Venkatanatha [Vedantadesika]: Nyayaparisuddhi, Adhyaya 5,1 Input by members of the Sansknet Project (www.sansknet.ac.in) This GRETIL version has been converted from a custom Devanagari encoding. The text is not proof-read. ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdiac.pdf and http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil/gretdias.pdf For further information see: http://gretil.sub.uni-goettingen.de/gretil.htm ___________________________________________________________________ // prameyàdhyàyaþ // // prathamamàhnikam // nyà. pa. prame. 1 evaü saparikaraü pramàõaü vi÷odhitam / atha prameyaü pradar÷ayàmaþ / tatra yat punaþ ùañsaptàdiråpeõa padàrthàn vibhajya vai÷eùikàdaya÷cintayanti, tanna sàkùàdapavargàïgamiti tairevàbhyupetam / api ca--- vidyamànaparityàgàdasatàü ca parigrahàt / vyàmohanà vimar÷àste bahiùkàryà mumukùubhiþ / sàvàntaravibhàgeùu tattaccintà÷rameùviha / avistaràya diïmàtraü doùàõàmabhidadhmahe // yat tatràhuþ--- "abhidheyaþ padàrthaþ / sa ca bhàvàbhàvabhedena dvidhà" iti, tat tàvat "asadvyapade÷ànneti cenna, dharmàntareõa vàkya÷eùàdyukteþ, ÷abdàntaràcca" ityàrambhaõàdhikaraõasåtreõàbhàvasya paràbhyupagatàbhàvàbhàvasyeva bhàvàntaratvasamarthanàt pratikùiptam / yadapi ca--- dravyaguõakarmasàmànyavi÷eùasamavàyaråpeõa bhàvaråpàõàü padàrthànàü ùoóhà parisaükhyànam, tadapi vai÷eùikàdhikaraõe "samavàyàbhyupagamàcca sàmyàdanavasthiteþ" iti såtrakàraireva samavàyàkhyapadàrthàntaradå÷aõena paràstam / abhàvatadadhikaraõayorvi÷eùaõavi÷eùyabhàvasaünidhivi÷eùàdi÷abdavàcyasaübandhàntarànumànamapi samavàyadåùaõacchàyayaiva dåùitameva / ya÷cànyonyamatyantatulyeùu muktàtmàdiùu mitho vyàvçttadhãjananàya dravyatvàdihetunà vi÷eùàkhyaþ padàrthaþ kalpyate, sopi tulyanyàyatayà såtrakàrairdåùitapràya eva / "mahaddãrghavadvà hvasvaparimaõóalàbhyàm" ityanupapannaparamàõudvyaõukàdiprakriyànidar÷anenànyeùàmapi tadabhyupagatànàmunapapannatvasya såcitatvàcca / api cànityeùu dravyeùu tàvajjàtiguõapàdibhireva vyàvçttadhãþ sidhyatãti nityeùu hi vi÷eùonyaþ kalpyate; yathàhuþ--- "nityadravyavçttayontyà vi÷eùàþ" iti, tathàpi vedàntibhirdiksaüj¤akavibhupadàrthàntarànabhyupagamàdàkà÷asya ca kàryatvàdi÷ruteþ prakçtivikàrabhåtapçthivyàdyaü÷avi÷eùàtiriktaparamàõujàlapratikùepàt tathàvidhaparamàõånàü càvasthàpravàhasyànàdyantatvànna tatra vi÷eùakëptiþ / tataþ kàlàtmànau pari÷iùyete / tatràpi cetanànàü na kàlatattvamàtmatayà bhàti / kùaõalavàdyavasthàyogitvaparàktvàcetanatvàdibhireva, tasmàt sveùàü svebhya÷ca tasya vyàvçttadhãsaübhavàt / anyathànyenàpi kalpitena tadasaübhavaprasaïgàt / ataþ àtmapari÷eùe tatràpi jãve÷varayoraõutvavibhutvaniyàmyatvaniyantçtvàdheyatvàdhàratva÷eùatva÷eùitva÷arãratva÷arãr itvàbhiranekavidhairdharmabhedairvyàvçttadhãsiddhau kimanyena vi÷eùeõa ? / tadatyantasàmyavatsu mukteùu nityeùvapi hi tatsàmyasyaiva saürakùaõàya dharmigràhakasiddhà yàvadàtmabhàvinaste te vi÷eùà na parityaktàþ / na ce÷varadvaitam; yene÷varàõàü mithovyàvçttapratãtyai vi÷eùaü kalpayiùyàmaþ, ekasyaiva sarvade÷akàleùvekàtapatratayà sarva÷rutisiddhatvàt, asyaiva ca sàmànya÷abdairvi÷eùa÷abdai÷ca råóhito yogatastattadvasatuvi÷iùñatvàdinà ca tattatprakaraõànuguõaü ÷arãrake pratipàdyatvasthàpanàt / jãveùvapi baddhànàü mitho bhedastattatsukhaduþkhadhãcchàvaicitryeõa vyaktaþ / baddhamuktayo÷ca ki¤cijj¤atvasarvaj¤atvàdibhiþ, muktànàü nityànàü ca vi÷uddheràdimattvànàdimattvàbhyàmeva vibhaktadhãsaübhavaþ / muktada÷àyàü nityebhyaþ kiü vaiùmyamiti cet, kiü tena ? / pràktanena tattadàtmavartitayà pratyakùitena guõàdibhedena tadanyavyàvçttadhãsiddheþ / siddhairapi tadvyavahàre pràktanopàdhibhedaireva tattatpramàõapramitaiþ pratisaühitaiþ sarvanirvàhàt / etena muktànàü mitho vibhaktabuddhirapi nirvyåóhà; na hi teùàmekaråpaþ pràktanaþ saüsàraþ; viùamavipàkasamayànàdyasaükhyàtakarmapravàhavaicitryapratiniyatade÷akàlasvaråpasukhaduþkhatatkàraõàdisaütatereva mitho vyàvartakatvàt / tadatadvibhàgo hi tatkàlavartinaivaü dharmeõeti na niyamaþ, atatkàlavartinàpi tanniùñhatayopalabhyamànena tatsiddheþ; na hyatãtaþ saüsàro muktàtmasvaråpamupalabhamànairnopalabhyate, upalabhyamàno vànyaniùñhaþ pratibhàti / atha nityeùu mithaþ kà vàrtrà ? / sàpi ku÷alaiva / teùàmapi hi satyasaükalpànàü vicitràþ saükalpecchàdaya ri÷varasyevàniyatade÷akàlaviùayàparyanuyojyasàmagrãkà anàdyanantasaütànavantaþ santãti kimanyena vi÷eùeõa ? / api ca yaddar÷ane yatra yadàropo na bhavati sa hi tasya tato bhedaþ / sa eva ca vi÷eùaþ / sa cet svaråpabhåtohantvamàdiråpeõa bhàtaþ paràropaü pratirundhyàt, kastatonyastato vi÷eùastasya ? / evamanabhyupagame vi÷eùakëptàvapi kà gatirvai÷eùikasya ? svaparanirvàhakàste vi÷eùàþ, iti cet, kiü ta eva? / api ca pçthaktve vidyamàne kiü tairvi÷eùaiþ ? / pçthaktvasyaikajàtisaügçhãtatvànna tatopi vyàvçttadhãrãti cet, tarhi tato na kvacidapi syàt / vi÷eùeùvapi và vi÷eùatvàkrànteùu kaste nistàraþ ? / vi÷eùatvaü nàma jàtirnàstãti cet, kiü tat ? / upàdhiriticet, kiü tato na saügrahaþ?, tathà sati kvacidapi tannibandhanànuvçttadhãbhaïgaprasaïgàt / evamanyonyàbhàvenàpi gatàrthatà dustareti paràstaþ paràbhimatavi÷eùaþ / sàmànyamapi paroktaü såtrakàraireva nirastapràyam; tathàhi--- "tadananyatvamàrambhaõa÷abdàdibhyaþ---" ityàdibhiþ såtraiþ kàryada÷àyàmupàdànasyàvasthàntaràpattimàtrameva, na punaþ paràbhimatamavayavyàkhyaü dravyamastãti samarthanàd ghañàdyavayavyabhàve tadà÷ritaghañatvàdisàmànyamavayavisamavetatayàbhyupagataguõàdayastadubhayàrambhaprakriyàjàlaü ca nirmålitam / yaccopàdànasya ghañatvàdiråpamavasthàntaraü saüyogavi÷eùàdiråpaü, tat parairapi kàryatayàbhyupetamupalambhàdibhi÷ca tathaiva sidhyatãti na tatràpi nityatvakalpanàvakà÷aþ / tataþ sarveùàü dravyàõàü svaråpatonàdyanantatvàt kàryadravyatvàtmatvàdimàtrameva ÷iùyate / guõeùu nityeùvavasthàråpeùu cànuvçttapratyayanimittaü kimiti cintyam; tatraivaü bhàùitaü ÷àrãrakàdye--- "saüsthànàtirekiõonekeùvekàkàrabuddhibodhyasyàdar÷anàt, tàvataiva gotvàdijàtivyavahàropapatteþ, atirekavàdepi saüsthànasya saüpratipannatvàcca saüsthànameva jàti / saüsthànaü nàma svàsàdhàraõaü råpamiti yathàvastu saüsthànamanusaüdheyam" iti / etaduktaü bhavati--- kiü saüsthànàtiriktaü sàmànyaü viviktasphuñapratyakùàdhyavasàyabhedàdaïgãkriyate, utopapattibalàditi; nàdyaþ, asiddheþ nàntyaþ, anyathàsiddheþ; atiriktasàmànyamabhyupagacchatopi hi tadupalakùaõaü saüsthànamiùñaü dçùñaü ca / prativyaktiniyataü saüsthànaü kathamanuvçttapratyayakàraõamiti cet, kathaü và tajjàtãyasya lakùaõaü bhavati ? / anuvçttajàtyantarasaügçhãtopàdhiråpatayeti cet, tàvataiva gavàdivyavahàrasiddhau kimanyena ? / tathàpyantatonuvçttaü sàmànyaü kvacidabhyupagantavyam, yatrànanyathàsiddhiþ; anyathopàdhisaügrahasyàpyasaübhavàditi cet, tavàpi và tatra sàmànyamupalakùaõena saügçhyate, na và ? pårvatrànyathàsiddhiranavasthiti÷ca / uttaratra niyàmakàdar÷anàjjàterà÷rayavyavasthà na syàt / vyàvçttànàmapi svabhàvata eva kàsàücit vyaktãnàü tadvya¤jakatvaniyatiriti cet, sa eva svabhàvaþ kiü na vyavahàraü niyachet / nirviùayaþ kathaü vyavahàraþ syàditi cet, tàsàmeva vyaktãnàü viùayatvàt / vyàvçttànàmanuvçttavyavahàraviùayatve sarvatra viùayavyavasthà bhajyeteti cet, vyàvçttànàmanuvçttavya¤jakatve sarvatra tadvyaktiþ kiü na syàt ? / saübandhàsaübandhàbhyàü niyamàditi cenna, saübandhasyàpi samavàyanàmnaþ sàrvatrikatvàbhyupagamàt tatràpyabhivyaktipratiniyamasya mçgyatvàt, nànàsamavàyavàdepi vyaktisvabhàvaniyamasya dustyajatvàt, tathàpi dçùñaikagovyaktervyaktyantare soyamiti pratyabhij¤ànaü kathaü syàt ? ayaü gaurityekavyaktau vyutpàdita÷ca kathaü vyaktyatyantarepi tacchabdavàcyatàü pratãyàt ? iti cet, tavàpi và katham ? / ekadharmasamavàyàditi cet ? tenaiva dharmeõa svato militasya samavàyasyaiva nityaü sarvatra vçttyabhyupagamena sarvatra sarvavyavahàrasaükaraprasaïgàt / kàsàücideva vyaktãnàü tadvya¤jakatvasvàbhàvyàd vyavasthokteti cet, tarhi tàsàmeva vyaktãnàü pratisaüdhànavyavahàrayorviùayatvamastu / tathà sati bhràntatvaü tayoþ syàditi cenna, tadvyaktitvena pratisaüdhànàderabhàvàt ; api tarhi tathàtvena vyaktisvaråpàtiriktaü tathàtvaü nàmàntareõa jàtireva syàditi cet, tajjàtivya¤jakaü tattadekavyaktisvaråpàtiriktaü kiü na jàtyantaraü syàt ? / upàdhivi÷eùa evàyaü pratiniyatà÷raya iti cet, evaü tarhi pratiniyatapratiyogikaü svabhàvaniyataü parasparasmàrakatvamupajãvya tajjàtãyatayà pratisaüdhànavyavahàropapattau kimanyakalpanena ? / tasmàrakataditaravibhàgaþ kutastya iti cet, tadvya¤jakataditaravibhàgaste kutastyaþ ? / dar÷anàdar÷anàyatta iti cet, tulyam / saübandhasàdç÷yayorabhàve kathaü smàrakatvamiti cet, tayorvà katham ? / sadç÷asahànubhåtadar÷anasya saüskàrodbodhakatvàditi cet, tadapi kutaþ ? / kàryadar÷anàt kalpyate iti cet, tulyam; anyathà saübandhaü sàdç÷yaü vaikamupàdàya tadanyasya kathaü smàrakatvamiti codyasya durvàratvàt / na càtra sàdç÷yaü nàïgãkurmaþ, sausàdç÷yaråpatvàbhyupagamàt sàmànyasya / nàmàntareõa paràbhimatajàtisvãkàraþ iti cet, vyàvçttànàü saünive÷àdãnàmeva pratiniyatapratiyogismàrakasvabhàvatayà sàdç÷yaråpatvàt / gavayàderapi tarhi gojàtãyatvàdiprasaïgaþ iti cenna, sàdç÷yasausàdç÷yavibhàgasvaya sàüpratyayikasya sarvasaümatatvàt iti / evaü sàmànyàdiùu såtrakàràdibhirnirasteùu pari÷iùñà dravyaguõakarmaråpàstrayaþ padàrthàþ iti kecidàcàryàþ // nyà. pa. prame. 2 anye tu manyante---yathà tatpratãteranyathàsiddhatayà te padàrthà bhàùyakàràdibhirnirasyante, tathà karmàpi, iti, ye tàvadiha sarvatra såryaparispandàdivadapratyakùaü karma phalànumeyamicchanti / tatra yayà sàmagryà karmaõaþ siddhirabhimatà tayaiva dçùñaü karmaphalaü sàdhyatàm, kimantarà kalpitena karmaõà ? / tathàpi cet këptiþ, anyatràpi kàlaviprakarùàdar÷anepi sàmagrãkàryayormadhye anyasya këptiprasaïgaþ; tathaiva ca tratràpãtyanavasthà syàt / ye ca "pratyakùaü karma" ityàhuþ, tairapi nånaü karmaphalatvenàbhyupagamasaüyogavibhàgàtiriktaü nipuõanirãkùaõepi nopalabhyata iti manyàmahe / calatipratyayopi hi tàvataiva caritàrthaþ / na ca vàcyaü yàvatsaüyogaü calatipratyayaprasaïga iti, pårvade÷avibhàgapårvakade÷àntarasaüyogaprathamakùaõaviùayatvàt tatpratyayasya / tata eva hyuttarakàle saüyoge vartamànepyacaladiti bhåtànusaüdhànamupapannam / nanu pravàhamadhyasthite sthàõau pårvasalilaskandhaviyogaþ uttarasalilaskandhayoga÷ca dç÷yate, na ca tatra calatvamicchàmaþ; vyomàdaya eva sthirade÷atvena vivakùitàþ iti cenna, pravàhasya tato vi÷eùàdar÷anàt; laulyam vi÷eùaþ iti cet, tarhi saüyogavibhàgàtiriktaü laulyaråpaü karmapratyakùamiti kathaü tadapahnavaþ ? iti / tatràhuþ---yà nàma karmasàmagrã tvayeùyate sà tattatkarmaphalatayàbhimataü saüyogavi÷eùamutpàdayantã niyatasvabhàvameva tamutpàdayati / ata eva eva saüyogonekaniùñhopi san kvaciccalatipratyaüyaü kvacit saüyogamàtrapratyayaü ca janayati, yathaika eva samavàyoguõaguõibhyàmavi÷eùeõa svato militopi san kvacidà÷rayapratyayaü kvacidà÷ritapratyayaü ca janayati, na hyà÷rayabhàva à÷ritabhàvo và samavàyasvaråpàtiriktaþ, tadvadihàpãti / vayaü tu bråmaþ--- apratyakùakarmavàdastàvat pràguktadåùaõàdayuktaþ / pratyakùaü tu karma svaråpato durapahnavam / tatra bhàùyàdiùvatirekavidhiniùedhàdar÷anàdarthàntaravirodhàbhàvàccodàsitavyam, iti / idaü tu manyàmahe--- atirekepi guõavargànna rà÷yantaraü karma, vibhàjakàbhàvàt, svecchàkalpitavibhàjakasya sarvatra sulabhatvena yathàbhimatamekaü guõamubhayaü vàïgãkçtya rà÷yantarakalpanaprasaïgàt, guõàvàntaravaicitryasya guõatvavirodhàbhàvàt / ato dravyamadravyamityeva vibhàgaþ iti // nyà. pa. prame. 3 tatra càtmaguõatayàbhimateùu sukhaduþkhecchàdveùaprayatnàþ pa¤ca tattadutpàdakatayàbhimatabuddhivi÷eùànatiriktà vedàrthasaügrahe samarthitàþ / dharmàdharmau vihitaniùiddhakriyàsàdhyatayàbhimatàvàj¤àvato ràj¤a iva sarvapra÷àsiturã÷varasyànugrahanigrahàkhyabuddhivi÷eùaråpau bhàùyàdiùu bahuùu prade÷eùu prapa¤citau / yaþ punaþ saüskàraþ sa tàvadbuddhivi÷eùàtmanoktaþ, na ca tatprayuktaþ; tata÷ciranaùñaviprakçùñàkàre vyàptyadar÷anàt, vàsanànuvçtte÷ca vàcanikatvàt // nyà. pa. prame. 4 yadyapi "indriyasyendriyasyàrthe" ityàdigãtà÷lokeùu bhàùyakàrairvàsanàyà icchàdvàreõaiva pravçttihetutvavacanàjj¤ànavàsanàvi÷eùàtiriktà karmavàsanà nàsti, tathàpi j¤ànavàsanà durapahnavà, tata÷ca tadà÷rayamàtraü vicàryam, tatra dharmabhåtaj¤ànasya dravyatvaünyàyatattvàtmasiddhibhà÷yàdisiddhamanusaratàü tanniùñhasmçtyàkhyavikàrotpàdakaþ saüskàro 'pi tanniùñhaþ pràptaþ; antaraïgatvàdabàdhàcca // nyà. pa. prame. 5 ye tu paraparibhàùamanusarantastadanuguõaü tasya guõatvaü gçhõanti, teùàmàtmanyeva saüskàraþ, iti vi÷eùaþ / na ca buddhornityatvaü saükocavikàsàdida÷àbhedaü càbhyupagacchadbhiradravyatvaü tasyàþ suvacam; avasthàntarayogitvameva hyupàdanatvam; tadeva hi dravyalakùaõam / tathàpi naguõatvahàniþ; apçthaksiddhavi÷eùaõatvàtiriktaguõatvàvadar÷anàt, karmavyatiriktajàtimàtrà÷rayatvàdiråpaguõalakùaõasaüketasyàsmàbhiranàdaraõàt / na ca dravyasyà÷ritasvabhàvatvalakùaõamapçthaksiddhavi÷eùaõatvaü viruddham, avayavini yuùmàbhirapi svãkaraõàt / yathà ca dravyatvavi÷eùaõatvàdibhirna virodha iùyate, evamatràpi, upalaümbhayuktyàdeþ sàmanacarcatvàt / ato j¤ànaü dravyam, tadavasthàvi÷eùàstvadravyàõãti saüskàràkhyavikàràsthitirapi tatraiva yuktà / vegàkhyastu saüskàrastadutpàdakatvàbhimatakarmavi÷aiùàtirikto na dç÷yate, na ca yujyate / sthitasthàpakau tu karmanivçttàvapi tadavinàbhåtasaüyogavi÷eùatvaü vaktuü yuktam // nyà. pa. prame. 6 ye ca bhagavatonantà maïgalaguõàþ prakãrtyante, te sarvepi ùàïguõyavitatiråpàþ iti saümatam / yathàhuþ--- "tavànantaguõasyàpi ùaóeva prathame guõàþ / yaistvayeva jagat kukùàvanyepyantarnive÷itàþ" // iti / ùañsu ca guõeùu balaü dhàraõasàmarthyam, ai÷varyaü niyamana÷aktiþ; vikàrahetuùvapyavikçtatvaü vãryam; tejaþ paràbhibhavanasàmarthyam, anyànapekùatà veti / lakùitànàü caturõàmatimathane j¤àna÷aktivitatiråpatvaü vyaktam / na ca j¤àna÷aktyorapyevaü mithontarbhàvaþ ÷akyaþ, aj¤eùvapi dravyeùu ÷aktidar÷anàt, a÷akteùvapi j¤ànadar÷anàt / ata eva j¤ànavi÷eùaþ ÷aktirityapi nirastam / ÷aktivi÷eùastu j¤ànaü syàditi cet, kosau ÷akti÷abdàrthaþ ? / vilakùaõo guõavi÷eùaþ prabhàkaràdinayena padàrthàntaraü và iti cet, na tarhi j¤ànasya tadvi÷eùatà sidhyet / atha kàryopayuktavi÷eùaõamàtraü ÷aktiriti sarvaprayogànugataü pa÷yasi, tadà na kevalaü j¤ànasya, api tu sarvasyaiva ÷aktitvaü pràptam, sarvasyàpi pradhànakàraõatayàbhimate kasmiü÷cidvi÷eùaõatvenàvasthànàt / nanvevamudayanàdãnàmiva svaråpasahakàrivyatirikta÷aktyabhàvaþ prasaktaþ iti cet, ananyathàsiddhayuktiva÷àdàgamabalàdvà tatsiddheþ / tacchabdastu vivakùàvi÷eùàt syàditi bråmaþ / ÷aktisamarthanasaürambha÷càcàryàõàü nyàyakuli÷e nipuõamanusaüdheyaþ / ÷aktimàtrakàraõàdivàdà÷ca bàhyànàmupalambhayuktyàptàgamàdivirahàdanàdaraõãyàþ / sà cedupàdànaü, såkùmandravyamevàsau syàditi na vivàdaþ // nyà. pa. prame. 7 athàciddravyavi÷eùaguõàn pa÷yàmaþ--- tatra ÷abdàdayaþ pa¤ca tattadbhåtavartinaþ pratyakùàdibalàdabhyupagatàþ / sattvarajastamàüsi ca ÷àstrànusàreõa / saüyoga÷ca pratyakùàdisiddhaþ / nairantaryamàtramevàyamiti cet, tat kiü dravyasvaråpam, utàganturavasthàvi÷eùaþ ? / nàdyaþ, nityatvaprasaïgàt / na dvitãyaþ, nàmàntareõa tadabhidhànàt, iti / vibhàgapçthaktve tu abhàvoktanyàyena dåùaõãye / paratvàparatve api sukhàdicchàyayà; na hi tattadupàdhyavacchinnade÷akàlavi÷eùasaübandhàtirikte paratvàparatve pa÷yàmaþ / tatkalpane ca pràktvapratyaktvàdayopi hi bahavo guõàstulyanyàyàþ kalpyàþ syuþ / evaü sadasadguõapradar÷anaprakriyayà saükhyàparimàõagurutvadravatvasnehànàü tattvamavasàtavyam, ityadravyeùveùà dik // nyà. pa. prame. 8 atha dravyàõi vimç÷yante--- tatra tàvat kaumàrilàbhimatavibhu÷abdàkhyadravyavàdaþ ÷abdasyàcidavasthàvi÷eùatvena ÷rutyàdisiddhatvànniràkàryaþ / àtmasiddhau tu ÷abdasya dharmyativartitvagatimattvavàdastadà÷rayabhåtàvayavadvàreõeti netavyaþ / yattu--- "tamaþ khalu calaü nãlaü paràparavibhàgavat / prasiddhadravyavaidharmyànnavabhyo bhettumarhati" // ityàhuþ, tadetad dravyaü tàvadabhyupagacchàmaþ; tathà hyuktaü varadagurubhistattvasàre--- "tamo nàma dravyaü bahulaviralaü mecakacalaü pratãmaþ kenàpi kvacidapi na bàdha÷ca dadç÷e / ataþ kalpyo hetuþ pramitirapi ÷àbdã vijayate niràlokaü cakùuþ prathayati hi tad dar÷anava÷àt" // iti / etena viyati vitatànàü såkùmàõàü pçthivyavayavànàü kçùõo guõastama iti pakùopi pratikùiptaþ; sà÷rayasyaiva tasya grahaõavirodhàbhàvàt, guõamàtratayà ca kasyàpyanupalambhàt / spar÷aråparasànàü ca ÷abdagandhavad bhràntau pramitau và niràdhàragrahaõàdar÷anàcca--iti / evaü dravyatve siddhe kçùõavarõasya dravyasya pçthivãtvamevàbhyupagantumucitam, "yat kçùõaü tadannasya" iti ÷ruteþ / yadyapi pçthivyàü pàkavi÷eùava÷àt ÷uklàdiråpaü, nànyatra pàkàdapi bhavati; àkà÷àdiùu nailyopalambhopi hi pa¤cãkaraõamålapçthivãsaüsargàt / "àkà÷e càvi÷eùàt"iti såtre bhàùitam--- "aõóàntarvartina÷càkà÷asya trivçtkaraõopade÷apradar÷intapa¤cãkaraõena råpavatvàccàkùuùatvepyavirodhaþ" iti / nanvevamàkà÷ameva dravyàntarasaüsargànnãlaü tama ityupalabhyate iti syàditi cet, na syàt, àkà÷e tama iti pçthagupalambhasvàrasyàt, dravnayàntaratve tu kalpanàgauravàt, antatotràpi pa¤cãkaraõena dravyàntarasaüsargasyàbhyupagatatvàcca iti / spar÷ànupalambhastu indranãlàlokadurdinàtapàderivànudbhavàderapi / syàt / na ca pàrthivaråpasya sarvasyàlokasàpekùacakùurgràhyatvaniyamaþ kalpyaþ, karaõavaicitryàdiva viùayavaicitryàdapi vyavasthopapatteþ / divàbhãtànàü vi÷iùñà¤janara¤jitàkùàõàü càlokanirapekùameva cakùuùaiva padàrthà gçhyante / àlokàbhàvamàtre ca tamasi tamojyotiùornivçttivacanaü cavyàhanyeta, pratiniyatanailyàropakalpanàprayàsa÷ca / ataþ pçthivãvi÷eùatvaü tamaso yuktam / pçthivyàdãni pa¤ca bhåtàni mana÷ca triguõadravyapariõativi÷eùatayà ÷rutyàdisiddhatvànna pçthagdravyàõi / tatra càvayavyàkhyaü bhautikadravyam "tadananyatvamàrambhaõa÷abdàdibhyaþ" ityàdibhiþ ùaóbhiþ såtrairbuddhi÷abdàntaràderanyathàsiddhyàdyupapàdanena nirastam / "mahaddãrghavadvà hvasvaparimaõóalàbhyàm" ityàdibhi÷ca paràmabhimataþ paramàõuþ / ataþ pariõàmavi÷eùàdupalambhayogyatvàyogyatvàdida÷àvi÷eùayogi prakçtyàdisaüj¤aü dravyaü vicitravyavasthitakramasamaùñivyaùñiråpamavatiùñhate / diktattvamapi tattadupàdhyavacchinnàstattadde÷avi÷eùà eva, atiriktakalpakànàü paràparapratyayavi÷eùàdãnàmanyathàsiddheþ / digutpatti÷ruti÷ca tadupàdhikatannirvàhakasçùñyopapannà; anyathà dyupçthivyantarikùàdivat triguõapariõativi÷eùataiva syàt, na pçthagdravyatà / na caivaü kàlepi prasaïgaþ, nityasya kàlasya bhagavatparà÷aràdibhiþ pçthakprasaükhyànàt / tasya prakçtipariõativi÷eùatvàdipakùàstatpårvàparakàlàva÷yaübhàvàt ÷rutyàdibalàcca pratyastàþ / atastriguõakàlàvàtmàceti trãõi siddhànir / i÷varasya tu pçthaksaükhyàne catvàri / tasya hi cetanatvàdibhiþ saügrahasaübhavepyavàntaravailakùaõyaj¤àpanàya pçthaksaükhyànaü pràcàmanàdivàcàü ca, anyathà prakriyàntareõàcetaneùvapi saügrahaprasaügàt / viviktaü ca bhagavatà parà÷areõa--- "paramàtmàtmanoryogaþ paramàrtha itãùyate / mithyaitadanyadravyaü hi naiti taddravyatàü yataþ" // iti / evaü dharmabhåtaj¤ànàkhyamapi dravyamajaóatvàvi÷eùepi spuñataravaidharmyànatarabalàt pçthaggaõayanti / tasyàdravyatvavàdaþ keùà¤cinnàthamuniyàmunamunibhàùyakàràdiprabandhavirodhàt pràyaþ paracittara¤janàrthaþ / ÷uddhasattvàkhyasya ca dravyàntarasya paravigrahàdiyàthàrthyopade÷apravçttaniruktàdyàptàgamasiddhatvàt såkùmatriguõàvasthàvi÷eùàdipakùà bahiùkàryàþ / ataþ ùaóetàni dravyàõi / bhoktçbhogyaniyantéõàü sadàtmanaikadravyatvàdipakùà api nirvi÷eùasanmàtrapakùavad vyàghàta÷rutivirodhàdibhirbahu÷o bhàùyàdiùu nirastàþ / tatra triguõa÷uddhasattve svaniruktyaiva lakùye / kùaõalavàdyàtmà kàlaþ / aõurj¤àtà jãvaþ / vibhustvã÷varaþ / jànàtivyavahàràsàdhàraõakàraõaü vyavahàryavi÷eùo matiþ / evaü triguõakàlajãve÷vara÷uddhasattvamatiråpeõa ùoóhà dravyavibhàgaþ / evaü pramàõasàrthaghaõñàpathena dravyàdravyaråpaprameyagràmamadhijigamiùatàü na kudçùñibàhyakalpitakåñayuktigartanipàtaþ, iti // iti ÷rãkavitàrkikasiühasya sarvatantrasvatantrasya ÷rãmadveïkañanàthasya vedàntàcàryasya kçtiùu nyàyapari÷uddhau prameyàdhyàye prathamamàhnikam //