Samkara (attrib.): Vivekacudamani Input by ... [Not proof-read! Transliteration intended to emulate Nagari script.] ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ vivekacu¬Ãmaïi sarva-vedÃnta-siddhÃnta-gocaraæ tamagocaram & govindaæ paramÃnandaæ sad-guruæ praïato 'smy aham // 1 // jantÆnÃæ narajanma durlabhamata÷ puæstvaæ tato vipratà tasmÃdvaidikadharmamÃrgaparatà vidvattvamasmÃtparam & ÃtmÃnÃtma-vivecanaæ svanubhavo brahmÃtmanà saæsthiti÷ muktir no Óata-janma-koÂi-suk­tai÷ puïyair vinà labhyate // 2 // durlabhaæ trayam evaitaddevÃnugrahahetukam & manu«yatvaæ mumuk«utvaæ mahÃpuru«asaæÓraya÷ // 3 // labdhvà kathaæcin narajanma durlabhaæ tatrÃpi puæstvaæ ÓrutipÃradarÓanam & yastv Ãtma-muktau na yateta mƬhadhÅ÷ sa hy Ãtma-hà svaæ vinihantyasadgrahÃt // 4 // ita÷ ko nvasti mƬhÃtmà yas tu svÃrthe pramÃdyati & durlabhaæ mÃnu«aæ dehaæ prÃpya tatrÃpi pauru«am // 5 // vadantu ÓÃstrÃïi yajantu devÃn kurvantu karmÃïi bhajantu devatÃ÷ & Ãtmaikyabodhena vinÃpi mukti÷ na sidhyati brahmaÓatÃntare 'pi // 6 // am­tatvasya nÃÓÃsti vittenety eva hi Óruti÷ & bravÅti karmaïo mukterahetutvaæ sphuÂaæ yata÷ // 7 // ato vimuktyai prayatet vidvÃn saænyastabÃhyÃrthasukhasp­ha÷ san & santaæ mahÃntaæ samupetya deÓikaæ tenopadi«ÂÃrthasamÃhitÃtmà // 8 // uddharedÃtmanÃtmÃnaæ magnaæ saæsÃravÃridhau & yogÃrƬhatvamÃsÃdya samyagdarÓanani«Âhayà // 9 // saænyasya sarvakarmÃïi bhavabandhavimuktaye & yatyatÃæ paï¬itair dhÅrair ÃtmÃbhyÃsa upasthitai÷ // 10 // cittasya Óuddhaye karma na tu vastÆpalabdhaye & vastusiddhirvicÃreïa na kiæcit karmakoÂibhi÷ // 11 // samyagvicÃrata÷ siddhà rajjutattvÃvadhÃraïà & bhrÃntoditamahÃsarpabhayadu÷khavinÃÓinÅ // 12 // arthasya niÓcayo d­«Âo vicÃreïa hitoktita÷ & na snÃnena na dÃnena prÃïÃyamaÓatena và // 13 // adhikÃriïamÃÓÃste phalasiddhirviÓe«ata÷ & upÃyà deÓakÃlÃdyÃ÷ santyasminsahakÃriïa÷ // 14 // ato vicÃra÷ kartavyo jij¤Ãsor Ãtmavastuna÷ & samÃsÃdya dayÃsindhuæ guruæ brahmaviduttamam // 15 // medhÃvÅ puru«o vidvÃnuhÃpohavicak«aïa÷ & adhikÃryÃtmavidyÃyÃmuktalak«aïalak«ita÷ // 16 // vivekino viraktasya ÓamÃdiguïaÓÃlina÷ & mumuk«or eva hi brahmajij¤ÃsÃyogyatà matà // 17 // sÃdhanÃnyatra catvÃri kathitÃni manÅ«ibhi÷ & ye«u satsv eva sanni«Âhà yadabhÃve na sidhyati // 18 // Ãdau nityÃnityavastuviveka÷ parigamyate & ihÃmutraphalabhogavirÃgastadanantaram \ ÓamÃdi«aÂkasampattirmumuk«utvamiti sphuÂam // 19 // brahma satyaæ jaganmithyety evaærÆpo viniÓcaya÷ & so 'yaæ nityÃnityavastuviveka÷ samudÃh­ta÷ // 20 // tadvairÃgyaæ jihÃsà yà darÓanaÓravaïÃdibhi÷ & dehÃdibrahmaparyante hyanitye bhogavastuni // 21 // virajya vi«ayavrÃtÃddo«ad­«Âyà muhurmuhu÷ & svalak«ye niyatÃvasthà manasa÷ Óama ucyate // 22 // vi«ayebhya÷ parÃvartya sthÃpanaæ svasvagolake & ubhaye«ÃmindriyÃïÃæ sa dama÷ parikÅrtita÷ \ bÃhyÃnÃlambanaæ v­ttere«oparatiruttamà // 23 // sahanaæ sarvadu÷khÃnÃmapratÅkÃrapÆrvakam & cintÃvilÃparahitaæ sà titik«Ã nigadyate // 24 // ÓÃstrasya guruvÃkyasya satyabuddhyavadhÃraïam & sà Óraddhà kathità sadbhiryayà vastÆpalabhyate // 25 // sarvadà sthÃpanaæ buddhe÷ Óuddhe brahmaïi sarvadà & tatsamÃdhÃnamityuktaæ na tu cittasya lÃlanam // 26 // ahaækÃrÃdidehÃntÃn bandhÃnaj¤ÃnakalpitÃn & svasvarÆpÃvabodhena moktumicchà mumuk«utà // 27 // mandamadhyamarÆpÃpi vairÃgyeïa ÓamÃdinà & prasÃdena guro÷ seyaæ prav­ddhà sÆyate phalam // 28 // vairÃgyaæ ca mumuk«utvaæ tÅvraæ yasya tu vidyate & tasminnevÃrthavanta÷ syu÷ phalavanta÷ ÓamÃdaya÷ // 29 // etayor mandatà yatra viraktatvamumuk«ayo÷ & marau salÅlavattatra ÓamÃderbhÃnamÃtratà // 30 // mok«akÃraïasÃmagryÃæ bhaktir eva garÅyasÅ & svasvarÆpÃnusandhÃnaæ bhaktirityabhidhÅyate // 31 // svÃtmatattvÃnusandhÃnaæ bhaktirityapare jagu÷ & uktasÃdhanasaæpannastattvajij¤ÃsurÃtmana÷ \ upasÅdedguruæ prÃj¤yaæ yasmÃdbandhavimok«aïam // 32 // Órotriyo 'v­jino 'kÃmahato yo brahmavittama÷ & brahmaïy uparata÷ ÓÃnto nirindhana ivÃnala÷ \ ahetukadayÃsindhurbandhurÃnamatÃæ satÃm // 33 // tamÃrÃdhya guruæ bhaktyà prahvapraÓrayasevanai÷ & prasannaæ tamanuprÃpya p­cchejj¤ÃtavyamÃtmana÷ // 34 // svÃmin namaste natalokabandho kÃruïyasindho patitaæ bhavÃbdhau & mÃmuddharÃtmÅyakaÂÃk«ad­«Âyà ­jvyÃtikÃruïyasudhÃbhiv­«Âyà // 35 // durvÃrasaæsÃradavÃgnitaptaæ dodhÆyamÃnaæ durad­«ÂavÃtai÷ & bhÅtaæ prapannaæ paripÃhi m­tyo÷ Óaraïyamanyadyadahaæ na jÃne // 36 // ÓÃntà mahÃnto nivasanti santo vasantavallokahitaæ caranta÷ & tÅrïÃ÷ svayaæ bhÅmabhavÃrïavaæ janÃn ahetunÃn yÃn api tÃrayanta÷ // 37 // ayaæ svabhÃva÷ svata eva yatpara- ÓramÃpanodapravaïaæ mahÃtmanÃm & sudhÃæÓure«a svayamarkakarkaÓa- prabhÃbhitaptÃmavati k«itiæ kila // 38 // brahmÃnandarasÃnubhÆtikalitai÷ pÆrtai÷ suÓÅtair yutai÷ yu«madvÃkkalaÓojjhitai÷ Órutisukhair vÃkyÃm­tai÷ secaya & saætaptaæ bhavatÃpadÃvadahanajvÃlÃbhirenaæ prabho dhanyÃste bhavadÅk«aïak«aïagate÷ pÃtrÅk­tÃ÷ svÅk­tÃ÷ // 39 // kathaæ tareyaæ bhavasindhumetaæ kà và gatirme katamo 'sty upÃya÷ & jÃne na ki¤jcitk­payÃva mÃæ prabho saæsÃradu÷khak«atimÃtanu«va // 40 // tathà vadantaæ ÓaraïÃgataæ svaæ saæsÃradÃvÃnalatÃpataptam & nirÅk«ya kÃruïyarasÃrdrad­«Âyà dadyÃdabhÅtiæ sahasà mahÃtmà // 41 // vidvÃn sa tasmà upasattimÅyu«e mumuk«ave sÃdhu yathoktakÃriïe & praÓÃntacittÃya ÓamÃnvitÃya tattvopadeÓaæ k­payaiva kuryÃt // 42 // mà bhai«Âa vidvaæstava nÃsty apÃya÷ saæsÃrasindhostaraïe 'sty upÃya÷ & yenaiva yÃtà yatayo 'sya pÃraæ tam eva mÃrgaæ tava nirdiÓÃmi // 43 // asty upÃyo mahÃn kaÓcitsaæsÃrabhayanÃÓana÷ & tena tÅrtvà bhavÃmbhodhiæ paramÃnandamÃpsyasi // 44 // vedÃntÃrthavicÃreïa jÃyate j¤Ãnamuttamam & tenÃtyantikasaæsÃradu÷khanÃÓo bhavatyanu // 45 // ÓraddhÃbhaktidhyÃnayogÃmmumuk«o÷ mukterhetÆnvakti sÃk«ÃcchrutergÅ÷ & yo và ete«v eva ti«Âhatyamu«ya mok«o 'vidyÃkalpitÃddehabandhÃt // 46 // aj¤ÃnayogÃtparamÃtmanastava hyanÃtmabandhastata eva saæs­ti÷ & tayor vivekoditabodhavanhi÷ aj¤ÃnakÃryaæ pradahetsamÆlam // 47 // Ói«ya uvÃca k­payà ÓrÆyatÃæ svÃmin praÓno 'yaæ kriyate mayà & yaduttaramahaæ Órutvà k­tÃrtha÷ syÃæ bhavanmukhÃt // 48 // ko nÃma bandha÷ katham e«a Ãgata÷ kathaæ prati«ÂhÃsya kathaæ vimok«a÷ & ko 'sÃvanÃtmà parama÷ ka Ãtmà tayor viveka÷ katham etaducyatÃm // 49 // ÓrÅguruvÃca dhanyo 'si k­tak­tyo 'si pÃvita te kulaæ tvayà & yadavidyÃbandhamuktyà brahmÅbhavitumicchasi // 50 // ­ïamocanakartÃra÷ pitu÷ santi sutÃdaya÷ & bandhamocanakartà tu svasmÃdanyo na kaÓcana // 51 // mastakanyastabhÃrÃderdu÷khamanyair nivÃryate & k«udhÃdik­tadu÷khaæ tu vinà svena na kenacit // 52 // pathyamau«adhasevà ca kriyate yena rogiïà & Ãrogyasiddhird­«ÂÃsya nÃnyÃnu«Âhitakarmaïà // 53 // vastusvarÆpaæ sphuÂabodhacak«u«Ã svenaiva vedyaæ na tu paï¬itena & candrasvarÆpaæ nijacak«u«aiva j¤Ãtavyamanyair avagamyate kim // 54 // avidyÃkÃmakarmÃdipÃÓabandhaæ vimocitum & ka÷ ÓaknuyÃdvinÃtmÃnaæ kalpakoÂiÓatair api // 55 // na yogena na sÃækhyena karmaïà no na vidyayà & brahmÃtmaikatvabodhena mok«a÷ sidhyati nÃnyathà // 56 // vÅïÃyà rÆpasaundaryaæ tantrÅvÃdanasau«Âhavam & prajÃra¤jjanamÃtraæ tan na sÃmrÃjyÃya kalpate // 57 // vÃgvaikharÅ ÓabdajharÅ ÓÃstravyÃkhyÃnakauÓalam & vaidu«yaæ vidu«Ãæ tadvadbhuktaye na tu muktaye // 58 // avij¤Ãte pare tattve ÓÃstrÃdhÅtistu ni«phalà & vij¤Ãte 'pi pare tattve ÓÃstrÃdhÅtistu ni«phalà // 59 // ÓabdajÃlaæ mahÃraïyaæ cittabhramaïakÃraïam & ata÷ prayatnÃjj¤Ãtavyaæ tattvaj¤aistattvam Ãtmana÷ // 60 // aj¤Ãnasarpada«Âasya brahmaj¤Ãnau«adhaæ vinà & kimu vedaiÓca ÓÃstraiÓca kimu mantrai÷ kimau«adhai÷ // 61 // na gacchati vinà pÃnaæ vyÃdhirau«adhaÓabdata÷ & vinÃparok«Ãnubhavaæ brahmaÓabdair na mucyate // 62 // ak­tvà d­Óyavilayamaj¤Ãtvà tattvam Ãtmana÷ & brahmaÓabdai÷ kuto muktiruktimÃtraphalair n­ïÃm // 63 // ak­tvà ÓatrusaæhÃramagatvÃkhilabhÆÓriyam & rÃjÃhamiti ÓabdÃnno rÃjà bhavitumarhati // 64 // Ãptoktiæ khananaæ tathopariÓilÃdyutkar«aïaæ svÅk­tiæ nik«epa÷ samapek«ate nahi bahi÷ Óabdaistu nirgacchati & tadvadbrahmavidopadeÓamananadhyÃnÃdibhirlabhyate mÃyÃkÃryatirohitaæ svamamalaæ tattvaæ na duryuktibhi÷ // 65 // tasmÃtsarvaprayatnena bhavabandhavimuktaye & svair eva yatna÷ kartavyo rogÃdÃv iva paï¬itai÷ // 66 // yastvayÃdya k­ta÷ praÓno varÅyäjchÃstravinmata÷ & sÆtraprÃyo nigƬhÃrtho j¤ÃtavyaÓca mumuk«ubhi÷ // 67 // Ó­ïu«vÃvahito vidvanyanmayà samudÅryate & tadetacchravaïÃtsadyo bhavabandhÃdvimok«yase // 68 // mok«asya hetu÷ prathamo nigadyate vairÃgyamatyantamanityavastu«u & tata÷ ÓamaÓcÃpi damastitik«Ã nyÃsa÷ prasaktÃkhilakarmaïÃæ bh­Óam // 69 // tata÷ Órutis tanmananaæ satattva- dhyÃnaæ ciraæ nityanirantaraæ mune÷ & tato 'vikalpaæ parametya vidvÃn ihaiva nirvÃïasukhaæ sam­cchati // 70 // yadboddhavyaæ tavedÃnÅmÃtmÃn Ãtmavivecanam & taducyate mayà samyak ÓrutvÃtmanyavadhÃraya // 71 // majjÃsthimeda÷palaraktacarma- tvagÃhvayair dhÃtubhirebhiranvitam & pÃdor uvak«obhujap­«Âhamastakai÷ aÇgair upÃÇgair upayuktametat // 72 // ahaæmametiprathitaæ ÓarÅraæ mohÃspadaæ sthÆlamitÅryate budhai÷ & nabhonabhasvaddahanÃmbubhÆmaya÷ sÆk«mÃïi bhÆtÃni bhavanti tÃni // 73 // parasparÃæÓair militÃni bhÆtvà sthÆlÃni ca sthÆlaÓarÅrahetava÷ & mÃtrÃstadÅyà vi«ayà bhavanti ÓabdÃdaya÷ pa¤ca sukhÃya bhoktu÷ // 74 // ya e«u mƬhà vi«aye«u baddhà rÃgorupÃÓena sudurdamena & ÃyÃnti niryÃntyadha Ærdhvamuccai÷ svakarmadÆtena javena nÅtÃ÷ // 75 // ÓabdÃdibhi÷ pa¤cabhir eva pa¤ca pa¤catvamÃpu÷ svaguïena baddhÃ÷ & kuraÇgamÃtaÇgapataÇgamÅna- bh­Çgà nara÷ pa¤cabhira¤cita÷ kim // 76 // do«eïa tÅvro vi«aya÷ k­«ïasarpavi«Ãd api & vi«aæ nihanti bhoktÃraæ dra«ÂÃraæ cak«u«Ãpyayam // 77 // vi«ayÃÓÃmahÃpÃÓÃdyo vimukta÷ sudustyajÃt & sa eva kalpate muktyai nÃnya÷ «aÂÓÃstravedy api // 78 // ÃpÃtavairÃgyavato mumuk«Æn bhavÃbdhipÃraæ pratiyÃtumudyatÃn & ÃÓÃgraho majjayate 'ntarÃle nig­hya kaïÂhe vinivartya vegÃt // 79 // vi«ayÃkhyagraho yena suviraktyasinà hata÷ & sa gacchati bhavÃmbhodhe÷ pÃraæ pratyÆhavarjita÷ // 80 // vi«amavi«ayamÃrgair gacchato 'nacchabuddhe÷ pratipadamabhiyÃto m­tyurapye«a viddhi & hitasujanaguruktyà gacchata÷ svasya yuktyà prabhavati phalasiddhi÷ satyam ity eva viddhi // 81 // mok«asya kÃæk«Ã yadi vai tavÃsti tyajÃtidÆrÃdvi«ayÃnvi«aæ yathà & pÅyÆ«avatto«adayÃk«amÃrjava- praÓÃntidÃntÅrbhaja nityamÃdarÃt // 82 // anuk«aïaæ yatparih­tya k­tyaæ anÃdyavidyÃk­tabandhamok«aïam & deha÷ parÃrtho 'yamamu«ya po«aïe ya÷ sajjate sa svamanena hanti // 83 // ÓarÅrapo«aïÃrthÅ san ya ÃtmÃnaæ did­k«ati & grÃhaæ dÃrudhiyà dh­tvà nadi tartuæ sa gacchati // 84 // moha eva mahÃm­tyurmumuk«orvapurÃdi«u & moho vinirjito yena sa muktipadamarhati // 85 // mohaæ jahi mahÃm­tyuæ dehadÃrasutÃdi«u & yaæ jitvà munayo yÃnti tadvi«ïo÷ paramaæ padam // 86 // tvaÇmÃæsarudhirasnÃyumedomajjÃsthisaækulam & pÆrïaæ mÆtrapurÅ«ÃbhyÃæ sthÆlaæ nindyamidaæ vapu÷ // 87 // pa¤cÅk­tebhyo bhÆtebhya÷ sthÆlebhya÷ pÆrvakarmaïà & samutpannamidaæ sthÆlaæ bhogÃyatanam Ãtmana÷ \ avasthà jÃgarastasya sthÆlÃrthÃnubhavo yata÷ // 88 // bÃhyendriyai÷ sthÆlapadÃrthasevÃæ srakcandanastryÃdivicitrarÆpÃm & karoti jÅva÷ svayametad Ãtmanà tasmÃtpraÓastirvapu«o 'sya jÃgare // 89 // sarvÃpi bÃhyasaæsÃra÷ puru«asya yadÃÓraya÷ & viddhi dehamidaæ sthÆlaæ g­havadg­hamedhina÷ // 90 // sthÆlasya saæbhavajarÃmaraïÃni dharmÃ÷ sthaulyÃdayo bahuvidhÃ÷ ÓiÓutÃdyavasthÃ÷ & varïÃÓramÃdiniyamà bahudhÃmayÃ÷ syu÷ pÆjÃvamÃnabahumÃnamukhà viÓe«Ã÷ // 91 // buddhÅndriyÃïi Óravaïaæ tvagak«i ghrÃïaæ ca jivhà vi«ayÃvabodhanÃt & vÃkpÃïipÃdà gudamapyupastha÷ karmendriyÃïi pravaïena karmasu // 92 // nigadyate 'nta÷karaïaæ manodhÅ÷ ahaæk­tiÓcittamiti svav­ttibhi÷ & manastu saækalpavikalpanÃdibhi÷ buddhi÷ padÃrthÃdhyavasÃyadharmata÷ // 93 // atrÃbhimÃnÃdahamityahaæk­ti÷ & svÃrthÃnusandhÃnaguïena cittam // 94 // prÃïÃpÃnavyÃnodÃnasamÃnà bhavatyasau prÃïa÷ & svayam eva v­ttibhedÃdvik­tibhedÃtsuvarïasalilÃdivat // 95 // vÃgÃdi pa¤ca ÓravaïÃdi pa¤ca prÃïÃdi pa¤cÃbhramukhÃni pa¤ca & buddhyÃdyavidyÃpi ca kÃmakarmaïÅ purya«Âakaæ sÆk«maÓarÅramÃhu÷ // 96 // idaæ ÓarÅraæ Ó­ïu sÆk«masaæj¤itaæ liÇgaæ tvapa¤cÅk­tasaæbhavam & savÃsanaæ karmaphalÃnubhÃvakaæ svÃj¤Ãnato 'nÃdirupÃdhir Ãtmana÷ // 97 // svapno bhavatyasya vibhaktyavasthà svamÃtraÓe«eïa vibhÃti yatra & svapne tu buddhi÷ svayam eva jÃgrat kÃlÅnanÃnÃvidhavÃsanÃbhi÷ // 98 // kartrÃdibhÃvaæ pratipadya rÃjate yatra svayaæ bhÃti hyayaæ parÃtmà & dhÅmÃtrakopÃdhiraÓe«asÃk«Å na lipyate tatk­takarmaleÓai÷ \ yasmÃdasaÇgastata eva karmabhi÷ na lipyate kiæcid upÃdhinà k­tai÷ // 99 // sarvavyÃp­tikaraïaæ liÇgamidaæ syÃccid Ãtmana÷ puæsa÷ & vÃsyÃdikam iva tak«ïastenaivÃtmà bhavatyasaÇgo 'yam // 100 // andhatvamandatvapaÂutvadharmÃ÷ sauguïyavaiguïyavaÓÃddhi cak«u«a÷ & bÃdhiryamÆkatvamukhÃstathaiva ÓrotrÃdidharmà na tu vettur Ãtmana÷ // 101 // ucchvÃsani÷ÓvÃsavij­mbhaïak«ut prasyandanÃdyutkramaïÃdikÃ÷ kriyÃ÷ & prÃïÃdikarmÃïi vadanti taj¤Ã÷ prÃïasya dharmÃvaÓanÃpipÃse // 102 // anta÷karaïamete«u cak«urÃdi«u var«maïi & ahamityabhimÃnena ti«ÂhatyÃbhÃsatejasà // 103 // ahaækÃra÷ sa vij¤eya÷ kartà bhoktÃbhimÃnyayam & sattvÃdiguïayogena cÃvasthÃtrayamaÓnute // 104 // vi«ayÃïÃmÃnukÆlye sukhÅ du÷khÅ viparyaye & sukhaæ du÷khaæ ca taddharma÷ sadÃnandasya nÃtmana÷ // 105 // ÃtmÃrthatvena hi preyÃnvi«ayo na svata÷ priya÷ & svata eva hi sarve«ÃmÃtmà priyatamo yata÷ \ tata Ãtmà sadÃnando nÃsya du÷khaæ kadÃcana // 106 // yatsu«uptau nirvi«aya ÃtmÃnando 'nubhÆyate & Óruti÷ pratyak«amaitihyamanumÃnaæ ca jÃgrati // 107 // avyaktanÃmnÅ parameÓaÓakti÷ anÃdyavidyà triguïÃtmikà parà & kÃryÃnumeyà sudhiyaiva mÃyà yayà jagatsarvamidaæ prasÆyate // 108 // sannÃpyasannÃpyubhayÃtmikà no bhinnÃpyabhinnÃpyubhayÃtmikà no & sÃÇgÃpyanaÇgà hyubhayÃtmikà no mahÃdbhutÃnirvacanÅyarÆpà // 109 // ÓuddhÃdvayabrahmavibhodhanÃÓyà sarpabhramo rajjuvivekato yathà & rajastama÷sattvamiti prasiddhà guïÃstadÅyÃ÷ prathitai÷ svakÃryai÷ // 110 // vik«epaÓaktÅ rajasa÷ kriyÃtmikà yata÷ prav­tti÷ pras­tà purÃïÅ & rÃgÃdayo 'syÃ÷ prabhavanti nityaæ du÷khÃdayo ye manaso vikÃrÃ÷ // 111 // kÃma÷ krodho lobhadambhÃdyasÆyà ahaækÃrer«yÃmatsarÃdyÃstu ghorÃ÷ & dharmà ete rÃjasÃ÷ pumprav­tti÷ yasmÃde«Ã tadrajo bandhahetu÷ // 112 // e«Ãv­tirnÃma tamoguïasya Óaktirmayà vastvavabhÃsate 'nyathà & sai«Ã nidÃnaæ puru«asya saæs­te÷ vik«epaÓakte÷ pravaïasya hetu÷ // 113 // praj¤ÃvÃn api paï¬ito 'pi caturo 'py atyantasÆk«mÃtmad­g- vyÃlŬhas tamasà na vetti bahudhà saæbodhito 'pi sphuÂam & bhrÃntyÃropitam eva sÃdhu kalayatyÃlambate tadguïÃn hantÃsau prabalà durantatamasa÷ ÓaktirmahatyÃv­ti÷ // 114 // abhÃvanà và viparÅtabhÃvanà asaæbhÃvanà vipratipattirasyÃ÷ & saæsargayuktaæ na vimu¤cati dhruvaæ vik«epaÓakti÷ k«apayatyajasram // 115 // aj¤ÃnamÃlasyaja¬atvanidrÃ- pramÃdamƬhatvamukhÃstamoguïÃ÷ & etai÷ prayukto nahi vetti kiæcin nidrÃluvatstambhavad eva ti«Âhati // 116 // sattvaæ viÓuddhaæ jalavattathÃpi tÃbhyÃæ militvà saraïÃya kalpate & yatrÃtmabimba÷ pratibimbita÷ san prakÃÓayatyarka ivÃkhilaæ ja¬am // 117 // miÓrasya sattvasya bhavanti dharmÃ÷ tvamÃnitÃdyà niyamà yamÃdyÃ÷ & Óraddhà ca bhaktiÓca mumuk«atà ca daivÅ ca sampattirasanniv­tti÷ // 118 // viÓuddhasattvasya guïÃ÷ prasÃda÷ svÃtmÃnubhÆti÷ paramà praÓÃnti÷ & t­pti÷ prahar«a÷ paramÃtmani«Âhà yayà sadÃnandarasaæ sam­cchati // 119 // avyaktametattriguïair niruktaæ tatkÃraïaæ nÃma ÓarÅram Ãtmana÷ & su«uptiretasya vibhaktyavasthà pralÅnasarvendriyabuddhiv­tti÷ // 120 // sarvaprakÃrapramitipraÓÃnti÷ bÅjÃtmanÃvasthitir eva buddhe÷ & su«uptiretasya kila pratÅti÷ kiæcin na vedmÅti jagatprasiddhe÷ // 121 // dehendriyaprÃïamano 'ham Ãdaya÷ sarve vikÃrà vi«ayÃ÷ sukhÃdaya÷ & vyomÃdibhÆtÃnyakhilaæ na viÓvaæ avyaktaparyantamidaæ hyanÃtmà // 122 // mÃyà mÃyÃkÃryaæ sarvaæ mahadÃdidehaparyantam & asadidamanÃtmatattvaæ viddhi tvaæ marumarÅcikÃkalpam // 123 // atha te saæpravak«yÃmi svarÆpaæ param Ãtmana÷ & yadvij¤Ãya naro bandhÃnmukta÷ kaivalyamaÓnute // 124 // asti kaÓcitsvayaæ nityamahaæpratyayalambana÷ & avasthÃtrayasÃk«Å saæpa¤cakoÓavilak«aïa÷ // 125 // yo vijÃnÃti sakalaæ jÃgratsvapnasu«upti«u & buddhitadv­ttisadbhÃvamabhÃvamahamityayam // 126 // ya÷ paÓyati svayaæ sarvaæ yaæ na paÓyati kaÓcana & yaÓcetayati buddhyÃdi na tadyaæ cetayatyayam // 127 // yena viÓvamidaæ vyÃptaæ yaæ na vyÃpnoti kiæcana & abhÃrÆpamidaæ sarvaæ yaæ bhÃntyamanubhÃtyayam // 128 // yasya sannidhimÃtreïa dehendriyamanodhiya÷ & vi«aye«u svakÅye«u vartante prerità iva // 129 // ahaÇkÃrÃdidehÃntà vi«ayÃÓca sukhÃdaya÷ & vedyante ghaÂavad yena nityabodhasvarÆpiïà // 130 // e«o 'ntarÃtmà puru«a÷ purÃïo nirantarÃkhaï¬asukhÃnubhÆti÷ & sadaikarÆpa÷ pratibodhamÃtro yene«ità vÃgasavaÓcaranti // 131 // atraiva sattvÃtmani dhÅguhÃyÃæ avyÃk­tÃkÃÓa uÓatprakÃÓa÷ & ÃkÃÓa uccai ravivatprakÃÓate svatejasà viÓvamidaæ prakÃÓayan // 132 // j¤Ãtà mano 'haæk­tivikriyÃïÃæ dehendriyaprÃïak­takriyÃïÃm & ayo 'gnivattÃnanuvartamÃno na ce«Âate no vikaroti kiæcana // 133 // na jÃyate no mriyate na vardhate na k«Åyate no vikaroti nitya÷ & vilÅyamÃne 'pi vapu«yamu«min na lÅyate kumbha ivÃmbaraæ svayam // 134 // prak­tivik­tibhinna÷ ÓuddhabodhasvabhÃva÷ sadasadidamaÓe«aæ bhÃsayannirviÓe«a÷ & vilasati paramÃtmà jÃgradÃdi«vavasthÃ- svahamahamiti sÃk«ÃtsÃk«irÆpeïa buddhe÷ // 135 // niyamitamanasÃmuæ tvaæ svamÃtmÃnam Ãtmany ayamahamiti sÃk«Ãdviddhi buddhiprasÃdÃt & janimaraïataraÇgÃpÃrasaæsÃrasindhuæ pratara bhava k­tÃrtho brahmarÆpeïa saæstha÷ // 136 // atrÃnÃtmanyahamiti matirbandha e«o 'sya puæsa÷ prÃpto 'j¤ÃnÃjjananamaraïakleÓasaæpÃtahetu÷ & yenaivÃyaæ vapuridamasatsatyamity Ãtmabuddhyà pu«yatyuk«atyavati vi«ayaistantubhi÷ koÓak­dvat // 137 // atasmiæstadbuddhi÷ prabhavati vimƬhasya tamasà vivekÃbhÃvÃdvai sphurati bhujage rajjudhi«aïà & tato 'narthavrÃto nipatati samÃdÃturadhika÷ tato yo 'sadgrÃha÷ sa hi bhavati bandha÷ Ó­ïu sakhe // 138 // akhaï¬anityÃdvayabodhaÓaktyà sphurantamÃtmÃnamanantavaibhavam & samÃv­ïotyÃv­tiÓaktire«Ã tamomayÅ rÃhurivÃrkabimbam // 139 // tirobhÆte svÃtmanyamalataratejovati pumÃn anÃtmÃnaæ mohÃdahamiti ÓarÅraæ kalayati & tata÷ kÃmakrodhaprabh­tibhiramuæ bandhanaguïai÷ paraæ vik«epÃkhyà rajasa uruÓaktirvyathayati // 140 // mahÃmohagrÃhagrasanagalitÃtmÃvagamano dhiyo nÃnÃvasthÃæ svayamabhinayaæstadguïatayà & apÃre saæsare vi«ayavi«apÆre jalanidhau nimajyonmajyÃyaæ bhramati kumati÷ kutsitagati÷ // 141 // bhÃnuprabhÃsaæjanitÃbhrapaÇkti÷ bhÃnuæ tirodhÃya vij­mbhate yathà & ÃtmoditÃhaæk­tir Ãtmatattvaæ tathà tirodhÃya vij­mbhate svayam // 142 // kavalitadinanÃrthe durdine sÃndrameghai÷ vyathayati himajhaæjhÃvÃyurugro yathaitÃn & aviratatamasÃtmanyÃv­te mƬhabuddhiæ k«apayati bahudu÷khaistÅvravik«epaÓakti÷ // 143 // etÃbhyÃm eva ÓaktibhyÃæ bandha÷ puæsa÷ samÃgata÷ & yÃbhyÃæ vimohito dehaæ matvÃtmÃnaæ bhramatyayam // 144 // bÅjaæ saæs­tibhÆmijasya tu tamo dehÃtmadhÅraÇkuro rÃga÷ pallavamambu karma tu vapu÷ skandhoo 'sava÷ ÓÃkhikÃ÷ & agrÃïÅndriyasaæhatiÓca vi«ayÃ÷ pu«pÃïi du÷khaæ phalaæ nÃnÃkarmasamudbhavaæ bahuvidhaæ bhoktÃtra jÅva÷ khaga÷ // 145 // aj¤ÃnamÆlo 'yamanÃtmabandho naisargiko 'nÃdirananta Årita÷ & janmÃpyayavyÃdhijarÃdidu÷kha- pravÃhapÃtaæ janayatyamu«ya // 146 // nÃstrair na Óastrair anilena vanhinà chettuæ na Óakyo na ca karmakoÂibhi÷ & vivekavij¤ÃnamahÃsinà vinà dhÃtu÷ prasÃdena Óitena ma¤junà // 147 // ÓrutipramÃïaikamate÷ svadharma ni«Âhà tayaivÃtmaviÓuddhirasya & viÓuddhabuddhe÷ param Ãtmavedanaæ tenaiva saæsÃrasamÆlanÃÓa÷ // 148 // koÓair annamayÃdyai÷ pa¤cabhirÃtmà na saæv­to bhÃti & nijaÓaktisamutpannai÷ ÓaivÃlapaÂalair ivÃmbu vÃpÅstham // 149 // tacchaivÃlÃpanaye samyak salilaæ pratÅyate Óuddham & t­«ïÃsantÃpaharaæ sadya÷ saukhyapradaæ paraæ puæsa÷ // 150 // pa¤cÃnÃm api koÓÃnÃmapavÃde vibhÃtyayaæ Óuddha÷ & nityÃnandaikarasa÷ pratyagrÆpa÷ para÷ svayaæjyoti÷ // 151 // ÃtmÃnÃtmaviveka÷ kartavyo bandhamuktaye vidu«Ã & tenaivÃnandÅ bhavati svaæ vij¤Ãya saccidÃnandam // 152 // mu¤jÃdi«ÅkÃm iva d­ÓyavargÃt pratya¤camÃtmÃnamasaÇgamakriyam & vivicya tatra pravilÃpya sarvaæ tad Ãtmanà ti«Âhati ya÷ sa mukta÷ // 153 // deho 'yamannabhavano 'nnamayastu koÓa÷ cÃnnena jÅvati vinaÓyati tadvihÅna÷ & tvakcarmamÃæsarudhirÃsthipurÅ«arÃÓi÷ nÃyaæ svayaæ bhavitumarhati nityaÓuddha÷ // 154 // pÆrvaæ janeradhim­ter api nÃyamasti jÃtak«aïa÷ k«aïaguïo 'niyatasvabhÃva÷ & naiko ja¬aÓca ghaÂavatparid­ÓyamÃna÷ svÃtmà kathaæ bhavati bhÃvavikÃravettà // 155 // pÃïipÃdÃdimÃndeho nÃtmà vyaÇge 'pi jÅvanÃt & tattacchakteranÃÓÃcca na niyamyo niyÃmaka÷ // 156 // dehataddharmatatkarmatadavasthÃdisÃk«iïa÷ & sata eva svata÷siddhaæ tadvailak«aïyam Ãtmana÷ // 157 // ÓalyarÃÓirmÃæsalipto malapÆrïo 'tikaÓmala÷ & kathaæ bhavedayaæ vettà svayametadvilak«aïa÷ // 158 // tvaÇmÃæsamedo 'sthipurÅ«arÃÓÃ- vahaæmatiæ mƬhajana÷ karoti & vilak«aïaæ vetti vicÃraÓÅlo nijasvarÆpaæ paramÃrtha bhÆtam // 159 // deho 'ham ity eva ja¬asya buddhi÷ dehe ca jÅve vidu«astvahaædhÅ÷ & vivekavij¤Ãnavato mahÃtmano brahmÃham ity eva mati÷ sadÃtmani // 160 // atrÃtmabuddhiæ tyaja mƬhabuddhe tvaÇmÃæsamedo 'sthipurÅ«arÃÓau & sarvÃtmani brahmaïi nirvikalpe kuru«va ÓÃnti paramÃæ bhajasva // 161 // dehendriyÃdÃvasati bhramoditÃæ vidvÃnahaæ tÃæ na jahÃti yÃvat & tÃvan na tasyÃsti vimuktivÃrtÃpy astve«a vedÃntanayÃntadarÓÅ // 162 // chÃyÃÓarÅre pratibimbagÃtre yatsvapnadehe h­di kalpitÃÇge & yathÃtmabuddhistava nÃsti kÃcij jÅvaccharÅre ca tathaiva mÃstu // 163 // dehÃtmadhÅr eva n­ïÃmasaddhiyÃæ janmÃdidu÷khaprabhavasya bÅjam & yatastatastvaæ jahi tÃæ prayatnÃt tyakte tu citte na punarbhavÃÓà // 164 // karmendriyai÷ pa¤cabhira¤cito 'yaæ prÃïo bhavetprÃïamayastu koÓa÷ & yenÃtmavÃnannamayo 'nupÆrïa÷ pravartate 'sau sakalakriyÃsu // 165 // naivÃtmÃpi prÃïamayo vÃyuvikÃro gantÃgantà vÃyuvadantarbahire«a÷ & yasmÃt kiæcit kvÃpi na vettÅ«Âamani«Âaæ svaæ vÃnyaæ và kiæcana nityaæ paratantra÷ // 166 // j¤ÃnendriyÃïi ca manaÓca manomaya÷ syÃt koÓo mamÃhamiti vastuvikalpahetu÷ & saæj¤ÃdibhedakalanÃkalito balÅyÃæs tatpÆrvakoÓamabhipÆrya vij­mbhate ya÷ // 167 // pa¤cendriyai÷ pa¤cabhir eva hot­bhi÷ pracÅyamÃno vi«ayÃjyadhÃrayà & jÃjvalyamÃno bahuvÃsanendhanai÷ manomayÃgnirdahati prapa¤cam // 168 // na hyasty avidyà manaso 'tiriktà mano hyavidyà bhavabandhahetu÷ & tasminvina«Âe sakalaæ vina«Âaæ vij­mbhite 'sminsakalaæ vij­mbhate // 169 // svapne 'rthaÓÆnye s­jati svaÓaktyà bhoktrÃdiviÓvaæ mana eva sarvam & tathaiva jÃgraty api no viÓe«a÷ tatsarvametanmanaso vij­mbhaïam // 170 // su«uptikÃle manasi pralÅne naivÃsti kiæcit sakalaprasiddhe÷ & ato mana÷kalpit eva puæsa÷ saæsÃra etasya na vastuto 'sti // 171 // vÃyunÃnÅyate medha÷ punastenaiva nÅyate & manasà kalpyate bandho mok«astenaiva kalpyate // 172 // dehÃdisarvavi«aye parikalpya rÃgaæ badhnÃti tena puru«aæ paÓuvadguïena & vairasyamatra vi«avat suvudhÃya paÓcÃd enaæ vimocayati tanmana eva bandhÃt // 173 // tasmÃnmana÷ kÃraïamasya janto÷ bandhasya mok«asya ca và vidhÃne & bandhasya heturmalinaæ rajoguïai÷ mok«asya Óuddhaæ virajastamaskam // 174 // vivekavairÃgyaguïÃtirekÃc chuddhatvamÃsÃdya mano vimuktyai & bhavatyato buddhimato mumuk«os tÃbhyÃæ d­¬hÃbhyÃæ bhavitavyamagre // 175 // mano nÃma mahÃvyÃghro vi«ayÃraïyabhÆmi«u & caratyatra na gacchantu sÃdhavo ye mumuk«ava÷ // 176 // mana÷ prasÆte vi«ayÃnaÓe«Ãn sthÆlÃtmanà sÆk«matayà ca bhoktu÷ & ÓarÅravarïÃÓramajÃtibhedÃn guïakriyÃhetuphalÃni nityam // 177 // asaÇgacidrÆpamamuæ vimohya dehendriyaprÃïaguïair nibaddhya & ahaæmameti bhramayatyajasraæ mana÷ svak­tye«u phalopabhukti«u // 178 // adhyÃsado«Ãtpuru«asya saæs­ti÷ adhyÃsabandhastvamunaiva kalpita÷ & rajastamodo«avato 'vivekino janmÃdidu÷khasya nidÃnametat // 179 // ata÷ prÃhurmano 'vidyÃæ paï¬itÃstattvadarÓina÷ & yenaiva bhrÃmyate viÓvaæ vÃyunevÃbhramaï¬alam // 180 // tanmana÷Óodhanaæ kÃryaæ prayatnena mumuk«uïà & viÓuddhe sati caitasminmukti÷ karaphalÃyate // 181 // mok«aikasaktyà vi«aye«u rÃgaæ nirmÆlya saænyasya ca sarvakarma & sacchraddhayà ya÷ ÓravaïÃdini«Âho raja÷svabhÃvaæ sa dhunoti buddhe÷ // 182 // manomayo nÃpi bhavetparÃtmà hyÃdyantavattvÃtpariïÃmibhÃvÃt & du÷khÃtmakatvÃdvi«ayatvaheto÷ dra«Âà hi d­ÓyÃtmatayà na d­«Âa÷ // 183 // buddhirbuddhÅndriyai÷ sÃrdhaæ sav­tti÷ kart­lak«aïa÷ & vij¤ÃnamayakoÓa÷ syÃtpuæsa÷ saæsÃrakÃraïam // 184 // anuvrajaccitpratibimbaÓakti÷ vij¤Ãnasaæj¤a÷ prak­tervikÃra÷ & j¤ÃnakriyÃvÃnahamityajasraæ dehendriyÃdi«vabhimanyate bh­Óam // 185 // anÃdikÃlo 'yamahaæsvabhÃvo jÅva÷ samastavyavahÃravo¬hà & karoti karmÃïy api pÆrvavÃsana÷ puïyÃnyapuïyÃni ca tatphalÃni // 186 // bhuÇkte vicitrÃsv api yoni«u vrajan nÃyÃti niryÃtyadha Ærdhvame«a÷ & asyaiva vij¤Ãnamayasya jÃgrat- svapnÃdyavasthÃ÷ sukhadu÷khabhoga÷ // 187 // dehÃdini«ÂhÃÓramadharmakarma- guïÃbhimÃna÷ satataæ mameti & vij¤ÃnakoÓo 'yamatiprakÃÓa÷ prak­«ÂasÃnnidhyavaÓÃtparÃtmana÷ & ato bhavatye«a upÃdhirasya yad ÃtmadhÅ÷ saæsarati bhrameïa // 188 // yo 'yaæ vij¤Ãnamaya÷ prÃïe«u h­di sphuratyayaæ jyoti÷ & kÆÂastha÷ sannÃtmà kartà bhoktà bhavatyupÃdhistha÷ // 189 // svayaæ paricchedamupetya buddhe÷ tÃdÃtmyado«eïa paraæ m­«Ãtmana÷ & sarvÃtmaka÷ sann api vÅk«ate svayaæ svata÷ p­thaktvena m­do ghaÂÃn iva // 190 // upÃdhisaæbandhavaÓÃtparÃtmà hyupÃdhidharmÃnanubhÃti tadguïa÷ & ayovikÃrÃnavikÃrivanhivat sadaikarÆpo 'pi para÷ svabhÃvÃt // 191 // Ói«ya uvÃca bhrameïÃpyanyathà vÃstu jÅvabhÃva÷ parÃtmana÷ & tadupÃdheranÃditvÃnnÃnÃdernÃÓa i«yate // 192 // ato 'sya jÅvabhÃvo 'pi nityà bhavati saæs­ti÷ & na nivarteta tanmok«a÷ kathaæ me ÓrÅguro vada // 193 // ÓrÅgururuvÃca samyakp­«Âaæ tvayà vidvansÃvadhÃnena tacch­ïu & prÃmÃïikÅ na bhavati bhrÃntyà mohitakalpanà // 194 // bhrÃntiæ vinà tvasaÇgasya ni«kriyasya nirÃk­te÷ & na ghaÂetÃrthasaæbandho nabhaso nÅlatÃdivat // 195 // svasya dra«ÂurnirguïasyÃkriyasya pratyagbodhÃnandarÆpasya buddhe÷ & bhrÃntyà prÃpto jÅvabhÃvo na satyo mohÃpÃye nÃsty avastusvabhÃvÃt // 196 // yÃvadbhrÃntistÃvadevÃsya sattà mithyÃj¤Ãnojj­mbhitasya pramÃdÃt & rajjvÃæ sarpo bhrÃntikÃlÅna eva bhrÃnternÃÓe naiva sarpo 'pi tadvat // 197 // anÃditvamavidyÃyÃ÷ kÃryasyÃpi tathe«yate & utpannÃyÃæ tu vidyÃyÃmÃvidyakamanÃdy api // 198 // prabodhe svapnavatsarvaæ sahamÆlaæ vinaÓyati & anÃdyapÅdaæ no nityaæ prÃgabhÃva iva sphuÂam // 199 // anÃder api vidhvaæsa÷ prÃgabhÃvasya vÅk«ita÷ & yadbuddhyupÃdhisaæbandhÃtparikalpitam Ãtmani // 200 // jÅvatvaæ na tato 'nyastu svarÆpeïa vilak«aïa÷ & saæbandhastv Ãtmano buddhyà mithyÃj¤Ãnapura÷sara÷ // 201 // viniv­ttirbhavettasya samyagj¤Ãnena nÃnyathà & brahmÃtmaikatvavij¤Ãnaæ samyagj¤Ãnaæ Órutermatam // 202 // tadÃtmÃnÃtmano÷ samyagvivekenaiva sidhyati & tato viveka÷ kartavya÷ pratyagÃtmasadÃtmano÷ // 203 // jalaæ paÇkavadatyantaæ paÇkÃpÃye jalaæ sphuÂam & yathà bhÃti tathÃtmÃpi do«ÃbhÃve sphuÂaprabha÷ // 204 // asanniv­ttau tu sadÃtmanà sphuÂaæ pratÅtiretasya bhavetpratÅca÷ & tato nirÃsa÷ karaïÅya eva sadÃtmana÷ sÃdhvahamÃdivastuna÷ // 205 // ato nÃyaæ parÃtmà syÃdvij¤ÃnamayaÓabdabhÃk & vikÃritvÃjja¬atvÃcca paricchinnatvahetuta÷ & d­ÓyatvÃdvyabhicÃritvÃnnÃnityo nitya i«yate // 206 // Ãnandapratibimbacumbitatanurv­ttistamoj­mbhità syÃdÃnandamaya÷ priyÃdiguïaka÷ sve«ÂÃrthalÃbhodaya÷ & puïyasyÃnubhave vibhÃti k­tinÃmÃnandarÆpa÷ svayaæ sarvo nandati yatra sÃdhu tanubh­nmÃtra÷ prayatnaæ vinà // 207 // ÃnandamayakoÓasya su«uptau sphÆrtirutkaÂà & svapnajÃgarayorÅ«adi«ÂasaædarÓanÃvinà // 208 // naivÃyamÃnandamaya÷ parÃtmà sopÃdhikatvÃtprak­tervikÃrÃt & kÃryatvaheto÷ suk­takriyÃyà vikÃrasaÇghÃtasamÃhitatvÃt // 209 // pa¤cÃnÃm api koÓÃnÃæ ni«edhe yuktita÷ Órute÷ & tanni«edhÃvadhi sÃk«Å bodharÆpo 'vaÓi«yate // 210 // yo 'yamÃtmà svayaæjyoti÷ pa¤cakoÓavilak«aïa÷ & avasthÃtrayasÃk«Å sannirvikÃro nira¤jana÷ \ sadÃnanda÷ sa vij¤eya÷ svÃtmatvena vipaÓcità // 211 // Ói«ya uvÃca mithyÃtvena ni«iddhe«u koÓe«vete«u pa¤casu & sarvÃbhÃvaæ vinà kiæcin na paÓyÃmyatra he guro \ vij¤eyaæ kimu vastvasti svÃtmanÃtmavipaÓcità // 212 // ÓrÅgururuvÃca satyamuktaæ tvayà vidannipuïo 'si vicÃraïe & ahamÃdivikÃrÃste tadabhÃvo 'yamapyanu // 213 // sarve yenÃnubhÆyante ya÷ svayaæ nÃnubhÆyate & tamÃtmÃnaæ veditÃraæ viddi buddhyà susÆk«mayà // 214 // tatsÃk«ikaæ bhavettattadyadyadyenÃnubhÆyate & kasyÃpyananubhÆtÃrthe sÃk«itvaæ nopayujyate // 215 // asau svasÃk«iko bhÃvo yata÷ svenÃnubhÆyate & ata÷ paraæ svayaæ sÃk«ÃtpratyagÃtmà na cetara÷ // 216 // jÃgratsvapnasu«upti«u sphuÂataraæ yo 'sau samujj­mbhate pratyagrÆpatayà sadÃhamahamityanta÷ sphurannaikadhà & nÃnÃkÃravikÃrabhÃgina imÃn paÓyannahaædhÅmukhÃn nityÃnandacid Ãtmanà sphurati taæ viddhi svametaæ h­di // 217 // ghaÂodake bimbitamarkabimbam Ãlokya mƬho ravim eva manyate & tathà cidÃbhÃsamupÃdhisaæsthaæ bhrÃntyÃham ity eva ja¬o 'bhimanyate // 218 // ghaÂaæ jalaæ tadgatamarkabimbaæ vihÃya sarvaæ vinirÅk«yate 'rka÷ & taÂastha etattritayÃvabhÃsaka÷ svayaæprakÃÓo vidu«Ã yathà tathà // 219 // dehaæ dhiyaæ citpratibimbam evaæ vis­jya buddhau nihitaæ guhÃyÃm & dra«ÂÃramÃtmÃnamakhaï¬abodhaæ sarvaprakÃÓaæ sadasadvilak«aïam // 220 // nityaæ vibhuæ sarvagataæ susÆk«maæ antarbahi÷ÓÆnyamananyam Ãtmana÷ & vij¤Ãya samyaÇnijarÆpametat pumÃn vipÃpmà virajo vim­tyu÷ // 221 // viÓoka Ãnandaghano vipaÓcit svayaæ kutaÓcin na bibheti kaÓcit & nÃnyo 'sti panthà bhavabandhamukte÷ vinà svatattvÃvagamaæ mumuk«o÷ // 222 // brahmÃbhinnatvavij¤Ãnaæ bhavamok«asya kÃraïam & yenÃdvitÅyamÃnandaæ brahma sampadyate budhai÷ // 223 // brahmabhÆtastu saæs­tyai vidvÃnnÃvartate puna÷ & vij¤Ãtavyamata÷ samyagbrahmÃbhinnatvam Ãtmana÷ // 224 // satyaæ j¤Ãnamanantaæ brahma viÓuddhaæ paraæ svata÷siddham & nityÃnandaikarasaæ pratyagabhinnaæ nirantaraæ jayati // 225 // sadidaæ paramÃdvaitaæ svasmÃdanyasya vastuno 'bhÃvÃt & na hyanyadasti kiæcit samyak paramÃrthatattvabodhadaÓÃyÃm // 226 // yadidaæ sakalaæ viÓvaæ nÃnÃrÆpaæ pratÅtamaj¤ÃnÃt & tatsarvaæ brahmaiva pratyastÃÓe«abhÃvanÃdo«am // 227 // m­tkÃryabhÆto 'pi m­do na bhinna÷ kumbho 'sti sarvatra tu m­tsvarÆpÃt & na kumbharÆpaæ p­thagasti kumbha÷ kuto m­«Ã kalpitanÃmamÃtra÷ // 228 // kenÃpi m­dbhinnatayà svarÆpaæ ghaÂasya saædarÓayituæ na Óakyate & ato ghaÂa÷ kalpita eva mohÃn m­d eva satyaæ paramÃrthabhÆtam // 229 // sadbrahmakÃryaæ sakalaæ sadevaæ tanmÃtrametan na tato 'nyadasti & astÅti yo vakti na tasya moho vinirgato nidritavatprajalpa÷ // 230 // brahmaivedaæ viÓvam ity eva vÃïÅ ÓrautÅ brÆte 'tharvani«Âhà vari«Âhà & tasmÃdetadbrahmamÃtraæ hi viÓvaæ nÃdhi«ÂhÃnÃdbhinnatÃropitasya // 231 // satyaæ yadi syÃjjagadetad Ãtmano 'nantattvahÃnirnigamÃpramÃïatà & asatyavÃditvamapÅÓitu÷ syÃn naitattrayaæ sÃdhu hitaæ mahÃtmanÃm // 232 // ÅÓvaro vastutattvaj¤o na cÃhaæ te«vavasthita÷ & na ca matsthÃni bhÆtÃnÅty evam eva vyacÅkÊpat // 233 // yadi satyaæ bhavedviÓvaæ su«uptÃmupalabhyatÃm & yannopalabhyate kiæcid ato 'satsvapnavanm­«Ã // 234 // ata÷ p­thaÇnÃsti jagatparÃtmana÷ p­thakpratÅtistu m­«Ã guïÃdivat & ÃropitasyÃsti kimarthavattÃd dhi«ÂhÃnamÃbhÃti tathà bhrameïa // 235 // bhrÃntasya yady adbhramata÷ pratÅtaæ bhrÃmaiva tattadrajataæ hi Óukti÷ & idaætayà brahma sadaiva rÆpyate tvÃropitaæ brahmaïi nÃmamÃtram // 236 // ata÷ paraæ brahma sadadvitÅyaæ viÓuddhavij¤Ãnaghanaæ nira¤janam & prÃÓÃntamÃdyantavihÅnamakriyaæ nirantarÃnandarasasvarÆpam // 237 // nirastamÃyÃk­tasarvabhedaæ nityaæ sukhaæ ni«kalamaprameyam & arÆpamavyaktamanÃkhyamavyayaæ jyoti÷ svayaæ kiæcid idaæ cakÃsti // 238 // j¤Ãt­j¤eyaj¤ÃnaÓÆnyamanantaæ nirvikalpakam & kevalÃkhaï¬acinmÃtraæ paraæ tattvaæ vidurbudhÃ÷ // 239 // aheyamanupÃdeyaæ manovÃcÃmagocaram & aprameyamanÃdyantaæ brahma pÆrïamahaæ maha÷ // 240 // tattvaæpadÃbhyÃmabhidhÅyamÃnayo÷ brahmÃtmano÷ ÓodhitayoryadÅttham & Órutyà tayostattvamasÅti samyag ekatvam eva pratipÃdyate muhu÷ // 241. aikyaæ tayor lak«itayor na vÃcyayo÷ nigadyate 'nyonyaviruddhadharmiïo÷ & khadyotabhÃnvor iva rÃjabh­tyayo÷ kÆpÃmburÃÓyo÷ paramÃïumervo÷ // 242 // tayor virodho 'yamupÃdhikalpito na vÃstava÷ kaÓcidupÃdhire«a÷ & ÅÓasya mÃyà mahadÃdikÃraïaæ jÅvasya kÃryaæ Ó­ïu pa¤cakoÓam // 243 // etÃvupÃdhÅ parajÅvayostayo÷ samyaÇnirÃse na paro na jÅva÷ & rÃjyaæ narendrasya bhaÂasya kheÂak tayor apohe na bhaÂo na rÃjà // 244 // athÃta ÃdeÓa iti Óruti÷ svayaæ ni«edhati brahmaïi kalpitaæ dvayam & ÓrutipramÃïÃnug­hÅtabodhÃt tayor nirÃsa÷ karaïÅya eva // 245 // nedaæ nedaæ kalpitatvÃn na satyaæ rajjud­«ÂavyÃlavatsvapnavacca & itthaæ d­Óyaæ sÃdhuyuktyà vyapohya j¤eya÷ paÓcÃdekabhÃvastayor ya÷ // 246 // tatastu tau lak«aïayà sulak«yau tayor akhaï¬aikarasatvasiddhaye & nÃlaæ jahatyà na tathÃjahatyà kintÆbhayÃrthÃtmikayaiva bhÃvyam // 247 // sa devadatto 'yamitÅha caikatà viruddhadharmÃæÓamapÃsya kathyate & yathà tathà tattvamasÅtivÃkye viruddhadharmÃnubhayatra hitvà // 248 // saælak«ya cinmÃtratayà sadÃtmano÷ akhaï¬abhÃva÷ paricÅyate budhai÷ & evaæ mahÃvÃkyaÓatena kathyate brahmÃtmanor aikyamakhaï¬abhÃva÷ // 249 // asthÆlamityetadasannirasya siddhaæ svato vyomavadapratarkyam & ato m­«ÃmÃtramidaæ pratÅtaæ jahÅhi yatsvÃtmatayà g­hÅtam \ brahmÃham ity eva viÓuddhabuddhyà viddhi svamÃtmÃnamakhaï¬abodham // 250 // m­tkÃryaæ sakalaæ ghaÂÃdi satataæ m­nmÃtramevÃhitaæ tadvatsajjanitaæ sadÃtmakamidaæ sanmÃtramevÃkhilam & yasmÃnnÃsti sata÷ paraæ kim api tatsatyaæ sa Ãtmà svayaæ tasmÃttattvamasi praÓÃntamamalaæ brahmÃdvayaæ yatparam // 251 // nidrÃkalpitadeÓakÃlavi«ayaj¤ÃtrÃdi sarvaæ yathà mithyà tadvadihÃpi jÃgrati jagatsvÃj¤ÃnakÃryatvata÷ & yasmÃd evamidaæ ÓarÅrakaraïaprÃïÃhamÃdyapyasat tasmÃttattvamasi praÓÃntamamalaæ brahmÃdvayaæ yatparam // 252 // yatra bhrÃntyà kalpita tadviveke tattanmÃtraæ naiva tasmÃdvibhinnam & svapne na«Âaæ svapnaviÓvaæ vicitraæ svasmÃdbhinnaæ kinnu d­«Âaæ prabodhe // 253 // jÃtinÅtikulagotradÆragaæ nÃmarÆpaguïado«avarjitam & deÓakÃlavi«ayÃtivarti yad brahma tattvamasi bhÃvayÃtmani // 254 // yatparaæ sakalavÃgagocaraæ gocaraæ vimalabodhacak«u«a÷ & ÓuddhacidghanamanÃdi vastu yad brahma tattvamasi bhÃvayÃtmani // 255 // «a¬bhirÆrmibhirayogi yogih­d- bhÃvitaæ na karaïair vibhÃvitam & buddhyavedyamanavadyamasti yad brahma tattvamasi bhÃvayÃtmani // 256 // bhrÃntikalpitajagatkalÃÓrayaæ svÃÓrayaæ ca sadasadvilak«aïam & ni«kalaæ nirupamÃnavaddhi yad brahma tattvamasi bhÃvayÃtmani // 257 // janmav­ddhipariïatyapak«aya- vyÃdhinÃÓanavihÅnamavyayam & viÓvas­«ÂyavavighÃtakÃraïaæ brahma tattvamasi bhÃvayÃtmani // 258 // astabhedamanapÃstalak«aïaæ nistaraÇgajalarÃÓiniÓcalam & nityamuktamavibhaktamÆrti yad brahma tattvamasi bhÃvayÃtmani // 259 // ekam eva sadanekakÃraïaæ kÃraïÃntaranirÃsyakÃraïam & kÃryakÃraïavilak«aïaæ svayaæ brahma tattvamasi bhÃvayÃtmani // 260 // nirvikalpakamanalpamak«araæ yatk«arÃk«aravilak«aïaæ param & nityamavyayasukhaæ nira¤janaæ brahma tattvamasi bhÃvayÃtmani // 261 // yadvibhÃti sadanekadhà bhramÃn nÃmarÆpaguïavikriyÃtmanà & hemavatsvayamavikriyaæ sadà brahma tattvamasi bhÃvayÃtmani // 262 // yaccakÃstyanaparaæ parÃtparaæ pratyagekarasam Ãtmalak«aïam & satyacitsukhamanantamavyayaæ brahma tattvamasi bhÃvayÃtmani // 263 // uktamarthamimam Ãtmani svayaæ bhÃvayetprathitayuktibhirdhiyà & saæÓayÃdirahitaæ karÃmbuvat tena tattvanigamo bhavi«yati // 264 // saæbodhamÃtraæ pariÓuddhatattvaæ vij¤Ãya saÇghe n­pavacca sainye & tadÃÓraya÷ svÃtmani sarvadà sthito vilÃpaya brahmaïi viÓvajÃtam // 265 // buddhau guhÃyÃæ sadasadvilak«aïaæ brahmÃsti satyaæ paramadvitÅyam & tad Ãtmanà yo 'tra vasedguhÃyÃæ punarna tasyÃÇgaguhÃpraveÓa÷ // 266 // j¤Ãte vastuny api balavatÅ vÃsanÃnÃdire«Ã kartà bhoktÃpyahamiti d­¬hà yÃsya saæsÃrahetu÷ & pratyagd­«ÂyÃtmani nivasatà sÃpaneyà prayatnÃn muktiæ prÃhustadiha munayo vÃsanÃtÃnavaæ yat // 267 // ahaæ mameti yo bhÃvo dehÃk«ÃdÃvanÃtmani & adhyÃso 'yaæ nirastavyo vidu«Ã svÃtmani«Âhayà // 268 // j¤Ãtvà svaæ pratyagÃtmÃnaæ buddhitadv­ttisÃk«iïam & so 'ham ity eva sadv­ttyÃnÃtmanyÃtmamatiæ jahi // 269 // lokÃnuvartanaæ tyaktvà tyaktvà dehÃnuvartanam & ÓÃstrÃnuvartanaæ tyaktvà svÃdhyÃsÃpanayaæ kuru // 270 // lokavÃsanayà janto÷ ÓÃstravÃsanayÃpi ca & dehavÃsanayà j¤Ãnaæ yathÃvannaiva jÃyate // 271 // saæsÃrakÃrÃg­hamok«amicchor ayomayaæ pÃdanibandhaÓ­Çkhalam & vadanti tajj¤Ã÷ paÂu vÃsanÃtrayaæ yo 'smÃdvimukta÷ samupaiti muktim // 272 // jalÃdisaæsargavaÓÃtprabhÆta- durgandhadhÆtÃgarudivyavÃsanà & saæghar«aïenaiva vibhÃti samyag- vidhÆyamÃne sati bÃhyagandhe // 273 // anta÷ÓritÃnantadÆrantavÃsanÃ- dhÆlÅviliptà param ÃtmavÃsanà & praj¤Ãtisaæghar«aïato viÓuddhà pratÅyate candanagandhavat sphuÂam // 274 // anÃtmavÃsanÃjÃlaistirobhÆtÃtmavÃsanà & nityÃtmani«Âhayà te«Ãæ nÃÓe bhÃti svayaæ sphuÂam // 275 // yathà yathà pratyagavasthitaæ mana÷ tathà tathà mu¤cati bÃhyavÃsanÃm & ni÷Óe«amok«e sati vÃsanÃnÃæ ÃtmÃnubhÆti÷ pratibandhaÓÆnyà // 276 // svÃtmany eva sadà sthitvà mano naÓyati yogina÷ & vÃsanÃnÃæ k«ayaÓcÃta÷ svÃdhyÃsÃpanayaæ kuru // 277 // tamo dvÃbhyÃæ raja÷ sattvÃtsattvaæ Óuddhena naÓyati & tasmÃtsattvamava«Âabhya svÃdhyÃsÃpanayaæ kuru // 278 // prÃrabdhaæ pu«yati vapuriti niÓcitya niÓcala÷ & dhairyamÃlambya yatnena svÃdhyÃsÃpanayaæ kuru // 279 // nÃhaæ jÅva÷ paraæ brahmetyatadvyÃv­ttipÆrvakam & vÃsanÃvegata÷ prÃptasvÃdhyÃsÃpanayaæ kuru // 280 // Órutyà yuktyà svÃnubhÆtyà j¤Ãtvà sÃrvÃtmyam Ãtmana÷ & kvacidÃbhÃsata÷ prÃptasvÃdhyÃsÃpanayaæ kuru // 281 // anÃdÃnavisargÃbhyÃmÅ«annÃsti kriyà mune÷ & tadekani«Âhayà nityaæ svÃdhyÃsÃpanayaæ kuru // 282 // tattvamasyÃdivÃkyotthabrahmÃtmaikatvabodhata÷ & brahmaïy ÃtmatvadÃr¬hyÃya svÃdhyÃsÃpanayaæ kuru // 283 // ahaæbhÃvasya dehe 'sminni÷Óe«avilayÃvadhi & sÃvadhÃnena yuktÃtmà svÃdhyÃsÃpanayaæ kuru // 284 // pratÅtirjÅvajagato÷ svapnavadbhÃti yÃvatà & tÃvannirantaraæ vidvansvÃdhyÃsÃpanayaæ kuru // 285 // nidrÃyà lokavÃrtÃyÃ÷ ÓabdÃder api vism­te÷ & kvacinnÃvasaraæ dattvà cintayÃtmÃnam Ãtmani // 286 // mÃtÃpitror malodbhÆtaæ malamÃæsamayaæ vapu÷ & tyaktvà cÃï¬ÃlavaddÆraæ brahmÅbhÆya k­tÅ bhava // 287 // ghaÂÃkÃÓaæ mahÃkÃÓa ivÃtmÃnaæ parÃtmani & vilÃpyÃkhaï¬abhÃvena tÆ«ïÅ bhava sadà mune // 288 // svaprakÃÓamadhi«ÂhÃnaæ svayaæbhÆya sadÃtmanà & brahmÃï¬am api piï¬Ãï¬aæ tyajyatÃæ malabhÃï¬avat // 289 // cidÃtmani sadÃnande dehÃrƬhÃmahaædhiyam & niveÓya liÇgamuts­jya kevalo bhava sarvadà // 290 // yatrai«a jagadÃbhÃso darpaïÃnta÷ puraæ yathà & tadbrahmÃhamiti j¤Ãtvà k­tak­tyo bhavi«yasi // 291 // yatsatyabhÆtaæ nijarÆpamÃdyaæ cidadvayÃnandamarÆpamakriyam & tadetya mithyÃvapuruts­jeta ÓailÆ«avadve«amupÃttamÃtmana÷ // 292 // sarvÃtmanà d­Óyamidaæ m­«aiva naivÃhamartha÷ k«aïikatvadarÓanÃt & jÃnÃmyahaæ sarvamiti pratÅti÷ kuto 'ham Ãde÷ k«aïikasya sidhyet // 293 // ahaæpadÃrthastvahamÃdisÃk«Å nityaæ su«uptÃv api bhÃvadarÓanÃt & brÆte hyajo nitya iti Óruti÷ svayaæ tatpratyagÃtmà sadasadvilak«aïa÷ // 294 // vikÃriïÃæ sarvavikÃravettà nityÃvikÃro bhavituæ samarhati & manorathasvapnasu«upti«u sphuÂaæ puna÷ punard­«Âamasattvametayo÷ // 295 // ato 'bhimÃnaæ tyaja mÃæsapiï¬e piï¬ÃbhimÃniny api buddhikalpite & kÃlatrayÃbÃdhyamakhaï¬abodhaæ j¤Ãtvà svamÃtmÃnamupaihi ÓÃntim // 296 // tyajÃbhimÃnaæ kulagotranÃma- rÆpÃÓrame«vÃrdraÓavÃÓrite«u & liÇgasya dharmÃn api kart­tÃdiæs tyaktà bhavÃkhaï¬asukhasvarÆpa÷ // 297 // santyanye pratibandhÃ÷ puæsa÷ saæsÃrahetavo d­«ÂÃ÷ & te«Ãm evaæ mÆlaæ prathamavikÃro bhavatyahaækÃra÷ // 298 // yÃvatsyÃtsvasya saæbandho 'haækÃreïa durÃtmanà & tÃvan na leÓamÃtrÃpi muktivÃrtà vilak«aïà // 299 // ahaækÃragrahÃnmukta÷ svarÆpamupapadyate & candravadvimala÷ pÆrïa÷ sadÃnanda÷ svayaæprabha÷ // 300 // yo và pure so 'ham iti pratÅto buddhyà prakÊptastamasÃtimƬhayà & tasyaiva ni÷Óe«atayà vinÃÓe brahmÃtmabhÃva÷ pratibandhaÓÆnya÷ // 301 // brahmÃnandanidhirmahÃbalavatÃhaækÃraghorÃhinà saæve«Ây Ãtmani rak«yate guïamayaiÓcaï¬estribhirmastakai÷ & vij¤ÃnÃkhyamahÃsinà Órutimatà vicchidya ÓÅr«atrayaæ nirmÆlyÃhimimaæ nidhiæ sukhakaraæ dhÅro 'nubhoktuæk«ama÷ // 302 // yÃvadvà yat kiæcid vi«ado«asphÆrtirasti ceddehe & katham ÃrogyÃya bhavettadvadahantÃpi yogino muktyai // 303 // ahamo 'tyantaniv­ttyà tatk­tanÃnÃvikalpasaæh­tyà & pratyaktattvavivekÃdidamahamasmÅti vindate tattvam // 304 // ahaækÃre kartaryahamiti matiæ mu¤ca sahasà vikÃrÃtmany Ãtmapratiphalaju«i svasthitimu«i & yadadhyÃsÃtprÃptà janim­tijarÃdu÷khabahulà pratÅcaÓcinmÆrtestava sukhatano÷ saæs­tiriyam // 305 // sadaikarÆpasya cidÃtmano vibhor ÃnandamÆrteranavadyakÅrte÷ & naivÃnyathà kvÃpyavikÃriïaste vinÃhamadhyÃsamamu«ya saæs­ti÷ // 306 // tasmÃdahaækÃramimaæ svaÓatruæ bhokturgale kaïÂakavatpratÅtam & vicchidya vij¤ÃnamahÃsinà sphuÂaæ bhuÇk«vÃtmasÃmrÃjyasukhaæ yathe«Âam // 307 // tato 'ham Ãdervinivartya v­ttiæ saætyaktarÃga÷ paramÃrthalÃbhÃt & tÆ«ïÅæ samÃssvÃtmasukhÃnubhÆtyà pÆrïÃtmanà brahmaïi nirvikalpa÷ // 308 // samÆlak­tto 'pi mahÃnahaæ puna÷ vyullekhita÷ syÃdyadi cetasà k«aïam & saæjÅvya vik«epaÓataæ karoti nabhasvatà prÃv­«i vÃrido yathà // 309 // nig­hya Óatrorahamo 'vakÃÓa÷ kvacin na deyo vi«ayÃnucintayà & sa eva saæjÅvanaheturasya prak«ÅïajambÅrataror ivÃmbu // 310 // dehÃtmanà saæsthita eva kÃmÅ vilak«aïa÷ kÃmayità kathaæ syÃt & ato 'rthasandhÃnaparatvam eva bhedaprasaktyà bhavabandhahetu÷ // 311 // kÃryapravardhanÃdbÅjaprav­ddhi÷ parid­Óyate & kÃryanÃÓÃdbÅjanÃÓastasmÃtkÃryaæ nirodhayet // 312 // vÃsanÃv­ddhita÷ kÃryaæ kÃryav­ddhyà ca vÃsanà & vardhate sarvathà puæsa÷ saæsÃro na nivartate // 313 // saæsÃrabandhavicchittyai tad dvayaæ pradahedyati÷ & vÃsanÃv­ddhiretÃbhyÃæ cintayà kriyayà bahi÷ // 314 // tÃbhyÃæ pravardhamÃnà sà sÆte saæs­tim Ãtmana÷ & trayÃïÃæ ca k«ayopÃya÷ sarvÃvasthÃsu sarvadà // 315 // sarvatra sarvata÷ sarvabrahmamÃtrÃvalokanai÷ & sadbhÃvavÃsanÃdÃr¬hyÃttattrayaæ layamaÓnute // 316 // kriyÃnÃÓe bhaveccintÃnÃÓo 'smÃdvÃsanÃk«aya÷ & vÃsanÃprak«ayo mok«a÷ sà jÅvanmuktiri«yate // 317 // sadvÃsanÃsphÆrtivij­mbhaïe sati hyasau vilÅnÃpyahamÃdivÃsanà & atiprak­«ÂÃpyaruïaprabhÃyÃæ vilÅyate sÃdhu yathà tamisrà // 318 // tamastama÷kÃryamanarthajÃlaæ na d­Óyate satyudite dineÓe & tathÃdvayÃnandarasÃnubhÆtau na vÃsti bandho na ca du÷khagandha÷ // 319 // d­Óyaæ pratÅtaæ pravilÃpayansan sanmÃtramÃnandaghanaæ vibhÃvayan & samÃhita÷ sanbahirantaraæ và kÃlaæ nayethÃ÷ sati karmabandhe // 320 // pramÃdo brahmani«ÂhÃyÃæ na kartavya÷ kadÃcana & pramÃdo m­tyurityÃha bhagavÃnbrahmaïa÷ suta÷ // 321 // na pramÃdÃdanartho 'nyo j¤Ãnina÷ svasvarÆpata÷ & tato mohastato 'haædhÅstato bandhastato vyathà // 322 // vi«ayÃbhimukhaæ d­«Âvà vidvÃæsam api vism­ti÷ & vik«epayati dhÅdo«air yo«Ã jÃram iva priyam // 323 // yathÃpak­«Âaæ ÓaivÃlaæ k«aïamÃtraæ na ti«Âhati & Ãv­ïoti tathà mÃyà prÃj¤aæ vÃpi parÃÇmukham // 324 // lak«yacyutaæ cedyadi cittamÅ«ad bahirmukhaæ sannipatettatastata÷ & pramÃdata÷ pracyutakelikanduka÷ sopÃnapaÇktau patito yathà tathà // 325 // vi«aye«vÃviÓacceta÷ saækalpayati tadguïÃn & samyaksaækalpanÃtkÃma÷ kÃmÃtpuæsa÷ pravartanam // 326 // ata÷ pramÃdÃn na paro 'sti m­tyu÷ vivekino brahmavida÷ samÃdhau & samÃhita÷ siddhimupaiti samyak samÃhitÃtmà bhava sÃvadhÃna÷ // 327 // tata÷ svarÆpavibhraæÓo vibhra«Âastu patatyadha÷ & patitasya vinà nÃÓaæ punarnÃroha Åk«yate // 328 // saækalpaæ varjayettasmÃtsarvÃnarthasya kÃraïam & jÅvato yasya kaivalyaæ videhe sa ca kevala÷ \ yat kiæcit paÓyato bhedaæ bhayaæ brÆte yaju÷Óruti÷ // 329 // yadà kadà vÃpi vipaÓcide«a brahmaïy anante 'py aïumÃtrabhedam & paÓyatyathÃmu«ya bhayaæ tadaiva yadvÅk«itaæ bhinnatayà pramÃdÃt // 330 // Órutism­tinyÃyaÓatair ni«iddhe d­Óye 'tra ya÷ svÃtmamatiæ karoti & upaiti du÷khopari du÷khajÃtaæ ni«iddhakartà sa malimluco yathà // 331 // satyÃbhisaædhÃnarato vimukto mahattvamÃtmÅyamupaiti nityam & mithyÃbhisandhÃnaratastu naÓyed d­«Âaæ tadetadyadacauracaurayo÷ // 332 // yatirasadanusandhiæ bandhahetuæ vihÃya svayamayamahamasmÅty Ãtmad­«Âyaiva ti«Âhet & sukhayati nanu ni«Âhà brahmaïi svÃnubhÆtyà harati paramavidyÃkÃryadu÷khaæ pratÅtam // 333 // bÃhyÃnusandhi÷ parivardhayetphalaæ durvÃsanÃm eva tatastato 'dhikÃm & j¤Ãtvà vivekai÷ parih­tya bÃhyaæ svÃtmÃnusandhiæ vidadhÅta nityam // 334 // bÃhye niruddhe manasa÷ prasannatà mana÷prasÃde paramÃtmadarÓanam & tasminsud­«Âe bhavabandhanÃÓo bahirnirodha÷ padavÅ vimukte÷ // 335 // ka÷ paï¬ita÷ sansadasadvivekÅ ÓrutipramÃïa÷ paramÃrthadarÓÅ & jÃnanhi kuryÃdasato 'valambaæ svapÃtaheto÷ ÓiÓuvanmumuk«u÷ // 336 // dehÃdisaæsaktimato na mukti÷ muktasya dehÃdyabhimatyabhÃva÷ & suptasya no jÃgaraïaæ na jÃgrata÷ svapnastayor bhinnaguïÃÓrayatvÃt // 337 // antarbahi÷ svaæ sthirajaÇgame«u j¤ÃtvÃtmanÃdhÃratayà vilokya & tyaktÃkhilopÃdhirakhaï¬arÆpa÷ pÆrïÃtmanà ya÷ sthita e«a mukta÷ // 338 // sarvÃtmanà bandhavimuktihetu÷ sarvÃtmabhÃvÃn na paro 'sti kaÓcit & d­ÓyÃgrahe satyupapadyate 'sau sarvÃtmabhÃvo 'sya sadÃtmani«Âhayà // 339 // d­ÓyasyÃgrahaïaæ kathaæ nu ghaÂate dehÃtmanà ti«Âhato bÃhyÃrthÃnubhavaprasaktamanasastattatkriyÃæ kurvata÷ & saænyastÃkhila-dharma-karma-vi«ayair nityÃtmani«ÂhÃparai÷ tattvaj¤ai÷ karaïÅyam Ãtmani sadÃnandecchubhiryatnata÷ // 340 // sarvÃtmasiddhaye bhik«o÷ k­taÓravaïakarmaïa÷ & samÃdhiæ vidadhÃtye«Ã ÓÃnto dÃnta iti Óruti÷ // 341 // ÃrƬhaÓakterahamo vinÃÓa÷ kartun na Óakya sahasÃpi paï¬itai÷ & ye nirvikalpÃkhyasamÃdhiniÓcalÃ÷ tÃnantarÃnantabhavà hi vÃsanÃ÷ // 342 // ahaæbuddhyaiva mohinyà yojayitvÃv­terbalÃt & vik«epaÓakti÷ puru«aæ vik«epayati tadguïai÷ // 343 // vik«epaÓaktivijayo vi«amo vidhÃtuæ ni÷Óe«amÃvaraïaÓaktiniv­ttyabhÃve & d­gd­Óyayo÷ sphuÂapayojalavadvibhÃge naÓyettadÃvaraïam Ãtmani ca svabhÃvÃt \ ni÷saæÓayena bhavati pratibandhaÓÆnyo vik«epaïaæ nahiæ tadà yadi cenm­«Ãrthe // 344 // samyagviveka÷ sphuÂabodhajanyo vibhajya d­gd­ÓyapadÃrthatattvam & chinatti mÃyÃk­tamohabandhaæ yasmÃdvimuktastu punarna saæs­ti÷ // 345 // parÃvaraikatvavivekavanhi÷ dahatyavidyÃgahanaæ hyaÓe«am & kiæ syÃtpuna÷ saæsaraïasya bÅjaæ advaitabhÃvaæ samupeyu«o 'sya // 346 // Ãvaraïasya niv­ttirbhavati hi samyakpadÃrthadarÓanata÷ & mithyÃj¤ÃnavinÃÓastadvik«epajanitadu÷khaniv­tti÷ // 347 // etattritayaæ d­«Âaæ samyagrajjusvarÆpavij¤ÃnÃt & tasmÃdvastusatattvaæ j¤Ãtavyaæ bandhamuktaye vidu«Ã // 348 // ayo 'gniyogÃd iva satsamanvayÃn mÃtrÃdirÆpeïa vij­mbhate dhÅ÷ & tatkÃryametaddvitayaæ yato m­«Ã d­«Âaæ bhramasvapnamanorathe«u // 349 // tato vikÃrÃ÷ prak­terahaæmukhà dehÃvasÃnà vi«ayÃÓca sarve & k«aïe 'nyathÃbhÃvitayà hyamÅ«Ãm asattvamÃtmà tu kadÃpi nÃnyathà // 350 // nityÃdvayÃkhaï¬acidekarÆpo buddhyÃdisÃk«Å sadasadvilak«aïa÷ & ahaæpadapratyayalak«itÃrtha÷ pratyak sadÃnandaghana÷ parÃtmà // 351 // itthaæ vipaÓcitsadasadvibhajya niÓcitya tattvaæ nijabodhad­«Âyà & j¤Ãtvà svamÃtmÃnamakhaï¬abodhaæ tebhyo vimukta÷ svayam eva ÓÃmyati // 352 // aj¤Ãnah­dayagrantherni÷Óe«avilayastadà & samÃdhinÃvikalpena yadÃdvaitÃtmadarÓanam // 353 // tvamahamidamitÅyaæ kalpanà buddhido«Ãt prabhavati paramÃtmanyadvaye nirviÓe«e & pravilasati samÃdhÃvasya sarvo vikalpo vilayanamupagacchedvastutattvÃvadh­tyà // 354 // ÓÃnto dÃnta÷ paramuparata÷ k«Ãntiyukta÷ samÃdhiæ kurvannityaæ kalayati yati÷ svasya sarvÃtmabhÃvam & tenÃvidyÃtimirajanitÃnsÃdhu dagdhvà vikalpÃn brahmÃk­tyà nivasati sukhaæ ni«kriyo nirvikalpa÷ // 355 // samÃhità ye pravilÃpya bÃhyaæ ÓrotrÃdi ceta÷ svamahaæ cidÃtmani & ta eva muktà bhavapÃÓabandhai÷ nÃnye tu pÃrok«yakathÃbhidhÃyina÷ // 356 // upÃdhibhedÃtsvayam eva bhidyate copÃdhyapohe svayam eva kevala÷ & tasmÃdupÃdhervilayÃya vidvÃn vasetsadÃkalpasamÃdhini«Âhayà // 357 // sati sakto naro yÃti sadbhÃvaæ hyekani«Âhayà & kÅÂako bhramaraæ dhyÃyan bhramaratvÃya kalpate // 358 // kriyÃntarÃsaktimapÃsya kÅÂako dhyÃyannalitvaæ hyalibhÃvam­cchati & tathaiva yogÅ paramÃtmatattvaæ dhyÃtvà samÃyÃti tadekani«Âhayà // 359 // atÅva sÆk«maæ paramÃtmatattvaæ na sthÆlad­«Âyà pratipattumarhati & samÃdhinÃtyantasusÆk«mav­tyà j¤ÃtavyamÃryair atiÓuddhabuddhibhi÷ // 360 // yathà suvarïaæ puÂapÃkaÓodhitaæ tyaktvà malaæ svÃtmaguïaæ sam­cchati & tathà mana÷ sattvarajastamomalaæ dhyÃnena santyajya sameti tattvam // 361 // nirantarÃbhyÃsavaÓÃttaditthaæ pakvaæ mano brahmaïi lÅyate yadà & tadà samÃdhi÷ savikalpavarjita÷ svato 'dvayÃnandarasÃnubhÃvaka÷ // 362 // samÃdhinÃnena samastavÃsanÃ- granthervinÃÓo 'khilakarmanÃÓa÷ & antarbahi÷ sarvata eva sarvadà svarÆpavisphÆrtirayatnata÷ syÃt // 363 // Órute÷ Óataguïaæ vidyÃnmananaæ mananÃd api & nidiædhyÃsaæ lak«aguïamanantaæ nirvikalpakam // 364 // nirvikalpakasamÃdhinà sphuÂaæ brahmatattvamavagamyate dhruvam & nÃnyathà calatayà manogate÷ pratyayÃntaravimiÓritaæ bhavet // 365 // ata÷ samÃdhatsva yatendriya÷ san nirantaraæ ÓÃntamanÃ÷ pratÅci & vidhvaæsaya dhvÃntamanÃdyavidyayà k­taæ sadekatvavilokanena // 366 // yogasya prathamadvÃraæ vÃÇnirodho 'parigraha÷ & nirÃÓà ca nirÅhà ca nityamekÃntaÓÅlatà // 367 // ekÃntasthitirindriyoparamaïe henurdamaÓcetasa÷ saærodhe karaïaæ Óamena vilayaæ yÃyÃdahaævÃsanà & tenÃnandarasÃnubhÆtiracalà brÃhmÅ sadà yogina÷ tasmÃccittanirodha eva satataæ kÃrya÷ prayatno mune÷ // 368 // vÃcaæ niyacchÃtmani taæ niyaccha buddhau dhiyaæ yaccha ca buddhisÃk«iïi & taæ cÃpi pÆrïÃtmani nirvikalpe vilÃpya ÓÃntiæ paramÃæ bhajasva // 369 // dehaprÃïendriyamanobuddhyÃdibhirupÃdhibhi÷ & yair yair v­tte÷samÃyogastatadbhÃvo 'sya yogina÷ // 370 // tanniv­ttyà mune÷ samyak sarvoparamaïaæ sukham & saæd­Óyate sadÃnandarasÃnubhavaviplava÷ // 371 // antastyÃgo bahistyÃgo viraktasyaiva yujyate & tyajatyantarbahi÷saÇgaæ viraktastu mumuk«ayà // 372 // bahistu vi«ayai÷ saÇgaæ tathÃntarahamÃdibhi÷ & virakta eva Óaknoti tyaktuæ brahmaïi ni«Âhita÷ // 373 // vairÃgyabodhau puru«asya pak«ivat pak«au vijÃnÅhi vicak«aïa tvam & vimuktisaudhÃgralatÃdhirohaïaæ tÃbhyÃæ vinà nÃnyatareïa sidhyati // 374 // atyantavairÃgyavata÷ samÃdhi÷ samÃhitasyaiva d­¬haprabodha÷ & prabuddhatattvasya hi bandhamukti÷ muktÃtmano nityasukhÃnubhÆti÷ // 375 // vairÃgyÃn na paraæ sukhasya janakaæ paÓyÃmi vaÓyÃtmana÷ taccecchuddhatarÃtmabodhasahitaæ svÃrÃjyasÃmrÃjyadhuk & etaddvÃramajasramuktiyuvateryasmÃttvamasmÃtparaæ sarvatrÃsp­hayà sadÃtmani sadà praj¤Ãæ kuru Óreyase // 376 // ÃÓÃæ chinddhi vi«opame«u vi«aye«ve«aiva m­tyo÷ k­tis tyaktvà jÃtikulÃÓrame«vabhimatiæ mu¤cÃtidÆrÃtkriyÃ÷ & dehÃdÃvasati tyajÃtmadhi«aïÃæ praj¤Ãæ kuru«vÃtmani tvaæ dra«ÂÃsyamano 'si nirdvayaparaæ brahmÃsi yadvastuta÷ // 377 // lak«ye brahmaïi mÃnasaæ d­¬hataraæ saæsthÃpya bÃhyendriyaæ svasthÃne viniveÓya niÓcalatanuÓcopek«ya dehasthitim & brahmÃtmaikyamupetya tanmayatayà cÃkhaï¬av­ttyÃniÓaæ brahmÃnandarasaæ pibÃtmani mudà ÓÆnyai÷ kimanyair bh­Óam // 378 // anÃtmacintanaæ tyaktvà kaÓmalaæ du÷khakÃraïam & cintayÃtmÃnamÃnandarÆpaæ yanmuktikÃraïam // 379 // e«a svayaæjyotiraÓe«asÃk«Å vij¤ÃnakoÓo vilasatyajasram & lak«yaæ vidhÃyainamasadvilak«aïam akhaï¬av­ttyÃtmatayÃnubhÃvaya // 380 // etamacchÅnnayà v­ttyà pratyayÃntaraÓÆnyayà & ullekhayanvijÃnÅyÃtsvasvarÆpatayà sphuÂam // 381 // atrÃtmatvaæ d­¬hÅkurvannahamÃdi«u saætyajan & udÃsÅnatayà te«u ti«ÂhetsphuÂaghaÂÃdivat // 382 // viÓuddhamanta÷karaïaæ svarÆpe niveÓya sÃk«iïy avabodhamÃtre & Óanai÷ Óanair niÓcalatÃmupÃnayan pÆrïaæ svamevÃnuvilokayettata÷ // 383 // dehendriyaprÃïamano 'ham Ãdibhi÷ svÃj¤ÃnakÊptair akhilair upÃdhibhi÷ & vimuktamÃtmÃnamakhaï¬arÆpaæ pÆrïaæ mahÃkÃÓamivÃvalokayet // 384 // ghaÂakalaÓakusÆlasÆcimukhyai÷ gaganamupÃdhiÓatair vimuktamekam & bhavati na vividhaæ tathaiva Óuddhaæ paramahamÃdivimuktamekam eva // 385 // brahmÃdistambaparyantà m­«ÃmÃtrà upÃdhaya÷ & tata÷ pÆrïaæ svamÃtmÃnaæ paÓyedekÃtmanà sthitam // 386 // yatra bhrÃntyà kalpitaæ tadviveke tattanmÃtraæ naiva tasmÃdvibhinnam & bhrÃnternÃÓe bhÃti d­«ÂÃhitattvaæ rajjustadvadviÓvam ÃtmasvarÆpam // 387 // svayaæ brahmà svayaæ vi«ïu÷ svayamindra÷ svayaæ Óiva÷ & svayaæ viÓvamidaæ sarvaæ svasmÃdanyan na kiæcana // 388 // anta÷ svayaæ cÃpi bahi÷ svayaæ ca svayaæ purastÃt svayam eva paÓcÃt & svayaæ hyÃvÃcyÃæ svayamapyudÅcyÃæ tathopari«ÂÃtsvayamapyadhastÃt // 389 // taraÇgaphenabhramabudbudÃdi sarvaæ svarÆpeïa jalaæ yathà tathà & cid eva dehÃdyahamantametat sarvaæ cid evaikarasaæ viÓuddham // 390 // sadevedaæ sarvaæ jagadavagataæ vÃÇmanasayo÷ sato 'nyannÃsty eva prak­tiparasÅmni sthitavata÷ & p­thak kiæ m­tsnÃyÃ÷ kalaÓaghaÂakumbhÃdyavagataæ vadatye«a bhrÃntastvamahamiti mÃyÃmadirayà // 391 // kriyÃsamabhihÃreïa yatra nÃnyaditi Óruti÷ & bravÅti dvaitarÃhityaæ mithyÃdhyÃsaniv­ttaye // 392 // ÃkÃÓavannirmalanirvikalpaæ ni÷sÅmani÷spandananirvikÃram & antarbahi÷ÓÆnyamananyamadvayaæ svayaæ paraæ brahma kimasti bodhyam // 393 // vaktavyaæ kimu vidyate 'tra bahudhà brahmaiva jÅva÷ svayaæ brahmaitajjagadÃtataæ nu sakalaæ brahmÃdvitÅyaæ Óruti÷ & brahmaivÃhamiti prabuddhamataya÷ saætyaktabÃhyÃ÷ sphuÂaæ brahmÅbhÆya vasanti santatacidÃnandÃtmanaitaddhruvam // 394 // jahi malamayakoÓe 'haædhiyotthÃpitÃÓÃæ prasabhamanilakalpe liÇgadehe 'pi paÓcÃt & nigamagaditakÅrtiæ nityamÃnandamÆrtiæ svayamiti paricÅya brahmarÆpeïa ti«Âha // 395 // ÓavÃkÃraæ yÃvadbhajati manujastÃvadaÓuci÷ parebhya÷ syÃtkleÓo jananamaraïavyÃdhinilaya÷ & yadÃtmÃnaæ Óuddhaæ kalayati ÓivÃkÃramacalam tadà tebhyo mukto bhavati hi tadÃha Órutir api // 396 // svÃtmanyÃropitÃÓe«ÃbhÃsarvastunirÃsata÷ & svayam eva paraæ brahma pÆrïamadvayamakriyam // 397 // samÃhitÃyÃæ sati cittav­ttau parÃtmani brahmaïi nirvikalpe & na d­Óyate kaÓcidayaæ vikalpa÷ prajalpamÃtra÷ pariÓi«yate yata÷ // 398 // asatkalpo vikalpo 'yaæ viÓvamityekavastuni & nirvikÃre nirÃkÃre nirviÓe«e bhidà kuta÷ // 399 // dra«ÂudarÓanad­ÓyÃdibhÃvaÓÆnyaikavastuni & nirvikÃre nirÃkÃre nirviÓe«e bhidà kuta÷ // 400 // kalpÃrïava ivÃtyantaparipÆrïaikavastuni & nirvikÃre nirÃkÃre nirviÓe«e bhidà kuta÷ // 401 // tejasÅva tamo yatra pralÅnaæ bhrÃntikÃraïam & advitÅye pare tattve nirviÓe«e bhidà kuta÷ // 402 // ekÃtmake pare tattve bhedavÃrtà kathaæ vaset & su«uptau sukhamÃtrÃyÃæ bheda÷ kenÃvalokita÷ // 403 // na hyasti viÓvaæ paratattvabodhÃt sadÃtmani brahmaïi nirvikalpe & kÃlatraye nÃpyahirÅk«ito guïe na hyambubindurm­gat­«ïikÃyÃm // 404 // mÃyÃmÃtramidaæ dvaitamadvaitaæ paramÃrthata÷ & iti brÆte Óruti÷ sÃk«Ãtsu«uptÃvanubhÆyate // 405 // ananyatvamadhi«ÂhÃnÃdÃropyasya nirÅk«itam & paï¬itai rajjusarpÃdau vikalpo bhrÃntijÅvana÷ // 406 // cittamÆlo vikalpo 'yaæ cittÃbhÃve na kaÓcana & ataÓcittaæ samÃdhehi pratyagrÆpe parÃtmani // 407 // kim api satatabodhaæ kevalÃnandarÆpaæ nirupamamativelaæ nityamuktaæ nirÅham & niravadhigaganÃbhaæ ni«kalaæ nirvikalpaæ h­di kalayati vidvÃn brahma pÆrïaæ samÃdhau // 408 // prak­tivik­tiÓÆnyaæ bhÃvanÃtÅtabhÃvaæ samarasamasamÃnaæ mÃnasaæ bandhadÆram & nigamavacanasiddhaæ nityamasmatprasiddhaæ h­di kalayati vidvÃn brahma pÆrïaæ samÃdhau // 409 // ajaramamaramastÃbhÃvavastusvarÆpaæ stimitasalilarÃÓiprakhyamÃkhyÃvihÅnam & ÓamitaguïavikÃraæ ÓÃÓvataæ ÓÃntamekaæ h­di kalayati vidvÃn brahma pÆrïaæ samÃdhau // 410 // samÃhitÃnta÷karaïa÷ svarÆpe vilokayÃtmÃnamakhaï¬avaibhavam & vicchinddhi bandhaæ bhavagandhagandhitaæ yatnena puæstvaæ saphalÅkuru«va // 411. sarvopÃdhivinirmuktaæ saccidÃnandamadvayam| bhÃvayÃtmÃnam Ãtmasthaæ na bhÆya÷ kalpase 'dhvane // 412 // chÃyeva puæsa÷ parid­ÓyamÃn mÃbhÃsarÆpeïa phalÃnubhÆtyà & ÓarÅramÃrÃcchavavannirastaæ punarna saædhatta idaæ mahÃtmà // 413 // satatavimalabodhÃnandarÆpaæ sametya tyaja ja¬amalarÆpopÃdhimetaæ sudÆre & atha punar api nai«a smaryatÃæ vÃntavastu smaraïavi«ayabhÆtaæ palpate kutsanÃya // 414 // samÆlametatparidÃhya vanhau sadÃtmani brahmaïi nirvikalpe & tata÷ svayaæ nityaviÓuddhabodhà nandÃtmanà ti«Âhati vidvari«Âha÷ // 415 // prÃrabdhasÆtragrathitaæ ÓarÅraæ prayÃtu và ti«Âhatu gor iva srak & na tatpuna÷ paÓyati tattvavettÃ- (Ã)nandÃtmani brahmaïi lÅnav­tti÷ // 416 // akhaï¬ÃnandamÃtmÃnaæ vij¤Ãya svasvarÆpata÷ & kimicchan kasya và hetor dehaæ pu«ïÃti tattvavit // 417 // saæsiddhasya phalaæ tvetajjÅvanmuktasya yogina÷ & bahiranta÷ sadÃnandarasÃsvÃdanam Ãtmani // 418 // vairÃgyasya phalaæ bodho bodhasyoparati÷ phalam & svÃnandÃnubhavÃcchÃntire«aivoparate÷ phalam // 419 // yady uttarottarÃbhÃva÷ pÆrvapÆrvantu ni«phalam & niv­tti÷ paramà t­ptirÃnando 'nupama÷ svata÷ // 420 // d­«Âadu÷khe«vanudvego vidyÃyÃ÷ prastutaæ phalam & yatk­taæ bhrÃntivelÃyÃæ nÃnà karma jugupsitam \ paÓcÃnnaro vivekena tat kathaæ kartum arhati // 421 // vidyÃphalaæ syÃdasato niv­tti÷ prav­ttiraj¤Ãnaphalaæ tadÅk«itam & tajj¤Ãj¤ayor yanm­gat­«ïikÃdau nocedvidÃæ d­«Âaphalaæ kimasmÃt // 422 // aj¤Ãnah­dayagranthervinÃÓo yady aÓe«ata÷ & anicchorvi«aya÷ kiæ nu prav­tte÷ kÃraïaæ svata÷ // 423 // vÃsanÃnudayo bhogye vairÃgasya tadÃvadhi÷ & ahaæbhÃvodayÃbhÃvo bodhasya paramÃvadhi÷ \ lÅnav­ttair anutpattirmaryÃdoparatestu sà // 424 // brahmÃkÃratayà sadà sthitatayà nirmuktabÃhyÃrthadhÅr anyÃveditabhogyabhogakalano nidrÃluvadbÃlavat & svapnÃlokitalokavajjagadidaæ paÓyan kvacil labdhadhÅr Ãste kaÓcidanantapuïyaphalabhugdhanya÷ sa mÃnyo bhuvi // 425 // sthitapraj¤o yatirayaæ ya÷ sadÃnandamaÓnute & brahmaïy eva vilÅnÃtmà nirvikÃro vini«kriya÷ // 426 // brahmÃtmano÷ Óodhitayor ekabhÃvÃvagÃhinÅ & nirvikalpà ca cinmÃtrà v­tti÷ praj¤eti kathyate \ susthitÃsau bhavedyasya sthitapraj¤a÷ sa ucyate // 427 // yasya sthità bhavetpraj¤Ã yasyÃnando nirantara÷ & prapa¤co vism­taprÃya÷ sa jÅvanmukta i«yate // 428 // lÅnadhÅr api jÃgarti jÃgraddharmavivarjita÷ & bodho nirvÃsano yasya sa jÅvanmukta i«yate // 429 // ÓÃntasaæsÃrakalana÷ kalÃvÃn api ni«kala÷ & yasya cittaæ viniÓcintaæ sa jÅvanmukta i«yate // 430 // vartamÃne 'pi dehe 'smi¤chÃyÃvadanuvartini & ahantÃmamatÃbhÃvo jÅvanmuktasya lak«aïam // 431 // atÅtÃnanusandhÃnaæ bhavi«yadavicÃraïam & audÃsÅnyam api prÃptaæ jÅvanmuktasya lak«aïam // 432 // guïado«aviÓi«Âe 'sminsvabhÃvena vilak«aïe & sarvatra samadarÓitvaæ jÅvanmuktasya lak«aïam // 433 // i«ÂÃni«ÂÃrthasamprÃptau samadarÓitayÃtmani & ubhayatrÃvikÃritvaæ jÅvanmuktasya lak«aïam // 434 // brahmÃnandarasÃsvÃdÃsaktacittatayà yate÷ & antarbahiravij¤Ãnaæ jÅvanmuktasya lak«aïam // 435 // dehendriyÃdau kartavye mamÃhaæbhÃvavarjita÷ & audÃsÅnyena yas ti«Âhetsa jÅvanmuktalak«aïa÷ // 436 // vij¤Ãta Ãtmano yasya brahmabhÃva÷ ÓruterbalÃt & bhavabandhavinirmukta÷ sa jÅvanmuktalak«aïa÷ // 437 // dehendriye«vahaæbhÃva idaæbhÃvastadanyake & yasya no bhavata÷ kvÃpi sa jÅvanmukta i«yate // 438 // na pratyagbrahmaïor bhedaæ kadÃpi brahmasargayo÷ & praj¤ayà yo vijÃniti sa jÅvanmuktalak«aïa÷ // 439 // sÃdhubhi÷ pÆjyamÃne 'smin pŬyamÃne 'pi durjanai÷ & samabhÃvo bhavedyasya sa jÅvanmuktalak«aïa÷ // 440 // yatra pravi«Âà vi«ayÃ÷ parerità nadÅpravÃhà iva vÃrirÃÓau & linanti sanmÃtratayà na vikriyÃæ utpÃdayantye«a yatirvimukta÷ // 441 // vij¤Ãtabrahmatattvasya yathÃpÆrvaæ na saæs­ti÷ & asti cen na sa vij¤ÃtabrahmabhÃvo bahirmukha÷ // 442 // prÃcÅnavÃsanÃvegÃdasau saæsaratÅti cet & na sadekatvavij¤ÃnÃnmandÅ bhavati vÃsanà // 443 // atyantakÃmukasyÃpi v­tti÷ kuïÂhati mÃtari & tathaiva brahmaïi j¤Ãte pÆrïÃnande manÅ«iïa÷ // 444 // nididhyÃsanaÓÅlasya bÃhyapratyaya Åk«yate & bravÅti Órutiretasya prÃrabdhaæ phaladarÓanÃt // 445 // sukhÃdyanubhavo yÃvattÃvatprÃrabdhami«yate & phalodaya÷ kriyÃpÆrvo ni«kriyo na hi kutracit // 446 // ahaæ brahmeti vij¤ÃnÃt kalpakoÂiÓatÃrjitam & sa¤citaæ vilayaæ yÃti prabodhÃtsvapnakarmavat // 447 // yatk­taæ svapnavelÃyÃæ puïyaæ và pÃpam ulbaïam & suptotthitasya kiæ tat syÃt svargÃya narakÃya và // 448 // svam asaÇgam udÃsÅnaæ parij¤Ãya nabho yathà & na Óli«yati ca yat kiæcit kadÃcid bhÃvikarmabhi÷ // 449 // na nabho ghaÂayogena surÃgandhena lipyate & tathÃtmopÃdhiyogena taddharmair naiva lipyate // 450 // j¤ÃnodayÃtpurÃrabdhaæ karmaj¤ÃnÃn na naÓyati & adatvà svaphalaæ lak«yamuddiÓyots­«ÂabÃïavat // 451 // vyÃghrabuddhyà vinirmukto bÃïa÷ paÓcÃttu gomatau & na ti«Âhati chinaty eva lak«yaæ vegena nirbharam // 452 // prÃbdhaæ balavattaraæ khalu vidÃæ bhogena tasya k«aya÷ samyagj¤ÃnahutÃÓanena vilaya÷ prÃk«aæcitÃgÃminÃm & brahmÃtmaikyamavek«ya tanmayatayà ye sarvadà saæsthitÃ÷ te«Ãæ tattritayaæ nahi kvacid api brahmaiva te nirguïam // 453 // upÃdhitÃdÃtmyavihÅnakevala- brahmÃtmanaivÃtmani ti«Âhato mune÷ & prÃrabdhasadbhÃvakathà na yuktà svapnÃrthasaæbandhakatheva jÃgrata÷ // 454 // na hi prabuddha÷ pratibhÃsadehe dehopayoginy api ca prapa¤ce & karotyahantÃæ mamatÃnidantÃæ kintu svayaæ ti«Âhati jÃgareïa // 455 // na tasya mithyÃrthasamarthanecchà na saægrahastajjagato 'pi d­«Âa÷ & tatrÃnuv­ttiryadi cenm­«Ãrthe na nidrayà mukta itÅ«yate dhruvam // 456 // tadvatpare brahmaïi vartamÃna÷ sadÃtmanà ti«Âhati nÃnyadÅk«ate & sm­tiryathà svapnavilokitÃrthe tathà vida÷ prÃÓanamocanÃdau // 457 // karmaïà nirmito deha÷ prÃrabdhaæ tasya kalpyatÃm & nÃnÃder Ãtmano yuktaæ naivÃtmà karmanirmita÷ // 458 // ajo nitya÷ ÓÃÓvata iti brÆte ÓrutiramoghavÃk & tad Ãtmanà ti«Âhato 'sya kuta÷ prÃrabdhakalpanà // 459 // prÃrabdhaæ sidhyati tadà yadà dehÃtmanà sthiti÷ & dehÃtmabhÃvo naive«Âa÷ prÃrabdhaæ tyajyatÃmata÷ // 460 // ÓarÅrasyÃpi prÃrabdhakalpanà bhrÃntir eva hi & adhyastasya kuta÷ sattvamasatyasya kuto jani÷ \ ajÃtasya kuto nÃÓa÷ prÃrabdhamasata÷ kuta÷ // 461 // j¤ÃnenÃj¤ÃnakÃryasya samÆlasya layo yadi & ti«Âhatyayaæ kathaæ deha iti ÓaÇkÃvato ja¬Ãn // 462 // samÃdhÃtuæ bÃhyad­«Âyà prÃrabdhaæ vadati Óruti÷ & na tu dehÃdisatyatvabodhanÃya vipaÓcitÃm // 463 // paripÆrïamanÃdyantamaprameyamavikriyam & ekamevÃdvayaæ brahma neha nÃnÃsti kiæcana // 464 // sadganaæ cidghanaæ nityamÃnandaghanamakriyam & ekamevÃdvayaæ brahma neha nÃnÃsti kiæcana // 465 // pratyagekarasaæ pÆrïamanantaæ sarvatomukham & ekamevÃdvayaæ brahma neha nÃnÃsti kiæcana // 466 // aheyamanupÃdeyamanÃdeyamanÃÓrayam & ekamevÃdvayaæ brahma neha nÃnÃsti kiæcana // 467 // nirguïaæ ni«kalaæ sÆk«maæ nirvikalpaæ nira¤janam & ekamevÃdvayaæ brahma neha nÃnÃsti kiæcana // 468 // anirÆpya svarÆpaæ yanmanovÃcÃmagocaram & ekamevÃdvayaæ brahma neha nÃnÃsti kiæcana // 469 // satsam­ddhaæ svata÷siddhaæ Óuddhaæ buddhamanÅd­Óam & ekamevÃdvayaæ brahma neha nÃnÃsti kiæcana // 470 // nirastarÃgà vinirastabhogÃ÷ ÓÃntÃ÷ sudÃntà yatayo mahÃnta÷ & vij¤Ãya tattvaæ parametadante prÃptÃ÷ parÃæ nirv­tim ÃtmayogÃt // 471 // bhavÃnapÅdaæ paratattvam Ãtmana÷ svarÆpamÃnandaghanaæ vicÃrya & vidhÆya mohaæ svamana÷prakalpitaæ mukta÷ k­tÃrtho bhavatu prabuddha÷ // 472 // samÃdhinà sÃdhuviniÓcalÃtmanà paÓyÃtmatattvaæ sphuÂabodhacak«u«Ã & ni÷saæÓayaæ samyagavek«itaÓcec chruta÷ padÃrtho na punarvikalpyate // 473 // svasyÃvidyÃbandhasaæbandhamok«Ãt satyaj¤ÃnÃnandarÆpÃtmalabdhau & ÓÃstraæ yuktirdeÓikokti÷ pramÃïaæ cÃnta÷siddhà svÃnubhÆti÷ pramÃïam // 474 // bandho mok«aÓca t­ptiÓca cintÃrogyak«udÃdaya÷ & svenaiva vedyà yajj¤Ãnaæ pare«ÃmÃnumÃnikam // 475 // taÂasthità bodhayanti gurava÷ Órutayo yathà & praj¤ayaiva taredvidvÃnÅÓvarÃnug­hÅtayà // 476 // svÃnubhÆtyà svayaæ j¤Ãtvà svamÃtmÃnamakhaï¬itam & saæsiddha÷ saæmukhaæ ti«ÂhennirvikalpÃtmanÃtmani // 477 // vedÃntasiddhÃntaniruktire«Ã brahmaiva jÅva÷ sakalaæ jagacca & akhaï¬arÆpasthitir eva mok«o brahmÃdvitÅye Órutaya÷ pramÃïam // 478 // iti guruvacanÃcchrutipramÃïÃt paramavagamya satattvam Ãtmayuktyà & praÓamitakaraïa÷ samÃhitÃtmà kvacidacalÃk­tir Ãtmani«Âhato 'bhÆt // 479 // kiæcit kÃlaæ samÃdhÃya pare brahmaïi mÃnasam & utthÃya paramÃnandÃdidaæ vacanamabravÅt // 480 // buddhirvina«Âà galità prav­tti÷ brahmÃtmanor ekatayÃdhigatyà & idaæ na jÃne 'py anidaæ na jÃne kiæ và kiyadvà sukhamasty apÃram // 481 // vÃcà vaktumaÓakyam eva manasà mantuæ na và Óakyate svÃnandÃm­tapÆrapÆritaparabrahmÃmbudhervaibhavam & ambhorÃÓiviÓÅrïavÃr«ikaÓilÃbhÃvaæ bhajanme mano yasyÃæÓÃæÓalave vilÅnamadhunÃnandÃtmanà nirv­tam // 482 // kva gataæ kena và nÅtaæ kutra lÅnamidaæ jagat & adhunaiva mayà d­«Âaæ nÃsti kiæ mahadadbhutam // 483 // kiæ heyaæ kimupÃdeyaæ kimanyatkiæ vilak«aïam & akhaï¬ÃnandapÅyÆ«apÆrïe brahmamahÃrïave // 484 // na kiæcid atra paÓyÃmi na Ó­ïomi na vedmy aham & svÃtmanaiva sadÃnandarÆpeïÃsmi vilak«aïa÷ // 485 // namo namaste gurave mahÃtmane vimuktasaÇgÃya saduttamÃya & nityÃdvayÃnandarasasvarÆpiïe bhÆmne sadÃpÃradayÃmbudhÃmne // 486 // yatkaÂÃk«aÓaÓisÃndracandrikÃ- pÃtadhÆtabhavatÃpajaÓrama÷ & prÃptavÃnahamakhaï¬avaibhavÃ- nandam Ãtmapadamak«ayaæ k«aïÃt // 487 // dhanyo 'haæ k­tak­tyo 'haæ vimukto 'haæ bhavagrahÃt & nityÃnandasvarÆpo 'haæ pÆrïo 'haæ tvadanugrahÃt // 488 // asaÇgo 'ham anaÇgo 'ham aliÇgo 'ham abhaÇgura÷ & praÓÃnto 'ham ananto 'ham amalo 'haæ cirantana÷ // 489 // akartÃhamabhoktÃhamavikÃro 'ham akriya÷ & ÓuddhabodhasvarÆpo 'haæ kevalo 'haæ sadÃÓiva÷ // 490 // dra«Âu÷ Óroturvaktu÷ karturbhokturvibhinna evÃham & nityanirantarani«kriyani÷sÅmÃsaÇgapÆrïabodhÃtmà // 491 // nÃhamidaæ nÃhamado 'py ubhayor avabhÃsakaæ paraæ Óuddham & bÃhyÃbhyantaraÓÆnyaæ pÆrïaæ brahmÃdvitÅyamevÃham // 492 // nirupamamanÃditattvaæ tvamahamidamada iti kalpanÃdÆram & nityÃnandaikarasaæ satyaæ brahmÃdvitÅyamevÃham // 493 // nÃrÃyaïo 'haæ narakÃntako 'haæ purÃntako 'haæ puru«o 'ham ÅÓa÷ & akhaï¬abodho 'ham aÓe«asÃk«Å nirÅÓvaro 'haæ nirahaæ ca nirmama÷ // 494 // sarve«u bhÆte«v aham eva saæsthito j¤ÃnÃtmanÃntarbahirÃÓraya÷ san & bhoktà ca bhogyaæ svayam eva sarvaæ yadyatp­thagd­«Âamidantayà purà // 495 // mayyakhaï¬asukhÃmbhodhau bahudhà viÓvavÅcaya÷ & utpadyante vilÅyante mÃyÃmÃrutavibhramÃt // 496 // sthulÃdibhÃvà mayi kalpità bhramÃd ÃropitÃnusphuraïena lokai÷ & kÃle yathà kalpakavatsarÃya- ïartvÃdayo ni«kalanirvikalpe // 497 // Ãropitaæ nÃÓrayadÆ«akaæ bhavet kadÃpi mƬhair atido«adÆ«itai÷ & nÃrdrikarotyÆ«arabhÆmibhÃgaæ marÅcikÃvÃri mahÃpravÃha÷ // 498 // ÃkÃÓavallepavidÆrago 'haæ ÃdityavadbhÃsyavilak«aïo 'ham & ahÃryavannityaviniÓcalo 'haæ ambhodhivatpÃravivarjito 'ham // 499 // na me dehena saæbandho megheneva vihÃyasa÷ & ata÷ kuto me taddharmà jÃkratsvapnasu«uptaya÷ // 500 // upÃdhirÃyÃti sa eva gacchati sa eva karmÃïi karoti bhuÇkte & sa eva jÅryan mriyate sadÃhaæ kulÃdrivanniÓcala eva saæsthita÷ // 501 // na me prav­ttirna ca me niv­tti÷ sadaikarÆpasya niraæÓakasya & ekÃtmako yo nivi¬o nirantaro vyomeva pÆrïa÷ sa kathaæ nu ce«Âate // 502 // puïyÃni pÃpÃni nirindriyasya niÓcetaso nirvik­ternirÃk­te÷ & kuto mamÃkhaï¬asukhÃnubhÆte÷ brÆte hyananvÃgatamity api Óruti÷ // 503 // chÃyayà sp­«Âamu«ïaæ và ÓÅtaæ và su«Âhu du÷«Âhu và & na sp­Óaty eva yat kiæcit puru«aæ tadvilak«aïam // 504 // na sÃk«iïaæ sÃk«yadharmÃ÷ saæsp­Óanti vilak«aïam & avikÃramudÃsÅnaæ g­hadharmÃ÷ pradÅpavat // 505 // raveryathà karmaïi sÃk«ibhÃvo vanheryathà dÃhaniyÃmakatvam & rajjoryathÃropitavastusaÇga÷ tathaiva kÆÂasthacidÃtmano me // 506 // kartÃpi và kÃrayitÃpi nÃhaæ bhoktÃpi và bhojayitÃpi nÃham & dra«ÂÃpi và darÓayitÃpi nÃhaæ so 'haæ svayaæjyotiranÅd­gÃtmà // 507 // calatyupÃdhau pratibimbalaulyam aupÃdhikaæ mƬhadhiyo nayanti & svabimbabhÆtaæ ravivadvini«kriyaæ kartÃsmi bhoktÃsmi hato 'smi heti // 508 // jale vÃpi sthale vÃpi luÂhatve«a ja¬Ãtmaka÷ & nÃhaæ vilipye taddharmair ghaÂadharmair nabho yathà // 509 // kart­tvabhokt­tvakhalatvamattatÃ- ja¬atvabaddhatvavimuktatÃdaya÷ & buddhervikalpà na tu santi vastuta÷ svasmin pare brahmaïi kevale 'dvaye // 510 // santu vikÃrÃ÷ prak­terdaÓadhà Óatadhà sahasradhà vÃpi & kiæ me 'saÇgacitastair na ghana÷ kvacidambaraæ sp­Óati // 511 // avyaktÃdisthÆlaparyantametat viÓva yatrÃbhÃsamÃtraæ pratÅtam & vyomaprakhyaæ sÆk«mamÃdyantahÅnaæ brahmÃdvaitaæ yattadevÃhamasmi // 512 // sarvÃdhÃraæ sarvavastuprakÃÓaæ sarvÃkÃraæ sarvagaæ sarvaÓÆnyam & nityaæ Óuddhaæ niÓcalaæ nirvikalpaæ brahmÃdvaitaæ yattadevÃhamasmi // 513 // yatpratyastÃÓe«amÃyÃviÓe«aæ pratyagrÆpaæ pratyayÃgamyamÃnam & satyaj¤ÃnÃnantamÃnandarÆpaæ brahmÃdvaitaæ yattadevÃhamasmi // 514 // ni«kriyo 'smy avikÃro 'smi ni«kalo 'smi nirÃk­ti÷ & nirvikalpo 'smi nityo 'smi nirÃlambo 'smi nirdvaya÷ // 515 // sarvÃtmako 'haæ sarvo 'haæ sarvÃtÅto 'ham advaya÷ & kevalÃk«aï¬abodho 'ham Ãnando 'haæ nirantara÷ // 516 // svÃrÃjyasÃmrÃjyavibhÆtire«Ã bhavatk­pÃÓrÅmahimaprasÃdÃt & prÃptà mayà ÓrÅgurave mahÃtmane namo namaste 'stu punarnamo 'stu // 517 // mahÃsvapne mÃyÃk­tajanijarÃm­tyugahane bhramantaæ kliÓyantaæ bahulataratÃpair anudinam & ahaækÃravyÃghravyathitamimamatyantak­payà prabodhya prasvÃpÃtparamavitavÃnmÃmasi guro // 518 // namastasmai sadaikasmai kasmaicinmahase nama÷ & yadetadviÓvarÆpeïa rÃjate gururÃja te // 519 // iti natamavalokya Ói«yavaryaæ samadhigatÃtmasukhaæ prabuddhatattvam & pramuditah­dayaæ sa deÓikendra÷ punaridamÃha vaca÷ paraæ mahÃtmà // 520 // brahmapratyayasantatirjagadato brahmaiva tatsarvata÷ paÓyÃdhyÃtmad­Óà praÓÃntamanasà sarvÃsvavasthÃsv api & rÆpÃdanyadavek«itaæ kimabhitaÓcak«u«matÃæ d­Óyate tadvadbrahmavida÷ sata÷ kimaparaæ buddhervihÃrÃspadam // 521 // kastÃæ parÃnandarasÃnubhÆti- m­ts­jya ÓÆnye«u rameta vidvÃn & candre mahÃlhÃdini dÅpyamÃne citrendumÃlokayituæ ka icchet // 522 // asatpadÃrthÃnubhavena kiæcin na hyasti t­ptirna ca du÷khahÃni÷ & tadadvayÃnandarasÃnubhÆtyà t­pta÷ sukhaæ ti«Âha sadÃtmani«Âhayà // 523 // svam eva sarvathà paÓyanmanyamÃna÷ svamadvayam & svÃnandamanubhu¤jÃna÷ kÃlaæ naya mahÃmate // 524 // akhaï¬abodhÃtmani nirvikalpe vikalpanaæ vyomni puraprakalpanam & tadadvayÃnandamayÃtmanà sadà ÓÃntiæ parÃmetya bhajasva maunam // 525 // tÆ«ïÅmavasthà paramopaÓÃnti÷ buddherasatkalpavikalpaheto÷ & brahmÃtmana brahmavido mahÃtmano yatrÃdvayÃnandasukhaæ nirantaram // 526 // nÃsti nirvÃsanÃnmaunÃtparaæ sukhak­duttamam & vij¤ÃtÃtmasvarÆpasya svÃnandarasapÃyina÷ // 527 // gacchaæsti«ÂhannupaviÓa¤chayÃno vÃnyathÃpi và & yathecchayà vesedvidvÃnÃtnÃrÃma÷ sadà muni÷ // 528 // na deÓakÃlÃsanadigyamÃdi- lak«yÃdyapek«Ãpratibaddhav­tte÷ & saæsiddhatattvasya mahÃtmano 'sti svavedane kà niyamÃdyavasthà // 529 // ghaÂo 'yamiti vij¤Ãtuæ niyama÷ ko 'nvavek«ate & vinà pramÃïasu«Âhutvaæ yasmin sati padÃrthadhÅ÷ // 530 // ayamÃtmà nityasiddha÷ pramÃïe sati bhÃsate & na deÓaæ nÃpi kÃlaæ na Óuddhiæ vÃpyapek«ate // 531 // devadatto 'ham ity etad vij¤Ãnaæ nirapek«akam & tadvad brahmavido 'py asya brahmÃhamiti vedanam // 532 // bhÃnuneva jagatsarvaæ bhÃsate yasya tejasà & anÃtmakamasattucchaæ kiæ nu tasyÃvabhÃsakam // 533 // vedaÓÃstrapurÃïÃni bhÆtÃni sakalÃny api & yenÃrthavanti taæ kinnu vij¤ÃtÃraæ prakÃÓayet // 534 // e«a svayaæjyotiranantaÓakti÷ ÃtmÃprameya÷ sakalÃnubhÆti÷ & yam eva vij¤Ãya vimuktabandho jayatyayaæ brahmaviduttamottama÷ // 535 // na khidyate no vi«ayai÷ pramodate na sajjate nÃpi virajyate ca & svasminsadà krŬati nandati svayaæ nirantarÃnandarasena t­pta÷ // 536 // k«udhÃæ dehavyathÃæ tyaktvà bÃla÷ krŬati vastuni÷ & tathaiva vidvÃn ramate nirmamo nirahaæ sukhÅ // 537 // cintÃÓÆnyamadainyabhaik«amaÓanaæ pÃnaæ saridvÃri«u svÃtantryeïa niraÇkuÓà sthitirabhÅrnidrà ÓmaÓÃne vane & vastraæ k«ÃlanaÓo«aïÃdirahitaæ digvÃstu Óayyà mahÅ saæcÃro nigamÃntavÅthi«u vidÃæ krŬà pare brahmaïi // 538 // vimÃnamÃlambya ÓarÅrametad bhunaktyaÓe«Ãnvi«ayÃnupasthitÃn & parecchayà bÃlavad Ãtmavettà yo 'vyaktaliÇgo 'nanu«aktabÃhya÷ // 539 // digambaro vÃpi ca sÃmbaro và tvagambaro vÃpi cidambarastha÷ & unmattavadvÃpi ca bÃlavadvà piÓÃcavadvÃpi caratyavanyÃm // 540 // kÃmÃnni«kÃmarÆpÅ saæÓcaratyekacÃro muni÷ & svÃtmanaiva sadà tu«Âa÷ svayaæ sarvÃtmanà sthita÷ // 541 // kvacinmƬho vidvÃn kvacid api mahÃrÃjavibhava÷ kvacidbhrÃnta÷ saumya÷ kvacidajagarÃcÃrakalita÷ & kvacitpÃtrÅbhÆta÷ kvacidavamata÷ kvÃpyavidita÷ caraty evaæ prÃj¤a÷ satataparamÃnandasukhita÷ // 542 // nirdhano 'pi sadà tu«Âo 'py asahÃyo mahÃbala÷ & nityat­pto 'py abhu¤jÃno 'py asama÷ samadarÓana÷ // 543 // api kurvannakurvÃïaÓcÃbhoktà phalabhogy api & ÓarÅryapyaÓarÅrye«a paricchinno 'pi sarvaga÷ // 544 // aÓarÅraæ sadà santamimaæ brahmavidaæ kvacit & priyÃpriye na sp­Óatastathaiva ca ÓubhÃÓubhe // 545 // sthÆlÃdisaæbandhavato 'bhimÃnina÷ sukhaæ ca du÷khaæ ca ÓubhÃÓubhe ca & vidhvastabandhasya sadÃtmano mune÷ kuta÷ Óubhaæ vÃpyaÓubhaæ phalaæ và // 546 // tamasà grastavadbhÃnÃdagrasto 'pi ravirjanai÷ & grasta ityucyate bhrÃntyÃæ hyaj¤Ãtvà vastulak«aïam // 547 // tadvaddehÃdibandhebhyo vimuktaæ brahmavittamam & paÓyanti dehivanmƬhÃ÷ ÓarÅrÃbhÃsadarÓanÃt // 548 // ahirnirlvayanÅæ vÃyaæ muktvà dehaæ tu ti«Âhati & itastataÓcÃlyamÃno yat kiæcit prÃïavÃyunà // 549 // strotasà nÅyate dÃru yathà nimnonnatasthalam & daivena nÅyate deho yathÃkÃlopabhukti«u // 550 // prÃrabdhakarmaparikalpitavÃsanÃbhi÷ saæsÃrivaccarati bhukti«u muktadeha÷ & siddha÷ svayaæ vasati sÃk«ivadatra tÆ«ïÅæ cakrasya mÆlam iva kalpavikalpaÓÆnya÷ // 551 // naivendriyÃïi vi«aye«u niyuÇkta e«a naivÃpayuÇkta updarÓanalak«aïastha÷ & naiva kriyÃphalamapÅ«adavek«ate sa svÃnandasÃndrarasapÃnasumattacitta÷ // 552 // lak«yÃlak«yagatiæ tyaktvà yas ti«Âhet kevalÃtmanà & Óiva eva svayaæ sÃk«Ãdayaæ brahmaviduttama÷ // 553 // jÅvann eva sadà mukta÷ k­tÃrtho brahmavittama÷ & upÃdhinÃÓÃdbrahmaiva san brahmÃpyeti nirdvayam // 554 // ÓailÆ«o ve«asadbhÃvÃ- bhÃvayoÓ ca yathà pumÃn & tathaiva brahmavic chre«Âha÷ sadà brahmaiva nÃpara÷ // 555 // yatra kvÃpi viÓÅrïaæ satparïam iva taror vapu÷ patatÃt & brahmÅbhÆtasya yate÷ prÃg eva taccidagninà dagdham // 556 // sadÃtmani brahmaïi ti«Âhato mune÷ pÆrïÃdvayÃnandamayÃtmanà sadà & na deÓakÃlÃdyucitapratÅk«Ã tvaÇmÃæsaviÂpiï¬avisarjanÃya // 557 // dehasya mok«o no mok«o na daï¬asya kamaï¬alo÷ & avidyÃh­dayagranthimok«o mok«o yatastata÷ // 558 // kulyÃyÃmatha nadyÃæ và Óivak«etre 'pi catvare & parïaæ patati cettena taro÷ kiæ nu ÓubhÃÓubham // 559 // patrasya pu«pasya phalasya nÃÓavad- dehendriyaprÃïadhiyÃæ vinÃÓa÷ & naivÃtmana÷ svasya sadÃtmakasyÃ- nandÃk­ter v­k«avad asti cai«a÷ // 560 // praj¤Ãnaghana ity Ãtmalak«aïaæ satyasÆcakam & anÆdyaupÃdhikasyaiva kathayanti vinÃÓanam // 561 // avinÃÓÅ và are 'yamÃtmeti Órutir Ãtmana÷ & prabravÅtyavinÃÓitvaæ vinaÓyatsu vikÃri«u // 562 // pëÃïav­k«at­ïadhÃnyaka¬aÇkarÃdyà dagdhà bhavanti hi m­d eva yathà tathaiva & dehendriyÃsumana Ãdi samastad­Óyaæ j¤ÃnÃgnidagdhamupayÃti parÃtmabhÃvam // 563 // vilak«aïaæ yathà dhvÃntaæ lÅyate bhÃnutejasi & tathaiva sakalaæ d­Óyaæ brahmaïi pravilÅyate // 564 // ghaÂe na«Âe yathà vyoma vyomaiva bhavati sphuÂam & tathaivopÃdhivilaye brahmaiva brahmavitsvayam // 565 // k«Åraæ k«Åre yathà k«iptaæ tailaæ taile jalaæ jale & saæyuktamekatÃæ yÃti tathÃtmany Ãtmavinmuni÷ // 566 // evaæ videhakaivalyaæ sanmÃtratvamakhaï¬itam & brahmabhÃvaæ prapadyai«a yatirnÃvartate puna÷ // 567 // sadÃtmaikatvavij¤ÃnadagdhÃvidyÃdivar«maïa÷ & amu«ya brahmabhÆtatvÃd brahmaïa÷ kuta udbhava÷ // 568 // mÃyÃkÊptau bandhamok«au na sta÷ svÃtmani vastuta÷ & yathà rajjau ni«kriyÃyÃæ sarpÃbhÃsavinirgamau // 569 // Ãv­te÷ sadasattvÃbhyÃæ vaktavye bandhamok«aïe & nÃv­tirbrahmaïa÷ kÃcidanyÃbhÃvÃdanÃv­tam \ yady asty advaitahÃni÷ syÃd dvaitaæ no sahate Óruti÷ // 570 // bandha¤ca mok«a¤ca m­«aiva mƬhà buddherguïaæ vastuni kalpayanti & d­gÃv­tiæ meghak­tÃæ yathà ravau yato 'dvayÃsaÇgacidetadak«aram // 571 // astÅti pratyayo yaÓca yaÓca nÃstÅti vastuni & buddher eva guïÃvetau na tu nityasya vastuna÷ // 572 // atastau mÃyayà kÊptau bandhamok«au na cÃtmani & ni«kale ni«kriye ÓÃnte niravadye nira¤jane \ advitÅye pare tattve vyomavatkalpanà kuta÷ // 573 // na nirodho na cotpattirna baddho na ca sÃdhaka÷ & na mumuk«urna vai mukta itye«Ã paramÃrthatà // 574 // sakalanigamacƬÃsvÃntasiddhÃntarÆpaæ paramidamatiguhyaæ darÓitaæ te mayÃdya & apagatakalido«aæ kÃmanirmuktabuddhiæ svasutavadasak­ttvÃæ bhÃvyitvà mumuk«um // 575 // iti Órutvà guror vÃkyaæ praÓrayeïa k­tÃnati÷ & sa tena samanuj¤Ãto yayau nirmuktabandhana÷ // 576 // gurur eva sadÃnandasindhau nirmagnamÃnasa÷ & pÃvayanvasudhÃæ sarvÃï vicacÃra nirantara÷ // 577 // ityÃcÃryasya Ói«yasya saævÃdenÃtmalak«aïam & nirÆpitaæ mumuk«ÆïÃæ sukhabodhopapattaye // 578 // hitamidamupadeÓamÃdriyantÃæ vihitanirastasamastacittado«Ã÷ & bhavasukhaviratÃ÷ praÓÃntacittÃ÷ Órutirasikà yatayo mumuk«avo ye // 579 // saæsÃrÃdhvani tÃpabhÃnukiraïaprodbhÆtadÃhavyathÃ- khinnÃnÃæ jalakÃÇk«ayà marubhuvi bhrÃntyà paribhrÃmyatÃm & atyÃsannasudhÃmbudhiæ sukhakaraæ brahmÃdvayaæ darÓayaty e«Ã ÓaækarabhÃratÅ vijayate nirvÃïasaædÃyinÅ // 580 // ||iti ÓaækarÃcÃryaviracitaæ vivekacu¬Ãmaïi|| ||auæ tatsat||