Madhyamakavatara [Chapter 6 not available at present!] Input by members of the Sanskrit Buddhist Input Project. With kind permission of the Digital Sanskrit Buddhist Canon Project of Nagarjuna Institute, Nepal and University of the West, Rosemead, California, USA (www.uwest.edu/sanskritcanon) Sastra section, text no. 53 The transliteration emulates the conventions of Nagari script. Therefore, many word boundaries are not marked by blanks. ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Ronald E. Emmerick's encoding for WordPerfect 5.1 DOS and related utility programmes BHELA, CARAKA etc. (DOS versions): description character =ASCII long a à 195 long A ù 249 long i Å 197 long I ý 253 long u Æ 198 long U ô 244 vocalic r ­ 173 vocalic R ã 227 long vocalic r Ì 204 vocalic l Ê 202 long vocalic l Ë 203 velar n Ç 199 velar N § 167 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t  194 retroflex T è 232 retroflex d ¬ 172 retroflex D Ö 214 retroflex n ï 239 retroflex N × 215 palatal s Ó 211 palatal S Á 193 retroflex s « 171 retroflex S å 229 anusvara æ 230 capital anusvara õ 245 visarga ÷ 247 capital visarga ê 234 Other characters of the REE encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of REE and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ 1. prathamaÓcittotpÃda÷ saæsk­tabhëÃyÃmmadhyamakÃvatÃrabhëyaæ nÃma / (bhoÂabhëÃyÃmdbu ma la 'jug paÅ bÓad pa Óes vyava) Ãryama¤juÓrÅkumÃrabhÆtÃya nama÷ / madhyamakaÓÃstre 'vatÃrÃya madhyamakÃvatÃracikÅr«ayà sarvasamyaksambuddhairbodhisattvaiÓcÃpi Ãdau bhagavatÅæ mahÃkaruïÃæ buddhattvahetusampatpradhÃnÃm aÓe«ÃparimitÃÓaraïabhavacÃrakabaddhasattvaparitrÃïalak«aïÃæ stutiyogyatayà darÓayituæ uktam / munÅndrajÃ÷ ÓrÃvakamadhyabuddhÃ÷ buddhodbhavÃ÷khalvapi bodhisattvÃt / kÃruïyacittÃdvayabuddhibodhicittÃni heturjinaputrakÃïÃm // Madhy_1.1 // ityÃdi Ólokadvayam / tatra anuttaradharmaiÓvaryasaæpadarjanÃt, ÓrÃvakapratyekabuddhabodhisattvebhyo 'pi paramaiÓvaryasaæpatte÷, ÓrÃvakÃdÅnÃæ tadÃj¤ÃvaÓavartitvÃcca buddhà bhagavanto munÅndra iti kathyante / tebhya÷ ÓrÃvakÃdÅnÃæ janma tu tebhya utpatti÷ / katham? buddhÃnÃæ samutpÃde pratÅtyasamutpÃdasya aviparyastadeÓanÃyÃæ praveÓÃrthaæ ÓruticintÃbhÃvanÃnusÃramapi yathÃdhimuktivacchrÃvakatvÃdiparipÆrtti÷ / yadyapi kasyacit pratÅtyasamutpÃdopadeÓaÓravaïamÃtreïa paramÃrthÃdhigamavaidu«ye satyapi d­«Âajanmanyeva nirvÃïaprÃptirna bhavati, tathÃpi upadeÓasÃdhako vipÃkaniyataphalavat parajanmani abhÅ«ÂaphalaparipÃkaæ niyataæ prÃpnoti / yathà Ãryadevena uktam- iha yadyapi tattvaj¤o nirvÃïaæ nÃdhigacchati / prÃpnotyayatnato 'vaÓyaæ punarjanmani karmavat // iti // ataeva madhyamake 'pi uktam- sambuddhÃnÃmanutpÃde ÓrÃvakÃïÃæ puna÷ k«aye / j¤Ãnaæ pratyekabuddhÃnÃmasaæsargÃt pravartate // iti // tarhi samyagavavÃdaphalaprÃptikÃraïÃcchrÃvakà iti / "k­taæ me karaïÅyaæ tasmÃn me nÃparaæ janma" ityÃdi bhavati / punaraparaæ, satphalam anuttarasamyaksaæbuddhamÃrgaæ và sarvatathÃgatebhya÷ Órutvà tadarthina÷ ÓrÃvaïatvÃcchrÃvakÃ÷ / yathÃ- saddharmapuï¬arÅkasÆtra uktam- adyo vayaæ ÓrÃvakabhÆtanÃtha saæÓrÃvayi«yÃmatha cÃgrabodhim / bodhÅyaÓabdaæ ca prakÃÓayÃmasteno vayaæ ÓrÃvakabhÅ«makalpÃ÷ // iti // sarve bodhisattvà api tathÃ, kintu tathà santo 'pi ÓrÃvayanti eva, anurÆpaæ ra¤camÃtramapi na pratipadyante, te«Ãæ ÓrÃvakabhÆtatvÃd bodhisattve«u do«o na prasajyate / ayaæ buddhaÓabdo buddhasvabhÃva÷ ÓrÃvakapratyekabuddhÃnuttarasamyaksaæbuddhÃn trÅnapi samÃkhyÃti, ato buddhaÓabdena pratyekabuddhà ÃkhyÃtÃ÷ / te puïyaj¤Ãnayoru uttarav­ddhiviÓe«atvÃt, ÓrÃvakebhyo viÓi«Âa taratvÃt, puïyaj¤ÃnasambhÃramahÃkaruïÃsarvÃkÃratÃdyabhÃvÃt sarvasamyaksambuddhebhyo hÅnatvÃt madhyÃ÷ / tasmÃdeva te upadeÓaæ vinà j¤ÃnotpÃdÃd ÃtmamÃtrÃrthaæ buddhatvÃt pratyekabuddhà iti / yathoktasvabhÃvatvÃt te ÓrÃvakÃ÷ pratyekabuddhÃÓca tathÃgatadharmadeÓanÃta÷ samudbhÆtatvÃt munÅndrajà iti / punaÓca te munÅndrÃ÷ kuto jÃtà iti?- buddhodbhavÃ÷ khalvapi bodhisattvÃd ityuktam / nanu bodhisattvà api tathÃgatopadeÓata utpatrabhÆtatvÃt jinaputrà iti kiæ noktÃ÷? ato÷ kathaæ buddhà bhagavanto bodhisattvebhyo jÃtà uktà iti? satyamidam, tathÃpi hetudvayena bodhisattvà buddhabhagavatÃæ hetavo bhavanti- avasthÃviÓe«atvÃt, samÃdÃpakÃvatÃratvÃcca / tatra avasthÃviÓe«astu tathÃgatÃvasthÃbodhisattvÃvasthayo÷ sahetukatvÃt / samÃdÃpakastu yathà Ãryama¤juÓrÅrbodhisattvabhÆta eva bhagavata÷ ÓÃkyamune÷ tatpare«Ãæ tathÃgatÃnÃæ pÆrva eva kÃle bodhicittasamÃdÃpako manyate / ata evaæ tanni«ÂhÃphalaæ mukhyahetubhÆtaæ d­«Âvà tathÃgatà bodhisattvajÃtà di«ÂÃ÷ / ataeva hetusampado 'tigarÅyastvÃt hetupÆjÃk­te 'pi phalapÆjÃyÃm arthÃpattiæ mattvà tairbuddhairbhagavadbhi÷ niÓcitam aparimitaphaladÃyakamahau«adhav­k«am aækurÃdisamudgatama¤juparïÃvasthÃbhÆtavat yatnata÷ paripÃlanÅyatvena darÓayitvà tatsamaye ÃsannÅbhÆtatriyÃnÃvasaktasattvaskandhÃnÃæ mahÃyÃna eva niyojanÃrthaæ bodhisattvÃnÃæ praÓaæsà k­tà / yathà ÃryaratnakÆÂasÆtre- "tadyathÃpi nÃma kÃÓyapa! navacandro namaskriyate sà ceva pÆrïacandro na tathà namaskriyate, evameva kÃÓyapa! ye mama Óraddadhanti te balavantataraæ bodhisattvaæ namaskartavya, na tathÃgata÷, tat kasya heto÷, bodhisattvanirjÃtà hi tathÃgatÃ÷ / tathÃgatanirjÃtÃ÷ ÓrÃvakapratyekabuddhÃ÷ /" ata eva evaæ yuktyÃgamÃbhyÃæ tathÃgatà bodhisattvebhyo jÃtà iti siddham / athavà te bodhisattvÃ÷ kiæ hetukÃ÷? uktam / kÃruïyacittÃdvayabuddhibodhicittÃni heturjinaputrakÃïÃm / tatra karuïà tu anukampÃ, atraiva vak«yamÃïaprakÃrasvabhÃvà / advayabuddhistu bhÃvÃbhÃvÃdyantadvayÃpetà praj¤Ã / bodhicittaæ tu ÃryadharmasaægÅtisÆtre- "bodhisattvo bodhicittena sarvadharmÃn avabudhyet / sarve dharmà dharmadhÃtusamÃ÷ / sarve«Ãm ÃgantukabhÆtÃprati«ÂhitadharmÃïÃæ j¤eyamÃtratvÃd j¤Ãt­ÓÆnyatvÃt parij¤eyamÃtrÃva-sÃyitvena etÃd­ÓÅyaæ dharmatà prÃïibhiravaboddhavyeti bodhisattve«u yo 'yaæ cittotpÃda÷ sa bodhisattvabodhicittotpÃda ityucyate / sarvaprÃïibhyo hitasukhacittam / anuttaraæ cittaæ , maitryà komalaæ cittaæ, karuïatayÃviparyayasaæcittaæ, ÃnandatayÃnanutaptaæ cittam / upek«Ãtayà vimalaæ cittaæ, ÓÆnyatayÃvipariïÃmaæ cittam, animittatayà nirÃvaraïaæ cittaæ, apraïidhÃnatayÃprati«Âhitaæ cittamiti yathoktavat" / bodhisattvÃnÃæ mukhyahetustu karuïà advayapraj¤Ã bodhicittamitÅme trayo dharmÃ÷ santi / yathoktaæ ratnÃvalyÃm- ÓailendrarÃjavanmÆlaæ bodhicittaæ d­¬haæ tata÷ / digantavyÃpi kÃruïyaæ j¤Ãnaæ cÃdvayaniÓritam // iti // bodhicittasya advayaj¤Ãnasya ca dvayorapi mÆlaæ karuïayà bhÆtatvÃt karuïà mukhyatvena de«Âumi«yate / bÅjaæ k­pà yajjinaÓasyarÃÓestadv­ddhaye vÃrisamÃ, cirÃya / bhogÃya pÃkaÓca yathaiva mÃnya, mÃdau mamÃta÷ karuïÃpraÓaæsà // Madhy_1.2 // yathà bÃhyadhÃnyÃdisampattaye Ãdau madhye 'nte ca bÅjajalapÃkÃnÃæ mukhyatayà eva bhÆtatvÃd upayogitÃbhÃva÷, tathà karuïÃyà eva trikÃle 'pi jinaÓasyasampade upayogitÃæ evaæ deÓità vartate / evaæ dayÃlustu paradu÷khadu÷khita eva aÓe«adu÷khÅbhÆtasattvÃnÃæ paritrÃïÃya "avaÓyam aham samastamamuæ lokaæ du÷khata÷ samuddh­tya buddhatva eva saæniyok«yeti" niÓcitaæ cittotpÃdaæ karoti / asyà api pratij¤Ãyà advayaj¤ÃnaprahÃïe sÃdhayitumaÓakyatvÃd, advayaj¤Ãne 'pi ÃvaÓyaka eva avatÃra÷, ata÷ sarvabuddhadharmÃïÃæ bÅjaæ karuïà eva asti / yathà ratnÃvalyÃm uktam- karuïÃpÆrvakÃ÷ sarve ni«yandà j¤ÃnanirmalÃ÷ / uktà yatra mahÃyÃne kastannindet sacetana÷ // bodhicittotpÃde 'pi yadi uttarakÃle karuïÃjalena puna÷ puna÷ na si¤cita÷ asa¤citavipulaphalasaæbhÃro 'yam avaÓyaæ ÓrÃvakapratyekabuddhayo÷ parinirvÃïe parinirv­tto bhavi«yati / anantaphalÃvasthÃyÃæ prÃptÃyÃmapi yadi parakÃle karuïà paripÃkarahità syÃd asyÃ÷ dÅrghakÃlopabhogo na bhavi«yati, ÃryaphalamahÃsambhÃraphalakramaparamparÃsvabhÃvo 'pi nirantaraæ dÅrghaæ nÃbhivardheta / samprati ÃlambanaviÓe«apraveÓadvÃreïapi karuïÃyÃ÷ svabhÃvaviÓe«am abhivyajya tasyai eva praïÃmacikÅr«ayÃ- ÃtmÃbhisaktau tvahameti pÆrvaæ rÃgodbhave bhÃva idaæ mameti / arhaÂÂacaryÃvadadhÅnaloke kÃruïyavÃn yo 'sti namo 'stu tasmai // Madhy_1.3 // ityuktam / asya lokasya tu mamÃbhiniveÓÃt pÆrvam eva ahaægrahaïÃd ' asantam ÃtmÃnam' astÅti parikalpya atraiva satyÃbhiniveÓa÷, 'idaæ tu mama' iti / Ãtmagrahavi«ayato bhinne 'Óe«avidhe vastuni abhiniveÓo bhavati / ÃtmÃtmÅyÃbhinivi«Âam idaæ jagat karmakleÓabandhananibaddham cakracÃlakavij¤Ãnotk«epÃdhÅnapraveÓaæ saæsÃramahÃkÆpabhavÃgrato gambhÅranirbÃdhÃvÅciparyantacalanaæ, svayameva he«ÂhÃgÃmi, prayatnata÷ katha¤cana Ãk­«yamÃïam, aj¤ÃnÃdikleÓakarmajanyasaækleÓatraye 'pi paurvÃparyamadhyakrameïa aniÓcitaæ, pratidinaæ du÷khadu÷khatÃvipariïÃmadu÷khatÃpravÃhÃd arhaÂÂaghaÂasyÃvasthÃto nÃtivartate, yato bodhisattvo du÷khena du÷khitam atikaruïÃlambanena trÃtumiccati, ata÷ sarvaprathamaæ khalu bhagavatÅ mahÃkaruïà praïamyate / iyaæ bodhisattvakaruïà tu sattvÃlambaneti / dharmÃlambanÃæ nirÃlambanÃæ ca karuïÃmapi avalambanadvÃrà prakÃÓayitum uktam- jagaccale candramivÃmbumadhye calaæ svabhÃvena vinà vilokya / kÃruïyavÃn yo 'sti namo 'stu tasmai, iti tatra yojitavyam / mandavÃyulaghutaraægitasvacchajalÃbhyantaravyÃptacandrapratibimbaæ pÆrvÃvalambitÃÓrayavi«ayeïa saha naÓyati, tayorbhÃvapratyak«e avalambatvena udaye sati, uttamaistu etadvayaæ svabhÃvatÃprakÃÓanasad­Óaæ sthitaæ d­Óyate- evam pratik«aïaæ anityatÃsvabhÃvaÓÆnyatà ca / tathà bodhisattvai÷ karuïÃparatantrÅbhÆtairapi satkÃyad­«ÂayavidyÃsÃgare sÃgaraÓre«ÂhadharmÃm­tarasodbhavahetave sakalaviparÅtakalpanÃlak«aïe sampÆrïe jagati ayoniÓovikalpamÃrutaprerite nÅlavist­tÃvidyÃjale sthitÃn prÃïina÷ svakarmapratibimbavatpura÷sthitÃn pratik«aïaæ anityadu÷khapatÅtÃn svabhÃvaÓÆnyÃn d­«Âvà tayoranityatÃdu÷khavinÃÓasad­ÓabhÆtÃn saddharmaÓre«ÂhÃm­tarasodbhavahetave sakalaviparÅtakalpanÃniv­ttilak«aïaæ sampÆrïaæ jagat bandhutvasvabhÃvabhÆtaæ buddhatvaæ samyakprÃpayitumi«yate / te«Ãæ yà karuïà sattvÃlambanÃ, dharmÃlambanà anÃlambanà ca tÃæ praïamya bodhisattvÃnÃæ bodhicittasya daÓavidhabhedÃvivak«ayà sa÷ prathamabodhicittam adhik­tya evaæ vadati- yadasya citte khalu bodhisattve, jagad vimuktyai karuïÃvaÓaæge // Madhy_1.4 // samantabhadrapraïidhÃnanÃmni, pramodità sà prathametyavasthata÷ / bodhisattvÃnÃm anÃsravaj¤Ãnasya karuïÃdibhi÷ parigrahÃvibhÃgobhÆmiriti nÃma prÃpnoti, guïÃÓrayabhÆtatvÃt tasyà ca uttarottaraæ guïasaækhyÃbalÃtiÓayaprÃptidÃnÃdipÃramitÃpÃÂhaparipÃkav­ddhiviÓe«eïa pramuditÃdibhÆmiprakÃrabhedena daÓavidhabhedà vyavasthÃpitÃ÷, atra svabhÃvaviÓe«abhedo na bhavati / yathÃ- yathÃntarÅk«e Óakune÷ padaæ budhairvaktuæ na Óakyaæ na ca darÓanopagam / tathaiva sarvà jinaputrabhÆmayo vaktuæ na ÓakyÃ÷ kuta eva Órotum // ityuktam / tatra bodhisattvabhÆmi÷ pramudità bodhisattvÃnÃæ prathamaÓcittotpÃda÷, antimaÓca dharmamegho daÓamaÓcittotpÃda÷ / tatra bodhisattvasya yathoktavidhinÃ- jagat ni÷svabhÃvadarÓakaæ karuïÃviÓe«eïa upag­hÅtaæ yaccitaæ karuïÃparatantraæ sat bodhisattvasamantabhadrapraïidhÃnena pariïÃmitaæ pramuditamiti nÃmakam, advayaj¤Ãnaæ tasya sahetukaæ phalopalak«aïaæ tatra prathama iti kathyate / daÓamahÃpraïidhÃnÃdÅni daÓÃsaækhyaÓatasÃhasrapraïidhÃnÃni, tatra bodhisattva÷ prathamaæ cittotpÃdaæ karoti, tÃni bodhisattvasamantabhadrapraïidhÃnamadhye samÃhitÃni, aÓe«apraïidhÃnopasaægrahatvÃt samantabhadrapraïidhÃnaæ viÓe«eïa sand­bdham / tatra yathÃÓrÃvakayÃne praveÓaphalamÃrgasthitibhedena a«Âa ÓrÃvaka bhÆmivyavasthà tathà mahÃyÃne 'pi bodhisattvÃnÃæ daÓabodhisattvabhÆmaya÷ / punaÓca yathà ÓrÃvakasya nirvedhabhÃgÅyÃvasthotpÃda÷ prathamaphalapraveÓÃvasthà na manyate tathà bhÃvinÃæ bodhisattvÃnÃmapi / ratnameghasÆtre mahÃdhimuktamahÃcaryÃdharmatÃyà anantaraæ prÃpteyaæ prathamabhÆmisthitistu bodhisattvasya bodhicittÃnutpÃdabhÆmirityuktavat / adhimukticaryÃyÃstatk«aïÃsthitirapi- 'kulaputra! tadyathÃ- yathà cakravartÅ rÃjà mÃnu«avarïÃtÅto na tu devavarïaprÃpta÷, tathaiva bodhisattvo 'pi laukikaÓrÃvakapratyekabuddhÃnÃæ sarvabhÆmyatÅta÷, na tu bodhisattvaparamÃrthabhÆmiprÃpta÷ / iti tatraiva vyÃkhyÃtam / punaÓca yadà iha pramuditÃkhyaprathamabhÆmau praveÓa÷- tata÷ samÃrabhya tu tatra prÃpta÷ sa bodhisattveti padÃbhidheya÷ // Madhy_1.5 // taccittaprÃptastu sarvathà p­thagjanabhÆmyatikrÃntÃvasthÃyÃæ bodhisattvapade- naivÃbhidhÅyate, nÃnyathÃ, tatsamaye tasya ÃryabhÆtatvÃt / yathÃ- bhagavatyÃæ paæcaviæÓaÓatikÃyÃæ- "bodhisattva ityanubuddhasattvasyaitadadhivacanam, yena sarvadharmà buddhà j¤ÃtÃ÷ / kathaæ j¤ÃtÃ÷? abhÆtà asaæbhÆtà avitathÃ÷, naite tathà yathà bÃlap­thagjanai÷ kalpitÃ÷ / naite tathà yathà bÃlap­thagjanairlabdhÃ÷ / tenocyate bodhisattvà iti / tatkasya heto÷? akalpità avikalpità hi bodhi÷, aviÂhapità hi bodhi÷, anupalambhà hi bodhi÷ / na hi suvikrÃntavikrÃmiæstathÃgatena bodhirlabdhà / alambhÃtsarvadharmÃïÃmanupalambhÃtsarvadharmÃïÃæ bodhirityucyate / evaæ buddhabodhirityucyate, na punaryathocyate / yena suvikrÃntavikrÃmin bodhÃya cittamutpÃdayanti idaæ cittaæ bodhÃyotpÃdayi«yÃma iti bodhiæ manyante, astyasau bodhiryasyÃæ vayaæ cittamutpÃdayi«yÃma iti, na te bodhisattvà ityucyante, utpannasattvÃsta ucyante / tatkasmÃddheto÷? tathà hi utpÃdÃbhinivi«ÂÃÓcittÃbhinivi«Âà bodhimabhiniviÓante /" ityÃdi uktam / punaÓca- "alak«aïà hi bodhirlak«aïasvabhÃvaviniv­ttà / ya evamanubodha÷, iyamucyate bodhiriti, na punaryathocyate / e«Ãæ hi suvikrÃntavikrÃmin dharmÃïÃmanubodhatvÃdvodhisattva ityucyate / yo hi kaÓcit suvikrÃntavikrÃmin imÃn dharmÃnaprajÃnannanavabudhyamÃno bodhisattva ityÃtmÃnaæ pratijÃnÅte, dÆre tasya bodhisattvasya bodhisattvabhÆmi÷, dÆre bodhisattvadharmÃ÷, visaævÃdayati sadevamÃnu«Ãsuraæ lokaæ bodhisattvanÃmnà / sacetpuna÷ suvikrÃntavikrÃmin vÃÇmÃtreïa bodhisattvo bhavet, tena sarvasattvà api bodhisattvà bhaveyu÷ / naitatsuvikrÃntavikrÃmin vÃÇmÃtraæ yaduta bodhisattvabhÆmiriti /" ityÃdi uktam / yathoktaæ bodhicittaæ prÃptastu tasyÃm avasthÃyÃæ bodhisattvaÓabdadvÃrà eva kevalaæ na ukto 'pi tu- gotre 'pi bhÃvo 'sya tathÃgatÃnÃæ tyaktaæ trisaæyojanamasya sarvam / prÃmoditÃæ prÃpya sa bodhisattva÷ k«obdhuæ samartha÷ ÓatalokadhÃtum // Madhy_1.6 // p­thagjanaÓrÃvakapratyekabuddhasarvabhÆmyatÅtatvÃt samantaprabhetitathÃgatabhÆmyanugÃmimÃrgotpannatvÃcca sa bodhisattva÷ tathÃgatagotrotpanna÷ / tadà pudgalanairÃtmyaæ pratyak«aæ d­«Âvà iyaæ satkÃyad­«ÂisaæÓayaÓÅlavrataparamÃrthateti saæyojanatrayebhyo 'pi sannivartate, te«Ãæ punaranutpÃdÃya / tattvÃdra«ÂurÃtmani ÃropÃt satkÃyad­«Âirbhavati, tathà saæÓayatastasyÃparamÃrge 'pi gamanaæ saæbhÃvyate, na cÃnyasya / niÓcayapraveÓe tasya sahetukaguïaprÃpti÷, bhÆmerasapak«ado«aniv­tteÓca asÃmÃnyaviÓe«amuditotpÃdÃd atipramuditÃvaÓÃt sa bodhisattvo 'gramuditÃm api dhÃrayati / pramodaviÓe«abhÆtatvÃd iyam bhÆmistu pramuditeti nÃmÃpi prÃptà / ÓatalokadhÃtuæ k«obdhumapi samartha÷ / prayÃti bhÆme÷ khalu bhÆmimÆrdhvaæ tadÃsya mÃrgo kugaterniruddha÷ / p­thagjanasyÃvanisaæk«ayo 'sti yathëÂamÃrya÷ kathitastathai«a÷ // Madhy_1.7 // iti // ayam yathÃvabuddhadharmÃbhyÃsÃd dvitÅyabhÆmyÃdyatikramÃtyutsÃhÃd bhÆmerbhÆmiæ samÃkramya Ærdhvaæ prayÃti / saæk«epeïa yathà srotaÃpannÃrya÷ svÃnurÆpÃryadharmÃdhigamÃd do«arahito guïÃnvitaÓca bhavati tathà asmin bodhisattve 'pi bhÆmyadhigamÃt svasmin anurÆpaguïodbhavÃd do«ak«ayÃcca strotaÃpatterudÃharaïadvÃrà paridÅpitam / ayam bodhisattvastu sambodhicittodaya Ãdike 'pi pratyekabuddhÃn samunÅndravÃgjÃn / jittvaidhate puïyabalena cÃpi / yadasti tadaparo viÓe«a÷, yathÃ- ÃryamaitrÅvimok«a uktam "tadyathà kulaputra acirajÃto rÃjaputro mÆrdhaprÃptÃn sarvav­ddhÃmÃtyÃnabhibhavati kulÃbhijÃtyÃdhipatyena, evameva acirotpÃditabodhicittastathÃgatadharmarÃjakulapratyÃjÃta Ãdikarmiko bodhisattvaÓciracaritabrahmacaryÃn v­ddhaÓrÃvakÃnabhibhavati bodhicittamahÃkaruïÃdhipatyena /" "tadyathà kulaputra, yo 'cirajÃtasya mahÃgaru¬endrapotasya pak«avÃtabalaparÃkramo nayanapariÓuddhiguïaÓca, sa sarvaÓarÅraprav­ddhÃnÃæ tadanye«Ãæ pak«iïÃæ na saævidyate, evameva ya÷ prathamacittotpÃdikasya tathÃgatamahÃgaru¬endrasya kulagotrasaæbhavasya bodhisattvamahÃgaru¬endrapotasya sarvaj¤atÃcittotpÃdabalaparÃkramo mahÃkaruïÃdhyÃÓayanayanapariÓuddhiguïaÓca, sa kalpaÓatasahasraniryÃtÃnÃæ sarvaÓrÃvakapratyekabuddhÃnÃæ na saævidyate /" ityÃdyuktavat / dÆraÇgamÃyÃæ tu dhiyÃdhika÷ syÃt // Madhy_1.8 // ÃryadaÓabhÆmi(sÆtre) 'pi- "tadyathÃpi nÃma bhavanto jinaputrÃ÷, rÃjakulaprasÆto rÃjaputro rÃjalak«aïasamanvÃgato jÃtamÃtra eva sarvÃmÃtyagaïamabhibhavati rÃjÃdhipatyena, na puna÷ svabuddhivicÃreïa / yadà puna÷ sa saæv­ddho bhavati tathà svabuddhibalÃdhÃnata÷ sarvÃmÃtyakriyÃsamatikrÃnto bhavati, evameva bho jinaputrÃ÷, bodhisattva÷ sahacittotpÃdena sarvaÓrÃvakapratyekabuddhÃnabhibhavatyadhyÃÓayamÃhÃtmyena, na puna÷ svabuddhivicÃreïa / asyÃæ tu saptamyÃæ bodhisattvabhÆmau sthito bodhisattva÷ svavi«ayaj¤ÃnaviÓe«amÃhÃtmyÃvasthitatvÃtsarvaÓrÃvakapratyekabuddhakriyÃmatikrÃnto bhavati" // iti yathoktavat / ata evaæ sati dÆraægamata eva Ãrabhya bodhisattva÷ sva buddhibalotpÃdane 'pi ÓrÃvakapratyekabuddhÃæÓcÃbhibhavati, na cÃdhobhÆmi«viti j¤eyam / asmÃdÃgamÃt sarvaÓrÃvakapratyekabuddhe«vapi sarvadharmani÷svabhÃvatÃj¤Ãnamapi astÅti nirbhÃseta / asati ca tathà ni÷svabhÃvabhÃvaparij¤ÃnarahitatvÃt laukikavÅtarÃgavat tÃnapi prathamacittotpÃdabodhisattvà api svabuddhivicÃreïÃpi abhibhavanti / tÅrthikavat ete«Ãæ tridhÃtu«u caryÃyà sarvakleÓaprahÃïamapi na bhavati / rÆpÃdÅnÃæ svalak«aïÃvalambanaviparyayÃt pudgalanairÃtmyabodho 'pi na bhavati, Ãtmapraj¤aptihetuskandhÃvalambanÃt / yathà ratnÃvalyÃm uktam- "skandhagrÃho yÃvadasti tÃvadevÃhamityapi / ahaÇkÃre sati puna÷ karma janma tata÷ puna÷ // trivartmaitadanÃdyantamadhyaæ saæsÃramaï¬alam / alÃtamaï¬alaprakhyaæ bhramatyanyonyahetukam // svaparobhayatastasya traikÃlye cÃpyanÃptita÷ / ahaÇkÃra÷ k«ayaæ yÃti tata÷ karma ca janma ca // "iti // api ca- alÃtacakraæ g­hïÃti yathà cak«urviparyayÃt / tathendriyÃïi g­hïanti vi«ayÃn sÃmpratÃniva // indriyÃïÅndriyÃrthÃÓca pa¤cabhÆtamayà matÃ÷ / pratisvaæ bhÆtavaiyarthyÃde«Ãæ vyarthatvamarthata÷ // nirindhano 'gnirbhÆtÃnÃæ vinirbhÃge prasajyate / samparke lak«aïÃbhÃva÷ Óe«e«vapye«a nirïaya÷ // dvidhÃpi bhÆtÃnÃæ vyarthatvÃtsaÇgatirv­thà / rthatvÃtsaÇgateÓcaivaæ rÆpaæ vyarthamato 'rthata÷ // vij¤ÃnavedanÃsaæj¤ÃsaæskÃrÃïÃæ ca sarvaÓa÷ / pratyekamÃtmavaiyarthyÃd vaiyarthyaæ paramÃrthata÷ // sukhÃbhimÃno du÷khasya pratÅkÃre yathÃrthata÷ / tathà du÷khÃbhimÃno 'pi sukhasya pratighÃtaja÷ // sukhe saæyogat­«ïaivaæ nai÷svÃbhÃvyÃt prahÅyate / du÷khe viyogat­«ïà ca paÓyatÃæ muktirityata÷ // ka÷ paÓyatÅti ceccitaæ vyavahÃreïa kathyate / nahi caittaæ vinà cittaæ vyarthatvÃtra sahe«yate // vyarthamevaæ jaganmatvà yathÃbhÆtyÃtrirÃspada÷ / nirvÃti nirupÃdÃno nirupÃdÃnavahnivat // "iti // bodhisattvaireva tathà ni÷svabhÃvatayà d­«Âam iti cet, na cÃpi tat, ÓrÃvakÃn pratyekabuddhÃæÓcÃdhik­tya tathoktatvÃt / kathamidaæ j¤Ãyata iti? vak«yate- samanantarameva bodhisattvÃn adhik­tya- "bodhisattvo 'pi d­«Âvaivaæ sambodhau niyato mata÷ / kevalaæ tvasya kÃruïyÃdÃbodherbhavasantati÷ //" ityÃdi uktatvÃt / ÓrÃvakadeÓanÃsÆtre«vapi ÓrÃvakÃnÃæ kleÓÃvaraïaprahÃïÃrtham- "phenapiï¬opamaæ rÆpaæ vedanà budbudopamà / marÅcisad­ÓÅ saæj¤Ã saæskÃrÃ÷ kadalÅnibhÃ÷ / mÃyopamaæ ca vij¤ÃnamuktamÃdityabandhunà //" ityÃdinà phenapiï¬ajalabudbudamarÅcijalakadalÅskandhamÃyÃdyudÃharaïena saæskÃrà nirïÅtà ÃcÃryapÃdai÷- "anutpÃdo mahÃyÃne pare«Ãæ ÓÆnyatà k«aya÷ / k«ayÃnutpÃdayoÓcaikyamarthata÷ k«amyatÃæ yata÷ //" iti // tathà ca- kÃtyÃyanÃvavÃde cÃstÅti nÃstÅti cobhayam / prati«iddhaæ bhagavatà bhÃvÃbhÃvavibhÃvinà // ÓrÃvakayÃne 'pi dharmanairÃtmyaæ deÓitamiti tadà mahÃyÃnadeÓanà vyarthà syÃditi tanmatamapi evaæ yuktyÃgamÃbhyÃæ viruddhaæ budhyate / mahÃyÃnadeÓanà dharmanairÃtmyamÃtrasya deÓanà nÃsti apitu bodhisattvÃnÃæ bhÆmipÃramitÃpraïidhÃnamahÃkaruïÃdipariïÃmanÃsambhÃradvaya-acintyadharmatÃÓca santi / yathà ratnÃvalyÃmuktam- na bodhisattvapraïidhirna caryà pariïÃmanà / uktà ÓrÃvakayÃne 'smÃd bodhisattva÷ kutastata÷ // iti // bodhicaryÃprati«ÂhÃrthaæ na sÆtre bhëitaæ vaca÷ / bhëitaæ ca mahÃyÃne grÃhyamasmÃd vicak«aïai÷ // dharmanairÃtmyaprakÃÓÃya mahÃyÃnadeÓanÃpi yuktà eva, vist­tadeÓanÃyà vivak«itatvÃt / ÓrÃvakayÃne tu dharmanairÃtmyaæ saæk«iptalak«aïamÃtreïa samÃpyate / yathà ÃcÃryapÃdairuktam- animittamanÃgamya mok«o nÃsti tvamuktavÃn / atastvayà mahÃyÃne tat sÃkalyena darÓitam // Ãnu«aægikatvena paryÃptam / ata eva anÃkulabuddhe÷ svayamevÃrthatattvÃvabodhasamarthatvÃt prak­tamevÃbhidhÅyate / tadÃtra sambuddhasubodhiheturbhavet pradhÃnaæ hyatireki dÃnam / tasya pramuditÃbhÆmiprÃptabodhisattvasya dÃnaÓÅlak«ÃntivÅryasamÃdhipraj¤Ã-upÃyapraïidhÃnabalaj¤Ãne«viti daÓasu dÃnapÃramitaiva atiricyate, kintu na tadbhinnÃnÃmabhÃva÷ / taddÃnamapi sarvÃkÃraj¤atÃyÃ÷ pradhÃno hetu÷ / svamÃæsadÃne 'pi k­tÃdaratvÃd bhavedad­«Âe 'pyanumÃnahetu÷ // Madhy_1.9 // tasya bodhisattvasya ad­«Âà guïà bodhÃdayo ye ke 'pi santi te 'pi bÃhyÃbhyantarasvavastudÃnaviÓe«ÃnumÃnenaiva sphuÂam anumÅyante, dhÆmÃdinà vahnayÃdivat / yathà bodhisattvÃnÃæ dÃnaæ buddhatvasya pradhÃnaheturapratyak«aguïanirïayalak«aïo 'sti tathà p­thagjanaÓrÃvakapratyekabuddhÃnÃmapi du÷khapratikÃrasya ÃtyantikasukhaprÃpteÓca heturiti deÓitukÃmena- sukhÃbhilëŠhi janastu sarva÷ sukhaæ na sampattimapÃsya loke / dhanaæ tu dÃnodgatameva buddhvà muni÷ pradhÃnaæ samuvÃca dÃnam // Madhy_1.10 // uktam / k«utt­¬rogaÓÅtÃdipratipak«o du÷khapratikÃramÃtraæ, bhavasukhotpÃdahetupratibandhakaviparyamÃtreïa svatvapravÃhaparikalpitopaghÃtÃpanayo 'sukhÃtmake loke 'tÅva abhinivi«Âa÷ tathà tasya sukhÃbhilëiïa÷ sukhaæ du÷khapratikÃramÃtrasvabhÃvam, abhÅ«Âavi«ayasampatti÷ du÷khapratipak«abhÆ÷, viparyayÃtmano bhogaæ vinà notpÃdÃvalambanam / du÷khapratikÃrahetubhÆtÃste vi«ayà api dÃnodbhÆtapuïyakriyÃvastvasaæcaye«u notpadyanta iti vicÃrya bhagavÃn jagadaÓe«ÃÓayasvabhÃvaj¤a÷ ÓÅlÃdisamÃkhyÃne«u sarvaprathamaæ dÃnameva Ãha / adhunà dÃniprÃïina÷ ÓÅlavairÆpye 'pi svakÃryÃnukÆlatvÃd dÃnamÃhÃtmyam ÃkhyÃtumÃha- parÅttakÃruïyasudu«Âacittà vikurvate svÃrthaparà amÅ ye / tadi«Âasampad vyasanapraÓÃntyai samudgatà dÃnata eva sÃpi // Madhy_1.11 // ye vaïigvat svalpadhanatyÃgena ativipulaphalasampatskandhÃrthecchavo 'pi adhikatarÃrthÃrthino ditsÃdarÃ÷, sugataputravat karuïÃparatantrà dÃnaphalÃrtham anÃyÃsameva ÃditsotsavÃbhivardhanÃste 'pi dÃnado«agrahaïaparÃÇamukhÃ÷ kevalaguïagrahaïotsÃhaprÃptà atiÓayaiÓvaryopasampadÃ÷ kÃyÃpriyadu÷khak«utt­«ïÃdinÃÓanena du÷khopaÓÃntiheturbhavanti / yasya ni«karuïasya svadu÷khapratikÃrÃpek«ayà eva ditsÃyÃm Ãdara÷, so 'pi- kadÃcidasminnapi dÃnakÃle drutaæ hi labdhvÃryajanÃbhisaÇgam / tata÷ samucchidya bhavapravÃhaæ sahetukÃæ ÓÃntimata÷ prayÃti // Madhy_1.12 // ityuktam / dÃnapatestyÃgina÷ samÅpe sadbhirgantavyam iti dÃnÃdhimuktikà dÃnakÃle ÃryajanÃbhisaægÃt tadupadeÓata÷ saæsÃranirguïatÃæ j¤Ãtvà nirmalam ÃryamÃrgaæ sÃk«Ãtkurvanti, du÷khopaÓÃntyà tyaktÃvidyà bhavasantateranÃdikÃlata÷ prav­tÃæ janmamaraïaparamparÃæ tyaktvà ÓrÃvakapratyekabuddhayÃnai÷ parinirv­tà bhavi«yanti / ata÷ sÃmprataæ bodhisattvÃnÃæ dÃnaæ bhavanirvÃïasukhaprÃptihetu÷ / jagaddhitÃrthaæ hi k­tapratij¤Ã÷ prayÃnti modaæ na cireïa dÃnai÷ // abodhisattvÃstu dÃnasamakÃlaæ yathoktadÃnaphalaæ niyataæ na saæbhu¤janti, tasmÃd dÃnaphalasya apratyak«atvÃd dÃne praveÓo 'pi na saæbhava÷, bodhisattvÃstu dÃnasamakÃlameva arthinÃmapi paritarpaïÃd, abhÅ«ÂadÃnaphalasaæpatparamÃnandaæ dhÃrayanta÷, tatraiva dÃnaphalam upabhu¤janti / ata÷ sarvadà dÃne mudità bhavi«yanti / ato yathoktarÅtyÃ- dayÃdayà bhÃvamayà yataÓca / sarvÃbhyudayani÷ ÓreyasaheturdÃnam, tato 'sti mÆlaæ khalu dÃnavÃrtà // Madhy_1.13 // yataste sarvadà dÃnaæ prati Ãdareïa sampadvibhÃjanadvÃrà ca manastarpayanti / bodhisattve«u ÃnandaviÓe«otpÃda÷ kÅd­Óa iti arthinÃæ cet- ucyate- yathà tu dehÅti niÓamya Óabdaæ sukhodbhavo buddhasute vicintya / tathà sukhaæ ÓÃntigate munau na kimucyatÃæ sarvasamarpaïeni // Madhy_1.14 // yÃvadarthinÃæ dehÅti ÓabdaÓrutÃveva vicÃryamÃïe bodhisattvÃnÃm 'ime mÃæ yÃcanta iti buddhavà vÃramvÃraæ ya÷ sukhotpÃdo nirvÃïasukhÃdapi atiricyate, tato bÃhyÃbhyantaravastusamarpaïena arthinajanatarpaïasya kimucyatÃm? puna÷ kim tat tathoktabÃhyÃbhyantaravastutyÃginÃæ bodhisattvÃnÃæ kÃyadu÷khamapi na bhavi«yatÅti? ucyate- mahÃtmanÃæ tu acetanÃnÃmapacchedavat kÃyadu÷khotpÃdo 'sambhava eva / Ãryagaganaga¤japarip­cchÃsamÃdhau yathoktam- "tadyathà mahÃsÃlav­k«avanamasti / tatra kaÓcidÃgatya ekaæ saralaæ chinatti / tatrÃvaÓi«ÂÃste sÃlav­k«Ã ayaæ tu chinno, vayaæ na chinnà iti na cintayanti / te«u nÃnurÃgo na và kopa÷, na kalpo na vikalpa÷, tadvat bodhisattvasya yà k«Ãnti÷ sà pariÓuddhÃgragaganopametyuktivat / ratnÃvalyÃmapi evamuktam- ÓÃrÅraæ nÃsti vai du÷khaæ tatra du÷khaæ kva mÃnasam / loko hi du÷khitastena karuïyÃt sthÅyate ciram // punaryo 'labdhavirÃgÃvasthastatra kÃyasthitibÃdhakavi«aye samavatÅrïe kÃyadu÷khaæ niÓcitam utpadyate, tadà so 'pi sattvÃrthak­tye«u ativiÓi«ÂÃvatÃrahetutvena prati«Âhata iti ÃkhyÃtam / pradÃya chettuæ svavapu÷ svadu÷khÃt svasaævidà nÃrakadu÷khakÃdi / vilokya tannÃÓayituæ pare«Ãæ pariÓramaæ prÃrabhate sa ÓÅghram // Madhy_1.15 // bodhisattvastu du÷khamayanarakatiryagyoniyamalokÃdighoralokÃntargataæ nirantaraghoradu÷khena kÃyacchedaæ, svakÃyacchedadu÷khÃt sahastraÓo 'pyadhikaæ prav­ddhamasahyaæ du÷khaæ svadu÷khena tulayitvà paÓyati tadà svakÃyacchedadu÷khamavigaïayya sattvÃnÃæ narakÃdidu÷khacchedÃya atiÓÅghraæ vÅryamÃrabhate / yathoktadÃnapÃramitÃprabhedadeÓanÃrtham uktam- pradeyasaÇgrÃhakadÃt­ÓÆnyaæ vadanti lokottarapÃramÅti / tatra pÃramÅti tu yat saæsÃrasÃgarapÃraæ taÂaæ, kleÓaj¤eyÃvaraïani÷Óe«atyÃgasvabhÃvayukto buddha eva và / pÃraægatastu pÃramita ityuktam / aluguttarapade ityanena lak«aïena karmavibhaktilopaæ na k­tvà rÆpaïam, athavà p­«odarÃditvÃd uttarapadayuktatayà vyavasthÃpitam / praj¤Ãæ g­hÅtvà viÓe«eïa vyÃkhyÃtam, dÃnÃdaya÷ pÃramitÃtulyatvÃt pÃramitÃ÷ santi / pariïÃmanÃviÓe«eïa pÃragamanaæ vyavasthÃpya dÃnaæ pÃramitÃnÃma prÃpnot / vak«yamÃïÃ÷ ÓÅlÃdayo 'pi tathà vij¤eyÃ÷ / iyaæ dÃnapÃramitÃpi deyaæ, pratigrÃhakaæ dÃyakaæ ca anÃlambya lokottarapÃramità astÅti bhagavatÅpraj¤ÃpÃramitÃyÃm uktam / anÃlambanasya lokottaratvÃd Ãlambanaæ ca vyavahÃrasatyasaægrahatvÃllaukikameva asti / tattu aprÃptabodhisattvÃvasthÃbhirj¤Ãtuæ na Óakyate / api ca- trayÅ«u rÃgodbhavata÷ pradi«Âaæ tadeva vai laukikapÃramÅti // Madhy_1.16 // tadeva dÃnaæ tri«vavalambitaæ sat laukikapÃramitetyuktam / samprati yathokta- bhÆmiriti j¤ÃnaviÓe«eïa atiÓayaguïÃnuvÃdadvÃrà deÓanÃrthamevamuktam- tathà prati«Âhà jinaputracitte sadÃÓraye suprabhakÃntimÃptà / ghanaæ tamisraæ mudità nirasya jayatyasau candramaïiryathà vai // Madhy_1.17 // tathà Óabdo yathoktaprakÃradeÓanÃrtha÷ / muditeti bhÆminÃma samÃkhyÃyate / jayatÅti tu asapak«aæ parÃjitya avasthÃnam ityartha÷ / sà tu j¤ÃnasvabhÃvà satÅ eva jinaputramanasi sthitatvÃd uparisthità / pramuditÃbhÆmistu yathoktarÅtyà sarvamapi gahanam andhakÃraæ nirÃk­tya jayati / yathokta eva artha udÃharaïena prakÃÓayitum ÃkhyÃtam / candrakÃntamaïivad iti / madhyamakÃvatÃrabhëye pramuditeti prathamaÓcittotpÃda÷ / bodhisattvaprathamacittotpÃdo vyÃkhyÃta÷ / 2. dvitÅyaÓcittotpÃda÷ adhunà dvitÅyaæ (cittotpÃdam) adhik­tyocyate- sa ÓÅlasampattiguïÃnvitattvÃt svapne 'pi du÷ÓÅlamalaæ jahÃti / iti / bhÆmisaæj¤akasarvaj¤ÃnaviÓe«asya tu ekasvabhÃvatvÃt tadasatve 'nutpannaguïabhya÷ ÓÅlapÃramitÃdiviÓi«ÂatÃbhya eva dvitÅyacittotpÃdÃdiviÓe«Ã÷ darÓitÃ÷ / tatra kleÓÃnadhivÃsitvÃt, pÃpÃnudbhÆtatvÃt, cittakauk­tyagniÓamanena, ÓÅtalatvÃt, sukhahetutvena uttamairÃÓrayaïÅyatvÃt ÓÅlamiti / tadapi saptatyÃgalak«aïam / trayo dharmà alobho 'dve«a÷ samyagd­«ÂiÓca te samutthÃnam / ata÷ samutthÃnena saha ÓÅlam adhik­tya daÓakarmamÃrgà vyÃkhyÃtÃ÷ ÓÅlasaæpat tu ÓÅlÃtiÓaya÷ / guïaviÓuddhistu guïaÓuddhi÷, ÓÅlasaæpatpariÓuddhiriti Óabda÷ prayojya÷ / svaguïapariÓuddhatvÃt ÓÅlatvaæ viÓi«Âim / tadanvitatvÃt sa bodhisattva÷ svapnÃvasthÃyÃmapi du÷ÓÅlamalairalipta÷ / atha kathaæ tasya tÃd­k ÓÅlasampadà guïapariÓuddhi÷? etÃd­Óo 'yaæ bodhisattvo dvitÅyabodhisattvabhÆmau prasthitastu- sa kÃyavÃkcittaviÓuddhacaryo daÓaiva satkarmapathÃæÓcinoti // Madhy_2.1 // yathà dvitiyabodhisattvabhÆmau- "tatrabhavanto jinaputrÃ, vimalÃyÃæ bodhisattvabhÆmau sthito bodhisattva÷ prak­tyaiva prÃïÃtipÃtÃtprativirÅto bhavati nihatadaï¬o nihataÓastro nihatavairo lajjÃvÃn dayÃpanna÷ sarvaprÃïibhÆte«u hitasukhÃnukampÅ maitracitta÷ / sa saækalpairapi prÃïivihiæsÃæ na karoti, ka÷ punarvÃda÷ parasattve«u sattvasaæj¤ina÷ saæcintyaudÃrikakÃyaviheÂhanayà // adattÃdÃnÃtprativirata÷ khalu punarbhavati svabhogasaætu«Âa÷, parabhogÃnabhilëÅ, anukampaka÷ / sa paraparig­hÅtebhyo vastubhya÷ paraparig­hÅtasaæj¤Å steyacittamupasthÃpya antaÓast­ïaparïamapi nÃdattamÃdÃtà bhavati, ka÷ punarvÃdo 'nyebhyo jÅvitopakaraïebhya÷ // kÃmamithyÃcÃrÃtprativirata÷ khalu punarbhavati svadÃrasaætu«Âa÷ paradÃrÃnabhilëŠ/ sa paraparig­hÅtÃsu strÅ«u parabhÃryÃsu gotradhvajadharmarak«itÃsu abhidhyÃmapi notpÃdayati, ka÷ punarvÃdo dvÅndriyasamÃpatyà và anaÇgavij¤aptyà và // an­tavacanÃtprativirata÷ khalu punarbhavati satyavÃdÅ, bhÆtavÃdÅ, kÃlavÃdÅ, yathÃvÃdÅ tathÃkÃrÅ / so 'ntaÓa÷ svapnÃntaragato 'pi vinidhÃya d­«Âiæ k«Ãntiæ ruciæ matiæ prek«Ãæ visaævÃdanÃbhiprÃyo nÃn­tÃæ vÃcaæ niÓcÃrayati, ka÷ punarvÃda÷ samanvÃh­tya // piÓunavacanÃtprativirata÷ khalu punarbhavati abhedÃviheÂhÃpratipanna÷ sattvÃnÃm / sa neta÷ Órutvà amutrÃkhyÃtà bhavatyamÅ«Ãæ bhedÃya / na amuta÷ Órutvà ihÃkhyÃtà bhavatye«Ãæ bhedÃya / na saæhitÃn bhinatti, na bhinnÃnÃmanupradÃnaæ karoti / na vyagrÃrÃmo bhavati na vyagrarato na vyagrakaraïÅæ vÃcaæ bhëate sadbhÆtÃmasadbhÆtÃæ và // paru«avacanÃtprativirata÷ khalu punarbhavati / sa yeyaæ vÃgadeÓà karkaÓà parakaÂukà parÃbhisaæjananÅ anvak«Ãnvak«aprÃgbhÃrà grÃmyà pÃrthagjanakÅ anelà akarïasukhà krodharo«aniÓcÃrità h­dayaparidahanÅ mana÷saætÃpakarÅ apriyà amanaÃpà amanoj¤Ã svasaætÃnaparasaætÃnavinÃÓinÅ, tathÃrÆpÃæ vÃcaæ prahÃya yeyaæ vÃk snigdhà m­dvÅ manoj¤Ã madhurà priyakaraïÅ manaÃpakaraïÅ hitakaraïÅ nelà karïasukhà h­dayaægamà premaïÅyà paurÅ varïavispa«Âà vij¤eyà ÓravaïÅyà niÓrità bahujane«Âà bahujanakÃntà bahujanapriyà bahujanamanaÃpà vij¤Ãpannà sarvasattvahitasukhÃvahà samÃhità mana÷ prahlÃdanakarÅ svasaætÃnaparasaætÃnaprasÃdanakarÅ tathÃrÆpÃæ vÃcaæ niÓcÃrayati // saæbhinnapralÃpÃtprativirata÷ khalu punarbhavati suparihÃryavacana÷ kÃlavÃdÅ bhÆtavÃdÅ arthavÃdÅ dharmavÃdÅ nyÃyavÃdÅ vinayavÃdÅ, sa nidÃnavatÅæ vÃcaæ bhëate kÃlena sÃvadÃnÃm / sa cÃntaÓa itihÃsapÆrvakamapi vacanaæ parihÃryaæ pariharati, ka÷ punarvÃdo vÃgvik«epeïa // anabhidhyÃlu÷ khalu punarbhavati parasve«u parakÃme«u parabhoge«u paravittopakaraïe«u paraparig­hÅte«u sp­hÃmapi notpÃdayati, kimitiyatpare«Ãæ tannÃma syÃditi nÃbhidhyÃmutpÃdayati, na prÃrthayate, na praïidadhÃti, na lobhacittamutpÃdayati // avyÃpannacitta÷ khalu punarbhavati sarvasattve«u maitracitto hitacitto dayÃcitta÷ sukhacitta÷ snigdhacitta÷ sarvajagadanugrahacitta÷ sarvabhÆtahitÃnukampÃcitta÷ / sa yÃnÅmÃni krodhopanÃhakhilÃmalavyÃpÃdaparidÃhasaædhuk«itapratighÃdyÃni tÃni prahÃya yÃnÅmÃni hitopasaæhitÃni maitryupasaæhitÃni sarvasattvahitasukhÃya vitarkitavicÃritÃni, tÃnyanuvitarkayità bhavati // samyagd­«Âi÷ khalu punarbhavati samyakpathagata÷ kautukamaÇgalanÃnÃprakÃrakuÓÅlad­«Âivigata ­jud­«ÂiraÓaÂho 'mÃyÃvÅ buddhadharmasaæghaniyatÃÓaya÷ / " ityÃdyuktavat / tatra prathamatrayakuÓalakarmapathÃ÷ kÃyena pratipÃdyante / madhyamacaturo vÃcà antyatrayaÓcittena / evaæ daÓakuÓalakarmamÃrgà api saæg­hÅtÃ÷ / kim ete«Ãæ karmamÃrgÃïÃæ cayanaæ prathamacittotpÃdabodhisattvà na kurvanti? te 'pi cayanaæ kurvanti, tathÃpi- daÓÃpi mÃrgÃn kuÓalÃn sametya bhavanti te ÓuddhatarÃstathaiva / prathamacittotpÃdabodhisattvà na tathà / sadà viÓuddha÷ khalu ÓÃradenduryathà hi ÓÃntaprabhayÃtiÓete // Madhy_2.2 // ÓÃntastu saæv­tendriya÷ / prabhÃmayo dedÅpyamÃnaÓarÅra÷, tathà pariÓuddhaÓÅla÷ sannapi / sa ÓuddhaÓÅlaprak­tiævidaÓced bhavenna tenaiva viÓuddhaÓÅla÷ / yathÃ-ÃryaratnakÆÂasÆtre- "kÃÓyapa, e[ka]tyo bhik«u÷ (ÓÅlavanta÷) prÃtimok«asaævarasaæv­to viharati / ÃcÃragocarasampanna aïumÃtre«vavadye«u (api) bhayadarÓÅ samÃ[dÃ] ya Óik«ate Óik«Ãpade«u pariÓuddhakÃyakarmavÃÇmanaskarmaïà samanvÃgato viharati, pariÓuddhÃjÅva÷ sa ca bha[vati] ÃtmavÃdÅ, ayaæ kÃÓyapa prathamo du÷ÓÅla÷ ÓÅlavaæta÷ pratirÆpako dra«Âavya÷ /" ityata÷ "punaraparaæ kÃÓyapa! ihe katyo bhik«u÷ dvÃdaÓÃdhÆtaguïasa[mÃdÃne 'pi] upalambhad­«ÂikaÓca bhavati, ahaækÃra(mamakÃra)sthita÷ ayaæ kÃÓyapa caturtho du÷ÓÅla÷ ÓÅlavantapratirÆpakodra[«Âavya÷]" iti paryantam uktam / ata÷ sadà sastritaye 'pi buddhidvayapracÃrÃt sutarÃæ niv­tta÷ // Madhy_2.3 // kasmai prÃïine tyÃga÷, kiæ tyaktaæ, kena tyaktaæ, tattritaye 'pi bhÃvÃbhÃvÃdibuddhidvayanirv­to bhavati / evaæ saæprati bodhisattvasya ÓÅlasaæpanmayatvam uktam / tata÷ paÓcÃt sÃmÃnyatayà tadbhinnÃnÃmapi ÓÅlasampatterdÃnÃdito 'pi atiÓayatvaæ sarvaguïasampadÃÓrayabhÆtatvameva deÓanÃrthayitum uktam- dÃnÃjjana÷ ÓÅlapadena hÅno bhogÃnavÃpyai«yati durgati¤ca / iti / taddÃnata eva sa dÃnapati÷ ÓÅlavÃn bhÆto naradevamadhye viÓi«Âabhogasampanmaya÷ san ÓÅlapÃdanirv­ttau durgatilokapatita÷ pratyekanarakaæ, aÓvagajavÃnaranÃgÃdipretamaharddhikÃdi«u utpanna÷ sa vividhabhogasampatsampanna eva bhavati / ata÷ savyÃjamÆle parik«ÅyamÃïe tasmai na bhogÃ÷ prabhavanti paÓcÃt // Madhy_2.4 // yo 'tyalpabÅjamuptvà vipulaphalaæ prÃpnuvan puna÷ phalÃya tasmÃdapyadhikaæ bÅjaæ vapati, tena mahÃphalasambhÃrasya yathÃsamaye upavardhanakramo 'vicchinnaæ sambhavati, k­tapraïÃÓasvabhÃvaÓcayo mÆrkhatayà pÆrvabÅjamÃtramapi upabhuÇkte tasya savyÃjavastusaægrahasyÃpi k«ayatvÃt kuto bhÃviphalasaæpadutpÃda÷? tathaiva ÓÅlaniv­tte÷ asthÃne sampadupabhogakturapi atimÆrkhatayà apÆrvÃk«eparahitatvÃt pÆrvÃk«epÃÓe«opabhogatvÃcca paÓcÃt sampadbhÃvo 'saæbhava÷ / ÓÅlapÃdavihÅnasya asya pÆrïasampadbhÃvo na kevalaæ durlabha÷, durgatigamanena durgatita utthÃnam api atidurlabham iti deÓanÃya- yadà svatantra÷ sthitisÃmarÆpyam ayaæ svacintÃæ yadi no karoti / darÅprapÃte paratantratÃptau ka enamuttthÃpayità hi paÓcÃt // Madhy_2.5 // ityuktama / yadyasau tadà anukÆlajanapadasthito bandhamuktaÓÆravat svacchanda÷, parÃdhÅnatÃmapravi«Âa÷ san devamanu«yÃdilokasthita÷ svacintÃæ na karoti, sÃdhi«ÂadarÅsamuts­«ÂabaddhaÓÆravad durgatiægatamenaæ paÓcÃt ka uttthÃpayi«yati / ata eva pŬanÃya niÓcitameva durgatirbhavi«yati / tata eva punarmanu«ye«u upapÃde 'pi dvividha÷ paripÃko 'bhisiddha ityuktam / yatastÃd­Óo du÷ÓÅlo 'tyadhikado«asambhÃrÃdhi«ÂhÃnam- tato jino dÃnakathÃmudÅrya kathÃæ tu ÓÅlÃnugatÃmuvÃca / tasmÃdeva parÃjitasakalapÃpadharmo jino dÃnÃdiguïÃvipraïÃÓÃya dÃnakathÃsamayÃnantaraæ ÓÅlakathÃmeva k­tavÃn / guïe viv­ddhe khalu ÓÅlabhÆmau phalopabhogastu nirantaraæ syÃt // Madhy_2.6 // sarvaguïÃÓrayabhÆtatvÃt ÓÅlam eva bhÆmi÷ / tatra dÃnÃdisarvaguïaviv­ddhiÓcet hetuphalaparamparà uttarottaraæ kramaÓo 'navacchinnarÆpeïa phalasambhÃramupavardhayantÅ dÅrghakÃlam upabhoktuæ Óakyate, anyathà tu na / ato 'nena prakÃreïa- p­thagjanaÓrÃvakanaijabodhisvabhÃvani«Âhasya jinÃtmajasya / na heturastyabhyudayÃya ÓÅlÃd ­te ca ni÷Óreyasahetave 'nya÷ // Madhy_2.7 // yathÃ- "ime khalu punardaÓÃkuÓalÃ÷ karmapathà adhimÃtratvÃdÃsevità [bhÃvitÃ] bahulÅk­tà nirayaheturmadhyatvÃt tiryagyoniheturm­dutvÃdyamalokahetu÷ / tatra prÃïÃtipÃto nirayamupanayati, tiryagyonimupanayati, yamalokamupanayati / atha cetpunarmanu«ye«u upapadyate, dvau vipÃkÃvabhinirvartayati alpÃyu«katÃæ ca bahuglÃnyatÃæ ca / adattÃdÃnaæ .........peyÃlaæ.........'parÅttabhogatÃæ ' ca 'sÃdhÃraïabhogatÃæ' ca / kÃmamithyÃcÃro ... anÃjÃneyaparivÃratÃæ ca sasapatnadÃratÃæ ca / m­«ÃvÃdo.......abhyÃkhyÃnabahulatÃæ ca parairvisaævÃdanatÃæ ca / paiÓunyaæ......bhinnaparivÃratÃæ ca hÅnaparivÃratÃæ ca / pÃru«yaæ........amanÃpaÓravaïatÃæ ca kalahavacanaæ ca / tÃæ saæbhinnapralÃpo.......anÃdeyavacanatÃæ ca aniÓcitapratibhÃnatÃæ ca / abhidhyÃ........asaætu«ÂitÃæ ca mahecchatÃæ ca / vyÃpÃdo.......ahitai«itÃæ ca parotpŬanatÃæ ca / mithyÃd­«Âi÷ [nirayamupanayati, tiryagyonimupanayati, yamalokamupanayati / atha cetpunarmanu«ye«u upapadyate, dvau vipÃkÃvabhinirvartayati] kud­«ÂipatitaÓca bhavati ÓaÂhaÓca mÃyÃvÅ / evaæ khalu mahato 'parimÃïasya du÷khaskandhasya ime daÓÃkuÓalÃ÷ karmapathÃ÷ samudÃgamÃya saævartante /" "puna÷ kuÓalÃnÃæ karmapathÃnÃæ samÃdÃnaheto[rdeva] manu«yÃdyupapattimÃdiæ k­tvà yÃvadbhavÃgramityupapattaya÷ praj¤Ãyante / tata uttaraæ ta eva daÓa kuÓalÃ÷ karmapathÃ÷ praj¤ÃkÃreïa paribhÃvyamÃnÃ÷ prÃdeÓikacittatayà traidhÃtukottrastamÃnasatayà mahÃkaruïÃvikalatayà parata÷ ÓravaïÃnugamena gho«Ãnugamena ca ÓrÃvakayÃnaæ saævartayanti / tata uttarataraæ pariÓodhità aparapraïeyatayà [svayaæbhÆtvÃnukÆlatayÃ] svayamabhisaæbodhanatayà [parato 'parimÃrgaïatayÃ] mahÃkaruïopÃyavikalatayà gambhÅredaæ- pratyayÃnubodhanena pratyekabuddhayÃnaæ saævartayati / tata uttarataraæ pariÓodhità vipulÃpramÃïatayà mahÃkaruïopetatayà upÃyakauÓalasaæg­hÅtatayà saæbaddhamahÃpraïidhÃnatayà sarvasattvÃparityÃgatayà buddhaj¤ÃnavipulÃdhyÃlambanatayà bodhisattvabhÆmipariÓuddhayai pÃramitÃpariÓuddhayai caryÃvipulatvÃya saævartante /" ityÃdi vistareïoktavat ato 'nenaprakÃreïa taddaÓakuÓalamÃrgÃtiriktaæ p­thagjanaÓrÃvakapratyekabuddhabodhisattvÃnÃæ yathÃyogam abhyudayasya saæsÃrasukhasya, ni÷Óreyasa÷ sukhadu÷khÃbhÃvasvabhÃvasya muktilak«aïasya prÃpterupÃyo 'nyo nÃstÅti samupadi«Âam / yo 'sau dvitÅyacittotpÃdabodhisattva÷- yathà samudro hi Óavena sÃrdham amaÇgalenÃpi ca maÇgalaæ và / tathà hi ÓÅlÃdhik­to mahÃtmà samaæ na ti«ÂhÃsati du«ÂaÓÅlai÷ // Madhy_2.8 // amaægalamiti akuÓalaparyÃya÷ / yathoktaÓÅlapÃramitÃvibhedÃkhyÃnam- kutaÓca kiæ kutra vivarjita¤ca trike g­hÅte sati yaddhi ÓÅlam / vadanti tallaukikapÃramÅti / tacchÅlaæ tri«vavalambitaæ sat laukikapÃramiteti ÃkhyÃyate / alaukikaæ tat tri«u rÃgaÓÆnyam // Madhy_2.9 // tadevaÓÅlaæ yathoktÃlambanatrayarahitaæ syÃcced alaukikapÃramitetyucyate / yathoktabhÆmiguïÃnuvÃdena ÓÅlapÃramitÃvasthÃparini«pattimÃha- jinÃtmajendÆdgatanirmalÃpi bhavÃbhavai«Ã vimalà bhavaÓrÅ÷ / Óarad­toÓcÃndramasÅprabheva jaganmanastÃpamapÃkaroti // Madhy_2.10 // vimaleti daÓakuÓalakarmamÃrgavimalatvÃd dvitÅyabodhisattvabhÆmeranvarthaæ nÃma / yathà nirmalà Óaraccandraprabhà janasaætÃpam apÃkaroti tathà jinaputrendÆdgateyaæ vimalÃpi du÷ÓÅlotpannaæ mana÷saætÃpaæ nivartayati / asyà asaæsÃrÃntargatatvÃd na bhavo 'pitu bhavaÓrÅ÷, sarvaguïasampadÃæ tadanugatatvÃt, caturdvÅpaiÓvaryasampadhetutvÃcca / iti madhyamakÃvatÃrabhëye dvitÅyaÓcittotpÃda÷ / 3. t­tÅyaÓcittotpÃda÷ samprati t­tÅyacittotpÃdam adhik­tyottacyate- aÓe«aj¤eyendhanadÃhakÃgniprabhodbhavÃd bhÆmiriyaæ t­tÅyà / prabhÃkarÅ ................ prabhÃkarÅti tu t­tÅyabodhisattvabhÆminÃma / punariyaæ kasmÃt prabhÃkarÅti ced anvarthameva / tatsamaye aÓe«aj¤eyendhanadÃhakaj¤ÃnÃgne÷ ÓÃntyÃtmakaprabhodbhavÃd bhÆmiriyaæ prabhÃkarÅtyucyate / t­tÅyacittotpÃdasya ............... taæ sugatasya putraæ tadà ravistÃmra ivÃvibhÃti // Madhy_3.1 // yathà sÆryaudayÃvasthÃyÃ÷ pÆrvaæ tÃmra iva avabhÃsate tathà bodhisattve 'pi tatra j¤Ãnam ÃbhÃsate / tÃd­gj¤ÃnÃbhÃsaprÃptasya tasya bodhisattvasya k«ÃntipÃramitÃviÓe«atÃdeÓanÃrthamuktam- akopapÃtrasya hi tasya kÃyÃt sahÃsthimÃæsaæ yadi ko 'pi k­ntÃt / palaæ palaæ dÅrghanik­ntane 'pi nik­ntake k«ÃntiratÅva tasya // Madhy_3.2 // bodhisattva÷ paracittÃnurak«aïÃrthatvÃt tÃd­gj¤ÃnavatvÃcca yena paradve«acittÃdhÃratvatrikÃlanirarthakatvaæ saædehÃspadatva¤ca na syu÷ tÃd­ksvabhÃvakÃyavÃkcittÃvatÃrasÃk«Å nÃsti / akopapÃtrasya yadi ko 'pi viÓe«aïam / yadi tÃd­kprÃïinà tasya bodhisattvasya kÃyato sÃsthimÃæsaæ pratipalaæ viramya viramya ciraæ nik­ntite 'pi tÃd­kk­ntakÃya na kevalaæ cittavyÃro«o na bhavati apitu, tadakuÓalakarmapratyayaæ narakadu÷khÃdiviÓe«am avalambya bodhisattve 'tiviÓi«Âà k«Ãntireva jÃyate / api ca- yata÷ sa dharmÃn pratibimbarÆpÃn nirÃtmad­k paÓyati bodhisattva÷ / tata÷ kathaæ kena kimasti chinnaæ kadÃpi và k«Ãntimupeti cÃso // Madhy_3.3 // tadakuÓalakarmapratyayaæ narakÃdidu÷khaviÓe«am avalambya na kevalaæ viÓe«eïa k«Ãnto 'pitu yata÷ sa sarvadharmÃn api pratibimbavat paÓyan ÃtmÃtmÅyasaæj¤Ãniv­tta÷ tasmÃd api k«Ãntatara eva / api Óabdastu k«ÃntihetusaægrahÃrtham / k«Ãntiriyaæ na kevalaæ bodhisattvÃnurÆpo dharmo 'pitu taditarasakalaguïarak«ÃhetubhÆtatvÃd ak«Ãntavat krodhavyÃv­ttirapi yuktà vyÃkhyÃtÃ- prakupyate yadyapakÃriïe 'tra kimatra kopo vinivartita÷ syÃt / ato 'tra kopo hi nirarthako 'smin paratra loke 'pi viruddha eva // Madhy_3.4 // samprati dattaro«Ãvasaro 'yaæ parasmai apakÃriïe krudhyati cet tadÃnÅntanÃpakÃrÃviniv­tte÷, tadÃlambana÷ pratikopo nirarthaka eva, k­takÃryatvÃt / asmai kopo na kevalaæ vartamÃne ni«prayojana÷, apitu paraloko 'pi viruddho bhavati, krodhotpÃde sati amanÃpaparipÃkÃk«epa÷ / yo duÓcaritakarmaphalaviÓe«opabhogavÃn mohÃt pareïÃhaæ prapŬita iti parikalpayan apakÃriïe krodhamutpÃdayan pratyapakÃreïa tatpŬanaæ parÃjetukÃmaÓcÃsau / tasyÃpi vyÃvartanÃrthamÃha- purÃk­tasyÃkuÓalasya karmaphalaæ tu yo na«Âatayà vivak«u÷ / parÃhitakrodhata eva du÷khaæ kathaæ hi tadbÅjatayopanÅtam // Madhy_3.5 // yat ÓastradhÃrapÃtena tatkÃye sÃdhi«ÂhamapakÃradu÷khaæ ÓatruïopasÃdhitam, tadantyaphalabhÆtaæ pÆrvak­taprÃïÃtipÃtakarmaïa÷ prÃïinÃæ narakatiryagyoniyamalokÃdi paripÃkaphalaæ ghoram anubhÆyamÃnaæ ni«yandaphalaæ yaccÃvaÓi«ÂakleÓÃÓe«Ãpriyaphalanivartanahetu÷ / tatkathaæ puna÷ rvipariïÃmyaiva, au«adhasya antimamÃtrÃyà Ãbhyantare-vyÃdhipratÅkÃrahetutvÃd vyÃro«aparÃpakÃrÃbhyÃm atÅtÃmanÃpaphalÃdapi ativiÓi«ÂÃpakÃraphalasambhÃvanÃhetutvena ÃnÅyate? atastad vaidyasya vyÃdhicikitsÃhetubhÆtatÅk«ïaÓalyakarmakriyÃvat phaladu÷khotpÃdahetoratik«Ãntiryuktà / ak«Ãntistu na kevalam amanÃpaparipÃkÃtik«epaheturapitu dÅrghasaæg­hÅtapuïyasambhÃrak«ayaheturapyastÅti deÓanÃrthamuktam- dÃnena ÓÅlena samudgataæ yat puïyaæ citaæ kalpaÓatena naÓyet / k«aïena kopÃjjinaputrake«u tasmÃn na kopÃdaparaæ hi pÃpam // Madhy_3.6 // yadi bodhisattvo mahÃtmà sa÷ pudgale viÓi«Âe 'viÓi«Âe vÃpi kleÓÃbhyÃsavaÓapraveÓatvÃd bodhicittotpÃnne«u satyabhÆtam asatyabhÆtaÓca do«am adhikaæ praj¤Ãpya k«aïamÃtramapi krodhacittotpÃde 'pi tanmÃtreïaiva pÆrvoktadÃnaÓÅlapÃramitÃbhyÃsotpannaÓatakalpasaæcitapuïyasaæbhÃro naÓyati, abodhisattvena bodhisattvebhya utpÃdite tu puna÷ kiæ vaktavyam? tasmÃt mahÃsÃgarajalapramÃïaæ kar«agaïanayà niÓcetumaÓakyaæ tathà tatra paripÃkasÅmà niÓcetumaÓakya÷ / ata evaæ sati amanÃpaphalÃk«epaæ puïyak«ayakara¤ca pÃpam ak«Ãnte÷ param aparaæ nÃsti / "ma¤juÓrÅ÷, krodha÷ krodha iti Óatakalpasaæbh­tapuïyopak«ayakara÷, tasmÃt krodha÷ krodha ityÃkhyÃta÷ /" punaÓca ak«ÃntÃ÷ parÃpakÃrÃsamarthÃstu ÃtmÃnameva nÃÓayanti, samarthà ni«karuïÃÓca svaparanÃÓakÃ÷ / anena tu janmata eva- kudarÓano 'sajjananÅyamÃno nayÃnayaj¤ÃnavivekahÅna÷ / parasmin kÃle nikÃyasabhÃgaæ tyaktvà sakopano durgatimeti ÓÅghram / yadyete 'k«Ãntido«Ã÷, tadà ke vai tadviparÅtak«Ãntiguïà iti- guïà viruddhÃ÷ kathità hyakopÃt // Madhy_3.7 // sudarÓatà sajjanatÃgatiÓca nayÃnayaj¤ÃnapaÂutvamasti / anantaraæ devamanu«yajanma k«ayaæ hyakopÃdupayÃti pÃpam // Madhy_3.8 // ye 'k«Ãntido«Ã uktÃstadviruddhÃste guïÃ÷ k«Ãnterj¤eyÃ÷ / tadyathÃ- p­thagjano jinaputraÓca do«Ãn guïÃn samÃlokya ca kopak«Ãntyo÷ / apÃsya kopaæ tarasaiva k«Ãntiæ sadà ÓrayeccÃryajanapraÓastÃm // Madhy_3.9 // kopak«ÃntÅ tu kopak«Ãntyaiva / do«aguïau cÃpi do«aguïau / krodhak«Ãntyordo«aguïÃviti Óabdaviniyoga÷ / krodhado«astu yathokta÷, viparyayeïa k«Ãntiguïam avagamya ak«Ãntiæ tyaktvà sarvakÃlaæ k«Ãntireva ÃÓrayaïÅyà / adhunà k«ÃntipÃramitÃprabhedadeÓanÃrtham- sambuddhabaudhyai pariïÃmanÃpi tri«vÃÓrità cet khalu laukikÅyam / buddhatvÃya pariïÃmanÃyÃmapi kà k«Ãnti÷, kena k«Ãnti÷, ke«u prÃïi«u k«Ãntiretattri«vÃÓraye«u satsu iyaæ k«ÃntipÃramità laukikÅti / anÃÓrità syÃt khalu saiva buddhairalaukikÅ pÃramiteti di«Âà // Madhy_3.10 // tasyÃæ bhÆmau bodhisattvasya k«ÃntipÃramità yathà viÓuddhayati tathaiva- abhij¤atÃæ dhyÃnamito 'tra bhÆmau jinasya putro hatarÃgavaira÷ / bhavatyasau laukikakÃmarÃgau nihantumatyantatayà ca Óakta÷ // Madhy_3.11 // dhyÃnamiti dhyÃnaÓabdastu upalak«aïÃrtha÷, samÃpattyapramÃïÃnÃmapi grahaïaæ bhavati / yathÃt­tÅyabodhisattvabhÆmÃvuktavat- "so 'syÃæ prabhÃkaryÃæ bodhisattvabhÆmau sthito bodhisattvo dharmÃnudharmapratipattiheto rviviktaæ kÃmairviviktaæ pÃpakairakuÓaladharmai÷ savitarkaæ savicÃraæ vivekajaæ prÅtisukhaæ prathamaæ dhyÃnamupasaæpadya viharati / sa vitarkavicÃrÃïÃæ vyupaÓamÃdadhyÃtmasaæprasÃdÃccetasa ekotÅbhÃvÃdavitarkamavicÃraæ samÃdhijaæ prÅtisukhaæ dvitÅyadhyÃnamupasaæpadya viharati / sa prÅtervirÃgÃdupek«ako viharati sm­timÃn saæprajÃnan / sukhaæ na kÃyena pratisaævedayati yattadÃryà Ãcak«ante- upek«aka÷ sm­timÃn / sukhavihÃrÅ ni«prÅtikaæ t­tÅyaæ dhyÃnamusaæpadya viharati / sa sukhasya ca prahÃïÃddu÷khasya ca prahÃïÃtpÆrvameva ca saumanasyadaurmanasyayorastaægamÃdadu÷khÃsukhamupek«Ãsm­tipariÓuddhaæ caturthaæ dhyÃnamupasaæpadya viharati /" iti, etÃni catvÃri dhyÃnÃni / catastra ÃrÆpyasamÃpattayastu- tadyathÃ- "sa sarvaÓo rÆpasaæj¤ÃnÃæ samatikramÃt pratighasaæj¤ÃnÃmastaægamÃnnÃnÃtvasaæj¤ÃnÃmamanasikÃrÃdanantakamÃkÃÓamityÃkÃÓÃnantyÃyatanamupasaæpadya viharati / sa sarvaÓa ÃkÃÓÃnantyÃyatanasamatikramÃdanantaæ vij¤Ãnamiti vij¤ÃnÃnantyÃyatanamupasaæpadya viharati / sa sarvaÓo vij¤ÃnÃnantyÃyatanasamatikramÃnnÃsti kiæcidityÃkiæcanyÃyatanamupasaæpadya viharati / sa sarvaÓa ÃkiæcanyÃyatanasamatikramÃnnaiva saæj¤Ã nÃsaæj¤Ãpi iti saæj¤ÃnÃsaæj¤Ãyatanamupasaæpadya viharati /" imÃÓcatastra ÃrÆpyasamÃpattaya÷ / catvÃro 'pramÃïÃstu evam- "sa maitrÅsahagatena cittena vipulena mahadatenÃdvayenÃpramÃïenÃvaireïÃsapatnenÃnÃvaraïenÃvyÃbÃdhena sarvatrÃnugatena dharmadhÃtuparame loke ÃkÃÓadhÃtuparyavasÃne sarvÃvantaæ lokaæ spharitvopasaæpadya viharati / evaæ karuïÃsahagatena cittena / muditÃsahagatena cittena / upek«Ãsahagetana cittena viharati /" pa¤cÃbhij¤Ãstu, tadyathÃ- "so 'nekavidhÃæ ­ddhividhiæ pratyanubhavati / p­thivÅmapi kampayati / eko 'pi bhÆtvà bahudhà bhavati / bahudhÃpi bhÆtvaiko bhavati / ÃvirbhÃvaæ tirobhÃvamapi pratyanubhavati / tira÷ ku¬ayaæ tira÷prÃkÃraæ parvatamapyasajjan gacchati tadyathÃpi nÃma ÃkÃÓe / ÃkÃÓe 'pi paryaÇkena krÃmati tadyathÃpi nÃma pak«iÓakuni÷ / p­thivyÃmapyunmajjananimajjanaæ karoti tadyathÃpi nÃma udake / udake 'pyamajjan gacchati tadyathÃpi p­thivyÃm / dhÆmayati prajvalati, tadyathÃpi nÃma mahÃnagniskandha÷ / svakÃyÃdapi mahÃvÃridhÃrà uts­jati tadyathÃpi nÃma mahÃmegha÷ / yÃbhirvÃridhÃrÃbhirayaæ trisÃhastramahÃsÃhasro lokadhÃturÃdÅpta÷ pradÅpta÷ saæprajvalito 'gninà ekajvÃlÅbhÆto nirvÃpyate / imÃvapi candrasÆryÃvevaæmaharddhiko evaæmahÃnubhÃvo pÃïinà parÃm­Óati parimÃr«Âi yÃvad brahmalokamapi kÃyena vaÓaæ vartayati /" ityete ­ddhayabhij¤Ã÷ / "sa divyena ÓrotradhÃtunà [viÓuddhenÃ] tikrÃntamÃnu«yakena ubhayÃn ÓabdÃn Ó­ïoti divyÃn mÃnu«yakÃn, sÆk«mÃnaudÃrikÃæÓca / ye dÆre 'ntike và antaÓo daæÓamaÓakakÅÂamak«ikÃïÃmapi ÓabdÃn Ó­ïoti / [e«Ã divyà ÓrotrÃbhij¤Ã] //" "sa parasattvÃnÃæ parapudgalÃnÃæ cetasaiva cittaæ yathÃbhÆtaæ prajÃnÃti / sarÃgaæ cittaæ sarÃgacittamiti yathÃbhÆtaæ prajÃnÃti / virÃgaæ cittaæ virÃgacittamiti prajÃnÃti / sado«aæ, vigatado«aæ, samohaæ, vigatamohaæ, sakleÓaæ, ni÷kleÓaæ, parÅttaæ, vipulaæ, mahadataæ, apramÃïaæ, saæk«iptaæ, [vistÅrïaæ], samÃhitaæ, asamÃhitaæ, vimuktaæ, avimuktaæ, sÃÇganam, anaÇganam, audÃrikaæ cittamaudÃrikacittamiti yathÃbhÆtaæ prajÃnÃti / anaudÃrikaæ cittamanaudÃrikaæ cittamiti yathÃbhÆtaæ prajÃnÃti / iti parasattvÃnÃæ parapudgalÃnÃæ cetasaiva cittaæ yathÃbhÆtaæ prajÃnÃti / [itye«Ã paracittaj¤ÃnÃbhij¤Ã] //" "so 'nekavidhaæ pÆrvanivÃsamanusmarati / ekÃmapi jÃtimanusmarati / dve tistra¤catastra÷ pa¤ca daÓa viæÓati÷ triæÓataæ catvÃriæÓataæ pa¤cÃÓataæ jÃtiÓata[sahastra]manusmarati / anekÃnyapi jÃtiÓatÃni / [anekÃnyapi jÃtisahastrÃïi] anekÃnyapi jÃtiÓatasahastrÃïi / saævartakalpamapi vivartakalpamapi / anekÃnapi saævartavivartakalpÃnapyanusmarati / kalpaÓatamapi kalpasahastramapi kalpaÓatasahastramapi kalpakoÂÅmapi kalpakoÂÅÓatamapi kalpakoÂÅsahastramapi kalpakoÂÅÓatasahasramapi yÃvadanekÃnyapi kalpakoÂÅniyutaÓatasahasrÃïyanusmarati-amunnÃhamÃsaæ evaænÃmà / evaægotra÷ evaæjÃti÷ evamÃhÃra evamÃyu÷pramÃïa÷ evaæcirasthitika÷ evaæ sukhadu÷khapratisaævedÅ / so 'haæ tataÓcyuto 'tropapanna÷ / tataÓcyuta ihopapanna÷ / iti sÃkÃraæ soddeÓaæ sanimittamanekavidhaæ pÆrvanivÃsamanusmarita / [e«Ã pÆrvanivÃsÃnusm­tyabhij¤Ã] //" "sa divyena cak«u«Ã viÓuddhenÃtikrÃntamÃnu«yakeïa sattvÃn paÓyati cyavamÃnÃnupapadyamÃnÃn suvarïÃn durvarïÃn sugatÃn durgatÃn praïÅtÃn hÅnÃn / yathÃkarmopagÃn sattvÃn yathÃbhÆtaæ prajÃnÃti- ime bhavanta÷ sattvÃ÷ kÃyaduÓcaritena samanvÃgatà vÃgduÓcaritena samanvÃgatà manoduÓcaritena samanvÃgatÃ÷ ÃryÃïÃmapavÃdakà mithyÃd­«Âaya÷ mithyÃd­«ÂikarmasamÃdÃnahetostaddhetuæ tatpratyayaæ kÃyasya bhedÃtparaæ maraïÃdapÃyadurgativinipÃtaniraye«Æpapadyante / ime punarbhavanta÷ sattvÃ÷ kÃyasucaritena samanvÃgatà vÃksucaritena samanvÃgatà mana÷sucaritena samanvÃgatà ÃryÃïÃmanapavÃdakÃ÷ / samyagd­«ÂikarmasamÃdÃnahetostaddhetuæ tatpratyayaæ kÃyasya bhedÃt paraæ maraïÃtsugatau svarge devaloke«Æpapadyanta iti [prajÃnÃti / evaæ] divyena cak«u«Ã viÓuddhenÃtikrÃntamanu«yeïa (cyavamÃnÃnupapadyamÃnÃn) sÃkÃraæ soddeÓaæ sanimittaæ sattvÃn paÓyati / yathÃkarmopagatÃn sattvÃn yathÃbhÆtÃn prajÃnÃti / sa imÃni dhyÃnÃni vimok«Ãn samÃdhÅn samÃpattÅÓca samÃpadyate, vyutti«Âhate / na ca te«Ãæ vaÓenopapadyate 'nyatra yatra bodhyaÇgaparipÆriæ paÓyati tatra saæcintya praïidhÃnavaÓenopapadyate / tatkasya heto? tathà hi tasya bodhisattvasyopÃyakauÓalyÃbhinirhatà cittasaætati÷ //" ata eva asyÃæ bhÆmau bodhisattve dhyÃnam abhij¤ÃÓca sambhavanti kathaæ sadà laukikarÃgadve«aparik«aya÷? capadaæ tu anuktasaÇgrahÃrtham, iti tasya mohasyÃpi parik«ayo bhavati- katham iti, idamapi yathà sÆtre- "sa sarvadharmÃïÃmasaækrÃntitÃæ ca avinÃÓitÃæ ca pratÅtya pratyayatayà vyavalokayati // tasya bhÆyasyà mÃtrayà sarvÃïi kÃmabandhanÃni tanÆni bhavanti / sarvÃïi rÆpabandhanÃni sarvÃïi bhavabandhanÃni sarvÃïyavidyÃbandhanÃni tanÆni bhavanti / d­«Âik­tabandhanÃni ca pÆrvameva prahÅïÃni bhavanti / tasya asya prabhÃkaryÃæ bodhisattvabhÆmau sthitasya bodhisattvasya anekÃn kalpÃn yÃvadanekÃni kalpakoÂiniyutaÓatasahastrÃïi ....peyÃlaæ.....anupacayaæ mithyÃrÃga÷ prahÃïaæ gacchati, anupacayaæ mithyÃdo«a÷ prahÃïaæ gacchati, anupacayaæ mithyÃmoha÷ prahÃïaæ gacchati /" ityuktam / atastasya rÃgo dve«o mohaÓca parik«Åïo bhavati / kathaæ hi te sadà laukikakÃmarÃgÃt upahantuæ samarthà bhavi«yantÅti yathÃ- "iyaæ bhavanto jinaputrà bodhisattvasya prabhÃkarÅ nÃma t­tÅyà bodhisattvabhÆmi÷ samÃsanirdeÓata÷, yasyÃæ prati«Âhito bodhisattvo bhÆyastvena indro bhavati devarÃjastridaÓÃdhipati÷ k­tÅ prabhu÷ sattvÃnÃæ kÃmarÃgavinivartanopÃyopasaæhÃrÃya kuÓala÷ sattvÃn kÃmapaÇkÃdabhyuddhartum", ityuktam / ata÷ sa jinaputro laukikakÃmarÃgÃn upahantuæ samartho bhavi«yati / evam asya bodhisattvasya t­tÅyabodhisattvabhÆmau viÓuddhak«ÃntipÃramitÃdhyÃnÃparimÃïasamÃpatyabhij¤Ã rÃgÃdiparik«ayasya ca niÓcitaprÃptirbhavi«yatÅtyuktvà adhunà tu k«ÃntipÃramitÃparyantaæ pÃramitÃtrayÃÓrayaviÓe«aæ sambhÃrasvabhÃvaæ phalaparisiddhivyavasthÃæ ca prakÃÓayitum ÃkhyÃyate- ime hi dÃnÃdimayÃ÷ tridharmà g­hibhya uktÃ÷ sugataistu bhÆya÷ / ta eva puïyetyapi saæbh­tà hi sambuddharÆpÃtmakakÃyahetu÷ // Madhy_3.12 // bodhisattvà eva yathoktadÃnÃdyÃÓrayÃ÷ santi, tathÃpi g­hasthapravrajitabhedena tatra dvayo÷ saæbhavaæ vicintya tathoktam / tatra g­hasthe«u prÃyeïa dÃnÃdayastrayo dharmÃ÷ susÃdhyÃ÷, parivrÃjake«u ca vÅryaæ, dhyÃnaæ tathà praj¤Ã / na cetaretarÃsaæbhÃvanà / buddhatvahetusambhÃrau tu dvau sta÷, sa cÃsau puïyasaæbhÃro j¤ÃnasaæbhÃraÓca / tatra puïyasambhÃrastu tÃstistra÷ pÃramitÃ÷ santi, j¤ÃnasambhÃraÓca dhyÃnaæ praj¤Ã ca / vÅryaæ tÆbhayaheturiti vyavasthà / tatra ya÷ puïyasambhÃra÷ sa saæbuddhÃnÃæ bhagavatÃæ Óatapuïyalak«aïasya adabhutasya acintyasya viÓvarÆpamayasya rÆpakÃyasya hetu÷ / dharmasvabhÃvakÃyasya anutpÃdalak«aïasya hetustu j¤ÃnasambhÃra÷ / samprati ÃÓrayÃdimÃhÃtmyena svamahatvam uktvà t­tÅyabodhisattvabhÆmyavasthà samÃkhyÃyate- prabhÃkarÅyaæ jinaputrasÆrye tama÷ svakaæ pÆrvataraæ vinÃÓya / samÅhate lokatamo vihantuæ / sugataputrasÆryasthiteyaæ prabhÃkarÅbhÆmi÷ svÃÓritÃm avidyÃæ ÃtmodbhavavighnabhÆtÃæ jÃyamÃnÃvasthÃyÃmeva vinÃÓya tatprakÃropadeÓena tadbhinnÃnÃæ t­tÅyabhÆmyudbhavavighnÃndhakÃraæ vihantuæ samÅhate / sa bodhisattva÷- na cÃtra kopo bhuvi tÅk«ïabhÆte // Madhy_3.13 // sa tu do«ÃndhakÃrÃïÃæ pratibandhakÃnÃæ nÃÓanena sÆryavad atitÅk«ïatÃvatÃre 'pi do«ayuktajanebhyo na krudhyati / k«ÃnterativiÓi«ÂÃbhyÃsÃt karuïayà santate÷ snigdhatvÃcca / madhyamakÃvatÃrabhëye t­tÅyaÓcittotpÃda÷ / 4. caturthaÓcittotpÃda÷ samprati dÃnaÓÅlak«ÃntipÃramitÃbhyo vÅryapÃramitÃyà atirekadeÓanÃdvÃreïa caturthacittotpÃdamadhik­tya ÃkhyÃyate- guïà aÓe«Ã anugamya vÅryaæ dvayostu heturmatipuïyarÃÓyo÷ / yato bhavet projjvalameva vÅryam arci«matÅ bhÆ÷ khalu sà caturthÅ // Madhy_4.1 // kuÓalakarmÃnutsÃhamaye tu sarvathà dÃnÃdÃprav­tte÷ sarvaguïotpÃdo 'saæbhava÷ / pÆrvoktaguïasa¤cayasamutsuke tu prÃptÃprÃptayorv­ddhiprÃptisaæbhavÃd yasya kasyacid guïasya hetustu vÅryameva asti / sambhÃradvayahetustu pÆrvata ÃkhyÃta÷ / tad vÅryaæ svaguïapariÓuddhidvÃrà yasyÃæ bhÆmÃvadhijvalati sà tu caturthÅ bodhisatvabhÆmi÷ arci«matÅti syÃt / api ca, kasya hetorarci«matÅti ÃkhyÃyate-nÃmÃvatÃrahetudeÓanÃrtham- sambodhipak«asya vibhÃvanÃto jÃto 'vabhÃsa÷ sugatasya putre / tÃmraprabhÃyà adhikaæ vibhÃti ityuktam / evam asyÃæ bhÆmau bodhisattve saptatriæÓad bodhipÃk«ikadharmabhÃvanena pÆrvÃkhyÃtatÃmraprabhÃyà viÓi«Âo 'vabhÃsa upapadyate / tasmÃt samyagj¤ÃnÃgniprabhopapÃdena sà bodhisattvabhÆmirarci«matÅtyÃkhyÃyate / saptatriæÓad bodhipÃk«ikà dharmastu evam- catvÃri sm­tyupasthÃnÃni, catvÃri samyakprahÃïÃni, catvÃra ­ddhipÃdÃ÷, pa¤cendriyÃïi, pa¤ca balÃni, sapta bodhyaÇgÃni ÃryëÂÃÇgamÃrgaÓcetyuktÃ÷ / tatra catvÃri sm­tyupasthÃnÃni- "jinaputrÃ, bodhisattvo 'syÃmarci«matyÃæ bodhisattvabhÆmau prati«Âhito 'dhyÃtmaæ kÃye kÃyÃnudarÓÅ viharati, ÃtÃpÅ saæprajÃnan sm­timÃn vinÅya loko 'bhidhyÃdaurmanasye / bahirdhà kÃye (kÃyÃnudarÓÅ viharati, ÃtÃpÅ saæprajÃnan sm­timÃn vinÅya loke 'bhidhyÃdaurmanasye) adhyÃtmaæ bahirdhà kÃye / evamevÃdhyÃtmaæ vedanÃsu bahirdhà vedanÃsu adhyÃtmaæ bahirdhà vedanÃsu / evamadhyÃtmaæ citte bahirdhà citte 'dhyÃtmaæ bahirdhà citte / adhyÃtmaæ dharme«u dharmÃnudarÓÅ (viharati ÃtÃpÅ saæprajÃnan sm­timÃn) bahirdhà dharme«u dharmÃnudarÓÅ ... evamadhyÃtmaæ bahirdhà dharme«u... /" iti vist­tanirdeÓavat / catvÃri samyakprahÃïÃni yathÃ- "so 'nutpannÃnÃæ pÃpakÃnÃmakuÓalÃnÃæ dharmÃïÃmanutpÃdÃya cchandaæ janayati vyÃyacchate vÅryamÃrabhate cittaæ prag­hïÃti samyakpraïidadhÃti / utpannÃnÃæ pÃpakÃnÃmakuÓalÃnÃæ dharmÃïÃæ prahÃïÃya[itipÆrvavat] / anutpannÃnÃæ kuÓalÃnÃæ dharmÃïÃmutpÃdÃya [itipÆrvavat] / utpannÃnÃæ kuÓalÃnÃæ dharmÃïÃæ sthitaye 'saæpramo«Ãya vaipulyÃya bhÆyobhÃvÃya (bhÃvanÃya) paripÆraye [cchandaæ janayati, vyÃyacchate- tu pÆrvavat] /" catvÃro ­ddhipÃdÃ÷ "chandasamÃdhiprahÃïasaæskÃrasamanvÃgataæ ­ddhipÃdaæ bhÃvayati vivekaniÓcitaæ virÃganiÓcitaæ nirodhaniÓcitaæ vyavasargapariïataæ [tadvat] vÅrya [samÃdhiprahÃïasaæskÃrasamanvÃgataæ ­ddhipÃdaæ] bhÃvayati citta [samÃdhiprahÃïasaæskÃrasamanvÃgataæ ­ddhipÃdaæ] bhÃvayati mÅmÃæsà [samÃdhiprahÃïasaæskÃrasamanvÃgataæ ­ddhipÃdaæ] bhÃvayatÅtyÃdi pÆrvavat /" pa¤cendriyÃïi tadyathÃ- "sa Óraddhendriyaæ bhÃvayati [iti tadvat] vivekaniÓcitaæ...vÅryendriyaæ....sm­tÅndriyaæ....samÃdhÅndriyaæ...praj¤endriyaæ...sa / "bhÃvayati virÃganiÓcitaæ ityÃdi / pa¤cabalÃni tu tÃnyevÃsapak«aparÃjitÃni pÆrvavat / sapta bodhyaÇgÃni- tadyathÃ- "(sa) sm­ti-saæbodhyaÇgaæ bhÃvayati, [ityÃdi] dharmapravicaya [bodhyaÇgaæ] vÅrya [saæbodhyaÇgaæ] prÅti [saæbodhyaÇgaæ] prastrabdhi-[saæbodhyaÇgaæ] samÃdhi [saæbodhyaÇgaæ] upek«Ã [saæbodhyaÇgaæ bhÃvayati ityÃdi pÆrvavat] /" ÃryëÂÃÇgamÃrgastu yathÃ- "samyakd­«Âiæ bhÃvayati [virÃganiÓcitaæ nirodha- niÓcitaæ vyavasargapariïataæ] samyaksaÇkalpaæ [api pÆrvavat] samyagvÃcaæ........ samyakkarmÃntaæ......samyagÃjÅvaæ......samyagvyÃyÃmaæ.....samyaksm­tiæ...samyaksamÃdhiæ /" [bhÃvayati ityÃdi pÆrvavat /] asyÃæ bhÆmau na kevalaæ bodhipÃk«ikabhÃvanotpÃdo 'pitu- saæk«Åyate cÃtmad­Óo 'nu«aÇga÷ // Madhy_4.2 // asyÃæ bhÆmau tasya Ãtmad­«Âik«ayo 'pi bhavati- tathÃ- "jinaputrÃ, bodhisattvasya asyÃmarci«matyÃæ bodhisattvabhÆmau sthitasya yÃnÅmÃni satkÃyad­«ÂipÆrvaÇgamÃni ÃtmasattvajÅvapo«a (puru«a) pudalaskandhadhÃtvÃyatanÃbhiniveÓasamucchritÃni unmarjjitÃni nimajjitÃni vicintitÃni vitarkitÃni kelÃyitÃni mamÃyitÃni dhanÃyitÃni niketasthÃnÃni, tÃni sarvÃïi vigatÃni bhavanti sma /" ityuktam / iti madhyamakÃvatÃrabhëye 'rci«matÅ nÃma caturthaÓcittotpÃda÷ / 5. pa¤camaÓcittotpÃda÷ samprati pa¤camacittotpÃdÃdhikÃra÷- sa durjayÃbhÆmigato mahÃtmà k«amo na jetuæ hyapi sarvamÃrai÷ / pa¤camabodhisattvabhÆmau sthito bodhisattvastu sarvalokadhÃtusthitairdevaputramÃrairapi jetuæ na k«ama÷ tatpare«Ãæ mÃrakiÇkarÃdÅnÃæ ka÷ punarvÃda÷? ata eva asyà bhÆmernÃma sudurjayeti / bodhisattvastu- dhyÃne viÓi«Âe sumateÓca satyasÆk«masvabhÃvÃdhigame 'tidak«a÷ // Madhy_5.1 // j¤Ãtavya÷ / tatra daÓapÃramitÃsu dhyÃnapÃramitaiva ativiÓi«Âà bhavati / sumatÅti ÃryÃ÷ / te«Ãæ satyÃni sumatisatyÃni ÃryasatyÃnÅtyartha÷ / svabhÃvastu svarÆpam / sÆk«maj¤ÃnÃdhigatasvabhÃvastu sÆk«masvabhÃva÷, bhadramatisatyÃnÃæ sÆk«masvarÆpasya j¤Ãne 'tidak«o bhavati / caturÃryasatyÃni tu du÷khasamudayanirodhamÃrgÃ÷ / bhagavatà satyaæ tu dvayameva di«Âamiti tadyathÃ- saæv­tisatyaæ paramÃrthasatya¤ca / yathÃ-pitÃputrasamÃgamasÆtre- satya ime duvi lokavidÆnÃæ di«Âa svayaæ aÓruïitva pare«Ãm / saæv­ti yà ca tathà paramÃrtho satyu na sidhyati kiæ ca t­tÅyu // ityuktam / madhyamakaÓÃstre 'pi- dve satye samupÃÓritya buddhÃnÃæ dharmadeÓanà / lokasaæv­tisatyaæ ca satyaæ ca paramÃrthata÷ // ityuktam / ata÷ kvasatyadvayÃtiriktÃni anyÃni caturÃryasatyÃni santÅti cet- ÃravyÃyate- yadyapi evam, tathÃpi heyopÃdeyayo÷ p­thak p­thak hetuphalabhÃvadeÓanÃrthaæm atra caturÃryasatyÃni uktÃni / tatra heyapak«astu saækleÓa÷ / tatphalaæ ca du÷khasatyam / hetuÓca samudayasatyam / upÃdeyapak«astu vyavadÃnam, tasya phalaæ nirodhasatyam / tatprÃptiheturmÃrgasatyam / tatra du÷khasamudayamÃrgasatyÃnÃæ saæv­tisatye 'ntarbhÃva÷ / nirodhasatyaæ paramÃrthasatyasvarÆpam / tathÃparaæ satyaæ yat kiæcit syÃt tasyÃpi yathÃyogaæ satyadvaye 'ntarbhÃva eva niÓceya÷ / kiæ catu÷satyÃtiriktamaparamapi satyamastÅti cet? ÃkhyÃtam / yathÃ-bodhisattvapa¤camabhÆmau - "idaæ du÷khamÃryasatyamiti yathÃbhÆtaæ prajÃnÃti / ayaæ du÷khasamudaya Ãryasatyamiti yathÃbhÆtaæ prajÃnÃti / ayaæ du÷khanirodha Ãryasatyamiti yathÃbhÆtaæ prajÃnÃti / iyaæ du÷khanirodhagÃminÅ pratipadÃryasatyamiti yathÃbhÆtaæ prajÃnÃti / sa saæv­tisatyakuÓalaÓca bhavati / paramÃrthasatyakuÓalaÓca bhavati / lak«aïasatyakuÓalaÓca bhavati / vibhÃgasatyakuÓalaÓca bhavati / nistÅraïasatyakuÓalaÓca bhavati / vastusatyakuÓalaÓca bhavati / prabhavasatyakuÓalaÓca bhavati / k«ayÃnutpÃdasatyakuÓalaÓca bhavati / mÃrgaj¤ÃnÃvatÃrasatyakuÓalaÓca bhavati / sarvabodhisattvabhÆmikramÃnusaædhini«pÃdanatayà yÃvattathÃgataj¤ÃnasamudayasatyakuÓalaÓca bhavati / sa parasattvÃnÃæ yathÃÓayasaæto«aïÃtsaæv­tisatyaæ prajÃnÃti / ekanayasamavasaraïÃtparamÃrthasatyaæ prajÃnÃti / svasÃmÃnyalak«aïÃnubodhÃllak«aïasatyaæ prajÃnÃti / dharmavibhÃgavyavasthÃnÃnubodhÃdvibhÃgasatyaæ prajÃnÃti / skandhadhÃtvÃyatanavyavasthÃnÃnubodhÃnnistÅraïasatyaæ prajÃnÃti / cittaÓarÅraprapŬanopanipÃtitatvÃdvastusatyam, gatisaædhisaæbandhanatvÃtprabhavasatyam, sarvajvaraparidÃhÃtyantopaÓamÃtk«ayÃnutpÃdasatyam, [advayÃnutpÃdasatyam,] advayÃbhinirhÃrÃnmÃrgaj¤ÃnÃvatÃrasatyam, sarvÃkÃrÃbhisaæbodha÷ sarvabodhisattvabhÆmikramÃnusaædhini«pÃdanatayÃyÃvattathÃgataj¤Ãnasamudayasatyaæ prajÃnÃti /" ityuktavat / iti madhyamakÃvatÃrabhëye sudurjayÃkhya÷ pa¤camaÓcittotpÃda÷ / [Chapter 6 not available at present]