Prasastapada: Padarthadharmasamgraha (commentary on Kanada's Vaisesikasutra) The Prasastapadabhasya with Commentary Nyayakandali of Sridhara. Ed. by V. P. Dvivedin. Sri Garbi Dass Oriental Ser., 13, Delhi: Sri Satguru Publications. [Reprint of the edition Benares 1895, Vizianagram Sanskrit Series ; 6] Input by Muneo Tokunaga and Muroya [Compound is not analyzed into constiting words. Only word-boundary is marked by a dot.] [Page/line number of the edition in brackets; e.g., "(48.7)" = p. 48, line 7.] ÚÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄ¿ ³ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! ³ ³ COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. ³ ³ ³ ³ Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for ³ ³ WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes ³ ³ BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): ³ ³ ³ ³ description character = ASCII ³ ³ ³ ³ long a à 195 ³ ³ long A ù 249 ³ ³ long i Å 197 ³ ³ long I ý 253 ³ ³ long u Æ 198 ³ ³ long U ô 244 ³ ³ vocalic r ­ 173 ³ ³ vocalic R ã 227 ³ ³ long vocalic r Ì 204 ³ ³ vocalic l Ê 202 ³ ³ long vocalic l Ë 203 ³ ³ velar n Ç 199 ³ ³ velar N § 167 ³ ³ palatal n ¤ 164 ³ ³ palatal N ¥ 165 ³ ³ retroflex t  194 ³ ³ retroflex T è 232 ³ ³ retroflex d ¬ 172 ³ ³ retroflex D Ö 214 ³ ³ retroflex n ï 239 ³ ³ retroflex N × 215 ³ ³ palatal s Ó 211 ³ ³ palatal S Á 193 ³ ³ retroflex s « 171 ³ ³ retroflex S å 229 ³ ³ anusvara æ 230 ³ ³ capital anusvara õ 245 ³ ³ visarga ÷ 247 ³ ³ capital visarga ê 234 ³ ÀÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÄÙ Pdhs_0.0 praÓastapÃdabhëyam./ Pdhs_1.1ab praïamya.hetum.ÅÓvaram.munim.kaïÃdam.anvata÷./ Pdhs_1.1cd padÃrthadharmasaægraha÷.pravak«yate.mahodaya÷.// Pdhs_2.1(6) dravyaguïakarmasÃmÃnyaviÓe«asamavÃyÃnÃm.«aïïÃm.padÃrthÃnÃm.sÃdharmyavaidharmyatattvaj¤Ãnam.{5.-vaidharmyÃbhyÃm.tattva-}.nihÓreyasahetu÷.// Pdhs_2.1(7) tac.ceÓvaracodanÃbhivyaktÃd.dharmÃd.eva.// Pdhs_2.2(8) atha.ke.dravyÃdaya÷.padÃrthÃ÷.kim.ca.te«Ãm.sÃdharmyam.vaidharmyam.ceti.// Pdhs_2.2(8) tatra.dravyÃïi.p­thivyaptejovÃyvÃkÃÓakÃladigÃtmamanÃæsi.sÃmÃnyaviÓe«asaæj¤ayoktÃni.{5.saæj¤oktÃni}.navaiveti.{5.navaiva}./.tadvyatirekeïÃnyasya.saæj¤Ãn.abhidhÃnÃt.{5.tadvyatirekeïa.saæj¤ÃntarÃn.abhidhÃnÃt}.// Pdhs_2.2(10) guïÃÓ.ca.{5.guïÃ÷}.rÆparasagandhasparÓasaækhyÃparimÃïap­thaktvasamyogavibhÃgaparatvÃparatvabuddhisukhaduhkhecchÃdve«aprayatnÃÓ.ceti.kaïÂhoktÃ÷.saptadaÓa./.caÓabdasamuccitÃÓ.ca.gurutvadravatvasnehasaæskÃrÃd.Æ«ÂaÓabdÃ÷.saptaivety.evam.caturviæÓatir.guïÃ÷.{5.caturviæÓatiguïÃ÷}.// Pdhs_2.2(11) utk«epaïÃpak«epaïÃku¤canaprasÃraïagamanÃni.pa¤caiva.karmÃïi./.gamanagrahaïÃd.bhramaïarecanasyandanordhvajvalanatiryakpavananamanonnamanÃdayo.gamanaviÓe«Ã.na.jÃtyantarÃïi.//. Pdhs_2.2(11) sÃmÃnyam.dvividham.param.aparam.cÃnuv­ttipratyayakÃraïam./.tatra.param.sattÃ,.mahÃvi«ayatvÃt.sÃ.cÃnuv­tter.eva.hetutvÃt.sÃmÃnyam.eva./.dravyatvÃdyaparam,.alpavi«ayatvÃt./.tac.ca.vyÃv­tter.api.hetutvÃt.sÃmÃnyam.sadviÓe«ÃkhyÃm.api.labhate.//. Pdhs_2.2(13) nityadravyav­ttayo.'ntyÃ.viÓe«Ã÷./.te.khalv.atyantavyÃv­ttihetutvÃd.viÓe«Ã.eva.// Pdhs_2.2(14) ayutasiddhÃnÃm.ÃdhÃryÃdhÃrabhÆtÃnÃm.ya÷.sambandha÷.`iha'-pratyayahetu÷.sa.samavÃya÷.//. Pdhs_2.2(15) evam.dharmair.vinÃ.dharmiïÃm.uddeÓa÷.k­ta÷.//. Pdhs_2.3(16) «aïïÃm.api.padÃrthÃnÃm.astitvÃbhidheyatvaj¤eyatvÃni.//. Pdhs_2.3(16) ÃÓritatvam.cÃnyatra.nityadravyebhya÷.// Pdhs_2.3(16) dravyÃdÅnÃm.pa¤cÃnÃm.samavÃyitvam.anekatvam.ca.//. Pdhs_2.3(16) guïÃdÅnÃm.pa¤cÃnÃm.api.nirguïatvani«kriyatve.//. Pdhs_2.3(17) dravyÃdÅnÃm.trayÃïÃm.api.sattÃsambandhah,.sÃmÃnyaviÓe«avattvam,.svasamayÃrthaÓabdÃbhidheyatvam,.dharmÃdharmakart­tvam.ca.// Pdhs_2.3(17) kÃryatvÃnityatve.kÃraïavatÃm.eva.// Pdhs_2.3(18) kÃraïatvam.cÃnyatra.pÃrimÃï¬alyÃdibhya÷.// Pdhs_2.3(18) dravyÃÓritatvam.cÃnyatra.nityadravyebhya÷.// Pdhs_2.3(19) sÃmÃnyÃdÅnÃm.trayÃïÃm.svÃtmasattvam,.buddhilak«aïatvam,.akÃryatvam,.akÃraïatvam,.asÃmÃnyaviÓe«avattvam,.nityatvam,.arthaÓabdÃnabhidheyatvam.ceti.// Pdhs_3(20) p­thivyÃdÅnÃm.navÃnÃm.api.dravyatvayogah,.svÃtmany.Ãrambhakatvam.guïavattvam,.kÃryakÃraïavirodhitvam,.antyaviÓe«avattvam.// Pdhs_3(21) anÃÓritatvanityatve.cÃnyatrÃvayavidravyebhya÷.//. Pdhs_3(21) p­thivyudakajvalanapavanÃtmamanasÃm.anekatvÃparajÃtimattve.// Pdhs_3(21) k«itijalajyotir.anilamanasÃm.kriyÃvattvamÆrtatvaparatvÃparatvavegavattvÃni.//. Pdhs_3(22) ÃkÃÓakÃladigÃtmanÃm.sarvagatatvam,.paramamahattvam,.sarvasamyogisamÃnadsatvam.ca.// Pdhs_3(22) p­thivyÃdÅnÃm.pa¤cÃnÃm.api.bhÆtatvendriyaprak­titvabÃhyaikendriyagrÃhyaviÓe«aguïavattvÃni.// Pdhs_3(24) caturïÃm.dravyÃrambhakatvasparÓavattve.// Pdhs_3(24) trayÃïÃm.pratyak«atvarÆpavattvadravatvÃni.// Pdhs_3(24) dvayor.gurutvam.rasavattvam.ca.// Pdhs_3(24) bhÆtÃtmanÃm.vaiÓe«ikaguïavattvam.//. Pdhs_3(25) k«ityudakÃtmanÃm.caturdaÓaguïavattvam.//. Pdhs_3(25) ÃkÃÓÃtmanÃm.k«aïikaikadeÓav­ttiviÓe«aguïavattvam.// Pdhs_3(25) dikkÃlayo÷.pa¤caguïavattvam.sarvotpattimatÃm.nimittakÃraïatvam.ca.//. Pdhs_3(25) k«ititejasor.naimittikadravatvayoga÷.//. Pdhs_3(26) evam.sarvatra.sÃdharmyam.viparyayÃd.vaidharmyam.ca.vÃcyam.iti.dravyÃsaÇkara÷.//. Pdhs_4.0(27) ihedÃnÅm.ekaikaÓo.vaidharmyam.ucyate.//. Pdhs_4.1(27) p­thivÅtvÃbhisambandhÃt.p­thivÅ./.rÆparasagandhasparÓasaÇkhyÃparimÃïap­thaktvasamyogavibhÃgaparatvÃparatvagurutvadravatvasaæskÃravatÅ./ Pdhs_4.1(27) ete.ca.guïaviniveÓÃdhikÃre.rÆpÃdayo.guïaviÓe«Ã÷.siddhÃ÷./.`cÃk«u«a'-vacanÃt.saptasaÇkhyÃdaya÷./.patanopadeÓÃd.gurutvam./.`adbhi÷.sÃmÃnya'-vacanÃd.dravyatvam./.`uttarakarma'-vacanÃt.saæskÃra÷./ Pdhs_4.1(27) k«itÃv.eva.gandha÷./.rÆpam.anekaprakÃram.ÓuklÃdi./.rasa÷.«a¬vidho.madhurÃdi÷./.gandho.dvividha÷.surabhir.asurabihÓ.ca./.sparÓo.'syÃ.anu«ïÃÓÅtatve.sati.pÃkaja÷./. Pdhs_4.1(27) sÃ.tu.dvividhÃ./.nityÃ.cÃnityÃ.ca./.paramÃïulak«aïÃ.nityÃ./.kÃryalak«aïÃ.tv.anityÃ./.sÃ.ca.sthairyÃdyavayavasanniveÓaviÓi«ÂÃ.'parajÃtibahutvopetÃ.ÓayanÃsanÃdyanekopakÃrakarÅ.ca./.trividham.cÃsyÃ÷.kÃryam./.ÓarÅrendriyavi«ayasaæj¤akam.//. Pdhs_4.1(27) ÓarÅram.dvividham./.yonijam.ayonijam.ca./.tatrÃyonijam.anapek«ya.ÓukraÓoïitam.devar«ÅïÃm.dharmaviÓe«asahitebhyo.'ïubhyo.jÃyate./ Pdhs_4.1(28) k«udrajantÆnÃm.yÃtanÃÓarÅrÃïy.adharmaviÓe«asahitebhyo.'ïubhyo.jÃyante./.ÓukraÓoïitasannipÃtajam.yonijam./.tad.vividham.jarÃyujam.aï¬ajam.ca./.mÃïu«apaÓum­gÃïÃm.jarÃyujam./.pak«isarÅs­pÃïÃm.aï¬ajam.//. Pdhs_4.1(28) indriyam.gandhavyaæjakam.sarvaprÃïinÃm.jalÃdyanabhibhÆtai÷.pÃrthivÃvayavair.Ãrabdham.ghrÃïam./ Pdhs_4.1(28) vi«ayas.tu.dvyaïukÃdikrameïÃrabdhas.trividho.m­tpëÃïasthÃvaralak«aïa÷./.tatra.bhÆpradeÓÃ÷.prÃkÃre«ÂakÃdaya÷.m­tprakÃrÃ÷./.pëÃïÃ.upalamaïivajrÃdaya÷./.sthÃvarÃs.t­ïau«adhiv­k«agulmalatÃvatÃnavanaspataya.iti.//. Pdhs_4.2(35) aptvÃbhisambandhÃd.Ãpa÷./.rÆparasasparÓadravatvasnehasaÇkhyÃparimÃïap­thaktvasamyogavibhÃgaparatvÃparatvagurutvasaæskÃravatya÷./ Pdhs_4.2(35) pÆrvavad.e«Ãm.siddhi÷./ Pdhs_4.2(35) ÓuklamadhuraÓÅtÃ.eva.rÆparasasparÓÃ÷./.sneho.'mbhasy.eva.sÃæsiddhikam.ca.dravatvam./ Pdhs_4.2(36) tÃÓ.ca.pÆrvavad.dvividhÃ÷./.nityÃnityabhÃvÃt./.tÃsÃm.tu.kÃryam.trividham./.ÓarÅrendriyavi«ayasaæj¤akam./ Pdhs_4.2(36) tatra.ÓarÅram.ayonijam.eva.varuïaloke,.pÃrthivÃvayavopa«ÂambhÃc.copabhogasamartham./ Pdhs_4.2(36) indriyam.sarvaprÃïinÃm.rasavyaæjakam.vijÃtyanabhibhÆtair.jalÃvayavair.Ãrabdham.rasanam./ Pdhs_4.2(36) vi«ayas.tu.saritsamudrahimakarakÃdi÷.// Pdhs_4.3(38) tejastvÃbhisambandhÃt.teja÷./.rÆpasparÓasaÇkhyÃparimÃïap­thaktvasamyogavibhÃgaparatvÃparatvadravatvasaæskÃravat./ Pdhs_4.3(39) pÆrvavad.e«Ãm.siddhi÷./ Pdhs_4.3(39) tatra.Óuklam.bhÃsvaram.ca.rÆpam./.u«ïa.eva.sparÓa÷./ Pdhs_4.3(39) tad.api.dvividham.aïukÃryabhÃvÃt./.kÃryam.ca.ÓarÅrÃditrayam./ Pdhs_4.3(39) ÓarÅram.ayonijam.Ãdityaloke,.pÃrthivÃvayavopa«ÂambhÃc.copabhogasamartham./ Pdhs_4.3(39) indriyam.sarvaprÃïinÃm.rÆpavyaæjakam.anyÃvayavÃnabhibhÆtais.tejo.'vayavair.Ãrabdham.cak«u÷./ Pdhs_4.3(39) vi«ayasaæj¤akam.caturvidham./.bhaumam.divyam.udaryam.Ãkarajam.ca./.tatra.bhaumam.këÂhendhanaprabhavam.ÆrdhvajvalanasvabhÃvam.pacanadahanasvedanÃdisamartham.divyam.abindhanam.sauravidyudÃdi.bhuktasyÃhÃrasya.rasÃdipariïÃmÃrtham.udaryam.Ãkarajam.ca.suvarïÃdi./ Pdhs_4.3(39) tatra.samyuktasamavÃyÃd.rasÃdyupalabdhir.iti.// Pdhs_4.4(44) vÃyutvÃbhisambandhÃd.vÃyu÷./.sparÓasaÇkhyÃparimÃïap­thaktvasamyogavibhÃgaparatvÃparatvasaæskÃravÃn./ Pdhs_4.4(44) sparÓo.'syÃnu«ïÃÓÅtatve.saty.apÃkaja÷./.guïaviniveÓÃt.siddha÷./.`arÆpi«v.acÃk«u«a'-vacanÃt.sapta.saÇkhyÃdaya÷./.t­ïakarmavacanÃt.saæskÃra÷./ Pdhs_4.4(44) sa.cÃyam.dvividho.'ïukÃryabhÃvÃt./ Pdhs_4.4(44) tatra.kÃryalak«aïaÓ.caturvidha÷.ÓarÅram.indriyam.vi«aya÷.prÃïa.iti./ Pdhs_4.4(44) tatrÃyonijam.eva.ÓarÅram.marutÃm.loke.pÃrthivÃvayavopa«ÂambhÃc.copabhogasamartham./ Pdhs_4.4(44) indriyam.sarvaprÃïinÃm.sparÓopalambhakam.p­thivyÃdyanabhibhÆtair.vÃyvavayavair.Ãrabdham.sarvaÓarÅravyÃpi.tvagindriyam./ Pdhs_4.4(44) vi«ayas.tÆpalabhyamÃnasparÓÃdhi«ÂhÃnabhÆta÷.sparÓaÓabdadh­tikampaliÇgas.tiryaggamanasvabhÃvo.meghÃdipreraïadhÃraïÃdisamartha÷./ Pdhs_4.4(44) tasyÃpratyak«asyÃpi.nÃnÃtvam.sammÆrcchanenÃnumÅyate./.sammÆrcchanam.puna÷.samÃnajavayor.vÃyvor.viruddhadikkriyayo÷.sannipÃta÷./.so.'pi.sÃvayavinor.vÃyvor.ÆrdhvagamanenÃnumÅyate;.tad.api.t­ïÃdigamaneneti.// Pdhs_4.4(44) prÃïo.'ntahserÅre.rasamaladhÃtÆnÃm.preraïÃdihetur.eka÷.san.kriyÃbhedÃd.apÃnÃdisaæj¤Ãm.labhate.// Pdhs_5(48.7-) ihedÃnÅm.caturïÃm.mahÃbhÆtÃnÃm.s­«ÂisaæhÃravidhir.ucyate./ Pdhs_5(48.8-) brÃhmaïe.mÃnena.var«aÓatÃnte.{5..var«aÓatasyÃnte}.vartamÃnasya.brahmaïo.'pavargakÃle.saæsÃrakhinnÃnÃm.{5.saæsÃre.khinnÃnÃm}.sarvaprÃïinÃm.niÓi.viÓrÃmÃrtham.sakalabhuvanapater.maheÓvarasya.saæjihÅr«ÃsamakÃlam.ÓarÅrendriyamahÃbhÆtopanibandhakÃnÃm.sarvÃtmagatÃnÃm.ad­«ÂÃnÃm.v­ttinirodhe.sati.maheÓvarecchÃtmÃïusamyogajakarmabhya÷.ÓarÅrendriyakÃraïÃïuvibhÃgebhyas.tatsamyoganiv­ttau.te«Ãm.ÃparamÃïvanto.vinÃÓa÷.{Kir../.} Pdhs_5(48.15-) tathÃ.p­thivyudakajvalanapavanÃnÃm.api.mahÃbhÆtÃnÃm.anenaiva.krameïottarasminn.uttarasmin.{5.uttarasmiæÓ.ca}.sati.pÆrvasya.pÆrvasya.{5.pÆrvapÆrvasya}.vinÃÓa÷.tata÷.pravibhaktÃ÷.paramÃïavovati«Âhante.dharmÃdharmasaæskÃrÃnuviddhÃ.ÃtmÃnas.{5.ÃtmÃnaÓ.ca}.tÃvantam.eva.kÃlam./ Pdhs_5(48.19-) tata÷.puna÷.prÃïinÃm.bhogabhÆtaye.maheÓvarasis­k«Ãnantaram.{5.maheÓvarasya.sis­k«Ãnantaram}.sarvÃtmagatav­ttilabdhÃd­«ÂÃpek«ebhyas.tatsamyogebhya÷.pavanaparamÃïu«u.karmotpattau.te«Ãm.parasparasamyogebhyo.dvyaïukÃdiprakrameïa.mahÃn.vÃyu÷.samutpanno.nabhasi.dodhÆyamÃnas.ti«Âhati./ Pdhs_5(49.1-) tadanantaram.tasminn.eva.vÃyÃvÃpy.ebhya÷.paramÃïubhyas.tenaiva.krameïa.mahÃn.salilanidhir.utpanna÷.poplÆyamÃnas.ti«Âhati.tadanantaram.tasminn.eva.{5.tasminn.eva.jalanidho.}.pÃrthivebhya÷.paramÃïubhyo.{?.dvyÃïukÃdiprakrameïotpanna.}.mahÃp­thivÅ.{5.adds.samutpannÃ}.saæhatÃvati«Âhate./ Pdhs_5(49.5-) tadanantaram.tasminn.eva.mahodadhau.taijasebhyo.'ïubhyo.dvyaïukÃdiprakrameïotpanno.mahÃæs.tejorÃÓi÷.kenacid.anabhibhÆtatvÃd.dedÅpyamÃnas.ti«Âhati./ Pdhs_5(49.7-) evam.samutpannen«u.catur«u.mahÃbhÆte«u.maheÓvarasyÃbhidhyÃnamÃtrÃt.taijasebhyo.'ïubhya÷.{1.taijasÃïubhya÷}.pÃrthivaparamÃïusahitebhyo.{1.pÃrthivÃdiparamÃïusahitebhyo}.mahadaï¬am.Ãrabhyate.{5.utpadyate}.tasmiæÓ.caturvadanakamalam.sarvalokapitÃmaham.brahmÃïam.sakalabhuvanasahitam.utpÃdya.prajÃsarge.viniyuÇkte./ Pdhs_5(49.11-) sa.ca.maheÓvareïa.viniyukto.brahmÃtiÓayaj¤ÃnavairÃgyaiÓvaryasampanna÷.prÃïinÃm.karmavipÃkam.viditvÃ.karmÃnurÆpaj¤ÃnabhogÃyu«a÷.{6.j¤ÃnavairÃgyabhogÃyu«a÷}.sutÃn.prajÃpatÅn.mÃnasÃn.maudevar«ipit­gaïÃn.mukhabÃhÆrupÃdataÓ.caturo.varïÃnanyÃni.coccÃvacÃni.bhÆtÃni.ca.s­«ÂvÃÓayÃïurÆpair.dharmaj¤ÃnavairÃgyaiÓvaryai÷.samyojayatÅti.// Pdhs_6.1(58.5-) ÃkÃÓakÃladiÓÃm.ekaikatvÃd.parajÃtyabhÃve.{6.sÃjÃtyabhÃve}.pÃribhëikyastisra÷.saæj¤Ã.bhavanti./.ÃkÃÓa÷.{5.ÃkÃÓam}.kÃlo.dig.iti./.tatrÃkÃÓasya.guïÃ÷.ÓabdasaækhyÃparimÃïap­thaktvasamyogavibhÃgÃ÷./ Pdhs_6.1(58) Óabda÷.{5.tatra.ityadhikam}.pratyak«atve.satyakÃraïaguïapÆrvakatvÃd.ayÃvad.dravyabhÃvitvÃd.ÃÓrayÃd.anyatropalabdheÓ.ca.na.sparÓavad.viÓe«aguïa÷./.bÃhyendriyapratyak«atvÃd.ÃtmÃntaragrÃhyatvÃd.Ãtmany.asamavÃyÃd.ahaÇkÃreïa.vibhaktagrahaïÃc.ca.nÃtmaguïa÷./ Pdhs_6.1(58) ÓrotragrÃhyatvÃd.vaiÓe«ikaguïabhÃvÃc.ca.na.dikkÃlamanasÃm./.pariÓe«Ãd.{6;4.pÃriÓe«yÃt}.guïo.bhÆtvÃ.ÃkÃÓasyÃdhigame.liÇgam./.ÓabdaliÇgÃviÓe«Ãd.{1.ÓabdaliÇgÃvis«atvÃ}.ekatvam.siddham./ Pdhs_6.1(58) tad.anuvidhÃnÃd.ekap­thaktvam.{5.vidhÃnÃt.p­thaktvam;.2.vidhÃnÃd.eva.p­thaktvam}./.vibhavavacanÃt.paramamahatparimÃïam.{1.mahatparimÃïam}./.ÓabdakÃraïatvavacanÃt.{5.ÓabdakÃraïavacanÃt}.samyogavibhÃgÃv.iti./ Pdhs_6.1(58) ato.guïavattvÃd.{6.guïavacanavatvÃ}.anÃÓritatvÃc.ca.dravyam./.samÃnÃsamÃnajÃtoyakÃraïÃbhÃvÃc.ca.nityam./.sarvaprÃïinÃm.ca.Óabdopalabdhau.nimittam.{5.Óabdopalambhekanimittam;.1.Óabdopalabdhinimittam}.ÓrotrabhÃvena./ Pdhs_6.1(58) Órotram.puna÷.Óravaïavivarasaæj¤ako.nabhodeÓa÷.{6.nabhahpradeÓa÷}.ÓabdanimittopabhogaprÃpakadharmÃdharmopanibaddhas.tasya.ca.nityatve.saty.upanibandhakavaikalyÃd.bÃdhiryam.iti.// Pdhs_6.2(63.15-) kÃla÷.parÃparavyatikarayaugapadyÃyaugapadyacirak«iprapratyayaliÇgam./.te«Ãm.vi«aye«u.pÆrvapratyayavilak«aïÃnÃm.{6.pratyayÃnÃm.ity.adhikam}.utpattÃv.anyanimittÃbhÃvÃd.yad.{6.nimittÃsambhavÃd}.atra.nimittam.sa.kÃla÷./ Pdhs_6.2(63) sarvakÃryÃïÃm.{5;6.sarvakÃryÃïÃm.utpatti}.cotpattisthitivinÃÓahetus.tadvyapadeÓÃt./.k«aïalavanime«akëÂhÃkalÃmuhÆrtayÃmÃhorÃtrÃrdhamÃsamÃsartvayanasaævatsarayugakalapamanvantarapralayamahÃpralayavyavahÃrahetu÷.{5.hetuÓ.ca}./ Pdhs_6.2(63) tasya.guïÃ÷.saækhyÃparimÃïap­thaktvasamyogavibhÃgÃ÷./.kÃlaliÇgÃviÓe«Ãd.ekatvam.siddham./.tad.anuvidhÃnÃt.p­thaktvam./.kÃraïe.kÃla.itivacanÃt.paramamahatparimÃïam./.kÃraïaparatvÃdivacanÃt.{5.kÃraïamahattvÃ}.samyoga÷./ Pdhs_6.2(64) tadvinÃÓakatvÃd.vibhÃga.iti./.tasyÃkÃÓavad.dravyatvanityatve.siddhe.{not.seen.in.1}.kÃlaliÇgÃviÓe«Ãd.aæjasaikatve[m.']pi.sarvakÃryÃïÃm.{5.pÆrvabhÆtakÃryÃïÃm}.ÃrambhakriyÃbhinirv­ttisthitinirodhopapÃdhibhedÃn.maïivat.pÃcakavad.vÃ.nÃnÃtvopacÃra.iti.// Pdhs_6.3(66.20-) dik.pÆrvÃparÃdipratyayaliÇgÃ./.mÆrtadravyam.avadhim.k­tvÃ.mÆrte«v.eva.dravye«v.etasmÃd.idam.{5.dravye«u.tasmÃd.idam}.pÆrveïa.dak«iïena.paÓcimenottareïa.pÆrvadak«iïena.dak«iïÃpareïa.aparottareïa.{5.dak«iïapaÓcimena.paÓcamottareïa}.uttarapÆrveïa.cÃdhastÃd.upari«ÂÃc.ceti.{5.upari«ÂÃd.iti}.daÓa.pratyayÃ.yato.bhavanti.{5.pratyayÃn.nÃ?.bhavati;.6.pratyayÃ.bhavanti.yata÷}.sÃ.dig.iti./ Pdhs_6.3(66) anyanimittÃsambhavÃt./. Pdhs_6.3(67) tasyÃs.tu.guïÃ÷.saækhyÃyaparimÃïap­thaktvasamyogavibhÃgÃ÷.kÃlavad.ete.siddhÃ÷./.dig.liÇgÃviÓe«Ãd.aæjasaikatve.'pi.diÓa÷.paramamahar«ibhi÷.{6.paramar«ibhi÷.}.Órutism­tilokasaævyavahÃrÃrtham.{5.lokavyavahÃrÃrtham}.merum.pradak«iïam.ÃvartamÃnasya.bhagavata÷.savitur.ye.samyogaviÓe«Ã÷.lokapÃlaparig­hÅtadikpradeÓÃnÃm.{5.samyogÃs.te«Ãm.lokapÃla-}.anvarthÃ÷.prÃcyÃdibhedena.daÓavidhÃ÷.saæj¤Ã÷.k­tÃ÷.ato.{5.tato}.bhaktyÃ.daÓa.diÓa÷.siddhÃ÷./ Pdhs_6.3(67) tÃsÃm.eva.devatÃparigrahÃt.{6.parig­hÅtatvÃt;.5.parigrahavaÓÃt}.punar.daÓa.saæj¤Ã.bhavanti./.{6.tadyathÃ}.mÃhendrÅ.vaiÓvÃnarÅ.yÃmyÃ.{5.yÃmo}.nair­tÅ.vÃruïÅ.vÃyavyÃ.kauverÅ.{5.vÃyavo.cÃndramasÅ}.aiÓÃnÅ.brÃhmÅ.nÃgÅ.ceti./ Pdhs_6.4(69.6-) ÃtmatvÃbhisambandhÃd.ÃtmÃ./.tasya.sauk«myÃd.apratyak«atve.sati.{5.'pi}.karaïai÷.ÓabdÃdyupalabdhyanumitai÷.ÓrotrÃdibhi÷.samadhigama÷.kriyate./.vÃsyÃdÅnÃm.{6;7.vÃsyÃdÅnÃm.iva}.karaïÃnÃm.kart­prayojyatvadarÓanÃt.{1.prayojyatva}.ÓabdÃdi«u.prasiddhyÃ.ca.prasÃdhako.'numÅyate./ Pdhs_6.4(69) na.ÓarÅrendriyamanasÃm.aj¤atvÃt.{5.aj¤ÃnatvÃt;.1.na.ÓarÅrendriyamanasÃm.caitanyam.aj¤atvÃt}./.na.ÓarÅrasya.caitanyam.ghaÂÃdivad.bhÆtakÃryatvÃt.m­te.cÃsambhavÃt./.nendriyÃïÃm.karaïatvÃt.upahate«u.vi«ayÃsÃnnidhye.cÃnusm­tidarÓanÃt.{1.cÃtra.sm­ti}./ Pdhs_6.4(69) nÃpi.manasa÷.karaïÃntarÃnapek«itve.yugapadÃlocanasm­tiprasaÇgÃt.{5.yugapadÃlocanÃnusm­ti}.svayam.karaïabhÃvÃc.ca./.pariÓe«Ãd.{5;6.pÃriÓe«yÃd}.ÃtmakÃryatvÃt.{6.ÃtmakÃryam.j¤Ãnam}.tenÃtmÃ.samadhigamyate.ÓarÅrasamavÃyinÅbhyÃm.ca.hitÃhitaprÃptiparihÃrayogyÃbhyÃm.prav­ttiniv­ttibhyÃm.{1.prav­ttiniv­ttibhyÃm.not.seen}.rathakarmaïÃ.sÃrathivat.prayatnavÃn.vigrahasyÃdhi«ÂhÃtÃnumÅyate.prÃïÃdibhiÓ.ceti./ Pdhs_6.4(69) katham.ÓarÅraparig­hÅte.{5.vig­hÅte}.vÃyau.vik­takarmadarÓanÃd.bhastrÃdhmÃpayiteva.nime«onme«akarmaïÃ.niyatena.dÃruyantraprayokteva.dehasya.v­ddhik«atabhagnasaærohaïÃdinimittatvÃt.{6.saærauhaïÃbhyÃm}. Pdhs_6.4(70) g­hapatir.iva.abhimatavi«ayagrÃhakakaraïasambandhanimittena.manahkarmaïÃ.g­hakoïe«u.pelakapreraka.iva.{5.g­ha?koïavyavasthitapelaka.iva.preraka.iva}.dÃraka÷.nayanavi«ayÃlocanÃnantaram.rasÃnusm­tikrameïa.rasanavikriyÃdarÓanÃd.anekagavÃk«Ãntargataprek«akavad.{5.preraka}.ubhayadarÓÅ.kaÓcid.eko.vij¤Ãyate./ Pdhs_6.4(70) sukhaduhkhecchÃdve«aprayatnaiÓ.ca.guïair.guïyanumÅyate.te.ca.na.ÓarÅrendriyaguïÃ÷.{5.viÓe«aguïÃ÷}.kasmÃd.ahaÇkÃreïaikavÃkyatÃbhÃvÃt.pradeÓav­ttitvÃd.ayÃvaddravyabhÃvitvÃd.bÃhyendriyÃpratyak«atvÃc.{5.grÃhyatvÃ}.ca.tathÃhaæÓabdenÃpi.p­thÓÓdivyÃdiÓabdavyatirekÃd.iti./ Pdhs_6.4(70) tasya.guïÃ÷.buddhisukhaduhkhecchÃdve«aprayatnadharmÃdharmasaæskÃrasaækhyÃparimÃïap­thaktvasamyogavibhÃgÃ÷./.ÃtmaliÇgÃdhikÃre.buddhyÃdaya÷.prayatnÃntÃ÷.siddhÃ÷.{6.prayatnÃntÃÓ.ca.prasiddhÃ÷}./ Pdhs_6.4(70) dharmÃdharmÃv.ÃtmÃntaraguïÃnÃm.akÃraïatvavacanÃt.saæskÃra÷.sm­tyutpattau.kÃraïavacanÃt./.vyavasthÃvacanÃt.{5.vacanÃbhisambandhÃt}.saækhyÃ.p­thaktvam.apy.ata.eva.{1.mata.eva}.tathÃ.cÃtmetivacanÃt.paramamahat.parimÃïam./ Pdhs_6.4(70) .sannikar«ajatvÃt.sukhÃdÅnÃm.samyoga÷./.tadvinÃÓakatvÃd.vibhÃga.iti.// Pdhs_6.5(89.8-) manastvayogÃn.mana÷./.saty.apy.ÃtmendriyÃrthasÃnnidhye.j¤ÃnasukhÃdÅnÃm.abhÆtvotpattidarÓanÃt.karaïÃntaram.anumÅyate./.ÓrotrÃdyavyÃpÃre.sm­tyutpattidarÓanÃt.bÃhyendriyair.ag­hÅtasukhÃdigrÃhyÃntarabhÃvÃc.cÃntahkaraïam./ Pdhs_6.5(89) tasya.guïÃ÷.saækhyÃparimÃïap­thaktvasamyogavibhÃgaparatvÃparatvasaæskÃrÃ÷./.prayatnaj¤ÃnÃyaugapadyavacanÃt.pratiÓarÅram.ekatvam.siddham./.p­thaktvam.apy.ata.eva./.tadabhÃvavacanÃd.aïuparimÃïam./ Pdhs_6.5(89) apasarpaïopasarpaïavacanÃt.samyogavibhÃgau./.mÆrtatvÃt.paratvÃparatve.saæskÃraÓ.ca./.asparÓavattvÃd.dravyÃnÃrambhakatvam./.kriyÃvattvÃn.mÆrtatvam./.sÃdhÃraïavigrahavattvaprasaÇgÃd.aj¤atvam./ Pdhs_6.5(89) karaïabhÃvÃt.parÃrtham./.guïavattvÃd.dravyam./.prayatnÃd­«ÂaparigrahavaÓÃd.ÃÓusa¤cÃri.ceti.// Pdhs_6.0(89) iti.praÓastapÃdabhëye.dravyapadÃrtha÷.// ********************************************************************** Pdhs_7.0(94.5) atha.guïapadÃrthanirÆpaïam./ Pdhs_7.0(94.6-) rÆpÃdÅnÃm.guïÃnÃm.sarve«Ãm.guïatvÃbhisambandho.dravyÃÓritatvam.nirguïatvam.ni«kriyatvam.// Pdhs_7.0(95.3-) rÆparasagandhasparÓaparatvÃparatvagurutvadravatvasnehavegÃ.mÆrtaguïÃ÷.// Pdhs_7.0(95.9-) buddhisukhaduhkhecchÃdve«aprayatnadharmÃdharmabhÃvanÃÓabdÃ.amÆrtaguïÃ÷.// Pdhs_7.0(95.13) saækhyÃparimÃïap­thaktvasamyogavibhÃgÃ.ubhayaguïÃ÷.// Pdhs_7.0(95.15) samyogavibhÃgadvitvadvip­thaktvÃdayo.'nekÃÓritÃ÷.// Pdhs_7.0(95.21) Óe«Ãs.tv.ekaikadravyav­ttaya÷.// Pdhs_7.0(95.24-) rÆparasagandhasparÓasnehasÃæsiddhikadravatvabuddhisukhaduhkhecchÃdve«aprayatnadharmÃdharmabhÃvanÃÓabdÃ.vaiÓe«ikaguïÃ÷.// Pdhs_7.0(96.5-) saækhyÃparimÃïap­thaktvasamyogavibhÃgaparatvÃparatvagurutvanaimitikadravatvavegÃ÷.sÃmÃnyaguïÃ÷.// Pdhs_7.0(96.11-) ÓabdasparÓarÆparasagandhÃ.bÃhyaikaikendriyagrÃhyÃ÷.// Pdhs_7.0(96.14-) saækhyÃparimÃïap­thaktvasamyogavibhÃgaparatvÃparatvadravatvasnehavegÃ.dvÅndriyagrÃhyÃ÷.// Pdhs_7.0(96.19-) buddhisukhaduhkhecchÃdve«aprayatnÃs.tv.antahkaraïagrÃhyÃ÷.// Pdhs_7.0(98.4) gurutvadharmÃdharmabhÃvanÃ.hy.atÅndriyÃ÷.// Pdhs_7.0(98.7-) apÃkajarÆparasagandhasparÓaparimÃïaikatvaikap­thaktvagurutvadravatvasnehavegÃ÷.kÃraïaguïapÆrvakÃ÷.// Pdhs_7.0(98.20-) buddhisukhaduhkhecchÃdve«aprayatnadharmÃdharmabhÃvanÃÓabdÃ.akÃraïaguïapÆrvakÃ÷.// Pdhs_7.0(98.24-) buddhisukhaduhkhecchÃdve«aprayatnadharmÃdharmabhÃvanÃÓabdatÆlaparimÃïottarasamyoganaimittikadravatvaparatvÃparatvÃpÃkajÃ÷.samyogajÃ÷.// Pdhs_7.0(99.6) samyogavibhÃgavegÃ÷.karmajÃ÷.// Pdhs_7.0(99.8) ÓabdottaravibhÃgau.vibhÃgajau.// Pdhs_7.0(99.11) paratvÃparatvadvitvadvip­thaktvÃdayo.buddhyapek«Ã÷.// Pdhs_7.0(99.14-) rÆparasagandhÃnu«ïasparÓaÓabdaparimÃïaikatvaikap­thaktvasnehÃ÷.samÃnajÃtyÃrambhakÃ÷.// Pdhs_7.0(99.22) sukhadÆhkhecchÃdve«aprayatnÃÓ.cÃsamÃnajÃtyÃrambhakÃ÷.// Pdhs_7.0(100.3-) samyogavibhÃgasaækhyÃgurutvadravatvo«ïasparÓaj¤ÃnadharmÃdharmasaæskÃrÃ÷.samÃnÃsamÃnajÃtyÃrambhakÃ÷.// Pdhs_7.0(100.11-) buddhisukhaduhkhecchÃdve«abhÃvanÃÓabdÃ÷.svÃÓrayasamavetÃrambhakÃ÷.// Pdhs_7.0(100.16) rÆparasagandhasparÓaparimÃïasnehaprayatnÃ÷.paratrÃrambhakÃ÷.// Pdhs_7.0(100.20-) samyogavibhÃgasaækhyaikap­thaktvagurutvadravatvavegadharmÃdharmÃs.tÆbhayatrÃrambhakÃ÷.// Pdhs_7.0(101.3-) gurutvadravatvavegaprayatnadharmÃdharmasamyogaviÓe«Ã÷.kriyÃhetava÷.// Pdhs_7.0(101.9-) rÆparasagandhÃnu«ïasparÓasaækhyÃparimÃïaikap­thaktvasanehaÓabdÃnÃm.asamavÃyikÃraïatvam.// Pdhs_7.0(102.1-) buddhisukhaduhkhecchÃdve«aprayatnadharmÃdharmabhÃvanÃnÃm.nimittakÃraïatvam.// Pdhs_7.0(102.4-) samyogavibhÃgo«ïasparÓagurutvadravatvavegÃnÃm.ubhayathÃ.kÃraïatvam.// Pdhs_7.0(102.12) paratvÃparatvadvitvadvip­thaktvÃdÅnÃm.akÃraïatvam.// Pdhs_7.0(102.16-) samyogavibhÃgaÓabdÃtmaviÓe«aguïÃnÃm.pradeÓav­ttitvam.// Pdhs_7.0(103.8) Óe«ÃïÃm.ÃÓrayavyÃpitvam.// Pdhs_7.0(103.11-) apÃkajarÆparasagandhasparÓaparimÃïaikatvaikap­thaktvasÃæsiddhikadravatvagurutvasnehÃnÃm.yÃvaddravyabhÃvitvam.// Pdhs_7.0(103.15) Óe«ÃïÃm.ayÃvaddravyabhÃvitvam.ceti.// Pdhs_8.1(103.18-) rÆpÃdÅnÃm.sarve«Ãm.guïÃnÃm.pratyekam.aparasÃmÃnyasambandhÃd.rÆpÃdisaæj¤Ã.bhavanti.// Pdhs_8.1(104.1-) tatra.rÆpam.cak«urgrÃhyam./.p­thivyudakajvalanav­tti.dravyÃdyupalambhakam.nayanasahakÃri.ÓuklÃdyanekaprakÃram.salilÃdiparamÃïu«u.nityam.pÃrthivaparamÃïu«v.agnisamyogavirodhi.sarvakÃryadravye«u.kÃraïaguïapÆrvakam.ÃÓrayavinÃÓÃd.eva.vinaÓyatÅti.// Pdhs_8.2(105.8-) raso.rasanagrÃhya÷./.p­thivyudakav­tti÷.jÅvanapu«ÂibalÃrogyanimittam.rasanasahakÃrÅ.madhurÃælalavaïatiktakaÂuka«Ãyabhedabhinna÷./.asyÃpi.nityÃnityatvani«pattayo.rÆpavat.// Pdhs_8.3(105.23-) gandho.ghrÃïagrÃhya÷./.p­thivÅv­tti÷.ghrÃïasahakÃrÅ.surabhir.asurabhiÓ.ca./.asyÃpi.pÆrvavad.utpattyÃdayo.vyÃkhyÃtÃ÷.// Pdhs_8.4(106.8-) sparÓas.tvagindriyagrÃhya÷./.k«ityudakajvalanapavanav­tti÷.tvak«ahakÃrÅ.rÆpÃnuvidhÃyÅ.ÓÅto«ïÃnu«ïÃÓÅtabhedÃt.trividha÷./.asyÃpi.nityÃnityatvani«pattaya÷.pÆrvavat.// Pdhs_8.5(106.19-) pÃrthivaparamÃïurÆpÃdÅnÃm.pÃkajotpattividhÃnam./.ghaÂÃder.ÃmadravyasyÃgninÃ.sambaddhasyÃgnyabhighÃtÃn.nodanÃd.vÃ.tadÃrambhake«v.aïu«u.karmÃïy.utpadyante.tebhyo.vibhÃgÃ÷.vibhÃgebhya÷.samyogavinÃÓÃ÷.samyogavinÃÓebhyaÓ.ca.kÃryadravyam.vinaÓyati./ Pdhs_8.5(106) tasmin.vina«Âe.svatantre«u.paramÃïu«v.agnisamyogÃd.au«ïyÃpek«Ãc.chyÃmÃdÅnÃm.vinÃÓa÷.punar.anyasmÃd.agnisamyogÃd.au«ïyÃpek«Ãt.pÃkajÃ.jÃyante./ Pdhs_8.5(107) tadanantaram.bhoginÃm.ad­«tÃpek«Ãd.ÃtmÃïusamyogÃd.utpannapÃkaje«v.aïu«u.karmotpattau.te«Ãm.parasparasamyogÃd.dvyaïukÃdikrameïa.kÃryadravyam.utpadyate./.tatra.ca.kÃraïaguïaprakrameïa.rÆpÃdyutpatti÷./ Pdhs_8.5(107) na.ca.kÃryadravya.eva.rÆpÃdyutpattir.vinÃÓo.vÃ.sambhavati.sarvÃvayave«v.antar.bahiÓ.ca.vartamÃnasyÃgninÃ.vyÃptyabhÃvÃd.aïupraveÓÃd.api.ca.vyÃptir.na.sambhavati.kÃryadravyavinÃÓÃd.iti.// Pdhs_8.6(111.3-) ekÃdivyavahÃrahetu÷.saækhyÃ./.sÃ.punar.ekadravyÃ.cÃnekadravyÃ.ca./.tatraikadravyÃyÃ÷.salilÃdiparamÃïurÆpadÅnÃm.iva.nityÃnityatvani«pattaya÷./.anekadravyÃ.tu.dvitvÃdikÃ.parÃrdhÃntÃ./ Pdhs_8.6(111) tasyÃ÷.khalv.ekatvebhyo.'nekavi«ayabuddhisahitebhyo.ni«pattir.apek«ÃbuddhivinÃÓÃd.vinÃÓa.iti./.katham./ Pdhs_8.6(111) yadÃ.boddhuÓ.cak«u«Ã.samÃnÃsamÃnajÃtÅyayor.dravyayo÷.sannikar«e.sati.tatsamyuktasamavetasamavetaikatvasÃmÃnyaj¤ÃnotpattÃv.ekatvasÃmÃnyatas.sambandhaj¤Ãnebhya.ekaguïayor.anekavi«ayiïy.ekÃ.buddhir.utpadyate.tadÃ.tÃm.apk«yaikatvÃbhyÃm.svÃÓrayayor.dvitvam.Ãrambhyate.tata÷.punas.tasmin.dvitvasÃmÃnyaj¤Ãnam.utpadyate.tasmÃd.dvitvasÃmÃnyaj¤ÃnÃd.apek«Ãbuddher.vinaÓyattÃ.dvitvasÃmÃnyatatsambandhatajj¤Ãnebhyo.dvitvaguïabuddher.utpadyamÃnatety.eka÷.kÃla÷./ Pdhs_8.6(111) tata.idÃnÅm.apek«ÃbuddhivinÃÓÃd.dvitvaguïasya.vinaÓyattÃ.dvitvaguïaj¤Ãnam.dvitvasÃmÃnyaj¤Ãnasya.vinÃÓakÃraïam.dvitvaguïatajj¤Ãnasambandhebhyo.dve.dravye.iti.dravyabuddher.utpadyamÃnatety.eka÷.kÃla÷./ Pdhs_8.6(111) tadanantaram.dve.dravye.iti.dravyaj¤ÃnasyotpÃda÷.dvitvasya.vinÃÓa÷.dvitvaguïabuddher.vinaÓyat.tÃ.dravyaj¤ÃnÃt.saæskÃrasyotpadyamÃnatety.eka÷.kÃla÷.tadanantaram.dravyaj¤ÃnÃd.dvitvaguïabuddher.vinÃÓo.dravyabuddher.api.saæskÃrÃt./ Pdhs_8.6(112) etena.tritvÃdyutpattir.api.vyÃkhyÃtÃ./.ekatvebhyo.'nekavi«ayabuddhisahitebhyo.ni«pattir.apek«ÃbuddhivinÃÓÃc.ca.vinÃÓa.iti./.kvacic.cÃÓrayavinÃÓÃd.iti./.katham./ Pdhs_8.6(112) yadaikatvÃdhÃrÃvayave.karmotpadyate.tadaivaikatvasÃmÃnyaj¤Ãnam.utpadyate.karmaïÃ.cÃvayavÃntarÃd.vibhÃga÷.kriyate.apek«ÃbuddheÓ.cotpatti÷./ Pdhs_8.6(112) tato.yasminn.eva.kÃle.vibhÃgÃt.samyogavinÃÓas.tasminn.eva.kÃle.dvitvam.utpadyate.samyogavinÃÓÃd.dravyavinÃÓa÷.sÃmÃnyabuddheÓ.cotpatti÷./ Pdhs_8.6(112) tato.yasminn.eva.kÃle.sÃmÃnyaj¤ÃnÃd.apek«Ãbuddher.vinÃÓa÷.tasminn.eva.kÃle.ÃÓrayavinÃÓÃd.dvitvavinÃÓa.iti.Óobhanam.etadvidhÃnam.badhyaghÃtakapak«e.sahÃnavasthÃnalak«aïe.tu.virodhe.dravyaj¤ÃnÃnutpattiprasaÇga÷./.katham./ Pdhs_8.6(112) guïabuddhisamakÃlam.apek«ÃbuddhivinÃÓÃd.dvitvavinÃÓe.tadapek«asya.dve.dravye.iti.dravyaj¤ÃnasyÃnutpattiprasaÇga.iti./.laiÇgikavaj.j¤ÃnamÃtrÃd.iti.cetasyÃn.matam.yathÃ.'bhÆtam.bhÆtasyety.atra.liÇgÃbhÃve.'pi.j¤ÃnamÃtrÃd.anumÃnam.tathÃ.guïavinÃÓe.'pi.guïabuddhimÃtrÃd.dravyapratyaya÷.syÃd.iti./ Pdhs_8.6(112) na./.viÓe«yaj¤ÃnatvÃt./.nahi.viÓe«yaj¤Ãnam.sÃrÆpyÃd.viÓe«aïasambandham.antareïa.bhavitum.arhati./.tathÃ.cÃha.sÆtrakÃra÷.samavÃyina÷.ÓvaityÃc.chvaityabuddhe÷.Óvete.buddhis.te.kÃryakÃraïabhÆte.iti./ Pdhs_8.6(113.1-) na.tu.laiÇgikam.j¤Ãnam.abhedenotpadyate.tasmÃd.vi«amo.'yam.upanyÃsa÷.na.ÃÓÆtpatte÷.yathÃ.Óabdavad.ÃkÃÓam.iti.atra.trÅïi.j¤ÃnÃny.ÃÓÆtpadyante.tathÃ.dvitvÃdij¤anotpattÃv.ity.ado«a÷./ Pdhs_8.6(113) badhyaghÃtakapak«e.'pi.samÃno.do«a.iti.cet.syÃn.matam./.nanu.badhyaghÃtakapak«e.'pi.tarhi.dravyaj¤ÃnÃnutpatti.prasaÇga÷./.katham./.dvitvasÃmÃnyabuddhisamakÃlam.saæskÃrÃd.apek«ÃbuddhivinÃÓÃd.iti./.na./ Pdhs_8.6(113) samÆhaj¤Ãnasya.saæskÃrahetutvÃt.samÆhaj¤Ãnm.eva.saæskÃrakÃraïam.nÃlocanaj¤Ãnam.ity.ado«a÷./.j¤ÃnayaugapadyaprasaÇga.iti.cet.syÃn.matam.nanu.j¤ÃnÃnÃm.badhyaghÃtakavirodhe.j¤ÃnayaugapadyaprasaÇga.iti./.na./ Pdhs_8.6(113) avinaÓyator.avasthÃnaprati«edhÃt./ Pdhs_8.6(113) j¤ÃnÃyaugapdyavacanena.j¤Ãnayor.yugapad.utpattir.avinaÓyatoÓ.ca.yugapadavasthÃnam.prati«idhyate.nahi.badhyaghÃtakavirodhe.j¤Ãnayor.yugapadutpattir.vinaÓyatoÓ.ca.yugapadavasthÃnam.astÅti.// Pdhs_8.7(130.20-) parimÃïam.mÃnavyavahÃrakÃraïam./.tac.caturvidham.aïu.mahad.dÅrgham.hrasvam.ceti./.tatra.mahad.dvividham..nityam.anityam.ca./.nityam.ÃkÃÓakÃladigÃtmasu.paramamahattvam.anityam.tryaïukÃdÃv.eva./ Pdhs_8.7(130) tathÃ.cÃïv.api.dvividham.nityam.anityam.ca./.nityam.paramÃïumanassu.tat.pÃrimÃï¬aluyam./.anityam.dvyaïuka.eva./.kuvalayÃmalakabilvÃdi«u.mahatsv.api.tatprakar«abhÃvÃbhÃvam.apek«ya.bhÃkto.'ïutvavyavahÃra÷./ Pdhs_8.7(131.2-) dÅrghatvahrasvatve.cotpÃdye.mahadaïutvaikÃrthasamavete./.samidik«uvaæÓÃdi«v.aæjasÃ.dÅrghe«v.api.tatprakar«abhÃvÃbhÃvam.apek«ya.bhÃkto.hrasvatvavyavahÃra÷./ Pdhs_8.7(131) anityam.caturvidham.api.saækhyÃparimÃïapracayayoni./.tatreÓvarabuddhim.apek«yotpannÃ.paramÃïudvyaïuke«u.bahutvasaækhyÃ.tair.Ãrabdhe.kÃryadravye.tryaïukÃdilak«aïe.rÆpÃdyutpattisamakÃlam.mahattvam.dÅrghatvam.ca.karoti./ Pdhs_8.7(131) dvibahubhir.mahadbhiÓ.cÃrabdhe.kÃryadravye.kÃraïamahattvÃny.eva.mahattvam.Ãrabhante.na.bahutvam./.samÃnasaækhyaiÓ.cÃrabdhe.'tiÓayadarÓanÃt./ Pdhs_8.7(131) pracaya.tÆlapiï¬ayor.vartamÃna÷.piï¬ÃrambhakÃvayavapraÓithilasamyogÃn.apek«amÃïa.itaretarapiï¬ÃvayavasamyogÃpek«o.vÃ.dvitÆlake.mahattvam.Ãrabhate.na.bahutvamahattvÃni./ Pdhs_8.7(131) samÃnasaækhyÃpalaparimÃïair.Ãrabdhe.'tiÓayadarÓanÃt./.dvitvasaækhyÃ.cÃïvor.vartamÃnÃ.dvyaïuke.'ïutvam.Ãrabhate./.mahattvavat.tryaïukÃdau.kÃraïabahutvamahattvasamÃnajÃtÅyapracayebhyo.dÅrghatvasyopatti÷./ Pdhs_8.7(131) aïutvavad.dvyaïuke.dvitvasaækhyÃto.hrasvatvasyotpatti÷./.atha.tryaïukÃdi«u.vartamÃnayor.mahattvadÅrghatvayo÷.parsparata÷.ko.viÓe«a÷.dvyaïuke«u.cÃïutvahrasvatvayor.iti./ Pdhs_8.7(131) tatrÃsti.mahattvadÅrghatvayo÷.parasparato.viÓe«ah,.mahatsu.dÅrgham.ÃnÅyatÃm.dÅrghe«u.ca.mahad.ÃnÅyatÃm.iti.viÓi«ÂavyavahÃradarÓanÃd.iti./ Pdhs_8.7(132.2-) aïutvahrasvatvayos.tu.parasparato.viÓe«as.taddarÓinÃm.pratyak«a.iti./.tac.caturvidham.api.parimÃïam.utpÃdyam.ÃÓrayavinÃÓÃd.eva.vinaÓyatÅti.// Pdhs_8.8(138.5-) p­thaktvam.apoddhÃravyavahÃrakÃraïam./.tat.punar.ekadravyam.anekadravyam.ca./.tasya.tu.nityÃnityatvani«pattaya÷.saækhyayÃ.vyÃkhyÃtÃ÷./.etÃvÃæs.tu.viÓe«a÷.ekatvÃdivad.ekap­thaktvÃdi«v.aparasÃmÃnyÃbhÃva÷.saækhyayÃ.tu.viÓi«yate.tadviÓi«ÂavyavahÃradarÓanÃd.iti.// Pdhs_8.9(139.13-) samyoga÷.samyuktapratyayanimittam./.sa.ca.dravyaguïakarmahetu÷./.dravyÃrambhe.nirapek«as.tathÃ.bhavatÅti.sÃpek«ebhyo.nirapek«ebhyaÓ.ceti.vacanÃt./.guïakarmÃrambhe.tu.sÃpek«a÷.samyuktasamavÃyÃd.agner.vaiÓe«ikam.iti.vacanÃt./ Pdhs_8.9(139) atha.kathaælak«aïa÷.katividhaÓ.ceti./.aprÃptayo÷.prÃpti÷.samyoga÷.sa.ca.trividha÷.anyatarakarmaja÷.ubhayakarmaja÷.samyogajaÓ.ca./.tatrÃnyatarakarmaja÷.kriyÃvatÃ.ni«kriyasya./ Pdhs_8.9(139) yathÃ.sthÃïo÷.Óyenenna.vibhÆnÃm.ca.mÆrttai÷./.ubhayakarmajo.viruddhadikkriyayo÷.sannipÃta÷./.yathÃ.mallayor.me«Ãyor.vÃ./. Pdhs_8.9(139) samyogajas.tÆtpannamÃtrasya.cirotpannasya.vÃ.ni«kriyasya.kÃraïasamyogibhir.akÃraïai÷.kÃraïÃkÃraïasamyogapÆrvaka÷.kÃryÃkÃryagata÷.samyoga÷./ Pdhs_8.9(140.2-) sa.caikasmÃd.dvÃbhyÃm.bahubhyaÓ.ca.bhavati./.ekasmÃt.tÃvat.tantuvÅraïasamyogÃt.dvitantukavÅraïasamyoga÷./.dvÃbhyÃm.tantvÃkÃÓasamyogÃbhyÃm.eko.dvitantukÃkÃÓasamyoga÷./.bahubhyaÓ.ca.tantturÅsamyogebhya.eka÷.paÂaturÅsamyoga÷./ Pdhs_8.9(140) ekasmÃc.ca.dvayor.utpatti÷./.katham./.yadÃ.pÃrthivÃpyayor.aïvo÷.samyoge.saty.anyena.pÃrthivena.pÃrthivasyÃnyenÃpyena.cÃpyasya.yugapatsamyogau.bhavatas.tadÃ.tÃbhyÃm.samyogÃbhyÃm.pÃrhtivÃpye.dvyaïuke.yugapad.Ãrabhyete./ Pdhs_8.9(140) tato.yasmin.kÃle.dvyaïukayo÷.kÃraïaguïapÆrvakrameïa.rÆpÃdyutpatti÷.tasminn.eva.kÃle.itaretarakÃraïÃkÃraïagatÃt.samyogÃd.itaretarakÃyÃkÃryagatau.samyogau.yugapad.utpadyete./.kim.kÃraïam./ Pdhs_8.9(140) kÃraïasÃyoginÃ.hy.akÃraïena.kÃryam.avaÓyam.samyujyate.iti.nyÃya÷.ata÷.pÃrthivam.dvyaïukam.kÃraïasamyoginÃpyenÃïunÃ.sambaddhyate.Ãpyam.api.dvyaïukam.kÃraïsamyoginÃ.pÃrthiveneti./ Pdhs_8.9(140) atha.dvyaïukayor.itaretarakÃraïÃkÃraïasambaddhayo÷.katham.parasparata÷.sambandha.iti./.tayor.api.samyogajÃbhyÃm.samyogÃbhyÃm.sambandha.iti./.nÃstyaja÷.samyogo.nityaparimaï¬alavat.p­thaganabhidhÃnÃt./ Pdhs_8.9(140) yathÃ.caturvidham.parimÃïam.utpÃdyam.uktvÃha.nityam.parimaï¬alam.ity.evam.anyatarakarmajÃdisamyogam.utpÃdyam.uktvÃ.p­thaÇnityam.brÆyÃn.na.tv.evam.abravÅt.tasmÃn.nÃstyaja÷.samyoga÷./ Pdhs_8.9(141.3-) paramÃïubhir.ÃkÃÓÃdÅnÃm.pradeÓav­ttir.anyatarakarmaja÷.samyoga÷./.vibhÆnÃm.tu.parasparata÷.samyogo.nÃsti.yutasiddhyabhÃvÃt./ Pdhs_8.9(141) sÃ.punar.dvayor.anyatarasya.vÃ.p­thaggatimattvam.p­thagÃÓrayÃÓrayitvam.ceti./.vinÃÓas.tu.sarvasya.samyogasyaikÃrthasamavetÃd.vibhÃgÃt.kvacid.esrayavinÃÓÃd.api./.katham./ Pdhs_8.9(141) yadÃ.tantvo÷.samyoge.satyanyataratantvÃrambhake.aæÓau.karmotpadyate.tena.karmaïÃ.aæÓvantatarÃd.vibhÃga÷.kriyate.vibhÃgÃc.ca.tantvÃrambhakasamyogavinÃÓa÷.samyogavinÃÓÃt.tantuvinÃÓas.tadvinÃÓe.tadÃÓritasya.tantvantarasamyogasya.vinÃÓa.iti.// Pdhs_8.10(151.4-) vibhÃgo.vibhaktapratyayanimittam./.ÓabdavibhÃgahetuÓ.ca./.prÃptipÆrvikÃ.'prÃptir.vibhÃga÷./.sa.ca.trividha÷./.anyatarakarmaja.ubhayakarmajo.vibhÃgajaÓ.ca.vibhÃga.iti./ Pdhs_8.10(151) tatrÃnyatarakarmajobhayakarmajau.samyogavat./.vibhÃgajas.tu.dvividha÷.kÃraïavibhÃgÃt.kÃraïÃkÃraïavibhÃgÃc.ca./.tatra.kÃraïavibhÃgÃt.tÃvat.kÃryÃvi«Âe.kÃraïe.karmotpannam.yadÃ.tasyÃvayavÃntarÃd.vibhÃgam.karoti.na.tadÃkÃÓÃdideÓÃt.yadÃ.tv.ÃkÃÓÃdideÓÃd.vibhÃgam.karoti.na.tadÃvayavÃntarÃd.iti.sthiti÷./ Pdhs_8.10(151) ato.'vayavakarmÃvayavÃntarÃd.eva.vibhÃgam.Ãrabhate.tato.vibhÃgÃc.ca.dravyÃrambhakasamyogavinÃÓa÷.tasmin.vina«Âe.kÃraïÃbhÃvÃt.kÃryÃbhÃva.ity.avayavivinÃÓa÷.tadÃ.kÃraïayor.vartamÃno.vibhÃga÷.kÃryavinÃÓaviÓi«Âam.kÃlam.svatantram.vÃvayavam.apek«ya.sakriyasyaivÃvayavasya.kÃryasamyuktÃd.ÃkÃÓÃdideÓÃd.vibhÃgam.Ãrabhate.na.ni«kriyasya.kÃraïÃbhÃvÃd.uttarasamyogÃnutpattÃv.anupabhogyatvaprasaÇga÷.na.tu.tadavayavakarmÃkÃÓÃdideÓÃd.vibhÃgam.karoti.tadÃrambhakÃlÃtÅtatvÃt.pradeÓÃntarasamyogam.tu.karoty.eva.ak­tasamyogasya.karmaïa÷.kÃlÃtyayÃbhÃvÃd.iti./ Pdhs_8.10(151) kÃraïÃkÃraïavibhÃgÃd.api.katham./ Pdhs_8.10(152.1-) yadÃ.haste.karmotpannam.avayavÃntarÃd.vibhÃgam.akurvadÃkÃÓÃdideÓebhyo.vibhÃgÃn.Ãrabhya.pradeÓÃntare.samyogÃn.Ãrabhate.tadÃ.te.kÃraïÃkÃraïavibhÃgÃ÷.karma.yÃm.diÓam.prati.kÃryÃrambhÃbhimukham.tÃm.apek«ya.kÃryÃkÃryavibhÃgÃn.Ãrabhante.tadanantaram.kÃraïÃkÃraïasamyogÃc.ca.kÃryÃkÃryasamyogÃn.iti./ Pdhs_8.10(152) yadi.kÃraïavibhÃgÃnantaram.kÃryavibhÃgotpatti÷.kÃraïasamyogÃnantaram.kÃryasamyogotpatti÷.nanv.evam.avayavÃvayavinor.yutasiddhido«aprasaÇga÷.iti./.na./ Pdhs_8.10(152) yutasiddhyaparij¤ÃnÃt./.sÃ.punar.dvayor.anyatarasya.vÃ.p­thaggatimattvam.iyantu.nityÃnÃm.anityÃnÃm.tu.yute«v.ÃÓraye«u.samavÃyo.yutasiddhir.iti./ Pdhs_8.10(152) tvagindriyaÓarÅrayo÷.p­thaggatimattvam.nÃsti.yute«v.ÃÓraye«u.samavÃyostÅti.paraspareïa.samyoga÷.siddha÷./.aïvÃkÃÓayos.tv.ÃÓrayÃntarÃbhÃvepy.anyatarasya.p­thaggatimattvÃt.samyogavibhÃgau.siddhau./ Pdhs_8.10(152) tantupaÂayor.anityayor.ÃÓrayÃntarÃbhÃvÃt.parasparata÷.samyogavibhÃgÃbhÃva.iti./.digÃdÅnÃm.tu.p­thaggatimattvÃbhÃvÃd.iti.paraspareïa.samyogavibhÃgÃbhÃva.iti./ Pdhs_8.10(152) vinÃÓas.tu.sarvasya.vibhÃgasya.k«aïikatvÃd.uttarasamyogÃvadhisadbhÃvÃd.k«aïika.iti./ Pdhs_8.10(152) na.tu.samyogavidyayor.eva.vibhÃgas.tayor.eva.samyogÃd.vinÃÓo.bhavati.kasmÃt.samyuktapratyayavadvibhaktapratyayÃnuv­ttyabhÃvÃt.tasmÃd.uttarasamyogÃvadhisadbhÃvÃt.k«aïika.iti./ Pdhs_8.10(153.3-) kvacic.cÃÓrayavinÃÓÃd.eva.vinaÓyatÅti./.katham./ Pdhs_8.10(153) yadÃ.dvitantukakÃraïÃvayave.aæÓau.karmotpannam.aæÓvantarÃd.vibhÃgÃm.Ãrabhate.tadaiva.tantvantare.'pi.karmotpadyate.vibhÃgÃc.ca.tantvÃrambhakasamyogavinÃÓa÷.tantukarmaïÃ.tantvantarÃd.vibhÃga÷.kriyate.ity.eka÷.kÃla÷./ Pdhs_8.10(153) tato.yasminn.eva.kÃle.vibhÃgÃt.tantusamyogavinÃÓa÷.tasminn.eva.kÃle.samyogavinÃÓÃt.tantuvinÃÓas.tasmin.vina«Âe.tadÃÓritasya.tantvantaravibhÃgasya.vinÃÓa.iti./.evam.tarhy.uttaravibhÃgÃnutpattiprasaÇga÷./ Pdhs_8.10(153) kÃraïavibhÃgÃbhÃvÃt./.tata÷.pradeÓÃntarasamyogavati.samyogÃbhÃva.ity.ato.virodhiguïÃsambhavÃt.karmaïaÓ.cirakÃlÃvasthÃyitvam.nityadravyasamavetasya.ca.nityatvam.iti.do«a÷./.katham./ Pdhs_8.10(153) yadÃpyadvyaïukÃrambhakaparamÃïau.karmotpannam.aïvantarÃd.vibhÃgam.karoti.tadaivÃïvantare.'pi.karma.tato.yasminn.eva.kÃle.vibhÃgÃd.dravyÃrambhakasamyogavinÃÓa÷.tadaivÃïvantarakarmaïÃ.dvyaïukÃïvor.vibhÃga÷.kriyate.tato.yasminn.eva.kÃle.vibhÃgÃt.dvyuaïukÃïusamyogasya.vinÃÓa÷.tasminn.eva.kÃle.samyogavinÃÓÃt.dvyaïukasya.vinÃÓa÷ Pdhs_8.10(154) tasmin.vina«Âe.tadÃÓritasya.dvyaïukÃïuvibhÃgasya.vinÃÓa÷.tataÓ.ca.virodhiguïÃsambhavÃn.nityadravyasamavetakarmaïo.nityatvam.iti./ Pdhs_8.10(154) tantvaæÓvantaravibhÃgÃd.vibhÃga.ity.ado«a÷./.ÃÓrayavinÃÓÃt.tantvor.eva.vibhÃgo.vina«Âo.na.tantvaæÓvantaravibhÃga.iti.etasmÃd.uttaro.vibhÃgo.jÃyate.aÇgulyÃkÃÓavibhÃgÃc.charÅrÃkÃÓavibhÃgavat.tasminn.eva.kÃle.karma.samyogam.k­tvÃ.vinaÓyatÅty.ado«a÷./ Pdhs_8.10(154) athavÃ.aæÓvantaravibhÃgotpattisamakÃlam.tasminn.eva.tantau.karmotpadyate.tatoæÓvantaravibhÃgÃt.tantvÃrambhakasamyogavinÃÓa÷.tantukarmaïÃ.ca.tantvantarÃd.vibhÃga÷.kriyate.ity.eka÷.kÃla÷./ Pdhs_8.10(154) tata÷.samyogavinÃÓÃt.tantuvinÃÓa÷.tadvinÃÓÃc.ca.tadÃÓritayor.vibhÃgakarmaïor.yugapadvinÃÓa÷./.tantuvÅraïayor.vÃ.samyoge.sati.dravyÃnutpattau.pÆrvoktena.vidhÃnenÃÓrayavinÃÓasamyogÃbhyÃm.tantuvÅraïavibhÃgavinÃÓa.iti.// Pdhs_8.11(164.3) paratvam.aparatvam.ca.parÃparÃbhidhÃnapratyayanimittam./.tat.tu.dvividham.dikk­tam.kÃlak­tam.ca./.tatra.dikk­tam.digviÓe«apratyÃyakam./ Pdhs_8.11(164) kÃlak­tam.ca.vayobhedapratyÃyakam./.tatra.dikk­tasyotpattir.abhidhÅyate./.katham./.ekasyÃm.diÓy.avasthitayo÷.piï¬ayo÷.samyuktasamyogabahvalpabhÃve.saty.ekasya.dra«Âu÷.sannik­«Âam.avadhim.k­tvÃ.etasmÃd.viprak­«Âo.'yam.iti.paratvÃdhÃre.'sannik­«ÂÃ.buddhir.utpadyate./ Pdhs_8.11(164) tatas.tÃm.apek«ya.pareïa.dikpradeÓena.samyogÃt.paratvasyotpatti÷./.tathÃ.viprak­«Âam.cÃvadhim.k­tvÃ.etasmÃt.sannik­«Âoyam.ity.aparatvÃdhÃre.itarasmin.sannik­«ÂÃ.buddhir.utpadyate./ Pdhs_8.11(164) tatas.tÃm.apek«yÃpareïa.dikpradeÓena.samyogÃd.aparatvasyotpatti÷./.kÃlak­tayor.api.katham./ Pdhs_8.11(164) vartamÃnakÃlayor.aniyatadigdeÓasamyuktayor.yuvasthavirayo.rƬhaÓmaÓrukÃrkaÓyabalipalitÃdisÃnnidhye.saty.ekasya.dra«Âur.yuvÃnam.avadhim.k­tvÃ.sthivire.viprak­«ÂÃ.buddhir.utpadyate./ Pdhs_8.11(164) tatas.tÃm.apek«ya.pareïa.kÃlapradeÓena.samyogÃt.paratvasyotpatti÷./.sthaviram.cÃvadhim.k­tvÃ.yÆni.sannik­«ÂÃ.buddhir.utpadyate./.tatas.tÃm.apek«yÃpareïa.kÃlapradeÓena.samyogÃd.aparatvasyotpattir.iti./ Pdhs_8.11(164) vinÃÓas.tv.apek«ÃbuddhisamyogadravyavinÃÓÃt./.apek«ÃbuddhivinÃÓÃt.tÃvad.utpanne.paratve.yasmin.kÃle.sÃmÃnyabuddhir.utpannÃ.bhavati.tato.'pek«Ãbuddher.vinaÓyattÃ.sÃmÃnyaj¤Ãnatatsambandhebhya÷.paratvaguïabuddher.utpadyamÃnatety.eka÷.kÃla÷./ Pdhs_8.11(165.4) tato.'pek«Ãbuddher.vinÃÓo.guïabuddheÓ.cotpatti÷.tato.'pek«ÃbuddhivinÃÓÃd.guïasya.vinaÓyattÃ.guïaj¤Ãnatatsambandhebhyo.dravyabuddher.utpadyamÃnatety.eka÷.kÃla÷./.tato.dravyabuddher.utpattir.guïasya.vinÃÓa.iti./ Pdhs_8.11(165) samyogavinÃÓÃd.api.katham./.apek«ÃbuddhisamakÃlam.eva.paratvÃdhÃre.karmotpadyate.tena.karmaïÃ.dikpiï¬avibhÃga÷.kriyate.apek«Ãbuddhita÷.paratvasyotpattir.ity.eka÷.kÃla÷./ Pdhs_8.11(165) tata÷.sÃmÃnyabuddhier.utpatti÷.dikpiï¬asamyogasya.ca.vinÃÓa÷.tato.yasmin.kÃle.guïabuddhir.utpadyate.tasminn.eva.kÃle.dikpiï¬asamyogavinÃÓÃd.guïasya.vinÃÓa÷./.dravyavinÃÓÃd.api.katham./ Pdhs_8.11(165) paratvÃdhÃrÃvayave.karmotpannam.yasminn.eva.kÃle.'vayavÃntarÃd.vibhÃgam.karoti.tasminn.eva.kÃle.'pek«Ãbuddhir.utpadyate.tato.vibhÃgÃd.yasminn.eva.kÃle.samyogavinÃÓa÷.tasminn.eva.kÃle.paratvam.utpadyate.tata÷.samyogavinÃÓÃd.dravyavinÃÓa÷.tadvinÃÓÃc.ca.tadÃÓritasya.guïasya.vinÃÓa÷./ Pdhs_8.11(165) dravyÃpek«Ãbuddhor.yugapadvinÃÓÃd.api.katham./.yadÃ.paratvÃdhÃrÃvayave.karmotpadyate.tadaivÃpek«Ãbuddhir.utpadyate.karmaïÃ.cÃvayavÃntarÃd.vibhÃga÷.kriyate.paratvasyotpattir.ity.eka÷.kÃla÷./ Pdhs_8.11(166.1) tato.yasminn.eva.kÃle.'vayavavibhÃgÃd.dravyÃrambhakasamyogavinÃÓas.tasminn.eva.kÃle.sÃmÃnyabuddhir.utpadyate.tadanantaram.samyogavinÃÓÃd.dravyavinÃÓa÷.sÃmÃnyabuddheÓ.cÃpek«ÃbuddhivinÃÓa.ity.eka÷.kÃla÷./ Pdhs_8.11(166) tato.dravyÃpek«Ãbuddhor.vinÃÓÃt.paratvasya.vinÃÓa÷./.dravyasamyogavinÃÓÃd.api.katham./ Pdhs_8.11(166) yadÃ.paratvÃdhÃrÃvayave.karmotpannam.avayavÃntarÃd.vibhÃgam.karoti.tasminn.eva.kÃle.piï¬akarmÃpek«Ãbuddhor.yugapad.utpatti÷.tato.yasminn.eva.kÃle.paratvasyotpattis.tasminn.eva.kÃle.vibhÃgÃd.dravyÃrambhakasamyogavinÃÓa÷.piï¬akarmaïÃ.dikpiï¬asya.ca.vibhÃga÷.kriyate.ity.eka÷.kÃla÷./ Pdhs_8.11(166) tato.yasminn.eva.kÃle.sÃmÃnyabuddhir.utpadyate.tasminn.eva.kÃle.dravyÃrambhakasamyogavinÃÓÃt.piï¬avinÃÓa÷.piï¬avinÃÓÃc.ca.piï¬asamyogavinÃÓa÷.tato.guïabuddhisamakÃlam.piï¬adikpiï¬asamyogavinÃÓÃt.paratvasya.vinÃÓa÷./ Pdhs_8.11(166) samyogÃpek«Ãbuddhor.yugapadvinÃÓÃd.api.katham./.yadÃ.paratvam.utpadyate.tadÃ.paratvÃdhÃre.karma.tato.yasminn.eva.kÃle.paratvasÃmÃnyabuddhir.utpadyate.tasminn.eva.kÃle.piï¬akarmaïÃ.dikpiï¬avibhÃga÷.kriyate.tata÷.sÃmÃnyabuddhito.'pek«ÃbuddhivinÃÓo.vibhÃgÃc.ca.dikpiï¬asamyogavinÃÓa.ity.eka÷.kÃla÷./ Pdhs_8.11(166) tata÷.samyogÃpek«ÃbuddhivinÃÓÃt.paratvasya.vinÃÓa÷./ Pdhs_8.11(167.1) trayÃïÃm.samavÃyyasamavÃyinimittakÃraïÃnÃm.yugapad.vinÃÓÃd.api.katham./.yadÃpek«Ãbuddhir.utpadyate.tadÃ.piï¬Ãvayave.karma.tato.yasminn.eva.kÃle.karmaïÃvayavÃntarÃd.vibhÃga÷.kriyate.'pek«Ãbuddhe÷.paratvasya.cotpattis.tasminn.eva.kÃle.piï¬e.'pi.karma.tato.'vayavavibhÃgÃt.piï¬ÃrambhakasamyogavinÃÓa÷.piï¬akarmaïÃ.ca.dikpiï¬avibhÃga÷.kriyate.sÃmÃnyabuddheÓ.cotpattir.ity.eka÷.kÃla÷./ Pdhs_8.11(167) tata÷.samyogavinÃÓÃt.piï¬avinÃÓa÷.vibhÃgÃc.ca.dikpiï¬asamyogavinÃÓa÷.sÃmÃnyaj¤ÃnÃd.apek«Ãbuddher.vinÃÓa.ity.etat.sarvam.yugapat.trayÃïÃm.samavÃyyasamavÃyinimittakÃraïÃnÃm.vinÃÓÃt.paratvasya.vinÃÓa.iti.// Pdhs_8.12(171.16) buddhir.upalabdhir.j¤Ãnam.pratyaya.iti.paryÃyÃ÷.// Pdhs_8.12(172.13) sÃ.cÃnekaprakÃrÃrthÃnantyÃt.pratyarthaniyatatvÃc.ca.// Pdhs_8.12(172.19) tasyÃ÷.saty.apy.anekavidhatve.samÃsato.dve.vidhe.vidyÃ.cÃvidyÃ.ceti./.tatrÃvidyÃ.caturvidhÃ.saæÓayaviparyayÃnadhyavasÃyasvapnalak«aïÃ.// Pdhs_8.12.1.1(174.20) saæÓayas.tÃvat.prasiddhÃnekaviÓe«ayo÷.sÃd­ÓyamÃtradarÓanÃd.ubhayaviÓe«ÃnusmaraïÃd.adharmÃc.ca.kiæsvid.ity.ubhayÃvalambÅ.vimar«a÷.saæÓaya÷./ Pdhs_8.12.1.1(174) sa.ca.dvividha÷.antar.bahiÓ.ca./.antas.tÃvat.ÃdeÓikasya.samyaÇmithyÃ..coddiÓya.punar.ÃdiÓatas.tri«u.kÃle«u.saæÓayo.bhavati.kin.nu.samyaÇmithyÃ.veti./ Pdhs_8.12.1.1(174) bahir.dvividha÷.pratyak«avi«aye.cÃpratyak«avi«aye.ca./ Pdhs_8.12.1.1(175.1) tatrÃpratyak«avi«aye.tÃvat.sÃdhÃraïaliÇgadarÓanÃd.ubhayaviÓe«ÃnusmaraïÃd.adharmÃc.ca.saæÓayo.bhavati./.yathÃ.'ÂavyÃm.vi«ÃïamÃtradarÓanÃd.gaur.gavayo.veti./ Pdhs_8.12.1.1(175) pratyak«Ãvi«aye.'pi.sthÃïupuru«ayor.ÆrdhvatÃmÃtrasÃdÆÓyadarÓanÃt.vakrÃdiviÓe«Ãnupalabdhita÷.sthÃïutvÃdisÃmÃnyaviÓe«ÃnabhivyaktÃv.ubhayaviÓe«ÃnusmaraïÃd.ubhayatrÃk­«yamÃïasyÃtmana÷.pratyayo.dolÃyate.kim.nu.khalv.ayam.sthÃïu÷.syÃt.puru«o.veti.// Pdhs_8.12.1.2(177.10) viparyayopi.pratyak«ÃnumÃnavi«aya.eva.bhavati./ Pdhs_8.12.1.2(177) pratyak«avi«aye.tÃvat.prasiddhÃnekaviÓe«ayo÷.pittakaphÃnilopahatendriyasyÃyathÃrthÃlocanÃt.asannihitavi«ayaj¤ÃnajasaæskÃrÃpek«Ãd.Ãtmamanaso÷.samyogÃd.adharmÃc.cÃtasmiæs.tad.iti.pratyayo.viparyaya÷./ Pdhs_8.12.1.2(177) yathÃ.gavyevÃÓva.iti./.asaty.api.pratyak«e.pratyak«ÃbhimÃno.bhavati.yathÃ.vyapagataghanapaÂalamacalajalanidhisadÆÓambaram.aæjanacÆrïapuæjaÓyÃam.ÓÃrvaram.tama.iti./ Pdhs_8.12.1.2(177) anumÃnavi«aye.'pi.bëpÃdibhir.dhÆmÃbhimatair.vahyanumÃïam.gavayavi«ÃïadarÓanÃc.ca.gaur.iti./ Pdhs_8.12.1.2(177) trayÅdarÓanaviparÅte«u.ÓÃkyÃdidarÓane«v.idam.Óreya.iti.mithyÃpratyaya÷.viparyaya÷.ÓarÅrendriyamanas.svÃtmÃbhimÃna÷.k­take«u.nityatvadarÓanam.kÃraïavaikalye.kÃryotpattij¤Ãnam.hitam.upadiÓatsv.ahitam.itij¤Ãnam.ahitam.upadiÓatsu.hitam.itij¤Ãnam.// Pdhs_8.12.1.3(182.1) anadhyavasÃyopi.pratyak«ÃnumÃnavi«aya.eva.saæjÃyate./.tatra.pratyak«avi«aye.tÃvat.prasiddhÃrthe«v.aprasiddhÃrye«u.vÃ.vyÃsaÇgÃd.arhtitvÃd.vÃ.kim.ity.ÃlocanamÃtram.anadhyavasÃya÷./ Pdhs_8.12.1.3(182) yathÃ.vÃhÅkasya.panasÃdi«v.anadhyavasÃyo.bhavati./.tatra.sattÃdravyatvap­thvÅtvav­k«atvarÆpavattvÃdiÓÃkhÃdyapek«o.'dhyavasÃyo.bhavati./ Pdhs_8.12.1.3(182) panasatvam.api.panase«v.anuv­ttam.ÃærÃdibhyo.vyÃv­ttam.pratyak«am.eva.kevalam.tÆpadeÓÃbhÃvÃd.viÓe«asaæj¤Ãpratipattir.na.bhavati./ Pdhs_8.12.1.3(182) anumÃnavi«aye.'pi.nÃrikeladvÅpavÃsina÷.sÃsnÃmÃtradarÓanÃt.konu.khalv.ayam.prÃïÅ.syÃd.ity.anadhyavasÃyo.bhavati.// Pdhs_8.12.1.4(183.13) uparatendriyagrÃmasya.pralÅnamanaskasyendriyadvÃreïaiva.yad.anubhavanam.mÃnasam.tat.svapnaj¤Ãnam./.katham./ Pdhs_8.12.1.4(183) yadÃ.buddhipÆrvÃd.Ãtmana÷.ÓarÅravyÃpÃrÃd.ahani.khinnÃnÃm.prÃïinÃm.niÓi.viÓramÃrtham.ÃhÃrapariïÃmÃrtham.vÃd­«ÂakÃritaprayatnÃpek«Ãd.ÃtmÃntahkaraïasambandhÃn.manasi.kriyÃprabandhÃd.antarh­daye.nirindriye.ÃtmapradeÓe.niÓcalam.manas.ti«Âhati.tadÃ.pralÅnamanaska.ity.ÃkhyÃyate Pdhs_8.12.1.4(183) pralÅne.ca.tasminn.uparatendriyagrÃmo.bhavati.tasyÃmavasthÃyÃm.prabandhena.prÃïÃpÃnasantÃnaprav­ttÃv.ÃtmamanahsamyogaviÓe«Ãt.svÃpÃkhyÃt.saæskÃrÃc.cendriyadvÃreïaivÃsatsu.vi«aye«u.pratyak«ÃkÃram.svapnaj¤Ãnam.utpadyate./ Pdhs_8.12.1.4(184.1) tat.tu.trividham./.saæskÃrapÃÂavÃddhÃtudo«Ãd.ad­«ÂÃc.ca./ Pdhs_8.12.1.4(184) tatra.saæskÃrapÃÂavÃt.tÃvat.kÃmÅ.krudho.vÃ.yadÃ.yamartham.ÃdÆtaÓ.cintayan.svapiti.tadÃ.saiva.cintÃsantati÷.pratyak«ÃkÃrÃ.saæjÃyate./ Pdhs_8.12.1.4(184) dhÃtudo«Ãd.vÃtaprak­tis.taddÆ«ito.vÃ.ÃkÃÓagamanÃdÅn.paÓyati./.pittaprak­ti÷.pittadÆ«ito.vÃgnipraveÓakanakaparvatÃdÅn.paÓyati./ Pdhs_8.12.1.4(184) Óle«maprak­ti÷.Óle«madÆ«ito.vÃ.saritsamudraprataraïahimaparvatÃdÅn.paÓyati./. Pdhs_8.12.1.4(184) yat.svayam.anubhÆte«v.ananubhÆte«u.vÃ.prasiddhÃrthe«v.aprasiddhÃrthe«u.vÃ.yac.chubhÃvedakam.gajÃrohaïacchattralÃbhÃdi.tat.sarvam.sÃæskÃrÃdharmÃbhyÃm.bhavati.viparÅtam.ca.tailÃbhyaæjanakharo«ÂÃrohaïÃdi.tat.sarvam.adharmasaæskÃrÃbhyÃm.bhavati./ Pdhs_8.12.1.4(184) atyantÃprasiddhÃrthe«v.ad­«ÂÃd.eveti./ Pdhs_8.12.1.4(184) svapnÃntikam.yady.apy.uparatendriyagrÃmasya.bhavati.tathÃpy.atÅtasya.j¤Ãnaprabandhasya.pratyavek«aïÃt.sm­tir.eveti.bhavaty.e«Ã.caturividhÃ.'vidyeti.// Pdhs_8.12.2(186.6) vidyÃpi.caturvidhÃ./.pratyak«alaiÇgikasm­tyÃr«alak«aïÃ.// Pdhs_8.12.2.1(186.12) tatrÃk«am.ak«am.pratÅtyotpadyate.pratak«am.[.5:.pratÅtya.yad.utpadyate.tat.pratyak«am.]./ Pdhs_8.12.2.1(186) ak«ÃïÅndriyÃïi.ghrÃïarasanacak«ustvakchrotramanÃæsi.«aÂ./.tad.dhi.dravyÃdi«u.padÃrthe«Ætpadyate./ Pdhs_8.12.2.1(186) dravye.tÃvad.dvividhe.mahaty.anekadravyavattvodbhÆtarÆpaprakÃÓacatu«Âayasannikar«Ãd.dharmÃdisÃmagrye.ca.svarÆpÃlocanamÃtram./ Pdhs_8.12.2.1(186) sÃmÃnyaviÓe«adravyaguïakarmaviÓe«aïÃpek«Ãd.Ãtmamana÷.sannikar«Ãt.pratyak«am.utpadyate.sad.dravyam.p­thivÅ.vi«ÃïÅ.Óuklo.gaur.gacchatÅti./ Pdhs_8.12.2.1(186) rÆparasagandhasparÓe«v.anekadravyasamavÃyÃt.svagataviÓe«Ãt.svÃÓrayasannikar«Ãn.niyatendriyanimittam.utpadyate./.tenaivopalabdhi÷./ Pdhs_8.12.2.1(187.1) saækhyÃparimÃïap­thaktvasamyogavibhÃgaparatvÃparatvasnehadravatvavegakarmaïÃm.pratyak«adravyasamavÃyÃc.cak«u÷.sparÓanÃbhyÃm.grahaïam./ Pdhs_8.12.2.1(187) buddhisukhaduhkhecchÃdve«aprayatnÃnÃm.dvayor.Ãtmamanaso÷.samyogÃd.upalabdhi÷./.bhÃvadravyatvaguïatvakarmatvÃdÅnÃm.upalabhyÃdhÃrasamavetÃnÃm.ÃÓrayagrÃhakair.indriyair.grahaïam.ity.etad.asmadÃdÅnÃm.pratyak«am./ Pdhs_8.12.2.1(187) asmadviÓi«ÂÃnÃm.tu.yoginÃm.yuktÃnÃm.yogajadharmÃnug­hÅtena.manasÃ.svÃtmÃntarÃkÃÓadikkÃlaparamaïuvÃyumanasassu.tatsamavetaguïakarmasÃmÃnyaviÓe«e«u.samavÃye.cÃvitatham.svarÆpadarÓanam.utpadyate./ Pdhs_8.12.2.1(187) viyuktÃnÃm.punaÓ.catu«Âayasannikar«Ãd.yogajadharmÃnugrahasÃmarthayÃt.sÆk«mavyavahitaviprak­«Âe«u.pratyak«am.utpadyate./ Pdhs_8.12.2.1(187) tatra.sÃmÃnyaviÓe«e«u.svarÆpÃlocanamÃtram.pratyak«am.pramÃïam.prameyÃ.dravyÃdaya÷.padÃrthÃ÷.pramÃnÃtmÃ.pramitir.dravyÃdivi«ayam.j¤Ãnam./ Pdhs_8.12.2.1(187) sÃmÃnyaviÓe«aj¤ÃnotpattÃv.avibhaktam.ÃlocanamÃtram.pratyak«am.pramÃïam.asmin.nÃnyatpramÃïÃntaram.asti.aphalarÆpatvÃt./ Pdhs_8.12.2.1(187) athavÃ.sarve«u.padÃrthe«u.catu«Âayasannikar«Ãd.avitatham.avyapadeÓyam.yajj¤Ãnam.utpadyate.tatpratyak«am.pramÃïam.prameyÃ.dravyÃdaya÷.padÃrthÃ÷.pramÃtÃtmÃ.pramitir.guïado«amÃdhyasthyadarÓanam.iti.// Pdhs_8.12.2.2(200.4) liÇgadarÓanÃt.saæjÃyamÃnam.laiÇgikam.// Pdhs_8.12.2.2(200.18) liÇgam.puna÷ Pdhs_8.12.2.2(200) yadanumeyena.sambaddham.prasiddham.ca.tadanvite./ Pdhs_8.12.2.2(200) tadabhÃve.ca.nÃsty.eva.talliÇgam.anumÃpakam.// Pdhs_8.12.2.2(200) viparÅtam.ato.yat.syÃd.ekena.dvitayena.vÃ./ Pdhs_8.12.2.2(200) viruddhÃsiddhasandigdham.aliÇgam.kÃÓyapo.'bravÅt.// Pdhs_8.12.2.2(201.18) yadanumeyenÃrthena.deÓaviÓe«e.kÃlaviÓe«e.vÃ.sahacaritam.anumeyadharmÃnvite.cÃnyatra.sarvasminn.ekadeÓe.vÃ.prasiddham.anumeyaviparÅte.ca.sarvasmin.pramÃïato.'sad.eva.tadaprasiddhÃrthasyÃnumÃpakam.liÇgam.bhavatÅti.// Pdhs_8.12.2.2(205.10) vidhis.tu.yatra.dhÆmas.tatrÃgnir.agnyabhÃve.dhÆmo.'pi.na.bhavatÅti./.evam.prasiddhasamayasyÃsandigdhadhÆmadarÓanÃt.sÃhacaryÃnusmaraïÃt.tadanantaram.agnyadhyavasÃyo.bhavatÅti./ Pdhs_8.12.2.2(205) evam.sarvatra.deÓakÃlÃvinÃbhÆtam.itarasya.liÇgam./.ÓÃstre.kÃryÃdigrahaïam.nidarÓanÃrtham.k­tam.nÃvadhÃraïÃrtham.kasmÃdyÆtir.ekadarÓanÃt./ Pdhs_8.12.2.2(205) tadyathÃ.adhvaryur.oæÓrÃvayan.vyavahitasya.hotur.liÇgam.candrodaya÷.samudrav­ddhe÷.kumudavikÃÓasya.ca.Óaradi.jalaprasÃdo.'gastyodayasyeti./ Pdhs_8.12.2.2(205) evamÃdi.tat.sarvam.asyedam.iti.sambandhamÃtravacanÃt.siddham./.tat.tu.dvividham./.d­«Âam.sÃmÃnyato.d­«Âam.ca./ Pdhs_8.12.2.2(205) tatra.d­«Âam.prasiddhasÃdhyayor.atyantajÃtyabhede.'numÃnam./.yathÃ.gavy.eva.sÃsnÃmÃtram.upalabhya.deÓÃntare.'pi.sÃsnÃmÃtradarÓanÃd.gavi.pratipatti÷./ Pdhs_8.12.2.2(206.1) prasiddhasÃdhyayor.atyantajÃtibhede.liÇgÃnumeyadharmasÃmÃnyÃnuv­ttito.'numÃnam.sÃmÃnyato.d­«Âam./ Pdhs_8.12.2.2(206) yathÃ.kar«akavaïigrÃjapuru«ÃïÃm.ca.prav­tte÷.phalavattvam.upalabhya.varïÃÓramiïÃm.api.d­«Âam.prayojanam.anuddiÓya.pravartamÃnÃnÃm.phalÃnumÃnam.iti./ Pdhs_8.12.2.2(206) tatra.liÇgadarÓanam.pramÃïam.pramitir.agnij¤Ãnam./.athavÃgnij¤Ãnam.eva.pramÃïam.pramitir.agnau.guïado«amÃdhyasthyadarÓanam.ity.etat.svaniÓcitÃrtham.anumÃnam./ Pdhs_8.12.2.2.A(213.12) ÓabdÃdÅnÃm.apy.anumÃne.'ntarbhÃva÷.samÃnavidhitvÃt./ Pdhs_8.12.2.2.A(213) yathÃ.prasiddhasamayasyÃsandigdhaliÇgadarÓanaprasiddhyanusmaraïÃbhyÃm.atÅndriye.'rthe.bhavaty.anumÃnam.evam.ÓabdÃdibhyo.'pÅti./ Pdhs_8.12.2.2.A(213) Órutism­tilak«aïo.'py.ÃmnÃyovakt­prÃmÃïyÃpek«a÷.tadvacanÃd.ÃmnÃyaprÃmÃïyam.liÇgÃc.cÃnityo.buddhipÆrvÃ.vÃkyak­tir.vede.buddhipÆrvo.dadÃtir.ity.uktatvÃt.// Pdhs_8.12.2.2.A(220.10) prasiddhÃbhinayasya.ce«ÂayÃ.pratipattidarÓanÃt.tad.apy.anumÃnam.eva.// Pdhs_8.12.2.2.A(220.17) ÃptenÃprasiddhasya.gavayasya.gavÃ.gavayapratipÃdanÃd.upamÃnam.Ãptavacanam.eva.// Pdhs_8.12.2.2.A(223.1) darÓanÃrthÃd.arthÃpattir.virodhy.eva.ÓravaïÃd.anumitÃnumÃnam.// Pdhs_8.12.2.2.A(225.10) sambhavo.'py.avinÃbhÃvitvÃd.anumÃnam.eva.// Pdhs_8.12.2.2.A(225.14) abhÃvo.'py.anumÃnam.eva.yathotpannam.kÃryam.kÃraïasadbhÃve.liÇgam./.evam.anutpannam.kÃryam.kÃraïÃsadbhÃve.liÇgam.// Pdhs_8.12.2.2.A(230.24) tathaivaitihyam.apy.avitatham.ÃptopadeÓa.eveti.// Pdhs_8.12.2.2.B(231.3) pa¤cÃvayavena.vÃkyena.svaniÓcitÃrthapratipÃdanÃm.parÃrthÃnumÃnam./.pa¤cÃvayavenaiva.vÃkyena.saæÓayitaviparyas.tÃvyutpannÃnÃm.pare«Ãm.svaniÓcitÃrthapratipÃdanam.parÃrthÃnumÃnam.vij¤eyam.// Pdhs_8.12.2.2.B(233.24) avayavÃ÷.puna÷.pratij¤ÃpadeÓanidarÓanÃnusandhÃnapratyÃmnÃyÃ÷./ Pdhs_8.12.2.2.B.1(233.25) tatrÃnumeyoddeÓo.'virodhÅ.pratij¤Ã./ Pdhs_8.12.2.2.B.1(234.1) pratipipÃdayi«itadharmaviÓi«Âasya.dharmiïopadeÓavi«ayam.ÃpÃdayitum.uddeÓamÃtram.pratij¤Ã./.yathÃ.dravyam.vÃyur.iti./ Pdhs_8.12.2.2.B.1(234) avirodhigrahaïÃt.pratyak«ÃnumÃnÃbhyupagatasvaÓÃstrasvavacanavirodhino.nirastÃ.bhavanti./ Pdhs_8.12.2.2.B.1(234) yathÃ.'nu«ïo.'gnir.iti.pratyak«avirodhÅ.ghanam.ambaram.ity.anumÃnavirodhÅ.brÃhmaïena.surÃ.peyety.ÃgamavirodhÅ.vaiÓe«ikasya.satkÃryam.itibruvata÷.svaÓÃstravirodhÅ.na.Óabdo.'rthapratyÃyaka.iti.svavacanavirodhÅ.// Pdhs_8.12.2.2.B.2(237.16) liÇgavacanam.apadeÓa÷./.yadanumeyena.sahacaritam.tatsamÃnajÃtÅye.sarvatra.sÃmÃnyena.prasiddham.tadviparÅte.ca.sarvasminn.asad.eva.talliÇgam.uktam.tasya.vacanam.apadeÓa÷./ Pdhs_8.12.2.2.B.2(237) yathÃ.kriyÃvattvÃd.guïavattvÃc.ca.tathÃ.ca.tadanumeye.'sti.tatsamÃnajÃtÅye.ca.sarvasmin.guïavattvam.asÃrvasmin.kriyÃvattvam./ Pdhs_8.12.2.2.B.2(237) ubhayam.apy.etad.adravye.nÃsty.eva.tasmÃt.tasya.vacanam.apadeÓa.iti.siddham.// Pdhs_8.12.2.2.B.2(238.9) etenÃsiddhaviruddhasandigdhÃnadhyavasitavacanÃnÃm.anapadeÓatvam.uktam.bhavati./.tatrÃsiddhaÓ.caturvidha÷./.ubhayÃsiddho.'nyatarÃsiddha÷.tadbhÃvÃsiddho.'numeyÃsiddhaÓ.ceti./ Pdhs_8.12.2.2.B.2(238) tatrobhayÃsiddha÷.ubhayor.vÃdiprativÃdinor.asiddha÷.yathÃ.'nitya÷.Óabda÷.sÃvayavatvÃd.iti./ Pdhs_8.12.2.2.B.2(238) anyatarÃsiddha÷.yathÃ.'nitya÷.Óabda÷.kÃryatvÃd.iti./.tadbhÃvÃsiddho.yathÃ.dhÆmabhÃvenÃgnyadhigatau.kartavyÃyÃm.upanyasyamÃno.vëpe.dhÆmabhÃvenÃsiddha.iti./ Pdhs_8.12.2.2.B.2(238) anumeyÃsiddho.yathÃ.pÃrthivam.dravyam.tama÷.k­«ïarÆpavattvÃd.iti./.yo.hy.anumeye.'vidyamÃno.'pi.tatsamÃnajÃtÅye.sarvasmin.nÃsti.tadviparÅte.cÃsti.sa.viparÅtasÃdhanÃd.viruddha÷.yathÃ.yasmÃd.vi«ÃïÅ.tasmÃd.aÓva.iti./ Pdhs_8.12.2.2.B.2(238) yas.tu.sann.anumeye.tatsamÃnÃsamÃnajÃtÅyayo÷.sÃdhÃraïa÷.sann.eva.sa.sandehajanakatvÃt.sandigdha÷.yathÃ.yasmÃd.vi«ÃïÅ.tasmÃd.gaur.iti./.ekasmiæÓ.ca.dvayor.hetvor.yathoktalak«aïayor.viruddhayo÷.sannipÃte.sati.saæÓayadarÓanÃd.ayam.anya÷.sandigdha.iti.kecit./ Pdhs_8.12.2.2.B.2(239) yathÃ.mÆrtatvÃmÆrtatvam.prati.manasa÷.kriyÃvattvÃsparÓavattvayor.iti./ Pdhs_8.12.2.2.B.2(239) nanv.ayam.asÃdhÃraïa.evÃcÃk«u«atvapratyak«atvavat.saæhatayor.anyatarapak«ÃsambhavÃt.tataÓ.cÃnadhyavasita.it.vak«yÃma÷./ Pdhs_8.12.2.2.B.2(239) nanu.ÓÃstre.tatratatrobhayathÃ.darÓanam.saæÓayakÃraïam.apadiÓyata.iti.na.saæÓayo.vi«ayadvaitadarÓanÃt./ Pdhs_8.12.2.2.B.2(239) saæÓayotpattau.vi«ayadvaitadarÓanam.kÃraïam.tulyabalatve.ca.tayo÷.parasparavirodhÃn.nirïayÃnutpÃdakatvam.syÃn.na.tu.saæÓayahetutvam.na.ca.tayos.tulyabalavattvam.asti.anyatarasyÃnumeyoddeÓasyÃgamabÃdhitatvÃd.ayam.tu.viruddhabheda.eva./ Pdhs_8.12.2.2.B.2(239) yaÓ.cÃnumeye.vidyamÃnas.tatsamÃnÃsamÃnajÃtÅyayor.asann.eva.so.'nyatarÃsiddho.'nadhyavasÃyahetutvÃd.anadhyavasita÷.yathÃ.satkÃryam.utpatter.iti./ Pdhs_8.12.2.2.B.2(239) ayam.aprasiddho.'napadeÓa.iti.vacanÃd.avaruddha÷./ Pdhs_8.12.2.2.B.2(239) nanu.cÃyam.viÓe«a÷.saæÓayahetur.abhihita÷.ÓÃstre.tulyajÃtÅye«v.arthÃntarabhÆte«u.viÓe«asyobhayathÃ.d­«ÂatvÃd.iti.nÃnyÃrthatvÃc.chabde.viÓe«adarÓanÃt./ Pdhs_8.12.2.2.B.2(239) saæÓayÃnutpattir.ity.ukte.nÃyam.dravyÃdÅnÃm.anyatamasya.viÓe«a÷.syÃc.chrÃvaïatvam.kim.tu.sÃmÃnyam.eva.sampadyate.kasmÃt.tulyajÃtÅye«v.arthÃntarabhÆte«u.dravyÃdibhedÃnÃm.ekaikaÓo.viÓe«asyobhayathÃ.d­«ÂatvÃd.ity.uktam.na.saæÓayakÃraïam.anyathÃ.«aÂsv.api.padÃrthe«u.saæÓayaprasaÇgÃt.tasmÃt.sÃmÃnyapratyayÃd.eva.saæÓaya.iti.// Pdhs_8.12.2.2.B.3(246.14) dvividham.nidarÓanam.sÃdharmyeïa.vaidharmyeïa.ca./.tatrÃnumeyasÃmÃnyena.liÇgasÃmÃnyasyÃnuvidhÃnadarÓanam.sÃdharmyanidarÓanam./ Pdhs_8.12.2.2.B.3(246) tadyathÃ.yat.kriyÃvat.tad.dravyam.d­«Âam.yathÃ.Óara.iti./.anumeyaviparyaye.ca.liÇgasyÃbhÃvadarÓanam.vaidharmyanidarÓanam./.tadyathÃ.yad.adravyam.tat.kriyÃvan.na.bhavati.yathÃ.satteti.// Pdhs_8.12.2.2.B.3(247.1) anena.nidarÓanÃbhÃsÃ.nirastÃ.bhavanti./ Pdhs_8.12.2.2.B.3(247) tadyathÃ.nitya÷.Óabdo.'mÆratvÃt.yad.amÆrtam.d­«Âam.tan.nityam.yathÃ.paramÃïur.yathÃ.karma.yathÃ.sthÃlÅ.yathÃ.tama÷.ambaravad.iti.yad.dravyam.tat.kriyÃvad.d­«Âam.iti.ca.liÇgÃnumeyobhayÃÓrayÃsiddhÃnanugataviparÅtÃnugatÃ÷.sÃdharmyanidarÓanÃbhÃsÃ÷./ Pdhs_8.12.2.2.B.3(247) yad.anityam.tan.mÆratam.d­«Âam.yathÃ.karma.yathÃ.paramÃïur.yathÃkÃÓam.yathÃ.tama÷.ghaÂavat.yan.ni«kriyam.tad.adravya¤.ceti.liÇgÃnumeyobhayÃvyÃv­ttÃÓrayÃsiddhÃvyÃv­ttaviparÅtavyÃv­ttÃ.vaidharmyanidarÓanÃbhÃsÃ.iti.// Pdhs_8.12.2.2.B.4(249.7) nidarÓane.'numeyasÃmÃnyena.saha.d­«Âasysa.liÇgasÃmÃnyasyÃnumeye.'nvÃnayanam.anusandhÃnam./ Pdhs_8.12.2.2.B.4(249) anumeyadharmÃtratvenÃbhitam.liÇgasÃmÃnyam.anupalabdhaÓaktikam.nidarÓane.sÃdhyadharmasÃmÃnyena.saha.d­«Âam.anumeye.yena.vacanenÃnusandhÅyate.tadanusandhÃnam./.tathÃ.ca.vÃyu÷.kriyÃvÃn.iti./ Pdhs_8.12.2.2.B.4(249) anumeyÃbhÃve.ca.tasyÃsattvam.upalabhya.na.ca.tathÃ.vÃyur.ni«kriya.iti.// Pdhs_8.12.2.2.B.5(250.25) anumeyatvenoddi«Âe.cÃniÓcite.ca.pare«Ãm.niÓcayÃpÃdanÃrtham.pratij¤ÃyÃ÷.punar.vacanam.praptyÃmnÃya÷./ Pdhs_8.12.2.2.B.5(251.2) pratipÃdyatvenoddi«Âe.cÃniÓcite.ca.pare«Ãm.hetvÃdibhir.avayavair.ÃhitaÓaktÅnÃm.parisamÃptena.vÃkyena.niÓcayÃpÃdanÃrtham.pratij¤ÃyÃ÷.punar.vacanam.pratyÃmanÃya÷./.tasmÃd.dravyam.eveti./ Pdhs_8.12.2.2.B.5(251) na.hy.etasmin.na.sati.pare«Ãm.avayavÃnÃm.samastÃnÃm.vyastÃnÃm.vÃ.tadarthavÃcakatvam.asti.gamyamÃnÃrthatvÃd.iti.cen.na.atiprasaÇgÃt./ Pdhs_8.12.2.2.B.5(251) tathÃhi.pratij¤Ãnantaram.hetumÃtrÃbhidhÃnam.kartavyam.vidu«ÃmanvayavyatirekasmaraïÃt.tadarthÃvagatir.bhavi«yatÅti.tasmÃd.atraivÃrthaparisamÃpti÷./ Pdhs_8.12.2.2.B.5(251) katham.anitya÷.Óabda.ity.anenÃniÓcitÃnityatvamÃtraviÓi«Âa÷.Óabda÷.kathyate.prayatnÃnantarÅyakatvÃd.ity.anenÃnityatvasÃdhanadharmamÃtram.abhidhÅyate./ Pdhs_8.12.2.2.B.5(251) iha.yat.prayatnÃnantarÅyakam.tadanityam.d­«Âam.yathÃ.ghaÂa.ity.anena.sÃdhyasÃmÃnyena.sÃdhanasÃmÃnyasyÃnugÃmamÃtram.ucyate./ Pdhs_8.12.2.2.B.5(251) nityam.aprayatnÃnantarÅyakam.d­«Âam.yathÃkÃÓam.ity.anena.sÃdhyÃbhÃvena.sÃdhanasyÃsattvam.pradarÓyate./ Pdhs_8.12.2.2.B.5(251) tathÃ.ca.prayatnÃnantarÅyaka÷.Óabdo.d­«Âo.na.ca.tathÃkÃÓavad.aprayatnÃnantarÅyaka÷.Óabda.ity.anvayavyatirekÃbhyÃm.d­«ÂasÃmarthyasya.sÃdhanasÃmÃnyasya.Óabde.'nusandhÃnam.gamyate.tasmÃd.anitya÷.Óabda.ty.anenÃnitya.eva.Óabda.iti.pratipipÃdayi«itÃrthaparisamÃptir.gamyate.tasmÃt.pa¤cÃvayavenaiva.vÃkyena.pare«Ãm.svaniÓcitÃrthaprtipÃdanam.kriyate.ity.etat.parÃrthÃnumÃnam.siddham.iti.// Pdhs_8.12.2.2.C(255.23) viÓe«adarÓanajam.avadhÃraïaj¤Ãnam.saæÓayavirodhÅ.nirïaya÷./.etad.eva.pratyak«am.anumÃnam.vÃ./ Pdhs_8.12.2.2.C(255) yad.viÓe«adarÓanÃt.saæÓayavirodhy.utpadyate.sa.pratyak«anirïaya÷./ Pdhs_8.12.2.2.C(255) yathÃ.sthÃïupuru«ayor.ÆrdhvatÃmÃtrasÃd­ÓyÃlocanÃd.viÓe«e«v.apratyak«e«ÆbhayaviÓe«ÃnusmaraïÃt.kim.ayam.sthÃïupuru«o.veti.saæÓayotpattau.ÓirahpÃïyÃdidarÓanÃt.puru«a.evÃyam.ity.avadhÃraïaj¤Ãnam.pratyak«anirïaya÷./ Pdhs_8.12.2.2.C(255) vi«ÃïamÃtradarÓanÃd.gaur.gavayo.veti.saæÓayotpattau.sÃsnÃmÃtradarÓanÃd.gauru.evÃyam.ity.avadhÃraïaj¤Ãnam.anumÃnanirïaya.iti.// Pdhs_8.12.2.3(256.17) lÇgadarÓanecchÃnusmaraïÃdyapek«Ãd.Ãtmamanaso÷.samyogaviÓe«Ãt.paÂvÃbhyÃsÃdarapratyayajanitÃc.ca.saæskÃrÃd.d­«ÂaÓrutÃnubhÆte«v.arthe«u.Óe«ÃnuvyavasÃyecchÃnusmaraïadve«ahetur.atÅtavi«ayÃ.sm­tir.iti.// Pdhs_8.12.2.4(258.1) ÃmnÃyavidhÃtqïÃm.­«ÅïÃm.atÅtÃnÃgatavartamÃne«v.atÅndriye«v.arthe«u.dharmÃdi«u.granthopanibaddhe«v.anupanibaddhe«u.cÃtmamanaso÷.samyogÃd.dharmaviÓe«Ãc.ca.yat.prÃtibham.yathÃrthanivedanam.j¤Ãnam.utpadyate.tadÃr«am.ity.Ãcak«ate./ Pdhs_8.12.2.4(258) tat.tu.prastÃreïa.devar«ÅïÃm.kadÃcid.eva.laukikÃnÃm.yathÃ.kanyakÃ.bravÅti.Óvo.me.bhÃtÃ.''ganti.h­dayam.me.kathayatÅti.// Pdhs_8.12.2.5(258.21) siddhadarÓanam.na.j¤ÃnÃntaram.kasmÃt.prayatnapÆrvakam.aæjanapÃdalopakha¬gagulikÃdisiddhÃnÃm.d­Óyadra«ÂqïÃm.sÆk«mavyavahitaviprak­«Âe«v.arthe«u.yad.darÓanam.tat.pratyak«am.eva./ Pdhs_8.12.2.5(259.1) atha.divyÃntarik«abhaumÃnÃm.prÃïinÃm.grahanak«atrasa¤vÃrÃdinimittam.dharmÃdharmavipÃkadarÓanam.i«Âam.tad.apy.anumÃnam.eva./ Pdhs_8.12.2.5(259) atha.liÇgÃnapek«am.dhramÃdi«u.darÓanam.i«Âam.tad.api.pratyak«Ãr«ayor.anyatarasminn.atarbhÆtam.ity.evam.buddhir.iti.// Pdhs_8.13(259.15) anugrahalak«aïam.sukham./.sragÃdyabhipretavi«ayasÃnnidhye.satÅ«ÂopalabdhÅndriyÃrthasannikar«Ãd.dharmÃdyapek«Ãd.Ãtmamanaso÷.samyogÃd.anugrahÃbhi«vaÇganayanÃdiprasÃdajanakam.utpadyate.tat.sukham./ Pdhs_8.13(259) atÅte«u.vi«aye«u.sm­tijam./.anÃgate«u.saÇkalpajam./.yat.tu.vidu«Ãm.asatu.vi«ayÃnusmaraïechÃsaÇkalpe«v.Ãvirbhavati.tad.vidyÃÓamasanto«adharmaviÓe«animittam.iti.// Pdhs_8.14(260.19) upaghÃtalak«aïam.duhkham./ Pdhs_8.14(260) vi«Ãdyanabhipretavi«ayasÃnnidhye.satyani«ÂopalabdhÅndriyÃrthasannikar«Ãd.adharmÃdyapek«Ãd.Ãtmamanaso÷.samyogÃd.yad.amar«opaghÃtadainyanimittam.utpadyate.tad.duhkham./ Pdhs_8.14(260) atÅte«u.sarpavyÃghrÃcaurÃdi«u.sm­tijam./.anÃgate«u.saÇkalpajam.iti.// Pdhs_8.15(261.6) svÃrtham.parÃrtham.vÃ.'praptaprÃrthanecchÃ./.sÃ.cÃtmamanaso÷.samyogÃt.sukhÃdyapek«Ãt.sm­tyapek«Ãd.votpadyate./ Pdhs_8.15(261) prayatnasm­tidhamÃdharmahetu÷./.kÃmo.'bhilëa÷.rÃga÷.saÇkalpa÷.kÃruïyam.vairÃgyam.upadhÃ.bhÃva.ity.evam.Ãdaya.icchÃbhedÃ÷./.maithunecchÃ.kÃma÷./ Pdhs_8.15(261) abhyavahÃrecchÃbhilëa÷./.puna÷.punar.vi«ayÃnuraæjanecchÃ.rÃga÷./.anÃsannakriyecchÃ.saÇkalpa÷./.svÃrtham.anapek«ya.paraduhkhaprahÃïecchÃ.kÃruïyam./ Pdhs_8.15(261) do«adarÓanÃd.vi«ayatyÃgecchÃ.vairÃgyam./.parava¤vanecchÃ.upadhÃ./.antarnigƬhecchÃ.bhÃva÷./.cikÅr«ÃjihÅr«ety.ÃdikriyÃbhedÃd.icchÃbhedÃ.bhavanti.// Pdhs_8.16(262.14) prajvalanÃtmako.dve«a÷./.yasmin.sati.prajvalitam.ivÃtmÃnam.manyate.sa.dve«a÷./.sa.cÃtammanaso÷.samyogÃd.duhkhÃpek«Ãt.sm­tyapek«Ãd.votpadyate./ Pdhs_8.16(262) prayatnasm­tidharmÃdharmahetu÷./.krodho.droha÷.manyur.ak«am.Ãmar«a.iti.dve«abhedÃ÷.// Pdhs_8.17(263.3) prayatna÷.saærambha.utsÃha.iti.prayÃyÃ÷./.sad.vividho.jÅvanapÆrva÷.icchÃdve«apÆrvakaÓ.ca./.tatra.jÅvanapÆrvakh;.suptasya.prÃïÃpÃnasantÃnapreraka÷.prabodhakÃle.cÃntahkaraïasyendriyÃntaraprÃptihetu÷./ Pdhs_8.17(263) asya.jÅvanapÆrvakasyÃtmamanaso÷.samyogÃd.dharmÃdharmÃpek«Ãd.utpatti÷./.itaras.tu.hitÃhitaprÃptiparhihÃrasamarthasya.vyÃpÃrasya.hetu÷.ÓarÅravidhÃrakaÓ.ca./ Pdhs_8.17(263) sa.cÃtammanaso÷.samyogÃd.icchÃpek«Ãd.dve«Ãpek«Ãd.votpadyate.// Pdhs_8.18(263.25) gurutvam.jalabhÆmyo÷.patanakarmakÃraïam./.apratyak«am.patanakarmÃnumeyam.samyogaprayatnasÃæskÃravirodhi./.asya.cÃbÃdiparamÃïurÆpÃdivan.nityÃnityatvani«pattaya÷.// Pdhs_8.19(264.23) dravatvam.syandanakarmakÃraïam./.tridravyav­tti./.tat.tu.dvividham.sÃæsiddhakam.naimittikam.ca./.sÃæsiddhikam.apÃm.viÓe«aguïa÷./.naimittikam.p­thivÅtejaso÷.sÃmÃnyaguïa÷./ Pdhs_8.19(264) sÃæsiddhikasya.gurutvavan.nityÃnityatvani«pattaya÷./.saÇghÃtadarÓanÃt.sÃæsiddhikam.ayuktam.iti.cen.na./. Pdhs_8.19(264) divyena.tejasÃ.samyuktÃnÃm.ÃpyÃnÃm.paramÃïÆnÃm.parasparam.samyogo.dravyÃrambhaka÷.saÇghÃtÃkhya÷.tena.paramÃïudravatvapratibandhÃt.kÃrye.himakarakÃdau.dravatvÃnupatti÷./ Pdhs_8.19(265.3) naimittikam.ca.p­thivÅtejasor.agnisamyogajam./ Pdhs_8.19(265) katham.sarpir.jatumadhÆcchi«ÂÃdÅnÃm.kÃraïe«u.paramÃïu«v.agnisamyogÃd.vegÃpek«Ãt.karmotpattau.tajjebhyo.vibhÃgebhyo.dravyÃrambhakasamyogavinÃÓÃt.kÃryadravyaniv­ttÃv.agnisamyogÃdau«ïyÃpek«Ãt.svatantre«u.paramÃïu«u.dravatvam.utpadyate.tatas.te«u.bhoginÃm.ad­«ÂÃpek«Ãd.ÃtmÃïusamyogÃt.karmotpattau.tajjebhya÷.samyogebhyo.dyÆïukÃdiprakrameïa.kÃryadravyam.utpadyate.tasmiæÓ.ca.rÆpÃdyutpattisamakÃlam.kÃraïaguïaprakrameïa.dravatvam.utpadyata.iti.// Pdhs_8.20(266.16) sneho.'pÃm.viÓe«aguïa÷./.up.to.here saægraham­jÃdihetu÷./ asyÃpi.gurutvavan.nityÃnityatvani«pattaya÷.// Pdhs_8.21(266.23) saæskÃras.trividho.vego.bhÃvanÃ.sthitisthÃpakaÓ.ca./ tatra.vego.mÆrtimatsu.pa¤vasu.dravye«u.nimittaviÓe«Ãpek«Ãt.karmaïo.jÃyate.niyatadikkriyÃprabandhahetu÷.sparÓavad.dravyasamyogaviÓe«avirodhÅ.kvacit.kÃraïaguïapÆrvakrameïotpadyate./ bhÃvanÃsaæj¤akas.tv.Ãtmaguïo.d­«ÂaÓrutÃnubhÆte«v.arthe«u.sm­tipratyabhij¤Ãnahetur.bhavati.j¤Ãnamad.aduhkhÃdivirodhÅ./ paÂvabhyÃsÃdarapratyayaja÷.paÂupratyayÃpek«Ãd.Ãtmamanaso÷.samyogÃd.ÃÓcarye.'rthe.paÂu÷.saæskÃrÃtiÓayo.jÃyate./ yathÃ.dÃk«iïÃty.asyo«ÂradarÓanÃd.iti./ vidyÃÓilpavyÃyÃmÃdi«v.abhyasyamÃne«u.tasminn.evÃrthe.pÆrvapÆrvasaæskÃram.apek«amÃïÃd.uttarottarasmÃt.pratyayÃd.Ãtmamanaso÷.samyogÃt.saæskÃrÃtiÓayo.jÃyate./ prayatnena.manaÓ.cak«u«i.sthÃpayitvÃ.'pÆrvam.artham.didÆk«amÃïasya.vidyut.sampÃtadarÓanavad.Ãdarapratyaya÷.tam.apek«amÃïÃd.Ãtmamanaso÷.samyogÃt.saæskÃrÃtiÓayo.jÃyate./ yathÃ.devahraderÃjatasauvarïapadmadarÓanÃd.iti./ sthitisthÃpakas.tu.sparÓavad.dravye«u.vartamÃno.ghanÃvayavasanniveÓaviÓi«Âe«u.kÃlÃntarÃvasthÃyi«u.svÃÓrayam.anyathÃk­tam.yathÃvasthitam.sthÃpayati./ sthÃvarajaÇgamavikÃre«u.dhanuhÓÃkhÃÓ­ÇgadantÃsthisÆtravastrÃdi«u.bhugnasaævartite«u.sthitisthÃpakasya.kÃryam.saælak«yate./ nityÃnityatvani«pattayosyÃpi.gurutvavat.// Pdhs_8.22(272.8) dharma÷.puru«aguïa÷./ kartu÷.priyahitamok«ahetu÷.atÅndiryo.'ntyasukhasaævij¤ÃnavirodhÅ.puru«ÃntahkaraïasamyogaviÓuddhÃbhisandhija÷.varïÃÓramiïÃm.pratiniyatasÃdhananimitta÷./ tasya.tu.sÃdhanÃni.Órutism­tivihitÃni.varïÃÓramiïÃm.sÃmÃnyaviÓe«abhÃvenÃvasthitÃni.dravyaguïakarmÃïi./ tatra.sÃmÃnyÃni.dharme.ÓraddhÃ.ahiæsÃ.bhÆtahitatvam.satyavacanam.asteyam.brahamacaryam.anupadhÃ.krodhavarjanam.abhi«ecanam.Óicidravyasevanam.viÓi«ÂadevatÃbhaktir.upavÃso.'pramÃdaÓ.ca./ brÃhmaïak«aciyavaiÓyÃnÃmijyÃdhyayanadÃnÃni.brÃhmaïasya.viÓi«ÂÃni.pratigrahÃdhyÃpanayÃjanÃni.svavarïavihitÃÓ.ca.saæskÃrÃ÷./ k«atriyasya.samyak.prajÃpÃlanam.asÃdhunigraho.yuddhe«v.anivartanam.svakÅyÃÓ.ca.saæskÃrÃ÷./ vaiÓyasya.kriyavikrayak­«ipaÓupÃlanÃni.svakÅyÃÓ.ca.saæskÃrÃ÷./ ÓÆdrasya.pÆrvavarïapÃratantryam.amantrikÃÓ.ca.kriyÃ÷./ ÃÓramiïÃm.tu.brahmacÃriïo.gurukulanivÃsina÷.svaÓÃstravihitÃni.guruÓuÓrÆ«ÃgnÅndhanabhaik«yÃcaraïÃni.madhumÃæsadivÃsvapnÃæjanÃbhya¤ajanÃdivarjanam.ca./ Pdhs_8.22(273.1) vidyÃvratasnÃtakasya.k­tadÃrasya.g­hasthasya.ÓÃlÅnayÃyÃvarav­ttyupÃrjitair.arthair.bhÆtamanu«yadevapit­brahmÃkhyÃnÃm.pa¤vÃnÃm.mahÃyaj¤Ãnam.sÃyamprÃtaranu«ÂhÃnam.ekÃgnividhÃnena.pÃkayaj¤asaæsthÃnÃm.ca.nityÃnÃm.Óaktau.vidyamÃnÃyÃm.agnyÃdheyÃdÅnÃm.ca.haviryaj¤asaæsthÃnÃm.agni«ÂomÃdÅnÃm.somayaj¤asaæsthÃnÃm.ca./ ­tvantare«u.brahmacaryam.apatyotpÃdanam.ca./ brahmacÃriïo.g­hasthasya.vÃ.grÃmÃn.nirgatasya.vanavÃso.valkakÃjinakeÓaÓmaÓrunakharomadhÃraïam.ca./ vanyahutÃtithiÓe«abhojanÃni.vÃnaprasthasya./ trayÃïÃm.anyatamasya.ÓraddhÃvata÷.sarvabhÆtebhyo.nityam.abhayam.dattvÃ.samnyasya.svÃni.karmÃïi.yamaniyame«v.apramattasya.«aÂpadÃrthaprasaækhyÃnÃd.yogaprasÃdhanam.pravrajitasyeti./ d­«Âam.prayojanam.anuddiÓyaitÃni.sÃdhanÃni.bhÃvaprasÃdam.cÃpek«yÃtmamanaso÷.samyogÃd.dharmotpattir.iti.// Pdhs_8.23(280.4) adharmo.'py.Ãtmaguïa÷./ kartur.ahitapratyavÃyahetur.atÅndriyo.'ntyaduhkhasaævij¤ÃnavirodhÅ./ tasya.tu.sÃdhanÃni.ÓÃstre.prati«iddhÃni.dharmasÃdhanaviparÅtÃni.hiæsÃn­tasteyÃdÅni.vihitÃkaraïam.pramÃdaÓ.caitÃni.du«ÂÃbhisandhim.cÃpek«yÃtmamanaso÷.samyogÃd.adharmasyotpatti÷.// Pdhs_8.24(280.20) avidu«o.rÃgadve«avata÷.pravartakÃddharmÃt.prak­«ÂÃt.svalpÃdharmasahitÃt.brahmendraprajÃpatipit­manu«yaloke«v.ÃÓayÃnurÆpair.i«ÂaÓarÅrendriyavi«ayasukhÃdibhir.yogo.bhavati./ tathÃ.prak­«ÂÃd.adharmÃt.svalpadharmasahitÃt.pretatiryagyonisthÃne«v.ani«ÂaÓarÅrendriyavi«ayaduhkhÃbhir.yogo.bhavati./ Pdhs_8.24(281.1) evam.prav­ttilak«aïÃd.dharmÃd.adharmasahitÃd.devamanu«yatiryaÇnÃrake«u.puna÷.puna÷.saæsÃrabandho.bhavati.// Pdhs_8.24(281.19) j¤ÃnapÆrvakÃt.tu.k­tÃd.asaækalpitaphalÃd.viÓuddhe.kule.jÃtasya.duhkhavigamopÃyajij¤Ãsor.ÃcÃryam.upasaÇgamyotpanna«aÂpadÃrthatattvaj¤ÃnasyÃj¤Ãnaniv­ttau.viraktasya.rÃgadve«ÃdyabhÃvÃt.tajjayor.dharmÃdharmayor.anutpattau.pÆrvasaÇcitayoÓ.copabhogÃn.nirodhe.santo«asukham.ÓarÅraparicchedam.cotpadya.rÃgÃdiniv­ttau.niv­ttilak«aïa÷.kevalo.dharma÷.paramÃrthadarÓanajam.sukham.k­tvÃ.nivartate./ tadÃ.nirodhÃt.nirbÅjasyÃt.mana÷.ÓarÅrÃdiniv­tti÷.puna÷.ÓarÅrÃdyanutpattau.dagdhendhanÃnalavadupaÓamo.mok«a.iti.// Pdhs_8.24(287.17) Óabdo.'mbaraguïa÷.ÓrotragrÃhya÷.k«aïika÷.kÃryakÃraïobhayavirodhÅ.samyogavibhÃgaÓabdaja÷.pradeÓav­tti÷.samÃnÃsamÃnajÃtÅyakÃraïa÷./ sa.dvividho.varïalak«aïo.dhvanilak«aïaÓ.ca./ tatra.akÃrÃdirvarïalak«aïa÷.ÓaÇkhÃdinimitto.dhvanilak«aïaÓ.ca./ tatra.varïalak«aïasyotpattir.Ãtmamanaso÷.samyogÃt.sm­tyapek«Ãd.varïoccÃraïecchÃ.tadanantaram.prayatnas.tam.apek«amÃïÃd.ÃtmavÃyusamyogÃd.vÃyau.karma.jÃyate.sa.cordhvam.gacchan.kaïÂhÃdÅn.abhihanti.tata÷.sthÃnavÃyusamyogÃpek«amÃïÃt.sthÃnÃkÃÓasamyogÃt.varïotpatti÷./ Pdhs_8.24(288.2) avarïalak«aïo.'pi.bherÅdaï¬asamyogÃpek«Ãd.bheryÃkÃÓasamyogÃd.utpadyate./ veïuparvavibhÃgÃd.veïvÃkÃÓavibhÃgÃc.ca.ÓabdÃc.ca.samyogavibhÃgani«pannÃdvÅcÅsantÃnavac.chabdasantÃna.ity.evamï.santÃnena.ÓrotrapradeÓam.Ãgatasya.grahaïam.ÓrotraÓabdayor.gamanÃgamanÃbhÃvÃd.aprÃptasya.grahaïam.nÃsti.prariÓe«Ãt.santÃnasiddhir.iti.// Pdhs_8.0(288.9) praÓastapÃdabhëye.guïapadÃrtha÷.samÃpta÷.// ******************************************************************* Pdhs_9.0(290.1) atha.karmapadÃrthanirÆpaïam./ Pdhs_9.1(290.2) utk«epaïÃdÅnÃm.pa¤cÃnÃm.api.karmatvasambandha÷./ ekadravyavattvam.k«aïikatvam.mÆrtadravyav­ttitvam.aguïavattvam.gurutvadravatvaprayatnasamyogajatvam.svakÃryasamyogavirodhitvam.samyogavibhÃganirapek«akÃraïatvam.asamavÃyikÃraïatvam.svaparÃÓrayasamavetakÃryÃrambhakatvam.samÃnajÃtÅyÃnÃrambhakatvam.dravyÃnÃrambhakatvam.ca.pratiniyatajÃtiyogitvam./ digviÓi«ÂakÃryÃrambhakatvam.ca.viÓe«a÷.// Pdhs_9.2.1(291.10) tatrotk«epaïam.ÓarÅrÃvayave«u.tat.sambaddhe«u.ca.yad.ÆrdhvabhÃgibhi÷.pradeÓai÷.samyogakÃraïam.adhobhÃgbhiÓ.ca.pradeÓai÷.vibhÃgakÃraïam.karmotpadyate.gurutvaprayatnasamyogebhyas.tad.utk«epaïam.// Pdhs_9.2.1(291.17) tad.viparÅtasamyogavibhÃgakÃraïam.karmÃpak«epaïam.// Pdhs_9.2.2(291.21) ­juno.dravyasyÃgrÃvayvÃnÃm.tad.deÓair.vibhÃga÷.samyogaÓ.ca.mÆlapradeÓair.yena.karmaïÃvayavÅ.kuÂila÷.saæjÃyate.tad.Ãku¤canam.// Pdhs_9.2.2(292.3) tadviprayayeïa.samyogavibhÃgotpattau.yena.karmaïÃvayavÅ.­ju÷.sampadyate.tat.prasÃraïam.// Pdhs_9.2.3(292.6) yad.aniyatadikpradeÓasamyogavibhÃgakÃraïam.tad.gamanam.iti.// Pdhs_9.3(292.8) etat.pa¤cavidham.api.karma.ÓarÅrÃvayave«u.tat.sambaddhe«u.ca.sat.pratyayam.asat.pratyayam.ca.yad.anyat.tad.apratyayam.eva.te«v.anye«u.ca.tad.gamanam.iti./ karmaïÃm.jÃtipa¤cakatvam.ayuktaægamanÃviÓe«Ãt./ sarvam.hi.k«aïikam.karma.gamanamÃtram.utpannam.svÃÓrayasyordhvam.adhis.tiryag.vÃpy.aïumÃtrai÷.pradeÓai÷.samyogavibhÃgÃtn.karoti.sarvatra.gamanapratyayo.'vusi«Âas.tasmÃd.gamanam.eva.sarvam.iti./ na.vargaÓa÷.pratyayÃnuv­ttivyÃv­ttidarÓanÃt.ihotk«epaïam.paratrÃpak«epaïam.ity.evam.Ãdi.sarvatra.vargaÓa÷.pratyayÃnuv­ttivyÃv­ttÅ.d­«Âe.tad.dhetu÷.sÃmÃnyaviÓe«abhedo.'vagamyate./ te«Ãm.udÃdyupasargaviÓe«Ãt.pratiniyatadigviÓi«ÂakÃryÃrambhatvÃd.upalak«aïabhedo.'pi.siddha÷./ evam.api.pa¤caivety.avadhÃraïÃnupapatti÷./ ni«krÃmaïapraveÓanÃdi«v.api.vargaÓa÷.pratyayÃnuv­ttivyÃv­ttidarÓanÃt./ yady.utk«epaïÃdi«u.sarvatra.vargaÓa÷.pratyayÃnuv­ttivyÃv­ttidarÓanÃj.jÃtibheda.i«yate.evam.ca.ni«kramaïapraveÓanÃdi«v.api./ kÃryabhedÃt.te«u.pratyayÃnuv­ttivyÃv­ttÅ.iti.cet.na.utk«epaïÃdi«v.api.kÃryabhedÃd.eva.pratyayÃnuv­ttivyÃv­ttiprasaÇga÷./ atha.samÃne.vargaÓa÷.pratyayÃnuv­ttivyÃv­ttisadbhÃve.utk«epaïÃdÅnÃm.eva.jÃtibhedo.na.ni«kramaïÃdÅnÃm.ity.atra.viÓe«ahetur.astÅti.na.jÃtisaÇkaraprasaÇgÃt./ ni«kramaïÃdÅnÃm.jÃtibhedÃt.pratyayÃnuv­ttivyÃv­ttau.jÃtisaÇkara÷.prasajyate./ katham.dvayor.dra«Âror.ekasmÃd.apavarakÃdapavarakÃntaram.gacchato.yugapan.ni«kramaïapraveÓanapratyayau.d­«Âau.tathÃ.dvÃrapradeÓe.praviÓati.ni«krÃmatÅti.ca./ yadÃ.tu.pratisÅrÃdyapanÅtam.bhavati.tadÃ.na.praveÓanapratyayo.nÃpi.ni«kramaïapratyaya÷.kin.tu.gamanapratyaya.eva.bhavati./ tathÃ.nÃlikÃyÃm.vaæÓapattrÃdau.patati.bahÆnÃm.dra«ÂqïÃm.yugapadbhramaïapatanapraveÓanapratyayÃ.d­«ÂÃ.iti.jÃtisaÇkaraprasaÇga÷./ na.caivam.utk«epaïÃdi«u.pratyayasaÇkaro.d­«Âa÷.tasmÃd.utk«epaïÃdÅnÃm.eva.jÃtibhedÃt.pratyayÃnuv­ttivyÃv­ttÅ.ni«kramaïÃdÅnÃm.tu.kÃryabhedÃd.iti./ katham.yugapat.prayayabheda.iti.cet./ atha.matam.yathÃ.jÃtisaÇkaro.nÃsit.evam.anekakarmasamÃveÓo.'pi.nÃstÅty.ekasmin.karmaïi.yugapad.dra«ÂqïÃm.bhramaïapatanapraveÓanapratyayÃ÷.katham.bhavantÅti./ atra.brÆma÷.na.avayavÃvayavinor.digviÓi«ÂasamyogavibhÃgÃnÃm.bhedÃt./ Pdhs_9.3(294.1) yo.hi.dra«ÂÃ.avayavÃnÃm.pÃrÓvata÷.paryÃyeïa.dikpradeÓai÷.samyogavibhÃgÃn.paÓyati.tasya.bhramaïapratyayo.bhavti.yo.hy.avayavini.ÆrdhvapradeÓair.vibhÃgam.adha÷.samyogam.cÃvek«ate.tasya.patanapratyayo.bhavati./ ya÷.punar.nÃlikÃntar.deÓe.samyogam.bahir.deÓe.ca.vibhÃgam.paÓyati.tasya.praveÓanapratyayo.bhavatÅti.siddha÷.kÃryabhedÃn.ni«kramaïÃdÅnÃm.pratyayabheda.iti./ bhavatÆtk«epaïÃdÅnÃm.jÃtibhedÃt.pratyayabheda÷.ni«kramaïÃdÅnÃm.tu.kÃryabhedÃd.iti.// Pdhs_9.3(296.1) atha.gamanatvam.kim.karmatvaparyÃya÷.Ãhosvid.aparam.sÃmÃnyam.iti./ kutas.te.saæÓaya÷./ samas.te«Ætk«epaïÃdi«u.karmapratyayavad.gamanapratyayÃviÓe«Ãt.karmatvaparyÃya.iti.gamyate./ yatas.tÆtk«epaïÃdivad.viÓe«asaæj¤ayÃbhihitam.tasmÃd.aparam.sÃmÃnyam.syÃd.iti./ na./ karmatvaparyÃyatvÃt./ Ãtmatvapuru«atvavat.karmatvaparyÃya.eva.gamanatvam.iti./ atha.viÓe«asaæj¤ayÃ.kim.artham.gamanagrahaïam.k­tam.iti.na.bhramaïÃdyavarodhÃrthatvÃt./ utk«epaïÃdiÓabdair.anavaruddhÃnÃm.bhramaïapatanaspandanÃdÅnÃm.avarodhÃrtham.gamanagrahaïam.k­tam.iti./ anyathÃ.hi.yÃny.eva.catvÃri.viÓe«asaæj¤ayoktÃni.tÃny.eva.sÃmÃnyaviÓe«asaæj¤Ãvi«ayÃïi.prasajyerann.iti./ athavÃ.astv.aparam.sÃmÃnyam.gamanatvam.aniyatadigdeÓasamyogavibhÃgakÃraïe«u.bhramaïÃdi«v.eva.vartate.gamanaÓabdaÓ.cotk«epaïÃdi«u.bhÃkto.dra«Âavya÷.svÃÓrayasamyogavibhÃgakart­tvasÃmÃnyÃd.iti.// Pdhs_9.4(297.19) sat.pratyayakarmavidhi÷./ katham.cikÅr«ite«u.yaj¤ÃdhyayanadÃnak­«yÃdi«u.yadÃ.hastam.utk«eptum.icchaty.apak«eptum.vÃ.tadÃ.hastavaty.ÃtmapradeÓe.prayatna÷.saæjÃyate.tam.prayatnam.gurutvÃ.copek«amÃïÃd.ÃtmahastasamyogÃd.dhaste.karma.bhavati.hastavat.sarvaÓarÅrÃvayave«u.pÃdÃdi«u.ÓarÅre.ceti./ tat.sambaddhe«v.api.katham.yadÃ.hastena.musalam.g­hÅtvecchÃm.karoti.utk«ipÃmi.hastena.musalam.iti.tadanantaram.prayatnas.tam.apek«amaïÃd.ÃtmahastasamyogÃd.yasminn.eva.kÃle.haste.utk«epaïakarmotpadyate.tasminn.eva.kÃle.tam.eva.prayatnam.apek«amÃïÃd.dhastamusalasamyogÃt.musalae.'pi.karmeti./ Pdhs_9.4(298.4) tato.dÆram.utk«ipte.musale.tadarthecchÃ.nivartate.punar.apy.apak«epaïecchotpadyate.tadanataram.prayatnas.tam.apek«amÃïÃd.yathoktÃt.samyogÃd.dhastamusalayor.yugapad.apak«epaïakarmaïÅ.bhavata÷.tato.'ntyena.musalakarmaïolÆkhalamusalayor.abhighÃtÃkhya÷.samyoga÷.kriyate.sa.samyogomusalagatavegam.apek«amÃïo.'pratyayam.musale.utpatanakarma.karoti./ tat.karmÃbhighÃtÃpek«am.musale.saæskÃram.Ãrabhate.tam.apek«ya.musalahastasamyogo.'prayayam.hate.'py.utpatanakarma.karoti./ yady.api.prÃktana÷.saæskÃro.vina«Âa÷.tathÃpi.musalolÆkhalayo÷.samyoga÷.paÂukarmotpÃdaka÷.samyogaviÓe«abhÃvÃt.tasya.saæskÃrÃrambhe.sÃcivyasamartho.bhavati./ athavÃ.prÃktana.eva.paÂu÷.saæskÃro.'bhighÃtÃd.avinaÓyann.avasthita.iti./ ata÷.saæskÃravati.puna÷.saæskÃrÃrambho.nÃsty.ato.yasmin.kÃle.saæskÃrÃpek«Ãd.abhighÃtÃd.aprayayam.musale.utpatanakarma.tasminn.eva.kÃle.tam.eva.saæskÃram.apek«amÃïÃt.musalahastasamyogÃd.apratyayam.haste.'py.utpatanakarmeti.// Pdhs_9.4(300.12) païim.ukte«u.gamanavidhi÷./ katham.yadÃ.tomaram.hastena.g­hÅtvotk«eptum.icchotpadyate.tadanantaram.prayatna÷.tam.apek«amÃïÃd.yathoktÃt.samyogadvayÃt.tomarahastayor.yugapad.Ãkar«aïakarmaïÅ.bhavata÷./ prasÃrite.ca.haste.tadÃkar«aïÃrtha÷.prayatno.nivartate.tadanantaram.tiryag.Ærdhva.dÆram.Ãsannam.vÃ.k«ipÃmÅtÅcchÃ.saæjÃyate.tadanantaram.tadnurÆpa÷.prayatnas.tam.apek«amÃïas.tomarahastasamyogo.nodanÃkhya÷.tasmÃt.tomare.karætopannam.nodanÃpek«am.tasmin.saæskÃram.Ãrabhate.tata÷.saæskÃranodanÃbhyÃm.tÃvat.karmÃïi.bhavanti.yÃvad.dhastatomaravibhÃga.iti.tato.vibhÃgÃn.nodane.niv­tte.saæskÃrÃd.Ærdhvam.tiryag.dÆram.Ãsannam.vÃ.prayatnÃnurÆpÃïi.karmÃïi.bhavanty.ÃpatanÃd.iti.// Pdhs_9.4(301.13) tathÃ.yantram.ukte«u.gamanvidhi÷./ katham.yo.balavÃn.k­tavyÃyÃmo.vÃmena.kareïa.dhanur.vi«Âabhya.dak«iïena.Óaram.sandhÃya.saÓarÃm.jyÃm.mu«ÂinÃ.g­hÅtvÃ.Ãkar«aïecchÃm.karoti.sajye«v.Ãkar«ayÃmy.etad.dhanur.iti./ tadanantaram.prayatnas.tam.apek«amÃïÃd.ÃtmahastasamyogÃd.Ãkar«aïakarma.haste.yadaivotpadyate.tadaiva.tam.eva.prayatnam.apek«amÃïÃd.dhastajyÃÓarasamyogÃd.jyÃyÃm.Óare.ca.karma.prayatnaviÓi«ÂahastajyÃÓarasamyogam.apek«amÃïÃbhyÃm.jyÃkoÂisamyogÃbhyÃm.karmaïÅ.bhavato.dhanu«koÂyor.ity.etat.sarvam.yugapat./ evam.ÃkarïÃd.Ãk­«Âe.dhanu«i.nÃta÷.param.anena.gantavyam.iti.yaj.j¤Ãnam.tatas.tad.ÃkarÓaïÃrthasya.prayatnasya.vinÃÓas.tata÷.punar.mok«aïecchÃ.saæjÃyate.tadanantaram.prayatnas.tam.apek«amÃïÃd.ÃtmÃÇgulisamyogÃd.aÇgulikarma.tasmÃj.jyÃÇgulivibhÃga÷.tato.vibhÃgÃt.samyogavinÃÓa÷.tasmin.vina«Âe.pratibandhakÃbhÃvÃd.yadÃ.dhaïu«i.vartamÃna÷.sthitisthÃpaka÷.saæskÃro.maï¬alÅbhÆtam.dhanur.yathÃvasthitam.sthÃpayati.tadÃ.tam.eva.saæskÃram.apek«amÃïÃd.dhanur.jyÃsamyogÃj.jyÃyÃm.Óare.ca.karmotpadyate.tatsv.akÃraïÃpek«am.jyÃyÃm.saæskÃram.karoti tam.apek«amÃïa.i«ujyÃsamyogo.nodanam.tasmÃd.i«ÃvÃdyam.karma.nodanÃpek«am.i«au.saæskÃram.Ãrabhate./ Pdhs_9.4(302.8) tasmÃt.saæskÃrÃn.nodanasahÃyÃt.tÃvat.karmÃïi.bhavanti.yÃvad.i«ujyÃvibhÃgo.vibhÃgÃn.niv­tte.nodane.karmÃïy.uttarottarÃnÅ«usaæskÃrÃd.evÃpatanÃd.iti./ bahÆni.karmÃïi.kramaÓa÷.kasmÃt.samyogabahutvÃt.ekas.tu.saæskÃro.'ntarÃle.karmaïo.'pek«ÃkÃraïÃbhÃvÃd.iti.// Pdhs_9.4(303.20) evam.ÃtmÃdhi«Âhite«u.satpratyayam.asatprayayam.ca.karmoktam./ Pdhs_9.5(303.21) anadhi«Âhite«u.bÃhye«u.catur«u.mahÃbhÆte«v.apratyayam.karma.gamanam.eva.nodanÃdibhyo.bhavati./ tatra.nodanam.gurutvadravatvavegaprayatnÃn.samastavyas.tÃn.apek«amÃïo.ya÷.samyogaviÓe«o.nodanam.avibhÃgahetor.ekasya.karmaïa÷.kÃraïam.tasmÃc.catur«v.api.mahÃbhÆte«u.karma.bhavati.// Pdhs_9.5(304.7) yathÃ.paÇkÃkhyÃyÃm.p­thivyÃm./ vegÃpek«o.ya÷.samyogaviÓe«Ã.vibhÃgahetor.ekasya.karmaïa÷.kÃraïam.so.'bhighÃta÷./ tasmÃd.api.catur«u.mahÃbhÆte«u.karma.bhavati.yathÃ.pëÃïÃdi«u.ni«Âhure.vastuny.abhipatite«u.tathÃ.pÃdÃdibhir.nudyamÃnÃyÃm.abhihanyamÃnÃyÃm.vÃ.paÇkÃkhyÃyÃm.p­thivyÃm.ya÷.samyogo.nodanÃbhighÃtayor.anyatarÃpek«a.ubhayÃpek«o.vÃ.sa.samyuktasamyoga÷.tasmÃd.api.p­thivyÃdi«u.karma.bhavati./ ye.ca.pradeÓÃ.na.nudyante.nÃpy.abhihanyante.te«v.api.karma.jÃyate./ p­thivyudakayor.gurutvavidhÃrakasamyogaprayatnavegÃbhÃve.sati.gurutvÃd.yad.adhogamanam.tat.patanam./ yathÃ.musalaÓarÅrÃdi«Æktam./ tatrÃdyam.gurutvÃd.dvitÅyÃdÅni.tu.gurutvasaæskÃrÃbhyÃm.// Pdhs_9.5(305.20) srotobhÆtÃnÃm.apÃm.sthalÃnnimnÃbhisarpaïam.yat.tad.dravatvÃt.syandanam./ katham.samantÃd.rodhahsamyogenÃvayavidravatvam.pratibaddham.avayavadravatvam.apy.ekÃrthasamavetam.tenaiva.pratibaddham.uttarottarÃvayavadravatvÃni.samyuktasamyogai÷.pratibaddhÃni./ yadÃ.tu.mÃtrayÃ.setubheda÷.k­to.bhavati.tadÃ.samantÃt.pratibaddhatvÃd.avayavidravatvasya.kÃryÃrambho.nÃsti.setusamÅpasthasyÃvayavadravatvasyottarottare«Ãm.avayavadravatvÃnÃm.pratibandhakÃbhÃvÃd.v­ttilÃbha÷./ tata÷.kramaÓa÷.samyuktÃnÃm.evÃbhisarpaïam.tata÷.pÆrvadravyavinÃÓe.sati.prabandhenÃvasthitair.avayavir.dÅrgham.dravyam.Ãrabhyate.tatra.ca.kÃraïaguïapÆrvakrameïa.dravatvam.utpadyate.tatra.ca.kÃraïÃnÃm.samyuktÃnÃm.prabandhena.gamane.yad.avayavini.karmotpadyate.tat.syandanÃkhyam.iti.// Pdhs_9.5(307.10) saæskÃrÃt.karm.ai«vÃdi«Æktam./ tathÃ.cakrÃdi«v.avayavÃnÃm.pÃrÓvata÷.pratiniyatadigdeÓasamyogavibhÃgotpattau.yad.avayavina÷.saæskÃrÃd.aniyatadigdeÓasamyogavibhÃganimittam.karma.tad.bhramaïam.iti./ evam.Ãdayo.gamanaviÓe«Ã÷.// Pdhs_9.5(308.1) prÃïÃkhye.tu.vÃyau.karma.ÃtmavÃyusamyogÃdicchÃdve«apÆrvakaprayatnÃpek«Ãj.jÃgrata.icchÃnuvidhÃnadarÓanÃt.suptasya.tu.jÅvanapÆrvakaprayatnÃpek«Ãt./ ÃkÃÓakÃladigÃtmanÃm.saty.api.dravyabhÃve.ni«kriyatvam.sÃmÃnyÃdivad.amÆrtatvÃt./ mÆrtir.asarvagatadravyaparimÃïam.tad.anuvidhÃyinÅ.ca.kriyÃ.sÃ.cÃkÃÓÃdi«u.nÃsti.tasmÃn.na.te«Ãm.kriyÃsambandho.'stÅti.// Pdhs_9.5(308.18) savigrahe.manasÅndriyÃntarasambandhÃrtham.jÃgrata÷.karma.ÃtmamanahsamyogÃd.icchÃdve«apÆrvakaprayatnÃpek«Ãt.anvabhiprÃyam.indriyÃntareïa.vi«ayÃntaropalabdhidarÓanÃt./ suptasya.prabodhakÃle.jÅvanapÆrvakaprayatnÃpek«Ãt./ apasarpaïakarmotpasarpaïakarma.cÃtmamanahsamyogÃd.ad­«ÂÃpek«Ãt./ katham.yadÃ.jÅvanasahakÃrinor.dharmÃdharmayor.upabhogÃt.prak«ayo.'nyonyÃbhibhavo.vÃ.tadÃ.jÅvanasahÃyayor.vaikalyÃt.tatpÆrvakaprayatnavaikalyÃt.prÃïanirodhe.saty.anyÃbhyÃm.labdhav­ttibhyÃm.dharmÃdharmÃbhyÃm.ÃtmamanahsamyogasahÃyÃbhyÃm.m­taÓarÅrÃd.vibhÃgakÃraïam.apasarpaïakarmotpadyate./ Pdhs_9.5(309.4) tata÷.ÓarÅrÃd.vahir.apagatam.tÃbhyÃm.eva.dharmÃdharmÃbhyÃm.samutpanenÃtivÃhikaÓarÅreïa.sambandhyate.tatsaÇkrÃntam.ca.svargam.narakam.vÃgatvÃ.ÃÓayÃnurÆpeïa.ÓarÅreïa.sambadhyate.tatsamyogÃrtham.karmopasarpaïam.iti./ yoginÃm.ca.bahir.udrecitasya.manaso.'bhipretadeÓagamanam.pratyÃgamanam.ca./ tathÃ.sargakÃle.pratyagreïa.ÓarÅreïa.sambandhÃrtham.karmÃd­«ÂakÃritam./ evam.anyad.api.mahÃbhÆte«u.yat.pratyak«ÃnumÃnÃbhyÃm.anupalabhyamÃnakÃraïam.upakÃrÃpakÃrasamartham.ca.bhavati.tad.apy.ad­«ÂakÃritam./ yathÃ.sargÃdÃv.aïukarma.agnivÃyvor.Ærdhvatiryag.gamane.mahÃbhÆtÃnÃm.prak«ebhaïam./ abhi«iktÃnÃm.maïÅnÃm.taskaram.prati.gamanam./ ayaso.'yaskÃntÃbhisarpaïam.ceti.// Pdhs_9.0(309) iti.praÓastapÃdabhëye.karmapadÃrtha÷.samÃpata÷.// Pdhs_10.0(311.13) atha.sÃmÃnyapadÃrthanirÆpaïam./ Pdhs_10(311.14) sÃmÃnyam.dvividham.param.aparam.ca./ svavi«ayasarvagatam.abhinnÃtmakam.anekav­tti.ekadvibahu«v.ÃtmasvarÆpÃnugamapratyayakÃri.svarÆpÃbhedenÃdhÃre«u.prabandhena.vartamÃnam.anuv­ttipratyayakÃraïam./ katham.pratipiï¬am.sÃmÃnyÃpek«am.prabandhena.j¤ÃnotpattÃv.abhyÃsapratyayajanitÃc.ca.saæskÃrÃd.atÅtaj¤Ãnaprabandhapratyavek«aïÃd.yad.anugatam.asti.tat.sÃmÃnyam.iti./ tatra.sattÃsÃ{m.mÃ}nyam.param.anuv­ttipratyayakÃraïam.eva./ yathÃ.parasparaviÓi«Âe«u.carmavastrakambalÃdi«v.ekasmÃniladravyÃbhisambandhÃt.nÅlam.nilam.iti.pratyayÃnuv­tti÷.tathÃ.parasparaviÓi«Âe«u.dravyaguïakarmasv.aviÓi«ÂÃ.sat.sad.iti.pratyayÃnuv­tti÷.sÃ.cÃrthÃntarÃd.bhavitum.arhatÅti.yat.tad.arthÃnatarm.sÃ.satteti.siddhÃ./ Pdhs_10(312.3) sattÃnusambandhÃt.sat.sad.iti.pratyayÃnuv­tti÷.tasmÃt.sÃ.sÃmÃnyam.eva./ aparam.dravyatvaguïatvakarmatvÃdi.anuv­ttivyÃv­ttihetutvÃt.sÃmÃnyam.viÓe«aÓ.ca.bhavati./ tatra.dravyatvam.parasparaviÓi«Âe«u.p­thivyÃdi«v.anuv­ttihetutvÃt.sÃmÃnyam.guïakarmabhyo.vyÃv­ttihetutvÃt.viÓe«a÷./ tathÃ.guïatvam.parasparaviÓi«Âe«u.rÆpÃdi«v.anuv­ttihetutvÃt.sÃmÃnyam.dravyakarmabhyo.vyÃv­ttihetutvÃt.viÓe«a÷./ tathÃ.karmatvam.parasparaviÓi«te«Ætk«epaïÃdi«v.anuv­ttipratyayahetutvÃt.sÃmÃnyam.dravyaguïebhyo.vyÃv­ttihetutvÃd.viÓe«a÷.evam.p­thivÅtvarÆpatvotk«epaïatvagotvaghaÂatvapaÂatvÃdÅnÃm.api.prÃïyaprÃïigatÃnÃm.anuv­ttivyÃv­ttihetutvÃt.sÃmÃnyaviÓe«abhÃva÷.siddha÷./ etÃni.tu.dravyatvÃdÅni.prabhÆtavi«ayatvÃt.prÃdhÃnyena.sÃmÃnyÃni.svÃÓrayaviÓe«akatvÃd.bhaktyÃ.viÓe«ÃkhyÃnÅti.// Pdhs_10(314.15) lak«aïabhedÃd.e«Ãm.dravyaguïakarmabhya÷.padÃrthÃntaratvam.siddham./ ata.eva.ca.nityatvam./ dravyÃdi«u.v­ttiniyamÃt.pratyayabhedÃc.ca.parasparataÓ.cÃnyatvam./ pratyekam.svÃÓraye«u.lak«aïÃviÓe«Ãd.viÓe«alak«aïÃbhÃvÃc.caikatvam./ yady.apy.aparicchinnadeÓÃni.sÃmÃnyÃni.bhavanti.tathÃpy.upalak«aïaniyamÃt.kÃraïasÃmagrÅniyamÃc.ca.svavi«ayasarvagatÃni./ antarÃle.ca.samyogasamavÃyav­ttyabhÃvÃd.avyapadeÓyÃnÅti.// Pdhs_10.0(314.23) iti.praÓastapÃdabhëye.sÃmÃnyapadÃrtha÷.samÃpta÷.// Pdhs_11.0(321.11) atha.viÓe«apadÃrthanirÆpaïam./ Pdhs_11(321.12) ante«u.bhavÃ.antyÃ÷.svÃÓrayaviÓe«akatvÃd.viÓe«Ã÷./ vinÃÓÃrambharahite«u.nityadravye«v.aïvÃkÃÓakÃladigÃtmamanassu.pratidravyam.ekaikaÓo.vartamÃnÃ÷.atyantavyÃv­ttibuddhihetava÷./ yathÃsmadÅnÃm.gavÃdi«v.aÓvÃdibhyas.tulyÃk­tiguïakriyÃvayavasamyoganimittÃ.pratyayavyÃv­ttir.d­«ÂÃ.gau÷.Óukla÷.ÓÅghragati÷.pÅnakakudmÃn.mahÃghaïÂa.iti./ tathÃsmadviÓi«ÂÃnÃm.yoginÃm.nitye«u.tulyÃk­tiguïakriye«u.paramÃïu«u.muktÃtmamanassu.ca.anyanimittÃsambhavÃd.yebhyo.nimittebhya÷.pratyÃdhÃram.vilak«aïo.'yam.vilak«aïo.'yam.iti.pratyayavyÃv­tti÷.deÓakÃlaviprakar«e.ca.paramÃïau.sa.evÃyam.iti.pratyabhij¤Ãnam.ca.bhavati.te.'ntyÃ.viÓe«Ã÷./ Pdhs_11(322.2) yadi.punar.antyaviÓe«am.antareïa.yoginÃm.yogajÃd.dharmÃt.pratyayavyÃv­tti÷.pratyabhij¤Ãnam.ca.syÃt.tata÷.kim.syÃn.naivam.bhavati./ yathÃ.na.yogajÃd.dharmÃd.aÓukle.Óuklapratyaya÷.saæjÃyate.atyantÃd­«Âe.ca.pratyabhij¤Ãnam./ yadi.syÃn.mithyÃ.bhavet.tathehÃpy.antyaviÓe«am.antareïa.yoginÃm.na.yogajÃd.dharmÃt.pratyayavyÃv­tti÷.pratyabhij¤Ãnam.vÃ.bhavitum.arhati./ athÃntyaviÓe«e«v.iva.paramÃïu«u.kasmÃn.na.svata÷.pratyayavyÃv­tti÷.kalpyate.iti.cen.na.tÃdÃtmyÃt./ ihÃtadÃtmake«v.anyanimitta÷.pratyayo.bhavati.yathÃ.ghaÂÃdi«u.pradÅpÃt.na.tu.pradÅpe.pradÅpÃntarÃt./ yathÃ.gavÃÓvamÃæsÃdÅnÃm.svata.evÃÓucitvam.tadyogÃd.anye«Ãm.tathehÃpi.tÃdÃtmyÃd.antyaviÓe«e«u.svata.eva.pratyayavyÃv­tti÷.tadyogÃt.paramÃïvÃdi«v.iti.// Pdhs_11.0(322.17) iti.praÓastapÃdabhëye.viÓe«apadÃrtha÷.samÃpta÷.// Pdhs_12.0(324.18) atha.samavÃyapadÃrthanirÆpaïam./ Pdhs_12(324.19) ayutasiddhÃnÃm.ÃdhÃryÃdhÃrabhÆtÃnÃm.ya÷.sambandha.ihapratyayahetu÷.sa.samavÃya÷./ dravyaguïakarmasÃmÃnyaviÓe«ÃïÃm.kÃryakÃraïabhÆtÃnÃm.akÃryakÃraïabhÆtÃnÃm.vÃyutasiddhÃnÃm.ÃdhÃryÃdhÃrabhÃvenÃvasthitÃnÃm.ihedam.itibuddhir.yato.bhavati.yataÓ.cÃsarvagatÃnÃm.adhigatÃnyatvÃnÃm.avi«vagbhÃva÷.sa.samavÃyÃkhya÷.sambandha÷./ katham.yatheha.kuï¬e.dadhÅtipratyaya÷.sambandhe.sati.d­«Âas.tatheha.tantu«u.paÂa÷.iha.vÅraïe«u.kaÂa÷.iha.dravye.guïakaæraïÅ.iha.dravyaguïakarmasu.sattÃ.iha.dravye.dravyatvam.iha.guïe.guïatvam.iha.karmaïi.karmatvam.iha.nityadravye.'ntyÃ.viÓe«Ã.itipratyayadarÓanÃd.asty.e«Ãm.sambandha.iti.j¤Ãyate.// Pdhs_12(326.1) na.cÃsau.samyoga÷.sam.bandhinÃm.ayutasiddhatvÃt.anyatarakarmÃdinimittÃsambhavÃt.vibhÃgÃntatvÃdarÓanÃd.adhikaraïÃdhikartavyayor.eva.bhÃvÃd.iti.// Pdhs_12(326.12) sa.ca.dravyÃdibhya÷.padÃrthÃntaram.bhÃvaval.lak«aïabhedÃt./ yathÃ.bhÃvasya.dravyatvÃdÅnÃm.svÃdhÃre«u.ÃtmÃnurÆpapratyayakart­tvÃt.svÃÓrayÃdibhya÷.parasparataÓ.cÃrthÃntarabhÃva÷.tathÃ.samavÃyasyÃpi.pa¤casu.padÃrthe«v.ihetipratyayadarÓanÃt.tebhya÷.padÃrthÃntaratvam.iti./ na.ca.samyogavan.nÃnÃtvam.bhÃvaval.liÇgÃviÓe«Ãt.viÓe«aliÇgÃbhÃvÃc.ca.tasmÃd.bhÃvavat.sarvatraika÷.samavÃya.iti.// Pdhs_12(327.9) nanu.yady.eka÷.samavÃyo.dravyaguïakarmaïÃm.dravyatvaguïatvakarmatvÃdiviÓe«aïai÷.saha.sambandhaikatvÃt.padÃrthasaÇkaraprasaÇga.iti.na.ÃdhÃrÃdheyaniyamÃt./ yady.apy.eka÷.samavÃya÷.sarvatra.svatantra÷.tathÃpy.ÃdhÃrÃdheyaniyamo.'sti./ katham.dravye«v.eva.dravyatvam.guïe«v.eva.guïatvam.karmasv.eva.karmatvam.iti./ evam.Ãdi.kasmÃd.anvayavyatirekadarÓanÃt./ ihetisamavÃyanimittasya.j¤ÃnasyÃnvayadarÓanÃt.sarvatraika÷.samavÃya.iti.gamyate./ dravyatvÃdinimittÃnÃm.vyatirekadarÓanÃt.pratiniyamo.j¤Ãyate./ yathÃ.kuï¬adadhno÷.samyogaikatve.bhavaty.ÃÓrayÃÓrayibhÃvaniyama÷./ tathÃ.dravyatvÃdÅnÃm.api.samavÃyaikatve.'pi.vyaÇgyavyaæjakaÓaktibhedÃd.ÃdhÃrÃdheyaniyama.iti.// Pdhs_12(328.19) sambandhanityatve.'pi.na.samyogavad.anityatvam.bhÃvavad.akÃraïatvÃt./ yathÃ.pramÃïata÷.kÃraïÃnupalabdher.nityo.bhÃva.ity.uktam.tathÃ.samavÃyo.'pÅti./ na.hy.asya.ki¤cit.kÃraïam.pramÃïata.upalabhyate.iti./ kayÃ.punar.v­ttyÃ.dravyÃdi«u.samavÃyo.vartate./ na.samyoga÷.sambhavati.tasya.guïatvena.dravyÃÓritatvÃt./ nÃpi.samavÃyas.tasyaikatvÃt.na.cÃnyÃ.v­ttir.astÅti./ na./ tÃdÃtmyÃt./ yathÃ.dravyaguïakarmaïÃm.sadÃtmakasya.bhÃvasya.nÃnya÷.sattÃyogo.'sti./ evam.avibhÃgino.v­ttyÃtmakasya.samavÃyasya.nÃnyÃ.v­ttir.asti.tasmÃt.svÃtmav­tti÷./ Pdhs_12(326.2) ata.evÃtÅndriya÷.sattÃdÅnÃm.iva.pratyak«e«u.v­ttyabhÃvÃt.svÃtmagatasaævedanÃbhÃvÃc.ca./ tasmÃd.ihabuddhyanumeya÷.samavÃya.iti.// Pdhs_12.0(326.5) iti.praÓastapÃdabhëye.samavÃyapadÃrtha÷.samÃpta÷.// Pdhs_0.0(326.7) yogÃcÃravibhÆtyÃ.yas.to«ayitvÃ.maheÓvaram./ cakre.vaiÓe«ikam.ÓÃstram.tasmai.kaïabhuje.nama÷.// Pdhs_0.0(326.9) iti.praÓastapÃdaviracitam.dravyÃdi«aÂpadÃrthabhëyam.samÃptam.//