Vatulanatha: Vatulanathasutra with the Vrtti of Anantasaktipada. Based on the edition by Madhusudana Kaul Sastri, Srinagar 1923 (Kashmir Series of Texts and Studies ; 39) Input by Somadeva Vasudeva PLAIN TEXT VERSION ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ atha ÓrÅvÃtÆlanÃthasÆtrÃïi ÁrÅmadAnantaÓaktipÃdaviracitav­ttisametÃni 1ab: saæghaÂÂaghaÂÂanabaloditanirvikÃra- ÓÆnyÃtiÓÆnyapadam avyayabodhasÃram 1cd: sarvatra khecarad­Óà pravirÃjate yat tan naumi sÃhasavaraæ guruvaktragamyam 2ab: sarvollaÇghanav­ttyeha nirviketo 'kramÃkrama÷ 2cd: ko 'py anuttaracidvyoma- svabhÃvo jayatÃd aja÷ 3ab: ÓrÅmadvÃtÆlanÃthasya h­dayÃmbhodhisaæbhavam 3cd: pÆjyapÆjakapÆjÃbhi÷ projjhitaæ yan namÃmi tat 4ab: yeneha sarvav­ttÅnÃæ madhyasaæstho 'pi sarvadà 4cd: mahÃvyomasamÃvi«Âas ti«ÂhÃmy asmin nirÃvali÷ 5ab: tam apÆrvam anÃveÓam asparÓam aniketanam 5cd: saævidvikalpasaækalpa- ghaÂÂanaæ naumy anuttaram 6ab: yoginÅvaktrasaæbhÆta- sÆtrÃïÃæ v­ttir uttamà 6cd: kenÃpi kriyate samyak- paratattvopab­æhità iha kila «a¬darÓanacaturÃmnÃyÃdimelÃpaparyantasamastadarÓanottÅrïam akathyam api ÓrÅmadvÃtÆlanÃthasya pÅÂheÓvaryocchu«mapÃdaugham uktvà tad anu paramarahasyopab­æhitatrayodaÓakathÃsÃkÃtkÃrad­Óà kramÃkramÃstinÃstitathyÃtathyabhedÃbhedasavikalpanirvikalpabhavanirvÃïakalaÇkojjhitaæ kim apy anavakÃÓaæ paraæ tattvaæ sÆtramukhenÃdiÓanti yatredam ÃdisÆtram VaSu1: mahÃsÃhasav­ttyà svarÆpalÃbha÷ // atitÅvrÃtitÅvrataraviÓ­ÇkhalaÓaktipÃtÃghrÃtasya svasvarÆpasamÃvi«Âasya kasya cit kva cit kadà cid akasmÃd eva "*mahÃsÃhasav­ttyÃ*" ghasmaramahÃghanataraparanÃdollÃsasphÃreïa savikalpanirvikalpÃtmakasamastasaævinnivahaghaÂÂanÃn nirÃvaraïamahÃÓÆnyatÃsamÃveÓani«Âhayà "*svarÆpalÃbha÷*" samastakalpanottÅrïatvÃd ak­takaniravakÃÓaniruttaranistaraÇganiravadhinirniketÃsparÓasaævitprÃptir bhavati iti rahasyÃrtha÷ / mahÃsÃhasav­ttyÃnupraveÓaÓ ca vak«yamÃïakathitakrameïÃdhigantavya÷ // jhaÂiti sarvollaÇghanakrameïÃniketasvarÆpaprÃptisÃk«ÃtkÃramahÃsÃhasacarcÃsaæpradÃyaæ nirÆpya, idÃnÅæ tatraiva sarvav­ttimahÃsÃmarasyam ekakÃle pracak«ate VaSu2: tallÃbhÃcchurità [yud?]yugapadv­ttiprav­tti÷ v­ttÅnÃæ d­gÃdimarÅcirÆpÃïÃæ tathà rÃgadve«Ãdyunme«avatÅnÃæ "*yugapat*" tulyakÃlaæ kramaparipÃÂyullaÇghanenÃkramaprav­ttyà "*tallÃbhÃcchuritÃ*" tat tena prÃguktamahÃsÃhasadaÓÃsamÃveÓakramaprÃpyeïa svarÆpalÃbhena kÃlÃkÃlakalpanottÅrïÃlaægrÃsavapu«Ã mahÃnirÅheïÃcchurità sp­«tà svasvarÆpatÃæ nÅtÃÊ"*prav­ttir*" prakar«eïa vartamÃnà v­ttir satatam acyutatayà tatsamÃveÓÃvasthÃnam ity artha÷ / ity anayoktibhaÇgyà sarvav­ttÅnÃæ samanantaram eva sarvottÅrïamahÃÓÆnyatÃdhÃmni dhÃmarÆpe tanmayatayà parasparavibhedavigalanenodayapadavyÃm eva satatam avasthitir sthitetyartha÷ // ityanayoktibhaÇgyà tulyakÃlakathanopadeÓam uktvedÃnÅæ pustakakathÃæ nirÆpayanti VaSu3: ubhayapaÂÂodghaÂÂanÃn mahÃÓÆnyatÃpraveÓa÷ ÓrÅmanni«kriyÃnandanÃthÃnugrahasamaye ÓrÅgandhamÃdanasiddhapÃdair ak­takapustakapradarÓanena yà parapade prÃptir upadi«Âà saiva vitatya nirÆpyate / saptarandhrakramoditasaptaÓikhollÃsÃtmaka÷ prÃïapravÃhodaya÷ saivordhvapaÂÂaka÷ pÆrïav­ttyudaya÷, randhradvayasu«iranÃlikÃpravÃhapras­to 'pÃnarÆpo 'dha÷paÂÂaka÷ pa¤cendriyaÓaktive«Âita÷ pa¤caphaïadharmÃnibandhako 'dha÷sthita÷ / tasya valayadvayaæ jÃgratsvapnÃtmakam unmudrya granthinibandhanam apah­tya "*ubhayapaÂÂodghaÂÂanÃt*" prÃïÃpÃnadvayavidÃraïÃn madhyavartÅ ya÷ prÃïarÆpo mahÃÓÆnyatÃsvabhÃva÷ kulÃkulavikalpadaÓojjhito 'vyapadeÓyamahÃnirÃvaraïaniratyayavedyavedakanirmukto varïÃvarïanivarïottÅrïa÷ sparÓÃsparÓaprathÃparivarjitopacÃrÃt paramÃkÃÓÃdyabhidhÃnai÷ abhidhÅyate / tatra "*praveÓa÷*" tatsamÃveÓatayà sÃmarasyÃvasthitir saiva prÃptamahopadeÓanÃmÃvirbhavatÅtyartha÷ // itthaæ mahÃnayoktad­Óà sarvaÓÃstraprapa¤cottÅrïÃtvÃd avÃcyaæ kim api mahopadeÓasÃk«ÃtkÃram ubhayapaÂÂakÃkÃrasadasadrÆpadvayanivÃraïena nistaraÇgaparavyomasamÃveÓavivarjitam ÃsÆtritamahÃÓÆnyatÃsamÃveÓam Ãvedya, idÃnÅæ yugmopasaæhÃrÃt kaivalyaphalaæ tanmayatopavarïyate VaSu4: yugmagrÃsÃn niravakÃÓasaævinni«Âhà // p­thivyÃdimahÃbhÆtapa¤cakasyaikaikasmin grÃhyagrÃhakatayà "*yugma*" v­ttyudayasaævyavasthiti÷ / tatra gandhaprÃdhÃnyÃd dharÃtattvasya pÃyughrÃïarÆpeïa dviprakÃratà / aptattvasya ca rasapradhÃnatayopastharasanÃrÆpeïadvaividhyam / tejastattvasya rÆpaprÃdhÃnyÃt pÃdanetrabhedena dvayarÆpatà / vÃyutattvasya sparÓaprÃdhÃnyÃt tvakpÃïisvabhÃvato dvidhà gati÷ / ÃkÃÓatattvasya ÓabdaprÃdhÃnyÃd vÃkÓrotrabhedena dviprakÃratayaiva bahudhÃtvam / athavà p­thivyapsvarÆpau bhogyasvarÆpÃvasthitau / tejovÃyvÃkhyau bhokt­svabhÃvau saæsthitau / ÃkÃÓaæ caitad yugmÃntarasthaæ satsu«iratayà sarvapranìikÃntaroditaæ ca bahudhà vibhaktam / p­thivyÃdivÃyvantaæ bhÆtacatu«Âayaæ bhogyarÆpam ÃkÃÓaæ ca bhokt­svabhÃvam iti và / bhogye 'pi bhoktà sadaiva ti«Âhati; bhoktary api bhoga÷ nityaæ vibhÃti / evamuktayuktyà pratyekaæ p­thivyÃdimahÃbhÆtapa¤cakaæ yugmena dvayavibhÆtyÃnÃrataæ prollasatÅtyabhiprÃya÷ / athavà pratyekaæ vyaktÃvyaktatayà bahirantaratayà ÓÃntodriktatayà và vibhÃti / etat pa¤cakasthÃnasaæthitayugmasya ``grÃsÃt'' saæharaïat ``niravakÃÓasaævinni«ÂhÃ'' niravakÃÓà yeyaæ saævit tasyà ni«Âhà samyagaviparyastatayà saæthiti÷ / niravakÃÓasaævittvena nÃpi savikalpasaævidunme«air avakÃÓo labhyate, nÃpi nirvikalpasaævitsvabhÃvena praveÓo 'dhigamyate / ittham aprameyatvÃn niruttaraparamÃdvayasvabhÃvatvÃc ca niravakÃÓasaævid ihocyate / tasyà ni«Âhà varagurupradarÓitad­Óà satatam ucyatà gatir ke«Ãæcid bhavatÅty artha÷ / evaæ dvayÃtmakakulakaulakavalanena nirupÃdhinÅrÆpani÷svarÆpatÃdÃtmyaæ bhavatÅty artha÷ //4// dvayavigalanena paratattvÃvasthitiæ yugmacarcÃgamanikayehoktvÃ, tad anu saæghaÂÂakathÃsÃk«ÃtkÃro nirÆpyate VaSu5: siddhayoginÅsaæghaÂÂÃn mahÃmelÃpodaya÷ siddhà ca yoginyaÓ ca tà siddhayoginyo vi«ayakaraïeÓvarÅrÆpà / tÃsÃæ saæghaÂÂa÷ saægamo grÃhyagrÃhakobhayasaæÓle«a÷ parasparÃgÆraïakrameïÃliÇganam / tenÃliÇganena sadaiva ``mahÃmelÃpodaya÷'' mahÃmelÃpasyÃhaætedaætÃtmakadvayavigalanÃn niruttaracidvyomni satataæ mahÃsÃmarasyÃtmakasya sarvatra pratyak«atayodaya÷ samullÃso bhavatÅty artha÷ / vedyavedakadvayÃprathanaprav­ttyà paramÃdvayasamÃveÓa÷ sarvatrÃvasthitety uktaæ bhavati //5// ubhayavigalanena sadaiva mahÃmelÃpodayam uktvÃ, tad anu ka¤cukatrayollaÇghanena niruttarapadaprÃptiæ kaÂÃk«ayanti VaSu6: trika¤cukaparityÃgÃn nirÃkhyapadÃvasthiti÷ trika¤cukasya bhÃvikabhautikaÓÆnyabhedabhinnasya / tatra bhÃvikaæ ÓabdÃdyahaækÃraparyantaæ tanmÃtrarÆpaæ, bhautikaæ p­thivyÃdirÆpaæ, ÓÆnyaæ nirÅhÃkhyaæ vÃsanÃsvarÆpaæ ca / athavà bhÃvikaæ ghaÂÃkÃraæ bÃhyaæ grÃhyavi«ayarÆpaæ, bhautikaæ puno'antaram indriyÃtmakaæ grahaïarÆpam, ÓÆnyaæ tadubhayamadhyamÃkÃÓam / athavà bhÃvikaæ svapnÃvasthà s­«Âir ucyate, bhautikaæ jÃgratprathà sthitir nigadyate, ÓÆnyaæ su«uptadaÓà saæhÃro 'bhidhÅyate / itthaæsaæsthitasya trika¤cukasya ``parityÃgÃt'' sannyÃsÃt ``nirÃkhyapadÃvasthitir''nirgatÃkhyÃbhidhÃnaæ yasyÃsau nirÃkhyo 'vyapadeÓyam anuttaraæ vÃguttÅrïaæ paraæ dhÃma, tasmin sarvottÅrïÃniketanaparamÃkÃÓe 'vasthitir sadaivÃparicyutasvabhÃvani«Âhà bhavatÅti saæbandha÷ //6// itthaæ ka¤cukatrayollaÇghanena turyapadaprÃptiæ nirÆpya, idÃnÅæ sarvavÃkprathÃsu nirÃvaraïÃsu svarabhÆtivij­mbhaiva prathate sadaiva, iti nirÆpayanti VaSu7: vÃkcatu«ÂayodayavirÃmaprathÃsu svara÷ prathate Ãdau tÃvad vÃkcatu«Âayaæ nirïÅyate / nirÃvaraïaniravakÃÓodayaniruttaranistaraÇgaparamanabhasy ucchalatkimciccalanÃtmakaprathamaspandavikÃsasvabhÃvà varïaracanÃæ mÃyÆrÃï¬arasanyÃyenÃdvayamahÃsÃmarasyatayÃntodhÃrayantÅ pareti prathità / saiva cÃnÃhatanÃdasvarÆpatÃm avÃptà nirvibhÃgadharmiïÅ samastavarïodayaæ vaÂadhÃnikÃvad antodhÃrayantÅ dra«Â­svabhÃvà paÓyantÅti vyapadeÓyà / saiva ca saækalpavikalpanivahaniÓcayÃtmabuddhibhÆmiæ svÅk­tavatÅ varïapu¤jaæ ÓimbikÃphalanyÃyenÃntodhÃrayantÅ madhyametyabhihità / saiva h­tkaïÂhatÃlvÃdisthÃnakaraïakrameïÃhatà satÅ varïavibhavamayaÓlokÃdivad bhedarÆpaæ prakaÂayantÅ rÆpÃdisamastaviÓvaprathÃæ ca vyaktatÃm ÃpÃdayantÅ vaikharÅty uktà / itthaæ niravakÃÓÃt saævitpadÃt vÃkcatu«Âayam aviratam anirodhatayà prathate / evam Åd­ksvabhÃvavÃkcatu«ÂayasyodayaÓ ca virÃmaÓ ca tÃvad udayavirÃmau s­«ÂisaæhÃrau, tayor prathà vyaktÃvyaktatayà sadaivÃviratam ullasantya÷ sphurantya÷, tÃsu ``svara÷'' anÃhatahatottÅrïamahÃnÃdollÃsavikÃsasvabhÃva÷ ``prathate'' savikalpanirvikalpasaæviduttÅrïaparaviyadudayam eva prakÃÓitaæ satatam akaraïaprav­ttyà prayÃtÅty artha÷ / itthaæ nÃnÃbhedollÃsaprakÃÓarÆpe«u varïanivahodvahodaye«u madhyÃt prativarïÃntare vÃkcatu«ÂayakrameïÃkhaï¬itav­ttyà svasvarÆpam aparityajya yathÃmukhopadi«ÂanÅtyà svaraiva prathate, ityuktaæ bhavati //7// iti vÃkcatu«Âayodayakrameïa nirÃvaraïasvarodaya÷ sarvatra sarvakÃlaæ sphurati, iti nirÆpya, idÃnÅæ rasatritayÃbhoge sati paraæ dhÃmaiva niruttaraæ cakÃsti, iti nigadyate VaSu8: rasatritayÃsvÃdanenÃnicchocchalitaæ vigatabandhaæ paraæ brahma // rasatrayaæ gurumukhoditad­Óà manÃg Å«at prakÃÓyate / mÆlÃdhÃrapayodharÃdhÃraprathitÃk­trimarasatritayÃbhoge sati "*anicchocchalitam*" ni«kÃmatayà prollasitaæ "*vigatabandhaæ*" virahitabhedaprathÃtmakasaæsÃrÃvagrahaæ ÓÃntacitrobhayavidhabrahmasvarÆpasamuttÅrïaæ kim api niruttaraprak­«ÂatarÃmarÓasaævitsvabhÃvaæ "*paraæ brahma*" eva satatam anastamitasthityà vij­mbhatety artha÷ / etad eva rahasyakrameïocyate / mÆlÃdhÃras tu prathamapratibhollÃsamahÃnÃdaviÓe«a÷ s­«ÂisvabhÃvo bhedÃbhedÃtmakasaævitpadÃrthaprathamÃÓrayabhittimÆtatvÃt / payidharas tu paya÷ samastÃpyÃyakatvÃt sarvÃÓrayasaævitsvarÆpaæ tad eva dhÃrayati sthitipraroham avalambayati ya÷ spando 'dyonme«aiva sarvapadÃrthÃvabhÃsanÃt sthitirÆpa÷ / ÃdhÃras tu ja¬Ãja¬abhÃvapadÃrthopasaæhÃrakatvÃt pratyÃv­ttisaævitsvabhÃva÷ saæhÃra÷ / etattrayodhÆtaæ rasarÆpaæ tattadanubhavacamatkÃrasÃmarasyam ÃsvÃdya svÃtmany ak­takakhamudrÃnupraveÓÃd vim­Óya, turyasvabhÃvo mahÃsaæhÃrÃkhyo 'navarataæ paramÃdvayatayà vibhÃtÅti rahasyÃrtha÷ //8 evaæ niravakÃÓabhaÇgyà rasatritayacarcÃsaæpradÃyaæ nirÆpya, idÃnÅæ devÅcatu«ÂayakathÃsÃk«ÃtkÃra÷ prakÃÓyate VaSu9: devÅcatu«ÂayollÃsena sadaiva svaviÓrÃntyacasthiti÷ // "*devÅcatu«Âayaæ*" k«utt­¬År«yÃmananÃkhyam / tatra ca sarvagrÃsaniratatvÃt k«ud eva mahÃsaæhÃra÷ / sarvaÓo«akatvÃt t­¬ eva saæhÃra÷ / År«yà dvayaprathÃpÃdikà grÃhyagrÃhakaparigrahagrathità sthitirÆpà / mananà ca saækalpavikalpollÃsarÆpà s­«Âi÷ / etadrÆpasya devÅcatu«Âayasya ca "*ullÃsena*" ghasmarasaævitpravÃhaprav­ttyà prathanena "*sadaiva*" sarvakÃlaæ pratyekaæ cÃturÃtmyenodyogÃbhÃsacarvaïÃlaægrÃsavapu«Ã svasvarÆpÃvasthitir pa¤camapadÃtiÓÃyinÅ niravakÃÓasaævinni«Âhà sthitety artha÷ / /9 ity anena sÆtreïa devÅcatu«ÂayakathÃkramaæ prakÃÓya, idÃnÅæ dvÃdaÓavÃhacakrarahasyaæ nirÆpyate VaSu: dvÃdaÓavÃhodayena mahÃmarÅcivikÃsa÷ // mana÷saæhitaæ ÓrotrÃdibuddhÅndriyapa¤cakaæ, tathà buddhisaæhitaæ vÃgÃdikarmendriyapa¤cakaæ, etadubhayasamÆha÷ "*dvÃdaÓavÃha÷*" / tasyollÃso 'hetukena kenÃpy ativiÓ­ÇkhalataradhÃmaniruttaranistaraÇgaparasvÃtantryav­ttyà ghasmarasaævitpravÃha÷ / tena "*mahÃmarÅcÅnÃm*" nirÃvaraïakrameïa pratyekasmin pravÃhodyogÃvabhÃsacarvaïÃlaægrÃsaviÓrÃntirÆpÃïÃæ mahÃsaævidraÓmÅnÃæ "*vikÃsa÷*" niyatÃniyatacidacitprathÃvigalanena nityavikasvarasvabhÃvo mahÃprabodha÷ satatam avinaÓvaratayà sarvatra sarvata÷ sarvadaiva sthiteti mahÃvÃkyÃrtha÷ // ity akaraïasiddhaæ sadaiva nirÃvaraïapadasamÃveÓaæ dvÃdaÓavÃhodayad­Óà prakÃÓya, idÃnÅæ caryÃpa¤cakasaæpradÃyaæ nirÆpyanti VaSu1: caryÃpa¤cakodaye nistaraÇgasamÃveÓa÷ // "*caryÃpa¤cakaæ*" tv anÃÓritÃvadhÆtonmattasarvabhak«yamahÃvyÃpakasvarÆpaæ / tasyodayo niyatÃniyataÓaktisamÆhÃntarodito vikÃsasvabhÃvollÃsa÷ / tasmin sati "*nistaraÇgasamÃveÓa÷*" ÃïavaÓÃktaÓÃmbhavodayarÆpasamastataraÇgaparivarjitasamÃveÓalak«aïaniruttarasamÃveÓadharmaiva prathatetyartha÷ / caryÃpa¤cakakramaæ ca vitatya nirÆpayÃmi / tatrÃnÃÓrità nirÃdhÃratvÃt paramÃkÃÓarÆpà Órotrasu«irapradeÓagamanena svagrÃhyavastÆpasaæharaïÃyodgatà / avadhÆtà cÃniyatatayà sarvatraviharaïad­kÓaktimÃrgeïa svasaæhÃryasvÅkaraïÃyonmi«ità / unmattà ca vicittavatsvatantratayà grÃhyÃgrÃhyasaæbandhÃvivak«ayà svavi«ayagrahaïÃya prathità / sarvabhak«yà bhak«yasaæskÃranikhilakavalanaÓÅlà svasaæhÃryapadÃrthagrasanÃyodità / sarvavyÃpikà ca tvagv­ttigamanikayà nikhilavyÃpakatvÃd aÓe«asparÓasvÅkaraïÃyonmi«itÃ; iti caryÃpa¤cakodaya÷ // satatasiddhacaryÃkramaæ nirÆpya, idÃnÅæ nirniketaparaj¤ÃnaprakÃÓÃvalambanena puïyapÃpaniv­ttikathÃæ nirÆpayanti VaSu: mahÃbodhasamÃveÓÃt puïyapÃpasaæbandha÷ // "*mahÃbodha÷*" ca j¤Ãt­j¤Ãnaj¤eyavikalpasaækalpakÃlu«yanirmukto ni÷ÓamaÓamÃniketanirdhÃmadhÃmaprathÃtmaka÷ parataraj¤ÃnasvabhÃva÷ kramÃkramottÅrïatvÃn mahÃgurubhir sÃk«Ãtk­ta÷ / tasya "*samÃveÓa÷*" akaraïakrameïa yathÃsthitasaæniveÓena tyÃgasvÅkÃraparihÃrata÷ satatam acyutav­ttyà tadrÆpeïa sphuraïam / tasmÃt "*mahÃbodhasamÃveÓat*" puïyapÃpayor ÓubhÃÓubhalak«aïakarmaïor dvayor svaphaladvayavitaraïaÓÅlayor "*asaæbandha÷*" asaæÓle«o 'saæyogaÓ cÃnavarataæ jÅvata eva vÅravarasyÃpaÓcimajanmana÷ kasya cit sarvakÃlam ak­takÃnubhavarasacarvaïasaæt­ptasya bhavabhÆmÃv eva bandhamok«obhayottÅrïamahÃmuktir karatalÃmalakavat sthitety artha÷ // svasvarÆpaprÃptipÆrvakaæ puïyapÃpatiraskÃracarcÃkramam uktvÃ, idÃnÅæ svarasiddhamaunakathÃm udghÃÂayanti VaSu: akathanakathÃbalena mahÃvismayamudrÃprÃptyà khasvaratà // "*akathanakathÃbalaæ*" gurumukhopadi«ÂasaæpradÃyakrameïa manÃg iha carcyate / asya akÃrasya (1)hata(2)anÃhata(3)anÃhatahata(4)anÃhatahatottÅrïatayà caturdhoditarÆpasya kathanaæ vaktrÃmnÃyacarcÃsaæniveÓanam ity akathanaæ / tatra hatas tÃvat kathyate h­tkaïÂhatÃlvÃdisthÃnakaraïasaæniveÓair hato 'kÃrÃdihakÃraparyantanÃnÃpadÃrthÃvabhÃsaka÷ / anÃhataÓ cÃsvaramÆlollasitaparanÃdavisphÃras tantrÅmadhyamÃsvarasaæketako 'akaïÂhakÆpÃntÃd upacÃrata÷ k­taprati«Âha÷ / anÃhatahataÓ cobhayÃÓritonmi«ito 'hato viÓrÃntaÓa«kulÅÓravaïagopanodbhinnapratha÷ ÓravaïayugmamadhyavartyÃkÃÓÃt tattvapratibimbatattvadehato 'pi hato 'nÃhatahata÷ / anÃhatahatottÅrïaÓ ca mahÃnirÃvaraïadhÃmasamullasito 'vikalpa÷ Å«accalattÃtmakamahÃspandaprathamakoÂirÆpa÷ svara÷ saækocavikÃsavirahÃt paramavikÃsarÆpo 'sparÓadharmÃnuccÃryamahÃmantraprathÃtmaka÷ / tathà cÃnÃhatahatottÅrïo ya÷ sa Ó­ÇgÃÂakÃkÃro raudrÅsvabhÃvas turya÷ / anÃhatahataÓ cÃnackakalÃtmakavaktrasaæsthÃno vÃmarÆpa÷ su«upta÷ / anÃhataÓ ca bÃhurÆpÃmbikÃÓaktir yÃgame nirÆpità tatsvarÆpa÷ svapna÷ / hataÓ cÃyudhÃkÃro jye«ÂhÃsvabhÃvo jÃgrat / ity etaccatu«ÂayasvabhÃvasyÃdyavarïasya kathanaæ pÃramparyamukhayuktiviÓe«a÷ / tasya balaæ hatÃdirÆpatrayollasitÃnÃhatahatottÅrïarÃvasphurattÃrÆpaæ vÅryaæ tena "*akathanakathÃbalena*" / tatraivam akathanaæ vÃkprapa¤cottÅrïam akathanam eva kathanaæ saækramaïakrameïa nirniketasvarÆpÃvadhÃnaæ tad eva balaæ ak­takasphÃrasÃraæ / tena saækramaïaæ ca manÃg iha vitanyate / prÃïapurya«ÂakaÓÆnyapramÃt­nivini«ÂÃbhimÃnavigalanena nistaraÇgapravikacacciddhÃmabaddhÃspado daiÓikavaro ni÷spandÃnandasundaraparamaÓÆnyad­gbalena kÃryakaraïakarmanirapek«atayà yad yat kiæ cit sarvagatÃtmasvarÆpapratipattÃv avalokayati tat tat parataracinmayam eva satataæ bhavati, iti nÃsty atra sandeha÷ / tathà cÃnyad vyÃkhyÃntaram Ãha kathanaæ tÃvat «a¬darÓanacaturÃmnÃyamelÃpakramasamÆhe«u pÆjanakramoditaniyatÃniyatadevatÃcakrÃvalambanena sphurati / iha puna÷ pÆjyapÆjakapÆjanasaæbandhaparihÃreïa ÓrÅmadvÃtÆlanÃthÃdisiddhapravaravaktrÃmnÃyad­Óà satatasiddhamahÃmarÅcivikÃsaiva sarvottÅrïasvarÆpÃvibhinna÷ sarvadaiva sarvatra virÃjate, ity akathanakathÃbalaæ tena mahÃvismayaprÃptir bhavatÅti saæbandha÷ / "*mahÃvismaya÷*" ca vigato vina«Âa÷ smayo mitÃmitÃhaÇkÃradarpa÷ sarvollaÇghanav­ttyà svarÆpÃnupraveÓa÷ / atha ca mahÃvismaya÷ svaparabhedavismaraïÃj jhaÂiti nirantaranirargalakhecarav­ttisamÃveÓa÷ / saiva sarvamudrÃïÃæ kro¬ÅkaraïÃt "*mudrÃ*" tasyà maunapadasamÃveÓamayatà / tayà hetubhÆtayà "*khasvaratÃ*" trayodaÓakathÃkathanasÃmarasyÃtmaka÷ khasvaras tasya bhÃva÷ sÃmarasyaprathanaæ bhavatÅty artha÷ / khasvaras tu kham api bhÃvaÓÆnyam api svena rÃti vyÃpnoti svÅkarotÅty Ãdatte, iti khasvara÷ // «a¬darÓanacÃturÃmnÃyikasarvamelÃpakathÃtrayodaÓakathÃsÃk«ÃtkÃropadeÓabhaÇgyÃnuttarapadÃdvayatayà kasyacidavadhÆtasya pÅÂheÓvarÅbhir mahÃmelÃpasamaye sÆtropanibaddho vaktrÃmnÃya÷ prakÃÓita÷ / tasyaiveha manÃk satÃm avabodhÃrtham asmÃbhir v­ttir iyaæ k­teti Óivaæ / iti paramarahasyaæ vÃgvikalpaugham uktaæ / bhavavibhavavibhÃgabhrÃntimuktena samyak / k­tam anupamam uccair kena cic cidvikÃsÃt / akalitaparasattÃsÃhasollÃsav­ttyà // samÃpto 'yaæ ÓrÅmadvÃtÆlanÃthasÆtrav­tti÷ / k­tir ÓrÅmadanantaÓaktipÃdÃnÃm // ÓrÅmatpratÃpabhÆbhartur Ãj¤ayà prÅtaye satÃæ / MadhusÆdanakaulena saæpadyeyaæ prakÃÓità //