Utpaladeva: Ajadapramatrsiddhi Based on the edition of the Siddhitrayi by Madhusudan Kaul Shastri Srinagar : Kashmir Pratap Steam Press 1921 (Kashmir Series of Sanskrit Texts and Studies, 34) Input by Somadeva Vasudeva PLAIN TEXT VERSION ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ [PÆrvapak«a÷:] yathà sadasatÃm naiva viÓe«o 'sti nijÃtmani / jadÃja¬ÃnÃm apy evaæ nÃsty asÃv iti niÓcaya÷ // UtAjp_01 // V­: vij¤ÃnasantÃnavÃdinÃæ mate sarve«Ãæ bhÃvÃnÃæ k«aïikatvÃt svalak«aïÃtmake prÃtisvike svarÆpe viÓe«ÃbhÃva÷ saætÃnina ekasyÃnusaædhÃtur anabhyupagatatvÃt | evaæ cetanÃcetanÃnÃm api svÃtmani nirviÓe«atvam || prakhyopÃkhyà ca sattà yad yad asattà viparyaya÷ / naitat svarÆpaæ sp­Óati vastuno j¤Ãt­gÃmy ada÷ // UtAjp_02 // V­: prakÃÓavimarÓalak«aïÃbhyÃæ prakhyopÃkhyÃbhyÃæ tadabhÃvena ca bhÃvÃnÃæ sadasattayor vyavasthÃpayitum i«Âayor api vastuna÷ svarÆpasparÓÃbhÃva÷, yatas tatprakhyÃdi j¤Ãtur dharmas tatas tatsvarÆpavyavasthÃnÃbhÃva÷ || prakhyopÃkhyÃvi«ayatÃpy arthasyÃtmà na yujyate / parÃpek«itayà naikarÆpatve sattvalaÇghanÃt // UtAjp_03 // V­: na ca prakhyÃdivi«ayatve 'pi padÃrthasvarÆpatopapadyate paraprakÃÓÃdhÅnatvÃt tasya | kiæ cÃnekÃkÃratve 'pi vastusattÃyà aprati«ÂhÃnÃt | tasmÃd anyonyaæ vastutadabhÃvayor nirviÓe«atvam | mà bhÆd viÓe«a÷ prakhyÃdibhÃvÃbhÃvau tata÷ puna÷ / siddhyaty eva viÓe«o 'tra tÃvatà ca prayojanam // UtAjp_04 // V­: nirviÓe«atvÃbhyupagame 'pi sadasator vastuno÷ prakhyÃdi bhÃvÃbhÃvÃv avikalÃv eva tad avalambya punar viÓe«avattvasya siddhe÷, tata÷ sÃkalyena bhÃve«v arthakriyÃpi siddhyed eva || evam apy avabhÃsÃnu«aktà sattocità bhavet / tadapek«Ãæ vinà bhÃvÃbhÃvayor aviÓi«Âatà // UtAjp_05 // V­: itthaæ ca vastusattÃyÃ÷ prakÃÓalagnÃyà evaucityaæ prakÃÓamÃnatÃlak«aïaæ saæbhÃvyate 'nyathà saævidanu«aÇgaæ vinà sadasator anyonyanirapek«atvÃt svasvarÆpani«Âhayor viÓe«Ãnupapatte÷ || kathaæ syÃd aviÓe«o 'tra yÃvatÃrthakriyÃæ hi san / kuryÃn nÃnyas tathÃpy artho nirviÓe«o nijÃtmani // UtAjp_06 // V­: yasmÃt sata eva vastuno 'rthakriyÃkÃritvam asatas tadabhÃva iti katham aviÓi«Âatvam arthakriyayaiva tadbhÃvopapÃdanÃt, ity Ãk«epa÷ | tatrÃha tathÃpy arthakriyÃyÃs tattatpramÃtradhÅnatayà naisargikatvÃbhÃvÃd vinà saævidÃÓrayatÃm arthasya svÃtmani viÓe«ÃdhÃyaktvÃsiddhe÷ || evam arthakriyÃbhÃsopÃdhisaæbhedam Ãgata÷ / sann artha÷ syÃt svarÆpeïa nÃsatas tu viÓi«yate // UtAjp_07 // V­: uktaprakÃreïa saævidy aprati«ÂhÃnÃd arthakriyÃkÃribhis tattadÃbhÃsopÃdhibhi÷ saæbhinnasyÃrthasyÃrthasvarÆpeïa sattÃsaæoattÃv api punar asato 'rthÃd viÓe«o na siddhyet || tatrÃpy arthakriyà siddhasattÃkÃrthe na varïità / samam evÃnayos tena prati«Âhà saævidÃÓrayà // UtAjp_08 // V­: tayor ubhayo÷ sadasator madhye 'pi prÃgasiddhe 'rthe 'rthakriyÃyà avyavasthitatvÃt, atha ca pÆrvasiddhe 'rthe tatsiddher nÃrthakriyaiva vastvÃtmÃ; tasmÃd bhÃvÃbhÃvayor akramam eva saævidadhÅnaiva siddhis tanni«ÂhatvÃd eva bhÃvavyavasthitÅnÃm || saævid apy aparÃmarÓarÆpà cet tad asÃv api / abhÃvena ja¬enÃtha tulyaiva prÃgvad Ãtmani // UtAjp_09 // V­: nirvimarÓasya prakÃÓasyÃpi sphaÂikÃdivad viÓvÃvabhÃsane 'py asvatantratvÃt svÃtmany asatà ja¬ena ca bhÃvena sÃd­Óyam eva syÃt parasparav­ttaparij¤Ãne 'nelamÆkaprÃyatvÃt, etena ÓÃntabrahmavÃdanirÃsa÷ kaÂÃk«ita÷ || saivaæ bhÆtÃtmanà svenÃpy alabdhaparini«Âhiti÷ / katham anyasya bhÃvasya prati«ÂhÃspadatÃm iyÃt // UtAjp_10 // V­: nirvimarÓà saævit svato ' labdhasattÃkà paraæ vyavasthÃpayituæ nÃlaæ gaganakusumam iva saurabhÃdijanane || idam ity ucita÷ saævit prakÃÓe 'nyasya vastuna÷ / prati«ÂhÃtmakatÃæ gacched aham ity Ãtmanà puna÷ // UtAjp_11 // V­: bhinnaæ vastu idaætÃvimarÓena prakÃÓanÃrhaæ sat punar ahaætÃtmanà vyavasthÃm iyÃt | saævid eva viÓvasphurattÃmayÅ svasvÃtantryÃd eva vicitrÃrthÃtmanÃvibhinnaprakÃÓamayena prasphurantÅ viÓvajÅvitaæ, tad ahaætÃviÓrÃntiæ vinà svato 'siddhaæ kathaæ vyavahÃryaæ syÃt || vyatireketarÃbhyÃm hi niÓcayo 'nyaja¬Ãtmano÷ / vyavasthiti÷ prati«Âhà ca siddhir nirv­ttir ucyate // UtAjp_12 // V­: j¤Ãtari vyavasthitatve san ja¬o 'nyathÃsan, svÃtmÃnyasaærambhatve svaprakÃÓatvaæ tadabhÃve nÃstÅty anvayavyatirekÃbhyÃæ hi svaparatvaniÓcaya÷, sa ca vyavasthÃprati«ÂhÃdiÓabdair ucyate || evam Ãtmany asatkalpÃ÷ prakÃÓasyaiva santy amÅ / ja¬Ã÷ prakÃÓa evÃsti svÃtmana÷ svaparÃtmabhi÷ // UtAjp_13 // V­: itthaæ ja¬abhÃvÃnÃæ saævidviÓrÃntiæ vinÃsatkalpatvÃt svÃtmany asatsvabhÃvÃnÃæ j¤Ãtu÷ prakÃÓasvabhÃvasya saæbandhitayaiva sattvaæ, tasmÃt saævitprakÃÓa eva svÃtmocchalattayà svamÃyÃÓaktyullÃsite viÓvavaicitrye ja¬Ãja¬abhÃvarÃÓidvayena vedyavedakÃtmakena svarÆpÃnatiriktenÃtirikteneva prashpuret, -- iti svÃtantryavÃdasya pronmÅlanaæ sÆcitavÃn ÃcÃrya÷ || na caivÃnubhavo 'py asti bhinnÃbhinnaviniÓcayam / muktvÃnvayasya prakÃÓasya vimarÓarahitÃtmana÷ // UtAjp_14 // V­: saæyojanaviyojanÃtmakaæ svÃtantryaæ vihÃya sato ja¬aprakÃÓasya naiva saærambhÃtmÃnubhavo nirvimarÓÃtmakatvÃt | etad eva hi pratyavamarÓasya mÃhÃtmyaæ yad viÓvaæ svÃtmaikyenÃnta÷sthitaæ bahiridaætayodbhÃsayan udbhÃsyamÃnam api puna÷ pÆrïÃhaætÃviÓrÃntyabhedam ÃpÃdayet || idam ity asya vicchinnavimarÓasya k­tÃrthatà / yà svasvarÆpe viÓrÃntir vimarÓa÷ so 'ham ity ayam // UtAjp_15 // V­: idam iti vicchinnatayà vim­ÓyasyÃsya ja¬asya yà saævitsvarÆpaviÓrÃntilak«aïà k­tÃrthatà so 'yam aham eva tattadbhÃvavaicitryÃtmanà prakÃÓe iti caitanyaprakÃÓatÃdÃtmyÃd ahaæpratyavamar«Ãtmà jÅvitasthÃnÅya÷, yadÃÓrayÃj ja¬am api vastu vimra«Â­svabhÃvapramÃtraikyÃd ahaæbhÃvaviÓrÃnter aja¬atvam ÃyÃti | aja¬ÃÓ ca vastuta÷ parapramÃtrekasvabhÃvÃ÷, -- ity advaito 'ja¬apramÃt­bhÃva eva sarvata÷ pÃripÆrïyena vij­mbhate iti tÃtparyam || dvidhà sa e«a evÃtmà mito 'parimitas tathà / prÃïÃdinà niruddho 'ïu÷ paramÃtmà tv akhaï¬ita÷ // UtAjp_16 // V­: sa eva saævidÃtmà parameÓvara÷ svecchayà viÓvakrŬollilÃsayi«ÃyÃæ prÃïÃdyÃtmatÃm avabhÃsya tatpramÃt­tvena saækucitÅbhÆya jÅvatÃm eti, prÃïÃdyaniruddhas tu viÓvanirbharitÃtmatayà pÆrïa÷ svatantraÓ cidÃtmaiveti parimitÃparimitatvena dvividhatvam || ubhayo 'py e«a paryantabhÆmi÷ sarvÃrthasaævidÃm / eka evÃnusandhÃnÃd ato 'nyo nopapadyate // UtAjp_17 // V­: dvividhasyÃpy asya prakÃÓÃtmana÷ samastabhÃvÃbhÃvÃtmikÃnÃm arthasaævidÃæ viÓrÃntyÃspadatvam | sa ca paurvÃparyÃnusaædhÃt­tayà saævinmÃtrasphurattaikarÆpa eva yasmÃd ato bhedÃnupapatti÷ || na cÃpy avyatirekÃtmavimarÓÃtmany ahaævidi / bhÃti paryantavartinyÃæ bhÃsanÃd adhikaæ ja¬am // UtAjp_18 // V­: na ca viÓvÃbhinnapratyavamarÓasvarÆpe 'haæprakÃÓe sarvaj¤ÃnaviÓrÃntibhÆmau tatprakÃÓÃdhikyena ja¬asya sattÃ, tasya saævitprakÃÓÃd bhedÃbhedavikalpair upahatatvÃt, ata eka evÃja¬apramÃtà svasvÃtantryeïa svÃbhinnaæ bhÃvajÃtaæ svÃtmany evodbhÃsayan vilÃpayÃæÓ cÃpracyutasvÃtmasthiti÷ prasphuratÅtyartha÷ || na siddho 'prathanÃd eva j¤ÃnÃdisamavÃyy api / tat prÃïÃdi prameyaæ syÃn na pramÃtÃnyato bhramÃt // UtAjp_19 // V­: j¤ÃnÃdiguïai÷ samaveto 'pi parimitapramÃtà vimarÓavaidhuryÃd eva na siddhyati nirvimarÓatve jìyaprasaÇgÃt, tasmÃd vyavacchinnÃæ bhrÃntim ÃÓritya prÃïapurya«ÂakamÃtur vedyatvaæ syÃn na paramÃrthapramÃt­bhÃva÷ saæbhÃvyate || yady apy arthasthiti÷ prÃïapurya«Âakaniyantrite / jÅve niruddhà tatrÃpi paramÃtmani sà sthità // UtAjp_20 // V­: mÃyÃvyavahÃrÃtmani lokayÃtrÃyÃæ yady api prÃïÃdi saækocavati jÅve sarve«Ãæ bÃhyÃbhyantarÃïÃæ vi«ayÃïÃæ vyavasthitir niyantrità tathÃpi saækucitÃtmani tatra mitapramÃtari saækocÃpahastanena parapramÃtrekÃtmatayà ÓivÃtmany eva sà ti«Âhati prÃïÃdeÓ citprakÃÓÃd avyatirekitvÃt, Óivasyaiva svecchayà samullÃsitÃyÃ÷ paÓubhÆmikÃyà grahaïenÃïubhÃvÃbhyupagamÃt || tadÃtmanaiva tasya syÃt kathaæ prÃïena yantraïà / sÃdhità pratyabhij¤ÃyÃm akhyÃter jÅvatà param // UtAjp_21 // V­: tasmÃd vastuta÷ ÓivasvabhÃvÃbhinnena prÃïÃdipramÃtrà saækucitaÓuktikena katham anavacchinnaprakÃÓÃnandamayapÆrïÃhaætÃsphurattÃtmana÷ ÓivasyÃvabhÃsananirodha÷ syÃt tathÃtve tasya svayaæ sthÃtum aÓakyatvÃt kevalam aparicchinnasvaÓaktivikÃsasyÃprathanam eva bandhakatvaparyÃyaæ jÅvatvaæ, tasya ceÓvarapratyabhij¤ÃyÃæ ÓÃstre savistaraæ nirïÅtatvÃd iti tata eva vivecyam || nÃrthavyavasthà prÃïÃdÃv ahaæbhÃvanirodhata÷ / prakÃÓasyÃtmaviÓrÃntir ahaæbhÃvo hi kÅrtita÷ // UtAjp_22 // uktà saiva ca viÓrÃnti÷ sarvÃpek«Ãnirodhata÷ / svÃtantryam atha kart­tvaæ mukhyam ÅÓvaratÃpi ca // UtAjp_23 // V­: prÃïÃdau parimitapramÃtrÃspade ja¬e svÃtmamÃtrasphurattÃtmana÷ parÃmarÓasya nirodhÃn naiva vastuvyavasthà tasyÃ÷ saævinni«ÂhatvÃt, yato yà saævida÷ svÃtmamÃtraviÓrÃnti÷ sa eva pÆrïÃhaætÃvimarÓasvabhÃvo 'haæbhÃvo 'rthavyavasthÃpako gÅyate | saiva viÓvabhÃvÃnÃæ paryantaprati«ÂhÃbhÆmikatvÃd viÓrÃnti÷, viÓvaprasaraïe svavyatiriktasÃmagrÅnirapek«atvÃt svÃtantryaæ, tad eva kart­tvaæ mukhyam aiÓvaryam apy Ãgame«Ædgho«yate || mÃyÃbhidÃs tacchakter eva cÃnyÃprasiddhita÷ / tadakhyÃtimayaæ hy etaj jagannirmÃt­teÓità // UtAjp_24 // V­: mÃyà nÃma Óakti÷ Óivasya Óaktimato 'vyatirekiïÅ svarÆpagopanÃtmikà krŬÃ, tannimittÃd eva yasmÃd akhyÃtimayam etad viÓvaæ bhÃsate vyatiriktakÃraïasya bhedÃbhedavikalpopahatatvenÃprasiddhatvÃt, tasmÃd viÓvÃbhÃsÃnÃæ nirmÃt­tvam ÅÓvaratvam || ekaiva cÃnusaædhÃnÃt sà proktà sarvasaævidÃm / svasaævedanaparyÃyamÃt­tattvam anÃdi tat // UtAjp_25 // V­: saiÓvarÅ parÃÓakti÷ samastÃnÃæ vicchinnanÅlÃsisaævidÃæ saæyojanaviyojanÃdau kÃrye pÆrÃparÃdikoÂÃv aikyÃnusaædhÃnam ÃÓritya tadÃdhÃrabhÆtÃn avacchedinÅ ekaiva, tad eva svasaævedanaparyÃyaæ mÃtur anÃdi tattvam ucyate || bhÃvavyavasthà yan ni«Âhà tasyÃhaæbhÃvabhÃgina÷ / vyÃpitvam anusaædhÃnaæ taj ja¬asya na yujyate // UtAjp_26 // V­: yatra sarvÃrthÃnÃæ vyavasthiti÷ prati«Âhità tasya saævidÃtmana÷ pÆrïÃhaætÃparÃmarÓasÃrasyÃja¬apramÃtu÷ svÃtantryÃvinÃbhÃvavattvÃt sarvatrÃnusaædhÃnÃtmakaæ vyÃpitvam asti, tac cÃsvatantrasya ja¬asya na ghaÂate vimarÓasÃratvÃbhÃvÃt || tato bhede tu bhÃsasya ghaÂate bhÃsamÃnatà / tenoktam pratyabhij¤ÃyÃæ tadadvayamayaæ jagat // UtAjp_27 // V­: aja¬atvam ÃÓritya punar etÃvati bhedollÃsÃtmake viÓvasmin nÅlasukhÃder bhÃsasyÃparik«ÅïÃnta÷sthiter eva j¤ÃnaÓaktyà bahirbhÃsina÷ prakÃÓamÃnatÃyà ghaÂanÃt; atha cÃbhedam avalambya ja¬asya puna÷ prakÃÓanopapatter anyathà tv aprakÃÓanÃt | tena hetunà ÓrÅmadÅÓvarapratyabhij¤ÃyÃæ saævidadvayaprak­ti viÓvam uktaæ bhavatÅti Óivam || [pramÃt­siddhÃv ÃcÃryotpaladevak­tau manÃk | candrÃbdhya«ÂenduÓÃkÃbde ÓÃstrÅ v­ttiæ haro vyadhÃt // [ÓÃka era 1841]] ity aja¬apramÃt­siddhau ÓrÅmÃnmahÃmÃheÓvarÃcÃryotpaladevapÃdaviracitÃyÃæ v­tti÷ samÃptà || [ÓrÅmatpratÃpabhÆbhartur Ãj¤ayà prÅtaye satÃm | madhusÆdanakaulena saæpÃdyeyaæ prakÃÓitÃ//]