NICHT NACH CSX KONVERTIEREN! Gheranda-Samhita Electronic text based on the edition: Gherandasamhita : Sanskrit-deutsch. Ed. Peter Thomi. Wichtrach: Institut fuer Indologie, 1993 (ISBN 3 7187 0013 1). Input by Peter Thomi, edited by Peter Schreiner Analytic text, BHELA conventions For input conventions etc. see introduction to the analytic version (TUSTEP conventions). Bhela 1 2 3 4 5 ... <1.0/1> ÃdÅ3ÓvarÃya praïanÃmi tasmai ! <1.0/2> yeno7padi«Âà haÂha-yoga-vidyà ! <1.0/3> virÃjate pronnata-rÃja-yogam ! <1.0/4> Ãro¬hum icchor adhirohiïÅ9va !!1.0! <1.1/1> ekadà caï¬akÃpÃlir !gatvà gheraï¬a-kuÂÂiram ! <1.1/2> praïamya vinayÃd bhaktyà !gheraï¬aæ parip­cchhati !!1.1! <1.2/1> caï¬akÃpÃlir uvÃca: ghaÂa-stha-yogaæ yoge3Óa !tattva-j¤Ãnasya kÃraïam ! <1.2/2> idÃnÅæ Órotum icchÃmi !yoge3Óvara vada prabho !!1.2! <1.3/1> gheraï¬a uvÃca: sÃdhu sÃdhu mahÃ-bÃho !yan mÃæ tvaæ parip­cchasi ! <1.3/2> kathayÃmi hi te tattvaæ !sÃ1vadhÃno 'vadhÃraya !!1.3! <1.4/1> nÃ7sti mÃyÃ-sama÷ pÃÓo !nÃ7sti yogÃt paraæ balam ! <1.4/2> na hi j¤ÃnÃt paro bandhur !nÃ7haæ-kÃrÃt paro ripu÷ !!1.4! <1.5/1> abhyÃsÃt kÃ3di-varïÃ3der !yathà ÓÃstrÃïi bodhayet ! <1.5/2> tathà yogaæ samÃsÃdya !tattva-j¤Ãnaæ ca labhyate !!1.5! <1.6/1> suk­tair du«-k­tai÷ kÃryair !jÃyate prÃïinÃæ ghaÂa÷ ! <1.6/2> ghaÂÃd utpadyate karma !ghaÂa-yantraæ yathà bhramet !!1.6! <1.7/1> ÆrdhvÃ1dho bhramate yadvad !ghaÂa-yantraæ gavÃæ vaÓÃt ! <1.7/2> tadvat karma-vaÓÃj jÅvo !bhramate janma-m­tyunà !!1.7! <1.8/1> Ãma-kumbha ivÃ7mbha÷-stho !jÅryamÃïa÷ sadà ghaÂa÷ ! <1.8/2> yogÃ1nalena saædahya !ghaÂa-Óuddhiæ samÃcaret !!1.8! <1.9/1> Óodhanaæ d­¬hatà cai7va !sthairyaæ dhairyaæ ca lÃghavam ! <1.9/2> praty-ak«aæ ca nirliptaæ ca !ghata-sthaæ sapta-sÃdhanam !!1.9! <1.10/1> «aÂ-karmaïà Óodhanaæ ca !Ãsanena bhaved d­¬ham ! <1.10/2> mudrayà sthiratà cai7va pratyÃhÃreïa dhairyatà !!1.10! <1.11/1> prÃïÃ3yÃmÃl lÃghavaæ ca !dhyÃnÃt praty-ak«am Ãtmani ! <1.11/2> samÃdhinà nirliptaæ ca !muktir eva na saæÓaya÷ !!1.11! <1.12/1> dhautir vastis tathà netir !laulikÅ trÃÂakaæ tathà ! <1.12/2> kapÃlabhÃtiÓ cai7tÃni !«aÂ-karmÃïi samÃcaret !!1.12! <1.13/1> antar-dhautir danta-dhautir !h­d-dhautir mÆla-Óodhanam ! <1.13/2> dhautyaÓ catur-vidhà proktà !ghaÂaæ kurvanti nir-malam !!1.13! <1.14/1> vÃta-sÃraæ vÃri-sÃraæ !vahni-sÃraæ bahi«-k­tam ! <1.14/2> ghaÂasya nir-malÃ1rthÃya hy !antar-dhautiÓ catur-vidhà !!1.14! <1.15/1> kÃka-ca¤cÆvad Ãsyena !pibed vÃyuæ Óanai÷ Óanai÷ ! <1.15/2> cÃlayed udaraæ paÓcÃd !vartmanà recayec chanai÷ !!1.15! <1.16/1> vÃta-sÃraæ paraæ gopyaæ !deha-nir-mala-kÃrakam ! <1.16/2> sarva-roga-k«aya-karaæ !dehÃ1nala-vivardhakam !!1.16! <1.17/1> Ã-kaïÂhaæ pÆrayed vÃri !vaktreïa ca pibec chanai÷ ! <1.17/2> cÃlayed udareïai7va !co7darÃd recayed adha÷ !!1.17! <1.18/1> vÃri-sÃraæ paraæ gopyaæ !deha-nir-mala-kÃrakam ! <1.18/2> sÃdhayed ya÷ prayatnena !deva-dehaæ prapadyate !!1.18! <1.19/1> vÃri-sÃraæ parÃæ dhautiæ !sÃdhayed ya÷ prayatnata÷ ! <1.19/2> mala-dehaæ Óodhayitvà !deva-dehaæ prapadyate !!1.19! <1.20/1> nÃbhi-granthiæ meru-p­«Âhe !Óata-vÃraæ ca kÃrayet ! <1.20/2> udarÃ3maya-jaæ tyaktvà !jÃÂharÃ1gniæ vivardhayet ! <1.20/3> vahni-sÃram iyaæ dhautir !yoginÃæ yoga-siddhi-dà !!1.20! <1.21/1> e«Ã dhauti÷ parà gopyà !na prakÃÓyà kadÃ-cana ! <1.21/2> kevalaæ dhauti-mÃtreïa !deva-deho bhaved dhruvam !!1.21! <1.22/1> kÃkÅ-mudrÃæ sÃdhayitvà !pÆrayed udaraæ mahat ! <1.22/2> dhÃrayed ardhayÃmaæ tu !cÃlayed adha-vartmanà ! <1.22/3> e«Ã dhauti÷ parà gopyà !na prakÃÓyà kadÃ-cana !!1.22! <1.23/1> nÃbhi-magna-jale sthitvà !Óakti-nìÅæ vimarjayet ! <1.23/2> kÃrÃbhyÃæ k«Ãlayen nìÅæ !yÃvan mala-visarjanam !!1.23! <1.24/1> tÃvat prak«Ãlya nìÅæ ca !udare veÓayet puna÷ ! <1.24/2> idaæ prak«Ãlanaæ gopyaæ !devÃnÃm api dur-labham ! <1.24/3> kevalaæ dhauti-mÃtreïa !deva-deho bhaved dhruvam !!1.24! <1.25/1> yÃm Ãrdha-dhÃraïÃ-Óaktiæ yÃvan na sÃdhayen nara÷ ! <1.25/2> bahi«-k­taæ mahÃ-dhautÅ !tÃvan nai7va tu jÃyate !!1.25! <1.26/1> danta-mÆlaæ jihvÃ-mÆlaæ !randhraæ ca karïa-yugmayo÷ ! <1.26/2> kapÃla-randhraæ pa¤ce7ti@ !dantadhautirvidhÅyate !!1.26! <1.27/1> khadireïa rasenÃ7tha !m­ttikayà ca Óuddhayà ! <1.27/2> mÃrjayed danta-mÆlaæ ca !yÃvat kilbi«am Ãharet !!1.27! <1.28/1> danta-mÆlaæ parà dhautir !yoginÃæ yoga-sÃdhane ! <1.28/2> nityaæ kuryÃt prabhÃte ca !danta-rak«Ãya yoga-vit ! <1.28/3> danta-mÆlaæ dhÃraïÃ4di- !-kÃrye«u yoginÃæ yata÷ !!1.28! <1.29/1> athÃ7ta÷ saæpravak«yÃmi !jihvÃ-Óodhana-kÃraïam ! <1.29/2> jarÃ-maraïa-rogÃ3dÅn !nÃÓayed dÅrgha-lambikà !!1.29! <1.30/1> tarjanÅ-madhyamÃ-nÃmà !aÇguli-traya-yogata÷ ! <1.30/2> veÓayed gala-madhye tu !mÃrjayel lambikÃ-malam ! <1.30/3> Óanai÷ Óanair mÃrjayitvà !kapha-do«aæ nivÃrayet !!1.30! <1.31/1> mÃrjayen navanÅtena !dohayec ca puna÷ puna÷ ! <1.31/2> tad-agraæ lauha-yantreïa !kar«ayitvà puna÷ puna÷ !!1.31! <1.32/1> nityaæ kuryÃt prayatnena !raver udayake 'stake ! <1.32/2> evaæ k­te tu nitye ca !lambikà dÅrghatÃæ gatà !!1.32! <1.33/1> tarjany--aÇguly-agra-yogÃn@ !mÃrjayet karïa-randhrayo÷ ! <1.33/2> nityam abhyÃsa-yogena !nÃdÃ1ntaraæ prakÃÓanam !!1.33! <1.34/1> v­ddhÃ1Çgu«Âhena dak«eïa !mardayed bhÃla-randhrakam ! <1.34/2> evam abhyÃsa-yogena !kapha-do«aæ nivÃrayet !!1.34! <1.35/1> nìŠnir-malatÃæ yÃti !divya-d­«Âi÷ prajÃyate ! <1.35/2> nidrÃ2nte bhojanÃ1nte ca !divÃ1nte ca dine dine !!1.35! <1.36/1> h­d-dhautiæ tri-vidhÃæ kuryÃd !daï¬a-vamana-vÃsasà !!1.36! <1.37/1> rambhÃ-daï¬aæ harid-daï¬aæ !vetra-daï¬aæ tathai9va ca ! <1.37/2> h­n-madhye cÃlayitvà tu !puna÷ pratyÃharec chanai÷ !!1.37! <1.38/1> kapha-pittaæ tathà kledaæ !recayed Ærdhva-vartmanà ! <1.38/2> daï¬a-dhauti-vidhÃnena !h­d-rogaæ nÃÓayed dhruvam !!1.38! <1.39/1> bhojanÃ1nte pibed vÃri !Ã-karïa-pÆritaæ su-dhÅ÷ ! <1.39/2> Ærdhva-d­«Âiæ k«aïaæ k­tvà !taj jalaæ vamayet puna÷ ! <1.39/3> nityam abhyÃsa-yogena !kapha-pittaæ nivÃrayet !!1.39! <1.40/1> eko3na-viæÓati÷ hasta÷ !pa¤ca-viæÓati vai tathà ! <1.40/2> catur-aÇgula-vistÃraæ !sÆk«ma-vastraæ Óanair graset ! <1.40/3> puna÷ pratyÃhared etat !procyate dhauti-karmakam !!1.40! <1.41/1> gulma-jvara-plÅhÃ-ku«Âha- !-kapha-pittaæ vinaÓyati ! <1.41/2> Ãrogyaæ bala-pu«ÂiÓ ca !bhavet tasya dine dine !!1.41! <1.42/1> apÃna-krÆratà tÃvad !yÃvan-mÆlaæ na Óodhayet ! <1.42/2> tasmÃt sarva-prayatnena !mÆla-Óodhanam Ãcaret !!1.42! <1.43/1> pÅta-mÆlasya daï¬ena !madhyamÃ1ÇgulinÃ9pi và ! <1.43/2> yatnena k«Ãlayed guhyaæ !vÃriïà ca puna÷ puna÷ !!1.43! <1.44/1> vÃrayet ko«Âha-kÃÂhinyam !ÃmÃ-jÅrïaæ nivÃrayet ! <1.44/2> kÃraïaæ kÃnti-pu«ÂyoÓ ca !dÅpanaæ vahni-maï¬alam !!1.44! <1.45/1> jala-vasti÷ Óu«ka-vastir !vastÅ ca dvi-vidhau sm­tau ! <1.45/2> jala-vastiæ jale kuryÃc !chu«ka-vastiæ k«itau sadà !!1.45! <1.46/1> nÃbhi-magna-jale pÃyu- !-nyasta-nÃlo1tkaÂÃ3sana÷ ! <1.46/2> Ãku¤canaæ prakÃÓaæ ca !jala-vastiæ samÃcaret !!1.46! <1.47/1> pramehaæ ca gudÃ3vartaæ !krÆra-vÃyuæ nivÃrayet ! <1.47/2> bhavet sva-cchanda-dehaÓ ca !kÃma-deva-samo bhavet !!1.47! <1.48/1> vastiæ paÓcima-tÃnena !cÃlayitvà Óanai÷ Óanai÷ ! <1.48/2> aÓvinÅ-mudrayà pÃyum !Ãku¤cayet prakÃÓayet !!1.48! <1.49/1> evam abhyÃsa-yogena !ko«Âha-do«o na vidyate ! <1.49/2> vivardhayej jÃÂharÃ1gnim !Ãma-vÃtaæ vinÃÓayet !!1.49! <1.50/1> vitastimÃnaæ sÆk«ma-sÆtraæ !nÃsÃ-nÃle praveÓayet ! <1.50/2> mukhÃn nirgamayet paÓcÃt !procyate neti-karmakam !!1.50! <1.51/1> sÃdhanÃn neti-karmÃ7pi !khecarÅ-siddhim ÃpnuyÃt ! <1.51/2> kapha-do«Ã vinaÓyanti !divya-d­«Âi÷ prajÃyate !!1.51! <1.52/1> a-manda-vegaæ tundaæ ca !bhrÃmayed ubha-pÃrÓvayo÷ ! <1.52/2> sarva-rogÃn nihantÅ7ha !dehÃ1nala-vivardhanam !!1.52! <1.53/1> nime«o1nme«akaæ tyaktvà !sÆk«ma-lak«yaæ nirÅk«ayet ! <1.53/2> yÃvad aÓrÆ nipatate !trÃÂakaæ procyate budhai÷ !!1.53! <1.54/1> evam abhyÃsa-yogena !ÓÃæbhavÅ jÃyate dhruvam ! <1.54/2> na jÃyate netra-roga÷ !divya-d­«Âi-pradÃyakam !!1.54! <1.55/1> vÃma-krameïa vyutkrameïa !ÓÅt-krameïa viÓe«ata÷ ! <1.55/2> bhÃla-bhÃtiæ tridhà kuryÃt !kapha-do«aæ nivÃrayet !!1.55! <1.56/1> i¬ayà pÆrayed vÃyuæ -recayet piÇgalà puna÷ ! <1.56/2> piÇgalayà pÆrayitvà !punaÓ candreïa recayet !!1.56! <1.57/1> pÆrakaæ recakaæ k­tvà !vegena na tu cÃlayet ! <1.57/2> evam abhyÃsa-yogena !kapha-do«aæ nivÃrayet !!1.57! <1.58/1> nÃsÃbhyÃæ jalam Ãk­«ya !punar vaktreïa recayet ! <1.58/2> pÃyaæ pÃyaæ prakurvaæÓ cec !chle«ma-do«aæ nivÃrayet !!1.58! <1.59/1> ÓÅt-k­tya pÅtvà vaktreïa !nÃsÃ-nalair virecayet ! <1.59/2> evam abhyÃsa-yogena !kÃma-deva-samo bhavet !!1.59! <1.60/1> na jÃyate vÃrddhakaæ ca !jvaro nai7va prajÃyate ! <1.60/2> bhavet sva-cchanda-dehaÓ ca !kapha-do«aæ nivÃrayet !!1.60! <1.61/0> [[iti ÓrÅ-gheraï¬a-saæhitÃyÃæ gheraï¬a-caï¬a-saævÃde ghaÂa-stha-yoge «aÂ-karma-sÃdhanaæ nÃma prathamo1padeÓa÷ !!1!! ]] <2.1/1> gheraï¬a uvÃca: <2.1/11> ÃsanÃni samastÃni !yÃvanto jÅva-jantava÷ ! <2.1/2> catur-aÓÅti lak«Ãïi !Óivena kathitaæ purà !!2.1! <2.2/1> te«Ãæ madhye viÓi«ÂÃni !«o-¬aÓo3naæ Óataæ k­tam ! <2.2/2> te«Ãæ madhye martya-loke !dvÃ-triæÓad Ãsanaæ Óubham !!2.2! <2.3/1> siddhaæ padmaæ tathà bhadraæ !muktaæ vajraæ ca svastikam ! <2.3/2> siæhaæ ca go-mukhaæ vÅraæ !dhanur-Ãsanam eva ca !!2.3! <2.4/1> m­taæ guptaæ tathà mÃtsyaæ !matsye1ndrÃ3sanam eva ca ! <2.4/2> go-rak«aæ paÓcimo1ttÃnam !ut-kaÂaæ saæ-kaÂaæ tathà !!2.4! <2.5/1> mayÆraæ kukkuÂaæ kÆrmaæ !tathà uttÃna-kÆrmakam ! <2.5/2> uttÃna-maï¬ukaæ v­k«aæ !maï¬Ækaæ garu¬aæ v­«am !!2.5! <2.6/1> Óalabhaæ makaraæ co7«Âraæ !bhujaæ-gaæ ca yogÃ3sanam ! <2.6/2> dvÃ-triæÓad ÃsanÃny eva !martya-loke ca siddhi-dà !!2.6! <2.7/1> yoni-sthÃnakam aÇghri-mÆla-ghaÂitaæ saæpŬya gulphe1taraæ ! <2.7/11> me¬hro1pary atha saænidhÃya cibukaæ k­tvà h­di sthÃpitam ! <2.7/2> sthÃïu÷ saæyamite1ndriyo '-cala-d­Óà paÓyan bhruvor antare ! <2.7/3> etan mok«a-kapÃÂa-bhedana-karaæ siddhÃ3sanaæ procyate !!2.7! <2.8/1> vÃmor Æpari dak«iïaæ hi caraïaæ saæsthÃpya vÃmaæ tathà ! <2.8/11> dak«or Æpari paÓcimena vidhinà k­tvà karÃbhyÃæ d­¬ham ! <2.8/2> aÇgu«Âhau h­daye nidhÃya cibukaæ nÃsÃ2gram Ãlokayed ! <2.8/3> etad vyÃdhi-vikÃra-nÃÓana-karaæ padmÃ3sanaæ procyate !!2.8! <2.9/1> gulphau ca v­«aïasyÃ7dho !vyutkrameïa samÃhitau@ ! <2.9/2> pÃdÃ1Çgu«Âhau karÃbhyÃæ ca !dh­tvà ca p­«Âha-deÓata÷ !!2.9! <2.10/1> jÃlaæ-dharaæ samÃsÃdya !nÃsÃ2gram avalokayet ! <2.10/2> bhadrÃ3sanaæ bhaved etat !sarva-vyÃdhi-vinÃÓakam !!2.10! <2.11/1> pÃyu-mÆle vÃma-gulphaæ !dak«a-gulphaæ tatho9pari ! <2.11/2> Óiro-grÅvÃ3same kÃye@ !muktÃ3sanaæ tu siddhi-dam !!2.11! <2.12/1> jaÇghayor vajravat k­tvà !guda-pÃrÓve padÃv ubhau ! <2.12/2> vajrÃ3sanaæ bhaved etad !yoginÃæ siddhi-dÃyakam !!2.12! <2.13/1> jÃnÆ1rvor antare k­tvà !yogÅ pÃda-tale ubhe ! <2.13/2> ­ju-kÃya÷ samÃsÅna÷ !svastikaæ tat pracak«ate !!2.13! <2.14/1> gulphau ca v­«aïasyÃ7dho !vyutkrameïo8rdhvatÃæ gatau ! <2.14/2> citi-mÆlau bhÆmi-saæsthau !karau ca jÃnuno9pari !!2.14! <2.15/1> vyÃtta-vaktro jalaæ-dhreïa !nÃsÃ2gram avalokayet ! <2.15/2> siæhÃ3sanaæ bhaved etat !sarva-vyÃdhi-vinÃÓakam !!2.15! <2.16/1> pÃdau bhÆmau ca saæsthÃpya !p­«Âha-pÃrÓve niveÓayet ! <2.16/2> sthira-kÃyaæ samÃsÃdya !go-mukhaæ go-mukhÃ3k­ti !!2.16! <2.17/1> eka-pÃdam athai7kasmin !vinyased Æru-saæsthitam ! <2.17/2> itarasmiæs tathà paÓcÃd !vÅrÃ3sanam itÅ8ritam !!2.17! <2.18/1> prasÃrya pÃdau bhuvi daï¬a-rÆpau ! <2.18/11> karau ca p­«Âhaæ dh­ta-pÃda-yugmam ! <2.18/2> k­tvà dhanus-tulya-vivartitÃ1Çgaæ ! <2.18/3> nigadyate vai dhanur-Ãsanaæ tat !!2.18! <2.19/1> uttÃnaæ Óavavad bhÆmau !ÓayÃnaæ tu ÓavÃ3sanam ! <2.19/2> ÓavÃ3sanaæ Órama-haraæ !citta-viÓrÃnti-kÃraïam !!2.19! <2.20/1> jÃnÆ3rvor antare pÃdau !k­tvà pÃdau ca gopayet ! <2.20/2> pÃdaupari ca saæsthÃpya !gudaæ guptÃ3sanaæ vidu÷ !!2.20! <2.21/1> mukta-padmÃ3sanaæ k­tvà !uttÃna-Óayanaæ caret ! <2.21/2> kÆrparÃbhyÃæ Óiro ve«Âya !matsyÃ3sanaæ tu roga-hà !!2.21! <2.22/1> udare paÓcimaæ@ tÃnaæ !k­tvà ti«Âhati yatnata÷ ! <2.22/2> namrÃ1Çgaæ vÃma-padaæ hi !dak«a-jÃnÆ3pari nyaset !!2.22! <2.23/1> tatra yÃmyaæ kÆrparaæ ca !yÃmya-kare ca vaktrakam ! <2.23/2> bhruvor madhye gatà d­«Âi÷ !pÅÂhaæ matsye1ndram ucyate !!2.23! <2.24/1> jÃnÆ3rvor antare pÃdau !uttÃnau vyakta-saæsthitau ! <2.24/2> gulphau cÃ8cchÃdya hastÃbhyÃm !uttÃnÃbhyaæ prayatnata÷ !!2.24! <2.25/1> kaïÂha-saækocanaæ k­tvà !nÃsÃ1gram avalokayet ! <2.25/2> go-rak«Ã3sanam ity Ãhur !yoginÃæ siddhi-kÃraïam !!2.25! <2.26/1> prasÃrya pÃdau bhuvi daï¬a-rÆpau ! <2.26/2> saænyasta-bhÃlaæ citi-yugma-madhye ! <2.26/3> yatnena pÃdau ca dh­tau karÃbhyÃæ ! <2.26/4> yoge1ndra-pÅÂhaæ paÓcima-tÃnam Ãhu÷ !!2.26! <2.27/1> aÇgu«ÂhÃbhyÃm ava«Âabhya !dharÃæ gulphau ca khe gatau ! <2.27/2> tatro7pari gudaæ nyased !vij¤eyam utkaÂÃ3sanam !!2.27! <2.28/1> vÃma-pÃda-citer mÆlaæ !saænyasya dharaïÅ-tale ! <2.28/2> pÃda-daï¬ena yÃmyena !ve«Âayed vÃma-pÃdakam ! <2.28/3> jÃnu-yugme kara-yugmam !etat saækaÂam Ãsanam !!2.28! <2.29/1> dharÃm ava«Âabhya kara-dvayÃbhyÃæ ! <2.29/2> tat kÆrpare sthÃpita-nÃbhi-pÃrÓvam ! <2.29/3> uccÃ3sane daï¬avad utthita÷ khe ! <2.29/4> mayÆram etat pravadanti pÅÂham !!2.29! <2.30/1> bahu-kad-aÓana-bhuktaæ bhasma kuryÃd a-Óe«aæ ! <2.30/2> janayati jaÂharÃ1gniæ jÃrayet kÃla-kÆÂam ! <2.30/3> harati sa-kala-rogÃn ÃÓu gulma-jvarÃ3dÅn ! <2.30/4> bhavati vigata-do«aæ hy Ãsanaæ ÓrÅ-mayÆram !!2.30! <2.31/1> padmÃ3sanaæ samÃsÃdya !jÃnÆ3rvor antare karau ! <2.31/2> kÆrparÃbhyÃæ samÃsÅno !ma¤ca-stha÷ kukkuÂÃ3sanam !!2.31! <2.32/1> gulphau ca v­«aïasyÃ7dho !vyutkrameïa samÃhitau ! <2.32/2> ­ju-kÃya-Óiro-grÅvaæ !kÆrmÃ3sanam itÅ8ritam !!2.32! <2.33/1> kukkuÂÃ3sana-bandha-sthaæ !karÃbhyÃæ dh­ta-kandharam ! <2.33/2> kha-ga-kÆrmavad uttÃnam !etad uttÃna-kÆrmakam !!2.33! <2.34/1> pÃda-talau p­«Âha-deÓe !aÇgu«Âhau dvau ca saæsp­Óet ! <2.34/2> jÃnu-yugmaæ purask­tya !sÃdhayen maï¬ukÃ3sanam !!2.34! <2.35/1> maï¬ÆkÃ3sana-bandha-sthaæ !kÆrparÃbhyÃæ dh­taæ Óira÷ ! <2.35/2> etad bhekavad uttÃnam !etad uttÃna-maï¬ukam !!2.35! <2.36/1> vÃmo3ru-mÆla-deÓe ca !yÃmyaæ pÃdaæ nidhÃya tu ! <2.36/2> ti«Âhati v­k«avad bhÆmau !v­k«Ã3sanam idaæ vidu÷ !!2.36! <2.37/1> jaÇgho1rubhyÃæ dharÃæ pŬya !sthira-kÃyo dvi-jÃnunà ! <2.37/2> jÃnÆ3pari kara-yugmaæ !garu¬Ã3sanam ucyate !!2.37! <2.38/1> yÃmya-gulphe pÃyu-mÆlaæ !vÃma-bhÃge pade1taram ! <2.38/2> viparÅtaæ sp­Óed bhÆmiæ !v­«Ã3sanam idaæ bhavet !!2.38! <2.39/1> adhyÃsya Óete pada-yugma-vak«e ! <2.39/2> bhÆmim ava«Âabhya kara-dvayÃbhyÃm ! <2.39/3> pÃdau ca ÓÆnye ca vitasti co8rdhvaæ ! <2.39/4> vadanti pÅÂhaæ Óalabhaæ munÅ1ndrÃ÷ !!2.39! <2.40/1> adhyÃsya Óete h­dayaæ nidhÃya ! <2.40/2> bhÆmau ca pÃdau pravisÃryamÃïau ! <2.40/3> ÓiraÓ ca dh­tvà kara-daï¬a-yugme ! <2.40/4> dehÃ1gni-kÃraæ makarÃ3sanaæ tat !!2.40! <2.41/1> adhyÃsya Óete pada-yugmam astaæ@ ! <2.41/11> p­«Âhe nidhÃyÃ7pi dh­taæ karÃbhyÃm ! <2.41/2> Ãku¤cya samyag ghy udarÃ3sya-gaï¬am@ ! <2.41/3> u«Âraæ ca pÅÂhaæ yatayo vadanti !!2.41! <2.42/1> aÇgu«Âha-nÃbhi-pary-antam !adho bhÆmau ca vinyaset ! <2.42/2> kara-talÃbhyÃæ dharÃæ dh­tvà !Ærdhvaæ ÓÅr«aæ phaïÅ9va hi !!2.42! <2.43/1> dehÃ1gnir vardhate nityaæ !sarva-roga-vinÃÓanam ! <2.43/2> jÃgarti bhuja-gÅ devÅ !sÃdhanÃd bhujaæ-gÃ3sanam !!2.43! <2.44/1> uttÃnau caraïau k­tvà !saæsthÃpya jÃnuno9pari ! <2.44/2> Ãsano7pari saæsthÃpya !uttÃnaæ kara-yugmakam !!2.44! <2.45/1> pÆrakair vÃyum Ãk­«ya !nÃsÃ1gram avalokayet ! <2.45/2> yogÃ3sanaæ bhaved etad !yoginÃæ yoga-sÃdhane !!2.45! <2.46/0> [[iti ÓrÅ-gheraï¬a-saæhitÃyÃæ gheraï¬a-caï¬a-saævÃde ghata-stha-yogae Ãsana-prayogo nÃma dvitÅyo1padeÓa÷ !!2!! ]] <3.1/1> gheraï¬a uvÃca: mahÃ-mudrà nabho-mudrà !u¬¬ÅyÃnaæ jalaæ-dharam ! <3.1/2> mÆla-bandhaæ mahÃ-bandhaæ !mahÃ-vedhaÓ ca khe-carÅ !!3.1! <3.2/1> viparÅta-karaïÅ yonir !vajrolÅ Óakti-cÃlanÅ ! <3.2/2> ta¬ÃgÅ mÃï¬ukÅ mudrà !ÓÃæbhavÅ pa¤ca-dhÃraïà !!3.2! <3.3/1> aÓvinÅ pÃÓinÅ kÃkÅ !mÃtaÇgÅ ca bhujaæ-ginÅ ! <3.3/2> pa¤ca-viæÓati-mudrÃÓ ca !siddhi-dà iha yoginÃm !!3.3! <3.4/1> mudrÃïÃæ paÂalaæ devi !kathitaæ tava saænidhau ! <3.4/2> yena vij¤Ãta-mÃtreïa !sarva-siddhi÷ prajÃyate !!3.4! <3.5/1> gopanÅyaæ prayatnena !na deyaæ yasya kasya-cit ! <3.5/2> prÅti-daæ yoginÃæ cai7va !durl-abhaæ marutÃm api !!3.5! <3.6/1> pÃyu-mÆlaæ vÃma-gulphe !saæpŬya d­¬ha-yatnata÷ ! <3.6/2> yÃmya-pÃdaæ prasÃryÃ7tha !karÃbhyÃæ dh­ta-padÃ1Çguli÷ !!3.6! <3.7/1> kaïÂha-saækocanaæ k­tvà !bhruvor madhye nirÅk«ayet ! <3.7/2> pÆrakair vÃyuæ saæpÆrya !mahÃ-mudrà nigadyate !!3.7! <3.8/1> valitaæ palitaæ cai7va !jarÃæ@ m­tyuæ nivÃrayet ! <3.8/2> k«aya-kÃsaæ gudÃ3vartaæ !plÅhÃ-jÅrïaæ jvaraæ tathà ! <3.8/3> nÃÓayet sarva-rogÃæÓ ca !mahÃ-mudrÃ2bhisevanÃt !!3.8! <3.9/1> yatra yatra sthito yogÅ !sarva-kÃrye«u sarvadà ! <3.9/2> Ærdhva-jihva÷ sthiro bhÆtvà !dhÃrayet pavanaæ sadà ! <3.9/3> nabho-mudrà bhaved e«Ã !yoginÃæ roga-nÃÓinÅ !!3.9! <3.10/1> udare paÓcimaæ tÃnaæ !nÃbher Ærdhvaæ tu kÃrayet ! <3.10/2> u¬¬Ånaæ kurute yasmÃd !a-viÓrÃntaæ mahÃ-kha-ga÷ ! <3.10/3> u¬¬ÅyÃnaæ tv asau bandho !m­tyu-mÃtaæga-kesarÅ !!3.10! <3.11/1> samagrÃd bandhanÃd dhy etad !u¬¬ÅyÃnaæ viÓi«yate ! <3.11/2> u¬¬ÅyÃne samabhyaste !mukti÷ svÃbhÃvikÅ bhavet !!3.11! <3.12/1> kaïÂha-saækocanaæ k­tvà !cibukaæ h­daye nyaset ! <3.12/2> jÃlaæ-dhare k­te bandhe !«o-¬aÓÃ3dhÃra-bandhanam ! <3.12/3> jÃlaæ-dhara-mahÃ-mudrà !m­tyoÓ ca k«aya-kÃriïÅ !!3.12! <3.13/1> siddhaæ jÃlaæ-dharaæ bandhaæ !yoginÃæ siddhi-dÃyakam ! <3.13/2> «aï-mÃsam abhyased yo hi !sa siddho nÃ7tra saæÓaya÷ !!3.13! <3.14/1> pÃr«ïinà vÃma-pÃdasya !yonim Ãku¤cayet tata÷ ! <3.14/2> nÃbhi-granthiæ meru-daï¬e !saæpŬya yatnata÷ su-dhÅ÷ !!3.14! <3.15/1> me¬hraæ dak«iïa-gulphena !d­¬ha-bandhaæ samÃcaret ! <3.15/2> nÃbher Ærdhvam adhaÓ cÃ7pi !tÃnaæ kuryÃt prayatnata÷ ! <3.15/3> jarÃ-vinÃÓinÅ mudrà !mÆla-bandho nigadyate !!3.15! <3.16/1> saæsÃra-sÃgaraæ tartum !abhila«ati ya÷ pumÃn ! <3.16/2> virale su-gupto bhÆtvà !mudrÃm etÃæ samabhyaset !!3.16! <3.17/1> abhyÃsÃd bandhanasyÃ7sya !marut-siddhir bhaved dhruvam ! <3.17/2> sÃdhayed yatnatas tarhi !maunÅ tu vijitÃ3lasa÷ !!3.17! <3.18/1> vÃma-pÃdasya gulphena !pÃyu-mÆlaæ nirodhayet ! <3.18/2> dak«a-pÃdena tad gulphaæ !saæpŬya yatnata÷ su-dhÅ÷ !!3.18! <3.19/1> Óanai÷ ÓanaiÓ cÃlayet pÃr«ïiæ !yonim Ãku¤cayec chanai÷ ! <3.19/2> jÃlaæ-dhare dhÃrayet prÃïaæ !mahÃ-bandho nigadyate !!3.19! <3.20/1> mahÃ-bandha÷ paro bandho !jarÃ-maraïa-nÃÓana÷ ! <3.20/2> prasÃdÃd asya bandhasya !sÃdhayet sarva-vächitam !!3.20! <3.21/1> rÆpa-yauvana-lÃvaïyaæ !nÃrÅïÃæ puru«aæ vinà ! <3.21/2> mÆla-bandha-mahÃ-bandhau !mahÃ-vedhaæ vinà tathà !!3.21! <3.22/1> mahÃ-bandhaæ samÃsÃdya !u¬¬Ãna!kumbhakaæ caret ! <3.22/2> mahÃ-vedha÷ samÃkhyÃto !yoginÃæ siddhi-dÃyaka÷ !!3.22! <3.23/1> mahÃ-bandha-mÆla-bandhau !mahÃ-vedha-samanvitau ! <3.23/2> praty-ahaæ kurute yas tu !sa yogÅ yoga-vittama÷ !!3.23! <3.24/1> na m­tyuto bhayaæ tasya !na jarà tasya vidyate ! <3.24/2> gopanÅya÷ prayatnena !vedho yaæ yogi-puæ-gavai÷ !!3.24! <3.25/1> jihvÃ9dho nìÅæ saæchitya !rasanÃæ cÃlayet sadà ! <3.25/2> dohayen nava-nÅtena !lauha-yantreïa kar«ayet !!3.25! <3.26/1> evaæ nityaæ samabhyÃsÃl !lambikà dÅrghatÃæ vrajet ! <3.26/2> yÃvadgacchedbhruvormadhye tadà sidhyati khecarÅ !!3.26! <3.27/1> rasanÃæ tÃlu-madhye tu !Óanai÷ Óanai÷ praveÓayet ! <3.27/2> kapÃla-kuhare jihvà !pravi«Âà viparÅta-gà ! <3.27/3> bhruvor madhye gatà d­«Âir !mudrà bhavati khe-carÅ !!3.27! <3.28/1> na ca mÆrcchà k«udhà t­«ïà !nai7vÃ8lasyaæ prajÃyate ! <3.28/2> na ca rogo jarà m­tyur !deva-dehaæ prapadyate !!3.28! <3.29/1> na cÃ7gnir dahate gÃtraæ !na Óo«ayati mÃruta÷ ! <3.29/2> na dehaæ kledayanty Ãpo !daæÓayen na bhujaæ-gama÷ !!3.29! <3.30/1> lÃvaïyaæ ca bhaved gÃtre !samÃdhir jÃyate dhruvam ! <3.30/2> kapÃla-vaktra-saæyoge !rasanà rasam ÃpnuyÃt !!3.30! <3.31/1> nÃnÃ-vidhi-samudbhÆtam !Ãnandaæ ca dine dine ! <3.31/2> Ãdau lavaïa-k«Ãraæ ca !tatas tikta-ka«Ãyakam !!3.31! <3.32/1> nava-nÅtaæ gh­taæ k«Åraæ !dadhi-takra-madhÆni ca ! <3.32/2> drÃk«Ã-rasaæ ca pÅyÆ«aæ !jÃyate rasano2dakam !!3.32! <3.33/1> nÃbhi-mÆle vaset sÆryas !tÃlu-mÆle ca candramÃ÷ ! <3.33/2> a-m­taæ grasate sÆryas !tato m­tyu-vaÓo nara÷ !!3.33! <3.34/1> Ærdhvaæ ca yojayet sÆryaæ !candraæ ca adha Ãnayet ! <3.34/2> viparÅta-karÅ mudrà !sarva-tantre«u gopità !!3.34! <3.35/1> bhÆmau ÓiraÓ ca saæsthÃpya !kara-yugmaæ samÃhita÷ ! <3.35/2> Ærdhva-pÃda÷ sthiro bhÆtvà !viparÅta-karÅ matà !!3.35! <3.36/1> mudre9yaæ sÃdhayen nityaæ !jarÃæ m­tyuæ ca nÃÓayet ! <3.36/2> sa siddha÷ sarva-loke«u !pralaye 'pi na sÅdati !!3.36! <3.37/1> siddhÃ3sanaæ samÃsÃdya !karïÃ1k«i-nÃsikÃ-mukham ! <3.37/2> aÇgu«Âha-tarjanÅ-madhyÃ1- !-nÃmÃ4dibhiÓ ca dhÃrayet !!3.37! <3.38/1> kÃkÅbhi÷ prÃïaæ saæk­«ya !apÃne yojayet tata÷ ! <3.38/2> «a cakrÃïi kramÃd dh­tvà !huæ-haæ-sa-manunà su-dhÅ÷ !!3.38! <3.39/1> caitanyam Ãnayed devÅæ !nidrità yà bhujaæ-ginÅ ! <3.39/2> jÅvena sahitÃæ Óaktiæ !samutthÃpya parÃ1mbu-je !!3.39! <3.40/1> Óaktimayaæ svayaæ bhÆtvà !paraæ Óivena saægamam ! <3.40/2> nÃnÃ-sukhaæ vihÃraæ ca !cintayet paramaæ sukham !!3.40! <3.41/1> Óiva-Óakti-samÃyogÃd !ekÃ1ntaæ bhuvi bhÃvayet ! <3.41/2> Ãnanda-mÃnaso bhÆtvà !ahaæ brahme7ti saæbhavet !!3.41! <3.42/1> yoni-mudrà parà gopyà !devÃnÃm api dur-labhà ! <3.42/2> sak­t-tad-bhÃva-saæsiddha÷ !samÃdhi-stha÷ sa eva hi !!3.42! <3.43/1> brahma-hà bhrÆïa-hà cai7va !surÃ-po guru-talpa-ga÷ ! <3.43/2> etai÷ pÃpair na lipyate !yoni-mudrÃ-nibandhanÃt !!3.43! <3.44/1> yÃni pÃpÃni ghorÃïi !upa-pÃpÃni yÃni ca ! <3.44/2> tÃni sarvÃïi naÓyanti !yoni-mudrÃ-nibandhanÃt ! <3.44/3> tasmÃd abhyasanaæ kuryÃd !yadi muktiæ samicchati !!3.44! <3.45/1> dharÃm ava«Âabhya kara-dvayÃbhyÃm ! <3.45/11> Ærdhvaæ k«ipet pÃda-yugaæ Óira÷ khe ! <3.45/2> Óakti-prabodhÃya cira-jÅvanÃya ! <3.45/3> vajroli-mudrÃæ munayo vadanti !!3.45! <3.46/1> ayaæ yogo yoga-Óre«Âho !yoginÃæ mukti-kÃraïam ! <3.46/2> ayaæ hita-prado yogo !yoginÃæ siddhi-dÃyaka÷ !!3.46! <3.47/1> etad yoga-prasÃdena !bindu-siddhir bhaved dhruvam ! <3.47/2> siddhe bindau mahÃ-yatne !kiæ na sidhyati bhÆ-tale !!3.47! <3.48/1> bhogena mahatà yukto !yadi mudrÃæ samÃcaret ! <3.48/2> tathÃ9pi sa!kalà siddhis !tasya bhavati niÓcitam !!3.48! <3.49/1> mÆlÃ3dhÃre Ãtma-Óakti÷ !kuï¬alÅ para-devatà ! <3.49/2> Óayità bhuja-gÃ3kÃrà !sÃ1rdha-tri-valayÃ1nvità !!3.49! <3.50/1> yÃvat sà nidrità dehe !tÃvaj jÅva÷ paÓur yathà ! <3.50/2> j¤Ãnaæ na jÃyate tÃvat !koÂi-yogaæ samabhyaset !!3.50! <3.51/1> udghÃÂayet kavÃÂaæ ca !yathà ku¤cikayà haÂhÃt ! <3.51/2> kuï¬alinyÃ÷ prabodhena !brahma-dvÃraæ vibhedayet !!3.51! <3.52/1> nÃbhiæ b­had-ve«Âanaæ ca !na ca nagnaæ bahi÷ sthitam ! <3.52/2> gopanÅya-g­he sthitvà !Óakti-cÃlanam abhyaset !!3.52! <3.53/1> vitasti-pramitaæ dÅrghaæ !vistÃre catur-aÇgulam ! <3.53/2> m­dulaæ dhavalaæ sÆk«ma- !-@ve«ÂanÃ1mbara-lak«aïam ! <3.53/3> evam ambaram uktaæ @ ca !kaÂi-sÆtreïa yojayet !!3.53! <3.54/1> bhÃsmanà gÃtra-saæliptaæ !siddhÃ3sanaæ samÃcaret ! <3.54/2> nÃsÃbhyÃæ prÃïam Ãk­«ya !apÃne yojayed balÃt !!3.54! <3.55/1> tÃvad Ãku¤cayed guhyaæ !Óanair aÓvini-mudrayà ! <3.55/2> yÃvad gacchet su«umïÃyÃæ !vÃyu÷ prakÃÓayed dhaÂhÃt !!3.55! <3.56/1> tÃvad vÃyu-prabhedena !kumbhikà ca bhujaæ-ginÅ ! <3.56/2> baddha-ÓvÃsas tato bhÆtvà !ca Ærdhva-mÃtraæ prapadyate ! <3.56/3> Óabda-dvayaæ phalai1kaæ tu !yoni-mudrÃæ ca cÃlayet !!3.56! <3.57/1> vinà Óakti-cÃlanena !yoni-mudrà na sidhyati ! <3.57/2> Ãdau cÃlanam abhyasya !yoni-mudrÃæ samabhyaset !!3.57! <3.58/1> iti te kathitaæ caï¬a !prakÃraæ Óakti-cÃlanam ! <3.58/2> gopanÅyaæ prayatnena !dine dine samabhyaset !!3.58! <3.59/1> mudre9yaæ paramà gopyà !jarÃ-maraïa-nÃÓinÅ ! <3.59/2> tasmÃd abhyasanaæ kÃryaæ !yogibhi÷ siddhi-kÃÇk«ibhi÷ !!3.59! <3.60/1> nityaæ yo 'bhyasate yogÅ !siddhis tasya kare sthità ! <3.60/2> tasya vigraha-siddhi÷ syÃd !rogÃïÃæ saæk«ayo bhavet !!3.60! <3.61/1> udare paÓcimaæ @ tÃnaæ !k­tvà ca ta¬ÃgÃ3k­ti ! <3.61/2> ta¬ÃgÅ sà parà mudrà !jarÃ-m­tyu-vinÃÓinÅ !!3.61! <3.62/1> mukhaæ saæmudritaæ k­tvà !jihvÃ-mÆlaæ pracÃlayet ! <3.62/2> Óanair grased a-m­taæ tan !mÃï¬ukÅæ mudrikÃæ vidu÷ !!3.62! <3.63/1> valitaæ palitaæ nai7va !jÃyate nitya-yauvanam ! <3.63/2> na keÓe jÃyate pÃko !ya÷ kuryÃn nitya mÃï¬ukÅm !!3.63! <3.64/1> netrÃ1¤janaæ samÃlokya !ÃtmÃ3rÃmaæ nirÅk«ayet ! <3.64/2> sà bhavec chÃæbhavÅ mudrà !sarva-tantre«u gopità !!3.64! <3.65/1> veda-ÓÃstra-purÃïÃni !sÃmÃnya-gaïikà iva ! <3.65/2> iyaæ tu ÓÃæbhavÅ mudrà !guptà kula-vadhÆr iva !!3.65! <3.66/1> sa eva Ãdi-nÃthaÓ ca !sa ca nÃrÃyaïa÷ svayam ! <3.66/2> sa ca brahmà s­«Âi-kÃrÅ !yo mudrÃæ vetti ÓÃæbhavÅm !!3.66! <3.67/1> satyaæ satyaæ puna÷ satyaæ !satyam uktaæ mahe4Óvara ! <3.67/2> ÓÃæbhavÅæ yo vijÃnÅyÃt !sa ca brahma na cÃ7nyathà !!3.67! <3.68/1> kathità ÓÃæbhavÅ mudrà !Ó­ïu«va pa¤ca-dhÃraïÃm ! <3.68/2> dhÃraïÃni samÃsÃdya !kiæ na sidhyati bhÆ-tale !!3.68! <3.69/1> anena nara-dehena !svarge«u gamanÃ3gamam ! <3.69/2> mano-gatir bhavet tasya !khe-caratvaæ na cÃ7nyathà !!3.69! <3.70/1> yat tattvaæ hari-tÃla-deÓa-racitaæ bhaumaæ la-kÃrÃ1nvitaæ ! <3.70/11> vedÃ3sraæ kamalÃ3sanena sahitaæ k­tvà h­di sthÃyinam ! <3.70/2> prÃïaæ tatra vinÅya pa¤ca-ghaÂikÃÓ cittÃ1nvitaæ dhÃrayed ! <3.70/3> e«Ã stambha-karÅ sadà k«iti-jayaæ kuryÃd adho-dhÃraïà !!3.70! <3.71/1> pÃrthivÅ-dhÃraïÃ-mudrÃæ !ya÷ karoti ca nityaÓa÷ ! <3.71/2> m­tyuæ-jaya÷ svayaæ so 'pi !sa siddho vicared bhuvi !!3.71! <3.72/1> ÓaÇkhe1ndu-pratimaæ ca kunda-dhavalaæ tattvaæ kilÃlaæ Óubhaæ ! <3.72/11> tat pÅyÆ«a-va-kÃra-bÅja-sahitaæ yuktaæ sadà vi«ïunà ! <3.72/2> prÃïaæ tatra vinÅya pa¤ca-ghaÂikÃÓ cittÃ1nvitaæ dhÃrayed ! <3.72/3> e«Ã du÷-saha-tÃpa-pÃpa-hariïÅ syÃd ÃmbhasÅ dhÃraïà !!3.72! <3.73/1> ÃmbhasÅæ paramÃæ mudrÃæ !yo jÃnÃti sa yoga-vit ! <3.73/2> jale ca gabhÅre ghore !maraïaæ tasya no7 bhavet !!3.73! <3.74/1> iyaæ tu paramà mudrà !gopanÅyà prayatnata÷ ! <3.74/2> prakÃÓÃt siddhi-hÃni÷ syÃt !satyaæ vacmi ca tattvata÷ !!3.74! <3.75/1> yan nÃbhi-sthitam indra=gopa-sa-d­Óaæ bÅja-tri-koïÃ1nvitaæ @ ! <3.75/11> tattvaæ tejamayaæ pradÅptam aruïaæ rudreïa yat siddhi-dam ! <3.75/2> prÃïaæ tatra vinÅya pa¤ca-ghaÂikÃÓ cittÃ1nvitaæ dhÃrayed ! <3.75/3> e«Ã kÃla-gabhÅra-bhÅti-haraïÅ vaiÓvÃnarÅ dhÃraïà !!3.75! <3.76/1> pradÅpte jvalite vahnau !yadi patati sÃdhaka÷ ! <3.76/2> etan-mudrÃ-prasÃdena !sa jÅvati na m­tyu-bhÃk !!3.76! <3.77/1> yad bhinnÃ1¤jana-pu¤ja-saænibham idaæ dhÆmrÃ1vabhÃsaæ paraæ ! <3.77/11> tattvaæ sattvamayaæ ya-kÃra-sahitaæ yatre8Óvaro devatà ! <3.77/2> prÃïaæ tatra vinÅya pa¤ca-ghaÂikÃÓ cittÃ1nvitaæ dhÃrayed ! <3.77/3> e«Ã khe gamanaæ karoti yaminÃæ syÃd vÃyavÅ dhÃraïà !!3.77! <3.78/1> iyaæ tu paramà mudrà !jarÃ-m­tyu-vinÃÓinÅ ! <3.78/2> vÃyunà mriyate nÃ7pi !khe ca gati-pradÃyinÅ !!3.78! <3.79/1> ÓaÂhÃya bhakti-hÅnÃya !na deyà yasya kasya-cit ! <3.79/2> datte ca siddhi-hÃni÷ syÃt !satyaæ vacmi ca caï¬a te !!3.79! <3.80/1> yat sindhau vara-Óuddha-vÃri-sa-d­Óaæ vyomaæ paraæ bhÃsitaæ ! <3.80/11> tattvaæ deva-sadÃ-Óivena sahitaæ bÅjaæ ha-kÃrÃ1nvitam ! <3.80/2> prÃïaæ tatra vinÅya pa¤ca-ghaÂikÃÓ cittÃ1nvitaæ dhÃrayed ! <3.80/3> e«Ã mok«a-kavÃÂa-bhedana-karÅ tu syÃn @ nabho-dhÃraïà !!3.80! <3.81/1> ÃkÃÓÅ-dhÃraïÃæ mudrÃæ !yo vetti sa ca yoga-vit ! <3.81/2> na m­tyur jÃyate tasya !pralaye nÃ7vasÅdati !!3.81! <3.82/1> Ãku¤cayed guda-dvÃraæ !prakÃÓayet puna÷ puna÷ ! <3.82/2> sà bhaved aÓvinÅ mudrà !Óakti-prabodha-kÃriïÅ !!3.82! <3.83/1> aÓvinÅ paramà mudrà guhya-roga-vinÃÓinÅ ! <3.83/2> bala-pu«Âi-karÅ cai7va !a-kÃla-maraïaæ haret !!3.83! <3.84/1> kaïÂha-p­«Âe k«ipet pÃdau !pÃÓavad d­¬ha-bandhanam ! <3.84/2> sà eva pÃÓinÅ mudrà !Óakti-prabodha-kÃriïÅ !!3.84! <3.85/1> pÃÓinÅ mahatÅ mudrà !bala-pu«Âi-vidhÃyinÅ ! <3.85/2> sÃdhanÅyà prayatnena !sÃdhakai÷ siddhi-kÃÇk«ibhi÷ !!3.85! <3.86/1> kÃka-ca¤cuvad Ãsyena !pibed vÃyuæ Óanai÷ Óanai÷ ! <3.86/2> kÃkÅ mudrà bhaved e«Ã !sarva-roga-vinÃÓinÅ !!3.86! <3.87/1> kÃkÅ-mudrà parà mudrà !sarva-tantre«u gopità ! <3.87/2> asyÃ÷ prasÃda-mÃtreïa !na rogÅ kÃkavad bhavet !!3.87! <3.88/1> kaïÂha-magna-jale sthitvà !nÃsÃbhyÃæ jalam Ãharet ! <3.88/2> mukhÃn nirgamayet paÓcÃt !punar vaktreïa cÃ8haret !!3.88! <3.89/1> nÃsÃbhyÃæ recayet paÓcÃt !kuryÃd evaæ puna÷ puna÷ ! <3.89/2> mÃtaÇginÅ parà mudrà !jarÃ-m­tyu-vinÃÓinÅ !!3.89! <3.90/1> virale nir-jane deÓe !sthitvà cai7kÃ1gra-mÃnasa÷ ! <3.90/2> kuryÃn mÃtaÇginÅæ mudrÃæ !mÃtaÇga iva jÃyate !!3.90! <3.91/1> yatra yatra sthito yogÅ !sukham aty-antam aÓnute ! <3.91/2> tasmÃt sarva-prayatnena !sÃdhayen mudrikÃæ parÃm !!3.91! <3.92/1> vaktraæ kiæ-cit-su-prasÃrya !cÃlinaæ galayà pibet ! <3.92/2> sà bhaved bhuja-gÅ mudrà !jarÃ-m­tyu-vinÃÓinÅ !!3.92! <3.93/1> yÃvac ca udare rogam !a-jÅrïÃ3di viÓe«ata÷ ! <3.93/2> tat sarvaæ nÃÓayed ÃÓu !yatra mudrà bhujaæ-ginÅ !!3.93! <3.94/1> idaæ tu mudrÃ-paÂalaæ !kathitaæ caï¬a te Óubham ! <3.94/2> vallabhaæ sarva-siddhÃnÃæ !jarÃ-maraïa-nÃÓanam !!3.94! <3.95/1> ÓaÂhÃya bhakti-hÅnÃya !na deyaæ yasya kasya-cit ! <3.95/2> gopanÅyaæ prayatnena !dur-labhaæ marutÃm api !!3.95! <3.96/1> ­jave ÓÃnta-cittÃya !guru-bhakti-parÃya ca ! <3.96/2> kulÅnÃya pradÃtavyaæ !bhoga-mukti-pradÃyakam !!3.96! <3.97/1> mudrÃïÃæ paÂalaæ hy etat !sarva-vyÃdhi-vinÃÓanam ! <3.97/2> nityam abhyÃsa-ÓÅlasya !jaÂharÃ1gni-vivardhanam !!3.97! <3.98/1> na tasya jÃyate m­tyur !nÃ7sya jarÃ4dikaæ tathà ! <3.98/2> nÃ7gni-jala-bhayaæ tasya !vÃyor api kuto bhayam !!3.98! <3.99/1> kÃsa÷ ÓvÃsa÷ plÅhà ku«Âhaæ !Óle«ma-rogÃÓ ca viæÓati÷ ! <3.99/2> mudrÃïÃæ sÃdhanÃc cai7va !vinaÓyanti na saæÓaya÷ !!3.99! <3.100/1> bahunà kim iho7ktena !sÃraæ vacmi ca caï¬a te ! <3.100/2> nÃ7sti mudrÃ-samaæ kiæ-cit !siddhi-daæ k«iti-maï¬ale !!3.100! <3.101/0> [[iti ÓrÅ-gheraï¬a-saæhitÃyÃæ gheraï¬a-caï¬a-saævÃde ghaÂa-stha-yoga-prakaraïe mudrÃ-prayogo nÃma t­tÅyo1padeÓa÷ !!3!! ]] <3.102/0> <4.1/1> gheraï¬a uvÃca: <4.1/11> athÃ7ta÷ saæpravak«yÃmi !pratyÃhÃrakam uttamam ! <4.1/2> yasya vij¤Ãna-mÃtreïa !kÃmÃ3di-ripu-nÃÓanam !!4.1! <4.2/1> yato yato niÓcarati !manaÓ ca¤calam a-sthiram ! <4.2/2> tatas tato niyamyai7tad !Ãtmany eva vaÓaæ nayet !!4.2! <4.3/1> yatra yatra gatà d­«Âir !manas tatra pragacchati ! <4.3/2> tata÷ pratyÃhared etad !Ãtmany eva vaÓaæ nayet !!4.3! <4.4/1> puras-kÃraæ tiras-kÃraæ !su-ÓrÃvyaæ và bhayÃnakam ! <4.4/2> manas tasmÃn niyamyai7tad !Ãtmany eva vaÓaæ nayet !!4.4! <4.5/1> ÓÅtaæ vÃ9pi tathà co7«ïaæ !yan mana÷-sparÓa-yogata÷ ! <4.5/2> tasmÃt pratyÃhared etad !Ãtmany eva vaÓaæ nayet !!4.5! <4.6/1> su-gandhe vÃ9pi dur-gandhe !ghrÃïe«u jÃyate mana÷ ! <4.6/2> tasmÃt pratyÃhared etad !Ãtmany eva vaÓaæ nayet !!4.6! <4.7/1> madhurÃ3mlaka-tiktÃ3di- !-rasaæ gataæ yadà mana÷ ! <4.7/2> tasmÃt pratyÃhared etad !Ãtmany eva vaÓaæ nayet !!4.7! <4.8/1> ÓabdÃ3di«v anuraktÃni !nig­hyÃ7k«Ãïi yoga-vit ! <4.8/2> kuryÃc cittÃ1nucÃrÅïi !pratyÃhÃra-parÃyaïa÷ !!4.8! <4.9/1> vaÓyatà paramà tena !jÃyate 'ti-calÃ3tmanÃm ! <4.9/2> indriyÃïÃm a-vaÓyais tair !na yogÅ yoga-sÃdhaka÷ !!4.9! <4.10/1> prÃïÃ3yÃmair dahed do«Ãn !dhÃraïÃbhiÓ ca kilbi«am ! <4.10/2> pratyÃhÃreïa vi«ayÃn !dhyÃnenÃ7n-ÅÓvarÃn guïÃn !!4.10! <4.11/1> yathà parvata-dhÃtÆnÃæ !do«Ã dahyanti dhÃmyatÃm ! <4.11/2> tathe9ndriya-k­tà do«Ã !dahyante prÃïa-nigrahÃt !!4.11! <4.12/1> sama÷ samÃ3sano bhÆtvà !saæh­tya caraïÃv ubhau ! <4.12/2> saæv­tÃ3syas tathai9vo7rÆ !samyag vi«Âabhya cÃ7grata÷ !!4.12! <4.13/1> pÃr«ïibhyÃæ liÇga-v­«aïÃv !a-sp­Óan prayata÷ sthita÷ ! <4.13/2> kiæ-cid-unnÃmita-Óirà !dantair dantÃn na saæsp­Óet ! <4.13/3> saæpaÓyan nÃsikÃ1graæ svaæ !diÓaÓ cÃ7n-avalokayan !!4.13! <4.14/1> rajasà tamaso v­ttiæ !sattvena rajasas tathà ! <4.14/2> saæchÃdya nir-male sattve !sthito yu¤jÅta yoga-vit !!4.14! <4.15/1> indriyÃïÅ7ndriyÃ1rthebhya÷ !prÃïÃ3dÅn mana eva ca ! <4.15/2> nig­hya samavÃyena !pratyÃhÃram upakramet !!4.15! <4.16/1> yas tu pratyÃharet kÃmÃn !sarvÃ1ÇgÃn Åva kacchapa÷ ! <4.16/2> sadÃ0tma-ratir eka-stha÷ !paÓyaty ÃtmÃnam Ãtmani !!4.16! <4.17/1> sa bÃhyÃ1bhy-antaraæ Óaucaæ !ni«pÃdyÃ8-kaïÂha-nÃbhita÷ ! <4.17/2> pÆrayitvà budho dehaæ !pratyÃhÃram upakramet !!4.17! <4.18/1> tathà vai yoga-yuktasya !yogino niyatÃ3tmana÷ ! <4.18/2> (sarve do«Ã÷ praïaÓyanti !sva-sthaÓ cai7vo7pajÃyate) !!4.18! <4.19/0> [[iti ÓrÅ-gheraï¬a-saæhitÃyÃæ gheraï¬a-caï¬a-saævÃde ghaÂa-stha-yoge pratyÃhÃra-prayogo nÃma caturtho1padeÓa÷ !!4!! ]] <5.1/1> gheraï¬a uvÃca: <5.1/11> athÃ7ta÷ saæpravak«yÃmi !prÃïÃ3yÃmasya yad-vidhim ! <5.1/2> yasya sÃdhana-mÃtreïa !deva-tulyo bhaven nara÷ !!5.1! <5.2/1> Ãdau sthÃnaæ tathà kÃlaæ !mitÃ3hÃraæ tathÃ2param ! <5.2/2> nìÅ-Óuddhiæ tata÷ paÓcÃt !prÃïÃ3yÃmaæ ca sÃdhayet !!5.2! <5.3/1> dÆra-deÓe tathÃ9raïye !rÃja-dhÃnyÃæ janÃ1ntike ! <5.3/2> yogÃ3rambhaæ na kurvÅta !k­taÓ cet siddhi-hà bhavet !!5.3! <5.4/1> a-viÓvÃsaæ dÆra-deÓe !araïye bhak«a!varjitam ! <5.4/2> lokÃ3raïye prakÃÓaÓ ca !tasmÃt trÅïi vivarjayet !!5.4! <5.5/1> su-deÓe dhÃrmike rÃjye !su-bhik«e nir-upadrave ! <5.5/2> tatrai7kaæ kuÂiraæ k­tvà !prÃcÅrai÷ parive«Âayet !!5.5! <5.6/1> vÃpÅ-kÆpa-ta¬Ãgaæ ca !prÃcÅra-madhya-varti ca ! <5.6/2> nÃ7ty-uccaæ nÃ7ti-nÅcaæ và !kuÂiraæ kÅÂa-varjitam !!5.6! <5.7/1> samyag-gomaya-liptaæ ca !kuÂiraæ randhra-varjitam ! <5.7/2> evaæ sthÃne hi gupte ca !prÃïÃ3yÃmaæ samabhyaset !!5.7! <5.8/1> hemante ÓiÓire grÅ«me !var«ÃyÃæ ca ­tau tathà ! <5.8/2> yogÃ3rambhaæ na kurvÅta !k­te yogo hi roga-da÷ !!5.8! <5.9/1> vasante Óaradi proktaæ !yogÃ3rambhaæ samÃcaret ! <5.9/2> tadà yogo bhavet siddho !rogÃn mukto bhaved dhruvam !!5.9! <5.10/1> caitrÃ3di-phÃlgunÃ1nte ca !mÃghÃ3di-phÃlgunÃ1ntike ! <5.10/2> dvau dvau mÃsau ­tu-bhÃgau !anubhÃvaÓ catuÓ catu÷ !!5.10! <5.11/1> vasantaÓ caitra-vaiÓÃkhau !jye«ÂhÃ3«Ã¬hau ca grÅ«makau ! <5.11/2> var«Ã ÓrÃvaïa-bhÃdrÃbhyÃæ !Óarad ÃÓvina-kÃrtikau ! <5.11/3> mÃrga-pau«au ca hemanta÷ !ÓiÓiro mÃgha-phÃlgunau !!5.11! <5.12/1> anubhÃvaæ pravak«yÃmi !­tÆnÃæ ca yatho2ditam ! <5.12/2> mÃghÃ3di-mÃdhavÃ1nte hi !vasantÃ1nubhavaÓ catu÷ !!5.12! <5.13/1> caitrÃ3di cÃ8«Ã¬hÃ1ntaæ ca !grÅ«maÓ cÃ7nubhavaÓ catu÷ ! <5.13/2> ëìhÃ3di cÃ7ÓvinÃ1ntaæ !var«Ã cÃ7nubhavaÓ catu÷ !!5.13! <5.14/1> bhÃdrÃ3di mÃrgaÓÅr«Ã1ntaæ !Óarado 'nubhavaÓ catu÷ ! <5.14/2> kÃrtikÃ3di-mÃgha-mÃsÃ1ntaæ !hemantÃ1nubhavaÓ catu÷ ! <5.14/3> mÃrgÃ3dÅæÓ caturo mÃsä !ÓiÓirÃ1nubhavaæ vidu÷ !!5.14! <5.15/1> vasante vÃ9pi Óaradi !yogÃ3rambhaæ tu samÃcaret ! <5.15/2> tadà yogo bhavet siddho !vinÃ0yÃsena kathyate !!5.15! <5.16/1> mitÃ3hÃraæ vinà yas tu !yogÃ3rambhaæ tu kÃrayet ! <5.16/2> nÃnÃ-rogo bhavet tasya !kiæ-cid yogo na sidhyati !!5.16! <5.17/1> ÓÃly-annaæ yava-piï¬aæ và !godhÆma-piï¬akaæ tathà ! <5.17/2> mudgaæ mëa-caïakÃ3di !Óubhraæ ca tu«a-varjitam !!5.17! <5.18/1> paÂolaæ panasaæ mÃnaæ !kakkolaæ ca ÓukÃ3Óakam ! <5.18/2> drìhikÃæ karkaÂÅæ rambhÃæ !¬umbarÅæ kaïÂa-kaïÂakam !!5.18! <5.19/1> Ãma-rambhÃæ bÃla-rambhÃæ !rambhÃ-daï¬aæ ca mÆlakam ! <5.19/2> vÃrtÃkÅæ mÆlakam ­ddhiæ !yogÅ bhak«aïam Ãcaret !!5.19! <5.20/1> bÃla-ÓÃkaæ kÃla ÓÃkaæ !tathà paÂola-patrakam ! <5.20/2> pa¤ca-ÓÃkaæ praÓaæsÅyÃd !vÃstÆkaæ hila-mocikÃæ !!5.20! <5.21/1> Óuddhaæ su-madhuraæ snigdham !udarÃ1rdha-vivarjitam ! <5.21/2> bhujyate sura-saæprÅtyà [su-rasaæ prityÃ] !mitÃ3hÃram imaæ vidu÷ !!5.21! <5.22/1> annena pÆrayed ardhaæ !toyena tu t­tÅyakam ! <5.22/2> udarasya turÅyÃ1æÓaæ !saærak«ed vÃyu-cÃraïe !!5.22! <5.23/1> kaÂv amlaæ lavaïaæ tiktaæ !bh­«Âaæ ca dadhi takrakam ! <5.23/2> ÓÃko1tkaÂaæ tathà madyaæ !tÃlaæ ca panasaæ tathà !!5.23! <5.24/1> kulatthaæ masÆraæ pÃï¬uæ !kÆ«mÃï¬aæ ÓÃka-daï¬akam ! <5.24/2> tumbÅ-kola-kapitthaæ ca !kaïÂa-bilvaæ palÃÓakam !!5.24! <5.25/1> kadambaæ jambÅraæ bimbaæ !lakucaæ laÓunaæ vi«am ! <5.25/2> kÃma-raÇgaæ piyÃlaæ ca !hiÇgu-ÓÃlmali-kemukam !!5.25! <5.26/1> yogÃ3rambhe varjayec ca !patha-strÅ-vahni-sevanam !!5.26! <5.27/1> nava-nÅtaæ gh­taæ k«Åraæ !gu¬aæ ÓarkarÃ3di ce8k«avaæ ! <5.27/2> pakva-rambhÃæ nÃrikelaæ !dìimbam a-ÓivÃ3savam ! <5.27/3> drÃk«Ãæ tu lavalÅæ dhÃtrÅæ !rasam amla-vivarjitam !!5.27! <5.28/1> elÃ-jÃti-lavaÇgaæ ca !pauru«aæ jambu-jÃmbalam ! <5.28/2> harÅtakÅæ kharjÆraæ ca !yogÅ bhak«aïam Ãcaret !!5.28! <5.29/1> laghu-pÃkaæ priyaæ snigdhaæ !tathà dhÃtu-prapo«aïam ! <5.29/2> mano-abhila«itaæ yogyaæ !yogÅ bhojanam Ãcaret !!5.29! <5.30/1> kÃÂhinyaæ duritaæ pÆtim !u«ïaæ paryu«itaæ tathà ! <5.30/2> ati-ÓÅtaæ cÃ7ti co7«ïaæ !bhak«yaæ yogÅ vivarjayet !!5.30! <5.31/1> prÃta÷-snÃno1pavÃsÃ3di- !-kÃya-kleÓa-vidhiæ tathà ! <5.31/2> ekÃ3hÃraæ nir-ÃhÃraæ !yÃmÃ1nte ca na kÃrayet !!5.31! <5.32/1> evaæ-vidhi-vidhÃnena !prÃïÃ3yÃmaæ samÃcaret ! <5.32/2> Ãrambhe prathame kuryÃt !k«ÅrÃ3dyaæ nitya-bhojanam ! <5.32/3> madhyÃ1hne cai7va sÃyÃ1hne !bhojana-dvayam Ãcaret !!5.32! <5.33/1> kuÓÃ3sane m­gÃ1jine !vyÃghrÃ1jine ca kambale ! <5.33/2> sthÆlÃ3sane samÃsÅna÷ !prÃÇmukho vÃ9pyudaÇ-mukha÷ ! <5.33/3> nìÅ-Óuddhiæ samÃsÃdya !prÃïÃ3yÃmaæ samabhyaset !!5.33! <5.34/1> caï¬akÃpÃlir uvÃca: <5.34/11> nìÅ-Óuddhiæ kathaæ kuryÃn !nìÅ-Óuddhis tu kÅ-d­ÓÅ ! <5.34/2> tat sarvaæ Órotum icchÃmi !tad vadasva dayÃ-nidhe !!5.34! <5.35/1> gheraï¬a uvÃca: <5.35/11> malÃ3kulÃsu nìūu !mÃruto nai7va gacchati ! <5.35/2> prÃïÃ3yÃma÷ kathaæ sidhyet !tattva-j¤Ãnaæ kathaæ bhavet ! <5.35/3> tasmÃd Ãdau na¬Å-Óuddhiæ !prÃïÃ3yÃmaæ tato 'bhyaset !!5.35! <5.36/1> nìÅ-Óuddhir dvidhà proktà !sa-manur nir-manus tathà ! <5.36/2> bÅjena sa-manuæ kuryÃn !nir-manuæ dhauti-karmaïi !!5.36! <5.37/1> dhauti-karma purà proktaæ !«aÂ-karma-sÃdhane yathà ! <5.37/2> Ó­ïu«va sa-manuæ caï¬a !nìÅ-Óuddhir yathà bhavet !!5.37! <5.38/1> upaviÓyÃ8sane yogÅ !padmÃ3sanaæ samÃcaret ! <5.38/2> gurv-Ãdi-nyÃsanaæ k­tvà !yathai9va guru-bhëitam ! <5.38/3> nìÅ-Óuddhiæ prakurvÅta !prÃïÃ3yÃma-viÓuddhaye !!5.38! <5.39/1> vÃyu-bÅjaæ tato dhyÃtvà !dhÆmra-varïaæ sa-tejasam ! <5.39/2> candreïa pÆrayed vÃyuæ !bÅjaæ «o-¬aÓakai÷ su-dhÅ÷ !!5.39! <5.40/1> catu÷-«a«Âyà mÃtrayà ca !kumbhakenai7va dhÃrayet ! <5.40/2> dvÃ-triæÓan-mÃtrayà vÃyuæ !sÆrya-nìyà ca recayet !!5.40! <5.41/1> nÃbhi-mÆlÃd vahnim utthÃpya !dhyÃyet tejo vanÅ-yutam ! <5.41/2> vahni-bÅjaæ @ «o-¬aÓena !sÆrya-nìyà ca pÆrayet !!5.41! <5.42/1> catu÷-«a«Âyà mÃtrayà ca !kumbhakenai7va dhÃrayet ! <5.42/2> dvÃ-triæÓan-mÃtrayà vÃyuæ !ÓaÓi-nìyà ca recayet !!5.42! <5.43/1> nÃsÃ1gre ÓaÓa-dh­g bimbaæ !dhyÃtvà jyotsnÃ-samanvitam ! <5.43/2> Âhaæ bÅjaæ «o-¬aÓenai7va !i¬ayà pÆrayen marut !!5.43! <5.44/1> catu÷-«a«Âyà mÃtrayà ca ![kumbhakenai7va] dhÃrayet ! <5.44/2> a-m­ta-plÃvitaæ dhyÃtvà !prÃïÃ3yÃmaæ samabhyaset !!5.44! <5.45/1> [vaæ bÅjaæ Óo-¬aÓenai7va !sÆrya-nìyà ca pÆrayet] ! <5.45/2> dvÃ-triæÓena la-kÃreïa !d­¬haæ bhÃvyaæ virecayet !!5.45! <5.46/1> evaæ-vidhÃæ nìÅ-Óuddhiæ !k­tvà nìÅæ viÓodhayet ! <5.46/2> d­¬ho bhÆtvÃ0sanaæ k­tvà !prÃïÃ3yÃmaæ samÃcaret !!5.46! <5.47/1> sahita÷ sÆrya-bhedaÓ ca !ujjÃyÅ ÓÅtalÅ tathà ! <5.47/2> bhastrikà bhrÃmarÅ mÆrcchà !kevalÅ cÃ7«Âa kumbhikÃ÷ !!5.47! <5.48/1> sahitau dvi-vidhau proktau !prÃïÃ3yÃmaæ samÃcaret ! <5.48/2> sa-garbho bÅjam uccÃrya !nir-garbho bÅja-varjita÷ ! <5.48/3> prÃïÃ3yÃmaæ sa-garbhaæ ca !prathamaæ kathayÃmi te !!5.48! <5.49/1> sukhÃ3sane co7paviÓya !prÃÇ-mukho vÃ9py udaÇ-mukha÷ ! <5.49/2> dhyÃyed vidhiæ rajo-guïaæ !rakta-varïam a-varïakam !!5.49! <5.50/1> i¬ayà pÆrayed vÃyuæ !mÃtrayà «o-¬aÓai÷ su-dhÅ÷ ! <5.50/2> pÆrakÃ1nte kumbhakÃ3dye !kartavyas tÆ7¬¬iyÃnaka÷ !!5.50! <5.51/1> sattvamayaæ hariæ dhyÃtvà !u-kÃrai÷ Óukla-varïakai÷ ! <5.51/2> catu÷-«a«Âyà ca mÃtrayà !anilaæ kumbhakaæ caret ! <5.51/3> kumbhakÃ1nte recakÃ3dye !kartavyaæ ca jÃlaæ-dharam !!5.51! <5.52/1> rudraæ tamo-guïaæ dhyÃtvà !ma-kÃrai÷ k­«ïa-varïakai÷ ! <5.52/2> dvÃ-triæÓan-mÃtrayà cai7va !recayed vidhinà puna÷ !!5.52! <5.53/1> puna÷ piÇgalayÃ0pÆrya !kumbhakenai7va dhÃrayet ! <5.53/2> i¬ayà recayet paÓcÃt !tad-bÅjena krameïa tu !!5.53! <5.54/1> anu-loma-vi-lomena !vÃraæ vÃraæ ca sÃdhayet ! <5.54/2> pÆrakÃ1nte kumbhakÃ3dye !dh­taæ nÃsÃ-puÂa-dvayam ! <5.54/3> kani«ÂhÃ2-nÃmikÃ2Çgu«Âhais !tarjanÅ-madhyame vinà !!5.54! <5.55/1> prÃïÃ3yÃmaæ ni-garbhaæ tu !vinà bÅjena jÃyate ! <5.55/2> vÃma-jÃnÆ1pari nyasta- !-vÃma-pÃïi-talaæ bhramet ! <5.55/3> mÃtrÃ4di-Óata-pary-antaæ !pÆra-kumbhaka-recanam !!5.55! <5.56/1> uttamà viæÓatir mÃtrà !madhyamà «o-¬aÓÅ sm­tà ! <5.56/2> adhamà dvÃ-daÓÅ mÃtrà !prÃïÃ3yÃmÃs tridhà sm­tÃ÷ !!5.56! <5.57/1> adhamÃj jÃyate gharmo !meru-kampaÓ ca madhyamÃt ! <5.57/2> uttamÃc ca bhÆmi-tyÃgas !tri-vidhaæ siddhi-lak«aïam !!5.57! <5.58/1> prÃïÃ3yÃmÃt khe-caratvaæ !prÃïÃ3yÃmÃd roga-nÃÓanam ! <5.58/2> prÃïÃ3yÃmÃd bodhayec chaktiæ prÃïÃ3yÃmÃn mano1nmanÅ ! <5.58/3> Ãnando jÃyate citte !prÃïÃ3yÃmÅ sukhÅ bhavet !!5.58! <5.59/1> kathitaæ sahitaæ kumbhaæ !sÆrya-bhedanakaæ Ó­ïu ! <5.59/2> pÆrayet sÆrya-nìyà ca !yathÃ-Óakti bahir-marut !!5.59! <5.60/1> dhÃrayed bahu-yatnena !kumbhakena jalaæ-dharai÷ ! <5.60/2> yÃvat svedaæ nakha-keÓÃbhyÃæ !tÃvat kurvantu kumbhakam !!5.60! <5.61/1> prÃïo 'pÃna÷ samÃnaÓ ca- !udÃna-vyÃnau ca vÃyava÷ ! <5.61/2> nÃga÷ kÆrmaÓ ca k­karo !deva-datto dhanaæ-jaya÷ !!5.61! <5.62/1> h­di prÃïo vahen nityam !apÃno guda-maï¬ale ! <5.62/2> samÃno nÃbhi-deÓe tu !udÃna÷ kaïÂha-madhya-ga÷ ! <5.62/3> vyÃno vyÃpya ÓarÅre tu !pradhÃnÃ÷ pa¤ca vÃyava÷ !!5.62! <5.63/1> prÃïÃ3dyÃ÷ pa¤ca vikhyÃtà !nÃgÃ3dyÃ÷ pa¤ca vÃyava÷ ! <5.63/2> te«Ãm api ca pa¤cÃnÃæ !sthÃnÃni ca vadÃmy aham !!5.63! <5.64/1> udgÃre nÃga ÃkhyÃta÷ !kÆrmas tÆ7nmÅlane sm­ta÷ ! <5.64/2> k­kara÷ k«ut-t­«e @ j¤eyo !deva-datto vij­mbhaïe ! <5.64/3> na jahÃti m­te kvÃ7pi !sarva-vyÃpÅ dhanaæ-jaya÷ !!5.64! <5.65/1> nÃgo g­hïÃti caitanyaæ !kÆrmaÓ cai7va nime«aïam ! <5.65/2> k«ut-t­«aæ k­karaÓ cai7va !j­mbhaïaæ caturthena tu ! <5.65/3> bhaved dhanaæ-jayÃc chabdaæ !k«aïa-mÃtraæ na ni÷saret !!5.65! <5.66/1> sarvaæ ca sÆryakaæ bhitvà !nÃbhi-mÆlÃt samuddharet !!5.66! <5.67/1> i¬ayà recayet paÓcÃd !dhairyeïÃ7-khaï¬a-vegata÷ ! <5.67/2> puna÷ sÆryeïa cÃ8k­«ya !kumbhayitvà yathÃ-vidhi !!5.67! <5.68/1> recayitvà sÃdhayet tu !krameïa ca puna÷ puna÷ ! <5.68/2> kumbhaka÷ sÆrya-bhedas tu !jarÃ-m­tyu-vinÃÓaka÷ !!5.68! <5.69/1> bodhayet kuï¬alÅæ Óaktiæ !dehÃ1nala-vivardhanam ! <5.69/2> iti te kathitaæ caï¬a !sÆrya-bhedanam uttamam !!5.69! <5.70/1> nÃsÃbhyÃæ vÃyum Ãk­«ya !mukha-madhye ca dhÃrayet ! <5.70/2> h­d-galÃbhyÃæ samÃk­«ya !vÃyuæ vaktreïa dhÃrayet !!5.70! <5.71/1> mukhaæ praphullaæ saærak«ya !kuryÃj jÃlaæ-dharaæ tata÷ ! <5.71/2> Ã-Óakti kumbhakaæ k­tvà !dhÃrayed a-virodhata÷ !!5.71! <5.72/1> ujjÃyÅ-kumbhakaæ k­tvà !sarva-kÃryÃïi sÃdhayet ! <5.72/2> na bhavet kapha-rogaÓ ca !krÆra-vÃyur a-jÅrïakam !!5.72! <5.73/1> Ãma-vÃta÷ k«aya÷ kÃso !jvara-plÅhà na jÃyate ! <5.73/2> jarÃ-m­tyu-vinÃÓÃya !co7jjÃyÅæ sÃdhayen nara÷ !!5.73! <5.74/1> jihvayà vÃyum Ãk­«ya !udare pÆrayec chanai÷ ! <5.74/2> k«aïaæ ca kumbhakaæ k­tvà !nÃsÃbhyÃæ recayet puna÷ !!5.74! <5.75/1> sarvadà sÃdhayed yogÅ !ÓÅtalÅ-kumbhakaæ Óubham ! <5.75/2> a-jÅrïaæ kapha-pittaæ ca !nai7va tasya prajÃyate !!5.75 bhastre9va loha-kÃrÃïÃæ !yathÃ-krameïa saæbhramet ! <5.75/3> tato vÃyuæ ca nÃsÃbhyÃm !ubhÃbhyÃæ cÃlayec chanai÷ !!5.76! <5.77/1> evaæ viæÓati-vÃraæ ca !k­tvà kuryÃc ca kumbhakam ! <5.77/2> tad-ante cÃlayed vÃyuæ !pÆrvo1ktaæ ca yathÃ-vidhi !!5.77! <5.78/1> tri-vÃraæ sÃdhayed enaæ !bhastrikÃ-kumbhakaæ su-dhÅ÷ ! <5.78/2> na ca rogo na ca kleÓa !Ãrogyaæ ca dine dine !!5.78! <5.79/1> ardha-rÃtre gate yogÅ !jantÆnÃæ Óabda-varjite ! <5.79/2> karïau nidhÃya hastÃbhyÃæ !kuryÃt pÆrakam uttamam !!5.79! <5.80/1> Ó­ïuyÃd dak«iïe karïe !nÃdam antar-gataæ su-dhÅ÷ ! <5.80/2> prathamaæ jhiæjhÅ-nÃdaæ ca !vaæÓÅ-nÃdaæ tata÷ param ! <5.80/3> megha-gharghara-bhrÃmarÅ ca !ghaïÂÃ-kÃæsyaæ tata÷ param !!5.80! <5.81/1> turÅ-bherÅ-m­d-aÇgÃ3di- !-vÅïÃ-nÃdaka-dundubhi÷ ! <5.81/2> evaæ nÃnÃ-vidho nÃdo !jÃyate nityam abhyasÃt !!5.81! <5.82/1> an-Ãhatasya Óabdasya !tasya Óabdasya yo dhvani÷ ! <5.82/2> dhvaner antar-gataæ jyotir !jyotir antar-gataæ mana÷ !!5.82! <5.83/1> tasmiæs tu vilayaæ yÃti !tad vi«ïo÷ paramaæ padam ! <5.83/2> evaæ bhrÃmarÅ-saæsiddhi÷ !samÃdhi-siddhim ÃpnuyÃt !!5.83! <5.84/1> mukhe ca kumbhakaæ k­tvà !bhruvor antar-gataæ mana÷ ! <5.84/2> saætyajya vi«ayÃn sarvÃn !mano-mÆrcchà sukha-pradà !!5.84! <5.85/1> Ãtmani mana-saæyogÃd !Ãnandaæ jÃyate dhruvam ! <5.85/2> evaæ nÃnÃ-vidhÃ4nando !jÃyate nityam abhyasÃt ! <5.85/3> evam abhyÃsa-yogena !samÃdhi-siddhim ÃpnuyÃt !!5.85! <5.86/1> bhujaæ-ginyÃ÷ ÓvÃsa-vaÓÃd !a-japà jÃyate nanu ! <5.86/2> haæ-kÃreïa bahir yÃti !sa÷-kÃreïa viÓet puna÷ !!5.86! <5.87/1> «a ÓatÃni divÃ-rÃtrau !sahasrÃïy eka-viæÓati÷ ! <5.87/2> a-japÃæ nÃma gÃyatrÅæ !jÅvo japati sarvadà !!5.87! <5.88/1> mÆlÃ3dhÃre yathà haæsas !tathà hi h­di paÇka-je ! <5.88/2> tathà nÃsÃ-puÂa-dvandve !tri-veïÅ-saægamÃ3gamam !!5.88! <5.89/1> «aï-ïavaty-aÇgulÅ-mÃnaæ !ÓarÅraæ karma-rÆpakam ! <5.89/2> dehÃd bahir-gato vÃyu÷ !sva-bhÃvÃd dvÃ-daÓÃ1Çguli÷ !!5.89! <5.90/1> Óayane «o-¬aÓÃ1Çgulyo !bhojane viæÓatis tathà ! <5.90/2> catur-viæÓÃ1Çguli÷ panthe !nidrÃyÃæ triæÓad-aÇguli÷ ! <5.90/3> maithune «aÂ-triæÓad uktaæ !vyÃyÃme ca tato 'dhikam !!5.90! <5.91/1> sva-bhÃve 'sya gater nyÆne !param Ãyu÷ pravardhate ! <5.91/2> Ãyu÷-k«ayo 'dhike prokto !mÃrute cÃ7ntarÃd gate !!5.91! <5.92/1> tasmÃt prÃïe sthite dehe !maraïaæ nai7va jÃyate ! <5.92/2> vÃyunà ghaÂa-saæbandhe !bhavet kevala-kumbhaka÷ !!5.92! <5.93/1> yÃvaj-jÅvaæ japen mantram !a-japÃ-saækhya-kevalam ! <5.93/2> adyÃ1vadhi dh­taæ saækhyÃ- !-vibhramaæ kevalÅ-k­te !!5.93! <5.94/1> ata eva hi kartavya÷ !kevalÅ-kumbhako narai÷ ! <5.94/2> kevalÅ cÃ7-japÃ-saækhyà !dvi-guïà ca mano1nmanÅ !!5.94! <5.95/1> nÃsÃbhyÃæ vÃyum Ãk­«ya !kevalaæ kumbhakaæ caret ! <5.95/2> ekÃ3dika-catu÷-«a«Âiæ !dhÃrayet prathame dine !!5.95! <5.96/1> kevalÅm a«Âadhà kuryÃd !yÃme yÃme dine dine ! <5.96/2> atha và pa¤cadhà kuryÃd !yathà tat kathayÃmi te !!5.96! <5.97/1> prÃtar madhyÃ1hna-sÃyÃ1hne !madhya-rÃtre caturthake ! <5.97/2> tri-saædhyam atha và kuryÃt !sama-mÃne dine dine !!5.97! <5.98/1> pa¤ca-vÃraæ dine v­ddhir !vÃrai1kaæ ca dine tathà ! <5.98/2> a-japÃ-parimÃïe @ ca !yÃvat siddhi÷ prajÃyate !!5.98! <5.99/1> prÃïÃ3yÃmaæ kevalÅæ nÃma !tadà vadati yoga-vit ! <5.99/2> kumbhake kevale siddhe !kiæ na sidhyati bhÆ-tale !!5.99! <5.100/0> [[iti ÓrÅ-gheraï¬a-saæhitÃyÃæ gheraï¬a-caï¬a-saævÃde ghata-stha-yoga-prakaraïe prÃïÃ3yÃma-prayogo nÃma pa¤camo1padeÓa÷ !!5! ]] <6.1/1> gheraï¬a uvÃca: <6.1/11> sthÆlaæ jyotis tathà sÆk«maæ !dhyÃnasya tri-vidhaæ vidu÷ ! <6.1/2> sthÆlaæ mÆrtimayaæ proktaæ !jyotis tejomayaæ tathà ! <6.1/3> sÆk«maæ bindumayaæ brahma !kuï¬alÅ para-devatà !!6.1! <6.2/1> svakÅya-h­daye dhyÃyet !sudhÃ-sÃgaram uttamam ! <6.2/2> tan-madhye ratna-dvÅpaæ tu !su-ratna-vÃlukÃmayam !!6.2! <6.3/1> catur-dik«u nÅpa-taruæ !bahu-pu«pa-samanvitam ! <6.3/2> nÅpo1pa-vana-saækulair !ve«Âitaæ parità @ iva !!6.3! <6.4/1> mÃlatÅ-mallikÃ-jÃtÅ-!-kesaraiÓ campakais tathà ! <6.4/2> pÃrijÃtai÷ sthala-padmair !gandhÃ-modita-diÇ-mukhai÷ !!6.4! <6.5/1> tan-madhye saæsmared yogÅ !kalpa-v­k«aæ mano-ramam ! <6.5/2> catu÷-ÓÃkhÃ-catur-vedaæ !nitya-pu«pa-phalÃ1nvitam !!6.5! <6.6/1> bhramarÃ÷ kokilÃs tatra !gu¤janti nigadanti ca ! <6.6/2> dhyÃyet-tatra sthiro bhÆtvà !mahÃ-mÃïikya-maï¬apam !!6.6! <6.7/1> tan-madhye tu smared yogÅ !paryaÇkaæ su-mano-haram ! <6.7/2> tatre7«Âa-devatÃæ dhyÃyed !yad-dhyÃnaæ guru-bhëitam !!6.7! <6.8/1> yasya devasya yad rÆpaæ !yathà bhÆ«aïa-vÃhanam ! <6.8/2> tad rÆpaæ dhyÃyate nityaæ !sthÆla-dhyÃnam idaæ vidu÷ !!6.8! <6.9/1> sahasrÃ1ra-mahÃpadme !karïikÃyÃæ vicintayet ! <6.9/2> vilagna-sahitaæ padmaæ !dvÃ-daÓair dala-saæyutam !!6.9! <6.10/1> Óubhra-varïaæ mahÃ-tejo !dvÃ-daÓair bÅja-bhëitam ! <6.10/2> sa-ha-k«a-ma-va-la-ri-yuæ !haæ-sa-Óa-ktiæ yathÃ-kramam !!6.10! <6.11/1> tan-madhye karïikÃyÃæ tu !a-ka-thÃ3di-rekhÃ-trayam ! <6.11/2> ha-la-k«a-koïa-saæyuktaæ !praïavaæ tatra vartate !!6.11! <6.12/1> nÃda-bindumayaæ pÅÂhaæ !dhyÃyet tatra mano-haram ! <6.12/2> tatro1pari haæ-sa-yugmaæ !pÃdukà tatra vartate !!6.12! <6.13/1> dhyÃyettatra guruæ devaæ !vi-bhujaæ ca tri-locanam ! <6.13/2> ÓvetÃ1mbara-dharaæ devaæ !Óukla-gandhÃ1nulepanam !!6.13! <6.14/1> Óukla-pu«pamayaæ mÃlyaæ !rakta-Óakti-samanvitam ! <6.14/2> evaæ-vidha-guru-dhyÃnÃt !sthÆla-dhyÃnaæ prasidhyati !!6.14! <6.15/1> kathitaæ sthÆla-dhyÃnaæ tu !tejo-dhyÃnaæ Ó­ïu«va me ! <6.15/2> yad-dhyÃnena yoga-siddhir !Ãtma-praty-ak«am eva ca ! <6.15/3> mÆlÃ3dhÃre kuï¬alinÅ !bhuja-gÃ3kÃra-rÆpiïÅ !!6.15! <6.16/1> jÅvÃ3tmà ti«Âhati tatra !pradÅpa-kalikÃ4k­ti÷ ! <6.16/2> dhyÃyet tejomayaæ brahma !tejo-dhyÃnaæ tad eva hi !!6.16! <6.17/1> nÃbhi-mÆle sthitaæ sÆrya- !-maï¬alaæ vahni-saæyutam ! <6.17/2> dhyÃyet tejo mahad vyÃptaæ !tejo-dhyÃnaæ tad eva hi !!6.17! <6.18/1> bhruvor madhye mano3rdhve ca !yat teja÷ praïavÃ3tmakam ! <6.18/2> dhyÃyej jvÃlÃ1valÅ-yuktaæ !tejo-dhyÃnaæ tad eva hi !!6.18! <6.19/1> tejo-dhyÃnaæ Órutaæ caï¬a !sÆk«ma-dhyÃnaæ vadÃmy aham ! <6.19/2> bahu-bhÃgya-vaÓÃd yasya !kuï¬alÅ jÃgratÅ bhavet !!6.19! <6.20/1> Ãtmanà saha yogena !netra-randhrÃd vinirgatà ! <6.20/2> vihared rÃja-mÃrge ca !ca¤calatvÃn na d­Óyate !!6.20! <6.21/1> ÓÃæbhavÅ-mudrayà yogÅ !dhyÃna-yogena sidhyati ! <6.21/2> sÆk«ma-dhyÃnam idaæ gopyaæ !devÃnÃm api dur-labham !!6.21! <6.22/1> sthÆla-dhyÃnÃc chata-guïaæ !tejo-dhyÃnaæ pracak«ate ! <6.22/2> tejo-dhyÃnÃl lak«a-guïaæ !sÆk«ma-dhyÃnaæ parÃt-param !!6.22! <6.23/1> iti te kathitaæ caï¬a !dhyÃna-yogaæ su-dur-labham ! <6.23/2> Ãtmà sÃ1k«Ãd bhaved yasmÃt !tasmÃd dhyÃnaæ viÓi«yate !!6.23! <6.24/0> [[iti ÓrÅ-gheraï¬a-saæhitÃyÃæ gheraï¬a-caï¬a-saævÃde ghata-stha-yoge sapta-sÃdhane dhyÃna-yogo nÃma «a«Âho1padeÓa÷ !!6! ]] <7.1/1> gheraï¬a uvÃca: <7.1/11> samÃdhiÓ ca paraæ tattvaæ !bahu-bhÃgyena labhyate ! <7.1/2> guro÷ k­pÃ-prasÃdena !prÃpyate guru-bhaktita÷ !!7.1! <7.2/1> vidyÃ-pratÅti÷ sva-guru-pratÅtir ! <7.2/2> Ãtma-pratÅtir manasa÷ prabodha÷ ! <7.2/3> dine dine yasya bhavet sa yogÅ ! <7.2/4> su-ÓobhanÃ1bhyÃsam upaiti sadya÷ !!7.2! <7.3/1> ghaÂÃd bhinnaæ mana÷ k­tvà !aikyaæ kuryÃt parÃ3tmani ! <7.3/2> samÃdhiæ taæ vijÃnÅyÃn !mukta-saæj¤o daÓÃ4dibhi÷ !!7.3! <7.4/1> ahaæ brahma na cÃ7nyo 'smi !brahmai7vÃ7haæ na Óoka-bhÃk ! <7.4/2> sac-cid-Ãnanda-rÆpo 'haæ !nitya-mukta÷ sva-bhÃvavÃn !!7.4! <7.5/1> ÓÃæbhavyà cai7va khe-caryà !bhrÃmaryà yoni-mudrayà ! <7.5/2> dhyÃnaæ nÃdaæ rasÃ3nandaæ !laya-siddhiÓ catur-vidhà !!7.5! <7.6/1> pa¤cadhà bhakti-yogena !mano-mÆrcchà ca «a¬-vidhà ! <7.6/2> «a¬-vidho 'yaæ rÃja-yoga÷ !praty-ekam avadhÃrayet !!7.6! <7.7/1> ÓÃæbhavÅæ mudrikÃæ k­tvà !Ãtma-praty-ak«am Ãnayet ! <7.7/2> bindu brahmamayaæ d­«Âvà !manas tatra niyojayet !!7.7! <7.8/1> kha-madhye kuru cÃ8tmÃnam !Ãtma-madhye ca khaæ kuru ! <7.8/2> ÃtmÃnaæ khamayaæ d­«Âvà !na kiæ-cid api bÃdhyate ! <7.8/3> sad-Ãnandamayo bhÆtvà !samÃdhi-stho bhaven nara÷ !!7.8! <7.9/1> khe-carÅ-mudrÃ-sÃdhanÃd !rasanà Ærdhva-gatà yadà ! <7.9/2> tadà samÃdhi-siddhi÷ syÃd !dhitvà sÃdhÃraïa-kriyÃm !!7.9! <7.10/1> anilaæ manda-vegena !bhrÃmarÅ-kumbhakaæ caret ! <7.10/2> mandaæ mandaæ recayed vÃyuæ !bh­Çga-nÃdaæ tato bhavet !!7.10! <7.11/1> anta÷-sthaæ bhramarÅ-nÃdaæ !Órutvà tatra mano nayet ! <7.11/2> samÃdhir jÃyate tatra !Ãnanda÷ so 'ham ity ata÷ !!7.11! <7.12/1> yoni-mudrÃæ samÃsÃdya !svayaæ Óaktimayo bhavet ! <7.12/2> su-Ó­ÇgÃra-rasenai7va !viharet paramÃ3tmani !!7.12! <7.13/1> Ãnandamaya÷ saæbhÆtvà !aikyaæ brahmaïi saæbhavet ! <7.13/2> ahaæ brahmeti cÃ7-dvaitaæ !samÃdhis tena jÃyate !!7.13! <7.14/1> svakÅya-h­daye dhyÃyed !i«Âa-deva-sva-rÆpakam ! <7.14/2> cintayed bhakti-yogena !paramÃ3hlÃda-pÆrvakam !!7.14! <7.15/1> ÃnandÃ1Óru-pulakena !daÓÃ2-bhÃva÷ prajÃyate ! <7.15/2> samÃdhi÷ saæbhavet tena !saæbhavec ca mano1nmanÅ !!7.15! <7.16/1> mano-mÆrcchÃæ samÃsÃdya !mana Ãtmani yojayet ! <7.16/2> parÃ3tmana÷ samÃyogÃt !samÃdhiæ samavÃpnuyÃt !!7.16! <7.17/1> iti te kathitaæ caï¬a !samÃdhir mukti-lak«aïam ! <7.17/2> rÃja-yoga÷ samÃdhi÷ syÃd !ekÃ3tmany eva sÃdhanam ! <7.17/3> unmanÅ saha-jÃ1vasthà !sarve cai7kÃ3tma-vÃcakÃ÷ !!7.17! <7.18/1> jale vi«ïu÷ sthale vi«ïur !vi«ïu÷ parvata-mastake ! <7.18/2> jvÃlÃ-mÃlÃ3kule vi«ïu÷ !sarvaæ vi«ïumayaæ jagat !!7.18! <7.19/1> bhÆ-carÃ÷ khe-carÃÓ cÃ7mÅ !yÃvanto jÅva-jantava÷ ! <7.19/2> v­k«a-gulma-latÃ-vallÅ- !-t­ïÃ3dyà vÃri parvatÃ÷ ! <7.19/3> sarvaæ brahma vijÃnÅyÃt !sarvaæ paÓyati cÃ8tmani !!7.19! <7.20/1> Ãtmà ghata-stha-caitanyam !a-dvaitaæ ÓÃÓvataæ param ! <7.20/2> ghaÂÃd bhinnataraæ j¤Ãnaæ !vÅta-rÃgaæ vi-vÃsanam !!7.20! <7.21/1> evaæ-vidhi÷ samÃdhi÷ syÃt !sarva-saækalpa-varjita÷ ! <7.21/2> sva-dehe putra-dÃrÃ3di- !-bÃndhave«u dhanÃ3di«u ! <7.21/3> sarve«u nir-mamo bhÆtvà !samÃdhiæ samavÃpnuyÃt !!7.21! <7.22/1> layÃ1-m­taæ paraæ tattvaæ !Óivo1ktaæ vi-vidhÃni ca ! <7.22/2> te«Ãæ saæk«epam ÃdÃya !kathitaæ mukti-lak«aïam !!7.22! <7.23/1> iti te kathitaÓ caï¬a !samÃdhir dur-labha÷ para÷ ! <7.23/2> yaæ j¤Ãtvà na punar-janma !jÃyate bhÆmi-maï¬ale !!7.23! <7.24/0> [[iti ÓrÅ-gheraï¬a-saæhitÃyÃæ gheraï¬a-caï¬a-saævÃde ghata-stha-yoga-sÃdhane yogasya sapta-sÃre samÃdhi-yogo nÃma saptamo1padeÓa÷ samÃpta÷ !!7! ]]