Jitari: Hetutattvopadesa (= Htu) Based on the edition by G. Tucci: Minor Buddhist Texts, part I, Roma 1956 (Serie Orientale Roma, 9), pp. 261-274. Input by Klaus Wille (G”ttingen) #<...># = BOLD for references to Tucci's edition %<...>% = ITALICS for restored text ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ 1. sàdhanaü dåùaõaü caiva sàbhàsaü parasaüvide / pratyakùam anumànaü ca sàbhàsaü tv àtmasaüvide // iti ÷àstràrthasaügrahaþ // 2. vàdinà svayaü sàdhayitum iùño 'rthaþ sàdhyaþ / sàdhyate yena tat sàdhanam / 3. hetos triråpavacanam / kàni punas tàni triõi råpàõi / pakùe sattvam evety ekaü råpam / sapakùa eva sattvam iti dvitãyaü råpam / vipakùe càsattvam eva ni÷citam iti tçtãyam // 4. tatra pakùaþ prasiddho dharmã prasiddheõa vi÷eùeõa vi÷iùñaþ svayaü sàdhayitum iùñaþ pratyakùàdyaviruddhaþ / yathà ÷abdo dharmã anityatvena vi÷eõa vi÷iùtaþ sàdhyate kçtakatvàd iti hetuþ // 5. kaþ sapakùaþ / sàdhyadharmeõa sàmànyena samànaþ sapakùo yathà ghañàdir iti // 6. ko và hetor vipakùaþ / yatra sàdhyàbhàvena hetor abhàvo niyamena kathyate [ yathàkà÷àdir iti // 7. etad eva ca hetos triråpavacanaü parapratyàyanàya prayujyamànaü paràrtham anumànam ucyate / yathà anityaþ ÷abda iti pakùavacanaü kçtakatvàd iti hetuvacanam / ghañàdivad iti sapakùavacanaü / àkà÷avad iti vipakùavacanam // 8. tat punar dvividhaü dçùñam / sàdharmyeõa vaidharmyeõa ca / (##) 9. tatra sàdharmyeõa tàvat / yat kçtakaü tat sarvam anityaü dçùñam / yathà ghañàdiþ / kçtaka÷ ca ÷abda iti // 10. vaidharmyeõa punaþ / asaty anityatve na bhavaty eva kçtakatvaü yathàkà÷àdau / ÷abdas tu kçtaka iti // 11. kaþ punaþ pakùàbhàsaþ / yaþ pakùa ivàbhàsate / na tu sàkùàt pakùo bhavati / pratyakùàdibhir bàdhitatvàt // 12. sa tu pakùàbhàsaþ / yathà dhåmàdir dharmãbuddhimatà hetunà janyata iti sàdhye / pratyakùaviruddhaþ pakùàbhàsaþ / pratyakùeõa vahnijanyasya dhumasya dar÷anàt // 13. anumànaviruddho yathà / vedavàkyaü dharmy apauruùeyam iti sàdhye / prayatnànantarãyakatve ÷abdasya pauruùeyatvasya prasàdhanàt // 14. svavacanaviruddho yathà / nànumànaü pramàõam iti parapratipàdanàya vacanam uccàryamàõaü paràrtham anumànam ity uktatvàt // 15. lokaviruddho yathà / ÷uci nara÷iraþkapàlaü pràõyaïgatvàc chaïkha÷uktivat // 16. pratãtiviruddho yathà / kiyatkàlasthàyã kçtako 'nitya iti / kiyatkàlasthàyino 'pi kçtakàþ sarve nityà iti lokapratãteþ // 17. aprasiddhavi÷eùaõo yathà / vai÷eùikasya sàükhyaü prati vinà÷ã ÷abda iti sàdhye // 18. aprasiddhavi÷eùyo yathà / sàükhyasya bauddhaü prati àtmà cetana iti sàdhayataþ // 19. ubhayàprasiddho yathà / vai÷eùikasya bauddhaü prati %%samavàyikàraõam àtmeti (##) // %% yathà vàyur asthirasvabhàva iti // 20. uktàþ pakùàbhàsàþ // // 21. hetvàbhàsaþ kãdç÷aþ / yo hetur ivàbhàsate / na punaþ siddho hetur iti // 22. hetvàbhàso 'siddho viruddho 'naikàntika÷ ceti triprakàraþ // 23. tatra pakùe 'siddhatvàd asiddhasaüj¤ako hetvàbhàsaþ / 24. pakùasapakùayor nàsti / vipakùa evàsti sa viruddhasaüj¤ako hetvàbhàsaþ / sàdhyaviparyayasàdhanàt // 25. tatra yo hetuþ sapakùavipakùayor ubhayatràsti nàsti và saüdihyate / aprasiddhasaübandho và so 'naikàntikasaüj¤ako hetvàbhàsaþ / vàdinaþ prativàdino và sàdhayitum iùñasyaikàntasyàsàdhanàt // 26. ubhayàsiddhaþ tadyathà ÷abdasyànityatve sàdhye càkùuùatvaü hetuþ vàdiprativàdinor asiddhaþ // 27. cetanàs tarava iti sàdhye sarvatvagapaharaõe maraõàd iti hetuþ prativàdino bauddhasyàsiddha iti prativàdyasiddhaþ / caitanyàdinirodhasya bauddhenopagamàt // 28. acetanàþ sukhàdaya iti sàdhye / utpattimattvàd iti hetuþ svayaü vàdinaþ sàükhyasyàsiddhaþ / iti vàdyasiddha iti // 29. vai÷eùikasya bauddhaü prati kùamàdikaü dharmã kàryam iti sàdhayataþ pratikùaõaü sadç÷àparàparotpatter iti svayaü vàdino 'siddhaþ / utpattau siddhàyàm api pratikùaõasadç÷àparàparotpattir ity asiddhaþ // (##) 30. pakùaikade÷àsiddho yathà / cetanàs taravaþ svàpàd iti hetuþ / digambarasya svayaü vàdinaþ pakùaikade÷àsiddhaþ / na hi sarve vçkùà ràtrau patrasaükocabhàjaþ // 31. tathà pçthivyàdikaü dharmã buddhimaddhetujanyam iti sàdhye kàryatvàd iti hetur bauddhaü praty asiddhaþ / pratyakùànupalambhanibandhano hi kàryakàraõabhàvo bauddhasya pçthivyàdau na siddhaþ / vihàràhàràdiùu siddhaü cet tadà pakùaikade÷àsiddhaþ // 32. saüdigdhàsiddho yathà yady ayaü dhåmo 'gnir atreti sàdhye hetor evàni÷cayàt // 33. dharmisaüdehe 'py asiddho yathà / iha bahuùu niku¤jeùu kvacid ekasmin niku¤je mayåra iti sàdhye kekàyikàd iti hetuþ // 34. dharmyasiddhàv apy asiddho yathà àtmà dharmã sarvagata iti sàdhye sarvatropalabhyamànaguõatvàd iti hetuþ // 35. da÷aite 'siddhasaüj¤akà hetvàbhàsàþ // 36. // anaikàntiko hetvàbhàsaþ kãdç÷a ucyate // 37. yathà ÷abdasya nityatvàdike dharme sàdhye prameyatvaü hetuþ sapaksvipakùayoþ sarvatra vartamànaþ sàdhàraõànaikàntikaþ // 38. tathà ÷abdasya nityatve ÷ràvaõatvaü hetuþ sapakùavipakùayor apravartamànàt / asàdhàraõànaikàntikaþ // 39. tathà ÷abdasyàprayatnànantarãyakatve sàdhye 'nityatvàd iti hetuþ / sapakùaikade÷avçttir vipakùavyàpy anaikàntikaþ // aprayatnànantarãya%%þ ÷abdasya vidyudàkà÷àdiþ sapakùaþ tatraikade÷e vidyudàdau vartate 'nityatvaü nàkà÷àdau prayatnàntarãyakaþ punaþ sarvo ghañàdir vipakùaþ / tatra sarvatra vartate // (##) 40. tathà prayatnànantarãyakatve ÷abdasya sàdhye 'nityatvaü hetuþ ghañàdau sarvatra vidyate / aprayatnànantarãyakaþ punar vidyudàkà÷àdir vipakùaþ / tatraikade÷e vidyudàdau vartate nàkà÷àdau / tasmàd ayaü vipakùaikade÷avçttiþ sapakùavyàpã hetur anaikàntikaþ // 41. ubhayapakùaikade÷avçttir anaikàntiko yathà / ÷abde dharmiõi nityatve sàdhye 'mårtatvàd iti hetuþ / paramàõvàkà÷àdiþ sapakùo 'sya / tatraikade÷e 'mårtatvam àkà÷e pravartate na paramàõau mårtatvàt paramàõånam / ghañasukhàdir anityo vipakùaþ / tatraikade÷e sukhàdau vidyate na ghañàdau // 42. tathà saüdigdhavipakùavyàvçttikaþ sapakùavyàpã hetur anaikàntiko yathà / kapilàdidharmy asarvaj¤a iti sàdhye vaktçtvàd iti hetuþ / rathyàpuruùàdau sapakùe 'sti / vipakùe sarvaj¤e saüdigdhaþ / sarvaj¤asyàtãndriyatvàd vacanam asti na veti saüdigdham // 43. tathà saüdigdhasapakùavçttir vipakùavyàpl hetur anaikàntiko yathà / çùabhavardhàmànàdidharmã sarvaj¤a iti sàdhye kevali÷àstrakaraõàd iti hetuþ sapakùe sarvaj¤e saüdigdhaþ / sarvaj¤asyàtãndriyatvàt kevali÷àstrakaraõaü saüdigdham / vipakùe varàhamihiràdàv asarvaj¤e vidyate // 44. saüdigdhànvayavyatirekahetur anaikàntiko yathà sàtmakaü jãvaccharãraü pràõàdimattvàd iti hetuþ / jãvaccharãrasaübandhã pràõàdir na sàtmake %% và pravçtto nivçtto veti ni÷cãyate // (##) 45. tataþ kevalànvayã hetur dçùñàntàbhàvàt // 46. tathà dvitãyo 'pi kevalavyatirekã nedaü niràtmakaü jãvaccharãra%% apràõàdimattvaprasaïgàd iti / dçùñàntàbhàvàd eva nànvayani÷cayo nàpi vyatirekani÷caya iti saü÷ayahetuþ // 47. uktà nava ete 'naikàntikasaüj¤akà hetvàbhàsàþ // 48. viruddhasaüj¤ako hetvàbhàsaþ kãdç÷aþ // 49. yathà ÷abdo dharmã nitya iti sàdhyo dharmaþ kçtakatvàd àkà÷àdivat / ayaü hetur ghañàdau vipakùa evàsti na sapakùe // 50. tathà ÷abdo dharmã nitya iti sàdhye prayatnànantarãyakatvàd iti hetur àkà÷àdau sapakùe nàsty eva / vipakùaikadese ghañàdau vidyate na vidyudàdau // etau dvau hetå dharmasvaråpaviparãtasàdhanau // 51. dharma%%viparãtasàdhano yathà / cakùuràdaya iti dharmã paràrthà iti sàdhyo dharmaþ saüghatatvàd iti hetuþ / ma¤capãñhàdivad iti sapakùavacanaü / ayaü tu hetur yathà cakùuràdãnàü pàràrthyaü sàdhayati / tathà saüghàtatvaü parasya sàdhayati / ma¤capãñhàdãnàü saüghàtasya devadattàdeþ parasyopakàradar÷anàt // 52. dharmisvaråpaviparãtasàdhano yathà pçthivyàdir dharmã buddhimaddhetujanya iti sàdhye sà÷rayatvàd iti hetuþ / ghañàdivad iti sapakùavacanam / ayaü hetur yathà buddhimaddhetujanyatvaü sàdhayati tathà buddhimataþ kartuþ sà÷rayatvam api sàdhayati // 53. dharmiviùe÷aviparãtasàdhano yathà / vai÷eùikasya mãmàüsa%%ü praty àtmà dharmã cetayata iti sàdhye (##) cetanàdhiùñhànatvàd iti hetur àtmano 'cetanasya yathà caitanyaü sàdhayati / tathà hetur ayam anityatvam api sàdhayati / anityatvàd vij¤ànasya // 54. uktàþ pa¤caite viruddhasaüj¤akà hetvàbhàsàþ // 55. viruddhàvyabhicàrã nàma na ka÷cid dhetudoùo 'stãti na tasyodàharaõaü yuktam / tatrodàharaõaü / yat sarvade÷àvasthitaiþ svayaü ca svasaübandhibhir yugapad abhisaübadhyate tat sarvagatam / yathàkà÷am iti / abhisaübadhyate ca sarvade÷àvasthitaiþ svasaübandhibhir yugapat sàmànyam iti pailukasya svabhàvahetuprayogaþ / / dvitãyo 'pi prayogaþ paiñharasya / yad upalabdhilakùaõapràptaü yatra nopalabhyate na tatràsti / tad yathà kvacid avidyamàno ghañaþ / nopalabhyate copalabdhilakùaõapràptaü sàmànyaü vyaktyantaràleùv iti // anupalambho hetuþ pårvokta÷ ca svabhàvaþ parasparaü bàdhayataþ / saü÷ayajananàt / 56. na sapakùàd anyo dçùñànto nàma ka÷cid iti sapakùa eva sàdharmyadçùñàntaþ // tatra dçùñàntàbhàsaþ kãdç÷aþ / 57. sàdharmyeõa tàvat / 58. nityaþ ÷abdo 'mårtatvàt karmavat / sàdhyavikalaþ karmaõo 'nityatvàt // 59. nityaþ ÷abdo 'mårtatvàt paramàõuvat / sàdhanavikalaþ paramàõånàü mårtatvàt // 60. nityaþ ÷abdo 'mårtatvàd ghañavad / sàdhyasàdhanobhayavikalaþ // 61. tathà saüdigdhasàdhyadharmà dçùñàntàbhàsaþ / ka÷cit puruùo dharmã ràgàdimàn vacanàt / rathyàpuruùavat / (##) tatra dçùñànte rathyàpuruùe ràgàdimattvaü saüdigdhaþ paracetovçttãnàü duranvayatvàt // 62. saüdigdhasàdhanadharmà yathà / ka÷cit puruùo maraõadharma iti sàdhye ràgàdimattvàd iti hetuþ / rathyàpuruùe dçùñànte saüdigdhaþ / vãtaràgo 'pi ràgãva ceùñate yataþ // 63. saüdigdhobhayadharmà dçùñàntàbhàso yathà ka÷cit puruùo dharmã asarvaj¤a iti sàdhye ràgàdimattvàd iti hetuþ / rathyàpuruùe dçùñànte sàdhyaü sàdhanaü saüdigdham // 64. ananvayo 'pradar÷itànvayo viparãtànvaya÷ ca dçùñànñàbhàsàþ // 65. tatrànanvayo yathà / yo vaktà sa ràgàdimàn rathyàpuruùavat / vaktçtvaràgàdimattvayoþ kàryakàraõabhàvapratiùedhàt // 66. apradar÷itànvayo yathà / anityaþ ÷abdaþ kçtakatvàd iti / atra vidyamàno 'py anvayo vyàptyà na dar÷ita iti / vaktçdoùàd ayaü dçùñàntàbhàsaþ // 67. viparãtànvayo yathà / yad anityaü tat kçtakaü ghañàdivad ity atrànityatvaü sàdhyam / sàdhyenaiva sàdhanaü vyàptaü kathanãyam / na tu sàdhanena vyàptaü sàdhyaü kathyate / atha viparãtànvayo dçùñàntàbhàsaþ // 68. uktà navaite sàdharmyeõa dçùñàntàbhàsàþ // 69. vaidharmyeõa dçùñàntàbhàsà ucyante / 70. sàdhyàvyatirekã dçùñàntàbhàso yathà / nityaþ ÷abdo 'mårtatvàt paramàõuvat / atra paramàõor vaidharmyadçùñàntatvàd amårtatvaü sàdhanadharmo vyàvçtto (##) mårtatvàt paramàõånàm / nityatvaü sàdhyadharmo na vyàvçttaþ / paramàõor nityatvàt // 71. sàdhanàvyatirekl yathà / nityaþ ÷abdo 'mårtatvàt karmavat / atra nityatvaü sàdhyadharmo vyàvçttaþ karmaõo 'nityatvàt / sàdhanadharmo na vyàvçttaþ karmaõo 'mårtatvàt // 72. ubhayàvyàvçtto yathà / nityaþ ÷abdo 'mårtatvàd àkà÷àdivat / atràkà÷àdau vaidharmyadçùñàntàt sàdhyaü sàdhanaü ca na vyàvçttam // 73. tathà saüdigdhasàdhyavyatirekã saüdigdhasàdhanavyatirekã / saüdigdhobhayavyatirekã ceti / 74. saüdigdhasàdhyavyatireko dçùñàntàbhàso yathà / asarvaj¤àþ kapilàdayaþ / sarvaj¤atàliïgabhåtakevali÷àstràkaraõàd iti / atra vaidharmyodàharaõam / yaþ sarvaj¤aþ sa jyotirj¤ànàdikam upadiùñavàn yathà çùabhavardhamànàdir iti / atra vaidharmyodàharaõàd çùabhavardhamànàder asarvaj¤atà nivçttàna veti saüdehaþ // 75. saüdigdhasàdhanavyatireko yathà / nàtra trayãvidà bràhmaõena gràhyavacanaþ kapilakaõàdàdiþ puruùo ràgàdimattvàd iti / atra vaidharmyodàharaõaü ye gràhyavacanà na te ràgàdimanto yathà gautamàdayo dharma÷àstràõàü praõetàra iti gautamàdibhyo ràgàdimattvasya dharmasya vyàvçttiþ saüdigdhà // 76. saüdigdhobhayavyatirekã yathà / avãtaràgàþ kapilàdayaþ parigrahàgrahayogàd iti / atra vaidharmyodàharaõaü yo vãtaràgo na tasya parigrahàgrahau saübhavataþ (##) yathà çùabhavardhamànàder iti / çùabhàder vaidharmyadçùñàntàt avãtaràgatvaü sàdhyadharmaþ parigrahàgrahayo%%þ sàdhanadharmo vyàvçtto na veti saüdehaþ / apårvàrthalàbhaþ parigrahaþ / labdhasyàparityàga àgrahaþ / tau ca dvàv api çùabhàdau saübhavyete / chatracàmaradundubhãnàü parigrahàgraha÷ravaõàt // 77. avyatireko vaidharmyadçùñàntàbhàso 'pradar÷itavyatireko viparãtavyatireka÷ ceti / 78. avyatireko yathà / kapiIàdir avãtaràgo vaktçtvàt / yatràvãtaràgatvaü nàsti na sa vaktà yathopalakhaõóa iti / yady upalakhaõóàd ayaü vyàvçttas tathàpi sarvo vãtaràgo vakteti saüdehaþ // 79. apradar÷itavyatireko yathà / anityaþ ÷abdaþ kçtakatvàd àkà÷àdivad iti / paramàrthataþ saüyag dçùñànto 'py ayaü vaktçdoùàd dçùñàntàbhàsaþ / paràrthànumàne vaktur guõadoùayor vicàryamàõatvàt / tathà hi yan nityaü tat sarvaü niyamenàkçtakaü dçùñaü yathàkà÷àdir iti vacanena vibhajya vaktrà vyàptipårvako vyàtireko na pradar÷ita ity apradar÷itavyatirekaþ // 80. viparãtavyatireko yathà / yad akçtakaü tan nityaü dçùñam iti / atra sàdhananivçttyà sàdhyanivçttir vyàptà dar÷ayitavyà tena yatra yatra sàdhyanivçttis tatra tatra niyamena sàdhananivçttiþ sidhyatãti // 81. uktà dçùñàntàbhàsà aùñàda÷a // 82. eta eva sarve pakùahetudçùñàntàbhàsàþ / vàdinà sàdhayitum iùñam arthaü na sàdhayantãti sàdhanàbhàsà (##) vàdino bhavanti / evaü ca prativàdinà dåùaõatvenopanyastà dåùaõàni bhavanti / pårvapakùavàdino 'bhipretàrthasiddhipratibandhàt / sàdhanasya nyånatodbhàvanam eva dåùaõasya lakùaõaü vibhajya pçthag ucyate / 83. dåùaõàbhàsaþ / etàny eva dåùaõàni prativàdinoktàni / yadà pårvapakùavàdã mithyàdåùaõatvena pratipàdayatãti tadà dåùaõàbhàsà jàtaya iti pañhyante / abhåtadoùodbhàvanàni mithyottaràõi jàtyuttaraõãti vacanàt / yàthàduùñapakùe pakùadoùodbhàvanaü nirdoùe hetau hetudoùakhyàpanam / aduùñadçùñànte dçùñàntadoùopàdànaü dåùaõàbhàsa iti nyàyàt / J 84. tatra pratij¤àhetudàharaõopanayanigamanàni pa¤càvayavaü paraiþ sàdhanam ucyate / yathànityaþ ÷abda iti pratij¤à kçtakatvàd iti hetuþ / yat kçtakaü tat sarvam anityaü dçùñaü yathà ghañàdãty udàharaõam / tathà kçtakaþ ÷abda ity upanayaþ / tasmàd anitya iti nigamanam / dçùñànte pratãtisamartho hetur dharmiõy upanãyata ity upanayaþ / pratij¤àyàþ punarvacanaü nigamanam iti vacanàt / naitad asti / tribhir evàvayavair anvayavyatirekapakùadharmasaüj¤akaiþ sàdhyàrthasiddheþ // 85. tathà hi / vàdakàle vyàptipårvaka eva prayogaþ kartavyaþ / yat kçtakaü tat sarvam anityaü dçstaü yathà ghañàdir iti / sàdhyena sàdhanasya dçùñànte vyàptikathanam anvaya ucyate // 86. vipakùe ca sàdhyanivçttyà sàdhananivçttir vyatireka ucyate yathàsaty anityatve na bhavaty eva kçtakatvaü yathàkà÷àdau / (##) 87. kçtaka÷ ca ÷abda iti pakùadharmavacanam / pratij¤ànigamane punaþ sarvathà na vaktavye // 88. tathà sàdharmyavati prayoge 'nvayàbhidhànasàmarthyàd eva vyatireko 'vagantavya iti na pçthag ucyate / yathà yat kçtakaü tat sarvam anityaü draùñavyam / yathà ghañàdiþ / kçtaka÷ ca ÷abda iti / sàdharmyavàn prayogaþ / tathà vaidharmyavati prayoge vyatirekoktisàmarthyàd evànvayaþ pratipanna iti nànvayaþ punar ucyate / yan nityaü tad akçtakaü dçùñaü yathàkà÷àdiþ kçtaka÷ ca ÷abda iti / vaidharmyavàn prayogaþ // 89. uktàþ sàdhanàbhàsà dåùanàbhasàþ // 90. pratyakùaü kãdç÷am / pratyakùaü kalpanàpoóham abhràntam / pratigatam à÷ritam akùaü yad vij¤ànaü tat pratyakùam / pa¤cendriyà÷rayàõi j¤ànànãti yàvat / atyàdayaþ kràntàdyarthe dvitiyayeti samàsena pratyakùa÷abdo vàcyaliïgaþ siddhaþ / pratyakùo bodhaþ pratyakùà buddhiþ / pratyakùaü j¤ànam ity upapannaü bhavati // 91. cakùuþ÷rotraghràõajihvàkàyàkhyàni pa¤cendriyàõi tadà÷ritàni pa¤ca j¤ànàni pramàõàni / tadgràhyà viùayà råpa÷abdagandharasaspar÷àkhyàþ prameyàõi pa¤caiva // 92. tac ca pratyakùaü nàmajàtyàdikalpanàrahitaü nirvikalpakam abhràntaü ca yadi bhavati / tadà pramàõam ucyate / dar÷itasyàrthasyàvisaüvàdanàt // 93. tatra nàmakalpanà / devadatto 'yam iti yad j¤ànam / jàtikalpanà gaur iyam iti j¤ànam / vi÷eùaõavi÷eùyam (##) iti kalpanà nãlotpalam iti j¤ànaü / anyad api savikaipakaü j¤ànaü pratyakùàbhàsaþ / bhràntaü càrthe 'pi taimirikasya dvicandraj¤ànaü / ÷uktikàyàü rajataj¤ànaü sthàõur ayaü puruùo veti j¤ànam / anyad api j¤ànaü pratyakùàbhàsaþ pradar÷itàrthàpràpakatvàt // 94. tatra trividhaü pratyakùaü / vyavahàram apekùya indriyaj¤ànam / sarvacittacaittànàü svaråpasaüvedanaü svasaüvedanam / bhåtàrthabhàvanàprakarùaparyantajaü yogij¤ànaü ceti // 95. tasya viùayaþ svalakùaõam arthakriyàsamarthaü tu svalakùaõam ucyate / sàmànyaü tu nàrthakriyàsamartham / 96. tad eva ca pratyakùaü pramàõam / pramàõam arthapratãtiråpaü phalaü ca tàdç÷am eva / na pramàõaphalayor bhedaþ ka÷cid asti // 97. anumànaü dvidhà svàrthaü paràrthaü ca / 98. tatra svàrthaü tàvat / gçhãte ca pakùadharme smçte ca sàdhyasàdhanabhàve pa÷càt pratipattà yathàrthaü pratipadyate yena tat svàrtham anumànam / 99. pakùadharma÷ ca trividha eva bhavati / kàryaü svabhàvo 'nupalambha÷ ceti / 100. siddhe hi kàryakàraõabhàve kàryaü hetur draùñavyaþ / yathà yatra dhåmas tatràgniþ / yathà mahànasàdau / asti ceha dhåma iti [ asaty agnau na bhavaty eva dhåmo yathà sajalaprade÷e / asti ceha dhåma iti / 101. svabhàvahetuþ / vçkùo 'yaü ÷iü÷apàtvàd iti / pårvapravartita÷iü÷apàvyavahàravat / asati vçkùatve na bhavaty eva ÷iü÷apàtvam / yathà sthaõóilaprade÷e / atràpi vyàpyavyàpakabhàve ni÷cite sati vyàpyo hetur draùñavyaþ // (##) 102. anupalambhahetur yathà / nàtra ghaña upalabdhilakùaõapràptasyànupalabdheþ ÷a÷aviùàõàdivat / atràpi dçùyànupalambho dçùyàbhavena vyàpto yadà ni÷citas tadàyaü hetur gamakaþ // 103. anumànàbhàsaþ kãdç÷aþ / pårvavat / ÷eùavat / sàmànyatodçùñaü ceti paraiþ kalpitam anumànaü sarvam anumànàbhàsaþ // teùu tàdàtmyatadutpattilakùaõasya pratibandhàbhàvàt [ siddhe saty eva hi kàryakàraõabhàve vyàpyavyàpakabhàve ca sàdhyasàdhanabhàvo nànyathà vyabhicàrasaübhavàt // 104. yathà vçùñimàn ayaü megho gambhãradhvanatvàd iti / gambhãradhvanavato 'pi meghasya vçùñivighàtasaübhavàt // 105. yathopari vçùño devo nadãpåradar÷anàt bandhabhaïgàdinàpi nadãpårasya dar÷aõàt // 106. yathà pakvà ete taõóulà ekasthàlyantargatatvàd dçùñataõóulavat // 107. pakvàny etàny phalàni eka÷àkhaprabandhàt / upayuktaphalavat / atra bhåyo dar÷ane 'pi sàdhyasàdhanayor vyabhicàrasaübhava eva // 108. yathà yat pàrthivaü tat sarvaü lohalekhyaü dçùñam / yathà kàùñhàdi) / vajram api pàrthivaü // 109. yaþ pràõã sa sarvaþ sagrãvaþ / yathà karabhàdiþ kulãro 'pi pràõã // 110. yathà yad dravad dravyam àrdrakçt tad dçùñaü yathodakaü / pàradam api dravad dravyam iti / evam anye 'py anumànàbhàsà draùñavyà iti // hetutattvopade÷aþ samàptaþ // kçtir iyaü paõóitaràjajitàripàdànàm //