Badarayana: Brahmasutra, Adhyaya 4 with Vacaspati's Bhamati (a subcommentary on Samkara's Brahmasutrabhasya) Input by members of the Sansknet Project This GRETIL version has been converted from a custom Devanagari encoding. Therefore, word boundaries are usually not marked by blanks. These and other irregularities cannot be standardized at present. The text is not proof-read! REFERENCE SYSTEM (added): BBs_n,n.n = Badarayana-Brahmasutra_Adhyaya,Pada.Sutra BsVBh_n,n.n.n = Brahmasutra-Vacaspatimisra-Bhamati_Adhyaya,Pada.Adhikarana.Sutra #<...># = BOLD ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ ## nàbhyarthyà iha santaþ svayaü pravçttà na cetare ÷akyàþ / matsarapittanibandhanamacikitsyamarocakaü yeùàm //1// ÷aïke saüprati nirvi÷aïkamadhunà svaràjyasaukhyaü vahannendraþ sàndratapaþsthiteùu kathamapyudvegamabhyeùyati / yadvàcaspatimi÷ranirmitamitavyàkhyànamàtrasphuñadvedàntàrthavivekava¤cidabhavàþ svarge 'pyamã niþspçhàþ //2// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,1.1.1 #<àvçttir asakçdupade÷àt | BBs_4,1.1 |># sàdhanànuùñhànapårvakatvàtphalasiddherviùayakrameõa viùayiõorapi tadvicàrayoþ kramamàha--## muktilakùaõasya phalasyàtyantaparokùatvàttadarthàni dar÷ana÷ravaõamanananididhyàsanàni codyamànànyadçùñàrthànãti yàvadvidhànamanuùñheyàni na tu tato 'dhikamàvartanãyàni pramàõàbhàvàt / yatra punaþ sakçdupade÷a upàsãtetyàdiùu tatra sakçdeva prayogaþ prayàjàdivaditi pràpta ucyate / yadyapi muktiradçùñacarã tathàpi savàsanàvidyocchedenàtmanaþ svaråpàvasthànalakùaõàyàstasyàþ ÷rutisiddhatvàdavidyàyà÷ca vidyotpàdavirodhitayà vidyotpàdena samucchedasyàhivibhramasyeva rajjutatvasàkùàtkàreõa samucchedasyopapattisiddhatvàdanvayavyatirekàbhyàü ca ÷ravaõamanananididhyàsanàbhyàsasyaiva svagocarasàkùàtkàraphalatvena lokasiddhatvàsakaladuþkhavinirmuktaikacaitanyàtmako 'hamityaparokùaråpànubhavasyàpi ÷ravaõàdyabhyàsasàdhanatvenànumànàttadarthàni ÷ravaõàdãni dçùñàrthàni bhavanti / na ca dçùñàrthatve satyadçùñàrthatvaü yuktam / na caitànyanàvçttàni satkàradãrghakàlanairantaryeõa sàkùàtkàravate tàdç÷ànubhavàya kalpante / na càtràsàkùàtkàravadvij¤ànaü sàkùàtkàravatãmavidyàmucchettumarhati / na khalu pittopahçtendriyasya guóe tiktatàsàkùàtkàro 'ntareõamàdhuryasàkùàtkàraü sahasreõàpyupapattibhirnivartitumarhati / atadvato naràntaravacàüsivopapattisahasràõi và paràmç÷ato 'pi thåtkçtya guóatyàgàt / tadevaü dçùñàrthatvaddhyànopàsanayo÷càntanãrtàvçttikatvena lokataþ pratãteràvçttireveti siddham //1// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,1.1.2 ## adhikaraõàrthamuktvà nirupàdhibrahmaviùayatvamasyàkùipati--## sàdhye hyanubhave pratyayàvçttirarthavatã nàsàdhye / nahi brahmànubhavo brahmasàkùàtkàro nitya÷uddhasvabhàvàdbrahmaõo 'tiricyate / tathàca nityasya brahmaõaþ svabhàvo nitya eveti kçtamatra pratyayàvçtyà / tadidamuktam---#<àtmabhåtamiti /># àkùeptàraü prati÷aïkate #<---sakçcchrutàviti /># ayamabhisaüdhiþ--na ca brahmàtmabhåtastatsàkùàtkàro 'vidyàmucchinanti tayà sahànuvçtteravirodhàt / virodhe và tasya nityatvànnàvidyodãyeta kuta eva tu tena sahànuvarteta / tasmàttannivçttaye àgantukastatsàkùàtkàra eùitavyaþ / tathàca pratyayànuvçttirarthavatã / àkùeptà sarvapårvoktàkùepeõa pratyavatiùñhate #<---na àvçttàvapãti /># na khalu jyotiùñomavàkyàrthapratyayaþ ÷ata÷o 'pyàvartamànaþ sàkùàtkàrapramàõaü svaviùaye janayati / utpannasyàpi tàdç÷o dçùñavyabhicàratvena pràtibhatvàt / ##brahmatmasàkùàtkàram / punaþ ÷aïkate--## àkùeptàdåùayati#<---tathàpyàvçtyànarthakyamiti /># vàkyaü cedyuktyapekùaü sàkùàtkàràya prabhavati tathà sati kçtamàvçtyà / sakçtpravçttasyaiva tasya sopapattikasya yàvatkartavyakaraõàditi / punaþ ÷aïkate #<---athàpi syàditi /># na yuktivàkye sàkùàtkàraphale pratyakùasyaiva pramàõasya tatphalatvàt / te tu parokùàrthàvagàhinã sàmànyamàtramabhinivi÷ate natu vi÷eùaü sàkùàtkuruta iti tadvi÷eùasàkùàtkàràyàvçttirupàsyate / sà hi satkàradãrghakàlanairantaryasevità satã dçóhabhåmirvi÷eùasàkùàtkàràya prabhavati kàminãbhàvaneva straiõasya puüsa iti / àkùeptàha#<--na / asakçdapãti /># sa khalvayaü sàkùàtkàraþ ÷àstra yuktiyonirvà syàdbhàvanàmàtrayonirvà / na tàvatparokùàbhàsavij¤ànaphale ÷àstrayuktã sàkùàtkàralakùaõaü pratyakùapramàõaphalaü prasotumarhataþ / na khalu kuñajabãjàdvañàïkuro jàyate / naca bhàvanàprakarùaparyantajamaparokùàvabhàsamapi j¤ànaü pramàõaü vyabhicàràdityuktam / àkùeptà svapakùamupasaüharati--## àkùeptàkùepàntaramàha#<---naca sakçtpravçtte iti /># ka÷citkhalu ÷uddhasatvogarbhastha iva vàmadevaþ ÷rutvà ca matvà ca kùaõamavadhàya jãvàtmano brahmàtmatamanubhavati / tato 'pyàvçttiranarthiketi / ata÷càvçttiranarthikà yanniraü÷asya grahaõamadgrahaõaü và na tu vyaktàvyaktatve sàmànyava÷eùavatpadmaràgàdivadityata àha#<--api cànekàü÷eti /># samàdhatte--## ayamabhisandhiþ---satyaü na brahmasàkùàtkàraþ sàkùàdàgamayuktiphalamapi tu yuktyàgamàrthaj¤ànàhitasaüskàrasacivaü cittameva brahmaõi sàkùàtkàravartãü buddhivçttiü samàdhatte / sà ca nànumànitavahnisàkùàtkàravatpràtibhatvenàpramàõaü tadànãü vahnisvalakùaõasyaparokùatvàtsadàtanaü tu brahmasvaråpasyopàdhiråpitasya jãvasyàparokùatvam / nahi ÷uddhabuddhatvàdayo vastutastato 'tiricyante / jãva eva tu tattadupàdhirahitaþ ÷uddhàdisvabhàvo brahmeti gamyate / naca tattadupàdhiviraho 'pi tato 'tiricyate / tasmàdyathà gàndharva÷àstràrthaj¤ànàbhyàsàhitasaüskàraþ sacivena ÷rotreõa ùaójàdisvaragràmamårcchanàmedamadhyakùeõekùate evaü vedàntàrthaj¤ànàhitasaüskàro jãvasya brahmasvabhàvamantaþkaraõeneti / ## ÷rutvà matvà kùaõamavadhàya pràgbhavãyàbhyàsajàtasaüskàràdityarthaþ / ## pràgbhavãyabrahmàbhyàsarahita ityarthaþ / ## yatra parokùapratibhàsini vàkyàrthe 'pi vyaktàvyaktatvatàratamyaü tatra mananottarakàlamàdhyàsanàbhyàsanikarùaprakarùakramajanmani pratyayapravàhe sàkùàtkàràvadhau vyaktitàratamyaü prati kaiva katheti bhàvaþ / tadevaü vàkyamàtrasyàrthe 'pi na dràgityeva pratyaya ityuktam / tattvamasãti tu vàkyamatyantadurgrahapadàrthaü na padàrthaj¤ànapårvake svàrthe j¤àne dràgityeva pravartate / kintu vilambitatamapadàrthaj¤ànamativilambenetyàha#<---apica tatvamasãtyetadvàkyaü tvaüpadàrthasyeti /># syàdetat padàrthasaüsargàtmà vàkyàrthaþ padàrthaj¤ànakrameõa tadadhãnaniråpaõãyatayà kramavatpratãtiryujyate / brahma tu niraü÷atvenàsasçùñanànàtvapadàrthakamiti kasyànukramema kramavatã pratãtiriti sakçdeva tadgçhyeta na và gçhyatetyuktamityata àha#<---yadyapi ca pratipattavya àtmà niraü÷a iti /># niraü÷o 'pyahamaparokùo 'pyàtmà tattaddehàdyàropavyudàsàbhyàmaü÷avànivàtyantaparokùa iva / tata÷ca vàkyàrthatayà kramavatpratyaya upapadyate / tatkiümiyameva vàkyajanità pratãtiràtmani tathàca na sàkùàtpratãtiràtmanyanàgataphalatvàdasya ityata àha#<---tattu pårvaråpamevàtmapratipatteþ >#sàkùàtkàravatyàþ / etaduktaü bhavati---vàkyàrtha÷ravaõamananottarakàlà vi÷eùaõatrayavatã bhàvanà brahma sàkùàtkàràya kalpata iti vàkyàrthapratãtiþ sàkùàtkàrasya pårvaråpamiti / ÷aïkate #<--satyamevamiti /># samàropa hi tatvapratyayenàpodyate na tatvapratyayaþ / duþkhitvàdipratyaya÷càtmani sarveùàü sarvadotpadyata ityabàdhitatvàtsamãcãna iti balavànna ÷akyo 'panetumityarthaþ / niràkaroti#<---na / dehàdyabhimànavaditi /># nahi sarveùàü sarvadotpadyata ityetàvatà tàtvikatvam / dehàtmàbhimànasyàpi satyatvaprasaïgàtso 'pi sarveùàü sarvadotpadyate / uktaü càsya tatra tatropapatyà bàdhanamevaü duþkhitvàdyabhimàno 'pi tathà / nahi nitya÷uddhabuddhasvabhàvasyàtmanà upajanàpàyadharmàõo duþkha÷okàdaya àtmàno bhavitumarhanti / nàpi dharmàþ teùàü tato 'tyantabhinnànàü taddharmatvànupapatteþ, nahi gaura÷vasya dharmaþ saübandhasyàpi vyatirekàvyatirekàbhyàü saübandhàsaübandhàbhyàü ca vicàràsahatvàt / bhedàbhedayo÷ca parasparavirodenaikatràsaübhavatvàt / iti sarvametadupapàditaü dvitãyàdhyàye / tadidamuktaü#<---dehàdivadeva caitanyàdbahirupalabhyamànatvàditi /># ita÷ca duþkhitvàdãnàü na tàdàtmyamityàha#<----suùuptàdiùu ceti /># syàdetat / kasmàdanubhavàrtha evàvçtyabhyupagamo yàvatà draùñavyaþ ÷rotavya ityàdibhistatvamasivàkyaviùayàdanyaviùayaivàvçttirvidhàsyata ityata àha#<---tatràpi na tatvamasivàkyàrthàditi /># àtmà và are draùñavya ityàdyàtmaviùayaü dar÷anaü vidhãyate / na ca tattvamasãvàkyaviùayàdanyadàtmadar÷anamàmnàtaü yenopakramyate yena copasaühriyate sa vàkyàrthaþ / sadeva somyedamiti copakramya tattvamasãtyupasaühçta iti sa eva vàkyàrthaþ / taditaþ pràcyàvyàvçttimanyatra vidadhànaþ pradhànamaïgena vihanti / varo hi karmaõàbhipreyamàõatvàtsaüpradànaü pradhànam / tamudvàhena karmaõàïgena na vighnantãti / nanu vidhipradhànatvàdvàkyasya na bhåtàrthapradhànatvaü bhåtastvarthastadaïgatayà pratyàyyate / yathàhuþ 'codanà hi bhåtaü bhavantam'ityàdi ÷àbaraü vàkyaü vyàcakùàõàþ--'kàryamarthamavagamayantã codanà taccheùatayà bhåtàdikamavagamayati'ityà÷aïkyàha---## yathà tàvadbhåtàrthaparyavasità vedàntà na kàryavidhiniùñàstathopapàditaü 'tattu samanvayàt' ityatra / pratyuta vidhiniùñhatve muktiviruddhapratyotpàdànmuktivihantçtvamevàsyetyabhyuccayamàtramatroktamiti //2// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,1.2.3 #<àtmeti tåpagacchanti gràhayanti ca | BBs_4,1.3 |># yadyapi tatvamasãtyàdyàþ ÷rutayaþ saüsàriõaþ paramàtmabhàvaü pratipàdayanti tathàpi tayorapahatapàpmatvànapahatapàpmatvàdilakùaõaviruddhadharmasaüsagreõa nànatvasya vini÷cayàcchrute÷ca tatvamasãtyadyàyà 'mano brahma, 'àdityo brahma,'ityàdivatpratãkopade÷aparatayàpyupapatteþ pratãkopade÷a evàyam / naca yathà samàropitaü sarpatvamanådya rajjutvaü purovartino dravyasyavidhãyata evaü prakà÷àtmano jãvabhàvamanådya paramàtmatvaü vidhãyata iti yuktam / yuktaü hi purovartini dravye dràghãyasi sàmànyaråpeõàlocite vi÷eùaråpeõàgçhãte vi÷eùàntarasamàropaõam / iha tu prakà÷àtmano nirvi÷eùasàmànyasyàparàdhãnaprakà÷asya nàgçhãtamasti ki¤cidrupamiti kasya vi÷eùasyàgrahe kiü vi÷eùàntaraü samàropyatàm / tasmàdbrahmaõo jãvabhàvàropàsaübhavàjjãvo jãvo brahma ca hrahmeti tattvamasãti pratãkopade÷a eveti pràptam / evaü pràpte 'bhidhãyate---÷vetaketoràtmaiva parame÷varaþpratipattavyo na tu ÷vetaketorvyatiriktaþ parame÷varaþ / bhede hi gauõatvàpattirna ca mukhyasaübhave gauõatvaü yuktam / apica pratãkopade÷e sakçdvacanaü tu pratãyate bhedadar÷ananindà ca(?) / abhyàse hi bhåyastvamarthasya bhavati, nàlpatvamatidavãya evopacaritatvam / tasmàtpaurvàparyalocanayà ÷rutestàvajjãvasya paramàtmatà vàstavãtyetatparatà lakùyate / naca mànàntaravãrodhàdatràpràmàõyaü ÷ruteþ / naca mànàntaravirodha ityàdi tu sarvamupàditaü prathamàdhyàye / niraü÷asyàpi cànàdyanirvàcyàvidyàtadvàsanàsamàropitavividhaprapa¤càtmanaþ sàü÷asyeva kasyacidaü÷asyàgrahaõàdvibhrama iva paramàrthastu na vibhramo nàma ka÷cinna ca saüsàro nàma / kintu sarvametatsarvànupapattibhàjanatvenànirvacanãyamiti yuktamutpa÷yàmaþ / tadanenàbhisaüdhinoktam----## anye 'pyàhuþ---'yadyadvaite na toùo 'sti mukta evàsi sarvadà'iti / atirehitàrthamanyaditi //3// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,1.3.4 ## yathà hi ÷àstroktaü ÷uddhamuktasvabhàvaü brahmàtmatvenaiva jãvenopàsyate 'haü brahmàsmi tattvamasi ÷vetaketo ityàdiùu tkasya hetorjãvàtmano brahmaråpeõa tàtvikatvàdadvitãyamiti ÷rute÷ca / jãvàtmàna÷càvidyàdarpaõà yathà brahmapratibimbakàstathà yatra yatra mano brahmàdityo brahmetyàdiùu brahmadçùñerupade÷astatra sarvatràhaü mana ityàdi draùñavyaü brahmaõo mukhyamàtmatvamiti / upapannaü ca manaþprabhçtãnàü brahmavikàratvena tàdàtmyam / ghaña÷aràvoda¤canàdãnàmiva mçdvikàràõàü mçdàtmakatvam / tathàca tàdç÷ànàü pratãkopade÷ànàü kvacit kasyacidvikàrasya pravilayàvagamàdbhedaprapa¤capravilayaparatvameveti pràpta ucyate---na tàvadahaü brahmetyàdibhiryathàhaïkàràspadasya brahmàtmatvamupadi÷yate evaü mano brahmetyàdibhirahaïkàràspadatvaü manaþprabhçtãnàü, kintveùàü brahmatvenopàsyatvam / ahaïkàràspadasya brahmatayà brahmatvenopàsanãyeùu manaþprabhçtiùvapyahaïkàràspadatvenopàsanamiti cet / na / evamàdiùvahamitya÷ravaõàt / brahmàtmatayà tvahaïkàràspadatvakalpane tatpratibimbasyeva tadvikàràntarasyàpyàkà÷àdermanaþprabhçtiùåpàsanaprasaïgaþ / tasmàdyasya yanmàtràtmatayopàsanaü vihitaü tasya tanmàtràtmatayaiva pratipattavyaü 'yàvadvacanaü vàcanikam 'iti nyàyàt / nàdhikamadhyàhartavyamatiprasaïgàt / naca sarvasya vàkyajàtasya prapa¤casya vilayaþ prayojanam / tadarthatve hi mana iti pratãkagrahaõamanarthakaü vi÷vamiti vàcyaü yathà sarvaü khalvidaü brahmeti / naca sarvopalakùaõàrthaü manograhaõaü yuktam / mukhyàrthasaübhave lakùaõayà ayogàt / àdityo brahmetyàdãnàü cànarthakyàpatteþ / ## anubhavàdvà pratãkànàü manaþprabhçtãnàmàtmatvenàkalanaü ÷rutervà, na tvetadubhayamastãtyarthaþ / ## nanu yathàvacchinnasyàhaïkaràspadasyànavacchinnabrahmàtmatayà bhavatyabhàva evaü pratãkànàmapi bhaviùyatãtyata àha---## iha hi pratãkànyahaïkàràspadatvenopàsyatayà pradhànatvena vidhitsitàni / natu tatvamasãtyàdàvahaïkàràspadamupàsyamavagamyate / kintu sarpatvànuvàdena rajjutatva÷j¤àpana ivàhaïkàràspadasyàvacchinnasya pravilayo 'vagamyate / kimato yadyevam / etadato bhavati---pradhànãbhåtànàü na pratãkànàmucchedo yukto naca taducchede vidheyasyàpyupapattiriti / apica## nahyupàsanavidhànàni jãvàtmano brahmasvabhàvapratipàdanaparaistatvamasyàdisaüdarbhairekavàkyabhàvamàpadyante yena tadekavàkyatayà brahmadçùñyupade÷eùvàtmadçùñiþ kalpeta bhinnaprakaraõatvàt / tathàca tatra yathàlokapratãtivyavasthito jãvaþ kartà bhoktà ca saüsàrã na brahmeti kathaü tasya brahmàtmatayàbrahmadçùñyupade÷eùvàtmadçùñirupadi÷yatetyarthaþ / ## yadyapyupàsako jãvàtmà na brahmavikàraþ, pratãkàni tu manaþprabhçtãnibrahmavikàrastathàpyavacchinnatayà jãvàtmanaþ pratãkaiþ sàmyaü dçùñavyam //4// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,1.4.5 ## yadyapi sàmànàdhikaraõmubhayathàpi ghañate tathàpi brahmaõaþ sarvàdhyakùatayà phalaprasavasàmarthyena phalavatvàtpràdhànyena tadevàdityàdidçùñibhiþ saüskartavyamityàdityàdidçùñayo brahmaõyeva kartavyà na tu brahmadçùñiràdityàdiùu / na caivaüvidhe 'vadhçte ÷àstràrthe nikçùñadçùñinorkçùña iti laukiko nyàyo 'pavàdàya prabhavatyàgamavirodhena tasyaivàpoditatvàditi pårvapakùasaükùepaþ / satyaü sarvàdhyakùatayà phaladàtçtvena brahmaõa eva sarvatra vàstavaü pràdhànyaü tathàpi ÷abdagatyanurodhena kvacitkarmaõa eva pràdhànyamavasãyate / yathà 'dar÷apårõamàsàbhyàü yajeta svargakàmaþ', 'citrayà yajeta pa÷ukàmaþ'ityàdau / atra hi sarvatra yàgàdyàràdhità devataiva phalaü prayacchatãti sthàpitaü tathàpi ÷abdataþ karmaõaþ karaõatvàvagamane phalavatvapratãteþ pràdhànyam / kvacidravyasya yathà vrãhãnprokùatãtyàdau / taduktaü----'yaistu dravyaü saücikãrùyate guõastatra pratãyate'iti / tadiha yadyapi sarvàdhyakùatayà vastuto brahmaiva phalaü prayacchati tathàpi ÷àstraü brahmabuddhyà'dityàdau pratãka upàsyamàne brahma phalàya kalpate ityabhivadati kiüvàdityàdibuddhyà brahmaiva viùayãkçtaü phalàyetyubhayathàpi brahmaõaþ sarvàdhyakùasya phaladànopapatteþ ÷àstràrthasaüdehe lokànusàrato ni÷cãyate / tadidamuktam--## na kevalaü laukiko nyàyo ni÷caye heturapi tu àdityàdi÷abdànàü pràthamyena mukhyàrthatvamapãtyàha#<---pràthamyàcceti /># iti paratvamapi brahma÷abdasyàmumeva nyàyamavagamayati / tathàhi----svarapravçtyà àdityàdi÷abdà yathà svàrthe vartante tathà brahma÷abdo 'pi svàrthe vartsyati yadi svàrtho 'sya vipakùitaþsyàt / tathàcetiparatvamanarthakaü tasmàditãnà svàrthàtpracyàvya brahmapadaü j¤ànaparaü svaråpaparaü và kartavyam / naca brahmapadamàdityàdipadàrtha iti, pratãtipara evàyamitiparaþ÷abdo yathà gauriti me gavayo 'bhavaditi / tathàca àdityàdayo brahmeti pratipattavyà ityartho bhavatãtyàha---## ÷eùamatirohitàrtham //5// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,1.5.6 #<àdityàdimataya÷ càïga upapatteþ | BBs_4,1.6 | athavà niyamenodgãthàdimataya àdityàdiùvadhyasyeranniti /># satsvapi àdityàdiùu phalànutpàdàdutpattimataþ karmaõa eva phaladar÷anàtkarmaiva phalavat / tathà càdityàdimatibhiryadyudgãthàdikarmàõi viùayãkriyeraüstata àdityàdidçùñibhiþ karmaråpàõyabhibhåyeran // eva¤ca karmaråpeùvasatkalpeùu kutaþ phalamutpadyeta / àdityàdiùu punarudgãthàdidçùñàvudgãthàdibudyopàsyamànà àdityàdayaþ karmàtmakaþsantaþ phalàya kalpiùyanta iti / ata eva ca pçthvyagnyorçksàma÷abdaprayoga upapanno yataþ pçthvyàmçgdçùñiradhyastàgnau ca sàmadçùñiþ / sàmni punaragnidçùñau çci ca pçthvãdçùñau viparãtaü bhavet / tasmàdapyetadeva yuktamityàha---## upapattyantaramàha---## evaü khalvadhikaraõanirde÷o viùayatvapratipàdanapara upapadyate yadi lokeùu sàmadçùñiradhyasyeta nànyatheti / pårvàdhikaraõaràddhàntopapattimatraivàrthe bråte---## siddhàntamatra prakramate---#<àdityàdimataya eveti /># yadyudgãthàdimataya àdityàdiùukùipyeraüstata àdityàdãnàüsvayamakàryatvàdudgãthàdimatestatra vaiyarthyaü prasajyeta / nahyàdityàdibhiþ ki¤citkriyate yadvidyayà vãryavattaraü bhavedàdityàdimatyà vidyayodgãthàdikarmasu kàryeùu yadeva vidyaya karoti tadeva vãryavattaraü bhavatãtyàdityamatãnàmupapadyate udgãthàdiùu saüskàrakatvenopayogaþ / codayati---## yatra hi karmaõaþ phalaü tatraivaü bhavatu yatra tu guõàtaphalaü tatra guõasya siddhatvenàkàryatvàtkarotãtyeva nàstãtyatra vidyàyàþ kva upayoga ityarthaþ / pariharati---## na tàvadguõaþ siddhasvabhàvaþ kàryàya phalàya paryàptaþ, mà bhåtprakçtakarmànive÷ino yatki¤citphalotpàdaþ, tasmàtprakçtàpårvasaünive÷inaþ phalotpàda iti tasya kriyamàõatvena vidyayà vãryavattaratvopapattiriti / ## yadyapi brahmavikàratvenàdityodgãthayoravi÷eùastathàpi phalàtmakatvenàdityàdãnàmastyudgãthàdibhyo vi÷eùa ityarthaþ / dvitãyanirde÷àdapyudgãthàdãnàü pràdhànyamityàha---## svayamevopàsanasya karmatvàtphalavatvopapatteþ / nanåktaü siddharåpairàdityàdibhiradhyastaiþ sàdhyabhåtatvamabhibhåtaïkarmaõàmityata àha---#<àdityàdibhàvenàpi ca dç÷yamànànàmiti /># bhavedetavaü yadyadyàsena kramaråpamabhibhåyeta / api tu màõavaka ivàgnidçùñiþ kenacittãvratvàdinà guõena gauõyanabhibhåtamàõavakatvàttathehàpi / nahãyaü ÷uktikàyàü rajatadhãriva vahnidhãryena màõavakattvamabhibhavet / kintu gauõã / tatheyamapyudgãthàdàvàdityadçùñirgauõãti bhàvaþ / ## anyathàpi lakùaõopapattau na çksàmetyadhyàsakalpanà pçthvyagnayorityarthaþ / akùaranyàsàlocanayà tu viparãtamevetyàha---## 'lokeùupa¤cavidhaü sàmopàsãta'iti dvitãyànirde÷àtsàmnàmupàsyatvamavagamyate / tatra yadi sàmadhãradhyasyeta tato na sàmànyupàsyeran api tu lokàþ pçthivyàdayaþ / tathà ca dvitãyàrthaü parityajya tçtãyàrthaþ parikalpayeta sàmneti / lokeùviti saptamã dvitãyàrthe katha¤cinnãyate / akàre gàvo vàsyantàü pràvàre kusumànãtivat tenoktanyàyànurodhena saptamyà÷cobhayathàpyava÷yaü kalpanãyàrthatvàdvaraü yathà÷rutadvitãyàrthànurodhàya tçtãyàrthe saptamã vyàkhyàtavyà / lokapçthivyàdibuddhyà pa¤cavidhaü hiïkàraprastàvoïkàrodgãthapratihàropadravanidhanaprakàraü sàmopàsãteti, tatra ko vinigamanàyàü heturityata àha#<---tatràpãti /># tatràpi samastasya saptavidhasya sàmna upàsanamiti sàmna upàsyatva÷ruteþ sàdhviti pa¤cavidhasya / sàdhutvaü càsya dharmatvam / tathàca ÷rutiþ --'sàdhukàrã sàdhurbhavati'iti / hiïkàrànuvàdena pçthivãdçùñividhàne hiïkàraþ pçthivãti pràpte viparãtanirde÷aþ pçthivã hiïkàraþ#< //6//># ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,1.6.7 #<àsãnaþ saübhavàt | BBs_4,1.7 |># karmàïgasaümandhiùu yatra hi tiùñhataþ karma coditaü tatra tatsaübaddhopàsànàpi tiùñhataiva kartavyà / yatra tvàsãnasya tatrapàsanàpyàsãnenaiveti / nàpi samyagdar÷ane vastutantratvàtpramàõatantratvàtrcca / pramàõatantrà ca vastuvyavasthà pramàõaü ca .....nàpekùata iti tatràpyaniyamaþ(?) / yanmahatà prayatnena vinopàsituma÷akyaü yathà pratãkàdi, yathà và samyagdar÷anamapi tatvamasyàdi, tatraiùà cintà / tatra codaka÷àstràbhàvàdaniyame pràpte yathà ÷akyata ityupabhandhàdàsãnasyaiva siddham / nanu yasyàmavasthàyàü dhyàyatirupacaryate prayujyate kimasau tadà tiùñhato na bhavati na bhavatãtyàha / àsãna÷càvidyamànàyàso bhavatãti / atirohitàrthamitarat //7// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,1.6.8-10 dhyànàc ca | BBs_4,1.8 | acalatvaü càpekùya | BBs_4,1.9 | smaranti ca | BBs_4,1.10 | ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,1.7.11 ## same ÷ucau ÷arkaràvahnivàlukàvivarjita ityàdivacanànniyame siddhe digde÷àdiniyamamavàcanikamapi pràcãnapravaõe vai÷vadevena yajetetivadvaidikàrambhasàmànyàtkvacitka÷citadà÷aïkate / tamanugrahãtumàcàryaþ suhçdbhàvenaiva tadàha sma / yatraikàgratà manastatraiva bhàvanaü prayojayat / ovi÷eùàt / nahyatràsti vai÷vadevàdivadvacanaü vi÷eùekaü tasmàditi //11// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,1.8.12 #<à prayàõàt tatràpi hi dçùñam | BBs_4,1.12 |># adhikaraõaviùayaü vivecayati--## avidyamànaniyojyà yà brahmàtmapratipattistasyàþ / ÷àstraü hi niyojyasya kàryaråpaniyogasaübandhamavabodhayati tasyaiva karmaõyai÷varyalakùaõamadhikàraü taccaitadubhayamatãndriyatvàdbhavati ÷àstralakùaõaü pramàõàntaràpràpye ÷àstrasyàrthavattvàdbrahmàtvapratãtestu jãvanmuktena dçùñatvànnàstãha tirohitamiva ki¤caneti kimatra ÷àstraü kariùyati / nanvevamapyabhyudayaphalànyupàsanàni tatra niyojyaniyogalakùaõasya ca karmaõi svàmitàlakùaõasya ca saübandhasyàtãndriyatvàttatra sakçtkàraõàdeva ÷àstràrthasamàptaupràptàyàmupàsanapadavedanãyàvçttimàtrameva kçtavata uparamaþ pràptastàvataiva kçta÷àstràrthatvàditi pràpte 'bhidhãyate--savij¤àno bhavatãtyàdi÷ruteryatra svargàdiphalànàmapi karmaõàü pràyaõakàle svargàdivij¤ànàpekùakatvaü tatra kaiva kathàtãndriyaphalànàmupàsanànàm / tàni khalu àpràyaõaü tattadupàsyagocarabuddhipravàhavàhitayà dçùñenaiva råpeõa pràyaõasamaye tadbuddiü bhàvayiùyanti / kimatra phalavatpràyaõasamaye buddhyàkùepeõa nahi dçùñe saübhavatyadçùñakalpanà yuktà / tasmàdàpràyaõaü pravçttà vçttiriti / tadidamuktam--## tathà ca ÷rutiþ sarvàdãndriyaviùaya--'sa yathàkraturasmàllokàt praiti tàtkraturhàmuü lokaü pretyabhisaübhavati'iti / kratuþ saükalpavi÷eùaþ / smçtaya÷codàhçtà iti //12// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,1.9.13 ## gatastçtãya÷eùaþ sàdhanagocaro vicàraþ / idànãmetadadhyàyagataphalaviùayà cintà pratanyate / tatra tàvatprathamamidaü vicàryate kiü brahmàdhigame brahmaj¤àne sati brahmaj¤ànaphalànmokùàdviparãtaphalaü duritaü bandhanaphalaü kùãyate na kùãyata iti saü÷ayaþ / kiü tàvatpràptaü, ÷àstreõa hi phalàya yadvihitaü pratiùiddhaü cànarthaparihàràyà÷vamedhàdi brahmahatyàdi càpårvàntaravyàpàraü kiü tadapårvamuparate 'pi karmaõyatra sukhaduþkhopabhogàtpràïgàvirantumarhati / sa hi tasya vinà÷ahetustadabhàve kathaü vina÷yediti / tasyàkasmikatvaprasaïgàt ÷àstravyàkopàcceti / adattaphalaü cetkarmàpårvaü vina÷yati karmaõa eva phalaprasavasàmarthyabodhaka÷àstramapramàõaü bhavet / naca pràya÷cittamiva brahmaj¤ànamadattaphalànyapi karmapårvàõi kùiõotãti sàmpratam / pràya÷cittànàmapi tadaprakùayahetutvàt tadvidhànasya cainasvinaràdhikàripràptimàtreõopapattàvupàttaduritanirbahaõaphalàkùepakatvàyogàt / ata eva smaranti nàbhuktaü kùãyate karmeti / yadi punarapekùitopàyatàtmà pràya÷cittavidhirna niyojyavi÷eùapratilambhamàtreõa nirvçõotãtyapekùitàkàïkùàyàü doùasaüyogena ÷ravaõàttannibarhaõaphalaþ kalpeta / tathàpi brahmaj¤ànasya tatsaüyogenà÷ravaõànnaduritanibarhaõasàmarthye pramàõamasti mokùavàt / tasyàpi svargàdiphalavadde÷akàlanimittàpekùayopapatteþ / ÷àstrapràmàõyàtsaübhaviùyatyasàvavasthà yasyàmupabhogena samastakarmakùaye brahmaj¤ànaü mokùaü prasoùyati / yogàdhdyairva và divi bhuvyantarãkùe bahåni ÷arãrendriyàõi nirmàya phalànyupabhujyarddhena yogasàmarthyena yogã karmàõi kùapayitvà mokùã saüpatsyate / sthite caitasminnarthe nyàyabalàdyathà puùkarapalà÷a ityàdivyapade÷o brahmavidyàstutimàtraparatayà vyàkhyeya iti pràpta ucyate--vyàkhyàyetaivaü vyapade÷o yadi karmavidhivirodhaþ syànna tvayamasti / ÷àstraü hi phalotpàdanasàmarthyamàtraü karmaõàmavagamayati na tu kuta÷cidàgantukànnimittataþ pràya÷cittàdestadapratibandhamapi / tasya tatraudàsãnyàt / yadi ÷àstrabodhitaphalaprasavasàmarthyamapratibaddhamàgantukena kenacit karmaõà tatastatphalaü prasåta eveti na ÷àstravyàghàtaþ / nàbhuktaü karma kùãyataiti ca smaraõapratibaddhasàmarthyakarmàbhipràyaü / doùakùayoddhe÷ena càparavidyànàmasti pràya÷cittavadvidhànamai÷varyabhalànàmapyubhayasaüyogàvi÷eùàt / yatràpi nirguõàyàü paravidyàyàü doùoddhe÷o nàsti tatràpi tatsvabhàvàlocanàdeva tatprakùayaprasavasàmarthyamavasãyate / nahi tattvamasivàkyàrthaparibhàvanàbhuvà prasaükhyànena nirmçùñanikhilakartçbhoktçtvàdivibhramo jãvaþ phalopabhogona yujyate / nahi rajjavàü bhujaïkasamàropanibandhanà bhayakampàdayaþ sati rajjutatvasàkùàtkàre prabhavanti, kintu saüskàra÷eùàtki¤citkàlamanuvçttà api nivartanta eva / amumevàrthamanuvadanto yathà puùkarapalà÷a ityàdayo vyapade÷àþ samavetàrthàþ santo na stutimàtratayà katha¤cidvyàkhyànamarhanti / nanåktaü saübhaviùyanti sàvasthà jãvàtmano yasyàü paryàyeõopabhogàdvà yogarddheþ prabhàvato yugapannaikavidhakàyanirmàõenàparyàyeõopabhogàdvà jantuþ karmàõi kùapayitvà mokùã saüpatsyata ityata àha---## anàdikàlapravçttà hi karmà÷ayà aniyatakàlavipàkàþ kramavatà tàvadbhogena kùetuma÷akyàþ / bhu¤jànaþ khalvayamaparànapi saücinoti karmà÷ayàniti / nàpyaparyàyamupabhogenàsaktaþ karmàntaràõyasaücinvànaþ kùeùyatãti sàmpratam / kalpa÷atàni kramakàlabhogyànàü samprati bhoktumasàmarthyàt / dãrghakàlaphalàni ca karmàõi kathamekapade kùeùyanti / tasmànnànyathà mokùasaübhavaþ / nanu satsvapi karmà÷ayàntareùu sukhaduþkhaphaleùu mokùaphalàt karmaõaþ samudàcarato brahmabhàvamanubhåyàtha labdhavipàkànàü karmàntaràõàü phalàni bhokùyanta ityàha--## nahi kàryaþ sanmokùo mokùo bhavitumarhati brahmabhàvo hi saþ / naca brahma kriyate nityatvàdityarthaþ / parokùatvànupatte÷ca j¤ànaphalasya / j¤ànaphalaü khalu mokùo 'bhyupeyate / j¤ànasya cànantarabhàvinãj¤eyàbhivyaktiþ phalaü, saivàvidyocchedamàdadhatã brahmasvabhàvasvaråpàvasthànalakùaõàya mokùàya kalpate / evaü hi dçùñàrthatà j¤ànasya syàt / apårvàdhànaparamparayà j¤ànasya mokùaphale kalpyamàne j¤ànasya parokùaphalatvamadçùñàrthatvaü bhavet / naca dçùñe saübhavatyadçùñakalpanà yuktetyarthaþ / tasmàdbrahmàdhigame brahmaj¤ànesatyadvaitasiddhau duritakùaya iti siddham //13// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,1.10.14 ## adharmasya svàbhàvikatvena ràgàdinibandhanatvena ÷àstrãyeõa brahmaj¤ànena pratibandho yuktaþ / dharmaj¤ànayostu ÷àstrãyatvena, jyotiùñomadar÷apaurõamàsavirodhànnocchedyocchettçbhàvo yujyate / pàpnamana÷ca vi÷eùato brahmaj¤ànocchedyatva÷ruterdharmasyana taducchedyatvam / vi÷eùavidhànasya ÷eùapratiùedhanàntarãyakatvena lokataþ siddheþ / yathà devadatto dakùiõenàkùõà pa÷yatãtyukte na vàmena pa÷yatãti gamyate / ubhe hyevaiùa ete taratãti ca yathàsaübhavaü, brahmaj¤ànena duùkçtaü bhogena sukçtamiti / 'kùãyante càsya karmàõi'iti ca sàmànyavacanaü 'sarve pàpmànaþ'iti vi÷eùa÷ravaõàtpàpakarmàõãti vi÷eùe upasaüharaõãyam / tasmàdbrahmaj¤ànàdduùkçtasyaiva kùayo na sukçtasyeti pràpte pårvàdhikaraõaràddhànte 'tidi÷yate / no khalu brahmavidyà kenacidadçùñena dvàreõa duùkçtamapanayatyapi tu dçùñenaiva bhoktçbhoktavyabhogàdipravilayadvàreõa taccaitattulyaü sukçtepãti kathametadapi nocchindyàt / evaü ca sati na ÷àstrãyatvasàmyamàtramavirodhaheturnahi pratyakùatvasàmànyamàtràdavirodho jalànalàdãnàü / naca sukçta÷àstramanarthakamabrahmavidaü prati tadvidherarthavatvàt / evamavasthite ca pàpma÷rutyà puõyamapi grahãtavyam / brahmaj¤ànamapekùya puõyasya nikçùñaphalatvàttatphalaü hi kùayàti÷ayavat / nahyevaü mokùo nirati÷ayatvànnityatvàcca / dçùñaprayoga÷càyaü pàpma÷abdo vede puõyapàpayoþ / tadyathà puõyapàpe anukramya sarve pàpmàno 'to nivartanta ityatra / tasmàdavi÷eùeõa puõyapàpayora÷leùavinà÷àviti siddham //14// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,1.11.15 ## yadyadvaitaj¤ànasvabhàvàlocanayottarapårvasukçtaduùkçtayora÷leùavinà÷au hanta àrabdhànàrabdhakàryayo÷càvi÷eùeõaiva vinà÷aþ syàt / kartçkarmàdipravilayasyobhayatràvi÷eùàt / tannibandhanatvàcca vinà÷asya / naca saüskàra÷eùàtkulàlacakrabhramaõavadanuvçttiþ / vastunaþ khalvanuvçttiþ / màyàvàdina÷ca puõyapàpayo÷camàyàmàtravinirmitatvena màyànivçttau na puõyàpuõye na tatsaüskàro vastusantãti kasyànuvçttiþ / naca rajjau sarpàdivibhramajanità bhayakampàdayo nivçtte 'pi vibhrame yathànuvartante tathehàpãti yuktam / tatràpi sarpàsattve 'pi tajj¤ànasya sattve tajjanitabhayakampàdãnàü tatsaüskàràõàü ca vastusattvena nivçtte 'pi vibhrame 'nivçtteþ / atra tu na màyà na tajjaþ saüskàro na tadgocara iti tucchatvàtkimanuvarteta / na saüskàra÷eùo na karmetyavi÷eùeõàrabdhakàryàõàmanàrabdhakàryàõàü ca nivçttiþ / naca tasya tàvadeva ciraü yàvanna vimokùye 'tha saüpatsya iti ÷ruterdehapàtapratãkùàrabdhakàryàõàü yuktà / nahyeùà ÷rutiravadhibhedavidhàyinyapi tu kùipratàparà / yathà loka etàvanme ciraü yatsnàto bhu¤jàna÷ceti / nahi tatra snànabhojane avadhitvena vidhãyate kitu kùapãyastà pratipàdyate ubhayavidhàne hi vàkyaü bhidyetàvadhibhedaþ ciratàceti pràpte 'bhidhãyate--yadyapyadvaitabrahmatattvasàkùàtkàro 'nàdyavidyapadar÷itapru¤camàtravirodhitayà tanmadhyapatitasakalakarmaviredhã / tathàpyanàrabdhavipàkaü karmajàtaü dràgityeva samucchinatti na tvàrabdhavipàkaü saüpàditajàtyàyurvitatapårvàparãbhåtasukhaduþkhopabhogapravàhaü karmajàtam / taddhi samudàcàradvçttitayetarebhyaþprasuptavçttibhyo balavat / anyathà devarùãõàü hiraõyagarbhamanåddàlakaprabhçtãnàüvigalitanikhilakle÷ajàlàvaraõatayà paritaþ pradyotamànabuddhisatvànàü na jyogjãvità bhavet / ÷råyate caiùàü ÷rutismçtãtihàsapuràõeùu tattvaj¤atà ca mahàkalpakalpamanvantaràdijãvità ca / na caite mahàdhiyo na brahmavido brahmacida÷càlpapuõyamedhaso manuùyà iti ÷raddheyaü / tasmàdàgamànusàrato 'sti pràrabdhavibhàgànàü karmaõàü prakùayàya tadãyasamastaphalopabhogapratãkùà satyapi tattvasàkùàtkàre / tàvadeva ciramiti na ciratà vidhãyate / api tu ÷rutyantarasiddhàü ciratàmanådya dehapàtàvadhimàtravidhànaü tadetadabhisaüdhàyaucityamàtratayàha sma bhagavàn bhàùyàkàraþ---## na cedaü na jàtu dçùñaü yadvirodhisamavàye viroddhyantaramanuvartata ityàha---## yadà loke 'pi virodhinoþ ki¤citkàlaü sahànuvçttirupalabdhà tadehagamabalàddãrghakàlamapi bhavatãti na ÷akyà nivàrayitum / pramàõasiddhasya niyogaparyanuyogànupapatteþ / tadevaü madhyasthànpratipàdya ye bhàùyakàramàptaü manyante tàn pratyàha---## sthitapraj¤a÷ca na sàdhakastasyottarottaradhyànotkarùeõa pårvapratyayànavasthitatvàt / nirati÷ayastu sthitapraj¤aþ / sa ca siddha eva / naca j¤ànakàryà bhayakampàdayaþ, j¤ànamàtràdanutpàdàt / sarpàvacchedohi tasya bhayakampàdihetuþ / sa càsanna nirvacanãya iti kuto vastusataþ karyotpàdaþ / naca kàryamapi bhayakampàdi vastusat / tasyàpi vicàràsahatvenànirvàcyatvàt / anirvàcyàccànirvàcyotpattau nànupapattiþ / yàdç÷o hi yakùastàdç÷o baliriti sarvamavadàtam //15// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,1.12.16 ## yadi puõyasyàpya÷leùavinà÷au hanta nityamapyagnihotràdi na kartavyaü yogamàrårukùuõà / tasyàpãtarapuõyavadvidyayà vinà÷àt / 'prakùàlanàddhi païkasya dåràdaspar÷anaü vara'miti nyàyàt / naca vividiùanti yaj¤ena dàneti mokùalakùaõaikakàryatayà vidyàkarmaõoravirodhaþ / sahàsaübhavenaikakàryatvàsaübhavàt / nahyetamàtmànaü viduùo vigalitàkhilakartçbhoktçtvàdiprapa¤cavibhramasya pårvottare nitye kriyàjanye puõye saübhavataþ / tasmàdvividiùanti yaj¤eneti vartamànàpade÷o brahmaj¤ànasya yaj¤àdãnàü và stutimàtraü na tu mokùamàõasya muktisàdhanaü yaj¤àdividhiriti pràpta ucyate / --satyaü na vidyayaikakàryatvaü karmaõàü parasparavirodhena sahàsaübhavàt / vidyotpàdakatayà tu karmaõàmàràdupakàrakàõàmastu mokùopayogaþ / naca karmaõàü vidyayà virudhyamànànàü na vidyàkàraõatvaü, svakàraõavirodhinàü kàryàõàü bahulamupalabdheþ / tathàca vidyàlakùaõakàryopàyatayà kàryavinà÷yànàmapi karmaõàmupàdànamarthavat / tadabhàve tatkàryasyànutpàdena mokùasyàsaübhavàt / eva¤ca vividiùanti yaj¤eneti yaj¤asàdhanatvaü vidyàya apårvamarthaü pràpayataþ pa¤camalakàrasya nàtyantaparokùavçttitayà j¤ànastutyarthatayà katha¤cidvyàkhyànaü bhaviùyati / tadanenàbhisamadhinoktaü--## yata eva na vidyodayasamaye karmàsti nàpi parastàdapi tu pràgeva vidyàyàþ, ata eva càtikràntaviùayametatkàryaikatvàbhidhànam / etadeva sphorayati--## //16// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,1.12.17 såtràntaramavatàrayituü pçcchati--## / asyottaraü såtram--- ## kàmyakarmaviùayama÷leùavinà÷avacanaü ÷àkhàntarãyavacanaü ca tasya putrà dàyamupayantãti //17// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,1.13.18 ## asti vidyàsaüyuktaü yaj¤àdi ya evaü vidvànyajetetyàdikam / asti ca kevalam / tatra yathà bràhmaõàya hiraõyaü dadyàdiyukte viduùe bràhmaõàya dadyànna bràhmaõabruvàya mårkhàyeti vi÷eùapratilambhaþ tatkasya hetostasyàti÷ayavatvàt / evaü vidyàrahitàdyaj¤àdervidyàsahitamati÷ayavaditi tasyaiva paravidyàsàdhanatvamupàttaduritakùayadvàrà netarasya / tasmàdvividiùanti yaj¤enetyavi÷eùa÷rutamapi vidyàsahite yaj¤àdàvupasaühartavyamiti pràpte 'bhidhãyate--yadeva vidyayà karoti tadevàsya vãryavattaramiti tarabartha÷rutervidyàrahitasya vãryavattàmàtramavagamyate / naca sarvathàki¤citkarasya tadupapadyate / tasmàdastyasyàpi kayàpi màtrayà paravidyotpàdopayoga iti vidyàrahitamapi yaj¤àdi paravidyàrthinànuùñheyamiti siddham //18// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,1.14.19 ## anàrabdhakàrya ityasya na¤aþ phalaü bhogena nivçttiü dar÷ayatyanena såtreõa / asya tåpapàdanaü purastàdapakçùya kçtamiti neha kriyate punaruktibhayàt //19// iti ÷rãvàcaspatimi÷raviracite ÷àrãrakabhagavatpàdabhàùyavibhàge bhàmatyàü caturthasyàdhyàyasya prathamaþ pàdaþ samàptaþ // ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ## ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,2.1.1 ## athàsmin phalavicàralakùaõe vàïmanasi saüpadyata ityàdivicàro 'saügata ityata àha-- ## aparavidyàphalapràptyarthadevayànamàrgàrthatvàdutkràntestadgato vicàraþ pàramparyeõa bhavati phalavicàra iti nàsaügata ityarthaþ / nanvayamutkràntikramo viduùo nopapadyate 'na tasya pràõà utkràmantyatraiva samavanãyante'iti ÷ravaõàttatkathamasya vidyàdhikàra ityata àha-- ## viùayamàha-- ## vimç÷ati-- ## vi÷ayaþ saü÷ayaþ / pårvapakùamàha-- ## ÷ratilakùaõàvi÷aye saü÷aye / siddhàntasåtraü pårayitvà pañhati-- ## vçttyadhyàhàraprayojanaü pra÷napårvakamàha ## uttaràdhikaraõaparyàlocanenaivaü påritamityarthaþ / tattvasya dharmiõo vàcaþ pralayavivakùàyàü tviha sarvatraiva paratreha càvibhàgasàmyàtkiü paratraiva vi÷iüùyàdavibhàga iti na tvatràpi / tasmàdihàvibhàgenàviü÷iùato 'tra vçttyupasaühàramàtravivakùà såtrakàrasyeti gamyate / siddhàntahetuü pra÷napårvakamàha-- ## satyàmeva manovçttau vàgvçtterupasaühàradar÷anàt / vàcaståpasaühàramadçùñaü nàgamo 'pi gamayitumarhati / àgamaprabhavayuktivirodhà÷ca / àgamo hi dçùñànusàrataþ prakçtau vikàràõàü layamàha / na ca vàcaþ prakçtirmano yenàsminniyaü lãyeta / tasmàtvçttivçttimatorabhedavivakùayà vàkpadaü tadvçttau vyàkhyeyam / saübhavati ca vàgvçttervàgaprakçtàvapi manasi layaþ / tathà tatra tatra dar÷anàdityàha-- ## ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,2.1.2 ## yata eva prakçtivikàrabhàvàbhàvanmanasi na svaråpalayo vàco 'pi tu vçttilayaþ, ata eva ca sarveùàü cakùuràdãnàmidriyàõàü satyeva savçttike manasi vçtteranugatirlayo na svaråpalayaþ / vàcastu pçthak grahaõaü pårvasåtre udàharaõàpekùaü na tu tadeveha vivakùitamityarthaþ //2// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,2.2.3 ## yadi svaprakçtau vikàrasya layastato manaþ pràõe saüpadyate ityatra manaþsvaråpasyaiva pràõe saüpattyà bhavitavyam / tathà hi manaþ iti nopacàrato vyàkhyànaü bhaviùyati / saübhavati hi prakçtivikàrabhàvaþ pràõamanasoþ / annamayaü hi somya mana ityannàtmatàmàha manasaþ ÷rutiràpomayaþ pràõa iti ca pràõasyàbàtmatàm / prakçtivikàrayostàdàtmyàt / tathà ca pràõo manasaþ prakçtiriti manaso vçttimataþ pràõe laya iti pràpte 'bhidhãyate--satyam, àpo 'nnamasçjanta iti ÷ruterabannayoþ prakçtivikàrabhàvo 'vagamyate / na tu tadvikàrayoþ pràõamanasoþ / svayonipràõàóikayà tu mitho vikàrayoþ prakçtivikàrabhàvàbhyupagame saükaràdatiprasaïgaþ syàt / tasmàdyo yasya sàkùàdvikàrastasya tatra laya ityannasyàpsu layo na tvabvikàre pràõe 'nnavikàrasya manasaþ / tathà càtràpi manovçttervçttimati pràõe layo na tu vçttimato manasa iti siddham //3// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,2.3.4 ## pràõastejasãti tejaþ÷abdasya bhåtavi÷eùavacanatvàdvij¤ànàtmani càprasiddheþ pràõasya jãvàtmanyupagamànugamàvasthàna÷rutãnàü ca tejoddhàreõàpyupapatteþ / tejasi samàpannavçttiþ khalu pràõaþ / tejastu jãvàtmani samàpannavçtti / tadvàrà jãvàtmasamàpannavçttiþ pràõa ityupapadyate / tasmàttejasyeva pràõavçttipravilaya iti pràpte 'bhidhãyate---sa prakçtaþpràõo 'dhyakùe vij¤ànàtmanyavatiùñhate tattantravçttirbhavati / kutaþ--upagamànugamàvasthànebhyo hetubhyaþ / tatropagama÷rutimàha-- ## anugamana÷rutimàha-- ## avasthàna÷rutimàha- ## vij¤àyate 'neneti vij¤ànaü pa¤cavçttipràõasahita indriyagràmastena sahàvatiùñhata iti savij¤ànaþ / codayati-- ## adhikàvàpo '÷abdàrthavyàkhyànam / pariharati-- ## yadyapi pràõastejasãtyatastejasi pràõavçttilayaþ pratãyate, tathàpi sarva÷àkhàpratyayatvena vidyànàü ÷rutyantaràlocanayà vij¤ànàtmani layo 'vagamyate / na ca tejasastatràpi laya iti sàmpratam / tasyànilàkà÷akrameõa paramàtmani tattvalayàvagamàt / tasmàttejograhaõenopalakùyate tejaþ sahacaritadehabãjabhåtapa¤cabhåtasåkùmaparicàràdhyakùo jãvàtmà tasmin pràõavçttirapyetãti / codayati-- ## tejaþsahacaritàni bhåtànyupalakùyantàü tejaþ÷abdenàdhyakùe tu kimàyàtaü tasya tadasàhacaryàdityarthaþ / pariharati-- ## yadà hyayaü pràõo 'ntaràle 'dhyakùaü pràpyàdhyakùasaüparkava÷àdeva tejaþprabhçtãni bhåtasåkùmàõi pràpnoti tadopapadyate pràõastejasãti / atraiva dçùñàntamàha--- ## ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,2.3.5 bhåteùu tacchruteþ | BBs_4,2.5 | ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,2.3.6 såtràntaramavatàrayituü pçcchati-- ## atra bhàùyakàro 'numànadar÷anamàha-- ## sthåla÷arãrànuråpamanumeyaü såkùmamapi ÷arãraü pa¤càtmakamityarthaþ / dar÷ayata iti såtràvayavaü vyàcaùñe-- ## pra÷naprativacanàbhipràyaü dvivacanaü ÷rutismçtyabhipràyaü và / aõvyo màtràþ såkùmà da÷àrdhànàü pa¤cabhåtànàmiti / ÷rutyantaravirodhaü codayati-- ## karmà÷rayateti pratãyate na bhåtà÷rayatetyarthaþ / pariharati-- ## grahà indriyàõi atigrahàstadviùayàþ / karmaõàü prayojakatvenà÷rayatvaü bhåtànàü tåpàdànatvenetyavirodhaþ / pra÷aüsà÷abdo 'pi karmaõàü prayojakatayà prakçùñamà÷rayatvaü bråte sati nikçùña à÷rayàntare tadupapatterityàha-- ## ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,2.4.7 ## atràmçtatvapràpti÷ruteþ paravidyàvantaü pratyetaditi manvànasya pårvaþ pakùaþ / ##saüdihànànàü puüsàm / codayati-- ## pariharati-- ## paravidyayaivàmçtatvapràptyavasthàmàkhyàtuü tatsadharmà÷ca tadvidharmà÷cànyà apyavasthàstadanuguõatayàkhyàyante / sàdharmyavaidharmyàbhyàü hi sphuñataraþ pratipipàdayiùite vastuni pratyayo bhavatãti / na tu viduùaþ sakà÷àdvi÷eùavanto 'vidvàüso vidhãyante yena vidyàprakaraõavyàkhyàto bhavedapi tu vidyàü pratipàdayituü lokasiddhànàü tadanuguõatayà teùàmanuvàda iti / evaü pràpte 'bhidhãyate--- ## kutaþ-- #<àsçtyupakçmàt /># sçtiþ saraõaü devayànena pathà kàryabrahmalokapràptiràsçteràkàryabrahmalokapràpteþ / ayaü vidyopakrama àrambhaþ prayatna iti yàvat / tasmàdetaduktaü bhavati--neyaü parà vidyà yato nàóãdvàramà÷rayate / api tvaparavidyeyam / na càsyàmàtyantikaþ kle÷apradàho yato na tatrotkràntirbhavet / tasmàdaparavidyàsàmarthyàdàpekùikabhàbhåtasaüplavasthànamamçtatvaü prepsate puruùàrthàya saübhavatyeùa utkràntibhedavàn sçtyupakramopade÷aþ / upapårvàduùa dàha ityasmàdupoùyeti prayogaþ //7// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,2.5.8 ## siddhàü kçtvà bãjabhàvàva÷eùaü paramàtmasaüpattiü vidvadaviduùorutkràntiþ samarthità / saiva saüprati cintyate / kimàtmani tejaþprabhçtãnàü bhåtasåkùmàõàü tatvapravilaya eva saüpattiràhosvidbãjabhàvàva÷eùeti / yadi pårvaþ pakùaþ, notkràntiþ / athottaraþ tataþ seti / tatràprakçtau na vikàratattvapravilayo yathà manasi na vàgàdãnàm / sarvasya ca janimataþ prakçtiþ parà devateti tattvapralaya evàtyantikaþ syàttejaþprabhçtãnàmiti pràpte 'bhidhãyate--'yonimanye prapadyante ÷arãratvàya dehinaþ / sthàõumanye 'nusaüyanti yathàkarma yathà÷rutam // 'ityavidyàvataþ saüsàramupadi÷ati ÷rutiþ seyamàtyantike tattvalaye nopapadyate / na ca pràyaõasyaivaiùa mahimà vidvàsamavidvàüsaü và pratãti sàüpratamityàha-- ## vidhi÷àstraü jyotiùñomàdiviùayamanarthakaü pràyaõàdevàtyantikapralaye punarbhavàbhàvàt / mokùa÷àstraü càprayatnalabhyàtpràyaõàdeva jantumàtrasya mokùapràpteþ / na kevalaü ÷àstrànarthakyamayukta÷ca pràyaõamàtrànmokùa ityàha-- ## nàsati nidànapra÷ame pra÷amastadvato yujyata ityarthaþ //8// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,2.5.9 athetarabhåtasahitaü tejo jãvasyà÷rayabhåtamutkramaddehàddehàntaraü và saücaratkasmàdasmàbhirna nirãkùyate / taddhi mahattvàdvànekadravyatvàdvà råpavadupalabdavyam / kasmànna mårtàntaraiþ pratibadhyata iti ÷aïkàmapàkartumidaü såtram-- ## cakàro bhinnakramaþ / na kevalamàpãtestadavatiùñhate / tacca såkùmaü svaråpataþ parimàõata÷ca svaråpameva hi tasya tàdç÷amadç÷yam / yathà càkùuùasya tejaso mahato 'pi adçùñava÷àdanudbhåtaråpaspar÷aü hi tat / parimàõataþ saukùmyaü yato nopalabhyate yathà trasareõavo jàlasåryamarãcibhyo 'nyatra pramàõatastathopalabdhiriti vyàcaùñe-- ## àdigrahaõena cakùuùño và mårdho và anyebhyo và ÷arãrade÷ebhya iti saügçhãtam / apratighàte hetumàha-- ## etadapi hi såkùmatvenaiva saügçhãtam / yathà hi kàcàbhrapañalaü svacchasvabhàvasya na tejasaþ pratidhàtam / evaü sarvameva vastujàtamasyeti //9// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,2.5.10 ## ata eva ca svacchatàlakùaõàtsaukùmyàdasaktatvàparanàmnaþ //10// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,2.5.11 ## upapattiþ pràptiþ / etaduktaü bhavati--dçùña÷rutàbhyàmåùmaõo 'nvayavyatirekàbhyàmasti sthålàddehàdatiriktaü ki¤ciccadàmàtsåkùmaü ÷arãramiti //11// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,2.6.12 ## adhikaraõatàtparyamàha-- ## viùayamàha-- ## siddhàntimatamà÷aïkya tanniràkaraõena pårvapakùã svamatamavasthàpayati-- ## yadi hi pràõopalakùitasya såkùma÷arãrasya jãvàtmanaþ sthåla÷arãràdutkràntiü pratiùedhacchrutiþ tata etadupapadyate / na tvetadasti / na tasmàtpràõa utkràmantãti hi tadà sarvanàmnà pradhànàvamar÷inàbhyudayaniþ÷reyasàdhikçto dehi pradhànaü paràmç÷yate / tathà ca tasmàddehino na pràõaþ såkùmaü ÷arãramutkràmantyapi tu tatsahitaþ kùetraj¤a evotkràmatãti gamyate / sa punaratikramya brahmanàóya saüsàramaõóalaü hiraõyagarbhaparyantaü saliïgo jãvaþ parasminbrahmaõi lãyate tasmàtparàmapi devatàü viduùa utkràntirata eva màrga÷rutayaþ, smçti÷ca mumukùoþ ÷ukasyàdityamaõóalaprasthànaü dar÷ayatãti pràptam //12// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,2.6.13 evaü pràpte pratyucyate-- ## nàyaü dehyapàdànasya pratiùedhaþ / api tu dehàpàdànasya / tathà hi--àrtabhàgapra÷nottare hyekasminpakùe saüsàriõa eva jãvàtmano 'nutkràntiü parigçhya na tarhyeùa bhçtaþ pràõànàmanutkrànteriti svayamà÷aïkya pràõànàü pravilayaü pratij¤àya tatsiddhyarthamutkràntyavadherucchvayanàdhmàne bruvanyasyocchvayanàdhmàne tasya tadavadhitvamàha / ÷arãrasya ca te iti÷arãrameva tadapàdànaü gamyate / nanvevamapyastvaviduùaþ saüsàriõo viduùastu kimàyàtamityata àha-- ## nanu tadà sarvanàmnà pradhànatayà dehi paràmçùñaþ tatkathamatra dehàvagatirityata àha-- ## dehadehinordehiparàmar÷inà sarvanàmnà deha eva paràmçùña iti pa¤camãpàñhe vyàkhyeyam / ùaùñhãpàñhe tu nopacàra ityàha-- ## api ca pràptipårvaþ pratiùedho bhavati nàpràpte / aviduùo hi dehàdutkràmaõaü dçùñamiti viduùo 'pi tatsàmànyàddehàdutkramaõe pràpte pratiùedha upapadyate na tu pràõànàü jãvàvadhikaü kvacidutkramaõaü dçùñaü yena tanniùidhyate / apicàdvaitaparibhàvanàbhuvà prasaükhyànena nirmçùñanikhilaprapa¤càvabhàsajàtasya gantavyàbhàvàdeva nàsti gatirityàha-- ## apadasya hi brahmavido màrge padaiùiõo 'pi devà iti yojanà / codayati-- ## pariharati-- ## aparavidyàbaleneti //13// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,2.6.14 smaryate ca | BBs_4,2.14 | ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,2.7.15 ## pratiùñhàvilayana÷rutyorvipratipattervimar÷astamapanetumayamàrambhaþ / tàni punaþ pràõa÷abdoditànãndriyàõyekàda÷a såkùmàõi ca bhåtàni pa¤ca / ## àrambhabãjaü vimar÷amàha-- ## ghràõamanasorekaprakçtitvaü vivakùitvà pa¤cada÷atvamuktam / atra ÷rutyorviùayavyavasthayà vipratipattyabhàvamàha--- ## vyavahàro laukikaþ sàüvyavahàrikapramàõàpekùeyaü ÷rutiþ / na tàttvikapramàõàpekùà / itarà tu evamevàsya paridçùñuþ ityàdikà vidvatpratipattyapekùà tàttvikapramàõàpekùà / tasmàdviùayabhedàdavipratipattiþ ÷rutyoriti //15// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,2.8.16 ## nimittàpàye naimittikasyàtyantikàpàyaþ / avidyànimitta÷ca vibhàgo nàvidyàyàü vidyayà samålaghàtamapahatàyàü sàva÷eùo bhavitumarhati / tathàpi pravilayasàmànyàt sàva÷eùatà÷aïkàmatimandàmapanetumidaü såtram //16// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,2.9.17 ## aparavidyàvido 'viduùa÷cotkràntiruktà / tatra kiü vidvànavidvàü÷càvi÷eùeõa mårdhàdibhya utkràmatyàho vidvànmårdhasthànàdeva, apare tu sthànàntarebhya iti / atra vidyàsàmarthyamapa÷yataþ pårvapakùaþ / tasyopasaühçtavàgàdikalàpasyoccikramiùato vij¤ànàtmanà oka àyatanaü hçdayaü tasyàgraü tasya jvalanaü yattatprakà÷itadvàro viniùkramadvàro vidvànmårdhasthànàdeva niùkràmati nànyebhya÷cakùuràdisthànebhyaþ / kutaþ--vidyàsàmarthàt hàrdavidyàsàmarthyàt / utkçùñasthànapratilambhàya hi hàrdavidyopade÷aþ / mårdhasthànàdaniùkramaõe ca notkçùñade÷apràptiþ / atha sthànàntarebhyo 'pyutkràmankasmàllokamutkçùñaü na pràpnotãtyata àha-- ## hàrdavidyà÷eùabhåtà hi mårdhanyà nàóã gatyai upadiùñà / tadanu÷ãlanena khalvayaü jãvo hàrdena såpàsitena brahmaõànugçhãtastasyànusmaraüstadbhàvamàpanno mårdhanyayaiva ÷atàdhikayà nàóyà niùkràmati / hçdayàdudgatà hi brahmanàóã bhàsvarà tàlumålaü bhittvà mårdhànametya ra÷mibhirekãbhåtà àdityamaõóalamanupraviùñà tàmanu÷ãlayatastayaivàntakàle nirgamanaü bhavatãti //17// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,2.10.18 ## ràtràvahani càvi÷eùeõa ra÷myanusàrã sannàdityamaõóalaü pràpnotãti siddhàntapakùapratij¤à //18// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,2.10.19 pårvapakùamà÷aïkate såtràvayavena-- ## såtràvayavàntareõa niràkaroti--- ## yàvaddehabhàvi hi ÷iràkiraõasaüparkaþ pramàõàntaràtpratãyate / dar÷ayati caitamarthaü ÷rutirapya÷eùeõa / amuùmàdàdityàtpratàyante ra÷mayasta àsu nàóãùu sçptà bhavanti ya àbhyo nàóãbhyaþ pratàyante ##vistàryante te ra÷mayo 'muùminnàditye sçptàþ / ## àdigrahaõena candràpaþ saügçhyante / candramasà khalvammayena saübadhyamànànàü sårãõàü bhàsàü candrikàtvam / tasmàdapyasti ni÷i sauryara÷mipracàra iti / ye tyàhuþ--sa yàvatkùipyenmanastàvadàdityaü gacchediti nirapekùa÷ravaõàdràtrau prete nàsti ra÷myapekùeti / tànpratyàha-- ##dhyetàraþ / ye tu manyante vidvànapi ràtripràyaõàparàdhena nordhvamàkramata iti tànpratyàha-- ## nityavatphalasaübandhena vihità vidyà na pàkùikaphalà yukteti / ye tu ràtrau pretasya viduùo 'harapekùàü såryamaõóalapràptiràcakùate tanmatamà÷aïkyàha--- ## yàvattàvadupabandhenànapekùà gatiþ ÷rutà / na càpekùà ÷akyàvagamà upabandhavirodhàditi //19// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,2.11.20 ## ata evetyuktahetuparàmar÷a ityàha-- ## pårvapakùabãjamàha-- ## apanodamàha-- ## ataþpadaparàmçùñahetubalàdaviduùo maraõaü pra÷astamuttaràyaõe viduùaståbhayatràpyavi÷eùo vidyàsàmarthyàditi / viduùo 'pi ca bhãùmasyottaràyaõapratãkùaõamaviduùa àcàraü gràha-yati 'yadyadàcarati ÷reùñhastattadevetaro janaþ'iti nyàyàt / àpåryamàõapakùàdityàdyà ca ÷rutirna kàlavi÷eùapratipattyarthà, api tvàtivàhikãrdevatàþ pratipàdayatãti vakùyati / tasmàdavirodhaþ //20// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,2.11.21 såtràntaràvataraõàya codayati-- ## kàla evàtra pràdhànyenocyate na tvàtivàhikã devatetyarthaþ / ## smàrtãmupàsanàü pratyayaü smàrtaþ kàlabhedaviniyogaþ pratyàsatteþ na tu ÷rautãü pratãtyarthaþ / atra yadi smçtau kàlabhedavidhiþ ÷rutau càgnijyotiràdividhistatràgnyàdãnàmàtivàhikatayà viùayavyavasthayà virodhàbhàva uktaþ / atha tu pratyabhij¤ànaü tathàpi yatra kàla ityatràpi kàlàbhidhànadvàreõàtivàhikya eva devatà uktà ityavirodha eveti //21// iti ÷rãvàcaspatimi÷raviracite ÷àrãrakabhàùyavibhàge bhàmatyàü caturthasyàdhyàyasya dvitãyaþ pàdaþ //2 // // ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ## ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,3.1.1 ## bhinnaprakaraõasthatvàdbhinnopàsanayogataþ / anapekùà mitho màrgastvaràto 'vadhçterapi // gantavyamekaü nagaraü prati vakreõàdhvanà gatimapekùya çjunàdhvanà gatistvaràvatã kalpyate / ekamàrgatve tu kamaparamapekùya tvarà syàt / atha taireva ra÷mibhirityavadhàraõaü nopapadyate pathyantarasya nivartanãyasyàbhàvàttasmàtparànapekùà evaite panthàna ekabrahmalokapràptyupàyà vrãhiyavàviva vikalperanniti pràpte pratyucyate-ekatve 'pi patho 'nekaparvasaügamasaübhavàt / gauravànnaiva nànàtvaü pratyabhij¤ànaliïgataþ // saparvà hi panthà nagaràdikamekaü gantavyaü pràpayati nàbhàgaþ / tatra kimete ra÷myaharvàyusåryàdayo 'dhvanaþ parvàõaþ santo 'dhvanaikena yujyante, àho yathàyathamadhvànamapi bhindantãti saüdehe 'bhede 'pyadhvano bhàgabhedopapatterna bhàgibhedakalpanocità, gauravaprasaïgàt / ekade÷apratyabhij¤ànàcca vi÷eùaõavi÷eùyabhàvopapatternànekàdhvakalpanà / athaitaireva ra÷mibhirityavadhàraõaü na tàvadarthàntaranivçttyarthaü tatpràpakaireva vàkyàntarairvirodhàt, tasmàdanyànapekùàmasyàvadhàrayatãti vaktavyam / na caikaü vàkyamapràptamadhvànaü pràpayati tasya cànapekùatàü pratipàdayatãtyarthadvayàya paryàptaü, tasmàdvidhisàmarthyapràptamayogavyavacchedamevakàro 'nuvadatãti yuktam / ## na khalvekasminneva gantavye pathibhedamapekùya tvaràvakalpyate kintu gantavyabhedàdapi tadupapattiþ / yathà ka÷mãrebhyo mathuràü kùipraü yàti caitra iti tathehàpyanyataþ kuta÷cidgantavyàdanenopàyena brahmalokaü kùipraü prayàtãti / ## ayamarthaþ-ekatvàtpràptavyasya brahmalokasyàlpaparvaõà màrgeõa tatpràptau saübhavantyàü bahumàrgopade÷o vyarthaþ prasajyate / tatra cetanasyàpravçtteþ / tasmàdbhåyasàü parvaõàmavirodhenàlpànàü tadanuprave÷a eva yukta iti //1// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,3.2.2 ## '÷rutyàdyabhàve pàñhasya kramaü prati niyantçtà / årdhvàkramaõamàtre ca ÷rutà vàyornimittatà // ' 'sa vàyumàgacchati tasmai sa tatra vijihãte yathà rathacakrasya khaü tena sa årdhvamàkramate'iti hi vàyunimittamårdhvàkramaõaü ÷rutaü na tu vàyunimittamàdityagamanaü 'sa àdityaü gacchati'ityàdityagamanamàtrapratãteþ / naca tenetyanantara÷rutordhvãkramaõakriyàsaübandhi niràkàïkùamàdityagamanakriyayàpi saübanddhumarhati / na càdityàgamanasya teneti vinà kàcidanupapattiryenànyasaübaddhamapyanuùajyate / tatràgnilokamàgacchati sa vàyulokamityàdisaüdarbhagatasya pàñhasya kvacinniyàmakatvena këptasàmarthyàdagnivàyuvaruõakramaniyàmaka÷rutyàdyabhàvàditi pràpte pratyucyate-årdhva÷abdo na lokasya kasyacitpratipàdakaþ / tadbhedàpekùayà yuktamàdityena vi÷eùaõam // bhavedetadevaü yadyårdhva÷abdàtka÷cillokabhedaþ pratãyeta sa tåparide÷amàtravàcã lokabhedàdvinàparyavasyaüllokabhedavàcinàdityapadenàditye vyavasthàpyate / tathà càdityalokagamanameva vàyunimittamiti ÷rautakramaniyame, pàñhaþ padàrthamàtrapradar÷anàrtho na tu kramàya prabhavati ÷rutivirodhàditi siddham / vàjasaneyinàü saüvatsaraloko na pañhyate chàndogyànàü devaloko na pañhyate tatrobhayànurodhàdubhayapàñhe màsasaübandhàtsaüvatsaraþ pårvaþ pa÷cimo devalokaþ / nahi màso devalokena saübadhyate kintu saüvatsareõa / tasmàttayoþ parasparasaübandhànmàsàrabhyatvàcca saüvatsarasya màsànantarye sthite devalokaþ saüvatsarasya parastàdbhavati / tatràdityànantaryàya vàyoþ saüvatsaràdityasya sthàne devalokàdvàyumiti pañhitavyam / vàyumabdàditi tu såtramatràpi vàcakameva / tathàpi saüvatsaràtparà¤camàdityàdarvà¤caü vàyumabhisaübhavantãti chàndogyapàñhamàtràpekùayoktaü, tadidamàha-##2// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,3.3.3 ## taóidante 'rciràdye 'dhvanyappatistaóitaþ paraþ / tatsaübandhàttathendràdirappateþ para ãùyate // àgantånàü nive÷o 'nte sthànàbhàvàtprasàdhitaþ / tathà cendràdiràgantuþ pañhyate càppateþ paraþ //3// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,3.4.4 #<àtivàhikàs talliïgàt | BBs_4,3.4 |># màrgacihnasaråpatvàccihnànyevàrciràdayaþ / bhartçbhogabhuvo và syurlokatvànnàtivàhikàþ // arciràdi÷abdà hi jvalanàdàvacetaneùu niråóhavçttayo loke / na caiùàü tvàvadhikànàmiva niyamavatã saüvahanasvaråpà svatanantrakriyà buddhipårvà saübhavatyacetanànàm / tasmàlloka÷abdavàcyatvàdbharturjãvàtmano bhogabhåmaya eveti manyàmahe / api càrciùa ityasmàdapàdànàü pratãyate / na heturnàguõe hetau pa¤camã dç÷yate kvacit // jàóyàdbaddha ityàdiùu guõavacaneùu jàóyàdiùu hetupa¤camã dçùñà / na càrciràdi÷abdà guõavàcino yena pa¤camyà teùàü vahanaü prati hetutvamucyate / apàdànatvaü càcetaneùvapyastãti nàtivàhikàþ / na càmànavasya puruùasya vidyudàdiùu voóhçtvadar÷anàdarciràdãnàmapi voóhçtvamunneyam / yàvadvacanaü hi vàcanikaü na tadavàcye saücàrayitumucitam / api càrciràdãnàü voóhçtve vidyudàdãnàmapi voóhçtvànnàmànavaþ puruùo voóhà ÷råyeta / yataþ ÷råyate tato 'vagacchàmo vidyudàdivannàrciràdãnàü voóhçtvamiti / tasmàdbhogabhåmaya evàrciràdayo nàtivàhikà iti pràpte pratyucyate-saüpiõóakaraõànàü hi såkùmadehavatàü gatau / na svàtantryaü na càgnyàdyà netàro 'cetanàstu te // ãdç÷ã hi niyamavatã gatiþ svayaü và prekùàvato 'prekùàvato và prekùàvatprayuktasya / na tàvadvigalitasthålakalevaràþ såkùmadehavantaþ saüpiõóitakaraõagràmà utkràntimanto jãvàtmàno mattamårcchicavatsvayaü prekùàvanto yadevaü svàtantryeõa gaccheyustadyadyarciràdayo 'pi màrgacihnàni và ÷amãkàraskaràdivadbhogabhåmayo và sumeru÷ailelàvçttàdivadubhayathàpyacetanatayà na nayanaü pratyeùàmasti svàtantryam / na caitebhyo 'nyasya cetanasya netuþ kalpanà sati ÷rutànàü caitanyasaübhave / naca parame÷vara evàstu neteti yuktam / tasyàtyantasàdhàraõatayà lokapàlagrahàdãnàmaki¤citkaratvàt / tasmàdvyavasthita eva parame÷varasya sarvàdhyakùatve yathà yathàtvaü lokapàlàdãnàü svàtantryamevamihàpyarciràdãnàmàtivàhikatvameva dar÷anànusàràcchabdàrtha iti yuktam / imamevàrthamamànavapuruùàtivàhanalakùaõaü liïgamupodvalayatãtyuktam / ## avasthitaü hi màrgacihnaü bhavatyavyabhicàrànnànavasthitaü vyabhicàràditi / arciùa iti ca hetau pa¤camã nàpàdàne / guõatvaü cà÷ritatayà / naca vai÷eùikaparibhàùayà niyama àstheyo lokavirodhàt / apica te 'rcirabhisaübhavantãti saübandhamàtramuktamiti / sàmànyavacane ÷abde vi÷eùàkàïkùiõi sphuñam / yadvi÷eùapadaü tena tatsàmànyaü niyamyate // yathà bràhmaõamànaya bhojayitavya iti tadvi÷eùàpekùàyàü yadà tatsaünidhàvupanipatati padaü kaõñhàdi(?) tadà tenaitanniyamyate evamihàpãti //4 // ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,3.4.5 ubhayavyàmohàt tat siddheþ | BBs_4,3.5 | ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,3.4.6 ## vidyullokamàgato 'mànavaþ puruùo vaidyutastenaiva na tu varuõàdinà svayamuhyate / tacchrutestasyaiva svayaü voóhçtva÷ruteþ / varuõàdayastu tatsàhàyake vartamànà voóhàro bhavantãti ca vaiùamyaü na voóhçtve iti sarvamavadàtam //6// pàñhakramàdarthakramo balavànitiyathàrthakramaü pañhyante såtràõi-## sa etàn brahma gamayatãti vicikitsyate / kiü paraü brahma gamayatyàhosvidaparaü kàryaü brahmeti / mukhyatvàdamçtapràpteþ paraprakaraõàdapi / gantavyaü jaiminirmene paramevàrciràdinà // brahma gamayatãtyatra hi napuüsakaü brahmapadaü parasminneva brahmaõi niråóhatvàdanapekùatayà mukhyamiti sati saübhave na kàrye brahmaõi guõakalpanayà vyàkhyàtumucitam / api càmçtatvaphalàvartirna kàryabrahmapràptau yujyate / tasya kàryatvena maraõadharmavattvàt / ki¤ca tatra tatra parameva brahma prakçtya prajàpatisadmapratipattyàdaya ucyamànà nàparabrahmaviùayà bhavitumarhanti prakaraõavirodhàt / na ca parasmintsarvagate gatirnopapadyate pràptatvàditi yuktam / pràptepi hi pràptiphalà gatirdç÷yate / yathaikasminnyagrodhapàdape målàdagramagràcca målaü gacchataþ ÷àkhàmçgasyaikenaiva nyagrodhapàdapena nirantaraü saüyogavibhàgà bhavanti / na caite tadavayavaviùayã na tu nyagrodhaviùayà iti sàmprataü tathà sati na ÷àkhàmçgo nyagrodhena yujyate / nyagrodhàvayavasya tadavayavayogàt / evaü dç÷yamànànàmapi tadavayavànàü na yogastadavayavayogàttadantena krameõa tadavayaveùu paramàõuùu vyavatiùñhate / te càtãndriyà iti kasminnu nàmàyamanubhavapaddhatimadhyàstàü saüyogatapasvã / tasmàdakàmenàpyanubhavànurodhena pràpta eva pràptiphalatvàvagatireùitavyà / tadbrahma pràptamapi pràptiphalàyàvagategocaro bhaviùyati / brahmalokeùviti ca bahuvacanamekasminnapi prayogasàdhutàmàtreõa gamayitavyam / loka÷abda÷càlokane prakà÷e vartayitavyo na tu sannive÷avati de÷avi÷eùe / tasmàt parabrahmapràptyarthaü gatyupade÷asàmarthyàdayamartho bhavati / yathà vidyàkarmava÷àdarciràdinà gatasya satyalokamatikramya paraü jagatkàraõaü brahma lokamàlokaü svayaü prakà÷akamiti yàvat / pràptasya tatraiva liïgaü pralãyate na tu gatimevaübhåtàü vinà liïgapravilaya iti / ata eva ÷rutiþ- puruùamàõàþ puruùaü pràpyàstaü gacchanti / tadanenàbhisandhinà paraü brahma gamayatyamànava iti mene jaiminiràcàryaþ / ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,3.5.7 ## tattvadar÷ãü bàdarirdadar÷a- kàryamapràptapårvatvàdapràptapràpaõã gatiþ / pràpayedbrahma na paraü pràptatvàjjagadàtmakam // tattvamasivàkyàrthasàkùàtkàràtpràkkila jãvàtmàvidyàkarmavàsanàdyupàdhyavacchedàdvastuto 'navacchinno 'vacchinnamivàbhinno 'pi lokebhyo bhinnamivàtmànamabhimanyamànaþ svaråpàdanyànapràptànarciràdãüllokàngatyàpnotãti yujyate / advaitabrahmatattvasàkùàtkàravatastu vigalitanikhilaprapa¤càvabhàsavibhramasya na gantavyaü na gatirna gamayitàra iti kiü kena saügatam / tasmàdanidar÷anaü nyagrodhasaüyogavibhàgà nyayagrodhavànaratadgatitatsaüyogavibhàgànàü mitho bhedàt / naca tatràpi pràptapràptiþ karmajena hi vibhàgena niruddhàyàü pårvapràptàvapràptasyaivottarapràpterutpatteþ / etadapi vastuto vicàrasahatayà sarvamanirvacanãyaü vijçmbhitamavidyàyàþ samutpannàdvaitatattvasàkùàtkàro na vidvànabhimanyate / viduùo 'pi dehapàtàtpårvaü sthitapraj¤asya yathàbhàsamàtreõa sàüsàrikadharmànuvçttirabhyupeyate evamàliïga÷arãrapàtàdviduùastaddharmànuvçttiþ / tathàcàpràptapràptergatyupapattistadde÷apràptau ca liïgadehanivçttermuktiþ ÷rutipràmàõyàditi cet / na / paravidyàvata utkràntipratiùedhàt 'brahmaiva sanbrahmàpyeti na tasmàtpràõà utkràmanti atraiva samavanãyante'iti / yathà vidyàbrahmapràptyoþ samànakàlatà ÷råyate- 'brahma veda brahmaiva bhavati' 'ànandaü brahmaõo vidvànna bibheti' 'tadàtmànameva vedàhaü brahmàsmãti tatsarvamabhavat' 'tatra ko mohaþ kaþ ÷oka ekatvamanupa÷yataþ'iti paurvàparyà÷ravaõàt paravidyàvato muktiü prati nopàyàntaràpekùeti lakùyate 'bhisaüdhiþ ÷ruteþ / upapannaü caitat / na khalu brahmaivedaü vi÷vamahaü brahmàsmãti paribhàvanàbhuvà jãvàtmano brahmabhàvasàkùàtkàreõonmålitàyàmanavayavenàvidyàyàmasti gantavyagantçvibhàgo viduùastadabhàve kathamayamarciràdimàrge pravarteta / naca chàyàmàtreõàpi sàüsàrikadharmànuvçttistatra pravçttyaïgaü yàdçcchikapravçtteþ / ÷raddhàvihãnasya dçùñàrthàni karmàõi phalanti na phalanti ca / adçùñàrthànàü tu phale kà kathetyuktaü prathamasåtre / na càrciràdimàrgabhàvanàyàþ parabrahmapràptyarthamaviduùaþ pratyupade÷astathà ca karmàntareùviva nityàdiùu tatràpi syàttasya pravçttirapi sàmpratam / vikalpàsahatvàt / kimiyaü paravidyànapekùà parabrahmapràptisàdhanaü tadapekùà và / na tàvadanapekùà 'tameva viditvàtimçtyumeti nànyaþ panthà vidyate 'yanàya'iti parabrahmavij¤ànàdanyasyàdhvanaþ sàkùàtpratiùedhàt / paravidyàpekùatve tu màrgabhàvanàyàþ kimiyaü vidyàkàrye màrgabhàvanà sàhàyakamàcaratyatha vidyotpàde / na tàvadvidyàkàrye tayà saha tasyà dvaitàdvaitagocaratayà mitho virodhena sahàsaübhavàt / nàpi yaj¤àdivadvidyotpàde sàkùàtbrahmapràptyupàyatva÷ravaõàdetànbrahma gamayatãti / yaj¤àdestu vividiùàsaüyogena ÷ravaõàdvidyotpàdàïgatvam / tasmàdupanyastabahu÷rutyanurodhàdupapatte÷ca brahma÷abdo 'saübhavanmukhyavçttirbrahmasàmãpyàdaparabrahmaõi lakùaõayà netavyaþ / tathàca lokeùviti bahuvacanopapatteþ kàryabrahmalokasya / parasya tvanavayavatayà taddvàreõàpyanupapatteþ / lokatvaü celàvçttàdivatsannive÷avi÷eùavati bhogabhåmau niråóhaü na katha¤cidyogena prakà÷e vyàkhyàtaü bhavati / tasmàtsàdhudar÷ã sa bhagavànbàdarirasàdhudar÷ã jaiminiriti siddham / apràmàõikànàü bahupralàpàþ sarvagatasya dravyasya guõàþ sarvagatà eva caitanyànandàdaya÷ca guõinaþ paramàtmano bhedàbhedavanto guõà ityàdayo dåùaõàyànubhàùyamàõà apyapràmàõikatvamàvahantyasmàkamityupekùitàþ / granthayojanà tu##pratiprati a¤cati gacchatãti pratyak pratibhàvavçtti brahma tadàtmatvàdgantéõàü jãvàtmanàmiti / ## yaugikyapi hi yogaguõàpekùayà gauõyeva / ## manomayatvàdayaþ kalpanàþ kàryàþ / kàryatvàdavi÷uddhà api ÷reyohetutvàdvi÷uddhàþ / pratisaücaro mahàpralayaþ pratipattyabhisaüdhiþ pratipattirgatiþ padergatyarthatvàt / abhisaüdhistàtparyam / yasya brahmaõo nàmàbhidhànaü ya÷a iti / ## ÷rutivàkye balãyasã prakaraõàt / ## pra÷aüsàrthamityarthaþ / codayati-## nyagrodhavànaradçùñànta upapàditaþ / pariharati-## ayamabhisaüdhiþ-yathàtathà nyagrodhàvayavã pariõàmavànupajanàpàyadharmabhiþ karmajaiþ saüyogavibhàgaiþ saüyujyatàmayaü punaþ paramàtmà nirastanikhilabhedaprapa¤caþ kåñasthanityo na nyagrodhavatsaüyogavibhàgabhàg bhavitumarhati / kàlpanikasaüyogavibhàgastu kàlpanikasyaiva kàryabrahmalokasyopapadyate na parasya / ÷aïkate-## nahyutpattyàdihetubhàvo 'pariõàminaþ saübhavati tasmàtpariõàmãti / tathà ca bhàvikamasyopapadyate gantavyatvamityarthaþ / niràkaroti-## vi÷eùaniràkaraõaü samasta÷okàdiduþkha÷amanatayà puruùàrthaphalavat / aphalaü tåtpattyàdividhànam / tasmàtphalavataþ saünidhàvàmnàyamànaü tadarthamevocyata ityupapattiþ / tadvijij¤àsasveti ca ÷rutiþ / tasmàcchrutyupapattibhyàü nirastasamastavi÷eùabrahmapratipàdanaparo 'yamàmnàyo na tåtpattyàdipratipàdanaparaþ / tasmànna gatistàttvikã / api ceyaü gatirna vicàraü sahata ityàha-## anyànanyatvã÷rayàvavayavavikàrapakùau / ##tyantam / atha kasmàdàtyantikamananyatvaü na kalpyata ityata àha-## mçdàtmatayà hi svabhàvena ghañàdayo bhàvàstadvikàrà vyàptàþ, tadabhàve na bhavanti ÷iü÷apeva vçkùatvàbhàva iti / ##saha vikàràvayavaiþ##dacalatvàdbrahmaõaþ saüsàralakùaõaü gamanaü vikàràvayavayeranupapannam / nahi sthiràtmakamasthiraü bhavati / anyànanyatve api caikasya virodhàdasaübhavantã iti bhàvaþ / ## tathàca brahmaõyasaüsaratyapi jãvasya saüsàraþ kalpyata iti / etadvikalpya dåùayati-## ## madhyamaparimàõànàü ghañàdãnàmanityatvadar÷anàt / ## bhedàbhedayorvirodhinorekatràsaübhavàdbuddhivyapade÷abhedàdarthabhedaþ / ayutasiddhatayopacàreõàbhinnamucyata ityamukhyamasyaikatvamityarthaþ / apica jãvànàü brahmàvayavatvapariõàmàtyantabhedapakùeùu tàttvikã saüsàriteti muktau svabhàvahànàjjãvànàü vinà÷aprasaïgaþ / brahmavivartatve tu brahmaivaiùàü svabhàvaþ pratibimbànàmiva bimbaü taccàvinà÷ãti na jãvavinà÷a ityàha-## matàntaramupanyasyati dåùayitum-##vinaiva brahmaj¤ànaü## yathà hi kaphanimitto jvara upàttasya kaphasya vi÷eùaõàdibhiþ prakùaye kaphàntarotpattinimittadadhyàdivarjane pra÷ànto 'pi na punarbhavati / evaü karmanimitto bandha upàttànàü karmaõàmupabhogàtprakùaye pra÷àmyati / karmàntaràmaõàü ca bandhahetånàmananuùñhànàtkàraõàbhàve kàryànupapatterbandhàbhàvàtsvabhàvasiddho mokùa àrogyamiva / upàttaduritanibarhaõàya ca nityanaimittikakarmànuùñhànàdduritanimittapratyavàyo na bhavati / pratyavàyànutpattau ca svasthasvànto na niùiddhànyàcarediti / tadetaddåùayati-## ÷àstraü khalvasminpramàõaü tacca mokùamàõasyàtmaj¤ànamevopadi÷ati natåktamàcàram / na càtropapattiþ prabhavati saüsàrasyànàditayà karmà÷ayasyàpyasaükhyeyasyàniyatavipàkakàlasya bhogenocchettuma÷akyatvàdityàha-## codayati-## pariharati-## yadi hi nityanaimittikàni karmàõi sukçtamapi duùkçtamiva nirvaheyustataþ kàmyakarmopade÷à dattajalà¤jalayaþ prasajyeran / nahyasti ka÷ciccàturvarõye càturà÷ramye và yo na nityanaimittikàni karmàõi karoti / tasmànnaiùàü sukçtavirodhiteti / abhyuccayamàtramàha-## samyagdar÷ã hi viraktaþ kàmyaniùiddhe varjayannapi pramàdàdupanipatite tenaivasamyagdar÷anena kùapayati / j¤ànaparipàke ca na karotyeva aj¤astu nipuõo 'pi pramàdàtkaroti / kçte ca na kùapayituü kùamata iti vi÷eùaþ / ## kartçtvabhoktçtve samàkùiptakriyàbhoge te cedàtmanaþ svabhàvàvadhàrite na tvàropite tato na ÷akyàvapanetum / nahi svabhàvàdbhàvo 'varopayituü ÷akyo bhàvasya vinà÷aprasaïgàt / na ca bhogo 'pi satsvabhàvaþ ÷akyo 'satkartuü, no khalu nãlamanãlaü ÷akyaü ÷akreõàpi kartuü tadidamuktaü-## samàropitasya tvanirvacanãyasya tatsvabhàvasya ÷akyastattvaj¤ànenàvaropaþ kartuü sarpasyeva rajjutattvaj¤àneneti bhàvaþ / bhàvamimamavidvànparicodayati-## aprakà÷itabhàvo yathoktameva samàdhatte-## kartçtvabhoktçtvayornimittasaübandhasya ca ÷aktidvàreõa nityatvàdbhaviùyati kadàcideùàü samudàcàro yataþ sukhaduþkhe bhojyete iti saübhàvanàtaþ kutaþ kaivalyani÷caya ityarthaþ / bhåyonirastamapi matidraóhimne punarupanyasya dåùayati-## ÷eùamatirohitàrtham //7 // ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,3.5.8-14 vi÷eùitatvàc ca | BBs_4,3.8 | sàmãpyàt tu tadvyapade÷aþ | BBs_4,3.9 | kàryàtyaye tadadhyakùeõa sahàtaþ param abhidhànàt | BBs_4,3.10 | smçte÷ ca | BBs_4,3.11 | paraü jaiminir mukhyatvàt | BBs_4,3.12 | dar÷anàc ca | BBs_4,3.13 | na ca kàrye pratipattyabhisaüdhiþ | BBs_4,3.14 | ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,3.6.15 ## abrahmakratavo yànti yathà pa¤càgnividyayà / brahmalokaü prayàsyanti pratãkopàsakàstathà // santi hi mano brahmetyupàsãtetyàdyàþ pratãkaviùayà vidyàþ / tadvanto 'pyarciràdimàrgeõa kàryabrahmopàsakà iva gantumarhanti 'aniyamaþ sarvàsàm'ityavi÷eùeõa vidyàntareùvapi gateravadhàraõàt / na caiùàü parabrahmavidàmiva gatyasaübhava iti / naca brahmakratava eva brahmalokabhàjo nàtatkratava ityapyekàntaþ / atatkratånàmapi pa¤càgnividàü tatpràpteþ / na caite na brahmakratavo mano brahmetyupàsãtetyàdau sarvatra brahmànugamena tatkratutvasyàpi saübhavàt / phalavi÷eùasya brahmalokapràptàvapyupapatteþ, tasya sàvayavatayotkarùanikarùasaübhavàditi pràpte pratyucyate- uttarottarabhåyastvàdabrahmakratubhàvataþ / pratãkopàsakàn brahmalokaü nàmànavo nayet // bhavatu pa¤càgnividyàyàmabrahmakratånàmapi brahmalokanayanaü, vacanàt / kimiva hi vacanaü na kuryàt nàsti vacanasyàtibhàra iha tu tadabhàvàt / 'taü yathàyathopàsate tadeva bhavati'iti ÷ruterautsargikyànnàsati vi÷eùavacane 'pavàdo yujyate / naca pratãkopàsako brahmopàste satyapi brahmetyanugame / kintu nàmàdivi÷eùaü brahmaråpatayà / tathà khalvayaü nàmàditantro na brahmatantraþ / à÷rayàntarapratyayasyà÷rayàntare prakùepaþ pratãka iti hi vçddhàþ / brahmà÷raya÷ca pratyayo nàmàdiùu prakùipta iti nàmatantraþ / tasmànna tadupàsako brahmakratuþ kintunàmàdikratuþ / na ca brahmakratutve nàmàdyupàsakànàmavi÷eùàduttarottarotkarùaþ saübhavã / naca brahmakratustadavayavakraturyena tadavayavàpekùayotkarùo varõyeta / tasmàtpratãkàlambanànviduùo varjayitvà sarvànanyànvikàràlambanànnayatyamànavo brahmalokam / na hyevamubhayathàbhàva ubhayathàrthatve kàü÷citpratãkàlambanànna nayati vikàralambanànviduùastu nayatãtyabhyupagame ka÷ciddoùo 'sti 'aniyamaþ sarvàsàm'ityasya nyàyasyeti sarvamavadàtam //15// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,3.6.16 vi÷eùaü ca dar÷ayati | BBs_4,3.16 | iti ÷rãvàcaspatimi÷raviracite bhagavatpàdabhàùyavibhàge bhàmatyàü caturthasyàdhyàyasya tçtãyaþ pàdaþ //3// ____________________________________________________________________________________________ ____________________________________________________________________________________________ ## ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,4.1.1 ## pràgabhåtasya niùpattau kartçtvaü na sato yataþ / phalatvena prasiddhe÷ca mukte råpàntarodbhavaþ / abhåtasya ghañàderbhavanaü niùpattirna punaratyantasato 'sato và / na jàtu gaganatatkusume niùpadyete / svaråpàvasthànaü cedàtmano muktirna sà niùpadyeta, tasya gaganavadatyantasataþ pràgasattvàbhàvàt / na càsya bandhàbhàvo niùpadyate, tasya tucchasvabhàvasya kàryatvenàtucchatvaprasaïgàt / phalatvaprasiddhe÷ca mokùasyàkàryasya phalatvànavakalpanàdàgantunà råpeõa kenacidutpattau sveneti pràptamanådyata iti pràpte 'bhidhãyate-saübhavatyarthavattve hi nànarthakyamupeyate / bandhasya sadasattvàbhyàü råpamekaü vi÷iùyate // anadhigatàvabodhanaü hi pramàõaü ÷àbdamagatyà katha¤cidanuvàdatayà varõyate / sakalasàüsàrikadharmàpetaü tu prasannamàtmaråpamaprasannàttasmàdeva råpàdvyàvçttamanadhigatamavabodhayannànuvàdo yujyate / na càsya niùpattyasaübhavaþ, sata iva ghañàdeþ sàüvyavahàrikeõa pramàõena bandhavigamasyàpi niùpatterlokasiddhatvàt / vicàràsahatayà tvasiddhirubhayatràpi tulyà / na hyasadutpattumarhatãtyasakçdàveditam / andho bhavatãti svapnàvasthà dar÷ità bàhyendriyavyàpàràbhàvàt / roditãva jàgradavasthà duþkha÷okàdyàtmakatvàt / vinà÷amevàpãta iti suùuptiþ / evakàra÷cevàrthe 'navadhàraõe //1 // ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,4.1.2 ## ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,4.1.3 #<àtmà prakaraõàt | BBs_4,4.3 |># nanu jyotirupasaüpadya svena råpeõàbhiniùpadyata iti paurvàparya÷ravaõàt svaråpaniùpatteranyà jyotirupasaüpattiþ tathàca bhautikatve 'pi na mokùavyàghàtaþ / bhavedetadevaü yadi jyotirupasaüpadya tat parityajediti ÷råyeta / tadadhyàhàre 'pi tatpratipàdanavaiyarthyaü tadaparityàge ca jyotiùaiva svena råpeõeti gamyate / tasya ca bhåtatve vikàratvànmaraõadharmakatvaprasiddheramuktitvamiti pràpte pratyucyate-jyotiùpadasya mukhyatvaü bhautike yadyapi sthitam / tathàpi prakramàdvàkyàdàtmanyevàtra yujyate // paraü jyotiriti hi parapadasamabhivyàhàràtparatvasya cànapekùasya brahmaõyeva pravçttejyotiùi càpare ki¤cidapekùya paratvàtparaü jyotiriti vàkyàdàtmaivàtra gamyate / prakaraõaü coktam / yat saüpadya niùpadyata iti tanmukhaü vyàdàya svapitãtivat / tasmàjjyotirupasaüpanno mukta iti såktam //3// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,4.2.4 ## yadyapi jãvàtmà brahmaõo na bhinna iti tatra tatropapàditaü tathàpi sa tatra paryetãtyàdhàràdheyabhàvavyapade÷asya saüpattçsaüpattavyabhàvavyapade÷asya ca samàdhànàrthamàha //4// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,4.3.5 ## upanyàsa udde÷o j¤àtasya yathà ya àtmàpahatapàpmetyàdiþ / tathàj¤àtaj¤àpanaü vidhiþ / yathà sa tatra paryeti jakùadramamàõa iti, tasya sarveùu lokeùu kàmacàro bhavatãtyetadaj¤àtaj¤àpanaü vidhiþ / sarvaj¤aþ sarve÷vara iti vyapade÷aþ / nàyamudde÷o vidheyàntaràbhàvàt / nàpi vidhirapratipàdyatvàt / siddhavadvyapade÷àt / tannirvacanasàmarthyàdayamarthaþ pratãyate-ta ete upanyàsàdayaþ / etebhyo hetubhyaþ / bhàvàbhàvàtmakai råpairbhàvikaiþ parame÷varaþ / muktaþ saüpadyate svairityàha sma kila jaiminiþ // na ca citsvabhàvasyàtmano 'bhàvàtmàno 'pahatapàpmatvàdayo bhàvàtmana÷ca sarvaj¤atvàdayo dharmà advaitaü ghnanti / no khalu dharmiõo dharmà bhidyante, mà bhådgavà÷vavaddharmidharmabhàvàbhàva iti jaiminiràcàrya uvàca //5// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,4.3.6 ## anekàkàrataikasya naikatvànnaikatà bhavet / parasparavirodhena na bhedàbhedasaübhavaþ // na hyekasyàtmanaþ pàramàrthikànekadharmasaübhavaþ / te cedàtmano bhidyante dvaitàpatteradvaita÷rutayo vyàvarteram / atha na bhidyante tata ekasmàdàtmano 'bhedànmitho 'pi na bhidyeran / àtmaråpavat / àtmaråpaü và bhidyeta / bhinnebhyo 'nanyatvànnãlapãtaråpavat / naca dharmiõa àtmano na bhidyante mithastu bhidyanta iti sàmpratam / dharmyabhedena tadananyatvena teùàmapyabhedaprasaïgàt / bhede và dharmiõo 'pi bhedaprasaïgàdityuktam / bhedàbhedau ca parasparavirodhàdekatràbhàvànna saübhavata ityupapàditaü prathame såtre / abhàvaråpàõàmadvaitàvihantçtve 'pi tasya pàpmàdeþ kàlpanikatayà tadadhãnaniråpaõatayà teùàmapi kàlpanikatvamiti na tàttvikã taddharmatà ÷liùyate / etena satyakàmasarvaj¤asarve÷varatvàdayo 'pyaupàdhikà vyàkhyàtàþ / tasmànnirastà÷eùaprapa¤cenàvyapade÷yena caitanyamàtràtmanàbhiniùpadyamànasya muktàvàtmanor'tha÷ånyairevàpahatapàpmasatyakàmàdi÷abdairvyapade÷a ityauóulomirmene / tadidamuktaü-#<÷abdavikalpajà evaite >#apahatapàpmatvàdayo na tu sàüvyavahàrikà apãti //6// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,4.3.7 ## tadetadati÷auõóãryamauóulomerna mçùyate / bàdaràyaõa àcàryo mçùyannapi hi tanmatam // evamapãtyauóulomimatamanujànàti / ÷auõóãryaü tu na sahata ityàha-## etaduktaü bhavati-satyaü tàttvikànandacaitanyamàtra evàtmà, apahatapàpmasatyakàmatvàdayastvaupàdhikatayàtàttvikà api vyàvahàrikapramàõopanãtatayà lokasiddhà nàtyantàsanto yena tacchabdà ràhoþ ÷ira itivadavàstavà ityarthaþ //7// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,4.4.8 ## yatnànapekùaþ saükalpo loke vastuprasàdhanaþ / na dçùñaþ so 'tra yatnasya làghavàdavadhàritaþ // loke hi ka¤cidarthaü cikãrùuþ prayatate prayatamànaþ samãhate samãhànastamarthamàpnotãti kramo dçùñaþ / na tvicchànantaramevàsyeùyamàõamupatiùñhate / tena ÷rutyàpi lokavçttamanurudhyamànayà viduùastàdç÷a eva kramo 'numantavyaþ / avadhàraõaü tu saükalpàdeveti laukikaü yatnagauravamapekùya vidyàprabhàvato viduùo yatnalàghavàt / yallaghu tadasatkalpamiti / syàdetat / yathà manorathamàtropasthàpità strã straiõànàü caramadhàtuvisargaheturevaü pitràdayo 'pyasya saükalpopasthàpitàþ kalpiùyante svakàryàyetyata àha-## santi hi khalu kànicidvastusvaråpasàdhyàni kàryàõi yathà strãvastusàdhyàni dantakùatamaõimàlàdãni / kànicittu j¤ànasàdhyàni yathoktacaramadhàtuvisargaromaharùàdãni / tatra manorathamàtropanãte pitràdau bhavantu tajj¤ànamàtrasàdhyàni kàryàõi natu tatsàdhyàni bhavitumarhanti / nahi straiõasya romaharùàdivadbhavanti strãvastusàdhyà maõimàlàdayastadidamuktaü##miti pràpte 'bhidhãyate- pitràdãnàü samutthànaü saükalpàdeva tacchruteþ / na cànumànabàdho 'tra ÷rutyà tasyaiva bàdhanàt // pramàõàntarànapekùà hi ÷rutiþ svàrthaü gocarayantã na pramàõàntareõa ÷akyà bàdhitum / anumànameva tu svotpàdàya pakùadharmatvàdivanmànàntaràbàdhitaviùayatvaü svasàmagrãmadhyapàtenàpekùamàõaü sàmagrãkhaõóanena tadviruddhayà ÷rutyà bàdhyate / ata eva nara÷iraþkapàlàdi÷aucànumànamàgamabàdhitaviùayatayà nopapadyate / tasmàdvidyàprabhàvàdviduùàü saükalpamàtràdeva pitràdyupasthànamiti sàüpratam / tathàhuràgaminaþ-ko hi yogaprabhàvàdçte 'gastya iva samudraü pibati sa iva daõóakàraõyaü sçjati / tasmàtsarvamavadàtam //8 // ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,4.4.9 ## ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,4.5.10 ## anyayogavyacchittyà manaseti vi÷eùaõàt / dehendriyaviyogaþ syàdviduùo bàdarermatam // anekadhàbhàva÷carddhiprabhàvabhuvo manobhedàdvà stutimàtraü và katha¤cidbhåmavidyàyàü nirguõàyàü tadasaübhavàdasatàpi hi guõena stutirbhavatyeveti //10// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,4.5.11 ## ÷arãrendriyabhede hi nànàbhàvaþ sama¤jasaþ / na càrthasaübhave yuktaü stutimàtramanarthakam // nahi manomàtrabhede sphuñataro 'nekadhàbhàvo yathà ÷arãrendriyabhede / ata eva saubharerabhivinirmitavividhadehasyàparyàyeõa màndhàtçkanyàbhiþ pa¤cà÷atà vihàraþ pairàõikaiþ smaryate / na càrthasaübhave stutimàtramanarthakamavakalpate / saübhavati càsyàrthavattvam / yadyapi nirguõàyamidaü bhaumavidyàyàü pañhyate tathàpi tasyàþ purastàdanena saguõàvasthàgatenai÷varyeõa nirguõaiva vidyà ståyate / na cànyayogavyavacchedenaiva vi÷eùaõam / yathà caitro dhanurdharaþ / tasmànmanaþ ÷arãrendriyayoga ai÷varya÷àlinàü niyameneti mene jaiminiþ //11// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,4.5.12 ## manaseti kevalamanoviùayàü ca sa ekadhà bhavati tridhà bhavatãti ÷arãrendriyabhedaviùayàü ca ÷rutimupalabhyàniyamavàdã khalu bàdaràyaõo niyamavàdau pårvayorna sahate / dvividha÷rutyanurodhàt / na càyogavyavacchedenaivaüvidheùu vi÷eùaõamavakalpyate / kàmeùu hi ramaõaü samanaskendriyeõa ÷arãreõa puruùàõàü siddhameveti nàsti ÷aïkà manoyogasyeti tadvyavacchedo vyarthaþ / siddhasya tu manoyogasya tadanyaparisaükhyànenàrthavattvamavakalpate / tasmàdvàmenàkùõà pa÷yatãtivadatrànyayogavyavaccheda iti sàüpratam / ## dvàda÷àhasya satratvamàsanopàyicodane / ahãnatvaü ca yajaticodane sati gamyate // dvàda÷àhamçddhikàmà upeyurityupàyicodanena ya evaü vidvàüsaþ satramupayantãti ca dvàda÷àhasya satratvaü bahukartçkasya gamyate / evaü tasyaiva dvàda÷àhena prajàkàmaü yàjayediti yajaticodanena niyatakartçparimàõatvena dviràtreõa yajatetyàdivadahãnatvamapi gamyata iti / saüprati ÷arãrendriyàbhàvena manomàtreõa viduùaþ svapnavatsåkùmo bhogo bhavati / kutaþ-upapatteþ / manasaitàniti ÷ruteþ / yadi punaþ suùuptavadabhogo bhavet naiùà ÷rutirupapadyeta / naca sa÷arãravadupabhogaþ ÷arãràdyupàdànavaiyarthyàt / sa÷arãrasya tu puùkalo bhogaþ / ihàpyupapatterityanuùa¤janãyam / tadidamuktaü såtràbhyàm## iti //12 // ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,4.5.13-14 tanvabhàve sandhyavad upapatteþ | BBs_4,4.13 | bhàve jàgradvat | BBs_4,4.14 | ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,4.6.15 ## vastutaþ paramàtmano 'bhinno 'pyayaü vij¤ànàtmànàdyavidyàkalpitapràde÷ikàntaþkaraõàvacchedenànàdijãvabhàvamàpannaþ pràde÷ikaþ sanna dehàntaràõi svabhàvanirmitànyapi nànàprade÷avartãni sàntaþkaraõo yugapadàveùñumarhati / na vàtmàntaraü sraùñumapi / sçjyamànasya sraùñratireke 'nàtmatvàdàtmatve và kartçkarmabhàvàbhàvàdbhedà÷rayatvàdayasya / nàpyantaþkaraõàntaraü tatra sçjati sçjyamànasya tadupàdhitvàbhàvàt / anàdinà khalvantaþkaraõenautpattikenàyamavaruddho nedànãntanenàntaþkaraõenopàdhitayà saübaddhumarhati / tasmàdyathà dàruyantraü tatprayoktrà cetanenàdhiùñhitaü sattadicchàmanurudhyate / evaü nirmàõa÷arãràõyapi sendriyàõãti pràpte pratyabhidhãyate-÷arãratvaü na jàtu syàdbhogàdhiùñhànatàü vinà / sa tridheti ÷arãratvamuktaü yuktaü ca tadvibhau // sa tridhà bhavati pa¤cadhà saptadhà navadhetyàdikà ÷rutirviduùo nànàbhàvamàcakùàõà bhinna÷arãrendriyopàdhisaübandhe 'vakalpate nàdehahetu(bhåta)bhede / nahi yantràõi bhinnàni nirmàya vàhayanyantravàho nànàtvenàpadi÷yate / bhogàdhiùñhànatvaü ca ÷arãratvaü nàbhogàdhiùñhàneùu yantreùviva yujyate / tasmàddehàntaràõi sçjati / na vànenàdhiùñhitàni dehapakùe vartante / naca sarvagatasya vastuto vigalitapràyàvidyasya viduùaþ pçthagjanasyevautpattikàntaþkaraõava÷yatà yena tadautpattikamantaþkaraõamàgantukàntaþkaraõàntarasaübandhamasya vàrayet / tasmàdvidvàn sarvasya va÷ã sarve÷varaþ satyasaükalpaþ sendriyamanàüsi ÷arãràõi nirmàya tàni caikapade pravi÷ya tattadindriyamantaþkaraõaisteùu lokeùu mukto viharatãti sàüpratam / pradãpavaditi tu nidar÷anaü pradãpaikyaü pradãpavyaktiùåpacaryate bhinnavartivartinãnàü bhinnavyaktãnàü bhedàt / evaü vidvà¤jãvàtmà dehabhede 'pyeka iti paràmar÷àrthaþ / ##tyekàbhipràyavartãnãtyarthaþ //15// saüpannaþ kevalo mukta ityucyate / na caitasyetthaübhàvasaübhavaþ ÷rutivirodhàdityuktamarthajàtamàkùipati-## salilamiva salilaþ salilapràtipadikàtsarvapràtipadikebhya ityupamànàdàcàre kvipi kçte pacàdyaci ca kçte råpam / etaduktaü bhavati-yathà salilamambhonidhau prakùiptaü tadekãbhàvamupayàti / evaü draùñàpi brahmaõeti / ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,4.6.16 atrottaraü såtram- ## àsu kà÷cicchrutayaþ suùuptimapekùya kà÷cittu saüpattiü tadadhikàràt / ai÷varya÷rutayastu saguõavidyàvipàkàvasthàpekùà muktyabhisaüdhànaü tu tadavasthàsatteryathàruõadar÷ane saüdhyàyàü divasàbhidhànam //16// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,4.7.17 ## svàràjyakàmacàràdi÷rutibhyaþ syànniraïku÷aþ / svakàrya ã÷varàdhãnasiddhirapyatra sàdhakaþ // 'àpnoti svàràjyaü' 'sarve 'smai devà balimàvahanti' 'sarveùu lokeùu kàmacàro bhavati'ityàdi÷rutibhyo viduùaþ parabrahmaõa ivànyànadhãnatvamai÷varyamavagamyate / nanvasya brahmopàsanàlabdhamai÷varyaü kathaü brahmàdhãnaü na tu svabhàvaþ / nahi kàraõàdhãnajanmàno bhàvàþ svakàrye svakàraõamapekùante / kiü tvatra te svatantrà eva / yathàhuþ-mçtpiõóadaõóacakràdi ghaño janmanyapekùate / udakàharaõe tvasya tadapekùà na vidyate // na ca viduùàü parame÷varàdhãnai÷varyasiddhitvàttadgatamai÷varyaü yena laukikà iva ràjàno mahàràjàdhãnaþ svavyàpàre vidvàüsaþ parame÷varàdhãnà bhaveyuþ / na khalu yadadhãnotpàdaü yasya råpaü tattadråpàdånaü bhavatãti ka÷cinniyamaþ / tatsamànàü tadadhikànàü ca dar÷anàttathà hyantevàsã gurvadhãnavidhaþ tatsamastadadhiko và dç÷yate / duùñasàmantà÷ca pàrthivàdhãnai÷varyàþ pàrthivànspardhamànàstànvijayamànà và dç÷yante / tadiha nirati÷ayai÷varyatvàt parame÷varasya mà nàma bhåvanvidvàüsastato 'dhikàstatsamàstu bhaviùyanti / tathàca na tadadhãnàþ / nahi samapradhànabhàvànàmasti mitho 'pekùà / tadete svatantràþ santastadvyàpàre jagatsarjane 'pi pravarteranniti pràpte pratyabhidhãyate-nityatvàdanapekùatvàt ÷rutestatprakramàdapi / ekyamatyàcca viduùàü parame÷varatantratà // jagatsargalakùaõaü hi kàryaü kàraõaikasvabhàvasyaiva hi bhavatu àho kàryakàraõasvabhàvasya / tatrobhayasvabhàvasya svotpattau målakàraõàpekùasya pårvasiddhaþ parame÷vara eva kàraõamabhyupetavya iti sa evaiko 'stu jagatkàraõam / tasyaiva nityatvena svakàraõànapekùasya këptasàmarthyàt / kalpyasàmarthyàstu jagatsarjanaü prati vidvàüsaþ / na ca jagatsraùñçtvameùàü ÷råyate / ÷råyate tvatrabhavataþ parame÷varasyaiva / tameva prakçtya sarvàsàü tacchrutãnàü pravçtteþ / apica samapradhànànàü hi na niyamavadaikamatyaü dçùñamiti yadaikaþ sisçkùati tadaivetaraþ saüjihãrùatãtyaparyàyeõa sçùñisaühàrau syàtàm / na cobhayorapã÷varatvaü vyàghàtam / ekasya tu tadàdhipatye tadabhipràyànurodhinàü sarveùàmaikamatyopapatteradoùaþ / tatràgantukànàü kàraõàdhãnajanmai÷varyàõàü gçhyamàõavi÷eùatayàsamatvànnityai÷varya÷àlinaþ sa eva teùàmadhã÷a iti tattantrà vidvàüsa iti parame÷varavyàpàrasya sargasaühàrasya ne÷ate //17// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,4.7.18 pårvapakùiõo 'nu÷ayabãjamà÷aïkya niràkaroti- ## ## yataþ parame÷varàdhãnamai÷varyaü tasmàttato nyånamaõimàdimàtraü svàràjyaü na tu jadatsraùñçtvam / uktànnyàyàt //18// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,4.7.19 ## etàvànasya mahimeti vikàravarti råpamuktam / tato jyàyàü÷ceti nirvikàraü råpam / tathà pàdo 'sya vi÷và bhåtànãti vikàravarti råpaü tripàdasyàmçtaü divãti nirvikàramàha råpam //19// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,4.7.20 ## dar÷ayata÷càpare ÷rutismçtã nirvikàrameva råpaü bhagavataste ca pañhite / etaduktaü bhavati-yadi bråùe saguõe brahmaõyupàsyamàne yathà tadguõasya niravagrahatvamapi vastuto 'stãti niravagrahatve viduùà pràptavyamiti tadanena vyabhicàrayate / yathà savikàre brahmaõyupàsyamàne vastutaþ sthitamapi nirvikàraråpaü na pràpyate tatkasya hetoþ, atatkratutvàdupàsakasya / tathà tadguõopàsanayà vastutaþ sthitamapi niravagrahatvaü nàpyate / tattvopàsanàsu puruùakratutvàt / upàsakasya tadakratutvaü ca niravagrahatvasyopàsanavidhyagocaratvàdvidhyadhãnatvàccopàsanàsu puruùasvàtantryàbhàvàtsvàtantrye và pràtibhatvaprasaïgàditi //20// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,4.7.21 ## na kevalaü svàràjyasye÷varàdhãnatayàjagatsarjanam, sàkùàdbhogamàtreõa tena parame÷vareõa sàmyàbhidhànàdapi vyapade÷aliïgàditi / bhåtànyavanti prãõayantãti bhojayantãti yàvat / såtràntaràvatàraõàya ÷aïkate-## saha parame÷varasyàti÷ayena vartata iti viduùa ai÷varyaü sàti÷ayam / yacca kàryaü sàti÷ayaü tacca yathà laukikamai÷varyam / tadanena kàryatvamuktam / tathàca kàryatvàdantavatpràptamiti tacca na yuktamànantyena tadviduùàü tatra pravçtteriti //21// ____________________________________________________________________________________________ START BsVBh_4,4.7.22 ata uttaraü pañhati- ## kimarciràdimàrgeõa brahmalokapràptànàmai÷varyasyàntavattvaü tvayà sàdhyate / àhosviccandralokàdiva brahmalokàdetallokapràptirmukterantavattvam / tatra pårvasmin kalpe siddhasàdhanam / uttaratra tu ÷rutismçtivirodhaþ / tadvidhànàü ca kramamuktipratipàdanàditi / tattvamasivàkyàrthaikopàsanàparàn pratyàha- ## dvidhàvidyà tamaþ / nirupàdhibrahmasàkùàtkàrastattvadar÷anam / na caitannirvàõaü svaråpàvasthànalakùaõaü kàryaü yenànityaü syàdityàha-## //22// bhaïktvà vàdyasurendravçndamakhilàvidyopadhànàtigaü yenàmnàyapayonidhernayapathà brahmàmçtaü pràpyate / so 'yaü ÷àïkarabhàùyajàtaviùayo vàcaspateþ sàdaraü saüdarbhaþ paribhàvyatàü sumatayaþ svàrtheùu ko matsaraþ //1// aj¤ànasàgaraü tãrtvà brahmatattvamabhãpsatàm / nãtinaukarõadhàreõa mayàpåri manorathaþ //2// yannyàyakaõikàtattvasamãkùàtattvabindubhiþ / yannyàyasàükhyayogànàü vedàntànàü nibandhanaiþ //3// samacaiùaü mahatpuõyaü tatphalaü puùkalaü mayà / samarpitamathaitena prãyatàü parame÷varaþ //4// nçpàntaràõàü manasàpyagamyàü bhråkùepamàtreõa cakàra kãrtim / kàrtasvaràsàrasupåritàrthasàrthaþ svayaü ÷àstravicakùaõa÷ca //5// nare÷varà yaccaritànukàramicchanti kartuü naca pàrayanti / tasminmahãpe mahanãyakãrtau ÷rãmannçge 'kàri mayà nibandhaþ //6// ##