Madhava: Jaiminiyanyayamalavistara,
a metrical exposition of Jaimini's Mimamsasutra,
with Madhava's prose commentary
Based on the ed. by Pandit Sivadatta: Jaiminiyanyayamala, Poona 1892.
(Anandasrama Sanskrit Series, 24)


ADHYAYA 3


Input by members of the Sansknet project
(formerly: www.sansknet.org)


This GRETIL version has been converted from a custom Devanagari encoding.
Therefore, word boundaries are usually not marked by blanks.
These and other irregularities cannot be standardized at present.


THE TEXT IS NOT PROOF-READ!



STRUCTURE OF REFERENCES (added):
Jaim_n,n.n = Jaimini: Mimamsasutra_Adhyaya,Pada.Sutra
MJaiNy_n,n.n = Madhava: Jaiminiyanyayamalavistara_Adhyaya,Pada.Sutra
MJaiNyC_n,n.n = Madhava: JaiminiyanyayamalavistaraCommentary_Adhyaya.Pada.Sutra

#<...># = BOLD



___________________________________________________________________

THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY!   
COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. 
                                       
Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding:
                                       
description             character  =ASCII   
                                       
long a                  à             224   
long A                  â             226   
long i                  ã             227   
long I                  ä             228   
long u                  å             229   
long U                  æ             230   
vocalic r               ç             231   
vocalic R               è             232   
long vocalic r          é             233   
vocalic l               ë             235   
long vocalic l          í             237   
velar n                 ï             239   
velar N                 ð             240   
palatal n               ¤             164   
palatal N               ¥             165   
retroflex t             ñ             241   
retroflex T             ò             242   
retroflex d             ó             243   
retroflex D             ô             244   
retroflex n             õ             245   
retroflex N             ö             246   
palatal s               ÷             247   
palatal S               ø             248   
retroflex s             ù             249   
retroflex S             ú             250   
anusvara                ü             252   
capital anusvara        ý             253   
visarga                 þ             254   

long e                  ¹             185   
long o                  º             186   
l underbar              ×             215   
r underbar              Ÿ             159   
n underbar              ­             173   
k underbar              É             201   
t underbar              Â             194   
                                       
Other characters of the CSX encoding table are not included.
Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order 
to facilitate word search.             

For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings 
and formats see:
www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf
and
www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf
___________________________________________________________________




atha tçtãyàdhyàyasya prathamaþ pàdaþ /

____________________________________________________

START MJaiNy 3,1.1


dvitãye karmaõàü bhede siddhebhinnakriyàsvayam /
bubhutsitaþ ÷eùa÷eùibhàvo 'to 'tràbhidhãyate // MJaiNy_3,1.1 //

------------------

anena dvitãyatçtãyayoradhyàyayoþ paurvàparye niråpitam || MJaiNyC_3,1.1 ||


(prathame pratij¤àdhikaraõe såtram -)

#<athàtaþ ÷eùalakùaõam  / Jaim_3,1.1 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,1.2-3


tçtãyàdhyàyasya prathamapàde prathamàdhikaraõamàracayati--

a÷àbdã ÷eùatà ÷àbdã và na ÷àbdyapratãtitaþ /
kriyàkàrakasaüsargamàtre vyutpattisaübhavàt // MJaiNy_3,1.2 //
guõapradhànabhàvena saüsarge 'ntarbhavatyasau /
vyutpattisaübhavàttatra ÷àbdatà syàtkriyàdivat // MJaiNy_3,1.3 //

------------------

yadidamasmiüstçtãyàdhyàye pratipàdyaü ÷eùatvam, na tacchàbdam |
kutaþ |
kenàpi ÷abdena ÷eùatvasyàpratãyamànatvàt |
vyutpanno hi ÷abdaþ pratyàyakaþ |
vyutpati÷ca na ÷eùa÷eùibhàve kvaciddçùñà |
loke sarvatra kriyàkàrakànvayasyaiva vyutpattiprayojakatvadar÷anàt |
ataþ ÷eùatàyà a÷abdatvànnàyamadhyàya àrambhaõãya iti cet |
maivam |
anvaye ÷eùa÷eùibhàvasyàntarbhàvàt |
na hi guõapradhànabhàvamantareõànvayaþ saübhavati |
dvayorguõayoþ parasparàkàïkùàrahitatvenànvayayogyatvàbhàvàt |
evaü dvayoþ pradhànayorapi |
ato vyutpattisaübhavàtkriyàkàrakatadanvayà yathà ÷àbdàþ, tathà tadanvayàntargataþ ÷eùa÷eùibhàvo 'pi ÷àbdaþ |
tasmàdayamadhyàya àrambhaõãyaþ || MJaiNyC_3,1.2-3 ||

( dvitãye ÷eùalakùaõàdhikaraõe såtram -)

#<÷eùaþ paràrthatvàt  / Jaim_3,1.2 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,1.4


dvitãyàdhikaraõamàracayati-

svaråpahetå na sto 'tra sto và naivàniråpaõàt /
pàràrthye ÷eùatàhetå råpaü tenopalakùitam // MJaiNy_3,1.4 //

------------------

na tàvadatra ÷eùatvasya svaråpaü niråpayituü ÷akyate |
tathà hi-÷eùatvaü nàma kim-avinàbhåtatvam, prayojyatvaü và, vidhyantavihitatvaü và |
nà'dyaþ |
ùaóadyàgànàmavinàbhåtànàü paraspara÷eùatvaprasaïgàt |
na dvitãyaþ |
'puroóà÷akapàlena tuùànupavapati' ityatra tuùopavàpaü prati ÷eùasyàpi kapàlasya tatprayojyatvàbhàvàt |
na tçtãyaþ |
bidhyàdivihitasya palà÷a÷àkhàcchedasya satyapi ÷eùatve vidhyantavihitatvàbhàvàt |
tasmànnàsti ÷eùatàyàþ svaråpam |
nàpi heturasti |
'vimataþ ÷eùaþ, evaütvàt, iti kasyaciddhetoraniråpaõàt-iti pràpte,-
bråmaþ- 'vimataþ prayàjàdiþ ÷eùaþ, paràrthatvàt, bhçtyàdivat' iti hetuþ suniråpaþ |
avinàbhåtatvàdãnàü lakùaõànàü duùñatve 'pi 'paràrthaþ ÷eùaþ' iti lakùaõasyàduùñatvàt |
tena lakùita àkàraþ svaråpam |
na ca pàràrthyasyaiva hetutve lakùaõatve ca sàükaryam |
àkàrabhedena tadbhedàt |
dçùñànte gçhãtavyàptiü sahàyãkçtya bodhaka àkàro hetuþ |

itakhyàvçttyà bodhaka àkàro lakùaõam |
tasmàccheùatàyà hetusvaråpe vidyete || MJaiNyC_3,1.4 ||

(tçtãye ÷eùalakùyàdhikaraõe såtràõi 3-6)

#<dravyaguõasaüskàreùu bàdariþ  / Jaim_3,1.3 />#

#<karmàõyapi jaiminiþ phalàrthatvàt  / Jaim_3,1.4 />#

#<phalaü ca puruùàrthatvàt  / Jaim_3,1.5 />#

#<puruùa÷ ca karmàrthatvàt  / Jaim_3,1.6 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,1.5-6


tçtãyàdhikaraõamàracayati-

kiü dravyaguõasaüskàramàtraü ÷eùo 'thavà phalam /
pumànkarma ca pakùo dvàvàdeyau matabhedataþ // MJaiNy_3,1.5 //
÷eùatvamupakàritvaü dravyàdàvàha bàdariþ /
pàràrthye ÷eùatà tacca sarveùvastãti jaiminiþ // MJaiNy_3,1.6 //

sphyakapàlàdikaü dravyam, aråõimàdiko guõaþ, avaghàtaprokùaõàdikaþ saüskàraþ |
eteùu triùveva ÷eùatvam |
svargaþ phalam, tatkàmã puruùaþ, dar÷apårõamàsau karma |
na hi phalàdãnàü trayàõàü ÷eùatvamasti |
upakàritvasya ÷eùatvalakùaõasya phalàdiùvabhàvàt - iti bàdarermatam |
pàràrthye lakùaõamabhipretya 'phalàdayo 'pi ÷eùàþ' iti jaiminermatam |
tathà ca trãõi såtràõi pañhyante- 'karmàõyapi jaiminiþ phalàrthatvàt' 'phalaü ca puruùàrthatvàt' 'puruùa÷ca karmàrthatvàt' iti |
tatropakàritvamativyàptam |
pradhànabhåte 'pi svàmini garbhadàsopakàritvadar÷anàt |
tasmàjjaiminimatameva mukhyaþ siddhàntaþ || MJaiNyC_3,1.5-6 ||


(caturthe nirvapaõàdãnàü vyavasthitaviùayatàdhikaraõe såtràõi 7 - 10)

#<teùàm arthena saübandhaþ  / Jaim_3,1.7 />#

#<vihitas tu sarvadharmaþ syàt saüyogato 'vi÷eùàt prakaraõàvi÷eùàc ca  / Jaim_3,1.8 />#

#<arthalopàd akarme syàt  / Jaim_3,1.9 />#

#<phalaü tu saha ceùñayà ÷abdàrtho 'bhàvàd viprayoge syàt  / Jaim_3,1.10 />#


caturthàdhikaraõamàracayati-

____________________________________________________

START MJaiNy 3,1.7-8


÷rutà vrãhyàjyasàünàyyadharmàþ sàükaryagàminaþ /
vyavasthità và sàükarye phalàpårveõa saügateþ // MJaiNy_3,1.7 //
avàntaràpårvasattvàtsàkùàttenaiva saügatau /
÷rutyà vyavasthàpitàste sà hi prakaraõottamà // MJaiNy_3,1.8 //

vrãhidharmà avaghàtaprokùaõàdayaþ, àjyadharmà utpavanàvekùaõàdayaþ, sàünàyyadharmà dohanàta¤canàdayaþ |
te sarve phalahetutayà dar÷apårõamàsàpårveõa saügacchante |
avàntaràpårvasya kasyacidabhàvàt |
ekenaivàpårveõa phalasiddhàvapårvàntarasya kalpakàbhàvàt |
phalàpårvaprayuktyà cànuùñhãyamànà dharmà yasminkasminnapi dravye 'nuùñhitàþ phalàpårve janayantyeva- iti sàükarye pràpte, -
bråmaþ- àgneyàdayaþ ùaóyàgà bhinnakùaõavartino vina÷varàþ saübhåya phalàpårve janayituü na ÷aknavanti |
tatastajjananasamarthànyàgneyàdijanyàni ùaóavàntaràpårvàõi kalpyàni |
teùu puroóà÷adravyakayàgajanyàpårve vrãhidharmàõàü prayojakaü, pratyàsannatvàt |
phalàpårve tu tena vyavahitam |
evam-àjyadharmàõàü sàünàyyadharmàõàü ca tattaddravyakayàgajanyàvàntaràpårveõaiva sàkùàtsaügatiþ |
tathàsati tattadapårvaprayuktàþ saüskàràstattadapårvasàdhanaprakçtidravyeùveva vyavatiùñhante |
nanu dar÷apårõamàsaprakaraõamatra saüskàràõàü viniyojakam |
tacca sarvaprakçtidravyasàdhàraõamiti tadavasthameva sàükaryam |
athocyeta-'tuùavimokasya vrãhiùveva saübhavàtteùvavàvavàtaþ, na tvàjyasàünàyyayoþ |
evaü vilàpanamàjya eva |
dohanàdikaü sàünàyya eva' - iti |
bàóham |
dçùñàrthànàü dharmàõàü vyavasthitatve 'pyadçùñàrthàþ prokùaõàdayaþ saükãryerana-iti cet |
maivam |
'vrãhãnprokùati' 'àjyamavekùate' ityàdidvitãyà÷rutyà vyavasthàpitatvàt |
÷ruti÷ca prakaraõàdbalãyasã |
tasmàdvyavasthità dharmàþ || MJaiNyC_3,1.7-8 ||


(pa¤came sphyàdãnàü saüyogànusàreõa vyavasthitatvàdhikaraõe såtram)

#<dravyaü cotpattisaüyogàt tad artham eva codyeta  / Jaim_3,1.11 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,1.9-10


pa¤camàdhikaraõamàracayati-

dravyasya sphyakapàlàdeþ sàükarye và vyavasthitiþ /
yaj¤àyudhatvaü sarveùàü samaü tenàtra saükaraþ // MJaiNy_3,1.9 //
vàkyasyoddhananàdeþ syàdvaiyarthye saükare sati /
anuvàdo hyàyudhoktirvyavasthà tena pårvavat // MJaiNy_3,1.10 //

------------------
dar÷apårõamàsayoþ ÷råyate - 'sphya÷ca kapàlàni càgnihotrahavaõã ca ÷årpe ca kçùõàjinaü ca ÷amyà colkhalaü ca musalaü ca dçùaccoùalà caitàni vai da÷a yaj¤àyudhàni' iti |
sphya÷abdena khaógàkàraü kàùñhamucyate |
tatra-vrãhyàdidravyeùvavaghàtàdisaüskàràõàü sàükarye niràkçte 'pi sphyakapàlàdidravyàõà muddhananapuroóà÷a÷ravaõàdyaïgakriyàsu sàükarye niràkartuma÷akyam |
yena kenàpi dravyeõa yasyàü kasyàücitkriyàyàü kçtàyàmapi ÷råyamàõasya yaj¤àyudhatvasyàvirodhàt |
nahyavyavasthàmàtreõa yaj¤asàdhanatvamapaiti - iti pràpte, --
bråmaþ- 'sphyenoddhanti' 'kapàleùu ÷rapayati' 'agnihotrahavaõyà havãüùi nirvapati' '÷årpeüõa vivinakti' 'kçùõàjinamadhastàdulåkhalasyàvastçõàti' '÷amyayà |
dçùadamupadadhàti' 'ulåkhalamusalàbhyàmavahanti' 'dçùadupalàbhyàü pinaùñi' ityeteùàü vi÷eùasaüyogabodhakànàü vàkyànàü vaiyarthye sàükaryapakùe prasajyeta |
vyavasthàpakùe 'pi saübandhasàmànyabodhakaü yaj¤àyudhavàkyamanarthakam - iti cet |
na |
uddhananàdivàkyasiddhàrthànuvàdatvàt |
na ca vaiparãtyenoddhananàdivàkyànàmevànuvàdatvamiti vàcyam |
bahuvaiyarthyasya jaghanyatvàt |
na càtyantaü yaj¤àyudhànuvàdasya vaiyarthyam |
'yaj¤àyudhàni saübharanti' ityàsàdanabidhànàyopayuktatvàt |
tasmàt - avaghàtàdisaüskàra iva sphyakapàlàdidravyàõi vyavasthitàni || MJaiNyC_3,1.9-10 ||


(ùaùñhe, àruõyàdiguõànàmasaükãrõatàdhikaraõe såtram -)

#<arthaikatve dravyaguõayor aikakarmyàn niyamaþ syàt  / Jaim_3,1.12 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,1.11-12


ùaùñhàdhikaraõamàracayati-

krãõàtyaruõayetyetatsaükãrõe và krayaikabhàk /
krameõànanvayàtkãrõaþ sarvadravyeùu raktimà // MJaiNy_3,1.11 //
dravyadvàrà kraye yogàttadbhàge cànvayaþ punaþ /
sàkùàtkraye guõasyàrthàddravyaü saünihite tvasau // MJaiNy_3,1.12 //

------------------

jyotiùñome ÷råyate - 'aruõayà piïgàkùyaikahàyanyà somaü krãõàti' iti |
tatra - aruõà÷abdo 'ruõimànaü guõamàcaùñe |
guõiviùayatayà prayujyamànasyàpi 'nàgçhãtavi÷eùaõa vi÷iùñer buddhaþ' iti nyàyena guõabodhakatvàt |
anvayavyatirekàbhyàü guõamàtre tadvyutpatte÷ca |
tasya càruõimaguõasya tçtãyà÷rutyà somakrayasàdhanatvaü pratãyate taccànupapannam |
amårtasya guõasya vàsohiõyàjivatkrayasàdhanatvàsaübhavàt |
tatastçtãyà÷ruterviniyojakatvàbhàvena prakaraõasyàtra viniyojakatvaü vaktavyam |
prakaraõaü ca grahacamasàdyakhiladravyeùvaruõimànaü nive÷ayati |
na cànena nyàyena piïgàkùyekahàyanã÷abdàrthayorapi sarvadravyagàmitvaü ÷aïkanãyam |
tayoþ ÷abdayordravyavàcitvàt |
piïgalavarõe akùiõã yasyàþ sà gauþ piïgàkùã |
evamekahàyanã |
yadyapyekagovàcinau ÷abdau, tathàpi vi÷eùaõabhåtadharmabhedàcchabdadvayam |
tacca yugapatpravçttaü saddharmadvayavi÷iùñaü godravyaü krayasàdhanatvena vidadhàti |
na cetaraddravyamitaradravye nive÷ayituü ÷akyam |
aruõimaguõastu dravyeùu vi÷eùaõatvenànvetuü yogyatvàtteùu nive÷yate |
tatraiùàkùarayojanà - 'aruõayà' ityetatpçthagvàkyam |
tatra tçtãyà÷rutyà pràkaraõikàni sàdhanadravyàõi sarvàõyanådya pràtipadikena guõo vidhãyate-'yàni jyotiùñom sàdhanadravyàõi, tàni sarvàõyaruõàni kartavyàni' iti |
tasmàt - guõaþ saükãrõaþ- iti pràpte, -
bråmaþ- yadyapyamårte guõaþ, tathàpi hàyanavadakùivacca godravyamavacchinatti |
tacca dravyaü sàdhanamiti taddvàrà guõasya krayeõànvayo bhavati |
evaü sati vàkyabhedo na bhaviùyati |
nanu vàkyabhedàbhàve 'pi lakùaõà durvàrà |
guõavàcinaþ ÷abdasya guõidravyaparatvàïgãkàràt |
maivam |
gusyaivàtra tçtãyà÷rutyà sàdhanatvamucyate |
tacca dravyadvàramantareõa na saübhavatãtyarthàpattyà dravyàvacchedakatvaü kalpyate |
tarhi grahacamasàdidravyamapyavacchidyatàm - iti cet |
na |
tasya dravyasya krayasàdhanatvàbhàvena tadavacchede guõasya ÷råyamàõakrayasàdhanatvàsiddheþ |
tarhi - 'vàsasà krãõàti' 'ajayà krãõàti' iti vastràdãnàü krayasàdhanatvàttadavacchedo 'stu - iti cet |
na |
teùàü krayàntarasàdhanatvàt |
na hi tatràgnihotre payodadhyàdivikalpavatkrayànuvàdena vastràdidravyavikalpo vidhãyate |
anuvàdyasya krayamàtrasyàgnihotravadanyatràvidhànàt |
tato vastràdidravyavi÷iùñàþ krayàntaravidhayaþ |
nahi svavàkyagatamekahàyanãdravyamupekùya vastràdyavacchedo yuktaþ |
tasmàtkrayeõa sàkùàdanvitayordravyaguõayoþ pa÷càdarthàpattyà parasparavacchedakatvenànvayaþ |
tathà sati 'àruõyavi÷iùñaikahàyanyà krãõàti' ityarthaþ paryavasyati |
tasmàt - àruõyaguõaþ krayahetumekahàyanãmeva bhajate || MJaiNyC_3,1.11-12 ||

(saptame grahasaümàrjanàdhikaraõe (grahaikatvanyàye) såtràõi 13 - 15)

#<ekatvayuktam ekasya ÷rutisaüyogàt  / Jaim_3,1.13 />#

#<sarveùàü và lakùaõatvàd avi÷iùñaü hi lakùaõam  / Jaim_3,1.14 />#

#<codite tu paràrthatvàd yathà÷ruti pratãyetà  / Jaim_3,1.15 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,1.13-14


saptamàdhikaraõamàracayati -

saümàrùñi grahamityeko grahaþ ÷odhya utàkhilaþ /
eka udde÷yasaükhyàyà upàdeyavadàdaràt // MJaiNy_3,1.13 //
pràdhànyàttadguõàvçtterekatvamanapekùitam /
tadvidhau vàkyabhedo 'to dravyoktyà sarva÷odhanam // MJaiNy_3,1.14 //

------------------

some ÷råyate- 'da÷àpavitreõa grahaü saümàrùñi' iti |
da÷àpatritraü vàsaþkhaõóaþ |
tatra - yathà 'pa÷unà yajeta' itya÷copàdeyapa÷ugatamekatvaü vivakùitam, tadvaddde÷yagrahagatamapyekatvaü vivakùitavyam |
kiüca graha÷abdasya jàtivàcitvena jàteþ saüskàyatve sati tadà÷rayabhåte yasminkasminnapi dravye 'nuùñhitena saüskàreõa jàtiþ saüskçtà bhavati |
tasmàt - eka eva grahaþ ÷odhanãyaþ-iti pràpte, -
bråmaþ- 'graham' iti dvitãyayà grahasyodde÷yatayà prayojanavattayà ca pràdhànyaü gamyate |
grahaü prati guõaþ saümàrgaþ |
'pratipradhànaü ca guõa àvartanãyaþ' iti nyàyena yàvanto grahàþ santi, te saümàrjanãyàþ |
evaü ni÷caye sati saümàrjayitavyagraheyattàyà avubhutsitatvàdudde÷yagatamekatvaü ÷råyamàõamapyavivakùitam |
athocyeta - nedamudde÷yagatam, kiütu dvayaü vidheyam-iti |
tanna |
vàkyabhedàpatteþ |
'grahaü saüsçjyàt, taü caikam' ityevaü vidheyàrthabhedàdvàkyabhedaþ |
' pa÷unà yajeta' ityatra tu yàgaü prati guõabhåtaþ pa÷uþ |
na hi 'pratiguõaü pradhànasyà'vçttiþ' iti ka÷cinyàyo 'sti |
tata iyattàyà bubhutsitatvàcchråyamàõamekatvaü vivakùyata iti vaiùamyam |
na ca jàtiþ saüskàryà |
tasyà abhårtatvàt |
tato jàtidvàrà dravyalakùako guõa÷abdaþ |
tatra cà'vçttiruktà |
tasmàt- sarve grahàþ saümàrjanãyàþ || MJaiNyC_3,1.13-14 ||


(aùñame camasàdau saümàrgàdyaprayogàdhikaraõe såtre 16 - 17)

#<saüskàràd và guõànàm avyavasthà syàt  / Jaim_3,1.16 />#

#<vyavasthà vàrthasya ÷rutisaüyogàt tasya ÷abdapramàõatvàt  / Jaim_3,1.17 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,1.15-16


aùñamàdhikaraõamàracayati -

camasàdi ca saüsçjyànno và tasyàsti màrjanam /
ekatvavadgrahatvasyàpyanàdaraõasaübhavàt // MJaiNy_3,1.15 //
abàdho 'trà'dare heturvàkyabhedastu naiva hi /
camasàdau na saümàrgaþ ÷rutyà tadviùayàrpaõàt // MJaiNy_3,1.16 //

'graham' ityatra pratyayàrthabhåtamekatvaü yathà na vivakùitam, tathà pràtidikàrthasya grahatvasyàpyavivakùà saübhàvyate |
tato graha÷abdasya somapàtropalakùakatvàdgrahàõàmiva camasànàmapi saümàrgeõa somàvasekanirharaõaprayojanasaübhavàcyamasàdayo 'pi màrjanãyàþ- iti pràpte, -
bråmaþ- ekatvaü vàkyabhedena duùñatvàdavivakùitam |
aduùñaü tu grahatvaü kuto na vivakùyeta |
tataþ satyapi prayojane pramàõàbhàvàccamasàdau nàsti saümàrgaþ |
na ca vipayàpekùayà tatkalpanam |
graha÷rutyaiva tadviùayasamarpaõàt |
tasmànnàsti saümàrgaþ || MJaiNyC_3,1.15-16 ||

(navame saptada÷àratnitàyàþ pa÷udharmatàdhikaraõe såtram)

#<ànarthakyàttadaïgeùu  / Jaim_3,1.18 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,1.17-19


navamàdhikaraõamàracayati -

bhavetsaptada÷àratnirvàjapeyasya yåpakaþ /
unmànaü dravyagaü vàjapeyasyàïgaü pa÷oruta // MJaiNy_3,1.17 //
ànantaryàtprakaraõàtkarmàïgaü ùoóa÷inyadaþ /
årdhvapàtre khàdire 'gne saüyujyànveti karmaõà // MJaiNy_3,1.18 //
yåpadvàrà pa÷oraïgaü pa÷udvàrà ca karmaõaþ /
saumikatvàdvàjapeye yåpo nàsti pa÷uü vinà // MJaiNy_3,1.19 //

------------------


vàjapeyaprakaraõe ÷råyate - ' saptada÷àratnirvàjapeyasya yåpo bhavati' iti |
tatra - yåpadravyagataü saptada÷àratni÷abdoditaü yadårdhvamànaü tadvàjapeyakarmaõo 'ïgam |
saptada÷àratni÷abdavàjapeya÷abdayorànantaryàt |
prakaraõaü caivamanugçhyate |
yadi karmaõaþ sàkùàdårdhvamànaü na saübhavet, tarhi vàjapeyagataü khàdiramårdhve yatùoóa÷ipàtraü tasminnada unmànaü prathamaü saübadhya taddvàrà karmaõànveti - iti pràpte, -
bråmaþ- 'saptada÷àratniryåpaþ' iti sàmànàdhikaraõyàdyåpena sàkùàtsaübadhyate |
tasya yåpasya pa÷vaïgatvàdunmànaü yåpadvàrà pa÷oraïgaü bhavati |
tasyàpi pa÷orvàjapeyàïgatvàtpa÷udvàrà karmaõo 'ïgam |
yadyapi vàjapeyayåpa÷abdayorànantaryamasti, tathàpi vàjapeyasya somayàgatayà sàkùàdyåpasaübandhàbhàvà-
tpa÷uvyavadhànamabhyupeyam |
'vàjapeyasya' iti ùaùñhyàþ saübandhamàtravàcitvena vyavahitasaübandhamapyasàvabhidhatte |
'devadattasya naptà' iti prayogàt |
yattu-saptada÷àratnivàjapeya÷abdayorànantaryam, pa¤ca prakaraõam' tadubhayamapyaviruddham |
pa÷vaïgatve 'pyantato vàjapeyàïgatvàïgãkàràt |
kiüca- pårvapakùe yåpa÷abdena ùoóà÷ipàtraü lakùaõãyam |
siddhànte tu nàsau deùaþ || MJaiNyC_3,1.17-19 ||


(da÷ame, abhikramaõàdãnàü prayàjamàtràïgatàdhikaraõe såtre 19 - 20)

#<kartçguõe tu karmàsamavàyàd vàkyabhedaþ syàt  / Jaim_3,1.19 />#
#<sàkàïkùaü tv ekavàkyaü syàd asamàptaü hi pårveõa  / Jaim_3,1.20 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,1.20-22


da÷amàdhikaraõamàracayati -

abhikràmaü juhotãti yuktaü kartràkhilasya tat /
kiüvà prayàjamàtrasya kçtsnakartçyutaü bhavet // MJaiNy_3,1.20 //
prayàjàbhikramaõayoþ kriyàtvàdubhayorapi /
mithaþ saübandharàhityànmaivaü te 'pi samatvataþ // MJaiNy_3,1.21 //
kartçyogàdadoùa÷cotsamàneyaü samàhitiþ /
tataþ prayàjasàünidhyàttatkartraivàsya saüyutiþ // MJaiNy_3,1.22 //

------------------

dar÷apårõamàsayoþ prayàjasamãpe ÷råyate- 'abhikràmaü juhoti' iti |
tatra homakàle yadetadàhavanãyamabhitaþ saücaraõaü, tatkçtsnadar÷apårõamàsakartrà saübadhyate, na tu prayàjamàtrakartrà |
kutaþ |
abhikramaõasya kriyàråpasya kàrakatvàbhàvena prayà¤akriyayà saübandhàsaübhavàt - iti cet |
maivam |
kriyàråpatvàdeva dar÷apårõamàsakriyayàpi saübandhàsaübhavàt |
athocyeta-abhikramaõaü kartçkàrakeõa sàkùàtsaübadhyate, taddvàrà kçtsnadar÷apårõamàsakarmaõà saübadhyate- iti |
tadetatsamàdhànaü prayàjasaübandhe 'pi samànam |
ataþ saünidhibalàtprayàjakartrà saübadhyate || MJaiNyC_3,1.20-22 ||

____________________________________________________

START MJaiNy 3,1.23-24


etadevàdhikaraõaü vàrtikakàramatenà'carayati -

yadvà balitvaü sàünidhyàdasti prakaraõe tataþ /
dar÷àdiprakriyàdhãte kramaõe syàttadaïgatà // MJaiNy_3,1.23 //
avàntaraprakaraõaü samidho yajatãtyataþ /
tanmadhyapàüñhàttasyàïgaü taddvàrà dar÷a÷eùatà // MJaiNy_3,1.24 //

------------------

asminnapi mate tàveva viùayasaü÷ayau |
pårvottarapakùahetumàtramanyat |
prayàjasaünidhito 'pi dar÷apårõamàsaprakaraõasya prabalatvàtpràkaraõikeùu kçtsneùvapyabhikramaõaü nivi÷ate - iti pårvaþpakùaþ |
"samidho yajati"ityàraübhyà'mnàtamavàntaraprayàjaprakaraõam |
tanmadhye 'bhikramaõamàmnàtam |
tasya càbhikramaõavidherubhayataþ prayàjaviùayairvàkyaiþ saüdçùñatvàdabhikramaõaü prayàjamàtre nivi÷ate - iti ràddhàntaþ |
asminnapi pakùe mahàprakaraõaü na virudhyate |
prayàjadvàrà dar÷apårõamàsayornive÷àt || MJaiNyC_3,1.23-24 ||


(ekàda÷e, upavãtasya pràkaraõikàïgatàdhikaraõe såtram)

#<saüdigdhe tu vyavàyàd vàkyabhedaþ syàt  / Jaim_3,1.21 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,1.25-26


ekàda÷àdhikaraõamàracayati-

upavyayata ityasya sàmidhenyaïgatàthavà /
dar÷àïgatà prakriyaiùàvàntaràto 'stvihàgrimaþ // MJaiNy_3,1.25 //
liïgàdagneraïgabhåtairnivitsaüj¤akamantrakaiþ /
vicchede sati dar÷àïgaü mahàprakaraõoktitaþ // MJaiNy_3,1.26 //

------------------

dar÷apårõamàsaprakaraõe 'vi÷varåpo vai tvàùñraþ"- ityasminprapàñhake saptamàùñamayoranuvàkayoþ- sàmidhenãbràhmaõamàmnàtam |
navame - nivitsaüj¤akànàm"agne mahàü asi bràhmaõabhàrata' - ityàdãnàü mantràõàü bràhmaõam |
da÷ame - kàmyàþ sàmidhenãpakùàþ |
ekàda÷e tu - upavãtamevaü vihitam - 'nivãtaü manuùyàõàm, pràcãnàvãtaü pitéõàm, upavãtaü devànàm, upavyayate devalakùmameva tatkurute"iti |
tatra - pårvanyàyena sàmidhenãprakaraõasyàvàntarasyàïgãkàràtsàmidhenyaïgamupavãtam - iti cet |
na |
nividbràhmaõena sàmidhenãprakaraõasya viccheditatvàt |
na ca - nividàmapi sàmidhenyaïgatayà tatprakaraõapàñhàdavicchedakatvam - iti vàcyam |
liïgena nividàmagnyaïgatvàvagamàt |
àhutyadhikaraõabhåtamagniü saübodhya"mahànasi"-ityàdibhirnividvàkyairagnerutsàhajananàya tadguõà àvedyante |
ata eva nirvacanamevaü ÷råyate -"nividbharnyavedayet, tannividàü nivittvam"iti |
nanu - 'samyagidhyate 'gniryàbhiçgbhistàþ sàmidhenyaþ' iti vyutpattyà tà apyatra jvalanadvàreõàgnyarthà eva - iti cet |
santu nàma |
naitàvatà parasparamaïgàïgibhàvaþ |
nanu vicchidyatàü sàmidhenãprakaraõam, nivitprakaraõenopavãtasya nibidaïgatvaü syàt - iti cet |
na |
pårvottarànuvàkayornividàma÷ravaõena prakaraõàbhàvàt |
saünidhinà tadaïgatvam - iti cet |
na |
kàmyasàmidhenãbhirvyavadhànàt |
na ca kàmyasàmidhenyaïgatà ÷aïkanãyà |
saünidhitaþ prakaraõasya prabalatvàt |
tasmàt - iha prayàjanyàyàbhàvànmahàprakaraõena dar÷apårõamàsàïgamupavãtam || MJaiNyC_3,1.25-26 ||


(dvàda÷e guõànàü mitho 'saübandhàdhikaraõe såtram) /

#<guõànàü ca paràrthattvàd asambandhaþ samatvàt syàt  / Jaim_3,1.22 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,1.27-28


dvàda÷àdhikaraõamàracayati -

vaikaïkatàdikaü pàtraü pavamànahaviþùvatha /
yaj¤e 'khile prakaraõàdàdhàne 'nvitamatra tat // MJaiNy_3,1.27 //
anarthakaü tadaïgeùu haviþùvevàvatiùñhate /
nà'dhànahaviùàü sàmyàdvàkyàdyaj¤e 'khile bhavet // MJaiNy_3,1.28 //

------------------

àdhànaprakaraõe dàrupàtraü homàrthe yaj¤àrthe ca ÷råyate -"tasmàdvàraõo yaj¤àvacaraþ syànnatvetena juhuyàt, vaikaïkato yaj¤àvacaraþ syàjjuhuyàdevaitena"iti |
yaj¤àvacaro yaj¤apracàrahetuþ |
tatra - vàraõavaikaïkatàdipàtraü prakaraõabalàdàdhàne prathamamanveti |
etena pàtreõà'dhàne prayojanàbhàvàdàdhànàïgeùu pavamànahaviþùveva tatpàtraü nivi÷ate |
asti hi pavamànahaviùàmàdhànàïgatvam |
tatprakaraõe pàñhàt |
'kçttikàsvagnimàdadhãta' ityasminprakaraõe 'prajàpatirvàcaþ satyamapa÷yat' ityasminnanuvàke 'trãõi havãüùi nirvapati' ityàdinà tàni vihitàni |
tato yathà saptada÷àratnitvaü vàjapeye sàkùàdasaübhavattadaïgapa÷oraïge nivi÷ate, tadvadidamapi -- iti pràpate, bråmaþ- agnimuddi÷yà'dhànaü yathà vihitaü, tathà pavamànahavãüùyapi |
'yadàhavanãye juhvati tena so 'svàbhãùñaþ prãtaþ' ityàhavanãyodde÷ena pavamànahavirhomavidhànàt |
tasmàdagnisaüskàratvena samàmnàtànàpràdhànahaviùàü nàsti parasparamaïgàïgibhàvaþ |
tathà sati prakaraõasya pàtraü prati viniyojakatvàbhàvàt |
'vaikaïkato yaj¤àvacaraþ' iti vàkyena dar÷apårõamàsàdisarvayaj¤eùu tadviniyujyate || MJaiNyC_3,1.27-28 || 


(trayoda÷e vàrtraghnyadhikaraõe såtram -)

#<mitha÷ cànarthasaübandhàt  / Jaim_3,1.23 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,1.29-31


trayoda÷àdhikaraõamàracayati --

vàrtraghnyau pårõamàse sto vçdhanvatyau tu dar÷age /
iti pradhàna÷eùatvamuktaü kiüvà vyavasthitiþ // MJaiNy_3,1.29 //
krameõa pràpità mantrà÷catvàro 'pyàjyabhàgayoþ /
kramàdvàkyaü balãyo 'ta eùàü dar÷àdi÷eùatà // MJaiNy_3,1.30 //
na mukhye soma eko 'sti nà'dhàratvàdikàlayoþ /
dar÷àderavyavasthityàpràptau vàkyàdvyavasthitiþ // MJaiNy_3,1.31 //

------------------

dar÷apårõamàsaprakaraõe ÷råyate - 'vàrtraghnã' pårõamàse 'nåcyete, vçdhanvatã amàvàyàyàm' iti |
tatra - idaü vàrtraghnãyugalaü vçdhanvatãyugalaü ca hautrakàõóa àjyabhàgayoþ krame 'agnirvçtràõi jaïghanam -' ityanuvàkenà'mnàtam |
udàhçtena tu bràhmaõavàkyena dar÷apårõamàsayàgayostadvidhiravagamyate |
tatra vàkyasya prabalatvàdeùàü mantràõàü dar÷apårõamàsayàgàïgatvam, na tvàjyabhàgàïgatvam - iti pràpte, -
bråmaþ- 'agnirvçtràõi jaïganat' ityàgneyã prathamà vàrtraghnã, 'tvaü somàsi satpatiþ' iti saumyà dvitãyà vàrtraghnã |
'agniþ pratnena janmanà' - ityàgneyã prathamà bçdhanvatã, 'soma gãrbhiùñvà vayam' iti saumyà dvitãyà vçdhanvatã |
tatra mukhyayordar÷apårõamàsayàgayoràgneyapuroóà÷asadbhàvàdàgneyãdvayasya vikalpena puronuvàkyàtvaü kathaücidbhavatu |
saumyayostu tanna saübhavati |
somadevatàyà abhàvàt |
nahyagnãùomãye 'pi kevalaþ somo vidyate |
kiüca 'pårõamàse, amàvàsyàyàm' iti saptamãbhyàmàdhàratvaü gamyate |
tacca yàgavàcitve yàgasya mukhyatvànna saübhavati |
kàlasya tåpasarjanatvàttadvàcitvaü yuktam |
kiüca - prayàjamantrànuvàdakasyànantaramevàyamanuvàkaþ pañhitaþ |
sa cà'jyabhàgayoraïgayoþ kramaþ |
na tu mukhyayodar÷a pårõamàsayoþ |
tasmànna mantracatuùñayasya mukhyayàgàïgatvama, kiü tvàjyabhàgàïgatvam |
nanu - etatkrameõaiva labdham |
tatràpi 'àgneye prathamàjyabhàge mantro 'pyàgneyaþ |
saumye dvitãye saumyaþ' ityeùà vyavasthà liïgenaiva labhyate |
bàóham |
tathàpi 'vàrtraghnãyugalaü paurõamàsãkàle, vçdhanvatãyugalamamàvàsyàyàm' ityeùà vyavasthà pårvanapràptà bràhmaõavàkyenàbhidhãyate - iti na vaiyarthyam || MJaiNyC_3,1.29-31 ||


(caturda÷e hastàvanejanàdãnàü kçtsnapràkaraõikàïgatàdhikaraõe såtre 24 - 25 ) 

#<ànantaryam acodanà  / Jaim_3,1.24  />#

#<vàkyànàü ca samàptatvàt  / Jaim_3,1.25 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,1.32-33


caturga÷àdhikaraõamàracayati -

hastau dvàvavanenikte stçõàtyulaparàjikàm /
darbhàstaraõa evàïgaü hastar÷uddharutàkhile // MJaiNy_3,1.32 //
tanmàtràïgatvamatra syàdànantaryàtmakàtkramàt /
liïgaprakaraõàbhyàü tu sarvànuùñhàna÷eùatà // MJaiNy_3,1.33 //

------------------
dar÷apårõamàsaprakaraõe ÷råyate - 'hastàvavanenikte, ' 'ulaparàjiü stçõàti' iti |
vedyàmàstarituü saüpàditastçõastamba ulaparàjiþ |
tatra - hastar÷uddhadarbhàstaraõavàkyayornairantaryeõa pañhitatvàtkramapramàõena hastar÷uddharàstaraõamàtrasyàïgam - iti cet |
maivam |
avanejanaü hastasaüskàraþ |
'saüskçtau ca hastau sarvànuùñhànayogyau' ityetàdç÷aü sàmarthyo liïgam |
prakaraõaü ca dar÷apårõamàsayoþ sphuñam |
ataþ prabalàbhyàü liïgaprakaraõàbhyàü kramabàdhàtsarva÷eùo hastar÷uddhaþ |
ayaü nyàyo vàgyame 'pi draùñavyaþ |
sa ca vàgyamo jyotiùñomaprakaraõe ÷rutaþ- 'muùñã karoti' 'vàcaü yacchati' iti |
tadanantaramevedaü ÷rutam - 'dãkùitamàvedayati' iti |
àvedanaprakàra÷caivaü ÷rutaþ- 'adãkùiùñàyaü bràhmaõa iti trirupàü÷vàha devebhya evainaü pràha, triruccairubhayebhya evainaü devamanuùyebhyaþ pràha' iti |
atra muùñãkaraõavàïniyamàbhyàü hastajihvàgatacàpale nivàrite sati manasa ekàgrasya sarvakarmastu yogyatvaü liïgam |
tena kramo bàdhyate || MJaiNyC_3,1.32-33 ||


(pa¤cada÷e caturdhàkaraõàdãnàmàgneyamàtràïgatàdhikaraõe såtre 26-27) /

#<÷eùas tu guõasaüyuktaþ sàdhàraõaþ pratãyeta mithas teùàm asaübandhàt  / Jaim_3,1.26 />#

#<vyavasthà vàrthasaüyogàl liïgasyàrthena saübandhàl lakùaõàrthà guõa÷rutiþ  / Jaim_3,1.27 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,1.34-36


pa¤cada÷àdhikaraõamàracayati -

caturdhà kàrya àgneyaþ puroóà÷a itãritam /
caturdhàkaraõaü sarva÷eùo và'gneyamàtragam // MJaiNy_3,1.34 //
upalakùaõatà'gneye yuktàtaþ sarva÷eùatà /
agnãùomãya aindràgne yato 'stvàgneyatà tataþ // MJaiNy_3,1.35 //
nà'gneyatvaü tayormukhyaü kevalàgnyanupà÷rayàt /
tenaikasminpuroóà÷e caturdhàkaraõasthitiþ // MJaiNy_3,1.36 //

------------------

dar÷apårõamàsayoþ ÷råyate - 'àgneyaü caturdhà karoti' iti |
tatra -àgneyavadaindràgnàgnãùomãyayorapi puroóà÷ayoragnisaübandhàdàgneya÷abdena puroóà÷atrayayupalakùyate |
tatastrayàõàü ÷eùaþ- iti cet |
maivam |
nahi 'àgneyaþ' ityayarü taddhataþ saübandhamàtre vihitaþ, kiütu ddevatàsaübandhe |
àgni÷ca kevalo dvidaivatyayoþ puroóà÷ayorna devatà |
tato ddevataikade÷ena kçtsnadevatopalakùaõatvàdàgneyatvaü tayorna mukhyamiti mukhya evà'gneye caturdhàkaraõaü vyavatiùñhate || MJaiNyC_3,1.34-36 ||


iti ÷rãmàdhavãye jaiminãyanyàyamàlàvistare tçtãyàdhyàyasya prathamaþ pàdaþ



_________________________________________________________________________




atha tçtãyàdhyàyasya dvitãyaþ pàdaþ /

#<arthàbhidhànasàmarthyàn mantreùu ÷eùabhàvaþ syàt tasmàd utpattisambandho 'rthena nityasaüyogàt  / Jaim_3,2.1  />#

#<saüskàrakatvàd acoditena syàt  / Jaim_3,2.2 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,2.1-2


dvitãyapàde prathamàdhikaraõamàracayati -

devopasadanaü barhirdàmigãrmukhyagauõayoþ /
talliïgamarthayormantraü niyuïkte mukhya eva và // MJaiNy_3,2.1 //
÷abdàrthatvàddvayostatra yujyate viniyojanam /
prathamàvagatatvena mukhye tadviniyamyate // MJaiNy_3,2.2 //

------------------

"barhirdevasadanaü dàmi' iti lavanaprakà÷ako mantra àmnàtaþ |
tatra - lavanaprakà÷anasàmarthyalakùaõena liïgenàyaü mantro lavanakriyàyàü viniyujyate |
lavitavyaü ca barhirdvividham - mukhyaü gauõaü ca |
mukhyaü - ku÷akà÷àdida÷avidhadarbharåpam |
gauõaü tu -tatsadç÷aü tçõàntaram |
tasminbarhiþ÷abdasya màõavake 'gni÷abdavadguõayogena pravçttatvàt |
tathà sati mukhyavadgauõasyàpi ÷abdàrthatvena darbhasya tçõàntarasya ca lavane mantraviniyogaþ- iti - pràpte -
bråmaþ- mukhyasya ÷ãghrapratãtatvena mukhye mantraü viniyujya caritàrtha liïgaü vilambapratãtatayà gauõapratãkùàü na karoti |
tasmàt - mukhyasyaiva lavane mantro niyamyate || MJaiNyC_3,2.1-2 ||

(dvitãye (aindrãnyàye) aindryà gàrhapatye viniyogàdhikaraõe såtre 3-4) /

#<vacanàt tv ayathàrtham aindrã syàt  / Jaim_3,2.3 />#

#<guõàd vàpy abhidhànaü syàt sambandhasyà÷àstrahetutvàt  / Jaim_3,2.4 />#


dvatãyàdhikaraõamàracayati -

____________________________________________________

START MJaiNy 3,2.3-4


aindryà nive÷anetyagniü gàrhapatyaü bhajediti /
prakà÷ye mukhya indre và gauõe mukhye 'stu pårvavat // MJaiNy_3,2.3 //
ekasya gauõatàdhnauvye mantrasyaivànuvàdataþ /
gauõatàto 'gnyupasthàne mantraþ ÷rutyà niyujyate // MJaiNy_3,2.4 //


------------------

agnicayane - 'nive÷anaþ saügamanaþ'- ityàdikà kàcidaindrã samàmnàtà |
tasyà uttaràrdhe 'indro na tasthau' iti pañhyamànatvàt |
tanmantraviùayaü bràhmaõaü caivamàmnàyate - 'nive÷anaþ saügamano vasånàmityaindyà gàrhapatyamupatiùñhate' iti |
etena bràhmaõena gàrhapatyopasthàne viniyujyamàno mantror'the prakà÷ayanmukhyamindraü prakà÷ayati |
mukhya÷cendraþ svargàdhipatiþ sahastràkùaþ |
tatrendra÷abdasya råóhatvàt |
gauõastvindro gàrhapatyaþ |
tasyai÷varye guõayogana yaj¤asàdhanatvena và mukhyendrasadç÷atvàt |
tatra pårvànyàyena ÷ãghrapratãtyà mukhyendra mantreõa prakà÷ite sati mantrabràhmaõayorvisaüvàdaü vàrayituü gàrhapatya÷abdena mukhyendro gàrhapatyasamãpade÷o và lakùaõãyaþ- iti pràpte, bråmaþ- indragàharpatya÷abdayoranyatasya gauõatve 'va÷yaübhàvini sati bràhmaõavàkyasya vidhàyakatvàdapràptàrthatvena vidhau lakùaõàyà anyàyyatvàtpràptàrthatvenànuvàdako mantra evendra÷abdena vahniü lakùayiùyati |
tato gàrhapatyaprakà÷ane samarthameva mantram 'aindryà' iti tçtãyà÷rutirgàrhapatyopasthàne viniyuïkte || MJaiNyC_3,2.3-4 ||


(tçtãye, àhvànaviniyogàdhikaraõe såtràõi 4-9) /

#<tathàhavànam apãti cet  / Jaim_3,2.5 />#

#<nakàlavidhi÷ coditatvàt  / Jaim_3,2.6 />#

#<guõàbhàvàt  / Jaim_3,2.7 />#

#<liïgàc ca  / Jaim_3,2.8 />#

#<vidhikopa÷ copade÷e syàt  / Jaim_3,2.9 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,2.5-8


tçtãyàdhikaraõamàracayati -

haviùkçdehãtyàmantrya triravaghnansamàhvayet /
viniyogo 'vaghàte syàdàhvàne vàvaghàtake // MJaiNy_3,2.5 //
aindrãvanmàntramàhvànaü gauõaü hantirvçthànyathà /
pàñhena pràpitaü tritvaü hvayaterupacàragãþ // MJaiNy_3,2.6 //
trirabhyàso vidhàtavyo nityapràpterabhàvataþ /
hantinà lakùyate kàlaþ pràpto 'sau hvayatistathà // MJaiNy_3,2.7 //
viniyoge vàkyabhedo liïgàdàhvàna÷eùatà /
naindrãnyàyaþ ÷rutyabhàvàdbarhirnyàyena mukhyagaþ // MJaiNy_3,2.8 //

------------------

dar÷apårõamàsayoþ ÷råyate - 'haviùkçdehãti triravaghnannàhvayati' iti |
devànàmarthe yà haviþ saüpàdayati sà haviùkçt |
tàmenàü saübodhyàdhvaryuþ 'ehi' iti bråte |
tathà càyaü mantro bràhmaõena vyàkhyàyate - 'haviùkçdehãtyàha yà eva devànàü haviùkçtastànàhvayati ' iti |
tamimaü mantramuccàryàdhvaryustrivàramavaghàtaü kurvannàhvayatãtyarthaþ |
anena vàkyena mantro 'vaghàte viniyujyate |
nanu -àhvàne samarthaþ, na tvavaghàte - iti cet |
na |
tasyàvaghàtalakùakatvàt |
yathà pårvodàùñtàyà maicyàmucãndva÷abdo gauõaþ, tadvat 'ehi' iti padaü mantragatatvenàvaghàte gauõaü bhavivyati |
anyathà mantrabràhmaõayoràhvànaparatvàcchråyamàõam 'avaghnan' iti padamanarthakaü syàt |
pràptamavaghàtamuddi÷ya mantrasya tritvasya ca vidhau vàkyabhedaþ- iti cet |
na |
tritvasya pràptatvenànuvàdakatvàt |
kasyàücicchàkhàyàmayaü mantro mantrakàõóe trivàramabhyasyà'mnàtaþ |
àhvayatipadaü tu 'ehi' itivadavaghàtaparatayopacaraõãyam-iti pràpte -
bråmaþ- trirabhyàsasya nityavatpràptiþ pàñhamàtreõa na sidhyati |
kasyàücicchàlàyàü dviþpàñhàt |
kasyàücitsakçtpàñhàt |
ato 'sau nityavadvidhãyate |
na ca 'avatran' ityasya vaiyarthyam |
tasya kàlalakùakatvàt |
kàlasyàpi vidhau vàkyabhedaþ- iti cet |
na |
pràptatvàt |
na hyavaghàte sahàyahvànamanyasminkàle bhavati |
tator'thapràptaþ kàlaþ |
àhvànamapi mantrasàmarthyàdeva pràptatvànna vidheyam |
na hi 'ehi' iti mantrapàñha àhvànamantareõopapadyate |
mantravyàkhyànaü codahçtam |
tatràyaü vàkyàrthaþ saüpannaþ- 'avaghàtakàle yadàhvànaü tasya trirabhyàsaþ kartavyaþ' iti |
ata eva ÷àkhàntare vispaùñamàhvànànuvàdenàbhyàso vidhãyate |
'triràhvayati triþsatyà hi devàþ' iti |
evaüsati mantrasyàpi viniyoge vàkyabhedaþ syàt |
liïgena tvàhvàne viniyujyate, nàvaghàte |
na caindrãnyàyo 'tra prasarati |
tçtãyà÷rutyabhàvàt |
'barhiddevasadanaü dàmi' ityatroktena tu nyàyena mukhya evà'hvàne liïgena mantraviniyogaþ, na tvavavàtaråpe gauõàhvàne |
tasmàt - àhvàna÷eùo 'yaü mantraþ || MJaiNyC_3,2.5-8 ||

(caturthe - agniviharaõàdiprakà÷akamantraviniyogàdhikaraõe såtram) /

#<tathotthànavisarjane  / Jaim_3,2.10 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,2.9-11


caturthàdhikaraõamàracayati -

uttiùñhanpravadedagnadignãnityàdikaü tathà /
kçõuta vratamityevaü pañhanvàcaü vimu¤cati // MJaiNy_3,2.9 //
mantrau vidheyau kàlo và mantràvutthànamokayoþ /
viniyojyau na kàlasya lakùaõà yujyate vidhau // MJaiNy_3,2.10 //
mantràrthànanvayàttatra tadvidhirnaiva ÷akyate /
agatyà lakùaõàpyastu tena kàlo vidhãyate // MJaiNy_3,2.11 //

------------------

jyotiùñome samàmananti - 'uttiùñhannanvàhàgnãdagnãnvihara' iti |
tathà - 'vrataü kçõuteti vàcaü visçjati' iti |
tatra - àgnãdhraü saübodhyàgniviharaõàdipraiùaråpo mantro 'nena vàkyenotthàna÷eùatayà viniyujyate |
tathà- muùñiü kçtvà niyamitavàco dãkùitasya vàgvimoke 'vrataü kçõuta' iti mantro viniyujyate |
na càtra pårvoktàvaghàta÷abdavadutthànavimoka÷abdau kàlalakùakau |
tatkàlayoravaghàtakàlavadarthapràptyabhàvena vidheyatve sati lakùaõàyà anyàyyatvàt - iti pràpte, bråmaþ- agniviharaõapraiùe payaþpànaråpavratasaüpàdanapraiùe cànvitàvetau mantrau, na tåtthàne vàgvimoke ca |
ato 'samarthayorviniyogàsaübhavàdagatyà lakùaõàmapyaïgãkçtya kàlo vidhãyate || MJaiNyC_3,2.9-11 ||


(pa¤came - såktavàkasya prastarapraharaõàïgatàdhikaraõaü (prastarapraharaõanyàye) såtràõi-- 11-14) /

#<såktavàke ca kàlavidhiþ paràrthatvàt  / Jaim_3,2.11 />#

#<upade÷o và yàjyà÷abdo hi nàkasmàt  / Jaim_3,2.12 />#

#<sadevatàrthas tatsaüyogàt  / Jaim_3,2.13 />#

#<pratipattir iti cet sviùñakçdvadubhayasaüskàraþ syàt  / Jaim_3,2.14 />#
____________________________________________________

START MJaiNy 3,2.12-13


pa¤camàdhikaraõamàracayati --

prastaraü såktavàkena praharediti kàladhãþ /
aïgàïgità và syàtkàlo 'jupatetyàdyananvayàt // MJaiNy_3,2.12 //
prahçteriùñadevàrthasaüskàratvàttadanvayaþ /
saüpàdyo devatàdvàrà tçtãyà÷rutito 'ïgatà // MJaiNy_3,2.13 //

------------------

dar÷apårõamàsayoràmnàyate - 'såktavàkena prastaraü praharati' iti |
'idaü dyàvàpçthivã bhadramabhåt' ityàdiko mantraþ såktavàkaþ |
tasminmantre 'gniü saübodhya 'tvaü såktavàgasi' ityàmnànàt |
prastaro darbhamuùñiþ, tasya praharaõamagnau prakùepaþ |
tatra - 'såktavàkena' ityetatpadaü kàlaü lakùayati |
hotrà mantre 'sminpañhyamàne tatpàñhakàle 'dhvaryuþ prastaraü praherat |
na tvatra praharaõe mantro 'yaü viniyoktuü ÷akyaþ |
pårvoktapraiùamantravadatrànvayàbhàvàt |
'agniridaü havirajuùatàvãvçdhata maho jyàyo 'kçta'- ityàdikaü mantre pañhyate |
'puroóà÷asevayà vçddho'gnistasminyajapàne tejobàhulyaü kçtavàn' iti tasyàrthaþ |
na càsau prastarapraharaõe 'nvetuü ÷akyaþ - iti pràpte, -
bråmaþ- 'såktavàkena' iti tçtãyà÷rutyà praharaõe mantro viniyujyate |
na càtyantamanvayàbhàvaþ |
mantro hyayaü pårvamiùñànagnyàdidevànanusmàrayati |
prastapapraharaõaü ceùñadevatàsaüskàraþ |
ato devatàdvàrà mantrapraharaõayoranvayànmantro viniyujyate |
nanu- praharaõaü nàma prakùepamàtram, na tu devatodde÷ena prakùepaþ |
yajidhàtora÷ravaõàt |
tathà sati devatànàmàtràbhàvàttadvàràpi nànvayaþ- iti cet |
maivam |
devatànàü sadbhàvàt |
agnyàdidevatàprakà÷akasya såktavàkasya tçtãyà÷rutyà praharaõàïgatvaü bodhyate |
yadi prakaraõe 'gnyàdayo devatà bhaveyuþ, tadà tatprakà÷anena dçùñor'tho mantrasya labhyeta |
tato devatàkalpanena tadudde÷apårvakasya prakùepasya yàgatvaü sidhyati |
tasmàt -- devatàdvàràstyevànvayaþ || MJaiNyC_3,2.12-13 ||


ùaùñhe -dgasåktavàkànàmarthànusàreõa vini-dghasåtràõi -- 15-18) /

yogàdhikaraõe (såktavàkanyàye)
#<kçtsnopade÷àd ubhayatra sarvavacanam  / Jaim_3,2.15 />#

#<yathàrthaü và ÷eùabhåtasaüskàràt  / Jaim_3,2.16 />#

#<vacanàd iti cet  / Jaim_3,2.17 />#

#<prakaraõàvibhàgàd ubhe prati kçtsna÷abdaþ  / Jaim_3,2.18 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,2.14-15


ùaùñhàdhikaraõamàracayati -

prahçterakhilaþ såktavàko 'ïgaü syàdvibhajya và /
samàkhyà kçtsnagà tena vibhaktasyàïgatà nahi // MJaiNy_3,2.14 //
dar÷apårõimayordevànanusçtya vibhajyatàm /
àkhyàü liïgena bàdhitvà bhàge nàma nirucyate // MJaiNy_3,2.15 //

------------------

pårvodàhçte mantre såktavàkasamàkhyà kçtsnamantraviùayà |
yàj¤ikaþ kçtsne tacchabdaprayogàt |
tataþ sarvo 'pi praharaõàïgam - iti cet |
na |
liïgena samàkhyàyà bàdhitatvàt |
tasminmatre pårõamàsadevatàmnànaü kasmiü÷cidbhàge dç÷yate- 'agnãùomàvidaü havirajuùetàm' iti |
bhàgàntare tu dar÷adevatàmnànam- 'indràgnã idaü havirajuùetàm' iti, 'indra idaü havirajuvata' iti, 'mahendra idaü havirajuùata' iti ca |
imdràgnãndramahendràþ puruùabhedena dar÷e vyavasthitàþ |
tathà sati mantraliïgena tattadbhàgavattattatkàle vyavatiùñhate |
såktavàka÷abda÷ca bhàge yaugikaþ |
'såktaü vakti' iti tadvyutpatteþ |
yàgakàle tattanmantreõa samyaguktaü devaü vaktãtyarthaþ |
ata eva bràhmaõena vyàkhyàtam- 'agniridaü havirajuvatetyàha, yo àyàkùma devatàstà arãradhàmeti bàvaitadàha' iti |
arãradhàmà'ràdhitàüstuùñànakurmetyarthaþ |
tasmàdayaü vibhajya viniyujyate || MJaiNyC_3,2.14-15 ||

(saptapte kàmyayàjyànuvàkyànàü kàmyamàtràïgatàdhikaraõe såtram-) /

#<liïgakramasamàkhyànàt kàmyayuktaü samàmnàtam  / Jaim_3,2.19 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,2.16-18


saptamàdhikaraõamàracayati-

aindràgnàdãùñayaþ kàmyà yàjyà apyuditàþ kramàt /
kàõóayostà yathàliïgaü saücàryà niyamo 'thavà // MJaiNy_3,2.16 //
liïgaü kramasamàkhyàbhyàü prabalaü tadva÷àdamåþ /
akàmyàsvapi saücàryà yàjyàþ sarvatra kà kùatiþ // MJaiNy_3,2.17 //
samàkhyànàtkàõóayogaþ kramàdiùñiùu yojanam /
apekùate devamàtraü ÷aktiþ kàmyaikagàstataþ // MJaiNy_3,2.18 //

------------------

kàmyeùñayastatkàõóe krameõà'mnàtàþ- 'aindràgnamekàda÷akapàlaü nirvapet, yasya sajàtà vãyuþ' ityàdinà |
sajàtà j¤àtayaþ |
vãyurvigatà vipratipannà ityarthaþ |
'idràgnã rocana' - ityàdike mantrakàõóe yàjyànuvàkyàþ krameõà'mnàtàþ |
tatra 'idaü kàmyayàjyànuvàkyàkàõóam' iti yàj¤ikànàü samàkhyayo 'vagamyate |
tayoriùñikàõóamantrakàõóayoþ prathamàyàmiùñau prathamapañhite yàjyànuvàkye ityàdivyavasthà krameõa kriyate |
mantragataü tvaindràgnaliïgaü kàmyàyàü nityàyàü caindràgneùñau te yàjyànuvàkye viniyuïkte |
liïgaü ca prabalamiti sarvatra tayorviniyogaþ- iti pràpte, -
bråmaþ- nàtra liïgena kramasamàkhye bàdhituü ÷akyete |
upajãvyatvàta |
indràgnidevatàråpamàtraprakà÷anaü liïgam |
na ca tàvanmàtreõa mantrakarmaõoraïgàïgibhàvaþ |
tataþ samàkhyàbalànmantrakàõóakarmakàõóayoþ saübandhàvagatau sàmànyena mantrakarmaõoþ saübandho 'vagamyate |
vi÷eùatastu 'asminprathame karmaõyayaü mantraþ prathamaþ' iti kramàdavagamyate |
nanu - 'aindràgneùñàvaindràgnamantraþ, vai÷vànareùñau vai÷vànaramantraþ' ityetàdç÷ã vi÷eùo liïgenaivàvagamyate- iti cet |
na |
liïgasàdhàraõye kramàpekùaõàt |
"aindràgnamekàda÷akapàlaü nirvapedbhràtçvyavàn"iti dvitãyeùñirapi |
tatraindràgnã pañhitau |
mantrakàõóe 'pi"indràgnã navatim"ityàdikamaparamaindràgnaü yàjyànuvàkyàyugalamàmnàtam |
na hi tatra kramamantareõa nirõetuü ÷akyam |
na ca krameõaiva tatsiddherliïgamaprayojakamiti vàcyam |
kvacilliïgasyaiva vyavasthàpakatvàt |
aindràbàrhaspatyeùñirakaivà'mnàtà- 'yaü kàmayeta ràjanyamanayoddho jàyeta vçtrànghnaü÷caret-iti tasmà enamaindràbàrhaspatyaü caruü nirvapet' iti |
yaü ràjaputraü jàyamànaü prati ràj¤aþ purohitasya ca kàma evaü bhavati- 'ayaü màtçgarbhe devakçtavighnena kenàpyapratibaddho jàyatàm |
jàta÷ca ÷atrånmàrayansaücaret' iti |
tadràjaputràrtheyamiùñiþ |
mantrakàõóe tadiùñikrame yàjyàpuronuvàkye indràbçhaspatidevatàke dvividhe àmnàte |
'idaü vàmàsye haviþ- ' - ityekaü yugalam |
'asme indràbçhaspatã' - ityàdikamaparam |
tayoþ prathamayugalasya krameõa viniyoge 'pi dvitãyayugalaü liïgenaiva viniyoktavyam |
tasmàt- kramasamàkhyàsahakçtena kàmyeùñiùvevaità yàjyàniyamyante || MJaiNyC_3,2.16-18 ||


(aùñame, àgnãdhnopasthàne pràkçtànàü mantràõàü viniyogàdhikaraõe såtràõi 20-23) /

#<adhikàre ca mantravidhir atadàkhyeùu ÷iùñatvàt  / Jaim_3,2.20 />#

#<tadàkhyo và prakaraõopapattibhyàm  / Jaim_3,2.21 />#

#<anarthaka÷ copade÷aþ syàd asambandhàt phalavatà  / Jaim_3,2.22 />#

#<sarveùàü copadiùñatvàt  / Jaim_3,2.23 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,2.19-20


aùñamàdhikaraõamàracayati -
àgneyyà'gnãdhramityagnidevatàkà çco 'khilàþ /
upasthàne prayoktavyàþ prakçtà eva tà uta // MJaiNy_3,2.19 //
sàdhàraõyena ÷abdokteþ sarvàbhistadupasthitiþ /
vi÷eùe vidhisaükràntyà prakçtàbhiritãùyatàm // MJaiNy_3,2.20 //

------------------

jyotiùñome ÷råyate - 'àgneyyà'gnãdhramupatiùñhate' iti |
tatra- àgnãdhanàmakasya maõóapasya yadupasthànaü tat, yayà ca kayàcidçcà dà÷atayãgatayàgnisaübandhinyà kartavyam |
'agnirdevatà yasyà çcaþ sà'gneyã' iti sàdhàraõoktàvçgvi÷eùasyàpratãteþ- iti cet |
maivam |
kratuprakaraõapañhitànàmàgneyãnàmçcàü kratuprayuktavyàpàrasàdhanatvaü prakaraõàdevàvagatam |
'ko 'sau vyàpàraþ' iti vi÷eùabubhutsàyàm 'àgnãdhropasyànaråpo 'yam, iti bodhayannayaü vidhirvi÷eùamàtre saükràmatãti làghavam |
aprakçtànàü kratåpayuktavyàpàrasàdhanatvaü tadvyàpàravi÷eùaùcetyubhayamanena bodhyata iti gauravam |
tasmàtprakçtàbhiràgnepãbhistadupasthànam |
evam 'aindyà sado vaiùõavyà havirdhànam' ityatra sadohavirdhànanàmakayormaõóapayorupasthàne prakçtànàmevaindrãõàü vaùõaivãnàü ca prayoga iti draùñavyam || MJaiNyC_3,2.19-20 ||


(navame bhakùamantràõàü yathàliïgaü grahaõàdau viniyogàdhikaraõe såtre 24-25) /

#<liïgasamàkhyànàbhyàü bhakùàrthatànuvàkasya  / Jaim_3,2.24 />#

#<tasya råpopade÷àbhyàm apakarùo 'rthasya coditatvàt  / Jaim_3,2.25 />#


navamàdhikaraõamàracayati -

bhakùehãtyanuvàko 'yaü sarvo bhakùaõagàmyuta /
grahaõàdau yathàyogaü vibhajya vyavatiùñhate // MJaiNy_3,2.21 //
avidhergrahaõàdãnàü bhakùaõe nikhilo 'stu saþ /
arthàkùipteùu teùveva yathàliïgaü vibhajyate // MJaiNy_3,2.22 //

jyotiùñome hutasya somasya ÷eùabhakùaõaü vihitam |
ata evà'mnàtam - 'abhiùutyà'havanãye hutvà pratya¤caþ paretya sadasi somaü bhakùayanti' iti |
tasminmakùaõe grahaõàvekùaõanigaraõasamyagjaraõaråpà÷catvàro vyàpàràþ santi |
mantracca 'bhakùehi'- ityàdyanuvàke samàmnàtaþ |
tatra bhakùaõaü yathà sàkùàccoditaü, na tathà grahaõàvekùaõanigaraõasamyagjaraõàni coditàni |
na càvihiteùu mantro viniyogamarhati |
samàkhyà tu 'bhakùànuvàkaþ' ityevaüråpà bhakùaõamàtraviùayà |
tasmàtkçtsnasyàpyanuvàkasya bhakùaõa eva viniyogaþ- iti pràpte, -
bråmaþ- avihitànyapi grahaõàdãnyarthàkùiptàni |
tadvyatirekeõa bhakùaõàsaübhavàt |
atasteùvanuvàko yathàliïgaü vibhajya viniyoktavyaþ |
tatra 'bhakùehi'- ityàrabhya 'a÷vinostvà bàhubhyàü sàdhyàsam' |
ityanto grahaõaü prakà÷ayati |
'ehi' ityàhvànasya bàhubhyàü svãkaravàõi' ityetasya ca dar÷anàt |
'nçcakùasaütvà deva soma sucakùà avakhyeùam' ityayaü bhàgo 'vekùaõaü prakà÷ayati |
'÷obhanacakùurahaü manuùyeùu makhyàtaü tvàmavekùiùãya' ityabhidhànàt |
'hinva me gàtrà'- ityàdiþ 'mà me 'vàïnàbhimatigàþ'aityantaþ samyagjaraõaü prakà÷ayati |
gàtraprãõanenàdhobhàge nàmyatikramaõaniùedhena ca tadavagamàt |
jaraõaü nàrthàkùiptam, tena vinàpi bhakùasiddheþ- iti set |
na |
jaraõaparyantasyaiva sàrthakabhakùaõatvàt |
na ca - jaraõe puruùavyàpàràbhàvaþ |
samyagupave÷anàderjaraõàrthatvàt |
'mandràbhibhåtiþ' - ityàdiþ 'bhakùayàmi' ityanto bhakùaõaü prakà÷ayati |
tasmàt- liïgena samàkhyàü bàdhitvà viniyogaþ kartavyaþ || MJaiNyC_3,2.21-22 ||


(da÷ame mandràbhibhåtirityàderekamantratàdhikaraõe såtram - )

#<guõàbhidhànàn mandràdir ekamantraþ syàt tayor ekàrthasaüyogàt  / Jaim_3,2.26 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,2.23-24


da÷amàdhikaraõamàracayati-

mandreti vasumadveti dvayaü tarpaõabhakùayoþ /
vibhaktavyamutà÷eùaü tçptisaüyuktabhakùaõe // MJaiNy_3,2.23 //
liïgàdvibhàgo maivaü no tçptirbhakùaõato 'nyataþ /
liïgasyàsaübhave vàkya÷eùàtsarve 'stu bhakùaõe // MJaiNy_3,2.24 //

------------------
'mandràbhibhåtiþ' - ityàdiþ 'juùàõà somasya tçpyatu' ityanto bhàgo hçùñàyà arucimabhibhavantyàþ somaü sevamànàyà jihvàyàstçptiü prakà÷ayati |
'vasumadgaõasya'- ityàdiþ 'bhakùayàmi' ityanto bhàgo bhakùaõaprakà÷akaþ |
tatra pårvaballiïgena vibhajya viniyogaþ- iti cet |
maivam |
na khalu tçptirbhakùaõàdanyena vyàpàreõa jàyate |
kiü tarhi-bhakùaõàmuniùpàdinã hi sà |
tathà sati kasminvyàpàre tçptiprakà÷ako bhàgo viniyujyeta |
tato liïgena viniyogàsaübhavàdbhakùaõavàkyasya ÷eùastçptiprakà÷akabhàgo bhaviùyati |
upayukta÷ca tatràyaü bhàgaþ |
tçptisahitabhakùaõaprakà÷anena puruùotsàhajananàt |
tasmànmandràdiþ sarvo bhakùaõe viniyujyate || MJaiNyC_3,2.23-24 ||



(ekàda÷e, indrapãtasyetyàdimantràõàü viniyogàdhikaraõe såtre 27 -28) /

#<liïgavi÷eùanirde÷àt samànavidhàneùv anaindràõàm amantratvam  / Jaim_3,2.27 />#

#<yathàdevataü và tatprakçtitvaü hi dar÷ayati  / Jaim_3,2.28 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,2.25-27


ekàda÷àdhikaraõamàracayati -

indrapãtasyeti makùamantràü÷aþ kimihaindrake /
kevale 'nyatra vohàcca sarvatrota yarthà÷rutam // MJaiNy_3,2.25 //
aindra eva samarthatvàttåùõãmevànyabhakùaõam /
åho vànyeùu karmaikye 'pyastyåho bhakùabhedataþ // MJaiNy_3,2.26 //
indreõa yasminsavane somaþ pãta itãraõàt /
savanastheùu sarveùu mantro 'nåhena pañhyatàm // MJaiNy_3,2.27 //

------------------

bhakùamantre ka÷cidaü÷aþ 'indrapãtasya' ityevaüvidhaþ ÷råyate |
tatra- 'indreõa påtasya somasya ÷eùaü bhakùayàmi' ityartho bhavati |
tathà satyasya mantrasyendrapradàna÷eùabhakùaõa eva samarthatvàttatraivàyaü mantro viniyujyate, na tu maitràvaruõàdi÷eùabhakùaõe |
tasmàdamantrakameva tadbhakùaõam, ityekaþ pårvapakùaþ |
'indrapãtasya' iti padasyàsamarthatve 'pi 'mitràvaruõapãtasya' ityeùamåhe sati sàmarthye bhaviùyati |
nanu-àgneyayàgasya prakçtitvàttadvatasya 'agnaye juùñam' |
iti mantrasya vikçtau saurye carau 'såryàya juùñam' ityevamåhaþ kriyate |
iha tu karmaikyànnohaþ- iti cet |
na |
karmabheda iva bhakùabhede 'pyåhituü ÷akyatvàt |
iti dvitãyaþ pårvapakùaþ |
'indrapãtasya' ityatra bahuvrãhirdraùñavyaþ |
tatpuråùatve 'samàsasya' (pà.så. 6.1.123) iti såtreõàntodàttatvaprasaïgàt |
àdyudàttaü hyetatpadamàmnàtam |
indrapratipàdikaü tu svata àdyudàttam |
tathà sati 'bahuvrãhau prakçtyà pårvapadam'[pà.så. 6.2.1] iti såtreõa pårvapadaprakçtisvaravidhànàtsamastapadamapyàdyudàttameva saüpadyate |
'indreõa pãtaþ somo yasminsavane' iti vigrahàtsavanaparatve sati 'aindrabhakùaõa eva' iti niyantumasamarthatvàtsarvabhakùaõeùvanåhenaivàyaü mantraþ prayoktavya iti ràddhàntaþ || MJaiNyC_3,2.25-27 ||

(dvàda÷e, abhyunnãtasomabhakùaõàdhikaraõe såtràõi 29-31) /

#<punarabhyunnãteùu sarveùàm upalakùaõaü dvi÷eùatvàt  / Jaim_3,2.29 />#

#<apanayàd và pårvasyànupalakùaõam  / Jaim_3,2.30 />#

#<grahaõàd vàpanayaþ syàt  / Jaim_3,2.31 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,2.28-30


dvàda÷àdhikaraõamàracayati-

åhapakùe yadåhyaü taccintyate nyàyapa¤cake /
indre hute 'tha taccheùe hotrakai÷camasasthite // MJaiNy_3,2.28 //
somo 'bhyunnãya devebhyo hutvà saübhakùyate tadà /
indro na lakùyo lakùyo và na ÷eùe 'nyàrthatà yataþ // MJaiNy_3,2.29 //
unnãta eva saübaddho na pårvo devatàntaraiþ /
ata indrasya siddhyarthe lakùyo 'sàvitaraiþ saha // MJaiNy_3,2.30 //

------------------

pårvàdhikaraõe yo 'yamåharåpo dvitãyaþ pårvapakùaþ, tatprasaüïgàtkçtvàcintàråpeõa nyàyapa¤cakenohaviùaya÷cintyate |
maitràvaruõabràhmaõàcchaüsipotràdaya çtvijo hotrakàþ |
teùàü ca santi camasàþ |
pàtravi÷eùasthitàþ somarasà÷camasàþ |
tairvaùañkàrànuvaùañkàrayorhotavyam |
camasànàmaindratvàddhoturvaùañkàre prathamamindro hutaþ |
anantaraü camasasthite huta÷eùe punaþ somàntaramabhyunnãya devatàntarebhyo hotrakà anuvaùañkàre juhvati |
tatra maitràvaruõaþ 'mitraü vayaü havàmahe' - iti mantreõa mitràvaruõau yajati |
bràhmaõàcchaüsã 'indra tvà vçùabhaü vayam' - iti mantreõendraü yajati |
potà 'maruto yasya hi kùaye'- iti mantreõa maruto yajati |
evaü hutvà pa÷càtsomo bhakùyate |
tasminbhakùaõe 'mitràvaruõapãtasya' iti mantra åhanãyaþ |
tadànãm 'indramitràvaruõapãtasya' ityevaü mitràvaruõàbhyàü saha nendra upalakùaõãyaþ |
kutaþ |
indra÷eùe punarabhyunnãtasya tena saha mitràvaruõàdyarthatve sati tasya ÷eùasyendrasaübandharàhityàt |
punarunnãtasyaivànyàrthatvam, na pårvasya- iti cet |
na |
unnayanakàle 'mitràvaruõàdyartho 'yam' iti saükalpàbhàvàt |
pradànakàle tu pårva÷eùeõa sahaiva mitràvaruõàdibhyaþ pradãyate |
tasmàt- indrasaübandharàhityànnendro lakùaõãyaþ- iti pràpte -
bråmaþ- mà bhåtsaükalpaþ, tathàpyunnayanaü kariùyamàõaü maitràvaruõàdiyàgàrthameva |
na tu tasya pårvànuùñhitendrayàgàr÷catvaü saübhavati |
tasmàdunnãto mitràvaruõàdisaübaddha÷eùa indrasaübaddha evetyubhayabhakùaõe mitràvaruõàdibhiþ sahendro 'pyupalakùaõãyaþ || MJaiNyC_3,2.28-30 ||


(trayoda÷e pàtnãvatamakùaõa indràdãnàmanupalakùaõàdhikaraõe såtre 32-33) /

#<pàtnãvate tu pårvavat  / Jaim_3,2.32 />#

#<grahaõàd vàpanãtaü syàt  / Jaim_3,2.33 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,2.31-33


trayoda÷àdhikaraõamàracayati -

dvideva÷eùa àdityasthàlyà àgrayaõàbhidhàm /
sthàlãü pràptastataþ pàtnãvatasya grahaõe sati // MJaiNy_3,2.31 //
tadbhakùaõe dvidevàþ kiü sàrdhe pàtnãvatena te /
upalakùyà na và pårvanyàyenàståpalakùaõam // MJaiNy_3,2.32 //
anya àgrayaõàtpàtnãvato naitasya vidyate /
àkàïkùà pårvadeveùu patnãvàneva lakùyate // MJaiNy_3,2.33 //

------------------

aindravàyavàdayo dvidevatyàþ |
teùàü ÷eùa àdityasthàlãmàgacchati, punarapi tasyàþ sthàlyà àgrayaõasthàlãmàgacchati |
tasyà àgrayaõasthàlyàþ pàtnãvato gçhyate |
tasya pàtnãvatasya bhakùaõa indravàyvàdaya upalakùaõãyàþ |
pårvàdhikaraõe yathà mitràvaruõàdibhiþ sahendra upalakùitaþ, tadvat - iti pràpte, -
bråmaþ- 'yadupàü÷u pàtreõa pàtnãvatamàgrayaõàdgçhõàti' ityàgrayaõapàtrasyàpàdànatva÷ravaõàttato niþsçtasomarasasya tatsaübandhe 'pete sati pa÷càtpatnãvaddevatàyai grahaõaü bhavati |
tathà satyatyantabhinnasya pàtnãvatasya pårvadeveùvàkàïkùà nàsti |
punarabhyannãtastu soma aindra÷eùeõa saüsçùñaþ |
tasya saüsçùñasya bhakùaõe maitràvaruõàdãnàmivendrasyàpi saübandho nàpaitãti vaiùamyam |
tasmàtpàtnãvatabhakùaõa indravàdhvàdayo nopalakùaõãyàþ || MJaiNyC_3,2.31-33 ||


(caturda÷e pàtnãvata÷eùabhakùe tvaùñuranupalakùaõãyatàdhikaraõe såtre 34-35) /

#<tvaùñàraü tåpalakùayet  / Jaim_3,2.34 />#

#<atulyatvàt tu naivaü syàt  / Jaim_3,2.35 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,2.34-35


catudar÷àdhikaraõamàracayati-

saha patnãvatà tvaùñà tadgrahe lakùyate na và /
saha tvaùñrà pibetyukterdevatvàtso 'pi lakùyate // MJaiNy_3,2.34 //
sahatvamàtraü tvaùñuþ syànna pàtçtvama÷abdanàt /
codanàyà abhàvàcca na devo 'to na lakùyate // MJaiNy_3,2.35 //

------------------

tasminneva pàtnãvatagrahe ÷eùabhakùaõamantre patnãvatà saha tvaùñàpyupalakùaõãyaþ |
kutaþ |
tvaùñurapi taddevatvàt |
tacca homamantràdavagatam |
'agnã 3 i patnãbantsajårdevena tvaùñrà somaü piba svàhà' ityasminmantre patnãvantamagniü plutàntena saübodhya'tvaùñrà devena saha piba' ityabhidhànàtpàtçtvena patnãvata iva tvaùñustaddevatvam |
tataþ- 'patnãvattvaùñçpãtasya' ityupalakùaõam-iti pràpte -
bråmaþ- pànakàle sahàvasthànamàtraü tvaùñuþ 'sajåþ' ityanena padena pratãyate, na tu pàtçtvam |
asaübodhitasya tvaùñuþ 'piba' ityanena ÷abdena sàmànàdhikaraõyàbhàvàt |
na ca pàtçsahabhàvamàtreõa pàtçtvam -
"sahaiva da÷abhiþ putrairbhàraü vahati gardagrã" |
ityatra putràõàü voóhçtvàdar÷anàt |
àstàü mantraþ |
vidhibalàtvaùñurdevatvam - iti cet |
na |
'pàtnãvatamàgrayaõàdgçhõàti"ityatra tvaùñurapratãteþ |
tasmàt - adevatvàttvaùñà nopalakùaõãyaþ || MJaiNyC_3,2.34-35 ||


(pa¤cada÷e pàtnãvata÷eùabhakùe triü÷atàmanupalakùaõàdhikaraõe såtram) /

#<triü÷ac ca paràrthatvàt  / Jaim_3,2.36 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,2.36-37


pa¤cada÷àdhikaraõamàracayati -

patnãvantastrayastriü÷addevàstànmàdayetyamã /
lakùyà na và yàjyayàkterdevatvàdupalakùaõam // MJaiNy_3,2.36 //
eko 'gniryajamànena màdito 'nye tu vahninà /
ato 'gnereva devatvànnànyeùàmupalakùaõam // MJaiNy_3,2.37 //
------------------

tasyaiva pàtnãvatagrahasya yàjyàyàmagniü saübodhya 'patnãvannàmadhàriõastrayastriü÷addevànmàdaya' ityabhidhãyate - 'patnãvatastriü÷ataü trãü÷ca devànanuùvadhamàvaha màdayasva' iti |
anuùvadhamanupradànam |
atra håyamànena somarasena màdanãyatvàtrayastriü÷atàü taddevatvam |
attaste 'pi bhakùaõe lakùaõãyàþ- iti cet |
na |
yajamànena màdanãyasyàgnereva taddevatvàt |
trayastriü÷addevàstu vahninà màdyanta iti na teùàmatra devatvam |
tasmànnopalakùaõam || MJaiNyC_3,2.36-37 ||


(ùoóa÷e bhakùaõe 'nuvaùañkàradevatàyà anupalakùaõàdhikaraõe såtram) /

#<vaùañkàra÷ ca pårvavat  / Jaim_3,2.37 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,2.38-39


ùoóa÷àdhikaraõamàracayati-

somasyàgna iti proktànuvaùañkàradevatà /
lakùyà na và devatàtvàllakùyà triü÷advilakùaõà // MJaiNy_3,2.38 //
prakçtau vidyamàno 'gniranudde÷adilakùitaþ /
udde÷yendro lakùito 'tto vikçtàvapi tattathà // MJaiNy_3,2.39 //

------------------

"somasyàgne vãhã |
tyanuyajati"iti ÷råyate |
tatra-anuvaùañkàrasya màntravarõiko 'gnirdevatà |
na ca trayastriü÷atàmiva vahneradevatàtvam |
mantre vahniü saübodhya somapàtçtvàmidhànàt |
tasmàt-agnirlakùaõãyaþ- iti cet |
na |
prakçtàvalakùitatvàt |
aindra÷vamasaþ prakçtiþ |
itare vikçtiråpàþ |
tathà hi-aindra÷ca somo gçhyate mãyate ca |
tenaindroùveva somaþ, anaindreùu soma eva nàstãti sarve somadharmà aindreùveva |
anaindrà adharmakàþ |
dharmatàkàïkùà÷codakena sadharmakà iti vikçtitvam |
gçhyamàõasya mãyamànasya ca somasyaindratvam 'indràya tvà vasumate' ityàdigrahaõamantràdavagamyate |
tasya prakçtibhåtasyendracamasasya bhakùaõe 'gniranuvaùañkàradevo nopalakùitaþ |
kutaþ |
grahaõe tadudde÷àbhàvàt |
indrastådde÷yatvàdupalakùitaþ |
evaü vikçtàvapyudde÷yadevànàmevolakùaõaü nyàyyam |
tasmàt- agnirnopalakùyaþ || MJaiNyC_3,2.38-39 ||


(saptada÷e(kçtvàcintàråpe)anaindràõàmamantrakabhakùaõàdhi karaõe såtram) /

#<chandaþ pratiùedhas tu sarvagàmitvàt  / Jaim_3,2.38 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,2.40-41


saptada÷àdhikaraõamàracayati -

amantrapakùamà÷ritya kçtvàcintàntaratrayam /
åho 'sti no và so 'styatra vikçtau tasya saübhavàt // MJaiNy_3,2.40 //
someneti vidheþ sarvapradàneùu samatvataþ /
avikàre 'pyanåho 'to naindro nirmantrabhakùaõam // MJaiNy_3,2.41 //

uktàbhyaþ pa¤camyaþ kçtvàcintàbhyaþ pårvasminnevàdhikaraõe yo 'yam 'anaindreùvamantrakaü bhakùaõam' ityevaüråpaþ prathamaþ pårvapakùaþ, tameva manasi nidhàya punaþ kçtvàcintànàü trayamabhidhãyate - anaindrapåktarãtyà vikçtitvenohasaübhavàdaratyåhaþ- iti cet |
na |
anaindraõàü vikçtitvàsaübhavàt |
'somena yajeta' ityutpatti÷rutaþ somaþ karmaõo 'ïgam, na tu pradànavi÷eùasya kasyacidaïgam |
sa eva somaþ sarvapradàneùvabhyasyata iti sarvàõi samapradhànàni |
ata aindràõàmanaindraõàü ca prakçtivikçtibhàvàsaübhavànnàstyatrohaþ |
'indràya tvà vasumate' ityàdimantro liïgàdaindraviùayo 'stu |
naitàvatà prakçtivikçtibhàvaþ sidhyati |
tasmàduktamantrasya liïgàdaindraviùayatvàdanaindreùvamantrakaü bhakùaõam || MJaiNyC_3,2.40-41 ||

(aùñàda÷e, aindràgnabhakùasyàmantrakatàdhikaraõe såtre - 39 -40)

#<aindràgne tu liïgabhàvàt syàt  / Jaim_3,2.39 />#

#<ekasmin và devatàntaràd vibhàgavat  / Jaim_3,2.40 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,2.42-43


aùñàda÷àdhikaraõamàracayati -

samantrakamamantraü và syàdaindràgnàdibhakùaõam /
aindràgne 'tãndrapãtatvasaübhavàttatsamantrakam // MJaiNy_3,2.42 //
na pànama÷arãrasya yuktaü dànaü tu mi÷ragam /
mantro 'yaü tu na mi÷ràrhastasmàdetadamantrakam // MJaiNy_3,2.43 //

------------------

yadetat 'aindràgnaü gçhõàti' iti vihitaü ÷eùabhakùaõam, tatra- indràgnibhyàü pãtaþ soma indreõàpi pãto bhavati' iti leïgenaiva viniyogàtsamantrakaü bhakùaõam - iti cet |
maivam |
navamàdhyàye vakùyamàõadevatàdhikaraõanyàyenà÷arãrasyendrasya pànàsaübhavàt |
atha- pati÷abdena dànaü vivakùyeta, tadànãm 'indràya dattaþ somaþ' iti mantràrtho bhavati |
na càtra yajamàna indramuddi÷ya dadau, kiütvindràgnã uddã÷ya |
tasmàt 'dànaü mi÷raviùayam |
mantrastu na mi÷raviùayaþ' ityamantrakaü bhakùaõam || MJaiNyC_3,2.42-43 ||


(ekonaviü÷e 'gàyatracchandasaþ' ityàdimantraviniyogàdhikaraõe såtràõi 41-43) /

#<chanda÷ ca devatàvat  / Jaim_3,2.41 />#

#<sarveùu vàbhàvàd ekacchandasaþ  / Jaim_3,2.42 />#

#<sarveùàü vaikamantryam aiti÷àyanasya bhaktipàvanatvàt savanàdhikàro hi  / Jaim_3,2.43 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,2.44-46


ekonaviü÷àdhikaraõamàracayati -

aindradàne 'pi gàyatramàtrayukte 'thavetaraiþ /
chandobhirapi yukte syàdàdyo mantre tathoktitaþ // MJaiNy_3,2.44 //
dvayoþ samo bahuvrãhirekacchandàstu na kvacit /
nànàcchandasyaindra eva kçtvàcinteyamãrità // MJaiNy_3,2.45 //
savanàrthendrapãtoktirityudghañanamãritam /
tena sarvapradàneùu mantrapàñho yathà sthitaþ // MJaiNy_3,2.46 //

------------------

tasminneva bhakùamantre 'gàyatracchandasa indrapãtasya' iti ÷råyate |
'gàyatrameva chando yasya' iti mantrapade samàsàbhidhànàdekacchandoyukta aindre some bhakùamantraþ- iti cet |
maivam |
bahucchandoyukte 'pi bahuvrãheþ samànatvàt |
evakàraü parityajya 'gàyatraü chando yasya' iti vigrahasaübhavàt |
ekacchandaskastu somo na kvàpyasti |
tasmànnànàchandaske soma aindrapradàna eva mantraþ, nànyatra |
tadevaü kçtvàcintàtrayaü samàptam |
dvividhakçtvàcintodghàñanà tu pràgeva siddhàntinà dar÷ità || MJaiNyC_3,2.44-46 ||


iti ÷rãmàdhavãye jaiminãyanyàyamàlàvistare tçtãyàdhyàyasya dvitãyaþ pàdaþ


_________________________________________________________________________



atha tçtãyàdhyàyasya tçtãyaþ pàdaþ /

(prathame - uccaistvàdãnàü vedadharmatàdhikaraõe såtràõi 1-8) /

#<÷ruter jàtàdhikàraþ syàt  / Jaim_3,3.1 />#

#<vedo và pràyadar÷anàt  / Jaim_3,3.2 />#

#<liïgàc ca  / Jaim_3,3.3 />#

#<dharmopade÷àc ca na hi dravyeõa saübandhaþ  / Jaim_3,3.4 />#


#<trayãvidyàkhyà ca tadvid dhi  / Jaim_3,3.5 />#

#<vyaktikrame yathà÷rutãti cet  / Jaim_3,3.6 />#

#<na sarvasmin nive÷àt  / Jaim_3,3.7 />#

#<vedasaüyogàn na prakaraõena bàdhyate  / Jaim_3,3.8 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,3.1-3


tçtãyapàde prathamàdhikaraõamàracayati-

kartavyamuccaiþ sàmagarbhyàmupàü÷u yajuùetyamã /
mantràõàü vàtha vedànàü dharmà mantragatà yataþ // MJaiNy_3,3.1 //
vidhyudde÷e mantravàci÷abdàþ proktà çgàdayaþ /
çgvedo 'gneþ samutpanna ityupakramavedagãþ // MJaiNy_3,3.2 //
asaüjàtavirodhàtastadva÷àdupasaühçteþ /
nayane sati vàkyena dharmàõàü vedagàmità // MJaiNy_3,3.3 //

------------------

jyotiùñome ÷råyate- 'uccaiçcà kriyate |
upàü÷u yajuùà |
uccaiþ sàmnà' iti |
tatra vidhivàkye mantravàcinàmçgàdi÷abdànàü prayogànmantradharmà uccaistvàdayaþ |
tathà sati yajurvedotpannà adhvaryuõà prayujyamànà apyçca uccaireva pañhitavyàþ- iti cet |
maivam |
asaüjàtavirodhitvena prabalamupakramamanusçtya tadva÷enopasaühàrasya naitavyatvàt |
upakrame hi veda÷abdaþ ÷rutaþ- 'trayo vedà asçjyanta |
agneçgvedaþ |
vàyoryajurvedaþ |
àdityàtsàmavedaþ' iti |
ata upakramagatavedànusàreõa vidhyudde÷agatànàmapyçgàdi÷abdànàü vedaparatve satyçco 'pi yajurvedotpannà upàü÷u pañhanãyàþ |
nanu- upakramo 'tràrthavàdatvàddurbalaþ |
upasaühàro vidhyudde÷atvàtprabalaþ- iti cet |
bàóham |
labdhàtmano hi vidhyudde÷asya pràbalyam |
iha tu prathamato buddhyãütpàdaka upakramaþ |
tadànãmalabdhàtmatvànna tasya bàdhakatvam |
pa÷càttu vàkyaikatvàya tadavirodhenaivà'tmànaü lapsyate |
tadevamupakramopasaühàraikavàkyatàbalena nirõayàdvàkyaviniyogo 'yam || MJaiNyC_3,1.1-3 ||


(dvitãye-àdhàne gànasyopàü÷utàdhikaraõe såtram) /

#<guõamukhyavyatikrame tadarthatvàn mukhyena vedasaüyogaþ  / Jaim_3,3.9 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,3.4-6


dvitãyàdhikaraõamàracayati-

yajurvedasthamàdhànaü tadaïgaü sàma tatra kim /
uccairupàü÷u và gànamuccaiþ ÷ãghrapratãtitaþ // MJaiNy_3,3.4 //
utpatterviniyogo 'tra prabalo 'nusçtiryataþ /
mukhyasyàïgena kartavyà tasmàdgàna upàü÷utà // MJaiNy_3,3.5 //
àdhànasyàtra mukhyatvaü gànasya guõatàthavà /
viniyogasya mukhyatvamutpatterguõatàstviha // MJaiNy_3,3.6 //

------------------
àdhàne vàmadevyàdisàmànyaïgatvena vihitàni |
tatra- yadyapyetàni yajurvedagatasyà'dhànasyàïgàni, tathàpi sàmavede teùàmutpannatvàt, utpatte÷ca ÷ãghrabuddhihetutvàtsàmavedadharmeõa geyàni - iti cet |
na |
viniyogasya prabalatvàt |
sa ca yajurvede ÷rutaþ- 'ya evaü vidvànvàmadevyaü gàyati' iti |
guõena hi mukhyasyànusaraõaü nyàyyam |
ko guõaþ, kiü mukhyam- iti cet |
atràïgitvàdàdhànaü mukhyam, sàmagànamaïgatvena guõaþ |
tathà sàti 'dharmaþ ÷iraþ' - ityàdaya àdhànàïgabhåtà mantrà yathopàü÷u pañhyante, tathà sàmànyapyàdhànànusàreõopàü÷u geyàni |
athavà viniyogo 'nuùñhàpakavidhitvànmukhyaþ |
utpattividhiratathàvidhatvàdguõaþ |
tasmàt- atra viniyogavedànusàreõopàü÷ugeyàni || MJaiNyC_3,1.4-6 ||



(tçtãye jyotiùñomasya yàjurvedikatàdhikaraõe såtram -) /

#<bhåyastvenobhaya÷ruti  / Jaim_3,3.10 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,3.7-8


tçtãyàdhikaraõamàracayati-

jyotiùñomo yajuþsàmavedayorasti tatra kim /
uccaistvamuta nãcaistvaü hetvabhàvàdanirõayaþ // MJaiNy_3,3.7 //
yajuùyadhigate dravyadevate tatra tadvidhiþ /
tadva÷àtsvaranirõãterupàü÷u syàdanuùñhitiþ // MJaiNy_3,3.8 //

------------------

'jyotiùñomena svargakàmo yajeta' ityetadvàkyaü vedadvaye samàmnàtam |
tatra-'ko vidhiþ, ka÷ca guõavidhànàyànuvàdaþ, iti jij¤àsàyàü niyàmakahetorapratimànàt 'etasya vedasya dharmo 'nuùñheyaþ' ityanirõayaþ- iti cet |
na |
somadravyasya, indravàyvàdidevatàyà÷ca yajurvede 'dhigatatvàdaïgabàhulya÷ravaõàcca tatraiva vidhiþ, iti - upàü÷uprayogaþ || MJaiNyC_3,1.7-8 ||

(caturthe prakaraõasya viniyojakatàdhikaraõe såtram - )

#<asaüyuktaü prakaraõàd iti kartavyatàrthitvàt  / Jaim_3,3.11 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,3.9-10


caturthàdhikaraõamàracayati -

na kratvaïgaü prayàjàdi kratvaïgaü và na càïgatà /
prakriyàyà amànatvànnairàkàïkùyeõa vàkyayoþ // MJaiNy_3,3.9 //
prayàjàdeþ phale 'pekùà kathaübhàve 'pi ca kratoþ /
tena prakaraõàmnànaü tasmàdaïgàïgità tayoþ // MJaiNy_3,3.10 //

------------------

sàrdhapàdadvaye viniyojakatvenoktàni yàni ÷rutiliïgavàkyàni, tebhyo 'tiriktaü prakaraõanàmakaü kiücitpramàõaü na vede pa÷yàmaþ |
nahi padatatsàmarthyànvayairasaütçùñaþ ka÷cidvedabhàgaþ kenacidàmnàyate |
ekavàkyatàmàpanno vàkyasamåhaþ prakaraõama-iti cet |
na |
vàkyayoþ satoþ pa÷càdekatàkyatàyà abhàvàt |
na hi 'dar÷apårõamàsàbhyàü svargakàmo yajeta' 'samidho yajati' ityanayorvàkyayoþ parasparàkàïkùàsti, yena vàkyaikavàkyatà kalpyeta |
tasmàt - na prayàjàdãnàü dar÷apårõamàsàïgatvam- iti pràpte, -
bråmaþ- prayojàdayaþ phalahetavaþ, puruùapravçttiråpatvàt, sevàdivat |
dar÷apårõamàsàvupakaraõairupakàryau, karaõatvàt, pradãpopakçtacakùurvat |
tathà sati 'kiü prayàjàdeþ phalam, kiüvà dar÷apårõamàsayorupakaraõam' ityàkàïkùàyàü saüpannavàkyaikavàkyatàråpaü prakaraõam |
tena ca prayàjàdãnàmaïgatvaü pratãyate || MJaiNyC_3,1.9-10 ||


(pa¤came kramasya viniyojakatvàdhikaraõe såtram - ) /

#<krama÷ ca de÷asàmànyàt  / Jaim_3,3.12 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,3.11-14

pa¤camàdhikaraõamàracayati-

dabdhirnàmeti mantro 'ïgamupàü÷uyajaterna và /
sàdhàraõatvàlliïgàdermànàbhàvàdanaïgatà // MJaiNy_3,3.11 //
mantràõàü karmaõàü càtra krameõà'mnànamãkùyate /
prakriyàvatkramo mànaü yathàsaükhyaü tato 'ïgatà // MJaiNy_3,3.12 //
kramaþ samànade÷atvaü pàñhàdarthàcca pàñhataþ /
yathàsaükhyaü saünidhi÷ca yathàsaükhyamudàhçtam // MJaiNy_3,3.13 //
÷undhatvamiti sàünàyyapàtràïgaü saünidhermatam /
pa÷udharmor'thasàde÷yàdagnãùomãyato bhavet // MJaiNy_3,3.14 //

------------------

dar÷apårõamàsayoryàjamàne - mantrakàõóe ka÷cinmantra àmnàyate-'dabdhirasyadabdho bhåyàsam, amuü dabheyam' iti |
asya mantrasyopàü÷uyàjàïgatàyàü ÷rutivàkye na vidyete |
bràhmaõe viniyogamanàmnàyàrthavivaraõasyaivà'bhnànàt |
'etayà vai dabdhyà devà asurànadabhnuvan |
tayaiva bhràtçvyaü dabhnoti' iti bràhmaõam |
dabdhirdhàtukamàyudham |
àgneyàgnãùomãyayorapyaniùñanivàrakatvàlliïgaü sàdhàraõam |
prakaraõaü ca trayàõàmekameva |
tato mànàbhàvàdayaü mantro nopàü÷uyàjàïgam - iti pràpte, -
bråmaþ- àdhvaryave kàõóa àgneyopàü÷uyàjàgnãùomãyakarmàõi krameõà'mnàtàni |
yàjamàne ca kàõóe tadviùayà mantràþ krameõà'mnàtàþ- 'agnerahaü devayajyayànnàdo bhåyàsam', 'dabdhirasyadabdho bhåyàsamamuü dabheyam','agniùomayàrehaü devayajyayà vçtrahà bhåyàsam' iti |
tatra yathà vàkyadvayànusaüdhàna saüpannaü prakaraõaü pçthakpramàõam, tathà prakaraõadvayànusaüdhànasaüpannaþ kramaþ kuto na mànaü syàt |
na càsya prakaraõe 'ntarbhàvaþ |
dvayorvàkyayoriva prakaraõayorekavàkyatvàbhàvàt |
tasmàtkramapramàõena madhyavartina upàü÷uyàjasya madhyavartã mantro 'ïgam |
'samànade÷atvaü kramaþ' iti kramasya svaråpam |
tacca dvividham- pàñhakçtamarthakçtaü ca |
tatra pàñhakçtamapi dvividham- yathàsaükhyaü saünidhi÷ceti |
tayoràdyasya dabdhimantra udàharaõam |
"÷undhadhvaü daivyàya karmaõe"-ityayaü mantraþ ÷odhanãyeùu vastuùu sàdhàraõobhàsate |
tatra sàünàyyapàtràõi kumbhã÷àkhàpavitràdãnyanantareùu 'màtari÷vanaþ'- ityàdimantreùvavabhàsanta iti saünidhinà tatpàtraprokùaõe '÷undhadhvam' iti mantro viniyujyate |
anuùñhànasàde÷yànpa÷udharmàõàmagnãùo mãyàïgatvam |
tadevaü kramasya traividhyaü draùñavyam || MJaiNyC_3,1.11-14 ||

(ùaùñhe samàkhyàyà viniyojakatàdhikaraõe såtram / )

#<àkhyà caivaü tadarthatvàt  / Jaim_3,3.13 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,3.15-16


ùaùñhàdhikaraõamàracayati-

vedatrayoktadharmàõàmçtvigbhiþ saügatistribhiþ /
aniyatyà niyatyà và niyatirnàniråpaõàt // MJaiNy_3,3.15 //
hautratvàdisamàkhyànaü niyatergamakaü svataþ /
nirbàdhaü cànyavattacca tenàtra viniyojakam // MJaiNy_3,3.16 //

------------------

yàjyàpuronuvàkyaüpàñhàdayo dharmà çgvede proktàþ |
dohananirvàpàdayo yajurvede |
àjyastotrapçùñhastotràdayaþ sàmavede |
tatra 'asyaivaite dharmàþ' iti niyàmakasya durniråpatvàdyena kenàpyçtvijà yaþ ko 'pi dharmaicchayàsaügacchate- iti cet |
maivam |
'hautram, àdhvaryavam, audràtram' iti samàkhyànena niyatirbodhyate |
na ca samàkhyànasya bàdhakaü kiücitpa÷yàmaþ |
tasmàdabodhakatvabàdhitatvayorapràmàõyakàraõayorabhàvàcchruti liïgàdipa¤cakavatpramàõena samàkhyànena dharmà vyavasthàpyante || MJaiNyC_3,1.15-16 ||


(÷rutyàdãnàü pårvapårvabalãyastvàdhikaraõeùu [7-12] såtram) /

#<÷ruti-liïga-vàkya-prakaraõa-sthàna-samàkhyànàü samavàye pàradaurbalyam arthaviprakarùàt  / Jaim_3,3.14 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,3.17-19


saptamà(÷rutipràbalyà)dhikaraõamàracayati-
aindryopasthãyatàü vahniritãndràgnyorvikalpanam /
samuccayo vote ÷akra evàgniþ kevalo 'thavà // MJaiNy_3,3.17 //
vikalpaþ ÷rutiliïgàbhyàü guõàvçttyà samuccayaþ /
÷ratiþ ÷aktyanusàreti ÷akra eko 'tra liïgataþ // MJaiNy_3,3.18 //
÷aktiruktà ÷rutiþ ÷ãghrà liïgaü kùutyanumàpakam /
nairàkàïkùyàtmake bodhe ÷rutyàgnau kevale sthitiþ // MJaiNy_3,3.19 //

------------------

'aindyà gàrhapatyamupatiùñhate' iti ÷råyate |
'kadàcana starãrasi nendra sa÷casi dà÷uùe' ityasàvçgaindrã |
tatrendrasya prakà÷anàt |
'bho indra, kadàcidapi ghàtako na bhavasi |
kiütvàhutiü dattavate yajamànàya prãyase' ityarthaþ |
tatra-indraprakà÷anasàmarthyaråpàlliïgànmantrasyendraviùayakriyà sàdhanatvaü gamyate |
yadyasau mantra indrapradhànakakriyàyàþ sàdhako na bhavet, tadànãmanena mantreõendraprakà÷anaü vyarthe syàt |
tasmàt 'etanmantrakaraõakakriyàü pratãndraþ pradhànam' ityetàdç÷abuddhyãü- tpàdanaü liïgaviniyogaþ |
'kàsau kriyà' iti vi÷eùajij¤àsàyàm 'aindyopatiùñhate' ityanenàviruddhapada- dvayaråpeõa vàkyenopasthànakriyàyàü paryavasànaü kriyate |
tathàsati 'aindramantreõendramupatiùñheta' ityayamarthaþ paryavasyati |
tathà 'gàrhapatyam' iti dvitãyàntapadaråpayà ÷rutyà gàrhapatyasya pràdhànyaü gamyate |
tacca guõabhåtàü yatkiücitkaraõakakriyàmantareõa na saübhavati |
tataþ 'tàdç÷ãü kàücitkriyàü prati gàrhyatyaþ pradhànam' ityetàdç÷abuddhyãütpàdanaü ÷rutiviniyogaþ |
'aindyà, upatiùñhate' iti padadvayena mantravi÷eùakriyàvi÷eùayoþ paryavasànaü bhavati |
tathà sati 'aindreõa mantreõa gàrhapatyamupatiùñhate' ityartho bhavati |
tadevaü ÷rutiliïgayorvirodhe sati pramàõatvàvi÷eùàdbrãhiyavavadvikalpaþ- ityekaþ pårvapakùaþ |
indragàrhapatyayoþ pradhànatvàvi÷eùadupasthànasya ca guõatvàt 'pratipradhànaü guõaþ' iti nyàyenopasthànàvçtyà ÷rutiliïgayoþ samuccayaþ- iti dvitãyaþ pårvapakùaþ |
÷rutirviniyu¤jànà vastusàmathyamanukçtyaiva viniyuïkte |
anyathà 'vahninà si¤cet' 'vàriõà dahet' ityapi viniyujyeta |
tata upajãvyatvena liïgasya prabalatvàdindra eva mantreõopastheyaþ- iti tçtãyaþ pårvapakùaþ |
aindramantrasya gàrhapatye mukhyavçttyà ÷aktyabhàve 'pi gauõavçttyà ÷aktirastãti 'nive÷anaþ'- ityasminnudàharaõe pårvameva dar÷itam |
tathà sati sàmarthyàbhàvakçtapratibandhàbhàvànnirvighnà ÷rutiþ ÷ãghraü viniyuïkte, liïgaü tu vilambate |
mantrapadànyàdau svàbhidheyamarthe pratipàdayanti |
tata årdhva mantrasya sàmarthye niråpyate |
pa÷càtsàmarthyava÷àtsàdhanatvavàcinã pràdhànyavàcinã ca ÷rutiþ kalpate |
sà ca ÷rutiþ 'mantreõendramupatiùñheta' iti viniyuïkte |
tathà sati pratyakùa÷rutau svàbhidheyapratipàdanaviniyogayo rmadhyavartinau sàmarthyaniråpaõa- ÷rutikalpanavyàpàrau na sta iti pràbalyàttayà liïgaü bàdhyate |
na ca - pratyakùa÷rutiviniyogavelàyàmalabdhàtmakatvenàpràptaü liïgaü kathaü bàdhyeta- iti ÷aïkanãyam |
bhaviùyatpraptimatibandhasyaivàtra bàdhatvàt |
÷rutyà viniyuktasya mantrasya punarviniyogàkàïkùàyà anudayàtkathaü viniyojakaü liïgaü pràpsyati |
tasmàt - gàrhapatyopasthàne mantraþ pratyakùa÷rutyà viniyujyate || MJaiNyC_3,1.18-19 ||

____________________________________________________

START MJaiNy 3,3.20-22


aùñamà (vàkyàdyapekùayà liïgasya pràbalyà) dhikaraõamàracayati-

syonaü ta iti pårvàrdha tasminsãdeti cottaram /
sadane sàdane càyaü sarvai vàr'dhe vyavasthite // MJaiNy_3,3.20 //
tacchabdàdekavàkyatve bhavedàdyaþ ÷rutiü prati /
liïgasya saünikçùñatvàdvàkyabàdhe vyavasthitiþ // MJaiNy_3,3.21 //
udàhçtiriyaü vàkyabàdhe na tvaindriyetyasau /
bàdhàdårdhva nirarthatvàdapràmàõyaprasaïgataþ // MJaiNy_3,3.22 //

------------------

dar÷apårõamàsayoþ ÷råyate- 'syonaü te sadanaü kçõomi ghçtasya dhàrayà supevaü kalpayàmi |
tasminsãdàmçte pratitiùñha vrãhãõàü megha sumanasyamànaþ' iti |
'bhoþ puroóà÷a, tava samãcãnaü sthànaü karomi |
tacca sthànaü ghçtasya dhàrayà suùñhu sevituü yogyaü kalpayàmi |
bho vrãhisàrabhåta, tvaü samàhitamanaskastasminsamãcãne sthàna upavi÷a |
tatra sthiro bhava' ityarthaþ |
tatra-'tasmin' ityanena tacchabdena prakçtavàcinà pårvottaràrdhayorekavàkyatve sati mantradvayàbhàvàtsarvo 'pyayaü mantraþ sthànakaraõe 'ïgaü syàt |
mantraviniyojikà ÷rutirevaü kalpanãyà- 'sarveõànena mantreõa sthànaü kartavyam' iti |
tathà 'sarveõa mantreõa puroóà÷aþ sthàpanãyaþ, ityapi kalpanãyà |
sadanàïgatvavatpratiùñhàpanàïgatvasyàpi tadvàkyabodhitatvàt |
tathà sati sadanasthàpanayorasya mantrasya vikalpaþ samuccayo và nijecchayà bhaviùyati- iti pràpte,-
bråmaþ- yadetatpårvottaràrdhayoþ parasparànvayena saüpannamekaü vàkyam, tadetaduttaràdhasya sadanakaraõe ÷aktimakalpayitvà kçtsnaü mantraü sadane viniyoktuü nàrhati |
tathà pårvàrdhasya sthàpane ÷aktimakalpayitvà na tatra prabhavati |
ato liïgakalpanavyavadhànena vàkyaü ÷rutiü prati viprakçùyate |
pratyakùaü tu liïgadvayaü saünikçùyate |
tathà sati liïgena vàkyabàdhàdarthadvayamubhayorvyavasthitam |
nanu-'aindyà gàrhapatyam |
ityatràpi padadvayànvayaråpasya vàkyasya viniyojakatvapratãterliïgavàkyavirodhàya tadevodàhniyatàm- iti cet |
na |
tatra liïgena vàkye bàdhite satyekaikapadasyàrthapratyàyakatvàbhàvena ÷rutikçtaviniyogasyàpyasiddherapràmàõyamevodàhçtasya prasajyeta |
iha tu mahàvàkye bàdhite 'pyavàntaravàkyayorarthapratãtau liïgaviniyogaþ sidhyatãtyetadevodàharaõam || MJaiNyC_3,1.20-22 ||

____________________________________________________

START MJaiNy 3,3.23-24


navamà(vàkyasya prakaraõàdyapekùayà pràbalyà)dhikaraõamàracayati-

agnãùomàvidaü havyamajuùetàmitãritàt /
apacchidyedamityàdiþ sarva÷eùo bhavenna và // MJaiNy_3,3.23 //
prakriyàto mavenmaivaü prakriyàntarità tribhiþ /
vàkyaü dvayantaritaü tena bhavetprakaraõàdbali // MJaiNy_3,3.24 //

såktavàke ÷råyate- 'agniùomàvidaü havirajuùetàm, avãvçdhetàm, mahojyàyo 'kràtàm |
indràgnã idaü havirajuùetàm, avãvçghetàm, 'maho jyàyo 'kràtàm' iti |
tatra-devatàvàcakamagnãùomàdipadaü paurõamàsyàdikàle yathàdevataü vibhajya prayoktavyam- iti pårvapàde nirõãtam |
yattu 'idaü haviþ'- ityàdikamava÷iùñaü padajàtaü, tadagnãùomamantragatamapyamàvàsyàyàmagnãùomapadaparityàgena pañhanãyam |
evam- indràgnimantragatamapi paurõamàsyàmindràgnipadaparityàgena pañhanãyam |
tathà satyeùàü mantrabhàgàõàü sarva÷eùatvabodhako dar÷apårõamàsaprakaraõapàñho 'nugçhyate- iti pràpte, bråmaþ- agnãùomamantra÷eùasyendràgnipadànvayà÷ravaõàt |
prakaraõena prathame tadanvayaråpaü vàkyaü kalpanãyam |
tena ca vàkyenendràdiprakà÷anasàmarthyaråpaü liïgaü kalpyate |
tacca liïgam 'anena mantrabhàgeõendràgniviùayakriyànuùñheyà' iti viniyojikàü tçtãyà÷rutiü kalpayati |
tataþ prakaraõaviniyogayormadhye tribhirvyavadhànaü bhavati |
agnãùomapadànvayaråpaü tu vàkyaü ÷råyamàõatvàlliïga÷rutibhyàmeva vyavadhãyate |
tasmàdvàkyena prakaraõasya bàdhitatvàttaccheùastatraiva vyavatiùñhate || MJaiNyC_3,1.23-24 ||

____________________________________________________

START MJaiNy 3,3.25-26


da÷amà(prakaraõasya kramàdyapekùayà pràbalyà)dhikaraõamàracayati-

ràjasåye 'bhiùecyàkhyayàge ye devanàdayaþ /
taccheùàste 'khilàrthà và taccheùàstasya saünidheþ // MJaiNy_3,3.25 //
ràjasåyakathaübhàvànuvçtteþ sarva÷eùatà /
kalpyàkàïkùàbhiùecyasya prakriyà prabalà tataþ // MJaiNy_3,3.26 //

------------------

ràjasåye pa÷viùñhisomayàgà bahavaþ pradhànabhåtàþ |
tatràbhiùecanãyàkhyaþ ka÷citsomayàgaþ |
tasya saünidhau devanàdayaþ ÷råyante-'akùairdãvyati |
ràjanyaü jinàti |
÷aunaþ÷epamàkhyàpayati' iti |
jinàti jayati |
bahvçcabràhmaõe samàmnàtaü ÷unaþ ÷epaviùayamupàkhyànaü ÷aunaþ÷epam |
tatra saünidhibalàddevanàdayo 'bhiùecanãyàïgam- iti cet |
maivam |
ràjasåyasya kathaübhàvàkàïkùàyàmanuvçttàyàü vihità devanàdayaþ prakaraõena ràjasåya÷eùàþ |
ràjasåya÷ca bahuyàgàtmaka iti tatratyasarvayàga÷eùatvam |
na càbhiùecanãyasya kàcidàkàïkùà devanàdiùvasti |
jyotiùñomavikçtitvenàtidiùñaiþ pràkçtàïgaireva tadàkàïkùànivçtteþ |
saünihitavidhibalàdàkàïkùotthàpyate- iti cet |
ata evà'kàïkùàråpamavàntaraprakaraõamàdau parikalpya taddvàrà vàkyaliïga÷rutãkalpanayà saünidhirviprakçùyate |
ràjasåyàkàïkùàråpaü tu mahàprakaraõaü këptatvàdekaryà kakùayà saünikçùyate |
tasmàt-prakaraõena saünidhibàdhàtsarva÷eùà devanàdayaþ || MJaiNyC_3,1.25-26 ||

____________________________________________________

START MJaiNy 3,3.27-28


ekàda÷à(kramasya samàkhyàpekùayà pràbalyà)dhikaraõamàracayati-

÷undhadhvamiti mantro 'ïgaü pauroóà÷ika÷odhane /
sàünàyyapàtra÷uddhau và prathamo 'stu samàkhyayà // MJaiNy_3,3.27 //
pauroóà÷ikamityatra prakçtyà taddhitena và /
saünidhyanuktitaþ kalpyaþ këptatvàccaramaþ kramàt // MJaiNy_3,3.28 //

------------------

'÷udhadhvaü daivyàya karmaõe' ityayaü mantraþ 'pauroóà÷ikam' iti yàj¤ikaiþsamàkhyàte kàõóe pañhitatvàtsamàkhyayà puroóà÷akàõóoktànàmulåkhalajuhvàdãnàmapi ÷odhane 'ïgam- iti cet |
maivam |
'pauroóà÷ikam' iti samàkhyàyàü prakçtiþ puroóà÷amàtramabhidhatte |
taddhitapratyaya÷ca kàõóam |
na caitàvatà kçtsnapuroóà÷apàtràõàü mantrasaünidhiþ pratyakùo bhavati, kiütvarthàpattyà kalpyate |
yadyuktasaünidhirna syàt, tadà mantrapratipàdakagranthasya pauroóà÷ikasamàkhyà na syàt |
na hyagnyasaünihitànàm 'iùe tvà-' dimantràõàmàgneyakàõóasamàkhyà bhavati |
saünihitànàü tu 'yu¤jànaþ prathamaü manaþ'- ityàdimantràõàü bhavatyeùà samàkhyà |
tasmàt- kàõóasamàkhyayà saünidhiü parikalpya tatsaünidhyanyathànupapattyà parasparàkàïkùàråpaü kçtsnaü pàtraprakaraõaü kalpayitvà taddvàrà vàkyaliïga÷rutãþ kalpayitvà tayà ÷rutyà viniyoga iti samàkhyàyà viprakarùaþ |
sàünàyyapàtràõàü ÷odhane mantrasaünidhistu pratyakùaþ |
idhmàbarhiþ saüpàdanasya muùñinirvàpasya càntaràlaü sàünàyyapàtràõàü de÷a uktaþ |
mantra÷vedhmàbarhirnirvàpaviùayayormantrànuvàkayomadhyoma'nuvàke pañhyate |
tena ca pratyakùasaünidhinà prakaraõàdãnàü caturõàmeva kalpanàtsaünidhiþ saünikçùyate |
tasmàt- krameõa samàkhyàü bàdhitvà 'sàünàyyapàtra÷odhana÷eùo mantraþ' ityayaü caramaþ pakùo 'bhyupeyaþ || MJaiNyC_3,1.27-28 ||

____________________________________________________

START MJaiNy 3,3.29-30


dvàda÷à(bàdhayogyatà)dhikaraõamàracayati-

bàdho na yukto yukto và pràptyapràptyorna yujyate /
apravçttaü prasaktaü yaddhiyà tasyàstu bàdhyatà // MJaiNy_3,3.29 //
pramàõataþ prasaktasya bàdho dà÷amiko 'tra tu /
vibhrameõa prasaktasya tasmàdapraptabàdhanam // MJaiNy_3,3.30 //

------------------

pràptasya pravçttirastãti na tannivàraõaü ÷akyam |
apràptasya bàdhaviùayatvenàvasthànameva nàsti |
tasmàt-na yukto bàdhaþ- iti cet |
maivam |
buddhyàviùayãkçtasya vàrayituü ÷akyatvàt |
na caitadatyantaü pravçttam |
anuùñhànaråpaphalaparyavasànàbhàvàt |
nàpyatyantamapravçttam |
tadbuddherutpannatvàt |
ato noktadoùadvayam |
da÷ame codakapramàõenàvabuddhor'tho bàdhyata iti pràptabàdhaþ |
iha tu pårvapårvapramàõaviruddhairuttarottaraiþ pramàõàbhàsairavabuddhasyetyapràptabàdhaþ || MJaiNyC_3,1.29-30 ||



(trayoda÷e dvàda÷opasattàyà ahãnàïgatàdhikaraõe(ahãnanyàye) såtre-15-16) /

#<ahãno và prakaraõàd gauõaþ  / Jaim_3,3.15 />#

#<asaüyogàt tu mukhyasya tasmàd apakçùyeta  / Jaim_3,3.16 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,3.31-33


trayoda÷àdhikaraõamàracayati-

tistra eva hi sàhne syurahãne dvàda÷etyataþ /
jyotiùñome dvàda÷atvamathavàhagaõe bhavet // MJaiNy_3,3.31 //
astu prakaraõàdàdyo nàhãmatvaü virudhyate /
prakçtitvànna kenàpi hãno 'to 'tra vikalpyatàm // MJaiNy_3,3.32 //
sàhlàdbhinnàhãnasaüj¤à råóhaipàhargaõe bhavet /
ùaùñhã÷rutyà dvàda÷atvaü prakriyàto 'pakçùyatàm // MJaiNy_3,3.33 //

------------------

jyotiùñomaprakaraõe ÷råyate-'tistra eva sàhnasyopasado dvàda÷àhãnasya' iti |
ekenàhnà niùpàdyatvàtsàhno jyotiùñomaþ |
dãkùàdivasàdårdhve somàbhiùavadivasàtpårva kartavyà homà upasadaþ |
tàsàü dvàda÷atvaü prakaraõabalàjjyotiùñome nivi÷ate |
ahãna÷abda÷ca tasminneva kalpate |
jyotiùñomasya nikhilasomayàgaprakçtitvena sarveùàmaïgànàü tatropade÷e sati tadupade÷avikalavikçtãnàmiva hãnatvàbhàvàt |
ato dvàda÷atvatritvayorvikalpaþ- iti pràpte, -
bråmaþ- àvçttasomayàgaråpo dviràtratriràtràdirahargaõaþ |
tasminnahãna÷abdo råóhaþ |
yaugikatve tu 'na hãnaþ' iti vigçhya samàse kçte satyayaj¤àdi÷abdabadàdyudàttaþ syàt |
madhyodàttastvàmnàyate |
råóhi÷ca vigrahanirapekùatvàcchãprabuddhihetuþ |
ato jyotiùñomavàcinaþ sàhna÷abdàdbhinneyamahãnasaüj¤à jyotiùñomàdbhinnamahargaõamabhidhatte |
tasminnahargaõe ùaùñhã÷rutyà taduktaü dvàda÷atvaü nive÷yate |
tatsiddhaye prakaraõàdidamapanetavyam || MJaiNyC_3,1.31-33 ||

(caturda÷e kulàyàdau pratipadaurutkarùàdhikaraõe såtràõi 17-19) /

#<dvitvabahutvayuktaü và codanàt tasya  / Jaim_3,3.17 />#

#<pakùeõàrthakçtasyeti cet  / Jaim_3,3.18 />#

#<na prakçter ekasaüyogàt  / Jaim_3,3.19 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,3.34-36


caturda÷àdhikaraõamàracayati-

yuvaü hãti dvayoþ kartrorbahånàü caita ityamåm /
kuryàtpratipadaü jyotiùñome sàhargaõe 'thavà // MJaiNy_3,3.34 //
ekasya ÷aktiràhitye dvàbhyàü bahubhireva và /
jyotiùñomasya kàryatvàtprakçte 'traiva sà bhavet // MJaiNy_3,3.35 //
yajamànasya nànàtvaü sàkùàdvikçtiùu ÷rutam /
utkçùya pratipattena kulàyàdiùu nãyatàm // MJaiNy_3,3.36 //

------------------

jyotiùñome ÷råyate- 'yuvaü hi sthaþ svarpatã'- iti dvayoryajamànayoþ pratipadaü kuryàt |
ete asçgramindavaþ'- iti bahubhyo yajamànebhyaþ' iti |
stotrasyopakrame pañhanãyàmçcaü pratipacchabdo 'bhidhatte |
sà codàhçtà pratipatprakaraõàjjyotiùñome nivi÷ate |
na ca tatra yajamàsadvitvabahutvayorasaübhavaþ |
ekasya yajamànasya dravyalàbhàdinà tada÷aktau nityakarmaõaþ parityàgàsaübhavena dvàbhyàü bahubhirvà tasyàva÷yakartavyatvàt- iti pràpte, -
bråmaþ- yajamànadvitvaü kulàyanàmake yaj¤e sàkùàdàmnàtam-'etena ràjapurohitau sàyujyakàmau yajeyàtàm' iti |
yajamànabahutvaü satreùvàmnàtam- 'caturviü÷atiparamàþ sattramàsãran' iti |
tato dvi÷abdabahu÷abdaråpàbhyàü ÷rutibhyàü prakaraõaü bàdhitvà kulàyàdiùu yathoktapratipadorutkarùaþ kartavyaþ |
na cà÷aktàvapi yajamànadvitvabahutve saübhavataþ |
a÷aktena svãkçtasya puruùàntarasya pratividhitve yajamànatvàbhàvàt |
'yajamànasya pratinidhirnàsti' iti vakùyate |
yadyanyaþ puruùaþ svayameva pravartate tadànãü svakãyameva prayogaü kuryàt, natva÷aktasya sàhàyyamàcaret |
tasmàt- ÷råyamàõasya yajamànaikatvasya kàlàdivadanupàdeyàïgatvena tyaktuma÷akyatvànna jyotiùñome yajamànasya dvitvabahutve saübhavataþ || MJaiNyC_3,1.34-36 ||


(pa¤cada÷e jàghanyà anutkaùàrdhikaraõe såtràõi 20-23) /

#<jàghanã caikade÷atvàt  / Jaim_3,3.20 />#

#<codanà vàpårvatvàt  / Jaim_3,3.21 />#

#<ekade÷a iti cet  / Jaim_3,3.22 />#

#<na prakçter a÷àstraniùpatteþ  / Jaim_3,3.23 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,3.37-38


pa¤cada÷àdhikaraõamàracayati-

saüyàjayanti jàghanyà patnãretatpa÷àvuta /
dar÷àdau tatpa÷au yuktaü jàghanyàþ samavàyataþ // MJaiNy_3,3.37 //
jàghanã nàma bhàgo 'sau dar÷àdau samavaiti hi /
notkraùñavyaü na saüskàryà sàdhanatvàttçtãyayà // MJaiNy_3,3.38 //

dar÷apårõamàsaprakaraõe ÷råyate-'jàghanyà patnãþ saüyàjayanti' iti |
jàghanã pa÷oþ puccham |
patnã÷abdo 'trà'huticatuùñayàtmakasya karmaõo nàmadheyaikade÷aþ |
ata eva ÷råyate-'pa¤ca prayàjà ijyante, catvàraþ patnãsaüyàjàþ' iti |
tatra tçtãyàhutau devapatnãnàü devatàtvàttaddvàrà karmanàmnaþ patnãsaüyàja÷abdasya pravçttiþ |
tatra jàghanãmuddi÷ya patnãsaüyàjasaüskàro vidhãyate |
jàghanã ca pa÷au samavetà na tu dar÷apårõamàsayoþ |
ataþ prakaraõàdutkçùya pa÷au nive÷anam- iti pràpte, -
bråmaþ- jàghanã÷abdena pa÷orbhàmo 'bhidhãyate |
sa ca dar÷apårõamàsayoþ pa÷uyàgatvàbhàve 'pi krayàdinà saüpàdayituü ÷akyate |
na càtra pa÷au vidyamànàyàü jàghanyàü patnãsaüyàjaiþ saüskàryatvam |
tçtãyayà sàdhanatvàvagamàt |
tasmàt-na prakaraõàdutkarùaþ || MJaiNyC_3,1.37-38 ||


(ùoóa÷e saütardanasya saüsthànive÷àdhikaraõe såtràõi 24-31) /

#<saütardanaü prakçtau krayaõavadanarthalopàt syàt  / Jaim_3,3.24 />#

#<utkarùo và grahaõàd vi÷eùasya  / Jaim_3,3.25 />#

#<kartçto và vi÷eùasya tannimittatvàt  / Jaim_3,3.26 />#

#<kratuto vàrthavàdàn upapatteþ syàt  / Jaim_3,3.27 />#

#<saüsthà÷ ca kartçvad dhàraõàrthàvi÷eùàt  / Jaim_3,3.28 />#

#<ukthyàdiùu vàrthasya vidyamànatvàt  / Jaim_3,3.29 />#

#<avi÷eùàt stutir vyartheti cet  / Jaim_3,3.30 />#

#<syàd anityatvàt  / Jaim_3,3.31 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,3.39-40


ùoóa÷àdhikaraõamàracayati-

saütçdyeddãrghasome tatprakçtau vikçtàbuta /
dãrghasya soma ityukte prakçtàvastu tardanam // MJaiNy_3,3.39 //
sàmànàdhikaraõyasya ùaùñhãto balavattvataþ /
dairdhyayuktaukthyasaüsthàdàvutkarùo 'nyatra bàdhanàt // MJaiNy_3,3.40 //

------------------

jyotiùñome ÷råyate- 'dãrghasome saütçdyeddhçtyai' iti |
somayàgavi÷eùo dãrghasomaþ |
tasminsomàbhiùavàdhàrayoradhiùavaõaphalakayoþ saütardanaü kàryam |
anyonyaviyogena ÷aithilyaü mà bhåditi dçóhasaü÷leùaþ saütardanam |
tadetatprakaraõabalàtprakçtau nivi÷ate |
na ca tatra dãrghasomatvànupapattiþ |
'dãrghasya somaþ' ityevaü dãrgha÷abdasya yajamànavi÷eùaõatvenàpyupapatteþ- iti pràpte-
bråmaþ- 'ùaùñhãsamàsàtkarmadhàrayo balãyàn' iti (niùàdasthapatyadhikaraõe) vakùyate |
tathà sati dãrghatvaü somasya dharmaþ, na tu yajamànasya |
nanvevamapi prakçtibhåtasya somasyeùñipa÷vapekùayà dãrghatvamastyeva - iti cet |
na |
soma÷abdenaiva tadavagatau dãrgha÷abdasya vaiyarthyàt |
na hãùñipa÷vapekùayà hrasvaþ ka÷citsomo 'sti, yasya vyàvçttaye dãrgha÷abdaþ prayujyeta |
tasmàtprakçtiråpaü hrasvaü soyaü vyàvartayitumayaü dãrgha÷abdaþ |
vikçtiùåkthyàdiùu grahàdhikyàddãrghatvam |
dviràtràdiùu cà'vçttyà dãrghatvam |
tasmàdvàkyena prakaraõaü bàdhitvà vikçtiùu tannive÷aþ |
prakçtau tu dãrgha÷abdasya bàdhaþ pårvamuktaþ |
saütardanabàdha÷ca sàkùàcchråyate- 'hanå và ete yaj¤asya yadadhiùavaõe na saütçõatti, asaütçùõe hi han' iti |
tasmàt- na prakçtau nive÷aþ || MJaiNyC_3,1.39-40 ||


(saptada÷e pravargyaniùedhàdhikaraõe såtre 32-33) /

#<saükhyàyuktaü kratoþ prakaraõàt syàt  / Jaim_3,3.32 />#

#<naimittikaü và kartçsaüyogàl liïgasya tannimittatvàt  / Jaim_3,3.33 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,3.41-41


saptada÷àdhikaraõamàracayati-
na pravç¤jyàdàdyayaj¤e kratau so 'nuùñhitàvuta /
pratiùedhaþ kratau yukta uktà hyasyà'dyayaj¤atà // MJaiNy_3,3.41 //
pravçõaktyupasadbhyaþ pràgiti vàkyàtkratau vidheþ /
àdyaprayoge pràthamyànniùedhaþ kvacideva saþ // MJaiNy_3,3.42 //

------------------

jyotiùñome pravargyàkhyaü karma prakçtya ÷råyate- 'na prathamayaj¤e pravç¤jyàt' iti |
so 'yaü pratiùedho jyotiùñomakratau draùñavyaþ' na tu tadãyaprathamaprayoge |
kutaþ |
'evavàva prathamo' yaj¤o yaj¤ànàü yajjyotiùñomaþ' iti tasya prathamayaj¤atvàmidhànàt- iti cet maivam |
'purastàdupasadàü pravargye pravçõakti' iti vàkyena ktatau pravargyasya vihitatvàt |
na ca vidhiniùedhavàkyayoþ samànabalatvàdanirõayaþ |
niùedhavàkye prathama÷abdena niùedhasya prayogaparatvanirõayàt |
prathamadvitãyàdi÷abdàþ kriyàyà àvçttau mukhyàþ, tatsaübandhàdvastuùåpacaryante |
prathamamadhyetavyatvàtprathamaü kàõóam, tadanantaramadhyetavyatvàddvitãyaü kàõóam |
evam- àdàvutpannatvàtprathamaþ putraþ, tadanantaramutpannatvàddvitãyaþ |
tathà sati prayogakriyàyà àvçttivi÷eùe prathama÷abdo mukhyaþ |
tadàvçttiviùayatayà yaj¤e làkùaõikaþ |
tvatpakùe 'pi kratau mukhyo yaj¤a÷abdaþ, prayoge làkùaõikaþ syàt- iti cet |
bàóham |
tathàpyasaüjàtavirodhinilàkùaõikatvakalpanàdvaramuttara pade tatkalpanam |
tasmàjjyotiùñomasya prathamaprayoge pravargyaniùedhaþ |
nanu-saptasaüsthàyuktasya jyotiùñomasya prathamasaüsthàråpo 'gniùñomaþ, tatràyaü niùedhaþ paryavasyati |
vidhi÷ca tatra ÷råyate- agniùñome pravçõakti' iti |
evaü tarhyadhikàribhedena vidhiniùedhayorvyavasthàstu |
tathà hi ÷råyate- 'kàmaü tu yo 'nåcànaþ syàt, tasya prava¤jyàt' iti |
tasmàt- anåcànavyatiriktakartçke 'gniùñomaprathamaprayoga evàyaü niùedhaþ || MJaiNyC_3,1.41-42 ||


(aùñàda÷e pauùõapeùaõasya vikçtau viniyogàdhikaraõe såtram-) /

#<pauùõaü peùaõaü vikçtau pratãyetàcodanàt prakçtau  / Jaim_3,3.34 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,3.43-44


aùñàda÷àdhikaraõamàracayati-

prapiùñabhàgaþ påùeti prakçtau vikçtàvuta /
iùñiprakaraõàdeva prakçtàviti yujyate // MJaiNy_3,3.43 //
saütardanàdivadvàkyàdvikçtau påùasaübhavàt /
siddhasya punarapyuktiradhikasya vivakùayà // MJaiNy_3,3.44 //

------------------

dar÷apårõamàsaprakaraõe ÷råyat- 'tasmàtpåùà prapiùñabhàgo 'dantako hi' iti |
tatra- dantarahitasya påùõaþ piùñabhàgatvaü saütardanapratipadàdivatsiddham |
tathàpyuttarà |
dhikaraõe tasminneva viùaye vi÷eùaü vaktumiha praståyate || MJaiNyC_3,1.43-44 ||


(ekonaviü÷e pauùõapeùaõasya caràveva nive÷àdhikaraõe-såtràõi 35-38) /

#<tatsarvàrtham avi÷eùàt  / Jaim_3,3.35 />#

#<carau vàrthoktaü puroóà÷e 'rthavipratiùedhàt pa÷au na syàt  / Jaim_3,3.36 />#

#<caràv apãti cet  / Jaim_3,3.37 />#

#<na paktinàmatvàt  / Jaim_3,3.38 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,3.45-46


ekonaviü÷àdhikaraõamàracayati-

carau pa÷au puroóà÷e caràvevota peùaõam /
vi÷eùàdar÷anàdetatsarveùvapi vidhãyate // MJaiNy_3,3.45 //
pràptatvànna puroóà÷e hçdàdyàkàranà÷anàt /
na pa÷au pàri÷eùyeõa caràveva hi peùaõam // MJaiNy_3,3.46 //

------------------

'pauùõaü carumanunirvapet' iti carurvihitaþ |
'pauùõaü ÷yàmamàlametànnakàmaþ' iti pa÷uvidhiþ |
'pa÷umàlabhya puroóà÷aü nirvapati' ityetaccodakena pauùõapa÷au pràptam |
tatra- 'yaddevatyaþ pa÷ustaddevatyaþ puroóà÷aþ' iti nyàyena puroóà÷asya påùà devatà |
tatra pårvoktaü peùaõaü viùayãkçtyocyamànàþ saü÷ayapårvottarapakùà vispaùñàþ || MJaiNyC_3,1.45-46 ||


(viü÷e pauùõapeùaõasyaikadevatye nive÷àdhikaraõe såtràõi 39-46) /

#<ekasminn ekasaüyogàt  / Jaim_3,3.39 />#

#<dharmavipratiùedhàc ca  / Jaim_3,3.40 />#

#<api và sadvitãye syàd devatànimittatvàt  / Jaim_3,3.41 />#

#<liïgadar÷anàc ca  / Jaim_3,3.42 />#

#<vacanàt sarvapeùaõaü taü prati ÷àstravatvàd arthàbhàvàd vicaràv apeùaõaü bhavati  / Jaim_3,3.43 />#

#<ekasmin vàrthadharmatvàd aindràgnav adubhayor na syàd acoditatvàt  / Jaim_3,3.44 />#

#<hetumàtram adantatvam  / Jaim_3,3.45 />#

#<vacanaü param  / Jaim_3,3.46 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,3.47-48


viü÷àdhikaraõamàracayati-

dvidevake 'pi kiü piüùyàduta påùaikadaivake /
dvidevake 'pi tatpåùõaþ sattvàtpeùaõabhàginaþ // MJaiNy_3,3.47 //
devatà viphalatvena peùaõaü na prayojayet /
yàgasya tattve bhàgokterna yàgàntaragàmi tat // MJaiNy_3,3.48 //

------------------

ràjasåye ÷råyate- 'saumàpauùõaü caruü nirvapati, aindràpauùõaü carum' iti |
tatra dvidevake 'pi carau piùñabhàjaþ påùõaþ sattvàttatpeùaõaü påùàrthe kartavyam- iti cet |
tatra vaktavyam- kiü peùaõasya devatà prayojikà, kiüvà yàgaþ |
nà'dyaþ |
yàgamantareõa kevaladevatà phalajanakatvàbhàvena peùaõaü prayoktuü na prabhavati |
pauùõasya yàgasya peùaõaprayojakatve tu tatpeùaõaü dvidevake yàgàntare gantuü nàrhati |
- 'påùà prapiùñabhàgaþ' ityatra yàgau na ÷rutaþ- iti cet |
maivam |
bhàga÷abdànyathànupapattyà yàgasya kalpyatvàt |
nahi devatàtvamantareõa piùñadravyabhàktvaü sidhyati |
sati ca devatàtve dravyadevatayorlàbhàdyàgaþ kalpyate |
tasmàt- ekadevakrayàgasya peùaõaprayojakatvàt, na dvidevakayàge peùaõamasti || MJaiNyC_3,1.47-48 ||


iti ÷rãmàdhavãye jaiminãyanyàyamàlàvistare tçtãyàdhyàyasya tçtãyaþ pàdaþ


_________________________________________________________________________




atha tçtãyàdhyàyasya caturthaþ pàdaþ /


(prathame nivãtasyàrthavàdatvàdhikaraõe såtràõi 1-9)

#<nivãtàm iti manuùyadharmaþ ÷abdasya tatpradhànatvàt  / Jaim_3,4.1 />#

#<apade÷o vàrthasya vidyamànatattvàt  / Jaim_3,4.2 />#

#<vidhis tv apårvatvàt syàt  / Jaim_3,4.3 />#

#<sa pràyàt karmadharmaþ syàt  / Jaim_3,4.4 />#

#<vàkya÷eùatvàt  / Jaim_3,4.5 />#

#<tatprakaraõe yat tat saüyuktam avipratiùedhàt  / Jaim_3,4.6 />#

#<tatpradhàne và tulyavat prasaükhyànàd itarasya tadarthatvàt  / Jaim_3,4.7 />#
#<arthavàdo và prakaraõàt  / Jaim_3,4.8 />#

#<vidhinà caikavàkyatvàt  / Jaim_3,4.9 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,4.1-2


caturthapàdasya prathamàdhikaraõamàracayati -

nivãtaü tu manuùyàõàü vidhirvaiùor'thavàdakaþ /
apårvatvàtprakaraõànnuþ kratorvà vidhãyate // MJaiNy_3,4.1 //
pràptaü nivãtaü martyeùu pràyeõaitasya dar÷anàt /
upavãtavidhàvekavàkyatvàdarthavàdatà // MJaiNy_3,4.2 //

------------------

dar÷apårõamàsaprakaraõe ÷råyate-'nivãtaü manuùyàõàm |
pràcãnàpãtaü pitéõàm |
upavãtaü devànàm |
upavyayate devalakùmameva tatkurute' iti |
tatra- nivãtasya pårve mànàntareõàpràhatvà- dvidheyatvamabhyupetavyam |
tacca nivãtaü 'manuùyàõàm' iti ùaùñhyà puruùàrthatvena vidhãyate- ityekaþ pårvapakùaþ |
asminpakùe manuùyasaübandho dvividhaþ- suvarõadhàraõavatsarvapuruùasyabandhaþ, ityekaþ prakàraþ |
'upavãtapràcãnàvãtayoþ kratuprave÷arahitayoþ svatantradaivikapaitçkakarmaõorapi dar÷anàttatsàhacaryeõa svatantra àcàryàtithyàdimanuùyaviùaye karmaõi nivãtam' ityaparaþ prakàraþ |
prakaraõabalàtprayàjàdivadyàgadharùaþ- iti dvitãyaþ pårvapakùaþ |
asminpakùe manuùyagrahaõaü kartçsaübandhànuvàdaþ |
'ùaùñhã÷rutiprakaraõayoravirodhàdubhayàvalambanena kratusaübandhimanuùyadharmaþ' iti pakùàntaramudeti |
tacca dvividham-'lohitoùõãpàdivadçtvigdharmaþ, ityekaþ prakàraþ |
'kratàveva yanmanuùyapradhànaü karmànvàhàryadànàdi, taddharmatve satyupavãtasàhacaryamapyanugçhyate' ityaparaþ |
sarvathàpi nivãtaü nàrthavàdaþ- iti pràpte, -
bråmaþ- atra pratãyamànaü nivãtàdikaü vàsoviùayam, na tu trivçtsåtraviùayam |
'ajinaü vàso và dakùiõata upavãya' ityanena sadç÷atvàt |
vastrasya ca nivãtaü saukaryàya pràptam |
cãnàvãtopavãtayorava÷yamekamekasminpàr÷ve vastramadhaþ patet |
ataþ pràpter'the 'manuùyàõàm' iti ùaùñhã÷rutirna vidhàyikà |
na ca prakaraõàtkratvaïgatvena vidhiþ |
vàkyabhedaprasaïgàt |
upavãtaü tàvadvidhãyate |
anyathà 'devalakùmameva tatkurute' iti pra÷aüsàbaiyarthyàpatteþ |
tasmiü÷copavãta vidhàvarthavàdatvena nivãtapràcãnàvãtayorekavàkyatvasaübhave pçthagvidhànamayuktam |
navãta pràcãnàvãte manuùyapitçviùayavattvàddaivike karmaõyayogye, upavãtaü tu yogyam- iti vyatireka- mukheõa stàvakaü nivãtam |
tasmàt-arthavàdaþ || MJaiNyC_3,1.1-2 ||


(dvitãye, upavãtasya dar÷apårõamàsàïgatàdhikaraõe såtre 10-11)

#<upavãtaü liïgadar÷anàt sarvadharmaþ syàt  / Jaim_3,4.10 />#

#<na và prakaraõàt tasya dar÷anam  / Jaim_3,4.11 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,4.3-4


dvitãyàdhikaraõamàracayati-

sarvàrthamuta dar÷àrthamupavyayata ityadaþ /
sarvàrthamagnihotre syàdupavãtãti liïgataþ // MJaiNy_3,4.3 //
dar÷àdyarthe prakaraõàlliïge syàtsiddhiranyathà /
dohaü mçtàgnihotrasya stotumetadanåditam // MJaiNy_3,4.4 //

------------------

'yaj¤opavãtã hi devebhyo dohayati' ityevamagnihotre yaj¤opavãtasya siddhavadanuvàdena liïgena sarvakarmàrthamupavãtam- iti cet |
na |
liïgasyànyathopapatteþ |
mçtàgnihotraü tasmindine 'nyena håyate |
tatra 'pràcãnàvãtã dohayet' iti vidhàya tasya stutaye 'yaj¤epavãtã'- ityàdyanåditam |
ato liïgàbhàsena bàdhàsaübhavàtprakaraõàddar÷apårõamàkùàïgamupavãtram || MJaiNyC_3,1.3-4 ||


(tçtãye, upavãtasya vidhitvàdhikaraõe såtram)

#<vidhir và syàd apårvatvàt  / Jaim_3,4.12 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,4.5


tçtãyàdhikaraõamàracayati-

upavyàne 'nuvàdo và vidhirvà'dyo yataþ smçtau /
pràptaü maivamapårvatvàtkratau leñà vidhãyate // MJaiNy_3,4.5 //

------------------

'nityodakã nityayaj¤opavãtã' iti smçtyà pràptasya 'upadhyayate' ityavamanuvàdaþ- iti cat |
maivam |
puruùàrthasya pràptàvapi kratvarthasya pràptyabhàvàtpa¤camalakàreõa dar÷apårõamàsàïgatayà vidhãyate || MJaiNyC_3,1.5 ||


(caturthe-upavãtodagagratvayoranuvàdatàdhikaraõe såtre 13-14)

#<udaktvaü càpårvatvàt  / Jaim_3,4.13 />#

#<sato và liïgadar÷anam  / Jaim_3,4.14 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,4.6-7


caturthàdhikaraõamàracayati -

upavãtã hi devebhyaþ puroda¤co dvayaü vidhiþ /
vàdo vàsyànyato 'pràpterapårvàrtho vidhãyate // MJaiNy_3,4.6 //
hiyacchabdadvayàdvàdaþ smçtyupavyànato dvayam /
saüpràptaü dakùiõàgratvapràcãnàvãtayoþ stutiþ // MJaiNy_3,4.7 //

------------------
pretàgnihotre ÷råyate- 'pràcãnàvãtã dohayedyaj¤opavãtã hi devebhyo dohayati' iti |
'ye puroda¤co darbhàþ, tàndakùiõàgrànstçõãyàt' iti |
tatra- mçtasyàgnihotre dohane pràcãnàvãtam, darbhàstaraõe dakùiõàgratvaü ca yathà vidhãyate, tathà maraõàtpårve jãvato 'gnihotre dohanàïgamupavãtam, darbhàstaraõàïgamuttaràgratvaü vidhàtavyam |
'deùebhyo yaj¤opavãtã dohayet' 'maraõàtpurà ye darbhàsta uda¤caþ kàryàþ' iti vacanavyaktiþ |
nahyetadubhayamanyataþ pràptam |
tasmàt- apårvàrtho vidhãyatàm- iti cet |
maivam |
hi÷abdena yacchabdena cobhayatrànuvàdatvapratãteþ |
asti ca tayoþ pràptiþ |
'agravantyudagagràõi'- iti smçtyà sarvasmindaivike karmaõi pràptamuttaràgratvamanådya vidheyaü dakùiõàgratvaü ståyate |
tathà- dar÷apårõamàsayoþ 'upavyayate' ityanena vidhinà pràptaü daivikamupavãtamanådya vidheyaü pràcãnàvãtaü ståyate |
tasmàd- anuvàdaþ || MJaiNyC_3,1.67 ||


(pa¤came samiddhàraõasya vidhitàdhikaraõe såtram)

#<vidhis tu dhàraõe 'pårvatvàt  / Jaim_3,4.15 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,4.8-9


pa¤camàdhikaraõamàracayati-

dhàrayatyupariùñàddhi devebhya iti saüstavaþ /
vidhirvà'dyo dhçteþ pitrye proktàyàþ pårvavatstutiþ // MJaiNy_3,4.8 //
årdhva vidhàraõaü pràptaü samidho nànyamànataþ /
ato hi ÷abdasaütyàgàdapårvàrtho vidhãyate // MJaiNy_3,4.9 //

------------------

pretàgnihotra evaü ÷råyate-'adhastàtsamidhaü dhàrayannanudravet, upari hi devebhyo dhàrayati' iti |
atra- 'pitryaü havirhotuü haste dhàrayanyadà mantraü pañhati, tadànãü strugdaõóasyàdhastàtsamidhaü dhàrayet- iti yadvidhãyate, tadetaddaivikenoparidhàraõena ståyate |
hi÷abdena pårvàdhikaraõa ivànuvàdatvapratãteþ- iti cet |
maivam |
daivike haviùi strugdaõóasyopari samiddhàraõasyàpårvàrthatvena vidhàtavyatvàt |
anuvàdatvagamako hi÷abda'saübhavàdupekùaõãyaþ || MJaiNyC_3,1.8-9 ||

(ùaùñhe digvibhàgasyàrthavàdatàdhikaraõe såtram-)

#<digvibhàga÷ ca tadvat saübandhasyàrthahetutvàt  / Jaim_3,4.16 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,4.10-11


ùaùñhàdhikaraõamàracayati-

di÷aü pratãcãü manujà vyabhajantetyasau vidhiþ /
vàdo vàtra puràkalpastutyartho vidhimarhati // MJaiNy_3,4.10 //
pràcãnavaü÷avàkyoktervidhàvasyaikavàkyataþ /
digvibhàgor'thavàdo 'yamupavãte nivãtavat // MJaiNy_3,4.11 //

------------------

jyotiùñome ÷råyate-'pràcãnavaü÷aü karoti |
devamanuùyà di÷o vyabhajantapràcãü devàþ, dakùiõàü pitaraþ, pratãcãü manuùyàþ, udãcãü rudràþ, yatpràcãnavaü÷aü karoti devalokameva tadyajamàna upàvartate' iti |
tatra- devàdãnàü karmànadhikàrànna tatra vidhi÷aïkà |
'manuùyàþ pratãcãü vibhajoyuþ' ityevaü vidhiþ syàt |
kutaþ |
puràkalparåpeõàrthavàdena ståyamànatvàt |
pårvapuruùàcaritatvàbhidhànaü puràkalpaþ |
'vyabhajanta' ityanena bhåtàrthavàcinà tadabhidhãyate |
tasmàt- vidhiþ- iti pårvapakùaþ |
yasya maõóapavi÷eùasyoparivaü÷àþ pràgagrà bhavanti sa pràcãnavaü÷aþ |
tadvidhyekavàkyatvàvagamàdarthavàdaþ |
sàyaükàlãnàptyàüdau pratãcã pràptà || MJaiNyC_3,4.10-11 ||


(saptame paruùi ditàdãnàmanuvàdatàdhikaraõe såtram-)

#<paruùi ditapårõaghçtavidagdhaü ca tadvat  / Jaim_3,4.17 />#

____________________________________________________
START MJaiNy 3,4.12-13


saptamàdhikaraõamàracayati-

paruùi cchinnamityuktyà barhiùastu samålatàm /
ghçtaü daivaü mastu pitryamityuktyà navanãtakam // MJaiNy_3,4.12 //
yo vidagdhaþ sa ityuktyà puroóà÷asya pakvatàm /
stauti pårvottarau pakùau yojanãyau nivãtavat // MJaiNy_3,4.13 //

------------------

dar÷apårõamàsayoþ piõóapitçyaj¤e ÷råyate- 'yatparuùi ditaü taddevànàm, yadantarà tanmanuùyàõàm, yatsamålaü tatpitéõàm, samålaü barhirbhavati vyàvçtyai' iti |
paruþ parva |
ditaü khaõóitam |
tathà jyotiùñome dãkùàrthàbhyaïge ÷råyate- 'ghçtaü devànàü, mastu pitéõàm, niùpakvaü manuùyàõàm, tadvà etatsarvadevatyaü yannavanãtam, yannavanãtanàbhyaïkte sarvà eva devatàþ prãõàti' iti |
mastu dadhibhavaü maõóam |
niùpakvaü ÷irasiprakùeptumãùadvilãnaü navanãtaü takraü và |
dar÷apårõamàsayoþ puroóà÷a÷rapaõe ÷råyate-"yo vidagdhaþ sa naiçtaþ, yo '÷çtaþ sa raudraþ, yaþ ÷ataþ sa daivaþ, tasmàdavidahatà ÷rapayitavyaþ sa daivatvàya'' iti |
vidagdho 'tyantapakvaþ |
a÷çto 'pakvaþ |
tatra - varhiùi samålacchedasya, abhyaïge navanãtasya puroóà÷e yathocitapàkasya ca vidheyatayà sarvamava÷iùñaü stàvakam |
nivãtavicàrasyaivàyaü prapa¤caþ |
evam 'yatpårõe tanmanuùyàõàm' ityatràpi draùñavyam |
tacca càturmàsyeùu mahàpitçyaj¤e 'pitçbhyo 'gniùvàttebhyo 'bhivànyà gordugdhe mantham'ityatra vatsarahitàyà abhidànã÷abdàbhidheyàyà dhenvà dugdhe piùñaü prakùipya kriyamàõe manthane ÷råyate- 'yatpårõe tanmanuùyàõàmupari, ardho devànàm , ardhaþ pitçõàma, ardha upamanthati, artho hi pitéõàm' iti |
tatra pàtrasyàdhobhàgaråpeõàr dhena parimite dugdhe manthanasya kartavyatvàtsor'dho vidhãyate |
sa ca pårõàdivàkyena ståyate || MJaiNyC_3,4.12 || 13 ||


(aùñame-ançtavadananiùedhasya kratudharmatàdhikaraõe såtre-)

#<akarma kratusaüyuktaü saüyogàn nityànuvàdaþ syàt  / Jaim_3,4.18 />#

#<vidhir và saüyogàntaràt  / Jaim_3,4.19 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,4.14-16

aùñamàdhikaraõamàracayati-

ançtaü na vadedvaidhaþ puüdharmo vànuvaidagãþ /
sakratau puüsi ÷uddhevà kratau yadvà vidhiþ kratau // MJaiNy_3,4.14 //
ançtoktaiþ pumarthatvàttanniùedhastathàbidhaþ /
smàrtànubàdaþ puüskratvoþa÷rutiprakriyayovaü÷àt // MJaiNy_3,4.15 //
nà'khyàte puruùànuktiþ kratàveva prayàjavat /
satyoktiniyamàdanyaþ saüyogo 'taþ kratau vidhiþ // MJaiNy_3,4.16 //

------------------

dar÷apårõamàsaprakaraõe ÷råyate- 'nànçtaü vadet' iti |
tatra-puruùadharmatvenàyaü pratiùedho vidhãyate |
kutaþ |
pratiyogino 'nçtavadanasya puruùadharmatayà tanniùedhasyàpi puruùadharmatvenaiva vidhàtavyatvàt |
'vadet' ityàkhyàtaü tàvatkartçvàcakam |
tenà'khyàtena kartçþ pratãyamànatvàt |
puruùasyà'khyàtapratyayavàcyatve sati prakçtyarthasya vadanasya puruùadharmatvaü yuktam |
'prakçtipratyayau pratyayàrthe saha bråtaþ, tayostu pratyayaþ pràdhànyena' iti ÷àbdikairuddhoùaõàt |
vadanasya puruùadharmatve tanniùedhasyàpi puruùadharmatvaü yuktam |
anyathà bhinnaviùayatve bàdhakatvaü na syàt |
tasmàtpuråùavàcakàkhyàta÷rutyà prakaraõaü bàdhitvà puruùàrtho 'yaü pratiùedho vidhãyate |
astyeva smàrtaþ pratiùedhaþ- iti cet |
tarhi tasyaitacchrutivàkyaü målamastu |
tasmàt- puruùàrthaþ- ityekaþ pårvapakùaþ |
àkhyàta÷ruteþ prakaraõasya càvirodhàya kratuyuktapuruùadharmo 'stu |
nahyetadvàkyaü smçtermålam |
bhinnaviùayatvàt |
smçti÷copanayanamàrabhyà'maraõaü puruùasyànçtaü pratiùedhati |
tanmadhyapatitatvàtkratàvapi smàrto niùedhaþ pràpta eva |
tata ubhayàrtho 'pyayaü pratiùedho na vidhãyate, kiütvanådyate- iti dvitãyaþ pårvapakùaþ |
àkhyàtena bhàvanàbhidhãyate |
kartà tu tadavinàbhåtor'thàtpratãyate |
ataþ ÷rutyabhàvàtkevalena prakaraõena prayàjàdivadàràdupakàrakaþ kratàveva nivi÷ate |
na ca tatràpi vidhãyate, kiütu sàrvatrikasya niùedhasya kratàvapi pràptatvàdanådyate- iti tçtãyaþ pårvapakùaþ |
'satyameva vadet, natvançtam' iti yo 'yaü smàrtàniyamaråpaþ puruùàrthaþ saüyogaþ, tasmàdayamanyaþ kratvarthaþ saüyogaþ |
ato 'pràptatvàdvidhãyate |
etadvyatikrame kratoreva vaiguõyam, na tu puruùasya pratyavàyaþ |
ato 'tra kratugàmi pràya÷cittam |
puruùàrthaniyamàtikrame tu puruùasyaiva pratyavàyo na kratorvaiguõyam |
tatra smàrte pràya÷citam- iti vi÷eùaþ || MJaiNyC_3,4.14-16 ||


(navame ja¤jabhyamànadharmàõàü prakaraõe nive÷àdhikaraõe såtràõi 20-22)

#<ahãnavat puruùas tadarthatvàt  / Jaim_3,4.20 />#

#<prakaraõavi÷eùàd và tadyuktasya saüskàro dravyavat  / Jaim_3,4.21 />#

#<vyapade÷àd apakçùyeta  / Jaim_3,4.22 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,4.17


navamàdhikaraõamàracayati-

ja¤jabhyamànamantroktiþ puüso dharmaþ kratoruta /
vàkyàdàdyaþ prakriyayà dvitãyo 'stvaviruddhayà // MJaiNy_3,4.17 //

------------------

dar÷apårõamàsaprakaraõe ÷råyate-'pràõo vai dakùaþ |
apànaþ kratuþ |
tasmàjja¤janyamàno bråyàt- mayi dakùakratå-iti, pràõàpànàvevà'smanyadhatta' iti |
gàtravinàmena vidàritamukhaþ puruùo ja¤jabhyamànaþ |
tasya vàkyànmantroktiþ pratãyate |
vàkyaü ca prakaraõàdbalãyaþ |
tasmàt- kevalaü puüdharmaþ- iti cet |
maivam |
kratàvapi ja¤jabhyamànapuruùasaübhavena vàkyaprakaraõayorvirodhàbhàve satyubhàbhyàü kratuyuktapuruùasaüskàratvàvagamàt || MJaiNyC_3,4.17 ||


(da÷ame-avagoraõàdãnàü pumarthatàdhikaraõe såtram-)
#<÷aüyau ca sarvaparidànàt  / Jaim_3,4.23 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,4.18-19


da÷amàdhikaraõamàracayati-

vipràyàvagurenneti kratvartho và pumarthatà /
phalavatkratusàünidhyàtkratvarthaþ pårvamantravat // MJaiNy_3,4.18 //
yàtanàparihàrasya niùedhaphalatocità /
niùedho 'yaü pumarthatvàtprakriyàto 'pakçùyatàm // MJaiNy_3,4.19 //

------------------

dar÷apårõamàsaprakaraõe ÷råyate- 'yo bràhmaõàyàvagurettaü ÷atena yàtayet |
tasmàdbràhmaõàya nàvagureta' iti |
tatra- yathà pårvàdhikaraõe mantrapàñhasya phalarahitasya phalavati kratàvaïgatvaü prakaraõenàvagamyate, evamatràpi bràhmaõàvaj¤àniùedhasya kratvaïgatvam- iti cet |
na |
vaiùamyàt |
pårvatra hi - àtmani màõàpànadhàraõaü mantroccàraõaphalaü na saübhavati |
tasya pràgeva siddhatvàt |
iha tu- avagoraõe ÷atasaüvatsarayàtanàmupanyasyàvagoraõaniùedhà- dyàtanàparihàrasya niùedhaphalatvamucitam |
tasmàt- niùedhasya kevalapuruùàrthatayà prakaraõà dutkarùo yuktaþ || MJaiNyC_3,4.18-19 ||


(ekàda÷e malavadvàsaþ saüvàdaniùedhàdhikaraõe såtre 24-25)

#<pràgaparodhàn malavad vàsasaþ  / Jaim_3,4.24 />#

#<annapratiùedhàc ca  / Jaim_3,4.25 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,4.20


ekàda÷àdhikaraõamàracayati-

na saüvadeta malavadvàsasetyapi pårvavat /
pumarthaþ syàtkratau kvàpi saüvàdasyàprasaktitaþ // MJaiNy_3,4.20 //

------------------

dar÷apårõamàsaprakaraõe ÷råyate- 'malavadvàsattà na saüvedata' iti |
-asya niùedhasya prakaraõà tkratvaïgatvam- iti cet |
maivam |
aprasaktapratiùedhaprasaïgàt |
yasya vratye 'hani patnvanàlambhukà bhavati, tàmaparudhya yajeta' iti rajasvalàyà niþsàraõena kratau tatsaüvàdasyàprasaktiþ |
tasmàt- kevalapuruùàrthasyàsya prakaraõàdutkarùaþ || MJaiNyC_3,4.20 ||


(dvàda÷e suvarõadhàraõàdãnàü puruùadharmatàdhikaraõe såtràõi 26-30)

#<aprakaraõe tu taddharmas tato vi÷eùàt  / Jaim_3,4.26 />#

#<adravyatvàt tu ÷eùaþ syàt  / Jaim_3,4.27 />#

#<vedasaüyogàt  / Jaim_3,4.28 />#

#<dravyasaüyogàc ca  / Jaim_3,4.29 />#

#<syàd vàsya saüyogavat phalena saübandhas tasmàt karmaiti÷àyanaþ  / Jaim_3,4.30 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,4.21-23


dvàda÷àdhikaraõamàracayati-

hiraõyaü varõavadbhàrye kratvaïgaü bharaõaü bhavet /
hiraõyasaüskçtirvàtra varõo vota pumarthatà // MJaiNy_3,4.21 //
vaidikatvàtkratusmçtyà tadaïgaü karmakàrake /
pràdhànyàtsaüskçtivarõo guõo 'stu vidhilàghavàt // MJaiNy_3,4.22 //
anàrabhya ÷rutatvena niyatà na kratusmçtiþ /
ataþ pumarthatà svargaþ kalpyo 'nyadvàstu ràtrivat // MJaiNy_3,4.23 //

------------------

anàrabhya ÷råyate- 'tasmàtsuvarõe hiraõyaü bhàryam |
suvarõa eva bhavati |
duvarõo 'sya bhràtçvyo bhavati' iti |
tatra-yadetacchobhanavarõopetahiraõyadhàraõaü tasya vaidikakriyàråpatvena kratusmàrakatvàtkratvaïgaü dhàraõam- ityekaþ pakùaþ |
kratvaïgatve 'pi nà'ràdupakàrakam, kiütu kratçgataü hiraõyaü dhàraõena saüskriyate |
'bhàryam' ityatra õyatpratyayasya karmaõi vihitatvena karmakàrakasya hiraõyasya pràdhànyàvagamàt - iti dvitãyaþ pakùaþ |
varõavi÷iùñadhàraõavidhàne gauravàddhàraõasahitaü hiraõyamanådya ÷obhanavarõamàtraü vidheyam- iti tçtãyaþ pakùaþ |
tredhàpi- kratvartho vidhiþ, na tu puruùàrthaþ- iti pràpte-
bråmaþ- yaddhikratuprakaraõe ÷rutam, tasyàsti niyamena kratusmàrakatvam |
idaü tvanàrabhyàdhãtam |
na càtra hiraõyaü juhvàdivatkratàvavyabhicaritam, yena kratusmçtirniyamyeta |
nanu saüskàryatvànyathànupapattyà kratuprave÷aþ syàt |
nahi dhàraõena saüskçtasya hiraõyasya laukikaþ ka÷cidupayogo 'sti- iti cet |
na |
kratàvapyupayogàbhàvàt |
- kratåpayogo 'pi kalpyate- iti cet |
na |
'kratåpayogitvena saüskàryatvam, tena ca kratåpayogaþ' ityanyonyà÷rayatvàt |
ataþ kratau niyantuma÷akyatvàtpuruùàrthamidaü dhàraõam |
na càtra phalàbhàvaþ |
vi÷vajinnyàyena svargasya kalpyatvàt |
athavà ràtrisanne yathà vàkya÷eùeõàrthavàdena ÷rutà pratiùñhà kalatvena kalpità tathàtràpi 'suvarõa eva bhavati, durrvaõo 'sya bhràtçvyaþ' ityarthavàdagataü phalamastu |
tasmàt- puruùàrtho dhàraõavidhiþ || MJaiNyC_3,4.21-23 ||


(trayoda÷e jayàdãnàü vaidikakarmàïgatàdhikaraõe såtràõi 31-33)

#<÷eùàþ prakaraõe 'vi÷eùàt sarvakarmaõàm  / Jaim_3,4.31 />#

#<homàs tu vyavatiùñher annàhavanãyasaüyogàt  / Jaim_3,4.32 />#

#<÷eùa÷ ca samàkhyànàt  / Jaim_3,4.33 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,4.24-25


trayoda÷àdhikaraõamàracayati-

yenertsetkarmaõà tatra jayàhome 'khilàrthatà /
vaidikeùveva và sarva÷eùo 'saükocakatvataþ // MJaiNy_3,4.24 //
homa àhavanãye syàtkçùyàdiùu na so 'sti hi /
tenànàrabhyapàñhe 'pi vaidikeùveva te jayàþ // MJaiNy_3,4.25 //

------------------

anàrabhya ÷råyate- 'yena karmaõertset |
tatra jayàü juhuyàt |
ràùñrabhçto juhoti |
abhyàtànà¤juhoti' iti |
ãrtsedçddhimicchet |
'cittaü ca svàhà' ityàdayo jayàþ 'çtàùàó' ityàdayo ràùñrabhçtaþ |
'agnirbhåtànàm'- ityàdayo 'bhyàtànàþ |
tatra- vaidikakarmaõeva laukikakçùyàdikarmaõàpyçddheriùyamàõatvàt, saükoce kàraõàmàvàjjayàdihomaþ sarva÷eùaþ- iti cet |
maivam |
'yadàhavanãye juhvati tena so 'syàbhãùñaþ prãtaþ' iti vàkyena homamuddi÷yà' havanãyavidhànàt |
kçùyàdau tadabhàvàdvaidikeùveva jayàdihomaþ || MJaiNyC_3,4.24-25 ||


(caturda÷e vaidikà÷vapratigraha iùñikartavyatàdhikaraõe såtre 34-35)

#<doùàt tv iùñir laukike syàc chàstràd dhi vaidika na doùaþ syàt  / Jaim_3,4.34 />#

#<arthavàdo vànupapàtat tasmàd yaj¤e pratãyeta  / Jaim_3,4.35 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,4.26-28


caturda÷àdhikaraõamàracayati-

a÷vapratigraheùñistu dàturityabhidhàsyate /
dànadvaye laukike và vaidike và bhavediyam // MJaiNy_3,4.26 //
avi÷eùàddvayoryadvà na deyaþ kesarãtyataþ /
niùedhàllaukikàttatra pràya÷cittiriyaü bhavet // MJaiNy_3,4.27 //
na jalodarahetutvaü pramitaü laukike kvacit /
vaidike tu ÷rutaü tasmàttatpràya÷cittaye 'tra sà // MJaiNy_3,4.28 //

------------------

idamàmnàyate-'yàvato '÷vànpratigçhõãyàttàvato vàruõà÷catuùkapàlànnirvapet' iti |
tatra 'pratigraha÷abdo dànaparaþ' ityanantarameva vakùyate |
tatra-vi÷eùà÷ravaõàllaukikavaidikadànayorubhayo rapyasàviùñiþ- ityekaþ pakùaþ |
'na ketariõo dadàti' iti smçtyà mitradàyàdàdibhyaþ prãtyà kriyamàõaü lokikama÷vadànaü niùiddham |
tadanuùñhàne pràya÷cittaråpeyàmiùñiþ- iti dvitãyaþ pakùaþ |
'varuõo và etaü gçhõàti yo '÷vaü pratigçhõàti' itya÷vadàne jalodakhyàdhiråpo dçùñadoùo varuõagrahavàkyenocyate |
na ca laukikasyà÷vadànasya taddhetutvaü pramitam |
vaidikasya tu janmàntaraviùayaü doùa÷ravaõam |
ato vaidikadàne seùñiþ pràya÷cittam |
asti hi vaidikama÷vadànam |
'vaóavà dakùiõà' ityàdi÷ravaõàt || MJaiNyC_3,4.26-28 ||


(pa¤càda÷e dàturvàruõãùñyadhikaraõe såtre 36-37)

#<acoditaü ca karmabhedàt  / Jaim_3,4.36 />#

#<sà liïgàd àrtvije syàt  / Jaim_3,4.37 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,4.29-30


pa¤cada÷àdhikaraõamàracayati-

yàvataþ pratigçhõãyàda÷vàüstàvatya iùñayaþ /
pratigrahãturdàturvà syàdàdyo 'stu yathàvidhi // MJaiNy_3,4.29 //
asaüjàtavirodhyarthavàdàddàtuþ prajàpateþ /
iùñiþ ÷rutà tato dàturõijarthe 'pi vidhiü nayet // MJaiNy_3,4.30 //

------------------

pårvodàhçte vàkye 'pratigçhõãyàt' iti vidhipada÷ravaõàtpratigrahãturiùñiþ- iti cet |
na |
upakramaråpeõàrthavàdena dàtustadiùñipratãteþ |
upakrama÷caivaü ÷råyate- 'prajàpativaruõàyà÷vamanayat, sa svàü devatàmàrchat |
sa paryadãryata, sa etaü vàruõaü catuùkapàlamapa÷yat, taü niravapat, tato vai sa varuõapà÷àdamucyata' iti |
anayadvattavàn |
sa ca dàtà prajàpatiþ svakãyàü varuõadevatàü jalodararogapradàü pràptavàna |
tena ca rogeõa grastaþ sa prajàpatirvidãrõo bhåtvà rogaparihàràyeùñiü kçtvà rogàdamucyata, ityatra- dàturiùñiþ- ityavagamyate |
asaüjàtavirodhyupakramànusàreõa vidhàvakapadamapi 'pratigràhayet' ityevamantarbhàvitaõijarthaparatayà vyàkhyaiyam || MJaiNyC_3,4.29-30 ||


(ùoóa÷e vaidikapànavyàpadadhikaraõe såtre 38-39)

#<pànavyàpac ca tadvat  / Jaim_3,4.38 />#

#<doùàt tu vaidike syàd arthàd dhi laukike na doùaþ syàt  / Jaim_3,4.39 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,4.31-32


ùoóa÷àdhikaraõamàracayati-

somavàmicarurloke vede vendriyasaükùayaþ /
dçùñadoùo lokike 'to vamane vihita÷caruþ // MJaiNy_3,4.31 //
adoùo vamanàyaiva loke pànaü ÷rutau punaþ /
jaraõàya tato vàntidoùa÷àntyai bhaveccaruþ // MJaiNy_3,4.32 //

------------------

idamàmnàyate- 'saumendraü caruü nirvapecchyàmàkaü somavàminaþ'' iti |
tatra-laukike somavamane vihito 'yaü caruþ |
kutaþ |
'vi và eùa indriyeõa vãryeõa vyçdhyave yaþ somaü vamati' iti dçùñadoùamupanyasya tacchàntaye caruvidhànàt - iti cet |
maivam |
loke dhàtusàmyàrthino vamanàyaiva somasya pàne sati vamanasya doùahetusvàbhàvàt |
vede tu 'hinva me gàtrà harivaþ' ityanena mantreõa jarayituü somaþ pãyate |
tatra vamanapràya÷cittàrtho 'yaü caruþ || MJaiNyC_3,4.31-32 ||


(saptada÷e saumendracaroryajamànapànavyàpadviùayatàdhikaraõe såtràõi 40-42)

#<tatsarvatràvi÷eùàt  / Jaim_3,4.40 />#

#<svàmino và tadarthatvàt  / Jaim_3,4.41 />#

#<liïgadar÷anàc ca  / Jaim_3,4.42 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,4.33


sapta÷àdhikaraõamàracayati-

çtvijàü vamane 'pyeùa karturevota varjanàt /
vi÷eùasyàgrimo maivaü kartureva niruptitaþ // MJaiNy_3,4.33 //

------------------

'ãdç÷asya somasya vamane caruþ' iti vi÷eùasyàbhàvàdçtvijàü yajamànasya ca vamane sarvatràsau caruþ- iti cet |
maivam |
'yo vamati sa nirvapati' iti nirvapturvamanaü carunimittam |
nirvaptà ca yajamànaþ |
çtviyo nirvaptçtve 'dhikàryantaratvaprasaïgàt |
tasmàt- yajamànasyaiva vamane caruvidhiþ || MJaiNyC_3,4.33 ||


(aùñàda÷e - àgneyàùñàkapàlacarordvyavadànamà-
trasya hotavyatàdhikaraõe såtràõi 43-47)

#<sarvapradànaü haviùas tadarthatvàt  / Jaim_3,4.43 />#

#<niravadànàt tu ÷eùaþ syàt  / Jaim_3,4.44 />#

#<upàyo và tadarthatvàt  / Jaim_3,4.45 />#

#<kçtatvàt tu karmaõaþ sakçt syàd dravyasya guõabhåtatvàt  / Jaim_3,4.46 />#

#<÷eùadar÷anàc ca  / Jaim_3,4.47 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,4.34


aùñàda÷àdhikaraõamàracayati-

yàge havistyajetkçtsnaü ko 'pyaü÷aþ ÷iùyate 'pi và /
devàrthatvàdyajetsarve ÷iùyate dviravattataþ // MJaiNy_3,4.34 //

------------------

'àgneyo 'ùñàkapàlaþ' ityatra kçtsno 'pi puroóà÷o 'gnaye tyaktavyaþ |
taddhitena kçtsnasyàgnidevatàsaübandhàvagateþ |
tyàgamantareõaitadanupapattiþ- iti cet |
maivam |
'dvirhaviùo 'vadyati' ityavadànadvayaü ÷råyate |
avadeyaü càïguùñhaparvamàvam |
tathà ca kalpasåtrakàraþ- 'àgneyasya puroóà÷asya madhyàdaïguùñhaparvamàtramavadànaü tira÷cãnamavadyati' iti |
tato haviùaþ sakà÷àdaïguùñhaparvadvayamàtraü khaõóayitvà tyaktavyam |
itaraccheùaõãyam |
devatàsaübandha÷càü÷advàreõàpyupayujyate || MJaiNyC_3,4.34 ||

#<aprayojakatvàd ekasmàt kriyera¤ ÷eùasya guõabhåtatvàt  / Jaim_3,4.48 />#

#<saüskçtatvàc ca  / Jaim_3,4.49 />#
#<sarvebhyo và kàraõàvi÷eùàt saüskàrasya tadarthatvàt  / Jaim_3,4.50 />#

#<liïgadar÷anàc ca  / Jaim_3,4.51 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,4.35


ekonaviü÷àdhikaraõamàracayati-

÷eùàtsviùñakçdekasmàtsarvebhyo vaikataþ kçte /
÷àstràrthasiddhiþsarvebhyaþ kàryaþ saüskàrasàmyataþ // MJaiNy_3,4.35 //

------------------

dar÷apårõamàsayoþ ÷råyate- '÷eùàtsviùñakçte samavadyati' iti |
tatra-àgneyàdãnàü trayàõàü haviùàü madhye yasya kasyacidekasya haviùaþ ÷eùàdavadàtavyam |
tàvataiva ÷àstràrthànuùñhànasiddhaþ- iti cet |
maivam |
upayuktaü haviþ saüskartumidamavadãyate |
saüskàra÷ca sarveùvapi haviþùu samànaþ |
tasmàt- sarvebhyo haviþ÷eùebhyaþ sviùñakçdanuùñheyaþ || MJaiNyC_3,4.35 ||


(viü÷e pràthamika÷eùàtsviùñakçdanuùñhànàdhikaraõe såtre 52-53)

#<ekasmàc ced yathàkàmyam avi÷eùàt  / Jaim_3,4.52 />#

#<mukhyàd và pårvakàlatvàt  / Jaim_3,4.53 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,4.36


viü÷àdhikaraõamàracayati-

yadaikasmàttadà mukhyaniyàtirnota vidyate /
nà÷ruterasti mukhyàtikramaõe hetvabhàvataþ // MJaiNy_3,4.36 //

------------------

'ekasmàdeva haviþ÷eùàtsviùñakçt' iti yaþ pårvàdhikaraõe pårvapakùaþ, tasminpakùe niyàmakasyà÷rutatvàt-
yasmàtkasmàcciddhaviþ÷eùàt- iti pràpte, -
bråmaþ- prathamàtikrame mànàbhàvàtprathamahaviþ÷eùeõaiva saüskàràsiddhàvitaratra pràptyabhàvàdasti niyatiþ || MJaiNyC_3,4.36 ||


(ekaviü÷e puroóà÷avibhàgasya bhakùàrthatàdhikaraõe såtràõi 54-57)

#<bhakùà÷ravaõàd dàna÷abdaþ parikraye  / Jaim_3,4.54 />#

#<tatsaüstavàc ca  / Jaim_3,4.55 />#

#<bhakùàrtho và dravye samatvàt  / Jaim_3,4.56 />#

#<vyàde÷àd dànasaüstutiþ  / Jaim_3,4.57 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,4.37-38


ekaviü÷àdhikaraõamàracayati-

idaü brahmaõa ityaktiþ krayàrthà bhakùaõàya và /
bhakùà÷ruteþ krayàrthàto yatheùñaü tairniyujyatàm // MJaiNy_3,4.37 //
devatàya samastasya këptatvàtsvàmità na hi /
÷eùasya pratipattyarthe bhakùaõaü tatra yujyate // MJaiNy_3,4.38 //

------------------

caturdhàkçtapuroóà÷asya bhàgànyajamàna evaü nirdi÷et- 'idaü brahmaõaþ, idaü hotuþ, idamadhvaryoþ, idamagnãdhaþ, iti |
so 'yaü nirde÷a na bhakùaõàrthaþ |
bhakùaõasyà÷rutatvàt |
tato bhçtidànena tànçtvijaþ parikretumayaü nirde÷aþ kçtaþ |
kraya÷ca tadaïgãkàrànusàreõa svalpenàpyupapadyate |
tasmàtsvakãyà bhàgàstairicchayopayoktuü ÷akyàþ- iti pràpte, -
bråmaþ- 'agneya juùñaü nirvapàmi' iti kçtsnasya haviùo devatàrthe saükalpitatvena tatra yajamànasya svàmitvàbhàvànna yuktaþ parikrayaþ |
bhakùaõaü tu pratipattyarthatvàdyuktam |
ava÷iùñasya yaþ ko 'pyupayogaþ pratipattiþ |
puroóà÷asya bhakùaõàhatvàdbhakùaõena karmakaràõàmçtsàhajananàcca bhakùaõàrtho 'yaü nirde÷o yujyate || MJaiNyC_3,4.37-38 ||

iti ÷rãmàdhavãye jaiminãyanyàyamàlàvistare tçtãyàdhyàyasya caturthaþ pàdaþ



_________________________________________________________________________




atha tçtãyàdhyàyasya pa¤camaþ pàdaþ /


(prathame pravàjyàdibhiþ sviùñakçdàdi÷eùànanuùñhànàdhikaraõe såtràõi 1-12 )

#<àjyàc ca sarvasaüyogàt  / Jaim_3,5.1  />#

#<kàraõàc ca  / Jaim_3,5.2 />#

#<ekasmin samavatta÷abdàt  / Jaim_3,5.3 />#

#<àjye ca dar÷anàt sviùñakçdarthavadasya  / Jaim_3,5.4 />#

#<a÷eùatvàt tu naivaü syàt sarvàdànàd a÷eùatà  / Jaim_3,5.5 />#

#<sàdhàraõyàn na dhruvàyàü syàt  / Jaim_3,5.6 />#

#<aktatvàc ca juhvàü tasya ca homasaüyogàt  / Jaim_3,5.7 />#

#<camasavad iti cet  / Jaim_3,5.8 />#

#<na codanàvirodhàd dhaviþ prakalpanàc ca  / Jaim_3,5.9 />#
#<utpannàdhikàràt sati sarvavacanam  / Jaim_3,5.10 />#

#<jàtivi÷eùàt param  / Jaim_3,5.11 />#

#<antyam arekàrthe  / Jaim_3,5.12 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,5.1-2


pa¤camapàdasya prathamàdhikaraõamàracayati

upàü÷uyàjadravyeõa ÷eùakàrye bhavenna và /
bhaveddhavirbhyaþ sarvebhya ityuktyà pràpitatvataþ // MJaiNy_3,5.1 //
uktàjyadravya÷eùastu bhàvyupastaraõàdikçt /
ato na pratipattyarhaþ ÷eùakàrye tataþ katham // MJaiNy_3,5.2 //

------------------

dhrauvàdàjyàjupàü÷uyàjàrthamavadàne kçte taccheùeõa dhrauveõa dravyeõa sviùñakçdàdikaü ÷eùakàrya kartavyam |
kutaþ |
'tadyatsarvebhyo havirbhyaþ samavadyati' iti vàkyena pràpitatvàt- iti cet |
maivam |
kçtàrthadravya÷eùo hyupayogàpekùaþ pratipattimarhati |
dhrauvaü tvàjyaü na kçtàrtham |
tena kartavyànàmupastaraõàdãnàü sadbhàvàt |
tasmàt - na tena ÷eùakàrye bhavati || MJaiNyC_3,5.1-2 ||


(dvitãye sàkaüprasthàyye ÷eùakarmànanuùñhànàdhikaraõe såtram -)

#<sàkaüprasthàyye sviùñakçd ióaü ca tadvat  / Jaim_3,5.13 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,5.3-4

dvitãyàdhikaraõamàracayati-
àkràmansaha kumbhãbhirasti ÷eùakriyà na và /
juhvàvadànàtprakçtàviva ÷eùakriyocità // MJaiNy_3,5.3 //
kumbhãùu ÷eùàsaüsiddhaþsàkaüprasthàyyakarmaõi /
na sviùñakçdióaü kàryamagnãdhaþ strukpradànataþ // MJaiNy_3,5.4 //

------------------

'sàkaüprasthàyãyena yajeta pa÷ukàmaþ' iti vihite karmaõi ÷råyate- 'saha kumbhãbhirabhikràmannàha' iti |
tatra catasçbhirdadhipayaþkumbhãbhiþ sahà'havanãyade÷e 'bhikramaõa màtraü ÷rutam |
na tu tatra kumbhãbhirhomaþ ÷rutaþ |
tathà satyasya karmaõaþ sàünàyyavikçttitvàjjuhvà kumbhãbhyo 'vadàya hotavyam |
huta÷eùeõa ca sviùñakçdàdikaü sàünàyya÷eùeõaiva kartavyam- iti pràpte, -
bråmaþ- nàtra kumbhãùu huta÷eùaþ sidhyati |
sàünàyyavajjuhvà tadavadànàbhàvàt |
'agnãdhe strucau pradàya saha kumbhãbhirabhikràman' ityuktyà juhåpabhçtoþ prattatvàdabhikramaõasya homàrthatvàcca kumbhãbhireva dadhipayasorhome sati kumbhãmàtràmava÷iùyate, na tu haviþ÷eùaþ |
tatra kutaþ ÷eùakàryam || MJaiNyC_3,5.3-4 ||


(tçtãye sautràmaõyàü ÷eùakarmànanuùñhànàdhikaraõe såtre 14-15)

#<sautràmaõyàü ca graheùu  / Jaim_3,5.14 />#

#<tadvac ca ÷eùavacanam  / Jaim_3,5.15 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,5.5

tçtãyàdhikaraõamàracayati-


sautràmaõyàü grahe sviùñakçdàdyasti na vàsti tat /
÷eùaõànna suràkùãrayoranyatropayogataþ // MJaiNy_3,5.5 //

------------------

sautràmaõinàmake yàge ÷råyate - 'payograhàþ suràgrahà÷ca gçhyante' iti |
tatra prakçtigata somadyaheùviva ÷eùakàrye sviùñakçdàdikamasti |
na càtra pårvavaccheùàbhàvaþ |
'ucchinaùñi, na sarve juhoti' ityava÷eùayitavyatva÷ravaõàt- iti cet |
maivam |
ava÷iùñasyànyatropayoga÷ravaõàt |
'bràhmaõaü parikrãõãyàduccheùaõasya pàtàram' iti ÷råyate |
'yadi bràhmaõaü na vindeta, valmãkavapàyàmavanayet' iti ca |
'÷atàtçõàyàmavaneyat' iti ca |
÷atacchidrà kumbhã ÷atàtçõà |
tasmàt- nàsti sviùñakçdàdikam || MJaiNyC_3,5.5 ||


(caturthe sarvapçùñheùñau sviùñakçdióàdãnàü sakçdanuùñhànàdhikaraõe såtre 16-17)

#<dravyaikatve karmabhedàt pratikarma kriyeran  / Jaim_3,5.16 />#

#<avibhàgàc ca ÷eùasya sarvàn pratyavi÷iùñatvàt  / Jaim_3,5.17 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,5.6-7


caturthàdhikaraõamàracayati-

rathaütaràdibhirminnà indràsteùàü na bhidyate /
puroóà÷astatra ÷eùakàrye kiü bhidyate na và // MJaiNy_3,5.6 //
bhidyate karmaõàü bhedàccauddakaiþ pçthaguktitaþ /
÷eùasya sarvatulyatvàttatkàrye sakçdiùyatàm // MJaiNy_3,5.7 //

------------------

'ya indriyakàmo vãryakàmaþ syàt, tametayà sarvapçùñhayà yàjayet' iti vihitàyàmiùñau ùaóindrà evaü ÷råyante- 'indràya ràthaütaràya, indràya bàrhatàya, indràya vairàjàya, indràya÷àkvaràya, indràya raivatàya' iti |
tatra svaråpeõaiko 'pãndraþ pçùñhastotreùu ùañsu vihitànàü ùaõõàü rathaütaràdi sàmnàü saübandhena vi÷eùyamàõaþ ùoñhà bhidyate |
tàsàü sarvàsàmindradevatànàmeka eva puroóà÷o vidhãyate- 'dvàda÷akapàlaþ puroóà÷o bhavati |
vai÷vadevatvàya' iti |
tasmiü÷ca puroóà÷e proktadevatàbhyaþ pçthakpçthakpradànàya bahubhyaþ prade÷ebhyo 'vadànaü ÷råyate- 'samantaü paryavadyati' iti |
tatra devatàbhedena pradànabhedena ca karmaõàü bhede sati pçthagatide÷àtsviùñakçdióàdi ÷eùakàrye ùañkçtvaþ pçthakkartavyam - iti cet |
maivam |
÷eùasyaikatvena tatpratipatteþ pçthaktvàsaübhavàt |
tasmàt- sakçdeva kàryam || MJaiNyC_3,5.6-7 ||


(pa¤came - aindravàyavagrahe dviþ÷eùamakùaõàdhikaraõe såtram)

#<aindravàyave tu vacanàt pratikarma bhakùaþ syàt  / Jaim_3,5.18 />#


____________________________________________________

START MJaiNy 3,5.8


pa¤camàdhikaraõamàracayati-

aindravàyava÷eùasya sakçdbhakùa utàsakçt /
pårvanyàyàtsakçtpràptau dvirbhakùo vacanàdbhavet // MJaiNy_3,5.8 //

------------------

jyotiùñome yo 'yamaindravàyavagrahaþ' tatra saüskàryasya somasyaikatvàtsakçdeva ÷eùakàryam- iti cet |
maivam |
'dviraindravàyavasya bhakùayati, dvirhyetasya vaùañkaroti' iti vacanàdvirbhakùaõam || MJaiNyC_3,5.8 ||


(ùaùñhe some ÷eùabhakùaõàdhikaraõe såtràõi 19-21)

#<some 'vacanàd bhakùo na vidyate  / Jaim_3,5.19 />#

#<syàd vànyàrthadar÷anàt  / Jaim_3,5.20 />#

#<vacanàni tv apårvatvàt tasmàd yathopade÷aü syuþ  / Jaim_3,5.21 />#


____________________________________________________

START MJaiNy 3,5.9


ùaùñhàdhikaraõamàracayati -

someùvabhakùo bhakùo và na bhakùo grahahomataþ /
alpokterasti ÷eùo 'sya bhakùo 'pårvavacobalàt // MJaiNy_3,5.9 //

------------------

somayàgeùu ÷eùabhakùo nàsti, 'yadgrahà¤juhoti' iti kçtsnagraheõà'huti ÷ravaõàtkumbhãùviva ÷eùàbhàvàt- iti cet |
maivam |
'alpaü juhoti' iti vi÷eùavacanàccheùaþ sidhyati |
tadbhakùaõaü tvapårvàrtha pratipàdakavacanebhyo 'vagamyate |
'à÷vinaü bhakùayanti' dviraindravàyavasya bhakùayanti' 'sadasi bhakùayanti' ityàdãni vacanànyapårvàrtha pratipàdayanti |
tato bhakùavidhànàdasti someùu bhakùaþ || MJaiNyC_3,5.9 ||


(saptame camasinàü ÷eùabhakùàdhikaraõe såtram-)

#<camaseùu samàkhyànàt saüyogasya tannimittattvàt  / Jaim_3,5.22 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,5.10


saptamàdhikaraõamàracayati-

kiü praitu hotu÷rcamasa ityabhakùo 'tha bhakùaõam /
abhakùo 'nuktito hotu÷rvamasetyàkhyayàstu tat // MJaiNy_3,5.10 //

------------------

jyotiùñome ÷råyate- 'praitu hotu÷rvamasaþ, pra brahmaõaþ, prodvàtéõàü, pra yajamànasya, prayantu sadasyànàm' iti |
tatra- vacanàmàvàdabhakùaþ- iti cet |
maivam |
samàkhyàgate camasa÷abde bhakùaõasya pratãyamànatvàt |
'camvate bhakùyate somo 'sminpàtravi÷eùe' iti hi tadvyutpattiþ |
tasmàt-þasti tadbhakùaõam || MJaiNyC_3,5.10 ||


(aùñame- udvàtéõàü saha subrahmaõyena bhakùàdhikaraõe såtràõi - 23-26)

#<udgàtçcamasamekaþ ÷rutisaüyogàt  / Jaim_3,5.23 />#

#<sarve và sarvasaüyogàt  / Jaim_3,5.24 />#

#<stotrakàriõàü và tatsaüyogàd bahu÷ruteþ  / Jaim_3,5.25 />#

#<sarve tu vedasaüyogàt kàraõàd ekade÷e syàt  / Jaim_3,5.26 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,5.11-13


aùñamàdhikaraõamàracayati -

prodvàtéõàmiti hyeka udgàtà bhakùayeduta /
sarve 'pi kiüvà subrahmaõyenoktàþ sàmagàyinaþ // MJaiNy_3,5.11 //
sahitàstena te và'dya udgàtç÷rutito 'khilàþ /
bahutvàdgànayogena tçtãyo råóhibàdhite // MJaiNy_3,5.12 //
yoge samàkhyayà daõóinyàyàdantyo 'tra bhàùyagaþ /
sadasi sthityabhàvena tçtãyo vàtiükoditaþ // MJaiNy_3,5.13 //

------------------

pårvodàhçtavàkye 'prodvàtéõàm' ityatraikasyaiva bhakùaþ |
udvãtha÷abdàbhidheyàyàþ sàmabhakteru- dgàtaryudgàtçpràtipadikasya råóhatvàt - ityekaþ pårvapakùaþ |
'udgàtéõàm' ityasya bahutvasyaikasmi nnasaübhavàdudgàtropalakùitàþ ùoóa÷artvijaþ sarve 'pi bhakùayeyuþ- iti dvitãyaþ |
udgãthaprastàvaprati hàràntàmabhàgànudvàtçprastotçpratihartàraþ prayogakàle gàyanti |
'udutkarùeõa gàyanti' iti yogenodvàtàrastrayo bhakùayeyuþ- iti tçtãyaþ pakùaþ |
'råóhiryogamapaharati' iti nyàyàdeka evodgàtà |
tena ca bahuvacanopapattaye pratyàsannà upalakùyante |
pratyàsatti÷ca prastotçpratihartroriva subrahmaõyasyàpyasti |
sàmavedàdhyàyitvena subrahmaõyàhvànaråpe tadãyakarmaõyapyaudgàtrasamàkhyàyàþ sattvàt |
tasmàt- 'subrahmaõyena sahità÷catvàraþ sàmagà bhakùayeyuþ'- ityayamantyaþ pakùo bhàùyakàrasyàbhimataþ |
vàrtikakàrastu - sadaso bhakùaõasthànatvàtsubrahmaõyasya sadasyaprave÷àttena virahità ava÷iùñàþ sàmagà bhakùayanti- iti tçtãyaü pakùamaïgãcakàra || MJaiNyC_3,5.11-13 ||


(navame pràvastuto 'pi somabhakùaõàdhikaraõe såtràõi 27-30)

#<gràvastuto bhakùo na vidyate 'nàmnànàt  / Jaim_3,5.27 />#

#<hàriyojane và sarvasaüyogàt  / Jaim_3,5.28 />#

#<camasinàü và saünidhànàt  / Jaim_3,5.29 />#

#<sarveùàü tu vidhitvàt tadarthà camasi÷rutiþ  / Jaim_3,5.30 />#


____________________________________________________

START MJaiNy 3,5.14-15


navamàdhikaraõamàracayati-

kiü syàccamasinàmeva hàriyojanabhakùaõam /
sarveùàü vàgrimasteùàü pårvavàkyeõa saünidheþ // MJaiNy_3,5.14 //
lipsante sarva eveti hàriyojanavàkyataþ /
pràvastuto 'pyasti bhakùa÷camasitvamakàraõam // MJaiNy_3,5.15 //

------------------

'harirasi hàriyojanaþ' ityanena mantreõa gçhyamàõo graho hàriyojanaþ |
hotçbrahmàdaya ÷camasimaþ |
yastu caturõo hotéõàü madhye caturtho gràvastunnàmake 'sti, nàsau camasã |
tatra camasinàmeva hàriyojanabhakùaõam |
kutaþ-"yathàcamasamanyàü÷camasàü÷camasino bhakùayanti, athaitasya hàriyojanasya sarva eva lipsante' ityatra pårvavàkye camasinàü saünihitvenottaravàkye sarva÷abdena teùàmevàbhidhàtavyatvàt |
ato nàsti gràvastutastatra bhakùaþ- iti pràpte-
bråmaþ- atha÷abdenaivakàreõa ca camasimàtra÷aïkàmapodya vàkyena vihitasya sarvamakùaõasya saünidhimàtreõa saükocàyogàdasti gràvastuto 'pi bhakùaþ |
tasmàt- camasitvaü na bhakùaõe kàraõam || MJaiNyC_3,5.14-15 ||

(da÷ame vaùañkaraõasyabhakùanimittatàdhikaraõe såtram -)

#<vaùañkàràc ca bhakùayet  / Jaim_3,5.31 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,5.16-17


da÷amàdhikaraõamàracayati-

àdyamakùo vaùañkarturvidhiþ pràthamya eva kim /
kiüvà tadyuktabhakùe syàdvaùañkàranimittake // MJaiNy_3,5.16 //
apràpteragrimo maivaü samàsasthityasaübhavàt /
vi÷iùñasya vidhistasmàdvaùañkàro 'pi kàraõam // MJaiNy_3,5.17 //

------------------

'vaùañkartuþ prathamabhakùaþ' ityevaü ÷råyate |
vaùañkartà hotà |
tasya bhakùaõaü samàkhyàyà pràptam |
pràthamyaü tvapràptamiti tadevàtra vidhiyate - iti cet |
maivam |
'prathamabhakùaþ' ityasya samastapadatvena 'yo bhakùaþ, sa prathamaþ' ityeyaü vicchidyànve tumayogyatvàtpràthampavi÷iùñabhakùaõamatra vidhãyate |
tasminbhakùaõe vaùañkàraþ kàraõam || MJaiNyC_3,5.16-17 ||


(ekàda÷e homàbhiùavayorapi bhakùanimittatàdhikaraõe såtram-)

#<homàbhiùavàbhyàü ca  / Jaim_3,5.32 />#


____________________________________________________

START MJaiNy 3,5.18-19


ekàda÷àdhikaraõamàracayati-

àkhyàvacovaùañkàrà eva kiü bhakùahetavaþ /
kiüvàbhiùavahomau ca tatrà'dyo 'ståktayà di÷à // MJaiNy_3,5.18 //
havirdhàne 'bhiùutyàtha hutvà sadasi bhakùayet /
iti ÷rutatvatastau ca bhakùahetå yathettare // MJaiNy_3,5.19 //

------------------

'praitu hotu÷camasaþ' ityatra samàkhyà bhakùahetuþ |
hàriyojane vàkyam |
'vaùañkartuþ prathamabhakùaþ' ityatra vaùañkàraþ |
ityevamuktatvàtraya eva bhakùahetavaþ- iti cet |
maivam |
'havirdhàne gràvabhirabhiùutyà'havanãye hutvà pratya¤caþ paretya sadasi bhakùànbhakùayanti' iti ÷råyate |
uttaravedyàþ pratãcãne sadasaþ pràcãne maõóale 'miùavaþ |
uttaravedyàü homaþ |
sadasi bhakùaõam |
tatra- abhiùavahomayorvacanàntarapràptayoravidheyatayà tau nimittatvenànådya bhakùaõaü vidhãyate |
tasmàt- samàkhyàdivadetayorapi bhakùaõahetutvamasti || MJaiNyC_3,5.18-19 ||


(dvàda÷e vaùañkartràdãnàü camase somabhakùàdhikaraõe såtràõi 33-35)

#<pratyakùopade÷àc camasànàm avyaktaþ ÷eùe  / Jaim_3,5.33 />#

#<syàd và kàraõabhàvàd anirde÷a÷ camasànàü kartus tadvacanatvàt  / Jaim_3,5.34 />#

#<camase cànyadar÷anàt  / Jaim_3,5.35 />#


____________________________________________________

START MJaiNy 3,5.20-21


dvàda÷àdhikaraõamàracayati-

hetusaüghe vikalpaþ kiü bàdho vàtha samuccayaþ /
sàmyàdvikalpo bàdhyantàü sàvakà÷àþ samàkhyayà // MJaiNy_3,5.20 //
naiva vàcanikaü bàdhyaü bhakùaõe 'tra vibhàga÷aþ /
siddhevikalpo no yuktaþ svãkàryo 'taþ samuccayaþ // MJaiNy_3,5.21 //

------------------

'praitu hotu÷camasaþ, pra brahmaõaþ'- ityatra cimasiùu samàkhyà bhakùaõe hetuþ |
'vaùañkartuþ prathamabhakùaþ' ityatra vaùañkàro hoturbhakùahetuþ |
'havirdhàne gràvamirabhaùutyà'havanãye hutvà sadasi bhakùayanti' ityatràbhiùavasahito homo 'dhvaryorbhakùahetuþ |
tatra camasavaùañkàrayoþ saügho hotari pràptaþ |
camasàbhiùavasaügho 'dhvaryau pràptaþ |
tatra hetudvayasya samànabalatvàdvikalpe satyanyatara nimittakçtamevaü bhakùaõam- ityàdyaþ pakùaþ |
vaùañkàràdiheto÷camasetaragrahe sàvakà÷atvànniravakà÷ayà camasisamàkhyayà tadbàdhe sati camasiùu pàkùikamapi vaùañkàràdi hetukaü bhakùaõaü nàsti- iti dvitãyaþ pakùaþ |
'vaùañkartuþ' ityàdivàkyasya prabalatvàtsamàkhyayà bàdho na yuktaþ |
miravakà÷atayà sàpi prabalà- iti cet |
tarhi pramàõadvayena pçthagbhakùaõe vihite samuccayo 'bhyupeyaþ, na ca vrãhiyavavadvikalpaþ |
tatra puroóà÷àniùpàdanasya dçùñaprayojanasyaikatvàt |
iha tu niyamàdçùñàrthe bhakùaõam |
taccàdçùñaü yathàvacanaü dvividham |
tasmàtsamuccayaþ || MJaiNyC_3,5.20-21 ||


(trayoda÷e hotuþ prathamabhakùàdhikaraõe såtràõi 36-39)

#<ekapàtre kramàd adhvaryuþ pårvo bhakùayet  / Jaim_3,5.36 />#

#<hotà và mantravarõàt  / Jaim_3,5.37 />#

#<vacanàc ca  / Jaim_3,5.38 />#

#<kàraõànupårvyàc ca  / Jaim_3,5.39 />#


____________________________________________________

START MJaiNy 3,5.22-23

trayoda÷àdhikaraõamàracayati-

ekapàtre kimadhvaryuradyàtpårvaprutetaraþ /
taddhaste pàtrasaüsthànàttasya prathamabhakùaõam // MJaiNy_3,5.22 //
pàhi hoteva naþ pårvamiti mantreõa pårvatà /
vaùañkartustadukte÷ca nyàyabàdhyaü vaco nahi // MJaiNy_3,5.23 //

------------------

ekasminpàtre vahanàü kvacidvihitaü bhakùaõam- tatra- adhvaryuþ prathamaü bhakùayetpàtrasaünidhànàt - iti cet |
maivam |
liïgavàkyàbhyàü hotuþ prathamamakùàvagamàt |
'hoteva naþ prathamaþ pàhi' iti çtvijo 'dhvaryu saübodhyaivaü pràrthayante- 'yathà hotàsmattaþ pårve bhakùayitvà ÷eùapradànenàsmànpàlitavàn, tathà tvamapi vàhi' iti |
tadetaddhotuþ prathamabhakùe liïgam |
vàkyaü caivamàmnàtam- 'vaùañkartuþ prathamabhakùaþ' iti |
tatra vi÷iùñavidhànàtpràthamyamipa sidhyati |
na caitadvacanaü pàtrasaünidhiråpeõa nyàyamàtreõa bàdhituü ÷akyam |
tasmàt - hotà prathamaü bhakùayet || MJaiNyC_3,5.22-23 ||


(caturda÷e bhakùasyànuj¤àpårvakatvàdhikaraõe såtram -)
#<vacanàd anuj¤àtabhakùaõam  / Jaim_3,5.40 />#


____________________________________________________

START MJaiNy 3,5.24


caturda÷àdhikaraõamàracayati-
nànuj¤àpårvako bhakùastatpårvo vàtra làghavàt /
àdyo nànupahåtena peya ityuktito 'ntimaþ // MJaiNy_3,5.24 //

------------------

anuj¤àbhakùayordvayoranuùñhitau gauravàdbhakùamàtram - iti cet |
maivam |
'tasmàtsomàü nànupahåtena peyaþ' iti vacanenànuj¤àyà àva÷yakatvàt || MJaiNyC_3,5.24 ||

(pa¤cada÷e vaidikavacanenànuj¤àpanàdhikaraõe såtram)

#<tadupahåta upahvayasvety anenànuj¤àpayel liïgàt  / Jaim_3,5.41 />#


____________________________________________________

START MJaiNy 3,5.25


pa¤cada÷àdhikaraõamàracayati-

kimanuj¤à laukikoktyà vedoktyà và yathà tathà /
avi÷eùàdupahvànamantraliïgàttu vaidikã // MJaiNy_3,5.25 //

------------------

'upahåta upahvayasya'- ityayaü mantro liïgena mantramanuj¤àyàü viniyuïkte |
tasmàt- vaidikoktyà tadanuj¤ànam || MJaiNyC_3,5.25 ||


(ùoóa÷e vaidikavàkyena prativacanàdhikaraõe såtram-)

#<tatràrthàt prativacanam  / Jaim_3,5.42 />#


____________________________________________________

START MJaiNy 3,5.26-27


ùoùñha÷àdhikaraõamàracayati -

upahvayasvopahåta itya÷eùo dvayorbhavet /
anuj¤ànuj¤àpanayorathavàsau vibhajyate // MJaiNy_3,5.26 //
vibhàgakaraõàbhàvàda÷eùa÷rcenna liïgataþ /
upahvayetvanuj¤aptàvanuj¤àne tathetaraþ // MJaiNy_3,5.27 //
------------------

'upahåta upahåvayasva' ityasminmantre madhyamapuruùekavacanànto bhàgaþ pa÷càtpañhito 'pi pra÷casamatvàtprathamabhàvinyanuj¤àpane samarthaþ |
prathamaikavacanàntastu prathamapañhito 'pyuttarasamànatvà tpa÷càdbhàvinyàmanuj¤àyàü samarthaþ |
tasmàt- liïgena vibhajya viniyujyate || MJaiNyC_3,5.26-27 ||


(saptada÷e- ekapàtràõàmanuj¤àpanàdhikaraõe såtram - )

#<tadekapàtràõàü samavàyàt  / Jaim_3,5.43 />#


____________________________________________________

START MJaiNy 3,5.28


saptada÷àdhikaraõamàracayati-

upahvànama÷eùàõàmuta syàdekapàtriõàm /
adçùñahetoràdyaþ syàddçùñàdhikyàdito 'ntimaþ // MJaiNy_3,5.28 //

------------------

anuj¤àpanasyàdçùñaü prayojanam |
tacca vibhinnapàtreùvapi samànam- iti cet |
na |
dçùñaprayojanasya sadbhàvàt |
sàdhàraõe vastuni kathaücidbhàgàdhikye 'paràdho bhavati |
ato nyånàdhikatvaparihàranimittamanuj¤àpanamekapàtriõàmeva || MJaiNyC_3,5.28 ||


(aùñàda÷e svayaüyaùñurbhakùàstitvàdhikaraõe såtràõi 44-45)

#<yàjyàpanayenàpanãto bhakùaþ pravaravat  / Jaim_3,5.44 />#

#<yaùñur và kàraõàgamàt  / Jaim_3,5.45 />#

#<pravçttatvàt pravarasyànapàyaþ  / Jaim_3,5.46 />#


____________________________________________________

START MJaiNy 3,5.29-30


aùñàda÷àdhikaraõamàracayati-

hoturyàjyàpanãtau kiü na vaùañkàrabhakùayoþ /
apanãtirutàpàyo nàpanãtirvibhedataþ // MJaiNy_3,5.29 //
yajamànena yaùñavyaü na vineùñirvaùañkçtim /
vaùañkàro yàjyayàtaþ sahàpaityadanaü tathà // MJaiNy_3,5.30 //

------------------

jyotiùñoma çtuyàjanàmakeùu yàgeùvàmnàyate-"yajamànasya yàjyà so 'bhipreùyati- hotaretadyaja- iti, svayaü vàü niùadya yajati"iti |
hautre kàõóe samàmnàtà yàjyàþ samàkhyayà hotuþ pràptàþ |
tàsu kàcidyàjyà hoturapanãya yajamànasya vidhãyate |
tato yajamànaþ svecchayà hotàraü và preùyati, svayaü và yàjyàü pañhati |
tatra tvapàñhapakùe yàjyà hoturapanãyate, na tu vaùañkàrabhakùàvapanãyete |
tayoryàjyàyàmanantarbhàvàt |
ato hotà vaùañkaroti bhakùayati ca iti pràpte, -
bråmaþ- 'svayaü và niùadya yajati' iti pakùasvãkàràdyajamànena svayaü yàgaþ kartavyaþ |
sa ca yàgo vaùañkàramantareõa na saübhavati |
'yàjyàyà adhi vaùañkaroti' iti tadvidhànàt |
nanu- yajamàno yàjyàü pañhatu, hotà vaùañkarotu- iti cet |
maivam |
'anavànaü yajati' iti yàjyàvaùañkàrayormadhye ÷vàsaniùedhenaikakartçkatvàvagamàt |
ato yàjyayà saha vaùañkàro hoturapaiti |
tadapàye vaùañkàranimitto bhakùa÷ca hoturapetya yajamàne nivi÷ate || MJaiNyC_3,5.29-30 ||


(ekonaviü÷e phalacamasasyejyàvikàratàdhikaraõe såtràõi 47-51)

#<phalacamaso naimittiko bhakùavikàraþ ÷rutisaüyogàt  / Jaim_3,5.47 />#

#<ijyàvikàro và saüskàrasya tadarthatvàt  / Jaim_3,5.48 />#

#<homàt  / Jaim_3,5.49 />#

#<camasai÷ ca tulyakàlatvàt  / Jaim_3,5.50  />#

#<liïgadar÷anàc ca  / Jaim_3,5.51 />#


____________________________________________________

START MJaiNy 3,5.31-33


ekonaviü÷àdhikaraõamàracayati-

nyaprodhapiùñaü somasya sthàne kùatriyavai÷yayoþ /
bhakùamàtre vikuryàttatsomayàge 'pi và tathà // MJaiNy_3,5.31 //
bibhakùayiùayà vàkyamupakramyopasaühçtam /
bhakùaü yacchediti tato vikàro bhakùamàtragaþ // MJaiNy_3,5.32 //
phalàkhyacamasenàsau yajeteti ÷rutatvataþ /
ijyàyàü ca vikàro 'sti yàgàrthà bhakùasaüskçtiþ // MJaiNy_3,5.33 //

------------------

jyotiùñome ÷råyate- 'yadi ràjanyaü vai÷yaü và yàjayet, sa yadi somaü bibhakùayipet, nyagrodhastibhinãràhçtya tàþ saüpiùya dadhanyunmçjya tamasyai bhakùaü prayacchet, na somam' iti |
stibhinyo mukulàni |
tatra- upakramopasaühàrayorbhakùaviùayatvàdbhakùamàtre somaþ piùñena vikriyate - iti cet |
maivam |
'yadànyà÷camasà¤juhvati, athaitasya darbhataruõakenoùahatya juhoti' iti ÷rutam |
tatra phalacamasaråpeõa yathoktapiùñena yàgamaïgãkçtya taruõakaguõo vidhãyate |
kiüca - iùñadravya saüskàro hi bhakùaþ |
sa ca yàgamantareõànupapannaþ |
tasmàt- yàge 'pi vikàraþ || MJaiNyC_3,5.31-33 ||


(viü÷e bràhmaõànàmeva ràjanyacamasànuprasarpaõàdhikaraõe såtre 52-53)

#<anuprasarpiùu sàmànyàt  / Jaim_3,5.52 />#

#<brahmaõà và tulya÷abdatvàt  / Jaim_3,5.53 />#


____________________________________________________

START MJaiNy 3,5.34-35


viü÷àdhikaraõamàracayati-

ràjasåye kvacitkartu÷camaso da÷abhirjanaiþ /
makùyaþ kiü tatra ràjanyà bhakùakà bràhmaõà uta // MJaiNy_3,5.34 //
àdyo bhànàtsaükhyayaikajaitervipràþ ÷ataü da÷a /
camasànadyurityuktyà ràjapàtraü ca vipragam // MJaiNy_3,5.35 //

------------------

ràjasåye da÷apeyanàmake yàge ÷råyate- 'da÷a da÷aikaikaü camasamanuprasarpanti' iti |
tatra yajamànasya ràjanyasya ya÷camasaþ, so 'yaü ràjanyaireva da÷abhirbhakùaõãyaþ |
kutaþ |
'da÷a' iti saükhyàyà jàtyekatvapratibhànàt |
tathà hi - da÷apoyasya jyotiùñomavikçtvàtpràkçtaü dharmajàtaü codakena pràptam |
prakçtau ca - yajamànacamasasya bhinnajàtibhirbhakùaõaü nàsti, ityatràpi tathaiva praptam |
yadi- atra 'da÷a' iti vi÷eùo vidhãyate, tarhi pràkçtaü bhakùasaükhyàmàtraü nivartatàm, natvekajàtitvam |
tasmàt- ràjanyo yajamàno 'nyai ràjanyairnavabhiþ saha bhakùayet- iti pràpte,- bråmaþ- prakçtitaþ pràpteùu da÷asu camaseùu bhakùaõàyàmuprasarpatàü puruùàõàü 'da÷a, da÷a, iti vãpsayà praticamasaü da÷asaükhyàü vidhàyàrthasiddhàü ÷atasaükhyàmanådya saükhyeyànàü sarveùàü bràhmaõyaü vidhãyate -'ïgha ÷ataü bràhmaõàþ pibanti' iti |
tathà sati- yajamànasyàpi ràjanyasya yatra camasabhakùo nàsti, tatra kuto 'nye ràjanyà bhakùayeyuþ |
tasmàt - bràhmaõà eva bhakùakàþ || MJaiNyC_3,5.34-35 ||

iti ÷rãmàdhavãye jaiminãyanyàyamàlàvistare tçtãyàdhyàyasya pa¤camaþ pàdaþ



_________________________________________________________________________



atha tçtãyàdhyàyasya ùaùñhaþ pàdaþ /




(prathame struvàdiùu khàdiratàdividhaiþ prakçtigàmitàdhikaraõe såtràõi 1-8 )

#<sarvàrtham aprakaraõàt  / Jaim_3,6.1 />#

#<prakçtau vàdviruktatvàt  / Jaim_3,6.2 />#

#<tadvarjaü tu vacanapràpte  / Jaim_3,6.3 />#

#<dar÷anàd iti cet  / Jaim_3,6.4 />#

#<na codanaikàrthyàt  / Jaim_3,6.5 />#

#<utpattir iti cet  / Jaim_3,6.6 />#

#<na tulyatvàt  / Jaim_3,6.7 />#

#<codanàrthakàrtsnyàt tu mukhyavipratiùedhàt prakçtyarthaþ  / Jaim_3,6.8 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,6.1-2


ùaùñhapàdasya prathamàdhikaraõamàracayati-

prakçtau vikçtau và syàdyasya parõetyasau vidhiþ /
prakçtàveva và tulyàdvacanàdubhayorasau // MJaiNy_3,6.1 //
juhåmà÷ritya parõatvavidhiþ prakçtimàtragaþ /
codakenobhayapràptervikçtau vidhinàtra kim // MJaiNy_3,6.2 //

------------------

anàrabhya ÷råyate- 'yasya parõamayã jåhårbhavati, na sa pàpaü ÷lokaü ÷çõoti' iti |
tatra- avyabhicaritakratusaübandhavatãü juhåmà÷ritya taddhetuþ parõavçkùo vàkyena vidhãyate- 'yà juhåþ sà parõamayã' iti |
vàkyaü ca prakçtivikçtyostulyameva pravartate |
ubhayatrà'÷rayabhåtàyà juhvàþ satvàt |
tasmàt- prakçtivikçtyoråmayorapyayaü vidhiþ- iti pràpte, -
bråmaþ- kimayaü vidhirvikçtau codakàtpårve nivi÷ate, pa÷càdvà |
nà'dyaþ |
à÷rayabhåtàyà juhvà÷codakamantareõàsaübhavàt |
dvitãye tu parõatvamapi juhvà sahaiva codakenàtidi÷yate |
tatra punarvidhivaiyarthyàdayaü vidhiþ prakçtimàtragaþ |
evaü 'yasya svàdiraþ strubo bhavati' ityudàharaõãyam || MJaiNyC_3,6.1-2 ||




(dvitãye sàmidhenãnàü saptada÷asaükhyàyà vikçtigàmitàdhikaraõe såtram-)

#<prakaraõavi÷eùàt tu vikçtau virodhi syàt  / Jaim_3,6.9 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,6.3-4


dvitãyàdhikaraõamàracayati-

sàmidhenãþ saptada÷a prakçtau vikçtàvuta /
pårvavatprakçtau pà¤cada÷yenaitadvikalpyate // MJaiNy_3,6.3 //
vikçtau sàptada÷yaü syàtprakçtau prakriyàbalàt /
pà¤cada÷yàvaruddhatvàdàkàïkùàyà nivçttitaþ // MJaiNy_3,6.4 //

------------------

anàrabhya ÷råyate- 'saptada÷a sàmidhenãranubråyàt' iti |
'pravo vàjà abhidyava' - ityàdyà agnisamindhanàrthà çcaþ sàmidhenyaþ |
tàsàü sàptada÷yaü pårvabhyàyena prakçtigatam |
yadi prakçtau 'pa¤cada÷a sàmidhenãranvàha' iti vidhiþ syàt, tarhi pà¤cada÷yasàptada÷ye vikalpeyàtàm- iti pràpte, -
bråmaþ- vikçtàveva sàptada÷yaü nivi÷ate |
prakçtau pà¤cada÷yenàvaruddhànàü sàmidhenãnàü saükhyàkàïkùàyà abhàvàt |
na ca - prà¤cada÷yasàptada÷yavàkyayoþ samànabalatvàdavarodhà bhàvaþ- iti ÷aïkanãyam |
pà¤cada÷ye prakaraõànugrahasyàdhikatvàt |
tasmàt- mitravindàdhvara kalpàdivikçtau sàptada÷yamavatiùñhate |
na càtra pårvanyàyo 'sti |
sàptada÷yasya codakapràptyabhàvena punarvidhàne doùàbhàvàt || MJaiNyC_3,6.3-4 ||



(tçtãye naimittikasàptada÷yasya prakçtigàmitàdhikaraõe såtram-)

#<naimittikaü tu prakçtau tadvikàraþ saüyogavi÷eùàt  / Jaim_3,6.10 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,6.5-6


tçtãyàdhikaraõamàracayati-

sàptada÷yaü tu vai÷yasya vikçtau prakçtàvuta /
pårvavaccenna saükocànnitye naimittikoktitaþ // MJaiNy_3,6.5 //
godohanena praõayetkàmãtyetadudàharat /
bhàùyakàrastadapyastu nyàyasyàtra samatvataþ // MJaiNy_3,6.6 //

------------------

'saptada÷ànubråyàdvai÷yasya' iti vihitaü vai÷yanimittaü sàptada÷yaü pårvanyàyena vikçtigatam- iti cet |
maivam |
naimittikenànena vacanena prakçtigatasya nityasya pà¤cada÷yasya vai÷yavyatirikta viùayatayà saükocanãyatvàt |
nityaü sàmànyaråpatayà sàvakà÷atvena ca durbalam |
naimittikaü tu vi÷eùaråpatvaniravakà÷atvàbhyàü prabalam |
tasmàt- vai÷yanimittakaü sàptada÷yaü prakçtàvavatiùñhate |
atra bhàùyakàro 'nyadudàjahàra- 'camasenàpaþ praõayevgodohanena pa÷ukàmasya' iti |
tatra- prakçte÷camasenàvaruddhatvàdgodohanaü vikçtau- iti pårvapakùaþ |
kàmanànimittakena godohanena nityasya camasasya niùkàmaviùayatayà saükocanãyatvàtprakçtàveva godohanam- iti ràddhàntaþ || MJaiNyC_3,6.5-6 ||



(caturthe,- àdhànasya pavamàneùñyanaïgatàdhikaraõe såtràõi 11-13)

#<iùñyartham agnyàdheyaü prakaraõàt  / Jaim_3,6.11 />#


#<na và tàsàü tadarthatvàt  / Jaim_3,6.12 />#

#<liïgadar÷anàc ca  / Jaim_3,6.13 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,6.7-8


caturthàdhikaraõamàracayati -

àdhànaü pavamànàderiùñeraïgaü na và bhavet /
agnãnàmiùñi÷eùatvàttaddvàràsya tadaïgatà // MJaiNy_3,6.7 //
anàrabhya vidhàmàttu nàïgaü kasyacidàhitiþ /
agnyarthatvàttatsameùñiragnayastvagnihotragàþ // MJaiNy_3,6.8 //

------------------

idamàmnàyate- 'agnaye pavamànàyàùñàda÷akapàlaü nirvapat, agnaye pàvakàya, agnaye ÷ucaye' iti |
'vasante bràhmaõo 'gnãnàdadhãta' iti ca |
tatra- àdhànaü pavamànàdãùñãnàmaïgaü bhavet |
kutaþ |
dar÷apårõamàsavikçtiùu pavamànàdãùñiùu codakapràptànàmàhavamanãyàdyagnãnàmiùñyaïgatve satyagnidvàrà tatsaüskàraråpasyà'dhànasyàpi tadaïgatàyà anivàryatvàt - iti cet |
maivam |
na hyetadàdhànaü kasyacitkratoþ prakaraõe pañhitam |
kiütu - anàrabhyàdhãtam |
ato na kasyàpyetadaïgam, kiütvàdhànavadiùñãnàmapyagnisaüskàràrthatvàtparasparaü nàstyaïgàïgibhàva÷aïkà |
nanu- pavamàneùñhyaïgatvàbhàve 'gnisaüskàravaiyarthyàdagnidvàrà tadaïgatvaü yuktam- iti cet |
na |
saüskçnàmagnãnàmagnihotràdyuttarakratuùu tattadvàkyairviniyogàvagamàt |
tasmàt- nà'dhànamaïgam || MJaiNyC_3,6.7-8 ||



(pa¤came,- àdhànasya sarvàrthatàdhikaraõe såtre 14-15)

#<tatprakçtyarthaü yathànye 'nàrabhyavàdàþ  / Jaim_3,6.14 />#

#<sarvàrthaü vàdhànasya svakàlatvàt  / Jaim_3,6.15 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,6.9-10


pa¤camàdhikaraõamàracayati -

àdhànaü kiü prakçtyarthe vahnimàtreõa và yutam /
saüskçtàgnipranàóyaitatparõavatprakçtau sthitam // MJaiNy_3,6.9 //
laukikàkàramàtratve viphalatvàtkratau yutiþ /
parõasyà'havanãyàdau ÷àstrãye 'stu svatantratà // MJaiNy_3,6.10 //

------------------

anàrabhyàdhãtaü parõamayãtvaü yathà juhåpranàóyà prakçtau niviùñam, tathaivàgnipranàóyà tatsaüskàraråpamàdhànaü prakçtau nivi÷ate- iti cet |
maivam |
vaiùamyàt |
dvividho hi juhvà àkàraþ- laukikaþ ÷àstrãya÷ca |
aratnimàtradairghya hasamukhatvatvagbilatvàdiråpo dç÷yamàno laukikaþ |
apårvãyatvàkàrastu ÷àstrãyaþ |
tayorapårvãyatvaü kratuprave÷amantareõa nàsti |
tatra yadi laukikàkàramàtre paryavasyati, tadà parõamayãtvaü viphalaü bhavet |
kàùñhàntareõàpi tadàkàrasya susaüpàdatvàt |
aco 'pårvãyatvàya parõaþ kratau praviùñaþ |
àhavanãyàdãnàü tveka eva ÷àstrãyàkàraþ |
sa ca viïibalàdàdhànenaiva janyate, nànyathà |
tasmàdàdhànasya kratuprave÷aü vinaiva ÷àstrãvàhavanãyàdyàkàrasaüpàdanasamartha tvàdagnihotreõa tatsaüyujyate |
tathà sati parõavaiùamyàtprakçtàvapravi÷yàgnãnutpàdya kratuvatsvàta tryeõàvatiùñhate |
tato laukikopàyasaüpàditasuvarõavrãhyàdivadàdhànasaüpàditànàü svatantràõà mevà'havanãyàdyagnãnàü pa÷càdvàkyaiþ kratuùu viniyogo 'stu || MJaiNyC_3,6.9-10 ||



(ùaùñhe pavamàneùñãnàmasaüskçte 'gnau kartavyatàdhikaraõe såtre 16-17)

#<tàsàm agniþ prakçtitaþ prayàjavat syàt  / Jaim_3,6.16 />#


#<na và tàsàü tadarthatvàt  / Jaim_3,6.17 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,6.11-12


ùaùñhàdhikaraõamàracayati-

saüskçte pavamàneùñyà vahnau seùñirna veùñayaþ /
vahnau tatsaüskçte kàryà÷codakasyànurodhataþ // MJaiNy_3,6.11 //
codakaþ pavamàneùñau na tàü pràpayituü prabhuþ /
anaïgatveùñyasiddhibhyàmiùñayasyadasaüskçte // MJaiNy_3,6.12 //

------------------

pàvamànàdãùñibhiràhavanãyàdyagnayaþ saüskriyante |
saüskçteùvagniùvagnihotradar÷apårõamàsàdi kratavaþpravartante |
tathà sati- vimatàþ pavamàneùñayastàbhiriùñibhiþ saüskçte bahnau kartavyàþ, iùñitvàt, itareùñivat |
codako 'pyevaü |
satyanugçhãto bhavati |
etàbhiriùñibhiþ saüskçte bahnau prakçtyanuùñhànàt- iti pràpte-
bråmaþ- yadyapi pavamàneùñirvikçtiþ, tathàpi codako na tasyàü pavamàneùñau pavamàneùñi matideùñuü prabhavati |
prakçtau prayàjàdivatpavamàneùñeraïgatvàbhàvàt |
kiüca- 'etasyàþ pavamàneùñeþ saüskçtàgnisiddhyartha pavamàneùñyantaràïgãkàre tatràpi tathà' ityanavasthàyàmiùñireva na sidhyet |
tasmàt- tàbhiriùñibhirasaüskçte vahnau pavamàneùñayaþ kartavyàþ || MJaiNyC_3,6.11-12 ||




(saptame- upàkaraõàdãnàmagnãùomãyadharmatàdhikaraõe såtràõi 18-27)

#<tulyaþ sarveùàü pa÷uvidhiþ prakaraõàvi÷eùàt  / Jaim_3,6.18 />#

#<sthànàc ca pårvasya  / Jaim_3,6.19 />#
#<÷vas tv ekeùàü tatra pràk÷rutir guõàrthà  / Jaim_3,6.20 />#

#<tenotkçùñasya kàlavidhir iti cet  / Jaim_3,6.21 />#

#<naikade÷atvàt  / Jaim_3,6.22 />#

#<artheneti cet  / Jaim_3,6.23 />#

#<na ÷rutivipratiùedhàt  / Jaim_3,6.24 />#

#<sthànàt tu pårvasya saüskàrasya tadarthatvàt  / Jaim_3,6.25 />#

#<liïgadar÷anàc ca  / Jaim_3,6.26 />#

#<acodanà và guõàrthena  / Jaim_3,6.27 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,6.13-15


saptamàdhikaraõamàracayati -

agnãùomãyasavanãyànubandhyapa÷uùvamã /
upàkaraõamukhyàstu dharmàþ sàdhàraõa na và // MJaiNy_3,6.13 //
jyotiùñomaprakaraõe pàñhàtsàdhàraõa amã /
pa÷udharmàgrahàtsomayàge te syurnirarthakàþ // MJaiNy_3,6.14 //
agnãùomãyadharmatvaü teùàü sthànàtprasidhyati /
dvayoritarayoþ pa÷rvoþ pràpyante codakena te // MJaiNy_3,6.15 //

------------------

agnãùomãyaþ, savanãyaþ, anubandhya÷ca, ityete trayaþ pa÷avo jyotiùñomaprakaraõe samàmnàtàþ |
pa÷udharmà÷copàkaraõaparyagnikaraõàdayastatrà'mnàtàþ |
'prajàpaterjàyamànàþ' 'imaü pa÷um'- ityàbhyàmçgbhyàü pa÷orupaspar÷anamupàkaraõam |
darbhajvàlayà triþ pradakùiõãkaraõaü paryagnikaraõam |
ta ete dharmàstriùvapi pa÷uùu sàdhàraõyena vidhãyante |
trayàõàmapi jyotiùñomaprakaraõapàñhasàmyàt |
nanu jyotiùñhomasya prakaraõe pañhitànetàndharmànsa eva grahãùyati, na tu pa÷avaþ- iti cet |
na |
tasya somayàgatvàt |
somo hyabhiùavàdãndharmànàkà ïkùati, na tu yåpaniyojanavi÷asanàdãn |
tasmàt- aïginyanarthakàþ santo 'ïgeùu nivi÷amànà avi÷eùatastriùvapi pa÷uùvavatiùñhante- iti pràpte-
bråmaþ- astyatra vi÷eùaþ saünidhilakùaõaþ |
sautyanàmakàdahnaþ pràcãna aupavasathyanàmake 'hni dhiùõyanirmàõàdårdhvamete dharmà àmnàtàþ |
agnãùomãyasyàpi tadeva sthànam |
savanãyastu sautye 'hani ÷råyate- 'à÷vinaü grahaü gçhãtvà trivçtà yåpaü parivãyà'gneyaü savanãyaü pa÷umupàkaroti' iti |
anubandhyastvavabhçthànte samàmnàtaþ |
tataþ saünidhinà te dharmà agnãùomãye saübadhyante, savanãyànubandhyayostu codakàdatidi÷yante || MJaiNyC_3,6.13-15 ||




(aùñame ÷àkhàharaõàdãnàmubhayadohadharmatàdhikaraõe såtre 28-29)

#<dohayoþ kàlabhedàd asaüyuktaü ÷çtaü syàt  / Jaim_3,6.28 />#

#<prakaraõavibhàgàd và tatsaüyuktasya kàla÷àstram  / Jaim_3,6.29 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,6.16-17


aùñamàdhikaraõamàracayati-

÷àkhàchedàdayo dohe dharmàþ sàyaü vyavasthitàþ /
pràta÷ca santi và sàyaü sthànàtte pårvavatsthitàþ // MJaiNy_3,6.16 //
ànarthakyapratihatiþ pårvavanneha vidyate /
balino 'taþ prakaraõàtpràtardohe 'pi santi te // MJaiNy_3,6.17 //

------------------

dar÷apårõamàsaüprakaraõe - palà÷a÷àkhàchedanam, tayà ÷àkhayà vatsàpàkaraõam, ityàdayo dohadharmàþ samàmnàtàþ |
dohau ca dvau vidyete-amàvàsyàyàü ràtràveko dohaþ |
pratipadi pràtaraparo dohaþ |
tatra pårvanyàyena pràthamike sàyaüdohe prathama÷rutàste dharmà vyavatiùñhante- iti cet |
maivam |
veùamyàt |
pårvatra hi some vi÷asanàdidharmàõàmananvayàtprakaraõamànarthakyaprati hatam |
iha tu nàstyànarthakyapratihatiþ |
tataþ prakaraõena sthànaü bàdhitvà dvayordohayoste dharmà abhyupeyàþ || MJaiNyC_3,6.16-17 ||




(navame sàdanàdãnàü savanatrayadharmatàdhikaraõe såtram- )

#<tadvat savanàntare grahàmnànam  / Jaim_3,6.30 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,6.18


navamàdhikaraõamàracayati-

grahadharmàþ sàdanàdyàþ pràtaþsavana eva te /
triùu và ni÷citasthànàdàdyaþ pårvavaduttaraþ // MJaiNy_3,6.18 //

------------------

jyotiùñome pràtaþsavane santyaindravàyavàdayo grahàþ, màdhyaüdine savane marutvatãyàdayaþ, tçtãyasavana àdityàdayaþ |
tatra sàdanasaümàrgàdayo dharmàþ pràtaþsavanãyagrahasaünidhàvàmnàyante - 'upopte 'nye grahàþ sàdyante, anupopte dhruvaþ' iti |
'da÷àpavitreõa grahaü saümàrùñi' iti ca |
dhruvavyatiriktànàü grahàõàmadhastànmçttikopave÷anaü kçtvà tatra sàdanam, dhruvasya tu na tathà |
pårvàdhikaraõe ÷à÷àharaõàdayaþ pradhànayordadhipayasorrdhamàþ samàmnàtàþ |
tacca dadhi pårvodyuþ sàyaüdohamantareõa na sidhyatãti tatsiddhyarthe kevalaü sàyaü duhyate, na tu sàyaüdohasyàsàdhàraõa tvena dharmaiþ sahaikasminde÷e pàñho 'stãti sthànaü na ni÷citam, iha tu tanni÷citamiti pràtaþsavana eva te dharmà iti cet |
maivam |
sàdanàdãnàü vàkyena grahadharmatvaü, prakaraõena jyotiùñomadharmatvaü càvagamyate |
tasminni÷citamapi sthànaü vàkyaprakaraõàbhyàü bàdhitvà triùu sabaneùu sàdanàdayo 'vatiùñhante || MJaiNyC_3,6.18 ||



(da÷ame ra÷anàtrivçttvàdãnàü sarvapa÷udharmatàdhikaraõe såtram-)

#<ra÷anà ca liïgadar÷anàt  / Jaim_3,6.31 />#

da÷amàdhikaraõamàracayati-

____________________________________________________

START MJaiNy 3,6.19-18*


ekatraivota sarvatra ra÷anàveùñanàdayaþ /
agnãùomãya evaite kramàlliïgàdito 'ntimaþ // MJaiNyC_3,6.18* //


------------------

agnãùomãyapa÷usaünidhau ra÷anayà yåpasya veùñanam, ra÷anàyàstrivçttvaü darbhamayatvaü ca, ityàdayo dharmà àmnàtàþ- 'parivyayati, årgvai ra÷anà' iti, 'triùçdbhavati' iti, 'darbhamayã bhaviti' iti ca |
tatra yeyaü ra÷anà, ye ca veùñanàdayaþ, te sarve saünidheravàntaraprakaraõà dvàgnãùomãya eva syuþ- iti cet |
maivam |
savanãyapa÷àvapi tatsadbhàvo liïgàdavagamyate |
'trivçtà yåpaü parinãyà'gneyaü savanãyaü pa÷umupàkaroti' iti trivçttvaparivyàõayoþ siddhavadanuvàdoliïgam |
kiüca tçtãyà÷rutyà vàkyena ca parivyàõasya yåpadharmatà, na tu pa÷udharmatà |
yåpa÷ca trayàõàü pa÷ånàü tantram, iti vakùyate |
tasmàt- sarveùu pa÷udhvete dharmàþ syuþ || MJaiNyC_3,1.18* ||


(ekàda÷e, aü÷vadàbhyayorapi sàdanàdidharmavattvàdhikaraõe såtràõi 32-34)

#<àràc chiùñam asaüyuktam itaraiþ saünidhànàt  / Jaim_3,6.32 />#

#<saüyuktaü và tadarthatvàc cheùasya tannimittatvàt  / Jaim_3,6.33 />#

#<nirde÷àd vyavatiùñheta  / Jaim_3,6.34 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,6.19


ekàda÷àdhikaraõamàracayati -

grahadharmà anàrabhyoktàü÷vadàbhyadvayena hi /
vidyante và prakaraõàdàdyo vàkyàdihàntimaþ // MJaiNy_3,6.19 //

------------------

anàrabhya dvau grahau ÷rutau- 'aü÷uü gçhõàti' iti, 'adàbhyaü gçhõàti' iti ca |
tayoþ sàdanasaümàrgàdayo grahadharmà na vidyante |
kutaþ |
àrabhyàdhãteùvaindravàyavàdiùveva prakaraõena vyavasthàpitatvàt - iti cet |
maivam |
'grahàþ sàdyante' ityàdivàkyena grahadharmatvàvagame tayorapi grahayoranivàrya tvàt |
na caindravàyavàdayaþ prakaraõinaþ |
jyotiùñhomo hi prakaraõã |
tasmàtsanti tayorrdhamàþ || MJaiNyC_3,6.19 ||




(dvàda÷e citriõyàdãùñakànàmagnyaïgatàdhikaraõe såtram-)

#<agnyaïgam aprakaraõe tadvat  / Jaim_3,6.35 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,6.20-21


dvàda÷àdhikaraõamàracayati-

akhaõóàdãùñakàdharmà÷citriõyàdiùu nocitàþ /
santi và vàkyamapyatrànàrabhyoktaü tato na te // MJaiNy_3,6.20 //
prakçtàpårvasaübandhàttàdç÷àdapi vàkyataþ /
akhaõóatvàdayo 'gnyarthacitriõyàdiùu santi te // MJaiNy_3,6.21 //

------------------

anàrabhya ÷råyate- 'citriõãrupadadhàti' iti |
agniprakaraõe ceùñakànàü dharmàþ ÷rutàþ- 'akhaõóàmakçùõàü kuryàt' iti |
pårvatra- aü÷vadàbhyayorutpattivàkyasyànàrabhyàdhãtatve 'pi viniyojakavàkyaü prakaraõàdhãtam |
citriõyàdinàmakànàü tviùñakàvi÷eùàõàü viniyojakaü vàkyamapyanàrabhyàghãtam |
tacca cityantare tà÷citriõãrviniyuïkte |
akhaõóatvàdidharmàstu ùaõõàü citãnàü madhye prathamacitàvàmnàtàþ |
tasmàt- te citriõyàdiùu nocitàþ- iti pràpte, -
bråmaþ- yadyapyutpattiviniyojakavàkyayoranyatarasyàpi prakaraõapàñho nàsti, tathàpi 'ya evaü vidvànagniü cinute' iti prakçtaü yadetadagnyapårve tatsaübandhitvenaivacitriõyàdayo 'pyaprakaraõa pañhitenàpi vàkyena viniyujyante |
akhaõóatvàdaya¤càgnisàdhanabhåteùñakàdharmàþ, na tu prathamaciti dharmàþ |
tasmàt- agnisàdhanabhåtàsu citriõyàdãùñakàsvapi te santi || MJaiNyC_3,6.20-21 ||




(trayoda÷e- abhiùavàdãnàü somamàtradharmatàdhikaraõe såtram-)

#<naimittikam atulyatvàd asamànavidhànaü syàt  / Jaim_3,6.36 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,6.22-23


trayoda÷àdhikaraõamàracayati-

vidhayo 'bhiùavàdyàþ syuþ phalàkhye camase na và /
naimittikasya nityena tulyatvàdasti tadvidhiþ // MJaiNy_3,6.22 //
nitye kçtàrthàþ saüskàràþ pa÷càdbhàvinimittaje /
na vidheyàþ kiütu tatra pràpyantàmatide÷ataþ // MJaiNy_3,6.23 //

------------------

nyagrodhamukularåpasya phalasya piùñaü camyate yatra sa phalacamasaþ |
sa ca naimittikaþ |
ràjanyavai÷yau nimittãkçtya vihitatvàt |
somastu nityaþ |
upàdhikramamapyanupajãvyaiva 'somena yajeta' iti vihitatvàt |
tasya ca nitvasya somasya yathà yàgasàdhanatvam, tathà phalacamasasyàpi tadasti |
tasmàt 'somamabhipuõoti' 'somaü krãõàti' ityàdayo yàgadravya saüskàravidhayaþ soma iva phalacamase 'pi pravartante- iti pràpte, -
bråmaþ- nityà abhikvàdisaüskàrà nityaü somaü saüskàrya labdhvà caritàrthàþ santo nànyaü saüskàryamapekùante |
phalacamasastu soyavikàratvàtpa÷càdbhàvã |
tato nirapekùàþ saüskàravidhayo na tatra pravartante |
na caitàvatà saüskàràbhàvaþ |
codakena tatsiddhaþ |
tasmàt- somamàtrasaübandhino vidhayaþ || MJaiNyC_3,6.22-23 ||




(caturda÷e pratinidhiùvapi mukhyadharmànuùñhànàdhikaraõe såtràõi 37-39)

#<pratinidhi÷ ca tadvat  / Jaim_3,6.37 />#

#<tadvatprayojanaikatvàt  / Jaim_3,6.38 />#

#<a÷àstralakùaõatvàcca  / Jaim_3,6.39 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,6.24


caturda÷àdhikaraõamàracayati-

nãvàràdipratinidheratulyo và vidhiþ samaþ /
purevàtulyatà sàmyamàkàràdbrãhità yataþ // MJaiNy_3,6.24 //

------------------

'vrãhibhiryajeta' iti vihitànàü vrãhãõàmasaübhave nãbàràþ pratinidhitvena svãkàryà iti vakùyate |
tatra pårvanyàyenàvaghàtàdividhayo vrãhiùu kçtàrthàþ pa÷càdbhàvini nãvàràdau na pravartante- iti cet |
maivam |
vrãhi÷abdo hi jàtivi÷eùeõà'kàravi÷eùeõa vopetaü dravyamàcaùñe |
nãvàreùu jàtito vrãhi÷abdàrthatvàbhàve 'pyàkàrato vrãhi÷abdàrthatvena 'vrãhãnavahanti' iti vidhiþ pravartate |
yathà vrãhijàtàveva samãcãnànàü vrãhãõàmabhàve jalavahnyàdyupaghàtena sàravikaleùvapi vidhiþ, tathà jàtivikaleùvapi brãhiùu mukhyaikade÷aråpatvàdvidhirastu || MJaiNyC_3,6.24 ||




(pa¤cada÷e ÷ruteùvapi pratinidhiùu mukhyadharmànuùñhànàdhikaraõe såtram-)


#<niyamàrthà guõa÷rutiþ  / Jaim_3,6.40 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,6.25


pa¤cada÷àdhikaraõamàracayati-

påtãkàbhiùavo 'tulyastulyo và somatulyatà /
nàsti naimittikatvena tulyaþ pratinidhitvataþ // MJaiNy_3,6.25 //

------------------

'yadi somaü na vindeta, påti(tã) kànabhiùuõuyàt' iti ÷råyate |
tatra somàbhàvaü nimittãkçtya påtãkalatàkhaõóànàü vihitatvàtphalacamasavannaimittikatvena somàbhiùavakrayàdividhiþ påtãkeùu na tulyaþ- iti cet |
maivam |
nãvàrabatpratinidhitvàt |
nanu- pratinidhitve svayamevopàditsitatvàdvidhirnàpekùitaþ |
ata eva nãvàreùu vidhirna ÷rutaþ- iti cet |
na |
vidherniyamàrthatvasya ùaùñhe vakùyamàõatvàt |
tasmàt- abhiùavakrayàdividhiþ somapåtãkayostulyaþ || MJaiNyC_3,6.25 ||




(ùoóa÷e dãkùaõãyàdidharmàõàmagniùñomàïgatàdhikaraõe såtràõi 41-47)

#<saüsthàs tu samànavidhànàþ prakaraõàvi÷eùàt  / Jaim_3,6.41 />#

#<vyapade÷a÷ ca tulyavat  / Jaim_3,6.42 />#

#<vikàràs tu kàmasaüyoge nityasya samatvàt  / Jaim_3,6.43 />#

#<api và dviruktatvàt prakçter bhaviùyantãti  / Jaim_3,6.44 />#

#<vacanàt tu samuccayaþ  / Jaim_3,6.45 />#

#<pratiùedhàc ca pårvaliïgànàm  / Jaim_3,6.46 />#

#<guõavi÷eùàd ekasya vyapade÷aþ  / Jaim_3,6.47 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,6.26-27


ùoóa÷àdhikaraõamàracayati-

ukthyàdiùu samo dãkùaõãyàdyaïgavidhirna và /
ekaprakaraõatvena phalavattvàcca tulyatà // MJaiNy_3,6.26 //
ukthyàdayaþ kàmayogàdvikàràþ prakriyà tataþ /
agniùñomàtmake jyotiùñomamàtre ca tadvidhiþ // MJaiNy_3,6.27 //

------------------

jyotiùñomaþ- svayameko 'pi samàptibhedàdbhidyate |
yaj¤àyaj¤iyastotreõa samàptau 'agniùñomaþ' ityucyate |
tasmàdapi stotràdårdhvamukthyastotreõa samàptau 'ukthyaþ' ityucyate |
evaü ùoóa÷yàdayo 'pi |
tàdç÷asya saptasaüsthàvato jyotiùñomasya prakaraõe dãkùaõãyeùñipràyaõãyeùñyàdãnàmaïgànàü vidhiràmnàtaþ |
sa ca vidhirjyotiùñomasya prathamasaüsthàvi÷eùe 'gniùñome yathà pravçttaþ, tathaivokthyàdiùvapi pravartate |
kutaþ |
prakaraõasaübandhasya samànatvàt |
kiüca- yathàgniùñomaþ phalatvàdaïgavidhibhiþ saüyujyate, evamukthyàdayo 'pi |
teùàü ca phalamevamàmnàyate-'pa÷ukàma ukthyaü gçhõãyàt' 'ùoóa÷inà vãryakàmaþ stuvãta' 'atiràtreõa prajàkàmaü yàjayet' iti |
tasmàt - saptasvapi saüsthàsu samàno 'ïgavidhiþ- iti pràpte, -
bråmaþ- yadetadukthyàdãnàü phalamudàhçtam, tattu teùàü vikàratvaü gamayati |
'kàmyo guõaþ ÷råyamàõo nityamartha vikçtya nivi÷ate' iti nyàyàdyathà godohanaguõo nityaü camasasàdhanakamapàü praõayanaü vikçtya nivi÷ate,evamukthyaguõo nityàmagniùñomasya saüsthàü vikçtya saüsthàntaratvaü gamayati |
tato 'gniùñomasya guõavikàrà ukthyàdaya iti na sarvasaüsthàsàdhàraõaü prakaraõam, kiütu - agniùñomasyai vàsàdhàraõama |
nanu- 'jyotiùñomena yajeta' ityuktatvàjjyotiùñomasyedaü prakaraõam, na tvagniùñomasaüsthàyàþ- iti cet |
bàóham |
asà jyotiùñomo na kadàcidapyagniùñomaü vyabhicarati |
ukthyàdãnàmapyantarbhàvitàgniùñomakatvàt |
ukthyàdãüstu vyabhicarati |
vinàpi tairagniùñoma÷÷àyàü jyotiùñomatvasaübhavàt |
ato 'gniùñomasaüsthasya jyotiùñomasyedaü prakaraõaü sattatraiva dãkùaõãyàdyaïgavidhiü nive÷ayati |
ukthyàdiùu codakàdaïgànyatidi÷yante || MJaiNyC_3,6.26-27 ||


iti ÷rãmàdhavãye jauminãyanyàyamàlàvistare tçtãyàdhyàyasya ùaùñha pàdaþ



_________________________________________________________________________


atha tçtãyàdhyàyasya saptamaþ pàdaþ /


(prathame barhiràdãnàü dar÷apaurõamàsatadaïgobhayàïgatàdhikaraõe såtràõi 1-5)

#<prakaraõavi÷eùàd asaüyuktaü pradhànasya  / Jaim_3,7.1 />#

#<sarveùàü và ÷eùatvasyàtatprayuktatvàt  / Jaim_3,7.2 />#

#<àràdapãti cet  / Jaim_3,7.3 />#

#<na tadvàkyaü hi tadarthatvàt  / Jaim_3,7.4 />#

#<liïgadar÷anàc ca  / Jaim_3,7.5 />#

saptamapàdasya prathamàdhikaraõamàracayati -

____________________________________________________

START MJaiNy 3,7.1-2


mukhyàïgataiva vedyàdeþ prayàjàdyaïgato 'pi và /
tadvàkyaü prakriyàyuktaü mukhyàïgatvasya bodhakam // MJaiNy_3,7.1 //
mukhyàïgasyàpi vedyàdeþ prayàjàdiùu càïgatà /
mukhyàrthatvàtprayàjàdeþ svàpårvavyavadhànataþ // MJaiNy_3,7.2 //

------------------

dar÷apårõamàsayoþ ÷råyate- 'vedyàü havãüùyàsàdayati' 'barhiùi havãüùyàsàdayati' iti |
tathà taddharmàþ ÷råyante- 'vediü khanati' 'barhirlunàti' ityàdayaþ |
mukhyahavãüùyàgneyapuroóà÷àdãni, amukhyahavãüùi tu prayàjàdyarthàni |
tatra-svasvadharmasahitàni vedyàdãni prakaraõabalànmukhyahaviùà mevàïgàni- 'vedyàü havãüùyàsàdayati' iti vàkyàtsarvahaviraïgatà- iti cet |
na |
prakaraõena vàkyasya saükocanãyatvàt |
yadi vàkyaü prakaraõanairapekùyeõa svatantraü syàt, tadà sàdanamàtraparyavasànena yàgàbhàve vaiyarthya syàt |
saumikahãvaùàmapyetadvedyàsàdanaü prasajyeta |
tasmàt- mukhyahaviraïgaü vedyàdikam- iti pràpte-
bråmaþ- astu vaiyarthyàtiprasaïgaparihàreõa prakçtàpårvasàdhanabhåtahaviþùu vedyàderaïgatvam |
prayàjàdihavãüùyapi svakãyàvàntaràpårvadvàrà mukhyàpårvasàdhanànyeveti tadaïgatvamapi vedyàderyuktam |
evaü sati vàkyasyàtyantasaükoco na bhaviùyati || MJaiNyC_3,7.1-2 ||


(dvitãye svàmisaüskàràõàü pradhànàrthatàdhikaraõe såtram)

#<phalasaüyogàt tu svàmiyuktaü pradhànasya  / Jaim_3,7.6 />#

dvitãyàdhikaraõamàracayati-
vapanàdyupakàraþ kiü dvayormukhàïgayoruta /
mukhya eva dvayorastu kçtsnakartçgatatvataþ // MJaiNy_3,7.3 //
yuktaþ ÷àstrãyasaüskàro mukhyasya phalabhojinaþ /
vinàpi saüsakçtiü dçùñaü kartçtvaü tatra nàsti saþ // MJaiNy_3,7.4 //

------------------

jyotiùñome ke÷a÷ma÷ruvapanapayovratàdayo yajamànasaüskàrà àmnàtàþ |
grahaiþ somahomo jyotiùñome mukhyaþ |
agnãùomãyapa÷vàdikamaïgam |
tatra-dvayormukhyàïgayorete vapanàdaya upakurvanti |
kutaþ |
kartçdharmatvàt |
yajamàno hi kartçtayà vapanàdibhiþ saüskriyate |
kartçtvaü ca yathà mukhyaü prati tasya vidyate, tathàïgaü pratyapyasti |
tasmàt-ubhayorupakàraþ- iti cet |
maivam |
dvau hi yajamànasyà'kàrau- kriyàkartçtvam, phalabhoktçtvaü ceti |
tayoradçùñaþ phalabhogaþ, kriyàniùpatti÷ca dçùñà |
tathà sati- vapanàdikçtopakàratyàpyadçùñatvàdbhoktç÷eùà vapanàdayaþ phalabhogasàdhane mukhya eva paryavasyanti |
vapanàdisaüskàrarahitairapyçtvigbhiþ kçùãvalàdibhi÷ca kriyà niùpàdyamànà dç÷yate |
tatastatra kartçtvàkàre vapanàdikçtaþ sa upakàro nàsti |
tasmàt-adçùña phalabhojino 'sya yajamànasya yo 'yamadçùñaråpaþ ÷àstrãyaþ saüskàraþ so 'yaü mukhye karmaõi yukto nàïgeùu |
nàtra pårvavadvàkyamasti, yena paramparàphalasàdhaneùvaïgeùu vapanàdyupakàraþ ÷aïkayeta |
prakaraõaü tu mukhyasyaiva, na tvaïgànàm |
tasmàt- na teùåpakàraþ || MJaiNyC_3,7.3-4 ||


(tçtãye saumikavedyàdãnàmaïgapradhànobhayàïgatàdhikaraõe såtre 7 / 9)

#<cikãrùayà ca saüyogàt  / Jaim_3,7.7 />#

#<tadyukte tu phala÷rutis tasmàt sarvacikãrùà syàt  / Jaim_3,7.9 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,7.5-6


tçtãyàdhikaraõamàracayati-

mukhyàrthà saumikã vedirubhayàrthota mukhyagà /
cikãrùitatvànmukhyasya vedyà tatkçtisaübhavàt // MJaiNy_3,7.5 //
mukhyapauùkalyahetutvàttadaïgaü ca cikãrùitam /
mukhyavattena tadvediraïgeùvapyupakàriõã // MJaiNy_3,7.6 //

------------------

dàr÷ikãü vediü madhye 'ntarbhàvya pràcãnavaü÷o maõóapo 'vasthitaþ |
tataþ pårvasyàü di÷i sadohavirdhànàdãnàü paryàpto bhåbhàgavi÷eùaþ |
taiþ sadaþprabhçtibhiþ saha saumikã vedirityucyate |
seyaü mukhyasya somayàgasyaivopakàraü karoti, na tvamukhyànàmagnãùomãyàdyaïgànàm |
kutaþ |
mukhyasya cikãrùitatvàt |
na ca - aïgànyapi cikãrùitàni- iti vàcyam |
cikãrùàsvaråpasya vedenaivàbhihitatvàt |
evaü ÷råyate- 'ùañtriü÷atprakramà pràcã, caturviü÷atiragreõa, triü÷ajjaghanena, iyati ÷akùyàmahe' iti |
asyàyamarthaþ- ÷råyamàõenànena dairdhyapramàõena tiryakpramàõadvayena ca pramite bhåbhàge phalahetusomayàgaü kartu ÷akùyàmahe' iti ni÷citya tathaiva kuryàta- iti |
seyaü cikãrùà mukhyaviùayà |
'iyati ÷akùyàmahe' iti parimàõasya ÷akte÷copanyàsàt |
aïgànàü tu pa÷ånàmiùñãnàü ca sadohavirdhànàdi maõñapanirapekùàõàü yathoktaparimàõamantareõàpyanuùñhàtuü ÷akyatvàtsa upanyàsastatra nirarthakaþ |
somasya tvanuùñhànaü yathoktavedyàmeva saübhavati, natvanyatra |
tasmàt- sà vedirmukhyasyaivopakaroti- iti pràpte, -
bråmaþ- 'iyati ÷akùyàmahe' ityatra sàïgapradhànànuùñhàne ÷aktiruktà |
tàdç÷asyaiva phalaü prati puùkalahetutvàt |
ato mukhyàïgayo÷cikãrùàyàstulyatvàdvedirubhayàrthà |
na ca- atra vapanàdisàmyaü ÷aïkanãyam |
dçùñopayogàbhàvasya tatroktatvàt |
iha tu- haviràsàdanàdirdçùña upayogaþ |
sa ca mukhyàïgayoþ sama ityubhayàrthatvam || MJaiNyC_3,7.6 ||


(caturthe-amimar÷anasyàïgapradhànobhayàïgatàdhikaraõe såtra 8 / 10)

#<tathàbhidhànena  / Jaim_3,7.8 /
>#
#<guõàbhidhànàt sarvàrtham abhidhànam  / Jaim_3,7.10 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,7.7-8

caturthàdhikaraõamàracayati-

caturhotrà paurõamàsãü mç÷edàjyàdimar÷ane /
mantro mukhya utàïge 'pi mukhye tadvàci÷abdataþ // MJaiNy_3,7.7 //
÷abdasya karmavàcitvàttatra mar÷anavarjanàt /
vibhaktivyatyaye mantro mukhyàïgahaviùordvayoþ // MJaiNy_3,7.8 //

------------------

dar÷apårõamàsayoþ ÷råyate- 'caturhotrà paurõamàsãmabhimç÷et, pa¤cahotràbhàvàsyàm' iti |
pçthivã hotà'- ityàdiko mantra÷caturhotà |
tasminmantre yaj¤àïgànàü caturõà ÷rutatvàt |
athavà- tasya mantrasyàbhimànitvenà'tmabhåtaþ ka÷citpuruùaþ prajàpatinà caturthàramàmantritaþ pratvuttaramuvàceti sa puruùa÷caturhåtaþ |
tadãyanàmnà mantro 'pi 'caturhåtaþ' ityucyate |
'påjyànàü pratyakùanàmagrahaõamayuktam' ityabhipràyeõa håta÷abdasthàne hotç÷abdaþ pañhyate |
ayamarthaþ sarvo 'pi taittirãyabràhmaõe ÷råyate-
"àtmannàtmannityàmantrayata |
tasmai caturhåtaþ pratya÷çõot |
sa caturhåto 'bhavat |
caturhåto ha vai nàmaiùaþ |
taü và etaü caturhåtaü santaü 'caturhotà' ityàcakùate parokùeõa |
parokùapriyà iva hi devaþ"iti |
'agnirhotà'- ityàdiko mantraþ pa¤cahotà |
tatràpyuktaprakàro draùñavyaþ |
- atra-yo 'yamàjyàdihaviùa upaspar÷anàrtho mantraþ, asau mukhya eva haviùi nivi÷ate |
paurõamàsyamàvàsyà÷abdayormukhyahavirviùaya tvàt-iti pràpte,-
bråmaþ- paurõamàsyabhàvàsya÷abdau karmavàcinau, na tu havirvàcinau |
na ca karmaõorupaspar÷ana saübhavaþ |
atha kàlavivakùàyàü vibhaktivyatyayena saptamyartho vyàkhyàyeta, tadà kàlasaübandhasya mukhyàïga yorubhayostulyatvàdubhayavidhahavirupaspar÷ane mantro viniyujyate || MJaiNyC_3,7.7-8 ||


(pa¤came dãkùàdakùiõayoþ pradhànàrthatàdhikaraõe såtre - 11-12)

#<dãkùàdakùiõaü tu vacanàt pradhànasya  / Jaim_3,7.11 />#

#<nivçttidar÷anàc ca  / Jaim_3,7.12 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,7.9-10


pa¤camàdhikaraõamàracayati-

daõóadãkùà dakùiõà tu ÷ataü dvàda÷amiryutam /
dvayàrthamuta mukhyàrthe somasyetyuktisaübhavàt // MJaiNy_3,7.9 //
mukhyàïgadvayagaü maivaü pàramparyavióambanà /
vacanasya na yuktàtaþ pradhànàrthamidaü sthitam // MJaiNy_3,7.10 //

------------------

jyotiùñome dãkùàdakùiõaü ÷råyate- 'daõóena dakùiyati' iti, 'tasya dvàda÷a÷ataü dakùiõà' iti ca |
tatra dãkùà mukhyàïgayorupakaroti, tathà dakùiõàpi |
na ca - dãkùà somasya, dakùiõà somasya' iti vàkye ùaùñhyà mukhyasaübandha evàvagamyate, na tvaïgasaübandhaþ- iti vàcyam |
dãkùàdakùiõe somanaiva sàkùàtsaübadhnãtàm, sa somaþ punaraïgaiþ saübaddhaiti paramparayà dãkùàdakùiõayoraïgairapi saübandho 'sti |
tasmàt- ubhayàrthe dãkùàdikam- iti pràpte,-
bråmaþ- avyavahitasaübandha eva ùaùñhyà abhidheyor'thaþ |
tadasaübhave tu - paramparàsaübandhaþ kathaücidgçhyate |
iha tu tatsaübhavàtpàramparya na yuktam |
tasmàt- pradhànàrtha dãkùàdikam || MJaiNyC_3,7.9-10 ||


(ùaùñhe - antavaideryåpànaïgatàdhikaraõe såtre 13-14)

#<tathà yåpasya vediþ  / Jaim_3,7.13 />#

#<de÷amàtraü và ÷iùyenaikavàkyatvàt  / Jaim_3,7.14 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,7.11-12


ùaùñhàdhikaraõamàracayati -

antarvedi minotyardha yåpàïgamuta lakùayet /
de÷aü yåpàïgamàvena vedibhàgo 'tra codyate // MJaiNy_3,7.11 //
bahirvedyardhamityetadvàkyaü bhidyeta tadvidhau /
mãyamànasya yåpasya tàvànde÷o 'tra lakùyate // MJaiNy_3,7.12 //

------------------

agnãùomãyapa÷au 'yåpaü minoti' iti prakçtya ÷råyate- 'ardhamantarvedi minoti, ardha bahirvedi' iti |
'yåpaü sthàpayituü kiyadvistàravànavaño 'pekùitaþ' iti bubhutsàyàü tannirõayàya yåpamålasya sthaulyamaïgulyàdibhirmàtavyam |
tasya ca pãyamànasya yåpasya vedyabhyantarabhàgo 'laïgatvenaü vidhãyate- iti cet |
maivam |
yathà saüskçto vedyabhyantarabhàgaþ 'ardhamantarvedi' ityanena vàkyena vidhãyate, tadvada saüskçto bahirbhàgo 'bahirvedi'- ityanena vàkyena vidhàtavyaþ |
tato vàkyaü bhidyeta |
yadà tu vederabhyantarabàhyabhàgàbhyàmupalakùito 'saüskçto' laukikade÷a evàtra yåpàïgatvena vidhãyate, na tu saüskçtavedibhàgaþ || MJaiNyC_3,7.11-12 ||


(saptame havirdhànasya sàmidhenyanaïgatàdhikaraõe såtràõi 15-17)

#<sàmidhenãs tad anvàhur iti havir dhànayor vacanàt sàmidhenãnàm  / Jaim_3,7.15 />#

#<de÷amàtraü và pratyakùaü hy arthakarma somasya  / Jaim_3,7.16 />#

#<samàkhyànaü ca tadvat  / Jaim_3,7.17 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,7.13-14


saptamàdhikaraõamàracayati -

havirdhàne sthito bråyàtsàmidhenãrihàïgatà /
havirdhànasya tàsvàho tadde÷o 'nena lakùyate // MJaiNy_3,7.13 //
vàkyàtsyàdaïgatà maivaü prakçtyà pa÷cime 'gnitaþ /
de÷aþ pràpto làghavena lakùyaþ ÷akañasaünidhiþ // MJaiNy_3,7.14 //

------------------

jyotiùñome ÷råyate- 'uta yatsunvanti sàmidhenãstadanvàhuþ' - iti |
havirdhànamaõóapagatayor dakùiõottarabhàgàvasthitayorhavirdhànanàmakayoþ ÷akañayormadhye dakùiõaü ÷akañamatra yattacchabdàbhyà mabhidhãyate |
tasya samãpe somasyàbhiùavaþ |
'uta' ityayaü ÷abdo 'thabdàrthe vartate |
'atha yasminhavirdhàne somamabhiùuõvanti, tasminsàmidhenãranubråyuþ' |
aiha dakùiõasya havirdhànasya sàmidhenãùvaïgatvaü pratãyate |
na càtra pårvavadvàkyabhedadoùaþ ÷aïkyaþ |
akavàkyatàyàþ spaùñaü pratibhàsàt- iti pràpte-
bråmaþ- sàmidhenãnàmiùñyaïgatayà dar÷apårõamàsàvatra prakçtiþ |
prakçtau cà'havanãyàgneþ pa÷cimo de÷aþ sàmidhenãnàü sthànam |
ihottaravederàhavanãyatvàttadapekùayà havirdhànasya pa÷cimade÷àvasthànàt |
sa de÷a÷codakena pràptaþ- iti na de÷asya sàmidhenyaïgatvaü vidhàtavyam |
kiütu dakùiõottarahavirdhànasamãpa de÷ayoraniyamena pràptau- dakùiõasyaiva havirdhànasya samãpade÷aþ- iti niyantuü havirdhànena saünidhirlakùyate |
tathà sati niyamamàtravidhànàllàghavaü bhavati |
tvatpakùe tvabhiùavopalakùitasya dakùiõasya havirdhànasyà tyantamapràptaü sàmidhenyaïgatvaü vidhãyata iti gauravam |
tasmàdde÷alakùaõà || MJaiNyC_3,7.13-14 ||


(aùñame- aïgànàmanyadvàrànuùñhànàdhikaraõe såtràõi 18-20)

#<÷àstraphalaü prayoktari tallakùaõatvàt tasmàt svayaü prayoge syàt  / Jaim_3,7.18 />#

#<utsarge tu pradhànatvàc cheùakàrã pradhànasya tasmàd anyaþ svayaü và syàt  / Jaim_3,7.19 />#

#<anyo và syàt parikrayàmnànàd vipratiùedhàt pratyag àtmani  / Jaim_3,7.20 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,7.15-16


aùñamàdhikaraõamàracayati -

yajamànena kartavyaü nikhilaü tyàga eva và /
kartçgàmiphala÷rutyà yujyate sarvakartçtà // MJaiNy_3,7.15 //
prayojake 'pi kartçtvamasti no cetkrayo vçthà /
kàrye tena tyàgamàtramçtvijo 'nyatra kartçtà // MJaiNy_3,7.16 //

------------------

'svargakàmo yajeta' iti svargabhokturyàgakartu÷ca sàmànàdhikaraõyàdekatvaü gamyate |
pàõini÷ca 'svarita¤itaþ kartrabhipràye krimàphale'[pà.så.1.3.72 ]iti såtreõa kriyàphalasya kartçgàmitve satyàtmanepadaü vidadhàti |
ataþ sàïgakarmànuùñhànamantareõa phalàsaübhavànnikhilaü yajamànena kartavyam- iti pràpte-
bråmaþ- nikhilànuùñhànàbhàve 'pi prayojakatayà yajamànasya sarvakartçtvamasti |
'ùahåbhirhalaiþ karùati' ityatra tathàdar÷anàt |
yadi svenaiva sarvamanuùñhãyeta, tadànãmçtviõàü parikrayo vçthà syàt |
tasmàt -yajamànena tyàgamàtraü kàryam |
anyatra sàïgapradhàne krãtasyartvijo 'nuùñhànam |
tathà sati sàkùàtparamparayà ca sarvakartçtvasya yajamàne saübhavàttasya phalaü na virudhyate || MJaiNyC_3,7.15-16 ||


(navame parikrãtànàmçtvijàü saükhyàvi÷eùaniyamàdhikaraõe såtràõi 21-24)

#<tatràrthàt kartçparimàõaü syàd aniyamo 'vi÷eùàt  / Jaim_3,7.21 />#

#<api và ÷rutibhedàt pratinàmadheyaü syuþ  / Jaim_3,7.22 />#

#<ekasya karmabhedàd iti cet  / Jaim_3,7.23 />#

#<notpattau hi  / Jaim_3,7.24 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,7.17


navamàdhikaraõamàracayati -

na krãtakartçsaükhyàyà niyamo 'satyasti và na hi /
avi÷eùàdasti yàvatkàrya tàvanta eva hi // MJaiNy_3,7.17 //

------------------

ye yajamànena krãtàþ kartàra çtvijaþ, teùàü saükhyàvi÷eùo yadyapi na ÷rutaþ |
tathàpi kàryànusàreõa so 'vagantavyaþ |
te ca kàryavi÷eùàþ kartçsaüyuktà evaü ÷råyante- 'puro 'dhvaryurvibhajati, pratiprasthàtà manthinaü juhoti, neùñhà patnãmudànayati, unnetà camasànunnayati, prastotà prastauti, udgàtodgàyati, pratihartà pratiharati, subrahmaõyaþ subrahmaõyàmàhvayati, hotà pràtaranuvàkamanubråte, maitràvaråõaþ preùyati, acchàvàko yajati, gràvastudgràvastotrãyamanvàha' iti |
evaü brahmabràhmaõàcchaü syàgnãdhrapotéõàü caturõà karmàõyudàhàryàõi |
tasmàt-
yàvanti karyàõi tàvanta çtvijo varãtavyàþ || MJaiNyC_3,7.17 ||


(da÷ame camasàdhvaryåõàü pçthaktvàdhikaraõe såtram)

#<camasàdhvaryava÷ ca tair vyapade÷àt  / Jaim_3,7.25 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,7.18


da÷amàdhikaraõamàracayati -

camasàdhvaryavo nànya çtvibhyo 'nye 'thavàgnimaþ /
yaugikyà saüj¤ayà maivaü ùaùñhyà tebhyo vibhedanàt // MJaiNy_3,7.18 //

------------------

jyotiùñome ÷råyate- 'camasàdhvaryånvçõãte' iti |
ye pårvatra kàryànusàreõàdhvaryupramukhà çtvija uktàþ, tebhyo na vyatiriktà÷camasàdhvaryavaþ |
kutaþ |
yaugikasaüj¤ayà tadabhedapratãteþ |
ta(ya)thà devadatta eva pacikriyàyogàtpàcako bhavati, tathàdhvaryupramukhà eva camasayogàccamasàdhvaryavaþ- iti cet |
maivam |
madhyataþkàriõàü camasàdhvaryavaþ, hotrakàõàü, camasàdhvaryava iti apañhyà bhedàvabhàsàt |
madhyataþkàriõor'dhvayuhotràdayaþ |
hotrakàþ pratiprasthàtçmautràvaruõàdayaþ |
tasmàdçtvigbhyo 'nye || MJaiNyC_3,7.18 ||


(ekàda÷e camasàdhvaryåõàü bahutvaniyamàdhikaraõe såtram)

#<utpattau tu bahu÷ruteþ  / Jaim_3,7.26 />#

____________________________________________________
START MJaiNy 3,7.19


ekàda÷àdhikaraõamàracayati -

tànvçõãteti bahutà nàsti vàsti grahaikyavat /
neti cennàtra vaiùamyàdutpattau bahutà÷ruteþ // MJaiNy_3,7.19 //

------------------

'camasàdhvaryånvçõãta' iti yadbahutvaü ÷rutam, tanna vivakùitam |
grahaikatvavadudde÷yagatatvàt- iti cet |
maivam |
grahavaiùamyàt |
'grahaü saümàrùñi' ityetadgrahàõàü notpattivàkyam |
camasàdhvaryåõàü tvetadevotpattivàkyam |
tatasteùàmupàdeyatvàttadgataü bahutvaü vivakùitam || MJaiNyC_3,7.19 ||


(dvàda÷e camasàdhvaryåõàü da÷asaükhyàniyamàdhikaraõe såtram-)

#<da÷atvaü liïgadar÷anàt  / Jaim_3,7.27 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,7.20


dvàda÷àdhikaraõamàracayati -

neyattàstyasti và teùàü na niyàmakavarjanàt /
camasànàü da÷atvena camasàdhvaryavo da÷a // MJaiNy_3,7.20 //

------------------

spaùñor'thaþ || MJaiNyC_3,7.20 ||


(trayoda÷e ÷amiturapçthaktvàdhikaraõe såtre 28-29)


#<÷amità ca ÷abdabhedàt  / Jaim_3,7.28 />#

#<prakaraõàd votpattyasaüyogàt  / Jaim_3,7.29 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,7.21


trayoda÷àdhikaraõamàracayati-

tebhyo 'nyaþ ÷amitànanyo vànyaþ saüj¤àpçthaktvataþ /
varaõàbhàvato nànyaþ saüj¤àbhedastu yaugikaþ // MJaiNy_3,7.21 //

------------------

'÷amitàra upeta na yaj¤am' ityasminmantre ÷rutàyàþ ÷amitçsaüj¤àyàþ pçthaktyàduktebhyo 'nyaþ ÷amità- iti cet |
maivam |
pçthagvaraõàbhàvàt |
saüj¤àbhedastu pa÷usaüj¤apanayogàdupapadyate |
yadyapyayaü mantro 'dhvaryu kàõóe pañhitaþ, tathàpyadhvaryoþ paràvçtti÷ravaõàdadhvaryupuruùàþ pratiprasthàtràdayaþ ÷amitàraþ |
ata eva ÷råyate- 'paràvartate 'dhvaryuþ pa÷oþ saüj¤apyamànàt' iti || MJaiNyC_3,7.21 ||


(caturda÷e- upagasyàpçthaktvàdhikaraõe såtram-)

#<upagà÷ ca liïgadar÷anàt  / Jaim_3,7.30 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,7.22


caturda÷àdhikaraõamàracayati-

anye syurupagàtàra uditebhyo na và yathà /
loke 'tràpi tathà maivaü nàdhvaryuritiliïgataþ // MJaiNy_3,7.22 //

------------------

yathà loke mukhyebhyo gàyakanàyakàdibhyo 'nye pàr÷vasthà upagàtàraþ, tathàtràpi- iti cet |
maivam |
yadyuktebhyaþ puruùebhya upagàtàro 'nye bhaveyuþ, tadànãmadhvaryoþ prasaktyabhàvàt 'nàdhvaryurupagàyet' iti pratiùedho 'narthakaþ syàt |
tasmàdukteùveva yaugikaþ saüj¤àbhedaþ || MJaiNyC_3,7.22 ||


(pa¤cada÷e somavikretuþ pçthaktvàdhikaraõe såtram-)

#<vikrayã tvanyaþ karmaõo 'coditatvàt  / Jaim_3,7.31 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,7.23


pa¤cada÷àdhikaraõamàracayati-

somavikrayyeka eùu na và varaõavarjanàt /
ekaþ kratvarthatà nàsti vikrayasyeti bhidyate // MJaiNy_3,7.23 //

------------------

kraya eva jyotiùñomàïgatvena ÷rutaþ, na vikrayaþ |
na càvihitamçtvijaþ kurvanti |
tasmàdanyo vikretà || MJaiNyC_3,7.23 ||


(ùoóa÷e 'çtvik' iti nàmno 'sarvagàmitàdhikaraõe såtràõi 32-35)

#<karmakàryàt sarveùàm çtviktvam avi÷eùàt  / Jaim_3,7.32 />#

#<na và parisaükhyànàt  / Jaim_3,7.33 />#

#<pakùeõeti cet  / Jaim_3,7.34 />#

#<na sarveùàm adhikàraþ  / Jaim_3,7.35 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,7.24-25


ùoóa÷àdhikaraõamàracayati-

kimçtvignàma sarveùu samànamuta keùucit /
çtau yajanametiùàü tulyamityasti nàma tat // MJaiNy_3,7.24 //
saumyàdhvarasya sapta syurda÷a cetyàdisaükhyayà /
na sarveùàü samaü nàma keùàücidyogaråóhitaþ // MJaiNy_3,7.25 //

------------------

çtvik÷abdasya pravçttinimittamçtau yajanama |
tacca brahmàdiùviva canasàdhvaryupvapyasti |
tasmàt- sarveùàmçtvignàma samànam- iti cet |
maivam |
saükhyà÷rutivirodhàt |
'saumyasyàdhvarasya yaj¤akratoþ saptada÷artvijaþ, iti ÷råyate |
tasmàt- yogamanatikramya ÷àstrãyaråóhimapyà÷ritya keùucidevaitamnànetyavagantavyam || MJaiNyC_3,7.24-25 ||


(saptada÷e-dgadãkùàdakùiõàvàkyoktabrahmàdãnàmeva saptada÷artviktvàdhikaraõedgha-såtre 36-37)

#<niyamas tu dakùiõàbhiþ ÷rutisaüyogàt  / Jaim_3,7.36 />#

#<uktvà ca yajamànatvaü teùàü dãkùàvidhànàt  / Jaim_3,7.37 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,7.26


saptada÷àdhikaraõamàracayati-

saükhyàtà api ye kecinniyatà vàvi÷eùataþ /
àdyo na dakùiõàdàne dãkùàyàü ca vi÷eùataþ // MJaiNy_3,7.26 //

------------------

ye saptada÷a saükhyàtàþ, te brahmàdiùu camasàdhvaryuùu ca ye kecidicchayà grahãtavyàþ |
vi÷eùasyà÷ravaõàt- iti cet |
maivam |
dakùiõàvàkye dãkùàvàkye ca vi÷eùa÷ravaõàt |
'çtvigbhyo dakùiõàü dadàti' ityuktvà tadvi÷eùaþ ÷råyate- 'agnãdhe dadàti' ' brahmaõe dadàti' ityàdinà |
dãkùàvàkyaü ca tatra prakaraõe 'ye yajamànàsta çtvijaþ' ityuktvànantarameva màmnàdyate- 'adhvaryurgçhapatiü dãkùayitvà brahmàõaü dãkùayati, tata udvàtàram, tato hotàram, tatastaü pratiprasthàtà dãkùayitvàrdhino dãkùayati bràhmaõàcchaüsinaü brahmaõaþ, prastotàramudgàtuþ, maitràvaruõaü hotuþ |
tatastaü neùñà dãkùayitvà tçtãyino dãkùayati- agnãdhaü brahmaõaþ, pratihartàramudgàtuþ, acchàvàkaü hotuþ |
tatastamunnetà dãkùayitvà pàdino dãkùayati- potàraü brahmaõaþ, subrahmaõyamudgàtuþ, gràvastutaü hotuþ |
tatastamanyo bràhmaõo dãkùayati' iti asyàyamarthaþ- 'adhvaryuryajurvedaproktaü karoti, tasya puruùàstrayaþ-bràhmaõàcchaüsã, agnãt, potà ceti |
udgàtodgànaü karoti, tasya puruùàstrayaþ - prastotà, pratihartà, subrahmaõya÷ceti |
hotà ÷aüsanaü karoti, tasya puruùàstrayaþ- maitràvaruõaþ acchàvàkaþ, gràvastuditi |
caturùu vargeùu ye prathamàste dakùiõàü saüpårõà pràpnuvanti |
ye dvitãyàste tadardha pràpnuvanti- ityardhinaþ |
ye tçtãyàste tçtãyàü÷aü pràpnuvanti- iti tçtãyinaþ |
ye caturthàste caturthamaü÷aü pràpnuvanti- iti pàdinaþ |
tàmetànuktakrameõa sa sa puruùaþ saüskaroti' iti |
atra - dãkùàvàkye nirdiùñà adhvaryuprabhçtaya çtvijaþ ùoóa÷a, na tu camasàdhvaryavaþ- iti niyamo draùñavyaþ || MJaiNyC_3,7.26 ||


(aùñàda÷e - çtvijàü svàmisaptada÷atvàdhikaraõe såtram-)

#<svàmisaptada÷àþ karmasàmànyàt  / Jaim_3,7.38 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,7.27


aùñàda÷àdhikaraõamàracayati-

sadasye yajamàne và sàptada÷yaü vçtatvataþ /
sadasye kurute kiücinnàsau svàmini tattvataþ // MJaiNy_3,7.27 //

------------------

adhvaryubrahmàdiùu ùoóa÷asu vyavasthiteùu saptada÷asaükhyàpårakaþ ka÷cidçtvigavaikùitaþ |
so 'tra sadasyo bhaviùyati |
sadasyavasthitaþ sadasyaþ |
na ca tasya varaõàbhàvaþ |
keùàücicchàkhàyàü tadvaraõasyà'mnàtatvàt |
tataþ sàptada÷yaü sadasye paryavasitam- iti cet |
maivam |
asau sadasyaþ kiücidapi na karoti |
'sadasya idaü kuryàt' iti vidhyabhàvàt |
na ca vinà kriyàmçtuyajananimitta çtvik÷abdastasminnavakalpate |
yajamànastu tyàgaü karotãti tasminnupapadyate |
tasmàtsàptada÷yaü yajamàne yuktam || MJaiNyC_3,7.27 ||


(ekonaviü÷e- àdhvaryavàdiùvadhvaryvàdãnàü kartçtàniyamàdhikaraõe, (viü÷e- agneþ prakçtivikçtisarvàrthatàdhikaraõe, ca såtràõi 39 - Jaim_3,7.42)

#<te sarvàrthàþ prayuktatvàd agnaya÷ ca svakàlatvàt  / Jaim_3,7.39 />#

#<tatsaüyogàt karmaõo vyavasthà syàt saüyogasyàrthavattvàt  / Jaim_3,7.40 />#

#<tasyopade÷asamàkhyànena nirde÷aþ  / Jaim_3,7.41 />#

#<tadvac ca liïgadar÷am  / Jaim_3,7.42 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,7.28


ekonaviü÷àdhikaraõamàracayati-

na kàrya niyataü teùàü niyataü vàgrimo yataþ /
÷aktàþ kena kimityatra niyatiþ syàtsamàkhyayà // MJaiNy_3,7.28 //

------------------

teùàmadhvaryuprabhçtãnàü kàrya na niyatam |
yataþ sarve sarvatra ÷aktàþ |
prakaraõaü ca sarvasàdhàraõatvànna niyàmakam- iti cet-
maivam |
samàkhyàyà niyàmakatvàt |
yasminkarmaõi 'àdhvaryavam' iti samàkhyà tatkarmàdhvaryoþ |
evamitaratràpi || MJaiNyC_3,7.28 ||


(viü÷e - agneþ prakçtivikçtisarvàrthatàdhikaraõe- uktasåtraikade÷aþ- )

agnaya÷ca (sarvàrthàþ) svakàlatvàt // MJaiNyC_3,7.31 //
vi÷àdhikaraõamàracayati-

____________________________________________________

START MJaiNy 3,7.29


prakçtyartho 'tha sarvàrtho vahniràdyo 'stu parõavat /
parõanyàyo 'tidiùñe syàdupadiùñe tu sarvagaþ // MJaiNy_3,7.29 //

------------------

yathà 'yasya parõamayã juhårbhavati na sa pàpaü ÷lokaü ÷çõoti' ityasau parõavidhiþ prakçtyarthaþ |
evamàdhànasyàpyanàrabhyà dhãtatvàdàhita àhavanãyàdyagniþ prakçtyarthaþ- iti cet-
maivam |
vaiùamyàt |
parõavàkyàtparõatàyà yàvatkratuprave÷e juhårdvàram |
sà ca juhåþ prakçtàveva vihità vikçtiùu sarvatràtidi÷yate |
àhavanãyàdyagnestu kraptuprade÷e dvàraü homaþ |
sa ca kvacitprakçtàveva vihitaþ sanvikçtàvatidi÷yate |
tadyathàprayàõanàriùñhàdihomàþ |
tàdç÷e viùaye 'yadàhavanãye juhvati' iti vàkyenàgniþ prakçtàveva vidhãyate |
vikçtau tu homena sahàtidi÷yate |
tasmàsatra parõanyàyaþ |
yastu homo vikçtàvupadi÷yate |
tadyathà- sàügrahaõyàmiùñàvàmanahomaþ |
tatra dvàrarabhåtasya homasya vikçtàvupadi÷yamànatayà dvàriõo 'pi prakçtàviva vikçtàvapi vàkyena vidhirdhàrayituma÷akyaþ |
tasmàt- sarvàrtho vahniþ || MJaiNyC_3,7.29 ||


(ekaviü÷e samàkhyàbàdhanàdhikaraõe såtràõi 43-45)

#<praiùànuvacanaü maitràvaruõasyopade÷àt  / Jaim_3,7.43 />#

#<puro'nuvàkyàdhikàro và praiùasaünidhànàt  / Jaim_3,7.44 />#

#<pràtar anuvàke ca hotçdar÷anàt  / Jaim_3,7.45 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,7.30-31


ekaviü÷àdhikaraõamàracayati-

yanmaitràvaruõaþ preùyatyanu cà'heti bàdhanam /
hautràdikasamàkhyàyàstatsarvatrota kutracit // MJaiNy_3,7.30 //
àdyo 'stu vacanànmaivaü sàhityoktyupalambhanàt /
praiùànuvacane yatra sahite tatra bàdhanam // MJaiNy_3,7.31 //

------------------

agnãùomãyapa÷au ÷råyate- 'maitràvaruõaþ preùyati cànu cà'ha' iti |
tadetadvàkyaü praiùànuvacanayormaitràvaruõakartçkatàü vidadhàti |
tena ca vàkyena samàkhyà bàdhyate |
'agnaye samidhyamànàyànubråhi' 'yåpàyàjyamànàyànubråhi' ityàdipraiùàõàmadhvaryu kartçkatvadar÷anàt- 'àdhvaryavàþ praiùàþ' ityasti yàj¤ikànàü samàkhyà |
tathà |
'pravo bàjà abhidyavaþ'- 'a¤janti tvàmadhvare devayantaþ' ityàdyanuvacanànàü hotçkartçkatvadar÷anàt |
'anuvacanàni hautràõi'- iti yàj¤ikasamàkhyà |
praiùànuvacane ca dvividhe- samaste vyaste ca |
pårvodàhçte vyaste |
'hotàpakùadagniü samidham'- ityàdyanuvacanamantrasyànte 'hotaryaja' iti praiùa àmnàtaþ |
ete praiùànuvacane samaste |
teùu ca vyastasamastapraiùànuvacaneùu sarvatra prabalena vàkyena samàkhyàü bàdhitvà hotçkartçkatvamadhvaryukartçkatvaü ca parityajya maitràvaruõakartçkatvamevàbhyupayem- iti pràpte-
abhidhãyate- 'preùyati cànu cà'ha' iti cakàradvayena praiùànuvacanayoþ samuccayo vàkye 'sminnupalabhyate |
tataþ samuccitrayoreva samàkhyàbàdhanam |
vyastayostu yathàsamàkhyaü hotràdikartçkatvamevàbhyupeyam || MJaiNyC_3,7.30-31 ||


(dvàviü÷e camasahome 'dhvaryucamasàdhvaryukatçkatàdhikaraõe såtràõi 46 -49)
#<camasàü÷camasàdhvaryavaþ samàkhyànàt  / Jaim_3,7.46 />#

#<adhvaryur và tannyàyatvàt  / Jaim_3,7.47 />#

#<camase cànyadar÷anàt  / Jaim_3,7.48 />#

#<a÷aktau te pratãyeran  / Jaim_3,7.49 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,7.32-33


dvàviü÷àdhikaraõamàracayati-

camasai÷camasàdhvaryurjuhotyadhvaryureva và /
saüj¤àvi÷eùàdàdyo 'stu maivamadhvaryusaüj¤ayà // MJaiNy_3,7.32 //
vi÷eùasyànapekùatvàttenànyasyà apekùaõàt /
adhvaryurjuhuyàcchaktestada÷aktau paro 'pi và // MJaiNy_3,7.33 //

------------------

'camasàdhvaryuþ' ityevaüvidhasaüj¤àvi÷eùàccamasàdhvaryava eva camasairjuhuyuþ - iti cet |
maivam |
adhvaryusaüj¤àyà nirapekùatvena prabalatvàt |
kevalàdhvaryau camasàdhvaryuùu cànugato 'dhvaryu÷abdaþ sàmànyaråpaþ |
camasa÷abdastu camasàdhvaryuùveveti vi÷eùaråpaþ |
taü ca vi÷eùamanapekùyaivàdhvaryu÷abda çtviksaüj¤àråpeõa vartituü prabhavati |
camasa÷abdastu sàmànyavàcinamadhvaryu÷abdamapekùyaiva puruùeùu saüj¤à bhavati |
tathà sati 'àdhvaryavo homaþ' ityanayàü nirapekùayàü prabalayà samàkhyayàdhvaryureva satyàü ÷aktau camasairjuhuyàt |
grahahomavyàpçtatvena kadàcida÷aktau camasàdhvaryavo juhuyuþ || MJaiNyC_3,7.32-33 ||


(trayoviü÷e ÷yenavàjapeyayoranekakartçkatàdhikaraõe såtre 50-51)

#<vedopade÷àt pårvavadvedànyatve yathopade÷aü syuþ  / Jaim_3,7.50 />#

#<tadguõàd và svadharmaþ syàd adhikàrasàmarthyàt sahàïgair avyaktaþ ÷eùe  / Jaim_3,7.51 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,7.34-35


trayoviü÷àdhikaraõamàracayati-

÷yena udgàtçvedokto vàjapeyo yajuùyam /
udgàtràdhvaryuõà kàryau yathàprakçti vàgrimaþ // MJaiNy_3,7.34 //
àkhyàvi÷eùàdàkhyàyàþ pårvabhàvã hi codakaþ /
prakçtàviva kartàrastattaddharme vyavasthitàþ // MJaiNy_3,7.35 //

------------------

÷yenayàgaþ sàmavede samàmnàta iti tatratyàþ sarve padàrthà udgàtrànuùñheyàþ, bahiùpavamànàjyapçùñhàdistotreùvivodgàtratva samàkhyàyàþ ÷yone 'pi samatvàt |
tathà- yajurvede samàmnàto vàjapeyaþ sarvo 'pyadhvaryuõaivànuùñheyaþ |
samàkhyàva÷àt- iti pràpte-
bråmaþ- ÷yenavàjapeyau hi jyotiùñomavikàrau |
tatra codakastattatpadàrthestaistaiþ puruùairanuùñheyatayà samarpayati |
aïgeùvatidiùñeùu paùcàtsàïgapradhànànuùñhàpakasya prayogavacanasàya pravçttiþ |
prayogavacanàdhãnà tu samàkhyàtyantajaghanyà |
tataþ prabalacodakava÷àtprakçtàviva nànàvidhàþ kartàraþ svasvadharmeùu vyavatiùñhante || MJaiNyC_3,7.34-35 ||


iti ÷rãmàdhavãya jaiminãyanyàyamàlavistare tçtãyàdhyàyasya saptamaþ pàdaþ


_________________________________________________________________________


atha tçtãyàdhyàyasyàùñamaþ pàdaþ /


(prathame krayasya svàmikarmatàdhikaraõe såtram- )

#<svàmikarma parikrayaþ karmaõas tadarthatvàt  / Jaim_3,8.1 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,8.1-2


aùñamapàde prathamàdhikaraõamàracayati-

dakùiõàdiparikrãtiçtvijaþ svàmino 'thavà /
parikrayaþ samàkhyànàdçtvijaþ syàdyathetarat // MJaiNy_3,8.1 //
parikrayàtpuràdhvaryuhotràdãnàmabhàvataþ /
parikrayaõakartçtvaü yajamànasya nartvijaþ // MJaiNy_3,8.2 //

------------------

dakùiõàdànena karmakaràþ parikretavyàþ |
tatra havistyàgavyatiriktaü sarvamàrtvivyam- iti nirõãtam |
dakùiõà ca dvàda÷a÷ataråpàdhvaryuveda udgàtçvede ca samàmnàtai |
anvàhàryadakùiõàdhvaryuvede |
tataþ samàkhyayà parikratçtvamçtvijaþ- iti cet |
maivam |
çtvijàü parikrayaõottarakàlãnànàü tatkartçtvàsaübhavena yajamànasyaiva tatkartçtvàt || MJaiNyC_3,8.1-2 ||


(dvitãye varadànasyàdhvaryukarmatàdhikaraõe såtram-)

#<vacanàd itareùàü syàt  / Jaim_3,8.2 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,8.3

dvitãyàdhikaraõamàracayati-

iùñakàvaradànaü kiü svàminaþ syàdutartvijaþ /
svàminaþ pårvavanmaivamadhvaryorvacanàdayam // MJaiNy_3,8.3 //

------------------

'ya etàmiùñakàmupadadhyàt, sa trãnvàràndadyàt' ityupadhàturadhvaryorgotrayadànaü vàcanikam |
nahvasti vacanasyàtibhàraþ || MJaiNyC_3,8.3 ||


(tçtãye vapanàdisaüskàràõàü yàjamànatàdhikaraõe såtràõi 3- 8)

#<saüskàràs tu puruùasàmarthye yathàvedaü karmavadvyavatiùñheran  / Jaim_3,8.3 />#

#<yàjamànàs tu tatpradhànatvàt karmavat  / Jaim_3,8.4 />#

#<vyapade÷àc ca  / Jaim_3,8.5 />#

#<guõatvena tasya nirde÷aþ  / Jaim_3,8.6 />#

#<codanàü prati bhàvàc ca  / Jaim_3,8.7 />#

#<atulyatvàd asamànavidhànàþ syuþ  / Jaim_3,8.8 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,8.4-5


tçtãyàdhikaraõamàracayati-

saüskàrà vapanàdyàþ kimadhvaryoþ svàmino 'thavà /
adhvaryostatra ÷aktatvàttadvedokte÷ca tasya te // MJaiNy_3,8.4 //
saüskàrairyogyatàü pràpya svakàrya kartumçtvijaþ /
krãõàtyataþ kriyà teùàü saüskriyà yajamànagà // MJaiNy_3,8.5 //

------------------

'àpa undantu jãvase' ityàdyàþ saüskàramantràþ |
tadvidhaya÷càdhvaryuvede samàmnàtàþ- 'ke÷a÷ma÷ru vapate','nakhàni nikçntate' iti |
÷akta÷càdhvaryurvapanàdau |
tasmàt- tasyàdhvaryoste vapanàdisaüskàràþ- iti cet |
maivam |
vapanàdisaüskàrà yajamànagatamàlinyamapanãya yàgayogyatàmutpàdayituü kriyante |
tathà ca bràhmaõam- 'ke÷a÷ma÷ru vapate |
mçtà và eùà tvagamedhyà yatke÷a÷ma÷ru |
mutàmeva tvacamamedhyàmapahatya yaj¤iyo bhåtvà medhamupaiti' iti |
nahyadhvayuvapanena yajamànagatà mçtà tvagapaiti |
yogyasya hi karmàdhikàra sati pa÷càtprayàsaråpeùu vyàpàreùu svayama÷aktaþ sankarmakarànçtvijaþ parikrãõàti |
loke 'pi rogiõaþ svàmina auùadhàdyànayana eva bhçtyo jãvitadànena parikrãyate |
na tu tadauùadhaü bhçtyaþ sevate |
tasmàt- itarakriyartvijàm, saüskàrastu yajamànasya |
kvacittu |
vacanàdçtvijàmapi saüskàro 'stu || MJaiNyC_3,8.4-5 ||


(caturthe tapaso yàjamànatàdhikaraõe såtràõi 9-11)

#<tapa÷ ca phalasiddhitvàl lokavat  / Jaim_3,8.9 />#

#<vàkya÷eùa÷ ca tadvat  / Jaim_3,8.10 />#

#<vacanàd itareùàü syàt  / Jaim_3,8.11 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,8.5*-6


caturthàdhikaraõamàracayati-

nà÷nàti dvayahamityetattapaþ kasya tayordvayoþ /
duþkhatvàdbhoktçsaüskàràdadhvaryoryujyate tapaþ // MJaiNy_3,8.5* //
phalàntaràyapàpasya nà÷akatvena saüskçtiþ /
liïgàttapaþ svàmigàmi saüskàràntaravattataþ // MJaiNy_3,8.6 //

------------------

jyotiùñhome- 'dvyahaü nà÷nàti' 'tryahaü nà÷nàti'ityàdinoktaü tapo 'ghvaryoryuktam |
tasya duþkhàtmakatvena parikrãtapuruùaiþ kartumucitatvàt |
duþkhatvàdeva phalabhoktçsaüskàratvàbhàvàdyajamànasya na yuktam- iti cet |
maivam |
bhàvinaþ sukharåpasya phalasya pratibandhakaü duþkhajanakaü yatpàpaü tasya nà÷akatvena duþkharåpasyàpi tapasaþ svàmisaüskàratvasaübhavàt |
asminnarthe vàkya÷eùagataü liïgaü kalpasåtrakàreõaivamudàhçtam- 'yadà vai dãkùitaþ kç÷o bhavati, atha medhyo bhavati |
yadàsminnantarna kiücana bhavati, atha medhyo bhavati |
yadàsya kçùõaü cakùuùorna÷yati, atha medhyo bhavati |
yadàsya tvacàsthi saüdhãyate, atha medhyo bhavati |
pãtvà dãkùate, kç÷o yajate |
yadasyàïgànàü mãyate juhotyeva taditi vij¤àyate' iti |
na hi duþkharåpaü tapo vinà duþkhapradaü pàpaü na÷yati |
yathà pàñanamantareõa viùavraõànàü nopa÷àntiþ, tadvat |
tasmàt- vapanàdisaüskàravattapo 'pi yajamànasyaiva || MJaiNyC_3,8.5-6 ||


(pa¤came lohitoùõãùatàdãnàü sarvartvirgdhamatàdhikaraõe såtram-)


#<guõatvàc ca vedena na vyavasthà syàt  / Jaim_3,8.12 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,8.7-8


pa¤camàdhikaraõamàracayati-

hiraõyamàlitàdyàstu saüskàrà vacanànmatàþ /
çtvijàü te yathàkhyànaü kartavyà nikhilairuta // MJaiNy_3,8.7 //
àdya àkhyàva÷ànmaivaü sarvasaünidhipàñhataþ /
pratimukhyaü guõàvçtteþ kartavyà nikhilairapi // MJaiNy_3,8.8 //

------------------
vàjapeye ÷råyate- 'hiraõyamàlina çtvijaþ pracaranti' iti |
÷yene ÷råyate- 'lohitoùõãùà lohitavasanà nivãtà çtvijaþ pracaranti' iti |
yadyapi hiraõyamàlitvàdãnàü saüskàratvàdyajamànaviùayatvaü pårvanyàyena pràptam, tathàpi vacanàdaya mçtviksaüskàraþ |
tatra hiraõyamàlitvaü yajurvedoktatvàdadhvaryåõàmeva, lohitoùõãùàdikaü sàmavedoktatvàdudgàtéõàmeva iti samàkhyàva÷àdabhyupeyam- iti cet |
maivam |
'hiraõyamàlina çtvijaþ pracaranti' iti sarveùàmçtvijàü saünidhau pañhyamàno hiraõyamàlitvasaüskàraþ saünidhinà samàkhyàü bàdhitvà sarvairapyçtvigbhiþ saübadhyate |
kiüca- saürakàryatvàdçtvijàü pràdhànye sati pratipradhànaü guõàvçttyà sarveùàmapyçtvijàü hiraõyamàlitvàdisaüskàro 'bhyupatevyaþ || MJaiNyC_3,8.7-8 ||


(ùaùñhe vçùñikàmanàyà yàjamànatàdhikaraõe såtre - 13-14)

#<tathà kàmo 'rthasaüyogàt  / Jaim_3,8.13 />#

#<vyapade÷àd itareùàü syàt  / Jaim_3,8.14 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,8.9-10


ùaùñhàdhikaraõamàracayati-

vçùñikàmã sado nãcairminuyàditi kàmanà /
adhvaryoþ svàmino và'dyo vàkyànmàtustaducyate // MJaiNy_3,8.9 //
parasmaipadato 'dhvaryuvyàpàrasya paràrthatà /
pratãtàto vàkyabàdhe tapovatsvàmino 'stu tat // MJaiNy_3,8.10 //

------------------

jyotiùñhome ÷råyate- 'yadi kàmayeta- varùukaþ parjanyaþ syàt- iti nãcaiþ sado minuyàt' iti |
-yathà purastàtpa÷càccàvasthitau havirdhànapràcãnavaü÷àvuccaiþ, tathà sado noccaü, kiütu nãcaiþ kàryam- ityarthaþ |
atra- vçùñikàmanàdhvaryoryuktà |
'yaþ kàmayet, sa minuyàt' iti vàkyena kàmayitçmàtrorekatvàvagamàt |
màtçtvaü càdhvaryorityabivàdam |
tasmàt- sa kàmayità- iti cet |
maivam |
'minuyàt' iti parasmaipadenàdhvaryuvyàpàraphalasya paragàmità pratãyate |
tato vçùñilakùaõaphalasya yajamànagàmitvàtparasmaipada÷rutyà vàkyaü bàdhitvà kàmasya yajamànakartçkatvaü draùñavyam |
- 'yajamànakàmitàü vçùñiü parjanyaþ saüpàdayatu' ityeva yo 'dhvaryuþ kàmayate, sa nãcairminuyàt, iti vàkyaü vyàkhyeyam |
- 'evaüvidudvàtà'tmane và yajamànàya và yaü kàmaü kàmayate, tamàgàyati' iti çtvijo 'pi kàmaþ- iti cet |
tarhi tasminnudgãthopàsane vacanàdçtvijo 'pi phalamastu || MJaiNyC_3,8.9-10 ||


(saptame, àyurdà ityàdimantràõàü yàjamànatàdhikaraõe- såtre 15-16)

#<mantrà÷ càkarmakaraõàs tadvat  / Jaim_3,8.15 />#

#<viprayoge ca dar÷anàt  / Jaim_3,8.16 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,8.11


saptamàdhikaraõamàracayati-

àyurdà iti mantroktiþ kasyàdhvaryoþ samàkhyayà /
tadbàdhe liïgataþ svàmigàmità kàmabanmatà // MJaiNy_3,8.11 //

------------------

idamàmnàyate-'àyurdà agne 'syàyurme dehi' iti |
tasyaitasya mantrasya pàñho 'dhvaryoryajamànasya và -ityayaü saü÷ayaþ 'kasya' ityanena padena såcitaþ |
asminmantre 'àyurme dehi' iti phalasya svàtmasaübandhaþ pratãyate |
sa ca yajamànasya yuktaþ, nàdhvaryoþ |
tasmàt- kàmavanmantro 'pi yàjamànaþ || MJaiNyC_3,8.11 ||


(aùñame dvyàmnàtasyobhayaprayojyatàdhikaraõe såtram-)

#<dvyàmnàteùåbhau dvyàmnànasyàrthavattvàt  / Jaim_3,8.17 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,8.12

aùñhamàdhikaraõamàracayati-

vàjasya metyamuü bråyàdeko dvau và kçtàrthataþ /
ekaþ kàõóadvaye pàñhàdadhvaryusvàminàvubhau // MJaiNy_3,8.12 //

------------------

dar÷apårõamàsayoþ- 'vàjasya mà prasavena' ityayaü mantro 'dhvaryukàõóe yajamànakàõóe cà'mnàtaþ |
tatraikena pañhite sati mantrasya caritàrthatvàditarastaü na pañhet- iti cet |
maivam |
kàõóàntarapàñhavaiyarythaprasaïgàt |
tasmàdubhàbhyàü pañhanãyaþ |
tayoþ pañhatorà÷ayabhedo 'sti |
'anena mantreõa prakà÷itamarthamanuùñhàsyàmi' ityadhvaryurmanute |
'atra na pramadiùyàmi' iti yajamànaþ || MJaiNyC_3,8.12 ||


(navame- abhij¤asyaiva vàcayitavyatàdhikaraõe såtram-)

#<j¤àte ca vàcanaü na hy avidvàn vihito 'sti  / Jaim_3,8.18 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,8.13


navamàdhikaraõamàracayati-

vàcayetsvàminaü j¤àj¤au vàcamãyau j¤a eva và /
avi÷eùàdubhau j¤asya svàmitvàdvàcayedamum // MJaiNy_3,8.13 //

------------------

vàjapeye ÷råyate-'këptãryajamànaü vàcayati' iti |
'àryuyaj¤ena kalpatàm' ityàdayo mantràþ këptayaþ |
tatra- mantratadarthàbhij¤amanabhij¤aü cobhàvapi vàcayet |
'vidvàsaü vàcayet' ityevaü vi÷eùasyà÷ravaõàt |
anabhij¤aü tadaiva ÷ikùayitvàpi vàcayituü ÷akyatvàt- iti cet |
maivam |
adhyayanavidhibalàdadhãtavedasya viditavedàrthasyaiva yajamànatvàt |
tasmàt- abhij¤ameva vàcayetu || MJaiNyC_3,8.13 ||


(da÷ame dvàda÷advaüdvànàmàdhvaryavatvàdhikaraõe såtre 19-20)

#<yàjamàne samàkhyànàt karmàõi yàjamànaü syuþ  / Jaim_3,8.19 />#

#<adhvaryur và tadartho hi nyàyapårve samàkhyànam  / Jaim_3,8.20 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,8.14-15


da÷amàdhikaraõamàracayati-

vatsaü copasçjettadvadukhàü càdhi÷rayoditi /
dvàda÷advaüdvakarmaitatsvàmino vetarasya và // MJaiNy_3,8.14 //
àdyaþ pàñhàtsvàmikàõóe tàdarthyena parikrayàt /
mahàkàõóoktito 'ntyo 'stu dvaüdvataivàtra kãrtyate // MJaiNy_3,8.15 //

------------------

dar÷apårõamàsayoryàjamàne kàõóe ÷råyate- 'dvàda÷a dvaüdvàni dar÷apårõamàsayostàni saüpàdyàni- ityàhuþ- vatsaü copàvasçjati, ukhàü càdhi÷rayati' ayaü ca hanti, dçùadau ca samàhanti' ityàdi |
tatra- palà÷a÷àkhayà vatsàpàkaraõamekaü karma, dohanena saüpàditaü kùãraü dhàrayituü piñharasthàpanamaparaü karma, tadetadubhavamekaü dvaüdvam |
tathà vrãhãõàmavaghàtaþ, dçùadupalayoþ pàùàõàntareõa samàghàtaþ, ityetadubhayaü dvitãyaü dvaüdvam |
evaü dvàda÷a karmadvaüdvànyanuùñheyànyàmnàtàni |
teùàü yàjamàne kàõóe pañhitatvàtsamàkhyayà yajamànena tànyanuùñheyàni- iti pràpte-
bråmaþ- yajamànasya yàni kàryàõi, tànyanuùñhàtumeva parikrãtà çtvijaþ |
kiüca- yajurvede yàjamànamidamavàntara kàõóam, mahàkàõóaü tvàdhvaryavameva |
tatraivaite vatsàpàkaraõàdayo dharmà àmnàtàþ |
tasmàdardhvayureva tànanutiùñhet |
yàjamàne tu kàõóe na yevàmanuùñhànaprakàra÷coditaþ, kiütu parigaõanayà dvaüdvatàsaüpàdanamàtramàmnàtam |
tena yajamànastàmànupårvã manasi nidhàyàdhvaryoranuùñhàne pramàdaràhityamanusaüdhàtuü prabhavati |
tasmàdadhvaryorevànuùñhànam || MJaiNyC_3,8.14-15 ||

(ekàda÷e hoturàdhvaryavakaraõànuùñhàtçtvàdhikaraõe såtram- )

#<vipratiùedhe karaõaþ samavàyavi÷eùàd itaram anyas teùàü yato vi÷eùaþ syàt  / Jaim_3,8.21 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,8.16-17


ekàda÷àdhikaraõamàracayati-

yo hotàdhvaryureva syàdityàdhvaryavamàcaran /
hautraü kuryànna và tyàgahetvamàvàtkaroti tat // MJaiNy_3,8.16 //
hotaiko yugapatkarmadvayaü kartu nahi prabhuþ /
tyajoccodakataþ pràptaü hautraü vàcanikàryakçt // MJaiNy_3,8.17 //

------------------

agnãùomãyava÷au 'parivãrasi' ityanena karaõamantreõàdhvaryuryåpasya ra÷anayà pariùyàõaü karoti |
tadànãü kriyamàõaü tatparivyaõaü hotà 'yuvà suvàsàþ'- ityanena mantreõànuvadati |
tadetadubhayaü codakaparamparayà kuõóapàyinàmayane pràptam |
tatràdhvaryorhotu÷ca samàsa àmnàtaþ- 'yo hotà so 'dhvaryuþ' iti |
hotàramanåùñhà dhvaryutvavidhànàdadhvaryukàrye hotrànuùñheyam |
tataþ 'parivãrasi' ityanena karaõamantreõa hotà yåpaparivyàõaü kurvãta |
tadànãü svasya codakataþ pràptaü hautramapi hotà na tyajet |
nahi tyàgahetuü kaücinniùedhaü pa÷yàmaþ |
tasmàtkriyamàõaü tatparivyàõaü 'yuvà struùàsàþ' ityanena mantreõa hotànuvadet- iti pràpte-
bråmaþ- dvayoradhvaryuhotrorucitaü karmadvayameko hotà yugapatkartu na ÷aknoti |
tato 'nyatarasyàva÷yaübhàvini tyàge codakataþ pràptaü hautrameva tyajet |
àdvayava tu 'yo hotà so 'dhvaryuþ' ityanena pràpitatvàdanuùñheyam || MJaiNyC_3,8.16-17 ||


(dvàda÷e prokùaõyàsàdanàdãnàmanàdhvaryavatàdhikaraõe såtram- )

#<praiùeùu ca paràdhikàràt  / Jaim_3,8.22 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,8.18


dvàda÷àdhikaraõamàracayati -

prokùaõyàsàdanaü kuryàdadhvaryuritaro 'thavà /
àkhyayà'dyaþ sàdayeti preùito 'nyo 'stu liïgataþ // MJaiNy_3,8.18 //

------------------

dar÷apårõamàsayoþ- prokùaõãnàü kenacitpàtreõa vedyàmàtàdanaü ÷rutam |
tadetadyajurvedoktatvàdàdhvaryam- iti cet |
maivam |
praiùamantravirodhaprasaïgàt |
'prokùaõãràsàdaya |
idmàvarhirupatàdava |
agnãdagnãnvihara |
varhiþ stçõãhi' ityàdiùvàdhvaryaveùu praiùamantreùu ÷råyamàõamàgnãüprasaübodhanaü madhyamapuruùa÷cànyena tadanuùñhàne satyupapadyate |
tasmàt- nà'dhvarthavam || MJaiNyC_3,8.18 ||


(trayoda÷e praiùamantràõàmàdhvaryavatvàdhikaraõe såtre 23-24)

#<adhvaryus tu dar÷anàt  / Jaim_3,8.23 />#

#<gauõo và karmasàmànyàt  / Jaim_3,8.24 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,8.19


trayoda÷àdhikaraõamàracayati-

agnãtpreùyadutàdhvaryuragnãdastvavirodhataþ /
àkhyàvirodhàdadhvaryuþ praiùadvàràr'thakçdyataþ // MJaiNy_3,8.19 //

------------------
yathà prokùaõãràgnãdhra àsàdayati, tathà praiùamantramapyàgnãdhra eva pañhatu |
virodhàbhàvàt - iti cet |
maivam |
àdhvaryavasamàkhyàyàþ pårvodàhçtasaübodhanamadhyamapuruùayo÷ca virodhàt |
na ca - prokùaõyàsàdanàdãnàma dhvaryukartçkatvàbhàve 'pi samàkhyàvirodhastadavasthaþ- iti vàcyam |
praiùadvàrà prayojakakartçtve 'pi tadavirodhàt |
tasmàt - adhvaryoreva praiùamantraþ || MJaiNyC_3,8.19 ||


(caturda÷e -dgakaraõamantreùu svàmiphalasyà'÷àsitavyatàdhikaraõe (varconyàye)dghasåtràõi -- 25-27)

#<çtvik phalaü karaõeùv arthatvàt  / Jaim_3,8.25 />#

#<svàmino và tadarthatvàt  / Jaim_3,8.26 />#

#<liïgadar÷anàc ca  / Jaim_3,8.27 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,8.20


caturda÷àdhikaraõamàracayati -

mamàgna iti kasyàtra phalaü liïgena vaktçgam /
÷rutyà svàmini na krãte liïgaü tatropacaryatàm // MJaiNy_3,8.20 //

------------------

'mamàgne varco vihaveùvastu' ityayamàhavanãyasyànvàdhàne karaõabhåto mantro 'dhva- |
rpuõà pañhyate |
'vi÷iùñaü havanaü yeùàü yaj¤ànàü te vihavàsteùu varcastejasopalakùitaü yatphalaü tanmamàstu' ityanena liïgena mantramuccàrayituradhvaryostatphalam- iti cet |
maivam |
'dar÷apårõamàsàbhyàü svargakàmo yajeta' ityàtmanepada÷rutyà sàïgapradhànaphalasya yajamànagàmitvaü pratãyate |
na ca parikrãtasyàdhvaryordakùiõàtiktaphalasaübandho nyàyyaþ |
tasmàt- ÷rutinyàyàbhyàü viruddhaü talliïgaü yajamànaparatvenopacaraõãyam |
'madãyayajamànasya tadvarco 'stu' iti hyupacàraþ |
tasmàt- yajamànena pàñhyeùu 'àyurdà agne 'syàyurme dehi' ityàdiùu kriyamàõànuvàdiùu pratyagà÷ãrmantreùu ÷rutaü phalaü yathà yàjamànam, tathaivàdhvaryuõà pàñhyeùu karaõamantreùu ÷rutamapi phalaü yàjamànameva || MJaiNyC_3,8.20 ||

(pa¤cada÷e karaõamantreùu karmàrthaphalasyartvigdharmatàdhikaraõe såtram - )

#<karmàrthaü tu phalaü teùàü svàminaü pratyarthavattvàt  / Jaim_3,8.28 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,8.21


pa¤cada÷àdhikaraõamàracayati -

mà mà saütàptamityetatkasminsvàmini pårvavat /
adhvaryàvastu tattena svàmikarmopayogataþ // MJaiNy_3,8.21 //

------------------

dar÷apårõamàsayoràghàrahomàrthamàjyapårõau strukstruvau gçhãtvà nàbhisamãpe hastena dhàrayate |
tatràyaü karaõamantro 'dhvaryuõà pañhyate - 'agnàviùõå mà vàmavakramivaü vijihàthàü mà mà saütàptaü lokaü me lokakçtau kuõutam' iti |
'bho strukstruvaråpàvagnàviùõå yuvàü nàbhide÷e dhàrayannahamadhvaryurmà vàmavakramiùaü yuvayoratikramaü na kçtavànasmi |
yuvàü ca matto viyuktau mà bhavatam |
tato màü dehadhàriõaü mà saütàptaü mama dehe saütàpaü jvaràdiråpaü mà kurutam |
sthànakçtau yuvàmàghàrahomàya sthànaü kurutam' ityarthaþ |
tatra pårvoktavarconyàyena saütàpàbhàvo 'pi yajamànasyaiva, na tvadhvaryoþ- iti cet |
maivam |
adhvaryàvasaütapte satyavighnena svàminaþ karma samàpyate |
tasmàt - adhvayurgato 'pi saütàpàbhàvo yajamànasyaiva phalam - iti nàtra macchabdasyopacàraþ || MJaiNyC_3,8.21 ||


(ùoóa÷e bhadramityasyobhayagàmitàdhikaraõe såtram- )

#<vyapade÷àc ca  / Jaim_3,8.29 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,8.22


ùoóa÷àdhikaraõamàracayati-

bhadraü tannau sahetyetatkasminsvàmini yujyate /
dvitva÷rutyà dvayoretadadhvaryuyajamànayoþ // MJaiNy_3,8.22 //

------------------

jyotiùñome havirdhànamaõóape somàbhiùavàdhàrayoþ phalakayoradhastàccatasçùvàgneyyàdividikùu catvàra uparavanàmakà gartà aratnimàtrakhàtà adhobhàge parasparaü milità årdhvabhàge parasparaü pràde÷amàtravyavahità vartante |
teùvekasminnuparave yajamàno dakùiõahastaü prasàrayati, tathaivàdhvaryuranyasminsvahastaü prasàryàdhastàdyajamànahastaü gçhõàti |
tadà yajamànaþ 'kimatra' ityanena mantreõa phalaü pçcchati |
adhvaryu÷ca 'bhadram-' ityanena mantreõottaraü bråte |
tato yajamànaþ 'tannau saha - ' ityanena mantreõa tatphalaü svakãyatvena svã karoti |
tasmàt- yajamànasyaiva tat -
iti cet |
maivam |
'nau' ityanena dvivacanena, 'saha' ityanena cobhayagàmitayaiva svãkàràt || MJaiNyC_3,8.22 ||


(saptada÷e dravyasaüskàrasyàïgapradhànàrthatàdhikaraõe såtre - 30-31)

#<dravyasaüskàraþ prakàraõàvi÷eùàt sarvakarmaõàm  / Jaim_3,8.30 />#

#<nirde÷àt tu vikçtàv apårvasyànadhikàraþ  / Jaim_3,8.31 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,8.23-24


saptada÷àdhikaraõamàracayati-

dharmàõàü prakçtisthànàü vikçtàvatide÷ataþ /
pràptirvi÷eùato và'dyo vi÷eùasyàniråpaõàt // MJaiNy_3,8.23 //
prakçtau kàryakçddharmà vikçtau syurna cetare /
yåpàvañàstçtiþ kàrya na hi pràkçtabarhiùaþ // MJaiNy_3,8.24 //

------------------

dar÷apårõamàsayorvedidharmà barhirrdhamà÷ca haviràsàdanàdayo 'ïgapradhànàrthà iti pårvatra nirõãtam |
te ca dharmà vikçtàvatiddi÷yamànà niyàmakàbhàvàtsarve 'pyatidi÷yantàm- iti pràpte, -
bråmaþ- kàryamatra niyàmakam |
prakçtau hi haviràsàdanaü vedikàryam |
tacca vikçtàvapi pràpyamàõaü svasiddhayekhananàdãnvedidharmànpràpayati |
yåpàvañàstaraõaråpaü tu kàrya na prakçtàvasti |
dar÷apårõamàsayoryåpàvañàbhàvàt |
tarcca''staraõakàrye vikçtau vidhãyamànamapyapràkçtakàryatayà pràkçtàllaüvanàdãnvarhiþ saüskàrànna pràpayanti |
tasmàtprakçtigatàþ kàryakçddharmà eva vikçtau pràpyante || MJaiNyC_3,8.23-24 ||


(aùñàda÷e pavitrasya paribhojanãyabarhiùà kartavyatàdhikaraõe såtram)

#<virodhe ca ÷rutivi÷eùàd avyaktaþ ÷eùe  / Jaim_3,8.32 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,8.25


aùñàda÷àdhikaraõamàracayati -

yadvarhistatpavitràrtha na và'dyastasya saübhavàt /
saüskçtaü staraõe kùãõaü pavitraü tvanyato bhavet // MJaiNy_3,8.25 //

------------------

dar÷apårõamàsayoràmananti- 'samàvapracchinnàgnau darmau pràde÷amàtrau pavitre karoti' iti |
tatra- yadetadvedistaraõàrtha lavanasaüskçtaü barhiþ, tena pavitrasaübhavàdàstaraõavatpavitramapi barhipaþ kàryam - iti cet |
maivam |
àstaraõa eva saüskçtasya sarvasya barhiùa upakùãõatvàt |
na hi 'vediü stçõàti' iti vihitasya staraõasyàkasmàdbarhirekade÷e saükoco yuktaþ |
tasmàt- yathà yåpàvañamasaüskçtena barhiùà stçõàti, tathà pavitraniùpattirapi ÷àstrãyalavanàdisaüskàrarahitaiþ paribhojanãyanàmakairdarbheþ saüpàdanãyà || MJaiNyC_3,8.25 ||


(ekonaviü÷e pràkçtapuroóà÷àdãnàü nidhànàdhikaraõe såtram)

#<apanayas tv ekade÷asya vidyamànasaüyogàt  / Jaim_3,8.33 />#
____________________________________________________

START MJaiNy 3,8.26-27


ekonaviü÷àdhikaraõamàracayati-

puroóà÷asya ÷akalamaindravàyavapàtrake /
avadadhyàtpuroóà÷o navo 'tha savanãyakaþ // MJaiNy_3,8.26 //
siddhasya yajanàrtatvànnavaü saüpàdya tatkriyà /
savanãyena tatkàrye saüskàryatvàddvitãyayà // MJaiNy_3,8.27 //

------------------

jyotiùñome ÷råyate - 'puroóà÷a÷akalamaindravàyavasya pàtre nidadhàti' iti |
tatra- stravanãyapuroóà÷asya ÷akalaü yadyapi niùpannam, tathàpi tasya yajamàrthatvena saüskçtabarhirbadupakùayànnåtanaü kaücitpuroóà÷aü saüpàdya tadãya÷aphalasyaindravàyavapàtraprakùepakriyà kartavyà - iti cet |
maivam |
savanãyapuroóà÷a÷akalenaitannidhànaü kartavyam |
kutaþ |
saüskàryatvàt |
'÷akalaü nidadhàti' iti dvitãyayà saüskàryatvaü gamyate |
iùña÷iùñasya hi pratipattiråpaþ saüskàraþ |
na càtra kçtsnaü yajanàrtham |
avadànasyeyattapàpuroóà÷abhàgasyàva÷eùitatvàt |
yathàtra pårvasiddhapuroóà÷a÷akalam, tathà'dhànà à÷cinapàtre' 'payasyàü maitràvaruõapàtre' ityatràpi pårva÷eùasyaiva prakùepaþ || MJaiNyC_3,8.26-27 ||


(viü÷e tàmyeùñipåpàü÷utvadharmasya pradhànàrthatàdhikaraõe såtre -34-35)

#<vikçtau sarvàrthaþ ÷eùaþ prakçtitvàt  / Jaim_3,8.34 />#

#<mukhyàrtho vàïgasyàcoditatvàt  / Jaim_3,8.35 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,8.28-29


viü÷àdhikaraõamàracayati -

kàmyà upàü÷u yaùñhavyàþ kiü tadaïgapradhànayoþ /
pradhàna eva và nàtra vi÷eùoktirato dvayoþ // MJaiNy_3,8.28 //
mukhyànàmeva kàmyatvàtteùveva paricodanà /
aïgànàmatathàbhàvàdupàü÷utvaü pradhànagam // MJaiNy_3,8.29 //

------------------

idamàmnàyate - 'yaj¤àtharvaõaü vai kàmyà iùñayaþ, tà upàü÷u ùaùñavyàþ' iti |
atharvavedoktakarmavadyaj¤eùu kàmyà iùñayo gomyàþ |
tasmàttàsàmupàü÷utvaü yuktamityarthaþ |
yathà vedidharmàõàü barhirrdhamàõàü càïgapradhànayoþ samàno vidhiþ, tathopàü÷utvasyàpi |
nahyatra ka÷cidvi÷eùa àmnàtaþ- iti cet |
maivam |
kàmyatvasyaivàtra vi÷eùaniyàmekatvàt |
na tvaïgànàü kàmyatvamasti |
karaõapauùkalyasaüpàdakànàü teùàü phale sàkùàtsaübandhàbhàvàt |
tataþ- sàkùàtphalasàdhane pradhàna evopàü÷utvam |
aïgeùu tu tattadvedànusàreõa dhvanivi÷eùaþ || MJaiNyC_3,8.28-29 ||


(ekaviü÷e ÷yenàïgànàü navanãtàjyatàdhikaraõe såtràõi 36-38)

#<saünidhànàvi÷eùàd asaübhave tadaïgànàm  / Jaim_3,8.36 />#

#<àdhàne 'pi tatheti cet  / Jaim_3,8.37 />#

#<nàprakaraõatvàd aïgasyàtannimittatvàt  / Jaim_3,8.38 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,8.30-31


ekaviü÷àdhikaraõamàracayati -

navanãtaü ÷yena àjyaü mukhye 'ïge vàstu mukhyagam /
vidheyamàjyamapraptaü dçtisthanavanãtakam // MJaiNy_3,8.30 //
mukhyaþ somavikàro 'ïge codakapràptamàjyakam /
anådya dçtisaüsthànaü navanãtaguõo vidhiþ // MJaiNy_3,8.31 //

------------------

÷yene ÷råyate - 'dçtinavanãtamàjyaü bhavati' iti |
dçtau ciraü saügçhãtaü navanãtaü yasyà'jyasya prakçtidravyaü tadetadãdç÷amàjyaü mànàntareõa pårvamapràptatvàtpradhànakarmaõi vidheyam- iti cet |
maivam |
pradhàna÷yenasya somayàgavikàratvenà'jyàpekùàyà abhàvàt |
aïgeùviùñivi÷eùeùu codakapràptasyà'jyasya prakçtidravyatvena yathoktanavanãtaguõo vidhãyate || MJaiNyC_3,8.30-31 ||


(dvàviü÷e sarva÷yenàïgànàü navanãtàjyatàdhikaraõe såtràõi 39-41)

#<tatkàle và liïgadar÷anàt  / Jaim_3,8.39 />#

#<sarveùàü vàvi÷eùàt  / Jaim_3,8.40 />#

#<nyàyokte liïgadar÷anam  / Jaim_3,8.41 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,8.32


dvàviü÷àdhikaraõamàracayati-

sutyàkàlagatàïgeùu guõaþ sarveùu voditaþ /
àdyo vai÷eùikàïgatvàdvàkyàtsarvàïgasaügatiþ // MJaiNy_3,8.32 //

------------------

yo 'yaü ÷yenasyàïgeùu dçtinavanãtatvaguõo vihitaþ so 'yaü sutyàkàlãneùveva savanãyapa÷utatpuroóà÷aråpeùvaïgeùu, na tu kàlàntaravartidãkùaõãyàdyaïgeùu |
vimato guõaþ sutyàkàlãnàïgamàtragaþ, ÷yenavai÷eùikatvàt, pa÷usàhityavat |
yathà 'saha pa÷ånàlabhate' iti vihitaü pa÷usàhityaü ÷yena eva vi÷eùatvenocyamànaü sutyàkàlãneùveva savanãyapa÷uùvavasthitam, tathà - navanãtamapi- iti pràpte -
bråmaþ- 'yadàjyaü taddçtinavanãtam' itivàkyena sarvàïgatàjyaviùayatvapratãtàvanumànaü kàlàtyayàpadiùñam |
tasmàt- sarveùvaïgeùu tannavanãtam || MJaiNyC_3,8.32 ||

(trayoviü÷e savanãyànàü màüsamayatàdhikaraõe såtràõi 42-44)


#<màüsaü tu savanãyànàü codanàvi÷eùàt  / Jaim_3,8.42 />#

#<bhaktir asaünidhàvanyàyyeti cet  / Jaim_3,8.43 />#

#<syàt prakçtiliïgàd vairàjavat  / Jaim_3,8.44 />#

____________________________________________________

START MJaiNy 3,8.33-34


trayoviü÷àdhikaraõamàracayati -

÷àkyàyane puroóà÷àstarasà iti màüsatà /
sarvatra savanãye và sarvatra navanãtavat // MJaiNy_3,8.33 //
tarasàþ savanãyàþ syuriti tatsaünidhiþ ÷rutaþ /
puroóà÷asya màüsatvaü teùvevàto niyamyate // MJaiNy_3,8.34 //

------------------

ùañtriü÷atsu saüvatsareùvanuùñheyaü ÷àkyàyanam |
tatra ÷råyate - saüsthito 'hani gçhapatirmçgayàü yàti, sa yànmçgànhanti, teùàü tarasàþ savamãyàþ puroóà÷à bhavanti' iti |
tatra- yathà navanãtaü sarveùvaïgeùu niviùñam, tathà màüsatvamapi sarveùu puroóà÷eùu nivi÷ate - iti cet |
maivam |
tadà hi 'ye puroóà÷àste tarasàþ' iti vacanavyaktau vyavahitànvayaþ syàt |
tarasa÷abdapuroóà÷a÷abdayormadhye savanãya÷abdena vyavadhànàt |
iha tu 'tarasàþ savanãyàþ' ityanayoþ saünidhiþ ÷råyate |
tathà sati 'ye savanãyàste tarasàþ' ityanena saünidhyanugçhãtena vàkyena màüsatvaü savanãyapuroóà÷eùveva niyamyate || MJaiNyC_3,8.33-34 ||


iti ÷rãmàdhavãye jaiminãyanyàyamàlàvistare tçtãyàdhyàyasyàùñamaþ pàdaþ

samàpta÷càyaü tçtãyo 'dhyàyaþ

