#iti tu d«ÂÃnta÷ paramparÃmÃtrasÃmyena na tu sarvathÃæ sÃmyeneti sarvamavadÃtam //10//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.5.11
#<Ãpa÷ | BBs_2,3.11 |>#
nigadavyÃkhyÃtena bhëyeïa vyÃkhyÃtam //11//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.6.12
##
annaÓabdo 'yaæ vyutpattyà ca prasiddhyà ca vrÅhiyavÃdau tadvikÃre caudane pravartate /
ÓrutiÓca prakaraïÃdbalÅyasÅ, sà ca vÃkyaÓe«eïopodbalità 'yatra kvacana var«ati'ityetena tasmÃdabhyavahÃryaæ vrÅhiyavÃdyevÃtrÃdbhyo jÃyata iti vivak«itam /
kÃr«ïyamapi hi saæbhavati kasyacidadanÅsya /
nahi pthivyapi k«ïÃ, lohitÃdirÆpÃyà api darÓanÃt /
tataÓca Órutyantareïa 'adbhya÷ pthivÅ pthivyà o«adhaya÷'ityÃdinà virodha iti pÆrva÷ pak«a÷ /
Órutyorvirodhe vastuni vikalpÃnupapatteranyatarÃnuguïatayÃnyatarà netavyà /
tatra kim 'adbhya÷ pthivÅ'iti pthivÅÓabdo 'nnaparatayà nÅyatÃmuta 'annamasjata'ityannaÓabda÷ pthivÅparatayeti viÓaye, mahÃbhÆtÃdhikÃrÃnurodhÃtprÃyikak«ïarÆpÃnurodhÃcca 'tadyadapÃæ Óara ÃsÅt'iti ca puna÷ ÓrutyanurodhÃcca vÃkyaÓe«asya cÃnyathÃpyupapatterannaÓabdo 'nnakÃraïe pthivyÃmiti rÃddhÃnta÷ //12//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.7.13
##
s«Âikrame bhÆtÃnÃmavirodha ukta÷ /
idÃnÅmÃkÃÓÃdibhÆtÃdhi«ÂhÃtryo devatÃ÷ kiæ svatantrà evottarottarabhÆtasarge pravartanta uta parameÓvarÃdhi«ÂhitÃ÷ paratantrà iti /
tatra 'ÃkÃÓÃdvÃyurvÃyuragni÷'iti svavÃkye nirapek«ÃïÃæ Órute÷ svaya¤cetanÃnÃæ ca cetanÃntarÃpek«ÃyÃæ pramÃïÃbhÃvÃt, prastÃvasya ca liÇgasya ca pÃramparyeïÃpi mÆlÃkÃraïasya brahmaïa upapatte÷, svatantrÃïÃmevÃkÃÓÃdÅnÃæ vÃyvÃdikÃraïatvamiti jagato brahmayonitvavyÃghÃta iti prÃptam /
evaæ prÃpte 'bhidhÅyate-#<ÃkÃÓÃdvÃyu÷'>#ityÃdaya ÃkÃÓÃdÅnÃæ kevalamupÃdÃnabhÃvamÃcak«ate, na puna÷ svÃtantryeïÃdhi«ÂhÃttvam /
naca cetanÃnÃæ svakÃryasvÃtantryamityetadapyaikÃntikaæ paratantrÃïÃmapi te«Ãæ bahulamupalabdherbhtyÃntevÃsyÃdivat /
tasmÃlliÇgaprastÃvasÃma¤jasyÃya sa ÅÓvara eva tena tenÃkÃÓÃdibhÃvenopÃdÃnabhÃvenÃvati«ÂhamÃna÷ svayamadhi«ÂhÃya nimittakÃraïabhÆtastaæ taæ vikÃraæ vÃyvÃdikaæ sjatÅti yuktam /
itarathà liÇgaprastÃvau kleÓitau syÃtÃmiti /
##
parameÓvara evÃntaryamibhÃvenÃvi«Âa Åk«itÃ, tasmÃtsarvasya kÃryajÃtasya sÃk«ÃtparameÓvara evÃdhi«ÂhÃtà nimittakÃraïaæ na tvÃkÃÓÃdibhÃvamÃpanna÷ /
ÃkÃÓÃdibhÃvamÃpannastÆpÃdÃnamiti siddham //13//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.8.14
##
utpattau mahÃbhÆtÃnÃæ krama÷ Óruto nÃpyaye 'pyayamÃtrasya ÓrutatvÃt /
tatra niyame saæbhavati nÃniyama÷ /
vyavasthÃrahito hi sa÷ /
naca vyavasthÃyÃæ satyÃmavyavasthà yujyate /
tatra kramabhedÃpek«ÃyÃæ kiæ d«Âo 'pyayakramo ghaÂÃdÅnÃæ mahÃbhÆtÃpyayakramaniyÃmako 'stvÃho Órauta utpattikrama iti viÓaye Órautasya ÓrautÃntaramabhyarhitaæ samÃnajÃtÅyatayà tasyaiva buddhisÃænidhyÃt /
na d«Âaæ, viruddhajÃtÅyatvÃt /
tasmÃcchrautenaivotpattikrameïÃpyayakramo niyamyata iti prÃpta ucyate-apyayasya kramÃpek«ÃyÃæ khalÆtpattikramo niyÃmako bhavet, na tvastyapyayasya kramÃpek«Ã, d«ÂÃnumÃnopanÅtena kramabhedena ÓrutyanusÃriïo 'pyayakramasya bÃdhyamÃnatvÃt /
tasmin hi satyupÃdÃnoparame 'pyupÃdeyamastÅti syÃt /
na caitadasti /
tasmÃt /
tadviruddhad«ÂakramÃvarodhÃdÃkÃÇk«aiva nÃsti kramÃntaraæ pratyayogyatvÃt tasya /
tadidamuktaæ sÆtraktÃ-'upapadyate ca'iti /
bhëyakÃro 'pyÃha-##
tasmÃdutpattikramÃdviparÅta÷ krama ityetannyÃyamÆlà ca smtiruktà //14//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.9.15
##
tadevaæ bhÃvanopayoginau bhÆtÃnÃmutpattipralayau vicÃrya buddhÅndriyamanasÃæ kramaæ vicÃrayati /
atra ca vij¤Ãyate 'neneti vyutpattyà vij¤ÃnaÓabdenendriyÃïi ca buddhiæ ca brÆte /
tatraite«Ãæ kramÃpek«ÃyÃmÃtmÃnaæ ca bhÆtÃni cÃntarà samÃmnÃnÃttenaiva pÃÂhena kramo niyamyate /
tasmÃt pÆrvotpattikramabhaÇgaprasaÇga÷ /
yata Ãtmana÷ karaïÃni karaïebhyaÓca bhÆtÃnÅti pratÅyate, tasmÃdÃtmana ÃkÃÓa iti bhajyate /
annamayamiti ca maya¬Ãnandamaya itivat na vikÃrÃrtha iti prÃpte 'bhidhÅyate-vibhaktatvÃttÃvanmana÷prabhtÅnÃæ kÃraïÃpek«ÃyÃmannamayaæ mana ityÃdiliÇgaÓravaïÃdapek«itÃrthakathanÃya vikÃrÃrthatvameva mayaÂo yuktam, itarathà tvanapek«itamuktaæ bhavet /
naca tadapi ghaÂate /
nahyannamayo yaj¤a itivadannaprÃcuryaæ manasa÷ saæbhavati /
evaæ codbhÆtavikÃrà mana Ãdayo bhÆtÃnÃæ parastÃdutpadyanta iti yuktam /
prau¬havÃditayÃbhyupetyÃha-##
bhavatvÃtmana eva karaïÃnÃmutpatti÷, na khalvetÃvatà bhÆtairÃtmano notpattavyam /
tathÃca noktakramabhaÇgaprasaÇga÷ /
##bhidyate /
bhajyata iti yÃvat //15//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.10.16
##
devadattÃdinÃmadheyaæ tÃvajjÅvÃtmano na ÓarÅrasya, tannÃmne ÓarÅrÃya ÓrÃddhÃdikaraïÃnupapatte÷ /
tanmto devadatto jÃto devadatta iti vyapadeÓasya mukhyatvaæ manvÃnasya pÆrva÷ pak«a÷, mukhyatve ÓÃstroktÃmu«mikasvargÃdiphalasaæbandhÃnupapatte÷ ÓÃstravirodhÃllaukikavyapadeÓo bhÃkto vyÃkhyeya÷ /
bhaktiÓca ÓarÅrasyotpÃdavinÃÓau tatastatsaæyoga iti /
jÃtakarmÃdi ca garbhabÅjasamudbhavajÅvapÃpaprak«ayÃrthaæ,
na tu jÅvajanmajapÃpak«ayÃrtham /
ata eva smaranti 'evamena÷ Óamaæ yÃti bÅjagarbhasamudbhavam'iti /
tasmÃnna ÓarÅrotpattivinÃÓÃbhyÃæ jÅvajanmavinÃÓÃviti siddham /
etacca laukikavyapadeÓasyÃbhrÃntimÆlatvamabhyupetyÃdhikaraïam /
uktà tvadhyÃsabhëye 'sya bhrÃntimÆlateti //16//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.11.17
mà bhÆtÃmasya ÓarÅrodayavyayÃbhyÃæ sthÆlÃvutpattivinÃÓau, ÃkÃÓÃderiva tu mahÃsargÃdau tadante cotpattivinÃÓau jÅvasya bhavi«yata iti ÓaÇkÃntaramapanetumidamÃrabhyate /
##
vicÃramÆlasaæÓayasya bÅjamÃha-#<Órutivipratipatteriti />#
tÃmeva darÓayati-##
pÆrvapak«aæ ghïÃti-##
paramÃtmanastÃvadviruddhadharmasaæsargÃdapahatÃnapahatapÃpmatvÃdilak«aïÃjjÅvÃnÃmanyatvam /
te cenna vikÃrÃstatastattvÃntaratve bahutarÃdvaitaÓrutivirodha÷ /
brahmavij¤Ãnena sarvavij¤Ãnapratij¤ÃvirodhaÓca /
tasmÃcchutibhiranuj¤Ãyate vikÃratvam /
pramÃïÃntaraæ cÃtroktam-vibhaktatvÃdÃkÃÓÃdivaditi /
'yathÃgne÷ Órudrà visphaliÇga÷'iti ca Óruti÷ sÃk«Ãdeva brahmavikÃratvaæ jÅvÃnÃæ darÓayati /
'yathà sÆdÅptÃt pÃvakÃt'iti ca brahmaïo jÅvÃnÃmutpattiæ ca tatrÃpyayaæ ca sÃk«ÃddarÓayati /
nanvak«arÃdbhÃvÃnÃmutpattipralayÃvavagamyete /
na jÅvÃnÃmityata Ãha-##
syÃdetat /
s«ÂiÓruti«vÃkÃÓÃdyutpattiriva kasmÃjjÅvotpattirnÃmnÃyate /
tasmÃdÃmnÃnayogyasyÃnÃmnÃnÃttasyotpattyabhÃvaæ pratÅma ityata Ãha-##
evaæ hi kasyäcicchÃkhÃyÃmÃmnÃtasya katipÃyÃÇgasahitasya karmaïa÷ ÓÃkhÃntarÅyÃÇgopasaæhÃro na bhavet /
tasmÃdbahutaraÓrutivirodhÃdanupraveÓaÓrutirvikÃrabhÃvÃtpattyà vyÃkhyeyà /
tasmÃdÃkÃÓavajjÅvÃtmÃna utpadyanta iti prÃpta ucyate-bhavedevaæ yadi jÅvà brahmaïo bhidyeran /
na tvetadasti /
'tat s«Âvà tadevÃnuprÃviÓat' 'anena jÅvena'ityÃdyavibhÃgaÓruteraupÃdhikatvÃcca bhedasya ghaÂakarakÃdyÃkÃÓavadviruddhadharmasaæsargasyopapatte÷ /
upÃdhÅnà ca manomaya ityÃdÅnÃæ ÓruterbhÆyasÅnÃæ ca nityatvÃjatvÃdigocarÃïÃæ ÓrutÅnÃæ darÓanÃt 'upÃdhipravilayenopahitasya'iti ca praÓnottarÃbhyÃmanekadhopapÃdanÃdavibhÃgasya ca 'eko deva÷ sarvabhÆte«u gƬha÷'iti ÓrutyaivoktatvÃnnityà jÅvÃtmano na vikÃrà na cÃdvaitapratij¤Ãvirodha iti siddham /
maitreyibrÃhmaïaæ cÃdhastÃdvyÃkhyÃtamiti neha vyÃkhyÃtam //17//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.12.18
##
karmaïà hi jÃnÃtyartho vyÃptastadabhÃve na bhavati dhÆma iva dhÆmadhvajÃbhÃve, su«uptyÃdyavasthÃsu ca j¤eyasyÃbhÃvÃttadvyÃpyasya j¤ÃnasyÃbhÃva÷ /
tathÃca nÃtmasvabhÃvaÓcaitanyaæ tadanuvttÃvapi caitanyasya vyÃvtti÷ /
tasmÃdindriyÃdibhÃvÃbhÃvÃnuvidhÃnÃt j¤ÃnabhÃvÃbhÃvayorindriyÃdisaænikar«ÃdheyamÃgantukamasya caitanyaæ dharmo na svÃbhÃvika÷ /
ata evendriyÃdÅnÃmarthavattvam, itarathà vaiyarthyamindriyÃïÃæ bhavet /
nityacaitanyaÓrutayaÓca ÓaktyabhiprÃyeïa vyÃkhyeyÃ÷ /
asti hi j¤ÃnotpÃdanaÓaktirnijà jÅvÃnÃæ, na tu vyomna ivendriyÃdisaænikar«e 'pye«Ã j¤Ãnaæ na bhavatÅti /
tasmÃjja¬Ã eva jÅvà iti prÃpte 'bhidhÅyate-yadÃgantukaj¤Ãnaæ ja¬asvabhÃvaæ tatkadÃcit parok«aæ kadÃcit saædigdhaæ kadÃcidviparyastaæ, yathà ghaÂÃdi, na caivamÃtmanà /
tathÃhi-anumimÃno 'pyaparok«a÷, smarannapyÃnubhavika÷, saædihÃno 'pyasaædigdha÷, viparyasyannapyaviparÅta÷ sarvasyÃtmà /
tathÃca tatsvabhÃva÷ /
naca tatsvabhÃvasya caitanyasyÃbhÃva÷, tasya nityatvÃt /
tasmÃdvttaya÷ kriyÃrÆpÃ÷ sakarmikÃ÷ karmÃbhÃve su«uptyÃdau nivartante /
tena caitanyamÃtmasvabhÃva iti siddham /
tathÃca nityacaitanyavÃdinya÷ Órutayo na katha¤cit kleÓena vyÃkhyÃtavyà bhavanti /
gandhÃdivi«ayavttyupajane cendriyÃïÃmarthavatteti sarvamavadÃtam //18//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.13.19
##
yadyapyaviktasyaiva paramÃtmano jÅvabhÃvastathà cÃnaïuparimÃïatvaæ, tathÃpyutkrÃntigatyÃgatÅnÃæ ÓruteÓca sÃk«ÃdaïuparimÃïaÓravaïasya cÃvirodhÃrthamidamadhikaraïamityÃk«epasamÃdhÃnÃbhyÃmÃha-##
pÆrvapak«aæ ghïÃti-##
vibhÃgasaæyogotpÃdau hi tÆtkrÃntyÃdÅnÃæ phalaæ /
naca sarvagatasya tau sta÷ /
sarvatra nityaprÃptasya và sarvÃtmakasya và tadasaæbhÃvÃditi //19//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.13.20
##
utkramaïaæ hi maraïe nirƬham /
taccÃcalato 'pi tatra sato dehasvÃmyanivttyopapadyate na tu gatyÃgatÅ /
tayoÓcalane nirƬhayo÷ kartsthabhÃvayorvyÃpinyasaæbhavÃditi madhyamaæ parimÃïaæ mahattvaæ ÓarÅrasyaiva /
taccÃrhataparÅk«ÃyÃæ pratyuktam /
gatyÃgatÅ ca paramamahati na saæbhavato 'ta÷ pÃriÓe«yÃdaïutvasiddhi÷ /
gatyÃgatibhyÃæ ca prÃdeÓikatvasiddhau maraïamapi dehÃdapasarpaïameva jÅvasya na tu tatra sata÷ svÃmyanivttimÃtramiti siddhamityÃha-##
itaÓca dehÃdapasarpaïameva jÅvasya maraïamityÃha-##
tasmÃdgatyÃgatyapek«otkrÃntirapi sÃpÃdÃnÃïutvasÃdhanamityartha÷ /
na kevalamapÃdÃnaÓrute÷, taccharÅrapradeÓÃntavyatvaÓruterapyevamevetyÃha-## //20//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.13.21
##
yata utkrÃntyÃdiÓrutibhirjÅvÃnÃmaïutvaæ prasÃdhitaæ tato vyÃpakÃtparamÃtmanaste«Ãæ tadvikÃratayà bheda÷ /
tathÃca mahattvÃnantyÃdiÓrutaya÷ paramÃtmavi«ayà na jÅvavi«ayà ityavirodha ityartha÷ /
yadi jÅvà aïavastato 'yo 'yaæ vij¤Ãnamaya÷ prÃïe«u'iti kathaæ ÓÃrÅro mahattvasaæbandhitvena pratinirdiÓyate iti codayati-##
pariharati-#<ÓÃstrad«ÂyÃ>#pÃramÃrthikad«Âyà nirdeÓo vÃmadevavat /
yathà hi garbhastha eva vÃmadevo jÅva÷ paramÃrthad«ÂyÃtmano brahmatvaæ pratipede, evaæ vikÃrÃïÃæ praktervÃstavÃdabhedÃttatparimÃïatvavyapadeÓa ityartha÷ //21//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.13.22
##
svaÓabdaæ vibhajate-##
unmÃnaæ vibhajate-##
uddhtya mÃnamunmÃnaæ bÃlÃgrÃduddhta÷ Óatatamo bhÃgastasmÃdapi ÓatatamÃduddhta÷ Óatatamo bhÃga iti tadidamunmÃnam /
ÃrÃgrÃduddhtaæ mÃnamÃrÃgramÃtramiti //22//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.13.23
sÆtrÃntaramavatÃrayituæ codayati-##
aïurÃtmà na ÓarÅravyÃpÅti na sarvÃÇgÅïaÓaityopalabdhi÷ syÃdityartha÷ /
##
tvaksaæyukto hi jÅva÷ tvakca sakalaÓarÅravyÃpinÅti tvagvyÃpyÃtmasaæbandha÷ sakalaÓaityopalabdhau samartha ityartha÷ //23//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.13.24
##
candanabindo÷ pratyak«ato 'lpÅyastvaæ buddhvà yuktà kalpanà bhavati, yasya tu saædigdhamaïutvaæ sarvÃÇgÅïaæ ca kÃryamupalabhyate tasya vyÃpitvamautsargikamapahÃya neyaæ kalpanÃvakÃÓaæ labhata iti ÓaÇkÃrtha÷ /
naca haricandanabindud«ÂÃntenÃïatvÃnumÃnaæ jÅvasya, pratid«ÂÃntasaæbhavenÃnaikÃntikatvÃdityÃha-##
ÓaÇkÃmimÃmapÃkaroti-##
yadyapi pÆrvoktÃbhi÷ Órutibhiraïutvaæ siddhamÃtmanastathÃpi vaibhavÃcchrutyantaramupanyastam //24//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.13.25
##
ye tu sÃvayavatvÃccandanabindoraïusaæcÃreïa dehavyÃptirupapadyate na tvÃtmano 'navayavasyÃïusaæcÃra÷ saæbhavÅ, tasmÃdvai«amyamiti manyante tÃn pratÅdamucyate guïÃdvà lokavaditi /
tadvibhajate-##
yadyapyaïurjÅvastathÃpi tadguïaÓcaitanyaæ sakaladehavyÃpi /
yathà pradÅpasyÃlpatve 'pi tadguïa÷ prabhÃsakalaghodaravyÃpinÅti //25//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.13.26
etadapi ÓaÇkÃdvÃreïa d«ayitvà d«ÂÃntÃntaramÃha-
##
##
k«ayasyÃtisÆk«matayÃnupalabhyamÃnak«ayamiti ÓaÇkate-##
viÓli«ÂÃnÃmalpatvÃdityupalak«aïaæ, dravyÃntaraparamÃïÆnÃmanupraveÓÃdityapi dra«Âavyam /
viÓle«ÃnupraveÓÃbhyÃæ ca sannapi viÓle«a÷ sÆk«matvÃnnopalak«yate iti /
nirÃkaroti-##
kuta÷ /
##
paramÃïÆnÃæ paramasÆk«matvÃttadgatarÆpÃdivadgandho 'pi nopalabhyeta /
upalabhyamÃno và sÆk«ma upalabhyeta na sthÆla ityartha÷ /
Óe«amatirohitÃrtham //26//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.13.27
##
// 27 //
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.13.28
##
nigadavyÃkhyÃtamasya bhëyam //28//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.13.29
##
kaïÂakatodane 'pÅti /
mahadalpayo÷ saæyogo 'lpamavaruïaddhi na mahÃntaæ, na jÃtu ghaÂakarakÃdisaæyogà nabhaso nabho vyaÓruvate 'pitvalpÃneva ghaÂakarakÃdÅn, itarathà yatra nabhastatra sarvatra ghaÂakarakÃdyupalambha iti, te 'pi nabha÷parimÃïa÷ prasajyeranniti /
na cÃïorjÅvasya sakalaÓarÅragatà vedanopapadyate /
yadyapyanta÷karaïamaïu tathÃpi tasyatvacà saæbaddhatvÃttvacaÓca samastaÓarÅravyÃpitvÃdekadeÓe 'pyadhi«Âhità tvagadhi«Âhitaiveti ÓarÅravyÃpÅ jÅva÷ Óaknoti sarvÃÇgÅïaæ Óaityamanubhavituæ tvagindriyeïa gaÇgÃyÃm /
aïustu jÅvo yatrÃsti tasminneva ÓarÅrapradeÓe tadanubhavenna sarvÃÇgÅïaæ, tasyÃsarvÃÇgÅïatvÃt /
kaïÂakatodanasya tu prÃdeÓikatayà na sarvÃÇgÅïopalabdhiriti vai«amyam /
##
idameva hi guïÃnÃæ guïatvaæ yaddravyadeÓatvam /
ata eva hi hemante vi«aktÃvayavÃpyadravyagate 'tisÃndre ÓÅtasparÓe 'nubhÆyamÃnepyanudbhÆtaæ rÆpaæ nopalabhyate yathÃ, tathà mgamadÃdÅnÃæ gandhavÃhaviprakÅrïasÆk«mÃvayavÃnÃmatisÃndre gandhe 'nubhÆyamÃne rÆpasparÓau nÃnubhÆyete tatkasya heto÷, anudbhÆtatvÃttayorgandhasya codbhÆtatvÃditi /
naca dravyasya prak«ayaprasaÇga÷, dravyÃntarÃvayavapÆraïÃt /
ata eva kÃlaparivÃsavaÓÃdasya hatagandhitopalabhyate /
apica caitanyaæ nÃma na gumo jÅvasya guïÃna÷, kintu svabhÃva÷ /
naca svabhÃvasya vyÃpitve bhÃvasyÃvyÃpitvaæ, tattvapracyuterityÃha-##
tadevaæ ÓrutismtÅtihÃsapurÃïasiddhe jÅvasyÃvikÃritayà paramÃtmatve, tathà ÓrutyÃdita÷ paramamahattve ca, yà nÃmÃïutvaÓrutayastÃstadanurodhena buddhiguïasÃratayà vyÃkhyeyà ityÃha-##
tadvyÃca«Âe-##
Ãtmanà svasaæbandhinyà buddherupasthÃpitatvÃttadà parÃmarÓa÷ /
nahi ÓuddhabuddhamuktasvabhÃvasyÃtmanastattvaæ saæsÃribhiranubhÆyate /
apitu yo 'yaæ mithyÃj¤Ãnadve«Ãdyanu«akta÷ sa eva pratyÃtmamanubhavagocara÷ /
naca brahmasvabhÃvasya jÅvÃtmana÷ kÆÂasthanityasya svata÷ icchÃdve«Ãnu«aÇgasaæbhava iti buddhiguïÃnÃæ te«Ãæ tadabhedÃdhyÃsena taddharmatvÃdhyÃsa÷, udaÓarÃvÃdhyastasyeva candramaso bimbasya toyakampe kamampavattvÃdhyÃsa ityupapÃditamadhyÃsabhëye /
tathÃca buddhyÃdyupÃdhiktamasya jÅvatvamiti buddheranta÷karaïasyÃïutayà so 'pyaïuvyapadeÓabhÃgbhavati, nabha iva karakopahitaæ karakaparimÃïam /
tathà cotkrÃntyÃdÅnÃmupattiriti /
nigadavyÃkhyÃtamitarat /
prÃyaïe 'sattvamasaæsÃritvaæ vÃ, tataÓca ktavipraïÃÓÃktÃbhyÃgamaprasaÇga÷ //29//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.13.30
##
yÃvatsaæsÃryÃtmabhÃvitvÃdityartha÷ /
samÃna÷ sanniti /
buddhyà samÃna÷ tadguïasÃratvÃditi /
##
na kevalaæ yaævatsaæsÃryÃtmabhÃvitvamÃgamata÷,
upapattitaÓcetyartha÷ /
Ãdityavarïamiti /
prakÃÓarÆpamityartha÷ /
##
avidyÃyà ityartha÷ /
tameva viditvà sÃk«Ãtktya mtyumavidyÃmatyetÅti yojanà //30//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.13.31
anuÓayabÅjaæ pÆrvapak«Å prakaÂayati-##paramÃtmanà /
anuÓayabÅjaparihÃra÷ atrocyate-
##
nigadavyÃkhyÃtamasya bhëyam //31//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.13.32
##
syÃdetat /
anta÷karaïe 'pi sati tasya nityasaænidhÃnÃt kasmÃnnityopalabdhyanupalabdhÅ na prasajyete /
athÃd«ÂavipÃkakÃdÃcitkatvÃt sÃmarthyapratibandhÃpratibandhÃbhyÃmanta÷ karaïasya nÃyaæ prasaÇga÷ /
tÃvasatyevÃnta÷ karaïe Ãtmano vendriyÃïÃæ và stÃæ, tatkimantarga¬unÃnta÷karaïeneti codayati-##
athaveti siddhÃntaæ nivartayati /
siddhÃntÅ brÆte-##
avadhÃnaæ khalvanuvubhÆ«Ã ÓuÓrÆ«Ã và /
na caite Ãtmano dharmau, tasyÃvikriyatvÃt /
na condriyÃïam, ekaikendriyavyatireke 'pyandhÃdÅnÃæ darÓanÃt /
naca te ÃntaratvenÃnubhÆyamÃne bÃhye saæbhavata÷ /
tasmÃdasti tadÃntaraæ kimapi /
yasya caite tadanta÷karaïam /
tadidamuktam-##
atraivÃrthe Órutiæ darÓayati-## //32//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.14.33
##
nanu 'tadguïasÃratvÃt'ityanenaiva jÅvasya karttvaæ bhokttvaæ ca labdhameveti tadvyutpÃdanamanarthakamityata Ãha-tadguïasÃratvÃdhikÃreïeti /
tasyaivai«a prapa¤co ye paÓyantyÃtmà bhoktaiva na karteti tannirÃkaraïÃrtha÷ /
'ÓÃstraphalaæ prayoktari tallak«aïatvÃt'ityÃha sma bhagavÃn jaimini÷ /
prayoktaryanu«ÂhÃtari /
kartarÅti yÃvat /
ÓÃstraphalaæ svargÃdi /
kuta÷ /
prayoktphalasÃdhanatÃlak«aïatvÃt ÓÃstrasya vidhe÷ /
kartrapek«itopÃyatà hi vidhi÷ /
buddhiÓcetkartrÅ bhoktà cÃtmà tato yasyÃpek«itopÃyo bhoktuna tasya karttvaæ yasya karttvaæ naca tasyÃpek«itopÃyà iti kiæ kena saægatamiti ÓÃstrasyÃnarthakatvamavidyamÃnÃbhidheyatvaæ tathà cÃprayojanakatvaæ syÃt /
yathà ca tadguïasÃratayÃsyÃvastusadapi bhokttvaæ sÃævyavahÃrikamevaæ karttvamapi sÃævyavahÃrikaæ na tu bhÃvikam /
avidyÃvadvi«ayatvaæ ca ÓÃstrasyopapÃditamadhyÃsabhëya iti sarvamavadÃtam //33//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.14.34
##
vihÃra÷ saæcÃra÷ kriyÃ, tatra svÃtantryaæ nÃkartu÷ saæbhavati /
tasmÃdapi kartà jÅva÷ //34//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.14.35
##
tadete«Ãæ prÃïÃnÃmindriyÃïÃæ vij¤Ãnena buddhyà vij¤Ãnaæ grahaïaÓaktimÃdÃyopÃdÃyetyupÃdÃne svÃtantryaæ nÃkartu÷ saæbhavati //35//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.14.36
##
abhyuccayamÃtrametanna samyagupapatti÷ /
vij¤Ãnaæ kart yaj¤aæ tanute /
sarvatra hi buddhi÷ karaïarÆpà karaïatvenaiva vyapadiÓyate na karttvena, iha tu karttvena, tasyà vyapadeÓe viparyaya÷ syÃt /
tasmÃdÃtmaiva vij¤Ãnamiti vyapadi«Âa÷ /
tena karteti //36//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.14.37
sÆtrÃntaramavatÃrayituæ codayati-atrÃha yadÅti /
praj¤ÃvÃn svatantra i«ÂamovÃtmana÷ saæpÃdayennÃni«Âam /
ani«Âasaæpattirapyasyopalabhyate /
tasmÃnna svatantrastathà ca na kartà /
tallak«aïatvÃttasyetyartha÷ /
asyottaram-
##
karaïÃdÅni kÃrakÃntarÃïi kartà prayuÇkte na tvayaæ kÃrakÃntarai÷ prayujyata ityetÃvanmÃtramasya svÃtantryaæ na tu kÃryakriyÃyÃæ na kÃrakÃntarÃïyapek«ata iti /
ÅdÓaæ hi svÃtantryaæ neÓvarasyÃpyatrabhavato 'stÅtyutsannasaækatha÷ kartà syÃt /
tathà cÃyamad«ÂaparipÃkavaÓÃdi«ÂamabhiprepsustatsÃdhanavibhrameïÃni«ÂopÃyaæ vyÃpÃrayannani«Âaæ prÃpnuyÃdityaniyama÷ karttvaæ ceti na virodha÷ /
##
nityacaitanyasvabhÃvasya khalvÃtmana indriyÃdÅni karaïÃni svavi«ayamupanayanti, tena vi«ayÃvacchinnameva caitanyaæ vttiriti vij¤Ãnamiti cÃkhyÃyate, tatra cÃsyÃsti svÃtantryamityartha÷ //37//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.14.38
#<ÓaktiviparyayÃt | BBs_2,3.38 |>#
pÆrvaæ kÃraïakavibhaktiviparyaya ukta÷ /
saæprati kÃrakaÓaktiviparyaya ityapunaruktam /
aviparyayÃya tu karaïÃntarakalpanÃyÃæ nÃmni visaævÃda iti //38//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.14.39
##
samÃdhiriti saæyamamupalak«ayati /
dhÃraïÃdhyÃnasamÃdhayo hi saæyamapadevadanÅyÃ÷ /
yathÃhu÷-'trayamekatra saæyama÷'iti /
atra Órotavyo mantavya iti dhÃraïopadeÓa÷ /
nididhyÃsitavya iti dhyÃnopadeÓa÷ /
dra«Âavya iti samÃdherupadeÓa÷ /
yathÃhu÷-'tadeva dhyÃnamarthamÃtranirbhÃsaæ svarÆpaÓÆnyamiva samÃdhi÷'iti /
so 'yamiha kartÃtmà samÃdhÃvupadiÓyamÃna Ãtmana÷ karttvamavaitÅti sÆtrÃrtha÷ //39//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.15.40
##
avÃntarasaægatimÃha-##
vimÓati-##
pÆrvapak«aæ ghïÃti-##
ÓÃstrÃrthavattvÃdayo hi hetava Ãtmana÷ karttvamÃpÃdayanti /
naca svÃbhÃvike karttve saæbhavatyasatyapavÃde tadaupÃdhikaæ yuktam atiprasaÇgÃt /
naca muktyabhÃvaprasaÇgo 'syÃpavÃdaka÷, yathà j¤ÃnasvabhÃvo j¤eyÃbhÃve 'pi nÃj¤o bhavatyevaæ kartsvabhÃvo 'pi kriyÃveÓÃbhÃve 'pi nÃkartà /
tasmÃt svÃbhÃvikamevÃsya karttvamiti prÃpte 'bhidhÅyate /
nityaÓuddhabuddhamuktasvabhÃvaæ hi brahma bhÆyobhÆya÷ ÓrÆyate /
tadasya buddhatvamasatyapi boddhavye yuktaæ, vahnerivÃsatyapi dÃhye dagdhtvaæ, tacchÅlasya tasyÃvagamÃt /
karttvaæ tvasya kriyÃveÓÃdavagantavyam /
naca nityodÃsÅnasya kÆÂasthasya nityasyÃsakcchutasya saæbhavati, tasya ca kadÃcidapyasaæsarge kathaæ tacchaktiyogo nirvi«ayÃyÃ÷ ÓakterasaæbhavÃt tathÃca yadi tatsidhyarthaæ tadvi«a÷ kriyÃveÓo 'bhyupeyate tathà sati tatsvabhÃvasya svabhÃvocchedÃbhÃvÃdbhÃvanÃÓaprasaÇga÷, naca muktasyÃsti kriyÃyoga iti /
kriyÃyà du÷khatvÃnna vigalitasakaladu÷khaparamÃnandÃvasthà mok«a÷ syÃdityÃÓayavÃnÃha-##
abhiprÃyamabudhvà codayati-##
pariharati-##
ÓaktaÓakyÃÓrayà Óakti÷ svasattayÃvaÓyaæ ÓakyamÃk«ipati /
tathÃca tayÃk«iptaæ Óakyaæ sadaiva syÃditi bhÃva÷ /
codayati-##
pariharati-##
asmÃkaæ tu na mok«a÷ sÃdhya÷, apitu brahmasvarÆpaæ tacca nityamiti /
uktamabhiprÃyamÃvi«karoti-##
codayati-##
ayamartha÷-paraÓcetsaæsÃrÅ tasyÃvidyapravilaye muktau sarve mucyerannaviÓe«Ãt /
tataÓca sarvasaæsÃrocchedaprasaÇga÷ /
parasmÃdanyaÓcetsa buddhyÃdisaæghÃta eveti, tasyaiva tarhi muktisaæsÃrau nÃtmana iti /
pariharati-##
na paramÃtmano muktisaæsÃrau, tasya nityamuktatvÃt /
nÃpi buddhyÃdisaæghÃtasya, tasyÃcetanatvÃt /
api tvavidyopasthÃpitÃnÃæ buddhyÃdisaæghÃtÃnÃæ bhedÃttattadbuddhyÃdisaæghÃtabhedopadhÃna Ãtmaiko 'pi bhinna iva viÓuddho 'pyaviÓuddha iva tataÓcaikabuddhyÃdisaæghÃtÃpagame tatra mukta ivetaratra baddha iva yathà maïikpÃïÃdyupadhÃnabhedÃdekameva mukhaæ nÃneva dÅrghamiva vttamiva ÓyÃmamivÃvadÃtamiva anyatamopadhÃnavigame tatra muktamivÃnyatropahitamiveti naikamuktau sarvamuktiprasaÇga÷ /
tasmÃnna paramÃtmano mak«asaæsÃrau, nÃpi buddhyÃdisaæghÃtÃsya kintu buddhyÃdyupahitasyÃtmasvabhÃvasya jÅvabhÃvamÃpannasyeti paramÃrtha÷ /
atraivÃnvayavyatirekau ÓrutibhirÃdarÓayati-##
itaÓcaupÃdhikaæ yadupÃdhyabhibhavodbhavÃbhyÃmasyÃbhibhavodbhavau darÓayati ÓrutirityÃha-##
atraivÃrthe sÆtraæ vyÃca«Âe-##
saæprasÃda÷ su«upti÷ /
syÃdetat /
tak«ïa÷ pÃïyÃdaya÷ santi tairayaæ vÃsyÃdÅn vyÃpÃrayan bhavatu du÷khÅ, paramÃtmà tvanavayava÷ kena mana÷prabhtÅni vyÃpÃrayediti vai«amyaæ tak«ïo d«ÂÃntenetyata Ãha-##
yathà svaÓarÅreïodÃsÅnastak«Ã sukhÅ, vÃsyÃdÅni tu karaïÃni vyÃpÃrayan du÷khÅ, tathà svÃtmanÃtmodÃsÅna÷ sukhÅ, mana÷prabhtÅni tu karaïÃdÅni vyÃpÃrayan du÷khÅtyetÃvatÃsya sÃmyaæ na tu sarvathà /
yathÃtmà ca jÅvo 'vayavÃntarÃnapek«a÷ svaÓarÅraæ vyÃpÃrayatyevaæ mana÷prabhtÅni tu karaïÃntarÃïi vyÃpÃrayatÅti pramÃïasiddhe niyogaparyanuyogÃnupapatti÷ /
pÆrvapak«ahetÆnanubhëya dÆ«ayati-##
yatparaæ hi ÓÃstraæ sa eva ÓÃstrÃrtha÷ /
kartrapek«itopÃyabhÃvanÃparaæ tanna kartsvarÆpaparam /
tena yathÃlokasiddhaæ kartÃramapek«ya svavi«aye pravartamÃnaæ na puæsa÷ svÃbhÃvikaæ karttvamavagamayitutsahate, tasmÃttattvamasÅtyÃdyupadeÓavirodhÃdavidyÃktaæ tadavati«Âhate /
codayati-##
aupÃdhikaæ hi karttvaæ nopÃdhyapagame saæbhavatÅti svÃbhÃvikameva yujyata ityartha÷ /
apica yatrÃpi karaïamasti tatrÃpi kevalasyÃtmana÷ karttvaÓravaïÃtsvÃbhÃvikameva yuktamityÃha-##
tadetat pariharati-##
upÃdhyapagamo 'siddho 'nta÷karaïasyopÃdhe÷ saædhye 'pyavasthÃnÃdityartha÷ /
apica svapne yÃdÓaæ j¤Ãnaæ tÃdÓo vihÃro 'pÅtyÃha-##
yadyapi kartvibhakti÷ kevale kartari ÓrÆyate tathÃpi karmakaraïopadhÃnaktamasya karttvaæ na Óuddhasya, nahi paraÓusahÃyaÓchettà kevalaÓchettà bhavati /
nanu yadi na kevalasya karttvamapi tu karaïÃdisahitasyaiva, tathà sati karaïÃdi«vapi kartvibhakti÷ syÃt /
na caitadastÅtyÃha-##
karaïÃdÅ«vapi kartvibhakti÷ kadÃcidastyeva vivak«ÃvaÓÃdityartha÷ /
api ceyamupÃdÃnaÓruti÷ karaïavyÃpÃroparamamÃtraparà na svÃtantryaparà kartvibhaktistu bhÃktÅ /
kÆlaæ pipati«atÅtivadabuddhipÆrvakasya karaïavyÃpÃroparamasya d«ÂatvÃdityÃha-##iti yattaduktamasmÃbhirabhyuccayamÃtrametamiti tadita÷ samutthitam /
##
viklidyanti taï¬ulà jvalanti këÂhÃni bibhartti sthÃlÅti hi svavyÃpÃre sarve«Ãæ, karttvaæ, tatkiæ buddhyÃdÅnÃæ karttvameva na karaïatvamityata Ãha-##
nanvevaæ sati tasyÃmevÃtmana÷ svÃbhÃvikaæ karttvamastvityata Ãha-##ulabdhÃvapyasya svÃbhÃvika##kasmÃt ##Ãtmana÷ /
nahi nitye svabhÃve cÃsti bhÃvasya vyÃpÃra ityartha÷ /
tadevaæ nÃsyopalabdhau savÃbhÃvikaæ karttvamastÅtyuktam /
nÃpi buddhyÃderupalabdhikarttvamÃtmanyadhyastaæ yathà tadgatamadhyavasÃyÃdikarttvamityÃha-##
kuta÷ /
##
nahi ÓarÅrÃdi yasyÃæ kriyÃyÃæ gamyaæ tasyÃmeva gant bhavati /
etaduktaæ bhavati-yadi buddhirupalabdhÅ bhavet, tatastasyà upalabdhtvamÃtmanyadhyavasyeta /
na caitadasti /
tasyà ja¬atvenopalabhyamÃnatayopalabdhikarttvÃnupapatte÷ /
yadà caupalabdhau buddherakarttvaæ tadà yaduktaæ buddherupalabdhtve karaïÃntaraæ kalpanÅyaæ, tathÃca nÃmamÃtre visaævÃda iti tanna bhavatÅtyÃha-##buddherupalabdhtvÃbhÃvÃt /
tatkimidÃnÅmakaraïaæ buddhirupalabdhÃvÃtmà cÃnapalabdheta Ãha-##
ayamabhisaædhi÷-caitanyamupalabdhirÃtmasvabhÃvo nitya iti na tatrÃtmana÷ karttvaæ, nÃpi buddhe÷ karaïatvaæ, kintu caitanyameva vi«ayÃvacchinnaæ vttiriti copalabdhiriti cÃkhyÃyate /
tasya tu tattadvi«ayÃvacchede vttau buddhyÃdÅnÃæ karaïatvamÃtmanaÓca tadupadhÃnenÃhaÇkÃrapÆrvakaæ karttvaæ yujyata iti //40//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.16.41
##
yadetajjÅvÃnÃmaupÃdhikaæ karttvaæ tatpravartanÃlak«aïe«u rÃgÃdi«u satsu neÓvaramaparaæ pravartakaæ kalpayitumarhati, atiprasaÇgÃt /
naceÓvaro dve«apak«apÃtarahito jÅvÃn sÃdhvasÃdhuni karmaïi pravartayitumarhati, yena dharmÃdharmÃpek«ayà jagadvaicitryamÃpadyeta /
sa hi svatantra÷ kÃruïiko dharma eva jantÆn pravartayennÃdharme /
tataÓca tatprerità jantava÷ sarve dhÃrmikà eveti sukhina eva syurna du÷khina÷ /
svatantrÃstu rÃgÃdiprayuktÃ÷ pravartamÃnà dharmÃdharmapracayavanto vaicitryamanubhavantÅti yuktam /
eva¤ca vidhini«edhayorarthavattvamitarathà tu sarvathà jÅvà avastatantrà itÅÓvareïaiva pravartyanta iti ktaæ vidhini«edhÃbhyÃm /
nahi balavadanilasalilaughanudyamÃnaæ pratyupadeÓor'thavÃn /
tasmÃt 'e«a hyeva sÃdhu karma kÃrayati'ityÃdaya÷ Órutaya÷ samastavidhini«edhaÓrutivirodhÃllokavirodhÃccaiÓvaryapraÓaæsÃparatayà neyà iti prÃpte 'bhidhÅyate /
'e«a hyeva sÃdhu karma kÃrayati'ityÃdayastÃvacchachrutaya÷ sarvavyÃpÃre«u jantÆnÃmÅÓvaratantratÃmÃhu÷, tadasati pratibandhake na praÓaæsÃparatayà vyÃkhyÃtumucitam /
naca Órutisiddhasya kalpanÅyatÃ, yena pravartake«u rÃgÃdi«u satsu tatkalpanà virudhyeta /
na ceÓvaratantratve dharma eva jantÆnÃæ pravtte÷ sukhitvameva na vaicitryamiti yuktam /
yadyapyayamÅÓvaro vÅtarÃgastathÃpi pÆrvapÆrvajantukarmÃpek«aya jantÆn dharmÃdharmayo÷ pravartayan na dve«apak«apÃtÃbhyÃæ vi«ama÷ /
nÃpi nirghïa÷ /
naca karmapracayasyÃdirastyanÃditvÃtsaæsÃrasya /
na ceÓvaratantrasya ktaæ vidhini«edhÃbhyÃmiti sÃæpratam /
nahÅÓvara÷ prabalatarapavana iva jantÆn pravartayatyapi tu taccaitanyamanurudhyamÃno rÃgÃdyupahÃramukhena /
evaæ ce«ÂÃni«ÂaprÃptiparihÃrÃrthino vidhini«edhÃvarthavantau bhavata÷ /
tadanenÃbhisaædhinoktam-parÃyatte 'pi hi karttve karotyeva jÅva iti /
tasmÃdvidhini«edhaÓÃstrÃvirodhÃllokasya sthÆladarÓitvÃt 'e«a hyeva sÃdhu karma kÃrayati'ityÃdiÓrute÷ /
'aj¤o janturanÅÓo 'yamÃtmana÷ sukhadu÷khayo÷ /
ÅÓvaraprerito gacchetsvargaæ và Óvabhrameva và //
'iti smteÓceÓvaratantrÃïÃmeva jantÆnÃæ karttvaæ, na tu svatantrÃïÃmiti siddham /
ÅÓvara eva vidhini«edhayosthÃne niyujyeta yadvidhini«edhayo÷ phalaæ tadÅÓvareïa tatpratipÃditadharmÃdharmanirapek«eïa ktamiti vidhini«edhayorÃnarthakyam /
na kevalamÃnarthakyaæ viparÅtaæ cÃpadyeta ityÃha-##
pÆrvoktaÓca do«a÷ ktanÃÓÃktÃbhyÃgama÷ prasajyeta /
atirohitÃrthamanyat //41//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.16.42
##
// 42 //
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.17.43
##
avÃntarasaægatimÃha-##prayojyaprayojakabhÃva÷ /
atrÃpÃtato vinigamanÃhetorabhÃvÃdaniyamo niÓcaya ityukta÷ /
niÓcayahetvÃbhÃsadarÓanena bhedapak«amÃlambyÃha-athaveti /
ÅÓitavyeÓitbhÃvaÓcÃnve«yÃnve«ÂbhÃvaÓca j¤eyaj¤ÃtbhÃvaÓca niyamyaniyantbhÃvaÓcÃdhÃrÃdheyabhÃvaÓca na jÅvaparamÃtmanorabhede 'vakalpyate /
na ca 'brahmadÃÓà brahmakitavÃ÷'ityÃdyÃÓca Órutayo dÃÓà brahma kitavà brahmetyÃdipratipÃdanaparà jÅvÃnÃæ brahmaïo bhede 'vakalpyante /
na caitÃbhirbhedÃbhedapratipÃdanaparÃbhi÷ Órutibhi÷ sÃk«ÃdaæÓatvapratipÃdakÃcca mantravarïÃt 'pÃdo 'sya viÓvà bhÆtÃni'ityÃde÷, smteÓca 'mamaivÃæÓa÷'ityÃderjÅvÃnÃmÅÓvarÃæÓatvasiddi÷ /
niratiÓayopÃdhisaæpadà ca vibhÆtiyogeneÓvara÷ svÃæÓÃnÃmapi nik«ÂopÃdhÅnÃmÅ«Âa iti yujyate /
nahi tÃvadanavayaveÓvarasya jÅvà bhavitumarhantyaæÓÃ÷ /
apica jÅvÃnÃæ brahmÃæÓatve tadgatà vedanà brahmaïo bhavet /
pÃdÃdigatà iva vedanà devadattasya /
tataÓca brahmabhÆyaÇgatasya samastajÅvagatavedanÃnubhavaprasaÇga iti varaæ saæsÃra eva mukte÷ tatra hi svagatavedanÃmÃtrÃmanubhavÃnna bhÆri du÷khamanubhavati /
muktastu sarvajÅvavedanÃbhÃgiti prayatnena muktiranarthabahulatayà parihartavyà syÃditi /
tathà bhedÃbhedayo÷ parasparavirodhinorekatrÃsaæbhavÃnnÃæÓatvaæ jÅvÃnÃm /
naca brahmaiva sadasantastu jÅvà iti yuktaæ, sukhadu÷khamuktisaæsÃravyavasthÃbhÃvaprasaÇgÃdanuj¤ÃparihÃrÃbhÃvaprasaÇgÃcca /
tasmÃjjÅvà eva paramÃrthasanto na brahmaikamadvayam /
advaitaÓrutayastu jÃtideÓakÃlÃbhedanimittopacÃrÃditi prÃpte 'bhidhÅyate-anadhigatÃrthÃvabodhanÃni pramÃïÃni viÓe«ata÷ Óabda÷ /
tatra bhedo lokasiddhatvÃnna Óabdena pratipÃdya÷ /
abhedastvanadhigatatvÃdadhigatabhedÃnuvÃdena pratipÃdanamarhati /
yena ca vÃkyamupakramyate madhye ca parÃmÓyate ante copasaæhriyate tatraiva tasya tÃtparyam /
upani«adaÓcÃdvaitopakramatatparÃmarÓatadupasaæhÃrà advaitaparà eva yujyante /
naca yatparÃstadaupacÃrikaæ yuktam, abhyÃse hi bhÆyastvamarthasya bhavati nÃlpatvamapi prÃgevopacaritatvamityuktam /
tasmÃdvaite bhÃvike sthite jÅvabhÃvastasya brahmaïo 'nÃdyanirvacanÅyÃvidyopadhÃnabhedÃdekasyaiva bimbasya darpaïÃdyupÃdhibhedÃtpratibimbabhedÃ÷ /
evaæ cÃnuj¤ÃparihÃrau laukikavaidikau sukhadu÷khamuktisaæsÃravyavasthà copapadyeta /
naca mok«asyÃnarthabahulatÃ, yata÷ pratibimbÃnÃmiva ÓyÃmatÃvadÃtatÃdirjÅvÃnÃmeva nÃnÃvedanÃbhisaæbandho brahmaïastu bimbasyeva na tadabhisaæbandha÷ /
yathÃca darpaïÃpanaye tatpratibimbaæ bimbabhÃve 'vati«Âhate na kpÃïe pratibimbitamapi /
evamavidyopadhÃnavigame jÅve brahmabhÃva iti siddhaæ jÅvo brahmÃæÓa iva tattantratayà na tvaæÓa iti tÃtparyÃrthÃ÷ //43//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.17.44
mantravarïÃc ca | BBs_2,3.44 |
// 44 //
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.17.45
api ca smaryate | BBs_2,3.45 |
// 45 //
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.17.46
prakÃÓÃdivan naivaæ para÷ | BBs_2,3.46 |
// 46 //
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.17.47
smaranti ca | BBs_2,3.47 |
saptadaÓasaækhyÃparimito rÃÓirgaïa÷ saptadaÓaka÷ /
tadyathÃ-buddhikarmendriyÃïi bÃhyÃni daÓa buddhimanasÅ vttibhedamÃtreïa bhinne apyekÅktyaikamanta÷karaïaæ ÓarÅraæ pa¤ca vi«ayà iti saptadaÓako rÃÓi÷ //47//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.17.48
anuj¤ÃparihÃrau dehasambandhÃj jyotirÃdivat | BBs_2,3.48 |
##vidhirabhimato na tu pravttapravartanà /
apauru«eye pravartayiturabhiprÃyÃnurodhÃsaæbhavÃt /
kratvarthÃyÃmagnÅ«omÅyahiæsÃyÃæ pravttapravartanÃnupapatteÓca /
puru«Ãrthe 'pi niyamÃæÓe pravtte÷##
nahi kÆÂasthanityasyÃtmanopariïÃmino 'sti dehena saæyoga÷ samavÃyo vÃnyo và kaÓcit saæbandha÷ sakaladharmÃtigatvÃdityabhisaædhi÷ /
uttaram-##
ayamartha÷-satyaæ nÃsti kaÓcidÃtmano dehÃdibhi÷ pÃramÃrthika÷ saæbandha÷, kintu buddhyÃdijanitÃtmavi«ayà viparÅtà vtti÷ 'ahameva dehÃdisaæghÃta÷'ityevaærÆpà /
asyÃæ dehÃdisaæghÃta ÃtmatÃdÃtmyena bhÃsate /
so 'yaæ sÃævttastÃdÃtmyalak«aïa÷ saæbandho na pÃramÃrthika ityartha÷ /
gƬhÃbhisaædhiÓcodayati-##
yadi sÆk«masthÆladehÃdisaæghÃto 'vidyopadarÓita ekamevÃdvitÅyaæ brahmÃsmÅti samyagdarÓanamabhimatam, addhà tadvantaæ prati vidhini«edhayorÃnarthakyameva /
etadeva viÓadayati-##
codako nigƬhÃbhisaædhimÃvi«karoti-ÓarÅravyatirekadarÓina eva /
Ãmu«mikaphale«u karmasu darsapÆrïamÃsÃdi«u niyojyatvamiti cotpariharati-##
etadvibhajate-##
yo hyÃtmana÷ «ÃÂkauÓikÃddehÃdupapattyÃvyatirekaæ veda, na tu samastabuddhyÃdisaæghÃtavyatirekaæ,
tasyÃmu«mikaphale«vÃdhikÃra÷ /
samastabuddhyÃdivyatirekavedinastu karmabhokttvÃbhimÃnarahitasya nÃdhikÃra÷ karmaïi tathÃca na yathe«Âace«ÂÃ, abhimÃnavikalasya tasyà apyabhÃvÃditi //48//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.17.49
asantateÓ cÃvyatikara÷ | BBs_2,3.49 |
// 49 //
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.17.50
ÃbhÃsa eva ca | BBs_2,3.50 |
ye«Ãæ tu sÃækhyÃnÃæ vaiÓe«ikÃïÃæ và sukhadu÷khavyavasthÃæ pÃramÃrthikÅmicchatÃæ bahava ÃtmÃna÷ sarvagatÃste«Ãmevai«a vyatikara÷ prÃpnoti /
tatra praÓnapÆrvakaæ sÃækhyÃn prati vyatikramaæ tÃvadÃha-##
yÃdÓastÃdÓo guïasaæbandha÷ sarvÃn puru«Ãn pratyaviÓi«Âa iti tatkte sukhadu÷khe sarvÃn pratyaviÓi«Âe /
naca karmanibandhanà vyavasthÃ, karmaïa÷ prÃktatvena prakteÓca sÃdhÃraïatvenÃvyavasthÃtÃdavasthyÃt /
codayati-##
ayamartha÷-na pradhÃnaæ svavibhÆtÅkhyÃpanÃya pravartate, kintu puru«Ãrtham /
yaæ ca puru«aæ prayatnena bhogÃpavargau puru«Ãrthau sÃdhitau taæ prati samÃptÃdhikÃratayà nivartate puru«Ãntaraæ tu pratyasamÃptÃdhikÃraæ pravartate /
evaæ ca muktasaæsÃrivyavasthopapatte÷ sukhadu÷khavyavasthÃpi bhavi«yatÅti nirÃkaroti#<-nahÅti />#
sarve«Ãæ puru«ÃïÃæ vibhutvÃt pradhÃnasya ca sÃdhÃraïyadamuæ puru«aæ pratyanenÃrtha÷ sÃdhita ityetadeva nÃsti /
tasmÃt prayojanavaÓena vinà hetuæ vyavasthÃstheyà /
sà cÃyuktà hetvabhÃvÃdityartha÷ /
bhavatu sÃækhyÃnÃmavyavasthÃ, pradhÃnasamavÃyÃdad«Âasya, pradhÃnasya ca sÃdhÃraïyÃt /
kÃïÃdÃdÅnÃæ tvÃtmasamavÃpyad«Âaæ pratyÃtmamasÃdhÃraïaæ tatktaÓca manasà sahÃtmana÷ svasvÃmibhÃvalak«aïa÷ saæbandho 'nÃdirad«ÂabhedÃnÃmanÃditvÃt, tathà cÃtmana÷saæyogasya sÃdhÃraïye 'pi svasvÃmibhÃvasyÃsÃdhÃraïyÃdabhisaædhyÃdivyavasthopapadyata eva /
naca saæyogo 'pi sÃdhÃraïa÷ /
nahi tasya manasa ÃtmÃntarairya÷ saæyoga÷ sa eva svÃminÃpi, Ãtmasaæyogasya pratisaæyogabhedena bhedÃt /
tasmÃdÃtmaikatvasyÃgamasiddhatvÃt, vyavasthÃyÃÓcaikatve 'pyupapatte÷, nÃnekÃtmakalpanÃ, gauravÃdÃgamavirodhÃcca /
antyaviÓe«avattvena ca bhedakalpanÃyÃmanyonyÃÓrayÃpatte÷ /
bhede hi tatkalpanà tataÓca bheda iti /
etadeva kÃïÃdamatadÆ«aïam /
bhëyaktà tu prau¬havÃditayà kÃïÃdÃn pratyapyad«ÂÃniyamÃdityÃdÅni sÆtrÃïi yojitÃni /
sÃækhyamatadÆ«aïaparÃïyeveti tu rocayante kecittadÃstÃæ tÃvat //50//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.17.51
ad«ÂÃniyamÃt | BBs_2,3.51 |
// 51 //
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.17.52
abhisandhyÃdi«v api caivam | BBs_2,3.52 |
// 52 //
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,3.17.53
pradeÓÃd iti cen nÃntarbhÃvÃt | BBs_2,3.53 |
// 53 //
iti ÓrÅvÃcaspatimiÓraviracite bhagavatpÃdaÓÃrÅrakabhëyavibhÃge bhÃmatyÃæ dvitÅyÃdhyÃyasya ttÅya÷ pÃda÷ //3//
#/ iti dvitÅyÃdhyÃyasya pa¤camahÃbhÆta-jÅvaÓrutÅnÃæ virodhaparipÃrÃkhyasttÅya÷ pÃda÷ >#//
____________________________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________________________
##
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,4.1.1
##
yadyapi brahmavedane sarvavedanapratij¤ÃtÃdupapÃdanaÓrutivirodhÃdbahutarÃdvaitaÓrutivirodhÃcca prÃïÃnÃæ sargÃdau sadbhÃvaÓrutirviyadasmtatvÃdiÓrutaya ivÃnyathà katha¤cinnetumucitÃ, tathÃpyanyathÃnayanaprakÃramavidvÃnanyathÃnupapadyamÃnaikÃpi ÓrutirbahvÅranyathayediti manvÃna÷ pÆrvapak«ayati /
atra cÃtyuccatayà viyadadhikaraïapÆrvapak«ahetÆn smÃrayati-##
ÓabdaikapramÃïasamadhigamyà hi mahÃbhÆtotpattistasyà yatra Óabdo nivartate tatra tatpramÃïabhÃvena tadabhÃva÷ pratÅyate /
yathà caityavandanatatkarmadharmatÃyà ityartha÷ /
atrÃpÃtata÷ ÓrutivipratipattyÃnadhyavasÃyena pÆrvapak«ayitvÃthavetyabhihitaæ pÆrvapak«amamavatÃrayati /
abhiprÃyo 'sya darÓita÷ /
'pÃnavyÃpacca tadvat'ityatrÃÓvapratigrahe«ÂyÃdyadhikaraïapÆrvapak«asÆtrÃrthasÃdÓyaæ tadà parÃm«Âam /
rÃddhÃntastu syÃdetadevaæ yadi sargÃdau prÃïasadbhÃvaÓrutirananyathÃsiddhà bhavet /
anyathaiva tve«Ã sidhyati /
avÃntarapralaye hyagnisÃdhanÃnÃæ s«Âirvaktavyeti tadartho 'sÃvupakrama÷ /
tatrÃdhikÃripuru«a÷ prajÃpatiraprana«Âa eva trailokyamÃtraæ pralÅnamatastadÅyÃn prÃïÃnapek«ya sà ÓrutirupapannÃrthà /
tasmÃdbhÆyasÅnÃæ ÓrutÅnÃmanugrahÃya sarvavij¤Ãnapratij¤opapattyarthasya cottarasya saædarbhasya gauïatve tu pratij¤ÃtÃrthÃnuguïyÃbhÃvenÃnapek«itÃrthatvaprasaÇgÃtprÃïà api nabhovadbrahmaïo vikÃrà iti /
naca caityavandanÃdivatsarvathà prÃïÃnÃmutpattyaÓruti÷, kvacit khalve«ÃmutpattyaÓravaïamutpattiÓrutistu tatra tatra darÓità /
tasmÃdvai«amyaæ caityavandanapo«adhÃdibhiriti /
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,4.1.2
##
kecidviyadadhikaraïavyÃkhyÃnena gauïyasaæbhavÃditi sÆtraæ vyÃcak«ate /
gauïÅ prÃïÃnÃmutpattiÓrutirasaæbhavÃdutpatteriti /
tadayuktam /
vikalpÃsahatvÃt /
tathÃhi-prÃïÃnÃæ jÅvavadvÃviktabrahmÃtmatayÃnupapatti÷ syÃt, brahmaïastattvÃntaratayà và /
na tÃvajjÅvavade«ÃmaviktabrahmÃtmatÃ, ja¬atvÃt /
tasmÃttattvÃntaratayai«ÃmanutpattirÃstheyà /
tathÃca brahmavedanena sarvavedanapratij¤ÃvyÃhati÷, samastavedÃntavyÃkopaÓcetyetadÃha-## //2//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,4.1.3
##
nigadavyÃkhyÃtamasya bhëyam //3//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,4.1.4
##
vÃca iti vÃkprÃïamanasÃmupalak«aïam /
ayamartha÷-yatrÃpi teja÷prabhtÅnÃæ s«Âau prÃïas«Âirnokteti brÆ«e, tatrÃpyukteti brÆmahe /
tathÃhi-yasmin prakaraïena tejobannapÆrvakatvaæ vÃkprÃïamanasÃmÃmnÃyate 'annamayaæ hi'ityÃdinÃ, tadyadi mukhyÃrthaæ tatastatsÃmÃsarve«Ãmeva prÃïÃnÃæ s«Âiruktà /
atha gauïaæ tathÃpi brahmakartkÃyÃæ nÃmarÆpavyÃkriyÃyÃmupakramopasaæhÃraparyÃlocanayà ÓrutyantaraprasiddheÓca brahmakÃryatvaprapa¤cÃrthameva prÃïÃdÅnÃmÃpomayatvÃdyabhidhÃnamityuktaiva tatrÃpi prÃïas«Âiriti siddham //4//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,4.2.5
##
avÃntarasaægatimÃha-##
saæÓayakÃraïamÃha-#<Órutiviprati«edhÃditi /
viÓaya÷>#saæÓaya÷ /
##
tadyathÃ-cak«urghrÃïarasanavÃkÓrotramanastvagiti /
kvacida«Âau prÃïÃ##bandhanena guïena saækÅrtyante /
tadyathÃ-ghrÃïarasanavÃkcak«u÷-Órotramanohastatvagiti, ta ete grahÃ÷, e«Ãæ tu vi«ayà atigrahÃstva«ÂÃveva 'prÃïo vai graha÷ so 'pÃnenÃtigraheïa ghÅto 'pÃnena hi gandhÃn jighrati'ityÃdinà saædarbheïoktÃ÷ /
##
tadyathÃ-##
dve Órotre dve cak«u«Å dve ghrÃïe ekà vÃgiti sapta /
pÃyÆpasthau buddhimanasÅ và dvÃvaväcÃviti naca /
kvaciddaÓa /
##sta uktà nÃbhirdaÓamÅti /
kvacidekÃdaÓa-#<'># ## #< />#
tadyathÃ-buddhÅndriyÃïi ghrÃïÃdÅni pa¤ca karmendriyÃïyapi hastÃdÅni pa¤ca ÃtmaikÃdaÓa, Ãpnotyadhi«ÂhÃnenetyÃtmà mana÷ sa ekÃdaÓa iti /
##
#<'sarve«Ãæ sparÓÃnÃæ tvagekÃyanam' ># ##
tadyathÃ-tvagnÃsikÃrasanacak«u÷ÓrotramanohdayahastapÃdopasthapÃyÆvÃgiti /
kvacideta eva prÃïà ahaÇkÃrÃdhikÃstrayodaÓa /
evaæ vipratipannÃ÷ prÃïeyattÃæ prati Órutaya÷ /
atra praÓnapÆrvaæ pÆrvapak«aæ ghïÃti-##avagate /
Órutibhya÷ 'sapta prÃïÃ÷ prabhavanti'ityÃdibhya÷ /
na kevalaæ Órutito 'vagati÷, viÓe«aïÃdapyevamevetyÃha-##
ye sapta ÓÅr«aïyÃ÷ ÓrotrÃdayaste prÃïà ityukte itare«ÃmaÓÅr«aïyÃnÃæ hastÃdÅnÃmaprÃïatvaæ gamyate /
yathà dak«iïenÃk«ïà paÓyatÅtyukte vÃmena na paÓyatÅti gamyate /
etaduktaæ bhavati-yadyapi Órutiviprati«edo yadyapi ca pÆrvasaækhyÃsu na parÃsÃæ saækhyÃnÃæ niveÓastathÃpyavacchedakatvena bahvÅnÃæ saækhyÃnÃmasaæbhavÃdekasyÃæ kalpyamÃnÃyÃæ saptatvameva yuktaæ prÃthamyÃllÃghavÃcca, vttibhedamÃtravivak«ayà tva«ÂatvÃdayo gamayitavyà iti prÃptam //5//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,4.2.6
evaæ prÃpta ucyate-
##
tuÓabda÷ pak«aæ vyÃvartayati /
na saptaiva kintu hastÃdayo 'pi prÃïÃ÷ /
pramÃïÃntarÃdekÃdaÓatve prÃïÃnÃæ sthite 'tosmin sati /
sÃrvavibhaktikastasi÷ /
naivam /
lÃghavÃt prÃthamyÃcca saptatvamityak«arÃrtha÷ /
etaduktaæ bhavati-yadyapi Órutaya÷ svata÷pramÃïatayÃnapek«ÃstathÃpi parasparavirodhÃnnÃrthatattvaparicchedÃyÃlam /
naca siddhe vastuni anu«ÂhÃna iva vikalpa÷ saæbhavati /
tasmÃt pramÃïÃntaropanÅtÃrthavaÓena vyavasthÃpyante /
##
'sruveïÃvadyapi'iti mÃæsapuro¬ÃÓÃvadÃnÃsaæbhavÃt,
saæbhavÃcca dravÃvadÃnasya sruvÃvadÃne dravÃïÅti vyavasthÃpyate /
evamihÃpi rÆpÃdibuddhipa¤cakakÃryavyavasthÃtaÓcak«urÃdibuddhÅndriyakaraïapa¤cakavyavasthà /
nahyandhÃdaya÷ satsvapÅtare«u ghrÃïÃdi«u gandhÃdyupalabdhyÃnumitasadbhÃve«u rÆpÃdÅnupalabhante /
tathà vacanÃdilak«aïakÃryapa¤cakavyavasthÃto vÃkpÃïyÃdilak«aïakarmendriyapa¤cakavyavasthà /
nahi jÃtu mÆkÃdaya÷ satsvapi viharaïÃdyavagatasadbhÃve«u pÃdÃdi«u buddhÅndriye«u và vacanÃdimanto bhavanti /
evaæ karmabuddhÅndriyÃsaæbhavinyà saækalpÃdikriyÃvyavasthayÃnta÷karaïavyavasthÃnumÃnam /
ekamapi cÃnta÷karaïamanekakriyÃkÃri bhavi«yati, yathà pradÅpa eko rÆpaprakÃÓavartivikÃrasnehaÓo«aïahetu÷ /
tasmÃnnÃnta÷karaïabheda÷ /
ekameva tvanta÷karaïaæ mananÃnmana iti cÃbhimÃnÃdahaÇkÃra iti cÃdhyavasÃyÃdbuddhiriti cÃkhyÃyate /
vttibhedÃccÃbhinnamapi bhinnamivopacaryate trayamiti /
tattvena tvekameva bhede pramÃïÃbhÃvÃt /
tadevamekÃdaÓÃnÃæ kÃryÃïÃæ vyavasthÃnÃdekÃdaÓa prÃïà iti ÓrutiräjasÅ /
tadanuguïatayà tvitarÃ÷ Órutayo netavyÃ÷ /
tatrÃvayutyanuvÃdena saptëÂanavadaÓasaækhyÃÓrutayo yathaikaæ vïÅte dvau vïÅte iti trÅn vïÅta ityetadÃnuguïyÃt /
dvÃdaÓatrayodaÓasaækhyÃÓrutÅ tu katha¤cidvttibhedena bhedaæ vivak«itvopÃsanÃdiparatayà netavye /
tasmÃdekÃdaÓaiva prÃïà netara iti siddham /
apica ÓÅr«aïyÃnÃæ prÃïÃnÃæ yatsaptatvÃbhidhÃnaæ tadapi catur«vevavyavasthÃpanÅyam, pramÃïÃntaravirodhÃt /
na khalu dve cak«u«Å, rÆpopalabdhilak«aïasya kÃryasyÃbhedÃt /
pihitaikacak«u«astu na tÃdÓÅ rÆpopalabdhirbhavati yÃdÓÅ samagracak«u«a÷, tasmÃdekameva cak«uradhi«ÂhÃnabhedena tu bhinnamivopacaryate /
kÃïasyÃpyekagolakagatena cak«uravayavenopalambha÷ /
etena ghrÃïaÓrotre api vyÃkhyÃte /
iyamaparà sÆtradvayayojanÃ-##cak«urghrÃïarasanavÃkÓrotramanastvaca utkrÃntimanta÷ syu÷ /
saptÃnÃmeva gatiÓruterviÓe«itatvÃditi vyÃkhyÃtuæ ÓaÇkate-##
asyottaraæ##
cak«urÃdayastvakparyantà utkrÃntau viÓe«itÃ÷ /
tasmÃtsarvaÓabdasya praktÃpek«atvÃtsaptaiva prÃïà utkrÃmanti na pÃïyÃdaya iti prÃptam /
codayati-nanvatra vij¤Ãnama«Âamamiti /
'na vijÃnÃtÅtyÃhu÷'ityanenÃnukrÃntam /
pariharati-nai«a do«a iti /
siddhÃntamÃha-##utkrÃntibhÃjo 'vagamyante grahatvaÓruterhastÃdÅnÃm /
evaæ khalve«Ãæ grahatvÃmnÃnamupapadyeta /
yadyÃmukterÃtmÃnaæ badhnÅyuritarathà «ÃÂkoÓikaÓarÅravade«Ãæ grahatvaæ nÃmnÃyeta /
ata eva ca smtire«Ãæ muktyavadhitÃmÃha#<-purya«Âakeneti />#
tathÃtharvaïaÓrutirapye«ÃmekÃdaÓÃnÃm utkrÃntimabhivadati /
tasmÃcchrutyantarebhya÷ smteÓca sarvaÓabdÃrthÃsaækocÃcca sarve«Ãmutkrameïa sthite 'sminnaivaæ yaduktaæ saptaiveti, kintu pradarÓanÃrthaæ saptatvasaækhyeti siddham //6//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,4.3.7
##
atra sÃækhyÃnÃmÃhaÇkÃrikatvÃdindriyÃïÃmahaÇkÃrasya ca jagnÃmaï¬alavyÃpitvÃtsarvagatÃ÷ prÃïÃ÷ /
vttiste«Ãæ ÓarÅradeÓatayà prÃdeÓikÅ tannibandhanà ca gatyÃgatiÓrutiriti manyante, tÃnpratyÃha-aïavaÓca prÃïà anudbhÆtarÆpaspaÓartà cÃïutvaæ duradhigamatvÃnna tu paramÃïutvaæ dehavyÃpikÃryÃnutpattiprasaÇgÃttÃpadÆnasya ÓiÓirahradanimagnasya sarvÃÇgÅïaÓÅtasparÓopalabdhirastÅtyuktam /
etaduktaæ bhavati-yadi sarvagatÃnÅndriyÃïi bhaveyustato vyavahitaviprav«ÂavastÆpalambhaprasaÇga÷ /
sarvagatatve 'pi dehÃvacchinnÃnÃmeva karaïatvaæ tena na vyavahitaviprak«ÂavastÆpalambhaprasaÇga iti cet, hanta prÃptÃprÃptÃvivekena ÓarÅrÃvacchinnÃnÃmeva te«Ãæ karaïatvamindriyatvamiti na vyÃpinÃmindriyabhÃva÷ /
tathÃca nÃmamÃtre visaævÃdo nÃrthe 'smÃbhistadindriyamucyate bhavadbhistu vttiriti siddhamaïava÷ prÃïà iti //7//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,4.4.8
#<Óre«ÂhaÓca | BBs_2,4.8 |>#
na kevalamitare prÃïà brahmavikÃrÃ÷ /
Óre«ÂhaÓca prÃïo brahmavikÃra÷ /
'nÃsadÃsÅt'ityadhiktya pravtte brahmasÆkte nÃsadÃsÅye sargÃtprÃgÃnÅditi prÃïavyÃpÃraÓravaïÃdasati ca vyÃpÃrÃnupapatte prÃïasadbhÃvÃjjye«ÂhatvaÓruteÓca na brahmavikÃra÷ prÃïa iti manvÃnasya bahuÓrutivirodhe 'pi ca ÓrutyoretayorgatimapaÓyata÷ pÆrvapak«a÷ /
rÃddhÃntastu bahuÓrutivirodhÃdevÃnÅditi na prÃïavyÃpÃrapratipÃdinÅ, kintu s«ÂikÃraïamÃnÅt jÅvati sma ÃsÅditi yÃvat /
tena tatsadbhÃvapratipÃdanaparà /
jye«Âhatvaæ ca ÓrotrÃdyapek«amiti gamayitavyam /
tasmÃdbahuÓrutyanurodhÃnmukhyasyÃpi prÃïasya brahmavikÃratvamiti siddham //8//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,4.5.9
##
saæprati mukhyaprÃïasvarÆpaæ nirÆpyate /
atra hi 'ya÷ prÃïa÷ sa vÃyu÷'iti ÓrutervÃyureva prÃïa iti pratibhÃti /
athavà 'prÃïa eva brahmaïaÓcaturtha÷ pÃda÷ sa vÃyunà jyoti«Ã'iti vÃyorbhedena prÃïasya ÓravaïÃdetadvirodhÃdvaraæ tantrÃntarÅyameva prÃïasya svarÆpamastu, ÓrutÅ ca viruddhÃrthe katha¤cinne«yete iti sÃmÃnyakaraïavttireva prÃïo 'stu /
na cÃtrÃpi karaïebhya÷ pthakprÃïasyÃnukramaïaÓrutivirodho vttivttimatorbhedÃditi pÆrva÷ pak«a÷ /
siddhÃntastu-na sÃmÃnyendriyavtti÷ prÃïa÷ /
sa hi militÃnÃæ vendriyÃïÃæ vttirbhavet pratyekaæ và /
na tÃvanmilitÃnÃm, ekadvitricaturindriyÃbhÃve tadabhÃvaprasabhaÇgÃt /
no khalu cÆrïaharidrÃsaæyogajanmÃruïaguïastayoranyatarÃbhÃve bhavitumarhati /
naca bahuvi«ÂisÃdhyaæ Óibikodvahanaæ dvitrivi«ÂisÃdhyaæ bavati /
na ca tvagekasÃdhyaæ, tathà sati sÃmÃnyavttitvÃnupapatte÷ /
apica yatsaæbhÆya kÃrakÃïi ni«pÃdayanti tatpradhÃnavyÃpÃrÃnuguïÃvÃntaravyÃpÃreïaiva yathà vayasÃæ prÃtisviko vyÃpÃra÷ pa¤jaracÃlanÃnuguïa÷ /
na cendriyÃïÃæ prÃïe pradhÃnavyÃpÃre janayitavye 'sti tÃdÓa÷ kaÓcidavÃntaravyÃpÃrastadanuguïa÷ /
ye ca rÆpÃdipratyayà na te tadanuguïÃ÷, tasmÃnnendriyÃïÃæ sÃmÃnyavtti÷ prÃïastathà ca vttivttimato÷ katha¤cidbhedavivak«ayà na pthagupadeÓo gamayitavya÷ /
tasmÃnna kriyÃ, nÃpi vÃyumÃtraæ prÃïa÷, kintu vÃyubheda evÃdhyÃtmÃmÃpanna÷ pa¤cavyÆha÷ prÃïa iti //9//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,4.5.10
syÃdetat /
yathà cak«urÃdÅnÃæ jÅvaæ prati guïabhÆtatvÃjjÅvasya ca Óre«ÂhatvÃjjÅva÷ svatantra evaæ prÃïo 'pi prÃdhÃnyÃt Óre«ÂhatvÃcca svatantra÷ prÃpnoti /
naca dvayo÷ svatantrayorekasmin ÓarÅre ekavÃkyatvamupapadyata ityaparyÃyaæ viruddhÃnekadikkriyatayà deha unmathyeta /
iti prÃpte, ucyate-
##
yadyapi cak«urÃdyapek«ayà Óre«Âhatvaæ prÃdhÃnyaæ ca prÃïasya tathÃpi saæhatatvÃdacetanatvÃdbhautikatvÃccak«urÃdibhi÷ sahaÓi«ÂatvÃccaca puru«ÃrthatvÃt puru«aæ prati pÃratantryaæ ÓayanÃsanÃdivadbhavet /
tathÃca yathà mantrÅtare«u naiyogike«u pradhÃnamapi rÃjÃnamapek«yÃsvatantra evaæ prÃïo 'pi cak«urÃdi«u pradhÃnamapi jÅve 'svatantra iti //10//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,4.5.11
syÃdetaccak«urÃdibhi÷ saha ÓÃsanena karaïaæ cet prÃïa÷ /
evaæ sati cak«urÃdivi«ayarÆpÃdivadasyÃpi vi«ayÃntaraæ vaktavyam /
naca tacchakyaæ vaktum /
ekÃdaÓakaraïagaïanavyÃkopaÓceti do«aæ pariharati-
##
na prÃïa÷ paricchedadhÃraïÃdikaraïamasmÃbhirabhyupeyate yenÃsya vi«ayÃntaramanvi«yeta /
ekÃdaÓatvaæ ca karaïÃnÃæ vyÃkupyetÃpi tu prÃïÃntarÃsaæbhavi dehendriyavidhÃraïakÃraïaæ prÃïa÷ /
tacca Órutiprabandhena darÓitaæ na kevalaæ ÓarÅrendriyadhÃraïamasya kÃryam //11//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,4.5.12
apica-
##
'viparyayo mithyÃj¤ÃnamatadrÆpaprati«Âham'yathà marumarÅcikÃdi«u salilÃdibuddhaya÷ /
atadrÆpaprati«Âhatà ca saæÓaye 'pyasti tasyaikÃprati«ÂhÃnÃt /
ata÷ so 'pi saæghÅta÷ /
'Óabdaj¤ÃnÃnupÃtÅ vastuÓÆnyo vikalpa÷' /
yadyapi mithyÃj¤Ãne 'pyasti vastuÓÆnyatà tathÃpi na tasya vyavahÃrahetutÃsti /
asya tu paï¬itarÆpavicÃrÃsahasyÃpi Óabdaj¤ÃnamÃhÃtmyÃdvyavahÃrÃhetubhÃvo 'styeva /
yatha puru«asya caitanyamiti /
nahyatra «a«Âhyartha÷ saæbandho 'sti, tasya bhedÃdhi«ÂhÃnatvÃt /
caitanyasya puru«ÃdatyantÃbhedÃt /
yadyapi cÃtrÃbhÃvapratyayÃlambanà vttirne«yate tathÃpi vik«epasaæskÃralak«aïà manovttirihÃstyeveti sarvamavadÃtam //12//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,4.6.13
##
'samÃstribhirlokai÷'iti vibhutvaÓravaïÃdvibhu÷ prÃïa÷, 'sama÷ plu«iïÃ'ityÃdyÃstu Órutayo vibhorapyavacchedÃdbhÃvi«yanti /
yathà vibhuna ÃkÃÓasya kuÂakarakÃdyavacchedÃtkuÂÃdisÃmyamiti prÃpta Ãha-##
utkrÃntigatyÃgatiÓrutibhya ÃdhyÃtmikasya prÃïasyÃvacchinnatà na vibhutvam /
duradhigamatÃmÃtreïa ca ÓarÅravyÃpino 'pyaïutvamupacaryate na tvaïutvamityuktamadhastÃt /
yattvasya vibhutvÃnmÃnaæ tadÃdhidaivikena sÆtrÃtmanà sama«Âivya«ÂirÆpeïa na tvÃdhyÃtmikena rÆpeïa /
tadÃÓrayÃÓca 'sama÷ plu«iïÃ'ityevamÃdyÃ÷ Órutayo dehasÃmyameva prÃïasyÃhu÷ svarÆpato na tu karakÃkÃÓavatparopÃdhikatayà katha¤cinnetavyà iti //13//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,4.7.14
##
yaddhi yatkÃryaæ kurvadd«Âaæ tatsvamahimnaiva karotitye«a tÃvadutsarga÷ parÃdhi«ÂhÃnaæ tu tasya balavatpramÃïÃntaravaÓÃt syÃdetat /
vÃsyÃdÅnÃæ tak«Ãdyadhi«ÂhitÃnÃmacetanÃnÃæ kÃryakÃritvadarÓanÃdacetanatvenandriyÃïÃmapyadhi«ÂhÃtdevatÃkalpaneti cet /
na /
jÅvasyaivÃdhi«ÂhÃtuÓcetanasya vidyamÃnatvÃt /
naca 'agnirvÃgbhÆtvà mukhaæ prÃviÓat'ityÃdiÓrutibhyo devatÃnÃmapyadhi«ÂhÃttvamabhyupagantuæ yuktam /
anekÃdhi«ÂhÃnÃbhyupagame hi te«ÃmekÃbhiprÃyaniyamanimittÃbhÃvÃnna ki¤citkÃryamutpadyeta virodhÃt /
apica ya indriyÃïÃmadhi«ÂhÃtà sa eva bhokteti devatÃnÃæ bhokttvena svÃmitvaæ ÓarÅra iti na jÅva÷ svÃmÅ syÃdbhoktà ca /
tasmÃdagnyÃdyupacÃro vÃgÃdi«u prakÃÓakatvÃdinà kenacinnimittena gamayitatavyo natu svarÆpeïÃgnyÃdidevatÃnÃæ mukhÃdyanupraveÓa iti prÃptam /
evaæ prÃpte ucyate-nÃnÃvidhÃsu tÃvacchruti«u smti«u ca tatra tatra vÃgÃdi«vagnyÃdidevatÃdhi«ÂhÃnavagamyate /
naca tadasatyÃmanupapattau kleÓena vyÃkhyÃtumucitam /
naca svarÆpopayogabhedaj¤Ãnavirahiïo jÅvasyendriyÃdhi«ÂhÃttvasaæbhava÷, saæbhavati tu devatÃnÃmindriyÃdyÃr«eïa j¤Ãnena sÃk«ÃtktavatÅnÃæ tatsvarÆpabhedatadupayogabhedavij¤Ãnam /
tasmÃttÃstà eva devatÃstattatkaraïÃdhi«ÂhÃtrya iti yuktaæ na tu jÅva÷ /
bhavatu và jÅvo 'pyadhi«ÂhÃtà tathÃpyado«a÷ /
aneke«Ãmadhi«ÂhÃtaïÃmeka÷ parameÓvaro 'sti niyantÃntaryÃmÅ tadvaÓÃdvipratipitsavo 'pi na vipratipattumarhanti /
tathà caikavÃkyatayà na tatkÃryotpattipratyÆha÷ /
na caitÃvatà devatÃnÃmatra ÓarÅre bhokttvam /
nahi yantà rathamadhiti«Âhinnapi tatsÃdhyavijayÃderbhoktÃpi tu svÃmyeva /
evaæ devatà adhi«ÂhÃtryo 'pi na bhoktryastÃsÃæ tÃvanmÃtrasya ÓrutatvÃt /
bhoktà tu jÅva eva /
naca narÃdiÓarÅrocitaæ du÷khabahulamupabhogaæ sukhamayyo devatà arhanti /
tasmÃt prÃïÃnÃmadhi«ÂhÃtryo devatà iti siddham, Óe«amatirohitÃrtham //14//
____________________________________________________________________________________________
BsVBh_2,4.7.15.
prÃïavatà ÓabdÃt | BBs_2,4.15 |
// 15 //
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,4.7.16.
tasya ca nityatvÃt | BBs_2,4.16 |
// 16 //
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,4.7.17
##
mà bhÆt prÃïo vttirindriyÃïÃm /
indriyÃïyevÃsya jye«Âhasya Óre«Âhasya ca prÃïasya vttayo bhavi«yanti /
tadbhÃvÃbhÃvÃnuvidhÃyibhÃvÃbhÃvatvamindriyÃïÃæ Órutyanubhavasiddhaæ, tathÃca prÃïaÓabdasyaikasyÃnyÃyyamanekÃrthatvaæ na bhavi«yati /
vttÅnÃæ vttimatastattvÃntaratvÃbhÃvÃt /
tattvÃntaratve tvindriyÃïÃæ, prÃïaÓabdasyÃnekÃrthatvaæ prasajyeta /
indriye«u lÃk«aïikatvaæ và /
naca mukhyasaæbhave lak«aïà yuktà jaghanyatvÃt /
naca bhedena vyapadeÓo bhedasÃdhanam 'etasmÃjjÃyate prÃïa÷'ityÃdirmanaso 'pÅndriyebhyo 'sti bhedena vyapadeÓa ityanindriyatvaprasaÇga÷ /
smtivaÓÃttu tasyendriyatve indriyÃïÃmapi prÃïÃdbhedena vyapadi«ÂÃnÃmapyasti prÃïasvabhÃvatve 'hanta asyaiva rÆpamasÃma'iti Óruti÷ /
tasmÃdupapatte÷ ÓruteÓca prÃïasyaiva vttaya ekÃdaÓendriyÃïi na tattvÃntarÃïÅti iti prÃptam /
evaæ prÃpta ucyate-mukhyÃt prÃïÃttattvÃntarÃïÅndriyÃïi, tatra tatra bhedena vyapadeÓÃt /
mtyuprÃptÃprÃptatvalak«aïaviruddhadharmasaæsargaÓrute÷ /
arthakriyÃbhedÃcca /
dehadhÃraïaæ hi prÃïasya kriyÃr'thÃlocanamanane cendriyÃïÃm /
naca tadbhÃvÃbhÃvÃnuvidhÃnaæ tadvttitÃmÃvahati /
dehena vyabhicÃrÃt /
prÃïÃdayo hi dehÃnvayavyatirekÃnuvidhÃyino naca dehÃtmana÷ /
yÃpi ca prÃïarÆpatÃmindriyÃïÃmabhidadhÃti Óruti÷, tatrÃpi paurvÃparyÃlocanÃyÃæ bheda eva pratÅyata ityuktaæ bhëyaktà /
tasmÃdbahuÓrutivirodhÃt pÆrvÃparavirodhÃcca prÃïarÆpatÃbhidhÃnamindriyÃïÃæ prÃïÃyattatayà bhÃktaæ gamayitavyam /
manasastvindriyatve smteravagate kvacidindriyebhyo bhedenopÃdÃnaæ gobalÅrvadanyÃyena /
athavà indriyÃïÃæ vartamÃnamÃtravi«ayatvÃnmanasastu traikÃlyagocaratvÃdbhedenÃbhidhÃnam /
naca prÃïe bhedavyapadeÓabÃhulyaæ tathà netuæ yuktam /
prÃïarÆpatÃÓruteÓca gatirdarÓità /
tathà jye«Âhe prÃïaÓabdasya mukhyatvÃdindriye«u tatastattvÃntare«u lÃk«aïika÷ prÃïaÓabda iti yuktam /
naca mukhyatvÃnurodhenÃvagatabhedayoraikyaæ yuktaæ, mà bhÆdgaÇgÃdÅnÃæ tÅrÃdibhiraikyamiti /
anye tu bhedaÓabdÃdhyÃhÃrabhiyà bhedaÓruteÓceti paunaruktyabhiyà ca tacchabdasya cÃnantaroktaparamÃrthakatvÃdanyathà varïayäcakru÷ /
kimekÃdaÓaiva vÃgÃdaya indriyÃïyÃho prÃïo 'pÅti viÓaye indrasyÃtmano liÇgamindriyaæ, tathÃca vÃgÃdivatprÃïasyÃpÅndraliÇgatÃsti naca rÆpÃdivi«ayÃlocanakaraïatendriyatÃ, ÃlokasyÃpÅndriyatvaprasaÇgÃt /
tasmÃdbhautikamindraliÇgamindriyamiti vÃgÃdivatprÃïo 'pÅndriyamiti prÃptam /
evaæ prÃpte 'bhidhÅyate-indriyÃïi vÃgÃdini Óre«ÂhÃt prÃïÃdanyatra /
kuta÷-tenendriyaÓabdena te«Ãmeva vÃgÃdÅnÃæ vyapadeÓÃt /
nahi mukhye prÃïà indriyaÓabdo d«Âacara÷ /
indraliÇgatà tu vyutpattimÃtranimittaæ yathà gacchatÅti gauriti /
pravttinimittaæ tu dehÃdhi«ÂhÃnatve sati rÆpÃdyÃlocanakaraïatvam /
idaæ cÃsya dehÃdhi«ÂhÃnatvaæ yaddehÃnugrahopaghÃtÃbhyÃæ tadanugrahopaghÃtau /
tathÃca nÃlokasyendriyatvaprasaÇga÷ /
tasmÃdrƬhervÃgÃdaya evendriyÃïi na prÃïa iti siddham /
bhëyakÃrÅyaæ tvadhikaraïaæ bhedaÓruterityÃdi«u sÆtre«u neyam //17//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,4.8.18.
bhedaÓrute÷ | BBs_2,4.18 |
// 18 //
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,4.8.19.
vailak«aïyÃc ca | BBs_2,4.19 |
// 19 //
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,4.9.20
##
satprakriyÃyÃæ 'tatteja aik«ata'ityÃdinà saædarbheïa tejo 'bannÃnÃæ s«Âiæ vidhÃyopadiÓyate-'seyaæ devataik«ata hantÃhamimÃstisro devatà anena jÅvenÃtmanÃnupraviÓya nÃmarÆpe vyÃkaravÃïi tÃsÃæ trivtaæ trivtamekaikÃæ karavÃïi'iti /
asyÃrtha÷-pÆrvoktaæ bahubhavanamÅk«aïaprayojanamadyÃpi sarvathà na ni«pannamiti punarÅk«Ãæ ktavatÅ bahubhavanameva prayojanamuddiÓya kathaæ hantedÃnÅmahamimà yathoktÃsteja ÃdyÃstisro devatÃ÷ pÆrvas«ÂÃvubhÆtena saæprati smaraïasaænidhÃpitena jÅvena prÃïadhÃraïakartrÃtmanÃnupraviÓya buddhyÃdibhÆtamÃtrÃyÃmadarÓa iva mukhabimbaæ toya iva candramaso bimbaæ chÃyÃmÃtratayÃnupraviÓya nÃma ca rÆpaæ ca te vyÃkaravÃïi vispa«Âaæ karavÃïÅdamasya nÃmedaæ ca rÆpamiti /
tÃsÃæ tisïÃæ devatÃnÃæ trivtaæ trivtaæ tejo 'bannÃtmanà tryÃtmikÃæ tryÃtmikÃmekaikÃæ devatÃæ karavÃïÅti /
tatra saæÓaya÷-kiæ jÅvakartkamidaæ nÃmarÆpavyÃkaraïamÃho parameÓvarakartkamiti /
yadi jÅvakartkaæ tata÷ 'ÃkÃÓo ha vai nÃma nÃmarÆpayornirvahitÃ'ityÃdiÓrutivirodhÃdanadhyavasÃya÷ /
atha parameÓvarakartkaæ, tato na virodha÷ /
tatra ¬ittha¬avitthÃdinÃmakaraïe ca ghaÂapaÂÃdirÆpakaraïe ca jÅvakarttvadarÓanÃdihÃpi trivtkaraïe nÃmarÆpakaraïe cÃsti saæbhÃvanà jÅvasya /
tathÃca yogyatvÃdanena jÅveneti vyÃkaravÃïÅti pradhÃnakriyayà saæbadhyate, na tvÃnantaryÃdanupraviÓyetyanena saæbadhyate /
pradhÃnapadÃrthasaæbandho hi sÃk«Ãtsarve«Ãæ guïabhÆtÃnÃæ padÃrthÃnÃmautsargikastÃdarthyÃtte«Ãm /
tasya tu kvacitsÃk«ÃdasaæbhavÃtparamparÃÓrayaïaæ, sÃk«ÃtsaæbhavaÓca yogyatayà darÓita÷ /
nanu seyaæ devateti parameÓvarakarttvaæ ÓrÆyate /
satyam /
prayojakatayà tu tadbhavi«yati /
yathà loke cÃreïÃhaæ parasainyamanupraviÓya saækalayÃnÅti /
yadi punarasya sÃk«ÃtkartbhÃvo bhavedanena jÅvenetyanarthakaæ syÃt /
nahi jÅvasyÃnyathà karaïabhÃvo bhavitumarhati /
prayojakakartustatsÃk«Ãtkartà karaïaæ bhavati pradhÃnakriyoddeÓena prayojakena prayojyakarturvyÃpanÃt /
tasmÃdatra jÅvasya karttvaæ nÃmarÆpavyÃkaraïe 'nyatra tu parameÓvarasyeti virodhÃdanadhyavasÃya iti prÃptam /
evaæ prÃpta ucyate-parameÓvarasyaivehÃpi nÃmarÆpavyÃkarttvamupadiÓyate na tu jÅvasya, tasya pradhÃnakriyÃsaæbandhaæ pratyayogyatvÃt /
nanvanyatra ¬ittha¬avitthÃdinÃmakarmaïi ghaÂaÓarÃvÃdirÆpakarmaïi ca karttvadarÓanÃdihÃpi yogyatà saæbhÃvyata iti cet /
na /
nirinadÅsamudrÃdinirmÃïÃsÃmarthyenÃrthÃpattyabhÃvaparicchinnena saæbhÃvanÃpabÃdhanÃt /
tasmÃt parameÓvarasyaivÃtra sÃk«ÃtkarttvamupadiÓyate na jÅvasya /
anupraviÓyetyanena tu saænihitenÃsya saæbandho yogyatvÃt /
na cÃnarthakyaæ trivtkaraïasya bhoktjÅvÃrthatayà tadanupraveÓÃbhidhÃnasyÃrthavattvÃt /
syÃdetat /
anupraviÓya vyÃkaravÃïÅti samÃnakarttve ktva÷ smaraïÃt praveÓanakarturjÅvasyaiva vyÃkarttvamupadiÓyate 'nyathà tu parameÓvarasya vyÃkarttve jÅvasya prave«Âtve bhinnakartkatvena ktva÷ prayogo vyÃhanyetetyatrÃha-##
atirohitÃrthamanyat //20//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,4.9.21
##
atra bhëyaktottarasÆtraÓe«atayà sÆtrametadvi«ayopadarÓanaparatayà vyÃkhyÃtam /
ÓaÇkÃnirÃkaraïÃrthatvamapyasya Óakyaæ vaktum /
tathÃhi-yo 'nnasyÃïi«Âho bhÃgastanmanastejasastu yo 'ïi«Âho bhÃga÷ sa vÃgityatra hi kÃïÃdÃnÃæ sÃækhyÃnÃæ cÃsti vipratipatti÷ /
tatra kÃïÃdà mano nityamÃcak«ate /
sÃækhyÃstvÃhaÇkÃrike vÃÇmanase /
annabhÃgatÃvacanaæ tvasyÃnnasaæbandhalak«aïÃrtham /
annopabhoge hi mana÷ svasthaæ bhavati /
evaæ vÃco 'pi pÃÂavena teja÷sÃmyamabhyÆhanÅyam /
tatredamupati«Âhate-##
vÃÇmanasa iti vaktavye mÃæsÃdyabhidhÃnaæ siddhena saha sÃdhyasyopanyÃso d«ÂÃntalÃbhÃya /
yathà mÃæsÃdi bhaumÃdyevaæ vÃÇmanase api taijasabhaume ityartha÷ /
etaduktaæ bhavati-na tÃvadbrahmavyatiriktamasti ki¤cinnityam /
brahmaj¤Ãnena sarvaj¤Ãnapratij¤ÃvyÃghÃtÃt, bahuÓrutivirodhÃcca nÃpyÃhaÇkÃrikam, ahaÇkÃrasya sÃækhyÃbhimatasya tattvasyÃprÃmÃïikatvÃt /
tasmÃdasati bÃdhake ÓrutiräjasÅ nÃnyathà katha¤cinnetumuciteti ka¤ciddo«amityuktaæ taæ do«aæ darÓayannÃha pÆrvapak«Å-## //21//
____________________________________________________________________________________________
START BsVBh_2,4.9.22
##
tribtkaraïÃviÓe«e 'pi yasya ca yatra bhÆyastvaæ tena tasya vyapadeÓa ityartha÷ //22//
iti ÓrÅmadvÃcaspatimiÓraviracite ÓrÅmadbhagavatpÃdaÓÃrÅrakabhëyavibhÃge bhÃmatyÃæ dvitÅyasyÃdhyÃyasya caturtha÷ pÃda÷ //4//
#/ iti ÓrÅmadbrahmasÆtraÓÃÇkarabhëye 'virodhÃkhyo dvitÅyo 'dhyÃya÷ >#//