Naradasmrti

Based on the edition by Richard Lariviere: The Naradasmçti, 
Part One, Philadelphia 1989.
1. Matrka (Nar_M-1-3)
2. Vyavahara (Nar_1-20)

Input by Yasuke Ikari, Kyoto

Revised GRETIL version


___________________________________________________________________

THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!   
COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. 
                                       
Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding:
                                       
description             character  =ASCII   
                                       
long a                  à             224   
long A                  â             226   
long i                  ã             227   
long I                  ä             228   
long u                  å             229   
long U                  æ             230   
vocalic r               ç             231   
vocalic R               è             232   
long vocalic r          é             233   
vocalic l               ë             235   
long vocalic l          í             237   
velar n                 ï             239   
velar N                 ð             240   
palatal n               ¤             164   
palatal N               ¥             165   
retroflex t             ñ             241   
retroflex T             ò             242   
retroflex d             ó             243   
retroflex D             ô             244   
retroflex n             õ             245   
retroflex N             ö             246   
palatal s               ÷             247   
palatal S               ø             248   
retroflex s             ù             249   
retroflex S             ú             250   
anusvara                ü             252   
capital anusvara        ý             253   
visarga                 þ             254   

long e                  ¹             185   
long o                  º             186   
l underbar              ×             215   
r underbar              Ÿ             159   
n underbar              ­             173   
k underbar              É             201   
t underbar              Â             194   
                                       
Other characters of the CSX encoding table are not included.
Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order 
to facilitate word search.             

For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings 
and formats see:
www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf
and
www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf
___________________________________________________________________



ANALYTIC VERSION according to BHELA conventions:

Sandhi markers:
(. =short vowel, - =long vowel)

in word-sandhi:
1: . .  e.g.: veda+anta = vedà1nta
2: - .
3: . -
4: - -
 
in sentence-sandhi:
7: . .  e.g.: ca+api = cà7pi
8: . -
9: - .
0: - -

Pada markers:
1:  $ 
2:  &
3:  % 
4:  // n.n //

*****************************************************************

màtçkà 1

[vyavahàraþ]

dharmai1katànàþ puruùà  $ yadàsan satyavàdinaþ  &
tadà na vyavahàro 'bhån  % na dveùo nàpi matsaraþ  // Nar_M-1.1 //
naùñe dharme manuùyeùu  $ vyavahàraþ pravartate  &
draùñà ca vyavahàràõàü  % ràjà daõóadharaþ kçtaþ  // Nar_M-1.2 //
likhitaü sàkùiõa÷ càtra  $ dvau vidhã saüprakãrtitau  &
saüdigdhàrthavi÷uddhyarthaü  % dvayor vivadamànayoþ  // Nar_M-1.3 //
sottaro 'nuttara÷ caiva  $ sa vij¤eyo dvilakùaõaþ  &
sottaro 'bhyadhiko yatra  % vilekhàpårvakaþ paõaþ  // Nar_M-1.4 //
vivàde sottarapaõe  $ dvayor yas tatra hãyate  &
sa paõaü svakçtaü dàpyo  % vinayaü ca paràjaye  // Nar_M-1.5 //
sàras tu vyavahàràõàü  $ pratij¤à samudàhçtà  &
taddhànau hãyate vàdã  % taraüs tàm uttaro bhavet  // Nar_M-1.6 //
kulàni ÷reõaya÷ caiva  $ gaõà÷ càdhikçto nçpaþ  &
pratiùñhà vyavahàràõàü  % gurvebhyas tåttarottaram  // Nar_M-1.7 //
sa catuùpàc catuþsthàna÷  $ catuþsàdhana eva ca  &
caturhita÷ caturvyàpã  % catuùkàrã ca kãrtyate  // Nar_M-1.8 //
aùñàïgo 'ùñàda÷apadaþ  $ ÷ata÷àkhas tathai9va ca  &
triyonir dvyabhiyoga÷ ca  % dvidvàro dvigatis tathà  // Nar_M-1.9 //
dharma÷ ca vyavahàra÷ ca  $ caritraü ràja÷àsanam  &
catuùpàd vyavahàro 'yam  % uttaraþ pårvabàdhakaþ  // Nar_M-1.10 //
tatra satye sthito dharmo  $ vyavahàras tu sàkùiùu  &
caritraü pustakaraõe  % ràjàj¤àyàü tu ÷àsanam  // Nar_M-1.11 //
sàmàdyupàyasàdhyatvàc  $ catuþsàdhana ucyate  &
caturõàm à÷ramàõàü ca  % rakùaõàt sa caturhitaþ  // Nar_M-1.12 //
kartén atho sàkùiõa÷ ca  $ sabhyàn ràjànam eva ca  &
vyàpnoti pàda÷o yasmàc  % caturvyàpã tataþ smçtaþ  // Nar_M-1.13 //
dharmasyàrthasya ya÷aso  $ lokapaktes tathai9va ca  &
caturõàü karaõàd eùàü  % catuùkàrã prakãrtitaþ  // Nar_M-1.14 //
ràjà sapuruùaþ sabhyàþ  $ ÷àstraü gaõakalekhakau  &
hiraõyam agnir udakam  % aùñàïgaþ sa udàhçtaþ  // Nar_M-1.15 //
çõàdànaü hy upanidhiþ  $ saübhåyo7tthànam eva ca  &
dattasya punar àdànam  % a÷u÷råùàbhyupetya ca  // Nar_M-1.16 //
vetanasyànapàkarma  $ tathai9và7svàmivikrayaþ  &
vikrãyà7saüpradànaü ca  % krãtvànu÷aya eva ca  // Nar_M-1.17 //
samayasyànapàkarma  $ vivàdaþ kùetrajas tathà  &
strãpuüsayo÷ ca saübandho  % dàyabhàgo 'tha sàhasam  // Nar_M-1.18 //
vàkpàruùyaü tathai9vo7ktaü  $ daõóapàruùyam eva ca  &
dyåtaü prakãrõakaü caive7ty  % aùñàda÷apadaþ smçtaþ  // Nar_M-1.19 //
eùàm eva prabhedo 'nyaþ  $ ÷atam aùño1ttaraü smçtam  &
kriyàbhedàn manuùyàõàü  % ÷ata÷àkho nigadyate  // Nar_M-1.20 //
kàmàt krodhàc ca lobhàc ca  $ tribhyo yasmàt pravartate  &
triyoniþ kãrtyate tena  % trayam etad vivàdakçt  // Nar_M-1.21 //
dvyabhiyogas tu vij¤eyaþ  $ ÷aïkàtattvàbhiyogataþ  &
÷aïkàsatàü tu saüsargàt  % tattvaü ho8óhàdidar÷anàt  // Nar_M-1.22 //
pakùadvayàbhisaübandhàd  $ dvidvàraþ samudàhçtaþ  &
pårvavàdas tayoþ pakùaþ  % pratipakùas taduttaram  // Nar_M-1.23 //
bhåtacchalànusàritvàd  $ dvigatiþ sa udàhçtaþ  &
bhåtaü tattvàrthasaüyuktaü  % pramàdàbhihitaü chalam  // Nar_M-1.24 //
tatra ÷iùñaü chalaü ràjà  $ marùayed dharmasàdhanaþ  &
bhåtam eva prapadyeta  % dharmamålà yataþ ÷riyaþ  // Nar_M-1.25 //
dharmeõo7ddharato ràj¤o  $ vyavahàràn kçtàtmanaþ  &
saübhavanti guõàþ sapta  % sapta vahner ivàrciùaþ  // Nar_M-1.26 //
dharma÷ càrtha÷ ca kãrti÷ ca  $ lokapaktir upagrahaþ  &
prajàbhyo bahumàna÷ ca  % svarge sthànaü ca ÷à÷vatam  // Nar_M-1.27 //
tasmàd dharmàsanaü pràpya  $ ràjà vigatamatsaraþ  &
samaþ syàt sarvabhåteùu  % bibhrad vaivasvataü vratam  // Nar_M-1.28 //
dharma÷àstraü puraskçtya  $ pràóvivàkamate sthitaþ  &
samàhitamatiþ pa÷yed  % vyavahàràn anukramàt  // Nar_M-1.29 //
àgamaþ prathamaü kàryo  $ vyavahàrapadaü tataþ  &
vivitsà nirõaya÷ caiva  % dar÷anaü syàc caturvidham  // Nar_M-1.30 //
dharma÷àstràrtha÷àstràbhyàm  $ avirodhena màrgataþ  &
samãkùamàõo nipuõaü  % vyavahàragatiü nayet  // Nar_M-1.31 //
yathà mçgasya viddhasya  $ vyàdho mçgapadaü nayet  &
kakùe ÷oõitale÷ena  % tathà dharmapadaü nayet  // Nar_M-1.32 //
yatra vipratipattiþ syàd  $ dharma÷àstràrtha÷àstrayoþ  &
artha÷àstro1ktam utsçjya  % dharma÷àstro1ktam àcàret  // Nar_M-1.33 //
dharma÷àstravirodhe tu  $ yuktiyukto 'pi dharmataþ  &
vyavahàro hi balavàn  % dharmas tenàvahãyate  // Nar_M-1.34 //
såkùmo hi bhagavàn dharmaþ  $ parokùo durvicàraõaþ  &
ataþ pratyakùamàrgeõa  % vyavahàragatiü nayet  // Nar_M-1.35 //
yàty acauro 'pi cauratvaü  $ caura÷ càyàty acauratàm  &
acaura÷ cauratàü pràpto  % màõóavyo vyavahàrataþ  // Nar_M-1.36 //
strãùu ràtrau bahir gràmàd  $ antarve÷many aràtiùu  &
vyavahàraþ kçto 'py eùu  % punaþ kartavyatàm iyàt  // Nar_M-1.37 //
gahanatvàd vivàdànàm  $ asàmarthyàt smçter api  &
çõàdiùu haret kàlaü  % kàmaü tattvabubhutsayà  // Nar_M-1.38 //
gobhåhiraõyastrãsteya-  $ pàruùyàtyayikeùu ca  &
sàhaseùv abhi÷àpe ca  % sadya eva vivàdayet  // Nar_M-1.39 //
anàvedya tu yo ràj¤e  $ saüdigdhe 'rthe pravartate  &
prasahya sa vineyaþ syàt  % sa càsyàrtho na sidhyati  // Nar_M-1.40 //
vaktavye 'rthe na tiùñhantam  $ utkràmantaü ca tadvacaþ  &
àsedhayed vivàdàrthã  % yàvad àhvànadar÷anam  // Nar_M-1.41 //
sthànàsedhaþ kàlakçtaþ  $ pravàsàt karmaõas tathà  &
caturvidhaþ syàd àsedho  % nàsiddhas taü vilaïghayet  // Nar_M-1.42 //
nadãsaütàrakàntàra-  $ durde÷o1paplavàdiùu  &
àsiddhas taü paràsedham  % utkràman nàparàdhnuyàt  // Nar_M-1.43 //
àsedhakàla àsiddha  $ àsedham yo vyatikramet  &
sa vineyo 'nyathà kurvann  % àseddhà daõóabhàg bhavet  // Nar_M-1.44 //
nirveùñukàmo rogàrto  $ yiyakùur vyasane sthitaþ  &
abhiyuktas tathànyena  % ràjakàryo1dyatas tathà  // Nar_M-1.45 //
gavàü pracàre gopàlàþ  $ sasyabandhe kçùãvalàþ  &
÷ilpinaþ càpi tatkàlam  % àyudhãyà÷ ca vigrahe  // Nar_M-1.46 //
apràptavyavahàra÷ ca  $ dåto dàno1nmukho vratã  &
viùamastha÷ ca nàsedhyo  % na cai7nàn àhvayen nçpaþ  // Nar_M-1.47 //
nàbhiyukto 'bhiyu¤jãta  $ tam atãrtvàrtham anyataþ  &
na càbhiyuktam anyena  % na viddhaü veddhum arhati  // Nar_M-1.48 //
yam artham abhiyu¤jãta  $ na taü viprakçtiü nayet  &
nànyat pakùàntaraü gacched  % gacchan pårvàt sa hãyate  // Nar_M-1.49 //
na ca mithyàbhiyu¤jãta  $ doùo mithyàbhiyoginaþ  &
yas tatra vinayaþ proktaþ  % so 'bhiyoktàram àvrajet  // Nar_M-1.50 //
sàpade÷aü haran kàlam  $ abruvaü÷ càpi saüsadi  &
uktvà vaco vibruvaü÷ ca  % hãyamànasya lakùaõam  // Nar_M-1.51 //
palàyate ya àhåtaþ  $ pràpta÷ ca vivaden na yaþ  &
vineyaþ sa bhaved ràj¤à  % hãna eva sa vàdataþ  // Nar_M-1.52 //
nirõiktavyavahàreùu  $ pramàõam aphalaü bhavet  &
likhitaü sàkùiõo vàpi  % pårvam àveditaü na cet  // Nar_M-1.53 //
yathà pakveùu dhànyeùu  $ niùphalàþ pràvçùo guõàþ  &
nirõiktavyavahàràõàü  % pramàõam aphalaü tathà  // Nar_M-1.54 //
abhåtam apy abhihitaü  $ pràptakàlaü parãkùyate  &
yat tu pramàdàn no7cyeta  % tad bhåtam api hãyate  // Nar_M-1.55 //
tãritaü cànu÷iùñaü ca  $ yo manyeta vidharmataþ  &
dviguõaü daõóam àsthàya  % tat kàryaü punar uddharet  // Nar_M-1.56 //
durdçùñe vyavahàre tu  $ sabhyàs taü daõóam àpnuyuþ  &
na hi jàtu vinà daõóaü  % ka÷cin màrge 'vatiùñhate  // Nar_M-1.57 //
ràgàd aj¤ànato vàpi  $ lobhàd và yo 'nyathà vadet  &
sabhyo 'sabhyaþ sa vij¤eyas  % taü ràjà vinayed bhç÷am  // Nar_M-1.58 //
kiütu ràj¤à vi÷eùeõa  $ svadharmam anurakùatà  &
manuùyacittavaicitryàt  % parãkùyà sàdhvasàdhutà  // Nar_M-1.59 //
puruùàþ santi ye lobhàt  $ prabråyuþ sàkùyam anyathà  &
santi cànye duràtmànaþ  % kåñalekhyakçto janàþ  // Nar_M-1.60 //
ataþ parãkùyam ubhayam  $ etad ràj¤à vi÷eùataþ  &
lekhyàcàreõa likhitaü  % sàkùyàcàreõa sàkùiõaþ  // Nar_M-1.61 //
asatyàþ satyasaükà÷àþ  $ satyà÷ càsatyadar÷anàþ  &
dç÷yante vividhà bhàvàs  % tasmàd yuktaü parãkùaõam  // Nar_M-1.62 //
talavad dç÷yate vyoma  $ khadyoto havyavàó iva  &
na talaü vidyate vyomni  % na khadyote hutà÷anaþ  // Nar_M-1.63 //
tasmàt pratyakùadçùño 'pi  $ yuktam arthaþ parãkùitum  &
parãkùya j¤àpayan arthàn  % na dharmàt parihãyate  // Nar_M-1.64 //
evaü pa÷yan sadà ràjà  $ vyavahàràn samàhitaþ  &
vitatye7ha ya÷o dãptaü  % bradhnasyàpnoti viùñapam  // Nar_M-1.65 //

màtçkà 2 ( màtçkà 2 is found only in ms P. )
[The second chapter of the màtçkà included in Jolly's edition and translation
is not to be part of the original Nàradasmçti (see the Introduction to the text).
Its translation is given in the Appendix.]

[bhàùà]

suni÷citabalàdhànas tv  $ arthã svàrthapracoditaþ  &
lekhayet pårvapakùaü tu  % kçtakàryavini÷cayaþ  // Nar_M-2.1 //
pårvapakùa÷rutàrthas tu  $ pratyarthã tadanantaram  &
pårvapakùàrthasaübandhaü  % pratipakùaü nive÷ayet  // Nar_M-2.2 //
÷vo lekhanaü và sa labhet  $ tryahaü saptàham eva và  &
arthã tçtãyapàde tu  % yuktaü sadyo dhruvaü jayã  // Nar_M-2.3 //
mithyà saüpratipattir và  $ pratyavaskandam eva và  &
pràïnyàyavidhisàdhyaü và  % uttaraü syàc caturvidham  // Nar_M-2.4 //
mithyaitan nàbhijànàmi  $ tadà tatra na saünidhiþ  &
ajàta÷ càsmi tatkàla  % evaü mithyà caturvidhà  // Nar_M-2.5 //
mithyà ca viparãtaü ca  $ punaþ ÷abdasamàgamam  &
pårvapakùàrthasaübandham  % uttaraü syàc caturvidham  // Nar_M-2.6 //
bhàùàyà uttaraü yàvat  $ pratyarthã na nive÷ayet  &
arthã tu lekhayet tàvad  % yàvad vastu vivakùitam  // Nar_M-2.7 //
anyàrtham arthahãnaü ca  $ pramàõàgamavarjitam  &
lekhyaü hãnàdhikaü bhraùñaü  % bhàùàdoùàs tådàhçtàþ  // Nar_M-2.8 //
labdhavyaü yena yad yasmàt  $ sa tat tasmàd avàpnuyàt  &
na tv anyo 'nyad athànyasmàd  % ity anyàrtham idaü tridhà  // Nar_M-2.9 //
manasàham api dhyàtas  $ tvanmitreõeha ÷atruvat  &
ato 'nyathà mahàkùàntyà  % tvam ihàvedito mayà  // Nar_M-2.10 //
dravyapramàõahãnaü yat  $ phalopà÷rayavarjitam  &
pramàõavarjitaü nàma  % lekhyadoùaü tad utsçjet  // Nar_M-2.11 //
àgamavarjitaü doùaü  $ pårvapàde vivarjayet  &
ekasya bahubhiþ sàrdhaü  % puraràùñravirodhakam  // Nar_M-2.12 //
bindumàtràpadavarõeùv  $ ekàvidhiùñayà (?)  &
hãnàdhikà bhaved vyarthà  % tàü yatnena vivarjayet  // Nar_M-2.13 //
bhraùñaü tu duþsthitaü yat syàj  $ jalatailàdibhir hatam  &
bhàùàyàü tad api spaùñaü  % vispaùñàrthaü vivarjayet  // Nar_M-2.14 //
satyà bhàùà na bhavati  $ yady api syàt pratiùñhità  &
bahi÷ ced bhra÷yate dharmàn  % niyatàd vyavahàrikàt  // Nar_M-2.15 //
gandhamàdanasaüsthasya  $ mayàsyàsãt tad arpitam  &
vyavahàrikadharmasya  % bàhyam etan na sidhyati  // Nar_M-2.16 //
anyàkùaranive÷ena  $ anyàrthagamanena ca  &
àkulaü ca kriyàdànaü  % kriyà cai7vàkulà bhavet  // Nar_M-2.17 //
ràgàdãnàü yad ekena  $ kopitaþ karaõe vadet  &
tad àdau tu likhet sarvaü  % vàdinaþ phalakàdiùu  // Nar_M-2.18 //
niràkulàvabodhàya  $ dharmasthaiþ suvicàritam  &
tasmàd anyad vyapohyaü syàd  % vàdinaþ phalakàdiùu  // Nar_M-2.19 //
vàdibhyàm abhyanuj¤àtaü  $ ÷eùaü ca phalake sthitam  &
sasàkùikaü likheyus te  % pratipattiü ca vàdinoþ  // Nar_M-2.20 //
vàdibhyàü likhitàc cheùaü  $ yat punar vàdinà smçtam  &
tat pratyàkalitaü nàma  % svapàde tasya likhyate  // Nar_M-2.21 //
arthinà saüniyukto và  $ pratyarthiprahito 'pi và  &
yo yasyàrthe vivadate  % tayor jayaparàjayau  // Nar_M-2.22 //
yo na bhràtà na ca pità  $ na putro na niyogakçt  &
paràrthavàdã daõóyaþ syàd  % vyavahàre 'pi vibruvan  // Nar_M-2.23 //
pårvavàdaü parityajya  $ yo 'nyam àlambate punaþ  &
vàdasaükramaõàj j¤eyo  % hãnavàdã sa vai naraþ  // Nar_M-2.24 //
sarveùv api vivàdeùu  $ vàkchale nàpahãyate  &
pa÷ustrãbhåmyçõàdàne  % ÷àsyo 'py arthàn na hãyate  // Nar_M-2.25 //
abhiyukto 'bhiyogasya  $ yadi kuryàd apahnavam  &
abhiyoktà di÷ed de÷yaü  % pratyavaskandito na cet  // Nar_M-2.26 //
pårvapàde hi likhitaü  $ yathàkùaram a÷eùataþ  &
arthã tçtãyapàde tu  % kriyayà pratipàdayet  // Nar_M-2.27 //
kriyàpi dvividhà proktà  $ mànuùã daivikã tathà  &
mànuùã lekhyasàkùibhyàü  % dhañàdir daivikã smçtà  // Nar_M-2.28 //
divà kçte kàryavidhau  $ gràmeùu nagareùu và  &
saübhave sàkùiõàü caiva  % divyà na bhavati kriyà  // Nar_M-2.29 //
araõye nirjane ràtràv  $ antarve÷mani sàhase  &
nyàsasyàpahnave caiva  % divyà saübhavati kriyà  // Nar_M-2.30 //
kàraõapratipattyà ca  $ pårvapakùe virodhite  &
abhiyuktena vai bhàvyaü  % vij¤eyaü pårvapakùavat  // Nar_M-2.31 //
palàyate ya àhåto  $ maunã sàkùiparàjitaþ  &
svayam abhyupapanna÷ ca  % avasanna÷ caturvidhaþ  // Nar_M-2.32 //
anyavàdã kriyàdveùã  $ no7pasthàtà niruttaraþ  &
àhåtaprapalàyã ca  % hãnaþ pa¤cavidhaþ smçtaþ  // Nar_M-2.33 //
maõayaþ padmaràgàdyà  $ dãnàràdi hiraõmayam  &
muktàvidruma÷aïkhàdyàþ  % praduùñàþ svàmigàminaþ  // Nar_M-2.34 //
gandhamàlyam adattaü tu  $ bhåùaõaü vàsa eva và  &
pàduke9ti ràjo9ktaü tad  % àkràman vadham arhati  // Nar_M-2.35 //
paõyamålyaü bhçtir nyàso  $ daõóo yac càvahàrakam  &
vçthàdànàkùikapaõà  % vardhante nàvivakùitàþ  // Nar_M-2.36 //
mithyàbhiyogino ye syur  $ dvijànàü ÷ådrayonayaþ  &
teùàü jihvàü samutkçtya  % ràjà ÷åle vidhàpayet  // Nar_M-2.37 //
àj¤à lekhaþ paññakaþ ÷àsanaü và  $ àdhiþ pattraü vikrayo và krayo và  &
ràj¤e kuryàt pårvam àvedanaü yas  % tasya j¤eyaþ pårvapakùaþ vidhij¤aiþ  // Nar_M-2.38 //
sàkùikadåùaõe kàryaü  $ pårvasàkùivi÷odhanam  &
÷uddheùu sàkùiùu tataþ  % pa÷càt sàkùyaü vi÷odhayet  // Nar_M-2.39 //
sàkùisabhyàvasannànàü  $ dåùaõe dar÷anaü punaþ  &
svacaryàvasitànàü tu  % nàsti paunarbhavo vidhiþ  // Nar_M-2.40 //
svayam abhyupapanno 'pi  $ svacaryàvasito 'pi san  &
kriyàvasanno 'py arheta  % paraü sabhyàvadhàraõam  // Nar_M-2.41 //
pakùàn utsàrya kàryas tu  $ sabhyaiþ kàryavini÷cayaþ  &
anutsàritanirõikte  % virodhaþ pretya ceha ca  // Nar_M-2.42 //
sabhair eva jitaþ pa÷càd  $ ràj¤à ÷àsyaþ sva÷àstrataþ  &
jayine càpi deyaü syàd  % yathàvaj jayapatrakam  // Nar_M-2.43 //
vyavahàramukhaü caitat  $ pårvam uktaü svayaübhuvà  &
mukha÷uddhau hi ÷uddhiþ syàd  % vyavahàrasya nànyathà  // Nar_M-2.44 //

màtçkà 3

[sabhà]

niyuktena tu vaktavyam  $ apakùapatitaü vacaþ  // Nar_M-3.1 //
yuktaråpaü bruvan sabhyo  $ nàpnuyàd dveùakilbiùe  &
bruvàõas tv anyathà sabhyas  % tad evo7bhayam àpnuyàt  // Nar_M-3.2 //
ràjà tu dhàrmikàn sabhyàn  $ niyu¤jyàt suparãkùitàn  &
vyavahàradhuraü voóhuü  % ye ÷aktàþ sadgavà iva  // Nar_M-3.3 //
dharma÷àstràrthaku÷alàþ  $ kulãnàþ satyavàdinaþ  &
samàþ ÷atrau ca mitre ca  % nçpateþ syuþ sabhàsadaþ  // Nar_M-3.4 //
tatpratiùñhaþ smçto dharmo  $ dharmamåla÷ ca pàrthivaþ  &
saha sadbhir ato ràjà  % vyavahàràn vi÷odhayet  // Nar_M-3.5 //
÷uddheùu vyavahàreùu  $ ÷uddhiü yànti sabhàsadaþ  &
÷uddhi÷ ca teùàü dharmàd dhi  % dharmam eva vadet tataþ  // Nar_M-3.6 //
yatra dharmo hy adharmeõa  $ satyaü yatrànçtena ca  &
hanyate prekùamàõànàü  % hatàs tatra sabhàsadaþ  // Nar_M-3.7 //
viddho dharmo hy adharmeõa  $ sabhàü yatro7patiùñhate  &
na ced vi÷alyaþ kriyate  % viddhàs tatra sabhàsadaþ  // Nar_M-3.8 //
sabhà và na praveùñavyà  $ vaktavyaü và sama¤jasam  &
abruvan vibruvan vàpi  % naro bhavati kilbiùã  // Nar_M-3.9 //
ye tu sabhyàþ sabhàü gatvà  $ tåùõãü dhyàyanta àsate  &
yathàpràptaü na bruvate  % sarve te 'nçtavàdinaþ  // Nar_M-3.10 //
pàdo 'dharmasya kartàraü  $ pàdaþ sàkùiõam çcchati  &
pàdaþ sabhàsadaþ sarvàn  % pàdo ràjànam çcchati  // Nar_M-3.11 //
ràjà bhavaty anenàs tu  $ mucyante ca sabhàsadaþ  &
eno gacchati kartàraü  % nindàrho yatra nindyate  // Nar_M-3.12 //
andho matsyàn ivà÷nàti  $ nirapekùaþ sakaõñakàn  &
parokùam arthavaikalyàd  % bhàùate yaþ sabhàü gataþ  // Nar_M-3.13 //
tasmàt sabhyaþ sabhàü pràpya  $ ràgadveùavivarjitaþ  &
vacas tathàvidhaü bråyàd  % yathà na narakaü patet  // Nar_M-3.14 //
yathà ÷alyaü bhiùag vidvàn  $ uddhared yantrayuktitaþ  &
pràóvivàkas tathà ÷alyam  % uddhared vyavahàrataþ  // Nar_M-3.15 //
yatra sabhyo janaþ sarvaþ  $ sàdhv etad iti manyate  &
sa niþ÷alyo vivàdaþ syàt  % sa÷alyaþ syàd ato 'nyathà  // Nar_M-3.16 //
na sà sabhà yatra na santi vçddhà  $ vçddhà na te ye na vadanti dharmam  &
nàsau dharmo yatra na satyam asti  % na tat satyaü yac chalenànuviddham  // Nar_M-3.17 //

vyavahàrapadàni

1. çõàdànam

çõaü deyam adeyaü ca  $ yena yatra yathà ca yat  &
dànagrahaõadharmàc ca  % çõàdànam iti smçtam  // Nar_1.01 //
pitary uparate putrà  $ çõaü dadyur yathàü÷ataþ  &
vibhaktà hy avibhaktà và  % yas tàm udvahate dhuram  // Nar_1.02 //
pitçvyeõàvibhaktena  $ bhràtrà và yad çõaü kçtam  &
màtrà và yat kuñumbàrthe  % dadyus tad rikthino 'khilam  // Nar_1.03 //
kramàd avyàhataü pràptaü  $ putrair yan narõam uddhçtam  &
dadyuþ paitàmahaü pautràs  % tac caturthàn nivartate  // Nar_1.04 //
icchanti pitaraþ putràn  $ svàrthahetor yatas tataþ  &
uttamarõàdhamarõebhyo  % màm ayaü mocayiùyati  // Nar_1.05 //
ataþ putreõa jàtena  $ svàrtham utsçjya yatnataþ  &
pità mokùitavya çõàd  % yathà na narakaü patet  // Nar_1.06 //
tapasvã càgnihotrã ca  $ çõavàn mriyate yadi  &
tapa÷ caivàgnihotraü ca  % sarvaü tad dhaninàü dhanam  // Nar_1.07 //
na putrarõaü pità dadyàd  $ dadyàt putras tu paitçkam  &
kàmakrodhasuràdyåta-  % pràtibhàvyakçtaü vinà  // Nar_1.08 //
pitur eva niyogàd yat  $ kuñumbabharaõàya ca  &
kçtaü và yad çõaü kçcchre  % dadyàt putrasya tat pità  // Nar_1.09 //
÷iùyàntevàsidàsastrã-  $ vaiyàvçttyakarai÷ ca yat  &
kuñumbahetor utkùiptaü  % voóhavyaü tat kuñumbinà  // Nar_1.10 //
nàrvàg viü÷atimàd varùàt  $ pitari proùite sutaþ  &
çõaü dadyàt pitçvye và  % jyeùñhe bhràtary athàpi và  // Nar_1.11 //
dàpyaþ pararõam eko 'pi  $ jãvatsv adhikçtaiþ kçtam  &
preteùu tu na tatputraþ  % pararõaü dàtum arhati  // Nar_1.12 //
na strã patikçtaü dadyàd  $ çõaü putrakçtaü tathà  &
abhyupetàd çte yadvà  % saha patyà kçtaü bhavet  // Nar_1.13 //
dadyàd aputrà vidhavà  $ niyuktà yà mumårùuõà  &
yo và tadriktham àdadyàd  % yato riktham çõaü tataþ  // Nar_1.14 //
na ca bhàryàkçtam çõaü  $ kathaücit patyur àbhavet  &
àpatkçtàd çte puüsàü  % kuñumbàrtho hi vistaraþ  // Nar_1.15 //
anyatra rajakavyàdha-  $ gopa÷auõóikayoùitàm  &
teùàü tatpratyayà vçttiþ  % kuñumbaü ca tadà÷rayam  // Nar_1.16 //
putriõã tu samutsçjya  $ putraü strã yànyam à÷rayet  &
çkthaü tasyà haret sarvaü  % niþsvàyàþ putra eva tu  // Nar_1.17 //
yà tu sapradhanaiva strã  $ sàpatyà cà7nyam à÷rayet  &
so 'syà dadyàd çõaü bhartur  % utsçjed và tathaiva tàm  // Nar_1.18 //
adhanasya hy aputrasya  $ mçtasyopaiti yaþ striyam  &
çõaü voóhuþ sa bhajate  % tad evàsya dhanaü smçtam  // Nar_1.19 //
dhanastrãhàriputràõàm  $ çõabhàg yo dhanaü haret  &
putro 'satoþ strãdhaninoþ  % strãhàrã dhaniputrayoþ  // Nar_1.20 //
uttamà svairiõã yà syàd  $ uttamà ca punarbhuvàm  &
çõaü tayoþ patikçtaü  % dadyàd yas tàm upà÷nute  // Nar_1.21 //
strãkçtàny apramàõàni  $ kàryàõy àhur anàpadi  &
vi÷eùato gçhakùetra-  % dànàdhamanavikrayàþ  // Nar_1.22 //
etàny api pramàõàni  $ bhartà yady anumanyate  &
putraþ patyur abhàve và  % ràjà và patiputrayoþ  // Nar_1.23 //
bhartrà prãtena yad dattaü  $ striyai tasmin mçte 'pi tat  &
sà yathàkàmam a÷nãyàd  % dadyàd và sthàvaràd çte  // Nar_1.24 //
tathà dàsakçtaü kàryam  $ akçtaü paricakùate  &
anyatra svàmisaüde÷àn  % na dàsaþ prabhur àtmanaþ  // Nar_1.25 //
putreõa ca kçtaü kàryaü  $ yat syàt pitur anicchataþ  &
tad apy akçtam evàhur  % dàsaþ putra÷ ca tau samau  // Nar_1.26 //
apràptavyavahàra÷ cet  $ svatantro 'pi hi na rõabhàk  &
svàtantryaü tu smçtaü jyeùñhe  % jyaiùñhyaü guõavayaþkçtam  // Nar_1.27 //
trayaþ svatantrà loke 'smin  $ ràjàcàryas tathaiva ca  &
prati prati ca varõànàü  % sarveùàü svagçhe gçhã  // Nar_1.28 //
asvatantràþ prajàþ sarvàþ  $ svatantraþ pçthivãpatiþ  &
asvatantraþ smçtaþ ÷iùya  % àcàrye tu svatantratà  // Nar_1.29 //
asvatantràþ striyaþ putrà  $ dàsà÷ ca saparigrahàþ  &
svatantras tatra tu gçhã  % yasya yat syàt kramàgatam  // Nar_1.30 //
garbhasthaiþ sadç÷o j¤eya  $ à varùàd aùñamàc chiùuþ  &
bàla à ùoóa÷àj j¤eyaþ  % pogaõóa÷ càpi ÷abdyate  // Nar_1.31 //
parato vyavahàraj¤aþ  $ svatantraþ pitarau vinà  &
jãvator asvatantraþ syàj  % jarayàpi samanvitaþ  // Nar_1.32 //
tayor api pità ÷reyàn  $ bãjapràdhànyadar÷anàt  &
abhàve bãjino màtà  % tadabhàve tu pårvajaþ  // Nar_1.33 //
svatantràþ sarva evaite  $ paratantreùu sarvadà  &
anu÷iùñau visarge ca  % vikraye ce7÷varà matàþ  // Nar_1.34 //
yad bàlaþ kurute kàryam  $ asvatantras tathai9va ca  &
akçtaü tad iti pràhuþ  % ÷àstre ÷àstravido janàþ  // Nar_1.35 //
svatantro 'pi hi yat kàryaü  $ kuryàd aprakçtiü gataþ  &
tad apy akçtam evàhur  % asvatantraþ sa hetutaþ  // Nar_1.36 //
kàmakrodhàbhiyuktàrta-  $ bhayavyasanapãóitàþ  &
ràgadveùaparãtà÷ ca  % j¤eyàs tv aprakçtiü gatàþ  // Nar_1.37 //
kule jyeùñhas tathà ÷reùñhaþ  $ prakçtistha÷ ca yo bhavet  &
tatkçtaü syàt kçtaü kàryaü  % nàsvatantrakçtaü kçtam  // Nar_1.38 //
dhanamålàþ kriyàþ sarvà  $ yatnas tatsàdhane mataþ  &
rakùaõaü vardhanaü bhoga  % iti tasya vidhiþ kramàt  // Nar_1.39 //
tat punas trividhaü j¤eyaü  $ ÷uklaü ÷abalam eva ca  &
kçùõaü ca tasya vij¤eyaþ  % prabhedaþ saptadhà pçthak  // Nar_1.40 //
÷ruta÷auryatapaþkanyà-  $ ÷iùyayàjyànvayàgatam  &
dhanaü saptavidhaü ÷uklam  % udayo 'py asya tadvidhaþ  // Nar_1.41 //
kusãdakçùivàõijya-  $ ÷ulka÷ilpànuvçttibhiþ  &
kçtopakàràd àptaü ca  % ÷abalaü samudàhçtam  // Nar_1.42 //
pàr÷vikadyåtadautyàrti-  $ pratiråpakasàhasaiþ  &
vyàjenopàrjitaü yac ca  % tat kçùõaü samudàhçtam  // Nar_1.43 //
tena krayo vikraya÷ ca  $ dànaü grahaõam eva ca  &
vividhà÷ ca pravartante  % kriyàþ saübhoga eva ca  // Nar_1.44 //
yathàvidhena dravyeõa  $ yat kiücit kurute naraþ  &
tathàvidham avàpnoti  % sa phalaü pretya ceha ca  // Nar_1.45 //
tat punar dvàda÷avidhaü  $ prativarõà÷rayàt smçtam  &
sàdhàraõaü syàt trividhaü  % ÷eùaü navavidhaü smçtam  // Nar_1.46 //
kramàgataü prãtidàyaþ  $ pràptaü ca saha bhàryayà  &
avi÷eùeõa varõànàü  % sarveùàü trividhaü dhanam  // Nar_1.47 //
vai÷eùikaü dhanaü j¤eyaü  $ bràhmaõasya trilakùaõam  &
pratigraheõa yallabdhaü  % yàjyataþ ÷iùyatas tathà  // Nar_1.48 //
trividhaü kùatriyasyàpi  $ pràhur vai÷eùikaü dhanam  &
yuddhopalabdhaü kàra÷ ca  % daõóa÷ ca vyavahàrataþ  // Nar_1.49 //
vai÷eùikaü dhanaü j¤eyaü  $ vai÷yasyà7pi trilakùaõam  &
kçùigorakùavàõijyaiþ  % ÷ådrasyaibhyas tv anugrahàt  // Nar_1.50 //
sarveùàm eva varõànàm  $ eùa dharmyo dhanàgamaþ  &
viparyayàd adharmyaþ syàn  % na ced àpad garãyasã  // Nar_1.51 //
àpatsv anantarà vçttir  $ bràhmaõasya vidhãyate  &
vai÷yavçttis tata÷ coktà  % na jaghanyà kathaücana  // Nar_1.52 //
na kathaücana kurvãta  $ bràhmaõaþ karma vàrùalam  &
vçùalaþ karma na bràhmaü  % patanãye hi te tayoþ  // Nar_1.53 //
utkçùñaü càpakçùñaü ca  $ tayoþ karma na vidyate  &
madhyame karmaõã hitvà  % sarvasàdhàraõe hi te  // Nar_1.54 //
àpadaü bràhmaõas tãrtvà  $ kùatravçttyà hçtair dhanaiþ  &
utsçjet kùatravçttiü tàü  % kçtvà pàvanam àtmanaþ  // Nar_1.55 //
tasyàm eva tu yo vçttau  $ bràhmaõo ramate rasàt  &
kàõóapçùñha÷ cyuto màrgàt  % so 'pàïkteyaþ prakãrtitaþ  // Nar_1.56 //
vai÷yavçttàv avikreyaü  $ bràhmaõasya payo dadhi  &
ghçtaü madhu madhåcchiùñaü  % làkùàkùàrarasàsavàþ  // Nar_1.57 //
màüsaudanatilakùauma-  $ somapuùpaphalapalàþ  &
manuùyaviùa÷astràmbu-  % lavaõàpåpavãrudhaþ  // Nar_1.58 //
nãlãkauùeyacarmàsthi-  $ kutapaika÷aphà mçdaþ  &
uda÷vitke÷apiõyàka-  % ÷àkàdyauùadhayas tathà  // Nar_1.59 //
bràhmaõasya tu vikreyaü  $ ÷uùkaü dàru tçõàni ca  &
gandhadravyairakàvetra-  % tålamålatu÷àd çte  // Nar_1.60 //
svayaü ÷ãrõaü ca vidalaü  $ phalànàü badareïgude  &
rajjuþ kàrpàsikaü såtraü  % tac ced avikçtaü bhavet  // Nar_1.61 //
a÷aktau bheùajasyàrthe  $ yaj¤ahetos tathai9va ca  &
yady ava÷yaü tu vikreyàs  % tilà dhànyena tatsàmàþ  // Nar_1.62 //
avikreyàõi vikrãõan  $ bràhmaõaþ pracyutaþ pathaþ  &
màrge punar avasthàpya  % ràj¤à daõóena bhåyasà  // Nar_1.63 //
pramàõàni pramàõasthaiþ  $ paripàlyàni yatnataþ  &
sãdanti hi pramàõàni  % pramàõair avyavasthitaiþ  // Nar_1.64 //
likhitaü sàkùiõo bhuktiþ  $ pramàõaü trividhaü smçtaü  &
dhanasvãkaraõe yena  % dhanã dhanam upà÷nute  // Nar_1.65 //
likhitaü balavan nityaü  $ jãvantas tv eva sàkùiõaþ  &
kàlàtiharaõàd bhuktir  % iti ÷àstreùu ni÷cayaþ  // Nar_1.66 //
trividhasyàsya dçùñasya  $ pramàõasya yathàkramam  &
pårvaü pårvaü guru j¤eyaü  % bhuktir ebhyo garãyasã  // Nar_1.67 //
vidyamàne 'pi likhite  $ jãvatsv api hi sàkùiùu  &
vi÷eùataþ sthàvaràõàü  % yan na bhuktaü na tat sthiram  // Nar_1.68 //
bhujyamànàn parair arthàn  $ yaþ svàn maurkhyàd upekùate  &
samakùaü jãvato 'py asya  % tàn bhuktiþ kurute va÷e  // Nar_1.69 //
yatkiücid da÷a varùàõi  $ saünidhau prekùate dhanã  &
bhujyamànaü parais tåùõãü  % na sa tal labdhum arhati  // Nar_1.70 //
upekùàü kurvatas tasya  $ tåùõãü bhåtasya tiùñhataþ  &
kàle 'tipanne pårvokte  % vyavahàro na sidhyati  // Nar_1.71 //
ajaóa÷ ced apogaõóo  $ viùaye càsya bhujyate  &
bhuktaü tad vyavahàreõa  % bhoktà tad dhanam arhati  // Nar_1.72 //
àdhiþ sãmà bàladhanaü  $ nikùepopanidhã striyaþ  &
ràjasvaü ÷rotriyasvaü ca  % nopabhogena jãryate  // Nar_1.73 //
pratyakùaparibhogàc ca  $ svàmino dvida÷àþ samàþ  &
àdhyàdãny api jãryante  % strãnarendradhanàd çte  // Nar_1.74 //
strãdhanaü ca narendràõàü  $ na kadàcana jãryate  &
anàgamaü bhujyamànaü  % vatsaràõàü ÷atair api  // Nar_1.75 //
nirbhogo yatra dç÷yeta  $ na dç÷yetàgamaþ kvacit  &
àgamaþ kàraõaü tatra  % na bhogas tatra kàraõam  // Nar_1.76 //
anàgamaü bhujyate yan  $ na tad bhogo 'tivartate  &
prete tu bhoktari dhanaü  % yàti tadvaü÷yabhogyatàm  // Nar_1.77 //
àhartaivàbhiyuktaþ sann  $ arthànàm uddharet padam  &
bhuktir eva vi÷uddhiþ syàt  % pràptànàü pitçtaþ kramàt  // Nar_1.78 //
anvàhitaü hçtaü nyastaü  $ balàvaùñabdhaü yàcitam  &
apratyakùaü ca yad bhuktaü  % ùaó etàny àgamaü vinà  // Nar_1.79 //
tathàråóhavivàdasya  $ pretasya vyavahàriõaþ  &
putreõa so 'rthaþ saü÷odhyo  % na taü bhogo 'tivartate  // Nar_1.80 //
yad vinàgamam apy årdhvaü  $ bhuktaü pårvais tribhir bhavet  &
na tac chakyam apàkartuü  % kramàt tripuruùàgatam  // Nar_1.81 //
santo 'pi na pramàõaü syur  $ mçte dhanini sàkùiõaþ  &
anyatra ÷ràvitaü yat syàt  % svayam àsannamçtyunà  // Nar_1.82 //
na hi pratyarthini prete  $ pramàõaü sàkùiõàü vacaþ  &
sàkùimat karaõaü tatra  % pramàõaü syàd vini÷caye  // Nar_1.83 //
÷ràvitas tv àtureõàpi  $ yas tv artho dharmasaühitaþ  &
mçte 'pi tatra sàkùã syàt  % ùañsu cànvàhitàdiùu  // Nar_1.84 //
kriya rõàdiùu sarveùu  $ balavaty uttarottarà  &
pratigrahàdhikrãteùu  % pårvà pårvà garãyasã  // Nar_1.85 //
sthànalàbhanimittaü hi  $ dànagrahaõam iùyate  &
tat kusãdam iti proktaü  % tena vçttiþ kusãdinàm  // Nar_1.86 //
kàyikà kàlikà caiva  $ kàrità ca tathà smçtà  &
cakravçddhi÷ ca ÷àstreùu  % tasya vçddhi÷ caturvidhà  // Nar_1.87 //
kàyàvirodhinã ÷a÷vat  $ paõapàdyà tu kàyikà  &
pratimàsaü sravati yà  % vçddhiþ sà kàlikà smçtà  // Nar_1.88 //
vçddhiþ sà kàrità nàma  $ ya rõikena svayaükçtà  &
vçddher api punar vçddhi÷  % cakravçddhir udàhçtà  // Nar_1.89 //
çõànàü sàrvabhaumo 'yaü  $ vidhir vçddhikaraþ smçtaþ  &
de÷àcàravidhis tv anyo  % yatra rõam avatiùñhati  // Nar_1.90 //
dviguõaü triguõaü caiva  $ tathànyasmiü÷ caturguõam  &
tathàùñaguõam anyasmin  % de÷e de÷e 'vatiùñhate  // Nar_1.91 //
hiraõyadhànyavastràõàü  $ vçddhir dvitricaturguõà  &
ghçtasyàùñaguõà vçddhiþ  % strãpa÷ånàü ca saütatiþ  // Nar_1.92 //
såtrakarpàsakiõvànàü  $ trapuùaþ sãsakasya ca  &
àyudhànàü ca sarveùàü  % carmaõas tàmralohayoþ  // Nar_1.93 //
anyeùàü caiva sarveùàm  $ iùñakànàü tathaiva ca  &
akùayyà vçddhir eteùàü  % manur àha prajàpatiþ  // Nar_1.94 //
tailànàü caiva sarveùàü  $ madyànàü madhusarpiùàm  &
vçddhir aùñaguõà j¤eyà  % guóasya lavaõasya ca  // Nar_1.95 //
na vçddhiþ prãtidattànàü  $ syàd anàkàrità kvacit  &
anàkàritam apy årdhvaü  % vatsaràrdhàd vivardhate  // Nar_1.96 //
eùa vçddhividhiþ proktaþ  $ prativçddhasya dharmataþ  &
vçddhis tu yoktà dhànyànàü  % vàrdhuùyaü tad udàhçtam  // Nar_1.97 //
àpadaü nistared vai÷yaþ  $ kàmaü vàrdhuùakarmaõà  &
àpatsv api hi kaùñàsu  % bràhmaõasya na vàrdhuùam  // Nar_1.98 //
bràhmaõasya tu yad deyaü  $ sànvayasya na càsti saþ  &
svakulyasyàsya nivapet  % tadabhàve 'sya bandhuùu  // Nar_1.99 //
yadà tu na svakulyàþ syur  $ na ca saübandhibàndhavàþ  &
tadà dadyàt svajàtibhyas  % teùv asatsv apsu nikùipet  // Nar_1.100 //
gçhãtvopagataü dadyàd  $ çõikàyodayaü dhanã  &
adadad yàcyamànas tu  % ÷eùahànim avàpnuyàt  // Nar_1.101 //
lekhyaü dadyàd çõe ÷uddhe  $ tadabhàve prati÷ravam  &
dhanikarõikayor evaü  % vi÷uddhiþ syàt parasparam  // Nar_1.102 //
vi÷rambhahetå dvàv atra  $ pratibhår àdhir eva ca  &
likhitaü sàkùiõa÷ ca dve  % pramàõe vyaktikàrake  // Nar_1.103 //
upasthànàya dànàya  $ pratyayàya tathaiva ca  &
trividhaþ pratibhår dçùñas  % triùv evàrtheùu såribhiþ  // Nar_1.104 //
çõiùv apratikurvatsu  $ pratyaye và vivàdite  &
pratibhås tad çõaü dadyàd  % anupasthàpayaüs tathà  // Nar_1.105 //
bahava÷ cet pratibhuvo  $ dadyus te 'rthaü yathàkçtam  &
arthe 'vi÷eùite hy eùu  % dhanina÷ chandataþ kriyà  // Nar_1.106 //
yaü càrthaü pratibhår dadyàd  $ dhanikenopapãóitaþ  &
çõikas taü pratibhuve  % dviguõaü pratipàdayet  // Nar_1.107 //
adhikriyata ity àdhiþ  $ sa vij¤eyo dvilakùaõaþ  &
kçtakàlopaneya÷ ca  % yàvaddeyodyatas tathà  // Nar_1.108 //
sa punar dvividhaþ prokto  $ gopyo bhogyas tathaiva ca  &
pratidànaü tathaivàsya  % làbhahànir viparyaye  // Nar_1.109 //
pramàdàd dhaninas tadvad  $ àdhau vikçtim àgate  &
vinaùñe målanà÷aþ syàd  % daivaràjakçtàd çte  // Nar_1.110 //
rakùyamàõo 'pi yatràdhiþ  $ kàleneyàd asàratàm  &
àdhir anyo 'dhikartavyo  % deyaü và dhanine dhanam  // Nar_1.111 //
atha ÷aktivihãnaþ syàd  $ çõã kàlaviparyayàt  &
÷akyaprekùam çõaü dàpyaþ  % kàle kàle yathodayam  // Nar_1.112 //
÷akto và yadi dauràtmyàn  $ na dadyàd dhanine dhanam  &
ràj¤à dàpayitavyaþ syàd  % gçhãtvàü÷aü tu viü÷akam  // Nar_1.113 //
na÷yed çõaparãmàõaü  $ kàleneha rõikasya cet  &
jàtisaüj¤àdhivàsànàm  % àgamo lekhyataþ smçtaþ  // Nar_1.114 //
lekhyaü tu dvividhaü j¤eyaü  $ svahastànyakçtaü tathà  &
asàkùimat sàkùimac ca  % siddhir de÷asthites tayoþ  // Nar_1.115 //
de÷àcàràviruddhaü yad  $ vyaktàdhikçtalakùaõam  &
tat pramàõaü smçtaü lekhyam  % aviluptakramàkùaram  // Nar_1.116 //
mattàbhiyuktastrãbàla-  $ balàtkàrakçtaü ca yat  &
tad apramàõakaraõaü  % bhãtopadhikçtaü tathà  // Nar_1.117 //
mçtàþ syuþ sàkùiõo yatra  $ dhanikarõikalekhakàþ  &
tad apy apàrthaü likhitam  % çte tv àdheþ sthirà÷rayàt  // Nar_1.118 //
àdhir yo dvividhaþ prokto  $ jaïgamaþ sthàvaras tathà  &
siddhir atrobhayasyàsya  % bhogo yady asti nànyathà  // Nar_1.119 //
dar÷itaü pratikàlaü yac  $ chràvitaü ÷ràvitaü ca yat  &
lekhyaü sidhyati sarvatra  % mçteùv api hi sàkùiùu  // Nar_1.120 //
a÷rutàrtham adçùñàrthaü  $ vyavahàràrtham eva ca  &
na lekhyaü siddhim àpnoti  % jãvatsv api hi sàkùiùu  // Nar_1.121 //
lekhye de÷àntaranyaste  $ dagdhe durlikhite hçte  &
satas tatkàlakaraõam  % asato dçùñadar÷anam  // Nar_1.122 //
yasmin syàt saü÷ayo lekhye  $ bhåtàbhåtakçte kvacit  &
tatsvahastakriyàcihna-  % pràptiyuktibhir uddharet  // Nar_1.123 //
lekhyaü yac cànyanàmàïkaü  $ hetvantarakçtaü bhavet  &
vipratyaye parãkùyaü tat  % saübandhàgamahetubhiþ  // Nar_1.124 //
lekhyaü yac cànyanàmàïkaü  $ hetvantarakçtaü bhavet  &
vipratyaye parãkùyaü tat  % saübandhàgamahetubhiþ  // Nar_1.124*1 //
likhitaü likhitenaiva  $ sàkùimat sàkùibhir haret  &
sàkùibhyo likhitaü ÷reyo  % likhitena tu sàkùiõaþ  // Nar_1.125 //
chinnabhinnahçtonmçùña-  $ naùñadurlikhiteùu ca  &
kartavyam anyal lekhyaü syàd  % eùa lekhyavidhiþ smçtaþ  // Nar_1.126 //
saüdigdheùu tu kàryeùu  $ dvayor vivadamànayoþ  &
dçùña÷rutànubhåtatvàt  % sàkùibhyo vyaktidar÷anam  // Nar_1.127 //
samakùadar÷anàt sàkùã  $ vij¤eyaþ ÷rotracakùuùoþ  &
÷rotrasya yat paro bråte  % cakùuùaþ kàyakarma yat  // Nar_1.128 //
ekàda÷avidhaþ sàkùã  $ sa tu dçùño manãùibhiþ  &
kçtaþ pa¤cavidhas teùàü  % ùaóvidho 'kçta ucyate  // Nar_1.129 //
likhitaþ smàrita÷ caiva  $ yadçcchàbhij¤a eva ca  &
gåóha÷ cottarasàkùã ca  % sàkùã pa¤cavidhaþ smçtaþ  // Nar_1.130 //
akçtaþ ùaóvidha÷ càpi  $ såribhiþ parikãrtitaþ  &
gràma÷ ca pràóvivàka÷ ca  % ràjà ca vyavahàriõàm  // Nar_1.131 //
kàryeùv abhyantaro yaþ syàd  $ arthinà prahita÷ ca yaþ  &
kulaü kulavivàdeùu  % bhaveyus te 'pi sàkùiõaþ  // Nar_1.132 //
kulãnà çjavaþ ÷uddhà  $ janmataþ karmato 'rthataþ  &
tryavaràþ sàkùiõo 'nindyàþ  % ÷ucayaþ syuþ subuddhayaþ  // Nar_1.133 //
bràhmaõàþ kùatriyà vai÷yàþ  $ ÷ådrà ye càpy aninditàþ  &
prativarõaü bhaveyus te  % sarve sarveùu và punaþ  // Nar_1.134 //
÷reõãùu ÷reõipuruùàþ  $ sveùu vargeùu vargiõaþ  &
bahirvàsiùu bàhyà÷ ca  % striyaþ striùu ca sàkùiõaþ  // Nar_1.135 //
÷reõyàdiùu tu vargeùu  $ ka÷cic ced dveùyatàm iyàt  &
tebhya eva na sàkùã syàd  % dveùñàraþ sarva eva te  // Nar_1.136 //
asàkùy api hi ÷àstreùu  $ dçùñaþ pa¤cavidho budhaiþ  &
vacanàd doùato bhedàt  % svayamukter mçtàntaraþ  // Nar_1.137 //
÷rotriyàdyà vacanataþ  $ stenàdyà doùadar÷anàt  &
bhedàd vipratipattiþ syàd  % vivàde yatra sàkùiõaþ  // Nar_1.138 //
svayamukter anirdiùñaþ  $ svayam evaitya yo vadet  &
mçtàntaro 'rthini prete  % mumårùu÷ràvitàd çte  // Nar_1.139 //
÷rotriyàs tàpasà vçddhà  $ ye ca pravrajità naràþ  &
asàkùiõas te vacanàn  % nàtra hetur udàhçtaþ  // Nar_1.140 //
stenàþ sàhasikà÷ caõóàþ  $ kitavà vadhakàs tathà  &
asàkùiõas te duùñatvàt  % teùu satyaü na vidyate  // Nar_1.141 //
ràj¤à parigçhãteùu  $ sàkùiùv ekàrthani÷caye  &
vacanaü yatra bhidyate  % te syur bhedàd asàkùiõaþ  // Nar_1.142 //
anirdiùñas tu sàkùitve  $ svayam evaitya yo vadet  &
såcãty uktaþ sa ÷àstreùu  % na sa sàkùitvam arhati  // Nar_1.143 //
yo 'rthaþ ÷ràvayitavyaþ syàt  $ tasminn asati càrthini  &
kva tad vadatu sàkùitvam  % ity asàkùã mçtàntaraþ  // Nar_1.144 //
yo 'rthaþ ÷ràvayitavyaþ syàt  $ tasminn asati càrthini  &
kva tad vadatu sàkùitvam  % ity asàkùã mçtàntaraþ  // Nar_1.144*1 //
dvayor vivadator arthe  $ dvayoþ satsu ca sàkùiùu  &
pårvapakùo bhaved yasya  % bhaveyus tasya sàkùiõaþ  // Nar_1.145 //
àdharyaü pårvapakùasya  $ yasminn arthe va÷àd bhavet  &
praùñavyàþ sàkùiõas tatra  % vivàde prativàdinaþ  // Nar_1.146 //
na pareõa samuddiùñam  $ upeyàt sàkùiõaü rahaþ  &
bhedayet taü na cànyena  % hãyetaivaü samàcaran  // Nar_1.147 //
sàkùy uddiùño yadi preyàd  $ gacched vàpi digantaram  &
tacchrotàraþ pramàõaü syuþ  % pramàõaü hy uttarakriyà  // Nar_1.148 //
sudãrgheõàpi kàlena  $ likhitaü siddhim àpnuyàt  &
jànatà càtmanà lekhyaü  % ajànànas tu lekhayet  // Nar_1.149 //
siddhir uktàùñamàd varùàt  $ smàritasyeha sàkùiõaþ  &
à pa¤camàt tathà siddhir  % yadçcchopagatasya tu  // Nar_1.150 //
à tçtãyàt tathà varùàt  $ siddhir gåóhasya sàkùiõaþ  &
à vai saüvatsaràt siddhiü  % vadanty uttarasàkùiõaþ  // Nar_1.151 //
athavà kàlaniyamo  $ na dçùñaþ sàkùiõaü prati  &
smçtyapekùaü hi sàkùitvam  % àhuþ ÷àstravido janàþ  // Nar_1.152 //
yasya nopahatà puüsaþ  $ smçtiþ ÷rotraü ca nitya÷aþ  &
sudãrgheõàpi kàlena  % sa sàkùã sàkùyam arhati  // Nar_1.153 //
asàkùipratyayàs tv anye  $ ùaóvivàdàþ prakãrtitàþ  &
lakùaõàny eva sàkùitvaü  % eùàm àhur manãùiõaþ  // Nar_1.154 //
ulkàhasto 'gnido j¤eyaþ  $ ÷astrapàõis tu ghàtakaþ  &
ke÷àke÷igçhãta÷ ca  % yugapat pàradàrikaþ  // Nar_1.155 //
kuddàlapàõir vij¤eyaþ  $ setubhettà samãpagaþ  &
tathà kuñhàrapàõi÷ ca  % vanachettà prakãrtitaþ  // Nar_1.156 //
abhyagracihno vij¤eyo  $ daõóapàruùyakçn naraþ  &
asàkùipratyayà hy ete  % pàruùye tu parãkùaõam  // Nar_1.157 //
ka÷cit kçtvàtmana÷ cihnaü  $ dveùàt param upadravet  &
hetvarthagatisàmarthyais  % tatra yuktaü parãkùaõam  // Nar_1.158 //
nàrthasaübandhino nàptà  $ na sahàyà na vairiõaþ  &
na dçùñadoùàþ praùñavyà÷  % na vyàdhyàrtà na dåùitàþ  // Nar_1.159 //
dàsanaikçtikà÷raddha-  $ vçddhastrãbàlacàkrikàþ  &
mattonmattapramattàrta-  % kitavagràmayàjakàþ  // Nar_1.160 //
mahàpathikasàmudra-  $ vaõikpravrajitàturàþ  &
lubdhaka÷rotriyàcàra-  % hãnaklãbaku÷ãlavàþ  // Nar_1.161 //
nàstikavràtyadàràgni-  $ tyàgino 'yàjyayàjakàþ  &
ekasthàlãsahàyàri-  % caraj¤àtisanàbhayaþ  // Nar_1.162 //
pràgdçùñadoùa÷ailåùa  $ viùajãvyahituõóikàþ  &
garadàgnidakãnà÷a-  % ÷ådràputropapàtikàþ  // Nar_1.163 //
klàntasàhasika÷rànta-  $ nirdhanàntyàvasàyinaþ  &
bhinnavçttàsamàvçtta-  % jaóatailikamålikàþ  // Nar_1.164 //
bhåtàviùñançpadviùña  $ varùanakùatrasåcakàþ  &
agha÷aüsyàtmavikretç-  % hãnàïgabhagavçttayaþ  // Nar_1.165 //
kunakhã ÷yàvadan ÷vitri-  $ mitradhruk÷añha÷auõóikàþ  &
aindrajàlikalubdhogra  % ÷reõãgaõavirodhinaþ  // Nar_1.166 //
vadhakçccitrakçnmaïkhaþ  $ patitaþ kåñakàrakaþ  &
kuhakaþ pratyavasitas  % taskaro ràjapåruùaþ  // Nar_1.167 //
manuùyaviùa÷astràmbu-  $ lavaõàpåpavãrudhàm  &
vikretà bràhmaõa÷ caiva  % dvijo vàrdhuùika÷ ca yaþ  // Nar_1.168 //
cyutaþ svadharmàt kulikaþ  $ stàvako hãnasevakaþ  &
pitrà vivadamàna÷ ca  % bhedakçc cety asàkùiõaþ  // Nar_1.169 //
asàkùiõo ye nirdiùñà  $ dàsanaikçtikàdayaþ  &
kàryagauravam àsàdya  % bhaveyus te 'pi sàkùiõaþ  // Nar_1.170 //
sàhaseùu ca sarveùu  $ steyasaügrahaõeùu ca  &
pàruùyayo÷ càpy ubhayor  % na parãkùeta sàkùiõaþ  // Nar_1.171 //
teùàm api na bàlaþ syàn  $ naiko na strã na kåñakçt  &
na bàndhavo na càràtir  % bråyus te sàkùyam anyathà  // Nar_1.172 //
bàlo 'j¤ànàd asatyàt strã  $ pàpàbhyàsàc ca kåñakçt  &
vibråyàd bàndhavaþ snehàd  % vairaniryàtanàd ariþ  // Nar_1.173 //
athavànumato yaþ syàd  $ dvayor vivadamànayoþ  &
asàkùy eko 'pi sàkùitve  % praùñavyaþ syàt sa saüsadi  // Nar_1.174 //
yas tv àtmadoùabhinnatvàd  $ asvastha iva lakùyate  &
sthànàt sthànàntaraü gacched  % ekaikaü copadhàvati  // Nar_1.175 //
kàsate 'nibhçto 'kasmàd  $ abhãkùõaü ni÷vasaty api  &
bhåmiü likhati pàdàbhyàü  % bàhu vàso dhunoti ca  // Nar_1.176 //
bhidyate mukhavarõo 'sya  $ lalàñaü svidyate tathà  &
÷oùam àgacchata÷ coùñhàv  % årdhvaü tiryak ca vãkùate  // Nar_1.177 //
tvaramàõa ivàbaddham  $ apçùño bahu bhàùate  &
kåñasàkùã sa vij¤eyas  % taü pàpaü vinayen nçpaþ  // Nar_1.178 //
÷ràvayitvà ca yo 'nyebhyaþ  $ sàkùitvaü tad vinihnute  &
sa vineyo bhç÷ataraü  % kåñasàkùyadhiko hi saþ  // Nar_1.179 //
àhåya sàkùiõaþ pçcchen  $ niyamya ÷apathair bhç÷am  &
samastàn viditàcàràn  % vij¤àtàrthàn pçthak pçthak  // Nar_1.180 //
satyena ÷àpayed vipraü  $ kùatriyaü vàhanàyudhaiþ  &
gobãjakà¤canair vai÷yaü  % ÷ådraü sarvais tu pàtakaiþ  // Nar_1.181 //
puràõair dharmavacanaiþ  $ satyamàhàtmyakãrtanaiþ  &
ançtasyàpavàdai÷ ca  % bhç÷am uttràsya sàkùiõaþ  // Nar_1.182 //
nagno muõóaþ kapàlena  $ bhikùàrthã kùutpipàsitaþ  &
dãnaþ ÷atrugçhaü gacched  % yaþ sàkùyam ançtaü vadet  // Nar_1.183 //
nagare pratiruddhaþ san  $ bahirdvàre bubhukùitaþ  &
amitràn bhåya÷aþ pa÷yed  % yaþ sàkùyam ançtaü vadet  // Nar_1.184 //
yàü ràtrim adhivinnà strã  $ yàü caivàkùaparàjitaþ  &
yàü ca bhàràbhitaptàïgo  % durvivaktà sa tàü vaset  // Nar_1.185 //
sàkùã sàkùyasamudde÷e  $ gokarõa÷ithilaü caran  &
sahasraü vàruõàn pà÷àn  % àtmani pratimu¤cati  // Nar_1.186 //
tasya varùa÷ate pårõe  $ pà÷am ekaü pramucyate  &
evaü sa bandhanàt tasmàn  % mucyate niyutàþ samàþ  // Nar_1.187 //
yàvato bàndhavàüs yasmin  $ hanti sàkùye 'nçtaü vadan  &
tàvataþ saükhyayà tasmin  % ÷çõu saumyànupårva÷aþ  // Nar_1.188 //
pa¤ca pa÷vançte hanti  $ da÷a hanti gavànçte  &
÷atam a÷vànçte hanti  % sahasraü puruùànçte  // Nar_1.189 //
hanti jàtàn ajàtàü÷ ca  $ hiraõyàrthe 'nçtaü vadan  &
sarvaü bhåmyançte hanti  % mà sma bhåmyançtaü vadãþ  // Nar_1.190 //
ekam evàdvitãyaü tat  $ pràhuþ pàvanam àtmanaþ  &
satyaü svargasya sopànaü  % pàràvàrasya naur iva  // Nar_1.191 //
a÷vamedhasahasraü ca  $ satyaü ca tulayà dhçtam  &
a÷vamedhasahasràd dhi  % satyam eva vi÷iùyate  // Nar_1.192 //
varaü kåpa÷atàd vàpi  $ varaü vàpã÷atàt kratuþ  &
varaü kratu÷atàt putraþ  % satyaü putra÷atàd varam  // Nar_1.193 //
bhår dhàrayati satyena  $ satyenodeti bhàskaraþ  &
satyena vàyuþ pavate  % satyenàpaþ sravanti ca  // Nar_1.194 //
satyam eva paraü dànaü  $ satyam eva paraü tapaþ  &
satyam eva paro dharmo  % lokànàm iti naþ ÷rutam  // Nar_1.195 //
satyaü devàþ samàsena  $ manuùyàs tv ançtaü smçtam  &
ihaiva tasya devatvaü  % yasya satye sthità matiþ  // Nar_1.196 //
satyaü bråhy ançtaü tyaktvà  $ satyena svargam eùyasi  &
uktvànçtaü mahàghoraü  % narakaü pratipatsyate  // Nar_1.197 //
nirayeùu ca te ÷a÷vaj  $ jihvàm utkçtya dàruõàþ  &
asibhiþ ÷àtayiùyanti  % balino yamakiükaràþ  // Nar_1.198 //
÷ålair bhetsyanti càkruddhàþ  $ kro÷antam aparàyaõam  &
avàk÷irasam utkùipya  % kùepsyanty agnihradeùu ca  // Nar_1.199 //
anubhåya ca duþkhàs  $ tà÷ ciraü narakavedanàþ  &
iha yàsyasy abhavyàsu  % gçdhrakàkàdiyoniùu  // Nar_1.200 //
j¤àtvaitàn ançte doùठ $ j¤àtvà satye ca sadguõàn  &
satyaü vadoddharàtmànaü  % màtmànaü pàtayiùyasi  // Nar_1.201 //
na bàndhavà na suhçdo  $ na dhanàni mahànty api  &
alaü tàrayituü ÷aktàs  % tamasy ugre nimajjataþ  // Nar_1.202 //
pitaras tv avalambante  $ tvayi sàkùitvam àgate  &
tàrayiùyati kiüvàsmàn  % àtmànaü pàtayiùyati  // Nar_1.203 //
satyam àtmà manuùyasya  $ satye sarvaü pratiùñhitam  &
sarvathaivàtmanàtmànaü  % ÷reyasà yojayiùyasi  // Nar_1.204 //
yàü ca ràtrim ajaniùñhà  $ yàü ràtriü ca mariùyasi  &
vçthà tadantaraü te syàt  % kuryà÷ cet satyam anyathà  // Nar_1.205 //
nàsti satyàt paro dharmo  $ nànçtàt pàtakaü param  &
sàkùidharme vi÷eùeõa  % satyam eva vadet tataþ  // Nar_1.206 //
yaþ paràrthe praharati  $ svàü vàcaü puruùàdhamaþ  &
àtmàrthe kiü na kuryàt sa  % pàpo narakanirbhayaþ  // Nar_1.207 //
arthà vai vàci niyatà  $ vàïmålà vàgviniþsçtàþ  &
yo hy etàü stenayed vàcaü  % sa sarvasteyakçn naraþ  // Nar_1.208 //
sàkùivipratipattau tu  $ pramàõaü bahavo yataþ  &
tatsàmye ÷ucayo gràhyàs  % tatsàmye smçtimattaràþ  // Nar_1.209 //
smçtimatsàkùisàmyaü tu  $ vivàde yatra dç÷yate  &
såkùmatvàt sàkùidharmasya  % sàkùyaü vyàvartate punaþ  // Nar_1.210 //
nirdiùñeùv arthajàteùu  $ sàkùã cet sàkùyam àgataþ  &
na bråyàd akùarasamaü  % na tan nigaditaü bhavet  // Nar_1.211 //
de÷akàlavayodravya-  $ pramàõàkçtijàtiùu  &
yatra vipratipattiþ syàt  % sàkùyaü tad asad ucyate  // Nar_1.212 //
ånam abhyadhikaü càrthaü  $ prabråyur yatra sàkùiõaþ  &
tad apy anuktaü vij¤eyam  % eùa sàkùyavidhiþ smçtaþ  // Nar_1.213 //
pramàdàd dhanino yatra  $ na syàl lekhyaü na sàkùiõaþ  &
arthaü càpahnuyàd vàdã  % tatroktas trividho vidhiþ  // Nar_1.214 //
codanà pratikàlaü ca  $ yuktile÷as tathaiva ca  &
tçtãyaþ ÷apatha÷ coktas  % tair evaü sàdhayet kramàt  // Nar_1.215 //
abhãkùõaü codyamàno yaþ  $ pratihanyàn na tadvacaþ  &
tricatuþpa¤cakçtvo và  % parato 'rthaü tam àvahet  // Nar_1.216 //
codanàpratighàte tu  $ yuktile÷ais tam anviyàt  &
de÷akàlàrthasaübandha-  % parimàõakriyàdibhiþ  // Nar_1.217 //
yuktiùv apy asamarthàsu  $ ÷apathair enam ardayet  &
arthakàlabalàpekùam  % agnyambusukçtàdibhiþ  // Nar_1.218 //
dãptàgnir yaü na dahati  $ yam antardhàrayanty àpaþ  &
sa taraty abhi÷àpaü taü  % kilbiùã syàd viparyaye  // Nar_1.219 //
strãõàü ÷ãlàbhiyogeùu  $ steyasàhasayor api  &
eùa eva vidhir dçùñaþ  % sarvàrthàpahnaveùu ca  // Nar_1.220 //
÷apathà hy api devànàm  $ çùãõàm api ca smçtàþ  &
vasiùñhaþ ÷apathaü ÷epe  % yàtudhàne tu ÷aïkitaþ  // Nar_1.221 //
saptarùayas tathendràya  $ puùkaràrthe samàgatàþ  &
÷epuþ ÷apatham avyagràþ  % parasparavi÷uddhaye  // Nar_1.222 //
ayuktaü sàhasaü kçtvà  $ pratyàpattiü bhajeta yaþ  &
bråyàt svayaü và sadasi  % tasyàrdhavinayaþ smçtaþ  // Nar_1.223 //
gåhamànas tu dauràtmyàd  $ yadi pàpaü sa jãyate  &
sabhyà÷ càtra na tuùyanti  % tãvro daõóa÷ ca pàtyate  // Nar_1.224 //

2.nikùipaþ

svadravyaü yatra vi÷rambhàn  $ nikùipaty avi÷aïkitaþ  &
nikùepo nàma tat proktaü  % vyavahàrapadaü budhaiþ  // Nar_2.01 //
anyadravyavyavahitaü  $ dravyam avyàkçtaü ca yat  &
nikùipyate paragçhe  % tad aupanidhikaü smçtam  // Nar_2.02 //
sa punar dvividhaþ proktaþ  $ sàkùimàn itaras tathà  &
pratidànaü tathaivàsya  % pratyayaþ syàd viparyaye  // Nar_2.03 //
yàcyamànas tu yo dàtrà  $ nikùepaü na prayacchati  &
daõóyaþ sa ràj¤à dàpya÷ ca  % naùñe dàpya÷ ca tatsamam  // Nar_2.04 //
ya÷ càrthaü sàdhayet tena  $ nikùeptur ananuj¤ayà  &
tatràpi daõóyaþ sa bhavet  % tac ca sodayam àvahet  // Nar_2.05 //
grahãtuþ saha yo 'rthena  $ naùño naùñaþ sa dàyinaþ  &
daivaràjakçte tadvan  % na cet taj jihmakàritam  // Nar_2.06 //
eùa eva vidhir dçùño  $ yàcitànvàhitàdiùu  &
÷ilpiùåpanidhau nyàse  % pratinyàse tathaiva ca  // Nar_2.07 //
pratigçhõàti pogaõóaü  $ ya÷ ca sapradhanaü naraþ  &
tasyàpy eùa bhaved dharmaþ  % ùaó ete vidhayaþ samàþ  // Nar_2.08 //

3.saübhåyasamutthànam

vaõikprabhçtayo yatra  $ karma saübhåya kurvate  &
tat saübhåyasamutthànaü  % vyavahàrapadaü smçtam  // Nar_3.01 //
phalahetor upàyena  $ karma saübhåya kurvatàm  &
àdhàrabhåtaþ prakùepas  % tenottiùñheyur aü÷ataþ  // Nar_3.02 //
samo 'tirikto hãno và  $ yatràü÷o yasya yàdç÷aþ  &
kùayavyayau tathà vçddhis  % tasya tatra tathàvidhàþ  // Nar_3.03 //
bhàõóapiõóavyayoddhàra-  $ bhàrasàrànvavekùaõam  &
kuryus te 'vyabhicàreõa  % samaye sve vyavasthitàþ  // Nar_3.04 //
pramàdàn nà÷itaü dàpyaþ  $ pratiùiddhakçtaü ca yat  &
asaüdiùña÷ ca yat kuryàt  % sarvaiþ saübhåyakàribhiþ  // Nar_3.05 //
daivataskararàjotthe  $ vyasane samupasthite  &
yas tat sva÷aktyà saürakùet  % tasyàü÷o da÷amaþ smçtaþ  // Nar_3.06 //
ekasya cet syàd vyasanaü  $ dàyàdo 'sya tad àpnuyàt  &
anyo vàsati dàyàde  % ÷aktà÷ cet sarva eva và  // Nar_3.07 //
çtvijàü vyasane 'py evam  $ anyas tat karma nistaret  &
labheta dakùiõàbhàgaü  % sa tasmàt saüprakalpitam  // Nar_3.08 //
çtvig yàjyam aduùñaü  $ yas tyajed anapakàriõam  &
aduùñaü va rtvijaü yàjyo  % vineyau tàv ubhàv api  // Nar_3.09 //
çtvik tu trividho dçùñaþ  $ pårvajuùñaþ svayaükçtaþ  &
yadçcchayà ca yaþ kuryàd  % àrtvijyaü prãtipårvakam  // Nar_3.10 //
kramàgateùv eùa dharmo  $ vçteùv çtvikùu ca svayam  &
yàdçcchike tu saüyàjye  % tattyàge nàsti kilbiùam  // Nar_3.11 //
÷ulkasthànaü vaõik pràptaþ  $ ÷ulkaü dadyàd yathopagam  &
na tad vyatihared ràj¤àü  % balir eùa prakalpitaþ  // Nar_3.12 //
÷ulkasthànaü pariharan  $ na kàle krayavikrayã  &
mithyoktvà ca parãmàõaü  % dàpyo 'ùñaguõam atyayam  // Nar_3.13 //
ka÷cic cet saücaran de÷àt  $ preyàd abhyàgato vaõik  &
ràjàsya bhàõóaü tad rakùet  % yàvad dàyàdadar÷anam  // Nar_3.14 //
dàyàde 'sati bandhubhyo  $ j¤àtibhyo và tad arpayet  &
tadabhàve suguptaü tad  % dhàrayed da÷atãþ samàþ  // Nar_3.15 //
asvàmikam adàyàdaü  $ da÷avarùasthitaü tataþ  &
ràjà tad àtmasàt kuryàd  % evaü dharmo na hãyate  // Nar_3.16 //

4.dattàpradànikam

dattvà dravyam asamyag yaþ  $ punar àdàtum icchati  &
dattàpradànikaü nàma  % tad vivàdapadaü smçtam  // Nar_4.01 //
adeyam atha deyaü ca  $ dattaü càdattam eva ca  &
vyavahàreùu vij¤eyo  % dànamàrga÷ caturvidhaþ  // Nar_4.02 //
tatra hyaùñàv adeyàni  $ deyam ekavidhaü smçtam  &
dattaü saptavidhaü vidyàd  % adattaü ùoóa÷àtmakam  // Nar_4.03 //
anvàhitaü yàcitakam  $ àdhiþ sàdhàraõaü ca yat  &
nikùepaþ putradàraü ca  % sarvasvaü cànvaye sati  // Nar_4.04 //
àpatsv api hi kaùñàsu  $ vartamànena dehinà  &
adeyàny àhur àcàryà  % yac cànyasmai prati÷rutam  // Nar_4.05 //
kuñumbabharaõàd dravyaü  $ yatkiücid atiricyate  &
tad deyam upahçtyànyad  % dadad doùam avàpnuyàt  // Nar_4.06 //
paõyamålyaü bhçtis tuùñyà  $ snehàt pratyupakàrataþ  &
strã÷ulkànugrahàrthaü ca  % dattaü dànavido viduþ  // Nar_4.07 //
adattaü tu bhayakrodha-  $ ÷okavegarujànvitaiþ  &
tathotkocaparãhàsa-  % vyatyàsacchalayogataþ  // Nar_4.08 //
bàlamåóhàsvatantràrta-  $ mattonmattàpavarjitam  &
kartà mamàyaü karmeti  % pratilàbhecchayà ca yat  // Nar_4.09 //
apàtre pàtram ity ukte  $ kàrye càdharmasaühite  &
yad dattaü syàd avij¤ànàd  % adattaü tad api smçtam  // Nar_4.10 //
gçhõàty adattaü yo lobhàd  $ ya÷ càdeyaü prayacchati  &
adattàdàyako daõóyas  % tathàdeyasya dàyakaþ  // Nar_4.11 //

5.abhyupetyà÷u÷råùà

abhyupetya tu ÷u÷råùàü  $ yas tàü na pratipadyate  &
a÷u÷råùàbhyupetyaitad  % vivàdapadam ucyate  // Nar_5.01 //
÷u÷råùakaþ pa¤cavidhaþ  $ ÷àstre dçùño manãùibhiþ  &
caturvidhaþ karmakaras  % teùàü dàsàs tripa¤cakàþ  // Nar_5.02 //
÷iùyàntevàsibhçtakà÷  $ caturthas tv adhikarmakçt  &
ete karmakaràþ proktà  % dàsàs tu gçhajàdayaþ  // Nar_5.03 //
sàmànyam asvatantratvam  $ eùàm àhur manãùiõaþ  &
jàtikarmakçtas tåkto  % vi÷eùo vçttir eva ca  // Nar_5.04 //
karmàpi dvividhaü j¤eyam  $ a÷ubhaü ÷ubham eva ca  &
a÷ubhaü dàsakarmoktaü  % ÷ubhaü karmakçtàü smçtam  // Nar_5.05 //
gçhadvàrà÷ucisthàna-  $ rathyàvaskara÷odhanam  &
guhyàïgaspar÷anocchiùña-  % viõmåtragrahaõojjhanam  // Nar_5.06 //
iùñataþ svàmina÷ càïgair  $ upasthànam athàntataþ  &
a÷ubhaü karma vij¤eyaü  % ÷ubham anyad ataþ param  // Nar_5.07 //
à vidyàgrahaõàc chiùyaþ  $ ÷u÷råùet prayato gurum  &
tadvçttir gurudàreùu  % guruputre tathaiva ca  // Nar_5.08 //
brahmacàrã cared bhaikùam  $ adhaþ÷àyy analaïkçtaþ  &
jaghanya÷àyã sarveùàü  % pårvotthàyã guror gçhe  // Nar_5.09 //
nàsaüdiùñaþ pratiùñheta  $ tiùñhed vàpi guruü kvacit  &
saüdiùñaþ karma kurvãta  % ÷akta÷ ced avicàrayan  // Nar_5.10 //
yathàkàlam adhãyãta  $ yàvan na vimanà guruþ  &
àsãno 'dho guroþ kårce  % phalake và samàhitaþ  // Nar_5.11 //
anu÷àsya÷ ca guruõà  $ na ced anuvidhãyate  &
avadhenàthavà hanyàt  % rajjvà veõudalena và  // Nar_5.12 //
bhç÷aü na tàóayed enaü  $ nottamàïge na vakùasi  &
anu÷àsyàtha vi÷vàsyaþ  % ÷àsyo ràj¤ànyathà guruþ  // Nar_5.13 //
samàvçtta÷ ca gurave  $ pradàya gurudakùiõàm  &
pratãyàt svagçhàn eùà  % ÷iùyavçttir udàhçtà  // Nar_5.14 //
sva÷ilpam icchann àhartuü  $ bàndhavànàm anuj¤ayà  &
àcàryasya vased ante  % kàlaü kçtvà suni÷citam  // Nar_5.15 //
àcàryaþ ÷ikùayed enaü  $ svagçhàd dattabhojanam  &
na cànyat kàrayet karma  % putravac cainam àcaret  // Nar_5.16 //
÷ikùayantam aduùñaü ca  $ yas tv àcàryaü parityajet  &
balàd vàsayitavyaþ syàd  % vadhabandhau ca so 'rhati  // Nar_5.17 //
÷ikùito 'pi kçtaü kàlam  $ antevàsã samàpnuyàt  &
tatra karma ca yat kuryàd  % àcàryasyaiva tatphalam  // Nar_5.18 //
gçhãta÷ilpaþ samaye  $ kçtvàcàryaü pradakùiõam  &
÷aktita÷ cànumànyainam  % antevàsã nivartayet  // Nar_5.19 //
bhçtakas trividho j¤eya  $ uttamo madhyamo 'dhamaþ  &
÷aktibhaktyanuråpà syàd  % eùàü karmà÷rayà bhçtiþ  // Nar_5.20 //
uttamas tv àyudhãyo 'tra  $ madhyamas tu kçùãvalaþ  &
adhamo bhàravàhaþ syàd  % ity evaü trividho bhçtaþ  // Nar_5.21 //
artheùv adhikçto yaþ syàt  $ kuñumbasya tathopari  &
so 'dhikarmakaro j¤eyaþ  % sa ca kauñumbikaþ smçtaþ  // Nar_5.22 //
÷ubhakarmakaràs tv ete  $ catvàraþ samudàhçtàþ  &
jaghanyakarmabhàjas tu  % ÷eùà dàsàs tripa¤cakàþ  // Nar_5.23 //
gçhajàtas tathà krãto  $ labdho dàyàd upàgataþ  &
anàkàlabhçtas tadvad  % àdhattaþ svàminà ca yaþ  // Nar_5.24 //
mokùito mahata÷ carõàt  $ pràpto yuddhàt paõe jitaþ  &
tavàham ity upagataþ  % pravrajyàvasitaþ kçtaþ  // Nar_5.25 //
bhaktadàsa÷ ca vij¤eyas  $ tathaiva vaóavàbhçtaþ  &
vikretà càtmanaþ ÷àstre  % dàsàþ pa¤cada÷à smçtàþ  // Nar_5.26 //
tatra pårva÷ caturvargo  $ dàsatvàn na vimucyate  &
prasàdàd svàmino 'nyatra  % dàsyam eùàü kramàgatam  // Nar_5.27 //
ya÷ caiùàü svàminaü ka÷cin  $ mokùayet pràõasaü÷ayàt  &
dàsatvàt sa vimucyeta  % putrabhàgaü labheta ca  // Nar_5.28 //
anàkàlabhçto dàsyàn  $ mucyate goyugaü dadat  &
saübhakùitaü yad durbhikùe  % na tac chudhyeta karmaõà  // Nar_5.29 //
àdhatto 'pi dhanaü dattvà  $ svàmã yady enam uddharet  &
athopagamayed enaü  % sa vikrãtàd anantaraþ  // Nar_5.30 //
dattvà tu sodayam çõaü  $ çõã dàsyàt pramucyate  &
kçtakàlàbhyupagamàt  % kçtako 'pi vimucyate  // Nar_5.31 //
tavàham ity upagato  $ yuddhapràptaþ paõe jitaþ  &
prati÷ãrùapradànena  % mucyate tulyakarmaõà  // Nar_5.32 //
ràj¤a eva tu dàsaþ syàt  $ pravrajyàvasito naraþ  &
na tasya pratimokùo 'sti  % na vi÷uddhiþ kathaücana  // Nar_5.33 //
bhaktasyopekùaõàt sadyo  $ bhaktadàsaþ pramucyate  &
nigrahàd vaóavàyà÷ ca  % mucyate vaóavàbhçtaþ  // Nar_5.34 //
vikrãõãte ya àtmànaü  $ svatantraþ san naràdhamaþ  &
sa jaghanyataras teùàü  % naiva dàsyàt pramucyate  // Nar_5.35 //
cauràpahçtavikrãtà  $ ye ca dàsãkçtà balàt  &
ràj¤à mokùayitavyàs te  % dàsatvaü teùu neùyate  // Nar_5.36 //
varõànàü pràtilomyena  $ dàsatvaü na vidhãyate  &
svadharmatyàgino 'nyatra  % dàravad dàsatà matà  // Nar_5.37 //
tavàham iti càtmànaü  $ yo 'svatantraþ prayacchati  &
na sa taü pràpnuyàt kàmaü  % pårvasvàmã labheta tam  // Nar_5.38 //
adhanàs traya evoktà  $ bhàryà dàsas tathà sutaþ  &
yat te samadhigacchanti  % yasya te tasya tad dhanam  // Nar_5.39 //
svadàsam icched yaþ kartum  $ adàsaü prãtamànasaþ  &
skandhàd àdàya tasyàpi  % bhindyàt kumbhaü sahàmbhasà  // Nar_5.40 //
akùatàbhiþ sapuùpàbhir  $ mårdhany enam avàkiret  &
adàsa iti coktvà triþ  % pràïmukhaü tam athotsçjet  // Nar_5.41 //
tataþprabhçti vaktavyaþ  $ svàmyanugrahapàlitaþ  &
bhojyànnaþ pratigçhya÷ ca  % bhavaty abhimata÷ ca saþ  // Nar_5.42 //

6.vetanasyànapàkarma

bhçtànàü vetanasyokto  $ dànàdànavidhikramaþ  &
vetanasyànapàkarma  % tad vivàdapadaü smçtam  // Nar_6.1 //
bhçtàya vetanaü dadyàt  $ karmasvàmã yathàkramam  &
àdau madhye 'vasàne và  % karmaõo yad vini÷citam  // Nar_6.2 //
bhçtàvani÷citàyàü tu  $ da÷abhàgaü samàpnuyuþ  &
làbhagobãjasasyànàü  % vaõiggopakçùãbalàþ  // Nar_6.3 //
karmopakaraõaü caiùàü  $ kriyàü prati yad àhçtam  &
àptabhàvena kurvãta  % na jihmena samàcaret  // Nar_6.4 //
karmàkurvan prati÷rutya  $ kàryo dattvà bhçtiü balàt  &
bhçtiü gçhãtvàkurvàõo  % dviguõàü bhçtim àvahet  // Nar_6.5 //
kàle 'pårõe tyajet karma  $ bhçtinà÷o 'sya càrhati  &
svàmidoùàd apàkràman  % yàvat kçtam avàpnuyàt  // Nar_6.6 //
bhçtiùaóbhàgam àbhàùya  $ pathi yugyakçtaü tyajan  &
adadat kàrayitvà tu  % karmaivaü sodayàü bhçtim  // Nar_6.7 //
anayan bhàñayitvà tu  $ bhàõóavàn yànavàhane  &
dàpyo bhçticaturbhàgaü  % samam ardhapathe tyajan  // Nar_6.8 //
anayan vàhako 'py evaü  $ bhçtihànim avàpnuyàt  &
dviguõàü tu bhçtiü dàpyaþ  % prasthàne vighnam àcaran  // Nar_6.9 //
bhàõóaü vyasanam àgacched  $ yadi vàhakadoùataþ  &
dàpyo yat tatra naùñaü syàd  % daivaràjakçtàd çte  // Nar_6.10 //
gavàü ÷atàd vatsatarã  $ dhenuþ syàd dvi÷atàd bhçtiþ  &
prati samvatsaraü gope  % sadoha÷ càùñame 'hani  // Nar_6.11 //
upànayet gà gopàya  $ pratyahaü rajanãkùaye  &
cãçõàþ pãtà÷ ca tà gopaþ  % sàyàhne pratyupànayet  // Nar_6.12 //
syàc ced govyasanaü gopo  $ vyàyacchet tatra ÷aktitaþ  &
a÷aktas tårõam àgamya  % svàmine tan nivedayet  // Nar_6.13 //
avyàyac channavikro÷an  $ svàmine cànivedayan  &
voóhum arhati gopas tàü  % vinayaü càpi ràjani  // Nar_6.14 //
naùñavinaùñaü kçmibhiþ  $ ÷vahataü viùame mçtam  &
hãnaü puruùakàreõa  % gopàyaiva nipàtayet  // Nar_6.15 //
ajàvike tathàruddhe  $ vçkaiþ pàle tv anàyati  &
yat prasahya vçko hanyàt  % pàle tatkilbiùam bhavet  // Nar_6.16 //
tàsàü caivàniruddhànàü  $ carantãnàü mitho vane  &
yàm utpatya vçko hanyàn  % na pàlas tatra kilbiùã  // Nar_6.17 //
vighuùya tu hçtaü caurair  $ na pàlo dàtum arhati  &
yadi de÷e ca kàle ca  % svàminaþ svasya ÷aüsati  // Nar_6.18 //
etena sarvapàlànàü  $ vivàdaþ samudàhçtaþ  &
mçteùu ca vi÷uddhiþ syàt  % pàlasyàïkàdidar÷anàt  // Nar_6.19 //
÷ulkaü gçhãtvà paõyastrã  $ necchantã dvis tad àvahet  &
aprayacchaüs tadà ÷ulkam  % anubhåya pumàn striyam  // Nar_6.20 //
ayonau kramate yas tu  $ bahubhir vàpi vàsayet  &
÷ulkam aùñaguõaü dàpyo  % vinayas tàvad eva ca  // Nar_6.21 //
paràjire gçhaü kçtvà  $ stomaü dattvà vaset tu yaþ  &
sa tad gçhãtvà nirgacchet  % tçõakàùñheùñakàdikam  // Nar_6.22 //
stomavàhãni bhàõóàni  $ pårõakàlàny upànayet  &
grahãtur àbhaved bhagnaü  % naùñaü cànyatra saüplavàt  // Nar_6.23 //

7.asvàmivikrayaþ

nikùiptaü và paradravyaü  $ naùñaü labdhvàpahçtya và  &
vikrãyate 'samakùaü yad  % vij¤eyo 'svàmivikrayaþ  // Nar_7.1 //
dravyam asvàmivikrãtaü  $ pràpya svàmã samàpnuyàt  &
prakà÷aü krayataþ ÷uddhiþ  % kretuþ steyaü rahaþ krayàt  // Nar_7.2 //
asvàmyanumatàd dàsàd  $ asata÷ ca janàd rahaþ  &
hãnamålyam avelàyàü  % krãõaüs taddoùabhàg bhavet  // Nar_7.3 //
na gåhetàgamaü kretà  $ ÷uddhis tasya tadàgamàt  &
viparyaye tulyadoùaþ  % steyadaõóaü ca so 'rhati  // Nar_7.4 //
vikretà svàmine 'rthaü ca  $ kretur målyaü ca tatkçtam  &
dadyàd daõóaü tathà ràj¤e  % vidhir asvàmivikraye  // Nar_7.5 //

pareõa nihitaü labdhvà  $ ràjany upaharen nidhim  &
ràjagàmã nidhiþ sarvaþ  % sarveùàü bràhmaõàd çte  // Nar_7.6 //
bràhmaõo 'pi nidhiü labdhvà  $ kùipraü ràj¤e nivedayet  &
tena dattaü ca bhå¤jãta  % stenaþ syàd anivedayan  // Nar_7.7 //
svam apy arthaü tathà naùñaü  $ labdhvà ràj¤e nivedayet  &
gçhõãyàt tatra taü ÷uddham  % a÷uddhaü syàt tato 'nyathà  // Nar_7.8 //

8.krãtànu÷ayaþ

vikrãya paõyaü målyena  $ kretur yan na pradãyate  &
vikrãyàsaüpradànaü tad  % vivàdapadam ucyate  // Nar_8.1 //
loke 'smin dvividhaü dravyaü  $ jaïgamaü sthàvaraü tathà  &
krayavikrayadharmeùu  % sarvaü tat paõyam ucyate  // Nar_8.2 //
ùaóvidhas tasya tu budhair  $ dànàdànavidhiþ smçtaþ  &
gaõimaü tulimaü meyaü  % kriyayà råpataþ ÷riyà  // Nar_8.3 //
vikrãya paõyaü målyena  $ kretur yo na prayacchati  &
sthàvarasya kùayaü dàpyo  % jaïgamasya kriyàphalam  // Nar_8.4 //
argha÷ ced apahãyeta  $ sodayaü paõyam àvahet  &
sthàyinàm eùa niyamo  % diglàbho digvicàriõàm  // Nar_8.5 //
upahanyeta và paõyaü  $ dahyetàpahriyeta và  &
vikretur eva so 'nartho  % vikrãyàsamprayacchataþ  // Nar_8.6 //
nirdoùaü dar÷ayitvà tu  $ sadoùaü yaþ prayacchati  &
målyaü taddviguõaü dàpyo  % vinayaü tàvad eva ca  // Nar_8.7 //
tathànyahaste vikrãya  $ yo 'nyasmai saüprayacchati  &
so 'pi taddviguõaü dàpyo  % vineyas tàvad eva ca  // Nar_8.8 //
dãyamànaü na gçhõàti  $ krãtaü paõyaü ca yaþ krayã  &
vikrãõànas tad anyatra  % vikretà nàparàdhnuyàt  // Nar_8.9 //
dattamålyasya paõyasya  $ vidhir eùa prakãrtitaþ  &
adatte 'nyatra samayàn  % na vikretur atikramaþ  // Nar_8.10 //
làbhàrthe vaõijàü sarva-  $ paõyeùu krayavikrayaþ  &
sa ca làbho 'rgham àsàdya  % mahàn bhavati và na và  // Nar_8.11 //
tasmàd de÷e ca kàle ca  $ vaõig arghaü paràkramet  &
na jihmena pravarteta  % ÷reyàn evaü vaõikpathaþ  // Nar_8.12 //

9.vikrãyàsaüpradànam

krãtvà målyena yaþ paõyaü  $ kretà na bahu manyate  &
krãtvànu÷aya ity etad  % vivàdapadam ucyate  // Nar_9.1 //
krãtvà målyena yat paõyaü  $ duùkrãtaü manyate krayã  &
vikretuþ pratideyaü tat  % tasminn evàhny avikùatam  // Nar_9.2 //
dvitãye 'hni dadat kretà  $ målyàt triü÷àü÷am àvahet  &
dviguõaü tat tçtãye 'hni  % parataþ kretur eva tat  // Nar_9.3 //
kretà paõyaü parãkùeta  $ pràk svayaü guõadoùataþ  &
parãkùyàbhimataü krãtaü  % vikretur na bhavet punaþ  // Nar_9.4 //
tryahàd dohyaü parãkùeta  $ pa¤càhàd vàhyam eva tu  &
muktàvajrapravàlànàü  % saptàhaü syàt parãkùaõam  // Nar_9.5 //
dvipadàm ardhamàsaü syàt  $ puüsàü taddviguõaü striyàþ  &
da÷àhaü sarvabãjànàm  % ekàhaü lohavàsasàm  // Nar_9.6 //
paribhuktaü ca yad vàsaþ  $ kliùñaråpaü malãmasam  &
sadoùam api vikrãtaü  % vikretur na bhavet punaþ  // Nar_9.7 //
målyàùñabhàgo hãyeta  $ sakçd dhautasya vàsasaþ  &
dviþ pàdas tris tribhàgas tu  % catuþkçtvo 'rdham eva ca  // Nar_9.8 //
ardhakùayàt tu parataþ  $ pàdàü÷àpacayaþ kramàt  &
yàvat kùãõada÷aü jãrõaü  % jãrõasyàniyamaþ kùaye  // Nar_9.9 //
lohànàm api sarveùàü  $ hetur agnikriyàvidhau  &
kùayaþ saüskriyamàõànàü  % teùàü dçùño 'gnisaügamàt  // Nar_9.10 //
suvarõasya kùayo nàsti  $ rajate dvipalaü ÷atam  &
÷atam aùñapalaü j¤eyaü  % kùayas syàt trapusãsayoþ  // Nar_9.11 //
tàmre pa¤capalaü vidyàd  $ vikàrà ye ca tanmayàþ  &
taddhàtånàm anekatvàd  % ayaso 'niyamaþ kùaye  // Nar_9.12 //
tàntavasya ca saüskàre  $ kùayavçddhã udàhçte  &
såtrakàrpàsikorõànàü  % vçddhir da÷apalaü ÷atam  // Nar_9.13 //
sthålasåtravatàü teùàü  $ madhyànàü pa¤cakaü ÷atam  &
tripalaü tu susåkùmàõàm  % antaþkùaya udàhçtaþ  // Nar_9.14 //
triü÷àü÷o romaviddhasya  $ kùayaþ karmakçtasya tu  &
kauùeyavalkalànàü tu  % naiva vçddhir na ca kùayaþ  // Nar_9.15 //

krãtvà nànu÷ayaü kuryàd  $ vaõik paõyavicakùaõaþ  &
vçddhikùayau tu jànãyàt  % paõyànàm àgamaü tathà  // Nar_9.16 //

10.samayasyànapàkarma

pàùaõóanaigamàdãnàü  $ sthitiþ samaya ucyate  &
samayasyànapàkarma  % tad vivàdapadaü smçtam  // Nar_10.1 //
pàùaõóanaigama÷reõã-  $ pågavràtagaõàdiùu  &
saürakùet samayaü ràjà  % durge janapade tathà  // Nar_10.2 //
yo dharmaþ karma yac caiùàm  $ upasthànavidhi÷ ca yaþ  &
yac caiùàü vçttyupàdànam  % anumanyeta tat tathà  // Nar_10.3 //
pratikålaü ca yad ràj¤aþ  $ prakçtyavamataü ca yat  &
bàdhakaü ca yad arthànàü  % tat tebhyo vinivartayet  // Nar_10.4 //
mithaþ saüghàtakaraõam  $ ahitaü ÷astradhàraõam  &
parasparopaghàtaü ca  % teùàü ràjà na marùayet  // Nar_10.5 //
pçthag gaõàü÷ ca ye bhindyus  $ te vineyà vi÷eùataþ  &
àvaheyur bhayaü ghoraü  % vyàdhivat te hy upekùitàþ  // Nar_10.6 //
doùavat karaõaü yat syàd  $ anàmnàyaprakalpitam  &
pravçttam api tad ràjà  % ÷reyaskàmo nivartayet  // Nar_10.7 //

11.kùetrajavivàdaþ

setukedàramaryàdà-  $ vikçùñàkçùñani÷cayàþ  &
kùetràdhikàrà yatra syur  % vivàdaþ kùetrajas tu saþ  // Nar_11.1 //
kùetrasãmàvirodheùu  $ sàmantebhyo vini÷cayaþ  &
nagaragràmagaõino  % ye ca vçddhatamà naràþ  // Nar_11.2 //
gràmasãmàsu ca bahir  $ ye syus tatkçùijãvinaþ  &
gopa÷àkunikavyàdhà  % ye cànye vanagocaràþ  // Nar_11.3 //
samunnayeyus te sãmàü  $ lakùaõair upalakùitàm  &
tuùàïgàrakapàlai÷ ca  % kumbhair àyatanair drumaiþ  // Nar_11.4 //
abhij¤àtai÷ ca valmãka-  $ sthalanimnonnatàdibhiþ  &
kedàràràmamàrgai÷ ca  % puràõaiþ setubhis tathà  // Nar_11.5 //
nimnagàpahçtotsçùña-  $ naùñacihnàsu bhåmiùu  &
tatprade÷ànumànàc ca  % pramàõair bhogadar÷anaiþ  // Nar_11.6 //
atha ced ançtaü bråyuþ  $ sàmantàs tadvini÷caye  &
sarve pçthak pçthag daõóyà  % ràj¤à madhyamasàhasam  // Nar_11.7 //
gaõavçddhàdayas tv anye  $ daõóaü dàpyàþ pçthak pçthak  &
vineyàþ prathamena syuþ  % sàhasenànçte sthitàþ  // Nar_11.8 //
naikaþ samunnayet sãmàü  $ naraþ pratyayavàn api  &
gurutvàd asya dharmasya  % kriyaiùà bahuùu sthità  // Nar_11.9 //
eka÷ ced unnayet sãmàü  $ sopavàsaþ samàhitaþ  &
raktamàlyàmbaradharaþ  % kùitim àropya mårdhani  // Nar_11.10 //
yadà ca na syur j¤àtàraþ  $ sãmàyà na ca lakùaõam  &
tadà ràjà dvayoþ sãmàm  % uddhared iùñataþ svayam  // Nar_11.11 //
etenaiva gçhodyàna-  $ nipànàyatanàdiùu  &
vivàdavidhir àkhyàtas  % tathà gràmàntareùu ca  // Nar_11.12 //
avaskarasthala÷vabhra-  $ bhramasyandanikàdibhiþ  &
catuùpathasurasthàna-  % rathyàmàrgàn na rodhayet  // Nar_11.13 //
parakùetrasya madhye tu  $ setur na pratiùidhyate  &
mahàguõo 'lpabàdha÷ ca  % vçddhir iùñà kùaye sati  // Nar_11.14 //
setus tu dvididho j¤eyaþ  $ kheyo bandhyas tathaiva ca  &
toyapravartanàn kheyo  % bandhyaþ syàt tannivartanàt  // Nar_11.15 //
nàntareõodakaü sasyaü  $ na÷yed abhyudakena tu  &
ya evànudake doùaþ  % sa evàbhyudake smçtaþ  // Nar_11.16 //
pårvapravçttam utsannam  $ apçùñvà svàminaü tu yaþ  &
setuü pravartayet ka÷cin  % na sa tatphalabhàg bhavet  // Nar_11.17 //
mçte tu svàmini punas  $ tadvaü÷ye vàpi mànave  &
ràjànam àmantrya tataþ  % prakuryàt setukarma tat  // Nar_11.18 //
ato 'nyathà kle÷abhàk syàn  $ mçgavyàdhànudar÷anàt  &
iùavas tasya na÷yanti  % yo viddham anuvidhyati  // Nar_11.19 //
a÷aktapretanaùñeùu  $ kùetrikeùv anivàritaþ  &
kùetraü ced vikçùet ka÷cid  % a÷nuvãta sa tatphalam  // Nar_11.20 //
vikçùyamàõe kùetre cet  $ kùetrikaþ punar àvrajet  &
khilopacàraü tat sarvaü  % dattvà svakùetram àpnuyàt  // Nar_11.21 //
tadaùñabhàgàpacayàd  $ yàvat sapta gatàþ samàþ  &
saüpràpte tv aùñame varùe  % bhuktaü kùetraü labheta saþ  // Nar_11.22 //
saüvatsareõàrdhakhilaü  $ khilaü tad vatsarais tribhiþ  &
pa¤cavarùàvasannaü tu  % syàt kùetram añavãsamam  // Nar_11.23 //
kùetraü tripuruùaü yat syàd  $ gçhaü và syàt kramàgatam  &
ràjaprasàdàd anyatra  % na tadbhogaþ paraü nayet  // Nar_11.24 //
utkramya tu vçtiü yatra  $ sasyaghàto gavàdibhiþ  &
pàlaþ ÷àsyo bhavet tatra  % na cec chaktyà nivàrayet  // Nar_11.25 //
samålasasyanà÷e tu  $ tatsvàmã samam àpnuyàt  &
vadhena pàlo mucyeta  % daõóaü svàmini pàtayet  // Nar_11.26 //
gauþ prasåtà da÷àhàt ca  $ mahokùàjàviku¤jaràþ  &
nivàryàs tu prayatnena  % teùàü svàmã na daõóabhàk  // Nar_11.27 //
màùaü gàü dàpayed daõóaü  $ dvau màùau mahiùãü tathà  &
ajàvike savatse tu  % daõóaþ syàd ardhamàùakaþ  // Nar_11.28 //
adaõóyà hastino '÷và÷ ca  $ prajàpàlà hi te smçtàþ  &
adaõóyà garbhiõã gau÷ ca  % såtikà càbhisàriõã  // Nar_11.29 //

proktas tu dvir niùaõõànàü  $ vasantyàü tu caturguõam  &
pratyakùacàrakàõàü tu  % cauradaõóaþ smçñas tathà  // Nar_11.30 //
yà naùñàþ pàladoùeõa  $ gàvaþ kùetraü samà÷ritàþ  &
na tatra gomino daõóaþ  % pàlas taü daõóam arhati  // Nar_11.31 //
ràjagràhagçhãto và  $ vajrà÷anihato 'pi và  &
atha sarpeõa daùño và  % giry agràt patito 'pi và  // Nar_11.32 //
siühavyàghrahato vàpi  $ vyàdhibhiþ caiva pàtitaþ  &
na tatra doùaþ pàlasya  % na ca doùo 'sti gominàm  // Nar_11.33 //
gobhis tu bhakùitaü dhànyaü  $ yo naraþ pratimàrgati  &
sàmantasya ÷ado deyo  % dhànyaü yat tatra vàpitam  \
gavatraü gomine deyaü  # dhànyaü tatkarùikasya tu  // Nar_11.34 //
gràmopànte ca yat kùetraü  $ vivãtànte mahàpathe  &
anàvçte cet tannà÷e  % na pàlasya vyatikramaþ  // Nar_11.35 //
pathi kùetre vçtiþ kàryà  $ yàm uùñro nàvalokayet  &
na laïghayet pa÷ur nà÷vo  % na bhidyàd yàü ca såkaraþ  // Nar_11.36 //
gçhaü kùetraü ca vij¤eyaü  $ vàsahetuþ kuñumbinàm  &
tasmàt tan nàkùiped ràjà  % tad dhi målaü kuñumbinàm  // Nar_11.37 //
vçddhe janapade ràj¤o  $ dharmaþ ko÷a÷ ca vardhate  &
hãyate hãyamàne ca  % vçddhihetum ataþ ÷rayet  // Nar_11.38 //

12.strãpuüsayogaþ

vivàhàdividhiþ strãõàü  $ yatra puüsàü ca kãrtyate  &
strãpuüsayoganàmaitad  % vivàdapadam ucyate  // Nar_12.1 //
strãpuüsayos tu saübandhàd  $ varaõaü pràg vidhãyate  &
varaõàd grahaõaü pàõeþ  % saüskàro 'tha dvilakùaõaþ  // Nar_12.2 //
tayor aniyataü proktaü  $ varaõaü doùadar÷anàt  &
pàõigrahaõamantràbhyàü  % niyataü dàralakùaõam  // Nar_12.3 //
bràhmaõakùatriyavi÷àü  $ ÷ådràõàü ca parigrahe  &
svajàtyà ÷reyasã bhàryà  % svajàtya÷ ca patiþ striyàþ  // Nar_12.4 //
bràhmaõasyànulomyena  $ striyo 'nyàs tisra eva tu  &
÷ådràyàþ pràtilomyena  % tathànye patayas trayaþ  // Nar_12.5 //
dve bhàrye kùatriyasyànye  $ vai÷yasyaikà prakãrtità  &
vai÷yàyà dvau patã j¤eyàv  % eko 'nyaþ kùatriyàpatiþ  // Nar_12.6 //
à saptamàt pa¤camàd và  $ bandhubhyaþ pitçmàtçtàþ  &
avivàhyàþ sagotràþ syuþ  % samànapravaràs tathà  // Nar_12.7 //
parãkùyaþ puruùaþ puüstve  $ nijair evàïgalakùaõaiþ  &
pumàü÷ ced avikalpena  % sa kanyàü labdhum arhati  // Nar_12.8 //
subaddhajatrujànvasthiþ  $ subaddhàüsa÷irodharaþ  &
sthålaghàñas tanårutvag  % avilagnagatisvaraþ  // Nar_12.9 //
viñ càsya plavate nàpsu  $ hlàdi måtraü ca phenilam  &
pumàn syàül lakùaõair etair  % viparãtais tu paõóakaþ  // Nar_12.10 //
caturda÷avidhaþ ÷àstre  $ sa tu dçùño manãùibhiþ  &
cikitsya÷ càcikitsya÷ ca  % teùàm ukto vidhiþ kramàt  // Nar_12.11 //
nisargapaõóo vadhri÷ ca  $ pakùapaõóas tathaiva ca  &
abhi÷àpàd guro rogàd  % devakrodhàt tathaiva ca  // Nar_12.12 //
ãrùyàpaõóa÷ ca sevya÷ ca  $ vàtaretà mukhebhagaþ  &
àkùipto moghabãja÷ ca  % ÷àlãno 'nyapatis tathà  // Nar_12.13 //
tatràdyàv apratãkarau  $ pakùàkhyo màsam àcaret  &
anukramàt trayasyàsya  % kàlaþ saüvatsaraþ smçtaþ  // Nar_12.14 //

ãrùyàpaõóàdayo ye 'nye  $ catvàraþ samudàhçtàþ  &
saütyaktavyàþ patitavat  % kùatayonyà api striyàþ  // Nar_12.15 //
àkùiptamoghabãjàbhyàm  $ patyàv apratikarmaõi  &
patir anyaþ smçto nàryà  % vatsaraü saüpratãkùya tu  // Nar_12.16 //
÷àlãnasyàpi dhçùñastrã-  $ saüyogàd bhajyate dhvajaþ  &
taü hãnavegam anyastrã-  % bàlàdyàbhir upakramet  // Nar_12.17 //
anyasyàm yo manuùyaþ syàd  $ amanuùyaþ svayoùiti  &
labheta sànyaü bhartàram  % etat kàryaü prajàpateþ  // Nar_12.18 //
apatyàrthaü striyaþ sçùñàþ  $ strã kùetraü bãjinaþ prajàþ  &
kùetraü bãjavate deyaü  % nàbãjã kùetram arhati  // Nar_12.19 //
pità dadyàt svayaü kanyàm  $ bhràtà vànumate pituþ  &
màtàmaho màtula÷ ca  % sakulyà bàndhavàs tathà  // Nar_12.20 //
màtàbhàve tu sarveùàü  $ prakçtau yadi vartate  &
tasyàm aprakçtisthàyàü  % dadyuþ kanyàü svajàtayaþ  // Nar_12.21 //
yadà tu naiva ka÷cit syàt  $ kanyà ràjànam àvrajet  &
anuj¤ayà tasya varaü  % pratãtya varayet svayam  // Nar_12.22 //
savarõam anuråpaü ca  $ kularåpavayaþ÷rutaiþ  &
saha dharmaü caret tena  % putràü÷ cotpàdayet tataþ  // Nar_12.23 //
pratigçhya ca yaþ kanyàü  $ naro de÷àntaraü vrajet  &
trãn çtån samatikramya  % kanyànyaü varayed varam  // Nar_12.24 //
kanyà nartum upekùeta  $ bàndhavebhyo nivedayet  &
te cen na dadyus tàü bhartre  % te syur bhråõahabhiþ samàþ  // Nar_12.25 //
yàvanta÷ ca rtavas tasyàþ  $ samatãtà patiü vinà  &
tàvatyo bhråõahatyàþ syus  % tasya yo na dadàti tàm  // Nar_12.26 //
ato 'pravçtte rajasi  $ kanyàü dadyàt pità sakçt  &
mahad enaþ spç÷ed enam  % anyathaiùa vidhiþ satàm  // Nar_12.27 //
sakçd aü÷o nipatati  $ sakçt kanyà pradãyate  &
sakçd àha dadànãti  % trãõy etàni sakçt sakçt  // Nar_12.28 //
bràhmàdiùu vivàheùu  $ pa¤casv eùu vidhiþ smçtaþ  &
guõàpekùaü bhaved dànam  % àsuràdiùu ca triùu  // Nar_12.29 //

kanyàyàm pràpta÷ulkàyàü  $ jyàyàü÷ ced vara àvrajet  &
dharmàrthakàmasaüyuktaü  % vàcyaü tatrànçtaü bhavet  // Nar_12.30 //
nàduùñàü dåùayet kanyàü  $ nàduùñaü dåùayed varam  &
doùe tu sati nàgaþ syàd  % anyonyaü tyajatos tayoþ  // Nar_12.31 //
dattvà nyàyena yaþ kanyàü  $ varàya na dadàti tàm  &
aduùña÷ ced varo ràj¤à  % sa daõóyas tatra coravat  // Nar_12.32 //
yas tu doùavatãü kanyàm  $ anàkhyàya prayacchati  &
tasya kuryàn nçpo daõóaü  % pårvasàhasacoditam  // Nar_12.33 //
akanyeti tu yaþ kanyàü  $ bråyàd dveùeõa mànavaþ  &
sa ÷ataü pràpnuyàd daõóaü  % tasyà doùam adar÷ayan  // Nar_12.34 //
pratigçhya tu yaþ kanyàm  $ aduùñàm utsçjed varaþ  &
vineyaþ so 'py akàmo 'pi  % kanyàü tàm eva codvahet  // Nar_12.35 //
dãrghakutsitarogàrtà  $ vyaïgà saüsçùñamaithunà  &
dhçùñànyagatabhàvà ca  % kanyàdoùàþ prakãrtitàþ  // Nar_12.36 //
unmattaþ patitaþ klãbo  $ durbhagas tyaktabàndhavaþ  &
kanyàdoùau ca yau pårvau  % eùa doùagaõo vare  // Nar_12.37 //
aùñau vivàhà varõànàü  $ saüskàràrthaü prakãrtitàþ  &
bràhmas tu prathamas teùàü  % pràjàpatyas tathaiva ca  // Nar_12.38 //

àrùa÷ caivàtha daiva÷ ca  $ gàndharva÷ càsuras tathà  &
ràkùaso 'nantaras tasmàt  % pai÷àcas tv aùñamaþ smçtaþ  // Nar_12.39 //
satkçtyàhåya kanyàü tu  $ bràhme dadyàd tv alaükçtàm  &
saha dharmaü carety uktvà  % pràjàpatyo vidhãyate  // Nar_12.40 //
vastragomithune dattvà  $ vivàhas tv àrùa ucyate  &
antarvedyàü tu daivaþ syàd  % çtvije karma kurvate  // Nar_12.41 //
icchantãm icchate pràhur  $ gàndharvo nàma pa¤camam  &
vivàhas tv àsuro j¤eyaþ  % ÷ulkasaüvyavahàrataþ  // Nar_12.42 //
prasahya haraõàd ukto  $ vivàho ràkùasas tathà  &
suptamattopagamanàt  % pai÷àcas tv aùñamo 'dhamaþ  // Nar_12.43 //
eùàü tu dharmyàs catvàro  $ bràhmàdyàþ samudàhçtàþ  &
sàdhàraõaþ syàd gàndharvas  % trayo 'dharmyàs tv ataþ pare  // Nar_12.44 //
parapårvàþ striyas tv anyàþ  $ sapta proktà yathàkramam  &
punarbhås trividhà tàsàü  % svairiõã tu caturvidhà  // Nar_12.45 //
kanyaivàkùatayonir yà  $ pàõigrahaõadåùità  &
punarbhåþ prathamà soktà  % punaþ saüskàram arhati  // Nar_12.46 //
kaumàraü patim utsçjya  $ yànyaü puruùam à÷rità  &
punaþ patyur gçham yàyàt  % sà dvitãyà prakãrtità  // Nar_12.47 //
asatsu devareùu strã  $ bàndhavair yà pradãyate  &
savarõàyàsapiõóàya sà  % tçtãyà prakãrtità  // Nar_12.48 //
strã prasåtàprasåtà và  $ patyàv eva tu jãvati  &
kàmàt samà÷rayed anyaü  % prathamà svairiõã tu sà  // Nar_12.49 //
mçte bhartari yà pràptàn  $ devaràn apy apàsya tu  &
upagacchet paraü kàmàt  % sà dvitãyà prakãrtità  // Nar_12.50 //
pràptà de÷àd dhanakrãtà  $ kùutpipàsàturà ca yà  &
tavàham ity upagatà  % sà tçtãyà prakãrtità  // Nar_12.51 //
de÷adharmàn apekùya strã  $ gurubhir yà pradãyate  &
utpannasàhasànyasmai  % sàntyà vai svairiõã smçtà  // Nar_12.52 //
punarbhuvàü eùa vidhiþ  $ svairiõãnàü ca kãrtitaþ  &
pårvà pårvàjaghanyàsàü  % ÷reyasã tåttarottarà  // Nar_12.53 //
apatyam utpàdayitus  $ tàsàü yà ÷ulkato hçtà  &
a÷ulkopanatàyàü tu  % kùetrikasyaiva tat phalam  // Nar_12.54 //
kùetrikasya yad aj¤àtaü  $ kùetre bãjaü pradãyate  &
na tatra bãjino bhàgaþ  % kùetrikasyaiva tad bhavet  // Nar_12.55 //
oghavàtàhçtaü bãjaü  $ kùetre yasya prarohati  &
phalabhug yasya tat kùetraü  % na bãjã phalabhàg bhavet  // Nar_12.56 //
mahokùo janayed vatsàn  $ yasya goùu vraje caran  &
tasya te yasya tà gàvo  % moghaü syanditam àrùabham  // Nar_12.57 //
kùetrikànumataü bãjaü  $ yasya kùetre pramucyate  &
tadapatyaü dvayor eva  % bãjikùetrikayor matam  // Nar_12.58 //
narte kùetraü bhavet sasyaü  $ na ca bãjaü vinàsti tat  &
ato 'patyaü dvayor iùñaü  % pitur màtu÷ ca dharmataþ  // Nar_12.59 //
nàthavatyà paragçhe  $ saüyuktasya striyà saha  &
dçùñaü saügrahaõaü tajj¤air  % nàgatàyàþ svayaü gçhe  // Nar_12.60 //
praduùñatyaktadàrasya  $ klãbasya kùamakasya ca  &
svecchayopeyuùo dàràn  % na doùaþ sàhaso bhavet  // Nar_12.61 //
parastriyà sahàkàle  $ 'de÷e và bhavato mithaþ  &
sthànasaübhàùaõàmodàs  % trayaþ saügrahaõakramàþ  // Nar_12.62 //

nadãnàü saügame tãrtheùv  $ àràmeùu vaneùu ca  &
strã pumàü÷ ca sameyàtàü  % gràhyaü saügrahaõaü bhavet  // Nar_12.63 //
dåtãprasthàpanai÷ caiva  $ lekhàsaüpreùaõair api  &
anyair api vyabhicàraiþ  % sarvaü saügrahaõaü smçtam  // Nar_12.64 //
striyaü spç÷ed ade÷e yaþ  $ spçùño và mar÷ayet tathà  &
parasparasyànumate  % tac ca saügrahaõaü bhavet  // Nar_12.65 //
bhakùair và yadi và bhojyair  $ vastrair màlyais tathaiva ca  &
saüpreùyamànair gandhai÷ ca  % sarvaü saügrahaõaü smçtam  // Nar_12.66 //
darpàd và yadi và mohàc  $ chlàghayà và svayaü vadet  &
mameyaü bhuktapårveti  % sarvaü saügrahaõaü smçtam  // Nar_12.67 //
pàõau ya÷ ca nigçhõãyad  $ veõyàü vastràntare 'pi và  &
tiùñha tiùñheti và bruyàt  % sarvaü saügrahaõaü smçtam  // Nar_12.68 //
svajàtyatikrame puüsàü  $ uktam uttamasàhasam  &
viparyaye madhyamas tu  % pràtilome pramàpaõam  // Nar_12.69 //
kanyàyàm asakàmàyàü  $ dvyàïgulasyàvakartanam  &
uttamàyàü vadhas tv eva  % sarvasvaharaõaü tathà  // Nar_12.70 //
sakàmàyàü tu kanyàyàü  $ savarõe nàsty atikramaþ  &
kiütv alaükçtya satkçtya  % sa evainàü samudvahet  // Nar_12.71 //
màtà màtçùvasà ÷va÷rår  $ màtulànã pitçùvasà  &
pitçvyasakhi÷iùyastrã  % bhaginã tatsakhã snuùà  // Nar_12.72 //
duhitàcàryabhàryà ca  $ sagotrà ÷araõàgatà  &
ràj¤ã pravrajità dhàtrã  % sàdhvã varõottamà ca yà  // Nar_12.73 //
àsàm anyatamàü gatvà  $ gurutalpaga ucyate  &
÷i÷nasyotkartanaü daõóo  % nànyas tatra vidhãyate  // Nar_12.74 //
pa÷uyonyàm atikràman  $ vineyaþ sa damaü ÷atam  &
madhyamaü sàhasaü goùu  % tad evàntyàvasàyiùu  // Nar_12.75 //
agamyàgàminaþ ÷àsti  $ daõóo ràj¤à pracoditaþ  &
pràya÷cittavidhàv atra  % pràya÷cittaü vi÷odhanam  // Nar_12.76 //
svairiõy abràhmaõã ve÷yà  $ dàsã niùkàsinã ca yà  &
gamyàþ syur ànulomyena  % striyo na pratilomataþ  // Nar_12.77 //
àsv eva tu bhujiùyàsu  $ doùaþ syàt paradàravat  &
gamyà api hi nopeyàs  % tà÷ ced anyaparigrahàþ  // Nar_12.78 //
anutpannaprajàyàs tu  $ patiþ preyàd yadi striyàþ  &
niyuktà gurubhir gacched  % devaraü putrakàmyayà  // Nar_12.79 //
sa ca tàü pratipadyeta  $ tathaivà putrajanmataþ  &
putre jàte nivarteta  % viplavaþ syàd ato 'nyathà  // Nar_12.80 //
ghçtenàbhyajya gàtràõi  $ tailenàvikçtena và  &
mukhàn mukhaü pariharan  % gàtrair gàtràõy asaüspç÷an  // Nar_12.81 //
striyaü putravatãü vandhyàü  $ nãrajaskàm anicchantãm  &
na gacched garbhiõãü nindyàm  % aniyuktàü ca bandhubhiþ  // Nar_12.82 //
aniyuktà tu yà nàrã  $ devaràj janayet sutam  &
jàrajàtam arikthãyaü  % tam àhur dharmavàdinaþ  // Nar_12.83 //
tathàniyukto bhàryàyàü  $ yavãyठjyàyaso vrajet  &
yavãyaso và yo jyàyàn  % ubhau tau gurutalpagau  // Nar_12.84 //
kule tadava÷eùe tu  $ saütànàrthaü na kàmataþ  &
niyukto gurubhir gacched  % bhràtçbhàryàü yavãyasaþ  // Nar_12.85 //
avidyamàne tu gurau  $ ràj¤o vàcyaþ kulakùayaþ  &
tatas tadvacanàd gacched  % anu÷iùya striyà saha  // Nar_12.86 //
pårvoktenaiva vidhinà  $ snàtàü puüsavane ÷uciþ  &
sakçd à garbhàdhànàd và  % kçte garbhe snuùaiva sà  // Nar_12.87 //
ato 'nyathà vartamànaþ  $ pumàn strã vàpi kàmataþ  &
vineyau subhç÷aü ràj¤à  % kilbiùã syàd anigrahàt  // Nar_12.88 //
ãrùyàsåyasamutthe tu  $ saürambhe ràgahetuke  &
dampatã vivadeyàtàü  % na j¤àtiùu na ràjani  // Nar_12.89 //
anyonyaü tyajator nàgaþ  $ syàd anyonyaviruddhayoþ  &
strãpuüsayor nigåóhàyà  % vyabhicàràd çte striyàþ  // Nar_12.90 //
vyabhicàre striyà mauõóyam  $ adhaþ÷ayanam eva ca  &
kadannaü và kuvàsa÷ ca  % karma càvaskaro¤jhanam  // Nar_12.91 //
strãdhanabhraùñasarvasvàü  $ garbhavisraüsinãü tathà  &
bhartu÷ ca vadham icchantãü  % striyaü nirvàsayed gçhàt  // Nar_12.92 //
anartha÷ãlàü satataü  $ tathaivàpriyavàdinãm  &
pårvà÷inãü ca yà bhartuþ  % striyaü nirvàsayed budhaþ  // Nar_12.93 //
vandhyàü strãjananãü nindyàü  $ pratikulàü ca sarvadà  &
kàmato nàbhinandeta  % kurvann evaü sa doùabhàk  // Nar_12.94 //
anukålàm avàgduùñàü  $ dakùàü sàdhvãü prajàvatãm  &
tyajan bhàryàm avasthàpyo  % ràj¤à daõóena bhåyasà  // Nar_12.95 //
aj¤àtadoùeõoóhà yà  $ nirgatà nànyam à÷rità  &
bandhubhiþ sà niyoktavyà  % nirbandhuþ svayam à÷rayet  // Nar_12.96 //
naùñe mçte pravrajite  $ klãbe ca patite patau  &
pa¤casv àpatsu nàrãõàü  % patir anyo vidhãyate  // Nar_12.97 //
aùñau varùàõy udãkùeta  $ bràhmaõã proùitaü patim  &
aprasåtà tu catvàri  % parato 'nyaü samà÷rayet  // Nar_12.98 //
kùatriyà ùañ samàs tiùñhed  $ aprasåtà samàtrayam  &
vai÷yà prasåtà catvàri  % dve same tv itarà vaset  // Nar_12.99 //
na ÷ådràyàþ smçtaþ kàlo  $ na ca dharmavyatikramaþ  &
vi÷eùato 'prasåtàyàþ  % saüvatsaraparà sthitiþ  // Nar_12.100 //
apravçttau smçtaþ dharma  $ eùa proùitayoùitàm  &
jãvati ÷råyamàõe tu  % syàd eùa dviguõo vidhiþ  // Nar_12.101 //
prajàpravçttau bhåtànàü  $ sçùñir eùà prajàpateþ  &
ato 'nyagamane strãõàm  % evaü doùo na vidyate  // Nar_12.102 //
ànulomyena varõànàü  $ yaj janma sa vidhiþ smçtaþ  &
pràtilomyena yaj janma  % sa j¤eyo varõasaükaraþ  // Nar_12.103 //
anantaraþ smçtaþ putraþ  $ putra ekàntaras tathà  &
dvyantara÷ cànulomyena  % tathaiva pratilomataþ  // Nar_12.104 //
ugraþ pàra÷ava÷ caiva  $ niùàda÷ cànulomataþ  &
uttamebhyas trayas tribhyaþ  % ÷ådràputràþ prakãrtitàþ  // Nar_12.105 //
bràhmaõyà api càõóàla-  $ såtavaidehakà api  &
aparebhyas trayas tribhyà  % vij¤eyaþ pratilomataþ  // Nar_12.106 //
ambaùñho màgadha÷ caiva  $ kùattà ca kùatriyàsutàþ  &
ànulomyena tatraiko  % dvau j¤eyau pratilomataþ  // Nar_12.107 //
vai÷yàputràs tu dauùùanta-  $ yavanàyogavà api  &
pràtilomyena yatraiko  % dvau j¤eyau cànulomajau  // Nar_12.108 //
såtàdyàþ pratilomàs tu  $ ye jàtipratilomajàþ  &
te saükaràþ ÷vapàkàdyàs  % teùàü triþ saptako gaõaþ  // Nar_12.109 //
savarõo bràhmaõãputraþ  $ kùatriyàyàm anantaraþ  &
ambaùñhograu tathà putràv  % evaü kùatriyavai÷yayoþ  // Nar_12.110 //
ekàntaras tu dauùùanto  $ vai÷yàyàü bràhmaõàt sutaþ  &
÷ådràyàü kùatriyàt tadvan  % niùàdo nàma jàyate  // Nar_12.111 //
÷ådrà pàra÷avaü såte  $ bràhmaõàd uttaraü sutam  &
ànulomyena varõànàü  % putrà hy ete prakãrtitàþ  // Nar_12.112 //
såta÷ ca màgadha÷ caiva  $ putràv àyogavas tathà  &
pràtilomyena varõànàü  % tadvad ete 'py anantaràþ  // Nar_12.113 //
anantaraþ smçtaþ såto  $ bràhmaõyàü kùatriyàt sutaþ  &
màgadhàyogavau tadvad  % dvã putrau vai÷ya÷ådrayoþ  // Nar_12.114 //
bràhmaõy ekàntaraü vai÷yàt  $ såte vaidehakaü sutam  &
kùattàraü kùatriyà ÷ådràt  % putram ekàntaraü tathà  // Nar_12.115 //
dvyantaraþ pràtilomyena  $ pàpiùñhaþ sati saükare  &
càõóàlo jàyate ÷ådràd  % bràhmaõã yatra muhyati  // Nar_12.116 //
ràj¤à parãkùyaü na yathà  $ jàyate varõasaükaraþ  &
tasmàd ràj¤à vi÷eùeõa  % trayã rakùyà tu saükaràt  // Nar_12.117 //

13.dàyabhàgaþ

vibhàgo 'rthasya pitryasya  $ putrair yatra prakalpyate  &
dàyabhàga iti proktaü  % tad vivàdapadaü budhaiþ  // Nar_13.1 //
pitary årdhvaü mçte putrà  $ vibhajeyur dhanaü pituþ  &
màtur duhitaro 'bhàve  % duhitàraü tadanvayaþ  // Nar_13.2 //
màtur nivçtte rajasi  $ prattàsu bhaginãùu ca  &
niraùñe vàpy amaraõe  % pitary uparataspçhe  // Nar_13.3 //
pitaiva và svayaü putràn  $ vibhajed vayasi sthitaþ  &
jyeùñhaü ÷reùñhavibhàgena  % yathà vàsya matir bhavet  // Nar_13.4 //
bibhçyàd vecchataþ sarvठ $ jyeùñho bhràtà yathà pità  &
bhràtà ÷aktaþ kaniùñho và  % ÷aktyapekùaþ kule kriyà  // Nar_13.5 //
÷auryabhàryàdhane hitvà  $ yac ca vidyàdhanaü bhavet  &
trãõy etàny avibhàjyàni  % prasàdo ya÷ ca paitçkaþ  // Nar_13.6 //

màtrà ca svadhanaü dattaü  $ yasmai syàt prãtipårvakam  &
tasyàpy eùa vidhir dçùño  % màtàpãùñe yathà pità  // Nar_13.7 //
adhyagnyadhyàvahanikaü  $ bhartçdàyas tathaiva ca  &
bhràtçmàtçpitçbhya÷ ca  % ùaóvidhaü strãdhanaü smçtam  // Nar_13.8 //
strãdhanaü tadapatyànàü  $ bhartçgàmy aprajàsu ca  &
bràhmàdiùu catuþùv àhuþ  % pitçgàmãtareùu tu  // Nar_13.9 //
kuñumbaü bibhçyàd bhràtur  $ yo vidyàm adhigacchataþ  &
bhàgaü vidyàdhanàt tasmàt  % sa labhetà÷ruto 'pi san  // Nar_13.10 //
vaidyo 'vaidyàya nàkàmo  $ dadyàd aü÷aü svato dhanàt  &
pitçdravyaü tad à÷ritya  % na cet tena tad àhçtam  // Nar_13.11 //
dvàv àü÷au pratipadyeta  $ vibhajann àtmanaþ pità  &
samàü÷abhàginã màtà  % putràõàü syàn mçte patau  // Nar_13.12 //
jyeùñhàyàü÷o 'dhiko deyaþ  $ jyeùñhàya tu varaþ smçtaþ  &
samàü÷abhàjaþ ÷eùàþ syur  % aprattà bhaginã tathà  // Nar_13.13 //
kùetrajeùv api putreùu  $ tadvaj jàteùu dharmataþ  &
varõàvareùv aü÷ahànir  % åóhàjàteùv anukramàt  // Nar_13.14 //

pitraiva tu vibhaktà  $ ye hãnàdhikasamair dhanaiþ  &
teùàü sa eva dharmaþ syàt  % sarvasya hi pità prabhuþ  // Nar_13.15 //
kànãna÷ ca sahoóha÷ ca  $ gåóhàyàü ya÷ ca jàyate  &
teùàü voóhàpità j¤eyas  % te ca bhàgaharàþ smçtàþ  // Nar_13.16 //
aj¤àtapitçko ya÷ ca  $ kànãno 'nåóhamàtçkaþ  &
màtàmahàya dadyàt sa  % piõóaü rikthaü hareta ca  // Nar_13.17 //
jàtà ye tv aniyuktàyàm  $ ekena bahubhis tathà  &
arikthabhàjas te sarve  % bãjinàm eva te sutàþ  // Nar_13.18 //
dadyus te bãjine piõóaü  $ màtà cec chulkato hçtà  &
a÷ulkopagatàyàü tu  % piõóadà voóhur eva te  // Nar_13.19 //
pitçdviñ patitaþ paõóo  $ ya÷ ca syàd aupapàtikaþ  &
aurasà api naite 'ü÷aü  % labheran kùetrajàþ kutaþ  // Nar_13.20 //
dãrghatãvràmayagrastà  $ jaóonmattàndhapaïgavaþ  &
bhartavyàþ syuþ kule caite  % tatputràs tv aü÷abhàginaþ  // Nar_13.21 //
dviràmuùyàyaõà dadyur  $ dvàbhyàü piõóodake pçthak  &
rikthàd ardhàü÷am àdadyur  % bãjikùetrikayos tathà  // Nar_13.22 //

saüsçùñinàü tu yo bhàgas  $ teùàm eva sa iùyate  &
ato 'nyathàü÷abhàjo hi  % nirbãjiùv itaràn iyàt  // Nar_13.23 //
bhràtàm aprajaþ preyàt  $ ka÷cic cet pravrajet tu và  &
vibhajeyur dhanaü tasya  % ÷eùàs tu strãdhanaü vinà  // Nar_13.24 //
bharaõam càsya kurvãran  $ strãõàm à jãvitakùayàt  &
rakùanti ÷ayyàü bhartu÷ ced  % àcchindyur itaràsu tu  // Nar_13.25 //
syàd yasya duhità tasyàþ  $ pitraü÷o bharaõe mataþ  &
à saüskàràd bhajed enàü  % parato bibhçyàt patiþ  // Nar_13.26 //
mçte bhartary aputràyàþ  $ patipakùaþ prabhuþ striyàþ  &
viniyogàtmarakùàsu  % bharaõe ca sa ã÷varaþ  // Nar_13.27 //
parikùãõe patikule  $ nirmaõuùye nirà÷raye  &
tatsapiõóeùu vàsatsu  % pitçpakùaþ prabhuþ striyàþ  // Nar_13.28 //
pakùadvayàvasàne tu  $ ràjà bhartà smçtaþ striyàþ  &
sa tasyà bharaõaü kuryàn  % nigçhõãyàt patha÷ cyutàm  // Nar_13.29 //
svàtantryàd vipraõa÷yanti  $ kule jàtà api striyaþ  &
asvàtantryam atas tàsàü  % prajàpatir akalpayat  // Nar_13.30 //
pità rakùati kaumàre  $ bhartà rakùati yauvane  &
putrà rakùanti vaidhavye  % na strã svàtantryam arhati  // Nar_13.31 //
yac chiùñaü pitçdàyebhyo  $ dattva rõaü paitçkaü ca yat  &
bhràtçbhis tad vibhaktavyam  % çõã na syàd yathà pità  // Nar_13.32 //
yeùàü ca na kçtàþ pitrà  $ saüskàravidhayaþ kramàt  &
kartavyà bhràtçbhis teùàü  % paitçkàd eva te dhanàt  // Nar_13.33 //
avidyamàne pitrye 'rthe  $ svàü÷àd uddhçtya và punaþ  &
ava÷yakàryàþ saüskàrà  % bhràtaraü pårvasaüskçtaiþ  // Nar_13.34 //
kuñumbàrtheùu codyuktas  $ tatkàryaü kurute ca yaþ  &
sa bhràtçbhir bçühaõãyo  % gràsàchàdanavàhanaiþ  // Nar_13.35 //
vibhàgadharmasaüdehe  $ dàyàdànàü vinirõaye  &
j¤àtibhir bhàgalekhyai÷ ca  % pçthakkàryapravartanàt  // Nar_13.36 //
bhràtàm avibhaktànàm  $ eko dharmaþ pravartate  &
vibhàge sati dharmo 'pi  % bhaved eùàü pçthak pçthak  // Nar_13.37 //
dànagrahaõapa÷vanna-  $ gçhakùetraparigrahàþ  &
vibhaktànàü pçthag j¤eyàþ  % pàkadharmàgamavyayàþ  // Nar_13.38 //
sàkùitvaü pràtibhàvyaü ca  $ dànaü grahaõam eva ca  &
vibhaktà bhràtaraþ kåryur  % nàvibhaktà parasparam  // Nar_13.39 //
yeùàm etàþ kriyà loke  $ pravartante svarikthinàm  &
vibhaktàn avagaccheyur  % lekhyam apy antareõa tàn  // Nar_13.40 //
yady ekajàtà bahavaþ  $ pçthagdharmàþ pçthakkriyàþ  &
pçthakkarmaguõopetà  % na te kçtyeùu saümatàþ  // Nar_13.41 //
svàn bhàgàn yadi dadyus te  $ vikrãõãrann athàpi và  &
kuryur yatheùñaü tat sarvam  % ã÷ante svadhanasya te  // Nar_13.42 //
aurasaþ kùetraja÷ caiva  $ putrikàputra eva ca  &
kànãna÷ ca sahoóha÷ ca  % gåóhotpannas tathaiva ca  // Nar_13.43 //
paunarbhavo 'paviddha÷ ca  $ labdhaþ krãtaþ kçtas tathà  &
svayaü copagataþ putrà  % dvàda÷aita udàhçtàþ  // Nar_13.44 //
teùàü ùaó bandhudàyàdàþ  $ ùaó adàyàdabàndhavàþ  &
pårvaþ pårvaþ smçtaþ ÷reyàj  % jaghanyo yo ya uttaraþ  // Nar_13.45 //
kramàd dhy ete prapadyeran  $ mçte pitari taddhanam  &
jyàyaso jyàyaso 'bhàve  % jaghanyas tad avàpnuyàt  // Nar_13.46 //
putràbhàve tu duhità  $ tulyasaütànadar÷anàt  &
putra÷ ca duhità coktau  % pituþ saütànakàrakau  // Nar_13.47 //
abhàve tu duhitéõàü  $ sakulyà bàndhavàs tataþ  &
tataþ sajàtyàþ sarveùàm  % abhàve ràjagàmi tat  // Nar_13.48 //
anyatra bràhmaõàt kiütu  $ ràjà dharmaparàyaõaþ  &
sa strãõàü jãvanaü dadyàd  % eùa dàyavidhiþ smçtaþ  // Nar_13.49 //

14.sàhasam

sahasà kriyate karma  $ yatkiücid baladarpitaiþ  &
tat sàhasam iti proktaü  % saho balam ihocyate  // Nar_14.1 //
tat punas trividhaü j¤eyaü  $ prathamaü madhyamaü tathà  &
uttamaü ceti ÷àstreùu  % tasyoktaü lakùaõaü pçthak  // Nar_14.2 //
phalamålodakàdãnàü  $ kùetropakaraõasya ca  &
bhaïgàkùepopamardàdyaiþ  % prathamaü sàhasaü smçtam  // Nar_14.3 //
vàsaþpa÷vannapànànàm  $ gçhopakaraõasya ca  &
etenaiva prakàreõa  % madhyamaü sàhasaü smçtam  // Nar_14.4 //
vyàpàdo viùa÷astràd yaiþ  $ paradàrapradharùaõam  &
pràõoparodhi yac cànyad  % uktam uttamasàhasam  // Nar_14.5 //
tasya daõóaþ kriyàpekùaþ  $ prathamasya ÷atàvaraþ  &
madhyamasya tu ÷àstraj¤air  % j¤eyaþ pa¤ca÷atàvaraþ  // Nar_14.6 //
vadhaþ sarvasvaharaõaü  $ puràn nirvàsanàïkane  &
tadaïgaccheda ity ukto  % daõóa uttamasàhase  // Nar_14.7 //

avi÷eùeõa sarveùàm  $ eùa daõóavidhiþ smçtaþ  &
vadhàd çte bràhmaõasya  % na vadhaü bràhmaõo 'rhati  // Nar_14.8 //
÷iraso muõóanaü daõóas  $ tasya nirvàsanaü puràt  &
lalàñe càbhi÷astàïkaþ  % prayàõaü gardabhena ca  // Nar_14.9 //
syàtàü saüvyavahàryau tau  $ dhçtadaõóau tu pårvayoþ  &
dhçtadaõóo 'py asaübhojyo  % j¤eya uttamasàhase  // Nar_14.10 //
tasyaiva bhedaþ steyaü syàd  $ vi÷eùas tatra cocyate  &
atisàhasam àkramya  % steyam àhu÷ chalena tu  // Nar_14.11 //
tad api trividhaü proktaü  $ dravyàpekùaü manãùibhiþ  &
kùudramadhyottamànàü tu  % dravyàõàm apakarùaõàt  // Nar_14.12 //
mçdbhàõóàsanakhañvàsthi-  $ dàrucarmatçõàdi yat  &
÷amãdhànyamudgàdãni  % kùudradravyam udàhçtam  // Nar_14.13 //
vàsaþ kau÷eyavarjaü ca  $ govarjaü pa÷avas tathà  &
hiraõyavarjaü lohaü ca  % madhyaü vrãhiyavà api  // Nar_14.14 //
hiraõyaratnakau÷eya-  $ strãpuügogajavàjinaþ  &
devabràhmaõaràj¤àü ca  % dravyaü vij¤eyam uttamam  // Nar_14.15 //

upàyair vividhair eùàü  $ chalayitvàpakarùaõam  &
suptapramattamattebhyaþ  % steyam àhur manãùiõaþ  // Nar_14.16 //
sahoóhagrahaõàt steyaü  $ hoóhe 'saty upabhogataþ  &
÷aïkà tv asajjanaikàrthyàd  % anàyavyayatas tathà  // Nar_14.17 //
bhaktàvakà÷adàtàraþ  $ stenànàü ye prasarpatàm  &
÷aktà÷ ca ya upekùante  % te 'pi taddoùabhàginaþ  // Nar_14.18 //
utkro÷atàü janànàü ca  $ hriyamàõe dhane 'pi ca  &
÷rutvà ye nàbhidhàvanti  % te 'pi taddoùabhàginaþ  // Nar_14.19 //
sàhaseùu ya evoktas  $ triùu daõóo manãùibhiþ  &
sa eva daõóaþ steye 'pi  % dravyeùu triùv anukramàt  // Nar_14.20 //
gavàdiùu praõaùñeùu  $ dravyeùv apahçteùu và  &
padenànveùaõaü kuryur  % à målàt tadvido janàþ  // Nar_14.21 //
gràme vraje vivãte và  $ yatra saünipatet padam  &
voóhavyaü tad bhavet tena  % na cet so 'nyatra tan nayet  // Nar_14.22 //
pade pramåóhe bhagne và  $ viùamatvàj janàntike  &
yas tv àsannataro gràmo  % vrajo và tatra pàtayet  // Nar_14.23 //
same 'dhvani dvayor yatra  $ tena pràyo '÷ucir janaþ  &
pårvàpadànair dçùño và  % saüsçùño và duràtmabhiþ  // Nar_14.24 //
gràmeùv anveùaõaü kuryu÷  $ caõóàlavadhakàdayaþ  &
ràtrisaücàriõo ye ca  % bahiþ kuryur bahi÷caràþ  // Nar_14.25 //
steneùv alabhyamàneùu  $ ràjà dadyàt svakàd dhanàt  &
upekùamàõo hy enasvã  % dharmàd arthàc ca hãyate  // Nar_14.26 //

15-16.vàgdaõóapàruùye

de÷ajàtikulàdãnàm  $ àkro÷anyaïgasaühitam  &
yad vacaþ pratikålàrthaü  % vàkpàruùyaü tad ucyate  // Nar_15-16.1 //
niùñhurà÷lãlatãvratvàt  $ tad api trividhaü smçtam  &
gauravànukramàd asya  % daõóo 'py atra kramàd guruþ  // Nar_15-16.2 //
sàkùepaü niùñhuraü j¤eyam  $ a÷lãlaü nyaïgasaüyutam  &
pàtanãyair upakro÷ais  % tãvram àhur manãùiõaþ  // Nar_15-16.3 //
paragàtreùv abhidroho  $ hastapàdàyudhàdibhiþ  &
bhasmàdibhi÷ copaghàto  % daõóapàruùyam ucyate  // Nar_15-16.4 //
tasyàpi dçùñaü traividhyaü  $ mçdumadhyottamaü kramàt  &
avagåraõaniþsaïga-  % pàtanakùatadar÷anaiþ  // Nar_15-16.5 //
hãnamadhyottamànàü tu  $ dravyàõàm samatikramàt  &
trãõy eva sàhasàny àhus  % tatra kaõñaka÷odhanam  // Nar_15-16.6 //
vidhiþ pa¤cavidhas tåkta  $ etayor ubhayor api  &
vi÷uddhir daõóabhàktvaü ca  % tatra saübadhyate yathà  // Nar_15-16.7 //
pàruùye sati saürambhàd  $ utpanne kùubdhayor dvayoþ  &
sa manyate yaþ kùamate  % daõóabhàg yo 'tivartate  // Nar_15-16.8 //
pàruùyadoùàvçtayor  $ yugapat saüpravçttayoþ  &
vi÷eùa÷ cen na dç÷yeta  % vinayaþ syàt samas tayoþ  // Nar_15-16.9 //
pårvam àkùàrayed yas tu  $ niyataü syàt sa doùabhàk  &
pa÷càd yaþ so 'py asatkàrã  % pårve tu vinayo guruþ  // Nar_15-16.10 //
dvayor àpannayos tulyam  $ anubadhnàti yaþ punaþ  &
sa tayor daõóam àpnoti  % pårvo và yadi vetaraþ  // Nar_15-16.11 //
÷vapàkapaõóacaõóàla-  $ vyaïgeùu vadhavçttiùu  &
hastipavràtyadàreùu  % gurvàcàryàïganàsu ca  // Nar_15-16.12 //
maryàdàtikrame sadyo  $ ghàta evànu÷àsanam  &
na ca taddaõóapàruùye  % doùam àhur manãùiõaþ  // Nar_15-16.13 //
yam eva hy ativarterann  $ ete santaü janaü nçùu  &
sa eva vinayaü kuryàn  % na tadvinayabhàï nçpaþ  // Nar_15-16.14 //
malà hy ete manuùyeùu  $ dhanam eùàü malàtmakam  &
api tàn ghàtayed ràjà  % nàrthadaõóena daõóayet  // Nar_15-16.15 //

÷ataü bràhmaõam àkru÷ya  $ kùatriyo daõóam arhati  &
vai÷yo 'dhyardhaü ÷ataü dve và  % ÷ådras tu vadham arhati  // Nar_15-16.16 //
vipraþ pa¤cà÷ataü daõóyaþ  $ kùatriyasyàbhi÷aüsane  &
vai÷ye syàd ardhapa¤cà÷ac  % chådre dvàda÷ako damaþ  // Nar_15-16.17 //
samavarõadvijàtãnàü  $ dvàda÷aiva vyatikrame  &
vàdeùv avacanãyeùu  % tad eva dviguõaü bhavet  // Nar_15-16.18 //
kàõam apy athavà kha¤jam  $ anyaü vàpi tathàvidham  &
tathyenàpi bruvan dàpyo  % ràj¤à kàrùàpaõàvaram  // Nar_15-16.19 //
na kilbiùeõàpavadec  $ chàstrataþ kçtapàvanam  &
na ràj¤à dhçtadaõóaü ca  % daõóabhàk tadvyatikramàt  // Nar_15-16.20 //
loke 'smin dvàv avaktavyàv  $ adaõóyau ca prakãrtitau  &
bràhmaõa÷ caiva ràjà ca  % tau hãdaü bibhçto jagat  // Nar_15-16.21 //
patitaü patitety uktvà  $ cauraü caureti và punaþ  &
vacanàt tulyadoùaþ syàn  % mithyà dvir doùatàü vrajet  // Nar_15-16.22 //
nàmajàtigrahaü teùàm  $ abhidroheõa kurvataþ  &
nikheyo 'yomayaþ ÷aïkuþ  % ÷ådrasyàùñàda÷àïgulaþ  // Nar_15-16.23 //
dharmàpade÷aü darpeõa  $ dvijànàm asya kurvataþ  &
taptam àsecayet tailaü  % vaktre ÷rotre ca pàrthivaþ  // Nar_15-16.24 //
yenàïgenàvaro varõo  $ bràhmaõasyàparàdhnuyàt  &
tad aïgaü tasya chettavyam  % evaü ÷uddhim avàpnuyàt  // Nar_15-16.25 //
sahàsanam abhiprepsur  $ utkçùñasyàvakçùñajaþ  &
kañyàü kçñàïko nirvàsyaþ  % sphigde÷aü vàsya kartayet  // Nar_15-16.26 //
avaniùñhãvato darpàd  $ dvàv oùñhau chedayen nçpaþ  &
avamåtrayataþ ÷i÷nam  % ava÷ardhayato gudam  // Nar_15-16.27 //
ke÷eùu gçhõato hastau  $ chedayed avicàrayan  &
pàdayor nàsikàyàü ca  % grãvàyàü vçùaõeùu ca  // Nar_15-16.28 //
upakru÷ya tu ràjànaü  $ vartmani sve vyavasthitam  &
jihvàchedàd bhavec chuddhiþ  % sarvasvaharaõena và  // Nar_15-16.29 //
ràjani prahared yas tu  $ kçtàgasy api durmatiþ  &
÷åle tam agnau vipaced  % brahmahatyà÷atàdhikam  // Nar_15-16.30 //
putràparàdhe na pità  $ na ÷vavठ÷uni daõóabhàk  &
na markañe ca tatsvàmã  % tair eva prahito na cet  // Nar_15-16.31 //

17.dyåtasamàhvayam

akùavardhra÷alàkàdyair  $ devanaü jihmakàritam  &
paõakrãóà vayobhi÷ ca  % padaü dyåtasamàhvayam  // Nar_17.1 //
sabhikaþ kàrayed dyåtaü  $ deyaü dadyàc ca tatkçtam  &
da÷akaü tu ÷ataü vçddhis  % tasya syàd dyåtakàrità  // Nar_17.2 //
dvirabhyastàþ patanty akùà  $ glahe yasyàkùadevinaþ  &
jayaü tasyàparasyàhuþ  % kitavasya paràjayam  // Nar_17.3 //
kitaveùv eva tiùñheyuþ  $ kitavàþ saü÷ayaü prati  &
ta eva tasya draùñàraþ  % syus ta eva ca sàkùiõaþ  // Nar_17.4 //
a÷uddhaþ kitavo nànyad  $ à÷rayed dyåtamaõóalam  &
pratihanyàn na sabhikaü  % dàpayet tat svam iùñataþ  // Nar_17.5 //
kåñàkùadevinaþ pàpàn  $ nirbhajed dyåtamaõóalàt  &
kaõñhe 'kùamàlàm àsajya  % sa hy eùàü vinayaþ smçtaþ  // Nar_17.6 //

18.prakãrõakam

prakãrõake punar j¤eyà  $ vyavahàrà nçpà÷rayàþ  &
ràj¤àm àj¤àpratãghàtas  % tatkarmakaraõaü tathà  // Nar_18.1 //
purapradànaü saübhedaþ  $ prakçtãnàü tathaiva ca  &
pàùaõóanaigama÷reõã-  % gaõadharmaviparyayàþ  // Nar_18.2 //
pitçputravivàda÷ ca  $ pràya÷cittavyatikramaþ  &
pratigrahavilopa÷ ca  % kopa à÷ramiõàm api  // Nar_18.3 //
varõasaükaradoùa÷ ca  $ tadvçttiniyamas tathà  &
na dçùñaü yac ca pårveùu  % tat sarvaü syàt prakãrõake  // Nar_18.4 //
ràjà tv avahitaþ sarvàn  $ à÷ramàn paripàlayet  &
upàyaiþ ÷àstravihitai÷  % caturbhiþ prakçtais tathà  // Nar_18.5 //
yo yo varõo 'vahãyeta  $ yo vodrekam anuvrajet  &
taü taü dçùñvà svato màrgàt  % pracyutaü sthàpayet pathi  // Nar_18.6 //
a÷àstrokteùu cànyeùu  $ pàpayukteùu karmasu  &
prasamãkùyàtmano ràjà  % daõóaü daõóyeùu pàtayet  // Nar_18.7 //
÷rutismçtiviruddhaü ca  $ janànàm ahitaü ca yat  &
na tat pravartayed ràjà  % pravçttaü ca nivartayet  // Nar_18.8 //
nyàyàpetaü yad anyena  $ ràj¤àj¤ànakçtaü ca yat  &
tad apy anyàyavihitaü  % punar nyàye nive÷ayet  // Nar_18.9 //
ràj¤à pravartitàn dharmàn  $ yo naro nànupàlayet  &
daõóyaþ sa pàpo vadhya÷ ca  % lopayan ràja÷àsanam  // Nar_18.10 //
àyudhàny àyudhãyànàü  $ vàhyàdãn vàhyajãvinàm  &
ve÷yàstrãõàm alaükàraü  % vàdyàtodyàni tadvidàm  // Nar_18.11 //
yac ca yasyopakaraõaü  $ yena jãvanti kàrukàþ  &
sarvasvaharaõe 'py etàn  % na ràjà hartum arhati  // Nar_18.12 //
anàdi÷ càpy ananta÷ ca  $ dvipadàü pçthivãpatiþ  &
dãptimatvàc chucitvàc ca  % yadi na syàt patha÷ cyutaþ  // Nar_18.13 //
yadi ràjà na sarveùàü  $ varõànàü daõóadhàraõam  &
kuryàt patho vyapetànàü  % vina÷yeyur imàþ prajàþ  // Nar_18.14 //
bràhmaõyaü bràhmaõo jahyàt  $ kùatriyaþ kùàtram utsçjet  &
svakarma jahyàd vai÷yas tu  % ÷ådraþ sarvàn vi÷eùayet  // Nar_18.15 //
ràjàna÷ cen nàbhaviùyan  $ pçthivyàü daõóadhàraõam  &
÷åle matsyàn ivàpakùyan  % durbalàn balavattaràþ  // Nar_18.16 //
satàm anugraho nityam  $ asatàü nigrahas tathà  &
eùa dharmaþ smçto ràj¤àm  % artha÷ càmitrapãóanàt  // Nar_18.17 //
na lipyate yathà vahnir  $ daha¤ cha÷vad imàþ prajàþ  &
na lipyate tathà ràjà  % daõóaü daõóyeùu pàtayan  // Nar_18.18 //
àj¤à tejaþ pàrthivànàü  $ sà ca vàci pratiùñhità  &
te yad bråyur asat sad và  % sa dharmo vyavahàriõàm  // Nar_18.19 //
ràjà nàma caraty eùa  $ bhåmau sàkùàt sahasradçk  &
na tasyàj¤àm atikramya  % saütiùñheran prajàþ kvacit  // Nar_18.20 //
rakùàdhikàràd ã÷atvàd  $ bhåtànugrahadar÷anàt  &
yad eva ràjà kurute  % tat pramàõam iti sthitiþ  // Nar_18.21 //
nirguõo 'pi yathà strãõàü  $ påjya eva patiþ sadà  &
prajànàü viguõo 'py evaü  % påjya eva naràdhipaþ  // Nar_18.22 //

tapaþkrãtàþ prajà ràj¤à  $ prabhur àsàü tato nçpaþ  &
tatas tadvacasi stheyaü  % vàrtà càsàü tadà÷rayà  // Nar_18.23 //
pa¤ca råpàõi ràjàno  $ dhàrayanty amitaujasaþ  &
agner indrasya somasya  % yamasya dhanadasya ca  // Nar_18.24 //
kàraõàd animittaü và  $ yadà krodhava÷aü gataþ  &
prajà dahati bhåpàlas  % tadàgnir abhidhãyate  // Nar_18.25 //
yadà tejaþ samàlambya  $ vijigãùur udàyudhaþ  &
abhiyàti paràn ràjà  % tadendraþ sa udàhçtaþ  // Nar_18.26 //
vigatakrodhasaütàpo  $ hçùñaråpo yadà nçpaþ  &
prajànàü dar÷anaü yàti  % soma ity ucyate tadà  // Nar_18.27 //
dharmàsanagataþ ÷rãmàn  $ daõóaü dhatte yadà nçpaþ  &
samaþ sarveùu bhåteùu  % tadà vaivasvataþ yamaþ  // Nar_18.28 //

yadà tv arthigurupràj¤a-  $ bhçtyàdãn avanãpatiþ  &
anugçhõàti dànena  % tadà sa dhanadaþ smçtaþ  // Nar_18.29 //
tasmàt taü nàvajànãyàn  $ nàkro÷en na vi÷eùayet  &
àj¤àyàü càsya tiùñheta  % mçtyuþ syàt tadvyatikramàt  // Nar_18.30 //
tasya vçttiþ prajàrakùà  $ vçddhapràj¤opasevanam  &
dar÷anaü vyavahàràõàm  % àtmana÷ càbhirakùaõam  // Nar_18.31 //

bràhmaõàn upaseveta  $ nityaü ràjà samàhitaþ  &
saüyuktaü bràhmaõaiþ kùatraü  % målaü lokàbhirakùaõe  // Nar_18.32 //
bràhmaõasyàparãhàro  $ ràjanyàsanam agrataþ  &
prathamaü dar÷anaü pràtaþ  % sarvebhya÷ càbhivàdanam  // Nar_18.33 //
agraü navebhyaþ sasyebhyo  $ màrgadànaü ca gacchataþ  &
bhaikùahetoþ paràgàre  % prave÷as tv anivàritaþ  // Nar_18.34 //
samitpuùpodakàdàneùv  $ asteyaü saparigrahàt  &
anàkùepaþ parebhya÷ ca  % saübhàùa÷ ca parastriyà  // Nar_18.35 //
nadãùv avetanas tàraþ  $ pårvam uttaraõaü tathà  &
tareùv a÷ulkadànaü ca  % na ced vàõijyam asya tat  // Nar_18.36 //
vartamàno 'dhvani ÷rànto  $ gçhõann anivasan svayam  &
bràhmaõo nàparàdhnoti  % dvàv ikùå pa¤ca målakàn  // Nar_18.37 //
nàbhi÷astàn na patitàn  $ na dviùo na ca nàstikàt  &
na sopadhàn nànimittaü  % na dàtàraü prapãóya ca  // Nar_18.38 //

arthànàü bhåribhàvàc ca  $ deyatvàc ca mahàtmanàm  &
÷reyàn pratigraho ràj¤àü  % anyeùàü bràhmaõàd çte  // Nar_18.39 //
bràhmaõa÷ caiva ràjà ca  $ dvàv apy etau dhçtavratau  &
naitayor antaraü kiücit  % prajàdharmàbhirakùaõàt  // Nar_18.40 //
dharmaj¤asya kçtaj¤asya  $ rakùàrthaü ÷àsato '÷ucãn  &
medhyam eva dhanaü pràhus  % tãkùõasyàpi mahãpateþ  // Nar_18.41 //
÷ucãnàm a÷ucãnàü ca  $ saünipàto yathàmbhasàm  &
samudre samatàü yàti  % tadvad ràj¤o dhanàgamaþ  // Nar_18.42 //
yathà càgnau sthitaü dãpte  $ ÷uddhim àyàti kà¤canam  &
evam evàgamà sarve  % ÷uddhim àyànti ràjasu  // Nar_18.43 //
ya eva ka÷cit svadravyaü  $ bràhmaõebhyaþ prayacchati  &
tad ràj¤àpy anumantavyam  % eùa dharmaþ sanàtanaþ  // Nar_18.44 //

anyaprakàràd ucitàd  $ bhåmeþ ùaóbhàgasaüj¤itàt  &
baliþ sa tasya vihitaþ  % prajàpàlanavetanam  // Nar_18.45 //
÷akyaü tat punar àdàtuü  $ yad abràhmaõasàtkçtam  &
bràhmaõàya tu yad dattaü  % na tasya haraõaü punaþ  // Nar_18.46 //
dànam adhyayanaü yaj¤as  $ tasya karma trilakùaõam  &
yàjanàdhyàpane vçttis  % tçtãyas tu pratigrahaþ  // Nar_18.47 //
svakarmaõi dvijas tiùñhed  $ vçttim àhàrayet kçtàm  &
nàsadbhyaþ pratigçhõãyàd  % varõebhyo niyame 'sati  // Nar_18.48 //
a÷ucir vacanàd yasya  $ ÷ucir bhavati puruùaþ  &
÷uci÷ caivà÷uciþ sadyaþ  % kathaü ràjà na daivatam  // Nar_18.49 //
vidur ya eva devatvaü  $ ràj¤o hy amitatejasaþ  &
tasya te pratigçhõanto  % na lipyante dvijàtayaþ  // Nar_18.50 //
loke 'smin maïgalàny aùñau  $ bràhmaõo gaur hutà÷anaþ  &
hiraõyaü sarpir àditya  % àpo ràjà tathàùñamaþ  // Nar_18.51 //

etàni satataü pa÷yen  $ namasyed arcayec ca tàn  &
pradakùiõaü ca kurvãta  % tathà hy àyur na hãyate  // Nar_18.52 //

pari÷iùñam

19.steyam

dvividhàs taskarà j¤eyàþ  $ paradravyàpahàriõaþ  &
prakà÷à÷ càprakà÷à÷ ca  % tàn vidyàd àtmavàn nçpaþ  // Nar_19.1 //
prakà÷ava¤cakàs tatra  $ kåñamànatulà÷ritàþ  &
utkoñakàþ sàhasikàþ  % kitavàþ paõyayoùitaþ  // Nar_19.2 //
pratiråpakarà÷ caiva  $ maïgalodde÷avçttayaþ  &
ity evamàdayo j¤eyàþ  % prakà÷alokava¤cakàþ  // Nar_19.3 //
aprakà÷à÷ ca vij¤eyà  $ bahirabhyantarà÷ritàþ  &
suptàn pramattàü÷ ca narà  % muùõanty àkramya caiva te  // Nar_19.4 //
de÷agràmagçhaghnà÷ ca  $ pathighnà granthimocakàþ  &
ity evamàdayo j¤eyà  % aprakà÷à÷ ca taskaràþ  // Nar_19.5 //
tàn viditvà suku÷alai÷  $ càrais tatkarmakàribhiþ  &
anusçtya gçhãtavyà  % gåóhapraõihitair naraiþ  // Nar_19.6 //
sabhàprapàpåpa÷àlà-  $ ve÷amadyànnavikrayàþ  &
catuùpathà÷ caityavçkùàþ  % samàjàþ prekùaõàni ca  // Nar_19.7 //
÷ånyàgàràõy araõyàni  $ devatàyatanàni ca  &
càrair vineyàny etàni  % cauragrahaõatatparaiþ  // Nar_19.8 //
tathaivànye praõihitàþ  $ ÷raddheyà÷ citravàdinaþ  &
carà hy utsàhayeyus tàüs  % taskaràn pårvataskaràþ  // Nar_19.9 //
annapànasamàdànaiþ  $ samàjotsavadar÷anaiþ  &
tathà cauryàpade÷ai÷ ca  % kuryus teùàü samàgamam  // Nar_19.10 //
ye tatra nopasarpanti  $ sçtàþ praõihità api  &
te 'bhisàrya gçhãtavyàþ  % saputrapa÷ubàndhavàþ  // Nar_19.11 //

yàüs tatra cauràn gçhõãyàt  $ tàn vitàóya vióambya ca  &
avaghuùya ca sarvatra  % vadhyà÷ citravadhena te  // Nar_19.12 //
na tv ahoóhànvità÷ caurà  $ ràj¤à vadhyà hy anàgamàþ  &
sahoóhàn sopakaraõàn  % kùipraü cauràn pra÷àsayet  // Nar_19.13 //
svade÷aghàtino ye syus  $ tathà panthàvarodhinaþ  &
teùàü sarvasvam àdàya  % bhåyo nindàü prakalpayet  // Nar_19.14 //
ahoóhàn vimç÷ec cauràn  $ gçhãtàn pari÷aïkayà  &
bhayopadhàbhi÷ citràbhir  % bråyus tathà yathàkçtam  // Nar_19.15 //
de÷aü kàlaü di÷aü jàtiü  $ nàma và saüprati÷rayam  &
kçtyaü karmakarà và syuþ  % praùñavyàs te vinigrahe  // Nar_19.16 //
varõasvaràkàrabhedàt  $ sasaüdigdhanivedanàt  &
ade÷akàladçùñatvàd  % vàsasyàpy avi÷odhanàt  // Nar_19.17 //

asadvyayàt pårvacauryàd  $ asatsaüsargakàraõàt  &
le÷air apy avagantavyà  % na hoóhenaiva kevalam  // Nar_19.18 //
dasyuvçtte yadi nare  $ ÷aïkà syàt taskare 'pi và  &
yadi spç÷yeta le÷ena  % kàryaþ syàc chapathaþ tataþ  // Nar_19.19 //
cauràõàü bhaktadà ye syus  $ tathàgnyudakadàyakàþ  &
àvàsadà de÷ikadàs  % tathaivottaradàyakàþ  // Nar_19.20 //
kretàra÷ caiva bhàõóànàü  $ pratigràhiõa eva ca  &
samadaõóàþ smçtà hy ete  % ye ca pracchàdayanti tàn  // Nar_19.21 //
ràùñreùu ràùñràdhikçtàþ  $ sàmantà÷ caiva coditàþ  &
abhyàghàteùu madhyasthà  % yathà cauràs tathaiva te  // Nar_19.22 //
gocare yasya muùyeta  $ tena cauràþ prayatnataþ  &
mçgyà dàpyo 'nyathà moùaü  % padaü yadi na nirgatam  // Nar_19.23 //
nirgate tu pade tasmin  $ naùñe 'nyatra nipàtite  &
sàmantàn màrgapàlàü÷ ca  % dikpàlàü÷ caiva dàpayet  // Nar_19.24 //
gçhe vai muùite ràjà  $ cauragràhàüs tu dàpayet  &
àrakùakàn ràùñrikàü÷ ca  % yadi cauro na labhyate  // Nar_19.25 //
yadi và dàpyamànànàü  $ tasmin moùe tu saü÷ayaþ  &
muùitaþ ÷apathaü ÷àpyo  % moùe vai÷odhyakàraõàt  // Nar_19.26 //
acaure dàpite moùaü  $ cauryavai÷odhyakàraõàt  &
caure labdhe labheyus te  % dviguõaü pratipàditàþ  // Nar_19.27 //
caurahçtaü prayatnena  $ saråpaü pratipàdayet  &
tadabhàve tu målyaü syàd  % daõóaü dàpya÷ ca tatsamam  // Nar_19.28 //
kàùñhakàõóatçõàdãnàü  $ mçnmayànàü tathaiva ca  &
veõuvaiõavabhàõóànàü  % vetrasnàyvasthicarmaõàm  // Nar_19.29 //
÷àkaharitamålànàü  $ haraõe phalapuùpayoþ  &
gorasekùuvikàràõàü  % tathà lavaõatailayoþ  // Nar_19.30 //
pakvànnànàü kçtànnànàü  $ madyànàm àmiùasya ca  &
sarveùàm alpamålyànàü  % målyàt pa¤caguõo damaþ  // Nar_19.31 //
tulàdharimameyànàü  $ gaõimànàü ca sarva÷aþ  &
ebhyas tåtkçùñamålyànàü  % målyàd da÷aguõo damaþ  // Nar_19.32 //
dhànyaü da÷abhyaþ kumbhebhyo  $ harato 'bhyadhikaü vadhaþ  &
nyånaü tv ekàda÷aguõaü  % daõóaü dàpyo 'bravãn manuþ  // Nar_19.33 //
suvarõarajatàdãnàm  $ uttamànàü ca vàsasàm  &
ratnànàü caiva mukhyànàü  % ÷atàd abhyadhikaü vadhaþ  // Nar_19.34 //
puruùaü harataþ pàtyo  $ daõóa uttamasàhasaþ  &
sarvasvaü strãü tu harataþ  % kanyàü tu harato vadhaþ  // Nar_19.35 //

mahàpa÷ån stenayato  $ daõóa uttamasàhasaþ  &
madhyamo madhyamapa÷uü  % pårvaþ kùudrapa÷uü haran  // Nar_19.36 //
caturviü÷àvaraþ pårvaþ  $ paraþ ùaõõavatir bhavet  &
÷atàni pa¤ca tu paro  % madhyamo dvi÷atàvaraþ  // Nar_19.37 //
sahasraü tåttamo j¤eyaþ  $ paraþ pa¤ca÷atàvaraþ  &
trividhaþ sàhaseùv eva  % daõóaþ proktaþ svayaübhuvà  // Nar_19.38 //
prathame granthibhedànàm  $ aïgulyaïguùñhayor vadhaþ  &
dvitãye caiva taccheùaü  % daõóaþ pårva÷ ca sàhasaþ  // Nar_19.39 //
goùu bràhmaõasaüsthàsu  $ sthåràyà÷ chedanaü bhavet  &
dàsãü tu harato nityam  % ardhapàdavikartanam  // Nar_19.40 //
yena yena vi÷eùeõa  $ stenàïgena viceùñate  &
tat tad evàsya chettavyaü  % tan manor anu÷àsanam  // Nar_19.41 //
garãyasi garãyàüsam  $ agarãyasi và punaþ  &
stene nipàtayed daõóaü  % na yathà prathame tathà  // Nar_19.42 //

da÷a sthànàni daõóasya  $ manuþ svàyaübhuvo 'bravãt  &
triùu varõeùu yàni syur  % bràhmaõo rakùitaþ sadà  // Nar_19.43 //
upastham udaraü jihvà  $ hastau pàdau ca pa¤camam  &
cakùur nàsà ca karõau ca  % dhanaü dehas tathaiva ca  // Nar_19.44 //
aparàdhaü parij¤àya  $ de÷akàlau ca tattvataþ  &
sàrànubandhàv àlokya  % daõóàn etàn prakalpayet  // Nar_19.45 //
na mitrakàraõàd ràj¤à  $ vipulàd và dhanàgamàt  &
utsraùñavyaþ sàhasikas  % tyaktàtmà manur abravãt  // Nar_19.46 //
yàvàn avadhyasya vadhe  $ tàvàn vadhyasya mokùaõe  &
bhavaty adharmo nçpater  % dharmas tu viniyacchataþ  // Nar_19.47 //
na jàtu bràhmaõaü hanyàt  $ sarvapàpeùv api sthitam  &
nirvàsaü kàrayet kàmam  % iti dharmo vyavasthitaþ  // Nar_19.48 //
sarvasvaü và hared ràjà  $ caturthaü vàva÷eùayet  &
bhçtyebhyo 'nusmaran dharmaü  % pràjàpatyam iti sthitiþ  // Nar_19.49 //
bràhmaõasyàparàdhe tu  $ catuþsv aïko vidhãyate  &
gurutalpe suràpàne  % steye bràhmaõahiüsane  // Nar_19.50 //
gurutalpe bhagaþ kàryaþ  $ suràpàne dhvajaþ smçtaþ  &
steye tu ÷vapadaü kçtvà  % ÷ikhipittena kåñayet  // Nar_19.51 //
vi÷iràþ puruùaþ kàryo  $ lalàñe bhråõaghàtinaþ  &
asaübhàùya÷ ca kartavyas  % tan manor anu÷àsanam  // Nar_19.52 //
ràjà stenena gantavyo  $ muktake÷ena dhàvatà  &
àcakùàõena tatsteyam  % evaü kartàsmi ÷àdhi màm  // Nar_19.53 //
anenà bhavati stenaþ  $ svakarmapratipàdanàt  &
ràjànaü tat spç÷ed ena  % utsçjantaü sakilbiùam  // Nar_19.54 //
ràjabhir dhçtadaõóàs tu  $ kçtvà pàpàni mànavàþ  &
nirmalàþ svargam àyànti  % santaþ sukçtino yathà  // Nar_19.55 //

÷àsanàd và vimokùàd và  $ steno mucyate kilbiùàt  &
a÷àsanàt tu tad ràjà  % stenasyàpnoti kilbiùam  // Nar_19.56 //
gurur àtmavatàü ÷àstà  $ ÷àstà ràjà duràtmanàm  &
atha pracchannapàpànàü  % ÷àstà vaivasvato yamaþ  // Nar_19.57 //
aùñàpàdyaü tu ÷ådrasya  $ steye bhavati kilbiùam  &
dvir aùñàpàdyaü vai÷yasya  % dvàtriü÷at kùatriyasya tu  // Nar_19.58 //
bràhmaõasya catuþùaùñãty  $ evaü svàyaübhuvo 'bravãt  &
tatràpi ca vi÷eùeõa  % vidvatsv abhyadhikaü bhavet  // Nar_19.59 //
÷àrãra÷ càrthadaõóa÷ ca  $ daõóas tu dvividhaþ smçtaþ  &
÷àrãrà da÷adhà proktà  % arthadaõóàs tv anekadhà  // Nar_19.60 //
kàkaõyàdis tv arthadaõóaþ  $ sarvasvàntas tathaiva ca  &
÷àrãras tv avarodhàdir  % jãvitàntas tathaiva ca  // Nar_19.61 //
kàkaõyàdis tu yo daõóaþ  $ sa tu màùàparaþ smçtaþ  &
màùàvaràdyo yaþ proktaþ  % kàrùàpaõaparas tu saþ  // Nar_19.62 //
kàrùàpaõàparàdyas tu  $ catuþkàrùàpaõaþ paraþ  &
dvyavaro 'ùñàpara÷ cànyas  % tryavaro dvàda÷ottaraþ  // Nar_19.63 //
kàrùàpaõàdyà ye proktàþ  $ sarve te syu÷ caturguõàþ  &
evam anye tu vij¤eyàþ  % pràk ca te pårvasàhasàt  // Nar_19.64 //
kàrùàpaõo dakùiõasyàü  $ di÷i raupyaþ pravartate  &
paõair nibaddhaþ pårvasyàü  % ùoóa÷aiva paõàþ sa tu  // Nar_19.65 //
màùo viü÷atibhàgas tu  $ j¤eyaþ kàrùàpaõasya tu  &
kàkaõã tu caturbhàgo  % màùasya ca paõasya ca  // Nar_19.66 //
pà¤canadyàþ prade÷e tu  $ saüj¤à yà vyàvahàrikã  &
kàrùàpaõapramàõaü tu  % nibaddham iha vai tayà  // Nar_19.67 //
kàrùàpaõo 'õóikà j¤eyà÷  $ catasras tàs tu dhànakaþ  &
taddvàda÷a suvarõasya  % dãnàra÷ citrakaþ smçtaþ  // Nar_19.68 //
vàrttàü trayãü càpy atha daõóanãtim  $ ràjànuvartet saütatàpramattaþ  &
hanyàd upàyair nipuõair gçhãtàn  % pure ca ràùñre nigçhõãyàt pàpàn  // Nar_19.69 //

20.divyàni

yadà sàkùã na vidyate  $ vivàde vadatàü nçõàm  &
tadà divyaiþ parãkùeta  % ÷apathai÷ ca pçthagvidhaiþ  // Nar_20.1 //
satyaü vàhana÷astràõi  $ gobãjarajatàni ca  &
devatàpitçpàdà÷ ca  % dattàni sukçtàni ca  // Nar_20.2 //
mahàparàdhe divyàni  $ dàpayet tu mahãpatiþ  &
alpeùu ca naraþ ÷reùñhaþ  % ÷apathaiþ ÷àpayen naram  // Nar_20.3 //
ete hi ÷apathàþ proktàþ  $ sukaràs svalpasaü÷aye  &
sàhaseùv abhi÷àpe ca  % vidhir divyaþ prakãrtitaþ  // Nar_20.4 //
saüdigdhe 'rthe 'bhiyuktànàü  $ pracchanneùu vi÷eùataþ  &
divyaþ pa¤cavidho j¤eya  % ity àha bhagavàn manuþ  // Nar_20.5 //
dhaño 'gnir udakaü caiva  $ viùaü ko÷a÷ ca pa¤camaþ  &
uktàny etàni divyàni  % dåùitànàü vi÷odhane  // Nar_20.6 //
saüdigdheùv abhiyuktànàü  $ vi÷uddhyarthaü mahàtmanà  &
nàradena punaþ proktàþ  % satyànçtavibhàvanàþ  \
vàdino 'numatenainaü  # kàrayen nànyathà budhaþ  // Nar_20.7 //

                      [dhañaþ]
caturhastau tulàpàdàv  $ ucchrayeõa prakãrtitau  &
ùaóóhastaü tu tayor dçùñaü  % pramàõaü parimàõataþ  // Nar_20.8 //
pàdayor antaraü hastaü  $ bhaved adhyardham eva ca  &
÷ikyadvayaü samàsajya  % dhañe karkañake dçóhe  // Nar_20.9 //
tulayitvà naraü pårvaü  $ cihnaü kuryàd dhañasya tu  &
kakùàsthànena taü tulyam  % avatàrya tato dhañàt  // Nar_20.10 //
samayaiþ parigçhyainaü  $ punar àropayen naraþ  &
tasminn evaü kçte sà cet  % kakùe sthàpya suni÷calà  // Nar_20.11 //
tulito yadi vardheta  $ ÷uddhaþ syàn nàtre saü÷ayaþ  &
samo và hãyamàno và  % na vi÷uddho bhaven naraþ  // Nar_20.12 //
dharmaparyàyavacanair  $ dhaña ity abhidhãyase  &
tvaü vetsi sarvabhåtànàü  % pàpàni sukçtàni ca  \
tvam eva dhaña jànãùe  # na vidur yàni mànuùàþ  // Nar_20.13 //
vyavahàràbhi÷asto 'yaü  $ mànuùas tulyate tathà  &
tad eva saü÷ayàpannaü  % dharmatas tràtum arhasi  // Nar_20.14 //
ata årdhvaü pravakùyàmi  $ lohasya vidhim uttamam  &
dvàtriü÷adaïgulàni tu  % maõóalàn maõóalàntaram  // Nar_20.15 //
aùñàbhir maõóalair evam  $ aïgulànàü ÷atadvayam  &
caturviü÷at samàkhyàtaü  % saükhyàtattvàrthadar÷ibhiþ  // Nar_20.16 //
kalpitair maõóalair evam  $ uùitasya ÷ucer api  &
saptà÷vatthasya pattràõi  % såtreõàveùñya hastayoþ  // Nar_20.17 //
vidadhyàt taptalohasya  $ pa¤cà÷atpalam saümitam  &
hastàbhyàü piõóam àdàya  % ÷anaiþ saptapadaü vrajet  // Nar_20.18 //
na maõóalam atikràmen  $ nàpy arvàk pàdayet padam  &
na ca pàtayetàpràptaþ  % yàvadbhåmir prakalpità  // Nar_20.19 //
tãrtvànena vidhànena  $ maõóalàni samàhitaþ  &
adagdhaþ sarvato yas tu  % sa vi÷uddho bhaven naraþ  // Nar_20.20 //
bhayàd và pàtayate yas tv  $ adagdho yo vibhàvyate  &
punas taü hàrayel lohaü  % sthitir eùà puràtanã  \
anena vidhinà kàryo  # hutà÷asamayaþ smçtaþ  // Nar_20.21 //
tvam agne sarvabhåtànàm  $ anta÷carasi sàkùivat  &
sukçtaü duþkçtaü loken(a)  % aj¤àtaü vidyate tvayà  // Nar_20.22 //
pracchannàni manuùyàõàü  $ pàpàni sukçtàni ca  &
yathàvad eva jànãùe na  % vidur yàni mànuùàþ  // Nar_20.23 //
vyavahàràbhi÷asto 'yaü  $ puruùaþ ÷uddhim icchati  &
tad enaü saü÷ayàpannaü  % dharmatas tràtum arhasi  // Nar_20.24 //
ataþ paraü pravakùyàmi  $ toyasya vidhim uttamam  &
nàtikråreõa dhanuùà  % prerayet sàyakatrayam  // Nar_20.25 //

madhyamas tu ÷aro gràhyaþ  $ puruùeõa yavãyasà  &
pratyànãtasya tasyàtha  % sa vi÷uddho bhaven naraþ  // Nar_20.26 //
anyathà na vi÷uddhaþ syàd  $ ekàïgam api dar÷ayet  &
sthànàd anyatra và gacched  % yasmin pårvaü niveùitaþ  // Nar_20.27 //
striyas tu na balàt kàryà  $ na pumàn api durbalaþ  &
bhãrutvàd yoùito mçtyuþ  % kç÷asyàpi balàt kuryàt  \
sahasà pràpnuyàt sarvàüs  # tasmàd etàn na majjayet  // Nar_20.28 //
toyamadhye manuùyasya  $ gçhãtvorå susaüyataþ  // Nar_20.29 //
satyànçtavibhàgasya  $ toyàgnã spaùñakçttamau  &
yata÷ càgnir abhåd asmàt  % tatas toyaü vi÷iùyate  // Nar_20.30 //
kriyate dharmatattvaj¤air  $ dåùitànàü vi÷odhanam  &
tasmàt satyena bhagava¤  % jale÷a tràtum arhasi  // Nar_20.31 //
ataþ paraü pravakùyàmi  $ viùasya vidhim uttamam  &
tulayitvà viùaü pårvaü  % deyam etad dhimàgame  // Nar_20.32 //

na pårvàhõe na madhyàhne  $ na saüdhyàyàü tu dharmavit  &
÷aradgrãùmavasanteùu  % varùàsu ca na dàpayet  // Nar_20.33 //
bhagnaü ca dàritaü caiva  $ dhåpitaü mi÷ritaü tathà  &
kàlakåñam alaübuü ca  % viùaü yatnena varjayet  // Nar_20.34 //
÷àrïgahaimavataü ÷astaü  $ gandhavarõarasànvitam  &
mahàdoùavate deyaü  % ràj¤à tattvabubhutsayà  // Nar_20.35 //
na bàlàturavçddheùu  $ naiva svalpàparàdhiùu  &
viùasya tu yavàn sapta  % dadyàc chodye ghçtaplutàn  // Nar_20.36 //
viùasya palaùaóbhàgàd  $ bhàgo viü÷atimas tu yaþ  &
tam aùñabhàgahãnaü tu  % ÷odhye dadyàd ghçtaplutam  // Nar_20.37 //
yathoktena vidhànena  $ vipràn sprùñvànumoditaþ  &
sopavàsa÷ ca khàdeta  % devabràhmaõasaünidhau  // Nar_20.38 //
viùaü vegaklamàpetaü  $ sukhena yadi jãryate  &
vi÷uddham iti taü j¤àtvà  % ràjà satkçtya mokùayet  // Nar_20.39 //
tvaü viùa brahmaõaþ putraþ  $ satyadharmaratau sthitaþ  &
÷odhayainaü naraü pàpàt  % satyenàsyàmçtãbhava  // Nar_20.40 //
ataþ paraü pravakùyàmi  $ ko÷asya vidhim uttamam  // Nar_20.41 //
pårvàhõe sopavàsasya  $ snàtasyàrdrapañasya ca  &
sa÷åkasyàvyasaninaþ  % ko÷apànaü vidhãyate  // Nar_20.42 //

yadbhaktaþ so 'bhiyuktaþ syàt  $ taddaivatyaü tu pàyayet  &
saptàhàd yasya dç÷yate  % dvisaptàhena và punaþ  \
pratyàtmikaü tu yatkiücit  # saiva tasya vibhàvanà  // Nar_20.43 //
dvisaptàhàt paraü yasya  $ mahad và vaikçtaü bhavet  &
nàbhiyojyaþ sa viduùàü  % kçtakàlavyatikramàt  // Nar_20.44 //
mahàparàdhe nirdharme  $ kçtaghne klãbakutsite  &
nàstikavràtyadàseùu  % ko÷apànaü vivarjayet  // Nar_20.45 //
yathoktena prakàreõa  $ pa¤ca divyàni dharmavit  &
dadyàd ràjàbhiyuktànàü  % pretya ceha ca nandati  // Nar_20.46 //
na viùaü bràhmaõe dadyàn  $ na lohaü kùatriyo haret  &
na nimajjyàpsu vai÷ya÷ ca  % ÷ådraþ ko÷aü na pàyayet  // Nar_20.47 //

varùàsu na viùaü dadyàt  $ hemante nàpsu majjayet  &
na lohaü hàrayed grãùme  % na ko÷aü pàyayen ni÷i  // Nar_20.48 //


nàradãyadharma÷àstraþ samàptaþ.