Salikanathamisra: Prakaranapancika, with Jayapuri Narayanabhatta's Nyayasiddhi: Prakarana 12 Input by members of the SANSKNET-project (www.sansknet.org) This GRETIL version has been converted from a custom Devanagari encoding. Consequently, word boundaries may not always be marked by spaces. The text is not proof-read. ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ ________________________________________ oæ ÓrÅmatprabhÃkaragurutantradhurandhareïa mahÃmahopÃdhyÃya-ÓÃlikanÃthamiÓreïa praïÅtà prakaraïapa¤cikà nyÃyasiddhyÃkhyayà vyÃkhyayà vi«amasthalaÂipparÃyà ca samalaÇk­tà ________________________________________ atha vi«ayakaraïÅyaæ nÃma dvÃdaÓaæ prakaraïam / prakaraïÃrthapratij¤Ã / 1350prabhÃkaramataæ samyagÃlocya kriyate mayà / vi«ayaæ 1351karaïa¤caiva vivektuæ yuktivarïanà // 1 // "jyoti«Âomena svargakÃmo yajete"tyevamÃdi«u svargakÃmÃdirniyojyatvena sambadhyamÃna÷, nÃsvargasÃdhane kÃrye boddh­tayÃnvetumalam // kriyà hi k«aïabhaÇginÅ na kÃlÃntarabhÃvinassvargÃdessÃdhanÃyopapadyata iti, kÃlÃntarÃvasthÃyi kriyÃto bhinnaæ kÃryamapÆrvaæ liÇÃdayo bodhayantÅti 1352sthitam / svasiddhÃntavarïanam / kÃrya¤ca k­tÅpsitamucyate / k­ti÷-ÃtmavyÃpÃra÷-puru«aprayatna ityanarthÃntaram / cetanaÓcÃ'tmà kÃrye boddh­tayÃnvayamupaiti / na cÃnyavyÃpÃrÃbhinirvartyamanyassvasambandhitayà kÃryatvena saævedayitumalamiti, Ãtmano mÃnasapratyak«asamadhigamanÅya÷ prayatnassvavyÃpÃra÷ / atastannirvarttyamevÃpÆrvaæ kÃryamÃtmà manyate / prayatna eva bhavitavye 'pÆrve prayojakabhÆtasya bhÃvayiturÃtmano vyÃpÃra iti, bhÃvanÃÓabdenocyate / na ca kÃryÃbhidhÃnaæ k­timanabhidadhatÃæ liÇÃdÅnamupapadyata iti, te k­timapyabhidadhati, apÆrva¤ca / na ca yugapadanekÃbhidhÃnaæ do«a÷, tathÃ'vagamÃt, ÃnuguïyÃcca / avagatà hi pramÃïena liÇÃdÅnÃæ kÃryÃbhidhÃyità / ÃnuguïyÃt / k­tirguïabhÆtà pradhÃnapadavartinyapÆrvÃtmani kÃrye / avivÃdà ca kartrÃdigatasaÇkhyÃvacità liÇÃdÅnÃæ kÃryÃbhidhÃyinÃmapi / na cÃbhidheyatÃmÃtreïa bhÃvanÃyà eva vÃkyÃrthatvam / bhÃvyamapÆrvaæ prati guïabhÃvenÃbhidhÃnÃt, pradhÃnabhÃvenÃpÆrvasyÃbhidhÃnÃttadeva vÃkyÃrtha iti, na ki¤cidanupapannam / ata eva bhagavato bhëyakÃrasya tatra tatra vyavahÃra÷---"puru«aprayatna÷---karaïamapÆrvasya bhÃvano"cyata1352 --iti / dhÃtvarthasya vi«ayatvopanyÃsa÷ / tasya tathÃvidhasya kÃryasya nÆnaæ kenacidbhÃvÃrthenÃvaccheda÷ / na hi prayatno bhÃvÃrthamantareïÃsti / sarvo hi puru«aprayatna÷ ka¤cidbhÃvÃrthamavaÓyamÃÓrayate, tena vinà tadabhavÃt / tena prayatnÃvinÃbhÃvÅ bhÃvÃrtha÷ prayatnÃbhinirvarttyamapÆrvamavacchinatti / avacchedakatayaiva vi«ayabhÃva÷1353 / "yatraiva1354 hi yo bhavati nÃnyatra, sa tasya vi«aya"iti vi«ayavida÷ / "1355ananyatra bhÃvo vi«ayaÓabdÃrtha÷" iti ca / ato bhÃvya evÃr'tho vi«aya÷, bhÃvyasyaiva puru«aprayatnagocaratvÃt / tena kÃryÃbhidhÃyibhissaha vi«ayabodhakatayaiva bhÃvÃrtha÷ karmaÓabdassamabhivyÃhÃraæ prathamamarhati, tasya 1356pratipattyanubandhatvÃt / avi«ayaæ hyapÆrvaæ kÃryaæ pratyetumaÓakyam / pratÅtasya ca kÃryasya sÃdhanÃkÃÇk«Ã / tena na jaghanyayà sÃdhanatayà bhÃvÃrthÃnÃmapÆrveïa sahÃnvaya÷ / kintu pratÅtyupÃyatÃmeva manyamÃno 1357bhagavÃnevaæ brÆte---"na hyavi«ayÃnniyogÃnniyogaj¤Ãnamutpadyate" [b­. ÂÅ.] iti / dhÃtvarthasya karaïatvanirÆpaïam / sa ca vi«ayÅbhÆtabhÃvÃrthÃvacchinno vidhyartha÷ kÃryÃtmà pratÅta÷ karaïam, itikartavyatäcÃpek«ate, anyatrÃpi sÃdhye tathÃdarÓanÃt / tatra sa eva bhÃvÃrtho vi«ayÅbhÆta÷ karaïamityavasÅyate, k­tivyÃpyatvÃt / yo hi yayà k­tyÃnyÃrthaprav­ttayà vi«ayÅkrayate, sa eva tatra karaïam / yathÃ--- paraÓurudyamana-nipÃtanÃbhyÃæ këÂhagatadvaidhÅbhavanalak«aïakÃrye prav­ttÃbhyÃæ vyÃpyamÃnastayoreva dvidhÃbhavanalak«aïaphalÃvacchedalabdhadvaidhÅkaraïavyapadeÓyayoÓcchididhÃtuvÃcyayo÷ karaïam, tathehÃpyapÆrvÃrthaprav­ttapuru«aprayatnavyÃpyamÃno bhÃvÃrthastasminneva prayatne 'pÆrvabhÃvanÃrÆpe karaïam / nanu kathaæ prayatnalabdhÃtmà bhÃvÃrtho bhÃvanÃyÃæ karaïam / bhÃvyamÃnatayà hi karmaiva syÃt / ucyate / tatra dhÃtvartho na karma, apÆrvÃrthak­tivi«ayatvÃt / sarvÃïyeva hi kÃrakÃïi kartt­vyatiriktÃni tadvyÃpÃravyÃpyÃni, na caitÃvatà tÃni karmatÃæ 1358bhajante, anÅpsitatvÃt / kvaciccÃnÅpsite karmatà d­Óyata eva / yathÃ--- "agnihotraæ juhoti" [tai. sa. 1. 5. 9] iti / karaïantu yadyapi svarÆpaniv­ttau na sambhavati, tathÃpyapÆrvabhÃvanÃrÆpatà tadadhÅneti nÃnupapannam / yathà paraÓoreva / na hi paraÓu÷ karma, karaïantu bhavati, anÅpsitatvÃt / 1359udyamana-nipÃtanayordvaidhÅkaraïarÆpatÃyÃstadadhÅnatvÃt / paraÓusambandhaprabhÃve hyudyamana-nipÃtane dvedhÃbhavanaphalani«pÃdakatayà dvedhÃbhÃvane kÃraïatÃæ1360 bhajete / ata÷"udbhidà yajete" [tÃæ. brÃ. 29. 7. 2. 3.] iti t­tÅyÃnirdeÓopapatti÷1361 / apÆrvabhÃvanÃyÃæ karaïatvÃdyÃgasya, tannÃmatvÃccodbhicchabdasya / eva¤cÃpÆrva-phalayorekaiva bhÃvanÃ, ekatvÃtpuru«aprayatnasya / ekameva ca karaïam, tadbhÃvanÃvyÃpyatvÃdekaiva bhÃvyatà / 1362ata eva ca sÃdhyaviv­ddhiriyamiti prÃbhÃkarÃ÷ / dhÃtvarthasya vi«ayatvakaraïatvayorupasaæhÃra÷ / 1363yadi vi«ayÅbhÆtasya karaïatÃ, hanta tarhi "darÓapÆrïamÃsÃbhyÃmi"tyatra tantrÃbhihitÃnÃæ tantreïaiva pratipattyanubandhatvÃt, vi«ayabhÃvasyaikatvÃdekameva karaïaæ syÃt, tataÓca bhedenetikartavyatÃsambandho na syÃt / ucyate--na samyagavadh­tÃmÃyu«matà ÓrutiÓÃlinÃævaca÷ / yadeva vi«ayÅbhÆtam, tadeva karaïam, nÃnyaditi tasyÃr'tha÷ / pratÅtyanubandhatayà / ca vi«ayabhÃva÷, sa yathÃmidhÃnamavakalpate, pratipattyupÃyatvÃdabhidhÃnasya / ata stantrÃbhidhÃnÃtsahitÃnÃæ vi«ayabhÃva÷, karaïantu siddhyanubandhÅ niyogasya, tacca yathÃsvabhÃvaæ veditavyam / svabhÃvÃdhÅnÃhi sÃdhanÃnÃæa sÃdhakateti svabhÃvabhede bhinna sÃdhakatà / sÃdhakatve ca k­tivi«ayatvÃtkaraïateti bhedena karaïabhÃva÷ / nanvevaæ pratyekaæ karaïabhÃvÃÓrayaïe karaïÃntaranirapek«ÃïÃæ kimiti niyogasiddhihetutà na bhavati ? naivam / yathÃÓrutakaraïÃdhÅnasiddhitvÃnniyogasya / tatra bahÆni karaïÃni tasya ÓrÆyanta iti, tathaiva tasya siddhi÷ / 1364anekakaraïasampÃdyatÃpyekasya d­«Âà / yathÃ---gamanasyÃÓvena,ÓibikayÃ, rathena và gacchati---iti / bhinnastatra 1365kÃraïÃvÃntaravyÃpÃra iti yadyucyeta / atrÃpyutpattyapÆrvÃïyavÃntaravyÃpÃrabhÆtÃni bhinnÃni saÇgirÃmaha eva / ata eva tadbhedena bhinnatvÃtkaraïabhÃvas 1367paramÃpÆrvaprayuktatve 'pyÃjyau-«adha-sÃnnÃyyadharmÃïÃmasaÇkara÷ / apÆrvasÃdhananiveÓitvÃddharmÃïÃm, tasya ca bhedÃt / ye punaryÃgÃdÅnÃmapÆrva¤cÃntarà bhÃvanÃæ nÃnumanyante, te«Ãæ yÃgÃdÅnÃæ karaïabhÃvo durghaÂa÷ / avyÃpÃrarÆpatvÃdapÆrvasya, vyÃpÃrasambandhaprabhavatvÃcca1366 karaïabhÃvasya / gauïaæ karaïatvamiti cet ! kathaæ tarhitikartavyatÃsambandha÷ / karaïaæ hÅtikartavyatayà sambadhyate / 1367gauïa¤ca na karaïam, na hi gauïe mukhyadharmassambhavati / ye 'pi1368 sarvÃkhyÃte«veva bhÃvanÃbhidhÃnamÃhu÷, te«Ãmapi matamasmabhyaæ na rocate / na hi kÃryÃnabhidhÃyipu la¬Ãdi«u bhÃvanÃbhidhÃne pramÃïamasti / vÃrtikamatanirÃkaraïam / 1369yadapi kiæ karÃti ? pacatÅtyuttaradarÓanapramÃïamupanyastam / tadapi na sÃdhakam / vyÃpÃraviÓe«apraÓno hyayaæ---kiÇkarotÅti1370 / tatra pacatÅtyuttareïÃpipa tadeva nirdiÓyate / yattu vyÃpÃramÃtravÃcidhÃtÆccÃraïamÃtraæ na kriyate, tatra tÃvanmÃtrasyÃpabhraæÓatvÃt / pratyayÃntaroccÃraïe ca praÓnena sahÃsambandha÷ / ata evÃcetanavyÃpÃre vartamÃnÃpadeÓÃdÅnÃæ prayoga÷ / liÇÃdayastu cetanamevÃdhik­tya prayujyante / na cÃcetane«u gauïa÷ prayoga÷ mukhyatve 'pyavirodhÃt / kart­saÇkhyÃdimÃtravacanatve ca"ratho gacchatÅ"tyÃdi«u mukhyatvÃpatte÷ / na cedaæ vÃcyam---saæyoga-vibhÃgÃveva dhÃtvartha÷, vyÃpÃrastu parispandÃtmÃ"ratho gacchatÅ"tyÃdi«u la¬artha÷, tenÃcetane 'pi mukhya evala¬artha iti / dhÃtÆnÃmeva kriyÃvÃcitvÃtprathamopanipÃtÅ vyÃpÃra eva dhÃtvartho 1371yukta÷, na jadhanyau saæyoga-vibhÃgau / ki¤cÃnekÃrthatÃpyÃpadyeta / kevalasya saæyogasyÃvÃcyatvÃt, saæyogaje 'pi saæyoge gacchatÅtyaprayogÃt, vibhÃgaje 'pi vibhÃge prayogÃnupalabdhe÷, na kevalasya saæyogasya, vibhÃgasya và gamivÃcyateti, kimanena manÅ«ikÃnimittena bÃlajalpitena 1372bÃlajanamanohÃriïà nirbandhena / ÓÃlikanÃthena k­taæ k­tinÃmupakÃrasiddhaye samyaka / samudÅk«ya và gurumataæ samyagvi«ayakaraïÅyamidam1373 // 2 // iti mahÃmahopÃdhyÃyaÓrÅmacchÃlikanÃthamiÓrapraïÅtÃyÃæ prakaraïapa¤cikÃyÃæ vi«ayakaraïÅyaæ nÃma dvÃdaÓaæ prakaraïaæ samÃptam //