Yamuna: Isvarasiddhi Input by Sadanori ISHITOBI ANALYTIC TEXT VERSION (BHELA conventions) ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ ANALYTIC VERSION according to BHELA conventions: Sandhi markers: (. =short vowel, - =long vowel) in word-sandhi: 1: . . e.g.: veda+anta = vedÃ1nta 2: - . 3: . - 4: - - in sentence-sandhi: 7: . . e.g.: ca+api = cÃ7pi 8: . - 9: - . 0: - - ******************************************************************* tatra kasyacid ekasya vaÓe viÓvaæ pravartate | iti sÃdhayituæ pÆrvaæ pÆrva-pak«aæ pracak«mahe || YIs_1 || tatra mÅmÃæsakÃ÷ prÃhu÷ --- nÃ7yaæ sarvÃ1rtha-darÓana-Óakti-sampanna÷ puru«o 'bhyupagamam arhati, atipatita-sakala-sÃdhaka-pramÃïa-sambhÃvanÃ-bhÆmitvÃt sphuÂa-vividha-bÃdhakatvÃc ca / tathà hi --- asya pratyak«am anyad và sÃdhakaæ bhavet ? pratyak«am api laukikaæ yaugikaæ và ? vyavasthita-mita-svÃ1rthaæ na tÃvad iha laukikam | sÃdhanaæ tena sarvÃ1rtha-taj-j¤ÃnÃ3der asiddhita÷ || YIs_2 || sarvÃ1rtha-darÓana-Óakti-ÓÃlinam avagamayatà hi deÓa-kÃla-svabhÃva-viprakar«a-vyavadhÃna-ju«a÷ sarva evÃ7rthÃs darÓanaæ ÓaktiÓ ca gocarayitavyÃni / na ca vidyamÃne1ndriya-sannikar«a-yogya-katipaya-vi«aya-niyata-v­tter laukika-pratyak«asya niravadhir ayaæ mahimà saæbhÃvanÃ-bhÆmir iti katham iva tad iha sÃdhanam iti manyemahi / nÃ7pi yogi-pratyak«am asya sÃdhakam; yata÷ --- pratyak«atve tad apy evaæ vidyamÃnai1ka-gocaram | bhÆtÃ3di-gocaraæ nai7va pratyak«aæ pratibhÃ4divat || YIs_3 || tat khalu yogi-vij¤Ãnam aindriyakaæ na và ? aindriyakam api bahir-indriya-sambhavam Ãntara-karaïa-janitaæ và ? bahir-indriyÃïi tÃvat samadhigata-nija-vi«aya-sannikar«a-sahakÃrÅïi tad-gocara-j¤Ãna-jananÃnÅ7ti jagati viditam / ato na rasanÃ3dibhir ajÃtÃ1tiv­tta-vyavahitÃ3di-sakala-vi«aya-vedana-prasaÇga÷ / na cÃ7vidyamÃnair ajÃtÃ3dibhi÷ saæbhavati sannikar«a÷; tasya hy ÃÓrayatvÃd ÃÓrayÃ1bhÃve tad-asambhavÃt / ato 'pek«ito 'rtha-sannikar«a÷ / sahakÃri-virahe katham indriyÃïy atÅtÃ3di-vi«aya-sÃk«ÃtkÃrÃya kalperan ? / bhavati ca --- yad yat-sahakÃri yat-kÃrya-jananam, tat tad-abhÃve na taj janayati ; yathà k«iti-salila-sahakÃri aÇkura-kÃrya-janana-bÅjaæ k«ity-Ãdy-abhÃve 'Çkuram / artha-sannikar«a-sahakÃrÅïi bahir-indriyÃïi j¤Ãna-jananÃnÅ7ti tÃny api nÃ7tÅte 'nÃgate vÃ9rthe j¤Ãnaæ janayantÅ7ti na tad upajanitaæ pratyak«aæ yatho2kta-vi«aya-niyamam atikrÃmati / nÃ7py antarakaraïa-sambhavam, Ãntaragocara eva sukhÃ3dau svÃ1nta-svÃtantryÃt / bÃhya-vi«aya-miti«u ca manaso niraÇkuÓa-karaïatÃ2ÇgÅkÃre hi k­taæ cak«ur-Ãdibhi÷ / ataÓ ca kaÓcid andho badhiro và bhavet / bhavati cÃ7tra vimati-padaæ mano bahir-indriya-nirapek«aæ na bÃhya-pratyak«a-gocare pravartate, tatra tat-tantra-v­ttitvÃt / yady atra yat-tantra-v­tti na tat tan-nirapek«aæ tatra pravartate, yathÃ0lokÃ1pek«a-prav­tti cak«u÷ sva-gocare 'ndha-tamasa iti / na ca siddhÃ1u«adha-mantra-tapa÷-samÃdhi-mahima-samÃsÃditÃ1tiÓayÃnÅ7ndriyÃïi kadÃcid apajahati samadhigata-vi«aya-niyamam iti sambhavati; sÃæsiddhika-sÃmÃrthÃ3virbhÃvai1ka-phalatvÃt te«Ãm, sÃmarthyasya ca pratiniyamÃt / na khalu suprayukta-bhe«a-ja-Óata-vihita-saæskÃram api Órotraæ rÆpa-rasa-vibhÃvÃ1vagamÃya kalpate / bhavati ca --- vivÃdÃ1dhyÃsita-bÃhyÃ1bhyantara-karaïa-pÃÂavÃ1tiÓayo 'nullaÇghita-sÅmÃ, aindriyaka-prakar«atvÃt, d­ÓyamÃna-tat-prakar«avad ity aindriyakaæ j¤Ãnaæ nÃ7tÅtÃ3di gocarayati / bhÃvanÃ-prakar«a-paryanta-janmanas tu saty api viÓada-nirbhÃsatve prÃcyÃ1nubhava-gocarÃd anadhikam adhikaæ vÃ9dhyavasyata÷ sm­ti-vibhrama-srotasor anyatarÃ3varta-parivartina÷ kuta÷ prÃmÃïya-kÆla-pratilabha÷ ? kutastarÃæ ca pratyak«atayo9ttambhanam ? / pratyak«asya và sata÷ katham iva vidita-vi«aya-niyama-vyatikrama÷ ? atikrÃmato và kuta÷ pratyak«atvam iti na viÓvÃ1nubhavÃ1iÓvarya-ÓÃlini pratyak«aæ pramÃïam / nÃ7pi pramÃïÃ1ntaram / tat khalv anumÃnam Ãgamo và ? anumÃnam api viÓe«ato d­«Âaæ sÃmÃnyato d­«Âaæ và ? tatra sakala-padavÅ-davÅyasi bhavati na tÃvat sva-lak«aïa-sÃk«ÃtkÃra-pÆrvakÃ1vinÃbhÃvÃ1vadhÃraïÃ1dhÅno1dayatvÃd idam anumÃnam udetum alam / na hy anavagata-cara-huta-bhujas tad-avinÃbhÃvitayà dhÆmam anusandhÃtum ÅÓate / na ca sarvÃ1rtha-nirmÃïa-sÃk«ÃtkÃra-paÂÅyasi liÇgaæ sÃmÃnyato d­«Âam api ki¤cana labhate / nanv eka-cetanÃ1dhÅnaæ vivÃdÃ1dhyÃsitaæ jagat | acetanenÃ7nÃrabdhatvÃd aroga-sva-ÓarÅravat || YIs_4 || tathà sarvÃ1rtha-nirmÃïa-sÃk«Ãtkaraïa-kauÓalam | kÃryatvÃd eva jagatas tat-kartur anumÅyatÃm || YIs_5 || sarvaæ hi kÃryam upÃdÃno1pakaraïa-sampradÃna-prayojana-saævedi-cetana-racitam avagataæ ghaÂa-maïika-g­hÃ3di / kÃryaæ ca vimati-padam avani-giri-mahÃ2rïavÃ3dÅ7ti tad api tathÃ-vidha-buddhimad-dhetukam adhyavasÅyate / na ca kÃryatvam asiddham iti vÃcyam, avayava-sanniveÓÃ3dibhir hetubhis tat-siddhe÷ / iha cÃ7nyÃ1vayavibhya÷ prabh­ti Ã-dvyaïukam akhilam avayavi krama-nihÅyamÃna-nÃnÃ2vayava-vyati«aÇga-viÓe«a-janitam avagatam ity antata upÃdÃnaæ catur-vidhÃ÷ paramÃ1ïava÷ prapa¤casya / te«Ãm Ãdi-parispandasya tad-anuguïÃ1d­«Âa-viÓi«Âa-tat-tat-k«etra-j¤a-saæyogÃ1samavÃyikÃraïaka iti upakaraïam api samasta-k«etra-j¤a-vartini dharmÃ1dharma-lak«aïÃny ad­«ÂÃni / prayojanaæ punas-tad-abhinirvartita-vicitrÃ1rtha-kriyÃ-kÃraÓ cetano1pakÃra-pakÃra-bhedo 'payanta÷ / tad-upabhujasta eva k«etra-j¤Ã÷ sampradÃnam / na cÃ7mÅ sva-samavÃyinÃv api dharmÃ1dharmÃ1valam avalokayitum iti tad-atirekÅ nikhila-bhuvana-nirmÃïa-nipuïo 'dhikaraïa-siddhÃnta-samadhigata-niratiÓaya-sahaja-sakala-vi«aya-saævid-aiÓvarya-Óakty-atiÓaya÷ puru«a-dhaureyaka÷ kim iti na sÃmÃnyato-d­«Âa-liÇgÃd anumÅyate ? tad idam aviditÃ1numÃna-v­ttasya sva-mati-racita-tarala-tarko1llasitam iti parihasanti mÅmÃæsakÃ÷ / tathà hi --- kim idam eka-cetanÃ1dhÅnatvaæ nÃmÃ7bhipretaæ tanu-bhuvanÃ3de÷ ? / tad-Ãyattatvam iti cet; kim asya tasminn Ãyattaæ kiæ nu janmÃ7tha và sthiti÷ | prav­ttir vÃ0dyayos tÃvat sÃdhya-hÅnaæ nidarÓanam || YIs_6 || na khalu ÓarÅram eka-cetanÃ1dhÅno1tpatti-sthiti / ye hi yad-dehÃ1dhÅna-sukha-du÷kho1pabhoga-bhÃgina÷, bhavati hi tad-ucitÃ1d­«Âa-ÓÃlinÃæ sarve«Ãm eva te«Ãæ tad-dehina iva tad-utpatti-sthiti-nimittatvam / api ca ÓarÅrÃ1vayavina÷ svÃ1vayava-samavÃya-lak«aïà sthitir avayavy-ati«aÇga-viÓe«Ãd ­te na cetayitÃraæ param apek«ate / yà punas tad-apek«iïÅ prÃïana-lak«aïà sthiti÷, na sà pak«Åk­te k«ity-Ãdau sambhavatÅ7ti sthitim api nai7ka-rÆpÃæ pak«a-sapak«Ã1nuyÃyinÅm udÅk«Ãmahe / eka-cetanÃ1dhÅna-prav­ttitve tu prabala-bahu-jana-sarabhasa-prayatna-pracÃlyair upala-taru-rathÃ3dibhir vyabhicÃra÷ / ÃrabdhatvÃd eva cai7tat-sÃdhya-siddhÃ1badhikam idam upÃdÃna-viÓe«a-vacanam / cetanÃ1dhÅnatÃ-mÃtra-sÃhdane siddha-sÃdhyatà | cetanair bhokt­bhir bhogya÷ karmabhir janyate hi na÷ || YIs_7 || yuktaæ cai7tat --- yad-ubhaya-vÃdi-siddhÃnÃm eva cetanÃnÃæ kart­tvÃ1bhyupagama÷; lÃghavÃt / na co7pÃdÃnÃ3dy-anabhij¤atayà tat-pratik«epa÷ / upÃdÃnaæ p­thivy-Ãdi yÃga-dÃnÃ3di sÃdhanam | sÃk«Ãtkartuæ k«amante yat sarva eva ca cetanÃ÷ || YIs_8 || adyavad eva viÓvambharÃ3daya÷ krama-prÃptÃ3gantuko1pacayÃ1pacayai1ka-deÓa-ÓÃlino na yugapad eva niravaÓe«a-vilaya-janana-bhÃgina ity-antima-paramÃ1ïu-sÃk«ÃtkÃro na kart­-bhÃvo1payogÅ / karmaïa÷ Óakti-rÆpaæ yad-pÆrvÃ3di-padÃ3spadam | mà bhÆt pratyak«atà tasya Óaktimad dhy ak«a-gocara÷ || YIs_9 || na khalu kulÃlÃ3daya÷ kumbhÃ3di-kÃryam ÃrabhamÃïÃs tad-upÃdÃno1pakaraïa-bhÆta-m­d-daï¬a-cakrÃ3di-kÃryo1tpÃdana-Óaktiæ sÃk«Ãtk­tya tat tad Ãrabhante / yadi paraæ Óaktim avidu«Ãm abhila«ita-sÃdhane tad-upÃdÃnÃ3di-vyavahÃro 'nupapanna÷, iha tu --- ÃgamÃd avagamyante vicitrÃ÷ karma-Óaktaya÷ | tena karmabhir ÃtmÃna÷ sarvaæ nirmimatÃæ p­thak || YIs_10 || api ca tad eva cetana-karÂrkaæ jagati parid­Óyate, yad eva Óakya-kriyaæ Óakya-j¤Ãno1pÃdÃnÃ3di ca / na ca tathà mahÅ-mahÅÓvara-mahÃrïavÃ3dÅ7ti katham iva tat-tat-kÃryatvam ? kathantarÃæ ca tad-upÃdÃno1pakaraïÃ3de÷ sÃk«ÃtkÃra-gocaratà ? yÃd­Óaæ hi kÃryam upÃdÃnÃ3dy-abhij¤a-pÆrvakam avagataæ ghaÂa-maïikÃ3di, tÃd­Óam eva hi tathÃ-vidha-buddhimad-dhetukatvÃ1numÃnÃya prabhavati / api cÃ7nÅÓvareïa parimita-Óakti-j¤Ãnena vigrahavatÃ9navÃpta-kÃmena k­tam avagataæ ghaÂÃ3di-kÃryam iti tathÃ-vidhaæ boddhÃram upasthÃpayan hetur abhimata-puru«a-sÃrvaj¤ya-sarvÃ1iÓvaryÃ3di-viparyaya-sÃdhanÃ3di-viruddha÷ syÃt / na cai7vaæ sati sarvÃ1numÃna-vyavahÃro1ccheda-prasaÇga÷ ÓaÇkitavya÷ / pramÃïÃ1ntara-gocare hi liÇgini liÇga-balÃd Ãpatato viparÅta-viÓe«Ãæs tat-pramÃïam eva pratiruïaddhi / iha punar atipatita-sakala-mÃnÃ1ntara-karma-bhÃve sarva-nirmÃïa-nipuïe si«Ãdhayi«ite yÃvanto 'nvaya-vyatirekÃ1vadhÃritÃ2vinÃ-bhÃva-bhÃjo dharmÃs tÃn apy aviÓe«eïo7pasthÃpayati / api ca --- svÃrtha-kÃruïya-bhÃvena vyÃptÃ÷ prek«Ãvata÷ kriyÃ÷ | ÅÓvarasyo7bhayÃ1bhÃvÃj jagat-sargo na yujyate || YIs_11 || avÃpta-kÃmatvÃn na tÃvad ÃtmÃ1rthe s­jati; pralaya-samaye pralÅna-sakala-karaïa-kalevarÃ3di-bhogo1pakaraïatayà ca cetanÃnÃæ du÷khÃ1bhÃvÃd du÷khi-darÓana-janita-k­pÃ-prayuktir api nÃ7stÅ7ti vyÃpaka-bhÆta-svÃ1rtha-kÃruïya-niv­tter vyÃpya-bhÆtayà prek«Ãvat-prav­ttyÃ9pi nivartitavyam / sukhai1katÃnaæ janayej jagat-karuïayà s­jan | tat-karmÃ1nuvidhÃyitve hÅyetÃ7sya sva-tantratà || YIs_12 || na co7pÃdÃnÃ3di-sÃk«ÃtkÃriïi eva kart­tvam ity api niyama÷; upÃdÃnam upakaraïaæ cÃ7vidu«a evÃ8tmano j¤ÃnÃ3di«u kart­tvÃt / ata÷ --- asiddhatvÃd viruddhatvÃd anaikÃntyÃc ca varïitÃt | kÃryatva-hetor jagato na yatho2dita-kart­tà || YIs_13 || prayogaÓ ca bhavati --- mahÅ-mahÅdharÃ3di kÃryaæ na bhavati, prasiddha-kÃrya-vilak«aïatvÃt, gaganavat; aÓakya-darÓano1pÃdÃno1pakaraïatvÃd vÃ, vyatirekeïa ghaÂÃ3divat / paramÃ1ïavo na pratyak«Ã÷ niratiÓaya-sÆk«ma-dravyatvÃt, tathai9va ghaÂÃ3divat / vimati-vi«aya÷ kÃle na loka-ÓÆnya÷, kÃlatvÃd idÃnÅntana-kÃlavat / tanu-bhuvanÃ3dÅ3Óvara-kart­kaæ na bhavati kÃryatvÃt tadvad eva / ÅÓvara÷ kartà na bhavati prayojana-rahitatvÃd aÓarÅratvÃd và muktÃ3tmavad iti / atra brÆmo na kÃryatvaæ k«ity-Ãdau Óakya-nihnavam | sabhÃgatvÃt kriyÃvattvÃn mahattvena viÓe«itÃt || YIs_14 || tÃd­ÓÃd eva mÆrtatvÃd bÃhya-pratyak«atÃ2nvitÃt | sa-sÃmÃnya-viÓe«atvÃd ity-Ãdibhyo ghaÂÃ3divat || YIs_15 || na ce8d­Óa eva sanniveÓa÷ kÃrya÷, ne7tara ity avayava-sanniveÓa-viÓe«a-pratiniyataæ rÆpa-bhedam udÅk«Ãmahe / yat tu Óakya-kriyaæ Óakya-j¤Ãno1pÃdÃno1pakaraïaæ ca kriyata iti, tad astu nÃma / kin tu te kriyÃ-j¤Ãna-ÓaktÅ kriyÃ-j¤ÃnÃbhyÃm eva samadhigamanÅye / te ca k«ity-Ãdi«u yatho2kta-sÃdhana-bala-samupasthÃpite iti na viÓe«a÷ prasiddha-prÃkÃra-gopurÃ3di-kÃryebhyas tanu-bhuvanÃ3de÷ / na cai7tÃvÃn eva kriyÃ-gocara iti vi«aya-niyama÷ kaÓcit kriyÃyà d­«Âa÷; yene7dam aÓakya-kriyam adhyavasyema / siddhe ca kÃryatve tad-upÃdÃnÃ3di-sak«Ãtkaraïa-tad-adhi«ÂhÃna-tat-preraïa-nipuïa÷ puru«a-viÓe«a÷ sidhyaty eva / adhi«ÂhÃnaæ ca tat-prav­tty-anuguïa-saÇkalpavad-ÅÓvara-sannikar«a÷, k«etra-j¤ene7va sva-ÓarÅrÃ3dau / sa ca dravyai÷ saæyoga-lak«aïa÷, tad-guïais tu saæyukta-samavÃya-rÆpa÷ / prav­ttiÓ ca paramÃ1ïÆnÃæ parispanda-lak«aïÃ; dharmÃ1dharmayos tu phalo1dayÃ1nukÆla-tÃd­Óa-deÓa-kÃlÃ3di-sahakÃri-sahitatà / tÃbhyÃæ dharmÃ1dharmÃbhyÃm eva phalam, cetanÃ1nadhi«ÂhitÃnÃæ sarve«Ãm ete«Ãm acaitanyenÃ7ki¤citkaratvÃt / na hi cetanena vardhakinÃ9nadhi«Âhità vÃsÅ deÓa-kÃlÃ3di-sahakÃri-Óata-samadhigame 'pi yÆpÃ3dÅny upÃdayitum alam / bÅjÃ1ÇkurÃ3dayas tu pak«Ã1ntarbhÆtà iti tair vyabhicÃra-vacanam anabhij¤atayai9va ÓrotriyÃïÃm / etena sukhÃ3dibhir vyabhicÃro 'pi pratyukta÷ / na co7bhaya-vÃdi-siddhatÃ-mÃtreïa k«etra-j¤ÃnÃm eve8d­ÓÃ1dhi«ÂhÃt­tva-kalpanam ucitam; te«Ãæ sÆk«ma-vyavahitÃ3di-darÓanÃ1Óakter niÓcitatvÃt / d­«ÂÃ1nusÃriïÅ hi sarvatra kalpanÃ; na d­«Âa-virodhinÅ / na cai7vam ÅÓvarasyÃ7Óaktir niÓcitÃ; pramÃïÃ1ntaratas tat-siddhe÷ / yatho2dita-pramÃïa-balena sidhyan sÃæsiddhika-sarvÃ1rtha-darÓana-tat-preraïa-Óakti-sampanna eva sidhyati; kÃryatvasya samartha-kart­-pÆrvakatvena pratibandhÃt / yat tu parimita-Óakti-j¤ÃnÃ1naiÓvaryÃ3dy-ÃpÃdanÃd dharma-viÓe«a-viparÅta-sÃdhanatvam udbhÃvitam, tad atisthavÅya÷, aprayojakatvÃt te«Ãm / na hi ki¤cit kriyamÃïaæ kartur arthÃ1ntara-vi«ayam asÃmarthyam aj¤Ãnaæ và svo1tpattaye 'pek«ate; sva-sampÃdana-samartha-kart­-mÃtrÃ3k«epÃt kevala-vyatirekÃ1siddhe÷ / tÃvatai9vo7papadyamÃne kÃryo1daye sambandhino 'ki¤citkarasyÃ7rthÃ1ntara-vi«ayasyÃ7bhÃvasya hetutva-kalpanÃ2nupapatte÷ / api ca kiæ tad-itara-samasta-vastu-vi«ayam aj¤ÃnÃ3di vyÃpakam, uta katipaya-gocaram iti vivecanÅyam / na tÃvad aÓe«a-vi«ayam, anupalabdhe÷ / na khalu kumbha-kÃra÷ kumbhÃ1tireki kim api na vijÃnÃti / atha katipaya-vi«ayam ? tad api na, aniyata-vi«ayatayà tasya tasya vyabhicÃra-darÓanÃt / na cÃ7sti ki¤cid-vyavasthitam, yad avidyÃ4dimÃn eva kart­tÃm anubhavati / na ca ÓarÅriïai9va kartrà bhÃvyam, ÓarÅra-grahaïenai7vÃ7naikÃntyÃt / na khalu ÓarÅra-viÓi«Âas sann evÃ7yam Ãtmà ÓarÅram upÃdatte, ayogino yugapad-aneka-ÓarÅra-grahaïÃ1yogÃt / pÆrva-deha-parityÃgena dehÃ1ntara-prÃpaka-karma-prerita-prÃïa-sahÃya eva dehÃ1ntaraæ praviÓatÅ7ty upapÃditam Ãtma-cintÃyÃm / ki¤cid Ãtmà ÓarÅram adhiti«Âhato 'dhi«ÂhÃna-kriyÃ-karma-bhÆtasya dehasyÃ7dhi«ÂhÃt­-daÓa(deha?)-anupraveÓo 'nupapanna÷, yugapad eka-kriyÃyÃm ekasya karma-kart­tva-virodhÃt / adhiti«ÂhÃsita-deha-saæyogavata eva tat-prav­tty-anuguïa-prayatna-yoga-lak«aïam adhi«ÂhÃnaæ d­«Âam iti cet; astv eka-tattva(stva)-sambaddhasyÃ7dhi«ÂhÃnÃ1nupapatte÷ prerya-vastu-sambandhinà prerakeïa bhavitavyam iti; na yato 'nyad apy adhi«ÂhÅyamÃnaæ mÃna-daï¬Ã3di sva-sambandhinai9vÃ7dhi«ÂhÅyate / tenÃ7dhi«ÂhÃna-kriyÃ2pek«itÃ1dhi«Âheya-padÃ1rtha-sambandha-mÃtrÃ1tirekeïa deha-sambandho nÃmÃ7paro nÃ8dartavya÷ / asti ce8ÓvarasyÃ7pi jagad-upÃdÃno1pakaraïais sambandha ity uktam eva / atha sva-deha-vyatirikte vastuni prav­tti-viÓe«a-karatvaæ deha-dvÃreïai7va / d­«Âaæ hi daï¬a-cakrÃ3di«u kara-saæyogÃ3dinà kulÃlÃ3de÷ pravartayit­tvam ity ucyeta; tad api na; abhidhyÃna-mÃtreïai7va para-ÓarÅra-gata-gara-nirasana-c(v?)isÃraïa-darÓanÃt / katham asati ÓarÅre para-preraïÃ3tmaka÷ saÇkalpa iti cet; kiæ ÓarÅraæ saÇkalpayati, yena tad-abhÃve na bhavet ? / karaïam iti cen na; manasa÷ karaïatvÃt / kim asatÅ8Óvarasya mana÷ ? bìham / nanv evaæ vigraha-dharmÃ1dharmÃ1nÃÓvaryÃ3daya÷ sÃdhÃraïa-dharmÃ÷ prÃdu÷«yu÷ / mai9vam; kÃryatvÃ3k«ipta-samartha-kart­mattvÃd(-ttvÃ1rtha?) dra¬himnai9vÃ7pÃsatvÃt / manaso nitye1ndriyatayà dehÃ1pagame 'pi sambandhÃ1bhyupagamÃd anaikÃntikaÓ ca / yÃvad dhi d­«ÂÃ1nuguïaæ vyÃptay-upayogi, tÃvad anuj¤Ãyate / na cÃ7smad-Ãder manasÃ9py acintya-racanasyÃ7paryanta-vistÃrasya mahÃbhÆta-bhautika-prapa¤casya prÃdeÓika-ÓarÅraka÷ ki¤cij-j¤a÷ puïya-pÃpa-paravaÓa-gatir alaæ nirmÃïÃye7ty aparimita-j¤ÃnÃ1iÓvarya-Óakti÷ ÓarÅrÃ3dy-anapek«a÷ saÇkalpÃd eva sakala-bhuvana-nirmÃïa-k«ama÷ kartà siddha÷ / Åd­Óena kartrà ghaÂÃ3di«u kÃryatvasya sambandho na d­«Âa iti cet; atigahana-giri-taÂÃ1dhi«ÂhÃnenÃ7tiprak­«ÂÃ1d­«Âa-care1ndhana-nivaha-sambandhinà hutavaha-viÓe«eïa mahÃnasÃ3dau dhÆmasya và kiæ sambandho d­«Âa÷ ? yena dhÆma-viÓe«a-darÓanÃd giri-Óikhare tathÃ-vidhÃ1gnir anumÅyate / yÃd­Óo dhÆmo yatrÃ7vagata÷ tatrai7va tÃd­Óas tat-sampÃdana-samartho d­«tÃnta-bhÆmÃv aparid­«Âo 'pi sÃmÃnya-vyÃpti-balena pak«a-dharmatÃ-vaÓÃt sidhyatÅ7ti cet; tad idam asmÃbhir abhidhÅyamÃnaæ kim iti na h­dayam adhirohati bhavatÃm / ihÃ7pi kÃryatvaæ samartha-kart­-pÆrvakatvena ghaÂÃ3di«u vidita-sambandha-niyamaæ k«tity-Ãdi«u d­ÓyamÃnaæ sva-sampÃdana-samartham ad­«Âa-pÆrvam eva buddhimat-kartÃram upasthÃpayati / yathai9va hi deÓa-kÃle1ndhana-parimÃïÃ3di-viÓe«Ã1nÃdareïa dhÆmasya svo1dayÃ1nuguïa-hutavaha-mÃtreïa sambandha-niyama÷, tathai9vÃ7nÅÓvaratvÃ1ki¤cij-j¤atva-ÓarÅritva-puïya-pÃpa-para-vaÓatvam anu«yatvÃ3di-viÓe«a-prahÃïena kÃryasya sva-nirmÃïa-samartha-buddhimat-kart­-mÃtreïa sambandha-niyama-niÓcaya iti na kaÓcid-viÓe«a÷ / api ca vibhu-dravya-saæyogina÷ parispandavataÓ ca sarvatra sparÓavattvÃ1vyabhicÃre 'pi j¤Ãna-sukhÃ3di-nitya-dravya-viÓe«a-guïÃ1numitÃ3tma-saæyogino manasa÷ katham iva sparÓa-rahitatatvam ? kathaæ ca vÃyavÅya-dravyasya mahima-guïa-ÓÃlino niyatÃ1dhi«ÂhÃna-sparÓanatva-niyama-darÓane 'pi tvag-indriye tad-viparyaya÷ ? taijasasya và rÆpa-sparÓayor anyattarasya và prÃkaÂya-niyame 'pi rÆpo1palambha-sÃdhanatÃ9numita-taijasa-bhÃvasya cak«u«o niyamena tad-ubhayÃ1nudbhavÃ1bhyupagama÷ ? / atha kÃrya-darÓanÃ1numita-sad-bhÃvÃnÃæ taijasÃ3di-bhÃve 'pi tat-tad-viÓe«aïÃæ yogyÃ1nupalabdhi-bÃdhitatvÃt tad-abhyupagame 'neka-niyama-bhaÇga-prasaÇgÃc ca tathÃ9bhyupagama÷, hanta tarhi prak­ta-vi«aye 'pi prasa¤jita-dharma-viÓe«ÃïÃm anupalambha-bÃdhÃ-viÓe«Ãd aneka-niyama-darÓana-vighÃta-prasaÇgÃc ca tathÃ9bhyupagama iti sarvaæ samÃnam anyatrÃ7bhiniveÓÃt / d­Óyante hi nÅtaya÷ / yathà vivÃdÃ3spadaæ paramÃ1ïv-Ãdi prek«Ãvat-preritaæ ce7«Âate, acetanatvÃt; yad acetanaæ tat tathÃ, yathà tathÃ-vidhaæ kandukÃ3di / tathà vivÃdÃ1dhyÃsità bÃhyÃ1bhyantara-prav­ttaya÷ prak­ty-upa-karaïa-pratyak«a-pÆrvikÃ÷ kÃryatvÃt tadvad eva | pratyak«aæ tat prameyatvÃt padÃrthatvÃd ghaÂÃ3divat/ eke1cchÃ2nuvidhÃyÅ7dam acaitanyÃt sva-dehavat || YIs_16 || ekenÃ7bhi«ÂhitÃ÷ kÃryaæ kurvate sarva-cetanÃ÷ | deha-sambandha-sÃpek«a-kÃrya-k­ttvÃt tvag-Ãdivat || YIs_17 || eka-pradhÃna-puru«aæ vivÃdÃ1dhyÃsitaæ jagat | cetanÃ1cetanÃ3tmatvÃd eka-rÃjaka-deÓavat || YIs_18 ||