Madhva Anandatirtha: Anuvyakhyana, a Dvaita verse commentary on Badarayana's Brahmasutra Input by members of the Sansknet project (http://sansknet.ac.in/) STRUCTURE OF REFERENCES (added): MAnuv_n,n.n = Madhva's AnuvyÃkhyÃna_adhyÃya,pÃda.verse ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ || sÆtraprasthÃnam || || anuvyÃkhyÃnam || nÃrÃyaïaæ nikhilapÆrïaguïaikadehaæ nirdo«amÃpyatamamapyakhilai÷ suvÃkyai÷ / asyodbhavÃdidamaÓe«aviÓe«ato 'pi vandyaæ sadà priyatamaæ mama sannamÃmi // MAnuv_1,1.1 // tameva ÓÃstraprabhavaæ praïamya jagadgurÆïÃæ guruma¤jasaiva / viÓe«ato me paramÃkhyavidyÃvyÃkhyÃæ karomyanvapi cÃhameva // MAnuv_1,1.2 // prÃdurbhÆto harirvyÃso viri¤cabhavapÆrvakai÷ / arthita÷ paravidyÃkhyaæ cakre ÓÃstramanuttamam // MAnuv_1,1.3 // gururgurÆïÃæ prabhava÷ ÓÃstrÃïÃæ bÃdarÃyaïa÷ / yatastaduditaæ mÃnamajÃdibhyastadarthata÷ // MAnuv_1,1.4 // vakt­Órot­prasaktÅnÃæ yadÃptiranukÆlatà / ÃptavÃkyatayà tena ÓrutimÆlatayà tathà // MAnuv_1,1.5 // yuktimÆlatayà caiva prÃmÃïyaæ trividhaæ mahat / d­Óyate brahmasÆtrÃïÃmekadhÃnyatra sarvaÓa÷ // MAnuv_1,1.6 // ato naitÃd­Óaæ ki¤cit pramÃïatamami«yate / svayaæ k­tÃpi tadvayÃkhyà kriyate spa«ÂatÃrthata÷ // MAnuv_1,1.7 // tatra tÃrÃthamÆlatvaæ sarvaÓaÓastrasya ce«yate / sarvatrÃnugatatvena p­thagoÇkriyate 'khilai÷ // MAnuv_1,1.8 // otatvavÃcÅ hyoÇkÃro vaktayasau tadguïotatÃm / sa eva brahmaÓabdÃrtho nÃrÃyaïapadodita÷ // MAnuv_1,1.9 // sa eva bhargaÓabdÃrtho vyÃh­tÅnÃæ ca bhÆmata÷ / bhÃvanÃccaiva sutvÃcca so 'yaæ puru«a ityapi // MAnuv_1,1.10 // sa eva sarvavedÃrtho jij¤Ãsyo 'yaæ vidhÅyate / j¤ÃnÅ priyatamo 'to me taæ vidvÃneva cÃm­ta÷ // MAnuv_1,1.11 // v­ïute yaæ tena labhya ityÃdyuktibalena hi / jij¤Ãsotthaj¤ÃnajÃt tatprasÃdÃdeva mucyate // MAnuv_1,1.12 // dravyaæ karma ca kÃlaÓca svabhÃvo jÅva eva ca / yadanugrahata÷ santi na santi yadupek«ayà // MAnuv_1,1.13 // narte tvat kriyate ki¤cidityÃderna hariæ vinà / j¤ÃnasvabhÃvato 'pi syÃnmukti÷ kasyÃpi hi kvacit // MAnuv_1,1.14 // aj¤ÃnÃæ j¤Ãnado vi«ïurj¤ÃninÃæ mok«adaÓca sa÷ / ÃnandadaÓca muktÃnÃæ sa evaiko janÃrdana÷ // MAnuv_1,1.15 // ityukterbandhamithyÃtvaæ naiva muktirapek«ate / mithyÃtvamapi bandhasya na pratyak«avirodhata÷ // MAnuv_1,1.16 // mithyÃtvaæ yadi du÷khÃdestadvÃkyÃgrato bhavet / mithyÃyÃ÷ sÃdhakatvaæ ca na siddhaæ prativÃdina÷ // MAnuv_1,1.17 // tacca mithyÃpramÃïena satà và sÃdhyate tvayà / satà ced dvaitasiddhi÷ syÃnna siddhaæ cÃnyasÃdhanam // MAnuv_1,1.18 // sÃdhakatvaæ satastena sÃk«iïà siddhimicchatà / svÅk­taæ hyaviÓe«asya sÃdhyà sÃdhakatà puna÷ // MAnuv_1,1.19 // taccÃviÓe«amÃnena sÃdhyamityanavasthiti÷ / anaÇgÅkurvatÃæ viÓvasatyatÃæ tanna vÃdità // MAnuv_1,1.20 // tasmÃd vyavah­ti÷ sarvà satyetyeva vyavasthità / vyÃvahÃrikametasmÃt satyamityeva cÃgatam // MAnuv_1,1.21 // vyavahÃrasataÓcÃpi sÃdhakatvaæ tu pÆrvavat / sattraividhyaæ ca mÃnena siddhayet keneti p­cchyate // MAnuv_1,1.22 // tasyÃpyuktaprakÃreïa naiva siddhi÷ katha¤cana / vailak«aïyaæ sadasatorapyetena ni«idhyate // MAnuv_1,1.23 // vailak«aïyaæ sataÓcÃpi svayaæ sadbhedavÃdina÷ / asataÓcÃpi viÓvasya tenÃni«yaæ kathaæ bhavet // MAnuv_1,1.24 // yadyucyate 'pi sarvasmÃditi sadbhedasaæsthiti÷ / sanmÃtratvaæ brahmaïo 'pi tasmÃt tadapi no bhavet // MAnuv_1,1.25 // j¤ÃnabÃdhyatvamapi tu na siddhaæ prativÃdina÷ / vij¤ÃtasyÃnyathà samyag vij¤Ãnaæ hyeva tanmatam // MAnuv_1,1.26 // asadvilak«aïaj¤aptyai j¤Ãtavyamasadeva hi / tasmÃdasatpratÅtiÓca kathaæ tena nivÃryate // MAnuv_1,1.27 // anyathÃtvamasat tasmÃd bhrÃntÃveva pratÅyate / sattvasyÃsata evaæ hi svÅkÃryaiva pratÅtatà // MAnuv_1,1.28 // tasyÃnirvacanÅyatve syÃdeva hyanavasthiti÷ / nirviÓe«e svayaæ bhÃte kimaj¤ÃnÃv­taæ bhaveta÷ // MAnuv_1,1.29 // mithyÃviÓe«o 'pyaj¤Ãnasiddhimeva hyapek«ate / nacÃavaraïamaj¤Ãnamasatye tena ce«yate // MAnuv_1,1.30 // aprakÃÓasvarÆpatvÃjja¬e 'j¤Ãnaæ na manyate / aj¤ÃnÃbhÃvata÷ ÓÃstraæ sarvaæ vyarthÅbhavi«yati // MAnuv_1,1.31 // aj¤Ãnasya ca mithyÃtvamaj¤ÃnÃditi kalpane / anavasthitistathÃca syÃdanyonyÃÓrayatÃthavà // MAnuv_1,1.32 // svabhÃvÃj¤ÃnavÃdasya nirdo«atvÃnna tad bhavet / avidyÃdurghaÂatvaæ cet syÃdÃtmÃpi hi tÃd­Óa÷ // MAnuv_1,1.33 // ato 'dhikÃrivi«ayaphalayogÃdivarjitam / anantado«adu«Âaæ ca heyaæ mÃyÃmataæ Óubhai÷ // MAnuv_1,1.34 // satyatvÃt tena du÷khÃde÷ pratyak«eïa virodhata÷ / na brahmatÃæ vaded vedo jÅvasya hi katha¤cana // MAnuv_1,1.35 // yajamÃnaprastaratvaæ yathà nÃrtha÷ Óruterbhavet / brahmatvamapi jÅvasya pratyak«asyÃviÓe«ata÷ // MAnuv_1,1.36 // sÃrvaj¤yÃdiguïaæ jÅvÃd bhinnaæ j¤Ãpayati Óruti÷ / ÅÓaæ tÃmupajÅvyaiva vartate hyaikyavÃdinÅ // MAnuv_1,1.37 // upajÅvyavirodhena nÃsyÃstanmÃnatà bhavet / svÃtantrye ca viÓi«Âatve sthÃnamattyaikyayorapi // MAnuv_1,1.38 // sÃd­Óye caikyavÃk samyak sÃvakÃÓà yathe«yata÷ / avakÃÓojkhità bhedaÓrutirnÃtibalà katham // MAnuv_1,1.39 // aj¤ÃnÃsambhavÃdeva mithyÃbhedo nirÃk­ta÷ / ato yathÃrthabandhasya vinà vi«ïuprasÃdata÷ // MAnuv_1,1.40 // aniv­ttestadarthaæ hi jij¤ÃsÃtra vidhÅyate / yathà d­«Âayà prasanna÷ san rÃjà bandhÃpanodak­t // MAnuv_1,1.41 // evaæ d­«Âa÷ sa bhagavÃn kuryÃd bandhavibhedanam / kÃryatà ca na kÃcit syÃdi«ÂasÃdhanatÃæ vinà // MAnuv_1,1.42 // kÃryaæ na hi kriyÃvyÃpyaæ ni«iddhasya samatvata÷ / na bhavi«yatkriyà kÃryaæ srak«yatÅÓa iti hyapi // MAnuv_1,1.43 // kÃryaæ syÃnnaiva cÃkartumaÓakyaæ kÃryami«yate / sÃmyÃdeva ni«iddhasya tadi«Âaæ sÃdhanaæ tathà // MAnuv_1,1.44 // kÃryaæ sÃdhanami«Âasya bhagavÃni«Âadevatà / mukhye«yaæ và sumanasÃæ preyastaditi ca Óruti÷ // MAnuv_1,1.45 // prÃïabuddhimana÷khÃtmadehÃpatyadhanÃdaya÷ / yatsamparkÃt priyà Ãsaæstata÷ ko nvapara÷ priya÷ // MAnuv_1,1.46 // ityÃdivÃkyairÃkÃÇk«Ãsannidhiryogyatà yata÷ / asminneva samastasyetÅ«ye vyutpattiri«yate // MAnuv_1,1.47 // attyapÆpÃæstava bhrÃtetyÃdÃvÃvÃpato 'pi ca / udvÃpÃd vartamÃnatvÃdÃkÃÇk«ÃdibalÃdapi // MAnuv_1,1.48 // bÃlo vyutpattimapyeti nÃnayetyÃdivÃkyata÷ / ÃnÅyamÃnad­«Âayaiva vyutpatte÷ sambhave sati // MAnuv_1,1.49 // e«yadÃnayanÃyÃyaæ kuta eva pratÅk«ate / vyutpanno vartamÃne tu kriyÃÓabde bhavi«yati // MAnuv_1,1.50 // punard­«Âyaiva ÓabdaÓrut paÓcÃt vyutpattime«yati / vartamÃnamatÅtaæ ca bhavi«yaditi ca kramÃt // MAnuv_1,1.51 // ÃkÃÇk«Ãdiyutaæ yasmÃd vidhervyutpÃdanaæ kuta÷ / d­«Âyà j¤ÃtapadÃrthasya padÃkÃÇk«Ã bhavi«yati // MAnuv_1,1.52 // vyutpatti÷ prathamà tasmÃd vatarmÃne gate tata÷ / i«ÂamÃkÃÇk«ate sarvo na prav­ttimapek«ate // MAnuv_1,1.53 // aparok«aæ parok«aæ và j¤Ãnami«Âasya sÃdhanam / kvÃpi ce«yà tadarthà syÃdattirhi rasavittaye // MAnuv_1,1.54 // vÃkyÃrthaj¤ÃnamÃtreïa kvacidi«Âaæ bhavedapi / na ca srukasruvavahnayÃdÃvatÃtparyaæ Óruterbhavet // MAnuv_1,1.55 // yatki¤citkaraïarasyÃpi yaj¤ataivÃnyathà bhavet / tasmÃdupÃsanÃrthaæ ca svÃrthe tÃtparyavad bhavet // MAnuv_1,1.56 // iti Óabdonnaye 'gnÃvityunnÅte sm­tirbhavet / itiÓabdavyapetÃni hyapi santi vacÃæsyalam // MAnuv_1,1.57 // ÃtmÃnamevetyÃdÅni yoge 'gnÃvapi tat samam / ekavÃkyatvayoge tu vedasyÃpi hyaÓe«ata÷ // MAnuv_1,1.58 // vÃkyabhedo na yukta÷ syÃd yogaÓca syÃnmahÃphale / iti brÆyÃditi vaco gatamagnau samÅpagam // MAnuv_1,1.59 // kalpanÃgauravaæ cet syÃt p­thak tÃtparyasambhave / kalpanÃgauravÃdeva padÃrthà na syureva hi // MAnuv_1,1.60 // pramÃïÃvagatatvaæ cet tÃtparyÃïaÓaæ tathaiva hi / tasmÃt padÃrthe vÃkyÃrthe tÃtparyamubhayatra ca // MAnuv_1,1.61 // p­thageva ca vÃkyatvaæ p­thaganvayato bhavet / avÃntaratvÃd vÃkyÃnÃæ vÃkyabhedo na dÆ«aïam // MAnuv_1,1.62 // aÇgÅk­tatvÃdapi tai÷ padÃrthÃnÃæ p­thak p­thak / kriyÃpadenÃnvayasya vÃkyabhedÃddhi dÆ«aïam // MAnuv_1,1.63 // pratyak«Ãdivirodhe 'to gauïÃrthasyÃpi sambhavÃt / atÃtparyaæ padÃrthe 'pi na kalpyamavirodhata÷ // MAnuv_1,1.64 // ato j¤ÃnaphalÃnyeva karmÃïi j¤Ãnameva hi / mukhyaprasÃdadaæ vi«ïorjij¤ÃsÃyÃÓca tad bhavet // MAnuv_1,1.65 // kartavyà tena jij¤Ãsà ÓrutiprÃmÃïyayogata÷ / pratyak«avacca prÃmÃïyaæ svata evÃgamasya hi // MAnuv_1,1.66 // anavasthÃnyathà hi syÃdaprÃmÃïyaæ tathÃnyata÷ / mithyÃj¤aptipralambhÃdestena vedavirodhi yat // MAnuv_1,1.67 // na mÃnamapi vedÃnÃmaÇgÅkÃryà hi nityatà / na hi dharmÃdisiddhi÷ syÃnnityavÃkyaæ vinà kvacit // MAnuv_1,1.68 // avipralambhastajj¤Ãnaæ tatk­tatvÃdayo 'pi ca / kalpyà gauravado«eïa puævÃkyaæ j¤Ãpakaæ na tat // MAnuv_1,1.69 // pratyak«a÷ kasyacid dharmo vastutvÃditi codite / na buddho dharmadarÓÅ syÃt puæstvÃdityanumÃhati÷ // MAnuv_1,1.70 // adharmavÃdino vÃkyamaprayojanameva hi / dharmÃbhÃvo 'pi no tena pratyak«Ãvagato bhavet // MAnuv_1,1.71 // ata÷ saæÓayasampattau vÃkyaæ pratyak«avat pramà / ÓaktiÓcaivÃnvite svÃrthe ÓabdÃnÃmanubhÆyate // MAnuv_1,1.72 // ato 'nvitÃbhidhÃyitvaæ gauravaæ kalpane 'nyathà / nacÃÓakyÃbhidhÃyitvaæ prav­ttiÓca dvidhÃnyathà // MAnuv_1,1.73 // etat sarvaæ tarkaÓÃstre brahmatarke hi vistarÃt / uktaæ vidyÃp­thaktavÃttu saÇk«epeïÃtra sÆcitam // MAnuv_1,1.74 // pramÃïanyÃyasacchik«Ã kriyate tarkaÓÃstrata÷ / mÃnanyÃyaistu tatsiddhaimÅmÃæsà meyaÓodhanam // MAnuv_1,1.75 // brahmatarkaæ ca bhagavÃn sa eva k­tavÃn prabhu÷ / pa¤cÃÓatkoÂivistÃrÃnnÃrÃyaïatanau k­tÃt // MAnuv_1,1.76 // uddh­tya pa¤casÃhasraæ k­tavÃn bÃdarÃyaïa÷ / atastadarthaæ saÇk«epÃdata ityabhyasÆcayat // MAnuv_1,1.77 // yato 'nubhavata÷ sarvaæ siddhametadato 'pi ca / devaiÓca durgamÃrthe«u vyÃp­to nÃtivist­tim // MAnuv_1,1.78 // cakÃraità hyavaj¤eyà yuktaya÷ pratipak«agÃ÷ / pratyak«ek«Ãk«ama÷ pak«aæ kamevÃtrÃbhivÅk«ate // MAnuv_1,1.79 // tasmÃdak«amapak«atvÃnmok«aÓÃstre 'bhyupek«ita÷ / svayaæ bhagavatà vi«ïurbrahmetyetat puroditam // MAnuv_1,1.80 // sa vi«ïurÃha hÅyante devaÓÃstrasya tena hi / Ãdyantaæ devaÓÃstrasya svayaæ bhagavatà k­tam // MAnuv_1,1.81 // madhyaæ tadÃj¤ayà pailaÓe«ÃbhyÃæ k­tama¤jasà / atastatraiva vi«ïutvasiddherbrahmetyasÆcayat // MAnuv_1,1.82 // do«ÃracchidraÓabdÃnÃæ paryÃyatvaæ yatastata÷ / guïà nÃrà iti j¤eyastadvÃn nÃrÃyaïa÷ sm­ta÷ // MAnuv_1,1.83 // brahmaÓabdo 'pi hi guïapÆrtimeva vadatyayam / ato nÃrÃyaïasyaiva jij¤ÃsÃtra vidhÅyate // MAnuv_1,1.84 // siddhatvÃd brahmaÓabdasya vi«ïau spa«Âatayà Órutau / ambhasyapÃra ityukto nÃrÃyaïapaderita÷ // MAnuv_1,1.85 // Ãpo nÃrà iti hyÃha sa evÃpsvantarÅrita÷ / kÃmato vidhirudrÃdipadadÃt­yà svayaæ Óriyà // MAnuv_1,1.86 // yonitvenÃtmano vi«ïosti«ÂhantÅtyuditasya ca / yasmin devà adhÅtyuktavà samudraæ sthÃnameva ca // MAnuv_1,1.87 // nÃma cÃk«aramityeva ­ca ityuditaæ tu yat / yata÷ prasÆtetyuktavà ca tadeva brahma cÃbravÅt // MAnuv_1,1.88 // anta÷samudragaæ viÓvaprasÆte÷ kÃraïaÂha tu yat / sÆktopani«adÃdyuktaæ janmÃdyasyeti lak«yate // MAnuv_1,1.89 // s­«Âi÷ sthitiÓca saæhÃro niyatirj¤ÃnamÃv­ti÷ / bandhamok«Ãvapi hyÃsu Óruti«Æktà hare÷ sadà // MAnuv_1,1.90 // yaæ nÃmÃni viÓantyaddhà yo devÃnÃmiti hyapi / ÓruternÃmÃni sarvÃïi vi«ïoreva yatastata÷ // MAnuv_1,1.91 // ato na mukhyato nÃma tadanyasya hi kasyacit / guïÃ÷ Órutà iti hyasmÃnna do«o 'rtha÷ Óruterbhavet // MAnuv_1,1.92 // prÅtyà mok«aparatvÃcca tÃtparyaæ naiva dÆ«aïe / sarve«Ãmapi vÃkyÃnÃæ mahÃtÃtparyamatra hi // MAnuv_1,1.93 // tadvirodhe na mÃnatvaæ phalaæ muktirhi vÃkyata÷ / na purÃïÃdimÃnatvaæ viruddhÃrthe Óruterbhavet // MAnuv_1,1.94 // darÓanÃntaramÆlatvÃnmohÃrthaæ cÃj¤ayà hare÷ / na sarvanÃmatÃnye«Ãæ ÓrutÃvuktà hi kutracit // MAnuv_1,1.95 // ado«avacanÃccaiva niyamena hare÷ Órutau / aj¤Ãnaæ pÃratantryaæ ca praÊaye 'bhÃva eva ca // MAnuv_1,1.96 // aÓaktiÓcoditÃnye«Ãæ sarve«Ãmapi ca Órutau / janmÃdyasyeti tenaitad vi«ïoreva svalak«aïam // MAnuv_1,1.97 // asyodbhavÃdihetutvaæ sÃk«Ãdeva svalak«aïam / k­«ïaddhayÃnacchalenaiva svayaæ bhÃgavate 'bravÅt // MAnuv_1,1.98 // ato jÅvaikyamapi sa nirÃcakre jagadguru÷ / na hi janmÃdihetutvaæ jÅvasya jagato bhavet // MAnuv_1,1.99 // hitÃkriyÃdido«aæ ca vak«yatyeva svayaæ prabhu÷ / nirguïatvaæ ca tenaiva ni«iddhaæ prabhuïà svayam // MAnuv_1,1.100 // bhedenaiva tu mukhyÃrthasambhave lak«aïà kuta÷ / kathaæ nityaguïasyÃsya syÃdaikyaæ guïahÃnata÷ // MAnuv_1,1.101 // sadaiva guïavattve 'sya bhinnaæ syÃnnirguïaæ sadà / na ca mithyÃguïatvaæ syÃdanirvÃcyasya dÆ«aïÃt // MAnuv_1,1.102 // nirguïatvaæ tadà ca syÃdÃsuratvaæ nacÃnyathà / lak«yalak«aïayorbhedo 'bhedo và yadi vobhayam // MAnuv_1,1.103 // iti p­«Âe tadaikyasya gatireva na vidyate / aikyÃbhede na ÓÃstreïa j¤eyaæ tat svaprakÃÓata÷ // MAnuv_1,1.104 // bhede mithyÃtvato bhedasatyatvaæ syÃd balÃdapi / bhedÃbhedau yadi tadà syÃdeva hyanavasthiti÷ // MAnuv_1,1.105 // svanirvÃhakatà cet syÃd bÃhyaæ bÃhakamityapi / paryÃyo bhedavÃn và syÃdanavasthobhayatra ca // MAnuv_1,1.106 // satyaj¤ÃnÃdike 'pyeva na vyÃv­ttyà prayojanam / vyÃv­ttasyÃviÓe«atve tadakhaï¬aæ ca khaï¬itam / nirviÓe«atvametena mÆko 'hamitivad bhavet // MAnuv_1,1.107 // abhinne 'pi viÓe«o 'yaæ balÃdÃpatati hyata÷ / viÓe«atadvatoÓcaiva svanirvÃhakatà bhavet // MAnuv_1,1.108 // bhedahÅne tvaparyÃyaÓabdÃntaraniyÃmaka÷ / viÓe«o nÃma kathita÷ so 'sti vastu«vaÓe«ata÷ // MAnuv_1,1.109 // viÓe«Ãste 'pyanantÃÓca parasparaviÓe«iïa÷ / svanirvÃhakatÃyuktÃ÷ santi vastu«vaÓe«ata÷ // MAnuv_1,1.110 // ato 'nantaguïaæ brahma nirbhedamapi bhaïyate / evaæ dharmÃniti Órutyà tadabhedo 'pyudÅryate // MAnuv_1,1.111 // ÓaivÃdyÃgamasamprÃptad­«Âagena phalena tu / tadvÃkyopamayÃnyacca pramÃïatve 'numÅyate // MAnuv_1,1.112 // ÅÓavÃkyatvata iti cet tadgavyabhicÃriïà / aprÃmÃïyÃnumà ca syÃnna p­thak cÃnumeÓvare // MAnuv_1,1.113 // puæstvahetubalÃdeva pÆrvoktenaiva vartmanà / ÓÃstrayonitvametena kÃraïasya balÃd bhavet // MAnuv_1,1.114 // nÃvedavinna tarkeïa matirityÃdivÃkyata÷ / tarko j¤Ãpayituæ Óakto neÓitÃraæ katha¤cana // MAnuv_1,1.115 // vanak­ttvÃdirÆpeïa pak«abhÆtasya ceÓitu÷ / ki¤cijj¤Ãnaæ hi puæstvena Óakyaæ sÃdhayituæ sukham // MAnuv_1,1.116 // v­k«ak­nnÃkhilaæ v­k«aæ vetti puæstvÃddhi caitravat / ityÃdyanumayà spardhi nÃnumÃnaæ pareÓitu÷ / Óaktaæ vij¤Ãpane cÃtiprasaÇgo 'numayed­Óà // MAnuv_1,1.117 // vastutvÃt turaga÷ Ó­ÇgÅ pu«pavat khaæ sutairyutà / citriïÅ ca rasa÷ «a«Âho rasatvÃt sottaro bhavet / upakramÃdiliÇgebhyo nÃnyÃsyÃdanumà tata÷ // MAnuv_1,1.118 // ta evÃnvayanÃmÃnastai÷ samyak pravicÃrite / mukhyÃrtho bhagavÃn vi«ïu÷ sarvaÓÃstrasya nÃpara÷ // MAnuv_1,1.119 // Åk«aïÅyatvato vi«ïurvÃcya eva nacÃnyathà / lak«yatvaæ kvÃpi d­«Âaæ hi kiæ tadityanavasthiti÷ // MAnuv_1,1.120 // mÃdhuryÃdiviÓe«ÃÓca tacchabdairuditÃ÷ sadà / vÃkyÃrtho 'pi hi vÃkyÃrthaÓabdenaivodito bhavet // MAnuv_1,1.121 // nÃvÃcyaæ tena ki¤cit syÃd yata ityÃdikairvadan / avÃcyatvaæ kathaæ brÆyÃnmÆko 'hamitivat sudhÅ÷ // MAnuv_1,1.122 // yena lak«yamiti proktaæ lak«yaÓabdena so 'vadat / ekasyÃpi hi Óabdasya gauïÃrthasvÅk­tau satÃm // MAnuv_1,1.123 // mahatÅ jÃyate lajjà yatra tatrÃkhilà ravÃ÷ / amukhyÃrthà iti vadan yastanmÃrgÃnuvartinÃm / kathaæ na jÃyate lajjà vaktuæ ÓÃbdatvamÃtmana÷ // MAnuv_1,1.124 // ÃtmabrahmÃdaya÷ ÓabdÃ÷ sÃk«Ãt pÆrïÃbhidhÃyina÷ / janmÃdikÃraïaæ brahma lak«itaæ ca yadà tadà // MAnuv_1,1.125 // vandhyÃputropamaæ mÃyÃÓabalaæ vÃcyamityapi / kalpayitvà vinà mÃnaæ lak«yaæ Óuddhaæ vadan padai÷ // MAnuv_1,1.126 // ÃtmaÓabdoditasyaiva j¤Ãnaæ muktÃvasÃdhanam / Ãha ÓrutaparityÃga÷ syÃccÃsyÃÓrutakalpanam // MAnuv_1,1.127 // syÃt sarvatra ca yatraikamapi loko jugupsate / niyamenobhayaæ syÃddhi yasya svaparayormate // MAnuv_1,1.128 // alaÇk­ta÷ sadaivÃyaæ durghaÂaireva bhÆ«aïai÷ / andhantamo nityudu÷khaæ tasya syÃd vasanadvayam // MAnuv_1,1.129 // anandà nÃma te lokà andhena tamasÃ'v­tÃ÷ / tÃæste pretyÃbhigacchantyavidvÃæso budho janÃ÷ // MAnuv_1,1.130 // asuryà nÃma te lokà andhena tamasÃ'v­tÃ÷ / tÃæste pretyÃbhigacchanti ye kecÃtmahano janÃ÷ // MAnuv_1,1.131 // ityÃdiÓrutayo mÃnaæ ÓataÓo 'tra samantata÷ / heyatvÃvacanÃccaiva nÃtmà gauïa÷ Órutau Óruta÷ // MAnuv_1,1.132 // tamevaikaæ jÃnathÃnyà vÃco mu¤catha ceti ha / ukta Ãtmà kathaæ gauïo heyapak«e hyasau Óruta÷ // MAnuv_1,1.133 // parivÃratayà grÃhyà api heyÃ÷ pradhÃnata÷ / pÆrïasya pÆrïamÃdÃya pÆrïamevÃvaÓi«yate // MAnuv_1,1.134 // iti svasyaiva pÆrïasya pÆrïe 'pyaya udÃh­ta÷ / kathaæ mÃyÃvyavacchinna÷ pÆrïo mukhyatayà bhavet // MAnuv_1,1.135 // padaæ ca nirguïa iti kathaæ gauïaæ vadi«yati / guïÃbhÃvopalak«yaæ cet padaæ tadapi vÃcakam // MAnuv_1,1.136 // ato 'navasthitimukhasarvado«amahÃspadam / kathametanmataæ sadbhirÃdriyeta vicak«aïai÷ // MAnuv_1,1.137 // na ca sÃÇkhayanirÃk­tyai sÆtrÃïyetÃnyacÅkÊpat / bhagavÃn nahyaÓabdatvaæ pradhÃne 'ÇgÅkarotyasau // MAnuv_1,1.138 // samanvaye pratij¤Ãte Óabdagocarataiva hi / prathamapratipÃdyà syÃt tadabhÃve kuto 'nvaya÷ // MAnuv_1,1.139 // kathaæ ca lak«aïÃvÃdÅ brÆyÃd brahmasamanvayam / yo 'sau Óabdasya mukhyÃrthastatraiva syÃt samanvaya÷ // MAnuv_1,1.140 // janmÃdikÃraïe sÃk«ÃdÃha deva÷ samanvayam / uktaæ tadeva jij¤Ãsyaæ kvÃvakÃÓo 'tra nirguïe // MAnuv_1,1.141 // katha¤cÃsambhavastasya mukhyÃrthasya nirÃk­tau / mÃnena kena vij¤eyamavÃcyÃj¤eyanirguïam // MAnuv_1,1.142 // ameyaæ cenna ÓÃstrasya tatra v­tti÷ katha¤cana / tasmÃcchÃstreïa jij¤ÃsyamasmadÅyaæ guïÃrïavam // MAnuv_1,1.143 // vÃsudevÃkhyamadvandvaæ paraæ brahmÃkhilottamam / vij¤eyavÃcyalak«yatvapÆrvÃÓe«aviÓe«ata÷ // MAnuv_1,1.144 // nirgataæ manaso vÃco yadi tat syÃdagocaram / astu tanmà vaded vÃdÅ nacÃsmacchÃstragaæ tu tat // MAnuv_1,1.145 // avÃcyaæ vÃcyamityuktavà kimityunmattavanm­«Ã / asmacchÃstrasya cauryÃya yatate svoktidÆ«aka÷ // MAnuv_1,1.146 // janmÃdikÃraïaæ yattat sÃk«ÃnnÃrÃyaïÃbhidham / vadantu Órutayo brahma ÓÃstraæ caitat tadarthata÷ // MAnuv_1,1.147 // svaprakÃÓatvamapi tu yairj¤Ãnasya nivÃritam / kathaæ sarvaj¤atà tasya svaj¤ÃnÃdhigamaæ vinà // MAnuv_1,1.148// prav­ttamastvavÃcyaæ te maiva brÆyÃ÷ katha¤cana / sarvaÓabdairavÃcyaæ taduktavà tadvi«ayaæ puna÷ // MAnuv_1,1.149 // vayaæ tvÃæ ÓrutiyuktibhyÃæ baddhvÃsmacchÃstrama¤jasà / vicÃrayÃma÷ ÓrutibhiryuktibhiÓcaiva sÃdaram // MAnuv_1,1.150 // adbhutatvÃdavÃcyaæ tadatarkyÃj¤eyameva ca / anantaguïapÆrïatvÃdityÆde paiÇginÃæ Óruti÷ / avÃcyamiti loke 'pi vaktayÃÓcÃryatamaæ bhuvi // MAnuv_1,1.151 // evaæ ÓÃstrÃvagamyatve vibhÃgena samanvayam / Ãnandamaya ityÃdinÃdhyÃyena vadatyaja÷ // MAnuv_1,1.152 // tatrÃnyatra prasiddhÃnÃæ vi«ïÃveva samanvayam / ÓabdÃnÃæ prathame pÃde guïisÃmÃnyavÃcinÃm // MAnuv_1,1.153 // guïavÃcinÃæ ca prathamamÃha deva÷ samanvayam / samudraÓÃyinaæ sarvaprasÆtiprasavaæ Óruti÷ // MAnuv_1,1.154 // tadeva brahma paramamiti sÃvadh­tirjagau / yato 'to brahmaÓabdasya tatraiva niyatatvata÷ // MAnuv_1,1.155 // yo 'nnaæ brahmetyÃdirÆpÃdabhyÃsÃt taittirÅyake / anyÃsu caitadrÆpÃsu ÓÃkhÃsvapi sahasraÓa÷ // MAnuv_1,1.156 // Ãnandamaya ityÃdyai÷ ÓabdairvÃcyo hari÷ svayam / upalak«aïatvaæ ÓabdÃnÃmÃnandamayapÆrviïÃm // MAnuv_1,1.157 // sÆtrasyÃlpÃk«aratvena sarvaÓÃkhÃvinirïaye / punaÓca prÃpakÃddhetostatrÃdhikaraïÃntaram // MAnuv_1,1.158 // sarve vedà Ãmananti yat padaæ tviti hi Óruti÷ / ÃnandamayarÆpe tu brahmaïa÷ pucchatoktita÷ // MAnuv_1,1.159 // samastÃbrahmatÃprÃpterÃnandamayanÃma hi / brahmaÓabdasya cÃbhyÃsÃt pa¤carÆpÃdi«u sphuÂam // MAnuv_1,1.160 // brahmatÃvayave 'pi syÃt tathÃvayavini svata÷ / yathaiva k­«ïakeÓasya k­«ïasya brahmatÃkhilà // MAnuv_1,1.161 // darÓità caiva pÃrthÃya ni÷sÅmÃ÷ Óaktayo 'sya hi / ­taæ satyaæ paraæ brahma puru«aæ k­«ïapiÇgalam // MAnuv_1,1.162 // vi«ïvÃkhyamuktamanyatra hyÆrdhvaretaæ ca tat prati / virÆpÃk«Ãkhyamavaraæ brahmoktaæ tadvrate sthitam // MAnuv_1,1.163 // samÃnÃdhik­tatvaæ ceduttaraæ nÅlalohitam / k­«ïapiÇgalarÆpeïa punaruktaæ bhavi«yati // MAnuv_1,1.164 // brahmÃdhipatirityatra tÃpanÅyaÓrutau pura÷ / svaritabrahmaÓabdÃntaæ bahuvrÅhitvame«yati // MAnuv_1,1.165 // svÃhendraÓatruvardhasva yad bahuvrÅhitÃmagÃt / mahÃvyÃkaraïe sÆtramiti svaravinirïaye // MAnuv_1,1.166 // pÆrvÃntasvarite puæsorbahuvrÅhitvame«yati / mahÃvyÃkaraïe sÆtramiti svaravinirïaye // MAnuv_1,1.167 // ­taæ satyaæ paraæ brahmetyÃdyuddeÓyadvitÅyakà / vibhaktirÆrdhvaretÃdi÷ prathamà rudragocarà // MAnuv_1,1.168 // tasmÃd vi«ïuæ paraæ brahma prati rudro vrate sthita÷ / Ærdhvaretà iti hyeva Órutyartho 'vasito bhavet // MAnuv_1,1.169 // ­taæ satyaæ paraæ brahma prati vi«ïuæ sadÃÓiva÷ / Ærdhvaretà dhyÃyati ha ÓaÇkaro nÅlalohita÷ // MAnuv_1,1.170 // ityarthametamevÃha nÅlagrÅvaÓruti÷ parà / ÃrtharvaïÅ paraæ brahma tasmÃdeko hari÷ Órutau // MAnuv_1,1.171 // tadevartamiti prÃha kathamevÃnyathà Óruti÷ / avadhÃrayantÅ tasyaiva hy­tatvÃdikama¤jasà // MAnuv_1,1.172 // eko nÃrÃyaïa ÃsÅnna brahmà na ca ÓaÇkara÷ / vÃsudevo 'gra evÃsÅnna brahmà na ca ÓaÇkara÷ // MAnuv_1,1.173 // nendrasÆryau na ca guho na somo na vinÃyaka÷ / ityÃdivÃkyato vi«ïorutpattiravatÃragà // MAnuv_1,1.174 // mukhyaæ brahma haristasmÃt prastÃva÷ paramityapi / mukhyabrahmagrahe yukte nÃmukhyaæ yujyate kvacit // MAnuv_1,1.175 // asambhave hi mukhyasya gauïÃrthÃÇgÅk­tirbhavet / prÃcuryÃrthÃÓca mayaÂa÷ sarve 'tra pratipÃditÃ÷ // MAnuv_1,1.176 // bhogyatvamatra cÃdyatvamupajÅvyatayà hare÷ / mahÃbhoktà mahÃbhogya ityartho 'nnamaye bhavet // MAnuv_1,1.177 // mahÃprÃïo mahÃbodho mahÃvij¤ÃnavÃnapi / viÓe«asÃmÃnyatayà vij¤Ãnaæ mana ityapi // MAnuv_1,1.178 // ekasya j¤ÃnarÆpasya hareruktirvibhÃgata÷ / abhede 'pi viÓe«eïaivÃnya ityudito hari÷ // MAnuv_1,1.179 // bhedaÓabdà viÓe«aæ tu harÃvanyatra bhinnatvÃt / brÆyurharerjÅvaja¬airapi bhedaæ hi mukhyata÷ // MAnuv_1,1.180 // brahmatarkavaco 'pyevamata eka÷ sa pa¤cadhà / ukto 'nnamaya ityÃdi bh­goÓcaitad vadi«yati // MAnuv_1,1.181 // prÃpyatvena mayaÂprokterna tatrÃpyanyaducyate / pracurÃnnÃdirevÃto hyannamannamayetyapi // MAnuv_1,1.182 // ucyate hyaviÓe«eïa nÃnyat ki¤cidihocyate / mahÃnandatva evÃsya hetu÷ ko 'nyÃditi sphuÂam // MAnuv_1,1.183 // ukta÷ Órutyantare yasmÃt sukhaæ labdhvà karotyayam / karoti nÃsukhÅ bhÆmà sukhaæ nÃlpe sukhaæ bhavet // MAnuv_1,1.184 // ityuktaæ yat prav­ttiÓca n­ttagÃnÃdikà sukhÃt / du÷khÃd rodÃdikà caiva sarvakart­tvato 'sya ca // MAnuv_1,1.185 // sarvaÓakter na du÷khaæ syÃdata÷ kevalalÅlayà / pravartako na cede«a prÃïyÃdanyÃcca ka÷ pumÃn // MAnuv_1,1.186 // brahmavit paramÃpnotÅti yat prathamasÆcitam / tadeva mantravarïena satyaæ j¤Ãnamanantavat // MAnuv_1,1.187 // lak«itaæ tatra satyatvaæ s­«ÂayÃnnaprÃïayorapi / uktaæ j¤Ãnaæ tu manasà vij¤ÃnenÃpyudÅritam // MAnuv_1,1.188 // anantatvaæ tathÃ'nandamayavÃcÃpyudÃh­tam / sadbhÃvaæ yÃpayed yasmÃt satyaæ tat tena kathyate // MAnuv_1,1.189 // iti s­«Âiriha proktà jagatsadbhÃvayÃpakam / brahmeti sthÃpanÃyaiva sattvaæ jÅvanameva ca // MAnuv_1,1.190 // viÓÅrïatà ca sattvaæ syÃt sannamityÃhureva yat / ato 'dyatÃtt­tÃnnatvaæ satyaÓabdÃrtha eva hi // MAnuv_1,1.191 // prÃïaæ devà anuprÃïanti manu«yÃ÷ paÓavaÓca ye / Ãyu÷ prÃïo hi bhÆtÃnÃmiti yad gatijÅvane // MAnuv_1,1.192 // ukte saditidhÃtvartho gatiÓcÃto hi satyatà / prÃïatvamavabodhÃrtho manudhÃtu÷ prakÅrtita÷ // MAnuv_1,1.193 // nÃlpe sukhamiti proktayaivÃnandamayatoktita÷ / anantatvaæ sunirïÅtaæ pÆrïÃnando hi nÃlpake // MAnuv_1,1.194 // ato hi mantravarïoktavist­tistu samastayà / kriyate parayà yasmÃditaro 'tra na kathyate // MAnuv_1,1.195 // puru«aæ vetti yo mucyennÃnya÷ panthà hi vidyate / iti ÓruteranyavedÅ kathaæ muktiæ prayÃsyati // MAnuv_1,1.196 // puru«a÷ para ÃtmÃjo brahma nÃrÃyaïa÷ prabhu÷ / mahÃnÃnanda ud vi«ïurbharga oma itÅryate // MAnuv_1,1.197 // svayaæ nÃrÃyaïo devo nÃnyasyaitÃni kasyacit / tasmÃdomityudÃh­tya yaj¤adÃnÃdi kurvate // MAnuv_1,1.198 // sÆktena pauru«eïainaæ yajantyadhyÃtmakovidÃ÷ / iti paiÇgiÓrutistena nÃnyaj¤ÃnÃd vimucyate // MAnuv_1,1.199 // brahmaÓabdodite tasminnÃtmaÓabdaæ prayujya ca / tasmÃdÃkÃÓas­«Âiæ ca provÃcÃtra catuvirdhÃm // MAnuv_1,1.200 // bhÆtaæ bhÆtÃbhimÃnÅ ca taddeho 'ntarniyÃmaka÷ / hariÓcÃkÃÓaÓabdokto mukhyato harireva ca // MAnuv_1,1.201 // à samantÃt kÃÓate yadÃkÃÓo mukhyato hari÷ / balaj¤ÃnasvarÆpatvÃd vÃyuragniragaæ nayan // MAnuv_1,1.202 // Ãpa ÃpÃlanÃccaiva p­thivÅ prathito yata÷ / u«yÃnÃmÃÓrayatvena sa evo«adhinÃmaka÷ // MAnuv_1,1.203 // o«adhÅ«u sthito vi«ïu÷ k«udhitairÃÓrito bhavet / puri Óete yata÷ so 'tha puru«aÓceti gÅyate // MAnuv_1,1.204 // kriyÃpravartakatvena prÃdurbhÃvo harerjani÷ / ÃkÃÓÃdi«u nÃnyÃsti hyabhimÃno 'bhimÃnina÷ // MAnuv_1,1.205 // abhimÃniÓarÅrasya sÃk«Ãd bhÆtasya codbhava÷ / evaæ dehÃdiparyantamÃgataæ harimeva tu // MAnuv_1,1.206 // parÃm­Óati tasyaiva pa¤carÆpatvavittaye / tyaktavà bhÆtÃdikaæ sarvaæ sa và e«a iti Óruti÷ // MAnuv_1,1.207 // sa ityÃtmapadoddi«Âa e«a jÅvaÓarÅraga÷ / sÃrÃnnamaya evÃyaæ na lokÃnnamaya÷ prabhu÷ // MAnuv_1,1.208 // iti taæ rasaÓabdena viÓina«Âi ÓarÅragam / idamityeva nirdeÓo vastraprÃv­tavad vibho÷ // MAnuv_1,1.209 // Óira ÃderbhavejjÅvaÓira Ãdau vyavasthite÷ / taæ viditvÃsya mukti÷ syÃnnÃnyaj¤ÃnÃt katha¤cana // MAnuv_1,1.210 // Ãditye puru«e cÃyamiti bhedopadeÓata÷ / nÃsyÃbhedo 'sti jÅvena nÃnumà kÃmacÃriïÅ // MAnuv_1,1.211 // vimatÃni ÓarÅrÃïi madbhogÃyatanÃni yat / ÓarÅrÃïÅtyÃdikà tu tattvaj¤Ãne hyapek«yate // MAnuv_1,1.212 // pratyak«ÃdiviruddhatvÃdak«Ãgamabhayojkhità / anumà kÃmav­ttà hi kutra nÃvasaraæ vrajet // MAnuv_1,1.213 // ja¬a Ãtmaiva vastutvÃt prameyatvÃjja¬aæ citi÷ / ghana ÃkÃÓa ityÃdyà vÃryante kena hetunà // MAnuv_1,1.214 // na jÅvabhedasÆtrÃïÃæ ÓaÇkayÃtra punaruktatà / vÃkyÃntaradyotakatvÃt p­thagityatra pÆrïatà / yogamannamayÃdyairyat phalatvenÃsya Óaæsati / sthÃnadvaye 'pyata÷ koÓà eta ityatisÃhasam // MAnuv_1,1.215 // upasaÇkramaïaæ caiva dvitÅyoddeÓitaæ prati / atikramaæ vadantaæ tamupaÓabdo nivÃrayet // MAnuv_1,1.216 // aÓrutasyÃtiÓabdasya sthÃnaæ dadyÃt kathaæ puna÷ / ÓrutÃÓrutaparityÃgakalpane vigatahriyÃm // MAnuv_1,1.217 // m­tÃveva parityÃga÷ k­to hyannamayasya ca / ye 'nnaæ brahmetyÃdyupÃsÃæ sÃmÃnÃdhikaraïyata÷ // MAnuv_1,1.218 // uktavà pa¤casvarÆpÃïÃæ punastatprÃptivÃdinÅ / sthÃnadvayagatà vedavÃïÅ tadapalÃpinÃm // MAnuv_1,1.219 // tamaso 'nyatra saæsthÃnaæ kathameva saheta sà / adhÅhi bhagavo brahmetyukto 'nnaprÃïapÆrvakam // MAnuv_1,1.220 // Ãha brahma kathaæ tanna dvÃraæ taditi vÃdina÷ / upasattiæ kathaæ vidyurupasannÃya hi triÓa÷ // MAnuv_1,1.221 // vaktavyaæ brahma guruïà caturvÃramathÃpi và / sak­d vetyÃgamà brÆyu÷ sampradÃyavido 'pi ca // MAnuv_1,1.222 // tad yatki¤cit kathaæ brÆyÃdupasannÃya dikpati÷ / na vaded brahma ca kathaæ mÃyÃvÅ na hi vÃrirà// MAnuv_1,1.223 // ca«Âa ityeva taccak«u÷ ÓravaïÃcchrotramucyate / vacanÃdeva vÃg brahma s­«ÂisthityÃdikÃraïam // MAnuv_1,1.224 // tacca vÃghÆlaÓÃkhÃyÃma«ÂarÆpamudÃh­tam / vij¤ÃnÃnandasahitaæ p­thak s­«ÂayÃdilak«aïai÷ // MAnuv_1,1.225 // ÃvÃpodvÃpata«a ÓÃkhà yata Ãhu÷ paraæ padam / yato bhÆtÃni jÃyanta ityÃdyairlak«aïai÷ svayam // MAnuv_1,1.226 // lak«itaæ guruïà paÓcÃt tapasaivÃparok«ata÷ / d­«Âvaikaikaæ svarÆpaæ tu samastoktÃnudarÓanam // MAnuv_1,1.227 // icchatÃ'j¤Ãæ guro÷ prÃpya tapasaivÃrok«itam / abrahmetyeva vadatÃæ ÓrutahÃnyaÓrutagrahau // MAnuv_1,1.228 // sÃk«Ãllak«aïatÃæ prÃptÃviti lajjà tadukti«u / samÅpe sahabhogasya muktitvenoktito 'sak­t // MAnuv_1,1.229 // bhedo jÅveÓayormithyetyeva mithyà svayaæ bhavet / etena mayaÂaÓcaiva dvaividhyenÃrthakalpanÃt / tadanye«Ãæ matamapi satsaæsatsu na bhÃsate // MAnuv_1,1.230 // ato nÃrÃyaïo devo ni÷Óe«aguïavÃcakai÷ / guïisÃmÃnyavacanairapi mukhyatayodita÷ // MAnuv_1,1.231 // adhyÃtmagaiÓca prÃïÃdyaistathaiva hyadhibhÆtagai÷ / annÃdiÓabdairbhagavÃneko mukhyatayodita÷ // MAnuv_1,1.232 // janmÃdyasyeti sÆtreïa guïasarvasvasiddhaye / brahmaïo lak«aïaæ proktaæ ÓÃstramÆlaæ yatastata÷ // MAnuv_1,1.233 // anvaya÷ sarvaÓabdÃnÃæ guïasarvasvavedaka÷ / Óabdaprav­ttihetÆnÃæ tasmin mukhyasamanvayÃt // MAnuv_1,1.234 // anyÃrthe«valpatÃhetostannimittatvatastathà / tadvÃcakatvaæ ÓabdÃnÃæ bahulÃtiprayogata÷ // MAnuv_1,1.235 // rƬhamityeva sÃdhyaæ syÃd rƬhirhi dvividhà matà / avidvadvidvadÃptyaiva mukhyà hi vidu«Ãæ tu sà // MAnuv_1,1.236 // vidvadrƬhirvaidikà syÃt sà yogÃdeva labhyate / tasmÃnmukhyÃrthatà vi«ïoriti k­tvà h­di prabhu÷ // MAnuv_1,1.237 // samanvayaæ sÃdhayati devÃnÃæ tatra ÓaktatÃm / ÃÓaÇkaya tatra rƬhiæ ca tacchabdÃnÃmapi svayam // MAnuv_1,1.238 // samudrÃntasthitatvÃdyaistaddharmairvi«ïurƬhatÃm / sÃdhayitvÃbhidÃæ taiÓca punareva nyavÃrayat // MAnuv_1,1.239 // ce«Âà hi cetanÃnÃæ yà sà bhavet tatprasÃdata÷ / acetanasvabhÃvastu vivarÃdi÷ kathaæ tata÷ // MAnuv_1,1.240 // iti ÓaÇkÃniv­ttyarthamÃkÃÓa iti nÃma ca / parato 'pivarÅyastvapÆrvÃlliÇgÃddharerbhavet // MAnuv_1,1.241 // iti ÓaÇkÃniv­ttyarthamÃkÃÓa iti nÃma ca / parato 'pi varÅyastva pÆrvÃlliÇgÃddharerbhavet // MAnuv_1,1.242 // prÃïÃdihetutÃd­«ÂeratideÓo hi tÃd­Óa÷ / liÇgaæ balavadeva syÃt prerako 'syÃpi yaddhari÷ // MAnuv_1,1.243 // nityatvÃdeva Óabdasya tatsvabhÃva÷ kathaæ hare÷ / kathaæ prasiddhabahulaÓabdÃnÃmayathÃrthatà // MAnuv_1,1.244 // iti cet taddharereva bÃhulyÃcchrutiliÇgayo÷ / tÃd­ÓatvÃcca tacchakterbÃhulye ÓrutiliÇgayo÷ // MAnuv_1,1.245 // anyasya mukhyavÃcyatvamiti tannÃtragasya hi / vi«ïoreva tu liÇgÃni prÃïasthÃni tu sarvaÓa÷ // MAnuv_1,1.246 // prÃïasaævÃdapÆrvÃïi mukhyato jÅvagÃni ca / abhyÃrcacchatavar«Ãïi prÃïavaæÓatvamityapi // MAnuv_1,1.247 // tasmÃdanyatragai÷ ÓabdairuktanyÃyai÷ samantata÷ / eko nÃrÃyaïo devo bhaïyate nÃtra saæÓaya÷ // MAnuv_1,1.248 // vÃsudevÃdirÆpeïa caturmÆrtiÓca sarvaÓa÷ / athavà pa¤camÆrti÷ sa prokto 'dhikaraïaæ prati // MAnuv_1,1.249 // pratisÆtraæ pratipadaæ pratyak«aramathÃpi và / taistairyuktiÓrutinyÃyaviÓe«airyogyatà yathà // MAnuv_1,1.250 // b­hattantrapramÃïena bahvarthamapi saÇgrahÃt / ucyate narabuddhÅnÃmapi ki¤cidgrahÃrthata÷ // MAnuv_1,1.251 // grantho 'yamapi bahvartho bhëyaæ cÃtyarthavistaram / bahuj¤Ã eva jÃnanti viÓe«aïÃrthametayo÷ / tasmÃnmahÃguïo vi«ïurnÃmnÃyapunaruktita÷ // MAnuv_1,1.252 // || iti ÓrÅmadÃnandatÅrthabhagavatpÃdÃcÃyarviracite ÓrÅmadbrahmasÆtrÃnuvyÃkhyÃne prathamÃdhyÃyasya prathama÷ pÃda÷ || liÇgÃtmakÃnÃæ ÓabdÃnÃæ v­ttirnÃrÃyaïe pare / cintyate sarvagatvaæ tu prathamaæ pravicÃryate // MAnuv_1,2.1 // tatra tatra sthito vi«ïustattacchaktiprabodhaka÷ / dÆrato 'pyatirikta÷ sa lÅlayà kevalaæ prabhu÷ // MAnuv_1,2.2 // iti j¤Ãpayituæ karmakartrorutsargato bhidà / abhedo 'pi viÓe«e syÃd balÅ so 'pyanapodita÷ // MAnuv_1,2.3 // etad bhÃvÃbhidhaæ liÇgaæ kriyÃliÇge tata÷ param / antaryÃmyantaraÓceti kriyÃbhÃvÃkhyamucyate // MAnuv_1,2.4 // ad­ÓyatvÃdyabhÃvÃkhyaæ ÓrutirliÇgÃdhikà parà / anityatvÃt kriyÃïÃæ tu kathameva svarÆpatà // MAnuv_1,2.5 // iti cet sa viÓe«o 'pi kriyÃÓaktayÃtmanà sthira÷ / Óaktità vyaktatà ceti viÓe«o 'pi viÓe«avÃn // MAnuv_1,2.6 // abhinno 'pi kriyÃdiÓca svabhÃva iti hi Óruti÷ / j¤Ãnaæ nityaæ kriyà nityà balaæ Óakti÷ parÃtmana÷ // MAnuv_1,2.7 // iti paiÇgiÓrutiÓcÃha ÓaktisadbhÃva eva tu / kriyÃdinityatà j¤eyà tadanyatra tvanityatà // MAnuv_1,2.8 // iti sattattvavacanaæ dvitvaæ caikasya yujyate / ya÷ seturiti caikatvavacanena viÓe«aïÃt // MAnuv_1,2.9 // anta÷ sthitvà ramaïak­dantara÷ samudÃh­ta÷ / ramaïaæ cÃtmaÓabdenÃdeyaæ mÃtÅti cocyate // MAnuv_1,2.10 // viÓi«ÂasukhavattvÃcca brahmatvaæ ca viÓi«Âatà / anyonyaniyatiÓceÓaniyame nÃnyathà bhavet // MAnuv_1,2.11 // cetanÃnÃæ viÓe«o ya÷ svabhÃvo 'pÅÓvarÃpirta÷ / anyonyaniyame tasmÃdanavasthityasambhavau // MAnuv_1,2.12 // ÅÓvaraÓcenniyantà ca sa eva prathamÃgata÷ / kimityapodyate kasmÃd v­thÃvasthitikalpanà / do«avatyeva tasmÃt sà naiva kÃryà katha¤cana // MAnuv_1,2.13 // ramaïaæ nÃtiyatnasya vik«epÃdeva yujyate / iti cet sarvaniyamo yasya kasmÃnna Óakyate // MAnuv_1,2.14 // ÃtmanÃniyataæ vastu pratÅpaæ hyÃtmano bhavet / svÃdhÅnasattÃÓaktayÃdi kathamÃtmapratÅpakam // MAnuv_1,2.15 // guïakriyÃdayo bhÃvà yadivà syurabhedina÷ / abhedo 'bhÃvadharmÃïÃæ brahmaïà yujyate katham // MAnuv_1,2.16 // nÃbhÃvo bhÃva iti ca viÓe«a÷ prÃyaÓo bhavet / atadbhÃvo 'nyatà ceti na viÓe«o 'sti kaÓcana // MAnuv_1,2.17 // do«ÃbhÃvo guïa iti prasiddho laukike«vapi / ad­ÓyatvÃdikÃæstasmÃd guïÃnÃha svayaæ prabhu÷ // MAnuv_1,2.18 // bhÃvÃbhÃvavirodho 'pi na tu sarvatra vidyate / tadabhÃvo hi tadbhÃvavirodhÅ na tato 'para÷ // MAnuv_1,2.19 // p­thaktavÃbhÃvatadrÆpÃn bhedÃæstrÅn kalpayanti cet / kalpanÃgauravÃdyÃstu do«Ãstatra virodhina÷ // MAnuv_1,2.20 // p­thaktavÃnyatvabhedÃstu paryÃyeïaiva laukikai÷ / vyavahriyante satataæ vaidikairapi sarvaÓa÷ // MAnuv_1,2.21 // d­«ÂahÃnirad­«Âasya kalpanetyeva dÆ«aïam / yadà tadadhiko do«o vidyate ko nu vÃdinÃm // MAnuv_1,2.22 // bhÃvÃbhÃvasvarÆpÃstu viÓe«Ã eva vastuna÷ / abhinnà eva saÇgrÃhyà vyavahÃraprasiddhaye // MAnuv_1,2.23 // yathaika÷ samavÃyo 'pi bhedÃbhedau ca vastuni / aÇgÅkÃryà viÓe«eïa sthÃne«u vyavahart­bhi÷ // MAnuv_1,2.24 // akhaï¬avÃdino' pi syÃdviÓe«o 'nicchato 'pyasau / vyÃv­tte nirviÓe«e tu kiæ vyÃvartyabahutvata÷ // MAnuv_1,2.25 // bahuliÇgasamÃyuktairbahubhÅ rƬhanÃmabhi÷ / prasiddhairanyagatvena vÃcya÷ sÃk«ÃjjanÃrdana÷ // MAnuv_1,2.26 // vaiÓvÃnarÃdaya÷ Óabdà api tadvÃcinastata÷ / tÃni liÇgÃni te Óabdà api tadgà hi sarvaÓa÷ / bahulÃpyaj¤arƬhistatpraj¤ÃrƬhiæ na bÃdhate // MAnuv_1,2.27 // || iti ÓrÅmadÃnandatÅrthabhagavatpÃdaviracite ÓrÅmadbrahmasÆtrÃnuvyÃkhyÃne prathamÃdhyÃyasya dvitÅya÷ pÃda÷ || tatrÃnyatra ca siddhÃnÃæ liÇganÃmnÃæ punarhari÷ / viÓe«Ãnmukhyato v­ttiæ svasminnevÃtra vaktayaja÷ // MAnuv_1,3.1 // vi«ïÃvevÃtmaÓabdasya rƬhatvÃnna ÓivÃdikÃn / ÓrutirvaktyakhileÓatvÃd bhÆmà vi«ïu÷ sukhÃdhika÷ // MAnuv_1,3.2 // ato viruddhavad bhÃtamapi vyÃkhyÃya tattvata÷ / yojanÅyaæ harau vÃkyaæ viruddhairlak«aïairyutam // MAnuv_1,3.3 // brahmaiva tÃni liÇgÃni tadanyatra tvasantyapi / avirodhena govinde santyasthÆlÃdikÃni ca // MAnuv_1,3.4 // anyavastusvabhÃvÃnÃæ sthaulyÃdÅnÃmapÃk­tim / nÃrÃyaïe Órutirvakti natu tasyÃsvabhÃvatÃm // MAnuv_1,3.5 // sarvadharmà sarvanÃmà sarvakarmà guïÃ÷ ÓrutÃ÷ / do«Ã÷ ÓrutÃÓca netyÃdyà pramÃïaæ Órutiratra ca // MAnuv_1,3.6 // liÇgaæ sÃdhÃraïaæ Óabdau sthÃnaæ liÇgamanugraha÷ / puna÷ Óabdà liÇgaÓabdau vicÃryà dvisthità iha // MAnuv_1,3.7 // bÃhulyaæ liÇgaÓabdÃnÃmanuktiÓca viruddhatà / ad­«ÂiranvayÃbhÃvo viparÅtaÓrutibhrama÷ // MAnuv_1,3.8 // liÇgÃvakÃÓarÃhityabhramastÃd­g dvayaæ tathà / bahutÃd­ktavamuktasya virodho 'rthÃt tathà gati÷ / samastametadityatra pÆrvapak«e«u yuktaya÷ // MAnuv_1,3.9 // tà eva balavantastu gatyantaravivarjitÃ÷ / siddhÃntayuktayo j¤eyà d­Óyante tÃÓca sarvaÓa÷ // MAnuv_1,3.10 // muktopas­pyatà prÃïÃdÃdhikyaæ sarvatastathà / vailak«aïyaæ svabhÃvasya prek«ÃpÆrvakriyà tathà // MAnuv_1,3.11 // arasya ïyasya ceÓatvaæ sÆryÃdyanuk­tistathà / vÃmanÃkhyà sarvakampastacchabdÃnanyasiddhatà // MAnuv_1,3.12 // anÃmarÆpatà bhedasyopajÅvyapramÃïatà / sarvaiÓvaryÃdikÃdyÃstà vedeÓena pradarÓitÃ÷ // MAnuv_1,3.13 // adhikÃraÓca taddhÃni÷ prasaÇgÃdeva cintitau / tatphalÃya vidhi÷ siddhe copÃsÃyà nirÃk­ta÷ // MAnuv_1,3.14 // yato jaimininÃnyÃrthamasiddhe 'rthe vidhistathà / vidyÃdhirÃjasya matamavirodhastayostata÷ // MAnuv_1,3.15 // mok«e phalaviÓe«o 'sti na ca sarvaæ prakÃÓate / sarvadà tena devÃnÃmapi yuktà hyupÃsanà // MAnuv_1,3.16 // nityaæ v­ddhik«ayÃpetaæ vi«ïo÷ pÆrïaæ tu vedanam / spa«ÂÃtispa«ÂaviÓadaæ brahmaïo 'Óe«avastugam // MAnuv_1,3.17 // anye«Ãæ kramaÓo j¤Ãnaæ mitavastugataæ sadà / ityÃdayo viÓe«Ãstu sadà vidyÃpaterh­di // MAnuv_1,3.18 // jaiminyÃdyÃstu sÃmÃnyavett­tvÃt tat tathÃvadan / vidyeÓamatametasmÃnnaiva sadbhirviruddhayate // MAnuv_1,3.19 // || iti ÓrÅmadÃnandatÅrthabhagavatpÃdÃcÃryaviracite ÓrÅbrahmasÆtrÃnuvyÃkhyÃne prathamÃdhyÃyasya t­tÅya÷ pÃda÷ || du÷khibaddhÃvarÃdyÃstu tadadhÅnatvahetuta÷ / Óabdà brahmaïi vartante rÃj¤i yadvat parÃjaya÷ // MAnuv_1,4.1 // svÃtantryaæ tadgatatvaæ ca Óabdav­tterhi kÃraïam / svÃtantryaæ tatra mukhyaæ syÃt kuto rÃj¤i jayo 'nyathà // MAnuv_1,4.2 // na hi bh­tyasya vijayiÓabdastÃvat prayujyate / yÃvad rÃj¤yanyagatve 'pi svÃtantryÃbhÃsamÃtrata÷ // MAnuv_1,4.3 // bh­tyabandhÃdikaæ rÃj¤i rÃj¤o bandhÃdiyogyata÷ / kÃraïaæ saæÓayasya syÃditi naiva prayujyate // MAnuv_1,4.4 // amaÇgalatvÃcchabdÃnÃæ rÃj¤Ã yogÃdamaÇgale / apriyatvÃttu Óabdasya syÃt prayoganivartanam // MAnuv_1,4.5 // guïÃstu tÃd­Óà yatra prayujyante 'khilà api / pÆjye«veva viÓe«eïa svÃtantryaæ mukhyakÃraïam // MAnuv_1,4.6 // tato do«ÃtidÆratvÃt saæÓayasyÃpyasambhavÃt / do«ÃïÃæ vi«ïugatvasya prÃj¤abuddhivyapek«ayà // MAnuv_1,4.7 // svÃtantryÃrthamabhipretya do«aÓabdÃÓca vi«ïavi / vÃsudevaÓrutiÓcÃha naiva vi«ïÃvamaÇgalam // MAnuv_1,4.8 // maÇgalÃmaÇgale 'nyatra tato nÃmaÇgalaæ vadet / svÃtantryÃpek«ayà vi«ïau do«o nÃmaÇgaloktita÷ // MAnuv_1,4.9 // bahubhuktavaæ yathà do«o n­«u naiva harau kvacit / evaæ du÷khyÃdiÓabdÃÓca svÃtantryÃpek«ayoditÃ÷ // MAnuv_1,4.10 // naiva do«Ã harau tadgabuddhayoktà do«akÃriïa÷ / tasmÃt te do«aÓabdÃÓca tatraiva guïavÃcakÃ÷ // MAnuv_1,4.11 // jÃtamotaæ harau yasmÃjjyoti÷ «a÷ prÃïarÆpata÷ / Ãyaj¤etaÓcÃyajeto vasantiÓca vasantata÷ // MAnuv_1,4.12 // vigatacchÃdanatvÃt tu gaccha bhÆtak«ayaÇkara÷ / bhuÇk«etyukto harir huæ ca hutamasmin jagad yata÷ // MAnuv_1,4.13 // sphuÂatvÃt pha¬iti prokta÷ kavarak«aïa ityata÷ / kavacaæ vatarte yasmÃt «a¬guïatvena sarvadà / va«a tadgatvataste«Ãæ vau«a¬ityeva kathyate // MAnuv_1,4.14 // svÅyaæ svÅkurute yasmÃt svÃhetyukto janÃrdana÷ / namantyasmin guïà yasyÃnnama ityeva kathyate // MAnuv_1,4.15 // ityaÓe«akriyÃnÃmaÓabdaireko janÃrdana÷ / ucyate mukhyato yasmÃt padavarïasvarÃdibhi÷ // MAnuv_1,4.16 // tasmÃdanantaguïatà ÓrutitÃtparyato 'sya hi / vij¤ÃnÃrthatvata÷ sarvaÓabdÃnÃæ nÃsti dÆ«aïam // MAnuv_1,4.17 // aÇgÅk­te 'pi naivÃsti do«o vÃkyasamanvaye / tadarthatvena karmÃde÷ sambhavÃdalpabuddhaye // MAnuv_1,4.18 // kaÓchandasÃæ yogamiti ÓruteryogÃrthatattvavit / brahmaiko naiva cÃnyo 'sti ka ityasyarobhayÃrthata÷ // MAnuv_1,4.19 // tasyÃpi pÆrvasiddhasya j¤Ãnameveti niÓcayÃt / nityayogo 'pi ÓabdÃnÃmarthairnaiva ni«iddhayate / strÅÓabdÃÓca ni«edhÃrthÃ÷ sarve 'pi brahmavÃcakÃ÷ // MAnuv_1,4.20 // virodhisarvabÃhulyakÃraïastrÅni«edhinÃm / p­thak samanvayÃrthÃni sthÃnÃnyetÃni sarvaÓa÷ // MAnuv_1,4.21 // sarvamÃnairvirodhaÓca vyutpatterapyaÓakyatà / parasparavirodhaÓca virodha÷ kÃryatadvato÷ / strÅliÇgatvaæ ni«edhaÓca pÆrvapak«e«u hetava÷ // MAnuv_1,4.22 // do«Ãtyasp­«Âiniyama÷ ÓabdÃrthÃnekatà tathà / bahurÆpatvamÅÓasya vyaktayavyaktiviÓe«ità // MAnuv_1,4.23 // utpÃdanaæ svadehÃcca durjanÃvyaktatà tathà / itayÃdyà yuktaya÷ sÃk«Ãt siddhÃntasthÃpakà iha // MAnuv_1,4.24 // anvaya÷ sarvaÓabdÃnÃmaÓakyo j¤Ãtuma¤jasà / iti yallokavaimukhyaæ jaiminyÃdimataæ vadan // MAnuv_1,4.25 // vidyÃdhinÃtho bhagavÃnapÃcakre svayaæ prabhu÷ / svaÓi«yÃïÃæ prasiddhayarthaæ matamÃtmÅyamaæÓata÷ // MAnuv_1,4.26 // vij¤Ãtaæ tairjagÃdÃtra tÃratamyaæ n­ïÃæ vadan / te«u te«u padÃrthe«u rƬhiraÇgÅk­tà yata÷ // MAnuv_1,4.27 // prayojanabahutvena tasya tasyÃvirodhata÷ / upadeÓÃdisÃmarthyÃd vi«ïau ÓaktiÓca g­hyate // MAnuv_1,4.28 // tathÃpyetadvirodhe tu tadvÃcitvamapodyate / avirodhe tu bahvarthà etanmÆlatayà matÃ÷ // MAnuv_1,4.29 // ito hi rƬhatÃnye«ÃmupajÅvyatvamatra hi / tatsiddhistadapek«Ã ca sÃpek«Ã ca harÅcchayà // MAnuv_1,4.30 // tasmÃt paramamukhyatvaæ vi«ïÃvanyatra mukhyatà / upalak«aïà ca gauïÅ ca tisra÷ Óabdasya v­ttaya÷ // MAnuv_1,4.31 // prav­ttihetorbÃhulyaæ j¤eyaæ paramamukhyatà / tatra prayogabÃhulyaæ yadi tatparatà kimu // MAnuv_1,4.32 // ubhayaæ d­Óyate vi«ïau ÓabdÃnÃmapi sarvaÓa÷ / prayogamÃtrabÃhulyaæ rƬhirityabhidhÅyate // MAnuv_1,4.33 // prayogayuktasÃd­Óyaæ sambandho vÃpyamukhyata÷ / v­ttiheturiti j¤eya÷ pÆrvÃyoge paragraha÷ // MAnuv_1,4.34 // etameva tathà santaæ ÓatarcÅtyÃdinÃmabhi÷ / Ãcak«ata iti hyatra santamityavadhÃraïà // MAnuv_1,4.35 // yogasya rƬhe÷ prÃbalyaæ vidvadrƬhiæ ca tatragÃm / bahuÓo darÓayatya¤jastÃtparyÃt saniruktikam // MAnuv_1,4.36 // a iti brahma kathitaæ tadvayÃkhyÃnÃnmatà tathà / ÓabdÃnÃmapi sarve«Ãæ nÃmavitk­tak­tyatà // MAnuv_1,4.37 // vi«ïunÃmÃrtharÆpatvaæ saæhitÃderathÃbravÅt / ïakÃraæ ca «akÃraæ ca balace«ÂÃtmakaæ vadan // MAnuv_1,4.38 // tajj¤ÃnapÆrvakatvena saæhitÃdhyayanaæ tathà / upasargatvato vestu tÃcchÅlyÃrthÃdunastathà // MAnuv_1,4.39 // ïakÃraÓca «akÃraÓca nÃmarÆpatayà matau / tasmÃt samanvayo vi«ïau svaravarïapadÃtmana÷ // MAnuv_1,4.40 // api vedasya kimuta vÃkyarÆpeïa saÇgati÷ / gho«Ã÷ sarve 'pi vedÃÓca sarve vedÃÓca yat padam // MAnuv_1,4.41 // indraæ mitraæ yamindraæ ca prathama÷ saÇk­tistathà / nÃmadhÃ÷ sarvadevÃnÃmeka ityÃdikà Óruti÷ // MAnuv_1,4.42 // pramÃïamuktavi«aye tadevoktamupakramÃt / iti svayaæ bhagavatà bruvatÃÓe«amanvayam // MAnuv_1,4.43 // na ÓabdavÃcyataivÃtra pradhanasya ni«iddhayate / sarvavedetihÃse«u purÃïe«u ca saÇgrahÃt // MAnuv_1,4.44 // sattvaæ rajastama iti guïÃ÷ prak­tisambhavÃ÷ / nibadhnanti mahÃbÃho dehe dehinamavyayam // MAnuv_1,4.45 // ityÃdivÃkyarÆpeïa yatrÃrtho nÃnya i«yate / tejo 'bannÃtmakaæ vÃpi yadyupÃdÃnami«yate // MAnuv_1,4.46 // anÃdyevÃparÃdha÷ ka÷ pradhÃnamiti codite / ajÃmekÃmiti prÃha ÓrutiretÃæ yadà tadà / ko do«a÷ sarvathaivÃsti pariïÃmi ja¬aæ yadi // MAnuv_1,4.47 // asmÃkaæ paramamukhyÃrtho bhagavÃneka eva tu / mukhyamÃtratayà rƬhaæ sarvamabhyupagamyate // MAnuv_1,4.48 // sarve«Ãmapi ÓabdÃnÃæ gauïyÃdyaæ tadayogata÷ / arthadvayamabhipretya prav­tte hariruktavÃn // MAnuv_1,4.49 // kÃryÃïÃæ kÃraïaæ pÆrvaæ vacasÃæ vÃcyamuttamam / yogÃnÃæ paramÃæ siddhiæ paramaæ te padaæ vidu÷ // MAnuv_1,4.50 // iti buddhau samÃrohÃdubhayoryogarƬhayo÷ / tyÃge ca kÃraïÃbhÃvÃdubhayÃrthatvami«yate // MAnuv_1,4.51 // viparÅtapramÃbhÃve pÆrvÃrohastu kÃraïam / sà bhaved yatra sa vyartha÷ pÆrvÃroho bhramo yathà / ato jagadupÃdÃnaæ pradhÃnaæ vakti sà Óruti÷ // MAnuv_1,4.52 // yattat triguïamavyaktaæ nityaæ sadasadÃtmakam / pradhÃnaæ prak­tiæ prÃhuraviÓe«aæ viÓe«avat // MAnuv_1,4.53 // pa¤cabhi÷ pa¤cabhirbrahma caturbhirdaÓabhistathà / etaccaturviæÓatikaæ gaïaæ prÃdhÃnikaæ vidu÷ // MAnuv_1,4.54 // iti bhÃgavate prÃha vidyÃdhÅÓa÷ svayaæ prabhu÷ / na ca prak­tiÓabdena brahmopÃdÃnamucyate // MAnuv_1,4.55 // avikÃra÷ sadà Óuddho nitya Ãtmà sadà hari÷ / sadaikarÆpavij¤Ãnabala ÃnandarÆpaka÷ // MAnuv_1,4.56 // nirvikÃro 'k«ara÷ Óuddho nirÃtaÇko 'jaro 'mara÷ / aviÓvo viÓvakartÃjo ya÷ para÷ so 'bhidhÅyate // MAnuv_1,4.57 // nirvikÃramanaupamyaæ sadaikarasamak«ayam / brahmeti paramÃtmeti yaæ vidurvaidikà janÃ÷ // MAnuv_1,4.58 // iti ÓrutipurÃïoktayà na vikÃrÅ janÃrdana÷ / parÃdhÅnaviÓe«ÃptiranivartyÃnyathÃbhava÷ // MAnuv_1,4.59 // k«ÅrÃdivad vikÃra÷ syÃnnaiva sa syÃddhare÷ kvacit / apÃdÃnatvamevÃsya yadyupÃdÃnate«yate // MAnuv_1,4.60 // aÇgÅk­taæ tat pit­vannatu viÓvÃtmanà bhava÷ / na corïanÃbhijanit­mÃt­ïÃæ ca vikÃrità // MAnuv_1,4.61 // cetanatvÃt tadannaæ hi kÃryarÆpatayà bhavet / apÃdÃnatayà viÓvakart­tvaæ buddhipÆrvakam // MAnuv_1,4.62 // uktaæ bhÃllaviÓÃkhÃyÃæ brahmatarke ca sÃdaram / icchÃmÃtrÃt prabho÷ s­«ÂiravikÃrasya sarvadà // MAnuv_1,4.63 // svabhÃvo 'yamanantasya rajo yenÃbhavajjagat / svadehÃdicchayà viÓvaæ bhuktapÆrvaæ janÃrdana÷ // MAnuv_1,4.64 // sasarja mÃtÃpit­vadÆrïanÃbhivadeva và / pradhÃnaæ pariïÃmyeÓo nirvikÃra÷ svayaæ sadà // MAnuv_1,4.65 // na cetanavikÃra÷ syÃd yatra kvÃpi hyacetanam / nÃcetanavikÃro 'pi cetana÷ syÃt kadÃcana // MAnuv_1,4.66 // nacÃnyasyÃnyarÆpatvaæ vik­tatve 'pi d­Óyate / na k«ÅrÃdanyatà dadhna÷ kenacid d­Óyate kvacit // MAnuv_1,4.67 // sarvaj¤Ãd brahmaïo 'nyatvaæ jagato hyanubhÆyate / abheda÷ sattvamÃtreïa syÃd kharvasvaïayorapi // MAnuv_1,4.68 // bhÃgena pariïÃmaÓced bhÃgayorbheda eva hi / yo bhÃgo na vikÃrÅ syÃt sa evÃsmÃkamÅÓvara÷ // MAnuv_1,4.69 // bhinnÃnÃæ samudÃyasya nÃma brahmeti ced bhavet / brahmopÃdÃnatà na syÃt tadà viÓvasya hi kvacit // MAnuv_1,4.70 // Ó­ÇgÃccharo 'vilomabhyo dÆrvà gomayatastathà / v­ÓcikaÓcetyevamÃdye«vapÃdÃnatvami«yate // MAnuv_1,4.71 // upÃdÃnaikadeÓatvaæ yadyapyatra prad­Óyate / apyapÃdÃnataivÃtra d­«ÂÃnto brahmaïo bhavet // MAnuv_1,4.72 // na hy upÃdÃnataivÃtra bÃhyÃvayavagauravÃt / na cÃcetanatas tatra cetanasya samudbhava÷ // MAnuv_1,4.73 // upÃdÃnatayà kintarhyapÃdÃnaæ hyacetanam / kÃryadehagatasyÃsya cetanasya prad­Óyate // MAnuv_1,4.74 // sacca tyaccÃbhavaditi nÃsya viÓvatvamucyate / tat s­«Âveti giraivÃsya pÆrvaæ viÓvasya siddhita÷ // MAnuv_1,4.75 // sattvÃt tatervaidikatvÃt samyag vaktumaÓakyata÷ / ÃÓrayatvÃt svÃÓrayatvÃjj¤ÃnatvÃd durvidatvata÷ // MAnuv_1,4.76 // sattateryÃtanÃccaiva hyaprÃptatvÃcca durjanai÷ / nityÃsÃdhuguïavyÃptiyant­rÆpatvata÷ sadà / jagadgatena rÆpeïa brahmaiva hi tathocyate // MAnuv_1,4.77 // vyaktiruktaguïÃnÃæ hi puru«Ãpek«ayà n­ïÃm / bhavedabhavadityÃdya÷ prayogaÓcÃtra yujyate // MAnuv_1,4.78 // tasmÃdaÓe«akartaiko nirvikÃro ramÃpati÷ / Óabdai÷ prak­tirityÃdyai÷ strÅliÇgairabhidhÅyate // MAnuv_1,4.79 // bahu syÃmiti tasyaiva hyuktamÃrgeïa yujyate / tattadgatena rÆpeïa tadarthaæ hyas­jajjagat // MAnuv_1,4.80 // yaccÃvik­tamevaitad brahma viÓvÃtmanà m­«Ã / d­Óyate mandad­«Âayaiva sa sarga iti kathyate // MAnuv_1,4.81 // sà mandad­«Âistasyaiva brahmaïa÷ kiæ tato 'nyagà / brahmaïaÓcet kva sÃrvaj¤yamanyagà cet svato 'nyatà // MAnuv_1,4.82 // nÃdehayogino d­«Âiriti tat kÃraïaæ svata÷ / dehina÷ kÃraïayutà dehÃÓca yadi na bhramÃt // MAnuv_1,4.83 // kiæ bhrÃntikalpitaæ tatra bhedo 'pi bhramajo yadi / bhrÃnteraj¤ÃnamÆlatvÃt tasya bhedavyapek«ayà // MAnuv_1,4.84 // nÃj¤Ãnakalpakaæ ki¤cidanyonyÃÓrayatà yata÷ / bhramatve tviyamuktiÓca tadanta÷patanÃnnahi // MAnuv_1,4.85 // vyÃvahÃrikatà cÃsya syÃdabÃdhyatva eva hi / bÃdhyaæ nÃrthakriyÃkÃri na ca svapno 'pi no m­«Ã // MAnuv_1,4.86 // vÃsanÃjanitatvena tasyÃpyaÇgÅk­tatvata÷ / sa hi karteti vÃkyÃcca jÃgrattvamiti hi bhrama÷ // MAnuv_1,4.87 // sarpabhramÃdÃvapi hi j¤Ãnamastyeva tÃd­Óam / tadevÃrthakriyÃkÃri tat sadevÃrthakÃrakam // MAnuv_1,4.88 // brahma tvarthakriyÃkÃri parata÷ svata eva và / aÇgÅk­taæ hi tenaiva paratastve na ca pramà // MAnuv_1,4.89 // amukhyasatyamÃnasya sÃdhakatve sadÃ'vayo÷ / na hi sampratipatti÷ syÃdatasti«Âhatu sà pramà // MAnuv_1,4.90 // na hi vipratipannena Óakyaæ sÃdhayituæ kvacit / sÃdhakatvaæ tu satyasya sÃk«iïo hyÃvayordvayo÷ / samyak sampratipannaæ tanna vivatarmamataæ bhavet // MAnuv_1,4.91 // yadi nÃÇgÅk­taæ ki¤cidanaÇgÅk­tatÃpi hi / nÃÇgÅk­teti mÆka÷ syÃditi nÃsmadvivÃdità // MAnuv_1,4.92 // viÓvaæ satyaæ yacciketa praghÃnvasya yathÃrthata÷ / ityÃdiÓrutaya÷ sarvà viÓvasatyatvavÃcakÃ÷ // MAnuv_1,4.93 // satyatvaæ gaganÃdeÓca sÃk«ipratyak«asÃdhitam / sÃk«isiddhasya na kvÃpi bÃdhyatvaæ tadado«ata÷ // MAnuv_1,4.94 // savarkÃle«vabÃdhyatvaæ sÃk«iïaiva pratÅyate / kÃlo hi sÃk«ipratyak«a÷ su«uptau ca pratÅtita÷ // MAnuv_1,4.95 // atÅtÃnÃgatau kÃlÃvapi nÃsÃk«igocarau / pak«ÅkartumaÓakyatvÃnnÃnumà tatra vartate // MAnuv_1,4.96 // tadetaditi sarvaæ ca d­Óyaæ và sm­tigocaram / sÃk«isiddhena kÃlena khacitaæ hyeva vartate // MAnuv_1,4.97 // tasmÃnna taæ vinà ki¤cit smartuæ dra«ÂumathÃpi và / Óakyaæ tannityasiddherhi nÃnumÃvasaro bhavet // MAnuv_1,4.98 // ato 'do«apratÅtasya satyatvaæ sÃk«iïà matam / parÅk«ÃdeÓca satyatvaæ tena hyeva mataæ bhavet // MAnuv_1,4.99 // anyathà ÓrutiyuktayÃdipramÃïaiÓca sahaiva tu / akasmÃd viniv­ttiÓca kiæ viÓvasya na ÓaÇkayate // MAnuv_1,4.100 // ita÷ pÆrvaæ tathÃbhÃvÃd yadi no saæs­tergati÷ / vÃkyÃnumÃditaÓcet syÃt tatprÃmÃïyaæ ca sÃk«ita÷ // MAnuv_1,4.101 // tatprÃmÃïyaæ yathà sÃk«Å sthÃpayatyevameva hi / sarvakÃle«vapi sthairyÃd vyabhicÃramapohya ca // MAnuv_1,4.102 // evamak«ajamÃnatvasiddhÃæ viÓvasya satyatÃm / kimiti sthÃpayennÃyaæ nirdo«aj¤ÃnaÓaktita÷ // MAnuv_1,4.103 // ekaj¤Ãnak­taæ viÓvamiti yacco«yate m­«Ã / bahuj¤Ãnak­taæ viÓvamiti tasyottaraæ bhavet // MAnuv_1,4.104 // parasya satyatÃæ jÃnannapi ya÷ svÃtmataskara÷ / paro nÃstÅti vadati kimityunmattavad vadet // MAnuv_1,4.105 // parÃbhÃve hi vÃg vyarthà yadi naivocyate tadà / kaÓÃvetrÃdikaæ tasya taskarasyottaraæ vadet // MAnuv_1,4.106 // prapa¤co yadi vidyeta nivarteta na saæÓaya÷ / mÃyÃmÃtramidaæ dvaitamadvaitaæ paramÃrthata÷ // MAnuv_1,4.107 // vikalpo vinivarteta kalpito yadi kenacit / upadeÓÃdayaæ vÃdo 'j¤Ãte dvaitaæ na vidyate // MAnuv_1,4.108 // ityatra yadiÓabdau ca nivarteteti ca dvayam / viÓvasya satyatÃmÃhurvidyetotpattimeva ca // MAnuv_1,4.109 // vidotpattÃviti hyasmÃd dhÃtorutpattireva hi / niv­ttivyÃptiyuk prÃya÷ prapa¤co bhedapa¤caka÷ // MAnuv_1,4.110 // jÅveÓvarabhidà caiva ja¬eÓvarabhidà tathà / jÅvabhedo mithaÓcaiva ja¬ajÅvabhidà tathà / mithaÓca ja¬abhedo ya÷ prapa¤co bhedapa¤caka÷ // MAnuv_1,4.111 // so 'yaæ satyo hyanÃdiÓca sÃdiÓcennÃÓamÃpnuyÃt / dvaitaæ na vidyata iti tasmÃdaj¤ÃninÃæ matam // MAnuv_1,4.112 // iti Órutermitaæ trÃtaæ mÃyÃkhyaharividyayà / uttamo 'rtho haristvekastadanyanmadhyamÃdhyamam // MAnuv_1,4.113 // vÃcÃrabdhaæ tu sÃÇketyaæ nÃma syÃd vik­taæ bahu / nityaæ tu nÃmadheyaæ yanm­ttiketyÃdi vaidikam // MAnuv_1,4.114 // prÃdhÃnyÃt tatparij¤ÃnÃt prÃk­tÃj¤o 'pi pÆru«a÷ / vidvÃnityucyate sadbhirevaæ nityaparÃtmavit // MAnuv_1,4.115 // sadÃtanaæ satyamiti nityamevocyate budhai÷ / prayogaÓcottaratrÃsti jarà yadyenamÃpnuyÃt // MAnuv_1,4.116 // deha÷ pradhvaæsate vÃyaæ kiæ tato 'syÃtiÓi«yate / hanyate na vadhenÃyaæ jarayà ca na jÅryati // MAnuv_1,4.117 // etat satyaæ brahmapuramiti nityatva eva hi / vÃcÃrambhaïamityukte mithyetyaÓrutakalpanam // MAnuv_1,4.118 // punaruktirnÃmadheyamitÅtyasya nirarthatà / eka÷ piï¬o maïiÓceti padavaiyathyarmeva ca // MAnuv_1,4.119 // vikÃratvavivak«ÃyÃæ nacaikanakhak­ntanam / sarvakÃr«ïÃyasaæ ca syÃdata÷ sÃd­Óya eva ca // MAnuv_1,4.120 // vivak«Ãtra tu nityatve prÃdhÃnye coktavartmanà / prÃdhÃnyapratipattyarthaæ s­«ÂayÃdeÓcaiva vistara÷ // MAnuv_1,4.121 // tasmÃt kenÃpi mÃrgeïa na vivartamataæ bhavet / tadasaÇkhayÃtado«etaæ heyameva ÓubhÃrthibhi÷ // MAnuv_1,4.122 // asaÇkhayatvena do«ÃïÃæ granthÃdhikyabhayÃdapi / uparamyate tato vi«ïuricchÃpÆrvakamaÓrama÷ / karoti pit­vad viÓvaæ pÆrïaÓe«aguïÃtmaka÷ // MAnuv_1,4.123 // || iti ÓrÅmadÃnandatÅrthabhagavatpÃdÃcÃryaviracite ÓrÅmadbrahmasÆtrÃnuvyÃkhyÃne prathamo 'dhyÃya÷ || ukta÷ samanvaya÷ sÃk«Ãdavirodho 'tra sÃdhyate / caturvidhasya tasyÃdau yauktastatrÃpi ca sm­te÷ // MAnuv_2,1.1 // tasyÃÓcatu÷svarÆpatvÃt pratyekaæ caturÃtmakÃ÷ / pÃdÃ÷ sarve tadaæÓÃÓca mÆrtÅnÃæ varïamÃ'gamÃt // MAnuv_2,1.2 // Ãptatà samatÃd­«ÂiÓrutisÃmyabalÃdbhavÃ÷ / sarvÃnusÃro laghutà viÓe«ÃdarÓanÃphale // MAnuv_2,1.3 // i«ÂasiddhiÓca niyama÷ pÆrvapak«e«u yuktaya÷ / età eva tvatibalà siddhÃntasya niyÃmakÃ÷ // MAnuv_2,1.4 // Ãptai÷ pratyak«ato d­«Âvà proktamarthaæ kathaæ Órati÷ / pipÅlikÃlipinibhà vÃrayeta sarvagà hi te // MAnuv_2,1.5 // iti ced yadyaÓe«aj¤Ã rudrÃdyà haripÆrvakÃ÷ / kiæ nÃÓe«avido mÃnaæ hy ubhayatra samaæ bhavet // MAnuv_2,1.6 // nacÃptiniÓcayastatra Óakyate vyabhicÃrata÷ / nacÃsyà vyabhicÃre 'pi hÅyate mÃnatà kvacit // MAnuv_2,1.7 // vedoktasyÃdhikÃrasya durnirÆpatvata÷ sadà / niyamo vyabhicÃro và naiva j¤Ãtuæ hi Óakyate // MAnuv_2,1.8 // adhikÃro hi sulabha÷ kathito 'nyÃgame«valam / vedokto hy adhikÃrastu durlabha÷ sarvamÃnu«ai÷ // MAnuv_2,1.9 // anyÃgame«u vipratvamapi caï¬ÃlajanmanÃm / maï¬alÃnta÷praveÓena kramaÓa÷ pratipÃdyate // MAnuv_2,1.10 // adhikÃraæ durÃpÃdyamuktavÃtisulabhaæ puna÷ / aÓakyaæ sÃdhanaæ coktavà suÓakaæ tatphalÃptaye / ucyate 'tastaduktaæ hi vyabhicÃri phale 'pi tu // MAnuv_2,1.11 // kathaæ pramÃïatÃæ gacchennityatvÃt puru«odbhavai÷ / ujkhitaæ sarvado«aiÓca kathaæ no mÃnatÃæ vrajet // MAnuv_2,1.12 // virÆpa nityayà vÃcà nityayÃnityayà sadà / ityÃdiÓrutibhirvedo nitya ityavagamyate // MAnuv_2,1.13 // pipÅlikÃlipiÓcÃpi pramÃïamavirodhata÷ / yathà drauïerulÆkena k­tamapyÃsa bodhakam // MAnuv_2,1.14 // aviruddhaæ viruddhaæ tu virodhÃdeva bÃdhitam / virodhÃdarÓanÃt tasmÃd vedaprÃmÃïyami«yate // MAnuv_2,1.15 // tanmÆlatvÃt sm­tÅnÃæ ca virodho yatra na kvacit / virodho 'pi sa evokta÷ pratyak«eïÃgamena và // MAnuv_2,1.16 // ÃgamenÃgamasyaiva virodhe yuktiri«yate / upajÅvyavirodhe tu vedasyÃnyÃrthakalpanà // MAnuv_2,1.17 // pratyak«amupajÅvyaæ syÃt prÃyo yuktirapi kvacit / ÃgamaikapramÃïe«u tasyaiva hyupajÅvyatà // MAnuv_2,1.18 // yukto 'yuktaÓca yadyartha Ãgamasya pratÅyate / syÃt tatra yukta evÃrtho yuktiÓca trividhà matà // MAnuv_2,1.19 // vyÃpti÷ pratyak«atà yasyà yuktigÃ'gamagà tathà / pratyak«ÃgamamÆlà tu yuktistatra balÅyasÅ // MAnuv_2,1.20 // yÃthÃrthyameva mÃnatvaæ tanmukhyaæ j¤ÃnaÓabdayo÷ / arthatvamaryataiva syÃnna kriyÃrthe«u sà matà // MAnuv_2,1.21 // j¤ÃnÃrthe j¤eyatà mukhyà ÓabdÃrthe tadanantaram / yathÃrthaj¤Ãnajanakà yathÃrthà yuktaya÷ sm­tÃ÷ // MAnuv_2,1.22 // anupramÃïametÃni hyak«ayuktivacÃæsyata÷ / prÃmÃïyaæ nÃnuvÃdasya sm­terapi vihÅyate // MAnuv_2,1.23 // yÃthÃrthyameva prÃmÃïyaÓabdÃrtho yad vivak«ita÷ / aÇgÅk­taæ cet prÃmÃïyaæ sm­tyÃde÷ kà virodhatà // MAnuv_2,1.24 // nacÃphalatvaæ vaktavyaæ sarvasm­tyanuvÃdayo÷ / phalavattvaæ nacÃsmÃbhi÷ prÃmÃïyaæ hi vivak«itam // MAnuv_2,1.25 // t­ïÃdidarÓane kiæ ca phalavattvaæ nigadyate / sukhadu÷khÃdikaæ ki¤cit sm­tÃvapi hi d­Óyate // MAnuv_2,1.26 // na paricchedakÃryeva pramÃïamiti ca pramà / nirdo«Ãk«odbhavaæ hyatra pratyak«amiti gÅyate // MAnuv_2,1.27 // prÃk­taæ Óuddhacaitanyamak«aæ tu dvividhaæ matam / ÓuddhamÅÓaramÃmukte«vanyatra prÃk­tairyutam // MAnuv_2,1.28 // nirdo«ameva caitanyamanyatrobhayami«yate / sukhadu÷khÃdivi«ayaæ Óuddhaæ saæsÃrage«vapi // MAnuv_2,1.29 // nirdo«atvÃtiniyamÃt tad bali«Âhatamaæ matam / pa¤cendriyamanobhedÃt prÃk­taæ «a¬vidhaæ sm­tam // MAnuv_2,1.30 // anumà yuktirevoktà vyÃptireva tu sà sm­tà / pratij¤ÃtÃrthasiddhayarthaæ vyÃptireva yadodità // MAnuv_2,1.31 // avaÓi«Âaæ kimatrÃsti liÇgaæ tatra vijÃnata÷ / yadi liÇgamasiddhaæ syÃt kuta evÃsya mÃnatà // MAnuv_2,1.32 // yadi smÃrakamÃtraæ syÃt smarturnÃtra prayojanam / na pa¤cÃvayoktau ca vivÃdÃvasitirbhavet // MAnuv_2,1.33 // d­«ÂÃntÃdi«u caivaæ syÃt sÃdhanaæ punareva hi / liÇgoktÃvapi caivaæ syÃdanumÃvasitirdhruvà // MAnuv_2,1.34 // virodho 'saÇgatiÓcaiva sÃk«Ãd yuktestu dÆ«aïam / pratij¤ÃyÃmasambandho yukteruktà hyasaÇgati÷ // MAnuv_2,1.35 // virodho 'pi tridhaiva syÃt pratij¤Ãrthaviruddhatà / liÇgarÃhityamavyÃptirnyÆnÃdhikye tu vÃcike // MAnuv_2,1.36 // sÃdhyavyÃpakavailomyamavyÃpti÷ sÃdhanasya ca / durbalena virodhe 'pi na pramÃïamasÃdhakam // MAnuv_2,1.37 // svavÃkyena virodhe 'pi naiva sÃdhakatÃæ vrajet / saævÃdÃnuktisaæyuktà eta eva ca nigrahÃ÷ // MAnuv_2,1.38 // vÃdo jalpo vitaï¬eti kathÃstisro vijÃnatÃm / svÃrthaæ parÃrthamapi và tattvanirïayasÃdhanÅ // MAnuv_2,1.39 // kevalaæ tu kathà vÃdo jalpo 'rthÃdivyapek«ayà / satÃmeva kathà j¤eyà vitaï¬Ã tvasatÃæ satÃm // MAnuv_2,1.40 // aprakÃÓya svasiddhÃntamasatÃæ pak«adÆ«aïam / ukte tai÷ prathamaæ mÃne vaktavyaæ tasya dÆ«aïam // MAnuv_2,1.41 // vidyÃparÅk«ÃpÆrvaiva vitaï¬Ã jalpa eva ca / uccanÅcatvanirïÅtiryato jayaparÃjayau // MAnuv_2,1.42 // vinaiva tattvanirïÅtiæ na hi jalpÃdinà kvacit / uccanÅcatvavij¤Ãnamiti vidyÃparÅk«aïam // MAnuv_2,1.43 // vÃdena coccanÅcatvavij¤Ãnaæ bhavati sphuÂam / iti vÃdasya pÆrvatvaæ tatsiddhau vyarthatÃnyayo÷ // MAnuv_2,1.44 // bahuvidyatvasiddhau tu naiva vÃdo 'pi kÃraïam / sabhÃsabhÃpaprÃÓnÅkapÆrvastu spardhinÃmapi // MAnuv_2,1.45 // vÃda evobhayÃrtha÷ syÃnnirïÅtijayakÃraka÷ / tattvÃprakÃÓa evaiko vitaï¬Ãjalpayo÷ phalam // MAnuv_2,1.46 // vinà vÃdena vidyÃyà yadi Óakyaæ parÅk«aïam / syÃjjalpÃdirapi kvÃpi vÃda evÃnyathà bhavet // MAnuv_2,1.47 // jalpa ityapi nÃma syÃd vÃdasyaitÃd­Óasya tu / pratij¤ÃmÃtrasÃdhyatvamapi syÃd yÃj¤avalkyavat // MAnuv_2,1.48 // sabhà sabhÃpatiÓcaiva prÃÓnikÃÓcaiva vai«ïavÃ÷ / rÃgadve«avihÅnÃÓca syu÷ sabhyÃ÷ sarvavedina÷ // MAnuv_2,1.49 // prÃÓnikÃÓcaitadaj¤Ãne sabhyÃÓcai«Ãæ ca dÆragÃ÷ / pramÃïaæ nirïayÃya syu÷ pak«apÃtavivarjitÃ÷ // MAnuv_2,1.50 // ubhÃbhyÃæ sÃdhanaæ caiva dÆ«aïaæ vÃdajalpayo÷ / sadbhirÃgama evaika÷ prayojyo 'bhÅ«yasÃdhaka÷ // MAnuv_2,1.51 // svasiddhÃntÃnusÃreïa hyasadbhiranumocyate / pratyak«ÃgamavairÆpyamÃÓrityÃnyÃrthataiva tu // MAnuv_2,1.52 // Ãgame daÓarnÅyÃtra do«o liÇgavilomatà / liÇgÃnukÆlyaæ svÃrthasya ÓrutyÃdÅnÃmanugraha÷ // MAnuv_2,1.53 // tripa¤cÃvayavÃmeva yugmÃvayavinÅmapi / niyamÃd yo 'numÃæ brÆyÃd taæ brÆyÃd yadi tÃd­ÓÅ / nÃnumeti tadà kena sÃdhyÃvayavakalpanà // MAnuv_2,1.54 // ***[NOTE: jump in verse numbering, no lacuna in text!]*** niyatÃvayavÃsiddhau vyÃptimÃtreïa sÃdhanam / kartavyameva tena syÃt tasmÃt saivÃnumà matà // MAnuv_2,1.57 // anubhÆti÷ pramÃïaæ cet kena sm­tirapodyate / pÆrvÃnubhÆte kiæ mÃnamityukte syÃt kimuttaram // MAnuv_2,1.58 // mÃnasaæ taddhi vij¤Ãnaæ tacca sÃk«ipramÃïakam / atÅtÃnÃgataæ yadvad yogibhird­Óyate '¤jasà / evaæ pÆrvÃnubhÆtaæ ca manasaivÃvagamyate // MAnuv_2,1.59 // vij¤Ãtaæ manasà pÆrvaæ mayaitat k­tamityapi / sÃk«ÃdanubhavÃt siddhaæ kathameva hyapodyate // MAnuv_2,1.60 // evaæ lak«aïake mÃnatraye brahmÃdivastu«u / pramÃïaæ veda evaikas tatprÃmÃïyaæ ca sÃdhitam // MAnuv_2,1.61 // tathÃpi m­jjalÃdÅnÃæ buddhivÃgÃdivÃcaka÷ / d­«ÂavyÃptiviruddhatvÃt tatra mÃnaæ kathaæ bhavet // MAnuv_2,1.62 // tatastannÃmaka÷ kaÓcit pumÃnanyo bhavediti / yuktayÃgamÃvirodhena prÃptamatrÃbhidhÅyate // MAnuv_2,1.63 // bÃlarƬhiæ vinaivÃpi vidvadrƬhisamÃÓrayÃt / tattannÃmÃna evaite tattadvastvabhimÃnina÷ // MAnuv_2,1.64 // santi te«Ãæ viÓe«eïa Óaktiranyebhya ucyate / vyÃptiÓcoktÃnusÃreïa d­Óyante cÃdhikÃribhi÷ // MAnuv_2,1.65 // ÓÃstroktavastunaÓcaiva vyutpatti÷ ÓÃstraliÇgata÷ / vyutpatti÷ sà balavatÅ mÆrkhavyutpattità hi yat // MAnuv_2,1.66 // d­¬hayuktivirodhe tu sarvatra nyÃya Åd­Óa÷ / alpavÃkyayutà yuktirbahulaiva virodhinÅ // MAnuv_2,1.67 // yatra tatra kathaæ vastunirïaya÷ syÃditÅrite / virodhiyuktibÃhulyÃditi nyÃyo viniÓcita÷ // MAnuv_2,1.68 // yuktestu yuktibÃhulyamÃgamÃdÃgamasya ca / kathaæ na nirïayaæ kuryÃdityasat kÃraïaæ na hi // MAnuv_2,1.69 // Órutyartho bhavati kvÃpi ÓrutiprÃyopapattibhi÷ / avirodhaÓcaturthe tu pÃte samyak samarthyate // MAnuv_2,1.70 // asat kÃryaæ yathà d­«Âaæ vastutvÃt kÃraïaæ tathà / iti cenna ni«edhaikasvarÆpasya na kart­tà // MAnuv_2,1.71 // buddhipÆrvaprav­ttirhi kart­tvamiha niÓcitam / prati«edhÃtmakatvaæ tu bhÃvasyÃbhÃvadharmata÷ / dharmadharmaikyataÓcaiva natu tanmÃtratà bhavet // MAnuv_2,1.72 // abhÃvasya ca bhÃvo 'pi dharmo 'thÃpi hi dharmiïa÷ / tÃd­ktavaæ mÃtratehoktà buddhirÃhityameva tat // MAnuv_2,1.73 // viÓe«yataiva dharmitvaæ prathamapratipatti«u / ni«edhavidhirÆpatvaæ bhÃvÃbhÃvatvamatra hi // MAnuv_2,1.74 // sarvanÃÓe«vapi sadà Ói«ÂatvÃd yasya kasya nu÷ / nÃÓo 'yaæ vimato 'pi syÃnnÃÓatvÃt kart­Óe«avÃn // MAnuv_2,1.75 // nacÃÓe«an­nÃÓastu d­«Âo d­Óyo 'sti và kvacit / dharmÃdharmÃÓrayatvena svÅkÃryo 'pi naro laye // MAnuv_2,1.76 // anÃditvaæ vinÃd­«Âaæ kathaæ syÃt kÃraïaæ kvacit / pÆrvÃd­«ÂÃt parÃd­«Âaæ yadi naivottaraæ kuta÷ // MAnuv_2,1.77 // ad­«Âaæ kÃraïaæ no cellaye mÃnaæ ca kiæ bhavet / utpattinÃÓakÃrÅ hi buddhimÃn d­Óyate kvacit // MAnuv_2,1.78 // tadd­«ÂÃntena sarvatra kartà kiæ nÃnumÅyate / ÃgamÃnug­hÅtà tu mÃname«ÃnumÃpitu // MAnuv_2,1.79 // ÃgamÃnugrahÃbhÃve na tarka÷ syÃt prati«Âhita÷ / ak«ajÃgamamÆlasya syÃdevÃsya prati«Âhiti÷ / anyathÃsyÃprati«Âhà ca svavÃcà vyÃhataiva hi // MAnuv_2,1.80 // na ca Ói«yÃg­hÅtatvaæ nirÅÓÃdÅÓavÃdina÷ / ato 'vaÓi«ÂajÅvÃdikart­tÃtra ni«iddhayate // MAnuv_2,1.81 // tanmano 'kurutetyÃderasato manaso jani÷ / nivÃrità tu pÆrvatra hyakasmÃditi tadvinà // MAnuv_2,1.82 // asato viÓvajananamÃÓaÇkayÃtra ni«iddhayate / prÃpakaæ vÃkyamÃtraæ tu parihÃro viÓe«ita÷ // MAnuv_2,1.83 // kvacijjÅvÃk­taæ d­«Âvà cetanÃdeva cÃk­tam / tadvadevÃnumÃnyatra vastutvÃt kriyate Órute÷ // MAnuv_2,1.84 // nÃnyadanyatvamÃpannaæ kvacid d­«Âaæ katha¤cana / ato jÅvasya na brahmabhÃva÷ syÃddhi kadÃcana // MAnuv_2,1.85 // kvacid bhinnatayà d­«Âaæ tadabhinnatayà katham / d­Óyenno d­«ÂapÆrvaæ hi tÃd­Óaæ na ca d­Óyate // MAnuv_2,1.86 // bhokt­tvÃpattita iti yanmataæ tat kuto hari÷ / bhoktrÃpatteriti prÃha kathaæ ca tadananyatà // MAnuv_2,1.87 // jagatastvavikÃratva uktanyÃyena sÃdhite / svatantrakÃraïÃnyatvaæ tena hyatra ni«iddhayate // MAnuv_2,1.88 // dravyaæ karma ca kÃlaÓca svabhÃvaÓcetanà dh­ti÷ / yatprasÃdÃdime santi na santi yadupek«ayà / iti ÓrutestadvaÓasya bhÃvo na para ityata÷ // MAnuv_2,1.89 // Óakto 'pi hyanyathÃkartuæ svecchÃniyamato hari÷ / kÃraïairniyataireva karotÅdaæ jagat sadà // MAnuv_2,1.90 // nityabhedo nimittena hyupÃdÃnena tu dvayam / asad yat kÃryarÆpeïa kÃraïÃtmatayÃsti hi // MAnuv_2,1.91 // anavasthÃnyathà hi syÃt sarvatrotpattinÃÓayo÷ / Óakto 'pi bhagavÃn vi«ïurakartuæ kartumanyathà // MAnuv_2,1.92 // svabhinnaæ kÃraïÃbhinnabhinnaæ viÓvaæ karotyaja÷ / iti Óruteravasita uktÃrtho 'yamaÓe«ata÷ // MAnuv_2,1.93 // anaæÓasyÃpi jÅvasya ki¤cit sÃmarthyayojanÃm / kÃrye«u ya÷ karotyaddhà namastasmai svayambhuve // MAnuv_2,1.94 // yadi bhÃgena kÃrye«u jÅvaÓaktiæ na yojayet / haristadà hi sarvatra k­tsnayatnoæ'ÓitÃpi và // MAnuv_2,1.95 // aæÓino hi paÂÃdyà ye bhinnaireva parasparam / aæÓairaæÓina ucyante naivameva hi cetanÃ÷ // MAnuv_2,1.96 // ato 'naæÓina ityeva Órutirete«u vartate / apyanekasvarÆpe«u viÓe«Ãdeva kevalam // MAnuv_2,1.97 // bahusvarÆpatÃkhyà tu te«vastyeva hi sÃæÓatà / bahutvenÃvinÃbhÃvÃd bhinnatà niyamÃd bhavet // MAnuv_2,1.98 // yadi naivaæ niyamak­d bhagavÃn puru«ottama÷ / tasya tvaÓe«aÓaktitvÃd yujyate savarmeva ca // MAnuv_2,1.99 // virodha÷ sarvavaiÓi«Âaye yo dvitÅye nirasyate / nÃrÃyaïasya tvadhyÃye tadanye tatratatragÃ÷ // MAnuv_2,1.100 // s­«ÂisaæhÃravÃkyÃnÃæ jÅvarÆpÃbhidhÃyinÃm / apyanyonyÃvirodhastu dvitÅyÃdhyÃyagocara÷ // MAnuv_2,1.101 // mÃnameyaviÓe«eïa punaruktirna jÃyate / sadà prav­ttirÅÓasya svabhÃvÃdeva kevalam // MAnuv_2,1.102 // aÇgace«yà yathà puæsa÷ kÃÓciduddeÓavarjitÃ÷ / devasyai«a svabhÃvo 'yamityÃha Órutira¤jasà // MAnuv_2,1.103 // krŬÃæ prayojanaæ k­tvà s­«Âi÷ ÓrutivirodhinÅ / iti kevalalÅlaiva nirïÅtà prabhuïà svayam // MAnuv_2,1.104 // ÃtmaprayojanÃrthÃya sp­hÃæ ÓrutiravÃrayat / na prayojanavattvenetyata Ãha jagadguru÷ // MAnuv_2,1.105 // icchÃmÃtraæ prabho÷ s­«Âiriti s­«Âau viniÓcitÃ÷ / iti praÓaæsayà kÃmaÓrutibhyaÓcaiva yuktita÷ / mahÃtÃtparyayukteÓca necchÃmÃtraæ ni«iddhayate // MAnuv_2,1.106 // mok«ÃrthÃ÷ Órutayo yasmÃt sa ca tasya prasÃdata÷ / unninÅ«ativÃkyÃcca lokad­«ÂÃnusÃrata÷ // MAnuv_2,1.107 // icchÃænimittako yasmÃt tadabhÃve kuta÷ Óruti÷ / mahÃtÃtparyarahità pramÃïatvaæ gami«yati // MAnuv_2,1.108 // yÃthÃrthyameva mÃnatvamapi vÃkyaæ prayojakam / mÃnatvameti tatrÃpi yat sampÆrïaprayojanam // MAnuv_2,1.109 // vai«amyaæ caiva nairgh­ïyaæ vedÃprÃmÃïyakÃraïam / nÃÇgÅkÃryamato 'nyattu na vai«amyÃdinÃmakam // MAnuv_2,1.110 // yadadhÅnà guïÃÓcaiva do«Ã api hi sarvaÓa÷ / guïÃstasya kathaæ na syu÷ syurde«ÃÓca kathaæ puna÷ // MAnuv_2,1.111 // sarvadharmÃpapattestad vÃkyairapi hi tÃd­Óai÷ / nirdo«ÃÓe«aguïako nirïÅto bhagavÃn hari÷ // MAnuv_2,1.112 // || iti ÓrÅmadÃnandatÅrthabhagavatpÃdÃcÃryaviracite ÓrÅbrahmasÆtrÃnuvyÃkhyÃne dvitÅyÃdhyÃyasya prathama÷ pÃda÷ || sm­tiyuktiÓrutiguïayuktayo bahuyuktaya÷ / evaæ caturvidhà naiva viruddhayante 'nvayaæ prati // MAnuv_2,2.1 // iti prathamapÃdena nirïÅte 'pyabhiyogata÷ / darÓanÃnÃæ prav­ttatvÃnmanda ÃÓaÇkate puna÷ // MAnuv_2,2.2 // anÃdikÃlato v­ttÃ÷ samayà hi pravÃhata÷ / nacocchedo 'sti kasyÃpi samayasyetyato vibhu÷ // MAnuv_2,2.3 // bhrÃntimÆlatvamete«Ãæ p­thag darÓayati sphuÂam / tarkaird­¬hatamaireva vÃkyaiÓcÃgamavÃdinÃm // MAnuv_2,2.4 // daurlabhyÃcchuddhabuddhÅnÃæ bÃhulyÃdalpavedinÃm / tÃmasatvÃcca lokasya mithyÃj¤Ãnaprasaktita÷ / vidve«Ãt parame tattve tattvavedi«u cÃniÓam // MAnuv_2,2.5 // anÃdivÃsanÃyogÃdasurÃïÃæ bahutvata÷ / durÃgrahag­hÅtatvÃd vartante samayÃ÷ sadà // MAnuv_2,2.6 // tathÃpi ÓuddhabuddhÅnÃmÅÓÃnugrahayoginÃm / yuyuktayastamo hanyurÃgamÃnugatÃ÷ sadà // MAnuv_2,2.7 // iti vidyÃpati÷ samyak samayÃnÃæ nirÃk­tim / cakÃra nijabhaktÃnÃæ buddhiÓÃïatvasiddhaye // MAnuv_2,2.8 // cetanÃcetanaæ tattvadvayameva nirÅÓvarÃ÷ / Ãhustat pa¤capa¤catvavibhÃgasthamacetanam / cetanaæ tadasaÇkhayÃtaæ bhinnamanyad layaæ bhavet // MAnuv_2,2.9 // acetanasya kart­tvaæ svÃtantryeïa nigadyate / parasparavibhedaÓca kÃryÃïÃmÃlayaæ bhavet // MAnuv_2,2.10 // bhokt­ïÃæ cetanasyÃhu÷ kecit tÃmapi nÃpare / svarÆpacaitanyabalÃt svaprakÃÓÃcca bhogitÃm // MAnuv_2,2.11 // prak­teÓca svarÆpasya vivekÃgrahameva tu / abhogavÃdino bhogamÃhurbhedagrahÃt tayo÷ // MAnuv_2,2.12 // bhoginÃæ muktiruddi«Âà sa evÃbhogavÃdinÃm / ÅÓasyÃsaÇgrahÃdeva na yuktau tÃvubhÃvapi // MAnuv_2,2.13 // cetanecchÃnusÃreïa yadà d­«Âa÷ paÂodbhava÷ / etÃd­Óatvamanyasya vastutvÃt kena vÃryate // MAnuv_2,2.14 // na ca kÃcit pramoktÃrthe Órutireva pramà hi na÷ / ÃptatvamuktamÃrgeïa vakturnaivopapadyate // MAnuv_2,2.15 // aprÃmÃïyasvatastvasya svÅkÃrÃdapi mÃyivat / svoktÃkhilani«edhÅ syÃnna ca ki¤cit prasiddhayati // MAnuv_2,2.16 // idaæ nÃcetanavaÓaæ vastutvÃt pratipannavat / ityeva prati«iddhasya kena mÆlÃnumà bhavet // MAnuv_2,2.17 // svatantrav­ttÅ racanà sà caivÃcetane kuta÷ / acetanatvaæ svÃtantryamiti cÃtmapramÃhatam // MAnuv_2,2.18 // svecchÃnusÃritÃmeva svÃtantryaæ hi vido vidu÷ / kuta icchÃcetanasya secchaæ cet kimacetanam // MAnuv_2,2.19 // icchÃmyahamiti hyeva nijÃnubhavarodhata÷ / acetanecchÃpagatà yadi bhedÃgraho 'tra ca // MAnuv_2,2.20 // kathaæ na sa ghaÂasya syÃnmano ma iti bhedata÷ / manaso 'pi g­hÅtatvÃdubhayÃtmakatà yata÷ // MAnuv_2,2.21 // kÃmasya tu mana÷ kÃma÷ priyÃpriyavibhedata÷ / dvaividhyaæ d­Óyate cÃsya tasmÃd bhedÃgraha÷ kuta÷ // MAnuv_2,2.22 // racanÃnupapattestanna sarvaj¤ÃnumÃgatam / acetanaæ jagatkart­ payo 'mbvÃdi ca nopamà // MAnuv_2,2.23 // etatpraÓÃstivacanÃccetanÃcetanasya ca / dvaividhye 'pitu kÃmÃde÷ kuta÷ svÃmitvamÃtmana÷ // MAnuv_2,2.24 // sÃk«ÃdanubhavÃrƬhaæ Óakyate 'podituæ kvacit / icchÃsvÃmitvamevoktamicchÃvattvaæ nacÃparam // MAnuv_2,2.25 // ki¤cit tadvaÓagatve 'pi svÃmitvaæ lokavad bhavet / sarvÃtmatantrakÃmÃde÷ kimutaiva pareÓitu÷ // MAnuv_2,2.26 // na cÃnubhavagaæ kÃmasvÃmitvaæ vedavÃgapi / ÓaktÃpavadituæ tasmÃt sà tadanyÃbhidhÃyinÅ // MAnuv_2,2.27 // mok«akÃmo bhavedanyo yadi muktÃd bhavi«yata÷ / mok«akÃmasya kiæ tena svanÃÓÃrthaæ ca ko yatet // MAnuv_2,2.28 // kart­tvaæ yasya tasyaiva bhokt­tvamupalabhyate / vibhÃge ca tayormÃnaæ naiva ki¤cit kvacid bhavet // MAnuv_2,2.29 // sarvamÃnavirodhaikadurdÅk«ÃdÅk«itastvayam / mÃyÃvÃdyupamÃæ yÃyÃt taccaÓabdÃnnirÃk­ta÷ // MAnuv_2,2.30 // sÃÇkhayastu seÓvaro brÆte k«etrÃnugrahaÓaktimÃn / astÅÓvara÷ svayambhÃta÷ kleÓakarmÃdivarjita÷ // MAnuv_2,2.31 // k«etraÓaktimatÅ saiva prak­tirbÅjaÓaktimÃn / jÅva÷ parjanyavad daivaÓaktimÃnÅÓvara÷ sm­ta÷ // MAnuv_2,2.32 // p­thivÅvat pradhÃnaæ tajjÅva÷ sannidhimÃtrata÷ / bÅjÃvapanakartevetyatra prÃha prabhu÷ svayam // MAnuv_2,2.33 // anyatra kÃpi Óaktirna svÃtantryeïeÓa eva hi / ÓaktÅstÃ÷ prerayatya¤jastadadhÅnÃÓca sarvadà // MAnuv_2,2.34 // sattÃpradhÃnapuru«aÓaktÅnÃæ ca pratÅtaya÷ / prav­ttayaÓca tÃ÷ sarvà nityaæ nityÃtmanà yata÷ // MAnuv_2,2.35 // yathà nityatayà nityaæ nityaÓaktayà svayeÓvara÷ / niyÃmayati nityaæ ca na ­te tvaditi Órute÷ // MAnuv_2,2.36 // svabhÃvajÅvakarmÃïi dravyaæ kÃla÷ Óruti÷ kriyÃ÷ / yatprasÃdÃdime santi na santi yadupek«ayà // MAnuv_2,2.37 // iti Óruterna sattÃdyà api nÃrÃyaïaæ vinà / tatpata¤jalivindhyÃdimataæ na puru«Ãrthadam // MAnuv_2,2.38 // cÃrvÃkairucyate mÃnamak«ajaæ nÃparaæ kvacit / deha Ãtmà pumarthaÓca kÃmÃrthÃbhyÃæ vinà na hi // MAnuv_2,2.39 // yadevaæ darÓanenÃsya ko 'rtha÷ pratyak«agocara÷ / labdhastenaiva hi narai÷ ÓÃstrÃt kiæ mohanaæ vinà // MAnuv_2,2.40 // svaparÃrthavihÅnatvÃt svamatenaiva ni«phalam / kimityunmattavacchÃstraæ v­thà pralapati svayam // MAnuv_2,2.41 // dehÃdanyo 'nubhavata Ãtmà bhÃti ÓarÅriïÃm / mama deha iti vyaktaæ mamÃrtha itivat sadà // MAnuv_2,2.42 // pratyak«asyaiva mÃnatvamiti kenÃvasÅyate / yadi tatsÃdhakaæ vedaprÃmÃïye na kathaæ bhavet // MAnuv_2,2.43 // na cÃnyÃmÃnatà kvÃpi pramÃïenÃvasÅyate / svamatenÃrtharahita upek«ya÷ pak«a Åd­Óa÷ // MAnuv_2,2.44 // sannidhÃnÃccetanasya vartate yadyacetanam / tathÃpyabuddhipÆrvatvÃduktado«a÷ samo bhavet // MAnuv_2,2.45 // aÇgitvaæ puru«asyaiva sarvairapyanubhÆyate / tadaÇgatvoktitaÓcaiva syÃt sarvasyÃpalÃpaka÷ / kimu sarveÓvarasyÃsya hyapalëÃd yato 'khilam // MAnuv_2,2.46 // aÇgitvaæ yadi tasyaiva svÃtantryaæ cennacÃkhilam / tatpreraïe 'pyaÓaktatvÃt svatantro 'nyo hyapek«ita÷ // MAnuv_2,2.47 // na ca svÃtantryamasyaiva pratyak«Ãdivirodhata÷ / hitÃk­tyÃdido«Ãcca bhadraæ nÃnÅÓvaraæ matam // MAnuv_2,2.48 // saæsÃriïo 'nyaæ sarveÓaæ sarvaÓaktimanaupamam / cetanÃcetanasyÃsya sattvÃdestadadhÅnatÃm / nÃÇgÅkurvanti ye te«Ãæ sarve«Ãæ ca samà ime // MAnuv_2,2.49 // tasmÃcchrutipramÃïena yuktibhiÓca paro hari÷ / aÇgÅkÃyartamo nitya÷ sarvairapi suniÓcitam // MAnuv_2,2.50 // nityaj¤Ãnaprayatnecchaæ saÇkhayadyairapi pa¤cabhi÷ / yuktamÅÓaæ vadantyanye tadicchÃd­«ÂacoditÃ÷ / paramÃïavaÓcaturvargÃ÷ saæyujyante dviÓo 'khilÃ÷ // MAnuv_2,2.51 // paramÃïudvayenaiva dvayaïukaæ nÃma jÃyate / dvayaïukatrayeïa t­yaïukaæ taiÓcaturbhistadÃtmakam // MAnuv_2,2.52 // tatastvaniyamenaiva khaï¬ÃvayavinÃæ bhava÷ / tataÓcÃniyamenaiva sarvÃvayavisambhava÷ // MAnuv_2,2.53 // kÃraïaæ samavÃyyÃkhyaæ paramÃïvÃdi tatra hi / ÅÓecchÃd­«ÂakÃlÃstu nimittaæ kÃraïaæ matam // MAnuv_2,2.54 // sÃmÃnyÃntyaviÓe«au ca samavÃyaÓca tattrayam / nityaæ kriyà anityÃstu guïadravye dvirÆpake // MAnuv_2,2.55 // kÃrye guïakriyÃïÃæ tu samavÃyyanyakÃraïam / kÃraïasthà guïÃdyÃstu saæyogo dravyakÃraïam // MAnuv_2,2.56 // evaæ sthite 'pi siddhÃnte viÓe«astatra kalpita÷ / dvayaïuke paramÃïau ca hrasvatvaæ parimaï¬alam // MAnuv_2,2.57 // na kÃraïaæ kÃryaguïe vairÆpyaæ tatra kÃraïam / ityÃhustÃnathovÃca vidyÃdhÅÓa÷ svayaæ prabhu÷ // MAnuv_2,2.58 // mahattvaæ caiva dÅrghatvaæ t­yaïukÃdye«u kalpitam / tasmÃcca sad­Óaæ kÃryaæ tatkÃrye«ÆpajÃyate // MAnuv_2,2.59 // yathà tathaiva hrasvatvÃt pÃrimÃï¬alyato 'pi hi / jÃyeta sad­Óaæ kÃrye parimÃïaæ samatvata÷ // MAnuv_2,2.60 // na cenmahattvataÓcaiva dÅghartvÃdapi no bhavet / sad­Óasya hi kÃryasya naiva yoga÷ katha¤cana // MAnuv_2,2.61 // apratyak«atvamevaæ syÃd yata÷ kÃrye«vaïutvata÷ / iti cenna mahattvaæ ca paramÃïÃvaïÃvapi / kathaæ t­yaïukapÆrve«u nÃïutvamapi kathyate // MAnuv_2,2.62 // pratyak«atvatadanyatve puru«Ãpek«ayÃkhile / aïutvaæ ca mahattvaæ ca yato vastuvyapek«ayà // MAnuv_2,2.63 // tÃratamyasthità yasmÃt padÃrthÃ÷ sarva eva ca / yathà mahattvaviÓrÃntistathÃïutvasya ce«yate // MAnuv_2,2.64 // parimÃïatvataÓcenna mahattvasyÃpi viÓrama÷ / d­Óyate 'nanta ityeva tathÃnantyamaïÃvapi // MAnuv_2,2.65 // na mahattatvaguïata etÃvÃniti hÅÓvara÷ / paricchinnastathÃïoÓca naitÃvadbhÃgatà kvacit // MAnuv_2,2.66 // viÓrÃnto yadyanantÃæÓa÷ kaÓcidastÅti gamyate / nÃvasÃyayituæ Óakyo virodhÃdeva kevalam // MAnuv_2,2.67 // kevalaæ sÃk«imÃnena kÃlo deÓo 'pi nÃntavÃn / aparyavasitiÓcÃïord­Óyate sak«iïà dvayo÷ // MAnuv_2,2.68 // yadi no sÃk«igamyaæ tanmahattvaæ kena gamyate / viÓrÃntistÃratamyena d­Óyate hyanumÃnata÷ // MAnuv_2,2.69 // yadyÃgamÃdanantaæ tanmahattvamavagamyate / anantameva cÃïutvaæ kuto naivÃvasÅyate // MAnuv_2,2.70 // mahattvÃïutvayornaiva viÓrÃntirupalabhyate / anyadeva hyanantatvaæ mahattvÃïutvayo÷ samam // MAnuv_2,2.71 // bahutvÃlpatvayoryadvat sÃÇkhayÃyÃmupalabhyate / ÃnantyamekabhÃgÃnÃæ tÃvattvaæ hyeva gaïyate // MAnuv_2,2.72 // aïÅyÃæÓca mahÅyÃæÓca bhagavÃnÃgamodita÷ / ÃnantyavÃcaka÷ Óabdo dvidhÃnantye 'pi mÃnatÃm // MAnuv_2,2.73 // yÃti naiva guïÃlpatvaæ kÃlÃtpatvaæ ca mÃnagam / sarvakÃlagatasyÃlpakÃle 'pi syÃdavasthiti÷ // MAnuv_2,2.74 // mahÃguïasya cÃlpo 'pi guïa÷ syÃditi ced bhavet / tÃvattvameva naiva syÃd deÓe 'pyetanna no matam // MAnuv_2,2.75 // mahato 'lpatvamapi hi vyomavat prÃha vedavit / yadyalpadeÓasaæsthÃnaæ na sarvatrÃpi no bhavet // MAnuv_2,2.76 // sthitasya hyalpadeÓe«u sarvagatvaæ bhaved dhruvam / ekatrÃpyanavasthasya kuta evÃkhilasthatà // MAnuv_2,2.77 // ÓÆnyatvameva tasya syÃd yasyaikatrÃpi na sthiti÷ / ato nÃïutvaviÓrÃntirna mahattvasya ca kvacit // MAnuv_2,2.78 // ubhayÃnantyayuk tasmÃd yadi mukhyamahad bhavet / tacca brahma paraæ sÃk«Ãt sarvÃnantyayutaæ sadà // MAnuv_2,2.79 // yadi sÃk«Å svayambhÃto na mÃnaæ kena gamyate / ak«ajÃdeÓca mÃnatvamanavasthÃthavà bhavet // MAnuv_2,2.80 // ata÷ sarvapadÃrthÃnÃæ bhÃgÃ÷ santyeva sarvadà / sarvadik«vapi sambandhÃdavibhÃga÷ parÃïutà // MAnuv_2,2.81 // tatsaæyogÃdaniyatÃt padÃrthÃnÃæ janirbhavet / dvayoreva tu saæyoga iti kenÃvasÅyate // MAnuv_2,2.82 // kÃraïasya guïÃstena bhaveyu÷ kÃryagà api / tÃratamyena sarve 'pi mahÃntaÓcÃïavo yata÷ // MAnuv_2,2.83 // na ca tatproktas­«Âau tu mÃnaæ kevalakalpanà / kathaæ sÃk«imitasyÃsya ÓaknuyÃd vÃraïe kvacit // MAnuv_2,2.84 // yadi sÃk«imitaæ naitannÃnumà tatra vartate / pak«ÅkartumaÓakyatvÃt kuta evÃnumà bhavet // MAnuv_2,2.85 // yatra nÃsti padanyÃsa÷ kastaæ vi«ayamÃpnuyÃt / deÓÃntarÃdiÓabdaÓca ÓaÓaÓ­ÇgÃdiÓabdavat // MAnuv_2,2.86 // sad­Óaæ ca sajÃtÅyaæ nÃsmatpak«e kim eva hi / yenaiva ca prakÃreïÃtyasiddhamanumÅyate / tenaiva ÓaÓ­ÇgÃde÷ Óakyamastitvakalpanam // MAnuv_2,2.87 // pratyak«amÃgamo vÃpi bhaved yatra niyÃmaka÷ / saiva vyÃptirbhavenmÃnaæ nÃnyà sandigdhamÆlata÷ // MAnuv_2,2.88 // sahadarÓanamÃtreïa na vyÃptiravasÅyate / yadaivÃvyatirekasya hyak«ajaæ vÃgamo bhavet / tannirdhÃritayuktirvà vyÃpti÷ saivÃparà na hi // MAnuv_2,2.89 // anyathà saptamarasabhavo 'pyanumayÃ'patet / ani«ÂÃni ca sarvÃïi hyanumà kÃmacÃriïÅ // MAnuv_2,2.90 // kÃryakÃraïayoÓcaiva guïÃde÷ pa¤cakasya ca / bhinnasyaiva tu sambandha÷ samavÃyo 'nya Åryate // MAnuv_2,2.91 // bhinnatvasÃmyatastasya tÃbhyÃæ yogo bhaved dhruvam / sa svanirvÃhakaÓcet syÃd dravyameva tathà na kim // MAnuv_2,2.92 // viÓe«astadgatatvÃdiryadyabhinne 'vasÅyate / guïakriyÃdirÆpasya ni«edha÷ kena hetunà // MAnuv_2,2.93 // dravyameva tato 'nantaviÓe«Ãtmatayà sadà / nÃnÃvyavah­terheturanantatvaæ viÓe«ata÷ // MAnuv_2,2.94 // viÓe«aÓca viÓe«Å sa÷ svenaiva samavÃyavat / kalpanÃgurutÃdo«Ãt padÃrthÃntaratà na hi // MAnuv_2,2.95 // kalpayitvà «a padÃrthÃn sÃbhÃvÃnapi kevalam / ekasmin sa viÓe«aÓcet kiæ pÆrvaæ tasya vism­ti÷ // MAnuv_2,2.96 // yena pratyak«asiddhena vyavahÃro 'khilo bhavet / bhÃvÃbhÃvavibhÃgena yaæ vinà na katha¤cana // MAnuv_2,2.97 // abhedena pratÅtiÓca kÃryakÃraïapÆrvake / abhÃvÃnte padÃrthe 'smin saviÓe«ÃvasÅyate // MAnuv_2,2.98 // sÃmÃnyÃdipadÃrthe«u tanni«ÂhatvÃdayo 'khilÃ÷ / kathaæ dharmà nivÃryante vastvaikye 'pi hi vÃdibhi÷ // MAnuv_2,2.99 // kÃryasya tattanni«Âhatvaæ guïÃdervyÃpitÃdika÷ / kathaæ viÓe«o naivÃsti sa ca dharmo 'paro yadi // MAnuv_2,2.100 // «aÂpadÃrthÃtireka÷ syÃt padÃrthÃniyame 'pi hi / dharmasya dharmasantÃnÃdanavasthÃkaro bhavet // MAnuv_2,2.101 // sÃmÃnyasyÃpi sÃmÃnyaæ guïasyÃpi guïo hyata÷ / nÃÇgÅk­ta÷ sa ca yadi nÃnavasthà kvacid bhavet // MAnuv_2,2.102 // asmatpak«e guïÃdyÃÓca tadvanto hi viÓe«ata÷ / ananyatvÃnnÃnavasthà bhedo nÃÓe bhavet tathà // MAnuv_2,2.103 // viÓe«ameva saæÓritya viÓe«o balavÃn yata÷ / d­«ÂipramÃïataÓcaiva virodho darÓane katham // MAnuv_2,2.104 // virodho hyavirodhaÓca yato darÓanamÃnagau / tato d­«Âe virodhastu sadbhirÃpÃdyate katham // MAnuv_2,2.105 // abhinno bhagavÃn svena tadanyena vibhedavÃn / nityà dharmÃstadÅyÃstu sarve 'smÃnnaiva bhedina÷ // MAnuv_2,2.106 // sÃmastyocchedino 'nyatra dharmà ubhayarÆpakÃ÷ / bhÃve ta eva cocchedÃt tadanye ca samastaÓa÷ // MAnuv_2,2.107 // aæÓÃæÓinorabhedena tvaæÓasaæyoga eva hi / aæÓino nÃnavasthÃto yadyapyaæÓe«vaviÓrama÷ // MAnuv_2,2.108 // ekasmin jÃta evÃnya÷ saæyogo jÃyate yadi / anavasthà tadaiva syÃt saæyogaikye bhavet kva sà // MAnuv_2,2.109 // aæÓe saæyogad­«ÂeÓca d­«Âe kà sÃnavasthiti÷ / yadyaæÓago na saæyoga÷ kÃrye«u prathimà katham // MAnuv_2,2.110 // paramÃïoraïornÃsti mahattetyadbhutaæ vaca÷ / aïÆnÃæ prathimÃpek«Ãæ vinaiva t­yaïuke 'pi sa÷ / paramÃïormahattvaæ ca vinetyetad vaca÷ katham // MAnuv_2,2.111 // aæÓino 'æÓairabhedo 'yamaæÓena tu bhidÃbhidà / sarvapratyak«avi«aya÷ kathameva hyapohyate // MAnuv_2,2.112 // saæyogaÓca vibhÃgaÓca bhedaÓcaiva p­thak p­thak / anyonyapratiyogena hyubhayorapi d­Óyate // MAnuv_2,2.113 // bhinnà iti tu bhedÃnÃæ samudÃyo hi d­Óyate / yathaiva ca padÃrthÃnÃmanayorbheda ityapi // MAnuv_2,2.114 // ito 'mu«yÃmuto 'pyasya bhedo d­«Âo dvidharmika÷ / tatraikavacanaæ yattad viprÃïÃæ bhojanaæ yathà // MAnuv_2,2.115 // naratvÃdikamapyevaæ tattaddharmatayeyate / na sarvadharma eko 'sti samudÃyastu bhinnaga÷ // MAnuv_2,2.116 // etÃd­Óaæ ca sÃd­Óyaæ padÃrthe«u p­thak p­thak / ekasmin sa vina«Âe 'pi yato 'nyatraiva d­Óyate // MAnuv_2,2.117 // kuto bhasmatvamÃptasya naratvaæ punari«yate / ekatve nÃsti mÃnaæ ca ÓrutirapyÃha sÃdaram // MAnuv_2,2.118 // bhinnÃÓca bhinnadharmÃÓca padÃrthà akhilà api / svai÷ svairdharmairabhinnÃÓca svarÆpairapi sarvaÓa÷ // MAnuv_2,2.119 // aniv­ttavinÃÓÃstu dharmà ubhayarÆpakÃ÷ / na kenacidabhinno 'to bhagavÃn svaguïairvinà // MAnuv_2,2.120 // iti vyutpattirapi hi sÃd­Óyenaiva gamyate / sarve«u yugapacchabda÷ sad­Óe«u pravartate // MAnuv_2,2.121 // tathÃpi prÃptitastvekavacanÃcca viÓe«ata÷ / abhÅ«yÃvagatiÓca syÃcchakti÷ sÃd­Óyagà yata÷ // MAnuv_2,2.122 // tÃd­Óo 'yaæ ca tacchabda iti j¤Ãpayati sphuÂam / jÃtitaÓcet kathaæ tÃsu tatra cedanavasthiti÷ // MAnuv_2,2.123 // tathaiva vyaktivij¤Ãnaæ vyaktitvÃbhÃvadÆ«itam / yadi taccÃsti tasyÃpi viÓe«e«vanavasthiti÷ // MAnuv_2,2.124 // kathaæ svarÆpatvamapi j¤Ãyate 'nugataæ yadi / ekavyutpattiparyantamanavasthÃdidÆ«itam / kalpanÃgauravÃt tena yuktà nÃnugakalpanà // MAnuv_2,2.125 // aupÃdhikaviÓi«ÂÃdyamapi tadvastu kiæ tata÷ / anyat tadeva cedagnimattvaæ kiæ tatra bhaïyate // MAnuv_2,2.126 // agnisaæyogamÃtraæ ced bhavet tat siddhasÃdhanam / bhÆdharasyÃgnisaæyogo yadi «a«Âhayartha eva ka÷ // MAnuv_2,2.127 // samavÃyo yadi hy asya caikatvÃt siddhasÃdhanam / yadyasyaupÃdhiko bheda÷ kuta ekatvami«yate // MAnuv_2,2.128 // nÃnirvÃcyaæ hi tene«yamata aupÃdhikÃnyayo÷ / satyatvÃt ko viÓe«a÷ syÃnmÃyÃvÃdyanyathà bhavet // MAnuv_2,2.129 // upÃdhijanyaæ tadgamyamiti vaupÃdhikaæ bhavet / ubhayatrÃpyanantÃ÷ syu÷ samavÃyà itastata÷ / bhinnatvaæ caiva te«vasti ko viÓe«a upÃdhige // MAnuv_2,2.130 // avidyamÃna evÃnya÷ samavÃyo 'dhigamyate / upÃdhinà tadgamakamanumÃnaæ na mà bhavet // MAnuv_2,2.131 // evamevÃsata÷ sattasamavÃyo janirmatà / tatrÃpi hyuktado«ÃïÃæ naiva ki¤cinnivÃrakam // MAnuv_2,2.132 // asmatpak«e viÓe«asya sarvatrÃÇgÅk­tatvata÷ / nÃsti do«a÷ kvacid bhÃvo hyabhÃvaÓca sa eva hi // MAnuv_2,2.133 // abhÃvasya ca dharmÃ÷ syurbhÃvÃste«Ãæ ca te 'khilÃ÷ / pratyak«amÃnata÷ sarvametanno vÃraïak«amam / sarve bhÃvà abhÃvÃÓca padÃrthÃstena sarvadà // MAnuv_2,2.134 // tathÃpi prathamaæ buddheryo ni«edhasya gocara÷ / so 'bhÃvo vidhibuddhestu gocara÷ prathamaæ para÷ // MAnuv_2,2.135 // tasmÃt pradhvastabhedÃdi sadityevÃvagamyate / astyabhÃvo 'sti ca dhvaæso dehÃbhÃvaÓca bhasmatà // MAnuv_2,2.136 // ityÃdi yujyate sarvaæ pratyak«ÃdipramÃïata÷ / anyonyÃbhÃvabhedau ca p­thaktavaæ ca p­thak p­thak // MAnuv_2,2.137 // yat kalpayanti taccaiva kalpanÃgauravÃd gatam / paryÃyatvena te Óabdà j¤Ãyante sarva eva hi // MAnuv_2,2.138 // bhedasya tu svarÆpatve ye vadanti ca ÓÆnyatÃm / adbhutatÃste yato 'nyasya pratiyogitvami«yate // MAnuv_2,2.139 // pratiyogino hi bhedo 'yaæ natu svasmÃt katha¤cana / vibhÃgenÃlpataiva syÃt kuta eva ca ÓÆnyatà // MAnuv_2,2.140 // na ÓÆnyÃnÃæ hi saæyogÃd bhÃvo vastuna i«yate / vidÃraïÃrtho dhÃtuÓca vibhÃgaguïavÃcaka÷ // MAnuv_2,2.141 // avidÃraïe 'pi hyÃsyasya bhinnÃvo«Âhau tu tasya ca / ata unmattavÃkyatvÃnmÃyÃvÃdo 'bhyupek«ita÷ // MAnuv_2,2.142 // na cÃmandasadÃnandasyandyanantaguïÃrïava÷ / ÅÓvaro '«Âaguïatvena prameyo 'pramitatvata÷ // MAnuv_2,2.143 // mayyanantaguïe 'nante guïato 'nantavigrahe / anantaguïamÃhÃtmyaÓaktij¤ÃnamahÃrïava÷ // MAnuv_2,2.144 // nÃrÃyaïa÷ paro 'Óe«acetanebhya÷ paraæ padam / ityÃdivedatadvÃkyairanantaiÓcÃvasÅyate // MAnuv_2,2.145 // anantaguïatà vi«ïo÷ kathameva hyapodyate / yadyanantaviÓe«ÃÓca tajj¤ÃnÃdernivÃritÃ÷ // MAnuv_2,2.146 // kathaæ tattadvi«ayatà sÃrvaj¤yÃrthaæ vidhÅyate / aupÃdhikaviÓe«astu pÆrvameva nirÃk­ta÷ // MAnuv_2,2.147 // svaprakÃÓatvamapi tu yairj¤Ãnasya nivÃritam / kathaæ sarvaj¤atà tasya svaj¤ÃnÃdhigamaæ vinà // MAnuv_2,2.148 // j¤Ãnaæ viÓvÃdhigaæ tvekaæ tajj¤Ãnavi«ayaæ param / iti j¤Ãnadvayenaiva sarvavit parameÓvara÷ // MAnuv_2,2.149 // iti cede«a evÃrthastajj¤ÃnÃvasito yadi / svaprakÃÓatvameva syÃjj¤Ãnaæ hyetad viÓe«aïam // MAnuv_2,2.150 // j¤ÃnÃntareïa cedatra bhavedevÃnavasthiti÷ / svaprakÃÓatvametasmÃd durnivÃryaæ samÃpatet // MAnuv_2,2.151 // sukhavÃn du÷khavÃæÓca syÃditi vyÃptiÓca no bhavet / nirdu÷khatvaæ mahÃnanda÷ ÓrutyaiveÓasya bhaïyate // MAnuv_2,2.152 // yo 'ÓanÃyÃpipÃse ca ÓokÃdÅæÓcÃtivartate / Ãnandaæ brahmaïo vidvÃn vipÃpmetyÃdikà ca sà // MAnuv_2,2.153 // ÅÓvarasya tathe«Âatvaæ du÷khitvopÃdhirityapi / ukte kimuttaraæ brÆyÃcchrutyanÃdaratatpara÷ // MAnuv_2,2.154 // nacÃtmadu÷khitecchà syÃdata etannivÃryate / sahadarÓanamÃtreïa ÓrutÅnÃmapalÃpaka÷ // MAnuv_2,2.155 // yaj¤Ãder api pÃpasya hetutvaæ hiæsayà yute÷ / nÃnumÃti kathaæ tatra yadyupÃdhirni«iddhatà // MAnuv_2,2.156 // adu÷khitvena cÃnukti÷ kathaæ nopÃdhitÃæ vrajet / adu÷khamitarat sarvaæ jÅvà eva tu du÷khina÷ / te«Ãæ du÷khaprahÃïÃya Órutire«Ã pravartate // MAnuv_2,2.157 // iti Órutirhi paramà Órutyuktir yadi kÃraïam / kiæ kÃryamanumÃnena gaÊastanasamena hi // MAnuv_2,2.158 // anumÃnena yadyartha÷ Órutid­«Âo vyapodyate / pÆrvoktena prakÃreïa neÓvaro dharma eva ca / syÃt tatphalaæ ca tenÃtra Órutireva pramà bhavet // MAnuv_2,2.159 // ÅÓasyÃnumayà siddhe÷ Órutirdhamirpramà bhavet / tayà sarvaguïai÷ pÆrïa ukta ÅÓo yatastata÷ // MAnuv_2,2.160 // anÃnandÃnumà tasya dharmigrÃhivirodhata÷ / na pramÃïaæ bhavet tasmÃnnÃnumÃtropayoginÅ // MAnuv_2,2.161 // nityecchatvÃt pareÓasya paramÃïusadÃtvata÷ / ad­«ÂakÃlayoÓcaiva bhÃvÃt kÃryaæ sadà bhavet // MAnuv_2,2.162 // na hi kÃlavibhedo 'sti tatpak«e 'smanmate hare÷ / viÓe«akÃla evaitats­«ÂayÃdÅcchà sadÃtanà // MAnuv_2,2.163 // viÓe«ÃÓcaiva kÃlasya harericchÃvaÓÃ÷ sadà / sarve nime«Ã iti hi ÓrutirevÃha sÃdaram // MAnuv_2,2.164 // udÅrayati kÃlÃkhyaÓaktimityasya vÃgapi / kÃlasya kÃlagatvena na virodho 'pi kaÓcana // MAnuv_2,2.165 // asaÇkhayÃtaviÓe«atvÃdicchÃyà api sarvadà / ÅÓo deÓaÓ ca kÃlaÓ ca svagatà eva sarvadà // MAnuv_2,2.166 // ÅÓÃdhÅnau ca tau nityaæ tadÃdhÃrau ca tadgatau / iti Órutirapi prÃha kÃle svoddi«Âa eva tu // MAnuv_2,2.167 // tatkÃlas­«ÂimevÃto vächatÅÓa÷ sadaiva hi / syÃt kÃla÷ sa tadaiveti kÃlasya svagatatvata÷ // MAnuv_2,2.168 // svabhÃvÃdeva hÅcchai«Ã devasyaiva iti Órute÷ / svabhÃvo 'pi pareÓecchÃvaÓa ityudita÷ purà // MAnuv_2,2.169 // nityà anityÃÓca tatastadadhÅnà iti Óruti÷ / rÆpasparÓÃdihetubhya÷ paramÃïoranityatà // MAnuv_2,2.170 // anumeyà ÓrutÅnÃæ ca viruddhatvÃnna tanmatam / upÃdeyamataÓcÃyamaviruddha÷ samanvaya÷ // MAnuv_2,2.171 // vaibhëikÃÓca sautrÃntÃ÷ svarasak«aïikaæ jagat / aïÆnÃæ samudÃyaæ ca kÃlakarmanimittata÷ // MAnuv_2,2.172 // utpattikÃle yuktÃnÃmÃtmÃnaæ ca k«aïasthitim / nityaæ santÃnamete«Ãæ pa¤caskandhÃtmanà sthitam // MAnuv_2,2.173 // saæskÃrarÆpavij¤Ãnasa¤j¤Ãdu÷khÃtmanà sthiti÷ / du÷khÃbhÃvaæ sukhaæ cÃhurarÆpaj¤Ãnasantatim // MAnuv_2,2.174 // mok«aæ sa samudÃyo hi naikasmÃdeva yujyate / nobhayoÓcobhayatvaæ yat samudÃyavyapek«ayà // MAnuv_2,2.175 // ato 'nyonyÃÓrayatvena samudÃyo na yujyate / anyonyÃpek«ayà puæsa÷ samudÃyatvavedanam // MAnuv_2,2.176 // syÃt tatsadÃtanatve 'pi tacca sÃmÅpyahetukam / iti cet kÃryasambhÆtimÃtravyÃp­tikÃraïam // MAnuv_2,2.177 // natu kÃryaviÓe«e«u vyÃp­taæ kÃraïaæ bhavet / ato 'rthendriyasaæyogirÆpakÃraïatÃtmana÷ / saæyogirÆparÃhityÃnnaiva tajj¤ÃnatÃpi hi // MAnuv_2,2.178 // viÓa«a«akÃryajanakaæ yadi kÃraïami«yate / kuta÷ samÃnarÆpatvaæ kÃryÃïÃmapi sarvaÓa÷ // MAnuv_2,2.179 // ato 'niyatyà yatki¤cid yasya kasyÃpi kÃraïam / ad­«ÂasyÃpi tasyaiva viÓe«ÃpÃdakaæ kuta÷ // MAnuv_2,2.180 // yasya kasyÃpi yatki¤cid viÓe«amupapÃdayet / kÃryaæ ca kÃraïaæ caiva yatki¤cid yasya kasyacit // MAnuv_2,2.181 // bhavenniyÃmakÃbhÃvÃdidamasyaiva kÃraïam / iti nityavinÃÓitve kena mÃnena gamyate // MAnuv_2,2.182 // idaæ na jÃyate 'mu«mÃdityatrÃpi na kÃraïam / vinÃÓotpattayaÓcaiva na d­Óyante sadÃtanÃ÷ // MAnuv_2,2.183 // d­Óyate pratyabhij¤Ãta÷ sthiratvaæ sarvavastu«u / phalÃdÅnÃæ viÓe«eïa sarvatrÃpyanumÅyate // MAnuv_2,2.184 // ***[NOTE: jump in verse numbering, no lacuna in text!]*** sattvena k«aïikatvaæ cedÃkÃÓasyÃviÓe«ata÷ / aviÓe«o 'khilasyÃpi sattvÃt kiæ nÃnumÅyate // MAnuv_2,2.186 // yadyÃkÃÓasya sattvaæ na kuta eva narÃdi«u / sadharmipratiyogitvamÃkÃÓasyÃvagamyate // MAnuv_2,2.187 // tau vinà na hy abhÃvaÓ ca kvacidd­«Âa÷ kadÃcana / adharmipratiyogitvamÃkÃÓasyÃvagamyate // MAnuv_2,2.187* // svÅkÃratyÃgato 'd­«Âad­«Âayo÷ sarvavastu«u / guïÃnunmatta evÃsau vidadhÃtyadhikaæ puna÷ // MAnuv_2,2.188 // uttarotpattimÃtreïa vinÃÓÃt pÆvarvastuna÷ / na saæskÃrÃrpakatvaæ ca yujyate kasyacit kvacit // MAnuv_2,2.189 // ato j¤Ãtaæ mayetyÃdi na j¤eyamanumà kuta÷ / ekatvamanubhÆtisthaæ tyaktavà nirmÃnakà bhidà / kuta ÃtmÃdike«u syÃd balyevÃnubhavo yata÷ // MAnuv_2,2.190 // kÃryakÃraïayoÓcaikakÃlÅnatvaæ vinà katham / pÆrvasaæskÃrayogÅ syÃduttaro niyamena ca // MAnuv_2,2.191 // sambaddha eva saæskÃramanyatrÃdattate 'khilÃ÷ / asambaddha÷ kathaæ pÆrva uttare vÃsanÃkara÷ // MAnuv_2,2.192 // ekakÃlatayà yogaæ vinà saæskÃrata÷ katham / k«aïamÃtramavasthÃnaæ svÅk­taæ sarvavastu«u // MAnuv_2,2.193 // pÆrvamadhyÃparakalÃrahita÷ k«aïa i«yate / pÆrvabhÃvabhavaæ kÃryamuta tannÃÓasambhavam // MAnuv_2,2.194 // yaugapadyaæ sati bhavedutpÃdyÃnÃmaÓe«ata÷ / vinÃÓe cenna tatkÃryaæ kÃryotpattau ca kà pramà // MAnuv_2,2.195 // abhedena viÓe«eïa dehadÅpaphalÃdi«u / viÓe«adarÓanaæ yuktamasmÃkamanubhÆtita÷ // MAnuv_2,2.196 // viÓe«adarÓanaæ mÃnaæ yadi na sthairyad­k kuta÷ / diksukhe ca khad­«ÂÃntÃd bhÃvau saccet kvacid bhaved // MAnuv_2,2.197 // viÓvaæ pratyak«agaæ tyaktavà tayoryo 'numitaæ vadet / mÃyÃvÃdivadevÃsÃvupek«yo bhÆtimicchatà // MAnuv_2,2.198 // sarvapramÃïasiddhaæ yad buddherbhedena sarvadà / kathaæ nu tasya buddhitvaæ viÓvamanyacca kimpramam // MAnuv_2,2.199 // sarvaloko bibhetya¤jo yasmÃdanubhavÃt sadà / tasyÃpalÃpina÷ kiæ na ni«pramÃïakavÃdina÷ // MAnuv_2,2.200 // so 'haæ tadidamevÃhaæ sukhÅ sad gaganaæ diÓa÷ / satyà ityÃdyanubhavÃ÷ sadà tatpratipak«agÃ÷ // MAnuv_2,2.201 // ato nirmÃnamakhilapramÃïapratipak«agam / durmataæ ko nu g­hïÅyÃd vinÃsuratatiæ kvacit // MAnuv_2,2.202 // apara÷ ÓÆnyamakhilaæ manovÃcÃmagocaram / nirviÓe«aæ svayambhÃtaæ nirlepamajarÃmaram // MAnuv_2,2.203 // aÓe«ado«arahitamanantaæ deÓakÃlata÷ / vastutaÓca tadasmÅti nityopÃsÃparok«itam / rÃgÃdido«arahitaæ tadbhÃvaæ yoginaæ nayet // MAnuv_2,2.204 // tasyaivÃnÃdisaæv­ttyà nÃnÃbhedÃtmakaæ jagat / sadivÃbhÃti satyatvaæ sÃæv­taæ tasya ce«yate // MAnuv_2,2.205 // pÃramÃrthikasattvaæ tu ÓÆnyÃdanyasya na kvacit / sÃæv­tenaiva satyena vyavahÃro 'khilo bhavet // MAnuv_2,2.206 // ÓÆnyÃt saæv­tiyogena viÓvametat pravartate / s­«ÂikÃle punaÓcÃnte stimitaæ ÓÆnyatÃæ vrajet / iti brÆte tamuddiÓya jagÃda jagatÃæ guru÷ // MAnuv_2,2.207 // nÃsato jagato bhÃvo na hi d­«ÂÃsato jani÷ / sata÷ kvacit pramÃïaæ ca d­«ÂirevÃkhilÃd varam // MAnuv_2,2.208 // yadyevaæ saptamarasÃnmadhurÃdiva pÅnatà / bhavejjanasya mÃrjÃr­Çgaæ goriva ghÃtakam // MAnuv_2,2.209 // kÃryÃrthÅ kÃraïaæ sacca nopÃdadyÃt katha¤cana / na pravarteta ce«yÃya ÓÆnyÃdeve«yasambhavÃt // MAnuv_2,2.210 // deÓakÃlÃdiniyamo niæha ÓÆnyÃt sato bhavet / puru«ecchÃnusÃreïa yadi ki¤cit prajÃyate // MAnuv_2,2.211 // kiæ nÃnumÅyate tadvad vastutvÃt puru«Ãd bhava÷ / sarvasyÃpi nacÃbhÃvo viÓvaæ saditi gamyate // MAnuv_2,2.212 // yato 'nubhavarodhe tu vacanaæ vÃdina÷ kuta÷ / svapnabhrÃntivadevedaæ saæv­ttyaivopalabhyate // MAnuv_2,2.213 // yadi sattvena ki¤cÃtra bhramo naiva nivartate / anÃderasya viÓvasya niv­ttiryadi ce«yate / niv­ttiÓca nivarteta tasyà bhrÃntitvasambhavÃt // MAnuv_2,2.214 // d­«Âasya bhrÃntità cet syÃdad­«Âe na bhrama÷ kuta÷ / gavÃmaÓ­ÇgibhÃvena na hi syÃcchaÓaÓ­Çgità // MAnuv_2,2.215 // asmÃkaæ tu pramÃïena prasÃdÃdÅÓvarasya ca / uktabhaÇgayÃ'gamÃnÃæ ca prÃmÃïyÃd yujyate 'khilam // MAnuv_2,2.216 // d­ÓyatvÃd vimaæta mithyà svapnavaccediyaæ ca mà / mithyà cet sÃdhyasiddhirna vyabhicÃro na ced bhavet // MAnuv_2,2.217 // sÃdhakatvamasatyasya sÃdhyaæ vipratipattita÷ / tasya cetyanavasthà syÃt sattvaæ cÃsyÃnubhÆtita÷ // MAnuv_2,2.218 // anubhÆtivirodhena mithyÃtve mà na kÃcana / atÅtÃnÃgatau kÃlÃvapi na÷ sÃk«igocarau / tatsambandhitayà sattvamapi d­«Âasya sÃk«igam // MAnuv_2,2.219 // d­¬had­«Âaæ tu yad d­«Âaæ d­«ÂÃbhÃsastato 'param / bhrÃnte÷ saæv­tisatyasya viÓe«o 'vyabhicÃravÃn / tenÃpyaÇgÅk­ta÷ samyak sa na÷ satyatvameva hi // MAnuv_2,2.220 // vij¤ÃnÃd vyabhicÃro 'sya kadÃcit syÃditi pramà / naiva d­«Âà pramà sà ca na bhavet svavirodhata÷ // MAnuv_2,2.221 // bhedo viÓe«yadharmyÃdigrahaïÃpek«ayà yadi / anyonyÃÓrayatÃhetordurgÃhya iti yanna tat // MAnuv_2,2.222 // svarÆpaæ vastuno bhedo yanna tasya grahe graha÷ / anyathÃsyÃmunà bheda iti vaktuæ na yujyate // MAnuv_2,2.223 // ag­hÅto yadà bhedastadà svasmÃditi graha÷ / syÃt pratÅtivirodhÃcca na hi kaÓcit tathà vadet // MAnuv_2,2.224 // dharmitvapratiyogitvatadbhedà yugapad yadi / viÓe«aïaæ viÓe«yaæ ca tadbhÃvaÓcaiva g­hyate // MAnuv_2,2.225 // ko virodha÷ svarÆpeïa g­hÅto bheda eva tu / asyÃmu«mÃditi punarviÓe«eïaiva g­hyate // MAnuv_2,2.226 // ki¤ca bheda÷ kathaæ grÃhya iti ya÷ parip­cchati / dharmyÃdibhedagrahaïÃt tenokto 'nyonyasaæÓraya÷ // MAnuv_2,2.227 // anyatvÃgrahaïe prokta÷ kathamanyonyasaæÓraya÷ / anyatvaæ yadi siddhaæ syÃt kathamanyonyasaæÓraya÷ // MAnuv_2,2.228 // etÃd­Óasya vaktÃrÃvubhau jÃtyuttarÃkarau / mÃyÅ mÃdhyamikaÓcaiva tadupek«yau bubhÆ«ubhi÷ // MAnuv_2,2.229 // yacchÆnyavÃdina÷ ÓÆnyaæ tadeva brahma mÃyina÷ / na hi lak«aïabhedo 'sti nirviÓe«atvatastayo÷ // MAnuv_2,2.230 // an­tÃdivirodhitvamubhayoÓca svalak«aïam / svavÃkyÃbhÃvasaævÃdÃnna k­tyaæ prativÃdina÷ // MAnuv_2,2.231 // tatpak«a iti vaidharmyÃnna svapnÃdivadityaja÷ / aprayatnÃnnirÃcakre ceti d­«ÂiviruddhatÃm / ni«pramÃïatvamapyasya sÆcayÃmÃsa viÓvak­t // MAnuv_2,2.232 // j¤Ãnamevaikamakhilaj¤eyÃkÃraæ prabhÃsate / tatra santatibhedaÓca svabhedo bheda eva ca / kalpitÃ÷ pratibhÃsante nÃnÃsaæv­tibhÆmi«u // MAnuv_2,2.233 // ityetadapi no yuktaæ na hi j¤Ãnatayà jagat / bhÃsate 'nubhavasyaiva viruddhatvÃdapeÓalam // MAnuv_2,2.234 // tanmataæ k«aïikatvÃcca j¤Ãnasya sthirarÆpata÷ / j¤eyasyoktaprakÃreïa sarvaÓrutivirodhata÷ / anubhÆtiviruddhatvÃdapi pak«Ã ime 'ÓivÃ÷ // MAnuv_2,2.235 // Ãha k«apaïako viÓvaæ sadasad dvayamadvayam / dvayÃdvayamatatsarvaæ saptabhaÇgisadÃtanam // MAnuv_2,2.236 // naitat padÃrtha ekasmin yuktaæ d­«Âivirodhata÷ / bhÃvÃbhÃvatayà viÓvaæ yena rÆpeïa mÅyate / tadrÆpameva taditi niyama÷ kena vÃryate // MAnuv_2,2.237 // tattaddo«aniv­ttyarthaæ svÅk­tà tattadÃtmanà / yadi tairakhilairde«airlipyate caladarÓana÷ // MAnuv_2,2.238 // atihÃya pramÃïÃptaæ niyamaæ sadasattayà / aÓe«amÃviruddhaæ ca nirmÃnaæ vyÃhataæ sadà // MAnuv_2,2.239 // sarvaprakÃraæ vadato d­«ÂahÃniramagraha÷ / svavyÃhatatvamityÃdyà do«Ã÷ sarve bhavanti hi // MAnuv_2,2.240 // vakti svaprabhamÃtmÃnaæ dehamÃnaæ tadapyalam / du«yaæ nÃnÃÓarÅre«u praveÓÃdanyathÃbhavÃt // MAnuv_2,2.241 // anyathÃbhÃvi yad vastu tadanityamiti sthiti÷ / tanmate tadanityatvaæ pudgalasyÃnivÃritam // MAnuv_2,2.242 // nÃnityatÃsmatpak«e tu caitanyÃderviÓe«iïa÷ / lak«aïasya niv­ttau tu syÃnna taccetane kvacit // MAnuv_2,2.243 // otaprotÃtmakatvaæ tu paÂe dehe 'Çgasaæsthiti÷ / ityÃdilak«aïasyaiva niv­ttau syÃdanityatà // MAnuv_2,2.244 // bhautikaæ tveva rÆpÃdi vyÃptaæ nÃÓena no mate / naivaæ tasyÃnyathÃbhÃvo yasyÃnityatvamÅritam // MAnuv_2,2.245 // rÆpÃdiyuktasya tathà jagannÃÓitvasiddhaye / vyÃptyà tayÃnyathÃbhÃvÃdÃtmano 'nityatà bhavet // MAnuv_2,2.246 // nityordhvagatirapye«Ã yà muktiriti kathyate / alokÃkÃÓamÃptasya kathaæ na vik­tiÓca sà // MAnuv_2,2.247 // kÅd­ÓaÓcÃnyathÃbhÃvo nÃÓahetutaye«yate / saæsthÃnÃpagamaÓcet sa na hi bhÆsÃgarÃdi«u // MAnuv_2,2.248 // ya÷ kaÓcidanyathÃbhÃvo yadi muktiÓca tÃd­ÓÅ / dehamÃne vikÃra÷ syÃditi sthÃsnÆnanÃtmana÷ // MAnuv_2,2.249 // Ãha hastyÃdidehe«u hyapi syÃdanyathÃbhÃva÷ / aïudehasya jÅvasya gajatve vik­tirhi yà / dehavyÃptyai viÓe«a÷ kastasyÃ÷ sthÃsnutanau ca nu÷ // MAnuv_2,2.250 // gÅtÃt pu«paphalÃvÃpti÷ sparÓÃt kÃrÓyaæ rasÃt sthiti÷ / api v­k«asya d­Óyanta iti nÃnÃtmatà bhavet / eva¤cÃtmÃkÃrtsnyamiti tata evÃha vedavit // MAnuv_2,2.251 // sarvaj¤atvÃdikai÷ sarvairguïairyuktaæ sadÃÓivam / jagadvicitraracanÃkartÃraæ do«avarjitam // MAnuv_2,2.252 // Ãhu÷ pÃÓupatÃstacca bahuÓrutivirodhata÷ / nopÃdeyaæ mataæ hyasya devasya stuhi gartagam // MAnuv_2,2.253 // utpipe«a Óirastasya g­ïÅ«e satpatiæ padam / yad vi«ïorupamaæ hantuæ rudramÃk­«Âate mayà // MAnuv_2,2.254 // dhanuryaæ kÃmaye taæ tamugraæ mà ÓiÓnadevatÃ÷ / ghna¤chiÓnadevÃneko 'sÃvÃsÅnnÃrÃyaïa÷ para÷ // MAnuv_2,2.255 // tasmÃd rudra÷ samprasÃdaÓcÃbhÆtÃæ vai«ïavaæ makham / yaj¤ena yaj¤amayajantÃbadhnan puru«aæ paÓum // MAnuv_2,2.256 // yo bhÆtÃnÃmadhipatÅ rudrastanticaro v­«Ã / ityÃdiÓrutisÃmarthyÃt pÃratantryaæ janirm­ti÷ // MAnuv_2,2.257 // parÃdhÅnaparaprÃptiraj¤atvaæ praÊaye 'bhava÷ / pratÅyante sado«atvÃnneÓa÷ paÓupatistata÷ // MAnuv_2,2.258 // aÓarÅratvatastasya sambandho jagatà kvacit / kart­tvena na yujyeta dehino j¤Ãnad­«Âita÷ // MAnuv_2,2.259 // na ca dehÃdivad viÓvamasya syÃd bhogasambhavÃt / adhi«ÂhÃne sthita÷ kartà kÃryaæ kurvan pratÅyate / nÃsyÃdhi«ÂhÃnayogo 'sti bhÆtÃnÃæ praÊaye tadà // MAnuv_2,2.260 // adehaÓcedasÃrvaj¤a÷ ÓilÃkëÂhÃdivat sadà / dehÅ cedantavÃneva yaj¤adattanidarÓanÃt // MAnuv_2,2.261 // nacaitadakhilaæ vi«ïau ÓrutiprÃmÃïyagauravÃt / manobuddhayaÇgitÃæ vi«ïorlak«ayÃmo ya eva sa÷ // MAnuv_2,2.262 // sa eva deho vij¤ÃnamaiÓvaryaæ ÓaktirÆrjità / deho vi«ïorna te vi«ïo vÃsudevo 'grato 'bhavat // MAnuv_2,2.263 // eko nÃrÃyaïastvÃsÅnna brahmà na ca ÓaÇkara÷ / ajasya nÃbhÃvadhyekamarpitaæ mÃtrayà para÷ // MAnuv_2,2.264 // saddeha÷ sukhagandhaÓca j¤ÃnabhÃ÷ satparÃkrama÷ / j¤Ãnaj¤Ãna÷ sukhasukha÷ sa vi«ïu÷ paramÃk«ara÷ // MAnuv_2,2.265 // Ãnanda eka evÃgra ÃsÅnnÃrÃyaïa÷ prabhu÷ / priyaæ tasya Óire modapramodau ca bhujau hare÷ // MAnuv_2,2.266 // Ãnando madhyato brahma pucchaæ nÃnyadabhÆt kvacit / manaso 'syÃbhavad brahmà lalÃÂÃdapi ÓaÇkara÷ // MAnuv_2,2.267 // pak«ayorgaru¬a÷ Óe«o mukhÃdÃsa sarasvatÅ / sahasraÓÅr«Ã puru«a÷ sahasrÃk«a÷ sahasrapÃt // MAnuv_2,2.268 // ityÃdiÓrutisandarbhabalÃnnityaguïÃtmana÷ / vi«ïordehÃjjagat sarvamÃvirÃsÅditÅyate // MAnuv_2,2.269 // mÃnavattvÃd virodha÷ ko nÃmÃnaæ kvacidi«yate / avirodho virodhaÓca mÃnenaiva hi gamyate // MAnuv_2,2.270 // ata uktaæ samastaæ ca vÃsudevasya yujyate / ÓivÃdinÃmayuktÃÓca Órutayo vi«ïuvÃcakÃ÷ // MAnuv_2,2.271 // nÃmÃni sarvÃïi ca yameko yo devanÃmadhÃ÷ / vi«ïunÃmÃni nÃnyasya sarvanÃmà hari÷ svayam // MAnuv_2,2.272 // na nÃrÃyaïanÃmÃni tadanye«vapare harau / ityÃdiÓrutayastatra mÃnaæ cokta÷ samanvaya÷ // MAnuv_2,2.273 // purÃïÃni purÃïÃdyairviruddhatvÃnna tat pramà / tadviruddhe«u no mÃnaæ pÆrvÃparavirodhata÷ // MAnuv_2,2.274 // samabrÃhmavirodhÃcca niyamÃd vai«ïave«vapi / mohÃrthamuktitaÓcaiva vi«ïureko guïÃrïava÷ // MAnuv_2,2.275 // skandasÆryagaïeÓÃdimatÃni nyÃyato 'muta÷ / nirÃk­tÃnyaÓe«eïa siddhÃntasyÃviÓe«ata÷ // MAnuv_2,2.276 // nirÃk­tau viÓe«asya bhÃvÃcchaktimataæ p­thak / dÆ«yate mahatÅ devÅ hrÅÇkarÅ sarvakÃraïam / tripurÃbhairavÅtyÃdinÃmabhi÷ sÃbhidhÅyate // MAnuv_2,2.277 // tasyÃ÷ sadÃÓivÃdyÃÓca jÃyante devamÃnu«Ã÷ / bhÆtabhautikamapyetaditi tannopapadyate // MAnuv_2,2.278 // d­«Âà pumbhya÷ sadà s­«Âi÷ strÅpumbhyo và viÓe«ata÷ / kevalÃbhyo na hi strÅbhyastata utpattyasambhavÃt // MAnuv_2,2.279 // nÃrcyaæ mahÃvÃmamataæ vÃmairanyadudÅryate / Óivopasarjanà Óakti÷ sasarjedaæ samantata÷ // MAnuv_2,2.280 // iti taccopapannaæ na ÓivasyÃkaraïatvata÷ / adehatvÃdapi hyanye brÆyu÷ sarvaj¤amÅÓvaram // MAnuv_2,2.281 // aïuvÃmà na tadyuktamÅÓavÃdapraveÓanÃt / sÃrvaj¤yÃdiguïairyuktaæ gurukalpanayà dvayam // MAnuv_2,2.282 // na yujyate hyatastvÅÓa eka eva prayojaka÷ / uktado«aÓca tatpak«a iti naivÃtra dÆ«yate // MAnuv_2,2.283 // Órutism­tÅtihÃsÃnÃæ sÃmastyena virodhata÷ / satÃæ jugupsitatvÃcca nÃÇgÅkÃryaæ hi tanmatam // MAnuv_2,2.284 // pa¤carÃtrani«edhÃrthametÃnyÃcak«ate yadi / sÆtrÃïyativiruddhaæ tad yata Ãha sa bhÃrate // MAnuv_2,2.285 // pa¤carÃtrasya k­tsnasya vaktà nÃrÃyaïa÷ svayam / j¤Ãne«vete«u rÃjendra sarve«vetad viÓi«Âate // MAnuv_2,2.286 // pa¤carÃtravido ye tu yathÃkramaparà n­pa / ekÃntabhÃvopagatà vÃsudevaæ viÓanti te // MAnuv_2,2.287 // iti gÅtà ca tacchÃstrasaÇk«epa iti hÅritam / vedena pa¤carÃtreïa bhaktayà yaj¤ena caiva hi // MAnuv_2,2.288 // d­Óyo 'haæ nÃnyathà d­Óyo var«akoÂiÓatairapi / iti vÃrÃhavacanaæ Ólokà iti vaca÷ Órutau // MAnuv_2,2.289 // vedaiÓca pa¤carÃtraiÓca dhyeyo nÃrÃyaïa÷ para÷ / pa¤carÃtraæ ca vedÃÓca vidyaikaiva dvidheyate // MAnuv_2,2.290 // ityÃdivedavacanai÷ pa¤carÃtramapodyate / kathamevÃtra do«a÷ ka utpattirj¤o 'ta ityapi // MAnuv_2,2.291 // ihaivoktà nacÃbhÆtabhÃvastatrÃpi kathyate / anÃdikarmaïà baddho jÅva÷ saæsÃramaï¬ale // MAnuv_2,2.292 // vÃsudevecchayà nityaæ bhramatÅti hi tadvaca÷ / na hi saæsÃrasÃditvaæ pa¤carÃtroditaæ kvacit // MAnuv_2,2.293 // jÅvÃbhimÃniÓe«asya nÃmnà saÇkar«aïasya tu / vÃsudevÃjjani÷ proktà pradyumnasya tatastathà // MAnuv_2,2.294 // mano 'bhimÃnina÷ kÃmasyaivaæ sÃk«Ãddhare÷ kvacit / saÇkar«aïÃdinÃmnaiva nityÃcintyoruÓaktita÷ / vyÆha ukto 'nyathÃnÆdya kathaæ du«Âatvamucyate // MAnuv_2,2.295 // yadi vidyÃccaturvedÃnitivad vedapÆraïam / pa¤carÃtrÃditi kuto dve«a÷ ÓÃï¬ilyavartane // MAnuv_2,2.296 // ata÷ paramaÓÃstrorudve«ÃduditamÃsurai÷ / dÆ«aïaæ pa¤carÃtrasya vÅk«ÃyÃmapi na k«amam // MAnuv_2,2.297 // ato 'Óe«ajagaddhÃtà nirdo«oruguïÃrïava÷ / nÃrÃyaïa÷ ÓrutigaïatÃtparyÃdavasÅyate // MAnuv_2,2.298 // andhaæ tama÷ praviÓanti ye tvavidyÃmupÃsate / tato bhÆya ivÃpsyanti ye tasyà naiva nindakÃ÷ // MAnuv_2,2.299 // tato vidyÃmavidyÃæ ca yo jÃnÃtyubhayaæ saha / do«aj¤ÃnÃdatÅtyaitÃn vidyayÃm­tamaÓnute // MAnuv_2,2.300 // || iti ÓrÅmadÃnandatÅrthabhagavatpÃdÃcÃryaviracite ÓrÅmadbrahmasÆtrÃnuvyÃkhyÃne dvitÅyÃdhyÃyasya dvitÅya÷ pÃda÷ || athÃÓe«asamÃmnÃyavirodhÃpÃk­tiæ prabhu÷ / kari«yannadhidaivÃdhibhÆtajÅvaparÃtmanÃm // MAnuv_2,3.1 // svarÆpanirïayÃyaiva vacanÃnÃæ parasparam / pÃdenÃnenÃvirodhaæ darÓayatyamitadyuti÷ // MAnuv_2,3.2 // anubhÆtiyuktibahuvÃgvailomyaæ ca tato 'dhikam / etat sarvaæ sata÷ sÃmyaæ dvÃravaiyarthyameva ca // MAnuv_2,3.3 // d­«ÂayuktayanusÃritvamuktÃnyÃrthÃvirodhata÷ / prasiddhanÃmasvÅkÃre bahuvÃkyÃnuvatirtà // MAnuv_2,3.4 // lokad­«ÂÃnusÃritvaæ jÅvasÃmyamanÃdità / tatra tatra parij¤Ãnaæ guïasÃmyaÓrutÅ tathà // MAnuv_2,3.5 // utpattimattvaæ svaguïÃnanubhÆtyalpakalpane / nÃnÃÓrutiÓca vaicit­yaæ yuktaya÷ pÆrvapak«agÃ÷ // MAnuv_2,3.6 // vyavasthÃnupapattiÓca svÃtantryamanusÃrità / mukhyatà Óaktimattvaæ ca vairÆpyaæ sarvasaÇgraha÷ // MAnuv_2,3.7 // gatyÃdirÅÓaÓaktiÓca sarvamÃnavirodhità / abhÅ«yÃsiddhisuvyaktÅ ÓÃstrasiddhivirparyaya÷ / viÓe«akÃraïaæ ceti siddhÃntasyaiva sÃdhakÃ÷ // MAnuv_2,3.8 // prak­ti÷ puru«a÷ kÃlo devÃstadabhimÃnina÷ / mahadÃdyÃÓca jÃyante parÃdhÅnaviÓe«ità / idaæ sarvaæ sasarjeti janimattvamihoditam // MAnuv_2,3.9 // avakÃÓamÃtramÃkÃÓa÷ kathamutpadyate 'nyathà / yadyanÃkÃÓatà pÆrvaæ kiæ mÆrtanibi¬aæ jagat // MAnuv_2,3.10 // mÆtarsampÆrïatà caiva yadyanÃkÃÓatà bhavet / mÆrtadravyÃïi cÃkÃÓe sthitÃnyeva hi sarvadà // MAnuv_2,3.11 // ata ÃkÃÓaÓabdoktastaddevo 'tra vinÃyaka÷ / dehotpattyà samutpanna iti ÓrutyÃbhidhÅyate // MAnuv_2,3.12 // bhÆtamapyasitaæ divyad­«Âigocarameva tu / utpadyate 'vyÃk­taæ hi gaganaæ sÃk«igocaram / pradeÓa iti vij¤eyaæ nityaæ notpadyate hi tat // MAnuv_2,3.13 // tathÃpi pÆrvasambandhaparatantraviÓe«ayuk / khamevotpattimannÃma ÓrutiÓabdavivak«itam // MAnuv_2,3.14 // prak­ti÷ puru«a÷ kÃla ityete ca samastaÓa÷ / ÅÓÃdhÅnaviÓe«eïa janyà ityeva kÅrtitÃ÷ // MAnuv_2,3.15 // kÃlapravÃha evaiko nityo natu viÓe«avÃn / puru«ÃvyaktakÃlÃnÃæ ramaivaikÃbhimÃninÅ // MAnuv_2,3.16 // sis­k«utvaviÓe«aæ tat sÃk«Ãd bhagavadicchayà / prÃptaiva s­«Âetyudità pradhÃnaæ vik­terapi // MAnuv_2,3.17 // pumÃæso dehasambandhÃt s­«Âimanta itÅritÃ÷ / evaæ praÊayakÃle 'pi pratibhÃtaparÃvara÷ // MAnuv_2,3.18 // mukhyÃvÃyurnityasama÷ ÓarÅrotpattikÃraïÃt / parÃdhÅnaviÓe«eïa janimÃneva Óabdita÷ // MAnuv_2,3.19 // naiva ki¤cit tato janmavarjitaæ paramÃd­te / parÃdhÅnaviÓe«atve janmana÷ sthÆlatÃbhava÷ // MAnuv_2,3.20 // pÆrvaÓabdavilopaÓca yadi janmeti kÅrtyate / ramÃyà naiva janmÃsti caitanyasyÃpi kevalam // MAnuv_2,3.21 // pradhanasya ca vedasya vedasyÃpÅÓvarecchayà / vyaktirnÃma viÓe«o 'sti tasmÃt tadvaÓataiva hi // MAnuv_2,3.22 // utpattiratra kathità svatantratvÃt parÃtmana÷ / naivotpatti÷ kathamapi na svatantraæ tato 'param // MAnuv_2,3.23 // acchedyasyÃpi jÅvasya vibhÃgaæ bahudhà hari÷ / k­tvà bhogÃn pradÃyaiva caikyamÃpÃdayet puna÷ // MAnuv_2,3.24 // ata ÅÓavaÓaæ sarvaæ cetanÃcetanaæ jagat / avibhÃgaæ vibhÃgÃya yadà nayati keÓava÷ / kimaÓakyaæ pareÓasya tadeti hyabhidhÅyate // MAnuv_2,3.25 // evaæ sthite 'pi jÅvaikyaæ kecidÃhu÷ parÃtmanà / tad yo 'hamitipÆrvÃbhi÷ ÓrutibhiÓcÃnumÃbalÃt // MAnuv_2,3.26 // na tad yuktaæ yato vi«ïu÷ p­thagevÃbhidhÅyate / praj¤Ãnetro 'loka iti muktau bhedo 'bhidhÅyate / etamÃnandamityanyà paramaæ sÃmyamityapi // MAnuv_2,3.27 // idaæ j¤ÃnamapÃÓritya mama sÃdharmyamÃgatÃ÷ / sarge 'pi nopajÃyante praÊaye na vyathanti ca // MAnuv_2,3.28 // upasampadya tajjyoti÷ svarÆpeïÃbhipadyate / tatra paryeti jak«aæÓca krŬannapi sadà sukhÅ // MAnuv_2,3.29 // Ãcak«va me mok«aæ dhÅrà yaæ pravadanti tam / ityakta Ãha vÃgdevÅ paraæ mok«aæ prajÃpate÷ // MAnuv_2,3.30 // ÓÃkhÃæ ÓÃkhÃæ mahÃnadya÷ saæyÃnti parita÷sravÃ÷ / dhÃnÃpÆpà mÃæsakÃmÃ÷ sadà pÃyasakardamÃ÷ // MAnuv_2,3.31 // yasminnagnimukhà devÃ÷ sendrÃ÷ sahamarudgaïÃ÷ / Åjire kratubhi÷ Óre«Âhaistadak«aramupÃsate // MAnuv_2,3.32 // praviÓanti paraæ devaæ muktÃstatraiva bhogina÷ / nirgacchanti yathÃkÃmaæ pareÓenaiva coditÃ÷ // MAnuv_2,3.33 // bhedad­«ÂayÃbhimÃnena ni÷saÇgenÃpi kamarïà / kart­tvÃt saguïaæ brahma puru«aæ puru«ar«abham // MAnuv_2,3.34 // sa saÇgatya puna÷ kÃle kÃleneÓvaramÆrtità / jÃte 'guïavyatikare yathÃpÆrvaæ prajÃyate // MAnuv_2,3.35 // ­cÃæ tva÷ po«amÃste ca pareïa preritÃ÷ sadà / yatkÃmastat s­jatyaddhai«Ãtmanà tat s­jatyapi // MAnuv_2,3.36 // sahaiva brahmaïà kÃmÃn bhuÇkate nistÅrïatadguïa÷ / du÷khÃdÅæÓca parityajya jagadvayÃpÃravarjita÷ // MAnuv_2,3.37 // bhuÇkte bhogÃn sahaivoccÃnityÃdyÃgamamÃnata÷ / muktasya bhedÃvagate÷ kathameva hyabhinnatà // MAnuv_2,3.38 // jÅveÓayornÃnumà ca tadabhedaæ pramÃpayet / mithyaiva bhedo vimato bhedatvÃccandrabhedavat / iti cet sÃdhyadharmo 'yaæ sannasan và navobhayam // MAnuv_2,3.39 // yadi sannapasiddhÃnta÷ sa evÃsannitÅrite / nobhayaæ cenna siddhaæ taditi mÃnasya dÆ«aïam // MAnuv_2,3.40 // na ca mÃnÃntareïaitacchakyaæ sÃdhayituæ kvacit / anumÃnena cet saiva hyanavasthà bhavi«yati // MAnuv_2,3.41 // nacÃgamastadartho 'sti nÃsadÃsÅnna tad vadet / pariÓe«ÃdanirvÃcyaæ yadi siddhayet parÃtmana÷ // MAnuv_2,3.42 // anirvÃcyatvameva syÃt pariÓi«Âo hyasau tadà / nacÃnya Ãgamastatra sadasatpratiyogini // MAnuv_2,3.43 // na ca pratyak«amÃtrÃsti nacÃrthÃpattiri«yate / bÃdhÃyogÃt sata iti bÃdhÃbhÃvata eva hi // MAnuv_2,3.44 // vi«ayasya kuto bÃdho vidyamÃnaæ hi bÃdhyate / na hi vandhyÃsuto vadhyo yaj¤adatto hi vadhyate // MAnuv_2,3.45 // bÃdhÃyoga÷ sata iti vyÃptire«Ã kva d­Óyate / kaÓcÃyaæ bÃdha uddi«Âo na hi nÃÓo 'sato bhavet / niv­ttiÓcÃprav­ttasya kathamevopapadyate // MAnuv_2,3.46 // nÃsÅdasti bhavi«yacca taditi j¤Ãnameyatà / yadi bÃdhastadÃsattvaæ tenaivÃÇgÅk­taæ puna÷ // MAnuv_2,3.47 // pratÅtirnÃsata iti vadannaÇgÅkaroti tÃm / ni«edho hyapratÅtasya katha¤cinnopapadyate // MAnuv_2,3.48 // na copamà bhavedatra pratyak«Ãt sattvameva ca / ÓÃstragamyapareÓÃnÃd bheda÷ svÃtmana Åyate // MAnuv_2,3.49 // anubhÆtivirodhena kathamekatvamucyate / ki¤citkartà ca du÷khÅti sarvairevÃnubhÆyate // MAnuv_2,3.50 // sarvaj¤o bhagavÃn vi«ïu÷ sarvaÓaktiriti Óruta÷ / anubhÆtÃddhi bhedena Órutire«Ã vadatyamum // MAnuv_2,3.51 // upajÅvyaviruddhaæ tu kathamaikyaæ Órutirvadet / aprÃmÃïyaæ yadà bhedavÃcakasya bhavi«yati // MAnuv_2,3.52 // sa eva dharmiïo grÃhÅ tadabheda÷ kathaæ bhavet / yat svarÆpagrahe mÃnaæ taddharme na kathaæ bhavet // MAnuv_2,3.53 // ekavij¤Ãnavij¤aptyà dvayaæ mÃnaæ bhavi«yati / na cedekamamÃnaæ tad dvayamapyatra no bhavet // MAnuv_2,3.54 // dharmigrÃhivirodhastu tasmÃnmÃnasya dÆ«aïam / nopajÅvyo hyabhedo 'tra kvacid bhedaÓruterbalÃt // MAnuv_2,3.55 // na ca mÃnÃntaropeyaæ brahma tad bhavati kvacit / yena mÃnena cÃpeyaæ bhedastenÃvagamyate // MAnuv_2,3.56 // sarvaj¤ÃnamayaiveÓo yadyupeya÷ katha¤cana / sarvaj¤athvaguïenaiva tayà bhedo 'vagamyate // MAnuv_2,3.57 // na du÷khÃnubhava÷ kvÃpi mithyÃnubhavatÃæ vrajet / na hi bÃdha÷ kvacid d­«Âo du÷khÃdyanubhavasya tu // MAnuv_2,3.58 // yadi du÷khÃnubhÆtiÓca bhrÃntirityavasÅyate / adu÷khitÃÓruti÷ kena na bhrÃntiriti gamyate // MAnuv_2,3.59 // ÓrutisvarÆpamarthaÓca mÃnenaivÃvasÅyate / taccenmÃnaæ g­hÅtaæ te kiæ du÷khÃnubhave bhrama÷ // MAnuv_2,3.60 // na ca bÃdhaviÓe«o 'sti yadabÃdhitameva tat / bÃdho yadyanubhÆte 'rthe kathaæ nirïaya Åyate // MAnuv_2,3.61 // ko 'pi hy artho na niÓcetuæ Óakyate bhramavÃdinà / bhramatvamabhramatvaæ ca yadaivÃnubhavopagam / ekasya bhramatà tatra parasyÃbhramatà kuta÷ // MAnuv_2,3.62 // bhramatvamabhramatvaæ ca sarvaæ vedyaæ hi sÃk«iïà / sa cet sÃk«Å kvacid du«ya÷ kathaæ nirïaya Åyate // MAnuv_2,3.63 // viÓe«Ã sarva evaite sÃk«ipratyayagocarÃ÷ / ÆrÅk­tya ca tÃn sarvÃn vyavahÃra÷ pravartate / sÃk«iïo vyavasÃyÅ tu vyavahÃro 'bhidhÅyate // MAnuv_2,3.64 // tasmÃt sarvaprasiddhasya vyavahÃrasya siddhaye / sÃk«Å nirdo«a evaika÷ sadÃÇgÅkÃrya eva na÷ // MAnuv_2,3.65 // Óuddha÷ sÃk«Å yadà siddho du÷khitvaæ vÃryate katham / upajÅvyapramÃïaæ tad bhedagrÃhakameva hi / ato jÅveÓayorbheda÷ ÓrutisÃmarthyasusthira÷ // MAnuv_2,3.66 // tathÃpi tu cidÃnandapÆrvÃstatsad­Óà guïÃ÷ / sÃrasvarÆpamasyÃpi muktÃvapyavaÓi«yate // MAnuv_2,3.67 // ato 'bhedavadevaitÃ÷ Órutaya÷ pravadanti hi / paurÃïÃni ca vÃkyÃni sÃd­ÓyÃbhedasaæÓrayÃt // MAnuv_2,3.68 // sÃd­ÓyÃcca pradhÃnatvÃt svÃtantryÃdapicÃbhidÃm / ÃhurÅÓena jÅvasya na svarÆpÃbhidÃæ kvacit // MAnuv_2,3.69 // sthÃnaikyamaikamatyaæ ca muktasya tu viÓi«Âate / sÃd­Óyaæ ca viÓe«eïa ja¬ÃnÃæ dvayameva tu / bhavet sÃd­Óyamatyalpaæ t­tÅyaæ paramÃtmanà // MAnuv_2,3.70 // ÅÓarÆpakriyÃïÃæ ca guïÃnÃmapi sarvaÓa÷ / tathaivÃvayavÃnÃæ tatsvarÆpaikyaæ tu mukhyata÷ // MAnuv_2,3.71 // yathodakaæ durge v­«Âaæ parvate«u vidhÃvati / evaæ dharmÃn p­thak paÓyaæstÃnevÃnuvidhÃvati / iti Óruternobhayaæ ca bhedÃbhedÃkhyami«yate // MAnuv_2,3.72 // ekamevÃdvitÅyaæ neha nÃnÃsti ki¤cana / m­tyo÷ sa m­tyumÃpnoti ya iha nÃneva paÓyati // MAnuv_2,3.73 // iti ÓrutÃvivetyasmÃd bhedÃbhedanirÃk­ti÷ / ivobhaye ca sÃd­Óya iti vÃk Óabdanirïaye // MAnuv_2,3.74 // bhedasya muktau vacanÃdapi tatpak«anigraha÷ / cetanatvÃdisÃd­Óyaæ yadyabheda itÅ«yate / aÇgÅk­taæ tadasmÃbhirna svarÆpaikatà kvacit // MAnuv_2,3.75 // na kenacidabhedo 'sti bhedÃbhedo 'pivà kvacit / samudÃyam­te vi«ïo÷ svaguïÃdÅn vinÃpi và // MAnuv_2,3.76 // iti Óruterna tasyÃsti bhedÃbhedo 'pi kenacit / abhedaÓrutayo' æÓatvÃt sÃd­Óyaæ cÃæÓatÃsya tu // MAnuv_2,3.77 // aæÓastu dvividho j¤eya÷ svarÆpÃæÓo 'nya eva ca / vibhinnÃæÓo 'lpaÓakti÷ syÃt ki¤citsÃd­ÓyamÃtrayuk // MAnuv_2,3.78 // aæÓino yattu sÃmarthyaæ yat svarÆpaæ yathà sthiti÷ / sa eva cet svarÆpÃæÓa÷ prÃdurbhÃvà hareryathà // MAnuv_2,3.79 // sÆryamaï¬alamÃnyekastatprakÃÓÃbhimÃnavÃn / sÆryo 'tha saptamÃbdheÓca bÃhyodasya ca vÃripa÷ // MAnuv_2,3.80 // kaÂhinatvena mervÃde÷ p­thivyà api devatà / dharÃdevyevamevaiko bhagavÃn vi«ïuravyaya÷ / nÃnÃvatÃrarÆpeïa sthita÷ pÆrïaguïa÷ sadà // MAnuv_2,3.81 // viïmÆtrÃk«yÃdimÃninyo yathÃpabhra«ÂadevatÃ÷ / sÆryÃdibhyastathaivÃyaæ saæsÃrÅ paramÃt p­thak // MAnuv_2,3.82 // dehado«aiÓca du«ÂatvÃdapabhra«ÂÃkhyadevatÃ÷ / anyÃ÷ sÆryÃdidevebhyo hyanugrÃhyÃÓca tai÷ sadà // MAnuv_2,3.83 // evameva parÃd vi«ïo÷ p­thak saæsÃriïo matÃ÷ / anugrÃhyÃÓca tenaiva tatprasÃdÃcca mok«iïa÷ // MAnuv_2,3.84 // na tu matsyÃdirÆpÃïÃmanugrÃhyatvami«yate / guïairaÓe«ai÷ pÆrïatvÃnmukhyÃbhedo 'parairnaca // MAnuv_2,3.85 // aæÓÃbhÃsÃÓca sarve 'pi parasyÃæÓà na mukhyata÷ / yathai«Ã puru«e cchÃyà etasminnetadÃtatam // MAnuv_2,3.86 // na tu pumpÃdavat pÃdà jÅvà ete parÃtmana÷ / pÆrïÃstasya guïà eva prÃdurbhÃvatayà sthitÃ÷ / evaæ jagÃda paramaÓrutirnÃrÃyaïaæ param // MAnuv_2,3.87 // ak«ayo bhagavÃn vi«ïurlak«myÃvÃso laye sthita÷ / muktai÷ sadà cintyamÃno brahmÃdyaistÃratamyagai÷ // MAnuv_2,3.88 // prak­ti÷ puru«a÷ kÃlo vedÃÓceti catu«yayam / nityaæ svarÆpato vi«ïorviÓe«ÃvÃptimÃtrata÷ / utpattimÃditi proktaæ lak«mÅstadabhimÃninÅ // MAnuv_2,3.89 // tato jÃta÷ pumÃn nÃma brahmÃsyÃæ vÃsudevata÷ / sÆtrÃtmà prÃïanÃmà ca devyau prak­timÃninÅ // MAnuv_2,3.90 // tato rÆpaæ mahÃn nÃma brahmaïo 'haÇk­ti÷ Óiva÷ / brahmaïo buddhinÃmnomà tata indro mano 'bhidha÷ / skandaÓca tata evÃnye sarve devÃ÷ prajaj¤ire // MAnuv_2,3.91 // tatra pÆrvatana÷ ÓreyÃn guïai÷ sarvai÷ samastaÓa÷ / tebhyaÓca bhagavÃn vi«ïustadadhÅnà ime sadà // MAnuv_2,3.92 // janmasthitilayÃj¤Ãnaniyatij¤Ãnasaæs­ti÷ / mok«aÓca tadadhÅnatvamete«Ãæ naiva hÅyate // MAnuv_2,3.93 // muktÃvapi sa evaika÷ svatantra÷ pÆrïasadguïa÷ / iti ÓrutyupapattibhyÃæ pÃde 'smin prabhuïoditam // MAnuv_2,3.94 // || iti ÓrÅmadÃnandatÅrthabhagavatpÃdÃcÃryaviracite ÓrÅmadbrahmasÆtrÃnuvyÃkhyÃne dvitÅyÃdhyÃyasya t­tÅya÷ pÃda÷ || Órutyartha÷ ÓrutiyuktibhyÃæ viruddha iva d­Óyate / yatra tannirïayaæ deva÷ suviÓi«Âopapattibhi÷ / karotyanena pÃdena tatra spa«ÂÃrthavacchruti÷ // MAnuv_2,4.1 // viÓe«aÓrutivairÆpyaæ mÃhÃtmyaæ vyaktasadguïÃ÷ / d­«ÂÃyukti÷ samÃnatvaæ kart­ÓaktirvimiÓratà // MAnuv_2,4.2 // yuktaya÷ pÆrvapak«e«u sunirïÅtÃsatu tÃd­ÓÃ÷ / yuktayo nirïayasyaiva svayaæ bhagavatoditÃ÷ // MAnuv_2,4.3 // || iti ÓrÅmadÃnandatÅrthabhagavatpÃdÃcÃryaviracite ÓrÅmadbrahmasÆtrÃnuvyÃkhyÃne dvitÅyo 'dhyÃya÷ || svÃbhÃvikÃnyathÃnÃmasahÃbhÃvÃnyathoktaya÷ / aviÓe«o viÓe«au ca sahabhÃvo vimiÓratà // MAnuv_3,1.1 // viruddhokti÷ sahasthÃnaæ vaiyarthyaæ cÃnyathÃgati÷ / yuktaya÷ pÆrvapak«asya guïÃdhikyÃrthatobhavau // MAnuv_3,1.2 // upapattirdvirÆpatvamÃdhikyamanurÆpatà / yogyatà prabalatvaæ ca vibhÃga÷ kÃraïÃbhava÷ / kÊptiranyÃgatiÓcaiva siddhÃntasyaiva sÃdhakÃ÷ // MAnuv_3,1.3 // bÅjÃpÆru«ayonÅnÃæ saÇgÃtiniyamojkhitim / athaÓabdena bhagavÃnÃha kÃraïataÓca tÃm // MAnuv_3,1.4 // || iti ÓrÅmadÃnandatÅrthabhagavatpÃdÃcÃryaviracite ÓrÅmadbrahmasÆtrÃnuvyÃkhyÃne t­tÅyÃdhyÃyasya prathama÷ pÃda÷ || paÓcÃdad­«Âayavij¤ÃnakÃladu÷khap­thagbhavÃ÷ / sthÃnabhedo viruddhatvaæ nyÃyasÃmyaæ svatobhava÷ // MAnuv_3,2.1 // guïasÃmyamayogaÓca tarkabÃdho vilomatà / nÃnÃbhÃva÷ pralobhaÓca pÆrvapak«agÃ÷ // MAnuv_3,2.2 // aÓakyakart­tÃÓakti÷ svato 'bodhastadeva ca / amÃnakÊptisanmÃnavyavasthÃtyalpatÃbhavÃ÷ // MAnuv_3,2.3 // viÓe«ad­«ÂivÃkye ca puæÓakti÷ sunidarÓanam / alaukikatvamÃdhikyaæ svÃtantryaæ nirïayapramÃ÷ // MAnuv_3,2.4 // vÃsanÃ÷ sarvavastÆnÃmanÃdyanubhavÃgatÃ÷ / santyevÃÓe«ajÅvÃnÃmanÃdimanasi sthitÃ÷ // MAnuv_3,2.5 // triguïÃtmakaæ mano 'styeva yÃvanmukti÷ sadÃtanam / tatraivÃÓe«asaæskÃrÃ÷ sa¤cÅyante sadaiva ca // MAnuv_3,2.6 // sÆk«matvena laye sacca prÃk­tairupacÅyate / s­«ÂikÃle yadà tanna kuta÷ saæsÃrasaæsthiti÷ // MAnuv_3,2.7 // saæskÃrairbhagavÃneva s­«Âvà nÃnÃvidhaæ jagat / svapnakÃle darÓayati bhrÃntirjÃgrattvameva hi // MAnuv_3,2.8 // ad­«Âe cÃÓrute bhÃve na bhÃva upajÃyate / ad­«ÂÃdaÓrutÃd bhÃvÃnna bhÃva upajÃyate // MAnuv_3,2.9 // iti ÓrutipurÃïoktiranÃditvÃttu yujyate / kadÃcid darÓanÃyogyaæ yat tatrÃpi vibhÃgata÷ // MAnuv_3,2.10 // d­«Âaæ samÃnÃdhikaraïaæ d­Óyate ca sa ca bhrama÷ / vÃsanÃmÃtramÆlatvÃjjÃgradvat spa«Âatà na ca // MAnuv_3,2.11 // bhedo 'bhedo 'thavà dvandvamiti praÓno na yujyate / dra«Âu÷ svapnasya d­«ÂatvÃd bhedasyaivÃkhilairjanai÷ // MAnuv_3,2.12 // praÓnado«Ã hi catvÃra÷ svavyÃhatirasaÇgati÷ / siddhÃrthatà ca vaiphalyaæ na tai÷ syÃt tattvanirïaya÷ // MAnuv_3,2.13 // tattvanirïayavailomyaæ syÃd vÃde 'pi hi nigraha÷ / udbhÃvanÅyameva syÃnna kathÃvasitirbhavet // MAnuv_3,2.14 // vijigÅ«ukathÃyÃæ tu kathÃvasitikÃraïam / parihÃre 'pi siddhatvaæ dÆ«aïaæ prativÃdina÷ / pratij¤ÃyÃæ tadanyasya siddhataiva hi sÃdhakà // MAnuv_3,2.15 // ÃÓrayavyÃÓrayÃsiddhÅ sÃdhyasiddhiÓca dÆ«aïam / ke«Ã¤cin na ca te do«Ã vyÃptau satyÃæ katha¤cana // MAnuv_3,2.16 // do«o vyÃhatirevÃsti n­Ó­ÇgÃstitvasÃdhane / yatra vyÃhatatà nÃsti ko 'tisaÇgo 'sya sÃdhane // MAnuv_3,2.17 // pratyak«ÃgamamÆlÃstu nyÃyÃ÷ sarve bhavanti hi / nyÃyÃbhÃsà amÆlÃ÷ syurnyÃyasyÃnyasya tau puna÷ // MAnuv_3,2.18 // ad­«Âe vyabhicÃre tu sÃdhakaæ taditi sphuÂam / j¤Ãyate sÃk«iïaivÃdvà mÃnabÃdhe na tad bhavet // MAnuv_3,2.19 // yat sÃk«iïaiva mÃnatvaæ mÃnÃnÃmavasÅyate / amÃnasya tu mÃnatvaæ mÃnasatvÃccalaæ bhavet // MAnuv_3,2.20 // utsargato 'pi yat prÃptamapavÃdavivarjitam / vyabhicÃryapavÃdena mÃnameva bhavi«yati // MAnuv_3,2.21 // ato hi bhojanÃdÅnÃmi«ÂasÃdhanatÃnumà / mÃnaæ vyavah­tau nityaæ vyabhicÃro hi tatra ca // MAnuv_3,2.22 // vyÃptatve vyÃÓrayatvaæ tu kathameva hi dÆ«aïam / rohiïyudaya Ãsanna÷ k­ttikÃbhyudità yata÷ / ityukte sÃdhanaæ no kiæ na hyÃj¤aivÃtra sÃdhakà // MAnuv_3,2.23 // anyat sadasatorviÓvamiti ca vyÃhateramà / asiddhasÃdhane do«a÷ ko vyÃptiryadi vidyate // MAnuv_3,2.24 // vyÃptiÓca vyatirekeïa tatra taiÓcaiva gamyate / aprasiddhasya sÃdhyasya sÃdhakatvaæ yade«yate / liÇgasyoktau viÓe«o 'yaæ kena mÃnena gamyate // MAnuv_3,2.25 // sÃdhanaæ paramÃïvÃderyadÃsiddhasya ce«yate / yathÃnubhavamevaitannÃÇgÅkÃryaæ kutastadà // MAnuv_3,2.26 // yatra nÃtiprasaÇgo 'sti mÃnaæ na ca viparyate / kli«ÂakalpanayaivÃtra sÃdhyamityatidurvaca÷ // MAnuv_3,2.27 // pariÓe«o mitha÷siddhi÷ cakrakasvÃÓrayÃdaya÷ / asiddhasÃdhakatvena pa¤cÃvayavatÃæ vinà / aÇgÅkÃryÃ÷ samastaistanniyama÷ kiænibandhana÷ // MAnuv_3,2.28 // siddasÃdhanatÃyÃæ ca na kathÃvasitirbhavet / vyabhicÃro hetvasiddhirekapak«e 'pi dÆ«aïam // MAnuv_3,2.29 // sÃdhyasÃdhanavaikalyaæ d­«ÂÃntasya viÓe«aïe / vaiyathyarmekÃsiddhau ca viÓi«ÂÃsiddhireva hi // MAnuv_3,2.30 // aprayojakatà tatra prathamapraÓnadÆ«aïam / siddhapraÓnÃdikaæ yat tadÃdhikyÃntagartaæ bhavet // MAnuv_3,2.31 // arthÃpattyupamÃbhÃvà anumÃntargatÃ÷ kvacit / pratyak«Ãntargato 'bhÃva÷ sukhÃderniyamena ca // MAnuv_3,2.32 // anyatra kha¬iti prÃpta÷ prÃrambhÃdyÃÓca yuktaya÷ / ÃgamÃrthÃvasityarthà niyatavyÃptayo 'khilÃ÷ // MAnuv_3,2.33 // vÃkyaæ prakaraïaæ sthÃnaæ samÃkhyà ca tathÃvidhÃ÷ / kurupÃï¬avavat te«Ãmupapatte÷ p­thag vaca÷ // MAnuv_3,2.34 // svanyÃyai÷ sÃdhanaæ kÃryaæ paranyÃyaistu dÆ«aïam / svanyÃyairdÆ«aïaæ ca syÃt sÃdhitai÷ prativÃdina÷ // MAnuv_3,2.35 // prasaÇgÃrthatayà proktà na siddhÃntasya dÆ«akÃ÷ / chalaæ jÃtiriti dvedhà vyÃhatyantarami«yate / jÃti÷ svavyÃhatirj¤eyà chalamarthÃntarottaram // MAnuv_3,2.36 // evaæ saæÓodhitanyÃyasadÃgamavirodhata÷ / nÃnirvÃcyamiha proktaæ mÃyÃmÃtrapadena hi // MAnuv_3,2.37 // vilak«aïaæ sadasatoriti hi vyÃhataæ svata÷ / pratiyogitvamapyasya brahmaïo 'ÇgÅk­taæ bhavet // MAnuv_3,2.38 // mithyà cet pratiyogitvaæ vailak«aïyaæ tato na hi / avilak«aïatvaæ satyaæ syÃnmithyÃtvaæ brahmaïastata÷ // MAnuv_3,2.39 // anirvÃcyasya sattvaæ và yadi dharmà na kecana / brahmaïo naiva jij¤Ãsyaæ jij¤Ãsà dharmanirïaya÷ // MAnuv_3,2.40 // idamitthamiti j¤Ãnaæ jij¤ÃsÃyÃ÷ prayojanam / itthambhÃvo hi dharmo 'sya na cenna pratiyogità // MAnuv_3,2.41 // itthambhÃvÃtmakÃn dharmÃnÃhuÓca Órutayo 'khilÃ÷ / ad­ÓyatvÃdayo 'pyasya guïà hi prabhuïoditÃ÷ // MAnuv_3,2.42 // yadi syustÃd­Óà dharmÃ÷ sarvaj¤atvÃdayo na kim / anyÃpek«Ã yadi syu«Âe sattaivaæ deÓakÃlagà // MAnuv_3,2.43 // deÓakÃlÃnapek«Ã hi na sattà kvÃpi d­Óyate / sarvadharmojj¤itasyÃsya kiæ ÓÃstreïÃdhigamyate // MAnuv_3,2.44 // mithyÃdharmavidhÃtuÓca vedasyaivÃpramÃïatà / aprÃptÃæ bhrÃntimÃpÃdya kiæ vedo mÃnatÃæ vrajet // MAnuv_3,2.45 // na hi vedaæ vinà brahma vedyaæ dharmÃÓca tadgatÃ÷ / vedavedyasya mithyÃtvaæ yadi naikyasya tat katham // MAnuv_3,2.46 // dharmÃropo 'pi sÃmÃnyadharmÃdÅnÃæ hi daÓarne / idantadÃdidharmitve dharmo 'nya÷ kalpyate 'tra hi // MAnuv_3,2.47 // sarvadharmavihÅnasya dharmÃropa÷ kva d­Óyate / tadarthaæ yadi dharmÃïÃmÃropa÷ sÃnavasthiti÷ // MAnuv_3,2.48 // ÅÓatajj¤ÃnavedÃk«ajÃnumÃmÃt­pÆrviïa÷ / bhrÃntirviÓvasya yenaiva mÃnÃbhÃsena kalpyate 'tra hi // MAnuv_3,2.49 // tanmÃtrasyÃnyathà bhÃvÃt kiæ na syÃd viÓvasatyatà / yenedaæ kalpyate bhrÃntaæ bhrÃntistasyaiva kiæ na sà // MAnuv_3,2.50 // bhrÃntatve tasya viÓvÃderÅÓÃdyabhrÃntameva hi / bhaveyurbhrÃntayo n­ïÃæ naiveÓÃde÷ katha¤cana // MAnuv_3,2.51 // satyatvamak«ajaprÃptaæ yadi bhrÃntamitÅ«yate / prÃmÃïyamÃgamasyÃpi pratyak«Ãdanyata÷ kuta÷ // MAnuv_3,2.52 // sÃk«ipratyak«ato hyeva mÃnÃnÃæ mÃnateyate / sÃk«iïa÷ svaprakÃÓatvamanavasthà tato na hi // MAnuv_3,2.53 // tÃtkÃlikaæ pramÃïatvamak«ajasya yadà bhavet / aikyÃgamasya kiæ na syÃt tasyÃpyetÃd­Óaæ yadi / aikyaprÃmÃïyamithyÃtvaæ yadà viÓvasya satyatà // MAnuv_3,2.54 // aikyÃgamasya mÃnatvaæ yadyabÃdhyamitÅ«yate / ak«ajasyÃpi mÃnatvaæ nÃbÃdhyaæ kimitÅ«yate // MAnuv_3,2.55 // advaitahÃnisÃmÃnyÃnna viÓe«aÓca kaÓcana / yadi svatastvaæ prÃmÃïye viÓvasattà kathaæ na te // MAnuv_3,2.56 // prÃmÃïyasya ca maryÃdà kÃlato vyÃhatà bhavet / kÃlÃntare 'pyamÃnaæ cedidÃnÅæ mÃnatà kuta÷ // MAnuv_3,2.57 // mithyÃtvamÃnaæ mok«e 'pi mÃnaæ kiæ neti bhaïyatÃm / mÃnatve 'dvaitahÃni÷ syÃdamÃnatve 'pyamok«atà // MAnuv_3,2.58 // viÓvasya punarÃpattirmithyÃmÃnaæ yadà na mà / asti cenmuktayavasthà ca dvaitÃpattirato 'nyathà // MAnuv_3,2.59 // amuktatvaæ tathà kÃle kÃlÃdhÅnà hi muktatà / kÃla evÃgamo 'pyÃha muktiæ kÃlanivartane / mukterapi niv­tti÷ syÃt saæsÃritvamato bhavet // MAnuv_3,2.60 // kva ca pratyak«ata÷ prÃptamanumÃgamabÃdhitam / dehÃtmatvaæ yadi na tat prÃptaæ pratyak«ata÷ kvacit / mama deha iti hyeva na deho 'hamiti pramà // MAnuv_3,2.61 // upacÃraÓca k­«ïo 'hamiti kardamalepane / vastrasya yadvadevaæ syÃd yadyupÃdhik­taæ tadà / svata÷ Óuklatvavat kÃr«ïyaæ na mameti pratÅyate // MAnuv_3,2.62 // kathaæ ca bhedo dehÃderÃtmano na pramÅyate / jÃtamÃtrà m­gà gÃvo hastina÷ pak«iïo kha«Ã÷ / bhayÃbhayasvabhogÃdau kÃraïÃni vijÃnate // MAnuv_3,2.63 // asm­tau pÆrvadehasya vij¤Ãnaæ tat kathaæ bhavet / anvayavyatirekÃderanusandhÃnavism­tau // MAnuv_3,2.64 // yadà dehÃntaraj¤Ãnaæ dehaikyÃvasiti÷ kuta÷ / vyÃptatvÃdÃtmano dehe vyavahÃre«vapÃÂavÃt // MAnuv_3,2.65 // bhedaj¤Ãne 'pi cÃÇgÃravahnivat svÃviviktavat / bhavanti vyavahÃrÃÓca na hi pratyak«agÃnapi // MAnuv_3,2.66 // arthÃn yathÃnubhavata÷ pratipÃdayituæ k«amÃ÷ / lokÃstato hi pratyak«asiddhaæ nÃnyena kenacit // MAnuv_3,2.67 // Óakyaæ vÃrayituæ kvÃpi taccennottaragocaram / kathamevottara÷ kÃlastadgo mok«aÓca gamyate // MAnuv_3,2.68 // Ãgamo 'pi hi sÃmÃnye siddhe pratyak«ata÷ puna÷ / viÓe«aæ gamayedeva kathaæ Óaktigraho 'nyathà // MAnuv_3,2.69 // atÅtÃnÃgatÃrthe«u jÃte Óaktigrahe 'khilam / viÓe«aæ j¤Ãpayed vÃkyaæ na tadaj¤ÃtaÓaktike // MAnuv_3,2.70 // ÓaktiÓced vartamÃne syÃnnÃtÅtÃnÃgataæ vadet / yadi Óaktigraho 'nyatra kathaæ sa syÃt tadagrahe // MAnuv_3,2.71 // sÃmÃnyaæ d­«ÂamevÃsÃvanyatra gamayed yadi / sÃmÃnyavarjitaæ vastusvarÆpaæ gamayet katham // MAnuv_3,2.72 // na svarÆpatvasÃmÃnyaæ kenÃpyaÇgÅk­taæ kvacit / svarÆpaæ cedanugataæ vyÃv­ttaæ tatra kiæ bhavet // MAnuv_3,2.73 // sarvÃnugatadharmÃïÃmante hi svatvami«yate / kiæ vyÃv­ttamiti praÓne svarÆpamiti kevalam / syÃduttaraæ tato 'nyaccet tadeva svayameva na÷ // MAnuv_3,2.74 // evaæ vyÃv­ttarÆpe 'pi yadà Óaktigraho bhavet / tasya sÃmÃnyato j¤Ãnaæ vinà sa ca bhavet kuta÷ // MAnuv_3,2.75 // ato viÓe«asÃmÃnyarÆpaæ sarvamapÅ«yate / vyÃv­ttaæ yacca sÃmÃnyaæ tadeva syÃd viÓe«ata÷ // MAnuv_3,2.76 // nacaikadharmatà tena padÃrthÃnÃæ parasparam / dharmÃïÃæ bhedad­«Âayaiva tatsÃd­Óyasya darÓanÃt // MAnuv_3,2.77 // ata÷ sarvapadÃrthÃÓca sÃmÃnyÃt sÃk«igocarÃ÷ / sarvamityeva vij¤Ãnaæ sarve«Ãæ kathamanyathà // MAnuv_3,2.78 // ki¤citsÃd­Óyavij¤ÃnÃdakhilasyÃpi vastuna÷ / ÓabdaÓaktigrahaÓca syÃt tattatsÃd­ÓyamÃnata÷ // MAnuv_3,2.79 // pratyak«aæ mÃnasaæ caiva yadÃtÅtÃrthagocaram / tadà sm­tipramÃïatvamatÅtatvaviÓe«itam // MAnuv_3,2.80 // ÃdhikyamanubhÆtÃttu yadÃtÅtatvami«yate / mÃnatà ca kathaæ na syÃt sm­terbÃdhaÓca nÃtrahi // MAnuv_3,2.81 // mÃnatvaæ pratyabhij¤Ãyà api sarvÃnubhÆtigam / atÅtavartamÃnatvadharmiïÅ sà ca d­Óyate // MAnuv_3,2.82 // na ca sà sm­timÃtrÃrdhà tadidantvagrahaikata÷ / ato na vatarmÃnaikaniyama÷ syÃd grahe 'k«aje // MAnuv_3,2.83 // na ca pramÃïato 'nyà syÃt pramitirnÃma kutracit / mÃnÃbhÃvÃd gauravÃcca kalpanÃyÃ÷ kimetayà // MAnuv_3,2.84 // mayaitajj¤Ãtamiti tu sÃk«igaæ j¤Ãnagocaram / j¤Ãnameva tato 'nyà na pramitirnÃma d­Óyate // MAnuv_3,2.85 // mÃnÃmÃt­prameyÃïÃæ taducchittirnahi kvacit / svapnÃnÃmapi caite«Ãæ na bÃdho d­Óyate kvacit // MAnuv_3,2.86 // jÃgrattvamÃtramatraikamanyathà d­Óyate sphuÂam / ato mithyà na ca svapno jÃgradvajjÃgradeva ca // MAnuv_3,2.87 // Ãtmavat kvacidÃtmà ca syÃdeva bhramagocara÷ / etÃvatà na mithyÃsau svapne jÃgarite tathà // MAnuv_3,2.88 // yadyÃtmanyanyathà d­Óyaæ bhrÃntamatrÃpi tad bhavet / abÃdhitÃnuv­ttestu svapnÃderbhrÃntatà kuta÷ // MAnuv_3,2.89 // na ca kÃcit pramà viÓvabhrÃntatve sarvameva ca / abhrÃntatve pramÃïaæ tu kathaæ tadbhrÃntità bhavet // MAnuv_3,2.90 // ki¤ca bhrÃntatvavÃdÅ sa bhrÃntatvaæ svamatasya ca / aÇgÅkaroti niyataæ tatra sampratipannatà / vÃdinostena cÃbhrÃntaæ viÓvameva bhavi«yati // MAnuv_3,2.91 // bhrÃntitvabhrÃntatà cet syÃt kathaæ nÃbhrÃntisatyatà / aÓe«ado«adu«yaæ tanmataæ heyaæ bubhÆ«ibhi÷ // MAnuv_3,2.92 // yena svamataheyatvaæ svayamaÇgÅk­taæ sadà / bhrÃntitvÃd durghaÂatvasya bhÆ«aïatvÃcca kevalam // MAnuv_3,2.93 // unmatto 'pi kathaæ tasya mataæ svÅkartumicchati / ÅÓaÓakteracintyatvÃnmahonmattai÷ pravartitam // MAnuv_3,2.94 // ata÷ praj¤Ãtra mÃyoktà jaivyupÃdÃnameva sà / nimittamaiÓvarÅ mukhyaæ nirmitaæ trÃtameva ca // MAnuv_3,2.95 // tÃbhyÃæ saha p­thak caiva mÃyÃmÃtramitÅryate / ubhÃbhyÃæ mÃtamaiÓvaryà trÃtaæ saha p­thak tata÷ // MAnuv_3,2.96 // praj¤Ãtmakaæ mano yena manorÆpÃÓca vÃsanÃ÷ / dhÅrbhÅriti manastvevetyÃha ca Órutira¤jasà // MAnuv_3,2.97 // cidacinmiÓramevaitanmano yÃvacca saæs­ti÷ / tenÃvasthà imÃ÷ sarvà jÅva÷ paÓyati sarvadà // MAnuv_3,2.98 // manovikÃrà vi«ayÃ÷ svÃpnà yad bahyavanna te / sthÆlà bhavantyataste«Ãæ spa«Âatà na tathà kvacit // MAnuv_3,2.99 // kvacit spa«Âà api syu«ye vÃsanà mÃnasÅ ca sà / ÅÓecchayÃntardadhÃti vyajyate ca punastayà // MAnuv_3,2.100 // s­«Âvaiva vÃsÃnabhiÓca prapa¤caæ svÃpnamÅÓvara÷ / vÃsanÃmÃtratÃæ tasya nÅtvÃntardhÃpayatyaja÷ // MAnuv_3,2.101 // su«uptimohabodhÃæÓca svavaÓastadvaÓaæ sadà / jÅvaæ nayati deveÓo nÃnya÷ kartÃsya kaÓcana // MAnuv_3,2.102 // na sthÃnabhedato 'pyasya bheda÷ kaÓcit pareÓitu÷ / sarvatrÃÓe«ado«ojkhapÆrïakalyÃïacidguïa÷ // MAnuv_3,2.103 // tadviruddhaæ tu yat tatra mÃnaæ naiva bhavet kvacit / mahÃtÃtparyarodhena kathaæ tanmÃnamatra tu // MAnuv_3,2.104 // du÷khÃpyayasukhÃvÃptihetutvenaiva vedavÃk / bhavenmÃnaæ tadÅÓÃnÃt prasannÃdeva nÃnyathà // MAnuv_3,2.105 // prasannatà guïotkar«aj¤ÃnÃdeva hi kevalam / nirdo«atÃparij¤ÃnÃdapi nÃnyena kenacit // MAnuv_3,2.106 // yo mÃmaÓe«ado«ojkhaæ guïasarvasvab­æhitam / jÃnÃtyasmai prasanno 'haæ dadyÃæ muktiæ nacÃnyathà // MAnuv_3,2.107 // yo mÃmaÓe«Ãbhyadhikaæ vijÃnÃti sa eva mÃm / vijÃnÃtyakhilÃæstasya dadyÃæ kÃmÃn paraæ padam // MAnuv_3,2.108 // yo mÃmevamasammƬha÷ kiæ mà nindanti Óatrava÷ / ityÃdivedasm­tigavÃkyairevÃvasÅyate // MAnuv_3,2.109 // lokataÓca prasÃdena mukti÷ sa guïavedanÃt / mahÃtÃtparyamukhyasya virodhÃdata eva hi // MAnuv_3,2.110 // do«itvanirguïatvÃlpaguïatvÃdi katha¤cana / nÃrtha÷ ÓrutipurÃïÃdestadviruddho 'khilasya ca / artha÷ svayaæ vinirïÅto vÃsudevena sÃdaram // MAnuv_3,2.111 // iti guhyatamaæ ÓÃstramidamuktaæ mayÃnagha / etad buddhvà buddhimÃn syÃt k­tak­tyaÓca bhÃrata // MAnuv_3,2.112 // ityato 'khilasacchÃstraviruddhatvena nÃnumà / vartate tatra teneÓo nirïÅto 'khilasadguïa÷ // MAnuv_3,2.113 // na ca cittvÃdabhinnatvaæ jÅvasyeÓavadÃpyate / yata ÃbhÃsatÃmeva Órutirasya vadatyalam // MAnuv_3,2.114 // yathai«Ã puru«e cchÃyà etasminnetadÃtatam / chÃyà yathà puæsad­Óà pumÃdhÅnà ca d­Óyate / evamevÃtmakÃ÷ sarve brahmÃdyÃ÷ paramÃtmana÷ // MAnuv_3,2.115 // sattÃpratÅtikÃrye«u pumadhÅno yatheyate / ÃbhÃsa eva puru«Ã muktÃÓca paramÃtmana÷ // MAnuv_3,2.116 // chÃyà vi«ïo ramà tasyÃÓchÃyà dhÃtà viÓe«akau / tasyendrakÃmau ca tayostayoranye 'khilà api // MAnuv_3,2.117 // harerbrahmÃsya gÅstasyà viÓe«Ãvindra etayo÷ / mÃraÓcÃbhÃsakÃ÷ sarva etayostadadhÅnata÷ // MAnuv_3,2.118 // sarve 'lpaÓaktayaÓcaiva pÆrïaÓakti÷ paro hari÷ / cetanatve 'pi bhinnÃste tasmÃdetena sarvadà / ityÃdiÓrutivÃkyebhyo j¤Ãyate bheda eva hi // MAnuv_3,2.119 // ÃbhÃsatvaæ hi nirïÅtaæ jÅvasya paramÃtmana÷ / tanna yuktaæ yadÃbhÃsa upÃdhyÃyatta Åyate // MAnuv_3,2.120 // upÃdhyÃyattatÃbhÃvÃdÃbhÃsatvavirodhata÷ / cetanatvena cÃæÓatvÃt samudÃyaikyamÃpatet // MAnuv_3,2.121 // ata÷ p­thaktavamuditaæ samudÃyÃæÓayorbhavet / ÅÓÃkhyà samudÃye syÃdÅÓarÆpe«vivodità // MAnuv_3,2.122 // ato dehÃdyupÃdhÅnÃmapÃye samatà bhavet / ÅÓarÆpairathÃbhÃsà mukhyata÷ sÆryakÃdivat // MAnuv_3,2.123 // yadà tadopÃdhyÃyattarÆpÃïÃæ nÃÓità bhavet / ityÃÓaÇkÃniv­ttyarthamÃha vedÃdhipa÷ prabhu÷ / ata evopametyeva cÃnyÃbhÃsaviÓe«itÃm // MAnuv_3,2.124 // yaduktaæ tadadhÅnatvaæ sarvÃvasthÃsvaÓe«ata÷ / jÅvasya sad­Óatvaæ ca cittvamÃtraæ nacÃparam // MAnuv_3,2.125 // tÃvanmÃtreïa cÃbhÃso rÆpame«Ãæ cidÃtmanÃm / nopÃdhyadhÅnatÃdyaiÓca nÃtisÃmyaæ nidarÓane // MAnuv_3,2.126 // ki¤citsukhÃdisÃd­ÓyamapÅÓenesurÃn­te / tata ÃbhÃsate nityaæ tadvadÃbhÃsate 'pi ca // MAnuv_3,2.127 // bhÃnamastitvamapicaivÃsamantÃd yatastata÷ / jÅva ÃbhÃsa uddi«Âa÷ sadaiva paramÃtmana÷ // MAnuv_3,2.128 // na jalÃyattasÆryÃdipratibimbopamatvata÷ / tadadhÅnatvameveti ki¤cit sÃd­Óyameva ca / samprakÃÓayata÷ sÆtragatÃvakhilamÃnata÷ // MAnuv_3,2.129 // jÅveÓabhedad­«Âayaiva samudÃyaikatà kuta÷ / aÓe«ado«arÃhityaæ sarvaÓaktitvato hare÷ // MAnuv_3,2.130 // sarvopeteti kathitamata aikyaæ kva do«iïà / aÓe«aÓaktiyuktaÓcet svÃtantryÃd do«avÃn katham // MAnuv_3,2.131 // anusandhÃnarahitamaikyaæ cedekatà na tat / cetanaikye 'nusandhÃnaæ pramÃïaæ naiva cÃparam // MAnuv_3,2.132 // anusandhÃnarahitasamudÃyaikyameva cet / cetane«vastu tannÃmamÃtrameva yatastata÷ // MAnuv_3,2.133 // muktau syÃdanusandhÃnaæ cenmithyÃj¤Ãnità bhavet / sarvaj¤a ekatÃæ nÃnusandhatte naiva sà yata÷ // MAnuv_3,2.134 // paÓcÃt syÃdanusandhÃnaæ cenmithyÃj¤Ãnità bhavet / vidyamÃnÃnusandhÃnaæ na cedaj¤atvamÃpatet // MAnuv_3,2.135 // asadaikyaæ bhavet paÓcÃd yadi syÃt saptamo rasa÷ / samudÃyaikyametasmÃd dÆrato 'pÃk­taæ sadà // MAnuv_3,2.136 // ato 'Óe«aguïonnaddhaæ nirdo«aæ yÃvadeva hi / tÃvadeveÓvaro nÃma tatra bhedo 'pi na kvacit // MAnuv_3,2.137 // neha nÃnÃsti kimapi harayo 'yamayaæ hi sa÷ / ityÃdiÓrutimÃnena jÅvÃæÓÃ÷ sarva eva ca // MAnuv_3,2.138 // niyamenÃnusandhÃnavanto yadyekatà svata÷ / aæÓino 'Óe«asandhÃnamatyalpasyÃpi vidyate // MAnuv_3,2.139 // bhuvi jÃtena cÃæÓena sukhadu÷khÃdi tadgatam / anubhÆyate viÓe«astu kaÓcidÅÓak­to bhavet // MAnuv_3,2.140 // ÅÓasyÃcintyaÓaktitvÃnnÃÓakyaæ kvÃpi vidyate / seÓatÃnupapannaiva yadi jÅvaikatÃsya hi / anÅÓasyeÓatetyeva viruddhaæ sarvamÃnata÷ // MAnuv_3,2.141 // ÅÓatvenaiva vij¤ÃtamanÅÓatvena cecchruti÷ / anÅÓatvena vij¤ÃtamÅÓatvenÃthavà diÓet // MAnuv_3,2.142 // upajÅvyavirodhena naiva mÃnatvame«yati / ata eveÓatÃsiddherna ki¤cicchakyamasya ca // MAnuv_3,2.143 // ÅÓatve 'nÅÓabhedena Órutyà samyak prakÃÓite / ayuktamapi cÃnyatra yuktaæ bhavati tadbalÃt // MAnuv_3,2.144 // ato 'nyatrÃpi yad d­«Âaæ tadÅÓenaiva kalpyate / ÓrutyÃbhÃsÃptamapi nahÅÓatvaparipanthi yat // MAnuv_3,2.145 // ÅÓo 'nÅÓo jaganmithyà du÷khÅ mukto bhidà na hi / iti pratij¤ÃvyÃghÃta÷ sarvado«ÃdhikÃdhika÷ // MAnuv_3,2.146 // iti hi brahmatarkoktiratiheyamato 'khilai÷ / bubhÆ«ubhirmatamidaæ jÅveÓÃbhedavÃdina÷ // MAnuv_3,2.147 // nÃyuktamÅÓitu÷ ki¤cidÅÓatvasyÃvirodhi yat / yadÅÓitvavirodhi syÃt tadevÃyuktama¤jasà // MAnuv_3,2.148 // ÅÓitvasyÃvirodhena yojayitvÃkhilÃ÷ pramÃ÷ / siddheÓitvena cÃyuktamapi hÅÓe na yojayet // MAnuv_3,2.149 // mÃnata÷ prÃptamakhilaæ nÃmÃnaæ yojayet kvacit / iti hi brahmatarkoktirato yuktamihoditam // MAnuv_3,2.150 // sa cÃprÃk­tarÆpatvÃdarÆpa÷ svaguïaÓatmakam / rÆpamasya Óira÷pÃïipÃdÃdyÃtmakami«yate // MAnuv_3,2.151 // ato nÃnityatà naiva Órutidvayavirodhità / yathà hi taijasasyaiva prakÃÓasyojkhitÃvapi / Ãtmaiva jyotirityÃha jÅvasyeÓaæ Órutistathà // MAnuv_3,2.152 // tadbhaktitÃratamyena tÃratamyaæ vimuktigam / brahmÃdÅnÃæ ca sarve«ÃmÃnandÃderyathÃkramam // MAnuv_3,2.153 // pratibimbavadapye«ÃmÃnando 'nyaguïà yathà / nÃrÃyaïaguïÃdhÅnaÓcÃtyalpastadapek«ayà // MAnuv_3,2.154 // tasmÃd bhinnaÓca satatamanyajj¤Ãnaæ parasya ca / anyajj¤Ãnaæ tu jÅvÃnÃmanya Ãnanda ÅÓatà // MAnuv_3,2.155 // mukhyeÓatà pareÓasya gauïÅ jÅvasya sà yata÷ / iti Órute÷ s­«ÂinÃÓau tadadhÅnÃvitÅrite / svabhÃvatvÃt sthiternaitadapek«eti na yujyate // MAnuv_3,2.156 // yata÷ svabhÃvo 'khila ÅÓÃyatto 'khilasya ca / avyakto 'pi svaktayaiva bhaktÃnÃæ d­Óyate hari÷ // MAnuv_3,2.157 // tadabhinnà guïà nityamapi sarve viÓe«ata÷ / guïatvena guïitvena bhokt­bhogyatayà sthitÃ÷ // MAnuv_3,2.158 // viÓe«Ãtmatayà te«Ãæ nityaÓaktayÃtmanà tathà / nityasthiterna dharmÃïÃæ kriyÃdÅnÃmanityatà // MAnuv_3,2.159 // na viÓe«Ãtmatà ceyamanityà ÓaktirÆpatà / saiva yat saviÓe«Ã syÃd viÓe«o 'nyo nacÃpyayam // MAnuv_3,2.160 // svanirvÃhakatÃhetostathÃpi syÃd viÓe«ata÷ / viÓe«atvena vij¤Ãte÷ pramÃïairakhilairapi // MAnuv_3,2.161 // sasarja sa¤jahÃreti viÓe«o hyavagamyate / Órutyaiva sa sa eveti tadabhedaÓca gamyate // MAnuv_3,2.162 // bhedo yadi viÓe«asya sa bhedo bhedinà katham / bhinnaÓcedanavasthà syÃdabhinnaÓcet purà na kim // MAnuv_3,2.163 // viÓe«o 'bhinna eveti tena nÃbhyupagamyate / abhinno nivirÓe«aÓced bhedastadbhedatà kuta÷ // MAnuv_3,2.164 // anenÃnena bhinno 'yamiti yat sa viÓe«ata÷ / bheda evai«a bahudhà d­Óyate tat kimuttaram // MAnuv_3,2.165 // abhedabhedayoÓcaiva svarÆpatvaæ hi bhedinà / tayorapyaviÓe«atve paryÃyatvaæ hi Óabdayo÷ // MAnuv_3,2.166 // abhedabhedaÓabdau ca paryÃyÃviti ko vadet / bhedo 'nyonyamabhedaÓca bhedinà ced viÓe«atà // MAnuv_3,2.167 // nirviÓe«e kathaæ bhedo bhedinaikastathÃbhidà / punastayorvibhedaÓca bhedimÃtratvato bhavet // MAnuv_3,2.168 // bhedinaÓcaiva bhedasya viÓe«o yadi gamyate / abhedÃbhedinoÓcaiva kiæ bhedo 'bhedabhedayo÷ // MAnuv_3,2.169 // viÓe«eïaiva sarvatra yadi vyavah­tirbhavet / kalpanÃgauravÃyaiva kiæ bheda÷ kalpyate tadà // MAnuv_3,2.170 // aikyapratÅtyabhÃvena bheda eva gavaÓvayo÷ / sa eveti pratÅtau hi viÓe«o nÃma bhaïyate // MAnuv_3,2.171 // saccidÃderaparyÃyasiddhayarthaæ mÃyinÃpi hi / aÇgÅkÃryo viÓe«o 'yaæ yadyasatyaviÓe«aïam / p­thak p­thag vÃrayituæ ÓabdÃntaramitÅ«yate // MAnuv_3,2.172 // mÃyÃviÓe«arÃhityaviÓe«eïa viÓe«ità / satyasyÃpi bhavet sà ca tathà cedanavasthiti÷ // MAnuv_3,2.173 // yadi satye viÓe«o na na taduktirbhavet tadà / lak«yate cet tena lak«yamityapi syÃd viÓe«ità // MAnuv_3,2.174 // puna÷punarlak«aïÃyÃmapi syÃdanavasthiti÷ / yadyabhÃvaviÓe«itvaæ syÃdaÇgÅk­tameva te // MAnuv_3,2.175 // asÃrvaj¤yÃdirÃhityamapyevaæ te bhavi«yati / tadà sÃrvaj¤yameva syÃd bhÃvÃrthatvÃnna¤ordvayo÷ // MAnuv_3,2.176 // yadi naitÃd­Óaæ grÃhyamasukhatvÃnivartanÃt / asattvaj¤ÃnatÃdeÓca syÃdasattvÃdikaæ tadà // MAnuv_3,2.177 // an­tÃdivirodhitvaæ yadyasyÃbhyupagamyate / anaiÓvaryavirodhitvamapyevaæ kiæ nivÃryate // MAnuv_3,2.178 // akhaï¬akhaï¬anÃdevaæ viÓe«o'khaï¬avÃdinà / khaï¬itenÃpi manasà svÅkÃryo'nanyathÃgate÷ // MAnuv_3,2.179 // akhaï¬akhaï¬avÃdibhyÃæ khaï¬Ãkhaï¬ena caiva tat / mahÃdareïa Óirasi viÓe«o dhÃrya eva hi // MAnuv_3,2.180 // nidarÓanatrayeïÃto bhagavÃnatyabhinnatÃm / guïÃnÃmÃdareïÃha tacca nÃbhihitÃnvaya÷ // MAnuv_3,2.181 // yadÃÓe«aviÓe«Ãïamukti÷ sÃmÃnyato bhavet / padaikenÃpyuttareïa viÓe«Ãvagatirbhavet // MAnuv_3,2.182 // yato 'Óe«aviÓe«ÃïÃæ vastunÃstyeva caikatà / ata÷ sÃmÃnyato j¤Ãta÷ padÃntarabalÃt puna÷ / bhaved viÓe«ato j¤Ãnastena syÃdanvitoktità // MAnuv_3,2.183 // svÃrtha evÃnvito yasmÃt kenacit tadviÓe«ata÷ / aneneti taduktayaiva j¤Ãyate 'nubhavena hi // MAnuv_3,2.184 // yadyananvitamevaitat padaæ svÃrthaæ vadediha / tathÃnyÃnyapi sarvÃïi ka÷ kuryÃdanvayaæ puna÷ // MAnuv_3,2.185 // vyÃpÃro na hi Óabdasya para÷ svÃrthaprakÃÓanÃt / pumÃnapyekavÃroktayà k­tak­tyo yadà bhavet // MAnuv_3,2.186 // anvayasya kathaæ j¤Ãnaæ ÓabdÃrthatvaæ yadÃsya na / yadaivÃnanvitÃrthasya vacanaæ tai÷ padaibharvet // MAnuv_3,2.187 // ananvita÷ syÃcchabdÃrtho na tadartho hi so 'nvaya÷ / nirÃkÃÇk«apadÃnyeva vÃkyamityucyate budhai÷ // MAnuv_3,2.188 // tattadarthÃbhidhÃnena syÃnnirÃkÃÇk«atà ca sà // MAnuv_3,2.189 // apÆrtestÃvadarthÃnÃmÃkÃÇk«Ã pÆrvami«yate / karmakart­kriyÃïÃæ tu pÆrtau ko 'nyo 'nvayo bhavet // MAnuv_3,2.190 // apÆrtiÓcet padairuktai÷ kiæ n­Ó­Çgeïa pÆryate / vyÃpÃraÓcet punaste«ÃmanuktÃvapi kiæ na sa÷ // MAnuv_3,2.191 // ukte buddhisthatÃhetoryadi vyÃpÃra i«yate / buddhisthatvÃya yatnaæ na kathaæ kuryu÷ puraiva ca / puru«ÃdhÅnatà te«Ãæ yadi paÓcÃcca sà samà // MAnuv_3,2.192 // pumÃnevÃnvayÃyai«Ãæ paÓcÃd yadi vice«yate / ananvitÃbhidhÃnÃnÃæ sa evÃrthÃntarokti«u / yatatÃæ ÓabdaÓaktiÓcet tatra naivÃnvaye katham // MAnuv_3,2.193 // tatkalpanÃgurutvÃdido«eto 'bhihitÃnvaya÷ / anubhÆtiviruddhaÓca tyÃjya eva manÅ«ibhi÷ // MAnuv_3,2.194 // kart­Óabde hyabhihite dharmasÃmÃnyavedanÃt / viÓe«adharmamanvicchan kimityeva hi p­cchati // MAnuv_3,2.195 // guïakriyÃdidharmÃïÃæ viÓe«e kathite puna÷ / nirÃkÃÇk«o bhaved yasmÃcchabdà anvitavÃcakÃ÷ // MAnuv_3,2.196 // ato 'nantaguïÃtmaiko bhagavÃneka eva tu / ucyate sarvavedaiÓca te cÃkhilavilak«aïÃ÷ // MAnuv_3,2.197 // sarve sarvaguïÃtmÃna÷ sarvakartÃra eva ca / tathÃpi saviÓe«ÃÓca vidvadyvutpattito 'pica // MAnuv_3,2.198 // taistai÷ ÓabdaiÓca bhaïyante yujyate copadeÓata÷ / anyÃnandÃdisÃd­ÓyamÃnukÆlyÃdinà param // MAnuv_3,2.199 // pÆrïatvÃdi mahat te«Ãæ vailak«aïyaæ Órutau Órutam / pÆrïe 'Óe«aniyantà ca sukhÃdutama ekakala÷ // MAnuv_3,2.200 // guïorusamudÃyo 'yaæ vÃsudeva÷ sa ni«kaÊa÷ / vÃsudevaÓruti÷ sai«Ã guïÃn vakti hare÷ parÃn // MAnuv_3,2.201 // sa evÃÓe«ajÅvasthanissaÇkhayÃnÃdikÃlikÃn / dharmÃdharmÃn sadà paÓyan svecchayà bodhayatyaja÷ // MAnuv_3,2.202 // kÃæÓcit te«Ãæ phalaæ caiva dadÃti svayamacyuta÷ / na te viÓe«aæ kamapi preraïÃdikamucyate / kuryu÷ kadÃpi tenÃyaæ svatantro 'nupacÃrata÷ // MAnuv_3,2.203 // karmÃïi tÃni ca p­thak cetanÃnyeva sarvaÓa÷ / acetanaÓarÅrÃïi svakarmaphalabhäci ca // MAnuv_3,2.204 // pratyekaæ te«u cÃnantakarmÃïyevaævidhÃni ca / tÃni caivamitÅÓasya nissÅmà Óaktiruttamà // MAnuv_3,2.205 // ekaiva brahmahatyà hi varÃhahariïodità / brahmapÃrastavenaiva ni«krÃntà rÃjadehata÷ // MAnuv_3,2.206 // stotrasya tasya mÃhÃtmyÃd vyÃdhatvaæ gamità puna÷ / prÃpya j¤Ãnaæ paraæ cÃpa tathÃnyÃnyapi sarvadà // MAnuv_3,2.207 // anantÃnyuditÃnyevaæ prabhuïà kapilena hi / saæsÃre pacyamÃnÃni karmÃïyapi p­thak p­thak // MAnuv_3,2.208 // tasmÃdanantamÃhÃtmyaguïapÆgo janÃrdana÷ / bhaktyà paramayÃ'rÃdhya iti pÃdÃrtha Åryate // MAnuv_3,2.209 // || iti ÓrÅmadÃnandatÅrthabhagavatpÃdÃcÃryaviracite ÓrÅmadbrahmasÆtrÃnuvyÃkhyÃne t­tÅyÃdhyÃyasya dvitÅya÷ pÃda÷ || vairÃgyato bhaktidÃr¬hyaæ tenopÃsà yadà bhavet / Ãparok«yaæ bhaved vi«ïoriti pÃdakramo bhavet // MAnuv_3,3.1 // yuktito j¤ÃtavedÃrtho nirasya samayÃn parÃn / parasparavirodhaæ ca praïudyÃÓe«avÃkyagam // MAnuv_3,3.2 // adhyÃtmapraïavo bhÆtvà tasya sannihitatvata÷ / bahuyuktivirodhÃnÃæ bhÃnÃt tatsahitaÓrute÷ // MAnuv_3,3.3 // virodhaæ ca nirÃk­tya ÓrutÅnÃæ prÃïatastvagÃn / parih­tya virodhÃæÓca tatprasÃdÃnura¤jita÷ // MAnuv_3,3.4 // dehakart­tvamÅÓasya j¤Ãtvà tatpit­tÃsm­te÷ / viÓe«asnehamÃpÃdya sarvakart­tvato 'dhikam // MAnuv_3,3.5 // ni«pÃdya bahumÃnaæ ca tadanyatrÃtidu÷khata÷ / utpÃdyÃdhikavairÃgyaæ tadguïÃdhikyavedanÃt // MAnuv_3,3.6 // sarvasya tadvaÓatvÃcca dÃr¬hyaæ bhakteravÃpya ca / yatetopÃsanÃyaiva viÓi«ÂÃcÃryasampadà // MAnuv_3,3.7 // kartavyà brahmajij¤Ãsetyukte kimiti saæÓaye / ata ityudite 'pyasya viÓe«Ãnuktita÷ puna÷ // MAnuv_3,3.8 // s­«Âibandhanamok«Ãdikart­tvasya Órutatvata÷ / yato mok«ÃdidÃtÃsÃvato jij¤Ãsya eva va÷ / ityÃha tat paraæ brahma vyÃsÃkhyaæ j¤ÃnaraÓmimat // MAnuv_3,3.9 // yenaiva bandhamok«a÷ syÃt sa ca jij¤Ãsayà gata÷ / suprasanno bhavedÅÓo jij¤ÃsÃto 'sya muktidà // MAnuv_3,3.10 // mok«ÃdidatvamÅÓasya kathamevÃvagamyate / iti cecchÃstrayonitvÃcchÃstragamyo hi mok«ada÷ // MAnuv_3,3.11 // pratyak«Ãvasitebhya÷ syÃd yadi mok«a÷ katha¤cana / kimityanÃdisaæsÃramagnÃ÷ sarvà imÃ÷ prajÃ÷ // MAnuv_3,3.12 // yasmÃnniyamato du÷khahÃni÷ pratyak«ato bhavet / dhÃvantyeva tamuddiÓya rÃjÃdyamakhilÃ÷ prajÃ÷ // MAnuv_3,3.13 // anumÃnagamyato mok«o yadi tasyÃnumaiva hi / d­«ÂapÆru«avanmok«adÃt­tÃæ vinivÃrayet // MAnuv_3,3.14 // tacchÃstragamya evaiko mok«ado bhavati dhruvam / ÓÃstragamyaÓca nÃnyo 'sti mok«adatvena keÓavÃt // MAnuv_3,3.15 // mok«ado hi svatantra÷ syÃt paratantra÷ svayaæ s­tau / vartamÃna÷ kathaæ Óakta÷ paramok«Ãya kevalam // MAnuv_3,3.16 // anyÃÓrayeïa yadye«a dadyÃnmok«aæ sa eva hi / tenÃnanus­to mok«aæ na dadyÃdanyavÃkyata÷ / atastadarthamapi sa j¤eyo vi«ïurmumuk«ibhi÷ // MAnuv_3,3.17 // yamevai«a iti Órutyà tameveti ca sÃdaram / ÓÃstrayonitvamasyaiva j¤Ãyate vedavÃdibhi÷ // MAnuv_3,3.18 // ya enaæ viduram­tà ityuktastu samudraga÷ / tadeva brahma paramamiti ÓrutyÃvadhÃrita÷ // MAnuv_3,3.19 // yata÷ prasÆteti tata÷ s­«ÂimÃha tato hari÷ / ÓÃstrayonirnacÃnyo 'sti mukhyatastviti gamyate // MAnuv_3,3.20 // ÓÃstrayonitvametasya j¤Ãyate hi samanvayÃt / samiti hyupasargeïa paramukhyÃthartocyate // MAnuv_3,3.21 // evaæ paramamukhyÃrtho nÃrÃyaïa iti Órute÷ / nirdhÃraïÃya nÃÓabdamiti vedapatirjagau // MAnuv_3,3.22 // kathaæ samanvayo j¤eya÷ svalpaÓÃkhÃvidÃæ n­ïÃm / vedà hyanantà iti hi ÓrutirÃhÃpyanantatÃm // MAnuv_3,3.23 // anantavedanirïÅtirmahÃpraÊayavÃridhe÷ / uttÃraïopametyasmÃnna j¤eyo 'tra samanvaya÷ // MAnuv_3,3.24 // iti ÓaÇkÃpanodÃrthaæ sa Ãha karuïÃkara÷ / aÓakyottaraïatve 'pi hyÃgamÃpÃravÃridhe÷ / nirïÅyate mayaivÃyaæ romakÆpalayodinà // MAnuv_3,3.25 // yadyapyaÓe«avedÃrtho durgamo 'khilamÃnavai÷ / majj¤ÃnÃvyÃk­tÃkÃÓe prÃpnoti paramÃïutÃm // MAnuv_3,3.26 // iti prakÃÓayan viÓvapatirÃha prameyatÃm / nikhilasyÃpi vedasya gatisÃmÃnyama¤jasà // MAnuv_3,3.27 // ko nÃma gatisÃmÃnyamanantÃgamasampada÷ / j¤ÃnasÆryam­te brÆyÃt tamekaæ bÃdarÃyaïam // MAnuv_3,3.28 // anyo 'pyalpamati÷ ÓÃkhÃcatu«pa¤cagataæ vasu / jÃnannÃnumitatvena brÆyÃt tasya prasÃdata÷ // MAnuv_3,3.29 // iti mukhyatayÃÓe«agatisÃmÃnyavit prabhu÷ / pratijaj¤e d­¬haæ yasmÃd devÃnÃmapi pÆryate // MAnuv_3,3.30 // ato nikhilavedÃnÃæ siddha evaæ samanvaya÷ / iti suj¤ÃpitÃrtho 'pi p­thak cÃha samanvayam // MAnuv_3,3.31 // tatra prathamato 'nyatra prasiddhÃnÃæ samanvaya÷ / ÓabdÃnÃæ vÃcya evÃtra mahÃmalleÓabhaÇgavat // MAnuv_3,3.32 // ito 'tyabhyadhikatve 'pi turyapÃdoditasya tu / mahÃsamanvaye tasmin nÃdhikÃro 'khilasya hi // MAnuv_3,3.33 // brahmaivÃdhik­tastatra mukhyato 'nye yathÃkramam / durgamatvÃcca naivÃtra prÃthamyenodito '¤jasà // MAnuv_3,3.34 // ato 'nyatra prasiddhÃnÃæ ÓabdÃnÃæ nirïayÃya tu / prav­tta÷ prathamaæ devastatrÃnandÃdayo guïÃ÷ / ÅÓasyaiveti nirïÅtÃ÷ ÓrutiyuktisamÃÓrayÃt // MAnuv_3,3.35 // devatÃntaragÃ÷ sarve Óabdav­ttinimittata÷ / vi«ïumeva vadantyaddhà tatsaÇgÃdupacÃrata÷ // MAnuv_3,3.36 // anyadevÃn vadantÅha viÓe«aguïavakt­ta÷ / vi«ïumeva paraæ brÆyurevamanye 'pyaÓe«ata÷ // MAnuv_3,3.37 // ityanyatraprasiddhoruÓabdarÃÓeraÓe«ata÷ / j¤Ãte samanvaye vi«ïau liÇgairhye«a samanvaya÷ // MAnuv_3,3.38 // te«Ãmanyagatatve tu na syÃt samyak samanvaya÷ / ityevÃÓe«aliÇgÃnÃæ brahmaïyeva samanvayam // MAnuv_3,3.39 // Ãhobhayagatatvaæ ca syÃdato liÇgaÓabdayo÷ / iti saæÓayanuttyarthamubhayatra pratÅtita÷ // MAnuv_3,3.40 // ÓabdÃnÃæ vartamÃnÃnÃæ saliÇgÃnÃæ viÓe«ata÷ / samanvayo harÃveva yannaivÃnyatra mukhyata÷ // MAnuv_3,3.41 // Óabdà liÇgÃni ca yato naivÃnyatra svatantratà / asvatantre«u Óabdasya v­ttiheturna mukhyata÷ // MAnuv_3,3.42 // yato 'to yadadhÅnÃste ÓabdÃrthatvamupÃgatÃ÷ / atyalpenaiva Óabdasya v­ttihetuguïena tu // MAnuv_3,3.43 // ayo yathà dÃhakatvaæ sa eveÓa÷ svatantrata÷ / mukhyaÓabdÃrtha iti hi svÅkartavyo manÅ«ibhi÷ // MAnuv_3,3.44 // ityÃhaiva¤ca ÓabdÃnÃæ nÃrÃyaïasamanvaye / siddhe 'pyaÓe«aÓabdÃnÃæ na katha¤cana yujyate // MAnuv_3,3.45 // virodhÃvavaratvÃderapi prÃptiryato bhavet / iti cedavaratvÃdi dvividhaæ hyupalabhyate // MAnuv_3,3.46 // parasyÃvaratÃheturya÷ svayaæ para eva san / so 'pi hyavaraÓabdÃrtho yathà rÃjà jayÅ bhavet // MAnuv_3,3.47 // anyo 'varatvÃnubhavÅ tayo÷ pÆrvo 'sti keÓave / dvitÅyo jÅva evÃsti svÃtantrÃnnaca dÆ«aïam // MAnuv_3,3.48 // harerevamaÓe«eïa sarvaÓabdasamanvaye / ukte virodhahÅnasya syÃt samanvayatà yata÷ / ato 'Óe«avirodhÃnÃæ k­teÓena nirÃk­ti÷ // MAnuv_3,3.49 // samanvayÃvirodhÃbhyÃæ sa¤jÃte vastunirïaye / kiæ mayà kÃryamityeva syÃd buddhiradhikÃriïa÷ // MAnuv_3,3.50 // tatra bhaktividhÃnÃrthamabhaktÃnarthasantatau / uktÃyÃæ bhaktidÃr¬hyÃya prokte 'Óe«aguïoccaye / vaktavyopÃsanà nityaæ kartavyetyÃdareïa hi // MAnuv_3,3.51 // sopÃsanà ca dvividhà ÓÃstrÃbhyÃsasvarÆpiïÅ / dhyÃnarÆpà parà caiva tadaÇgaæ dhÃraïÃdikam // MAnuv_3,3.52 // tathobhayÃtmakaæ caiva pÃde 'smin bÃdarÃyaïa÷ / ÃhopÃsanamaddhava vistarÃcchrutipÆrvakam // MAnuv_3,3.53 // p­thagd­«ÂiraÓakyatvamanirïÅti÷ samuccaya÷ / viÓe«adarÓanaæ kÃryalopo nÃnoktirÃÓutà // MAnuv_3,3.54 // vibhramo 'pÃk­tirliÇgamanavasthÃviÓe«ità / aprayojanatà cÃtiprasaÇgo 'dÆrasaæÓraya÷ // MAnuv_3,3.55 // viÓi«ÂakÃraïaæ ce«yà d­«ÂavairÆpyamunnati÷ / anuktiraprayatnatvaæ d­¬habandhaparÃbhavau // MAnuv_3,3.56 // puæsÃmyaæ prÃptasantyÃga÷ kÃraïÃnirïayo bhrama÷ / viÓe«adarÓitÃ'lÃpo guïasÃmyaæ p­thagd­Ói÷ // MAnuv_3,3.57 // agamyavartma sandhÃnami«Âaæ phalamakalpanà / ÓuddhavairÆpyamaÇgatvamaviÓe«ad­Ói÷ kriyà // MAnuv_3,3.58 // yuktaya÷ pÆrvapak«asthÃ÷ suj¤eyatvaæ vidhikriyà / mÃhÃtmyamalpaÓaktitvaæ yathÃyogyaphalaæ bhava÷ // MAnuv_3,3.59 // phalasÃmyaæ viÓe«aÓca guïÃdhikyaæ pradhÃnatà / yathÃÓaktikriyà sandhi÷ pramÃïabalamÃnati÷ // MAnuv_3,3.60 // kÃraïaæ kÃryavaiÓe«yaæ svabhÃvo vastudÆ«aïam / pratikriyÃvirodhaÓca pratisandhiranÆnatà // MAnuv_3,3.61 // saæskÃrapÃÂavaæ svecchÃniyatirvastuvaibhavam / viÓe«oktiramÃnatvaæ prÃdhÃnyaæ prÅtirÃgama÷ // MAnuv_3,3.62 // susthiratvaæ k­taprÃptiranÃdiguïavistara÷ / sÃdhanottamatà nÃnÃd­«Âi÷ Ói«ÂiranÆnatà // MAnuv_3,3.63 // avighnatvavirodhau ca guïavaiÓe«yamÃgama÷ / siddhÃntanirïaye hyetà yuktayo 'vyÃhatÃ÷ sadà // MAnuv_3,3.64 // yathÃÓaktayakhilÃn vedÃn vij¤ÃyopÃsanaæ bhavet / tatrÃkhilasya vij¤apti÷ samyag brahmaïa eva hi // MAnuv_3,3.65 // tadanye«Ãæ yathÃyogyamakhilaj¤aptiri«yate / tÃvatopÃsane yogyo bhavedevÃkhila÷ pumÃn // MAnuv_3,3.66 // mahattvasya paraæ pÃraæ viditvaiva janÃrdana÷ / sto«yatÃmeti tu«Âatvamiti nÃstyeva nÃrada // MAnuv_3,3.67 // kintu niÓcalayà bhaktayà hyÃtmaj¤ÃnÃnurÆpata÷ / ya÷ sto«yati sadà bhaktastu«yastasya sadà hari÷ // MAnuv_3,3.68 // ityÃdivÃkyasandarbhÃd yathÃyogyÃkhilaj¤atà / Ãtmaj¤ÃnÃnurÆpatvaæ yathÃÓakti vicÃraïÃt // MAnuv_3,3.69 // veda÷ k­tsno 'dhigantavya÷ svÃdhyÃyÃdhyayanaæ bhavet / ityÃdivÃkyavaiyarthyamanyathà na nivÃryate // MAnuv_3,3.70 // adyÃpi tena devÃdyÃ÷ Ó­ïvate manvate sadà / dhyÃyanti ca yathÃyogaæ tathÃpyà vastunirïayÃt / Óravaïaæ mananaæ caiva kartavyaæ sarvathaiva hi // MAnuv_3,3.71 // matiÓrutidhyÃnakÃlaviÓe«aæ gururuttama÷ / vetti tasyoktimÃrgeïa kurvata÷ syÃddhi darÓanam // MAnuv_3,3.72 // Óravaïaæ d­«Âatattvasya mananaæ dhyÃnameva ca / viÓe«ÃnandasamprÃptyà anyasyaitÃni d­«Âaye // MAnuv_3,3.73 // yadi tÃd­g gururnÃsti nirïÅtaÓravaïÃdikam / tatsiddhÃntÃnusÃreïa nirïayaj¤Ãt samÃcaret // MAnuv_3,3.74 // ÓravaïÃdi vinà naiva k«aïaæ ti«Âhedapi kvacit / atyaÓakye tu nidrÃdau punareva samÃrabhet // MAnuv_3,3.75 // abhÃve nirïayaj¤asya sacchÃstrÃïyeva sarvadà / Ó­ïuyÃd yadi sajj¤ÃnaprÃcuryamupalabhyate // MAnuv_3,3.76 // mahadbhayo vi«ïubhaktebhyo yathÃÓakti ca saæÓayÃn / chindyÃt svato 'dhikÃbhÃve svayameva samabhyaset // MAnuv_3,3.77 // aÓe«aguïapÆrïatvaæ sarvado«asamujkhiti÷ / vi«ïoranyacca tattantramiti samyag vinirïaya÷ // MAnuv_3,3.78 // svatantratvaæ sadà tasya tasya bhedaÓca sarvata÷ / ado«atvasya siddhayarthaæ yadabhede tadanvaya÷ // MAnuv_3,3.79 // tattantratvaæ ca muktÃnÃmapi tadguïapÆrtaye / muktÃnÃmapi bhedaÓca na hi bhinnamabhinnatÃm / gacchad d­«Âaæ kvacit tasyÃpyabhÃvo 'nubhavopaga÷ // MAnuv_3,3.80 // pÆrvÃbhede do«avattvamÅÓasyetyatibhinnatà / nÃrÃyaïena muktÃnÃmapi samyagiti sthiti÷ // MAnuv_3,3.81 // bhedÃbhede 'pyabhedena do«ÃïÃmapi sambhava÷ / nirdo«atvaæ ramÃyÃÓca tadanantaratà tathà // MAnuv_3,3.82 // brahmà sarasvatÅ vÅndraÓe«arudrÃÓca tatsriya÷ / ÓakrakÃmau tadanye ca kramÃnmuktÃvapÅti ca // MAnuv_3,3.83 // satsiddhÃnta iti j¤eyo nirïÅto hariïà svayam / etadvirodhi yat sarvaæ tamase 'ndhÃya kevalam // MAnuv_3,3.84 // andhaæ tamo viÓantÅti prÃha ÓrutiratisphuÂam / ityeva Órutayo 'Óe«Ã÷ pa¤carÃtramathÃkhilam // MAnuv_3,3.85 // mÆlarÃmÃyaïaæ caiva bhÃrataæ sm­tayo 'khilÃ÷ / vai«ïavÃni purÃïÃni sÃÇkhayayogau parÃvapi // MAnuv_3,3.86 // brahmatarkaÓca mÅmÃæsetyananta÷ ÓabdasÃgara÷ / anantara yuktayaÓcaiva pratyak«ÃgamamÆlakÃ÷ // MAnuv_3,3.87 // pratyak«amaiÓvaraæ caiva ramÃdÅnÃmaÓe«ata÷ / muktÃnÃmapyamuktÃnÃmetamevÃrthamuttamam // MAnuv_3,3.88 // anyÃvakÃÓarahitaæ prakÃÓayati sÃdaram / etadeva ca sacchÃstraæ du÷ÓÃstraæ tu tata÷ param // MAnuv_3,3.89 // sacchÃstramabhyasennityaæ du÷ÓÃstraæ ca parityajet / asaæÓayena tattvasya nirïaye brahmadarÓanam // MAnuv_3,3.90 // samyagvi«amavij¤ÃnatÃratamyÃnusÃrata÷ / phalaæ bhavet tÃratamyÃt sukhadu÷khÃtmakaæ n­ïÃm // MAnuv_3,3.91 // samyak cÃdhikavij¤ÃnÃt sukhÃdhikyaæ bhavenn­ïÃm / ato yathÃtmaÓaktayaiva Óravaïaæ mananaæ tathà // MAnuv_3,3.92 // vi«aye«u ca saæsargÃcchÃÓvatasya ca saæÓayÃt / manasà cÃnyadÃkÃÇk«Ãt paraæ na pratipÃdyate // MAnuv_3,3.93 // iti bhÃratavÃkyaæ hi tenaitaddo«avarjita÷ / sadopÃsanayà yukto vÃsudevaæ prapaÓyati // MAnuv_3,3.94 // do«Ã anÃdisambaddhÃste muktiparipanthina÷ / santyeva prÃyaÓa÷ puæsu tena mok«o na jÃyate // MAnuv_3,3.95 // sarve ta ete jÅve«u d­Óyante tÃratamyata÷ / ­jÆnÃmeka evÃsti paramotsÃhavarjanam / sa guïÃlpatvamÃtratvÃnnarjatvena viruddhayate // MAnuv_3,3.96 // ato vi«ïau parà bhaktistadbhakte«u ramÃdi«u / tÃratamyena kartavyà puru«ÃrthamabhÅpsità // MAnuv_3,3.97 // svÃdara÷ sarvajantÆnÃæ saæsiddho hi svabhÃvata÷ / tato 'dhika÷ svottame«u tadÃdhikyÃnusÃrata÷ // MAnuv_3,3.98 // kartavyo vÃsudevÃntaæ sarvathà Óubhamicchatà / na kadÃcit tyajet taæ ca krameïainaæ vivardhayet // MAnuv_3,3.99 // same«u svÃtmavat sneha÷ satsvanyatra tato dayà / kÃryaivamÃparok«yeïa d­Óyate k«ipramÅÓvara÷ // MAnuv_3,3.100 // tat tamo 'ndhaæ vrajed vi«ïusamatvaæ yo 'nupaÓyati / ramÃbrahmaÓivÃdÅnÃmapi muktau katha¤cana // MAnuv_3,3.101 // kimutÃdhikyad­«Âestad guïÃbhÃvamaterapi / do«avetturabhedasya dra«Âurdra«Âustathobhayo÷ // MAnuv_3,3.102 // ityÃha sacchrutistena samproktaguïasaæyutam / upÃsÅta hariæ d­«Âvà muktistenaiva jÃyate // MAnuv_3,3.103 // dve«Ãd yanmuktikathanaæ ÓrutivÃkyavirodhi yat / ripavo ye tu rÃmasya vimukhatvÃnnirÃmiïa÷ / abhidrohapade nityamandhe tamasi te sthitÃ÷ // MAnuv_3,3.104 // haridvi«astamo yÃnti ye caiva tadabhedina÷ / tannirguïatvavettÃrastasya do«avido 'pi ca // MAnuv_3,3.105 // ityÃdiÓrutisandarbhÃd dve«iïastama Åyate / hiraïyakaÓipuÓcÃpi bhagavannindayà tama÷ / vidhik«uratyagÃt sÆno prahlÃdasyÃnubhÃvata÷ // MAnuv_3,3.106 // yadanindat pità mahyaæ tvadbhakte mayi cÃghavÃn / tasmÃt pità me pÆyeta durantÃd dustarÃdaghÃt // MAnuv_3,3.107 // nindÃæ bhagavata÷ Ó­ïvaæstatparasya janasya và / tato nÃpaiti ya÷ so 'pi yÃtyagha÷ suk­tÃccyuta÷ // MAnuv_3,3.108 // avajÃnanti mÃæ mƬhà mÃnu«Åæ tanumÃÓritam / paraæ bhÃvamajÃnanto mama bhÆtamaheÓvaram // MAnuv_3,3.109 // moghÃÓà moghakarmÃïo moghaj¤Ãnà vicetasa÷ / rÃk«asÅmÃsurÅæ caiva prak­tiæ mohanÅæ ÓritÃ÷ // MAnuv_3,3.110 // mÃmÃtmaparadehe«u pradvi«anto 'bhyasÆyakÃ÷ / tÃnahaæ dvi«ata÷ krÆrÃn saæsÃre«u narÃdhamÃn / k«ipÃmyajasramaÓubhÃnÃsurÅ«veva yoni«u // MAnuv_3,3.111 // ÃsurÅæ yonimÃpannà mƬhà janmani janmani / mÃmaprÃpyaiva kaunteya tato yÃntyadhamÃæ gatim // MAnuv_3,3.112 // yo dvi«ÂÃd vibudhaÓre«Âhaæ devaæ nÃrÃyaïaæ prabhum / kathaæ sa na bhaved dve«ya ÃlokÃntasya kasyacit // MAnuv_3,3.113 // yo dvi«ÂÃd vibudhaÓre«Âhaæ devaæ nÃrÃyaïaæ prabhum / majjanti pitarastasya narake ÓÃÓvatÅ÷ samÃ÷ / ityÃdivÃkyasandohÃd dve«iïastama eva tu // MAnuv_3,3.114 // naiva mok«a iti prÃhurlokÃyatamate sthitÃ÷ / bhoga÷ ÓarÅraparyantaæ bhasmÅbhÃvastato bhavet // MAnuv_3,3.115 // iti tat kena mÃnena d­«Âaæ pratyak«avÃdinà / na hi pratyak«amÃnena mok«ÃbhÃvo 'vasÅyate // MAnuv_3,3.116 // ghaÂate muktid­«Âistu puru«eïa mahÅyasà / neti vakturmahattvaæ tu katha¤cana na vidyate // MAnuv_3,3.117 // sÃdhayan sarvasÃmÃnyaæ kathameva viÓe«avÃn / d­Óyante puru«Ã loke parÃvaravido 'pica // MAnuv_3,3.118 // aparok«ad­Óo yogani«ÂhÃÓcÃmalacak«u«a÷ / pratyak«aæ devatÃæ d­«Âvà tatprasÃdÃptabhÆtaya÷ // MAnuv_3,3.119 // j¤Ãnavij¤ÃnapÃraj¤Ã ni«iddhayante kathaæ n­bhi÷ / d­Óyate cÃtimÃhÃtmyaæ te«ÃmatimahaujasÃm // MAnuv_3,3.120 // yadi te 'pi ni«iddhayante kiæ noktiste ni«iddhayate / yaduktavÃkyaprÃmÃïyaæ pratyak«eïopalabhyate // MAnuv_3,3.121 // varÃdayo 'pi taddattÃ÷ sadà satyà bhavanti hi / aprÃmÃïyaæ tadukteÓca v­thÃvÃcÃvasÅyate // MAnuv_3,3.122 // na hi prayojanaæ ki¤cit paralokanivÃraïÃt / v­thÃvÃcaæ v­thà hanyÃd yadi tasya kimuttaram / svajÅvanavirodhÃya vadan kiæ nÃma buddhimÃn // MAnuv_3,3.123 // prÃmÃïye saæÓaya÷ kiæ syÃt tayo÷ puru«ayorapi / svajÅvanaviruddhoktiraj¤o d­«Âasya cÃpi sa÷ // MAnuv_3,3.124 // yaÓcÃtÅndriyadevoktiÓrotà d­«ÂaparÃvara÷ / atÅtÃnÃgataæ sarvaæ lokÃnubhavamÃpayan / ata÷ pratyak«agamyatvÃd vedamÃtvasya ca sphuÂam // MAnuv_3,3.125 // yadyÃgamasya no mÃtvamak«ajasya tathà bhavet / yadyak«ajasya mÃtvaæ syÃdÃgamasya kathaæ na tat / lokavÃkyÃd viÓe«aÓcÃvyabhicÃreïa siddhayati // MAnuv_3,3.126 // asti mok«o 'pi dharmeïa yathÃrthaj¤Ãnato 'pi ca / prÃmÃïyamanumÃyÃÓca jinasyÃptatvasÃdhane // MAnuv_3,3.127 // tadvÃkyÃd dharmasajj¤Ãnavij¤aptirbhavatÅti ca / dharmo 'hiæsÃparo nÃnyo j¤Ãnaæ pudgaladarÓanam // MAnuv_3,3.128 // iti jainÃ÷ kathaæ tat syÃt pramÃïamanumÃnata÷ / vi«ayÃn prati sthitaæ hyak«aæ pratyak«amiti gÅyate / pratyak«aÓabdÃnusÃrÃdanumeti prakÅtirtà // MAnuv_3,3.129 // à samantÃd gamayati dharmÃdharmau paraæ padam / yaccÃpyatÅndriyaæ tvanyat tenÃsÃvÃgama÷ sm­ta÷ // MAnuv_3,3.130 // etena kÃreïenaiva tattanmÃnatvami«yate / svarÆpaæ hi tadete«ÃmanyathÃsiddhimÃnata÷ // MAnuv_3,3.131 // ato 'numà kathaæ dharmaæ pudgalaæ cÃpi darÓayet / svarÆpaæ pudgalasyoktà do«Ã Ãnandameva ca / na manyate pudgalaæ sa du÷khÃbhÃva÷ sukhaæ tviti // MAnuv_3,3.132 // mÃtrÃbhogÃtirekeïa sukhÃdhikyasya darÓanÃt / sukhasyÃbhÃvatà kena na ca syÃt kiæ viparyaya÷ // MAnuv_3,3.133 // yadi bhÃvo 'pi kaÓcit syÃt tasyaivÃbhÃvatà kuta÷ / yadi sarve 'pyabhÃvÃ÷ syuranyonyamiti bhÃvatà // MAnuv_3,3.134 // abhÃvÃbhÃvatà yat syÃt kiæ naÓchinnaæ tadà bhavet / bhÃvatvaæ vidhirÆpatvaæ ni«edhatvamabhÃvatà // MAnuv_3,3.135 // ni«edhasya ni«edho 'pi bhÃva eva balÃd bhavet / prathamapratipattistu bhÃvabhÃvaniyÃmikà // MAnuv_3,3.136 // na ca pudgalavij¤Ãnaæ mok«adaæ bhavati kvacit / asvÃtantryÃt pudgalasya j¤Ãto 'pi sukhado na hi // MAnuv_3,3.137 // na hi du÷khiparij¤ÃnÃd du÷khitvaæ vinivartate / yadi pudgalavij¤ÃnÃdadu÷khÅ syÃt katha¤cana / dehavÃnapi nÃdu÷khÅ kiæ j¤ÃnÃduttaraæ sadà // MAnuv_3,3.138 // ÅÓakÊptyanusÃreïa syÃt kÃlÃdÅÓavÃdina÷ / karmahetutvamapi tu niÓcaitanyÃnnahi kvacit // MAnuv_3,3.139 // aÓe«adu÷khavilaye nedÃnÅæ kÃraïaæ yathà / tathottaraæ ca naiva syÃd d­«ÂipÆrvÃnumà yata÷ // MAnuv_3,3.140 // ÓaktasyÃnyasya vij¤Ãnaæ tatprÅtijanakaæ yadi / tayaiva bandhahÃni÷ syÃditi kiæ nÃma dÆ«aïam // MAnuv_3,3.141 // svaj¤ÃnÃd bandhahÃnistu d­Óyate kasya kutracit / ahiæsÃyÃÓca dharmatvaæ kena mÃnena gamyate / hiæsÃyà eva dharmatvamityukte syÃt kimuttaram // MAnuv_3,3.142 // dharmasya sukhahetutvamapi kenÃvagamyate / hatyayà mok«ahetutvaæ kuto mÃnÃnnivÃryate // MAnuv_3,3.143 // na ca ÓÆnyaparij¤ÃnÃcchÆnyabhÃvanayÃpi ca / mok«a÷ katha¤cana bhaved yadÅdÃnÅæ kathaæ na sa÷ // MAnuv_3,3.144 // paraprasÃdanecchostu viÊambo nÃma yujyate / pumicchÃdhÅnatà no ced viÊamba÷ kiÇk­to bhavet // MAnuv_3,3.145 // anyatrÃpi viÊambÃstu syurÅÓecchÃnimittata÷ / anyathà kÃraïaæ cet syÃt kiæ kÃryaæ nopajÃyate / kÃraïe sati kÃryasya bhÃva÷ suniyato 'sya hi // MAnuv_3,3.146 // vij¤ÃnavÃdinaÓcaiva vij¤ÃnÃdvaitavedanÃt / vij¤ÃnabhÃvanÃccaiva mok«o na ghaÂate kvacit // MAnuv_3,3.147 // antarj¤Ãnasya bÃhye ca k«aïikatvasya vedanÃt / bhÃvanÃccoktamÃrgeïa mÃnÃbhÃvÃnna mucyate // MAnuv_3,3.148 // prak­te÷ puru«asyÃpi viveko muktisÃdhanam / iti ÓaÇkayà na caitasmin mÃnamÅÓÃprasÃdata÷ // MAnuv_3,3.149 // Órutaya÷ sm­tayaÓcaiva yadÅÓasya prasÃdata÷ / vadanti niyamÃnmuktiæ tam­te 'ta÷ kuto bhavet // MAnuv_3,3.150 // kaïÃdayogÃk«apÃdà apÅÓasya prasÃdata÷ / muktiæ bruvÃïà apyÃhurbhogÃdeva ca karmaïÃm / k«ayaæ prÃhu÷ kutaÓcaitat prasanne jagadÅÓvare // MAnuv_3,3.151 // bhidyate h­dayagranthiÓchidyante sarvasaæÓayÃ÷ / k«Åyante cÃsya karmÃïi tasmin d­«Âe parÃvare // MAnuv_3,3.152 // bhidyate h­dayagranthiÓchidyante sarvasaæÓayÃ÷ / k«Åyante cÃsya karmÃïi d­«Âa evÃtmanÅÓvare / iti ÓrutipurÃïÃdivacanebhyo 'nyathÃgate÷ // MAnuv_3,3.153 // na ca pÃÓupatÃdyuktaÓivÃdÅnÃmanugrahÃt / nÃnya÷ panthà iti hyuktaæ puru«aj¤Ãnata÷ Órutau // MAnuv_3,3.154 // sarve nime«Ã jaj¤ire vidyuta÷ puru«Ãdata÷ / evaæ puru«aÓabdaÓca prayukto 'bdhiÓaye harau // MAnuv_3,3.155 // na tasyeÓe kaÓcana tasya nÃma mahad yaÓa÷ / iti cÃdhipatistasya prati«iddha÷ svayaæ Órutau // MAnuv_3,3.156 // viÓvata÷ paramÃæ nityaæ viÓvaæ nÃrÃyaïaæ harim / iti sarvÃdhikatvoktayà samo 'pi vinivÃrita÷ / samÃdhikasya rÃhityÃnnopacÃrapumÃnasau // MAnuv_3,3.157 // puru«a evedaæ sarvaæ yad bhÆtaæ yacca bhavyam / utÃm­tatvasyeÓÃno yadannenÃtirohati // MAnuv_3,3.158 // muktÃmuktapareÓatvamiti tasyÃha sà Óruti÷ / am­teÓÃnavacanÃt sarvasyeÓÃnatodità // MAnuv_3,3.159 // yadi sarvatvamuditamuteÓa iti tad v­thà / utaÓabdo vadede«a hÅÓatvasya samuccayam // MAnuv_3,3.160 // puru«eïedaæ vyÃptamiti brÃhmaïaæ cÃha taæ prati / etÃvÃnasya mahimeti mahimno vaco hi tat // MAnuv_3,3.161 // so 'm­tasyÃbhayasyeÓo martyamannaæ yadatyagÃt / ityamuktÃdhipatyaæ tu pÆrvÃrdhoktamanÆdya ca // MAnuv_3,3.162 // utÃm­tasyeÓa iti vidhatte muktigeÓatÃm / ato vi«ïuparij¤ÃnÃdeva muktirnacÃnyata÷ / tad yatheti ÓruteÓcaiva tata÷ karmak«ayo bhavet // MAnuv_3,3.163 // yathaidhÃæsi samiddho 'gnirbhasmasÃt kurute 'rjuna / j¤ÃnÃgni÷ sarvakarmÃïi bhasmasÃt kurute tathà // MAnuv_3,3.164 // sarvadharmÃn parityajya mÃmekaæ Óaraïaæ vraja / ahaæ tvà sarvapÃpebhyo mok«ayi«yÃmi mà Óuca÷ / ityÃdibhagavadvÃkyairuktÃrthaÓcÃvasÅyate // MAnuv_3,3.165 // nityanaimittikaæ karma kurvannanyat parityajan / mucyate saæs­teÓcaitadapyetena nirÃk­tam / vidyaivetÅmamevÃrthaæ svayamevÃha vedarà// MAnuv_3,3.166 // vinà karma na mok«a÷ syÃjj¤Ãnenetyapi sà Óruti÷ / nÃnya÷ panthà iti hyeva nivÃrayati sÃdaram // MAnuv_3,3.167 // anyathopÃsanamapi tamevamitivÃdinÅ / nivÃrayatyÃdareïa na pratÅka iti prabhu÷ // MAnuv_3,3.168 // andhaæ tama÷ praviÓanti ye 'vidyÃmupÃsate / iti ÓrutivirodhÃcca nÃnyathopÃsanaæ bhavet // MAnuv_3,3.169 // na cÃpyekatvavij¤ÃnÃduktanyÃyena mucyate / iti sarvaæ pravij¤Ãya sarvaistarkasadÃgamai÷ / upÃsÅta hariæ nityaæ guïaireva svayogata÷ // MAnuv_3,3.170 // brahmà sarvaiguïaiÓcaiva kriyÃsÃmÃnyataÓca gÅ÷ / guïasÃmÃnyato rudro dravyasÃmÃnyata÷ pare // MAnuv_3,3.171 // adhikÃraviÓe«eïa bhaktij¤ÃnasukhÃdibhi÷ / viÓe«o devatÃdÅnÃæ mok«e caiva viÓe«ata÷ // MAnuv_3,3.172 // na tÃvatà virodho 'sti nirdo«atvÃt samastaÓa÷ / ÃbhÃsatvÃt pare«Ãæ tadavarÃïÃæ ca sarvaÓa÷ // MAnuv_3,3.173 // yato 'varÃïÃæ sarve 'pi guïÃ÷ sarvÃ÷ kriyà api / niyamenaiva pÆrve«Ãæ suprasÃdanibandhanÃ÷ / ata÷ sacchi«yavat te«Ãæ naiver«yÃdi÷ katha¤cana // MAnuv_3,3.174 // na ca saæsÃridevÃnÃæ kÃleyattÃpare ime / sÆtre hyÃrabdhamÃtrasya bhogenaiva k«ayo dhruva÷ // MAnuv_3,3.175 // anÃrabdhakÃrye bhogena tvitare iti codita÷ / paunaruktayena tenaite uktÃrthe iti niÓcaya÷ // MAnuv_3,3.176 // u«Ã÷ svÃhà ca parjanyo mitro 'gnirvaruïo vidhu÷ / pravaho 'niruddha indrome rudro vÃïÅ ca mÃruta÷ / uttarottaratastvete guïai÷ sarvaiÓca muktigÃ÷ // MAnuv_3,3.177 // sÆryadharmau yathà somo manurdak«o b­haspati÷ / ÓacÅ ratiÓcÃniruddhasamÃstÃrà ca mitravat // MAnuv_3,3.178 // somavacchatarÆpà tu prasÆtirvahnivad virà/ parjanyavad vÃruïÅ ca tathà sa¤j¤Ã ca rohiïÅ // MAnuv_3,3.179 // dharmÅ ca mitravattvena prÃvahÅ parikÅrtità / mitrapajarnyamadhyasthÃvaÓvinau vighnavittapau // MAnuv_3,3.180 // bh­guragnisamo mitratanmadhye brahmaputrakÃ÷ / varuïÃgnyantarà tatra nÃrada÷ prÃya indravat // MAnuv_3,3.181 // kÃma÷ suparïÅ comÃvad vÅndro rudravadÅrita÷ / ni­tirmitrasad­Óo viÓvÃmitra÷ kasÆnuvat // MAnuv_3,3.182 // vaivasvato manuÓcÃÓvipaÓcÃdanye tato 'varÃ÷ / cyavanocathyavainyÃÓca ÓaÓabinduÓca haihaya÷ / tadvacca viprarÃjanyaviÓe«o 'trÃpi kaÓcana // MAnuv_3,3.183 // tadvat priyavrataÓcÃpi tadanyÃ÷ ÓatadevatÃ÷ / pajarnyamitrÃntarÃÊe tadanye tu tato 'varÃ÷ // MAnuv_3,3.184 // etebhyo 'bhyadhikà ÓrÅrastu sadà muktà viÓe«ata÷ / tatsamo nÃsti paramo harireva nacÃpara÷ // MAnuv_3,3.185 // saæhitÃyÃæ b­hatyÃæ tu svayaæ bhagavatoditam / tadetadakhilaæ prÃïa ÃhaÇkÃrika eva ca / indrÃdanantaro d­«Âirapi yogyÃnusÃrata÷ // MAnuv_3,3.186 // samyag guruprasÃdaÓca mukhyato d­«ÂikÃraïam / ÓravaïÃdi ca kartavyaæ nÃnyathà darÓanaæ kvacit // MAnuv_3,3.187 // guïÃdhikaæ guruæ prÃpya taddhÅnaæ nÃpnuyÃt kvacit / viparyayastu kartavya÷ sarvathà muktimicchatà // MAnuv_3,3.188 // same vikalpa eva syÃt pÆrvÃnuj¤Ã ca sarvathà / taduttamaguruprÃptyai pÆrvÃnuj¤Ã na m­gyate // MAnuv_3,3.189 // gurubarrahmÃkhilÃnÃæ ca vidyà caiva sarasvatÅ / devatà bhagavÃn vi«ïu÷ sarve«ÃmaviÓe«ata÷ // MAnuv_3,3.190 // tatprasÃdena mukti÷ syÃnnÃnyathà tu katha¤cana / svottamÃstu krameïaiva sarve«Ãæ gurava÷ ÓrutÃ÷ / upadeÓo brahmaïastu sarve«Ãmeva muktaye // MAnuv_3,3.191 // sÃdhanebhyo 'dhikà bhaktirnaivÃnyat tÃd­Óaæ kvacit / bhaktiÓcaiva harÃveva mukhyÃnyatra yathÃkramam // MAnuv_3,3.192 // svÃdhikà tveva sarvatra svottame«u krameïa ca / anuvartate ca sà bhaktirmuktÃvÃnandarÆpiïÅ / tatpÆrvakopÃsanaivaæ kartavyà muktaye guïai÷ // MAnuv_3,3.193 // || iti ÓrÅmadÃnandatÅrthabhagavatpÃdÃcÃryaviracite ÓrÅmadbrahmasÆtrÃnuvyÃkhyÃne t­tÅyÃdhyÃyasya t­tÅya÷ pÃda÷ || evamutpannanirdo«abhagavaddarÓanÃt sadà / apek«itaphalaprÃptirÃrabdhasyÃnatikramÃt // MAnuv_3,4.1 // devar«imÃnu«ÃdÅnÃæ tattajjÃtyanusÃrata÷ / jaiminyuktaæ mÃnu«ÃïÃæ tadviÓe«ÃÓca kecana // MAnuv_3,4.2 // sÃmÃnyaæ bhagavatproktaæ devÃdÅnÃæ viÓe«ata÷ / balavadvirodhisadbhÃve jaiminyÃdyuktiri«yate // MAnuv_3,4.3 // vikarmalepo naivÃsti samyagd­«ÂimatÃæ kvacit / guïahÃniÓca naivÃsti brahmaïastvavikarmata÷ // MAnuv_3,4.4 // devÃnÃmapi na prÃya÷ kÊptasya tu katha¤cana / prÃptahrÃso bhavet kvÃpi mahatà tu vikarmaïà / tathÃpi tat kÊptameva tasmÃnna niyamojkhiti÷ // MAnuv_3,4.5 // candrasugrÅvayoÓcaiva svoccadÃraparigrahÃt / prÃptahÃnirabhÆnnaiva kÊptahÃni÷ yatha¤cana // MAnuv_3,4.6 // hrÃso 'pi mÃnu«ÃdÅnÃmÃnandasya vikarmaïà / bhavenmuktau viÓe«eïa svoccÃnÃmaparÃdhata÷ // MAnuv_3,4.7 // j¤Ãnottarasya pÃpasya caturthe 'lepa ucyate / aÓucitvÃdikaæ tasya na bhavediti tatphalam / atra j¤Ãnaphalasyaiva mukterniyatatocyate // MAnuv_3,4.8 // prÃrabdhakarmajasyaiva vi«abhak«Ãnm­teriva / prÃptasyÃpyanivartyasya ki¤cid bhuktasya saævidà / upamarda iha prokto devÃdÅnÃæ yathÃkramam // MAnuv_3,4.9 // sarvÃtmanà tvabhogo hi prÃrabdhasyaiva karmaïa÷ / na brahmadarÓino 'pi syÃt phalahrÃsastu vidyate // MAnuv_3,4.10 // sarvÃtmanà phalahrÃso yadi nÃrabdhakarmaïa÷ / syÃt kÃmyavidhivaiyarthyamityuktaniyamo bhavet / evamadyÃpi samproktaæ tantrabhÃgavate sphuÂam // MAnuv_3,4.11 // tÃratamyaæ phale no ced brahmÃdÅnÃæ kathaæ Óruti÷ / av­jino 'kÃmahata iti muktiæ nigadya ca / ÃnandatÃratamyaæ ca te«Ãæ brÆyÃt p­thak p­thak // MAnuv_3,4.12 // saæsÃra eva cedetat tÃratamyaæ na mukhyata÷ / akÃmahataÓabdÃrtho 'v­jinatvaæ ca no bhavet // MAnuv_3,4.13 // kÃmasya yatrÃptÃ÷ kÃmÃstatra mÃmam­taæ k­dhi / iti yallak«aïaæ mukte÷ ÓrutirÃha balÅyasÅ // MAnuv_3,4.14 // kÃmÃhati÷ kuto 'nyatra prÃptakÃmasya sà bhavet / aprayatnena kÃmÃnÃmavÃpti÷ sà yadà bhavet / tadaivÃkÃmahatatà kuta evÃnyathà bhavet // MAnuv_3,4.15 // cetanasya tvasuptasya kutra d­«Âà hyakÃmatà / avyaktireva kÃmÃnÃæ na nÃÓo mohasuptayo÷ // MAnuv_3,4.16 // yatkÃma÷ svÃpamÃpnoti tadevotthÃpita÷ kuta÷ / avaÓo 'pi vyÃharati kuta÷ suptÃvakÃmatà // MAnuv_3,4.17 // sarvakÃmÃnavÃpnoti brahmaïà saha muktiga÷ / paryeti tatra jak«aæÓca krŬan ratimavÃpnuvan // MAnuv_3,4.18 // kÃmÃnnÅ kÃmarÆpÅ sannimÃn lokÃæÓca sa¤caran / Ãste gÃyan sÃma mukta ityÃdiÓrutisadbalÃt // MAnuv_3,4.19 // akÃma÷ syÃt kathaæ mukta÷ kÃmà ye 'sya h­di ÓritÃ÷ / ityanta÷karaïasthÃnÃæ kÃmÃnÃæ mok«ameva hi / Ãha Órutirh­dÅtyeva na ced vyarthaæ viÓe«aïam // MAnuv_3,4.20 // h­dye«a te«Ãæ Órayaïamiti pak«o na bhÃsate / muktÃnÃæ kÃmitÃmÃha p­thakchÃkhÃsu yacchruti÷ // MAnuv_3,4.21 // ato 'kÃmahatatvaæ tu muktÃnÃmeva mukhyata÷ / mukhyÃrthasya v­thà tyÃgo mÃyinÃmeva bhÆ«aïam // MAnuv_3,4.22 // apÃpatvamadu÷khatvaæ cÃv­jinatvamihoditam / apriyaæ v­jinaæ du÷khamakaæ toda itÅyarte // MAnuv_3,4.23 // tatkÃraïatvÃt pÃpaæ và v­jinaæ nÃma kathyate / ityukta÷ svayamÅÓena nÃmÃrtha÷ Óabdanirïaye // MAnuv_3,4.24 // apÃpatvaæ ca naivÃsti yÃvatsaæsÃramasya hi / ÃrabdhapÃpamastyeva du÷khaæ ca j¤Ãnino 'pi hi // MAnuv_3,4.25 // tasmÃt tasmÃdakÃmatvamiti cÃÓrutakalpanà / akÃmahata ityukte÷ ÓrutahÃnirapi sphuÂà // MAnuv_3,4.26 // kutracit kÃmina÷ puæsa÷ kÃmÃbhÃvÃt kvacit kvacit / indrÃdisukhabhogo 'stÅtyanubhÆtirhi kupyati // MAnuv_3,4.27 // tasmÃdamuktasukhagaæ tÃratamyaæ p­thak p­thak / uktvà yaÓceti muktÃnÃæ tÃratamyaæ sukhe Óruti÷ / Ãheti peÓalaæ tacca caÓabdÃdeva gamyate // MAnuv_3,4.28 // rÃddha÷ saæsiddha ityeva mukta evÃvagamyate / sÃdhunà vi«ïunà yukto mukta÷ sÃdhuyuvà mata÷ // MAnuv_3,4.29 // yauvanaæ nityametasya muktasyeti yuvà sa ca / phalamadhyayanasyÃptaæ tenÃdhyÃyaka Årita÷ // MAnuv_3,4.30 // nirhrÃsÃnandasamprÃptyà cÃÓi«Âa iti gÅyate / sthitasyÃnanyathà prÃpterd­¬hi«Âha iti codita÷ // MAnuv_3,4.31 // bali«ÂhaÓca svabhÃvena mukto bhavati kevalam / tasyeyaæ p­thivÅtyÃdi pÆrvabhÃvavyapek«ayà // MAnuv_3,4.32 // sa eka iti saæsÃragatamuktavà sukhaæ puna÷ / Órotriyasyeti vadati muktÃcchataguïÃtmatÃm // MAnuv_3,4.33 // saæsÃragÃcca saæsÃragatasyaiva ÓatÃdhikam / muktÃnmuktasya yuktaæ syÃcchrutyuktamabhivÅk«ita÷ // MAnuv_3,4.34 // yuktaæ ca sÃdhanÃdhikyÃt sÃdhyÃdhikyaæ surÃdi«u / nÃdhikyaæ yadi sÃdhye syÃt prayatna÷ sÃdhane kuta÷ // MAnuv_3,4.35 // yatnaÓca d­Óyate te«Ãæ mahÃneva mahÃtmanÃm / yatra sÃdhanabÃhulyaæ sÃdhyabÃhulyamatra ca / d­«Âaæ niyamato no cenna yatnaæ kuryara¤jasà // MAnuv_3,4.36 // k­cchreïa sÃdhanÃdeva na muktavadudÅryate / daÓakalpaæ tapaÓcÅrïaæ rudreïa lavaïÃrïave / tyaktavà sukhÃni sarvÃïi kli«Âena lavaïÃmbhasà // MAnuv_3,4.37 // Óakreïa var«akoÂiÓca dhÆma÷ pÅto 'tidu÷khata÷ / var«Ãyutaæ ca sÆryeïa tapo 'vÃkchirasà k­tam // MAnuv_3,4.38 // sudu÷khena sukhaæ tyaktavà dharmeïÃkÃÓaÓÃyinà / pÅtà mayÅcayo var«asÃhasramatisÃdaram // MAnuv_3,4.39 // atik­cchreïa kurvanti yatnaæ brahmavido 'pi hi / ityetadakhilaæ mok«aviÓe«ÃbhÃvata÷ katham // MAnuv_3,4.40 // daivÅ sampad vimok«Ãya nibandhÃyÃsurÅ matà / iti mok«aviÓe«aÓca svayaæ bhagavatodita÷ // MAnuv_3,4.41 // tameva yÆyaæ bhajatÃtmav­ttibhirmanovaca÷kÃyaguïai÷ svakarmabhi÷ / amÃyina÷ kÃmadughÃÇghripaÇkajaæ yathÃdhikÃrÃvasitÃrthasiddhaye // MAnuv_3,4.42 // ak«aïvanta÷ karïavanta÷ sakhÃyo manojave«vasamà babhÆvu÷ / ÃdaghnÃsa upakak«Ãsa u tve hradà iva snÃtvà u tve dad­Óre // MAnuv_3,4.43 // ityÃdÅni ca vÃkyÃni tÃratamyaæ vimuktigam / vyaktaæ vadanti tat kena sÃmyaæ mukte«u gamyate // MAnuv_3,4.44 // du÷khÃdyabhÃvasÃmyaæ ca sÃmyavÃkyÃrtha Åyate / bhaktayÃdiguïasadbhÃve hyatulyatvaæ ca bhÃrate / uktaæ sÃdhanavaiÓe«yamapi sarvatra kathyate // MAnuv_3,4.45 // durj¤eyaæ ghorarÆpasya trailokyadhvaæsina÷ prabho÷ / daivatairmunibhi÷ siddhairmahÃyogibhireva ca // MAnuv_3,4.46 // nityayuktairmahÃbhÃgairvimuktakleÓasÃdhvasai÷ / mahotsÃhairmahÃdhairyai÷ sattvasthairvyavasÃyibhi÷ // MAnuv_3,4.47 // atÅtÃnÃgataj¤ÃnaprabhavÃpyayavedibhi÷ / ÓaucasvÃdhyÃyasanto«atapassatyadayÃnvitai÷ // MAnuv_3,4.48 // kimu martyairbhayabhrÃntidhvaæsamoharujÃnvitai÷ / alpÃyurvÅryadhÅsattvavyavasÃyaÓrutivratai÷ // MAnuv_3,4.49 // kastaæ madÃmadaæ devaæ madanyo j¤Ãtumarhati / brahmaiva ki¤cijjÃnÃti na tadanyo hi kaÓcana // MAnuv_3,4.50 // muktÃnÃmapi siddhÃnÃæ nÃrÃyaïaparÃyaïa÷ / sudurlabha÷ praÓÃntÃtmà koÂi«vapi mahÃmate // MAnuv_3,4.51 // iyaæ vis­«Âiryata à babhÆva yadi và dadhe yadi và na / yo asyÃdhyak«a÷ parame vyoman tso aÇga veda yadi và na veda // MAnuv_3,4.52 // ya÷ svÃtmamÃyÃvibhavaæ svayaæ gato nÃhaæ nabhasvÃæstamathÃpare kuta÷ / brahmÃpi yaæ vetti naiveha samyaganye kuto devamunÅndramartyÃ÷ // MAnuv_3,4.53 // namaste 'mitatattvÃya dharmÃdÅnÃæ ca sÆtaye / nirguïÃya ca satkëÂhÃæ nÃhaæ vedÃpare kuta÷ // MAnuv_3,4.54 // nÃhaæ parÃyur ­«ayo na marÅcimukhyà jÃnanti yadviracitaæ khalu sattvasaÇgÃ÷ / yanmÃyayà mu«itacetasa ÅÓadaityamartyÃdaya÷ kimuta ÓaÓvadabhadrav­ttÃ÷ // MAnuv_3,4.55 // ahaæ mahendro nir­ti÷ pracetÃ÷ somo 'gnirÅÓa÷ pavano 'rko viri¤ca÷ / ÃdityaviÓve vasavo 'tha sÃdhyà marudgaïà rudragaïÃ÷ sasiddhÃ÷ // MAnuv_3,4.56 // anye ca ye viÓvas­jo 'mareÓà bh­gvÃdayo 'sp­«ÂarajastamaskÃ÷ / yasyehitaæ na vidu÷ sp­«Â­mÃyÃ÷ sattvapradhÃnà api kiæ tato 'nye // MAnuv_3,4.57 // savarsyÃdau sm­to brahmà tasmÃd devÃdanantara÷ / jÃnÃti devapravaraæ bhÆyaÓcÃto 'dhikaæ n­pa // MAnuv_3,4.58 // na tvÃmatiÓayi«yanti muktÃvapi katha¤cana / madbhaktiyogÃjj¤ÃnÃcca sarvÃnatiÓayi«yasi // MAnuv_3,4.59 // yathà bhaktiviÓe«o 'tra d­Óyate puru«ottame / tathà muktiviÓe«o 'pi j¤ÃninÃæ liÇgabhedane // MAnuv_3,4.60 // sÃyujyaæ samanuprÃptà api devÃdayo 'khilÃ÷ / tÃratamyÃddhi ti«Âhanti tÃratamyaæ hi sÃdhane // MAnuv_3,4.61 // manu«yÃïÃæ sahasre«u kaÓcid yatati siddhaye / yatatÃmapi siddhÃnÃæ kaÓcinmÃæ vetti tattvata÷ // MAnuv_3,4.62 // ya imaæ paramaæ guhyaæ madbhakte«vabhidhÃsyati / bhaktiæ mayi parÃæ k­tvà mÃmevai«yatyasaæÓaya÷ // MAnuv_3,4.63 // na ca tasmÃnmanu«ye«u kaÓcinme priyak­ttama÷ / bhavità na ca me tasmÃdanya÷ priyataro bhuvi // MAnuv_3,4.64 // adhye«yate ca ya imaæ dharmyaæ saævÃdamÃvayo÷ / j¤Ãnayaj¤ena tenÃhami«Âa÷ syÃmiti me mati÷ // MAnuv_3,4.65 // ÓraddhÃvÃnanasÆyuÓca Ó­ïuyÃdapi yo nara÷ / so 'pi mukta÷ ÓubhÃn lokÃn prÃpnuyÃt puïyakarmaïÃm // MAnuv_3,4.66 // dhyÃnenÃtmani paÓyanti kecidÃtmÃnamÃtmanà / anye sÃÇkhayena yogena karmayogena cÃpare // MAnuv_3,4.67 // anye tvevamajÃnanta÷ ÓrutvÃnyebhya upÃsate / te 'pi cÃtitarantyeva m­tyuæ ÓrutiparÃyaïÃ÷ // MAnuv_3,4.68 // susÆk«mairapyaÓe«aiÓca viÓe«ai÷ saha paÓyati / svÃtmÃnaæ bhagavÃn vi«ïu÷ sarvarÆpo 'pi sarvadà // MAnuv_3,4.69 // savartra cÃnyadapyevaæ tenÃd­«Âaæ na hi kvacit / sarvatra sarvadaiveÓaæ paÓyatyeva ramÃpi tu // MAnuv_3,4.70 // natu sarvairviÓe«aistaæ paÓyantyapyanyato 'dhikam / svÃtmÃnamanyaccÃÓe«aæ paÓyatyeva hi sarvadà // MAnuv_3,4.71 // brahmà tu sarvagaæ paÓyed guïÃnapyato 'dhikam / natu sarve«u kÃle«u tathà paÓyatyamuktiga÷ // MAnuv_3,4.72 // muktastu sarvadà paÓyet sarvagatvena cÃpi tu / na ramÃvad viÓe«ÃïÃæ darÓanaæ ÓaknuyÃt kvacit // MAnuv_3,4.73 // svÃtmÃnamanyacca sadà viÓe«airakhilairapi / paÓyantya¤jastathà vÃïÅ viÓo«ÃæstÃvato natu / traiguïyÃt parata÷ paÓyed vyÃptaæ Óataguïaæ harim // MAnuv_3,4.74 // giriÓo garu¬aÓcaiva tamomÃtragataæ harim / paÓyed viÓe«Ãnapi hi vÃïÅd­«ÂÃn na paÓyati // MAnuv_3,4.75 // umà suparïÅ ca mahattattvaæ yÃvat prapaÓyati / rudrad­«ÂÃn viÓe«ÃæÓca naiva paÓyet kadÃcana // MAnuv_3,4.76 // svarÆpamanyarÆpaæ ca muktà devÃ÷ samastaÓa÷ / jÃnantÅndraÓca kÃmaÓca brahma yÃvadahaÇk­ti÷ // MAnuv_3,4.77 // paÓyanto manudak«Ãdyà buddhitattvasthitaæ harim / paÓyanti somasÆryau tu manasthaæ parameÓvaram // MAnuv_3,4.78 // anye bhÆtasthitaæ vi«ïuæ devÃ÷ paÓyanti sarvadà / bahusÃhasravar«eïa mahattattve kvacit kvacit // MAnuv_3,4.79 // anye caiva yathÃyogyamaï¬Ãntarvartinaæ harim / ÓvetadvÅpapatiæ caiva h­dyevÃnye tu kecana / kadÃcideva tatrÃpi kecit paÓyanti keÓavam // MAnuv_3,4.80 // umà yÃvadanantÃæÓÃn pÆrvad­«Âebhya eva tu / viÓe«Ãn vÃsudevasya paÓcÃduktà vicak«ate // MAnuv_3,4.81 // ÓakrakÃmÃdayaÓcaiva viÓe«Ãn brahmaïi sthitÃn / umÃdibhi÷ prabuddhebhya÷ ÓatÃæÓÃneva cak«ate // MAnuv_3,4.82 // ityÃdivedasm­tigavacanebhyo yathÃrthata÷ / tÃratamyaæ vimuktÃnÃæ sÃdhanÃnÃæ ca d­Óyate // MAnuv_3,4.83 // sÃdhyasÃdhanavairÆpyamad­«Âaæ kena kalpyate / vai«amyaæ nirgh­ïatvaæ ca tena syÃtÃæ parasya ca / sÃpek«atvÃditi ca tau vidyÃdhÅÓena vÃritau // MAnuv_3,4.84 // tÃratamyÃt sÃdhanÃnÃæ sÃdhyatÃd­ktavamÅÓata÷ / avai«amyÃdihetu÷ syÃt sadaiva parameÓvare // MAnuv_3,4.85 // svÃtantrye vidyamÃne 'pi sÃdhanÃdau pareÓitu÷ / apek«yÃnÃdivaicit­yaæ na do«a iti tadvaca÷ / nÃnÃditvÃditi hyuktamupapadyata ityapi // MAnuv_3,4.86 // apek«yopÃyavai«amyamupeyasya tathà sthiti÷ / mayà kayà viruddhà syÃd rÃjÃdÃvapi d­Óyate // MAnuv_3,4.87 // tyÃgo d­«Âasya cÃd­«Âakalpaneti sudu«karau / mÃyibhyo 'nyena kenÃpi tat kimanyaiÓca vÃdibhi÷ // MAnuv_3,4.88 // mÃyino 'trÃnugamyante ÓrutahÃnyaÓrutagrahau / apyatra mÃyinÃæ liÇge tat ke do«Ãstato 'dhikÃ÷ // MAnuv_3,4.89 // niÓÓe«agatado«ÃïÃæ bahubhirjanmabhi÷ puna÷ / syÃdÃparok«yaæ hi harerdve«er«yÃdistata÷ kuta÷ // MAnuv_3,4.90 // bhaveyuryadi cer«yÃdyÃ÷ same«vapi kuto na te / tapyamÃnÃ÷ samÃn d­«Âvà dve«er«yÃdiyutà api / d­Óyante bahavo loke do«Ã evÃtra kÃraïam // MAnuv_3,4.91 // yadi nirdo«atà tatra kimÃdhikyena dÆ«yate / yadyanyadarÓanÃbhÃvÃdÅr«yÃdirvinivÃryate / adarÓanÃdaratyÃdi÷ kathaæ tena nivÃryate // MAnuv_3,4.92 // brahmaïo 'pyaratird­«Âvà pÆrvamekÃkina÷ Órutau / naiva reme sa caikÃkÅ tasamÃnna ramate kvacit / dvitÅyamaicchat tenÃsÃviti Órutaya Ædire // MAnuv_3,4.93 // yadÅcchà tatra naivÃstÅtyeva tat kalpyate m­«Ã / Órutyuktanirdo«ataiva kiæ nÃÇgÅkriyate svayam // MAnuv_3,4.94 // tÃratamyaæ ca kÃmaæ ca ÓrutamevÃtihÃya tu / aÓrutà samatà kena kalpyate yuktimÃninà // MAnuv_3,4.95 // kiæ tanmÃnaæ samatve te muktÃnÃmupalabhyate / v­thÃyamÃgraha÷ kena ÓrutahÃnyaÓrutagrahe // MAnuv_3,4.96 // mok«e 'pi tÃratamyetaÓcetanatvÃt purà yathà / ityukta uttaraæ kiæ te kalpanÃmÃtravÃdina÷ // MAnuv_3,4.97 // na ca du÷khÃdikaæ kalpyaæ nirdu÷khatvaÓruterbalÃt / Óokaæ taratyÃtmavettà tÅrïa÷ sarvÃnadu÷khabhÃk // MAnuv_3,4.98 // yenÃnandyeva bhavati na Óocati kadÃcana / kilbi«asp­t pitu«aïiraraæ hita iheÓvara÷ // MAnuv_3,4.99 // yaæ yamantamabhiprepsu÷ sa saÇkalpÃd bhavediha / ityÃdiÓrutayo mÃnaæ nirdu÷khatvÃdisampadi // MAnuv_3,4.100 // ato du÷khÃdyanumayà nÃvakÃÓo 'tra labhyate / tÃratamyÃnumà tena bhavennÃtiprasaÇginÅ // MAnuv_3,4.101 // ÓrutiyuktibalÃdevaæ tÃratamyaæ vibhÃvyate / muktÃvapi tata÷ ke 'tra virodhaæ kartumÅÓate // MAnuv_3,4.102 // anÃdiyogyatÃæ caiva kalivÃïÅÓvarÃvadhim / ko nivÃrayituæ Óakto yuktayÃgamabaloddhatÃm // MAnuv_3,4.103 // brahmaïo 'nyatra Ãdhikyayukta÷ kÃlo vivÃdavÃn / kÃlo hyayaæ yathetyÃdi mÃnumÃmÃnino bhavet // MAnuv_3,4.104 // anyaÓabdo hariÓrÅsvasamebhyo 'nyavivak«ayà / prayukto naiva do«Ãya rudrÃdi«u ca yuktita÷ // MAnuv_3,4.105 // uttamatvaæ tu muktÃnÃmapi na brahmaïo bhavet / vyakti÷ sukhasya tu bhavennatvÃdhikyaæ sukhasya ca // MAnuv_3,4.106 // balaj¤ÃnÃdhikatvaæ ca tebhyo hi brahmaïa÷ sadà / Ãdhikyasya tvanityatve na ki¤cinmÃnamÅyate // MAnuv_3,4.107 // Ó­ïve vÅra ugramugraæ damÃyannanyamanyamatinenÅyamÃna÷ / edhamÃnadviÊubhayasya rÃjà co«kÆyate viÓa indro manu«yÃn // MAnuv_3,4.108 // parà pÆrve«Ãæ sakhyà v­ïakti vitarturÃïo aparebhireti / anÃnubhÆtÅravadhÆnvÃna÷ pÆrvÅtindra÷ ÓaradastartarÅti // MAnuv_3,4.109 // divedive sad­ÓÅranyamardhaæ k­«ïà asedhadapa sadmano jÃ÷ / ahan dÃsà v­«abho vasnayantodavraje varcinaæ Óambaraæ ca // MAnuv_3,4.110 // taæ bhÆtiriti devà upÃsäcakrire te babhÆvustasmÃddhÃpyetarhi supto bhÆbhrÆrityeva praÓvasityabhÆtirityasurÃste ha parÃbabhÆvu÷ // MAnuv_3,4.111 // tad yathà peÓaskarÅ peÓaso mÃtrÃmapÃdÃyÃnyannavataraæ kalyÃïataraæ rÆpaæ tanuta evamevÃyamÃtmedaæ ÓarÅraæ nihatyÃvidyÃæ gamayitavÃnyannavataraæ kalyÃïataraæ rÆpaæ kurute pit­yaæ pit­yaæ và gÃndharvaæ và daivaæ và prÃjÃpatyaæ và brÃhmaæ vÃnye«Ãæ và bhÆtÃnÃm // MAnuv_3,4.112 // prayÃnti paramÃæ siddhimaihikÃmu«mikÅæ drutam / yà na prÃpyÃsurai÷ sarvairak«ayà kleÓavarjità / na tÃæ gatiæ prapadyante vinà bhÃgavatÃn narÃn // MAnuv_3,4.113 // avajÃnanti mÃæ mƬhà mÃnu«Åæ tanumÃÓritam / paraæ bhÃvamajÃnanto mama bhÆtamaheÓvaram // MAnuv_3,4.114 // moghÃÓà moghakarmÃïo moghaj¤Ãnà vicetasa÷ / rÃk«asÅmÃsurÅæ caiva prak­tiæ mohanÅæ ÓritÃ÷ // MAnuv_3,4.115 // mahÃtmÃnastu mÃæ pÃrtha daivÅæ prak­timÃÓritÃ÷ / bhajantyananyamanaso j¤Ãtvà bhÆtÃdimavyayam // MAnuv_3,4.116 // abhayaæ sattvasaæÓuddhirj¤Ãnayogavyavasthiti÷ / dÃnaæ damaÓca yaj¤aÓca svÃdhyÃyastapa Ãrjavam // MAnuv_3,4.117 // ahiæsà satyamakrodhastyÃga÷ ÓÃntirapaiÓunam / dayà bhÆte«valolutvaæ mÃrdavaæ hrÅracÃpalam // MAnuv_3,4.118 // teja÷ k«amà dh­ti÷ Óaucamadroho nÃtimÃnità / bhavanti sampadaæ daivÅmabhijÃtasya bhÃrata // MAnuv_3,4.119 // ¬ambho darpo 'timÃÓca krodha÷ pÃru«yameva ca / aj¤Ãnaæ cÃbhijÃtasya pÃrtha sampadamÃsurÅm // MAnuv_3,4.120 // mÃmÃtmaparadehe«u pradvi«anto 'bhyasÆyakÃ÷ / tÃnahaæ dvi«ata÷ krÆrÃn saæsÃre«u narÃdhamÃn / k«ipÃmyajasramaÓubhÃnÃsurÅ«veva yoni«u // MAnuv_3,4.121 // ÃsurÅæ yonimÃpannà mƬhà janmani janmani / mÃmaprÃpyaiva kaunteya tato yÃntyadhamÃæ gatim // MAnuv_3,4.122 // dvividho bhÆtasargo 'tra daiva Ãsura eva ca / vi«ïubhaktiparo daivo viparÅtastathÃ'sura÷ // MAnuv_3,4.123 // devÃnÃæ paramo dharma÷ sadà yaj¤ÃdikÃ÷ kriyÃ÷ / svÃdhyÃyastattvaveditvaæ vi«ïupÆjÃrati÷ sm­ti÷ // MAnuv_3,4.124 // daityÃnÃæ bÃhu«ÃÊitvaæ mÃtsaryaæ yuddhasatkriyà / nÅtiÓÃstrapraveditvaæ ÓivapÆjÃrati÷ sm­ti÷ // MAnuv_3,4.125 // varïÃÓramÃcÃravattvaæ svÃdhyÃyo bhaktiracyute / Óive sÆrye tathà devyÃæ svabhÃvo mÃnu«a÷ sm­ta÷ // MAnuv_3,4.126 // anÃdivai«ïavà eva devatÃstu svabhÃvata÷ / viparÅtÃstato daityÃ÷ sadaivÃnÃdikÃlata÷ // MAnuv_3,4.127 // mÃnu«Ã miÓramatayo vimiÓragatayo 'pi ca / ityÃdivÃkyasandarbhe j¤Ãyate 'nÃdiyogyatà // MAnuv_3,4.128 // yadyanÃdirviÓe«o na sÃmprataæ kathameva sa÷ / ad­«ÂÃdeva cÃd­«Âaæ svÅk­taæ savarvÃdibhi÷ // MAnuv_3,4.129 // Ãkasmiko viÓe«aÓcedad­«Âe kvacidi«yate / sarvatrÃkasmikatvaæ syÃnnÃd­«ÂÃpek«atà bhavet / ad­«ÂÃÓced viÓe«o 'yamanÃditvaæ kuto na tat // MAnuv_3,4.130 // nacÃnyabhedavad vi«ïau bhedastaddarÓinÃmapi / d­Óyate pratyabhij¤aiva bahurÆpe«u d­Óyate // MAnuv_3,4.131 // bahutvaæ ca viÓe«eïa na bhedena katha¤cana / pratyabhij¤Ã ca ye«Ãæ na te 'pi tanmu«yad­«Âaya÷ // MAnuv_3,4.132 // bhedaæ naiva prapaÓyanti bhedamanyebhya eva ca / paÓyantyevaæ hariste«Ãæ sandarÓayati nÃnyathà // MAnuv_3,4.133 // evaæ b­hatsaæhitÃyÃæ vacanaæ na purÃïagam / lokadarÓanavÃdyeva vedarodhÃya ÓaknuyÃt // MAnuv_3,4.134 // aparÅk«itad­«ÂiÓca parÅk«ÃpÆrvadarÓanam / ni«eddhuæ ÓaknuvÃdyeva vedarodhÃya ÓaknuyÃt // MAnuv_3,4.135 // na ca niÓcitabhedasya darÓane 'sti purÃïagam / vÃkyaæ kvaciddhi sammugdhadarÓanaæ tatra gamyate // MAnuv_3,4.136 // aparÅk«itamevÃtra vedhÃdikamadhÅÓitu÷ / parÅk«ÃdarÓane naiva d­Óyate kenacit kvacit // MAnuv_3,4.137 // nirdo«ameva taæ brahmà dadarÓÃÓe«arÆpiïam / nirdo«ameva rudro 'drÃÇ nirdo«aæ taæ purandara÷ // MAnuv_3,4.138 // nirdo«Ãïyasya rÆpÃïi d­«ÂÃnyevaæ surottamai÷ / anye sado«Ã÷ sarve 'pi nirdo«o harirekala÷ / iti barkuÓruteÓcaiva sado«aæ nÃsya darÓanam // MAnuv_3,4.139 // aviddho viddhavad vi«ïurajÃto jÃtavanm­«Ã / abaddho baddhavaccaiva darÓayatyamitadyuti÷ / iti paiÇgiÓrutiÓcaiva prÃha nirdo«atÃæ hare÷ // MAnuv_3,4.140 // aparÅk«itad­«Âayaiva sado«o d­Óyate hari÷ / parÅk«ÃdarÓane naiva d­Óyo do«o hare÷ kvacit / iti paiÇgiÓrutiÓcÃha pramÃïaæ hi parÅk«itam // MAnuv_3,4.141 // na parÅk«Ãnavasthà syÃt sÃk«isiddhe tvasaæÓayÃt / mÃnase darÓane do«Ã÷ syurnavai sÃk«idarÓane / sud­¬ho nirïayo yatra j¤eyaæ tat sÃk«idarÓanam // MAnuv_3,4.142 // icchà j¤Ãnaæ sukhaæ du÷khabhayÃbhayak­pÃdaya÷ / sÃk«isiddhà na kaÓciddhi tatra saæÓayavÃn kvacit / yat kvacid vyabhicÃrÅ syÃd darÓanaæ mÃnasaæ hi tat // MAnuv_3,4.143 // manaÓcak«urdarÓanÃderapi yatraiva sÃk«iïà / prÃmÃïyaæ sug­hÅtaæ syÃt tat parÅk«itadarÓanam // MAnuv_3,4.144 // na j¤Ãnad­«ÂimÃtreïa prÃmÃïyaæ tasya d­Óyate / niyamena sukhÃdye«u prÃmÃïyaæ sÃk«igocaram // MAnuv_3,4.145 // svaprÃmÃïyaæ sadà sÃk«Å paÓyatyeva suniÓcayÃt / j¤Ãnasya grÃhakeïaiva sÃk«iïà mÃnatÃmite÷ // MAnuv_3,4.146 // do«ÃbhÃve pramÃïatvaæ do«ÃbhÃvasya sÃk«iïà / niÓcitatvaæ kvaciccaiva svata÷ prÃmÃïyami«yate // MAnuv_3,4.147 // ato na sarvamÃnÃnÃæ prÃmÃïyaæ niÓcitaæ bhavet / sÃk«iïà niÓcitaæ yatra tat prÃmÃïyasvalak«aïam // MAnuv_3,4.148 // na hi kaÓcit sukhÃdye«u saæÓayaæ kurute jana÷ / nacaivÃkhilamÃnÃni niÓcinotyakhilo jana÷ // MAnuv_3,4.149 // tasmÃdanubhavÃrƬhaæ kimarthamupalapyate / do«ÃbhÃvÃdikaæ caiva sÃk«Å samyak prapaÓyati // MAnuv_3,4.150 // tat parÅk«itamÃnena na do«o vi«ïavi kvacit / aparÅk«itad­«Âistu kasminnarthe na vidyate // MAnuv_3,4.151 // tat pratyak«aviruddhÃrthe nÃgamasyÃpi mÃnatà / upajÅvyamak«ajaæ yatra tadanyatra viparyaya÷ // MAnuv_3,4.152 // laukike vyavahÃre 'tra pratyak«asyopajÅvyatà / avatÃrÃdida«Âau syÃdÃgamasyopajÅvyatà // MAnuv_3,4.153 // Ãgamena hi vi«ïutvaæ j¤Ãtvà do«o 'tra kalpyate / na cet syÃt do«avÃnanya÷ ÓÃstrasiddhaæ hi lak«aïam // MAnuv_3,4.154 // kasyacid do«avattvaæ syÃditimÃtre 'k«ajaæ bhavet / na vi«ïorde«avattve hi pratyak«aæ vartate svata÷ // MAnuv_3,4.155 // kecit paÓyanti do«ÃnityatrÃpi syÃnnacÃk«ajam / paurÃïaæ vÃkyamevÃtra tacchrutyaiva viruddhayate // MAnuv_3,4.156 // purÃïasyopajÅvyaÓca veda eva nacÃpara÷ / tadvirodhe kathaæ mÃnaæ tat tatra ca bhavi«yati // MAnuv_3,4.157 // aparÅk«itad­«ÂiÓca kathamevÃk«ajaæ bhavet / yadyevaæ devadattÃdibhrama÷ kiæ nÃk«ajaæ bhavet // MAnuv_3,4.158 // yÃvacchakti parÅk«ÃyÃmupajÅvyasya bÃdhane / do«o nÃÓodhite do«a upajÅvyatvamasvalam // MAnuv_3,4.159 // bhrame 'pyabhramabhÃgo 'sti tanmÃtramupajÅvya hi / bÃdhakaj¤Ãnav­tti÷ syÃnnacaivaæ suparÅk«ite / sarvaæ tadupajÅvyaiva pramÃïaæ vartate yata÷ // MAnuv_3,4.160 // kathaæ brahmeti tajj¤eyaæ sarvaj¤atvÃdilak«aïam / vihÃya yasmÃtkasmÃccit svarÆpasyaiva ced yadi // MAnuv_3,4.161 // upajÅvyatvametasmÃd vyÃv­ttaæ yÃvatà bhavet / tÃvataivopajÅvyatvaæ svarapasyaiva na kvacit // MAnuv_3,4.162 // sarvalak«aïayuktaæ tu svarÆpaæ yadi bhaïyate / astu no naiva hÃni÷ syÃt svapak«aÓcÃyama¤jasà // MAnuv_3,4.163 // yasmÃdanvita evÃrtha÷ ÓabdÃnÃmapi sarvaÓa÷ / viÓe«asÃmanyatayà svarÆpamakhilaæ bhavet // MAnuv_3,4.164 // purovartitvapÆrvÃïi devadattÃdikabhrame / vyÃvartayanti tadrÆpaæ caitramÃtrad vinaiva hi // MAnuv_3,4.165 // brahmaïo nirviÓe«atvÃd vyÃvartayati kiæ puna÷ / yasmÃtkasmÃccidapyarthÃt tÃvaccet siddhasÃdhanam // MAnuv_3,4.166 // cinmÃtratvaæ ca naive«yamaviÓe«atvavÃdina÷ / tÃvanmÃtraæ yadÅ«yaæ syÃt sarvaj¤atvaæ kuto na tat // MAnuv_3,4.167 // cinmÃtrÃbhedasÃdhye 'pi siddhaæ tat prativÃdina÷ / svÃbhedÃÇgÅk­tereva cittvaæ svasyÃpi yanmatam // MAnuv_3,4.168 // sarvÃpek«atayà sarvaj¤atvamityeva tannahi / iti ceccetanatvaæ ca j¤atvaæ na j¤eyavarjitam // MAnuv_3,4.169 // svaj¤eyatvaæ ca naivÃsau manyate saviÓe«ata÷ / svaÓabdo 'pi parÃpek«astasmÃd vyÃv­ttireva hi / svaÓabdÃrtha iti prokta÷ svarÆpaæ nÃma kiæ na cet // MAnuv_3,4.170 // rÆpaÓabdena pÆrïatvÃt tacca sÃmÃnyatÃvaca÷ / na svarÆpÃbhidhÃyi syÃd vaiyarthyaæ svaravasya yat // MAnuv_3,4.171 // cetanasya svabhÃvo hi caitanyamiti gÅyate / tasmÃd viÓe«abÃhulyaæ caitanyasya viÓe«ata÷ // MAnuv_3,4.172 // na j¤eyaj¤Ãt­hÅnaæ hi j¤Ãnaæ nÃma kvacid bhavet / j¤eyaj¤ÃnavihÅnaÓca j¤a ityatra ca na pramà // MAnuv_3,4.173 // j¤Ãt­j¤eyavihÅnaæ ca j¤Ãnaæ ced bhokt­bhojyata÷ / hÅnaæ bhojanameva syÃt tìanaæ kart­tìyata÷ // MAnuv_3,4.174 // nityatvÃt tÃd­Óaæ ca syÃditi cennityavÃgapi / vÃcyavakt­vihÅnà syÃnnahi sà caiva tÃd­ÓÅ // MAnuv_3,4.175 // dra«ÂÃro vedavÃco hi santi vÃcyÃni cäjasà / nityo dra«Âà ca vÃcyaÓca bhagavÃneva ca svayam // MAnuv_3,4.176 // na hi vakt­vihÅnà ca vÃcyahÅnÃpi vÃk kvacit / j¤Ãt­j¤eyavihÅnaæ ca j¤Ãnamevaæ na tad bhavet // MAnuv_3,4.177 // na hi nityo 'pi vaktÃsti vÃkyavÃcyavivarjita÷ / j¤Ãnaj¤eyavihÅnaÓca j¤o 'pyevaæ naiva vidyate // MAnuv_3,4.178 // ki¤ca sarvavilopaÓca kena mÃnena gamyate / sarveïa saha tad vÃkyÃmarthaÓca yadi g­hyate / tadabhÃvena sarvasya nÃpalÃpo bhavet tadà // MAnuv_3,4.179 // na g­hyate ced tannyÃyÃdapalÃpo na hi kvacit / upapattivihÅnasya vÃkyasyÃrtho na gamyate // MAnuv_3,4.180 // upakramÃdiliÇgÃnÃæ balÅyo hyuttarottaram / ÓrutyÃdau pÆrvapÆrvaæ ca brahmatarkavinirïayÃt // MAnuv_3,4.181 // pratyak«amupapattiÓca bahavaÓcÃgamà yadà / viruddhayante nacÃrtho 'sti yatra liÇgavirodhità // MAnuv_3,4.182 // sa evÃrtha÷ kathaæ grÃhya upapanne 'virodhinÅ / mukhyÃrthe vidyamÃne tu kva sÃvarj¤yaæ ni«iddhayate // MAnuv_3,4.183 // ata÷ sarvaguïairyuktaæ brahmÃÇgÅkÃyarmeva hi / apalÃpo 'pi sarvasya na katha¤cana yujyate // MAnuv_3,4.184 // anÃdiyogyatà coktà tena grÃhyaiva sarvathà / muktÃnÃæ tÃratamyaæ ca mÃnairuktairna cÃlyate // MAnuv_3,4.185 // j¤Ãnino 'pi yato nityaæ kurvanti Óubhameva hi / tÃratamyaæ tu muktau ca tenaivÃdhyavasÅyate // MAnuv_3,4.186 // tÃratamyaæ na cenmuktau kuta÷ kuryu÷ Óubhaæ puna÷ / k­cchreïÃpi tapo j¤Ãnaæ karmÃpyete caranti hi // MAnuv_3,4.187 // bibhyati smÃÓubhÃnnityaæ sakÃmÃÓca Óubhe sadà / na ca svabhÃva evÃyaæ bhayapÆrvaprav­ttita÷ / k­cchreïÃcaraïÃccaiva Óubhasyaiva puna÷ puna÷ // MAnuv_3,4.188 // tÃd­Óo 'pi svabhÃvaÓcedaj¤asyÃpi bhavet tathà / phalavattve pramÃïaæ cet tatra j¤asya samaæ hi tat // MAnuv_3,4.189 // ni«kÃmaæ j¤ÃnapÆrvaæ ca niv­ttamiha cocyate / niv­ttaæ sevamÃnastu brahmÃbhyeti sanÃtanam // MAnuv_3,4.190 // ÓubhenÃnandav­ddhi syÃdghrÃsaÓcaivÃÓubhena hi / j¤Ãnino 'pi yatastena kartavyaæ Óubhameva tai÷ // MAnuv_3,4.191 // upÃste sa ya ÃtmÃnaæ k«Åyate nÃsya karma ha / asmÃddhayevÃtmano yadyat kÃmayet s­jate ca tat // MAnuv_3,4.192 // avidvÃn bahukarmÃpi hyantavat phalamÃpnuyÃt / yadeva vidyayà kuryÃt tadeva hyativÅryavat / ityÃdivÃkyasÃmarthyÃt tÃratamyaæ vimuktigam // MAnuv_3,4.193 // nacÃtropÃsakasyaiva phalamak«ayamucyate / na hi j¤Ãnaæ vinà kvÃpi phalasyÃk«ayatà bhavet / j¤ÃnadvÃreïa cet tasya nÃsmatpak«apratÅpatà // MAnuv_3,4.194 // j¤Ãnottarasyaivamapi hyak«ayatvaæ nacÃnyathà / pÆrvabhÃviÓubhÃnÃæ hi j¤Ãnenaiva k­tÃrthatà // MAnuv_3,4.195 // prÃrabdhÃnÃæ tu bhogena tajj¤ÃnottarakarmaïÃm / muktÃvanupraveÓa÷ syÃdanyathà tatk­tirnahi // MAnuv_3,4.196 // j¤ÃnÃt pÆrvÃïi sarvÃïi ÓubhÃni j¤Ãnasiddhaye / akÃmyÃni ni«iddhÃni j¤ÃnarodhÃya bhuktaye // MAnuv_3,4.197 // yogyatÃyà balÃd yacca ÓubhabÃhulyamÃdita÷ / j¤ÃnabÃhulyamevaitat kuryÃnnÃnyasya kÃraïam // MAnuv_3,4.198 // j¤Ãnasya bhaktibhÃgatvÃd bhaktirj¤ÃnamitÅryate / j¤Ãnasyaiva viÓe«o yad bhaktirityabhidhÅyate // MAnuv_3,4.199 // parok«atvÃparok«atve viÓe«au j¤Ãnagau yathà / snehayogo 'pi tadvat syÃd viÓe«o j¤Ãnagocara÷ // MAnuv_3,4.200 // ityÃbhiprÃyata÷ prÃyo j¤Ãnameva vimuktaye / vadanti Órutaya÷ so 'yaæ viÓe«o 'pi hyudÅryate // MAnuv_3,4.201 // bhaktirj¤Ãnamiti kvÃpi na hi dve«ayutà d­Ói÷ / puru«ÃrthÃya bhavati sarvaÓrutivirodhata÷ // MAnuv_3,4.202 // cetanasya dvayaæ bhogyaæ saæsÃro muktireva ca / saæsÃrastrividhastatra svargo madhyamadhastathà // MAnuv_3,4.203 // muktiÓca dvividhà tatra sukhaæ nityaæ tathÃparam / nityadu÷khamiti j¤eyaæ sÃdhanaæ saæs­tÃvapi / kÃmyaæ karma ni«iddhaæ ca sÃj¤Ãnamiti niÓcaya÷ // MAnuv_3,4.204 // dve«o bhaktiÓca muktau tu muktidvayavidhÃyakam / iti paiÇgiÓruterdve«o naiva sanmuktikÃraïam // MAnuv_3,4.205 // asanmukte÷ kÃraïaæ ca muktÃvityatra keÓava÷ / muktiÓabdodito mok«aæ svabhaktÃnÃæ karoti yat // MAnuv_3,4.206 // dve«ato 'pi vimuktiÓcenmahÃtÃtparyarodhanam / bhaktayà prasannato devÃnmuktirityeva tadguïÃn / vadanti Órutaya÷ sarvÃ÷ purÃïÃnyÃgamà api // MAnuv_3,4.207 // yadi dve«eïa mukti÷ syÃd vaktavyo do«asa¤caya÷ / smartavyo bhagavÃn nityamityarthenaiva hi kvacit / dve«Ãdiva guïÃnÃha purÃïe kruddhavÃkyavat // MAnuv_3,4.208 // yathà kruddha÷ pità putraæ maretyÃk«epapÆrvakam / proktasyÃnyasya k­tyarthaæ vadatyevaæ purÃïagam // MAnuv_3,4.209 // vÃkyaæ Órutivirodhena svavirodhena cäjasà / bahvÃgamavirodhÃcca na dve«ÃnmuktivÃcakam // MAnuv_3,4.210 // tamo dve«eïa saæyÃnti bhaktayà muktiæ tathaiva ca / vi«ïau vi«ïuprasÃdena vilomatvena cäjasà / iti «Ã¬guïyavacanamapyuktÃrthaniyÃmakam // MAnuv_3,4.211 // mahÃtÃtparyarodhe ca kathaæ vÃkyaæ pramÃïatÃm / yÃti sarvÃrtharÆpaæ hi mahÃtÃtparyami«yate // MAnuv_3,4.212 // vÃcakatvaæ hi tÃtparyaæ yadarthà akhilà ravÃ÷ / so 'rtha÷ kathaæ parityÃjya ekaÓabdasya saæÓaye / ato vij¤ÃnabhaktibhyÃæ puru«Ãrtha÷ paro bhavet // MAnuv_3,4.213 // yasya deve parà bhaktiryathà deve tathà gurau / tasyaite kathità hyarthÃ÷ prakÃÓante mahÃtmana÷ // MAnuv_3,4.214 // bhaktyà j¤Ãnaæ tato bhaktistato d­«ÂistataÓca sà / tato muktistato bhakti÷ saiva syÃt sukharÆpiïÅ // MAnuv_3,4.215// bhaktayà prasanno bhagavÃn dadyÃjj¤ÃnamanÃkulam / tayaiva darÓanaæ yÃta÷ pradadyÃnmuktimetayà // MAnuv_3,4.216 // nÃhaæ vedairna tapasà na dÃnena nacejyayà / Óakya evaævidho dra«Âuæ pradadyÃnmuktimetayà // MAnuv_3,4.217 // bhaktayà tvananyayà Óakya ahamevaævidho 'rjuna / j¤Ãtuæ dra«Âuæ ca tattvena prave«yuæ ca parantapa // MAnuv_3,4.218 // ityÃdivÃkyataÓcaiva so 'yamuktÃrtha Åyate / na ca prasÃdamÃpnoti dve«Ãd bhaktyà tamÃpnuyÃt / iti d­«ÂÃnusÃritvamapyasminnartha Åyate // MAnuv_3,4.219 // ye p­thag vihità vi«ïorguïà vedena sÃdaram / ta eva d­«ÂavailomyÃdaÇgÅkÃryà nacÃparam // MAnuv_3,4.220 // anyad d­«ÂÃnusÃreïa vÃsudeve 'pi g­hyate / do«ÃbhÃvÃÓca ye vedairudità avihÃya tÃn // MAnuv_3,4.221 // anuktà apica grÃhyà mahÃtÃtparyaÓaktita÷ / evaæ b­hatsaæhitÃvÃk siddhÃnto hi tadÅrita÷ // MAnuv_3,4.222 // tÃratamyena tadbhakte«vapi bhaktirviniÓcayÃt / kartavyai«Ãpi tadbhaktirlokavedÃnusÃrata÷ // MAnuv_3,4.223 // yo hi bhakta÷ pradhÃne syÃt tadÅye«vapi bhaktimÃn / d­Óyate 'sau niyamato viparÅto viparyaye // MAnuv_3,4.224 // vyabhicÃro yadi kvÃpi bhaktihrÃso 'tra kalpyate / bhaktido«o hyasau yanna tadbhakte«vapi bhaktimÃn // MAnuv_3,4.225 // tÃratamyena te«vaddhà bhaktird­«ÂÃnusÃrata÷ / vi«ïuprasÃdÃnusÃrÃt kÃryà do«astadanyathà // MAnuv_3,4.226 // svaprÅtyanus­tau prÅtirloke 'pyaddhaiva d­Óyate / tÃratamyaparij¤Ãnamapyetenaiva sÃdhanam // MAnuv_3,4.227 // lak«mÅviri¤cavÃïÅÓagirijendrÃÇgirassutÃ÷ / sÆryÃdayaÓca kramaÓo bhagavatprÅtigocarÃ÷ // MAnuv_3,4.228 // te«u bhakti÷ krameïaiva kÃryà nityaæ mumuk«ubhi÷ / sarve 'pi guravaÓcaite puru«asya sadaiva hi // MAnuv_3,4.229 // tasmÃt pÆjyÃÓca namyÃÓca dhyeyÃÓca parito harim / iti «Ã¬guïyavacanÃdapye«o 'rtho 'vasÅyate // MAnuv_3,4.230 // haribhakti÷ krameïaiva tadÅye«u harism­ti÷ / haristutistatsm­tiÓca tatstutirharipÆjanam // MAnuv_3,4.231 // tatpÆjÃvihitatyÃga iti mukte÷ krameïa hi / niyamÃt sÃdhanÃnyeva nityasÃdhyÃni cÃkhilai÷ // MAnuv_3,4.232 // iti prav­ttavacanaæ sÃdhanasya vinirïaye / prav­tte pa¤carÃtre hi sÃdhanasyÃtiniÓcaya÷ // MAnuv_3,4.233 // haridve«o na Óubhada ;saddve«atvÃd yathà guro÷ / kramÃd bhaktirhariprÅtikÃraïaæ tatpriyaupagà / bhaktiryato yathà svasminnityÃdyà yuktiratra ca // MAnuv_3,4.234 // prÃdhÃnyatÃratamyÃnusÃriïÅ bhaktiruttamà / prÅtidaiva hareryasmÃd bhakti÷ sà svopagà yathà // MAnuv_3,4.235 // iti và j¤ÃnakarmÃdiphalaæ cai«u kramopagam / svÃtantryatÃratamyena phalaæ hi phalinÃæ bhavet // MAnuv_3,4.236 // aÓubhaæ tvaÓubhe 'pye«Ãæ svÃtantryÃt prÅtito hare÷ / Ãj¤ayà cÃnyagaæ naiva bhogÃya bhavati kvacit // MAnuv_3,4.237 // puïyamevÃmumÃpÃnoti na devÃn pÃpamÃpnuyÃt / ityÃdiÓrutayo mÃnamukte 'rthe yuktayo 'parÃ÷ // MAnuv_3,4.238 // upÃsanÃdharmaphalaæ yato dehÃntare sthiti÷ / vÃsudevÃj¤ayà caiva pÆrvakarmÃnusÃrata÷ // MAnuv_3,4.239 // prerayanti hi te jÅvÃn puïyapÃpe«u nityaÓa÷ / arÃgadve«ataÓcaiva kathaæ do«ÃnavÃpnuyu÷ // MAnuv_3,4.240 // haryÃj¤ÃkaraïÃdeva puïyamebhiravÃpyate / haripÆjeti coddeÓÃt kathaæ na ÓubhamÃpnuyu÷ // MAnuv_3,4.241 // ato yathÃkramaæ dharmaj¤Ãnayo÷ phalama¤jasà / sarvaprÃïigataæ devÃ÷ prÃpnuvantyà viri¤cata÷ // MAnuv_3,4.242 // devà eva hi devÃnÃæ viÓi«Âà viniyÃmakÃ÷ / brahmà tvakhiladevÃnÃæ narÃïÃæ ca niyÃmaka÷ / ata÷ sarvaguïÃne«a prÃpanotyadhikamanyata÷ // MAnuv_3,4.243 // dravyasvÃtantryavij¤Ãnaprayatnairadhikaæ phalam / devÃnÃmanyagaæ cÃpi te«u yad brahmaïo hi tat // MAnuv_3,4.244 // b­hattantroditaæ vÃkyaæ hariïà phalanirïaye / loke 'pyetÃd­Óaguïai÷ phalÃdhikyaæ hi d­Óyate // MAnuv_3,4.245 // eva¤ca kalipÆrvÃïÃmasurÃïÃæ mahat phalam / aÓubhe«u sadaiva syÃnmithyÃj¤ÃnÃdike«u hi // MAnuv_3,4.246 // ÓubhÃÓubhaphalaæ devà asurÃÓca samÃpnuyu÷ / krameïaiva yathÃÓakti yathà ye ye prayojakÃ÷ // MAnuv_3,4.247 // prerakà api pÃpÃnÃæ na devÃ÷ pÃpamÃpnuyu÷ / iti prakÃÓikÃyÃæ hi provÃca harira¤jasà // MAnuv_3,4.248 // yadyapyevaæ surÃïÃæ ca daityÃnÃæ ca mahat phalam / ÓubhÃÓubhebhya eva¤ca kartuÓca syÃd yathoditam // MAnuv_3,4.249 // tasmÃnnirayamÃnu«yasvargamuktyupabhogina÷ / mÃnu«ottamamÃrabhya devÃstu nirayaæ vinà // MAnuv_3,4.250 // asurÃstu vinà muktiæ tamo 'ndhamapi cÃpnuyu÷ / iti tattvavivekoktaæ svayaæ bhagavatà vaca÷ // MAnuv_3,4.251 // j¤Ãnadà apicÃcÃryà viÓe«Ãt phalamÃpnuyu÷ / muktÃva«Âaguïaæ Ói«yÃd gururÃpanoti Óobhanam // MAnuv_3,4.252 // tadgururdviguïaæ tasmÃt sÃrdhaæ tÃvat tato 'pare / devÃ÷ sahasraguïitaæ kramÃt tasmÃd yathottaram // MAnuv_3,4.253 // brahmà mahaughaguïitamevaæ phalavinirïaya÷ / ityÃha bhagavächÃstre guruv­ttÃbhidhe svayam / yuktaæ ca tanna godÃtà gomÃtraphalamÃpnuyÃt // MAnuv_3,4.254 // ya imaæ paramaæ guhyaæ madbhakte«vabhidhÃsyati / bhaktiæ mayi parÃæ k­tvà mÃmevai«yatyasaæÓaya÷ // MAnuv_3,4.255 // na ca tasmÃnmanu«ye«u kaÓcinme priyak­ttama÷ / bhavità na ca me tasmÃdanya÷ priyataro bhuvi / ityÃha bhagavÃnevamapi pÃtramapek«yate // MAnuv_3,4.256 // evamevÃvirodhena prÃrabdhasyaiva karmaïa÷ / j¤Ãnaæ d­«Âaphalaæ proktaæ muktiÓcehaiva labhyate // MAnuv_3,4.257 // || iti ÓrÅmadÃnandatÅrthabhagavatpÃdÃcÃryaviracite ÓrÅmadbrahmasÆtrÃnuvyÃkhyÃne t­tÅyo 'dhyÃya÷ || samanvayÃvirodhÃbhyÃæ siddhe vastuni sÃdhane / vicÃrite«vaÓe«e«u sÃdhane«u viÓe«ata÷ // MAnuv_4,1.1 // nityaÓa÷ kÃryamatyantamavaÓyaæ bhÃvi sÃdhanam / cintyate prathamaæ tatra ÓravaïÃdisak­tkriyà // MAnuv_4,1.2 // Ãv­ttirveti sandehe kartavyÃ'v­ttireva hi / upadeÓo 'tat tvamasÅtyÃdirhyasak­deva yat // MAnuv_4,1.3 // liÇgÃllÃtavyata÷ pÆrvam­jobarrahmatvata÷ ÓatÃt / ÓuÓrÃvogratapà nÃma yogyo rudrapadasya ya÷ // MAnuv_4,1.4 // sÃrddhaæ parÃrddhaæ vi«ïostu guïÃn bhaktayà sadodyata÷ / tattribhÃgamupÃsÃæ ca cakre sambh­tamÃnasa÷ // MAnuv_4,1.5 // daÓamanvantaraæ Óakrapadayogyo garutmata÷ / padayogyÃt sumanasa÷ sunando nÃma cÃÓ­ïot / upÃsÃæ cakra udyukto manvantaracatu«yayam // MAnuv_4,1.6 // sÆryÃcandramasoÓcaiva padayogyau sutejasau / surÆpa÷ ÓÃntarÆpaÓca manvantaracatu«yayam / aÓ­ïvatÃæ sumanaso manvantaramupÃsatÃm // MAnuv_4,1.7 // tata÷ proktÃstu te sarve bhaktayogratapaÃdaya÷ / apaÓyan paramaæ vi«ïuæ tatprasÃdedhitÃ÷ sadà / ityuktaæ vi«ïunà sÃk«Ãd granthe sattatvasa¤j¤ite // MAnuv_4,1.8 // Ãtmeti nÃma kathitaæ sÃk«ÃnnÃrÃyaïasya hi / Ãtmà brahma mahÃæstÃra÷ parameÓa÷ ÓuciÓravÃ÷ // MAnuv_4,1.9 // vi«ïurnÃrÃyaïo 'nanta iti ÓrÅpatirÅryate / iti piÇgaÓrutiÓcaiva tathaiva paramaÓruti÷ // MAnuv_4,1.10 // omÃtmà bhagavÃn vi«ïurÃtmÃnando 'k«ara÷ svarà/ viÓvatrÃtà n­siæho 'jo nÃrÃyaïa urukrama÷ // MAnuv_4,1.11 // anasÆyà tathaivÃtrerjaj¤e putrÃnakalma«Ãn / dattaæ durvÃsasaæ somamÃtmeÓabrahmasambhavÃn // MAnuv_4,1.12 // iti bhÃgavate caiva tasmÃdÃtmà janÃrdana÷ / tasmÃdupÃsyo vi«ïuriti j¤Ãtavya÷ sajjanai÷ sadà // MAnuv_4,1.13 // tathaivopÃsate santastathaivopadiÓanti ca / ÃdÃnÃrthatvataÓcÃyamÃtmaÓabda÷ patiæ vadet / svÃmÅ me vi«ïurityeva nityadopÃsyama¤jasà // MAnuv_4,1.14 // svÃmÅ vi«ïuriti dhyÃnaæ viÓe«aïaviÓe«yata÷ / kartavyaæ sarvathaivaitanna katha¤cana vismaret // MAnuv_4,1.15 // iti sattattvavacanaæ «Ã¬guïyavacanaæ param / mama svÃmÅ harirnityaæ sarvasya patireva ca / iti dhyeya÷ sarvadaiva bhagavÃn vi«ïuravyaya÷ // MAnuv_4,1.16 // pratÅkavi«ayatvena na kÃryà vi«ïubhÃvanà / pratÅkaæ naiva vi«ïuryanmithyopÃsà hyanathardà // MAnuv_4,1.17 // yo 'nyathà santamÃtmeÓamanyathà pratipadyate / kiæ tena na k­taæ pÃpaæ coreïÃtmÃpahÃriïà // MAnuv_4,1.18 // yo 'nyathà santamÃtmÃnamanyathà pratipadyate / kiæ tena na k­taæ pÃpaæ coreïeÓÃpahÃriïà // MAnuv_4,1.19 // yo 'nyathaiva sthitaæ vi«ïumanyathà pratipadyate / kiæ tena na k­taæ pÃpaæ coreïa brahmacÃriïà // MAnuv_4,1.20 // svÃtmÃnaæ pratimÃæ vÃpi devatÃntarameva và / cetanÃcetanaæ vÃnyad dhyÃyed ya÷ keÓavastviti / kiæ tena na k­taæ pÃpaæ cÃreïeÓÃpahÃriïà // MAnuv_4,1.21 // yo 'nyad vi«ïuriti dhyÃyejjÃnÅyÃd và hariæ tathà / andhe tamasi majjet sa yatra naivotthiti÷ kvacit // MAnuv_4,1.22 // yo 'nyad vi«ïuriti dhyÃyed vi«ïuranyaditi sma và / anyathà dhyÃnado«eïa mahÃtamasi majjati // MAnuv_4,1.23 // yo 'nyad vi«ïuriti dhyÃyed vi«ïuranyaditi sma và / mahÃtamasi magnasya tasya naivotthiti÷ kvacit // MAnuv_4,1.24 // yatki¤cidanyathà saæsthamanyathà dhyÃtama¤jasà / dhyÃturmahÃdo«akaraæ kimu sarveÓvaro hari÷ // MAnuv_4,1.25 // yatki¤cidanyathà saæsthamanyathà j¤Ãtama¤jasà / mahÃdo«akaraæ vi«ïu÷ kimu sarveÓvareÓvara÷ // MAnuv_4,1.26 // yatki¤cidanyathà saæsthamanyathà j¤Ãtama¤jasà / anarthakÃraïaæ loke kimu sarveÓvareÓvara÷ // MAnuv_4,1.27 // na ki¤cidanyathà j¤eyaæ dhyeyaæ và tena kutracit / kimu sarvottamo vi«ïurj¤eyo nÅcatayà kvacit // MAnuv_4,1.28 // tasmÃd vastu yathÃrÆpaæ j¤eyaæ dhyeyaæ ca sarvadà / kÃraïaæ puru«Ãrthasya nÃnyathà bhavati kvacit // MAnuv_4,1.29 // iti ÓrutipurÃïoktibalato na pratÅkatà / dhyeyà vi«ïo÷ kvacid yasmÃnmithyÃj¤Ãnamanarthadam // MAnuv_4,1.30 // ityabhipretya na hi sa ityÃha bhagavÃn prabhu÷ / pratÅkasaæsthitatvena dhyeyo vi«ïurnacÃnyathà // MAnuv_4,1.31 // brahmeti ca sadà dhyeyo bhagavÃn vi«ïura¤jasà / utk­«Âo brahmaÓabdÃrtha÷ pÆrïatvaæ brahmatà yata÷ // MAnuv_4,1.32 // ÃdhivyÃdhinimittena vik«iptamanaso 'pi tu / dhyeyaiva brahmatà nityaæ vi«ïorbhaktayà nirantaram / iti prakÃÓikÃyÃæ ca vacanaæ vi«ïuneritam // MAnuv_4,1.33 // nÃtmeti sÆtramÅÓasya jÅvatvapratipÃdakam / ÃtmaÓabdaæ yato hetuæ k­tvà jÅvaæ nyavÃrayat / svaÓabdÃt prÃïabh­ccaiva nokta ityeva vedarà// MAnuv_4,1.34 // yadyÃtmaÓabdo jÅve 'pi kathaæ sa vinivÃrayet / ÃtmaÓabdoditastasmÃd vi«ïureva nacÃpara÷ // MAnuv_4,1.35 // ÃtmabrahmÃdaya÷ ÓabdÃstam­te vi«ïumavyayam / na vadanti yato nÃptà kvÃpi tairguïapÆrïatà / nÃrÃyaïÃdhyÃtmagatamiti yad vai«ïavaæ vaca÷ // MAnuv_4,1.36 // yadi jÅveÓayorvedapatiraikyaæ ca manyate / ÃtmaÓabdaæ kathaæ tasmÃnnivÃrayati yuktita÷ // MAnuv_4,1.37 // bhedasya vyapadeÓaæ ca sthitiæ cÃdanameva ca / bhedadÃr¬hye hetumÃha satÃtparyaæ jagatpati÷ // MAnuv_4,1.38 // vyÃvahÃrikabhedaÓcet kvÃsÃvavyÃvahÃrika÷ / vyÃvahÃrikamityeva vacanaæ vyÃvahÃrikam // MAnuv_4,1.39 // uta neti vikalpe tu yadi syÃd vyÃvahÃrikam / tasyÃpi bÃdhyatà cet syÃd bheda÷ syÃt pÃramÃrthika÷ // MAnuv_4,1.40 // avyÃvahÃrikatvaæ ced bhedo 'yaæ satyatÃæ gata÷ / ekasyÃsatyatÃyÃæ hi dvayoreva viruddhayo÷ / anyasya satyataiva syÃditi kena nivÃryate // MAnuv_4,1.41 // asatyaæ noktamityukte satyamuktamiti prajÃ÷ / jÃnantyuktaæ tu no satyamityukte 'satyatÃmapi // MAnuv_4,1.42 // na svapne 'pi dvayaæ mithyà tatraikaæ satyameva hi / bhÃvÃbhÃvÃvubhau tatra kathaæ mithyà bhavi«yata÷ // MAnuv_4,1.43 // bhÃvasya hi ni«edhe tu nÃbhÃvasya ni«edhanam / svavÃco 'satyatà cet syÃt tasmÃd bhedasya satyatà // MAnuv_4,1.44 // tasmÃjjÅveÓayorbheda uktanyÃyena gamyate / etasmÃdÃtmaÓabdo 'yaæ paramÃtmÃbhidhà bhavet // MAnuv_4,1.45 // pratÅkavi«ayatvena vi«ïud­«Âirna tad bhavet / pratÅke vi«ïurityeva tasmÃt kÃryà hyupÃsanà // MAnuv_4,1.46 // na ca vi«ïu÷ pratÅkaæ yat tasmÃnnÃtmetyupÃsanà / iti pak«o yadà brahmad­«ÂiÓcÃtra viruddhayate / sa neti yuktistatrÃpi sametyuktaviruddhatà // MAnuv_4,1.47 // yadyapyutkar«amÃtreïa hyatadbhave 'pyupÃsanà / utkar«a Ãtmano 'pi syÃccetanatvÃdacetanÃt / tasamÃdatattvaæ nopÃsyamiti vedavido matam // MAnuv_4,1.48 // utkar«Ãd brahmatÃdhyÃne yadi syÃt phalama¤jasà / brahmaïo nÅcatÃdhyÃnÃdanartha÷ kiæ na jÃyate // MAnuv_4,1.49 // acetanasya brahmatvadhyÃne tu«yirnahi kvacit / nÅcasya svÃtmatÃdhyÃne kupyati brahma lokavat // MAnuv_4,1.50 // caï¬Ãlo n­pa ityukte n­paÓcaï¬Ãla ityapi / ko viÓe«a÷ parij¤Ãte n­peïa syÃt katha¤cana // MAnuv_4,1.51 // purato naradevasya caï¬Ãlo yadi pÆjyate / rÃjavat kiæ na kopa÷ syÃd rÃj¤o loke hi paÓyati // MAnuv_4,1.52 // rÃj¤astu purata÷ prokte caï¬Ãlaæ n­pa ityapi / ÃtmÃnaæ sa iti proktamitivaddhayeva kupyati // MAnuv_4,1.53 // abhede naitayordhyÃne ko viÓe«o vacasyapi / ayaæ rÃjà tvamityukte caï¬Ãle 'tha n­pe 'pi ca / caï¬Ãla iti tu prokte samameva hi dÆ«aïam // MAnuv_4,1.54 // dhyÃte tvekasya tadbhÃve tadbhÃvo 'nyasya kiæ na tat / nacaiva tadavij¤Ãtaæ sarvaj¤abrahmaïà kvacit // MAnuv_4,1.55 // tasmÃdapeÓalaæ sarvamanyasya brahmatÃvaca÷ / tasmÃd yathoktamÃrgeïa brahmopÃsyaæ mumuk«ubhi÷ // MAnuv_4,1.56 // tathopÃsyäjasà d­«Âaæ brahma pÃpaæ ca bhasmasÃt / karoti nikhilaæ pÆrvaæ pÃÓcÃttyasyÃpyasaÇgatÃm / karoti taddvi«aÓcaivaæ puïyanÃÓo 'pyasaÇgatà // MAnuv_4,1.57 // yadeva vidyayetyatra pÆrvoktÃddhi viÓi«Âate / pÆrvaæ svargÃdilabdhyarthaæ vÅryavattvena coditam / karma vidyÃyutaæ paÓcÃnmok«e vÅryapradaæ tviti // MAnuv_4,1.58 // tato bhogena puïyaæ ca k«apayitvetarat tathà / brahmadvi¬ brahmadarÓÅ ca tamomok«ÃvavÃpnuta÷ // MAnuv_4,1.59 // brahmÃïaæ ÓatakÃlÃttu pÆrvamÃrabdhasaÇk«aya÷ / brahmaïastveva tÃvattvaæ pa¤cÃÓad brahmaïastathà / rudrasya viæÓadeva syÃdindrasyÃrkÃdike daÓa // MAnuv_4,1.60 // anye«Ãæ brahmamÃtrasya tvanta ÃrabdhasaÇk«aya÷ / brahmaïaiva sahÃtaÓca paraæ nÃrÃyaïaæ vrajet / iti sattattvavacanaæ svayaæ bhagavatoditam // MAnuv_4,1.61 // || iti ÓrÅmadÃnandatÅrthabhagavatpÃdÃcÃryaviracite ÓrÅmadbrahmasÆtrÃnuvyÃkhyÃne caturthÃdhyÃyasya prathama÷ pÃda÷ || devÃnÃæ ca manu«yÃïÃmetÃvat samameva hi / utkrÃntimÃrgau devÃnÃæ na prÃyeïa bhavi«yata÷ // MAnuv_4,2.1 // karmak«ayasatathotkrÃntirmÃrgo bhogaÓcatu«yayam / phalaæ mok«a iti prokta÷ kramÃt pÃde«u codita÷ // MAnuv_4,2.2 // sra«Â­«veva tu s­jyÃnÃæ praveÓo brahmaïo laye / devÃnÃæ mÃrga uddi«Âo nÃrcirÃdirnacotkrama÷ // MAnuv_4,2.3 // sra«Âustu grÃsabhÆtasya dehastatra layaæ vrajet / yata÷ s­jyasya devasya naivotkrÃntistato bhavet // MAnuv_4,2.4 // layÃccaivÃrcirÃdÅnÃæ lokÃnÃmapi sarvaÓa÷ / kathaæ mÃrgo bhavet te«Ãæ viÓatÃmuttamaæ svata÷ // MAnuv_4,2.5 // jÃtÃnÃæ mÃnu«e loke devÃnÃæ ca kadÃcana / utkrÃntimÃrgau bhavato na tadà muktiri«yate // MAnuv_4,2.6 // anye«Ãmapi sÃk«Ãttu mukti÷ prÃpyÃpi taæ harim / sahaiva brahmaïà bhÆyÃditi ÓÃstrasya nirïaya÷ // MAnuv_4,2.7 // k«mÃmbhonalÃnilaviyanmanaindriyÃrthabhÆtÃdibhi÷ pariv­ta÷ pratisa¤jigh­k«u÷ / avyÃk­taæ viÓati yarhi guïatrayÃtmà kÃlaæ paraæ svamanubhÆya para÷ svayambhÆ÷ // MAnuv_4,2.8 // evaæ paretya bhagavantamanupravi«Âà ye yogino jitamarunmanaso virÃgÃ÷ / tenaiva sÃkamam­taæ puru«aæ purÃïaæ brahma pradhÃnamupayÃntyagatÃbhimÃnÃ÷ // MAnuv_4,2.9 // bhagavantamanuprÃptà api tu brahmaïà saha / paramaæ mok«amÃyÃnti liÇgabhaÇgena yogina÷ // MAnuv_4,2.10 // prÃptà api paraæ devaæ sahaiva brahmaïà puna÷ / ÃnandavyaktiyÃyÃnti pÆrïÃæ liÇgasya bhaÇgata÷ // MAnuv_4,2.11 // iti ÓrutipurÃïoktibalÃd vij¤Ãyate ca tat / bhogastu sarvadevÃnÃæ narÃdÅnÃæ ca vidyate // MAnuv_4,2.12 // tatra praveÓo devÃnÃmuttarottarata÷ kramÃt / ucyate dehagÃnÃæ ca v­ttÅnÃmevameva tu // MAnuv_4,2.13 // tatra mok«asvarÆpaæ tu vÃdina÷ pratibhÃÓrayÃt / nÃnà vadanti puæsÃæ hi matayo guïabhedata÷ / p­thak p­thak prajÃyante tamasaivÃnyathÃmati÷ // MAnuv_4,2.14 // rajasà miÓrabuddhitvaæ sattvenaiva yathà mati÷ / guïÃtÅtà vimuktÃnÃæ mati÷ Óuddhacitiryata÷ // MAnuv_4,2.15 // sÃmyagevÃtha nityà ca tattanmÃhÃtmyayogata÷ / bahaÊà cÃtiviÓadà spa«Âà caiva Óriyo mati÷ // MAnuv_4,2.16 // mahÃÓuddhacititvena tato 'pyatimahÃciti÷ / aÓe«oruviÓe«ÃïÃmatispa«Âatayà d­Ói÷ / nityamekaprakÃrà ca nÃrÃyaïamati÷ parà // MAnuv_4,2.17 // sÆryaprabhÃvadakhilaæ bhÃsayanti nirantarà / nirlepà vÅtado«Ã ca nityamevÃvikÃriïÅ // MAnuv_4,2.18 // viÓe«ÃæsatadgatÃæstyaktavà prÃyastallak«aïà Óriya÷ / tathaiva spa«ÂatÃbhÃvÃt tattantratvÃcca kevalam / na tÃd­ÓÅ brahmaïastu prÃya eva Óriyo yathà // MAnuv_4,2.19 // muktÃnÃæ tu tadanye«Ãæ samudrataraÊopamà / agnijvÃlÃvadeva syÃt sm­tigÃnÃæ d­Óo bhava÷ // MAnuv_4,2.20 // evaævidhe«u j¤Ãne«u tamasà mu«yad­«Âaya÷ / khadyotasad­ÓÃtyalpaj¤ÃnatvÃdanyathÃd­Óa÷ / vadanti vÃdino mok«aæ nÃnÃmatasamÃÓrayÃt // MAnuv_4,2.21 // ÃÓritya pratibhÃmÃha jinastatrÃtitÃmasÅm / j¤ÃnÃt karmak«ayÃnmok«o bhaved dehÃkhyapa¤jarÃt // MAnuv_4,2.22 // pa¤jaronmuktakhagavadalÃkÃkÃÓagocara÷ / nityamÆrdhvaæ vrajatyeva pudgalo hastapÃdavÃn // MAnuv_4,2.23 // iti tat kena mÃnena mok«arÆpaæ prad­Óyate / gatirÆrdhvà ca du÷khetà gatitvÃllaukikÅ yathà / ityukte cÃnumÃnaikaÓaraïasya kimuttaram // MAnuv_4,2.24 // anÆrdhvagatità tatra yadyupÃdhi÷ khagasya ca / dÆrordhvagamane du÷khamiti sÃdhyÃnugo na sa÷ // MAnuv_4,2.25 // pratisÃdhanarÆpasya nÃnumÃnasya dÆ«aïam / upÃdhi÷ pratirÆpaæ hi sÃdhanaæ tannacÃparam // MAnuv_4,2.26 // athÃpi saÓarÅratvaæ cÃtropÃdhirna vai bhavet / gatitvaæ yatra dehitvamiti yat sÃdhanÃnugam // MAnuv_4,2.27 // ÃgamÃnanusÃritve prasaÇgo 'yaæ yatastata÷ / nÃpasiddhÃntatà do«a÷ prasaÇge yadi sà bhavet / tadaivÃtiprasaÇga÷ syÃnna pasaÇga÷ kvacid bhavet // MAnuv_4,2.28 // lokÃkÃÓagatitvaæ cedupÃdhi÷ sÃdhanÃnuga÷ / so 'pÅtyukte vadet kiæ sa tasmÃd vedodito bhavet // MAnuv_4,2.29 // mok«a evaæ svayaæ vi«ïuryadyapÅÓo hyaÓe«avit / cakÃra saugatamataæ mohÃyaiva cakÃra yat // MAnuv_4,2.30 // asurÃïÃmayogyÃnÃæ vedamÃrge pravartatÃm / ato 'surÃdhikÃratvÃnna grÃhyaæ tanmataæ kvacit // MAnuv_4,2.31 // catu«prakÃraæ taccoktaæ ÓÆnyaæ vij¤Ãnamekalam / anumeyabahistattvaæ tathà pratyak«abÃhyagam // MAnuv_4,2.32 // iti tatra tu ye ÓÆnyaæ vadantyaj¤Ãnamohita÷ / te mok«aæ tÃd­Óaæ brÆyurniÓÓaÇkaæ mÃyino yathà // MAnuv_4,2.33 // na ki¤cinamuktayavasthÃyÃmÃtmÃtmÅyamathÃpi và / ekasmin saæs­termukte na ki¤cidavaÓi«yate // MAnuv_4,2.34 // tatsaæv­tyaiva bhedo 'yaæ cetanÃcetanÃtmaka÷ / d­Óyate saæv­terdhvaæse nirviÓe«aiva ÓÆnyatà // MAnuv_4,2.35 // na sattvaæ naiva cÃsattvaæ ÓÆnyatattvasya vidyate / na sukhatvaæ na du÷khatvaæ na viÓe«o 'pi kaÓcana // MAnuv_4,2.36 // nirviÓe«aæ syayambhÃtaæ nirlepamajarÃmaram / ÓÆnyaæ tattvamasambÃdhaæ nÃnÃsaæv­tivarjitam // MAnuv_4,2.37 // aÓe«ado«arahitaæ manovÃcÃmagocaram / mok«a ityucyate 'sadbhirnÃnÃsaæv­tidÆ«itam // MAnuv_4,2.38 // saæs­tyavasthaæ vij¤eyaæ saæv­tyaiva viÓe«yate / sthitayà dhvastayà caiva saæs­tirmok«a ityapi // MAnuv_4,2.39 // kecit te«vanyathà prÃhu÷ saæv­tyaiva tvanekadhà / avacchinnaæ mahÃÓÆnyaæ nÃnÃnapudgalaÓabditam // MAnuv_4,2.40 // yasya ÓÆnyaikarasatà j¤ÃnÃt sà tvapagacchati / sa pudgalatvanirmukto mahÃÓÆnyatvame«yati // MAnuv_4,2.41 // saæv­tyÃnyastvavacchinno du÷khÃnyanubhavatyalam / ityevaæ mÃyinaÓcÃhurekajÅvatvavÃdina÷ // MAnuv_4,2.42 // bahujÅvamatÃÓceti mÃyà te«Ãæ tu saæv­ti÷ / nirviÓe«atvavÃcaiva ÓÆnyaæ brahmaiva no bhidà // MAnuv_4,2.43 // saccitsukhÃdikaæ caiva kiæ kuto 'khaï¬avÃdina÷ / vyÃvartyamÃtrabhedastu vidyate ÓÆnyavÃdina÷ // MAnuv_4,2.44 // an­tÃderapohaæ tu svayameva hi manyate / nirviÓe«atvato naiva viÓe«o brahmaÓÆnyayo÷ // MAnuv_4,2.45 // prÃmÃïyÃdi ca vedasya phalata÷ samameva hi / atattvÃvedakaæ yasmÃt pramÃïaæ tena kathyate / atattvÃvedakatvaæ yadaprÃmÃïyaæ satÃæ matam // MAnuv_4,2.46 // dÅrghabhrÃntikarÅ cet syÃdatattvÃvedakapramà / rajjusarpÃdivij¤ÃnÃdapyÃdhikyÃdamÃnatà / syÃdÃgamasyÃnivartyamahÃmohapradatvata÷ // MAnuv_4,2.47 // talanailyÃdivij¤ÃnamÃkÃÓe mÃnatÃævrajet / chatrÃkÃratvavij¤ÃnaæcandraprÃdeÓatÃmati÷ // MAnuv_4,2.48 // nirbhedatvaæ tu ÓÆnyasya tenÃpyaÇgÅk­taæ sadà / sattvÃsattvÃdidharmÃïÃmabhÃva ubhayormata÷ // MAnuv_4,2.49 // na hi satpratiyogitvaæ ÓÆnyatvaæ tena ce«yate / na ca du÷khavirodhitvÃdanyà hyÃnandate«yate // MAnuv_4,2.50 // mÃyinà ÓÆnyapak«e 'pi j¤Ãnaæ jìyavirodhi ca / dharmaste 'pi na santyeva ko viÓe«astatastayo÷ // MAnuv_4,2.51 // etÃd­ÓÃnÃæ pak«ÃïÃæ dÆ«aïaæ prabhurà k­tam / svapak«asÃdanenaiva nÃbhÃva iti coktita÷ // MAnuv_4,2.52 // ÃtmÃbhÃve pumartha÷ ka i«ÂasyÃtmÃvadhiryata÷ / yadi nÃtmÃvadhirmok«o mok«a÷ syÃd ghaÂaÓÆnyatà / kalpitatvÃd viÓe«ÃïÃæ mÃyino 'pi samaæ hi tat // MAnuv_4,2.53 // d­ÓyamÃne viÓe«e 'pi yadi cedaviÓe«atà / ghaÂÃbhÃvo 'viÓe«a÷ syÃt pÃÓcÃtyaÓcedanÃgata÷ // MAnuv_4,2.54 // na mok«o vimato yasmÃdadeho ghaÂaÓÆnyatà / yathetyukte vadet kiæ sa yo 'numÃmÃtramÃnaka÷ // MAnuv_4,2.55 // na ca mÃyÅ vadet tatra pÆrvoktenaiva vartmanà / amÃnatvÃcchrutestasya nacÃdehatvavÃdinÅ // MAnuv_4,2.56 // Óruti÷ kÃcidadehatvamaprÃk­taÓarÅragà / mok«e bhogaæ yato brÆte jak«an krŬanniti Óruti÷ // MAnuv_4,2.57 // nirdu÷khatvÃnna tanmok«a÷ pratipannaæ yatheti ca / anumÃdÆ«aïaæ kiæ syÃd vÃdino÷ ÓÆnyamÃyino÷ // MAnuv_4,2.58 // du÷khaæ du÷khÃdabhinnatvÃnmok«o 'pi syÃdasaæÓayam / bhede sadvaitataiva syÃdityÃdyamitado«ata÷ / heyaæ mÃyÃmatenaiva saha ÓÆnyamataæ budhai÷ // MAnuv_4,2.59 // evaæ vij¤ÃnavÃdo 'pi j¤ÃnamÃtraviÓe«ata÷ / tasyÃpi bhaÇguratvÃdiviÓe«amapahÃya hi / advaitatÃmataæ sÃk«Ãduktado«astato bhavet // MAnuv_4,2.60 // kÃlo na kevalaj¤ÃnÅ kÃlatvÃt pratipannavat / etayÃnumayà rodhÃnna tÃd­Çmok«arÆpatà // MAnuv_4,2.61 // yadi kÃlo 'pi netyÃha kadeti praÓna uttaram / kiæ vak«yati yadÃvasthÃæ vadet sà pak«atÃæ vrajet // MAnuv_4,2.62 // avasthÃtvÃditi hyeva hetu÷ sÃpi kadeti ca / p­«Âe kÃlaÓca vaktavyo nÃkÃlatvaæ tato bhavet // MAnuv_4,2.63 // na kÃla iti sÃmÃnyani«edhe kÃlagapramà / niruïaddhi vaktavyo nÃkÃlatvaæ tato bhavet // MAnuv_4,2.64 // ekajÅvatvapak«e tu kÃlÃbhÃvÃdiyaæ pramà / kupità kÃlamÃdÃya dvaitamevopapÃdayet // MAnuv_4,2.65 // vimata÷ prapa¤cavÃn kÃla÷ kÃlatvÃt pratipannavat / iti cÃnyÃnumaikatvaæ jÅvasya vinivÃrayet // MAnuv_4,2.66 // kÃlaÓabdeÓvaraikatvamatÃnyapyevameva hi / nirÃk­tÃni te«Ãæ ca samatvÃt pak«ado«ayo÷ // MAnuv_4,2.67 // j¤Ãnaæ svarasabhaÇgayeva nityasantÃmi«yate / bauddhÃbhyÃmaparÃbhyÃæ tu tatrÃpyuktÃnumà ripu÷ // MAnuv_4,2.68 // mok«o na Óuddhavij¤ÃnasantÃnÅ kÃlagatvata÷ / pratipanno yathetyetadanumÃnaæ taduttaram // MAnuv_4,2.69 // anumÃnÃni sarvÃïi pratisÃdhanayogata÷ / ni«iddhÃnyuktabhaÇgayaiva ÓrutayaÓcÃsmaduktigÃ÷ // MAnuv_4,2.70 // sÃÇkhayanaiyÃyikÃdyÃÓca prÃhurmok«aæ tu nissukham / icchÃdve«aprayatnÃderapi sarvÃtmanà layam // MAnuv_4,2.71 // tatrÃhurnaitadapyatra Óobhanaæ Órutayo yata÷ / mahÃnandaæ ca bhogaæ ca niyamena vadanti hi // MAnuv_4,2.72 // prÃk­tapriyahÃnistu priyÃsp­«ÂiritÅryate / apriyaæ pratikÆlaæ tadaviÓe«eïa Óabditam // MAnuv_4,2.73 // nÃsti hyaprÃk­taæ du÷khaæ sato jÅvasya kutracit / priyaæ svarÆpamevÃsya balÃnandÃdivÃkyata÷ // MAnuv_4,2.74 // heyatvÃdapapriyasyaiva priyahÃnerani«Âhata÷ / na samastapriyÃbhÃvo mok«e prokte tu yujyate // MAnuv_4,2.75 // apriyasya svarÆpatvamasure«veva hi Órutam / asurà naivamevaæ ca naivaæ cÃkhilamÃnu«Ã÷ / ityÃtmapriyahÃnÃya ko yateta ca buddhimÃn // MAnuv_4,2.76 // sa¤j¤Ã nÃstÅtyapi hyasya nÃmuktaj¤eyateti hi / dharmÃnucchittimevÃsya yato vaktayuttaraÓruti÷ // MAnuv_4,2.77 // ÃÓaÇkayÃsya j¤ÃnahÃniæ maitreyyà mohamÃha mÃm / bhavÃnityuktavatyà hi nÃhaæ mohaæ vadÃmi te / ityuktavà yÃj¤avalkyo hi svarÆpÃnÃÓamÆcivÃn // MAnuv_4,2.78 // j¤ÃnarÆpasya vij¤ÃnÃnÃÓastannÃÓa eva yat / iti ÓÆnyamatocchittyai punarÃnandapÆrvakÃn / dharmÃnÃhÃpyanucchinnÃæstÃrkikairvinivÃritÃn / mÃtrÃsaæsargamapyÃha tathà mÃdhyandinaÓruti÷ // MAnuv_4,2.79 // Ãcik«epa mataæ tacca yasmin na vi«ayÃdanam / ghrÃïÃdibhogÃbhÃvasya tvani«Âatvah­dà Óruti÷ // MAnuv_4,2.80 // yenedamakhilaæ veda vij¤ÃtÃraæ svameva ca / kena taæ ca vijÃnÅyÃdityani«Âaæ hi sarvathà // MAnuv_4,2.81 // nÃkhilaj¤Ãpako vi«ïuraj¤eyo niyamena hi / tajj¤ÃnÃrthaæ hi vedÃnÃmakhilÃnÃæ pravartanam // MAnuv_4,2.82 // pratyak«ÃgamÃtmavij¤ÃnÃvirodhÃnubhavÃdapi / na svavij¤ÃnitÃyÃæ ca virodha÷ kaÓcaneyate // MAnuv_4,2.83 // kart­karmavirodhaÓca nityÃnubhavavirodhata÷ / kathameva padaæ gacched virodho d­«ÂabÃdhanam // MAnuv_4,2.84 // so 'Ónute sarvakÃmaæÓca kÃmÃnnÅ kÃmarÆpyatha / ityÃdiÓrutayaÓcoktamarthameva vadanti hi // MAnuv_4,2.85 // asvÃtantryÃdivetyuktaæ na dvaitÃbhÃvata÷ kvacit / ÃtmaivÃbhÆditi hyasmÃdaviÓe«aprasaÇgata÷ // MAnuv_4,2.86 // asvÃtantryopamÃbhedabhede«viva udÅrita÷ / Óabdatattva iti proktaæ maitreyyuktottaraæ ca kim // MAnuv_4,2.87 // sukhÃdidharmahÃnau tu mukte÷ ki¤ca prayojanam / yadyartho du÷khahÃni÷ syÃdanartha÷ sukhanÃÓanam // MAnuv_4,2.88 // tayoÓca du÷khahÃnÃddhi sukhanÃÓo 'dhiko bhavet / prÃpyÃpi du÷khaæ sumahat sukhaleÓÃptaye jana÷ / yatate sukhahÃnau hi ko mok«Ãya yatet pumÃn // MAnuv_4,2.89 // alpÃcca sukhÃnÃÓÃddhi bibhetyatitarÃæ jana÷ / mahacca du÷khamÃpnoti sukhanÃÓaniv­ttaye // MAnuv_4,2.90 // na ca rÃganimittaæ tad vÅtarÃgà api sphuÂam / nÃradÃdyÃ÷ sukhÃrthÃya sahante du÷khama¤jasà / yuddhÃdidarÓanaæ yasmÃt sudu÷khenÃpi kuvarte // MAnuv_4,2.91 // yadendravairocanayorbrahmÃstrÃbhyÃæ sutÃpitÃ÷ / api naivÃjahuryuddharasÃt te nÃradÃdaya÷ / iti skÃndavacastasmÃt sukhÃbhÃvasya ko yatet // MAnuv_4,2.92 // vimato du÷khayug yasmÃccetana÷ san sukhojkhita÷ / pratipanno yathetyeva cÃnumà kena vÃryate // MAnuv_4,2.93 // sarvaÓrutipurÃïe«u sukhabhÃvoktitastathà / muktau na grÃhyamevaitat sukhÃbhÃvamataæ budhai÷ // MAnuv_4,2.94 // so 'nÃnandÃd vimukta÷ sannÃnandÅ bhavati sphuÂam / nirguïe brahmaïi mayi dhÃrayan viÓadaæ mana÷ / paramÃnandamÃpnoti yatra kÃmo 'vasÅyate // MAnuv_4,2.95 // na vi«ïusad­Óaæ daivaæ na mok«asad­Óaæ sukham / na vedasad­Óaæ vÃkyaæ na varïo 'kÃrasammita÷ // MAnuv_4,2.96 // yatrÃnandÃÓca modÃÓca muda÷ pramuda Ãsate / kÃmasya yatrÃptÃ÷ kÃmÃstatra mÃmam­taæ k­dhi // MAnuv_4,2.97 // iti ÓrutipurÃïÃni tatratatra vadanti hi / ato mok«e sukhÃbhÃva iti yatki¤cideva hi // MAnuv_4,2.98 // Óira÷karÃdyabhÃvaÓca na muktasya bhavet kvacit / ÓrutayaÓca purÃïÃni mÃnamatra bahÆni ca // MAnuv_4,2.99 // na vartate yatra rajastamastayo÷ sattvaæ ca miÓraæ na ca kÃlavikrama÷ / na yatra mÃyà kimutÃpare hareranuvratà yatra surÃsurÃrcitÃ÷ // MAnuv_4,2.100 // ÓyÃmÃvadÃtÃ÷ ÓatapatralocanÃ÷ piÓaÇgavastrÃ÷ suruca÷ supeÓasa÷ / sarve caturbÃhava unmi«anmaïipravekani«kÃbharaïÃ÷ suvarcasa÷ // MAnuv_4,2.101 // pravÃÊavai¬Æryam­ïÃÊavarcasÃæ parisphuratkuï¬alamaulimÃlinÃm / bhrÃji«ïubhirya÷ parito virÃjate lasadvimÃnÃvalibhirmahÃtmanÃm // MAnuv_4,2.102 // vidyotamÃnapramadottamÃbhi÷ savidyudabhrÃvalibhiryathà nabha÷ / ÓrÅryatra rÆpiïyurugÃyapÃdayo÷ karoti mÃnaæ bahudhà vibhÆtibhi÷ // MAnuv_4,2.103 // ­cÃæ tva÷ po«amÃste pupu«vÃn gÃyatraæ tvo gÃyati ÓakvarÅ«u / brahmà tvo vadati jÃtavidyÃæ yaj¤asya mÃtraæ vimibhÅta u tva÷ // MAnuv_4,2.104 // kÃmÃnnarÆpÅ caratÅtipÆrvaÓrutyà purÃïoktibhirapyado«a÷ / deha÷ svarÆpÃtmaka eva te«Ãæ muktiæ gatÃnÃmapi ceyate hi // MAnuv_4,2.105 // Óira÷karÃdyairapi muktibhÃjo yuktà yataste puru«Ã idÃnÅm / yathetipÆrvà anumÃÓca jÅvasvarÆpamaÇgÃdiyugÃpayanti // MAnuv_4,2.106 // na brahmarÆpatvamamu«ya dehino muktÃvapi syÃt pramayà katha¤cit / sa brahmaïà sahito 'Óe«abhogÃn bhuÇkte tathopetya sukhÃrïavaæ tam // MAnuv_4,2.107 // yattat paraæ jyotirupetya jÅvo nijasvarapÆtvamavÃpya kÃmÃn / bhuÇkte sa daivaæ puru«ottamo 'ja Ãtmeti cokto guïapÆrtiheto÷ // MAnuv_4,2.108 // setu÷ sa devo 'khilamuktibhÃgÃmutÃm­tasye«ya iheÓità yat / ityÃdivÃkyairbhagavadvaÓa÷ san bhuÇkte'khilÃn muktigato 'pi bhogÃn // MAnuv_4,2.109 // kÃlo 'pyasau naikyayuta÷ pareïa jÅvasya kÃlo yata e«a yadvat / ityÃdikà apyanumÃ÷ pramÃïaæ muktau ca jÅvasya paratvarodhe // MAnuv_4,2.110 // kathaæ ca ya÷ pÆrvamasau na paÓcÃd bhavet sa evetyapi yuktimeti / yato na d­«Âaæ yadabhÆnna pÆrvaæ paÓcÃt tadÃseti kutaÓca ki¤cit // MAnuv_4,2.111 // nacaiva muktau tu hare÷ p­thaktavamaikyaæ tathà syÃditi yuktimeti / yato na kutrÃpi bhidÃbhidà ca d­«Âà citaÓcetanayà kutaÓcit // MAnuv_4,2.112 // itthaæ matÃni bhramajÃni yasmÃnmok«aæ samuddeÓyamapi bhrameïa / vidurna samyag yadapÅha laukikÃ÷ sukhaæ mama syÃcca sadeti jÃnate // MAnuv_4,2.113 // audÃryamuccÃvacaÓaktirÃtmasvarapÆdÃr¬hyaæ ca nijasvabhÃva÷ / svÃtantryamÃpÆrïaviÓe«ayogyatà virodhahÃniÓca caturthapÃde // MAnuv_4,2.114 // vyavasthitistvaviÓe«a÷ sthitiÓca ni«edhasÃmÃnyavidhikriyÃïÃm / vibhaktatà cÃtvarayaiva siddhirvipak«asamprÃptiviruddhahetava÷ // MAnuv_4,2.115 // suÓakyatà ÓaÓvadatiprasiddhivivekavinyÃsavicÃrasa¤j¤Ã÷ / nÃnÃprav­tti÷ k­tak­tyatà ca vipak«atarkÃ÷ samatÅtapÃde // MAnuv_4,2.116 // mahÃphalatvaæ praviviktatà ca sandhigraha÷ sÃdhanamÃptak­tyam / viÓe«akÃryaæ k­tisaæsthitiÓca suyuktayo nirïayagÃ÷ svapak«e // MAnuv_4,2.117 // vyÃmiÓratà kÃryakaratvamarthakÊpti÷ sudÃr¬hyaæ paratantratà ca / samÃnadharma÷ k­taÓe«atà ca lokopamà pÆrvamatÃnusÃrÃ÷ // MAnuv_4,2.118 // viÓe«asÃmyaÓrutirìhyatà ca samÃnalopo mahimà viÓe«a÷ / k­tÃrthatà ÓaÓvadanuprav­tti÷ siddhÃntanirïÅtiviÓi«Âahetava÷ // MAnuv_4,2.119 // pradhÃnavÃyustviha vÃyunÃmà bhÆte«vitiproktagato 'pi yuktayà / yasmÃcchrutau pavate ceti bhÆri prokto yato bhÆtamÃnÅ ca so 'pi / mahÃmÃnÅ tvalpamÃnÅ ca yasmÃt tacchabdenÃpyucyate tena so 'pi // MAnuv_4,2.120 // tasmin layaæ yÃnti bhÆtÃnyaÓe«akramÃvirodhena sa eva vi«ïau / indrÃdÅnÃæ tatra laya÷ kramaæ tu proktaæ viÓe«Ãdanus­tya nÃnyat // MAnuv_4,2.121 // tasmÃdaÓe«Ã girijÃæ praviÓya tayaiva rudraæ saha tena vÃïÅm / tayà patiæ prÃpya sahaiva tena layaæ harau yÃnti samastajÅvÃ÷ // MAnuv_4,2.122 // somastu vÃrÅÓayuto 'niruddhaæ viÓatyasau kÃmamasau ca vÃruïÅm / sà Óe«adevaæ sa giraæ ca saiva vÃyuæ viÓatya¤ja itÅha nirïaya÷ // MAnuv_4,2.123 // umÃgirÅÓÃvapi bhÃratÅrÃviti sma vÃg vedagatà bravÅti / ahÅndrapatnÅmahipaæ viri¤capatnÅæ viri¤caæ ca vimuktikÃle // MAnuv_4,2.124 // ta eva yat tatpadamÃpnuvanti tatkÃla etÃn samupÃsya jÅvÃ÷ / brahmatvakÃle praviÓanti caitÃnÅti sma vÃk tÃd­ÓatÃmupaiti // MAnuv_4,2.125 // sÆryo 'gniyukto gurumÃpya tena Óakraæ sahainena suparïapatnÅm / tayà suparïaæ saha tena vÃïÅæ brahmÃïametadgata eva yÃti // MAnuv_4,2.126 // indrapraveÓastu yadocyate 'tra tadà hyumetyeva suparïapatnÅ / uktà suparïaÓca girÅÓanÃmnà tato virodhaÓca na kaÓcanÃtra // MAnuv_4,2.127 // bh­gvÃdayo dak«amavÃpya tena prÃpyendrametena suparïapatnÅm / viÓanti ye manavo rÃjamukhyà manuæ praviÓyÃtra gatà mahendram // MAnuv_4,2.128 // ÃkÃÓa urvÅ ca guruæ praviÓya tenaiva yÃta÷ puruhÆtadevam / sanÃdayo yataya÷ kÃmameva viÓanti Ói«Âà api havyavÃham // MAnuv_4,2.129 // varïÃÓramÃcÃraratà manu«yà dharmaæ manuæ so 'pi sameti kÃle / tameva sarve pitara÷ surÃnugÃ÷ sarve kuberaæ sa ca somameva // MAnuv_4,2.130 // vimuktikÃle praviÓantyabhÅk«ïaæ bhogÃæÓca taddehagatÃ÷ prabhu¤jate / Ãnandasuvyaktiramutra te«Ãæ bhavatyataÓce«yata eva nirgatÃ÷ / krŬanti bhÆyaÓca samÃviÓanti tÃneva sÃyujyamidaæ vadanti // MAnuv_4,2.131 // sÃyujyahÅnÃÓca laye tu sarve proktena mÃrgeïa viÓanti s­«Âau / bahiÓca niryÃnti tato 'nyadÃpi sÃyujyabhÃjÃæ bhavati praveÓa÷ // MAnuv_4,2.132 // uktaæ samastaæ paramaÓrutau hi proktaæ tu sargakramato viparyaya÷ / muktau laye yadvadatho layaÓca viparyayeïetyavadad girÃæ pati÷ // MAnuv_4,2.133 // layo yato muktiriyaæ surÃïÃæ bhogo viÓe«eïa ca yaæ vadi«yati / uktaÓca bimbapratibimbabhÃva÷ piÇgaÓrutÃvuktalayÃnusÃrata÷ // MAnuv_4,2.134 // bimbe layo yanniyataÓca muktau cidÃtmanÃæ tadvaÓatà ca sarvadà / tejo 'bhidhÃæ tu ÓriyamÃpya vi«ïumagre tata÷ putratayaiva vÃyu÷ / Ãpta÷ prasÆta÷ punareva vi«ïuæ praviÓya mukta÷ praÊaye 'tra ti«Âhati // MAnuv_4,2.135 // sarve 'pi te muktagaïà amandasÃndraæ nijÃnandamaÓe«ato 'pi / bhu¤janta evÃsata ÅÓadehe laye 'tha sarge bahireva yÃnti // MAnuv_4,2.136 // prayÃti dharmaæ nir­tistu Óakraæ marudgaïÃ÷ pÃr«adÃstathaiva / sarve 'niruddhaæ p­tanÃdhipÃdyÃsturaÓrutirhÅtthamiyaæ vimukti÷ // MAnuv_4,2.137 // || iti ÓrÅmadÃnandatÅrthabhagavatpÃdÃcÃryaviracite ÓrÅmadbrahmasÆtrÃnuvyÃkhyane caturthÃdhyÃyasya dvitÅya÷ pÃda÷ || utkrÃntamÃrgaÓca vimuktagamyaæ pÃdoditam sukramavikramau ca / sÃntÃnikaæ prÃptirabhÅ«yatà ca saukayarmityanyamatasya tarkÃ÷ // MAnuv_4,3.1 // viÓe«asamprÃptirurutvamÃpti÷ kramÃnurÃga÷ kathitÃnuv­tti÷ / siddhÃntanirïÅtikarÃ÷ pratÅkaæ dehÃdikaæ tadgatameva ye narÃ÷ // MAnuv_4,3.2 // upÃsate te purata÷ samÃpnuyurbrahmÃïamasmÃnmatimÃpya vi«ïum / prÃpsyantyato 'nye 'pi tamÃpya tasmÃddhariæ gatà muktibhÃja÷ parÃnte // MAnuv_4,3.3 // || ÓrÅmadÃnandatÅrthabhagavatpÃdÃcÃryaviracite ÓrÅmadbrahmasÆtrÃnuvyÃkhyane caturthÃdhyÃyasya t­tÅya÷ pÃda÷ || atikramokti÷ k­tirarthalÃbha÷ parà gati÷ pÃragatistadoka÷ / samastakÃryaæ vaÓità ca viÓvasambhÃvanà yuktayastvanyapak«e // MAnuv_4,4.1 // sÃmÃnyarÆpaæ pratibhÃnamuktirÃÓcaryatÃk­trimatÃstado«a÷ / viÓe«akÊpti÷ k­tani÷ÓramaÓca mÃhÃtmyamityeva sunirïayÃrthÃ÷ // MAnuv_4,4.2 // ananyabh­tyatvamihoditabhyastvanyasya bh­tyatvanivÃraïÃya / patiæ yade«Ãmapi vi«ïumÃha hyutÃm­tatvasya patitvavÃgdhare÷ // MAnuv_4,4.3 // ete 'picÃnyÃdhipatitvayuktà vi«ïvanyacittvena yathà pumÃæsa÷ / prasiddhibhÃjastviti cÃnumaiva hyabhÅ«yasiddhayai bhavatÅha niÓcayÃt // MAnuv_4,4.4 // muktasvakÅyÃvarayant­tÃsti muktÃvapi brahmapurassarÃïÃm / anena devena tathÃmunà ca hÅ«ye parÃrvÃktanalokinÃmiti // MAnuv_4,4.5 // phalaæ Órutirj¤Ãnata Ãha muktÃvetacca sarvÃÓubhanÃÓaliÇgÃt / lokÃdhipatyaæ ca vidhÃtureva sarvÃtmanetyÃha turaÓrutiÓca / sarve baliæ devagaïà vahantÅtyetacca nÃnyasya hi yuktimeti // MAnuv_4,4.6 // lokà itÅhÃpi tu lokinÃæ vaco lokà iti hyeva rava÷ prajÃsu / prayujyate sarvajanai÷ sadaiva tanmÃnino lokapadena coktÃ÷ / tadgÃstu muktà iha lokaÓabdà anyonyanÃthà iti paiÇginÃæ Óruti÷ // MAnuv_4,4.7 // alokaÓabdena vimuktibhÃjo vÃcyÃ÷ padaæ tÃd­gapÅha yuktam / lokÃbhidhÃÓcÃpi yato hi muktÃ÷ prakÃÓarÆpÃ÷ satataæ ca sarve / brahmaiva lokÃdhipatirvimukto bhavediti prÃha turaÓrutiÓca // MAnuv_4,4.8 // naceha vij¤Ãnaphalaæ samuktaæ lokÃdhipatyaæ ravibimbato harau / uktaæ p­thak tacca puraiva yasmÃd bhedo 'munetyÃdi ca samyagukta÷ // MAnuv_4,4.9 // tvapratyayaæ cÃpyatihÃya naiva rÆpeïa teneti bhavedihÃrtha÷ / bhavatyasÃvityaïuÓabdamatra vihÃya vÃkyÃni bahÆni do«a÷ // MAnuv_4,4.10 // ato jagadvayÃp­timanta eva brahmÃdaya÷ pÆrïaguïÃ÷ krameïa / amandamÃnandamajasrameva bhu¤janta ÃtmÅyamajÃt samÃsate // MAnuv_4,4.11 // namo namo 'Óe«aviÓe«apÆrïaguïaikadhÃmne puru«ottamÃya / bhaktÃnukampÃdatiÓuddhasaæviddÃtre 'nupÃdhipriyasadguïÃtmane // MAnuv_4,4.12 // yasya trÅïyuditÃni vedavacane rÆpÃïi divyÃnalaæ ba tad darÓatamitthameva nihitaæ devasya bhargo mahat / vÃyo rÃmavaconayaæ prathamakaæ p­k«o dvitÅyaæ vapurmadhvo yattu t­tÅyametadanumà grantha÷ k­ta÷ keÓave // MAnuv_4,4.13 // ni÷Óe«ado«arahitakalyÃïÃkhilasadguïa / bhÆtisvayambhuÓarvÃdivandyaæ tvÃæ naumi me priyam // MAnuv_4,4.14 // || iti ÓrÅmadÃnandatÅrthabhagavatpÃdÃcÃryaviracite ÓrÅmadbrahmasÆtrÃnuvyÃkhyÃne caturtho 'dhyÃya÷ ||