Vasugupta [or Kallata Bhatta]: Spandakarika With the commentary by Ksemaraja Based on the edition by M. K. Shastri Srinagar: Kashmir Pratap Steam Press, 1925 Input by Oliver Hellwig ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ SpandakÃrikÃ, prathamo ni÷«yanda÷ _____________________________________________________________ yasyonme«anime«ÃbhyÃæ jagata÷ pralayodayau / taæ Óakticakravibhavaprabhavaæ Óaækaraæ stuma÷ // VSpk_1.1 // * [ * Óam upaÓÃntÃÓe«opatÃpaparamÃnandÃdvayamayasvacaitanyasphÃrapratyabhij¤ÃpanasvarÆpam anugrahaæ karoti yas tam imaæ svasvabhÃvaæ Óaækaraæ stumas taæ viÓvotkar«itvena parÃm­Óantas tatkÊptakalpitapramÃt­padanimajjanena samÃviÓÃma÷ tatsamÃveÓa eva hi jÅvanmuktiphala iha prakaraïa upadeÓya÷ || VSpkC_1.1:1 * bahuvacanam anugrahad­«ÂikaÂÃk«itÃÓe«ÃnugrÃhyÃbhedaprathanÃya || VSpkC_1.1:2 * tam ity anena yad asya asÃmÃnyatvam api dhvanitaæ tat prathayati yasyety ardhena || VSpkC_1.1:3 * iha parameÓvara÷ prakÃÓÃtmà mahÃdeva÷ ÓabdarÃÓiparamÃrthapÆrïÃhantÃparÃmarÓasÃratvÃt sadaivÃnandaghanasphurattÃtmakobhayavisargÃraïiparÃÓaktyÃtmakapÆrïasvÃtantryasvarÆpas tata eva citsvÃbhÃvyÃd acalasyÃpi ÓrÅbhagavata÷ svÃtantryaÓaktir avibhaktÃpy aÓe«asargasaæhÃrÃdiparamparÃæ darpaïanagaravatsvabhittÃv eva bhÃviyuktyÃnadhikÃm apy adhikÃm iva darÓayantÅ kiæcic calattÃtmakadhÃtvarthÃnugamÃt spanda ity abhihità tena bhagavÃn sadÃspandatattvasatattvo na tv aspanda÷ yad Ãhu÷ kecit aspandaæ paraæ tattvam iti || VSpkC_1.1:4 * evaæ hi ÓÃntasvarÆpatvÃd anÅÓvaram evaitad bhavet || VSpkC_1.1:5 * sphurattÃsÃraspandaÓaktimayaÓaækarÃtmakasvasvabhÃvapratipÃdanÃyaiva cedaæ ÓÃstraæ samucitaspandÃbhidhÃnaæ mahÃgurubhir nibaddham || VSpkC_1.1:6 * etac ca vyaktÅbhavi«yati || VSpkC_1.1:7 * sà cai«Ã spandaÓaktir garbhÅk­tÃnantasargasaæhÃraikaghanÃhantÃcamatkÃrÃnandarÆpà ni÷Óe«aÓuddhÃÓuddharÆpÃmÃt­meyasaækocavikÃsÃbhÃsanasatattvà sarvopani«adupÃsyà yugapad evonme«anime«amayÅ || VSpkC_1.1:8 * tathà hi ÓivÃde÷ k«ityantasyÃÓe«asya tattvagrÃmasya prÃks­«Âasya saæhart­rÆpà yà nime«abhÆr asÃv evodbhavi«yaddaÓÃpek«ayà sra«ÂurÆponme«abhÆmis tathà viÓvanime«abhÆÓ cidghanatonme«asÃrà cidghanatÃnimajjanabhÆmir api viÓvonme«arÆpà || VSpkC_1.1:9 * yad Ãgama÷ / * lelihÃnà sadà devÅ sadà pÆrïà ca bhÃsate || VSpkC_1.1:10 * Ærmir e«Ã vibodhÃbdhe÷ Óaktir icchÃtmikà prabho÷ || VSpkC_1.1:11 * iti || VSpkC_1.1:12 * ÓrÅmÃn maheÓvaro hi svÃtantryaÓaktyà ÓivamantramaheÓvaramantreÓvaramantravij¤ÃnÃkalapralayÃkalasakalÃntÃæ pramÃt­bhÆmikÃæ tadvedyabhÆmikÃæ ca g­hïÃna÷ pÆrvapÆrvarÆpatÃæ bhittibhÆtatayà sthitÃm apy anta÷svarÆpÃvacchÃdanakrŬayà nime«ayann evonme«ayati uttararÆpatÃm avarohakrameïa Ãrohakrameïa tÆttarottararÆpatÃæ nime«ayann eva j¤ÃnayoginÃm unme«ayati pÆrvapÆrvarÆpatÃm ata evottaram uttaraæ pÆrvatra pÆrvatra saækocÃtmatÃæ jahadvikasitatvenÃsÃv ÃbhÃsayati pÆrvaæ pÆrvaæ tu rÆpaæ yathottaraæ vikasitatÃæ nimajjayan saÇkucitatvena darÓayati || VSpkC_1.1:13 * evaæ ca sarvaæ sarvamayam eva prathayati kevalaæ tadavabhÃsitasaækocamÃtrata iyaæ bhedapratipattir iva yad uddalanÃyehatya upadeÓa ity ÃstÃæ tÃvad etat || VSpkC_1.1:14 * nÅlasukhÃdyÃbhÃsonme«amayy api ca saævit pramÃtrekÃtmakatatsvarÆpanime«arÆpÃvabhÃtacarapÅtÃdyÃbhÃsopasaæhÃrarÆpà ceti svasaævedanasiddhÃm imÃæ yugapad evonme«anime«obhayarÆpÃæ pratibhÃæ bhagavatÅæ vicinvan tu mahÃdhiya÷ saæsÃravicchedÃya || VSpkC_1.1:15 * ata evonme«anime«ÃbhyÃm ityetatpadaæ nijav­ttau bhaÂÂaÓrÅkallaÂena saækalpamÃtreïà ity avibhaktam evecchaÓaktirÆpatayà vyÃkhyÃyi || VSpkC_1.1:16 * saægrahak­tÃpi ekacintÃprasaktasya yata÷ syÃd aparodaya÷ || VSpkC_1.1:17 * unme«a÷ sa tu vij¤eya÷ svayaæ tam upalak«ayet || VSpkC_1.1:18 * ity atra prÃrabdhacintÃsaæharaïam eva parasvarÆpodayahetur unme«a ity abhidhÃsyate prav­ttacintÃsaæhÃraæ vinà parasvarÆpodayÃbhÃvÃt || VSpkC_1.1:19 * etac ca tatraiva vitani«yÃma÷ || VSpkC_1.1:20 * parÃm­tarasÃpÃyas tasya ya÷ pratyayodbhava÷ || VSpkC_1.1:21 * tenÃsvatantratÃm eti sa ca tanmÃtragocara÷ || VSpkC_1.1:22 * ity atrÃpy udaya÷ pralayaparamÃrtha iti spa«Âam eva vak«yate || VSpkC_1.1:23 * yadà k«obha÷ pralÅyeta tadà syÃt paramaæ padam || VSpkC_1.1:24 * ity atrÃpi k«obhapralayÃtmà nime«a÷ parapadonme«arÆpa ity api nirÆpayi«yate || VSpkC_1.1:25 * tad evam ekaivobhayarÆpÃpi Óakti÷ kadÃcid unme«apradhÃnatayà vyavahriyate kadÃcin nime«apradhÃnatayà || VSpkC_1.1:26 * tataÓ ca yasya saæbandhinyÃ÷ svarÆpanime«Ãtmana÷ kÃryonme«apradhÃnÃyÃ÷ Óakter hetor jagato viÓvasya ÓivÃder dharaïyantasyodayo 'bhedasÃratÃnimajjanasattvo nÃnÃvaicitryaÓÃlÅ bhedarÆpa÷ sarga÷ svarÆponme«ÃtmanaÓ ca bÃhyatÃnime«apradhÃnÃyÃ÷ Óakter jagata÷ pralayo 'bhedamayatodayÃtmà vicitrabhedarÆpatÃsaæhÃra ita pralayo 'py udayarÆpa udayo 'pi ca pralayarÆpa iti vyÃkhyeyam vastutas tu na kiæcid udeti vyayate và kevalaæ spandaÓaktir eva bhagavaty akramÃpi tathÃtathÃbhÃsarÆpatayà sphuranty udetÅva vyayata iva ceti darÓayi«yÃma÷ || VSpkC_1.1:27 * sthitivilayÃnu grahÃïÃæ viÓi«ÂapralayodayarÆpatvÃn nÃdhikyam iti pralayodayÃbhyÃm eva pa¤cavidhaæ pÃrameÓvaryaæ k­tyaæ saæg­hÅtam || VSpkC_1.1:28 * nirïÅtaæ caivaæprÃyaæ mayaiva prathamasÆtramÃtravivaraïe spandasaædohe || VSpkC_1.1:29 * nanu ÓrÅmanmahÃrthad­«Âyà s­«ÂyÃdidevatÃbhir eva vicitrà jagata÷ pralayodayÃ÷ saæpÃdyante tat katham etad uktaæ yasyetyÃdi ityÃÓaÇkyÃha taæ ÓakticakravibhavaprabhavÃm iti || VSpkC_1.1:30 * ÓaktÅnÃæ s­«ÂiraktÃdimarÅcÅdevÅnÃæ cakraæ dvÃdaÓÃtmà samÆhas tasya yo vibhava udyogÃvabhÃsanacarvaïavilÃpanÃtmà krŬìambaras tasya prabhavaæ hetum || VSpkC_1.1:31 * età hi devya÷ ÓrÅmanmanthÃnabhairavaæ cakreÓvaram ÃliÇgya sarvadaivajagatsargÃdikrŬÃæsaæpÃdayantÅty ÃmnÃya÷ || VSpkC_1.1:32 * atha ca kasmÃt parameÓvarasya jagatsargasaæhÃrÃdihetutvam ity ÃÓaÇkÃyÃm etad evottaraæ Óakticakreti || VSpkC_1.1:33 * yÃvaddhi kiæcid viÓvaæ saæbhavati tatprakÃÓamÃnatvena prakÃÓamayatvÃt svÃminaÓ cÃtmasaæsthasya bhÃvajÃtasya bhÃsanam || VSpkC_1.1:34 * asty eva na vinà tasmÃd icchÃmarÓa÷ pravartate || VSpkC_1.1:35 * iti vipaÓcinniÓcitanÅtyà parameÓvarasyÃnta÷prakÃÓaikÃtmyena prakÃÓamÃnaæ sthitaæ sacchakticakram ity ucyate yata÷ parameÓvarasyÃgame«v anantaÓaktitvam uddho«yate || VSpkC_1.1:36 * tasya ÓakticakrasyÃbhÃsaparamÃrthasya viÓvasya yo vibhava÷ parasparasaæyojanÃviyojanÃvaicitryam anantaprakÃraæ tasya prabhavaæ kÃraïam || VSpkC_1.1:37 * sa eva hi bhagavÃn vij¤ÃnadehÃtmakÃn svÃtmaikÃtmyena sthitÃn viÓvÃn ÃbhÃsÃn anyonyaæ nÃnÃvaicitryeïa saæyojayan viyojayaæÓ ca viÓvodayapralayahetu÷ || VSpkC_1.1:38 * tad uktaæ ÓrÅbhaÂÂakallaÂena vij¤ÃnadehÃtmakasya ÓakticakraiÓvaryasyotpattihetutvam || VSpkC_1.1:39 * ity etad v­ttyak«arÃïÃm atra vyÃkhyÃdvaye 'py ÃnurÆpyam || VSpkC_1.1:40 * api ca Óaktayo 'sya jagat k­tsnam || VSpkC_1.1:41 * ity Ãgamad­«Âyà tasmÃc chabdÃrthacintÃsu na sÃvasthà na yà Óiva÷ || VSpkC_1.1:42 * itÅhatyasthityà ca jagadÃtmana÷ tatkhecaryÆrdhvamÃrgasthaæ vyoma vÃmeÓigocaram || VSpkC_1.1:43 * iti rahasyanÅtyà ca vÃmeÓvarÅkhecarÅgocarÅdikcarÅbhÆcarÅ rÆpasya mayaiva spandasandohe samyaÇ nirïÅtasya aprabuddhadhiyas tv ete svasthitisthaganodyatÃ÷ || VSpkC_1.1:44 * ity atrÃpi nirïe«yamÃïasyaitadvyÃkhyÃdvayavyÃkhyÃtaÓakticakraprapa¤cabhÆtasya ca yata÷ karaïavargo 'yaæ || VSpkC_1.1:45 * iti sthityendriyagrÃmÃtmana÷ tadÃkramya balaæ mantrÃ÷ || VSpkC_1.1:46 * iti nityamantrÃtmana÷ ÓabdarÃÓisamutthasya Óaktivargasya || VSpkC_1.1:47 * iti nÅtyà brÃhmyÃdidevatÃsvabhÃvasyaivam Ãder anantaprakÃrasyÃpi mayaiva spandasandohe vitatya nirïÅtasya Óakticakrasya yo vibhavo mÃhÃtmyaæ tatra prabhavatÅti prabhavaæ svatantraæ na tu paÓuvat paratantram || VSpkC_1.1:48 * Óakticakrasya raÓmipu¤jasya yo vibhavo 'ntarmukho vikÃsas tata÷ prabhava udayo 'bhivyaktir yasyeti bahuvrÅhiïÃntarmukhatatsvarÆpanibhÃlanÃd ayatnena parameÓvarasvarÆpapratyabhij¤Ãnaæ bhavatÅty artha÷ || VSpkC_1.1:49 * kiæ ca yasya cidÃnandaghanasyÃtmana unme«anime«ÃbhyÃæ svarÆponmÅlananimÅlanÃbhyÃæ yad antas tad bahi÷ iti yuktyà jagata÷ ÓarÅrarÆpasya tadanu«aÇgeïa bÃhyasyÃpi viÓvasya pralayodayau yathÃsaækhyaæ majjanonmajjane bhavatas taæ Óakticakravibhavasya parasaæviddevatÃsphÃrasya prabhavaæ bhaktibhÃjÃm etatsvarÆpaprakÃÓakaæ Óaækaraæ stuma÷ || VSpkC_1.1:50 * tathà yasya svÃtmana÷ saæbandhino bahirmukhatÃprasararÆpÃd unme«Ãj jagata udayo 'ntarmukhatÃrÆpÃc ca nime«Ãt pralayas taæ viÓvasargÃdikÃryunme«ÃdisvarÆpasaæviddevÅmÃhÃtmyasya hetuæ Óaækaraæ stuma iti yathÃsaæbhavam api yojyam || VSpkC_1.1:51 * dehÃdyÃvi«Âo 'pi parameÓvara÷ karaïonmÅlananimÅlanÃbhyÃæ rÆpÃdipa¤cakamayasya jagata÷ sargarsaæhÃrau karoti || VSpkC_1.1:52 * yad uktaæ rahasyatattvavidà tad evaæ vyavahÃre 'pi prabhur dehÃdim ÃviÓan || VSpkC_1.1:53 * bhÃntam evÃntararthaugham icchayà bhÃsayed bahi÷ || VSpkC_1.1:54 * evaævidhÃrthaparigrahÃyÃpi yasya svÃtantryaÓaktyà iti tyaktvà yasyonme«anime«ÃbhyÃm iti nyarÆpi guruïà || VSpkC_1.1:55 * atra ca Óaækarastuti÷ samÃveÓarÆpà prÃpyatvenÃbhidheyà ÓakticakravibhavÃt prabhavo yasyeti bahuvrÅhiïà ÓakticakravikÃsas tatprÃptÃv upÃya ukta÷ Óakticakravibhavasya parasaæviddevatÃsphÃrasya bhaktibhÃjÃæ prabhavaæ prakÃÓakam iti tatpuru«eïa phalam uktam || VSpkC_1.1:56 * yad vak«yati tataÓ cakreÓvaro bhavet || VSpkC_1.1:57 * ity abhidheyopÃyayor upÃyopeyabhÃva÷ saæbandha ity abhidheyopÃya saæbandhaprayojanÃny anenaiva sÆtreïa sÆtritÃni || VSpkC_1.1:58 * nanv evaæbhÆtaÓaækarasvarÆpasattÃyÃæ kiæ pramÃïaæ kutaÓ copÃdÃnÃdihetuæ vinà jagad asau janayati tasyaivopÃdÃnatve m­tpiï¬asyeva ghaÂena jagatà tirodhÃnaæ kriyeta tirohitÃtirohitatÃyÃæ ca bhagavata÷ svabhÃvabheda÷ syÃt punar unmajjane ca hetuÓcintyo jagadudayeca dveetaprasaÇga ityetÃ÷ ÓaÇkà eka prahÃreïÃpahartumÃha || VSpkC_1.1:59] _____________________________________________________________ yatra sthitamidaæ sarvaæ kÃryaæ yasmÃc ca nirgatam / tasyÃnÃv­tarÆpatvÃn na nirodho'sti kutracit // VSpk_1.2 // * [ * tasyÃsya ÓaækarÃtmana÷ prakÃÓÃnandaghanasya svasvabhÃvasya na kutraciddeÓe kÃla ÃkÃre và nirodha÷ prasaravyÃghÃto 'sti anÃv­tarÆpatvÃd asthagitasvabhÃvatvÃt || VSpkC_1.2:1 * ayaæ bhÃva÷ iha yatkiæcitprÃïapurya«ÂakasukhanÅlÃdikaæ citprakÃÓasyÃvarakaæ saæbhÃvyate tadyadi na prakÃÓate na kiæcit prakÃÓamÃnaæ tu prakÃÓÃtmakaÓaækarasvarÆpameveti kiæ kasya nirodhakaæ ko và nirodhÃrtha÷ || VSpkC_1.2:2 * etadeva tasyetyetadviÓe«aïena yatretyÃdinopapÃdayati || VSpkC_1.2:3 * yatra yasmiæÓcid rÆpe svÃtmani idaæ mÃt­mÃnameyÃtmakaæ sarvaæ jagatkÃryaæ sthitaæ yatprakÃÓena prakÃÓamÃnaæ satsthitiæ labhate tasya kathaæ tena nirodha÷ Óakyas tannirodhe hi nirodhakÃbhimatameva na cakÃsyÃdity ÃÓayaÓe«a÷ || VSpkC_1.2:4 * yathoktam / * tadÃtmanaiva tasya syÃtkathaæ prÃïena yantraïà || VSpkC_1.2:5 * ityaja¬apramÃt­siddhau || VSpkC_1.2:6 * nanÆtpannasya sthityÃtmà prakÃÓe bhavati utpattireva tv asya kuta ityÃha yasmÃc ca nirgatamiti || VSpkC_1.2:7 * sm­tisvapnasaækalpayoginirmÃïad­«Âayà cita÷ svÃnubhavasiddhaæ jagatkÃraïatvam ujjhitvà apramÃïakam anupapannaæ ca pradhÃnaparamÃïvÃdÅnÃæ na tatkalpayituæ yujyate || VSpkC_1.2:8 * kÃryapadena cedameva dhvanitaæ kartu÷ kriyayà ni«pÃdyaæ hi kÃryamucyate na tu ja¬akÃraïÃnantarabhÃvi ja¬asya kÃraïatvÃnupapatte÷ ÅÓvarapratyabhij¤oktanÅtyà || VSpkC_1.2:9 * bhavi«yati caitat || VSpkC_1.2:10 * avasthÃyugalaæ cÃtra kÃryakart­tvaÓabditam || VSpkC_1.2:11 * ityatra / * sarvaÓabdenopÃdÃnÃdinairapek«yaæ karturdhvanitam || VSpkC_1.2:12 * na ca kÃryaæ ghaÂÃdi kartu÷ kumbhakÃrÃde÷ kadÃcitsvarÆpaæ tirodadhad d­«Âam || VSpkC_1.2:13 * nanu nirgatir avasthitasya bhavati tatkimetat kvacid ÃdÃv eva sthitaæ nÃnyatra sthitamapitu tatraiva cidÃtmanÅtyÃha yatra sthitamiti || VSpkC_1.2:14 * Ãv­ttyà caitadyojyam || VSpkC_1.2:15 * ayamartha÷ yadi cidÃtmani jagadahaæprakÃÓÃbhedena na bhavet tat katham upÃdÃnÃdinirapek«aæ tata udiyÃt || VSpkC_1.2:16 * yatastu yathà nyagrodhabÅjastha÷ ÓaktirÆpo mahÃdruma÷ / * tathà h­dayabÅjasthaæ jagad etac carÃcaram || VSpkC_1.2:17 * ityÃmnÃyasthityà || VSpkC_1.2:18 * svÃminaÓcÃtmasaæsthasya || VSpkC_1.2:19 * iti pÆrvoktayuktyà ca tatraitad abhedena sphuratsthitaæ tato 'yaæ cidÃtmà bhagavÃnnijarasÃÓyÃnatÃrÆpaæ jagad unmajjayatÅti yujyate || VSpkC_1.2:20 * evaæ ca yatra sthitameva sad yasmÃn nirgatamityatra yojanà jÃtà || VSpkC_1.2:21 * ca evÃrthe bhinnakrama÷ || VSpkC_1.2:22 * nanu yadi tasmÃt prakÃÓavapu«a idaæ jagan niryÃtaæ tan na pratheta na hi prathÃbÃhyaæ ca prathate ceti yuktam ityÃÓaÇkya yasmÃn nirgatamapi sadyatra sthitam ity Ãv­ttyà saægamanÅyam || VSpkC_1.2:23 * co 'pyarthe bhinnakrama÷ || VSpkC_1.2:24 * etaduktaæ bhavati na prasevakÃdivÃk«oÂÃdi tat tasmÃn nirgatamapi tu sa eva bhagavÃn svasvÃtantryÃd anatiriktÃm apyatiriktÃmiva jagadrÆpatÃæ svabhittau darpaïanagaravat prakÃÓayan sthita÷ || VSpkC_1.2:25 * nanu ca bhavatvevaæ sargasthityavasthayor jagatÃsyÃniruddhatvaæ saæhÃrÃvasthayà tv abhÃvÃtmanà su«uptadeÓÅyayà jagata÷ sambandhinyà kathaæ naitat tirodhÅyate nahi grÃhyaæ jagadvinà grÃhakaÓcidÃtmà kaÓcidity Ãv­ttyaitad evottaraæ yasmÃn nirgatamapi sadyatraiva sthitamutpannam api jagatsaæhÃrÃvasthÃyÃæ tadaikÃtmyenaivÃste na tv asyÃnya÷ kaÓciduccheda÷ ÓÆnyarÆpastasya vak«yamÃïayuktyà prakÃÓaæ bhittibhÆtaæ vinÃnupapatterityartha÷ || VSpkC_1.2:26 * yathoktaæ ÓrÅsvacchandaÓÃstre / * aÓÆnyaæ ÓÆnyamityuktaæ ÓÆnyaæ cÃbhÃva ucyate / * devyabhÃva÷ sa vij¤eyo yatra bhÃvÃ÷ k«ayaæ gatÃ÷ || VSpkC_1.2:27 * iti || VSpkC_1.2:28 * evaæ sarvaæ yasya kÃryaæ yatprakÃÓenaiva prakÃÓate saæh­tamapi ca sadyatprakÃÓaikÃtmyena ti«Âhati na tasya deÓakÃlÃkÃrÃdi kiæcin nirodhakaæ yujyate iti vyÃpakaæ nityaæ viÓvaÓaktikhacitaæ svaprakÃÓamÃdisiddhaæ caitattattvamiti nÃsya siddhÃv aj¤ÃtÃrthaprakÃÓarÆpaæ pramÃïavarÃkamupapadyata upayujyate sambhavati và pratyutaitattattvasiddhyadhÅnà pramÃïÃdiviÓvavastusiddhi÷ || VSpkC_1.2:29 * taduktamasmadgurubhis tantrÃloke / * pramÃïÃnyapi vastÆnÃæ jÅvitaæ yÃni tanvate / * te«Ãmapi paro jÅva÷ sa eva parameÓvara÷ || VSpkC_1.2:30 * iti || VSpkC_1.2:31 * yasmÃn nirgatamapÅdaæ jagadyatra sthitaæ yatprakÃÓena prakÃÓamÃnaæ tathÃbhÆtamapi yatra sthitaæ yatprakÃÓaikarÆpaæ yatprakÃÓa eva yasya siddhyai nyak«eïek«yamÃïaæ bhavati na tv anyaj jagan nÃma kiæcit || VSpkC_1.2:32 * atra yatra sthitamityÃvartya dvir yojyam || VSpkC_1.2:33 * evaæ ca svÃnubhavasiddhamevÃsya tattvasya s­«ÂisthitisaæhÃramelanÃvabhÃsino 'tidurghaÂakÃriïa÷ sarvadà sarvatrÃniruddhatvam || VSpkC_1.2:34 * yathoktaæ ÓrÅmadutpaladevÃcÃryai÷ / * parameÓvaratà jayatyapÆrvà tava sarveÓa yadÅÓitavyaÓÆnyà / * aparÃpi tathaiva te yayedaæ jagadÃbhÃti yathà tathà na bhÃti || VSpkC_1.2:35 * iti || VSpkC_1.2:36 * atrahibhÃsamÃnameva jagad bhÃsanaikaÓe«ÅbhÆtatvÃd bhÃsanÃtiriktaæ na kiæcidbhÃtÅtyartha÷ || VSpkC_1.2:37 * kiæca yatra sthitam ityuktyopaÓamapade yasmÃc ca nirgatamiti prasarapade yato'sya na nirodhas tato nimÅlanonmÅlanasamÃdhidvaye'pi yoginà svasvabhÃvasamÃveÓapareïaiva bhavitavyam || VSpkC_1.2:38 * yadvak«yate / * yadà k«obha÷ pralÅyeta tadà syÃtparamaæ padam || VSpkC_1.2:39 * iti || VSpkC_1.2:40 * tathà / * tasmÃc chabdÃrthacintÃsu na sÃvasthà na yà Óiva÷ || VSpkC_1.2:41 * ityapi ca || VSpkC_1.2:42 * kutracidanÃtmavÃdini saugatÃdau pramÃtari kutracic ca bÃdhakÃbhimate pramÃïe sati na tasya nirodha÷ prati«edho'sti yato yastasya prati«edhako yac ca tasya prati«edhakaæ pramÃïaæ tadyadi na siddham abhittikam etac citraæ siddhiÓcÃsya prakÃÓate iti tatsiddhyaiva bhagavÃnÃdisiddhasvaprakÃÓamÆrtir astÅty etat prati«edhÃyoditenÃpy anak«aramuktam || VSpkC_1.2:43 * bhavi«yati caitat / * na tu yo 'ntarmukho bhÃva÷ || VSpkC_1.2:44 * ityatrÃntare || VSpkC_1.2:45 * evaæ cÃnena viÓvottÅrïaæ viÓvamayaæ viÓvasargasaæhÃrÃdikÃri ÓÃækaraæ svasvabhÃvÃtmakaæ tattvam ityabhidadhatà sarve«u pÃrameÓvare«u yadupÃsyaæ tadita÷ spandatattvÃn nÃdhikaæ kevalametatsvÃtantryavaÓenaiva tadupÃsÃvaicitryam ÃbhÃsyate || VSpkC_1.2:46 * vastutastu etadvÅryasÃram evÃÓe«am || VSpkC_1.2:47 * yadvak«yati / * tadÃkramya balaæ mantrÃ÷ sarvaj¤abalaÓÃlina÷ || VSpkC_1.2:48 * ityetadapi bhaÇgyà pratipÃditam || VSpkC_1.2:49 * evaæ ca na kaÓcid uktacodyÃvakÃÓa÷ || VSpkC_1.2:50 * evametÃd­Óe«u cintÃratnaprÃye«u ÓrÅspandasÆtre«u yadanyai÷ sarvair viv­tik­dbhir vyÃkhyÃyi yac cÃsmÃbhi÷ kiæcid vyÃkriyate tatrÃntaramamatsarà anavaliptÃÓ ca svayameva vicinvantu sacetaso na tu tad asmÃbhir udghÃÂya pratipadaæ pradarÓyate granthagauravÃpatte÷ || VSpkC_1.2:51 * nanu jÃgarÃdidaÓasv Åd­Óa÷ svabhÃvo nÃnubhÆyate yadi cÃyamuktayuktibhirna kenacit nirudhyate tat jÃgarÃdyavasthà svayameva nirotsyate iti ÓaÇkÃta uktamapyartham apratipadyamÃnaæ pratibodhayann upadiÓati || VSpkC_1.2:52] _____________________________________________________________ jÃgradÃdivibhede'pi tadabhinne prasarpati / nivartate nijÃn naiva svabhÃvÃdupalabdh­ta÷ // VSpk_1.3 // * [ * jÃgarÃparaparyÃyo jÃgracchabda÷ Ói«ÂaprayuktatvÃt || VSpkC_1.3:1 * lokaprasiddhe jÃgratsvapnasu«uptÃnÃæ bhede yogiprasiddhe 'pi và dhÃraïÃdhyÃnasamÃdhirÆpe prasarpati anyÃnyarÆpe pravahati sati arthÃt tattattvaæ nijÃdanapÃyina÷ sarvasyÃtmabhÆtÃc cÃnubhavit­rÆpÃt svabhÃvÃn naiva nivartate || VSpkC_1.3:2 * yadihisvayaænivarteta taj jÃgradÃdy api tatprakÃÓavinÃk­taæ na kiæcitprakÃÓeta || VSpkC_1.3:3 * upalabdh­tà caitadÅyà jÃgarÃsvapnayo÷ sarvasya svasaævedanasiddhà sau«upte yadyapi sà tathà na cetyate tathÃpy auttarakÃlikasm­tyanyathÃnupapattyà siddhà upalabdh­ta eva ca svabhÃvÃn na nivartate upalabhyaæ tv avasthÃdi tanmÃhÃtmyÃn nivartatÃæ kÃmaæ kÃtra k«ati÷ || VSpkC_1.3:4 * evakÃro'pyarthe bhinnakramas tadabhÃve'pi na nivartata ityartha÷ || VSpkC_1.3:5 * jÃgarÃdivibhedasya viÓe«aïadvÃreïa hetustadabhinne iti tasmÃc chivasvabhÃvÃdabhedena prakÃÓamÃnatvÃt prakÃÓarÆpe ityartha÷ || VSpkC_1.3:6 * yac ca yadekÃtmakaæ tatkathaæ tanniv­ttÃv avati«Âhate || VSpkC_1.3:7 * yadvà taditi kart­padam || VSpkC_1.3:8 * abhinna iti tu kevalamabhinnatvaæ jÃgarÃde÷ ÓivÃpek«ameva || VSpkC_1.3:9 * arthÃttattattvaæ jÃgarÃdibhede'pi sati prasarpati prasarati vaicitryaæ g­hïÃti tan naiva svabhÃvÃn nivartata iti yojyam || VSpkC_1.3:10 * kiæcÃyaæ jÃgradÃdibheda÷ pariïÃmo vivarto veti yat sÃækhyapäcarÃtraÓÃbdikÃdayo manyante tadvyudÃsÃyÃpyuktaæ tadabhinna iti || VSpkC_1.3:11 * avasthÃprapa¤co'pi yadi cinmÃtrÃt manÃgapy atiricyeta cidrÆpaæ và tatpariïatau manÃg atiricyeta tan na kiæcic ca kà syÃd iti tÃvan na pariïÃmo'sti || VSpkC_1.3:12 * yathoktam / * pariïÃmo'cetanasya cetanasya na yujyate || VSpkC_1.3:13 * iti ÓrÅkiraïe || VSpkC_1.3:14 * na ca bhÃsamÃno 'sÃv asatyo brahmatattvasyÃpi tathÃtvÃpatte÷ ity asatyavibhaktÃnyarÆpopagrÃhità vivarta ityapi na saægatam || VSpkC_1.3:15 * anena cÃtidurghaÂakiratvam eva bhagavato dhvanitam || VSpkC_1.3:16 * yasmÃj jÃgarÃdivibhedaæ ca prakÃÓayati tatraiva ca svÃbhedamiti bhedÃtmanà tadabhedÃtmanobhayÃtmanà ca rÆpeïÃparÃparÃparÃparÃÓaktitrayasvarÆpeïa sphuratÅty anuttara«a¬ardhatattvÃtmatayà bhagavÃn eva sphurati || VSpkC_1.3:17 * ataÓcajÃgarÃdidaÓÃvasthito 'pi evamimaæ svasvabhÃvaæ pariÓÅlayan yaÓcinute sa Óaækara evetyupadi«Âaæ bhavati || VSpkC_1.3:18 * atha ye ekamevedaæ saævidrÆpaæ har«avi«ÃdÃdyanekÃkÃravivartaæ paÓyÃma ityuktyà j¤ÃnasaætÃna eva tattvamiti saugatà manyante ye cÃhaæpratÅtipratyeya÷ sadaiva sukhÃdyupadhitirask­ta Ãtmeti mÅmÃæsakÃ÷ pratipannÃs tÃnekenaiva ÓlokenÃpavadati || VSpkC_1.3:19] _____________________________________________________________ ahaæ sukhÅ ca du÷khÅ ca raktaÓcetyÃdisaævida÷ / sukhÃdyavasthÃnusyÆte vartante 'nyatra tÃ÷ sphuÂam // VSpk_1.4 // * [ * ya evÃhaæ sukhÅ sa eva du÷khÅ sukhÃnuÓÃyinà rÃgeïa yuktatvÃd rakto du÷khÃnuÓÃyinà dve«eïa sambandhÃd dvi«ÂetyÃdaya÷ saævido j¤ÃnÃni tà anyatreti avasthÃtary Ãtmatattve vartante tatraivÃntarmukhe viÓrÃmyanti sphuÂaæ svasÃk«ikaæ k­tvà || VSpkC_1.4:1 * anyathà k«aïikaj¤ÃnÃnÃæ svÃtmamÃtrak«ÅïatvÃt tatsaæskÃrajanmanÃm api vikalpÃnÃmanubhavÃgocare prav­ttyabhÃvÃdanusaædhÃnam idaæ na ghaÂeta || VSpkC_1.4:2 * cakÃrÃs tulyayogitÃparà anusaædhÃnaæ dyotayanti || VSpkC_1.4:3 * kÅd­Óe'nyatra sukhÃdyavasthà udayapralayinyo 'nusyÆtà d­bdhà yasmiæs tasmin sukhÃdyavasthÃnusyÆte 'nta÷sraksÆtrakalpatayà sthite || VSpkC_1.4:4 * tà ity anenÃnusaædhÅyamÃnÃvasthÃnÃæ smaryamÃïatÃm abhidadhatk«aïikaj¤ÃnavÃdimate 'nubhavasaæskÃrotpannatvÃd arthÃkÃrÃrÆ«itatve 'pi sm­te÷ kÃmam anubhavasad­Óatvaæ bhavatu na tv anubhavÃnubhÆtÃtÅtakÃlÃrthavyavasthÃpakatvaæ ghaÂate sarvasaævidantarmukhe tu pramÃtari sati sarvaæ yujyata iti sÆcitavÃn ity alaæ sukumÃrah­dayopadeÓyajanavairasyadÃyinÅbhir Ãbhi÷ kathÃbhi÷ || VSpkC_1.4:5 * etadarthibhi÷ pratyabhij¤Ã parÅk«yà || VSpkC_1.4:6 * granthak­taiva tu yata iha yuktir ÃsÆtrità tato'smÃbhi÷ kiæcid udghÃÂitam iti sacetobhir nÃsmabhyam asÆyayitavyam || VSpkC_1.4:7 * mÅmÃæsakaparihÃrÃya tu etad itthaæ vyÃkhyÃtavyam || VSpkC_1.4:8 * ahaæ sukhÅtyÃdisaævido yÃs tà anyatreti purya«ÂakasvarÆpe pramÃtari sukhÃdyavasthÃbhir anusyÆte otaprotarÆpe sphuÂaæ lokapratÅtisÃk«ikaæ vartante ti«Âhanti na tv asmadabhyupagate 'smiæÓ cidÃnandaghane ÓaækarÃtmani svasvabhÃve iti na sarvadà sukhÃdyupÃdhitirask­to 'yamÃtmÃpi tu cinmaya÷ || VSpkC_1.4:9 * yadà tu nijÃÓuddhayà vak«yamÃïayÃyaæ svasvarÆpaæ gÆhayitvà ti«Âhati tadà purya«ÂakÃdyavasthÃyÃæ sukhitvÃdirÆpatÃsya tatrÃpi na nirodhas tai÷ sukhÃdibhir asyety uktam eveti na tattirask­to 'yaæ kadÃcidapi || VSpkC_1.4:10 * ahaæ k­Óo 'haæ sthÆla ityÃdipratÅtiparihÃreïa ahaæ sukhÅ du÷khÅtyÃdi vadato 'yamÃÓaya÷ sukhitvÃdipratÅtisaæbhinnÃæ purya«ÂakabhÆmim antarmukhe pade nimajjayaæs tadanu«aÇgeïa bÃhyasyÃpi dehaghaÂÃder galanÃt pratyabhijÃnÃty eva svaæ ÓivasvabhÃvatvam iti sarvathà purya«ÂakaÓamanÃyaiva yatna Ãstheya iti || VSpkC_1.4:11 * uktopapattisiddhÃæ samastavÃdÃnÃm anupapannatÃm anuvadann upapattisiddhaæ spandatattvam evÃstÅti pratijÃnÃti yuktyanubhavÃgamaj¤o rahasyagurupravara÷ || VSpkC_1.4:12] _____________________________________________________________ na du÷khaæ na sukhaæ yatra na grÃhyaæ grÃhakaæ na ca / na cÃsti mƬhabhÃvo'pi tadasti paramÃrthata÷ // VSpk_1.5 // * [ * iha yatkiæciddu÷khasukhÃdyÃntaraæ nÅlapÅtÃdikaæ bÃhyaæ grÃhyaæ yac caitad grÃhakaæ purya«ÂakaÓarÅrendriyÃdi tattÃvatsau«uptavad asaæcetyamÃnaæ sphuÂameva nÃstÅti vaktuæ Óakyam || VSpkC_1.5:1 * yadÃpi tu saæcetyate tadà saæcetyamÃnasyÃpy asya caitanyamayatvÃc caitanyam evÃstÅty ÃyÃtam || VSpkC_1.5:2 * yadÃhu÷ / * prakÃÓÃtmà prakÃÓyo 'rthe nÃprakÃÓaÓ ca sidhyati || VSpkC_1.5:3 * iti rahasyatattvavido'smatparame«Âhina÷ ÓrÅmadutpaladevapÃdÃ÷ ÓrÅmadÅÓvarapratyabhij¤ÃyÃm || VSpkC_1.5:4 * ihÃpi vak«yate / * tatsaævedanarÆpeïa tÃdÃtmyapratipattita÷ || VSpkC_1.5:5 * ityato du÷khasukhÃdi nÅlÃdi tadgrÃhakaæ ca yatra nÃsti tatprakÃÓaikaghanaæ tattvamasti || VSpkC_1.5:6 * nanvevaæ sarvagrÃhyagrÃhakocchede ÓÆnyÃtmaiva tattvamityÃyÃtaæ netyÃha na cÃsti mƬhabhÃvo 'pi iti || VSpkC_1.5:7 * mƬhabhÃvo mƬhatvaæ ÓÆnyarÆpatÃpi yatra nÃsti so 'pi hi na prathate kathamasti prathate cet tarhi prathÃtmakatvÃn nÃsau kaÓcit prathaivÃsti na ca prathÃyÃ÷ kadÃcidbhÃvo bhavati tadabhÃve prathÃbhÃvasyÃpyasiddhe÷ || VSpkC_1.5:8 * bhavi«yati caitat / * na tu yo 'ntarmukho bhÃva÷ || VSpkC_1.5:9 * ityatra || VSpkC_1.5:10 * api ca mƬhabhÃva aiÓvaryÃtmakavimarÓaÓÆnyaprakÃÓamÃtratattvo brahmarÆpo 'pi yatra nÃsti yac chrutyantavida÷ pratipannÃ÷ vij¤Ãnaæ brahma iti tasyÃpi svÃtantryÃtmakaspandaÓaktiæ vinà ja¬atvÃt || VSpkC_1.5:11 * yathoktaæ pratyabhij¤ÃyÃm / * svabhÃvamavabhÃsasya vimarÓaæ vidur anyathà / * prakÃÓo 'rthoparakto'pi sphaÂikÃdija¬opama÷ || VSpkC_1.5:12 * iti || VSpkC_1.5:13 * bhaÂÂanÃyakastotre 'pi / * napuæsakamidaæ nÃtha paraæ brahma phalet kiyat / * tvatpauru«Å niyoktrÅ cen na syÃttvadbhaktisundarÅ || VSpkC_1.5:14 * iti || VSpkC_1.5:15 * evaæ ca yatra sthitam ityata÷ prabh­ti yattattvaæ vicÃritaæ tadevÃsti tac cÃstyeva paramÃrthato yuktyanubhavÃgamasiddhena rÆpeïa paramÃrthata eva cÃkalpitena pÆrïena rÆpeïÃsti na tu nÅlÃdivat kalpitena / * yathoktaæ mahÃgurubhi÷ / * evamÃtmanyasatkalpÃ÷ prakÃÓasyaiva santy amÅ / * ja¬Ã÷ prakÃÓa evÃsti svÃtmana÷ svaparÃtmabhi÷ || VSpkC_1.5:16 * iti || VSpkC_1.5:17 * tatrabhavadbhart­hariïÃpi / * yadÃdau ca yadante ca yanmadhye tasya satyatà / * na yad ÃbhÃsate tasya satyatvaæ tÃvadeva hi || VSpkC_1.5:18 * iti || VSpkC_1.5:19 * sÃvadhÃraïatvÃt sarvavÃkyÃnÃm evakÃro 'tra trir yojya÷ / * evamanena sÆtreïa sukhÃdyÃkÃrasaævitsaætÃnavÃdinÃæ sukhÃdikalu«itapramÃt­tattvavÃdinÃæ grÃhyagrÃhakanÃnÃtvavÃdinÃæ sarve«Ãm abhÃvavÃdinÃæ ni«parÃmarÓaprakÃÓabrahmavÃdinÃæ ca matam anupapannatvÃd asattvenÃnÆdya pÃramÃrthikaæ spandaÓaktirÆpameva tattvam astÅti pratij¤Ãtam || VSpkC_1.5:20 * atha ca yasminn asmin sopadeÓasÃvadhÃnamahÃnubhÃvapariÓÅlye sphurattÃsÃre spandatattve sphurati du÷khasukhagrÃhyagrÃhakatadabhÃvÃdikam idaæ sad api na kiæcid eva sarvasyaitac camatkÃraikasÃratvÃt tad evaitad astÅty upadi«Âam / * yanmahÃgurava÷ / * du÷khÃnyapi sukhÃyante vi«am apy am­tÃyate / * mok«Ãyate ca saæsÃro yatra mÃrga÷ sa ÓÃækara÷ || VSpkC_1.5:21 * iti || VSpkC_1.5:22 * ÓÃækaro mÃrga÷ ÓaækarÃtmasvabhÃvaprÃptihetu÷ parÃÓaktirÆpa÷ prasara÷ || VSpkC_1.5:23 * evam upapattiparighaÂitatattvapratyabhij¤ÃnÃya sÃbhij¤Ãnam upÃyaæ nirÆpayati || VSpkC_1.5:24] _____________________________________________________________ yata÷ karaïavargo 'yaæ vimƬho 'mƬhavat svayam / sahÃntareïa cakreïa prav­ttisthitisaæh­tÅ÷ // VSpk_1.6 // labhate tatprayatnena parÅk«yaæ tattvamÃdarÃt / yata÷ svatantratà tasya sarvatreyam ak­trimà // VSpk_1.7 // * [ * tannirïÅtaæ tattvam ÃdarÃt Óraddhayà prayatnena ca / * udyamo bhairava÷ / * iti ÓivasÆtrapratipÃditena sarvabhedopasaæhÃrÃtmanà nijaujov­ttisphÃraïarÆpeïa paripÆrïÃntarmukhasvarÆpasevanÃtmanà bhairavarÆpeïodyamena parÅk«yam || VSpkC_1.6-7:1 * yata iyamiti sarvasya svasaævidità tasya ÓaækarÃtmana÷ svasvabhÃvasyÃk­trimà sahajà spandatattvarÆpà svatantratà sarvatra ja¬Ãja¬avi«aye sphurantÅ sthiteti Óe«a÷ / * kiæ tat tattvam ityÃha yata ityÃdi labhata ityantam || VSpkC_1.6-7:2 * ayamiti lokaprasiddho golakÃdirÆpo na tu ÓÃstritastasya nityaparok«atvenÃyamiti nirdeÓÃbhÃvÃt karaïavargas trayodaÓendriyÃïi viÓe«eïa mƬho mÃyÃvaÓÃj ja¬ÃbhÃsÅbhÆto 'ïor mƬhÃd apyadhikaæ mƬhatvaæ prÃpto 'mƬhavac cetanavat svayaæ prav­ttisthitisaæh­tÅr labhate vi«ayonmukhÅbhavati tatra rajyate tataÓca nivartata ityartha÷ || VSpkC_1.6-7:3 * kathaæ sahÃntareïa cakreïa ihÃntaraæ cakraæ karaïeÓvaryo nÃnta÷karaïÃni te«Ãæ vargaÓabdena svÅkÃrÃt na vak«yamÃïaæ purya«Âakaæ tatsthasyÃnta÷karaïatrayasya vargaÓabdenaiva g­hÅtatvÃt tanmÃtrÃïÃæ ca vÃsanÃmÃtrarÆpÃïÃm upadeÓyam ayoginaæ prati sÃk«Ãt prav­ttyÃdikart­tvenÃsiddhe÷ yoginastu sÃk«Ãt k­tatanmÃtrasya svayameva paratattvapariÓÅlanÃvahitasyopadeÓyatvÃbhÃvÃt tasmÃd etadekÅyamatam asat || VSpkC_1.6-7:4 * vimƬho 'mƬhavad ityanena karaïavarga eva saæbandhyo natvantaramapi karaïeÓvarÅcakraæ tasya ciccamatkÃrarÆpatvÃt || VSpkC_1.6-7:5 * evam abhidadhÃnasyÃyam ÃÓaya÷ yadayaæ ÓaækarÃtmà svasvabhÃvo 'tidurghaÂakariïa÷ svÃtantryÃd yugapadeva saævittisÃraæ ca karaïeÓvarÅcakraæ ja¬ÃbhÃsarÆpaæ ca karaïavargam ekatayaiva nirbhÃsayan prav­ttisthitisaæh­tÅ÷ kÃrayati yena bhagavatya÷ karaïeÓvaryo yathà tattadbhÃvas­«ÂyÃdi vidadhati tathà karaïavargo ja¬o 'pi tatkÃrÅva lak«yate || VSpkC_1.6-7:6 * yadyapi rahasyad­«Âau na kaÓcij ja¬a÷ karaïavargo 'sti apitu vij¤ÃnadehÃ÷ karaïeÓvarya eva vij­mbhante tathÃpÅha suprasiddhapratÅtyanusÃreïopadeÓya÷ krameïa rahasyÃrthopadeÓe 'nupraveÓya ityevam uktam || VSpkC_1.6-7:7 * evaæ ca golakÃdirÆpakaraïavargÃprav­ttyÃdikrameïa tadadhi«ÂhÃt­rÆpaæ nijamarÅcicakraæ cinvÃnenaiva tadubhayapracodakaæ ÓrÅmacchaækarÃtmakaæ svasvarÆpaæ parÅk«aïÅyaæ yatas tatprÃptau tadÅyÃk­trimà svatantratÃsya yogina÷ syÃd ity apy anenaivoktaæ bhavati || VSpkC_1.6-7:8 * tadetadeva parÅk«aïÃrhaæ paramopÃdeyatvÃd etadeva ca parÅk«ituæ Óakyamuktayuktyà sukhopÃyatvÃt ata evÃdareïÃbhila«itavi«ayopabhogÃnirodhÃtmanà bahumÃnena || VSpkC_1.6-7:9 * atra parÅk«aïasyehatyopadeÓÃnusÃreïa prÃptakÃlatà || VSpkC_1.6-7:10 * yathoktaæ rahasyagurubhi÷ / * nijanije«u pade«u patantv imÃ÷ karaïav­ttaya ullasità mama / * k«aïam apÅÓa manÃgapi maiva bhÆt tvadvibhedarasak«atisÃhasam || VSpkC_1.6-7:11 * iti || VSpkC_1.6-7:12 * parÅk«yam ity arhe Óakye prÃptakÃlatÃyÃæ prai«Ãdau ca k­tya÷ || VSpkC_1.6-7:13 * atha ca ja¬a÷ karaïavargo yad balÃd amƬhavat prav­ttyÃdi labhate iti sarvasyÃnubhavasÃk«ikam abhidadhadindriyÃdicaitanyavÃdicÃrvÃkamatam apyanena vyudastavÃn || VSpkC_1.6-7:14 * atha kathamuktaæ tatas tattvÃc cetanatÃm ivÃsÃdyendriyÃïi svayaæ prav­ttyÃdi labhanta iti yÃvatÃyam eva grÃhaka icchayà dÃtrÃdÅnÅva karaïÃni prerayati || VSpkC_1.6-7:15 * yad apyuktaæ tat tattvaæ prayatnena parÅk«yam iti tadapi kathaæ yato 'smÃkam icchà bahir evÃnudhÃvati na tu tattvaparÅk«ÃyÃæ pravartitum utsahata ity ÃÓaÇkyÃha || VSpkC_1.6-7:16] _____________________________________________________________ na hÅcchÃnodanasyÃyaæ prerakatvena vartate / api tv ÃtmabalasparÓÃt puru«as tatsamo bhavet // VSpk_1.8 // * [ * ayaæ laukika÷ puru«a icchaiva nodanaæ pratodastasya prerakatvena karaïapravartanÃrthavyÃpÃraïÃya yasmÃn na pravartate api tu ÃtmanaÓ cidrÆpasya yad balaæ spandatattvÃtmakaæ tatsparÓÃt tatk­tÃt kiyanmÃtrÃd ÃveÓÃt tatsamo bhavet ahaætÃrasavipru¬abhi«ekÃdacetano 'pi cetanatÃm ÃsÃdayatyeva || VSpkC_1.8:1 * tatas tat tattvaæ na kevalaæ karaïÃni yÃvat tatprerakatvena ÓaÇkitaæ kalpitamapi pramÃtÃraæ cetanÅk­tya svayaæ prav­ttyÃdipÃtraæ karoti yenÃsyÃyam abhimÃno 'haæ karaïÃni prerayÃmÅti || VSpkC_1.8:2 * spandatattvÃnuvedhaæ vinÃpi tu sa eva na kiæciditi karaïÃnÃæ grÃhakasya ca svaraÓmicakraprasarÃnuvedhena cetanÅbhÃvÃpÃdakaæ tattvaæ parÅk«yamiti yuktameva || VSpkC_1.8:3 * yadi punar icchÃkhyena pratodarÆpeïa karaïÃntareïa karaïÃni prerayet tad apÅcchÃkhyaæ karaïaæ preryatvÃt karaïÃntaraæ svapreraïÃyÃpek«eta tadapy anyad ity anavasthà syÃt || VSpkC_1.8:4 * yat tÆktam asmÃkamicchà na tatra pravartitum utsahate iti tatrÃpyÃdyaæ ÓlokÃrdham abhyupagamena paraæ tÆttaratayà yojyam || VSpkC_1.8:5 * satyaæ nÃyaæ puru«astattvaparÅk«Ãrtham icchÃæ pravartayituæ Óaknoti necchayà tattvaæ vi«ayÅkartuæ k«amas tasyÃvikalpyatvÃd api tu vi«ayÃn anudhÃvantÅm icchÃæ tadupabhogapura÷saraæ praÓamayya yadà tv antarmukhamÃtmabalaæ spandatattvaæ svakaraïÃnÃæ ca cetanÃvahaæ sp­Óati tadà tatsamo bhavet tatsamÃveÓÃt tadvat sarvatra svatantratÃm ÃsÃdayatyeva yasmÃd evaæ tasmÃt tattvaæ parÅk«yam ityartha÷ || VSpkC_1.8:6 * ÓaktibhÆme÷ sparÓÃpradhÃnatvÃd ÃtmabalasparÓÃdity uktam || VSpkC_1.8:7 * nanu cÃyaæ k«etrÅ parameÓvaramayo 'pi kiæ na sadà pÃripÆrïyena sphurati kasmÃd antarmukhÃtmabalasparÓam apek«ata ity ÃÓaÇkyÃha || VSpkC_1.8:8] _____________________________________________________________ nijÃÓuddhyÃsamarthasya kartavye«vabhilëiïa÷ / yadà k«obha÷ pralÅyeta tadà syÃtparamaæ padam // VSpk_1.9 // * [ * nijà svÃtmÅyà svasvÃtantryollÃsità yeyaæ svarÆpÃvimarÓasvabhÃvà icchÃÓakti÷ saækucità satyapÆrïaæmanyatÃrÆpà aÓuddhir Ãïavaæ malaæ tanmalotthitaka¤cukapa¤cakÃvilatvÃt j¤ÃnaÓakti÷ krameïa bhedasarvaj¤atvakiæcijj¤atvÃnta÷karaïabuddhÅndriyatÃpattipÆrvam atyantaæ saækocagrahaïena bhinnavedyaprathÃrÆpaæ mÃyÅyaæ malamaÓuddhir eva kriyÃÓakti÷ krameïa bhedasarvakart­tvakiæcitkart­tvakarmendriyarÆpasaækocagrahaïapÆrvam atyantaæ parimitatÃæ prÃptà ÓubhÃÓubhÃnu«ÂhÃnamayaæ kÃrmaæ malam apyaÓuddhi÷ tayÃsamarthasya pÆryaj¤atvakart­tvavikalpasya tata eva kartavye«u laukikaÓÃstrÅyÃnu«ÂhÃne«v abhilëiïo 'bhÅ«ÂÃnavÃpter nityam abhilëavyÃkulasya tata eva k«aïam apy alabdhasvarÆpaviÓrÃnte÷ yadà uktavak«yamÃïopapattyanubhavÃva«Âambhato 'bhilëavivaÓagrÃhakÃbhimÃnÃtmà k«obha÷ pralÅyeta anÃtmany ÃtmÃbhimÃnaniv­ttipura÷saram Ãtmany anÃtmÃbhimÃnopaÓÃntiparyantena prakar«eïa lÅyeta tadà paramaæ spandatattvÃtmakaæ padaæ syÃd asya pratyabhij¤Ãvi«ayatÃæ yÃyÃd ityartha÷ || VSpkC_1.9:1 * na tu tadaiva bhavati tasya nityatvÃt || VSpkC_1.9:2 * uktaæ ca vij¤Ãnabhairave | * mÃnasaæ cetanà ÓaktirÃtmà ceti catu«Âayam / * yadà priye parik«Åïaæ tadà tadbhairavaæ vapu÷ // VSpkC_1.9:3 // * iti || VSpkC_1.9:4 * nijÃÓuddhiÓabdenamalaæ nÃma dravyaæ p­thagbhÆtam astÅti ye pratipannÃste dÆ«yatvena kaÂÃk«itÃ÷ || VSpkC_1.9:5 * nanu ca grÃhakÃhambhÃvÃtmani k«obhe k«Åïe nistaraÇgajaladhiprakhyam aspandameva tattvaæ prasaktam ityÃÓaÇkÃæ Óamayati || VSpkC_1.9:6] _____________________________________________________________ tadÃsyÃk­trimo dharmo j¤atvakart­tvalak«aïa÷ / yatas tadepsitaæ sarvaæ jÃnÃti ca karoti ca // VSpk_1.10 // * [ * tadetyupadeÓyÃpek«ayà ak­trima÷ sahajo dharma÷ prÃÇ nirdi«ÂasvatantratÃrÆpa÷ parameÓvarasvabhÃvo j¤atvakart­tve sÃmarasyÃvasthitaprakÃÓÃnandÃtmanÅ j¤Ãnakriye lak«aïamavyabhicÃri svarÆpaæ yasya tÃd­k tadà k«obhopaÓame 'sya puru«asya syÃd abhivyajyata ityartha÷ || VSpkC_1.10:1 * kuta etad abhivyajyata ityÃha yatastadà paramapadapraveÓasamaye sarvam Åpsitamiti yadyaj jij¤Ãsitaæ cikÅr«itaæ vÃsya tat pravivik«ÃyÃm abhÆt tattaj jÃnÃti ca karoti ca || VSpkC_1.10:2 * cakÃrÃv atra yaugapadyam Ãhatu÷ na tu yathaike cakÃrÃbhyÃæ j¤Ãnakriyayor aikÃtmyaæ sÆcayatÅti taddhi j¤atvakart­tvalak«aïa ity anenaivaikadharmaviÓe«aïena sambandhinirdeÓena vÃstavasvarÆpÃbhidhÃyinoktam || VSpkC_1.10:3 * atha yata÷ karaïeti nijÃÓuddhÅti sÆtrapratipÃditonme«akramasamÃdhÃnasÃk«Ãtk­tasya spandatattvasya d­¬hÃva«ÂambhÃd vyutthÃnamapi samÃdhyekarasaæ kurvato bhavocchedo bhavatÅtyÃha || VSpkC_1.10:4] _____________________________________________________________ tamadhi«ÂhÃt­bhÃvena svabhÃvamavalokayan / smayamÃna ivÃste yas tasyeyaæ kus­ti÷ kuta÷ // VSpk_1.11 // * [ * uktopapattyupalabdhyanuÓÅlanapratyabhij¤Ãtaæ taæ spandatattvÃtmakaæ svabhÃvam ÃtmÅyam adhi«ÂhÃt­bhÃvena vyutthÃnadaÓÃyÃm api vyÃpnuvantam avalokayaæÓ cinvÃna÷ / * na vrajen na viÓecchaktir marudrÆpà vikÃsite / * nirvikalpatayà madhye tayà bhairavarÆpadh­k || VSpkC_1.11:1 * iti tathà / * sarvÃ÷ ÓaktÅÓ cetasà darÓanÃdyÃ÷ sve sve vedye yaugapadyena vi«vak / * k«iptvà madhye hÃÂakastambhabhÆtas ti«Âhan viÓvÃkÃra eko 'vabhÃsi || VSpkC_1.11:2 * iti ÓrÅvij¤Ãnabhairavakak«yÃstotranirdi«ÂasampradÃyayuktyà nimÅlanonmÅlanasamÃdhinà yugapadvyÃpakamadhyabhÆmyava«ÂambhÃd adhyÃsitaitadubhayavisargÃraïivigalitasakalavikalpo 'kramasphÃritakaraïacakra÷ || VSpkC_1.11:3 * antarlak«yo bahir d­«Âinime«onme«avarjita÷ / * iyaæ sà bhairavÅ mudrà sarvatantre«u gopità || VSpkC_1.11:4 * ity ÃmnÃtabhagavadbhairavamudrÃnupravi«Âo mukurÃntarnimajjadunmajjannÃnÃpratibimbakadambakalpamanalpaæ bhÃvarÃÓiæ cidÃkÃÓa evoditam api tatraiva vilÅyamÃnaæ paÓyan janmasahasrÃpÆrvaparamÃnandaghanalokottarasvasvarÆpapratyabhij¤ÃnÃt jhaÂiti truÂitasakalav­tti÷ smayamÃno vismayamudrÃpravi«Âa iva mahÃvikÃsÃsÃdanÃc ca sahasaiva samuditasamucitatÃttvikasvabhÃvo yo yogÅndra Ãste ti«Âhati na tv ava«ÂambhÃc chithilÅbhavati tasyeyamiti sakalajagatkampakÃriïÅ kutsità jananamaraïÃdiprabandharÆpà s­ti÷ prav­tti÷ kuto nijÃÓuddhilak«aïasya taddhetor abhÃvÃn naiva bhavatÅtyartha÷ || VSpkC_1.11:5 * yathoktaæ ÓrÅpÆrvaÓÃstre / * tattve niÓcalacittas tu bhu¤jÃno vi«ayÃn api / * naiva saæsp­Óyate do«ai÷ padmapattram ivÃmbhasà || VSpkC_1.11:6 * vi«ÃpahÃrimantrÃdisaænaddho bhak«ayannapi / * vi«aæ na muhyate tena tadvadyogÅ mahÃmati÷ || VSpkC_1.11:7 * iti || VSpkC_1.11:8 * atha ye Órutyantavidak«apÃdamÃdhyamikÃdaya÷ k«obhapralaye viÓvocchedarÆpam abhÃvÃtmakameva tattvam avaÓi«yata ity upÃdik«an tÃn pratibodhayituæ tadupagatatattvaprÃtipak«yeïa lokottaratÃæ prakaraïaÓarÅrasya spandatattvasya nirÆpayati || VSpkC_1.11:9] _____________________________________________________________ nÃbhÃvo bhÃvyatÃmeti na ca tatrÃsty amƬhatà / yato 'bhiyogasaæsparÓÃt tadÃsÅd iti niÓcaya÷ // VSpk_1.12 // atas tat k­trimaæ j¤eyaæ sau«uptapadavat sadà / na tv evaæ smaryamÃïatvaæ tat tattvaæ pratipadyate // VSpk_1.13 // * [ * asad evedam agra ÃsÅt || VSpkC_1.12-13:1 * ityÃdyuktyà ÓrutyantavidÃdyabhimato 'bhÃvo bhÃvyatÃæ naiti bhÃvanÃyà bhÃvyavastuvi«ayatvÃd abhÃvasya na kiæcittvÃd bhÃvyamÃnatÃyÃæ và kiæcittve satyabhÃvatvÃbhÃvÃt kiæca bhÃvakasyÃpi yatrÃbhÃva÷ sa viÓvoccheda÷ kathaæ bhÃvanÅya÷ bhÃvakÃbhyupagame tu na viÓvocchedo bhÃvakasyÃvaÓi«yamÃïatvÃd iti na viÓvÃbhÃva eva tattvam || VSpkC_1.12-13:2 * atha kalpito 'yaæ bhÃvako viÓvocchedaæ vikalpakalpyamÃnaæ bhÃvayan bhÃvanÃparini«pattau bhÃvyatÃdÃtmyÃd abhÃvarÆpa÷ sampadyata iti pak«a÷ || VSpkC_1.12-13:3 * tatrocyate tatrÃbhÃvabhÃvanÃyÃæ nÃmƬhatà na ca tatrÃsty amƬhatà api tu moha evÃsti / * yadyad evÃtibhÃvyate / * bhÃvanÃparini«pattau tatsphuÂaæ kalpadhÅphalam || VSpkC_1.12-13:4 * iti nyÃyÃd viÓvocchedÃtmanyabhÃve bhÃvyamÃne na kadÃcit paramÃrthÃptir bhavati || VSpkC_1.12-13:5 * athocyate / * sarvÃlambanadharmaiÓ ca sarvatattvair aÓe«ata÷ / * sarvakleÓÃÓayai÷ ÓÆnyaæ na ÓÆnyaæ paramÃrthata÷ || VSpkC_1.12-13:6 * iti nÃgÃrjunoktam Åd­Óaæ tac chÆnyamiti || VSpkC_1.12-13:7 * satyaæ yadi cidÃnandaghanà svatantrà pÃramÃrthikÅ bhittibhÆtà bhÆr abhyupeyate yathà vij¤ÃnabhairavÃdau pÃrameÓvarÅæ dikkÃlakalanÃtÅtà || VSpkC_1.12-13:8 * ityÃdinà pÃramÃrthikÅæ bhittibhÆtÃæ cidbhÆmim avasthÃpya ÓÆnyabhÃvanoktà anyathà na ÓÆnyam iti ÓÆnyaiveyam ukti÷ yadyad evÃtibhÃvyate iti pratipÃditatvÃt || VSpkC_1.12-13:9 * yattu || VSpkC_1.12-13:10 * sÃvasthà kÃpy avij¤eyà mÃd­ÓÃæ ÓÆnyatocyate / * na punar lokarƬhyeva nÃstikyÃrthÃnupÃtinÅ || VSpkC_1.12-13:11 * ityÃlokamÃlÃyÃm uktaæ tat tu satyaæ tvÃd­ÓÃm avij¤eyà avij¤eyatvÃd vaktum aÓakyety ucyatÃæ ÓÆnyateti tu kuta÷ ÓÆnyatÃpi ca yÃvad bhÃvyate tÃvad vikalpollikhitatvÃd asau vivej¤aiya || VSpkC_1.12-13:12 * yadi ca tvÃd­ÓÃæ sà j¤ÃtumaÓakyà tat tatpadasÃk«ÃtkÃrÃbhij¤asadgurusaparyà kÃryà na tu ÓÆnyateti svamanÅ«ikayaiva vyavah­tyÃtmà paraÓ cÃgÃdhe mahÃmohe nik«eptavya ityalam || VSpkC_1.12-13:13 * atha kuto j¤Ãtaæ tatra mƬhatÃstÅtyatrÃnenottaram Ãha yata iti || VSpkC_1.12-13:14 * abhiyoga÷ samÃdhÃnotthitasya kÅd­gaham Ãsamiti tadavasthÃbhimukhavimarÓÃtmÃbhilÃpas tatsaæsparÓÃt tadvaÓÃddhetos tad ÃsÅd iti yato niÓcaya÷ gìhamƬho 'ham Ãsam iti yato 'sti pratipatti÷ ato mohÃvasthaiva sà kalpità tathà smaryamÃïatvÃt sà cÃnubhÆyamÃnatvÃd anubhavitu÷ pramÃtur avasthÃt­rÆpasya pratyuta sattÃm Ãvedayate na tv abhÃvamiti viÓvÃbhÃvÃvasthÃyÃæ cidrÆpasyÃkhaï¬itameva rÆpaæ ti«ÂhatÅti nÃmu«yÃbhÃvo jÃtucid vaktuæ Óakyata ityuktaæ bhavati || VSpkC_1.12-13:15 * nanu d­«Âaæ niÓcitaæ nÅlÃdi smaryate na ca ÓÆnyabhÆtasya nyagbhÆtabuddhiv­tter niÓcayo 'sti tat kathamuktaæ tad ÃsÅd ityauttarakÃlikÃn niÓcayÃn mƬhatà seti || VSpkC_1.12-13:16 * ucyate vedyasyai«Ã gati÷ yasmÃt tadidaætÃsÃramidaætayà yÃvatpramÃtrà svÃtmopÃroheïa na niÓcitaæ tÃvan na smaryate vedakastu kalpitaÓÆnyÃdyavasthÃsu saækucito 'py asÃæketikÃhaætÃparamÃrtha eveti na tasya svÃtmani p­thaktÃstÅti tanniÓcÃyako vikalpa÷ ityahaævim­Óyameva tadà svasaævedane naiva siddhaæ ÓÆnyapramÃt­rÆpaæ viÓvapratiyogitvÃc ca saækocasÃra || VSpkC_1.12-13:17 * saduttarakÃlaæ smaryata iti na kÃcid anupapattir yasmÃd evamatas tac chÆnyÃtmakaæ padaæ k­trimam tasmÃd bhÆtamabhÆtaæ và yad yad evÃtibhÃvyate / * iti taduktayaiva nÅtyà abhÆtabhÃvanayaivotthÃpitaæ parameÓvareïaiva j¤ÃnagopanÃyai mƬhÃnÃm upeyatayà tathà bhÃsitamityartha÷ || VSpkC_1.12-13:18 * j¤eyaæ j¤Ãtavyaæ j¤eyarÆpaæ ca sadà su«uptavaditi d­«ÂÃnta÷ || VSpkC_1.12-13:19 * ayaæ bhÃva÷ sadà su«uptaæ moharÆpamaprayÃsasiddhaæ sarvasyÃstyeva tat kim anena samÃdhiprayatnopÃrjitenÃnyena ÓÆnyena k­tyaæ dvayasyÃpyavastutvÃviÓe«Ãd iti || VSpkC_1.12-13:20 * prÃyaÓcÃsmin ÓÆnye duruttare mahÃmohÃrïava eva vedÃntavidak«apÃdasÃækhyasaugatÃdiprÃyà bahavo 'nupravi«ÂÃ÷ || VSpkC_1.12-13:21 * spandatattvasamÃvivik«ÆïÃm api ca ÓithilÅbhÆtaprayatnÃnÃæ ÓÆnyam etad vighnabhÆtam || VSpkC_1.12-13:22 * yadvak«yati / * tadà tasminmahÃvyomni || VSpkC_1.12-13:23 * ityÃrabhya / * sau«uptapadavanmƬha÷ || VSpkC_1.12-13:24 * iti || VSpkC_1.12-13:25 * ata etaducchede granthakÃrasya mahÃn saærambho lak«yate || VSpkC_1.12-13:26 * tathà ceha heyatayaiva tan nirïÅyÃpi punarapi nirïe«yate / * kÃryonmukha÷ prayatno ya÷ / * ityatra || VSpkC_1.12-13:27 * tato 'smÃbhir etaddÆ«aïÃrambha÷ k­ta iti na na÷ kopa÷ kÃryo 'trabhavadbhir upadeÓanibhÃlanadattakarïai÷ || VSpkC_1.12-13:28 * saugate«u dÆ«ite«u ÓrutyantavÃdÃdayo dÆ«ità eva tulyanyÃyatvÃd iti nÃbhyadhikam uktam || VSpkC_1.12-13:29 * tadidÃnÅæ prak­tameva brÆmahe tattu spandÃkhyaæ tattvamevamiti ÓÆnyavan na smaryamÃïatvaæ pratipadyate tasya sarvadÃnusyÆtopalabdhrekarÆpasya kadÃcid apy anupalabhyatvÃyogÃt || VSpkC_1.12-13:30 * tathà cÃhu÷ / * vij¤ÃtÃram ere kena vijÃnÅyÃt || VSpkC_1.12-13:31 * iti || VSpkC_1.12-13:32 * yadyapi ca samÃveÓadaÓà vyutthitena prÃïÃdisaæskÃravaÓÃt smaryate tathÃpi na tÃvadeva spandatattvamapi tu sarvÃnusyÆtÃnavacchinnaprakÃÓÃnandasÃraparapramÃt­rÆpam eva tat || VSpkC_1.12-13:33 * yadvak«yati / * tasmÃcchabdÃrthacintÃsu na sÃvasthà na yà Óiva÷ || VSpkC_1.12-13:34 * iti || VSpkC_1.12-13:35 * ato'syÃnavacchinnacamatkÃrarÆpasya na jÃtucitsmaryamÃïatvaæ mƬhatvaæ và || VSpkC_1.12-13:36 * yastu tattattvamitÅha tacchabdenÃsya nirdeÓa÷ k­ta÷ sa || VSpkC_1.12-13:37 * svÃtantryÃmuktam ÃtmÃnam || VSpkC_1.12-13:38 * iti ÓrÅpratyabhij¤ÃkÃrikoktanÅtyà kalpitasyaivÃpÃramÃrthikasvarÆpasya na tu tattvata÷ pÃramÃrthikasya || VSpkC_1.12-13:39 * na pratipadyata ityanenedam Ãha asya tattvasya smaryamÃïatvena pratÅtir eva nÃstÅti || VSpkC_1.12-13:40 * nanu yatra sthitamityÃdau cidrÆpasyaiva viÓvakÃryarÆpatÃgrÃhitvamuktaæ taddhyÃnotthÃpitaæ k­trimamabhÃvÃtmakaæ rÆpaæ te naiva g­hÅtamiti katham asyÃnavacchinnacamatkÃrarÆpam amƬhatvam ityÃÓaÇkÃyÃm Ãha || VSpkC_1.12-13:41] _____________________________________________________________ avasthÃyugalaæ cÃtra kÃryakart­tvaÓabditam / kÃryatà k«ayiïÅ tatra kart­tvaæ punarak«ayam // VSpk_1.14 // kÃryonmukha÷ prayatno ya÷ kevalaæ so 'tra lupyate / tasmiæl lupte vilupto 'smÅtyabudha÷ pratipadyate // VSpk_1.15 // na tu yo 'ntarmukho bhÃva÷ sarvaj¤atvaguïÃspadam / tasya lopa÷ kadÃcitsyÃd anyasyÃnupalambhanÃt // VSpk_1.16 // * [ * atra spandatattve kÃryatvaæ kart­tvamiti ca Óabditaæ ÓabdavyavahÃramÃtreïa bheditamavasthÃyugalamasti vastuto hi tadekameva svatantraprakÃÓaghanaÓaækararÆpaæ tattvaæ kart­sattvÃvyatiriktayà prakÃÓÃtmanà kriyayà vyÃptaæ tadabhedena prakÃÓamÃnaæ tattvabhuvanaÓarÅratadabhÃvÃdirÆpatvaæ svÅkurvatkÃryam ityucyate tadanyasya kasyÃpi kÃraïatvÃyogÃt || VSpkC_1.14-16:1 * yathoktaæ ÓrÅpratyabhij¤ÃyÃm / * ja¬asya tu na sà Óakti÷ sattà yadasata÷ sata÷ / * kart­karmatvatattvaiva kÃryakÃraïatà tata÷ || VSpkC_1.14-16:2 * iti || VSpkC_1.14-16:3 * tasya cedameva kÃryatvaæ yadayaæ vicitradeÓakÃlÃdyÃbhÃsasaæyojanaviyojanakrameïÃnantÃn dehanÅlÃdyÃbhÃsÃæÓ cidÃtmana÷ svarÆpÃd anatiriktÃn api mukurapratibimbavad atiriktÃn ivÃbhÃsayati yÃvac ca kiæcidÃbhÃsayati tat sarvam ÃbhÃsyamÃnatvÃdeva bahirmukhena rÆpeïa k«ayadharmakaæ k«ayaÓ cÃsyedaætÃbhÃsanimajjanenÃhaætÃrÆpatayÃvasthÃnam ata eva dehÃdergrÃhakasya yo vedyÃæÓa÷ sa eva bhagavatà s­jyate saæhriyate ca na tv ahaætÃprakÃÓÃtmakaæ kart­rÆpaæ tasya dehÃdyÃveÓe 'pi bhagavadekarÆpatvÃt atastatra tayo÷ kÃryakart­tvayor madhyÃt kÃryatà k«ayiïÅ kart­tvaæ citsvÃtantryarÆpaæ punarak«ayaæ jagadudayÃpÃyayor api tasya svabhÃvÃd acalanÃt || VSpkC_1.14-16:4 * calane tu jagadudayÃpÃyÃv api na kaucic cakÃsyÃtÃm iti mƬhÃdyavasthÃyÃm apy akhaï¬itacamatkÃrasÃram amƬham evaitat || VSpkC_1.14-16:5 * nanv abhÃvasamÃdhÃnani«pattau su«uptÃdau cÃsya kart­tvaæ nopalabhÃmahe kvacidapi prav­ttyadarÓanÃt || VSpkC_1.14-16:6 * satyaæ kÃryonmukha indriyÃdipreraïÃtmakavyÃpÃrapravaïo ya÷ prayatna÷ saærambha÷ so 'tra kÃryak«ayapade lupyate vicchidyate tasmiæl lupte sati abudho 'bhÃvasamÃdhyapahÃritÃtmarÆpo mƬho vilupto 'smÅti manyate || VSpkC_1.14-16:7 * ya÷ punarantarmukho 'haætÃprakÃÓarÆpa÷ svabhÃvo 'ta eva sarvaj¤atvaguïasyÃspadam upalak«aïaæ caitat sarvakart­tvÃder api tasya lopo na kadÃcit syÃd bhavatÅti na kadÃcidapi saæbhÃvanÅyo 'nyasya tallopam upalabdhu÷ kasyÃpy anupalambhÃt yadi sa kaÓcid upalabhyate sa evÃsÃv antarmukhaÓ cidrÆpo na ced upalabhyate tarhi sà lopadaÓÃstÅti kuto niÓcaya÷ || VSpkC_1.14-16:8 * atha cÃnya÷ kaÓcit tallopaæ nopalabhate 'pitu sa eva prakÃÓÃtmà tatkathaæ tasyÃbhÃva÷ / * evaæ cÃnyasyÃnupalambhanÃd ity atrÃnyakart­kasyopalambhasyÃbhÃvÃd ityartha÷ || VSpkC_1.14-16:9 * atha ca ghaÂÃbhÃvo yathà ghaÂaviviktabhÆtalÃdyupalambhanÃn niÓcÅyate tathaivÃtmÃbhÃvo 'pyÃtmaviviktasya kasyacid upalambhÃn niÓcÅyeta tadupalambhakasattÃvaÓyambhÃvinÅti tadupalambhakasvÃtmanÃstità na sidhyati || VSpkC_1.14-16:10 * yadi ca kÃryonmukhaprayatnalope sa lupyeta tadottarakÃlam anyasya kasyÃpyupalambho na bhavet anyopalambhÃbhÃva÷ prasajyetety artha÷ || VSpkC_1.14-16:11 * api cÃnyasya bahirmukhasya prayatnasya sau«uptÃdÃv anupalambhÃt katham antarmukhasya tattvasya bÃliÓair lopa ÃÓaÇkito yato 'nyasya lope 'nyasya kiæ v­ttam || VSpkC_1.14-16:12 * atha cÃnyasya kÃryonmukhaprayatnasyÃnupalambhÃd anupalambhaprakÃÓanÃn na kadÃcit prakÃÓÃtmano 'ntarmukhasya tasyopalabdhur lopa÷ yato 'sÃv antarmukhobhÃva÷ sarvaj¤atvaguïasyÃspadaæ tÃm apyabhÃvadaÓÃæ vettyeva anyathà saiva na sidhyediti || VSpkC_1.14-16:13 * anyasyeti kartari karmaïi ca «a«ÂhÅ || VSpkC_1.14-16:14 * antarmukhe kÃryatvapratiyogitÃm iva kart­tvasya sambhÃvyÃvasthÃtvam uktaæ vastutastu uktayuktyà tasyÃvasthÃt­tvam eva || VSpkC_1.14-16:15 * antarmukha iti anta÷ pÆrïÃhaætÃtmakaæ mukhaæ pradhÃnaæ yasyeti yojyam || VSpkC_1.14-16:16 * evam aprabuddho bahirmukhavyÃpÃranirodhe grÃhakasyÃpyÃtmano 'nupapannam apyabhÃvaæ niÓcinuta iti pratipÃdya suprabuddhÃprabuddhayor yÃd­g Ãtmopalambhastaæ nirÆpayati || VSpkC_1.14-16:17] _____________________________________________________________ tasyopalabdhi÷ satataæ tripadÃvyabhicÃriïÅ / nityaæ syÃtsuprabuddhasya tadÃdyante parasya tu // VSpk_1.17 // * [ * tasya prÃkaraïikasvabhÃvasya yopalabdhi÷ anavacchinna÷ prakÃÓa÷ sà kathitayuktyava«ÂambhÃt su«Âhu prabuddhasyÃprabuddhatÃsaæskÃreïÃpi ÓÆnyasya satataæ tri«vapi jÃgarasvapnasau«uptapade«u nityamiti Ãdau madhye'nte cÃvyabhicÃriïÅ anapÃyinÅ syÃdbhavatyeva sadÃsau ÓaækarÃtmakasvasvabhÃvatayà sphuratÅty artha÷ || VSpkC_1.17:1 * parasyÃprabuddhasya punastÃsÃæ daÓÃnÃæ svocitasaævidrÆpÃïÃæ pratyekam ÃdÃv udbubhÆ«ÃyÃm ante ca viÓrÃntyÃtmakÃntarmukhatve na tu svocitÃrthÃvabhÃsÃvasthitirÆpe madhyapade || VSpkC_1.17:2 * yaduktaæ ÓrÅÓivad­«Âau / * yÃvat samagraj¤ÃnÃgraj¤Ãt­sparÓadaÓÃsv api / * sthitaiva lak«yate sà tu tadviÓrÃntyÃthavà phale || VSpkC_1.17:3 * bhaÂÂalollaÂenÃpi tadÃdyanta ityevameva vyÃkhyÃyi svav­ttau || VSpkC_1.17:4 * bhaÂÂaÓrÅkallaÂav­ttyak«arÃïyapek«ya vayamapi tadv­ttyak«arÃnurodhena sautram artham ativimalamapi kli«Âakalpanayà vyÃkartumaÓik«itÃ÷ yata evÃsuprabuddhasya tadÃdyante 'sti tadupalabdhi÷ ata evÃyam ihÃdhikÃrÅ spandopadeÓai÷ suprabuddhÅkriyate || VSpkC_1.17:5 * yadvak«yati / * ata÷ satatamudyukta÷ spandatattvaviviktaye / * jÃgrat / * ityÃdi / * sau«uptapadavanmƬha÷ prabuddha÷ syÃdanÃv­ta÷ / * iti / * tathà svapne'pi / * ityÃdi / * prabuddha÷ sarvadà ti«Âhet || VSpkC_1.17:6 * ityÃdi ca || VSpkC_1.17:7 * atra hi jÃgarÃditri«u pade«u ÃdyantakoÂivan madhyamapy arthÃvasÃyÃtmakaæ padaæ turyÃbhogamayaæ kartuæ prabuddhasya suprabuddhatÃpÃdanÃyopadeÓa÷ prav­tta÷ etac ca nirïe«yÃma÷ || VSpkC_1.17:8 * tathà ca ÓivasÆtram / * jÃgratsvapnasu«uptabhede turyÃbhogasambhava÷ || VSpkC_1.17:9 * tathà / * tri«u caturthaæ tailavad Ãsecyam / * iti / * tritayabhoktà vÅreÓa÷ / * iti || VSpkC_1.17:10 * suprabuddhasya tri«u pade«u yÃd­Óy upalabdhis tÃæ vibhÃgena darÓayati || VSpkC_1.17:11] _____________________________________________________________ j¤Ãnaj¤eyasvarÆpiïyà Óaktyà paramayà yuta÷ / padadvaye vibhurbhÃti tadanyatra tu cinmaya÷ // VSpk_1.18 // * [ * suprabuddhasya bhÆmnà j¤Ãnaj¤eyasvarÆpayà madhyame pade j¤ÃnÃgraparyantayos tu svasvarÆpayaiva spandatattvÃtmanà parÃÓaktyà yukto vibhu÷ ÓaækarÃtmà svabhÃvo jÃgarÃsvapnarÆpe padadvaye bhÃti || VSpkC_1.18:1 * tatra hi viÓvamasau sadÃÓiveÓvaravatsvÃÇgavat paÓyati tadanyatra tu su«upte na tu yathÃnye su«uptaturyayor iti tripadÃvyabhicÃriïÅ iti prakrÃnte turyasyÃprastutatvÃt tadupalabdher eva ca turyarÆpatvÃt asau vibhuÓ cinmaya evÃsya bhÃti aÓe«avedyopaÓamÃd ity etat suprabuddhÃbhiprÃyam eva na tu vastuv­ttÃnusÃreïa tadanyatra tu cinmaya÷ ity asyÃnupapannatvÃpatte÷ loke sau«uptasya mohamayatvÃt ÓivÃpek«ayà tu jÃgratsvapnayorapi cinmayatvÃt evamapi ca prak­tÃnupayuktatvÃt || VSpkC_1.18:2 * ita÷ prabh­ti prathamani÷«yandÃnto grantha÷ prabuddhasya suprabuddhatÃyai sthito yathà ÂÅkÃkÃrairna cetitas tathà parÅk«yatÃæ svayameva kiyatpratipadaæ likhÃma÷ || VSpkC_1.18:3 * yatheyaæ jÃgarÃdimadhyadaÓÃpi prabuddhaæ na pratibadhnÃti tathopapÃdayati || VSpkC_1.18:4] _____________________________________________________________ guïÃdispandani÷«yandÃ÷ sÃmÃnyaspandasaæÓrayÃt / labdhÃtmalÃbhÃ÷ satataæ syur j¤asyÃparipanthina÷ // VSpk_1.19 // * [ * guïÃ÷ sattvarajastamÃæsi ye«Ãæ prak­titattvaæ vibhavabhÆte mÃyÃtattvÃvasthità ihÃbhipretÃ÷ || VSpkC_1.19:1 * yathoktaæ ÓrÅsvacchande mÃyÃmasÆrakavinyÃse / * adhaÓchÃdanamÆrdhvaæ ca raktaæ Óuklaæ vicintayet / * madhye tamo vijÃnÅyÃdguïÃs tv ete vyavasthitÃ÷ || VSpkC_1.19:2 * iti || VSpkC_1.19:3 * ta Ãdayo ye«Ãæ kalÃdÅnÃæ k«ityantÃnÃæ spandÃnÃæ viÓe«aprasarÃïÃæ te«Ãæ ye ni÷«yandÃstanukaraïabhuvanaprasarÃ÷ nÅlasukhÃdisaævidaÓ ca tathà yogyapek«ayà bindunÃdÃdayas te satataæ j¤asya suprabuddhasya kasyacid evÃpaÓcimajanmano 'paripanthina÷ svasvabhÃvÃcchÃdakà na bhavantÅti niÓcaya÷ yatas te sÃmÃnyaspandamuktarÆpam ÃÓritya yatra sthitam ityatra nirïÅtad­Óà labdhÃtmalÃbhÃs tata evotpannÃs tanmayÃÓ cetyartha÷ || VSpkC_1.19:4 * tathÃhi / * svÃÇgarÆpe«u bhÃve«u patyurj¤Ãnaæ kriyà ca yà / * mÃyÃt­tÅye ta eva paÓo÷ sattvaæ rajastama÷ || VSpkC_1.19:5 * iti ÓrÅpratyabhij¤oktad­Óà citiÓaktireva pÃrameÓvarÅ j¤ÃnakriyÃmÃyÃÓaktitritayatayà ÓrÅsadÃÓivÃdipade sphuritvà saækocaprakar«ÃtsattvarajastamorÆpaæ krŬÃÓarÅraæ Órayati yato nijacicchaktisphÃramayatvÃt tadadhi«Âhitameva sarvadà sarvaæ jÃnan suprabuddho guïÃdiviÓe«aspandÃn anucchindann api spandatattvÃveÓamaya eva || VSpkC_1.19:6 * yathà tv aprabuddhÃn badhnanty ete tat pratipÃdayati || VSpkC_1.19:7] _____________________________________________________________ aprabuddhadhiyas tv ete svasthitisthaganodyatÃ÷ / pÃtayanti duruttÃre ghore saæsÃravartmani // VSpk_1.20 // * [ * aprabuddhadhiya÷ prÃya÷ sarvÃn apratyabhij¤ÃtapÃrameÓvarÅÓaktyÃtmakanijaspandatattvÃn dehÃtmamÃnino laukikÃn prÃïÃdyÃtmÃbhimÃninaÓ ca mitayoginas tv ete pÆrvoktà guïÃdispandani÷«yandÃ÷ svasyÃ÷ spandatattvÃtmana÷ sthite÷ sthaganÃyodyatà nityaæ tadudyamaikasÃrÃ÷ du÷khenottÃryante 'smÃd daiÓikair jantucakramiti duruttÃre laÇghayitum aÓakye ghore du÷khamaye saæsaraïamÃrge pÃtayanti || VSpkC_1.20:1 * yathoktaæ ÓrÅmÃlinÅvijaye / * vi«aye«veva saælÅnÃnadho'dha÷ pÃtayantyaïÆn / * rudrÃïÆnyÃ÷ samÃliÇghaya ghorataryo 'parÃ÷ sm­tÃ÷ || VSpkC_1.20:2 * iti || VSpkC_1.20:3 * tathà hi pÆrvaæ pratipÃdità yeyaæ spandatattvÃtmà parÃÓakti÷ saiva viÓvasyÃntarbahiÓ ca vamanÃt saæsÃravÃmÃcÃratvÃc ca vÃmeÓvarÅÓakti÷ tadutthÃpitÃni tu khecarÅgocarÅdikcarÅbhÆcarÅrÆpÃïi catvÃri devatÃcakrÃïi suprabuddhasya parabhÆmisaæcÃrÅïi aprabuddhÃnÃæ tu adharÃdharasaraïiprerakÃïi || VSpkC_1.20:4 * tathà hi yà eva suprabuddhasya khe bodhagagane carantya÷ khecaryo 'kÃlakalitatvÃbhedasarvakart­tvasarvaj¤atvapÆrïatvavyÃpakatvaprathÃhetavas tà evÃprabuddhasya ÓÆnyapramÃt­padacÃriïya÷ ka¤cukarÆpatayà sthitÃ÷ kÃlakalitatvakiæcitkart­tÃkiæcijjhatÃbhi«vaÇganiyamahetava÷ || VSpkC_1.20:5 * gaur vÃk tadupalak«itÃsu saæjalpamayÅ«u buddhyahaækÃramanobhÆmi«u carantyo gocarya÷ suprabuddhasya svÃtmÃbhedamayÃdhyavasÃyÃbhimÃnasaækalpä janayanti mƬhÃnÃæ tu bhedaikasÃrÃn || VSpkC_1.20:6 * dik«u daÓasu bÃhyendriyabhÆmi«u carantyo dikcarya÷ suprabuddhasyÃdvayaprathÃsÃrÃ÷ anye«Ãæ dvayaprathÃhetava÷ || VSpkC_1.20:7 * bhÆrÆpÃdipa¤cakÃtmakaæ meyapadaæ tatra carantyo bhÆcaryas tadà bhogamayyà ÃÓyÃnÅbhÃvatayà tanmayatvamÃpannÃ÷ bhÆcarya÷ suprabuddhasya citprakÃÓaÓarÅratayÃtmÃnaæ darÓayantya itare«Ãæ sarvato 'py avacchinnatÃæ prathayantya÷ sthitÃ÷ ity evaæ pramÃtranta÷karaïabahi«karaïaprameyarÆpatayaiva tÃni catvÃri cakrÃïi guïÃdispandamayÃny aprabuddhabuddhÅæl laukikÃæs tathà bindunÃdÃdiprathÃmÃtrasaætu«ÂÃn yoginas tattattvaprasararÆpe saæsÃre pÃtayanti || VSpkC_1.20:8 * yata evam || VSpkC_1.20:9] _____________________________________________________________ ata÷ satatamudyukta÷ spandatattvaviviktaye / jÃgradeva nijaæ bhÃvam acireïÃdhigacchati // VSpk_1.21 // * [ * uktavak«yamÃïarÆpasya spandatattvasya viviktaye vimarÓanÃya satatam udyukta÷ / * mayyÃveÓya mano ye mÃæ nityayuktà upÃsate || VSpkC_1.21:1 * iti gÅtoktad­Óà satatam evÃntarmukhasvarÆpanibhÃlanapravaïo ya÷ sa jÃgradeva jÃgarÃvasthÃsthita eva nijamÃtmÅyaæ ÓaækarÃtmakaæ svasvabhÃvam acireïÃdhigacchati tathà asya ÓaækarÃtmà Ãntara÷ svabhÃva÷ svayam evonmajjati yena prabuddho nityoditasamÃveÓÃsÃdanÃt suprabuddho jÅvanmukto bhavatÅtyartha÷ || VSpkC_1.21:2 * yathÃsyodyuktasya balavadÃlambanavaÓoditÃnÃyÃsatadanyasakalav­ttik«ayamayÅ«u niyatÃsu yÃsvavasthÃsu spandanidhÃnam unmudritam abhimukhÅbhÆtam Ãste tà etÃ÷ prathamam udyogasya vi«ayà ityupade«Âum Ãha || VSpkC_1.21:3] _____________________________________________________________ atikruddha÷ prah­«Âo và kiæ karomÅti và m­Óan / dhÃvanvà yatpadaæ gacchet tatra spanda÷ prati«Âhita÷ // VSpk_1.22 // * [ * sarvatra tÃvad upÃyamÃrge samastetarav­ttipraÓamapÆrvam ekÃgrÅbhavanti yogina÷ etÃsvatikrodhÃdyavasthÃsu svarasata eva samastÃparav­ttik«ayamayÅ«u yadi spandatattvaviviktaye satatam udyukto jhaÂity antarmukhÅbhavanti yoginas tatsamÅhitam acireïaiva labhante || VSpkC_1.22:1 * ayoginastvatra mƬhà eveti tÃtparyam || VSpkC_1.22:2 * tathÃhi samanantaravihitadÃruïopaghÃtaÓatrudarÓanÃn marmasparÓitattadvacanÃkarïanÃd và prathamam evonmi«atsaæjihÅr«ÃdevatÃbalÃd antarmukhÅbhavadraÓmicakro 'tikruddha÷ ciraprÃrthitaprÃïeÓÅvadanendudarÓanÃd eva tatk«aïam evonmajjatpÆrïÃbhilëadevatÃvaÓavikÃsitÃnudhÃvatsamastakaraïacakra÷ prah­«Âo và balavadÃtatÃyibalena sarvato valitatvÃt kÃndiÓÅka÷ kiæ karomÅti m­Óan vikalpayan saæÓayadhÃrÃdhirohÃtmani pade 'nupravi«Âa÷ k«ÅïasakalÃlambanavikasatsaæÓayasaævinnirÃlambanÅk­tav­ttiprasaro và mattavÃraïÃdyanubadhyamÃno dhÃvan ÓarÅranirapek«am eva svÃtmapravaïÅk­tetarav­ttiprasaradudyogadevÅpreraïayÃtitvaritapalÃyanakriyÃvi«Âo và evam anyÃsv apy evamprÃyÃsu siæhÃjagarÃdyavalokanajanitamahÃtrÃsÃdyavasthÃsu yad v­ttik«ayÃtmakaæ padaæ gacched adhiti«Âhet spandatattvaviviktaye satatam udyukto yo yogijanas tasya tatra v­ttik«ayÃtmake pade 'vasthÃviÓe«e spanda÷ prati«Âhita÷ spandatattvam abhimukhÅbhÆtameva ti«Âhati || VSpkC_1.22:3 * tasmÃd etad v­ttik«ayapadaæ saæcetya jhaÂiti kÆrmÃÇgasaækocayuktyà krodhasaæÓayav­ttÅ÷ praÓamayya mahÃvikÃsavyÃptiyuktyà và prahar«adhÃvanav­ttÅr visphÃryÃbhimukhÅbhÆtanijaspandaÓaktivimarÓavatà yoginà bhayam || VSpkC_1.22:4 * yathoktaæ ÓrÅvij¤Ãnabhairave / * kÃmakrodhalobhamohamadamÃtsaryagocare / * buddhiæ nistimitÃæ k­tvà tat tattvam avaÓi«yate || VSpkC_1.22:5 * Ãnande mahati prÃpte d­«Âe và bÃndhave cirÃt || VSpkC_1.22:6 * Ãnandam udgataæ dhyÃtvà tallayas tanmanà bhavet || VSpkC_1.22:7 * k«utÃdyante bhaye Óoke gahvare vÃraïadrute / * kutÆhale k«udhÃdyante brahmasattà samÅpagà || VSpkC_1.22:8 * iti || VSpkC_1.22:9 * evam etÃsv avasthÃsÆktayuktyà prathamaæ spandaÓaktiæ pariÓÅlya tadanu tÃm evÃnusaædadhat sarvÃsvavasthÃsu taddÃr¬hyÃnupraveÓamayÅæ jÅvanmuktatÃm Ãharet satatodyukta ityupadiÓati || VSpkC_1.22:10] _____________________________________________________________ yÃmavasthÃæ samÃlambya yadayaæ mama vak«yati / tadavaÓyaæ kari«ye 'hamiti saækalpya ti«Âhati // VSpk_1.23 // tÃmÃÓrityordhvamÃrgeïa candrasÆryÃv ubhÃv api / sau«umne'dhvany astamito hitvà brahmÃï¬agocaram // VSpk_1.24 // tadà tasminmahÃvyomni pralÅnaÓaÓibhÃskare / sau«uptapadavan mƬha÷ prabuddha÷ syÃd anÃv­ta÷ // VSpk_1.25 // * [ * ayaæ ÓaækarÃtmà svabhÃvo yan mama vak«yati abhivyaktaæ sat yac cidÃnandaghanam anubhÆtapÆrvaæ svarÆpaæ mÃæ vimarÓayi«yati tadavaÓyamahaæ kari«ye bahirmukhatÃæ hitvà tatpravaïa eva bhavi«yÃmi iti saækalpya niÓcitya yÃm atikrodhÃdyavasthÃsv anubhÆtacarÅæ cidÃnandaghanÃæ spandÃtmikÃm avasthÃm avalambya prÃpyatvenÃbhisaædhÃya ti«Âhati Óamitavikalpagatim avikalpÃm avasthÃm avicalatvena bhajate yo yogÅ tadÅyÃæ tÃmavasthÃæ samÃÓritya candrasÆryau apÃna÷ prÃïaÓ cobhÃv api h­dayabhÆmau militvà yugapadeva sau«umne'dhvani brahmanìyÃm ÆrdhvamÃrgeïodÃnapathenÃstamita÷ ÓÃmyata÷ kathaæ brahmÃï¬alak«aïaæ gocaraæ hitvà brahmabilÃdhi«ÂhÃt­brahmÃdhi«Âhitamaï¬aæ muktvà ÆrdhvakavÃÂÃntÃæ dehavyÃptiæ tyaktvà tadà collaÇghitadehavyÃptike 'ta eva prakar«eïa lÅnÃv uktarÆpau ÓaÓibhÃskarau yatra tasmin mahÃvyomni ni÷Óe«avedyopaÓamarÆpe paramÃkÃÓe prÃpte 'pi ya÷ Óithilaprayatnatayà khecaryÃdyÃtmanà guïÃdispandani÷«yandena vyÃmohitatvÃt sau«uptapadavad bhavati sau«uptena ca suptamapy upalak«itaæ tena ca svapnasu«uptavat ya÷ ÓÆnyÃdibhÆmim evÃdhiti«Âhati sa yogÅ samyaganabhivyaktasvasvabhÃvo mƬha ity ucyate || VSpkC_1.23-35:1 * yathoktaæ ÓrÅbhaÂÂakallaÂena / * yÃæ spandÃtmikÃm avasthÃm avalambya / * iti yogina÷ || VSpkC_1.23-35:2 * iti ca / * yasya svasvabhÃvÃbhivyaktir na samyak v­ttà sa svapnÃdinà muhyamÃno 'prabuddho niruddha÷ syÃt / * iti || VSpkC_1.23-35:3 * yastu tatrÃpi prayatnapÃÂavÃd udyant­tÃbalÃt k«aïamapi na ÓithilÅbhavati sa tamasÃnabhibhÆtatvÃt cidÃkÃÓamayatvenaivÃvasthita÷ prabuddha ucyate ata eva satatodyogavataiva yoginà bhavitavyam ityÃdi«Âaæ gurubhi÷ iti Óivam || VSpkC_1.23-35:4] ********************************************************************** spandakÃrikÃ, dvitÅyo ni÷«yanda÷ tadÃkramya balaæ mantrÃ÷ sarvaj¤abalaÓÃlina÷ / pravartante'dhikÃrÃya karaïÃnÅva dehinÃm // VSpk_2.1 // tatraiva sampralÅyante ÓÃntarÆpà nira¤janÃ÷ / sahÃrÃdhakacittena tenaite Óivadharmiïa÷ // VSpk_2.2 // * [ * tat spandatattvÃtmakaæ balaæ prÃïarÆpaæ vÅryamÃkramya abhedena ÃÓrayatayÃva«Âabhya bhagavanto 'nantavyomavyÃpyÃdayo mantrÃ÷ sarvaj¤abalena sarvaj¤atvÃdisÃmarthyena ÓlÃghamÃnà j­mbhamÃïà adhikÃrÃya dehinÃæ pravartante s­«ÂisaæhÃratirodhÃnÃnugrahÃdi kurvantÅtyartha÷ || VSpkC_2.1:1 * sarvaj¤aÓabdo bhÃvapradhÃna÷ sarvakart­tvÃdy upalak«ayati || VSpkC_2.1:2 * yathà dehinÃæ karaïÃny upapÃditad­Óà tadbalamÃkramya vi«ayaprakÃÓÃdau pravartante iti d­«ÂÃnta÷ || VSpkC_2.1:3 * tathà nira¤janÃ÷ k­tak­tyatvÃn niv­ttÃdhikÃramalÃ÷ ÓÃntaviÓi«ÂavÃcakÃtmasvarÆpÃs tatraiva spandÃtmake bale samyagabhedÃpattyà prakar«eïÃpunarÃv­ttyà lÅyante adhikamalÃnmucyante ÃrÃdhakacittena upÃsakalokasaævedanena saha || VSpkC_2.1:4 * yathoktam / * anug­hyÃïusaæghÃtaæ yÃtÃ÷ padam anÃmayam || VSpkC_2.1:5 * iti || VSpkC_2.1:6 * yataÓca tata evoditÃstadbalena vis­«ÂÃs tatraiva lÅyante tenaite mantramantreÓvarÃdaya÷ Óivasya parameÓvarasya sambandhÅ dharma÷ svabhÃvo vidyate ye«Ãæ te tathà sÃmÃnyaspandasÃrà ityartha÷ || VSpkC_2.1:7 * nanu karaïÃnÃæ mantrÃïÃæ ca tat udayÃdau tulye kimiti karaïÃni na sarvaj¤ÃdirÆpÃïi || VSpkC_2.1:8 * ucyate parameÓvaro mÃyÃÓaktyà ÓarÅrakaraïÃni bhedamayÃni nirmimÅte vidyÃÓaktyà tv ÃkÃÓÅyavicitravÃcakaparÃmarÓaÓarÅrÃn mantrÃn || VSpkC_2.1:9 * vÃcakasya mÃyÃpade 'pi || VSpkC_2.1:10 * ghaÂo 'yam ityadhyavasà nÃmarÆpÃtirekiïÅ / * pareÓaÓaktirÃtmeva bhÃsate na tv idaætayà || VSpkC_2.1:11 * iti pratyabhij¤oktanÅtyà pramÃt­bhÆmyanatikrÃnter na ÓarÅrapurya«ÂakÃdivadbodhasaækocakatvam astÅti yuktamevai«Ãæ sarvaj¤atvÃdi || VSpkC_2.1:12 * etac ca / * bhede tv ekarase bhÃte || VSpkC_2.1:13 * iti ÓrÅpratyabhij¤ÃkÃrikÃÂÅkÃyÃæ vitatya darÓitam || VSpkC_2.1:14 * evaæ vidyÃpadÃvasthitas­«ÂyÃdikÃryanantabhaÂÂÃrakÃdyapek«ayaitad vyÃkhyeyam || VSpkC_2.1:15 * tathà dÅk«Ãdiprav­ttÃnÃm ÃcÃryÃdÅnÃæ karaïarÆpÃ÷ sarve mantrÃs tatspandatattvarÆpaæ balam Ãkramya anuprÃïakatvena ava«Âabhya ÃcÃryÃdÅnÃm eva sambandhinÃrÃdhakacittena saha mok«abhogasÃdhanÃdyadhikÃrÃya pravartante tatraiva ÓÃntavÃcakaÓabdÃtmakaÓarÅrarÆpà ata eva ca nira¤janÃ÷ ÓuddhÃ÷ samyak pralÅyante viÓrÃmyanti || VSpkC_2.1:16 * atra vyÃkhyÃne sahÃrÃdhakacittena iti pÆrvaÓlokena yojyam || VSpkC_2.1:17 * evaæ ca mantrÃïÃmudayapralayakoÂivyÃpi prav­ttÃv api bhittibhÆtamiti abhihitam || VSpkC_2.1:18 * evaæ ca daÓëÂÃdaÓÃdibhedena bhinne Óaive mantrÃïÃæ spandatattvasÃrataivetyuktaæ bhavati || VSpkC_2.1:19 * evaæ mantramantreÓvarÃdirÆpà ÓuddhÃbhimatà s­«Âi÷ ÓivasvabhÃveti pratipÃdyÃdhunà aÓuddhÃbhimatÃpi sà mÃyÃdirÆpà ÓivasvarÆpaiva iti upapÃdayan ÓrÅmataÓÃstrÃdirahasyad­«Âim api upak«ipati || VSpkC_2.1:20] _____________________________________________________________ yasmÃtsarvamayo jÅva÷ sarvabhÃvasamudbhavÃt / tatsaævedanarÆpeïa tÃdÃtmyapratipattita÷ // VSpk_2.3 // tasmÃcchabdÃrthacintÃsu na sÃvasthà na yà Óiva÷ / bhoktaiva bhogyabhÃvena sadà sarvatra saæsthita÷ // VSpk_2.4 // * [ * yato jÅvo grÃhaka÷ sarvamaya÷ Óivavad viÓvarÆpa÷ tena hetunà Óabde«u vÃcake«u arthe«u vÃcye«u cintÃsu vikalpaj¤ÃnÃdirÆpÃsu ÃdimadhyÃntarÆpà sÃvasthà nÃsti yà Óivo na bhavati sarvameva ÓivasvarÆpam ityartha÷ || VSpkC_2.3-4:1 * yataÓ caivamato bhoktaiva cidÃtmà grÃhako bhogyabhÃvena dehanÅlÃdirÆpeïa sadà nityaæ sarvatra vicitratattvabhuvanÃdipade samyaganÆnÃdhikatayà sthita÷ na tu bhogyaæ nÃma kiæcidbhoktur bhinnam asti || VSpkC_2.3-4:2 * jÅva ityupakramya Óiva ityupasaæhÃreïa jÅvaÓivayorvÃstavo na ko 'pi bheda÷ iti dehÃdyavasthÃsu na kÃsucid apyapÆrïamanyatà mantavyà api tu cidghanaÓivasvabhÃvataiveti bhaÇgyopadiÓati || VSpkC_2.3-4:3 * yathoktam ÓarÅramapi ye «aÂtriæÓattattvamayaæ ÓivarÆpatayà paÓyanti arcayanti ca te sidhyanti ghaÂÃdikam iva tathÃbhiniviÓya paÓyanti arcayanti ca te 'pÅti nÃstyatra vivÃda÷ iti ÓrÅpratyabhij¤ÃÂÅkÃyÃm || VSpkC_2.3-4:4 * bhaÂÂaÓrÅvÃmanenÃpyuktam / * Ãlambya saævidaæ yasmÃt saævedyaæ na svabhÃvata÷ / * tasmÃtsaæviditaæ sarvamiti saævinmayo bhavet || VSpkC_2.3-4:5 * iti || VSpkC_2.3-4:6 * kasmÃt jÅva÷ sarvamaya÷ ityatra hetu÷ sarvabhÃvÃnÃæ samudbhavÃd utpattihetutvÃt apÃdÃnabhÃvapradhÃnaÓca nirdeÓa÷ || VSpkC_2.3-4:7 * pramÃt­mitimÃnameyamayabhedajÃtasya te vihÃra iha hetutÃæ samupayÃti yasmÃt tvayi / * niv­ttaviv­tau kvacit tad apayÃti tenÃdhvÃdhunà nayena punarÅk«yate jagati jÃtucitkenacit || VSpkC_2.3-4:8 * iti ÓrÅj¤ÃnagarbhastotroktanÅtyà saævidyeva pras­tÃyÃæ jagata÷ sadbhÃvÃt sarvabhÃvasamudbhavatvaæ jÅvasya yataÓca jÅvÃdeva udayati viÓvamato'yaæ sarvamayo viÓvaÓaktiriti yÃvat || VSpkC_2.3-4:9 * nirïÅtaæ caitad dvitÅyasÆtrav­ttau || VSpkC_2.3-4:10 * sarvamayatve hetvantaramÃha tatsaævedana ityardhena || VSpkC_2.3-4:11 * tasya sarvasya nÅlasukhÃderyatsaævedanaæ prakÃÓastena rÆpeïa svabhÃvena tÃdÃtmyapratipatte÷ sarvamayatvasyopalambhÃt || VSpkC_2.3-4:12 * evamanena Ólokadvayena rahasyacaryÃ÷ sarvabhedapÃdaponmÆlopapattiparighaÂitÃÓ ca j¤ÃnopadeÓakathÃ÷ prathamacaramasÆtrÃbhyÃæ mahÃrthatattvaæ jÃgradÃdisÆtreïa «a¬ardhaparamÃrtha÷ tadÃkramya ity anena sarvopÃsÃsÃratetyÃdyupak«iptam iti spandatattvenaiva viÓvopadeÓÃ÷ svÅk­tÃ÷ || VSpkC_2.3-4:13 * athaitatpratipattisÃrataiva mok«a ityÃdiÓati || VSpkC_2.3-4:14] _____________________________________________________________ iti và yasya saævitti÷ krŬÃtvenÃkhilaæ jagat / sa paÓyansatataæ yukto jÅvanmukto na saæÓaya÷ // VSpk_2.5 // * [ * vÃÓabda÷ prathamani÷«yandoktanimÅlanasamÃdhiprakÃraæ vikalpayan asyÃ÷ samÃpatter durlabhatÃæ dhvanayati || VSpkC_2.5:1 * tenÃyamartha÷ Åd­ÓÅ tÃvatsaævitti÷ durlabhà yasya kasyacid evÃpaÓcimajanmano bhavati so 'khilaæ jagatkrŬÃtvena paÓyan nijasaævidunme«anime«ÃbhyÃæ s­jan saæharaæÓ ca / * mayyÃveÓya mano ye mÃæ nityayuktà upÃsate || VSpkC_2.5:2 * iti sthityà satatasamÃvi«Âo mahÃyogÅ jÅvann eva prÃïÃdimÃn api vij¤ÃnÃgninirdagdhÃÓe«abandhano dehapÃte tu Óiva eva jÅvaæÓced­Çmukta eva na tu kathaæcid api baddha÷ || VSpkC_2.5:3 * na saæÓaya÷ ityanena idaæ dhvanayati dÅk«Ãdinà gurupratyayato mukti÷ Åd­ÓÃt tu j¤ÃnÃt samÃcÃrÃdvà svapratyayata eveti || VSpkC_2.5:4 * iyameva mahÃsamÃpatti÷ sÃdhakÃcÃryÃdÅnÃm abhÅ«ÂaprÃptihetu÷ iti ÓlokadvayenÃha || VSpkC_2.5:5] _____________________________________________________________ ayamevodayastasya dhyeyasya dhyÃyicetasi / tadÃtmatÃsamÃpattir icchata÷ sÃdhakasya yà // VSpk_2.6 // yamevÃm­taprÃptir ayam evÃtmano graha÷ / iyaæ nirvÃïadÅk«Ã ca ÓivasadbhÃvadÃyinÅ // VSpk_2.7 // * [ * iha Óivo bhÆtvà Óivaæ yajet iti yad udgho«yate tatra dhyÃyinaÓ cetasi saævedane tasyeti na sÃvasthà na yà Óiva÷ iti pratipÃditaÓivasvabhÃvasya dhyeyasya anyasya và kasyacit tattatsiddhihetor mantradevatÃviÓe«asya ayam evodaya÷ prakaÂÅbhÃva÷ yà sÃdhakasya dhyÃturÃcÃryÃde÷ / * tasmÃcchabdÃrthacintÃsu na sÃvasthà na yà Óiva÷ || VSpkC_2.6-7:1 * iti pratipÃditarÆpà tadÃtmatÃsamÃpatti÷ ÓivaikyÃveÓo na tu pa¤cavaktrÃdervyatiriktasyÃkÃrasya darÓanaæ na tu niÓcayamÃtreïa tadÃtmatÃsamÃpatti÷ api tu icchato 'vikalpaviÓvÃhaætÃtmakaÓivaikyarÆpecchÃparÃmarÓÃdhirƬhasya || VSpkC_2.6-7:2 * etad uktaæ bhavati ahameva tatsaævedanarÆpeïa tÃdÃtmyapratipattito viÓvaÓarÅraÓ cidÃnandaghana÷ Óiva iti saækalpo yasyÃvikalpaÓe«ÅbhÆtatvena phalati tasya dhyeyamantradevatÃdi kiæ na nÃma abhimukhÅbhavati sarvasyaitadadvayaprathÃlagnatvÃt || VSpkC_2.6-7:3 * yathoktamasmatparame«ÂhipÃdai÷ / * sÃk«Ãdbhavanmaye nÃtha sarvasmin bhuvanÃntare / * kiæ na bhaktimatÃæ k«etraæ mantra÷ kvai«Ãæ na sidhyati || VSpkC_2.6-7:4 * iti || VSpkC_2.6-7:5 * iyameva ca samÃpatti÷ paramÃdvayarÆpasyÃm­tasya prÃpti÷ anyasmiæs tv am­te katipayakÃlaÓarÅradÃr¬hyadÃyini prÃpte'pi sÃdhakairmaraïamavaÓyamavÃpyata evety evakÃrÃÓaya÷ || VSpkC_2.6-7:6 * evaæ sarvatrÃnenaivÃÓayena ÓrÅsvacchande sthÆlad­«ÂyÃm­taprÃptiprakaraïe / * naiva cÃm­tayogena kÃlam­tyujayo bhavet || VSpkC_2.6-7:7 * ityuktyopasaæh­tya tÃttvikas tatprÃptiprakÃra÷ / * athavà paratattvastha÷ sarvakÃlairna bÃdhyate || VSpkC_2.6-7:8 * ityÃdinà || VSpkC_2.6-7:9 * sarvaæ ÓivaÓaktimayaæ smaret || VSpkC_2.6-7:10 * iti madhyena / * jÅvann eva vimukto 'sau yasyeyaæ bhÃvanà sadà / * ya÷ Óivaæ bhÃvayen nityaæ na kÃla÷ kalayettu tam / * yogÅ svacchandayogena svacchandagaticÃriïà / * sa svacchandapade yukta÷ svacchandasamatÃæ vrajet / * svacchandaÓcaiva svacchanda÷ svacchando vicaret sadà || VSpkC_2.6-7:11 * ityanena sahajasaædarbheïa sapraÓaæsaæ paÓcÃdupadi«Âa÷ || VSpkC_2.6-7:12 * ayamevÃtmano graho j¤Ãnaæ yaducyate Ãtmà j¤Ãtavya iti tatredam eva sarvaj¤asarvakart­svatantraÓivasvarÆpatayà pratyabhij¤Ãnam Ãtmano j¤Ãnaæ na tu / * puru«a evedaæ sarvam || VSpkC_2.6-7:13 * iti Órutyantaviduktam / * ta ÃtmopÃsakÃ÷ sarve na gacchanti paraæ padam || VSpkC_2.6-7:14 * ityÃmnÃyokte÷ || VSpkC_2.6-7:15 * tathà dÅk«Ãvasare yojanikÃdyarthamayameva Ói«yÃtmano'nugraha÷ imÃmeva samÃpattiæ vidvÃnÃcÃrya÷ Ói«yÃtmÃnaæ Óive yojayannÃcÃryo bhavatÅtyartha÷ || VSpkC_2.6-7:16 * iyaæ svapratyayasiddhà putrakÃde÷ ÓivÃtmana÷ sadbhÃvasya pÃramÃrthikasvarÆpasya dÃyinÅ nirvÃïadÅk«Ã || VSpkC_2.6-7:17 * yathoktam / * evaæ yo veda tattvena tasya nirvÃïadÃyinÅ / * dÅk«Ã bhavatyasaædigdhà tilÃjyÃhutivarjità || VSpkC_2.6-7:18 * iti || VSpkC_2.6-7:19 * hautrÅ dÅk«Ãpi dÅk«aiva tatra mà bhÆt kasyacid anÃÓvÃsa ityÃÓayenÃtraivakÃro na k­ta÷ ÓrÅmahÃgurupravareïeti Óivam || VSpkC_2.6-7:20] ******************************************************************* spandakÃrikÃ, t­tÅyo ni÷«yanda÷ yathecchÃbhyarthito dhÃtà jÃgrato 'rthÃn h­di sthitÃn / somasÆryodayaæ k­tvà sampÃdayati dehina÷ // VSpk_3.1 // tathà svapne'pyabhÅ«ÂÃrthÃn praïayasyÃnatikramÃt / nityaæ sphuÂataraæ madhye sthito'vaÓyaæ prakÃÓayet // VSpk_3.2 // * [ * dhatte sarvamÃtmanÅti dhÃtà ÓaækarÃtmà svabhÃva÷ sa yathà jÃgrata÷ jÃgarÃyÃmabhivyaktasvasvÃtantryasya dehino dehabhÆmikÃmeva prakaÂÅbhÆtapiï¬asthaj¤Ãnasya yogina÷ sambandhinyecchayÃbhyarthito 'ntarmukhasvarÆpavimarÓabalena prasÃdito h­di cetasi sthitÃnarthÃniti bindunÃdÃdij¤Ãnapura÷ k«obhapratibhÃcÃlanabodhastobhaj¤ÃnasaæcÃrÃdiprayojanÃni sampÃdayati || VSpkC_3.1-2:1 * kathaæ somasÆryayor j¤ÃnakriyÃÓaktyor udayaæ k­tvà j¤ÃnaÓaktyà bhÃsyamÃnaæ hi tattatkriyÃÓaktyonmÅlyate || VSpkC_3.1-2:2 * samÃveÓonmi«atpratibhÃtmakamÆlÃva«ÂambhayuktisphÃritaj¤ÃnakriyÃvyÃptisÃrasavyetaramarÅcivisphÃraïakrameïa tattadvedhasaækramaïÃdi sampÃdayati yogiÓarÅrÃnupravi«Âa÷ parameÓvara÷ || VSpkC_3.1-2:3 * yathà caivaæ tathà / * anÃgatÃyÃæ nidrÃyÃæ vina«Âe bÃhyagocare / * sÃvasthà manasà gamyà parà devÅ prakÃÓate || VSpkC_3.1-2:4 * iti || VSpkC_3.1-2:5 * pÅnÃæ ca durbalÃæ Óaktiæ dhyÃtvà dvÃdaÓagocare / * praviÓya h­daye dhyÃyan svapnasvÃtantryam ÃpnuyÃt || VSpkC_3.1-2:6 * iti sampradÃyasthityà vamanagrÃsasaktatadubhayavisargÃraïicitiÓaktiparÃmarÓamukhena nityaæ praïayam anatikrÃmato bhagavatprÃrthanÃparasya yoganidrÃrƬhasya sphuÂataram anÃcchÃditarÆpatayà madhye sau«umnadhÃmani sthito dhÃtà svapne 'pyabhÅ«ÂÃn evÃïavaÓÃktaÓÃmbhavasamÃveÓÃdÅn anyÃn api samÃveÓÃbhyÃsarasonm­«Âamatimukurasya jij¤ÃsitÃn arthÃn avaÓyaæ prakaÂÅkaroti nÃsya yogina÷ svapnasu«uptayor vyÃmoho bhavatÅtyartha÷ || VSpkC_3.1-2:7 * svapnena sau«uptam apyupalak«itam || VSpkC_3.1-2:8 * atrÃbhÅ«ÂÃrthaprakÃÓe Ãv­ttyà ayameva hetu÷ praïayasya prÃrthanÃyà antarmukhasvarÆpapariÓÅlanopÃsÃsaæpÃdyasya mÃyÃkÃlu«yopaÓamalak«aïasya prasÃdasya bhagavatÃnatikramÃt || VSpkC_3.1-2:9 * parameÓvaro hi cidÃtmà yady antarmukhocitasevÃkrameïÃrthyate tat tat saæpÃdayata eva jÃgrata÷ iti paratattve jÃgarÆkasya jÃgarÃvasthÃsthasya ceti Óle«oktyà vyÃkhyeyam || VSpkC_3.1-2:10 * yadi punarevaæ sÃvadhÃno na bhavati tadà nÃsya yogitetyÃha || VSpkC_3.1-2:11] _____________________________________________________________ anyathà tu svatantrà syÃt s­«Âis taddharmakatvata÷ / satataæ laukikasyeva jÃgratsvapnapadadvaye // VSpk_3.3 // * [ * yadyuktayuktyà nityaæ nÃrÃdhyate dhÃtà tadà svasvarÆpasthityabhÃve satataæ pratyahaæ laukikasyeva cÃsya yogino 'pi jÃgarÃyÃæ svapne ca sÃdhÃraïÃsÃdhÃraïÃrthaprakÃÓanatanniÓcayanÃdisvabhÃvà pÃrameÓvarÅ s­«Âi÷ svatantrà syÃllaukikavadyoginam api saæsÃrÃvaÂa evÃsau pÃtayed ityartha÷ || VSpkC_3.3:1 * yathoktam / * prav­ttir bhÆtÃnÃmaiÓvarÅ / * iti || VSpkC_3.3:2 * taddharmakatvata÷ iti svapnajÃgarÃdipadaprakÃÓane bhagavats­«Âe÷ svÃtantryasvabhÃvÃd ityartha÷ || VSpkC_3.3:3 * evaæ svapnasau«uptanirdalanopÃyaæ svaprabuddhatÃyai saæsÃdhya spandatattvasamÃveÓopÃyaæ suprabuddhasya d­«ÂÃntayuktipÆrvakaæ nirÆpayati jij¤ÃsitÃrthaj¤aptir apÅtthaæ bhavatÅtyÃdiÓati || VSpkC_3.3:4] _____________________________________________________________ yathà hy artho 'sphuÂo d­«Âa÷ sÃvadhÃne'pi cetasi / bhÆya÷ sphuÂataro bhÃti svabalodyogabhÃvita÷ // VSpk_3.4 // tathà yatparamÃrthena yena yatra yathà sthitam / tattathà balamÃkramya na cirÃt sampravartate // VSpk_3.5 // * [ * hiÓabda÷ kilaÓabdÃrthe || VSpkC_3.4-5:1 * sÃvadhÃne'pi cetasi dÆratvÃdido«air yathà kilÃrtho 'sphuÂo d­«Âo bhÆyo 'dhyak«anirÅk«aïÃtmanà svabalodyogena bhÃvito bh­Óam Ãlokito na kevalaæ sphuÂo yÃvat sphuÂataro'pi bhÃti tathà yatspandatattvÃtmakaæ balaæ yenÃnandaghanatÃtmanà paramÃrthena yatreti ÓaækarÃtmani svasvabhÃve yatheti abhedavyÃptyà sthitaæ tatkart­ tatheti svabalodyogena antarmukhatadekÃtmatÃpariÓÅlanaprayatnena saæbhÃvitaæ ÓÅghrameva sphuÂataratvena pravartate abhivyajyate || VSpkC_3.4-5:2 * kathamÃkramyÃrÃdhakasya kalpitadehÃdipramÃt­bhÆmiæ svÃtmanyeva nimagnÃæ k­tvÃtha ca spandÃtmakaæ balamÃkramya sthitasya kalpitadehabuddhipramÃt­bhÆmim asak­d uttejayata÷ sÃdhakasya yogino yajjij¤Ãsitaæ nidhÃnÃdi yatra deÓÃdau yena hemÃdinà paramÃrthena yathà saæniveÓena sthitaæ tathà tadacirÃd eva prakÃÓate || VSpkC_3.4-5:3 * kart­ÓaktyÃdir apyamuta eva balÃt prÃdurbhavatÅtyÃha || VSpkC_3.4-5:4] _____________________________________________________________ durbalo'pi tadÃkramya yata÷ kÃrye pravartate / ÃcchÃdayedbubhuk«Ãæ ca tathà yo 'tibubhuk«ita÷ // VSpk_3.6 // * [ * yathà k«ÅïadhÃtur ­«iprÃya÷ so 'pi spandÃtmakaæ balam Ãkramya spandasamÃveÓabalena prÃïapramÃt­bhÆmim asak­d uttejya kÃrye 'vaÓyakartavye karmaïi pravartate aÓakyam api vastu tadbalÃkramaïenaiva karotÅtyartha÷ || VSpkC_3.6:1 * tathà yo 'pyatibubhuk«ita÷ so 'pi tadbalÃkrÃntyà k«utpipÃsÃdi Óamayati || VSpkC_3.6:2 * na hi cidghanÃæ bhÆmim anupravi«Âasya dvaædvÃbhibhava÷ kaÓcit prÃïÃdibhuva eva tadÃÓrayatvÃttasyÃÓ ceha cidbhÆmau nimagnatvÃt || VSpkC_3.6:3 * yata evam uktasÆtropapattikramÃnusÃreïed­k siddhisamudÃyo 'smÃd bhavatÅtyata÷ || VSpkC_3.6:4] _____________________________________________________________ anenÃdhi«Âhite dehe yathà sarvaj¤atÃdaya÷ / tathà svÃtmanyadhi«ÂhÃnÃt sarvatraivaæ bhavi«yati // VSpk_3.7 // * [ * anena svasvabhÃvÃtmanà spandatattvenÃdhi«Âhite vyÃpte dehe sati yathà tadavasthocitÃrthÃnubhavakaraïÃdirÆpÃ÷ sarvaj¤atÃsarvakart­tÃdayo dharmà Ãvirbhavanti dehina÷ tathà yadyayaæ kÆrmÃÇgasaækocavat sarvopasaæhÃreïa mahÃvikÃsayuktyà và svasminnanapÃyinyÃtmani cidrÆpe adhi«ÂhÃnaæ karoti uktÃbhij¤Ãnapratyabhij¤Ãte tatraiva samÃveÓasthitiæ badhnÃti tadà sarvatreti ÓivÃdau k«ityante evam iti Óaækarataducitasarvaj¤atÃsarvakart­tÃdirÆpo bhavi«yati || VSpkC_3.7:1 * idam apyetatprasÃdenetyÃha || VSpkC_3.7:2] _____________________________________________________________ glÃnir viluïÂhikà dehe tasyÃÓcÃj¤Ãnata÷ s­ti÷ / tadunme«aviluptaæ cet kuta÷ sà syÃdahetukà // VSpk_3.8 // * [ * mnà sarvakeÓÃnÃmÃspadaæ tataÓca dehe yà glÃni÷ arthÃddehÃbhimÃnina÷ puæso yo har«ak«ayo'sau viluïÂhikà parasaæviddraviïÃpahÃreïa pÃrimityadaurgatyapradà tasyÃÓca glÃner aj¤ÃnataÓ cidÃnandaghanasvasvarÆpÃpratyabhij¤ÃnÃt s­tir udbhavo 'vasthitiÓca || VSpkC_3.8:1 * tadaj¤Ãnaæ pradarÓayi«yamÃïasvarÆpeïonme«arÆpeïa cedviluptaæ nik­ttaæ tadÃsau glÃniraj¤ÃnÃtmano hetorabhÃvÃt kuta÷ syÃnna bhaved ityartha÷ || VSpkC_3.8:2 * glÃnyabhÃve ca dehe 'vaÓyambhÃvinyo vyÃdhyÃdisaætÃpÃvasthà api yathà yathà yogino 'pak­«yante tathà tathà hemna ivÃtitÃpyamÃnasya kÃlikÃpagame svasvarÆpaæ dedÅpyata eva || VSpkC_3.8:3 * evaæ ca dehÃvasthitasyÃpi sarvadà glÃnyabhÃva eva parayogino vibhÆti÷ || VSpkC_3.8:4 * yathoktaæ paramayoginyà madÃlasayà bÃladÃrakÃn prayogÅkurvatyà / * tvaæ ka¤cuke ÓÅryamÃïe nije'smin dehe heye mƬhatÃæ mà vrajethÃ÷ / * ÓubhÃÓubhai÷ karmabhir dehametanmadÃdibhi÷ ka¤cukaste nibaddha÷ || VSpkC_3.8:5 * iti mitasiddhyabhilëiïo yogina÷ samÃveÓÃbhyÃsarasena dehaæ vidhyato valÅpalitÃdivyÃdhijayo bhavatÅtyapi bhaÇgyÃnena pratipÃditam || VSpkC_3.8:6 * atha yo 'yam unme«a÷ sa kiæsvarÆpa÷ kim upÃyalabhyaÓ cety ÃkÃÇk«ÃyÃm Ãha || VSpkC_3.8:7] _____________________________________________________________ ekacintÃprasaktasya yata÷ syÃd aparodaya÷ / unme«a÷ sa tu vij¤eya÷ svayaæ tamupalak«ayet // VSpk_3.9 // * [ * bhÃve tyakte niruddhà cinnaiva bhÃvÃntaraæ vrajet / * tadà tanmadhyabhÃvena vikasatyatibhÃvanà || VSpkC_3.9:1 * iti nÅtyà ekasyÃæ kasyÃæcid ÃlambanaviÓe«anibh­tavikÃrÃtmikÃyÃæ cintÃyÃæ prasaktasya ekÃgrÅbhÆtasya yogino yata iti tadekÃgratÃprakar«ollasatsaævitsphÃratas tadÃlambananimÅlanÃjjhaÂiti grastasamastacintÃsaætater agnÅ«omÃvibhedÃtmana÷ spandatattvÃdapara evodayaÓciccamatkÃrÃtmÃnya eva lokottara ullÃsa÷ syÃt sa taccamatkÃronme«akatvÃd evonme«o vij¤Ãtavyo 'nve«aïÅya÷ ittham eva yoginà j¤Ãtuæ Óakya÷ tataÓca svayamiti idaætÃvi«ayatvÃbhÃvÃd ak­takaprayatnÃtmanÃvadhÃnenÃhaætayaivopetyÃtmani lak«ayet asÃdhÃraïena camatkÃrÃtmanà pratyabhijÃnÅyÃt || VSpkC_3.9:2 * yata ekasyÃæ vi«ayavicÃrÃdicintÃyÃæ prasaktasya aparasyÃÓ cintÃyà jhaÂityudaya÷ syÃt sa cintÃdvayavyÃpaka unme«a÷ ityanye || VSpkC_3.9:3 * idÃnÅæ mitayogijanaprayatnasÃdhyÃsvapi tÃsu tÃsu siddhi«Ænme«aïapariÓÅlanamÃtroditÃsu parayogino heyatvam eva mantavyam ityÃdiÓati || VSpkC_3.9:4] _____________________________________________________________ ato bindur ato nÃdo rÆpam asmÃd ato rasa÷ / pravartante 'cireïaiva k«obhakatvena dehina÷ // VSpk_3.10 // * [ * ata unme«Ãd upalak«yamÃïÃd apralÅyamÃnasthÆlasÆk«mÃdidehÃhambhÃvasya yogino 'cireïaiva bhrÆmadhyÃdau tÃrakÃprakÃÓarÆpo bindur aÓe«avedyasÃmÃnyaprakÃÓÃtmà nÃda÷ sakalavÃcakÃvibhediÓabdanarÆpo 'nÃhatadhvanirÆpo rÆpamandhakÃre 'pi prakÃÓanaæ teja÷ rasaÓca rasanÃgre lokottara ÃsvÃda÷ k«obhakatvena spandatattvasamÃsÃdanavighnabhÆtatÃvatsaæto«apradatvena vartante || VSpkC_3.10:1 * yadÃhu÷ / * te samÃdhÃv upasargà vyutthÃne siddhaya÷ / * iti || VSpkC_3.10:2 * evamunme«anibhÃlanodyuktasyÃpi dehÃtmamÃnino yogino bindunÃdÃdaya÷ k«obhakà bhavantÅtyuktam || VSpkC_3.10:3 * idÃnÅmatronme«Ãtmani svabhÃve dehapramÃt­tÃæ nimajjayati tadÃkÃrÃmapi parapramÃt­tÃæ labhata ityÃha || VSpkC_3.10:4] _____________________________________________________________ did­k«ayeva sarvÃrthÃn yadà vyÃpyÃvati«Âhate / tadà kiæ bahunoktena svayam evÃvabhotsyate // VSpk_3.11 // * [ * yathà paÓyantÅrÆpÃvikalpakadid­k«Ãvasare did­k«ito 'rtho 'ntarabhedena sphurati tathaiva svacchandÃdyadhvaprakriyoktÃn dharÃdiÓivÃntÃntarbhÃvino 'Óe«ÃnarthÃn vyÃpyeti sarvam aham iti sadÃÓivavat svavikalpÃnusaædhÃnapÆrvakam avikalpÃntam abhedavimarÓÃnta÷kro¬ÅkÃreïÃcchÃdya yadÃvati«Âhate asyÃ÷ samÃpatterna vicalati tÃvad aÓe«avedyaikÅkÃreïonmi«attÃvadvedyagrÃsÅkÃrimahÃpramÃt­tÃsamÃveÓacamatkÃrarÆpaæ yat phalaæ tat svayam evÃvabhotsyate svasaævidevÃnubhavi«yati kim atra bahunà pratipÃditena || VSpkC_3.11:1 * tasyopalabdhi÷ satatam iti pratij¤Ãya tadanantaram upapÃditam upÃyajÃtaæ pariÓÅlayata÷ satataæ spandatattvasamÃvi«Âatvaæ suprabuddhasya bhavatÅti tadanantaprameyasaæbhinnatvÃd upadeÓyah­daye smÃrayann anupraveÓayuktyupasaæhÃrabhaÇgyÃha || VSpkC_3.11:2] _____________________________________________________________ prabuddha÷ sarvadà ti«Âhejj¤ÃnenÃlokya gocaram / ekatrÃropayetsarvaæ tato 'nyena na pŬyate // VSpk_3.12 // * [ * sarvadà jÃgarÃsvapnasu«uptasaævidÃdimadhyÃntapade«u prabuddhas ti«Âhet unmÅlitaspandatattvÃva«Âambhadivyad­«Âi÷ suprabuddhatÃm eva bhajeta || VSpkC_3.12:1 * kathaæ j¤Ãnena bahirmukhenÃvabhÃsena sarvaæ gocaraæ nÅlasukhÃdirÆpaæ vi«ayam Ãlokya / * tasmÃcchabdÃrthacintÃsu na sÃvasthà na yà Óiva÷ / * ityupapÃditad­Óà vim­Óya ekatra sra«Âari ÓaækarÃtmani svabhÃve sarvam Ãropayet nimÅlanonmÅlanadaÓayos tadabhedena jÃnÅyÃt pÆrvÃparakoÂyava«ÂambhadÃr¬hyÃn madhyabhÆmim api cidrasÃÓyÃnatÃrÆpatayaiva paÓyed ityartha÷ || VSpkC_3.12:2 * evaæ ca na kenacid anyena vyatiriktena vastunà bÃdhyate sarvasmin svÃtmana÷ svÅk­tatvÃt || VSpkC_3.12:3 * yathoktaæ ÓrÅpratyabhij¤ÃkÃreïa / * yo 'vikalpam idam artham aï¬ajaæ paÓyatÅÓa nikhilaæ bhavadvapu÷ / * svÃtmapak«aparipÆrite jagatyasya nityasukhina÷ kuto bhayam / * iti || VSpkC_3.12:4 * tato 'nyena na pŬyate iti yaduktaæ tatra ko 'sÃv anya÷ pŬaka÷ kaÓ ca pŬyo yata÷ ÓivÃtmakam eva viÓvamuktam ityÃÓaÇkya pÃÓÃnÃæ paÓoÓca svarÆpaæ nirïetum Ãha || VSpkC_3.12:5] _____________________________________________________________ ÓabdarÃÓisamutthasya Óaktivargasya bhogyatÃm / kalÃviluptavibhavo gata÷ sansa paÓu÷ sm­ta÷ // VSpk_3.13 // * [ * iha yo 'yaæ prakÃÓÃtmà svasvabhÃva÷ ÓÃækara ukta÷ asau / * vyavasthita÷ karotye«a viÓvakÃraïam ÅÓvara÷ / * s­«Âiæ sthitiæ ca saæhÃraæ tirodhÃnamanugraham || VSpkC_3.13:1 * iti ÓrÅsvacchandaÓÃstrad­«Âyà nijaÓaktyÃÓli«Âa÷ sadà pa¤cavidhak­tyakÃrÅ svatantra÷ spandalaliteÓvarÃdiÓabdair Ãgame«Ædgho«yate || VSpkC_3.13:2 * svÃtantryaÓaktir evÃsya sanÃtanÅ pÆrïÃhaætÃrÆpà parà matsyodarÅ mahÃsattà sphurattormi÷ sÃraæ h­dayaæ bhairavÅ devÅ Óikhà ityÃdibhir asaækhyai÷ prakÃrais tatra tatra nirucyate || VSpkC_3.13:3 * pÆrïÃhaætaiva cÃsyÃnuttarÃnÃhataÓaktisaæpuÂÅkÃrasvÅk­tÃdik«ÃntavarïabhaÂÂÃrikà tata eva svÅk­tÃnantavÃcyavÃkarÆpa«a¬adhvasphÃramayÃÓe«aÓakticakrakro¬ÅkÃrÃnta÷ k­tani÷Óe«asargapralayÃdiparamparÃpyakramavimarÓarÆpaiva nityoditÃnuccÃryamahÃmantramayÅ sarvajÅvitabhÆtà parà vÃk || VSpkC_3.13:4 * e«aiva bhagavata iyadviÓvavaicitryacalattÃm iva svÃtmani prathayantÅ spandate ityarthÃnugamÃt spanda iti ihocyate || VSpkC_3.13:5 * evaæ ceyad viÓvaÓaktikhacitaparÃÓaktisundarasya svÃtmana÷ svarÆpagopanakrŬayà svÃtmabhittÃv evÃæÓÃæÓikayà nirbhÃsanaæ bhagavÃn yÃvaccikÅr«ati tÃvadekaivÃbhinnÃpyasau tadÅyà vimarÓaÓaktiricchÃtvaæ pratipadya j¤ÃnakriyÃrÆpatayà sthitvà ÓivaÓaktiparÃmarÓÃtmakabÅjayonibhedena dvidhà bhÆtvà vargabhedena tatkalÃbhedena ca navadhà pa¤cÃÓaddhà ca sphurantÅ tadvimarÓasÃrair aghoraghoraghoratarai÷ saævittidevatÃtmabhi÷ rÆpai÷ prathamÃnà bhagavata÷ pa¤cavidhak­tyakÃritÃæ nirvahati || VSpkC_3.13:6 * yathoktaæ ÓrÅmÃlinÅvijayottare / * yà sà ÓaktirjagaddhÃtu÷ kathità samavÃyinÅ / * icchÃtvaæ tasya sà devÅ sis­k«o÷ pratipadyate || VSpkC_3.13:7 * saikÃpi satyanekatvaæ yathà gacchati tacch­ïu / * evametaditi j¤eyaæ nÃnyatheti suniÓcitam || VSpkC_3.13:8 * j¤ÃpayantÅ jagatyatra j¤ÃnaÓaktirnigadyate / * evaæ bhavatvidaæ sarvamiti kÃryonmukhÅ yadà || VSpkC_3.13:9 * jÃtà tadaiva tadvastu kurvatyatra kriyocyate / * evame«Ã dvirÆpÃpi punarbhedairanantatÃm || VSpkC_3.13:10 * arthopÃdhivaÓÃd yÃti cintÃmaïiriveÓvarÅ / * tatra tÃvatsamÃpannà mÃt­bhÃvaæ vibhidyate || VSpkC_3.13:11 * dvidhà ca navadhà caiva pa¤cÃÓaddhà ca mÃlinÅ / * bÅjayonyÃtmakÃdbhedÃddvidhà bÅjaæ svarà matÃ÷ || VSpkC_3.13:12 * kÃdayaÓca sm­tà yonirnavadhà vargabhedata÷ / * p­thagvarïavibhedena ÓatÃrdhakiraïojjvalà || VSpkC_3.13:13 * bÅjamatra Óiva÷ Óaktir yonir ityabhidhÅyate / * vargëÂakamiti j¤eyamaghorÃdyamanukramÃt || VSpkC_3.13:14 * tadeva Óaktibhedena mÃheÓvaryÃdi cëÂakam / * ÓatÃrdhabhedabhinnà ca tatsaækhyÃnÃæ varÃnane || VSpkC_3.13:15 * rudrÃïÃæ vÃcakatvena kalpità parame«Âhinà / * tadvadeva ca ÓaktÅnÃæ tatsaækhyÃnÃmanukramÃt || VSpkC_3.13:16 * ityÃdi || VSpkC_3.13:17 * tathà / * vi«aye«veva saælÅnÃnadho'dha÷ pÃtayantyaïÆn / * rudrÃïÆnyÃ÷ samÃliÇgya ghorataryo 'parÃstu tÃ÷ || VSpkC_3.13:18 * miÓrakarmaphalÃsaktiæ pÆrvavajjanayanti yÃ÷ || VSpkC_3.13:19 * muktimÃrganirodhinyastÃ÷ syur ghorÃ÷ parÃparÃ÷ || VSpkC_3.13:20 * pÆrvavajjantujÃtasya ÓivadhÃmaphalapradÃ÷ / * parÃ÷ prakathitÃs tajj¤air aghorÃ÷ ÓivaÓaktaya÷ || VSpkC_3.13:21 * iti || VSpkC_3.13:22 * evaæ ÓabdarÃÓe÷ samutthito varganavakarÆpo yo brÃhmyÃdidevatÃvarga÷ Óivasahitastasya bhogyatÃæ pÃÓyatÃæ gata÷ sansa eva ÓaækarÃtmà svabhÃva÷ paÓu÷ sm­ta÷ Ãgame«u tathokta÷ || VSpkC_3.13:23 * nanu kathaæ bhoktà maheÓvara imÃmavasthÃæ prÃpta÷ ityÃÓaÇkÃÓÃntyai viÓe«aïadvÃreïa hetumÃha kalÃviluptavibhava iti || VSpkC_3.13:24 * kalayati bahi÷ k«ipati pÃrimityena paricchinattÅti kalà mÃyÃÓakti÷ tayà viluptavibhava÷ svamÃyayà gÆhitaiÓvarya÷ sthita ityartha÷ || VSpkC_3.13:25 * atha ca kalayà kiæcitkart­tvopodbalanÃtmanà Óaktyà tadupalak«itena kalÃvidyÃkÃlaniyatirÃgÃtmanà ka¤cukena viluptavibhava÷ sthagitapÆrïatvakart­tvÃdidharma÷ || VSpkC_3.13:26 * bhavatvevaæ bhogyatÃæ tu kathamasau Óaktivargasya gata÷ ityatraitad evottaram || VSpkC_3.13:27 * kalÃbhir akÃrÃdivargÃdhi«ÂhÃyikÃbhir brÃhmyÃdibhis tadvarïabhaÂÂÃrakÃdhi«ÂhÃt­bhÆtÃbhiÓ ca ÓrÅmÃlinÅvijayoktadevatÃrÆpÃbhi÷ kalÃbhir akÃrÃdivarïair viluptavibhava÷ saækucito'smi apÆrïo 'smi karavÃïi kiæcididam upÃdade idaæ jahÃmi ityÃdivicitravikalpakÃvikalpakapratipattikadambakÃntaranupravi«ÂasthÆlasÆk«maÓabdÃnuvedhakadarthito har«aÓokÃdirÆpatÃæ nenÅyamÃna iva k«aïam api svarÆpasthitiæ na labhate yata÷ ato'sÃv uktarÆpa÷ Óaktivargeïa bhujyamÃna÷ paÓur ukta÷ || VSpkC_3.13:28 * kalayà akhyÃtyÃtmanÃæÓena viluptavibhava÷ saækucita iva na tu tattvata÷ ÓivÃtmà svabhÃvo 'sya kvÃpi gata÷ tadabhÃve hi sa eva na sphuret || VSpkC_3.13:29 * tathÃvabhÃsamÃnaireva kalÃbhi÷ saækucitai÷ Óabdair j¤ÃnaiÓ ca viluptavibhavas tathÃrÆpam ÃtmÃnaæ na vimra«Âuæ k«ama ityartha÷ || VSpkC_3.13:30 * adhunà paÓu÷ saækucitad­kÓaktibÃdhya÷ pÃÓyaÓ cetyetad vibhajati || VSpkC_3.13:31] _____________________________________________________________ parÃm­tarasÃpÃyas tasya ya÷ pratyayodbhava÷ / tenÃsvatantratÃmeti sa ca tanmÃtragocara÷ // VSpk_3.14 // * [ * tasya paÓorya÷ pratyayÃnÃæ laukikaÓÃstrÅyavikalpÃnÃæ tadadhivÃsitÃnÃæ bhinnÃrthaj¤ÃnÃnÃæ vikalpÃnÃm apyudbhava÷ vinÃÓÃghrÃta utpÃda÷ sa parasyÃm­tarasasya cidghanasyÃnandaprasarasyÃpÃyo nimajjanam || VSpkC_3.14:1 * udite«u bhinnÃrthe«u pratyaye«u cidbhÆmi÷ sthitÃpy aparÃm­ÓyamÃnatvÃd asthiteva lak«yate tata evam uktam || VSpkC_3.14:2 * tena ca pratyayodbhavenÃyam asvatantratÃm eti tadvaÓa÷ sampadyate || VSpkC_3.14:3 * yaduktaæ ÓrÅÓivasÆtre«u j¤Ãnaæ bandha÷ iti || VSpkC_3.14:4 * ÓrÅmadvyÃsamuninÃpi mÃtÃpit­mayo bÃlye iti || VSpkC_3.14:5 * ÓrÅmadÃlasayÃpi || VSpkC_3.14:6 * tÃteti kiæcittanayeti kiæcit ambeti kiæciddayiteti kiæcit / * mameti kiæcin na mameti kiæcit bhautaæ saæghaæ bahudhà mà lapethÃ÷ || VSpkC_3.14:7 * iti || VSpkC_3.14:8 * pratyayasyodbhavastanmÃtrÃïi tÅvrÃtÅvrabhedasÃmÃnyav­ttayo gocaro yasya tathÃbhÆto bhinnavedyavi«aya ityartha÷ || VSpkC_3.14:9 * anenedamÃha yÃvadiyaæ bhinnavedyaprathà tÃvad baddha eva yadà tÆktopadeÓayuktyà sarvam Ãtmamayam evÃvicalapratipattyà pratipadyate tadà jÅvanmukta iti || VSpkC_3.14:10 * yathoktam iti và yasya saævitti÷ ityÃdi || VSpkC_3.14:11 * evaæ ca yat pÆrvam uktaæ tasmÃcchabdÃrthacintÃsu na sÃvasthà na yà Óiva÷ ityÃdi na tena saha parÃm­tarasÃpÃyas tasya ya÷ pratyayodbhava÷ ityasya vai«amyaæ kiæcit || VSpkC_3.14:12 * nanu yadi pratyayodbhavo 'pyasya parÃm­tarasÃpÃya÷ tatkatham uktaæ Óaktivargasya bhogyatÃæ gata ityÃÓaÇkÃæ pariharati || VSpkC_3.14:13] _____________________________________________________________ svarÆpÃvaraïe cÃsya Óaktaya÷ satatotthitÃ÷ / yata÷ ÓabdÃnuvedhena na vinà pratyayodbhava÷ // VSpk_3.15 // * [ * ca÷ ÓaÇkÃæ dyotayan tatparihÃrarÆpaæ prameyÃntaraæ samuccinoti || VSpkC_3.15:1 * asya paÓo÷ svasya ÓivÃtmano rÆpasyÃvaraïe bhittibhÆtatvena prathamÃnasyÃpi samyagaparÃmarÓane tannimittaæ vyÃkhyÃtarÆpÃ÷ Óaktaya÷ satatam utthitÃ÷ yÃvaddhi parÃm­tarasÃtmakasvasvarÆpapratyabhij¤Ãnam asya na v­ttaæ tÃvad etÃ÷ svasvarÆpÃvaraïÃyodyacchantyeva || VSpkC_3.15:2 * yato'sya ya÷ pratyayodbhavo vikalpakÃvikalpakaj¤Ãnaprasara÷ sa ÓabdÃnuvedhena ahamidaæ jÃnÃmi ityÃdinà sÆk«mÃnta÷ÓabdÃnura¤janena sthÆlÃbhilÃpasaæsargeïa ca vinà na bhavati iti tiraÓcÃm apyasÃæketika÷ nirdeÓaprakhya÷ svÃtmani ca ÓironirdeÓaprakhyo 'ntarabhyupagamarÆpa÷ ÓabdanavimarÓo 'styeva anyathà bÃlasya prathamasaæketagrahaïaæ na ghaÂeta antarÆhÃpohÃtmakavimarÓaÓÆnyatvÃt / * sthÆlaÓabdÃnuvedhamayas tu vikalpa÷ sarvasya svÃnubhavasiddha÷ || VSpkC_3.15:3 * Ólokatrayoktam artham upasaæharanniyata÷ prameyasya sÃmÃnyaspandatattvÃdabhinnatÃæ prÃguktÃm anubadhnan tatpratyabhij¤ÃnÃpratyabhij¤Ãnamayau bandhamok«au iti lak«ayati || VSpkC_3.15:4] _____________________________________________________________ seyaæ kriyÃtmikà Óakti÷ Óivasya paÓuvartinÅ / bandhayitrÅ svamÃrgasthà j¤Ãtà siddhyupapÃdikà // VSpk_3.16 // * [ * seti ÓlokatrayanirïÅtatvÃt iyamiti prameyaparyantena rÆpeïa sphurantÅ svasvabhÃvarÆpasya cidÃtmana÷ Óivasya sambandhinÅ spandatattvÃtmikà parÃbhaÂÂÃrikaiva viÓvavaicitryÃvasthitikÃritvÃt kriyÃÓakti÷ prÃÇnirïÅtad­Óà Óiva eva g­hÅtapaÓubhÆmike vartamÃnà prÃïapurya«ÂakarÆpam amuæ kart­tÃtmanÃhaætÃvipru«Ã prok«itaæ kurvÃïà tathÃrÆpeïÃpratyabhij¤Ãya svarÆpÃvÃrakatvÃd dhÃnÃdÃnÃdiparikleÓahetutvÃcca bandhayitrÅ bhavati || VSpkC_3.16:1 * yadà tu svasya ÓivÃtmano rÆpasya yo mÃrga÷ / * ÓaktyavasthÃæ pravi«Âasya nirvibhÃgena bhÃvanà / * tadÃsau ÓivarÆpÅ syÃcchaivÅ mukham ihocyate || VSpkC_3.16:2 * iti ÓrÅvij¤ÃnabhaÂÂÃrakoktanÅtyà prÃptyupÃya÷ parÃÓaktistadÃtmatayÃsau kriyÃÓaktirj¤Ãyate yoginà yadà và vikalpakÃvikalpakaprasare 'pi ÓivasvarÆpasya svÃtmano 'æÓabhÆtam evÃÓe«avedyam anenek«yate tadÃsyÃsau parÃnandamayÅæ parÃæ siddhim upapÃdayati || VSpkC_3.16:3] _____________________________________________________________ tanmÃtrodayarÆpeïa mano'hambuddhivartinà / purya«Âakena saæruddhas tadutthaæ pratyayodbhavam // VSpk_3.17 // bhuÇkte paravaÓo bhogaæ tadbhÃvÃtsaæsaredata÷ / saæs­tipralayasyÃsya kÃraïaæ sampracak«mahe // VSpk_3.18 // * [ * purya«Âakotthitaæ bhogaæ bhuÇkte || VSpkC_3.17-18:1 * yata eva pratyaye«u sukhÃdipratyayodbhava÷ ata evÃsau pratyayodbhavÃt paÓu÷ paravaÓa÷ ÓabdÃnuvedhakrameïa pade pade brÃhmyÃdidevÅbhir Ãk«ipyamÃïa÷ na tu suprabuddhavat svatantra÷ tasya purya«Âakasya bhÃvÃdeva puna÷punarudbodhitavicitravÃsana÷ saæsaret tattadbhogocitabhogÃyatanÃni ÓarÅrÃïyarjayitvà g­hïÃti cots­jati ca || VSpkC_3.17-18:2 * yataÓ caivam ato 'sya purya«Âakasaæruddhasya yà saæs­tis tasyà ya÷ prak­«Âo laya÷ purya«ÂakÃtmakamalocchedena vinÃÓa÷ tasya kÃraïaæ samyak sukhopÃyaæ pracak«mahe samanantaram eva brÆma÷ tathà sampracak«mahe prakaraïe 'smin svayaæ pratipÃditavanta÷ || VSpkC_3.17-18:3 * vartamÃnasÃmÅpye vartamÃnavad và || VSpkC_3.17-18:4 * iti vartamÃnaprayoga÷ || VSpkC_3.17-18:5 * etat pratipÃdayan ÃdyasÆtroktamarthaæ nigamayati || VSpkC_3.17-18:6] _____________________________________________________________ yadà tv ekatra saærƬhas tadà tasya layodayau / niyacchan bhokt­tÃm eti tataÓ cakreÓvaro bhavet // VSpk_3.19 // * [ * yadà punarayamuktÃ÷ paratattvasamÃveÓopadeÓayuktÅ÷ pariÓÅlayan ekatra pÆrïÃhaætÃtmani spandatattve samyagavicalatvena rƬha÷ samÃvi«Âas tanmayo bhavati tadà tasyeti pÆrvasÆtranirdi«Âasya purya«Âakasya taddvÃreïaiva viÓvasya nimÅlanonmÅlanasamÃveÓÃbhyÃæ layodayau niyacchan prathamasÆtranirïÅtad­Óà ekasmÃd eva ÓaækarÃtmana÷ svabhÃvÃt saæhÃraæ sargaæ ca kurvan bhokt­tÃm eti dharÃdiÓivÃntasamagrabhogyakavalanena paramapramÃt­tÃæ satÅm eva pratyabhij¤ÃnakrameïÃvalambeta || VSpkC_3.19:1 * tataÓ ca prathamasÆtranirïÅtasya Óakticakrasya svamarÅcinicayasyeÓvaro 'dhipatir bhavet || VSpkC_3.19:2 * anenaiva ca dehena maheÓvaratvam avÃpnotyeveti yÃvat || VSpkC_3.19:3 * evaæ copakramopasaæhÃrayor mahÃrthasaæpuÂÅkÃraæ darÓayan tatsÃratayà samastaÓÃækaropani«anmÆrdhanyatÃm asyÃvi«karoti ÓÃstrasya ÓrÅmÃn vasuguptÃcÃrya÷ iti Óivam || VSpkC_3.19:4] *************************************************************** spandakÃrikÃ, caturtho ni÷«yanda÷ agÃdhasaæÓayÃmbhodhisamuttaraïatÃriïÅm / vande vicitrÃrthapadÃæ citrÃæ tÃæ gurubhÃratÅm // VSpk_4.1 // * [ * tÃmasÃmÃnyÃæ bhagavatÅæ guruæ ÓaivÅ mukham ihocyate iti sthityà ÓivadhÃmaprÃptihetutvÃd ÃcÃryarÆpÃm || VSpkC_4.1:1 * atha ca guruæ paÓyantyÃdikro¬ÅkÃrÃt mahatÅæ bhÃratÅæ parÃæ vÃcam tathà guror ÃcÃryasya sambandhinÅm upade«ÂrÅæ giraæ citrÃæ lokottaracamatkÃrarÆpÃæ vande sarvotk­«Âatvena samÃviÓÃmi || VSpkC_4.1:2 * atha ca sarvÃvasthÃsu sphuradrÆpatvÃd abhivadantÅm udyant­tÃprayatnenÃbhivÃdaye svarÆpavimarÓani«ÂhÃæ tÃæ samÃve«Âuæ saæmukhÅkaromi || VSpkC_4.1:3 * kÅd­ÓÅm agÃdho duruttaro ya÷ saæÓaya÷ pÆrïÃhaætÃniÓcayÃbhÃvÃtmà vicitra÷ ÓaÇkÃkalaÇka÷ sa eva vitatatvenÃmbhodhis tasya samyaguttaraïe yà tÃriïÅ naur iva tÃm ityubhayatrÃpi yojyam / * tathà vicitrÃrthÃni nÃnÃcamatkÃraprayojanÃni padÃni viÓrÃntayo yasyÃæ parasyÃæ vÃci tÃæ vicitrÃïi ramyaracanÃnupravi«ÂÃni arthapadÃni vÃcyavÃcakÃni yasyÃæ guruvÃci tÃm || VSpkC_4.1:4 * prasiddhaprabhÃvasvanÃmodÅraïÃt sambhÃvanÃpratyayenÃrthina÷ pravartayan gÆhanÅyatayà mahÃphalatÃm asya ÓÃstrasya nirÆpayati ÓÃstrakÃra÷ || VSpkC_4.1:5] _____________________________________________________________ labdhvÃpyalabhyam etajj¤Ãnadhanaæ h­dguhÃntak­tanihite÷ / vasuguptavacchivÃya hi bhavati sadà sarvalokasya // VSpk_4.2 // * [ * etacchÃstroktam etajj¤Ãnam eva puru«ÃrthaprÃptihetutvÃd dhanam alabhyam api du«prÃpam api labdhvà ÓaækarasvapnopadeÓasÃraæ ÓilÃtalÃd avÃpya prakÃÓavimarÓÃtmakaæ h­dayam eva viÓvÃnta÷praveÓÃvakÃÓapradatvÃd guhà tasyÃm antena niÓcayena k­tà nihiti÷ sthÃpanà yena arthÃttasyaiva j¤Ãnadhanasya tasya svÃmina÷ ÓrÅvasuguptÃbhidhÃnasya guroryathaiva tacchivÃya jÃtaæ tadvadadhikÃriniyamasaækocÃbhÃvÃt sarvalokasyÃpi h­dguhÃntak­tanihiter yatnÃd asÃmayikÃt gopayata÷ d­¬hapratipattyà ca svÃtmÅkurvata÷ sadà ÓivÃya bhavati nityaÓaækarÃtmakasvasvabhÃvasamÃveÓalÃbhÃya sampadyata iti Óivam || VSpkC_4.2:1 * yadyapyasmin viv­tigaïanà vidyate naiva ÓÃstre lokaÓcÃyaæ yadapi matimÃn bhÆyasottÃnav­tti÷ / * jÃnantyete tadapi kuÓalÃste 'smadukter viÓe«aæ kecit sÃragrahaïanipuïÃÓ cetanÃrÃjahaæsÃ÷ || VSpkC_4.2:2 * anantÃparaÂÅkÃk­nmadhye sthitim am­«yatà / * viv­taæ spandaÓÃstraæ no guruïà no mayÃsya tu || VSpkC_4.2:3 * viÓe«aleÓa÷ saædohe darÓita÷ pÆrvamadya tu / * rudraÓaktisamÃveÓaÓÃlina÷ ÓivarÆpiïa÷ || VSpkC_4.2:4 * ÓÆranÃmna÷ svaÓi«yasya prÃrthanÃtirasena tat / * nirïÅtaæ k«emarÃjena sphÃrÃnnijaguror guro÷ || VSpkC_4.2:5 * ye«Ãæ no dhi«aïopadeÓaviÓadà saddaiÓikairdarÓità ÓrÅmacchÃmbhavaÓÃsanopani«adà ye«Ãæ na bhagno bhrama÷ / * ye nÃsvÃditapÆrviïo m­dudhiya÷ ÓrÅpratyabhij¤Ãm­taæ tenÃtrÃdhik­tÃ÷ parai÷ punar idaæ pÆrïÃÓayaiÓ carvyatÃm || VSpkC_4.2:6 * ÓivÃdik«ityanto vitatavitato yo 'dhvavibhava÷ sphurannÃnÃsargasthitilayadaÓÃcitritatanu÷ / * iyadviÓvaæ yasya prasarakaïikÃsau vijayate para÷ saævitspando lasadasamasaukhyÃyatanabhÆ÷ || VSpkC_4.2:7]