Svatmarama: Hathayogapradipika ÚÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄ¿ ³ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! ³ ³ COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. ³ ³ ³ ³ Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for ³ ³ WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes ³ ³ BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): ³ ³ ³ ³ description character = ASCII ³ ³ ³ ³ long a à 195 ³ ³ long A ù 249 ³ ³ long i Å 197 ³ ³ long I ý 253 ³ ³ long u Æ 198 ³ ³ long U ô 244 ³ ³ vocalic r ­ 173 ³ ³ vocalic R ã 227 ³ ³ long vocalic r Ì 204 ³ ³ vocalic l Ê 202 ³ ³ long vocalic l Ë 203 ³ ³ velar n Ç 199 ³ ³ velar N § 167 ³ ³ palatal n ¤ 164 ³ ³ palatal N ¥ 165 ³ ³ retroflex t  194 ³ ³ retroflex T è 232 ³ ³ retroflex d ¬ 172 ³ ³ retroflex D Ö 214 ³ ³ retroflex n ï 239 ³ ³ retroflex N × 215 ³ ³ palatal s Ó 211 ³ ³ palatal S Á 193 ³ ³ retroflex s « 171 ³ ³ retroflex S å 229 ³ ³ anusvara æ 230 ³ ³ capital anusvara õ 245 ³ ³ visarga ÷ 247 ³ ³ capital visarga ê 234 ³ ÀÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÙ haÂha-yoga-pradÅpikà (1) prathamopadeÓa÷ ÓrÅ-Ãdi-nÃthÃya namo'stu tasmai yenopadi«Âà haÂha-yoga-vidyà / vibhrÃjate pronnata-rÃja-yogam Ãro¬hum icchor adhirohiïÅva // HYP_1.1 // praïamya ÓrÅ-guruæ nÃthaæ svÃtmÃrÃmeïa yoginà / kevalaæ rÃja-yogÃya haÂha-vidyopadiÓyate // HYP_1.2 // bhrÃntyà bahumata-dhvÃnte rÃja-yogam ajÃnatÃm / haÂha-pradÅpikÃæ dhatte svÃtmÃrÃma÷ k­pÃkara÷ // HYP_1.3 // haÂha-vidyÃæ hi matsyendra-gorak«Ãdyà vijÃnate / svÃtmÃrÃmo'thavà yogÅ jÃnÅte tat-prasÃdata÷ // HYP_1.4 // ÓrÅ-ÃdinÃtha-matsyendra-ÓÃvarÃnanda-bhairavÃ÷ / cauraÇgÅ-mÅna-gorak«a-virÆpÃk«a-bileÓayÃ÷ // HYP_1.5 // manthÃno bhairavo yogÅ siddhir buddhaÓ ca kantha¬i÷ / koraæÂaka÷ surÃnanda÷ siddhapÃdaÓ ca carpaÂi÷ // HYP_1.6 // kÃnerÅ pÆjyapÃdaÓ ca nitya-nÃtho nira¤jana÷ / kapÃlÅ bindunÃthaÓ ca kÃkacaï¬ÅÓvarÃhvaya÷ // HYP_1.7 // allÃma÷ prabhudevaÓ ca gho¬Ã colÅ ca ÂiæÂiïi÷ / bhÃnukÅ nÃradevaÓ ca khaï¬a÷ kÃpÃlikas tathà // HYP_1.8 // ity Ãdayo mahÃsiddhà haÂha-yoga-prabhÃvata÷ / khaï¬ayitvà kÃla-daï¬aæ brahmÃï¬e vicaranti te // HYP_1.9 // aÓe«a-tÃpa-taptÃnÃæ samÃÓraya-maÂho haÂha÷ / aÓe«a-yoga-yuktÃnÃm ÃdhÃra-kamaÂho haÂha÷ // HYP_1.10 // haÂha-vidyà paraæ gopyà yoginà siddhim icchatà / bhaved vÅryavatÅ guptà nirvÅryà tu prakÃÓità // HYP_1.11 // surÃjye dhÃrmike deÓe subhik«e nirupadrave / dhanu÷ pramÃïa-paryantaæ ÓilÃgni-jala-varjite / ekÃnte maÂhikÃ-madhye sthÃtavyaæ haÂha-yoginà // HYP_1.12 // alpa-dvÃram arandhra-garta-vivaraæ nÃtyucca-nÅcÃyataæ samyag-gomaya-sÃndra-liptam amalaæ ni÷Óesa-jantÆjjhitam / bÃhye maï¬apa-vedi-kÆpa-ruciraæ prÃkÃra-saæve«Âitaæ proktaæ yoga-maÂhasya lak«aïam idaæ siddhair haÂhÃbhyÃsibhi÷ // HYP_1.13 // evaæ vidhe maÂhe sthitvà sarva-cintÃ-vivarjita÷ / gurÆpadi«Âa-mÃrgeïa yogam eva samabhyaset // HYP_1.14 // atyÃhÃra÷ prayÃsaÓ ca prajalpo niyamÃgraha÷ / jana-saÇgaÓ ca laulyaæ ca «a¬bhir yogo vinaÓyati // HYP_1.15 // utsÃhÃt sÃhasÃd dhairyÃt tattva-j¤ÃnÃÓ ca niÓcayÃt / jana-saÇga-parityÃgÃt «a¬bhir yoga÷ prasiddhyati // HYP_1.16 // atha yama-niyamÃ÷ ahiæsà satyam asteyaæ brahmacaryaæ k«amà dh­ti÷ / dayÃrjavaæ mitÃhÃra÷ Óaucaæ caiva yamà daÓa // HYP_1.17 // tapa÷ santo«a Ãstikyaæ dÃnam ÅÓvara-pÆjanam / siddhÃnta-vÃkya-Óravaïaæ hrÅmatÅ ca tapo hutam / niyamà daÓa samproktà yoga-ÓÃstra-viÓÃradai÷ // HYP_1.18 // atha Ãsanam haÂhasya prathamÃÇgatvÃd Ãsanaæ pÆrvam ucyate / kuryÃt tad Ãsanaæ sthairyam Ãrogyaæ cÃÇga-lÃghavam // HYP_1.19 // vaÓi«ÂhÃdyaiÓ ca munibhir matsyendrÃdyaiÓ ca yogibhi÷ / aÇgÅk­tÃny ÃsanÃni kathyante kÃnicin mayà // HYP_1.20 // jÃnÆrvor antare samyak k­tvà pÃda-tale ubhe / ­ju-kÃya÷ samÃsÅna÷ svastikaæ tat pracak«ate // HYP_1.21 // savye dak«iïa-gulphaæ tu p­«Âha-pÃrÓve niyojayet / dak«iïe'pi tathà savyaæ gomukhaæ gomukhÃk­ti÷ // HYP_1.22 // ekaæ pÃdaæ tathaikasmin vinyased uruïi sthiram / itarasmiæs tathà coruæ vÅrÃsanam itÅritam // HYP_1.23 // gudaæ nirudhya gulphÃbhyÃæ vyutkrameïa samÃhita÷ / kÆrmÃsanaæ bhaved etad iti yoga-vido vidu÷ // HYP_1.24 // padmÃsanaæ tu saæsthÃpya jÃnÆrvor antare karau / niveÓya bhÆmau saæsthÃpya vyomasthaæ kukkuÂÃsanam // HYP_1.25 // kukkuÂÃsana-bandha-stho dorbhyÃæ sambadya kandharÃm / bhaved kÆrmavad uttÃna etad uttÃna-kÆrmakam // HYP_1.26 // pÃdÃÇgu«Âhau tu pÃïibhyÃæ g­hÅtvà ÓravaïÃvadhi / dhanur Ãkar«aïaæ kuryÃd dhanur-Ãsanam ucyate // HYP_1.27 // vÃmoru-mÆlÃrpita-dak«a-pÃdaæ jÃnor bahir ve«Âita-vÃma-pÃdam / prag­hya ti«Âhet parivartitÃÇga÷ ÓrÅ-matysanÃthoditam Ãsanaæ syÃt // HYP_1.28 // matsyendra-pÅÂhaæ jaÂhara-pradÅptiæ pracaï¬a-rug maï¬ala-khaï¬anÃstram / abhyÃsata÷ kuï¬alinÅ-prabodhaæ candra-sthiratvaæ ca dadÃti puæsÃm // HYP_1.29 // prasÃrya pÃdau bhuvi daï¬a-rÆpau dorbhyÃæ padÃgra-dvitayaæ g­hÅtvà / jÃnÆparinyasta-lalÃÂa-deÓo vased idaæ paÓcimatÃnam Ãhu÷ // HYP_1.30 // iti paÓcimatÃnam ÃsanÃgryaæ pavanaæ paÓcima-vÃhinaæ karoti / udayaæ jaÂharÃnalasya kuryÃd udare kÃrÓyam arogatÃæ ca puæsÃm // HYP_1.31 // dharÃm ava«Âabhya kara-dvayena tat-kÆrpara-sthÃpita-nÃbhi-pÃrÓva÷ / uccÃsano daï¬avad utthita÷ khe mÃyÆram etat pravadanti pÅÂham // HYP_1.32 // harati sakala-rogÃn ÃÓu gulmodarÃdÅn abhibhavati ca do«Ãn Ãsanaæ ÓrÅ-mayÆram / bahu kadaÓana-bhuktaæ bhasma kuryÃd aÓe«aæ janayati jaÂharÃgniæ jÃrayet kÃla-kÆÂam // HYP_1.33 // uttÃnaæ Óabavad bhÆmau Óayanaæ tac chavÃsanam / ÓavÃsanaæ ÓrÃnti-haraæ citta-viÓrÃnti-kÃrakam // HYP_1.34 // caturaÓÅty ÃsanÃni Óivena kathitÃni ca / tebhyaÓ catu«kam ÃdÃya sÃrabhÆtaæ bravÅmy aham // HYP_1.35 // siddhaæ padmaæ tathà siæhaæ bhadraæ veti catu«Âayam / Óre«Âhaæ tatrÃpi ca sukhe ti«Âhet siddhÃsane sadà // HYP_1.36 // atha siddhÃsanam- yoni-sthÃnakam aÇghri-mÆla-ghaÂitaæ k­tvà d­¬haæ vinyaset meï¬hre pÃdam athaikam eva h­daye k­tvà hanuæ susthiram / sthÃïu÷ saæyamitendriyo'cala-d­Óà paÓyed bhruvor antaraæ hy etan mok«a-kapÃÂa-bheda-janakaæ siddhÃsanaæ procyate // HYP_1.37 // meï¬hrÃd upari vinyasya savyaæ gulphaæ tathopari / gulphÃntaraæ ca nik«ipya siddhÃsanam idaæ bhavet // HYP_1.38 // etat siddhÃsanaæ prÃhur anye vajrÃsanaæ vidu÷ / muktÃsanaæ vadanty eke prÃhur guptÃsanaæ pare // HYP_1.39 // yame«v iva mitÃhÃram ahiæsà niyame«v iva / mukhyaæ sarvÃsane«v ekaæ siddhÃ÷ siddhÃsanaæ vidu÷ // HYP_1.40 // caturaÓÅti-pÅÂhe«u siddham eva sadÃbhyaset / dvÃsaptati-sahasrÃïÃæ nìÅnÃæ mala-Óodhanam // HYP_1.41 // Ãtma-dhyÃyÅ mitÃhÃrÅ yÃvad dvÃdaÓa-vatsaram / sadà siddhÃsanÃbhyÃsÃd yogÅ ni«pattim ÃpnuyÃt // HYP_1.42 // kim anyair bahubhi÷ pÅÂhai÷ siddhe siddhÃsane sati / prÃïÃnile sÃvadhÃne baddhe kevala-kumbhake / utpadyate nirÃyÃsÃt svayam evonmanÅ kalà // HYP_1.43 // tathaikÃsminn eva d­¬he siddhe siddhÃsane sati / bandha-trayam anÃyÃsÃt svayam evopajÃyate // HYP_1.44 // nÃsanaæ siddha-sad­Óaæ na kumbha÷ kevalopama÷ / na khecarÅ-samà mudrà na nÃda-sad­Óo laya÷ // HYP_1.45 // atha padmÃsanam- vÃmorÆpari dak«iïaæ ca caraïaæ saæsthÃpya vÃmaæ tathà dak«orÆpari paÓcimena vidhinà dh­tvà karÃbhyÃæ d­¬ham / aÇgu«Âhau h­daye nidhÃya cibukaæ nÃsÃgram Ãlokayet etad vyÃdhi-vinÃÓa-kÃri yaminÃæ padmÃsanaæ procyate // HYP_1.46 // uttÃnau caraïau k­tvà Æru-saæsthau prayatnata÷ / Æru-madhye tathottÃnau pÃïÅ k­tvà tato d­Óau // HYP_1.47 // nÃsÃgre vinyased rÃjad-anta-mÆle tu jihvayà / uttambhya cibukaæ vak«asy utthÃpy pavanaæ Óanai÷ // HYP_1.48 // idaæ padmÃsanaæ proktaæ sarva-vyÃdhi-vinÃÓanam / durlabhaæ yena kenÃpi dhÅmatà labhyate bhuvi // HYP_1.49 // k­tvà sampuÂitau karau d­¬hataraæ baddhvà tu padmÃsanaæ gìhaæ vak«asi sannidhÃya cibukaæ dhyÃyaæÓ ca tac cetasi / vÃraæ vÃram apÃnam Ærdhvam anilaæ protsÃrayan pÆritaæ nya¤can prÃïam upaiti bodham atulaæ Óakti-prabhÃvÃn nara÷ // HYP_1.50 // padmÃsane sthito yogÅ nìÅ-dvÃreïa pÆritam / mÃrutaæ dhÃrayed yas tu sa mukto nÃtra saæÓaya÷ // HYP_1.51 // atha siæhÃsanam- gulphau ca v­«aïasyÃdha÷ sÅvanyÃ÷ pÃrÓvayo÷ k«ipet / dak«iïe savya-gulphaæ tu dak«a-gulphaæ tu savyake // HYP_1.52 // hastau tu jÃnvo÷ saæsthÃpya svÃÇgulÅ÷ samprasÃrya ca / vyÃtta-vaktro nirÅk«eta nÃsÃgraæ susamÃhita÷ // HYP_1.53 // siæhÃsanaæ bhaved etat pÆjitaæ yogi-puÇgavai÷ / bandha-tritaya-sandhÃnaæ kurute cÃsanottamam // HYP_1.54 // atha bhadrÃsanam- gulphau ca v­«aïasyÃdha÷ sÅvanyÃ÷ pÃrÓvayo÷ k«ipte / savya-gulphaæ tathà savye dak«a-gulphaæ tu dak«iïe // HYP_1.55 // pÃrÓva-pÃdau ca pÃïibhyÃæ d­¬haæ baddhvà suniÓcalam / bhadrÃsanaæ bhaved etat sarva-vyÃdhi-vinÃÓanam / gorak«Ãsanam ity Ãhur idaæ vai siddha-yogina÷ // HYP_1.56 // evam Ãsana-bandhe«u yogÅndro vigata-Órama÷ / abhyasen nìikÃ-Óuddhiæ mudrÃdi-pavanÅ-kriyÃm // HYP_1.57 // Ãsanaæ kumbhakaæ citraæ mudrÃkhyaæ karaïaæ tathà / atha nÃdÃnusandhÃnam abhyÃsÃnukramo haÂhe // HYP_1.58 // brahmacÃrÅ mitÃhÃrÅ tyÃgÅ yoga-parÃyaïa÷ / abdÃd Ærdhvaæ bhavet siddho nÃtra kÃryà vicÃraïà // HYP_1.59 // susnigdha-madhurÃhÃraÓ caturthÃæÓa-vivarjita÷ / bhujyate Óiva-samprÅtyai mitÃhÃra÷ sa ucyate // HYP_1.60 // kaÂvÃmla-tÅk«ïa-lavaïo«ïa-harÅta-ÓÃka- sauvÅra-taila-tila-sar«apa-madya-matsyÃn / ÃjÃdi-mÃæsa-dadhi-takra-kulatthakola- piïyÃka-hiÇgu-laÓunÃdyam apathyam Ãhu÷ // HYP_1.61 // bhojanam ahitaæ vidyÃt punar asyo«ïÅ-k­taæ rÆk«am / atilavaïam amla-yuktaæ kadaÓana-ÓÃkotkaæ varjyam // HYP_1.62 // vahni-strÅ-pathi-sevÃnÃm Ãdau varjanam Ãcaret // HYP_1.63 // tathà hi gorak«a-vacanam- varjayed durjana-prÃntaæ vahni-strÅ-pathi-sevanam / prÃta÷-snÃnopavÃsÃdi kÃya-kleÓa-vidhiæ tathà // HYP_1.64 // godhÆma-ÓÃli-yava-«Ã«Âika-ÓobhanÃnnaæ k«ÅrÃjya-khaï¬a-navanÅta-siddhÃ-madhÆni / ÓuïÂhÅ-paÂola-kaphalÃdika-pa¤ca-ÓÃkaæ mudgÃdi-divyam udakaæ ca yamÅndra-pathyam // HYP_1.65 // pu«Âaæ sumadhuraæ snigdhaæ gavyaæ dhÃtu-prapo«aïam / manobhila«itaæ yogyaæ yogÅ bhojanam Ãcaret // HYP_1.66 // yuvo v­ddho'tiv­ddho và vyÃdhito durbalo'pi và / abhyÃsÃt siddhim Ãpnoti sarva-yoge«v atandrita÷ // HYP_1.67 // kriyÃ-yuktasya siddhi÷ syÃd akriyasya kathaæ bhavet / na ÓÃstra-pÃÂha-mÃtreïa yoga-siddhi÷ prajÃyate // HYP_1.68 // na ve«a-dhÃraïaæ siddhe÷ kÃraïaæ na ca tat-kathà / kriyaiva kÃraïaæ siddhe÷ satyam etan na saæÓaya÷ // HYP_1.69 // pÅÂhÃni kumbhakÃÓ citrà divyÃni karaïÃni ca / sarvÃïy api haÂhÃbhyÃse rÃja-yoga-phalÃvadhi // HYP_1.70 // iti haÂha-pradÅpikÃyÃæ prathamopadeÓa÷ / (2) dvitÅyopadeÓa÷ athÃsane d­dhe yogÅ vaÓÅ hita-mitÃÓana÷ / gurÆpadi«Âa-mÃrgeïa prÃïÃyÃmÃn samabhyaset // HYP_2.1 // cale vÃte calaæ cittaæ niÓcale niÓcalaæ bhavet // HYP_2. yogÅ sthÃïutvam Ãpnoti tato vÃyuæ nirodhayet // HYP_2.2 // yÃvad vÃyu÷ sthito dehe tÃvaj jÅvanam ucyate / maraïaæ tasya ni«krÃntis tato vÃyuæ nirodhayet // HYP_2.3 // malÃkalÃsu nìūu mÃruto naiva madhyaga÷ / kathaæ syÃd unmanÅbhÃva÷ kÃrya-siddhi÷ kathaæ bhavet // HYP_2.4 // Óuddham eti yadà sarvaæ nìÅ-cakraæ malÃkulam / tadaiva jÃyate yogÅ prÃïa-saægrahaïe k«ama÷ // HYP_2.5 // prÃïÃyÃmaæ tata÷ kuryÃn nityaæ sÃttvikayà dhiyà / yathà su«umïÃ-nìÅsthà malÃ÷ Óuddhiæ prayÃnti ca // HYP_2.6 // baddha-padmÃsano yogÅ prÃïaæ candreïa pÆrayet / dhÃrayitvà yathÃ-Óakti bhÆya÷ sÆryeïa recayet // HYP_2.7 // prÃïaæ sÆryeïa cÃk­«ya pÆrayed udaraæ Óanai÷ / vidhivat kumbhakaæ k­tvà punaÓ candreïa recayet // HYP_2.8 // yena tyajet tena pÅtvà dhÃrayed atirodhata÷ / recayec ca tato'nyena Óanair eva na vegata÷ // HYP_2.9 // prÃïaæ ced i¬ayà piben niyamitaæ bhÆyo'nyathà recayet pÅtvà piÇgalayà samÅraïam atho baddhvà tyajed vÃmayà / sÆrya-candramasor anena vidhinÃbhyÃsaæ sadà tanvatÃæ Óuddhà nìi-gaïà bhavanti yaminÃæ mÃsa-trayÃd Ærdhvata÷ // HYP_2.10 // prÃtar madhyandine sÃyam ardha-rÃtre ca kumbhakÃn / Óanair aÓÅti-paryantaæ catur vÃraæ samabhyaset // HYP_2.11 // kanÅyasi bhaved sveda kampo bhavati madhyame / uttame sthÃnam Ãpnoti tato vÃyuæ nibandhayet // HYP_2.12 // jalena Órama-jÃtena gÃtra-mardanam Ãcaret / d­¬hatà laghutà caiva tena gÃtrasya jÃyate // HYP_2.13 // abhyÃsa-kÃle prathame Óastaæ k«ÅrÃjya-bhojanam / tato'bhyÃse d­¬hÅbhÆte na tÃd­Ç-niyama-graha÷ // HYP_2.14 // yathà siæho gajo vyÃghro bhaved vaÓya÷ Óanai÷ Óanai÷ / tathaiva sevito vÃyur anyathà hanti sÃdhakam // HYP_2.15 // prÃïÃyÃmena yuktena sarva-roga-k«ayo bhavet / ayuktÃbhyÃsa-yogena sarva-roga-samudgama÷ // HYP_2.16 // hikkà ÓvÃsaÓ ca kÃsaÓ ca Óira÷-karïÃk«i-vedanÃ÷ / bhavanti vividhÃ÷ rogÃ÷ pavanasya prakopata÷ // HYP_2.17 // yuktaæ yuktaæ tyajed vÃyuæ yuktaæ yuktaæ ca pÆrayet / yuktaæ yuktaæ ca badhnÅyÃd evaæ siddhim avÃpnuyÃt // HYP_2.18 // yadà tu nìÅ-Óuddhi÷ syÃt tathà cihnÃni bÃhyata÷ / kÃyasya k­Óatà kÃntis tadà jÃyate niÓcitam // HYP_2.19 // yathe«Âaæ dhÃraïaæ vÃyor analasya pradÅpanam / nÃdÃbhivyaktir Ãrogyaæ jÃyate nìi-ÓodhanÃt // HYP_2.20 // meda-Óle«mÃdhika÷ pÆrvaæ «aÂ-karmÃïi samÃcaret / anyas tu nÃcaret tÃni do«ÃïÃæ samabhÃvata÷ // HYP_2.21 // dhautir bastis tathà netis trÃÂakaæ naulikaæ tathà / kapÃla-bhÃtiÓ caitÃni «aÂ-karmÃïi pracak«ate // HYP_2.22 // karma «aÂkam idaæ gopyaæ ghaÂa-Óodhana-kÃrakam / vicitra-guïa-sandhÃya pÆjyate yogi-puÇgavai÷ // HYP_2.23 // tatra dhauti÷- catur-aÇgula-vistÃraæ hasta-pa¤ca-daÓÃyatam / gurÆpadi«Âa-mÃrgeïa siktaæ vastraæ Óanair graset / puna÷ pratyÃharec caitad uditaæ dhauti-karma tat // HYP_2.24 // kÃsa-ÓvÃsa-plÅha-ku«Âhaæ kapharogÃÓ ca viæÓati÷ / dhauti-karma-prabhÃveïa prayÃnty eva na saæÓaya÷ // HYP_2.25 // atha basti÷- nÃbhi-daghna-jale pÃyau nyasta-nÃlotkaÂÃsana÷ / ÃdhÃrÃku¤canaæ kuryÃt k«Ãlanaæ basti-karma tat // HYP_2.26 // gulma-plÅhodaraæ cÃpi vÃta-pitta-kaphodbhavÃ÷ / basti-karma-prabhÃveïa k«Åyante sakalÃmayÃ÷ // HYP_2.27 // dhÃntvadriyÃnta÷-karaïa-prasÃdaæ dadhÃc ca kÃntiæ dahana-pradÅptam / aÓe«a-do«opacayaæ nihanyÃd abhyasyamÃnaæ jala-basti-karma // HYP_2.28 // atha neti÷- sÆtraæ vitasti-susnigdhaæ nÃsÃnÃle praveÓayet / mukhÃn nirgamayec cai«Ã neti÷ siddhair nigadyate // HYP_2.29 // kapÃla-ÓodhinÅ caiva divya-d­«Âi-pradÃyinÅ / jatrÆrdhva-jÃta-rogaughaæ netir ÃÓu nihanti ca // HYP_2.30 // atha trÃÂakam- nirÅk«en niÓcala-d­Óà sÆk«ma-lak«yaæ samÃhita÷ / aÓru-sampÃta-paryantam ÃcÃryais trÃÂakaæ sm­tam // HYP_2.31 // mocanaæ netra-rogÃïÃæ tandÃdrÅïÃæ kapÃÂakam / yatnatas trÃÂakaæ gopyaæ yathà hÃÂaka-peÂakam // HYP_2.32 // atha nauli÷- amandÃvarta-vegena tundaæ savyÃpasavyata÷ / natÃæso bhrÃmayed e«Ã nauli÷ siddhai÷ praÓasyate // HYP_2.33 // mandÃgni-sandÅpana-pÃcanÃdi-sandhÃpikÃnanda-karÅ sadaiva / aÓe«a-do«a-maya-Óo«aïÅ ca haÂha-kriyà maulir iyaæ ca nauli÷ // HYP_2.34 // atha kapÃlabhÃti÷- bhastrÃval loha-kÃrasya reca-pÆrau sasambhramau / kapÃlabhÃtir vikhyÃtà kapha-do«a-viÓo«aïÅ // HYP_2.35 // «aÂ-karma-nirgata-sthaulya-kapha-do«a-malÃdika÷ / prÃïÃyÃmaæ tata÷ kuryÃd anÃyÃsena siddhyati // HYP_2.36 // prÃïÃyÃmair eva sarve praÓu«yanti malà iti / ÃcÃryÃïÃæ tu ke«Ãæcid anyat karma na saæmatam // HYP_2.37 // atha gaja-karaïÅ- udara-gata-padÃrtham udvamanti pavanam apÃnam udÅrya kaïÂha-nÃle / krama-paricaya-vaÓya-nìi-cakrà gaja-karaïÅti nigadyate haÂhaj¤ai÷ // HYP_2.38 // brahmÃdayo'pi tridaÓÃ÷ pavanÃbhyÃsa-tatparÃ÷ / abhÆvann antaka-bhyÃt tasmÃt pavanam abhyaset // HYP_2.39 // yÃvad baddho marud dehe yÃvac cittaæ nirÃkulam / yÃvad d­«Âir bhruvor madhye tÃvat kÃla-bhayaæ kuta÷ // HYP_2.40 // vidhivat prÃïa-saæyÃmair nìÅ-cakre viÓodhite / su«umïÃ-vadanaæ bhittvà sukhÃd viÓati mÃruta÷ // HYP_2.41 // atha manonmanÅ- mÃrute madhya-saæcÃre mana÷-sthairyaæ prajÃyate / yo mana÷-susthirÅ-bhÃva÷ saivÃvasthà manonmanÅ // HYP_2.42 // tat-siddhaye vidhÃnaj¤ÃÓ citrÃn kurvanti kumbhakÃn / vicitra kumbhakÃbhyÃsÃd vicitrÃæ siddhim ÃpnuyÃt // HYP_2.43 // atha kumbhaka-bhedÃ÷-- sÆrya-bhedanam ujjÃyÅ sÅtkÃrÅ ÓÅtalÅ tathà / bhastrikà bhrÃmarÅ mÆrcchà plÃvinÅty a«Âa-kumbhakÃ÷ // HYP_2.44 // pÆrakÃnte tu kartavyo bandho jÃlandharÃbhidha÷ / kumbhakÃnte recakÃdau kartavyas tƬ¬iyÃnaka÷ // HYP_2.45 // adhastÃt ku¤canenÃÓu kaïÂha-saÇkocane k­te / madhye paÓcima-tÃnena syÃt prÃïo brahma-nìiga÷ // HYP_2.46 // ÃpÃnam Ærdhvam utthÃpya prÃïaæ kaïÂhÃd adho nayet / yogÅ jarÃ-vimukta÷ san «o¬aÓÃbda-vayà bhavet // HYP_2.47 // atha sÆrya-bhedanam- Ãsane sukhade yogÅ baddhvà caivÃsanaæ tata÷ / dak«a-nìyà samÃk­«ya bahi÷sthaæ pavanaæ Óanai÷ // HYP_2.48 // ÃkeÓÃd ÃnakhÃgrÃc ca nirodhÃvadhi kumbhayet / tata÷ Óanai÷ savya-nìyà recayet pavanaæ Óanai÷ // HYP_2.49 // kapÃla-Óodhanaæ vÃta-do«a-ghnaæ k­mi-do«a-h­t / puna÷ punar idaæ kÃryaæ sÆrya-bhedanam uttamam // HYP_2.50 // atha ujjÃyÅ- mukhaæ saæyamya nìÅbhyÃm Ãk­«ya pavanaæ Óanai÷ / yathà lagati kaïÂhÃt tu h­dayÃvadhi sa-svanam // HYP_2.51 // pÆrvavat kumbhayet prÃïaæ recayed i¬ayà tathà / Óle«ma-do«a-haraæ kaïÂhe dehÃnala-vivardhanam // HYP_2.52 // nìÅ-jalodarÃdhÃtu-gata-do«a-vinÃÓanam / gacchatà ti«Âhatà kÃryam ujjÃyy Ãkhyaæ tu kumbhakam // HYP_2.53 // atha sÅtkÃrÅ- sÅtkÃæ kuryÃt tathà vaktre ghrÃïenaiva vij­mbhikÃm / evam abhyÃsa-yogena kÃma-devo dvitÅyaka÷ // HYP_2.54 // yoginÅ cakra-saæmÃnya÷ s­«Âi-saæhÃra-kÃraka÷ / na k«udhà na t­«Ã nidrà naivÃlasyaæ prajÃyate // HYP_2.55 // bhavet sattvaæ ca dehasya sarvopadrava-varjita÷ / anena vidhinà satyaæ yogÅndro bhÆmi-maï¬ale // HYP_2.56 // atha ÓÅtalÅ- jihvayà vÃyum Ãk­«ya pÆrvavat kumbha-sÃdhanam / Óanakair ghrÃïa-randhrÃbhyÃæ recayet pavanaæ sudhÅ÷ // HYP_2.57 // gulma-plÅhÃdikÃn rogÃn jvaraæ pittaæ k«udhÃæ t­«Ãm / vi«Ãïi ÓÅtalÅ nÃma kumbhikeyaæ nihanti hi // HYP_2.58 // atha bhastrikÃ- Ærvor upari saæsthÃpya Óubhe pÃda-tale ubhe / padmÃsanaæ bhaved etat sarva-pÃpa-praïÃÓanam // HYP_2.59 // samyak padmÃsanaæ baddhvà sama-grÅvodara÷ sudhÅ÷ / mukhaæ saæyamya yatnena prÃïaæ ghrÃïena recayet // HYP_2.60 // yathà lagati h­t-kaïÂhe kapÃlÃvadhi sa-svanam / vegena pÆrayec cÃpi h­t-padmÃvadhi mÃrutam // HYP_2.61 // punar virecayet tadvat pÆrayec ca puna÷ puna÷ / yathaiva lohakÃreïa bhastrà vegena cÃlyate // HYP_2.62 // tathaiva sva-ÓarÅra-sthaæ cÃlayet pavanaæ dhiyà / yadà Óramo bhaved dehe tadà sÆryeïa pÆrayet // HYP_2.63 // yathodaraæ bhavet pÆrïam anilena tathà laghu / dhÃrayen nÃsikÃæ madhyÃ-tarjanÅbhyÃæ vinà d­¬ham // HYP_2.64 // vidhivat kumbhakaæ k­tvà recayed i¬ayÃnilam / vÃta-pitta-Óle«ma-haraæ ÓarÅrÃgni-vivardhanam // HYP_2.65 // kuï¬alÅ bodhakaæ k«ipraæ pavanaæ sukhadaæ hitam / brahma-nìÅ-mukhe saæstha-kaphÃdy-argala-nÃÓanam // HYP_2.66 // samyag gÃtra-samudbhÆta-granthi-traya-vibhedakam / viÓe«eïaiva kartavyaæ bhastrÃkhyaæ kumbhakaæ tv idam // HYP_2.67 // atha bhrÃmarÅ- vegÃd gho«aæ pÆrakaæ bh­Çga-nÃdaæ bh­ÇgÅ-nÃdaæ recakaæ manda-mandam / yogÅndrÃï¸am evam abhyÃsa-yogÃc citte jÃtà kÃcid Ãnanda-lÅlà // HYP_2.68 // atha mÆrcchÃ- pÆrakÃnte gìhataraæ baddhvà jÃlandharaæ Óanai÷ / recayen mÆrcchÃkhyeyaæ mano-mÆrcchà sukha-pradà // HYP_2.69 // atha plÃvinÅ- anta÷ pravartitodÃra-mÃrutÃpÆritodara÷ / payasy agÃdhe'pi sukhÃt plavate padma-patravat // HYP_2.70 // prÃïÃyÃmas tridhà prokto reca-pÆraka-kumbhakai÷ / sahita÷ kevalaÓ ceti kumbhako dvividho mata÷ // HYP_2.71 // yÃvat kevala-siddhi÷ syÃt sahitaæ tÃvad abhyaset / recakaæ pÆrakaæ muktvà sukhaæ yad vÃyu-dhÃraïam // HYP_2.72 // prÃïÃyÃmo'yam ity ukta÷ sa vai kevala-kumbhaka÷ / kumbhake kevale siddhe reca-pÆraka-varjite // HYP_2.73 // na tasya durlabhaæ kiæcit tri«u loke«u vidyate / Óakta÷ kevala-kumbhena yathe«Âaæ vÃyu-dhÃraïÃt // HYP_2.74 // rÃja-yoga-padaæ cÃpi labhate nÃtra saæÓaya÷ / kumbhakÃt kuï¬alÅ-bodha÷ kuï¬alÅ-bodhato bhavet / anargalà su«umïà ca haÂha-siddhiÓ ca jÃyate // HYP_2.75 // haÂhaæ vinà rÃjayogo rÃja-yogaæ vinà haÂha÷ / na sidhyati tato yugmam Ãni«patte÷ samabhyaset // HYP_2.76 // kumbhaka-prÃïa-rodhÃnte kuryÃc cittaæ nirÃÓrayam / evam abhyÃsa-yogena rÃja-yoga-padaæ vrajet // HYP_2.77 // vapu÷ k­Óatvaæ vadane prasannatà nÃda-sphuÂatvaæ nayane sunirmale / arogatà bindu-jayo'gni-dÅpanaæ nìÅ-viÓuddhir haÂha-siddhi-lak«aïam // HYP_2.78 // iti haÂha-pradÅpikÃyÃæ dvitÅyopadeÓa÷ / t­tÅyopadeÓa÷ sa-Óaila-vana-dhÃtrÅïÃæ yathÃdhÃro'hi-nÃyaka÷ / sarve«Ãæ yoga-tantrÃïÃæ tathÃdhÃro hi kuï¬alÅ // HYP_3.1 // suptà guru-prasÃdena yadà jÃgarti kuï¬alÅ / tadà sarvÃïi padmÃni bhidyante granthayo'pi ca // HYP_3.2 // prÃïasya ÓÆnya-padavÅ tadà rÃjapathÃyate / tadà cittaæ nirÃlambaæ tadà kÃlasya va¤canam // HYP_3.3 // su«umïà ÓÆnya-padavÅ brahma-randhra÷ mahÃpatha÷ / ÓmaÓÃnaæ ÓÃmbhavÅ madhya-mÃrgaÓ cety eka-vÃcakÃ÷ // HYP_3.4 // tasmÃt sarva-prayatnena prabodhayitum ÅÓvarÅm / brahma-dvÃra-mukhe suptÃæ mudrÃbhyÃsaæ samÃcaret // HYP_3.5 // mahÃmudrà mahÃbandho mahÃvedhaÓ ca khecarÅ / u¬¬ÅyÃnaæ mÆlabandhaÓ ca bandho jÃlandharÃbhidha÷ // HYP_3.6 // karaïÅ viparÅtÃkhyà vajrolÅ Óakti-cÃlanam / idaæ hi mudrÃ-daÓakaæ jarÃ-maraïa-nÃÓanam // HYP_3.7 // ÃdinÃthoditaæ divyam a«ÂaiÓvarya-pradÃyakam / vallabhaæ sarva-siddhÃnÃæ durlabhaæ marutÃm api // HYP_3.8 // gopanÅyaæ prayatnena yathà ratna-karaï¬akam / kasyacin naiva vaktavyaæ kula-strÅ-surataæ yathà // HYP_3.9 // atha mahÃ-mudrÃ- pÃda-mÆlena vÃmena yoniæ sampŬya dak«iïÃm / prasÃritaæ padaæ k­tvà karÃbhyÃæ dhÃrayed d­¬ham // HYP_3.10 // kaïÂhe bandhaæ samÃropya dhÃrayed vÃyum Ærdhvata÷ / yathà daï¬a-hata÷ sarpo daï¬ÃkÃra÷ prajÃyate // HYP_3.11 // ­jvÅbhÆtà tathà Óakti÷ kuï¬alÅ sahasà bhavet / tadà sà maraïÃvasthà jÃyate dvipuÂÃÓrayà // HYP_3.12 // tata÷ Óanai÷ Óanair eva recayen naiva vegata÷ / mahÃ-mudrÃæ ca tenaiva vadanti vibudhottamÃ÷ // HYP_3.13 // iyaæ khalu mahÃmudrà mahÃ-siddhai÷ pradarÓità / mahÃ-kleÓÃdayo do«Ã÷ k«Åyante maraïÃdaya÷ / mahÃ-mudrÃæ ca tenaiva vadanti vibudhottamÃ÷ // HYP_3.14 // candrÃÇge tu samabhyasya sÆryÃÇge punar abhyaset / yÃvat-tulyà bhavet saÇkhyà tato mudrÃæ visarjayet // HYP_3.15 // na hi pathyam apathyaæ và rasÃ÷ sarve'pi nÅrasÃ÷ / api bhuktaæ vi«aæ ghoraæ pÅyÆ«am api jÅryati // HYP_3.16 // k«aya-ku«Âha-gudÃvarta-gulmÃjÅrïa-purogamÃ÷ / tasya do«Ã÷ k«ayaæ yÃnti mahÃmudrÃæ tu yo'bhyaset // HYP_3.17 // kathiteyaæ mahÃmudrà mahÃ-siddhi-karà nÌïÃm / gopanÅyà prayatnena na deyà yasya kasyacit // HYP_3.18 // atha mahÃ-bandha÷- pÃr«ïiæ vÃmasya pÃdasya yoni-sthÃne niyojayet / vÃmorÆpari saæsthÃpya dak«iïaæ caraïaæ tathà // HYP_3.19 // pÆrayitvà tato vÃyuæ h­daye cubukaæ d­¬ham / ni«pŬyaæ vÃyum Ãku¤cya mano-madhye niyojayet // HYP_3.20 // dhÃrayitvà yathÃ-Óakti recayed anilaæ Óanai÷ / savyÃÇge tu samabhyasya dak«ÃÇge punar abhyaset // HYP_3.21 // matam atra tu ke«Ãæcit kaïÂha-bandhaæ vivarjayet / rÃja-danta-stha-jihvÃyà bandha÷ Óasto bhaved iti // HYP_3.22 // ayaæ tu sarva-nìÅnÃm Ærdhvaæ gati-nirodhaka÷ / ayaæ khalu mahÃ-bandho mahÃ-siddhi-pradÃyaka÷ // HYP_3.23 // kÃla-pÃÓa-mahÃ-bandha-vimocana-vicak«aïa÷ / triveïÅ-saÇgamaæ dhatte kedÃraæ prÃpayen mana÷ // HYP_3.24 // rÆpa-lÃvaïya-sampannà yathà strÅ puru«aæ vinà / mahÃ-mudrÃ-mahÃ-bandhau ni«phalau vedha-varjitau // HYP_3.25 // atha mahÃ-vedha÷- mahÃ-bandha-sthito yogÅ k­tvà pÆrakam eka-dhÅ÷ / vÃyÆnÃæ gatim Ãv­tya nibh­taæ kaïÂha-mudrayà // HYP_3.26 // sama-hasta-yugo bhÆmau sphicau sanìayec chanai÷ / puÂa-dvayam atikramya vÃyu÷ sphurati madhyaga÷ // HYP_3.27 // soma-sÆryÃgni-sambandho jÃyate cÃm­tÃya vai / m­tÃvasthà samutpannà tato vÃyuæ virecayet // HYP_3.28 // mahÃ-vedho'yam abhyÃsÃn mahÃ-siddhi-pradÃyaka÷ / valÅ-palita-vepa-ghna÷ sevyate sÃdhakottamai÷ // HYP_3.29 // etat trayaæ mahÃ-guhyaæ jarÃ-m­tyu-vinÃÓanam / vahni-v­ddhi-karaæ caiva hy aïimÃdi-guïa-pradam // HYP_3.30 // a«Âadhà kriyate caiva yÃme yÃme dine dine / puïya-saæbhÃra-sandhÃya pÃpaugha-bhiduraæ sadà / samyak-Óik«ÃvatÃm evaæ svalpaæ prathama-sÃdhanam // HYP_3.31 // atha khecarÅ- kapÃla-kuhare jihvà pravi«Âà viparÅtagà / bhruvor antargatà d­«Âir mudrà bhavati khecarÅ // HYP_3.32 // chedana-cÃlana-dohai÷ kalÃæ krameïÃtha vardhayet tÃvat / sà yÃvad bhrÆ-madhyaæ sp­Óati tadà khecarÅ-siddhi÷ // HYP_3.33 // snuhÅ-patra-nibhaæ Óastraæ sutÅk«ïaæ snigdha-nirmalam / samÃdÃya tatas tena roma-mÃtraæ samucchinet // HYP_3.34 // tata÷ saindhava-pathyÃbhyÃæ cÆrïitÃbhyÃæ praghar«ayet / puna÷ sapta-dine prÃpte roma-mÃtraæ samucchinet // HYP_3.35 // evaæ krameïa «aï-mÃsaæ nityaæ yukta÷ samÃcaret / «aïmÃsÃd rasanÃ-mÆla-ÓirÃ-bandha÷ praïaÓyati // HYP_3.36 // kalÃæ parÃÇmukhÅæ k­tvà tripathe pariyojayet / sà bhavet khecarÅ mudrà vyoma-cakraæ tad ucyate // HYP_3.37 // rasanÃm ÆrdhvagÃæ k­tvà k«aïÃrdham api ti«Âhati / vi«air vimucyate yogÅ vyÃdhi-m­tyu-jarÃdibhi÷ // HYP_3.38 // na rogo maraïaæ tandrà na nidrà na k«udhà t­«Ã / na ca mÆrcchà bhavet tasya yo mudrÃæ vetti khecarÅm // HYP_3.39 // pŬyate na sa rogeïa lipyate na ca karmaïà / bÃdhyate na sa kÃlena yo mudrÃæ vetti khecarÅm // HYP_3.40 // cittaæ carati khe yasmÃj jihvà carati khe gatà / tenai«Ã khecarÅ nÃma mudrà siddhair nirÆpità // HYP_3.41 // khecaryà mudritaæ yena vivaraæ lambikordhvata÷ / na tasya k«arate bindu÷ kÃminyÃ÷ Óle«itasya ca // HYP_3.42 // calito'pi yadà bindu÷ samprÃpto yoni-maï¬alam / vrajaty Ærdhvaæ h­ta÷ Óaktyà nibaddho yoni-mudrayà // HYP_3.43 // Ærdhva-jihva÷ sthiro bhÆtvà somapÃnaæ karoti ya÷ / mÃsÃrdhena na sandeho m­tyuæ jayati yogavit // HYP_3.44 // nityaæ soma-kalÃ-pÆrïaæ ÓarÅraæ yasya yogina÷ / tak«akeïÃpi da«Âasya vi«aæ tasya na sarpati // HYP_3.45 // indhanÃni yathà vahnis taila-varti ca dÅpaka÷ / tathà soma-kalÃ-pÆrïaæ dehÅ dehaæ na mu¤cati // HYP_3.46 // gomÃæsaæ bhak«ayen nityaæ pibed amara-vÃruïÅm / kulÅnaæ tam ahaæ manye cetare kula-ghÃtakÃ÷ // HYP_3.47 // go-Óabdenodità jihvà tat praveÓo hi tÃluni / go-mÃæsa-bhak«aïaæ tat tu mahÃ-pÃtaka-nÃÓanam // HYP_3.48 // jihvÃ-praveÓa-sambhÆta-vahninotpÃdita÷ khalu / candrÃt sravati ya÷ sÃra÷ sà syÃd amara-vÃruïÅ // HYP_3.49 // cumbantÅ yadi lambikÃgram aniÓaæ jihvÃ-rasa-syandinÅ sa-k«Ãrà kaÂukÃmla-dugdha-sad­ÓÅ madhvÃjya-tulyà tathà / vyÃdhÅnÃæ haraïaæ jarÃnta-karaïaæ ÓastrÃgamodÅraïaæ tasya syÃd amaratvam a«Âa-guïitaæ siddhÃÇganÃkar«aïam // HYP_3.50 // mÆrdhna÷ «o¬aÓa-patra-padma-galitaæ prÃïÃd avÃptaæ haÂhÃd ÆrdvhÃsyo rasanÃæ niyamya vivare Óaktiæ parÃæ cintayan / utkallola-kalÃ-jalaæ ca vimalaæ dhÃrÃmayaæ ya÷ piben nirvyÃdhi÷ sa m­ïÃla-komala-vapur yogÅ ciraæ jÅvati // HYP_3.51 // yat prÃleyaæ prahita-su«iraæ meru-mÆrdhÃntara-sthaæ tasmiæs tattvaæ pravadati sudhÅs tan-mukhaæ nimnagÃnÃm / candrÃt sÃra÷ sravati vapu«as tena m­tyur narÃïÃæ tad badhnÅyÃt sukaraïam adho nÃnyathà kÃya-siddhi÷ // HYP_3.52 // su«iraæ j¤Ãna-janakaæ pa¤ca-srota÷-samanvitam / ti«Âhate khecarÅ mudrà tasmin ÓÆnye nira¤jane // HYP_3.53 // ekaæ s­«Âimayaæ bÅjam ekà mudrà ca khecarÅ / eko devo nirÃlamba ekÃvasthà manonmanÅ // HYP_3.54 // atha u¬¬ÅyÃna-bandha÷- baddho yena su«umïÃyÃæ prÃïas tƬ¬Åyate yata÷ / tasmÃd u¬¬ÅyanÃkhyo'yaæ yogibhi÷ samudÃh­ta÷ // HYP_3.55 // u¬¬Ånaæ kurute yasmÃd aviÓrÃntaæ mahÃ-khaga÷ / u¬¬ÅyÃnaæ tad eva syÃt tava bandho'bhidhÅyate // HYP_3.56 // udare paÓcimaæ tÃnaæ nÃbher Ærdhvaæ ca kÃrayet / u¬¬ÅyÃno hy asau bandho m­tyu-mÃtaÇga-kesarÅ // HYP_3.57 // u¬¬ÅyÃnaæ tu sahajaæ guruïà kathitaæ sadà / abhyaset satataæ yas tu v­ddho'pi taruïÃyate // HYP_3.58 // nÃbher Ærdhvam adhaÓ cÃpi tÃnaæ kuryÃt prayatnata÷ / «aïmÃsam abhyasen m­tyuæ jayaty eva na saæÓaya÷ // HYP_3.59 // sarve«Ãm eva bandhÃnÃæ uttamo hy u¬¬ÅyÃnaka÷ / u¬¬iyÃne d­¬he bandhe mukti÷ svÃbhÃvikÅ bhavet // HYP_3.60 // atha mÆla-bandha÷- pÃr«ïi-bhÃgena sampŬya yonim Ãku¤cayed gudam / apÃnam Ærdhvam Ãk­«ya mÆla-bandho'bhidhÅyate // HYP_3.61 // adho-gatim apÃnaæ và Ærdhvagaæ kurute balÃt / Ãku¤canena taæ prÃhur mÆla-bandhaæ hi yogina÷ // HYP_3.62 // gudaæ pÃr«ïyà tu sampŬya vÃyum Ãku¤cayed balÃt / vÃraæ vÃraæ yathà cordhvaæ samÃyÃti samÅraïa÷ // HYP_3.63 // prÃïÃpÃnau nÃda-bindÆ mÆla-bandhena caikatÃm / gatvà yogasya saæsiddhiæ yacchato nÃtra saæÓaya÷ // HYP_3.64 // apÃna-prÃïayor aikyaæ k«ayo mÆtra-purÅ«ayo÷ / yuvà bhavati v­ddho'pi satataæ mÆla-bandhanÃt // HYP_3.65 // apÃna Ærdhvage jÃte prayÃte vahni-maï¬alam / tadÃnala-Óikhà dÅrghà jÃyate vÃyunÃhatà // HYP_3.66 // tato yÃto vahny-apÃnau prÃïam u«ïa-svarÆpakam / tenÃtyanta-pradÅptas tu jvalano dehajas tathà // HYP_3.67 // tena kuï¬alinÅ suptà santaptà samprabudhyate / daï¬Ãhatà bhujaÇgÅva niÓvasya ­jutÃæ vrajet // HYP_3.68 // bilaæ pravi«Âeva tato brahma-nìyaæ taraæ vrajet / tasmÃn nityaæ mÆla-bandha÷ kartavyo yogibhi÷ sadà // HYP_3.69 // atha jalandhara-bandha÷- kaïÂham Ãku¤cya h­daye sthÃpayec cibukaæ d­¬ham / bandho jÃlandharÃkhyo'yaæ jarÃ-m­tyu-vinÃÓaka÷ // HYP_3.70 // badhnÃti hi sirÃjÃlam adho-gÃmi nabho-jalam / tato jÃlandharo bandha÷ kaïÂha-du÷khaugha-nÃÓana÷ // HYP_3.71 // jÃlandhare k­te bandhe kaïÂha-saækoca-lak«aïe / na pÅyÆ«aæ pataty agnau na ca vÃyu÷ prakupyati // HYP_3.72 // kaïÂha-saækocanenaiva dve nìyau stambhayed d­¬ham / madhya-cakram idaæ j¤eyaæ «o¬aÓÃdhÃra-bandhanam // HYP_3.73 // mÆla-sthÃnaæ samÃku¤cya u¬¬iyÃnaæ tu kÃrayet / i¬Ãæ ca piÇgalÃæ baddhvà vÃhayet paÓcime pathi // HYP_3.74 // anenaiva vidhÃnena prayÃti pavano layam / tato na jÃyate m­tyur jarÃ-rogÃdikaæ tathà // HYP_3.75 // bandha-trayam idaæ Óre«Âhaæ mahÃ-siddhaiÓ ca sevitam / sarve«Ãæ haÂha-tantrÃïÃæ sÃdhanaæ yogino vidu÷ // HYP_3.76 // yat kiæcit sravate candrÃd am­taæ divya-rÆpiïa÷ / tat sarvaæ grasate sÆryas tena piï¬o jarÃyuta÷ // HYP_3.77 // atha viparÅta-karaïÅ mudrÃ- tatrÃsti karaïaæ divyaæ sÆryasya mukha-va¤canam / gurÆpadeÓato j¤eyaæ na tu ÓÃstrÃrtha-koÂibhi÷ // HYP_3.78 // Ærdhva-nÃbher adhas tÃlor Ærdhvaæ bhÃnur adha÷ ÓaÓÅ / karaïÅ viparÅtÃkhà guru-vÃkyena labhyate // HYP_3.79 // nityam abhyÃsa-yuktasya jaÂharÃgni-vivardhanÅ / ÃhÃro bahulas tasya sampÃdya÷ sÃdhakasya ca // HYP_3.80 // alpÃhÃro yadi bhaved agnir dahati tat-k«aïÃt / adha÷-ÓirÃÓ cordhva-pÃda÷ k«aïaæ syÃt prathame dine // HYP_3.81 // k«aïÃc ca kiæcid adhikam abhyasec ca dine dine / valitaæ palitaæ caiva «aïmÃsordhvaæ na d­Óyate / yÃma-mÃtraæ tu yo nityam abhyaset sa tu kÃlajit // HYP_3.82 // atha vajrolÅ- svecchayà vartamÃno'pi yogoktair niyamair vinà / vajrolÅæ yo vijÃnÃti sa yogÅ siddhi-bhÃjanam // HYP_3.83 // tatra vastu-dvayaæ vak«ye durlabhaæ yasya kasyacit / k«Åraæ caikaæ dvitÅyaæ tu nÃrÅ ca vaÓa-vartinÅ // HYP_3.84 // mehanena Óanai÷ samyag ÆrdhvÃku¤canam abhyaset / puru«o'py athavà nÃrÅ vajrolÅ-siddhim ÃpnuyÃt // HYP_3.85 // yatnata÷ Óasta-nÃlena phÆtkÃraæ vajra-kandare / Óanai÷ Óanai÷ prakurvÅta vÃyu-saæcÃra-kÃraïÃt // HYP_3.86 // nÃrÅ-bhage padad-bindum abhyÃsenordhvam Ãharet / calitaæ ca nijaæ bindum Ærdhvam Ãk­«ya rak«ayet // HYP_3.87 // evaæ saærak«ayed binduæ jayati yogavit / maraïaæ bindu-pÃtena jÅvanaæ bindu-dhÃraïÃt // HYP_3.88 // sugandho yogino dehe jÃyate bindu-dhÃraïÃt / yÃvad bindu÷ sthiro dehe tÃvat kÃla-bhayaæ kuta÷ // HYP_3.89 // cittÃyattaæ nÌïÃæ Óukraæ ÓukrÃyattaæ ca jÅvitam / tasmÃc chukraæ manaÓ caiva rak«aïÅyaæ prayatnata÷ // HYP_3.90 // ­tumatyà rajo'py evaæ nijaæ binduæ ca rak«ayet / me¬hreïÃkar«ayed Ærdhvaæ samyag abhyÃsa-yoga-vit // HYP_3.91 // atha sahajoli÷- sahajoliÓ cÃmarolir vajrolyà bheda ekata÷ / jale subhasma nik«ipya dagdha-gomaya-sambhavam // HYP_3.92 // vajrolÅ-maithunÃd Ærdhvaæ strÅ-puæso÷ svÃÇga-lepanam / ÃsÅnayo÷ sukhenaiva mukta-vyÃpÃrayo÷ k«aïÃt // HYP_3.93 // sahajolir iyaæ proktà Óraddheyà yogibhi÷ sadà / ayaæ Óubha-karo yogo bhoga-yukto'pi muktida÷ // HYP_3.94 // ayaæ yoga÷ puïyavatÃæ dhÅrÃïÃæ tattva-darÓinÃm / nirmatsarÃïÃæ vai sidhyen na tu matsara-ÓÃlinÃm // HYP_3.95 // atha amarolÅ- pittolbaïatvÃt prathamÃmbu-dhÃrÃæ vihÃya ni÷sÃratayÃnty adhÃrÃm / ni«evyate ÓÅtala-madhya-dhÃrà kÃpÃlike khaï¬amate'marolÅ // HYP_3.96 // amarÅæ ya÷ piben nityaæ nasyaæ kurvan dine dine / vajrolÅm abhyaset samyak sÃmarolÅti kathyate // HYP_3.97 // abhyÃsÃn ni÷s­tÃæ cÃndrÅæ vibhÆtyà saha miÓrayet / dhÃrayed uttamÃÇge«u divya-d­«Âi÷ prajÃyate // HYP_3.98 // puæso binduæ samÃku¤cya samyag abhyÃsa-pÃÂavÃt / yadi nÃrÅ rajo rak«ed vajrolyà sÃpi yoginÅ // HYP_3.99 // tasyÃ÷ kiæcid rajo nÃÓaæ na gacchati na saæÓaya÷ / tasyÃ÷ ÓarÅre nÃdaÓ ca bindutÃm eva gacchati // HYP_3.100 // sa bindus tad rajaÓ caiva ekÅbhÆya svadehagau / vajroly-abhyÃsa-yogena sarva-siddhiæ prayacchata÷ // HYP_3.101 // rak«ed Ãku¤canÃd Ærdhvaæ yà raja÷ sà hi yoginÅ / atÅtÃnÃgataæ vetti khecarÅ ca bhaved dhruvam // HYP_3.102 // deha-siddhiæ ca labhate vajroly-abhyÃsa-yogata÷ / ayaæ puïya-karo yogo bhoge bhukte'pi muktida÷ // HYP_3.103 // atha Óakti-cÃlanam- kuÂilÃÇgÅ kuï¬alinÅ bhujaÇgÅ Óaktir ÅÓvarÅ / kuï¬aly arundhatÅ caite ÓabdÃ÷ paryÃya-vÃcakÃ÷ // HYP_3.104 // udghÃÂayet kapÃÂaæ tu yathà kuæcikayà haÂhÃt / kuï¬alinyà tathà yogÅ mok«advÃraæ vibhedayet // HYP_3.105 // yena mÃrgeïa gantavyaæ brahma-sthÃnaæ nirÃmayam / mukhenÃcchÃdya tad vÃraæ prasuptà parameÓvarÅ // HYP_3.106 // kandordhve kuï¬alÅ Óakti÷ suptà mok«Ãya yoginÃm / bandhanÃya ca mƬhÃnÃæ yas tÃæ vetti sa yogavit // HYP_3.107 // kuï¬alÅ kuÂilÃkÃrà sarpavat parikÅrtità / sà ÓaktiÓ cÃlità yena sa mukto nÃtra saæÓaya÷ // HYP_3.108 // gaÇgÃ-yamunayor madhye bÃla-raï¬Ãæ tapasvinÅm / balÃtkÃreïa g­hïÅyÃt tad vi«ïo÷ paramaæ padam // HYP_3.109 // i¬Ã bhagavatÅ gaÇgà piÇgalà yamunà nadÅ / i¬Ã-piÇgalayor madhye bÃlaraï¬Ã ca kuï¬alÅ // HYP_3.110 // pucche prag­hya bhujaÇgÅæ suptÃm udbodhayec ca tÃm / nidrÃæ vihÃya sà Óaktir Ærdhvam utti«Âhate haÂhÃt // HYP_3.111 // avasthità caiva phaïÃvatÅ sà prÃtaÓ ca sÃyaæ praharÃrdha-mÃtram / prapÆrya sÆryÃt paridhÃna-yuktyà prag­hya nityaæ paricÃlanÅyà // HYP_3.112 // Ærdhvaæ vitasti-mÃtraæ tu vistÃraæ caturaÇgulam / m­dulaæ dhavalaæ proktaæ ve«ÂitÃmbara-lak«aïam // HYP_3.113 // sati vajrÃsane pÃdau karÃbhyÃæ dhÃrayed d­¬ham / gulpha-deÓa-samÅpe ca kandaæ tatra prapŬayet // HYP_3.114 // vajrÃsane sthito yogÅ cÃlayitvà ca kuï¬alÅm / kuryÃd anantaraæ bhastrÃæ kuï¬alÅm ÃÓu bodhayet // HYP_3.115 // bhÃnor Ãku¤canaæ kuryÃt kuï¬alÅæ cÃlayet tata÷ / m­tyu-vaktra-gatasyÃpi tasya m­tyu-bhayaæ kuta÷ // HYP_3.116 // muhÆrta-dvaya-paryantaæ nirbhayaæ cÃlanÃd asau / Ærdhvam Ãk­«yate kiæcit su«umïÃyÃæ samudgatà // HYP_3.117 // tena kuï¬alinÅ tasyÃ÷ su«umïÃyà mukhaæ dhruvam / jahÃti tasmÃt prÃïo'yaæ su«umïÃæ vrajati svata÷ // HYP_3.118 // tasmÃt saæcÃlayen nityaæ sukha-suptÃm arundhatÅm / tasyÃ÷ saæcÃlanenaiva yogÅ rogai÷ pramucyate // HYP_3.119 // yena saæcÃlità Óakti÷ sa yogÅ siddhi-bhÃjanam / kim atra bahunoktena kÃlaæ jayati lÅlayà // HYP_3.120 // brahmacarya-ratasyaiva nityaæ hita-mitÃÓina÷ / maï¬alÃd d­Óyate siddhi÷ kuï¬aly-abhyÃsa-yogina÷ // HYP_3.121 // kuï¬alÅæ cÃlayitvà tu bhastrÃæ kuryÃd viÓe«ata÷ / evam abhyasyato nityaæ yamino yama-bhÅ÷ kuta÷ // HYP_3.122 // dvÃ-saptati-sahasrÃïÃæ nìÅnÃæ mala-Óodhane / kuta÷ prak«ÃlanopÃya÷ kuï¬aly-abhyasanÃd ­te // HYP_3.123 // iyaæ tu madhyamà nìŠd­¬hÃbhyÃsena yoginÃm / Ãsana-prÃïa-saæyÃma-mudrÃbhi÷ saralà bhavet // HYP_3.124 // abhyÃse tu vinidrÃïÃæ mano dh­tvà samÃdhinà / rudrÃïÅ và parà mudrà bhadrÃæ siddhiæ prayacchati // HYP_3.125 // rÃja-yogaæ vinà p­thvÅ rÃja-yogaæ vinà niÓà / rÃja-yogaæ vinà mudrà vicitrÃpi na Óobhate // HYP_3.126 // mÃrutasya vidhiæ sarvaæ mano-yuktaæ samabhyaset / itaratra na kartavyà mano-v­ttir manÅ«iïà // HYP_3.127 // iti mudrà daÓa proktà ÃdinÃthena Óambhunà / ekaikà tÃsu yaminÃæ mahÃ-siddhi-pradÃyinÅ // HYP_3.128 // upadeÓaæ hi mudrÃïÃæ yo datte sÃmpradÃyikam / sa eva ÓrÅ-guru÷ svÃmÅ sÃk«Ãd ÅÓvara eva sa÷ // HYP_3.129 // tasya vÃkya-paro bhÆtvà mudrÃbhyÃse samÃhita÷ / aïimÃdi-guïai÷ sÃrdhaæ labhate kÃla-va¤canam // HYP_3.130 // iti haÂha-pradÅpikÃyÃæ t­tÅyopadeÓa÷ / (4) caturthopadeÓa÷ nama÷ ÓivÃya gurave nÃda-bindu-kalÃtmane / nira¤jana-padaæ yÃti nityaæ tatra parÃyaïa÷ // HYP_4.1 // athedÃnÅæ pravak«yÃmi samÃdhikramam uttamam / m­tyughnaæ ca sukhopÃyaæ brahmÃnanda-karaæ param // HYP_4.2 // rÃja-yoga÷ samÃdhiÓ ca unmanÅ ca manonmanÅ / amaratvaæ layas tattvaæ ÓÆnyÃÓÆnyaæ paraæ padam // HYP_4.3 // amanaskaæ tathÃdvaitaæ nirÃlambaæ nira¤janam / jÅvanmuktiÓ ca sahajà turyà cety eka-vÃcakÃ÷ // HYP_4.4 // salile saindhavaæ yadvat sÃmyaæ bhajati yogata÷ / tathÃtma-manasor aikyaæ samÃdhir abhidhÅyate // HYP_4.5 // yadà saæk«Åyate prÃïo mÃnasaæ ca pralÅyate / tadà samarasatvaæ ca samÃdhir abhidhÅyate // HYP_4.6 // tat-samaæ ca dvayor aikyaæ jÅvÃtma-paramÃtmano÷ / prana«Âa-sarva-saÇkalpa÷ samÃdhi÷ so'bhidhÅyate // HYP_4.7 // rÃja-yogasya mÃhÃtmyaæ ko và jÃnÃti tattvata÷ / j¤Ãnaæ mukti÷ sthiti÷ siddhir guru-vÃkyena labhyate // HYP_4.8 // durlabho vi«aya-tyÃgo durlabhaæ tattva-darÓanam / durlabhà sahajÃvasthà sad-guro÷ karuïÃæ vinà // HYP_4.9 // vividhair Ãsanai÷ kubhair vicitrai÷ karaïair api / prabuddhÃyÃæ mahÃ-Óaktau prÃïa÷ ÓÆnye pralÅyate // HYP_4.10 // utpanna-Óakti-bodhasya tyakta-ni÷Óe«a-karmaïa÷ / yogina÷ sahajÃvasthà svayam eva prajÃyate // HYP_4.11 // su«umïÃ-vÃhini prÃïe ÓÆnye viÓati mÃnase / tadà sarvÃïi karmÃïi nirmÆlayati yogavit // HYP_4.12 // amarÃya namas tubhyaæ so'pi kÃlas tvayà jita÷ / patitaæ vadane yasya jagad etac carÃcaram // HYP_4.13 // citte samatvam Ãpanne vÃyau vrajati madhyame / tadÃmarolÅ vajrolÅ sahajolÅ prajÃyate // HYP_4.14 // j¤Ãnaæ kuto manasi sambhavatÅha tÃvat prÃïo'pi jÅvati mano mriyate na yÃvat / prÃïo mano dvayam idaæ vilayaæ nayed yo mok«aæ sa gacchati naro na kathaæcid anya÷ // HYP_4.15 // j¤Ãtvà su«umïÃsad-bhedaæ k­tvà vÃyuæ ca madhyagam / sthitvà sadaiva susthÃne brahma-randhre nirodhayet // HYP_4.16 // sÆrya-candramasau dhatta÷ kÃlaæ rÃtrindivÃtmakam / bhoktrÅ su«umnà kÃlasya guhyam etad udÃh­tam // HYP_4.17 // dvÃ-saptati-sahasrÃïi nìÅ-dvÃrÃïi pa¤jare / su«umïà ÓÃmbhavÅ Óakti÷ Óe«Ãs tv eva nirarthakÃ÷ // HYP_4.18 // vÃyu÷ paricito yasmÃd agninà saha kuï¬alÅm / bodhayitvà su«umïÃyÃæ praviÓed anirodhata÷ // HYP_4.19 // su«umïÃ-vÃhini prÃïe siddhyaty eva manonmanÅ / anyathà tv itarÃbhyÃsÃ÷ prayÃsÃyaiva yoginÃm // HYP_4.20 // pavano badhyate yena manas tenaiva badhyate / manaÓ ca badhyate yena pavanas tena badhyate // HYP_4.21 // hetu-dvayaæ tu cittasya vÃsanà ca samÅraïa÷ / tayor vina«Âa ekasmin tau dvÃv api vinaÓyata÷ // HYP_4.22 // mano yatra vilÅyeta pavanas tatra lÅyate / pavano lÅyate yatra manas tatra vilÅyate // HYP_4.23 // dugdhÃmbuvat saæmilitÃv ubhau tau tulya-kriyau mÃnasa-mÃrutau hi / yato marut tatra mana÷-prav­ttir yato manas tatra marut-prav­tti÷ // HYP_4.24 // tatraika-nÃÓÃd aparasya nÃÓa eka-prav­tter apara-prav­tti÷ / adhvas tayoÓ cendriya-varga-v­tti÷ pradhvas tayor mok«a-padasya siddhi÷ // HYP_4.25 // rasasya manasaÓ caiva ca¤calatvaæ svabhÃvata÷ / raso baddho mano baddhaæ kiæ na siddhyati bhÆtale // HYP_4.26 // mÆrcchito harate vyÃdhÅn m­to jÅvayati svayam / baddha÷ khecaratÃæ dhatte raso vÃyuÓ ca pÃrvati // HYP_4.27 // mana÷ sthairyaæ sthiro vÃyus tato bindu÷ sthiro bhavet / bindu-sthairyÃt sadà sattvaæ piï¬a-sthairyaæ prajÃyate // HYP_4.28 // indriyÃïÃæ mano nÃtho manonÃthas tu mÃruta÷ / mÃrutasya layo nÃtha÷ sa layo nÃdam ÃÓrita÷ // HYP_4.29 // so'yam evÃstu mok«Ãkhyo mÃstu vÃpi matÃntare / mana÷-prÃïa-laye kaÓcid Ãnanda÷ sampravartate // HYP_4.30 // prana«Âa-ÓvÃsa-niÓvÃsa÷ pradhvasta-vi«aya-graha÷ / niÓce«Âo nirvikÃraÓ ca layo jayati yoginÃm // HYP_4.31 // ucchinna-sarva-saÇkalpo ni÷Óe«ÃÓe«a-ce«Âita÷ / svÃvagamyo laya÷ ko'pi jÃyate vÃg-agocara÷ // HYP_4.32 // yatra d­«Âir layas tatra bhÆtendriya-sanÃtanÅ / sà Óaktir jÅva-bhÆtÃnÃæ dve alak«ye layaæ gate // HYP_4.33 // layo laya iti prÃhu÷ kÅd­Óaæ laya-lak«aïam / apunar-vÃsanotthÃnÃl layo vi«aya-vism­ti÷ // HYP_4.34 // veda-ÓÃstra-purÃïÃni sÃmÃnya-gaïikà iva / ekaiva ÓÃmbhavÅ mudrà guptà kula-vadhÆr iva // HYP_4.35 // atha ÓÃmbhavÅ- antar lak«yaæ bahir d­«Âir nime«onme«a-varjità / e«Ã sà ÓÃmbhavÅ mudrà veda-ÓÃstre«u gopità // HYP_4.36 // antar lak«ya-vilÅna-citta-pavano yogÅ yadà vartate d­«Âyà niÓcala-tÃrayà bahir adha÷ paÓyann apaÓyann api / mudreyaæ khalu ÓÃmbhavÅ bhavati sà labdhà prasÃdÃd guro÷ ÓÆnyÃÓÆnya-vilak«aïaæ sphurati tat tattvaæ padaæ ÓÃmbhavam // HYP_4.37 // ÓrÅ-ÓÃmbhavyÃÓ ca khecaryà avasthÃ-dhÃma-bhedata÷ / bhavec citta-layÃnanda÷ ÓÆnye cit-sukha-rÆpiïi // HYP_4.38 // tÃre jyoti«i saæyojya kiæcid unnamayed bhruvau / pÆrva-yogaæ mano yu¤jann unmanÅ-kÃraka÷ k«aïÃt // HYP_4.39 // kecid Ãgama-jÃlena kecin nigama-saÇkulai÷ / kecit tarkeïa muhyanti naiva jÃnanti tÃrakam // HYP_4.40 // ardhonmÅlita-locana÷ sthira-manà nÃsÃgra-dattek«aïaÓ candrÃrkÃv api lÅnatÃm upanayan nispanda-bhÃvena ya÷ / jyotÅ-rÆpam aÓe«a-bÅjam akhilaæ dedÅpyamÃnaæ paraæ tattvaæ tat-padam eti vastu paramaæ vÃcyaæ kim atrÃdhikam // HYP_4.41 // divà na pÆjayel liÇgaæ rÃtrau caiva na pÆjayet / sarvadà pÆjayel liÇgaæ divÃrÃtri-nirodhata÷ // HYP_4.42 // atha khecarÅ- savya-dak«iïa-nìÅ-stho madhye carati mÃruta÷ / ti«Âhate khecarÅ mudrà tasmin sthÃne na saæÓaya÷ // HYP_4.43 // i¬Ã-piÇgalayor madhye ÓÆnyaæ caivÃnilaæ graset / ti«Âhate khecarÅ mudrà tatra satyaæ puna÷ puna÷ // HYP_4.44 // sÆrcyÃcandramasor madhye nirÃlambÃntare puna÷ / saæsthità vyoma-cakre yà sà mudrà nÃma khecarÅ // HYP_4.45 // somÃd yatrodità dhÃrà sÃk«Ãt sà Óiva-vallabhà / pÆrayed atulÃæ divyÃæ su«umïÃæ paÓcime mukhe // HYP_4.46 // purastÃc caiva pÆryeta niÓcità khecarÅ bhavet / abhyastà khecarÅ mudrÃpy unmanÅ samprajÃyate // HYP_4.47 // bhruvor madhye Óiva-sthÃnaæ manas tatra vilÅyate / j¤Ãtavyaæ tat-padaæ turyaæ tatra kÃlo na vidyate // HYP_4.48 // abhyaset khecarÅæ tÃvad yÃvat syÃd yoga-nidrita÷ / samprÃpta-yoga-nidrasya kÃlo nÃsti kadÃcana // HYP_4.49 // nirÃlambaæ mana÷ k­tvà na kiæcid api cintayet / sa-bÃhyÃbhyantaraæ vyomni ghaÂavat ti«Âhati dhruvam // HYP_4.50 // bÃhya-vÃyur yathà lÅnas tathà madhyo na saæÓaya÷ / sva-sthÃne sthiratÃm eti pavano manasà saha // HYP_4.51 // evam abhyasyatas tasya vÃyu-mÃrge divÃniÓam / abhyÃsÃj jÅryate vÃyur manas tatraiva lÅyate // HYP_4.52 // am­tai÷ plÃvayed deham ÃpÃda-tala-mastakam / siddhyaty eva mahÃ-kÃyo mahÃ-bala-parÃkrama÷ // HYP_4.53 // Óakti-madhye mana÷ k­tvà Óaktiæ mÃnasa-madhyagÃm / manasà mana Ãlokya dhÃrayet paramaæ padam // HYP_4.54 // kha-madhye kuru cÃtmÃnam Ãtma-madhye ca khaæ kuru / sarvaæ ca kha-mayaæ k­tvà na kiæcid api cintayet // HYP_4.55 // anta÷ ÓÆnyo bahi÷ ÓÆnya÷ ÓÆnya÷ kumbha ivÃmbare / anta÷ pÆrïo bahi÷ pÆrïa÷ pÆrïa÷ kumbha ivÃrïave // HYP_4.56 // bÃhya-cintà na kartavyà tathaivÃntara-cintanam / sarva-cintÃæ parityajya na kiæcid api cintayet // HYP_4.57 // saÇkalpa-mÃtra-kalanaiva jagat samagraæ saÇkalpa-mÃtra-kalanaiva mano-vilÃsa÷ / saÇkalpa-mÃtra-matim uts­ja nirvikalpam ÃÓritya niÓcayam avÃpnuhi rÃma ÓÃntim // HYP_4.58 // karpÆram anale yadvat saindhavaæ salile yathà / tathà sandhÅyamÃnaæ ca manas tattve vilÅyate // HYP_4.59 // j¤eyaæ sarvaæ pratÅtaæ ca j¤Ãnaæ ca mana ucyate / j¤Ãnaæ j¤eyaæ samaæ na«Âaæ nÃnya÷ panthà dvitÅyaka÷ // HYP_4.60 // mano-d­Óyam idaæ sarvaæ yat kiæcit sa-carÃcaram / manaso hy unmanÅ-bhÃvÃd dvaitaæ naivolabhyate // HYP_4.61 // j¤eya-vastu-parityÃgÃd vilayaæ yÃti mÃnasam / manaso vilaye jÃte kaivalyam avaÓi«yate // HYP_4.62 // evaæ nÃnÃ-vidhopÃyÃ÷ samyak svÃnubhavÃnvitÃ÷ / samÃdhi-mÃrgÃ÷ kathitÃ÷ pÆrvÃcÃryair mahÃtmabhi÷ // HYP_4.63 // su«umïÃyai kuï¬alinyai sudhÃyai candra-janmane / manonmanyai namas tubhyaæ mahÃ-Óaktyai cid-Ãtmane // HYP_4.64 // aÓakya-tattva-bodhÃnÃæ mƬhÃnÃm api saæmatam / proktaæ gorak«a-nÃthena nÃdopÃsanam ucyate // HYP_4.65 // ÓrÅ-ÃdinÃthena sa-pÃda-koÂi- laya-prakÃrÃ÷ kathità jayanti / nÃdÃnusandhÃnakam ekam eva manyÃmahe mukhyatamaæ layÃnÃm // HYP_4.66 // muktÃsane sthito yogÅ mudrÃæ sandhÃya ÓÃmbhavÅm / Ó­ïuyÃd dak«iïe karïe nÃdam antÃstham ekadhÅ÷ // HYP_4.67 // Óravaïa-puÂa-nayana-yugala- ghrÃïa-mukhÃnÃæ nirodhanaæ kÃryam / Óuddha-su«umïÃ-saraïau sphuÂam amala÷ ÓrÆyate nÃda÷ // HYP_4.68 // ÃrambhaÓ ca ghaÂaÓ caiva tathà paricayo'pi ca / ni«patti÷ sarva-yoge«u syÃd avasthÃ-catu«Âayam // HYP_4.69 // atha ÃrambhÃvasthÃ- brahma-granther bhaved bhedo hy Ãnanda÷ ÓÆnya-sambhava÷ / vicitra÷ kvaïako dehe'nÃhata÷ ÓrÆyate dhvani÷ // HYP_4.70 // divya-dehaÓ ca tejasvÅ divya-gandhas tvarogavÃn / sampÆrïa-h­daya÷ ÓÆnya Ãrambhe yogavÃn bhavet // HYP_4.71 // atha ghaÂÃvasthÃ- dvitÅyÃyÃæ ghaÂÅk­tya vÃyur bhavati madhyaga÷ / d­¬hÃsano bhaved yogÅ j¤ÃnÅ deva-samas tadà // HYP_4.72 // vi«ïu-granthes tato bhedÃt paramÃnanda-sÆcaka÷ / atiÓÆnye vimardaÓ ca bherÅ-Óabdas tadà bhavet // HYP_4.73 // atha paricayÃvasthÃ- t­tÅyÃyÃæ tu vij¤eyo vihÃyo mardala-dhvani÷ / mahÃ-ÓÆnyaæ tadà yÃti sarva-siddhi-samÃÓrayam // HYP_4.74 // cittÃnandaæ tadà jitvà sahajÃnanda-sambhava÷ / do«a-du÷kha-jarÃ-vyÃdhi-k«udhÃ-nidrÃ-vivarjita÷ // HYP_4.75 // atha ni«patty-avasthÃ- rudra-granthiæ yadà bhittvà Óarva-pÅÂha-gato'nila÷ / ni«pattau vaiïava÷ Óabda÷ kvaïad-vÅïÃ-kvaïo bhavet // HYP_4.76 // ekÅbhÆtaæ tadà cittaæ rÃja-yogÃbhidhÃnakam / s­«Âi-saæhÃra-kartÃsau yogÅÓvara-samo bhavet // HYP_4.77 // astu và mÃstu và muktir atraivÃkhaï¬itaæ sukham / layodbhavam idaæ saukhyaæ rÃja-yogÃd avÃpyate // HYP_4.78 // rÃja-yogam ajÃnanta÷ kevalaæ haÂha-karmiïa÷ / etÃn abhyÃsino manye prayÃsa-phala-varjitÃn // HYP_4.79 // unmany-avÃptaye ÓÅghraæ bhrÆ-dhyÃnaæ mama saæmatam / rÃja-yoga-padaæ prÃptuæ sukhopÃyo'lpa-cetasÃm / sadya÷ pratyaya-sandhÃyÅ jÃyate nÃdajo laya÷ // HYP_4.80 // nÃdÃnusandhÃna-samÃdhi-bhÃjÃæ yogÅÓvarÃïÃæ h­di vardhamÃnam / Ãnandam ekaæ vacasÃm agamyaæ jÃnÃti taæ ÓrÅ-gurunÃtha eka÷ // HYP_4.81 // karïau pidhÃya hastÃbhyÃæ ya÷ Ó­ïoti dhvaniæ muni÷ / tatra cittaæ sthirÅkuryÃd yÃvat sthira-padaæ vrajet // HYP_4.82 // abhyasyamÃno nÃdo'yaæ bÃhyam Ãv­ïute dhvanim / pak«Ãd vik«epam akhilaæ jitvà yogÅ sukhÅ bhavet // HYP_4.83 // ÓrÆyate prathamÃbhyÃse nÃdo nÃnÃ-vidho mahÃn / tato'bhyÃse vardhamÃne ÓrÆyate sÆk«ma-sÆk«maka÷ // HYP_4.84 // Ãdau jaladhi-jÅmÆta-bherÅ-jharjhara-sambhavÃ÷ / madhye mardala-ÓaÇkhotthà ghaïÂÃ-kÃhalajÃs tathà // HYP_4.85 // ante tu kiÇkiïÅ-vaæÓa-vÅïÃ-bhramara-ni÷svanÃ÷ / iti nÃnÃvidhà nÃdÃ÷ ÓrÆyante deha-madhyagÃ÷ // HYP_4.86 // mahati ÓrÆyamÃïe'pi megha-bhery-Ãdike dhvanau / tatra sÆk«mÃt sÆk«mataraæ nÃdam eva parÃm­Óet // HYP_4.87 // ghanam uts­jya và sÆk«me sÆk«mam uts­jya và ghane / ramamÃïam api k«iptaæ mano nÃnyatra cÃlayet // HYP_4.88 // yatra kutrÃpi và nÃde lagati prathamaæ mana÷ / tatraiva susthirÅbhÆya tena sÃrdhaæ vilÅyate // HYP_4.89 // makarandaæ piban bh­ÇgÅ gandhaæ nÃpek«ate yathà / nÃdÃsaktaæ tathà cittaæ vi«ayÃn nahi kÃÇk«ate // HYP_4.90 // mano-matta-gajendrasya vi«ayodyÃna-cÃriïa÷ / samartho'yaæ niyamane ninÃda-niÓitÃÇkuÓa÷ // HYP_4.91 // baddhaæ tu nÃda-bandhena mana÷ santyakta-cÃpalam / prayÃti sutarÃæ sthairyaæ chinna-pak«a÷ khago yathà // HYP_4.92 // sarva-cintÃæ parityajya sÃvadhÃnena cetasà / nÃda evÃnusandheyo yoga-sÃmrÃjyam icchatà // HYP_4.93 // nÃdo'ntaraÇga-sÃraÇga-bandhane vÃgurÃyate / antaraÇga-kuraÇgasya vadhe vyÃdhÃyate'pi ca // HYP_4.94 // antaraÇgasya yamino vÃjina÷ parighÃyate / nÃdopÃsti-rato nityam avadhÃryà hi yoginà // HYP_4.95 // baddhaæ vimukta-cäcalyaæ nÃda-gandhaka-jÃraïÃt / mana÷-pÃradam Ãpnoti nirÃlambÃkhya-khe'Âanam // HYP_4.96 // nÃda-Óravaïata÷ k«ipram antaraÇga-bhujaÇgamam / vism­taya sarvam ekÃgra÷ kutracin nahi dhÃvati // HYP_4.97 // këÂhe pravartito vahni÷ këÂhena saha ÓÃmyati / nÃde pravartitaæ cittaæ nÃdena saha lÅyate // HYP_4.98 // ghaïÂÃdinÃda-sakta-stabdhÃnta÷-karaïa-hariïasya / praharaïam api sukaraæ syÃc chara-sandhÃna-pravÅïaÓ cet // HYP_4.99 // anÃhatasya Óabdasya dhvanir ya upalabhyate / dhvaner antargataæ j¤eyaæ j¤eyasyÃntargataæ mana÷ / manas tatra layaæ yÃti tad vi«ïo÷ paramaæ padam // HYP_4.100 // tÃvad ÃkÃÓa-saÇkalpo yÃvac chabda÷ pravartate / ni÷Óabdaæ tat-paraæ brahma paramÃteti gÅyate // HYP_4.101 // yat kiæcin nÃda-rÆpeïa ÓrÆyate Óaktir eva sà / yas tattvÃnto nirÃkÃra÷ sa eva parameÓvara÷ // HYP_4.102 // iti nÃdÃnusandhÃnam sarve haÂha-layopÃyà rÃjayogasya siddhaye / rÃja-yoga-samÃrƬha÷ puru«a÷ kÃla-va¤caka÷ // HYP_4.103 // tattvaæ bÅjaæ haÂha÷ k«etram audÃsÅnyaæ jalaæ tribhi÷ / unmanÅ kalpa-latikà sadya eva pravartate // HYP_4.104 // sadà nÃdÃnusandhÃnÃt k«Åyante pÃpa-saæcayÃ÷ / nira¤jane vilÅyete niÓcitaæ citta-mÃrutau // HYP_4.105 // ÓaÇkha-dundhubhi-nÃdaæ ca na Ó­ïoti kadÃcana / këÂhavaj jÃyate deha unmanyÃvasthayà dhruvam // HYP_4.106 // sarvÃvasthÃ-vinirmukta÷ sarva-cintÃ-vivarjita÷ / m­tavat ti«Âhate yogÅ sa mukto nÃtra saæÓaya÷ // HYP_4.107 // khÃdyate na ca kÃlena bÃdhyate na ca karmaïà / sÃdhyate na sa kenÃpi yogÅ yukta÷ samÃdhinà // HYP_4.108 // na gandhaæ na rasaæ rÆpaæ na ca sparÓaæ na ni÷svanam / nÃtmÃnaæ na paraæ vetti yogÅ yukta÷ samÃdhinà // HYP_4.109 // cittaæ na suptaæ nojÃgrat sm­ti-vism­ti-varjitam / na cÃstam eti nodeti yasyÃsau mukta eva sa÷ // HYP_4.110 // na vijÃnÃti ÓÅto«ïaæ na du÷khaæ na sukhaæ tathà / na mÃnaæ nopamÃnaæ ca yogÅ yukta÷ samÃdhinà // HYP_4.111 // svastho jÃgrad avasthÃyÃæ suptavad yo'vati«Âhate / ni÷ÓvÃsocchvÃsa-hÅnaÓ ca niÓcitaæ mukta eva sa÷ // HYP_4.112 // avadhya÷ sarva-ÓastrÃïÃm aÓakya÷ sarva-dehinÃm / agrÃhyo mantra-yantrÃïÃæ yogÅ yukta÷ samÃdhinà // HYP_4.113 // yÃvan naiva praviÓati caran mÃruto madhya-mÃrge yÃvad vidur na bhavati d­¬ha÷ prÃïa-vÃta-prabandhÃt / yÃvad dhyÃne sahaja-sad­Óaæ jÃyate naiva tattvaæ tÃvaj j¤Ãnaæ vadati tad idaæ dambha-mithyÃ-pralÃpa÷ // HYP_4.114 // iti haÂha-yoga-pradÅpikÃyÃæ samÃdhi-lak«aïaæ nÃma caturthopadeÓa÷ /