Bhavamisra: Bhavaprakasa (three chapters; to be continued) Benares City: Jaya Krishna Das Hari Das Gupta, 1947 Input by Oliver Hellwig ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ Bhàvami÷ra: Bhàvaprakà÷aþ Bhàvaprakà÷a, Vargaprakaraõa, Harãtakyàdivarga dakùaü prajàpatiü vastham a÷vinau vàkyam åcatuþ / kuto harãtakã jàtà tasyàstu kati jàtayaþ // 1 rasàþ kati samàkhyàtàþ kati coparasàþ smçtàþ / nàmàni kati coktàni kiüvà tàsàü ca lakùaõam // 2 ke ca varõà guõàþ ke ca kà ca kutra prayujyate / kena dravyeõa saüyuktà kàü÷ ca rogàn vyapohati // 3 pra÷nametadyathà pçùñaü bhagavanvaktumarhasi / a÷vinorvacanaü ÷rutvà dakùo vacanamabravãt // 4 papàta bindur medinyàü ÷akrasya pibato'mçtam / tato divyàtsamutpannà saptajàtirharãtakã // 5 harãtakyabhayà pathyà kàyasthà påtanàmçtà / haimavatyavyathà càpi cetakã ÷reyasã ÷ivà // 6 vayaþsthà vijayà càpi jãvantã rohiõãti ca // 7 vijayà rohiõã caiva påtanà càmçtàbhayà / jãvantã cetakã ceti pathyàyàþ sapta jàtayaþ // 8 vindhyàdrau vijayà himàcalabhavà syàccetakã påtanà sindhau syàdatha rohiõã nigadità jàtà pratiùñhànake / campàyàm amçtàbhayà ca janità de÷e suràùñràhvaye jãvantãti harãtakã nigadità sapta prabhedà budhaiþ // 9 alàbuvçttà vijayà vçttà sà rohiõã smçtà / påtanàsthimatã såkùmà kathità màüsalàmçtà // 10 pa¤carekhàbhayà proktà jãvantã svarõavarõinã / trirekhà cetakã j¤eyà saptànàm iyamàkçtiþ // 11 vijayà sarvarogeùu rohiõã vraõarohiõã / pralepe påtanà yojyà ÷odhanàrthe 'mçtà hità // 12 akùiroge'bhayà ÷astà jãvantã sarvarogahçt / cårõàrthe cetakã ÷astà yathàyuktaü prayojayet // 13 cetakã dvividhà proktà ÷vetà kçùõà ca varõataþ / ùaóaïgulàyatà ÷uklà kçùõà tv ekàïgulà smçtà // 14 kàcidàsvàdamàtreõa kàcidgandhena bhedayet / kàcitspar÷ena dçùñyànyà caturdhà bhedayecchivà // 15 cetakãpàdapacchàyàmupasarpanti ye naràþ / bhidyante tatkùaõàdeva pa÷upakùimçgàdayaþ // 16 cetakã tu dhçtà haste yàvattiùñhati dehinaþ / tàvad bhidyeta vegaistu prabhàvànnàtra saü÷ayaþ // 17 nçpàõàü sukumàràõàü kç÷ànàü bheùajadviùàm / cetakã paramà ÷astà hità sukhavirecanã // 18 saptànàm api jàtãnàü pradhànà vijayà smçtà / sukhaprayogà sulabhà sarvarogeùu ÷asyate // 19 harãtakã pa¤carasàlavaõà tuvarà param / råkùoùõà dãpanã medhyà svàdupàkà rasàyanã // 20 cakùuùyà laghuràyuùyà bçühaõã cànulominã / ÷vàsakàsapramehàr÷aþkuùñha÷othodarakrimãn // 21 vaisvaryagrahaõãrogavibandhaviùamajvaràn / gulmàdhmànatçùàchardihikkàkaõóåhçdàmayàn // 22 kàmalàü ÷ålamànàhaü plãhànaü ca yakçttathà / a÷marãü måtrakçcchraü ca måtràghàtaü ca nà÷ayet // 23 svàdutiktakaùàyatvàt pittahçt kaphahçttu sà / kañutiktakaùàyatvàd amlatvàdvàtahçcchivà // 24 pittakçt kañukàmlatvàd vàtakçnna kathaü ÷ivà // 25 prabhàvàd doùahantçtvaü siddhaü yattatprakà÷yate / hetubhiþ ÷iùyabodhàrthaü nàpårvaü kriyate'dhunà // 26 karmànyatvaü guõaiþ sàmyaü dçùñamà÷rayabhedataþ / yatastato neti cintyaü dhàtrãlakucayoryathà // 27 pathyàyà majjani svàduþ snàyvàmamlo vyavasthitaþ / vçnte tiktas tvaci kañur asthisthas tuvaro rasaþ / snigdhà ghanà vçttà gurvã kùiptà ca yàmbhasi / nimajjetsà pra÷astà ca kathitàtiguõapradà // 28 navàdiguõayuktatvaü tathaikatra dvikarùatà / harãtakyàþ phale yatra dvayaü tacchreùñhamucyate // 29 carvità vardhayatyagniü peùità mala÷odhinã / svinnà saügràhiõã pathyà bhçùñà proktà tridoùanut // 30 unmãlinã buddhibalendriyàõàü nirmålinã pittakaphànilànàm / visraüsinã måtra÷akçnmalànàü harãtakã syàtsaha bhojanena // 31 annapànakçtàn doùàn vàtapittakaphodbhavàn / harãtakã haratyà÷u bhuktasyopari yojità // 32 lavaõena kaphaü hanti pittaü hanti sa÷arkarà / ghçtena vàtajàn rogàn sarvarogàn guóànvità // 33 sindhåttha÷arkarà÷uõñhãkaõàmadhuguóaiþ kramàt / varùàdiùvabhayà prà÷yà rasàyanaguõaiùiõà // 34 adhvàtikhinno balavarjita÷ ca råkùaþ kç÷o laïghanakar÷ita÷ca / pittàdhiko garbhavatã ca nàrã vimuktaraktastvabhayàü na khàdet // 35 vibhãtakas triliïgaþ syàdakùaþ karùaphalastu saþ / kalidrumo bhåtavàsastathà kaliyugàlayaþ // 36 vibhãtakaü svàdupàkaü kaùàyaü kaphapittanut / uùõavãryaü himaspar÷aü bhedanaü kàsanà÷anam // 37 råkùaü netrahitaü ke÷yaü kçmivaisvaryanà÷anam / vibhãtamajjà tçñchardikaphavàtaharo laghuþ / kaùàyo madakçccàtha dhàtrãmajjàpi tadguõaþ // 38 triùvàmalakamàkhyàtaü dhàtrã tiùyaphalàmçtà // 39 harãtakãsamaü dhàtrãphalaü kiütu vi÷eùataþ / raktapittapramehaghnaü paraü vçùyaü rasàyanam // 40 hanti vàtaü tadamlatvàtpittaü màdhurya÷aityataþ / kaphaü råkùakaùàyatvàtphalaü dhàtryàstridoùajit // 41 yasya yasya phalasyeha vãryaü bhavati yàdç÷am / tasya tasyaiva vãryeõa majjànamapi nirdi÷et // 42 pathyàvibhãtadhàtrãõàü phalaiþ syàttriphalàsamaiþ / phalatrikaü ca triphalà sà varà ca prakãrtità // 43 triphalà kaphapittaghnã mehakuùñhaharà sarà / cakùuùyà dãpanã rucyà viùamajvaranà÷inã // 44 ÷uõñhã vi÷và ca vi÷vaü ca nàgaraü vi÷vabheùajam / åùaõaü kañubhadraü ca ÷çïgaveraü mahauùadham // 45 ÷uõñhã rucyàmavàtaghnã pàcanã kañukà laghuþ / snigdhoùõà madhurà pàke kaphavàtavibandhanut // 46 vçùyà svaryà vami÷vàsa÷ålakàsahçdàmayàn / hanti ÷lãpada÷othàr÷aànàhodaramàrutàn // 47 àgneyaguõabhåyiùñhàt toyàü÷apari÷oùi yat / saügçhõàti malaü tattu gràhi ÷uõñhyàdayo yathà // 48 vibandhabhedinã yà tu sà kathaü gràhiõã bhavet / ÷aktivibandhabhede syàdyato na malapàtane // 49 àrdrakaü ÷çïgaveraü syàtkañubhadraü tathàrdrikà / àrdrikà bhedinã gurvã tãkùõoùõà dãpanã matà // 50 kañukà madhurà pàke råkùà vàtakaphàpahà / ye guõàþ kathitàþ ÷uõñhyàste'pi santyàrdrake'khilàþ // 51 bhojanàgre sadà pathyaü lavaõàrdrakabhakùaõam / agnisaüdãpanaü rucyaü jihvàkaõñhavi÷odhanam // 52 kuùñhaùàõóvàmaye kçcchre raktapitte vraõe jvare / dàhe nidàgha÷arador naiva påjitam àrdrakam // 53 pippalã màgadhã kçùõà vaidehã capalà kaõà / upakulyoùaõà ÷auõóã kolà syàt tãkùõataõóulà // 54 pippalã dãpanã vçùyà svàdupàkà rasàyanã / anuùõà kañukà snigdhà vàta÷leùmaharã laghuþ // 55 pippalã recanã hanti ÷vàsakàsodarajvaràn / kuùñhapramehagulmàr÷aþplãha÷ålàmamàrutàn // 56 àrdrà kaphapradà snigdhà ÷ãtalà madhurà guruþ / pittapra÷amanã sà tu ÷uùkà pittaprakopiõã // 57 pippalã madhusaüyuktà medaþkaphavinà÷inã / ÷vàsakàsajvaraharà vçùyà medhyàgnivardhinã // 58 jãrõajvare'gnimàndye ca ÷asyate guóapippalã / kàsàjãrõàruci÷vàsahçtpàõóukçmiroganut / dviguõaþ pippalãcårõàd guóo'tra bhiùajàü mataþ // 59 maricaü vellajaü kçùõamåùaõaü dharmapattanam // 60 maricaü kañukaü tãkùõaü dãpanaü kaphavàtajit / uùõaü pittakaraü råkùaü ÷vàsa÷ålakçmãnharet // 61 tadàrdraü madhuraü pàke nàtyuùõaü kañukaü guru / kiücit tãkùõaguõaü ÷leùmapraseki syàd apittalam // 62 vi÷vopakulyà maricaü trayaü trikañu kathyate / kañutrikaü tu trikañu tryåùaõaü vyoùa ucyate // 63 tryåùaõaü dãpanaü hanti ÷vàsakàsatvagàmayàn / gulmamehakaphasthaulyamedaþ÷lãpadapãnasàn // 64 granthikaü pippalãmålamåùaõaü cañakà÷iraþ / dãpanaü pippalãmålaü kañåùõaü pàcanaü laghu // 65 råkùaü pittakaraü bhedi kaphavàtodaràpaham / ànàhaplãhagulmaghnaü kçmi÷vàsakùayàpaham // 66 tryåùaõaü sakaõàmålaü kathitaü caturåùaõam / vyoùasyeva guõàþ proktà adhikà÷caturåùaõe // 67 bhaveccavyaü tu cavikà kathità sà tathoùaõà / kaõàmålaguõaü cavyaü vi÷eùàdgudajàpaham // 68 cavikàyàþ phalaü pràj¤aiþ kathità gajapippalã / kapivallã kolavallã ÷reyasã va÷ira÷ca sà // 69 gajakçùõà kañurvàta÷leùmahçdvahnivardhinã / uùõà nihantyatãsàraü ÷vàsakaõñhàmayakrimãn // 70 citrako 'nalanàmà ca pãñho vyàlas tathoùaõaþ / citrakaþ kañukaþ pàke vahnikçt pàcano laghuþ // 71 råkùoùõo grahaõãkuùñha÷othàr÷aþkçmikàsanut / vàta÷leùmaharo gràhã vàtaghnaþ ÷leùmapittahçt // 72 pippalã pippalãmålaü cavyacitrakanàgaraiþ / pa¤cabhiþ kolamàtraü yatpa¤cakolaü taducyate // 73 pa¤cakolaü rase pàke kañukaü rucikçnmatam / tãkùõoùõaü pàcanaü ÷reùñhaü dãpanaü kaphavàtanut / gulmaplãhodarànàha÷ålaghnaü pittakopanam // 74 pa¤cakolaü samaricaü ùaóåùaõamudàhçtam / pa¤cakolaguõaü tattu råkùamuùõaü viùàpaham // 75 yavànikogragandhà ca brahmadarbhàjamodikà // 76 saivoktà dãpyakà dãpyà tathà syàd yavasàhvayà / yavànã pàcanã rucyà tãkùõoùõà kañukà laghuþ // 77 dãpanã ca tathà tiktà pittalà ÷ukra÷ålahçt / vàta÷leùmodarànàhagulmaplãhakçmipraõut // 78 ajamodà kharà÷và ca màyårã dãpyakas tathà / tathà brahmaku÷à proktà kàravã locamastakà // 79 ajamodà kañustãkùõà dãpanã kaphavàtanut / uùõà vidàhinã hçdyà vçùyà balakarã laghuþ / netràmayakçmicchardihikkàvastirujo haret // 80 pàrasãkayavànã tu yavànãsadç÷ã guõaiþ / vi÷eùàtpàcanã rucyà gràhiõã màdinã guruþ // 81 jãrako jaraõo'jàjã kaõà syàddãrghajãrakaþ // 82 kçùõajãraþ sugandha÷ca tathaivodgàra÷odhanaþ / kàlàjàjã tu suùavã kàlikà copakàlikà // 83 pçthvãkà kàravã pçthvã pçthukçùõopaku¤cikà / upaku¤cã ca ku¤cã ca bçhajjãraka ityapi // 84 jãrakatritayaü råkùaü kañåùõaü dãpanaü laghu / saügràhi pittalaü medhyaü garbhà÷ayavi÷uddhikçt // 85 jvaraghnaü pàvanaü vçùyaü balyaü rucyaü kaphàpaham / cakùuùyaü pavanàdhmànagulmacchardyatisàrahçt // 86 dhànyakaü dhànakaü dhànyaü dhànà dhàneyakaü tathà / kunañã dhenukà chattrà kustumburu vitunnakam // 87 dhànyakaü tuvaraü snigdhamavçùyaü måtralaü laghu / tiktaü kañåùõavãryaü ca dãpanaü pàcanaü smçtam // 88 jvaraghnaü rocakaü gràhi svàdupàki tridoùanut / tçùõàdàhavami÷vàsakàsakàr÷yakrimipraõut / àrdraü tu tadguõaü svàdu vi÷eùàtpittanà÷anam // 89 ÷atapuùpà ÷atàhvà ca madhurà kàravã misiþ / atilambã sitacchattrà saühitachattrikàpi ca // 90 chattrà ÷àleya÷àlãnau mi÷reyà madhurà misiþ / ÷atapuùpà laghustãkùõà pittakçddãpanã kañuþ // 91 uùõà jvarànila÷leùmavraõa÷ålàkùirogahçt / mi÷reyà tadguõà proktà vi÷eùàd yoni÷ålanut // 92 agnimàndyaharã hçdyà baddhaviñkçmi÷ukrahçt / råkùoùõà pàcanã kàsavami÷leùmànilàn haret // 93 methikà methinã methã dãpanã bahupattrikà / bodhinã bahubãjà ca jyotirgandhaphalà tathà // 94 vallarã cakrikà manthà mi÷rapuùpà ca kairavã / ku¤cikà bahuparõã ca pãtabãjà municchadà // 95 methikà vàta÷amanã ÷leùmaghnã jvaranà÷inã / tataþ svalpaguõà vanyà vàjinàü sà tu påjità // 96 candrikà carmahantrã ca pa÷umehanakàrikà / nandinã kàravã bhadrà vàsapuùpà suvàsarà // 97 candra÷åraü hitaü hikkàvàta÷leùmàtisàriõàm / asçgvàtagadadveùi balapuùñivivardhanam // 98 methikà candra÷åra÷ ca kàlàjàjã yavànikà / etaccatuùñayaü yuktaü caturbãjam iti smçtam // 99 taccårõaü bhakùitaü nityaü nihanti pavanàmayam / ajãrõaü ÷ålamàdhmànaü pàr÷va÷ålaü kañivyathàm // 100 sahasravedhi jatukaü vàhlãkaü hiïgu ràmañham // 101 hiïgåùõaü pàcanaü rucyaü tãkùõaü vàtabalàsanut / ÷ålagulmodarànàhakçmighnaü pittavardhanam // 102 vacogragandhà ùaógranthà golomã ÷ataparvikà / kùudrapattrã ca maïgalyà jañilogrà ca loma÷à // 103 vacogragandhà kañukà tiktoùõà vàntivahnikçt / vibandhàdhmàna÷ålaghnã ÷akçnmåtravi÷odhinã / apasmàrakaphonmàdabhåtajantvanilàn haret // 104 pàrasãkavacà ÷uklà proktà haimavatãti sà / haimavatyudità tadvadvàtaü hanti vi÷eùataþ // 105 sugandhàpyugragandhà ca vi÷eùàtkaphakàsanut / susvaratvakarã rucyà hçtkaõñhamukha÷odhinã // 106 sthålagranthiþ sugandhà syàttato hãnaguõà smçtà // 107 dvãpàntaravacà kiücit tiktoùõà vahnidãptikçt / vibandhàdhmàna÷ålaghnã ÷akçnmåtravi÷odhinã // 108 vàtavyàdhãnapasmàramunmàdaü tanuvedanàm / vyapohati vi÷eùeõa phiraïgàmayanà÷inã // 109 havuùà vapuùà visrà parà÷vatthaphalà matà / matsyagandhà plãhahantrã viùaghnã dhvàïkùanà÷inã // 110 havuùà dãpanã tiktà mçdåùõà tuvarà guruþ / pittodarasamãràr÷ograhaõãgulma÷ålahçt / paràpyetadguõà proktà råpabhedo dvayor api // 111 puüsi klãbe vióaïgaþ syàtkçmighno jantunà÷anaþ / taõóulà÷ca tathà vellam amoghà citrataõóulà // 112 vióaïgaü kañu tãkùõoùõaü råkùaü vahnikaraü laghu / ÷ålàdhmànodara÷leùmakçmivàtavibandhanut // 113 tumburuþ saurabhaþ sauro vanajaþ sànujo 'ndhakaþ // 114 tumburu prathitaü tiktaü kañupàke'pi tatkañu / råkùoùõaü dãpanaü tãkùõaü rucyaü laghu vidàhi ca // 115 vàta÷leùmàkùikarõauùñha÷iràruggurutàkçmãn / kuùñha÷ålàruci÷vàsaplãhakçcchràõi nà÷ayet // 116 syàdvaü÷arocanà vàü÷ã tugàkùãrã tugà ÷ubhà / tvakkùãrã vaü÷ajà ÷ubhrà vaü÷akùãrã ca vaiõavã // 117 vaü÷ajà bçühaõã vçùyà balyà svàdvã ca ÷ãtalà / tçùõàkàsajvara÷vàsakùayapittàsrakàmalàþ / haretkuùñhaü vraõaü pàõóuü kaùàyà vàtakçcchrajit // 118 samudraphenaþ phena÷ca óiõóãro 'bdhikaphas tathà // 119 samudraphena÷cakùuùyo lekhanaþ ÷ãtala÷ca saþ / kaùàyo viùapittaghnaþ karõarukkaphahçt saraþ // 120 jãvakarùabhakau mede kàkolyau çddhivçddhike / aùñavargo 'ùñabhir dravyaiþ kathita÷carakàdibhiþ // 121 aùñavargo himaþ svàdur bçühaõaþ ÷ukralo guruþ / bhagnasaüdhànakçt kàmabalàsabalavardhanaþ / vàtapittàsratçódàhajvaramehakùayapraõut // 122 jãvakarùabhakau j¤eyau himàdri÷ikharodbhavau / rasonakandavatkandau niþsàrau såkùmapattrakau // 123 jãvakaþ kårcakàkàra çùabho vçùa÷çïgavat / jãvako madhuraþ ÷çïgo hrasvàïgaþ kårca÷ãrùakaþ // 124 çùabho vçùabho dhãro viùàõã dràkùa ityapi / jãvakarùabhakau balyau ÷ãtau ÷ukrakaphapradau // 125 madhurau pittadàhàsrakàr÷yavàtakùayàpahau // 126 mahàmedàbhidhaþ kando moraïgàdau prajàyate / mahàmedà khanãmedà syàd ityuktaü munã÷varaiþ // 127 ÷uklàrdrakanibhaþ kando latàjàtaþ supàõóuraþ / mahàmedàbhidho j¤eyo medàlakùaõamucyate // 128 ÷uklakando nakhacchedyo medodhàtumiva sravet / yaþ sa medeti vij¤eyo jij¤àsàtatparairjanaiþ // 129 ÷alyaparõã maõicchidrà medà medobhavàdhvarà / mahàmedà vasucchidrà tridantã devatàmaõiþ // 130 medàyugaü guru svàdu vçùyaü stanyakaphàvaham / bçühaõaü ÷ãtalaü pittaraktavàtajvarapraõut // 131 jàyate kùãrakàkolã mahàmedodbhavasthale // 132 yatra syàt kùãrakàkolã kàkolã atra jàyate / pãvarãsadç÷aþ kandaþ sakùãraþ priyagandhavàn // 133 sa proktaþ kùãrakàkolã kàkolãliïgamucyate / yathà syàt kùãrakàkolã kàkolyapi tathà bhavet // 134 eùà kiücid bhavet kçùõà bhedo 'yam ubhayor api / kàkolã vàyasolã ca vãrà kàyasthikà tathà // 135 sà ÷uklà kùãrakàkolã vayaþsthà kùãravallikà / kathità kùãriõã dhãrà kùãra÷uklà payasvinã // 136 kàkolãyugalaü ÷ãtaü ÷ukralaü madhuraü guru / bçühaõaü vàtadàhàsrapitta÷oùajvaràpaham // 137 çddhirvçddhi÷ca kandau dvau bhavataþ ko÷ale 'cale / ÷vetalomànvitaþ kando latàjàtaþ sarandhrakaþ // 138 sa eva çddhirvçddhi÷ca bhedam apyetayor bruve / tålagranthisamà çddhir vàmàvartaphalà ca sà // 139 vçddhistu dakùiõàvartaphalà proktà maharùibhiþ / çddhir yogyaü siddhilakùmyau vçddher apyàhvayà ime // 140 çddhir balyà tridoùaghnã ÷ukralà madhurà guruþ / pràõai÷varyakarã mårchàraktapittavinà÷inã // 141 vçddhir garbhapradà ÷ãtà bçühaõã madhurà smçtà / vçùyà pittàsra÷amanã kùatakàsakùayàpahà // 142 ràj¤àmapyaùñavargastu yato'yam atidurlabhaþ / tasmàdasya pratinidhiü gçhõãyàttadguõaü bhiùak / mukhyasadç÷aþ pratinidhiþ // 143 medàjãvakakàkolyçddhidvaüdve 'pi càsati / varãvidàrya÷vagandhàvàràhã÷ ca kramàtkùipet / medàmahàmedàsthàne ÷atàvarãmålam / jãvakarùabhakasthàne vidàrãmålam / kàkolãkùãrakàkolãsthàne a÷vagandhàmålam / çddhivçddhisthàne vàràhãkandaü guõaistattulyaü kùipet // 144 yaùñãmadhu tathà yaùñãmadhukaü klãtakaü tathà / anyat klãtanakaü tattu bhavettoye madhålikà // 145 yaùñã himà guruþ svàdvã cakùuùyà balavarõakçt / susnigdhà ÷ukralà ke÷yà svaryà pittànilàsrajit / vraõa÷othaviùaccharditçùõàglànikùayàpahà // 146 kàmpillaþ karka÷a÷ candro raktàïgo rocano 'pi ca / kàmpillaþ kaphapittàsrakçmigulmodaravraõàn / hanti recã kañåùõa÷ca mehànàhaviùà÷manut // 147 àragvadho ràjavçkùaþ ÷amyàka÷caturaïgulaþ / àrevato vyàdhighàtaþ kçtamàlaþ suvarõakaþ // 148 karõikàro dãrghaphalaþ svarõàïgaþ svarõabhåùaõaþ / àragvadho guruþ svàduþ ÷ãtalaþ sraüsanottamaþ // 149 jvarahçdrogapittàsravàtodàvarta÷ålanut / tatphalaü sraüsanaü rucyaü kuùñhapittakaphàpaham // 150 jvare tu satataü pathyaü koùñha÷uddhikaraü param // 151 kañvã tu kañukà tiktà kçùõabhedà kañaübharà / a÷okà matsya÷akalà cakràïgã ÷akulàdanã // 152 matsyapittà kàõóaruhà rohiõã kañurohiõã / kañvã tu kañukà pàke tiktà råkùà himà laghuþ // 153 bhedinã dãpanã hçdyà kaphapittajvaràpahà / prameha÷vàsakàsàsradàhakuùñhakrimipraõut // 154 kiràtatiktaþ kairàtaþ kañutiktaþ kiràtakaþ // 155 kàõóatikto 'nàryatikto bhånimbo ràmasenakaþ / kiràtako'nyo naipàlaþ so 'rdhatikto jvaràntakaþ // 156 kiràtaþ sàrako råkùaþ ÷ãtalas tiktako laghuþ / saünipàtajvara÷vàsakaphapittàsradàhanut / kàsa÷othatçùàkuùñhajvaravraõakçmipraõut // 157 uktaü kuñajabãjaü tu yavamindrayavaü tathà / kaliïgaü càpi kàliïgaü tathà bhadrayavà api // 158 kvacidindrasya nàmaiva bhavettadabhidhàyakam / phalànãndrayavàs tasya tathà bhadrayavà api // 159 indrayavaü tridoùaghnaü saügràhi kañu ÷ãtalam // 160 jvaràtãsàraraktàr÷ovamivãsarpakuùñhanut / dãpanaü gudakãlàsravàtàsra÷leùma÷ålajit // 161 madana÷chardanaþ piõóo nañaþ piõóãtakastathà / karahàño maruvakaþ ÷alyako viùapuùpakaþ // 162 madano madhurastikto vãryoùõo lekhano laghuþ / vàntikçdvidradhiharaþ prati÷yàyavraõàntakaþ / råkùaþ kuùñhakaphànàha÷othagulmavraõàpahaþ // 163 ràsnà yuktarasà rasyà suvahà rasanà rasà / elàparõã ca surasà sugandhà ÷reyasã tathà // 164 ràsnàmapàcinã tiktà guråùõà kaphavàtajit // 165 ÷otha÷vàsasamãràsravàta÷ålodaràpahà / kàsajvaraviùà÷ãtivàtikàmayasidhmahçt // 166 nàkulã surasà nàgasugandhà gandhanàkulã / nakuleùñà bhujaügàkùã sarpàïgã viùanà÷inã // 167 nàkulã tuvarà tiktà kañukoùõà vinà÷ayet / bhogilåtàvç÷cikàkhuviùajvarakçmivraõàn // 168 màcikà prasthikàmbaùñhà tathà càmbàlikàmbikà / mayåravidalà ke÷ã sahasrà bàlamålikà // 169 màcikàmlà rase pàke kaùàyà ÷ãtalà laghuþ / pakvàtisàrapittàsrakaphakaõñhàmayàpahà // 170 tejasvinã tejavatã tejohvà tejanã tathà / tejasvinã kapha÷vàsakàsàsyàmayavàtahçt / pàcanyuùõà kañustiktà rucivahnipradãpinã // 171 jyotiùmatã syàtkañabhã jyotiùkà kaïgunãti ca / pàràvatapadã piõyà latà proktà kakundanã // 172 jyotiùmatã kañus tiktà sarà kaphasamãrajit / atyuùõà vàmanã tãkùõà vahnibuddhismçtipradà // 173 kuùñhaü rogàhvayaü vàpyaü pàribhavyaü tathotpalam // 174 kuùñhamuùõaü kañu svàdu ÷ukralaü tiktakaü laghu / hanti vàtàsravãsarpakàsakuùñhamarutkaphàn // 175 uktaü puùkaramålaü tu pauùkaraü puùkaraü ca tat / padmapattraü ca kà÷mãraü kuùñhabhedamimaü jaguþ // 176 pauùkaraü kañukaü tiktam uùõaü vàtakaphajvaràn / hanti ÷othàruci÷vàsàn vi÷eùàt pàr÷va÷ålanut // 177 kañuparõã haimavatã hemakùãrã himàvatã / hemàhvà pãtadugdhà ca tanmålaü cokamucyate // 178 hemàhvà recanã tiktà bhedinyutkle÷akàriõã / kçmikaõóåviùànàhakaphapittàsrakuùñhanut // 179 ÷çïgã karkaña÷çïgã ca syàtkulãraviùàõikà / aja÷çïgã tu cakrà ca karkañàkhyà ca kãrtità // 180 ÷çïgã kaùàyà tiktoùõà kaphavàtakùayajvaràn / ÷vàsordhvavàtatçñkàsahikkàrucivamãnharet // 181 kañphalaþ somavalka÷ ca kaiñaryaþ kumbhikàpi ca / ÷rãparõikà kumudikà bhadrà bhadravatãti ca // 182 kañphalastuvarastiktaþ kañurvàtakaphajvaràn / hanti ÷vàsapramehàr÷aþkàsakaõñhàmayàrucãþ // 183 bhàrgã bhçgubhavà padmà pha¤jã bràhmaõayaùñikà / bràhmaõyaïgàravallã ca khara÷àka÷ca ha¤jikà // 184 bhàrgã råkùà kañustiktà rucyoùõà pàcanã laghuþ / dãpanã tuvarà gulmaraktanunnà÷ayed dhruvam / ÷othakàsakapha÷vàsapãnasajvaramàrutàn // 185 pàùàõabhedako'÷maghno giribhidbhinnayojinã / a÷mabhedo himas tiktaþ kaùàyo vasti÷odhanaþ // 186 bhedano hanti doùàr÷ogulmakçcchrà÷mahçdrujaþ / yonirogànpramehàü÷ca plãha÷ålavraõàni ca // 187 dhàtakã dhàtupuùpã ca tàmrapuùpã ca ku¤jarà / subhikùà bahupuùpã ca vahnijvàlà ca sà smçtà // 188 dhàtakã kañukà ÷ãtà mçdukçttuvarà laghuþ / tçùõàtãsàrapittàsraviùakrimivisarpajit // 189 ma¤jiùñhà vikasà jiïgã samaïgà kàlameùikà // 190 maõóåkaparõã bhaõóãrã bhaõóã yojanavallyapi / rasàyanyaruõà kàlà raktàïgã raktayaùñikà // 191 bhaõóãtakã ca gambhãrã ma¤jåùà vastrara¤jinã / ma¤jiùñhà madhurà tiktà kaùàyà svaravarõakçt // 192 gururuùõà viùa÷leùma÷othayonyakùikarõaruk / raktàtãsàrakuùñhàsravisarpavraõamehanut // 193 syàt kusumbhaü vahni÷ikhaü vastrara¤jakamityapi / kusumbhaü vàtalaü kçcchraraktapittakaphàpaham // 194 làkùà palaükaùàlakto yàvo vçkùàmayo jatuþ / làkùà varõyà himà balyà snigdhà ca tuvarà laghuþ // 195 anuùõà kaphapittàsrahikkàkàsajvarapraõut / vraõoraþkùatavãsarpakçmikuùñhagadàpahà // 196 alaktako guõais tadvad vi÷eùàd vyaïganà÷anaþ // 197 haridrà kà¤canã pãtà ni÷àkhyà varavarõinã / kçmighnã haladã yoùitpriyà haññavilàsinã // 198 haridrà kañukà tiktà råkùoùõà kaphapittanut / varõyà tvagdoùamehàsra÷othapàõóuvraõàpahà // 199 dàrvãbhedàmragandhà ca surabhãdàru dàru ca / karpårà padmapattrà syàt surãmat suratàrakà // 200 àmragandhir haridrà yà sà ÷ãtà vàtalà matà / pittahçnmadhurà tiktà sarvakaõóåvinà÷inã // 201 araõyahaladãkandaþ kuùñhavàtàsranà÷anaþ // 202 dàrvã dàruharidrà ca parjanyà parjanãti ca / kañaükañerã pãtà ca bhavetsaiva pacampacà / saiva kàlãyakaþ proktastathà kàleyako'pi ca // 203 pãtadru÷ca haridra÷ca pãtadàru ca pãtakam / dàrvã ni÷àguõà kiütu netrakarõàsyaroganut // 204 dàrvãkvàthasamaü kùãraü pàdaü paktvà yadà ghanam / tadà rasà¤janàkhyaü tannetrayoþ paramaü hitam // 205 rasà¤janaü tàrkùya÷ailaü rasagarbhaü ca tàrkùyajam / rasà¤janaü kañu ÷leùmaviùanetravikàranut // 206 uùõaü rasàyanaü tiktaü chedanaü vraõadoùahçt // 207 avalgujo vàkucã syàt somaràjã suparõikà / ÷a÷ilekhà kçùõaphalà somà påtiphalãti ca // 208 somavallã kàlameùã kuùñhaghnã ca prakãrtità / vàkucã madhurà tiktà kañupàkà rasàyanã // 209 viùñambhahçddhimà rucyà sarà ÷leùmàsrapittanut / råkùà hçdyà ÷vàsakuùñhamehajvarakçmipraõut // 210 tatphalaü pittalaü kuùñhakaphànilaharaü kañu / ke÷yaü tvacyaü kçmi÷vàsakàsa÷othàmapàõóunut // 211 cakramardaþ prapunnàñã dadrughno meùalocanaþ / padmàñaþ syàdeóagaja÷cakrã puünàña ityapi // 212 cakramardo laghuþ svàdå råkùaþ pittànilàpahaþ / hçdyo himaþ kapha÷vàsakuùñhadadrukrimãn haret // 213 hantyuùõaü tatphalaü kuùñhakaõóådadruviùànilàn / gulmakàsakçmi÷vàsanà÷anaü kañukaü smçtam // 214 viùà tv ativiùà vi÷và ÷çïgã prativiùàruõà / ÷uklakandà copaviùà bhaïgurà ghuõavallabhà // 215 viùà soùõà kañustiktà pàcanã dãpanã haret / kaphapittàtisàràmaviùakàsavamikrimãn // 216 lodhras tilvas tirãña÷ca ÷àvaro gàlavastathà // 217 dvitãyaþ paññikàlodhraþ kramukaþ sthålavalkalaþ / jãrõapattro bçhatpattraþ paññã làkùàprasàdanaþ // 218 lodhro gràhã laghuþ ÷ãta÷cakùuùyaþ kaphapittanut / kaùàyo raktapittàsçgjvaràtãsàra÷othahçt // 219 la÷unastu rasonaþ syàdugragandho mahauùadham / ariùño mlecchakanda÷ca yavaneùño rasonakaþ // 220 yadàmçtaü vainateyo jahàra surasattamàt / tadà tato'patad binduþ sa rasono'bhavadbhuvi // 221 pa¤cabhi÷ ca rasair yukto rasenàmlena varjitaþ / tasmàdrasona ityukto dravyàõàü guõavedibhiþ // 222 ka÷càpi måleùu tiktaþ pattreùu saüsthitaþ / nàle kaùàya uddiùño nàlàgre lavaõaþ smçtaþ / bãje tu madhuraþ prokto rasas tadguõavedibhiþ // 223 rasono bçühaõo vçùyaþ snigdhoùõaþ pàcanaþ saraþ / rase pàke ca kañukastãkùõo madhurako mataþ // 224 bhagnasaüdhànakçt kaõñhyo guruþ pittàsravçddhidaþ / balavarõakaro medhàhito netryo rasàyanaþ // 225 hçdrogajãrõajvarakukùi÷ålavibandhagulmàrucikàsa÷ophàn / durnàmakuùñhànalasàdajantusamãraõa÷vàsakaphàü÷ca hanti // 226 madyaü màüsaü tathàmlaü ca hitaü la÷unasevinàm / vyàyàmamàtapaü roùam atinãraü payo guóam / rasonama÷nanpuruùastyajedetànnirantaram // 227 palàõóur yavaneùña÷ca durgandho mukhadåùakaþ / palàõóustu budhairj¤eyo rasonasadç÷o guõaiþ // 228 svàduþ pàke rase'nuùõaþ kaphakçnnàtipittalaþ / harate kevalaü vàtaü balavãryakaro guruþ // 229 bhallàtakaü triùu proktam aruùko 'ruùkaro 'gnikaþ / tathaivàgnimukhã bhallã vãravçkùa÷ca ÷ophakçt // 230 bhallàtakaphalaü pakvaü svàdupàkarasaü laghu / kaùàyaü pàcanaü snigdhaü tãkùõoùõaü chedi bhedanam // 231 medhyaü vahnikaraü hanti kaphavàtavraõodaram / kuùñhàr÷ograhaõãgulma÷ophànàhajvarakrimãn // 232 tanmajjà madhuro vçùyo bçühaõo vàtapittahà / vçntamàruùkaraü svàdu pittaghnaü ke÷yamagnikçt // 233 bhallàtakaþ kaùàyoùõaþ ÷ukralo madhuro laghuþ / vàta÷leùmodarànàhakuùñhàr÷ograhaõãgadàn / hanti gulmajvara÷vitravahnimàndyakçmivraõàn // 234 bhaïgà ga¤jàmàtulànã màdinã vijayà jayà // 235 bhaïgà kaphaharã tiktà gràhiõã pàcanã laghuþ / tãkùõoùõà pittalà mohamandavàgvahnivardhinã // 236 tilabhedaþ khasatilaþ khàkhasa÷càpi sa smçtaþ / syàt khàkhasaphalàdbhåtaü valkalaü ÷ãtalaü laghu // 237 gràhi tiktaü kaùàyaü ca vàtakçt kaphakàsahçt // 238 dhàtånàü ÷oùakaü råkùaü madakçdvàgvivardhanam / muhurmohakaraü rucyaü sevanàt puüstvanà÷anam // 239 uktaü khasaphalakùãramàphåkamahiphenakam / àphåkaü ÷oùaõaü gràhi ÷leùmaghnaü vàtapittalam / tathà khasaphalodbhåtavalkalapràyamityapi // 240 ucyante khasabãjàni te khàkhasatilà api // 241 khasabãjàni balyàni vçùyàõi suguråõi ca / janayanti kaphaü tàni ÷amayanti samãraõam // 242 saindhavo'strã ÷ãta÷ivaü màõimanthaü ca sindhujam / saindhavaü lavaõaü svàdu dãpanaü pàcanaü laghu / snigdhaü rucyaü himaü vçùyaü såkùmaü netryaü tridoùahçt // 243 ÷àkambharãyaü kathitaü guóàkhyaü raumakaü tathà // 244 guóàkhyaü laghu vàtaghnam atyuùõaü bhedi pittalam / tãkùõoùõaü càpi såkùmaü càbhiùyandi kañupàki ca // 245 sàmudraü yattu lavaõam akùãbaü va÷iraü ca tat / samudrajaü sàgarajaü lavaõodadhisambhavam // 246 sàmudraü madhuraü pàke satiktaü madhuraü guru / nàtyuùõaü dãpanaü bhedi sakùãramavidàhi ca / ÷leùmalaü vàtanuttãkùõamaråkùaü nàti÷ãtalam // 247 vióaü pàkaü ca kçtakaü tathà dràvióamàsuram / vióaü sakùàram årdhvàdhaþkaphavàtànulomanam / årdhvaü kaphamadho vàtaü saücàrayedityarthaþ // 248 dãpanaü laghu tãkùõoùõaü råkùaü rucyaü vyavàyi ca / vibandhànàhaviùñambhahçdruggaurava÷ålanut // 249 sauvarcalaü syàd rucakaü manthapàkaü ca tanmatam / rucakaü rocanaü bhedi dãpanaü pàcanaü param // 250 susnehaü vàtanunnàtipittalaü vi÷adaü laghu / udgàra÷uddhidaü såkùmaü vibandhànàha÷ålajit // 251 audbhidaü pàü÷ulavaõaü yajjàtaü bhåmitaþ svayam / kùàraü guru kañu snigdhaü ÷ãtalaü vàtanà÷anam // 252 caõakàmlakamatyuùõaü dãpanaü dantaharùaõam / lavaõànurasaü rucyaü ÷ålàjãrõavibandhanut // 253 pàkyaü kùàro yavakùàro yàva÷åko yavàgrajaþ / svarjikàpi smçtaþ kùàraþ kàpotaþ sukhavarcakaþ // 254 kathitaþ svarjikàbhedo vi÷eùaj¤aiþ suvarcikà / yavakùàro laghuþ snigdhaþ susåkùmo vahnidãpanaþ // 255 nihanti ÷ålavàtàma÷leùma÷vàsagalàmayàn / pàõóvar÷ograhaõãgulmànàhaplãhahçdàmayàn // 256 svarjikàlpaguõà tasmàdvij¤eyà gulma÷ålahçt / suvarcikà svarjikàvad boddhavyà guõato janaiþ // 257 saubhàgyaü ñaïkaõaü kùàro dhàtudràvakamucyate / ñaïkaõaü vahnikçdråkùaü kaphahçd vàtapittakçt // 258 svarjikà yàva÷åka÷ca kùàradvayamudàhçtam / ñaïkaõena yutaü tattu kùàratrayamudãritam // 259 militaü tåktaguõakçd vi÷eùàd gulmahçt param / palà÷avajri÷ikharici¤càrkatilanàlajàþ // 260 yavajaþ svarjikà ceti kùàràùñakam udàhçtam / kùàrà ete'gninà tulyà gulma÷ålaharà bhç÷am // 261 bhuktaü sahasravedhi syàdrasàmlaü ÷uklamityapi / cukramatyamlamuùõaü ca dãpanaü pàcanaü param // 262 ÷ålagulmavibandhàmavàta÷leùmaharaü saram / vamitçùõàsyavairasyahçtpãóàvahnimàndyahçt // 263 Bhàvaprakà÷a, Vargaprakaraõa, Karpåràdivarga puüsi klãbe ca karpåraþ sitàbhro himavàlukaþ / ghanasàra÷ candrasaüj¤o himanàmàpi sa smçtaþ // 1 karpåraþ ÷ãtalo vçùya÷cakùuùyo lekhano laghuþ / surabhir madhuras tiktaþ kaphapittaviùàpahaþ // 2 tçùõàsyavairasyamedodaurgandhyanà÷anaþ / karpåro dvividhaþ proktaþ pakvàpakvaprabhedataþ / pakvàt karpårataþ pràhurapakvaü guõavattaram // 3 cãnàkasaüj¤aþ karpåraþ kaphakùayakaraþ smçtaþ / kuùñhakaõóåvamiharas tathà tiktarasa÷ca saþ // 4 mçganàbhir mçgamadaþ kathitastu sahasrabhit / kastårikà ca kastårã vedhamukhyà ca sà smçtà // 5 kàmaråpodbhavà kçùõà naipàlã nãlavarõayuk / kà÷mãrã kapilacchàyà kastårã trividhà smçtà // 6 kàmaråpodbhavà ÷reùñhà naipàlã madhyamà bhavet / kà÷mãrade÷asambhåtà kastårã hy adhamà matà // 7 kastårikà kañus tiktà kùàroùõà ÷ukralà guruþ / kaphavàtaviùacchardi÷ãtadaurgandhya÷oùahçt // 8 latà kastårikà tiktà svàdvã vçùyà himà laghuþ / cakùuùyà chedinã ÷leùmatçùõàvastyàsyarogahçt // 9 gandhamàrjàravãryaü tu vãryakçt kaphavàtahçt / kaõóåkuùñhaharaü netryaü sugandhaü svedagandhanut // 10 ÷rãkhaõóaü candanaü na strã bhadra÷rãstailaparõikaþ / gandhasàro malayajastathà candradyuti÷ca saþ // 11 svàde tiktaü kaùe pãtaü chede raktaü tanau sitam / granthikoñarasaüyuktaü candanaü ÷reùñham ucyate // 12 candanaü ÷ãtalaü råkùaü tiktam àhlàdanaü laghu / ÷rama÷oùaviùa÷leùmatçùõàpittàsradàhanut // 13 kàlãyakaü tu kàlãyaü pãtàbhaü haricandanam // 14 haripriyaü kàlasàraü tathà kàlànusàryakam / kàlãyakaü raktaguõaü vi÷eùàd vyaïganà÷anam // 15 raktacandanam àkhyàtaü raktàïgaü kùudracandanam / tilaparõaü raktasàraü tatpravàlaphalaü smçtam // 16 raktaü ÷ãtaü guru svàdu charditçùõàsrapittahçt / tiktaü netràhataü vçùyaü jvaravraõaviùàpaham // 17 pataügaü raktasàraü ca suraïgaü ra¤janaü tathà / paññara¤jakamàkhyàtaü pattåraü ca kucandanam // 18 pataügaü madhuraü ÷ãtaü pitta÷leùmavraõàsranut / haricandanavad vedyaü vi÷eùàddàhanà÷anam // 19 candanàni tu sarvàõi sadç÷àni rasàdibhiþ / gandhena tu vi÷eùo'sti pårvaþ ÷reùñhatamo guõaiþ // 20 aguru pravaraü lohaü ràjàrhaü yogajaü tathà / vaü÷ikaü kçmijaü vàpi kçmijagdham anàryakam // 21 aguråùõaü kañu tvacyaü tiktaü tãkùõaü ca pittalam / laghu karõàkùirogaghnaü ÷ãtavàtakaphapraõut // 22 kçùõaü guõàdhikaü tattu lohavadvàri majjati / aguruprabhavaþ snehaþ kçùõàgurusamaþ smçtaþ // 23 devadàru smçtaü dàrubhadraü dàrv indradàru ca / mastadàru drukilimaü kilimaü surabhåruhaþ // 24 devadàru laghu snigdhaü tiktoùõaü kañupàki ca / vibandhàdhmàna÷othàmatandràhikkàjvaràsrajit / pramehapãnasa÷leùmakàsakaõóåsamãranut // 25 saralaþ pãtavçkùaþ syàttathà surabhidàrukaþ / saralo madhuras tiktaþ kañupàkaraso laghuþ // 26 snigdhoùõaþ karõakaõñhàkùirogarakùoharaþ smçtaþ / kaphànilasvedadàhakàsamårchàvraõàpahaþ // 27 kàlànusàryaü tagaraü kuñilaü nahuùaü natam / aparaü piõóatagaraü daõóahastã ca barhiõam // 28 tagaradvayamuùõaü syàtsvàdu snigdhaü laghu smçtam / viùàpasmàra÷ålàkùirogadoùatrayàpaham // 29 padmakaü padmagandhi syàttathà padmàhvayaü smçtam / padmakaü tuvaraü tiktaü ÷ãtalaü vàtalaü laghu // 30 vãsarpadàhavisphoñakuùñha÷leùmàsrapittanut / garbhasaüsthàpanaü rucyaü vamivraõatçùàpraõut // 31 guggulur devadhåpa÷ ca jañàyuþ kau÷ikaþ puraþ / kumbholåkhalakaü klãbe mahiùàkùaþ palaükaùaþ // 32 mahiùàkùo mahànãlaþ kumudaþ padma ityapi / hiraõyaþ pa¤camo j¤eyo gugguloþ pa¤ca jàtayaþ // 33 bhçïgà¤janasavarõastu mahiùàkùa iti smçtaþ / mahànãlas tu vij¤eyaþ svanàmasamalakùaõaþ // 34 kumudaþ kumudàbhaþ syàtpadmo màõikyasaünibhaþ / hiraõyàkùas tu hemàbhaþ pa¤cànàü liïgamãritam // 35 mahiùàkùo mahànãlo gajendràõàü hitàv ubhau / hayànàü kumudaþ padmaþ svastyàrogyakarau parau // 36 vi÷eùeõa manuùyàõàü kanakaþ parikãrtitaþ / kadàcinmahiùàkùa÷ca mataþ kai÷cinnçõàmapi // 37 guggulur vi÷adas tikto vãryoùõaþ pittalaþ saraþ / kaùàyaþ kañukaþ pàke kañå råkùo laghuþ paraþ // 38 bhagnasaüdhànakçd vçùyaþ såkùmaþ svaryo rasàyanaþ / dãpanaþ picchilo balyaþ kaphavàtavraõàpacãþ // 39 medomehà÷mavàtàü÷ ca kledakuùñhàmamàrutàn / piñikàgranthi÷ophàr÷ogaõóamàlàkçm㤠jayet // 40 màdhuryàcchamayedvàtaü kaùàyatvàcca pittahà / tiktatvàtkaphajittena gugguluþ sarvadoùahà // 41 sa navo bçühaõo vçùyaþ puràõas tv atilekhanaþ // 42 snigdhaþ kà¤canasaükà÷aþ pakvajambåphalopamaþ / nåtano gugguluþ proktaþ sugandhiryastu picchilaþ // 43 ÷uùko durgandhaka÷ caiva tyaktaprakçtivarõakaþ / puràõaþ sa tu vij¤eyo guggulur vãryavarjitaþ // 44 amlaü tãkùõamajãrõaü ca vyavàyaü ÷ramamàtapam / madyaü roùaü tyajetsamyag guõàrthã purasevakaþ // 45 ÷rãvàsaþ saralasràvaþ ÷rãveùño vçkùadhåpakaþ / ÷rãvàso madhurastiktaþ snigdhoùõastuvaraþ saraþ // 46 pittalo vàtamårdhàkùisvarogakaphàpahaþ / rakùoghnaþ svedadaurgandhyayåkàkaõóåvraõapraõut // 47 ràlastu ÷àlaniryàsastathà sarjarasaþ smçtaþ / devadhåpo yakùadhåpastathà sarvarasa÷ca saþ // 48 ràlo himo gurus tiktaþ kaùàyo gràhako haret / doùàsrasvedavãsarpajvaravraõavipàdikàþ / grahabhagnàgnidagdhàü÷ca ÷ålàtãsàranà÷anaþ // 49 kundurustu mukundaþ syàtsugandhaþ kunda ityapi // 50 kundurur madhurastiktas tãkùõas tvacyaþ kañurharet / jvarasvedagrahàlakùmãmukharogakaphànilàn // 51 sihlakastu turuùkaþ syàdyato yavanade÷ajaþ / kapitailaü ca saükhyàtastathà ca kapinàmakaþ // 52 sihlakaþ kañukaþ svàduþ snigdhoùõaþ ÷ukrakàntikçt / vçùyaþ kaõñhyaþ svedakuùñhajvaradàhagrahàpahaþ // 53 jàtãphalaü jàtiko÷aü màlatãphalamityapi / jàtãphalaü rase tiktaü tãkùõoùõaü rocanaü laghu / kañukaü dãpanaü gràhi svaryaü ÷leùmànilàpaham // 54 nihanti mukhavairasyaü maladaurgandhyakçùõatàþ / kçmikàsavami÷vàsa÷oùapãnasahçdrujaþ // 55 jàtãphalasya tvak proktà jàtãpattrã bhiùagvaraiþ // 56 jàtãpattrã laghuþ svàduþ kañåùõà rucivarõakçt / kaphakàsavami÷vàsatçùõàkçmiviùàpahà // 57 lavaügaü devakusumaü ÷rãsaüj¤aü ÷rãprasånakam / lavaügaü kañukaü tiktaü laghu netrahitaü himam // 58 dãpanaü pàcanaü rucyaü kaphapittàsranà÷akçt / tçùõàü chardiü tathàdhmànaü ÷ålamà÷u vinà÷ayet / kàsaü ÷vàsaü ca hikkàü ca kùayaü kùapayati dhruvam // 59 elà sthålà ca bahulà pçthvãkà tripuñàpi ca // 60 bhadrailà bçhadelà ca candrabàlà ca niùkuñiþ / sthålailà kañukà pàke rase cànalakçllaghuþ // 61 råkùoùõà ÷leùmapittàsrakaõóå÷vàsatçùàpahà / hçllàsaviùabastyàsya÷irorugvamikàsanut // 62 såkùmopaku¤cikà tutthà koraïgã dràvióã truñiþ / elà såkùmà kapha÷vàsakàsàr÷omåtrakçcchrahçt / rase tu kañukà ÷ãtà laghvã vàtaharã matà // 63 tvakpattraü ca varàïgaü syad bhçïgaü cocaü tathotkañam / tvacaü laghåùõaü kañukaü svàdu tiktaü ca råkùakam // 64 pittalaü kaphavàtaghnaü kaõóvàmàrucinà÷anam / hçdvastirogavàtàr÷aþkçmipãnasa÷ukrahçt // 65 tvaksvàdvã tu tanutvaksyàttathà dàrusità matà // 66 uktà dàrusità svàdvã tiktà cànilapittahçt / surabhiþ ÷ukralà varõyà mukha÷oùatçùàpahà // 67 pattrakaü tamàlapattraü ca tathà syàt pattranàmakam / pattrakaü madhuraü kiücit tãkùõoùõaü picchilaü laghu / nihanti kaphavàtàr÷ohçllàsàrucipãnasàn // 68 nàgapuùpaþ smçto nàgaþ kesaro nàgakesaraþ / càmpeyo nàgaki¤jalkaþ kathitaþ kà¤canàhvayaþ // 69 nàgapuùpaü kaùàyoùõaü råkùaü laghvàmapàvanam // 70 jvarakaõóåtçùàsvedacchardihçllàsanà÷anam / daurgandhyakuùñhavãsarpakaphapittaviùàpaham // 71 tvagelàpattrakais tulyais trisugandhi trijàtakam / nàgakesarasaüyuktaü càturjàtakam ucyate // 72 taddvayaü rocanaü råkùaü tãkùõoùõaü mukhagandhahçt / laghu pittàgnikçd varõyaü kaphavàtaviùàpaham // 73 kuïkumaü ghusçõaü raktaü kà÷mãraü pãtakaü varam / saükocaü pi÷unaü dhãraü vàhlãkaü ÷oõitàbhidham // 74 kà÷mãrade÷aje kùetre kuïkumaü yadbhaveddhi tat / såkùmakesaram àraktaü padmagandhi taduttamam // 75 vàhlãkade÷asaüjàtaü kuïkumaü pàõóuraü smçtam / ketakãgandhayuktaü tanmadhyamaü såkùmakesaram // 76 kuïkumaü pàrasãkaü tanmadhugandhi tadãritam / ãùat pàõóuravarõaü tadadhamaü sthålakesaram // 77 kuïkumaü kañukaü snigdhaü ÷irorugvraõajantujit / tiktaü vamiharaü varõyaü vyaïgadoùatrayàpaham // 78 gorocanà tu maïgalyà vandyà gaurã ca rocanà / gorocanà himà tiktà varõyà maïgalakàntidà / viùàlakùmãgrahonmàdagarbhasràvakùatàsrahçt // 79 nakhaü vyàghranakhaü vyàghràyudhaü taccakrakàrakam // 80 nakhaü svalpaü nakhã proktà hanuhaññavilàsinã / nakhadravyaü graha÷leùmàvàtàsrajvarakuùñhahçt // 81 laghåùõaü ÷ukralaü varõyaü svàdu vraõaviùàpaham / alakùmãmukhadaurgandhyahçt pàkarasayoþ kañu // 82 bàlaü hrãverabarhiùñhodãcyaü ke÷àmbunàma ca / bàlakaü ÷ãtalaü råkùaü laghu dãpanapàcanam / hçllàsàrucivãsarpahçdrogàmàtisàrajit // 83 syàdvãraõaü vãratarur vãraü ca bahumålakam / vãraõaü pàcanaü ÷ãtaü vàntihçllaghu tiktakam // 84 stambhanaü jvaranud bhràntimadajit kaphapittahçt / tçùõàsraviùavãsarpakçcchradàhavraõàpaham // 85 vãraõasya tu målaü syàdu÷ãraü naladaü ca tat / amçõàlaü ca sevyaü ca samagandhikam ityapi // 86 u÷ãraü pàcanaü ÷ãtaü stambhanaü laghu tiktakam // 87 madhuraü jvarahçd vàntimadanut kaphapittahçt / tçùõàsraviùavãsarpadàhakçcchravraõàpaham // 88 jañàmàüsã bhåtajañà jañilà ca tapasvinã / màüsã tiktà kaùàyà ca medhyà kàntibalapradà / svàdvã himà tridoùàsradàhavãsarpakuùñhanut // 89 ÷aileyaü tu ÷ilàpuùpaü vçddhaü kàlànusàryakam // 90 ÷aileyaü ÷ãtalaü hçdyaü kaphapittaharaü laghu / kaõóåkuùñhà÷marãdàhaviùahçd gudaraktahçt // 91 mustakaü na striyàü mustaü triùu vàridanàmakam / kuruvinda÷ca saükhyàto 'paraþ kroóakaserukaþ // 92 bhadramustaü ca gundrà ca tathà nàgaramustakaþ / mustaü kañu himaü gràhi tiktaü dãpanapàcanam // 93 kaùàyaü kaphapittàsratçójvaràrucijantuhçt / anåpade÷e yajjàtaü mustakaü tatpra÷asyate / tatràpi munibhiþ proktaü varaü nàgaramustakam // 94 karcåro vedhamukhya÷ca dràvióaþ kalpakaþ ÷añã / karcåro dãpano rucyaþ kañukastikta eva ca // 95 sugandhiþ kañupàkaþ syàt kuùñhàr÷ovraõakàsanut / uùõo laghur harecchvàsaü gulmavàtakaphakrimãn // 96 murà gandhakuñã daityà surabhiþ ÷àlaparõikà // 97 murà tiktà himà svàdvã laghvã pittànilàpahà / jvaràsçgbhåtarakùoghnã kuùñhakàsavinà÷inã // 98 ÷añhã palà÷ã ùaógranthà suvratà gandhamålikà / gàndhàrikà gandhavadhår vadhåþ palà÷ikà // 99 bhavedgandhapalà÷ã tu kaùàyà gràhiõã laghuþ / tiktà tãkùõà ca kañukànuùõàsyamalanà÷inã / ÷othakàsavraõa÷vàsa÷ålasidhmagrahàpahà // 100 priyaïguþ phalinã kàntà latà ca mahilàhvayà // 101 gundrà gandhaphalà ÷yàmà viùvaksenàïganàpriyà / priyaïguþ ÷ãtalà tiktà tuvarànilapittahçt // 102 raktàtiyogadaurgandhyasvedadàhajvaràpahà / gulmatçóviùamohaghnã tadvad gandhapriyaïgukà // 103 tatphalaü madhu råkùaü kaùàyaü ÷ãtalaü guru / vibandhàdhmànabalakçt saügràhi kaphapittajit // 104 reõukà ràjaputrã ca nandinã kapilà dvijà / bhasmagandhà pàõóuputrã smçtà kauntã hareõukà // 105 reõukà kañukà pàke tiktànuùõà kañur laghuþ / pittalà dãpanã medhyà pàcinã garbhapàtinã / balàsavàtakçccaiva tçñkaõóåviùadàhanut // 106 granthiparõaü granthikaü ca kàkapucchaü ca gucchakam / nãlapuùpaü sugandhaü ca kathitaü tailaparõakam // 107 granthiparõaü tiktatãkùõaü kañåùõaü dãpanaü laghu / kaphavàtaviùa÷vàsakaõóådaurgandhyanà÷anam // 108 sthauõeyakaü barhibarhaü ÷ukabarhaü ca kukkuram / ÷ãrõaroma÷ukaü càpi ÷ukapuùpaü ÷ukacchadam // 109 sthauõeyakaü kañu svàdu tiktaü snigdhaü tridoùanut // 110 medhà÷ukrakaraü rucyaü rakùoghnaü jvarajantujit / hanti kuùñhàsratçódàhadaurgandhyatilakàlakàn // 111 ni÷àcaro dhanaharaþ kitavo gaõahàsaþ / corakaþ ÷aïkita÷ caõóo duùpattraþ kùemako ripuþ / rocako madhurastikaþ kañuþ pàke kañur laghuþ // 112 tãkùõo hçdyo himo hanti kuùñhakaõóåkaphànilàn / rakùo'÷rãsvedamedo'srajvaragandhaviùavraõàn // 113 tàlã÷am uktaü pattràóhyaü dhàtrãpattraü ca tatsmçtam / tàlã÷aü laghu tãkùõoùõaü ÷vàsakàsakaphànilàn / nihanty arucigulmàmavahnimàndyakùayàmayàn // 114 kaïkolaü kolaü proktaü càtha ko÷aphalaü smçtam // 115 kaïkolaü laghu tãkùõoùõaü tiktaü hçdyaü rucipradam / àsyadaurgandhyahçdrogakaphavàtàmayàndhyahçt // 116 snigdhoùõà kaphahçt tiktà sugandhà gandhakokilà / gandhakokilayà tulyà vij¤eyà gandhamàlatã // 117 làmajjakaü sunàlaü syàdamçõàlaü lavaü laghu / iùñakàpathakaü savyaü naladaü ca vidàtakam // 118 làmajjakaü himaü tiktaü laghu doùatrayàsrajit / tvagàmayasvedakçcchradàhapittàsraroganut // 119 elavàlukam aileyaü sugandhi harivàlukam / ailavàlukam elàlu kapitthaü pattram ãritam // 120 elàlu kañukaü pàke kaùàyaü ÷ãtalaü laghu / hanti kaõóåvraõaccharditçñkàsàrucihçdrujaþ / balàsaviùapittàsrakuùñhamåtragadakrimãn // 121 kuñannañaü dàsapuraü bàleyaü paripelavam / plavagopuragonardakaivartãmustakàni ca // 122 mustàvat pelavapuñaü ÷ukàbhaü syàd vitunnakam // 123 vitunnakaü himaü tiktaü kaùàyaü kañu kàntidam / kaphapittàsravãsarpakuùñhakaõóåviùapraõut // 124 spçkkàsçg bràhmaõo devo marunmàlà latà laghuþ / samudràntà vadhåþ koñivarùà laïkopiketyapi // 125 spçkkà svàdvã himà vçùyà tiktà nikhiladoùanut / kuùñhakaõóåviùasvedadàhà÷rãjvararaktahçt // 126 parpañã ra¤janã kçùõà jatukà jananã janã / jatukçùõàgnisaüspar÷à jatukçccakravartinã // 127 parpañã tuvarà tiktà ÷i÷irà varõakçllaghuþ / viùavraõaharà kaõóåkaphapittàsrakuùñhanut // 128 nalikà vidrumalatà kapotacaraõà nañã / dhamanya¤janake÷ã ca nirmedhyà suùirà nalã // 129 nalikà ÷ãtalà laghvã cakùuùyà kaphapittahçt / kçcchrà÷mavàtatçùõàsrakuùñhakaõóåjvaràpahà // 130 prapauõóarãkaü pauõóaryaü cakùuùyaü pauõóarãyakam / pauõóaryaü madhuraü tiktaü kaùàyaü ÷ukralaü himam / cakùuùyaü madhuraü pàke varõyaü pittakaphapraõut // 131 Bhàvaprakà÷a, Vargaprakaraõa, Guóåcyàdivarga atha laïke÷varo mànã ràvaõo ràkùasàdhipaþ / ràmapatnãü balàtsãtàü jahàra madanàturaþ // 1 tatastaü balavànràmo ripuü jàyàpahàriõam / hçto vànarasainyena jaghàna raõamårdhani // 2 hate tasminsuràràtau ràvaõe balagarvite / devaràjaþ sahasràkùaþ parituùña÷ ca ràghave // 3 tatra ye vànaràþ kecid ràkùasair nihatà raõe / tànindro jãvayàmàsa saüsicyàmçtavçùñibhiþ // 4 tato yeùu prade÷eùu kapigàtràtparicyutàþ / pãyåùabindavaþ petus tebhyo jàtà guóåcikà // 5 guóåcã madhuparõã syàd amçtàmçtavallarã / chinnà chinnaruhà chinnodbhavà vatsàdanãti ca // 6 jãvantã tantrikà somà somavallã ca kuõóalã / cakralakùaõikà dhãrà vi÷alyà ca rasàyanã // 7 candrahàsà vayaþsthà ca maõóalã devanirmità / guóåcã kañukà tiktà svàdupàkà rasàyanã // 8 saügràhiõã kaùàyoùõà laghvã balyàgnidãpinã / doùatrayàmatçódàhamehakàsàü÷ca pàõóutàm // 9 kàmalàkuùñhavàtàsrajvarakrimivamãn haret / prameha÷vàsakàsàr÷aþkçcchrahçdrogavàtanut // 10 tàmbålavallã tàmbålã nàginã nàgavallarã / tàmbålaü vi÷adaü rucyaü tãkùõoùõaü tuvaraü saram // 11 va÷yaü tiktaü kañu kùàraü raktapittakaraü laghu / balyaü ÷leùmàsyadaurgandhyamalavàta÷ramàpaham // 12 bilvaþ ÷àõóilya÷ailåùau màlåra÷rãphalàv api / ÷rãphalastuvarastikto gràhã råkùo'gnipittakçt / vàta÷leùmaharo balyo laghuruùõa÷ca pàcanaþ // 13 gàmbhàrã bhadraparõã ca ÷rãparõã madhuparõikà / kà÷mãrã kà÷marã hãrà kà÷maryaþ pãtarohiõã // 14 kçùõavçntà madhurasà mahàkusumikàpi ca / kà÷marã tuvarà tiktà vãryoùõà madhurà guruþ // 15 dãpanã pàcanã medhyà bhedinã bhrama÷oùajit / doùatçùõàma÷ålàr÷oviùadàhajvaràpahà // 16 tatphalaü bçühaõaü vçùyaü guru ke÷yaü rasàyanam / vàtapittatçùàraktakùayamåtravibandhanut // 17 svàdu pàke himaü snigdhaü tuvaràmlaü vi÷uddhikçt / hanyàddàhatçùàvàtaraktapittakùatakùayàn // 18 pàñaliþ pàñalàmoghà madhudåtã phaleruhà / kçùõavçntà kuberàkùã kàlasthàlyalivallabhà // 19 tàmrapuùpã ca kathitàparà syàtpàñalà sità / muùkako mokùako ghaõñàpàñaliþ kàùñhapàñalà // 20 pàñalà tuvarà tiktànuùõà doùatrayàpahà / aruci÷vàsa÷othàsracchardihikkàtçùàharã // 21 puùpaü kaùàyaü madhuraü himaü hçdyaü kaphàsranut / pittàtisàrahçtkaõñhyaü phalaü hikkàsrapittahçt // 22 agnimantho jayaþ sa syàc chrãparõã gaõikàrikà / jayà jayantã tarkàrã nàdeyã vaijayantikà // 23 agnimanthaþ ÷vayathunud vãryoùõaþ kaphavàtahçt / pàõóunut kañukastiktastuvaro madhuro'gnidaþ // 24 ÷yonàkaþ ÷oùaõa÷ca syànnañakañvaïgañuõñukàþ / maõóåkaparõapattrorõa÷ukanàsakuñannañàþ // 25 dãrghavçnto 'ralu÷càpi pçthu÷imbaþ kañaübharaþ / ÷yonàko dãpanaþ pàke kañukastuvaro himaþ / gràhã tikto'nila÷leùmapittakàsapraõà÷anaþ // 26 ñuõñukasya phalaü bàlaü råkùaü vàtakaphàpaham // 27 hçdyaü kaùàyaü madhuraü rocanaü laghu dãpanam / gulmàr÷aþkçmihçtprauóhaü guru vàtaprakopaõam // 28 ÷rãphalaþ sarvatobhadrà pàñalà gaõikàrikà / ÷yonàkaþ pa¤cabhi÷caitaiþ pa¤camålaü mahanmatam // 29 pa¤camålaü mahattiktaü kaùàyaü kaphavàtanut / madhuraü ÷vàsakàsaghnamuùõaü laghvagnidãpanam // 30 ÷àliparõã sthirà saumyà triparõã pãvarã guhà / vidàrigandhà dãrghàïgã dãrghapattràü÷umatyapi // 31 ÷àliparõã guru÷chardijvara÷vàsàtisàrajit // 32 ÷oùadoùatrayaharã bçühaõyuktà rasàyanã / tiktà viùaharã svàduþ kùatakàsakrimipraõut // 33 pç÷niparõã pçthakparõã citraparõyahiparõyapi / kroùñuvinnà siühapucchã kala÷ã dhàvanirguhà // 34 pç÷niparõã tridoùaghnã vçùyoùõà madhurà sarà / hanti dàhajvara÷vàsaraktàtãsàratçóvamãþ // 35 vàrttàkã kùudrabhaõñàkã mahatã bçhatã kulã / hiïgulã ràùñrikà siühã mahoùñrã duùpradharùiõã // 36 bçhatã gràhiõã hçdyà pàcanã kaphavàtakçt / kañutiktàsyavairasyamalàrocakanà÷inã / uùõà kuùñhajvara÷vàsa÷ålakàsàgnimàndyajit // 37 kaõñakàrã tu duþspar÷à kùudrà vyàghrã nidigdhikà / kaõñàlikà kaõñakinã dhàvanã bçhatã tathà // 38 ÷vetà kùudrà candrahàsà lakùmaõà kùetradåtikà / garbhadà candramà candrã candrapuùpà priyaükarã // 39 kaõñakàrã sarà tiktà kañukà dãpanã laghuþ // 40 råkùoùõà pàcanã kàsa÷vàsajvarakaphànilàn / nihanti pãnasaü pàr÷vapãóàkçmihçdàmayàn // 41 tayoþ phalaü kañu rase pàke ca kañukaü bhavet / ÷ukrasya recanaü bhedi tiktaü pittàgnikçllaghu / hanyàtkaphamarutkaõóåkàsamedaþkrimijvaràn // 42 tadvat proktà sità kùudrà vi÷eùàd garbhakàriõã // 43 gokùuraþ kùurako'pi syàt trikaõñaþ svàdukaõñakaþ / gokaõñako gokùurako vana÷çïgàña ityapi // 44 palaükaùà ÷vadaüùñrà ca tathà syàd ikùugandhikà / gokùuraþ ÷ãtalaþ svàdurbalakçdvasti÷odhanaþ // 45 madhuro dãpano vçùyaþ puùñida÷cà÷marãharaþ / prameha÷vàsakàsàr÷aþkçcchrahçdrogavàtanut // 46 ÷àliparõã pç÷niparõã vàrttàkã kaõñakàrikà / gokùuraþ pa¤cabhi÷caitaiþ kaniùñhaü pa¤camålakam // 47 pa¤camålaü laghu svàdu balyaü pittànilàpaham / nàtyuùõaü bçühaõaü gràhi jvara÷vàsà÷marãpraõut // 48 ubhàbhyàü pa¤camålàbhyàü da÷amålam udàhçtam / da÷amålaü tridoùaghnaü ÷vàsakàsa÷irorujaþ / tandrà÷othajvarànàhapàr÷vapãóàrucãr haret // 49 jãvantã jãvanã jãvà jãvanãyà madhusravà / maïgalyanàmadheyà ca ÷àka÷reùñhà payasvinã // 50 jãvantã ÷ãtalà svàduþ snigdhà doùatrayàpahà / rasàyanã balakarã cakùuùyà gràhiõã laghuþ // 51 mudgaparõã kàkaparõã såryaparõy alpikà sahà // 52 kàkamudgà ca sà proktà tathà màrjàragandhikà / mudgaparõã himà råkùà tiktà svàdu÷ca ÷ukralà // 53 cakùuùyà kùata÷othaghnã gràhiõã jvaradàhanut / doùatrayaharã laghvã grahaõyar÷o'tisàrajit // 54