Madhyamakavatara [Chapter 6 not available at present!] Input by members of the Sanskrit Buddhist Input Project. With kind permission of the Digital Sanskrit Buddhist Canon Project of Nagarjuna Institute, Nepal and University of the West, Rosemead, California, USA (www.uwest.edu/sanskritcanon) Sastra section, text no. 53 The transliteration emulates the conventions of Nagari script. Therefore, many word boundaries are not marked by blanks. ___________________________________________________________________ THIS TEXT FILE IS FOR REFERENCE PURPOSES ONLY! COPYRIGHT AND TERMS OF USAGE AS FOR SOURCE FILE. Text converted to Classical Sanskrit Extended (CSX) encoding: description character =ASCII long a à 224 long A â 226 long i ã 227 long I ä 228 long u å 229 long U æ 230 vocalic r ç 231 vocalic R è 232 long vocalic r é 233 vocalic l ë 235 long vocalic l í 237 velar n ï 239 velar N ð 240 palatal n ¤ 164 palatal N ¥ 165 retroflex t ñ 241 retroflex T ò 242 retroflex d ó 243 retroflex D ô 244 retroflex n õ 245 retroflex N ö 246 palatal s ÷ 247 palatal S ø 248 retroflex s ù 249 retroflex S ú 250 anusvara ü 252 capital anusvara ý 253 visarga þ 254 long e ¹ 185 long o º 186 l underbar × 215 r underbar Ÿ 159 n underbar ­ 173 k underbar É 201 t underbar  194 Other characters of the CSX encoding table are not included. Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order to facilitate word search. For a comprehensive list of CSX and other GRETIL encodings and formats see: www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdiac.pdf and www.sub.uni-goettingen.de/ebene_1/fiindolo/gretil/gretdias.pdf ___________________________________________________________________ 1. prathama÷cittotpàdaþ saüskçtabhàùàyàmmadhyamakàvatàrabhàùyaü nàma / (bhoñabhàùàyàmdbu ma la 'jug paã b÷ad pa ÷es vyava) àryama¤ju÷rãkumàrabhåtàya namaþ / madhyamaka÷àstre 'vatàràya madhyamakàvatàracikãrùayà sarvasamyaksambuddhairbodhisattvai÷càpi àdau bhagavatãü mahàkaruõàü buddhattvahetusampatpradhànàm a÷eùàparimità÷araõabhavacàrakabaddhasattvaparitràõalakùaõàü stutiyogyatayà dar÷ayituü uktam / munãndrajàþ ÷ràvakamadhyabuddhàþ buddhodbhavàþkhalvapi bodhisattvàt / kàruõyacittàdvayabuddhibodhicittàni heturjinaputrakàõàm // Madhy_1.1 // ityàdi ÷lokadvayam / tatra anuttaradharmai÷varyasaüpadarjanàt, ÷ràvakapratyekabuddhabodhisattvebhyo 'pi paramai÷varyasaüpatteþ, ÷ràvakàdãnàü tadàj¤àva÷avartitvàcca buddhà bhagavanto munãndra iti kathyante / tebhyaþ ÷ràvakàdãnàü janma tu tebhya utpattiþ / katham? buddhànàü samutpàde pratãtyasamutpàdasya aviparyastade÷anàyàü prave÷àrthaü ÷ruticintàbhàvanànusàramapi yathàdhimuktivacchràvakatvàdiparipårttiþ / yadyapi kasyacit pratãtyasamutpàdopade÷a÷ravaõamàtreõa paramàrthàdhigamavaiduùye satyapi dçùñajanmanyeva nirvàõapràptirna bhavati, tathàpi upade÷asàdhako vipàkaniyataphalavat parajanmani abhãùñaphalaparipàkaü niyataü pràpnoti / yathà àryadevena uktam- iha yadyapi tattvaj¤o nirvàõaü nàdhigacchati / pràpnotyayatnato 'va÷yaü punarjanmani karmavat // iti // ataeva madhyamake 'pi uktam- sambuddhànàmanutpàde ÷ràvakàõàü punaþ kùaye / j¤ànaü pratyekabuddhànàmasaüsargàt pravartate // iti // tarhi samyagavavàdaphalapràptikàraõàcchràvakà iti / "kçtaü me karaõãyaü tasmàn me nàparaü janma" ityàdi bhavati / punaraparaü, satphalam anuttarasamyaksaübuddhamàrgaü và sarvatathàgatebhyaþ ÷rutvà tadarthinaþ ÷ràvaõatvàcchràvakàþ / yathà- saddharmapuõóarãkasåtra uktam- adyo vayaü ÷ràvakabhåtanàtha saü÷ràvayiùyàmatha càgrabodhim / bodhãya÷abdaü ca prakà÷ayàmasteno vayaü ÷ràvakabhãùmakalpàþ // iti // sarve bodhisattvà api tathà, kintu tathà santo 'pi ÷ràvayanti eva, anuråpaü ra¤camàtramapi na pratipadyante, teùàü ÷ràvakabhåtatvàd bodhisattveùu doùo na prasajyate / ayaü buddha÷abdo buddhasvabhàvaþ ÷ràvakapratyekabuddhànuttarasamyaksaübuddhàn trãnapi samàkhyàti, ato buddha÷abdena pratyekabuddhà àkhyàtàþ / te puõyaj¤ànayoru uttaravçddhivi÷eùatvàt, ÷ràvakebhyo vi÷iùña taratvàt, puõyaj¤ànasambhàramahàkaruõàsarvàkàratàdyabhàvàt sarvasamyaksambuddhebhyo hãnatvàt madhyàþ / tasmàdeva te upade÷aü vinà j¤ànotpàdàd àtmamàtràrthaü buddhatvàt pratyekabuddhà iti / yathoktasvabhàvatvàt te ÷ràvakàþ pratyekabuddhà÷ca tathàgatadharmade÷anàtaþ samudbhåtatvàt munãndrajà iti / puna÷ca te munãndràþ kuto jàtà iti?- buddhodbhavàþ khalvapi bodhisattvàd ityuktam / nanu bodhisattvà api tathàgatopade÷ata utpatrabhåtatvàt jinaputrà iti kiü noktàþ? atoþ kathaü buddhà bhagavanto bodhisattvebhyo jàtà uktà iti? satyamidam, tathàpi hetudvayena bodhisattvà buddhabhagavatàü hetavo bhavanti- avasthàvi÷eùatvàt, samàdàpakàvatàratvàcca / tatra avasthàvi÷eùastu tathàgatàvasthàbodhisattvàvasthayoþ sahetukatvàt / samàdàpakastu yathà àryama¤ju÷rãrbodhisattvabhåta eva bhagavataþ ÷àkyamuneþ tatpareùàü tathàgatànàü pårva eva kàle bodhicittasamàdàpako manyate / ata evaü tanniùñhàphalaü mukhyahetubhåtaü dçùñvà tathàgatà bodhisattvajàtà diùñàþ / ataeva hetusampado 'tigarãyastvàt hetupåjàkçte 'pi phalapåjàyàm arthàpattiü mattvà tairbuddhairbhagavadbhiþ ni÷citam aparimitaphaladàyakamahauùadhavçkùam aükuràdisamudgatama¤juparõàvasthàbhåtavat yatnataþ paripàlanãyatvena dar÷ayitvà tatsamaye àsannãbhåtatriyànàvasaktasattvaskandhànàü mahàyàna eva niyojanàrthaü bodhisattvànàü pra÷aüsà kçtà / yathà àryaratnakåñasåtre- "tadyathàpi nàma kà÷yapa! navacandro namaskriyate sà ceva pårõacandro na tathà namaskriyate, evameva kà÷yapa! ye mama ÷raddadhanti te balavantataraü bodhisattvaü namaskartavya, na tathàgataþ, tat kasya hetoþ, bodhisattvanirjàtà hi tathàgatàþ / tathàgatanirjàtàþ ÷ràvakapratyekabuddhàþ /" ata eva evaü yuktyàgamàbhyàü tathàgatà bodhisattvebhyo jàtà iti siddham / athavà te bodhisattvàþ kiü hetukàþ? uktam / kàruõyacittàdvayabuddhibodhicittàni heturjinaputrakàõàm / tatra karuõà tu anukampà, atraiva vakùyamàõaprakàrasvabhàvà / advayabuddhistu bhàvàbhàvàdyantadvayàpetà praj¤à / bodhicittaü tu àryadharmasaügãtisåtre- "bodhisattvo bodhicittena sarvadharmàn avabudhyet / sarve dharmà dharmadhàtusamàþ / sarveùàm àgantukabhåtàpratiùñhitadharmàõàü j¤eyamàtratvàd j¤àtç÷ånyatvàt parij¤eyamàtràva-sàyitvena etàdç÷ãyaü dharmatà pràõibhiravaboddhavyeti bodhisattveùu yo 'yaü cittotpàdaþ sa bodhisattvabodhicittotpàda ityucyate / sarvapràõibhyo hitasukhacittam / anuttaraü cittaü , maitryà komalaü cittaü, karuõatayàviparyayasaücittaü, ànandatayànanutaptaü cittam / upekùàtayà vimalaü cittaü, ÷ånyatayàvipariõàmaü cittam, animittatayà niràvaraõaü cittaü, apraõidhànatayàpratiùñhitaü cittamiti yathoktavat" / bodhisattvànàü mukhyahetustu karuõà advayapraj¤à bodhicittamitãme trayo dharmàþ santi / yathoktaü ratnàvalyàm- ÷ailendraràjavanmålaü bodhicittaü dçóhaü tataþ / digantavyàpi kàruõyaü j¤ànaü càdvayani÷ritam // iti // bodhicittasya advayaj¤ànasya ca dvayorapi målaü karuõayà bhåtatvàt karuõà mukhyatvena deùñumiùyate / bãjaü kçpà yajjina÷asyarà÷estadvçddhaye vàrisamà, ciràya / bhogàya pàka÷ca yathaiva mànya, màdau mamàtaþ karuõàpra÷aüsà // Madhy_1.2 // yathà bàhyadhànyàdisampattaye àdau madhye 'nte ca bãjajalapàkànàü mukhyatayà eva bhåtatvàd upayogitàbhàvaþ, tathà karuõàyà eva trikàle 'pi jina÷asyasampade upayogitàü evaü de÷ità vartate / evaü dayàlustu paraduþkhaduþkhita eva a÷eùaduþkhãbhåtasattvànàü paritràõàya "ava÷yam aham samastamamuü lokaü duþkhataþ samuddhçtya buddhatva eva saüniyokùyeti" ni÷citaü cittotpàdaü karoti / asyà api pratij¤àyà advayaj¤ànaprahàõe sàdhayituma÷akyatvàd, advayaj¤àne 'pi àva÷yaka eva avatàraþ, ataþ sarvabuddhadharmàõàü bãjaü karuõà eva asti / yathà ratnàvalyàm uktam- karuõàpårvakàþ sarve niùyandà j¤ànanirmalàþ / uktà yatra mahàyàne kastannindet sacetanaþ // bodhicittotpàde 'pi yadi uttarakàle karuõàjalena punaþ punaþ na si¤citaþ asa¤citavipulaphalasaübhàro 'yam ava÷yaü ÷ràvakapratyekabuddhayoþ parinirvàõe parinirvçtto bhaviùyati / anantaphalàvasthàyàü pràptàyàmapi yadi parakàle karuõà paripàkarahità syàd asyàþ dãrghakàlopabhogo na bhaviùyati, àryaphalamahàsambhàraphalakramaparamparàsvabhàvo 'pi nirantaraü dãrghaü nàbhivardheta / samprati àlambanavi÷eùaprave÷advàreõapi karuõàyàþ svabhàvavi÷eùam abhivyajya tasyai eva praõàmacikãrùayà- àtmàbhisaktau tvahameti pårvaü ràgodbhave bhàva idaü mameti / arhaññacaryàvadadhãnaloke kàruõyavàn yo 'sti namo 'stu tasmai // Madhy_1.3 // ityuktam / asya lokasya tu mamàbhinive÷àt pårvam eva ahaügrahaõàd ' asantam àtmànam' astãti parikalpya atraiva satyàbhinive÷aþ, 'idaü tu mama' iti / àtmagrahaviùayato bhinne '÷eùavidhe vastuni abhinive÷o bhavati / àtmàtmãyàbhiniviùñam idaü jagat karmakle÷abandhananibaddham cakracàlakavij¤ànotkùepàdhãnaprave÷aü saüsàramahàkåpabhavàgrato gambhãranirbàdhàvãciparyantacalanaü, svayameva heùñhàgàmi, prayatnataþ katha¤cana àkçùyamàõam, aj¤ànàdikle÷akarmajanyasaükle÷atraye 'pi paurvàparyamadhyakrameõa ani÷citaü, pratidinaü duþkhaduþkhatàvipariõàmaduþkhatàpravàhàd arhaññaghañasyàvasthàto nàtivartate, yato bodhisattvo duþkhena duþkhitam atikaruõàlambanena tràtumiccati, ataþ sarvaprathamaü khalu bhagavatã mahàkaruõà praõamyate / iyaü bodhisattvakaruõà tu sattvàlambaneti / dharmàlambanàü niràlambanàü ca karuõàmapi avalambanadvàrà prakà÷ayitum uktam- jagaccale candramivàmbumadhye calaü svabhàvena vinà vilokya / kàruõyavàn yo 'sti namo 'stu tasmai, iti tatra yojitavyam / mandavàyulaghutaraügitasvacchajalàbhyantaravyàptacandrapratibimbaü pårvàvalambità÷rayaviùayeõa saha na÷yati, tayorbhàvapratyakùe avalambatvena udaye sati, uttamaistu etadvayaü svabhàvatàprakà÷anasadç÷aü sthitaü dç÷yate- evam pratikùaõaü anityatàsvabhàva÷ånyatà ca / tathà bodhisattvaiþ karuõàparatantrãbhåtairapi satkàyadçùñayavidyàsàgare sàgara÷reùñhadharmàmçtarasodbhavahetave sakalaviparãtakalpanàlakùaõe sampårõe jagati ayoni÷ovikalpamàrutaprerite nãlavistçtàvidyàjale sthitàn pràõinaþ svakarmapratibimbavatpuraþsthitàn pratikùaõaü anityaduþkhapatãtàn svabhàva÷ånyàn dçùñvà tayoranityatàduþkhavinà÷asadç÷abhåtàn saddharma÷reùñhàmçtarasodbhavahetave sakalaviparãtakalpanànivçttilakùaõaü sampårõaü jagat bandhutvasvabhàvabhåtaü buddhatvaü samyakpràpayitumiùyate / teùàü yà karuõà sattvàlambanà, dharmàlambanà anàlambanà ca tàü praõamya bodhisattvànàü bodhicittasya da÷avidhabhedàvivakùayà saþ prathamabodhicittam adhikçtya evaü vadati- yadasya citte khalu bodhisattve, jagad vimuktyai karuõàva÷aüge // Madhy_1.4 // samantabhadrapraõidhànanàmni, pramodità sà prathametyavasthataþ / bodhisattvànàm anàsravaj¤ànasya karuõàdibhiþ parigrahàvibhàgobhåmiriti nàma pràpnoti, guõà÷rayabhåtatvàt tasyà ca uttarottaraü guõasaükhyàbalàti÷ayapràptidànàdipàramitàpàñhaparipàkavçddhivi÷eùeõa pramuditàdibhåmiprakàrabhedena da÷avidhabhedà vyavasthàpitàþ, atra svabhàvavi÷eùabhedo na bhavati / yathà- yathàntarãkùe ÷akuneþ padaü budhairvaktuü na ÷akyaü na ca dar÷anopagam / tathaiva sarvà jinaputrabhåmayo vaktuü na ÷akyàþ kuta eva ÷rotum // ityuktam / tatra bodhisattvabhåmiþ pramudità bodhisattvànàü prathama÷cittotpàdaþ, antima÷ca dharmamegho da÷ama÷cittotpàdaþ / tatra bodhisattvasya yathoktavidhinà- jagat niþsvabhàvadar÷akaü karuõàvi÷eùeõa upagçhãtaü yaccitaü karuõàparatantraü sat bodhisattvasamantabhadrapraõidhànena pariõàmitaü pramuditamiti nàmakam, advayaj¤ànaü tasya sahetukaü phalopalakùaõaü tatra prathama iti kathyate / da÷amahàpraõidhànàdãni da÷àsaükhya÷atasàhasrapraõidhànàni, tatra bodhisattvaþ prathamaü cittotpàdaü karoti, tàni bodhisattvasamantabhadrapraõidhànamadhye samàhitàni, a÷eùapraõidhànopasaügrahatvàt samantabhadrapraõidhànaü vi÷eùeõa sandçbdham / tatra yathà÷ràvakayàne prave÷aphalamàrgasthitibhedena aùña ÷ràvaka bhåmivyavasthà tathà mahàyàne 'pi bodhisattvànàü da÷abodhisattvabhåmayaþ / puna÷ca yathà ÷ràvakasya nirvedhabhàgãyàvasthotpàdaþ prathamaphalaprave÷àvasthà na manyate tathà bhàvinàü bodhisattvànàmapi / ratnameghasåtre mahàdhimuktamahàcaryàdharmatàyà anantaraü pràpteyaü prathamabhåmisthitistu bodhisattvasya bodhicittànutpàdabhåmirityuktavat / adhimukticaryàyàstatkùaõàsthitirapi- 'kulaputra! tadyathà- yathà cakravartã ràjà mànuùavarõàtãto na tu devavarõapràptaþ, tathaiva bodhisattvo 'pi laukika÷ràvakapratyekabuddhànàü sarvabhåmyatãtaþ, na tu bodhisattvaparamàrthabhåmipràptaþ / iti tatraiva vyàkhyàtam / puna÷ca yadà iha pramuditàkhyaprathamabhåmau prave÷aþ- tataþ samàrabhya tu tatra pràptaþ sa bodhisattveti padàbhidheyaþ // Madhy_1.5 // taccittapràptastu sarvathà pçthagjanabhåmyatikràntàvasthàyàü bodhisattvapade- naivàbhidhãyate, nànyathà, tatsamaye tasya àryabhåtatvàt / yathà- bhagavatyàü paücaviü÷a÷atikàyàü- "bodhisattva ityanubuddhasattvasyaitadadhivacanam, yena sarvadharmà buddhà j¤àtàþ / kathaü j¤àtàþ? abhåtà asaübhåtà avitathàþ, naite tathà yathà bàlapçthagjanaiþ kalpitàþ / naite tathà yathà bàlapçthagjanairlabdhàþ / tenocyate bodhisattvà iti / tatkasya hetoþ? akalpità avikalpità hi bodhiþ, aviñhapità hi bodhiþ, anupalambhà hi bodhiþ / na hi suvikràntavikràmiüstathàgatena bodhirlabdhà / alambhàtsarvadharmàõàmanupalambhàtsarvadharmàõàü bodhirityucyate / evaü buddhabodhirityucyate, na punaryathocyate / yena suvikràntavikràmin bodhàya cittamutpàdayanti idaü cittaü bodhàyotpàdayiùyàma iti bodhiü manyante, astyasau bodhiryasyàü vayaü cittamutpàdayiùyàma iti, na te bodhisattvà ityucyante, utpannasattvàsta ucyante / tatkasmàddhetoþ? tathà hi utpàdàbhiniviùñà÷cittàbhiniviùñà bodhimabhinivi÷ante /" ityàdi uktam / puna÷ca- "alakùaõà hi bodhirlakùaõasvabhàvavinivçttà / ya evamanubodhaþ, iyamucyate bodhiriti, na punaryathocyate / eùàü hi suvikràntavikràmin dharmàõàmanubodhatvàdvodhisattva ityucyate / yo hi ka÷cit suvikràntavikràmin imàn dharmànaprajànannanavabudhyamàno bodhisattva ityàtmànaü pratijànãte, dåre tasya bodhisattvasya bodhisattvabhåmiþ, dåre bodhisattvadharmàþ, visaüvàdayati sadevamànuùàsuraü lokaü bodhisattvanàmnà / sacetpunaþ suvikràntavikràmin vàïmàtreõa bodhisattvo bhavet, tena sarvasattvà api bodhisattvà bhaveyuþ / naitatsuvikràntavikràmin vàïmàtraü yaduta bodhisattvabhåmiriti /" ityàdi uktam / yathoktaü bodhicittaü pràptastu tasyàm avasthàyàü bodhisattva÷abdadvàrà eva kevalaü na ukto 'pi tu- gotre 'pi bhàvo 'sya tathàgatànàü tyaktaü trisaüyojanamasya sarvam / pràmoditàü pràpya sa bodhisattvaþ kùobdhuü samarthaþ ÷atalokadhàtum // Madhy_1.6 // pçthagjana÷ràvakapratyekabuddhasarvabhåmyatãtatvàt samantaprabhetitathàgatabhåmyanugàmimàrgotpannatvàcca sa bodhisattvaþ tathàgatagotrotpannaþ / tadà pudgalanairàtmyaü pratyakùaü dçùñvà iyaü satkàyadçùñisaü÷aya÷ãlavrataparamàrthateti saüyojanatrayebhyo 'pi sannivartate, teùàü punaranutpàdàya / tattvàdraùñuràtmani àropàt satkàyadçùñirbhavati, tathà saü÷ayatastasyàparamàrge 'pi gamanaü saübhàvyate, na cànyasya / ni÷cayaprave÷e tasya sahetukaguõapràptiþ, bhåmerasapakùadoùanivçtte÷ca asàmànyavi÷eùamuditotpàdàd atipramuditàva÷àt sa bodhisattvo 'gramuditàm api dhàrayati / pramodavi÷eùabhåtatvàd iyam bhåmistu pramuditeti nàmàpi pràptà / ÷atalokadhàtuü kùobdhumapi samarthaþ / prayàti bhåmeþ khalu bhåmimårdhvaü tadàsya màrgo kugaterniruddhaþ / pçthagjanasyàvanisaükùayo 'sti yathàùñamàryaþ kathitastathaiùaþ // Madhy_1.7 // iti // ayam yathàvabuddhadharmàbhyàsàd dvitãyabhåmyàdyatikramàtyutsàhàd bhåmerbhåmiü samàkramya årdhvaü prayàti / saükùepeõa yathà srotaàpannàryaþ svànuråpàryadharmàdhigamàd doùarahito guõànvita÷ca bhavati tathà asmin bodhisattve 'pi bhåmyadhigamàt svasmin anuråpaguõodbhavàd doùakùayàcca strotaàpatterudàharaõadvàrà paridãpitam / ayam bodhisattvastu sambodhicittodaya àdike 'pi pratyekabuddhàn samunãndravàgjàn / jittvaidhate puõyabalena càpi / yadasti tadaparo vi÷eùaþ, yathà- àryamaitrãvimokùa uktam "tadyathà kulaputra acirajàto ràjaputro mårdhapràptàn sarvavçddhàmàtyànabhibhavati kulàbhijàtyàdhipatyena, evameva acirotpàditabodhicittastathàgatadharmaràjakulapratyàjàta àdikarmiko bodhisattva÷ciracaritabrahmacaryàn vçddha÷ràvakànabhibhavati bodhicittamahàkaruõàdhipatyena /" "tadyathà kulaputra, yo 'cirajàtasya mahàgaruóendrapotasya pakùavàtabalaparàkramo nayanapari÷uddhiguõa÷ca, sa sarva÷arãrapravçddhànàü tadanyeùàü pakùiõàü na saüvidyate, evameva yaþ prathamacittotpàdikasya tathàgatamahàgaruóendrasya kulagotrasaübhavasya bodhisattvamahàgaruóendrapotasya sarvaj¤atàcittotpàdabalaparàkramo mahàkaruõàdhyà÷ayanayanapari÷uddhiguõa÷ca, sa kalpa÷atasahasraniryàtànàü sarva÷ràvakapratyekabuddhànàü na saüvidyate /" ityàdyuktavat / dåraïgamàyàü tu dhiyàdhikaþ syàt // Madhy_1.8 // àryada÷abhåmi(såtre) 'pi- "tadyathàpi nàma bhavanto jinaputràþ, ràjakulaprasåto ràjaputro ràjalakùaõasamanvàgato jàtamàtra eva sarvàmàtyagaõamabhibhavati ràjàdhipatyena, na punaþ svabuddhivicàreõa / yadà punaþ sa saüvçddho bhavati tathà svabuddhibalàdhànataþ sarvàmàtyakriyàsamatikrànto bhavati, evameva bho jinaputràþ, bodhisattvaþ sahacittotpàdena sarva÷ràvakapratyekabuddhànabhibhavatyadhyà÷ayamàhàtmyena, na punaþ svabuddhivicàreõa / asyàü tu saptamyàü bodhisattvabhåmau sthito bodhisattvaþ svaviùayaj¤ànavi÷eùamàhàtmyàvasthitatvàtsarva÷ràvakapratyekabuddhakriyàmatikrànto bhavati" // iti yathoktavat / ata evaü sati dåraügamata eva àrabhya bodhisattvaþ sva buddhibalotpàdane 'pi ÷ràvakapratyekabuddhàü÷càbhibhavati, na càdhobhåmiùviti j¤eyam / asmàdàgamàt sarva÷ràvakapratyekabuddheùvapi sarvadharmaniþsvabhàvatàj¤ànamapi astãti nirbhàseta / asati ca tathà niþsvabhàvabhàvaparij¤ànarahitatvàt laukikavãtaràgavat tànapi prathamacittotpàdabodhisattvà api svabuddhivicàreõàpi abhibhavanti / tãrthikavat eteùàü tridhàtuùu caryàyà sarvakle÷aprahàõamapi na bhavati / råpàdãnàü svalakùaõàvalambanaviparyayàt pudgalanairàtmyabodho 'pi na bhavati, àtmapraj¤aptihetuskandhàvalambanàt / yathà ratnàvalyàm uktam- "skandhagràho yàvadasti tàvadevàhamityapi / ahaïkàre sati punaþ karma janma tataþ punaþ // trivartmaitadanàdyantamadhyaü saüsàramaõóalam / alàtamaõóalaprakhyaü bhramatyanyonyahetukam // svaparobhayatastasya traikàlye càpyanàptitaþ / ahaïkàraþ kùayaü yàti tataþ karma ca janma ca // "iti // api ca- alàtacakraü gçhõàti yathà cakùurviparyayàt / tathendriyàõi gçhõanti viùayàn sàmpratàniva // indriyàõãndriyàrthà÷ca pa¤cabhåtamayà matàþ / pratisvaü bhåtavaiyarthyàdeùàü vyarthatvamarthataþ // nirindhano 'gnirbhåtànàü vinirbhàge prasajyate / samparke lakùaõàbhàvaþ ÷eùeùvapyeùa nirõayaþ // dvidhàpi bhåtànàü vyarthatvàtsaïgatirvçthà / rthatvàtsaïgate÷caivaü råpaü vyarthamato 'rthataþ // vij¤ànavedanàsaüj¤àsaüskàràõàü ca sarva÷aþ / pratyekamàtmavaiyarthyàd vaiyarthyaü paramàrthataþ // sukhàbhimàno duþkhasya pratãkàre yathàrthataþ / tathà duþkhàbhimàno 'pi sukhasya pratighàtajaþ // sukhe saüyogatçùõaivaü naiþsvàbhàvyàt prahãyate / duþkhe viyogatçùõà ca pa÷yatàü muktirityataþ // kaþ pa÷yatãti ceccitaü vyavahàreõa kathyate / nahi caittaü vinà cittaü vyarthatvàtra saheùyate // vyarthamevaü jaganmatvà yathàbhåtyàtriràspadaþ / nirvàti nirupàdàno nirupàdànavahnivat // "iti // bodhisattvaireva tathà niþsvabhàvatayà dçùñam iti cet, na càpi tat, ÷ràvakàn pratyekabuddhàü÷càdhikçtya tathoktatvàt / kathamidaü j¤àyata iti? vakùyate- samanantarameva bodhisattvàn adhikçtya- "bodhisattvo 'pi dçùñvaivaü sambodhau niyato mataþ / kevalaü tvasya kàruõyàdàbodherbhavasantatiþ //" ityàdi uktatvàt / ÷ràvakade÷anàsåtreùvapi ÷ràvakànàü kle÷àvaraõaprahàõàrtham- "phenapiõóopamaü råpaü vedanà budbudopamà / marãcisadç÷ã saüj¤à saüskàràþ kadalãnibhàþ / màyopamaü ca vij¤ànamuktamàdityabandhunà //" ityàdinà phenapiõóajalabudbudamarãcijalakadalãskandhamàyàdyudàharaõena saüskàrà nirõãtà àcàryapàdaiþ- "anutpàdo mahàyàne pareùàü ÷ånyatà kùayaþ / kùayànutpàdayo÷caikyamarthataþ kùamyatàü yataþ //" iti // tathà ca- kàtyàyanàvavàde càstãti nàstãti cobhayam / pratiùiddhaü bhagavatà bhàvàbhàvavibhàvinà // ÷ràvakayàne 'pi dharmanairàtmyaü de÷itamiti tadà mahàyànade÷anà vyarthà syàditi tanmatamapi evaü yuktyàgamàbhyàü viruddhaü budhyate / mahàyànade÷anà dharmanairàtmyamàtrasya de÷anà nàsti apitu bodhisattvànàü bhåmipàramitàpraõidhànamahàkaruõàdipariõàmanàsambhàradvaya-acintyadharmatà÷ca santi / yathà ratnàvalyàmuktam- na bodhisattvapraõidhirna caryà pariõàmanà / uktà ÷ràvakayàne 'smàd bodhisattvaþ kutastataþ // iti // bodhicaryàpratiùñhàrthaü na såtre bhàùitaü vacaþ / bhàùitaü ca mahàyàne gràhyamasmàd vicakùaõaiþ // dharmanairàtmyaprakà÷àya mahàyànade÷anàpi yuktà eva, vistçtade÷anàyà vivakùitatvàt / ÷ràvakayàne tu dharmanairàtmyaü saükùiptalakùaõamàtreõa samàpyate / yathà àcàryapàdairuktam- animittamanàgamya mokùo nàsti tvamuktavàn / atastvayà mahàyàne tat sàkalyena dar÷itam // ànuùaügikatvena paryàptam / ata eva anàkulabuddheþ svayamevàrthatattvàvabodhasamarthatvàt prakçtamevàbhidhãyate / tadàtra sambuddhasubodhiheturbhavet pradhànaü hyatireki dànam / tasya pramuditàbhåmipràptabodhisattvasya dàna÷ãlakùàntivãryasamàdhipraj¤à-upàyapraõidhànabalaj¤àneùviti da÷asu dànapàramitaiva atiricyate, kintu na tadbhinnànàmabhàvaþ / taddànamapi sarvàkàraj¤atàyàþ pradhàno hetuþ / svamàüsadàne 'pi kçtàdaratvàd bhavedadçùñe 'pyanumànahetuþ // Madhy_1.9 // tasya bodhisattvasya adçùñà guõà bodhàdayo ye ke 'pi santi te 'pi bàhyàbhyantarasvavastudànavi÷eùànumànenaiva sphuñam anumãyante, dhåmàdinà vahnayàdivat / yathà bodhisattvànàü dànaü buddhatvasya pradhànaheturapratyakùaguõanirõayalakùaõo 'sti tathà pçthagjana÷ràvakapratyekabuddhànàmapi duþkhapratikàrasya àtyantikasukhapràpte÷ca heturiti de÷itukàmena- sukhàbhilàùã hi janastu sarvaþ sukhaü na sampattimapàsya loke / dhanaü tu dànodgatameva buddhvà muniþ pradhànaü samuvàca dànam // Madhy_1.10 // uktam / kùuttçóroga÷ãtàdipratipakùo duþkhapratikàramàtraü, bhavasukhotpàdahetupratibandhakaviparyamàtreõa svatvapravàhaparikalpitopaghàtàpanayo 'sukhàtmake loke 'tãva abhiniviùñaþ tathà tasya sukhàbhilàùiõaþ sukhaü duþkhapratikàramàtrasvabhàvam, abhãùñaviùayasampattiþ duþkhapratipakùabhåþ, viparyayàtmano bhogaü vinà notpàdàvalambanam / duþkhapratikàrahetubhåtàste viùayà api dànodbhåtapuõyakriyàvastvasaücayeùu notpadyanta iti vicàrya bhagavàn jagada÷eùà÷ayasvabhàvaj¤aþ ÷ãlàdisamàkhyàneùu sarvaprathamaü dànameva àha / adhunà dànipràõinaþ ÷ãlavairåpye 'pi svakàryànukålatvàd dànamàhàtmyam àkhyàtumàha- parãttakàruõyasuduùñacittà vikurvate svàrthaparà amã ye / tadiùñasampad vyasanapra÷àntyai samudgatà dànata eva sàpi // Madhy_1.11 // ye vaõigvat svalpadhanatyàgena ativipulaphalasampatskandhàrthecchavo 'pi adhikataràrthàrthino ditsàdaràþ, sugataputravat karuõàparatantrà dànaphalàrtham anàyàsameva àditsotsavàbhivardhanàste 'pi dànadoùagrahaõaparàïamukhàþ kevalaguõagrahaõotsàhapràptà ati÷ayai÷varyopasampadàþ kàyàpriyaduþkhakùuttçùõàdinà÷anena duþkhopa÷àntiheturbhavanti / yasya niùkaruõasya svaduþkhapratikàràpekùayà eva ditsàyàm àdaraþ, so 'pi- kadàcidasminnapi dànakàle drutaü hi labdhvàryajanàbhisaïgam / tataþ samucchidya bhavapravàhaü sahetukàü ÷àntimataþ prayàti // Madhy_1.12 // ityuktam / dànapatestyàginaþ samãpe sadbhirgantavyam iti dànàdhimuktikà dànakàle àryajanàbhisaügàt tadupade÷ataþ saüsàranirguõatàü j¤àtvà nirmalam àryamàrgaü sàkùàtkurvanti, duþkhopa÷àntyà tyaktàvidyà bhavasantateranàdikàlataþ pravçtàü janmamaraõaparamparàü tyaktvà ÷ràvakapratyekabuddhayànaiþ parinirvçtà bhaviùyanti / ataþ sàmprataü bodhisattvànàü dànaü bhavanirvàõasukhapràptihetuþ / jagaddhitàrthaü hi kçtapratij¤àþ prayànti modaü na cireõa dànaiþ // abodhisattvàstu dànasamakàlaü yathoktadànaphalaü niyataü na saübhu¤janti, tasmàd dànaphalasya apratyakùatvàd dàne prave÷o 'pi na saübhavaþ, bodhisattvàstu dànasamakàlameva arthinàmapi paritarpaõàd, abhãùñadànaphalasaüpatparamànandaü dhàrayantaþ, tatraiva dànaphalam upabhu¤janti / ataþ sarvadà dàne mudità bhaviùyanti / ato yathoktarãtyà- dayàdayà bhàvamayà yata÷ca / sarvàbhyudayaniþ ÷reyasaheturdànam, tato 'sti målaü khalu dànavàrtà // Madhy_1.13 // yataste sarvadà dànaü prati àdareõa sampadvibhàjanadvàrà ca manastarpayanti / bodhisattveùu ànandavi÷eùotpàdaþ kãdç÷a iti arthinàü cet- ucyate- yathà tu dehãti ni÷amya ÷abdaü sukhodbhavo buddhasute vicintya / tathà sukhaü ÷àntigate munau na kimucyatàü sarvasamarpaõeni // Madhy_1.14 // yàvadarthinàü dehãti ÷abda÷rutàveva vicàryamàõe bodhisattvànàm 'ime màü yàcanta iti buddhavà vàramvàraü yaþ sukhotpàdo nirvàõasukhàdapi atiricyate, tato bàhyàbhyantaravastusamarpaõena arthinajanatarpaõasya kimucyatàm? punaþ kim tat tathoktabàhyàbhyantaravastutyàginàü bodhisattvànàü kàyaduþkhamapi na bhaviùyatãti? ucyate- mahàtmanàü tu acetanànàmapacchedavat kàyaduþkhotpàdo 'sambhava eva / àryagaganaga¤japaripçcchàsamàdhau yathoktam- "tadyathà mahàsàlavçkùavanamasti / tatra ka÷cidàgatya ekaü saralaü chinatti / tatràva÷iùñàste sàlavçkùà ayaü tu chinno, vayaü na chinnà iti na cintayanti / teùu nànuràgo na và kopaþ, na kalpo na vikalpaþ, tadvat bodhisattvasya yà kùàntiþ sà pari÷uddhàgragaganopametyuktivat / ratnàvalyàmapi evamuktam- ÷àrãraü nàsti vai duþkhaü tatra duþkhaü kva mànasam / loko hi duþkhitastena karuõyàt sthãyate ciram // punaryo 'labdhaviràgàvasthastatra kàyasthitibàdhakaviùaye samavatãrõe kàyaduþkhaü ni÷citam utpadyate, tadà so 'pi sattvàrthakçtyeùu ativi÷iùñàvatàrahetutvena pratiùñhata iti àkhyàtam / pradàya chettuü svavapuþ svaduþkhàt svasaüvidà nàrakaduþkhakàdi / vilokya tannà÷ayituü pareùàü pari÷ramaü pràrabhate sa ÷ãghram // Madhy_1.15 // bodhisattvastu duþkhamayanarakatiryagyoniyamalokàdighoralokàntargataü nirantaraghoraduþkhena kàyacchedaü, svakàyacchedaduþkhàt sahastra÷o 'pyadhikaü pravçddhamasahyaü duþkhaü svaduþkhena tulayitvà pa÷yati tadà svakàyacchedaduþkhamavigaõayya sattvànàü narakàdiduþkhacchedàya ati÷ãghraü vãryamàrabhate / yathoktadànapàramitàprabhedade÷anàrtham uktam- pradeyasaïgràhakadàtç÷ånyaü vadanti lokottarapàramãti / tatra pàramãti tu yat saüsàrasàgarapàraü tañaü, kle÷aj¤eyàvaraõaniþ÷eùatyàgasvabhàvayukto buddha eva và / pàraügatastu pàramita ityuktam / aluguttarapade ityanena lakùaõena karmavibhaktilopaü na kçtvà råpaõam, athavà pçùodaràditvàd uttarapadayuktatayà vyavasthàpitam / praj¤àü gçhãtvà vi÷eùeõa vyàkhyàtam, dànàdayaþ pàramitàtulyatvàt pàramitàþ santi / pariõàmanàvi÷eùeõa pàragamanaü vyavasthàpya dànaü pàramitànàma pràpnot / vakùyamàõàþ ÷ãlàdayo 'pi tathà vij¤eyàþ / iyaü dànapàramitàpi deyaü, pratigràhakaü dàyakaü ca anàlambya lokottarapàramità astãti bhagavatãpraj¤àpàramitàyàm uktam / anàlambanasya lokottaratvàd àlambanaü ca vyavahàrasatyasaügrahatvàllaukikameva asti / tattu apràptabodhisattvàvasthàbhirj¤àtuü na ÷akyate / api ca- trayãùu ràgodbhavataþ pradiùñaü tadeva vai laukikapàramãti // Madhy_1.16 // tadeva dànaü triùvavalambitaü sat laukikapàramitetyuktam / samprati yathokta- bhåmiriti j¤ànavi÷eùeõa ati÷ayaguõànuvàdadvàrà de÷anàrthamevamuktam- tathà pratiùñhà jinaputracitte sadà÷raye suprabhakàntimàptà / ghanaü tamisraü mudità nirasya jayatyasau candramaõiryathà vai // Madhy_1.17 // tathà ÷abdo yathoktaprakàrade÷anàrthaþ / muditeti bhåminàma samàkhyàyate / jayatãti tu asapakùaü paràjitya avasthànam ityarthaþ / sà tu j¤ànasvabhàvà satã eva jinaputramanasi sthitatvàd uparisthità / pramuditàbhåmistu yathoktarãtyà sarvamapi gahanam andhakàraü niràkçtya jayati / yathokta eva artha udàharaõena prakà÷ayitum àkhyàtam / candrakàntamaõivad iti / madhyamakàvatàrabhàùye pramuditeti prathama÷cittotpàdaþ / bodhisattvaprathamacittotpàdo vyàkhyàtaþ / 2. dvitãya÷cittotpàdaþ adhunà dvitãyaü (cittotpàdam) adhikçtyocyate- sa ÷ãlasampattiguõànvitattvàt svapne 'pi duþ÷ãlamalaü jahàti / iti / bhåmisaüj¤akasarvaj¤ànavi÷eùasya tu ekasvabhàvatvàt tadasatve 'nutpannaguõabhyaþ ÷ãlapàramitàdivi÷iùñatàbhya eva dvitãyacittotpàdàdivi÷eùàþ dar÷itàþ / tatra kle÷ànadhivàsitvàt, pàpànudbhåtatvàt, cittakaukçtyagni÷amanena, ÷ãtalatvàt, sukhahetutvena uttamairà÷rayaõãyatvàt ÷ãlamiti / tadapi saptatyàgalakùaõam / trayo dharmà alobho 'dveùaþ samyagdçùñi÷ca te samutthànam / ataþ samutthànena saha ÷ãlam adhikçtya da÷akarmamàrgà vyàkhyàtàþ ÷ãlasaüpat tu ÷ãlàti÷ayaþ / guõavi÷uddhistu guõa÷uddhiþ, ÷ãlasaüpatpari÷uddhiriti ÷abdaþ prayojyaþ / svaguõapari÷uddhatvàt ÷ãlatvaü vi÷iùñim / tadanvitatvàt sa bodhisattvaþ svapnàvasthàyàmapi duþ÷ãlamalairaliptaþ / atha kathaü tasya tàdçk ÷ãlasampadà guõapari÷uddhiþ? etàdç÷o 'yaü bodhisattvo dvitãyabodhisattvabhåmau prasthitastu- sa kàyavàkcittavi÷uddhacaryo da÷aiva satkarmapathàü÷cinoti // Madhy_2.1 // yathà dvitiyabodhisattvabhåmau- "tatrabhavanto jinaputrà, vimalàyàü bodhisattvabhåmau sthito bodhisattvaþ prakçtyaiva pràõàtipàtàtprativirãto bhavati nihatadaõóo nihata÷astro nihatavairo lajjàvàn dayàpannaþ sarvapràõibhåteùu hitasukhànukampã maitracittaþ / sa saükalpairapi pràõivihiüsàü na karoti, kaþ punarvàdaþ parasattveùu sattvasaüj¤inaþ saücintyaudàrikakàyaviheñhanayà // adattàdànàtprativirataþ khalu punarbhavati svabhogasaütuùñaþ, parabhogànabhilàùã, anukampakaþ / sa paraparigçhãtebhyo vastubhyaþ paraparigçhãtasaüj¤ã steyacittamupasthàpya anta÷astçõaparõamapi nàdattamàdàtà bhavati, kaþ punarvàdo 'nyebhyo jãvitopakaraõebhyaþ // kàmamithyàcàràtprativirataþ khalu punarbhavati svadàrasaütuùñaþ paradàrànabhilàùã / sa paraparigçhãtàsu strãùu parabhàryàsu gotradhvajadharmarakùitàsu abhidhyàmapi notpàdayati, kaþ punarvàdo dvãndriyasamàpatyà và anaïgavij¤aptyà và // ançtavacanàtprativirataþ khalu punarbhavati satyavàdã, bhåtavàdã, kàlavàdã, yathàvàdã tathàkàrã / so 'nta÷aþ svapnàntaragato 'pi vinidhàya dçùñiü kùàntiü ruciü matiü prekùàü visaüvàdanàbhipràyo nànçtàü vàcaü ni÷càrayati, kaþ punarvàdaþ samanvàhçtya // pi÷unavacanàtprativirataþ khalu punarbhavati abhedàviheñhàpratipannaþ sattvànàm / sa netaþ ÷rutvà amutràkhyàtà bhavatyamãùàü bhedàya / na amutaþ ÷rutvà ihàkhyàtà bhavatyeùàü bhedàya / na saühitàn bhinatti, na bhinnànàmanupradànaü karoti / na vyagràràmo bhavati na vyagrarato na vyagrakaraõãü vàcaü bhàùate sadbhåtàmasadbhåtàü và // paruùavacanàtprativirataþ khalu punarbhavati / sa yeyaü vàgade÷à karka÷à parakañukà paràbhisaüjananã anvakùànvakùapràgbhàrà gràmyà pàrthagjanakã anelà akarõasukhà krodharoùani÷càrità hçdayaparidahanã manaþsaütàpakarã apriyà amanaàpà amanoj¤à svasaütànaparasaütànavinà÷inã, tathàråpàü vàcaü prahàya yeyaü vàk snigdhà mçdvã manoj¤à madhurà priyakaraõã manaàpakaraõã hitakaraõã nelà karõasukhà hçdayaügamà premaõãyà paurã varõavispaùñà vij¤eyà ÷ravaõãyà ni÷rità bahujaneùñà bahujanakàntà bahujanapriyà bahujanamanaàpà vij¤àpannà sarvasattvahitasukhàvahà samàhità manaþ prahlàdanakarã svasaütànaparasaütànaprasàdanakarã tathàråpàü vàcaü ni÷càrayati // saübhinnapralàpàtprativirataþ khalu punarbhavati suparihàryavacanaþ kàlavàdã bhåtavàdã arthavàdã dharmavàdã nyàyavàdã vinayavàdã, sa nidànavatãü vàcaü bhàùate kàlena sàvadànàm / sa cànta÷a itihàsapårvakamapi vacanaü parihàryaü pariharati, kaþ punarvàdo vàgvikùepeõa // anabhidhyàluþ khalu punarbhavati parasveùu parakàmeùu parabhogeùu paravittopakaraõeùu paraparigçhãteùu spçhàmapi notpàdayati, kimitiyatpareùàü tannàma syàditi nàbhidhyàmutpàdayati, na pràrthayate, na praõidadhàti, na lobhacittamutpàdayati // avyàpannacittaþ khalu punarbhavati sarvasattveùu maitracitto hitacitto dayàcittaþ sukhacittaþ snigdhacittaþ sarvajagadanugrahacittaþ sarvabhåtahitànukampàcittaþ / sa yànãmàni krodhopanàhakhilàmalavyàpàdaparidàhasaüdhukùitapratighàdyàni tàni prahàya yànãmàni hitopasaühitàni maitryupasaühitàni sarvasattvahitasukhàya vitarkitavicàritàni, tànyanuvitarkayità bhavati // samyagdçùñiþ khalu punarbhavati samyakpathagataþ kautukamaïgalanànàprakàraku÷ãladçùñivigata çjudçùñira÷añho 'màyàvã buddhadharmasaüghaniyatà÷ayaþ / " ityàdyuktavat / tatra prathamatrayaku÷alakarmapathàþ kàyena pratipàdyante / madhyamacaturo vàcà antyatraya÷cittena / evaü da÷aku÷alakarmamàrgà api saügçhãtàþ / kim eteùàü karmamàrgàõàü cayanaü prathamacittotpàdabodhisattvà na kurvanti? te 'pi cayanaü kurvanti, tathàpi- da÷àpi màrgàn ku÷alàn sametya bhavanti te ÷uddhataràstathaiva / prathamacittotpàdabodhisattvà na tathà / sadà vi÷uddhaþ khalu ÷àradenduryathà hi ÷àntaprabhayàti÷ete // Madhy_2.2 // ÷àntastu saüvçtendriyaþ / prabhàmayo dedãpyamàna÷arãraþ, tathà pari÷uddha÷ãlaþ sannapi / sa ÷uddha÷ãlaprakçtiüvida÷ced bhavenna tenaiva vi÷uddha÷ãlaþ / yathà-àryaratnakåñasåtre- "kà÷yapa, e[ka]tyo bhikùuþ (÷ãlavantaþ) pràtimokùasaüvarasaüvçto viharati / àcàragocarasampanna aõumàtreùvavadyeùu (api) bhayadar÷ã samà[dà] ya ÷ikùate ÷ikùàpadeùu pari÷uddhakàyakarmavàïmanaskarmaõà samanvàgato viharati, pari÷uddhàjãvaþ sa ca bha[vati] àtmavàdã, ayaü kà÷yapa prathamo duþ÷ãlaþ ÷ãlavaütaþ pratiråpako draùñavyaþ /" ityataþ "punaraparaü kà÷yapa! ihe katyo bhikùuþ dvàda÷àdhåtaguõasa[màdàne 'pi] upalambhadçùñika÷ca bhavati, ahaükàra(mamakàra)sthitaþ ayaü kà÷yapa caturtho duþ÷ãlaþ ÷ãlavantapratiråpakodra[ùñavyaþ]" iti paryantam uktam / ataþ sadà sastritaye 'pi buddhidvayapracàràt sutaràü nivçttaþ // Madhy_2.3 // kasmai pràõine tyàgaþ, kiü tyaktaü, kena tyaktaü, tattritaye 'pi bhàvàbhàvàdibuddhidvayanirvçto bhavati / evaü saüprati bodhisattvasya ÷ãlasaüpanmayatvam uktam / tataþ pa÷càt sàmànyatayà tadbhinnànàmapi ÷ãlasampatterdànàdito 'pi ati÷ayatvaü sarvaguõasampadà÷rayabhåtatvameva de÷anàrthayitum uktam- dànàjjanaþ ÷ãlapadena hãno bhogànavàpyaiùyati durgati¤ca / iti / taddànata eva sa dànapatiþ ÷ãlavàn bhåto naradevamadhye vi÷iùñabhogasampanmayaþ san ÷ãlapàdanirvçttau durgatilokapatitaþ pratyekanarakaü, a÷vagajavànaranàgàdipretamaharddhikàdiùu utpannaþ sa vividhabhogasampatsampanna eva bhavati / ataþ savyàjamåle parikùãyamàõe tasmai na bhogàþ prabhavanti pa÷càt // Madhy_2.4 // yo 'tyalpabãjamuptvà vipulaphalaü pràpnuvan punaþ phalàya tasmàdapyadhikaü bãjaü vapati, tena mahàphalasambhàrasya yathàsamaye upavardhanakramo 'vicchinnaü sambhavati, kçtapraõà÷asvabhàva÷cayo mårkhatayà pårvabãjamàtramapi upabhuïkte tasya savyàjavastusaügrahasyàpi kùayatvàt kuto bhàviphalasaüpadutpàdaþ? tathaiva ÷ãlanivçtteþ asthàne sampadupabhogakturapi atimårkhatayà apårvàkùeparahitatvàt pårvàkùepà÷eùopabhogatvàcca pa÷càt sampadbhàvo 'saübhavaþ / ÷ãlapàdavihãnasya asya pårõasampadbhàvo na kevalaü durlabhaþ, durgatigamanena durgatita utthànam api atidurlabham iti de÷anàya- yadà svatantraþ sthitisàmaråpyam ayaü svacintàü yadi no karoti / darãprapàte paratantratàptau ka enamuttthàpayità hi pa÷càt // Madhy_2.5 // ityuktama / yadyasau tadà anukålajanapadasthito bandhamukta÷åravat svacchandaþ, paràdhãnatàmapraviùñaþ san devamanuùyàdilokasthitaþ svacintàü na karoti, sàdhiùñadarãsamutsçùñabaddha÷åravad durgatiügatamenaü pa÷càt ka uttthàpayiùyati / ata eva pãóanàya ni÷citameva durgatirbhaviùyati / tata eva punarmanuùyeùu upapàde 'pi dvividhaþ paripàko 'bhisiddha ityuktam / yatastàdç÷o duþ÷ãlo 'tyadhikadoùasambhàràdhiùñhànam- tato jino dànakathàmudãrya kathàü tu ÷ãlànugatàmuvàca / tasmàdeva paràjitasakalapàpadharmo jino dànàdiguõàvipraõà÷àya dànakathàsamayànantaraü ÷ãlakathàmeva kçtavàn / guõe vivçddhe khalu ÷ãlabhåmau phalopabhogastu nirantaraü syàt // Madhy_2.6 // sarvaguõà÷rayabhåtatvàt ÷ãlam eva bhåmiþ / tatra dànàdisarvaguõavivçddhi÷cet hetuphalaparamparà uttarottaraü krama÷o 'navacchinnaråpeõa phalasambhàramupavardhayantã dãrghakàlam upabhoktuü ÷akyate, anyathà tu na / ato 'nena prakàreõa- pçthagjana÷ràvakanaijabodhisvabhàvaniùñhasya jinàtmajasya / na heturastyabhyudayàya ÷ãlàd çte ca niþ÷reyasahetave 'nyaþ // Madhy_2.7 // yathà- "ime khalu punarda÷àku÷alàþ karmapathà adhimàtratvàdàsevità [bhàvità] bahulãkçtà nirayaheturmadhyatvàt tiryagyoniheturmçdutvàdyamalokahetuþ / tatra pràõàtipàto nirayamupanayati, tiryagyonimupanayati, yamalokamupanayati / atha cetpunarmanuùyeùu upapadyate, dvau vipàkàvabhinirvartayati alpàyuùkatàü ca bahuglànyatàü ca / adattàdànaü .........peyàlaü.........'parãttabhogatàü ' ca 'sàdhàraõabhogatàü' ca / kàmamithyàcàro ... anàjàneyaparivàratàü ca sasapatnadàratàü ca / mçùàvàdo.......abhyàkhyànabahulatàü ca parairvisaüvàdanatàü ca / pai÷unyaü......bhinnaparivàratàü ca hãnaparivàratàü ca / pàruùyaü........amanàpa÷ravaõatàü ca kalahavacanaü ca / tàü saübhinnapralàpo.......anàdeyavacanatàü ca ani÷citapratibhànatàü ca / abhidhyà........asaütuùñitàü ca mahecchatàü ca / vyàpàdo.......ahitaiùitàü ca parotpãóanatàü ca / mithyàdçùñiþ [nirayamupanayati, tiryagyonimupanayati, yamalokamupanayati / atha cetpunarmanuùyeùu upapadyate, dvau vipàkàvabhinirvartayati] kudçùñipatita÷ca bhavati ÷añha÷ca màyàvã / evaü khalu mahato 'parimàõasya duþkhaskandhasya ime da÷àku÷alàþ karmapathàþ samudàgamàya saüvartante /" "punaþ ku÷alànàü karmapathànàü samàdànaheto[rdeva] manuùyàdyupapattimàdiü kçtvà yàvadbhavàgramityupapattayaþ praj¤àyante / tata uttaraü ta eva da÷a ku÷alàþ karmapathàþ praj¤àkàreõa paribhàvyamànàþ pràde÷ikacittatayà traidhàtukottrastamànasatayà mahàkaruõàvikalatayà parataþ ÷ravaõànugamena ghoùànugamena ca ÷ràvakayànaü saüvartayanti / tata uttarataraü pari÷odhità aparapraõeyatayà [svayaübhåtvànukålatayà] svayamabhisaübodhanatayà [parato 'parimàrgaõatayà] mahàkaruõopàyavikalatayà gambhãredaü- pratyayànubodhanena pratyekabuddhayànaü saüvartayati / tata uttarataraü pari÷odhità vipulàpramàõatayà mahàkaruõopetatayà upàyakau÷alasaügçhãtatayà saübaddhamahàpraõidhànatayà sarvasattvàparityàgatayà buddhaj¤ànavipulàdhyàlambanatayà bodhisattvabhåmipari÷uddhayai pàramitàpari÷uddhayai caryàvipulatvàya saüvartante /" ityàdi vistareõoktavat ato 'nenaprakàreõa tadda÷aku÷alamàrgàtiriktaü pçthagjana÷ràvakapratyekabuddhabodhisattvànàü yathàyogam abhyudayasya saüsàrasukhasya, niþ÷reyasaþ sukhaduþkhàbhàvasvabhàvasya muktilakùaõasya pràpterupàyo 'nyo nàstãti samupadiùñam / yo 'sau dvitãyacittotpàdabodhisattvaþ- yathà samudro hi ÷avena sàrdham amaïgalenàpi ca maïgalaü và / tathà hi ÷ãlàdhikçto mahàtmà samaü na tiùñhàsati duùña÷ãlaiþ // Madhy_2.8 // amaügalamiti aku÷alaparyàyaþ / yathokta÷ãlapàramitàvibhedàkhyànam- kuta÷ca kiü kutra vivarjita¤ca trike gçhãte sati yaddhi ÷ãlam / vadanti tallaukikapàramãti / tacchãlaü triùvavalambitaü sat laukikapàramiteti àkhyàyate / alaukikaü tat triùu ràga÷ånyam // Madhy_2.9 // tadeva÷ãlaü yathoktàlambanatrayarahitaü syàcced alaukikapàramitetyucyate / yathoktabhåmiguõànuvàdena ÷ãlapàramitàvasthàpariniùpattimàha- jinàtmajendådgatanirmalàpi bhavàbhavaiùà vimalà bhava÷rãþ / ÷aradçto÷càndramasãprabheva jaganmanastàpamapàkaroti // Madhy_2.10 // vimaleti da÷aku÷alakarmamàrgavimalatvàd dvitãyabodhisattvabhåmeranvarthaü nàma / yathà nirmalà ÷araccandraprabhà janasaütàpam apàkaroti tathà jinaputrendådgateyaü vimalàpi duþ÷ãlotpannaü manaþsaütàpaü nivartayati / asyà asaüsàràntargatatvàd na bhavo 'pitu bhava÷rãþ, sarvaguõasampadàü tadanugatatvàt, caturdvãpai÷varyasampadhetutvàcca / iti madhyamakàvatàrabhàùye dvitãya÷cittotpàdaþ / 3. tçtãya÷cittotpàdaþ samprati tçtãyacittotpàdam adhikçtyottacyate- a÷eùaj¤eyendhanadàhakàgniprabhodbhavàd bhåmiriyaü tçtãyà / prabhàkarã ................ prabhàkarãti tu tçtãyabodhisattvabhåminàma / punariyaü kasmàt prabhàkarãti ced anvarthameva / tatsamaye a÷eùaj¤eyendhanadàhakaj¤ànàgneþ ÷àntyàtmakaprabhodbhavàd bhåmiriyaü prabhàkarãtyucyate / tçtãyacittotpàdasya ............... taü sugatasya putraü tadà ravistàmra ivàvibhàti // Madhy_3.1 // yathà såryaudayàvasthàyàþ pårvaü tàmra iva avabhàsate tathà bodhisattve 'pi tatra j¤ànam àbhàsate / tàdçgj¤ànàbhàsapràptasya tasya bodhisattvasya kùàntipàramitàvi÷eùatàde÷anàrthamuktam- akopapàtrasya hi tasya kàyàt sahàsthimàüsaü yadi ko 'pi kçntàt / palaü palaü dãrghanikçntane 'pi nikçntake kùàntiratãva tasya // Madhy_3.2 // bodhisattvaþ paracittànurakùaõàrthatvàt tàdçgj¤ànavatvàcca yena paradveùacittàdhàratvatrikàlanirarthakatvaü saüdehàspadatva¤ca na syuþ tàdçksvabhàvakàyavàkcittàvatàrasàkùã nàsti / akopapàtrasya yadi ko 'pi vi÷eùaõam / yadi tàdçkpràõinà tasya bodhisattvasya kàyato sàsthimàüsaü pratipalaü viramya viramya ciraü nikçntite 'pi tàdçkkçntakàya na kevalaü cittavyàroùo na bhavati apitu, tadaku÷alakarmapratyayaü narakaduþkhàdivi÷eùam avalambya bodhisattve 'tivi÷iùñà kùàntireva jàyate / api ca- yataþ sa dharmàn pratibimbaråpàn niràtmadçk pa÷yati bodhisattvaþ / tataþ kathaü kena kimasti chinnaü kadàpi và kùàntimupeti càso // Madhy_3.3 // tadaku÷alakarmapratyayaü narakàdiduþkhavi÷eùam avalambya na kevalaü vi÷eùeõa kùànto 'pitu yataþ sa sarvadharmàn api pratibimbavat pa÷yan àtmàtmãyasaüj¤ànivçttaþ tasmàd api kùàntatara eva / api ÷abdastu kùàntihetusaügrahàrtham / kùàntiriyaü na kevalaü bodhisattvànuråpo dharmo 'pitu taditarasakalaguõarakùàhetubhåtatvàd akùàntavat krodhavyàvçttirapi yuktà vyàkhyàtà- prakupyate yadyapakàriõe 'tra kimatra kopo vinivartitaþ syàt / ato 'tra kopo hi nirarthako 'smin paratra loke 'pi viruddha eva // Madhy_3.4 // samprati dattaroùàvasaro 'yaü parasmai apakàriõe krudhyati cet tadànãntanàpakàràvinivçtteþ, tadàlambanaþ pratikopo nirarthaka eva, kçtakàryatvàt / asmai kopo na kevalaü vartamàne niùprayojanaþ, apitu paraloko 'pi viruddho bhavati, krodhotpàde sati amanàpaparipàkàkùepaþ / yo du÷caritakarmaphalavi÷eùopabhogavàn mohàt pareõàhaü prapãóita iti parikalpayan apakàriõe krodhamutpàdayan pratyapakàreõa tatpãóanaü paràjetukàma÷càsau / tasyàpi vyàvartanàrthamàha- puràkçtasyàku÷alasya karmaphalaü tu yo naùñatayà vivakùuþ / paràhitakrodhata eva duþkhaü kathaü hi tadbãjatayopanãtam // Madhy_3.5 // yat ÷astradhàrapàtena tatkàye sàdhiùñhamapakàraduþkhaü ÷atruõopasàdhitam, tadantyaphalabhåtaü pårvakçtapràõàtipàtakarmaõaþ pràõinàü narakatiryagyoniyamalokàdi paripàkaphalaü ghoram anubhåyamànaü niùyandaphalaü yaccàva÷iùñakle÷à÷eùàpriyaphalanivartanahetuþ / tatkathaü punaþ rvipariõàmyaiva, auùadhasya antimamàtràyà àbhyantare-vyàdhipratãkàrahetutvàd vyàroùaparàpakàràbhyàm atãtàmanàpaphalàdapi ativi÷iùñàpakàraphalasambhàvanàhetutvena ànãyate? atastad vaidyasya vyàdhicikitsàhetubhåtatãkùõa÷alyakarmakriyàvat phaladuþkhotpàdahetoratikùàntiryuktà / akùàntistu na kevalam amanàpaparipàkàtikùepaheturapitu dãrghasaügçhãtapuõyasambhàrakùayaheturapyastãti de÷anàrthamuktam- dànena ÷ãlena samudgataü yat puõyaü citaü kalpa÷atena na÷yet / kùaõena kopàjjinaputrakeùu tasmàn na kopàdaparaü hi pàpam // Madhy_3.6 // yadi bodhisattvo mahàtmà saþ pudgale vi÷iùñe 'vi÷iùñe vàpi kle÷àbhyàsava÷aprave÷atvàd bodhicittotpànneùu satyabhåtam asatyabhåta÷ca doùam adhikaü praj¤àpya kùaõamàtramapi krodhacittotpàde 'pi tanmàtreõaiva pårvoktadàna÷ãlapàramitàbhyàsotpanna÷atakalpasaücitapuõyasaübhàro na÷yati, abodhisattvena bodhisattvebhya utpàdite tu punaþ kiü vaktavyam? tasmàt mahàsàgarajalapramàõaü karùagaõanayà ni÷cetuma÷akyaü tathà tatra paripàkasãmà ni÷cetuma÷akyaþ / ata evaü sati amanàpaphalàkùepaü puõyakùayakara¤ca pàpam akùànteþ param aparaü nàsti / "ma¤ju÷rãþ, krodhaþ krodha iti ÷atakalpasaübhçtapuõyopakùayakaraþ, tasmàt krodhaþ krodha ityàkhyàtaþ /" puna÷ca akùàntàþ paràpakàràsamarthàstu àtmànameva nà÷ayanti, samarthà niùkaruõà÷ca svaparanà÷akàþ / anena tu janmata eva- kudar÷ano 'sajjananãyamàno nayànayaj¤ànavivekahãnaþ / parasmin kàle nikàyasabhàgaü tyaktvà sakopano durgatimeti ÷ãghram / yadyete 'kùàntidoùàþ, tadà ke vai tadviparãtakùàntiguõà iti- guõà viruddhàþ kathità hyakopàt // Madhy_3.7 // sudar÷atà sajjanatàgati÷ca nayànayaj¤ànapañutvamasti / anantaraü devamanuùyajanma kùayaü hyakopàdupayàti pàpam // Madhy_3.8 // ye 'kùàntidoùà uktàstadviruddhàste guõàþ kùànterj¤eyàþ / tadyathà- pçthagjano jinaputra÷ca doùàn guõàn samàlokya ca kopakùàntyoþ / apàsya kopaü tarasaiva kùàntiü sadà ÷rayeccàryajanapra÷astàm // Madhy_3.9 // kopakùàntã tu kopakùàntyaiva / doùaguõau càpi doùaguõau / krodhakùàntyordoùaguõàviti ÷abdaviniyogaþ / krodhadoùastu yathoktaþ, viparyayeõa kùàntiguõam avagamya akùàntiü tyaktvà sarvakàlaü kùàntireva à÷rayaõãyà / adhunà kùàntipàramitàprabhedade÷anàrtham- sambuddhabaudhyai pariõàmanàpi triùvà÷rità cet khalu laukikãyam / buddhatvàya pariõàmanàyàmapi kà kùàntiþ, kena kùàntiþ, keùu pràõiùu kùàntiretattriùvà÷rayeùu satsu iyaü kùàntipàramità laukikãti / anà÷rità syàt khalu saiva buddhairalaukikã pàramiteti diùñà // Madhy_3.10 // tasyàü bhåmau bodhisattvasya kùàntipàramità yathà vi÷uddhayati tathaiva- abhij¤atàü dhyànamito 'tra bhåmau jinasya putro hataràgavairaþ / bhavatyasau laukikakàmaràgau nihantumatyantatayà ca ÷aktaþ // Madhy_3.11 // dhyànamiti dhyàna÷abdastu upalakùaõàrthaþ, samàpattyapramàõànàmapi grahaõaü bhavati / yathàtçtãyabodhisattvabhåmàvuktavat- "so 'syàü prabhàkaryàü bodhisattvabhåmau sthito bodhisattvo dharmànudharmapratipattiheto rviviktaü kàmairviviktaü pàpakairaku÷aladharmaiþ savitarkaü savicàraü vivekajaü prãtisukhaü prathamaü dhyànamupasaüpadya viharati / sa vitarkavicàràõàü vyupa÷amàdadhyàtmasaüprasàdàccetasa ekotãbhàvàdavitarkamavicàraü samàdhijaü prãtisukhaü dvitãyadhyànamupasaüpadya viharati / sa prãterviràgàdupekùako viharati smçtimàn saüprajànan / sukhaü na kàyena pratisaüvedayati yattadàryà àcakùante- upekùakaþ smçtimàn / sukhavihàrã niùprãtikaü tçtãyaü dhyànamusaüpadya viharati / sa sukhasya ca prahàõàdduþkhasya ca prahàõàtpårvameva ca saumanasyadaurmanasyayorastaügamàdaduþkhàsukhamupekùàsmçtipari÷uddhaü caturthaü dhyànamupasaüpadya viharati /" iti, etàni catvàri dhyànàni / catastra àråpyasamàpattayastu- tadyathà- "sa sarva÷o råpasaüj¤ànàü samatikramàt pratighasaüj¤ànàmastaügamànnànàtvasaüj¤ànàmamanasikàràdanantakamàkà÷amityàkà÷ànantyàyatanamupasaüpadya viharati / sa sarva÷a àkà÷ànantyàyatanasamatikramàdanantaü vij¤ànamiti vij¤ànànantyàyatanamupasaüpadya viharati / sa sarva÷o vij¤ànànantyàyatanasamatikramànnàsti kiücidityàkiücanyàyatanamupasaüpadya viharati / sa sarva÷a àkiücanyàyatanasamatikramànnaiva saüj¤à nàsaüj¤àpi iti saüj¤ànàsaüj¤àyatanamupasaüpadya viharati /" imà÷catastra àråpyasamàpattayaþ / catvàro 'pramàõàstu evam- "sa maitrãsahagatena cittena vipulena mahadatenàdvayenàpramàõenàvaireõàsapatnenànàvaraõenàvyàbàdhena sarvatrànugatena dharmadhàtuparame loke àkà÷adhàtuparyavasàne sarvàvantaü lokaü spharitvopasaüpadya viharati / evaü karuõàsahagatena cittena / muditàsahagatena cittena / upekùàsahagetana cittena viharati /" pa¤càbhij¤àstu, tadyathà- "so 'nekavidhàü çddhividhiü pratyanubhavati / pçthivãmapi kampayati / eko 'pi bhåtvà bahudhà bhavati / bahudhàpi bhåtvaiko bhavati / àvirbhàvaü tirobhàvamapi pratyanubhavati / tiraþ kuóayaü tiraþpràkàraü parvatamapyasajjan gacchati tadyathàpi nàma àkà÷e / àkà÷e 'pi paryaïkena kràmati tadyathàpi nàma pakùi÷akuniþ / pçthivyàmapyunmajjananimajjanaü karoti tadyathàpi nàma udake / udake 'pyamajjan gacchati tadyathàpi pçthivyàm / dhåmayati prajvalati, tadyathàpi nàma mahànagniskandhaþ / svakàyàdapi mahàvàridhàrà utsçjati tadyathàpi nàma mahàmeghaþ / yàbhirvàridhàràbhirayaü trisàhastramahàsàhasro lokadhàturàdãptaþ pradãptaþ saüprajvalito 'gninà ekajvàlãbhåto nirvàpyate / imàvapi candrasåryàvevaümaharddhiko evaümahànubhàvo pàõinà paràmç÷ati parimàrùñi yàvad brahmalokamapi kàyena va÷aü vartayati /" ityete çddhayabhij¤àþ / "sa divyena ÷rotradhàtunà [vi÷uddhenà] tikràntamànuùyakena ubhayàn ÷abdàn ÷çõoti divyàn mànuùyakàn, såkùmànaudàrikàü÷ca / ye dåre 'ntike và anta÷o daü÷ama÷akakãñamakùikàõàmapi ÷abdàn ÷çõoti / [eùà divyà ÷rotràbhij¤à] //" "sa parasattvànàü parapudgalànàü cetasaiva cittaü yathàbhåtaü prajànàti / saràgaü cittaü saràgacittamiti yathàbhåtaü prajànàti / viràgaü cittaü viràgacittamiti prajànàti / sadoùaü, vigatadoùaü, samohaü, vigatamohaü, sakle÷aü, niþkle÷aü, parãttaü, vipulaü, mahadataü, apramàõaü, saükùiptaü, [vistãrõaü], samàhitaü, asamàhitaü, vimuktaü, avimuktaü, sàïganam, anaïganam, audàrikaü cittamaudàrikacittamiti yathàbhåtaü prajànàti / anaudàrikaü cittamanaudàrikaü cittamiti yathàbhåtaü prajànàti / iti parasattvànàü parapudgalànàü cetasaiva cittaü yathàbhåtaü prajànàti / [ityeùà paracittaj¤ànàbhij¤à] //" "so 'nekavidhaü pårvanivàsamanusmarati / ekàmapi jàtimanusmarati / dve tistra¤catastraþ pa¤ca da÷a viü÷atiþ triü÷ataü catvàriü÷ataü pa¤cà÷ataü jàti÷ata[sahastra]manusmarati / anekànyapi jàti÷atàni / [anekànyapi jàtisahastràõi] anekànyapi jàti÷atasahastràõi / saüvartakalpamapi vivartakalpamapi / anekànapi saüvartavivartakalpànapyanusmarati / kalpa÷atamapi kalpasahastramapi kalpa÷atasahastramapi kalpakoñãmapi kalpakoñã÷atamapi kalpakoñãsahastramapi kalpakoñã÷atasahasramapi yàvadanekànyapi kalpakoñãniyuta÷atasahasràõyanusmarati-amunnàhamàsaü evaünàmà / evaügotraþ evaüjàtiþ evamàhàra evamàyuþpramàõaþ evaücirasthitikaþ evaü sukhaduþkhapratisaüvedã / so 'haü tata÷cyuto 'tropapannaþ / tata÷cyuta ihopapannaþ / iti sàkàraü sodde÷aü sanimittamanekavidhaü pårvanivàsamanusmarita / [eùà pårvanivàsànusmçtyabhij¤à] //" "sa divyena cakùuùà vi÷uddhenàtikràntamànuùyakeõa sattvàn pa÷yati cyavamànànupapadyamànàn suvarõàn durvarõàn sugatàn durgatàn praõãtàn hãnàn / yathàkarmopagàn sattvàn yathàbhåtaü prajànàti- ime bhavantaþ sattvàþ kàyadu÷caritena samanvàgatà vàgdu÷caritena samanvàgatà manodu÷caritena samanvàgatàþ àryàõàmapavàdakà mithyàdçùñayaþ mithyàdçùñikarmasamàdànahetostaddhetuü tatpratyayaü kàyasya bhedàtparaü maraõàdapàyadurgativinipàtanirayeùåpapadyante / ime punarbhavantaþ sattvàþ kàyasucaritena samanvàgatà vàksucaritena samanvàgatà manaþsucaritena samanvàgatà àryàõàmanapavàdakàþ / samyagdçùñikarmasamàdànahetostaddhetuü tatpratyayaü kàyasya bhedàt paraü maraõàtsugatau svarge devalokeùåpapadyanta iti [prajànàti / evaü] divyena cakùuùà vi÷uddhenàtikràntamanuùyeõa (cyavamànànupapadyamànàn) sàkàraü sodde÷aü sanimittaü sattvàn pa÷yati / yathàkarmopagatàn sattvàn yathàbhåtàn prajànàti / sa imàni dhyànàni vimokùàn samàdhãn samàpattã÷ca samàpadyate, vyuttiùñhate / na ca teùàü va÷enopapadyate 'nyatra yatra bodhyaïgaparipåriü pa÷yati tatra saücintya praõidhànava÷enopapadyate / tatkasya heto? tathà hi tasya bodhisattvasyopàyakau÷alyàbhinirhatà cittasaütatiþ //" ata eva asyàü bhåmau bodhisattve dhyànam abhij¤à÷ca sambhavanti kathaü sadà laukikaràgadveùaparikùayaþ? capadaü tu anuktasaïgrahàrtham, iti tasya mohasyàpi parikùayo bhavati- katham iti, idamapi yathà såtre- "sa sarvadharmàõàmasaükràntitàü ca avinà÷itàü ca pratãtya pratyayatayà vyavalokayati // tasya bhåyasyà màtrayà sarvàõi kàmabandhanàni tanåni bhavanti / sarvàõi råpabandhanàni sarvàõi bhavabandhanàni sarvàõyavidyàbandhanàni tanåni bhavanti / dçùñikçtabandhanàni ca pårvameva prahãõàni bhavanti / tasya asya prabhàkaryàü bodhisattvabhåmau sthitasya bodhisattvasya anekàn kalpàn yàvadanekàni kalpakoñiniyuta÷atasahastràõi ....peyàlaü.....anupacayaü mithyàràgaþ prahàõaü gacchati, anupacayaü mithyàdoùaþ prahàõaü gacchati, anupacayaü mithyàmohaþ prahàõaü gacchati /" ityuktam / atastasya ràgo dveùo moha÷ca parikùãõo bhavati / kathaü hi te sadà laukikakàmaràgàt upahantuü samarthà bhaviùyantãti yathà- "iyaü bhavanto jinaputrà bodhisattvasya prabhàkarã nàma tçtãyà bodhisattvabhåmiþ samàsanirde÷ataþ, yasyàü pratiùñhito bodhisattvo bhåyastvena indro bhavati devaràjastrida÷àdhipatiþ kçtã prabhuþ sattvànàü kàmaràgavinivartanopàyopasaühàràya ku÷alaþ sattvàn kàmapaïkàdabhyuddhartum", ityuktam / ataþ sa jinaputro laukikakàmaràgàn upahantuü samartho bhaviùyati / evam asya bodhisattvasya tçtãyabodhisattvabhåmau vi÷uddhakùàntipàramitàdhyànàparimàõasamàpatyabhij¤à ràgàdiparikùayasya ca ni÷citapràptirbhaviùyatãtyuktvà adhunà tu kùàntipàramitàparyantaü pàramitàtrayà÷rayavi÷eùaü sambhàrasvabhàvaü phalaparisiddhivyavasthàü ca prakà÷ayitum àkhyàyate- ime hi dànàdimayàþ tridharmà gçhibhya uktàþ sugataistu bhåyaþ / ta eva puõyetyapi saübhçtà hi sambuddharåpàtmakakàyahetuþ // Madhy_3.12 // bodhisattvà eva yathoktadànàdyà÷rayàþ santi, tathàpi gçhasthapravrajitabhedena tatra dvayoþ saübhavaü vicintya tathoktam / tatra gçhastheùu pràyeõa dànàdayastrayo dharmàþ susàdhyàþ, parivràjakeùu ca vãryaü, dhyànaü tathà praj¤à / na cetaretaràsaübhàvanà / buddhatvahetusambhàrau tu dvau staþ, sa càsau puõyasaübhàro j¤ànasaübhàra÷ca / tatra puõyasambhàrastu tàstistraþ pàramitàþ santi, j¤ànasambhàra÷ca dhyànaü praj¤à ca / vãryaü tåbhayaheturiti vyavasthà / tatra yaþ puõyasambhàraþ sa saübuddhànàü bhagavatàü ÷atapuõyalakùaõasya adabhutasya acintyasya vi÷varåpamayasya råpakàyasya hetuþ / dharmasvabhàvakàyasya anutpàdalakùaõasya hetustu j¤ànasambhàraþ / samprati à÷rayàdimàhàtmyena svamahatvam uktvà tçtãyabodhisattvabhåmyavasthà samàkhyàyate- prabhàkarãyaü jinaputrasårye tamaþ svakaü pårvataraü vinà÷ya / samãhate lokatamo vihantuü / sugataputrasåryasthiteyaü prabhàkarãbhåmiþ svà÷ritàm avidyàü àtmodbhavavighnabhåtàü jàyamànàvasthàyàmeva vinà÷ya tatprakàropade÷ena tadbhinnànàü tçtãyabhåmyudbhavavighnàndhakàraü vihantuü samãhate / sa bodhisattvaþ- na càtra kopo bhuvi tãkùõabhåte // Madhy_3.13 // sa tu doùàndhakàràõàü pratibandhakànàü nà÷anena såryavad atitãkùõatàvatàre 'pi doùayuktajanebhyo na krudhyati / kùànterativi÷iùñàbhyàsàt karuõayà santateþ snigdhatvàcca / madhyamakàvatàrabhàùye tçtãya÷cittotpàdaþ / 4. caturtha÷cittotpàdaþ samprati dàna÷ãlakùàntipàramitàbhyo vãryapàramitàyà atirekade÷anàdvàreõa caturthacittotpàdamadhikçtya àkhyàyate- guõà a÷eùà anugamya vãryaü dvayostu heturmatipuõyarà÷yoþ / yato bhavet projjvalameva vãryam arciùmatã bhåþ khalu sà caturthã // Madhy_4.1 // ku÷alakarmànutsàhamaye tu sarvathà dànàdàpravçtteþ sarvaguõotpàdo 'saübhavaþ / pårvoktaguõasa¤cayasamutsuke tu pràptàpràptayorvçddhipràptisaübhavàd yasya kasyacid guõasya hetustu vãryameva asti / sambhàradvayahetustu pårvata àkhyàtaþ / tad vãryaü svaguõapari÷uddhidvàrà yasyàü bhåmàvadhijvalati sà tu caturthã bodhisatvabhåmiþ arciùmatãti syàt / api ca, kasya hetorarciùmatãti àkhyàyate-nàmàvatàrahetude÷anàrtham- sambodhipakùasya vibhàvanàto jàto 'vabhàsaþ sugatasya putre / tàmraprabhàyà adhikaü vibhàti ityuktam / evam asyàü bhåmau bodhisattve saptatriü÷ad bodhipàkùikadharmabhàvanena pårvàkhyàtatàmraprabhàyà vi÷iùño 'vabhàsa upapadyate / tasmàt samyagj¤ànàgniprabhopapàdena sà bodhisattvabhåmirarciùmatãtyàkhyàyate / saptatriü÷ad bodhipàkùikà dharmastu evam- catvàri smçtyupasthànàni, catvàri samyakprahàõàni, catvàra çddhipàdàþ, pa¤cendriyàõi, pa¤ca balàni, sapta bodhyaïgàni àryàùñàïgamàrga÷cetyuktàþ / tatra catvàri smçtyupasthànàni- "jinaputrà, bodhisattvo 'syàmarciùmatyàü bodhisattvabhåmau pratiùñhito 'dhyàtmaü kàye kàyànudar÷ã viharati, àtàpã saüprajànan smçtimàn vinãya loko 'bhidhyàdaurmanasye / bahirdhà kàye (kàyànudar÷ã viharati, àtàpã saüprajànan smçtimàn vinãya loke 'bhidhyàdaurmanasye) adhyàtmaü bahirdhà kàye / evamevàdhyàtmaü vedanàsu bahirdhà vedanàsu adhyàtmaü bahirdhà vedanàsu / evamadhyàtmaü citte bahirdhà citte 'dhyàtmaü bahirdhà citte / adhyàtmaü dharmeùu dharmànudar÷ã (viharati àtàpã saüprajànan smçtimàn) bahirdhà dharmeùu dharmànudar÷ã ... evamadhyàtmaü bahirdhà dharmeùu... /" iti vistçtanirde÷avat / catvàri samyakprahàõàni yathà- "so 'nutpannànàü pàpakànàmaku÷alànàü dharmàõàmanutpàdàya cchandaü janayati vyàyacchate vãryamàrabhate cittaü pragçhõàti samyakpraõidadhàti / utpannànàü pàpakànàmaku÷alànàü dharmàõàü prahàõàya[itipårvavat] / anutpannànàü ku÷alànàü dharmàõàmutpàdàya [itipårvavat] / utpannànàü ku÷alànàü dharmàõàü sthitaye 'saüpramoùàya vaipulyàya bhåyobhàvàya (bhàvanàya) paripåraye [cchandaü janayati, vyàyacchate- tu pårvavat] /" catvàro çddhipàdàþ "chandasamàdhiprahàõasaüskàrasamanvàgataü çddhipàdaü bhàvayati vivekani÷citaü viràgani÷citaü nirodhani÷citaü vyavasargapariõataü [tadvat] vãrya [samàdhiprahàõasaüskàrasamanvàgataü çddhipàdaü] bhàvayati citta [samàdhiprahàõasaüskàrasamanvàgataü çddhipàdaü] bhàvayati mãmàüsà [samàdhiprahàõasaüskàrasamanvàgataü çddhipàdaü] bhàvayatãtyàdi pårvavat /" pa¤cendriyàõi tadyathà- "sa ÷raddhendriyaü bhàvayati [iti tadvat] vivekani÷citaü...vãryendriyaü....smçtãndriyaü....samàdhãndriyaü...praj¤endriyaü...sa / "bhàvayati viràgani÷citaü ityàdi / pa¤cabalàni tu tànyevàsapakùaparàjitàni pårvavat / sapta bodhyaïgàni- tadyathà- "(sa) smçti-saübodhyaïgaü bhàvayati, [ityàdi] dharmapravicaya [bodhyaïgaü] vãrya [saübodhyaïgaü] prãti [saübodhyaïgaü] prastrabdhi-[saübodhyaïgaü] samàdhi [saübodhyaïgaü] upekùà [saübodhyaïgaü bhàvayati ityàdi pårvavat] /" àryàùñàïgamàrgastu yathà- "samyakdçùñiü bhàvayati [viràgani÷citaü nirodha- ni÷citaü vyavasargapariõataü] samyaksaïkalpaü [api pårvavat] samyagvàcaü........ samyakkarmàntaü......samyagàjãvaü......samyagvyàyàmaü.....samyaksmçtiü...samyaksamàdhiü /" [bhàvayati ityàdi pårvavat /] asyàü bhåmau na kevalaü bodhipàkùikabhàvanotpàdo 'pitu- saükùãyate càtmadç÷o 'nuùaïgaþ // Madhy_4.2 // asyàü bhåmau tasya àtmadçùñikùayo 'pi bhavati- tathà- "jinaputrà, bodhisattvasya asyàmarciùmatyàü bodhisattvabhåmau sthitasya yànãmàni satkàyadçùñipårvaïgamàni àtmasattvajãvapoùa (puruùa) pudalaskandhadhàtvàyatanàbhinive÷asamucchritàni unmarjjitàni nimajjitàni vicintitàni vitarkitàni kelàyitàni mamàyitàni dhanàyitàni niketasthànàni, tàni sarvàõi vigatàni bhavanti sma /" ityuktam / iti madhyamakàvatàrabhàùye 'rciùmatã nàma caturtha÷cittotpàdaþ / 5. pa¤cama÷cittotpàdaþ samprati pa¤camacittotpàdàdhikàraþ- sa durjayàbhåmigato mahàtmà kùamo na jetuü hyapi sarvamàraiþ / pa¤camabodhisattvabhåmau sthito bodhisattvastu sarvalokadhàtusthitairdevaputramàrairapi jetuü na kùamaþ tatpareùàü màrakiïkaràdãnàü kaþ punarvàdaþ? ata eva asyà bhåmernàma sudurjayeti / bodhisattvastu- dhyàne vi÷iùñe sumate÷ca satyasåkùmasvabhàvàdhigame 'tidakùaþ // Madhy_5.1 // j¤àtavyaþ / tatra da÷apàramitàsu dhyànapàramitaiva ativi÷iùñà bhavati / sumatãti àryàþ / teùàü satyàni sumatisatyàni àryasatyànãtyarthaþ / svabhàvastu svaråpam / såkùmaj¤ànàdhigatasvabhàvastu såkùmasvabhàvaþ, bhadramatisatyànàü såkùmasvaråpasya j¤àne 'tidakùo bhavati / caturàryasatyàni tu duþkhasamudayanirodhamàrgàþ / bhagavatà satyaü tu dvayameva diùñamiti tadyathà- saüvçtisatyaü paramàrthasatya¤ca / yathà-pitàputrasamàgamasåtre- satya ime duvi lokavidånàü diùña svayaü a÷ruõitva pareùàm / saüvçti yà ca tathà paramàrtho satyu na sidhyati kiü ca tçtãyu // ityuktam / madhyamaka÷àstre 'pi- dve satye samupà÷ritya buddhànàü dharmade÷anà / lokasaüvçtisatyaü ca satyaü ca paramàrthataþ // ityuktam / ataþ kvasatyadvayàtiriktàni anyàni caturàryasatyàni santãti cet- àravyàyate- yadyapi evam, tathàpi heyopàdeyayoþ pçthak pçthak hetuphalabhàvade÷anàrthaüm atra caturàryasatyàni uktàni / tatra heyapakùastu saükle÷aþ / tatphalaü ca duþkhasatyam / hetu÷ca samudayasatyam / upàdeyapakùastu vyavadànam, tasya phalaü nirodhasatyam / tatpràptiheturmàrgasatyam / tatra duþkhasamudayamàrgasatyànàü saüvçtisatye 'ntarbhàvaþ / nirodhasatyaü paramàrthasatyasvaråpam / tathàparaü satyaü yat kiücit syàt tasyàpi yathàyogaü satyadvaye 'ntarbhàva eva ni÷ceyaþ / kiü catuþsatyàtiriktamaparamapi satyamastãti cet? àkhyàtam / yathà-bodhisattvapa¤camabhåmau - "idaü duþkhamàryasatyamiti yathàbhåtaü prajànàti / ayaü duþkhasamudaya àryasatyamiti yathàbhåtaü prajànàti / ayaü duþkhanirodha àryasatyamiti yathàbhåtaü prajànàti / iyaü duþkhanirodhagàminã pratipadàryasatyamiti yathàbhåtaü prajànàti / sa saüvçtisatyaku÷ala÷ca bhavati / paramàrthasatyaku÷ala÷ca bhavati / lakùaõasatyaku÷ala÷ca bhavati / vibhàgasatyaku÷ala÷ca bhavati / nistãraõasatyaku÷ala÷ca bhavati / vastusatyaku÷ala÷ca bhavati / prabhavasatyaku÷ala÷ca bhavati / kùayànutpàdasatyaku÷ala÷ca bhavati / màrgaj¤ànàvatàrasatyaku÷ala÷ca bhavati / sarvabodhisattvabhåmikramànusaüdhiniùpàdanatayà yàvattathàgataj¤ànasamudayasatyaku÷ala÷ca bhavati / sa parasattvànàü yathà÷ayasaütoùaõàtsaüvçtisatyaü prajànàti / ekanayasamavasaraõàtparamàrthasatyaü prajànàti / svasàmànyalakùaõànubodhàllakùaõasatyaü prajànàti / dharmavibhàgavyavasthànànubodhàdvibhàgasatyaü prajànàti / skandhadhàtvàyatanavyavasthànànubodhànnistãraõasatyaü prajànàti / citta÷arãraprapãóanopanipàtitatvàdvastusatyam, gatisaüdhisaübandhanatvàtprabhavasatyam, sarvajvaraparidàhàtyantopa÷amàtkùayànutpàdasatyam, [advayànutpàdasatyam,] advayàbhinirhàrànmàrgaj¤ànàvatàrasatyam, sarvàkàràbhisaübodhaþ sarvabodhisattvabhåmikramànusaüdhiniùpàdanatayàyàvattathàgataj¤ànasamudayasatyaü prajànàti /" ityuktavat / iti madhyamakàvatàrabhàùye sudurjayàkhyaþ pa¤cama÷cittotpàdaþ / [Chapter 6 not available at present]