Vasubandhu: Madhyantavibhagakarikabhasya [or: Madhyantavibhagabhasya] (= Mvbh), a commentary on the Madhyantavibhagakarikas attributed to Maitreyanatha. Based on the edition by Gadjin M. Nagao: Madhyàntavibhàga-bhàùya, Tokyo 1964. Input by Klaus Wille (G”ttingen) NOTE The text has been standardized: rgg -> rg rõõ -> rõ rjj -> rj rtt -> rt rdd -> rd rbb -> rb rmm -> rm rvv -> rv m p -> ü p à ' -> à rddh - rdh samp -> saüp samb -> saüb sanda -> saüda sans -> saüs m b -> ü b m m -> ü m m v -> ü v #<...># = BOLD for Maitreyanàtha's Kàrikàs and references to Nagao's edition ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ namo buddhàya | [abhyarcana] ÷àstrasyàsya praõetàram abhyarhya sugatàtmajaü [/] vaktàraü càsmadàdibhyo yatiùye 'rthavivecane // [÷àstra÷arãra] tatràditaþ ÷àstra÷arãraü vyavasthàpyate / lakùaõaü hy àvçtis tatvaü pratipakùasya bhàvanà / tatra ca sthà phalapràptir yànànuttaryam eva ca // ity ete saptàrthà hy asmiü cchàstre upadi÷yante / yad uta lakùaõaü àvaraõaü tatvaü pratipakùasya bhàvanà / tasyàm eva ca pratipakùabhàvanàyàm avasthà phalapràpti÷ ca yànànuttatya¤ ca saptamo 'rthaþ / [CHAPTER I. LAKúAöAPARICCHEDA] [1. abhåtaparikalpa; a. sadasallaksaõa] tatra lakùaõam àrabhyàha / ## (##) tatràbhåtaparikalpo gràhyagràhakavikalpaþ / dvayaü gràhyaü gràhaka¤ ca / ÷ånyatà tasyàbhåtaparikalpasya gràhyagràhakabhàvena virahitatà / tasyàm api sa vidyata ity abhåtaparikalpaþ / evaü yad yatra nàsti tat tena ÷ånyam iti yathàbhåtaü samanupa÷yati yat punar atràva÷iùñaü bhavati tat sad ihàstãti yathàbhåtaü prajànàtãty aviparãtaü ÷ånyatàlakùaõam udbhàvitaü bhavati / ## na ÷ånyaü ÷ånyatayà càbhåtaparikalpena ca / na cà÷ånyaü dvayena gràhyena gràhakeõa ca / sarvaü saüskçtaü càbhåtaparikalpàkhyaü / asaüskçtaü ca ÷ånyatàkhyaü / vidhãyate nirdi÷yate satvàd abhåtaparikalpasya asatvàd dvayasya satvàc ca ÷ånyatàyà abhåtaparikalpe tasyàü càbhåtaparikalpasya sà ca madhyamà pratipat / yat sarvaü / naikàntena ÷ånyaü naikàntenà÷ånyaü / evam ayaü pàñhaþ praj¤àpàramitàdiùv anulomito bhavati sarvam idaü na ÷ånyaü nàpi cà÷ånyam iti / [b. Svalakùaõa] evam abhåtaparikalpasya sallakùaõam asallakùaõaü ca khyàpayitvà / svalakùaõaü khyàpayati / ## tatràrthapratibhàsaü yad råpàdibhàvena pratibhàsate / satvapratibhàsaü yat pa¤cendriyatvena svaparasantànayor [/] àtmapratibhàsaü kliùñaü manaþ / àtmamohàdisaüprayogàt / vij¤aptipratibhàsaü ùaó vij¤ànàni [/] nàsti càsyàrtha iti / arthasatvapratibhàsasyànàkàratvàt / àtmavij¤aptipratibhàsasya ca vitathapratibhàsatvàt / (##) tadabhàvàt tad apy asad iti / yat tadgràhyaü råpàdipa¤cendriyaü manaþ ùaóvij¤ànasaüj¤akaü caturvidhaü tasya gràhyasyàrthasyàbhàvàt tad api gràhakaü vij¤ànam asat / ## yasmàn na tathàsya bhàvo yathà pratibhàsa utpadyate / na ca sarvathàbhàvo bhràntimàtrasyotpàdàt/ kimarthaü punas tasyàbhàva eva neùyate / yasmàt / ## anyathà na bandho na mokùaþ prasidhyed iti saükle÷avyavadànàpavàdadoùaþ syàt / [c. Saügrahalakùaõa] evam abhåtaparikalpasya svalakùaõaü khyàpayitvà saügrahalakùaõaü khyàpayati / abhåtaparikalpamàtre sati yathà trayàõàü svabhàvànàü saügraho bhavati / ## arthaþ parikalpitaþ svabhàvaþ / abhåtaparikalpaþ paratantraþ svabhàvaþ / gràhyagràhakàbhàvaþ pariniùpannaþ svabhàvaþ / [d. Asallakùaõànuprave÷opàyalakùaõa] idànãü tasminn evàbhåtaparikalpe 'sallakùaõànuprave÷opàyalakùaõaü paridãpayati / (##) ## vij¤aptimàtropalabdhiü ni÷rityàrthànupalabdhir jàyate / arthànupalabdhiü ni÷ritya vij¤aptimàtrasyàpy anupalabdhir jàyate / evam asallakùaõaü gràhyagràhakayoþ pravi÷ati / ## upalabhyàrthàbhàve upalabdhyayogàt / ## upalabdher upalabdhitvenàsiddhatvàd abhåtàrthapratibhàsatayà tåpalabdhir ity ucyate 'nupalabdhisvabhàvàpi satã [e. Prabhedalakùaõa] tasyaivedànãm abhåtaparikalpasya prabhedalakùaõaü khyàpayati / ## kàmaråpàråpyàvacarabhedena / [f. Paryàyalakùaõa] paryàyalakùaõaü ca khyàpayati / ## tatràrthamàtre dçùñir vij¤ànaü / arthavi÷eùe dçùñi÷ caitasà vedanàdayaþ / [g. Pravçttilakùaõa] pravçttilakùaõaü ca khyàpayati / (##) ## àlayavij¤ànam anyeùàü vij¤ànànàü pratyayatvàt pratyayavij¤ànaü / tatpratyayaü pravçttivij¤ànam aupabhogikaü / upabhogo vedanà / paricchedaþ saüj¤à / prerakàþ saüskàrà vij¤ànasya cetanàmanaskàràdayaþ / [h. Saükle÷alaksaõa] saükle÷alakùaõaü ca khyàpayati/ ## ## tatra cchàdanàd avidyayà yathàbhåtadar÷anavibandhanàt / ropaõàt saüskàrair vij¤àne karmavàsanàyàþ pratiùñhàpanàt / nayanàd vij¤ànenopapattisthànasaüpràpaõàt / saüparigrahàn nàmaråpeõàtmabhàvasya / påraõàt ùaóàyatanena / triparicchedàt spar÷ena / upabhogàd vedanayà / karùaõàt tçùõayà karmàkùiptasya punarbhavasya [/] nibandhanàd upàdànair vij¤ànasyotpattyanukåleùu kàmàdiùu / àbhimukhyàd bhavena kçtasya karmaõaþ punarbhave vipàkadànàyàbhimukhãkaraõàt / duþkhanàj jàtyà jaràmaraõena ca parikli÷yate jagat / so 'yaü / ## tredhà saükle÷aþ / kle÷asaükle÷aþ karmasaükle÷aþ janmasaükle÷a÷ ca / tatra kle÷asaükle÷o 'vidyàtçùõopàdànàni / karmasaükle÷aþ saüskàrà bhava÷ ca / janmasaükle÷aþ ÷eùàõy aïgàni / dvedhà saükle÷aþ / hetusaükle÷aþ phalasaükle÷a÷ ca / (##) tatra hetusaükle÷aþ kle÷akarmasvabhàvair aïgaiþ phalasaükle÷a÷ ca ÷eùaiþ / saptadhà saükle÷aþ saptavidho hetuþ / viparyàsahetuþ / àkùepahetuþ i upanayahetuþ / parigrahahetuþ / upabhogahetuþ / àkarùaõahetuþ / udvegahetu÷ ca / tatra viparyàsahetur avidyà / àkùepahetuþ saüskàràþ / upanayahetur vij¤ànaü / parigrahahetur nàmaråpaùaóàyatane / upabhogahetuþ spar÷avedane / àkarùaõahetus tçùõopàdànabhavàþ / udvegahetur jàtijaràmaraõe / sarva÷ caiùa saükle÷o 'bhåtaparikalpàt pravartata iti / [Abhåtaparikalpapiõóàrtha] piõóàrthaþ punar abhåtaparikalpasya navavidhaü lakùaõaü paridãpitaü bhavati / sallakùaõaü / asallakùaõaü svalakùaõaü / saügrahalakùaõaü [/] asallakùaõànuprave÷opàyalakùaõaü / prabhedalakùaõaü / paryàyalakùaõaü / pravçttilakùaõaü / saükle÷alakùaõa¤ ca / [2. øånyatà] evam abhåtaparikalpaü khyàpayitvà yathà ÷ånyatà vij¤eyà tan nirdi÷ati / ## [a. Sånyatàlakùaõa] kathaü lakùaõaü vij¤eyaü / ## dvayagràhyagràhakasyàbhàvaþ / tasya càbhàvasya bhàvaþ ÷ånyatayà (##) lakùaõam ity abhàvasvabhàvalakùaõatvaü ÷ånyatàyàþ paridãpitaü bhavati / ya÷ càsau tadabhàvasvabhàvaþ sa / ## kathaü na bhàvo yasmàt dvayasyàbhàvaþ / kathaü nàbhàvo yasmàt dvayàbhàvasya bhàvaþ / etac ca ÷ånyatàyà lakùaõaü / tasmàd abhåtaparikalpàn ## pçthaktve sati dharmàd anyà dharmateti na yujyate / anityatàduþkhatàvat / ekatve sati vi÷uddhyàlambanaü j¤ànaü na syàt sàmànyalakùaõa¤ ca / etena tattvànyatvavinirmuktaü lakùaõaü paridãpitaü bhavati / [b. Sånyatàparyàya] kathaü paryàyo vij¤eyaþ / ## [c. øånyatàparyàyàrtha] kathaü paryàyàrtho vij¤eyaþ / ## ananyathàrthena tathàtà nityan tathaiveti kçtvà [/] aviparyàsàrthena bhåtakoñiþ viparyàsàvastutvàt / nimittanirodhàrthenànimittaü sarvanimittàbhàvàt / àryaj¤ànagocaratvàt paramàrthaþ / paramaj¤ànaviùayatvàd [/] àryadharmahetutvàd dharmadhàtuþ / (##) àryadharmàõàn tadàlambanaprabhavatvàt / hetvartho hy atra dhàtvarthaþ / [d. øånyatàprabheda] kathaü ÷ånyatàyàþ prabhedo j¤eyaþ / ## ity asyàþ prabhedaþ / kasyàm avasthàyàü saükliùñà kasyàü vi÷uddhà / ## yadà saha malena vartate tadà saükliùñà / yadà prahãõamalà tadà vi÷uddhà / yadi samalà bhåtvà nirmalà bhavati kathaü vikàradharmiõãtvàd anityà na bhavati / yasmàd asyàþ ## àgantukamalàpagamàn na tu tasyàþ svabhàvànyatvaü bhavati / [úoóa÷avidhà ÷ånyatà] ayam aparaþ prabhedaþ ùoóa÷avidhà ÷ånyatà / adhyàtma÷ånyatà / bahirdhà÷ånyatà / adhyàtmabahirdhà÷ånyatà / mahà÷ånyatà / ÷ånyatà÷ånyatà / paramàrtha÷ånyatà / saüskçta÷ånyatà / asaüskçta÷ånyatà / atyanta÷ånyatà / anavaràgrasånyatà / anavakàra÷ånyatà / prakçti÷ånyatà / lakùaõa÷ånyatà / sarvadharma÷ånyatà / abhàva÷ånyatà / abhàvasvabhàva÷ånyatà ca / saiùà samàsato veditavyà / ## tatra bhoktç÷ånyatà (/) àdhyàtmikàny àyatanàny àrabdhà bhojana÷ånyatà bàhyàni / taddehas tayor bhoktçbhojanayor yad adhiùñhànaü ÷arãraü [/] tasya ÷ånyatàdhyàtmabahirdhà÷ånyatety ucyate / pratiùñhàvastu bhàjanalokaþ [/] tasya vistãrõatvàc chånyatà mahà÷ånyatety ucyate / tac càdhyàtmikàyatanàdi yena ÷ånyaü dçùñaü ÷ånyatàj¤ànena [/] tasya ÷ånyatà ÷ånyatà÷ånyatà / yathà ca dçùñaü paramàrthàkàreõa tasya ÷ånyatà paramàrtha ÷ånyatà / yadarthaü ca bodhisatvaþ prapadyate tasya ca ÷ånyatà / kimartha¤ ca prapadyate / #<÷ubhadvayasya pràptyarthaü /># ku÷alasya saüskçtasyàsaüskçtasya ca / ## atyantasatvahitàrthaü / ## anavaràgrasya hi saüsàrasya ÷ånyatàm apa÷yan khinnaþ saüsàraü parityajeta / ## nirupadhi÷eùe nirvàõe 'pi yan nàvakirati notsçjati tasya ÷ånyatà (/) (##) anavakàra÷ånyatety ucyate / ## gotraü hi prakçtiþ svàbhàvikatvàt / ## mahàpuruùalakùaõànàü sànuvya¤janànàü pràptaye / #<÷uddhaye buddhadharmàõàü bodhisatvaþ prapadyate // I.19># balavai÷àradyàveõikàdãnàü / evan tàvac caturda÷ànàü ÷ånyatànàü vyavasthànaü veditavyaü / kà punar atra ÷ånyatà / ## pudgaladharmàbhàva÷ ca ÷ånyatà / tadabhàvasya ca sadbhàvaþ [/] tasmin yathokte bhoktràdau sànyà ÷ånyateti [/] ÷ånyatàlakùaõakhyàpanàrthaü dvividhàm ante ÷ånyatàü vyavasthàpayati / abhàva÷ånyatàm abhàvasvabhàva÷ånyatàü ca / pudgaladharmasamàropasya tacchånyatàpavàdasya ca parihàràrthaü yathàkramaü / evaü ÷ånyatàyàþ prabhedo vij¤eyaþ / [e. øånyatàsàdhana] kathaü sàdhanaü vij¤eyaü / ## yadi dharmàõàü ÷ånyatà àgantukair upakle÷air anutpanne (##) 'pi pratipakùe na saükliùñà bhavet saükle÷àbhàvàd ayatnata eva muktàþ sarvasatvà bhaveyuþ / athotpanne 'pi pratipakùe na vi÷uddhà bhavet mokùàrtham àrambho niùphalo bhavet / evaü ca kçtvà / ## kathaü na kliùñà nàpi cà÷uddhà / prakçtyaiva / ## kathaü nàkliùñà na ÷uddhà / ## evaü ÷ånyatàyà uddiùñaþ prabhedaþ sàdhito bhavati / [øånyatàpiõóàrtha] tatra ÷ånyatàyàþ piõóàrthaþ / lakùaõato vyavasthànata÷ ca veditavyaþ / tatra lakùaõato 'bhàvalakùaõato bhàvalakùaõata÷ ca / bhàvalakùaõaü punar bhàvàbhàvavinirmuktalakùaõata÷ ca / tatvànyatvavinirmuktalakùaõata÷ ca / vyavasthànaü punaþ paryàyàdivyavasthànato veditavyaü / tatraitayà catuþprakàrade÷anayà ÷ånyatàyàþ svalakùaõaü / karmalakùaõaü / saükle÷avyavadànalakùaõaü / yuktilakùaõaü codbhàvitaü bhavati / vikalpatràsakau÷ãdyavicikitsopa÷àntaye / madhyàntavibhàge /akùaõaparicchedaþ prathamaþ // // (##) [CHAPTER II. âVARAöAPARICCHEDA] [1. Vyàpyàdipa¤càvaraõa] àvaraõam adhikçtyàha / ## tatra vyàpi kle÷aj¤eyàvaraõaü bodhisatvagotrakàõàü kaü sàkalyàt / pràde÷ikaü kle÷àvaranaü ÷ràvakàdigotrakàõàü / udriktaü teùàm eva ràgàdicaritànàü / samaü samabhàgacaritànàü / saüsàràdànatyàgàvaraõaü bodhisatvagotrakàõàm apratiùñhitanirvàõàvaraõàd ity etad yathàyogam ubhayeùàm àvaraõam àkhyàtaü / bodhisatvagotrakànàü ÷ràvakàdigotrakàõàü ca / [2. Prayoganavasaüyojanàvaraõa] punar ## ## nava saüyojanàni (/) kle÷àvaraõaü / kasyaitasyàvaraõaü / ## anunayasaüyojanaü saüvegasyàvaraõaü [/] pratighasaüyojanam (##) upekùãyàþ / tena hi pratikålam api pratighavastu upekùituü na ÷aknoti / ÷eùàni tattvadar÷anasyàvaraõaü / kathaü kçtvà / tàni hi yathàkramaü / ## saüyojanàny àvaraõaü bhavaüti / mànasaüyojanaü hi satkàyadçùñiparij¤àne bhavaty àvaraõaü / abhisamayakàle sàntaravyantaràsmimànasamudàcàrava÷ena tadaprahàõàt / avidyàsaüyojanaü satkàyadçùñivastuparij¤àne / tenopàdànaskandhàparij¤ànàt / dçùñisaüyojanaü nirodhasatyaparij¤àne / satkàyàntagràhadçùñibhyàü taduttràsàt [/] mithyàdçùñyà càpavàdàt / paràmar÷asaüyojanaü màrgasatyaparij¤àne / anyathàgra÷uddhiparàmarùaõàt / vicikitsàsaüyojanaü ratnatrayaparij¤àne tadguõànabhi÷raddhànàt / ãrùyàsaüyojanaü làbhasatkàraparij¤àne taddoùàdar÷anàt / màtsaryasaüyojanaü saülekhaparij¤àne pariùkàràdhyavasànàt / [3. Bodhisattvàvaraõa] [a. Da÷a÷ubhàdiùv àvaraõam] #<÷ubhàdau da÷adhàparaü // II.3># aparaü punar àvaraõaü / da÷avidhe ÷ubhàdau veditavyaü / kin tad àvaraõaü ke ca ÷ubhàdayaþ / ## (##) ## etad àvaraõaü / ke ÷ubhàdayaþ / #<÷ubhaü bodhiþ samàdànan dhãmattvàbhràntyanàvçtã / natyatràso 'matsaritvaü va÷itvaü ca ÷ubhàdayaþ // II.9># eùàü ÷ubhàdãnàü kasya katy àvaraõàni j¤eyànãty àha / ## ku÷alasya trãõy àvaraõàni / aprayogo 'nàyatanaprayogo 'yoni÷aþprayoga÷ ca / bodhes trãõi ku÷alasyànutpattir amanasikaraõaü / aparipårõasaübhàratà ca / samàdànaü bodhicittotpàdaþ / tasya trãõi gotravaidhuryaü kalyàõamitravaidhuryaü / parikhedacittatà ca / dhãmatvaü bodhisatvatà / tasyàþ praj¤àne trãõy àvaraõàni pratipattivaidhuryaü kujanavàsaþ / duùñajanavàsa÷ ca / tatra kujano mårkhajanaþ [/] duùñajanaþ pratihataþ / abhràntes trãõi viparyàsadauùñhulyaü / kle÷àdyàvaraõatrayàd anyatamàva÷iùñatà / vimuktiparipàcinyàþ (/) praj¤àyà aparipakvatà ca / àvaraõaprahàõam anàvaraõaü / tasya trãõi sahajaü dauùñhulyaü / kau÷ãdyaü pramàda÷ ca / pariõates trãõi yair anyatra cittaü pariõàmayati / nànuttarasyàü samyaksaübodhau [/] (##) bhavasaktir bhogasaktir lãnacittatà ca / atràsasya trãõi [/] asaübhàvanà pudgale / anadhimuktir dharme / yathàrutavicàraõàrthe / amàtsaryasya trãõi saddharme 'gauravaü / làbhasatkàrapåjàyàü gauravaü satveùv akàruõyaü ca / va÷itvasya trãõi yair vibhutvaü na labhate [/] ÷rutavyasanaü dharmavyasanasaüvartanãyakarmaprabhavanàt / alpa÷rutatvaü / samàdher aparikarmitatvaü ca / [b. Da÷a kàraõàni] tat punar etad àvaraõaü ÷ubhàdau yatràrthe da÷a kàraõàni tadarthàdhikàreõa veditavyaü / da÷akàraõàni [/] utpattikàraõaü tadyathà cakùuràdaya÷ cakùurvij¤ànasya / sthitikàraõaü tad yathà catvàra àhàràþ satvànàü / dhçtikàraõaü yad yasyàdhàrabhåtaü / tad yathà bhàjanalokaþ satvalokasya / abhivyaktikàraõaü / tad yathà [/] àloko råpasya / vikàrakàraõaü / tad yathàgnyàdayaþ pàkyàdãnàü / vi÷leùakàraõaü tad yathà dàtràdayaþ cchedyàdãnàü / pariõatikàraõaü / tad yathà suvarõakàràdayaþ suvarõàdãnàü kañakàdibhàvena pariõatau / saüpratyayakàraõaü / tad yathà dhåmàdayo 'gnyàdãnàü / saüpratyàyanankàraõaü / tad yathà hetuþ pratij¤àyàþ [/] pràptikàraõaü / tad yathà màrgàdayo nirvàõàdãnàü / evam utpattyàvaraõaü ÷ubhe draùñavyaü tasyotpàdanãyatvàt / sthityàvaraõaü bodhau tasyà akopyatvàd [/] dhçtyàvaraõaü samàdàne bodhicittasyàdhàrabhåtatvàd [/] abhivyaktyàvaraõaü dhãmatve tasya prakà÷anãyatvàt / vikàràvaraõam abhràntau tasyà (##) bhràntiparivçttitvena vikàratvàt / vi÷leùàvaraõam anàvaraõe tasyàvaraõavisaüyogatvàt [/] pariõatyàvaraõaü natau bodhau cittapariõatilakùaõatvàt / saüpratyayàvaraõam atràse / asaüpratyayena trasanàt / saüpratyàyanàvaraõam amatsaritve dharmàmatsaritvena parasaüpratyàyanàt / pràptyàvaraõaü va÷itve tasya vibhutvapràptilakùaõatvàt / kàraõaü da÷adhotpattau sthitau dhçtyàü prakà÷ane / vikàravi÷leùanatipratyayapràyaõàptiùu // cakùuràhàrabhådãpavahnyàdis tadudàhçtiþ / dàtra÷ilpaj¤atàdhåmahetumàrgàdayo 'pare // bodhipràptukàmenàdita eva tàvat ku÷alamålam utpàdayitavyaü / tataþ ku÷alamålabalàdhànena bodhiþ pràptavyà / tasyàþ punaþ ku÷alamålotpatter bodhicittaü pratiùñhà [/] tasya bodhicittasya bodhisatva à÷rayaþ [/] tena punar utpàditabodhicittena ku÷alamålabalàdhànapràptena bodhisatvena viparyàsaü prahàya aviparyàsa utpàditavyaþ / tato dar÷anamàrge 'viparyaste bhàvanàmàrge sarvàvaraõàni prahàtavyàni / prahãõàvaraõena sarvàõi ku÷alamålàni anuttaràyàü samyaksaübodhau pariõàmayitavyàni / tataþ pariõàmanàbalàdhànena gambhãrodàradharmade÷anàsu nottrasitavyaü / tathànuttrastamànasena dharmeùu guõadar÷inà pareùàü te dharmà vistareõa saüprakà÷ayitavyàs [/] tataþ sa bodhisatva evaü vicitraguõabalàdhànapràptaþ kùipram (##) anuttaràü samyaksaübodhim anupràptavàn sarvadharmava÷itàm anupràpnotãty eùo 'nukramaþ (/) ÷ubhàdãnàü [/] [4. Bodhipakùyapàramitàbhåmiùv àvaraõam] ## [a. Bodhipakùyeùv àvaraõam] bodhipakùyeùu tàvat / ## smçtyupasthàneùu vastvakau÷alam àvaraõaü / samyakprahàõeùu kausãdyaü [/] çddhipàdeùu samàdher dvayahãnatà [/] paripåryà ca cchandavãryacittamãmànsànàm anyatamavaikalyàt / bhàvanayà ca prahàõasaüskàravaikalyàt / indriyeùu mokùabhàgãyànàm aropaõaü / baleùu teùàm evendriyàõàü daurbalyaü vipakùavyavakiraõàt / bodhyaïgeùu dçùñidoùaþ teùàü dar÷anamàrgaprabhàvitatvàt / màrgàïgeùu dauùñhulyadoùaþ / teùàü bhàvanàmàrgaprabhàvitatvàt / [b. Pàramitàsv àvaraõam] pàramitàsv àvaraõaü / (##) ## atra da÷ànàü pàramitànàü yasyàþ pàramitàyàþ yat phalaü tadàvaraõena tasyà àvaraõam udbhàvitaü bhavati / tatra dànapàramitàyàþ ai÷varyàdhipatyàvaraõam àvaraõaü / ÷ãlapàramitàyàþ sugatyàvaraõaü kùàntipàramitàyàþ satvàparityàgàvaraõaü / vãryapàramitàyà doùaguõahànivçddhyàvaraõaü / dhyànapàramitàyà vineyàvatàraõàvaraõaü / praj¤àpàramitàyàþ vimocanàvaraõaü / upàyakau÷alyapàramitàyà dànàdyakùayatvàvaraõaü / bodhipariõàmanayà tadakùayatvàt / praõidhànanpàramitàyàþ sarvajanmasu ku÷alanairantaryapravçttyàvaraõaü [/] praõidhànava÷ena tadanukålopapattiparigrahàd [[] balapàramitàyàs tasyaiva ku÷alasya niyatãkaraõàvaraõaü / pratisaükhyànabhàvanàbalàbhyàü vipakùànabhibhavàt / j¤ànapàramitàyàþ àtmaparayor dharmasaübhogaparipàcanàvaraõam àvaraõaü / ayathàruta÷rutàrthàvabodhàt / [c. Bhåmiùv àvaraõam] bhåmiùu punar yathàkramaü / ## (##) ## dharmadhàtau da÷avidhe sarvatragàdyarthe yad akliùñam aj¤ànaü tad da÷asu bodhisatvabhåmiùv àvaraõaü yathàkramaü tadvipakùatvàt / yad uta sarvatragàrthe prathamayà hi bhåmyà dharmadhàtoþ sarvatragàrthaü pratividhyati [/] yenàtmaparasamatàü pratilabhate / dvitãyayàgràrthaü [/] yenàsyaivaü bhavati tasmàt tarhy asmàbhiþ samàne 'bhinirhàre sarvàkàrapari÷odhanàbhinirhàra eva yogaþ karaõãya iti / tçtãyayà tanniùyandàgràrthaü / yena dharmadhàtuniùyandasya ÷rutasyàgratàü viditvà tadarthaü trisàhasramahàsàhasrapramàõàyàm apy agnikhadàyàm àtmànaü prakùipet / caturthyà niùparigrahatàrthan tathà hi dharmatçùõàpi vyàvartate / pa¤camyà santànàbhedàrthaü da÷abhi÷ città÷ayavi÷uddhisamatàbhiþ / ùaùñhyà niþsaükleùavi÷uddhyarthaü pratãtyasamutpàde (/) nàsti sa ka÷cid dharmo yaþ saükli÷yate và vi÷udhyate veti prativedhàt / saptamyànànàtvàrthaü nirnimittatayà såtràdidharmanimittanànàtvàsamudàcàràd [/] aùñamyàhãnànadhikàrtham anutpattikadharmakùàntilàbhàt saükle÷e vyavadàne và (##) kasyacid dharmasya hànivçddhyadar÷anàc [/] caturdhà va÷ità nirvikalpava÷ità kùetrapari÷uddhiva÷ità j¤ànava÷ità karmava÷ità ca [/] tatra prathamadvitãyava÷ità÷rayatvaü dharmadhàtàv aùñamyaiva bhåmyà pratividdhati / j¤ànava÷ità÷rayatvaü navamyàü pratisaüvillàbhàt / karmava÷ità÷rayatvaü da÷amyàü yathecchaü nirmàõaiþ satvàrthakaraõàt / [5. Avaraõasamàsa] samàsena punaþ / ## asya hi dvividhasyàvaraõasya (/) kùayàt sarvàvaraõebhyo muktir iùyate / [âvaraõapiõóàrtha] àvaraõànàü piõóàrthaþ / mahad àvaraõaü yad vyàpi / pratanv àvaraõaü yat pràde÷ikaü / prayogàvaraõaü yad udriktaü / pràptyàvaraõaü yat samaü / pràptivi÷eùàvaraõaü yad àdànavivarjane / samyakprayogàvaraõaü yan navadhàkle÷àvaraõaü / hetvàvaraõaü yac chubhàdau da÷avidhahetvarthàdhikàràt i tatvaprave÷àvaraõaü yad bodhipakùyeùu / ÷ubhànuttaryàvaraõaü yat pàramitàsu / tadvi÷eùagatyàvaraõaü yad bhåmiùu / saügrahàvaraõaü yat samàsato dvividhaü // madhyàntavibhàge àvaraõaparicchedo dvitãyaþ // þ // (##) [CHAPTER III. TATTVAPARICCHEDA] tatvam adhikçtyàha / ## ity etad da÷avidhaü tatvaü yad uta målatatvaü lakùaõatatvaü / aviparyàsatatvaü / phalahetutatvaü / audàrikasåkùmatatvaü / prasiddhatatvaü / vi÷uddhigocaratatvaü / saügrahatatvaü] prabhedatatvaü / kau÷alyatatva¤ ca / tat punar da÷avidhaü da÷avidhàtmagràhapratipakùeõa veditavyaü / tad yathà skandhakau÷alyaü / dhàtukau÷alyam àyatanakau÷alyaü / pratãtyasamutpàdakau÷alyaü / sthànàsthànakau÷alyam indriyakau÷alyaü adhvakau÷alyaü satyakau÷alyaü yànakau÷alyaü / saüskçtàsaüskçtakau÷alyaü ca / [1. Målatattva] tatra målatatvaü / ## parikalpitaþ paratantraþ pariniùpanna÷ ca / tatrànyatatvavyavasthàpanàt / kim atra svabhàvatraye tatvam iùyate / (##) ## parikalpitalakùaõaü nityam asad ity etat parikalpitasvabhàve tatvam aviparãtatvàt [/] paratantralakùaõaü sac ca na ca tatvato bhràntatvàd ity etat paratantrasvabhàve tatvaü / pariniùpannalakùaõaü sadasattatvata÷ cety etat (/) pariniùpannasvabhàve tatvaü / [2. Laksaõatattva] lakùaõatatvaü katamat / ## pudgaladharmayoþ samàropàpavàdadar÷anaü yasya j¤ànàn na pravartate / tat parikalpitasvabhàve tatvalakùaõaü / gràhyagràhakayoþ samàropàpavàdadar÷anaü yasya j¤ànàn na pravartate / tat paratantrasvabhàve tatvalakùaõaü / bhàvàbhàvasamàropàpavàdadar÷anaü yasya j¤ànàn na pravartate / tat pariniùpannasvabhàve tatvalakùaõaü / etan målatatve lakùaõam aviparãtaü lakùaõatatvam ity ucyate / [3. Aviparyàsatattva] aviparyàsatatvaü nityàdiviparyàsapratipakùeõànityaduþkha÷ånyànàtmatà målatatve yathàkramaü [/] kathaü ca tatrànityatàdità veditavyà / ## (##) trayo hi svabhàvà målatatvaü [/] teùu yathàkramam asadartho hy anityàrtha utpàdavyayàrthaþ samalàmalatàrtha÷ ca / ## målatatve yathàkramaü duþkham upàdànataþ pudgaladharmàbhinive÷opàdànàt / lakùaõatas triduþkhatàlakùaõatvàt / saübandhata÷ ca duþkhasaübandhàt [/] tatraiva målatatve yathàkramaü veditavyam / ## parikalpitalakùaõaü na kenacit prakàreõàstãty abhàva evàsya ÷ånyatà paratantralakùaõaü tathà nàsti yathà parikalpyate na tu sarvathà nàstãti tasyàtadbhàvaþ (/) ÷ånyatà [/] pariniùpannalakùaõaü ÷ånyatàsvabhàvam eveti prakçtir evàsya ÷ånyatà / ## parikalpitasya svabhàvasya lakùaõam eva nàstãty alakùaõam evàsya nairàtmyaü [/] paratantrasyàsti lakùaõaü na tu yathà parikalpyata iti tadvilakùaõam asya lakùaõan nairàtmyaü / pariniùpannas tu svabhàvo nairàtmyam eveti prakçtir evàsya nairàtmyam iti trividhe målatatve trividhànityatà paridãpità asadarthànityatà utpàdabhaïgànityatà samalanirmalànityatà ca / trividhà duþkhatà upàdànaduþkhatà lakùaõaduþkhatà saübandhaduþkhatà (##) ca / trividhà ÷ånyatà abhàva÷ånyatà atadbhàva÷ånyatà svabhàva÷ånyatà ca trividhaü nairàtmyaü alakùaõanairàtmyaü / vilakùaõanairàtmyaü svalakùaõanairàtmyaü ca / [4. Phalahetutattva] phalahetumayan tatvaü tatraiva målatatve duþkhasamudayanirodhamàrgasatyatvaü [/] kathaü trividhaü målatatvaü duþkhàdisatyatvaü [/] yatas tad anityàdilakùaõaü / ## trividhena samudayàrthena samudayasatyaü [/] trividhaþ samudayàrthaþ / ## vàsanàsamudayaþ parikalpitasvabhàvàbhinive÷avàsanà samutthànasamudayaþ karmakle÷àþ / avisaüyogasamudayaþ / tathatàyà àvaraõàvisaüyogaþ / trividhena nirodhena nirodhasatyaü [/] trividho nirodhaþ / ## svabhàvànutpattir gràhyagràhakayor anutpattir mala÷àntidvayaü ca pratisaükhyànirodhatathatàkhyam ity eùa trividho nirodho yad uta svabhàvanirodho dvayanirodhaþ / prakçtinirodha÷ ca / màrgasatyaü trividhe målatatve kathaü vyavasthàpyate / ## (##) ## parikalpitasya parij¤àne paratantrasya parij¤àne prahàõe ca / pariniùpannasya parij¤àne pràptisàkùàtkaraõe ca evam atra parij¤àprahàõasàkùàtkriyàyàü màrgasatyavyavasthànam iti veditavyaü [/] [5. Audàrikasåkùmatattva] audàrikasåkùmatatvaü punaþ saüvçtiparamàrthasatyaü tan målatatve kathaü veditavyaü / ## trividhà hi saüvçtiþ praj¤aptisaüvçtiþ / pratipattisaüvçtiþ / udbhàvanàsaüvçti÷ ca / tayà saüvçtisatyatvaü målatatve yathàkramaü veditavyaü / ## paramàrthasatyaü / ekasmàt pariniùpannàd eva svabhàvàd veditavyaü / sa punaþ kathaü paramàrthaþ / ## arthaparamàrthas tathatà paramasya j¤ànasyàrtha iti kçtvà / pràptiparamàrtho nirvàõaü paramo 'rtha iti kçtvà pratipattiparamàrtho màrgaþ paramo 'syàrtha iti kçtvà [/] katham asaüskçtaü ca (/) saüskçtaü ca (/) pariniùpannaþ (/) svabhàva ucyate / ## asaüskçtam avikàrapariniùpattyà pariniùpannaü / saüskçtaü màrgasatyasaügçhãtam aviparyàsapariniùpattyà punar j¤eyavastuny (##) aviparyàsàt / [6. Prasiddhatattva] prasiddhatatvaü målatatve kathaü vyavasthàpyate / dvividhaü hi prasiddhatatvaü / lokaprasiddhaü yuktiprasiddhaü ca / tatra / ## parikalpitasvabhàvàt / yasmin vastuni saüketasaüstavànupraviùñayà buddhyà sarveùàü laukikànàü dar÷anatulyatà bhavati / pçthivy eveyaü nàgnã råpam evedaü na ÷abda ity evamàdi / ## yat satàü yuktàrthapaõóitànàü tàrkikàõàü pramàõatrayaü ni÷rityopapattisàdhanayuktyà prasiddhaü vastu / [7. Vi÷uddhigocaratattva] vi÷uddhigocaratatvaü dvividhaü kle÷àvaraõavi÷uddhij¤ànagocaraü / j¤eyàvaraõavi÷uddhij¤ànagocaraü ca / tad etat / ## pariniùpannàd eva svabhàvàn na hy anyasvabhàvo vi÷uddhij¤ànadvayagocaro bhavati / [8. Saügrahatattva] kathaü trividhe målatatve saügrahatatvaü veditavyaü / ## yathàyogaü pa¤ca vaståny àrabhya nimittavikalpayoþ paratantreõa (##) saügrahaþ nàmnaþ parikalpitena / ## tathatàsamyagj¤ànayoþ pariniùpannena svabhàvena saügrahaþ / [9. Prabhedatattva] prabhedatatvaü målatatve kathaü veditavyaü / saptavidhaü prabhedatatvaü pravçttitatvaü / lakùaõatatvaü / vij¤aptitatvaü sannive÷atatvaü / mithyàpratipattitatvaü / vi÷uddhitatvaü samyakpratipattitatva¤ ca / (tatra pravçttitatvàditrividhaü / anavaràgreùv eti saüsàraþ tathatàcittasaükle÷àt satvàþ saükli÷yanta iti sarvaü duþkhàdisatyaü ca yathàsaükhyaü) yaiva ca sandhinirmocanasåtre saptavidhà tathatà nirdiùñà / tatra / ## målatatvaü veditavyaü / parikalpitaparatantralakùaõaü / yathà pravçttitatvaü tathà / ## sannive÷amithyàpratipattitatve api tathaiva dvividhaü målatatvaü / ## lakùaõatatvàdãni catvàry ekaü målatatvaü pariniùpannalakùaõaü / (##) [10. Kau÷alyatattva] kau÷alyatatvaü dar÷anapratipakùeõety uktaü / katham eùu skandhàdiùu da÷avidham àtmadar÷anam / #< ekahetutvabhoktçtvakartçtvava÷avartane / àdhipatyàrthanityatve kle÷a÷uddhyà÷raye 'pi ca // III.15 yogitvàmuktamuktatve àtmadar÷anam eùu hi /># eùa da÷avidha àtmàsadgràhaþ skandhàdiùu pravartate / yasya pratipakùeõa da÷avidhaü kau÷alyaü yad utaikatvagràho hetutvagràho bhoktçtvagràhaþ / kartçtvagràhaþ / svatantragràhaþ i adhipatitvagràho nityatvagràhaþ / saükliùñavyavadànatvagràho yogitvagràhaþ / amuktamuktatvagràha÷ ca / katham idaü da÷avidhaü kau÷alyatatvaü målatatve 'ntarbhavati / yatas triùu svabhàveùu te skandhàdayo 'ntarbhåtàþ / katham antarbhåtàþ / ## trividhaü råpaü parikalpitaü råpaü yo råpasya parikalpitaþ svabhàvaþ / vikalpitaü råpaü yo råpasya paratantraþ (/) svabhàvas tatra hi råpavikalpaþ kriyate / dharmatàråpaü yo råpasya pariniùpannaþ svabhàvaþ / yathà råpam evaü vedanàdayaþ skandhàþ dhàtvàyatanàdaya÷ ca yojyàþ / evan triùu svabhàveùu skandhàdãnàm antarbhàvàd da÷avidhaü kau÷alyatatvaü målatatva eva draùñavyaü / uktam idaü yathà da÷avidhàtmadar÷anapratipakùeõa skandhàdikau÷alyaü [/] skandhàdyarthas tu noktaþ / sa idànãm ucyate/ (##) [a. Skandhàrtha] ## àditas tàvat skandhàs te trividhenàrthena veditavyàþ / anekatvàrthena yat ki¤cid råpam atãtànàgatapratyutpannam iti vistaraþ / abhisaükùepàrthena tat sarvam aikadhyam abhisaükùipyeti / paricchedàrthena ca råpàdilakùaõasya pçthaktvavyavasthànàt / rà÷yartho hi skandhàrtha evaü ca loke rà÷yartho dçùña iti / [b. Dhàtvartha] ## katamo 'paro dhàtus tatra gràhakabãjàrthaþ cakùurdhàtvàdayaþ [/] gràhyabãjàrtho råpadhàtvàdayas [/] tadgràhabãjàrtha÷ cakùurvij¤ànadhàtvàdayaþ / [c. âyatanàrtha] ## kim aparaü àyatanaü / tatra veditopabhogàyadvàràrthena ùaó àdhyàtmikàny àyatanàni / arthaparicchedopabhogàyadvàràrthena ùaó bàhyàni / [d. Pratãtyasamutpàdàrtha] pratãtyasamutpàdàrthaþ / ## hetuphalakriyàõàm asamàropànapavàdàrthaþ pratãtyasamutpàdàrthaþ / tatra hetu sa nàropaþ saüskàràdãnàü viùamahetukalpanàt / (##) hetvapavàdo nirhetukatvakalpanàt phalasamàropaþ sàtmakànàü saüskàràdãnàm avidyàdipratyayapravçttikalpanàt / phalàpavàdo na santy avidyàdipratyayàþ saüskàràdaya iti kalpanàt / kriyàsamàropo 'vidyàdãnàü saüskàràdyutpattau vyàpàrakalpanàt kriyàpavàdo niþsàmarthyakalpanàt tadabhàvàd asamàropànapavàdo veditavyaþ / [e. Sthànàsthànàrtha] ## sthànàsthànaü saptavidhapàratantryàrthena veditavyaü / tatràniùñe pàratantryaü du÷caritenànicchato 'pi durgatigamanàd iùñe pàratantryaü sucaritena sugatigamanàt / vi÷uddhau pàratantryaü pa¤ca nivaraõàny aprahàya yàvat saptabodhyaïgàny abhàvayitvà duþkhasyàntàkaraõàt samotpattau pàratantryaü dvayor apårvàcaramayos tathàgatayo÷ cakravartino÷ caikasmin lokadhàtàv anutpàdàd àdhipatye pàratantryaü striyà÷ cakravartitvàdyakaraõàt saüpràptau pàratantryaü striyàþ pratyekànuttarabodhyanabhisaübodhàt samudàcàre pàratantryaü dçùñisaüpannasya vadhàdyupakramàsamudàcàràt pçthagjanasya ca samudàcàràd vistareõa bahudhàtukasåtrànusàràd anugantavyaü / [f. Indriyàrtha] indriyaü punar dvàviü÷atividhaü / ## (##) grahaõàrthena yàvad vi÷uddhidvayàrthena teùu tadàdhipatyàd råpàdiviùayagrahaõe hi cakùuràdãnàü ùaõõàm àdhipatyaü sthàne jãvitendriyasya tadàdhipatyenàmaraõàt / kulasandhàne strãpuruùendriyayor apatyaprasavàdhipatyàd upabhoge vedanendriyàõàü ku÷alàku÷alakarmaphalopabhogàt / laukikavi÷uddhau ÷raddhàdãnàü / lokottaravi÷uddhau anàj¤àtamàj¤àsyàmãndriyàdãnàü / [g. Adhvàrtha] ## kim aparam adhvatrayaü yathàyogaü phalahetåpayogàrthenàtãto 'dhvà phalahetvanupayogàrthenànàgato 'dhvà hetåpayogaphalànupayogàrthena pratyutpanno 'dhvà veditavyaþ / [h. Catuþsatyàrtha] ## kim aparaü satyacatuùñayaü / tatra duþkhasatyaü vedanàsanimittàrthena yat ki¤cid veditam idam atra duþkhasyeti kçtvà vedanànimittaü punar vedanàsthànãyà dharmà veditavyàþ / tannimittapratipattitaþ samudayasatyaü duþkhasatyanimittaü yà pratipattiþ / tayoþ ÷amàrthena nirodhasatyaü / pratipakùàrthena màrgasatyaü / [i. Yànatrayàrtha] ## (##) yànatrayaü yathàyogaü / tatra nirvàõasaüsàrayor guõadoùaj¤ànena parataþ (/) ÷rutvà niryàõàrthena ÷ràvakayànaü / tenaiva svayam a÷rutvà parato niryàõàrthena pratyekabuddhayànaü / avikalpena j¤ànena svayaü niryàõàrthena mahàyànaü veditavyaü // [j. Saüskçtàsaüskçtàrtha] ## saüskçtàsaüskçtaü tatra sapraj¤aptir nàmakàyàdayaþ hetur bãjasaügçhãtam àlayavij¤ànaü / nimittaü pratiùñhàdehabhogasaügçhãtaü / pravçttivij¤ànasaügçhãtà÷ ca manaudgrahavikalpaþ / etat sapraj¤aptisahetukaü nimittaü sasaüprayogaü saüskçtaü veditavyaü / tatra mano yan nityaü manyanàkàraü / udgrahaþ pa¤cavij¤ànakàyàþ vikalpo manovij¤ànaü (/) tasya vikalpakatvàd asaüskçtaü punaþ pra÷ama÷ ca nirodhaþ / pra÷amàrtha÷ ca tathatà tatra pra÷amo nirodho màrga÷ ca ya÷ ca pra÷amo yena ceti kçtvà pra÷amàrthaþ tathatà pra÷amasyàrtha iti kçtvà tathatàyà màrgàlambanatvàt / màrgasya pra÷amatvan tena pra÷amanàt / ity etenàrthena skandhàdiùu j¤ànaü skandhàdikau÷alyaü veditavyaü / [Tattvapiõóàrtha] tatvasya piõóàrthaþ / samàsato dvividhaü tatvaü / àdar÷atatvaü / dç÷yatatvaü ca tatràdar÷atatvaü målatatvaü tatra ÷eùàõàü dar÷anàt / (##) dç÷yatatvaü navavidhaü nirabhimànadç÷yatatvaü / aviparyàsadç÷yatatvaü / ÷ràvakayànaniryàõadç÷yatatvaü / mahàyànaniryàõadç÷yatatvaü / audàrikeõa paripàcanàt / såkùmeõa ca vimocanàt paravàdinigrahadç÷yatatvaü / dçùñàntasanni÷rayeõa yuktyà nigrahàt / mahàyànàbhidyotanadç÷yatatvaü / sarvàkàraj¤eyaprave÷adç÷yatatvaü / avitathatathatàbhidyotanadç÷yatatvaü / àtmagràhavastusarvàbhisandhiprave÷adç÷yatatvaü ca // þ // madhyàntavibhàga÷àstre tatvaparicchedas tçtãyaþ // þ // (##) [CHAPTER IV. PRATIPAKúABHâVANâVASTHâPHALAPARICCHEDA] [1.Pratipaksabhàvanà] pratipakùabhàvanà bodhipakùyabhàvanà sedànãü vaktavyà / [a. Catvàri smçtyupasthànàni] tatra tàvad àdau / ## kàyena hi dauùñhulyaü prabhàvyate / tatparãkùayà duþkhasatyam avatarati / tasya sadauùñhulyasaüskàralakùaõatvàt / dauùñhulyaü hi saüskàraduþkhatà / tayà sarvaü sàsravaü vastv àryà duþkhataþ pa÷yantãti / tçùõàhetur vedanà tatparãkùayà samudayasatyam avatarati / àtmàbhinive÷avastu cittaü tatparãkùayà nirodhasatyam avataraty àtmocchedabhayàpagamàt / dharmaparãkùayà sàükle÷ikavaiyavadànikadharmàsaümohàt / màrgasatyam avataraty ataþ (/) àdau catuþsatyàvatàràya smçtyupasthànabhàvanà vyavasthàpyate / [b. Catvàri samyakprahàõàni] tataþ samyakprahàõabhàvanà yasmàt / ## smçtyupasthànabhàvanayà vipakùe pratipakùe ca sarvaprakàraü parij¤àte vipakùàpagamàya pratipakùopagamàya ca vãrya¤ caturdhà saüpravartate / utpannànàü pàpakànàm aku÷alànàü dharmàõàü prahàõàyeti vistaraþ / (##) [c. Catvàra çddhipàdàþ] ## tasyàü tadapàyàyavãryabhàvanàyàü cittasthiteþ (/) karmaõyatà catvàra çddhipàdàþ sarvàrthasamçddhihetutvàt sthitir atra cittasthitiþ samàdhir veditavyaþ / ataþ samyakprahàõànantaram çddhipàdàþ / sà punaþ karmaõyatà pa¤cadoùaprahàõàyàùñaprahàõasaüskàrabhàvanànvayà veditavyà / [Paüca dosàþ] katame pa¤ca doùà ity àha / ## tatra layauddhatyam eko doùaþ kriyate / anabhisaüskàro layauddhatyapra÷amanakàle doùaþ / abhisaüskàraþ pra÷àntau [/] [Aùña prahàõasaüskàràþ] eùàü prahàõàya katham aùñau prahàõasaüskàrà vyavasthàpyante / catvàraþ kausãdyaprahàõàya cchandavyàyàma÷raddhàprasrabdhayas te punar yathàkramaü veditavyàþ / #<à÷rayo 'thà÷ritas tasya nimittaü phalam eva ca /># à÷raya÷ chando vyàyàmasya / à÷rito vyàyàmas tasyà÷rayasya cchandasya nimittaü ÷raddhà saüpratyaye (/) saty abhilàùàt tasyà÷ritasya vyàyàmasya phalaü prasrabdhir àrabdhavãryasya samàdhivi÷eùàdhigamàc (##) cheùà÷ catvàraþ prahàõasaüskàràþ smçtisaüprajanyacetanopekùà÷ caturõàü doùàõàü yathàsaükhyaü pratipakùàs te punaþ smçtyàdayo veditavyà yathàkramaü / #<àlambane 'saümoùo layauddhatyànubuddhyanà / tadapàyàbhisaüskàraþ ÷àntau pra÷añhavàhità // IV.5># smçtir àlambane 'saüpramoùaþ saüprajanyaü smçtyasaüpramoùe sati layauddhatyànubodhaþ / anubudhya tadapagamàyàbhisaüskàra÷ cetanà / tasya layauddhatyasyopa÷àntau satyàü pra÷añhavàhità cittasyopekùà [/] [d. Pa¤cendriyàõi] çddhipàdànàm anantaraü pa¤cendriyàõi ÷raddhàdãni teùàü kathaü vyavasthànaü / ## àdhipatyata iti vartate / çddhipàdaiþ karmaõyacittasyàropite mokùabhàgãye ku÷alamåle cchandàdhipatyataþ prayogàdhipatyataþ / àlambanàsaüpramoùàdhipatyataþ / avisàràdhipatyataþ / pravicayàdhipatyata÷ ca / yathàkramaü pa¤ca ÷raddhàdãnãndriyàõi veditavyàni / [e. Pa¤ca balàni] tàny eva ÷raddhàdãni balavanti balànãty ucyante / teùàü punar balavatvaü ## (##) yadà tàny a÷raddhàdibhir vipakùair na vyavakãryante / kasmàc chraddhàdãnàü pårvottaranirde÷aþ / yasmàt ## ÷raddadhàno hi hetuphalaü vãryam àrabhate / àrabdhavãryasya smçtir upatiùñhate / upasthitasmçte÷ cittaü samàdhãyate / samàhitacitto yathàbhåtaü prajànàti / avaropitamokùabhàgãyasyendriyàõy uktàny atha nirvedhabhàgãyàni kim indriyàvasthàyàü veditavyàny àhosvid balàvasthàyàü / ## uùmagataü mårdhàna÷ cendriyàõi / kùàntayo laukikà÷ càgradharmà balàni / [f. Sapta bodhyaïgàni] balànantaraü bodhyaïgàni teùàü kathaü vyavasthànaü / #<à÷rayàïgaü svabhàvàïgaü niryàõàïgaü tçtãyakaü / caturtham anu÷aüsàïgan niþkle÷àïgaü tridhà mataü // IV.8># dar÷anamàrge bodhàv aïgàni bodhyaïgàni / tatra bodher à÷rayàïgaü smçtiþ / svabhàvàïgaü dharmavicayaþ / niryàõàïgaü vãryaü / anu÷ansàïgaü prãtiþ / asaükle÷àïgaü tridhà prasrabdhisamàdhyupekùàþ / kimarthaü punar asaükle÷àïgaü tridhà de÷itaü (##) ## asaükle÷asya nidànaü prasrabdhir dauùñhulyahetutvàt saükle÷asya / tasyà÷ ca tatpratipakùatvàd à÷rayaþ samàdhiþ / svabhàvaupekùà [/] [g. Aùña màrgàïgàni] bodhyaïgànantaraü màrgàïgàni teùàü kathaü vyavasthànaü / ## bhàvanàmàrge 'sya paricchedàïgaü samyagdçùñir laukikã lokottarapçùñhalabdhà yayà svàdhigamaü paricchinatti / parasaüpràpaõàïgaü samyaksaükalpaþ samyagvàk ca / sasamutthànayà vàcà tatpràpaõàt / parasaübhàvanàïgaü tridhà samyagvàkkarmàntàjãvàs tair hi yathàkramaü / ## tasya samyagvàcà kathàsàükathyavini÷cayena praj¤àyàü saübhàvanà bhavati / samyakkarmàntena ÷ãle 'kçtyàkaraõàt samyagàjãvena saülekhe dharmeõa màtrayà ca cãvaràdyanveùaõàt / vipakùapratipakùàïgaü tridhaiva samyagvyàyamasmçtisamàdhayaþ / eùàü hi yathàkramaü / ## trividho hi vipakùaþ kle÷o bhàvanàheyaþ / upakle÷o layauddhatyaü (##) vibhutvavipakùa÷ ca vai÷eùikaguõàbhinirhàravibandhaþ tatra prathamasya samyagvyàyàmaþ pratipakùas tena màrgabhàvanàt / dvitãyasya samyaksmçtiþ ÷amathàdinimitteùu såpasthitasmçteþ layauddhatyàbhàvàt / tçtãyasya samyaksamàdhiþ dhyànasanni÷rayeõàbhij¤àdiguõàbhinirhàràt / [h. Pratipakùabhàvanàprabheda] saiùà pratipakùabhàvanà samàsena trividhà veditavyà / ## viparyastàpi aviparyàsànukålàviparyastà viparyàsànubandhà aviparyastà viparyàsaniranubandhà ca yathàkramaü pçthagjana÷aikùà÷aikùàvasthàsu / bodhisatvànàn tv #<àlambanamanaskàrapràptitas tadvi÷iùñatà // IV.12># ÷ràvakapratyekabuddhànàü hi svàsantànikàþ kàyàdayaþ àlambanam / bodhisatvànàü svaparasàntànikàþ ÷ràvakapratyekabuddhà anityàdibhir àkàraiþ kàyàdãn manasikurvanti / bodhisatvàs tv anupalambhayogena / ÷ràvakapratyekabuddhàþ smçtyupasthànàdãni bhàvayanti yàvad eva kàyàdãnàü visaüyogàya / bodhisatvà na visaüyogàya / nàvisaüyogàya / yàvad evàpratiùñhitanirvàõàya / uktà pratipakùabhàvanà / (##) [2. Tatràvasthà] tatràvasthà katamà / ## tatra hetvavasthà yà gotrasthasya pudgalasyàvatàràvasthà utpàditabodhicittasya prayogàvasthà cittotpàdàd årdham apràpte phale / phalàvasthà pràpte / sakaraõãyàvasthà ÷aikùasya / akaraõãyàvasthà a÷aikùasya / vi÷eùàvasthàbhij¤àdiguõavi÷eùasamanvàgatasya / uttaràvasthà ÷ràvakàdibhyo bhåmipraviùñasya bodhisatvasya / anuttaràvasthà buddhasya tata årdham avasthàbhàvàd adhimuktyavasthà bodhisatvànàü sarvasyàm adhimukticaryàbhåmau / prave÷àvasthà prathamàyàü bhåmau niryàõàvasthà taduttaràsu ùañsu bhåmiùu / vyàkaraõàvasthà aùñamyàü bhåmau kathikatvàvasthà navamyàm abhiùekàvasthà da÷amyàü / pràptyavasthà buddhànàn dharmakàyaþ / anu÷ansàvasthà sàübhogikaþ kàyaþ / kçtyànuùñhànàvasthà nirmàõakàyaþ / sarvàpy eùà bahuvidhàvasthàbhisamasya veditavyà / ## tatrà÷uddhàvasthà hetvavasthàm upàdàya yàvat prayogàd a÷uddha÷uddhàvasthà (##) ÷aikùàõàü / vi÷uddhàvasthà a÷aikùàõàü / ## ato 'vasthàprabhedàd yathàyogaü pudgalànàü vyavasthànaü (/) veditavyam ayaü gotrastho 'yam avatãrõa ity evamàdi / uktàvasthà [/] [3. Phalapràpti] phalapràptiþ katamà / ## bhàjanatvaü yaþ ku÷alànukålo vipàkaþ / balaü yà bhàjanatvàdhipatyàt ku÷alasyàdhimàtratà / rucir yà pårvàbhyàsàt ku÷alaruciþ / vçddhir yà pratyutpanne ku÷aladharmàbhyàsàt ku÷alamålaparipuùñiþ / vi÷uddhir yad àvaraõaprahàõaü / etad yathàkramaü phalaü pa¤cavidhaü veditavyam / vipàkaphalam adhipatiphalan niùyandaphalaü puruùakàraphalaü visaüyogaphala¤ ca / ## uttarottaraphalaü gotràc cittotpàda ity evamàdi paraüparayà veditavyaü / àdiphalaü prathamato lokottaradharmapratilambhaþ / abhyàsaphalaü tasmàt pareõa ÷aikùàvasthàyàü / samàptiphalam a÷aikùàdharmàþ / ànukålyaphalam upaniùadbhàvenottarottaraphalam eva veditavyaü / vipakùaphalaü prahàõamàrgo yad evàdiphalaü / pratipakùo 'bhipretaþ / visaüyogaphalaü nirodhasàkùàtkriyà abhyàsaphalaü samàptiphalaü ca kle÷avisaüyogaþ (##) ÷aikùà÷aikùàõàü yathàkramaü / vi÷eùaphalam abhij¤àdiko guõavi÷eùaþ / uttaraphalaü bodhisatvabhåmayas tadanyayànottaratvàd anuttaraphalaü buddhabhåmiþ / etàni catvàri abhyàsasamàptiphalaprabheda eva etad anyat phalaü samàsanirde÷ato vyàsatas tv aparimàõaü / [Pratipakùabhàvanàpiõóàrtha] tatra pratipakùabhàvanàyàþ piõóàrthaþ / vyutpattibhàvanà nirlekhabhàvanà parikarmabhàvanà / uttarasamàrambhabhàvanà / ÷liùñabhàvanà dar÷anamàrga÷leùàt / praviùñabhàvanà utkçùñabhàvanà àdibhàvanà madhyabhàvanà paryavasànabhàvanà / sottarà bhàvanà niruttarà ca bhàvanà yàlambanamanaskàrapràptivi÷iùñà // avasthànàü piõóàrthaþ / bhavyatàvasthà gotrasthasya / àrambhàvasthà yàvat prayogàt / asuddhàvasthà a÷uddha÷uddhàvasthà vi÷uddhàvasthà / sàlaükàràvasthà / vyàptyavasthà da÷abhåmivyàpanàt / anuttaràvasthà ca // phalànàü piõóàrthaþ saügrahataþ tadvi÷eùataþ pårvàbhyàsataþn uttarottaranirhàrataþ / udde÷ato nirde÷ata÷ ca / tatra saügrahataþ / pa¤ca phalàni / tadvi÷eùataþ ÷eùàõi / pårvàbhyàsataþ vipàkaphalaü / uttarottaranirhàratas tadanyàni catvàri / udde÷ataþ uttarottaraphalàdãni catvàri nirde÷ataþ ànukålyaphalàdini ùañ / teùàm eva (##) caturõàü nirde÷àt // madhyàntavibhàge pratipakùabhàvanàvasthàphalapariccheda÷ caturthaþ // þ (##) [CHAPTER V. YâNâNUTTARYAPARICCHEDA] [1. Trividhànuttarya] yànànuttaryam idànãü vaktavyaü / tad ucyate / #<ànuttaryaü prapattau hi punar àlambane mataü / samudàgama uddiùñaü /># trividham ànuttaryaü mahàyàne yenaitad anuttaraü yànaü pratipattyànuttaryaü / àlambanànuttaryaü / samudàgamànuttarya¤ ca / [2. Pratipattyànuttarya] tatra pratipattyànuttaryaü da÷apàramitàpratipattito veditavyaü / ## tàsu pàramitàsu / ## ity eùà ùaóvidhà pratipattir yad uta paramà pratipattiþ / manaskàrapratipattir anudharmapratipattiþ / antadvayavarjità pratipattiþ vi÷istà pratipattiþ / avi÷iùñà ca pratipattiþ / [a. Paramà pratipattiþ] tatra / (##) ## ity eùà dvàda÷avidhà paramà matà / yad utaudàryaparamatà àyatatvaparamatà adhikàraparamatà akùayatvaparamatà nairantaryaparamatà akçcchratvaparamatà / vittatvaparamatà parigrahaparamatà / àrambhaparamatà pratilambhaparamatà niùyandaparamatà niùpattiparamatà ca / tatraudàryaparamatà sarvalaukikasaüpattyanarthitvenotkçùñatayà ca veditavyà / àyatatvaparamatà trikalpàsaükhyeyaparibhàvanàt / adhikàraparamatà sarvasatvàrthakriyàdhikàràt / akùayatvaparamatà mahàbodhipariõàmanayàtyantam aparyàdànàn nairantaryaparamatàtmaparasamatàdhimokùàt sarvasatvadànàdibhiþ pàramitàparipåraõàd akçcchratvaparamatànumodanàmàtreõa paradànàdãnàüparamitàparipåraõàt / vittatvaparamatà / gaganaga¤jasamàdhyàdibhir dànàdiparipåraõàt parigrahaparamatà nirvikalpaj¤ànaparigçhãtatvàt / àrambhaparamatàdhimukticaryàbhåmàv adhimàtràyàü kùàntau pratilambhaparamatà prathamàyàü bhåmau / niùyandaparamatà / tadanyàsv aùñàsu bhåmiùu / niùpattiparamatà da÷amyàü bhåmau tathàgatyàü ca / bodhisatvaniùpattyà buddhaniùpattyà ca / ## yata eùà dvàda÷avidhà paramatà etàsu saüvidyate / tataþ paramà (##) ity anenàrthena da÷a pàramitàþ / katamà da÷ety ekeùàü tannàmavyutpàdanàrtham ucyate / ## kim àsàü pratyekaü karma / ## ity etad àsàü karma yathàkramaü / dànena hi bodhisatvaþ satvàn anugçhõàti / ÷ãlenopaghàtaü pareùàü na karoti / kùàntyà paraiþ kçtam upaghàtaü marùayati / vãryeõa guõàn vardhayati / dhyànena rddhyàdibhir àvarjyàvatàrayati / praj¤ayà samyagavavàdadànàd vimocayati / upàyakau÷alyapàramitayà mahàbodhipariõàmanàd dànàdãn akùayàn karoti / praõidhànapàramitayànukålopapattiparigrahàt / sarvajanmasu buddhotpàdàràgaõato dànàdiùu sadà pravartate balapàramitayà pratisaükhyànabhàvanàbalàbhyàü niyataü dànàdiùu pravartate / vipakùànabhibhavàt / j¤ànapàramitayà yathàrutadharmasaümohàpagamàd dànàdyàdhipateyadharmasaübhoga¤ ca pratyanubhavati / satvàü÷ ca paripàcayati / uktà paramà pratipattiþ / [b. Manasikàrapratipatti] (##) manasikàrapratipattiþ katamà / ## dànàdãny adhikçtya yathàpraj¤aptànàü såtràdidharmàõàü mahàyàne manasikaraõam abhãkùõaü ÷rutacintàbhàvanàmayyà praj¤ayà manasikàrapratipattiþ / sà triprakàrayà praj¤ayà manasikriyà kaü guõaükaroti / ## ÷rutamayyà praj¤ayà manasikurvato dhàtupuùñir bhavati / cintàmayyà tasya ÷rutasyàrthaü bhàvena pravi÷ati / bhàvanàmayyàrthasiddhiü pràpnoti bhåmiprave÷apari÷odhanàt / ## sà punar manasikàrapratipattiþ / da÷abhir dharmacaritaiþ parigçhãtà veditavyà katamad da÷adhà dharmacaritaü / ## mahàyànasya lekhanaü påjanaü parebhyo dànaü pareõa vàcyamànasya ÷ravaõaü / svayaü ca vàcanaü / udgrahaõaü / parebhyo de÷anaü granthasyàrthasya và svàdhyàyanaü / cintanaü bhàvana¤ ca / ## (##) kasmàn mahàyàna eva dharmacaritam atyarthaü mahàphalan de÷yate såtreùu na punaþ ÷ràvakayàne / dvàbhyàü kàraõàbhyàü / ## kathaü vi÷eùàt / katham akùayatvàt / ## parànugrahavçttitvàd vi÷iùñatvaü / parinirvàõe 'py a÷amàt / anuparamàd  akùayatvaü veditavyaü / uktà manasikàrapratipattiþ / [c. Anudharmapratipatti] anudharmapratipattiþ katamà / ## ity eùà dvividhànudharmapratipattiþ / yad utàvikùiptà càviparyàsapariõatà ca / [Avikùepapariõatà] tatra ùaóvidhavikùepàbhàvàd avikùiptà / tatra ùaóvidho vikùepaþ / prakçtivikùepaþ / bahirdhàvikùepaþ / adhyàtmavikùepaþ nimittavikùepaþ dauùñhulyavikùepaþ manasikàravikùepa÷ ca / sa eùa kiülakùaõo veditavya ity ata àha / ## (##) ## ity evaülakùaõaþ ùaóvidho vikùepo yo bodhisatvena parij¤eyaþ / tatra vyutthànaü samàdhitaþ pa¤cabhir vij¤ànakàyaiþ prakçtivikùepaþ viùaye visàro bahirdhàvikùepaþ / samàdher àsvàdanà layauddhatyaü càdhyàtmavikùepaþ / saübhàvanàbhisandhiþ nimittavikùepaþ / tan nimittaü kçtvà prayogàt / sàhaükàramanaskàratà dauùñhulyavikùepaþ / dauùñhulyava÷enàsmimànasamudàcàràt / hãnacittatvaü / manasikàravikùepaþ hãnayànamanasikàrasamudàcàràt / [Aviparyàsapariõatà] tatràviparyàso da÷avidhe vastuni veditavyaþ / yad uta / ## tatra / ## saüyoge sati vya¤janànàm avicchinnoccàraõatayà asya cedaü nàmeti saüstavàt sàrthakatvaü viparyayàn nirarthakatvam iti / yad evandar÷anaü so 'viparyàso vya¤jane veditavyaþ / katham arthe 'viparyàsaþ / ## dvayena gràhyagràhakatvena pratibhàsate tadàkarotpattitaþ / tathà (##) ca na vidyate / yathà pratibhàsata iti / arthe yad dar÷anaü sa tatràviparyàsaþ arthasya satvena varjito gràhyagràhakàbhàvàd asatvena varjitaþ / tatpratibhàsabhràntisadbhàvàt / #< tajjalpabhàvito jalpamanaskàras tadà÷rayaþ manaskàre 'viparyàso dvayaprakhyànakàraõe // V.16># gràhyagràhakajalpaparibhàvito jalpamanaskàras tasya gràhyagràhakavikalpasyà÷rayo bhavatãty ayaü manaskàre 'viparyàsaþ / katamasmin manaskàre gràhyagràhakasaüprakhyànakàraõe sa hy asau jalpamanaskàro 'bhilàpasaüj¤àparibhàvitatvàt gràhyagràhakavikalpà÷rayo veditavyaþ / ## yat tad arthasyàsatvaü satvaü cànantaram uktaü / tan màyàdivan mataü yathà màyà na hastyàdibhàvenàsti na ca naivàsti / tadbhràntimàtràstitvàt / evam artho 'pi na càsti yathà saüprakhyàti gràhyagràhakatvena na ca naivàsti tadbhràntimàtràstitvàt / àdi÷abdena marãcisvapnodakacandràdayo dçùñàntà yathàyogaü veditavyà iti yan màyàdyupamàrthe dar÷anàd avisàraü cetasaþ pa÷yati so 'visàre 'viparyàsas tena bhàvàbhàvayo÷ cittasyàvisaraõàt / (##) ## sarvam idaü nàmamàtraü / yad idaü cakùåråpaü yàvan manodharmà iti yaj j¤ànaü sarvavikalpànàü pratipakùeõa ayaü svalakùaõe 'viparyàsaþ / katamasmin svalakùaõe / ## saüvçtyà tu nedaü nàmamàtram iti gçhyate / ## na hi dharmanairàtmyena vinà ka÷cid dharmo vidyate / tasmàd dharmadhàtuþ sarvadharmàõàü sàmànyaü lakùaõam iti / yad evaüj¤ànam ayaü sàmànyalakùaõe 'viparyàsaþ / ## viparyastasmanaskàràprahàõan tasya dharmadhàtor avi÷uddhis tatprahàõaü vi÷uddhir iti yad evaüj¤ànam ayam avi÷uddhau vi÷uddhau càviparyàso yathàkramaü / ## dharmadhàtoþ punar àkà÷avat / prakçtivi÷uddhatvàt / dvayam apy etad àgantukam avi÷uddhiru vi÷uddhi÷ ca pa÷càd iti / yad evaüj¤ànam ayam àgantukatve 'viparyàsaþ / (##) ## na hi pudgalasya saükle÷o na vi÷uddhir nàpi dharmasya / yasmàn na pudgalo 'sti na dharmo yata÷ ca na kasyacit saükle÷o na vyavadànaü ato na saükle÷apakùe kasyacid dhàniþ na vyavadànapakse kasyacid vi÷eùaþ / yatas tràso và syàd unnatir vety ayam atràse 'nunnatau càviparyàsaþ / [Da÷a vajrapadàni] ete ca da÷àviparyàsà da÷asu vajrapadeùu yathàkramaü yojayitavyàþ / da÷a vajrapadàni / sadasattà aviparyasaþ / à÷rayo màyopamatà avikalpanatà prakçtiprabhàsvaratà saükle÷o vyavadànaü / àkà÷opamatà ahãnatà avi÷iùñatà ca / vajrapadànàü ÷arãravyavasthànaü / svabhàvataþ / àlambanataþ / avikalpanataþ / codyaparihàrata÷ ca / tatra svabhàvataþ trayaþ svabhàvàþ / pariniùpannaparikalpitaparatantràkhyà àdyais tribhiþ padair yathàkramaü / àlambanataþ / ta eva avikalpanato yena ca na vikalpayati nirvikalpena j¤ànena yac ca na vikalpayati prakçtiprabhàsvaratàü / tad anena j¤eyaj¤ànavyavasthànaü yathàkramaü veditavyaü / yad uta tribhiþ svabhàvair avikalpanatayà ca / codyaparihàrataþ / ÷iùñàni padàni tatredaü codyaü / yady ete parikalpitaparatantralakùaõà dharmà na saüvidyante / katham upalabhyante / atha saüvidyante dharmàõàü prakçtiprabhàsvaratà na (##) yujyate / tan màyopamatayà pariharati / yathà màyàkçtaü na vidyata upalabhyate ca yadi prakçtiprabhàsvaratà dharmàõàü tat kathaü pårvaü saükle÷aþ pa÷càd vyavadànaü / asya parihàraþ / saükle÷avyavadànam àkà÷opamatayà veditavyaü / yathàkà÷aü prakçtipari÷uddhaü saükli÷yate / vyavadàyate ceti / yady aprameyabuddhotpàde saty aprameyàõàü satvànàü kle÷àpa÷amaþ / tat kathaü na saüsàrasamucchedo na nirvàõavçddhir bhavati / tasyàhãnàvi÷iùñatayà parihàraþ / aprameyatvàt satvadhàtor vyavadànapakùasya ca / dvitãyaü ÷arãravyavasthànam / yatra yà ca yato bhràntir abhràntir yà ca yatra ca / bhràntyabhràntiphale caiva paryanta÷ ca tayor iti // sadasattàviparyàsaþ à÷rayo màyayopamà / akalpanà prakçtyà ca bhàsvaratvaü sadaiva hi // saükle÷o vyavadànaü càkà÷opamatà tathà / ahãnànadhikatva¤ ca da÷a vajrapadàni hi // uktànudharmapratipattiþ / [d. Antadvayavarjane pratipattiþ] antadvayavarjane pratipattiþ katamà yà ratnakåñe madhyamà pratipattir upadiùñà / kasyàntasya varjanàd asau veditavyà / ## (##) ## tatra råpàdibhyaþ / pçthaktvam àtmana ity antaþ / ekatvam ity antaþ tatparivarjanàrthaü madhyamà pratipat / yà nàtmapratyavekùà / yàvan na mànavapratyavekùà àtmadar÷ane hi jãvas tac charãraü / anyo jãvo 'nyac charãram iti bhavati dar÷anaü / nityaü råpam iti tãrthikàntaþ / anityam iti ÷ràvakàntaþ / tatparivarjanàrthaü madhyamà pratipad yà råpàdãnàü na nityapratyavekùà nànityapratyavekùà / àtmeti pudgalasamàropàntaþ nairàtmyam ity apavàdàntaþ praj¤aptisato 'py apavàdàt / tatparivarjanàrthaü madhyamà pratipad yad àtmanairàtmyayor madhyaü nirvikalpaü j¤ànaü / bhåtaü cittam iti dharmasamàropàntaþ abhåtam ity apavàdàntaþ / tatparivarjanàrthaü madhyamà pratipad yatra na cittaü na cetanà na mano na vij¤ànaü / aku÷alàdayo dharmàþ saükle÷a iti vipakùàntaþ / ku÷alàdayo vyavadànam iti pratipakùàntas tatparivarjanàrthaü madhyamà pratipad yo 'syàntadvayasyànupagamo 'nudàhàro 'pravyàhàraþ / astãti ÷à÷vatàntas tayor eva pudgaladharmayor nàstãty ucchedàntas tatparivarjanàrthaü madhyamà pratipad yad anayor dvayor antayor madhyaü / avidyà gràhyà gràhakà cety antaþ / evaü vidyà saüskàrà asaüskçtaü ca tatpratipakùaþ / yàvaj jaràmaraõaü gràhyaü gràhakaü cety antas tannirodho gràhyo gràhako vety anto yena màrgeõa tan nirudhyate / evaü gràhyagràhakànto (##) dvidhà kçùõa÷uklapakùabhedena tatparivarjanàrthaü madhyamà pratipad vidyà càvidyà càdvayam etad iti vistareõa vidyàvidyàdãnàü gràhyagràhakatvàbhàvàt / trividhaþ saükle÷aþ / kle÷asaükle÷aþ / karmasaükle÷aþ / janmasaükle÷a÷ ca / tatra kle÷asaükle÷as trividhaþ / dçùñiþ ràgadveùamohanimittaü punarbhavapraõidhànaü ca / yasya pratipakùo j¤àna÷ånyatà j¤ànànimittaü j¤ànàpraõihitaü ca / karmasaükle÷aþ / ÷ubhà÷ubhakarmàbhisaüskàraþ yasya pratipakùo j¤ànànabhisaüskàraþ / janmasaükle÷aþ / punarbhavajàtiþ jàtasya cittacaittànàü pratikùaõotpàdaþ / punarbhavaprabandha÷ ca yasya pratipakùo j¤ànàjàtiþ j¤ànànutpàdo j¤ànàsvabhàvatà ca / etasya trividhasya saükle÷asyàpagamo vyavadànaü / tatra j¤àna÷ånyatàdibhiþ / j¤eya÷ånyatàdayo dharmà etena trividhena saükle÷ena yathàyogaü yàvan na ÷ånyatàdayaþ kriyante / prakçtyaiva ÷ånyatàdayo dharmadhàtoþ prakçtyasaükliùñatvàt tena yadi dharmadhàtuþ saükli÷yate và vi÷udhyate veti kalpayaty ayam antaþ / prakçtyasaükliùñasya saükle÷avi÷uddhyabhàvàd etasyàntasya parivarjanàrthaü / madhyamà pratipat / yan na ÷ånyatayà dharmठchånyàü karoti / api tu dharmà eva ÷ånyà ity evamàdi / aparaþ saptavidho vikalpadvayàntas tad yathà bhàve 'pi vikalpo 'ntaþ/ abhàve 'pi pudgalo 'sti yasya vinà÷àya ÷ånyatà (##) nairàtmyam api và nàstãti kalpanàt / tad etasya vikalpadvayàntasya parivarjanàrtham iyaü madhyamà pratipat / na khalu pudgalavinà÷àya ÷ånyatà api tu ÷ånyataiva ÷ånyà pårvànta÷ånyatà / aparànta÷ånyatà ity evamàdivistaraþ / ÷àmye 'pi vikalpo 'ntaþ / ÷amane 'pi vikalpo 'nataþ praheyaprahàõakalpanayà ÷ånyatàyàs trasanàd etasya vikalpadvayàntasya parivarjanàrtham àkà÷adçùñàntaþ / tràsye 'pi vikalpo 'ntas tata÷ ca tràsyàd bhaye 'pi parikalpitaråpàditrasanàt (/) duþkhabhãrutayà etasya vikalpadvayàntasya parivarjanàrthaü citrakaradçùñàntaþ / pårvako dçùñàntaþ ÷ràvakàn àrabhyàyaü tu bodhisatvàn / gràhye 'pi vikalpo 'ntaþ gràhake 'pi etasya vikalpadvayàntasya parivarjanàrthaü màyàkàradçùñàntaþ / vij¤aptimàtraj¤ànakçtaü hy arthàbhàvaj¤ànaü / tac càrthàbhàvaj¤ànaü / tad eva vij¤aptimàtraj¤ànaü nivartayati / arthàbhàve vij¤aptyasaübhavàd ity etad atra sàdharmyaü / samyaktve 'pi vikalpo 'ntaþ mithyàtve 'pi bhåtapratyavekùàü samyaktvena kalpayato mithyàtvena và etasyàntadvayasya parivarjanàrthaü / kàùñhadvayàgnidçùñàntaþ / yathàkàùñhadvayàd (##) anagnilakùaõàd agnir jàyate / jàta÷ ca tad eva kàùñhadvayaü dahaty evam asamyaktvalakùaõàyà yathàbhåtapratyavekùàyàþ samyaktvalakùaõam àryaü praj¤endriyaü jàyate jàtaü ca tàm eva bhåtapratyavekùàü vibhàvayatãty etad atra sàdharmyaü na càsamyaktvalakùaõàpi bhåtapratyavekùà mithyàtvalakùaõà samyaktvànukålyàt / vyàpçtàv api vikalpo 'ntaþ / avyàpçtàv api j¤ànasya buddhipårvàü kriyàü niþsàmarthyaü và kalpayataþ / etasya vikalpadvayàntasya parivarjanàrthaü / tailapradyotadçùñàntaþ / ajanmatve 'pi vikalpo 'ntaþ samakàlatve 'pi yadi pratipakùasyànutpattiü và kalpayati saükle÷asyaiva và dãrghakàlatvam etasya vikalpadvayàntasya parivarjanàrthaü dvitãyas tailapradyotadçùñàntaþ / uktàntadvayaparivarjane pratipattiþ / [e. Vi÷isñà càvi÷iùñà ca pratipattiþ] vi÷iùñà càvi÷iùñà ca pratipattiþ / katamà / ## yasyàü bhåmau yà pàramitàtiriktatarà sà tatra vi÷iùñà sarvàsu ca sarvatra samudàgacchatãty avi÷iùñà / uktaü pratipattyànuttaryaü / [3. âlambanànuttarya] àlambanànuttaryaü / katamat / ## (##) ## ity etat / dvàda÷avidham àlambanaü / yad uta dharmapraj¤aptivyavasthànàlambanaü dharmadhàtvàlambanaü sàdhyàlambanaü sàdhanàlambanaü / dhàraõàlambanaü avadhàraõàlambanaü / pradhàraõàlambanaü / prativedhàlambanaü / pratànatàlambanaü / pragamàlambanaü / pra÷añhatvàlambanaü prakarùàlambanaü ca / tatra prathamaü ye pàramitàdayo dharmà vyavasthàpyante / dvitãyan tathatà tçtãyacaturthe te eva yathàkramaü dharmadhàtuprativedhena pàramitàdidharmàdhigamàt / pa¤camaü ÷rutamayaj¤ànàlambanaü / ùaùñhaü / cintàmayasyàvagamya dhàraõàt / saptamaü bhàvanàmayasya pratyàtmaü dhàraõàt / aùñamaü prathamàyàü bhåmau dar÷anamàrgasya / navamaü bhàvanàmàrgasya yàvat saptamyàü bhåmau / da÷amaü tatraiva laukikalokottarasya màrgasya / prakàra÷o dharmàdhigamàt / ekàda÷am aùñamyàü bhåmau dvàda÷aü navamyàdibhåmitraye tad eva hi prathamadvayaü / tasyàn tasyàm avasthàyàü tattadàlambanaü nàma labhate / uktam àlambanaü // [4. Samudàgamànuttarya] samudàgamaþ katamaþ / ## ity eùa da÷avidhaþ samudàgamaþ / tatra pratyayàvaikalyaü / gotrasamudàgamaþ / (##) mahàyànàpratikùepo 'dhimuktisamudàgamaþ / hãnayànàvikùepa÷ cittotpàdasamudàgamaþ / pàramitàparipåraõà pratipattisamudàgamaþ / àryamàrgotpàdo niyàmàvakràntisamudàgamaþ / ku÷alamålaniråóhiþ dãrghakàlaparicayàt satvaparipàkasamudàgamaþ [/] cittakarmaõyatvaü kùetrapari÷uddhisamudàgamaþ / saüsàranirvàõàpratiùñhatà avinivartanãyabhåmivyàkaraõalàbhasamudàgamaþ saüsàranirvàõàbhyàm avinivartanàt / niràvaraõatà buddhabhåmisamudàgamaþ / tadaprasrabdhir bodhisaüdar÷anasamudàgamaþ [//] [øàstranàmavyàkhyàna] ity etac ## madhyamàpratipatprakà÷anàt madhyàntavibhàgam apy etan madhyasyàntayo÷ ca prakà÷anàt / àdyaparavarjitasya madhyasya và / ## tarkasyàgocaratvàt paravàdibhir abhedyatvàc ca yathàkramaü / ## svaparàdhikàràt / ## yànatrayàdhikàràt / ## (##) kle÷aj¤eyàvaraõaprahàõàvàhanàt / [Yànànuttaryapiõóàrtha] ànuttaryasya piõóàrthaþ / samàsatas trividham ànuttaryaü pratipattiþ (/) pratipattyàdhàraþ pratipattiphalaü caiva / sà ca pratipattir yàdç÷ã paramà / yena ca yathàpraj¤aptito dharmamahàyànamanaskriyà (V. 7ab) ity evamàdinà / yathà yena prakàreõàvikùepapariõatà ca ÷amathabhàvanayà aviparyàsapariõatà ca vipa÷yanàbhàvanayà/ yadarthaü ca madhyamayà pratipadà niryàõàrthaü / yatra ca da÷asu bhåmiùu (V. 27b) / vi÷iùñà càvi÷iùñà ca (V. 27a) / aviparyàsànàü piõóàrthaþ / vya¤janàviparyàsena ÷amathanimittaü pratividhyati / arthàviparyàsena vipa÷yanànimittaü pratividhyati / manaskàràviparyàsena viparyàsanidànaü parivarjayati / avisàràviparyàsena tannimittaü sugçhãtaü karoti / svalakùaõàviparyàsena tatpratipakùeõàvikalpaü màrgaü bhàvayati / sàmànyalakùaõàviparyàsena vyavadànaprakçtiü pratividhyati / a÷uddhi÷uddhimanaskàràviparyàsena tadàvaraõaprahãõàprahãõatàü prajànàti / tadàgantukatvàviparyàsena saükle÷avyavadànaü yathàbhåtaü prajànàti / atràsànunnatyaviparyàsena niràvaraõe niryàti / ànuttaryaparicchedaþ pa¤camaþ // (##) // samàpto madhyàntavibhàgaþ // // vyàkhyàm imàm upanibadhya yad asti puõyaü puõyodayàya mahato jagatas tad astu / j¤ànodayàya ca yato 'bhyudayaü mahàntaü bodhitrayaü ca na ciràj jagad a÷nuvãta // iti // madhyàntavibhàgakàrikàbhàùyaü samàptam // // kçtir àcàryabhadantavasubandhoþ /