavÃtaghnaæ ku«ÂhagulmodarÃpaham // 8 // pÃke laghvÃdi (vi)kaæ sarpi÷ na ca pittaprakopanam / kaphe 'nile yonido«e ca Óvayathau hatam (Óophe kampe ca tad dhitam) // 9 // pÃke laghu«Âaæ (ghÆ«ïaæ) vÅrye ca ka«Ãyaæ kaphanÃÓanam / dÅpanÅ (naæ) laghu vÅrye ca vidyÃd aikaÓaphaæ gh­tam // 10 // strÅgh­tam cak«u«yam agnidaæ strÅïÃæ sarpi÷ syÃd atam­opamam [sic!] / v­ddhiæ karoti dehÃgner laghu pÃke vi«Ãpaham // 11 // hastinÅgh­tam ka«Ãyaæ baddhaviïmÆtraæ tatki (tikta)m agnikaraæ laghu / kareïujaæ hanti sarpi÷ ka«ÂakrimiviÓaækaram (kaphaku«Âhavi«akrimÅn) // 12 // (##) sarpi÷praÓaæsà Ãyurv­ddhiæ vapur api d­¬haæ saukumÃryaæ karoti vyÃyÃmastrÅnidhuvanak­taÓrÃntivicchedanÅnam / pathyaæ bÃlye vayasi taruïe vÃrdhake cÃpi pathyaæ nÃnyat ki¤cid bhavati puru«e sarpi«a÷ sthaulyakÃri // 13 // yad vedÃgamavedibhir nigaditaæ sÃk«Ãd ihÃyur n­ïÃæ yad vaidyais tu rasÃyanÃya kathitaæ sadyo jarÃnÃÓanam / yat sÃrasvatakalpakÃnti matimatproktaæ dhiya÷ siddhaye tatraikÃyanaketakadyuticayaprÃyaæ mudà syÃd gh­tam // 14 // vÅryÃtiÓÅtaæ ca guïe vipÃke svÃdu trido«e«u rasÃyanaæ ca / tejobalÃyu«yakaraæ ca medhyaæ cÃk«u«yam etad gh­tam Ãhur ÃryÃ÷ // 15 // ojastejobhiv­ddhiæ janayati sukhadaæ kÃntik­t samyag uktaæ pÃpÃlak«mÅÓramaghnaæ ÓvasanakasanahÃjÅrïajÃtajvaraghnam / ÓÆlodÃvartarogagrahaïini ca pajà (madarujaæ) nÃÓayaty ÃÓu pittaæ [pŬÃæ] vÃtaghnaæ pittanÃÓaæ svarahati bhave ÓÆddhame (svarakaram agadaæ k«udbhrame) caivasevye (vyam) // 16 // cÃk«u«yaæ v­«yam Ãyusm­tidh­tikaraïaæ rÃjayak«mÃprakopaæ [vinÃÓaæ] [rÆk«e k«Åïe ca pathyaæ valipalitaharaæ sÃmado«aprakope /] bhÆtonmÃdapramatte bahutimiramade k­tpapaÓrÅra [syÃd apasmÃra] hÃri sarve«Ãæ sarvadaiva prathitaguïagaïaæ sÃdhu pathyaæ gh­taæ syÃt // 17 // (##) sadyaskaæ k­mipÆtaæ [?] ca mÆtravasti viÓodhanam / Óle«malaæ pittanÃÓaæ ca balapu«Âivivardhanam // 18 // purÃïaæ timiraÓvÃsapÅnasajvarakÃsanut / mÆrchÃku«Âavi«onmadagrahÃpasmÃranÃÓanam // 19 // ugragandhi purÃïaæ syyÃd daÓavar«o«itaæ gh­tam / lÃk«Ãrasanibhaæ ÓÅtaæ tad dhi sarpagrahÃpaham // 20 // madÃpasmÃramÆrchÃyaÓira÷karïÃk«iyonijÃn / pÆrÃïaæ jayati vyÃdhÅn vraïaÓodhanaropaïam // 21 // apasmÃragrahonmÃdavatÃæ Óastaæ viÓe«ata÷ / pÆrvoktÃÓ cÃdhikÃæs tÃÓ ca [?] guïÃs tad am­topamam // 22 // nirÃmayÃnÃæ navayauvanÃnÃæ k­tvà gavÃæ yacchata dhautamaddhi÷ / vahnau vipakvaæ navanÅtanÆnaæ [yogyaæ] yogyaæ gh­taæ tad gajarÃjasevitÃm [?] // 23 // // ity Ãyurvedamahodadhau su«eïak­te gh­tavarga÷ // // idÃnÅæ tailaguïÃ÷ // / u«ïaæ vipÃke kaÂukaæ satiktaæ kaphÃpahaæ vÃtanivÃraïaæ ca / krimÅn nihanyÃd balabhuktakÃri tailaæ krimiÓle«mamarutpraïÃÓi // 1 // tilatailam alaækaroti keÓyaæ madhuraæ tiktaka«Ãyam u«ïatÅk«ïam / (##) balak­tkaphavÃtajaæ ca [jantu] kharjÆ vraïakaï¬Ætiharaæ ca [kÃnti] dÃyi // 2 // kaï¬Æharaæ kÃntivivardhanaæ ca arÓo [varco] viv­ddhi vraïaropaïaæ ca / tilasya jÃtaæ khalu yac ca tailaæ bÃle«u v­ddhe«v api taila [pathya]m etat // 3 // na pittaroge na ca Óoïitotthe pathyaæ mahÃvÃtavikÃrasaædhau / tilodbhavaæ tailam udaÃharanti vÃtÃÓritÃn hanti samastado«Ãn // 4 // kaÂÂhamlarvÅryaæ bahupittakÃri viïmÆtrasaÇgaæ kurute 'tidÅptim / pÃmÃdido«Ãpaharaæ ca tailaæ abhya¤janaæ sar«apasaæbhavaæ ca // 5 // kaÂÆ«ïaæ sÃr«apaæ tailaæ kaphaÓukrÃnilÃpaham / tÅk«ïo«ïaæ picchalaæ visraæ raktair aï¬odbhavaæ tv ati {cf. A«ÂÃÇgah­daya 5.58cd} // 6 // ÃmavÃtagajendrÃïÃæ ÓarÅravanacÃriïÃm / eka evÃgrÃïÅ [rje] hetà eraï¬asnehakesarÅ // 8 // kausumbhatailaæ kriminÃÓanaæ ca tejobalaæ netravinÃÓanaæ ca / kharjÆÓ ca keÓaÓ ca karoti ko«Âhe [kaï¬Ææ ca karoti d­«Âe÷] trido«alaæ vÃpi samÅraïaghnam // 9 // lepÃt karaæjatailasya d­«ÂirogavinÃÓanam / ku«Âhe ca pÃpabhinnanÃæ sarvavÃtavikÃranut // 10 // (##) Ãk«aæ svÃdu himaæ keÓyaæ guru pittÃnilÃpaham / nÃpyu (tyu)«ïaæ nimbajaæ tailaæ krimiku«ÂharujÃpaham // 11 // k«aumaæ sneham acÃk«u«yaæ pittak­d vÃtanÃÓanam / Ãk«ajaæ kaphapittaghnaæ keÓyaæ d­kÓrotratarpaïam // 12 // adhobhÃgikam airaï¬am anye«Ãæ tilavatsm­tam // // ity Ãyurvedamahodadhau su«eïak­te tailavarga÷ // atha madhuguïÃ÷ kathyante / vraïasà (Óo)dhanasaædhÃnaropaïaæ vÃtalaæ madhu / rÆk«aæ ka«Ãyamadhuraæ tattulyà madhuÓarkarà // 1 // trido«aghnaæ madhu proktaæ anyasyà ÓrÅsaænipÃtalam (?) / hikkÃÓvÃsakaphacchardimadat­«ïÃvi«Ãpaham // 2 // k«audraæ jalena saæyuktaæ (ati) sthaulye piben nara÷ k­Óo bhavati saty Ãha (prÃhÃ) llekhanaæ tatra jÃyate // 3 // lepe hitaæ tatra gudÃÇkurÃïÃæ gajoddhavaæ lehyamahobhiv­ddhi÷ (?) / sarvo guruÓ cÃpi rasÃyanÃnÃæ kÃsÃpaho vÃpi madhuprayoga÷ // 4 // mehe hitaæ syÃn malachardinÃÓa÷ hikkÃtisÃre vraïaku«Âhahantà / kaï¬Ævraïaghno vraïadÅpanÃnÃæ (pŬitÃnÃæ) divyÃm­taæ sÃdhu madhuprayoga÷ // 5 // (##) sthÃvaraæ jaÇgamaæ vÃpi k­trimaæ ca vi«Ãpaham (vi«aæ haret) / balÅpalitanirmuktau dehe tasmin prajÃyate // 6 // k«atak«Åïe hitaæ caiva pìukÃmalarogajit / sthÆla ka«ïo (?) hitaæ caiva rakte vÃpi hitaæ ca tat // 7 // pÃke svÃdu madhu Óre«Âhaæ vipÃke do«asaæyutam / (tan madhu bhÆvi ruddhÃnÃæ vÃrÅïÃæ madasaæbhavam // 8 // saæbhava÷ krimikÅÂÃnà pippalÅ madhunà saha / amlena madhuraæ svÃdu tan madhuÓ cÃpi do«ak­t) (?) // 9 // // idÃnÅæ ik«uguïÃ÷ kathyante // snigdhaÓ ca saætarpaïab­æhaïaÓ ca saæjÅvana÷ svÃdurasa÷ Óramaghnaæ / v­«yaÓ ca pittaÓramavÃtahÃrÅ hy antarvidÃhÅ kaphak­tsitek«u÷ // tadvat sak­«ïo hi bhaved guïaiÓ ca v­«yo bhavet tarpaïadÃhahantà / sak«Ãrakiæcin madhuro rasena Óo«Ãpahantà vraïaÓophakartà // 2 // pÃï¬uko bhÅrukaÓ caiva vÃrÃhaÓvetapotaka÷ / kÃntÃras tÃpasek«u÷ syÃt këÂhek«uÓ ca vicitraka÷ // 3 // nepÃlo dÅpyayantraÓ ca nÅlayo raupyakoÓak­t / (##) ity età jÃtaya÷ sthÆlà guïÃn vak«yÃmy ata÷ param // 4 // suÓÅto madhura÷ snigdho b­æhaïa÷ Óle«mavardhana÷ / avidÃhi gurur v­«ya÷ pauï¬rako bhÅrukas tathà // 5 /// anye tulyaguïÃ÷ kecit sak«Ãro vaæÓako mata÷ / vaæÓavacchvetapauï¬ras tu ki¤cid u«ïa÷ sa vÃtahà // 6 // kÃntÃras tÃpasek«u÷ syÃd vaæÓakÃnugato mata÷ / evaæguïas tu këÂhek«u÷ sa tu vÃtaprakopana÷ // 7 // sÆcÅpatronilÃporonÅlÃpo (nepÃlo) dÅrghapatraka÷ / vÃtaghnÃ÷ kaphapittaghnÃ÷ saka«ÃyavidÃhina÷ // 8 // koÓÃkaro gu¬a÷ ÓÅto raktapittak«ayÃpahà / atÅva madhuro mÆlo (le) madhye madhura eva ca // 9 // agre«u («vÃ) madhuro j¤eya÷ ik«ur Ãlavaïa÷ sm­ta÷ / kaphak­ccÃvidÃhÅ ca raktapittanibarhaïa÷ // 10 // ÓarkarÃsamavÅryas tu dantani«pŬito rasa÷ / gurur vidÃhÅ vi«ÂambhÅ yÃntrika÷ parikÅrtita÷ // 11 // eko (pakvo) gurÆrasa÷ snigdha÷ satÅk«ïa÷ kaphavÃtanut / phÃïitaæ guru madhuraæ abhi«yandi ca b­æhaïam // 12 // Óukraæ kaphakaraæ caiva pittaghnaæ ca viÓe«ata÷ / sak«Ãro madhuro 'timÆtrabahulo raktasya saæÓodhano medonigrahaïas tu pittaÓamano vÃtaghnavi«Âambhana÷ / Óle«mÃïaæ jana(yet*) ca b­æhaïakaro balya÷ sadà svÃsthyak­t vÃtaghno vi«amo 'mlapittaÓamano 'sevyo 'tireke sadà // 13 / / (##) matsyaï¬ikÃdÅnÃæ guïÃ÷ matsyaï¬ikÃyÃ÷ khaï¬a÷ ÓarkarapÃvimalonnaro digdha÷ (?) gurur atha madhurottarottarapÃko v­«yo raktapittavinÃÓak­t / yÃvatÅ Óarkarà proktà sarvadÃhapraïÃÓinÅ / raktapittapraÓamanÅ chardimÆrchà t­«Ãpahà // 15 // rÆk«o madhÆkapu«pottha÷ phÃïito vÃtapittak­t / kaphaghno madhura÷ pÃke vipÃke vastiÓodhana÷ // 16 // gu¬aÓarkarayà tulyà vastiÓodhanapÃcanÅ / pittasaæÓamanÅ caiva raktapittanibarhiïÅ // 17 // madhurà Óarkarà caiva hidhmÃtÅsÃranÃÓinÅ / rÆk«Ã vivchedanÅ caiva ka«Ãyà madhurÃpi ca // 18 // ik«upraÓaæsà tadbhedÃÓ ca / v­«ya÷ ÓÅto«ïapittaæ Óamayati madhuro b­æhaïa÷ Óle«makÃri / snigdho h­dyassaraÓ ca ÓramaÓamanapaÂur mÆtraÓuddhiæ karoti / medov­ddhiæ (vidhatte) vardhate Óamayati ca malÃn tarpaïaæ cendriyÃïÃæ dantau ni (dantair ni)«pŬya sÃk«Ãd am­tamayaraso (saæ) bhak«ayed ik«udaï¬a÷ (¬aæ) // 19 // kÃntÃro raktavarïa÷ syÃt koÓÃkÃras tathaiva ca / Óvetas tu pauï¬rako j¤eya÷ traya÷ Óre«ÂhÃs tathek«ava÷ // madhuro mÆlabhÃvo (ge) syÃn madhye madhura eva ca / agrabhÃge punas tasya ik«o÷ syÃl lavaïo laghu // 20 // (##) bhak«ayed ik«ukaæ kÃle bhojanasyÃgrato nara÷ / svabhÃvÃn madhuro 'py e«a Óukro (bhukte) vÃtaprakopana÷ // 21 // vidÃhÅ vi«ÂambhÅ gurur atitarÃæ Óo«aÓamana÷ ka«Ãyo 'laækuryÃt pavanajanana chardikaraïa÷ / dh­ta÷ ki¤cit kÃlaæ sakalasahamÆlÃgradalanÃd vidÃhÅ tenÃyaæ bhavati [na] hito yÃntrikarasa÷ // 22 // mÆlamadhyadalanÃc ca tatk«aïÃt sÅ [pÅ]yate yadi tu yÃntriko rasa÷ / vÃtapittaÓamanas tadà bhavet tarpaïaÓ ca malamÆtraÓodhana÷ // 24 // gu¬ÃdÅnÃæ guïÃ÷ / pittaghna÷ pavanÃpaho ruvi[ci]karo h­dyas tridau«Ãpaha÷ saæyogena viÓe«ato jvarahara÷ saætÃpaÓÃntiprada÷ / viïmÆtrÃmayanÃÓano 'gnijanana÷ kaï¬upramehÃæti [ta] k­t snigdhasvÃduraso laghu÷ Óramahara÷ pathya÷ purÃïo gu¬a÷ // 25 /// dÃhaæ nivÃrayati pittam apÃkaroti t­«ïÃæ chinatti vinihanti ca moharmÆrchÃm / Óo«aæ vighaÂÂayati tarpayatÅndriyÃïi ÓÅta÷ sadà samadhura÷ khalu siddhakhaï¬a÷ // 26 // t­«ïÃmohat­«ÃsyaÓopaÓanÅ dÃhajvaradhvaæsanÅ ÓvÃsacchardimadÃya (tyayaklama) malaharÅ h­dyà ca saætarpaïÅ / k«Åïe retasi pÃvake ca vi«ame k«Åïe k«ate durbale durvÃre 'pi ca raktapittakagade sevyà sadà Óarkarà // 27 // // ity Ãyurvedamahodadhau su«eïak­te ik«uvarga÷ // (##) // idÃnÅæ madyaguïÃ÷ kathyante // saædÅpanaæ madyam atÅva tÅk«ïaæ u«ïaæ ca ta«ÂÃæ (t­«ïÃ) pradapu«Âidaæ ca / susvÃdu tiktaæ kaÂukaæ tathÃmlaæ jambÆrasaæ susvadanÅyam etat // 1 // kÃpyopaæ (?) rasabhedanaæ balakaraæ saÓvÃsakÃsÃpahaæ var«ye (v­«yaæ) caiva laghÆ«ïadu«Âajaraïaæ nidrÃbhiv­ddhipradam / pittÃs­kkaphasÃrake ca vi«ame kÃrÓye tathà pÅnase rÆk«aæ Órotra (srota) viÓodhanaæ rucikaraæ vÃtÃdisaæÓo«aïam // 2 // (Óle«mÃïaæ vinihanti yuktam aniÓaæ sevyaæ sadà prÃïinÃ) k­Óe sthÆle hitaæ rÆk«aæ sÆk«maæ Ócoto (sroto) viÓodhanam / vÃtÃÓle«maharaæ putrayà (yuktyÃ) pÅtaæ vi«avad anyathà // 3 // gurutva (tad) do«ajananaæ navaæ jÅrïam ato 'nyathà / nÃtyarthatÅk«ïam­dvalpasaæbhÃraæ kalu«aæ na ca / atha surÃyà guïÃ÷ / gulmodarÃrÓograhaïÅÓophah­tsnehanÅ guru÷ / surÃnilaghnÅ medo 's­kstanyamÆtrakaphÃpa (va) hà // atha vÃruïyà guïÃ÷ / tadguïà vÃruïÅ h­dyà laghutÅk«ïà nihanti ca / ÓÆlakÃsÃruciÓvÃsavibandhÃdhmÃnapÅnasÃn // 6 // grÃhy u«ïÃnaladà rÆk«Ã pÃcanÅ ÓophanÃÓanÅ / (##) atha pathyÃbibhÅtakasurà / nÃtyarthaæ pramadà lÃghvyÃæ (ghvÅ) yathà (pathyÃ) vaibhÅtikÅ surà // 7 // vraïe pÃï¬vÃmaye ku«Âe na cÃtyarthaæ virudhyate / atha yavasurà / vi«ÂambhinÅ yavasurà gurvÅ rÆk«Ã trido«alà // 8 // atha ari«ÂaguïÃ÷ / yathÃdravyaguïo 'ri«Âa÷ sarvamadyaguïÃdhika÷ / grahaïÅpÃïduku«ÂhÃrÓa÷Óo«aÓokodarajvarÃn // 9 // hanti gulmakri(mi) mÅ loha÷ (plÅhna÷) ka«ÃyakaÂuvÃtala÷ / mÃrdvÅkaæ lekhanaæ h­dyaæ nÃtyu«ïaæ madhuraæ saram // 10 // ka (a)lpapittÃnilaæ pÃï¬umehÃrÓa÷kriminÃÓanam / (s­«ta) d­«ÂimÆtrasa (Óa) k­dvÃto gau¬as tarpaïadÅpana÷ // 11 // bh­Óo«ïatÅk«ïarÆk«Ãmlaæ h­dyaæ rucikaraæ saram // 15 [sic!] // dÅpanaæ ÓiÓirasparÓaæ pÃï¬ukrimivinÃÓanam / gu¬e«u(k«u) madhumÃdhvÅkasÆktaæ laghu yathottaram // 16 // kandamÆlaphalÃdyaæ ca tadvad vidyÃt tadÃsutam / ÓÃï¬ÃkÅ cÃsute(taæ) cÃnyat kÃlÃmlaæ rocanaæ laghu // // iti madyavarga÷ // (##) idÃnÅæ käjikavarga÷ // dhÃnyÃmlaæ bhedi tÅk«ïaæ surabhi laghutaraæ Óo (so)«ïasaæsparÓarÓÅtaæ rÆk«aæ caiva klamaghnaæ Óramaharavi«adaæ vastisaæÓodhanaæ ca / Óastaæ vÃsthÃpanaæ syÃt* laghu vi«aÓamanaæ ÓvÃsarogÃpanodi gaï¬Æ«o dhÃraïe syÃn mukhagadanivahe gandhanirnÃÓanaæ ca / dhÃnyÃmlaæ bhedi tÅk«ïo«ïaæ pittak­t sparÓaÓÅtalam / Óramaklamaharaæ rucyaæ dÅpanaæ bastiÓodhanam // 1 // iti käjikavarga÷ // // atha mÆtravarga÷ // au«Âraæ (mÆtraæ) go 'jÃvimahi«ÅgajÃÓvo«Ârakharodbhavam / (pittalaæ rÆk«atÅk«ïo«ïaæ lavaïÃnurasaæ kaÂu / k­miÓophodarÃnÃhaÓÆlapÃï¬ukaphÃnilÃn / gulmÃrucivi«aÓvitraku«ÂhÃrÓÃæsi jayel laghu /) au«Âraæ gojÃvinÃraæ hayagajamahi«ÅmÆtravarga÷ kharo«ïà (rÃïÃæ) tiktaæ tÅk«ïaæ laghÆ«ïaæ salavaïasurasaæ pittalaæ bhedi rÆk«am / h­dyaæ rucyaæ krimighnaæ hutavahajananaæ ku«Âhamehau vinÃÓÅ (Ói) gulmÃnÃhÃrÓaÓÆlÃnilakaphavi«ajit ÓophapÃï¬Ædaraghnam // mÆtraæ tathëÂÃdaÓaku«ÂhaÓophapÃï¬ÆdaronmÃdakaphÃmayaghnam / sevyaæ niddarÓà (?) vikÃram etat rÆk«aæ tathÃmlaæ krimi«u praÓastam / // iti mÆtravarga÷ // (##) // atha dhÃnyavarga÷ // snigdho vÃtaharas trido«aÓamana÷ pathya÷ sadà prÃïinÃæ Óre«Âha÷ pau«Âika [Óre«Âho brÅhi«u «a«Âika÷] Óramahara÷ k­cchrÃdi¬o«Ãpahà / gaura(Ó cÃ)ÓvÃsitagaurato 'pi nitarÃæ sevya÷ karoty uccakai÷ bhukta (Óukraæ) ÓvÃsaharas tathà Óramahara÷ kÃsÃdido«Ãpahà // 1 // rase pÃke svÃdu÷ pavanakaphÃpattopaÓamana÷ jvare 'jÅrïe pathya÷ sakalajavarak«Ãbhaharaïa÷ (?) / ÓiÓÆnà v­ddhÃnÃæ yuvatisukumÃrÃtisa(su)khinÃæ ayaæ sevyo rÃjà bhavati hi mahÃÓÃliramala÷ // 2 // dhÃnyaæ vÃpitam uttamaæ tad akhilaæ (chi)channodbhavaæ madhyamaæ j¤eyaæ dyadavargapittaæ (tad yad avÃpitaæ) tad adhamaæ nissÃrado«apradam // 3 // {cf. RÃjanighaïÂu 16.158ab} dagdhà yadbhavicpe«yaæ tetha (?) vipine yad vÃpitÃ÷ ÓÃlaya÷ ete chinnabhavà bhavanti khalu te viïmÆtrabandhapradÃ÷ // 3 // {cf. RÃjanighaïÂu 16.158cd} deÓe deÓe tu jÃtÃÓ ca nÃnÃvarïÃÓ ca ÓÃlaya÷ / te«Ãæ svata÷ pradhÃno 'sau trido«aÓamana÷ para÷ // 4 // rakto bhÅrukapuï¬arÅkakalamas tÆrïo mahÃpu«paka÷ dÅrgha÷ käcanahÃyano 'sitaÓi (sri) ta÷ pu«papÃï¬aja÷ pÃï¬uka÷ / sÃgarakhyÃs tapanÅyakÃ÷ Óakunako rodhras tu saugandhika÷ dhÃnÃdyÃ÷ sapataÇgidÆ«akayutà h­dyÃ÷ ÓubhÃ÷ ÓÃlaya÷ // 5 // susabhÃ÷ (?) yÃcanadÅpanà balakarà snigdhÃs trido«ÃpahÃ÷ ÓuklaÓle«mavivardhanà rucikarÃ÷ saædÅpanÃs tarpaïÃ÷ / (##) pathyÃ÷ sarvagade hitÃ÷ ÓramaharÃ÷ k«utt­ÂÓramadhvaæsina÷ Óre«Âhà vrÅhi«u «a«ÂikÃ÷ kalapa (ma) kà raktà mahÃÓÃlaya÷ // 6 // rocanÃs tarpaïà h­dyà dÅptasya (?) pÃcanÃ÷ / guravo b­æhaïÃ÷ pathyà nÃnÃjÃtÅyaÓÃlaya÷ // 7 // jagaromadhayero (?) h­dya÷ svÃdusaæjÅvano laghu÷ / v­«yo balaprado hanyÃt sagh­to 'sau malatrayam // 8 // rÃjÃnaæ(nnaæ) kaphavÃtaghnaæ svÃdu pittanivÃraïam / rÆpaÓukramahÃteja÷satvaÓuddhibalapradaæ // 9 // k­«Âi [«ïa] ÓÃli [stri] trido«aghno madhura÷ kÃrÓyahà tathà / pittaghna÷ picchala÷ ÓukrarÆpavarïabalaprada÷ // 10 // ete ÓÃliguïÃ÷ proktà j¤ÃtavyÃ÷ ÓÃstrakovidai÷ / sarvaæ vanat­ïÃnÃæ (nnaæ) ca ku«ÂarogavinÃÓanam // 11 // sarvavyÃdhiharaæ ÓÅghraæ mukhaÓodhanam eva ca / dhÃnye Óre«Âhaæ «a«Âikaæ rÃjabhojyaæ mÃæse tv Ãjaæ taittirÅkaæ hitaæ syÃt / pÃnÅyaæ syÃt k­«ïam­tsnÃsam etaæ k«ÅrÃjyÃdau gavyam Ãdau praÓastam // // iti ÓÃlivarga÷ // u«ïÃrÆk«ava (ta)rÃ÷ ka«ÃyamadhurÃ÷ pÃke laghutvÃdi (dhi) kÃ÷ Óle«maghnÃ÷ pavanÃdipittajanakÃ÷ vi«Âambhina÷ sarvadà / romÃkÃdikadhÃnyalak«aïam idaæ proktaæ n­ïÃm agrata÷ samyak* vai balaÓÃkasadravagullai÷ paÓrÃtkrama÷ saæsthita÷ // (?) // iti dhÃnyavarga÷ // (##) // atha ÓimbidhÃnyaguïÃ÷ kathyante // tatrÃdà mudgaguïÃ÷ / mudga÷ pittakaphÃpaho vraïahara÷ kaævÃ(ÂhÃ) mayaghno laghu÷ pathyo vÃtaviriktijantu«u tathà netrÃmaye sarvadà / naivÃdhmÃnakaras tathÃnilaharo mandÃni (va) le Óasyate sÆpÃnÃm api cottama÷ svarakaro mÆtrÃmayacchedana÷ // atha mëa÷ / mëa÷ snigdho balamalakara÷ Óo«aïa÷ Óle«makÃrÅ vÅrye co«ïo jhaÂiti kurute raktapittaprakopam / hanyÃd vÃtaæ gurur atiraso rocako bhak«a (k«ya) mÃïa÷ svÃdur nityaæ Óramasukhaju«Ãæ jÅvanÅyo narÃïÃm // 1 // {cf. RÃjanighaïÂu 16.81} mëo gurur bhinnapurÅ«amÆtra÷ snigdho«ïavÅryo madhuro 'nilaghna÷ / saætarpaïastanyakaro viÓe«Ãt (balaprada÷ ÓukrakaphÃvahaÓ ca) ka«ÃyabhÃvÃnna purÅ«abhedÅ na mÆtralo me (nai)va balÃsakartà (?) // svÃdur vipÃke madhuro 'tisÃndra÷ saætarpaïa÷stanyarucipradaÓ ca / mëai÷ samÃnÃæ phalam Ãtmagutma(pta) mÆcuÓ ca kÃkÃï¬aphalaæ tathaiva // // iti mëaguïÃ÷ // (##) atha kulatthaguïÃ÷ (u) k­«ïÃ÷kuluttho rasata÷ ka«Ãya÷ / kaÂur vipÃke kaphumÃrutaghna÷ // Órutà (ÓukrÃ)ÓmarÅgulmani«ÆdanaÓ ca saægrÃhaka÷ pÅnasakÃsahÃrÅ // 1 // ÃnÃhamedogudakÅlahikkÃÓvÃsÃpaha÷ Óoïitapittak­c ca / kaphasya hantà nayanÃmayaghno viÓe«ato vanyakulittha (u)yukta÷ // 2 // atha rÃjamëaguïÃ÷ / rÃjamëa÷ sage rucya÷ kaphaÓukra (krÃmla) mapittak­t / susvÃdur vÃtalo rÆk«a÷ ka«Ãyo 'pi mahÃguru÷ // 3 // rÆk«a÷ ka«Ãyo vi«aÓokaÓukravalÃsad­«Âik«ayav­ddhikÃrÅ / kaÂur vipÃke madhuraÓ ca Óimbi÷ prav­ddhaviïmÆtra (mÃ)rutapittalaÓ ca // 4 // sitÃsita÷ pÅtakaraktavarïà bhavanti vai naikavidhÃs tu Óibiæ(mbya÷) : // atha tilaguïÃ÷ / Å«atka«ayo madhura÷ satikto(kta÷) saægrÃhaka÷ pittakaras tatho«ïa÷ // tilo vipÃke madhuro bali«Âha÷ snigdho vraïÃlepanapathya ukta÷ // (##) dantyo 'gnimedhÃjanano 'lpamÆtra÷ stanyo 'tha keÓyo 'nilahà guruÓ ca / tile«u sarpi«v asita [sarve«v asita÷] pradhÃno medhya÷ sito hÅnataras tathÃnya÷ // dantyo varïabalÃgni [buddhi] janana÷ stanyo 'nilaghno guru÷ snigdha÷ pittakaro 'lpamÆtrakaraïa÷ keÓyÃtipathyo vraïe / grÃhyu«ïo dh­tik­t ka«Ãyamadhuras tikto vipÃke kaÂu÷ k­«ïa÷ pathyatamo 'sito 'lparahito [guïada÷] hÅnÃs tathÃnye tilÃ÷ // 1 // iti tila÷ // // atha yavaguïÃ÷ kathyante // yava÷ ka«Ãyo madhuro himaÓ ca kaÂur vipÃke kaphapittahÃra÷ / vraïe«u pathyas tilavac ca nityaæ prabaddhamÆtro bahuvÃtavarÓa [rcÃ]÷ // 1 // sthairyÃgnidhÃtusvaravarïak­c ca sapicchalasthÆlavilekhanaÓ ca / medomarutt­Â [¬] haraïo virÆk«a÷ prasÃdana÷ ÓoïitapittayoÓ ca // 2 // ebhir guïair hÅnamataÓ ca nityaæ vidyÃd yavebhyo 'nyatha [ya] vÃnaÓe«a÷ / (##) yava÷ ka«Ãyo madhura÷ saÓÅto mehe hita÷ pittakaphÃmayaghna÷ / pras­«Âavarco 'nyayava÷ sabalyo balyaÓ ca v­«yaÓ ca male hitaÓ ca // 3 // ÓÅta÷ ka«Ãya÷ surasaÓ ca rÆk«o mehakrimiÓle«mavi«ÃpahaÓ ca / mÃdhuryayukto balavÃæs tathaiva pittÃpaho veïuyava÷ pradi«Âa÷ // 4 // iti veïuyava÷ // atha godhÆmaguïÃ÷ / godhÆma ukto madhuro guruÓ ca balya÷ sthira÷ ÓukrarucipradaÓ ca snigdho '[ti] si ÓÅto 'nilapÅtahÃrÅ [pittahantÃ] saædhÃnak­cchrÃÓmahara÷ saraÓ ca // 1 // snigdhasvÃduraso vipÃkamadhura÷ prÃyeïa cÃmÃÓraya÷ balya÷ ÓÅtakara÷ saro rucikara÷ saædhÃnakÃrÅ guru÷ / ÓukraÓle«mavivardhano dh­tikara÷ pittÃniladhvaæsak­t godhÆmas tu manohara÷ sthirakara÷ Óveto vikÃrÃpahà // 2 // atha kusumbhaguïÃ÷ / kaÂur vipÃke kaÂuka÷ kaphaghno vidÃhako vÃtahara÷ kusumbha÷ // (##) atha siddhÃrthaguïÃ÷ / u«ïas tathà svÃduraso 'nilaghna÷ pittolbaïa÷ syÃt kaÂuko vipÃke / pÃke rase vÃpi kaÂu÷ pradi«Âa÷ siddhÃrthaka÷ Óoïitapittakartà // 1 // tÅk«ïo«ïavÅrya÷ kaphamÃrutaghnas tathÃvidhaÓ cÃsitasar«apo 'pi atha ìhakÅguïÃ÷ / [ìhakya÷] kaphamÃrutapraÓamanà vÅryeïa co«ïÃs tathà h­tp­«ÂhodaramÃrutÃmapa[ya] rujÃmedorujaæ kurvate / kÃsaÓvÃsavamÅt­«ÃjvaraharÃ÷ pathyÃÓ ca kaï¬Ærujà yà [pÃ]mÃku«Âhabhagandare«u na tathà rucyÃs tu pathyà bh­Óam // 1 // ìhakÅ kaphavÃtaghnÅ Å«anmÃrutakopinÅ // 2 // tasyaitad vidaæ [vidhaæ] bhojyaæ svÃdu vi«Âambhanaæ guru / dÅpanaæ kaphapittaghnaæ sarvamehapraïÃÓanam // 3 // h­dyaæ vÃsukhaæ datvà ìhakÅ bhuddhapÆ«aka÷ / [?] sÆrÅcaika¬hanaæ // [?] mudgapÆ [yÆ]«aguïÃ÷ // jvaraharaïabalìhyaæ raktapittapraïÃÓaæ vidadhati nipuïÃs te mudgapÆ [yÆ]«aæ praÓastam / anilam api nihanti snehasaæskÃrayuktaæ Óamayati tanudÃhaæ sarvaroge«u Óastam // 1 // (##) pittajvarÃtiÓamanaæ laghumudga[yÆ] pÆ«aæ saætÃpahÃri tad arocakanÃÓanaæ ca / raktaprasÃdanam idaæ yadi saindhavena yuktaæ tadà bhavati sarvarujÃpahÃri // 2 // vyapagatamalado«Ã÷ prÃïina÷ k«ÅïamÃtrà adhikatarat­«Ãrtà ye ca dharmaprataptÃ÷ / jvalanamukhavidagdhà ye 'tisÃrÃbhibhÆtÃ÷ punar iha manujÃs te mudupÆ [yÆ]«asya yogyÃ÷ // 3 // kulitthapÆ«a (yÆ«a)guïÃ÷ // vÅrye colÃ÷ [«ïÃ÷] kulitthÃ÷ kaphapavanaharÃ÷ pittaraktapradÃÓ ca pÃke 'mlÃ÷ ÓvÃsakÃsodarah­dayaÓirovastiÓÆlÃpahÃ÷ syu÷ / mÆtrÃghÃtapramehÃÓmaribh­ÓadamanÃ÷ ÓukravicchedanÃÓ ca Óre«Âhà durnÃmaku«ÂhaÓvayathugudayak­dgulmatÆnÅgade«u // 1 // masÆrapÆ(yÆ)«aguïÃ÷ // mÃsÆrà laghavo 'tirÆk«aviÓadÃÓ cÃk«u«yamÆtrÃpahÃ÷ Óle«mÃpani [pitta] nibarhaïà rucikarà vÃtÃmayÃn kÃrakÃ÷ / vi«Âambhaæ janayanti ko«Âhadhamane [naæ] k­cchrÃÓmarÅchedanaæ sarve pittavikÃraje«u [vi] hità h­dyÃÓ ca mÃsÆryakÃ÷ // 1 // (##) atha kalÃyaguïÃ÷ / prasÆ(bhÆ)tavà (taæ) kuta (?) kurute 'tirÆk«a÷ kaphÃpaha÷ pittaharo nitÃntam / ruciprado (da÷) ÓÆlakaro narÃïÃæ ÃmÃnubandhÅ kathita÷ kalÃpa (ya)÷ // 1 // // atha caïakaguïÃ÷ kathyante // rÆk«Ã vÃtakara÷ pramehaÓamanÃ÷ k­cchrÃÓmarÅchedanÃ÷ vi¬bhedaæ janayanti pittaÓamanà ÃdhmÃnarogapradÃ÷ / kaïÂhadhvaæsaharÃ÷ subhak«asukhadÃ÷ bhuktÃrucicchedanÃ÷ balyà varïakarà vibhuktacaïakÃ÷ puæsaÓ ca naite hitÃ÷ // 1 // iti Óu«kacaïakÃ÷ // Ãrdrà v­«yatamà balyÃ÷ Óle«malà rucikÃrakÃ÷ vÃtapittaharÃ÷ ÓÅtà mÆtrak­cchranivÃraïÃ÷ // 2 // iti ÃrdracaïakÃ÷ // laghavo bh­«ÂacaïakÃ÷ ÓlamaklamakarÃ÷ parÃ÷ / chardighnà rocanà nidrÃsukhapu«ÂivalapradÃ÷ // 3 // iti bh­«ÂacaïakÃ÷ // (##) ÃsitacaïakayÆ«o dÃhanÃÓaæ vidhatte prabalam ahitalabdhaæ (?) sarvamehapraïÃÓam / dahanamaricayogÃd vÃtarogÃpahÃrÅ vidalajalavipakva÷ sarvado«aprayÃti (ïÃÓÅ) // 4 // iti k­«ïacaïakÃ÷ // pittaghnÃÓ caïakÃ÷ ÓvetÃ÷ Óle«mavÃtaprakopa(ïÃ) nÃ÷ / balak­nmalavi«ÂambhamandÃgniÓ cÃpi saæyutam (?) // 5 // caïodakaæ candramarÅciÓÅtalaæ pramehapittÃsrarujÃpahÃri // pu«Âipradaæ taila (naija) guïaæ hi pÃke saætarpaïaæ sÃdhujanamÃdhurÅyakam (ma¤julamÃdhurÅkam) // 6 // iti ÓvetacaïakÃ÷ // ÓyÃmÃkÃ÷ kodravà ye 'nye ye cÃnye 'nu ca ÓimbikÃ÷ / apathyÃs te na Óaæsanti [Óasyante] sukhinÃæ nirujÃæ tathà // 1 // yad yaj jÅryaty atik«ipraæ tat tal laghutaraæ sm­tam / yavagodhÆmamëÃÓ ca tilÃÓ cÃpi navà hitÃ÷ // 2 // // iti dhÃnyavarga÷ // // Óubhaæ bhavatu lekhakavÃcakayo÷ // ÓrÅsÃmbasadÃÓivÃya nama÷ // // ÓrÅr astu // (##) atha pakvÃnnaguïÃ÷ // godhÆmapheïikà / salaghurucirakÃmà pheïikÃtipraÓastà balayati laghujÅrà chardinÃÓaæ karoti / badalavimukhamardhaæ [?] cÃmlapitte vidÃhaæ jaÂharabharaïayogyà godhÆmai÷ saæprayuktà // 1 // pheïiyà // guravo b­æhaïÃ÷ snigdhà balyÃ÷ ÓukrakarÃ÷ parÃ÷ / strÅ«u har«aæ prayacchanti mëapi«ÂikasaæbhavÃ÷ // 2 // godhÆmÃsÃæjÅlÃhu÷ [¬u÷] // toyÃjyena vimarditaæ samasitaæ k­tvà sutaptaæ tathà khaï¬Ãjyena paced dhutÃÓanam­dau k­tvà subandhaæ tata÷ / karpÆrair maricai÷ sasaindhavamatho ÓaÓvaccaturjÃtakai÷ pu«pÃlambam iti bruvanti munayo nÃmnà mahÃmodakam // 3 // v­«yÃs tu kandarpakarà yathÃgni saævardhitÃ÷ prÅtirucipradÃyakÃ÷ / vÃtaæ sapittaæ praharanti bhuktÃ÷ sanmodakà modakarà narÃïÃm // 4 // (##) modako gurur atÅva v­«yaka÷ Óle«malaÓ ciravipÃkatas tathà / mandam agni janayec ca ko«Âabh­kha (?) modako 'dhikabalaprada÷ sadà // 5 // am­taphalam // Óamayati bahu pittaæ Óle«makopaæ karoti janayati jaÂharÃgniæ vÃtarogÃn nihanti / suratajanitakhedaæ tatk«aïÃd eva hanyÃd am­taphalam udÃraæ cÃru Óaæsanti khe (vai)dyÃ÷ // 6 // Óamayaty arÓa÷k­cchrÃn harati savÃtaæ tathà pittam // 7 // kÃpÆrapa¬Åyà // rucyà balyà balamalakarà h­dyagandhà sthirà ca tejo varïaæ vapu«i kurute Óukrav­ddhiæ karoti / medov­ddhiæ janayati tarÃæ pittaroge praÓastaæ sarpi÷pakvÃgurumadhuyutà elayà saprayuktà // 8 // karpÆrÃdyà vidalanakarà rÃjayak«mÃpahantrÅ viÓvasyai«Ã hitakaratamalkÃdinÅ (?) bhak«aïÅyà // ghÃrikiæ¬urikÃpÆpavaÂikà vaÂakÃdaya÷ / v­«yakà rocakà balyà gurava÷ syu÷ svayonivat // 9 // indrÃrikà // (##) indrÃrikà // v­«yà rocanadÅpanÅ balakarÅ gurvÅ abhi«yandinÅ prÃïais tarpaïakÃriïÅ rasavatÅ Óle«mÃïamÃbibhratÅ / sÃvà (mÃ)nÃhavibandhagulmaÓamanÅ pittÃsravicchedinÅ / snehenÃpi supÆrità ca satataæ (bhak«ye) k«a k«eyam indrÃrikà // dh­tapÆram // dh­tapÆraæ balakaraæ v­«yaæ madhuraÓÅtalam / hanti vÃtaæ raktapittaæ Óle«malaæ ca viÓe«ata÷ // sìiyà (bhÃ-) // k«ÃrakharjÆrikà snigdhà ÓukramÃæsabalapradà / balyà ratikarà h­dyà chardyarocakanÃÓanÅ // // k«ÅravÃÂikà // susnigdhà vaÂikà ca dugdham­dità kÃntyai ca saukhyapradà t­«ïÃÓaktikarÅ ÓramapraÓamanÅ mandÃgnaye durjarà // pittÃsraæ ca vinÃÓayet tu satataæ bhak«yà supu«Âipradà prokteyaæ vaÂikà gh­taplutak­tà kÃmÃgnisaædÅpanÅ // 13 // tailapakvak«ÅravaÂikà // susnigdhà k«ÅravaÂakÃ÷ kÃntisaukhyabalapradÃ÷ / vÃtaghnÃs tailapakvÃs te vaÂakà mÃæsasaæbhavÃ÷ // 14 // (##) mudgavaÂakÃ÷ / (bhÃ-) mÆdgajÃtÃs tu ye kecit laghavo rucikÃrakÃ÷ / caïakÃdik­tÃ÷ / durjarà laghavo rÆk«Ã÷ caïakÃdik­tà matÃ÷ // 15 // käjÅkavaÂakÃ÷ // käjike rucinik«iptà vaÂakà mÃæsasaæbhavÃ÷ / vÃtaghnà rocakà h­dyÃ÷ kaphapittaprakopanÃ÷ // 16 // rÃjikÃcÆrïasaæsk­ta÷ / rÃjÅcÆrïe vimiÓra÷ kaphapavanaharo rocano dÅpana÷ syÃn mandÃgnidhvaæsakarttà malavi«aÓamano jÃrayet sarvannam / kiæ và toyair vimiÓro gu¬alavaïayuta÷ pittaraktÃdihantà t­«ïÃmÆrchÃli [bhi]ghÃtajvarapavanahara÷ k«udrarogasya hantà // 17 // takraæ komalaÓ­ÇgaberakalikÃkustuæburÅsaæyutaæ yuktyÃvartitam ardhaÓo«am aparaæ bhÃï¬e sudhÆpÃv­te / havà [?] takramanoharÃÓ ca vaÂakÃs te«Ãæ ruciæ mÃrdavaæ svÃdaæ saurabhabham udvahanty aharaha÷ tÃn vetti viÓvambharà // 18 / amlavaÂaka÷ // ajÃjÅbÃhlÅkÃrdrakamaricasindhÆtthabharita÷ supÃka÷ svÃdÅyÃn dadhimathitatÃlÅviracita÷ / (##) k­tailÃsaævÃsa÷ kvathitamathite svair amu«ita÷ vihantÃsau sÃk«Ãd arucitarujÃm amlavaÂaka÷ // 19 // vaÂakaprakÃrÃ÷ / kÆ«mÃï¬ÃrdhamarÅce sindhÆtthamethikÃsahitai÷ / pi«Âair mëadalotthair vihità vaÂakÃÓ ca vaÂikÃÓ ca // 20 // kohalava¬Ã÷ (bhÃ-) // godhÆmamaï¬akÃ÷ // Ólak«ïaæ godhÆmacÆrïaæ Óarapihitamukhaæ svÃdutoyena siktaæ saæmardyaæ sundarÅbhir dhanaparilulitaæ golakaæ sÆk«mapi«Âai÷ / anta÷ pÃtre sutapte karayugaracità maï¬akÃ÷ ÓvetadÅrghà nik«iptà bhÃjane«u cimicimiramitÃ÷ pu«Âayanta÷ susiddhà // 21 // te bhojyà bhaktayuktyà pariv­tasahità mudgayÆ«e vimiÓrà ìhakyair và masÆrai÷ gh­tapiÓitarasair jÃægalÃnÆpamÃæsai÷ / kÃle vÃsantapÆrve praharayugamukhe bhojanaæ nityapathyaæ gatrau k«ÅrÃjyayuktà salila (lalita) narapater bhojanaæ grÅ«makÃle // 22 // godhÆmamaï¬akà rucyà laghavaÓ co«ïadÅpanÃ÷ / mÃï¬epÃtiyà (bhÃ-) // maï¬akà maï¬ikÃÓ caiva pathyà aægÃrapÃcitÃ÷ // 23 // atyu«ïà maï¬akà pathyà atiÓÅtà guru÷ sm­tà / (##) kukÆlakarparabhrëÂrakandvÃÇgare vipÃcitÃn // 24 // (ekayor nÅlladhÆn vidyÃd apÆpÃn uttarottaram) raktaghnà pittakopi ca svÃdur mÃrutanÃÓinÅ (?) / v­«ïÅ dÅpanÅ v­«yà godhÆmÃægÃrapÃcità (?) // 26 // atha vaÂakÃdibhak«yÃïÃæ guïÃ÷ // bÃhlÅjair mÃricair lavaïapƬu (lÃlavaïap­thu) tarair Ãrdrakai÷ pÆrïagarbha÷ svinna÷ ÓvÃdu÷ sugandhi÷ parimalabahula÷ komala÷ kuÇkumÃbha÷ / k«ipto dantÃntarÃle murumuru kurute vyaktaÓabdaæ yathà và dhanyo 'sau yat kapole praviÓati vaÂaka÷ kÃntayà prÅtidatta÷ // 27 // korava¬Ã (bhÃ-) // dadhivaÂakÃ÷ // ÓÃlipi«Âadadhikhaï¬asaæyutà dadhna eva vaÂake«u kÅrtitÃ÷ / ghoravÃtaÓamanà rucipradÃ÷ pittam apy apaharanti dÃruïam // 28 // caïakÃdik­tÃ÷ / durjaraæ caïakÃdÅnÃæ vahnimÃndyakaraæ param / laghu rucyÃgnijananaæ dadyÃn mëÃdipÆraïam // 29 // madhuraæ madhurÃmlaæ tat tad eva prakaroti ca / kaphaprakopajananaæ cÃïakyaæ pÆraïaæ sm­tam // 30 // veÇgaïÅ (bhÃ-) // godhÆmacÆrïadhanave«Âitamëamudgapi«Âaæ supakvam iti ve«Âanikà vadanti / (##) tÃæ bhak«ayed atibalÃæ labhate (ramate) manu«yas tailena và saha gh­tena sugandhinà và // 31 // tÃvad vargo 'tra bhak«yÃïo (ïÃæ) svadate sÃdhyate 'pi ca / u«ïo«ïÃ÷ sarpi«Ã snÃtà yÃvac cÃÇgÃrapÃcitÃ÷ // 32 // gu¬agodhÆmayor miÓraæ tailapakvÃnnabhak«aïam / karoti Óle«mapittaæ ca mÃrutaæ cÃpakar«ati //33 // tailava¬iyà (bhÃ-) // laghava÷ parya (rpa)Âà rucyÃ÷ kaphaghnÃ÷ ÓÃlisaæbhavÃ÷ / guravo rocakÃÓ caiva ÓÃlimudgÃdisaæbhavÃ÷ // 34 // ÓÃlimudgapÃpa¬a (bhÃ-) // vi«ÂambhÅ pÃyaso balyo meda÷kaphakaro guru÷ / kaphapittakarÅ balyà k­ÓarÃnilanÃÓinÅ // 35 // taile vipakvà vaÂikÃÓ ca ÓÃlibhi÷ sudurjarà rocanabhak«aïÃÓ ca / kaphaprakopaæ janayanti sadyo viÓe«ata÷ kÆrava¬Ã viÓÅrïÃ÷ // 36 // kÆrava¬Ã÷ (bhÃ-) // saktavo b­æhaïà v­«yÃ÷ t­«ïÃpittakaphÃpahÃ÷ / rucyÃ÷ sadyo balakarà bhedina÷ pavanÃpahÃ÷ // 37 // sÃtu (bhÃ-) // saædhÃnak­tpi«Âam annaæ taï¬ulÃ÷ k­mihetava÷ / sudurjara÷svÃduraso b­æhaïas taï¬ulodbhava÷ // 38 // taï¬ulapŬha (bhÃ-) // // ity Ãyurvedamahodadhau su«eïak­te k­tÃnnavarga÷ // // atha phalÃnÃæ guïÃ÷ kathyante // tatrÃdau dìimasya guïÃ÷ // trido«aÓamanaæ pathyaæ v­«yaæ madhuraÓÅtalam / chardyarocakat­«ïÃghnaæ ÓophapittajvarÃpaham // 1 // (##) dÃhaÓiktasta (pittapra)Óamanaæ sarvarogavinÃÓanam / balavarïakaraæ h­dyaæ supakvaæ dìinÅphalam // 2 // atyamlaæ madhuraæ ka«Ãyaguïabh­dvidvadbhir uktaæ rase vÅrye saæÓamanaæ samÅraïaharaæ pittÃpahaæ dÅpanam / kiæcit saægrahaïaæ kaphasya haraïaæ prÃyo 'pi pÃke puna÷ prakhyÃtaæ rasavÅryapÃkavibhavair evaæ guïaæ dìimam // 3 // dìimaæ dvividham ŬitabhÃryair amlam ekam aparaæ maduraæ ca / tatra vÃtakaphahÃri kilÃmlaæ tÃpahÃri madhuraæ laghu pathyam // 4 // dìimaæ madhuram amlaka«Ãyaæ kÃsavÃtakaphapittavinÃÓi / grÃhi dÅpanakaraæ ca laghÆ«ïaæ ÓÅtalaæ bhramahara rucidÃyi // 5 // iti dìimam // atha drÃk«ÃguïÃ÷ // cak«u«yà raktapittaæ Óamayati madhurà ÓÅtavÅryà vipÃke svÃdu÷ snigdhà ka«Ãyà gururati ca t­«ÃÓo«ado«ÃpahantrÅ / drÃk«Ã k«Åïaru (k«a)tÃnÃm apaharati vamÅÓvÃsakÃsajvarÃrtÅs tiktÃsyatvaæ madaæ ca pravarataraphale«Ættamà saæpradi«Âà // 6 /// supakvà // drÃk«Ã saiva nu dhÃtuv­ddhijananÅ saætarpaïÅ do«ahat t­«ïÃrticyavanÅ samÅraÓamanÅ chardyÃmayadhvaæsinÅ / pÃke 'amlà surasà rase ca madhurà (ÓÅtÃ) ÓÃntà ca vÅryeïa sà sà pakvà vihità jvare ca kaphaje viïmÆtrasaæÓodhanÅ // 7 // (##) ÓÅtà pitÃsta(sra) do«aæ Óamayati madhurà svÃdupÃkÃdi (ti) rucyà cak«u«yà ÓvÃsakÃsaÓramavamitra (Óa)manÅ Óo«at­«ïÃjvaraghnÅ // dÃhÃdhmÃnaÓramÃdÅn apanayati parà tarpaïÅ pakvaÓu«kà drÃk«Ã suk«ÅïavÅryÃn api madanakarà kolà (kalÃkeli) dak«Ãn vidhatte // 8 // iti drÃk«Ã // atha mÃtuliÇgaguïÃ÷ // cak­ (tvak) tiktà kaÂukà kaphakrimiharà snigdhÃniladhvaæsinÅ mÃæsaæ b­æhaïavÃtapittaÓamanaæ v­«yaæ mahÃdurjaram / amlaæ kesaram agniv­ddhijananaæ saÓvÃsakÃsÃpahaæ hidhmÃcchardit­«Ãsyajìyaharaïaæ tan mÃtuliÇgodbhavam // 1 // tiktà snigdhà bhavati kaÂukà mÃtuliægasya sà tvak madhyaæ snigdhaæ ca (harati) madhuraæ b­æhaïaæ vÃtapitte / mÃæsaæ bhinnaæ (snigdhaæ) bhavati laghu tat kesaraæ kÃsahidhmÃ- ÓvÃsaÓle«mÃnila jaÂharajid gulmaÓÆlmà (lÃ) nilaghnam // 10 // sindhÆ (tthe) cchena ghanÃgame (ca) vasitayà kÃle Óaratsaæj¤ake hemante lavaïÃrdrahiÇgumaricai÷ siddhÃrthacÆrïÃnvitam / etais tai÷ ÓiÓire madhÃv api yutaæ grÅ«me gu¬enÃnvitaæ vaidyair bhÆmipa sÃlu (mÃtu) liægam uditaæ sarvartusÃdhÃraïam // 11 // atha jambÅram // jambÅram amlaæ rasato vipÃke vÃtÃpahaæ pittakaphapradaæ ca / annasya pÃrvanva (kaæ tva) cireïa kuryÃt surocanaæ vahnivivardhanaæ ca // 12 // (##) kaÂukamadhuram amlaæ supratÅtaæ rase«u rucikaram udarÃgner dÅpanaæ vÃtahÃri / nihata (harati) kaphasamÅrau pittam Ãhanti vÅryaæ karaïaphalam itÅdaæ vÃtapittaæ vipakvam // 13 // (karaïam api na h­dyaæ raktapittaæ tanoti /) nimbÆphalaæ rocakam agniv­ddhiæ karoti pittaæ ca savÃtaraktam / acÃk«u«aæ Óle«makaraæ viÓe«Ãt bhuktÃnnapÃkaæ kurute ca sadya÷ // 14 // nimbukaæ krimisamÆhanÃÓanaæ tÅk«ïam amlamudarÃpahaæ sm­tam / vÃtapittakaphaÓÆlatÃhitaæ na«ÂadhÃnyarucirocakapradam // 15 // atha nÃraÇgaphalam // nÃraÇgasya phalaæ balaæ ca kurute susvÃdu h­dyaæ laghu Óre«Âhaæ vahnikaraæ vidÃhaÓamanaæ bhuktÃnnapaktipradam / sarvÃrocakanÃÓanaæ Óramaharaæ vÃtÃpahaæ pu«Âidaæ bhuktvÃpi pratibhak«itaæ na kurute kiæcid vikÃraæ n­ïÃm // 16 // Å«adrase madhuraÓÅtalam amlatiktaæ vÅryodgamÃc chamanadÅpanapÃcanaæ ca Ãrvedayati (?) kaphapittaharaæ vipÃke nÃraÇgakaæ phalam udÃradhiyo munÅndrÃ÷ // 17 // (##) atha madhukarkaÂÅ // susvÃdu pÃke rasataÓ ca raktapittaprakopaæ vilayanti mÃndye (?) / dÃhajvaraæ nÃÓayatÅti nityaæ prÃhuÓ ca vaidyà madhukarkaÂÅ ca // 18 // atha mocÃphalam // mocaæ svÃdurasaæ vipÃkamadhuraæ vÅryeïa ÓÅtaæ ja¬aæ pittaghnaæ tv anilÃpahaæ gurutaraæ pathyaæ na mande 'nale / sadyo bhuktavivardhanaæ klamaharaæ t­«ïÃpahaæ ÓÃntidaæ dÅptÃgne÷ sukhadaæ kaphÃmayaharaæ saætarpaïaæ prÃïinÃm // 19 // atha nÃlikerÅphalam // snigdhaæ svÃdurasaæ vipÃkamadhuraæ h­dyaæ jaraæ(¬a) durjaraæ pittaghnaæ krimivardhanaæ madakaraæ vÃtÃmayadhvaæsanam / ÃmaÓle«mavikopanaæ praÓamanaæ vahner bhramadhvaæsanaæ kandarpasya balaæ dadÃti nitarÃæ tan nÃlikerÅphalam nÃlikerodakam // susvÃduv­«yalaghudÅpanarÆk«aÓÅtaæ tadvÃtapittaharavastiviÓuddhihetu÷ / syÃn nÃrikelasalilaæ ÓaÓikÃnti pathyaæ pittajvarasya vi«ahÃri vadanti vaidyÃ÷ // 20 // (##) atha bhavyaphalam // bhavyaæ bhavyataraæ svÃdu ki¤cid amlaæ surocanam / vÃtaghnaæ sukhavairasyanÃÓanaæ vahnidÅpanam // 21 // atha ÃmalakÅphalama // karamara (?) hanti (vÃtaæ tad amlatvÃt) vÃtadamlaæ cÃtpittaæ mÃdhuryaÓaity ata÷ / kaphaæ ruk«akapÃyaæ (yatvÃt phalaæ dhÃtryÃs trido«ajit) // 22 // {cf. BhÃvamiÓra: BhÃvaprakÃÓa÷ 41} .................. tathà kiæcit svÃdurasaæ vipÃkamadhuraæ do«atrayadhvaæsanam / mÆtravyÃdhiharaæ pramehaÓamanaæ vi«Âambhavicchedanam bhuktÃbhÆktahitaæ sadÃm­tarasaæ pathyaæ ca dhÃtrÅphalam // 23 // rÆk«aæ svÃdu ka«Ãyam amlakaÂukaæ snigdhaæ suse (?) rocanaæ cak«u«yaæ balavarïadaæ dh­tikaraæ v­«yaæ ca buddhipradam / kaï¬Æku«ÂhavinÃÓanaæ jvaraharaæ t­¬dÃhatÃpÃpahaæ jÃtaæ kiæbahunà trido«aÓamanaæ dhÃtrÅphalaæ prÃïinÃm // 24 // tridhÃphale (dhÃtrÅphalaæ) dinaæ (tadvini) hanti mehÃn arocakÃdÅn vividhÃn vikÃrÃn / amlaæ ca (mlatva) mÃdhuryaka«Ãyata÷ kramÃt do«atrayaghnaæ laghu ÓÅtavÅryam // 25 // prÃcÅnÃmalakaphalam // pÃnÅ ya (?) malakaæ (prÃcÅnÃmalakaæ) v­«yaæ svÃdu h­dyaæ kaphÃpaham / ÓÅtalaæ v­«a(«ya)m Ãyu«yaæ dÃhajvaraharaæ param // 26 // (##) atha Ãmraphalam // bÃlaæ pittakaphÃsravÃtajananaæ badhà (ddhÃ)sthi tÃd­gvidhaæ pakvaæ svÃdurasaæ trido«aÓamanaæ k«ÅïÃÇgapu«Âipradam / dhÃtor v­ddhikaraæ vipÃkamadhuraæ saætarpaïaæ kÃntidaæ t­«ïÃÓo«anivÃraïaæ rucikaraæ Ãplaæ (mraæ) phale«Ættamam // 27 // santarpaïÅya÷ sakalendriyÃïÃæ balaprado v­«yatamaÓ ca h­dya÷ / strÅ«u prahar«aæ vipulaæ dadÃti phalÃdhirÃja÷ sahakÃra eva // 28 // Ãmraæ pÃkasya kÃle madhuram iha rasene«ad amlaæ ca h­dyaæ retov­ddhiæ vidhatte Óamayati pavanaæ pÃcanaæ dÅpanaæ ca / Ãnandaæ saædadhÃti pratidiÓati balaæ vÅryata÷ suÓrutÃdyÃ÷ vikhyÃtÃ÷ sarvaloke hy atijanitakaphaæ durjaraæ kÅrtayanti // 29 // yat kÃminyadharov­«aæ («Âhasaæ)bh­tam iti khyÃtaæ viÓi«Âair buddhai÷ yad daityapramukhai÷ prayatnaniratai÷ k­«Âaæ surai÷ sÃgarÃt / yan nÃnÃrucibhi÷ svabhÃvasad­Óaæ khyÃtaæ ca mithyaiva tat pÅyÆ«aæ vidhinÃtha saæÓayaharaæ s­«Âaæ rasÃlÃtmakam // 30 // atha kapitthaphalam // Ãmaæ kaïÂhaharaæ kapittham adhikaæ jihvÃja¬atvapradaæ tad do«atrayakopanaæ vi«aharaæ saægrÃhakaæ rocakam / pakvaæ ÓvÃsavamiklamaÓramat­«ÃhidhmÃpanodak«amaæ sarvaæ grÃhi vi«Ãpahaæ ca kathitaæ sevyaæ tata÷ sarvadà // 31 // (##) phaïÃsa (bhÃ-) // durjaro madhurÃmlaÓ ca vÃtapittapraïÃÓana÷ / vÃtapittaharaÓ caiva gurur mandÃgnikÃraka÷ // 32 // madhurà b­æhaïÅ v­«yà pittalà tvak truÂipradà / pittaghnÅ svÃduh­dyà ca ma¤jety Ãhur guïottamÃ÷ // 33 // ka«Ãyamadhuro rÆk«a÷ kaÂuka÷ Óle«makÃraka÷ / saægrÃhidurjaro jihvÃgrÃhyakÃrÅ ja¬o garu÷ // 34 // Âeæbaru (bhÃ-) // atha karamardaguïÃ÷ // karamardo 'timadhura÷ supakvo 'mlarasas tathà / vÃtapittapraÓamana÷ Óle«makrimivinÃÓana÷ // 65 // karavedaæ (bhÃ-) // atha ci¤cÃguïÃ÷ // amlikÃyÃ÷ phalaæ pakvaæ raktapittakaraæ param / tvagbhasma syÃt ka«Ãyo«ïa kaphajantv anilÃpaham // 36 // ciæcà // atha bhallÃtakaguïÃ÷ // bhallÃtakasya tvagmÃæsaæ b­æhaïaæ svÃdu ÓÅtalam / tad asthyagnisamaæ medhyaæ kaphavÃtaharaæ param // 37 // biæbadÃm (bhÃ-) // (##) atha kharjÆram // kharjÆro raktapittaæ Óamayati madhura÷ svÃdupÃko 'tiÓÅta÷ t­«ïÃÓo«Ãpahartà vi«amamadarujÃÓvÃsahidhmÃpanodÅ / snigdho v­«yo balÃsaæ janayati nitarÃæ vahnimÃndyaæ vidhatte kÃntiæ vai pu«Âiyuttyà vapu«i samadhikaæ mÆtrak­cchraæ nihanti // 38 // piï¬akharjÆramadhyaæ ca tÃd­g eva nigadyate / viÓe«Ãd Ærdhvage rakte dÃhe pitte ca Óasyate // 39 // atha siædÅphalam // sindolaæ kaphavÃtapittaÓamanaæ raktÃtisÃrÃpahaæ yÃmÃk­«Âa (pÃmÃku«Âha) bhagandarÃmaÓamanaæ tÅvrÃÓmarÅchedanam / h­droge«u hitaæ sadà balakaraæ kÃmÃgnisaædÅpanaæ kÃse k«Åïavirecane jvaragate (de) Óastaæ ca sindÅphalam // 40 // atha suvarïakadalÅphalam // suvarïamocà kaphapitta [vÃta] hÃriïÅ vi«ÂambhinÅ dÅpanakÃriïÅ ca / stadurjaraæ [sudujarÃ] dÃhavidhÃtanaæ [tinÅ] ca raktaæ sapittaæ praÓamaæ ca [Óamayeta] niÓcitam // 41 // utatÅ (bhÃ-) // Å«atka«Ãyà madhurà vÃtapittanibarhaïÅ / balyà v­«yà ca h­dyà ca viÓe«Ãd utatÅ guru÷ // 49 // (##) atha pippalaphalaæ // aÓvavatthav­k«asya phalÃni pathyÃny atÅva h­dyÃni suÓÅtalÃni / nighnanti pittaæ saha Óoïitena dÃhaæ t­«Ãæ chardim arocakaæ ca // 43 // [kurvanti pittÃsravi«ÃrtidÃhat­ÂchardiÓopÃrucido«anÃÓaæ) uduæbaraphalam // audumbaraæ phalam atÅva suÓÅtalaæ ca sadyo nivÃrayati Óoïitapittam ugram // 44 // atha umbÅphalam // mÆtrÃvarodhaæ kurute 'titÅvraæ viÓe«ato raktasamÅraïaæ ca // atha rÃjakoÓÃtakÅphalam // surÃjakoÓÃtaki pittaghÃti mahÃgade Óo«amadÃtyaye ca / Óramaklame mehabhagandare ca vraïe«u pitte«v api nityapathyam // 45 // atha sirÃkoÓÃtakÅphalam // sirÃkoÓÃtakÅ pittaharÅ k«utt­¬vinÃÓanÅ / mehe hità sado«ïÃpi pittacchardivinÃÓanÅ // 46 // ity Ãyurvedamahodadhau su«eïak­te phalavarga÷ // (##) atha ÓÃkavaga÷ // phalaæ parthyÃgataæ ÓÃkam ÃÓu«kaæ taruïaæ navam / patraæ pu«paæ phalaæ nÃlaæ kandaæ saæsvedajaæ tathà // 1 // ÓÃkaæ «a¬vidham uddi«Âaæ sarvaæ vidyÃd yathottaram / sarvaÓÃkam ajÃhyeyamabakajÆ«ama pairu«am [?] // 2 // anyatraiva sumadhyasthakÃlaÓÃkapunarnavà [?] // atha taï¬ulÅyakaguïÃ÷ // ÓÅto rÆk«o laghuratitarÃæ pittaraktÃpahantà svÃdu÷ pÃke bhavati ca rase svÃdur evÃtih­dya÷ / hanti vyÃdhÅn vi«amavi«ajÃn Óle«mavÃtaprakopaæ sadyo ma¤jÃmayavighaÂanas taï¬ulÅyo 'tipathya÷ // 3 // rase vipÃke madhuro 'tiÓÅto rÆk«as tu«Ãra÷ kaphanÃÓanaÓ ca / sadÃhapittaæ rudhiraæ vi«aæ ca viÓe«ato hanti ca taï¬ulÅya÷ // atha vÃstukacillÅÓÃkaæ // vÃstuko 'gnikaro rase ca madhura÷ pittÃpahaÓ cÃk«u«a÷ snigdho vÃtavinÃÓana÷ k­mihara÷ ku«ÂhÃdido«Ãpaha÷ / [va] carcomÆtraviÓodhana÷ pramathana÷ Óle«mÃmayÃnÃæ tathà ÓÃkÃnÃm api yo [co]ttamo laghutara÷ pathya÷ sadà prÃïÅnÃm // 5 // (##) vÃstuke«u ca sarve«u Óasyate kaÂhavÃstuka÷ / cillir vÃstukavaj¤eyà tato nyÆnà ca kiæcana // 6 // sak«Ãra÷ krimijit trido«aÓamana÷ saædÅpana÷ pÃcana÷ cÃk«u«yo madhura÷ saro rucikaro vi«ÂambhiÓÆlÃpaha÷ / varcomÆtraviÓodhana÷ svarakara÷ snigdho vipÃke kaÂu÷ vÃstuka÷ sakalÃmayapraÓamanÅ cillÅ tathaivottamà // 7 // cillitÃkavalà (bhÃ-) // atha ÓigruÓÃkaæ // kaphasya vÃtasya Óamaæ karoti u«ïaæ ca pittaæ kurute 'gnidÅptim / h­dyaæ krimighnaæ ca surocakaæ ca ÃdhmÃnavi¬bandhavinÃÓanaæ ca // 8 // [ÓigruÓÃkaæ] atha rÃjakà // rÃjikà kaphasamÅraïahantrÅ rocanÃgnijananÅ ca vih­dyà / kaæva h­dyam iva [kaïÂharukkrimivi]nÃÓanakartrÅ u«ïavÅryam upahanti ca ÓÆlam // 9 // madgarÅyà [bhÃ-] // atha Óatapu«pà // Óatapu«pÃmavÃtaghnÅ ÓÆlagulmodarÃpahà / dÅpanÅ ca viÓe«eïa kiæcit pittaprakopinÅ // 10 // (##) atha kustumbarÅ // sugandhir vÃtapittaghnÅ laghvÅ rucyà jvare hità / vya¤janÃlaÇk­ti÷ ÓÅtà sÃrdrà kustumbarÅ sm­tà // 11 // atha rÃjavallÅ // balyà v­«yà ca kaïÂhyà kaphapavanaharà syÃt trido«e praÓastà laghvÅ mÆtrÃtighÃtapraÓamanavamanÅ syÃt tathà k­cchrahantrÅ / pittodreke ca rakte vi«amavi«aharÅ dÅpanÅ ÓÃkaÓre«Âhà [varyÃ] patrÃïÃæ rÃjavallÅ phalamarulasalÃnÃprav­ddhiæ [?] karoti // 12 // atha kusumbhÅ // d­«ÂiprasÃdaæ kurute viÓe«Ãd rucipradaæ dÅptikaraæ ca vahne÷ / viïmÆtrado«Ãpaharaæ malaghnaæ kausumbhaÓÃkaæ pravaraæ vadanti // 13 // atha sÃr«apam // atyu«ïavÅrya kurute 'gnidÅptiæ raktaæ sapittaæ tv atha kaïÂharogam / acÃk«u«aæ Óukrakaraæ vidÃhi na sÃr«apaæ ÓÃkam idaæ hi pathyam // 14 // (##) atha vÃrtÃkam // // sadÃÓivam (?) // sak«Ãraæ kaphapitta (vÃta) hÃri malak­dvahnes tu saædÅpanaæ tikto«ïaæ madhuraæ tathà kaÂurasaæ tv Å«ac ca pittapradam / h­dyaæ vÃtavikiæ na madyapathyam api tat dravye va sarve puna÷ (?) (h­dyaæ rucyam apittalaæ kapham aru¤jitsarvaÓÃkottamaæ) vÃrtÃkaæ paripÆrïajÃtasarasaæ bÃlaæ na pakvaæ hitam // 15 /// vÃrtÃkaæ kaphavÃtaghnaæ kiæcit pittaprakopanam / sarasaæ mÆtralaæ proktaæ balak­dbÃlam eva tat // 16 // lavaïamaricacÆrïenÃd­taæ rÃmaÂhìhyaæ dahanavadanapakvaæ jambukÃntaæ nitÃntam / harati pavanamÃdyaæ Óle«mahant­ prasiddhaæ jaÂharabharaïayojyaæ cÃru bhojyaæ bharÅtam // 17 // v­ntÃka bharita atha biæbÅphalam // bimbÅphalaæ svÃdu ÓÅtaæ stambhena lepa(kha)naæ guru / pittÃsradÃhaÓophaghnaæ vÃtÃdhmÃnavibandhak­t // 18 // bimbÅphalam // atha pharkoÂÅphalam // tiktaæ sutÅvraæ madhuraæ tathÃmlaæ vÃtÃpahaæ pittavinÃÓanaæ ca / Óle«mÃkaraæ cetanapÃtanaæ (dÅpanapÃcanaæ) ca koÂÅbhavaæ cÃgnikaraæ narÃïÃm // 19 // (##) karkoÂikÃphalaæ gulmaÓÆlapittakaphÃpaham / trido«amehaku«Âhaghnam Å«anmadhuratiktakam // 20 // kÃsaÓvÃsajvaraæ hanti mÃrutaghnaæ paraæ laghu // kaæko¬Ã bhÃ- // atha mÆlakaguïÃ÷ // kiæcit k«Ãraæ satiktaæ kaÂukarasayutaæ mÆtralaæ do«ahÃri Óre«Âhaæ gulmak«aye ca prabalataramahÃÓvÃsakÃsÃmaye«u / kaïÂhyaæ Óre«Âhaæ svarÃïÃm apaharati rujaæ netrarogÃpahÃri syÃd evaæ bÃlamÆlaæ mahad api ca hitaæ snigdhapÃkaæ (pakvaæ) samÅre // 21 // // mÆlà bhÃ- // atha sÆraïa÷ // rucyo dÅpanapÃcana÷ krimiharo mandÃnaloddÅpano h­dya÷ Óle«makaro laghur balakaro durnÃmanirnÃÓana÷ / ak«ÃïÃm api pÃÂavaæ prakurute saÓvÃsakÃsÃpahaÓ cÃk«u«yo 'pi ca (sÆ) s taraïa÷ sm­tikaro h­tpÃrÓvaÓÆlÃpaha÷ // sÆraïa÷ // atha bhÆkanda÷ piï¬ÃluÓ ca // bhÆkandas tv ativÃtalo balakara÷ Óle«mÃïam atyarthak­t vi«ÂambhÅ gurumedaso 'pi vi«amo vÃtÃmayÃn kÃraka÷ / mehaæ ku«Âharujaæ karoti satataæ tad vÃtaraktaæ haret piï¬Ãlu÷ k­miko«Âhak­cchram apah­t pittÃmayadhvaæsaka÷ (yottejana÷) // piæ¬Ãlu÷ // (##) athÃrdrakaæ // Ãrdraæ dÅpanapÃcanaæ rucikaraæ v­«yaæ kadu«ïaæ varaæ sarvaæ medakaraæ kaphÃmayaharaæ ÓophÃpahaæ ÓÆlajit / jihvÃkaïÂhaviÓodhanaæ salavaïaæ pathyaæ sadà bhojane nimbÆtoyavimarditaæ kaphaharaæ saædÅpanaæ sÃraïam // 24 // nimbusÃmudrasaæyuktam Ãrdrakaæ tv asrapittanut / dÅyanÅyaæ rucikaraæ h­dyaæ do«atrayÃpaham // 25 // // Ãrdrakam // atha kumudotpalapadmakandaguïÃ÷ // kumudotpalapadmÃnÃæ kandà mÃrutakopanÃ÷ / ka«ÃyÃ÷ pittaÓamanÃ÷ vipÃke madhurà himÃ÷ // 26 // h­dyÃ÷ kaphaharÃ÷ kandÃ÷ kaÂukÃ÷ pittakopanÃ÷ / mehaku«Âhak­miharà v­«yà balyà rasÃyanÃ÷ // 27 // kumudotpalapadmÃnÃæ kandà guïakarà himÃ÷ / madhurÃÓ ca ka«ÃyÃÓ ca pittÃs­gdÃhaneritÃ÷ (nÃÓanÃ÷) // 28 // padmakanda÷ // atha m­ïÃlaguïÃ÷ // ÓÅtalaæ raktapittaghnaæ dÃhajvaraharaæ param / m­ïÃlanÃlaæ v­«yaæ ca t­«ïÃchardivinÃÓanam // 29 // kamalanÃla÷ // (##) atha Ó­ÇgÃÂakaguïÃ÷ // Ó­ÇgÃÂaka÷ ÓoïitapittahÃrÅ laghu÷ saro v­«yatamo viÓe«Ãt / n­ (tri)do(«a) tÃpatrayaÓo«ahantà ruciprado mehanadÃhahetu÷ // 30 // atha vÃrikaÓerukaguïÃ÷ // hanty asrapittamaruciæ vamimohadÃhaæ t­«ïÃmadaklamaharaæ madhuraæ ca ÓÅtam / kaïÂhÃsyaÓo«aÓamanaæ guru raktapitte k«Åïe ca pathyamati vÃrikaÓeri (ru)kaæ syÃt // 31 // atha varjanÅyakandakÅrtanaæ // bÃlaæ hy anÃrtavaæ jÅrïaæ viddhaæ tu k­mibhak«itam / kandaæ ca varjayet sarvaæ yo và samyaÇ na rohati // 32 // atha kaliÇgaguïÃ÷ // sarvado«aharaæ h­dyaæ pathyaæ retovikÃriïÃm / d­«ÂiÓukrak«ayakaraæ kaliÇgaæ kaphavÃtajit // 33 // // kaliÇgaæ // atha kÆ«mÃï¬aguïÃ÷ // v­«yaæ varïakaraæ balopajananaæ pittÃpahaæ vÃtajit* mÆtrÃghÃtaharaæ pramehaÓamanaæ k­cchrÃÓmarÅchedanam / (##) viïmÆtraglapanaæ (?) t­«ÃrtiÓamanaæ k«ÅïÃÇgapu«Âipradaæ kÆ«mÃï¬aæ pravaraæ vadanti bhi«ajo vallÅphalÃnÃæ puna÷ // 34 // mÆtrÃvarodhaÓamano bahumÆtrakÃrÅ k­cchrÃÓmarÅpraÓamano vinihanti pittam / pathya÷ saæÓoïitasamÆbala (saÓoïitasamulbaïa) pitraroge t­«ïÃpahaæ tri«u Óamana (samaæ ta)m udÃharanti // 35 // athorvÃrukaguïÃ÷ // e (u) rvÃrukaæ pittaharaæ ÓuÓÅtaæ mÆtrÃmayaghnaæ rucikÃrakaæ ca / susvÃdu dÃhopaÓamaæ praÓastaæ pitte ca roge kapharogavarjyam // 36 // vÃlukÃni ca sarvÃïi durjarÃïi gÆjaïi (gurÆïi) ca / mandÃgniæ ca prakurvanti raktapittakarÃïi ca // 37 // vÃluka bhÃ- // atha sindhaïÅ // siædhaïÅ vÃtaÓamanÅ v­«yà madhuraÓÅtalà / raktapitte ca dÃhe ca pittÃrtÅnÃæ praÓasyate // 38 // sindhaïÅ bhÃ- // atha cillÅkÃkamÃcÅprabh­tÅnÃæ guïÃ÷ // ciplÅ (llÅ) vÃstukavad h­ghnà (dyÃ) saægrÃhÅ guruvÃtalà / kÃkamÃcÅ trido«aghnÅ cÃÇgerÅ kaphavÃtah­t // 39 // (##) vÃtah­d dÅpanÅ paæjÅ bhÃraægÅ nÃlicëÂakau (?) / madhurau kaphapittaghnau kausumbhaæ sarvarogah­t // 40 // mÆlakaæ do«ak­c cÃmaæ pakvaæ vÃtakaphÃpaham / rÃjikà pittalà vÃtakaphaghnas taï¬ulÅyaka÷ // 41 // car«ÃbhÆr vÃtapittaghnÅ siddhÃrtha÷ kaphavÃtah­t / k­mipittakaphadhvaæsÅ dÅpana÷ kÃsamardaka÷ // 42 // karkoÂakaæ savÃrtÃkÃæ paÂolaæ kÃravellakam / a«Âa (ku«Âha) mehajvaraÓvÃsakÃsameda÷kaphÃpaham // 43 // sarvado«aharaæ j¤eyaæ kÆ«mÃï¬aæ bastiÓodhanam / rÃjakoÓÃtakÅtumbÅphalam atyugrapittah­t // 44 // trapusaæ vÃtalaæ vÃtaÓle«malaæ pittanÃÓanam / kÃliÇgaæ tucchakaæ vÃtapittah­c ca kaÓerukam // 45 // atha ÓÃkasaæskÃrakadravyanirÆpaïam // ÓuæbÅ (ÓuïÂhÅ) marÅcapippalya÷ kaphavÃtaharà matÃ÷ / gulmaÓÆlavibandhaghno hiÇgur vÃtakaphÃpaha÷ // 45 // pacÃnÅ (yavÃnÅ) dhÃnyakaæ jÅvaæ (bÅjaæ) vÃtapittakaphÃpaham / sauvarcanaæ (laæ) vibandhaghnaæ saindhavaæ ca trido«ah­t // 47 // etais tu saæsrutaæ pakvaæ bh­«Âaæ vya¤janasaurabham / peyÃdikaæ ca kampÃdÅn sarvado«Ãn vyapohati // 48 // // ity Ãyurvedamahodadhau su«eïak­te phalaÓÃkavarga÷ // (##) // athedÃnÅæ ÓikhariïÅ kathyate // ardhìhakaæ suciraparyu«itasya dadhna÷ khaï¬asya «o¬aÓa palÃni ÓaÓiprabhasya / sarpi÷ palaæ madhu palaæ maricaæ dvikar«aæ ÓuïÂhyÃ÷ palÃrdham api cÃrdhapalaæ caturïÃm (caturjÃtakasya) // Ólak«ïe paÂe lalanayà m­dupÃïigh­«Âà karpÆracÆrïasurabhÅk­tacÃrusaæsthà / e«Ã v­kodarak­tà mu (su)rasà rasÃlà cÃsvÃdità bhagavatà madhusÆdanena // 2 // triæÓatpalÃni dadhnaÓ ca tv agelÃrdhapalaæ tathà / madhvÃjyasya palÃrdhaæ ca (rdhÃrdhaæ) marÅcÃnÃæ (cailÃ) palÃrdhakam // 3 // palÃny a«Âau ca khaï¬asya paÂe Óuddhe 'vadhÃra (gÃla)yet / karpÆravÃsite bhÃï¬e chÃyÃyÃæ sthÃpayed idam // 4 // e«Ã ÓikhariïÅty uktà pradÅptà balavardhanÅ / Ãyu÷pravardhanÅ caiva sarvarogapramardanÅ // 5 // (nÃÓa) sÃna Óyet t­¬rujÃsthaulyaæ narÃïÃæ sarvadà hità / // dvitÅyà ÓikhariïÅ // kapitthamÃtuluÇgailÃsÃrivÃrdhaka (?) bÅjakai÷ / ÓarkarÃÓuïÂhisÃmudramudgacÆrïai÷ susaæyutai÷ // sadà pathyà niyu¤jayÃc ca (ddhÃdhva) k«Åïe dehe ca pu«Âidà // 7 // (##) sujÃtaæ dadhni bhedaæ ca (nik«iptaæ) vastre baddhvà supŬitam / nÃnÃpu«paphalÃrambhaæ kuryÃd dadhni manoharam // 8 // sÆktaæ dadhirasaæ Óre«Âhaæ tad dh­taæ Óodhite paÂe / lavaïena samaæ yuktyà Óikhariïyam­topamà // 9 // rasÃlà sarvado«aghnÅ raktapittanibarhaïÅ / // anyà ÓikhariïÅ // sanmÃtuliÇgasya dalaæ tv agelÃæ saraægapippalyÅ sasamaæ (?) sitayà sametam // vyo«Ãc ca gadyÃïayugaprayuktaæ syÃd vÃrtakaæ (?) d­«Âisamaæ sitavastrabaddham // 10 // karpÆravÃsÃc ca tathaiva paÓcÃd yuktyà ca saæmardma k­tà rasÃlà / e«Ã k­tà ÓikhariïÅ surasà rasÃlà su«eïadevena rathÃÓvaheto÷ // 11 // ÃsvÃdità ÓikhariïÅ parameÓvareïa do«ÃæÓ ca sarvÃn vinihanti vogrÃn / pittÃsraraktà (s­gutthÃ)n api hanti sarvÃn bhojyÃni sarvÃïy api jÃrayanti // 12 // // am­taprÃÓaÓikhariïÅ // nÃraÇgaæ dìimaæ syÃt palamadhukayutaæ mÃtuluÇgasya toyaæ drÃk«Ãtoyaæ samÃæÓaæ gu¬adadhisahitaæ ÓarkarÃjÃjimiÓram / (##) (Óre«Âhà pÃne«u v­«yà sita) Óre«Âho pÃde ca v­«yÃt sama ricayutà saindhavair vÃpitaæ tan ni«pŬya sarvam etat kuru (racaya) ÓikhariïÃæ rÃjayogyà yatas tÃ÷ // 13 // anyac ca / mÃtuluÇgasitÃjÃjÅmarÅcÃrdrakanÃgarai÷ / karpÆrasahitair yuktyà dadhiparyu«itÃ÷ samÃ÷ // 14 // rasaæ yoge«u sarve«u badarasya samasya ca / nÃgaraæ rasasaæmiÓraæ rasÃlai«Ãm­topamà // 15 // acche paÂe ca saægh­«Âà raktapittanibarhiïÅ // // candrÃm­tasrÃviïÅ nÃma ÓikhariïÅ // mÃtuliÇgakapitthÃmlatitti¬ÅkÃmladìimai÷ / ÓarkarÃsahitair yuktaæ dadhipi«Âaæ Óucau paÂe // 16 // yojitaæ maricÃjÃjÅcÃturjÃtakabhÆs t­ïai÷ / bhuktà cÃrdrakasaæyuktà rasÃlÃm­tasaæbhavà // 17 // sarvarogapraÓamanÅ dÃhapittanibarhaïÅ / raktodrekaharÅ pathyà sarvavÃtÃnulomanÅ // 18 // e«Ã ÓikhariïÅ proktà su«eïena vinirmità / // anyac ca // agryà dadhigu¬ÃjÃjÅnÃgarÃrdrakayojità // 19 // (##) sucaturjÃtagh­«Âà ca rasÃlai«Ãm­topamà / sarvak­cchrapraÓamanÅ sarvÃtÅsÃranÃÓanÅ // 20 // pittodrekaharÅ pathyà pittÃtÅsÃranÃÓanÅ / su«eïadevena k­tà rasÃlà hy am­topamà // 21 // // iti su«eïak­te ÓikhariïÅvarga÷ // atha vya¤janavarga÷ // hi¬gÆ«aïÃjÃjimahau«adhÃni cÆrïÅk­tÃni triguïaæ kramÃc ca / sadÅpyakaæ sÆraïapÆ«a (?) mÃæsarasaprayoge«u ca nityam i«Âam // 1 // yavÃnijÅrake tulye tayor dviguïasÆraïam / Å«atyu«a (?) samÃyuktaæ tato vya¤janasaurabham // 2 // sarvarogaharaæ pathyaæ vÃtadurnÃmanÃÓanam / ÓuïÂhÅmarÅcapippalya÷ samaæ nÃgavicÆrïitÃ÷ // 3 // cavyacitrakakÃpitthasÃrayuktaæ susaæsk­tam / saindhavena mamopetaæ takrapÅtaæ ca yatra cit // 4 // etad vai vya¤janaæ Óre«Âhaæ sarvavÃtanivÃraïam / mahÃgulmapraÓamanaæ su«eïena k­taæ n­ïÃm // 5 // sarvavÃtÃmaye Óastaæ n­ïÃæ bhe«ajam uttamam / // anyac ca // marÅcaæ dÅpyakaæ ÓuïÂhÅ cavyaæ citrakam eva ca // 6 // (##) pippalÅpippalÅmÆladhÃnyÃkÃjÃjisaindhavam / jÅrakaæ dìimaæ pathyà cÃmalaæ h­dyagandhakam // 7 // etat kalpasamaæ miÓraæ paktvà takre sapiï¬ake / vÃtaÓle«maharà h­dyà paramà rucivardhinÅ // 8 // ÃmÃtÅsÃraÓÆlaghnÅ vÃtagulmanik­ntanÅ / kÃsaÓvÃsaharà cogrà mandà medÃyinÅ (?) parà / uktà caiva sadà pathyà sottamà kaÂhinà sm­tà // 10 // kvathikà (bhÃ-) // maricajaraïaÓuïÂhÅæ pippalÅmÆlacavyaæ dahanarucakadhÃnyaæ pippalÅ saindhavaæ ca / atrapakapitthasÃraæ dìimikÃji (?) hiægur yuvatikarasupakvaæ Ãmalakyaæ sutakram // 11 // harati pavanamÃdyaæ Óle«madÃhaæ sak­cchraæ arucijaÂharaÓÆlaæ cÃmavÃtÃtisÃram / viditasakalavedyo vaidyarÃja÷ su«eïo÷ viracayati kapitthavya¤janaæ rÃjagopyam // 12 // // anyac ca // trikaÂukam ajamodà saindhavaæ jÅrake dve karamathitakapitthaæ citrakaæ pippalÅ ca / samadh­tak­tacÆrïe tatra saæyojitavyaæ kvathitam iha samÃnaæ yojitaæ rÃmaÂhena // 13 // (##) k­talavaïasudhÃnyaæ mÃtuluÇgasya sÃraæ kaphapavanavikÃre sarvadà vya¤janaæ syÃt / vÃte 'gnimÃndye 'pi ca ÓÆlamÃndye mÆrchÃæ nig­hïÃti ciraprav­ddhÃm // su«eïadevena k­tà rasÃlà susaurabhà rogaharÃpi pathyà // 14 // // iti ÓrÅsu«eïak­te vya¤janavarga÷ // // idÃnÅæ mÃæsaguïÃ÷ kathyante // mÃæsaæ svÃdumatÃæ varaæ subalak­t snehÃdhikaæ dehino nityaæ dhÃtu«u sÃmyak­c ca kathitaæ tad varïak­d b­æhaïam // bhuktaæ t­ptikaraæ ca kÃmakaraïaæ vÃtÃdido«Ãn haret tasmÃd ÃÇgikado«aÓÃntik­taye bhu¤jÅta mÃæsaæ sadà // 1 // atha lÃvamÃæsaguïÃ÷ // lÃvà himasvÃduka«Ãyayuktà v­«yÃgnik­t snigdhalaÂÅ (?) prah­dyÃ÷ / saægrÃhikà vai kaÂupÃcitÃÓ ca te saænipÃte«u hitÃ÷ samastÃ÷ // 2 // // lÃvarÆ (bhÃ-) // atha k­«ïatittiriguïÃ÷ // Å«adgurÆ«ïo madhuro 'tiv­«yo medhÃgnisaævardhanakÃrakaÓ ca / balyo vihanyÃt sa kaphajvarÃæÓ ca vÃtÃmayÃdyÃn ÓititittiriÓ ca // 3 // // k­«ïatittira (bhÃ-) // (##) atha gauratittiri÷ // gauras tittiriko 'gnik­t kaphaharo rÆk«o 'tipittÃpaha÷ Óle«mÃïaæ vinihanti caiva balavÃn raktaæ ca pittaæ jayet / atha kÃpi¤jala÷ // so 's­kpittaharo 'tiÓÅtalalaghur balyo 'tiv­«ya÷ sadà vÃte syÃn m­duku«Âhah­t k­miharo mehÃmayadhvaæsana÷ / k«Åïe retasi medasÃgnijanana÷ kÃpi¤jala÷ Óasyate vÃtÃs­gvilayaæ karoti tarasà pittÃmayadhvaæsaka÷ // 4 // atha vÃrtakaguïÃ÷ // pÃï¬upramehapi¬ikÃk­misaæbhave«u roge«u vÃtabahule«u ca Óasyate ca / vÃtÃsrapittakaphajÃn vinihanti kÅlÃn gulmÃgnimÃndyam aruciæ laghu vÃrtakaæ ca // 5 // atha krakaropacakrikÃguïÃ÷ // laghuÓ ca v­«yà ca balopab­æhaïÅ h­dyà tathà krakarorucikriyà (sakrakaropacakrikÃ) // (##) atha mayÆramÃæsaguïÃ÷ // këÃyaæ kaÂukÃtiv­«yajananaæ susvÃdu kepyaæ (kaïÂhyaæ) tathà sak«Ãraæ rucikÃrakaæ vi«aharaæ mandÃnaladhvaæsakam / (svaryaæ) Óvarye medhyam atÅva h­«Âijananaæ Órotrendriye dÃr¬hyak­t snigdho«ïÃnilahÃsrapittaÓamanaæ mÃyÆramÃæsaæ sadà // 7 // hemantakÃle ÓiÓire vasante sevyaæ hi mÃyuram uÓanti mÃæsam / atha kukkuÂamÃæsaguïÃ÷ // u«ïa÷ svÃdutaro balasvarakaro v­«ya÷ sadà b­æhaïa÷ pÃke snigdhataro mahÃnilaharo meda÷kaphÃlasyak­t / Ãyu«yaæ kurute k«aye«u vi«ame mehe vamau Óasyate prokta÷ kukkuÂako hi do«aÓamana÷ sarvÃmayadhvaæsaka÷ // 9 // atha kapotÃdiguïÃ÷ // kapotapÃrÃvatabh­ÇgarÃjà jaÂÅ kuliÇgaæ g­hajaæ pikaÓ ca / bhedÃÓi¬iæ¬ÅÓukasÃrivÃlÆkÃkha¤jarÅÂà haritÃ÷ praÓastÃ÷ // 10 // ka«Ãyà mÃrutà rÆk«Ã÷ phalÃhÃrà marucarÃ÷ / pittaÓle«maharÃ÷ pittà (proktÃ) baddhamÆtrÃlpavarcasa÷ // 11 // (##) sadà do«akaras te«Ãæ bhedÃÓÅ maladÆ«aka÷ / këÃyà lavaïà himÃ÷ kaphakarà v­«yÃ÷ sadà durjarà vi«Âambhaæ janayanti mÆtrabahulaæ pittÃsyadÃhÃn kila / ÃmÃdhmÃnakarÃs trido«ajananà mohÃsyavairasyakÃ÷ k­cchrÃgner balakÃrakÃ÷ ÓramaharÃ÷ daurgandhyadÃ÷ sle«malÃ÷ // 12 // ete prÃv­«i sevitÃ÷ pratidinaæ do«avrajaghnÃ÷ khalu / ÃkÃÓagÃmina÷ sarve balyà v­«yÃ÷ sudurjarÃ÷ // 13 // kauliÇgaguïÃ÷ // kauliÇgo madhuro 'tiv­«yakaphak­cchukrÃÓmarÅchedana÷ pittÃsrÃtiharo 'tiÓukrajanana÷ snigdhÃsyamÃdhuryak­t / balyo mÃrutanÃÓana÷ k­miharo vÃryaÓ ca netrÃmaye durnÃmapraÓamÅ viÓe«apavanadhvaæsÅ sadà durjara÷ // 14 // grÃmyÃïÃæ guïÃ÷ // grÃmyà vÃtaharÃ÷ sarve b­æhaïÃ÷ kaphapittalÃ÷ / madhurà rasapÃkÃbhyÃæ dÅpanà balavardhanÃ÷ // 15 // kapotaguïÃ÷ // kÃpota÷ syÃd gururatihima÷ snigdhamanda÷ prakopÅ Óle«mà pitte praïayavijarà jarjarà caæ cadanÃt [?] / reta÷k«Åïe Óramaharavara÷ k­cchramÆtre nidÃghe mohe yojya÷ sa bhavati n­ïÃæ kÃyakÃrÅ balÃya // 16 // (##) atha jÃÇgalamÃsaguïÃ÷ // jÃÇgalaæ vastido«aghnaæ guru pÅnasanÃÓanam / laghupÃkaæ na ÓÅtaæ ca nÃtisnigdhamadÃhi ca // 17 // athÃjÃvimÃæsaguïÃ÷ // [nÃtiÓÅtaæ guru snigdhaæ mÃæsamÃjamado«alam] ÓarÅradhÃtusÃmÃnyÃd anabhi«yandi b­æhaïam / b­æhaïaæ mÃæsasaurabhraæ pittaÓle«mÃvahaæ guru // 18 // athaiïamÃæsaguïÃ÷ // aiïaæ mÃæsaæ ca h­dyaæ balakaram api tat pittaraktaæ nihanti pÃï¬uk«Åïe sadÃhe kaphapavanarujo nÃÓayaty ÃÓu kÅlÃn / plÅhÃnÃhau vibandhaæ jvaraharaïaparaæ medaso 'ntaæ karoti reta÷k«Åïe«u yojyaæ rucikaraïalaghu ÓvÃsakÃsaæ chinatti // 19 // meda÷ pucchodbhavaæ syÃt kaphapavanaharaæ kÃntidaæ pu«Âidaæ syÃt vÃtÃs­k pittak­t syÃn madaharavi«ah­c chvÃsakÃsaæ chinatti / atha ÓaÓakamÃæsaguïÃ÷ (balyaæ vi) balÃbhi«yandi tat syÃt jvaraharaïaparaæ k«Åïareta÷pradhÃnaæ Óastaæ vÃtÃmayÃnÃæ ÓaÓakajapiÓitaæ hanti ku«ÂhÃmayÃæÓ ca // 20 // (##) athau«ÂrÃdimÃæsaguïÃ÷ // au«Âraæ salavaïaæ mÃæsaæ mÃæsam ekaÓaphodbhavam / alpÃbhi«yandi vargo 'yaæ jÃÇgala÷ samudÃh­ta÷ // 21 // dule÷ (?) jalapÃtanilayÃdÆrapÃnÅyagocarÃ÷ / ye m­gÃÓ ca vihaÇgÃÓ ca mahÃbhi«yandanà matÃ÷ // 22 // atha vanacÃriïÃæ guïÃ÷ // mÃdhuryÃd guruvo 'tirÆk«adahanÃ÷ Óo«e madotthe vi«e Óre«Âhà mÆtrapurÅ«alà balakarÃ÷ kÃsÃrÓanÃÓapradÃ÷ / vÃtaæ pittarujo haranti satataæ snigdhÃÓ ca kÃrÓyÃpahÃ÷ sarve te vanacÃriïa÷ kaphaharà mehe hitÃ÷ sarvadà // 23 // atha mÃæsÃnÃæ gauravalÃghavavicÃra÷ // nÃdeyà guravo madhye yasmÃt pucchÃsyacÃriïa÷ / saras ta¬ÃgajÃnÃæ tu viÓe«Ãt sÃraso laghu÷ // 24 // adÆragocarà yasmÃt tasmÃd utsoda pÃdalÃ÷ (?) / kiæcin muktÃ÷ ÓirodeÓe atyarthaæ guravas tu te // 25 // adhastÃd guravo j¤eyà matsyÃ÷ sarasijÃ÷ sm­tÃ÷ / urovicÃraïÃs te«Ãæ pÆrvam aÇgaæ laghu sm­tam // 26 // Óira÷ skandha÷ kaÂi÷ p­«Âhaæ sakthinÅ cÃma ÃÓaya÷ / guru pÆrvaæ vijÃnÅyÃd vÃtas tupathÃttaram (laghavas tu yathottaraæ) // 27 // (##) sarvaÓ ca prÃïinÃæ dehe madhyo gurur udÃh­ta÷ / pÆrvabhÃgo guru÷ puæsÃm adhobhÃgas tu yo«itÃm // 28 // urogrÅvaæ vihaÇgÃnÃæ viÓe«eïa guru sm­tam / pak«yok«ye pÃÓyamÃh­«Âo (?) madhyabhÃgas tu pak«iïÃm // 29 // atÅva mÃæsaæ rÆk«aæ ca vihaÇgÃnÃæ palÃÓinÃm / b­æhaïaæ mÃæsam atyarthaæ khagÃnÃæ piÓitÃÓinÃm // 30 // matsyÃÓinÃæ pittakaraæ vÃtaghnaæ dhÃnyacÃriïÃm / jÃÇgalÃnÆpagà grÃmyÃ÷ kravyÃdaikaÓaphÃs tathà // 31 // prasahà bilavÃsÃÓ ca yathÃsaæghÃtasaæÓitÃ÷ (?) / pratudà vi«kirÃÓ caiva laghava÷ syur yathottaram // 32 // atha vÃrÃhamÃæsaguïÃ÷ // durnÃmÃnilado«ahaæ k­miharaæ vÃrÃhamÃæsaæ sadà snigdhaæ svedanav­«yaÓÅtabalak­d h­drogasaævardhakam / kÃsaÓvÃsaharaæ pramehaÓamanaæ hikkÃniladhvaæsakaæ cÃk«u«ya tu vidÃhi ca bhramaharaæ vÃrÃhamÃæsaæ sadà // 33 // atha ÓaÇkhakÆrmÃdiguïÃ÷ // ÓaÇkhakÆrmÃdaya÷ svÃdurasapÃkà marutpradÃ÷ / snigdhÃ÷ ÓÅtà hitÃ÷ pitte varca÷Óle«mavivardhanÃ÷ // 34 // k­«ïakarkaÂakas te«Ãæ balya÷ ko (so)«ïo 'nilÃpaha÷ / Óukla÷ sandhÃnak­ts­«ÂaviïmÆtro 'nilapittahà // 35 // (##) atha matsyaguïÃ÷ // nÃdeyà madhurà matsyà guravo mÃndyatÃpahÃ÷ / raktapittakarÃ÷ so«ïà v­«yÃ÷ snigdhÃlpavarcasa÷ // 36 // ka«ÃyÃnurasas te«Ãæ Ói«ya÷ (Óre«Âha÷) ÓaivÃlabhojana÷ / rohito mÃrutaharo nÃtyarthaæ pittakopana÷ // 37 // matsyà dvedhà dudvapannedvambu (?) jÃtÃs tasmÃt pÆrve pa¤cadhà kalpanÅyÃ÷ // nadyÃ÷ kaupÃ÷ sÃrasà vaidyutotthÃs tìÃgotthÃ÷ sÃgarotthÃs tathà syu÷ // 38 // atha ­tubhedena matsyaviÓe«ÃïÃæ hitatvam // ­tu÷ prabhai (­tau madhau) nirjhari«u prajÃtà matsyà hità grÅ«ma­tau ca caudyÃ÷ / ta¬ÃgajÃ÷ prÃv­«i sarva eva snigdhà bali«ÂÃÓ ca s­janti do«Ãn // 39 // Óarady ­tau nirjari (rjhara ?) jÃÓ ca kÆpajà hità hi matsyÃ÷ ÓiÓire 'bdhijÃtÃ÷ // (ÓiÓire sÃrasà matsyà vasante h­dasaæbhavÃ÷ / grÅ«me tu cauï¬yajà matsyÃ÷ prÃv­ÂkÃle ta¬ÃgajÃ÷ // 40 // Óaradi nairjharà matsyÃ÷ hemante kÆpasaæbhavÃ÷) «aÂkulo nadikÃvarto grahÅ laghutara÷ sm­ta÷ (?) / (##) atha sthÃnÃnusÃreïa matsyÃnÃæ guïÃ÷ // saras ta¬ÃgasaæbhÆtÃ÷ snigdhÃ÷ svÃdurasÃ÷ sm­tÃ÷ // 41 // kau«yà v­«yà vÃtah­cchle«malÃÓ ca gulmëÂhÅlÃnÃhaku«ÂhapradÃ÷ syu÷ / tìÃgamatsyo gurub­haïÅya÷ tathà ca ÓÅto v­«ado 'timÆtra÷ / tìÃgavannirjharajÃÓ ca medhyà cattÆ (?) sthirÃyu«yabalapradÃÓ ca // 43 // mama tadaÓru (mahÃsarassu) balina÷ svalpÃmbhas svabalà matÃ÷ / sÃmudro gurur u«ïarÆk«amadhura÷ Óle«malo vÃtahà syÃt (Óle«mÃghiko vÃtahÃ) sa snehÃbhivivardhano ba(la)karo vi«ÂambhakÃdhmÃnak­t / pittodrekakaphÃtyaye«u vihito medhyo 'tih­dya÷ sadà vi«Âambhaæ janayec ca ÓÅtapavanavyÃpÃdam atyagrata÷ // 44 // trido«aÓamano h­dya÷ pittaghna÷ pavanÃpaha÷ / sÃmudro rohita÷ Óasta÷ sarvaroge«u dÅpana÷ // 45 // sÃmudrà gurava÷ snigdhà madhurà nÃtipittalÃ÷ / u«ïà vÃtaharà v­«yà varcasyà Óle«mavardhanÃ÷ // 46 // balÃvahà viÓe«eïa mÃæsÃÓitrà (tvÃt) t samudrajÃ÷ / sÃmudrajebhyo nÃdeyÃ÷ syur laghutvÃd guïottarÃ÷ // 47 // tato 'py atyanalatvÃc ca caudyakaupyau guïottarau / snigdhatvÃt svÃdupÃkatvÃt tato vÃpyà guïÃdhikÃ÷ // 48 // (##) atha krakarÃdÅnÃæ guïÃ÷ // vi«ÂambhÃdhmÃnamehaghna÷ krakara÷ kaphavÃtah­t / meda÷Óle«mÃnilaharo hidhmÃdhmÃnavikÃrahà // 49 // pravaro rohito matsya÷ pittaghna÷ pavanÃpaha÷ / b­æhaïo vÃtaÓamano vÃtaghno dÅpano laghu÷ // 50 / matsyÃnÃæ ca guru÷ Óre«Âho dÅpano vÃtanÃÓana÷ / ruciprada÷ Óukrakara ÃÓmarÅdo«anÃÓana÷ // 51 // gurumatsya÷ // Ó­ÇgÅ vÃtavinÃÓano rucikaro v­«ya÷ kaphaghno mata÷ kaïÂÃko viÓado v­«Ãnalakaro vÃte kaphe pÆjita÷ / pÃÂhÅno balav­«yaÓukrajanana÷ Óle«mÃkaro nityaÓa÷ tasmÃd rohitako hito balakaro vÃtÃtmaka÷ Óle«mala÷ // 52 // // iti mÃtsyÃ÷ // // ity Ãyurvedamahodadhau su«eïak­te mÃæsavarga÷ // // idÃnÅæ vyÃyÃmodvartanÃbhyaÇgavidhiguïÃ÷ kathyante // ÓrÅnÃrÃyaïatailacampakajapÃtailena cÃnyena và kÃryaæ mardanakovidai÷ k«itibhujÃæ mallai÷ sadà mardanam / cÃturjÃtalavaÇgakuÇkumaniÓÃmustÃsumÃæsÅbhavaiÓ cÆrïo (rïai÷) bh­«ÂamasÆramudgasahitair udvartanaæ kÃrayet // 1 // vÃtaghnau«adhasiddhena tailenÃbhyajya mardayet / na rÆk«amardanaæ kuryÃt tad dhi vÃtaprakopaïam // 2 // (##) adhigatasukhanidra÷ suprasannendriyÃtmà sulaghujaÂharav­ttir bhuktayaÇktiæ dadhÃna÷ / Óramabharaparikhinna÷ snehasaæmarditÃÇga÷ savanagurum upeyÃd bhÆpÃtir mardanÃya (?) // 3 // abhyaÇga÷ ÓramavÃtahà balakara÷ kÃyasya dÃr¬hyÃvaha÷ syÃd udvartanam aÇgakÃntikaraïaæ meda÷kaphÃlasyajit / Ãyu«yaæ h­dayaprasÃdi vapu«a÷ kaï¬Æklamacchardik­t (chedak­t) snÃnÃd eva yathartu sevitam idaæ ÓÅtair aÓÅtair jalai÷ // 4 // atha vyÃyÃmaguïÃ÷ // sÃmarthyaæ sakalakriyÃsu laghutÃm aÇge«u dÅptiæ parÃæ agne÷ pÃÂavam indriye«u laghutÃæ chedaæ paraæ medasa÷ / utsÃhaæ manasa÷ ÓarÅrad­¬hatÃæ ÓÃntiæ balÃd vyÃpadÃæ cyÃyÃma÷ ÓiÓire vasantasamaye kuryÃd dhime sevita÷ // 5 // atha vyÃyÃmavarjyo÷ // vÃtÃmaya÷ pittarujÃnvitÃÓ ca bÃlo 'tiv­ddho 'pi k­Óo 'tijÅrïa÷ (py arjÃrïÅ) / mandÃnala÷ snigdharasÃnnavarjÅ vyÃmÃmakÃle«u vivarjanÅyÃ÷ // 6 // sthÃlyÃæ yathÃnÃvaraïÅk­tÃyÃæ asaæhitÃyÃæ na ca sÃdhupÃka÷ / anÃptanidrasya tathà narendrÃ÷ vyÃyÃmahÅnasya na cÃnupÃka÷ // 7 // (##) atha pÃdamardanaguïÃ÷ // vÃtavyÃdhiharaæ kaphapraÓamanaæ kÃntiprasÃdÃvahaæ tvagvaivarïyavinÃÓanaæ rucikaraæ sarvÃÇgadÃr¬hyapradam / agner dÅptikaraæ balopajananaæ prasvedamedo 'pahaæ padbhayÃæ mardanam ÃdiÓanti munaya÷ Óre«Âhaæ sadà prÃïinÃm // 8 // atha pÃdamardanavarjyÃ÷ // sukumÃrasya mandÃgne÷ kiæcit k«Åïabalasya ca / pittalasyÃpi no kÃryaæ kadÃcit pÃdamardananam // 9 // vyÃyÃmasvinnagÃtrasya padbhayÃæ mardanitasya ca / vyÃdhayo nopasarpanti vainateyam ivoragÃ÷ // 10 // suvarïavarïaæ kurute ÓarÅraæ d­¬hatvam aÇge ca dadÃti sadya÷ / sarvakriyÃlÃghavam Ãtanoti saæmardanaæ mallavarai÷ k­taæ yat // 11 // vÃtavyÃdhiæ jayati kurute .......... / sarvapate mama cai«a sagras tasyà sa eva samaya÷ k«udhito padaiva // 12 // ya÷ k«audhyalobhyabhÃvena kuryÃd Ãha ca bhojanam / suptavyÃlÃæ nilÃvyÃdhÅn dhyÃdÅn so 'nyathà ya÷ prabodhatet // 13 // ya÷ kokavanyamadgÃkÃmi sa naktaæ bhoktum arhati / saæbhoktà vÃsareyaÓ ca rÃtraur etÃÓ cakoravat (?) // 14 // (##) atha bhojananiyamÃ÷ // h­nnÃbhipadmasaækocaÓ caï¬arocer apÃyata÷ / ato naktaæ na bhoktavyaæ vaidyavidyÃvidÃæ varai÷ // 15 // devÃrcÃæ bhojanaæ nidrÃm ÃkÃÓe na prakalpayet / nÃndhakÃre ca sandhyÃyÃæ nÃvitÃne niketane // 16 // bhuktau svÃde malotsarge ya÷ saæbÃdhÃsamÃkula÷ / ni÷ÓaÇkatvÃtyayÃt tasya kokanasyÆrmadÃpamÃ÷ (?) // vivarïÃsvinnaviklinnavigandhivirasasthiti / atijÅrïam asÃtmyaæ ca nÃdyÃd annaæ ca vÃritam // 18 // bhuktvà varjyÃni // kà (bhÃ) sakÃpotapÃyasayÃnavÃhabahupaya÷ (hÆdakam) / bhojanÃnantaraæ sevyaæ na jÃtu hitam icchatà // 19 // bhojanavidhi÷ // hitaæ parimitaæ pakvaæ netranÃsÃrasapriyam / parÅk«itaæ ca bhu¤jÅta na drutaæ na vilambitam // 20 // atyaÓanamadhyaÓanaæ ÓamanamaÓataæ (samaÓanavi«am ÃÓanaæ) ca saætyÃjyam / kuryÃd yac choktaÓamanaæ balajÅvitapeÓalaæ kramaÓa÷ (?) // 21 // (##) bhojanakrama÷ // Ãdau svÃdu snigdhaæ tanmadhye lavalamalÃpÆ (lavaïam amlam u)pabhojyam / rÆk«aæ dravaæ ca paÓcÃn na ca bhukte bhak«ayet kvacit kiæcit // 22 // agneÓ cÃturvidhyam // madhus tikto (mandas tÅk«ïo) vi«ama÷ samaÓ ca vahniÓ caturvidha÷ puæsÃm / laghu mande gurus tiktaæ (tÅk«ïe) tvad yÃd vi«ame samaæ same 'py adyÃt // 23 // atha bhojanasaÇkhayÃprastÃva÷ // jÅryaty annaæ sukhaæ bhuktam ekavÃraæ yad ­cchayà / dvikÃlam api bhu¤jÅta samÃgnis tv ardhamÃtrayà // 24 // kaÂhinaæ durjaraæ yac ca yad vidÃhakÃæ bhavet / tat sarvaæ niÓi varjyaæ syÃd dravaæ laghu ca ÓÅlayet // 25 // atha vi«adÆ«itÃnnaparÅk«Ã // dhvÃÇk«a÷ svarÃn vikurute 'tra pikÃætyakaÓ ca (?) babhru÷ Óikhaï¬itanaya÷ prabhavet prah­«Âa÷ / (##) krau¤ca÷ pramodati virauti ca tÃmracƬa÷ chardiæ Óuka÷ pratanute dahate kapiÓ ca // 26 // raktaÓvete cakorasya locane vi«adarÓanÃt / gatiÓ ca lak«i (skhalati) haæsasya lÅyante cÃtra mak«ikÃ÷ // 27 // yathà lavaïasaæparkÃt sphuÂasphuÂati pÃvaka÷ / ke«u (vi«a) du«ÂÃnnasaæparkas tathà ca supratÅyate // 28 // mayà su«eïa k­taæ hitÃya prÃïaæ prasÃdaæ tanayec ca (?) ÓÅghram // ity Ãyurvedamahodadhau su«eïak­te bhojanavidhivarga÷ // atha tÃmbÆlaguïÃ÷ kathyante // karpÆrakaÇkolalavaÇgapÆgÃjÃtÅphalair nÃgarakhaï¬aparïai÷ / sudhÃÓmacÆrïaæ khadirasya sÃraæ kastÆrikÃcandanacÆrïamiÓram // 1 // tÃmbÆlam etat pravaraæ vadanti saubhÃgyadaæ kÃntisukhapradaæ ca / ÃrogyamedhÃsm­tibuddhiv­ddhiæ karoti vahner api dÅpanaæ ca // 2 // anaÇgasaædÅpanabhÃvamadhye pradhÃnam etat samudÃharanti / (##) ato hi sarvaæ(rve) sukhino manu«yà aharniÓaæ prÅtikaraæ bhajante // 3 // tÃmbÆlapatrÃïi haranti vÃtaæ pÆgÅphalaæ hanti kaphaprasekam / cÆrïaæ nihanyÃt kaphavÃtam uccair hanyÃc ca pittaæ khadirasya sÃra÷ // 4 // itthaæ hi tÃmbÆlam udÃharanti do«atrayasyÃpi nivÃraïÃya / ato 'tra seveta nara÷ katha¤cid vicak«aïa÷ prÃk­tamÃnu«o 'pi // 5 // atha tÃmbÆlavarjyÃ÷ // na netraroge na ca raktapitte k«ate ca dÅpe na vi«e na Óo«e / madÃtyaye nÃpi na mohamÆrchÃÓvÃse«u tÃmbÆlam uÓanti vaidyÃ÷ // 5 // atha tÃmbÆlakÃlaniyama÷ // bhuktvÃnnaæ salilaæ pÅtvà bhuktvà ca bahu bhojanam / pratÅk«ya ghaÂikÃm ekÃæ tÃmbÆlaæ bhak«ayen nara÷ // 6 // (##) atha jÃtÅphalaguïÃ÷ // vÃtaÓle«mapraÓamanaæ h­dyaæ vahneÓ ca dÅpanam / mukhavairasyaharaïaæ sadyo bhuktavipÃcanam // 7 // jÃtÅphalaæ pÃcanam agnidÅpanaæ kaphÃpahaæ kaïÂharujÃpahaæ ca / rasekadu÷ (prasekaha) Óre«Âham ajÅrïanÃÓe ajÅrïanÃmu (?) ca pathyam etat // 8 // kalikà dÅpanÅ rucyà pÃke cÃtitarÃæ himà / vÃtapittakaphÃn hanti jvaracchardinibarhaïÅ // 9 // athailÃguïÃ÷ // elÃdvayaæ chardi«u mÆtrak­cchre made ca vai pathyam arocake ca / atha jÃtipatrÅguïÃ÷ // svÃdu÷ suÓÅtà madhurà ca pÃke arocakaæ hanti ca jÃtipatrÅ // 10 // atha kramukapÃkakÃlaniyama÷ // tÃmbÆlayogyaæ kramukaæ tu tajj¤Ã mÃsatrayÃd Ærdhvam udÃharanti / mÃse vyatÅte tu bhavanti pÆrïÃny atÅva h­dyÃni manoharÃïi // 11 // (##) atha kramukatÃmbÆlaviÓe«ÃïÃæ guïaviÓe«Ã÷ // sthÆlaæ kramukatÃmbÆlaæ Óle«malaæ k­mivardhanam / tadante ÓuklavarïÃdyaæ Óle«malaæ k­minÃÓanam // 12 // atha karpÆraguïÃ÷ // tÅk«ïo«ïa÷ pariïÃmaÓÅtalatara÷ kaï¬upramehÃpaha÷ nÃsÃsrÃvajalÃpaha÷ k­miharas t­ÂÓvÃsakÃsaæ jayet / Óle«maghnaÓ ca galagrahÃpaharaïa÷ saæsuptajihvÃgrajit karpÆra÷ khalu dÅpyasaurabhaguïa÷ pittÃmaya÷ sphÃÂika÷ // galagrahe suptajihve nÃnà ÓrÃva (nÃsÃsrÃva) jalÃdhike / Óle«mamehak­mÅn hanti karpÆraÓ cÃk«u«o 'para÷ // pramehat­i¬vidÃhaghno lak«mÅsaubhÃgyavardhana÷ // 16 // atha kastÆriguïÃ÷ // kastÆrÅ saurabhìhyà kaÂukarasayutà k«Ãratiktà ka«Ãyà ÓokÃÂopÃpahantrÅ kaphapavanaharà pittak­ccÃk«u«Å ca / cittaprollÃsahetur vi«amavi«agarÃn gÃtradaurgandhyahantrÅ k«utt­«ïÃpittakopaæ praÓamayati bh­Óaæ klaibyaÓo«aæ vi«aæ ca // 17 // athÃnulepanavarga÷ // candanaæ raktapittaghnaæ dÃhamÆrchÃtisÃranut / ÓÅtalaæ Óle«malaæ h­dyaæ kiæcid vÃtaprakopaïam // 18 // (##) pittÃsraæ harate sadÃhadavanaæ vyÃyÃdayatta÷ (?) sadà mÆrcchÃmohat­«Ãvi«apraÓamanaæ durgandhinirïÃÓanam / kaï¬Æku«Âhabhagandarasya sadanaæ mÆrchÃæ chinatti sphuÂaæ mehaæ k­cchram api vyapohati sadà durnÃmanirïÃÓanam // 19 // rogÃnÅkavidhà vyapohati sadà mo«ÃÓraya÷ (?) saurabha÷ // malayÃdrirmohado«aghno raktapittanibarhaïa÷ / mÆrchÃÓo«apraÓamanau vaktradaurgandhyanÃÓana÷ // 20 // ÓÅtaæ pittavinÃÓanaæ samadhuraæ kiæcit satiktaæ tathà kaï¬ÆÓophavi«Ãpahaæ krimiharaæ saubhÃgyakÃntipradam / saugandhyaæ kurute kim apy abhinavaæ gÃtre«u pu«Âipradaæ saæto«aæ vidadhÃti cetasi paraæ snigdhaæ ca t­«ïÃharam / ­tu«u samayayojyaæ candanaæ kuÇkumaæ và m­gamadadhanalepa÷ sevyate sarvadaiva / suratakusumadÃmasphÃrakarpÆracÆrïo vimaladhavalavÃsa÷ sarvakÃlopayogya÷ // 22 // // ity Ãyurvedamahodadhau su«eïak­te 'nulepanavarga÷ // athÃto vastraguïÃ÷ kathyante // Óvetaæ dukÆlaæ vimalaæ kaphavÃtÃnulomanam / yad và sÆtram ayaæ vastraæ trido«aÓamanaæ vidu÷ // 1 // (##) suÓvetaæ tu dukÆlam atra balak­tpittapraÓÃntipradam ojodÅptivivardhanaæ ratikaraæ marmÃtidÃhacchidaæ / t­«ïÃdo«avibhedanaæ dh­tikaraæ kÃntipradaæ Óle«malaæ k«aumaæ Óuklam atÅva h­dyam amalaæ pittÃmayadhvaæsakam // 2 // mäji«Âhaæ ca vidÃhi tat kaphaharaæ pathyaæ ca vÃtÃmaya- dhvaæsaæ cÃrutaraæsadaiva kurute Óle«maprakopaæ jayet / u«ïaæ ÓÅtavighÃtakaæ malaharaæ saÓle«mavÃtÃpahaæ vidyÃgha ..... (?) mayaharaæ mäji«Âhavastraæ sadà // 3 // // ity Ãyurvedamahodadhau su«eïak­te vastravarga÷ samÃpta÷ // // samÃptÃyaæ su«eïak­tagrantha÷ // // ÓrÅsÃmbasadÃÓivÃrpaïam astu // // Óubhaæ bhavatu // // ÓrÅsarasvatyai nama÷ //