Salikanathamisra: Prakaranapancika, with Jayapuri Narayanabhatta's Nyayasiddhi: Prakarana 9 Input by members of the SANSKNET-project (www.sansknet.org) This GRETIL version has been converted from a custom Devanagari encoding. Consequently, word boundaries may not always be marked by spaces. The text is not proof-read. ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ ________________________________________ oæ ÓrÅmatprabhÃkaragurutantradhurandhareïa mahÃmahopÃdhyÃya-ÓÃlikanÃthamiÓreïa praïÅtà prakaraïapa¤cikà nyÃyasiddhyÃkhyayà vyÃkhyayà vi«amasthalaÂipparÃyà ca samalaÇk­tà ________________________________________ 953nyÃyiÓuddhirnÃma navamaæ prakaraïam / 954apauru«eye sambandhe Óabda÷ prÃmÃïyam­cchati / sa ca nityatvasiddhau syÃditi tatpratipÃdyate // 1 // yadyuccaritamÃtravinÃÓÅ Óabdo bhavet, tadà tasya v­ddhavyavahÃreïa svÃbhÃvikÅ svÃrthÃbhidhÃnaÓaktiravasÃtumaÓakyà / bhÆyobhÆya÷ prayogadarÓane hi tattadasvÃrthaparihÃreïa ni«k­«ya svÃrthÃbhidhÃnasÃmarthyamavadhÃryate / na coccaritamÃtrÃpavargiïaÓÓabdasya puna÷ puna÷ prayogadarÓanamupapadyate / svÃrthÃbhidhÃnasÃmarthyÃnavadhÃraïe ca prathamaÓruta iva Óabdo nÃr'thamavabodhayitumalam955 / artha¤cÃnavabodhayata÷ prÃmÃïyamayuktamiti, Óabdasya prÃmÃïyamicchatà yuktamabhidhÃnasya nityatvasthÃnamiti saprayojanamidam / nanu k«aïikatve 'pi varïÃnÃæ 956gatvÃdivi«ayav­ddhavyavahÃrapÆrvakameva sambandhÃdhyavasÃnamupapadyate, kiæ nityatvasthÃpanayatnena / ucyate---na pratyuccÃraïaæ bhinne«u varïe«u gatvÃdikaæ kalpayituæ Óakyate, bhedÃgraheïÃpi ÓuktikÃra957jatabodhavadabhedapratyayÃbhimÃnopapatte÷ / yatra hi bhedamadhyavasyata evÃbhedaj¤Ãnam, tatrÃnyathÃnupapattyà sÃmÃnyÃÓrayaïaæ ghaÂate / na cÃnityatvavÃdino 'pi958 varïe«u pratyuccÃraïaæ sÃk«ÃdbhedÃdhyavasÃnaæ sammatam / nanu ca yuktaæ ÓuktikÃrajatÃdi«u bhedÃgrahaïÃdabhedavyavahÃra iti sÃmÃnyÃsambhava÷, nedaæ rajatamiti bÃdhakapratyayodayÃt, iha tu sÃsÃnyopapatterbhrÃntikalpanà ni«pramÃïikaiva, nÃyaæ gakÃra iti bÃdhakÃbhÃvÃt / ucyate / na bÃdhakamÃtrÃyattaiva bhrÃntikalpanÃ, kintu kÃraïado«ÃyattÃpi / d­«Âa¤cÃtisÃd­ÓyÃdbhedÃgrahaïÃd bhrantitvamiti, sÃk«ÃdanupajÃte 'pi bÃdhake, yuktameva bhramÃvadhÃraïam / ato na gatvÃdistatra sambhavati / 959abhivya¤jakavaidharmyÃdabhivyakterasambhave / prayatnÃnantaraæ d­«ÂerabhidhÃnaæ prayatnajam // 2 // 960 ki¤ca puru«aprayatnÃnantaraæ hi Óravaïaæ Óabdasya dvedhÃvakalpate---prÃgajÃtatvÃdanupalabdha÷, prayatnena janita upalabhyatÃmÃpadyate, anabhivyaktatvÃdvÃbhivyajyata iti / tatra na tÃvat---prayatnasya Óabdaæ pratyabhivya¤jakatvaæ sambhavati / 961ÃvaraïÃpÃyena ki¤cidabhivyajyate,sannidhÃnena 962và / na ca ÓabdasyÃ'varaïamupapadyate / indrisambandhapratibandhena hyÃ'varaïaæ ku¬yÃdinà ghaÂÃderupalabdham / na ca Óabdasyendriyasambandha÷ pratibandhuæ Óakyate, nityatvÃt / utpattinirodho hi pratibandha÷ / na cÃsau nityasyopapadyate / ÃkÃÓo hvi Órotrendriyaæ ÓabdavattvÃt, Óabdopalambhakatayà ca Óabdavattvaæ cak«urvat / yathÃ---cak«Æ rÆpopalambhakaæ rÆpavat, tathà Órotramapi Óabdavat / ÃkÃÓaÓca ÓabdavÃniti sa eva Órotram, tadguïaÓca Óabdastasminnityasamaveta iti, na tasyÃ'varaïasambhava÷ / atastadapanayena nÃbhivyakti÷ / ata eva sannidhÃnasyÃsambhava÷, nityasannidhÃnÃdabhivyaÇyasya / ki¤ca---abhivya¤jakÃssamÃnadeÓasthÃnekendriyÃgrÃhyÃn yugapadevÃbhivya¤jayanti, rÆpÃdÅniva pradÅpÃdaya÷ / rÆpam, parimÃïam, saækhyeti sarvaæ sak­deva pradÅpÃdabhirabhivyajyate / atassarvaÓabdopalambho durnivÃra eva / ki¤ca ÃkÃÓaviÓe«aguïatvÃcchabdasya, ekatvÃdÃkÃÓasya srughnasthenÃbhivyakta÷ pÃÂalÅputrasthenÃpyupalabhyeta / sarvadà copalambhoparamo na syÃt / atha Órotrendriyasaæsakara eva ÓabdasyÃbhivyaktiri«yate, na so 'pi ghaÂate, ka÷ khalvindriyasya saæskÃra÷---na tÃvadunmÅlanavadÃvaraïÃpagama÷, pÆrvavadÃvaraïÃsaæbhavÃt / nÃ'pyÃlokenevÃ'pyÃyanaæ963 cÃk«u«asya raÓme÷ ko«ÂhyÃnÃæ vÃyÆnÃm, ÃkÃÓasya cÃvayavasaæyogÃsambhavÃt964 / "sak­cca saæsk­taæ Órotraæ sarvaÓabdÃn prakÃÓayet / ghaÂÃyonmÅlitaæ cak«u÷ paÂaæ na hi na 965budhyate // " Ólo. vÃ. Óa. a. Ólo. 60. 61 iti / tasmÃdabhivya¤jakatve 'nupapanne, yadi 966prayatnakÃraïako 'pi na syÃt, tadà tadapek«opalabdhirna sambhavet / tenedamanumÃnaæ prayoktavyam---Óabda÷ puru«aprayatnotpÃdyastadanabhivyaÇgyatve sati tadanantaropalabdhe÷, yo yadanabhivyaÇyastadanantaropalabhya÷, sa tasyotpÃdya÷, yathÃ-ghaÂa÷kapÃlavyÃpÃrasyeti / kena puna÷ prakÃreïa prayatnena Óabda utpÃdyate / tatra 967kecidÃhu÷---puru«aprayatnodÅritairvÃyvavayavaissthÃnaviÓe«ÃbhidhÃta968 - saæskÃrasaæsk­taissarvatodikkaissaæyogÃkhyÃsamavÃyikÃraïÃnug­hÅtaiÓca svasamaveta÷ Óabda Ãrabhyate / vÃyoÓca gatimattvÃt, tadÃrabdhaÓÓabdo 'pi gatimÃn karïaÓa«kulÅmaï¬alÃvacchinnena nabhasà ÓrotrabhÃvamÃpanneva saæyuktassannupalabhyate / vegÃkhyasaæskÃranibandhanà ca vÃyorgatiriti, tadapagame gativicchedÃd dÆre yacchotram, tatrÃpratyÃsannatvÃcchabdo na ÓrÆyate / na 969caitadupapadyate---vÃyavÅyaÓcecchabdo bhavet, sparÓanena badhirairupalabhyeta / syÃnmatam--- 970abhibhÆtatvÃt sparÓanenÃnupalabdhiriti / tanna / pratyak«opalabdhyarhatvÃt971 / yadi hyasÃvabhibhÆta÷, tarhi ÓrotreïÃpi nopalabhyeta / na ca vÃcyaæ na sparÓanendriyagrÃhyovÃyuriti / tadanuvidhÃnena tadavagate÷ / atha matam---sparÓamÃtraæ sparÓanendriyeïopalabhyate, na vÃyudravyamiti / tanna---sparÓavyatireke 'pi972 dravyasya pratyabhij¤ÃyamÃnatvÃt973 / anye 974tvÃhu÷---saæyogÃdvibhÃgÃdvÃ'dyaÓÓabdo ni«padyate / yathà tÃlvÃdivÃyusaæyogÃnug­hÅtÃdvÃyvÃkÃÓasaæyogÃdÃkaÓe Óabdassa¤jÃyate, tathà tÃlvÃdivÃyuvibhÃgopak­tÃdvÃyvÃkÃÓavibhÃgÃdÃkÃÓa eva ÓabdaÓÓabdÃntaramÃrabhate, tadapi ÓabdÃntaramiti karïaÓa«kulÅmaï¬alÃvacchinne nabhasi ÓrotrabhÃvamÃpanne ni«pannaÓÓabdaÓÓrÆyata iti / 975nÃnÃbhÃve prayatnasya nÃnÃbhÃvopalambhanÃt / vailak«aïye ca Óabdasya vailak«aïyena kÃryatà // 3 // ki¤ca---abhivyaÇgyaÓcet prayatnena Óabdo na pratiyatnaæ bhedenopalabhyeta / na khalvabhivya¤jakapradÅpabhede 'pi nÃnÃbhÃvena bhÃvÃnÃmupalambha÷ / kÃrakabhedastu kÃryabhedaheturiti 976saæpratÅta÷ / ataÓÓabdasya prayatno janayiteti niÓcÅyate / yathà kÃrakavekalak«aïyÃnuvidhÃyinÅ kÃryavailak«aïyasiddhiravihatÃ, tathà vailaïye 'pi cÃbhivya¤jakasyÃbhivyaÇyavailak«aïyaæ na sambhavati / Óabdastu prayatnasya m­dutve, balavattve ca m­durbalavÃæÓcopalabhyamÃnastatkÃryatÃæ na jahÃtÅti / siddhÃnta÷ / 977Óabde tatpratyaye spa«Âe nÃnÃvya¤jakakalpanÃt / upalabdhivyavasthÃnamupapannaæ bhavi«yati // 4 // yadi Óak«yÃmaÓÓabdasya spa«Âaæ pratyabhij¤ÃnamupadarÓayitum, tadà prayatnasya kÃrakatve ni«iddhe, abhivya¤jakatve ca sthite, upalabdhivyavasthÃnaæ vya¤jakabahutvena varïayi«yÃma÷ / Órotrameva saæskriyate, tatsaæskÃrakatà ca----tadabhivyajjakatà / ko«Âhyo hi vÃyu÷ prayatnavadÃtmasaæyogÃdudgacchati978 / sa 979nÃbherudgacchannura÷- prabh­ti«va«Âasu sthÃne«vabhighÃtetana saæsk­to yÃvadvegamabhiprati«ÂhamÃnaÓÓrotramanuprÃptaÓÓabdopalambhÃnuguïaæ saæskÃramÃrabhate / tatsaæyoga eva ÓrotrasaæskÃra÷ / vegavattvÃcca vÃyo÷, karmotpattau ÓrotravibhÃgÃt saæyogoparame, ÓabdasyÃnantaramupalambhaviccheda÷ / prayatnabhedÃcca vÃyukarmabhedÃdura÷prabh­tisthÃnasaæyogÃnyatvÃvyavasthayà ÓabdaÓravaïam / ÓabdotpattivÃdyapyutpÃdakabhedamanumanyata eva, anyathà kÃryabhedÃsambhÃvÃt / yattÆpavatirïataæ---yathonmÅlanasaæsk­taæ cak«urna samÃnadeÓasthÃnupalabhyÃn vyavasthayopalambhayatÅti / tadayuktam---tatraikatvÃdabhivya¤jakasya / ekemeva hyunmÅlanaæ sarvopalambhÃnuguïanetrasaæskÃrÃrambhakamiti, kuta upalabdhirvyavati«ÂhatÃm / ihatvekatvaæ saæskÃrÃïÃmasiddham / nanvabhivyaÇgyasyaikendriyagrÃhyatve, abhivya¤jakasyaikataiva prÃpnoti / ye samÃnendriyagrÃhyÃ÷, te«Ãmeka evÃdyabhivya¤jaka÷ / yathÃ---Ãloko ghaÂÃdÅnÃm / ekatve cÃbhivya¤jakasyopalabdhivyavasthà nopapadyate / ato 'bhivya¤jakatvÃsambhave, kÃrakatve vyavasthite, bhedÃgrahaïanibandhanaiva pratyabhij¤eti nyÃyyà kalpanÃ---iti / atrocyate / ekendriyagrÃhyatÃpi bhavet, abhivya¤jakabhedo 'pi bhavediti, kimanupapannam / svÃbhÃvikÅ hi yasya sambandhavyÃpti÷, tasya liÇgatvam / 980ÃÓaÇkyamÃnÃÓe«opÃdhiparihÃreïa hi svÃrasikasambandhavyÃptiniÓcaya÷ / iha tu na Óakyate nirïetuæ---kimekendriyagrÃhyatayà ghaÂÃdÅnÃm, tadgatarÆpÃdÅnà ¤caiko 'bhivya¤jaka÷, uta rÆpidravyatvÃt, tatsamavÃyitvÃcceti / ato 'navadhÃritasambandhavyÃptikamekendriyagrÃhyatvaæ nÃbhivya¤jakaikyÃnumÃnasamartham / ato 'bhivyajjakatve 'pi prayatnasyopalabdhivyavasthopapatti÷ / nanu sthiravÃyvapanaya eva saæskÃra÷ / apanÅte ca tasmin, sarvaÓabdopalabdhirdurnivÃrà / ucyate---nÃvaraïÃnayanaæ 981tasyÃbhivya¤jakam, vÃyunà ÓabdÃvaraïÃsambhavÃt, kiæ 982tvad­«ÂasÃpek«eïa / e¤cÃpanet­këÂhyavÃyubhedÃt 983sthiravÃyuvibhÃgalak«aïasaæskÃrabhedÃdupapannaivopalabdhivyavasthà / api ca na vayaæ sthiravÃyvapanayaæ saæskÃramÃcak«mahe, kintu ko«ÂhyavÃyusaæyogameva, prathamabhÃvitvÃt / kimiti tarhi bhëyakÃreïa"stimitÃni vÃyvantarÃïÅ" tyuktam ? ko«Âhyasya vÃyorvegavinÃÓÃrtham / 984sparÓavaddravyasaæyogÃdvi vegavinÃÓo 'nyatra pratÅti iti, ihÃpi tadarthameva sthiravÃyukÅrtanaæ985 bhëye / nanu caikatvÃdÃkÃÓasya, tasya ca ÓrotratvÃt tatsaæskÃre, sarvapuru«endriya saæskÃrÃt sarve 'pi Óabdamupalabheran / nai«ado«a÷ / 986dharmÃ-dharmopÃrjitakarïaÓa«kulÅbhedÃt / karïaÓa«kulÅsaæskÃro hi ÓrotrasaæskÃra÷, bhinnÃÓca pratipuru«aæ kÃrïaÓa«kulya iti, asaæsk­takarïaÓa«kulÅko na Óabdamupalabhate / anuvÃta¤ca 987dÆrata eva Óabdamupalabhate / bÃhyavÃyunodanÃnug­hÅtasya ko«ÂhyavÃyuvegasya dÆragamanahetutvÃt / ÓabdÃcchabdÃntarÃrambhapak«e tu nÃnuvÃtasya kaÓcidupayoga÷ / abhivyajjakanÃnÃtvÃcchabdo nÃneva lak«yate / netrav­ttivibhedena candrastaimirikairiva // 5 // spa«Âe tadgrahe nÃnÃbhÃvopalambhaÓÓabde tÃvadasiddha eva / kintu parasparanirapek«airabhivya¤jakai÷ ko«ÂhyavÃyubhirnÃnÃvakt­samutthairnÃnÃbhÆtairbhinnaæ ÓrotrasaæskÃramÃrabhamÃïairnÃnÃbhÆtaÓabdabuddhiæ janayadbhirnÃneva Óabdo budhyate, candra iva timiravibhinnÃbhirnetrav­ttibhi÷ / nÃnÃdeÓopalambhe hi sarve«Ãæ bhrÃntisammati÷ / karïacchidragatasyaiva Óabdasya Óravaïaæ yata÷ // 6 // yaducyate---kÃryatve Óabdasya kÃraïadeÓabhedÃnnÃnÃdeÓopalambha988 iti / tadayuktam / yadyapi k­takaÓÓabda÷, tathÃpi saænik­«Âa-viprak­«ÂayoryugapacchabdopalambhaprasaÇgena prativÃtÃ-nuvÃtayoÓcÃviÓe«Ãpatternendriyaæ prÃptasyopalambhakam / prÃptÃvapi nendriyaæ ÓabdadeÓamupasarpati, pratayak«atvÃcchotradeÓe karïaÓa«kulyÃ÷ prativÃtÃ-nuvÃtayoÓca tulyopalambhÃpatte÷ / Óabde tu Órotrapathaæ prÃpta upalabhyamÃne deÓabheda÷ pratÅyate / ato bhrantire«Ã-nÃnÃdeÓe«u Óabda upalabhyata iti / kinnibandhanà bhrÃnti÷ / abhivya¤jakadeÓanibandhaneti brÆma÷ / tÃlvÃdisthÃnÃghÃtasÃpek«o989 hi ko«Âhyo vÃyurabhivyanakti / ato vakt­deÓo 'pi bhavatyabhivya¤jakadeÓa÷ / tena Óabdaæ Ó­ïvatastadabhivyajjakadeÓo 'pi tadavinÃbhÃvopakalpito buddhistho bhavati / ÓabdÃbhivyaktiviÓe«eïa ca dÆrÃ-sannatve tasya kalpyete / pratyak«opalabhyamÃnavakt­vi«aye ca ÓabdaÓrutiviÓe«e digviÓe«o niyatamavadhÃrita÷, ato digviÓe«akalpanÃpi / yastu na tathà vivektumalam, tasyÃbhivya¤jakadeÓaæ prati vyÃmoho d­Óyata eva / eva¤cendriyÃïÃæ svÃnubhavÃsamarthatvÃcchotragataÓabdopalambhe taddeÓÃgrahaïÃt, taduccÃraïapradeÓasya pratÅyamÃnatvÃt, tadgatatvapratipatteÓca, tattaddeÓagataÓabdapratipattivyavahÃraæ pravartayatÅti990 ghaÂata eveyaæ bhrÃnti÷ / vailak«aïyaæ svabhÃvane varïÃnÃæ na ca sammatam / nÃdÃlpatva-mahattvÃbhyÃæ tathÃtvabhrÃntisambhavÃt // 7 // spa«Âe tadgrahe prayatnastÃvadvarïÃnÃæ janako neti sthite, tadanantaropalambhaniyamena991 cÃbhivya¤jakatve nirïÅte, abhivya¤jakav­ddhihvÃsayoÓcÃbhivyaÇgyav­ddhihvÃsahetutvÃbhÃvÃnna Óabdo vardhate, hvasate và / kintu balavati prayatne mahÃn vÃyurutpadyate, 992tasyÃvayavà bhÆyÃæsa÷ karïaÓa«kulÅmaï¬alasya nemibhÃgairbahubhissambadhyante / tataÓcÃbhivyajjakasaæyogabahutvÃt, yugapadupalambhakabahutvÃt, te«Ã¤ca vicchedÃgrahaïÃnmahÃniva Óabdo 'vabhÃti, tarÆïÃmantarÃlÃgrahaïÃdiva mahadvanam / yadà te vÃyvavayavÃssahasÃ, vilambena và saæyujyante, tadopalambho 'pi druta÷, vilambito và / yadà tve«ÃmuccÃraïe tÃlvÃdÅnÃæ saæv­tatvaæ bhavati, tadà tadanurodhena varïopalabdhirapi ekamÃtrÃkÃlaiva bhavatÅti, hvasvavarïavyavahÃrasiddhi÷ / yadà 993viv­tataratvam, asaæv­tatvaæ và tÃlvÃdÅnÃmeva sampadyate, tadà varïapratÅterapi mÃtrÃkÃlav­ddhyà dÅrghavarïavyavahÃrasiddhi÷, v­ddhavyavahÃre tadanurodhenÃpyarthÃbhidhÃnadarÓanÃt, tathaiva pratipÃdakatvamapyÃÓrÅyate / na caivamabhidhÃnasyÃnityatvado«a, tadupÃdhiviÓi«Âasya varïasya vÃcakasyÃnityatvÃt1 ato varïÃnupÆrvyanityatve na kaÓciddo«a÷ / ÃnupÆrvÅviÓe«abhÃjÃæ varïÃnÃævÃcakabhÆtÃnÃæ nityatvÃt / nanu 994k«aïikà ÓabdasyÃbhivyaktiriti, kathaæ tadgrahaïasambhava÷ / upalabdhe hi ghaÂÃdibhÃve tadvaÓena pÆrvÃnubhavÃhitasaæskÃraprabodhena "sa evÃyami"ti pratyabhij¤odÅyate / Óabde punaruccarita-tirohite, punaruttarakÃle kathaæ pratyabhij¤odaya iti / tatrÃha--- nÃvaÓyaæ tadgraheïaiva tatsaæskÃraprabodhanam / tena hetvantarodbuddhÃt saæskÃrÃttadgrahodaya÷ // 8 // yadi hyayaæ niyama÷--tadupalambha eva tatsaæskÃrodbodhaheturiti, tato nopapadyate Óabde pratyabhij¤Ã / saæskÃrÃstvaniyatodbodhahetava iti, kÃraïÃntaravaÓenodbuddhÃt saæskÃrÃt prathamasamÃgamasamaya eva Óabde pratyabhij¤Ã bhavi«yati / nanu"sa evÃyaæ gakÃra÷" iti 995pratÅtistadgraha÷, na punarbhedÃgrahaïÃditi, kathame«a nirïaya÷ / d­«Âo hi ÓuktikÃyÃæ bhedÃgrahÃt"tadevedaæ rajatami"ti pratyaya÷---iti / tatrÃ'ha--- 996bhede mÃnaæ yadà nÃsti ÓuktikÃ-rajatÃdivat / tadà pratÅtisaæsiddhastadgraha÷ kena vÃryate // 9 // spa«Âe hi ÓuktikÃ-rajatayorbhedÃvasÃyini pramÃïe, sÃd­ÓyÃdbhedÃnavabÃdhÃdabhedapratÅtiriti kalpyate / Óabde tu na pratyak«asiddha÷ pratyuccÃraïaæ bheda÷ / kathaæ na siddha÷ / nanu mahattvÃ-lpatvÃbhyÃæ vibhinno varïa upalabhyate / naita-devam / mahattvÃ-lpatve pratiyato 'pi, varïapratÅte mahattvÃ-lpatve eva bhinne avabhÃta÷, na varïÃ÷ / na vÃ'numÃnenÃpi bhedo 'vagantuæ Óakyata iti prÃgeva niveditam / ato bhede pramÃïÃbhÃvÃt, abhinna evÃyaæ bhinnÃvabhÃsa iti, sÃk«ÃtpratÅtibalanaivÃvasthÃpitam // 9 // nanu ca tadgrahabalenaivÃnumÃnaæ nirastam / niraste cÃnumÃne, tadgraha itÅtaretarÃÓrayamiti / tatrÃ'ha--- anumÃnanirÃsena 997tadgrahatvaæ prasÃdhyate / svayaæ pratÅtisiddhatvÃd bhrÃntiÓaÇkà tu vÃryate // 10 // bhedÃgrahanibandhaneyaæ bhrÃntiriti ÓaÇkà kevalÃnumÃnanirÃsenÃpanÅyate / pratÅtibalasiddhastu tadgraho na kÃraïÃntaramapek«ata iti, kathamitaretarÃÓrayatà / nanu kimiti tadgrahabalÃjjvÃlÃyÃmapi bhedÃnumÃnaæ na nirÃkriyataityata Ãha--- jvÃlÃbhedaæ vinà 998bhÃsÃæ vitatirnopapadyate / bhedÃj¤Ãnena sÃd­ÓyÃt pratyabhij¤Ã tu yujyate // 11 // avayavÅ-jvÃlà / sarvaÓcÃvayavÅ svÃvayavasaæyogena jÃta÷, tadvinÃÓena vinaÓyati / tantuvyati«aÇgajanito hi paÂastantuvibhÃge vinÃÓÅ d­Óyate / 999prabhà ca g­hodarÃdivartinÅ taijasaæ rÆpam / na ca dravyÃÓrità rÆpÃdayo dravyaæ virahayya vartante / tena taijasÃ÷ paramÃïavo nityamabhibhÆtatvÃdanupalambhamÃna api, pratyak«ato yÃvatprabhÃvitati sannidhÅyanta ityaÇgÅkaraïÅyam / te«u ca deÓÃntaramanuprÃpte«vetadÃÓrayaïÅyam-ete«Ãæ saæyogà vighaÂanta iti / vighaÂite«u te«u, tadÃrabdhe dravye 'pi nÃÓamupeyu«i, 1000jvÃlÃdarÓanaæ jvÃlÃntaradarÓanamantareïa nopapadyate / bhedÃgrahaïanibandhanà tu pratyabhij¤Ã bhrÃntiÓÓuktirajatÃdi«u d­«ÂatvÃdupapannà / vinà tu Óabdebhedena na ki¤cinnopapadyate / uktena nÅtimÃrgeïa tadgraho 'to 'tra sammata÷ // 12 // pratyuccÃraïaæ bhedavyatirekeïÃpi prayatnÃnantaropalabhyamÃnatvaæ yathopapadyate, tathoktameveti, apratipak«Ã pratyabhij¤Ã / 1001sadasatkÃraïatvena tasmÃcchabdasya nityatà / etadevava hi nityatvaæ vyomÃdi«vapi sammatam // 13 // Óabdasya prayatna eva kÃraïatayà sambhÃvita÷ / sa ca pratyabhij¤ÃbalenadvijÅyÃdidarÓane«vabhivya¤jakatÃmÃpÃdita iti, prathamadarÓaæne 'pyasÃvabhivya¤jaka eva / ata÷ 1002kÃraïarahitatve 1003sati sattvÃnnityaÓÓabdo gaganÃdivat / 1004tena nÃsyÃnityateti // e«Ã ÓÃlikanÃthena ÓabdanityatvasÃdhanÅ / prabhÃkaragurord­«Âyà nyÃyaÓuddhi÷ 1005prakÅrtità // 14 // iti mahÃmahopÃdhyÃyaÓrÅÓÃlikanÃthamiÓrapraïÅtÃyÃæ prakaraïapa¤cikÃyÃæ nyÃyaÓuddhirnÃma navamaæ prakaraïaæ samÃptam1006 //