Nagarjuna: Ratnavali, 4 Based on the edition by Giuseppe Tucci: Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland, 1934, pp. 307-325; 1936, pp. 237-252, 423-435. Version: 0.1a Last updated: Mon May 5 10:46:40 NZST 2003 Text input by Richard Mahoney: r.mahoney@comnet.net.nz Latest Version: http://homepages.comnet.co.nz/~r-mahoney/ratna_text/ratna_text.html ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ [ 15a ] adharmam anyàyyam api pràyo ràjà 'nujãvibhiþ | àcaran ståyate tasmàt kçcchràd vetti kùamà 'kùamaü || RATNA_04.01 anyo 'pi tàvad yaþ ka÷cid durvacaþ kùamam apriyam | kimu ràjà mahàbhaumas tvaü mayà bhikùuõà satà || RATNA_04.02 tvatkçtàd eva tu snehàj jagatàm anukampayà | aham eko vadàmi tvàü pathyam apy apriyaü bhç÷aü || RATNA_04.03 satyaü ÷lakùõàrthavat pathyaü ÷iùyaþ kàle 'nukampayà | vàcya ity àha bhagavàüs tad evam abhidhãyase || RATNA_04.04 akrodhe satyavàkye ca ÷làghyamàõo yadi sthitaþ | ÷ravyaü samparigçhõãyàt sattoyaü snàpyamànavat || RATNA_04.05 tasya me vadato vàkyaü tvam ihàmutra ca kùamaü | j¤àtvà kuru hitàyedam àtmano jagato 'pi ca || RATNA_04.06 yàcakebhyaþ purà dànàt pràpyàrthàü÷ cen na dàsyasi | akçtaj¤atvalobhàbhyàü nàrthàn punar avàpsyasi || RATNA_04.07 iha pathy adanaü loke na vahaty abhçto bhçtaþ | yàcakas tv abhçto 'mutra hãnaþ ÷ataguõadvahaþ || RATNA_04.08 udàracittaþ satataü bhavodàrakriyàrataþ | udàrakarmaõaþ sarvam udàraü jàyate phalam || RATNA_04.09 manorathair api klãbair anàlãóhaü naràdhipaiþ | kuru dharmàspadaü ÷rãmat khyàtaü ratnatrayàspadam || RATNA_04.10 sàmantaràjaromà¤cakaraü dharmàspadaü na yat | mçtyasyàpy apra÷asyatvàd ràjaüs tad akçtaü varam || RATNA_04.11 atyaudàryàd [ 15b ] udàràõàü vismayotsàhavardhaõam | utsàhaghnaü ca mandànàü sarvasvenàpi kàraya || RATNA_04.12 utsçjyàmutra gantavyaü sarvasvam ava÷ena te | dharme niyuktaü yàty eva purastàt sarvam eva tat || RATNA_04.13 sarvasvaü pårvançpateþ nçpasya va÷am àgataü | kiü pårvakasya dharmàya sukhàya ya÷ase 'pi và || RATNA_04.14 bhuktàd arthàd iha sukhaü dattàt pàratrikaü sukham | abhuktàdattanaùñatvàd duþkham eva kutaþ sukhaü || RATNA_04.15 vina÷yan sacivair dàtum asvàtantryàn na ÷akyasi | àpatichedaniþsnehair navaràjapriyaiùibhiþ || RATNA_04.16 sarvasvenàpy ataþ svasthaþ ÷ãghraü dharmàspadaü kuru | mçtyupratyayamadhyasthaþ pravàtasthapradãpavat || RATNA_04.17 dharmàdhikàrà ye cànye pårvaràjapravartitàþ | devadroõyàdayas te 'pi pravartyantàü yathà sthitàþ || RATNA_04.18 ahiüsakaiþ ÷ubhàcàrair vratasthair atithipriyaiþ | sarvakùamair akalahair bhajyeraüs taiþ sado(dya)taiþ || RATNA_04.19 andhavyàdhitahãnàïgadãnànàthavanãpakàþ | te 'py annapànaü sàmyena labherann avighaññitàþ || RATNA_04.20 anarthãnàm api satàü dhàrmikàõàü anugrahàn | apy anyaràjyasaüsthànàm anuråpàn pravarttaya || RATNA_04.21 sarvadharmàdhikàreùu dharmàdhikçtam utthitaü | alubdhaü paõóitaü dharmyaü kuru teùàm abàdhakaü || RATNA_04.22 nãtij¤àn dhàrmikàn snigdhàn ÷ucãn bhaktàn akàtaràn | kulinàn ÷ãlasampannàn [ 16a ] kçtaj¤àn sacivàn kuru || RATNA_04.23 akùudràüs tyàginaþ ÷åràn snigdhàn sambhoginaþ sthiràn | kuru nityàpramattàüs ca dhàrmikàn daõóanàyakàn || RATNA_04.24 dharma÷ãlàn ÷ucãn dakùàn kàryaj¤àn ÷àstrakovidàn | kçtavçttãn samàn snigdhàn vçddhàn adhikçtan kuru || RATNA_04.25 pratimàsaü ca tebhyas tvaü sarvam àyavyayaü ÷çõu | ÷rutvà dharmàdhikàràdyaü kàryaü sarvaü svayaü vada || RATNA_04.26 dharmàrthaü yadi te ràjyaü na kãrtyarthaü na kàmataþ | tataþ saphalam atyartham anarthàrtham ato 'nyathà || RATNA_04.27 parasparàmiùãbhåte loke 'smin pràya÷o nçpa | yathà ràjyaü ca dharma÷ ca bhavet tava tathà ÷çõu || RATNA_04.28 j¤ànavçddhà kule jàtà nyàyaj¤àþ pàpabhãravaþ | sametà bahavo nityaü santu te kàryadar÷inaþ || RATNA_04.29 daõóabandhaprahàràdãn kuryus te nyàyato 'pi cet | kàrunyàrdraþ sadà bhåtvà tvam anugrahavàn bhava || RATNA_04.30 hitàyaiva tvayà cittam unnàmyaü sarvadehinàm | kàruõyàt satataü ràjaüs tãvrapàpakçtàm api || RATNA_04.31 tãvrapàpeùu hiüsreùu kçpà kàryà vi÷eùataþ | ta eva hi kçpàsthànam hatàmàno mahàtmanàm || RATNA_04.32 pratyahaü pa¤caràtram và baddhàn kùãnàn vimocaya | ÷eùàn api yathàyogaü mà kàü÷cit naiva mocaya || RATNA_04.33 yeùv amokùaõacittaü te jàyate teùv asaüvaraþ | tasmàd asaüvaràt pàpam ajasram upacãyate || RATNA_04.34 [ 16b ] yàvac ca na vimucyeraüs tàvat syuþ sukhabandhanàþ | nàpitasnànapànànnabhaiùajyavasanànvitàþ || RATNA_04.35 apàtreùv iva putreùu pàtrãkaraõakàïkùayà | kàruõy [ àt tàóanam kàryaü na dveùàn ] nàrthalipsayà || RATNA_04.36 vimç÷ya saüyag vij¤àya praduùñàn ghàtakàn api | ahatvà 'pãóayitvà ca kuru nirviùayàn naràn || RATNA_04.37 svatantraþ pa÷ya sarvaü ca viùayaü càracakùuùà | nityàpramattaþ smçtimàn kuru kàryaü ca dhàrmikaü || RATNA_04.38 pradànamànasatkàrair guõasthàn satataü bhaja | udàrair anuråpais tu ÷eùàn api yathàvidhi || RATNA_04.39 sammànasphãtakusumaþ sampradànamahàphalaþ | ràjavçkùaþ kùamàcchàyaþ sevyate bhçtyaprakùibhiþ || RATNA_04.40 tyàga÷ãlamayo ràjà tejasvã bhavati priyaþ | ÷arkaràmodako yadvad elàmaricakarka÷aþ || RATNA_04.41 màtsyanyàya÷ ca te naivaü nyàyàd ràjyaü bhaviùyati | na cànyàyo na và 'dharmo dharma÷ caivaü bhaviùyati || RATNA_04.42 paralokàt tvayà ràjyaü nànãtaü nàpi neùyasi | dharmàt pràptam ato 'syàrthe nàdharmaü kartum arhasi || RATNA_04.43 ràjyena bhàõóamålyena duþkhabhàõóaparamparàm | ràjan yathà nàrjayasi prayatnaþ kriyatàü tathà || RATNA_04.44 ràjyena bhàõóamålyena ràjyabhàõóaparamparàü | ràjan yathà nirvi÷asi prayatnaþ kriyatàü tathà || RATNA_04.45 caturdvãpàm api pràpya pçthivãü cakravartinaþ [ 17a ] | ÷àrãraü mànasaü caiva sukhadvayam idaü matam || RATNA_04.46 duþkhapratikriyàmàtraü ÷àrãraü vedanàsukhaü | saüj¤àmayaü mànasaü tu kevalaü kaplpanàkçtaü || RATNA_04.47 duþkhapratikriyàmàtraü kalpanàmàtram eva ca | lokasya sukhasarvasvaü vyartham etad ato 'rthataþ || RATNA_04.48 dvãpade÷apuràvàsaprade÷asànavàsasàü | ÷ayyà 'nnapànahastyastya÷vastrãõàü caikaikabhogyatà || RATNA_04.49 yadà ca yatra cittaü syàt tadànena sukhaü kila | ÷eùàõàm amanaskàràt teùàü vyarthatvam arthataþ || RATNA_04.50 viùayàn pa¤cabhiþ pa¤ca cakùuràdibhir indriyaiþ | na kalpayati yed gçhõan nàsmàt teùu tadà sukhaü || RATNA_04.51 jànãte viùayaü yaü yaü yena yenendriyeõa ca | tadà na ÷eùaiþ ÷eùàõi vyarthàny eva yatas tadà || RATNA_04.52 indriyair upalabdhasya viùayasyàkçtiü manaþ | upalabhya vyatãtasya kalpayan manyate sukhaü || RATNA_04.53 ekam arthaü vijànàti yady apy ekam ihendriyaü | tad apy arthaü vinà vyarthaü vyartho 'rtho 'pi ca tad vinà || RATNA_04.54 pratãtya màtàpitarau yathoktaþ putrasambhavaþ | cakùåråpe pratãtyaivam ukto vij¤ànasaübhavah || RATNA_04.55 atãtànàgatà vyarthàþ viùayàþ sàrdham indriyaiþ | taddvayànatiriktatvàd vyarthà ye 'pi ca sàmpratàþ || RATNA_04.56 alàtacakraü gçhõàti yathà cakùur viparyayàt | tathendriyàõi [ 17b ] gçhõanti viùayàn sàmpratàn iva || RATNA_04.57 indriyàõãndriyàrthà÷ ca pa¤cabhåtamayà matàþ | pratisvaü bhåtavaiyarthyàd eùàü vyarthatvam arthataþ || RATNA_04.58 nirindhano 'gnir bhåtànàü vinirbhàge prasajyate | saüparke lakùaõàbhàvaþ ÷eùeùv apy eùa nirõayaþ || RATNA_04.59 evaü dvidhàpi bhåtànàü vyarthatvàt saïgatir vçthà | vyarthatvàt saïgate÷ caivaü råpaü vyartham ato 'rthataþ || RATNA_04.60 vij¤ànavedanàsaüj¤àsaüskàràõàm ca sarva÷aþ | pratyekam àtmavaiyarthyàd vaiyarthyaü paramàrthataþ || RATNA_04.61 sukhàbhimàno duþkhasya pratãkàre yathàrthataþ | tathà duhkhàbhimàno 'pi sukhasya pratighàtajaþ || RATNA_04.62 sukhe saüyogatçùõaivaü naiþsvàbhàvyàt prahãyate | duþkhe viyogatçùõà ca pa÷yatàü muktir ity ataþ || RATNA_04.63 kaþ pa÷yatãti cec cittaü vyavahàreõa kathyate | na hi caittaü vinà cittaü vyarthatvàn na saheùyate || RATNA_04.64 vyartham evaü jagan matvà yàthàbhåtyàn niràspadaþ | nirvàti nirupàdàno nirupàdànavahnivat || RATNA_04.65 bodhisattvo 'pi dçùñvaivaü sambodhau niyato mataþ | kevalaü tv asya kàruõyàd àbodher bhavasaütatiþ || RATNA_04.66 bodhisattvasya saübhàro mahàyàne tathàgataiþ | nirdiùñaþ sa tu sammåóhaiþ pradviùñai÷ caiva nindyate || RATNA_04.67 guõadoùànabhij¤o và doùasaüj¤ã guõeùu và | athavàpi guõadveùã mahàyànasya nindakaþ || RATNA_04.68 paropaghàtino [ 18a ] doùàn parànugrahiõo guõàn | j¤àtvocyate guõadveùã mahàyànasya nindakaþ || RATNA_04.69 yat svàrthanirapekùatvàt paràthaikarasapriyaü | guõàkaraü mahàyànaü tad dveùã tena dahyate || RATNA_04.70 ÷ràddho 'pi durgçhãtena dviùyàt kruddho 'thavetaraþ | ÷ràddho 'pi dagdha ity uktaþ kà cintà dveùabandhure || RATNA_04.71 viùeõàpi viùaü hanyàd yathaivoktaü cikitsakaiþ | duþkhenàpy ahitaü hanyàd ity ukte kiü virudhyate || RATNA_04.72 manaþpårvaïgamà dharmà manaþ÷reùñhà iti ÷ruteþ | hitaü hitamanàþ kurvan duþkenàpy ahitaü kathaü || RATNA_04.73 duþkham apy àyatãpathyaü kàryaü kimu sukhaü hitaü | àtmana÷ ca pareùàü ca dharma eùa sanàtanaþ || RATNA_04.74 màtràsukhaparityàgàt pa÷càc ced vipulaü sukhaü | tyajen màtràsukhaü dhãraþ saüpa÷yan vipulaü sukhaü || RATNA_04.75 na mçùyate ca yady etat kañubhaiùajyadàyinaþ | tata÷ cikitsakàdyà÷ ca hatà naivaü ca yujyate || RATNA_04.76 apathyam api yad dçùñaü tat pathyaü paõóitaiþ kvacit | utsarga÷ càpavàda÷ ca sarva÷àstreùu ÷aüsyate || RATNA_04.77 karuõàpårvakàþ sarve niùyandà j¤ànanirmalàþ | uktà yatra mahàyàne kas tan nindet sacetanaþ || RATNA_04.78 atyaudàryàtigàmbhãryàd viùaõõair akçtàtmabhiþ | nindyate 'dya mahàyànaü mohàt svaparavairibhiþ || RATNA_04.79 dàna÷ãlakùamàvãryadhyànapraj¤àkçpàtmakaü [ 18b ] | mahàyànam atas tasmin kasmàd durbhàùitaü vacaþ || RATNA_04.80 paràrtho dàna÷ãlàbhyàü kùàntyà vãryeõa càtmanaþ | dhyànaü praj¤à ca mokùàya mahàyànàrthasaügrahaþ || RATNA_04.81 parà [ tmahita ] mokùàrthàþ saükùepàd buddha÷àsanaü | te sañpàramitàgarbhàs tasmàd bauddham idaü vacaþ || RATNA_04.82 puõyaj¤ànamayo yatra buddhair bodher mahàpathaþ | de÷itas tan mahàyànam aj¤ànàd vai na dç÷yate || RATNA_04.83 kham ivàcintyaguõatvàd ukto 'cintyaguõo jinaþ | mahàyàne yato buddhamàhàtmyaü kùamyatàm idam || RATNA_04.84 àrya÷àradvatasyàpi ÷ãlamàtre 'py agocaraþ | yasmàt tad buddhamàhàtmyam acintyaü kiü na mçùyate || RATNA_04.85 anutpàdo mahàyàne pareùàü ÷ånyàtà kùayaþ | kùayànutpàdàyo÷ caikyam arthataþ kùamyatàü yataþ || RATNA_04.86 ÷ånyatàbuddhamàhàtmyam evaü yuktyànupa÷yatàü | mahàyànetaroktàni na sameyuþ kathaü satàü || RATNA_04.87 tathàgatàbhisandhyoktàny asukhaü j¤àtum ity ataþ | ekayànatriyànoktàd àtmà rakùya upekùayà || RATNA_04.88 upekùayà hi nàpuõyam dveùàt pàpaü kutaþ ÷ubhaü | mahàyàne yato dveùo nàtmakàmaiþ kçto 'rhati || RATNA_04.89 na bodhisattvapraõidhir na caryàpariõàmanà | uktàþ ÷ràvakayàne 'smàd bodhisattvaþ kutas tataþ || RATNA_04.90 adhiùñhànàni noktàni [ 19a ] bodhisattvasya bodhaye | buddhair anyat pramàõaü ca ko 'smin arthe jinàdhikaþ || RATNA_04.91 adhiùñànàryasatyàrthabodhipakùopasaühitàt | màrgàc chràvakasàmànyàd bauddhaü kenàdhikaü phalaü || RATNA_04.92 bodhicaryàpratiùñhàrthaü na såtre bhàùitaü vacaþ | bhàùitaü ca mahàyàne gràhyam asmàd vicakùaõaiþ || RATNA_04.93 yathaiva vaiyàkaraõo màtçkàm api pàñhayet | buddho 'vadat tathà dharmaü vineyànàü yathàkùamaü || RATNA_04.94 keùàücid avadad dharmaü pàpebhyo vinivçttaye | keùàücit puõyasiddhyarthaü keùàücid dvayaniþ÷ritaü || RATNA_04.95 dvayàni÷ritam ekeùàü gàmbhãraü bhãrubhãùaõaü | ÷ånyatàkaruõàgarbham ekeùàü bodhisàdhanaü || RATNA_04.96 iti sadbhir mahàyàne kartavyaþ pratighakùayaþ | prasàda÷ càdhikaþ kàryaþ saüyaksaübodhisiddhaye || RATNA_04.97 mahàyànaprasàdena taduktàcaraneõa ca | pràpyate 'nuttarà bodhiþ sarvasaukhyàni càntarà || RATNA_04.98 dàna÷ãlakùamàsatyaü gçhasthasya vi÷eùataþ | dharma uktaþ kçpàgarbhaþ sa sàtmãkriyatàü dçóhaü || RATNA_04.99 atha lokasya vaidharmyàd ràjyaü dharmeõa duùkaraü | tato dharmaya÷o 'rthaü te prayujyàdhigamaþ kùamaþ || RATNA_04.100 ratnàvalyàm ràjavçttopade÷e nàma caturthaþ paricchedaþ | %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%% Copyright (C) 2003 by R.B. Mahoney - Christchurch - New Zealand %%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%%