Panditasoka: Avayavinirakarana Based on the edition by Haraprasad Shastri: Six Buddhist Nyaya tracts in Sanskrit. Calcutta: The Asiatic Society, 1989, 1-114. Input by members of the Sanskrit Buddhist Input Project. With kind permission of the Digital Sanskrit Buddhist Canon Project of Nagarjuna Institute, Nepal and University of the West, Rosemead, California, USA (www.uwest.edu/sanskritcanon) Sastra section, text no. 55.4 The transliteration emulates the conventions of Nagari script. Therefore, many word boundaries are not marked by blanks. ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ Paõóità÷okaracitam Avayaviniràkaraõam / namaþ samantabhadràya // abhyàsàti÷ayastathà na vihitastàdçk ÷rutaü nàrjjitaü / tanme càpalamarthale÷amadhunànirmmàtumãhe yadi / etat sarvvamavekùyayannigaditaü tatpaõóitairdç÷yatàm / prãõantyeva vi + + + + hi ÷i÷oþ pràyaþ pitçõàü manaþ // yo virudvadharmmàdhyàsavàn nàsàvekaþ / yathà ghañàdirarthaþ / virudvadharmmàdhyàsavàü÷ca sthålonãlàdirartha iti vyàpakavirudvopalabdhiþ / iha dç÷yamànasthålonãlàdirartho dharmmã, sa cànubhavàvasito 'sati bàdhake pratyakùasidvo hetorà÷rayàsidviü nihanti / nanu bhavadbhirasannevàvayavã pratij¤àyate sa kathaü pratyakùasidvaþ / nàvayavinamiha dharmmiõaü pratipannàþ smaþ kintu pratibhàsamànasthåla nãlàdikamartham / na tarhi virudvadharmmasaüsargàdavayavina ekatvaü niùidvaü syàt / yadyevaü kastarhi bhavato 'vayavã / eko 'nekàvayavasamavetàrtha iti cet / sa kiü pratibhàsamànàt sthålanãlàderanyo 'nanyo và / na tàvaüdanyaþ, dç÷yatvenàbhyupagamàt / na ca pratibhàsamànasthålanãlàrthavyatirekeõàparaþ pratibhàti / ananya÷cet / tasyaikatvapratikùepe kathamapratiùidvamekatvamavayavinaþ / nanu ca pratibhàsamàna÷cedarthonàvayaviråpodharmmã / kintarhi råpamasyàva÷iùñaprasidvaü bhaviùyatãti / ucyate, pratibhàsamànaþ sthålonãlàkàraþ pratyakùasidvaü råpaü, avayavitvànabhyupagame 'pyava÷iùyate / na caivaü mantavyaü / na paramàõusa¤cayavàdinàü sthålàkàraþ ka÷cidartho 'sti yaþ prasidvo dharmmã syàditi / avayavyanabhyupagame 'pi hi niravayavànekàtmakaþ sthålo 'rthobhyupagamyamànaþ kena niùidvaþ / syànmataü niravayavàþ paramàõavaþ kathaü pratyakùe sthålenà kàreõàvabhàseran, sthålasåkùmayorvirodhàditi / tadapi na yuktaü / paramàõava eva hi pararåpade÷aparihàreõotpannàþ parasparasahità avabhàsamànà de÷avitànavanto bhàsante / vitatade÷atva¤ca sthålatvaü, yattuktaü sthålasåkùmayorvirodha iti tat kiü pararåpade÷aparihàravatã niravayavànàmutpattiþ / parasparasahitànàmekavij¤ànàvabhàsitvaü và virudvamiti vaktumadhyavasitaü / ida¤cedvirudvaü sthålàkàraþ kiü virudvaþ / ataeva niravayaveùu bahuùvekasmin vij¤àne pratibhàsa màneùu bhavan pratibhàsakàlabhàvã pratibhàsadharmmaþ sthålàkàro na tu vàstavaþ pratyekamabhàvàt / pratibhàsàt pràgårdvaü và na tarhi sthålo 'rtha iti cet / na tadàpi pratibhàsayogyatàsambhavàt yadaiva hi sa¤cità bhaveyustadaiva pratibhàsayogyàþ paramàõavaþ / yadà ca pratibhàsayogyà stadà sthålàþ / yastvàha niravayaveùu bahuùu pratibhàsamàneùvava÷yamantareõàpi pratibhàsitavyaü / antarànavabhàse parasparaviviktà eva nàvabhàsitàþ syuþ / viviktànavabhàse càõumàtrakaü piõóo bhavet / na càntaramavabhàsamànamutpa÷yàmaþ / tadayaü nirantara eka eva sthalo niravayavànekàtmako bhavitumarhati, api tvekaþ sthålàtmaka eveti / so 'pyevaü vàcyaþ / kiü vijàtãyaparamàõvantaramantaraü / àhosvit ÷ånyàkà÷ayogaþ / tatra ÷ånyàkà÷ayogastàvadavastutayà nendriyapratyakùagocaraþ / arthasàmarthyabhàvini tàtràrthasyaiva pratibhàsopapatteþ / vijàtãyantvindriyàntaragràhyaü kathamindriyàntaraj¤àne 'vabhàsetàviùayatvàt / tat kenàntareõàvabhàsitavyamiti na vidmaþ / yat punarucyate / antaràlànavabhàse viviktà nàvabhàseranniti / tatràpi kimeùàmantaraü vivekaþ pararåpa÷ånyatà veti cintyaü / niråpayantastu pararåpa÷ånyatàmeva vivekaü vastånàü pa÷yàmaþ / pararåpa÷ånyà÷ceme bhàsamànàþ kathaü viviktà nàvabhàseranniti / nanu ca na pratyekaü paramàõånàü sthålàkàraþ / tataþ samuditànàmeùñavyaþ / yathà ca nãlaparamàõånàü pratyekamasambhavan pãtàkàro bahuùvapi na dç÷yate / tathà pratyekamasambhavan sthålàkàraþ kathaü bahuùu syàditi / uktamatra / avirudvo niravayavàõàü sthålàkàra iti / nãlavirudvastu pãtàkàraþ / tataþ pãtavirudvaü nãlàkàraü vibhràõeùu bahuùvapi kathaü pãtàkàro bhavet / naivaü niravayavatvavirudvaþ sthålàkàraþ yathoktànyàyàt / tadevaü pratyakùasidvaþ sthålo 'rtha iha dharmmãti vyavasthitaü / tadevamavasthite dharmmiõi hetoþ sattvamasattvaü và niråpyaü / tatra pàõyàdàvekasmin kampamàne sthålo 'rthaþ sakampaniþkampe råpe yugapat pratipadyamànaþ kathaü virudvadharmmasaüsargavànna syàt / sakampaniþkampayorhi råpayoþ parasparàbhàvàvyabhicàranimittako 'sti virodhaþ / bhàvàbhàvayoreva hi parasparaparihàràtmako virodhaþ / vastunostu tadabhàvàvyabhicàreõaiva / iha ca sakampaniþkampe råpe gçhõat pratyakùameva sàmarthyàt parasparàbhàvaü sàdhayati / vyavahàrayati tu nirvvi÷eùaõaivànupalabdhiþ / syàdetat pàõyàdàvekasminnavayave kampamàne nàvayavinaþ kampa råpamabhyupeyaü / avayava eva hi tadà kriyàvàn dç÷yate / na cedaü mantavyaü / avayave kriyàvati tadàdheyenàvayavinàpi kriyàvatà bhavitavyaü, yathà rathe calati tadà råóho 'pi calatãti / avayavàvayavikarmmaõorbhinnanimittatvàt / nimittàyaugapadyàcca / yadà hi àtmanaþ pàõikampanecchà bhavati / tataþ prayatnaþ / tadà prayatnavadàtmapàõisaüyogàt pàõau kriyà / yadà tu ÷arãrakampanàrthaþ prayatnavi÷eùa àtmano jàyate / tadà tatprayatnavadàtma÷arãrasaüyogàt ÷arãre karmmeti nimittabhedaþ / ato bhinnamiti tayorekasmin jàte kathaü nimittàntarapratibadvajanmà tadabhàve tadaparo 'pi tathaiva jàyeta / ratha tadàråóhakarmmaõostu satyapi nimittabhede nimittayaugapadyàt sahabhàvaþ / tathà hi nodanaü rathakarmmaõo 'samavàyikàraõaü / tadàråóhakarmmaõastu nodyasaüyogaþ / tayo÷ca sahabhàvàt karmmaõã api yaugapadyena jàyete / tadetat sakalamàlocya bhadantadharmmottareõedamuktam / na càtrà vayavaþ kriyàvàn / avayaveùu hi kriyàvatsu vibhàgo jàyate / kriyàyà vibhàgàrambhaü prati nirapekùakàraõatvàt / tena ca saüyoge 'samavàyikàraõe nivarttate nivarttetàvayavi dravyamiti / idamàhuratra kaõàda÷iùyàþ / nodanàdabhighàtàdvà jàyamànaþ kriyàvi÷eùo dravyàrambhakasaüyogapratidvandvivibhàgàrambhako dçùñaþ / anyattu vibhàgamàtramàrabhate na tu yathoktavi÷eùaü / anyasmin padmasaïkocavikà÷àdike karmmaõyavayavasaüyoganivçtteradar÷anàt / tadvat prayatnajanyasyàpi karmmaõo nàsti saüyoganivarttanasàmarthyaü / tato nàsti dravyanivçttiriti / ayamatra samàdhiþ / ihàvayavini kriyàvati niyamenàvayavairapi kriyàvadbhirbhavitavyaü / anyathàvayavasaüsçùñebhya àkà÷ade÷ebhyo vibhàgo 'vayavàsaüsçùñe÷ca saüyogovayavinaþ kriyàvataþ syàt / avayavàstu kriyàvirahiõaþ pårvvakràntebhyo nabhode÷ebhyo nàpasaryyeyuþ / avayavisamàkràntai÷ca de÷airnàbhisambadhyeran / na càvayavisaüyogavibhàgàbhyàmavayavasaüyogavibhàgau vàcyau / kàryyasaüyogavibhàgayoþ kàraõasaüyogavibhàgau prati nimittabhàvànabhyupagamàt / kàraõasaüyogavibhàgàveva hi kàryyasaüyogavibhàgàvàrabhete / na ca viparyyayaþ sidvàntahàniprasaïgàt / tenàvayavàvayavinàü pçthagde÷atvàdàdhàryyàdhàrabhàvahànau samavàyo 'pi na vyavatiùñheta / tasmàdavayavini kriyàvati avayavàþ kriyàvanta ityakàmakairapi vai÷eùikairidamabhyupeyaü / yathà càvayavikriyàyàmavayavàþ kriyàvanta stathàvayaveùvapi kriyàvatsu tadavayavaiþ kriyàvadbhirbhàvyamiti / anayà di÷à dvyaõuke kriyàvati tadàrambhakau paramàõåkriyàvantau mantavyau / ata÷calàvayavasambandhina÷calàþ paramàõavaþ / niþkriyàvayavasambandhinastu niþkriyà / paramàõukriyàyàü tadàrabdhamapi bdyaõukadravyaü kriyàvat prasajyeta / sarvvàvayavakriyàyàþ kàryyakriyàvinàbhåtatvàt / ekasya paramàõoþ kriyà na parasyeti cet / sakriyaniþkriyau tarhi paramàõå parasparaü vibhajyamànàvujjhitadravyàrambhakasaüyogau syàtàü / tata÷ca dravyanà÷aþ / eva¤ca bdyaõukadravyasya kriyàvattve tryaõuke 'pi kriyà syàdityanena krameõa paridç÷yamàno 'cala÷calaþ syàdavayavaþ / tasmànniþkriyàvayavasambandhino niþkriyàþ paramàõava÷calàvayavasambandhibhya÷calebhyo vibhajyamànà dravyàrambhakasaüyogavinà÷avantaþ syuþ / niravayavo hi paramàõuryamaõumàtranabhode÷amàkramya paramàõvantareõa saüyujyate / tato vibhajyamànaþ kathamanujjhitaparamàõvantarapratyàsattikaþ syàt / sàvayavo hi bhàva ekenàvayavena vastvantarasaüyukta evàvayavàntarai ÷calaiþ / pårvvàkràntànnabhode÷àn virahayya de÷àntaramàkràmet / niravayaveùu tvatyantamastamiteyaü katheti yuktaü drabyanà÷aprasaïgamutpa÷yàmaþ / athavànyathàyaü virudvadharmmasaüsargaþ / tathàhyàvçte ekasmin pàõyàdau sthålasyàrthasyàvçtànàvçte råpe yugapadbhavantã virudvadharmmadvayasaüyogamasyàvedayataþ / na cànàvçtaikaråpa evàyamiti ÷akyaü vaktuü / ardvàvaraõe 'pi anàvçtasya pårvvavaddar÷anaprasaïgàt / avayavadar÷anàyattopalabdheþ / taddçùñau asyà dçùñiriti cet / adçùñireva tarhi asyàstu / na tu dçùñayadçùñã / nanvastyevàvayavidar÷anamavayavàvaraõe 'pãti ko 'yaü prasaïgaþ / evantarhi sthålaþ pràgvadupalabhyeta / idamatràha ka÷cit / bhåyo 'vayavendriyasannikarùasahàyo 'vayavãndriyasannikarùaþ sthålopalabdhenimittaü, na càrdvàvaraõe bhåyasàmavayavànàmastãndriyasannikarùaþ tato na sthålagrahaõamiti / so 'pyevaü praùñavyaþ / kiü sthålo nàmàvayavino 'nyaþ / sa evànekavyàpã sthålaþ / tatra yadyavayavyeva sthålaþ / tadà tadgrahaõe kathanna sthålagrahaõamiti cintyam / atha sthålatvàkhyaþ parimàõavi÷eùo guõaþ sa drabyàdanya eveti cet / evantarhi parimàõarahitameva tat dravyamupa labhyate / na tvasyànyenànyena parimàõena yogaþ / na càsyànekaparimàõakalpanàpi sàdhvã / yugapat sarvveùàmanupalabdheþ / na ca dç÷yasya dar÷ananivçttiryuktà / avayavasyaiva tat parimàõamupalabhyata iti cet / yadyevaü sa eva tarhyavayavaþ svena parimàõena sambadvaþ pratyakùostvàvaraõakàlenàvayavã / syàdetadekàrthasamabàyàdbhàntinimittàdavayavyevàvayavaparimàõena sambadvaþ pratibhàtãti tadapi na ÷obhanaü / dvayoþ samaparimàõayoravayavàvayavinoþ pratibhàsaprasaïgaþ / yasya hi mahato 'vayavasya tata parimàõaü sa tàvat svena parimàõena sambadvaþ pratibhàti / avayavina÷ca tatparimàõasambadvapratibhàsàbhyupagame dvayoþ samaparimàõayorayavàyavavinoþ pratibhàsa àsajyate / na càsti yathoktaþ pratibhàsaþ parimàõarahitaþ / so 'vayavaþ pratibhàsa iti cet / syàdetadyasyàvayavasya parimàõenàvayavã sambadvaþ pratibhàti sa svaü parimàõaü parityajyàbhàtãti / idamapi parimàõavirahiõovayavasyàdçùñera÷akyaü kalpayituü / ekàrthasamavàyàcca bhrànti nimittàdalpataràvayavaparimàõavànapyavayavã pratibhàseta / na ca bàdhakamantareõa bhràntirapi ÷akyà vyavasthàpayitum / asti tarhi sthålo 'vayava eva pratyakùaþ / evamàvaraõakàla ivànàvaraõàvasthàyàmapi sthålataro 'vayavaþ pratyakùo 'stu / paramadhyàvarttinàmavayavànàmindriyasannikarùàbhàve sthålatamàvayavidar÷anànupapatteþ syànmataü nikhilà vayavadar÷anaü na sthålapratyakùakàraõaü / kintu bhåyo 'vayavadar÷anamiti / idamapi na samyak / abhimukhàvasthitasya hi parvvatàderarvvàcãnàvayavadar÷anena tathà sthålapratipattiryathàrvvàkparamadhyavarttinàü dar÷ane / tato na yàvannirava÷eùàvayavadar÷anaü tàvat kathaü sthålatamàrthapratipattiþ syàt / na càvayavà arvàkparamadhyavarttino yugapaddç÷yante / tat kathamavayavã sthålo dç÷yeta / krameõa di÷àmavayavànàü pratyakùãkaraõe pratyakùaþ sthålo 'vayavãti cet / anyadà tu kaþ pratyakùaþ iti vimçùyaü / avayava iti cet / avayavã api paramadhyavarttino na yugapaddç÷yanta iti kathaü so 'pi pratyakùaþ syàt / tadevaü nàvayavã nàvayavàþ pratyakùà iti na ki¤cidç÷yeteti / tat sidvamàvçtànàvçtaråpaþ sthålo 'rtha iti // tathà ràgàràgàbhyàü virodhaþ sambhàvanãyaþ / tathà hyekasminnukte sthulo 'rtho raktàrakte råpe yugapat pratipadyamàno virudvaråpadvayayogamàtmanaþ prakà÷ayati / nanva vayava eva rakto 'vayavã tvaraktaikaråpa eveti / yadyevaü rakte 'vayave 'raktaråpo 'vayavã dç÷yeta / na caivaü / athavà ràgadravyasaüyogo hi raktatvaü / avayavasya ca ràgadravyeõa saüyoge 'vayavino 'pi tena bhàvyaü / ava÷yaü hi kàraõasaüyoginà kàryyamapi saüyujyata iti samayàt / yastvàha rakta evàvayavã / asti hi kuïkumàrakte pañàvayave kuïkumàraktaþ paña iti pratyayaþ / tato ràgadravyasaüyukta evàvayavãti tasyàpi varõàntarànavabhàsaþ syàdavayavinaþ / ràgadravyaü hi pratyàsãdat nijaråpaü vastuna stirodhatte svena ca råpeõa dravyaü sambandhati / yathà raktovayavastirohitasahajaråpo ràgadravyasamavàyinà råpeõa sambandhã pratibhàti / avayavinyapi ràgadravyasaüyogini varõàntarànavabhàsaprasaïgo durvvàraþ / tanna rakta evàvayavãti ÷akyaü vaktum / anyastu saüyogasyàvyàpyavçttyà samàdhatte / sa hyàha ÷abda ivàvyàpyavçttiþ saüyogaþ / tenaikàrtho rakta÷càrakta÷ceti / so 'pyevaü paryyanuyojyaþ / kathamavyàpyavçttiþ / yadi hi svà÷raye samaveto råpàdivat vyàpyavçttirevàyaü / asamaveta÷càvçttirevàpyadravyeùtiva gandhaþ / ekatra saüyogasyabhàvàbhàvàvyàpino vçttiriti cet / syàdetadyathà virudvàvapi råparasàvekamà÷rayete / tathà saüyogasyàpyekatra bhàvàbhàvau yugapat syàtàm / aho mohavijçmbhitaü / abhàvo hi bhàvanivçttiråpo nàsya bhàvanivçttiü hitvà råpàntaramãkùate / ya÷ca yannivçttiråpaþ sa kathaü tasmin satyeva bhavati / bhàve và tannivçttiråpatàü jahyàt / tathà hyanalaü pa÷yannapi salilàrthã tatra pravartteta / jalaviviktasyànalasya da÷anàt / jalàbhàvasidverapravçtteriti cet / bhavatvanupalambhàjjalàbhàvasidvistathàpi jalasattàü sambhàvayan jalàrthã pravartteta / nanu tatra yadi jalaü syàdupalabhyeta kimataþ / ato 'nupalambhàdabhàvo jalasyeti / yadyapyabhyupagataiva jalàbhàvasidviþ / tathàpi tadarthinastadbhàva÷aïkayà pravçttiþ syàt / yugapadekatra saüyogasya bhàvàbhàvau dç÷yete / tenaivaü kalpayàmo na svecchayà / nanu kimabhàvobhàvapratiùedhàtmakaþ pratãyate / anyathà và / tatra bhàvanivçttiråpe 'bhàve sidve kathaü bhàvopalabdhirna bhràntà syàt / bhàvàpratiùedhàtmaka÷ca nàbhàvaþ / nàmamàtrantu syàt / na ca nàmamàtràdarthasya tathàbhàvaþ / råparasayostu na parasparanivçttã råpamiti kathaü tadudàharaõamiha ÷obheta / na ca råparasayorekatra samavàyo 'smàbhiranu manyate / ÷abdo 'pyevamevàvyàpyavçttirasidvaþ sa kathaü prakçtasaü÷ayanivçttaye kalpyeteti / alaü bahubhàùitayà // athavà sthålo 'rthastadatadde÷aþ pratãyate / tadde÷ayo÷ca parasparàbhàvàvyabhicàranimitto 'sti virodhaþ / ato virudvadharmmasaüsargaþ sthålasya / syàdetat kathaü tadatadde÷ayoþ parasparàbhàvàvyabhicàraþ / ucyate / iha tàvadekasmin de÷e paricchidyamàne tàdråpyapracyutirasya vyavacchidyate / tadavyavacchede tatparicchedàbhàvaprasakteþ / pracyutivacca pracyutimadapi de÷àntaraü vyavacchidyate / yadi hi paricchidyamàno de÷àntarasvabhàvo bhavettadà tadråpa evopalabdho bhavet / de÷àntararåpantu virahayya svena råpeõa prakà÷amàno de÷o de÷àntaràsaüsçùña ityavasãyate / yathà ca de÷asya de÷àntaràsaüsargastathà tenàdhàrabhåtena de÷ena yadyàptaü råpaü tadapi de÷àntarasaüsargàdavicchinnaü bhavati / kathaü hi tena de÷ena vyàptaü råpaü tadabhàvavati de÷àntare vartteta / yathà ekena de÷ena vyàpto ghaño na de÷àntare varttate / de÷àntare 'nupalambhàdavçttiriti cet / viprakçùñe de÷àntare kathamasyàbhàvaþ pratipattavyaþ / tasmàdidamakàmakenàpi vàcyaü / yaduta ekade÷avyàptaü råpaü na de÷àntare varttate iti / tasya tena byàpanaprasaïgàt / tadabhàvavati de÷àntare varttamàno 'pi tena de÷ena vyàpyeta / na ca vyàptirasya ÷akyàvasàtuü / bhàgàntaràsambhavàt / etena tannirastaü / yadàha ka÷cit / yathaikobhàvastadatadde÷aü janayannavirudhyata iti / tadapi na prakçtànuråpam / tathàhi bhàvàbhàvàveva parasparaparihàreõa virudvau na vastunã / vastunostu parasparàbhàvàvyabhicàreõa virodhaþ / tena yadeva vastu vastvantarapracyutimat tadeva tena virudvaü / na caikakàryyanivarttana÷aktiþ kàryyàntara÷aktayabhàvàvyabhicàriõã / anupalambho hi vastuno vastvantaràbhàbàvyabhicàraü sàdhayati / ekakàryyanirvarttana÷aktimati ca råpe gçhyamàõe kàryyàntara nirvarttana÷aktirapi paricchidyata iti / kathaü tadabhàvaþ / ekade÷asambadvaü tu råpaü de÷àntarasaüsargiråpaparihàreõopalabhyamànantadabhàvàvyabhicàri tena virudvaü / yathàtyanta sadç÷orvastunoryugapadupalabhyamànayoþ satyapi càkàrabhede dåràdanupalakùyamàõabhedayorde÷abhedamàtranimittakaü pratyakùàvasitaü virodhamà÷ritya bhedo 'vasthàpyate / yastvàha / yathaikaü cakùurvij¤ànaü bhinneùu cakùuràdiùu varttate tadadhãnotpàdatayà / tathànyo 'pi bhinnade÷anivçttirnna bhetsyata iti / so 'pi de÷abhedanimitte virodhe 'vasthàpyamàne vastunaþ kàraõabhedanimittaüviro dhamàsa¤jayan na naipuõyamàtmano nivedayati / na hi vij¤ànasya de÷o 'sti ka÷cit / amårttatvàt / syàdetat / yathà de÷abhedanimitto virodhastathà kàraõabhedanimitto 'pi syàt / ko hi vastuto vi÷eùaþ, kàraõabhedàdde÷abhedasyeti / uktamiha / parasparàbhàvàvyabhicàranimitto vastånàmasti virodhaþ / sa de÷abhede 'pi sannidhãyete na kàraõabhede / de÷abhedavatã hi råpe 'nyo 'nyaparihàreõopalabhyamàne / parasparàbhàvàvyabhicàriõã bhavato na kàraõabhedavatã / tadevaü kamparàgàvaraõabhàvàbhàvakçte de÷abhedanibandhane ca caturthe virudvadharmmasaüsarge 'vayaviviùaye vyavasthàpite pakùadharmmatvaü sidvaü hetoþ / adhunàvyàptirevàsya svasàdhyena samarthanãyà / iha virudvadharmmasaüsargavirahamàtranibandhano bhedavyavahàro vastånàü dçùñaþ, ahetorayogàt / nimittàntarasya vàdar÷anàt / tato virudvadharmmasaüsarge 'pi bhavannabhedavyavahàro vyàpakaü nimittavattvaü jahyàt / tato vyàpakànupalabdhyà tasmàdvyàvçtto virudvadharmmaviraheõa vyàpyate / tadvirudva÷ca virudvadharmmasaüsargaþ / teneyaü vyàpakavirudvopalabdhibhåmikà / evaü prasàdhite 'syàstrairåpye 'sidvavirudvànaikàntikà doùà nàvakà÷aü labhante / iti // evaü mayà bahuùu durmmatinirmmiteùu pratyudvçteùu khalu dåùaõakaõñakeùu / àcàryyanãtipatha eva vi÷odhito 'yamutsàryyamatsaramanena janaþ prayàtu // samàpta¤cedamavayaviniràkaraõamiti //