Abhinavagupta: Paramarthasara, with Yogaraja's Paramarthasarasamgrahavivrti commentary
Based on the ed. Srinagar : Research Dept. Jammu and Kashmir State 1916
(The Kashmir Series of Texts and Studies edition, 7).
The text of this edition has been revised after nine manuscripts
[see L. Bansat-Boudon - K. D. Tripathi, An Introduction to Tantric Philosophy:
The Paramrthasra of Abhinavagupta with the Commentary of Yogarja.
Translated by Lyne Bansat-Boudon and Kamaleshadatta Tripathi.
Introduction, notes, critically revised Sanskrit text, appendix, indices by Lyne Bansat-Boudon.
London / New York : Routledge 2011 (Routledge Studies in Tantric Traditions, 3), pp. 347 ff.]
Input by Lyne Bansat-Boudon, Yves Codet and Judit Trzsk.
CONTRIBUTORS' NOTE:
The sandhi has been silently standardised; it has not been applied before and after words cited from the kriks.
#<...># = BOLD for kriks and catch words in commentary
___________________________________________________________________
THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!
COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE.
Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding:
description character =ASCII
long a 224
long A 226
long i 227
long I 228
long u 229
long U 230
vocalic r 231
vocalic R 232
long vocalic r 233
vocalic l 235
long vocalic l 237
velar n 239
velar N 240
palatal n 164
palatal N 165
retroflex t 241
retroflex T 242
retroflex d 243
retroflex D 244
retroflex n 245
retroflex N 246
palatal s 247
palatal S 248
retroflex s 249
retroflex S 250
anusvara 252
capital anusvara 253
visarga 254
long e 185
long o 186
l underbar 215
r underbar 159
n underbar 173
k underbar 201
t underbar 194
Other characters of the CSX encoding table are not included.
Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order
to facilitate word search.
For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings
and formats see:
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf
and
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf
For further information see:
http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm
___________________________________________________________________
o namacidtmaparamrthavapue //
atha
paramrthasra
rmanmahmhevarcryavaryarmadabhinavaguptcryaviracita /
rmadyogarjcryaktavivtyupeta /
cidghano 'pi jaganmrty yno ya sa jayatyaja /
svtmapracchdanakrvidagdha paramevara // 1 //
yo 'ya vyadhyi guru yukty paramrthasrasakepa /
vivti karomi laghvmasminvidvajjanrthito yoga // 2 //
iha ivdvayasane dehdipramttprdhnyasvasakalpasamutthaaktaklasyasaaydirpavighnaughaprasarapradhvasaprvik stranipatti manyamna parimitapramttdhaspadkrea cidnandaikaghanasvtmadevatsamvealin samastastrrthasakepagarbh prathamatastvatparamevarapravaat parmati /
##
## sarvapramtsphurattsra svtmadevatrpameva ## anuttarareyasvabhva satttmakam ## trtra tvatsamveasampattaye saraye / ##kra abhu svtmadevatkrameva prapadye na punarmyntacria kacidbhinna devamityanyayoga vyavacchinatti / anyacca kibhtam ## pra cidnandecchjnakriyaktinirbharamanuttarasvarpa tath ## iti gahannmybhidhnttattvtparasminpra eva ivdividytattvaparyante uddhdhvani svarpe tihanta na punastattadavasthvaicitryepi sphuratastata parasmtprtsvarpttasya pracyvo bhavati / yaduktam
jgraddivibhede 'pi tadabhinne prasarpati /
nivartate nijnnaiva svarpdupalabdhta //
iti spandastre / ## pura sarvaprattnmanubhavittay pramttvendisiddhatvt ## ityashya cidaikyena sphuradbhedasynupapatte / tath ## itydi / evajtyakamapi svasvtantryea ## nnprakrairbhedai ## rudraketrajarpsu hdguhsvantarvia caitanyarpo 'pi svaya jajatmatmbhsya naavannnpramttay sthita iti yvat / ata eva ## iti ## rudraketrajdipramtprameyarpasya jagata ## virntisthna / sarvamida kila prapramtari sthita sadgrhyagrhakayugalakpekayonmagnamiva bhedena prakamna nnrupairvyapadiyate 'nyathaitasyaprakdbhinnasya sattaiva na sytkuta ida vivamiti sarvanmapratyavamara / naitvat bhagavata samuttra svarpamityha ## iti / sarvamida yajjajaasvabhva viva tadrpatay tihanta
kartsi sarvasya yata svaya vai vibho tata sarvamida tvameva /
iti nyyena hi vyatiriktasynyasyprakamnasya kryatvnupapatte /
bhoktaiva bhogyabhvena sad sarvatra sasthita /
iti bhagavneva tath tath cakstti / evavidha tvmanuttara sarvasya svtmadevatsvarpa parhantcamatkrasramapi ghtanntvamatha ctyantkhaitasvasvtantryaparamdvayaprakasvabhva bhagavanta abhum ## arrdiktrimhakragukreaitda tvmeva svtmna parhantcamatkrasvarpa samvimti yvat / anena grahaakavkyena paramopdey svasvabhvasamveamay damupadiat guru vakyamaheyopdeyatay sakalagranthrthopakepa kta // 1 //
eva prakaraattparyamadvayasvarpa stutidvrea pratipdyedn strvatramabhidadhatsabandhbhidheydika granthakdrydvayenha
##
##
kacidbhagavatprasdtsamutpannavairgya sasrdviratamatirguro sanyo 'smti matv sadgurum ## ekhya muni samyagrdhya paramrthopadeasvarpa pavn / tad tadyogyatparipkasvarpaparilanakramea ## iya vigalitntakaraa matv so 'pyanantantho nieastropadeaja paramrthasranmn ## ityaparbhidhnagranthena skhyanayoktopadenusrea praktipuruavivekajntparabrahmvptirityevameta iya proktavn / sa eva brahmopadea paramdvayasvarpasvasvtantryady pratipdita sanyuktiyukto bhavatti matv sarva janamanugrahtu paramdvayaaivanayayukty ## alaukikena ciccamatkrasphrea ## guhya sarahasya iti / so 'ya puyanmkarvali ## tasya paramrthopadeasya yatsra dadhno navantamivopdeya parnugrahapravtta sanpratipdayatti / eva sabandhbhidheybhidhnaprayojandaya upapdit neha puna stragauravabhaytpratanyante / kda sa iya ityha ## iti / garbhdhivsaprrambha jyate 'sti vardhate vipariamate 'pakyate vinayatti tattadavasthvaicitryea abhvavikranemiyukta yat ## virbhvatirobhvtsasaraasvabhvatay cakramiva ## tasmin ## viparivtta / anensya prgjtismaraasvabhvo bodhvirbhvo dyotito 'nyath katha khprptilakaa pranakuthalitva syt / eva ca ya samutpannavairgya paramevarnugrahaaktividdhahdaya samuditasamyagjna upadeaptratmavpya paramevarkra samucitamapi
guru samsdya paramdvayajnamabhilaate sa eva ca gurpadeabhjana syditi / etadeva cnyatroktam
aktiptavaddevi nyate sadguru prati /
iti / iha ca purastdvakyate // 3 //
adhun samutpattikramea phikbandha vidhya vivavaicitryacitre 'smijagati pramevaramanuttama svtantryamekameva sayojanaviyojanakarttvaheturiti tacchaktiviksameva vivamaacatuayamukhenvedayangranthamavatrayati
##
cidnandaikaghanena ## svatantrea bhagavat mahevareacatuaya vivcchdakatvena koarpatay vastupiabhtam ## / yaduktam
... vastupio 'amucyate /
iti / ## prakita bhavanakarttay v prayuktam / kasmdityha ## iti / ## svtmyo yo 'svasdhraa icchdya ## tasya yat ## vicitra prasarastasya yo 'sau ## samudrekastasmditi / bhagavata kila svaaktiviksasphra eva jagannirmam / yadukta rsarvamagalstre
aktica aktimcaiva padrthadvayamucyate /
aktayo 'sya jagatsarva aktimstu mahevara //
iti / kirpacatuayasakhyetyha ## iti / vivasya pramtprameyarpasya parhantcamatkrasrasypi svasvarppohantmkhytimay niedhavyprarp y pramevar ## saivcchdakatvena bandhakatay aktyaamityucyate / sadivevarauddhavidytattvaparyantadala sadvakyamamaatritayamanta samantdgarbhktyvatihata iti koarpatayai aktiranena abdena sajit / etasminnae sadivevarvevdhipat /
anyacca malatrayasvabhva mohamaya bhedaikapravaatay sarvapramt bandharpa pustattvaparyantadala mykhyamaamityucyate / tacca vakyamamaadvayamanta samanttsvktya sthitam / adhipatictra gahanbhidhno rudra /
tath sattvarajastamomay ## kryakaratman pariat sat paupramt bhogyarp sukhadukhamoharpatay bandhayitr praktyabhidhnamaamityucyate / tatrpi mahvibhti rbhagavnviurbhedapradhno 'dhipati /
tath ## caiva manuyasthvarntn pramt pratiprkrarpatay sthlakacukamay bandhayitrti ktv pthvyaamityucyate / tatrpi caturdaavidhe bhtasarge pradhnataydhipo bhagavnbrahmeti / eva paramevaravijmbhitamidamaacatuaya bhagavatettha prakita parisphurati // 4 //
evametadaacatuaya pratipdytraiva bhogyabhokttvapratipdanaparatay vivasvarpanirpaya krikmha
##
## teu caturvaevgamaprasiddheu ## madhye vartate / kdamityha ## iti / rudraketrajabhedabhinn nnmukhahastapddiracanrp ## kr viiasasthnarpecaryabht / tathnyonyabhedena stiayni ## cakurdni / tadyath rudrapramt niratiayni sarvajatvdiguagaayuktni tai kila sarvamidamekasminkae yugapajjyate sapdyate ca / ketrajn punaretnyeva karani paramevaraniyatiaktiniyantritni santi ghadipadrthamtrajnakaraasamarthnyeva na tai sarva jyate npi kriyate / tatrpi yoginmatiaya karan yanniyatiaktisamullaghanttadyai karaai dravyavahitaviprakamapi paricchidyate parapramtgata ca sukhadukhdi jyate / eva ca tiracmapi niyatiakty sakucitnmapi manuyebhyo 'pyatiaya karan vidyate / tadyath gva svagha vyavahitamapi payantyav rtrvapi mrgamkante gdhr yojanaatagatamapymiamavalokayanti pakio makik maakaparyant kavihrio dyante sarsp uras panthna gacchanti d ca vanti abdnur drdapi gartcchvsamtrea sarpamkarayantti / eva sarvatra karaavaicitryamhyam / tath ## gamaprasiddhni vartulatryaracaturarrdhacandracchatrkratay stiayasasthnnti / evam ## nntiaydbhutasvabhva em ## aviratabandhapravho yasminvivasmistadevavidha vivam / evavidhe ctra bhogyasvabhve vivasminbhoktr bhvyamityha ## iti / malatrayghrto deho bhogyatana vidyate yasyo sa ## sukhadukhdisvabhva
arr sukhadukhdimaye 'smin ## sukhadukhdyanubhavit paupramteti kathyate / nanu parapramtrapekayumtrasypi na bhedo vidyate kutastadvyatirikto deh nma varka / yaduktam
pradeo 'pi brahmaa srvarpyamanatikrntaca avikalpyaca /
iti /
ekaikatra ca tattve 'pi atriattattvarpat /
iti nyyccaika eva svaaktiyukto mahprakavapureva paramevara pramt sarvato 'bhinna evvabhsate / tato bhinnasyprakamnasya dehino 'stitvbhyupagame 'pi prakamnatvnupapatterna satt nicyate / prakate cettasminparabrahmtmani tarhi prakbhinna evaika pramteti punarapi kiparatvenya bhogyabhoktlakaa sanbheda iti sarva samarthayamna ha ## iti / yo 'ya bhagavnsamanantara pratipditacidnandaikaghana svtantryasvabhva ## sa eva svarpagopansatattva sansvecchay naa iva dehapramtbhmik sampanna plyatvtpautvtpausattlakaaca sukhadukhdimaye svayanirmite 'sminbhogye bhokt dehti kathyate na puna ivavyatirikta kicitpadrthajtamasti / ea eva ca bhagaviva svtantrydbhoktbhogyalakaa pramtprameyayugalaka kranakamiva samutthpayati yadapekayya bhedapradhno vyavahra / tasmdetadeva paramevarasya svtantrya niratiaya yatprasvarpatparitygena bhoktbhogyasvabhva paubhvampanno 'pi sarvapramtmanubhavittay svtmani prasphuracidnandaikaghana iva eva // 5 //
evamapyekacitsvabhva pramt sa yadi mydipramtprameyavaicitryea nntvdaneka iti katha viruddhayaikatay vyavahriyata ekacetkimiti nnrpa iti cchytapavadvirodhdviruddhadharmdhysa sampatati na punaranekarpa ekaca padrtha syt / yaduktam
ayameva bhedo bhedaheturbhvn yadviruddhadharmdhysa kraabhedo v /
iti / laukikamatra dnta pradarayandrntike codya samarthayate
##
## eko 'pi ## tattallknldyupdhivaicitryasahasrea tattadvaicitrya svtmani dhrayastath vicitrito bhavati na punastasya sphaikathniretvat samutpadyate / etadeva sphaikamaermaitva yattattadvieecchurite 'pi tasminsphaikamairayamityabdhit sarvasya sarvadaiva pratti / kevalamatrm lkdaya sphurantti vyavahriyate na punarlkdyupdhi paamiva ta viinai yena svarpavipralopo 'sya syt / tasmdetadevmalatva maeryadupdhirpnkrnbibharti svasvarpatay ca prathate / tathaivyamvara svatantracidekaghana ekako 'pi svacche svtmadarpae devamanuyapaupakisthvarntn rudraketrajdipadrtharp vie svaya nirmitn ca ## varavaicitrya sphaikamaivatsvtmbhedena dhrayastato 'pi samuttratvdahamityevamakhaacamatkropabhita nnrpamapyeka svtmna pratyavamati / itthamapyasyaikatkhaanmayo bhinnarpo dea klo v na kacidvidyate yadapekayaitasya svtmamahevarasya viruddhadharmdhysdidaamucyetpi / sktkralakaa citrajna nnbhedasabhinnamapi parairapyekameva tadabhyupagatam / yath
nldicitravijne jnopdhirananyabhk /
aakyadaranasta hi patatyarthe vivecayan //
iti pramavrtike / ki puna sarvata prasya jtucidekavapua svatantrasya yvimau deaklau bhedakataybhimatau mrtivaicitryakriyvaicitrybhy yasya samullsakatay sthitau katha tasyaiva bhagavato vyavacchedakau sytm / yadi nma deaklayo kadcitsavido bhedena sthitirabhaviyattad tatkto 'pi viruddhadharmdhysa udapatsyateti tatra sabhvan syt / yvat tayo savitprakenaiva svtmasattsiddhiriti siddha evnekasvabhvo 'pyeka eva mahevaracinmrtirbhedadharme punarviruddhadharmdhyso duruddhara eveti // 6 //
nanveka eva savitsatattva pramtbhyupagatastanukaraabhuvanat sampanna sansa evnekat yta iti cettarhi tanvdivine sa eva vinaa syttadutpattau vaia eva tadotpadyeta / eva pratipramt sa eva jyate 'sttydiabhvavikratay vyavacchidyate puyappasvabhvakarmavaicitryeaitasyaiva bhagavata svarganarakdibhoga prpta iti kathamucyate svasvarpa eva iva iti / dntadvreaitadapi samarthayate
##
yath jalapravhe yti sati ## candravapurvastuvttenkastha svayamacalatttmaka jalapravhntapatitamapi tat ## prayti ## tath tasminneva kae 'nyatra jalaye nistimite sati tadeva ## gacchatvetyubhayath sarvapramtbhiretatsabhvyate na puna paramrthena tattathaiva syt / npi jalagatau deaklau bhedakatay candramasa svarpa gaganastha parmata kevala jalameva tdamatha ca tatpratibimbitasya candrabimbasya jalagatacalattcalattdiko bhedo vyavahriyata ityetvat gagjalagatasya kardamapatitasya v aina svasvarpaty na kcitkati / ## caitanyasvabhva svaya nirmite ## parike sati samutpanne v praka samutpannaceti myvymohitn vyavahramtrametajjalagatacandravanna puna svtm jyate mriyate veti / gtsvevamevoktam
na jyate mriyate v kadacinnya bhtv bhavit v na bhya /
ajo nitya vato 'ya puro na hanyate hanyamne arre //
iti / tasmdayamtm mahena svatantra sarvasvtmapratyavamarasvabhva sarvapramtmanubhavittay prathamnastatastattadavasthvipralope samutpattau v svasvarpa eva / etadeva ca durghaakri mahenatva savittattvasya yattath tath paupramttay svarganarakdibhogabhoktpi sarvnubhavittay savitsvarpa eva / pratyuta puyappasvarganarakakutpipsdiko yo 'ya paubhvo bandhakatay niyata sa yadi bhagavat svtmaprakena prakita parmaca syttad yathokt svtmani satt labhate 'nyath nisvabhva evaia iti katha svtmana tasyaiva maheasya svarpavipralopyocyate / sarvath nirmitameva vastu sahrya samutpdya v dehdirpa synna puna nitye bhagavati caitanye samutpattivinau kadcidbhavetm / tasmdeka evtm grhyagrhakatay nnrpasvabhva sanpunarapi sarvnubhavittay sarvasyaikatay prathata iti na kcidadvayavdakati // 7 //
itthamapi sarvemayamtm vivaprapacasvabhva eva savinmtraparamrtha sarvvabhsa sarvatra savidanugamditi yuktygambhy pratipditacetkimiti lodvapyavietsvtmatay sa na pratyate 'bhyupagame v jajaavyavastheya bhsamn na sagacchate lokavyavahraca jajaarpa iti kathametatsydityha
##
kadee ## sarvatra paribhramannapi nopalabhyate sa eva punargrahopargakle candramrtistha prathamno 'ya rhuriti parkyate 'nyath sthito 'pi bhacakre 'sthita iva / tathaivehpi sarvntaratamatvena sthito 'pi ## svnubhavaikasvarpatay pratyakaparidyamna sarvasya tath nopalakyate / yad puna puryaakapramt buddhidarpae pratibhmukure grhyavyavasthkle abddiviayasvkrea omtyevamahaprattiviayo bhavati tad grhakasvabhvatay lodvapi sthita sansphuarpastatraiva svtm ## sarvaica svnubhavaikarpa pratyate lodvatyantatamomayatvtsthito 'pyasthitakalpo 'sau prathate rhurke yath / evamaya bhagavnmyakty svtmakalpe 'pi bhvavarge kcitpuryaakasvarpnvedyakhanapyahantvyavasthrasbhiiktnvedakkaroti kcidvedykaroti yadapekayya jajaavyavasthsvarpo bhedavyavahra susthita evopapadyate / tena lodirvedyatvjjao vedakatvtpuryaakapramtpyajaa / na puna paramrthena paramevarpekay jajaavyavahra iti // 8 //
nanu sarvapramt buddhau cetsvtmano 'pyavieea prasphuraa tarhi te sarve kimiti svtmavido na syustajjnavanto m v bhvanviebhvt / yatpuna sasrvasthymapi kecana svtmajnjjvanmukt sarvajatvasarvakarttvalina kecana svtmajnayogy rurukavaca dyante 'pare svtmajnarahit santo dharmdharmanimittaubhubhakarmanigaaprabandhabaddh sasria eveti kathametatsagacchata itthamanta sarva ktv pramevara aktipto vikhala iti pratipdayati
##
darpae mlinyarahite yath nirviearpdiguagaayukta mukha caksti / na sa deo 'sti ya vinivttamala daro na svkurute / samale darpae tu mukhamananytiayamapi dhymalatvdvaipartyena prakate / npi malinastadyngunsvkartumalam / pratyuta tannyastamukha pumnmukhamanyathaiva dhymalatvdyupetamavalokya svtmano lajjmvahati vikta madvadanamiti / tathaiva ## svtmano ysvanugrahkhy ## tasy ## svakiraavisphrastena samrjite pratibhmukura avamyyakrmamalavsanprakaydviadkte kecidapacimajanman pramtm ## praka ## yasyeti sa ## svtm yvatsarvajatvdiguagaayuktastvnapyavabhsate yena kecanaiva te svtmasvarpaprathantsasramadhyapatit api muktakalp stiayca / kecideva paramevaratirodhnaaktyavamyyakrmamalasamcchdite buddhitattve bhrpo 'pytm mlinydbhto 'pyabhtakalpo yena te ssrik paava ityabhidhyante 'nye 'pyubhayaaktiyogtpramtra rurukava iti / ittha tvramandamandatardibhedena aktiptavaicitrya sarvatrpyhyam / atra na myntaptiniyatiaktisamutthamavamedhdika japadhyndi vnyadyatkicitkarma mocanaheturtmanastasya hi myta samuttratvdbhedapradhna vastu tatsdhanya na prakalpate / yadgtam
nha vedairna tapas na dnena na cejyay /
iti / tasmdekamevtra paramevarnugraha kraamaktrima bhavyabuddhnm / yaduktam
itu aktipte khypayitr svatantratm /
dh kraakalghrt naiva kicidapekate //
iti / paupramt tu paramevaratirodhnaakti sasaraahetureva yenaite svasvarpprathancchubhubhakarmanirat sukhadukhdibhogabhja puna punarasminsasaranti / tasmtpramt sdhrae 'pi svtmani prakprakarpe anugrahatirodhnaakt dve eva te mokabandhapravibhgahet / yaduktam
badhnti kcidapi aktiranantaakte ketrajamapratihat bhavapajlai /
jnsin ca viniktya gunaenany karotyabhimukha purua vimuktau //
iti // 9 //
evamida sarvamgamnubhavayuktiyukta pratipdya yatprkaktydyaacatuaya pratipdita tadantarlavarti samutpattikramea atriattattvtmaka jagadyallagna bhti tatprathamata kraakraa paramaivasvarpa krikdvayenha
##
##
## evavidham ## pra ivatattva tatra ivdidharparyanta vakyama viva virnta satprakate tadabhinnameva caksadyuktyopapadyata iti yvat / nanu tanyate sarva tanvdi yatra tattattva tanandv tadpralaya tasya bhva iti v tattvamityevamapi tattvavyapadeo 'ya jypdaka katha cidrpe bhagavati paramaive syducyate / upadeyajanpekay yvat abdena pratipdyate tvat tatra tattvavyapadeo na vastuta / kda tatpara tattvam / ## praka ## svabhvo yasya mahprakavapurityartha / tath ## nirkkam / nirkkamapi sphaikamaidarpadi jaa vastu bhavattyha ## iti / svasminsvabhve 'khahantcamatkrarase viramnmahnnanda par nirvtiryasyeti / tadeva paramhldakasphurattsratvtprakyasphaikderjadvailakayamukta bhavati / ata evha ## iti / icchjnakriyaktisvabhvameva na puna ntabrahmavdinmiva aktivirahita jaakalpam / anyacca ## iti / ## nisakhy ghaapady nmarptmik ## icchjnakriyaktn pallavabht brhmydy aktaya abdarisamutthstbhi ## samantt ## vypta tata evollasantyastatraiva myantti / eva parvgrpa bhagavati svtantryamukta syt / nanu vgrpa cetpara tattva tarhi klpanika abdasabhinnatvtkatha uddhaprakavapui kalpanyoga ityayenha ## iti / parapramtari yo 'ya parhantcamatkra sa vgrpo 'pi nirvikalpa / vikalpo hyanypohalakao dvaya
ghaghaarpamkipannaghadvyavacchinna ghaa nicinoti / prakasya puna parhantcamatkrasrasypi nprakarpa prakdanya pratipakatay vidyate yadvyavacchedttasya vikalparpat syt / vyavacchedyo hyartho 'praktm prakavapui prakate cettarhi
tatsavedanarpea tdtmyapratipattita /
itydinyyena yo 'pyartha prakasvabhvat yta sansa katha svtmanastasyaiva vyavacchedaka sydyena vikalparpat tatra samvahet / atha pratipakatay na prakata iti kathamihprakamna padrtha pratipakarpo 'stti paricchettumapi akyeteti yatkicidetatsyt / yata ## vyavacchedtmakai ## aparicchinnasvabhva para tattvam / ata evha ## iti vimala vikalpamayy auddhimay abhvt / tath ## iti / grhyagrhakasamutthakobhbhvcchaktismarasyena svasvarpastha na punaramaakalakalpam / anyacca ## iti /
sakdvibhto 'yamtm /
iti ktv santana eva / ato bhtabhaviyadvartamnavapu klastatra na kramate yata klasya tata eva samullsa iti samutpattivinabahikte paratattve 'bhyupagate vivasya vivatvamupapannamiti pratipdita syt // 11 //
nanvevavidhe paratattve jagadbhtti yatpratipdita tatkathametatsydyvat paratattvpekay na kicidbhedena bhtu pragalbheta / tato bhinna cejjagadbhsate taddvayavdakhaanbhinna cejjagatprakata iti katha vcoyuktiriti dntadvrea tadbhedbhedarpa tattvamupadarayannetatsamarthanyha
##
yath nirmale mukurntarle nagaragrmapuraprkrasthalanadanadjvalanavkaparvatapaupakistrpurudika sarva pratibimbatay ## svlakayena nnrpa bhsate ## darpadavibhakta sat ## tadabhedenaivntarkra samarpayati tatrbhedena bhsamnamapi bhti ## ityanyonyasvlakayena ghatpao bhinna patghaa iti vibhaktatay sphurati / tadantargat hi bhv eva pthaktvena parmyante na punasta darpaa tyaktv pthakkicidupalabhyate kintu darpaasmarasyena sthitamapi sarvato bhinna jagatpratyate / evamapi ghadipratibimbena darpaastarhyantarhita sydityetannetyha ## iti / na kevala svaya bhv darpantargat api bhinn prakante yvaddarpadapi vyatiricyante yato darpaastattatpratibimbamayo 'pi tebhya pratibimbebhya samuttrasvarpatay caksti na punastanmaya sapadyate yena ca na darpaa iti pratta syt / sarvasya punastattatpratibimbagrahae 'pi darpao 'yamityabdhit pratipatti / npi ghadirdarpaa viinai yenya ghaadarpao 'ya paadarpaa iti svasvarpathniratra jyate / deakta klakto v bhedo na tatra svabhvavipralopya bhavati / tasmttattatpratibimbasahiu sansvtmani darpao darpaa eveti na kcitpratibimbavdakati / athocyate bhrntire yaduta darpae hastti parmyate na tu punardarpae sa kacidvidyate tathtvenrthakriyvirahdbhrntyaivaia nicaya iti / etvat pratibimbavdena dntastvatsiddha / bhrntestu svarpa samanantara nirpyate / ## tathaiva darpaanagardipratibimbadntena ## atiayena vigalitakliktprnandodrikttprakt ## vivam ## darpaapratibimbavattata prakdavibhaktamapi paraspara ca vibhaktatvena grhyagrhakpekay
nnrpa prathate ## iti bodhdapyunmagnamiva ## yato bodhastadrpataypi prathamnastata samuttra prathate yath pratibimbebhyo darpaa / evamapi vivabhvapratibimbasahiu prako vivabhvebhya samuttra sarvasynubhavittay svasvarpea prathate / bhvagato 'pi deaklkrabheda kevalamatra prakate darpaavanna puna sva rpa sabhinatti / ata evaiknekasvarpo 'pi bodha eka eva bodhbhyupagatacitrajnavat / kintu darpaapraktsacamatkrasya citprakasyeynvieo yaddarpae svacchatmtrasanthe bhinna bhyameva nagardi pratibimbatvenbhimata bhti na tu svanirmitamato darpae 'ya hastti yo nicaya sa bhrnta sytpraka puna svacamatkrasra svecchay svtmabhittvabhedena parmansvasavidupdnameva vivambhsayati / vivasybhsanameva nirmttva bhagavata iti parmara eva prakasya jaddarpaaprakdervailakaypdaka mukhya rpamiti / etadeva granthakt vivtivimarinymuktam
antarvibhti sakala jagadtmanha yadvadvicitraracan makurntarle /
bodha punarnijavimaranasrayukty viva parmati no makurastath tu //
iti / ittha paramevarpekay svganirmite bhvarau na kcidbhedabhrntirmypramtrapekay tu yo 'ya bhedvabhsa e pratvkhytirp bhrnti prasydvaytmano rpasykhynamaprath pra na bhsate kintvapra dvayarpa bhsate bheda eva pratyata iti yvat / tasmnniravadyo 'ya pratibimbavda // 13 //
ittha paratattvasvarpanirpaaprva prakbhedena jagata atriattattvtmakasya sthiti vidhya punarapyetasya samutpattikramea pratitattva svarpa krikbhi pratipdayati
##
yo 'ya paramaiva paratattvanirpaay samanantarapratipditasvarpa svasvarparp y aktayacinnirvtcchjnakriykhy pacnantaaktivrtahetubhtstsmeva ## bhinnatventadvyvttyemm ## pacasakhyvacchinnmeva ## svlakayena prakaayattyartha / kd tmityha ## itydi / ivaca aktica sadivaca te bhvo yasy s tathokt t tath ## praktiryasy s tatheti / atra pratitattva svarpa pradaryate / tath hi sarvapramtmanta prhantcamatkramaya sarvatattvottra mahprakavapuryaccaitanyametadeva ivatattvam / atra tattvanirpaamupadeyajanpekayeti / tasyaiva bhagavatacidrpasynandarp viva bhavmti parmato vivabhvasvabhvamay savideva kiciducchnatrp sarvabhvn bjabhmiriya aktyavasth / eaiva vivagatasisahropacrtkaprobhayarppyekaiva sarvarahasyanayeu gyate / punarapyatraiva vivasamutpattibjabhmau mahnytinykhyy maheasyhamidamityabhedena prhantmayo yacamatkro jnaprdhnytkriybhgasyhantvirnte seya sadivada / atra mantramahevar pramtrastihanti / tathtraivhamidamityabhedenhantedantayo samadhtatulpuanyyena ya svtmacamatkra sai tasyevarvasth / atrpi mantrevar pramtra / atrpdantprdhnyenhantgukrea yo 'hamahamidamidamityevarpacamatkra sadyojtablasyeva iro 'gulnirdeya etadeva bodhasratvdbhagavata uddhavidytattvam / atra vidyevarai saha saptakoyastu mantr vcakataynugrahasvabhvtpanuddhartu vcynmantramahevaramantrevarnpratyavatihante / atra vidytattve vidyevarapramt bodharpatvviee
'pi y bhedaprath s myaktiktaivetygameu gyate
myopari mahmy ... /
iti / yena tatrasth mantr mahmynupravedaava ityucyante / mytattvopari uddhavidydhaca vijnkal pramtra avamalabhjanam / evamekameveda ivasvarpa turyttamapi turyarpatay tattvapacakatay gyate / tasmdeka evaia svatantra kart prakate yasyhamidamiti sadivevarabhmau ya praka etadeva uddhavedanarpa karaa vakyamo mytattvdidharntastattvasargaca kryamityeva kartkaraakriyrpa eka eva svtmamahevarkhya paramapramt vijmbhate // 14 //
mytattvasvarpamha
##
## ananypekam ## parameitu ## vivanirmttva saiveyam ## tasya aktimata / myate paricchidyate dharnta pramtprameyaprapaco yay s my vivamohakatay v my / e devasya krlasya sabandhinti ktv ## na punarbrahmavdinmiva vyatirikt kcinmyopapadyata iti / kda tatsvtantryam ## iti / dukhena ghaayitu akyamiti ## kryasya pramtprameyarpasya ## prptiprpakam / eaiva my svecchay paubhvampannasya ## svarpagopankhyamavdimalatritayam // 15 //
vakyame ca prdhnike sukhdirpe bhinne bhogye yadbhoktrpa pustattva tatsvarpamha
##
## svkrapratantrytsarvajatvasarvakarttvamayo 'pi ## sarvajatvdigupahastanenkhytirpamava malampanno yena ghakavatprasvarpccidkdavacchedya parimitkta sastadeva pustattvamucyate / ato myy plya pyaceti ## avamyyakrmamalasvabhvn pn bhjanam / anyacca ## iti vakyamasvarpai ## otaprotatay samyak ## dbdha ityeva tattvaakaveita pustattvam // 16 //
kldn tattvn caitadveanakramea svarpamha
##
ittha svatantro 'pi bodha svamyay yathutva prptastathaiva tadye jnakriyakt sakucite asya paurpasya vidykale ityucyete / yath rjpahtasarvasvasynukampay jvanrtha kiciddhana stoka dyate tathaivutvampannasya bodhasypahtasarvajatvde kicitkarttparamrtha jatvamupodbalyata iti jatvasyaiva prdhnytkldn jntinnvayo darita / ## uktarpay myay yuktam ## avamalpahastitasarvajatvde pusa svarpcchdaka svarasya klikeva ## nija kathitam / kirpamityha ## itydi / ## iti so 'urvartamnatayeda prmay jta jnmi jsymtyevamapi kta karomi kariye veti jnakriysvarpea bhvnapi tath kalayannavacchinatti cetyeo 'sya kla / tath ## ityavacchinnameva karoti sarva kartu nla ghaamtrakaraya prabhavati na padvityetadasyo kaltattvam / ## iti niyattkrannniyata krya yadarthayate yath vahnereva dhmo 'vamedhdikarmaa eva svargdiphala na sarvasmdityeva niyamena svasakalpaktakarmaprabandhasamutthapuypuyairtm niyamyate yena tadasya niyatitattvam / tath ## iti yeyamaprammanyat sarva mamedamupayujyate bhysa m kadcinna bhvamityetatpao rgatattvam / buddhidharmo yo rga sa ekatra kutrpi kntlakae 'rthe 'nyadapohytra me rga ityabhivagamtra na sarvkkmayasya rgatattvasya samna / tath ## iti kicideva purovarti ghadika na punardravyavahita vastviti vidytattvam / uddhavidypekay krikymavidyeti kathita na punarvedanbhvt / ## bhedaprathyuktametatkacukaaka paoriti // 17 //
kathametasya kacukaakasyu pratyantaragatvamityha
##
vstavena vttena ## yath ## ityabhedena taulntacota bhsate nipuairapi yatnata prakipyama taulasyntaragatvnna pthagavatihate tathaitanmydikacukamaostaulasthnyasyntaragatvtkambukasthnya vyatiriktamapyavyatiriktatay prasavitsvarpamcchdya sthitamiti ea / evamapi durnivra katha tadvilyata ityha ## itydi / ## viee nnyo 'tropya / ## svtmamahevarasya yo 'sau ## paramdvayacidnandaikaghano 'smi mamaiveda viva svaaktivijmbhaamtramiti y svtmasvarpavibhtipratyavamararp sarai ## drhyena tannibhlanaparatva sa eva ## prarpatayo svtmani svasvarpatvena sabandhastena ## uktasvarpa kacuka vieea ## svayameva nieea vilaya sevate / etadukta sydyad paramevaraaktiptaviuddhahdaya paurbhavati tadhameva mahevara iti svtmajnvirbhvtsvayameva pautvpdaka kacukvaraa vilyate na punaratra svtmajna vihya myya kicinniyatiaktisamuttha karma pragalbhata iti // 18 //
evavidhasyorbhoktuca bhogyena bhvyamiti prdhnika tattvasargamha
##
sattvarajastamas yat ## smnya rpamaggibhvo yatra nopalabhyate s mlakraam ## / prakteranantara kryarpamantakaraamha ## itydi / ## idametdgiti ## mananam ## mamateti kramea ## ityevarpa tritayam ## aggibhvena gun krya bhtendriydyapekay ca kraamiti // 19 //
bhyakaraamha
##
vakyame ## viaye jnapradhnni ## pacendriyi kriypradhnni cendriyi paca ## / vacandnaviharaavisargnandtmak karmendriy viay / ityubhayath ca omi kathaymtyahakrnugamdahakrakryi // 20 //
e abddiviayasvarpa kathayati
##
jeyakryatay svkrya ## indriym ## gocara ## / sa kda ## vieea bahikta smnytm ## yo 'rtho bhavet## smnyarpam ## abdasmnya abdatanmtramiti / evamanyni / viayaviayio parasparpekitvdindriyavadidamapi ## hakrikameveti // 21 //
viay parasparaskaryea pthivydni kryamityha
##
## parasparasagharasmarthydyo viea ## sa eva bhtarpat yti / tath hi abdatanmtrcchabdavieo nabho jyate abdasparbhy pavano rpasayuktbhymetbhy tejacaibhyo rasayuktebhyacpo gandhasayuktebhyaca pthvti paca mahbhtni krya kranuguam iti ktvaikottaragunti / evame prakti kryakratm puruasya paramevarasyecchay bhogyatay pravtteti atriattattvtmaka jagadvibhajya pratitattva nirpitam // 22 //
mykacukavatprakte kacukat purua pratyha
##
## prdhnika ## dharparyanta ## yath ## dhnyacarma ## samcchdayati tathaiva mykacukena kambukasthnyena samvtam ## punarapi tuasthnyena ## etatsamvute tatpratiprkratay sthagayati / atreme pramtra kalbhirindriyamtrbhirvientbhirdehasvabhv sakal ityucyante vieavarjit videh pralaykal iti ca / eva ivdisakalntapramtsaptakasantha rudraketrajdhihita jagaditi // 23 //
kacukatritayasya paraskmasthlarpatmha
##
caitanyasya svasvarppahastanasatattvkhytirevava ## ntara svarasya klikeva ## antaragam ## chdana tdtmyena sthitatvt / ## vidynta kacukaakam ## tmana varaa taulasya kambukamivvaraa phaptitvenste yena bhedamay jatvakarttvdiprath prathata ityea myyo mala / etadapekay ## tuasthnya prdhnika arrasattlakaamvaraam ## tvamsdirpatvdea ttya krmo malo yena pramt ubhubhakarmasacayabhjana bhavati / evamanena paraskmasthlarpea ## vikasvaro 'pi ghakavatsakucitkta ## ityauriti paurityucyate // 24 //
etatsabandhdupahata iva bhavattyha
##
ea koatrayasabaddha tmtmkhytyandhakrasabandht ## advayasvabhvamapi ## nija nnyasmdupanatam ## caitanyamtmasattlakaa svarpa pramtpramaprameyannracanprapacena jntyabhedavipartena bhedenbhimanyata iti yvat / yath rekhtimiropahata purua ekamapi candra payandvau candrvimau nabhasi sta iti paricchindamllokamapi darayati dvau candrvimau payeti / vastuvttenaika evsau candra iti timiravattath bhsate yenodvegalakamnandalaka vrthakriy sa taimirika prpnoti / tathaivjnatimiraprptabhedapratha sarva svtmano 'bhinnamapi bhedena vyavaharanbhinna karmaphalamarthayate yena bhyobhya svarganiraydibhogabhgbhavati / atacjnasya timirea rpa vipartbhsant // 25 //
tmdvaya dntena nidarayati
##
## ikubhed ## eka ## paramrthata sarvatra mdhurynugamttathaiva jgraddi ## grhyagrhakaprapacarp ## vie ## svasvabhvasya ## caitanyamahevarasyaiva / yata sa eva bhagavnsarvasya svtmabhta svasvtantrytt tmapi bhmik sampannastath grhyagrhakdyavasthviia prathate yathekuraso na puna svtmanastasmdbhinna kicidastti sa eka eva sarvvasthsu savidanugamt / ittha sarvatraikarpatdarantpramt sarvadv bhavati / yathha rabhubharaka
eko bhva sarvabhvasvabhva sarve bhv ekabhvasvabhv /
eko bhvastattvato yena da sarve bhvstattvatastena d //
iti / bhagavadgtsvapi
sarvabhteu yenaika bhvamakayamkate /
avibhakta vibhakteu tajjna viddhi sttvikam //
iti // 26 //
trthntaraparikalpitastu bheda savtyarthamabhyupagato 'pi na satyabhmvavakalpata ityha
##
## iti bodhamtrameva kevalamanupdhi nmarparahitamapyandivsanprabodhavaicitryasmarthynnlasukhdirpa bhyarpatay nn prakata iti vijnavdina /
purua eveda sarvam ... /
neha nnsti kicana ... /
iti nyyena ## sarvasyeti para brahmaivndyavidyvadbhedena prakata iti brahmavdina / atrobhayatrpi vedanasya svtantrya jvitabhta vivanirmaheturiti na cetitam /
anye ## brahmavdinastu yathpranameva vivamgrya vartate nahi prandte 'nyatkicidbrahmao rpamiti savimara abdabrahmetyhu /
apare pratipann yath ## iti vairjamapi brahmaa satyabhtamiti / yathoktam
yasygnirsya dyaurmrdh kha nbhicaraau kiti /
sryacakurdia rotre tasmai loktmane nama //
ityevamdi /
## iti mahsattsmnyalakaa sarvaguraya vastu paramrthasaditi vaieikdayo bruvate /
anye ## iti vyaktaya eva paramrthasatyo nahi smnya nma kicidekamanekaguraya prakate npyupapadyate veti vyaktnmeva vyavahra parisampta ki smnyeneti nnvttivikalpai smnya vivadamn vyaktayo nnuyantyanyadanuyyi na bhsata ityevamdi bahu bruvanto jtirna paramrtha iti pratipann ityeva ## ye bhedn te tathokt ## ityasminsvtantryavde prakamnasya vastuno 'napahnavanyatvdete bhed savtisatyatvena prakante ## iti na puna satattvatayaite bhedstrthntaraparikalpitabhed vidyamn eva / tasmdeka eva paramaprakaparamrtha svatantracaitanyamahevara itthamittha caksti yato 'nyasyaitadvyatiriktasyprakarpasya prakamnatbhvt / yaduktam
trthakriyvyasanina svamanikbhirutprekya tattvamiti yadyadam vadanti /
tattattvameva bhavato 'sti na kicidanyatsajsu kevalamaya vidu vivda //
iti // 27 //
idn bhrnterasadarthapratipdanasmarthyena nidaranamha
##
## pratvkhytirpy atdrpyapratibhsane ## uttama smarthyam ## kenacit ## na kenacidvicrayitu pryata iti yvat / yath vastuvttena rajju paridyamn drghatvakualinrpatvabhramtsarpo 'yamityadhyavast rajjudravye 'pyasadarthapratibhso 'ya sarpdhyavasya sadarthapratibhsdbhaya maravasya vidadhti / anubhavasiddhamapyetatsthu bhtamiti matv svaya bhaya vkra samullikhya bhrnt santo hdbhagana ke nma na yt iti vibhrama evpratvaprathane heturiti // 28 //
etatprakte samarthayate
##
eva yath rajju paramrthasat bhrnty sarpatay vimpi sarpagatmarthakriy karoti tathaiva dehtmamnin cetasi ## tattvato 'vidyamnam ## vanmyvymohasmarthydeva ## etadeva tattvamiti bhrnty satt labhate / ## avamedhdi ## brahmahanandi ## niratiay prti ## ytan ## janma ## janmbhva ## hlda ## rjasa kobhastath ## brhmao 'smtydi ## brahmacrtydi ## grahattapapjavratnti sarva kalpanmtrasra vibhramavijmbhitameva myakty dehdytmataybhimanyate / etatsarva bhrnte prabhavati yaynavaratasvarganarakajanmamaraaprabandhabhja paavo na puna paramrthata svtmano 'navacchinnacidnandaikaghanasya dharmdharmdika kicidvidyata iti // 29 //
evamasadarthapratibhsane bhrnte smarthya vicrya tadutpattimha
##
## itye s samanantarapratipdit vivamohin pratvkhytirp bhrnti ## pramtprameyarpeu vivavartiu padrtheu ## iti
... npraka prakate /
iti prakamnatnyathnupapatty prakaarrbhteu ## caitanyamahevardapthagbhteu satsvapi ya ## atirekem bhv grhy bhy matto bhinnceti ## vstavacidrpatpahastanena yattevavstava jaatvpdanam / ayamayo bhvaprakane 'nyasyprakarpasya bhyavsanderhetoranupapadyamnatvtsvtmapraka eva svatantro 'rthnnlasukhdin prakate 'ta pramtprameyarpatay citsvarpo 'hameva praka iti yadvstava rpa tanna prakate kevalamevvstavo bheda prathata iti tttvikaprathanbhvdbhrnterandhakrea rpaamiti // 30 //
tmanyantmbhimnaprvo 'ntmanytmbhimno bhavatti pratipdayanbhrnte sutar moharpatmha
##
dau tvadekasavitsatattvevapi bhveu bhedamaya jypdanamakhytitimirea kta yatsvtmano 'bhinnn bhvn tato bhedena prathanamata eva timiramiva ## akhyti / yathaiko 'pi candra cakusthena rekhtimirea dvidh bhsyate dvau candrviti tathaivkhytitimiramekamapi sarva svtmasvarpa vastu bhedenntmarpa prakitavat / evamavasthite ## aparamyta mohnmoho 'yampatita ## piakodbhavaca ## akhytyapahastitacitsvarpevapi vivavartiu padrtheu jyampditeu madhyduddhte vyatirikte jae ## vedyakhae ko 'ha sthlo 'ha kudhito 'ha sukhyasmi na kicidahamiti pramttayntmabhte ## atdrpye tdrpyapratipattiretadativaiasam / yadi tvadtmbhimnena vin vaiasamasti tannlasukhdivapyastu m v kutrpi bhdyatpuna katipaye jae dehdau loaprya tmatayhantrasbhieko 'nyatra nlasukhdvidantayntmapratipdanamea eva pra sasra ocanyo yadabhimnopanato dvandvbhighta karati paniti / yadukta mrkaeyapure yoginy madlasay
yna kitau ynagataca deho dehe 'pi cnya puruo nivia /
mamatvamurvy na tath yath sve dehe 'timtra ca vimhatai //
iti // 31 //
evamakhytivanmithyvikalpairitthamtmna badhnttyha
##
akhytyapahastitacaitanya sarva pramt svotthairvikalpanigaairvypakamapi ## / kathamityha ## itydi / ## nicaya ## vistra ## dehdivikalpasabandhena / yath ka sthlo rpavnpaitacsmti blganpmar krik ittha svavikalpena dehamevtmatvena pratipann kicidvivecakamany /
dehastvadihaiva pralyate kuto 'sytmatvamato ya kudhita pipsita so 'hamiti prtmamninaca vivecakamanyatar /
dehaprau jaau lodivatkuto 'nayortmabhvastata sukhyaha dukhyahamiti ya sukhadukhdi cetate sa tmeti puryaakbhimnino mmsakdayo 'pi vivecakatamca /
etatsukhadukhdyapi buddhidharma kathamtmatay vaktu akyastato dehapradhvikalpn yatrbhva sa tmeti nybhimnina / eva yatkicidida bhti tannhamityaprathrpa nyameva sarvpohanasvabhvamtmeti nabhaabdenokta / tadapi nya yad samdhnvasare vedykurvata etadapi nya vaya na bhavmastad nyntaramtmatvena vidadhn neti neti brahmavdyabhyupagatatattacchnyaparitygena t t nytmat parighantti nabhaprapaca kriky nirpita / ittha savitsvarpparyavasncchnytmamnino yogina suuptaguhnimagn jatmno bhrnt evtmna savitsvarpamapi jyennubadhnanti / ## itycaryametadyaduta vaiasa naitatsvaya kartu pryata iti / atra dntamha ## itydi / yath ## kacitkmirv svanirmitena phenena jlamvaraa nirmya sarvato gatam ## sva svtmanidhanya badhnti yenottaratra tatraiva nidhana yti tath dehdytmamn tu svavikalpakalpitairaha mameti vikalpai svtmnameva badhnti / tath ca bauddh
satytmani parasaj svaparavibhgtparigrahadveau /
anayo sapratibaddh sarve do prajyante //
ityhu // 32 //
kathamea durnivro mahmoho dehdipramttsamuttha pralyata iti bhagavatsvtantryamevtra heturityha
##
## tmanacaitanyalakaasya yat ## svasvtantryvagamastasya ## dehdyabhimnavigalanena yaccitsvarpe parhantcamatkrarpasya svasvtantryasya sphtatva cidnandaikaghana svatantro 'smti tasya bodhasvtantryasvarpasya vibhavasya ## praka sarvo mamya vibhava iti bhyataybhimatasya sarvasya svtmanyeva svkrastasya ## evaparilanakrametmani yadvimaradrhyamevametena ## nnyata upanata caitanyasvabhvam ## dehaprapuryaakanyaparmarannigaairyo veita sttameva caitanyasvarpa svatantro 'smti vimaranena punarapi bhagavnevodveana vigataveana kuruta iti / evamakhytibaldgata svtmano dehdyvaraa tatpunarapi khytibaldvinayatti svavikalpakalpita iyndoa iti rmadgranthakt tantrasre nirpitam
yo nicaya paujanasya jao 'smi karmasapito 'smi malino 'smi parerito 'smi /
ityetadanyadhanicayalbhayukty sadya patirbhavati vivavapucidtm //
iti / kimiti badhnti mucati ca bhagavnityha ## itydi / ## prkpratipditena kramea bhagavnsvatantra ## pracidnandaikaghanalakaa svarpagopanasatattvakrlatvdakhytyavabhsanaprva svtmnameva dehdipramttpanna vidhya svarpa pracchdya ca bandha vidadhti tathaiva puna svecchta svtmajnaprakakramea dehdipramttbandha nivrya sa eva ta svtmna mocayattyubhayath ## sasrpavargasvarpcaryamaym ## khelm ## vistrayatyekk na rammyahamiti / svabhva evaia devasya yatt tmapyavasthmpanna svarparpa sansarvatrnubhavittay prathata ityetadeva svtantryam // 33 //
na kevalametadyvadapara kacidavasthviea svasminrpe virnta evvabhsyate bhagavatetyha
##
vivpekay ye sargdayo mypramtgatca ye jgraddayo 'vasthviesta ubhayathaitasminbhagavatynandaghane ## caturthe prhantmaye pade ## tadvirnt santa svarpasatt kalpitapramtrapekay bhyatay labhante / paramevarabhittau yanna prakate tadbhyataypi na prakate 'ta
triu caturtha tailavadsecyam /
iti sarvsvavasthsu turya rpamanusytatvena sthitamiti paramrtha / etvat tatra tai svarpamcchdita synna vetyha ## iti / itthamapi tai svarpasattrthamvtamapi tebhya samuttratay sarvnubhavittay sarvatrvabhsata eva na punastadvaraena prasvarpat tatra tirodhatta iti ivadhma sarvvasthsvapi sadaiva paripram // 34 //
vedntabhbhirjgraddn tray svarpa vyavaharastadanusytamapi tata para turyamvedayati
##
jgradavasthaiva ## brahmao vairja svarpa kuta ## abddiviayapacakasya bhyatay paramevarasasyaiva sarvapramt cakurdndriyapravtterityekasyaiva brahmao viayaviayibhvena sthitasya nnendriyajnavaicitryam / ata eva ivastreu
jna jgrat /
iti / e brahmao viravasth gyate / yacchruti
yo vivacakuruta vivatomukho vivatohasta uta vivataspt /
sabhubhy namate sayajatrairdyvpthiv janayandeva eka //
iti / tath ## tejo 'vasth brahmaa / kuta ityha ## iti / svapne bahikarani abddau viaye tvanna pragalbhante npi tatra bhya abddika nma kicitparamrthasadvidyate npi bhyataydhyavasyasyvidydi kicidbhinnamabhinna v krantaramupalabhyate yukty vicryama vopapadyate 'tha ca svapne sarva prakate 'ta idamarthabaldyta yatsa eva bhagavnsvasvabhvo devastattatpramtt samvia svapnyamna svtmnameva prakasvtantrydghanagarldyanekapramtvaicitryarpatay pravibhajya pratipramt svapne 'sdhraameva viva prakayatyeveti brahmaa svtantrya svapna eva brahmavdibhirabhyupagatam / yato vedntevidamuktam
pravibhajytmantmna sv bhvnpthagvidhn /
sarvevara sarvamaya svapne bhokt prakate //
iti prakamhtmyamevtra heturata svapno brahmaastejo 'vastheti / tath ## iti / sarvapramt y ## suupta s ## iti brahmaa prjvastheti / yata sarvapramt grhyagrhakaprapacavilaynmahnyatvarpe grhydivilaye saskraee suupte vivasya bjabhtasya brahmaa eva praj brahma prajttayntaratamamavaiyata iti yvat / sarvasya pramturnlasukhdivivavaicitryaprathy sai saskrabhmistata prabuddhasya prganubhtavadvyavahradarandanyath yadyasy bhmau sthira prajtsvabhva sarvakrokrea brahma na prkiyata kutastata utthitasya pramtu prganubhtavastunastathaiva tadityanubhtacaratvena smtirudapatsyata npi sukhamahamasvpsa dukhamahamasvpsa ghamho 'hamsamityanubhava prdurabhaviyaditi / tath ca bhaadivkaravatsa
sarve 'nubht yadi nntararthstvadtmastkrasurakit syu /
vijtavastvapratimoarp kcitsmtirnma na sabhavettat //
iti / ittha suupta cinmayameva brahmaa prjvastheti gyate / kuta ## iti / suuptaturyayo sdhrao 'ya heturityubhayatra yojyam / e suuptabhmi #