Vijnanabhiksu: Samkhyasara [source unknown] Input by Dhaval Patel ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf and http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf For further information see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm ___________________________________________________________________ sÃÇkhyasÃra÷ / pÆrvabhÃga÷ / prathama÷ pariccheda÷ / mahadÃkhya÷ svayambhÆryo jagadaÇkura ÅÓvara÷ / sarvÃtmane namastasmai vi«ïave sarvaji«ïave // ViSs_1,1.1 // sÃÇkhyakÃrikayà leÓÃdÃtmatattvaæ vivecitam / sÃÇkhyasÃraviveko 'to vij¤Ãnena prapa¤cyate // ViSs_1,1.2 // prÃya÷ saÇkalità sÃÇkhyaprakriyà kÃrikÃgaïe / sà 'to 'tra varïyate leÓÃt tadanuktÃæÓamÃtrata÷ // ViSs_1,1.3 // sÃÇkhyabhëye prak­tyÃde÷ svarÆpaæ vistarÃn mayà / proktaæ tasmÃt tadapyatra saÇk«epÃdeva vak«yate // ViSs_1,1.4 // ÃtmÃnÃtmavivekasÃk«ÃtkÃrÃt kart­tvÃdyakhilÃbhimÃnaniv­ttyà tatkÃryarÃgadve«adharmÃdharmÃdyanutpÃdÃt pÆrvotpannakarmaïÃæ cÃvidyÃrÃgÃdisahakÃryucchedarÆpadÃnena vipÃkÃnÃrambhakatvÃt prÃrabdhasamÃptyanantaraæ punarjanmÃbhÃvena trividhadu÷khÃtyantaniv­ttirÆpo mok«o bhavatÅti Órutism­ti¬iï¬ima÷ / tatra Órutaya÷ / athÃkÃmayamÃno yo 'kÃmo ni«kÃmo na tasya prÃïà utkrÃmantÅhaiva samavalÅyante / ÃtmÃnaæ cedvijÃnÅyÃdayamastÅti pÆru«a÷ / kimicchan kasya kÃmÃya ÓarÅramanusa¤caret // yadà sarve pramucyante kÃmà ye 'sya h­di ÓritÃ÷ / atha martyo 'm­to bhavatyatra brahma samaÓnute // kÃmÃn ya÷ kÃmayate manyamÃna÷ sa karmabhirjÃyate tatra tatra / paryÃptakÃmasya k­tÃtmanastu ihaiva sarve pravilÅyanti kÃmÃ÷ // ityÃdyÃ÷ / sm­tayaÓca kaurmÃdyÃ÷ / yathà kaurme / rÃgadve«Ãdayo do«Ã÷ sarve bhrÃntinibandhanÃ÷ / kÃryo hyasya bhaveddo«a÷ puïyÃpuïyamiti Óruti÷ // tadvaÓÃdeva sarve«Ãæ sarvadehasamudbhava÷ / iti / mok«adharme ca / indriyÃïÅndriyÃrthÃÓca nopasarpantyatar«ulam / hÅnaÓca karaïairdehÅ na dehaæ punararhati // tasmÃt tar«ÃtmakÃd rÃgÃd bÅjÃjjÃyanti jantava÷ / iti / nanu rÃgÃbhÃve 'pi kevalakarmavaÓÃnnarakÃdiprÃpte÷ kathaæ rÃgasya karmasahakÃritvaæ vipÃkÃrambha upapannam / narakÃdau viÓe«ato rÃgÃbhÃve 'pi sÃmÃnyato rÃgasattvÃt / ni«iddhastryÃdigÃminÃæ stryÃdirÃgÃdeva taptalohamayanÃrÅsamÃliÇganÃdirÆpanarakotpatte÷ / yadyapyavidyÃsmitÃrÃgadve«abhayÃkhyaæ kleÓapa¤cakameva janmÃdivipÃkÃrambhe karmaïÃæ sahakÃri bhavati / tadeva sakta÷ saha karmaïaiti liÇgaæ mano yatra ni«iktamasya / iti ÓrutÃvabhimÃnarÃgadve«Ãdijanyasya vi«ayavÃsanÃkhyasaÇgasÃmÃnyasyaiva janmÃdivipÃkÃrambhe karmasahakÃritvasiddhe÷ / yatra yatra mano dehÅ dhÃrayet sakalaæ dhiyà / snehÃddve«ÃdbhayÃdvà 'pi yÃti tattatsarÆpatÃm // ityÃdism­teÓca / tathà ca kleÓamÆla÷ karmÃÓaya÷ / sati mÆle tadvipÃko jÃtyÃyurbhogà iti yogasÆtrÃbhyÃmapyad­«Âe tadvipÃkÃrambhe ca kleÓÃnÃæ hetutvavacanÃcca / tathà 'pyavidyÃsmitÃsattve rÃgasyÃvaÓyakatvÃddve«abhayayoÓca rÃgamÆlakatvÃdrÃga eva mukhyato janmÃdihetutayà yathoktavÃkyairnirdiÓyata iti / nanu / k«Åyante cÃsya karmÃïi tasmin d­«Âe parÃvare / ityÃdiÓruterj¤Ãnasya prÃcÅnakarmanÃÓakatvamevocitaæ dÃhakatvaæ kathami«yata iti cenna / j¤ÃnÃgnidagdhakarmÃïaæ tamÃhu÷ paï¬itaæ budhÃ÷ / ityÃdivÃkyairdÃhasyÃpi Óravaïena lÃghavÃddÃhaparatvasyaiva nÃÓÃdivÃkye«vapi kalpanaucityÃt / karmaïÃæ dÃhaÓca kleÓÃkhyasahakÃryucchedena nai«phalyam / karmaïÃæ nÃÓastu prÃrabdhabhogÃnte cittanÃÓÃdeva bhavi«yati / ato lokasiddhenÃvidyÃnÃÓenaiva dvÃreïa karmaphalÃnutpattisambhavÃnna j¤Ãnasya karmanÃÓakatvaæ gauravÃdityÃdikaæ yogavÃrttike prapra¤citamasmÃbhiriti dik / tasmÃdvivekasÃk«ÃtkÃrÃdavidyÃsmitÃrÃgÃdikleÓaniv­ttau trividhadu÷khÃtyantaniv­ttirÆpaparamapuru«Ãrtha÷ siddhyatÅtyupapannam / tathà ca yogasÆtradvayam / heyaæ du÷khamanÃgatam / vivekkhyÃtiraviplavà hÃnopÃya iti / iti ÓrÅvij¤Ãnabhik«uviracite sÃÇkhyasÃre 'bhyarhitattvÃdÃdau vivekakhyÃtiphalasya paramapuru«Ãrthasya pariccheda÷ // * // --------------------------------------------------------------------- atha dvitÅya÷ pariccheda÷ athÃtmÃnÃtmavivekaj¤Ãnasya kiæ svarÆpaæ taducyate / Ãtmà tÃvat sukhadu÷khÃdyanubhaviteti sÃmÃnyato lokaprasiddhi÷ anÃtmà ca prak­tyÃdirja¬avarga÷ tayoranyonyavaidharmyeïa pariïÃmitvÃpariïÃmitvÃdirÆpeïa do«aguïÃtmakena heyopÃdeyatayà p­thaktvena j¤Ãnaæ vivekaj¤Ãnam / tathà ca Óruti÷ / sa e«a neti netyÃtmà 'g­hyo na hi g­hyate 'ÓÅryo na hi ÓÅryate 'saÇgo na hi sajyate 'sito na vyathate na ri«yatÅtyÃdi / sm­tiÓca / so 'tha pratiniv­ttÃk«o gurudarpaïabodhita÷ / svato 'nyÃæ vikriyÃæ mau¬hyÃdÃsthitÃma¤jasaik«ata // athÃsau prak­tirnÃhamiyaæ hi kalu«Ãtmikà / ÓuddhabuddhasvabhÃvo 'hamiti tyajati tÃæ vidan // evaæ dehendriyÃdibhya÷ ÓuddhatvenÃtmani sm­te / nikhilà savikÃreyaæ tyaktaprÃyà 'hicarmavat // iti / sÆtraæ ca / evaæ tattvÃbhyÃsÃnneti netÅti tyÃgÃdvivekasiddhiriti / tattvaj¤Ãnasya lak«aïaæ ca mÃtsye k­tam / avyaktÃdye viÓe«Ãnte vikÃre 'smiæÓca varïite / cetanÃcetanÃnyatvaj¤Ãnena j¤Ãnamucyate // iti / yadyapyanyonyabhedaj¤Ãnameva vivekaj¤Ãnaæ tathÃpyÃtmaviÓe«yakameva tanmok«akÃraïaæ bhavati / Ãtmà và 're dra«Âavya ityÃdi Órutism­tibhya÷ / nanvanÃtmanyÃtmabuddhirÆpà yà 'vidyà pÃta¤jalÃdi«Æktà tasyÃ÷ kathamÃtmaviÓe«yakavivekaj¤ÃnanÃÓyatvaæ prakÃrÃdibhedÃditi cenna / tÃd­ÓÃvidyÃyà anÃtmaviÓe«yakavivekaj¤ÃnadvÃreïÃtmaviÓe«yakavivekaj¤ÃnanÃÓyatvÃditi / yacca yogena nirvikalpakamÃtmaj¤Ãnaæ jÃyate tadvivekaj¤ÃnadvÃraiva mok«akÃraïaæ bhavati na tu sÃk«ÃdavidyÃnivartakatvÃbhÃvÃt / ahaæ gaura÷ kartà sukhÅ du÷khÅtyÃdi j¤Ãnameva hyavidyà saæsÃrÃnarthahetutayà Órutism­tinyÃyasiddhà tasyÃÓca nivartikà nÃhaæ gaura ityÃdirÆpà vivekakhyÃtireva bhavati / samÃne vi«aye grÃhyÃbhÃvatvaprakÃrakagrÃhyÃbhÃvaj¤Ãnatvenaiva virodhÃt / anyathà ÓuktanirvikalpakasyÃpi idaæ rajatamiti j¤ÃnavirodhitvÃpatte÷ / ki¤ca yatoktÃbhÃvaj¤Ãne grÃhyaj¤ÃnavirodhitvasyÃvaÓyakatayà nirvikalpakaj¤Ãnasya bhramanivartakatvaæ na p­thak kalpyate gauravÃt / api cÃthà 'ta ÃdeÓo neti neti na hyetasmÃditi netyanyat paramastÅtyÃdiÓrutyà vivekopadeÓÃpek«ayottamopadeÓo nÃstÅtyucyate / k«etrak«etraj¤ayorevamantaraæ j¤Ãnacak«u«Ã / bhÆtaprak­timok«aæ ca ye viduryÃnti te param // iti gÅtÃdivÃkyaiÓca vivekaj¤Ãnasyaiva mok«ahetutvamucyate / ato vivekaj¤Ãnameva sÃk«ÃdavidyÃniv­ttyà mok«ahetu÷ / yogena kevalÃtmasÃk«ÃtkÃrastu yogyÃnupalabdhividhayopÃdhyÃdigatadharmÃbhÃvamupÃdhyÃdibhedaæ ca grÃhayati tato 'vidyÃniv­ttiriti / etena sarvabhÆte«u samatÃj¤ÃnamÃtmana÷ sarvÃtmakatvÃdij¤Ãnaæ ca Órutism­tyorgÅyamÃnaæ vivekaj¤Ãnasyaiva Óe«abhÆtaæ sarvadarÓane«u mantavyam / j¤ÃnÃntarÃïÃæ sÃk«ÃdabhimÃnÃnivartakatvÃt / brahmamÅmÃæsÃyÃæ tvayaæ viÓe«o yat paramÃtmavivekaÓe«atvam / sÃÇkhyaÓÃstre tu sÃmÃnyÃtmavivekaÓe«atvamiti dik / nanu yathoktavivekakhyÃtito 'pyatyantamavidyocchedo na ghaÂate / vivekakhyÃteravidyÃpratibandhakatvamÃtratvena vivekakhyÃtinÃÓottaraæ punarabhimÃnasambhavÃt / ÓuktirajatavivekadarÓino 'pi kÃlÃntare Óuktau rajatabhramavaditi / maivam / d­«ÂÃntavai«amyÃt / ÓuktyÃdi«u jÃte 'pi sÃk«ÃtkÃre dÆratvÃdirÆpavi«ayado«ÃïÃæ paÂalÃdirÆpakaraïado«ÃïÃæ cotpattisambhavena punarbhramo yukta÷ / anÃtmanyÃtmÃbhimÃne tvanÃdivÃsanaiva do«a÷ sarvÃstikasammata÷ jÃtamÃtrasyÃbhimÃne do«ÃntarÃnupalabdhe÷ / sà mithyÃj¤ÃnavÃsanà yadà vivekakhyÃtiparamparÃjanyad­¬havÃsanonmÆlità tadaiva vivekasÃk«ÃtkÃrani«Âhocyate / tatpÆrvamavaÓyaæ vÃsanÃleÓato mithyÃæÓasya kasyÃpyÃtmani bhÃvÃt tasyÃæ ca vivekakhyÃtini«ÂhÃyÃæ jÃtÃyÃæ na punarabhimÃna÷ sambhavati vÃsanÃkhyado«ÃbhÃvÃditi tu mahadvai«amyam / yadi tu buddhipuru«ayoranyonyapratibimbanÃdikamavivekakÃraïaæ do«a i«yate tadà tu taddo«aæ bÃdhitvaiva vivekasÃk«ÃtkÃra udita iti na tasya punarbhramahetutvaæ phalabalena yogajadharmÃsahak­tasyaiva tasya do«atvakalpanÃsambhavÃditi / vivekakhyÃtini«Âhà ca gÅtÃdi«u lak«ità / prakÃÓaæ ca prav­ttiæ ca mohameva ca pÃï¬ava / na dve«Âi samprav­ttÃni na niv­ttÃni kÃÇk«ati // udÃsÅnavadÃsÅno guïairyo na vicÃlyate / sarvÃrambhaparityÃgÅ guïÃtÅta÷ sa ucyate // iti / guïÃtÅto niv­ttaguïÃbhimÃna÷ / adhikaæ tu j¤Ãnilak«aïamagre vak«yÃma÷ / nanvevamapi vivekapratiyogipadÃrthÃnÃmÃnantyena prÃtisvikarÆpai÷ sarvapadÃrthebhyo vivekagrahÃsambhavÃt kathaæ vivekakhyÃtermok«ahetutvamiti cenna / d­ÓyatvapariïÃmitvÃdisÃmÃnyarÆpairvivekagrahasambhavÃt / tathà hi / dra«Âà svasÃk«ÃtprakÃÓebhyo bhinna÷ prakÃÓakatvÃdyo yasya prakÃÓaka÷ sa tasmÃdbhinna÷ yathà ghaÂÃdÃloko v­ttiprakÃÓyÃcca v­ttirityanumÃnenÃdÃvantard­Óyebhyo buddhiv­ttitadÃrƬhÃrthebhyo vivekato buddhÅsÃk«Å sidhyati / karmakart­virodhaÓcÃnukÆlastarka÷ / atra Ãtmani vyabhicÃravÃraïÃya sÃk«Ãtpadam / v­ttidvÃraivÃtmana÷ svavi«ayatvÃt / nanvatrÃnumÃne buddhiv­ttimÃtrÃdviveka÷ sidhyatu / tasyà eva sÃk«adÃtmad­ÓyatvÃt na prak­tyÃdibhya iti cenna / v­ttÅnÃmaj¤ÃtasattvÃbhÃvena hyatrÃnumÃne lÃghavÃdvak«yamÃïatarkagaïÃccÃkhilav­ttÅnÃæ dra«Âà vibhukÆÂasthanityaikaj¤ÃnasvarÆpatayaiva sidhyati / yathà naiyÃyikÃnÃæ k«iti÷ sakart­kà kÃryatvÃdityanumÃne lÃghavÃt karturekatvanityatvÃdikaæ tadvat / tatra vibhutvaæ paricchinnabhinnatvaæ kÆÂasthatvÃdikatvaæ ca pariïÃmibhinnatvÃdikamato buddhyÃtmanord­gd­ÓyarÆpato vivekagrahe sati taduttarÃnumÃnena pariïÃmitvÃpariïÃmitvÃdirÆpai÷ sÃmÃnyato 'pyÃtmÃnÃtmavivekagraho ghaÂata iti / ataeva pÃta¤jale sattvapuru«ÃnyatÃkhyÃtireva mok«ahetutayà sthale sthale vyÃsabhëye proktà / sattvapuru«ÃnyatÃkhyÃtirÆpad­gd­Óyavivekagrahottaraæ yathoktarÅtyà prak­tyÃdivivekagrahÃt / tatra ca sattvaÓabde buddhisthatvena buddhisattvamuktamiti / evaæ ca prak­tyÃdipadÃrthÃnÃæ viÓi«yaj¤ÃnÃbhÃve 'pi tadvivekaj¤Ãnaæ ghaÂate / etena d­gd­ÓyavivekÃdavidyÃniv­ttiriti prÃcÃæ pravÃdo 'pyupapÃdita÷ / ki¤cÃtmà prak­titatkÃryebhyo bhinno 'pariïÃmitvÃdityÃdyanumÃnairapi sÃmÃnyato d­Óyaviveko dra«Âari sambhavatÅti / yattvÃdhunikà vedÃntibruvà d­Óyatvenaiva prak­tyÃdÅnÃæ dra«Â­tvena ca prak­tyÃdyakhilaja¬ebhya Ãtmavivekaæ manyante / ghaÂadra«Âà ghaÂÃdbhinna÷ sarvathà na ghaÂo yathà / dehadra«Âà tathà deho nÃhamityÃdirÆpata÷ // tanna / Ãtmà và 're dra«Âavya ityÃdiÓrutibhirÃtmano 'pi d­ÓyatvÃt sÃk«Ãdd­Óyatvavivak«ayà ca prak­tyÃderasaÇgrahÃt karaïadvÃraiva taddarÓanÃt / athaivaæ kalpanÅyaæ Ãtmano v­ttivyÃpyatvameva d­Óyatvaæ ÓrutyÃdibhirvidhÅyate na tu prakÃÓyatvarÆpaphalavyÃpyatvam / svayamprakÃÓasvarÆpasya prakÃÓÃpek«ÃvirahÃt / ato 'tra d­Óyatvaæ prakÃÓyatvaæ taccÃtmani nÃstÅti tadapi tuccham / yathà hyahamityanubhÆyamÃno 'pyÃtmà caitanyÃkhyaphalavyÃpyo na bhavatÅti bhavadbhirucyate tathaiva bauddhairapÅ«yate sukhadu÷khÃdimattvenÃpi buddhi÷ svaprakÃÓatayà caitanyavyÃpyà na bhavatÅti / tathà cÃtmanÅva buddhÃvapi d­ÓyatvÃsiddhyà d­Óyatvena rÆpeïa buddhiviveko 'tyantÃpek«ito 'pi na sidhyatÅti bhëyÃdi«u cÃnyÃnyatra dÆ«aïÃnyuktÃnÅti dik / nanu sambhavatyevaæ sÃmÃnyarÆpeïa vivekagraha÷ / tathÃpi sÃmÃnyÃnyeva bahÆni santi pariïÃmitvasaæhatyakÃritvasukhadu÷khamohÃtmakatvacaturviæÓatitattvatvÃdÅnyatastaistai rÆpairvivekagrahÃïÃæ mok«ahetutve 'nanugamado«a iti cenna / abhimÃnapratibandhakaj¤ÃnatvenaivÃnugamÃditi / athaivaæ sÃmÃnyarÆpeïa vivekasyaiva sarvÃbhimÃnanivartakatayà nÃhaæ deho nendriyÃïityÃdipratyekarÆpairvivekagrahÃïÃæ mok«ahetutvaæ Órutism­tyorucyamÃnaæ kathaæ ghaÂeteti cenna / avÃntaravivekÃnÃæ sÃmÃnyavivekaprapa¤camÃtratvÃditi // iti ÓrÅvij¤Ãnabhik«uviracite sÃÇkhyasÃre mok«ahetuvivekaj¤Ãnasya svarÆpasya pariccheda÷ // * // ----------------------------------------------------------------------- atha t­tÅya÷ pariccheda÷ / atha ke te prak­tyÃdayo yebhya÷ puru«o vivecanÅya ityucyate / prak­tirbuddhyahaÇkÃrau tanmÃtraikÃdaÓendriyam / bhÆtÃni ceti sÃmÃnyÃccaturviæÓatireva te // ete«veva dharmadharmyabhedena guïakarmasÃmÃnyÃnÃmantarbhÃva÷ / tatra prak­titvaæ sÃk«Ãt paramparayà 'khilavikÃropÃdÃnatvaæ prak­«ÂÃk­ti÷ pariïÃmarÆpà 'syà iti vyutpatte÷ / prak­ti÷ Óaktirajà pradhÃnamavyaktaæ tamo mÃyà 'vidyetyÃdaya÷ prak­te÷ paryÃyÃ÷ / brÃhmÅti vidyà 'vidyeti mÃyeti ca tathà pare / prak­tiÓca parà ceti vadanti paramar«aya÷ // iti sm­te÷ / sà ca sÃmyÃvasthayopalak«itaæ sattvÃdidravyatrayam / kÃryasattvÃdivÃraïÃyopalak«itÃntam / sÃmyÃvasthà ca nyÆnÃdhikabhÃvenÃsaæhananÃvasthà akÃryÃvastheti yÃvat / mahadÃdikaæ tu kÃryasattvÃdikaæ na kadà 'pyakÃryÃvasthaæ bhavatÅti tadvyÃv­tti÷ / vai«amyÃvasthÃyÃmapi prak­titvasiddhaya upalak«itamityuktam / akÃryamiti tÆpalak«itÃntasya ni«k­«ÂÃrtha÷ / sattvÃdiguïavatÅ sattvÃdyatiriktà prak­tiriti na ÓaÇkanÅyam / sattvÃdÅnÃmataddharmatvaæ tadrÆpatvÃditi sÃÇkhyasÆtreïa sattvÃdÅnÃæ prak­tisvarÆpahetunà prak­tidharmatvaprati«edhÃt / yogasÆtratadbhëyÃbhyÃmapi guïÃnÃmeva prak­titvavacanÃcca / guïebhya eva kÃryotpattau tadanyaprak­tikalpanÃvaiyarthyÃcca / prak­terguïà ityÃdivÃkyaæ tu vanasya v­k«Ã itivad bodhyam / sattvaæ rajastama iti prak­terabhavan guïÃ÷ / iti sattvÃdÅnÃæ prak­tikÃryatvavacanaæ tu guïanityatÃvÃkyavirodhena mahattattvakÃraïÅbhÆtakÃryasattvÃdiparameva / mahadÃdis­«Âirhi guïavai«amyÃt ÓrÆyate / tacca vai«amyaæ sajÃtÅyasavalanena guïÃntaravyÃv­ttaprakÃÓÃdiphalopahita÷ sattvÃdivyavahÃrayogya÷ pariïÃma iti / etenëÂÃviæÓatitattvapak«o 'pyupapÃdito mantavya÷ / vai«amya eva sattvÃdivyavahÃraÓca Órutau d­Óyate / yathà tama evedamagra Ãsa tatpareïeritaæ vi«amatvaæ prayÃtyetad vai rajaso rÆpaæ khalvÅritaæ vi«amatvaæ prayÃtyetad vai sattvasya rÆpamiti / sattvÃditrayaæ ca sukhaprakÃÓalÃghavaprasÃdÃdiguïavattayà / saæyogavibhÃgÃdimattayà 'nÃÓritatvopÃdÃnatvÃdinà ca dra«Âavye 'pi puru«opakaraïatvÃt puru«abandhakatvÃcca guïaÓabdenocyate / indriyÃdivat / guïÃnÃæ sukhadu÷khamohÃtmakatvapravÃdastu dharmadharmyabhedÃt / manasa÷ saÇkalpÃtmakatvavat / tatra sattvaæ sukhaprasÃdaprakÃÓÃdyanekadharmakaæ prÃdhÃnyatastu sukhÃtmakamucyate / evaæ rajo 'pi du÷khakÃlu«yaprav­ttyÃdyanekadharmakaæ prÃdhÃnyatastu du÷khÃtmakamucyate / tathà tamo 'pi mohÃvaraïastambhanÃdyanekadharmakaæ prÃdhÃnyatastu mohÃtmakamucyate / ta eva dharmÃste«Ãæ lak«aïÃni bhavanti / sattvÃdisa¤j¤Ã cÃnvarthà / sato bhÃva÷ sattvamuttamatvamiti vyutpattyà hi dharmaprÃdhÃnyenottamaæ puru«opakaraïaæ sattvaÓabdÃrtha÷ / madhyamaæ ca raja÷ÓabdÃrtho rÃgayogÃt / adhamaæ ca tama÷ÓabdÃrtha÷ / adharmÃvaraïayogÃt / tÃni ca sattvÃdÅni pratyekamasaÇkhyavyaktaya÷ / laghutvÃdidharmairanyonyasÃdharmyaæ vaidharmyaæ ca guïÃnÃmiti sÃÇkhyasÆtrÃt / atra hi sÆtre laghutvÃdinà bahÆnÃæ sattvÃnÃæ sÃdharmyaæ tenaiva rajastamobhyÃæ vaidharmyam / evaæ calatvÃdinà gurutvÃdinà ca bahÆnÃæ rajasÃæ bahÆnÃæ ca tamasÃæ tadubhayamuktamiti / ki¤ca yadi sattvÃditrayamekaikavyaktireva syÃt tat trayaæ vibhveva vaktavyam / ekadà 'nekabrahmÃï¬Ãdis­«ÂiÓravaïÃt / tathà ca kÃryÃïÃmanantavaicitryaæ na ghaÂate / na ca saæyogavaicitryÃdvaicitryaæ syÃditi vÃcyam / vibhÆnÃæ trayÃïÃæ guïÃnÃæ svata÷ saæyogavaicitryÃsambhavÃt / dravyÃntarasya cÃvacchedakÅbhÆtasyÃbhÃvÃditi / tasmÃt sattvÃdÅnyasaÇkhyavyaktikÃnyeva dravyÃïi / te«u tritvavacanaæ tu sattvatvÃdivibhÃjakopÃdhitrayeïa vaiÓe«ikÃïÃæ navadravyavacanavaditi siddham / tÃni ca sattvÃdÅni yathÃyogyamaïuvibhuparimÃïakÃni / anyathà rajasaÓcalasvabhÃvatvavacanavirodhÃt / ÃkÃÓakÃraïatvasya ca vibhutvaucityÃt / sarve«Ãæ kÃraïadravyÃïÃæ vibhutve kÃryÃïÃæ paricchinnatvÃnupapatteÓca / nanvevaæ vaiÓe«ikoktÃnyeva pÃrthivÃïvÃdÅni prak­tirityÃyÃyamiti cenna / gandhÃdiguïaÓÆnyatvena kÃraïadravye«u p­thivÅtvÃdyabhÃvato 'smÃkaæ viÓe«Ãt / taduktaæ vi«ïupurÃïÃdi«u // avyaktaæ kÃraïaæ yat tat pradhÃnam­«isattamai÷ / procyate prak­ti÷ sÆk«mà nityaæ sadasadÃtmakam // ÓabdasparÓavihÅnaæ tadrÆpÃdibhirasaæyutam / triguïaæ tajjagadyoniranÃdiprabhavÃpyayam // ityÃdinà / vaiÓe«ikÃïÃæ kÃraïadravye«u gandhÃdyanumÃnaæ tu bhëye 'smÃbhirnirÃk­tam / athaivamapi prak­teraïuvibhusÃdhÃraïasattvÃdyanekavyaktirupatve 'paricchinnatvaikatvÃkriyatvasiddhÃntak«atiriti maivam / kÃraïadravyatvarÆpaprak­titvenaivÃparicchinnatvavacanÃt / gandhatvena gandhÃnÃæ p­thivÅvyÃpakatÃvat / ÃkÃÓÃdiprak­tÅnÃæ vibhutvenaiva prak­tivibhutvasiddhÃntopapatteÓca / tathà puru«abhedena sargabhedena ca bhedÃbhÃvasyaivaikaÓabdÃrthatvÃt / ajÃmekÃmiti Órutitastathà 'vagamÃt / athÃdhyavasÃyÃbhimÃnÃdikriyÃrÃhityasyaivÃkriyaÓabdÃrthatvÃt / anyathà Órutism­ti«Æktasya prak­tik«obhasyÃnupapatteriti / prak­tigatÃÓcÃpare viÓe«Ã bhëye dra«ÂavyÃ÷ / prak­tyanumÃnaæ cedam / sukhadu÷khamohÃtmakaæ mahadÃdikÃryaæ sukhadu÷khamohÃtmakadravyakÃryaæ sukhadu÷khamohÃtmakatvÃt vastrÃdikÃryaÓayyÃdivaditi / Órutism­tÅ cÃtrÃnugrÃhakastarka÷ / evaæ sÃmÃnyato 'numitÃyÃ÷ prak­terviÓe«Ã÷ ÓÃstrÃdyogÃccÃvagantavyÃ÷ / anumÃnasya sÃmÃnyamÃtravi«ayakatvÃt / nanvantareva sukhÃdikamupalabhyate bÃhyavastu«u sukhÃdau kiæ pramÃïaæ yena d­«ÂÃntatà syÃditi / ucyate / anta÷karaïasya sukhÃdihetutayà vi«aye«u sukhÃdikaæ sidhyati / na ca rÆpÃdigatottamatvÃdikameva sukhÃdyutpÃdane niyÃmakam / uttamatvÃderjÃtirÆpatve nÅlatvapÅtatvÃdinà jÃtisÃÇkaryÃpatte÷ / kÃlÃdibhedairekasyà eva rÆpavyakte÷ sukhadu÷khotpÃdakatvÃcca / ata÷ sukhÃdimattvamevottamatvÃdikam / ki¤ca ghaÂarÆpamiti pratyayavat strÅsukhaæ candanasukhamityÃdipratyayÃdapi vi«aye sukhÃdyucitam / adhikaæ tu bhëye dra«Âavyam / tadevaæ prak­tirnirÆpità / mahattattvaæ nirÆpyate / prak­te÷ sakÃÓÃdbuddhyÃkhyaæ mahattattvaæ jÃyate / tasya dharmÃdirÆpaprak­«ÂaguïayogÃn mahatsa¤j¤Ã tadeva ca lak«aïam / mahÃn buddhi÷ praj¤etyÃdayaÓca tasya paryÃyÃ÷ / tathà coktamanugÅtÃyÃm / mahÃnÃtmà matirvi«ïurji«ïu÷ ÓambhuÓca vÅryavÃn / buddhi÷ praj¤opalabdhiÓca tathà brahmà dh­ti÷ sm­ti÷ // paryÃyavÃcakairetairmahÃnÃtmà nigadyate / sarvata÷ pÃïipÃdaÓca sarvato 'k«iÓiromukha÷ // sarvata÷ ÓrutimÃælloke sarvaæ vyÃpya sa ti«Âhati / aïimà laghimà prÃptirÅÓÃno jyotiravyaya÷ // j¤ÃnavantaÓca ye kecidalubdhà jitamanyava÷ / vimuktÃ÷ sarva evaite mahattvamupayÃntyuta / vi«ïurevÃdisarge«u svayambhÆrbhavati prabhu÷ // iti / atra sattvÃdyaæÓatrayeïa mahato devatÃtrayopÃdhitvÃt tadavivekena brahmavi«ïuÓivatvavacanam / taduktaæ vi«ïau / sÃttviko rÃjasaÓcaiva tÃmasaÓca tridhà mahÃn / iti / mÃtsye ca / savikÃrÃt pradhÃnÃt tu mahattattvamajÃyata / mahÃniti yata÷ khyÃtirlokÃnÃæ jÃyate sadà // guïebhya÷ k«obhyamÃïebhyastrayo devà vijaj¤ire / ekà mÆrtistrayo devà brahmavi«ïumaheÓvarÃ÷ // iti / aïimetyÃdibhÃvanirdeÓo dharmadharmyabhedÃt / brahmaÓaÇkarÃpek«ayà 'pyÃdau vi«ïurÆpeïaiva mahÃnÃvirbhavatÅti vi«ïurevetyardhenoktam / ekameva mahattattvamaæÓato rajastama÷sambhedena pariïataæ sad vya«ÂijÅvÃnÃmupÃdhiradharmÃdiyuktaæ k«udramapi bhavati / mahaduparÃgÃdviparÅtamiti sÃÇkhyasÆtrÃt / mahattattvasya prÃdhÃnyenÃsÃdhÃraïyena cÃdhyavasÃyo v­tti÷ / mahadahaÇkÃramanastritayÃtmakasyÃnta÷karaïasya mahattattvaæ bÅjÃvastheti / atra prak­termahÃn mahato 'haÇkÃra ityÃdis­«Âikrame ÓÃstrameva pramÃïam / anumÃnena sÃmÃnyata÷ kÃryÃïÃæ sakÃraïakatvamÃtrasiddhe÷ na tu s­«Âau bhÆtÃdikramo và 'nta÷karaïÃdikramo vetyekataravadhÃrakamanumÃnaæ sambhavati / spa«ÂaliÇgÃbhÃvÃt / Órutism­tyanug­hÅtaæ yathÃkatha¤cilliÇgaæ tu mahadÃdikrame 'stÅti bhëye 'smÃbhi÷ pradarÓitam / mahattattvaæ nirÆpitam / ahaÇkÃro nirÆpyate / mahattattvÃdahaÇkÃra utpadyate / aÇkurÃt ÓÃkhÃvat / tasya cÃbhimÃnav­ttikatvÃdahaÇkÃrasa¤j¤Ã / kumbhakÃrasa¤j¤Ãvat / tadeva lak«aïam / tasya ca paryÃyÃ÷ kaurme proktÃ÷ / ahaÇkÃro 'bhimÃna¤ca kartà mantà ca saæsm­ta÷ / Ãtmà ca prakulo jÅvo yata÷ sarvÃ÷ prav­ttaya÷ // iti / sa cÃhaÇkÃrastrividhatayà trividhakÃryahetu÷ / taduktaæ kaurme / vaikÃrikastaijasaÓca bhÆtÃdiÓcaiva tÃmasa÷ / trividho 'yamahaÇkÃro mahata÷ sambabhÆva ha // taijasÃdindriyÃïi syurdevà vaikÃrikÃddaÓa / ekÃdaÓaæ manaÓcÃtra svaguïenobhayÃtmakam // bhÆtatanmÃtrasargastu bhÆtÃderabhavan prajÃ÷ / iti / vaikÃrika÷ sÃttvika÷ / taijaso rÃjasa÷ / svaguïenindriyav­tti«u sÃhÃyyarÆpeïotkar«eïa / ubhayÃtmakaæ j¤ÃnakarmobhayendriyÃtmakam / anyatramanà abhÆvaæ nà 'Órau«amityÃdiÓrutyà manaso j¤ÃnakarmobhayendriyasahakÃritvasiddheriti / ekÃdaÓendriyadevÃÓca / digvÃtÃrkapracetoÓvivahnÅndropendramitrakÃ÷ / candraÓca iti / ahaÇkÃro nirÆpita÷ / indriyÃdÅni nirÆpyante / ahaÇkÃrÃdÃdau mana utpadyate / ÓabdarÃgÃcchrotramasya jÃyate bhÃvitÃtmana÷ / rÆparÃgÃt tathà cak«urghrÃïaæ gandhajigh­k«ayà // ityÃdinà mok«adharmÃdÃvindriyÃdÅnÃæ manov­ttirÃgÃdikÃryatvaÓravaïÃt / tataÓcÃhaÇkÃrÃt saÇkalpapÆrvakaæ daÓendriyÃïi pa¤catanmÃtrÃni cotpadyante / indriyatanmÃtrayoÓca kÃryakÃraïabhÃvasyÃbhÃvÃt kramaniyamo nÃsti / tatrendriye«u nÃstyavÃntarakÃryakÃraïabhÃva÷ pramÃïÃbhÃvÃt / tanmÃtre«u tvasti / sa yathà / ÓabdatanmÃtrÃdvak«yamÃïakrameïa sparÓatanmÃtraæ ÓabdasparÓobhayaguïakamevaæ krameïaikaikaguïav­ddhyà paratanmÃtratrayaæ pÆrvapÆrvatanmÃtrebhya utpadyate pÃta¤jalabhëye tanmÃtre«u krameïaikaikaguïav­ddhivacanÃt / tataÓca pa¤catanmÃtrebhya÷ pa¤cabhÆtÃni jÃyante / tatrÃhaÇkÃrÃt pa¤catanmÃtrÃïÃæ taddvÃrà bhÆtÃnÃæ cotpattau krama÷ kÆrmavi«ïvÃdipurÃïe«Ækta÷ / yathà kÆrme / bhÆtÃdistu vikurvÃïa÷ ÓabdamÃtraæ sasarja ha / ÃkÃÓaæ su«iraæ tasmÃdutpannaæ Óabdalak«aïam // ÃkÃÓastu vikurvÃïa÷ sparÓamÃtraæ sasarja ha / vÃyurutpadyate tasmÃt tasya sparÓo guïo mata÷ // ityÃdikrameïeti / nanvevamÃkÃÓÃdibhÆtacatu«ÂayasyÃpi tattvÃntarÃrambhakatvena prak­titvÃpattyà kevalavik­titvasiddhÃntak«atiriti cenna / ÃkÃÓÃdÅnÃæ sparÓÃditanmÃtre«vahaÇkÃropa«ÂambhamÃtreïa kÃraïatvasya purÃïe«ÆktatvÃditi / tadevaæ trayoviæÓatitattvÃnÃmutpattiruktà / tatra pa¤cabhÆtÃni varjayitvà 'haÇkÃraæ ca buddhau praveÓya saptadaÓakaæ liÇgaÓarÅrasa¤j¤aæ bhavati vahnerindhanavadÃtmano 'bhivyaktisthÃnatvÃt / tacca sarvapuru«ÃïÃæ sargÃdÃvutpadya prÃk­tapralayaparyantaæ ti«Âhati / tenaiva cehalokaparalokayo÷ saæsaraïaæ jÅvÃnÃæ bhavati / prÃïaÓca buddhereva v­ttibheda ityato na liÇgaÓarÅrÃt p­thaÇ nirdiÓyate / tasya liÇgaÓarÅrasya sÆk«mÃïi pa¤cabhÆtÃnyÃÓrayaÓcitrÃdivadÃÓrayaæ vinà paramasÆk«masya lokÃntaragamanÃsambhavÃt / idaæ ca liÇgaÓarÅramÃdau svayambhuva upÃdhibhÆtamekameva jÃyate / tasyaiva virìÃkhyavak«yamÃïasthÆlaÓarÅravat / tataÓca vya«ÂijÅvÃnÃmupÃdhibhÆtÃni vya«ÂiliÇgaÓarÅrÃïi tadaæÓabhÆtÃni tato vibhajyante / piturliÇgaÓarÅrÃt putraliÇgaÓarÅravat / taduktaæ sÆtrakÃreïa / vyaktibheda÷ karmaviÓe«Ãditi / manunà 'pyuktam / te«Ãæ tvavayavÃn sÆk«mÃn «aïïÃmapyamitaujasÃm / sanniveÓyÃtmamÃtrÃsu sarvabhÆtÃni nirmame // iti / «aïïÃmiti «a¬indriyaæ samastaliÇgaÓarÅropalak«akam / tathà ca svayambhÆ÷ svaliÇgaÓarÅrÃvayavÃn sÆk«mÃn alpÃn ÃtmamÃtrÃsu svÃæÓacetane«u saæyojya sarvaprÃïina÷ sasarjetyartha÷ / liÇgaÓarÅraæ nirÆpitam / sthÆlaÓarÅrotpattirucyate / daÓaguïitamahattattvamadhye 'haÇkÃro 'haÇkÃrasyÃpi daÓaguïitasya madhye vyoma vyomno 'pi daÓaguïitasya madhye vÃyurvÃyorapi daÓaguïitasya madhye teja÷ tejaso 'pi daÓaguïitasya madhye jalaæ jalasyÃpi daÓaguïitasya madhye p­thivÅ samutpadyate / saiva sthÆlaÓarÅrasya bÅjam / tadeva ca p­thivÅrÆpaæ bÅjamaï¬arÆpeïa pariïamate / tasyÃpi daÓaguïitasyÃï¬arÆpasya p­thivyÃvaraïasya madhye caturdaÓabhuvanÃtmakaæ svayambhuvaæ sthÆlaÓarÅraæ tatsaÇkalpÃdevotpadyate / tenaiva ÓarÅreïa svayambhÆrnÃrÃyaïa ityucyate / taduktaæ manunà svayambhuvaæ prak­tya / so 'bhidhyÃya ÓarÅrÃt svÃt sis­k«urvividhÃ÷ prajÃ÷ / apa eva sasarjÃdau tÃsu bÅjamavÃs­jat // tadaï¬amabhavaddhaimaæ sahasrÃæÓusamaprabham / tasmin jaj¤e svayaæ brahmà sarvalokapitÃmaha÷ // sa vai ÓarÅrÅ prathama÷ sa vai puru«a ucyate / Ãdikartà sa bhÆtÃnÃæ brahmÃgre samavartata // Ãpe nÃrà iti proktà Ãpo vai narasÆnava÷ / tà yadasyÃyanaæ pÆrvaæ tena nÃrÃyaïa÷ sm­ta÷ // ityÃdineti / tata eva cÃdipuru«Ãt vya«Âipuru«ÃïÃæ vibhÃgÃdante ca tatraiva layÃt sa eva caika Ãtmeti Órutism­tyorvyavahriyate / ato na vyavahÃraparatayà nÃrÃyaïa eva sarvabhÆtÃnÃmÃtmeti Órutism­tivirodha iti / tataÓca sa nÃrÃyaïo viràÓarÅrÅ svanÃbhikamalakarïikÃsthÃnÅyasya sumerorupari caturmukhÃkhyasvayambhuvaæ s­«Âvà taddvÃrà 'nyÃnapi vya«ÂiÓarÅriïa÷ sthÃvarÃntÃn sasarja / tathà ca smaryate / taccharÅrasamutpannai÷ kÃryaistai÷ karaïai÷ saha / k«etraj¤Ã÷ samajÃyanta gÃtrebhyastasya dhÅmata÷ // iti / yattu Óe«aÓÃyino nÃrÃyaïasya nÃbhikamalaÓrotracak«urÃdibhyaÓcaturmukhasyÃvirbhÃva÷ ÓrÆyate taddainandinasarge«veva kalpabhedena mantavyam / dainandinapralaye«veva hi nÃrÃyaïaÓarÅre praviÓyaikÅbhÆya suptÃnÃæ devÃnÃæ caturmukhÃdikrameïÃvirbhÃva÷ Óe«aÓÃyina÷ sakÃÓÃdghaÂate na tvÃdisarge«u / dainandinapralaya eva lÅlÃvigraheïa ÓayanÃditi / tadevaæ saÇk«epataÓcaturviæÓatitattvÃni te«Ãæ s­«ÂirÆpaæ prayojanaæ coktam / tatra yadyasmÃjjÃyate tasya tadÃpÆraïenaiva sthiti÷ tatastasya saæhÃro 'pi tatraiva bhavati / yadyasmÃjjÃyate tattvaæ tattatra pravilÅyate / lÅyante pratilomÃni jÃyante cottarottaram // iti bhÃratÃdibhya iti / ete ca s­«ÂisthitisaæhÃrarÆpÃ÷ sthÆlà eva pariïÃmÃÓcaturviæÓatitattvÃnÃæ kÆÂasthapuru«avivekÃya pradarÓitÃ÷ / sÆk«mà apyanye pratik«aïapariïÃmà ete«Ãæ smaryante / tathà / nityadà hyaÇgabhÆtÃni bhavanti na bhavanti ca / kÃlenÃlak«yavegena sÆk«matvÃttanna d­Óyate // iti / ataÓca sarvaæ ja¬avastu paramÃrthata÷ sarvadaivÃsaducyate / tataÓca tasmÃdvirajyÃtmaiva paramÃrthasatyo du÷khabhÅrubhirdra«Âavya÷ / taduktamanugÅtÃyÃm / avyaktabÅjaprabhavo budhiskandhamayo mahÃn / mahÃhaÇkÃraviÂapa indriyÃÇkurakoÂara÷ // mahÃbhÆtapraÓÃkhaÓca viÓe«apratiÓÃkhavÃn / sadÃparïa÷ sadÃpu«pa÷ ÓubhÃÓubhaphalodaya÷ // ÃjÅva÷ sarvabhÆtÃnÃæ brahmav­tta÷ sanÃtana÷ / etajj¤Ãtvà ca tattvena j¤Ãnena paramÃsinà // chittvà cÃk«aratÃæ prÃpya jahÃti m­tyujanmanÅ / iti ÓrÅvij¤Ãnabhik«uviracite sÃÇkhyasÃre vivekapratiyoginÃæ prak­tyÃdÅnÃæ svarÆpapariccheda÷ // * // iti sÃÇkhyasÃrasya pÆrvabhÃga÷ // ----------------------------------------------------------------------- athottarabhÃga÷ // prathama÷ pariccheda÷ // atha Ói«yai÷ sukhenaiva grahÅtuæ padyamÃlayà / vivekasyÃnuyogyÃtmà puru«Ãkhyo nirÆpyate // ViSs_2,1.1 // tatra sÃmÃnyata÷ siddho jÃne 'hamiti dhÅbalÃt / dra«Âà 'to nityavibhvÃdidharmaireva sa sÃdhyate // ViSs_2,1.2 // bhoktà nityastadarthatvÃt tatkarmotpÃditatvata÷ / mahadÃdivikÃrÃïÃæ sarve«ÃmaviÓe«ata÷ // ViSs_2,1.3 // api cÃd­«ÂasaæskÃrÃdhÃratvÃdbÅjarÆpata÷ / dhÅranÃdirato 'syÃÓca siddhà bhokturanÃdità // ViSs_2,1.4 // svasvÃmibhÃvÃnÃditvam­te bhokt­vyavasthite÷ / svabhaktav­ttisaæskÃravattvaæ svatvaæ tu buddhi«u // ViSs_2,1.5 // svÃmyaæ svani«ÂhasaæskÃrahetuv­tteÓca bhoktari / ataÓca ghaÂate svatvanÃÓe kaivalyamÃtmana÷ // ViSs_2,1.6 // bhoktuÓcÃnÃdibhÃvasya vinÃÓe hetvasambhavÃt / na nÃÓo bhokturastÅti bhoktà nityo hi sidhyati // ViSs_2,1.7 // janyo j¤ÃnaprakÃÓo 'sya nityatve tu na yujyate / na hyaprakÃÓe kutrÃpi prakÃÓotpattirÅk«yate // ViSs_2,1.8 // kÃrye prakÃÓÃkhyaguïe 'vayavÃnÃæ hi tadguïa÷ / kÃraïaæ tena nÃnitya÷ prakÃÓo nityavastuni // ViSs_2,1.9 // prakÃÓÃÓrayasaæyogÃt prakÃÓabhÆma indhane / ÃdarÓe cÃv­terbhaÇgÃt prakÃÓotpattivibhrama÷ // ViSs_2,1.10 // tasmÃnnityÃtmano j¤Ãnaæ nityaæ vÃcyaæ tathà sati / lÃghavÃjj¤ÃnamevÃtmà nirÃdhÃra÷ prakalpyate // ViSs_2,1.11 // anÃÓritatayà dravyaæ saæyogÃdeÓca tanmatam / ato j¤Ãne 'hamityÃdibuddhirapyupapadyate // ViSs_2,1.12 // piï¬e 'handhÅrhi mƬhÃnÃæ dhruvaivÃnÃdido«ata÷ / saæyogÃttatra piï¬e tu j¤Ãnavattvamati÷ pramà // ViSs_2,1.13 // santu và ' 'dheyatà 'lpatvajanmanÃÓÃdibuddhaya÷ / Órotrasya nabhasÅvÃrthaj¤Ãnasya j¤ÃnamÃtrake // ViSs_2,1.14 // tasmÃllÃghavatarkeïa bÃdhakÃbhÃvatastathà / ÓrutyÃdibhiÓca nityÃtmà cidrÆpeïaiva sidhyati // ViSs_2,1.15 // tajj¤Ãnaæ vibhu nityatvÃddehavyÃpitayà 'pi ca / madhyatve nÃÓità hi syÃdaïutve và 'lpadeÓatà // ViSs_2,1.16 // vibhutve 'pi svadhÅv­ttereva sÃk«ÃnnirÅk«aïÃt / na sarvatra sadà sarvabhÃnaæ j¤Ãne prasajyate // ViSs_2,1.17 // arthabhÃnaæ citÃvarthapratibimbo mato budhai÷ / v­ttereva cittau sÃk«Ãtpratibimbanayogyatà // ViSs_2,1.18 // ato 'saÇge 'pi kÆÂasthacaitanye vibhuni dhruve / v­ttidvÃrakamevÃnyabhÃnaæ phalabalÃn matam // ViSs_2,1.19 // anvayavyatirekÃbhyÃæ v­ttijanyatayà 'khila÷ / v­tyaikÃdhikaraïyena kÃmÃdirdhÅ«u nÃtmasu // ViSs_2,1.20 // ato 'nta÷svavikÃrÃïÃæ svasvabuddhi«vavasthite÷ / kÆÂÃstha eva sarvo 'pi cidÃkÃÓagaïa÷ sama÷ // ViSs_2,1.21 // nityaÓuddho nityabuddho nityamukto nira¤jana÷ / svaprakÃÓo nirÃdhÃra÷ pradÅpa÷ sarvavastu«u // ViSs_2,1.22 // nanvevamekataivÃstu lÃghavÃdÃtmanÃæ svavat / dhÅ«veva sukhadu÷khÃdivaidharmyÃditi cenna tat // ViSs_2,1.23 // bhogÃbhogÃdivaidharmyeïaikarÆpe 'pi cidgaïe / Órutism­tibhyÃmuktena bhedasiddhe÷ parasparam // ViSs_2,1.24 // sukhÃdipratibimbhÃtmà bhogo 'pyasya na vastuta÷ / tathà 'pyasya citau bhÃvÃbhÃvau syÃtÃæ hi bhedakau // ViSs_2,1.25 // aupÃdhikau yathà ÓyÃmarÃgau sphaÂikabhedakau / svad­«ÂÃntaÓca vi«amo vaidharmyÃsiddhito 'mbare // ViSs_2,1.26 // iti ÓrÅvij¤Ãnabhik«uviracite sÃÇkhyasÃre puru«asvarÆpapariccheda÷ // * // ---------------------------------------------------------------------- atha dvitÅya÷ pariccheda÷ // athÃtmÃnÃtmavaidharmye guïado«Ãtmake tayo÷ / vak«ye vistÃrato yena viveko 'tisphuÂo bhavet // ViSs_2,2.1 // sÃmÃnyÃtmaghanÃkÃÓe sÃnnidhyeritaÓaktibhi÷ / jÃyate lÅyate bhÆtvà bhÆyo 'yaæ jagadambuda÷ // ViSs_2,2.2 // triguïÃtmakaÓaktÅnÃæ pariïÃmairataÓciti÷ / ÃdhÃravidhayà viÓvopÃdÃnamavikÃrata÷ // ViSs_2,2.3 // yathà ' 'dharatayà toyaæ dharopÃdÃnami«yate / svasthapÃrthivatanmÃtradvÃreïaivaæ citirmatà // ViSs_2,2.4 // ato jagadupÃdÃnamapi brahmÃvikÃrata÷ / kÆÂasthanityaparyÃyaparamÃrthasaducyate // ViSs_2,2.5 // svÃrthatvÃt svÃnubhÆtyà ca siddhatvÃt paramÃrthasat / svata÷ sthityà svata÷ siddhyà lokai÷ sanniti hÅryate // ViSs_2,2.6 // pratik«aïavikÃreïa taistai rÆpairapÃyata÷ / prak­tyÃdirasat sarvo ja¬Ãrtho 'bdhau taraÇgavat // ViSs_2,2.7 // yattu kÃlÃntareïÃpi nÃnyasa¤j¤Ãmupaiti vai / pariïÃmÃdisambhÆtÃæ tadvastvityÃdikasm­te÷ // ViSs_2,2.8 // parÃrthÃdhÅnasattvÃcca parad­«Âyà ca siddhita÷ / parata÷ sannasanneva tatparÃpek«ayà mata÷ // ViSs_2,2.9 // sato 'stitvaæ tu nÃsattà nÃstitve satyatà kuta÷ / iti gÃru¬ataÓcaivaæ sadasattvavyavasthite÷ // ViSs_2,2.10 // ato na sannÃsadidaæ jagat sadasadÃtmakam / asadvi«ayakatvÃcca tasya dhÅstÃttviko bhrama÷ // ViSs_2,2.11 // jagadv­k«asya caitanyaæ sÃro 'sÃrastathetarat / prapa¤casya sthirÃæÓo hi citirevÃvikÃrata÷ // ViSs_2,2.12 // tadanyadakhilaæ tucchamasÃratvÃdudÅryate / tathà 'n­tamasaccÃpi tadapek«Ãsthiratvata÷ // ViSs_2,2.13 // evaævidhaivÃtmasattà anyÃsattà ca darÓità / vÃsi«ÂhÃdau vistarato yathà leÓÃttaducyate // ViSs_2,2.14 // svapno jÃgratyasadrÆpa÷ svapne jÃgradasadvapu÷ / m­tirjanmanyasadrÆpà m­tau janmÃpyasanmayam // ViSs_2,2.15 // jaganmayÅ bhrÃntiriti na kadÃpi na vidyate / vidyate na kadÃcicca jalabudbudavat sthitam // ViSs_2,2.16 // ÃtmaivÃsti paraæ satyaæ nÃnyÃ÷ saæsÃrad­«Âaya÷ / ÓuktikÃrajataæ yadvadyathà marumarÅcikà // ViSs_2,2.17 // asti sarvagataæ ÓÃntaæ paramÃtmaghanaæ Óuci / acintyacinmÃtravapu÷ paramÃkÃÓamÃtatam // ViSs_2,2.18 // tatsarvagaæ sarvaÓakti sarvaæ sarvÃtmakaæ svayam / yatra yatra yathodeti yathà ' 'ste tatra tatra vai // ViSs_2,2.19 // ÃvirbhÃvatirobhÃvamayÃstribhuvanormaya÷ / sphurantyatitate yasmin marÃviva marÅcaya÷ // ViSs_2,2.20 // asateva satÅ toyanadyeva laharÅ calà / manasevendrajÃlaÓrÅrjÃgatÅ pravitanyate // ViSs_2,2.21 // brahmaïà tanyate viÓvaæ manasaiva svayambhuvà / manomayamato viÓvaæ yannÃma parid­Óyate // ViSs_2,2.22 // yo hyaÓuddhamatirmƬho rƬho na vitate pade / vajrasÃramidaæ tasya jagadastyasadeva sat // ViSs_2,2.23 // avyutpannasya kanake kÃnake kaÂake yathà / kaÂakaj¤aptirevÃsti na manÃgapi hemadhÅ÷ // ViSs_2,2.24 // tathà 'j¤asya purÃgÃranaganÃgendrabhÃsurà / iyaæ d­Óyad­gevÃsti na tvanyà paramÃrthad­k // ViSs_2,2.25 // ityÃdivÃkyairvÃsi«Âhe nÃtyantÃsatyatodità / jagato 'paravÃkyairhi satkÃryaæ prÃk­taæ matam // ViSs_2,2.26 // nÃmarÆpavinirmuktaæ yasmin santi«Âhate jagat / tamÃhuæ prak­tiæ kecin mÃyÃmeke 'pare tvaïÆn // ViSs_2,2.27 // su«uptÃvasthayà cakrapadmarekhÃÓilodare / yathà sthità citerantastatheyaæ jagadÃvalÅ // ViSs_2,2.28 // prak­tivratatirvyomni jÃtà brahmÃï¬asatphalà / ityÃdivÃkyai÷ sÃÇkhyÅyasatkÃryÃdyupavarïanÃt // ViSs_2,2.29 // iti ÓrÅvij¤Ãnabhik«uviracite sÃÇkhyasÃre ÃtmÃnÃtmano÷ satyatvÃsatyatvavaidharmyapariccheda÷ // * // ---------------------------------------------------------------------- atha t­tÅya÷ pariccheda÷ // tadevÃtmana÷ sattà darÓità 'nyavilak«aïà / atha cidrÆpatÃæ vak«ye buddhiv­ttivilak«aïÃm // ViSs_2,3.1 // anubhÆtiÓcitirbodho vedanaæ cocyate pumÃn / vedyaæ ja¬aæ tamo 'j¤Ãnaæ pradhÃnÃdikamucyate // ViSs_2,3.2 // vedanaæ vedyasambandhÃdeva vettrabhidhÅyate / yathà prakÃÓyasambandhÃt prakÃÓo 'pi prakÃÓaka÷ // ViSs_2,3.3 // yathà và 'rthoparÃgeïa bhÃnamarthasya bhÃsakam / evaæ vedyoparaktasyÃsvÃæÓasyÃdhÃratÃæ 'Óini // ViSs_2,3.4 // asaÇgÃyÃæ citau vedyoparÃgo 'yaæ na dhÅ«viva / kintu sÃk«ÃddvÃrato và citi tatpratibimbanam // ViSs_2,3.5 // bÃhyaæ v­ttyÃkhyakaraïÃbhÃvÃdanuparÃgata÷ / citirnaivek«ate cetyaæ vibhutve 'pi ca sarvata÷ // ViSs_2,3.6 // tathà cidapi v­ttyÃkhyakaraïÃbhÃvato 'rthavat / svagocarÃæ v­ttim­te ti«Âhatyaj¤Ãtasattayà // ViSs_2,3.7 // tadevaæ cinnirÃkÃrà prakÃÓÃkÃÓarÆpiïÅ / ti«ÂhatyavyaktarÆpà ca mok«Ãdau v­ttyabhÃvata÷ // ViSs_2,3.8 // buddhiv­ttistu sÃkÃrà paricchinnà ca dÅpavat / vyaktà ca sarvadà tadvadasaÇkhyà k«aïabhaÇgurà // ViSs_2,3.9 // ja¬Ã ca parad­ÓyatvÃdghaÂadÅpÃdivan matà / v­tte÷ prakÃÓatà tvarthÃkÃratvÃdak«ataiva hi // ViSs_2,3.10 // yathà 'syÃkÃratÃrhatvÃdÃdarÓastatprakÃÓaka÷ / sarvÃkÃratvayogyatvÃt saivaæ sarvaprakÃÓikà // ViSs_2,3.11 // na punarv­ttidra«Â­tvaæ citastadbhinnadra«Â­tà / v­tteryato gauravaæ syÃddvayorj¤Ãt­tvakalpane // ViSs_2,3.12 // buddhyÃrƬhaæ tvanyavastu taddvÃrà pratibimbitam / paÓyatyanubhavo nÃnyo dra«Âà buddhyÃdiko 'khila÷ // ViSs_2,3.13 // ityevaæ buddhiv­ttibhyo vailak«aïyaæ citÅritam / cidacittvÃkhyavaidharmyaæ dehÃdibhya÷ sphuÂantvidam // ViSs_2,3.14 // anyonyapratibimbena sÃrÆpyÃdv­tibodhayo÷ / bodhavyavah­tirv­ttau lohe 'gnivyavahÃravat // ViSs_2,3.15 // naivÃlpabuddhyÃÓakyo 'yaæ viveko v­ttibodhayo÷ / tÃrkikà yatra sammƬhÃ÷ sÃÇkhyÃnÃæ Óre«Âhatà yata÷ // ViSs_2,3.16 // vij¤ÃnavÃdino bauddhà v­ttibodhÃvivekata÷ / j¤ÃtÃtmatvaÓrutau mƬhà menire k«aïikÃæ citim // ViSs_2,3.17 // sattvapuæso viveko 'yaæ v­ttitadbodharÆpayo÷ / nÃÓakya÷ sudhiyÃæ yadvaddhaæsÃnÃæ k«ÅranÅrayo÷ // ViSs_2,3.18 // etadantaÓca saæsÃro mok«Ãstatraiva saæsthita÷ / yadv­ttibhyo vivekena tadbodhasyÃvadhÃraïam // ViSs_2,3.19 // sarvo 'pyanubhavaæ veda na kaÓcidapi vedatÃm / vivekamÃtramasmin hi bhÃsamÃne 'pyapek«ate // ViSs_2,3.20 // Ãtmà vivektuæ bÃhyÃrthe na Óakyo v­timiÓraïÃt / ato v­ttau vivektavyo v­ttibodhatayaiva sa÷ // ViSs_2,3.21 // yathà buddhyà vivekÃrho nÃgniraÇgÃramiÓraïÃt / so 'ÇgÃre tu vivekÃrho këÂhadagdh­tayà sphuÂam // ViSs_2,3.22 // ataeva Órutau svapne d­Óyav­ttivivekata÷ / svayaæjyoti÷svarÆpeïa tasyà dra«Âà pradarÓita÷ // ViSs_2,3.23 // sÃk«Ãt prakÃÓo yo yasya sa tadbhinno mato budhai÷ / ghaÂÃdibhyo yathà ' 'loka ÃlokÃccÃpi v­ttaya÷ // ViSs_2,3.24 // v­tte÷ sÃk«Ãt prakÃÓatvÃdato 'nubhavarÆpaka÷ / v­ttibhyo bhinna Ãtmeti ÓÅghro mÃrga÷ svadarÓane // ViSs_2,3.25 // evamÃdiprakÃreïa buddhisattvaprakÃÓata÷ / vilak«aïatayà siddhaÓcitprakÃÓo 'sya bhÃsaka÷ // ViSs_2,3.26 // svapnadehÃdid­«ÂÃntaistasmÃcchrutyÃdidarÓitai÷ / jÃgraddehendriyÃrthebhyaÓcitirbhinnatayà matà // ViSs_2,3.27 // svapne dehÃdikaæ sarvaæ cidbhinnaæ citi bhÃsate / jÃgratyevaæ viÓe«astu yadbÃhyamapi bhÃsate // ViSs_2,3.28 // svapne manomayatvÃcca sÃk«Ãccidvi«ayo 'khilam / karaïadvÃrato bÃhyaæ cito jÃgrati gocara÷ // ViSs_2,3.29 // sarvaæ dehÃdikaæ svapnajÃgratorekarÆpata÷ / bhÃti cidvyomni nÃtrÃrthabÃhyÃntarbhedato bhidà // ViSs_2,3.30 // cidvyomni vÃsanÃto dhÅ÷ pramÃïÃdvà 'rtharÆpiïÅ / tataÓcito 'rthabhÃnaæ yat tat samaæ svapnajÃgrato÷ // ViSs_2,3.31 // tadidaæ svÃnubhÆtyaiva procyate na parok«ata÷ / svapnad­«ÂÃntasad­Óo nopÃyo 'styÃtmadarÓane // ViSs_2,3.32 // su«uptau hi yathà svapne svÃtmanyevek«ate 'khilam / ÃtmÃnaæ caikadeÓasthaæ manyate jÃgare tathà // ViSs_2,3.33 // su«uptirÃtmanastattvaæ svarÆpÃvasthitestadà / jÃgratsvapnau mÃyikau tu m­«ÃsÃrÆpyato dhiyà // ViSs_2,3.34 // buddhe÷ su«uptistamasà ' 'varaïaæ tadvilak«aïà / cite÷ su«uptirv­ttyÃkhyad­ÓyÃvaraïaÓÆnyatà // ViSs_2,3.35 // pÆrïa÷ kÆÂasthanityaÓca svasvadhÅmÃtrav­ttid­k / v­ttyÃkhyad­ÓyavirahÃt sarvadà nek«ate pumÃn // ViSs_2,3.36 // v­ttideÓe yathà bodhastathà sarvatra sarvadà / v­thaiva tapyate mƬhairvyayanÃÓÃdinà ' 'tmana÷ // ViSs_2,3.37 // du÷khabhogamahÃroganidÃnaæ dehagehinÅ / buddhirna tyajyate mƬhairmahÃnidrÃsukhaæ yata÷ // ViSs_2,3.38 // anÃdibuddhigÃrhasthyaæ vivekastyajyate na cet / na mok«o bÃhyasannyÃsÃdihÃmutrÃsukhaæ param // ViSs_2,3.39 // samacinmÃtrarÆpe«u svaparÃtmasu sarvadà / buddhimÃtravivekena svaparÃdibhidà m­«Ã // ViSs_2,3.40 // cinmÃtre nirguïe svÃminyÃropyaivÃtmakart­tÃm / svÃmyavaj¤ÃparÃdhena vadhyate dhÅ÷ svakarmabhi÷ // ViSs_2,3.41 // sÃdhvÅ tu dhÅ÷ patiæ d­«Âvà yÃthÃtathyena tatparà / ihÃnandamayÅ cÃnte patidehe layaæ vrajet // ViSs_2,3.42 // nÃhaæ kartà sukhÅ du÷khÅ cinmÃtrÃkÃÓarÆpaka÷ / evaæ nÃthaæ cintayantÅ na patyurdu÷khabhogadà // ViSs_2,3.43 // iti ÓrÅvij¤Ãnabhik«uviracite sÃÇkhyasÃre ÃtmÃnÃtmanoÓcidacittvavaidharmyapariccheda÷ // * // ---------------------------------------------------------------------- atha caturtha÷ pariccheda÷ // ityevamÃtmana÷ prokto buddhyÃdibhyo vilak«aïa÷ / citprakÃÓo 'dhunà ' 'nandarÆpatà vak«yate tathà // ViSs_2,4.1 // du÷khaæ kÃmasukhÃpek«Ã sukhaæ du÷khasukhÃtyaya÷ / iti sm­te÷ sukhÃtmatvaæ nityanirdu÷khatà ' 'tmana÷ // ViSs_2,4.2 // paribhëÃbalÃdrƬhibÃdha÷ sarvatra sammata÷ / anyathà paribhëeyaæ mok«aÓÃstre bhavedv­thà // ViSs_2,4.3 // yadvà parok«avÃdena paramapriyatÃptaye / rÆpikà sukhagÅ÷ puæsi vibhutvÃptyai svaÓabdavat // ViSs_2,4.4 // nÃnandaæ na nirÃnandamityÃdiÓrutibhi÷ sphuÂam / ÃtmanyÃnandarÆpatvani«edhÃdyuktisaæyutÃt // ViSs_2,4.5 // upÃsÃdyarthaÓÆnyatvÃnneti neti Órutestathà / ni«edhavÃkyaæ balavadvidhivÃkyÃditi sthiti÷ // ViSs_2,4.6 // nirnirÃnandamiti ca svopÃdhyÃnandabhokt­tÃm / svÃmitvarÆpiïÅæ vakti na nirdhana itÅva hi // ViSs_2,4.7 // preyo 'nyasmÃcca sarvasmÃditi Órutyà sukhÃdapi / ukta Ãtmà priyastasya sukhatvoktiÓca nocità // ViSs_2,4.8 // ÃnandÃdyÃ÷ pradhÃnasya iti vedÃntasÆtrata÷ / vedÃnte 'pi na siddhÃnta Ãtmana÷ sukharÆpatà // ViSs_2,4.9 // vistÃrÃdbrahmamÅmÃæsÃbhëye 'smÃbhi÷ parÅk«itam / citerasukharÆpatvaæ premà vyÃkhyÃyate 'dhunà // ViSs_2,4.10 // mà na bhÆvamahaæ ÓaÓvadbhÆyÃsamiti rÆpaka÷ / nirnimitto 'nurÃgo ya÷ sa premà paramaÓciti // ViSs_2,4.11 // anyÃÓe«atayà buddhe÷ sneho 'yaæ na sukhe«vapi / ata÷ priyatama÷ svÃtmà nÃnyo 'to hyadhika÷ priya÷ // ViSs_2,4.12 // ÃtmatvenÃtmani premà na sukhatvÃdyapek«ate / ahaæ syÃmiti cedyasmÃt sukhaæ syÃmiti ne«yate // ViSs_2,4.13 // tathà ca sukhatÃdu÷khÃbhÃvate và ' 'tmatà 'pi ca / premïi prayojikà siddhà svata÷premÃtmataiva tu // ViSs_2,4.14 // tasmÃdvastuta Ãtmaiva priyo naipÃdhikatvata÷ / aupÃdhikÅtaraprÅtirasthiratvÃnna tÃttvikÅ // ViSs_2,4.15 // prÅtiranyatra cÃnityÃvivekÃdyai÷ sukhÃdi«u / ÃtmaprÅtistu nityà 'to nityÃnanda÷ pumÃn mata÷ // ViSs_2,4.16 // Ãtmana÷ priyatÃæ buddhiryadi paÓyet samÃhità / sarvÃtiÓÃyinÅæ tarhi sukhÃbdhau kiæ na majjati // ViSs_2,4.17 // priyadarÓanato buddhe÷ sukhaæ loke«u d­Óyate / ato 'numeyaæ paramapriyad­«Âyà paraæ sukham // ViSs_2,4.18 // ÃtmÃrthatvena sarvatra prÅtirÃtmà svata÷ priya÷ / iti ÓaÓvacchruti÷ prÃha Ãtmad­«Âividhitsayà // ViSs_2,4.19 // tato 'pyanupamaæ j¤eyaæ priyÃtmek«aïata÷ sukham / bhu¤jate tat sukhaæ dhÅrà jÅvanmuktà mahÃdhiya÷ // ViSs_2,4.20 // antarÃtmasukhaæ satyamavisaævÃdi yoginam / apaÓyan k­païo bÃhyasukhÃrthÅ va¤cito jana÷ // ViSs_2,4.21 // sukhÃÓayà bahi÷ paÓyan dehÅ hÅndriyarandhrakai÷ / vÃtÃyanairg­hÅtvà 'nta÷ sukhaæ vetti na bÃhyad­k // ViSs_2,4.22 // dukhalabhyÃn du÷khamayÃn pariïÃme 'tidu÷khadÃn / vi«ayotthÃn sukhÃbhÃsÃn dhik svÃtmasukharodhakÃn // ViSs_2,4.23 // iti ÓrÅvij¤Ãnabhik«uviracite sÃÇkhyasÃre ÃtmÃnÃtmano÷ priyÃpriyatvavaidharmyapariccheda÷ // * // ---------------------------------------------------------------------- atha pa¤cama÷ pariccheda÷ / paricchedatrayeïoktaæ saccidÃnandarÆpakam / gÅyamÃnaæ Órutism­tyorÃtmano lak«aïatrayam // ViSs_2,5.1 // tadvaiparÅtyamanye«Ãæ lak«aïaæ ceritaæ sphuÂam / ÃbhyÃæ tu guïado«ÃbhyÃæ viveko do«ah­t para÷ // ViSs_2,5.2 // nairguïyasaguïatvÃdivaidharmyÃïyaparÃïyapi / bahÆni vak«ye saÇk«epÃt pumprak­tyorata÷ param // ViSs_2,5.3 // dhiyo 'rthÃkÃrayà v­ttyà janitatvÃt sukhÃdaya÷ / sÃmÃnÃdhikaraïyena kalpyante lÃghavÃd dhiyÃm // ViSs_2,5.4 // mahadÃderja¬atvena taddhetuÓca ja¬o mata÷ / kÃryakÃraïasÃjÃtyaæ d­«Âaæ loke hi sarvata÷ // ViSs_2,5.5 // ata Ãtmà bodhamÃtratayà sidhyati lÃghavÃt / guïÃ÷ sarve prak­tyÃdervikÃrÃÓcetare 'khilÃ÷ // ViSs_2,5.6 // Ãtmà tu nirguïastadvat kÆÂasthaÓca mato budhai÷ / cite÷ kÆÂasthasa¤j¤Ã tu sthiratvÃd girikÆÂavat // ViSs_2,5.7 // lepaÓcetarasambandhe tadrÆpairuparaktatà / yathà vi«ayasambandhÃdbuddhau bhavati vÃsanà // ViSs_2,5.8 // bhÃï¬Ãdau dravyayogÃcca tattaddravyasya vÃsanà / lepahetuÓca sambandha÷ saÇga÷ sambandhi cäjanam // ViSs_2,5.9 // ato nira¤jano 'saÇgo nirlepaÓcocyate pumÃn / nabha÷pu«karapatrÃdid­«ÂÃntai÷ paramar«ibhi÷ // ViSs_2,5.10 // cinmÃtrÃnantaÓaktyabdhau pumarthapavaneritÃ÷ / sattvÃdiÓaktayo yÃnti viÓvabudbudarÆpatÃm // ViSs_2,5.11 // ata ÅÓaÓcidÃtmaiva jagata÷ sannidhÃnata÷ / maïivat prerakatvena ja¬ÃnÃmayasÃmiva // ViSs_2,5.12 // pumÃneva jagatkartà jagadbhartà 'khileÓvara÷ / svÃmyarthe m­tyavadyasmÃjja¬avarga÷ pravartate // ViSs_2,5.13 // karaïÃni ca dehe«u rÃjÃrthamadhikÃrivat / bhogyajÃtaæ manomantriïyarpayanti svabhÃvata÷ // ViSs_2,5.14 // tairbhogyairyuktamÃtmÃnamÃvedayati dhÅÓciti / Åk«ÃmÃtreïa tadbhuÇkte rÃjevÃtmà 'khileÓvara÷ // ViSs_2,5.15 // dhanÃderÅÓvaro deho dehasyendriyamÅÓvaram / indriyasyeÓvarÅ buddhirbuddherÃtmeÓvara÷ para÷ // ViSs_2,5.16 // kÆÂasthasyeÓvarasyÃnyo nÃsti preraka ityata÷ / ÅÓvarasyÃvadhitvena dra«Âà vai parameÓvara÷ // ViSs_2,5.17 // anyasyÃgantukaiÓvaryaæ bahuvyÃpÃrasaÇkulam / nirvyÃpÃrasya nirdo«amanÃdyaiÓvaryamÃtmana÷ // ViSs_2,5.18 // sarvaÓaktimayo hyÃtmà Óaktimaï¬alatÃï¬ava÷ / saæsÃraæ tanniv­ttiæ ca mÃyayà ' 'pnoti helayà // ViSs_2,5.19 // sarvÃtiÓÃyi nirdo«amaiÓvaryamidamÃtmana÷ / paÓyato yogino brÃhmamapyaiÓvaryaæ t­ïÃyate // ViSs_2,5.20 // bÃhyasyÃtmocyate deho dehasyÃtmendriyÃïi ca / buddhirÃtmendriyÃntasya buddherÃtmà tu cinnabha÷ // ViSs_2,5.21 // ata ÃtmÃvadhitvena paramÃtmocyate citi÷ / tathà 'nta÷karaïairyogÃjjÅva ityucyate citi÷ // ViSs_2,5.22 // avidyÃkÃryarahita÷ paramÃtmani ca sm­ti÷ / yasya yadvyÃpakaæ tasya tadbrahmà 'to dharÃdikam // ViSs_2,5.23 // prak­tyantaæ bhavedbrahma svasvakÃryÃdyapek«ayà / seÓvare sÃÇkhyavÃde 'pi citerevÃnumanyate // ViSs_2,5.24 // pare và paramÃtmatvÃdikaæ tu na ja¬e kvacit / adhyak«avyÃpakatvÃbhyÃæ paraæ brahma tu cetana÷ // ViSs_2,5.25 // tasyÃdhyak«aæ vyÃpakaæ ca na hetuvidhayà 'sti hi / asaÇkhyÃtmà nabhorÃÓiravibhaktaikarÆpaka÷ // ViSs_2,5.26 // so 'taÓcidghanavij¤ÃnaghanÃtmaghanasaæj¤aka÷ / prakÃÓasyÃnapek«atvÃt svasya dra«Â­tayà 'pi ca // ViSs_2,5.27 // svaprakÃÓa÷ pumÃnukta itare tadvilak«aïÃ÷ / bhogo 'bhyavah­ti÷ sà ca kÆÂasthe nÃsti dhÅ«viva // ViSs_2,5.28 // dhÅv­ttipratibimbÃkhyagauïabhogà tu bhokt­tà / sÃk«ÃddhÅv­tidra«Â­tvÃd buddhisÃk«yucyate pumÃn // ViSs_2,5.29 // vinà vikÃraæ dra«Â­tvÃt sÃk«Å tÆkto 'khilasya sa÷ / caityoparÃgarÆpatvÃt sÃk«ità 'pyadhruvà cita÷ // ViSs_2,5.30 // upalak«aïamevedamapi vyÃv­ttaye ja¬Ãt / ata÷ pumÃnanirdeÓyo 'ïuÓca sÆk«maÓca kathyate // ViSs_2,5.31 // vinà d­Óyamad­ÓyatvÃdavyaktaÓcocyate sata÷ / ad­Óyo d­Óyate rÃhurg­hÅtena yathendunà // ViSs_2,5.32 // ad­Óyaæ cÃsyamÃdarÓe cit tathà svasvabuddhi«u / citi viÓvasya saÇgaÓced viÓvaæ bhÃseta sarvadà // ViSs_2,5.33 // viÓvÃdhÃro 'pyata÷ ÓÆnyamiti cidgÅyate khavat / d­Óyado«Ãn m­«Ãbuddhird­«ÂyÃropya nirmale // ViSs_2,5.34 // ÃdarÓe malavadvyomni do«ad­«Âyà tu tapyate / vastutaÓciti nÃstyeva malo d­ÓyÃÓrita÷ sadà // ViSs_2,5.35 // ataÓca nirmala÷ svastho nirdo«aÓcocyate pumÃn / sajÃtÅye«u vaidharmyalak«aïà nÃsti yadbhidà // ViSs_2,5.36 // ata Ãtmà sama÷ prokta aikarÆpyÃcca sarvadà / dehÃdhyak«atayà dehÅ puryabhivyaktita÷ pumÃn // ViSs_2,5.37 // ekÃkievÃdadvitÅya÷ kevalaÓcocyate tu sa÷ / cicchaktyapratibandhena procyate 'nÃv­ta÷ pumÃn // ViSs_2,5.38 // sarvasvÃmitayà cÃtmà k«etraj¤a÷ k«etravedanÃt / h­tsarovaradhÅpadmadalav­tti«u lÅlayà // ViSs_2,5.39 // carannivÃnandamÅnÃn bhu¤jÃno haæsa ucyate / hakÃreïa bahiryÃti sakÃreïa viÓan puna÷ // ViSs_2,5.40 // prÃnav­ttyà 'naya cÃpi prÃïyÃtmà haæsa ucyate / ÓarÅrÃgarih­ddyÃmaguhÃyÃæ buddhibhÃryayà // ViSs_2,5.41 // vyajyamÃnastayà sÃrdhaæ svapanniva guhÃÓaya÷ / triguïÃtmakamÃyÃæ svÃæ sÃnnidhyÃt pariïÃmayan // ViSs_2,5.42 // mÃyÅti kathyate cÃtmà tatk­tÃn­tave«adh­k / svÃnyekÃdaÓa bhÆtÃni pa¤caitÃni tu «o¬aÓa // ViSs_2,5.43 // puæsa÷ kalÃstattvatastu niraæÓatvÃt sa ni«kala÷ / ahaæÓabda÷ svÃmivÃcÅ svÃmÅ sÃk«Å tu cetasa÷ // ViSs_2,5.44 // ato 'hamiti Óabdena cinmÃtraæ procyate budhai÷ / sarveÓvara÷ sarvavettà sarvakartà 'dvaya÷ pumÃn // ViSs_2,5.45 // sÃmÃnyÃducyate yadvad rÃjà sarvanarÃdhipa÷ / ÃtmÃdvaitasya sÆtreïa jÃtimÃtreïa varïanÃt // ViSs_2,5.46 // pralaye hi vijÃtÅyadvaitaÓÆnyatvamÃtmanÃm / asaÇgatvÃnnityaÓuddho nityabuddhaÓca cittvata÷ // ViSs_2,5.47 // nityamuktastathà nityanirdu÷khatvÃt pumÃn mata÷ / ityÃduguruÓÃstroktadiÓà svÃnubhavena ca // ViSs_2,5.48 // vaidharmyÃdÃtmano 'nÃtmaviveka÷ kriyatÃæ budhai÷ / paricchedacatu«keïa pumprak­tyo÷ suvistarÃt / vaidharmyagaïa ukto 'yaæ dhyÃyinÃmÃÓu muktida÷ // ViSs_2,5.49 // iti ÓrÅvij¤Ãnabhik«uviracite sÃÇkhyasÃre Ãtmavaidharmyagaïapariccheda÷ // * // ---------------------------------------------------------------------- atha «a«Âha÷ pariccheda÷ / vivekameva sadyuktyà matvà tadanubhÆyate / rÃjayogaæ yathà kuryÃt samÃsena taducyate // ViSs_2,6.1 // aÓakto rÃjayogasya haÂhayoge 'dhikÃravÃn / vÃsi«Âhe ca vasi«ÂhÃya bhusuï¬enaivamÅritam // ViSs_2,6.2 // j¤ÃnÃv­ttÅ rÃjayoge prÃïÃyamÃsane haÂhe / mukhye te 'Çgatayà 'nyonyaæ sevye ÓaktyanusÃrata÷ // ViSs_2,6.3 // vi«aye 'nantado«Ã ye Órutism­tisamÅritÃ÷ / ta Ãdau paridra«ÂavyÃÓcittasthairyÃya yogibhi÷ // ViSs_2,6.4 // kÃmabÅjÃnyanantÃni samprarohanti yaddh­di / tatrÃÂavÅnibhe j¤Ãnapuïyasasyaæ na vardhate // ViSs_2,6.5 // do«ad­«Âyagnisandagdhe kÃmabÅje tu cetasi / guruÓÃstrahalai÷ k­«Âe suk«etre tadvivardhate // ViSs_2,6.6 // satye«vasattÃæ pracurÃæ tathà ramye«varamyatÃm / sukhe«u pracuraæ du÷khaæ paÓyan dhÅro virajyate // ViSs_2,6.7 // brahmaloko 'pi narako vinÃÓÃmedhyapÆrita÷ / yuktaÓca svÃdhikairanyaistraiguïyÃdapi du÷khayuk // ViSs_2,6.8 // tatratyairapi muktyarthaæ yatyate janmabhÅrubhi÷ / ato j¤eya÷ samÃsena loka÷ sarvo 'pi du÷khayukt // ViSs_2,6.9 // idaæ me syÃdidaæ mà syÃditÅcchÃvyathitaæ mana÷ / svabhÃvÃt tena vij¤eyaæ du÷khaæ cittena saÇgati÷ // ViSs_2,6.10 // sukhaæ su«upti÷ paramà du÷khaæ vi«ayavedanam / sukhadu÷khasamÃso 'yaæ kimanyairbahubhëitai÷ // ViSs_2,6.11 // tasmÃdanarthÃnarthÃbhÃn parÅk«ya vi«ayÃn sudhÅ÷ / uts­jet paramÃrthÃrthÅ bÃlaramyÃnahÅniva // ViSs_2,6.12 // ityÃdikÃnantado«ad­«Âyà rÃgasya tÃnave / mÃyÃvivekata÷ ÓuddhamÃtmÃnaæ cintayet sadà // ViSs_2,6.13 // idaæ taditi nirde«Âuæ guruïà 'pi na Óakyate / udÃsÅnasyÃtmatattvaæ svayameva prakÃÓate // ViSs_2,6.14 // buddhibodhÃtmako buddhisÃk«Å buddhe÷ paro vibhu÷ / kÆÂastho 'haæ cidÃditya ityekÃgro 'nucintayet // ViSs_2,6.15 // v­ttibodho ghaÂacchidramiva nÃÓyalpa Åk«yate / vastuto v­ttibodho 'haæ pÆrïo vyomavadak«aya÷ // ViSs_2,6.16 // antaryad d­Óyate sarvaæ tadbuddherv­ttirucyate / tebhyo du÷khÃtmakebhyo 'haæ sÃk«Ãt tadvÅk«ità p­thak // ViSs_2,6.17 // karmakart­virodho hi v­ttyà v­ttiprakÃÓane / v­ttidhÃrÃkalpane ca gauravÃditi niÓcitam // ViSs_2,6.18 // har«aÓokabhayakrodhalobhamohamadaistathà / dve«ÃbhimÃnakÃrpaïyanidrÃlasyasmarÃdibhi÷ // ViSs_2,6.19 // dharmÃdharmaiÓca sampÆrïà buddhirdu÷khamayÅ tu me / ÃtmÃnaæ darÓayatyeva bhÃskarÃyeva rogiïa÷ // ViSs_2,6.20 // ahaæ sarvagataæ ÓÃntaæ paramÃtmaghanaæ Óuci / acintyacinmÃtranabho viÓvadarpaïamak«ayam // ViSs_2,6.21 // nira¤janaæ nirÃdhÃraæ nirguïaæ nirupadravam / nirviÓe«aæ sajÃtÅyÃt samastÃrthÃvabhÃsakam // ViSs_2,6.22 // brahmavi«ïumaheÓÃdyÃ÷ sthÃvarÃntÃÓca cetanÃ÷ / avaidharmyÃtmakÃbhedÃdahamityanucintayet // ViSs_2,6.23 // ahamanye ca puru«Ã÷ samacidvyomarÆpiïa÷ / ata Ãtmaika evà 'hamiti Óruti«u gÅyate // ViSs_2,6.24 // iti paÓyan svabhogaiÓca yogÅ viÓvaæ prapÆjayet / Ãtmayogo 'pyayaæ prokta÷ Órutyukta÷ sÃÇkhyayoginÃm // ViSs_2,6.25 // sarvabhÆtasthamÃtmÃnaæ sarvabhÆtÃni cÃtmani / samaæ paÓyannÃtmayÃjÅ svÃrÃjyamadhigacchati // ViSs_2,6.26 // ityevaæ manunà 'pyÃtmayÃgo j¤ÃnÃÇgamÅrita÷ / tasmÃdabhayadÃnena svabhogÃdyarcanena ca // ViSs_2,6.27 // sammÃnayan bhÆtajÃtamÃtmÃnamanucintayet / brahmavi«ïuÓivÃdÅnÃæ bhoge rÃgaÓca hÅyate // ViSs_2,6.28 // te«Ãæ svasÃmyad­«Âyà 'ta÷ sÃmyaæ yogÅ vicintayet / utpattau pralaye caiva sarvÃvasthÃsu sarvadà // ViSs_2,6.29 // sarve«ÃmekarÆpatvaæ dra«ÂÆ rÃgÃdikaæ kuta÷ / vi«ïvÃdayo mahaiÓvaryaæ bhu¤ja nà api nÃdhikà // ViSs_2,6.30 // matto 'to 'laæ tadaiÓvaryairavivekijanapriyai÷ / guïakarmÃdibhi÷ ki¤cinnirÅk«yÃdhikamÃtmana÷ // ViSs_2,6.31 // tadarthaæ yatate loko nÃhaæ paÓyÃmi me 'dhikam / tathà nyÆnaæ na paÓyÃmi yadatikramaÓaÇkayà // ViSs_2,6.32 // devà daityajayÃyeva yati«ye tajjayÃÓayà / ahaæ yathà tathaivÃnye Ãbrahmà nÃrakà janÃ÷ // ViSs_2,6.33 // d­Óyante svÃtmavat premïà pit­bhrÃt­sutÃdivat / ka ÅÓa ÅÓitavyo và ka÷ Óre«Âha÷ ko 'dhamo 'pi và // ViSs_2,6.34 // abhinne bhedad­«Âyà syÃnm­tyorbhayamiti Óruti÷ / cidvyomasvekarÆpe«u ÅÓÃnÅÓÃdirÆpaka÷ // ViSs_2,6.35 // rÆpabhedo hyasan sarva÷ sphaÂike rÆpabhedavat / dhiyÃæ rÆpai÷ pumÃneko bahurÆpa iveyate // ViSs_2,6.36 // v­kacarmÃdirÆpÃdyairmÃyÅva bahurÆpadh­k / mÃmÃliÇgya nirÃkÃraæ vividhÃkÃradhÃriïÅ // ViSs_2,6.37 // mÃyaivaikà hi n­tyantÅ mohayatyakhilà dhiya÷ / puæsÃæ bhedo buddhibhedÃdambubhedÃdyathà rave÷ // ViSs_2,6.38 // vyomnaÓca chidrarÆpeïa bheda÷ kumbhÃdibhedata÷ / ata÷ Óuddho buddhamukta÷ sarvadà sarvago 'vyaya÷ // ViSs_2,6.39 // ahamanye ca tatrà 'ho ÓatrumitrÃdidhÅrm­«Ã / brahmaïÅÓe harÃvindre sarvabhÆtagaïe tathà // ViSs_2,6.40 // uttamÃdhamamadhyatvavibhÃgo mÃyayà m­«Ã / triguïÃtmakamÃyÃyÃstraividhyÃdÃtmano 'pi hi // ViSs_2,6.41 // uttamÃdhamamadhyatvatraividhyaæ naiva hi svata÷ / yathà dehe tathà 'nyatra citprakÃÓo 'yamavyaya÷ // ViSs_2,6.42 // vyaktatÃvyaktatÃmÃtrabhedo hyantarabÃhyayo÷ / evamanye 'pi puru«Ã baddhamuktÃviÓe«ata÷ // ViSs_2,6.43 // ÅÓÃnÅÓÃviÓe«Ãcca puru«Ãrtho na me 'styata÷ / mahÃnidraiva me sÃdhvÅ du÷khabhogaharà priyà // ViSs_2,6.44 // apriyà mƬhacittÃnÃmasÃdhvÅ dhÅhatÃtmanÃm / cidÃdarÓe mayi dhiyo yadyapi pratibimbanam // ViSs_2,6.45 // tattvato naiva do«Ãya tathà 'pi tyÃjyameva tat / svabhÃvÃdasya heyatvaæ svÃnubhÆtyà hi sidhyati // ViSs_2,6.46 // yathà ko 'pi parasyÃpi vairÆpyaæ na did­k«ati / svÃminyÃropyÃtmado«Ãn sÃdhvÅyamanutapyate // ViSs_2,6.47 // nirdo«aæ svÃminaæ d­«Âvà nirdo«Ã syÃt pativratà / evamasyà rÆpabhede 'pyekarÆpo 'smi sarvadà // ViSs_2,6.48 // bhu¤jÃno và 'pyabhu¤jÃnastÃæ madarthÃmananyagÃm / yathaikarÆpatopÃdhiyogÃyogadaÓÃsvaho // ViSs_2,6.49 // ÃdarÓasyÃmalasyaiva cinnabhodarpaïasya me / d­Óyabuddhigatà do«Ã÷ sÃk«Ãttaddra«Âari prabhau // ViSs_2,6.50 // na santi mayi mohÃdyà bhÃskare bhÃsyado«avat / du÷khairbaddhà svamÃtmÃnaæ tyaktvà madbhÃvamÃgatà // ViSs_2,6.51 // mucyate du÷khabandhÃddhÅrna me mok«o na bandhanam / kÆÂasthÃsaÇgacidvyomni dhÅdu÷khapratibimbanam // ViSs_2,6.52 // yo 'nyo bandho bhogarÆpa÷ so 'pi ciddarpaïe m­«Ã / jÃgradÃditrayÃvasthÃsÃk«Å tÃbhirvivarjita÷ // ViSs_2,6.53 // ahaæ pÆrïaÓcidÃditya udayÃstavivarjita÷ / darpaïe mukhavadviÓvaæ mayi bodhe na tÃttvikam // ViSs_2,6.54 // vibhutve ca bÃhyÃnta÷ su«uptyÃdÃvadarÓanÃt / mayi và 'nyatra và puæsi kevalÃnubhave vibhau // ViSs_2,6.55 // bhÃti yattadvivartto dhÅpratibimbÃtmakatvata÷ / Óuktau rajatavad viÓvamato mayi na do«ak­t // ViSs_2,6.56 // marÅcau toyavat tadvadvyomÃdau nagarÃdivat / kÃlatraye 'pi nÃstyeva mayi viÓvaæ sanÃtane // ViSs_2,6.57 // anyatrÃstvathavà mà 'stu buddhyÃdau mama tena kim / mayi sarvaæ yathà vyomni sarvatrÃhaæ yathà nabha÷ // ViSs_2,6.58 // na sarvaæ mayi sarvatra nÃhaæ cÃlepata÷ khavat / ata evÃvibhÃgÃkhyÃbhedena k«ÅranÅravat // ViSs_2,6.59 // j¤ÃnÃtmakamidaæ viÓvaæ gÃyanti paramar«aya÷ / jaganmama madarthatvÃnmaccharÅrasukhÃdivat // ViSs_2,6.60 // yatha mama tathà 'nye«Ãæ mamaiveti dhiyo bhrama÷ / vastutastu na kasyÃpi kimapi vyabhicÃrata÷ // ViSs_2,6.61 // svÃmitvasyÃdhruvatvena pÃnthasyÃvÃsagehavat / ekaæ cinmÃtramastÅha Óuddhaæ ÓÆnyaæ nira¤janam // ViSs_2,6.62 // sÆk«mÃt sÆk«mataraæ tatra na jaganna jagatkriyà / d­Óyate sarvad­Óyìhyà svasvabuddhiparamparà // ViSs_2,6.63 // cinmaï¬alamahÃdarÓe pratibimbamupÃgatà / kvacidvyaktaæ kvacit sÆk«maæ nabha÷ sarvatra ti«Âhati // ViSs_2,6.64 // yathà tathà cidÃkÃÓaæ dhÅdeÓe 'nyatra ca sthitam / cidÃkÃÓamayaæ viÓvaæ yato 'to dhÅritastata÷ // ViSs_2,6.65 // bhramantÅ tatra tatraiva bhÃsate 'rke ghaÂÃdivat / dharmÃdharmau janmam­tyÆ sukhadu÷khÃdi cÃkhilam // ViSs_2,6.66 // jÃgratyapi m­«Ã svapna iva janmÃdikaæ mama / d­ÓyayogaviyogÃbhyÃæ cito janmavinÃÓadhÅ÷ // ViSs_2,6.67 // abhivyaktyanabhivyaktido«ÃbhyÃæ ÓaÓino yathà / mahÃsu«uptau bhavajanmam­tyu- du÷svapnadhÃrÃ÷ k«aïabhaÇgurà dhiya÷ / paÓyÃmyahaæ tÃbhiraliptarÆpo ghanairÆrtairvigatai rave÷ kim // ViSs_2,6.68 // ityevaæ satataæ dhyÃyannekÃgramanasà sudhÅ÷ / sÃk«ÃtkarotyÃtmatattvaæ vÃgagocararÆpata÷ // ViSs_2,6.69 // svarÆpaæ nirmalaæ ÓÃntaæ manastyajati cet k«aïam / tadaiva d­ÓyasaæskÃraÓe«Ãt saÇk«ubhyatÅndriyam // ViSs_2,6.70 // utthitanutthitÃæstatra indriyÃrÅn puna÷ puna÷ / vivekenaiva vajreïa hanyÃdindro girÅniva // ViSs_2,6.71 // iti ÓrÅvij¤Ãnabhik«uviracite sÃÇkhyasÃre rÃjayogaprakÃrapariccheda÷ // * // ---------------------------------------------------------------------- atha saptama÷ pariccheda÷ / evamÃtmÃnubhavino jÅvanmuktasya lak«aïam / spa«Âaæ vak«ye bhavedyena j¤ÃnÃj¤ÃnaparÅk«aïam // ViSs_2,7.1 // ÓravaïÃn mananÃdvà 'pi anyathà ' 'tmaj¤atÃbhramÃt / kuryÃdgurumavidvÃæsaæ syÃccÃj¤o j¤ÃbhimÃnyapi // ViSs_2,7.2 // naiÓvaryÃnÃgataj¤atvÃdikaæ j¤Ãnasya lak«aïam / tad­te 'pi hi kaivalyaæ yogabhëyak­teritam // ViSs_2,7.3 // ÓrautasmÃrtÃni vÃkyÃni j¤Ãnino mok«abhÃgina÷ / lak«akÃïyeva likhyante viÓvÃsÃtiÓayÃya vai // ViSs_2,7.4 // yatra sarvÃïi bhÆtÃni ÃtmaivÃbhÆd vijÃnata÷ / tatra ko moha÷ ka÷ Óoka ekatvamanupaÓyata÷ // ViSs_2,7.5 // ya÷ sarvatrÃnabhisnehastat tat prÃpya ÓubhÃÓubham / nÃbhinandanti na dve«Âi tasya praj¤Ã prati«Âhità // ViSs_2,7.6 // na vismarati sarvatra yathà satatago gatim / na vismarati niÓcetyaæ cinmÃtraæ prÃj¤adhÅstathà // ViSs_2,7.7 // nodeti nÃstamÃyÃti sukhe du÷khe mukhaprabhà / yathÃpÆrvasthitiryasya sa jÅvanmukta ucyate // ViSs_2,7.8 // yo jÃgartti su«uptastho yasya jÃgranna vidyate / yasya nirvÃsano bodha÷ sa jÅvanmukta ucyate // ViSs_2,7.9 // rÃgadve«abhayÃdÅnÃmanurÆpaæ carannapi / yo 'ntarvyomavadatyaccha÷ sa jÅvanmukta ucyate // ViSs_2,7.10 // yasya nÃhaÇk­to bhÃvo buddhiryasya na lipyate / kurvato 'kurvato và 'pi sa jÅvanmukta ucyate // ViSs_2,7.11 // api ÓÅtarucÃvarke atyu«ïe 'pÅndumaï¬ale / apyadha÷prasavatyagnau jÅvanmuto na cÃnyadhÅ÷ // ViSs_2,7.12 // cidÃtmana imà nityamprasphurantÅha Óaktaya÷ / ityasyÃÓcaryajÃle«u nÃbhyudeti kutÆhalam // ViSs_2,7.13 // paravyasaninÅ nÃrÅ vyagrà 'pi g­hakarmaïi / tadevÃsvÃdayatyantarnarasaÇgarasÃyanam // ViSs_2,7.14 // evaæ tattve pare Óuddhe dhÅro viÓrÃntimÃgata÷ / tadevÃsvÃdayatyantarbahirvyavaharannapi // ViSs_2,7.15 // yo nityamadhyÃtmamayo nityamantarmukha÷ sukhÅ / gambhÅraÓca prasannaÓca girÃviva mahÃh­da÷ // ViSs_2,7.16 // parÃnandarasÃk«ubdho ramate svÃtmanà ' 'tmani / sarvakarmaparityÃgÅ nityah­«Âo nirÃmaya÷ // ViSs_2,7.17 // na puïyena na pÃpena netareïÃpi lipyate / yena kena cidÃcchanno yena kena cidÃÓita÷ // ViSs_2,7.18 // yatra kvacana ÓÃyÅ ca sa samrìiva rÃjate / varïadharmÃÓramÃcÃraÓÃstramantranayepsita÷ // ViSs_2,7.19 // nirgacchati jagajjÃlÃt pa¤jarÃdiva kesarÅ / vÃcÃmatÅtavi«amo vi«ayÃÓÃd­Óek«ita÷ // ViSs_2,7.20 // kÃmapyupagata÷ ÓobhÃæ ÓaradÅva nabhastalam / ni÷stotro nirnamaskÃra÷ pÆjyapÆjÃvivarjita÷ // ViSs_2,7.21 // saæyukto và viyukto và sadÃcÃranayakramai÷ / etÃvadeva khalu liÇgamaliÇgamÆrtte÷ saæÓÃntasaæs­ticirabhramanirv­ttasya / tadyasya yanmadanakopavi«Ãdalobha- mohÃpadÃmanudinaæ nipuïaæ tanutvam // ViSs_2,7.22 // turyaviÓrÃntiyuktasya pratitÅpasya bhavÃrïavÃt / na k­tenÃk­tenÃrtho na Órutism­tivibhramai÷ // ViSs_2,7.23 // tanuæ tayajatu và tÅrthe Óvapacasya g­he 'thavà / j¤ÃnasamprÃptisamaye mukta evÃmalÃÓaya÷ // ViSs_2,7.24 // na mok«o nabhasa÷ p­«Âhe na pÃtÃle na bhÆtale / sarvÃÓÃsaÇk«aye ceta÷k«ayo mok«a iti Órute÷ // ViSs_2,7.25 // jÅvanmuktapadaæ tyaktà svadehe kÃlasÃtk­te / viÓatyadehamuktatvaæ pavano 'spandatÃmiva // ViSs_2,7.26 // anÃptÃkhilaÓailÃdipratibimbe hi yÃd­ÓÅ / syÃddarpaïe darpaïatà kevalÃtmasvarÆpiïÅ // ViSs_2,7.27 // ahaæ tvaæ jagadityÃdau praÓÃnte d­Óyasambhrame / syÃt tÃd­ÓÅ kevalatà sthite dra«ÂaryavÅk«aïe // ViSs_2,7.28 // cinmÃtraæ cetyarahitamanantamajaraæ Óivam / anÃdimadhyanilayaæ yadanÃdhi nirÃmayam // ViSs_2,7.29 // na ÓÆnyaæ nÃpi cÃkÃraæ na d­Óyaæ na ca darÓanam / anÃkhyamanabhivyaktaæ tat ki¤cidavaÓi«yate // ViSs_2,7.30 // iti ÓrÅvij¤Ãnabhik«uviracite sÃÇkhyasÃre jÅvanmuktiparamamuktyo÷ pariccheda÷ // * // iti sÃÇkhyasÃrasyottarabhÃga÷ / sÃÇkhyasÃrÃkhyaæ prakaraïaæ samÃptam /