Salikanathamisra: Prakaranapancika, with Jayapuri Narayanabhatta's Nyayasiddhi: Prakarana 10 Input by members of the SANSKNET-project (www.sansknet.org) This GRETIL version has been converted from a custom Devanagari encoding. Consequently, word boundaries may not always be marked by spaces. The text is not proof-read. ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ ________________________________________ oæ ÓrÅmatprabhÃkaragurutantradhurandhareïa mahÃmahopÃdhyÃya-ÓÃlikanÃthamiÓreïa praïÅtà prakaraïapa¤cikà nyÃyasiddhyÃkhyayà vyÃkhyayà vi«amasthalaÂipparÃyà ca samalaÇk­tà ________________________________________ mÅmÃæsÃjÅvarak«Ã nÃma daÓamaæ prakaraïam / 1007prabhÃkaragurorbhÃvaæ paribhÃvyÃbhidhÅyate / mÅmÃæsÃjÅvarak«eyaæ k«aïikatvanirÃkriyà // 1 // atra sugatamatÃnusÃriïa÷-k«aïabhaÇginassarvÃneva bhÃvÃnabhidadhati / kiæ punaste«Ãæ tatra pramÃïam ? na1008 tÃvat pratyak«aæ k«aïikatÃmÅk«ituæ 1009k«amate, stambhÃdibhÃvaæ1010 nipuïataraæ nirÅk«amÃïasya k«aïikatvÃdhyavasÃyÃbhÃvÃt / syÃde«Ã manÅ«Ã---na k«aïikatà nÃma bhÃvasvabhÃvabahirbhÃvinÅ, tena bhÃvÃnubhavÃdeva pratyak«aæ k«aïikatÃmapi sÃk«ÃtkarotÅti / tadidaæ manorathamÃtraæ manyante matimanta÷ / tathÃhi---"saævinni«Âhà vi«ayavyavasthitaya÷" iti sthitiriyamavivÃdà sarvavÃdinÃm / tadiyamapi k«aïikatà bhÃvasya svabhÃvabhÆta satÅ saævittimadhirohantÅ tadavyatirekeïavyavati«Âhate, nÃnyathà / na ca tathà saævidamudÅyamÃnÃmudÅk«ÃmÃha iti, kutastasyà bhÃvasvabhÃvÃntarbhÃvità ? kutastaräca tadavabodhenÃvabodha÷ / atha manvÅran---k«aïikatà pratyak«amÅk«yamÃïÃpi1011 na niÓcayapathamavatÅrïà tenÃg­hÅtevÃvabhÃti, tathÃpi na 1012tasyÃæ pratyak«aæ pramÃïam / yatra hi pratyak«asya svabhÃvato vikalpavihariïastat--1013p­«ÂhabhÃvinà savikalpakapratyayena vyÃpÃro 'nugamyate, tatra pratyak«aæ pramÃïamiti saugatÃ÷ / yatra ca d­«Âametaditi pratyayo nodÅyate, na 1014tatpratyak«asamadhigatamiti siddhÃntadhvÃntÃkrÃntÃÓayÃnÃæ vÃÇmÃtravilasitamidam1015 / yadapi kecidÆcire---pratyak«aæ j¤Ãnaæ k«aïikaæ, svakÃlÃkalitavastuvi«ayatayà k«aïikatÃmavagamayatÅti / tadapi bÃliÓabhëitam / ekak«aïamÃtravarttità hi k«aïikatà / na tat pratyak«eïedÃnÅmevedaæ 1016vastviti pratipadyate1017, kÃlÃntaraæ pratyaudÃsÅnyÃt1018 pratyak«asya / pratyuta pratyabhij¤Ãlak«aïaæ pratyak«ameva k«aïikatÃæ dÆramupak«ipati, pÆrvÃ-parakÃlÃkalitabhÃvÃvakalpanÃt / anumÃnamapi sambandhÃnusandhÃnanibandhanaæ k«aïikatÃæ na pak«Åkartuæ k«amate, tayà saha kasyacilliÇgasya sambandhabodhavirahÃt / na khalvapratÅte sambandhinisambandhabuddhirÃvirbhavati / na 1019cetadubhayÃtireki pramÃïaæ sugatamatÃnusÃriïo manyante / tadidamÃkÃÓabhrÃntamityapahasanti saugatÃ÷ / te 1020hi svabhÃvahetukÃnumÃnasamadhigamanÅyÃæ k«aïikatÃmÃcak«ate / kiæ punastadanumÃnam / yat sat, tat k«aïikam, santaÓca sarve bhÃvà iti bhÃvamÃtrÃnubandhini sÃdhye svabhÃvaheturbhavati / yathÃ---ÓiæÓapÃtvaæ v­k«atve / ÓiæÓapÃmÃtrÃnubandhi hi v­k«atvam / tathehÃpi sattÃmÃtrÃnubandhinÅ 1021 k«aïikatà / kathaæ punastanmÃtrÃnubandhasiddhi÷ ? vipak«e bÃdhakapramÃïaprav­tte÷ / ak«aïikatve hi vyÃpakÃnupalabdhissattÃæ bÃdhate / arthakriyÃkÃrità hi sattÃ, nÃparà kÃcidasti / sà ca krama-yaugapadyÃbhyÃæ vyÃptÃ, t­tÅyakoÂivirahÃt1022 / anayo÷ parasparapratipak«atayaikaprati«edhasyetaravidhinÃntarÅyakatvÃt / na ca krama-yaugapadye 'k«aïike«u sambhavata÷ / te tu nivartamÃne sattÃmapi nivartayata÷, v­k«atvaæ ÓiæÓapÃtvamiva / kathamak«aïike«u krama-yaugapadyÃbhyÃmarthakriyÃviraha÷ ? atrÃ'hu÷--- 1023ak«aïiko hi bhÃvor'thakriyÃjananasvabhÃvo và bhavet ? atatsvabhÃvo vÃ? nÃpara÷ prakÃro 'sti / tatrÃgrimapak«aparigrahe sarvÃsÃmarthakriyÃïÃmekasminneva k«aïe k­tatvÃt, k­tasya ca puna÷ karaïÃnupapatte÷, anantarak«aïer'thakriyÃsÃmarthyaÓÆnyatvÃt, asallak«aïatvÃpatterak«aïikatvahÃni÷ / dvitÅyavikalpÃvalambane tu 1024kadÃcidapi tator'thakriyà nodÅyata iti, asallak«aïatvÃpattireva / syÃnmatam---samartho 'pi svabhÃvato bhÃvassahakÃrisamavadhÃnavaÓena kadÃcitkaroti, tadabhÃvÃccÃnyadà neti / tadapi vimardaæ na k«amate / sa hi sahakÃrÅ ki¤cidÃrabhate, na và ? tenÃ'rabhyamÃïamapyarthakriyÃsÃdhanatvÃbhimatabhÃvasvabhÃvabhÆtam, uta--atatsvabhÃvabhÆtaæ veti vikalpanÅyam / anÃrambhapak«e 'pek«Ãrtho 'bhidhÃtavya÷ / na khalvanupakÃrakaæ pratyapek«Ãr'thavatÅ / arthakriyÃsÃdhanatvÃbhimatabhÃvasvabhÃvabhÆtasyÃ'rambhe ca bhÃvasyÃpyutpattirÃpatati / 1025na hyanutpadyamÃna utpadyamÃnasvabhÃvo bhavati, viruddhadharmÃdhyÃsasya bhedÃdÃdakatvÃt1026 / bhÃvodayÃÇgÅkÃre cÃk«aïikatvapak«aparik«aya÷1027 / atatsvabhÃvabhÆtasya''rambhÃbhyupagame bhÃvasya prÃgasÃdhakatvÃt, nÃk«aïikÃtkrameïÃr'thakriyÃsiddhi÷ / tata eva bÃhyÃdÃgantorarthakriyodeya÷, tadbhÃve bhÃvÃt, tadabhÃve cÃbhÃvÃt / na ca tadvyatirekÃ---vyatirekÃbhyÃmanya÷ prakÃro 'sti / parasparaviruddhayorekatra samavÃyapratÅtivirahÃt / nanu k«aïiko 'pi bhÃva÷---kikarmakriyÃjananasamarthasvabhÃva÷, atatsvabhÃvo ? veti 1028prÃcÅæ kalpanÃæ 1020nÃtivartate / tatrÃr'thakriyÃjananasamarthasvabhÃvasya sahakÃrivyapek«Ã na syÃt / na hyasamarthÃdarthÃdarthakriyodÅyate / ÓrÆyatÃæ paramarahasyaæ saugatÃnÃm--- 1030antyak«aïaæ prÃptor'thakriyÃjananasamarthasvabhÃva eva bhÃva÷ 1031kÃryamapyekamevÃ'rabhate / kimiti tarhi sahakÃribhirvinÃpi na karoti / nirapek«asya janakatve, sahakÃritÃpi tasya kÅd­ÓÅti na karoti / nirapek«asya janakatve, sahakÃritÃpi tasya kÅd­ÓÅti vaktavyam / atra vadÃma÷---yattÃvadidamuktam---vinÃpi sahakÃribhi÷ kimiti na karotÅti / tattÃvat sugatamatakauÓalavirahavijambhitam / k«aïiko hi bhÃvo na sahakÃribhivrinÃsti / kathamasan 1032kari«yati / yastvasti, nÃsau sa iti, na ki¤cit k«Åïam / sahakÃribhirvinà kimiti na bhavatyeveti paryanuyoge, hetusvabhÃvairuttaraæ vÃcyam---te1033 tathà bhavanti, bhÃvayanti ceti / ekakÃryakÃrità cÃntyak«aïavartinÃæ sahakÃrità / nanu te 'pyanyanirapek«Ã eva janakÃ÷ kimiti na kÃryÃntaramÃrabhante / atrÃpi vayamanÅÓÃ÷---bhÃvÃstu yadÃrabhante, tadÃrabhantÃmityanumantumeva vayaæ prabhavÃma÷ / te cÃmÅ janakà api 1034santastadeva janayantÅti, paÓyatÃmasmÃkaæ tÃvatyevÃbhyupagama÷ / nanvekena k­te, apara÷ kiæ karotÅti ? bhavedetadevaæ paryÃyeïÃr'thakriyÃyÃm, sahakriyÃyÃntu k­ta ityeva nÃsti / nanvevamekasmÃdapi tatsiddhe÷, kimapare k­rvanti / naitadevam / na te prek«ÃpÆrvakÃriïa÷, yenaivaæ paryÃlocayeyu÷ / anyo 'pÅdaæ kartumasmÃbhirapi vinà samartha÷, vayamiha na prabhavÃma iti / te tu hetvadhÅnasannidhÃnà na bhavituæ na k«amanta iti kÃnupapatti÷ / nanu kathamekaæ kÃryamanekasmÃdutpadyate / kÃraïabheda eva hi kÃryasya bhede hetu÷, anyathÃ'kasimakatvÃpatte÷ / ucyate, na sahakÃrikÃraïabhedÃd bheda÷ kÃryasya, kintu sÃmÃgrÅbhedÃditi, 1035hetubindau k­tapariÓramÃïÃmanÃyÃsasamadhigamyam / tasmÃnna k«aïikatve 'pyak«aïikatvapak«asad­k«aparyanuyogÃvakÃÓa÷ / bÅjÃdÅnÃæ hi k«aïaparamparÃpariïÃmena 1036tÃd­Óa÷ k«aïassa¤jÃyate / yato 'napek«itahetvantaraprav­tteranantaramaÇkuraæ prÃdurbhavati / nanvevamapi parÃ-pare«u bÅjÃdik«aïe«u"tadevedami"ti pratyabhij¤Ã nopapadyate / api ca pratyabhij¤Ãpratyak«avirodhe kathamanumÃnamÃtmÃnaæ labhata ityapi na vÃcyam / 1037ÃtmalÃbhe và bahnÃvapi ÓaityÃnumÃnaprasaÇga÷ / samÃdhirabhidhÅyate---ye te k«aïÃ÷, te«ÃmÃtyantikaæ bhedaæ susad­Óatayà d­«Âamapi pratyÃkalÃyitumanÅÓasya bhedagrahaïanibandhano 'bhedavyavahÃra÷1038 pravartate, ÓuktikÃyÃmiva rajatavyavahÃra÷ / na cÃnumÃnodayivirodha÷, arthakriyÃyà anyathÃnupapatte÷ / pratyabhij¤Ã tu bhedÃgrahaïenÃpyupapadyata iti niravadyam / ata eva ca v­ddhà vadanti---"bhavati ca pratyak«ÃdapyanumÃnaæ balÅya" iti / yukta¤cedameva paÓyÃma÷ / "tadevedami"tyekavij¤Ãnodaye1039 kÃraïÃbhÃvÃt1040, indriyaæ sannihite vyÃpriyate, na puna÷ pÆrvakÃlasambandhitÃ-1041rÆpÃæ tattamupasp­Óati, pÆrvÃnubhavabhÃvità ca bhÃvanà nedantÃmaparakÃlayogÃtmikÃm---iti / tadidaæ jvÃlÃpratyabhij¤Ãnena vyÃkhyÃtam / api ca k­takÃnÃæ bhÃvÃnÃmavaÓyambhÃvÅ vinÃÓa÷ pratÅyate / ato 'pi Óakyà k«aïabhaÇgitÃnumÃtum / tathÃhi---yadye«Ãæ dhruvabhÃvinÅ, tatra te«Ãæ hetvantarÃpek«Ã nÃsti / dhruvabhÃvÅ ca k­takÃnÃæ vinÃÓa iti, viruddhavyÃptopalabdhaliÇgakamanumÃnaæ vinÃÓasya hetvantarÃpek«itÃæ pratik«ipita / dhruvabhÃvità hi ni«idhyamÃnahetvantarÃpek«itvaviruddhanirapek«atvavyÃptopalabdhÃ1042 vinÃÓasya hetvantarÃnapek«itÃmupasthÃpayati / sà ca svaviruddhaæ hetvanatarÃpek«itvaæ nirÃkaroti / ye hi hetvantarapek«Ã÷, te dhruvabhÃvino na bhavanti / yathÃ--- vÃsasi rÃgÃdaya÷ / ato hetvantaropak«itvaviruddhatannirapek«atvavyÃptadhruvabhÃvitvasya yopalabdhi÷, saivÃdhruvabhÃvitvasyÃnupalabdhi÷ / adhruvabhÃvitvasyÃnupalabdhe÷, vinÃÓasya hetvantarÃpek«Ã nÃsti / tathà yadi bhÃvà api svahetubhyo hetvantaraæ vinÃÓaæ pratyapek«eran, tatastasya hetvantarasya sannidhÃnaniyame pramÃïÃbhÃvÃt, kaÓcitk­tako 'pi na vinaÓyet / svahetostu vinaÓvarasyodaye 'nantaramevÃpavarga iti, k«aïabhaÇguratvasiddhi÷ / api cedaæ cintanÅyam, kiæ k­takà bhÃvÃssvahetubhyassamupajÃyamÃnà vinaÓvarasvabhÃvà eva jÃyante ? avinÃÓvarasvabhÃvÃ1043--- và ? vinaÓvara---svabhÃvà udayÃnantarameva lÅyanta iti k«aïabhaÇgina÷ / avinaÓvarasvabhÃvÃstu na kadÃcidvinaÓyeyu÷ / na ca hetvantarÃtte«Ãæ 1044vinÃÓa÷, vikalpÃsahatvÃt / sa hi jÃyamÃno vanÃÓo bhÃvÃdavyatirekÅ ? vyatirekÅ và / na tÃvadavyatirekÅ, hetubhedÃt / vyatirekiïi tu jÃte, bhÃvasya prÃgvadupalabdhyÃdiprasaÇga÷ / tena tirodhÅyata iti kalpanÃyÃmapi, tirodhÃnaæ pratye«aæ vikalpo vÃcya1045 ityalamatiprasaÇgena / ekadeÓimatena k«aïikatvavÃdanirÃsa÷ / atra1046 kecidevaæ samÃdadhati---"tadevedami"ti tattedante parasparaæ saævalite samÃkalayadekaæ pratyabhij¤ÃsamÃkhyÃtaæ pratyak«avij¤Ãnaæ k«aïabhaÇgÃnumÃnaæ niruïaddhi---iti / 1047na cedaæ samÅcÅnam / dve ete vij¤Ãne grahaïa-smaraïarÆpe yathÃyathaæ tattÃmÃtre, idantÃmÃtre ca vyÃpriyamÃïe nÃlamubhayÃnubhavasambhavasamayavartitÃmarthasyÃvabhÃsayitum, pratÅtivirodhÃt / yarthaiva khalvabhinnadeÓakÃlaæ vastvekatayà cakÃsti, tathà bhinnadeÓakÃlamapyekatayaiva parisphuratÅti, tathÃvidhasaævedanodayaÓca naikavij¤Ãnamantareïeti, ekamevedaæ vij¤ÃnamurarÅkaraïÅyam / kÃryasadbhÃvopapÃdanÃyÃpratÅtamapi kÃraïaæ parikalpanÅyam, na puna÷ kÃraïamukhanirÅk«aïena spa«Âad­«ÂakÃryaviparyaya÷ paryÃlocanÅya÷ / tena yadyapi kavalÃdindriyÃt, kevalÃt pÆrvÃnubhavasamÃsÃditajanmano bhÃvanÃbhidhÃnÃt saæskÃrÃdvà naivaævighamidaæ vij¤Ãnumudetumarhati / tathÃpi tayoranyonyasamavadhÃnasamÃsÃditadaÓÃntarayoridaæ kÃryamityÃcÃryÃ1048 menire // na cedamapyucitam / pratyak«amevevedaæ na bhavatÅti, satyapi saæskÃropayoge, indriyavyÃpÃrÃdhÅnajanmatayÃsya prathamasamÃgamasamayabhÃvinassakalavÃdinÃmapahastitavivÃdÃnÃæ pratyak«asammatÃdaviÓe«Ãt / na cedaæ pramÃïÃbhÃsamityatra ki¤cana pramÃïamasti, bÃdha-kÃraïado«avi«ayasaævedanÃntaravirahÃt / na cedamevÃnumÃnaæ bÃdhakamiti cittamanurajyate, parasparÃÓrayado«asamÃsakte÷ / yÃvatkhalvetadvij¤ÃnamabÃdhitam, tÃvadanumÃnameva nodetuæ prabhavati, sa¤jÃte cÃnumÃne bÃdhitÃmidaæ bhavatÅti, viÓadataramitaretarÃÓrayatvam1049 / abÃdhitavi«ayatÃ1050 cÃpi kÃraïamanumÃnodaye, anyathà hutavahe ÓÅtatà kimiti nÃnumÅyate / nanvevaæ tarhi kathaæ jvÃlÃdÅnÃmekatvenÃvadhÃritÃnÃmanumÃnato bhedasiddhi÷ / bhÃÂÂamatena vastuno dvyÃtmakatopanyÃsa÷ / atra siddhÃntasÃramudÅrayanti---samÃnya-viÓe«ÃtmakÃni sarvavastÆni / tatra jvÃlÃdi«u pratyak«aæ sÃmÃnyavi«ayam, anumÃnantu viÓe«avi«ayamiti, bhinnagocarapracÃriïo÷ pratyak«Ã---numÃnayorvirodhÃbhÃvÃt, na pratyak«eïÃnumÃnodayavirodha÷ / kathaæ punarak«aïikasyÃr'thakriyÃkÃrità ? krameïeti vadanti / sa khalu sahakÃrisamavadhÃnopahitaviÓe«Ãæ bhÃvastÃæ tÃmarthakriyÃæ krameïaiva samapÃdayati / nanu vikalpitaæ-sahakÃribhi÷ kiæ vyatirikta÷, avyatirikte và viÓe«a ÃdhÅyata iti, dÆ«aïÃni ceha vikalpayugale pÆrvamÃveditÃni / 1051atrÃpi ta eva prakriyÃmanukramayanti / nedamasmanmatamekÃntatobhinnanyeva sarvavastÆni, abhinnÃni 1052veti, kintu sarvabhÃve«u bhedÃ-bhedau saÇgirÃmahe / tatra bhedamÃtravikalpasambhavÅni1053 dÆ«aïÃnyabhedÃÓrayaïena parih­tÃni, abhedamÃtrÃÓritÃni cabhedÃvalambaneneti / nanvetau bhedÃ-bhedau kathamekatra virodhinau niviÓete // tatrÃ'hu÷--- nemau virodhinau, sahadarÓanÃt / sahÃnavasthÃnalak«aïo hi virodha÷, anavasthÃna¤cÃdarÓananibandhanam / ato nÃsti virodha÷ / tannirÃsa÷ / 1054tadidamavicÃritaramaïÅyamiti 1055prabhÃkaragurornÃnumatam / sa hi dadarÓa---bhedÃ-bhedÃveva tÃvadekatra na sambhavata÷, virodhÃt / na hvi tayossahadarÓanamupapadyate / ekÃkÃrapratÅtireva khalvabhedadarÓanam, vilak«aïÃkÃrapratÅtiÓca bhedadarÓanam / tatra yadyekÃkÃrà pratÅti÷, tadà vilak«aïÃkÃrapratÅtirnÃsti / vilak«aïÃkÃre ca pratÅte, ekÃkÃrapratÅtireva nÃsti / tena bhinnÃ-bhinnaviÓe«ÃÓrayaïenÃr'thakriyÃsamarthanaæ na ghaÂata1056 iti / na ca pratyabhij¤ÃnenÃnumÃnavirodha÷,1057 pratyabhij¤Ãyà eva parÅk«aïÅyatvÃt / d­«ÂÃ---ÓuktikÃyÃæ "tadevedaæ rajatami"ti mati÷ / sà ca sÃd­ÓyavaÓena bhedÃgrahaïanibandhanaiveti yuktÃtrÃpi parÅk«Ã / tatra parÅk«yamÃïasyÃrthakriyÃnupapattyà k«aïikatve nirïÅte, 1058sad­ÓaparÃ---parotpattivipralambho 'yamiti niÓcÅyate / bhavati ca vim­Óato 'pi1059 diÇmohÃdi«vanumÃnavaÓena jÃtÃyà api pratÅterviparyaya÷ / hutavahÃdi«u cau«ïyapratÅtirupajÃtà parÅk«yamÃïÃpi nÃnyathopapadyate iti, na viparyayÃnumÃnodaya÷ / tasmÃdalamanena 1060va¤canÃdarÓanenÃtinirbandhena1061 / siddhÃnta÷ / 1062gambhÅrataragurudarÓanasÃgarapÃrad­ÓvÃnastu samprati samÃdhimabhidhati---stambhÃdi«u prathamamanubhÆte«u punarantarà tirodhÃnÃdivaÓena vicchinnopalambhe«u punaranubhavata÷"sa evÃyami"ti tÃvajjÃyate mati÷ / tatra yadyarthakriyà sthirÃdapi katha¤cidupapadyate, tato bhedÃgrahaïanibandhano 'yamabhedavyavahÃra iti kimiti kalpyate / upapadyate ca sthirÃdapi bhÃvÃt sahakÃrivaÓopajÃtÃgantukakriyÃdirÆpaviÓe«abhÃja÷ krameïÃr'thakriyà / sa ca viÓe«o vyatirikta eva bhÃvÃdarthakriyÃkÃriïa÷ / na ca sa evÃr'thakriyÃkÃrÅ, bhÃvastÆdÃsta iti caturastram / tathÃvidhaviÓe«ÃlŬhataiva tasya sÃdhanatÃ, yadanantaramarthakriyodaya÷, tadviÓe«ayogitayaiva bhÃve«u sÃdhanatavavyavahÃro laukikÃnÃm / kathaæ punarasau viÓe«astasyeti vyapadiÓyate, tadÃÓrayatayaivÃnumÃnÃt / kathaæ punastadÃÓrayataiva / svahetuvaÓeneti matavà nivartatÃæ bhavÃt, alamasmÃbhirdÆramanuyÃtai÷ / atha kasmÃdbhÃvasyaiva bhedo nÃnumÅyate, pratyabhij¤ÃnÃnuguïyÃditi vadÃma÷ / d­«ÂÃnusÃri cÃnumÃnamucitam, d­«ÂopapattimukhatvÃt / yathà cÃr'thakriyà d­Óte,1062 tathedamapi d­Óyate sthÃvaro bhÃva iti, tadanuguïamanumÃnamucitam / tena sthÃvare 'pyarthakriyÃvyÃpakakra-yaugapadyÃniv­tterasiddho vyÃpakÃnupalambha÷, 1063tadasiddhau ca viparyaye bÃdhakÃbhÃvÃt, asiddhatanmÃtrÃnubandhinÅæ k«aïikatÃæ na sattà sÃdhayitumalam, anaikÃntikatvÃditi / na cÃr'thakriyÃkÃritaiva sattÃ, kintu 1064pramÃïasambandhayogyatà / yatassvarÆpasattà ca pramÃïasambandhayogyatà / ator'thakriyÃmakurvannapi sanniti, na ki¤cidavadyam / yattvidamuditamanapek«Ã bhÃvà vinÃÓaæ prati---iti / tadapi vim­ÓyamÃnaæ 1065 dahyamÃnaæ jÃtu«amivÃ'bharaïaæ vilÅyate1066 / kaæ khalu bhavanto vinÃÓamabhimanyante ? pradhvaæsÃbhÃvo vinÃÓa iti cet---ka÷ puna÷ pradhvaæsÃbhÃva÷ ?"dadhni k«Åraæ nÃstÅstye" vamÃdikà bhÃvavi«ayà saæviditi vadyucyeta, tadÃm­takalÃyÃmudità nÅtiruddharaïÅyÃ1067 / na hi nÃstÅ"ti buddhirasti / kintu dadhisvarÆpamÃtrÃnubhava eva svayamprakÃÓe na¤ÓabdaprayogamÃtrameva, saiva hi payaso nÃstitÃ, yà d­Óye 'pi tasmin dadhisvarÆpamÃtropalabdhi÷ / na ca tÃæ prati payasa eva nirapek«asya hetutÃ, anupanipatite hetvantare, payasa evopalabdhe / na cedaæ payonataramupalabhyata iti Óakyaæ vaktum / pratyabhij¤ÃnasyÃbhedasÃdhakatvÃt / nanu ca hetvantarÃpek«itve dhruvabhÃvità nopapadyate / dhruvabhÃvità nopapadyate / dhruvabhÃvitaiva kuto 'vagamyate ? darÓanÃditi cet ? hetvantareïÃpyavaÓyaæ bhavitavyamiti, darÓanÃdevÃvagamyatÃm / na ca bÃlà vayaæ1068 yenaivaævidhavÃdÃd bhÅ«ayÃmahe / yatpunaridaæ svahetubhyo bhÃvÃnÃmapi naÓvarÃïÃmutpattau, hetvantarÃyatte vinÃÓe, vyatirekiïi jÃte 'pi pÆrvavat bhÃvasyopalabdhyÃdiprasaÇga iti / atrocyate---uktamasmÃbhi÷---yathà tanmÃtropalabdhireva vinÃÓa iti / tena tasyà hetusadbhÃvÃt tayaiva bhavitavyam / anupalabdhirapitasya saivetyanupalabdhireva tasya nopalabdhi÷, tannibandhanaÓcÃbhÃvavyavahÃro 'pÅti sarvamanÃkulam / sugatÃÓÅvi«avi«amak«aïabhaÇgavi«ÃnalÃvalŬhasÃyÃ÷ / mÅmÃæsÃyÃæ vihitÃ1069 marmamayÅ jÅvarak«eyam // 1 // iti mahÃmahopÃdhyÃyaÓrÅÓÃlikÃnÃthamiÓrapraïÅtÃyÃæ prakaraïapa¤cikÃyÃæ mÅmÃæsÃjÅvarak«Ã nÃma daÓamaæ prakaraïaæ samÃptam //